Digitized by the Internet Archive

in

2011 with funding from

University of Toronto

http://www.archive.org/details/operaomni01duns

SCOTl
DOCTORIS

ORDINIS MINORUM

SUBTIJLIS,

OPERA OMNIA
NOVA

EDITIO
.IIIXTA

KDITIONEM WADDlNfn

lOMos CONTINENTEM A l'ATKim

Xll

IRANCISCAMS

DE OBSEKVANTIA ACCl UA lE RECOGNITA

TOMUS PHLMUS

i)i:

Mouis

Mi<;^ii iCiMii, .Hi\i:

QLMiSiioNES

^UP-''"

4;niKMAii<

Univcrsalia

% srfic

imii\

Siiper PniNlicamenla

Super
In

II

lih.

iVrilit>riiionias Aridlulelis

liltruni

Secundi

Perihennonins

Operi.<i

Periheriuenias.

PAKISIIS
APUD LUDOVICU.M
VIA

\ 1\ r.S.

lUHLlODDLAM KDITOREM

VULC.O DICTA DEI.AMnilE, 13

.M

Dcc

.\ <;

THE

SIUOIES
INSTITUTE OF WEDlAfVAL

ELMSLEY PLACE
TORONTO 6. CANADA.
10

DCT23
763

iS3t

JOAXXIS

F.

DUNS SCOTI
DOCTORIS SUBTILIS
ORDINIS MINORLM, 01-ERA OMNIA

AD LEGTOREM
Quanla

(1)

pnevaluit auclorilale inler noslri Insliluti Magislros Joannes Scolus, lanto

ferebanlur oinnes desiderio universas ejus lucubratione.s habendi. Idera mihi

quis ardor ab eo lempore, quo

acuerunl
tis

el

le

paluitaditusad Biblio-

Anle annos ferme viginti aliud

minime excusa, quae raagis animura

Ad

alia studiadistractus, et moles-

exercitationibus frequenler in diversa raptus, defluentibus an-

bonum conalum

concipiebam, ne

Unus

Doctorls opera, anlehac

inluli, et

occ.irrit

Ueverendiss.

ipsi

nihil

aggrederentur, neque aggredienti opiluIarentur,omnes j)erterrebal.

Doctoris disciplina apprime imbutus, in Magistrum

Fater,

Fr.

summe

summum

in doetrina explicanda, ita

uli

perpetuum

erat in viro ipso extollendo. Dicentein avide exce-

conantem iinpigre laudavit, facLuro prumpte auxilium promisit. Ut primum ad api

co.u

nostri

Demum

regiminis a.scondil, de his cogitare,

se totum

j)aral operi;

postremo, ul ego, dimissis

berein, injunxit. Qui
li,

propensus

Joannes Uaplisla, Campanea, vetusta Uegni Neapolitani urbe,

oriundus, vir religiosissimus, noslri Ordinis Prijnirerius; cujusstudium,

pit,

reli-

promebam. Consilium aperui primariis nostri Instiluti

laudabant, non pro.novebaiit. Ardua ha3c provincia, el vasta moles, qualera animo

nis, prrctcr
:

Urbem

flrmarunl, ul aliquid in hac re lentarem.

CurijK, Ueligionisq

viris

in

Europae instruclissimam.

thecain Vaticanam, tolius

agens, incidi in aliquot

primum pedcm

cum

qui

tieri

loqui,

agore,

nostne

illi

frequentius.

gravissimorum virorura,

possit, coelus cogit

rcliqui-! studiis, etsi rei

nihil

nei-essariis,

huic

soli

el

incura-

Commenlarios, ubi opus erant, adhiberent nobilissimaj oporis par-

designavit primarios hujus nostri CoIIogii

Professores, qui scriberont, qui edilioni

ot correctioni pru3-;idercnl, alios prajscripsit; in nccessarioi

suraptus coUoclis, el abunde

coUatis subsidiis.
auxiliis

ilis

operam anle quadriennium aggressus,congrogatis omnibus operibus huc-

usfjuc editis, pcrlustratis

Urbis Uibliolhocis, pravsertim Vaticana; consullis in longin-

quis regionibus amicis, id laiidcm

Quiu

j)rius

otTcci,

ut opera

0[)cribus, qua- nuiic

cl

scliolastica

citnsoquoromur.

erant im[)rc.ssa, sod fasdisorroribus rcsporsa, cura MSS. codicibus conferri

curavi, Notis ct Scholiis, ubi dccrant, a Ijunctis,

trum,

onmia

Doclorum

^l) Prii>nutt(>ri> lirat

cadcm adhibita

diligontia in roI;quis

priiuum ab oblivione vindicamus. Sacno Soriptunc, Sanclorura Palora,

\Vr

amaiiucnsium

'(iii)|;i

.socordia mulila, vcl viiio oorrupla,

|>ra<ratii)iu>m g0iiralfiii .ipprobati<<i)ftqu<<

sux

verilali

restituimus, et juxta

recentiores editiones cilavimus.

