Está en la página 1de 182

CDIGO CIVIL NOVO - 2002

REVOGADA A LEI N 3.071, DE 1 DE JANEIRO DE 1916 - Cdigo Civi do! E!"#do! $%ido! do &'#!i - VIG(NCIA A)* O DIA 10.01.2003

LEI No 10.+06, DE 10 DE JANEIRO DE 2002


I%!"i",i o Cdigo Civi E- vigo' d.!d. 11.01.2003
/A ".'#do 0. # 12 N 10+309.01.2003/ 4o5. LEI No 10.677322.06.2003, LEI N7 10.826322.12.2003, LEI N7 10.931302.08.200+, 12 N 23+ 9 10.01.2006, LEI N 11.107 9 06.0+.2006, LEI N 11.127 9 28.06.2006, LEI N 11.280 9 16.02.2006, LEI N 11.+81 3 31.06.2007, LEI N 11.698313.06.2008, LC N 128319.12.2008, LEI N 12.010303.08.2009, LEI N 12.133317.12.2009 LEI N 12.236319.06. 2010 5: i%!.'id#! %o ".;"o<

.
LIVRO I )>)$LO I

.
. . CA2>)$LO I CA2>)$LO II CA2>)$LO III .

.
. .

2AR)E

GERAL

A'". 1 # 232 A'". 1 # 78 A'". 1 # 39 A'". 1 # 10 A'". 11 # 21 A'". 22 A'". 22 A'". 26 A'". 37 A'". +0 # 69 A'". +0 A'". 63 A'". 62 A'". 70 # 78 A'". 79

DA= 2E==OA= DA= 2E==OA= NA)$RAI= DA 2ER=ONALIDADE E DA CA2ACIDADE DO= DIREI)O= DA 2ER=ONALIDADE

. . . . . .
)>)$LO II

.
=.?@o I =.?@o II =.?@o III

DA A$=(NCIA D# C,'#do'i# do! &.%! do A,!.%". D# =,A.!!@o 2'ovi!'i# D# =,A.!!@o D.Bi%i"iv# DA= 2E==OA= J$R>DICA=

. .
CA2>)$LO I CA2>)$LO II CA2>)$LO III

DI=2O=ICDE= GERAI= DA= A==OCIACDE= DA= E$NDACDE= DO DO1IC>LIO DO= &EN=

)>). III LIVRO II )>).FNICO CA2>)$LO I =.?@o I =.?@o II =.?@o III =.?@o IV =.?@o V CA2>)$LO II CA2>)$LO III LIVRO III )>)$LO I CA2>)$LO I

DA= DIEEREN)E= CLA==E= DE A'". 79 &EN= DO= &EN= CON=IDERADO= E1 A'". 79 =I 1E=1O= Do! &.%! I-v.i! Do! &.%! 1v.i! Do! &.%! E,%gGv.i! . Co%!,-Gv.i! Do! &.%! Divi!Gv.i! DO= &EN= RECI2ROCA1EN)E CON=IDERADO= DO= &EN= 2F&LICO= DO= EA)O= J$R>DICO= DO NEGCIO J$R>DICO DI=2O=ICDE= GERAI= A'". 79 # 81 A'". 82 A'". 86 A'". 87

Do! &.%! =i%g, #'.! . Co ."ivo! A'". 89 A'". 92 A'". 98 A'". 10+ A'". 10+ A'". 10+ # 11+

CA2>)$LO II CA2>)$LO III CA2>)$LO IV =.?@o I =.?@o II =.?@o III =.?@o IV =.?@o V =.?@o VI CA2>)$LO V )>)$LO II )>)$LO III )>)$LO IV CA2>)$LO I =.?@o I =.?@o II =.?@o III =.?@o IV CA2>)$LO II )>)$LO V

DA RE2RE=EN)ACHO

A'". 116

DA CONDICHO, DO )ER1O E DO A'". 121 # 137 ENCARGO DO= DEEEI)O= DO NEGCIO J$R>DICO Do E''o o, Ig%o'I%Ai# Do Do o D# Co#?@o Do E!"#do d. 2.'igo D# L.!@o D# E'#,d. Co%"'# C'.do'.! DA INVALIDADE DO NEGCIO J$R>DICO DO= A)O= J$R>DICO= L>CI)O= DO= A)O= IL>CI)O= DA 2RE=CRICHO E DA DECAD(NCIA DA 2RE=CRICHO Di!0o!i?J.! G.'#i! D#! C#,!#! K,. I-0.d.- o, =,!0.%d.- # 2'.!A'i?@o D#! C#,!#! K,. I%".''o-0.- # 2'.!A'i?@o Do! 2'#Lo! d# 2'.!A'i?@o DA DECAD(NCIA DA 2ROVA A'". 138 A'". 138 A'". 1+6 A'". 161 A'". 166 A'". 167 A'". 168 A'". 166 A'". 186 # 186 A'". 186 # 188 A'". 189 # 196 A'". 189 # 196 A'". 189 # 196 A'". 197 A'". 202 A'". 206 A'". 207 A'". 212

2AR)E
LIVRO I )>)$LO I CA2>)$LO I =.?@o I =.?@o II CA2>)$LO II CA2>)$LO III CA2>)$LO IV CA2>)$LO V CA2>)$LO VI =.?@o I =.?@o II =.?@o III )>)$LO II

E=2ECIAL

A'". 233 A'". 233

DO DIREI)O DA= O&RIGACDE= DA= 1ODALIDADE= DA= O&RIGACDE= DA= O&RIGACDE= DE DAR D#! OM'ig#?J.! d. D#' Coi!# C.'"# D#! OM'ig#?J.! d. D#' Coi!# I%A.'"# DA= O&RIGACDE= DE EANER DA= O&RIGACDE= DE NHO EANER DA= O&RIGACDE= AL)ERNA)IVA=

A'". 233 A'". 233 A'". 2+3 A'". 2+7 A'". 260 A'". 262

DA= O&RIGACDE= DIVI=>VEI= E A'". 267 INDIVI=>VEI= DA= O&RIGACDE= =OLIDORIA= A'". 26+ Di!0o!i?J.! G.'#i! D# =o id#'i.d#d. A"iv# D# =o id#'i.d#d. 2#!!iv# DA )RAN=1I==HO DA= A'". 26+ A'". 267 A'". 276

O&RIGACDE= CA2>)$LO I CA2>)$LO II )>)$LO III CA2>)$LO I =.?@o I =.?@o II =.?@o III =.?@o IV =.?@o V CA2>)$LO II CA2>)$LO III CA2>)$LO IV CA2>)$LO V CA2>)$LO VI CA2>)$LO VII CA2>)$LO VIII CA2>)$LO IP )>)$LO IV CA2>)$LO I CA2>)$LO II CA2>)$LO III CA2>)$LO IV CA2>)$LO V CA2>)$LO VI )>)$LO V CA2>)$LO I =.?@o I =.?@o II =.?@o III =.?@o IV =.?@o V =.?@o VI =.?@o VII DA CE==HO DE CR*DI)O DA A==$NCHO DE D>VIDA DO ADI12LE1EN)O E EP)INCHO DA= O&RIGACDE= DO 2AGA1EN)O D. Q,.- D.v. 2#g#' Do OM5."o do 2#g#-.%"o . =,# 2'ov# Do L,g#' do 2#g#-.%"o Do ).-0o do 2#g#-.%"o DO 2AGA1EN)O E1 CON=IGNACHO DO 2AGA1EN)O CO1 =$&ROGACHO DA I12$)ACHO DO 2AGA1EN)O DA DACHO E1 2AGA1EN)O DA NOVACHO DA CO12EN=ACHO DA CONE$=HO DA RE1I==HO DA= D>VIDA= DO INADI12LE1EN)O DA= O&RIGACDE= DI=2O=ICDE= GERAI= DA 1ORA DA= 2ERDA= E DANO= DO= J$RO= LEGAI= DA CLO$=$LA 2ENAL DA= ARRA= O$ =INAL DO= CON)RA)O= E1 GERAL DI=2O=ICDE= GERAI= 2'. i-i%#'.! D# Eo'-#?@o do! Co%"'#"o! D# E!"i0, #?@o .- E#vo' d. ).'A.i'o Do! VGAio! R.diMi"'io! D# EviA?@o Do! Co%"'#"o! A .#"'io! A'". 286 A'". 299 A'". 30+ A'". 30+ A'". 30+

D#K,. .! # Q,.- !. D.v. 2#g#' A'". 308 A'". 313 A'". 327 A'". 331 A'". 33+ A'". 3+6 A'". 362 A'". 366 A'". 360 A'". 368 A'". 381 A'". 386 A'". 3893+20 A'". 389 A'". 39+ A'". +02 A'". +06 A'". +08 A'". +17 A'". +21 A'". +21 A'". +21 A'". +27 A'". +36

D# 2'o-.!!# d. E#"o d. ).'A.i'o A'". +39 A'". ++1 A'". ++7 A'". +68

=.?@o VIII =.?@o IP CA2>)$LO II =.?@o I =.?@o II =.?@o III =.?@o IV )>)$LO VI CA2>)$LO I =.?@o I =.?@o II =,M!.?@o I =,M!.?@o II =,M!.?@o III =,M!.?@o IV =,M!.?@o V CA2>)$LO II CA2>)$LO III CA2>)$LO IV =.?@o I =.?@o II CA2>)$LO V CA2>)$LO VI =.?@o I =.?@o II CA2>)$LO VII CA2>)$LO VIII CA2>)$LO IP =.?@o I =.?@o II CA2>)$LO P =.?@o I =.?@o II =.?@o III

Do Co%"'#"o 2'. i-i%#' Do Co%"'#"o Ao- 2.!!o# # D.A #'#' DA EP)INCHO DO CON)RA)O Do Di!"'#"o D# C :,!, # R.!o ,"iv# D# E;A.?@o d. Co%"'#"o %@o C,-0'ido D# R.!o ,?@o 0o' O%.'o!id#d. E;A.!!iv# DA= VORIA= E=2*CIE= DE CON)RA)O DA CO12RA E VENDA Di!0o!i?J.! G.'#i! D#! C :,!, #! E!0.Ai#i! R Co-0'# . V.%d# D# R."'ov.%d#

A'". +62 A'". +67 A'". +72 A'". +72 A'". +7+ A'". +76 A'". +78 A'". +81 A'". +81 A'". +81 A'". 606 A'". 606

D# V.%d# # Co%".%"o . d# =,5.i"# A'". 609 # 2'ov# D# 2'..-0?@o o, 2'.B.'S%Ai# D# V.%d# Ao- R.!.'v# d. Do-G%io D# V.%d# =oM'. DoA,-.%"o! DA )ROCA O$ 2ER1$)A DO CON)RA)O E=)I1A)RIO DA DOACHO Di!0o!i?J.! G.'#i! D# R.vog#?@o d# Do#?@o DA LOCACHO DE COI=A= DO E12R*=)I1O Do Co-od#"o Do 1T",o DA 2RE=)ACHO DE =ERVICO DA E12REI)ADA DO DE2=I)O Do D.0!i"o Vo ,%":'io Do D.0!i"o N.A.!!:'io DO 1ANDA)O Di!0o!i?J.! G.'#i! D#! OM'ig#?J.! do 1#%d#":'io D#! OM'ig#?J.! do 1#%d#%". A'". 613 A'". 621 A'". 629 A'". 633 A'". 63+ A'". 638 A'". 638 A'". 666 A'". 666 A'". 679 A'". 679 A'". 686 A'". 693 A'". 610 A'". 627 A'". 627 A'". 6+7 A'". 663 A'". 663 A'". 667 A'". 676

=.?@o IV =.?@o V CA2>)$LO PI CA2>)$LO PII CA2>)$LO PIII CA2>)$LO PIV

D# E;"i%?@o do 1#%d#"o Do 1#%d#"o J,diAi# DA CO1I==HO DA AG(NCIA E DI=)RI&$ICHO DA CORRE)AGE1 DO )RAN=2OR)E Di!0o!i?J.! G.'#i! Do )'#%!0o'". d. 2.!!o#! Do )'#%!0o'". d. Coi!#! DO =EG$RO Di!0o!i?J.! G.'#i! Do =.g,'o d. D#%o Do =.g,'o d. 2.!!o#! DA CON=)I)$ICHO DE RENDA DO JOGO E DA A2O=)A DA EIANCA Di!0o!i?J.! G.'#i! Do! EB.i"o! d# Ei#%?# D# E;"i%?@o d# Ei#%?# DA )RAN=ACHO DO CO12RO1I==O DO= A)O= $NILA)ERAI=

A'". 682 A'". 692 A'". 693 A'". 710 A'". 722 A'". 730 A'". 730 A'". 73+ A'". 7+3 A'". 767 A'". 767 A'". 778 A'". 789 A'". 803 A'". 81+ A'". 818 A'". 818 A'". 827 A'". 837 A'". 8+0 A'". 861 A'". 86+ A'". 86+ A'". 861 A'". 876 A'". 88+ A'". 887 A'". 887 A'". 90+ A'". 910 A'". 921 A'". 927 A'". 927 A'". 9++

. . . . . . . . .. . . . . . . . . . .
)>). VII

. . . .
=.?@o I =.?@o II =.?@o III

. . .
CA2>)$LO PV

.
=.?@o I =.?@o II =.?@o III

.. . .
CA2>)$LO PVI CA2>)$LO PVII CA2>)$LO PVIII

. . .
=.?@o I =.?@o II =.?@o III

. . .
CA2>)$LO PIP CA2>)$LO PP

. ..

. . . .
)>). VIII

CA2>)$LO I . CA2>)$LO II CA2>)$LO III CA2>)$LO III

DA 2RO1E==A DE RECO12EN=A DA GE=)HO DE NEGCIO= DO 2AGA1EN)O INDEVIDO DO ENRIQ$ECI1EN)O =E1 CA$=A DO= )>)$LO= DE CR*DI)O DA= DI=2O=ICDE= GERAI= DO )>)$LO AO 2OR)ADOR DO )>)$LO U ORDE1 DO )>)$LO NOR1A)IVO DA RE=2ON=A&ILIDADE CIVIL DA O&RIGACHO DE INDENINAR DA INDENINACHO

.. . . . . . . . .

.
CA2>)$LO II CA2>)$LO III CA2>)$LO IV

. . . .
)>). IP

CA2>)$LO I .

.
CA2>)$LO II

. .

CA2>)$LO I .

)>). P LIVRO II )>). I

. . .

. . .

DA= 2REEER(NCIA= E 2RIVIL*GIO= CREDI)RIO= DO DIREI)O DE E12RE=A DO E12RE=ORIO DA CARAC)ERINACHO E DA IN=CRICHO DA CA2ACIDADE DA =OCIEDADE DI=2O=ICDE= GERAI= DA =OCIEDADE NHO 2ER=ONIEICADA DA =OCIEDADE E1 CO1$1 DA =OCIEDADE E1 CON)A DE 2AR)ICI2ACHO DA =OCIEDADE 2ER=ONIEICADA DA =OCIEDADE =I12LE= Do Co%"'#"o =oAi# Do! Di'.i"o! . OM'ig#?J.! do! =Aio! D# Ad-i%i!"'#?@o D#! R. #?J.! Ao- ).'A.i'o! D# R.!o ,?@o d# =oAi.d#d. .R. #?@o # ,- =Aio D# Di!!o ,?@o DA =OCIEDADE E1 NO1E COLE)IVO

A'". 966 A'". 966 A'". 966 A'". 966 A'". 972 A'". 981 A'". 981 A'". 986 A'". 986 A'". 991 A'". 997 A'". 997 A'". 997 A'". 1001 A'". 1010 A'". 1022 A'". 1028 A'". 1033 A'". 1039

. .
)>). II

CA2>)$LO I . CA2>)$LO II

.. . . .

.
CA2. FNICO

.
=$&)>). I

. .
=$&)>). I

CA2>)$LO I . CA2>)$LO II

. .
=.?@o I =.?@o II =.?@o III =.?@o IV =.?@o V =.?@o VI

. . . . . .

. . . . . .

CA2>)$LO I ..

CA2>)$LO II CA2>)$LO III CA2>)$LO IV =.?@o I =.?@o II =.?@o III =.?@o IV =.?@o V =.?@o VI =.?@o VII =.?@o VIII CA2>)$LO V =.?@o F%iA# CA2>)$LO VI CA2>)$LO VII

DA =OCIEDADE E1 CO1ANDI)A A'". 10+6 =I12LE= DA =OCIEDADE LI1I)ADA Di!0o!i?J.! 2'. i-i%#'.! D#! Q,o"#! D# Ad-i%i!"'#?@o Do Co%!. 4o Ei!A# D#! D. iM.'#?J.! do! =Aio! Do A,-.%"o . d# R.d,?@o do C#0i"# D# R.!o ,?@o d# =oAi.d#d. .R. #?@o # =Aio! 1i%o'i":'io! D# Di!!o ,?@o DA =OCIEDADE ANVNI1A D# C#'#A".'iL#?@o A'". 1062 A'". 1062 A'". 1066 A'". 1060 A'". 1066 A'". 1071 A'". 1081 A'". 1086 A'". 1087 A'". 1088 A'". 1088

DA =OCIEDADE E1 CO1ANDI)A A'". 1090 2OR ACDE= DA =OCIEDADE COO2ERA)IVA A'". 1093

CA2>)$LO VIII CA2>)$LO IP CA2>)$LO P CA2>)$LO PI =.?@o I =.?@o II =.?@o III )>). III CA2. FNICO )>). IV CA2>)$LO I CA2>)$LO II CA2>)$LO III =.?@o I =.?@o II =.?@o III CA2>)$LO IV LIVRO III )>)$LO I CA2>)$LO I CA2>)$LO II CA2>)$LO III CA2>)$LO IV )>)$LO II CA2. FNICO )>). III CA2>)$LO I =.?@o I =.?@o II CA2>)$LO II =.?@o I =.?@o II =.?@o III

DA= =OCIEDADE= COLIGADA=

A'". 1097

DA LIQ$IDACHO DA =OCIEDADE A'". 1102 DA )RAN=EOR1ACHO, DA INCOR2ORACHO, DA E$=HO E DA CI=HO DA= =OCIEDADE= DA =OCIEDADE DE2ENDEN)E DE A$)ORINACHO Di!0o!i?J.! G.'#i! D# =oAi.d#d. N#Aio%# D# =oAi.d#d. E!"'#%g.i'# DO E=)A&ELECI1EN)O DI=2O=ICDE= GERAI= DO= IN=)I)$)O= CO12LE1EN)ARE= DO REGI=)RO DO NO1E E12RE=ARIAL DO= 2RE2O=)O= Di!0o!i?J.! G.'#i! Do G.'.%". Do Co%"#Mi i!"# . o,"'o! A,;i i#'.! DA E=CRI)$RACHO DO DIREI)O DA= COI=A= DA 2O==E DA 2O==E E =$A CLA==IEICACHO DA AQ$I=ICHO DA 2O==E DO= EEEI)O= DA 2O==E DA 2ERDA DA 2O==E DO= DIREI)O= REAI= DI=2O=ICDE= GERAI= DA 2RO2RIEDADE DA 2RO2RIEDADE E1 GERAL Di!0o!i?J.! 2'. i-i%#'.! D# D.!AoM.'"# DA AQ$I=ICHO DA 2RO2RIEDADE I1VEL D# $!,A#0i@o D# AK,i!i?@o 0. o R.gi!"'o do )G", o D# AK,i!i?@o 0o' AA.!!@o A'". 1113 A'". 1123 A'". 1123 A'". 1126 A'". 113+ A'". 11+2 A'". 11+2 A'". 1160 A'". 1160 A'". 1166 A'". 1169 A'". 1169 A'". 1172 A'". 1177 A'". 1179 A'". 1196 A'". 1196 A'". 1196 A'". 120+ A'". 1210 A'". 1223 A'". 1226 A'". 1226 A'". 1228 A'". 1228 A'". 1228 A'". 1233 A'". 1238 A'". 1238 A'". 12+6 A'". 12+8

=,M!.?@o I =,M!.?@o II =,M!.?@o III =,M!.?@o IV =,M!.?@o V CA2>)$LO III =.?@o I =.?@o II =.?@o III =.?@o IV =.?@o V =.?@o VI CA2>)$LO IV CA2>)$LO V =.?@o I =.?@o II =.?@o III =.?@o IV =.?@o V =.?@o VI =.?@o VII CA2>)$LO VI =.?@o I =,M!.?@o I =,M!.?@o II =.?@o II CA2>)$LO VII =.?@o I =.?@o II =.?@o III CA2>)$LO VIII CA2>)$LO IP )>)$LO IV )>)$LO V CA2>)$LO I CA2>)$LO II

D#! I 4#! D# A ,vi@o D# Av, !@o Do O v.o AM#%do%#do D#! Co%!"',?J.! . 2 #%"#?J.! DA AQ$I=ICHO DA 2RO2RIEDADE 1VEL D# $!,A#0i@o D# OA,0#?@o Do AA4#do do ).!o,'o D# )'#di?@o D# E!0.AiBiA#?@o D# Co%B,!@o, d# Co-i!!@o . d# Ad5,%?@o DA 2ERDA DA 2RO2RIEDADE DO= DIREI)O= DE VININWANCA

A'". 12+9 A'". 1260 A'". 1261 A'". 1262 A'". 1263 A'". 1260 A'". 1260 A'". 1263 A'". 126+ A'". 1267 A'". 1269 A'". 1272 A'". 1276 A'". 1277

Do $!o A%o'-# d# 2'o0'i.d#d. A'". 1277 D#! O'vo'.! Li-G"'oB.! D# 2#!!#g.- Eo'?#d# D# 2#!!#g.- d. C#Mo! . ),M, #?J.! D#! Og,#! Do! Li-i".! .%"'. 2'Xdio! . do Di'.i"o d. )#0#g.Do Di'.i"o d. Co%!"',i' DO CONDO1>NIO GERAL Do Co%do-G%io Vo ,%":'io Do! Di'.i"o! . D.v.'.! do! Co%dY-i%o! Do Co%do-G%io N.A.!!:'io DO CONDO1>NIO EDIL>CIO Di!0o!i?J.! G.'#i! A'". 1282 A'". 1286 A'". 1286 A'". 1288 A'". 1297 A'". 1299 A'". 131+ A'". 131+ A'". 131+

D# Ad-i%i!"'#?@o do Co%do-G%io A'". 1323 A'". 1327 A'". 1331 A'". 1331

D# Ad-i%i!"'#?@o do Co%do-G%io A'". 13+7 D# E;"i%?@o do Co%do-G%io A'". 1367

DA 2RO2RIEDADE RE=OLFVEL A'". 1369 DA 2RO2RIEDADE EID$CIORIA DA =$2ERE>CIE DA= =ERVIDDE= DA CON=)I)$ICHO DA= =ERVIDDE= A'". 1361 A'". 1369 A'". 1378 A'". 1378

DO EPERC>CIO DA= =ERVIDDE= A'". 1380

CA2>)$LO III )>)$LO VI CA2>)$LO I CA2>)$LO II CA2>)$LO III CA2>)$LO IV )>). VII )>). VIII )>)$LO IP )>)$LO P

DA EP)INCHO DA= =ERVIDDE= A'". 1387 DO $=$ER$)O DI=2O=ICDE= GERAI= DO= DIREI)O= DO $=$ER$)$ORIO DO= DEVERE= DO $=$ER$)$ORIO DA EP)INCHO DO $=$ER$)O A'". 1390 A'". 1390 A'". 139+ A'". 1+00 A'". 1+10 A'". 1+12 A'". 1+1+ A'". 1+17

. . . .
CA2>)$LO I CA2>)$LO II

. . . . . .
=.?@o I =.?@o II =.?@o III =.?@o IV =.?@o V =,M!.?@o I =,M!.?@o II =,M!.?@o III =.?@o VI =.?@o VII =.?@o VIII =.?@o IP

DO $=O DA WA&I)ACHO DO DIREI)O DO 2RO1I)EN)E CO12RADOR

DO 2ENWOR, DA WI2O)ECA E DA A'". 1+19 AN)ICRE=E DI=2O=ICDE= GERAI= DO 2ENWOR D# Co%!"i",i?@o do 2.%4o' Do! Di'.i"o! do C'.do' 2ig%o'#"GAio D#! OM'ig#?J.! do C'.do' 2ig%o'#"GAio D# E;"i%?@o do 2.%4o' Do 2.%4o' R,'# Di!0o!i?J.! G.'#i! Do 2.%4o' Ag'GAo # Do 2.%4o' 2.A,:'io Do 2.%4o' I%d,!"'i# . 1.'A#%"i Do 2.%4o' d. Di'.i"o! . )G", o! d. C'Xdi"o Do 2.%4o' d. V.GA, o! Do 2.%4o' L.g# DA WI2O)ECA Di!0o!i?J.! G.'#i! D# Wi0o".A# L.g# Do R.gi!"'o d# Wi0o".A# D# E;"i%?@o d# Wi0o".A# D# Wi0o".A# d. Vi#! EX''.#! DA AN)ICRE=E A'". 1+19 A'". 1+31 A'". 1+31 A'". 1+33 A'". 1+36 A'". 1+36 A'". 1+38 A'". 1+38 A'". 1++2 A'". 1+++ A'". 1++7 A'". 1+61 A'". 1+61 A'". 1+67 A'". 1+73 A'". 1+73 A'". 1+89 A'". 1+92 A'". 1+99 A'". 1602 A'". 1606 A'". 1611 A'". 1611 A'". 1611 A'". 1611

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
LIVRO IV )>)$LO I =$&)>). I

. . . . . . . . . . . .
CA2>)$LO III

.
=.?@o I =.?@o II =.?@o III =.?@o IV =.?@o V

. . . . .
CA2>)$LO IV

. . . . .

. . .
CA2>)$LO I

DO DIREI)O DE EA1>LIA
DO DIREI)O 2E==OAL DO CA=A1EN)O DI=2O=ICDE= GERAI=

. . . . . . . . . .
=$&)>). II

CA2>)$LO II CA2>)$LO III CA2>)$LO IV CA2>)$LO V CA2>)$LO VI CA2>)$LO VII CA2>)$LO VIII CA2>)$LO IP CA2>)$LO P CA2>)$LO PI

. . . . . . . . . . . . . . . .
=.?@o I =.?@o II =.?@o III

DA CA2ACIDADE 2ARA O CA=A1EN)O DO= I12EDI1EN)O= DA= CA$=A= =$=2EN=IVA= DO 2ROCE==O DE WA&ILI)ACHO 2ARA O CA=A1EN)O DA CELE&RACHO DO CA=A1EN)O DA= 2ROVA= DO CA=A1EN)O DA INVALIDADE DO CA=A1EN)O DA EEICOCIA DO CA=A1EN)O DA DI==OL$CHO DA =OCIEDADE E DO V>NC$LO CONJ$GAL

A'". 1617 A'". 1621 A'". 1623 A'". 1626 A'". 1633 A'". 16+3 A'". 16+8 A'". 1666 A'". 1671

DA 2RO)ECHO DA 2E==OA DO= A'". 1683 EILWO= DA= RELACDE= DE 2AREN)E=CO DI=2O=ICDE= GERAI= DA EILIACHO DO RECONWECI1EN)O DO= EILWO= DA ADOCHO DO 2ODER EA1ILIAR Di!0o!i?J.! G.'#i! Do E;.'AGAio do 2od.' E#-i i#' D# =,!0.%!@o . E;"i%?@o do 2od.' E#-i i#' DO DIREI)O 2A)RI1ONIAL A'". 1691 A'". 1691 A'". 1696 A'". 1607 A'". 1618 A'". 1630 A'". 1630 A'". 163+ A'". 1636 A'". 1639

.
CA2>)$LO I CA2>)$LO II CA2>)$LO III CA2>)$LO IV CA2>)$LO V

. . . . . . . .
)>)$LO II =$&)>). I

. . . . .
CA2>)$LO II CA2>)$LO III CA2>)$LO IV CA2>)$LO V CA2>)$LO VI

. .

DO REGI1E DE &EN= EN)RE O= A'". 1639 CVNJ$GE= DI=2O=ICDE= GERAI= DO 2AC)O AN)EN$2CIAL DO REGI1E DE CO1$NWHO 2ARCIAL DO REGI1E DE CO1$NWHO $NIVER=AL DO REGI1E DE 2AR)ICI2ACHO EINAL NO= AQZE=)O= A'". 1639 A'". 1663 A'". 1668 A'". 1667 A'". 1672

. . . . . .
=$&)>). II

CA2>)$LO I .

. . . . . .

DO REGI1E DE =E2ARACHO DE A'". 1687 &EN= DO $=$ER$)O E DA AD1INI=)RACHO DO= &EN= DE A'". 1689 EILWO= 1ENORE=

=$&)>) III =$&)>) IV )>). III )>)$LO IV

. . . . . . . . . . .
CA2>)$LO II

. . . .
=.?@o I =.?@o II =.?@o III =.?@o IV =.?@o V =.?@o VI =.?@o VII

DO= ALI1EN)O= DO &E1 DE EA1>LIA DA $NIHO E=)OVEL DA )$)ELA E DA C$RA)ELA DA )$)ELA Do! ),"o'.! Do! I%A#0#L.! d. E;.'A.' # ),". # D# E!A,!# do! ),"o'.! Do E;.'AGAio d# ),". # Do! &.%! do ),". #do D# 2'.!"#?@o d. Co%"#! D# C.!!#?@o d# ),". # DA C$RA)ELA Do! I%".'di"o! D# C,'#". # do N#!Ai",'o . do E%B.'-o o, 2o'"#do' d. D.BiAiS%Ai# EG!iA# Do E;.'AGAio d# C,'#". #

A'". 169+ A'". 1711 A'". 1723 A'". 1728 A'". 1728 A'". 1728 A'". 1736 A'". 1736 A'". 17+0 A'". 1763 A'". 1766 A'". 1763 A'". 1767 A'". 1767 A'". 1779 A'". 1781 A'". 178+ A'". 178+ A'". 178+ A'". 1791 A'". 1798

. . . . . . . . . . . .
LIVRO V )>)$LO I

CA2>)$LO I .

.
=.?@o I =.?@o II =.?@o III

. . . . .
CA2>)$LO I CA2>)$LO II CA2>)$LO III CA2>)$LO IV CA2>)$LO V CA2>)$LO VI CA2>)$LO VII

. . . . . . . . . . . . . . . . .
=.?@o I

DO DIREI)O DA= =$CE==DE=


DA =$CE==HO E1 GERAL DI=2O=ICDE= GERAI= DA WERANCA E DE =$A AD1INI=)RACHO DA VOCACHO WEREDI)ORIA

. . . . . . .
)>)$LO II

DA ACEI)ACHO E RENFNCIA DA A'". 180+ WERANCA DO= EPCL$>DO= DA =$CE==HO A'". 181+ DA WERANCA JACEN)E DA 2E)ICHO DE WERANCA DA =$CE==HO LEG>)I1A DA ORDE1 DA VOCACHO WEREDI)ORIA A'". 1819 A'". 182+ A'". 1829 A'". 1829

.
CA2>)$LO I CA2>)$LO II CA2>)$LO III

. . .
)I). III

DO= WERDEIRO= NECE==ORIO= A'". 18+6 DO DIREI)O DE RE2RE=EN)ACHO A'". 1861

.
CA2I)$LO I CA2>)$LO II CA2>)$LO III

DA =$CE==HO )E=)A1EN)ORIA A'". 1867 DO )E=)A1EN)O E1 GERAL DA CA2ACIDADE DE )E=)AR DA= EOR1A= ORDINORIA= DO )E=)A1EN)O Di!0o!i?J.! G.'#i! A'". 1867 A'". 1860 A'". 1862 A'". 1862

. . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
)>)$LO IV

. . .
CA2>)$LO IV CA2>)$LO V

=.?@o II =.?@o III =.?@o IV

Do ).!"#-.%"o 2TM iAo Do ).!"#-.%"o C.''#do Do ).!"#-.%"o 2#'"iA, #' DO= CODICILO=

A'". 186+ A'". 1868 A'". 1876 A'". 1881

. .
=.?@o I =.?@o II =.?@o III

DO= )E=)A1EN)O= E=2ECIAI= A'". 1886 Di!0o!i?J.! G.'#i! Do ).!"#-.%"o 1#'G"i-o . do ).!"#-.%"o A.'o%:,"iAo Do ).!"#-.%"o 1i i"#' DA= DI=2O=ICDE= )E=)A1EN)ORIA= DO= LEGADO= Di!0o!i?J.! G.'#i! Do! EB.i"o! do L.g#do . do !., 2#g#-.%"o D# C#d,Aid#d. do! L.g#do! DO DIREI)O DE ACRE=CER EN)RE WERDEIRO= E LEGA)ORIO= DA= =$&=)I)$ICDE= D# =,M!"i",i?@o V, g#' . d# R.AG0'oA# A'". 1886 A'". 1888 A'". 1893 A'". 1897 A'". 1912 A'". 1912 A'". 1923 A'". 1939 A'". 19+1 A'". 19+7 A'". 19+7

. . .
CA2>)$LO VI CA2>)$LO VII

. .
=.?@o I =.?@o II =.?@o III

. . .
CA2>)$LO VIII CA2>)$LO IP

. .
=.?@o I =.?@o II

. .
CA2>)$LO P CA2>)$LO PI CA2>)$LO PII CA2>)$LO PIII CA2>)$LO PIV

D# =,M!"i",i?@o Eid.iAo-i!!:'i# A'". 1961 DA DE=ERDACHO DA RED$CHO DA= DI=2O=ICDE= )E=)A1EN)ORIA= DA REVOGACHO DO )E=)A1EN)O DO RO12I1EN)O DO )E=)A1EN)O DO )E=)A1EN)EIRO A'". 1961 A'". 1966 A'". 1969 A'". 1973 A'". 1976

. . . . . . . . . . . . . .

.
CA2>)$LO I CA2>)$LO II CA2>)$LO III CA2>)$LO IV CA2>)$LO V CA2>)$LO VI CA2>)$LO VII

DO INVEN)ORIO E DA 2AR)ILWA A'". 1991 DO INVEN)ORIO DO= =ONEGADO= DO 2AGA1EN)O DA= D>VIDA= DA COLACHO DA 2AR)ILWA DA GARAN)IA DO= Q$INWDE= WEREDI)ORIO= DA AN$LACHO DA 2AR)ILWA LIVRO CO12LE1EN)AR DA= A'". 1991 A'". 1992 A'". 1997 A'". 2002 A'". 2013 A'". 2023 A'". 2027 A'". 2028

. . . . . . . .

DI=2O=ICDE= EINAI= E )RAN=I)RIA= O 2RE=IDEN)E DA RE2F&LICA Fao saber que o Congresso Nacional decreta e eu sanciono a seguinte Lei: 2AR)EGERAL LIVRO I DA= 2E==OA= )>)$LO I DA= 2E==OA= NA)$RAI= CA2>)$LO I DA 2ER=ONALIDADE E DA CA2ACIDADE - #'". 1 # 10 Art. 1o Toda pessoa capaz de direitos e deveres na orde civil. vida" as a lei p#e a salvo,

Art. !o A personalidade civil da pessoa co ea do nasci ento co desde a concep$o, os direitos do nascituro.

Art. %o &$o absoluta ente incapazes de e'ercer pessoal ente os atos da vida civil: ( ) os enores de dezesseis anos" ental, n$o tivere o necess,rio discerni ento para

(( ) os que, por en*er idade ou de*ici+ncia a pr,tica desses atos" ((( ) os que,

es o por causa transit-ria, n$o pudere

e'pri ir sua vontade. aneira de os e'ercer:

Art. .o &$o incapazes, relativa ente a certos atos, ou / ( ) os aiores de dezesseis e enores de dezoito anos"

(( ) os brios 0abituais, os viciados e discerni ento reduzido" ((( ) os e'cepcionais, se (1 ) os pr-digos.

t-'icos, e os que, por de*ici+ncia ental co pleto"

ental, ten0a

desenvolvi ento

2ar,gra*o 3nico. A capacidade dos 4ndios ser, regulada por legisla$o especial. Art. 5o A enoridade cessa aos dezoito anos co pletos, quando a pessoa *ica 0abilitada / pr,tica de todos os atos da vida civil. 2ar,gra*o 3nico. Cessar,, para os enores, a incapacidade:

( ) pela concess$o dos pais, ou de u deles na *alta do outro, ediante instru ento p3blico, independente ente de 0o ologa$o 6udicial, ou por sentena do 6uiz, ouvido o tutor, se o enor tiver dezesseis anos co pletos" (( ) pelo casa ento" ((( ) pelo e'erc4cio de e prego p3blico e*etivo" (1 ) pela cola$o de grau e curso de ensino superior"

1 ) pelo estabeleci ento civil ou co ercial, ou pela e'ist+ncia de rela$o de e prego, desde que, e *un$o deles, o enor co dezesseis anos co pletos ten0a econo ia pr-pria. Art. 7o A e'ist+ncia da pessoa natural ter ina co a orte" presu e)se esta, quanto aos ausentes, nos casos e que a lei autoriza a abertura de sucess$o de*initiva. Art. 8o 2ode ser declarada a orte presu ida, se orte de que decreta$o de aus+ncia: estava e perigo de vida"

( ) se *or e'tre a ente prov,vel a (( ) se algu , desaparecido e ap-s o tr ino da guerra.

ca pan0a ou *eito prisioneiro, n$o *or encontrado at dois anos

2ar,gra*o 3nico. A declara$o da orte presu ida, nesses casos, so ente poder, ser requerida depois de esgotadas as buscas e averigua#es, devendo a sentena *i'ar a data prov,vel do *aleci ento. Art. 9o &e dois ou ais indiv4duos *alecere na es a ocasi$o, n$o se podendo averiguar se algu dos co orientes precedeu aos outros, presu ir)se)$o si ultanea ente ortos. Art. :o &er$o registrados e registro p3blico:

( ) os nasci entos, casa entos e -bitos" (( ) a e ancipa$o por outorga dos pais ou por sentena do 6uiz" ((( ) a interdi$o por incapacidade absoluta ou relativa" (1 ) a sentena declarat-ria de aus+ncia e de Art. 1;. Far)se), averba$o e registro p3blico: orte presu ida.

( ) das sentenas que decretare a nulidade ou anula$o do casa ento, o div-rcio, a separa$o 6udicial e o restabeleci ento da sociedade con6ugal" (( ) dos atos 6udiciais ou e'tra6udiciais que declarare ou recon0ecere a *ilia$o"

(Revogado pela LEI N 12.010/03.08.2009) III - dos atos judi iais ou e!t"ajudi iais de ado#$o. CA2>)$LO II DO= DIREI)O= DA 2ER=ONALIDADE Art. 11. Co e'ce$o dos casos previstos e lei, os direitos da personalidade s$o intrans iss4veis e irrenunci,veis, n$o podendo o seu e'erc4cio so*rer li ita$o volunt,ria. Art. 1!. 2ode)se e'igir que cesse a a eaa, ou a les$o, a direito da personalidade, e recla ar perdas e danos, se pre6u4zo de outras san#es previstas e lei. 2ar,gra*o 3nico. < se tratando de orto, ter, legiti a$o para requerer a edida prevista neste artigo o c=n6uge sobrevivente, ou qualquer parente e lin0a reta, ou colateral at o quarto grau. Art. 1%. &alvo por e'ig+ncia dica, de*eso o ato de disposi$o do pr-prio corpo, quando i portar di inui$o per anente da integridade *4sica, ou contrariar os bons costu es. 2ar,gra*o 3nico. > ato previsto neste artigo ser, ad itido para *ins de transplante, na *or a estabelecida e lei especial. Art. 1.. ? v,lida, co ob6etivo cient4*ico, ou altru4stico, a disposi$o gratuita do pr-prio corpo, no todo ou e parte, para depois da orte. 2ar,gra*o 3nico. > ato de disposi$o pode ser livre ente revogado a qualquer te po. Art. 15. Ningu pode ser constrangido a sub eter)se, co ou a interven$o cir3rgica. Art. 17. Toda pessoa te risco de vida, a trata ento dico

direito ao no e, nele co preendidos o preno e e o sobreno e.

Art. 18. > no e da pessoa n$o pode ser e pregado por outre e publica#es ou representa#es que a e'pon0a ao desprezo p3blico, ainda quando n$o 0a6a inten$o di*a at-ria. Art. 19. &e autoriza$o, n$o se pode usar o no e al0eio e propaganda co ercial.

Art. 1:. > pseud=ni o adotado para atividades l4citas goza da prote$o que se d, ao no e. Art. !;. &alvo se autorizadas, ou se necess,rias / ad inistra$o da 6ustia ou / anuten$o da orde p3blica, a divulga$o de escritos, a trans iss$o da palavra, ou a publica$o, a e'posi$o ou a utiliza$o da i age de u a pessoa poder$o ser proibidas, a seu requeri ento e se pre6u4zo da indeniza$o que couber, se l0e atingire a 0onra, a boa *a a ou a respeitabilidade, ou se se destinare a *ins co erciais. 2ar,gra*o 3nico. < se tratando de orto ou de ausente, s$o partes leg4ti as para requerer essa prote$o o c=n6uge, os ascendentes ou os descendentes. Art. !1. A vida privada da pessoa natural inviol,vel, e o 6uiz, a requeri ento do interessado, adotar, as provid+ncias necess,rias para i pedir ou *azer cessar ato contr,rio a esta nor a.

CA2>)$LO III DA A$=(NCIA =.?@o I D# C,'#do'i# do! &.%! do A,!.%". Art. !!. @esaparecendo u a pessoa do seu do ic4lio se dela 0aver not4cia, se n$o 0ouver dei'ado representante ou procurador a que caiba ad inistrar)l0e os bens, o 6uiz, a requeri ento de qualquer interessado ou do Ainistrio 23blico, declarar, a aus+ncia, e no ear)l0e), curador. Art. !%. Ta b se declarar, a aus+ncia, e se no ear, curador, quando o ausente dei'ar andat,rio que n$o queira ou n$o possa e'ercer ou continuar o andato, ou se os seus poderes *ore insu*icientes. Art. !.. > 6uiz, que no ear o curador, *i'ar)l0e), os poderes e obriga#es, con*or e as circunstBncias, observando, no que *or aplic,vel, o disposto a respeito dos tutores e curadores. Art. !5. > c=n6uge do ausente, se pre que n$o este6a separado 6udicial ente, ou de *ato por dois anos antes da declara$o da aus+ncia, ser, o seu leg4ti o curador. ais de

C 1o < *alta do c=n6uge, a curadoria dos bens do ausente incu be aos pais ou aos descendentes, nesta orde , n$o 0avendo i pedi ento que os iniba de e'ercer o cargo. C !o <ntre os descendentes, os C %o Na *alta das pessoas ais pr-'i os precede os ais re otos.

encionadas, co pete ao 6uiz a escol0a do curador. =.?@o II D# =,A.!!@o 2'ovi!'i#

Art. !7. @ecorrido u ano da arrecada$o dos bens do ausente, ou, se ele dei'ou representante ou procurador, e se passando tr+s anos, poder$o os interessados requerer que se declare a aus+ncia e se abra provisoria ente a sucess$o. Art. !8. 2ara o e*eito previsto no artigo anterior, so ente se considera ( ) o c=n6uge n$o separado 6udicial ente" (( ) os 0erdeiros presu idos, leg4ti os ou testa ent,rios" ((( ) os que tivere sobre os bens do ausente direito dependente de sua orte" interessados:

(1 ) os credores de obriga#es vencidas e n$o pagas. Art. !9. A sentena que deter inar a abertura da sucess$o provis-ria s- produzir, e*eito cento e oitenta dias depois de publicada pela i prensa" as, logo que passe e 6ulgado, proceder)se), / abertura do testa ento, se 0ouver, e ao invent,rio e partil0a dos bens, co o se o ausente *osse *alecido. C 1o Findo o prazo a que se re*ere o art. !7, e n$o 0avendo interessados na sucess$o provis-ria, cu pre ao Ainistrio 23blico requer+)la ao 6u4zo co petente. C !o N$o co parecendo 0erdeiro ou interessado para requerer o invent,rio at trinta dias depois de passar e 6ulgado a sentena que andar abrir a sucess$o provis-ria, proceder)se), / arrecada$o dos bens do ausente pela *or a estabelecida nos arts. 1.91: a 1.9!%. Art. !:. Antes da partil0a, o 6uiz, quando 6ulgar conveniente, ordenar, a convers$o dos bens su6eitos a deteriora$o ou a e'travio, e i -veis ou e t4tulos garantidos pela Dni$o. -veis,

Art. %;. >s 0erdeiros, para se i itire na posse dos bens do ausente, dar$o garantias da restitui$o deles, ediante pen0ores ou 0ipotecas equivalentes aos quin0#es respectivos. C 1o Aquele que tiver direito / posse provis-ria, as n$o puder prestar a garantia e'igida neste artigo, ser, e'clu4do, antendo)se os bens que l0e devia caber sob a ad inistra$o do curador, ou de outro 0erdeiro designado pelo 6uiz, e que preste essa garantia. C !o >s ascendentes, os descendentes e o c=n6uge, u a vez provada a sua qualidade de 0erdeiros, poder$o, independente ente de garantia, entrar na posse dos bens do ausente. Art. %1. >s i -veis do ausente s- se poder$o alienar, n$o sendo por desapropria$o, ou 0ipotecar, quando o ordene o 6uiz, para l0es evitar a ru4na.

Art. %!. < possados nos bens, os sucessores provis-rios *icar$o representando ativa e passiva ente o ausente, de odo que contra eles correr$o as a#es pendentes e as que de *uturo /quele *ore ovidas. Art. %%. > descendente, ascendente ou c=n6uge que *or sucessor provis-rio do ausente, *ar, seus todos os *rutos e rendi entos dos bens que a este coubere " os outros sucessores, por , dever$o capitalizar etade desses *rutos e rendi entos, segundo o disposto no art. !:, de acordo co o representante do Ainistrio 23blico, e prestar anual ente contas ao 6uiz co petente. 2ar,gra*o 3nico. &e o ausente aparecer, e *icar provado que a aus+ncia *oi volunt,ria e in6usti*icada, perder, ele, e *avor do sucessor, sua parte nos *rutos e rendi entos. Art. %.. > e'clu4do, segundo o art. %;, da posse provis-ria poder,, 6usti*icando *alta de requerer l0e se6a entregue etade dos rendi entos do quin0$o que l0e tocaria. eios,

Art. %5. &e durante a posse provis-ria se provar a poca e'ata do *aleci ento do ausente, considerar) se),, nessa data, aberta a sucess$o e *avor dos 0erdeiros, que o era /quele te po. Art. %7. &e o ausente aparecer, ou se l0e provar a e'ist+ncia, depois de estabelecida a posse provis-ria, cessar$o para logo as vantagens dos sucessores nela i itidos, *icando, todavia, obrigados a to ar as edidas assecurat-rias precisas, at a entrega dos bens a seu dono. =.?@o III D# =,A.!!@o D.Bi%i"iv# Art. %8. @ez anos depois de passada e 6ulgado a sentena que concede a abertura da sucess$o provis-ria, poder$o os interessados requerer a sucess$o de*initiva e o levanta ento das cau#es prestadas. Art. %9. 2ode)se requerer a sucess$o de*initiva, ta b , provando)se que o ausente conta oitenta anos de idade, e que de cinco data as 3lti as not4cias dele. Art. %:. Eegressando o ausente nos dez anos seguintes / abertura da sucess$o de*initiva, ou algu de seus descendentes ou ascendentes, aquele ou estes 0aver$o s- os bens e'istentes no estado e que se ac0are , os sub)rogados e seu lugar, ou o preo que os 0erdeiros e de ais interessados 0ouvere recebido pelos bens alienados depois daquele te po. 2ar,gra*o 3nico. &e, nos dez anos a que se re*ere este artigo, o ausente n$o regressar, e nen0u interessado pro over a sucess$o de*initiva, os bens arrecadados passar$o ao do 4nio do Aunic4pio ou do @istrito Federal, se localizados nas respectivas circunscri#es, incorporando)se ao do 4nio da Dni$o, quando situados e territ-rio *ederal.

)>)$LO II DA= 2E==OA= J$R>DICA= CA2>)$LO I DI=2O=ICDE= GERAI= Art. .;. As pessoas 6ur4dicas s$o de direito p3blico, interno ou e'terno, e de direito privado. Art. .1. &$o pessoas 6ur4dicas de direito p3blico interno: ( ) a Dni$o" (( ) os <stados, o @istrito Federal e os Territ-rios" ((( ) os Aunic4pios" (1 F as autarquias, inclusive as associa#es p3blicas" GEeda$o da (Reda#$o a%te"io") - I& - as auta"'uias( 1 ) as de ais entidades de car,ter p3blico criadas por lei. 2ar,gra*o 3nico. &alvo disposi$o e contr,rio, as pessoas 6ur4dicas de direito p3blico, a que se ten0a dado estrutura de direito privado, rege )se, no que couber, quanto ao seu *unciona ento, pelas nor as deste C-digo. Art. .!. &$o pessoas 6ur4dicas de direito p3blico e'terno os <stados estrangeiros e todas as pessoas que *ore regidas pelo direito internacional p3blico.
L<( NH 11.1;8 I ;7.;..!;;5J

Art. .%. As pessoas 6ur4dicas de direito p3blico interno s$o civil ente respons,veis por atos dos seus agentes que nessa qualidade cause danos a terceiros, ressalvado direito regressivo contra os causadores do dano, se 0ouver, por parte destes, culpa ou dolo. Art. ... &$o pessoas 6ur4dicas de direito privado: ( ) as associa#es" (( ) as sociedades" ((( ) as *unda#es. (1 F as organiza#es religiosas" GEeda$o da L<( No 1;.9!5K!!.1!.!;;%J 1 F os partidos pol4ticos. GEeda$o da L<( No 1;.9!5K!!.1!.!;;%J C 1o &$o livres a cria$o, a organiza$o, a estrutura$o interna e o *unciona ento das organiza#es religiosas, sendo vedado ao poder p3blico negar)l0es recon0eci ento ou registro dos atos constitutivos e necess,rios ao seu *unciona ento. GEeda$o da L<( No 1;.9!5K!!.1!.!;;%J C !o As disposi#es concernentes /s associa#es aplica )se subsidiaria ente /s sociedades que s$o ob6eto do Livro (( da 2arte <special deste C-digo. GEeda$o da L<( No 1;.9!5K!!.1!.!;;%J Ganterior ente era o C
3nicoJ.

C %o >s partidos pol4ticos ser$o organizados e *uncionar$o con*or e o disposto e GNEJ GEeda$o da L<( No 1;.9!5K!!.1!.!;;%J

lei espec4*ica.L

Art. .5. Co ea a e'ist+ncia legal das pessoas 6ur4dicas de direito privado co a inscri$o do ato constitutivo no respectivo registro, precedida, quando necess,rio, de autoriza$o ou aprova$o do 2oder <'ecutivo, averbando)se no registro todas as altera#es por que passar o ato constitutivo. 2ar,gra*o 3nico. @ecai e tr+s anos o direito de anular a constitui$o das pessoas 6ur4dicas de direito privado, por de*eito do ato respectivo, contado o prazo da publica$o de sua inscri$o no registro. Art. .7. > registro declarar,: ( ) a deno ina$o, os *ins, a sede, o te po de dura$o e o *undo social, quando 0ouver" (( ) o no e e a individualiza$o dos *undadores ou instituidores, e dos diretores" ((( ) o odo por que se ad inistra e representa, ativa e passiva ente, 6udicial e e'tra6udicial ente" odo"

(1 ) se o ato constitutivo re*or ,vel no tocante / ad inistra$o, e de que 1 ) se os

e bros responde , ou n$o, subsidiaria ente, pelas obriga#es sociais"

1( ) as condi#es de e'tin$o da pessoa 6ur4dica e o destino do seu patri =nio, nesse caso. Art. .8. >briga a pessoa 6ur4dica os atos dos ad inistradores, e'ercidos nos li ites de seus poderes de*inidos no ato constitutivo. Art. .9. &e a pessoa 6ur4dica tiver ad inistra$o coletiva, as decis#es se to ar$o pela votos dos presentes, salvo se o ato constitutivo dispuser de odo diverso. aioria de

2ar,gra*o 3nico. @ecai e tr+s anos o direito de anular as decis#es a que se re*ere este artigo, quando violare a lei ou estatuto, ou *ore eivadas de erro, dolo, si ula$o ou *raude. Art. .:. &e a ad inistra$o da pessoa 6ur4dica vier a *altar, o 6uiz, a requeri ento de qualquer interessado, no ear)l0e), ad inistrador provis-rio. Art. 5;. < caso de abuso da personalidade 6ur4dica, caracterizado pelo desvio de *inalidade, ou pela con*us$o patri onial, pode o 6uiz decidir, a requeri ento da parte, ou do Ainistrio 23blico quando l0e couber intervir no processo, que os e*eitos de certas e deter inadas rela#es de obriga#es se6a estendidos aos bens particulares dos ad inistradores ou s-cios da pessoa 6ur4dica. Art. 51. Nos casos de dissolu$o da pessoa 6ur4dica ou cassada a autoriza$o para seu *unciona ento, ela subsistir, para os *ins de liquida$o, at que esta se conclua. C 1o Far)se),, no registro onde a pessoa 6ur4dica estiver inscrita, a averba$o de sua dissolu$o. C !o As disposi#es para a liquida$o das sociedades aplica )se, no que couber, /s de ais pessoas 6ur4dicas de direito privado. C %o <ncerrada a liquida$o, pro over)se), o cancela ento da inscri$o da pessoa 6ur4dica.

Art. 5!. Aplica)se /s pessoas 6ur4dicas, no que couber, a prote$o dos direitos da personalidade. CA2>)$LO II DA= A==OCIACDE= Art. 5%. Constitue )se as associa#es pela uni$o de pessoas que se organize econ= icos. 2ar,gra*o 3nico. N$o 0,, entre os associados, direitos e obriga#es rec4procos. Art. 5.. &ob pena de nulidade, o estatuto das associa#es conter,: ( ) a deno ina$o, os *ins e a sede da associa$o" (( ) os requisitos para a ad iss$o, de iss$o e e'clus$o dos associados" ((( ) os direitos e deveres dos associados" (1 ) as *ontes de recursos para sua 1Fo anuten$o" para *ins n$o

odo de constitui$o e de *unciona ento dos -rg$os deliberativos"

(Reda#$o a%te"io") - & - o )odo de o%stitui#$o e *u% io%a)e%to dos +"g$os deli,e"ativos e ad)i%ist"ativos( 1( ) as condi#es para a altera$o das disposi#es estatut,rias e para a dissolu$o. 1(( F a *or a de gest$o ad inistrativa e de aprova$o das respectivas contas.L GNEJ GEeda$o da L<( NH 11.1!8 I !9.;7.!;;5 Art. 55. >s associados deve vantagens especiais. ter iguais direitos, as o estatuto poder, instituir categorias co

Art. 57. A qualidade de associado intrans iss4vel, se o estatuto n$o dispuser o contr,rio. 2ar,gra*o 3nico. &e o associado *or titular de quota ou *ra$o ideal do patri =nio da associa$o, a trans*er+ncia daquela n$o i portar,, de pe" si, na atribui$o da qualidade de associado ao adquirente ou ao 0erdeiro, salvo disposi$o diversa do estatuto. Art. 58 A e'clus$o do associado s- ad iss4vel 0avendo 6usta causa, assi recon0ecida e procedi ento que assegure direito de de*esa e de recurso, nos ter os previstos no estatuto. GEeda$o da L<( NH 11.1!8 I !9.;7.!;;5 (Reda#$o a%te"io") - -"t. ./. - e! lus$o do asso iado s+ 0 ad)iss1vel 2ave%do justa ausa3 o,ede ido o disposto %o estatuto( se%do este o)isso3 pode"4 ta),0) o o""e" se *o" "e o%2e ida a e!ist5% ia de )otivos g"aves3 e) deli,e"a#$o *u%da)e%tada3 pela )aio"ia a,soluta dos p"ese%tes 6 asse),l0ia ge"al espe ial)e%te o%vo ada pa"a esse *i). ("evogado) pela LEI N 11.12/ 7 28.08.200. - 9a"4g"a*o :%i o. ;a de is$o do +"g$o 'ue3 de o%*o")idade o) o estatuto3 de "eta" a e! lus$o3 a,e"4 se)p"e "e u"so 6 asse),l0ia ge"al. Art. 59. Nen0u associado poder, ser i pedido de e'ercer direito ou *un$o que l0e ten0a sido legiti a ente con*erido, a n$o ser nos casos e pela *or a previstos na lei ou no estatuto. Art. 5:. Co pete privativa ente / asse blia geral: GEeda$o da L<( NH 11.1!8 I !9.;7.!;;5 (Reda#$o a%te"io") - -"t. .9. <o)pete p"ivativa)e%te 6 asse),l0ia ge"al= ( F destituir os ad inistradores" GEeda$o da L<( NH 11.1!8 I !9.;7.!;;5 (Reda#$o a%te"io") - I - elege" os ad)i%ist"ado"es( (( F alterar o estatuto. GEeda$o da L<( NH 11.1!8 I !9.;7.!;;5 (Reda#$o a%te"io") - II - destitui" os ad)i%ist"ado"es( (Reda#$o a%te"io") - III - ap"ova" as o%tas( (Reda#$o a%te"io") - I& - alte"a" o estatuto. 2ar,gra*o 3nico. 2ara as delibera#es a que se re*ere os incisos ( e (( deste artigo e'igido delibera$o da asse blia especial ente convocada para esse *i , cu6o quoru ser, o estabelecido no estatuto, be co o os critrios de elei$o dos ad inistradores.L GNEJ GEeda$o da L<( NH 11.1!8 I !9.;7.!;;5

(Reda#$o a%te"io") - 9a"4g"a*o :%i o. 9a"a as deli,e"a#>es a 'ue se "e*e"e) os i% isos II e I& 0 e!igido o voto o% o"de de dois te"#os dos p"ese%tes 6 asse),l0ia espe ial)e%te o%vo ada pa"a esse *i)3 %$o pode%do ela deli,e"a"3 e) p"i)ei"a o%vo a#$o3 se) a )aio"ia a,soluta dos asso iados3 ou o) )e%os de u) te"#o %as o%vo a#>es segui%tes. Art. 7;. A convoca$o dos -rg$os deliberativos *ar)se), na *or a do estatuto, garantido a 1K5 Gu quintoJ dos associados o direito de pro ov+)la.L GNEJ GEeda$o da L<( NH 11.1!8 I !9.;7.!;;5 (Reda#$o a%te"io") - -"t. 80. - o%vo a#$o da asse),l0ia ge"al *a"-se-4 %a *o")a do estatuto3 ga"a%tido a u) 'ui%to dos asso iados o di"eito de p"o)ov5-la. Art. 71. @issolvida a associa$o, o re anescente do seu patri =nio l4quido, depois de deduzidas, se *or o caso, as quotas ou *ra#es ideais re*eridas no par,gra*o 3nico do art. 57, ser, destinado / entidade de *ins n$o econ= icos designada no estatuto, ou, o isso este, por delibera$o dos associados, / institui$o unicipal, estadual ou *ederal, de *ins id+nticos ou se el0antes. C 1o 2or cl,usula do estatuto ou, no seu sil+ncio, por delibera$o dos associados, pode estes, antes da destina$o do re anescente re*erida neste artigo, receber e restitui$o, atualizado o respectivo valor, as contribui#es que tivere prestado ao patri =nio da associa$o. C !o N$o e'istindo no Aunic4pio, no <stado, no @istrito Federal ou no Territ-rio, e que a associa$o tiver sede, institui$o nas condi#es indicadas neste artigo, o que re anescer do seu patri =nio se devolver, / Fazenda do <stado, do @istrito Federal ou da Dni$o. CA2>)$LO III DA= E$NDACDE= Art. 7!. 2ara criar u a *unda$o, o seu instituidor *ar,, por escritura p3blica ou testa ento, dota$o especial de bens livres, especi*icando o *i a que se destina, e declarando, se quiser, a aneira de ad inistr,)la. 2ar,gra*o 3nico. A *unda$o so ente poder, constituir)se para *ins religiosos, assist+ncia. orais, culturais ou de

Art. 7%. Muando insu*icientes para constituir a *unda$o, os bens a ela destinados ser$o, se de outro odo n$o dispuser o instituidor, incorporados e outra *unda$o que se propon0a a *i igual ou se el0ante. Art. 7.. Constitu4da a *unda$o por neg-cio 6ur4dico entre vivos, o instituidor obrigado a trans*erir)l0e a propriedade, ou outro direito real, sobre os bens dotados, e, se n$o o *izer, ser$o registrados, e no e dela, por andado 6udicial. Art. 75. Aqueles a que o instituidor co eter a aplica$o do patri =nio, e tendo ci+ncia do encargo, *or ular$o logo, de acordo co as suas bases Gart. 7!J, o estatuto da *unda$o pro6etada, sub etendo)o, e seguida, / aprova$o da autoridade co petente, co recurso ao 6uiz. 2ar,gra*o 3nico. &e o estatuto n$o *or elaborado no prazo assinado pelo instituidor, ou, n$o 0avendo prazo, e cento e oitenta dias, a incu b+ncia caber, ao Ainistrio 23blico. Art. 77. 1elar, pelas *unda#es o Ainistrio 23blico do <stado onde situadas. C 1o &e *uncionare Federal. no @istrito Federal, ou e ais de u Territ-rio, caber, o encargo ao Ainistrio 23blico <stado, caber, o encargo, e cada u deles, ao

C !o &e estendere a atividade por respectivo Ainistrio 23blico.

Art. 78. 2ara que se possa alterar o estatuto da *unda$o

ister que a re*or a:

( ) se6a deliberada por dois teros dos co petentes para gerir e representar a *unda$o" (( ) n$o contrarie ou desvirtue o *i desta"

((( ) se6a aprovada pelo -rg$o do Ainistrio 23blico, e, caso este a denegue, poder, o 6uiz supri)la, a requeri ento do interessado. Art. 79. Muando a altera$o n$o 0ouver sido aprovada por vota$o unBni e, os ad inistradores da *unda$o, ao sub etere o estatuto ao -rg$o do Ainistrio 23blico, requerer$o que se d+ ci+ncia / inoria vencida para i pugn,)la, se quiser, e dez dias. Art. 7:. Tornando)se il4cita, i poss4vel ou in3til a *inalidade a que visa a *unda$o, ou vencido o prazo de sua e'ist+ncia, o -rg$o do Ainistrio 23blico, ou qualquer interessado, l0e pro over, a e'tin$o,

incorporando)se o seu patri =nio, salvo disposi$o e contr,rio no ato constitutivo, ou no estatuto, e outra *unda$o, designada pelo 6uiz, que se propon0a a *i igual ou se el0ante. )>)$LO III Do Do-iAG io Art. 8;. > do ic4lio da pessoa natural o lugar onde ela estabelece a sua resid+ncia co de*initivo. Bni o

Art. 81. &e, por , a pessoa natural tiver diversas resid+ncias, onde, alternada ente, viva, considerar)se), do ic4lio seu qualquer delas. Art. 8!. ? ta b do ic4lio da pessoa natural, quanto /s rela#es concernentes / pro*iss$o, o lugar onde esta e'ercida. 2ar,gra*o 3nico. &e a pessoa e'ercitar pro*iss$o e lugares diversos, cada u do ic4lio para as rela#es que l0e correspondere . deles constituir,

Art. 8%. Ter)se), por do ic4lio da pessoa natural, que n$o ten0a resid+ncia 0abitual, o lugar onde *or encontrada. Art. 8.. Auda)se o do ic4lio, trans*erindo a resid+ncia, co a inten$o ani*esta de o udar.

2ar,gra*o 3nico. A prova da inten$o resultar, do que declarar a pessoa /s unicipalidades dos lugares, que dei'a, e para onde vai, ou, se tais declara#es n$o *izer, da pr-pria udana, co as circunstBncias que a aco pan0are . Art. 85. Muanto /s pessoas 6ur4dicas, o do ic4lio : ( ) da Dni$o, o @istrito Federal" (( ) dos <stados e Territ-rios, as respectivas capitais" ((( ) do Aunic4pio, o lugar onde *uncione a ad inistra$o unicipal"

(1 ) das de ais pessoas 6ur4dicas, o lugar onde *uncionare as respectivas diretorias e ad inistra#es, ou onde elegere do ic4lio especial no seu estatuto ou atos constitutivos. C 1o Tendo a pessoa 6ur4dica diversos estabeleci entos e considerado do ic4lio para os atos nele praticados. lugares di*erentes, cada u deles ser,

C !o &e a ad inistra$o, ou diretoria, tiver a sede no estrangeiro, 0aver)se), por do ic4lio da pessoa 6ur4dica, no tocante /s obriga#es contra4das por cada u a das suas ag+ncias, o lugar do estabeleci ento, sito no Nrasil, a que ela corresponder. Art. 87. T+ do ic4lio necess,rio o incapaz, o servidor p3blico, o ilitar, o ar4ti o e o preso.

2ar,gra*o 3nico. > do ic4lio do incapaz o do seu representante ou assistente" o do servidor p3blico, o lugar e que e'ercer per anente ente suas *un#es" o do ilitar, onde servir, e, sendo da Aarin0a ou da Aeron,utica, a sede do co ando a que se encontrar i ediata ente subordinado" o do ar4ti o, onde o navio estiver atriculado" e o do preso, o lugar e que cu prir a sentena. Art. 88. > agente diplo ,tico do Nrasil, que, citado no estrangeiro, alegar e'traterritorialidade se designar onde te , no pa4s, o seu do ic4lio, poder, ser de andado no @istrito Federal ou no 3lti o ponto do territ-rio brasileiro onde o teve. Art. 89. Nos contratos escritos, poder$o os contratantes especi*icar do ic4lio onde se e'ercite cu pra os direitos e obriga#es deles resultantes. LIVRO II DO= &EN= )>)$LO FNICO D#! DiB.'.%".! C #!!.! d. &.%! CA2>)$LO I Do! &.%! Co%!id.'#do! .- =i 1.!-o! =.?@o I Do! &.%! I-v.i! Art. 8:. &$o bens i -veis o solo e tudo quanto se l0e incorporar natural ou arti*icial ente. e

Art. 9;. Considera )se i -veis para os e*eitos legais: ( ) os direitos reais sobre i -veis e as a#es que os assegura " (( ) o direito / sucess$o aberta. Art. 91. N$o perde o car,ter de i -veis: as conservando a sua unidade, *ore re ovidas para

( ) as edi*ica#es que, separadas do solo, outro local" (( ) os

ateriais provisoria ente separados de u

prdio, para nele se ree pregare .

=.?@o II Do! &.%! 1v.i! Art. 9!. &$o -veis os bens suscet4veis de ovi ento pr-prio, ou de re o$o por *ora al0eia, se altera$o da substBncia ou da destina$o econ= ico)social. Art. 9%. Considera )se ( ) as energias que ten0a -veis para os e*eitos legais: valor econ= ico" -veis e as a#es correspondentes"

(( ) os direitos reais sobre ob6etos

((( ) os direitos pessoais de car,ter patri onial e respectivas a#es. Art. 9.. >s ateriais destinados a algu a constru$o, enquanto n$o *ore e pregados, conserva sua qualidade de -veis" readquire essa qualidade os provenientes da de oli$o de algu prdio. =.?@o III Do! &.%! E,%gGv.i! . Co%!,-Gv.i! Art. 95. &$o *ung4veis os quantidade. -veis que pode substituir)se por outros da es a espcie, qualidade e

Art. 97. &$o consu 4veis os bens -veis cu6o uso i porta destrui$o i ediata da pr-pria substBncia, sendo ta b considerados tais os destinados / aliena$o. =.?@o IV Do! &.%! Divi!Gv.i! Art. 98. Nens divis4veis s$o os que se pode *racionar se altera$o na sua substBncia, di inui$o consider,vel de valor, ou pre6u4zo do uso a que se destina . Art. 99. >s bens natural ente divis4veis pode vontade das partes. tornar)se indivis4veis por deter ina$o da lei ou por

=.?@o V Do! &.%! =i%g, #'.! . Co ."ivo! Art. 9:. &$o singulares os bens que, e bora reunidos, se considera dos de ais. de pe" si, independente ente es a

Art. :;. Constitui universalidade de *ato a pluralidade de bens singulares que, pertinentes / pessoa, ten0a destina$o unit,ria. 2ar,gra*o 3nico. >s bens que *or a pr-prias. essa universalidade pode

ser ob6eto de rela#es 6ur4dicas

Art. :1. Constitui universalidade de direito o co ple'o de rela#es 6ur4dicas, de u a pessoa, dotadas de valor econ= ico. CA2>)$LO II Do! &.%! R.Ai0'oA#-.%". Co%!id.'#do! Art. :!. 2rincipal o be que e'iste sobre si, abstrata ou concreta ente" acess-rio, aquele cu6a e'ist+ncia sup#e a do principal. Art. :%. &$o pertenas os bens que, n$o constituindo partes integrantes, se destina , de duradouro, ao uso, ao servio ou ao a*or osea ento de outro. odo

Art. :.. >s neg-cios 6ur4dicos que dize respeito ao be principal n$o abrange as pertenas, salvo se o contr,rio resultar da lei, da ani*esta$o de vontade, ou das circunstBncias do caso. Art. :5. Apesar de ainda n$o separados do be neg-cio 6ur4dico. Art. :7. As ben*eitorias pode principal, os *rutos e produtos pode ser ob6eto de

ser voluptu,rias, 3teis ou necess,rias. o uso 0abitual do be , ainda

C 1o &$o voluptu,rias as de ero deleite ou recreio, que n$o au enta que o torne ais agrad,vel ou se6a de elevado valor. C !o &$o 3teis as que au enta C %o &$o necess,rias as que t+ ou *acilita por *i o uso do be .

conservar o be

ou evitar que se deteriore. se a

Art. :8. N$o se considera ben*eitorias os el0ora entos ou acrsci os sobrevindos ao be interven$o do propriet,rio, possuidor ou detentor. CA2>)$LO III Do! &.%! 2TM iAo! Art. :9. &$o p3blicos os bens do do 4nio nacional pertencentes /s pessoas 6ur4dicas de direito p3blico interno" todos os outros s$o particulares, se6a qual *or a pessoa a que pertencere . Art. ::. &$o bens p3blicos: ( ) os de uso co u do povo, tais co o rios, ares, estradas, ruas e praas"

(( ) os de uso especial, tais co o edi*4cios ou terrenos destinados a servio ou estabeleci ento da ad inistra$o *ederal, estadual, territorial ou unicipal, inclusive os de suas autarquias" ((( ) os do inicais, que constitue o patri =nio das pessoas 6ur4dicas de direito p3blico, co o ob6eto de direito pessoal, ou real, de cada u a dessas entidades. 2ar,gra*o 3nico. N$o dispondo a lei e contr,rio, considera )se do inicais os bens pertencentes /s pessoas 6ur4dicas de direito p3blico a que se ten0a dado estrutura de direito privado. Art. 1;;. >s bens p3blicos de uso co u do povo e os de uso especial s$o inalien,veis, enquanto conservare a sua quali*ica$o, na *or a que a lei deter inar. Art. 1;1. >s bens p3blicos do inicais pode ser alienados, observadas as e'ig+ncias da lei.

Art. 1;!. >s bens p3blicos n$o est$o su6eitos a usucapi$o. Art. 1;%. > uso co u dos bens p3blicos pode ser gratuito ou retribu4do, con*or e *or estabelecido legal ente pela entidade a cu6a ad inistra$o pertencere . LIVRO III Do! E#"o! J,'GdiAo! )>)$LO I Do N.gAio J,'GdiAo CA2>)$LO I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. 1;.. A validade do neg-cio 6ur4dico requer: ( ) agente capaz" (( ) ob6eto l4cito, poss4vel, deter inado ou deter in,vel" ((( ) *or a prescrita ou n$o de*esa e lei.

Art. 1;5. A incapacidade relativa de u a das partes n$o pode ser invocada pela outra e bene*4cio pr-prio, ne aproveita aos co)interessados capazes, salvo se, neste caso, *or indivis4vel o ob6eto do direito ou da obriga$o co u . Art. 1;7. A i possibilidade inicial do ob6eto n$o invalida o neg-cio 6ur4dico se *or relativa, ou se cessar antes de realizada a condi$o a que ele estiver subordinado. Art. 1;8. A validade da declara$o de vontade n$o depender, de *or a especial, sen$o quando a lei e'pressa ente a e'igir.

Art. 1;9. N$o dispondo a lei e contr,rio, a escritura p3blica essencial / validade dos neg-cios 6ur4dicos que vise / constitui$o, trans*er+ncia, odi*ica$o ou ren3ncia de direitos reais sobre i -veis de valor superior a trinta vezes o aior sal,rio 4ni o vigente no 2a4s. Art. 1;:. No neg-cio 6ur4dico celebrado co da substBncia do ato. a cl,usula de n$o valer se instru ento p3blico, este ental de

Art. 11;. A ani*esta$o de vontade subsiste ainda que o seu autor 0a6a *eito a reserva n$o querer o que ani*estou, salvo se dela o destinat,rio tin0a con0eci ento.

Art. 111. > sil+ncio i porta anu+ncia, quando as circunstBncias ou os usos o autorizare , e n$o *or necess,ria a declara$o de vontade e'pressa. Art. 11!. Nas declara#es de vontade se atender, sentido literal da linguage . Art. 11%. >s neg-cios 6ur4dicos deve celebra$o. ais / inten$o nelas consubstanciada do que ao

ser interpretados con*or e a boa)* e os usos do lugar de sua

Art. 11.. >s neg-cios 6ur4dicos ben*icos e a ren3ncia interpreta )se estrita ente. CA2>)$LO II D# R.0'.!.%"#?@o Art. 115. >s poderes de representa$o con*ere )se por lei ou pelo interessado. Art. 117. A ani*esta$o de vontade pelo representante, nos li ites de seus poderes, produz e*eitos e rela$o ao representado. Art. 118. &alvo se o per itir a lei ou o representado, anul,vel o neg-cio 6ur4dico que o representante, no seu interesse ou por conta de outre , celebrar consigo es o. 2ar,gra*o 3nico. 2ara esse e*eito, te )se co o celebrado pelo representante o neg-cio realizado por aquele e que os poderes 0ouvere sido subestabelecidos. Art. 119. > representante obrigado a provar /s pessoas, co que tratar e no e do representado, a sua qualidade e a e'tens$o de seus poderes, sob pena de, n$o o *azendo, responder pelos atos que a estes e'cedere . Art. 11:. ? anul,vel o neg-cio conclu4do pelo representante e con*lito de interesses co representado, se tal *ato era ou devia ser do con0eci ento de que co aquele tratou. o

2ar,gra*o 3nico. ? de cento e oitenta dias, a contar da conclus$o do neg-cio ou da cessa$o da incapacidade, o prazo de decad+ncia para pleitear)se a anula$o prevista neste artigo. Art. 1!;. >s requisitos e os e*eitos da representa$o legal s$o os estabelecidos nas nor as respectivas" os da representa$o volunt,ria s$o os da 2arte <special deste C-digo. CA2>)$LO III D# Co%di?@o, do ).'-o . do E%A#'go Art. 1!1. Considera)se condi$o a cl,usula que, derivando e'clusiva ente da vontade das partes, subordina o e*eito do neg-cio 6ur4dico a evento *uturo e incerto. Art. 1!!. &$o l4citas, e geral, todas as condi#es n$o contr,rias / lei, / orde p3blica ou aos bons costu es" entre as condi#es de*esas se inclue as que privare de todo e*eito o neg-cio 6ur4dico, ou o su6eitare ao puro arb4trio de u a das partes. Art. 1!%. (nvalida os neg-cios 6ur4dicos que l0es s$o subordinados:

( ) as condi#es *4sica ou 6uridica ente i poss4veis, quando suspensivas" (( ) as condi#es il4citas, ou de *azer coisa il4cita" ((( ) as condi#es inco preens4veis ou contradit-rias. Art. 1!.. T+ )se por ine'istentes as condi#es i poss4veis, quando resolutivas, e as de n$o *azer coisa i poss4vel. Art. 1!5. &ubordinando)se a e*ic,cia do neg-cio 6ur4dico / condi$o suspensiva, enquanto esta se n$o veri*icar, n$o se ter, adquirido o direito, a que ele visa.

Art. 1!7. &e algu dispuser de u a coisa sob condi$o suspensiva, e, pendente esta, *izer quanto /quela novas disposi#es, estas n$o ter$o valor, realizada a condi$o, se co ela *ore inco pat4veis. Art. 1!8. &e *or resolutiva a condi$o, enquanto esta se n$o realizar, vigorar, o neg-cio 6ur4dico, podendo e'ercer)se desde a conclus$o deste o direito por ele estabelecido. Art. 1!9. &obrevindo a condi$o resolutiva, e'tingue)se, para todos os e*eitos, o direito a que ela se op#e" as, se aposta a u neg-cio de e'ecu$o continuada ou peri-dica, a sua realiza$o, salvo disposi$o e contr,rio, n$o te e*ic,cia quanto aos atos 6, praticados, desde que co pat4veis co a natureza da condi$o pendente e con*or e aos dita es de boa)*. Art. 1!:. Eeputa)se veri*icada, quanto aos e*eitos 6ur4dicos, a condi$o cu6o i ple ento *or aliciosa ente obstado pela parte a que des*avorecer, considerando)se, ao contr,rio, n$o veri*icada a condi$o aliciosa ente levada a e*eito por aquele a que aproveita o seu i ple ento. Art. 1%;. Ao titular do direito eventual, nos casos de condi$o suspensiva ou resolutiva, per itido praticar os atos destinados a conserv,)lo. Art. 1%1. > ter o inicial suspende o e'erc4cio, as n$o a aquisi$o do direito. contr,rio, co puta )se os prazos, e'clu4do o dia

Art. 1%!. &alvo disposi$o legal ou convencional e do co eo, e inclu4do o do venci ento. C 1o &e o dia do venci ento cair e 3til. C !o Aeado considera)se, e

*eriado, considerar)se), prorrogado o prazo at o seguinte dia +s, o seu dci o quinto dia. no dia de igual n3 ero do de in4cio, ou no i ediato, se *altar inuto a inuto.

qualquer

C %o >s prazos de eses e anos e'pira e'ata correspond+ncia.

C .o >s prazos *i'ados por 0ora contar)se)$o de

Art. 1%%. Nos testa entos, presu e)se o prazo e *avor do 0erdeiro, e, nos contratos, e proveito do devedor, salvo, quanto a esses, se do teor do instru ento, ou das circunstBncias, resultar que se estabeleceu a bene*4cio do credor, ou de a bos os contratantes. Art. 1%.. >s neg-cios 6ur4dicos entre vivos, se prazo, s$o e'eqO4veis desde logo, salvo se a e'ecu$o tiver de ser *eita e lugar diverso ou depender de te po. Art. 1%5. Ao ter o inicial e *inal aplica )se, no que couber, as disposi#es relativas / condi$o suspensiva e resolutiva. Art. 1%7. > encargo n$o suspende a aquisi$o ne o e'erc4cio do direito, salvo quando e'pressa ente i posto no neg-cio 6ur4dico, pelo disponente, co o condi$o suspensiva. Art. 1%8. Considera)se n$o escrito o encargo il4cito ou i poss4vel, salvo se constituir o deter inante da liberalidade, caso e que se invalida o neg-cio 6ur4dico. CA2>)$LO IV Do! D.B.i"o! do N.gAio J,'GdiAo =.?@o I Do E''o o, Ig%o'I%Ai# Art. 1%9. &$o anul,veis os neg-cios 6ur4dicos, quando as declara#es de vontade e anare de erro substancial que poderia ser percebido por pessoa de dilig+ncia nor al, e *ace das circunstBncias do neg-cio. Art. 1%:. > erro substancial quando: ( ) interessa / natureza do neg-cio, ao ob6eto principal da declara$o, ou a algu a das qualidades a ele essenciais" (( ) concerne / identidade ou / qualidade essencial da pessoa a que vontade, desde que ten0a in*lu4do nesta de odo relevante" ((( ) sendo de direito e n$o i plicando recusa / aplica$o da lei, *or o neg-cio 6ur4dico. Art. 1.;. > *also se re*ira a declara$o de otivo 3nico ou principal do otivo

otivo s- vicia a declara$o de vontade quando e'presso co o raz$o deter inante.

Art. 1.1. A trans iss$o err=nea da vontade por que o a declara$o direta.

eios interpostos anul,vel nos

es os casos e

Art. 1.!. > erro de indica$o da pessoa ou da coisa, a que se re*erir a declara$o de vontade, n$o viciar, o neg-cio quando, por seu conte'to e pelas circunstBncias, se puder identi*icar a coisa ou pessoa cogitada. Art. 1.%. > erro de c,lculo apenas autoriza a reti*ica$o da declara$o de vontade. Art. 1... > erro n$o pre6udica a validade do neg-cio 6ur4dico quando a pessoa, a que a ani*esta$o de vontade se dirige, se o*erecer para e'ecut,)la na con*or idade da vontade real do ani*estante. =.?@o II Do Do o Art. 1.5. &$o os neg-cios 6ur4dicos anul,veis por dolo, quando este *or a sua causa. Art. 1.7. > dolo acidental s- obriga / satis*a$o das perdas e danos, e acidental quando, a seu despeito, o neg-cio seria realizado, e bora por outro odo. Art. 1.8. Nos neg-cios 6ur4dicos bilaterais, o sil+ncio intencional de u a das partes a respeito de *ato ou qualidade que a outra parte 0a6a ignorado, constitui o iss$o dolosa, provando)se que se ela o neg-cio n$o se teria celebrado. Art. 1.9. 2ode ta b ser anulado o neg-cio 6ur4dico por dolo de terceiro, se a parte a que aproveite dele tivesse ou devesse ter con0eci ento" e caso contr,rio, ainda que subsista o neg-cio 6ur4dico, o terceiro responder, por todas as perdas e danos da parte a que ludibriou. Art. 1.:. > dolo do representante legal de u a das partes s- obriga o representado a responder civil ente at a i portBncia do proveito que teve" se, por , o dolo *or do representante convencional, o representado responder, solidaria ente co ele por perdas e danos. Art. 15;. &e a bas as partes procedere ou recla ar indeniza$o. co dolo, nen0u a pode aleg,)lo para anular o neg-cio, =.?@o III D# Co#?@o Art. 151. A coa$o, para viciar a declara$o da vontade, 0, de ser tal que incuta ao paciente *undado te or de dano i inente e consider,vel / sua pessoa, / sua *a 4lia, ou aos seus bens. 2ar,gra*o 3nico. &e disser respeito a pessoa n$o pertencente / *a 4lia do paciente, o 6uiz, co nas circunstBncias, decidir, se 0ouve coa$o. base

Art. 15!. No apreciar a coa$o, ter)se)$o e conta o se'o, a idade, a condi$o, a sa3de, o te pera ento do paciente e todas as de ais circunstBncias que possa in*luir na gravidade dela. Art. 15%. N$o se considera coa$o a a eaa do e'erc4cio nor al de u reverencial. direito, ne o si ples te or

Art. 15.. 1icia o neg-cio 6ur4dico a coa$o e'ercida por terceiro, se dela tivesse ou devesse ter con0eci ento a parte a que aproveite, e esta responder, solidaria ente co aquele por perdas e danos. Art. 155. &ubsistir, o neg-cio 6ur4dico, se a coa$o decorrer de terceiro, se que a parte a que aproveite dela tivesse ou devesse ter con0eci ento" as o autor da coa$o responder, por todas as perdas e danos que 0ouver causado ao coacto. =.?@o IV Do E!"#do d. 2.'igo Art. 157. Con*igura)se o estado de perigo quando algu , pre ido da necessidade de salvar)se, ou a pessoa de sua *a 4lia, de grave dano con0ecido pela outra parte, assu e obriga$o e'cessiva ente onerosa. 2ar,gra*o 3nico. Tratando)se de pessoa n$o pertencente / *a 4lia do declarante, o 6uiz decidir, segundo as circunstBncias. =.?@o V D# L.!@o

Art. 158. >corre a les$o quando u a pessoa, sob pre ente necessidade, ou por ine'peri+ncia, se obriga a presta$o ani*esta ente desproporcional ao valor da presta$o oposta. C 1o Aprecia)se a despropor$o das presta#es segundo os valores vigentes ao te po e celebrado o neg-cio 6ur4dico. que *oi

C !o N$o se decretar, a anula$o do neg-cio, se *or o*erecido suple ento su*iciente, ou se a parte *avorecida concordar co a redu$o do proveito. =.?@o VI D# E'#,d. Co%"'# C'.do'.! Art. 159. >s neg-cios de trans iss$o gratuita de bens ou re iss$o de d4vida, se os praticar o devedor 6, insolvente, ou por eles reduzido / insolv+ncia, ainda quando o ignore, poder$o ser anulados pelos credores quirogra*,rios, co o lesivos dos seus direitos. C 1o (gual direito assiste aos credores cu6a garantia se tornar insu*iciente. C !o &- os credores que 6, o era ao te po daqueles atos pode pleitear a anula$o deles.

Art. 15:. &er$o igual ente anul,veis os contratos onerosos do devedor insolvente, quando a insolv+ncia *or not-ria, ou 0ouver otivo para ser con0ecida do outro contratante. Art. 17;. &e o adquirente dos bens do devedor insolvente ainda n$o tiver pago o preo e este *or, apro'i ada ente, o corrente, desobrigar)se), depositando)o e 6u4zo, co a cita$o de todos os interessados. 2ar,gra*o 3nico. &e in*erior, o adquirente, para conservar os bens, poder, depositar o preo que l0es corresponda ao valor real. Art. 171. A a$o, nos casos dos arts. 159 e 15:, poder, ser intentada contra o devedor insolvente, a pessoa que co ele celebrou a estipula$o considerada *raudulenta, ou terceiros adquirentes que 0a6a procedido de ,)*. Art. 17!. > credor quirogra*,rio, que receber do devedor insolvente o paga ento da d4vida ainda n$o vencida, *icar, obrigado a repor, e proveito do acervo sobre que se ten0a de e*etuar o concurso de credores, aquilo que recebeu. Art. 17%. 2resu e )se *raudat-rias dos direitos dos outros credores as garantias de d4vidas que o devedor insolvente tiver dado a algu credor. Art. 17.. 2resu e )se, por , de boa)* e vale os neg-cios ordin,rios indispens,veis / anuten$o de estabeleci ento ercantil, rural, ou industrial, ou / subsist+ncia do devedor e de sua *a 4lia. Art. 175. Anulados os neg-cios *raudulentos, a vantage sobre que se ten0a de e*etuar o concurso de credores. resultante reverter, e proveito do acervo

2ar,gra*o 3nico. &e esses neg-cios tin0a por 3nico ob6eto atribuir direitos pre*erenciais, ediante 0ipoteca, pen0or ou anticrese, sua invalidade i portar, so ente na anula$o da pre*er+ncia a6ustada. CA2>)$LO V D# I%v# id#d. do N.gAio J,'GdiAo Art. 177. ? nulo o neg-cio 6ur4dico quando: ( ) celebrado por pessoa absoluta ente incapaz" (( ) *or il4cito, i poss4vel ou indeter in,vel o seu ob6eto" ((( ) o otivo deter inante, co u a a bas as partes, *or il4cito" lei"

(1 ) n$o revestir a *or a prescrita e

1 ) *or preterida algu a solenidade que a lei considere essencial para a sua validade" 1( ) tiver por ob6etivo *raudar lei i perativa" 1(( ) a lei ta'ativa ente o declarar nulo, ou proibir)l0e a pr,tica, se Art. 178. ? nulo o neg-cio 6ur4dico si ulado, substBncia e na *or a. co inar san$o.

as subsistir, o que se dissi ulou, se v,lido *or na

C 1o Paver, si ula$o nos neg-cios 6ur4dicos quando: ( ) aparentare con*erir ou trans itir direitos a pessoas diversas daquelas /s quais real ente se con*ere , ou trans ite " (( ) contivere declara$o, con*iss$o, condi$o ou cl,usula n$o verdadeira" antedatados, ou p-s)datados. *ace dos contraentes do neg-cio 6ur4dico ser alegadas por qualquer interessado, ou

((( ) os instru entos particulares *ore

C !o Eessalva )se os direitos de terceiros de boa)* e si ulado. Art. 179. As nulidades dos artigos antecedentes pode pelo Ainistrio 23blico, quando l0e couber intervir.