Aristotelis,

Commentatorisque

Averrois textus, Doctori familiares, breviori compendio indicavimus, depravatos correximus, et qucestionum omnium principiis alios praemisimus discussores, Ad singulos

minuLissimos quosque tractaLus, censuram el judicium nostrum adhibuiraus

circa aucLorem, enarratis, ex quibus accepimus, Bibliothecis.
Duo Archiepiscopi liiberni plurimum illustrarunt potiora DocLoris opera. Primus,
libros, et

Mauritius a PorLu Archiepiscopus Tuamensis, in PaLavina universitate celebris per mulIliberni

Armacanus,
los annos Professor. Secundus, Ilugo Cavellus Archiepiscopus
'

Definitor,vir

mox Romanus Professor, Generalis sui Ordinis

candoris, quem ego peramanLer suspiciebam. Ille

Primas, prius Lovaniensis,

omnes

fer-

Scoti elucubrationes, slricliores, vel largiores, uti ferebat occasio, notas edidit,

sed

notse pietatis, et ingenui

me

in

primo
qusestiones dumtaxal in opus Scoti Porphyrianum, et adnotationes in tractatum de
Principio, in Theoremata, et in Metaphysicam nobis licuit habere. Hic libros de Anima
Scholiis,
sica3,

varioque ornatu illuslravit,

scriplum Oxoniense,

et

supplemenLo

et Parisiense,

perfecit,

ulrumque opus Metaphy-

Quodlibeta, et Collationes sirailibus notis, eL

cura dilucidavit. Nihil horum prsetermittendum duximus, ne tantos viros sua laude
fraudare, aut lectori percipiendse doctrinse subsidia videamur invidere.

Commentarios Oxonienses in Magistrum SentenLiarum, DoctorisopuspoLissimum,etab

asseclismagis receptum, amplissime, sednon integre interpretaLus es' Franciscus Lychetus Brixiensis, olimtoLius Ordinis generalis MinisLer, Thomse Cajetano cosevus :atque
adhibuit, ita hic
uti ille quatuor partibus Summse Theologicse D. Thomse commentarios

conatus est quatuor libros Scoti dilucidare. At commisso sibi Ordinis regimine impedi-

immatura morte prseventus, magnam partem libri tertii, el quarLum inLegre innetacta reliquit. Visum est quse in hos libros, et Quodlibeta scripsit, simul emitlere
que enim alius quispiam accuratius perpetuos commenLarios ad singula feriie verba
Scoti edidit, neque fidelius ad litterse sensum, ejus menlem percepil.
tus, et

Ne vero

reliquis

partibus suse commenLationes deessent,

Joanni Poncio Corcagiensi,

S.

injuncLum

est

R. P. Fr.

Theologise primario Professori, viro non minus erudilo,

omnes, quas in tribus prioribus libris Lychetus non explicavit, et postremam Lertii partem commentareLur. Id prsesLitiL ingeniose quidem el
prompLe, breviori quam sperabatur, tempore, diffuse saLis,eL juxLa recentiorum Theolo-

quam

religioso, ut qusestiones

gorum melhodum

DocLoris stabiliens senLenLias,

eL

adversariorum refellens objec-

tiones.

Librum quartum

docLissime, eL gravissime interprelatus est R. P. Fr. Antonius Hi-

quseus Tuomoniensis, sacrse Theologioe LecLor emeritus, vir specLabilis, virtuLe et doctrina maxime commendabilis, aliisque editis operibus noLissimus. Brevius et minori li-

brorum mole id se prsestiturum judicabat, sed immensum hoc Theologise moralis, et

Sacramenlorum pelagus ingresso, non adeo facile licuiL cymbam reducere. Produxisse
opus longius,

quam

oporteret, fortasse scioli aliqui, vel brevitatis studiosi, judicabunt

sed varia, diffusa, et conLroversa

rerum materia, per quam

latissime

alii

exspatiati sunt

Doctori in plurimis adversantes, totam hanc scripLionem exposLulabanL. Syrtes in terra

Africana esse dicunlur, in quibus homines obruuntur sesLu reciprocanlium arenarum;

illse hic sunL, et scholasticum hunc pulverem qui semel ingressus, cum poLerit, exibit,

non cum

volet.