2ar,gra*o 3nico. As nulidades deve ser pronunciadas pelo 6uiz, quando con0ecer do neg-cio 6ur4dico ou dos seus e*eitos e as encontrar provadas, n$o l0e sendo per itido supri)las, ainda que a requeri ento das partes. Art. 17:. > neg-cio 6ur4dico nulo n$o suscet4vel de con*ir a$o, ne te po. convalesce pelo decurso do

Art. 18;. &e, por , o neg-cio 6ur4dico nulo contiver os requisitos de outro, subsistir, este quando o *i a que visava as partes per itir supor que o teria querido, se 0ouvesse previsto a nulidade. Art. 181. Al dos casos e'pressa ente declarados na lei, anul,vel o neg-cio 6ur4dico:

( ) por incapacidade relativa do agente" (( ) por v4cio resultante de erro, dolo, coa$o, estado de perigo, les$o ou *raude contra credores. Art. 18!. > neg-cio anul,vel pode ser con*ir ado pelas partes, salvo direito de terceiro. Art. 18%. > ato de con*ir a$o deve conter a substBncia do neg-cio celebrado e a vontade e'pressa de ant+)lo. Art. 18.. ? escusada a con*ir a$o e'pressa, quando o neg-cio 6, *oi cu prido e devedor, ciente do v4cio que o inquinava. parte pelo

Art. 185. A con*ir a$o e'pressa, ou a e'ecu$o volunt,ria de neg-cio anul,vel, nos ter os dos arts. 18! a 18., i porta a e'tin$o de todas as a#es, ou e'ce#es, de que contra ele dispusesse o devedor. Art. 187. Muando a anulabilidade do ato resultar da *alta de autoriza$o de terceiro, ser, validado se este a der posterior ente. Art. 188. A anulabilidade n$o te e*eito antes de 6ulgada por sentena, ne se pronuncia de o*4cio" sos interessados a pode alegar, e aproveita e'clusiva ente aos que a alegare , salvo o caso de solidariedade ou indivisibilidade. Art. 189. ? de quatro anos o prazo de decad+ncia para pleitear)se a anula$o do neg-cio 6ur4dico, contado: ( ) no caso de coa$o, do dia e que ela cessar" que se realizou o

(( ) no de erro, dolo, *raude contra credores, estado de perigo ou les$o, do dia e neg-cio 6ur4dico" ((( ) no de atos de incapazes, do dia e que cessar a incapacidade.

Art. 18:. Muando a lei dispuser que deter inado ato anul,vel, se estabelecer prazo para pleitear) se a anula$o, ser, este de dois anos, a contar da data da conclus$o do ato. Art. 19;. > enor, entre dezesseis e dezoito anos, n$o pode, para e'i ir)se de u a obriga$o, invocar a sua idade se dolosa ente a ocultou quando inquirido pela outra parte, ou se, no ato de obrigar)se, declarou)se aior. Art. 191. Ningu pode recla ar o que, por u a obriga$o anulada, pagou a u provar que reverteu e proveito dele a i portBncia paga. incapaz, se n$o

Art. 19!. Anulado o neg-cio 6ur4dico, restituir)se)$o as partes ao estado e que antes dele se ac0ava , e, n$o sendo poss4vel restitu4)las, ser$o indenizadas co o equivalente.

Art. 19%. A invalidade do instru ento n$o induz a do neg-cio 6ur4dico se pre que este puder provar) se por outro eio. Art. 19.. Eespeitada a inten$o das partes, a invalidade parcial de u neg-cio 6ur4dico n$o o pre6udicar, na parte v,lida, se esta *or separ,vel" a invalidade da obriga$o principal i plica a das obriga#es acess-rias, as a destas n$o induz a da obriga$o principal. )>)$LO II Do! A"o! J,'GdiAo! LGAi"o! Art. 195. Aos atos 6ur4dicos l4citos, que n$o se6a disposi#es do T4tulo anterior. neg-cios 6ur4dicos, aplica )se, no que couber, as

)>)$LO III Do! A"o! I GAi"o! Art. 197. Aquele que, por a$o ou o iss$o volunt,ria, neglig+ncia ou i prud+ncia, violar direito e causar dano a outre , ainda que e'clusiva ente oral, co ete ato il4cito. Art. 198. Ta b co ete ato il4cito o titular de u direito que, ao e'erc+)lo, e'cede ani*esta ente os li ites i postos pelo seu *i econ= ico ou social, pela boa)* ou pelos bons costu es. Art. 199. N$o constitue ( ) os praticados e atos il4citos: direito recon0ecido" de re over perigo

leg4ti a de*esa ou no e'erc4cio regular de u

(( ) a deteriora$o ou destrui$o da coisa al0eia, ou a les$o a pessoa, a *i i inente.

2ar,gra*o 3nico. No caso do inciso ((, o ato ser, leg4ti o so ente quando as circunstBncias o tornare absoluta ente necess,rio, n$o e'cedendo os li ites do indispens,vel para a re o$o do perigo. )>)$LO IV D# 2'.!A'i?@o . d# D.A#dS%Ai# CA2>)$LO I D# 2'.!A'i?@o =.?@o I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. 19:. 1iolado o direito, nasce para o titular a pretens$o, a qual se e'tingue, pela prescri$o, nos prazos a que alude os arts. !;5 e !;7. Art. 1:;. A e'ce$o prescreve no es o prazo e que a pretens$o.

Art. 1:1. A ren3ncia da prescri$o pode ser e'pressa ou t,cita, e s- valer,, sendo *eita, se pre6u4zo de terceiro, depois que a prescri$o se consu ar" t,cita a ren3ncia quando se presu e de *atos do interessado, inco pat4veis co a prescri$o. Art. 1:!. >s prazos de prescri$o n$o pode Art. 1:%. A prescri$o pode ser alegada e ser alterados por acordo das partes. qualquer grau de 6urisdi$o, pela parte a que aproveita.

(Revogado pela LEI N 11.280 7 18.02.2008) ? vig5% ia e) 18.0..2008 - -"t. 19@. A juiB %$o pode sup"i"3 de o*1 io3 a alega#$o de p"es "i#$o3 salvo se *avo"e e" a a,soluta)e%te i% apaB. Art. 1:5. >s relativa ente incapazes e as pessoas 6ur4dicas t+ a$o contra os seus assistentes ou representantes legais, que dere causa / prescri$o, ou n$o a alegare oportuna ente. Art. 1:7. A prescri$o iniciada contra u a pessoa continua a correr contra o seu sucessor. =.?@o II D#! C#,!#! K,. I-0.d.- o, =,!0.%d.- # 2'.!A'i?@o Art. 1:8. N$o corre a prescri$o: ( ) entre os c=n6uges, na constBncia da sociedade con6ugal" (( ) entre ascendentes e descendentes, durante o poder *a iliar" ((( ) entre tutelados ou curatelados e seus tutores ou curadores, durante a tutela ou curatela.

Art. 1:9. Ta b

n$o corre a prescri$o:

( ) contra os incapazes de que trata o art. %o" (( ) contra os ausentes do 2a4s e ((( ) contra os que se ac0are servio p3blico da Dni$o, dos <stados ou dos Aunic4pios" te po de guerra.

servindo nas Foras Ar adas, e

Art. 1::. N$o corre igual ente a prescri$o: ( ) pendendo condi$o suspensiva" (( ) n$o estando vencido o prazo" ((( ) pendendo a$o de evic$o. Art. !;;. Muando a a$o se originar de *ato que deva ser apurado no 6u4zo cri inal, n$o correr, a prescri$o antes da respectiva sentena de*initiva. Art. !;1. &uspensa a prescri$o e a obriga$o *or indivis4vel. *avor de u dos credores solid,rios, s- aproveita os outros se

=.?@o III D#! C#,!#! K,. I%".''o-0.- # 2'.!A'i?@o Art. !;!. A interrup$o da prescri$o, que so ente poder, ocorrer u a vez, dar)se),: ( ) por despac0o do 6uiz, es o inco petente, que ordenar a cita$o, se o interessado a pro over no prazo e na *or a da lei processual" (( ) por protesto, nas condi#es do inciso antecedente" ((( ) por protesto ca bial" (1 ) pela apresenta$o do t4tulo de crdito e 1 ) por qualquer ato 6udicial que constitua e 6u4zo de invent,rio ou e ora o devedor" concurso de credores"

1( ) por qualquer ato inequ4voco, ainda que e'tra6udicial, que i porte recon0eci ento do direito pelo devedor. 2ar,gra*o 3nico. A prescri$o interro pida reco ea a correr da data do ato que a interro peu, ou do 3lti o ato do processo para a interro per. Art. !;%. A prescri$o pode ser interro pida por qualquer interessado. Art. !;.. A interrup$o da prescri$o por u credor n$o aproveita aos outros" se el0ante ente, a interrup$o operada contra o co)devedor, ou seu 0erdeiro, n$o pre6udica aos de ais coobrigados. C 1o A interrup$o por u dos credores solid,rios aproveita aos outros" assi e*etuada contra o devedor solid,rio envolve os de ais e seus 0erdeiros. co o a interrup$o

C !o A interrup$o operada contra u dos 0erdeiros do devedor solid,rio n$o pre6udica os outros 0erdeiros ou devedores, sen$o quando se trate de obriga#es e direitos indivis4veis. C %o A interrup$o produzida contra o principal devedor pre6udica o *iador. =.?@o IV Do! 2'#Lo! d# 2'.!A'i?@o Art. !;5. A prescri$o ocorre e Art. !;7. 2rescreve: C 1o < u ano: dez anos, quando a lei n$o l0e 0a6a *i'ado prazo enor.

( ) a pretens$o dos 0ospedeiros ou *ornecedores de v4veres destinados a consu o no pr-prio estabeleci ento, para o paga ento da 0ospedage ou dos ali entos" (( ) a pretens$o do segurado contra o segurador, ou a deste contra aquele, contado o prazo: aJ para o segurado, no caso de seguro de responsabilidade civil, da data e que citado para responder / a$o de indeniza$o proposta pelo terceiro pre6udicado, ou da data que a este indeniza, co a anu+ncia do segurador"

bJ quanto aos de ais seguros, da ci+ncia do *ato gerador da pretens$o" ((( ) a pretens$o dos tabeli$es, au'iliares da 6ustia, serventu,rios 6udiciais, ,rbitros e peritos, pela percep$o de e olu entos, custas e 0onor,rios" (1 ) a pretens$o contra os peritos, pela avalia$o dos bens que entrara para a *or a$o do capital de sociedade an=ni a, contado da publica$o da ata da asse blia que aprovar o laudo" 1 ) a pretens$o dos credores n$o pagos contra os s-cios ou acionistas e os liquidantes, contado o prazo da publica$o da ata de encerra ento da liquida$o da sociedade. C !o < dois anos, a pretens$o para 0aver presta#es ali entares, a partir da data e vencere . C %o < tr+s anos: que se

( ) a pretens$o relativa a aluguis de prdios urbanos ou r3sticos" (( ) a pretens$o para receber presta#es vencidas de rendas te por,rias ou vital4cias" ((( ) a pretens$o para 0aver 6uros, dividendos ou quaisquer presta#es acess-rias, pag,veis, e per4odos n$o aiores de u ano, co capitaliza$o ou se ela" (1 ) a pretens$o de ressarci ento de enriqueci ento se 1 ) a pretens$o de repara$o civil" 1( ) a pretens$o de restitui$o dos lucros ou dividendos recebidos de e que *oi deliberada a distribui$o" 1(( ) a pretens$o contra as pessoas e o prazo: ,)*, correndo o prazo da data causa"

seguida indicadas por viola$o da lei ou do estatuto, contado

aJ para os *undadores, da publica$o dos atos constitutivos da sociedade an=ni a" bJ para os ad inistradores, ou *iscais, da apresenta$o, aos s-cios, do balano re*erente ao e'erc4cio e que a viola$o ten0a sido praticada, ou da reuni$o ou asse blia geral que dela deva to ar con0eci ento" cJ para os liquidantes, da pri eira asse blia se estral posterior / viola$o" 1((( ) a pretens$o para 0aver o paga ento de t4tulo de crdito, a contar do venci ento, ressalvadas as disposi#es de lei especial" (Q ) a pretens$o do bene*ici,rio contra o segurador, e a do terceiro pre6udicado, no caso de seguro de responsabilidade civil obrigat-rio. C .o < C 5o < quatro anos, a pretens$o relativa / tutela, a contar da data da aprova$o das contas. cinco anos:

( ) a pretens$o de cobrana de d4vidas l4quidas constantes de instru ento p3blico ou particular" 1ide @?N(T> ) @eclara$o de quita$o anual (( ) a pretens$o dos pro*issionais liberais e geral, procuradores 6udiciais, curadores e pro*essores pelos seus 0onor,rios, contado o prazo da conclus$o dos servios, da cessa$o dos respectivos contratos ou andato" ((( ) a pretens$o do vencedor para 0aver do vencido o que despendeu e CA2>)$LO II D# D.A#dS%Ai# Art. !;8. &alvo disposi$o legal e contr,rio, n$o se aplica suspende ou interro pe a prescri$o. / decad+ncia as nor as que i pede , 6u4zo.

Art. !;9. Aplica)se / decad+ncia o disposto nos arts. 1:5 e 1:9, inciso (. Art. !;:. ? nula a ren3ncia / decad+ncia *i'ada e lei.

Art. !1;. @eve o 6uiz, de o*4cio, con0ecer da decad+ncia, quando estabelecida por lei.

Art. !11. &e a decad+ncia *or convencional, a parte a que de 6urisdi$o, as o 6uiz n$o pode suprir a alega$o. )>)$LO V D# 2'ov#

aproveita pode aleg,)la e

qualquer grau

Art. !1!. &alvo o neg-cio a que se i p#e *or a especial, o *ato 6ur4dico pode ser provado ( ) con*iss$o" (( ) docu ento" ((( ) teste un0a" (1 ) presun$o" 1 ) per4cia. Art. !1%. N$o te e*ic,cia a con*iss$o se prov re*ere os *atos con*essados. 2ar,gra*o 3nico. &e *eita a con*iss$o por u pode vincular o representado. Art. !1.. A con*iss$o irrevog,vel, de que

ediante:

n$o capaz de dispor do direito a que se que este

representante, so ente e*icaz nos li ites e

as pode ser anulada se decorreu de erro de *ato ou de coa$o. notas de tabeli$o, docu ento dotado de * p3blica,

Art. !15. A escritura p3blica, lavrada e *azendo prova plena.

C 1o &alvo quando e'igidos por lei outros requisitos, a escritura p3blica deve conter: ( ) data e local de sua realiza$o" (( ) recon0eci ento da identidade e capacidade das partes e de quantos 0a6a por si, co o representantes, intervenientes ou teste un0as" co parecido ao ato,

((( ) no e, nacionalidade, estado civil, pro*iss$o, do ic4lio e resid+ncia das partes e de ais co parecentes, co a indica$o, quando necess,rio, do regi e de bens do casa ento, no e do outro c=n6uge e *ilia$o" (1 ) ani*esta$o clara da vontade das partes e dos intervenientes"

1 ) re*er+ncia ao cu pri ento das e'ig+ncias legais e *iscais inerentes / legiti idade do ato" 1( ) declara$o de ter sido lida na presena das partes e de ais co parecentes, ou de que todos a lera " 1(( ) assinatura das partes e dos de ais co parecentes, be legal, encerrando o ato. C !o &e algu a seu rogo. co o a do tabeli$o ou seu substituto

co parecente n$o puder ou n$o souber escrever, outra pessoa capaz assinar, por ele,

C %o A escritura ser, redigida na l4ngua nacional. C .o &e qualquer dos co parecentes n$o souber a l4ngua nacional e o tabeli$o n$o entender o idio a e que se e'pressa, dever, co parecer tradutor p3blico para servir de intrprete, ou, n$o o 0avendo na localidade, outra pessoa capaz que, a 6u4zo do tabeli$o, ten0a idoneidade e con0eci ento bastantes. C 5o &e algu dos co parecentes n$o *or con0ecido do tabeli$o, ne puder identi*icar)se por docu ento, dever$o participar do ato pelo enos duas teste un0as que o con0ea e ateste identidade. sua

Art. !17. Far$o a es a prova que os originais as certid#es te'tuais de qualquer pea 6udicial, do protocolo das audi+ncias, ou de outro qualquer livro a cargo do escriv$o, sendo e'tra4das por ele, ou sob a sua vigilBncia, e por ele subscritas, assi co o os traslados de autos, quando por outro escriv$o consertados. Art. !18. Ter$o a es a *ora probante os traslados e as certid#es, e'tra4dos por tabeli$o ou o*icial de registro, de instru entos ou docu entos lanados e suas notas.

Art. !19. >s traslados e as certid#es considerar)se)$o instru entos p3blicos, se os originais se 0ouvere produzido e 6u4zo co o prova de algu ato. Art. !1:. As declara#es constantes de docu entos assinados presu e )se verdadeiras e aos signat,rios. G1ide @<C NH 7.;!! K !!.;1.!;;8J rela$o

2ar,gra*o 3nico. N$o tendo rela$o direta, por , co as disposi#es principais ou co a legiti idade das partes, as declara#es enunciativas n$o e'i e os interessados e sua veracidade do =nus de prov,)las. Art. !!;. A anu+ncia ou a autoriza$o de outre , necess,ria / validade de u ato, provar)se), do es o odo que este, e constar,, se pre que se possa, do pr-prio instru ento. Art. !!1. > instru ento particular, *eito e assinado, ou so ente assinado por que este6a na livre disposi$o e ad inistra$o de seus bens, prova as obriga#es convencionais de qualquer valor" as os seus e*eitos, be co o os da cess$o, n$o se opera , a respeito de terceiros, antes de registrado no registro p3blico. 2ar,gra*o 3nico. A prova do instru ento particular pode suprir)se pelas outras de car,ter legal. Art. !!!. > telegra a, quando l0e *or contestada a autenticidade, *az prova co o original assinado. ediante con*er+ncia

Art. !!%. A c-pia *otogr,*ica de docu ento, con*erida por tabeli$o de notas, valer, co o prova de declara$o da vontade, as, i pugnada sua autenticidade, dever, ser e'ibido o original. 2ar,gra*o 3nico. A prova n$o supre a aus+ncia do t4tulo de crdito, ou do original, nos casos e a lei ou as circunstBncias condicionare o e'erc4cio do direito / sua e'ibi$o. Art. !!.. >s docu entos redigidos e e*eitos legais no 2a4s. que

l4ngua estrangeira ser$o traduzidos para o portugu+s para ter

Art. !!5. As reprodu#es *otogr,*icas, cine atogr,*icas, os registros *onogr,*icos e, e geral, quaisquer outras reprodu#es ecBnicas ou eletr=nicas de *atos ou de coisas *aze prova plena destes, se a parte, contra que *ore e'ibidos, n$o l0es i pugnar a e'atid$o. Art. !!7. >s livros e *ic0as dos e pres,rios e sociedades prova contra as pessoas a que pertence , e, e seu *avor, quando, escriturados se v4cio e'tr4nseco ou intr4nseco, *ore con*ir ados por outros subs4dios. 2ar,gra*o 3nico. A prova resultante dos livros e *ic0as n$o bastante nos casos e que a lei e'ige escritura p3blica, ou escrito particular revestido de requisitos especiais, e pode ser ilidida pela co prova$o da *alsidade ou ine'atid$o dos lana entos. Art. !!8. &alvo os casos e'pressos, a prova e'clusiva ente teste un0al s- se ad ite nos neg-cios 6ur4dicos cu6o valor n$o ultrapasse o dcuplo do aior sal,rio 4ni o vigente no 2a4s ao te po e que *ora celebrados. 2ar,gra*o 3nico. Mualquer que se6a o valor do neg-cio 6ur4dico, a prova teste un0al ad iss4vel co o subsidi,ria ou co ple entar da prova por escrito. Art. !!9. N$o pode ( ) os ser ad itidos co o teste un0as:

enores de dezesseis anos" ental, n$o tivere discerni ento para a pr,tica

(( ) aqueles que, por en*er idade ou retarda ento dos atos da vida civil"

((( ) os cegos e surdos, quando a ci+ncia do *ato que se quer provar dependa dos sentidos que l0es *alta " (1 ) o interessado no lit4gio, o a igo 4nti o ou o ini igo capital das partes" 1 ) os c=n6uges, os ascendentes, os descendentes e os colaterais, at o terceiro grau de algu a das partes, por consangOinidade, ou a*inidade. 2ar,gra*o 3nico. 2ara a prova de *atos que s- elas con0ea , pode o 6uiz ad itir o depoi ento das pessoas a que se re*ere este artigo. Art. !!:. Ningu pode ser obrigado a depor sobre *ato:

( ) a cu6o respeito, por estado ou pro*iss$o, deva guardar segredo"

(( ) a que n$o possa responder se a igo 4nti o"

desonra pr-pria, de seu c=n6uge, parente e

grau sucess4vel, ou

((( ) que o e'pon0a, ou /s pessoas re*eridas no inciso antecedente, a perigo de vida, de de anda, ou de dano patri onial i ediato. Art. !%;. As presun#es, que n$o as legais, n$o se ad ite teste un0al. Art. !%1. Aquele que se nega a sub eter)se a e'a e sua recusa. Art. !%!. A recusa / per4cia co o e'a e. nos casos e que a lei e'clui a prova

dico necess,rio n$o poder, aproveitar)se de

dica ordenada pelo 6uiz poder, suprir a prova que se pretendia obter 2AR)E E=2ECIAL

LIVRO I DO DIREI)O DA= O&RIGACDE= )>)$LO I DA= 1ODALIDADE= DA= O&RIGACDE= CA2>)$LO I DA= O&RIGACDE= DE DAR =.?@o I D#! OM'ig#?J.! d. D#' Coi!# C.'"# Art. !%%. A obriga$o de dar coisa certa abrange os acess-rios dela e bora n$o se o contr,rio resultar do t4tulo ou das circunstBncias do caso. encionados, salvo

Art. !%.. &e, no caso do artigo antecedente, a coisa se perder, se culpa do devedor, antes da tradi$o, ou pendente a condi$o suspensiva, *ica resolvida a obriga$o para a bas as partes" se a perda resultar de culpa do devedor, responder, este pelo equivalente e ais perdas e danos. Art. !%5. @eteriorada a coisa, n$o sendo o devedor culpado, poder, o credor resolver a obriga$o, ou aceitar a coisa, abatido de seu preo o valor que perdeu. Art. !%7. &endo culpado o devedor, poder, o credor e'igir o equivalente, ou aceitar a coisa no estado e que se ac0a, co direito a recla ar, e u ou e outro caso, indeniza$o das perdas e danos. Art. !%8. At a tradi$o pertence ao devedor a coisa, co os seus el0ora entos e acrescidos, pelos quais poder, e'igir au ento no preo" se o credor n$o anuir, poder, o devedor resolver a obriga$o. 2ar,gra*o 3nico. >s *rutos percebidos s$o do devedor, cabendo ao credor os pendentes. Art. !%9. &e a obriga$o *or de restituir coisa certa, e esta, se culpa do devedor, se perder antes da tradi$o, so*rer, o credor a perda, e a obriga$o se resolver,, ressalvados os seus direitos at o dia da perda. Art. !%:. &e a coisa se perder por culpa do devedor, responder, este pelo equivalente, danos. ais perdas e

Art. !.;. &e a coisa restitu4vel se deteriorar se culpa do devedor, receb+)la), o credor, tal qual se ac0e, se direito a indeniza$o" se por culpa do devedor, observar)se), o disposto no art. !%:. Art. !.1. &e, no caso do art. !%9, sobrevier el0ora ento ou acrsci o / coisa, se trabal0o do devedor, lucrar, o credor, desobrigado de indeniza$o. despesa ou

Art. !.!. &e para o el0ora ento, ou au ento, e pregou o devedor trabal0o ou disp+ndio, o caso se regular, pelas nor as deste C-digo atinentes /s ben*eitorias realizadas pelo possuidor de boa)* ou de ,)*. 2ar,gra*o 3nico. Muanto aos *rutos percebidos, observar)se),, do C-digo, acerca do possuidor de boa)* ou de ,)*. es o odo, o disposto neste

=.?@o II D#! OM'ig#?J.! d. D#' Coi!# I%A.'"# Art. !.%. A coisa incerta ser, indicada, ao enos, pelo g+nero e pela quantidade.

Art. !... Nas coisas deter inadas pelo g+nero e pela quantidade, a escol0a pertence ao devedor, se o contr,rio n$o resultar do t4tulo da obriga$o" as n$o poder, dar a coisa pior, ne ser, obrigado a prestar a el0or. Art. !.5. Cienti*icado da escol0a o credor, vigorar, o disposto na &e$o antecedente. Art. !.7. Antes da escol0a, n$o poder, o devedor alegar perda ou deteriora$o da coisa, ainda que por *ora aior ou caso *ortuito. CA2>)$LO II D#! OM'ig#?J.! d. E#L.' Art. !.8. (ncorre na obriga$o de indenizar perdas e danos o devedor que recusar a presta$o a ele s- i posta, ou s- por ele e'eqO4vel. Art. !.9. &e a presta$o do *ato tornar)se i poss4vel se culpa do devedor, resolver)se), a obriga$o" se por culpa dele, responder, por perdas e danos. Art. !.:. &e o *ato puder ser e'ecutado por terceiro, ser, livre ao credor and,)lo e'ecutar / custa do devedor, 0avendo recusa ou ora deste, se pre6u4zo da indeniza$o cab4vel. 2ar,gra*o 3nico. < caso de urg+ncia, pode o credor, independente ente de autoriza$o 6udicial, e'ecutar ou andar e'ecutar o *ato, sendo depois ressarcido. CA2>)$LO III D#! OM'ig#?J.! d. N@o E#L.' Art. !5;. <'tingue)se a obriga$o de n$o *azer, desde que, se i poss4vel abster)se do ato, que se obrigou a n$o praticar. culpa do devedor, se l0e torne

Art. !51. 2raticado pelo devedor o ato, a cu6a absten$o se obrigara, o credor pode e'igir dele que o des*aa, sob pena de se des*azer / sua custa, ressarcindo o culpado perdas e danos. 2ar,gra*o 3nico. < caso de urg+ncia, poder, o credor des*azer ou andar des*azer, independente ente de autoriza$o 6udicial, se pre6u4zo do ressarci ento devido. CA2>)$LO IV D#! OM'ig#?J.! A ".'%#"iv#! Art. !5!. Nas obriga#es alternativas, a escol0a cabe ao devedor, se outra coisa n$o se estipulou. C 1o N$o pode o devedor obrigar o credor a receber parte e u a presta$o e parte e outra.

C !o Muando a obriga$o *or de presta#es peri-dicas, a *aculdade de op$o poder, ser e'ercida e cada per4odo. C %o No caso de pluralidade de optantes, n$o 0avendo acordo unBni e entre eles, decidir, o 6uiz, *indo o prazo por este assinado para a delibera$o. C .o &e o t4tulo de*erir a op$o a terceiro, e este n$o quiser, ou n$o puder e'erc+)la, caber, ao 6uiz a escol0a se n$o 0ouver acordo entre as partes. Art. !5%. &e u a das duas presta#es n$o puder ser ob6eto de obriga$o ou se tornada ine'eqO4vel, subsistir, o dbito quanto / outra. Art. !5.. &e, por culpa do devedor, n$o se puder cu prir nen0u a das presta#es, n$o co petindo ao credor a escol0a, *icar, aquele obrigado a pagar o valor da que por 3lti o se i possibilitou, ais as perdas e danos que o caso deter inar. Art. !55. Muando a escol0a couber ao credor e u a das presta#es tornar)se i poss4vel por culpa do devedor, o credor ter, direito de e'igir a presta$o subsistente ou o valor da outra, co perdas e danos" se, por culpa do devedor, a bas as presta#es se tornare ine'eqO4veis, poder, o credor recla ar o valor de qualquer das duas, al da indeniza$o por perdas e danos. Art. !57. &e todas as presta#es se tornare obriga$o. i poss4veis se culpa do devedor, e'tinguir)se), a

CA2>)$LO V D#! OM'ig#?J.! Divi!Gv.i! . I%divi!Gv.i! Art. !58. Pavendo ais de u devedor ou ais de u credor e obriga$o divis4vel, esta presu e) se dividida e tantas obriga#es, iguais e distintas, quantos os credores ou devedores.

Art. !59. A obriga$o indivis4vel quando a presta$o te por ob6eto u a coisa ou u *ato n$o suscet4veis de divis$o, por sua natureza, por otivo de orde econ= ica, ou dada a raz$o deter inante do neg-cio 6ur4dico. Art. !5:. &e, 0avendo dois ou pela d4vida toda. ais devedores, a presta$o n$o *or divis4vel, cada u ser, obrigado rela$o aos as o

2ar,gra*o 3nico. > devedor, que paga a d4vida, sub)roga)se no direito do credor e outros coobrigados. Art. !7;. &e a pluralidade *or dos credores, poder, cada u devedor ou devedores se desobrigar$o, pagando: ( ) a todos con6unta ente" (( ) a u , dando este cau$o de rati*ica$o dos outros credores. Art. !71. &e u s- dos credores receber a presta$o por inteiro, a cada u direito de e'igir dele e din0eiro a parte que l0e caiba no total.

destes e'igir a d4vida inteira"

dos outros assistir, o os outros" as

Art. !7!. &e u dos credores re itir a d4vida, a obriga$o n$o *icar, e'tinta para co estes s- a poder$o e'igir, descontada a quota do credor re itente. 2ar,gra*o 3nico. > con*us$o.

es o critrio se observar, no caso de transa$o, nova$o, co pensa$o ou perdas e danos.

Art. !7%. 2erde a qualidade de indivis4vel a obriga$o que se resolver e

C 1o &e, para e*eito do disposto neste artigo, 0ouver culpa de todos os devedores, responder$o todos por partes iguais. C !o &e *or de u danos. s- a culpa, *icar$o e'onerados os outros, respondendo s- esse pelas perdas e CA2>)$LO VI D#! OM'ig#?J.! =o id:'i#! =.?@o I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. !7.. P, solidariedade, quando na es a obriga$o concorre devedor, cada u co direito, ou obrigado, / d4vida toda. ais de u credor, ou ais de u

Art. !75. A solidariedade n$o se presu e" resulta da lei ou da vontade das partes. Art. !77. A obriga$o solid,ria pode ser pura e si ples para u dos co)credores ou co)devedores, e condicional, ou a prazo, ou pag,vel e lugar di*erente, para o outro. =.?@o II D# =o id#'i.d#d. A"iv# Art. !78. Cada u por inteiro. dos credores solid,rios te direito a e'igir do devedor o cu pri ento da presta$o o devedor co u , a qualquer ontante do que *oi

Art. !79. <nquanto alguns dos credores solid,rios n$o de andare daqueles poder, este pagar. Art. !7:. > paga ento *eito a u pago.

dos credores solid,rios e'tingue a d4vida at o

Art. !8;. &e u dos credores solid,rios *alecer dei'ando 0erdeiros, cada u destes s- ter, direito a e'igir e receber a quota do crdito que corresponder ao seu quin0$o 0eredit,rio, salvo se a obriga$o *or indivis4vel. Art. !81. Convertendo)se a presta$o e solidariedade. perdas e danos, subsiste, para todos os e*eitos, a

Art. !8!. > credor que tiver re itido a d4vida ou recebido o paga ento responder, aos outros pela parte que l0es caiba. Art. !8%. A u outros. dos credores solid,rios n$o pode o devedor opor as e'ce#es pessoais opon4veis aos

Art. !8.. > 6ulga ento contr,rio a u dos credores solid,rios n$o atinge os de ais" o 6ulga ento *avor,vel aproveita)l0es, a enos que se *unde e e'ce$o pessoal ao credor que o obteve. =.?@o III D# =o id#'i.d#d. 2#!!iv# Art. !85. > credor te direito a e'igir e receber de u ou de alguns dos devedores, parcial ou total ente, a d4vida co u " se o paga ento tiver sido parcial, todos os de ais devedores continua obrigados solidaria ente pelo resto. 2ar,gra*o 3nico. N$o i portar, ren3ncia da solidariedade a propositura de a$o pelo credor contra u ou alguns dos devedores. Art. !87. &e u dos devedores solid,rios *alecer dei'ando 0erdeiros, nen0u destes ser, obrigado a pagar sen$o a quota que corresponder ao seu quin0$o 0eredit,rio, salvo se a obriga$o *or indivis4vel" as todos reunidos ser$o considerados co o u devedor solid,rio e rela$o aos de ais devedores. Art. !88. > paga ento parcial *eito por u dos devedores e a re iss$o por ele obtida n$o aproveita aos outros devedores, sen$o at / concorr+ncia da quantia paga ou relevada. Art. !89. Mualquer cl,usula, condi$o ou obriga$o adicional, estipulada entre u dos devedores solid,rios e o credor, n$o poder, agravar a posi$o dos outros se consenti ento destes. Art. !8:. ( possibilitando)se a presta$o por culpa de u dos devedores solid,rios, subsiste para todos o encargo de pagar o equivalente" as pelas perdas e danos s- responde o culpado. Art. !9;. Todos os devedores responde pelos 6uros da ora, ainda que a a$o ten0a sido proposta so ente contra u " as o culpado responde aos outros pela obriga$o acrescida. Art. !91. > devedor de andado pode opor ao credor as e'ce#es que l0e *ore pessoais e as co uns a todos" n$o l0e aproveitando as e'ce#es pessoais a outro co)devedor. Art. !9!. > credor pode renunciar / solidariedade e devedores. *avor de u , de alguns ou de todos os ou ais devedores, subsistir, a dos

2ar,gra*o 3nico. &e o credor e'onerar da solidariedade u de ais.

Art. !9%. > devedor que satis*ez a d4vida por inteiro te direito a e'igir de cada u dos co)devedores a sua quota, dividindo)se igual ente por todos a do insolvente, se o 0ouver, presu indo)se iguais, no dbito, as partes de todos os co)devedores. Art. !9.. No caso de rateio entre os co)devedores, contribuir$o ta b os e'onerados da solidariedade pelo credor, pela parte que na obriga$o incu bia ao insolvente. Art. !95. &e a d4vida solid,ria interessar e'clusiva ente a u toda ela para co aquele que pagar. dos devedores, responder, este por

)>)$LO II D# )'#%!-i!!@o d#! OM'ig#?J.! CA2>)$LO I D# C.!!@o d. C'Xdi"o Art. !97. > credor pode ceder o seu crdito, se a isso n$o se opuser a natureza da obriga$o, a lei, ou a conven$o co o devedor" a cl,usula proibitiva da cess$o n$o poder, ser oposta ao cession,rio de boa)*, se n$o constar do instru ento da obriga$o. Art. !98. &alvo disposi$o e acess-rios. contr,rio, na cess$o de u crdito abrange )se todos os seus ediante

Art. !99. ? ine*icaz, e rela$o a terceiros, a trans iss$o de u crdito, se n$o celebrar)se instru ento p3blico, ou instru ento particular revestido das solenidades do C 1 o do art. 75.. Art. !9:. > cession,rio de crdito 0ipotec,rio te i -vel.

o direito de *azer averbar a cess$o no registro do

Art. !:;. A cess$o do crdito n$o te e*ic,cia e rela$o ao devedor, sen$o quando a este noti*icada" as por noti*icado se te o devedor que, e escrito p3blico ou particular, se declarou ciente da cess$o *eita.

Art. !:1. >correndo v,rias cess#es do do t4tulo do crdito cedido.

es o crdito, prevalece a que se co pletar co

a tradi$o

Art. !:!. Fica desobrigado o devedor que, antes de ter con0eci ento da cess$o, paga ao credor pri itivo, ou que, no caso de ais de u a cess$o noti*icada, paga ao cession,rio que l0e apresenta, co o t4tulo de cess$o, o da obriga$o cedida" quando o crdito constar de escritura p3blica, prevalecer, a prioridade da noti*ica$o. Art. !:%. (ndependente ente do con0eci ento da cess$o pelo devedor, pode o cession,rio e'ercer os atos conservat-rios do direito cedido. Art. !:.. > devedor pode opor ao cession,rio as e'ce#es que l0e co petire , be o ento e que veio a ter con0eci ento da cess$o, tin0a contra o cedente. co o as que, no

Art. !:5. Na cess$o por t4tulo oneroso, o cedente, ainda que n$o se responsabilize, *ica respons,vel ao cession,rio pela e'ist+ncia do crdito ao te po e que l0e cedeu" a es a responsabilidade l0e cabe nas cess#es por t4tulo gratuito, se tiver procedido de ,)*. Art. !:7. &alvo estipula$o e contr,rio, o cedente n$o responde pela solv+ncia do devedor.

Art. !:8. > cedente, respons,vel ao cession,rio pela solv+ncia do devedor, n$o responde por ais do que daquele recebeu, co os respectivos 6uros" as te de ressarcir)l0e as despesas da cess$o e as que o cession,rio 0ouver *eito co a cobrana. Art. !:9. > crdito, u a vez pen0orado, n$o pode ais ser trans*erido pelo credor que tiver con0eci ento da pen0ora" as o devedor que o pagar, n$o tendo noti*ica$o dela, *ica e'onerado, subsistindo so ente contra o credor os direitos de terceiro. CA2>)$LO II D# A!!,%?@o d. DGvid# Art. !::. ? *acultado a terceiro assu ir a obriga$o do devedor, co o consenti ento e'presso do credor, *icando e'onerado o devedor pri itivo, salvo se aquele, ao te po da assun$o, era insolvente e o credor o ignorava. 2ar,gra*o 3nico. Mualquer das partes pode assinar prazo ao credor para que consinta na assun$o da d4vida, interpretando)se o seu sil+ncio co o recusa. Art. %;;. &alvo assenti ento e'presso do devedor pri itivo, considera )se e'tintas, a partir da assun$o da d4vida, as garantias especiais por ele originaria ente dadas ao credor. Art. %;1. &e a substitui$o do devedor vier a ser anulada, restaura)se o dbito, co todas as suas garantias, salvo as garantias prestadas por terceiros, e'ceto se este con0ecia o v4cio que inquinava a obriga$o. Art. %;!. > novo devedor n$o pode opor ao credor as e'ce#es pessoais que co petia pri itivo. ao devedor

Art. %;%. > adquirente de i -vel 0ipotecado pode to ar a seu cargo o paga ento do crdito garantido" se o credor, noti*icado, n$o i pugnar e trinta dias a trans*er+ncia do dbito, entender)se) , dado o assenti ento. )>)$LO III Do Adi-0 .-.%"o . E;"i%?@o d#! OM'ig#?J.! CA2>)$LO I Do 2#g#-.%"o =.?@o I D. Q,.- D.v. 2#g#' Art. %;.. Mualquer interessado na e'tin$o da d4vida pode pag,)la, usando, se o credor se opuser, dos eios conducentes / e'onera$o do devedor. 2ar,gra*o 3nico. (gual direito cabe ao terceiro n$o interessado, se o *izer e devedor, salvo oposi$o deste. no e e / conta do direito a

Art. %;5. > terceiro n$o interessado, que paga a d4vida e seu pr-prio no e, te ree bolsar)se do que pagar" as n$o se sub)roga nos direitos do credor.

2ar,gra*o 3nico. &e pagar antes de vencida a d4vida, s- ter, direito ao ree bolso no venci ento.

Art. %;7. > paga ento *eito por terceiro, co descon0eci ento ou oposi$o do devedor, n$o obriga a ree bolsar aquele que pagou, se o devedor tin0a eios para ilidir a a$o. Art. %;8. &- ter, e*ic,cia o paga ento que i portar trans iss$o da propriedade, quando *eito por que possa alienar o ob6eto e que ele consistiu. 2ar,gra*o 3nico. &e se der e paga ento coisa *ung4vel, n$o se poder, ais recla ar do credor que, de boa)*, a recebeu e consu iu, ainda que o solvente n$o tivesse o direito de alien,)la. =.?@o II D#K,. .! # Q,.- !. D.v. 2#g#' Art. %;9. > paga ento deve ser *eito ao credor ou a que de direito o represente, sob pena de svaler depois de por ele rati*icado, ou tanto quanto reverter e seu proveito. Art. %;:. > paga ento *eito de boa)* ao credor putativo v,lido, ainda provado depois que n$o era credor. Art. %1;. N$o vale o paga ento ciente ente *eito ao credor incapaz de quitar, se o devedor n$o provar que e bene*4cio dele e*etiva ente reverteu. Art. %11. Considera)se autorizado a receber o paga ento o portador da quita$o, salvo se as circunstBncias contrariare a presun$o da4 resultante. Art. %1!. &e o devedor pagar ao credor, apesar de inti ado da pen0ora *eita sobre o crdito, ou da i pugna$o a ele oposta por terceiros, o paga ento n$o valer, contra estes, que poder$o constranger o devedor a pagar de novo, *icando)l0e ressalvado o regresso contra o credor. =.?@o III Do OM5."o do 2#g#-.%"o . =,# 2'ov# Art. %1%. > credor n$o obrigado a receber presta$o diversa da que l0e devida, ainda que valiosa. ais

Art. %1.. Ainda que a obriga$o ten0a por ob6eto presta$o divis4vel, n$o pode o credor ser obrigado a receber, ne o devedor a pagar, por partes, se assi n$o se a6ustou. Art. %15. As d4vidas e din0eiro dever$o ser pagas no venci ento, e no inal, salvo o disposto nos artigos subseqOentes. oeda corrente e pelo valor

Art. %17. ? l4cito convencionar o au ento progressivo de presta#es sucessivas. Art. %18. Muando, por otivos i previs4veis, sobrevier despropor$o ani*esta entre o valor da presta$o devida e o do o ento de sua e'ecu$o, poder, o 6uiz corrigi)lo, a pedido da parte, de odo que assegure, quanto poss4vel, o valor real da presta$o. Art. %19. &$o nulas as conven#es de paga ento e ouro ou e oeda estrangeira, be co o para co pensar a di*erena entre o valor desta e o da oeda nacional, e'cetuados os casos previstos na legisla$o especial. Art. %1:. > devedor que paga te l0e se6a dada. direito a quita$o regular, e pode reter o paga ento, enquanto n$o

Art. %!;. A quita$o, que se pre poder, ser dada por instru ento particular, designar, o valor e a espcie da d4vida quitada, o no e do devedor, ou que por este pagou, o te po e o lugar do paga ento, co a assinatura do credor, ou do seu representante. 2ar,gra*o 3nico. Ainda se os requisitos estabelecidos neste artigo valer, a quita$o, se de seus ter os ou das circunstBncias resultar 0aver sido paga a d4vida. Art. %!1. Nos dbitos, cu6a quita$o consista na devolu$o do t4tulo, perdido este, poder, o devedor e'igir, retendo o paga ento, declara$o do credor que inutilize o t4tulo desaparecido. Art. %!!. Muando o paga ento *or e e contr,rio, a presun$o de estare quotas peri-dicas, a quita$o da 3lti a estabelece, at prova solvidas as anteriores. reserva dos 6uros, estes presu e )se pagos.

Art. %!%. &endo a quita$o do capital se

Art. %!.. A entrega do t4tulo ao devedor *ir a a presun$o do paga ento. 2ar,gra*o 3nico. Ficar, se *alta do paga ento. e*eito a quita$o assi operada se o credor provar, e sessenta dias, a

Art. %!5. 2resu e )se a cargo do devedor as despesas co o paga ento e a quita$o" se ocorrer au ento por *ato do credor, suportar, este a despesa acrescida. Art. %!7. &e o paga ento se 0ouver de *azer por partes, que aceitara os do lugar da e'ecu$o. edida, ou peso, entender)se),, no sil+ncio das

=.?@o IV Do L,g#' do 2#g#-.%"o Art. %!8. <*etuar)se), o paga ento no do ic4lio do devedor, salvo se as partes convencionare diversa ente, ou se o contr,rio resultar da lei, da natureza da obriga$o ou das circunstBncias. 2ar,gra*o 3nico. @esignados dois ou ais lugares, cabe ao credor escol0er entre eles. i -vel, ou e presta#es relativas a i -vel, *ar)

Art. %!9. &e o paga ento consistir na tradi$o de u se), no lugar onde situado o be .

Art. %!:. >correndo otivo grave para que se n$o e*etue o paga ento no lugar deter inado, poder, o devedor *az+)lo e outro, se pre6u4zo para o credor. Art. %%;. > paga ento reiterada ente *eito e relativa ente ao previsto no contrato. outro local *az presu ir ren3ncia do credor

=.?@o V Do ).-0o do 2#g#-.%"o Art. %%1. &alvo disposi$o legal e o credor e'igi)lo i ediata ente. contr,rio, n$o tendo sido a6ustada poca para o paga ento, pode

Art. %%!. As obriga#es condicionais cu pre )se na data do i ple ento da condi$o, cabendo ao credor a prova de que deste teve ci+ncia o devedor. Art. %%%. Ao credor assistir, o direito de cobrar a d4vida antes de vencido o prazo estipulado no contrato ou arcado neste C-digo: ( ) no caso de *al+ncia do devedor, ou de concurso de credores" (( ) se os bens, 0ipotecados ou e pen0ados, *ore pen0orados e e'ecu$o por outro credor"

((( ) se cessare , ou se se tornare insu*icientes, as garantias do dbito, *ide6uss-rias, ou reais, e o devedor, inti ado, se negar a re*or,)las. 2ar,gra*o 3nico. Nos casos deste artigo, se 0ouver, no dbito, solidariedade passiva, n$o se reputar, vencido quanto aos outros devedores solventes. CA2>)$LO II Do 2#g#-.%"o .- Co%!ig%#?@o Art. %%.. Considera)se paga ento, e e'tingue a obriga$o, o dep-sito 6udicial ou e banc,rio da coisa devida, nos casos e *or a legais. Art. %%5. A consigna$o te lugar: 6usta causa, recusar receber o paga ento, ou dar quita$o na estabeleci ento

( ) se o credor n$o puder, ou, se devida *or a" (( ) se o credor n$o *or, ne

andar receber a coisa no lugar, te po e condi$o devidos" lugar

((( ) se o credor *or incapaz de receber, *or descon0ecido, declarado ausente, ou residir e incerto ou de acesso perigoso ou di*4cil" (1 ) se ocorrer d3vida sobre que deva legiti a ente receber o ob6eto do paga ento"

1 ) se pender lit4gio sobre o ob6eto do paga ento. Art. %%7. 2ara que a consigna$o ten0a *ora de paga ento, ser, ister concorra , e rela$o /s pessoas, ao ob6eto, odo e te po, todos os requisitos se os quais n$o v,lido o paga ento. Art. %%8. > dep-sito requerer)se), no lugar do paga ento, cessando, tanto que se e*etue, para o depositante, os 6uros da d4vida e os riscos, salvo se *or 6ulgado i procedente.

Art. %%9. <nquanto o credor n$o declarar que aceita o dep-sito, ou n$o o i pugnar, poder, o devedor requerer o levanta ento, pagando as respectivas despesas, e subsistindo a obriga$o para todas as conseqO+ncias de direito. Art. %%:. Rulgado procedente o dep-sito, o devedor 6, n$o poder, levant,)lo, e bora o credor consinta, sen$o de acordo co os outros devedores e *iadores. Art. %.;. > credor que, depois de contestar a lide ou aceitar o dep-sito, aquiescer no levanta ento, perder, a pre*er+ncia e a garantia que l0e co petia co respeito / coisa consignada, *icando para logo desobrigados os co)devedores e *iadores que n$o ten0a anu4do. Art. %.1. &e a coisa devida *or i -vel ou corpo certo que deva ser entregue no es o lugar onde est,, poder, o devedor citar o credor para vir ou andar receb+)la, sob pena de ser depositada. Art. %.!. &e a escol0a da coisa indeter inada co petir ao credor, ser, ele citado para esse *i , sob co ina$o de perder o direito e de ser depositada a coisa que o devedor escol0er" *eita a escol0a pelo devedor, proceder)se), co o no artigo antecedente. Art. %.%. As despesas co o dep-sito, quando 6ulgado procedente, correr$o / conta do credor, e, no caso contr,rio, / conta do devedor. Art. %... > devedor de obriga$o litigiosa e'onerar)se), ediante consigna$o, as, se pagar a qualquer dos pretendidos credores, tendo con0eci ento do lit4gio, assu ir, o risco do paga ento. Art. %.5. &e a d4vida se vencer, pendendo lit4gio entre credores que se pretende e'cluir, poder, qualquer deles requerer a consigna$o. CA2>)$LO III Do 2#g#-.%"o Ao- =,M-Rog#?@o Art. %.7. A sub)roga$o opera)se, de pleno direito, e ( ) do credor que paga a d4vida do devedor co u " (( ) do adquirente do i -vel 0ipotecado, que paga a credor 0ipotec,rio, be e*etiva o paga ento para n$o ser privado de direito sobre i -vel" co o do terceiro que *avor: utua ente

((( ) do terceiro interessado, que paga a d4vida pela qual era ou podia ser obrigado, no todo ou e parte. Art. %.8. A sub)roga$o convencional: ( ) quando o credor recebe o paga ento de terceiro e e'pressa ente l0e trans*ere todos os seus direitos" (( ) quando terceira pessoa e presta ao devedor a quantia precisa para solver a d4vida, sob a condi$o e'pressa de *icar o utuante sub)rogado nos direitos do credor satis*eito. Art. %.9. Na 0ip-tese do inciso ( do artigo antecedente, vigorar, o disposto quanto / cess$o do crdito. Art. %.:. A sub)roga$o trans*ere ao novo credor todos os direitos, a#es, privilgios e garantias do pri itivo, e rela$o / d4vida, contra o devedor principal e os *iadores. Art. %5;. Na sub)roga$o legal o sub)rogado n$o poder, e'ercer os direitos e as a#es do credor, sen$o at / so a que tiver dese bolsado para desobrigar o devedor. Art. %51. > credor origin,rio, s- e parte ree bolsado, ter, pre*er+ncia ao sub)rogado, na cobrana da d4vida restante, se os bens do devedor n$o c0egare para saldar inteira ente o que a u e outro dever. CA2>)$LO IV D# I-0,"#?@o do 2#g#-.%"o Art. %5!. A pessoa obrigada por dois ou ais dbitos da es a natureza, a u s- credor, te direito de indicar a qual deles o*erece paga ento, se todos *ore l4quidos e vencidos. o

Art. %5%. N$o tendo o devedor declarado e qual das d4vidas l4quidas e vencidas quer i putar o paga ento, se aceitar a quita$o de u a delas, n$o ter, direito a recla ar contra a i puta$o *eita pelo credor, salvo provando 0aver ele co etido viol+ncia ou dolo. Art. %5.. Pavendo capital e 6uros, o paga ento i putar)se), pri eiro nos 6uros vencidos, e depois no capital, salvo estipula$o e contr,rio, ou se o credor passar a quita$o por conta do capital.

Art. %55. &e o devedor n$o *izer a indica$o do art. %5!, e a quita$o *or o issa quanto / i puta$o, esta se *ar, nas d4vidas l4quidas e vencidas e pri eiro lugar. &e as d4vidas *ore todas l4quidas e vencidas ao es o te po, a i puta$o *ar)se), na ais onerosa. CA2>)$LO V D# D#?@o .- 2#g#-.%"o Art. %57. > credor pode consentir e receber presta$o diversa da que l0e devida.

Art. %58. @eter inado o preo da coisa dada e paga ento, as rela#es entre as partes regular)se) $o pelas nor as do contrato de co pra e venda. Art. %59. &e *or t4tulo de crdito a coisa dada e paga ento, a trans*er+ncia i portar, e cess$o.

Art. %5:. &e o credor *or evicto da coisa recebida e paga ento, restabelecer)se), a obriga$o pri itiva, *icando se e*eito a quita$o dada, ressalvados os direitos de terceiros. CA2>)$LO VI DA NOVACHO Art. %7;. @,)se a nova$o: ( ) quando o devedor contrai co o credor nova d4vida para e'tinguir e substituir a anterior" o credor"

(( ) quando novo devedor sucede ao antigo, *icando este quite co

((( ) quando, e virtude de obriga$o nova, outro credor substitu4do ao antigo, *icando o devedor quite co este. Art. %71. N$o 0avendo Bni o de novar, e'presso ou t,cito con*ir a si ples ente a pri eira. as inequ4voco, a segunda obriga$o

Art. %7!. A nova$o por substitui$o do devedor pode ser e*etuada independente ente de consenti ento deste. Art. %7%. &e o novo devedor *or insolvente, n$o te o credor, que o aceitou, a$o regressiva contra o pri eiro, salvo se este obteve por ,)* a substitui$o. Art. %7.. A nova$o e'tingue os acess-rios e garantias da d4vida, se pre que n$o 0ouver estipula$o e contr,rio. N$o aproveitar,, contudo, ao credor ressalvar o pen0or, a 0ipoteca ou a anticrese, se os bens dados e garantia pertencere a terceiro que n$o *oi parte na nova$o. Art. %75. >perada a nova$o entre o credor e u dos devedores solid,rios, so ente sobre os bens do que contrair a nova obriga$o subsiste as pre*er+ncias e garantias do crdito novado. >s outros devedores solid,rios *ica por esse *ato e'onerados. Art. %77. ( porta e'onera$o do *iador a nova$o *eita se seu consenso co o devedor principal.

Art. %78. &alvo as obriga#es si ples ente anul,veis, n$o pode nulas ou e'tintas. CA2>)$LO VII D# Co-0.%!#?@o

ser ob6eto de nova$o obriga#es

Art. %79. &e duas pessoas *ore ao es o te po credor e devedor u a da outra, as duas obriga#es e'tingue )se, at onde se co pensare . Art. %7:. A co pensa$o e*etua)se entre d4vidas l4quidas, vencidas e de coisas *ung4veis. Art. %8;. < bora se6a do es o g+nero as coisas *ung4veis, ob6eto das duas presta#es, n$o se co pensar$o, veri*icando)se que di*ere na qualidade, quando especi*icada no contrato. Art. %81. > devedor so ente pode co pensar co o credor o que este l0e dever" co pensar sua d4vida co a de seu credor ao a*ianado. Art. %8!. >s prazos de *avor, e bora consagrados pelo uso geral, n$o obsta as o *iador pode

a co pensa$o.

Art. %8%. A di*erena de causa nas d4vidas n$o i pede a co pensa$o, e'ceto: ( ) se provier de esbul0o, *urto ou roubo" (( ) se u a se originar de co odato, dep-sito ou ali entos"

((( ) se u a *or de coisa n$o suscet4vel de pen0ora. Revogado pela LEI No 10.8//3 ;E 22 ;E C-IA ;E 2003 - (Revogado pela C9 N 10@3 ;E 9 ;E D-NEIRA 2003) - -"t. 3/@. - )at0"ia da o)pe%sa#$o3 %o 'ue o% e"%e 6s d1vidas *is ais e pa"a*is ais3 0 "egida pelo disposto %este ap1tulo. Art. %85. N$o 0aver, co pensa$o quando as partes, por ren3ncia prvia de u a delas. 3tuo acordo, a e'clu4re , ou no caso de a que o credor

Art. %87. >brigando)se por terceiro u a pessoa, n$o pode co pensar essa d4vida co dele l0e dever.

Art. %88. > devedor que, noti*icado, nada op#e / cess$o que o credor *az a terceiros dos seus direitos, n$o pode opor ao cession,rio a co pensa$o, que antes da cess$o teria podido opor ao cedente. &e, por , a cess$o l0e n$o tiver sido noti*icada, poder, opor ao cession,rio co pensa$o do crdito que antes tin0a contra o cedente. Art. %89. Muando as duas d4vidas n$o s$o pag,veis no dedu$o das despesas necess,rias / opera$o. es o lugar, n$o se pode co pensar se

Art. %8:. &endo a es a pessoa obrigada por v,rias d4vidas co pens,veis, ser$o observadas, no co pens,)las, as regras estabelecidas quanto / i puta$o do paga ento. Art. %9;. N$o se ad ite a co pensa$o e pre6u4zo de direito de terceiro. > devedor que se torne credor do seu credor, depois de pen0orado o crdito deste, n$o pode opor ao e'eqOente a co pensa$o, de que contra o pr-prio credor disporia. CA2>)$LO VIII D# Co%B,!@o Art. %91. <'tingue)se a obriga$o, desde que na credor e devedor. es a pessoa se con*unda as qualidades de

Art. %9!. A con*us$o pode veri*icar)se a respeito de toda a d4vida, ou s- de parte dela. Art. %9%. A con*us$o operada na pessoa do credor ou devedor solid,rio s- e'tingue a obriga$o at a concorr+ncia da respectiva parte no crdito, ou na d4vida, subsistindo quanto ao ais a solidariedade. Art. %9.. Cessando a con*us$o, para logo se restabelece, co anterior. todos os seus acess-rios, a obriga$o

CA2>)$LO IP D# R.-i!!@o d#! DGvid#! Art. %95. A re iss$o da d4vida, aceita pelo devedor, e'tingue a obriga$o, terceiro. as se pre6u4zo de

Art. %97. A devolu$o volunt,ria do t4tulo da obriga$o, quando por escrito particular, prova desonera$o do devedor e seus co)obrigados, se o credor *or capaz de alienar, e o devedor capaz de adquirir. Art. %98. A restitui$o volunt,ria do ob6eto e pen0ado prova a ren3ncia do credor / garantia real, n$o a e'tin$o da d4vida. Art. %99. A re iss$o concedida a u dos co)devedores e'tingue a d4vida na parte a ele correspondente" de odo que, ainda reservando o credor a solidariedade contra os outros, 6, l0es n$o pode cobrar o dbito se dedu$o da parte re itida. )>)$LO IV Do I%#di-0 .-.%"o d#! OM'ig#?J.! CA2>)$LO I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. %9:. N$o cu prida a obriga$o, responde o devedor por perdas e danos, ais 6uros e atualiza$o onet,ria segundo 4ndices o*iciais regular ente estabelecidos, e 0onor,rios de advogado. Art. %:;. Nas obriga#es negativas o devedor 0avido por inadi plente desde o dia e e'ecutou o ato de que se devia abster. Art. %:1. 2elo inadi ple ento das obriga#es responde todos os bens do devedor. que

Art. %:!. Nos contratos ben*icos, responde por si ples culpa o contratante, a que o contrato aproveite, e por dolo aquele a que n$o *avorea. Nos contratos onerosos, responde cada u a das partes por culpa, salvo as e'ce#es previstas e lei. Art. %:%. > devedor n$o responde pelos pre6u4zos resultantes de caso *ortuito ou *ora e'pressa ente n$o se 0ouver por eles responsabilizado. 2ar,gra*o 3nico. > caso *ortuito ou de *ora poss4vel evitar ou i pedir. aior, se

aior veri*ica)se no *ato necess,rio, cu6os e*eitos n$o era CA2>)$LO II D# 1o'#

Art. %:.. Considera)se e ora o devedor que n$o e*etuar o paga ento e o credor que n$o quiser receb+)lo no te po, lugar e *or a que a lei ou a conven$o estabelecer. Art. %:5. Eesponde o devedor pelos pre6u4zos a que sua ora der causa, ais 6uros, atualiza$o dos valores onet,rios segundo 4ndices o*iciais regular ente estabelecidos, e 0onor,rios de advogado. 2ar,gra*o 3nico. &e a presta$o, devido / e'igir a satis*a$o das perdas e danos. ora, se tornar in3til ao credor, este poder, en6eit,)la, e ora.

Art. %:7. N$o 0avendo *ato ou o iss$o i put,vel ao devedor, n$o incorre este e

Art. %:8. > inadi ple ento da obriga$o, positiva e l4quida, no seu ter o, constitui de pleno direito e ora o devedor. 2ar,gra*o 3nico. N$o 0avendo ter o, a e'tra6udicial. ora se constitui ediante interpela$o 6udicial ou ora, desde que o

Art. %:9. Nas obriga#es provenientes de ato il4cito, considera)se o devedor e praticou.

Art. %::. > devedor e ora responde pela i possibilidade da presta$o, e bora essa i possibilidade resulte de caso *ortuito ou de *ora aior, se estes ocorrere durante o atraso" salvo se provar isen$o de culpa, ou que o dano sobreviria ainda quando a obriga$o *osse oportuna ente dese pen0ada. Art. .;;. A ora do credor subtrai o devedor isento de dolo / responsabilidade pela conserva$o da coisa, obriga o credor a ressarcir as despesas e pregadas e conserv,)la, e su6eita)o a receb+)la pela esti a$o ais *avor,vel ao devedor, se o seu valor oscilar entre o dia estabelecido para o paga ento e o da sua e*etiva$o. Art. .;1. 2urga)se a ora: ais a i portBncia dos pre6u4zos decorrentes

( ) por parte do devedor, o*erecendo este a presta$o do dia da o*erta"

(( ) por parte do credor, o*erecendo)se este a receber o paga ento e su6eitando)se aos e*eitos da ora at a es a data. CA2>)$LO III D#! 2.'d#! . D#%o! Art. .;!. &alvo as e'ce#es e'pressa ente previstas e lei, as perdas e danos devidas ao credor abrange , al do que ele e*etiva ente perdeu, o que razoavel ente dei'ou de lucrar. Art. .;%. Ainda que a ine'ecu$o resulte de dolo do devedor, as perdas e danos s- inclue os pre6u4zos e*etivos e os lucros cessantes por e*eito dela direto e i ediato, se pre6u4zo do disposto na lei processual. Art. .;.. As perdas e danos, nas obriga#es de paga ento e din0eiro, ser$o pagas co atualiza$o onet,ria segundo 4ndices o*iciais regular ente estabelecidos, abrangendo 6uros, custas e 0onor,rios de advogado, se pre6u4zo da pena convencional. 2ar,gra*o 3nico. 2rovado que os 6uros da ora n$o cobre o pre6u4zo, e n$o 0avendo pena convencional, pode o 6uiz conceder ao credor indeniza$o suple entar. Art. .;5. Conta )se os 6uros de ora desde a cita$o inicial. CA2>)$LO IV Do! J,'o! L.g#i!

Art. .;7. Muando os 6uros orat-rios n$o *ore convencionados, ou o *ore se ta'a estipulada, ou quando proviere de deter ina$o da lei, ser$o *i'ados segundo a ta'a que estiver e vigor para a ora do paga ento de i postos devidos / Fazenda Nacional. Art. .;8. Ainda que se n$o alegue pre6u4zo, obrigado o devedor aos 6uros da ora que se contar$o assi /s d4vidas e din0eiro, co o /s presta#es de outra natureza, u a vez que l0es este6a *i'ado o valor pecuni,rio por sentena 6udicial, arbitra ento, ou acordo entre as partes. CA2>)$LO V D# C :,!, # 2.%# Art. .;9. (ncorre de pleno direito o devedor na cl,usula penal, desde que, culposa ente, dei'e de cu prir a obriga$o ou se constitua e ora. Art. .;:. A cl,usula penal estipulada con6unta ente co a obriga$o, ou e ato posterior, pode re*erir)se / ine'ecu$o co pleta da obriga$o, / de algu a cl,usula especial ou si ples ente / ora. Art. .1;. Muando se estipular a cl,usula penal para o caso de total inadi ple ento da obriga$o, esta converter)se), e alternativa a bene*4cio do credor. Art. .11. Muando se estipular a cl,usula penal para o caso de ora, ou e segurana especial de outra cl,usula deter inada, ter, o credor o arb4trio de e'igir a satis*a$o da pena co inada, 6unta ente co o dese pen0o da obriga$o principal. Art. .1!. > valor da co ina$o i posta na cl,usula penal n$o pode e'ceder o da obriga$o principal. Art. .1%. A penalidade deve ser reduzida eqOitativa ente pelo 6uiz se a obriga$o principal tiver sido cu prida e parte, ou se o ontante da penalidade *or ani*esta ente e'cessivo, tendo)se e vista a natureza e a *inalidade do neg-cio. Art. .1.. &endo indivis4vel a obriga$o, todos os devedores, caindo e *alta u deles, incorrer$o na pena" as esta s- se poder, de andar integral ente do culpado, respondendo cada u dos outros so ente pela sua quota. 2ar,gra*o 3nico. Aos n$o culpados *ica reservada a a$o regressiva contra aquele que deu causa / aplica$o da pena. Art. .15. Muando a obriga$o *or divis4vel, s- incorre na pena o devedor ou o 0erdeiro do devedor que a in*ringir, e proporcional ente / sua parte na obriga$o. Art. .17. 2ara e'igir a pena convencional, n$o necess,rio que o credor alegue pre6u4zo. 2ar,gra*o 3nico. Ainda que o pre6u4zo e'ceda ao previsto na cl,usula penal, n$o pode o credor e'igir indeniza$o suple entar se assi n$o *oi convencionado. &e o tiver sido, a pena vale co o 4ni o da indeniza$o, co petindo ao credor provar o pre6u4zo e'cedente. CA2>)$LO VI D#! A''#! o, =i%# Art. .18. &e, por ocasi$o da conclus$o do contrato, u a parte der / outra, a t4tulo de arras, din0eiro ou outro be -vel, dever$o as arras, e caso de e'ecu$o, ser restitu4das ou co putadas na presta$o devida, se do es o g+nero da principal. Art. .19. &e a parte que deu as arras n$o e'ecutar o contrato, poder, a outra t+)lo por des*eito, retendo)as" se a ine'ecu$o *or de que recebeu as arras, poder, que as deu 0aver o contrato por des*eito, e e'igir sua devolu$o ais o equivalente, co atualiza$o onet,ria segundo 4ndices o*iciais regular ente estabelecidos, 6uros e 0onor,rios de advogado. Art. .1:. A parte inocente pode pedir indeniza$o suple entar, se provar aior pre6u4zo, valendo as arras co o ta'a 4ni a. 2ode, ta b , a parte inocente e'igir a e'ecu$o do contrato, co as perdas e danos, valendo as arras co o o 4ni o da indeniza$o. Art. .!;. &e no contrato *or estipulado o direito de arrependi ento para qualquer das partes, as arras ou sinal ter$o *un$o unica ente indenizat-ria. Neste caso, que as deu perd+)las), e bene*4cio da outra parte" e que as recebeu devolv+)las),, ais o equivalente. < a bos os casos n$o 0aver, direito a indeniza$o suple entar. )>)$LO V Do! Co%"'#"o! .- G.'#

CA2>)$LO I Di!0o!i?J.! G.'#i! =.?@o I 2'. i-i%#'.! Art. .!1. A liberdade de contratar ser, e'ercida e raz$o e nos li ites da *un$o social do contrato. na conclus$o do contrato, co o e sua

Art. .!!. >s contratantes s$o obrigados a guardar, assi e'ecu$o, os princ4pios de probidade e boa)*.

Art. .!%. Muando 0ouver no contrato de ades$o cl,usulas a b4guas ou contradit-rias, dever)se), adotar a interpreta$o ais *avor,vel ao aderente. Art. .!.. Nos contratos de ades$o, s$o nulas as cl,usulas que estipule aderente a direito resultante da natureza do neg-cio. a ren3ncia antecipada do

Art. .!5. ? l4cito /s partes estipular contratos at4picos, observadas as nor as gerais *i'adas neste C-digo. Art. .!7. N$o pode ser ob6eto de contrato a 0erana de pessoa viva. =.?@o II D# Eo'-#?@o do! Co%"'#"o! Art. .!8. A proposta de contrato obriga o proponente, se o contr,rio n$o resultar dos ter os dela, da natureza do neg-cio, ou das circunstBncias do caso. Art. .!9. @ei'a de ser obrigat-ria a proposta: ( ) se, *eita se prazo a pessoa presente, n$o *oi i ediata ente aceita. Considera)se ta b presente a pessoa que contrata por tele*one ou por eio de co unica$o se el0ante" (( ) se, *eita se prazo a pessoa ausente, tiver decorrido te po su*iciente para c0egar a resposta ao con0eci ento do proponente" ((( ) se, *eita a pessoa ausente, n$o tiver sido e'pedida a resposta dentro do prazo dado" (1 ) se, antes dela, ou si ultanea ente, c0egar ao con0eci ento da outra parte a retrata$o do proponente. Art. .!:. A o*erta ao p3blico equivale a proposta quando encerra os requisitos essenciais ao contrato, salvo se o contr,rio resultar das circunstBncias ou dos usos. 2ar,gra*o 3nico. 2ode revogar)se a o*erta pela esta *aculdade na o*erta realizada. es a via de sua divulga$o, desde que ressalvada

Art. .%;. &e a aceita$o, por circunstBncia i prevista, c0egar tarde ao con0eci ento do proponente, este co unic,)lo), i ediata ente ao aceitante, sob pena de responder por perdas e danos. Art. .%1. A aceita$o *ora do prazo, co proposta. adi#es, restri#es, ou odi*ica#es, i portar, nova

Art. .%!. &e o neg-cio *or daqueles e que n$o se6a costu e a aceita$o e'pressa, ou o proponente a tiver dispensado, reputar)se), conclu4do o contrato, n$o c0egando a te po a recusa. Art. .%%. Considera)se ine'istente a aceita$o, se antes dela ou co retrata$o do aceitante. ela c0egar ao proponente a

Art. .%.. >s contratos entre ausentes torna )se per*eitos desde que a aceita$o e'pedida, e'ceto: ( ) no caso do artigo antecedente" (( ) se o proponente se 0ouver co pro etido a esperar resposta" ((( ) se ela n$o c0egar no prazo convencionado. Art. .%5. Eeputar)se), celebrado o contrato no lugar e que *oi proposto.

=.?@o III D# E!"i0, #?@o .- E#vo' d. ).'A.i'o Art. .%7. > que estipula e *avor de terceiro pode e'igir o cu pri ento da obriga$o.

2ar,gra*o 3nico. Ao terceiro, e *avor de que se estipulou a obriga$o, ta b per itido e'igi)la, *icando, todavia, su6eito /s condi#es e nor as do contrato, se a ele anuir, e o estipulante n$o o inovar nos ter os do art. .%9. Art. .%8. &e ao terceiro, e *avor de que se *ez o contrato, se dei'ar o direito de recla ar)l0e a e'ecu$o, n$o poder, o estipulante e'onerar o devedor. Art. .%9. > estipulante pode reservar)se o direito de substituir o terceiro designado no contrato, independente ente da sua anu+ncia e da do outro contratante. 2ar,gra*o 3nico. A substitui$o pode ser *eita por ato entre vivos ou por disposi$o de 3lti a vontade.

=.?@o IV D# 2'o-.!!# d. E#"o d. ).'A.i'o Art. .%:. Aquele que tiver pro etido *ato de terceiro responder, por perdas e danos, quando este o n$o e'ecutar. 2ar,gra*o 3nico. Tal responsabilidade n$o e'istir, se o terceiro *or o c=n6uge do pro itente, dependendo da sua anu+ncia o ato a ser praticado, e desde que, pelo regi e do casa ento, a indeniza$o, de algu odo, ven0a a recair sobre os seus bens. Art. ..;. Nen0u a obriga$o 0aver, para que ter obrigado, *altar / presta$o. se co pro eter por outre , se este, depois de se

=.?@o V Do! VGAio! R.diMi"'io! Art. ..1. A coisa recebida e virtude de contrato co utativo pode ser en6eitada por v4cios ou de*eitos ocultos, que a torne i pr-pria ao uso a que destinada, ou l0e di inua o valor. 2ar,gra*o 3nico. ? aplic,vel a disposi$o deste artigo /s doa#es onerosas. Art. ..!. < vez de re6eitar a coisa, redibindo o contrato Gart. ..1J, pode o adquirente recla ar abati ento no preo. Art. ..%. &e o alienante con0ecia o v4cio ou de*eito da coisa, restituir, o que recebeu co perdas e danos" se o n$o con0ecia, t$o)so ente restituir, o valor recebido, ais as despesas do contrato. Art. .... A responsabilidade do alienante subsiste ainda que a coisa perea e se perecer por v4cio oculto, 6, e'istente ao te po da tradi$o. poder do alienat,rio,

Art. ..5. > adquirente decai do direito de obter a redibi$o ou abati ento no preo no prazo de trinta dias se a coisa *or -vel, e de u ano se *or i -vel, contado da entrega e*etiva" se 6, estava na posse, o prazo conta)se da aliena$o, reduzido / etade. C 1o Muando o v4cio, por sua natureza, s- puder ser con0ecido ais tarde, o prazo contar)se), do o ento e que dele tiver ci+ncia, at o prazo ,'i o de cento e oitenta dias, e se tratando de bens -veis" e de u ano, para os i -veis. C !o Tratando)se de venda de ani ais, os prazos de garantia por v4cios ocultos ser$o os estabelecidos e lei especial, ou, na *alta desta, pelos usos locais, aplicando)se o disposto no par,gra*o antecedente se n$o 0ouver regras disciplinando a atria. Art. ..7. N$o correr$o os prazos do artigo antecedente na constBncia de cl,usula de garantia" as o adquirente deve denunciar o de*eito ao alienante nos trinta dias seguintes ao seu descobri ento, sob pena de decad+ncia. =.?@o VI D# EviA?@o Art. ..8. Nos contratos onerosos, o alienante responde pela evic$o. &ubsiste esta garantia ainda que a aquisi$o se ten0a realizado e 0asta p3blica. Art. ..9. 2ode evic$o. as partes, por cl,usula e'pressa, re*orar, di inuir ou e'cluir a responsabilidade pela

Art. ..:. N$o obstante a cl,usula que e'clui a garantia contra a evic$o, se esta se der, te direito o evicto a receber o preo que pagou pela coisa evicta, se n$o soube do risco da evic$o, ou, dele in*or ado, n$o o assu iu.

Art. .5;. &alvo estipula$o e das quantias que pagou:

contr,rio, te

direito o evicto, al

da restitui$o integral do preo ou

( ) / indeniza$o dos *rutos que tiver sido obrigado a restituir" (( ) / indeniza$o pelas despesas dos contratos e pelos pre6u4zos que direta ente resultare evic$o" ((( ) /s custas 6udiciais e aos 0onor,rios do advogado por ele constitu4do. 2ar,gra*o 3nico. > preo, se6a a evic$o total ou parcial, ser, o do valor da coisa, na poca e se evenceu, e proporcional ao des*alque so*rido, no caso de evic$o parcial. que da

Art. .51. &ubsiste para o alienante esta obriga$o, ainda que a coisa alienada este6a deteriorada, e'ceto 0avendo dolo do adquirente. Art. .5!. &e o adquirente tiver au*erido vantagens das deteriora#es, e n$o tiver sido condenado a indeniz,)las, o valor das vantagens ser, deduzido da quantia que l0e 0ouver de dar o alienante. Art. .5%. As ben*eitorias necess,rias ou 3teis, n$o abonadas ao que so*reu a evic$o, ser$o pagas pelo alienante. Art. .5.. &e as ben*eitorias abonadas ao que so*reu a evic$o tivere valor delas ser, levado e conta na restitui$o devida. sido *eitas pelo alienante, o

Art. .55. &e parcial, as consider,vel, *or a evic$o, poder, o evicto optar entre a rescis$o do contrato e a restitui$o da parte do preo correspondente ao des*alque so*rido. &e n$o *or consider,vel, caber, so ente direito a indeniza$o. Art. .57. 2ara poder e'ercitar o direito que da evic$o l0e resulta, o adquirente noti*icar, do lit4gio o alienante i ediato, ou qualquer dos anteriores, quando e co o l0e deter inare as leis do processo. 2ar,gra*o 3nico. N$o atendendo o alienante / denuncia$o da lide, e sendo ani*esta a proced+ncia da evic$o, pode o adquirente dei'ar de o*erecer contesta$o, ou usar de recursos. Art. .58. N$o pode o adquirente de andar pela evic$o, se sabia que a coisa era al0eia ou litigiosa. =.?@o VII Do! Co%"'#"o! A .#"'io! Art. .59. &e o contrato *or aleat-rio, por dizer respeito a coisas ou *atos *uturos, cu6o risco de n$o vire a e'istir u dos contratantes assu a, ter, o outro direito de receber integral ente o que l0e *oi pro etido, desde que de sua parte n$o ten0a 0avido dolo ou culpa, ainda que nada do avenado ven0a a e'istir. Art. .5:. &e *or aleat-rio, por sere ob6eto dele coisas *uturas, to ando o adquirente a si o risco de vire a e'istir e qualquer quantidade, ter, ta b direito o alienante a todo o preo, desde que de sua parte n$o tiver concorrido culpa, ainda que a coisa ven0a a e'istir e quantidade in*erior / esperada. 2ar,gra*o 3nico. Aas, se da coisa nada vier a e'istir, aliena$o n$o 0aver,, e o alienante restituir, o preo recebido. Art. .7;. &e *or aleat-rio o contrato, por se re*erir a coisas e'istentes, as e'postas a risco, assu ido pelo adquirente, ter, igual ente direito o alienante a todo o preo, posto que a coisa 6, n$o e'istisse, e parte, ou de todo, no dia do contrato. Art. .71. A aliena$o aleat-ria a que se re*ere o artigo antecedente poder, ser anulada co o dolosa pelo pre6udicado, se provar que o outro contratante n$o ignorava a consu a$o do risco, a que no contrato se considerava e'posta a coisa. =.?@o VIII Do Co%"'#"o 2'. i-i%#' Art. .7!. > contrato preli inar, e'ceto quanto / *or a, deve conter todos os requisitos essenciais ao contrato a ser celebrado. Art. .7%. Conclu4do o contrato preli inar, co observBncia do disposto no artigo antecedente, e desde que dele n$o conste cl,usula de arrependi ento, qualquer das partes ter, o direito de e'igir a celebra$o do de*initivo, assinando prazo / outra para que o e*etive. 2ar,gra*o 3nico. > contrato preli inar dever, ser levado ao registro co petente.

Art. .7.. <sgotado o prazo, poder, o 6uiz, a pedido do interessado, suprir a vontade da parte inadi plente, con*erindo car,ter de*initivo ao contrato preli inar, salvo se a isto se opuser a natureza da obriga$o. Art. .75. &e o estipulante n$o der e'ecu$o ao contrato preli inar, poder, a outra parte consider,)lo des*eito, e pedir perdas e danos. Art. .77. &e a pro essa de contrato *or unilateral, o credor, sob pena de *icar a es a se e*eito, dever, ani*estar)se no prazo nela previsto, ou, ine'istindo este, no que l0e *or razoavel ente assinado pelo devedor. =.?@o IP Do Co%"'#"o Ao- 2.!!o# # D.A #'#' Art. .78. No o ento da conclus$o do contrato, pode u a das partes reservar)se a *aculdade de indicar a pessoa que deve adquirir os direitos e assu ir as obriga#es dele decorrentes. Art. .79. <ssa indica$o deve ser co unicada / outra parte no prazo de cinco dias da conclus$o do contrato, se outro n$o tiver sido estipulado. 2ar,gra*o 3nico. A aceita$o da pessoa no eada n$o ser, e*icaz se n$o se revestir da que as partes usara para o contrato. es a *or a

Art. .7:. A pessoa, no eada de con*or idade co os artigos antecedentes, adquire os direitos e assu e as obriga#es decorrentes do contrato, a partir do o ento e que este *oi celebrado. Art. .8;. > contrato ser, e*icaz so ente entre os contratantes origin,rios: ( ) se n$o 0ouver indica$o de pessoa, ou se o no eado se recusar a aceit,)la" (( ) se a pessoa no eada era insolvente, e a outra pessoa o descon0ecia no Art. .81. &e a pessoa a no ear era incapaz ou insolvente no produzir, seus e*eitos entre os contratantes origin,rios. o ento da indica$o.

o ento da no ea$o, o contrato

CA2>)$LO II D# E;"i%?@o do Co%"'#"o =.?@o I Do Di!"'#"o Art. .8!. > distrato *az)se pela es a *or a e'igida para o contrato.

Art. .8%. A resili$o unilateral, nos casos e que a lei e'pressa ou i plicita ente o per ita, opera ediante den3ncia noti*icada / outra parte. 2ar,gra*o 3nico. &e, por , dada a natureza do contrato, u a das partes 0ouver *eito investi entos consider,veis para a sua e'ecu$o, a den3ncia unilateral s- produzir, e*eito depois de transcorrido prazo co pat4vel co a natureza e o vulto dos investi entos.

=.?@o II D# C :,!, # R.!o ,"iv# Art. .8.. A cl,usula resolutiva e'pressa opera de pleno direito" a t,cita depende de interpela$o 6udicial. Art. .85. A parte lesada pelo inadi ple ento pode pedir a resolu$o do contrato, se n$o pre*erir e'igir)l0e o cu pri ento, cabendo, e qualquer dos casos, indeniza$o por perdas e danos. =.?@o III D# E;A.?@o d. Co%"'#"o %@o C,-0'ido Art. .87. Nos contratos bilaterais, nen0u e'igir o i ple ento da do outro. dos contratantes, antes de cu prida a sua obriga$o, pode

Art. .88. &e, depois de conclu4do o contrato, sobrevier a u a das partes contratantes di inui$o e seu patri =nio capaz de co pro eter ou tornar duvidosa a presta$o pela qual se obrigou, pode a outra recusar)se / presta$o que l0e incu be, at que aquela satis*aa a que l0e co pete ou d+ garantia bastante de satis*az+)la.

=.?@o IV D# R.!o ,?@o 0o' O%.'o!id#d. E;A.!!iv# Art. .89. Nos contratos de e'ecu$o continuada ou di*erida, se a presta$o de u a das partes se tornar e'cessiva ente onerosa, co e'tre a vantage para a outra, e virtude de aconteci entos e'traordin,rios e i previs4veis, poder, o devedor pedir a resolu$o do contrato. >s e*eitos da sentena que a decretar retroagir$o / data da cita$o. Art. .8:. A resolu$o poder, ser evitada, o*erecendo)se o ru a condi#es do contrato. odi*icar eqOitativa ente as

Art. .9;. &e no contrato as obriga#es coubere a apenas u a das partes, poder, ela pleitear que a sua presta$o se6a reduzida, ou alterado o odo de e'ecut,)la, a *i de evitar a onerosidade e'cessiva. )>)$LO VI D#! V:'i#! E!0XAi.! d. Co%"'#"o CA2>)$LO I D# Co-0'# . V.%d# =.?@o I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. .91. 2elo contrato de co pra e venda, u dos contratantes se obriga a trans*erir o do 4nio de certa coisa, e o outro, a pagar)l0e certo preo e din0eiro. Art. .9!. A co pra e venda, quando pura, considerar)se), obrigat-ria e per*eita, desde que as partes acordare no ob6eto e no preo. Art. .9%. A co pra e venda pode ter por ob6eto coisa atual ou *utura. Neste caso, *icar, se e*eito o contrato se esta n$o vier a e'istir, salvo se a inten$o das partes era de concluir contrato aleat-rio. Art. .9.. &e a venda se realizar / vista de a ostras, prot-tipos ou odelos, entender)se), que o vendedor assegura ter a coisa as qualidades que a elas corresponde . 2ar,gra*o 3nico. 2revalece a a ostra, o prot-tipo ou o odelo, se 0ouver contradi$o ou di*erena co a aneira pela qual se descreveu a coisa no contrato. Art. .95. A *i'a$o do preo pode ser dei'ada ao arb4trio de terceiro, que os contratantes logo designare ou pro etere designar. &e o terceiro n$o aceitar a incu b+ncia, *icar, se e*eito o contrato, salvo quando acordare os contratantes designar outra pessoa. Art. .97. Ta b se poder, dei'ar a *i'a$o do preo / ta'a de deter inado dia e lugar. Art. .98. ? l4cito /s partes *i'ar o preo e de ob6etiva deter ina$o. ercado ou de bolsa, e certo e

*un$o de 4ndices ou parB etros, desde que suscet4veis

Art. .99. Convencionada a venda se *i'a$o de preo ou de critrios para a sua deter ina$o, se n$o 0ouver tabela ento o*icial, entende)se que as partes se su6eitara ao preo corrente nas vendas 0abituais do vendedor. 2ar,gra*o 3nico. Na *alta de acordo, por ter 0avido diversidade de preo, prevalecer, o ter o dio.

Art. .9:. Nulo o contrato de co pra e venda, quando se dei'a ao arb4trio e'clusivo de u a das partes a *i'a$o do preo. Art. .:;. &alvo cl,usula e contr,rio, *icar$o as despesas de escritura e registro a cargo do co prador, e a cargo do vendedor as da tradi$o. Art. .:1. N$o sendo a venda a crdito, o vendedor n$o obrigado a entregar a coisa antes de receber o preo. Art. .:!. At o o ento da tradi$o, os riscos da coisa corre por conta do co prador. por conta do vendedor, e os do preo

C 1o Todavia, os casos *ortuitos, ocorrentes no ato de contar, arcar ou assinalar coisas, que co u ente se recebe , contando, pesando, edindo ou assinalando, e que 6, tivere sido postas / disposi$o do co prador, correr$o por conta deste. C !o Correr$o ta b por conta do co prador os riscos das re*eridas coisas, se estiver e as receber, quando postas / sua disposi$o no te po, lugar e pelo odo a6ustados. ora de

Art. .:%. A tradi$o da coisa vendida, na *alta de estipula$o e'pressa, dar)se), no lugar onde ela se encontrava, ao te po da venda. Art. .:.. &e a coisa *or e'pedida para lugar diverso, por orde do co prador, por sua conta correr$o os riscos, u a vez entregue a que 0a6a de transport,)la, salvo se das instru#es dele se a*astar o vendedor. Art. .:5. N$o obstante o prazo a6ustado para o paga ento, se antes da tradi$o o co prador cair e insolv+ncia, poder, o vendedor sobrestar na entrega da coisa, at que o co prador l0e d+ cau$o de pagar no te po a6ustado. Art. .:7. ? anul,vel a venda de ascendente a descendente, salvo se os outros descendentes e o c=n6uge do alienante e'pressa ente 0ouvere consentido. 2ar,gra*o 3nico. < a bos os casos, dispensa)se o consenti ento do c=n6uge se o regi e de bens *or o da separa$o obrigat-ria. Art. .:8. &ob pena de nulidade, n$o pode ser co prados, ainda que e 0asta p3blica:

( ) pelos tutores, curadores, testa enteiros e ad inistradores, os bens con*iados / sua guarda ou ad inistra$o" (( ) pelos servidores p3blicos, e geral, os bens ou direitos da pessoa 6ur4dica a que servire , ou que este6a sob sua ad inistra$o direta ou indireta" ((( ) pelos 6u4zes, secret,rios de tribunais, arbitradores, peritos e outros serventu,rios ou au'iliares da 6ustia, os bens ou direitos sobre que se litigar e tribunal, 6u4zo ou consel0o, no lugar onde servire , ou a que se estender a sua autoridade" (1 ) pelos leiloeiros e seus prepostos, os bens de cu6a venda este6a encarregados.

2ar,gra*o 3nico. As proibi#es deste artigo estende )se / cess$o de crdito. Art. .:9. A proibi$o contida no inciso ((( do artigo antecedente, n$o co preende os casos de co pra e venda ou cess$o entre co)0erdeiros, ou e paga ento de d4vida, ou para garantia de bens 6, pertencentes a pessoas designadas no re*erido inciso. Art. .::. ? l4cita a co pra e venda entre c=n6uges, co rela$o a bens e'clu4dos da co un0$o.

Art. 5;;. &e, na venda de u i -vel, se estipular o preo por edida de e'tens$o, ou se deter inar a respectiva ,rea, e esta n$o corresponder, e qualquer dos casos, /s di ens#es dadas, o co prador ter, o direito de e'igir o co ple ento da ,rea, e, n$o sendo isso poss4vel, o de recla ar a resolu$o do contrato ou abati ento proporcional ao preo. C 1o 2resu e)se que a re*er+ncia /s di ens#es *oi si ples ente enunciativa, quando a di*erena encontrada n$o e'ceder de u vigsi o da ,rea total enunciada, ressalvado ao co prador o direito de provar que, e tais circunstBncias, n$o teria realizado o neg-cio. C !o &e e vez de *alta 0ouver e'cesso, e o vendedor provar que tin0a otivos para ignorar a edida e'ata da ,rea vendida, caber, ao co prador, / sua escol0a, co pletar o valor correspondente ao preo ou devolver o e'cesso. C %o N$o 0aver, co ple ento de ,rea, ne devolu$o de e'cesso, se o i -vel *or vendido co o coisa certa e discri inada, tendo sido apenas enunciativa a re*er+ncia /s suas di ens#es, ainda que n$o conste, de odo e'presso, ter sido a venda ad o"pus. Art. 5;1. @ecai do direito de propor as a#es previstas no artigo antecedente o vendedor ou o co prador que n$o o *izer no prazo de u ano, a contar do registro do t4tulo. 2ar,gra*o 3nico. &e 0ouver atraso na i iss$o de posse no i -vel, atribu4vel ao alienante, a partir dela *luir, o prazo de decad+ncia. Art. 5;!. > vendedor, salvo conven$o e coisa at o o ento da tradi$o. contr,rio, responde por todos os dbitos que grave a

Art. 5;%. Nas coisas vendidas con6unta ente, o de*eito oculto de u a n$o autoriza a re6ei$o de todas. Art. 5;.. N$o pode u cond= ino e coisa indivis4vel vender a sua parte a estran0os, se outro consorte a quiser, tanto por tanto. > cond= ino, a que n$o se der con0eci ento da venda, poder,, depositando o preo, 0aver para si a parte vendida a estran0os, se o requerer no prazo de cento e oitenta dias, sob pena de decad+ncia.

2ar,gra*o 3nico. &endo uitos os cond= inos, pre*erir, o que tiver ben*eitorias de aior valor e, na *alta de ben*eitorias, o de quin0$o aior. &e as partes *ore iguais, 0aver$o a parte vendida os co propriet,rios, que a quisere , depositando previa ente o preo. =.?@o II D#! C :,!, #! E!0.Ai#i! R Co-0'# . V.%d# =,M!.?@o I D# R."'ov.%d# Art. 5;5. > vendedor de coisa i -vel pode reservar)se o direito de recobr,)la no prazo ,'i o de decad+ncia de tr+s anos, restituindo o preo recebido e ree bolsando as despesas do co prador, inclusive as que, durante o per4odo de resgate, se e*etuara co a sua autoriza$o escrita, ou para a realiza$o de ben*eitorias necess,rias. Art. 5;7. &e o co prador se recusar a receber as quantias a que *az 6us, o vendedor, para e'ercer o direito de resgate, as depositar, 6udicial ente. 2ar,gra*o 3nico. 1eri*icada a insu*ici+ncia do dep-sito 6udicial, n$o ser, o vendedor restitu4do no do 4nio da coisa, at e enquanto n$o *or integral ente pago o co prador. Art. 5;8. > direito de retrato, que cess4vel e trans iss4vel a 0erdeiros e legat,rios, poder, ser e'ercido contra o terceiro adquirente. Art. 5;9. &e a duas ou ais pessoas couber o direito de retrato sobre o es o i -vel, e s- u a o e'ercer, poder, o co prador inti ar as outras para nele acordare , prevalecendo o pacto e *avor de que 0a6a e*etuado o dep-sito, contanto que se6a integral. =,M!.?@o II D# V.%d# # Co%".%"o . d# =,5.i"# # 2'ov# Art. 5;:. A venda *eita a contento do co prador entende)se realizada sob condi$o suspensiva, ainda que a coisa l0e ten0a sido entregue" e n$o se reputar, per*eita, enquanto o adquirente n$o ani*estar seu agrado. Art. 51;. Ta b a venda su6eita a prova presu e)se *eita sob a condi$o suspensiva de que a coisa ten0a as qualidades asseguradas pelo vendedor e se6a id=nea para o *i a que se destina. Art. 511. < a bos os casos, as obriga#es do co prador, que recebeu, sob condi$o suspensiva, a coisa co prada, s$o as de ero co odat,rio, enquanto n$o ani*este aceit,)la. Art. 51!. N$o 0avendo prazo estipulado para a declara$o do co prador, o vendedor ter, direito de inti ,)lo, 6udicial ou e'tra6udicial ente, para que o *aa e prazo i prorrog,vel. =,M!.?@o III D# 2'..-0?@o o, 2'.B.'S%Ai# Art. 51%. A pree p$o, ou pre*er+ncia, i p#e ao co prador a obriga$o de o*erecer ao vendedor a coisa que aquele vai vender, ou dar e paga ento, para que este use de seu direito de prela$o na co pra, tanto por tanto. 2ar,gra*o 3nico. > prazo para e'ercer o direito de pre*er+ncia n$o poder, e'ceder a cento e oitenta dias, se a coisa *or -vel, ou a dois anos, se i -vel. Art. 51.. > vendedor pode ta b e'ercer o seu direito de prela$o, inti ando o co prador, quando l0e constar que este vai vender a coisa. Art. 515. Aquele que e'erce a pre*er+ncia est,, sob pena de a perder, obrigado a pagar, e condi#es iguais, o preo encontrado, ou o a6ustado. Art. 517. (ne'istindo prazo estipulado, o direito de pree p$o caducar,, se a coisa *or -vel, n$o se e'ercendo nos tr+s dias, e, se *or i -vel, n$o se e'ercendo nos sessenta dias subseqOentes / data e que o co prador tiver noti*icado o vendedor. Art. 518. Muando o direito de pree p$o *or estipulado a *avor de dois ou ais indiv4duos e co u , s- pode ser e'ercido e rela$o / coisa no seu todo. &e algu a das pessoas, a que ele toque, perder ou n$o e'ercer o seu direito, poder$o as de ais utiliz,)lo na *or a sobredita. Art. 519. Eesponder, por perdas e danos o co prador, se alienar a coisa se ter dado ao vendedor ci+ncia do preo e das vantagens que por ela l0e o*erece . Eesponder, solidaria ente o adquirente, se tiver procedido de ,)*.

Art. 51:. &e a coisa e'propriada para *ins de necessidade ou utilidade p3blica, ou por interesse social, n$o tiver o destino para que se desapropriou, ou n$o *or utilizada e obras ou servios p3blicos, caber, ao e'propriado direito de pre*er+ncia, pelo preo atual da coisa. Art. 5!;. > direito de pre*er+ncia n$o se pode ceder ne passa aos 0erdeiros.

=,M!.?@o IV D# V.%d# Ao- R.!.'v# d. Do-G%io Art. 5!1. Na venda de coisa este6a integral ente pago. -vel, pode o vendedor reservar para si a propriedade, at que o preo

Art. 5!!. A cl,usula de reserva de do 4nio ser, estipulada por escrito e depende de registro no do ic4lio do co prador para valer contra terceiros. Art. 5!%. N$o pode ser ob6eto de venda co reserva de do 4nio a coisa insuscet4vel de caracteriza$o per*eita, para estre ,)la de outras cong+neres. Na d3vida, decide)se a *avor do terceiro adquirente de boa)*. Art. 5!.. A trans*er+ncia de propriedade ao co prador d,)se no o ento e que o preo este6a integral ente pago. Todavia, pelos riscos da coisa responde o co prador, a partir de quando l0e *oi entregue. Art. 5!5. > vendedor so ente poder, e'ecutar a cl,usula de reserva de do 4nio ap-s constituir o co prador e ora, ediante protesto do t4tulo ou interpela$o 6udicial. Art. 5!7. 1eri*icada a ora do co prador, poder, o vendedor over contra ele a co petente a$o de cobrana das presta#es vencidas e vincendas e o ais que l0e *or devido" ou poder, recuperar a posse da coisa vendida. Art. 5!8. Na segunda 0ip-tese do artigo antecedente, *acultado ao vendedor reter as presta#es pagas at o necess,rio para cobrir a deprecia$o da coisa, as despesas *eitas e o ais que de direito l0e *or devido. > e'cedente ser, devolvido ao co prador" e o que *altar l0e ser, cobrado, tudo na *or a da lei processual. Art. 5!9. &e o vendedor receber o paga ento / vista, ou, posterior ente, ediante *inancia ento de institui$o do ercado de capitais, a esta caber, e'ercer os direitos e a#es decorrentes do contrato, a bene*4cio de qualquer outro. A opera$o *inanceira e a respectiva ci+ncia do co prador constar$o do registro do contrato. =,M!.?@o V D# V.%d# =oM'. DoA,-.%"o! Art. 5!:. Na venda sobre docu entos, a tradi$o da coisa substitu4da pela entrega do seu t4tulo representativo e dos outros docu entos e'igidos pelo contrato ou, no sil+ncio deste, pelos usos. 2ar,gra*o 3nico. Ac0ando)se a docu enta$o e orde , n$o pode o co prador recusar o paga ento, a prete'to de de*eito de qualidade ou do estado da coisa vendida, salvo se o de*eito 6, 0ouver sido co provado. Art. 5%;. N$o 0avendo estipula$o e da entrega dos docu entos. contr,rio, o paga ento deve ser e*etuado na data e no lugar

Art. 5%1. &e entre os docu entos entregues ao co prador *igurar ap-lice de seguro que cubra os riscos do transporte, corre estes / conta do co prador, salvo se, ao ser conclu4do o contrato, tivesse o vendedor ci+ncia da perda ou avaria da coisa. Art. 5%!. <stipulado o paga ento por inter dio de estabeleci ento banc,rio, caber, a este e*etu,)lo contra a entrega dos docu entos, se obriga$o de veri*icar a coisa vendida, pela qual n$o responde. 2ar,gra*o 3nico. Nesse caso, so ente ap-s a recusa do estabeleci ento banc,rio a e*etuar o paga ento, poder, o vendedor pretend+)lo, direta ente do co prador. CA2>)$LO II D# )'oA# o, 2.'-,"# Art. 5%%. Aplica )se / troca as disposi#es re*erentes / co pra e venda, co odi*ica#es: ( ) salvo disposi$o e instru ento da troca" contr,rio, cada u dos contratantes pagar, por as seguintes o

etade as despesas co

(( ) anul,vel a troca de valores desiguais entre ascendentes e descendentes, se dos outros descendentes e do c=n6uge do alienante. CA2>)$LO III Do Co%"'#"o E!"i-#"'io

consenti ento

Art. 5%.. 2elo contrato esti at-rio, o consignante entrega bens -veis ao consignat,rio, que *ica autorizado a vend+)los, pagando /quele o preo a6ustado, salvo se pre*erir, no prazo estabelecido, restituir)l0e a coisa consignada. Art. 5%5. > consignat,rio n$o se e'onera da obriga$o de pagar o preo, se a restitui$o da coisa, e sua integridade, se tornar i poss4vel, ainda que por *ato a ele n$o i put,vel. Art. 5%7. A coisa consignada n$o pode ser ob6eto de pen0ora ou seqOestro pelos credores do consignat,rio, enquanto n$o pago integral ente o preo. Art. 5%8. > consignante n$o pode dispor da coisa antes de l0e ser restitu4da ou de l0e ser co unicada a restitui$o. CA2>)$LO IV D# Do#?@o =.?@o I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. 5%9. Considera)se doa$o o contrato e que u a pessoa, por liberalidade, trans*ere do seu patri =nio bens ou vantagens para o de outra. Art. 5%:. > doador pode *i'ar prazo ao donat,rio, para declarar se aceita ou n$o a liberalidade. @esde que o donat,rio, ciente do prazo, n$o *aa, dentro dele, a declara$o, entender)se), que aceitou, se a doa$o n$o *or su6eita a encargo. Art. 5.;. A doa$o *eita e conte pla$o do ereci ento do donat,rio n$o perde o car,ter de liberalidade, co o n$o o perde a doa$o re unerat-ria, ou a gravada, no e'cedente ao valor dos servios re unerados ou ao encargo i posto. Art. 5.1. A doa$o *ar)se), por escritura p3blica ou instru ento particular. 2ar,gra*o 3nico. A doa$o verbal ser, v,lida, se, versando sobre bens l0e seguir incontinenti a tradi$o. -veis e de pequeno valor, se

Art. 5.!. A doa$o *eita ao nascituro valer,, sendo aceita pelo seu representante legal. Art. 5.%. &e o donat,rio *or absoluta ente incapaz, dispensa)se a aceita$o, desde que se trate de doa$o pura. Art. 5... A doa$o de ascendentes a descendentes, ou de u do que l0es cabe por 0erana. c=n6uge a outro, i porta adianta ento

Art. 5.5. A doa$o e *or a de subven$o peri-dica ao bene*iciado e'tingue)se orrendo o doador, salvo se este outra coisa dispuser, as n$o poder, ultrapassar a vida do donat,rio. Art. 5.7. A doa$o *eita e conte pla$o de casa ento *uturo co certa e deter inada pessoa, quer pelos nubentes entre si, quer por terceiro a u deles, a a bos, ou aos *il0os que, de *uturo, 0ouvere u do outro, n$o pode ser i pugnada por *alta de aceita$o, e s- *icar, se e*eito se o casa ento n$o se realizar. Art. 5.8. > doador pode estipular que os bens doados volte donat,rio. 2ar,gra*o 3nico. N$o prevalece cl,usula de revers$o e Art. 5.9. ? nula a doa$o de todos os bens se subsist+ncia do doador. ao seu patri =nio, se sobreviver ao

*avor de terceiro.

reserva de parte, ou renda su*iciente para a o ento da

Art. 5.:. Nula ta b a doa$o quanto / parte que e'ceder / de que o doador, no liberalidade, poderia dispor e testa ento.

Art. 55;. A doa$o do c=n6uge ad3ltero ao seu c3 plice pode ser anulada pelo outro c=n6uge, ou por seus 0erdeiros necess,rios, at dois anos depois de dissolvida a sociedade con6ugal. Art. 551. &alvo declara$o e contr,rio, a doa$o e distribu4da entre elas por igual. co u a ais de u a pessoa entende)se

2ar,gra*o 3nico. &e os donat,rios, e doa$o para o c=n6uge sobrevivo.

tal caso, *ore

arido e

ul0er, subsistir, na totalidade a

Art. 55!. > doador n$o obrigado a pagar 6uros orat-rios, ne su6eito /s conseqO+ncias da evic$o ou do v4cio redibit-rio. Nas doa#es para casa ento co certa e deter inada pessoa, o doador *icar, su6eito / evic$o, salvo conven$o e contr,rio. Art. 55%. > donat,rio obrigado a cu prir os encargos da doa$o, caso *ore de terceiro, ou do interesse geral. a bene*4cio do doador,

2ar,gra*o 3nico. &e desta 3lti a espcie *or o encargo, o Ainistrio 23blico poder, e'igir sua e'ecu$o, depois da orte do doador, se este n$o tiver *eito. Art. 55.. A doa$o a entidade *utura caducar, se, e regular ente. dois anos, esta n$o estiver constitu4da

=.?@o II D# R.vog#?@o d# Do#?@o Art. 555. A doa$o pode ser revogada por ingratid$o do donat,rio, ou por ine'ecu$o do encargo. Art. 557. N$o se pode renunciar antecipada ente o direito de revogar a liberalidade por ingratid$o do donat,rio. Art. 558. 2ode ser revogadas por ingratid$o as doa#es:

( ) se o donat,rio atentou contra a vida do doador ou co eteu cri e de 0o ic4dio doloso contra ele" (( ) se co eteu contra ele o*ensa *4sica" ((( ) se o in6uriou grave ente ou o caluniou" (1 ) se, podendo inistr,)los, recusou ao doador os ali entos de que este necessitava.

Art. 559. 2ode ocorrer ta b a revoga$o quando o o*endido, nos casos do artigo anterior, *or o c=n6uge, ascendente, descendente, ainda que adotivo, ou ir $o do doador. Art. 55:. A revoga$o por qualquer desses otivos dever, ser pleiteada dentro de u ano, a contar de quando c0egue ao con0eci ento do doador o *ato que a autorizar, e de ter sido o donat,rio o seu autor. Art. 57;. > direito de revogar a doa$o n$o se trans ite aos 0erdeiros do doador, ne pre6udica os do donat,rio. Aas aqueles pode prosseguir na a$o iniciada pelo doador, continuando)a contra os 0erdeiros do donat,rio, se este *alecer depois de a6uizada a lide. Art. 571. No caso de 0o ic4dio doloso do doador, a a$o caber, aos seus 0erdeiros, e'ceto se aquele 0ouver perdoado. Art. 57!. A doa$o onerosa pode ser revogada por ine'ecu$o do encargo, se o donat,rio incorrer e ora. N$o 0avendo prazo para o cu pri ento, o doador poder, noti*icar 6udicial ente o donat,rio, assinando)l0e prazo razo,vel para que cu pra a obriga$o assu ida. Art. 57%. A revoga$o por ingratid$o n$o pre6udica os direitos adquiridos por terceiros, ne obriga o donat,rio a restituir os *rutos percebidos antes da cita$o v,lida" as su6eita)o a pagar os posteriores, e, quando n$o possa restituir e espcie as coisas doadas, a indeniz,)la pelo eio ter o do seu valor. Art. 57.. N$o se revoga por ingratid$o:

( ) as doa#es pura ente re unerat-rias" (( ) as oneradas co ((( ) as que se *izere encargo 6, cu prido" e cu pri ento de obriga$o natural"

(1 ) as *eitas para deter inado casa ento. CA2>)$LO V D# LoA#?@o d. Coi!#! Art. 575. Na loca$o de coisas, u a das partes se obriga a ceder / outra, por te po deter inado ou n$o, o uso e gozo de coisa n$o *ung4vel, ediante certa retribui$o.

Art. 577. > locador obrigado: ( ) a entregar ao locat,rio a coisa alugada, co suas pertenas, e estado de servir ao uso a que se destina, e a ant+)la nesse estado, pelo te po do contrato, salvo cl,usula e'pressa e contr,rio" (( ) a garantir)l0e, durante o te po do contrato, o uso pac4*ico da coisa. Art. 578. &e, durante a loca$o, se deteriorar a coisa alugada, se culpa do locat,rio, a este caber, pedir redu$o proporcional do aluguel, ou resolver o contrato, caso 6, n$o sirva a coisa para o *i a que se destinava. Art. 579. > locador resguardar, o locat,rio dos e baraos e turba#es de terceiros, que ten0a ou pretenda ter direitos sobre a coisa alugada, e responder, pelos seus v4cios, ou de*eitos, anteriores / loca$o. Art. 57:. > locat,rio obrigado: ( ) a servir)se da coisa alugada para os usos convencionados ou presu idos, con*or e a natureza dela e as circunstBncias, be co o trat,)la co o es o cuidado co o se sua *osse" (( ) a pagar pontual ente o aluguel nos prazos a6ustados, e, e do lugar" *alta de a6uste, segundo o costu e *undadas e

((( ) a levar ao con0eci ento do locador as turba#es de terceiros, que se pretenda direito" (1 ) a restituir a coisa, *inda a loca$o, no estado e ao uso regular.

que a recebeu, salvas as deteriora#es naturais

Art. 58;. &e o locat,rio e pregar a coisa e uso diverso do a6ustado, ou do a que se destina, ou se ela se dani*icar por abuso do locat,rio, poder, o locador, al de rescindir o contrato, e'igir perdas e danos. Art. 581. Pavendo prazo estipulado / dura$o do contrato, antes do venci ento n$o poder, o locador reaver a coisa alugada, sen$o ressarcindo ao locat,rio as perdas e danos resultantes, ne o locat,rio devolv+)la ao locador, sen$o pagando, proporcional ente, a ulta prevista no contrato. 2ar,gra*o 3nico. > locat,rio gozar, do direito de reten$o, enquanto n$o *or ressarcido. Art. 58!. &e a obriga$o de pagar o aluguel pelo te po que *altar constituir indeniza$o e'cessiva, ser, *acultado ao 6uiz *i',)la e bases razo,veis. Art. 58%. A loca$o por te po deter inado cessa de pleno direito *indo o prazo estipulado, independente ente de noti*ica$o ou aviso. Art. 58.. &e, *indo o prazo, o locat,rio continuar na posse da coisa alugada, se oposi$o do locador, presu ir)se), prorrogada a loca$o pelo es o aluguel, as se prazo deter inado. Art. 585. &e, noti*icado o locat,rio, n$o restituir a coisa, pagar,, enquanto a tiver e seu poder, o aluguel que o locador arbitrar, e responder, pelo dano que ela ven0a a so*rer, e bora proveniente de caso *ortuito. 2ar,gra*o 3nico. &e o aluguel arbitrado *or ani*esta ente e'cessivo, poder, o 6uiz reduzi)lo, tendo se pre e conta o seu car,ter de penalidade. as

Art. 587. &e a coisa *or alienada durante a loca$o, o adquirente n$o *icar, obrigado a respeitar o contrato, se nele n$o *or consignada a cl,usula da sua vig+ncia no caso de aliena$o, e n$o constar de registro. C 1o > registro a que se re*ere este artigo ser, o de T4tulos e @ocu entos do do ic4lio do locador, quando a coisa *or -vel" e ser, o Eegistro de ( -veis da respectiva circunscri$o, quando i -vel. C !o < se tratando de i -vel, e ainda no caso e que o locador n$o este6a obrigado a respeitar o contrato, n$o poder, ele despedir o locat,rio, sen$o observado o prazo de noventa dias ap-s a noti*ica$o. Art. 588. Aorrendo o locador ou o locat,rio, trans*ere)se aos seus 0erdeiros a loca$o por te po deter inado. Art. 589. &alvo disposi$o e contr,rio, o locat,rio goza do direito de reten$o, no caso de ben*eitorias necess,rias, ou no de ben*eitorias 3teis, se estas 0ouvere sido *eitas co e'presso consenti ento do locador.

CA2>)$LO VI Do E-0'X!"i-o =.?@o I Do Co-od#"o Art. 58:. > co odato o e prsti o gratuito de coisas n$o *ung4veis. 2er*az)se co ob6eto. a tradi$o do

Art. 59;. >s tutores, curadores e e geral todos os ad inistradores de bens al0eios n$o poder$o dar e co odato, se autoriza$o especial, os bens con*iados / sua guarda. Art. 591. &e o co odato n$o tiver prazo convencional, presu ir)se)l0e), o necess,rio para o uso concedido" n$o podendo o co odante, salvo necessidade i prevista e urgente, recon0ecida pelo 6uiz, suspender o uso e gozo da coisa e prestada, antes de *indo o prazo convencional, ou o que se deter ine pelo uso outorgado. Art. 59!. > co odat,rio obrigado a conservar, co o se sua pr-pria *ora, a coisa e prestada, n$o podendo us,)la sen$o de acordo co o contrato ou a natureza dela, sob pena de responder por perdas e danos. > co odat,rio constitu4do e ora, al de por ela responder, pagar,, at restitu4) la, o aluguel da coisa que *or arbitrado pelo co odante. Art. 59%. &e, correndo risco o ob6eto do co odato 6unta ente co outros do co odat,rio, antepuser este a salva$o dos seus abandonando o do co odante, responder, pelo dano ocorrido, ainda que se possa atribuir a caso *ortuito, ou *ora aior. Art. 59.. > co odat,rio n$o poder, 6a ais recobrar do co odante as despesas *eitas co gozo da coisa e prestada. o uso e

Art. 595. &e duas ou ais pessoas *ore si ultanea ente co odat,rias de u a coisa, *icar$o solidaria ente respons,veis para co o co odante. =.?@o II Do 1T",o Art. 597. > 3tuo o e prsti o de coisas *ung4veis. > utu,rio obrigado a restituir ao o que dele recebeu e coisa do es o g+nero, qualidade e quantidade. Art. 598. <ste e prsti o trans*ere o do 4nio da coisa e prestada ao corre todos os riscos dela desde a tradi$o. utuante

utu,rio, por cu6a conta

Art. 599. > 3tuo *eito a pessoa enor, se prvia autoriza$o daquele sob cu6a guarda estiver, n$o pode ser reavido ne do utu,rio, ne de seus *iadores. Art. 59:. Cessa a disposi$o do artigo antecedente: ( ) se a pessoa, de cu6a autoriza$o necessitava o posterior ente" utu,rio para contrair o e prsti o, o rati*icar

(( ) se o enor, estando ausente essa pessoa, se viu obrigado a contrair o e prsti o para os seus ali entos 0abituais" ((( ) se o enor tiver bens gan0os co l0es poder, ultrapassar as *oras" (1 ) se o e prsti o reverteu e 1 ) se o o seu trabal0o. Aas, e enor" tal caso, a e'ecu$o do credor n$o

bene*4cio do

enor obteve o e prsti o

aliciosa ente. utu,rio so*rer

Art. 5:;. > utuante pode e'igir garantia da restitui$o, se antes do venci ento o not-ria udana e sua situa$o econ= ica.

Art. 5:1. @estinando)se o 3tuo a *ins econ= icos, presu e )se devidos 6uros, os quais, sob pena de redu$o, n$o poder$o e'ceder a ta'a a que se re*ere o art. .;7, per itida a capitaliza$o anual. Art. 5:!. N$o se tendo convencionado e'pressa ente, o prazo do ( ) at a pr-'i a col0eita, se o se eadura" (( ) de trinta dias, pelo 3tuo *or de produtos agr4colas, assi 3tuo ser,: para o consu o, co o para

enos, se *or de din0eiro" utuante, se *or de qualquer outra coisa *ung4vel.

((( ) do espao de te po que declarar o

CA2>)$LO VII D# 2'.!"#?@o d. =.'vi?o Art. 5:%. A presta$o de servio, que n$o estiver su6eita /s leis trabal0istas ou a lei especial, reger)se) , pelas disposi#es deste Cap4tulo. Art. 5:.. Toda a espcie de servio ou trabal0o l4cito, ediante retribui$o. aterial ou i aterial, pode ser contratada

Art. 5:5. No contrato de presta$o de servio, quando qualquer das partes n$o souber ler, ne escrever, o instru ento poder, ser assinado a rogo e subscrito por duas teste un0as. Art. 5:7. N$o se tendo estipulado, ne c0egado a acordo as partes, *i'ar)se), por arbitra ento a retribui$o, segundo o costu e do lugar, o te po de servio e sua qualidade. Art. 5:8. A retribui$o pagar)se), depois de prestado o servio, se, por conven$o, ou costu e, n$o 0ouver de ser adiantada, ou paga e presta#es. Art. 5:9. A presta$o de servio n$o se poder, convencionar por ais de quatro anos, e bora o contrato ten0a por causa o paga ento de d4vida de que o presta, ou se destine / e'ecu$o de certa e deter inada obra. Neste caso, decorridos quatro anos, dar)se), por *indo o contrato, ainda que n$o conclu4da a obra. Art. 5::. N$o 0avendo prazo estipulado, ne se podendo in*erir da natureza do contrato, ou do costu e do lugar, qualquer das partes, a seu arb4trio, ediante prvio aviso, pode resolver o contrato. 2ar,gra*o 3nico. @ar)se), o aviso: ( ) co (( ) co anteced+ncia de oito dias, se o sal,rio se 0ouver *i'ado por te po de u +s, ou ais"

antecipa$o de quatro dias, se o sal,rio se tiver a6ustado por se ana, ou quinzena" enos de sete dias. que o prestador de servio, por culpa sua,

((( ) de vspera, quando se ten0a contratado por

Art. 7;;. N$o se conta no prazo do contrato o te po e dei'ou de servir.

Art. 7;1. N$o sendo o prestador de servio contratado para certo e deter inado trabal0o, entender) se), que se obrigou a todo e qualquer servio co pat4vel co as suas *oras e condi#es. Art. 7;!. > prestador de servio contratado por te po certo, ou por obra deter inada, n$o se pode ausentar, ou despedir, se 6usta causa, antes de preenc0ido o te po, ou conclu4da a obra. 2ar,gra*o 3nico. &e se despedir se 6usta causa, ter, direito / retribui$o vencida, por perdas e danos. > es o dar)se),, se despedido por 6usta causa. as responder,

Art. 7;%. &e o prestador de servio *or despedido se 6usta causa, a outra parte ser, obrigada a pagar)l0e por inteiro a retribui$o vencida, e por etade a que l0e tocaria de ent$o ao ter o legal do contrato. Art. 7;.. Findo o contrato, o prestador de servio te direito a e'igir da outra parte a declara$o de que o contrato est, *indo. (gual direito l0e cabe, se *or despedido se 6usta causa, ou se tiver 0avido otivo 6usto para dei'ar o servio. Art. 7;5. Ne aquele a que os servios s$o prestados, poder, trans*erir a outre o direito aos servios a6ustados, ne o prestador de servios, se aprazi ento da outra parte, dar substituto que os preste. Art. 7;7. &e o servio *or prestado por que n$o possua t4tulo de 0abilita$o, ou n$o satis*aa requisitos outros estabelecidos e lei, n$o poder, que os prestou cobrar a retribui$o nor al ente correspondente ao trabal0o e'ecutado. Aas se deste resultar bene*4cio para a outra parte, o 6uiz atribuir, a que o prestou u a co pensa$o razo,vel, desde que ten0a agido co boa)*. 2ar,gra*o 3nico. N$o se aplica a segunda parte deste artigo, quando a proibi$o da presta$o de servio resultar de lei de orde p3blica. Art. 7;8. > contrato de presta$o de servio acaba co a orte de qualquer das partes. Ter ina, ainda, pelo escoa ento do prazo, pela conclus$o da obra, pela rescis$o do contrato ediante aviso prvio, por inadi ple ento de qualquer das partes ou pela i possibilidade da continua$o do contrato, otivada por *ora aior.

Art. 7;9. Aquele que aliciar pessoas obrigadas e contrato escrito a prestar servio a outre pagar, a este a i portBncia que ao prestador de servio, pelo a6uste des*eito, 0ouvesse de caber durante dois anos. Art. 7;:. A aliena$o do prdio agr4cola, onde a presta$o dos servios se opera, n$o i porta a rescis$o do contrato, salvo ao prestador op$o entre continu,)lo co o adquirente da propriedade ou co o pri itivo contratante. CA2>)$LO VIII D# E-0'.i"#d# Art. 71;. > e preiteiro de u a obra pode contribuir para ela s- co ateriais. C 1o A obriga$o de *ornecer os seu trabal0o ou co ele e os

ateriais n$o se presu e" resulta da lei ou da vontade das partes. pro6eto n$o i plica a obriga$o de e'ecut,)lo, ou de *iscalizar)

C !o > contrato para elabora$o de u l0e a e'ecu$o.

Art. 711. Muando o e preiteiro *ornece os ateriais, corre por sua conta os riscos at o o ento da entrega da obra, a contento de que a enco endou, se este n$o estiver e ora de receber. Aas se estiver, por sua conta correr$o os riscos. Art. 71!. &e o e preiteiro s- *orneceu por conta do dono. $o)de)obra, todos os riscos e que n$o tiver culpa correr$o

Art. 71%. &endo a e preitada unica ente de lavor Gart. 71;J, se a coisa perecer antes de entregue, se ora do dono ne culpa do e preiteiro, este perder, a retribui$o, se n$o provar que a perda resultou de de*eito dos ateriais e que e te po recla ara contra a sua quantidade ou qualidade. Art. 71.. &e a obra constar de partes distintas, ou *or de natureza das que se deter ina por edida, o e preiteiro ter, direito a que ta b se veri*ique por edida, ou segundo as partes e que se dividir, podendo e'igir o paga ento na propor$o da obra e'ecutada. C 1o Tudo o que se pagou presu e)se veri*icado. C !o > que se ediu presu e)se veri*icado se, e trinta dias, a contar da edi$o, n$o *ore denunciados os v4cios ou de*eitos pelo dono da obra ou por que estiver incu bido da sua *iscaliza$o. Art. 715. Conclu4da a obra de acordo co o a6uste, ou o costu e do lugar, o dono obrigado a receb+)la. 2oder,, por , re6eit,)la, se o e preiteiro se a*astou das instru#es recebidas e dos planos dados, ou das regras tcnicas e trabal0os de tal natureza. Art. 717. No caso da segunda parte do artigo antecedente, pode que de en6eit,)la, receb+)la co abati ento no preo. Art. 718. > e preiteiro obrigado a pagar os os inutilizar. enco endou a obra, e vez

ateriais que recebeu, se por i per4cia ou neglig+ncia

Art. 719. Nos contratos de e preitada de edi*4cios ou outras constru#es consider,veis, o e preiteiro de ateriais e e'ecu$o responder,, durante o prazo irredut4vel de cinco anos, pela solidez e segurana do trabal0o, assi e raz$o dos ateriais, co o do solo. 2ar,gra*o 3nico. @ecair, do direito assegurado neste artigo o dono da obra que n$o propuser a a$o contra o e preiteiro, nos cento e oitenta dias seguintes ao apareci ento do v4cio ou de*eito. Art. 71:. &alvo estipula$o e contr,rio, o e preiteiro que se incu bir de e'ecutar u a obra, segundo plano aceito por que a enco endou, n$o ter, direito a e'igir acrsci o no preo, ainda que se6a introduzidas odi*ica#es no pro6eto, a n$o ser que estas resulte de instru#es escritas do dono da obra. 2ar,gra*o 3nico. Ainda que n$o ten0a 0avido autoriza$o escrita, o dono da obra obrigado a pagar ao e preiteiro os au entos e acrsci os, segundo o que *or arbitrado, se, se pre presente / obra, por continuadas visitas, n$o podia ignorar o que se estava passando, e nunca protestou. Art. 7!;. &e ocorrer di inui$o no preo do aterial ou da $o)de)obra superior a u dci o do preo global convencionado, poder, este ser revisto, a pedido do dono da obra, para que se l0e assegure a di*erena apurada. Art. 7!1. &e anu+ncia de seu autor, n$o pode o propriet,rio da obra introduzir odi*ica#es no pro6eto por ele aprovado, ainda que a e'ecu$o se6a con*iada a terceiros, a n$o ser que, por otivos

supervenientes ou raz#es de orde tcnica, *ique co provada a inconveni+ncia ou a e'cessiva onerosidade de e'ecu$o do pro6eto e sua *or a origin,ria. 2ar,gra*o 3nico. A proibi$o deste artigo n$o abrange altera#es de pouca a unidade esttica da obra pro6etada. onta, ressalvada se pre

Art. 7!!. &e a e'ecu$o da obra *or con*iada a terceiros, a responsabilidade do autor do pro6eto respectivo, desde que n$o assu a a dire$o ou *iscaliza$o daquela, *icar, li itada aos danos resultantes de de*eitos previstos no art. 719 e seu par,gra*o 3nico. Art. 7!%. Aes o ap-s iniciada a constru$o, pode o dono da obra suspend+)la, desde que pague ao e preiteiro as despesas e lucros relativos aos servios 6, *eitos, ais indeniza$o razo,vel, calculada e *un$o do que ele teria gan0o, se conclu4da a obra. Art. 7!.. &uspensa a e'ecu$o da e preitada se danos. Art. 7!5. 2oder, o e preiteiro suspender a obra: ( ) por culpa do dono, ou por otivo de *ora aior" 6usta causa, responde o e preiteiro por perdas e

(( ) quando, no decorrer dos servios, se ani*estare di*iculdades i previs4veis de e'ecu$o, resultantes de causas geol-gicas ou 04dricas, ou outras se el0antes, de odo que torne a e preitada e'cessiva ente onerosa, e o dono da obra se opuser ao rea6uste do preo inerente ao pro6eto por ele elaborado, observados os preos" ((( ) se as odi*ica#es e'igidas pelo dono da obra, por seu vulto e natureza, *ore desproporcionais ao pro6eto aprovado, ainda que o dono se dispon0a a arcar co o acrsci o de preo. Art. 7!7. N$o se e'tingue o contrato de e preitada pela orte de qualquer das partes, salvo se a6ustado e considera$o /s qualidades pessoais do e preiteiro. CA2>)$LO IP Do D.0!i"o =.?@o I Do D.0!i"o Vo ,%":'io Art. 7!8. 2elo contrato de dep-sito recebe o deposit,rio u depositante o recla e. ob6eto -vel, para guardar, at que o contr,rio, se resultante

Art. 7!9. > contrato de dep-sito gratuito, e'ceto se 0ouver conven$o e de atividade negocial ou se o deposit,rio o praticar por pro*iss$o.

2ar,gra*o 3nico. &e o dep-sito *or oneroso e a retribui$o do deposit,rio n$o constar de lei, ne resultar de a6uste, ser, deter inada pelos usos do lugar, e, na *alta destes, por arbitra ento. Art. 7!:. > deposit,rio obrigado a ter na guarda e conserva$o da coisa depositada o cuidado e dilig+ncia que costu a co o que l0e pertence, be co o a restitu4)la, co todos os *rutos e acrescidos, quando o e'i6a o depositante. Art. 7%;. &e o dep-sito se entregou *ec0ado, colado, selado, ou lacrado, nesse anter,. es o estado se que tiver de

Art. 7%1. &alvo disposi$o e contr,rio, a restitui$o da coisa deve dar)se no lugar e ser guardada. As despesas de restitui$o corre por conta do depositante.

Art. 7%!. &e a coisa 0ouver sido depositada no interesse de terceiro, e o deposit,rio tiver sido cienti*icado deste *ato pelo depositante, n$o poder, ele e'onerar)se restituindo a coisa a este, se consenti ento daquele. Art. 7%%. Ainda que o contrato *i'e prazo / restitui$o, o deposit,rio entregar, o dep-sito logo que se l0e e'i6a, salvo se tiver o direito de reten$o a que se re*ere o art. 7.., se o ob6eto *or 6udicial ente e bargado, se sobre ele pender e'ecu$o, noti*icada ao deposit,rio, ou se 0ouver otivo razo,vel de suspeitar que a coisa *oi dolosa ente obtida. Art. 7%.. No caso do artigo antecedente, 3lti a parte, o deposit,rio, e'pondo o *unda ento da suspeita, requerer, que se recol0a o ob6eto ao @ep-sito 23blico. Art. 7%5. Ao deposit,rio ser, *acultado, outrossi , requerer dep-sito 6udicial da coisa, quando, por otivo plaus4vel, n$o a possa guardar, e o depositante n$o queira receb+)la.

Art. 7%7. > deposit,rio, que por *ora aior 0ouver perdido a coisa depositada e recebido outra e seu lugar, obrigado a entregar a segunda ao depositante, e ceder)l0e as a#es que no caso tiver contra o terceiro respons,vel pela restitui$o da pri eira. Art. 7%8. > 0erdeiro do deposit,rio, que de boa)* vendeu a coisa depositada, obrigado a assistir o depositante na reivindica$o, e a restituir ao co prador o preo recebido. Art. 7%9. &alvo os casos previstos nos arts. 7%% e 7%., n$o poder, o deposit,rio *urtar)se / restitui$o do dep-sito, alegando n$o pertencer a coisa ao depositante, ou opondo co pensa$o, e'ceto se noutro dep-sito se *undar. Art. 7%:. &endo dois ou ais depositantes, e divis4vel a coisa, a cada u respectiva parte, salvo se 0ouver entre eles solidariedade. s- entregar, o deposit,rio a licena e'pressa

Art. 7.;. &ob pena de responder por perdas e danos, n$o poder, o deposit,rio, se do depositante, servir)se da coisa depositada, ne a dar e dep-sito a outre . 2ar,gra*o 3nico. &e o deposit,rio, devida ente autorizado, con*iar a coisa e ser, respons,vel se agiu co culpa na escol0a deste.

dep-sito a terceiro,

Art. 7.1. &e o deposit,rio se tornar incapaz, a pessoa que l0e assu ir a ad inistra$o dos bens diligenciar, i ediata ente restituir a coisa depositada e, n$o querendo ou n$o podendo o depositante receb+)la, recol0+)la), ao @ep-sito 23blico ou pro over, no ea$o de outro deposit,rio. Art. 7.!. > deposit,rio n$o responde pelos casos de *ora ter, de prov,)los. aior" as, para que l0e val0a a escusa, a coisa, e os

Art. 7.%. > depositante obrigado a pagar ao deposit,rio as despesas *eitas co pre6u4zos que do dep-sito proviere .

Art. 7... > deposit,rio poder, reter o dep-sito at que se l0e pague a retribui$o devida, o l4quido valor das despesas, ou dos pre6u4zos a que se re*ere o artigo anterior, provando i ediata ente esses pre6u4zos ou essas despesas. 2ar,gra*o 3nico. &e essas d4vidas, despesas ou pre6u4zos n$o *ore provados su*iciente ente, ou *ore il4quidos, o deposit,rio poder, e'igir cau$o id=nea do depositante ou, na *alta desta, a re o$o da coisa para o @ep-sito 23blico, at que se liquide . Art. 7.5. > dep-sito de coisas *ung4veis, e que o deposit,rio se obrigue a restituir ob6etos do g+nero, qualidade e quantidade, regular)se), pelo disposto acerca do 3tuo. Art. 7.7. > dep-sito volunt,rio provar)se), por escrito. =.?@o II Do D.0!i"o N.A.!!:'io Art. 7.8. ? dep-sito necess,rio: ( ) o que se *az e dese pen0o de obriga$o legal" es o

(( ) o que se e*etua por ocasi$o de algu a cala idade, co o o inc+ndio, a inunda$o, o nau*r,gio ou o saque. Art. 7.9. > dep-sito a que se re*ere o inciso ( do artigo antecedente, reger)se), pela disposi$o da respectiva lei, e, no sil+ncio ou de*ici+ncia dela, pelas concernentes ao dep-sito volunt,rio. 2ar,gra*o 3nico. As disposi#es deste artigo aplica )se aos dep-sitos previstos no inciso (( do artigo antecedente, podendo estes certi*icare )se por qualquer eio de prova. Art. 7.:. Aos dep-sitos previstos no artigo antecedente equiparado o das bagagens dos via6antes ou 0-spedes nas 0ospedarias onde estivere . 2ar,gra*o 3nico. >s 0ospedeiros responder$o co o deposit,rios, assi co o pelos *urtos e roubos que perpetrare as pessoas e pregadas ou ad itidas nos seus estabeleci entos. Art. 75;. Cessa, nos casos do artigo antecedente, a responsabilidade dos 0ospedeiros, se provare que os *atos pre6udiciais aos via6antes ou 0-spedes n$o podia ter sido evitados. Art. 751. > dep-sito necess,rio n$o se presu e gratuito. Na 0ip-tese do art. 7.:, a re unera$o pelo dep-sito est, inclu4da no preo da 0ospedage .

Art. 75!. &e6a o dep-sito volunt,rio ou necess,rio, o deposit,rio que n$o o restituir quando e'igido ser, co pelido a *az+)lo ediante pris$o n$o e'cedente a u ano, e ressarcir os pre6u4zos. CA2>)$LO P Do 1#%d#"o =.?@o I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. 75%. >pera)se o andato quando algu recebe de outre poderes para, e atos ou ad inistrar interesses. A procura$o o instru ento do andato. Art. 75.. Todas as pessoas capazes s$o aptas para dar procura$o que valer, desde que ten0a a assinatura do outorgante. seu no e, praticar

ediante instru ento particular,

C 1o > instru ento particular deve conter a indica$o do lugar onde *oi passado, a quali*ica$o do outorgante e do outorgado, a data e o ob6etivo da outorga co a designa$o e a e'tens$o dos poderes con*eridos. C !o > terceiro co recon0ecida. que o andat,rio tratar poder, e'igir que a procura$o traga a *ir a andato por instru ento p3blico, pode substabelecer)se

Art. 755. Ainda quando se outorgue ediante instru ento particular. Art. 757. >

andato pode ser e'presso ou t,cito, verbal ou escrito.

Art. 758. A outorga do andato est, su6eita / *or a e'igida por lei para o ato a ser praticado. N$o se ad ite andato verbal quando o ato deva ser celebrado por escrito. Art. 759. > andato presu e)se gratuito quando n$o 0ouver sido estipulada retribui$o, e'ceto se o seu ob6eto corresponder ao daqueles que o andat,rio trata por o*4cio ou pro*iss$o lucrativa. 2ar,gra*o 3nico. &e o andato *or oneroso, caber, ao andat,rio a retribui$o prevista e lei ou no contrato. &endo estes o issos, ser, ela deter inada pelos usos do lugar, ou, na *alta destes, por arbitra ento. Art. 75:. A aceita$o do andato pode ser t,cita, e resulta do co eo de e'ecu$o. ou ais neg-cios deter inada ente, ou geral a todos os

Art. 77;. > andato pode ser especial a u do andante. Art. 771. > andato e

ter os gerais s- con*ere poderes de ad inistra$o. da

C 1o 2ara alienar, 0ipotecar, transigir, ou praticar outros quaisquer atos que e'orbite ad inistra$o ordin,ria, depende a procura$o de poderes especiais e e'pressos. C !o > poder de transigir n$o i porta o de *ir ar co pro isso. Art. 77!. >s atos praticados por que n$o ten0a ine*icazes e rela$o /quele e cu6o no e *ora

andato, ou o ten0a se poderes su*icientes, s$o praticados, salvo se este os rati*icar.

2ar,gra*o 3nico. A rati*ica$o 0, de ser e'pressa, ou resultar de ato inequ4voco, e retroagir, / data do ato. Art. 77%. &e pre que o andat,rio estipular neg-cios e'pressa ente e no e do andante, ser, este o 3nico respons,vel" *icar,, por , o andat,rio pessoal ente obrigado, se agir no seu pr-prio no e, ainda que o neg-cio se6a de conta do andante. Art. 77.. > andat,rio te o direito de reter, do ob6eto da opera$o que l0e *oi co etida, quanto baste para paga ento de tudo que l0e *or devido e conseqO+ncia do andato. Art. 775. > andat,rio que e'ceder os poderes do andato, ou proceder contra eles, ser, considerado ero gestor de neg-cios, enquanto o andante l0e n$o rati*icar os atos. Art. 777. > aior de dezesseis e enor de dezoito anos n$o e ancipado pode ser andat,rio, as o andante n$o te a$o contra ele sen$o de con*or idade co as regras gerais, aplic,veis /s obriga#es contra4das por enores. =.?@o II D#! OM'ig#?J.! do 1#%d#":'io

Art. 778. > andat,rio obrigado a aplicar toda sua dilig+ncia 0abitual na e'ecu$o do andato, e a indenizar qualquer pre6u4zo causado por culpa sua ou daquele a que substabelecer, se autoriza$o, poderes que devia e'ercer pessoal ente. C 1o &e, n$o obstante proibi$o do andante, o andat,rio se *izer substituir na e'ecu$o do andato, responder, ao seu constituinte pelos pre6u4zos ocorridos sob a ger+ncia do substituto, e bora provenientes de caso *ortuito, salvo provando que o caso teria sobrevindo, ainda que n$o tivesse 0avido substabeleci ento. C !o Pavendo poderes de substabelecer, s- ser$o i put,veis ao andat,rio os danos causados pelo substabelecido, se tiver agido co culpa na escol0a deste ou nas instru#es dadas a ele. C %o &e a proibi$o de substabelecer constar da procura$o, os atos praticados pelo substabelecido n$o obriga o andante, salvo rati*ica$o e'pressa, que retroagir, / data do ato. C .o &endo o issa a procura$o quanto ao substabeleci ento, o procurador ser, respons,vel se o substabelecido proceder culposa ente. Art. 779. > andat,rio obrigado a dar contas de sua ger+ncia ao vantagens provenientes do andato, por qualquer t4tulo que se6a. andante, trans*erindo)l0e as os proveitos que, por as e pregou e

Art. 77:. > andat,rio n$o pode co pensar os pre6u4zos a que deu causa co outro lado, ten0a gran6eado ao seu constituinte.

Art. 78;. 2elas so as que devia entregar ao andante ou recebeu para despesa, proveito seu, pagar, o andat,rio 6uros, desde o o ento e que abusou. Art. 781. &e o andat,rio, tendo *undos ou crdito do andante, co prar, e devera co prar para o andante, por ter sido e'pressa ente designado no para obrig,)lo / entrega da coisa co prada.

no e pr-prio, algo que andato, ter, este a$o

Art. 78!. &endo dois ou ais os andat,rios no eados no es o instru ento, qualquer deles poder, e'ercer os poderes outorgados, se n$o *ore e'pressa ente declarados con6untos, ne especi*ica ente designados para atos di*erentes, ou subordinados a atos sucessivos. &e os andat,rios *ore declarados con6untos, n$o ter, e*ic,cia o ato praticado se inter*er+ncia de todos, salvo 0avendo rati*ica$o, que retroagir, / data do ato. Art. 78%. > terceiro que, depois de con0ecer os poderes do andat,rio, co ele celebrar neg-cio 6ur4dico e'orbitante do andato, n$o te a$o contra o andat,rio, salvo se este l0e pro eteu rati*ica$o do andante ou se responsabilizou pessoal ente. Art. 78.. < bora ciente da orte, interdi$o ou udana de estado do concluir o neg-cio 6, co eado, se 0ouver perigo na de ora. =.?@o III D#! OM'ig#?J.! do 1#%d#%". Art. 785. > andante obrigado a satis*azer todas as obriga#es contra4das pelo andat,rio, na con*or idade do andato con*erido, e adiantar a i portBncia das despesas necess,rias / e'ecu$o dele, quando o andat,rio l0o pedir. Art. 787. ? obrigado o andante a pagar ao andat,rio a re unera$o a6ustada e as despesas da e'ecu$o do andato, ainda que o neg-cio n$o surta o esperado e*eito, salvo tendo o andat,rio culpa. Art. 788. As so as adiantadas pelo data do dese bolso. andat,rio, para a e'ecu$o do andato, vence 6uros desde a andante, deve o andat,rio

Art. 789. ? igual ente obrigado o andante a ressarcir ao andat,rio as perdas que este so*rer co a e'ecu$o do andato, se pre que n$o resulte de culpa sua ou de e'cesso de poderes. Art. 78:. Ainda que o andat,rio contrarie as instru#es do andante, se n$o e'ceder os li ites do andato, *icar, o andante obrigado para co aqueles co que o seu procurador contratou" as ter, contra este a$o pelas perdas e danos resultantes da inobservBncia das instru#es. Art. 79;. &e o andato *or outorgado por duas ou ais pessoas, e para neg-cio co u , cada u a *icar, solidaria ente respons,vel ao andat,rio por todos os co pro issos e e*eitos do andato, salvo direito regressivo, pelas quantias que pagar, contra os outros andantes. Art. 791. > andat,rio te sobre a coisa de que ten0a a posse e virtude do reten$o, at se ree bolsar do que no dese pen0o do encargo despendeu. andato, direito de

=.?@o IV D# E;"i%?@o do 1#%d#"o Art. 79!. Cessa o andato:

( ) pela revoga$o ou pela ren3ncia" (( ) pela ((( ) pela e'ercer" orte ou interdi$o de u a das partes" udana de estado que inabilite o andante a con*erir os poderes, ou o andat,rio para os

(1 ) pelo tr ino do prazo ou pela conclus$o do neg-cio. Art. 79%. Muando o perdas e danos. andato contiver a cl,usula de irrevogabilidade e o andante o revogar, pagar,

Art. 79.. Muando a cl,usula de irrevogabilidade *or condi$o de u neg-cio bilateral, ou tiver sido estipulada no e'clusivo interesse do andat,rio, a revoga$o do andato ser, ine*icaz. Art. 795. Con*erido o andato co a cl,usula Le causa pr-priaL, a sua revoga$o n$o ter, e*ic,cia, ne se e'tinguir, pela orte de qualquer das partes, *icando o andat,rio dispensado de prestar contas, e podendo trans*erir para si os bens -veis ou i -veis ob6eto do andato, obedecidas as *or alidades legais. Art. 797. A revoga$o do andato, noti*icada so ente ao andat,rio, n$o se pode opor aos terceiros que, ignorando)a, de boa)* co ele tratara " as *ica salvas ao constituinte as a#es que no caso l0e possa caber contra o procurador. 2ar,gra*o 3nico. ? irrevog,vel o andato que conten0a poderes de cu pri ento ou con*ir a$o de neg-cios encetados, aos quais se ac0e vinculado. Art. 798. Tanto que *or co unicada ao andat,rio a no ea$o de outro, para o considerar)se), revogado o andato anterior. es o neg-cio,

Art. 799. A ren3ncia do andato ser, co unicada ao andante, que, se *or pre6udicado pela sua inoportunidade, ou pela *alta de te po, a *i de prover / substitui$o do procurador, ser, indenizado pelo andat,rio, salvo se este provar que n$o podia continuar no andato se pre6u4zo consider,vel, e que n$o l0e era dado substabelecer. Art. 79:. &$o v,lidos, a respeito dos contratantes de boa)*, os atos co estes a6ustados e no e do andante pelo andat,rio, enquanto este ignorar a orte daquele ou a e'tin$o do andato, por qualquer outra causa. Art. 7:;. &e *alecer o andat,rio, pendente o neg-cio a ele co etido, os 0erdeiros, tendo ci+ncia do andato, avisar$o o andante, e providenciar$o a be dele, co o as circunstBncias e'igire . Art. 7:1. >s 0erdeiros, no caso do artigo antecedente, deve li itar)se /s edidas conservat-rias, ou continuar os neg-cios pendentes que se n$o possa de orar se perigo, regulando)se os seus servios dentro desse li ite, pelas es as nor as a que os do andat,rio est$o su6eitos. =.?@o V Do 1#%d#"o J,diAi# Art. 7:!. > andato 6udicial *ica subordinado /s nor as que l0e dize respeito, constantes da legisla$o processual, e, supletiva ente, /s estabelecidas neste C-digo. CA2>)$LO PI D# Co-i!!@o Art. 7:%. > contrato de co iss$o te por ob6eto a aquisi$o ou a venda de bens pelo co iss,rio, e seu pr-prio no e, / conta do co itente. Art. 7:.. > co iss,rio *ica direta ente obrigado para co as pessoas co que contratar, se estas ten0a a$o contra o co itente, ne este contra elas, salvo se o co iss,rio ceder seus direitos a qualquer das partes. que

Art. 7:5. > co iss,rio obrigado a agir de con*or idade co as ordens e instru#es do co itente, devendo, na *alta destas, n$o podendo pedi)las a te po, proceder segundo os usos e casos se el0antes.

2ar,gra*o 3nico. Ter)se)$o por 6usti*icados os atos do co iss,rio, se deles 0ouver resultado vantage para o co itente, e ainda no caso e que, n$o ad itindo de ora a realiza$o do neg-cio, o co iss,rio agiu de acordo co os usos. Art. 7:7. No dese pen0o das suas incu b+ncias o co iss,rio obrigado a agir co cuidado e dilig+ncia, n$o s- para evitar qualquer pre6u4zo ao co itente, as ainda para l0e proporcionar o lucro que razoavel ente se podia esperar do neg-cio. 2ar,gra*o 3nico. Eesponder, o co iss,rio, salvo por a$o ou o iss$o, ocasionar ao co itente. otivo de *ora aior, por qualquer pre6u4zo que, que tratar, e'ceto e caso

Art. 7:8. > co iss,rio n$o responde pela insolv+ncia das pessoas co de culpa e no do artigo seguinte.

Art. 7:9. &e do contrato de co iss$o constar a cl,usula del "ede"e, responder, o co iss,rio solidaria ente co as pessoas co que 0ouver tratado e no e do co itente, caso e que, salvo estipula$o e contr,rio, o co iss,rio te direito a re unera$o ais elevada, para co pensar o =nus assu ido. Art. 7::. 2resu e)se o co iss,rio autorizado a conceder dila$o do prazo para paga ento, na con*or idade dos usos do lugar onde se realizar o neg-cio, se n$o 0ouver instru#es diversas do co itente. Art. 8;;. &e 0ouver instru#es do co itente proibindo prorroga$o de prazos para paga ento, ou se esta n$o *or con*or e os usos locais, poder, o co itente e'igir que o co iss,rio pague incontinenti ou responda pelas conseqO+ncias da dila$o concedida, procedendo)se de igual odo se o co iss,rio n$o der ci+ncia ao co itente dos prazos concedidos e de que seu bene*ici,rio. Art. 8;1. N$o estipulada a re unera$o devida ao co iss,rio, ser, ela arbitrada segundo os usos correntes no lugar. Art. 8;!. No caso de orte do co iss,rio, ou, quando, por otivo de *ora aior, n$o puder concluir o neg-cio, ser, devida pelo co itente u a re unera$o proporcional aos trabal0os realizados. Art. 8;%. Ainda que ten0a dado otivo / dispensa, ter, o co iss,rio direito a ser re unerado pelos servios 3teis prestados ao co itente, ressalvado a este o direito de e'igir daquele os pre6u4zos so*ridos. Art. 8;.. &alvo disposi$o e contr,rio, pode o co itente, a qualquer te po, alterar as instru#es dadas ao co iss,rio, entendendo)se por elas regidos ta b os neg-cios pendentes. Art. 8;5. &e o co iss,rio *or despedido se 6usta causa, ter, direito a ser re unerado pelos trabal0os prestados, be co o a ser ressarcido pelas perdas e danos resultantes de sua dispensa. Art. 8;7. > co itente e o co iss,rio s$o obrigados a pagar 6uros u ao outro" o pri eiro pelo que o co iss,rio 0ouver adiantado para cu pri ento de suas ordens" e o segundo pela ora na entrega dos *undos que pertencere ao co itente. Art. 8;8. > crdito do co iss,rio, relativo a co iss#es e despesas *eitas, goza de privilgio geral, no caso de *al+ncia ou insolv+ncia do co itente. Art. 8;9. 2ara ree bolso das despesas *eitas, be co o para recebi ento das co iss#es devidas, te o co iss,rio direito de reten$o sobre os bens e valores e seu poder e virtude da co iss$o. Art. 8;:. &$o aplic,veis / co iss$o, no que couber, as regras sobre CA2>)$LO PII D# AgS%Ai# . Di!"'iM,i?@o Art. 81;. 2elo contrato de ag+ncia, u a pessoa assu e, e car,ter n$o eventual e se v4nculos de depend+ncia, a obriga$o de pro over, / conta de outra, ediante retribui$o, a realiza$o de certos neg-cios, e zona deter inada, caracterizando)se a distribui$o quando o agente tiver / sua disposi$o a coisa a ser negociada. 2ar,gra*o 3nico. > proponente pode con*erir poderes ao agente para que este o represente na conclus$o dos contratos. Art. 811. &alvo a6uste, o proponente n$o pode constituir, ao es o te po, ais de u agente, na es a zona, co id+ntica incu b+ncia" ne pode o agente assu ir o encargo de nela tratar de neg-cios do es o g+nero, / conta de outros proponentes. andato.

Art. 81!. > agente, no dese pen0o que l0e *oi co etido, deve agir co instru#es recebidas do proponente. Art. 81%. &alvo estipula$o diversa, todas as despesas co do agente ou distribuidor.

toda dilig+ncia, atendo)se /s a cargo

a ag+ncia ou distribui$o corre

Art. 81.. &alvo a6uste, o agente ou distribuidor ter, direito / re unera$o correspondente aos neg-cios conclu4dos dentro de sua zona, ainda que se a sua inter*er+ncia. Art. 815. > agente ou distribuidor te direito / indeniza$o se o proponente, se 6usta causa, cessar o atendi ento das propostas ou reduzi)lo tanto que se torna antiecon= ica a continua$o do contrato. Art. 817. A re unera$o ser, devida ao agente ta b *ato i put,vel ao proponente. quando o neg-cio dei'ar de ser realizado por

Art. 818. Ainda que dispensado por 6usta causa, ter, o agente direito a ser re unerado pelos servios 3teis prestados ao proponente, se e bargo de 0aver este perdas e danos pelos pre6u4zos so*ridos. Art. 819. &e a dispensa se der se culpa do agente, ter, ele direito / re unera$o at ent$o devida, inclusive sobre os neg-cios pendentes, al das indeniza#es previstas e lei especial. Art. 81:. &e o agente n$o puder continuar o trabal0o por otivo de *ora aior, ter, direito / re unera$o correspondente aos servios realizados, cabendo esse direito aos 0erdeiros no caso de orte. Art. 8!;. &e o contrato *or por te po indeter inado, qualquer das partes poder, resolv+)lo, ediante aviso prvio de noventa dias, desde que transcorrido prazo co pat4vel co a natureza e o vulto do investi ento e'igido do agente. 2ar,gra*o 3nico. No caso de diverg+ncia entre as partes, o 6uiz decidir, da razoabilidade do prazo e do valor devido. Art. 8!1. Aplica )se ao contrato de ag+ncia e distribui$o, no que couber, as regras concernentes ao andato e / co iss$o e as constantes de lei especial. CA2>)$LO PIII D# Co''."#g.Art. 8!!. 2elo contrato de corretage , u a pessoa, n$o ligada a outra e virtude de andato, de presta$o de servios ou por qualquer rela$o de depend+ncia, obriga)se a obter para a segunda u ou ais neg-cios, con*or e as instru#es recebidas. Art. 8!%. > corretor obrigado a e'ecutar a edia$o co dilig+ncia e prud+ncia, e a prestar ao cliente, espontanea ente, todas as in*or a#es sobre o anda ento do neg-cio. Eeda$o da L<( NH 1!.!%7K1:.;5. !;1; 2ar,gra*o 3nico. &ob pena de responder por perdas e danos, o corretor prestar, ao cliente todos os esclareci entos acerca da segurana ou do risco do neg-cio, das altera#es de valores e de outros *atores que possa in*luir nos resultados da incu b+ncia.S GNEJ Eeda$o da L<( NH 1!.!%7K1:.;5. !;1; (Reda#$o a%te"io") - -"t. /23. A o""eto" 0 o,"igado a e!e uta" a )edia#$o o) a dilig5% ia e p"ud5% ia 'ue o %eg+ io "e'ue"3 p"esta%do ao lie%te3 espo%ta%ea)e%te3 todas as i%*o")a#>es so,"e o a%da)e%to dos %eg+ ios( deve3 ai%da3 so, pe%a de "espo%de" po" pe"das e da%os3 p"esta" ao lie%te todos os es la"e i)e%tos 'ue estive"e) ao seu al a% e3 a e" a da segu"a%#a ou "is o do %eg+ io3 das alte"a#>es de valo"es e do )ais 'ue possa i%*lui" %os "esultados da i% u),5% ia. Art. 8!.. A re unera$o do corretor, se n$o estiver *i'ada e arbitrada segundo a natureza do neg-cio e os usos locais. lei, ne a6ustada entre as partes, ser,

Art. 8!5. A re unera$o devida ao corretor u a vez que ten0a conseguido o resultado previsto no contrato de edia$o, ou ainda que este n$o se e*etive e virtude de arrependi ento das partes. Art. 8!7. (niciado e conclu4do o neg-cio direta ente entre as partes, nen0u a re unera$o ser, devida ao corretor" as se, por escrito, *or a6ustada a corretage co e'clusividade, ter, o corretor direito / re unera$o integral, ainda que realizado o neg-cio se a sua edia$o, salvo se co provada sua inrcia ou ociosidade. Art. 8!8. &e, por n$o 0aver prazo deter inado, o dono do neg-cio dispensar o corretor, e o neg-cio se realizar posterior ente, co o *ruto da sua edia$o, a corretage l0e ser, devida" igual solu$o

se adotar, se o neg-cio se realizar ap-s a decorr+ncia do prazo contratual, trabal0os do corretor. Art. 8!9. &e o neg-cio se concluir co a inter edia$o de paga a todos e partes iguais, salvo a6uste e contr,rio. Art. 8!:. >s preceitos sobre corretage nor as da legisla$o especial. ais de u

as por e*eito dos

corretor, a re unera$o ser, a aplica$o de outras

constantes deste C-digo n$o e'clue CA2>)$LO PIV Do )'#%!0o'". =.?@o I Di!0o!i?J.! G.'#i!

Art. 8%;. 2elo contrato de transporte algu lugar para outro, pessoas ou coisas.

se obriga,

ediante retribui$o, a transportar, de u

Art. 8%1. > transporte e'ercido e virtude de autoriza$o, per iss$o ou concess$o, rege)se pelas nor as regula entares e pelo que *or estabelecido naqueles atos, se pre6u4zo do disposto neste C-digo. Art. 8%!. Aos contratos de transporte, e geral, s$o aplic,veis, quando couber, desde que n$o contrarie as disposi#es deste C-digo, os preceitos constantes da legisla$o especial e de tratados e conven#es internacionais. Art. 8%%. Nos contratos de transporte cu ulativo, cada transportador se obriga a cu prir o contrato relativa ente ao respectivo percurso, respondendo pelos danos nele causados a pessoas e coisas. C 1o > dano, resultante do atraso ou da interrup$o da viage , ser, deter inado e totalidade do percurso. C !o &e 0ouver substitui$o de algu dos transportadores no decorrer do percurso, a responsabilidade solid,ria estender)se), ao substituto. =.?@o II Do )'#%!0o'". d. 2.!!o#! Art. 8%.. > transportador responde pelos danos causados /s pessoas transportadas e suas bagagens, salvo otivo de *ora aior, sendo nula qualquer cl,usula e'cludente da responsabilidade. 2ar,gra*o 3nico. ? l4cito ao transportador e'igir a declara$o do valor da bagage li ite da indeniza$o. Art. 8%5. A responsabilidade contratual do transportador por acidente co por culpa de terceiro, contra o qual te a$o regressiva. a *i de *i'ar o raz$o da

o passageiro n$o elidida

Art. 8%7. N$o se subordina /s nor as do contrato de transporte o *eito gratuita ente, por a izade ou cortesia. 2ar,gra*o 3nico. N$o se considera gratuito o transporte quando, e bora *eito se transportador au*erir vantagens indiretas. re unera$o, o

Art. 8%8. > transportador est, su6eito aos 0or,rios e itiner,rios previstos, sob pena de responder por perdas e danos, salvo otivo de *ora aior. Art. 8%9. A pessoa transportada deve su6eitar)se /s nor as estabelecidas pelo transportador, constantes no bil0ete ou a*i'adas / vista dos usu,rios, abstendo)se de quaisquer atos que cause inc= odo ou pre6u4zo aos passageiros, dani*ique o ve4culo, ou di*iculte ou i pea a e'ecu$o nor al do servio. 2ar,gra*o 3nico. &e o pre6u4zo so*rido pela pessoa transportada *or atribu4vel / transgress$o de nor as e instru#es regula entares, o 6uiz reduzir, eqOitativa ente a indeniza$o, na edida e que a v4ti a 0ouver concorrido para a ocorr+ncia do dano. Art. 8%:. > transportador n$o pode recusar passageiros, salvo os casos previstos nos regula entos, ou se as condi#es de 0igiene ou de sa3de do interessado o 6usti*icare . Art. 8.;. > passageiro te direito a rescindir o contrato de transporte antes de iniciada a viage , sendo)l0e devida a restitui$o do valor da passage , desde que *eita a co unica$o ao transportador e te po de ser renegociada.

C 1o Ao passageiro *acultado desistir do transporte, es o depois de iniciada a viage , sendo)l0e devida a restitui$o do valor correspondente ao trec0o n$o utilizado, desde que provado que outra pessoa 0a6a sido transportada e seu lugar. C !o N$o ter, direito ao ree bolso do valor da passage o usu,rio que dei'ar de e barcar, salvo se provado que outra pessoa *oi transportada e seu lugar, caso e que l0e ser, restitu4do o valor do bil0ete n$o utilizado. C %o Nas 0ip-teses previstas neste artigo, o transportador ter, direito de reter at cinco por cento da i portBncia a ser restitu4da ao passageiro, a t4tulo de ulta co pensat-ria. Art. 8.1. (nterro pendo)se a viage por qualquer otivo al0eio / vontade do transportador, ainda que e conseqO+ncia de evento i previs4vel, *ica ele obrigado a concluir o transporte contratado e outro ve4culo da es a categoria, ou, co a anu+ncia do passageiro, por odalidade di*erente, / sua custa, correndo ta b por sua conta as despesas de estada e ali enta$o do usu,rio, durante a espera de novo transporte. Art. 8.!. > transportador, u a vez e'ecutado o transporte, te direito de reten$o sobre a bagage de passageiro e outros ob6etos pessoais deste, para garantir)se do paga ento do valor da passage que n$o tiver sido *eito no in4cio ou durante o percurso. =.?@o III Do )'#%!0o'". d. Coi!#! Art. 8.%. A coisa, entregue ao transportador, deve estar caracterizada pela sua natureza, valor, peso e quantidade, e o ais que *or necess,rio para que n$o se con*unda co outras, devendo o destinat,rio ser indicado ao enos pelo no e e endereo. Art. 8... Ao receber a coisa, o transportador e itir, con0eci ento co identi*ique , obedecido o disposto e lei especial. a en$o dos dados que a

2ar,gra*o 3nico. > transportador poder, e'igir que o re etente l0e entregue, devida ente assinada, a rela$o discri inada das coisas a sere transportadas, e duas vias, u a das quais, por ele devida ente autenticada, *icar, *azendo parte integrante do con0eci ento. Art. 8.5. < caso de in*or a$o ine'ata ou *alsa descri$o no docu ento a que se re*ere o artigo antecedente, ser, o transportador indenizado pelo pre6u4zo que so*rer, devendo a a$o respectiva ser a6uizada no prazo de cento e vinte dias, a contar daquele ato, sob pena de decad+ncia. Art. 8.7. 2oder, o transportador recusar a coisa cu6a e balage se6a inadequada, be possa p=r e risco a sa3de das pessoas, ou dani*icar o ve4culo e outros bens. co o a que

Art. 8.8. > transportador dever, obrigatoria ente recusar a coisa cu6o transporte ou co ercializa$o n$o se6a per itidos, ou que ven0a desaco pan0ada dos docu entos e'igidos por lei ou regula ento. Art. 8.9. At a entrega da coisa, pode o re etente desistir do transporte e pedi)la de volta, ou ordenar se6a entregue a outro destinat,rio, pagando, e a bos os casos, os acrsci os de despesa decorrentes da contra)orde , ais as perdas e danos que 0ouver. Art. 8.:. > transportador conduzir, a coisa ao seu destino, to ando todas as cautelas necess,rias para ant+)la e bo estado e entreg,)la no prazo a6ustado ou previsto. Art. 85;. A responsabilidade do transportador, li itada ao valor constante do con0eci ento, co ea no o ento e que ele, ou seus prepostos, recebe a coisa" ter ina quando entregue ao destinat,rio, ou depositada e 6u4zo, se aquele n$o *or encontrado. Art. 851. A coisa, depositada ou guardada nos ar azns do transportador, e transporte, rege)se, no que couber, pelas disposi#es relativas a dep-sito. virtude de contrato de

Art. 85!. @ese barcadas as ercadorias, o transportador n$o obrigado a dar aviso ao destinat,rio, se assi n$o *oi convencionado, dependendo ta b de a6uste a entrega a do ic4lio, e deve constar do con0eci ento de e barque as cl,usulas de aviso ou de entrega a do ic4lio. Art. 85%. &e o transporte n$o puder ser *eito ou so*rer longa interrup$o, o transportador solicitar,, incontinenti, instru#es ao re etente, e zelar, pela coisa, por cu6o pereci ento ou deteriora$o responder,, salvo *ora aior. C 1o 2erdurando o i pedi ento, se otivo i put,vel ao transportador e se ani*esta$o do re etente, poder, aquele depositar a coisa e 6u4zo, ou vend+)la, obedecidos os preceitos legais e regula entares, ou os usos locais, depositando o valor.

C !o &e o i pedi ento *or responsabilidade do transportador, este poder, depositar a coisa, por sua conta e risco, as s- poder, vend+)la se perec4vel. C %o < a bos os casos, o transportador deve in*or ar o re etente da e*etiva$o do dep-sito ou da venda. C .o &e o transportador antiver a coisa depositada e seus pr-prios ar azns, continuar, a responder pela sua guarda e conserva$o, sendo)l0e devida, por , u a re unera$o pela cust-dia, a qual poder, ser contratual ente a6ustada ou se con*or ar, aos usos adotados e cada siste a de transporte. Art. 85.. As ercadorias deve ser entregues ao destinat,rio, ou a que apresentar o con0eci ento endossado, devendo aquele que as receber con*eri)las e apresentar as recla a#es que tiver, sob pena de decad+ncia dos direitos. 2ar,gra*o 3nico. No caso de perda parcial ou de avaria n$o percept4vel / pri eira vista, o destinat,rio conserva a sua a$o contra o transportador, desde que denuncie o dano e dez dias a contar da entrega. Art. 855. Pavendo d3vida acerca de que se6a o destinat,rio, o transportador deve depositar a ercadoria e 6u4zo, se n$o l0e *or poss4vel obter instru#es do re etente" se a de ora puder ocasionar a deteriora$o da coisa, o transportador dever, vend+)la, depositando o saldo e 6u4zo. Art. 857. No caso de transporte cu ulativo, todos os transportadores responde solidaria ente pelo dano causado perante o re etente, ressalvada a apura$o *inal da responsabilidade entre eles, de odo que o ressarci ento recaia, por inteiro, ou proporcional ente, naquele ou naqueles e cu6o percurso 0ouver ocorrido o dano. CA2>)$LO PV DO =EG$RO =.?@o I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. 858. 2elo contrato de seguro, o segurador se obriga, ediante o paga ento do pr+ io, a garantir interesse leg4ti o do segurado, relativo a pessoa ou a coisa, contra riscos predeter inados. 2ar,gra*o 3nico. &o ente pode ser parte, no contrato de seguro, co o segurador, entidade para tal *i legal ente autorizada. Art. 859. > contrato de seguro prova)se co a e'ibi$o da ap-lice ou do bil0ete do seguro, e, na *alta deles, por docu ento co probat-rio do paga ento do respectivo pr+ io. Art. 85:. A e iss$o da ap-lice dever, ser precedida de proposta escrita co ele entos essenciais do interesse a ser garantido e do risco. a declara$o dos

Art. 87;. A ap-lice ou o bil0ete de seguro ser$o no inativos, / orde ou ao portador, e encionar$o os riscos assu idos, o in4cio e o *i de sua validade, o li ite da garantia e o pr+ io devido, e, quando *or o caso, o no e do segurado e o do bene*ici,rio. 2ar,gra*o 3nico. No seguro de pessoas, a ap-lice ou o bil0ete n$o pode ser ao portador.

Art. 871. Muando o risco *or assu ido e co)seguro, a ap-lice indicar, o segurador que ad inistrar, o contrato e representar, os de ais, para todos os seus e*eitos. Art. 87!. Nulo ser, o contrato para garantia de risco proveniente de ato doloso do segurado, do bene*ici,rio, ou de representante de u ou de outro. Art. 87%. N$o ter, direito a indeniza$o o segurado que estiver e ocorrer o sinistro antes de sua purga$o. ora no paga ento do pr+ io, se previs$o do qual se *az

Art. 87.. &alvo disposi$o especial, o *ato de se n$o ter veri*icado o risco, e o seguro, n$o e'i e o segurado de pagar o pr+ io.

Art. 875. > segurado e o segurador s$o obrigados a guardar na conclus$o e na e'ecu$o do contrato, a ais estrita boa)* e veracidade, tanto a respeito do ob6eto co o das circunstBncias e declara#es a ele concernentes. Art. 877. &e o segurado, por si ou por seu representante, *izer declara#es ine'atas ou o itir circunstBncias que possa in*luir na aceita$o da proposta ou na ta'a do pr+ io, perder, o direito / garantia, al de *icar obrigado ao pr+ io vencido.

2ar,gra*o 3nico. &e a ine'atid$o ou o iss$o nas declara#es n$o resultar de ,)* do segurado, o segurador ter, direito a resolver o contrato, ou a cobrar, es o ap-s o sinistro, a di*erena do pr+ io. Art. 878. No seguro / conta de outre , o segurador pode opor ao segurado quaisquer de*esas que ten0a contra o estipulante, por descu pri ento das nor as de conclus$o do contrato, ou de paga ento do pr+ io. Art. 879. > segurado perder, o direito / garantia se agravar intencional ente o risco ob6eto do contrato. Art. 87:. > segurado obrigado a co unicar ao segurador, logo que saiba, todo incidente suscet4vel de agravar consideravel ente o risco coberto, sob pena de perder o direito / garantia, se provar que silenciou de ,)*. C 1o > segurador, desde que o *aa nos quinze dias seguintes ao recebi ento do aviso da agrava$o do risco se culpa do segurado, poder, dar)l0e ci+ncia, por escrito, de sua decis$o de resolver o contrato. C !o A resolu$o s- ser, e*icaz trinta dias ap-s a noti*ica$o, devendo ser restitu4da pelo segurador a di*erena do pr+ io. Art. 88;. &alvo disposi$o e contr,rio, a di inui$o do risco no curso do contrato n$o acarreta a redu$o do pr+ io estipulado" as, se a redu$o do risco *or consider,vel, o segurado poder, e'igir a revis$o do pr+ io, ou a resolu$o do contrato. Art. 881. &ob pena de perder o direito / indeniza$o, o segurado participar, o sinistro ao segurador, logo que o saiba, e to ar, as provid+ncias i ediatas para inorar)l0e as conseqO+ncias. 2ar,gra*o 3nico. Corre / conta do segurador, at o li ite *i'ado no contrato, as despesas de salva ento conseqOente ao sinistro. Art. 88!. A ora do segurador e pagar o sinistro obriga / atualiza$o onet,ria da indeniza$o devida segundo 4ndices o*iciais regular ente estabelecidos, se pre6u4zo dos 6uros orat-rios. Art. 88%. > segurador que, ao te po do contrato, sabe estar passado o risco de que o segurado se pretende cobrir, e, n$o obstante, e'pede a ap-lice, pagar, e dobro o pr+ io estipulado. Art. 88.. A recondu$o t,cita do contrato pelo n$o poder, operar ais de u a vez. es o prazo, ediante e'pressa cl,usula contratual,

Art. 885. >s agentes autorizados do segurador presu e )se seus representantes para todos os atos relativos aos contratos que agenciare . Art. 887. > segurador obrigado a pagar e se convencionada a reposi$o da coisa. din0eiro o pre6u4zo resultante do risco assu ido, salvo

Art. 888. > disposto no presente Cap4tulo aplica)se, no que couber, aos seguros regidos por leis pr-prias. =.?@o II Do =.g,'o d. D#%o Art. 889. Nos seguros de dano, a garantia pro etida n$o pode ultrapassar o valor do interesse segurado no o ento da conclus$o do contrato, sob pena do disposto no art. 877, e se pre6u4zo da a$o penal que no caso couber. Art. 88:. > risco do seguro co preender, todos os pre6u4zos resultantes ou conseqOentes, co o se6a os estragos ocasionados para evitar o sinistro, inorar o dano, ou salvar a coisa. Art. 89;. A vig+ncia da garantia, no seguro de coisas transportadas, co ea no pelo transportador recebidas, e cessa co a sua entrega ao destinat,rio. o ento e que s$o

Art. 891. A indeniza$o n$o pode ultrapassar o valor do interesse segurado no o ento do sinistro, e, e 0ip-tese algu a, o li ite ,'i o da garantia *i'ado na ap-lice, salvo e caso de ora do segurador. Art. 89!. > segurado que, na vig+ncia do contrato, pretender obter novo seguro sobre o es o interesse, e contra o es o risco 6unto a outro segurador, deve previa ente co unicar sua inten$o por escrito ao pri eiro, indicando a so a por que pretende segurar)se, a *i de se co provar a obedi+ncia ao disposto no art. 889.

Art. 89%. &alvo disposi$o e contr,rio, o seguro de u interesse por redu$o proporcional da indeniza$o, no caso de sinistro parcial.

enos do que val0a acarreta a

Art. 89.. N$o se inclui na garantia o sinistro provocado por v4cio intr4nseco da coisa segurada, n$o declarado pelo segurado. 2ar,gra*o 3nico. <ntende)se por v4cio intr4nseco o de*eito pr-prio da coisa, que se n$o encontra nor al ente e outras da es a espcie. Art. 895. &alvo disposi$o e contr,rio, ad ite)se a trans*er+ncia do contrato a terceiro co aliena$o ou cess$o do interesse segurado. C 1o &e o instru ento contratual no inativo, a trans*er+ncia s- produz e*eitos e segurador ediante aviso escrito assinado pelo cedente e pelo cession,rio. C !o A ap-lice ou o bil0ete / orde endossante e pelo endossat,rio. s- se trans*ere por endosso e a

rela$o ao

preto, datado e assinado pelo

Art. 897. 2aga a indeniza$o, o segurador sub)roga)se, nos li ites do valor respectivo, nos direitos e a#es que co petire ao segurado contra o autor do dano. C 1o &alvo dolo, a sub)roga$o n$o te lugar se o dano *oi causado pelo c=n6uge do segurado, seus descendentes ou ascendentes, consangO4neos ou a*ins. C !o ? ine*icaz qualquer ato do segurado que di inua ou e'tinga, e direitos a que se re*ere este artigo. pre6u4zo do segurador, os

Art. 898. No seguro de responsabilidade civil, o segurador garante o paga ento de perdas e danos devidos pelo segurado a terceiro. C 1o T$o logo saiba o segurado das conseqO+ncias de ato seu, suscet4vel de l0e acarretar a responsabilidade inclu4da na garantia, co unicar, o *ato ao segurador. C !o ? de*eso ao segurado recon0ecer sua responsabilidade ou con*essar a a$o, be co o transigir co o terceiro pre6udicado, ou indeniz,)lo direta ente, se anu+ncia e'pressa do segurador. C %o (ntentada a a$o contra o segurado, dar, este ci+ncia da lide ao segurador. C .o &ubsistir, a responsabilidade do segurado perante o terceiro, se o segurador *or insolvente. Art. 899. Nos seguros de responsabilidade legal ente obrigat-rios, a indeniza$o por sinistro ser, paga pelo segurador direta ente ao terceiro pre6udicado. 2ar,gra*o 3nico. @e andado e a$o direta pela v4ti a do dano, o segurador n$o poder, opor a e'ce$o de contrato n$o cu prido pelo segurado, se pro over a cita$o deste para integrar o contradit-rio. =.?@o III Do =.g,'o d. 2.!!o# Art. 89:. Nos seguros de pessoas, o capital segurado livre ente estipulado pelo proponente, que pode contratar ais de u seguro sobre o es o interesse, co o es o ou diversos seguradores. Art. 8:;. No seguro sobre a vida de outros, o proponente obrigado a declarar, sob pena de *alsidade, o seu interesse pela preserva$o da vida do segurado. 2ar,gra*o 3nico. At prova e contr,rio, presu e)se o interesse, quando o segurado c=n6uge, ascendente ou descendente do proponente. Art. 8:1. &e o segurado n$o renunciar / *aculdade, ou se o seguro n$o tiver co o causa declarada a garantia de algu a obriga$o, l4cita a substitui$o do bene*ici,rio, por ato entre vivos ou de 3lti a vontade. 2ar,gra*o 3nico. > segurador, que n$o *or cienti*icado oportuna ente da substitui$o, desobrigar)se) , pagando o capital segurado ao antigo bene*ici,rio. Art. 8:!. Na *alta de indica$o da pessoa ou bene*ici,rio, ou se por qualquer otivo n$o prevalecer a que *or *eita, o capital segurado ser, pago por etade ao c=n6uge n$o separado 6udicial ente, e o restante aos 0erdeiros do segurado, obedecida a orde da voca$o 0eredit,ria. 2ar,gra*o 3nico. Na *alta das pessoas indicadas neste artigo, ser$o bene*ici,rios os que provare que a orte do segurado os privou dos eios necess,rios / subsist+ncia.

Art. 8:%. ? v,lida a institui$o do co pan0eiro co o bene*ici,rio, se ao te po do contrato o segurado era separado 6udicial ente, ou 6, se encontrava separado de *ato. Art. 8:.. No seguro de vida ou de acidentes pessoais para o caso de orte, o capital estipulado n$o est, su6eito /s d4vidas do segurado, ne se considera 0erana para todos os e*eitos de direito. Art. 8:5. ? nula, no seguro de pessoa, qualquer transa$o para paga ento reduzido do capital segurado. Art. 8:7. > pr+ io, no seguro de vida, ser, conveniado por prazo li itado, ou por toda a vida do segurado. 2ar,gra*o 3nico. < qualquer 0ip-tese, no seguro individual, o segurador n$o ter, a$o para cobrar o pr+ io vencido, cu6a *alta de paga ento, nos prazos previstos, acarretar,, con*or e se estipular, a resolu$o do contrato, co a restitui$o da reserva 6, *or ada, ou a redu$o do capital garantido proporcional ente ao pr+ io pago. Art. 8:8. No seguro de vida para o caso de orte, l4cito estipular)se u o qual o segurador n$o responde pela ocorr+ncia do sinistro. prazo de car+ncia, durante ontante

2ar,gra*o 3nico. No caso deste artigo o segurador obrigado a devolver ao bene*ici,rio o da reserva tcnica 6, *or ada.

Art. 8:9. > bene*ici,rio n$o te direito ao capital estipulado quando o segurado se suicida nos pri eiros dois anos de vig+ncia inicial do contrato, ou da sua recondu$o depois de suspenso, observado o disposto no par,gra*o 3nico do artigo antecedente. 2ar,gra*o 3nico. Eessalvada a 0ip-tese prevista neste artigo, nula a cl,usula contratual que e'clui o paga ento do capital por suic4dio do segurado. Art. 8::. > segurador n$o pode e'i ir)se ao paga ento do seguro, ainda que da ap-lice conste a restri$o, se a orte ou a incapacidade do segurado provier da utiliza$o de eio de transporte ais arriscado, da presta$o de servio ilitar, da pr,tica de esporte, ou de atos de 0u anidade e au'4lio de outre . Art. 9;;. Nos seguros de pessoas, o segurador n$o pode sub)rogar)se nos direitos e a#es do segurado, ou do bene*ici,rio, contra o causador do sinistro. Art. 9;1. > seguro de pessoas pode ser estipulado por pessoa natural ou 6ur4dica e grupo que a ela, de qualquer odo, se vincule. proveito de

C 1o > estipulante n$o representa o segurador perante o grupo segurado, e o 3nico respons,vel, para co o segurador, pelo cu pri ento de todas as obriga#es contratuais. C !o A odi*ica$o da ap-lice e vigor depender, da anu+ncia e'pressa de segurados que represente tr+s quartos do grupo. Art. 9;!. N$o se co preende nas disposi#es desta &e$o a garantia do ree bolso de despesas 0ospitalares ou de trata ento dico, ne o custeio das despesas de luto e de *uneral do segurado. CA2>)$LO PVI D# Co%!"i",i?@o d. R.%d# Art. 9;%. 2ode u a pessoa, pelo contrato de constitui$o de renda, obrigar)se para co presta$o peri-dica, a t4tulo gratuito. outra a u a

Art. 9;.. > contrato pode ser ta b a t4tulo oneroso, entregando)se bens -veis ou i -veis / pessoa que se obriga a satis*azer as presta#es a *avor do credor ou de terceiros. Art. 9;5. &endo o contrato a t4tulo oneroso, pode o credor, ao contratar, e'igir que o rendeiro l0e preste garantia real, ou *ide6uss-ria. Art. 9;7. > contrato de constitui$o de renda ser, *eito a prazo certo, ou por vida, podendo ultrapassar a vida do devedor as n$o a do credor, se6a ele o contratante, se6a terceiro. Art. 9;8. > contrato de constitui$o de renda requer escritura p3blica. Art. 9;9. ? nula a constitui$o de renda e *avor de pessoa 6, *alecida, ou que, nos trinta dias seguintes, vier a *alecer de olstia que 6, so*ria, quando *oi celebrado o contrato. Art. 9;:. >s bens dados e co pensa$o da renda cae , desde a tradi$o, no do 4nio da pessoa que por aquela se obrigou.

Art. 91;. &e o rendeiro, ou censu,rio, dei'ar de cu prir a obriga$o estipulada, poder, o credor da renda acion,)lo, tanto para que l0e pague as presta#es atrasadas co o para que l0e d+ garantias das *uturas, sob pena de rescis$o do contrato. Art. 911. > credor adquire o direito / renda dia a dia, se a presta$o n$o 0ouver de ser paga adiantada, no co eo de cada u dos per4odos pre*i'os. Art. 91!. Muando a renda *or constitu4da e bene*4cio de duas ou ais pessoas, se deter ina$o da parte de cada u a, entende)se que os seus direitos s$o iguais" e, salvo estipula$o diversa, n$o adquirir$o os sobrevivos direito / parte dos que orrere . Art. 91%. A renda constitu4da por t4tulo gratuito pode, por ato do instituidor, *icar isenta de todas as e'ecu#es pendentes e *uturas. 2ar,gra*o 3nico. A isen$o prevista neste artigo prevalece de pleno direito e pens#es ali ent4cias. CA2>)$LO PVII Do Jogo . d# A0o!"# Art. 91.. As d4vidas de 6ogo ou de aposta n$o obriga a paga ento" as n$o se pode recobrar a quantia, que voluntaria ente se pagou, salvo se *oi gan0a por dolo, ou se o perdente enor ou interdito. C 1o <stende)se esta disposi$o a qualquer contrato que encubra ou envolva recon0eci ento, nova$o ou *iana de d4vida de 6ogo" as a nulidade resultante n$o pode ser oposta ao terceiro de boa)*. C !o > preceito contido neste artigo te aplica$o, ainda que se trate de 6ogo n$o proibido, s- se e'cetuando os 6ogos e apostas legal ente per itidos. C %o <'cetua )se, igual ente, os pr+ ios o*erecidos ou pro etidos para o vencedor e co peti$o de natureza esportiva, intelectual ou art4stica, desde que os interessados se sub eta /s prescri#es legais e regula entares. Art. 915. N$o se pode e'igir ree bolso do que se e prestou para 6ogo ou aposta, no ato de apostar ou 6ogar. Art. 917. As disposi#es dos arts. 91. e 915 n$o se aplica aos contratos sobre t4tulos de bolsa, ercadorias ou valores, e que se estipule a liquida$o e'clusiva ente pela di*erena entre o preo a6ustado e a cota$o que eles tivere no venci ento do a6uste. Art. 918. > sorteio para diri ir quest#es ou dividir coisas co uns considera)se siste a de partil0a ou processo de transa$o, con*or e o caso. CA2>)$LO PVIII DA EIANCA =.?@o I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. 919. 2elo contrato de *iana, u a pessoa garante satis*azer ao credor u a obriga$o assu ida pelo devedor, caso este n$o a cu pra. Art. 91:. A *iana dar)se), por escrito, e n$o ad ite interpreta$o e'tensiva. Art. 9!;. 2ode)se estipular a *iana, ainda que se vontade. consenti ento do devedor ou contra a sua *avor dos ontepios e

Art. 9!1. As d4vidas *uturas pode ser ob6eto de *iana" as o *iador, neste caso, n$o ser, de andado sen$o depois que se *izer certa e l4quida a obriga$o do principal devedor. Art. 9!!. N$o sendo li itada, a *iana co preender, todos os acess-rios da d4vida principal, inclusive as despesas 6udiciais, desde a cita$o do *iador. Art. 9!%. A *iana pode ser de valor in*erior ao da obriga$o principal e contra4da e condi#es enos onerosas, e, quando e'ceder o valor da d4vida, ou *or ais onerosa que ela, n$o valer, sen$o at ao li ite da obriga$o a*ianada. Art. 9!.. As obriga#es nulas n$o s$o suscet4veis de *iana, e'ceto se a nulidade resultar apenas de incapacidade pessoal do devedor. 2ar,gra*o 3nico. A e'ce$o estabelecida neste artigo n$o abrange o caso de 3tuo *eito a enor.

Art. 9!5. Muando algu 0ouver de o*erecer *iador, o credor n$o pode ser obrigado a aceit,)lo se n$o *or pessoa id=nea, do iciliada no unic4pio onde ten0a de prestar a *iana, e n$o possua bens su*icientes para cu prir a obriga$o. Art. 9!7. &e o *iador se tornar insolvente ou incapaz, poder, o credor e'igir que se6a substitu4do. =.?@o II Do! EB.i"o! d# Ei#%?# Art. 9!8. > *iador de andado pelo paga ento da d4vida te que se6a pri eiro e'ecutados os bens do devedor. direito a e'igir, at a contesta$o da lide,

2ar,gra*o 3nico. > *iador que alegar o bene*4cio de orde , a que se re*ere este artigo, deve no ear bens do devedor, sitos no es o unic4pio, livres e dese bargados, quantos baste para solver o dbito. Art. 9!9. N$o aproveita este bene*4cio ao *iador: ( ) se ele o renunciou e'pressa ente" (( ) se se obrigou co o principal pagador, ou devedor solid,rio" ((( ) se o devedor *or insolvente, ou *alido. Art. 9!:. A *iana con6unta ente prestada a u s- dbito por ais de u a pessoa i porta o co pro isso de solidariedade entre elas, se declarada ente n$o se reservare o bene*4cio de divis$o. 2ar,gra*o 3nico. <stipulado este bene*4cio, cada *iador responde unica ente pela parte que, e propor$o, l0e couber no paga ento. Art. 9%;. Cada *iador pode *i'ar no contrato a parte da d4vida que to a sob sua responsabilidade, caso e que n$o ser, por ais obrigado. Art. 9%1. > *iador que pagar integral ente a d4vida *ica sub)rogado nos direitos do credor" poder, de andar a cada u dos outros *iadores pela respectiva quota. 2ar,gra*o 3nico. A parte do *iador insolvente distribuir)se), pelos outros. Art. 9%!. > devedor responde ta b pelos que so*rer e raz$o da *iana. perante o *iador por todas as perdas e danos que este pagar, e as s-

Art. 9%%. > *iador te direito aos 6uros do dese bolso pela ta'a estipulada na obriga$o principal, e, n$o 0avendo ta'a convencionada, aos 6uros legais da ora. Art. 9%.. Muando o credor, se 6usta causa, de orar a e'ecu$o iniciada contra o devedor, poder, o *iador pro over)l0e o anda ento. Art. 9%5. > *iador poder, e'onerar)se da *iana que tiver assinado se li ita$o de te po, se pre que l0e convier, *icando obrigado por todos os e*eitos da *iana, durante sessenta dias ap-s a noti*ica$o do credor. Art. 9%7. A obriga$o do *iador passa aos 0erdeiros" as a responsabilidade da *iana se li ita ao te po decorrido at a orte do *iador, e n$o pode ultrapassar as *oras da 0erana. =.?@o III D# E;"i%?@o d# Ei#%?# Art. 9%8. > *iador pode opor ao credor as e'ce#es que l0e *ore pessoais, e as e'tintivas da obriga$o que co pete ao devedor principal, se n$o proviere si ples ente de incapacidade pessoal, salvo o caso do 3tuo *eito a pessoa enor. Art. 9%9. > *iador, ainda que solid,rio, *icar, desobrigado: ( ) se, se consenti ento seu, o credor conceder orat-ria ao devedor"

(( ) se, por *ato do credor, *or i poss4vel a sub)roga$o nos seus direitos e pre*er+ncias" ((( ) se o credor, e paga ento da d4vida, aceitar a igavel ente do devedor ob6eto diverso do que este era obrigado a l0e dar, ainda que depois ven0a a perd+)lo por evic$o.

Art. 9%:. &e *or invocado o bene*4cio da e'cuss$o e o devedor, retardando)se a e'ecu$o, cair e insolv+ncia, *icar, e'onerado o *iador que o invocou, se provar que os bens por ele indicados era , ao te po da pen0ora, su*icientes para a solu$o da d4vida a*ianada. CA2>)$LO PIP D# )'#%!#?@o Art. 9.;. ? l4cito aos interessados prevenire ou ter inare o lit4gio ediante concess#es 3tuas.

Art. 9.1. &- quanto a direitos patri oniais de car,ter privado se per ite a transa$o. Art. 9.!. A transa$o *ar)se), por escritura p3blica, nas obriga#es e que a lei o e'ige, ou por instru ento particular, nas e que ela o ad ite" se recair sobre direitos contestados e 6u4zo, ser, *eita por escritura p3blica, ou por ter o nos autos, assinado pelos transigentes e 0o ologado pelo 6uiz. Art. 9.%. A transa$o interpreta)se restritiva ente, e por ela n$o se trans ite , apenas se declara ou recon0ece direitos. Art. 9... A transa$o n$o aproveita, ne respeito a coisa indivis4vel. pre6udica sen$o aos que nela interviere , ainda que diga

C 1o &e *or conclu4da entre o credor e o devedor, desobrigar, o *iador. C !o &e entre u credores. C %o &e entre u devedores. dos credores solid,rios e o devedor, e'tingue a obriga$o deste para co dos devedores solid,rios e seu credor, e'tingue a d4vida e os outros

rela$o aos co)

Art. 9.5. @ada a evic$o da coisa renunciada por u dos transigentes, ou por ele trans*erida / outra parte, n$o revive a obriga$o e'tinta pela transa$o" as ao evicto cabe o direito de recla ar perdas e danos. 2ar,gra*o 3nico. &e u dos transigentes adquirir, depois da transa$o, novo direito sobre a coisa renunciada ou trans*erida, a transa$o *eita n$o o inibir, de e'erc+)lo. Art. 9.7. A transa$o concernente a obriga#es resultantes de delito n$o e'tingue a a$o penal p3blica. Art. 9.8. ? ad iss4vel, na transa$o, a pena convencional. Art. 9.9. &endo nula qualquer das cl,usulas da transa$o, nula ser, esta. 2ar,gra*o 3nico. Muando a transa$o versar sobre diversos direitos contestados, independentes entre si, o *ato de n$o prevalecer e rela$o a u n$o pre6udicar, os de ais. Art. 9.:. A transa$o s- se anula por dolo, coa$o, ou erro essencial quanto / pessoa ou coisa controversa. 2ar,gra*o 3nico. A transa$o n$o se anula por erro de direito a respeito das quest#es que *ora ob6eto de controvrsia entre as partes. Art. 95;. ? nula a transa$o a respeito do lit4gio decidido por sentena passada e 6ulgado, se dela n$o tin0a ci+ncia algu dos transatores, ou quando, por t4tulo ulterior ente descoberto, se veri*icar que nen0u deles tin0a direito sobre o ob6eto da transa$o. CA2>)$LO PP Do Co-0'o-i!!o Art. 951. ? ad itido co pro isso, 6udicial ou e'tra6udicial, para resolver lit4gios entre pessoas que pode contratar. Art. 95!. ? vedado co pro isso para solu$o de quest#es de estado, de direito pessoal de *a 4lia e de outras que n$o ten0a car,ter estrita ente patri onial. Art. 95%. Ad ite)se nos contratos a cl,usula co pro iss-ria, para resolver diverg+ncias 6u4zo arbitral, na *or a estabelecida e lei especial. )>)$LO VII Do! A"o! $%i #".'#i! ediante

CA2>)$LO I D# 2'o-.!!# d. R.Ao-0.%!# Art. 95.. Aquele que, por an3ncios p3blicos, se co pro eter a reco pensar, ou grati*icar, a que preenc0a certa condi$o, ou dese pen0e certo servio, contrai obriga$o de cu prir o pro etido. Art. 955. Mue quer que, nos ter os do artigo antecedente, *izer o servio, ou satis*izer a condi$o, ainda que n$o pelo interesse da pro essa, poder, e'igir a reco pensa estipulada. Art. 957. Antes de prestado o servio ou preenc0ida a condi$o, pode o pro itente revogar a pro essa, contanto que o *aa co a es a publicidade" se 0ouver assinado prazo / e'ecu$o da tare*a, entender)se), que renuncia o arb4trio de retirar, durante ele, a o*erta. 2ar,gra*o 3nico. > candidato de boa)*, que 0ouver *eito despesas, ter, direito a ree bolso. Art. 958. &e o ato conte plado na pro essa *or praticado por reco pensa o que pri eiro o e'ecutou. ais de u indiv4duo, ter, direito /

Art. 959. &endo si ultBnea a e'ecu$o, a cada u tocar, quin0$o igual na reco pensa" se esta n$o *or divis4vel, con*erir)se), por sorteio, e o que obtiver a coisa dar, ao outro o valor de seu quin0$o. Art. 95:. Nos concursos que se abrire co pro essa p3blica de reco pensa, condi$o essencial, para valere , a *i'a$o de u prazo, observadas ta b as disposi#es dos par,gra*os seguintes. C 1o A decis$o da pessoa no eada, nos an3ncios, co o 6uiz, obriga os interessados. C !o < *alta de pessoa designada para 6ulgar o se), que o pro itente se reservou essa *un$o. C %o &e os trabal0os tivere rito dos trabal0os que se apresentare , entender) os arts. 958 e 959.

rito igual, proceder)se), de acordo co

Art. 97;. As obras pre iadas, nos concursos de que trata o artigo antecedente, s- *icar$o pertencendo ao pro itente, se assi *or estipulado na publica$o da pro essa. CA2>)$LO II D# G.!"@o d. N.gAio! Art. 971. Aquele que, se autoriza$o do interessado, interv na gest$o de neg-cio al0eio, dirigi)lo) , segundo o interesse e a vontade presu 4vel de seu dono, *icando respons,vel a este e /s pessoas co que tratar. Art. 97!. &e a gest$o *oi iniciada contra a vontade ani*esta ou presu 4vel do interessado, responder, o gestor at pelos casos *ortuitos, n$o provando que teria sobrevindo, ainda quando se 0ouvesse abatido. Art. 97%. No caso do artigo antecedente, se os pre6u4zos da gest$o e'cedere o seu proveito, poder, o dono do neg-cio e'igir que o gestor restitua as coisas ao estado anterior, ou o indenize da di*erena. Art. 97.. Tanto que se possa, co unicar, o gestor ao dono do neg-cio a gest$o que assu iu, aguardando)l0e a resposta, se da espera n$o resultar perigo. Art. 975. <nquanto o dono n$o providenciar, velar, o gestor pelo neg-cio, at o levar a cabo, esperando, se aquele *alecer durante a gest$o, as instru#es dos 0erdeiros, se se descuidar, entretanto, das edidas que o caso recla e. Art. 977. > gestor envidar, toda sua dilig+ncia 0abitual na ad inistra$o do neg-cio, ressarcindo ao dono o pre6u4zo resultante de qualquer culpa na gest$o. Art. 978. &e o gestor se *izer substituir por outre , responder, pelas *altas do substituto, ainda que se6a pessoa id=nea, se pre6u4zo da a$o que a ele, ou ao dono do neg-cio, contra ela possa caber. 2ar,gra*o 3nico. Pavendo ais de u gestor, solid,ria ser, a sua responsabilidade.

Art. 979. > gestor responde pelo caso *ortuito quando *izer opera#es arriscadas, ainda que o dono costu asse *az+)las, ou quando preterir interesse deste e proveito de interesses seus. 2ar,gra*o 3nico. Muerendo o dono aproveitar)se da gest$o, ser, obrigado a indenizar o gestor das despesas necess,rias, que tiver *eito, e dos pre6u4zos, que por otivo da gest$o, 0ouver so*rido. Art. 97:. &e o neg-cio *or util ente ad inistrado, cu prir, ao dono as obriga#es contra4das e seu no e, ree bolsando ao gestor as despesas necess,rias ou 3teis que 0ouver *eito, co os 6uros

legais, desde o dese bolso, respondendo ainda pelos pre6u4zos que este 0ouver so*rido por causa da gest$o. C 1o A utilidade, ou necessidade, da despesa, apreciar)se), n$o pelo resultado obtido, as circunstBncias da ocasi$o e que se *izere . C !o 1igora o disposto neste artigo, ainda quando o gestor, e outra pessoa as contas da gest$o. as segundo

erro quanto ao dono do neg-cio, der a

Art. 98;. Aplica)se a disposi$o do artigo antecedente, quando a gest$o se propon0a a acudir a pre6u4zos i inentes, ou redunde e proveito do dono do neg-cio ou da coisa" as a indeniza$o ao gestor n$o e'ceder,, e i portBncia, as vantagens obtidas co a gest$o. Art. 981. Muando algu , na aus+ncia do indiv4duo obrigado a ali entos, por ele os prestar a que se deve , poder)l0es), reaver do devedor a i portBncia, ainda que este n$o rati*ique o ato. Art. 98!. Nas despesas do enterro, proporcionadas aos usos locais e / condi$o do *alecido, *eitas por terceiro, pode ser cobradas da pessoa que teria a obriga$o de ali entar a que veio a *alecer, ainda es o que esta n$o ten0a dei'ado bens. 2ar,gra*o 3nico. Cessa o disposto neste artigo e no antecedente, e essas despesas co o si ples intento de be )*azer. se provando que o gestor *ez

Art. 98%. A rati*ica$o pura e si ples do dono do neg-cio retroage ao dia do co eo da gest$o, e produz todos os e*eitos do andato. Art. 98.. &e o dono do neg-cio, ou da coisa, desaprovar a gest$o, considerando)a contr,ria aos seus interesses, vigorar, o disposto nos arts. 97! e 97%, salvo o estabelecido nos arts. 97: e 98;. Art. 985. &e os neg-cios al0eios *ore cone'os ao do gestor, de tal arte que se n$o possa gerir separada ente, 0aver)se), o gestor por s-cio daquele cu6os interesses agenciar de envolta co os seus. 2ar,gra*o 3nico. No caso deste artigo, aquele e raz$o das vantagens que lograr. cu6o bene*4cio interveio o gestor s- obrigado na

CA2>)$LO III Do 2#g#-.%"o I%d.vido Art. 987. Todo aquele que recebeu o que l0e n$o era devido *ica obrigado a restituir" obriga$o que incu be /quele que recebe d4vida condicional antes de cu prida a condi$o. Art. 988. Tquele que voluntaria ente pagou o indevido incu be a prova de t+)lo *eito por erro. Art. 989. Aos *rutos, acess#es, ben*eitorias e deteriora#es sobrevindas / coisa dada e paga ento indevido, aplica)se o disposto neste C-digo sobre o possuidor de boa)* ou de ,)*, con*or e o caso. Art. 98:. &e aquele que indevida ente recebeu u i -vel o tiver alienado e boa)*, por t4tulo oneroso, responde so ente pela quantia recebida" as, se agiu de ,)*, al do valor do i -vel, responde por perdas e danos. 2ar,gra*o 3nico. &e o i -vel *oi alienado por t4tulo gratuito, ou se, alienado por t4tulo oneroso, o terceiro adquirente agiu de ,)*, cabe ao que pagou por erro o direito de reivindica$o. Art. 99;. Fica isento de restituir paga ento indevido aquele que, recebendo)o co o parte de d4vida verdadeira, inutilizou o t4tulo, dei'ou prescrever a pretens$o ou abriu $o das garantias que assegurava seu direito" as aquele que pagou disp#e de a$o regressiva contra o verdadeiro devedor e seu *iador. Art. 991. &e o paga ento indevido tiver consistido no dese pen0o de obriga$o de *azer ou para e'i ir)se da obriga$o de n$o *azer, aquele que recebeu a presta$o *ica na obriga$o de indenizar o que a cu priu, na edida do lucro obtido. Art. 99!. N$o se pode repetir o que se pagou para solver d4vida prescrita, ou cu prir obriga$o 6udicial ente ine'ig4vel. Art. 99%. N$o ter, direito / repeti$o aquele que deu algu a coisa para obter *i proibido por lei. 2ar,gra*o 3nico. No caso deste artigo, o que se deu reverter, e bene*ic+ncia, a critrio do 6uiz. il4cito, i oral, ou

*avor de estabeleci ento local de

CA2>)$LO IV Do E%'iK,.Ai-.%"o =.- C#,!# Art. 99.. Aquele que, se 6usta causa, se enriquecer / custa de outre , ser, obrigado a restituir o indevida ente au*erido, *eita a atualiza$o dos valores onet,rios. 2ar,gra*o 3nico. &e o enriqueci ento tiver por ob6eto coisa deter inada, que a recebeu obrigado a restitu4)la, e, se a coisa n$o ais subsistir, a restitui$o se *ar, pelo valor do be na poca e que *oi e'igido. Art. 995. A restitui$o devida, n$o s- quando n$o ten0a 0avido causa que 6usti*ique o enriqueci ento, as ta b se esta dei'ou de e'istir. Art. 997. N$o caber, a restitui$o por enriqueci ento, se a lei con*erir ao lesado outros ressarcir do pre6u4zo so*rido. )>)$LO VIII Do! )G", o! d. C'Xdi"o CA2>)$LO I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. 998. > t4tulo de crdito, docu ento necess,rio ao e'erc4cio do direito literal e aut=no o nele contido, so ente produz e*eito quando preenc0a os requisitos da lei. Art. 999. A o iss$o de qualquer requisito legal, que tire ao escrito a sua validade co o t4tulo de crdito, n$o i plica a invalidade do neg-cio 6ur4dico que l0e deu orige . Art. 99:. @eve o t4tulo de crdito conter a data da e iss$o, a indica$o precisa dos direitos que con*ere, e a assinatura do e itente. C 1o ? / vista o t4tulo de crdito que n$o conten0a indica$o de venci ento. C !o Considera)se lugar de e iss$o e de paga ento, quando n$o indicado no t4tulo, o do ic4lio do e itente. C %o > t4tulo poder, ser e itido a partir dos caracteres criados e co putador ou equivalente e que conste da escritura$o do e itente, observados os requisitos neste artigo. eio tcnico 4ni os previstos eios para se

Art. 9:;. Considera )se n$o escritas no t4tulo a cl,usula de 6uros, a proibitiva de endosso, a e'cludente de responsabilidade pelo paga ento ou por despesas, a que dispense a observBncia de ter os e *or alidade prescritas, e a que, al dos li ites *i'ados e lei, e'clua ou restrin6a direitos e obriga#es. Art. 9:1. > t4tulo de crdito, inco pleto ao te po da e iss$o, deve ser preenc0ido de con*or idade co os a6ustes realizados. 2ar,gra*o 3nico. > descu pri ento dos a6ustes previstos neste artigo pelos que deles participara , n$o constitui otivo de oposi$o ao terceiro portador, salvo se este, ao adquirir o t4tulo, tiver agido de ,)*. Art. 9:!. Aquele que, se ter poderes, ou e'cedendo os que te , lana a sua assinatura e t4tulo de crdito, co o andat,rio ou representante de outre , *ica pessoal ente obrigado, e, pagando o t4tulo, te ele os es os direitos que teria o suposto andante ou representado. Art. 9:%. A trans*er+ncia do t4tulo de crdito i plica a de todos os direitos que l0e s$o inerentes. Art. 9:.. > portador de t4tulo representativo de ercadoria te o direito de trans*eri)lo, de con*or idade co as nor as que regula a sua circula$o, ou de receber aquela independente ente de quaisquer *or alidades, al da entrega do t4tulo devida ente quitado. Art. 9:5. <nquanto o t4tulo de crdito estiver e circula$o, s- ele poder, ser dado e garantia, ou ser ob6eto de edidas 6udiciais, e n$o, separada ente, os direitos ou ercadorias que representa. Art. 9:7. > t4tulo de crdito n$o pode ser reivindicado do portador que o adquiriu de boa)* e na con*or idade das nor as que disciplina a sua circula$o. Art. 9:8. > paga ento de t4tulo de crdito, que conten0a obriga$o de pagar so a deter inada, pode ser garantido por aval. 2ar,gra*o 3nico. ? vedado o aval parcial.

Art. 9:9. > aval deve ser dado no verso ou no anverso do pr-prio t4tulo. C 1o 2ara a validade do aval, dado no anverso do t4tulo, su*iciente a si ples assinatura do avalista. C !o Considera)se n$o escrito o aval cancelado. Art. 9::. > avalista equipara)se /quele cu6o no e indicar" na *alta de indica$o, ao e itente ou devedor *inal. C 1U 2agando o t4tulo, te anteriores. o avalista a$o de regresso contra o seu avalizado e de ais coobrigados se

C !o &ubsiste a responsabilidade do avalista, ainda que nula a obriga$o daquele a que equipara, a enos que a nulidade decorra de v4cio de *or a. Art. :;;. > aval posterior ao venci ento produz os

es os e*eitos do anterior ente dado.

Art. :;1. Fica valida ente desonerado o devedor que paga t4tulo de crdito ao leg4ti o portador, no venci ento, se oposi$o, salvo se agiu de ,)*. 2ar,gra*o 3nico. 2agando, pode o devedor e'igir do credor, al regular. da entrega do t4tulo, quita$o

Art. :;!. N$o o credor obrigado a receber o paga ento antes do venci ento do t4tulo, e aquele que o paga, antes do venci ento, *ica respons,vel pela validade do paga ento. C 1o No venci ento, n$o pode o credor recusar paga ento, ainda que parcial. C !o No caso de paga ento parcial, e que se n$o opera a tradi$o do t4tulo, al separado, outra dever, ser *ir ada no pr-prio t4tulo. Art. :;%. &alvo disposi$o diversa e C-digo. da quita$o e

lei especial, rege )se os t4tulos de crdito pelo disposto neste CA2>)$LO II Do )G", o #o 2o'"#do'

Art. :;.. A trans*er+ncia de t4tulo ao portador se *az por si ples tradi$o. Art. :;5. > possuidor de t4tulo ao portador te si ples apresenta$o ao devedor. direito / presta$o nele indicada, ediante a sua

2ar,gra*o 3nico. A presta$o devida ainda que o t4tulo ten0a entrado e vontade do e itente. Art. :;7. > devedor s- poder, opor ao portador e'ce$o *undada e de sua obriga$o. Art. :;8. ? nulo o t4tulo ao portador e itido se

circula$o contra a nulidade

direito pessoal, ou e

autoriza$o de lei especial.

Art. :;9. > possuidor de t4tulo dilacerado, por identi*ic,vel, te direito a obter do e itente a substitui$o do anterior, ediante a restitui$o do pri eiro e o paga ento das despesas. Art. :;:. > propriet,rio, que perder ou e'traviar t4tulo, ou *or in6usta ente desapossado dele, poder, obter novo t4tulo e 6u4zo, be co o i pedir se6a pagos a outre capital e rendi entos. 2ar,gra*o 3nico. > paga ento, *eito antes de ter ci+ncia da a$o re*erida neste artigo, e'onera o devedor, salvo se se provar que ele tin0a con0eci ento do *ato. CA2>)$LO III Do )G", o U O'd.Art. :1;. > endosso deve ser lanado pelo endossante no verso ou anverso do pr-prio t4tulo. C 1o 2ode o endossante designar o endossat,rio, e para validade do endosso, dado no verso do t4tulo, su*iciente a si ples assinatura do endossante. C !o A trans*er+ncia por endosso co pleta)se co a tradi$o do t4tulo.

C %o Considera)se n$o escrito o endosso cancelado, total ou parcial ente. Art. :11. Considera)se leg4ti o possuidor o portador do t4tulo / orde de endossos, ainda que o 3lti o se6a e branco. co srie regular e ininterrupta

2ar,gra*o 3nico. Aquele que paga o t4tulo est, obrigado a veri*icar a regularidade da srie de endossos, as n$o a autenticidade das assinaturas. Art. :1!. Considera)se n$o escrita no endosso qualquer condi$o a que o subordine o endossante. 2ar,gra*o 3nico. ? nulo o endosso parcial. Art. :1%. > endossat,rio de endosso e branco pode ud,)lo para endosso e preto, co pletando) o co o seu no e ou de terceiro" pode endossar nova ente o t4tulo, e branco ou e preto" ou pode trans*eri)lo se novo endosso. Art. :1.. Eessalvada cl,usula e'pressa e contr,rio, constante do endosso, n$o responde o endossante pelo cu pri ento da presta$o constante do t4tulo. C 1o Assu indo responsabilidade pelo paga ento, o endossante se torna devedor solid,rio. C !o 2agando o t4tulo, te o endossante a$o de regresso contra os coobrigados anteriores.

Art. :15. > devedor, al das e'ce#es *undadas nas rela#es pessoais que tiver co o portador, spoder, opor a este as e'ce#es relativas / *or a do t4tulo e ao seu conte3do literal, / *alsidade da pr-pria assinatura, a de*eito de capacidade ou de representa$o no o ento da subscri$o, e / *alta de requisito necess,rio ao e'erc4cio da a$o. Art. :17. As e'ce#es, *undadas e rela$o do devedor co os portadores precedentes, so ente poder$o ser por ele opostas ao portador, se este, ao adquirir o t4tulo, tiver agido de ,)*. Art. :18. A cl,usula constitutiva de andato, lanada no endosso, con*ere ao endossat,rio o e'erc4cio dos direitos inerentes ao t4tulo, salvo restri$o e'pressa ente estatu4da. C 1o > endossat,rio de endosso) andato s- pode endossar nova ente o t4tulo na qualidade de procurador, co os es os poderes que recebeu. C !o Co a andato. orte ou a superveniente incapacidade do endossante, n$o perde e*ic,cia o endosso)

C %o 2ode o devedor opor ao endossat,rio de endosso) andato so ente as e'ce#es que tiver contra o endossante. Art. :19. A cl,usula constitutiva de pen0or, lanada no endosso, con*ere ao endossat,rio o e'erc4cio dos direitos inerentes ao t4tulo. C 1o > endossat,rio de endosso)pen0or s- pode endossar nova ente o t4tulo na qualidade de procurador. C !o N$o pode o devedor opor ao endossat,rio de endosso)pen0or as e'ce#es que tin0a contra o endossante, salvo se aquele tiver agido de ,)*. Art. :1:. A aquisi$o de t4tulo / orde , por eio diverso do endosso, te e*eito de cess$o civil.

Art. :!;. > endosso posterior ao venci ento produz os

es os e*eitos do anterior.

CA2>)$LO IV Do )G", o No-i%#"ivo Art. :!1. ? t4tulo no inativo o e itido e Art. :!!. Trans*ere)se o t4tulo no inativo propriet,rio e pelo adquirente. Art. :!%. > t4tulo no inativo ta b endossat,rio. *avor de pessoa cu6o no e conste no registro do e itente. ediante ter o, e registro do e itente, assinado pelo

pode ser trans*erido por endosso que conten0a o no e do

C 1o A trans*er+ncia ediante endosso s- te e*ic,cia perante o e itente, u a vez *eita a co petente averba$o e seu registro, podendo o e itente e'igir do endossat,rio que co prove a autenticidade da assinatura do endossante. C !o > endossat,rio, legiti ado por srie regular e ininterrupta de endossos, te o direito de obter a averba$o no registro do e itente, co provada a autenticidade das assinaturas de todos os endossantes. C %o Caso o t4tulo original conten0a o no e do pri itivo propriet,rio, te direito o adquirente a obter do e itente novo t4tulo, e seu no e, devendo a e iss$o do novo t4tulo constar no registro do e itente.

Art. :!.. Eessalvada proibi$o legal, pode o t4tulo no inativo ser trans*or ado e portador, a pedido do propriet,rio e / sua custa.

/ orde

ou ao

Art. :!5. Fica desonerado de responsabilidade o e itente que de boa)* *izer a trans*er+ncia pelos odos indicados nos artigos antecedentes. Art. :!7. Mualquer neg-cio ou edida 6udicial, que ten0a por ob6eto o t4tulo, s- produz e*eito perante o e itente ou terceiros, u a vez *eita a co petente averba$o no registro do e itente. )>)$LO IP D# R.!0o%!#Mi id#d. Civi CA2>)$LO I D# OM'ig#?@o d. I%d.%iL#' Art. :!8. Aquele que, por ato il4cito Garts. 197 e 198J, causar dano a outre , *ica obrigado a repar,)lo. 2ar,gra*o 3nico. Paver, obriga$o de reparar o dano, independente ente de culpa, nos casos especi*icados e lei, ou quando a atividade nor al ente desenvolvida pelo autor do dano i plicar, por sua natureza, risco para os direitos de outre . Art. :!9. > incapaz responde pelos pre6u4zos que causar, se as pessoas por ele respons,veis n$o tivere obriga$o de *az+)lo ou n$o dispusere de eios su*icientes. 2ar,gra*o 3nico. A indeniza$o prevista neste artigo, que dever, ser eqOitativa, n$o ter, lugar se privar do necess,rio o incapaz ou as pessoas que dele depende . Art. :!:. &e a pessoa lesada, ou o dono da coisa, no caso do inciso (( do art. 199, n$o *ore do perigo, assistir)l0es), direito / indeniza$o do pre6u4zo que so*rera . culpados

Art. :%;. No caso do inciso (( do art. 199, se o perigo ocorrer por culpa de terceiro, contra este ter, o autor do dano a$o regressiva para 0aver a i portBncia que tiver ressarcido ao lesado. 2ar,gra*o 3nico. A 199, inciso (J. es a a$o co petir, contra aquele e de*esa de que se causou o dano Gart.

Art. :%1. Eessalvados outros casos previstos e lei especial, os e pres,rios individuais e as e presas responde independente ente de culpa pelos danos causados pelos produtos postos e circula$o. Art. :%!. &$o ta b ( ) os pais, pelos *il0os respons,veis pela repara$o civil: enores que estivere sob sua autoridade e e nas sua co pan0ia" es as condi#es"

(( ) o tutor e o curador, pelos pupilos e curatelados, que se ac0are

((( ) o e pregador ou co itente, por seus e pregados, serviais e prepostos, no e'erc4cio do trabal0o que l0es co petir, ou e raz$o dele" (1 ) os donos de 0otis, 0ospedarias, casas ou estabeleci entos onde se albergue por din0eiro, es o para *ins de educa$o, pelos seus 0-spedes, oradores e educandos" 1 ) os que gratuita ente 0ouvere participado nos produtos do cri e, at a concorrente quantia.

Art. :%%. As pessoas indicadas nos incisos ( a 1 do artigo antecedente, ainda que n$o 0a6a culpa de sua parte, responder$o pelos atos praticados pelos terceiros ali re*eridos. Art. :%.. Aquele que ressarcir o dano causado por outre pode reaver o que 0ouver pago daquele por que pagou, salvo se o causador do dano *or descendente seu, absoluta ou relativa ente incapaz. Art. :%5. A responsabilidade civil independente da cri inal, n$o se podendo questionar ais sobre a e'ist+ncia do *ato, ou sobre que se6a o seu autor, quando estas quest#es se ac0are decididas no 6u4zo cri inal. Art. :%7. > dono, ou detentor, do ani al ressarcir, o dano por este causado, se n$o provar culpa da v4ti a ou *ora aior. Art. :%8. > dono de edi*4cio ou constru$o responde pelos danos que resultare esta provier de *alta de reparos, cu6a necessidade *osse ani*esta. de sua ru4na, se

Art. :%9. Aquele que 0abitar prdio, ou parte dele, responde pelo dano proveniente das coisas que dele ca4re ou *ore lanadas e lugar indevido.

Art. :%:. > credor que de andar o devedor antes de vencida a d4vida, *ora dos casos e que a lei o per ita, *icar, obrigado a esperar o te po que *altava para o venci ento, a descontar os 6uros correspondentes, e bora estipulados, e a pagar as custas e dobro. Art. :.;. Aquele que de andar por d4vida 6, paga, no todo ou e parte, se ressalvar as quantias recebidas ou pedir ais do que *or devido, *icar, obrigado a pagar ao devedor, no pri eiro caso, o dobro do que 0ouver cobrado e, no segundo, o equivalente do que dele e'igir, salvo se 0ouver prescri$o. Art. :.1. As penas previstas nos arts. :%: e :.; n$o se aplicar$o quando o autor desistir da a$o antes de contestada a lide, salvo ao ru o direito de 0aver indeniza$o por algu pre6u4zo que prove ter so*rido. Art. :.!. >s bens do respons,vel pela o*ensa ou viola$o do direito de outre *ica su6eitos / repara$o do dano causado" e, se a o*ensa tiver ais de u autor, todos responder$o solidaria ente pela repara$o. 2ar,gra*o 3nico. &$o solidaria ente respons,veis co designadas no art. :%!. os autores os co)autores e as pessoas a 0erana.

Art. :.%. > direito de e'igir repara$o e a obriga$o de prest,)la trans ite )se co CA2>)$LO II D# I%d.%iL#?@o Art. :... A indeniza$o ede)se pela e'tens$o do dano.

2ar,gra*o 3nico. &e 0ouver e'cessiva despropor$o entre a gravidade da culpa e o dano, poder, o 6uiz reduzir, eqOitativa ente, a indeniza$o. Art. :.5. &e a v4ti a tiver concorrido culposa ente para o evento danoso, a sua indeniza$o ser, *i'ada tendo)se e conta a gravidade de sua culpa e con*ronto co a do autor do dano. Art. :.7. &e a obriga$o *or indeter inada, e n$o 0ouver na lei ou no contrato disposi$o *i'ando a indeniza$o devida pelo inadi plente, apurar)se), o valor das perdas e danos na *or a que a lei processual deter inar. Art. :.8. &e o devedor n$o puder cu prir a presta$o na espcie a6ustada, substituir)se), pelo seu valor, e oeda corrente. Art. :.9. No caso de 0o ic4dio, a indeniza$o consiste, se ( ) no paga ento das despesas co e'cluir outras repara#es:

o trata ento da v4ti a, seu *uneral e o luto da *a 4lia" o orto os devia, levando)se e conta a dura$o

(( ) na presta$o de ali entos /s pessoas a que prov,vel da vida da v4ti a.

Art. :.:. No caso de les$o ou outra o*ensa / sa3de, o o*ensor indenizar, o o*endido das despesas do trata ento e dos lucros cessantes at ao *i da convalescena, al de algu outro pre6u4zo que o o*endido prove 0aver so*rido. Art. :5;. &e da o*ensa resultar de*eito pelo qual o o*endido n$o possa e'ercer o seu o*4cio ou pro*iss$o, ou se l0e di inua a capacidade de trabal0o, a indeniza$o, al das despesas do trata ento e lucros cessantes at ao *i da convalescena, incluir, pens$o correspondente / i portBncia do trabal0o para que se inabilitou, ou da deprecia$o que ele so*reu. 2ar,gra*o 3nico. > pre6udicado, se pre*erir, poder, e'igir que a indeniza$o se6a arbitrada e paga de u a s- vez. Art. :51. > disposto nos arts. :.9, :.: e :5; aplica)se ainda no caso de indeniza$o devida por aquele que, no e'erc4cio de atividade pro*issional, por neglig+ncia, i prud+ncia ou i per4cia, causar a orte do paciente, agravar)l0e o al, causar)l0e les$o, ou inabilit,)lo para o trabal0o. Art. :5!. Pavendo usurpa$o ou esbul0o do al0eio, al da restitui$o da coisa, a indeniza$o consistir, e pagar o valor das suas deteriora#es e o devido a t4tulo de lucros cessantes" *altando a coisa, dever)se), ree bolsar o seu equivalente ao pre6udicado. 2ar,gra*o 3nico. 2ara se restituir o equivalente, quando n$o e'ista a pr-pria coisa, esti ar)se), ela pelo seu preo ordin,rio e pelo de a*ei$o, contanto que este n$o se avanta6e /quele. Art. :5%. A indeniza$o por in63ria, di*a a$o ou cal3nia consistir, na repara$o do dano que delas resulte ao o*endido.

2ar,gra*o 3nico. &e o o*endido n$o puder provar pre6u4zo aterial, caber, ao 6uiz *i'ar, eqOitativa ente, o valor da indeniza$o, na con*or idade das circunstBncias do caso. Art. :5.. A indeniza$o por o*ensa / liberdade pessoal consistir, no paga ento das perdas e danos que sobreviere ao o*endido, e se este n$o puder provar pre6u4zo, te aplica$o o disposto no par,gra*o 3nico do artigo antecedente. 2ar,gra*o 3nico. Considera )se o*ensivos da liberdade pessoal: ( ) o c,rcere privado" (( ) a pris$o por quei'a ou den3ncia *alsa e de ((( ) a pris$o ilegal. )>)$LO P D#! 2'.B.'S%Ai#! . 2'ivi Xgio! C'.di"'io! Art. :55. 2rocede)se / declara$o de insolv+ncia toda vez que as d4vidas e'ceda bens do devedor. / i portBncia dos ,)*"

Art. :57. A discuss$o entre os credores pode versar quer sobre a pre*er+ncia entre eles disputada, quer sobre a nulidade, si ula$o, *raude, ou *alsidade das d4vidas e contratos. Art. :58. N$o 0avendo t4tulo legal / pre*er+ncia, ter$o os credores igual direito sobre os bens do devedor co u . Art. :59. >s t4tulos legais de pre*er+ncia s$o os privilgios e os direitos reais. Art. :5:. Conserva seus respectivos direitos os credores, 0ipotec,rios ou privilegiados:

( ) sobre o preo do seguro da coisa gravada co 0ipoteca ou privilgio, ou sobre a indeniza$o devida, 0avendo respons,vel pela perda ou dani*ica$o da coisa" (( ) sobre o valor da indeniza$o, se a coisa obrigada a 0ipoteca ou privilgio *or desapropriada. Art. :7;. Nos casos a que se re*ere o artigo antecedente, o devedor do seguro, ou da indeniza$o, e'onera)se pagando se oposi$o dos credores 0ipotec,rios ou privilegiados. Art. :71. > crdito real pre*ere ao pessoal de qualquer espcie" o crdito pessoal privilegiado, ao si ples" e o privilgio especial, ao geral. Art. :7!. Muando concorrere aos es os bens, e por t4tulo igual, dois ou ais credores da es a classe especial ente privilegiados, 0aver, entre eles rateio proporcional ao valor dos respectivos crditos, se o produto n$o bastar para o paga ento integral de todos. Art. :7%. > privilgio especial s- co preende os bens su6eitos, por e'pressa disposi$o de lei, ao paga ento do crdito que ele *avorece" e o geral, todos os bens n$o su6eitos a crdito real ne a privilgio especial. Art. :7.. T+ privilgio especial: a

( ) sobre a coisa arrecadada e liquidada, o credor de custas e despesas 6udiciais *eitas co arrecada$o e liquida$o" (( ) sobre a coisa salvada, o credor por despesas de salva ento" ((( ) sobre a coisa bene*iciada, o credor por ben*eitorias necess,rias ou 3teis"

(1 ) sobre os prdios r3sticos ou urbanos, *,bricas, o*icinas, ou quaisquer outras constru#es, o credor de ateriais, din0eiro, ou servios para a sua edi*ica$o, reconstru$o, ou el0ora ento" 1 ) sobre os *rutos agr4colas, o credor por se entes, instru entos e servios / cultura, ou / col0eita" 1( ) sobre as al*aias e utens4lios de uso do stico, nos prdios r3sticos ou urbanos, o credor de aluguis, quanto /s presta#es do ano corrente e do anterior" 1(( ) sobre os e'e plares da obra e'istente na assa do editor, o autor dela, ou seus leg4ti os representantes, pelo crdito *undado contra aquele no contrato da edi$o" 1((( ) sobre o produto da col0eita, para a qual 0ouver concorrido co o seu trabal0o, e precipua ente a quaisquer outros crditos, ainda que reais, o trabal0ador agr4cola, quanto / d4vida dos seus sal,rios.

Art. :75. Voza de privilgio geral, na orde

seguinte, sobre os bens do devedor: orto e o costu e do lugar" assa"

( ) o crdito por despesa de seu *uneral, *eito segundo a condi$o do (( ) o crdito por custas 6udiciais, ou por despesas co ((( ) o crdito por despesas co oderadas" (1 ) o crdito por despesas co orte"

a arrecada$o e liquida$o da

o luto do c=n6uge sobrevivo e dos *il0os do devedor *alecido, se *ora a doena de que *aleceu o devedor, no se estre anterior / sua antena do devedor *alecido e sua *a 4lia, no tri estre

1 ) o crdito pelos gastos necess,rios / anterior ao *aleci ento"

1( ) o crdito pelos i postos devidos / Fazenda 23blica, no ano corrente e no anterior" 1(( ) o crdito pelos sal,rios dos e pregados do servio do stico do devedor, nos seus derradeiros seis eses de vida" 1((( ) os de ais crditos de privilgio geral. LIVRO II Do Di'.i"o d. E-0'.!# )>)$LO I Do E-0'.!:'io CA2>)$LO I D# C#'#A".'iL#?@o . d# I%!A'i?@o Art. :77. Considera)se e pres,rio que e'erce pro*issional ente atividade econ= ica organizada para a produ$o ou a circula$o de bens ou de servios. 2ar,gra*o 3nico. N$o se considera e pres,rio que e'erce pro*iss$o intelectual, de natureza cient4*ica, liter,ria ou art4stica, ainda co o concurso de au'iliares ou colaboradores, salvo se o e'erc4cio da pro*iss$o constituir ele ento de e presa. Art. :78. ? obrigat-ria a inscri$o do e pres,rio no Eegistro 23blico de < presas Aercantis da respectiva sede, antes do in4cio de sua atividade. Art. :79. A inscri$o do e pres,rio *ar)se), ediante requeri ento que conten0a:

( ) o seu no e, nacionalidade, do ic4lio, estado civil e, se casado, o regi e de bens" (( ) a *ir a, co ((( ) o capital" (1 ) o ob6eto e a sede da e presa. C 1o Co as indica#es estabelecidas neste artigo, a inscri$o ser, to ada por ter o no livro pr-prio do Eegistro 23blico de < presas Aercantis, e obedecer, a n3 ero de orde cont4nuo para todos os e pres,rios inscritos. C !o T arge da inscri$o, e co odi*ica#es nela ocorrentes. as es as *or alidades, ser$o averbadas quaisquer a respectiva assinatura aut-gra*a"

C %H Caso ven0a a ad itir s-cios, o e pres,rio individual poder, solicitar ao Eegistro 23blico de < presas Aercantis a trans*or a$o de seu registro de e pres,rio para registro de sociedade e pres,ria, observado, no que couber, o disposto nos arts. 1.11% a 1.115 deste C-digo.S GNEJ GEeda$o da LC NH 1!9K1:.1!.!;;9J Art. :7:. > e pres,rio que instituir sucursal, *ilial ou ag+ncia, e lugar su6eito / 6urisdi$o de outro Eegistro 23blico de < presas Aercantis, neste dever, ta b inscrev+)la, co a prova da inscri$o origin,ria. 2ar,gra*o 3nico. < qualquer caso, a constitui$o do estabeleci ento secund,rio dever, ser averbada no Eegistro 23blico de < presas Aercantis da respectiva sede. Art. :8;. A lei assegurar, trata ento *avorecido, di*erenciado e si pli*icado ao e pres,rio rural e ao pequeno e pres,rio, quanto / inscri$o e aos e*eitos da4 decorrentes.

Art. :81. > e pres,rio, cu6a atividade rural constitua sua principal pro*iss$o, pode, observadas as *or alidades de que trata o art. :79 e seus par,gra*os, requerer inscri$o no Eegistro 23blico de < presas Aercantis da respectiva sede, caso e que, depois de inscrito, *icar, equiparado, para todos os e*eitos, ao e pres,rio su6eito a registro. CA2>)$LO II D# C#0#Aid#d. Art. :8!. 2ode civil e n$o *ore e'ercer a atividade de e pres,rio os que estivere legal ente i pedidos. e pleno gozo da capacidade

Art. :8%. A pessoa legal ente i pedida de e'ercer atividade pr-pria de e pres,rio, se a e'ercer, responder, pelas obriga#es contra4das. Art. :8.. 2oder, o incapaz, por eio de representante ou devida ente assistido, continuar a e presa antes e'ercida por ele enquanto capaz, por seus pais ou pelo autor de 0erana. C 1o Nos casos deste artigo, preceder, autoriza$o 6udicial, ap-s e'a e das circunstBncias e dos riscos da e presa, be co o da conveni+ncia e continu,)la, podendo a autoriza$o ser revogada pelo 6uiz, ouvidos os pais, tutores ou representantes legais do enor ou do interdito, se pre6u4zo dos direitos adquiridos por terceiros. C !o N$o *ica su6eitos ao resultado da e presa os bens que o incapaz 6, possu4a, ao te po da sucess$o ou da interdi$o, desde que estran0os ao acervo daquela, devendo tais *atos constar do alvar, que conceder a autoriza$o. Art. :85. &e o representante ou assistente do incapaz *or pessoa que, por disposi$o de lei, n$o puder e'ercer atividade de e pres,rio, no ear,, co a aprova$o do 6uiz, u ou ais gerentes. C 1o @o es o conveniente. odo ser, no eado gerente e todos os casos e que o 6uiz entender ser enor ou do interdito da

C !o A aprova$o do 6uiz n$o e'i e o representante ou assistente do responsabilidade pelos atos dos gerentes no eados.

Art. :87. A prova da e ancipa$o e da autoriza$o do incapaz, nos casos do art. :8., e a de eventual revoga$o desta, ser$o inscritas ou averbadas no Eegistro 23blico de < presas Aercantis. 2ar,gra*o 3nico. > uso da nova *ir a caber,, con*or e o caso, ao gerente" ou ao representante do incapaz" ou a este, quando puder ser autorizado. Art. :88. Faculta)se aos c=n6uges contratar sociedade, entre si ou co terceiros, desde que n$o ten0a casado no regi e da co un0$o universal de bens, ou no da separa$o obrigat-ria. Art. :89. > e pres,rio casado pode, se necessidade de outorga con6ugal, qualquer que se6a o regi e de bens, alienar os i -veis que integre o patri =nio da e presa ou grav,)los de =nus real. Art. :8:. Al de no Eegistro Civil, ser$o arquivados e averbados, no Eegistro 23blico de < presas Aercantis, os pactos e declara#es antenupciais do e pres,rio, o t4tulo de doa$o, 0erana, ou legado, de bens clausulados de inco unicabilidade ou inalienabilidade. Art. :9;. A sentena que decretar ou 0o ologar a separa$o 6udicial do e pres,rio e o ato de reconcilia$o n$o pode ser opostos a terceiros, antes de arquivados e averbados no Eegistro 23blico de < presas Aercantis. )>)$LO II D# =oAi.d#d. CA2>)$LO FNICO Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. :91. Celebra contrato de sociedade as pessoas que reciproca ente se obriga a contribuir, co bens ou servios, para o e'erc4cio de atividade econ= ica e a partil0a, entre si, dos resultados. 2ar,gra*o 3nico. A atividade pode restringir)se / realiza$o de u ou ais neg-cios deter inados.

Art. :9!. &alvo as e'ce#es e'pressas, considera)se e pres,ria a sociedade que te por ob6eto o e'erc4cio de atividade pr-pria de e pres,rio su6eito a registro Gart. :78J" e, si ples, as de ais. 2ar,gra*o 3nico. (ndependente ente de seu ob6eto, considera)se e pres,ria a sociedade por a#es" e, si ples, a cooperativa.

Art. :9%. A sociedade e pres,ria deve constituir)se segundo u dos tipos regulados nos arts. 1.;%: a 1.;:!" a sociedade si ples pode constituir)se de con*or idade co u desses tipos, e, n$o o *azendo, subordina)se /s nor as que l0e s$o pr-prias. 2ar,gra*o 3nico. Eessalva )se as disposi#es concernentes / sociedade e conta de participa$o e / cooperativa, be co o as constantes de leis especiais que, para o e'erc4cio de certas atividades, i pon0a a constitui$o da sociedade segundo deter inado tipo. Art. :9.. A sociedade que ten0a por ob6eto o e'erc4cio de atividade pr-pria de e pres,rio rural e se6a constitu4da, ou trans*or ada, de acordo co u dos tipos de sociedade e pres,ria, pode, co as *or alidades do art. :79, requerer inscri$o no Eegistro 23blico de < presas Aercantis da sua sede, caso e que, depois de inscrita, *icar, equiparada, para todos os e*eitos, / sociedade e pres,ria. 2ar,gra*o 3nico. < bora 6, constitu4da a sociedade segundo u daqueles tipos, o pedido de inscri$o se subordinar,, no que *or aplic,vel, /s nor as que rege a trans*or a$o. Art. :95. A sociedade adquire personalidade 6ur4dica co da lei, dos seus atos constitutivos Garts. .5 e 1.15;J. a inscri$o, no registro pr-prio e na *or a

=$&)>)$LO I D# =oAi.d#d. N@o 2.'!o%iBiA#d# CA2>)$LO I D# =oAi.d#d. .- Co-,Art. :97. <nquanto n$o inscritos os atos constitutivos, reger)se), a sociedade, e'ceto por a#es e organiza$o, pelo disposto neste Cap4tulo, observadas, subsidiaria ente e no que co ele *ore co pat4veis, as nor as da sociedade si ples. Art. :98. >s s-cios, nas rela#es entre si ou co terceiros, so ente por escrito pode e'ist+ncia da sociedade, as os terceiros pode prov,)la de qualquer odo. Art. :99. >s bens e d4vidas sociais constitue co u . provar a

patri =nio especial, do qual os s-cios s$o titulares e

Art. :9:. >s bens sociais responde pelos atos de gest$o praticados por qualquer dos s-cios, salvo pacto e'presso li itativo de poderes, que so ente ter, e*ic,cia contra o terceiro que o con0ea ou deva con0ecer. Art. ::;. Todos os s-cios responde solid,ria e ili itada ente pelas obriga#es sociais, e'clu4do do bene*4cio de orde , previsto no art. 1.;!., aquele que contratou pela sociedade. CA2>)$LO II D# =oAi.d#d. .- Co%"# d. 2#'"iAi0#?@o Art. ::1. Na sociedade e conta de participa$o, a atividade constitutiva do ob6eto social e'ercida unica ente pelo s-cio ostensivo, e seu no e individual e sob sua pr-pria e e'clusiva responsabilidade, participando os de ais dos resultados correspondentes. 2ar,gra*o 3nico. >briga)se perante terceiro t$o)so ente o s-cio ostensivo" e, e'clusiva ente perante este, o s-cio participante, nos ter os do contrato social. Art. ::!. A constitui$o da sociedade e conta de participa$o independe de qualquer *or alidade e pode provar)se por todos os eios de direito. Art. ::%. > contrato social produz e*eito so ente entre os s-cios, e a eventual inscri$o de seu instru ento e qualquer registro n$o con*ere personalidade 6ur4dica / sociedade. 2ar,gra*o 3nico. &e pre6u4zo do direito de *iscalizar a gest$o dos neg-cios sociais, o s-cio participante n$o pode to ar parte nas rela#es do s-cio ostensivo co terceiros, sob pena de responder solidaria ente co este pelas obriga#es e que intervier. Art. ::.. A contribui$o do s-cio participante constitui, co a do s-cio ostensivo, patri =nio especial, ob6eto da conta de participa$o relativa aos neg-cios sociais. C 1o A especializa$o patri onial so ente produz e*eitos e rela$o aos s-cios.

C !o A *al+ncia do s-cio ostensivo acarreta a dissolu$o da sociedade e a liquida$o da respectiva conta, cu6o saldo constituir, crdito quirogra*,rio. C %o Falindo o s-cio participante, o contrato social *ica su6eito /s nor as que regula *al+ncia nos contratos bilaterais do *alido. os e*eitos da

Art. ::5. &alvo estipula$o e contr,rio, o s-cio ostensivo n$o pode ad itir novo s-cio se consenti ento e'presso dos de ais.

Art. ::7. Aplica)se / sociedade e conta de participa$o, subsidiaria ente e no que co ela *or co pat4vel, o disposto para a sociedade si ples, e a sua liquida$o rege)se pelas nor as relativas / presta$o de contas, na *or a da lei processual. 2ar,gra*o 3nico. Pavendo ais de u 6ulgadas no es o processo. s-cio ostensivo, as respectivas contas ser$o prestadas e

=$&)>)$LO II D# =oAi.d#d. 2.'!o%iBiA#d# CA2>)$LO I D# =oAi.d#d. =i-0 .! =.?@o I Do Co%"'#"o =oAi# Art. ::8. A sociedade constitui)se ediante contrato escrito, particular ou p3blico, que, al cl,usulas estipuladas pelas partes, encionar,: de

( ) no e, nacionalidade, estado civil, pro*iss$o e resid+ncia dos s-cios, se pessoas naturais, e a *ir a ou a deno ina$o, nacionalidade e sede dos s-cios, se 6ur4dicas" (( ) deno ina$o, ob6eto, sede e prazo da sociedade" ((( ) capital da sociedade, e'presso e oeda corrente, podendo co preender qualquer espcie de bens, suscet4veis de avalia$o pecuni,ria" (1 ) a quota de cada s-cio no capital social, e o odo de realiz,)la" servios"

1 ) as presta#es a que se obriga o s-cio, cu6a contribui$o consista e

1( ) as pessoas naturais incu bidas da ad inistra$o da sociedade, e seus poderes e atribui#es" 1(( ) a participa$o de cada s-cio nos lucros e nas perdas" 1((( ) se os s-cios responde , ou n$o, subsidiaria ente, pelas obriga#es sociais. 2ar,gra*o 3nico. ? ine*icaz e instru ento do contrato. rela$o a terceiros qualquer pacto separado, contr,rio ao disposto no

Art. ::9. Nos trinta dias subseqOentes / sua constitui$o, a sociedade dever, requerer a inscri$o do contrato social no Eegistro Civil das 2essoas Rur4dicas do local de sua sede. C 1o > pedido de inscri$o ser, aco pan0ado do instru ento autenticado do contrato, e, se algu s-cio nele 0ouver sido representado por procurador, o da respectiva procura$o, be co o, se *or o caso, da prova de autoriza$o da autoridade co petente. C !o Co todas as indica#es enu eradas no artigo antecedente, ser, a inscri$o to ada por ter o no livro de registro pr-prio, e obedecer, a n3 ero de orde cont4nua para todas as sociedades inscritas. Art. :::. As odi*ica#es do contrato social, que ten0a por ob6eto atria indicada no art. ::8, depende do consenti ento de todos os s-cios" as de ais pode ser decididas por aioria absoluta de votos, se o contrato n$o deter inar a necessidade de delibera$o unBni e. 2ar,gra*o 3nico. Mualquer odi*ica$o do contrato social ser, averbada, cu prindo)se as *or alidades previstas no artigo antecedente. Art. 1.;;;. A sociedade si ples que instituir sucursal, *ilial ou ag+ncia na circunscri$o de outro Eegistro Civil das 2essoas Rur4dicas, neste dever, ta b inscrev+)la, co a prova da inscri$o origin,ria. 2ar,gra*o 3nico. < qualquer caso, a constitui$o da sucursal, *ilial ou ag+ncia dever, ser averbada no Eegistro Civil da respectiva sede. =.?@o II Do! Di'.i"o! . OM'ig#?J.! do! =Aio! Art. 1.;;1. As obriga#es dos s-cios co ea i ediata ente co o contrato, se este n$o *i'ar outra data, e ter ina quando, liquidada a sociedade, se e'tinguire as responsabilidades sociais.

Art. 1.;;!. > s-cio n$o pode ser substitu4do no e'erc4cio das suas *un#es, se de ais s-cios, e'presso e odi*ica$o do contrato social.

o consenti ento dos

Art. 1.;;%. A cess$o total ou parcial de quota, se a correspondente odi*ica$o do contrato social co o consenti ento dos de ais s-cios, n$o ter, e*ic,cia quanto a estes e / sociedade. 2ar,gra*o 3nico. At dois anos depois de averbada a odi*ica$o do contrato, responde o cedente solidaria ente co o cession,rio, perante a sociedade e terceiros, pelas obriga#es que tin0a co o s-cio. Art. 1.;;.. >s s-cios s$o obrigados, na *or a e prazo previstos, /s contribui#es estabelecidas no contrato social, e aquele que dei'ar de *az+)lo, nos trinta dias seguintes ao da noti*ica$o pela sociedade, responder, perante esta pelo dano e ergente da ora. 2ar,gra*o 3nico. 1eri*icada a ora, poder, a aioria dos de ais s-cios pre*erir, / indeniza$o, a e'clus$o do s-cio re isso, ou reduzir)l0e a quota ao ontante 6, realizado, aplicando)se, e a bos os casos, o disposto no C 1o do art. 1.;%1. Art. 1.;;5. > s-cio que, a t4tulo de quota social, trans itir do 4nio, posse ou uso, responde pela evic$o" e pela solv+ncia do devedor, aquele que trans*erir crdito. Art. 1.;;7. > s-cio, cu6a contribui$o consista e servios, n$o pode, salvo conven$o e contr,rio, e pregar)se e atividade estran0a / sociedade, sob pena de ser privado de seus lucros e dela e'clu4do. Art. 1.;;8. &alvo estipula$o e contr,rio, o s-cio participa dos lucros e das perdas, na propor$o das respectivas quotas, as aquele, cu6a contribui$o consiste e servios, so ente participa dos lucros na propor$o da dia do valor das quotas. Art. 1.;;9. ? nula a estipula$o contratual que e'clua qualquer s-cio de participar dos lucros e das perdas. Art. 1.;;:. A distribui$o de lucros il4citos ou *ict4cios acarreta responsabilidade solid,ria dos ad inistradores que a realizare e dos s-cios que os recebere , con0ecendo ou devendo con0ecer) l0es a ilegiti idade. =.?@o III D# Ad-i%i!"'#?@o Art. 1.;1;. Muando, por lei ou pelo contrato social, co petir aos s-cios decidir sobre os neg-cios da sociedade, as delibera#es ser$o to adas por aioria de votos, contados segundo o valor das quotas de cada u . C 1o 2ara *or a$o da capital. aioria absoluta s$o necess,rios votos correspondentes a ais de etade do

C !o 2revalece a decis$o su*ragada por persistir, decidir, o 6uiz.

aior n3 ero de s-cios no caso de e pate, e, se este

C %o Eesponde por perdas e danos o s-cio que, tendo e algu a opera$o interesse contr,rio ao da sociedade, participar da delibera$o que a aprove graas a seu voto. Art. 1.;11. > ad inistrador da sociedade dever, ter, no e'erc4cio de suas *un#es, o cuidado e a dilig+ncia que todo 0o e ativo e probo costu a e pregar na ad inistra$o de seus pr-prios neg-cios. C 1o N$o pode ser ad inistradores, al das pessoas i pedidas por lei especial, os condenados a pena que vede, ainda que te poraria ente, o acesso a cargos p3blicos" ou por cri e *ali entar, de prevarica$o, peita ou suborno, concuss$o, peculato" ou contra a econo ia popular, contra o siste a *inanceiro nacional, contra as nor as de de*esa da concorr+ncia, contra as rela#es de consu o, a * p3blica ou a propriedade, enquanto perdurare os e*eitos da condena$o. C !o Aplica )se / atividade dos ad inistradores, no que couber, as disposi#es concernentes ao andato. Art. 1.;1!. > ad inistrador, no eado por instru ento e separado, deve averb,)lo / arge da inscri$o da sociedade, e, pelos atos que praticar, antes de requerer a averba$o, responde pessoal e solidaria ente co a sociedade. Art. 1.;1%. A ad inistra$o da sociedade, nada dispondo o contrato social, co pete separada ente a cada u dos s-cios.

C 1o &e a ad inistra$o co petir separada ente a v,rios ad inistradores, cada u pode i pugnar opera$o pretendida por outro, cabendo a decis$o aos s-cios, por aioria de votos. C !o Eesponde por perdas e danos perante a sociedade o ad inistrador que realizar opera#es, sabendo ou devendo saber que estava agindo e desacordo co a aioria. Art. 1.;1.. Nos atos de co pet+ncia con6unta de v,rios ad inistradores, torna)se necess,rio o concurso de todos, salvo nos casos urgentes, e que a o iss$o ou retardo das provid+ncias possa ocasionar dano irrepar,vel ou grave. Art. 1.;15. No sil+ncio do contrato, os ad inistradores pode praticar todos os atos pertinentes / gest$o da sociedade" n$o constituindo ob6eto social, a onera$o ou a venda de bens i -veis depende do que a aioria dos s-cios decidir. 2ar,gra*o 3nico. > e'cesso por parte dos ad inistradores so ente pode ser oposto a terceiros se ocorrer pelo enos u a das seguintes 0ip-teses: ( ) se a li ita$o de poderes estiver inscrita ou averbada no registro pr-prio da sociedade" (( ) provando)se que era con0ecida do terceiro" ((( ) tratando)se de opera$o evidente ente estran0a aos neg-cios da sociedade. Art. 1.;17. >s ad inistradores responde solidaria ente perante a sociedade e os terceiros pre6udicados, por culpa no dese pen0o de suas *un#es. Art. 1.;18. > ad inistrador que, se consenti ento escrito dos s-cios, aplicar crditos ou bens sociais e proveito pr-prio ou de terceiros, ter, de restitu4)los / sociedade, ou pagar o equivalente, co todos os lucros resultantes, e, se 0ouver pre6u4zo, por ele ta b responder,. 2ar,gra*o 3nico. Fica su6eito /s san#es o ad inistrador que, tendo e qualquer opera$o interesse contr,rio ao da sociedade, to e parte na correspondente delibera$o. Art. 1.;19. Ao ad inistrador vedado *azer)se substituir no e'erc4cio de suas *un#es, sendo)l0e *acultado, nos li ites de seus poderes, constituir andat,rios da sociedade, especi*icados no instru ento os atos e opera#es que poder$o praticar. Art. 1.;1:. &$o irrevog,veis os poderes do s-cio investido na ad inistra$o por cl,usula e'pressa do contrato social, salvo 6usta causa, recon0ecida 6udicial ente, a pedido de qualquer dos s-cios. 2ar,gra*o 3nico. &$o revog,veis, a qualquer te po, os poderes con*eridos a s-cio por ato separado, ou a que n$o se6a s-cio. Art. 1.;!;. >s ad inistradores s$o obrigados a prestar aos s-cios contas 6usti*icadas de sua ad inistra$o, e apresentar)l0es o invent,rio anual ente, be co o o balano patri onial e o de resultado econ= ico. Art. 1.;!1. &alvo estipula$o que deter ine poca pr-pria, o s-cio pode, a qualquer te po, e'a inar os livros e docu entos, e o estado da cai'a e da carteira da sociedade. =.?@o IV D#! R. #?J.! Ao- ).'A.i'o! Art. 1.;!!. A sociedade adquire direitos, assu e obriga#es e procede 6udicial ente, por ad inistradores co poderes especiais, ou, n$o os 0avendo, por inter dio de qualquer ad inistrador. eio de

Art. 1.;!%. &e os bens da sociedade n$o l0e cobrire as d4vidas, responde os s-cios pelo saldo, na propor$o e que participe das perdas sociais, salvo cl,usula de responsabilidade solid,ria. Art. 1.;!.. >s bens particulares dos s-cios n$o pode sen$o depois de e'ecutados os bens sociais. Art. 1.;!5. > s-cio, ad itido e / ad iss$o. ser e'ecutados por d4vidas da sociedade,

sociedade 6, constitu4da, n$o se e'i e das d4vidas sociais anteriores

Art. 1.;!7. > credor particular de s-cio pode, na insu*ici+ncia de outros bens do devedor, *azer recair a e'ecu$o sobre o que a este couber nos lucros da sociedade, ou na parte que l0e tocar e liquida$o. 2ar,gra*o 3nico. &e a sociedade n$o estiver dissolvida, pode o credor requerer a liquida$o da quota do devedor, cu6o valor, apurado na *or a do art. 1.;%1, ser, depositado e din0eiro, no 6u4zo da e'ecu$o, at noventa dias ap-s aquela liquida$o.

Art. 1.;!8. >s 0erdeiros do c=n6uge de s-cio, ou o c=n6uge do que se separou 6udicial ente, n$o pode e'igir desde logo a parte que l0es couber na quota social, as concorrer / divis$o peri-dica dos lucros, at que se liquide a sociedade. =.?@o V D# R.!o ,?@o d# =oAi.d#d. .- R. #?@o # ,- =Aio Art. 1.;!9. No caso de orte de s-cio, liquidar)se), sua quota, salvo:

( ) se o contrato dispuser di*erente ente" (( ) se os s-cios re anescentes optare ((( ) se, por acordo co pela dissolu$o da sociedade"

os 0erdeiros, regular)se a substitui$o do s-cio *alecido.

Art. 1.;!:. Al dos casos previstos na lei ou no contrato, qualquer s-cio pode retirar)se da sociedade" se de prazo indeter inado, ediante noti*ica$o aos de ais s-cios, co anteced+ncia 4ni a de sessenta dias" se de prazo deter inado, provando 6udicial ente 6usta causa. 2ar,gra*o 3nico. Nos trinta dias subseqOentes / noti*ica$o, pode dissolu$o da sociedade. os de ais s-cios optar pela

Art. 1.;%;. Eessalvado o disposto no art. 1.;;. e seu par,gra*o 3nico, pode o s-cio ser e'clu4do 6udicial ente, ediante iniciativa da aioria dos de ais s-cios, por *alta grave no cu pri ento de suas obriga#es, ou, ainda, por incapacidade superveniente. 2ar,gra*o 3nico. &er, de pleno direito e'clu4do da sociedade o s-cio declarado *alido, ou aquele cu6a quota ten0a sido liquidada nos ter os do par,gra*o 3nico do art. 1.;!7. Art. 1.;%1. Nos casos e que a sociedade se resolver e rela$o a u s-cio, o valor da sua quota, considerada pelo ontante e*etiva ente realizado, liquidar)se),, salvo disposi$o contratual e contr,rio, co base na situa$o patri onial da sociedade, / data da resolu$o, veri*icada e balano especial ente levantado. C 1o > capital social so*rer, a correspondente redu$o, salvo se os de ais s-cios suprire quota. o valor da

C !o A quota liquidada ser, paga e din0eiro, no prazo de noventa dias, a partir da liquida$o, salvo acordo, ou estipula$o contratual e contr,rio. Art. 1.;%!. A retirada, e'clus$o ou orte do s-cio, n$o o e'i e, ou a seus 0erdeiros, da responsabilidade pelas obriga#es sociais anteriores, at dois anos ap-s averbada a resolu$o da sociedade" ne nos dois pri eiros casos, pelas posteriores e e igual prazo, enquanto n$o se requerer a averba$o. =.?@o VI D# Di!!o ,?@o Art. 1.;%%. @issolve)se a sociedade quando ocorrer: ( ) o venci ento do prazo de dura$o, salvo se, vencido este e se oposi$o de s-cio, n$o entrar a sociedade e liquida$o, caso e que se prorrogar, por te po indeter inado" (( ) o consenso unBni e dos s-cios" ((( ) a delibera$o dos s-cios, por aioria absoluta, na sociedade de prazo indeter inado"

(1 ) a *alta de pluralidade de s-cios, n$o reconstitu4da no prazo de cento e oitenta dias" 1 ) a e'tin$o, na *or a da lei, de autoriza$o para *uncionar. 2ar,gra*o 3nico. N$o se aplica o disposto no inciso (1 caso o s-cio re anescente, inclusive na 0ip-tese de concentra$o de todas as cotas da sociedade sob sua titularidade, requeira no Eegistro 23blico de < presas Aercantis a trans*or a$o do registro da sociedade para e pres,rio individual, observado, no que couber, o disposto nos arts. 1.11% a 1.115 deste C-digo.S GNEJ GEeda$o da LC NH 1!9K1:.1!.!;;9J Art. 1.;%.. A sociedade pode ser dissolvida 6udicial ente, a requeri ento de qualquer dos s-cios, quando: ( ) anulada a sua constitui$o" (( ) e'aurido o *i social, ou veri*icada a sua ine'eqOibilidade.

Art. 1.;%5. > contrato pode prever outras causas de dissolu$o, a sere quando contestadas.

veri*icadas 6udicial ente

Art. 1.;%7. >corrida a dissolu$o, cu pre aos ad inistradores providenciar i ediata ente a investidura do liquidante, e restringir a gest$o pr-pria aos neg-cios inadi,veis, vedadas novas opera#es, pelas quais responder$o solid,ria e ili itada ente. 2ar,gra*o 3nico. @issolvida de pleno direito a sociedade, pode o s-cio requerer, desde logo, a liquida$o 6udicial. Art. 1.;%8. >correndo a 0ip-tese prevista no inciso 1 do art. 1.;%%, o Ainistrio 23blico, t$o logo l0e co unique a autoridade co petente, pro over, a liquida$o 6udicial da sociedade, se os ad inistradores n$o o tivere *eito nos trinta dias seguintes / perda da autoriza$o, ou se o s-cio n$o 0ouver e'ercido a *aculdade assegurada no par,gra*o 3nico do artigo antecedente. 2ar,gra*o 3nico. Caso o Ainistrio 23blico n$o pro ova a liquida$o 6udicial da sociedade nos quinze dias subseqOentes ao recebi ento da co unica$o, a autoridade co petente para conceder a autoriza$o no ear, interventor co poderes para requerer a edida e ad inistrar a sociedade at que se6a no eado o liquidante. Art. 1.;%9. &e n$o estiver designado no contrato social, o liquidante ser, eleito por delibera$o dos s-cios, podendo a escol0a recair e pessoa estran0a / sociedade. C 1o > liquidante pode ser destitu4do, a todo te po: ( ) se eleito pela *or a prevista neste artigo, (( ) e ediante delibera$o dos s-cios" ou ais s-cios, ocorrendo 6usta causa. o disposto no Cap4tulo (Q, deste

qualquer caso, por via 6udicial, a requeri ento de u

C !o A liquida$o da sociedade se processa de con*or idade co &ubt4tulo.

CA2>)$LO II D# =oAi.d#d. .- No-. Co ."ivo Art. 1.;%:. &o ente pessoas *4sicas pode to ar parte na sociedade e no e coletivo, respondendo todos os s-cios, solid,ria e ili itada ente, pelas obriga#es sociais. 2ar,gra*o 3nico. &e pre6u4zo da responsabilidade perante terceiros, pode os s-cios, no ato constitutivo, ou por unBni e conven$o posterior, li itar entre si a responsabilidade de cada u . Art. 1.;.;. A sociedade e no e coletivo se rege pelas nor as deste Cap4tulo e, no que se6a o isso, pelas do Cap4tulo antecedente. Art. 1.;.1. > contrato deve encionar, al das indica#es re*eridas no art. ::8, a *ir a social.

Art. 1.;.!. A ad inistra$o da sociedade co pete e'clusiva ente a s-cios, sendo o uso da *ir a, nos li ites do contrato, privativo dos que ten0a os necess,rios poderes. Art. 1.;.%. > credor particular de s-cio n$o pode, antes de dissolver)se a sociedade, pretender a liquida$o da quota do devedor. 2ar,gra*o 3nico. 2oder, *az+)lo quando: ( ) a sociedade 0ouver sido prorrogada tacita ente" (( ) tendo ocorrido prorroga$o contratual, *or acol0ida 6udicial ente oposi$o do credor, levantada no prazo de noventa dias, contado da publica$o do ato dilat-rio. Art. 1.;... A sociedade se dissolve de pleno direito por qualquer das causas enu eradas no art. 1.;%% e, se e pres,ria, ta b pela declara$o da *al+ncia. CA2>)$LO III D# =oAi.d#d. .- Co-#%di"# =i-0 .! Art. 1.;.5. Na sociedade e co andita si ples to a parte s-cios de duas categorias: os co anditados, pessoas *4sicas, respons,veis solid,ria e ili itada ente pelas obriga#es sociais" e os co andit,rios, obrigados so ente pelo valor de sua quota. 2ar,gra*o 3nico. > contrato deve discri inar os co anditados e os co andit,rios. Art. 1.;.7. Aplica )se / sociedade e co andita si ples as nor as da sociedade e no que *ore co pat4veis co as deste Cap4tulo. no e coletivo,

2ar,gra*o 3nico. Aos co anditados cabe e no e coletivo.

os

es os direitos e obriga#es dos s-cios da sociedade

Art. 1.;.8. &e pre6u4zo da *aculdade de participar das delibera#es da sociedade e de l0e *iscalizar as opera#es, n$o pode o co andit,rio praticar qualquer ato de gest$o, ne ter o no e na *ir a social, sob pena de *icar su6eito /s responsabilidades de s-cio co anditado. 2ar,gra*o 3nico. 2ode o co andit,rio ser constitu4do procurador da sociedade, para neg-cio deter inado e co poderes especiais. Art. 1.;.9. &o ente ap-s averbada a odi*ica$o do contrato, produz e*eito, quanto a terceiros, a di inui$o da quota do co andit,rio, e conseqO+ncia de ter sido reduzido o capital social, se pre se pre6u4zo dos credores pree'istentes. Art. 1.;.:. > s-cio co andit,rio n$o obrigado / reposi$o de lucros recebidos de boa)* e de acordo co o balano. 2ar,gra*o 3nico. @i inu4do o capital social por perdas supervenientes, n$o pode o co andit,rio receber quaisquer lucros, antes de reintegrado aquele. Art. 1.;5;. No caso de orte de s-cio co andit,rio, a sociedade, salvo disposi$o do contrato, continuar, co os seus sucessores, que designar$o que os represente. Art. 1.;51. @issolve)se de pleno direito a sociedade: ( ) por qualquer das causas previstas no art. 1.;.." (( ) quando por ais de cento e oitenta dias perdurar a *alta de u a das categorias de s-cio.

2ar,gra*o 3nico. Na *alta de s-cio co anditado, os co andit,rios no ear$o ad inistrador provis-rio para praticar, durante o per4odo re*erido no inciso (( e se assu ir a condi$o de s-cio, os atos de ad inistra$o. CA2>)$LO IV D# =oAi.d#d. Li-i"#d# =.?@o I Di!0o!i?J.! 2'. i-i%#'.! Art. 1.;5!. Na sociedade li itada, a responsabilidade de cada s-cio restrita ao valor de suas quotas, as todos responde solidaria ente pela integraliza$o do capital social. Art. 1.;5%. A sociedade li itada rege)se, nas o iss#es deste Cap4tulo, pelas nor as da sociedade si ples. 2ar,gra*o 3nico. > contrato social poder, prever a reg+ncia supletiva da sociedade li itada pelas nor as da sociedade an=ni a. Art. 1.;5.. > contrato social. encionar,, no que couber, as indica#es do art. ::8, e, se *or o caso, a *ir a =.?@o II D#! Q,o"#! Art. 1.;55. > capital social divide)se e s-cio. quotas, iguais ou desiguais, cabendo u a ou diversas a cada solidaria ente todos os

C 1o 2ela e'ata esti a$o de bens con*eridos ao capital social responde s-cios, at o prazo de cinco anos da data do registro da sociedade. C !o ? vedada contribui$o que consista e presta$o de servios.

Art. 1.;57. A quota indivis4vel e rela$o / sociedade, salvo para e*eito de trans*er+ncia, caso e que se observar, o disposto no artigo seguinte. C 1o No caso de condo 4nio de quota, os direitos a ela inerentes so ente pode cond= ino representante, ou pelo inventariante do esp-lio de s-cio *alecido. ser e'ercidos pelo

C !o &e pre6u4zo do disposto no art. 1.;5!, os cond= inos de quota indivisa responde solidaria ente pelas presta#es necess,rias / sua integraliza$o.

Art. 1.;58. Na o iss$o do contrato, o s-cio pode ceder sua quota, total ou parcial ente, a que s-cio, independente ente de audi+ncia dos outros, ou a estran0o, se n$o 0ouver oposi$o de titulares de ais de u quarto do capital social.

se6a

2ar,gra*o 3nico. A cess$o ter, e*ic,cia quanto / sociedade e terceiros, inclusive para os *ins do par,gra*o 3nico do art. 1.;;%, a partir da averba$o do respectivo instru ento, subscrito pelos s-cios anuentes. Art. 1.;59. N$o integralizada a quota de s-cio re isso, os outros s-cios pode , se pre6u4zo do disposto no art. 1.;;. e seu par,gra*o 3nico, to ,)la para si ou trans*eri)la a terceiros, e'cluindo o pri itivo titular e devolvendo)l0e o que 0ouver pago, deduzidos os 6uros da ora, as presta#es estabelecidas no contrato ais as despesas. Art. 1.;5:. >s s-cios ser$o obrigados / reposi$o dos lucros e das quantias retiradas, a qualquer t4tulo, ainda que autorizados pelo contrato, quando tais lucros ou quantia se distribu4re co pre6u4zo do capital. =.?@o III D# Ad-i%i!"'#?@o Art. 1.;7;. A sociedade li itada ad inistrada por u a ou social ou e ato separado. ais pessoas designadas no contrato

2ar,gra*o 3nico. A ad inistra$o atribu4da no contrato a todos os s-cios n$o se estende de pleno direito aos que posterior ente adquira essa qualidade. Art. 1.;71. &e o contrato per itir ad inistradores n$o s-cios, a designa$o deles depender, de aprova$o da unani idade dos s-cios, enquanto o capital n$o estiver integralizado, e de dois teros, no 4ni o, ap-s a integraliza$o. ediante ter o de e*eito.

Art. 1.;7!. > ad inistrador designado e ato separado investir)se), no cargo posse no livro de atas da ad inistra$o.

C 1o &e o ter o n$o *or assinado nos trinta dias seguintes / designa$o, esta se tornar, se

C !o Nos dez dias seguintes ao da investidura, deve o ad inistrador requerer se6a averbada sua no ea$o no registro co petente, encionando o seu no e, nacionalidade, estado civil, resid+ncia, co e'ibi$o de docu ento de identidade, o ato e a data da no ea$o e o prazo de gest$o. Art. 1.;7%. > e'erc4cio do cargo de ad inistrador cessa pela destitui$o, e qualquer te po, do titular, ou pelo tr ino do prazo se, *i'ado no contrato ou e ato separado, n$o 0ouver recondu$o. C 1o Tratando)se de s-cio no eado ad inistrador no contrato, sua destitui$o so ente se opera pela aprova$o de titulares de quotas correspondentes, no 4ni o, a dois teros do capital social, salvo disposi$o contratual diversa. C !o A cessa$o do e'erc4cio do cargo de ad inistrador deve ser averbada no registro co petente, ediante requeri ento apresentado nos dez dias seguintes ao da ocorr+ncia. C %o A ren3ncia de ad inistrador torna)se e*icaz, e rela$o / sociedade, desde o o ento e que esta to a con0eci ento da co unica$o escrita do renunciante" e, e rela$o a terceiros, ap-s a averba$o e publica$o. Art. 1.;7.. > uso da *ir a ou deno ina$o social privativo dos ad inistradores que ten0a necess,rios poderes. os

Art. 1.;75. Ao tr ino de cada e'erc4cio social, proceder)se), / elabora$o do invent,rio, do balano patri onial e do balano de resultado econ= ico. =.?@o IV Do Co%!. 4o Ei!A# Art. 1.;77. &e pre6u4zo dos poderes da asse blia dos s-cios, pode o contrato instituir consel0o *iscal co posto de tr+s ou ais e bros e respectivos suplentes, s-cios ou n$o, residentes no 2a4s, eleitos na asse blia anual prevista no art. 1.;89. C 1o N$o pode *azer parte do consel0o *iscal, al dos ineleg4veis enu erados no C 1 o do art. 1.;11, os e bros dos de ais -rg$os da sociedade ou de outra por ela controlada, os e pregados de quaisquer delas ou dos respectivos ad inistradores, o c=n6uge ou parente destes at o terceiro grau.

C !o ? assegurado aos s-cios inorit,rios, que representare pelo enos u quinto do capital social, o direito de eleger, separada ente, u dos e bros do consel0o *iscal e o respectivo suplente. Art. 1.;78. > e bro ou suplente eleito, assinando ter o de posse lavrado no livro de atas e pareceres do consel0o *iscal, e que se encione o seu no e, nacionalidade, estado civil, resid+ncia e a data da escol0a, *icar, investido nas suas *un#es, que e'ercer,, salvo cessa$o anterior, at a subseqOente asse blia anual. 2ar,gra*o 3nico. &e o ter o n$o *or assinado nos trinta dias seguintes ao da elei$o, esta se tornar, se e*eito. Art. 1.;79. A re unera$o dos dos s-cios que os eleger. e bros do consel0o *iscal ser, *i'ada, anual ente, pela asse blia e bros do

Art. 1.;7:. Al de outras atribui#es deter inadas na lei ou no contrato social, aos consel0o *iscal incu be , individual ou con6unta ente, os deveres seguintes:

( ) e'a inar, pelo enos tri estral ente, os livros e papis da sociedade e o estado da cai'a e da carteira, devendo os ad inistradores ou liquidantes prestar)l0es as in*or a#es solicitadas" (( ) lavrar no livro de atas e pareceres do consel0o *iscal o resultado dos e'a es re*eridos no inciso ( deste artigo" ((( ) e'arar no es o livro e apresentar / asse blia anual dos s-cios parecer sobre os neg-cios e as opera#es sociais do e'erc4cio e que servire , to ando por base o balano patri onial e o de resultado econ= ico" (1 ) denunciar os erros, *raudes ou cri es que descobrire , sugerindo provid+ncias 3teis / sociedade" 1 ) convocar a asse blia dos s-cios se a diretoria retardar por anual, ou se pre que ocorra otivos graves e urgentes" ais de trinta dias a sua convoca$o

1( ) praticar, durante o per4odo da liquida$o da sociedade, os atos a que se re*ere este artigo, tendo e vista as disposi#es especiais reguladoras da liquida$o. Art. 1.;8;. As atribui#es e poderes con*eridos pela lei ao consel0o *iscal n$o pode ser outorgados a outro -rg$o da sociedade, e a responsabilidade de seus e bros obedece / regra que de*ine a dos ad inistradores Gart. 1.;17J. 2ar,gra*o 3nico. > consel0o *iscal poder, escol0er para assisti)lo no e'a e dos livros, dos balanos e das contas, contabilista legal ente 0abilitado, ediante re unera$o aprovada pela asse blia dos s-cios. =.?@o V D#! D. iM.'#?J.! do! =Aio! Art. 1.;81. @epende contrato: da delibera$o dos s-cios, al de outras atrias indicadas na lei ou no

( ) a aprova$o das contas da ad inistra$o" (( ) a designa$o dos ad inistradores, quando *eita e ((( ) a destitui$o dos ad inistradores" (1 ) o 1)a odo de sua re unera$o, quando n$o estabelecido no contrato" odi*ica$o do contrato social" ato separado"

1( ) a incorpora$o, a *us$o e a dissolu$o da sociedade, ou a cessa$o do estado de liquida$o" 1(( ) a no ea$o e destitui$o dos liquidantes e o 6ulga ento das suas contas" 1((( ) o pedido de concordata. Art. 1.;8!. As delibera#es dos s-cios, obedecido o disposto no art. 1.;1;, ser$o to adas e ou e asse blia, con*or e previsto no contrato social, devendo ser convocadas pelos ad inistradores nos casos previstos e lei ou no contrato. C 1o A delibera$o e asse blia ser, obrigat-ria se o n3 ero dos s-cios *or superior a dez. reuni$o

C !o @ispensa )se as *or alidades de convoca$o previstas no C %o do art. 1.15!, quando todos os s-cios co parecere ou se declarare , por escrito, cientes do local, data, 0ora e orde do dia. C %o A reuni$o ou a asse blia torna )se dispens,veis quando todos os s-cios decidire , por escrito, sobre a atria que seria ob6eto delas. C .o No caso do inciso 1((( do artigo antecedente, os ad inistradores, se 0ouver urg+ncia e co autoriza$o de titulares de ais da etade do capital social, pode requerer concordata preventiva. C 5o As delibera#es to adas de con*or idade co que ausentes ou dissidentes. a lei e o contrato vincula todos os s-cios, ainda

C 7o Aplica)se /s reuni#es dos s-cios, nos casos o issos no contrato, o disposto na presente &e$o sobre a asse blia. Art. 1.;8%. A reuni$o ou a asse blia pode ta b ser convocadas:

( ) por s-cio, quando os ad inistradores retardare a convoca$o, por ais de sessenta dias, nos casos previstos e lei ou no contrato, ou por titulares de ais de u quinto do capital, quando n$o atendido, no prazo de oito dias, pedido de convoca$o *unda entado, co indica$o das atrias a sere tratadas" (( ) pelo consel0o *iscal, se 0ouver, nos casos a que se re*ere o inciso 1 do art. 1.;7:. Art. 1.;8.. A asse blia dos s-cios instala)se co a presena, e pri eira convoca$o, de titulares de no 4ni o tr+s quartos do capital social, e, e segunda, co qualquer n3 ero. C 1o > s-cio pode ser representado na asse blia por outro s-cio, ou por advogado, ediante outorga de andato co especi*ica$o dos atos autorizados, devendo o instru ento ser levado a registro, 6unta ente co a ata. C !o Nen0u s-cio, por si ou na condi$o de direta ente. andat,rio, pode votar atria que l0e diga respeito

Art. 1.;85. A asse blia ser, presidida e secretariada por s-cios escol0idos entre os presentes. C 1o @os trabal0os e delibera#es ser, lavrada, no livro de atas da asse blia, ata assinada pelos e bros da esa e por s-cios participantes da reuni$o, quantos baste / validade das delibera#es, as se pre6u4zo dos que queira assin,)la. C !o C-pia da ata autenticada pelos ad inistradores, ou pela esa, ser,, nos vinte dias subseqOentes / reuni$o, apresentada ao Eegistro 23blico de < presas Aercantis para arquiva ento e averba$o. C %o Ao s-cio, que a solicitar, ser, entregue c-pia autenticada da ata. Art. 1.;87. Eessalvado o disposto no art. 1.;71 e no C 1o do art. 1.;7%, as delibera#es dos s-cios ser$o to adas: ( ) pelos votos correspondentes, no incisos 1 e 1( do art. 1.;81" (( ) pelos votos correspondentes a ((, (((, (1 e 1((( do art. 1.;81" 4ni o, a tr+s quartos do capital social, nos casos previstos nos ais de etade do capital social, nos casos previstos nos incisos

((( ) pela aioria de votos dos presentes, nos de ais casos previstos na lei ou no contrato, se este n$o e'igir aioria ais elevada. Art. 1.;88. Muando 0ouver odi*ica$o do contrato, *us$o da sociedade, incorpora$o de outra, ou dela por outra, ter, o s-cio que dissentiu o direito de retirar)se da sociedade, nos trinta dias subseqOentes / reuni$o, aplicando)se, no sil+ncio do contrato social antes vigente, o disposto no art. 1.;%1. Art. 1.;89. A asse blia dos s-cios deve realizar)se ao enos u a vez por ano, nos quatro seguintes / ao tr ino do e'erc4cio social, co o ob6etivo de: eses

( ) to ar as contas dos ad inistradores e deliberar sobre o balano patri onial e o de resultado econ= ico" (( ) designar ad inistradores, quando *or o caso" ((( ) tratar de qualquer outro assunto constante da orde do dia.

C 1o At trinta dias antes da data arcada para a asse blia, os docu entos re*eridos no inciso ( deste artigo deve ser postos, por escrito, e co a prova do respectivo recebi ento, / disposi$o dos s-cios que n$o e'era a ad inistra$o. C !o (nstalada a asse blia, proceder)se), / leitura dos docu entos re*eridos no par,gra*o antecedente, os quais ser$o sub etidos, pelo presidente, a discuss$o e vota$o, nesta n$o podendo to ar parte os e bros da ad inistra$o e, se 0ouver, os do consel0o *iscal. C %o A aprova$o, se reserva, do balano patri onial e do de resultado econ= ico, salvo erro, dolo ou si ula$o, e'onera de responsabilidade os e bros da ad inistra$o e, se 0ouver, os do consel0o *iscal. C .o <'tingue)se e antecedente. dois anos o direito de anular a aprova$o a que se re*ere o par,gra*o

Art. 1.;8:. Aplica)se /s reuni#es dos s-cios, nos casos o issos no contrato, o estabelecido nesta &e$o sobre a asse blia, obedecido o disposto no C 1 o do art. 1.;8!. Art. 1.;9;. As delibera#es in*ringentes do contrato ou da lei torna que e'pressa ente as aprovara . ili itada a responsabilidade dos

=.?@o VI Do A,-.%"o . d# R.d,?@o do C#0i"# Art. 1.;91. Eessalvado o disposto e lei especial, integralizadas as quotas, pode ser o capital au entado, co a correspondente odi*ica$o do contrato. C 1o At trinta dias ap-s a delibera$o, ter$o os s-cios pre*er+ncia para participar do au ento, na propor$o das quotas de que se6a titulares. C !o T cess$o do direito de pre*er+ncia, aplica)se o disposto no aput do art. 1.;58. C %o @ecorrido o prazo da pre*er+ncia, e assu ida pelos s-cios, ou por terceiros, a totalidade do au ento, 0aver, reuni$o ou asse blia dos s-cios, para que se6a aprovada a odi*ica$o do contrato. Art. 1.;9!. 2ode a sociedade reduzir o capital, ediante a correspondente odi*ica$o do contrato:

( ) depois de integralizado, se 0ouver perdas irrepar,veis" (( ) se e'cessivo e rela$o ao ob6eto da sociedade.

Art. 1.;9%. No caso do inciso ( do artigo antecedente, a redu$o do capital ser, realizada co a di inui$o proporcional do valor no inal das quotas, tornando)se e*etiva a partir da averba$o, no Eegistro 23blico de < presas Aercantis, da ata da asse blia que a ten0a aprovado. Art. 1.;9.. No caso do inciso (( do art. 1.;9!, a redu$o do capital ser, *eita restituindo)se parte do valor das quotas aos s-cios, ou dispensando)se as presta#es ainda devidas, co di inui$o proporcional, e a bos os casos, do valor no inal das quotas. C 1o No prazo de noventa dias, contado da data da publica$o da ata da asse blia que aprovar a redu$o, o credor quirogra*,rio, por t4tulo l4quido anterior a essa data, poder, opor)se ao deliberado. C !o A redu$o so ente se tornar, e*icaz se, no prazo estabelecido no par,gra*o antecedente, n$o *or i pugnada, ou se provado o paga ento da d4vida ou o dep-sito 6udicial do respectivo valor. C %o &atis*eitas as condi#es estabelecidas no par,gra*o antecedente, proceder)se), / averba$o, no Eegistro 23blico de < presas Aercantis, da ata que ten0a aprovado a redu$o. =.?@o VII D# R.!o ,?@o d# =oAi.d#d. .- R. #?@o # =Aio! 1i%o'i":'io! Art. 1.;95. Eessalvado o disposto no art. 1.;%;, quando a aioria dos s-cios, representativa de ais da etade do capital social, entender que u ou ais s-cios est$o pondo e risco a continuidade da e presa, e virtude de atos de ineg,vel gravidade, poder, e'clu4)los da sociedade, ediante altera$o do contrato social, desde que prevista neste a e'clus$o por 6usta causa. 2ar,gra*o 3nico. A e'clus$o so ente poder, ser deter inada e reuni$o ou asse blia especial ente convocada para esse *i , ciente o acusado e te po 0,bil para per itir seu co pareci ento e o e'erc4cio do direito de de*esa. Art. 1.;97. <*etuado o registro da altera$o contratual, aplicar)se), o disposto nos arts. 1.;%1 e 1.;%!.

=.?@o VIII D# Di!!o ,?@o Art. 1.;98. A sociedade dissolve)se, de pleno direito, por qualquer das causas previstas no art. 1.;... CA2>)$LO V D# =oAi.d#d. A%Y%i-# =.?@o F%iA# D# C#'#A".'iL#?@o Art. 1.;99. Na sociedade an=ni a ou co pan0ia, o capital divide)se e a#es, obrigando)se cada s-cio ou acionista so ente pelo preo de e iss$o das a#es que subscrever ou adquirir. Art. 1.;9:. A sociedade an=ni a rege)se por lei especial, aplicando)se)l0e, nos casos o issos, as disposi#es deste C-digo. CA2>)$LO VI D# =oAi.d#d. .- Co-#%di"# 0o' A?J.! Art. 1.;:;. A sociedade e co andita por a#es te o capital dividido e a#es, regendo)se pelas nor as relativas / sociedade an=ni a, se pre6u4zo das odi*ica#es constantes deste Cap4tulo, e opera sob *ir a ou deno ina$o. Art. 1.;:1. &o ente o acionista te qualidade para ad inistrar a sociedade e, co o diretor, responde subsidi,ria e ili itada ente pelas obriga#es da sociedade. 1o &e 0ouver sociais. ais de u diretor, ser$o solidaria ente respons,veis, depois de esgotados os bens

C !o >s diretores ser$o no eados no ato constitutivo da sociedade, se li ita$o de te po, e so ente poder$o ser destitu4dos por delibera$o de acionistas que represente no 4ni o dois teros do capital social. C %o > diretor destitu4do ou e'onerado continua, durante dois anos, respons,vel pelas obriga#es sociais contra4das sob sua ad inistra$o. Art. 1.;:!. A asse blia geral n$o pode, se o consenti ento dos diretores, udar o ob6eto essencial da sociedade, prorrogar)l0e o prazo de dura$o, au entar ou di inuir o capital social, criar deb+ntures, ou partes bene*ici,rias. CA2>)$LO VII D# =oAi.d#d. Coo0.'#"iv# Art. 1.;:%. A sociedade cooperativa reger)se), pelo disposto no presente Cap4tulo, ressalvada a legisla$o especial. Art. 1.;:.. &$o caracter4sticas da sociedade cooperativa: ( ) variabilidade, ou dispensa do capital social" (( ) concurso de s-cios e n3 ero li ita$o de n3 ero ,'i o" 4ni o necess,rio a co por a ad inistra$o da sociedade, se

((( ) li ita$o do valor da so a de quotas do capital social que cada s-cio poder, to ar" (1 ) intrans*eribilidade das quotas do capital a terceiros estran0os / sociedade, ainda que por 0erana" 1 ) 'uo"u), para a asse blia geral *uncionar e deliberar, *undado no n3 ero de s-cios presentes / reuni$o, e n$o no capital social representado" 1( ) direito de cada s-cio a u s- voto nas delibera#es, ten0a ou n$o capital a sociedade, e qualquer que se6a o valor de sua participa$o" (( ) distribui$o dos resultados, proporcional ente ao valor das opera#es e*etuadas pelo s-cio co sociedade, podendo ser atribu4do 6uro *i'o ao capital realizado" 1((( ) indivisibilidade do *undo de reserva entre os s-cios, ainda que e sociedade. caso de dissolu$o da a

Art. 1.;:5. Na sociedade cooperativa, a responsabilidade dos s-cios pode ser li itada ou ili itada.

C 1o ? li itada a responsabilidade na cooperativa e que o s-cio responde so ente pelo valor de suas quotas e pelo pre6u4zo veri*icado nas opera#es sociais, guardada a propor$o de sua participa$o nas es as opera#es. C !o ? ili itada a responsabilidade na cooperativa e pelas obriga#es sociais. que o s-cio responde solid,ria e ili itada ente

Art. 1.;:7. No que a lei *or o issa, aplica )se as disposi#es re*erentes / sociedade si ples, resguardadas as caracter4sticas estabelecidas no art. 1.;:.. CA2>)$LO VIII D#! =oAi.d#d.! Co ig#d#! Art. 1.;:8. Considera )se coligadas as sociedades que, e suas rela#es de capital, s$o controladas, *iliadas, ou de si ples participa$o, na *or a dos artigos seguintes. Art. 1.;:9. ? controlada: ( ) a sociedade de cu6o capital outra sociedade possua a aioria dos votos nas delibera#es dos quotistas ou da asse blia geral e o poder de eleger a aioria dos ad inistradores" (( ) a sociedade cu6o controle, re*erido no inciso antecedente, este6a e poder de outra, a#es ou quotas possu4das por sociedades ou sociedades por esta 6, controladas. ediante dez

Art. 1.;::. @iz)se coligada ou *iliada a sociedade de cu6o capital outra sociedade participa co por cento ou ais, do capital da outra, se control,)la. Art. 1.1;;. ? de si ples participa$o a sociedade de cu6o capital outra sociedade possua dez por cento do capital co direito de voto.

enos de

Art. 1.1;1. &alvo disposi$o especial de lei, a sociedade n$o pode participar de outra, que se6a sua s-cia, por ontante superior, segundo o balano, ao das pr-prias reservas, e'clu4da a reserva legal. 2ar,gra*o 3nico. Aprovado o balano e que se veri*ique ter sido e'cedido esse li ite, a sociedade n$o poder, e'ercer o direito de voto correspondente /s a#es ou quotas e e'cesso, as quais deve ser alienadas nos cento e oitenta dias seguintes /quela aprova$o. CA2>)$LO IP D# LiK,id#?@o d# =oAi.d#d. Art. 1.1;!. @issolvida a sociedade e no eado o liquidante na *or a do disposto neste Livro, procede) se / sua liquida$o, de con*or idade co os preceitos deste Cap4tulo, ressalvado o disposto no ato constitutivo ou no instru ento da dissolu$o. 2ar,gra*o 3nico. > liquidante, que n$o se6a ad inistrador da sociedade, investir)se), nas *un#es, averbada a sua no ea$o no registro pr-prio. Art. 1.1;%. Constitue deveres do liquidante:

( ) averbar e publicar a ata, sentena ou instru ento de dissolu$o da sociedade" (( ) arrecadar os bens, livros e docu entos da sociedade, onde quer que este6a " ((( ) proceder, nos quinze dias seguintes ao da sua investidura e co a assist+ncia, se pre que poss4vel, dos ad inistradores, / elabora$o do invent,rio e do balano geral do ativo e do passivo" (1 ) ulti ar os neg-cios da sociedade, realizar o ativo, pagar o passivo e partil0ar o re anescente entre os s-cios ou acionistas" 1 ) e'igir dos quotistas, quando insu*iciente o ativo / solu$o do passivo, a integraliza$o de suas quotas e, se *or o caso, as quantias necess,rias, nos li ites da responsabilidade de cada u e proporcional ente / respectiva participa$o nas perdas, repartindo)se, entre os s-cios solventes e na es a propor$o, o devido pelo insolvente" 1( ) convocar asse blia dos quotistas, cada seis eses, para apresentar relat-rio e balano do estado da liquida$o, prestando conta dos atos praticados durante o se estre, ou se pre que necess,rio" 1(( ) con*essar a *al+ncia da sociedade e pedir concordata, de acordo co para o tipo de sociedade liquidanda" as *or alidades prescritas

1((( ) *inda a liquida$o, apresentar aos s-cios o relat-rio da liquida$o e as suas contas *inais"

(Q ) averbar a ata da reuni$o ou da asse blia, ou o instru ento *ir ado pelos s-cios, que considerar encerrada a liquida$o. 2ar,gra*o 3nico. < todos os atos, docu entos ou publica#es, o liquidante e pregar, a *ir a ou deno ina$o social se pre seguida da cl,usula Le liquida$oL e de sua assinatura individual, co a declara$o de sua qualidade. Art. 1.1;.. As obriga#es e a responsabilidade do liquidante rege )se pelos preceitos peculiares /s dos ad inistradores da sociedade liquidanda. Art. 1.1;5. Co pete ao liquidante representar a sociedade e praticar todos os atos necess,rios / sua liquida$o, inclusive alienar bens -veis ou i -veis, transigir, receber e dar quita$o. 2ar,gra*o 3nico. &e estar e'pressa ente autorizado pelo contrato social, ou pelo voto da aioria dos s-cios, n$o pode o liquidante gravar de =nus reais os -veis e i -veis, contrair e prsti os, salvo quando indispens,veis ao paga ento de obriga#es inadi,veis, ne prosseguir, e bora para *acilitar a liquida$o, na atividade social. Art. 1.1;7. Eespeitados os direitos dos credores pre*erenciais, pagar, o liquidante as d4vidas sociais proporcional ente, se distin$o entre vencidas e vincendas, as, e rela$o a estas, co desconto. 2ar,gra*o 3nico. &e o ativo *or superior ao passivo, pode o liquidante, sob sua responsabilidade pessoal, pagar integral ente as d4vidas vencidas. Art. 1.1;8. >s s-cios pode resolver, por aioria de votos, antes de ulti ada a liquida$o, as depois de pagos os credores, que o liquidante *aa rateios por antecipa$o da partil0a, / edida e que se apure os 0averes sociais. Art. 1.1;9. 2ago o passivo e partil0ado o re anescente, convocar, o liquidante asse blia dos s-cios para a presta$o *inal de contas. Art. 1.1;:. Aprovadas as contas, encerra)se a liquida$o, e a sociedade se e'tingue, ao ser averbada no registro pr-prio a ata da asse blia. 2ar,gra*o 3nico. > dissidente te o prazo de trinta dias, a contar da publica$o da ata, devida ente averbada, para pro over a a$o que couber. Art. 1.11;. <ncerrada a liquida$o, o credor n$o satis*eito s- ter, direito a e'igir dos s-cios, individual ente, o paga ento do seu crdito, at o li ite da so a por eles recebida e partil0a, e a propor contra o liquidante a$o de perdas e danos. Art. 1.111. No caso de liquida$o 6udicial, ser, observado o disposto na lei processual. Art. 1.11!. No curso de liquida$o 6udicial, o 6uiz convocar,, se necess,rio, reuni$o ou asse blia para deliberar sobre os interesses da liquida$o, e as presidir,, resolvendo su aria ente as quest#es suscitadas. 2ar,gra*o 3nico. As atas das asse blias ser$o, e c-pia aut+ntica, apensadas ao processo 6udicial.

CA2>)$LO P D# )'#%!Bo'-#?@o, d# I%Ao'0o'#?@o, d# E,!@o . d# Ci!@o d#! =oAi.d#d.! Art. 1.11%. > ato de trans*or a$o independe de dissolu$o ou liquida$o da sociedade, e obedecer, aos preceitos reguladores da constitui$o e inscri$o pr-prios do tipo e que vai converter)se. Art. 1.11.. A trans*or a$o depende do consenti ento de todos os s-cios, salvo se prevista no ato constitutivo, caso e que o dissidente poder, retirar)se da sociedade, aplicando)se, no sil+ncio do estatuto ou do contrato social, o disposto no art. 1.;%1. Art. 1.115. A trans*or a$o n$o credores. odi*icar, ne pre6udicar,, e qualquer caso, os direitos dos

2ar,gra*o 3nico. A *al+ncia da sociedade trans*or ada so ente produzir, e*eitos e rela$o aos s-cios que, no tipo anterior, a eles estaria su6eitos, se o pedire os titulares de crditos anteriores / trans*or a$o, e so ente a estes bene*iciar,. Art. 1.117. Na incorpora$o, u a ou v,rias sociedades s$o absorvidas por outra, que l0es sucede e todos os direitos e obriga#es, devendo todas aprov,)la, na *or a estabelecida para os respectivos tipos. Art. 1.118. A delibera$o dos s-cios da sociedade incorporada dever, aprovar as bases da opera$o e o pro6eto de re*or a do ato constitutivo.

C 1o A sociedade que 0ouver de ser incorporada to ar, con0eci ento desse ato, e, se o aprovar, autorizar, os ad inistradores a praticar o necess,rio / incorpora$o, inclusive a subscri$o e bens pelo valor da di*erena que se veri*icar entre o ativo e o passivo. C !o A delibera$o dos s-cios da sociedade incorporadora co preender, a no ea$o dos peritos para a avalia$o do patri =nio l4quido da sociedade, que ten0a de ser incorporada. Art. 1.119. Aprovados os atos da incorpora$o, a incorporadora declarar, e'tinta a incorporada, e pro over, a respectiva averba$o no registro pr-prio. Art. 1.11:. A *us$o deter ina a e'tin$o das sociedades que se une , para *or ar sociedade nova, que a elas suceder, nos direitos e obriga#es. Art. 1.1!;. A *us$o ser, decidida, na *or a estabelecida para os respectivos tipos, pelas sociedades que pretenda unir)se. C 1o < reuni$o ou asse blia dos s-cios de cada sociedade, deliberada a *us$o e aprovado o pro6eto do ato constitutivo da nova sociedade, be co o o plano de distribui$o do capital social, ser$o no eados os peritos para a avalia$o do patri =nio da sociedade. C !o Apresentados os laudos, os ad inistradores convocar$o reuni$o ou asse blia dos s-cios para to ar con0eci ento deles, decidindo sobre a constitui$o de*initiva da nova sociedade. C %o ? vedado aos s-cios votar o laudo de avalia$o do patri =nio da sociedade de que *aa parte.

Art. 1.1!1. Constitu4da a nova sociedade, aos ad inistradores incu be *azer inscrever, no registro pr-prio da sede, os atos relativos / *us$o. Art. 1.1!!. At noventa dias ap-s publicados os atos relativos / incorpora$o, *us$o ou cis$o, o credor anterior, por ela pre6udicado, poder, pro over 6udicial ente a anula$o deles. C 1o A consigna$o e paga ento pre6udicar, a anula$o pleiteada.

C !o &endo il4quida a d4vida, a sociedade poder, garantir)l0e a e'ecu$o, suspendendo)se o processo de anula$o. C %o >correndo, no prazo deste artigo, a *al+ncia da sociedade incorporadora, da sociedade nova ou da cindida, qualquer credor anterior ter, direito a pedir a separa$o dos patri =nios, para o *i de sere os crditos pagos pelos bens das respectivas assas. CA2>)$LO PI D# =oAi.d#d. D.0.%d.%". d. A,"o'iL#?@o =.?@o I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. 1.1!%. A sociedade que dependa de autoriza$o do 2oder <'ecutivo para *uncionar reger)se), por este t4tulo, se pre6u4zo do disposto e lei especial. 2ar,gra*o 3nico. A co pet+ncia para a autoriza$o ser, se pre do 2oder <'ecutivo *ederal. Art. 1.1!.. Na *alta de prazo estipulado e lei ou e ato do poder p3blico, ser, considerada caduca a autoriza$o se a sociedade n$o entrar e *unciona ento nos doze eses seguintes / respectiva publica$o. Art. 1.1!5. Ao 2oder <'ecutivo *acultado, a qualquer te po, cassar a autoriza$o concedida a sociedade nacional ou estrangeira que in*ringir disposi$o de orde p3blica ou praticar atos contr,rios aos *ins declarados no seu estatuto. =.?@o II D# =oAi.d#d. N#Aio%# Art. 1.1!7. ? nacional a sociedade organizada de con*or idade co 2a4s a sede de sua ad inistra$o. a lei brasileira e que ten0a no

2ar,gra*o 3nico. Muando a lei e'igir que todos ou alguns s-cios se6a brasileiros, as a#es da sociedade an=ni a revestir$o, no sil+ncio da lei, a *or a no inativa. Mualquer que se6a o tipo da sociedade, na sua sede *icar, arquivada c-pia aut+ntica do docu ento co probat-rio da nacionalidade dos s-cios. Art. 1.1!8. N$o 0aver, udana de nacionalidade de sociedade brasileira se unBni e dos s-cios ou acionistas. o consenti ento

Art. 1.1!9. > requeri ento de autoriza$o de sociedade nacional deve ser aco pan0ado de c-pia do contrato, assinada por todos os s-cios, ou, tratando)se de sociedade an=ni a, de c-pia, autenticada pelos *undadores, dos docu entos e'igidos pela lei especial. 2ar,gra*o 3nico. &e a sociedade tiver sido constitu4da por escritura p3blica, bastar, 6untar)se ao requeri ento a respectiva certid$o. Art. 1.1!:. Ao 2oder <'ecutivo *acultado e'igir que se proceda a altera#es ou adita ento no contrato ou no estatuto, devendo os s-cios, ou, tratando)se de sociedade an=ni a, os *undadores, cu prir as *or alidades legais para revis$o dos atos constitutivos, e 6untar ao processo prova regular. Art. 1.1%;. Ao 2oder <'ecutivo *acultado recusar a autoriza$o, se a sociedade n$o atender /s condi#es econ= icas, *inanceiras ou 6ur4dicas especi*icadas e lei. Art. 1.1%1. <'pedido o decreto de autoriza$o, cu prir, / sociedade publicar os atos re*eridos nos arts. 1.1!9 e 1.1!:, e trinta dias, no -rg$o o*icial da Dni$o, cu6o e'e plar representar, prova para inscri$o, no registro pr-prio, dos atos constitutivos da sociedade. 2ar,gra*o 3nico. A sociedade pro over,, ta b a publica$o do ter o de inscri$o. no -rg$o o*icial da Dni$o e no prazo de trinta dias,

Art. 1.1%!. As sociedades an=ni as nacionais, que dependa de autoriza$o do 2oder <'ecutivo para *uncionar, n$o se constituir$o se obt+)la, quando seus *undadores pretendere recorrer a subscri$o p3blica para a *or a$o do capital. C 1o >s *undadores dever$o 6untar ao requeri ento c-pias aut+nticas do pro6eto do estatuto e do prospecto. C !o >btida a autoriza$o e constitu4da a sociedade, proceder)se), / inscri$o dos seus atos constitutivos. Art. 1.1%%. @epende de aprova$o as odi*ica#es do contrato ou do estatuto de sociedade su6eita a autoriza$o do 2oder <'ecutivo, salvo se decorrere de au ento do capital social, e virtude de utiliza$o de reservas ou reavalia$o do ativo. =.?@o III D# =oAi.d#d. E!"'#%g.i'# Art. 1.1%.. A sociedade estrangeira, qualquer que se6a o seu ob6eto, n$o pode, se autoriza$o do 2oder <'ecutivo, *uncionar no 2a4s, ainda que por estabeleci entos subordinados, podendo, todavia, ressalvados os casos e'pressos e lei, ser acionista de sociedade an=ni a brasileira. C 1o Ao requeri ento de autoriza$o deve 6untar)se:

( ) prova de se ac0ar a sociedade constitu4da con*or e a lei de seu pa4s" (( ) inteiro teor do contrato ou do estatuto" ((( ) rela$o dos e bros de todos os -rg$os da ad inistra$o da sociedade, co no e, nacionalidade, pro*iss$o, do ic4lio e, salvo quanto a a#es ao portador, o valor da participa$o de cada u no capital da sociedade" (1 ) c-pia do ato que autorizou o *unciona ento no Nrasil e *i'ou o capital destinado /s opera#es no territ-rio nacional" 1 ) prova de no ea$o do representante no Nrasil, co e'igidas para a autoriza$o" 1( ) 3lti o balano. C !o >s docu entos ser$o autenticados, de con*or idade co a lei nacional da sociedade requerente, legalizados no consulado brasileiro da respectiva sede e aco pan0ados de tradu$o e vern,culo. Art. 1.1%5. ? *acultado ao 2oder <'ecutivo, para conceder a autoriza$o, estabelecer condi#es convenientes / de*esa dos interesses nacionais. 2ar,gra*o 3nico. Aceitas as condi#es, e'pedir, o 2oder <'ecutivo decreto de autoriza$o, do qual constar, o ontante de capital destinado /s opera#es no 2a4s, cabendo / sociedade pro over a publica$o dos atos re*eridos no art. 1.1%1 e no C 1 o do art. 1.1%.. Art. 1.1%7. A sociedade autorizada n$o pode iniciar sua atividade antes de inscrita no registro pr-prio do lugar e que se deva estabelecer. poderes e'pressos para aceitar as condi#es

C 1o > requeri ento de inscri$o ser, instru4do co e'e plar da publica$o e'igida no par,gra*o 3nico do artigo antecedente, aco pan0ado de docu ento do dep-sito e din0eiro, e estabeleci ento banc,rio o*icial, do capital ali encionado. C !o Arquivados esses docu entos, a inscri$o ser, *eita por ter o e livro especial para as sociedades estrangeiras, co n3 ero de orde cont4nuo para todas as sociedades inscritas" no ter o constar$o: ( ) no e, ob6eto, dura$o e sede da sociedade no estrangeiro" (( ) lugar da sucursal, *ilial ou ag+ncia, no 2a4s" ((( ) data e n3 ero do decreto de autoriza$o" (1 ) capital destinado /s opera#es no 2a4s" 1 ) individua$o do seu representante per anente. C %o (nscrita a sociedade, pro over)se), a publica$o deter inada no par,gra*o 3nico do art. 1.1%1. Art. 1.1%8. A sociedade estrangeira autorizada a *uncionar *icar, su6eita /s leis e aos tribunais brasileiros, quanto aos atos ou opera#es praticados no Nrasil. 2ar,gra*o 3nico. A sociedade estrangeira *uncionar, no territ-rio nacional co o no e que tiver e seu pa4s de orige , podendo acrescentar as palavras Ldo NrasilL ou Lpara o NrasilL. Art. 1.1%9. A sociedade estrangeira autorizada a *uncionar obrigada a ter, per anente ente, representante no Nrasil, co poderes para resolver quaisquer quest#es e receber cita$o 6udicial pela sociedade. 2ar,gra*o 3nico. > representante so ente pode agir perante terceiros depois de arquivado e averbado o instru ento de sua no ea$o. Art. 1.1%:. Mualquer odi*ica$o no contrato ou no estatuto depender, da aprova$o do 2oder <'ecutivo, para produzir e*eitos no territ-rio nacional. Art. 1.1.;. A sociedade estrangeira deve, sob pena de l0e ser cassada a autoriza$o, reproduzir no -rg$o o*icial da Dni$o, e do <stado, se *or o caso, as publica#es que, segundo a sua lei nacional, se6a obrigada a *azer relativa ente ao balano patri onial e ao de resultado econ= ico, be co o aos atos de sua ad inistra$o. 2ar,gra*o 3nico. &ob pena, ta b , de l0e ser cassada a autoriza$o, a sociedade estrangeira dever, publicar o balano patri onial e o de resultado econ= ico das sucursais, *iliais ou ag+ncias e'istentes no 2a4s. Art. 1.1.1. Aediante autoriza$o do 2oder <'ecutivo, a sociedade estrangeira ad itida a *uncionar no 2a4s pode nacionalizar)se, trans*erindo sua sede para o Nrasil. C 1o 2ara o *i previsto neste artigo, dever, a sociedade, por seus representantes, o*erecer, co o requeri ento, os docu entos e'igidos no art. 1.1%., e ainda a prova da realiza$o do capital, pela *or a declarada no contrato, ou no estatuto, e do ato e que *oi deliberada a nacionaliza$o. C !o > 2oder <'ecutivo poder, i por as condi#es que 6ulgar convenientes / de*esa dos interesses nacionais. C %o Aceitas as condi#es pelo representante, proceder)se),, ap-s a e'pedi$o do decreto de autoriza$o, / inscri$o da sociedade e publica$o do respectivo ter o. )>)$LO III Do E!"#M. .Ai-.%"o CA2>)$LO FNICO DI=2O=ICDE= GERAI= Art. 1.1.!. Considera)se estabeleci ento todo co ple'o de bens organizado, para e'erc4cio da e presa, por e pres,rio, ou por sociedade e pres,ria. Art. 1.1.%. 2ode o estabeleci ento ser ob6eto unit,rio de direitos e de neg-cios 6ur4dicos, translativos ou constitutivos, que se6a co pat4veis co a sua natureza. Art. 1.1... > contrato que ten0a por ob6eto a aliena$o, o usu*ruto ou arrenda ento do estabeleci ento, s- produzir, e*eitos quanto a terceiros depois de averbado / arge da inscri$o

do e pres,rio, ou da sociedade e pres,ria, no Eegistro 23blico de < presas Aercantis, e de publicado na i prensa o*icial. Art. 1.1.5. &e ao alienante n$o restare bens su*icientes para solver o seu passivo, a e*ic,cia da aliena$o do estabeleci ento depende do paga ento de todos os credores, ou do consenti ento destes, de odo e'presso ou t,cito, e trinta dias a partir de sua noti*ica$o. Art. 1.1.7. > adquirente do estabeleci ento responde pelo paga ento dos dbitos anteriores / trans*er+ncia, desde que regular ente contabilizados, continuando o devedor pri itivo solidaria ente obrigado pelo prazo de u ano, a partir, quanto aos crditos vencidos, da publica$o, e, quanto aos outros, da data do venci ento. Art. 1.1.8. N$o 0avendo autoriza$o e'pressa, o alienante do estabeleci ento n$o pode *azer concorr+ncia ao adquirente, nos cinco anos subseqOentes / trans*er+ncia. 2ar,gra*o 3nico. No caso de arrenda ento ou usu*ruto do estabeleci ento, a proibi$o prevista neste artigo persistir, durante o prazo do contrato. Art. 1.1.9. &alvo disposi$o e contr,rio, a trans*er+ncia i porta a sub)roga$o do adquirente nos contratos estipulados para e'plora$o do estabeleci ento, se n$o tivere car,ter pessoal, podendo os terceiros rescindir o contrato e noventa dias a contar da publica$o da trans*er+ncia, se ocorrer 6usta causa, ressalvada, neste caso, a responsabilidade do alienante. Art. 1.1.:. A cess$o dos crditos re*erentes ao estabeleci ento trans*erido produzir, e*eito e rela$o aos respectivos devedores, desde o o ento da publica$o da trans*er+ncia, as o devedor *icar, e'onerado se de boa)* pagar ao cedente. )>)$LO IV Do! I%!"i","o! Co-0 .-.%"#'.! CA2>)$LO I Do R.gi!"'o Art. 1.15;. > e pres,rio e a sociedade e pres,ria vincula )se ao Eegistro 23blico de < presas Aercantis a cargo das Runtas Co erciais, e a sociedade si ples ao Eegistro Civil das 2essoas Rur4dicas, o qual dever, obedecer /s nor as *i'adas para aquele registro, se a sociedade si ples adotar u dos tipos de sociedade e pres,ria. Art. 1.151. > registro dos atos su6eitos / *or alidade e'igida no artigo antecedente ser, requerido pela pessoa obrigada e lei, e, no caso de o iss$o ou de ora, pelo s-cio ou qualquer interessado. C 1o >s docu entos necess,rios ao registro dever$o ser apresentados no prazo de trinta dias, contado da lavratura dos atos respectivos. C !o Eequerido al do prazo previsto neste artigo, o registro so ente produzir, e*eito a partir da data de sua concess$o. C %o As pessoas obrigadas a requerer o registro responder$o por perdas e danos, e o iss$o ou de ora. caso de

Art. 1.15!. Cabe ao -rg$o incu bido do registro veri*icar a regularidade das publica#es deter inadas e lei, de acordo co o disposto nos par,gra*os deste artigo. C 1o &alvo e'ce$o e'pressa, as publica#es ordenadas neste Livro ser$o *eitas no -rg$o o*icial da Dni$o ou do <stado, con*or e o local da sede do e pres,rio ou da sociedade, e e 6ornal de grande circula$o. !o As publica#es das sociedades estrangeiras ser$o *eitas nos -rg$os o*iciais da Dni$o e do <stado onde tivere sucursais, *iliais ou ag+ncias. C %o > an3ncio de convoca$o da asse blia de s-cios ser, publicado por tr+s vezes, ao enos, devendo ediar, entre a data da pri eira inser$o e a da realiza$o da asse blia, o prazo 4ni o de oito dias, para a pri eira convoca$o, e de cinco dias, para as posteriores. Art. 1.15%. Cu pre / autoridade co petente, antes de e*etivar o registro, veri*icar a autenticidade e a legiti idade do signat,rio do requeri ento, be co o *iscalizar a observBncia das prescri#es legais concernentes ao ato ou aos docu entos apresentados. 2ar,gra*o 3nico. @as irregularidades encontradas deve ser noti*icado o requerente, que, se *or o caso, poder, san,)las, obedecendo /s *or alidades da lei.

Art. 1.15.. > ato su6eito a registro, ressalvadas disposi#es especiais da lei, n$o pode, antes do cu pri ento das respectivas *or alidades, ser oposto a terceiro, salvo prova de que este o con0ecia. 2ar,gra*o 3nico. > terceiro n$o pode alegar ignorBncia, desde que cu pridas as re*eridas *or alidades. CA2>)$LO II DO NO1E E12RE=ARIAL Art. 1.155. Considera)se no e e presarial a *ir a ou a deno ina$o adotada, de con*or idade co este Cap4tulo, para o e'erc4cio de e presa. 2ar,gra*o 3nico. <quipara)se ao no e e presarial, para os e*eitos da prote$o da lei, a deno ina$o das sociedades si ples, associa#es e *unda#es. Art. 1.157. > e pres,rio opera sob *ir a constitu4da por seu no e, co pleto ou abreviado, aditando) l0e, se quiser, designa$o ais precisa da sua pessoa ou do g+nero de atividade. Art. 1.158. A sociedade e que 0ouver s-cios de responsabilidade ili itada operar, sob *ir a, na qual so ente os no es daqueles poder$o *igurar, bastando para *or ,)la aditar ao no e de u deles a e'press$o Le co pan0iaL ou sua abreviatura.

2ar,gra*o 3nico. Fica solid,ria e ili itada ente respons,veis pelas obriga#es contra4das sob a *ir a social aqueles que, por seus no es, *igurare na *ir a da sociedade de que trata este artigo. Art. 1.159. 2ode a sociedade li itada adotar *ir a ou deno ina$o, integradas pela palavra *inal Lli itadaL ou a sua abreviatura. C 1o A *ir a ser, co posta co indicativo da rela$o social. o no e de u ou ais s-cios, desde que pessoas *4sicas, de odo

C !o A deno ina$o deve designar o ob6eto da sociedade, sendo per itido nela *igurar o no e de u ou ais s-cios. C %o A o iss$o da palavra Lli itadaL deter ina a responsabilidade solid,ria e ili itada dos ad inistradores que assi e pregare a *ir a ou a deno ina$o da sociedade. Art. 1.15:. A sociedade cooperativa *unciona sob deno ina$o integrada pelo voc,bulo LcooperativaL. Art. 1.17;. A sociedade an=ni a opera sob deno ina$o designativa do ob6eto social, integrada pelas e'press#es Lsociedade an=ni aL ou Lco pan0iaL, por e'tenso ou abreviada ente. 2ar,gra*o 3nico. 2ode constar da deno ina$o o no e do *undador, acionista, ou pessoa que 0a6a concorrido para o bo +'ito da *or a$o da e presa. Art. 1.171. A sociedade e co andita por a#es pode, e lugar de *ir a, adotar deno ina$o designativa do ob6eto social, aditada da e'press$o Lco andita por a#esL. Art. 1.17!. A sociedade e conta de participa$o n$o pode ter *ir a ou deno ina$o. es o registro.

Art. 1.17%. > no e de e pres,rio deve distinguir)se de qualquer outro 6, inscrito no

2ar,gra*o 3nico. &e o e pres,rio tiver no e id+ntico ao de outros 6, inscritos, dever, acrescentar designa$o que o distinga. Art. 1.17.. > no e e presarial n$o pode ser ob6eto de aliena$o. 2ar,gra*o 3nico. > adquirente de estabeleci ento, por ato entre vivos, pode, se o contrato o per itir, usar o no e do alienante, precedido do seu pr-prio, co a quali*ica$o de sucessor. Art. 1.175. > no e de s-cio que vier a *alecer, *or e'clu4do ou se retirar, n$o pode ser conservado na *ir a social. Art. 1.177. A inscri$o do e pres,rio, ou dos atos constitutivos das pessoas 6ur4dicas, ou as respectivas averba#es, no registro pr-prio, assegura o uso e'clusivo do no e nos li ites do respectivo <stado. 2ar,gra*o 3nico. > uso previsto neste artigo estender)se), a todo o territ-rio nacional, se registrado na *or a da lei especial.

Art. 1.178. Cabe ao pre6udicado, a qualquer te po, a$o para anular a inscri$o do no e e presarial *eita co viola$o da lei ou do contrato. Art. 1.179. A inscri$o do no e e presarial ser, cancelada, a requeri ento de qualquer interessado, quando cessar o e'erc4cio da atividade para que *oi adotado, ou quando ulti ar)se a liquida$o da sociedade que o inscreveu. CA2>)$LO III Do! 2'.0o!"o! =.?@o I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. 1.17:. > preposto n$o pode, se autoriza$o escrita, *azer)se substituir no dese pen0o da preposi$o, sob pena de responder pessoal ente pelos atos do substituto e pelas obriga#es por ele contra4das. Art. 1.18;. > preposto, salvo autoriza$o e'pressa, n$o pode negociar por conta pr-pria ou de terceiro, ne participar, e bora indireta ente, de opera$o do es o g+nero da que l0e *oi co etida, sob pena de responder por perdas e danos e de sere retidos pelo preponente os lucros da opera$o. Art. 1.181. Considera)se per*eita a entrega de papis, bens ou valores ao preposto, encarregado pelo preponente, se os recebeu se protesto, salvo nos casos e que 0a6a prazo para recla a$o. =.?@o II Do G.'.%". Art. 1.18!. Considera)se gerente o preposto per anente no e'erc4cio da e presa, na sede desta, ou e sucursal, *ilial ou ag+ncia. Art. 1.18%. Muando a lei n$o e'igir poderes especiais, considera)se o gerente autorizado a praticar todos os atos necess,rios ao e'erc4cio dos poderes que l0e *ora outorgados. 2ar,gra*o 3nico. Na *alta de estipula$o diversa, considera )se solid,rios os poderes con*eridos a dois ou ais gerentes. Art. 1.18.. As li ita#es contidas na outorga de poderes, para sere opostas a terceiros, depende do arquiva ento e averba$o do instru ento no Eegistro 23blico de < presas Aercantis, salvo se provado sere con0ecidas da pessoa que tratou co o gerente. 2ar,gra*o 3nico. 2ara o es o e*eito e co id+ntica ressalva, deve a odi*ica$o ou revoga$o do andato ser arquivada e averbada no Eegistro 23blico de < presas Aercantis. Art. 1.185. > preponente responde co as / conta daquele. Art. 1.187. > gerente pode estar e e'erc4cio da sua *un$o. o gerente pelos atos que este pratique e seu pr-prio no e,

6u4zo e

no e do preponente, pelas obriga#es resultantes do

=.?@o III Do Co%"#Mi i!"# . o,"'o! A,;i i#'.! Art. 1.188. >s assentos lanados nos livros ou *ic0as do preponente, por qualquer dos prepostos encarregados de sua escritura$o, produze , salvo se 0ouver procedido de ,)*, os es os e*eitos co o se o *osse por aquele. 2ar,gra*o 3nico. No e'erc4cio de suas *un#es, os prepostos s$o pessoal ente respons,veis, perante os preponentes, pelos atos culposos" e, perante terceiros, solidaria ente co o preponente, pelos atos dolosos. Art. 1.189. >s preponentes s$o respons,veis pelos atos de quaisquer prepostos, praticados nos seus estabeleci entos e relativos / atividade da e presa, ainda que n$o autorizados por escrito. 2ar,gra*o 3nico. Muando tais atos *ore praticados *ora do estabeleci ento, so ente obrigar$o o preponente nos li ites dos poderes con*eridos por escrito, cu6o instru ento pode ser suprido pela certid$o ou c-pia aut+ntica do seu teor. CA2>)$LO IV D# E!A'i",'#?@o Art. 1.18:. > e pres,rio e a sociedade e pres,ria s$o obrigados a seguir u siste a de contabilidade, ecanizado ou n$o, co base na escritura$o uni*or e de seus livros, e

correspond+ncia co a docu enta$o respectiva, e a levantar anual ente o balano patri onial e o de resultado econ= ico. G1ide @<C NH 7.;!! K !!.;1.!;;8J C 1o &alvo o disposto no art. 1.19;, o n3 ero e a espcie de livros *ica a critrio dos interessados.

C !o ? dispensado das e'ig+ncias deste artigo o pequeno e pres,rio a que se re*ere o art. :8;. Art. 1.19;. Al dos de ais livros e'igidos por lei, indispens,vel o @i,rio, que pode ser substitu4do por *ic0as no caso de escritura$o ecanizada ou eletr=nica. G1ide @<C NH 7.;!! K !!.;1.!;;8J 2ar,gra*o 3nico. A ado$o de *ic0as n$o dispensa o uso de livro apropriado para o lana ento do balano patri onial e do de resultado econ= ico. Art. 1.191. &alvo disposi$o especial de lei, os livros obrigat-rios e, se *or o caso, as *ic0as, antes de postos e uso, deve ser autenticados no Eegistro 23blico de < presas Aercantis. 2ar,gra*o 3nico. A autentica$o n$o se *ar, se que este6a inscrito o e pres,rio, ou a sociedade e pres,ria, que poder, *azer autenticar livros n$o obrigat-rios. Art. 1.19!. &e pre6u4zo do disposto no art. 1.18., a escritura$o *icar, sob a responsabilidade de contabilista legal ente 0abilitado, salvo se nen0u 0ouver na localidade. Art. 1.19%. A escritura$o ser, *eita e idio a e oeda corrente nacionais e e orde cronol-gica de dia, +s e ano, se intervalos e branco, ne entrelin0as, borr#es, rasuras, e endas ou transportes para as argens. de livro *or a cont,bil, por

2ar,gra*o 3nico. ? per itido o uso de c-digo de n3 eros ou de abreviaturas, que conste pr-prio, regular ente autenticado.

Art. 1.19.. No @i,rio ser$o lanadas, co individua$o, clareza e caracteriza$o do docu ento respectivo, dia a dia, por escrita direta ou reprodu$o, todas as opera#es relativas ao e'erc4cio da e presa. C 1o Ad ite)se a escritura$o resu ida do @i,rio, co totais que n$o e'ceda o per4odo de trinta dias, relativa ente a contas cu6as opera#es se6a nu erosas ou realizadas *ora da sede do estabeleci ento, desde que utilizados livros au'iliares regular ente autenticados, para registro individualizado, e conservados os docu entos que per ita a sua per*eita veri*ica$o. C !o &er$o lanados no @i,rio o balano patri onial e o de resultado econ= ico, devendo a bos ser assinados por tcnico e Ci+ncias Cont,beis legal ente 0abilitado e pelo e pres,rio ou sociedade e pres,ria. Art. 1.195. > e pres,rio ou sociedade e pres,ria que adotar o siste a de *ic0as de lana entos poder, substituir o livro @i,rio pelo livro Nalancetes @i,rios e Nalanos, observadas as es as *or alidades e'tr4nsecas e'igidas para aquele. Art. 1.197. > livro Nalancetes @i,rios e Nalanos ser, escriturado de odo que registre: *or a de

( ) a posi$o di,ria de cada u a das contas ou t4tulos cont,beis, pelo respectivo saldo, e balancetes di,rios" (( ) o balano patri onial e o de resultado econ= ico, no encerra ento do e'erc4cio.

Art. 1.198. Na coleta dos ele entos para o invent,rio ser$o observados os critrios de avalia$o a seguir deter inados: ( ) os bens destinados / e'plora$o da atividade ser$o avaliados pelo custo de aquisi$o, devendo, na avalia$o dos que se desgasta ou deprecia co o uso, pela a$o do te po ou outros *atores, atender)se / desvaloriza$o respectiva, criando)se *undos de a ortiza$o para assegurar)l0es a substitui$o ou a conserva$o do valor" ( ) os valores obili,rios, atria)pri a, bens destinados / aliena$o, ou que constitue produtos ou artigos da ind3stria ou co rcio da e presa, pode ser esti ados pelo custo de aquisi$o ou de *abrica$o, ou pelo preo corrente, se pre que este *or in*erior ao preo de custo, e quando o preo corrente ou venal estiver aci a do valor do custo de aquisi$o, ou *abrica$o, e os bens *ore avaliados pelo preo corrente, a di*erena entre este e o preo de custo n$o ser, levada e conta para a distribui$o de lucros, ne para as percentagens re*erentes a *undos de reserva" ((( ) o valor das a#es e dos t4tulos de renda *i'a pode ser deter inado co base na respectiva cota$o da Nolsa de 1alores" os n$o cotados e as participa#es n$o acion,rias ser$o considerados pelo seu valor de aquisi$o"

(1 ) os crditos ser$o considerados de con*or idade co o presu 4vel valor de realiza$o, n$o se levando e conta os prescritos ou de di*4cil liqOida$o, salvo se 0ouver, quanto aos 3lti os, previs$o equivalente. 2ar,gra*o 3nico. <ntre os valores do ativo pode a ortiza$o: *igurar, desde que se preceda, anual ente, / sua

( ) as despesas de instala$o da sociedade, at o li ite correspondente a dez por cento do capital social" (( ) os 6uros pagos aos acionistas da sociedade an=ni a, no per4odo antecedente ao in4cio das opera#es sociais, / ta'a n$o superior a doze por cento ao ano, *i'ada no estatuto" ((( ) a quantia e*etiva ente paga a t4tulo de avia ento de estabeleci ento adquirido pelo e pres,rio ou sociedade. Art. 1.199. > balano patri onial dever, e'pri ir, co *idelidade e clareza, a situa$o real da e presa e, atendidas as peculiaridades desta, be co o as disposi#es das leis especiais, indicar,, distinta ente, o ativo e o passivo. 2ar,gra*o 3nico. Lei especial dispor, sobre as in*or a#es que aco pan0ar$o o balano patri onial, e caso de sociedades coligadas. Art. 1.19:. > balano de resultado econ= ico, ou de onstra$o da conta de lucros e perdas, aco pan0ar, o balano patri onial e dele constar$o crdito e dbito, na *or a da lei especial. Art. 1.1:;. Eessalvados os casos previstos e lei, nen0u a autoridade, 6uiz ou tribunal, sob qualquer prete'to, poder, *azer ou ordenar dilig+ncia para veri*icar se o e pres,rio ou a sociedade e pres,ria observa , ou n$o, e seus livros e *ic0as, as *or alidades prescritas e lei. Art. 1.1:1. > 6uiz s- poder, autorizar a e'ibi$o integral dos livros e papis de escritura$o quando necess,ria para resolver quest#es relativas a sucess$o, co un0$o ou sociedade, ad inistra$o ou gest$o / conta de outre , ou e caso de *al+ncia. C 1o > 6uiz ou tribunal que con0ecer de edida cautelar ou de a$o pode, a requeri ento ou de o*4cio, ordenar que os livros de qualquer das partes, ou de a bas, se6a e'a inados na presena do e pres,rio ou da sociedade e pres,ria a que pertencere , ou de pessoas por estes no eadas, para deles se e'trair o que interessar / quest$o. C !o Ac0ando)se os livros e outra 6urisdi$o, nela se *ar, o e'a e, perante o respectivo 6uiz.

Art. 1.1:!. Eecusada a apresenta$o dos livros, nos casos do artigo antecedente, ser$o apreendidos 6udicial ente e, no do seu C 1o, ter)se), co o verdadeiro o alegado pela parte contr,ria para se provar pelos livros. 2ar,gra*o 3nico. A con*iss$o resultante da recusa pode ser elidida por prova docu ental e contr,rio. Art. 1.1:%. As restri#es estabelecidas neste Cap4tulo ao e'a e da escritura$o, e parte ou por inteiro, n$o se aplica /s autoridades *azend,rias, no e'erc4cio da *iscaliza$o do paga ento de i postos, nos ter os estritos das respectivas leis especiais. Art. 1.1:.. > e pres,rio e a sociedade e pres,ria s$o obrigados a conservar e boa guarda toda a escritura$o, correspond+ncia e ais papis concernentes / sua atividade, enquanto n$o ocorrer prescri$o ou decad+ncia no tocante aos atos neles consignados. Art. 1.1:5. As disposi#es deste Cap4tulo aplica )se /s sucursais, *iliais ou ag+ncias, no Nrasil, do e pres,rio ou sociedade co sede e pa4s estrangeiro. LIVRO III Do Di'.i"o d#! Coi!#! )>)$LO I D# 0o!!. CA2>)$LO I D# 2o!!. . !,# C #!!iBiA#?@o Art. 1.1:7. Considera)se possuidor todo aquele que te dos poderes inerentes / propriedade. de *ato o e'erc4cio, pleno ou n$o, de algu

Art. 1.1:8. A posse direta, de pessoa que te a coisa e seu poder, te poraria ente, e virtude de direito pessoal, ou real, n$o anula a indireta, de que aquela *oi 0avida, podendo o possuidor direto de*ender a sua posse contra o indireto. Art. 1.1:9. Considera)se detentor aquele que, ac0ando)se e rela$o de depend+ncia para co outro, conserva a posse e no e deste e e cu pri ento de ordens ou instru#es suas. 2ar,gra*o 3nico. Aquele que co eou a co portar)se do odo co o prescreve este artigo, e rela$o ao be e / outra pessoa, presu e)se detentor, at que prove o contr,rio. Art. 1.1::. &e duas ou ais pessoas possu4re coisa indivisa, poder, cada u a e'ercer sobre ela atos possess-rios, contanto que n$o e'clua os dos outros co possuidores. Art. 1.!;;. ? 6usta a posse que n$o *or violenta, clandestina ou prec,ria. Art. 1.!;1. ? de boa)* a posse, se o possuidor ignora o v4cio, ou o obst,culo que i pede a aquisi$o da coisa. 2ar,gra*o 3nico. > possuidor co 6usto t4tulo te por si a presun$o de boa)*, salvo prova e contr,rio, ou quando a lei e'pressa ente n$o ad ite esta presun$o. Art. 1.!;!. A posse de boa)* s- perde este car,ter no caso e desde o o ento e que as circunstBncias *aa presu ir que o possuidor n$o ignora que possui indevida ente. Art. 1.!;%. &alvo prova e adquirida. contr,rio, entende)se anter a posse o es o car,ter co que *oi

CA2>)$LO II D# AK,i!i?@o d# 2o!!. Art. 1.!;.. Adquire)se a posse desde o o ento e que se torna poss4vel o e'erc4cio, e pr-prio, de qualquer dos poderes inerentes / propriedade. Art. 1.!;5. A posse pode ser adquirida: ( ) pela pr-pria pessoa que a pretende ou por seu representante" (( ) por terceiro se andato, dependendo de rati*ica$o. os es os no e

Art. 1.!;7. A posse trans ite)se aos 0erdeiros ou legat,rios do possuidor co caracteres.

Art. 1.!;8. > sucessor universal continua de direito a posse do seu antecessor" e ao sucessor singular *acultado unir sua posse / do antecessor, para os e*eitos legais. Art. 1.!;9. N$o induze posse os atos de era per iss$o ou tolerBncia assi co o n$o autoriza sua aquisi$o os atos violentos, ou clandestinos, sen$o depois de cessar a viol+ncia ou a clandestinidade. Art. 1.!;:. A posse do i -vel *az presu ir, at prova contr,ria, a das coisas estivere . CA2>)$LO III Do! EB.i"o! d# 2o!!. Art. 1.!1;. > possuidor te direito a ser antido na posse e caso de turba$o, restitu4do no de esbul0o, e segurado de viol+ncia i inente, se tiver 6usto receio de ser olestado. C 1o > possuidor turbado, ou esbul0ado, poder, anter)se ou restituir)se por sua pr-pria *ora, contanto que o *aa logo" os atos de de*esa, ou de des*oro, n$o pode ir al do indispens,vel / anuten$o, ou restitui$o da posse. C !o N$o obsta / anuten$o ou reintegra$o na posse a alega$o de propriedade, ou de outro direito sobre a coisa. Art. 1.!11. Muando ais de u a pessoa se disser possuidora, anter)se), provisoria ente a que tiver a coisa, se n$o estiver ani*esto que a obteve de algu a das outras por odo vicioso. Art. 1.!1!. > possuidor pode intentar a a$o de esbul0o, ou a de indeniza$o, contra o terceiro, que recebeu a coisa esbul0ada sabendo que o era. -veis que nele a

Art. 1.!1%. > disposto nos artigos antecedentes n$o se aplica /s servid#es n$o aparentes, salvo quando os respectivos t4tulos proviere do possuidor do prdio serviente, ou daqueles de que este o 0ouve. Art. 1.!1.. > possuidor de boa)* te direito, enquanto ela durar, aos *rutos percebidos.

2ar,gra*o 3nico. >s *rutos pendentes ao te po e que cessar a boa)* deve ser restitu4dos, depois de deduzidas as despesas da produ$o e custeio" deve ser ta b restitu4dos os *rutos col0idos co antecipa$o. Art. 1.!15. >s *rutos naturais e industriais reputa )se col0idos e percebidos, logo que s$o separados" os civis reputa )se percebidos dia por dia. Art. 1.!17. > possuidor de ,)* responde por todos os *rutos col0idos e percebidos, be co o pelos que, por culpa sua, dei'ou de perceber, desde o o ento e que se constituiu de ,)*" te direito /s despesas da produ$o e custeio. Art. 1.!18. > possuidor de boa)* n$o responde pela perda ou deteriora$o da coisa, a que n$o der causa. Art. 1.!19. > possuidor de ,)* responde pela perda, ou deteriora$o da coisa, ainda que acidentais, salvo se provar que de igual odo se teria dado, estando ela na posse do reivindicante. Art. 1.!1:. > possuidor de boa)* te direito / indeniza$o das ben*eitorias necess,rias e 3teis, be co o, quanto /s voluptu,rias, se n$o l0e *ore pagas, a levant,)las, quando o puder se detri ento da coisa, e poder, e'ercer o direito de reten$o pelo valor das ben*eitorias necess,rias e 3teis. Art. 1.!!;. Ao possuidor de ,)* ser$o ressarcidas so ente as ben*eitorias necess,rias" n$o l0e assiste o direito de reten$o pela i portBncia destas, ne o de levantar as voluptu,rias. Art. 1.!!1. As ben*eitorias co pensa )se co da evic$o ainda e'istire . os danos, e s- obriga ao ressarci ento se ao te po

Art. 1.!!!. > reivindicante, obrigado a indenizar as ben*eitorias ao possuidor de ,)*, te o direito de optar entre o seu valor atual e o seu custo" ao possuidor de boa)* indenizar, pelo valor atual. CA2>)$LO IV D# 2.'d# d# 2o!!. Art. 1.!!%. 2erde)se a posse quando cessa, e bora contra a vontade do possuidor, o poder sobre o be , ao qual se re*ere o art. 1.1:7. Art. 1.!!.. &- se considera perdida a posse para que n$o presenciou o esbul0o, quando, tendo not4cia dele, se abst de retornar a coisa, ou, tentando recuper,)la, violenta ente repelido. )>)$LO II Do! Di'.i"o! R.#i! CA2>)$LO FNICO Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. 1.!!5. &$o direitos reais: ( ) a propriedade" (( ) a super*4cie" ((( ) as servid#es" (1 ) o usu*ruto" 1 ) o uso" 1( ) a 0abita$o" 1(( ) o direito do pro itente co prador do i -vel" 1((( ) o pen0or" (Q ) a 0ipoteca" Q ) a anticrese.

Q( ) a concess$o de uso especial para *ins de Q(( ) a concess$o de direito real de uso.S GNEJ Art. 1.!!7. >s direitos reais sobre coisas vivos, s- se adquire co a tradi$o.

oradia"

GEeda$o da L<( NH 11..91 K %1.;5.!;;8J

GEeda$o da L<( NH 11..91 K %1.;5.!;;8J

-veis, quando constitu4dos, ou trans itidos por atos entre

Art. 1.!!8. >s direitos reais sobre i -veis constitu4dos, ou trans itidos por atos entre vivos, s- se adquire co o registro no Cart-rio de Eegistro de ( -veis dos re*eridos t4tulos Garts. 1.!.5 a 1.!.8J, salvo os casos e'pressos neste C-digo. )>)$LO III D# 2'o0'i.d#d. CA2>)$LO I D# 2'o0'i.d#d. .- G.'# =.?@o I Di!0o!i?J.! 2'. i-i%#'.! Art. 1.!!9. > propriet,rio te a *aculdade de usar, gozar e dispor da coisa, e o direito de reav+)la do poder de que quer que in6usta ente a possua ou deten0a. C 1o > direito de propriedade deve ser e'ercido e consonBncia co as suas *inalidades econ= icas e sociais e de odo que se6a preservados, de con*or idade co o estabelecido e lei especial, a *lora, a *auna, as belezas naturais, o equil4brio ecol-gico e o patri =nio 0ist-rico e art4stico, be co o evitada a polui$o do ar e das ,guas. C !o &$o de*esos os atos que n$o traze ao propriet,rio qualquer co odidade, ou utilidade, e se6a ani ados pela inten$o de pre6udicar outre . C %o > propriet,rio pode ser privado da coisa, nos casos de desapropria$o, por necessidade ou utilidade p3blica ou interesse social, be co o no de requisi$o, e caso de perigo p3blico i inente. C .o > propriet,rio ta b pode ser privado da coisa se o i -vel reivindicado consistir e e'tensa ,rea, na posse ininterrupta e de boa)*, por ais de cinco anos, de consider,vel n3 ero de pessoas, e estas nela 0ouvere realizado, e con6unto ou separada ente, obras e servios considerados pelo 6uiz de interesse social e econ= ico relevante. C 5o No caso do par,gra*o antecedente, o 6uiz *i'ar, a 6usta indeniza$o devida ao propriet,rio" pago o preo, valer, a sentena co o t4tulo para o registro do i -vel e no e dos possuidores. Art. 1.!!:. A propriedade do solo abrange a do espao areo e subsolo correspondentes, e altura e pro*undidade 3teis ao seu e'erc4cio, n$o podendo o propriet,rio opor)se a atividades que se6a realizadas, por terceiros, a u a altura ou pro*undidade tais, que n$o ten0a ele interesse leg4ti o e i pedi)las. Art. 1.!%;. A propriedade do solo n$o abrange as 6azidas, inas e de ais recursos inerais, os potenciais de energia 0idr,ulica, os onu entos arqueol-gicos e outros bens re*eridos por leis especiais. 2ar,gra*o 3nico. > propriet,rio do solo te o direito de e'plorar os recursos inerais de e prego i ediato na constru$o civil, desde que n$o sub etidos a trans*or a$o industrial, obedecido o disposto e lei especial. Art. 1.!%1. A propriedade presu e)se plena e e'clusiva, at prova e contr,rio.

Art. 1.!%!. >s *rutos e ais produtos da coisa pertence , ainda quando separados, ao seu propriet,rio, salvo se, por preceito 6ur4dico especial, coubere a outre . =.?@o II D# D.!AoM.'"# Art. 1.!%%. Mue quer que ac0e coisa al0eia perdida 0, de restitu4)la ao dono ou leg4ti o possuidor.

2ar,gra*o 3nico. N$o o con0ecendo, o descobridor *ar, por encontr,)lo, e, se n$o o encontrar, entregar, a coisa ac0ada / autoridade co petente. Art. 1.!%.. Aquele que restituir a coisa ac0ada, nos ter os do artigo antecedente, ter, direito a u a reco pensa n$o in*erior a cinco por cento do seu valor, e / indeniza$o pelas despesas que 0ouver *eito co a conserva$o e transporte da coisa, se o dono n$o pre*erir abandon,)la.

2ar,gra*o 3nico. Na deter ina$o do ontante da reco pensa, considerar)se), o es*oro desenvolvido pelo descobridor para encontrar o dono, ou o leg4ti o possuidor, as possibilidades que teria este de encontrar a coisa e a situa$o econ= ica de a bos. Art. 1.!%5. > descobridor responde pelos pre6u4zos causados ao propriet,rio ou possuidor leg4ti o, quando tiver procedido co dolo. Art. 1.!%7. A autoridade co petente dar, con0eci ento da descoberta atravs da i prensa e outros eios de in*or a$o, so ente e'pedindo editais se o seu valor os co portar. Art. 1.!%8. @ecorridos sessenta dias da divulga$o da not4cia pela i prensa, ou do edital, n$o se apresentando que co prove a propriedade sobre a coisa, ser, esta vendida e 0asta p3blica e, deduzidas do preo as despesas, ais a reco pensa do descobridor, pertencer, o re anescente ao Aunic4pio e cu6a circunscri$o se deparou o ob6eto perdido. 2ar,gra*o 3nico. &endo de di inuto valor, poder, o Aunic4pio abandonar a coisa e ac0ou. CA2>)$LO II D# AK,i!i?@o d# 2'o0'i.d#d. I-v. =.?@o I D# $!,A#0i@o Art. 1.!%9. Aquele que, por quinze anos, se interrup$o, ne oposi$o, possuir co o seu u i -vel, adquire)l0e a propriedade, independente ente de t4tulo e boa)*" podendo requerer ao 6uiz que assi o declare por sentena, a qual servir, de t4tulo para o registro no Cart-rio de Eegistro de ( -veis. 2ar,gra*o 3nico. > prazo estabelecido neste artigo reduzir)se), a dez anos se o possuidor 0ouver estabelecido no i -vel a sua oradia 0abitual, ou nele realizado obras ou servios de car,ter produtivo. Art. 1.!%:. Aquele que, n$o sendo propriet,rio de i -vel rural ou urbano, possua co o sua, por cinco anos ininterruptos, se oposi$o, ,rea de terra e zona rural n$o superior a cinqOenta 0ectares, tornando)a produtiva por seu trabal0o ou de sua *a 4lia, tendo nela sua oradia, adquirir)l0e), a propriedade. Art. 1.!.;. Aquele que possuir, co o sua, ,rea urbana de at duzentos e cinqOenta etros quadrados, por cinco anos ininterrupta ente e se oposi$o, utilizando)a para sua oradia ou de sua *a 4lia, adquirir)l0e), o do 4nio, desde que n$o se6a propriet,rio de outro i -vel urbano ou rural. C 1o > t4tulo de do 4nio e a concess$o de uso ser$o con*eridos ao 0o e independente ente do estado civil. C !o > direito previsto no par,gra*o antecedente n$o ser, recon0ecido ao u a vez. Art. 1.!.1. 2oder, o possuidor requerer ao 6uiz se6a declarada adquirida, propriedade i -vel. ou / ul0er, ou a a bos, ais de *avor de que a

es o possuidor

ediante usucapi$o, a

2ar,gra*o 3nico. A declara$o obtida na *or a deste artigo constituir, t4tulo 0,bil para o registro no Cart-rio de Eegistro de ( -veis. Art. 1.!.!. Adquire ta b a propriedade do i -vel aquele que, cont4nua e incontestada ente, co 6usto t4tulo e boa)*, o possuir por dez anos. 2ar,gra*o 3nico. &er, de cinco anos o prazo previsto neste artigo se o i -vel 0ouver sido adquirido, onerosa ente, co base no registro constante do respectivo cart-rio, cancelada posterior ente, desde que os possuidores nele tivere estabelecido a sua oradia, ou realizado investi entos de interesse social e econ= ico. Art. 1.!.%. > possuidor pode, para o *i de contar o te po e'igido pelos artigos antecedentes, acrescentar / sua posse a dos seus antecessores Gart. 1.!;8J, contanto que todas se6a cont4nuas, pac4*icas e, nos casos do art. 1.!.!, co 6usto t4tulo e de boa)*. Art. 1.!... <stende)se ao possuidor o disposto quanto ao devedor acerca das causas que obsta , suspende ou interro pe a prescri$o, as quais ta b se aplica / usucapi$o. =.?@o II D# AK,i!i?@o 0. o R.gi!"'o do )G", o

Art. 1.!.5. Trans*ere)se entre vivos a propriedade de ( -veis.

ediante o registro do t4tulo translativo no Eegistro

C 1o <nquanto n$o se registrar o t4tulo translativo, o alienante continua a ser 0avido co o dono do i -vel. C !o <nquanto n$o se pro over, por eio de a$o pr-pria, a decreta$o de invalidade do registro, e o respectivo cancela ento, o adquirente continua a ser 0avido co o dono do i -vel. Art. 1.!.7. > registro e*icaz desde o este o prenotar no protocolo. o ento e que se apresentar o t4tulo ao o*icial do registro, e

Art. 1.!.8. &e o teor do registro n$o e'pri ir a verdade, poder, o interessado recla ar que se reti*ique ou anule. 2ar,gra*o 3nico. Cancelado o registro, poder, o propriet,rio reivindicar o i -vel, independente ente da boa)* ou do t4tulo do terceiro adquirente. =.?@o III D# AK,i!i?@o 0o' AA.!!@o Art. 1.!.9. A acess$o pode dar)se: ( ) por *or a$o de il0as" (( ) por aluvi$o" ((( ) por avuls$o" (1 ) por abandono de ,lveo" 1 ) por planta#es ou constru#es. =,M!.?@o I D#! I 4#! Art. 1.!.:. As il0as que se *or are e correntes co uns ou particulares pertence propriet,rios ribeirin0os *ronteiros, observadas as regras seguintes: aos

( ) as que se *or are no eio do rio considera )se acrsci os sobrevindos aos terrenos ribeirin0os *ronteiros de a bas as argens, na propor$o de suas testadas, at a lin0a que dividir o ,lveo e duas partes iguais" (( ) as que se *or are entre a re*erida lin0a e u a das terrenos ribeirin0os *ronteiros desse es o lado" argens considera )se acrsci os aos a pertencer aos

((( ) as que se *or are pelo desdobra ento de u novo brao do rio continua propriet,rios dos terrenos / custa dos quais se constitu4ra . =,M!.?@o II D# A ,vi@o

Art. 1.!5;. >s acrsci os *or ados, sucessiva e i perceptivel ente, por dep-sitos e aterros naturais ao longo das argens das correntes, ou pelo desvio das ,guas destas, pertence aos donos dos terrenos arginais, se indeniza$o. 2ar,gra*o 3nico. > terreno aluvial, que se *or ar e *rente de prdios de propriet,rios di*erentes, dividir)se), entre eles, na propor$o da testada de cada u sobre a antiga arge . =,M!.?@o III D# Av, !@o Art. 1.!51. Muando, por *ora natural violenta, u a por$o de terra se destacar de u prdio e se 6untar a outro, o dono deste adquirir, a propriedade do acrsci o, se indenizar o dono do pri eiro ou, se indeniza$o, se, e u ano, ningu 0ouver recla ado. 2ar,gra*o 3nico. Eecusando)se ao paga ento de indeniza$o, o dono do prdio a que se 6untou a por$o de terra dever, aquiescer a que se re ova a parte acrescida. =,M!.?@o IV Do O v.o AM#%do%#do

Art. 1.!5!. > ,lveo abandonado de corrente pertence aos propriet,rios ribeirin0os das duas argens, se que ten0a indeniza$o os donos dos terrenos por onde as ,guas abrire novo curso, entendendo)se que os prdios arginais se estende at o eio do ,lveo. =,M!.?@o V D#! Co%!"',?J.! . 2 #%"#?J.! Art. 1.!5%. Toda constru$o ou planta$o e'istente e e / sua custa, at que se prove o contr,rio. u terreno presu e)se *eita pelo propriet,rio

Art. 1.!5.. Aquele que se eia, planta ou edi*ica e terreno pr-prio co se entes, plantas ou ateriais al0eios, adquire a propriedade destes" as *ica obrigado a pagar)l0es o valor, al de responder por perdas e danos, se agiu de ,)*. Art. 1.!55. Aquele que se eia, planta ou edi*ica e terreno al0eio perde, e proveito do propriet,rio, as se entes, plantas e constru#es" se procedeu de boa)*, ter, direito a indeniza$o. 2ar,gra*o 3nico. &e a constru$o ou a planta$o e'ceder consideravel ente o valor do terreno, aquele que, de boa)*, plantou ou edi*icou, adquirir, a propriedade do solo, ediante paga ento da indeniza$o *i'ada 6udicial ente, se n$o 0ouver acordo. Art. 1.!57. &e de a bas as partes 0ouve ,)*, adquirir, o propriet,rio as se entes, plantas e constru#es, devendo ressarcir o valor das acess#es. 2ar,gra*o 3nico. 2resu e)se ,)* no propriet,rio, quando o trabal0o de constru$o, ou lavoura, se *ez e sua presena e se i pugna$o sua. Art. 1.!58. > disposto no artigo antecedente aplica)se ao caso de n$o pertencere plantas ou ateriais a que de boa)* os e pregou e solo al0eio. as se entes,

2ar,gra*o 3nico. > propriet,rio das se entes, plantas ou ateriais poder, cobrar do propriet,rio do solo a indeniza$o devida, quando n$o puder 0av+)la do plantador ou construtor. Art. 1.!59. &e a constru$o, *eita parcial ente e solo pr-prio, invade solo al0eio e propor$o n$o superior / vigsi a parte deste, adquire o construtor de boa)* a propriedade da parte do solo invadido, se o valor da constru$o e'ceder o dessa parte, e responde por indeniza$o que represente, ta b , o valor da ,rea perdida e a desvaloriza$o da ,rea re anescente. 2ar,gra*o 3nico. 2agando e dcuplo as perdas e danos previstos neste artigo, o construtor de ,) * adquire a propriedade da parte do solo que invadiu, se e propor$o / vigsi a parte deste e o valor da constru$o e'ceder consideravel ente o dessa parte e n$o se puder de olir a por$o invasora se grave pre6u4zo para a constru$o. Art. 1.!5:. &e o construtor estiver de boa)*, e a invas$o do solo al0eio e'ceder a vigsi a parte deste, adquire a propriedade da parte do solo invadido, e responde por perdas e danos que abran6a o valor que a invas$o acrescer / constru$o, ais o da ,rea perdida e o da desvaloriza$o da ,rea re anescente" se de ,)*, obrigado a de olir o que nele construiu, pagando as perdas e danos apurados, que ser$o devidos e dobro. CA2>)$LO III D# AK,i!i?@o d# 2'o0'i.d#d. 1v. =.?@o I D# $!,A#0i@o Art. 1.!7;. Aquele que possuir coisa -vel co o sua, cont4nua e incontestada ente durante tr+s anos, co 6usto t4tulo e boa)*, adquirir)l0e), a propriedade. Art. 1.!71. &e a posse da coisa -vel se prolongar por cinco anos, produzir, usucapi$o, independente ente de t4tulo ou boa)*. Art. 1.!7!. Aplica)se / usucapi$o das coisas -veis o disposto nos arts. 1.!.% e 1.!...

=.?@o II D# OA,0#?@o Art. 1.!7%. Mue se assen0orear de coisa se essa ocupa$o de*esa por lei. dono para logo l0e adquire a propriedade, n$o sendo

=.?@o III Do AA4#do do ).!o,'o

Art. 1.!7.. > dep-sito antigo de coisas preciosas, oculto e de cu6o dono n$o 0a6a e -ria, ser, dividido por igual entre o propriet,rio do prdio e o que ac0ar o tesouro casual ente. Art. 1.!75. > tesouro pertencer, por inteiro ao propriet,rio do prdio, se *or ac0ado por ele, ou e pesquisa que ordenou, ou por terceiro n$o autorizado. Art. 1.!77. Ac0ando)se e terreno a*orado, o tesouro ser, dividido por igual entre o descobridor e o en*iteuta, ou ser, deste por inteiro quando ele es o se6a o descobridor. =.?@o IV D# )'#di?@o Art. 1.!78. A propriedade das coisas n$o se trans*ere pelos neg-cios 6ur4dicos antes da tradi$o. 2ar,gra*o 3nico. &ubentende)se a tradi$o quando o trans itente continua a possuir pelo constituto possess-rio" quando cede ao adquirente o direito / restitui$o da coisa, que se encontra e poder de terceiro" ou quando o adquirente 6, est, na posse da coisa, por ocasi$o do neg-cio 6ur4dico. Art. 1.!79. Feita por que n$o se6a propriet,rio, a tradi$o n$o aliena a propriedade, e'ceto se a coisa, o*erecida ao p3blico, e leil$o ou estabeleci ento co ercial, *or trans*erida e circunstBncias tais que, ao adquirente de boa)*, co o a qualquer pessoa, o alienante se a*igurar dono. C 1o &e o adquirente estiver de boa)* e o alienante adquirir depois a propriedade, considera)se realizada a trans*er+ncia desde o o ento e que ocorreu a tradi$o. C !o N$o trans*ere a propriedade a tradi$o, quando tiver por t4tulo u =.?@o V D# E!0.AiBiA#?@o Art. 1.!7:. Aquele que, trabal0ando e atria)pri a e parte al0eia, obtiver espcie nova, desta ser, propriet,rio, se n$o se puder restituir / *or a anterior. Art. 1.!8;. &e toda a atria *or al0eia, e n$o se puder reduzir / *or a precedente, ser, do especi*icador de boa)* a espcie nova. C 1o &endo pratic,vel a redu$o, ou quando i pratic,vel, se a espcie nova se obteve de pertencer, ao dono da atria)pri a. ,)*, neg-cio 6ur4dico nulo.

C !o < qualquer caso, inclusive o da pintura e rela$o / tela, da escultura, escritura e outro qualquer trabal0o gr,*ico e rela$o / atria)pri a, a espcie nova ser, do especi*icador, se o seu valor e'ceder consideravel ente o da atria)pri a. Art. 1.!81. Aos pre6udicados, nas 0ip-teses dos arts. 1.!7: e 1.!8;, se ressarcir, o dano que so*rere , enos ao especi*icador de ,)*, no caso do C 1o do artigo antecedente, quando irredut4vel a especi*ica$o. =.?@o VI D# Co%B,!@o, d# Co-i!!@o . d# Ad5,%?@o Art. 1.!8!. As coisas pertencentes a diversos donos, con*undidas, isturadas ou ad6untadas se consenti ento deles, continua a pertencer)l0es, sendo poss4vel separ,)las se deteriora$o. o

C 1o N$o sendo poss4vel a separa$o das coisas, ou e'igindo disp+ndio e'cessivo, subsiste indiviso o todo, cabendo a cada u dos donos quin0$o proporcional ao valor da coisa co que entrou para a istura ou agregado. C !o &e u a das coisas puder considerar)se principal, o dono s+)lo), do todo, indenizando os outros. Art. 1.!8%. &e a con*us$o, co iss$o ou ad6un$o se operou de ,)*, / outra parte caber, escol0er entre adquirir a propriedade do todo, pagando o que n$o *or seu, abatida a indeniza$o que l0e *or devida, ou renunciar ao que l0e pertencer, caso e que ser, indenizado. Art. 1.!8.. &e da uni$o de atrias de natureza diversa se *or ar espcie nova, / con*us$o, co iss$o ou ad6un$o aplica )se as nor as dos arts. 1.!8! e 1.!8%. CA2>)$LO IV D# 2.'d# d# 2'o0'i.d#d. Art. 1.!85. Al ( ) por aliena$o" das causas consideradas neste C-digo, perde)se a propriedade:

(( ) pela ren3ncia" ((( ) por abandono" (1 ) por pereci ento da coisa" 1 ) por desapropria$o. 2ar,gra*o 3nico. Nos casos dos incisos ( e ((, os e*eitos da perda da propriedade i -vel ser$o subordinados ao registro do t4tulo trans issivo ou do ato renunciativo no Eegistro de ( -veis. Art. 1.!87. > i -vel urbano que o propriet,rio abandonar, co a inten$o de n$o ais o conservar e seu patri =nio, e que se n$o encontrar na posse de outre , poder, ser arrecadado, co o be vago, e passar, tr+s anos depois, / propriedade do Aunic4pio ou / do @istrito Federal, se se ac0ar nas respectivas circunscri#es. C 1o > i -vel situado na zona rural, abandonado nas es as circunstBncias, poder, ser arrecadado, co o be vago, e passar, tr+s anos depois, / propriedade da Dni$o, onde quer que ele se localize. C !o 2resu ir)se), de odo absoluto a inten$o a que se re*ere este artigo, quando, cessados os atos de posse, dei'ar o propriet,rio de satis*azer os =nus *iscais. CA2>)$LO V Do! Di'.i"o! d. ViLi%4#%?# =.?@o I Do $!o A%o'-# d# 2'o0'i.d#d. Art. 1.!88. > propriet,rio ou o possuidor de u prdio te o direito de *azer cessar as inter*er+ncias pre6udiciais / segurana, ao sossego e / sa3de dos que o 0abita , provocadas pela utiliza$o de propriedade vizin0a. 2ar,gra*o 3nico. 2ro4be )se as inter*er+ncias considerando)se a natureza da utiliza$o, a localiza$o do prdio, atendidas as nor as que distribue as edi*ica#es e zonas, e os li ites ordin,rios de tolerBncia dos oradores da vizin0ana. Art. 1.!89. > direito a que se re*ere o artigo antecedente n$o prevalece quando as inter*er+ncias *ore 6usti*icadas por interesse p3blico, caso e que o propriet,rio ou o possuidor, causador delas, pagar, ao vizin0o indeniza$o cabal. Art. 1.!8:. Ainda que por decis$o 6udicial deva ser toleradas as inter*er+ncias, poder, o vizin0o e'igir a sua redu$o, ou eli ina$o, quando estas se tornare poss4veis. Art. 1.!9;. > propriet,rio ou o possuidor te direito a e'igir do dono do prdio vizin0o a de oli$o, ou a repara$o deste, quando a eace ru4na, be co o que l0e preste cau$o pelo dano i inente. Art. 1.!91. > propriet,rio ou o possuidor de u prdio, e que algu ten0a direito de *azer obras, pode, no caso de dano i inente, e'igir do autor delas as necess,rias garantias contra o pre6u4zo eventual. =.?@o II D#! O'vo'.! Li-G"'oB.! Art. 1.!9!. A ,rvore, cu6o tronco estiver na lin0a divis-ria, presu e)se pertencer e donos dos prdios con*inantes. co u aos

Art. 1.!9%. As ra4zes e os ra os de ,rvore, que ultrapassare a estre a do prdio, poder$o ser cortados, at o plano vertical divis-rio, pelo propriet,rio do terreno invadido. Art. 1.!9.. >s *rutos ca4dos de ,rvore do terreno vizin0o pertence este *or de propriedade particular. =.?@o III D# 2#!!#g.- Eo'?#d# Art. 1.!95. > dono do prdio que n$o tiver acesso a via p3blica, nascente ou porto, pode, ediante paga ento de indeniza$o cabal, constranger o vizin0o a l0e dar passage , cu6o ru o ser, 6udicial ente *i'ado, se necess,rio. C 1o &o*rer, o constrangi ento o vizin0o cu6o i -vel passage . ais natural e *acil ente se prestar / ao dono do solo onde ca4ra , se

C !o &e ocorrer aliena$o parcial do prdio, de odo que u a das partes perca o acesso a via p3blica, nascente ou porto, o propriet,rio da outra deve tolerar a passage . C %o Aplica)se o disposto no par,gra*o antecedente ainda quando, antes da aliena$o, e'istia passage atravs de i -vel vizin0o, n$o estando o propriet,rio deste constrangido, depois, a dar u a outra. =.?@o IV D# 2#!!#g.- d. C#Mo! . ),M, #?J.! Art. 1.!97. Aediante recebi ento de indeniza$o que atenda, ta b , / desvaloriza$o da ,rea re anescente, o propriet,rio obrigado a tolerar a passage , atravs de seu i -vel, de cabos, tubula#es e outros condutos subterrBneos de servios de utilidade p3blica, e proveito de propriet,rios vizin0os, quando de outro odo *or i poss4vel ou e'cessiva ente onerosa. 2ar,gra*o 3nico. > propriet,rio pre6udicado pode e'igir que a instala$o se6a *eita de odo enos gravoso ao prdio onerado, be co o, depois, se6a re ovida, / sua custa, para outro local do i -vel. Art. 1.!98. &e as instala#es o*erecere grave risco, ser, *acultado ao propriet,rio do prdio onerado e'igir a realiza$o de obras de segurana. =.?@o V D#! Og,#! Art. 1.!99. > dono ou o possuidor do prdio in*erior obrigado a receber as ,guas que corre natural ente do superior, n$o podendo realizar obras que e barace o seu *lu'o" por a condi$o natural e anterior do prdio in*erior n$o pode ser agravada por obras *eitas pelo dono ou possuidor do prdio superior. Art. 1.!9:. Muando as ,guas, arti*icial ente levadas ao prdio superior, ou a4 col0idas, correre dele para o in*erior, poder, o dono deste recla ar que se desvie , ou se l0e indenize o pre6u4zo que so*rer. 2ar,gra*o 3nico. @a indeniza$o ser, deduzido o valor do bene*4cio obtido. Art. 1.!:;. > propriet,rio de nascente, ou do solo onde cae ,guas pluviais, satis*eitas as necessidades de seu consu o, n$o pode i pedir, ou desviar o curso natural das ,guas re anescentes pelos prdios in*eriores. Art. 1.!:1. > possuidor do i -vel superior n$o poder, poluir as ,guas indispens,veis /s pri eiras necessidades da vida dos possuidores dos i -veis in*eriores" as de ais, que poluir, dever, recuperar, ressarcindo os danos que estes so*rere , se n$o *or poss4vel a recupera$o ou o desvio do curso arti*icial das ,guas. Art. 1.!:!. > propriet,rio te direito de construir barragens, audes, ou outras obras para represa ento de ,gua e seu prdio" se as ,guas represadas invadire prdio al0eio, ser, o seu propriet,rio indenizado pelo dano so*rido, deduzido o valor do bene*4cio obtido. Art. 1.!:%. ? per itido a que quer que se6a, ediante prvia indeniza$o aos propriet,rios pre6udicados, construir canais, atravs de prdios al0eios, para receber as ,guas a que ten0a direito, indispens,veis /s pri eiras necessidades da vida, e, desde que n$o cause pre6u4zo consider,vel / agricultura e / ind3stria, be co o para o escoa ento de ,guas supr*luas ou acu uladas, ou a drenage de terrenos. C 1o Ao propriet,rio pre6udicado, e tal caso, ta b assiste direito a ressarci ento pelos danos que de *uturo l0e adven0a da in*iltra$o ou irrup$o das ,guas, be co o da deteriora$o das obras destinadas a canaliz,)las. C !o > propriet,rio pre6udicado poder, e'igir que se6a subterrBnea a canaliza$o que atravessa ,reas edi*icadas, p,tios, 0ortas, 6ardins ou quintais. C %o > aqueduto ser, constru4do de aneira que cause o enor pre6u4zo aos propriet,rios dos i -veis vizin0os, e a e'pensas do seu dono, a que incu be ta b as despesas de conserva$o. Art. 1.!:.. Aplica)se ao direito de aqueduto o disposto nos arts. 1.!97 e 1.!98. Art. 1.!:5. > aqueduto n$o i pedir, que os propriet,rios cerque os i -veis e construa sobre ele, se pre6u4zo para a sua segurana e conserva$o" os propriet,rios dos i -veis poder$o usar das ,guas do aqueduto para as pri eiras necessidades da vida.

Art. 1.!:7. Pavendo no aqueduto ,guas supr*luas, outros poder$o canaliz,)las, para os *ins previstos no art. 1.!:%, ediante paga ento de indeniza$o aos propriet,rios pre6udicados e ao dono do aqueduto, de i portBncia equivalente /s despesas que ent$o seria necess,rias para a condu$o das ,guas at o ponto de deriva$o. 2ar,gra*o 3nico. T+ pre*er+ncia os propriet,rios dos i -veis atravessados pelo aqueduto. =.?@o VI Do! Li-i".! .%"'. 2'Xdio! . do Di'.i"o d. )#0#g.Art. 1.!:8. > propriet,rio te direito a cercar, urar, valar ou tapar de qualquer odo o seu prdio, urbano ou rural, e pode constranger o seu con*inante a proceder co ele / de arca$o entre os dois prdios, a aviventar ru os apagados e a renovar arcos destru4dos ou arruinados, repartindo)se proporcional ente entre os interessados as respectivas despesas. C 1o >s intervalos, uros, cercas e os tapu es divis-rios, tais co o sebes vivas, cercas de ara e ou de adeira, valas ou banquetas, presu e )se, at prova e contr,rio, pertencer a a bos os propriet,rios con*inantes, sendo estes obrigados, de con*or idade co os costu es da localidade, a concorrer, e partes iguais, para as despesas de sua constru$o e conserva$o. C !o As sebes vivas, as ,rvores, ou plantas quaisquer, que serve cortadas, ou arrancadas, de co u acordo entre propriet,rios. de arco divis-rio, s- pode ser

C %o A constru$o de tapu es especiais para i pedir a passage de ani ais de pequeno porte, ou para outro *i , pode ser e'igida de que provocou a necessidade deles, pelo propriet,rio, que n$o est, obrigado a concorrer para as despesas. Art. 1.!:9. &endo con*usos, os li ites, e *alta de outro eio, se deter inar$o de con*or idade co a posse 6usta" e, n$o se ac0ando ela provada, o terreno contestado se dividir, por partes iguais entre os prdios, ou, n$o sendo poss4vel a divis$o c= oda, se ad6udicar, a u deles, ediante indeniza$o ao outro. =.?@o VII Do Di'.i"o d. Co%!"',i' Art. 1.!::. > propriet,rio pode levantar e seu terreno as constru#es que l0e aprouver, salvo o direito dos vizin0os e os regula entos ad inistrativos. Art. 1.%;;. > propriet,rio construir, de sobre o prdio vizin0o. aneira que o seu prdio n$o despe6e ,guas, direta ente, enos de etro e eio do

Art. 1.%;1. ? de*eso abrir 6anelas, ou *azer eirado, terrao ou varanda, a terreno vizin0o. C 1o As 6anelas cu6a vis$o n$o incida sobre a lin0a divis-ria, be poder$o ser abertas a enos de setenta e cinco cent4 etros.

co o as perpendiculares, n$o

C !o As disposi#es deste artigo n$o abrange as aberturas para luz ou ventila$o, n$o aiores de dez cent4 etros de largura sobre vinte de co pri ento e constru4das a ais de dois etros de altura de cada piso. Art. 1.%;!. > propriet,rio pode, no lapso de ano e dia ap-s a conclus$o da obra, e'igir que se des*aa 6anela, sacada, terrao ou goteira sobre o seu prdio" escoado o prazo, n$o poder,, por sua vez, edi*icar se atender ao disposto no artigo antecedente, ne i pedir, ou di*icultar, o escoa ento das ,guas da goteira, co pre6u4zo para o prdio vizin0o. 2ar,gra*o 3nico. < se tratando de v$os, ou aberturas para luz, se6a qual *or a quantidade, altura e disposi$o, o vizin0o poder,, a todo te po, levantar a sua edi*ica$o, ou contra uro, ainda que l0es vede a claridade. Art. 1.%;%. Na zona rural, n$o ser, per itido levantar edi*ica#es a vizin0o. enos de tr+s etros do terreno

Art. 1.%;.. Nas cidades, vilas e povoados cu6a edi*ica$o estiver adstrita a alin0a ento, o dono de u terreno pode nele edi*icar, adeirando na parede divis-ria do prdio cont4guo, se ela suportar a nova constru$o" as ter, de e bolsar ao vizin0o etade do valor da parede e do c0$o correspondentes. Art. 1.%;5. > con*inante, que pri eiro construir, pode assentar a parede divis-ria at eia espessura no terreno cont4guo, se perder por isso o direito a 0aver eio valor dela se o vizin0o a trave6ar, caso e que o pri eiro *i'ar, a largura e a pro*undidade do alicerce.

2ar,gra*o 3nico. &e a parede divis-ria pertencer a u dos vizin0os, e n$o tiver capacidade para ser trave6ada pelo outro, n$o poder, este *azer)l0e alicerce ao p se prestar cau$o /quele, pelo risco a que e'p#e a constru$o anterior. Art. 1.%;7. > cond= ino da parede) eia pode utiliz,)la at ao eio da espessura, n$o pondo e risco a segurana ou a separa$o dos dois prdios, e avisando previa ente o outro cond= ino das obras que ali tenciona *azer" n$o pode se consenti ento do outro, *azer, na parede) eia, ar ,rios, ou obras se el0antes, correspondendo a outras, da es a natureza, 6, *eitas do lado oposto. Art. 1.%;8. Mualquer dos con*inantes pode altear a parede divis-ria, se necess,rio reconstruindo)a, para suportar o altea ento" arcar, co todas as despesas, inclusive de conserva$o, ou co etade, se o vizin0o adquirir ea$o ta b na parte au entada. Art. 1.%;9. N$o l4cito encostar / parede divis-ria c0a ins, *og#es, *ornos ou quaisquer aparel0os ou dep-sitos suscet4veis de produzir in*iltra#es ou inter*er+ncias pre6udiciais ao vizin0o. 2ar,gra*o 3nico. A disposi$o anterior n$o abrange as c0a ins ordin,rias e os *og#es de cozin0a. Art. 1.%;:. &$o proibidas constru#es capazes de poluir, ou inutilizar, para uso ordin,rio, a ,gua do poo, ou nascente al0eia, a elas pree'istentes. Art. 1.%1;. N$o per itido *azer escava#es ou quaisquer obras que tire outre a ,gua indispens,vel /s suas necessidades nor ais. ao poo ou / nascente de

Art. 1.%11. N$o per itida a e'ecu$o de qualquer obra ou servio suscet4vel de provocar des orona ento ou desloca$o de terra, ou que co pro eta a segurana do prdio vizin0o, sen$o ap-s 0avere sido *eitas as obras acautelat-rias. 2ar,gra*o 3nico. > propriet,rio do prdio vizin0o te direito a ressarci ento pelos pre6u4zos que so*rer, n$o obstante 0avere sido realizadas as obras acautelat-rias. Art. 1.%1!. Todo aquele que violar as proibi#es estabelecidas nesta &e$o obrigado a de olir as constru#es *eitas, respondendo por perdas e danos. Art. 1.%1%. > propriet,rio ou ocupante do i -vel obrigado a tolerar que o vizin0o entre no prdio, ediante prvio aviso, para: ( ) dele te poraria ente usar, quando indispens,vel / repara$o, constru$o, reconstru$o ou li peza de sua casa ou do uro divis-rio" (( ) apoderar)se de coisas suas, inclusive ani ais que a4 se encontre casual ente.

C 1o > disposto neste artigo aplica)se aos casos de li peza ou repara$o de esgotos, goteiras, aparel0os 0igi+nicos, poos e nascentes e ao aparo de cerca viva. C !o Na 0ip-tese do inciso ((, u a vez entregues as coisas buscadas pelo vizin0o, poder, ser i pedida a sua entrada no i -vel. C %o &e do e'erc4cio do direito assegurado neste artigo provier dano, ter, o pre6udicado direito a ressarci ento. CA2>)$LO VI Do Co%do-G%io G.'# =.?@o I Do Co%do-G%io Vo ,%":'io =,M!.?@o I Do! Di'.i"o! . D.v.'.! do! Co%dY-i%o! Art. 1.%1.. Cada cond= ino pode usar da coisa con*or e sua destina$o, sobre ela e'ercer todos os direitos co pat4veis co a indivis$o, reivindic,)la de terceiro, de*ender a sua posse e al0ear a respectiva parte ideal, ou grav,)la. 2ar,gra*o 3nico. Nen0u dos cond= inos pode alterar a destina$o da coisa co u , ne posse, uso ou gozo dela a estran0os, se o consenso dos outros. dar

Art. 1.%15. > cond= ino obrigado, na propor$o de sua parte, a concorrer para as despesas de conserva$o ou divis$o da coisa, e a suportar os =nus a que estiver su6eita. 2ar,gra*o 3nico. 2resu e )se iguais as partes ideais dos cond= inos.

Art. 1.%17. 2ode o cond= ino e'i ir)se do paga ento das despesas e d4vidas, renunciando / parte ideal. C 1o &e os de ais cond= inos assu e as despesas e as d4vidas, a ren3ncia l0es aproveita, adquirindo a parte ideal de que renunciou, na propor$o dos paga entos que *izere . C !o &e n$o 0, cond= ino que *aa os paga entos, a coisa co u ser, dividida.

Art. 1.%18. Muando a d4vida 0ouver sido contra4da por todos os cond= inos, se se discri inar a parte de cada u na obriga$o, ne se estipular solidariedade, entende)se que cada qual se obrigou proporcional ente ao seu quin0$o na coisa co u . Art. 1.%19. As d4vidas contra4das por u dos cond= inos e proveito da co un0$o, e durante ela, obriga o contratante" as ter, este a$o regressiva contra os de ais. Art. 1.%1:. Cada cond= ino responde aos outros pelos *rutos que percebeu da coisa e pelo dano que l0e causou. Art. 1.%!;. A todo te po ser, l4cito ao cond= ino e'igir a divis$o da coisa co u , respondendo o quin0$o de cada u pela sua parte nas despesas da divis$o. C 1o 2ode os cond= inos acordar que *ique indivisa a coisa co u anos, suscet4vel de prorroga$o ulterior. por prazo n$o aior de cinco

C !o N$o poder, e'ceder de cinco anos a indivis$o estabelecida pelo doador ou pelo testador. C %o A requeri ento de qualquer interessado e se graves raz#es o aconsel0are , pode o 6uiz deter inar a divis$o da coisa co u antes do prazo. Art. 1.%!1. Aplica )se / divis$o do condo 4nio, no que couber, as regras de partil0a de 0erana Garts. !.;1% a !.;!!J. Art. 1.%!!. Muando a coisa *or indivis4vel, e os consortes n$o quisere ad6udic,)la a u s-, indenizando os outros, ser, vendida e repartido o apurado, pre*erindo)se, na venda, e condi#es iguais de o*erta, o cond= ino ao estran0o, e entre os cond= inos aquele que tiver na coisa ben*eitorias ais valiosas, e, n$o as 0avendo, o de quin0$o aior. 2ar,gra*o 3nico. &e nen0u dos cond= inos te ben*eitorias na coisa co u e participa todos do condo 4nio e partes iguais, realizar)se), licita$o entre estran0os e, antes de ad6udicada a coisa /quele que o*ereceu aior lano, proceder)se), / licita$o entre os cond= inos, a *i de que a coisa se6a ad6udicada a que a*inal o*erecer el0or lano, pre*erindo, e condi#es iguais, o cond= ino ao estran0o. =,M!.?@o II D# Ad-i%i!"'#?@o do Co%do-G%io Art. 1.%!%. @eliberando a aioria sobre a ad inistra$o da coisa co u , escol0er, o ad inistrador, que poder, ser estran0o ao condo 4nio" resolvendo alug,)la, pre*erir)se),, e condi#es iguais, o cond= ino ao que n$o o . Art. 1.%!.. > cond= ino que ad inistrar se Art. 1.%!5. A oposi$o dos outros presu e)se representante co u .

aioria ser, calculada pelo valor dos quin0#es. aioria absoluta.

C 1o As delibera#es ser$o obrigat-rias, sendo to adas por C !o N$o sendo poss4vel alcanar cond= ino, ouvidos os outros.

aioria absoluta, decidir, o 6uiz, a requeri ento de qualquer

C %o Pavendo d3vida quanto ao valor do quin0$o, ser, este avaliado 6udicial ente. Art. 1.%!7. >s *rutos da coisa co u , n$o 0avendo e contr,rio estipula$o ou disposi$o de 3lti a vontade, ser$o partil0ados na propor$o dos quin0#es. =.?@o II Do Co%do-G%io N.A.!!:'io Art. 1.%!8. > condo 4nio por ea$o de paredes, cercas, neste C-digo Garts. 1.!:8 e 1.!:9" 1.%;. a 1.%;8J. uros e valas regula)se pelo disposto

Art. 1.%!9. > propriet,rio que tiver direito a estre ar u i -vel co paredes, cercas, uros, valas ou valados, t+)lo), igual ente a adquirir ea$o na parede, uro, valado ou cerca do vizin0o, e bolsando)l0e etade do que atual ente valer a obra e o terreno por ela ocupado Gart. 1.!:8J.

Art. 1.%!:. N$o convindo os dois no preo da obra, ser, este arbitrado por peritos, a e'pensas de a bos os con*inantes. Art. 1.%%;. Mualquer que se6a o valor da ea$o, enquanto aquele que pretender a divis$o n$o o pagar ou depositar, nen0u uso poder, *azer na parede, uro, vala, cerca ou qualquer outra obra divis-ria. CA2>)$LO VII Do Co%do-G%io Edi GAio =.?@o I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. 1.%%1. 2ode 0aver, e edi*ica#es, partes que s$o propriedade e'clusiva, e partes que s$o propriedade co u dos cond= inos. C 1o As partes suscet4veis de utiliza$o independente, tais co o aparta entos, escrit-rios, salas, lo6as, sobrelo6as ou abrigos para ve4culos, co as respectivas *ra#es ideais no solo e nas outras partes co uns, su6eita )se a propriedade e'clusiva, podendo ser alienadas e gravadas livre ente por seus propriet,rios. C !o > solo, a estrutura do prdio, o tel0ado, a rede geral de distribui$o de ,gua, esgoto, g,s e eletricidade, a cale*a$o e re*rigera$o centrais, e as de ais partes co uns, inclusive o acesso ao logradouro p3blico, s$o utilizados e co u pelos cond= inos, n$o podendo ser alienados separada ente, ou divididos. C %o A cada unidade i obili,ria caber,, co o parte insepar,vel, u a *ra$o ideal no solo e nas outras partes co uns, que ser, identi*icada e *or a deci al ou ordin,ria no instru ento de institui$o do condo 4nio. GEeda$o da L<( No 1;.:%1, @< ;! @< AV>&T> @< !;;.J (Reda#$o a%te"io") - E 3o - *"a#$o ideal %o solo e %as out"as pa"tes o)u%s 0 p"opo" io%al ao valo" da u%idade i)o,ili4"ia3 o 'ual se al ula e) "ela#$o ao o%ju%to da edi*i a#$o. C .o Nen0u a unidade i obili,ria pode ser privada do acesso ao logradouro p3blico. C 5o > terrao de cobertura parte co u , salvo disposi$o contr,ria da escritura de constitui$o do condo 4nio. Art. 1.%%!. (nstitui)se o condo 4nio edil4cio por ato entre vivos ou testa ento, registrado no Cart-rio de Eegistro de ( -veis, devendo constar daquele ato, al do disposto e lei especial: ( ) a discri ina$o e individualiza$o das unidades de propriedade e'clusiva, estre adas u a das outras e das partes co uns" (( ) a deter ina$o da *ra$o ideal atribu4da a cada unidade, relativa ente ao terreno e partes co uns" ((( ) o *i a que as unidades se destina .

Art. 1.%%%. A conven$o que constitui o condo 4nio edil4cio deve ser subscrita pelos titulares de, no 4ni o, dois teros das *ra#es ideais e torna)se, desde logo, obrigat-ria para os titulares de direito sobre as unidades, ou para quantos sobre elas ten0a posse ou deten$o. 2ar,gra*o 3nico. 2ara ser opon4vel contra terceiros, a conven$o do condo 4nio dever, ser registrada no Cart-rio de Eegistro de ( -veis. Art. 1.%%.. Al das cl,usulas re*eridas no art. 1.%%! e das que os interessados 0ouvere estipular, a conven$o deter inar,: por be

( ) a quota proporcional e o odo de paga ento das contribui#es dos cond= inos para atender /s despesas ordin,rias e e'traordin,rias do condo 4nio" (( ) sua *or a de ad inistra$o" ((( ) a co pet+ncia das asse blias, *or a de sua convoca$o e quoru delibera#es" (1 ) as san#es a que est$o su6eitos os cond= inos, ou possuidores" 1 ) o regi ento interno. e'igido para as

C 1o A conven$o poder, ser *eita por escritura p3blica ou por instru ento particular. C !o &$o equiparados aos propriet,rios, para os *ins deste artigo, salvo disposi$o e contr,rio, os pro itentes co pradores e os cession,rios de direitos relativos /s unidades aut=no as. Art. 1.%%5. &$o direitos do cond= ino: ( ) usar, *ruir e livre ente dispor das suas unidades" (( ) usar das partes co uns, con*or e a sua destina$o, e contanto que n$o e'clua a utiliza$o dos de ais co possuidores" ((( ) votar nas delibera#es da asse blia e delas participar, estando quite. Art. 1.%%7. &$o deveres do cond= ino: ( ) contribuir para as despesas do condo 4nio na propor$o das suas *ra#es ideais, salvo disposi$o e contr,rio na conven$o" GEeda$o da L<( No 1;.:%1, @< ;! @< AV>&T> @< !;;.J (Reda#$o a%te"io") - I - <o%t"i,ui" pa"a as despesas do o%do)1%io3 %a p"opo"#$o de suas *"a#>es ideais( (( ) n$o realizar obras que co pro eta a segurana da edi*ica$o"

((( ) n$o alterar a *or a e a cor da *ac0ada, das partes e esquadrias e'ternas" (1 ) dar /s suas partes a es a destina$o que te a edi*ica$o, e n$o as utilizar de aneira pre6udicial ao sossego, salubridade e segurana dos possuidores, ou aos bons costu es. C 1o > cond= ino que n$o pagar a sua contribui$o *icar, su6eito aos 6uros orat-rios convencionados ou, n$o sendo previstos, os de u por cento ao +s e ulta de at dois por cento sobre o dbito. C !o > cond= ino, que n$o cu prir qualquer dos deveres estabelecidos nos incisos (( a (1, pagar, a ulta prevista no ato constitutivo ou na conven$o, n$o podendo ela ser superior a cinco vezes o valor de suas contribui#es ensais, independente ente das perdas e danos que se apurare " n$o 0avendo disposi$o e'pressa, caber, / asse blia geral, por dois teros no 4ni o dos cond= inos restantes, deliberar sobre a cobrana da ulta. Art. 1%%8. > cond= ino, ou possuidor, que n$o cu pre reiterada ente co os seus deveres perante o condo 4nio poder,, por delibera$o de tr+s quartos dos cond= inos restantes, ser constrangido a pagar ulta correspondente at ao qu4ntuplo do valor atribu4do / contribui$o para as despesas condo iniais, con*or e a gravidade das *altas e a reitera$o, independente ente das perdas e danos que se apure . 2ar,gra*o 3nico. > cond= ino ou possuidor que, por seu reiterado co porta ento anti)social, gerar inco patibilidade de conviv+ncia co os de ais cond= inos ou possuidores, poder, ser constrangido a pagar ulta correspondente ao dcuplo do valor atribu4do / contribui$o para as despesas condo iniais, at ulterior delibera$o da asse blia. Art. 1.%%9. Eesolvendo o cond= ino alugar ,rea no abrigo para ve4culos, pre*erir)se),, e iguais, qualquer dos cond= inos a estran0os, e, entre todos, os possuidores. condi#es

Art. 1.%%:. >s direitos de cada cond= ino /s partes co uns s$o insepar,veis de sua propriedade e'clusiva" s$o ta b insepar,veis das *ra#es ideais correspondentes as unidades i obili,rias, co as suas partes acess-rias. C 1o Nos casos deste artigo proibido alienar ou gravar os bens e separado.

C !o ? per itido ao cond= ino alienar parte acess-ria de sua unidade i obili,ria a outro cond= ino, s- podendo *az+)lo a terceiro se essa *aculdade constar do ato constitutivo do condo 4nio, e se a ela n$o se opuser a respectiva asse blia geral. Art. 1.%.;. As despesas relativas a partes co uns de uso e'clusivo de u deles, incu be a que delas se serve. Art. 1.%.1. A realiza$o de obras no condo 4nio depende: ( ) se voluptu,rias, de voto de dois teros dos cond= inos" (( ) se 3teis, de voto da aioria dos cond= inos. cond= ino, ou de alguns

C 1o As obras ou repara#es necess,rias pode ser realizadas, independente ente de autoriza$o, pelo s4ndico, ou, e caso de o iss$o ou i pedi ento deste, por qualquer cond= ino. C !o &e as obras ou reparos necess,rios *ore urgentes e i portare e despesas e'cessivas, deter inada sua realiza$o, o s4ndico ou o cond= ino que to ou a iniciativa delas dar, ci+ncia / asse blia, que dever, ser convocada i ediata ente. C %o N$o sendo urgentes, as obras ou reparos necess,rios, que i portare e despesas e'cessivas, so ente poder$o ser e*etuadas ap-s autoriza$o da asse blia, especial ente convocada pelo s4ndico, ou, e caso de o iss$o ou i pedi ento deste, por qualquer dos cond= inos. C .o > cond= ino que realizar obras ou reparos necess,rios ser, ree bolsado das despesas que e*etuar, n$o tendo direito / restitui$o das que *izer co obras ou reparos de outra natureza, e bora de interesse co u . Art. 1.%.!. A realiza$o de obras, e partes co uns, e acrsci o /s 6, e'istentes, a *i de l0es *acilitar ou au entar a utiliza$o, depende da aprova$o de dois teros dos votos dos cond= inos, n$o sendo per itidas constru#es, nas partes co uns, suscet4veis de pre6udicar a utiliza$o, por qualquer dos cond= inos, das partes pr-prias, ou co uns. Art. 1.%.%. A constru$o de outro pavi ento, ou, no solo co u , de outro edi*4cio, destinado a conter novas unidades i obili,rias, depende da aprova$o da unani idade dos cond= inos. Art. 1.%... Ao propriet,rio do terrao de cobertura incu be as despesas da sua conserva$o, de odo que n$o 0a6a danos /s unidades i obili,rias in*eriores. Art. 1.%.5. > adquirente de unidade responde pelos dbitos do alienante, e inclusive ultas e 6uros orat-rios. rela$o ao condo 4nio,

Art. 1.%.7. ? obrigat-rio o seguro de toda a edi*ica$o contra o risco de inc+ndio ou destrui$o, total ou parcial. =.?@o II D# Ad-i%i!"'#?@o do Co%do-G%io Art. 1.%.8. A asse blia escol0er, u s4ndico, que poder, n$o ser cond= ino, para ad inistrar o condo 4nio, por prazo n$o superior a dois anos, o qual poder, renovar)se. Art. 1.%.9. Co pete ao s4ndico: ( ) convocar a asse blia dos cond= inos" (( ) representar, ativa e passiva ente, o condo 4nio, praticando, e necess,rios / de*esa dos interesses co uns" 6u4zo ou *ora dele, os atos

((( ) dar i ediato con0eci ento / asse blia da e'ist+ncia de procedi ento 6udicial ou ad inistrativo, de interesse do condo 4nio" (1 ) cu prir e *azer cu prir a conven$o, o regi ento interno e as deter ina#es da asse blia" 1 ) diligenciar a conserva$o e a guarda das partes co uns e zelar pela presta$o dos servios que interesse aos possuidores" 1( ) elaborar o ora ento da receita e da despesa relativa a cada ano" 1(( ) cobrar dos cond= inos as suas contribui#es, be co o i por e cobrar as ultas devidas"

1((( ) prestar contas / asse blia, anual ente e quando e'igidas" (Q ) realizar o seguro da edi*ica$o. C 1o 2oder, a asse blia investir outra pessoa, e lugar do s4ndico, e poderes de representa$o.

C !o > s4ndico pode trans*erir a outre , total ou parcial ente, os poderes de representa$o ou as *un#es ad inistrativas, ediante aprova$o da asse blia, salvo disposi$o e contr,rio da conven$o. Art. 1.%.:. A asse blia, especial ente convocada para o *i estabelecido no C ! o do artigo antecedente, poder,, pelo voto da aioria absoluta de seus e bros, destituir o s4ndico que praticar irregularidades, n$o prestar contas, ou n$o ad inistrar conveniente ente o condo 4nio. Art. 1.%5;. Convocar, o s4ndico, anual ente, reuni$o da asse blia dos cond= inos, na *or a prevista na conven$o, a *i de aprovar o ora ento das despesas, as contribui#es dos

cond= inos e a presta$o de contas, e eventual ente eleger)l0e o substituto e alterar o regi ento interno. C 1o &e o s4ndico n$o convocar a asse blia, u quarto dos cond= inos poder, *az+)lo.

C !o &e a asse blia n$o se reunir, o 6uiz decidir,, a requeri ento de qualquer cond= ino. Art. 1.%51. @epende da aprova$o de !K% Gdois terosJ dos votos dos cond= inos a altera$o da conven$o" a udana da destina$o do edi*4cio, ou da unidade i obili,ria, depende da aprova$o pela unani idade dos cond= inos.L GNEJ GEeda$o da L<( No 1;.:%1, @< ;! @< AV>&T> @< !;;.J (Reda#$o a%te"io") - -"t. 1.3.1. ;epe%de da ap"ova#$o de dois te"#os dos votos dos o%dF)i%os a alte"a#$o da o%ve%#$o e do "egi)e%to i%te"%o( a )uda%#a da desti%a#$o do edi*1 io3 ou da u%idade i)o,ili4"ia3 depe%de de ap"ova#$o pela u%a%i)idade dos o%dF)i%os. Art. 1.%5!. &alvo quando e'igido quoru especial, as delibera#es da asse blia ser$o to adas, e pri eira convoca$o, por aioria de votos dos cond= inos presentes que represente pelo enos etade das *ra#es ideais. 2ar,gra*o 3nico. >s votos ser$o proporcionais /s *ra#es ideais no solo e nas outras partes co uns pertencentes a cada cond= ino, salvo disposi$o diversa da conven$o de constitui$o do condo 4nio. Art. 1.%5%. < segunda convoca$o, a asse blia poder, deliberar por presentes, salvo quando e'igido quoru especial. aioria dos votos dos convocados para a quarto dos

Art. 1.%5.. A asse blia n$o poder, deliberar se todos os cond= inos n$o *ore reuni$o.

Art. 1.%55. Asse blias e'traordin,rias poder$o ser convocadas pelo s4ndico ou por u cond= inos.

Art. 1.%57. 2oder, 0aver no condo 4nio u consel0o *iscal, co posto de tr+s e bros, eleitos pela asse blia, por prazo n$o superior a dois anos, ao qual co pete dar parecer sobre as contas do s4ndico. =.?@o III D# E;"i%?@o do Co%do-G%io Art. 1.%58. &e a edi*ica$o *or total ou consideravel ente destru4da, ou a eace ru4na, os cond= inos deliberar$o e asse blia sobre a reconstru$o, ou venda, por votos que represente etade ais u a das *ra#es ideais. C 1o @eliberada a reconstru$o, poder, o cond= ino e'i ir)se do paga ento das despesas respectivas, alienando os seus direitos a outros cond= inos, ediante avalia$o 6udicial. C !o Eealizada a venda, e que se pre*erir,, e condi#es iguais de o*erta, o cond= ino ao estran0o, ser, repartido o apurado entre os cond= inos, proporcional ente ao valor das suas unidades i obili,rias. Art. 1.%59. &e ocorrer desapropria$o, a indeniza$o ser, repartida na propor$o a que se re*ere o C !o do artigo antecedente. CA2>)$LO VIII D# 2'o0'i.d#d. R.!o Tv. Art. 1.%5:. Eesolvida a propriedade pelo i ple ento da condi$o ou pelo advento do ter o, entende )se ta b resolvidos os direitos reais concedidos na sua pend+ncia, e o propriet,rio, e cu6o *avor se opera a resolu$o, pode reivindicar a coisa do poder de que a possua ou deten0a. Art. 1.%7;. &e a propriedade se resolver por outra causa superveniente, o possuidor, que a tiver adquirido por t4tulo anterior / sua resolu$o, ser, considerado propriet,rio per*eito, restando / pessoa, e cu6o bene*4cio 0ouve a resolu$o, a$o contra aquele cu6a propriedade se resolveu para 0aver a pr-pria coisa ou o seu valor. CA2>)$LO IP D# 2'o0'i.d#d. Eid,Ai:'i# Art. 1.%71. Considera)se *iduci,ria a propriedade resol3vel de coisa co escopo de garantia, trans*ere ao credor. -vel in*ung4vel que o devedor,

C 1o Constitui)se a propriedade *iduci,ria co o registro do contrato, celebrado por instru ento p3blico ou particular, que l0e serve de t4tulo, no Eegistro de T4tulos e @ocu entos do do ic4lio do

devedor, ou, e se tratando de ve4culos, na reparti$o co petente para o licencia ento, *azendo)se a anota$o no certi*icado de registro. C !o Co a constitui$o da propriedade *iduci,ria, d,)se o desdobra ento da posse, tornando)se o devedor possuidor direto da coisa. C %o A propriedade superveniente, adquirida pelo devedor, torna e*icaz, desde o arquiva ento, a trans*er+ncia da propriedade *iduci,ria. Art. 1.%7!. > contrato, que serve de t4tulo / propriedade *iduci,ria, conter,: ( ) o total da d4vida, ou sua esti ativa" (( ) o prazo, ou a poca do paga ento" ((( ) a ta'a de 6uros, se 0ouver" (1 ) a descri$o da coisa ob6eto da trans*er+ncia, co identi*ica$o. os ele entos indispens,veis / sua

Art. 1.%7%. Antes de vencida a d4vida, o devedor, a suas e'pensas e risco, pode usar a coisa segundo sua destina$o, sendo obrigado, co o deposit,rio: ( ) a e pregar na guarda da coisa a dilig+ncia e'igida por sua natureza" (( ) a entreg,)la ao credor, se a d4vida n$o *or paga no venci ento. Art. 1.%7.. 1encida a d4vida, e n$o paga, *ica o credor obrigado a vender, 6udicial ou e'tra6udicial ente, a coisa a terceiros, a aplicar o preo no paga ento de seu crdito e das despesas de cobrana, e a entregar o saldo, se 0ouver, ao devedor. Art. 1.%75. ? nula a cl,usula que autoriza o propriet,rio *iduci,rio a *icar co garantia, se a d4vida n$o *or paga no venci ento. a coisa alienada e

2ar,gra*o 3nico. > devedor pode, co a anu+ncia do credor, dar seu direito eventual / coisa e paga ento da d4vida, ap-s o venci ento desta. Art. 1.%77. Muando, vendida a coisa, o produto n$o bastar para o paga ento da d4vida e das despesas de cobrana, continuar, o devedor obrigado pelo restante. Art. 1.%78. Aplica)se / propriedade *iduci,ria, no que couber, o disposto nos arts. 1..!1, 1..!5, 1..!7, 1..!8 e 1..%7. Art. 1.%79. > terceiro, interessado ou n$o, que pagar a d4vida, se sub)rogar, de pleno direito no crdito e na propriedade *iduci,ria. Art. 1.%79)A. As de ais espcies de propriedade *iduci,ria ou de titularidade *iduci,ria sub ete )se / disciplina espec4*ica das respectivas leis especiais, so ente se aplicando as disposi#es deste C-digo naquilo que n$o *or inco pat4vel co a legisla$o especial.L GNEJ GEeda$o da L<( No 1;.:%1,
@< ;! @< AV>&T> @< !;;.J

)>)$LO IV D# =,0.'BGAi. Art. 1.%7:. > propriet,rio pode conceder a outre o direito de construir ou de plantar e seu terreno, por te po deter inado, ediante escritura p3blica devida ente registrada no Cart-rio de Eegistro de ( -veis. 2ar,gra*o 3nico. > direito de super*4cie n$o autoriza obra no subsolo, salvo se *or inerente ao ob6eto da concess$o. Art. 1.%8;. A concess$o da super*4cie ser, gratuita ou onerosa" se onerosa, estipular$o as partes se o paga ento ser, *eito de u a s- vez, ou parcelada ente. Art. 1.%81. > super*ici,rio responder, pelos encargos e tributos que incidire Art. 1.%8!. > direito de super*4cie pode trans*erir)se a terceiros e, por 0erdeiros. 2ar,gra*o 3nico. N$o poder, ser estipulado pelo concedente, a nen0u pela trans*er+ncia. sobre o i -vel.

orte do super*ici,rio, aos seus t4tulo, qualquer paga ento

Art. 1.%8%. < caso de aliena$o do i -vel ou do direito de super*4cie, o super*ici,rio ou o propriet,rio te direito de pre*er+ncia, e igualdade de condi#es. Art. 1.%8.. Antes do ter o *inal, resolver)se), a concess$o se o super*ici,rio der ao terreno destina$o diversa daquela para que *oi concedida. Art. 1.%85. <'tinta a concess$o, o propriet,rio passar, a ter a propriedade plena sobre o terreno, constru$o ou planta$o, independente ente de indeniza$o, se as partes n$o 0ouvere estipulado o contr,rio. Art. 1.%87. No caso de e'tin$o do direito de super*4cie e conseqO+ncia de desapropria$o, a indeniza$o cabe ao propriet,rio e ao super*ici,rio, no valor correspondente ao direito real de cada u . Art. 1.%88. > direito de super*4cie, constitu4do por pessoa 6ur4dica de direito p3blico interno, rege)se por este C-digo, no que n$o *or diversa ente disciplinado e lei especial. )>)$LO V D#! =.'vidJ.! CA2>)$LO I D# Co%!"i",i?@o d#! =.'vidJ.! Art. 1.%89. A servid$o proporciona utilidade para o prdio do inante, e grava o prdio serviente, que pertence a diverso dono, e constitui)se ediante declara$o e'pressa dos propriet,rios, ou por testa ento, e subseqOente registro no Cart-rio de Eegistro de ( -veis. Art. 1.%8:. > e'erc4cio incontestado e cont4nuo de u a servid$o aparente, por dez anos, nos ter os do art. 1.!.!, autoriza o interessado a registr,)la e seu no e no Eegistro de ( -veis, valendo)l0e co o t4tulo a sentena que 6ulgar consu ado a usucapi$o. 2ar,gra*o 3nico. &e o possuidor n$o tiver t4tulo, o prazo da usucapi$o ser, de vinte anos. CA2>)$LO II Do E;.'AGAio d#! =.'vidJ.! Art. 1.%9;. > dono de u a servid$o pode *azer todas as obras necess,rias / sua conserva$o e uso, e, se a servid$o pertencer a ais de u prdio, ser$o as despesas rateadas entre os respectivos donos. Art. 1.%91. As obras a que se re*ere o artigo antecedente deve ser *eitas pelo dono do prdio do inante, se o contr,rio n$o dispuser e'pressa ente o t4tulo. Art. 1.%9!. Muando a obriga$o incu bir ao dono do prdio serviente, este poder, e'onerar)se, abandonando, total ou parcial ente, a propriedade ao dono do do inante. 2ar,gra*o 3nico. &e o propriet,rio do prdio do inante se recusar a receber a propriedade do serviente, ou parte dela, caber)l0e), custear as obras. Art. 1.%9%. > dono do prdio serviente n$o poder, e baraar de servid$o. odo algu o e'erc4cio leg4ti o da

Art. 1.%9.. A servid$o pode ser re ovida, de u local para outro, pelo dono do prdio serviente e / sua custa, se e nada di inuir as vantagens do prdio do inante, ou pelo dono deste e / sua custa, se 0ouver consider,vel incre ento da utilidade e n$o pre6udicar o prdio serviente. Art. 1.%95. Eestringir)se), o e'erc4cio da servid$o /s necessidades do prdio do inante, evitando)se, quanto poss4vel, agravar o encargo ao prdio serviente. C 1o Constitu4da para certo *i , a servid$o n$o se pode a pliar a outro. C !o Nas servid#es de trBnsito, a de aior inclui a de enor =nus, e a enor e'clui a ais onerosa.

C %o &e as necessidades da cultura, ou da ind3stria, do prdio do inante i pusere / servid$o aior largueza, o dono do serviente obrigado a so*r+)la" as te direito a ser indenizado pelo e'cesso. Art. 1.%97. As servid#es prediais s$o indivis4veis, e subsiste , no caso de divis$o dos i -veis, e bene*4cio de cada u a das por#es do prdio do inante, e continua a gravar cada u a das do prdio serviente, salvo se, por natureza, ou destino, s- se aplicare a certa parte de u ou de outro. CA2>)$LO III D# E;"i%?@o d#! =.'vidJ.!

Art. 1.%98. &alvo nas desapropria#es, a servid$o, u a vez registrada, s- se e'tingue, co terceiros, quando cancelada.

respeito a

2ar,gra*o 3nico. &e o prdio do inante estiver 0ipotecado, e a servid$o se encionar no t4tulo 0ipotec,rio, ser, ta b preciso, para a cancelar, o consenti ento do credor. Art. 1.%99. > dono do prdio serviente te direito, pelos e bora o dono do prdio do inante l0o i pugne: ( ) quando o titular 0ouver renunciado a sua servid$o" (( ) quando tiver cessado, para o prdio do inante, a utilidade ou a co odidade, que deter inou a constitui$o da servid$o" ((( ) quando o dono do prdio serviente resgatar a servid$o. Art. 1.%9:. Ta b se e'tingue a servid$o, *icando ao dono do prdio serviente a *aculdade de *az+) la cancelar, ediante a prova da e'tin$o: ( ) pela reuni$o dos dois prdios no do 4nio da es a pessoa" eios 6udiciais, ao cancela ento do registro,

(( ) pela supress$o das respectivas obras por e*eito de contrato, ou de outro t4tulo e'presso" ((( ) pelo n$o uso, durante dez anos cont4nuos. )>)$LO VI Do $!,B',"o CA2>)$LO I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. 1.%:;. > usu*ruto pode recair e u ou ais bens, -veis ou i -veis, e ou parte deste, abrangendo)l0e, no todo ou e parte, os *rutos e utilidades. u patri =nio inteiro, ediante registro

Art. 1.%:1. > usu*ruto de i -veis, quando n$o resulte de usucapi$o, constituir)se), no Cart-rio de Eegistro de ( -veis. Art. 1.%:!. &alvo disposi$o e acrescidos.

contr,rio, o usu*ruto estende)se aos acess-rios da coisa e seus

C 1o &e, entre os acess-rios e os acrescidos, 0ouver coisas consu 4veis, ter, o usu*rutu,rio o dever de restituir, *indo o usu*ruto, as que ainda 0ouver e, das outras, o equivalente e g+nero, qualidade e quantidade, ou, n$o sendo poss4vel, o seu valor, esti ado ao te po da restitui$o. C !o &e 0, no prdio e que recai o usu*ruto *lorestas ou os recursos inerais a que se re*ere o art. 1.!%;, deve o dono e o usu*rutu,rio pre*i'ar)l0e a e'tens$o do gozo e a aneira de e'plora$o. C %o &e o usu*ruto recai sobre universalidade ou quota)parte de bens, o usu*rutu,rio te direito / parte do tesouro ac0ado por outre , e ao preo pago pelo vizin0o do prdio usu*ru4do, para obter ea$o e parede, cerca, uro, vala ou valado. Art. 1.%:%. N$o se pode trans*erir o usu*ruto por aliena$o" t4tulo gratuito ou oneroso. as o seu e'erc4cio pode ceder)se por

CA2>)$LO II Do! Di'.i"o! do $!,B',",:'io Art. 1.%:.. > usu*rutu,rio te direito / posse, uso, ad inistra$o e percep$o dos *rutos. direito a perceber os

Art. 1.%:5. Muando o usu*ruto recai e t4tulos de crdito, o usu*rutu,rio te *rutos e a cobrar as respectivas d4vidas.

2ar,gra*o 3nico. Cobradas as d4vidas, o usu*rutu,rio aplicar,, de i ediato, a i portBncia e t4tulos da es a natureza, ou e t4tulos da d4vida p3blica *ederal, co cl,usula de atualiza$o onet,ria segundo 4ndices o*iciais regular ente estabelecidos. Art. 1.%:7. &alvo direito adquirido por outre , o usu*rutu,rio *az seus os *rutos naturais, pendentes ao co ear o usu*ruto, se encargo de pagar as despesas de produ$o. 2ar,gra*o 3nico. >s *rutos naturais, pendentes ao te po e dono, ta b se co pensa$o das despesas. que cessa o usu*ruto, pertence ao

Art. 1.%:8. As crias dos ani ais pertence ao usu*rutu,rio, deduzidas quantas baste as cabeas de gado e'istentes ao co ear o usu*ruto. Art. 1.%:9. >s *rutos civis, vencidos na data inicial do usu*ruto, pertence usu*rutu,rio os vencidos na data e que cessa o usu*ruto.

para inteirar

ao propriet,rio, e ao as n$o

Art. 1.%::. > usu*rutu,rio pode usu*ruir e pessoa, ou ediante arrenda ento, o prdio, udar)l0e a destina$o econ= ica, se e'pressa autoriza$o do propriet,rio. CA2>)$LO III Do! D.v.'.! do $!,B',",:'io

Art. 1..;;. > usu*rutu,rio, antes de assu ir o usu*ruto, inventariar,, / sua custa, os bens que receber, deter inando o estado e que se ac0a , e dar, cau$o, *ide6uss-ria ou real, se l0a e'igir o dono, de velar)l0es pela conserva$o, e entreg,)los *indo o usu*ruto. 2ar,gra*o 3nico. N$o obrigado / cau$o o doador que se reservar o usu*ruto da coisa doada. Art. 1..;1. > usu*rutu,rio que n$o quiser ou n$o puder dar cau$o su*iciente perder, o direito de ad inistrar o usu*ruto" e, neste caso, os bens ser$o ad inistrados pelo propriet,rio, que *icar, obrigado, ediante cau$o, a entregar ao usu*rutu,rio o rendi ento deles, deduzidas as despesas de ad inistra$o, entre as quais se incluir, a quantia *i'ada pelo 6uiz co o re unera$o do ad inistrador. Art. 1..;!. > usu*rutu,rio n$o obrigado a pagar as deteriora#es resultantes do e'erc4cio regular do usu*ruto. Art. 1..;% (ncu be ao usu*rutu,rio: que os recebeu"

( ) as despesas ordin,rias de conserva$o dos bens no estado e

(( ) as presta#es e os tributos devidos pela posse ou rendi ento da coisa usu*ru4da. Art. 1..;.. (ncu be ao dono as repara#es e'traordin,rias e as que n$o *ore de custo -dico" as o usu*rutu,rio l0e pagar, os 6uros do capital despendido co as que *ore necess,rias / conserva$o, ou au entare o rendi ento da coisa usu*ru4da. C 1o N$o se considera ano. -dicas as despesas superiores a dois teros do l4quido rendi ento e u

C !o &e o dono n$o *izer as repara#es a que est, obrigado, e que s$o indispens,veis / conserva$o da coisa, o usu*rutu,rio pode realiz,)las, cobrando daquele a i portBncia despendida. Art. 1..;5. &e o usu*ruto recair nu patri =nio, ou parte deste, ser, o usu*rutu,rio obrigado aos 6uros da d4vida que onerar o patri =nio ou a parte dele. Art. 1..;7. > usu*rutu,rio obrigado a dar ci+ncia ao dono de qualquer les$o produzida contra a posse da coisa, ou os direitos deste. Art. 1..;8. &e a coisa estiver segurada, incu be ao usu*rutu,rio pagar, durante o usu*ruto, as contribui#es do seguro. C 1o &e o usu*rutu,rio *izer o seguro, ao propriet,rio caber, o direito dele resultante contra o segurador. C !o < qualquer 0ip-tese, o direito do usu*rutu,rio *ica sub)rogado no valor da indeniza$o do seguro. Art. 1..;9. &e u edi*4cio su6eito a usu*ruto *or destru4do se culpa do propriet,rio, n$o ser, este obrigado a reconstru4)lo, ne o usu*ruto se restabelecer,, se o propriet,rio reconstruir / sua custa o prdio" as se a indeniza$o do seguro *or aplicada / reconstru$o do prdio, restabelecer)se), o usu*ruto. Art. 1..;:. Ta b *ica sub)rogada no =nus do usu*ruto, e lugar do prdio, a indeniza$o paga, se ele *or desapropriado, ou a i portBncia do dano, ressarcido pelo terceiro respons,vel no caso de dani*ica$o ou perda. CA2>)$LO IV D# E;"i%?@o do $!,B',"o Art. 1..1;. > usu*ruto e'tingue)se, cancelando)se o registro no Cart-rio de Eegistro de ( -veis: ( ) pela ren3ncia ou orte do usu*rutu,rio"

(( ) pelo ter o de sua dura$o" ((( ) pela e'tin$o da pessoa 6ur4dica, e *avor de que o usu*ruto *oi constitu4do, ou, se ela perdurar, pelo decurso de trinta anos da data e que se co eou a e'ercer" (1 ) pela cessa$o do otivo de que se origina"

1 ) pela destrui$o da coisa, guardadas as disposi#es dos arts. 1..;8, 1..;9, !W parte, e 1..;:" 1( ) pela consolida$o" 1(( ) por culpa do usu*rutu,rio, quando aliena, deteriora, ou dei'a arruinar os bens, n$o l0es acudindo co os reparos de conserva$o, ou quando, no usu*ruto de t4tulos de crdito, n$o d, /s i portBncias recebidas a aplica$o prevista no par,gra*o 3nico do art. 1.%:5" 1((( ) 2elo n$o uso, ou n$o *rui$o, da coisa e que o usu*ruto recai Garts. 1.%:; e 1.%::J.

Art. 1..11. Constitu4do o usu*ruto e *avor de duas ou ais pessoas, e'tinguir)se), a parte e rela$o a cada u a das que *alecere , salvo se, por estipula$o e'pressa, o quin0$o desses couber ao sobrevivente. )>)$LO VII Do $!o Art. 1..1!. > usu,rio usar, da coisa e perceber, os seus *rutos, quanto o e'igire suas e de sua *a 4lia. as necessidades

C 1o Avaliar)se)$o as necessidades pessoais do usu,rio con*or e a sua condi$o social e o lugar onde viver. C !o As necessidades da *a 4lia do usu,rio co preende das pessoas de seu servio do stico. as de seu c=n6uge, dos *il0os solteiros e

Art. 1..1%. &$o aplic,veis ao uso, no que n$o *or contr,rio / sua natureza, as disposi#es relativas ao usu*ruto. )>)$LO VIII D# W#Mi"#?@o Art. 1..1.. Muando o uso consistir no direito de 0abitar gratuita ente casa al0eia, o titular deste direito n$o a pode alugar, ne e prestar, as si ples ente ocup,)la co sua *a 4lia. Art. 1..15. &e o direito real de 0abita$o *or con*erido a ais de u a pessoa, qualquer delas que sozin0a 0abite a casa n$o ter, de pagar aluguel / outra, ou /s outras, as n$o as pode inibir de e'ercere , querendo, o direito, que ta b l0es co pete, de 0abit,)la. Art. 1..17. &$o aplic,veis / 0abita$o, no que n$o *or contr,rio / sua natureza, as disposi#es relativas ao usu*ruto. )>)$LO IP Do Di'.i"o do 2'o-i".%". Co-0'#do' Art. 1..18. Aediante pro essa de co pra e venda, e que se n$o pactuou arrependi ento, celebrada por instru ento p3blico ou particular, e registrada no Cart-rio de Eegistro de ( -veis, adquire o pro itente co prador direito real / aquisi$o do i -vel. Art. 1..19. > pro itente co prador, titular de direito real, pode e'igir do pro itente vendedor, ou de terceiros, a que os direitos deste *ore cedidos, a outorga da escritura de*initiva de co pra e venda, con*or e o disposto no instru ento preli inar" e, se 0ouver recusa, requerer ao 6uiz a ad6udica$o do i -vel. )>)$LO P Do 2.%4o', d# Wi0o".A# . d# A%"iA'.!. CA2>)$LO I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. 1..1:. Nas d4vidas garantidas por pen0or, anticrese ou 0ipoteca, o be su6eito, por v4nculo real, ao cu pri ento da obriga$o. dado e garantia *ica

Art. 1..!;. &- aquele que pode alienar poder, e pen0ar, 0ipotecar ou dar e que se pode alienar poder$o ser dados e pen0or, anticrese ou 0ipoteca.

anticrese" s- os bens

C 1o A propriedade superveniente torna e*icaz, desde o registro, as garantias reais estabelecidas por que n$o era dono. C !o A coisa co u a dois ou ais propriet,rios n$o pode ser dada e garantia real, na sua totalidade, se o consenti ento de todos" as cada u pode individual ente dar e garantia real a parte que tiver. Art. 1..!1. > paga ento de u a ou ais presta#es da d4vida n$o i porta e'onera$o correspondente da garantia, ainda que esta co preenda v,rios bens, salvo disposi$o e'pressa no t4tulo ou na quita$o. Art. 1..!!. > credor 0ipotec,rio e o pignorat4cio t+ o direito de e'cutir a coisa 0ipotecada ou e pen0ada, e pre*erir, no paga ento, a outros credores, observada, quanto / 0ipoteca, a prioridade no registro. 2ar,gra*o 3nico. <'cetua )se da regra estabelecida neste artigo as d4vidas que, e leis, deva ser pagas precipua ente a quaisquer outros crditos. virtude de outras

Art. 1..!%. > credor anticrtico te direito a reter e seu poder o be , enquanto a d4vida n$o *or paga" e'tingue)se esse direito decorridos quinze anos da data de sua constitui$o. Art. 1..!.. >s contratos de pen0or, anticrese ou 0ipoteca declarar$o, sob pena de n$o tere ( ) o valor do crdito, sua esti a$o, ou valor (( ) o prazo *i'ado para paga ento" ((( ) a ta'a dos 6uros, se 0ouver" (1 ) o be dado e garantia co as suas especi*ica#es. ,'i o" e*ic,cia:

Art. 1..!5. A d4vida considera)se vencida: ( ) se, deteriorando)se, ou depreciando)se o be devedor, inti ado, n$o a re*orar ou substituir" (( ) se o devedor cair e insolv+ncia ou *alir" odo se ac0ar estipulado o dado e segurana, des*alcar a garantia, e o

((( ) se as presta#es n$o *ore pontual ente pagas, toda vez que deste paga ento. Neste caso, o recebi ento posterior da presta$o atrasada i porta ren3ncia do credor ao seu direito de e'ecu$o i ediata" (1 ) se perecer o be dado e garantia, e n$o *or substitu4do"

1 ) se se desapropriar o be dado e garantia, 0ip-tese na qual se depositar, a parte do preo que *or necess,ria para o paga ento integral do credor. C 1o Nos casos de pereci ento da coisa dada e garantia, esta se sub)rogar, na indeniza$o do seguro, ou no ressarci ento do dano, e bene*4cio do credor, a que assistir, sobre ela pre*er+ncia at seu co pleto ree bolso. C !o Nos casos dos incisos (1 e 1, s- se vencer, a 0ipoteca antes do prazo estipulado, se o pereci ento, ou a desapropria$o recair sobre o be dado e garantia, e esta n$o abranger outras" subsistindo, no caso contr,rio, a d4vida reduzida, co a respectiva garantia sobre os de ais bens, n$o desapropriados ou destru4dos. Art. 1..!7. Nas 0ip-teses do artigo anterior, de venci ento antecipado da d4vida, n$o se co preende os 6uros correspondentes ao te po ainda n$o decorrido. Art. 1..!8. &alvo cl,usula e'pressa, o terceiro que presta garantia real por d4vida al0eia n$o *ica obrigado a substitu4)la, ou re*or,)la, quando, se culpa sua, se perca, deteriore, ou desvalorize. Art. 1..!9. ? nula a cl,usula que autoriza o credor pignorat4cio, anticrtico ou 0ipotec,rio a *icar co ob6eto da garantia, se a d4vida n$o *or paga no venci ento. 2ar,gra*o 3nico. Ap-s o venci ento, poder, o devedor dar a coisa e paga ento da d4vida. o

Art. 1..!:. >s sucessores do devedor n$o pode re ir parcial ente o pen0or ou a 0ipoteca na propor$o dos seus quin0#es" qualquer deles, por , pode *az+)lo no todo. 2ar,gra*o 3nico. > 0erdeiro ou sucessor que *izer a re i$o *ica sub)rogado nos direitos do credor pelas quotas que 0ouver satis*eito.

Art. 1..%;. Muando, e'cutido o pen0or, ou e'ecutada a 0ipoteca, o produto n$o bastar para paga ento da d4vida e despesas 6udiciais, continuar, o devedor obrigado pessoal ente pelo restante. CA2>)$LO II Do 2.%4o' =.?@o I D# Co%!"i",i?@o do 2.%4o' Art. 1..%1. Constitui)se o pen0or pela trans*er+ncia e*etiva da posse que, e garantia do dbito ao credor ou a que o represente, *az o devedor, ou algu por ele, de u a coisa -vel, suscet4vel de aliena$o. 2ar,gra*o 3nico. No pen0or rural, industrial, ercantil e de ve4culos, as coisas e pen0adas continua e poder do devedor, que as deve guardar e conservar. Art. 1..%!. > instru ento do pen0or dever, ser levado a registro, por qualquer dos contratantes" o do pen0or co u ser, registrado no Cart-rio de T4tulos e @ocu entos. =.?@o II Do! Di'.i"o! do C'.do' 2ig%o'#"GAio Art. 1..%%. > credor pignorat4cio te ( ) / posse da coisa e pen0ada" (( ) / reten$o dela, at que o indenize sendo ocasionadas por culpa sua" das despesas devida ente 6usti*icadas, que tiver *eito, n$o direito:

((( ) ao ressarci ento do pre6u4zo que 0ouver so*rido por v4cio da coisa e pen0ada" (1 ) a pro over a e'ecu$o 6udicial, ou a venda a ig,vel, se l0e per itir e'pressa ente o contrato, ou l0e autorizar o devedor ediante procura$o" 1 ) a apropriar)se dos *rutos da coisa e pen0ada que se encontra e seu poder"

1( ) a pro over a venda antecipada, ediante prvia autoriza$o 6udicial, se pre que 0a6a receio *undado de que a coisa e pen0ada se perca ou deteriore, devendo o preo ser depositado. > dono da coisa e pen0ada pode i pedir a venda antecipada, substituindo)a, ou o*erecendo outra garantia real id=nea. Art. 1..%.. > credor n$o pode ser constrangido a devolver a coisa e pen0ada, ou u a parte dela, antes de ser integral ente pago, podendo o 6uiz, a requeri ento do propriet,rio, deter inar que se6a vendida apenas u a das coisas, ou parte da coisa e pen0ada, su*iciente para o paga ento do credor. =.?@o III D#! OM'ig#?J.! do C'.do' 2ig%o'#"GAio Art. 1..%5. > credor pignorat4cio obrigado: ( ) / cust-dia da coisa, co o deposit,rio, e a ressarcir ao dono a perda ou deteriora$o de que *or culpado, podendo ser co pensada na d4vida, at a concorrente quantia, a i portBncia da responsabilidade" (( ) / de*esa da posse da coisa e pen0ada e a dar ci+ncia, ao dono dela, das circunstBncias que tornare necess,rio o e'erc4cio de a$o possess-ria" ((( ) a i putar o valor dos *rutos, de que se apropriar Gart. 1..%%, inciso 1J nas despesas de guarda e conserva$o, nos 6uros e no capital da obriga$o garantida, sucessiva ente" (1 ) a restitu4)la, co os respectivos *rutos e acess#es, u a vez paga a d4vida"

1 ) a entregar o que sobe6e do preo, quando a d4vida *or paga, no caso do inciso (1 do art. 1..%%. =.?@o IV D# E;"i%?@o do 2.%4o' Art. 1..%7. <'tingue)se o pen0or: ( F e'tinguindo)se a obriga$o"

(( ) perecendo a coisa" ((( ) renunciando o credor" (1 F con*undindo)se na es a pessoa as qualidades de credor e de dono da coisa"

1 ) dando)se a ad6udica$o 6udicial, a re iss$o ou a venda da coisa e pen0ada, *eita pelo credor ou por ele autorizada. C 1o 2resu e)se a ren3ncia do credor quando consentir na venda particular do pen0or se reserva de preo, quando restituir a sua posse ao devedor, ou quando anuir / sua substitui$o por outra garantia. C !o >perando)se a con*us$o t$o)so ente quanto a parte da d4vida pignorat4cia, subsistir, inteiro o pen0or quanto ao resto. Art. 1..%8. 2roduz e*eitos a e'tin$o do pen0or depois de averbado o cancela ento do registro, / vista da respectiva prova. =.?@o V Do 2.%4o' R,'# =,M!.?@o I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. 1..%9. Constitui)se o pen0or rural ediante instru ento p3blico ou particular, registrado no Cart-rio de Eegistro de ( -veis da circunscri$o e que estivere situadas as coisas e pen0adas. 2ar,gra*o 3nico. 2ro etendo pagar e din0eiro a d4vida, que garante co pen0or rural, o devedor poder, e itir, e *avor do credor, cdula rural pignorat4cia, na *or a deter inada e lei especial. Art. 1..%:. > pen0or agr4cola e o pen0or pecu,rio so ente pode ser convencionados, respectiva ente, pelos prazos ,'i os de tr+s e quatro anos, prorrog,veis, u a s- vez, at o li ite de igual te po. C 1o < bora vencidos os prazos, per anece a garantia, enquanto subsistire constitue . C !o A prorroga$o deve ser averbada / credor e do devedor. arge do registro respectivo, os bens que a

ediante requeri ento do

Art. 1...;. &e o prdio estiver 0ipotecado, o pen0or rural poder, constituir)se independente ente da anu+ncia do credor 0ipotec,rio, as n$o l0e pre6udica o direito de pre*er+ncia, ne restringe a e'tens$o da 0ipoteca, ao ser e'ecutada. Art. 1...1. Te o credor direito a veri*icar o estado das coisas e pen0adas, inspecionando)as onde se ac0are , por si ou por pessoa que credenciar. =,M!.?@o II Do 2.%4o' Ag'GAo # Art. 1...!. 2ode () ser ob6eto de pen0or:

,quinas e instru entos de agricultura" via de *or a$o"

(( ) col0eitas pendentes, ou e

((( ) *rutos acondicionados ou ar azenados" (1 ) len0a cortada e carv$o vegetal" 1 ) ani ais do servio ordin,rio de estabeleci ento agr4cola. Art. 1...%. > pen0or agr4cola que recai sobre col0eita pendente, ou e via de *or a$o, abrange a i ediata ente seguinte, no caso de *rustrar)se ou ser insu*iciente a que se deu e garantia. 2ar,gra*o 3nico. &e o credor n$o *inanciar a nova sa*ra, poder, o devedor constituir co outre novo pen0or, e quantia ,'i a equivalente / do pri eiro" o segundo pen0or ter, pre*er+ncia sobre o pri eiro, abrangendo este apenas o e'cesso apurado na col0eita seguinte. =,M!.?@o III Do 2.%4o' 2.A,:'io

Art. 1..... 2ode lactic4nios.

ser ob6eto de pen0or os ani ais que integra

a atividade pastoril, agr4cola ou de prvio consenti ento, por

Art. 1...5. > devedor n$o poder, alienar os ani ais e pen0ados se escrito, do credor.

2ar,gra*o 3nico. Muando o devedor pretende alienar o gado e pen0ado ou, por neglig+ncia, a eace pre6udicar o credor, poder, este requerer se deposite os ani ais sob a guarda de terceiro, ou e'igir que se l0e pague a d4vida de i ediato. Art. 1...7. >s ani ais da no pen0or. es a espcie, co prados para substituir os ortos, *ica sub)rogados

2ar,gra*o 3nico. 2resu e)se a substitui$o prevista neste artigo, as n$o ter, e*ic,cia contra terceiros, se n$o constar de en$o adicional ao respectivo contrato, a qual dever, ser averbada. =.?@o VI Do 2.%4o' I%d,!"'i# . 1.'A#%"i Art. 1...8. 2ode ser ob6eto de pen0or ,quinas, aparel0os, ateriais, instru entos, instalados e e *unciona ento, co os acess-rios ou se eles" ani ais, utilizados na ind3stria" sal e bens destinados / e'plora$o das salinas" produtos de suinocultura, ani ais destinados / industrializa$o de carnes e derivados" atrias)pri as e produtos industrializados. 2ar,gra*o 3nico. Eegula)se pelas disposi#es relativas aos ar azns gerais o pen0or das ercadorias neles depositadas. Art. 1...9. Constitui)se o pen0or industrial, ou o ercantil, ediante instru ento p3blico ou particular, registrado no Cart-rio de Eegistro de ( -veis da circunscri$o onde estivere situadas as coisas e pen0adas. 2ar,gra*o 3nico. 2ro etendo pagar e din0eiro a d4vida, que garante co pen0or industrial ou ercantil, o devedor poder, e itir, e *avor do credor, cdula do respectivo crdito, na *or a e para os *ins que a lei especial deter inar. Art. 1...:. > devedor n$o pode, se o consenti ento por escrito do credor, alterar as coisas e pen0adas ou udar)l0es a situa$o, ne delas dispor. > devedor que, anuindo o credor, alienar as coisas e pen0adas, dever, repor outros bens da es a natureza, que *icar$o sub)rogados no pen0or. Art. 1..5;. Te o credor direito a veri*icar o estado das coisas e pen0adas, inspecionando)as onde se ac0are , por si ou por pessoa que credenciar. =.?@o VII Do 2.%4o' d. Di'.i"o! . )G", o! d. C'Xdi"o Art. 1..51. 2ode ser ob6eto de pen0or direitos, suscet4veis de cess$o, sobre coisas -veis.

Art. 1..5!. Constitui)se o pen0or de direito Eegistro de T4tulos e @ocu entos.

ediante instru ento p3blico ou particular, registrado no

2ar,gra*o 3nico. > titular de direito e pen0ado dever, entregar ao credor pignorat4cio os docu entos co probat-rios desse direito, salvo se tiver interesse leg4ti o e conserv,)los. Art. 1..5%. > pen0or de crdito n$o te e*ic,cia sen$o quando noti*icado ao devedor" por noti*icado te )se o devedor que, e instru ento p3blico ou particular, declarar)se ciente da e'ist+ncia do pen0or. Art. 1..5.. > credor pignorat4cio deve praticar os atos necess,rios / conserva$o e de*esa do direito e pen0ado e cobrar os 6uros e ais presta#es acess-rias co preendidas na garantia. Art. 1..55. @ever, o credor pignorat4cio cobrar o crdito e pen0ado, assi que se torne e'ig4vel. &e este consistir nu a presta$o pecuni,ria, depositar, a i portBncia recebida, de acordo co o devedor pignorat4cio, ou onde o 6uiz deter inar" se consistir na entrega da coisa, nesta se sub)rogar, o pen0or. 2ar,gra*o 3nico. <stando vencido o crdito pignorat4cio, te o credor direito a reter, da quantia recebida, o que l0e devido, restituindo o restante ao devedor" ou a e'cutir a coisa a ele entregue. Art. 1..57. &e o es o crdito *or ob6eto de v,rios pen0ores, s- ao credor pignorat4cio, cu6o direito pre*ira aos de ais, o devedor deve pagar" responde por perdas e danos aos de ais credores o credor pre*erente que, noti*icado por qualquer u deles, n$o pro over oportuna ente a cobrana.

Art. 1..58. > titular do crdito e pen0ado s- pode receber o paga ento co do credor pignorat4cio, caso e que o pen0or se e'tinguir,.

a anu+ncia, por escrito,

Art. 1..59. > pen0or, que recai sobre t4tulo de crdito, constitui)se ediante instru ento p3blico ou particular ou endosso pignorat4cio, co a tradi$o do t4tulo ao credor, regendo)se pelas @isposi#es Verais deste T4tulo e, no que couber, pela presente &e$o. Art. 1..5:. Ao credor, e pen0or de t4tulo de crdito, co pete o direito de: quer que o deten0a"

( ) conservar a posse do t4tulo e recuper,)la de que

(( ) usar dos eios 6udiciais convenientes para assegurar os seus direitos, e os do credor do t4tulo e pen0ado" ((( ) *azer inti ar ao devedor do t4tulo que n$o pague ao seu credor, enquanto durar o pen0or" (1 ) receber a i portBncia consubstanciada no t4tulo e os respectivos 6uros, se e'ig4veis, restituindo o t4tulo ao devedor, quando este solver a obriga$o. Art. 1..7;. > devedor do t4tulo e pen0ado que receber a inti a$o prevista no inciso ((( do artigo antecedente, ou se der por ciente do pen0or, n$o poder, pagar ao seu credor. &e o *izer, responder, solidaria ente por este, por perdas e danos, perante o credor pignorat4cio. 2ar,gra*o 3nico. &e o credor der quita$o ao devedor do t4tulo e pen0ado, dever, saldar i ediata ente a d4vida, e cu6a garantia se constituiu o pen0or. =.?@o VIII Do 2.%4o' d. V.GA, o! Art. 1..71. 2ode ou condu$o. ser ob6eto de pen0or os ve4culos e pregados e qualquer espcie de transporte

Art. 1..7!. Constitui)se o pen0or, a que se re*ere o artigo antecedente, ediante instru ento p3blico ou particular, registrado no Cart-rio de T4tulos e @ocu entos do do ic4lio do devedor, e anotado no certi*icado de propriedade. 2ar,gra*o 3nico. 2ro etendo pagar e din0eiro a d4vida garantida co o pen0or, poder, o devedor e itir cdula de crdito, na *or a e para os *ins que a lei especial deter inar. Art. 1..7%. N$o se *ar, o pen0or de ve4culos se que este6a avaria, pereci ento e danos causados a terceiros. previa ente segurados contra *urto,

Art. 1..7.. Te o credor direito a veri*icar o estado do ve4culo e pen0ado, inspecionando)o onde se ac0ar, por si ou por pessoa que credenciar. Art. 1..75. A aliena$o, ou a udana, do ve4culo e pen0ado se i porta no venci ento antecipado do crdito pignorat4cio. prvia co unica$o ao credor

Art. 1..77. > pen0or de ve4culos s- se pode convencionar pelo prazo ,'i o de dois anos, prorrog,vel at o li ite de igual te po, averbada a prorroga$o / arge do registro respectivo. =.?@o IP Do 2.%4o' L.g# Art. 1..78. &$o credores pignorat4cios, independente ente de conven$o: ( ) os 0ospedeiros, ou *ornecedores de pousada ou ali ento, sobre as bagagens, -veis, 6-ias ou din0eiro que os seus consu idores ou *regueses tivere consigo nas respectivas casas ou estabeleci entos, pelas despesas ou consu o que a4 tivere *eito" (( ) o dono do prdio r3stico ou urbano, sobre os bens -veis que o rendeiro ou inquilino tiver guarnecendo o es o prdio, pelos aluguis ou rendas. Art. 1..79. A conta das d4vidas enu eradas no inciso ( do artigo antecedente ser, e'tra4da con*or e a tabela i pressa, prvia e ostensiva ente e'posta na casa, dos preos de 0ospedage , da pens$o ou dos g+neros *ornecidos, sob pena de nulidade do pen0or. Art. 1..7:. < cada u dos casos do art. 1..78, o credor poder, to ar e ob6etos at o valor da d4vida. garantia u ou ais

Art. 1..8;. >s credores, co preendidos no art. 1..78, pode *azer e*etivo o pen0or, antes de recorrere / autoridade 6udici,ria, se pre que 0a6a perigo na de ora, dando aos devedores co provante dos bens de que se apossare .

Art. 1..81. To ado o pen0or, requerer, o credor, ato cont4nuo, a sua 0o ologa$o 6udicial. Art. 1..8!. 2ode o locat,rio i pedir a constitui$o do pen0or CA2>)$LO III D# Wi0o".A# =.?@o I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. 1..8%. 2ode ser ob6eto de 0ipoteca: eles" ediante cau$o id=nea.

( ) os i -veis e os acess-rios dos i -veis con6unta ente co (( ) o do 4nio direto" ((( ) o do 4nio 3til" (1 ) as estradas de *erro"

1 ) os recursos naturais a que se re*ere o art. 1.!%;, independente ente do solo onde se ac0a " 1( ) os navios" 1(( ) as aeronaves. 1((( ) o direito de uso especial para *ins de oradia"
GEeda$o da L<( NH 11..91 K %1.;5.!;;8J

(Q ) o direito real de uso" GEeda$o da L<( NH 11..91 K %1.;5.!;;8J Q ) a propriedade super*ici,ria. GEeda$o da L<( NH 11..91 K %1.;5.!;;8J C 1o A 0ipoteca dos navios e das aeronaves reger)se), pelo disposto e lei especial.

C !o >s direitos de garantia institu4dos nas 0ip-teses dos incisos (Q e Q do caput deste artigo *ica li itados / dura$o da concess$o ou direito de super*4cie, caso ten0a sido trans*eridos por per4odo deter inado.S GNEJ GEeda$o da L<( NH 11..91 K %1.;5.!;;8J Art. 1..8.. A 0ipoteca abrange todas as acess#es, el0ora entos ou constru#es do i -vel. &ubsiste os =nus reais constitu4dos e registrados, anterior ente / 0ipoteca, sobre o es o i -vel. Art. 1..85. ? nula a cl,usula que pro4be ao propriet,rio alienar i -vel 0ipotecado. 2ar,gra*o 3nico. 2ode convencionar)se que vencer, o crdito 0ipotec,rio, se o i -vel *or alienado. Art. 1..87. > dono do i -vel 0ipotecado pode constituir outra 0ipoteca sobre ele, t4tulo, e *avor do es o ou de outro credor. ediante novo

Art. 1..88. &alvo o caso de insolv+ncia do devedor, o credor da segunda 0ipoteca, e bora vencida, n$o poder, e'ecutar o i -vel antes de vencida a pri eira. 2ar,gra*o 3nico. N$o se considera insolvente o devedor por *altar ao paga ento das obriga#es garantidas por 0ipotecas posteriores / pri eira. Art. 1..89. &e o devedor da obriga$o garantida pela pri eira 0ipoteca n$o se o*erecer, no venci ento, para pag,)la, o credor da segunda pode pro over)l0e a e'tin$o, consignando a i portBncia e citando o pri eiro credor para receb+)la e o devedor para pag,)la" se este n$o pagar, o segundo credor, e*etuando o paga ento, se sub)rogar, nos direitos da 0ipoteca anterior, se pre6u4zo dos que l0e co petire contra o devedor co u . 2ar,gra*o 3nico. &e o pri eiro credor estiver pro ovendo a e'ecu$o da 0ipoteca, o credor da segunda depositar, a i portBncia do dbito e as despesas 6udiciais. Art. 1..8:. > adquirente do i -vel 0ipotecado, desde que n$o se ten0a obrigado pessoal ente a pagar as d4vidas aos credores 0ipotec,rios, poder, e'onerar)se da 0ipoteca, abandonando)l0es o i -vel. Art. 1..9;. > adquirente noti*icar, o vendedor e os credores 0ipotec,rios, de*erindo)l0es, con6unta ente, a posse do i -vel, ou o depositar, e 6u4zo. 2ar,gra*o 3nico. 2oder, o adquirente e'ercer a *aculdade de abandonar o i -vel 0ipotecado, at as vinte e quatro 0oras subseqOentes / cita$o, co que se inicia o procedi ento e'ecutivo.

Art. 1..91. @entro e trinta dias, contados do registro do t4tulo aquisitivo, te o adquirente do i -vel 0ipotecado o direito de re i)lo, citando os credores 0ipotec,rios e propondo i portBncia n$o in*erior ao preo por que o adquiriu. C 1o &e o credor i pugnar o preo da aquisi$o ou a i portBncia o*erecida, realizar)se), licita$o, e*etuando)se a venda 6udicial a que o*erecer aior preo, assegurada pre*er+ncia ao adquirente do i -vel. C !o N$o i pugnado pelo credor, o preo da aquisi$o ou o preo proposto pelo adquirente, 0aver)se) , por de*initiva ente *i'ado para a re iss$o do i -vel, que *icar, livre de 0ipoteca, u a vez pago ou depositado o preo. C %o &e o adquirente dei'ar de re ir o i -vel, su6eitando)o a e'ecu$o, *icar, obrigado a ressarcir os credores 0ipotec,rios da desvaloriza$o que, por sua culpa, o es o vier a so*rer, al das despesas 6udiciais da e'ecu$o. C .o @ispor, de a$o regressiva contra o vendedor o adquirente que *icar privado do i -vel e conseqO+ncia de licita$o ou pen0ora, o que pagar a 0ipoteca, o que, por causa de ad6udica$o ou licita$o, dese bolsar co o paga ento da 0ipoteca i portBncia e'cedente / da co pra e o que suportar custas e despesas 6udiciais. Art. 1..9!. Eealizada a praa, o e'ecutado poder,, at a assinatura do auto de arre ata$o ou at que se6a publicada a sentena de ad6udica$o, re ir o i -vel 0ipotecado, o*erecendo preo igual ao da avalia$o, se n$o tiver 0avido licitantes, ou ao do aior lance o*erecido. (gual direito caber, ao c=n6uge, aos descendentes ou ascendentes do e'ecutado. Art. 1..9%. No caso de *al+ncia, ou insolv+ncia, do devedor 0ipotec,rio, o direito de re i$o de*ere)se / assa, ou aos credores e concurso, n$o podendo o credor recusar o preo da avalia$o do i -vel. 2ar,gra*o 3nico. 2ode o credor 0ipotec,rio, para paga ento de seu crdito, requerer a ad6udica$o do i -vel avaliado e quantia in*erior /quele, desde que d+ quita$o pela sua totalidade. Art. 1..9.. ? l4cito aos interessados *azer constar das escrituras o valor entre si a6ustado dos i -veis 0ipotecados, o qual, devida ente atualizado, ser, a base para as arre ata#es, ad6udica#es e re i#es, dispensada a avalia$o. Art. 1..95. Aediante si ples averba$o, requerida por a bas as partes, poder, prorrogar)se a 0ipoteca, at %; GtrintaJ anos da data do contrato. @esde que per*aa esse prazo, s- poder, subsistir o contrato de 0ipoteca reconstituindo)se por novo t4tulo e novo registro" e, nesse caso, l0e ser, antida a preced+ncia, que ent$o l0e co petir.L GNEJ GEeda$o da L<( No 1;.:%1, @< ;! @< AV>&T> @<
!;;.J

(Reda#$o a%te"io") - -"t. 1.@8.. Cedia%te si)ples ave",a#$o3 "e'ue"ida po" a),as as pa"tes3 pode"4 p"o""oga"-se a 2ipote a3 at0 pe"*aBe" vi%te a%os3 da data do o%t"ato. ;esde 'ue pe"*a#a esse p"aBo3 s+ pode"4 su,sisti" o o%t"ato de 2ipote a3 "e o%stitui%do-se po" %ovo t1tulo e %ovo "egist"o( e3 %esse aso3 l2e se"4 )a%tida a p"e ed5% ia3 'ue e%t$o l2e o)peti". Art. 1..97. 2ode o credor e o devedor, no ato constitutivo da 0ipoteca, autorizar a e iss$o da correspondente cdula 0ipotec,ria, na *or a e para os *ins previstos e lei especial. Art. 1..98. A 0ipoteca pode ser constitu4da para garantia de d4vida *utura ou condicionada, desde que deter inado o valor ,'i o do crdito a ser garantido. C 1o Nos casos deste artigo, a e'ecu$o da 0ipoteca depender, de prvia e e'pressa concordBncia do devedor quanto / veri*ica$o da condi$o, ou ao ontante da d4vida. C !o Pavendo diverg+ncia entre o credor e o devedor, caber, /quele *azer prova de seu crdito. Eecon0ecido este, o devedor responder,, inclusive, por perdas e danos, e raz$o da superveniente desvaloriza$o do i -vel.

Art. 1..99. &e o i -vel, dado e garantia 0ipotec,ria, vier a ser loteado, ou se nele se constituir condo 4nio edil4cio, poder, o =nus ser dividido, gravando cada lote ou unidade aut=no a, se o requerere ao 6uiz o credor, o devedor ou os donos, obedecida a propor$o entre o valor de cada u deles e o crdito. C 1o > credor s- poder, se opor ao pedido de des e bra ento do =nus, provando que o i porta e di inui$o de sua garantia. es o

C !o &alvo conven$o e contr,rio, todas as despesas 6udiciais ou e'tra6udiciais necess,rias ao des e bra ento do =nus corre por conta de que o requerer. C %o > des e bra ento do =nus n$o e'onera o devedor origin,rio da responsabilidade a que se re*ere o art. 1..%;, salvo anu+ncia do credor. =.?@o II D# Wi0o".A# L.g# Art. 1..9:. A lei con*ere 0ipoteca: ( ) /s pessoas de direito p3blico interno Gart. .1J sobre os i -veis pertencentes aos encarregados da cobrana, guarda ou ad inistra$o dos respectivos *undos e rendas" (( ) aos *il0os, sobre os i -veis do pai ou da invent,rio do casal anterior" $e que passar a outras n3pcias, antes de *azer o

((( ) ao o*endido, ou aos seus 0erdeiros, sobre os i -veis do delinqOente, para satis*a$o do dano causado pelo delito e paga ento das despesas 6udiciais" (1 ) ao co)0erdeiro, para garantia do seu quin0$o ou torna da partil0a, sobre o i -vel ad6udicado ao 0erdeiro reponente" 1 ) ao credor sobre o i -vel arre atado, para garantia do paga ento do restante do preo da arre ata$o. Art. 1..:;. > credor da 0ipoteca legal, ou que o represente, poder,, provando a insu*ici+ncia dos i -veis especializados, e'igir do devedor que se6a re*orado co outros. Art. 1..:1. A 0ipoteca legal pode ser substitu4da por cau$o de t4tulos da d4vida p3blica *ederal ou estadual, recebidos pelo valor de sua cota$o 4ni a no ano corrente" ou por outra garantia, a critrio do 6uiz, a requeri ento do devedor. =.?@o III Do R.gi!"'o d# Wi0o".A# Art. 1..:!. As 0ipotecas ser$o registradas no cart-rio do lugar do i -vel, ou no de cada u o t4tulo se re*erir a ais de u . deles, se

2ar,gra*o 3nico. Co pete aos interessados, e'ibido o t4tulo, requerer o registro da 0ipoteca. Art. 1..:%. >s registros e averba#es seguir$o a orde pela da sua nu era$o sucessiva no protocolo. 2ar,gra*o 3nico. > n3 ero de orde e que *ore requeridas, veri*icando)se ela

deter ina a prioridade, e esta a pre*er+ncia entre as 0ipotecas.

Art. 1..:.. N$o se registrar$o no es o dia duas 0ipotecas, ou u a 0ipoteca e outro direito real, sobre o es o i -vel, e *avor de pessoas diversas, salvo se as escrituras, do es o dia, indicare a 0ora e que *ora lavradas. Art. 1..:5. Muando se apresentar ao o*icial do registro t4tulo de 0ipoteca que encione a constitui$o de anterior, n$o registrada, sobrestar, ele na inscri$o da nova, depois de a prenotar, at trinta dias, aguardando que o interessado inscreva a precedente" esgotado o prazo, se que se requeira a inscri$o desta, a 0ipoteca ulterior ser, registrada e obter, pre*er+ncia. Art. 1..:7. &e tiver d3vida sobre a legalidade do registro requerido, o o*icial *ar,, ainda assi , a prenota$o do pedido. &e a d3vida, dentro e noventa dias, *or 6ulgada i procedente, o registro e*etuar)se), co o es o n3 ero que teria na data da prenota$o" no caso contr,rio, cancelada esta, receber, o registro o n3 ero correspondente / data e que se tornar a requerer. Art. 1..:8. As 0ipotecas legais, de qualquer natureza, dever$o ser registradas e especializadas. C 1o > registro e a especializa$o das 0ipotecas legais incu be a que est, obrigado a prestar a garantia, as os interessados pode pro over a inscri$o delas, ou solicitar ao Ainistrio 23blico que o *aa. C !o As pessoas, /s quais incu bir o registro e a especializa$o das 0ipotecas legais, est$o su6eitas a perdas e danos pela o iss$o. Art. 1..:9. 1ale o registro da 0ipoteca, enquanto a obriga$o perdurar" co pletando vinte anos, deve ser renovada. as a especializa$o, e

=.?@o IV D# E;"i%?@o d# Wi0o".A# Art. 1..::. A 0ipoteca e'tingue)se: ( ) pela e'tin$o da obriga$o principal" (( ) pelo pereci ento da coisa" ((( ) pela resolu$o da propriedade" (1 ) pela ren3ncia do credor" 1 ) pela re i$o" 1( ) pela arre ata$o ou ad6udica$o. Art. 1.5;;. <'tingue)se ainda a 0ipoteca co do registro, / vista da respectiva prova. a averba$o, no Eegistro de ( -veis, do cancela ento

Art. 1.5;1. N$o e'tinguir, a 0ipoteca, devida ente registrada, a arre ata$o ou ad6udica$o, se que ten0a sido noti*icados 6udicial ente os respectivos credores 0ipotec,rios, que n$o *ore de qualquer odo partes na e'ecu$o. =.?@o V D# Wi0o".A# d. Vi#! EX''.#! Art. 1.5;!. As 0ipotecas sobre as estradas de *erro ser$o registradas no Aunic4pio da esta$o inicial da respectiva lin0a. Art. 1.5;%. >s credores 0ipotec,rios n$o pode e baraar a e'plora$o da lin0a, ne contrariar as odi*ica#es, que a ad inistra$o deliberar, no leito da estrada, e suas depend+ncias, ou no seu aterial. Art. 1.5;.. A 0ipoteca ser, circunscrita / lin0a ou /s lin0as especi*icadas na escritura e ao respectivo aterial de e'plora$o, no estado e que ao te po da e'ecu$o estivere " as os credores 0ipotec,rios poder$o opor)se / venda da estrada, / de suas lin0as, de seus ra ais ou de parte consider,vel do aterial de e'plora$o" be co o / *us$o co outra e presa, se pre que co isso a garantia do dbito en*raquecer. Art. 1.5;5. Na e'ecu$o das 0ipotecas ser, inti ado o representante da Dni$o ou do <stado, para, dentro e quinze dias, re ir a estrada de *erro 0ipotecada, pagando o preo da arre ata$o ou da ad6udica$o. CA2>)$LO IV D# A%"iA'.!. Art. 1.5;7. 2ode o devedor ou outre por ele, co a entrega do i -vel ao credor, ceder)l0e o direito de perceber, e co pensa$o da d4vida, os *rutos e rendi entos. C 1o ? per itido estipular que os *rutos e rendi entos do i -vel se6a percebidos pelo credor / conta de 6uros, as se o seu valor ultrapassar a ta'a ,'i a per itida e lei para as opera#es *inanceiras, o re anescente ser, i putado ao capital. C !o Muando a anticrese recair sobre be i -vel, este poder, ser 0ipotecado pelo devedor ao credor anticrtico, ou a terceiros, assi co o o i -vel 0ipotecado poder, ser dado e anticrese. Art. 1.5;8. > credor anticrtico pode ad inistrar os bens dados e anticrese e *ruir seus *rutos e utilidades, as dever, apresentar anual ente balano, e'ato e *iel, de sua ad inistra$o. C 1o &e o devedor anticrtico n$o concordar co o que se cont no balano, por ser ine'ato, ou ruinosa a ad inistra$o, poder, i pugn,)lo, e, se o quiser, requerer a trans*or a$o e arrenda ento, *i'ando o 6uiz o valor ensal do aluguel, o qual poder, ser corrigido anual ente. C !o > credor anticrtico pode, salvo pacto e sentido contr,rio, arrendar os bens dados e a terceiro, antendo, at ser pago, direito de reten$o do i -vel, e bora o aluguel desse arrenda ento n$o se6a vinculativo para o devedor. Art. 1.5;9. > credor anticrtico responde pelas deteriora#es que, por culpa sua, o i -vel vier a so*rer, e pelos *rutos e rendi entos que, por sua neglig+ncia, dei'ar de perceber. anticrese

Art. 1.5;:. > credor anticrtico pode vindicar os seus direitos contra o adquirente dos bens, os credores quirogra*,rios e os 0ipotec,rios posteriores ao registro da anticrese. C 1o &e e'ecutar os bens por *alta de paga ento da d4vida, ou per itir que outro credor o e'ecute, se opor o seu direito de reten$o ao e'eqOente, n$o ter, pre*er+ncia sobre o preo. C !o > credor anticrtico n$o ter, pre*er+ncia sobre a indeniza$o do seguro, quando o prdio se6a destru4do, ne , se *ore desapropriados os bens, co rela$o / desapropria$o. Art. 1.51;. > adquirente dos bens dados e anticrese poder, re i)los, antes do venci ento da d4vida, pagando a sua totalidade / data do pedido de re i$o e i itir)se),, se *or o caso, na sua posse. LIVRO IV Do Di'.i"o d. E#-G i# )>)$LO I Do Di'.i"o 2.!!o# =$&)>)$LO I Do C#!#-.%"o CA2>)$LO I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. 1.511. > casa ento estabelece co un0$o plena de vida, co deveres dos c=n6uges. Art. 1.51!. > casa ento civil e gratuita a sua celebra$o. 2ar,gra*o 3nico. A 0abilita$o para o casa ento, o registro e a pri eira certid$o ser$o isentos de selos, e olu entos e custas, para as pessoas cu6a pobreza *or declarada, sob as penas da lei. Art. 1.51%. ? de*eso a qualquer pessoa, de direito p3blico ou privado, inter*erir na co un0$o de vida institu4da pela *a 4lia. Art. 1.51.. > casa ento se realiza no o ento e que o 0o e e a ul0er ani*esta , perante o 6uiz, a sua vontade de estabelecer v4nculo con6ugal, e o 6uiz os declara casados. Art. 1.515. > casa ento religioso, que atender /s e'ig+ncias da lei para a validade do casa ento civil, equipara)se a este, desde que registrado no registro pr-prio, produzindo e*eitos a partir da data de sua celebra$o. Art. 1.517. > registro do casa ento religioso sub ete)se aos casa ento civil. es os requisitos e'igidos para o base na igualdade de direitos e

C 1o > registro civil do casa ento religioso dever, ser pro ovido dentro de noventa dias de sua realiza$o, ediante co unica$o do celebrante ao o*4cio co petente, ou por iniciativa de qualquer interessado, desde que 0a6a sido 0o ologada previa ente a 0abilita$o regulada neste C-digo. Ap-s o re*erido prazo, o registro depender, de nova 0abilita$o. C !o > casa ento religioso, celebrado se as *or alidades e'igidas neste C-digo, ter, e*eitos civis se, a requeri ento do casal, *or registrado, a qualquer te po, no registro civil, ediante prvia 0abilita$o perante a autoridade co petente e observado o prazo do art. 1.5%!. C %o &er, nulo o registro civil do casa ento religioso se, antes dele, qualquer dos consorciados 0ouver contra4do co outre casa ento civil. CA2>)$LO II D# C#0#Aid#d. 0#'# o A#!#-.%"o Art. 1.518. > 0o e e a ul0er co dezesseis anos pode casar, e'igindo)se autoriza$o de a bos os pais, ou de seus representantes legais, enquanto n$o atingida a aioridade civil. 2ar,gra*o 3nico. &e 0ouver diverg+ncia entre os pais, aplica)se o disposto no par,gra*o 3nico do art. 1.7%1. Art. 1.519. At / celebra$o do casa ento pode autoriza$o. os pais, tutores ou curadores revogar a

Art. 1.51:. A denega$o do consenti ento, quando in6usta, pode ser suprida pelo 6uiz.

Art. 1.5!;. <'cepcional ente, ser, per itido o casa ento de que ainda n$o alcanou a idade n3bil Gart. 1518J, para evitar i posi$o ou cu pri ento de pena cri inal ou e caso de gravidez. CA2>)$LO III Do! I-0.di-.%"o! Art. 1.5!1. N$o pode ( ) os ascendentes co (( ) os a*ins e casar: os descendentes, se6a o parentesco natural ou civil"

lin0a reta" que *oi c=n6uge do adotado e o adotado co que o *oi do adotante"

((( ) o adotante co

(1 ) os ir $os, unilaterais ou bilaterais, e de ais colaterais, at o terceiro grau inclusive" 1 ) o adotado co o *il0o do adotante"

1( ) as pessoas casadas" 1(( ) o c=n6uge sobrevivente co consorte. o condenado por 0o ic4dio ou tentativa de 0o ic4dio contra o seu ser opostos, at o o ento da celebra$o do casa ento, por

Art. 1.5!!. >s i pedi entos pode qualquer pessoa capaz.

2ar,gra*o 3nico. &e o 6uiz, ou o o*icial de registro, tiver con0eci ento da e'ist+ncia de algu i pedi ento, ser, obrigado a declar,)lo. CA2>)$LO IV D#! A#,!#! !,!0.%!iv#! Art. 1.5!%. N$o deve casar:

( ) o vi3vo ou a vi3va que tiver *il0o do c=n6uge *alecido, enquanto n$o *izer invent,rio dos bens do casal e der partil0a aos 0erdeiros" (( ) a vi3va, ou a ul0er cu6o casa ento se des*ez por ser nulo ou ter sido anulado, at dez depois do co eo da viuvez, ou da dissolu$o da sociedade con6ugal" eses

((( ) o divorciado, enquanto n$o 0ouver sido 0o ologada ou decidida a partil0a dos bens do casal" (1 ) o tutor ou o curador e os seus descendentes, ascendentes, ir $os, cun0ados ou sobrin0os, co a pessoa tutelada ou curatelada, enquanto n$o cessar a tutela ou curatela, e n$o estivere saldadas as respectivas contas. 2ar,gra*o 3nico. ? per itido aos nubentes solicitar ao 6uiz que n$o l0es se6a aplicadas as causas suspensivas previstas nos incisos (, ((( e (1 deste artigo, provando)se a ine'ist+ncia de pre6u4zo, respectiva ente, para o 0erdeiro, para o e')c=n6uge e para a pessoa tutelada ou curatelada" no caso do inciso ((, a nubente dever, provar nasci ento de *il0o, ou ine'ist+ncia de gravidez, na *lu+ncia do prazo. Art. 1.5!.. As causas suspensivas da celebra$o do casa ento pode ser argOidas pelos parentes e lin0a reta de u dos nubentes, se6a consangO4neos ou a*ins, e pelos colaterais e segundo grau, se6a ta b consangO4neos ou a*ins. CA2>)$LO V Do 2'oA.!!o d. W#Mi i"#?@o 0#'# o C#!#-.%"o Art. 1.5!5. > requeri ento de 0abilita$o para o casa ento ser, *ir ado por a bos os nubentes, de pr-prio pun0o, ou, a seu pedido, por procurador, e deve ser instru4do co os seguintes docu entos: ( ) certid$o de nasci ento ou docu ento equivalente" (( ) autoriza$o por escrito das pessoas sob cu6a depend+ncia legal estivere , ou ato 6udicial que a supra" ((( ) declara$o de duas teste un0as aiores, parentes ou n$o, que ateste n$o e'istir i pedi ento que os iniba de casar" con0ec+)los e a*ir e

(1 ) declara$o do estado civil, do do ic4lio e da resid+ncia atual dos contraentes e de seus pais, se *ore con0ecidos"

1 ) certid$o de -bito do c=n6uge *alecido, de sentena declarat-ria de nulidade ou de anula$o de casa ento, transitada e 6ulgado, ou do registro da sentena de div-rcio. Art. 1.5!7. A 0abilita$o ser, *eita pessoal ente perante o o*icial do Eegistro Civil, co do Ainistrio 23blico. Greda$o da L<( NH 1!.1%%K18.1!.!;;:J a audi+ncia

2ar,gra*o 3nico. Caso 0a6a i pugna$o do o*icial, do Ainistrio 23blico ou de terceiro, a 0abilita$o ser, sub etida ao 6uiz.S GNEJ Greda$o da L<( NH 1!.1%%K18.1!.!;;:J ("eda#$o a%te"io") - -"t. 1..28. - 2a,ilita#$o se"4 *eita pe"a%te o o*i ial do Regist"o <ivil e3 ap+s a audi5% ia do Ci%ist0"io 9:,li o3 se"4 2o)ologada pelo juiB. Art. 1.5!8. <stando e orde a docu enta$o, o o*icial e'trair, o edital, que se a*i'ar, durante quinze dias nas circunscri#es do Eegistro Civil de a bos os nubentes, e, obrigatoria ente, se publicar, na i prensa local, se 0ouver. 2ar,gra*o 3nico. A autoridade co petente, 0avendo urg+ncia, poder, dispensar a publica$o. Art. 1.5!9. ? dever do o*icial do registro esclarecer os nubentes a respeito dos *atos que pode ocasionar a invalidade do casa ento, be co o sobre os diversos regi es de bens. Art. 1.5!:. Tanto os i pedi entos quanto as causas suspensivas ser$o opostos e declara$o escrita e assinada, instru4da co as provas do *ato alegado, ou co a indica$o do lugar onde possa ser obtidas. Art. 1.5%;. > o*icial do registro dar, aos nubentes ou a seus representantes nota da oposi$o, indicando os *unda entos, as provas e o no e de que a o*ereceu. 2ar,gra*o 3nico. 2ode os nubentes requerer prazo razo,vel para *azer prova contr,ria aos *atos alegados, e pro over as a#es civis e cri inais contra o oponente de ,)*. Art. 1.5%1. Cu pridas as *or alidades dos arts. 1.5!7 e 1.5!8 e veri*icada a ine'ist+ncia de *ato obstativo, o o*icial do registro e'trair, o certi*icado de 0abilita$o. Art. 1.5%!. A e*ic,cia da 0abilita$o ser, de noventa dias, a contar da data e certi*icado. CA2>)$LO VI D# C. .M'#?@o do C#!#-.%"o Art. 1.5%%. Celebrar)se), o casa ento, no dia, 0ora e lugar previa ente designados pela autoridade que 0ouver de presidir o ato, ediante peti$o dos contraentes, que se ostre 0abilitados co a certid$o do art. 1.5%1. que *oi e'tra4do o

Art. 1.5%.. A solenidade realizar)se), na sede do cart-rio, co toda publicidade, a portas abertas, presentes pelo enos duas teste un0as, parentes ou n$o dos contraentes, ou, querendo as partes e consentindo a autoridade celebrante, noutro edi*4cio p3blico ou particular. C 1o Muando o casa ento *or e edi*4cio particular, *icar, este de portas abertas durante o ato. dos contraentes n$o

C !o &er$o quatro as teste un0as na 0ip-tese do par,gra*o anterior e se algu souber ou n$o puder escrever.

Art. 1.5%5. 2resentes os contraentes, e pessoa ou por procurador especial, 6unta ente co as teste un0as e o o*icial do registro, o presidente do ato, ouvida aos nubentes a a*ir a$o de que pretende casar por livre e espontBnea vontade, declarar, e*etuado o casa ento, nestes ter os: L@e acordo co a vontade que a bos acabais de a*ir ar perante e ul0er, eu, e no e da lei, vos declaro casados.L i , de vos receberdes por arido

Art. 1.5%7. @o casa ento, logo depois de celebrado, lavrar)se), o assento no livro de registro. No assento, assinado pelo presidente do ato, pelos c=n6uges, as teste un0as, e o o*icial do registro, ser$o e'arados: ( F os preno es, sobreno es, datas de nasci ento, pro*iss$o, do ic4lio e resid+ncia atual dos c=n6uges" (( F os preno es, sobreno es, datas de nasci ento ou de pais" orte, do ic4lio e resid+ncia atual dos

((( F o preno e e sobreno e do c=n6uge precedente e a data da dissolu$o do casa ento anterior"

(1 F a data da publica$o dos procla as e da celebra$o do casa ento" 1 F a rela$o dos docu entos apresentados ao o*icial do registro" 1( F o preno e, sobreno e, pro*iss$o, do ic4lio e resid+ncia atual das teste un0as" 1(( ) o regi e do casa ento, co a declara$o da data e do cart-rio e cu6as notas *oi lavrada a escritura antenupcial, quando o regi e n$o *or o da co un0$o parcial, ou o obrigatoria ente estabelecido. Art. 1.5%8. > instru ento da autoriza$o para casar transcrever)se), integral ente na escritura antenupcial. Art. 1.5%9. A celebra$o do casa ento ser, i ediata ente suspensa se algu ( ) recusar a solene a*ir a$o da sua vontade" (( ) declarar que esta n$o livre e espontBnea" ((( ) ani*estar)se arrependido. encionados neste artigo, der causa / es o dia. dos contraentes:

2ar,gra*o 3nico. > nubente que, por algu dos *atos suspens$o do ato, n$o ser, ad itido a retratar)se no

Art. 1.5%:. No caso de olstia grave de u dos nubentes, o presidente do ato ir, celebr,)lo onde se encontrar o i pedido, sendo urgente, ainda que / noite, perante duas teste un0as que saiba ler e escrever. C 1o A *alta ou i pedi ento da autoridade co petente para presidir o casa ento suprir)se), por qualquer dos seus substitutos legais, e a do o*icial do Eegistro Civil por outro ad 0oc, no eado pelo presidente do ato. C !o > ter o avulso, lavrado pelo o*icial ad 0oc, ser, registrado no respectivo registro dentro e dias, perante duas teste un0as, *icando arquivado. cinco

Art. 1.5.;. Muando algu dos contraentes estiver e i inente risco de vida, n$o obtendo a presena da autoridade / qual incu ba presidir o ato, ne a de seu substituto, poder, o casa ento ser celebrado na presena de seis teste un0as, que co os nubentes n$o ten0a parentesco e lin0a reta, ou, na colateral, at segundo grau. Art. 1.5.1. Eealizado o casa ento, deve as teste un0as co parecer perante a autoridade 6udicial ais pr-'i a, dentro e dez dias, pedindo que l0es to e por ter o a declara$o de: ( ) que *ora convocadas por parte do en*er o" perigo de vida, as e seu 6u4zo"

(( ) que este parecia e

((( ) que, e sua presena, declarara arido e ul0er.

os contraentes, livre e espontanea ente, receber)se por

C 1o Autuado o pedido e to adas as declara#es, o 6uiz proceder, /s dilig+ncias necess,rias para veri*icar se os contraentes podia ter)se 0abilitado, na *or a ordin,ria, ouvidos os interessados que o requerere , dentro e quinze dias. C !o 1eri*icada a idoneidade dos c=n6uges para o casa ento, assi co petente, co recurso volunt,rio /s partes. o decidir, a autoridade

C %o &e da decis$o n$o se tiver recorrido, ou se ela passar e 6ulgado, apesar dos recursos interpostos, o 6uiz andar, registr,)la no livro do Eegistro dos Casa entos. C .o > assento assi lavrado retrotrair, os e*eitos do casa ento, quanto ao estado dos c=n6uges, / data da celebra$o. C 5o &er$o dispensadas as *or alidades deste e do artigo antecedente, se o en*er o convalescer e puder rati*icar o casa ento na presena da autoridade co petente e do o*icial do registro. Art. 1.5.!. > casa ento pode celebrar)se poderes especiais. ediante procura$o, por instru ento p3blico, co

C 1o A revoga$o do andato n$o necessita c0egar ao con0eci ento do andat,rio" as, celebrado o casa ento se que o andat,rio ou o outro contraente tivesse ci+ncia da revoga$o, responder, o andante por perdas e danos.

C !o > nubente que n$o estiver e nuncupativo. C %o A e*ic,cia do

i inente risco de vida poder, *azer)se representar no casa ento

andato n$o ultrapassar, noventa dias. andato.

C .o &- por instru ento p3blico se poder, revogar o

CA2>)$LO VII D#! 2'ov#! do C#!#-.%"o Art. 1.5.%. > casa ento celebrado no Nrasil prova)se pela certid$o do registro. 2ar,gra*o 3nico. Rusti*icada a *alta ou perda do registro civil, ad iss4vel qualquer outra espcie de prova. Art. 1.5... > casa ento de brasileiro, celebrado no estrangeiro, perante as respectivas autoridades ou os c=nsules brasileiros, dever, ser registrado e cento e oitenta dias, a contar da volta de u ou de a bos os c=n6uges ao Nrasil, no cart-rio do respectivo do ic4lio, ou, e sua *alta, no 1 o >*4cio da Capital do <stado e que passare a residir. Art. 1.5.5. > casa ento de pessoas que, na posse do estado de casadas, n$o possa ani*estar vontade, ou ten0a *alecido, n$o se pode contestar e pre6u4zo da prole co u , salvo ediante certid$o do Eegistro Civil que prove que 6, era casada algu a delas, quando contraiu o casa ento i pugnado. Art. 1.5.7. Muando a prova da celebra$o legal do casa ento resultar de processo 6udicial, o registro da sentena no livro do Eegistro Civil produzir,, tanto no que toca aos c=n6uges co o no que respeita aos *il0os, todos os e*eitos civis desde a data do casa ento. Art. 1.5.8. Na d3vida entre as provas *avor,veis e contr,rias, 6ulgar)se), pelo casa ento, se os c=n6uges, cu6o casa ento se i pugna, vivere ou tivere vivido na posse do estado de casados. CA2>)$LO VIII D# I%v# id#d. do C#!#-.%"o Art. 1.5.9. ? nulo o casa ento contra4do: ( ) pelo en*er o ental se o necess,rio discerni ento para os atos da vida civil"

(( ) por in*ring+ncia de i pedi ento. Art. 1.5.:. A decreta$o de nulidade de casa ento, pelos otivos previstos no artigo antecedente, pode ser pro ovida ediante a$o direta, por qualquer interessado, ou pelo Ainistrio 23blico. Art. 1.55;. ? anul,vel o casa ento: ( ) de que (( ) do n$o co pletou a idade 4ni a para casar"

enor e

idade n3bil, quando n$o autorizado por seu representante legal"

((( ) por v4cio da vontade, nos ter os dos arts. 1.557 a 1.559" (1 ) do incapaz de consentir ou ani*estar, de odo inequ4voco, o consenti ento"

1 ) realizado pelo andat,rio, se que ele ou o outro contraente soubesse da revoga$o do andato, e n$o sobrevindo coabita$o entre os c=n6uges" 1( ) por inco pet+ncia da autoridade celebrante. 2ar,gra*o 3nico. <quipara)se / revoga$o a invalidade do Art. 1.551. N$o se anular,, por andato 6udicial ente decretada.

otivo de idade, o casa ento de que resultou gravidez. enores de dezesseis anos ser, requerida:

Art. 1.55!. A anula$o do casa ento dos ( ) pelo pr-prio c=n6uge enor"

(( ) por seus representantes legais" ((( ) por seus ascendentes.

Art. 1.55%. > enor que n$o atingiu a idade n3bil poder,, depois de co plet,)la, con*ir ar seu casa ento, co a autoriza$o de seus representantes legais, se necess,ria, ou co supri ento 6udicial. Art. 1.55.. &ubsiste o casa ento celebrado por aquele que, se possuir a co pet+ncia e'igida na lei, e'ercer publica ente as *un#es de 6uiz de casa entos e, nessa qualidade, tiver registrado o ato no Eegistro Civil. Art. 1.555. > casa ento do enor e idade n3bil, quando n$o autorizado por seu representante legal, s- poder, ser anulado se a a$o *or proposta e cento e oitenta dias, por iniciativa do incapaz, ao dei'ar de s+)lo, de seus representantes legais ou de seus 0erdeiros necess,rios. C 1o > prazo estabelecido neste artigo ser, contado do dia e que cessou a incapacidade, no pri eiro caso" a partir do casa ento, no segundo" e, no terceiro, da orte do incapaz. C !o N$o se anular, o casa ento quando / sua celebra$o 0ouvere assistido os representantes legais do incapaz, ou tivere , por qualquer odo, ani*estado sua aprova$o. Art. 1.557. > casa ento pode ser anulado por v4cio da vontade, se 0ouve por parte de u nubentes, ao consentir, erro essencial quanto / pessoa do outro. Art. 1.558. Considera)se erro essencial sobre a pessoa do outro c=n6uge: ( ) o que diz respeito / sua identidade, sua 0onra e boa *a a, sendo esse erro tal que o seu con0eci ento ulterior torne insuport,vel a vida e co u ao c=n6uge enganado" (( ) a ignorBncia de cri e, anterior ao casa ento, que, por sua natureza, torne insuport,vel a vida con6ugal" ((( ) a ignorBncia, anterior ao casa ento, de de*eito *4sico irre edi,vel, ou de olstia grave e trans iss4vel, pelo cont,gio ou 0erana, capaz de p=r e risco a sa3de do outro c=n6uge ou de sua descend+ncia" (1 ) a ignorBncia, anterior ao casa ento, de doena ental grave que, por sua natureza, torne insuport,vel a vida e co u ao c=n6uge enganado. Art. 1.559. ? anul,vel o casa ento e virtude de coa$o, quando o consenti ento de u ou de a bos os c=n6uges 0ouver sido captado ediante *undado te or de al consider,vel e i inente para a vida, a sa3de e a 0onra, sua ou de seus *a iliares. Art. 1.55:. &o ente o c=n6uge que incidiu e erro, ou so*reu coa$o, pode de andar a anula$o do casa ento" as a coabita$o, 0avendo ci+ncia do v4cio, valida o ato, ressalvadas as 0ip-teses dos incisos ((( e (1 do art. 1.558. Art. 1.57;. > prazo para ser intentada a a$o de anula$o do casa ento, a contar da data da celebra$o, de: ( ) cento e oitenta dias, no caso do inciso (1 do art. 1.55;" (( ) dois anos, se inco petente a autoridade celebrante" ((( ) tr+s anos, nos casos dos incisos ( a (1 do art. 1.558" (1 ) quatro anos, se 0ouver coa$o. C 1o <'tingue)se, e cento e oitenta dias, o direito de anular o casa ento dos enores de dezesseis anos, contado o prazo para o enor do dia e que per*ez essa idade" e da data do casa ento, para seus representantes legais ou ascendentes. C !o Na 0ip-tese do inciso 1 do art. 1.55;, o prazo para anula$o do casa ento de cento e oitenta dias, a partir da data e que o andante tiver con0eci ento da celebra$o. Art. 1.571. < bora anul,vel ou es o nulo, se contra4do de boa)* por a bos os c=n6uges, o casa ento, e rela$o a estes co o aos *il0os, produz todos os e*eitos at o dia da sentena anulat-ria. C 1o &e u dos c=n6uges estava de boa)* ao celebrar o casa ento, os seus e*eitos civis s- a ele e aos *il0os aproveitar$o. C !o &e a bos os c=n6uges estava *il0os aproveitar$o. de ,)* ao celebrar o casa ento, os seus e*eitos civis s- aos dos

Art. 1.57!. Antes de over a a$o de nulidade do casa ento, a de anula$o, a de separa$o 6udicial, a de div-rcio direto ou a de dissolu$o de uni$o est,vel, poder, requerer a parte, co provando sua necessidade, a separa$o de corpos, que ser, concedida pelo 6uiz co a poss4vel brevidade. Art. 1.57%. A sentena que decretar a nulidade do casa ento retroagir, / data da sua celebra$o, se pre6udicar a aquisi$o de direitos, a t4tulo oneroso, por terceiros de boa)*, ne a resultante de sentena transitada e 6ulgado. Art. 1.57.. Muando o casa ento *or anulado por culpa de u dos c=n6uges, este incorrer,:

( ) na perda de todas as vantagens 0avidas do c=n6uge inocente" (( ) na obriga$o de cu prir as pro essas que l0e *ez no contrato antenupcial. CA2>)$LO IP D# EBiA:Ai# do C#!#-.%"o Art. 1.575. 2elo casa ento, 0o e e ul0er assu e utua ente a condi$o de consortes, co pan0eiros e respons,veis pelos encargos da *a 4lia. C 1o Mualquer dos nubentes, querendo, poder, acrescer ao seu o sobreno e do outro. C !o > plane6a ento *a iliar de livre decis$o do casal, co petindo ao <stado propiciar recursos educacionais e *inanceiros para o e'erc4cio desse direito, vedado qualquer tipo de coer$o por parte de institui#es privadas ou p3blicas. Art. 1.577. &$o deveres de a bos os c=n6uges: ( ) *idelidade rec4proca" (( ) vida e ((( ) co u , no do ic4lio con6ugal"

3tua assist+ncia"

(1 ) sustento, guarda e educa$o dos *il0os" 1 ) respeito e considera$o 3tuos. colabora$o, pelo arido e pela

Art. 1.578. A dire$o da sociedade con6ugal ser, e'ercida, e ul0er, se pre no interesse do casal e dos *il0os.

2ar,gra*o 3nico. Pavendo diverg+ncia, qualquer dos c=n6uges poder, recorrer ao 6uiz, que decidir, tendo e considera$o aqueles interesses. Art. 1.579. >s c=n6uges s$o obrigados a concorrer, na propor$o de seus bens e dos rendi entos do trabal0o, para o sustento da *a 4lia e a educa$o dos *il0os, qualquer que se6a o regi e patri onial. Art. 1.57:. > do ic4lio do casal ser, escol0ido por a bos os c=n6uges, as u e outro pode ausentar)se do do ic4lio con6ugal para atender a encargos p3blicos, ao e'erc4cio de sua pro*iss$o, ou a interesses particulares relevantes. Art. 1.58;. &e qualquer dos c=n6uges estiver e lugar re oto ou n$o sabido, encarcerado por ais de cento e oitenta dias, interditado 6udicial ente ou privado, episodica ente, de consci+ncia, e virtude de en*er idade ou de acidente, o outro e'ercer, co e'clusividade a dire$o da *a 4lia, cabendo)l0e a ad inistra$o dos bens. CA2>)$LO P D# Di!!o ,?@o d# =oAi.d#d. . do vG%A, o Co%5,g# Art. 1.581. A sociedade con6ugal ter ina: ( ) pela orte de u dos c=n6uges"

(( F pela nulidade ou anula$o do casa ento" ((( ) pela separa$o 6udicial" (1 ) pelo div-rcio. C 1o > casa ento v,lido s- se dissolve pela orte de u dos c=n6uges ou pelo div-rcio, aplicando)se a presun$o estabelecida neste C-digo quanto ao ausente.

C !o @issolvido o casa ento pelo div-rcio direto ou por convers$o, o c=n6uge poder, anter o no e de casado" salvo, no segundo caso, dispondo e contr,rio a sentena de separa$o 6udicial. Art. 1.58!. Mualquer dos c=n6uges poder, propor a a$o de separa$o 6udicial, i putando ao outro qualquer ato que i porte grave viola$o dos deveres do casa ento e torne insuport,vel a vida e co u . C 1o A separa$o 6udicial pode ta b ser pedida se u dos c=n6uges provar ruptura da vida e co u 0, ais de u ano e a i possibilidade de sua reconstitui$o. C !o > c=n6uge pode ainda pedir a separa$o 6udicial quando o outro estiver aco etido de doena ental grave, ani*estada ap-s o casa ento, que torne i poss4vel a continua$o da vida e co u , desde que, ap-s u a dura$o de dois anos, a en*er idade ten0a sido recon0ecida de cura i prov,vel. C %o No caso do par,gra*o !o, reverter$o ao c=n6uge en*er o, que n$o 0ouver pedido a separa$o 6udicial, os re anescentes dos bens que levou para o casa ento, e se o regi e dos bens adotado o per itir, a ea$o dos adquiridos na constBncia da sociedade con6ugal. Art. 1.58%. 2ode caracterizar a i possibilidade da co un0$o de vida a ocorr+ncia de algu seguintes otivos: ( F adultrio" (( ) tentativa de orte" dos

((( ) sev4cia ou in63ria grave" (1 ) abandono volunt,rio do lar con6ugal, durante u 1 ) condena$o por cri e in*a ante" 1( ) conduta desonrosa. 2ar,gra*o 3nico. > 6uiz poder, considerar outros *atos que torne e co u . evidente a i possibilidade da vida ano cont4nuo"

Art. 1.58.. @ar)se), a separa$o 6udicial por 3tuo consenti ento dos c=n6uges se *ore casados por ais de u ano e o ani*estare perante o 6uiz, sendo por ele devida ente 0o ologada a conven$o. 2ar,gra*o 3nico. > 6uiz pode recusar a 0o ologa$o e n$o decretar a separa$o 6udicial se apurar que a conven$o n$o preserva su*iciente ente os interesses dos *il0os ou de u dos c=n6uges. Art. 1.585. A sentena de separa$o 6udicial i porta a separa$o de corpos e a partil0a de bens. 2ar,gra*o 3nico. A partil0a de bens poder, ser *eita pelo 6uiz ou por este decidida. ediante proposta dos c=n6uges e 0o ologada

Art. 1.587. A separa$o 6udicial p#e ter o aos deveres de coabita$o e *idelidade rec4proca e ao regi e de bens. 2ar,gra*o 3nico. > procedi ento 6udicial da separa$o caber, so ente aos c=n6uges, e, no caso de incapacidade, ser$o representados pelo curador, pelo ascendente ou pelo ir $o. Art. 1.588. &e6a qual *or a causa da separa$o 6udicial e o odo co o esta se *aa, l4cito aos c=n6uges restabelecer, a todo te po, a sociedade con6ugal, por ato regular e 6u4zo. 2ar,gra*o 3nico. A reconcilia$o e nada pre6udicar, o direito de terceiros, adquirido antes e durante o estado de separado, se6a qual *or o regi e de bens. Art. 1.589. > c=n6uge declarado culpado na a$o de separa$o 6udicial perde o direito de usar o sobreno e do outro, desde que e'pressa ente requerido pelo c=n6uge inocente e se a altera$o n$o acarretar: ( ) evidente pre6u4zo para a sua identi*ica$o" (( ) ani*esta distin$o entre o seu no e de *a 4lia e o dos *il0os 0avidos da uni$o dissolvida"

((( ) dano grave recon0ecido na decis$o 6udicial. C 1o > c=n6uge inocente na a$o de separa$o 6udicial poder, renunciar, a qualquer direito de usar o sobreno e do outro. o ento, ao

C !o Nos de ais casos caber, a op$o pela conserva$o do no e de casado. Art. 1.58:. > div-rcio n$o odi*icar, os direitos e deveres dos pais e rela$o aos *il0os.

2ar,gra*o 3nico. Novo casa ento de qualquer dos pais, ou de a bos, n$o poder, i portar restri#es aos direitos e deveres previstos neste artigo. Art. 1.59;. @ecorrido u ano do trBnsito e 6ulgado da sentena que 0ouver decretado a separa$o 6udicial, ou da decis$o concessiva da edida cautelar de separa$o de corpos, qualquer das partes poder, requerer sua convers$o e div-rcio. C 1o A convers$o e div-rcio da separa$o 6udicial dos c=n6uges ser, decretada por sentena, da qual n$o constar, re*er+ncia / causa que a deter inou. C !o > div-rcio poder, ser requerido, por u separa$o de *ato por ais de dois anos. Art. 1.591. > div-rcio pode ser concedido se ou por a bos os c=n6uges, no caso de co provada que 0a6a prvia partil0a de bens.

Art. 1.59!. > pedido de div-rcio so ente co petir, aos c=n6uges. 2ar,gra*o 3nico. &e o c=n6uge *or incapaz para propor a a$o ou de*ender)se, poder, *az+)lo o curador, o ascendente ou o ir $o. CA2>)$LO PI D# 2'o".?@o d# 2.!!o# do! Ei 4o!

Art. 1.59%. A guarda ser, unilateral ou co partil0ada. GEeda$o da L<( NH 11.7:9K1%.;7.!;;9, vig+ncia e 15.;9.!;;9J C 1o Co preende)se por guarda unilateral a atribu4da a u s- dos genitores ou a algu que o substitua Gart. 1.59., C 5oJ e, por guarda co partil0ada a responsabiliza$o con6unta e o e'erc4cio de direitos e deveres do pai e da $e que n$o viva sob o es o teto, concernentes ao poder *a iliar dos *il0os co uns. C !o A guarda unilateral ser, atribu4da ao genitor que revele el0ores condi#es para e'erc+)la e, ob6etiva ente, ais aptid$o para propiciar aos *il0os os seguintes *atores: ( F a*eto nas rela#es co (( F sa3de e segurana" ((( F educa$o. o genitor e co o grupo *a iliar"

C %o A guarda unilateral obriga o pai ou a *il0os. C .o G1<TA@>J.S GNEJ

$e que n$o a deten0a a supervisionar os interesses dos

(Reda#$o a%te"io") - -"t. 1..83. No aso de dissolu#$o da so iedade ou do v1% ulo o%jugal pela sepa"a#$o judi ial po" ):tuo o%se%ti)e%to ou pelo div+" io di"eto o%se%sual3 o,se"va"-se-4 o 'ue os F%juges a o"da"e) so,"e a gua"da dos *il2os. Art. 1.59.. A guarda, unilateral ou co partil0ada, poder, ser: GEeda$o da L<( NH 11.7:9K1%.;7.!;;9, vig+ncia e 15.;9.!;;9J ( F requerida, por consenso, pelo pai e pela $e, ou por qualquer deles, e a$o aut=no a de separa$o, de div-rcio, de dissolu$o de uni$o est,vel ou e edida cautelar" (( F decretada pelo 6uiz, e aten$o a necessidades espec4*icas do *il0o, ou e de te po necess,rio ao conv4vio deste co o pai e co a $e. raz$o da distribui$o

C 1o Na audi+ncia de concilia$o, o 6uiz in*or ar, ao pai e / $e o signi*icado da guarda co partil0ada, a sua i portBncia, a si ilitude de deveres e direitos atribu4dos aos genitores e as san#es pelo descu pri ento de suas cl,usulas. C !o Muando n$o 0ouver acordo entre a que poss4vel, a guarda co partil0ada. $e e o pai quanto / guarda do *il0o, ser, aplicada, se pre

C %o 2ara estabelecer as atribui#es do pai e da $e e os per4odos de conviv+ncia sob guarda co partil0ada, o 6uiz, de o*4cio ou a requeri ento do Ainistrio 23blico, poder, basear)se e orienta$o tcnico)pro*issional ou de equipe interdisciplinar.

C .o A altera$o n$o autorizada ou o descu pri ento i otivado de cl,usula de guarda, unilateral ou co partil0ada, poder, i plicar a redu$o de prerrogativas atribu4das ao seu detentor, inclusive quanto ao n3 ero de 0oras de conviv+ncia co o *il0o. C 5o &e o 6uiz veri*icar que o *il0o n$o deve per anecer sob a guarda do pai ou da $e, de*erir, a guarda / pessoa que revele co patibilidade co a natureza da edida, considerados, de pre*er+ncia, o grau de parentesco e as rela#es de a*inidade e a*etividade.S GNEJ (Reda#$o a%teio") - -"t. 1..8@. ;e "etada a sepa"a#$o judi ial ou o div+" io3 se) 'ue 2aja e%t"e as pa"tes a o"do 'ua%to 6 gua"da dos *il2os3 se"4 ela at"i,u1da a 'ue) "evela" )el2o"es o%di#>es pa"a e!e" 5-la. 9a"4g"a*o :%i o. &e"i*i a%do 'ue os *il2os %$o deve) pe")a%e e" so, a gua"da do pai ou da )$e3 o juiB de*e"i"4 a sua gua"da 6 pessoa 'ue "evele o)pati,ilidade o) a %atu"eBa da )edida3 de p"e*e"5% ia leva%do e) o%ta o g"au de pa"e%tes o e "ela#$o de a*i%idade e a*etividade3 de a o"do o) o disposto %a lei espe 1*i a. Art. 1.595. < sede de edida cautelar de separa$o de corpos, aplica)se quanto / guarda dos *il0os as disposi#es do artigo antecedente. Art. 1.597. Pavendo otivos graves, poder, o 6uiz, e qualquer caso, a be dos *il0os, regular de aneira di*erente da estabelecida nos artigos antecedentes a situa$o deles para co os pais. Art. 1.598. No caso de invalidade do casa ento, 0avendo *il0os co uns, observar)se), o disposto nos arts. 1.59. e 1.597. Art. 1.599. > pai ou a $e que contrair novas n3pcias n$o perde o direito de ter consigo os *il0os, que s- l0e poder$o ser retirados por andado 6udicial, provado que n$o s$o tratados conveniente ente. Art. 1.59:. > pai ou a $e, e cu6a guarda n$o este6a os *il0os, poder, visit,)los e t+)los e sua co pan0ia, segundo o que acordar co o outro c=n6uge, ou *or *i'ado pelo 6uiz, be co o *iscalizar sua anuten$o e educa$o. Art. 1.5:;. As disposi#es relativas / guarda e presta$o de ali entos aos *il0os se aos aiores incapazes. =$&)>)$LO II D#! R. #?J.! d. 2#'.%".!Ao CA2>)$LO I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. 1.5:1. &$o parentes e lin0a reta as pessoas que est$o u as para co ascendentes e descendentes. as outras na rela$o de enores estende )

Art. 1.5:!. &$o parentes e lin0a colateral ou transversal, at o quarto grau, as pessoas provenientes de u s- tronco, se descendere u a da outra. Art. 1.5:%. > parentesco natural ou civil, con*or e resulte de consangOinidade ou outra orige . Art. 1.5:.. Conta )se, na lin0a reta, os graus de parentesco pelo n3 ero de gera#es, e, na colateral, ta b pelo n3 ero delas, subindo de u dos parentes at ao ascendente co u , e descendo at encontrar o outro parente. Art. 1.5:5. Cada c=n6uge ou co pan0eiro aliado aos parentes do outro pelo v4nculo da a*inidade. C 1o > parentesco por a*inidade li ita)se aos ascendentes, aos descendentes e aos ir $os do c=n6uge ou co pan0eiro. C !o Na lin0a reta, a a*inidade n$o se e'tingue co a dissolu$o do casa ento ou da uni$o est,vel.

CA2>)$LO II D# Ei i#?@o Art. 1.5:7. >s *il0os, 0avidos ou n$o da rela$o de casa ento, ou por ado$o, ter$o os es os direitos e quali*ica#es, proibidas quaisquer designa#es discri inat-rias relativas / *ilia$o. Art. 1.5:8. 2resu e )se concebidos na constBncia do casa ento os *il0os: ( ) nascidos cento e oitenta dias, pelo enos, depois de estabelecida a conviv+ncia con6ugal" orte,

(( ) nascidos nos trezentos dias subsequentes / dissolu$o da sociedade con6ugal, por separa$o 6udicial, nulidade e anula$o do casa ento"

((( ) 0avidos por *ecunda$o arti*icial 0o -loga,

es o que *alecido o

arido"

(1 ) 0avidos, a qualquer te po, quando se tratar de e bri#es e'cedent,rios, decorrentes de concep$o arti*icial 0o -loga" 1 ) 0avidos por inse ina$o arti*icial 0eter-loga, desde que ten0a prvia autoriza$o do arido.

Art. 1.5:9. &alvo prova e contr,rio, se, antes de decorrido o prazo previsto no inciso (( do art. 1.5!%, a ul0er contrair novas n3pcias e l0e nascer algu *il0o, este se presu e do pri eiro arido, se nascido dentro dos trezentos dias a contar da data do *aleci ento deste e, do segundo, se o nasci ento ocorrer ap-s esse per4odo e 6, decorrido o prazo a que se re*ere o inciso ( do art. 15:8. Art. 1.5::. A prova da i pot+ncia do c=n6uge para gerar, / poca da concep$o, ilide a presun$o da paternidade. Art. 1.7;;. N$o basta o adultrio da paternidade. ul0er, ainda que con*essado, para ilidir a presun$o legal da ul0er,

Art. 1.7;1. Cabe ao arido o direito de contestar a paternidade dos *il0os nascidos de sua sendo tal a$o i prescrit4vel. 2ar,gra*o 3nico. Contestada a *ilia$o, os 0erdeiros do i pugnante t+ Art. 1.7;!. N$o basta a con*iss$o aterna para e'cluir a paternidade.

direito de prosseguir na a$o.

Art. 1.7;%. A *ilia$o prova)se pela certid$o do ter o de nasci ento registrada no Eegistro Civil. Art. 1.7;.. Ningu pode vindicar estado contr,rio ao que resulta do registro de nasci ento, salvo provando)se erro ou *alsidade do registro. Art. 1.7;5. Na *alta, ou de*eito, do ter o de nasci ento, poder, provar)se a *ilia$o por qualquer odo ad iss4vel e direito: ( ) quando 0ouver co eo de prova por escrito, proveniente dos pais, con6unta ou separada ente" (( ) quando e'istire vee entes presun#es resultantes de *atos 6, certos.

Art. 1.7;7. A a$o de prova de *ilia$o co pete ao *il0o, enquanto viver, passando aos 0erdeiros, se ele orrer enor ou incapaz. 2ar,gra*o 3nico. &e iniciada a a$o pelo *il0o, os 0erdeiros poder$o continu,)la, salvo se 6ulgado e'tinto o processo. CA2>)$LO III Do R.Ao%4.Ai-.%"o do! Ei 4o! Art. 1.7;8. > *il0o 0avido *ora do casa ento pode ser recon0ecido pelos pais, con6unta ou separada ente. Art. 1.7;9. Muando a aternidade constar do ter o do nasci ento do *il0o, a $e s- poder, contest,)la, provando a *alsidade do ter o, ou das declara#es nele contidas. Art. 1.7;:. > recon0eci ento dos *il0os 0avidos *ora do casa ento irrevog,vel e ser, *eito: ( ) no registro do nasci ento" (( ) por escritura p3blica ou escrito particular, a ser arquivado e ((( ) por testa ento, ainda que incidental ente ani*estado" cart-rio"

(1 ) por ani*esta$o direta e e'pressa perante o 6uiz, ainda que o recon0eci ento n$o 0a6a sido o ob6eto 3nico e principal do ato que o cont . 2ar,gra*o 3nico. > recon0eci ento pode preceder o nasci ento do *il0o ou ser posterior ao seu *aleci ento, se ele dei'ar descendentes. Art. 1.71;. > recon0eci ento n$o pode ser revogado, ne es o quando *eito e testa ento.

Art. 1.711. > *il0o 0avido *ora do casa ento, recon0ecido por u lar con6ugal se o consenti ento do outro.

dos c=n6uges, n$o poder, residir no

Art. 1.71!. > *il0o recon0ecido, enquanto enor, *icar, sob a guarda do genitor que o recon0eceu, e, se a bos o recon0ecera e n$o 0ouver acordo, sob a de que el0or atender aos interesses do enor. Art. 1.71%. &$o ine*icazes a condi$o e o ter o apostos ao ato de recon0eci ento do *il0o. Art. 1.71.. > *il0o aior n$o pode ser recon0ecido se o seu consenti ento, e o enor pode i pugnar o recon0eci ento, nos quatro anos que se seguire / aioridade, ou / e ancipa$o. Art. 1.715. Mualquer pessoa, que 6usto interesse ten0a, pode contestar a a$o de investiga$o de paternidade, ou aternidade. Art. 1.717. A sentena que 6ulgar procedente a a$o de investiga$o produzir, os es os e*eitos do recon0eci ento" as poder, ordenar que o *il0o se crie e eduque *ora da co pan0ia dos pais ou daquele que l0e contestou essa qualidade. Art. 1.718. A *ilia$o aterna ou paterna pode resultar de casa ento declarado nulo, ainda se as condi#es do putativo. CA2>)$LO IV D# Ado?@o Art. 1.719. A ado$o de crianas e adolescentes ser, de*erida na *or a prevista pela Lei n o 9.;7:, de 1% de 6ul0o de 1::; ) <statuto da Criana e do Adolescente.S GNEJ GEeda$o da L<( NH 1!.;1;K;%.;9.!;;:J (Reda#$o a%te"io") - -"t. 1.818. G+ a pessoa )aio" de deBoito a%os pode adota". (Revogado) - 9a"4g"a*o :%i o. - ado#$o po" a),os os F%juges ou o)pa%2ei"os pode"4 se" *o")aliBada3 desde 'ue u) deles te%2a o)pletado deBoito a%os de idade3 o)p"ovada a esta,ilidade da *a)1lia. Art. 1.71:. A ado$o de aiores de 19 GdezoitoJ anos depender, da assist+ncia e*etiva do poder p3blico e de sentena constitutiva, aplicando)se, no que couber, as regras gerais da Lei n o 9.;7:, de 1% de 6ul0o de 1::; ) <statuto da Criana e do Adolescente.S GNEJ GEeda$o da L<( NH 1!.;1;K;%.;9.!;;:J (Reda#$o a%te"io") - -"t. 1.819. A adota%te 24 de se" pelo )e%os deBesseis a%os )ais vel2o 'ue o adotado. (Revogados pela LEI N 12.010/03.08.2009) - -"t. 1.820. E%'ua%to %$o de" o%tas de sua ad)i%ist"a#$o e %$o salda" o d0,ito3 %$o pode"4 o tuto" ou o u"ado" adota" o pupilo ou o u"atelado. -"t. 1.821. - ado#$o depe%de de o%se%ti)e%to dos pais ou dos "ep"ese%ta%tes legais3 de 'ue) se deseja adota"3 e da o% o"dH% ia deste3 se o%ta" )ais de doBe a%os. E 1o A o%se%ti)e%to se"4 dispe%sado e) "ela#$o 6 "ia%#a ou adoles e%te ujos pais seja) des o%2e idos ou te%2a) sido destitu1dos do pode" *a)ilia". E 2o A o%se%ti)e%to p"evisto %o aput 0 "evog4vel at0 a pu,li a#$o da se%te%#a o%stitutiva da ado#$o. -"t. 1.822. Ni%gu0) pode se" adotado po" duas pessoas3 salvo se *o"e) )a"ido e )ul2e"3 ou se vive"e) e) u%i$o est4vel. 9a"4g"a*o :%i o. As divo" iados e os judi ial)e%te sepa"ados pode"$o adota" o%ju%ta)e%te3 o%ta%to 'ue a o"de) so,"e a gua"da e o "egi)e de visitas3 e desde 'ue o est4gio de o%viv5% ia te%2a sido i%i iado %a o%stH% ia da so iedade o%jugal. -"t. 1.823. - ado#$o o,ede e"4 a p"o esso judi ial3 o,se"vados os "e'uisitos esta,ele idos %este <+digo. 9a"4g"a*o :%i o. - ado#$o de )aio"es de deBoito a%os depe%de"43 igual)e%te3 da assist5% ia e*etiva do 9ode" 9:,li o e de se%te%#a o%stitutiva. -"t. 1.82@. N$o 24 %e essidade do o%se%ti)e%to do "ep"ese%ta%te legal do )e%o"3 se p"ovado 'ue se t"ata de i%*a%te e!posto3 ou de )e%o" ujos pais seja) des o%2e idos3 esteja) desapa"e idos3 ou te%2a) sido destitu1dos do pode" *a)ilia"3 se) %o)ea#$o de tuto"( ou de +"*$o %$o "e la)ado po" 'ual'ue" pa"e%te3 po" )ais de u) a%o. -"t. 1.82.. Go)e%te se"4 ad)itida a ado#$o 'ue o%stitui" e*etivo ,e%e*1 io pa"a o adota%do. -"t. 1.828. - ado#$o at"i,ui a situa#$o de *il2o ao adotado3 desliga%do-o de 'ual'ue" v1% ulo o) os pais e pa"e%tes o%sa%gI1%eos3 salvo 'ua%to aos i)pedi)e%tos pa"a o asa)e%to. 9a"4g"a*o :%i o. Ge u) dos F%juges ou o)pa%2ei"os adota o *il2o do out"o3 )a%t5)-se os v1% ulos de *ilia#$o e%t"e o adotado e o F%juge ou o)pa%2ei"o do adota%te e os "espe tivos pa"e%tes. -"t. 1.82/. - de is$o o%*e"e ao adotado o so,"e%o)e do adota%te3 pode%do dete")i%a" a )odi*i a#$o de seu p"e%o)e3 se )e%o"3 a pedido do adota%te ou do adotado. -"t. 1.828. As e*eitos da ado#$o o)e#a) a pa"ti" do t"H%sito e) julgado da se%te%#a3 e! eto se o adota%te vie" a *ale e" %o u"so do p"o edi)e%to3 aso e) 'ue te"4 *o"#a "et"oativa 6 data do +,ito. -s "ela#>es de pa"e%tes o se esta,ele e) %$o s+ e%t"e o adota%te e o adotado3 o)o ta),0) e%t"e a'uele e os des e%de%tes deste e e%t"e o adotado e todos os pa"e%tes do adota%te. es o

-"t. 1.829. - ado#$o po" est"a%gei"o o,ede e"4 aos asos e o%di#>es 'ue *o"e) esta,ele idos e) lei. CA2>)$LO V Do 2od.' EA1ILIAR =.?@o I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. 1.7%;. >s *il0os est$o su6eitos ao poder *a iliar, enquanto enores.

Art. 1.7%1. @urante o casa ento e a uni$o est,vel, co pete o poder *a iliar aos pais" na *alta ou i pedi ento de u deles, o outro o e'ercer, co e'clusividade. 2ar,gra*o 3nico. @ivergindo os pais quanto ao e'erc4cio do poder *a iliar, assegurado a qualquer deles recorrer ao 6uiz para solu$o do desacordo. Art. 1.7%!. A separa$o 6udicial, o div-rcio e a dissolu$o da uni$o est,vel n$o altera as rela#es entre pais e *il0os sen$o quanto ao direito, que aos pri eiros cabe, de tere e sua co pan0ia os segundos. Art. 1.7%%. > *il0o, n$o recon0ecido pelo pai, *ica sob poder *a iliar e'clusivo da *or con0ecida ou capaz de e'erc+)lo, dar)se), tutor ao enor. =.?@o II Do E;.'AGAio do 2od.' E#-i i#' Art. 1.7%.. Co pete aos pais, quanto / pessoa dos *il0os ( ) dirigir)l0es a cria$o e educa$o" (( ) t+)los e sua co pan0ia e guarda" enores: $e" se a $e n$o

((( ) conceder)l0es ou negar)l0es consenti ento para casare " (1 ) no ear)l0es tutor por testa ento ou docu ento aut+ntico, se o outro dos pais n$o l0e sobreviver, ou o sobrevivo n$o puder e'ercer o poder *a iliar" 1 ) represent,)los, at aos dezesseis anos, nos atos da vida civil, e assisti)los, ap-s essa idade, nos atos e que *ore partes, suprindo)l0es o consenti ento" 1( ) recla ,)los de que ilegal ente os deten0a" obedi+ncia, respeito e os servios pr-prios de sua idade e condi$o. =.?@o III D# =,!0.%!@o . E;"i%?@o do 2od.' E#-i i#' Art. 1.7%5. <'tingue)se o poder *a iliar: ( ) pela orte dos pais ou do *il0o"

1(( ) e'igir que l0es preste

(( ) pela e ancipa$o, nos ter os do art. 5o, par,gra*o 3nico" ((( ) pela aioridade"

(1 ) pela ado$o" 1 ) por decis$o 6udicial, na *or a do artigo 1.7%9. Art 1.7%7. > pai ou a $e que contrai novas n3pcias, ou estabelece uni$o est,vel, n$o perde, quanto aos *il0os do relaciona ento anterior, os direitos ao poder *a iliar, e'ercendo)os se qualquer inter*er+ncia do novo c=n6uge ou co pan0eiro. 2ar,gra*o 3nico. (gual preceito ao estabelecido neste artigo aplica)se ao pai ou / casare ou estabelecere uni$o est,vel. $e solteiros que

Art. 1.7%8. &e o pai, ou a $e, abusar de sua autoridade, *altando aos deveres a eles inerentes ou arruinando os bens dos *il0os, cabe ao 6uiz, requerendo algu parente, ou o Ainistrio 23blico, adotar a edida que l0e parea recla ada pela segurana do enor e seus 0averes, at suspendendo o poder *a iliar, quando conven0a.

2ar,gra*o 3nico. &uspende)se igual ente o e'erc4cio do poder *a iliar ao pai ou / $e condenados por sentena irrecorr4vel, e virtude de cri e cu6a pena e'ceda a dois anos de pris$o. Art. 1.7%9. 2erder, por ato 6udicial o poder *a iliar o pai ou a ( ) castigar i oderada ente o *il0o" (( ) dei'ar o *il0o e abandono" oral e aos bons costu es" $e que:

((( ) praticar atos contr,rios /

(1 ) incidir, reiterada ente, nas *altas previstas no artigo antecedente. )>)$LO II Do Di'.i"o 2#"'i-o%i# =$&)>)$LO I Do R.gi-. d. &.%! .%"'. o! CY%5,g.! CA2>)$LO I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. 1.7%:. ? l4cito aos nubentes, antes de celebrado o casa ento, estipular, quanto aos seus bens, o que l0es aprouver. C 1o > regi e de bens entre os c=n6uges co ea a vigorar desde a data do casa ento. C !o ? ad iss4vel altera$o do regi e de bens, ediante autoriza$o 6udicial e pedido otivado de a bos os c=n6uges, apurada a proced+ncia das raz#es invocadas e ressalvados os direitos de terceiros. Art. 1.7.;. N$o 0avendo conven$o, ou sendo ela nula ou ine*icaz, vigorar,, quanto aos bens entre os c=n6uges, o regi e da co un0$o parcial. 2ar,gra*o 3nico. 2oder$o os nubentes, no processo de 0abilita$o, optar por qualquer dos regi es que este c-digo regula. Muanto / *or a, reduzir)se), a ter o a op$o pela co un0$o parcial, *azendo)se o pacto antenupcial por escritura p3blica, nas de ais escol0as. Art. 1.7.1. ? obrigat-rio o regi e da separa$o de bens no casa ento: ( ) das pessoas que o contra4re casa ento" (( ) da pessoa co inobservBncia das causas suspensivas da celebra$o do

aior de sessenta anos"

((( ) de todos os que dependere , para casar, de supri ento 6udicial. Art. 1.7.!. Mualquer que se6a o regi e de bens, tanto o arido quanto a ul0er pode livre ente:

( ) praticar todos os atos de disposi$o e de ad inistra$o necess,rios ao dese pen0o de sua pro*iss$o, co as li ita#es estabelecida no inciso ( do art. 1.7.8" (( ) ad inistrar os bens pr-prios" ((( ) desobrigar ou reivindicar os i -veis que ten0a consenti ento ou se supri ento 6udicial" sido gravados ou alienados se o seu

(1 ) de andar a rescis$o dos contratos de *iana e doa$o, ou a invalida$o do aval, realizados pelo outro c=n6uge co in*ra$o do disposto nos incisos ((( e (1 do art. 1.7.8" 1 ) reivindicar os bens co uns, -veis ou i -veis, doados ou trans*eridos pelo outro c=n6uge ao concubino, desde que provado que os bens n$o *ora adquiridos pelo es*oro co u destes, se o casal estiver separado de *ato por ais de cinco anos" 1( ) praticar todos os atos que n$o l0es *ore Art. 1.7.%. 2ode vedados e'pressa ente. do outro:

os c=n6uges, independente ente de autoriza$o u

( ) co prar, ainda a crdito, as coisas necess,rias / econo ia do stica" (( ) obter, por e prsti o, as quantias que a aquisi$o dessas coisas possa e'igir.

Art. 1.7... As d4vidas contra4das para os *ins do artigo antecedente obriga c=n6uges. Art. 1.7.5. As a#es *undadas nos incisos (((, (1 e 1 do art. 1.7.! co pete a seus 0erdeiros.

solidaria ente a bos os ao c=n6uge pre6udicado e

Art. 1.7.7. No caso dos incisos ((( e (1 do art. 1.7.!, o terceiro, pre6udicado co a sentena *avor,vel ao autor, ter, direito regressivo contra o c=n6uge, que realizou o neg-cio 6ur4dico, ou seus 0erdeiros. Art. 1.7.8. Eessalvado o disposto no art. 1.7.9, nen0u outro, e'ceto no regi e da separa$o absoluta: ( ) alienar ou gravar de =nus real os bens i -veis" (( ) pleitear, co o autor ou ru, acerca desses bens ou direitos" ((( ) prestar *iana ou aval" (1 ) *azer doa$o, n$o sendo re unerat-ria, de bens co uns, ou dos que possa ea$o. 2ar,gra*o 3nico. &$o v,lidas as doa#es nupciais *eitas aos *il0os quando casare econo ia separada. integrar *utura ou estabelecere dos c=n6uges dos c=n6uges pode, se autoriza$o do

Art. 1.7.9. Cabe ao 6uiz, nos casos do artigo antecedente, suprir a outorga, quando u a denegue se otivo 6usto, ou l0e se6a i poss4vel conced+)la.

Art. 1.7.:. A *alta de autoriza$o, n$o suprida pelo 6uiz, quando necess,ria Gart. 1.7.8J, tornar, anul,vel o ato praticado, podendo o outro c=n6uge pleitear)l0e a anula$o, at dois anos depois de ter inada a sociedade con6ugal. 2ar,gra*o 3nico. A aprova$o torna v,lido o ato, desde que *eita por instru ento p3blico, ou particular, autenticado. Art. 1.75;. A decreta$o de invalidade dos atos praticados se outorga, se consenti ento, ou se supri ento do 6uiz, s- poder, ser de andada pelo c=n6uge a que cabia conced+)la, ou por seus 0erdeiros. Art. 1.751. Muando u dos c=n6uges n$o puder e'ercer a ad inistra$o dos bens que l0e incu be, segundo o regi e de bens, caber, ao outro: ( ) gerir os bens co uns e os do consorte" (( ) alienar os bens -veis co uns" -veis ou i -veis do consorte, ediante autoriza$o 6udicial. este e seus

((( ) alienar os i -veis co uns e os

Art. 1.75!. > c=n6uge, que estiver na posse dos bens particulares do outro, ser, para co 0erdeiros respons,vel: ( ) co o usu*rutu,rio, se o rendi ento *or co u " (( ) co o procurador, se tiver andato e'presso ou t,cito para os ad inistrar" ad inistrador.

((( ) co o deposit,rio, se n$o *or usu*rutu,rio, ne

CA2>)$LO II Do 2#A"o A%".%,0Ai# Art. 1.75%. ? nulo o pacto antenupcial se n$o *or *eito por escritura p3blica, e ine*icaz se n$o l0e seguir o casa ento. Art. 1.75.. A e*ic,cia do pacto antenupcial, realizado por enor, *ica condicionada / aprova$o de seu representante legal, salvo as 0ip-teses de regi e obrigat-rio de separa$o de bens. Art. 1.755. ? nula a conven$o ou cl,usula dela que contraven0a disposi$o absoluta de lei. Art. 1.757. No pacto antenupcial, que adotar o regi e de participa$o *inal nos aqOestos, poder)se), convencionar a livre disposi$o dos bens i -veis, desde que particulares. Art. 1.758. As conven#es antenupciais n$o ter$o e*eito perante terceiros sen$o depois de registradas, e livro especial, pelo o*icial do Eegistro de ( -veis do do ic4lio dos c=n6uges.

CA2>)$LO III Do R.gi-. d. Co-,%4@o 2#'Ai# Art. 1.759. No regi e de co un0$o parcial, co unica )se os bens que sobreviere constBncia do casa ento, co as e'ce#es dos artigos seguintes. Art. 1.75:. <'clue )se da co un0$o: ( ) os bens que cada c=n6uge possuir ao casar, e os que l0e sobreviere , na constBncia do casa ento, por doa$o ou sucess$o, e os sub)rogados e seu lugar" (( ) os bens adquiridos co dos bens particulares" valores e'clusiva ente pertencentes a u dos c=n6uges e sub)roga$o ao casal, na

((( ) as obriga#es anteriores ao casa ento" (1 ) as obriga#es provenientes de atos il4citos, salvo revers$o e 1 ) os bens de uso pessoal, os livros e instru entos de pro*iss$o" 1( ) os proventos do trabal0o pessoal de cada c=n6uge" 1(( ) as pens#es, Art. 1.77;. <ntra eios)soldos, na co un0$o: no e de u ontepios e outras rendas se el0antes. proveito do casal"

( ) os bens adquiridos na constBncia do casa ento por t4tulo oneroso, ainda que s- e dos c=n6uges" (( ) os bens adquiridos por *ato eventual, co ou se

o concurso de trabal0o ou despesa anterior" *avor de a bos os c=n6uges"

((( ) os bens adquiridos por doa$o, 0erana ou legado, e (1 ) as ben*eitorias e bens particulares de cada c=n6uge"

1 ) os *rutos dos bens co uns, ou dos particulares de cada c=n6uge, percebidos na constBncia do casa ento, ou pendentes ao te po de cessar a co un0$o. Art. 1.771. &$o inco unic,veis os bens cu6a aquisi$o tiver por t4tulo u a causa anterior ao casa ento. Art. 1.77!. No regi e da co un0$o parcial, presu e )se adquiridos na constBncia do casa ento os bens -veis, quando n$o se provar que o *ora e data anterior. Art. 1.77%. A ad inistra$o do patri =nio co u co pete a qualquer dos c=n6uges.

C 1o As d4vidas contra4das no e'erc4cio da ad inistra$o obriga os bens co uns e particulares do c=n6uge que os ad inistra, e os do outro na raz$o do proveito que 0ouver au*erido. C !o A anu+ncia de a bos os c=n6uges necess,ria para os atos, a t4tulo gratuito, que i plique cess$o do uso ou gozo dos bens co uns. C %o < caso de c=n6uges. alversa$o dos bens, o 6uiz poder, atribuir a ad inistra$o a apenas u dos

Art. 1.77.. >s bens da co un0$o responde pelas obriga#es contra4das pelo arido ou pela ul0er para atender aos encargos da *a 4lia, /s despesas de ad inistra$o e /s decorrentes de i posi$o legal. Art. 1.775. A ad inistra$o e a disposi$o dos bens constitutivos do patri =nio particular co pete ao c=n6uge propriet,rio, salvo conven$o diversa e pacto antenupcial. Art. 1.777. As d4vidas, contra4das por qualquer dos c=n6uges na ad inistra$o de seus bens particulares e e bene*4cio destes, n$o obriga os bens co uns. CA2>)$LO IV Do R.gi-. d. Co-,%4@o $%iv.'!# Art. 1.778. > regi e de co un0$o universal i porta a co unica$o de todos os bens presentes e *uturos dos c=n6uges e suas d4vidas passivas, co as e'ce#es do artigo seguinte. Art. 1.779. &$o e'clu4dos da co un0$o:

( ) os bens doados ou 0erdados co lugar"

a cl,usula de inco unicabilidade e os sub)rogados e

seu

(( ) os bens gravados de *ideico isso e o direito do 0erdeiro *ideico iss,rio, antes de realizada a condi$o suspensiva" ((( ) as d4vidas anteriores ao casa ento, salvo se proviere revertere e proveito co u " (1 ) as doa#es antenupciais *eitas por u inco unicabilidade" de despesas co seus aprestos, ou

dos c=n6uges ao outro co

a cl,usula de

1 ) >s bens re*eridos nos incisos 1 a 1(( do art. 1.75:. Art. 1.77:. A inco unicabilidade dos bens enu erados no artigo antecedente n$o se estende aos *rutos, quando se perceba ou vena durante o casa ento. Art. 1.78;. Aplica)se ao regi e da co un0$o universal o disposto no Cap4tulo antecedente, quanto / ad inistra$o dos bens. Art. 1.781. <'tinta a co un0$o, e e*etuada a divis$o do ativo e do passivo, cessar, a responsabilidade de cada u dos c=n6uges para co os credores do outro. CA2>)$LO V Do R.gi-. d. 2#'"iAi0#?@o Ei%# %o! AK[.!"o! Art. 1.78!. No regi e de participa$o *inal nos aqOestos, cada c=n6uge possui patri =nio pr-prio, consoante disposto no artigo seguinte, e l0e cabe, / poca da dissolu$o da sociedade con6ugal, direito / etade dos bens adquiridos pelo casal, a t4tulo oneroso, na constBncia do casa ento. Art. 1.78%. (ntegra o patri =nio pr-prio os bens que cada c=n6uge possu4a ao casar e os por ele adquiridos, a qualquer t4tulo, na constBncia do casa ento. 2ar,gra*o 3nico. A ad inistra$o desses bens e'clusiva de cada c=n6uge, que os poder, livre ente alienar, se *ore -veis. Art. 1.78.. &obrevindo a dissolu$o da sociedade con6ugal, apurar)se), o e'cluindo)se da so a dos patri =nios pr-prios: ( ) os bens anteriores ao casa ento e os que e (( ) os que sobreviera seu lugar se sub)rogara " ontante dos aqOestos,

a cada c=n6uge por sucess$o ou liberalidade"

((( ) as d4vidas relativas a esses bens. 2ar,gra*o 3nico. &alvo prova e -veis. contr,rio, presu e )se adquiridos durante o casa ento os bens

Art. 1.785. Ao deter inar)se o ontante dos aqOestos, co putar)se), o valor das doa#es *eitas por u dos c=n6uges, se a necess,ria autoriza$o do outro" nesse caso, o be poder, ser reivindicado pelo c=n6uge pre6udicado ou por seus 0erdeiros, ou declarado no onte partil0,vel, por valor equivalente ao da poca da dissolu$o. Art. 1.787. (ncorpora)se ao onte o valor dos bens alienados e detri ento da 0ouver pre*er+ncia do c=n6uge lesado, ou de seus 0erdeiros, de os reivindicar. ea$o, se n$o

Art. 1.788. 2elas d4vidas posteriores ao casa ento, contra4das por u dos c=n6uges, so ente este responder,, salvo prova de tere revertido, parcial ou total ente, e bene*4cio do outro. Art. 1.789. &e u dos c=n6uges solveu u a d4vida do outro co bens do seu patri =nio, o valor do paga ento deve ser atualizado e i putado, na data da dissolu$o, / ea$o do outro c=n6uge. Art. 1.78:. No caso de bens adquiridos pelo trabal0o con6unto, ter, cada u igual no condo 4nio ou no crdito por aquele odo estabelecido. dos c=n6uges u a quota

Art. 1.79;. As coisas -veis, e *ace de terceiros, presu e )se do do 4nio do c=n6uge devedor, salvo se o be *or de uso pessoal do outro. Art. 1.791. >s bens i -veis s$o de propriedade do c=n6uge cu6o no e constar no registro. 2ar,gra*o 3nico. ( pugnada a titularidade, caber, ao c=n6uge propriet,rio provar a aquisi$o regular dos bens.

Art. 1.79!. > direito / atri onial.

ea$o n$o renunci,vel, cess4vel ou pen0or,vel na vig+ncia do regi e

Art. 1.79%. Na dissolu$o do regi e de bens por separa$o 6udicial ou por div-rcio, veri*icar)se), o ontante dos aqOestos / data e que cessou a conviv+ncia. Art. 1.79.. &e n$o *or poss4vel ne conveniente a divis$o de todos os bens e natureza, calcular)se) , o valor de alguns ou de todos para reposi$o e din0eiro ao c=n6uge n$o)propriet,rio. 2ar,gra*o 3nico. N$o se podendo realizar a reposi$o e din0eiro, ser$o avaliados e, autoriza$o 6udicial, alienados tantos bens quantos bastare . ediante

Art. 1.795. Na dissolu$o da sociedade con6ugal por orte, veri*icar)se), a ea$o do c=n6uge sobrevivente de con*or idade co os artigos antecedentes, de*erindo)se a 0erana aos 0erdeiros na *or a estabelecida neste C-digo. Art. 1.797. As d4vidas de u ou a seus 0erdeiros. dos c=n6uges, quando superiores / sua CA2>)$LO VI Do R.gi-. d. =.0#'#?@o d. &.%! Art. 1.798. <stipulada a separa$o de bens, estes per anecer$o sob a ad inistra$o e'clusiva de cada u dos c=n6uges, que os poder, livre ente alienar ou gravar de =nus real. Art. 1.799. A bos os c=n6uges s$o obrigados a contribuir para as despesas do casal na propor$o dos rendi entos de seu trabal0o e de seus bens, salvo estipula$o e contr,rio no pacto antenupcial. =$&)>)$LO II Do $!,B',"o . d# Ad-i%i!"'#?@o do! &.%! d. Ei 4o! 1.%o'.! Art. 1.79:. > pai e a $e, enquanto no e'erc4cio do poder *a iliar: ea$o, n$o obriga ao outro,

( ) s$o usu*rutu,rios dos bens dos *il0os" (( ) t+ a ad inistra$o dos bens dos *il0os enores sob sua autoridade.

Art. 1.7:;. Co pete aos pais, e na *alta de u deles ao outro, co e'clusividade, representar os *il0os enores de dezesseis anos, be co o assisti)los at co pletare a aioridade ou sere e ancipados. 2ar,gra*o 3nico. >s pais deve decidir e co u as quest#es relativas aos *il0os e a seus bens" 0avendo diverg+ncia, poder, qualquer deles recorrer ao 6uiz para a solu$o necess,ria. Art. 1.7:1. N$o pode os pais alienar, ou gravar de =nus real os i -veis dos *il0os, ne contrair, e no e deles, obriga#es que ultrapasse os li ites da si ples ad inistra$o, salvo por necessidade ou evidente interesse da prole, ediante prvia autoriza$o do 6uiz. 2ar,gra*o 3nico. 2ode ( ) os *il0os" (( ) os 0erdeiros" ((( ) o representante legal. Art. 1.7:!. &e pre que no e'erc4cio do poder *a iliar colidir o interesse dos pais co requeri ento deste ou do Ainistrio 23blico o 6uiz l0e dar, curador especial. Art. 1.7:%. <'clue )se do usu*ruto e da ad inistra$o dos pais: ( ) os bens adquiridos pelo *il0o 0avido *ora do casa ento, antes do recon0eci ento" (( ) os valores au*eridos pelo *il0o aior de dezesseis anos, no e'erc4cio de atividade pro*issional e os bens co tais recursos adquiridos" ((( ) os bens dei'ados ou doados ao *il0o, sob a condi$o de n$o sere pelos pais" (1 ) os bens que aos *il0os coubere na 0erana, quando os pais *ore usu*ru4dos, ou ad inistrados, e'clu4dos da sucess$o. o do *il0o, a pleitear a declara$o de nulidade dos atos previstos neste artigo:

=$&)>)$LO III Do! A i-.%"o! Art. 1.7:.. 2ode os parentes, os c=n6uges ou co pan0eiros pedir uns aos outros os ali entos de que necessite para viver de odo co pat4vel co a sua condi$o social, inclusive para atender /s necessidades de sua educa$o. C 1o >s ali entos deve da pessoa obrigada. ser *i'ados na propor$o das necessidades do recla ante e dos recursos

C !o >s ali entos ser$o apenas os indispens,veis / subsist+ncia, quando a situa$o de necessidade resultar de culpa de que os pleiteia. Art. 1.7:5. &$o devidos os ali entos quando que os pretende n$o te bens su*icientes, ne pode prover, pelo seu trabal0o, / pr-pria antena, e aquele, de que se recla a , pode *ornec+)los, se des*alque do necess,rio ao seu sustento. Art. 1.7:7. > direito / presta$o de ali entos rec4proco entre pais e *il0os, e e'tensivo a todos os ascendentes, recaindo a obriga$o nos ais pr-'i os e grau, uns e *alta de outros. Art. 1.7:8. Na *alta dos ascendentes cabe a obriga$o aos descendentes, guardada a orde sucess$o e, *altando estes, aos ir $os, assi ger anos co o unilaterais. de

Art. 1.7:9. &e o parente, que deve ali entos e pri eiro lugar, n$o estiver e condi#es de suportar total ente o encargo, ser$o c0a ados a concorrer os de grau i ediato" sendo v,rias as pessoas obrigadas a prestar ali entos, todas deve concorrer na propor$o dos respectivos recursos, e, intentada a$o contra u a delas, poder$o as de ais ser c0a adas a integrar a lide. Art. 1.7::. &e, *i'ados os ali entos, sobrevier udana na situa$o *inanceira de que os supre, ou na de que os recebe, poder, o interessado recla ar ao 6uiz, con*or e as circunstBncias, e'onera$o, redu$o ou a6ora$o do encargo. Art. 1.8;;. A obriga$o de prestar ali entos trans ite)se aos 0erdeiros do devedor, na *or a do art. 1.7:.. Art. 1.8;1. A pessoa obrigada a suprir ali entos poder, pensionar o ali entando, ou dar)l0e 0ospedage e sustento, se pre6u4zo do dever de prestar o necess,rio / sua educa$o, quando enor. 2ar,gra*o 3nico. Co pete ao 6uiz, se as circunstBncias o e'igire , *i'ar a *or a do cu pri ento da presta$o. Art. 1.8;!. Na separa$o 6udicial litigiosa, sendo u dos c=n6uges inocente e desprovido de recursos, prestar)l0e), o outro a pens$o ali ent4cia que o 6uiz *i'ar, obedecidos os critrios estabelecidos no art. 1.7:.. Art. 1.8;%. 2ara a anuten$o dos *il0os, os c=n6uges separados 6udicial ente contribuir$o na propor$o de seus recursos. Art. 1.8;.. &e u dos c=n6uges separados 6udicial ente vier a necessitar de ali entos, ser, o outro obrigado a prest,)los ediante pens$o a ser *i'ada pelo 6uiz, caso n$o ten0a sido declarado culpado na a$o de separa$o 6udicial. 2ar,gra*o 3nico. &e o c=n6uge declarado culpado vier a necessitar de ali entos, e n$o tiver parentes e condi#es de prest,)los, ne aptid$o para o trabal0o, o outro c=n6uge ser, obrigado a assegur,) los, *i'ando o 6uiz o valor indispens,vel / sobreviv+ncia. Art. 1.8;5. 2ara obter ali entos, o *il0o 0avido *ora do casa ento pode acionar o genitor, sendo *acultado ao 6uiz deter inar, a pedido de qualquer das partes, que a a$o se processe e segredo de 6ustia. Art. 1.8;7. >s ali entos provisionais ser$o *i'ados pelo 6uiz, nos ter os da lei processual. Art. 1.8;8. 2ode o credor n$o e'ercer, por l0e vedado renunciar o direito a ali entos, sendo o respectivo crdito insuscet4vel de cess$o, co pensa$o ou pen0ora. Art. 1.8;9. Co ali entos. o casa ento, a uni$o est,vel ou o concubinato do credor, cessa o dever de prestar

2ar,gra*o 3nico. Co rela$o ao credor cessa, ta b , o direito a ali entos, se tiver procedi ento indigno e rela$o ao devedor.

Art. 1.8;:. > novo casa ento do c=n6uge devedor n$o e'tingue a obriga$o constante da sentena de div-rcio. Art. 1.81;. As presta#es ali ent4cias, de qualquer natureza, ser$o atualizadas segundo 4ndice o*icial regular ente estabelecido. =$&)>)$LO IV Do &.- d. E#-G i# Art. 1.811. 2ode os c=n6uges, ou a entidade *a iliar, ediante escritura p3blica ou testa ento, destinar parte de seu patri =nio para instituir be de *a 4lia, desde que n$o ultrapasse u tero do patri =nio l4quido e'istente ao te po da institui$o, antidas as regras sobre a i pen0orabilidade do i -vel residencial estabelecida e lei especial. 2ar,gra*o 3nico. > terceiro poder, igual ente instituir be de *a 4lia por testa ento ou doa$o, dependendo a e*ic,cia do ato da aceita$o e'pressa de a bos os c=n6uges bene*iciados ou da entidade *a iliar bene*iciada. Art. 1.81!. > be de *a 4lia consistir, e prdio residencial urbano ou rural, co suas pertenas e acess-rios, destinando)se e a bos os casos a do ic4lio *a iliar, e poder, abranger valores obili,rios, cu6a renda ser, aplicada na conserva$o do i -vel e no sustento da *a 4lia. Art. 1.81%. >s valores obili,rios, destinados aos *ins previstos no artigo antecedente, n$o poder$o e'ceder o valor do prdio institu4do e be de *a 4lia, / poca de sua institui$o. C 1o @ever$o os valores be de *a 4lia. obili,rios ser devida ente individualizados no instru ento de institui$o do de *a 4lia dever, constar dos

C !o &e se tratar de t4tulos no inativos, a sua institui$o co o be respectivos livros de registro.

C %o > instituidor poder, deter inar que a ad inistra$o dos valores obili,rios se6a con*iada a institui$o *inanceira, be co o disciplinar a *or a de paga ento da respectiva renda aos bene*ici,rios, caso e que a responsabilidade dos ad inistradores obedecer, /s regras do contrato de dep-sito. Art. 1.81.. > be de *a 4lia, quer institu4do pelos c=n6uges ou por terceiro, constitui)se pelo registro de seu t4tulo no Eegistro de ( -veis. Art. 1.815. > be de *a 4lia isento de e'ecu$o por d4vidas posteriores / sua institui$o, salvo as que proviere de tributos relativos ao prdio, ou de despesas de condo 4nio. 2ar,gra*o 3nico. No caso de e'ecu$o pelas d4vidas re*eridas neste artigo, o saldo e'istente ser, aplicado e outro prdio, co o be de *a 4lia, ou e t4tulos da d4vida p3blica, para sustento *a iliar, salvo se otivos relevantes aconsel0are outra solu$o, a critrio do 6uiz. Art. 1.817. A isen$o de que trata o artigo antecedente durar, enquanto viver u na *alta destes, at que os *il0os co plete a aioridade. dos c=n6uges, ou,

Art. 1.818. > prdio e os valores obili,rios, constitu4dos co o be da *a 4lia, n$o pode ter destino diverso do previsto no art. 1.81! ou sere alienados se o consenti ento dos interessados e seus representantes legais, ouvido o Ainistrio 23blico. Art. 1.819. Mualquer *or a de liquida$o da entidade ad inistradora, a que se re*ere o C % o do art. 1.81%, n$o atingir, os valores a ela con*iados, ordenando o 6uiz a sua trans*er+ncia para outra institui$o se el0ante, obedecendo)se, no caso de *al+ncia, ao disposto sobre pedido de restitui$o. Art. 1.81:. Co provada a i possibilidade da anuten$o do be de *a 4lia nas condi#es e que *oi institu4do, poder, o 6uiz, a requeri ento dos interessados, e'tingui)lo ou autorizar a sub)roga$o dos bens que o constitue e outros, ouvidos o instituidor e o Ainistrio 23blico. Art. 1.8!;. &alvo disposi$o e contr,rio do ato de institui$o, a ad inistra$o do be co pete a a bos os c=n6uges, resolvendo o 6uiz e caso de diverg+ncia. de *a 4lia ais

2ar,gra*o 3nico. Co o *aleci ento de a bos os c=n6uges, a ad inistra$o passar, ao *il0o vel0o, se *or aior, e, do contr,rio, a seu tutor. Art. 1.8!1. A dissolu$o da sociedade con6ugal n$o e'tingue o be de *a 4lia.

2ar,gra*o 3nico. @issolvida a sociedade con6ugal pela orte de u dos c=n6uges, o sobrevivente poder, pedir a e'tin$o do be de *a 4lia, se *or o 3nico be do casal.

Art. 1.8!!. <'tingue)se, igual ente, o be de *a 4lia co a aioridade dos *il0os, desde que n$o su6eitos a curatela.

orte de a bos os c=n6uges e a

)>)$LO III DA $NIHO E=)OVEL


Art. 1.8!%. ? recon0ecida co o entidade *a iliar a uni$o est,vel entre o 0o e e a ul0er, con*igurada na conviv+ncia p3blica, cont4nua e duradoura e estabelecida co o ob6etivo de constitui$o de *a 4lia. C 1o A uni$o est,vel n$o se constituir, se ocorrere os i pedi entos do art. 1.5!1" n$o se aplicando a incid+ncia do inciso 1( no caso de a pessoa casada se ac0ar separada de *ato ou 6udicial ente. C !o As causas suspensivas do art. 1.5!% n$o i pedir$o a caracteriza$o da uni$o est,vel. Art. 1.8!.. As rela#es pessoais entre os co pan0eiros obedecer$o aos deveres de lealdade, respeito e assist+ncia, e de guarda, sustento e educa$o dos *il0os. Art. 1.8!5. Na uni$o est,vel, salvo contrato escrito entre os co pan0eiros, aplica)se /s rela#es patri oniais, no que couber, o regi e da co un0$o parcial de bens. Art. 1.8!7. A uni$o est,vel poder, converter)se e ao 6uiz e assento no Eegistro Civil. Art. 1.8!8. As rela#es n$o eventuais entre o 0o e concubinato. casa ento, ea ediante pedido dos co pan0eiros

ul0er, i pedidos de casar, constitue

)>)$LO IV D# ),". # . d# C,'#". # CA2>)$LO I D# ),". # =.?@o I Do! ),"o'.! Art. 1.8!9. >s *il0os ( ) co (( ) e enores s$o postos e tutela:

o *aleci ento dos pais, ou sendo estes 6ulgados ausentes" caso de os pais deca4re do poder *a iliar. con6unto.

Art. 1.8!:. > direito de no ear tutor co pete aos pais, e

2ar,gra*o 3nico. A no ea$o deve constar de testa ento ou de qualquer outro docu ento aut+ntico. Art. 1.8%;. ? nula a no ea$o de tutor pelo pai ou pela poder *a iliar. $e que, ao te po de sua orte, n$o tin0a o

Art. 1.8%1. < *alta de tutor no eado pelos pais incu be a tutela aos parentes consangO4neos do enor, por esta orde : ( ) aos ascendentes, pre*erindo o de grau ais pr-'i o ao ais re oto"

(( ) aos colaterais at o terceiro grau, pre*erindo os ais pr-'i os aos ais re otos, e, no es o grau, os ais vel0os aos ais oos" e qualquer dos casos, o 6uiz escol0er, entre eles o ais apto a e'ercer a tutela e bene*4cio do enor. Art. 1.8%!. > 6uiz no ear, tutor id=neo e residente no do ic4lio do ( ) na *alta de tutor testa ent,rio ou leg4ti o" (( ) quando estes *ore e'clu4dos ou escusados da tutela" enor:

((( ) quando re ovidos por n$o id=neos o tutor leg4ti o e o testa ent,rio. Art. 1.8%%. Aos ir $os -r*$os dar)se), u s- tutor.

C 1o No caso de ser no eado ais de u tutor por disposi$o testa ent,ria se indica$o de preced+ncia, entende)se que a tutela *oi co etida ao pri eiro, e que os outros l0e suceder$o pela orde de no ea$o, se ocorrer orte, incapacidade, escusa ou qualquer outro i pedi ento.

C !o Mue institui u enor 0erdeiro, ou legat,rio seu, poder, no ear)l0e curador especial para os bens dei'ados, ainda que o bene*ici,rio se encontre sob o poder *a iliar, ou tutela. Art. 1.8%.. As crianas e os adolescentes cu6os pais *ore descon0ecidos, *alecidos ou que tivere sido suspensos ou destitu4dos do poder *a iliar ter$o tutores no eados pelo Ruiz ou ser$o inclu4dos e progra a de coloca$o *a iliar, na *or a prevista pela Lei n o 9.;7:, de 1% de 6ul0o de 1::; ) <statuto da Criana e do Adolescente.S GNEJ GEeda$o da L<( NH 1!.;1;K;%.;9.!;;:J (Reda#$o a%te"io") - -"t. 1./3@. As )e%o"es a,a%do%ados te"$o tuto"es %o)eados pelo juiB3 ou se"$o "e ol2idos a esta,ele i)e%to p:,li o pa"a este *i) desti%ado3 e3 %a *alta desse esta,ele i)e%to3 *i a) so, a tutela das pessoas 'ue3 volu%t4"ia e g"atuita)e%te3 se e% a""ega"e) da sua "ia#$o. =.?@o II Do! I%A#0#L.! d. E;.'A.' # ),". # Art. 1.8%5. N$o pode ser tutores e ser$o e'onerados da tutela, caso a e'era : a livre ad inistra$o de seus bens"

( ) aqueles que n$o tivere

(( ) aqueles que, no o ento de l0es ser de*erida a tutela, se ac0are constitu4dos e obriga$o para co o enor, ou tivere que *azer valer direitos contra este, e aqueles cu6os pais, *il0os ou c=n6uges tivere de anda contra o enor" ((( ) os ini igos do da tutela" enor, ou de seus pais, ou que tivere sido por estes e'pressa ente e'clu4dos

(1 ) os condenados por cri e de *urto, roubo, estelionato, *alsidade, contra a *a 4lia ou os costu es, ten0a ou n$o cu prido pena" 1 ) as pessoas de anteriores" au procedi ento, ou *al0as e probidade, e as culpadas de abuso e tutorias

1( ) aqueles que e'ercere

*un$o p3blica inco pat4vel co

a boa ad inistra$o da tutela.

=.?@o III D# E!A,!# do! ),"o'.! Art. 1.8%7. 2ode () (( ) escusar)se da tutela:

ul0eres casadas" aiores de sessenta anos" sob sua autoridade ais de tr+s *il0os"

((( ) aqueles que tivere

(1 ) os i possibilitados por en*er idade" 1 ) aqueles que 0abitare longe do lugar onde se 0a6a de e'ercer a tutela" tutela ou curatela"

1( ) aqueles que 6, e'ercere 1(( ) ilitares e servio.

Art. 1.8%8. Mue n$o *or parente do enor n$o poder, ser obrigado a aceitar a tutela, se 0ouver no lugar parente id=neo, consangO4neo ou a*i , e condi#es de e'erc+)la. Art. 1.8%9. A escusa apresentar)se), nos dez dias subseqOentes / designa$o, sob pena de entender)se renunciado o direito de aleg,)la" se o otivo escusat-rio ocorrer depois de aceita a tutela, os dez dias contar)se)$o do e que ele sobrevier. Art. 1.8%:. &e o 6uiz n$o ad itir a escusa, e'ercer, o no eado a tutela, enquanto o recurso interposto n$o tiver provi ento, e responder, desde logo pelas perdas e danos que o enor ven0a a so*rer. =.?@o IV Do E;.'AGAio d# ),". # Art. 1.8.;. (ncu be ao tutor, quanto / pessoa do enor:

( ) dirigir)l0e a educa$o, de*end+)lo e prestar)l0e ali entos, con*or e os seus 0averes e condi$o" (( ) recla ar do 6uiz que providencie, co o 0ouver por be , quando o enor 0a6a ister corre$o"

((( ) adi plir os de ais deveres que nor al ente cabe 6, contar doze anos de idade.

aos pais, ouvida a opini$o do

enor, se este proveito

Art. 1.8.1. (ncu be ao tutor, sob a inspe$o do 6uiz, ad inistrar os bens do tutelado, e deste, cu prindo seus deveres co zelo e boa)*. Art. 1.8.!. 2ara *iscaliza$o dos atos do tutor, pode o 6uiz no ear u protutor.

Art. 1.8.%. &e os bens e interesses ad inistrativos e'igire con0eci entos tcnicos, *ore co ple'os, ou realizados e lugares distantes do do ic4lio do tutor, poder, este, ediante aprova$o 6udicial, delegar a outras pessoas *4sicas ou 6ur4dicas o e'erc4cio parcial da tutela. Art. 1.8... A responsabilidade do 6uiz ser,: ( ) direta e pessoal, quando n$o tiver no eado o tutor, ou n$o o 0ouver *eito oportuna ente" (( ) subsidi,ria, quando n$o tiver e'igido garantia legal do tutor, ne suspeito. Art. 1.8.5. >s bens do enor ser$o entregues ao tutor valores, ainda que os pais o ten0a dispensado. o re ovido, tanto que se tornou

ediante ter o especi*icado deles e seus

2ar,gra*o 3nico. &e o patri =nio do enor *or de valor consider,vel, poder, o 6uiz condicionar o e'erc4cio da tutela / presta$o de cau$o bastante, podendo dispens,)la se o tutor *or de recon0ecida idoneidade. Art. 1.8.7. &e o enor possuir bens, ser, sustentado e educado a e'pensas deles, arbitrando o 6uiz para tal *i as quantias que l0e parea necess,rias, considerado o rendi ento da *ortuna do pupilo quando o pai ou a $e n$o as 0ouver *i'ado. Art. 1.8.8. Co pete ais ao tutor:

( ) representar o enor, at os dezesseis anos, nos atos da vida civil, e assisti)lo, ap-s essa idade, nos atos e que *or parte" (( ) receber as rendas e pens#es do enor, e as quantias a ele devidas" co o as de ad inistra$o, conserva$o

((( ) *azer)l0e as despesas de subsist+ncia e educa$o, be e el0ora entos de seus bens" (1 ) alienar os bens do 1 ) pro over)l0e, enor destinados a venda"

ediante preo conveniente, o arrenda ento de bens de raiz. ao tutor, co autoriza$o do 6uiz:

Art. 1.8.9. Co pete ta b ( ) pagar as d4vidas do

enor" encargos"

(( ) aceitar por ele 0eranas, legados ou doa#es, ainda que co ((( ) transigir" (1 ) vender)l0e os bens per itido"

-veis, cu6a conserva$o n$o convier, e os i -veis nos casos e

que *or deste,

1 ) propor e 6u4zo as a#es, ou nelas assistir o enor, e pro over todas as dilig+ncias a be assi co o de*end+)lo nos pleitos contra ele ovidos.

2ar,gra*o 3nico. No caso de *alta de autoriza$o, a e*ic,cia de ato do tutor depende da aprova$o ulterior do 6uiz. Art. 1.8.:. Ainda co a autoriza$o 6udicial, n$o pode o tutor, sob pena de nulidade: ediante contrato particular, bens -veis ou i -veis

( ) adquirir por si, ou por interposta pessoa, pertencentes ao enor" (( ) dispor dos bens do enor a t4tulo gratuito"

((( ) constituir)se cession,rio de crdito ou de direito, contra o

enor.

Art. 1.85;. >s i -veis pertencentes aos enores sob tutela so ente pode ser vendidos quando 0ouver ani*esta vantage , ediante prvia avalia$o 6udicial e aprova$o do 6uiz.

Art. 1.851. Antes de assu ir a tutela, o tutor declarar, tudo o que o enor l0e deva, sob pena de n$o l0e poder cobrar, enquanto e'era a tutoria, salvo provando que n$o con0ecia o dbito quando a assu iu. Art. 1.85!. > tutor responde pelos pre6u4zos que, por culpa, ou dolo, causar ao tutelado" as te direito a ser pago pelo que real ente despender no e'erc4cio da tutela, salvo no caso do art. 1.8%., e a perceber re unera$o proporcional / i portBncia dos bens ad inistrados. C 1o Ao protutor ser, arbitrada u a grati*ica$o -dica pela *iscaliza$o e*etuada.

C !o &$o solidaria ente respons,veis pelos pre6u4zos as pessoas /s quais co petia *iscalizar a atividade do tutor, e as que concorrera para o dano. =.?@o V Do! &.%! do ),". #do Art. 1.85%. >s tutores n$o pode para as despesas ordin,rias co conservar e seu poder din0eiro dos tutelados, al do necess,rio o seu sustento, a sua educa$o e a ad inistra$o de seus bens.

C 1o &e 0ouver necessidade, os ob6etos de ouro e prata, pedras preciosas e -veis ser$o avaliados por pessoa id=nea e, ap-s autoriza$o 6udicial, alienados, e o seu produto convertido e t4tulos, obriga#es e letras de responsabilidade direta ou indireta da Dni$o ou dos <stados, atendendo)se pre*erente ente / rentabilidade, e recol0idos ao estabeleci ento banc,rio o*icial ou aplicado na aquisi$o de i -veis, con*or e *or deter inado pelo 6uiz. C !o > es o destino previsto no par,gra*o antecedente ter, o din0eiro proveniente de qualquer outra proced+ncia. C %o >s tutores responde pela de ora na aplica$o dos valores aci a re*eridos, pagando os 6uros legais desde o dia e que deveria dar esse destino, o que n$o os e'i e da obriga$o, que o 6uiz *ar, e*etiva, da re*erida aplica$o. Art. 1.85.. >s valores que e'istire e estabeleci ento banc,rio o*icial, na *or a do artigo antecedente, n$o se poder$o retirar, sen$o ediante orde do 6uiz, e so ente: ( ) para as despesas co o sustento e educa$o do tutelado, ou a ad inistra$o de seus bens"

(( ) para se co prare bens i -veis e t4tulos, obriga#es ou letras, nas condi#es previstas no C 1 o do artigo antecedente" ((( ) para se e pregare (1 ) para se entregare 0erdeiros. e con*or idade co o disposto por que os 0ouver doado, ou dei'ado" ortos eles, aos seus

aos -r*$os, quando e ancipados, ou

aiores, ou,

=.?@o VI D# 2'.!"#?@o d. Co%"#! Art. 1.855. >s tutores, e bora o contr,rio tivesse prestar contas da sua ad inistra$o. disposto os pais dos tutelados, s$o obrigados a

Art. 1.857. No *i de cada ano de ad inistra$o, os tutores sub eter$o ao 6uiz o balano respectivo, que, depois de aprovado, se ane'ar, aos autos do invent,rio. Art. 1.858. >s tutores prestar$o contas de dois e dois anos, e ta b quando, por qualquer dei'are o e'erc4cio da tutela ou toda vez que o 6uiz ac0ar conveniente. 2ar,gra*o 3nico. As contas ser$o prestadas e 6u4zo, e 6ulgadas depois da audi+ncia dos interessados, recol0endo o tutor i ediata ente a estabeleci ento banc,rio o*icial os saldos, ou adquirindo bens i -veis, ou t4tulos, obriga#es ou letras, na *or a do C 1 o do art. 1.85%. Art. 1.859. Finda a tutela pela e ancipa$o ou aioridade, a quita$o do enor n$o produzir, e*eito antes de aprovadas as contas pelo 6uiz, subsistindo inteira, at ent$o, a responsabilidade do tutor. Art. 1.85:. Nos casos de orte, aus+ncia, ou interdi$o do tutor, as contas ser$o prestadas por seus 0erdeiros ou representantes. Art. 1.87;. &er$o levadas a crdito do tutor todas as despesas 6usti*icadas e recon0ecida ente proveitosas ao enor. Art. 1.871. As despesas co a presta$o das contas ser$o pagas pelo tutelado. otivo,

Art. 1.87!. > alcance do tutor, be co o o saldo contra o tutelado, s$o d4vidas de valor e vence 6uros desde o 6ulga ento de*initivo das contas. =.?@o VII D# C.!!#?@o d# ),". # Art. 1.87%. Cessa a condi$o de tutelado: ( ) co a aioridade ou a e ancipa$o do enor"

(( ) ao cair o

enor sob o poder *a iliar, no caso de recon0eci ento ou ado$o. as *un#es do tutor: que era obrigado a servir"

Art. 1.87.. Cessa

( ) ao e'pirar o ter o, e

(( ) ao sobrevir escusa leg4ti a" ((( ) ao ser re ovido. Art. 1.875. > tutor obrigado a servir por espao de dois anos. 2ar,gra*o 3nico. 2ode o tutor continuar no e'erc4cio da tutela, al o quiser e o 6uiz 6ulgar conveniente ao enor. do prazo previsto neste artigo, se incapacidade.

Art. 1.877. &er, destitu4do o tutor, quando negligente, prevaricador ou incurso e CA2>)$LO II D# C,'#". # =.?@o I Do! I%".'di"o! Art. 1.878. <st$o su6eitos a curatela: ( ) aqueles que, por en*er idade ou de*ici+ncia os atos da vida civil" ental, n$o tivere

o necess,rio discerni ento para

(( ) aqueles que, por outra causa duradoura, n$o pudere ((( ) os de*icientes

e'pri ir a sua vontade" t-'icos"

entais, os brios 0abituais e os viciados e co pleto desenvolvi ento ental"

(1 ) os e'cepcionais se 1 ) os pr-digos.

Art. 1.879. A interdi$o deve ser pro ovida: ( ) pelos pais ou tutores" (( ) pelo c=n6uge, ou por qualquer parente" ((( ) pelo Ainistrio 23blico. Art. 1.87:. > Ainistrio 23blico s- pro over, interdi$o: ()e caso de doena ental grave"

(( ) se n$o e'istir ou n$o pro over a interdi$o algu a das pessoas designadas nos incisos ( e (( do artigo antecedente" ((( ) se, e'istindo, *ore incapazes as pessoas encionadas no inciso antecedente.

Art. 1.88;. Nos casos e que a interdi$o *or pro ovida pelo Ainistrio 23blico, o 6uiz no ear, de*ensor ao suposto incapaz" nos de ais casos o Ainistrio 23blico ser, o de*ensor. Art. 1.881. Antes de pronunciar)se acerca da interdi$o, o 6uiz, assistido por especialistas, e'a inar, pessoal ente o argOido de incapacidade. Art. 1.88!. 2ronunciada a interdi$o das pessoas a que se re*ere os incisos ((( e (1 do art. 1.878, o 6uiz assinar,, segundo o estado ou o desenvolvi ento ental do interdito, os li ites da curatela, que poder$o circunscrever)se /s restri#es constantes do art. 1.89!. Art. 1.88%. A sentena que declara a interdi$o produz e*eitos desde logo, e bora su6eita a recurso.

Art. 1.88.. Aplica )se / curatela as disposi#es concernentes / tutela, co artigos seguintes.

as

odi*ica#es dos

Art. 1.885. > c=n6uge ou co pan0eiro, n$o separado 6udicial ente ou de *ato, , de direito, curador do outro, quando interdito. C1o Na *alta do c=n6uge ou co pan0eiro, curador leg4ti o o pai ou a descendente que se de onstrar ais apto. C !o <ntre os descendentes, os C %o Na *alta das pessoas ais pr-'i os precede aos $e" na *alta destes, o

ais re otos.

encionadas neste artigo, co pete ao 6uiz a escol0a do curador.

Art. 1.887. Pavendo eio de recuperar o interdito, o curador pro over)l0e), o trata ento e estabeleci ento apropriado. Art. 1.888. >s interditos re*eridos nos incisos (, ((( e (1 do art. 1.878 ser$o recol0idos e estabeleci entos adequados, quando n$o se adaptare ao conv4vio do stico. Art. 1.889. A autoridade do curador estende)se / pessoa e aos bens dos *il0os do curatelado, observado o art. 5o. =.?@o II D# C,'#". # do N#!Ai",'o . do E%B.'-o o, 2o'"#do' d. D.BiAiS%Ai# EG!iA# Art. 1.88:. @ar)se), curador ao nascituro, se o pai *alecer estando gr,vida a poder *a iliar. 2ar,gra*o 3nico. &e a ul0er, e n$o tendo o

ul0er estiver interdita, seu curador ser, o do nascituro.

Art. 1.89;. A requeri ento do en*er o ou portador de de*ici+ncia *4sica, ou, na i possibilidade de *az+)lo, de qualquer das pessoas a que se re*ere o art. 1.879, dar)se)l0e), curador para cuidar de todos ou alguns de seus neg-cios ou bens. =.?@o III Do E;.'AGAio d# C,'#". # Art. 1.891. As regras a respeito do e'erc4cio da tutela aplica )se ao da curatela, co art. 1.88! e as desta &e$o. a restri$o do

Art. 1.89!. A interdi$o do pr-digo s- o privar, de, se curador, e prestar, transigir, dar quita$o, alienar, 0ipotecar, de andar ou ser de andado, e praticar, e geral, os atos que n$o se6a de era ad inistra$o. Art. 1.89%. Muando o curador *or o c=n6uge e o regi e de bens do casa ento *or de co un0$o universal, n$o ser, obrigado / presta$o de contas, salvo deter ina$o 6udicial. LIVRO V Do Di'.i"o d#! =,A.!!J.! )>)$LO I D# =,A.!!@o .- G.'# CA2>)$LO I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. 1.89.. Aberta a sucess$o, a 0erana trans ite)se, desde logo, aos 0erdeiros leg4ti os e testa ent,rios. Art. 1.895. A sucess$o abre)se no lugar do 3lti o do ic4lio do *alecido. Art. 1.897. A sucess$o d,)se por lei ou por disposi$o de 3lti a vontade. Art. 1.898. Eegula a sucess$o e a legiti a$o para suceder a lei vigente ao te po da abertura daquela. Art. 1.899. Aorrendo a pessoa se testa ento, trans ite a 0erana aos 0erdeiros leg4ti os" o es o ocorrer, quanto aos bens que n$o *ore co preendidos no testa ento" e subsiste a sucess$o leg4ti a se o testa ento caducar, ou *or 6ulgado nulo. Art. 1.89:. Pavendo 0erdeiros necess,rios, o testador s- poder, dispor da etade da 0erana.

Art. 1.8:;. A co pan0eira ou o co pan0eiro participar, da sucess$o do outro, quanto aos bens adquiridos onerosa ente na vig+ncia da uni$o est,vel, nas condi#es seguintes: ( ) se concorrer co *il0o" *il0os co uns, ter, direito a u a quota equivalente / que por lei *or atribu4da ao etade do que couber a

(( ) se concorrer co descendentes s- do autor da 0erana, tocar)l0e), a cada u daqueles" ((( ) se concorrer co outros parentes sucess4veis, ter, direito a u

tero da 0erana"

(1 ) n$o 0avendo parentes sucess4veis, ter, direito / totalidade da 0erana. CA2>)$LO II D# W.'#%?# . d. !,# Ad-i%i!"'#?@o Art. 1.8:1. A 0erana de*ere)se co o u todo unit,rio, ainda que v,rios se6a os 0erdeiros.

2ar,gra*o 3nico. At a partil0a, o direito dos co)0erdeiros, quanto / propriedade e posse da 0erana, ser, indivis4vel, e regular)se), pelas nor as relativas ao condo 4nio. Art. 1.8:!. > 0erdeiro n$o responde por encargos superiores /s *oras da 0erana" incu be)l0e, por , a prova do e'cesso, salvo se 0ouver invent,rio que a escuse, de ostrando o valor dos bens 0erdados. Art. 1.8:%. > direito / sucess$o aberta, be ob6eto de cess$o por escritura p3blica. co o o quin0$o de que dispon0a o co)0erdeiro, pode ser

C 1o >s direitos, con*eridos ao 0erdeiro e conseqO+ncia de substitui$o ou de direito de acrescer, presu e )se n$o abrangidos pela cess$o *eita anterior ente. C !o ? ine*icaz a cess$o, pelo co)0erdeiro, de seu direito 0eredit,rio sobre qualquer be considerado singular ente. da 0erana

C %o (ne*icaz a disposi$o, se prvia autoriza$o do 6uiz da sucess$o, por qualquer 0erdeiro, de be co ponente do acervo 0eredit,rio, pendente a indivisibilidade. Art. 1.8:.. > co)0erdeiro n$o poder, ceder a sua quota 0eredit,ria a pessoa estran0a / sucess$o, se outro co)0erdeiro a quiser, tanto por tanto. Art. 1.8:5. > co)0erdeiro, a que n$o se der con0eci ento da cess$o, poder,, depositado o preo, 0aver para si a quota cedida a estran0o, se o requerer at cento e oitenta dias ap-s a trans iss$o. 2ar,gra*o 3nico. &endo v,rios os co)0erdeiros a e'ercer a pre*er+ncia, entre eles se distribuir, o quin0$o cedido, na propor$o das respectivas quotas 0eredit,rias. Art. 1.8:7. No prazo de trinta dias, a contar da abertura da sucess$o, instaurar)se), invent,rio do patri =nio 0eredit,rio, perante o 6u4zo co petente no lugar da sucess$o, para *ins de liquida$o e, quando *or o caso, de partil0a da 0erana. Art. 1.8:8. At o co pro isso do inventariante, a ad inistra$o da 0erana caber,, sucessiva ente: ( ) ao c=n6uge ou co pan0eiro, se co o outro convivia ao te po da abertura da sucess$o" ais de u nessas

(( ) ao 0erdeiro que estiver na posse e ad inistra$o dos bens, e, se 0ouver condi#es, ao ais vel0o" ((( ) ao testa enteiro"

(1 ) a pessoa de con*iana do 6uiz, na *alta ou escusa das indicadas nos incisos antecedentes, ou quando tivere de ser a*astadas por otivo grave levado ao con0eci ento do 6uiz. CA2XTDL> ((( @a 1oca$o Peredit,ria Art. 1.8:9. Legiti a )se a suceder as pessoas nascidas ou 6, concebidas no da sucess$o. Art. 1.8::. Na sucess$o testa ent,ria pode ainda ser c0a ados a suceder: o ento da abertura

( ) os *il0os, ainda n$o concebidos, de pessoas indicadas pelo testador, desde que vivas estas ao abrir)se a sucess$o"

(( ) as pessoas 6ur4dicas" ((( ) as pessoas 6ur4dicas, cu6a organiza$o *or deter inada pelo testador sob a *or a de *unda$o. Art. 1.9;;. No caso do inciso ( do artigo antecedente, os bens da 0erana ser$o con*iados, ap-s a liquida$o ou partil0a, a curador no eado pelo 6uiz. C 1o &alvo disposi$o testa ent,ria e contr,rio, a curatela caber, / pessoa cu6o *il0o o testador esperava ter por 0erdeiro, e, sucessiva ente, /s pessoas indicadas no art. 1.885. C !o >s poderes, deveres e responsabilidades do curador, assi no eado, rege )se pelas disposi#es concernentes / curatela dos incapazes, no que couber. C %o Nascendo co vida o 0erdeiro esperado, ser)l0e), de*erida a sucess$o, co rendi entos relativos / dei'a, a partir da orte do testador. os *rutos e

C .o &e, decorridos dois anos ap-s a abertura da sucess$o, n$o *or concebido o 0erdeiro esperado, os bens reservados, salvo disposi$o e contr,rio do testador, caber$o aos 0erdeiros leg4ti os. Art. 1.9;1. N$o pode ser no eados 0erdeiros ne legat,rios: o seu c=n6uge ou co pan0eiro, ou os seus

( ) a pessoa que, a rogo, escreveu o testa ento, ne ascendentes e ir $os" (( ) as teste un0as do testa ento" ((( ) o concubino do testador casado, salvo se este, se c=n6uge 0, ais de cinco anos"

culpa sua, estiver separado de *ato do se *izer, assi co o o que

(1 ) o tabeli$o, civil ou ilitar, ou o co andante ou escriv$o, perante que *izer ou aprovar o testa ento.

Art. 1.9;!. &$o nulas as disposi#es testa ent,rias e *avor de pessoas n$o legiti adas a suceder, ainda quando si uladas sob a *or a de contrato oneroso, ou *eitas ediante interposta pessoa. 2ar,gra*o 3nico. 2resu e )se pessoas interpostas os ascendentes, os descendentes, os ir $os e o c=n6uge ou co pan0eiro do n$o legiti ado a suceder. Art. 1.9;%. ? l4cita a dei'a ao *il0o do concubino, quando ta b o *or do testador.

CA2>)$LO IV D# AA.i"#?@o . R.%T%Ai# d# W.'#%?# Art. 1.9;.. Aceita a 0erana, torna)se de*initiva a sua trans iss$o ao 0erdeiro, desde a abertura da sucess$o. 2ar,gra*o 3nico. A trans iss$o te )se por n$o veri*icada quando o 0erdeiro renuncia / 0erana. Art. 1.9;5. A aceita$o da 0erana, quando e'pressa, *az)se por declara$o escrita" quando t,cita, 0, de resultar t$o)so ente de atos pr-prios da qualidade de 0erdeiro. C 1o N$o e'pri e aceita$o de 0erana os atos o*iciosos, co o o *uneral do *inado, os conservat-rios, ou os de ad inistra$o e guarda provis-ria. era ente

C !o N$o i porta igual ente aceita$o a cess$o gratuita, pura e si ples, da 0erana, aos de ais co) 0erdeiros. Art. 1.9;7. A ren3ncia da 0erana deve constar e'pressa ente de instru ento p3blico ou ter o 6udicial. Art. 1.9;8. > interessado e que o 0erdeiro declare se aceita, ou n$o, a 0erana, poder,, vinte dias ap-s aberta a sucess$o, requerer ao 6uiz prazo razo,vel, n$o aior de trinta dias, para, nele, se pronunciar o 0erdeiro, sob pena de se 0aver a 0erana por aceita. Art. 1.9;9. N$o se pode aceitar ou renunciar a 0erana e C 1o > 0erdeiro, a que a, repudi,)los. se testare parte, sob condi$o ou a ter o.

legados, pode aceit,)los, renunciando a 0erana" ou, aceitando)

C !o > 0erdeiro, c0a ado, na es a sucess$o, a ais de u quin0$o 0eredit,rio, sob t4tulos sucess-rios diversos, pode livre ente deliberar quanto aos quin0#es que aceita e aos que renuncia.

Art. 1.9;:. Falecendo o 0erdeiro antes de declarar se aceita a 0erana, o poder de aceitar passa)l0e aos 0erdeiros, a enos que se trate de voca$o adstrita a u a condi$o suspensiva, ainda n$o veri*icada. 2ar,gra*o 3nico. >s c0a ados / sucess$o do 0erdeiro *alecido antes da aceita$o, desde que concorde e receber a segunda 0erana, poder$o aceitar ou renunciar a pri eira. Art. 1.91;. Na sucess$o leg4ti a, a parte do renunciante acresce / dos outros 0erdeiros da classe e, sendo ele o 3nico desta, devolve)se aos da subseqOente. es a

Art. 1.911. Ningu pode suceder, representando 0erdeiro renunciante. &e, por , ele *or o 3nico leg4ti o da sua classe, ou se todos os outros da es a classe renunciare a 0erana, poder$o os *il0os vir / sucess$o, por direito pr-prio, e por cabea. Art. 1.91!. &$o irrevog,veis os atos de aceita$o ou de ren3ncia da 0erana. Art. 1.91%. Muando o 0erdeiro pre6udicar os seus credores, renunciando / 0erana, poder$o eles, co autoriza$o do 6uiz, aceit,)la e no e do renunciante. C 1o A 0abilita$o dos credores se *ar, no prazo de trinta dias seguintes ao con0eci ento do *ato. C !o 2agas as d4vidas do renunciante, prevalece a ren3ncia quanto ao re anescente, que ser, devolvido aos de ais 0erdeiros. CA2>)$LO V Do! E;A ,Gdo! d# =,A.!!@o Art. 1.91.. &$o e'clu4dos da sucess$o os 0erdeiros ou legat,rios: ( ) que 0ouvere sido autores, co)autores ou part4cipes de 0o ic4dio doloso, ou tentativa deste, contra a pessoa de cu6a sucess$o se tratar, seu c=n6uge, co pan0eiro, ascendente ou descendente" (( ) que 0ouvere acusado caluniosa ente e 6u4zo o autor da 0erana ou incorrere contra a sua 0onra, ou de seu c=n6uge ou co pan0eiro" ((( ) que, por viol+ncia ou eios *raudulentos, inibire livre ente de seus bens por ato de 3lti a vontade. Art. 1.915. A e'clus$o do 0erdeiro ou legat,rio, e declarada por sentena. ou obstare e cri e

o autor da 0erana de dispor

qualquer desses casos de indignidade, ser, quatro

2ar,gra*o 3nico. > direito de de andar a e'clus$o do 0erdeiro ou legat,rio e'tingue)se e anos, contados da abertura da sucess$o.

Art. 1.917. &$o pessoais os e*eitos da e'clus$o" os descendentes do 0erdeiro e'clu4do sucede , co o se ele orto *osse antes da abertura da sucess$o. 2ar,gra*o 3nico. > e'clu4do da sucess$o n$o ter, direito ao usu*ruto ou / ad inistra$o dos bens que a seus sucessores coubere na 0erana, ne / sucess$o eventual desses bens. Art. 1.918. &$o v,lidas as aliena#es onerosas de bens 0eredit,rios a terceiros de boa)*, e os atos de ad inistra$o legal ente praticados pelo 0erdeiro, antes da sentena de e'clus$o" as aos 0erdeiros subsiste, quando pre6udicados, o direito de de andar)l0e perdas e danos. 2ar,gra*o 3nico. > e'clu4do da sucess$o obrigado a restituir os *rutos e rendi entos que dos bens da 0erana 0ouver percebido, as te direito a ser indenizado das despesas co a conserva$o deles. Art. 1.919. Aquele que incorreu e atos que deter ine a e'clus$o da 0erana ser, ad itido a suceder, se o o*endido o tiver e'pressa ente reabilitado e testa ento, ou e outro ato aut+ntico. 2ar,gra*o 3nico. N$o 0avendo reabilita$o e'pressa, o indigno, conte plado e testa ento do o*endido, quando o testador, ao testar, 6, con0ecia a causa da indignidade, pode suceder no li ite da disposi$o testa ent,ria. CA2>)$LO VI D# W.'#%?# J#A.%". Art. 1.91:. Falecendo algu se dei'ar testa ento ne 0erdeiro leg4ti o notoria ente con0ecido, os bens da 0erana, depois de arrecadados, *icar$o sob a guarda e ad inistra$o de u curador, at a sua entrega ao sucessor devida ente 0abilitado ou / declara$o de sua vacBncia.

Art. 1.9!;. 2raticadas as dilig+ncias de arrecada$o e ulti ado o invent,rio, ser$o e'pedidos editais na *or a da lei processual, e, decorrido u ano de sua pri eira publica$o, se que 0a6a 0erdeiro 0abilitado, ou penda 0abilita$o, ser, a 0erana declarada vacante. Art. 1.9!1. ? assegurado aos credores o direito de pedir o paga ento das d4vidas recon0ecidas, nos li ites das *oras da 0erana. Art. 1.9!!. A declara$o de vacBncia da 0erana n$o pre6udicar, os 0erdeiros que legal ente se 0abilitare " as, decorridos cinco anos da abertura da sucess$o, os bens arrecadados passar$o ao do 4nio do Aunic4pio ou do @istrito Federal, se localizados nas respectivas circunscri#es, incorporando)se ao do 4nio da Dni$o quando situados e territ-rio *ederal. 2ar,gra*o 3nico. N$o se 0abilitando at a declara$o de vacBncia, os colaterais *icar$o e'clu4dos da sucess$o. Art. 1.9!%. Muando todos os c0a ados a suceder renunciare declarada vacante. CA2>)$LO VII D# 0."i?@o d. 4.'#%?# Art. 1.9!.. > 0erdeiro pode, e a$o de peti$o de 0erana, de andar o recon0eci ento de seu direito sucess-rio, para obter a restitui$o da 0erana, ou de parte dela, contra que , na qualidade de 0erdeiro, ou es o se t4tulo, a possua. Art. 1.9!5. A a$o de peti$o de 0erana, ainda que e'ercida por u co preender todos os bens 0eredit,rios. s- dos 0erdeiros, poder, / 0erana, ser, esta desde logo

Art. 1.9!7. > possuidor da 0erana est, obrigado / restitui$o dos bens do acervo, *i'ando)se)l0e a responsabilidade segundo a sua posse, observado o disposto nos arts. 1.!1. a 1.!!!. 2ar,gra*o 3nico. A partir da cita$o, a responsabilidade do possuidor se 0, de a*erir pelas regras concernentes / posse de ,)* e / ora. Art. 1.9!8. > 0erdeiro pode de andar os bens da 0erana, es o e poder de terceiros, se pre6u4zo da responsabilidade do possuidor origin,rio pelo valor dos bens alienados. 2ar,gra*o 3nico. &$o e*icazes as aliena#es *eitas, a t4tulo oneroso, pelo 0erdeiro aparente a terceiro de boa)*. Art. 1.9!9. > 0erdeiro aparente, que de boa)* 0ouver pago u legado, n$o est, obrigado a prestar o equivalente ao verdadeiro sucessor, ressalvado a este o direito de proceder contra que o recebeu. )>)$LO II D# =,A.!!@o L.gG"i-# CA2>)$LO I D# O'd.- d# VoA#?@o W.'.di":'i# Art. 1.9!:. A sucess$o leg4ti a de*ere)se na orde seguinte:

( ) aos descendentes, e concorr+ncia co o c=n6uge sobrevivente, salvo se casado este co o *alecido no regi e da co un0$o universal, ou no da separa$o obrigat-ria de bens Gart. 1.7.;, par,gra*o 3nicoJ" ou se, no regi e da co un0$o parcial, o autor da 0erana n$o 0ouver dei'ado bens particulares" (( ) aos ascendentes, e concorr+ncia co o c=n6uge"

((( ) ao c=n6uge sobrevivente" (1 ) aos colaterais. Art. 1.9%;. &o ente recon0ecido direito sucess-rio ao c=n6uge sobrevivente se, ao te po da orte do outro, n$o estava separados 6udicial ente, ne separados de *ato 0, ais de dois anos, salvo prova, neste caso, de que essa conviv+ncia se tornara i poss4vel se culpa do sobrevivente. Art. 1.9%1. Ao c=n6uge sobrevivente, qualquer que se6a o regi e de bens, ser, assegurado, se pre6u4zo da participa$o que l0e caiba na 0erana, o direito real de 0abita$o relativa ente ao i -vel destinado / resid+ncia da *a 4lia, desde que se6a o 3nico daquela natureza a inventariar. Art. 1.9%!. < concorr+ncia co os descendentes Gart. 1.9!:, inciso (J caber, ao c=n6uge quin0$o igual ao dos que sucedere por cabea, n$o podendo a sua quota ser in*erior / quarta parte da 0erana, se *or ascendente dos 0erdeiros co que concorrer.

Art. 1.9%%. <ntre os descendentes, os e de representa$o. Art. 1.9%.. >s descendentes da ascendentes.

grau

ais pr-'i o e'clue os

os

ais re otos, salvo o direito

es a classe t+

es os direitos / sucess$o de seus

Art. 1.9%5. Na lin0a descendente, os *il0os sucede por cabea, e os outros descendentes, por cabea ou por estirpe, con*or e se ac0e ou n$o no es o grau. Art. 1.9%7. Na *alta de descendentes, s$o c0a ados / sucess$o os ascendentes, e co o c=n6uge sobrevivente. C 1o Na classe dos ascendentes, o grau ais pr-'i o e'clui o ais re oto, se concorr+ncia

distin$o de lin0as. a

C !o Pavendo igualdade e grau e diversidade e etade, cabendo a outra aos da lin0a aterna.

lin0a, os ascendentes da lin0a paterna 0erda

Art. 1.9%8. Concorrendo co ascendente e pri eiro grau, ao c=n6uge tocar, u tero da 0erana" caber)l0e), a etade desta se 0ouver u s- ascendente, ou se aior *or aquele grau. Art. 1.9%9. < *alta de descendentes e ascendentes, ser, de*erida a sucess$o por inteiro ao c=n6uge sobrevivente. Art. 1.9%:. &e n$o 0ouver c=n6uge sobrevivente, nas condi#es estabelecidas no art. 1.9%;, ser$o c0a ados a suceder os colaterais at o quarto grau. Art. 1.9.;. Na classe dos colaterais, os ais pr-'i os e'clue representa$o concedido aos *il0os de ir $os. os ais re otos, salvo o direito de ir $os unilaterais, cada u partes iguais, os unilaterais.

Art. 1.9.1. Concorrendo / 0erana do *alecido ir $os bilaterais co destes 0erdar, etade do que cada u daqueles 0erdar. Art. 1.9.!. N$o concorrendo / 0erana ir $o bilateral, 0erdar$o, e

Art. 1.9.%. Na *alta de ir $os, 0erdar$o os *il0os destes e, n$o os 0avendo, os tios. C 1o &e concorrere / 0erana so ente *il0os de ir $os *alecidos, 0erdar$o por cabea. destes

C !o &e concorre *il0os de ir $os bilaterais co *il0os de ir $os unilaterais, cada u 0erdar, a etade do que 0erdar cada u daqueles. C %o &e todos *ore

*il0os de ir $os bilaterais, ou todos de ir $os unilaterais, 0erdar$o por igual.

Art. 1.9... N$o sobrevivendo c=n6uge, ou co pan0eiro, ne parente algu sucess4vel, ou tendo eles renunciado a 0erana, esta se devolve ao Aunic4pio ou ao @istrito Federal, se localizada nas respectivas circunscri#es, ou / Dni$o, quando situada e territ-rio *ederal. CA2>)$LO II Do! W.'d.i'o! N.A.!!:'io! Art. 1.9.5. &$o 0erdeiros necess,rios os descendentes, os ascendentes e o c=n6uge. Art. 1.9.7. 2ertence aos 0erdeiros necess,rios, de pleno direito, a constituindo a leg4ti a. etade dos bens da 0erana,

Art. 1.9.8. Calcula)se a leg4ti a sobre o valor dos bens e'istentes na abertura da sucess$o, abatidas as d4vidas e as despesas do *uneral, adicionando)se, e seguida, o valor dos bens su6eitos a cola$o. Art. 1.9.9. &alvo se 0ouver 6usta causa, declarada no testa ento, n$o pode o testador estabelecer cl,usula de inalienabilidade, i pen0orabilidade, e de inco unicabilidade, sobre os bens da leg4ti a. C 1o N$o per itido ao testador estabelecer a convers$o dos bens da leg4ti a e diversa. outros de espcie

C !o Aediante autoriza$o 6udicial e 0avendo 6usta causa, pode ser alienados os bens gravados, convertendo)se o produto e outros bens, que *icar$o sub)rogados nos =nus dos pri eiros. Art. 1.9.:. > 0erdeiro necess,rio, a que n$o perder, o direito / leg4ti a. o testador dei'ar a sua parte dispon4vel, ou algu legado,

Art. 1.95;. 2ara e'cluir da sucess$o os 0erdeiros colaterais, basta que o testador dispon0a de seu patri =nio se os conte plar.

CA2>)$LO III Do Di'.i"o d. R.0'.!.%"#?@o Art. 1.951. @,)se o direito de representa$o, quando a lei c0a a certos parentes do *alecido a suceder e todos os direitos, e que ele sucederia, se vivo *osse. Art. 1.95!. > direito de representa$o d,)se na lin0a reta descendente, as nunca na ascendente. *avor dos *il0os de

Art. 1.95%. Na lin0a transversal, so ente se d, o direito de representa$o e ir $os do *alecido, quando co ir $os deste concorrere . Art. 1.95.. >s representantes s- pode *osse.

0erdar, co o tais, o que 0erdaria o representado, se vivo

Art. 1.955. > quin0$o do representado partir)se), por igual entre os representantes. Art. 1.957. > renunciante / 0erana de u a pessoa poder, represent,)la na sucess$o de outra. )I)$LO III DA =$CE==HO )E=)A1EN)ORIA CA2I)$LO I DO )E=)A1EN)O E1 GERAL Art. 1.958. Toda pessoa capaz pode dispor, por testa ento, da totalidade dos seus bens, ou de parte deles, para depois de sua orte. C 1o A leg4ti a dos 0erdeiros necess,rios n$o poder, ser inclu4da no testa ento. C !o &$o v,lidas as disposi#es testa ent,rias de car,ter n$o patri onial, ainda que o testador so ente a elas se ten0a li itado. Art. 1.959. > testa ento ato personal4ssi o, podendo ser udado a qualquer te po.

Art. 1.95:. <'tingue)se e cinco anos o direito de i pugnar a validade do testa ento, contado o prazo da data do seu registro. CA2>)$LO II D# C#0#Aid#d. d. ).!"#' Art. 1.97;. Al dos incapazes, n$o pode discerni ento. 2ar,gra*o 3nico. 2ode testar os testar os que, no ato de *az+)lo, n$o tivere pleno

aiores de dezesseis anos. o testa ento do

Art. 1.971. A incapacidade superveniente do testador n$o invalida o testa ento, ne incapaz se valida co a superveni+ncia da capacidade. CA2>)$LO III D#! Bo'-#! o'di%:'i#! do ".!"#-.%"o =.?@o I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. 1.97!. &$o testa entos ordin,rios: ( ) o p3blico" (( ) o cerrado" ((( ) o particular.

Art. 1.97%. ? proibido o testa ento con6untivo, se6a si ultBneo, rec4proco ou correspectivo. =.?@o II Do ).!"#-.%"o 2TM iAo Art. 1.97.. &$o requisitos essenciais do testa ento p3blico: ( ) ser escrito por tabeli$o ou por seu substituto legal e seu livro de notas, de acordo co declara#es do testador, podendo este servir)se de inuta, notas ou aponta entos" as

(( ) lavrado o instru ento, ser lido e voz alta pelo tabeli$o ao testador e a duas teste un0as, a u s- te po" ou pelo testador, se o quiser, na presena destas e do o*icial" ((( ) ser o instru ento, e tabeli$o. seguida / leitura, assinado pelo testador, pelas teste un0as e pelo

2ar,gra*o 3nico. > testa ento p3blico pode ser escrito anual ente ou ecanica ente, be co o ser *eito pela inser$o da declara$o de vontade e partes i pressas de livro de notas, desde que rubricadas todas as p,ginas pelo testador, se ais de u a. Art. 1.975. &e o testador n$o souber, ou n$o puder assinar, o tabeli$o ou seu substituto legal assi o declarar,, assinando, neste caso, pelo testador, e, a seu rogo, u a das teste un0as instru ent,rias. Art. 1.977. > indiv4duo inteira ente surdo, sabendo ler, ler, o seu testa ento, e, se n$o o souber, designar, que o leia e seu lugar, presentes as teste un0as. Art. 1.978. Ao cego s- se per ite o testa ento p3blico, que l0e ser, lido, e voz alta, duas vezes, u a pelo tabeli$o ou por seu substituto legal, e a outra por u a das teste un0as, designada pelo testador, *azendo)se de tudo circunstanciada en$o no testa ento. =.?@o III Do ).!"#-.%"o C.''#do Art. 1.979. > testa ento escrito pelo testador, ou por outra pessoa, a seu rogo, e por aquele assinado, ser, v,lido se aprovado pelo tabeli$o ou seu substituto legal, observadas as seguintes *or alidades: ( ) que o testador o entregue ao tabeli$o e presena de duas teste un0as"

(( ) que o testador declare que aquele o seu testa ento e quer que se6a aprovado" ((( ) que o tabeli$o lavre, desde logo, o auto de aprova$o, na presena de duas teste un0as, e o leia, e seguida, ao testador e teste un0as" (1 ) que o auto de aprova$o se6a assinado pelo tabeli$o, pelas teste un0as e pelo testador. 2ar,gra*o 3nico. > testa ento cerrado pode ser escrito ecanica ente, desde que seu subscritor nu ere e autentique, co a sua assinatura, todas as paginas. Art. 1.97:. > tabeli$o deve co ear o auto de aprova$o i ediata ente depois da 3lti a palavra do testador, declarando, sob sua *, que o testador l0e entregou para ser aprovado na presena das teste un0as" passando a cerrar e coser o instru ento aprovado. 2ar,gra*o 3nico. &e n$o 0ouver espao na 3lti a *ol0a do testa ento, para in4cio da aprova$o, o tabeli$o apor, nele o seu sinal p3blico, encionando a circunstBncia no auto. Art. 1.98;. &e o tabeli$o tiver escrito o testa ento a rogo do testador, poder,, n$o obstante, aprov,) lo. Art. 1.981. > testa ento pode ser escrito e por outre , a seu rogo. Art. 1.98!. N$o pode dispor de seus bens e l4ngua nacional ou estrangeira, pelo pr-prio testador, ou testa ento cerrado que n$o saiba ou n$o possa ler.

Art. 1.98%. 2ode *azer testa ento cerrado o surdo) udo, contanto que o escreva todo, e o assine de sua $o, e que, ao entreg,)lo ao o*icial p3blico, ante as duas teste un0as, escreva, na *ace e'terna do papel ou do envolt-rio, que aquele o seu testa ento, cu6a aprova$o l0e pede. Art. 1.98.. @epois de aprovado e cerrado, ser, o testa ento entregue ao testador, e o tabeli$o lanar,, no seu livro, nota do lugar, dia, +s e ano e que o testa ento *oi aprovado e entregue. Art. 1.985. Falecido o testador, o testa ento ser, apresentado ao 6uiz, que o abrir, e o *ar, registrar, ordenando se6a cu prido, se n$o ac0ar v4cio e'terno que o torne eivado de nulidade ou suspeito de *alsidade. =.?@o IV Do ).!"#-.%"o 2#'"iA, #' Art. 1.987. > testa ento particular pode ser escrito de pr-prio pun0o ou ecBnico. ediante processo

C 1o &e escrito de pr-prio pun0o, s$o requisitos essenciais / sua validade se6a lido e assinado por que o escreveu, na presena de pelo enos tr+s teste un0as, que o deve subscrever.

C !o &e elaborado por processo ecBnico, n$o pode conter rasuras ou espaos e branco, devendo ser assinado pelo testador, depois de o ter lido na presena de pelo enos tr+s teste un0as, que o subscrever$o. Art. 1.988. Aorto o testador, publicar)se), e leg4ti os. 6u4zo o testa ento, co cita$o dos 0erdeiros

Art. 1.989. &e as teste un0as *ore contestes sobre o *ato da disposi$o, ou, ao enos, sobre a sua leitura perante elas, e se recon0ecere as pr-prias assinaturas, assi co o a do testador, o testa ento ser, con*ir ado. 2ar,gra*o 3nico. &e *altare teste un0as, por orte ou aus+ncia, e se pelo enos u a delas o recon0ecer, o testa ento poder, ser con*ir ado, se, a critrio do 6uiz, 0ouver prova su*iciente de sua veracidade. Art. 1.98:. < circunstBncias e'cepcionais declaradas na cdula, o testa ento particular de pr-prio pun0o e assinado pelo testador, se teste un0as, poder, ser con*ir ado, a critrio do 6uiz. Art. 1.99;. > testa ento particular pode ser escrito e teste un0as a co preenda . l4ngua estrangeira, contanto que as

CA2>)$LO IV Do! CodiAi o! Art. 1.991. Toda pessoa capaz de testar poder,, ediante escrito particular seu, datado e assinado, *azer disposi#es especiais sobre o seu enterro, sobre es olas de pouca onta a certas e deter inadas pessoas, ou, indeter inada ente, aos pobres de certo lugar, assi co o legar -veis, roupas ou 6-ias, de pouco valor, de seu uso pessoal. Art. 1.99!. >s atos a que se re*ere o artigo antecedente, salvo direito de terceiro, valer$o co o codicilos, dei'e ou n$o testa ento o autor. Art. 1.99%. 2elo odo estabelecido no art. 1.991, poder)se)$o no ear ou substituir testa enteiros.

Art. 1.99.. >s atos previstos nos artigos antecedentes revoga )se por atos iguais, e considera )se revogados, se, 0avendo testa ento posterior, de qualquer natureza, este os n$o con*ir ar ou odi*icar. Art. 1.995. &e estiver *ec0ado o codicilo, abrir)se), do es o odo que o testa ento cerrado.

CA2>)$LO V Do! ).!"#-.%"o! E!0.Ai#i! =.?@o I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. 1.997. &$o testa entos especiais: ()o ar4ti o"

(( ) o aeron,utico" ((( ) o ilitar. outros testa entos especiais al dos conte plados neste C-digo.

Art. 1.998. N$o se ad ite

=.?@o II Do ).!"#-.%"o 1#'G"i-o . do ).!"#-.%"o A.'o%:,"iAo Art. 1.999. Mue estiver e viage , a bordo de navio nacional, de guerra ou ercante, pode testar perante o co andante, e presena de duas teste un0as, por *or a que corresponda ao testa ento p3blico ou ao cerrado. 2ar,gra*o 3nico. > registro do testa ento ser, *eito no di,rio de bordo. Art. 1.99:. Mue estiver e viage , a bordo de aeronave ilitar ou co ercial, pode testar perante pessoa designada pelo co andante, observado o disposto no artigo antecedente. Art. 1.9:;. > testa ento ar4ti o ou aeron,utico *icar, sob a guarda do co andante, que o entregar, /s autoridades ad inistrativas do pri eiro porto ou aeroporto nacional, contra recibo averbado no di,rio de bordo.

Art. 1.9:1. Caducar, o testa ento ar4ti o, ou aeron,utico, se o testador n$o orrer na viage , ne nos noventa dias subseqOentes ao seu dese barque e terra, onde possa *azer, na *or a ordin,ria, outro testa ento. Art. 1.9:!. N$o valer, o testa ento ar4ti o, ainda que *eito no curso de u a viage , se, ao te po e que se *ez, o navio estava e porto onde o testador pudesse dese barcar e testar na *or a ordin,ria. =.?@o III Do ).!"#-.%"o 1i i"#' Art. 1.9:%. > testa ento dos ilitares e de ais pessoas a servio das Foras Ar adas e ca pan0a, dentro do 2a4s ou *ora dele, assi co o e praa sitiada, ou que este6a de co unica#es interro pidas, poder, *azer)se, n$o 0avendo tabeli$o ou seu substituto legal, ante duas, ou tr+s teste un0as, se o testador n$o puder, ou n$o souber assinar, caso e que assinar, por ele u a delas. C 1o &e o testador pertencer a corpo ou se$o de corpo destacado, o testa ento ser, escrito pelo respectivo co andante, ainda que de gradua$o ou posto in*erior. C !o &e o testador estiver e trata ento e 0ospital, o testa ento ser, escrito pelo respectivo o*icial de sa3de, ou pelo diretor do estabeleci ento. C %o &e o testador *or o o*icial ais graduado, o testa ento ser, escrito por aquele que o substituir.

Art. 1.9:.. &e o testador souber escrever, poder, *azer o testa ento de seu pun0o, contanto que o date e assine por e'tenso, e o apresente aberto ou cerrado, na presena de duas teste un0as ao auditor, ou ao o*icial de patente, que l0e *aa as vezes neste ister. 2ar,gra*o 3nico. > auditor, ou o o*icial a que o testa ento se apresente notar,, e qualquer parte dele, lugar, dia, +s e ano, e que l0e *or apresentado, nota esta que ser, assinada por ele e pelas teste un0as. Art. 1.9:5. Caduca o testa ento ilitar, desde que, depois dele, o testador este6a, noventa dias seguidos, e lugar onde possa testar na *or a ordin,ria, salvo se esse testa ento apresentar as solenidades prescritas no par,gra*o 3nico do artigo antecedente. Art. 1.9:7. As pessoas designadas no art. 1.9:%, estando e pen0adas e co bate, ou *eridas, pode testar oral ente, con*iando a sua 3lti a vontade a duas teste un0as. 2ar,gra*o 3nico. N$o ter, e*eito o testa ento se o testador n$o *eri ento. orrer na guerra ou convalescer do

CA2>)$LO VI D#! Di!0o!i?J.! ).!"#-.%":'i#! Art. 1.9:8. A no ea$o de 0erdeiro, ou legat,rio, pode *azer)se pura e si ples ente, sob condi$o, para certo *i ou odo, ou por certo otivo. Art. 1.9:9. A designa$o do te po e que deva co ear ou cessar o direito do 0erdeiro, salvo nas disposi#es *ideico iss,rias, ter)se), por n$o escrita. Art. 1.9::. Muando a cl,usula testa ent,ria *or suscet4vel de interpreta#es di*erentes, prevalecer, a que el0or assegure a observBncia da vontade do testador. Art. 1.:;;. ? nula a disposi$o: ( ) que institua 0erdeiro ou legat,rio sob a condi$o captat-ria de que este dispon0a, ta b testa ento, e bene*4cio do testador, ou de terceiro" (( ) que se re*ira a pessoa incerta, cu6a identidade n$o se possa averiguar" ((( ) que *avorea a pessoa incerta, co etendo a deter ina$o de sua identidade a terceiro" (1 ) que dei'e a arb4trio do 0erdeiro, ou de outre , *i'ar o valor do legado" 1 ) que *avorea as pessoas a que se re*ere Art. 1.:;1. 1aler, a disposi$o: ( ) e *avor de pessoa incerta que deva ser deter inada por terceiro, dentre duas ou ais pessoas encionadas pelo testador, ou pertencentes a u a *a 4lia, ou a u corpo coletivo, ou a u estabeleci ento por ele designado" os arts. 1.9;1 e 1.9;!. por

(( ) e re unera$o de servios prestados ao testador, por ocasi$o da olstia de que *aleceu, ainda que *ique ao arb4trio do 0erdeiro ou de outre deter inar o valor do legado. Art. 1.:;!. A disposi$o geral e *avor dos pobres, dos estabeleci entos particulares de caridade, ou dos de assist+ncia p3blica, entender)se), relativa aos pobres do lugar do do ic4lio do testador ao te po de sua orte, ou dos estabeleci entos a4 sitos, salvo se ani*esta ente constar que tin0a e ente bene*iciar os de outra localidade. 2ar,gra*o 3nico. Nos casos deste artigo, as institui#es particulares pre*erir$o se pre /s p3blicas. Art. 1.:;%. > erro na designa$o da pessoa do 0erdeiro, do legat,rio, ou da coisa legada anula a disposi$o, salvo se, pelo conte'to do testa ento, por outros docu entos, ou por *atos inequ4vocos, se puder identi*icar a pessoa ou coisa a que o testador queria re*erir)se. Art. 1.:;.. &e o testa ento no ear dois ou ais 0erdeiros, se discri inar a parte de cada u , partil0ar)se), por igual, entre todos, a por$o dispon4vel do testador. Art. 1.:;5. &e o testador no ear certos 0erdeiros individual ente e outros coletiva ente, a 0erana ser, dividida e tantas quotas quantos *ore os indiv4duos e os grupos designados. Art. 1.:;7. &e *ore deter inadas as quotas de cada 0erdeiro, e n$o absorvere toda a 0erana, o re anescente pertencer, aos 0erdeiros leg4ti os, segundo a orde da voca$o 0eredit,ria. Art. 1.:;8. &e *ore deter inados os quin0#es de uns e n$o os de outros 0erdeiros, distribuir)se), por igual a estes 3lti os o que restar, depois de co pletas as por#es 0eredit,rias dos pri eiros. Art. 1.:;9. @ispondo o testador que n$o caiba ao 0erdeiro institu4do certo e deter inado ob6eto, dentre os da 0erana, tocar, ele aos 0erdeiros leg4ti os. Art. 1.:;:. &$o anul,veis as disposi#es testa ent,rias inquinadas de erro, dolo ou coa$o. 2ar,gra*o 3nico. <'tingue)se e quatro anos o direito de anular a disposi$o, contados de quando o interessado tiver con0eci ento do v4cio. Art. 1.:1;. A ine*ic,cia de u a disposi$o testa ent,ria i porta a das outras que, se teria sido deter inadas pelo testador. aquela, n$o

Art. 1.:11. A cl,usula de inalienabilidade, i posta aos bens por ato de liberalidade, i plica i pen0orabilidade e inco unicabilidade. 2ar,gra*o 3nico. No caso de desapropria$o de bens clausulados, ou de sua aliena$o, por conveni+ncia econ= ica do donat,rio ou do 0erdeiro, ediante autoriza$o 6udicial, o produto da venda converter)se), e outros bens, sobre os quais incidir$o as restri#es apostas aos pri eiros. CA2>)$LO VII Do! L.g#do! =.?@o I Di!0o!i?J.! G.'#i! Art. 1.:1!. ? ine*icaz o legado de coisa certa que n$o pertena ao testador no da sucess$o. o ento da abertura

Art. 1.:1%. &e o testador ordenar que o 0erdeiro ou legat,rio entregue coisa de sua propriedade a outre , n$o o cu prindo ele, entender)se), que renunciou / 0erana ou ao legado. Art. 1.:1.. &e t$o)so ente e parte a coisa legada pertencer ao testador, ou, no caso do artigo antecedente, ao 0erdeiro ou ao legat,rio, s- quanto a essa parte valer, o legado. Art. 1.:15. &e o legado *or de coisa que se deter ine pelo g+nero, ser, o que tal coisa n$o e'ista entre os bens dei'ados pelo testador. es o cu prido, ainda

Art. 1.:17. &e o testador legar coisa sua, singularizando)a, s- ter, e*ic,cia o legado se, ao te po do seu *aleci ento, ela se ac0ava entre os bens da 0erana" se a coisa legada e'istir entre os bens do testador, as e quantidade in*erior / do legado, este ser, e*icaz apenas quanto / e'istente. Art. 1.:18. > legado de coisa que deva encontrar)se e ac0ada, salvo se re ovida a t4tulo transit-rio. deter inado lugar s- ter, e*ic,cia se nele *or

Art. 1.:19. > legado de crdito, ou de quita$o de d4vida, ter, e*ic,cia so ente at a i portBncia desta, ou daquele, ao te po da orte do testador. C 1o Cu pre)se o legado, entregando o 0erdeiro ao legat,rio o t4tulo respectivo.

C !o <ste legado n$o co preende as d4vidas posteriores / data do testa ento. Art. 1.:1:. N$o o declarando e'pressa ente o testador, n$o se reputar, co pensa$o da sua d4vida o legado que ele *aa ao credor. 2ar,gra*o 3nico. &ubsistir, integral ente o legado, se a d4vida l0e *oi posterior, e o testador a solveu antes de orrer. Art. 1.:!;. > legado de ali entos abrange o sustento, a cura, o vestu,rio e a casa, enquanto o legat,rio viver, al da educa$o, se ele *or enor. Art. 1.:!1. > legado de usu*ruto, se sua vida. *i'a$o de te po, entende)se dei'ado ao legat,rio por toda a

Art. 1.:!!. &e aquele que legar u i -vel l0e a6untar depois novas aquisi#es, estas, ainda que cont4guas, n$o se co preende no legado, salvo e'pressa declara$o e contr,rio do testador. 2ar,gra*o 3nico. N$o se aplica o disposto neste artigo /s ben*eitorias necess,rias, 3teis ou voluptu,rias *eitas no prdio legado. =.?@o II Do! EB.i"o! do L.g#do . do !., 2#g#-.%"o Art. 1.:!%. @esde a abertura da sucess$o, pertence ao legat,rio a coisa certa, e'istente no acervo, salvo se o legado estiver sob condi$o suspensiva. C 1o N$o se de*ere de i ediato a posse da coisa, ne pr-pria. nela pode o legat,rio entrar por autoridade

C !o > legado de coisa certa e'istente na 0erana trans*ere ta b ao legat,rio os *rutos que produzir, desde a orte do testador, e'ceto se dependente de condi$o suspensiva, ou de ter o inicial. Art. 1.:!.. > direito de pedir o legado n$o se e'ercer,, enquanto se litigue sobre a validade do testa ento, e, nos legados condicionais, ou a prazo, enquanto este6a pendente a condi$o ou o prazo n$o se vena. Art. 1.:!5. > legado e obrigada a prest,)lo. din0eiro s- vence 6uros desde o dia e que se constituir e ora a pessoa

Art. 1.:!7. &e o legado consistir e orte do testador.

renda vital4cia ou pens$o peri-dica, esta ou aquela correr, da

Art. 1.:!8. &e o legado *or de quantidades certas, e presta#es peri-dicas, datar, da orte do testador o pri eiro per4odo, e o legat,rio ter, direito a cada presta$o, u a vez encetado cada u dos per4odos sucessivos, ainda que ven0a a *alecer antes do ter o dele. Art. 1.:!9. &endo peri-dicas as presta#es, s- no ter o de cada per4odo se poder$o e'igir. 2ar,gra*o 3nico. &e as presta#es *ore dei'adas a t4tulo de ali entos, pagar)se)$o no co eo de cada per4odo, se pre que outra coisa n$o ten0a disposto o testador. Art. 1.:!:. &e o legado consiste e coisa deter inada pelo g+nero, ao 0erdeiro tocar, escol0+)la, guardando o eio)ter o entre as cong+neres da el0or e pior qualidade. Art. 1.:%;. > estabelecido no artigo antecedente ser, observado, quando a escol0a *or dei'ada a arb4trio de terceiro" e, se este n$o a quiser ou n$o a puder e'ercer, ao 6uiz co petir, *az+)la, guardado o disposto na 3lti a parte do artigo antecedente. Art. 1.:%1. &e a op$o *oi dei'ada ao legat,rio, este poder, escol0er, do g+nero deter inado, a el0or coisa que 0ouver na 0erana" e, se nesta n$o e'istir coisa de tal g+nero, dar)l0e), de outra cong+nere o 0erdeiro, observada a disposi$o na 3lti a parte do art. 1.:!:. Art. 1.:%!. No legado alternativo, presu e)se dei'ada ao 0erdeiro a op$o. Art. 1.:%%. &e o 0erdeiro ou legat,rio a que poder aos seus 0erdeiros. couber a op$o *alecer antes de e'erc+)la, passar, este

Art. 1.:%.. No sil+ncio do testa ento, o cu pri ento dos legados incu be aos 0erdeiros e, n$o os 0avendo, aos legat,rios, na propor$o do que 0erdara . 2ar,gra*o 3nico. > encargo estabelecido neste artigo, n$o 0avendo disposi$o testa ent,ria e contr,rio, caber, ao 0erdeiro ou legat,rio incu bido pelo testador da e'ecu$o do legado" quando

indicados 0erana.

ais de u , os onerados dividir$o entre si o =nus, na propor$o do que receba

da

Art. 1.:%5. &e algu legado consistir e coisa pertencente a 0erdeiro ou legat,rio Gart. 1.:1%J, s- a ele incu bir, cu pri)lo, co regresso contra os co)0erdeiros, pela quota de cada u , salvo se o contr,rio e'pressa ente disp=s o testador. Art. 1.:%7. As despesas e os riscos da entrega do legado corre dispuser diversa ente o testador. / conta do legat,rio, se n$o

Art. 1.:%8. A coisa legada entregar)se),, co seus acess-rios, no lugar e estado e que se ac0ava ao *alecer o testador, passando ao legat,rio co todos os encargos que a onerare . Art. 1.:%9. Nos legados co encargo, aplica)se ao legat,rio o disposto neste C-digo quanto /s doa#es de igual natureza. =.?@o III D# C#d,Aid#d. do! L.g#do! Art. 1.:%:. Caducar, o legado: ( ) se, depois do testa ento, o testador l0e caber a deno ina$o que possu4a" odi*icar a coisa legada, ao ponto de 6, n$o ter a *or a ne parte a coisa legada" nesse caso, culpa do 0erdeiro ou legat,rio

(( ) se o testador, por qualquer t4tulo, alienar no todo ou e caducar, at onde ela dei'ou de pertencer ao testador" ((( ) se a coisa perecer ou *or evicta, vivo ou incu bido do seu cu pri ento"

orto o testador, se

(1 ) se o legat,rio *or e'clu4do da sucess$o, nos ter os do art. 1.915" 1 ) se o legat,rio *alecer antes do testador. Art. 1.:.;. &e o legado *or de duas ou ais coisas alternativa ente, e algu as delas perecere , subsistir, quanto /s restantes" perecendo parte de u a, valer,, quanto ao seu re anescente, o legado. CA2>)$LO VIII Do Di'.i"o d. AA'.!A.' .%"'. W.'d.i'o! . L.g#":'io! Art. 1.:.1. Muando v,rios 0erdeiros, pela es a disposi$o testa ent,ria, *ore con6unta ente c0a ados / 0erana e quin0#es n$o deter inados, e qualquer deles n$o puder ou n$o quiser aceit,)la, a sua parte acrescer, / dos co)0erdeiros, salvo o direito do substituto. Art. 1.:.!. > direito de acrescer co petir, aos co)legat,rios, quando no eados con6unta ente a respeito de u a s- coisa, deter inada e certa, ou quando o ob6eto do legado n$o puder ser dividido se risco de desvaloriza$o. Art. 1.:.%. &e u dos co)0erdeiros ou co)legat,rios, nas condi#es do artigo antecedente, orrer antes do testador" se renunciar a 0erana ou legado, ou destes *or e'clu4do, e, se a condi$o sob a qual *oi institu4do n$o se veri*icar, acrescer, o seu quin0$o, salvo o direito do substituto, / parte dos co)0erdeiros ou co)legat,rios con6untos. 2ar,gra*o 3nico. >s co)0erdeiros ou co)legat,rios, aos quais acresceu o quin0$o daquele que n$o quis ou n$o p=de suceder, *ica su6eitos /s obriga#es ou encargos que o onerava . Art. 1.:... Muando n$o se e*etua o direito de acrescer, trans ite)se aos 0erdeiros leg4ti os a quota vaga do no eado. 2ar,gra*o 3nico. N$o e'istindo o direito de acrescer entre os co)legat,rios, a quota do que *altar acresce ao 0erdeiro ou ao legat,rio incu bido de satis*azer esse legado, ou a todos os 0erdeiros, na propor$o dos seus quin0#es, se o legado se deduziu da 0erana. Art. 1.:.5. N$o pode o bene*ici,rio do acrsci o repudi,)lo separada ente da 0erana ou legado que l0e caiba, salvo se o acrsci o co portar encargos especiais i postos pelo testador" nesse caso, u a vez repudiado, reverte o acrsci o para a pessoa a *avor de que os encargos *ora institu4dos. Art. 1.:.7. Legado u s- usu*ruto con6unta ente a duas ou acresce aos co)legat,rios. ais pessoas, a parte da que *altar

2ar,gra*o 3nico. &e n$o 0ouver con6un$o entre os co)legat,rios, ou se, apesar de con6untos, s- l0es *oi legada certa parte do usu*ruto, consolidar)se)$o na propriedade as quotas dos que *altare , / edida que eles *ore *altando. CA2>)$LO IP D#! =,M!"i",i?J.! =.?@o I D# =,M!"i",i?@o V, g#' . d# R.AG0'oA# Art. 1.:.8. > testador pode substituir outra pessoa ao 0erdeiro ou ao legat,rio no eado, para o caso de u ou outro n$o querer ou n$o poder aceitar a 0erana ou o legado, presu indo)se que a substitui$o *oi deter inada para as duas alternativas, ainda que o testador s- a u a se re*ira. Art. 1.:.9. Ta b l4cito ao testador substituir substituir co reciprocidade ou se ela. uitas pessoas por u a s-, ou vice)versa, e ainda

Art. 1.:.:. > substituto *ica su6eito / condi$o ou encargo i posto ao substitu4do, quando n$o *or diversa a inten$o ani*estada pelo testador, ou n$o resultar outra coisa da natureza da condi$o ou do encargo. Art. 1.:5;. &e, entre uitos co)0erdeiros ou legat,rios de partes desiguais, *or estabelecida substitui$o rec4proca, a propor$o dos quin0#es *i'ada na pri eira disposi$o entender)se), antida na segunda" se, co as outras anterior ente no eadas, *or inclu4da ais algu a pessoa na substitui$o, o quin0$o vago pertencer, e partes iguais aos substitutos. =.?@o II D# =,M!"i",i?@o Eid.iAo-i!!:'i# Art. 1.:51. 2ode o testador instituir 0erdeiros ou legat,rios, estabelecendo que, por ocasi$o de sua orte, a 0erana ou o legado se trans ita ao *iduci,rio, resolvendo)se o direito deste, por sua orte, a certo te po ou sob certa condi$o, e *avor de outre , que se quali*ica de *ideico iss,rio. Art. 1.:5!. A substitui$o *ideico iss,ria so ente se per ite e da orte do testador. *avor dos n$o concebidos ao te po

2ar,gra*o 3nico. &e, ao te po da orte do testador, 6, 0ouver nascido o *ideico iss,rio, adquirir, este a propriedade dos bens *ideico etidos, convertendo)se e usu*ruto o direito do *iduci,rio. Art. 1.:5%. > *iduci,rio te a propriedade da 0erana ou legado, as restrita e resol3vel.

2ar,gra*o 3nico. > *iduci,rio obrigado a proceder ao invent,rio dos bens gravados, e a prestar cau$o de restitu4)los se o e'igir o *ideico iss,rio. Art. 1.:5.. &alvo disposi$o e contr,rio do testador, se o *iduci,rio renunciar a 0erana ou o legado, de*ere)se ao *ideico iss,rio o poder de aceitar. Art. 1.:55. > *ideico iss,rio pode renunciar a 0erana ou o legado, e, neste caso, o *ideico isso caduca, dei'ando de ser resol3vel a propriedade do *iduci,rio, se n$o 0ouver disposi$o contr,ria do testador. Art. 1.:57. &e o *ideico iss,rio aceitar a 0erana ou o legado, ter, direito / parte que, ao *iduci,rio, e qualquer te po acrescer. Art. 1.:58. Ao sobrevir a sucess$o, o *ideico iss,rio responde pelos encargos da 0erana que ainda restare . Art. 1.:59. Caduca o *ideico isso se o *ideico iss,rio orrer antes do *iduci,rio, ou antes de realizar) se a condi$o resolut-ria do direito deste 3lti o" nesse caso, a propriedade consolida)se no *iduci,rio, nos ter os do art. 1.:55. Art. 1.:5:. &$o nulos os *ideico issos al do segundo grau. o encargo

Art. 1.:7;. A nulidade da substitui$o ilegal n$o pre6udica a institui$o, que valer, se resolut-rio. CA2>)$LO P D# D.!.'d#?@o

Art. 1.:71. >s 0erdeiros necess,rios pode ser privados de sua leg4ti a, ou deserdados, e os casos e que pode ser e'clu4dos da sucess$o.

todos

Art. 1.:7!. Al das causas por seus ascendentes: ( ) o*ensa *4sica" (( ) in63ria grave" ((( ) rela#es il4citas co a

encionadas no art. 1.91., autoriza

a deserda$o dos descendentes

adrasta ou co

o padrasto" ental ou grave en*er idade. a deserda$o dos ascendentes

(1 ) desa paro do ascendente e

aliena$o

Art. 1.:7%. Al das causas enu eradas no art. 1.91., autoriza pelos descendentes: ( ) o*ensa *4sica" (( ) in63ria grave"

((( ) rela#es il4citas co a ul0er ou co pan0eira do *il0o ou a do neto, ou co co pan0eiro da *il0a ou o da neta" (1 ) desa paro do *il0o ou neto co Art. 1.:7.. &o ente co testa ento. de*ici+ncia ental ou grave en*er idade.

arido ou

e'pressa declara$o de causa pode a deserda$o ser ordenada e aproveite a deserda$o, incu be provar a

Art. 1.:75. Ao 0erdeiro institu4do, ou /quele a que veracidade da causa alegada pelo testador.

2ar,gra*o 3nico. > direito de provar a causa da deserda$o e'tingue)se no prazo de quatro anos, a contar da data da abertura do testa ento. CA2>)$LO PI D# R.d,?@o d#! Di!0o!i?J.! ).!"#-.%":'i#! Art. 1.:77. > re anescente pertencer, aos 0erdeiros leg4ti os, quando o testador s- e dispuser da quota 0eredit,ria dispon4vel. parte

Art. 1.:78. As disposi#es que e'cedere a parte dispon4vel reduzir)se)$o aos li ites dela, de con*or idade co o disposto nos par,gra*os seguintes. C 1o < se veri*icando e'cedere as disposi#es testa ent,rias a por$o dispon4vel, ser$o proporcional ente reduzidas as quotas do 0erdeiro ou 0erdeiros institu4dos, at onde baste, e, n$o bastando, ta b os legados, na propor$o do seu valor. C !o &e o testador, prevenindo o caso, dispuser que se inteire , de pre*er+ncia, certos 0erdeiros e legat,rios, a redu$o *ar)se), nos outros quin0#es ou legados, observando)se a seu respeito a orde estabelecida no par,gra*o antecedente. Art. 1.:79. Muando consistir e proporcional ente. prdio divis4vel o legado su6eito a redu$o, *ar)se), esta dividindo)o

C 1o &e n$o *or poss4vel a divis$o, e o e'cesso do legado ontar a ais de u quarto do valor do prdio, o legat,rio dei'ar, inteiro na 0erana o i -vel legado, *icando co o direito de pedir aos 0erdeiros o valor que couber na parte dispon4vel" se o e'cesso n$o *or de ais de u quarto, aos 0erdeiros *ar, tornar e din0eiro o legat,rio, que *icar, co o prdio. C !o &e o legat,rio *or ao es o te po 0erdeiro necess,rio, poder, inteirar sua leg4ti a no es o i -vel, de pre*erencia aos outros, se pre que ela e a parte subsistente do legado l0e absorvere o valor. CA2>)$LO PII D# R.vog#?@o do ).!"#-.%"o Art. 1.:7:. > testa ento pode ser revogado pelo es o odo e *or a co o pode ser *eito.

Art. 1.:8;. A revoga$o do testa ento pode ser total ou parcial. 2ar,gra*o 3nico. &e parcial, ou se o testa ento posterior n$o contiver cl,usula revogat-ria e'pressa, o anterior subsiste e tudo que n$o *or contr,rio ao posterior. Art. 1.:81. A revoga$o produzir, seus e*eitos, ainda quando o testa ento, que a encerra, vier a caducar por e'clus$o, incapacidade ou ren3ncia do 0erdeiro nele no eado" n$o valer,, se o

testa ento revogat-rio *or anulado por o iss$o ou in*ra$o de solenidades essenciais ou por v4cios intr4nsecos. Art. 1.:8!. > testa ento cerrado que o testador abrir ou dilacerar, ou *or aberto ou dilacerado co seu consenti ento, 0aver)se), co o revogado. CA2>)$LO PIII Do Ro-0i-.%"o do ).!"#-.%"o Art. 1.:8%. &obrevindo descendente sucess4vel ao testador, que n$o o tin0a ou n$o o con0ecia quando testou, ro pe)se o testa ento e todas as suas disposi#es, se esse descendente sobreviver ao testador. Art. 1.:8.. Eo pe)se ta b necess,rios. o testa ento *eito na ignorBncia de e'istire outros 0erdeiros

Art. 1.:85. N$o se ro pe o testa ento, se o testador dispuser da sua etade, n$o conte plando os 0erdeiros necess,rios de cu6a e'ist+ncia saiba, ou quando os e'clua dessa parte. CA2>)$LO PIV Do ).!"#-.%".i'o Art. 1.:87. > testador pode no ear u ou ais testa enteiros, con6untos ou separados, para l0e dare cu pri ento /s disposi#es de 3lti a vontade. Art. 1.:88. > testador pode conceder ao testa enteiro a posse e a ad inistra$o da 0erana, ou de parte dela, n$o 0avendo c=n6uge ou 0erdeiros necess,rios. 2ar,gra*o 3nico. Mualquer 0erdeiro pode requerer partil0a i ediata, ou devolu$o da 0erana, 0abilitando o testa enteiro co os eios necess,rios para o cu pri ento dos legados, ou dando cau$o de prest,)los. Art. 1.:89. Tendo o testa enteiro a posse e a ad inistra$o dos bens, incu be)l0e requerer invent,rio e cu prir o testa ento. Art. 1.:8:. > testa enteiro no eado, ou qualquer parte interessada, pode requerer, assi 6uiz pode ordenar, de o*4cio, ao detentor do testa ento, que o leve a registro. co o o

Art. 1.:9;. > testa enteiro obrigado a cu prir as disposi#es testa ent,rias, no prazo arcado pelo testador, e a dar contas do que recebeu e despendeu, subsistindo sua responsabilidade enquanto durar a e'ecu$o do testa ento. Art. 1.:91. Co pete ao testa enteiro, co ou se institu4dos, de*ender a validade do testa ento. o concurso do inventariante e dos 0erdeiros

Art. 1.:9!. Al das atribui#es e'aradas nos artigos antecedentes, ter, o testa enteiro as que l0e con*erir o testador, nos li ites da lei. Art. 1.:9%. N$o concedendo o testador prazo aior, cu prir, o testa enteiro o testa ento e prestar, contas e cento e oitenta dias, contados da aceita$o da testa entaria. 2ar,gra*o 3nico. 2ode esse prazo ser prorrogado se 0ouver otivo su*iciente.

Art. 1.:9.. Na *alta de testa enteiro no eado pelo testador, a e'ecu$o testa ent,ria co pete a u dos c=n6uges, e, e *alta destes, ao 0erdeiro no eado pelo 6uiz. Art. 1.:95. > encargo da testa entaria n$o se trans ite aos 0erdeiros do testa enteiro, ne deleg,vel" as o testa enteiro pode *azer)se representar e 6u4zo e *ora dele, ediante andat,rio co poderes especiais. Art. 1.:97. Pavendo si ultanea ente ais de u testa enteiro, que ten0a aceitado o cargo, poder, cada qual e'erc+)lo, e *alta dos outros" as todos *ica solidaria ente obrigados a dar conta dos bens que l0es *ore con*iados, salvo se cada u tiver, pelo testa ento, *un#es distintas, e a elas se li itar. Art. 1.:98. &alvo disposi$o testa ent,ria e contr,rio, o testa enteiro, que n$o se6a 0erdeiro ou legat,rio, ter, direito a u pr+ io, que, se o testador n$o o 0ouver *i'ado, ser, de u a cinco por cento, arbitrado pelo 6uiz, sobre a 0erana l4quida, con*or e a i portBncia dela e aior ou enor di*iculdade na e'ecu$o do testa ento. 2ar,gra*o 3nico. > pr+ io arbitrado ser, pago / conta da parte dispon4vel, quando 0ouver 0erdeiro necess,rio.

Art. 1.:99. > 0erdeiro ou o legat,rio no eado testa enteiro poder, pre*erir o pr+ io / 0erana ou ao legado. Art. 1.:9:. Eeverter, / 0erana o pr+ io que o testa enteiro perder, por ser re ovido ou por n$o ter cu prido o testa ento. Art. 1.::;. &e o testador tiver distribu4do toda a 0erana e *un#es de inventariante. legados, e'ercer, o testa enteiro as

)>)$LO IV Do I%v.%":'io . d# 2#'"i 4# CA2>)$LO I Do I%v.%":'io Art. 1.::1. @esde a assinatura do co pro isso at a 0o ologa$o da partil0a, a ad inistra$o da 0erana ser, e'ercida pelo inventariante. CA2>)$LO II Do! =o%.g#do! Art.1.::!. > 0erdeiro que sonegar bens da 0erana, n$o os descrevendo no invent,rio quando este6a e seu poder, ou, co o seu con0eci ento, no de outre , ou que os o itir na cola$o, a que os deva levar, ou que dei'ar de restitu4)los, perder, o direito que sobre eles l0e cabia. Art. 1.::%. Al da pena co inada no artigo antecedente, se o sonegador *or o pr-prio inventariante, re over)se),, e se provando a sonega$o, ou negando ele a e'ist+ncia dos bens, quando indicados. Art.1.::.. A pena de sonegados s- se pode requerer e i por e pelos credores da 0erana. a$o ovida pelos 0erdeiros ou

2ar,gra*o 3nico. A sentena que se pro*erir na a$o de sonegados, 0erdeiros ou credores, aproveita aos de ais interessados.

ovida por qualquer dos seu poder,

Art. 1.::5. &e n$o se restitu4re os bens sonegados, por 6, n$o os ter o sonegador e pagar, ele a i portBncia dos valores que ocultou, ais as perdas e danos.

Art. 1.::7. &- se pode argOir de sonega$o o inventariante depois de encerrada a descri$o dos bens, co a declara$o, por ele *eita, de n$o e'istire outros por inventariar e partir, assi co o argOir o 0erdeiro, depois de declarar)se no invent,rio que n$o os possui. CA2>)$LO III Do 2#g#-.%"o d#! DGvid#! Art. 1.::8. A 0erana responde pelo paga ento das d4vidas do *alecido" as, *eita a partil0a, sresponde os 0erdeiros, cada qual e propor$o da parte que na 0erana l0e coube. C 1o Muando, antes da partil0a, *or requerido no invent,rio o paga ento de d4vidas constantes de docu entos, revestidos de *or alidades legais, constituindo prova bastante da obriga$o, e 0ouver i pugna$o, que n$o se *unde na alega$o de paga ento, aco pan0ada de prova valiosa, o 6uiz andar, reservar, e poder do inventariante, bens su*icientes para solu$o do dbito, sobre os quais ven0a a recair oportuna ente a e'ecu$o. C !o No caso previsto no par,gra*o antecedente, o credor ser, obrigado a iniciar a a$o de cobrana no prazo de trinta dias, sob pena de se tornar de nen0u e*eito a provid+ncia indicada. Art. 1.::9. As despesas *uner,rias, 0a6a ou n$o 0erdeiros leg4ti os, sair$o do onte da 0erana" as as de su*r,gios por al a do *alecido s- obrigar$o a 0erana quando ordenadas e testa ento ou codicilo. Art. 1.:::. &e pre que 0ouver a$o regressiva de uns contra outros 0erdeiros, a parte do co)0erdeiro insolvente dividir)se), e propor$o entre os de ais. Art. !.;;;. >s legat,rios e credores da 0erana pode e'igir que do patri =nio do *alecido se discri ine o do 0erdeiro, e, e concurso co os credores deste, ser)l0es)$o pre*eridos no paga ento. Art. !.;;1. &e o 0erdeiro *or devedor ao esp-lio, sua d4vida ser, partil0ada igual ente entre todos, salvo se a aioria consentir que o dbito se6a i putado inteira ente no quin0$o do devedor. CA2>)$LO IV D# Co #?@o

Art. !.;;!. >s descendentes que concorrere / sucess$o do ascendente co u s$o obrigados, para igualar as leg4ti as, a con*erir o valor das doa#es que dele e vida recebera , sob pena de sonega$o. 2ar,gra*o 3nico. 2ara c,lculo da leg4ti a, o valor dos bens con*eridos ser, co putado na parte indispon4vel, se au entar a dispon4vel. Art. !.;;%. A cola$o te por *i igualar, na propor$o estabelecida neste C-digo, as leg4ti as dos descendentes e do c=n6uge sobrevivente, obrigando ta b os donat,rios que, ao te po do *aleci ento do doador, 6, n$o possu4re os bens doados. 2ar,gra*o 3nico. &e, co putados os valores das doa#es *eitas e adianta ento de leg4ti a, n$o 0ouver no acervo bens su*icientes para igualar as leg4ti as dos descendentes e do c=n6uge, os bens assi doados ser$o con*eridos e espcie, ou, quando deles 6, n$o dispon0a o donat,rio, pelo seu valor ao te po da liberalidade. Art. !.;;.. > valor de cola$o dos bens doados ser, aquele, certo ou esti ativo, que l0es atribuir o ato de liberalidade. C 1o &e do ato de doa$o n$o constar valor certo, ne 0ouver esti a$o *eita naquela poca, os bens ser$o con*eridos na partil0a pelo que ent$o se calcular valesse ao te po da liberalidade. C !o &- o valor dos bens doados entrar, e cola$o" n$o assi o das ben*eitorias acrescidas, as quais pertencer$o ao 0erdeiro donat,rio, correndo ta b / conta deste os rendi entos ou lucros, assi co o os danos e perdas que eles so*rere . Art. !.;;5. &$o dispensadas da cola$o as doa#es que o doador deter inar saia da parte dispon4vel, contanto que n$o a e'ceda , co putado o seu valor ao te po da doa$o. 2ar,gra*o 3nico. 2resu e)se i putada na parte dispon4vel a liberalidade *eita a descendente que, ao te po do ato, n$o seria c0a ado / sucess$o na qualidade de 0erdeiro necess,rio. Art. !.;;7. A dispensa da cola$o pode ser outorgada pelo doador e de liberalidade. Art. !.;;8. &$o su6eitas / redu$o as doa#es e poderia dispor, no o ento da liberalidade. C 1o > e'cesso ser, apurado co liberalidade. testa ento, ou no pr-prio t4tulo

que se apurar e'cesso quanto ao que o doador o ento da

base no valor que os bens doados tin0a , no

C !o A redu$o da liberalidade *ar)se), pela restitui$o ao onte do e'cesso assi apurado" a restitui$o ser, e espcie, ou, se n$o ais e'istir o be e poder do donat,rio, e din0eiro, segundo o seu valor ao te po da abertura da sucess$o, observadas, no que *ore aplic,veis, as regras deste C-digo sobre a redu$o das disposi#es testa ent,rias. C %o &u6eita)se a redu$o, nos ter os do par,gra*o antecedente, a parte da doa$o *eita a 0erdeiros necess,rios que e'ceder a leg4ti a e ais a quota dispon4vel. C .o &endo v,rias as doa#es a 0erdeiros necess,rios, *eitas e reduzidas a partir da 3lti a, at a eli ina$o do e'cesso. di*erentes datas, ser$o elas

Art. !.;;9. Aquele que renunciou a 0erana ou dela *oi e'clu4do, deve, n$o obstante, con*erir as doa#es recebidas, para o *i de repor o que e'ceder o dispon4vel. Art. !.;;:. Muando os netos, representando os seus pais, sucedere aos av-s, ser$o obrigados a trazer / cola$o, ainda que n$o o 0a6a 0erdado, o que os pais teria de con*erir. Art. !.;1;. N$o vir$o / cola$o os gastos ordin,rios do ascendente co o descendente, enquanto enor, na sua educa$o, estudos, sustento, vestu,rio, trata ento nas en*er idades, en'oval, assi co o as despesas de casa ento, ou as *eitas no interesse de sua de*esa e processo)cri e. Art. !.;11. As doa#es re unerat-rias de servios *eitos ao ascendente ta b cola$o. Art. !.;1!. &endo *eita a doa$o por a bos os c=n6uges, no invent,rio de cada u etade. CA2>)$LO V D# 2#'"i 4# Art. !.;1%. > 0erdeiro pode se pre requerer a partil0a, ainda que o testador o pro4ba, cabendo igual *aculdade aos seus cession,rios e credores. n$o est$o su6eitas a se con*erir, por

Art. !.;1.. 2ode o testador indicar os bens e valores que deve co por os quin0#es 0eredit,rios, deliberando ele pr-prio a partil0a, que prevalecer,, salvo se o valor dos bens n$o corresponder /s quotas estabelecidas. Art. !.;15. &e os 0erdeiros *ore capazes, poder$o *azer partil0a a ig,vel, por escritura p3blica, ter o nos autos do invent,rio, ou escrito particular, 0o ologado pelo 6uiz. Art. !.;17. &er, se pre 6udicial a partil0a, se os 0erdeiros divergire , assi incapaz. co o se algu deles *or aior

Art. !.;18. No partil0ar os bens, observar)se),, quanto ao seu valor, natureza e qualidade, a igualdade poss4vel.

Art. !.;19. ? v,lida a partil0a *eita por ascendente, por ato entre vivos ou de 3lti a vontade, contanto que n$o pre6udique a leg4ti a dos 0erdeiros necess,rios. Art. !.;1:. >s bens insuscet4veis de divis$o c= oda, que n$o coubere na ea$o do c=n6uge sobrevivente ou no quin0$o de u s- 0erdeiro, ser$o vendidos 6udicial ente, partil0ando)se o valor apurado, a n$o ser que 0a6a acordo para sere ad6udicados a todos. C 1o N$o se *ar, a venda 6udicial se o c=n6uge sobrevivente ou u ou ais 0erdeiros requerere l0es se6a ad6udicado o be , repondo aos outros, e din0eiro, a di*erena, ap-s avalia$o atualizada. C !o &e a ad6udica$o *or requerida por ais de u 0erdeiro, observar)se), o processo da licita$o.

Art. !.;!;. >s 0erdeiros e posse dos bens da 0erana, o c=n6uge sobrevivente e o inventariante s$o obrigados a trazer ao acervo os *rutos que percebera , desde a abertura da sucess$o" t+ direito ao ree bolso das despesas necess,rias e 3teis que *izera , e responde pelo dano a que, por dolo ou culpa, dera causa. Art. !.;!1. Muando parte da 0erana consistir e bens re otos do lugar do invent,rio, litigiosos, ou de liquida$o orosa ou di*4cil, poder, proceder)se, no prazo legal, / partil0a dos outros, reservando) se aqueles para u a ou ais sobrepartil0as, sob a guarda e a ad inistra$o do es o ou diverso inventariante, e consenti ento da aioria dos 0erdeiros. Art. !.;!!. Fica su6eitos a sobrepartil0a os bens sonegados e quaisquer outros bens da 0erana de que se tiver ci+ncia ap-s a partil0a. CA2>)$LO VI D# G#'#%"i# do! Q,i%4J.! W.'.di":'io! Art. !.;!%. Rulgada a partil0a, *ica o direito de cada u quin0$o. dos 0erdeiros circunscrito aos bens do seu

Art. !.;!.. >s co)0erdeiros s$o reciproca ente obrigados a indenizar)se no caso de evic$o dos bens aquin0oados. Art. !.;!5. Cessa a obriga$o 3tua estabelecida no artigo antecedente, 0avendo conven$o e contr,rio, e be assi dando)se a evic$o por culpa do evicto, ou por *ato posterior / partil0a. Art. !.;!7. > evicto ser, indenizado pelos co)0erdeiros na propor$o de suas quotas 0eredit,rias, as, se algu deles se ac0ar insolvente, responder$o os de ais na es a propor$o, pela parte desse, enos a quota que corresponderia ao indenizado. CA2>)$LO VII D# A%, #?@o d# 2#'"i 4# Art. !.;!8. A partil0a, u a vez *eita e 6ulgada, s- anul,vel pelos v4cios e de*eitos que invalida , e geral, os neg-cios 6ur4dicos. 2ar,gra*o 3nico. <'tingue)se e u ano o direito de anular a partil0a.

LIVRO CO12LE1EN)AR D#! Di!0o!i?J.! Ei%#i! . )'#%!i"'i#! Art. !.;!9. &er$o os da lei anterior os prazos, quando reduzidos por este C-digo, e se, na data de sua entrada e vigor, 6, 0ouver transcorrido ais da etade do te po estabelecido na lei revogada. Art. !.;!:. At dois anos ap-s a entrada e vigor deste C-digo, os prazos estabelecidos no par,gra*o 3nico do art. 1.!%9 e no par,gra*o 3nico do art. 1.!.! ser$o acrescidos de dois anos, qualquer que se6a o te po transcorrido na vig+ncia do anterior, Lei n o %.;81, de 1o de 6aneiro de 1:17.

Art. !.;%;. > acrsci o de que trata o artigo antecedente, ser, *eito nos casos a que se re*ere o C . o do art. 1.!!9. Art. !.;%1. As associa#es, sociedades e *unda#es, constitu4das na *or a das leis anteriores, be co o os e pres,rios, dever$o se adaptar /s disposi#es deste C-digo at 11 de 6aneiro de !;;8. GEeda$o da L<( NH 11.1!8 I !9.;7.!;;5 (Reda#$o a%te"io") - -"t. 2.031. -s asso ia#>es3 so iedades e *u%da#>es3 o%stitu1das %a *o")a das leis a%te"io"es3 ,e) assi) os e)p"es4"ios3 deve"$o se adapta" 6s disposi#>es deste <+digo at0 11 de ja%ei"o de 2008.J (NR) (Reda#$o da C9 N 23@ 7 10.01.200.) (Reda#$o a%te"io") - -"t. 2.031. -s asso ia#>es3 so iedades e *u%da#>es3 o%stitu1das %a *o")a das leis a%te"io"es3 te"$o o p"aBo de u) a%o pa"a se adapta"e) 6s disposi#>es deste <+digo3 a pa"ti" de sua vig5% ia( igual p"aBo 0 o% edido aos e)p"es4"ios. 2ar,gra*o 3nico. > disposto neste artigo n$o se aplica /s organiza#es religiosas ne pol4ticos.L GNEJ GAlterado pela L<( No 1;.9!5K!!.1!.!;;%J aos partidos

Art. !.;%!. As *unda#es, institu4das segundo a legisla$o anterior, inclusive as de *ins diversos dos previstos no par,gra*o 3nico do art. 7!, subordina )se, quanto ao seu *unciona ento, ao disposto neste C-digo. Art. !.;%%. &alvo o disposto e lei especial, as odi*ica#es dos atos constitutivos das pessoas 6ur4dicas re*eridas no art. .., be co o a sua trans*or a$o, incorpora$o, cis$o ou *us$o, rege )se desde logo por este C-digo. Art. !.;%.. A dissolu$o e a liquida$o das pessoas 6ur4dicas re*eridas no artigo antecedente, quando iniciadas antes da vig+ncia deste C-digo, obedecer$o ao disposto nas leis anteriores. Art. !.;%5. A validade dos neg-cios e de ais atos 6ur4dicos, constitu4dos antes da entrada e vigor deste C-digo, obedece ao disposto nas leis anteriores, re*eridas no art. !.;.5, as os seus e*eitos, produzidos ap-s a vig+ncia deste C-digo, aos preceitos dele se subordina , salvo se 0ouver sido prevista pelas partes deter inada *or a de e'ecu$o. 2ar,gra*o 3nico. Nen0u a conven$o prevalecer, se contrariar preceitos de orde p3blica, tais co o os estabelecidos por este C-digo para assegurar a *un$o social da propriedade e dos contratos. Art. !.;%7. A loca$o de prdio urbano, que este6a su6eita / lei especial, por esta continua a ser regida. Art. !.;%8. &alvo disposi$o e contr,rio, aplica )se aos e pres,rios e sociedades e pres,rias as disposi#es de lei n$o revogadas por este C-digo, re*erentes a co erciantes, ou a sociedades co erciais, be co o a atividades ercantis. Art. !.;%9. Fica proibida a constitui$o de en*iteuses e suben*iteuses, subordinando)se as e'istentes, at sua e'tin$o, /s disposi#es do C-digo Civil anterior, Lei n o %.;81, de 1o de 6aneiro de 1:17, e leis posteriores. C 1o Nos a*ora entos a que se re*ere este artigo de*eso: ( ) cobrar laud+ io ou presta$o an,loga nas trans iss#es de be constru#es ou planta#es" (( ) constituir suben*iteuse. C !o A en*iteuse dos terrenos de arin0a e acrescidos regula)se por lei especial. a*orado, sobre o valor das

Art. !.;%:. > regi e de bens nos casa entos celebrados na vig+ncia do C-digo Civil anterior, Lei n o %.;81, de 1o de 6aneiro de 1:17, o por ele estabelecido. Art. !.;.;. A 0ipoteca legal dos bens do tutor ou curador, inscrita e con*or idade co o inciso (1 do art. 9!8 do C-digo Civil anterior, Lei no %.;81, de 1o de 6aneiro de 1:17, poder, ser cancelada, obedecido o disposto no par,gra*o 3nico do art. 1.8.5 deste C-digo. Art. !.;.1. As disposi#es deste C-digo relativas / orde da voca$o 0eredit,ria Garts. 1.9!: a 1.9..J n$o se aplica / sucess$o aberta antes de sua vig+ncia, prevalecendo o disposto na lei anterior GLei no %.;81, de 1o de 6aneiro de 1:17J. Art. !.;.!. Aplica)se o disposto no caput do art. 1.9.9, quando aberta a sucess$o no prazo de u ap-s a entrada e vigor deste C-digo, ainda que o testa ento ten0a sido *eito na vig+ncia do ano

anterior, Lei no %.;81, de 1o de 6aneiro de 1:17" se, no prazo, o testador n$o aditar o testa ento para declarar a 6usta causa de cl,usula aposta / leg4ti a, n$o subsistir, a restri$o. Art. !.;.%. At que por outra *or a se discipline , continua e vigor as disposi#es de natureza processual, ad inistrativa ou penal, constantes de leis cu6os preceitos de natureza civil 0a6a sido incorporados a este C-digo. Art. !.;... <ste C-digo entrar, e vigor 1 Gu J ano ap-s a sua publica$o.

Art. !.;.5. Eevoga )se a Lei no %.;81, de 1o de 6aneiro de 1:17 ) C-digo Civil e a 2arte 2ri eira do C-digo Co ercial, Lei no 557, de !5 de 6un0o de 195;. Art. !.;.7. Todas as re iss#es, e diplo as legislativos, aos C-digos re*eridos no artigo antecedente, considera )se *eitas /s disposi#es correspondentes deste C-digo. Nras4lia, 1; de 6aneiro de !;;!" 191o da (ndepend+ncia e 11.o da Eep3blica. F<ENAN@> P<NE(MD< CAE@>&> -loKsio Nu%es Le""ei"a Lil2o

También podría gustarte