Plura hic circa singulos Tomos, peculiares tractatus, et novam Commentariorum,

sive Reporlatorum Parisiensium editionem^prselibanda essent, nisi opportunius ea dicen-

da furent in limine cujusque. Utomnia correcLa,

ter

et

emaculato prodirent

prselo, diligen-

curarunL P. F. Ludovicus Cavalli Gallus Boloniensis, vir doctus, et humanioris

litle-

lOANNIS DUNS SCOTI

DOCTORIS SUBTILIS, ORDINIS MINORUM

OPEUA

O.IIMA.

iri

raturfe erudiLiis Frofe.ssor, el P. F. Joanrif.s Tyrellus Hibernus Weslmediensi.H, Theolo-

gus, ex hoc Collegio in

i'i

munusLugrlununi

atnan-Iali,

quibus

vel hoc grililudinis ali-

quale specimcn, cldiuturiii, molcslirjue laboris memoria del^eljalur.

Illu'l in vastissiino conatu nos ritale habuit, qiiod intogrurn non fuerit omn*^
tissimi olucubrationes

una

liac oditifjne produf^f-ro.

serlaliones scholaslicas specl;int,

mcnlarii adhuc dosiderantur.

slatuum^

ita

fcrendus

sit

sod diim

hicdamus

Qurc ad rom sporulalivam,

univorsa. Positiva,

Ad hanr classom reducunl

.scu

viri

auSrriptunc .SarnB rom.sou

aliqui Iraclatum dn Perferimne

qnod totus in oo vorsolur oxamino: An slaliis Pnrdatorum prr'

Kogularium? Opusculum hoc ox Anglia amici ope suinmo gaiulio ro<- j...
iiiscriptum,

l<'go,

haTCO,

ot

judicium suspondo an Scoto

qufB inultorum conflent invidiam, prudonlisslmi

advor.sa. Si aliquando, F)oo propitianto, licuoril

viri

sit

assorendus, Aliqua ronlin*>l,

doctrinrc, el raodosliai

secundam hanc

liicein

proferre, tunc inlcgrum de hoc opusculo

desuiit

imjus genoris Scoti elucubraliones, in

clas.sein Scoti

peniliis

operuin in

judicium adjiingam. Quai vero adhuc

illa

clas.so

sub hunc

ordinem

redi-

geiitur.

LecUtra in Geneaim.

Commentnrii

in

Commentarii

in Epistolas Pauli.

Emngelia.

Sermows dc Tcmiiore.
Sermonm de Sanclis.
Tractatus de pcrfectione statuum...
Distributis

ita

por duas classes univorsis operibus, postremus

ris Indicos varios, et tabulas copio.sas. Inlorim,

mi

Tomus

lector, placuit in lui

dabi'. totius

ope-

gratiam e leno-

lucem prolrahore. Kruere, et noslri

conatibus benignus adspira, dum plura tibi paramus nostra, alienaque monuraenta.
QuJE nunc exhibomus terlia abhinc dicol pagella. V.m.e. Koma? ox CoUegio S. Isidori
Ordinis Minorum Fralrum llibcrnorum. Kalcndis Soptfmbris anno M.I^C.XXXVIII.
bris

isllKcc

eruero, el res morluas sopultasque in

IV

Facultas Reverendissiml Patris Genera

Campanea

Frater Joannes Baplista a

vus, P. Fr. Lucoe

que

Waddingo

tolius Ordinis

Minorum

is

Minisler Generalis et serllomanse,

Leclori emerito, Ordinis PaLri, et S.

universalis-

Inquisilionis Censori, Salulem,

Est cur gratulemur Tuae PalernitaLi

toris Sublilis,

quod omnia opera

Joannis Scoti, ingenti studio, et assiduo labore coUegerit, et ad noslrum

votum simul cum Professoribus,

et viris nostri Collegii

amplissimis Commenlariis illusLrata ad

tum,

et

Scholastica nostri Magistri Doc-

ad conimunem

rei

eum

Pliilosopliicoe,

Romani

S. Isidori, Notis,Sclioliis,

slaLum perduxerit, ul in

et Tlieologicae uLiliLaLem

omnium

conspec-

possinL prodire.

Ut

auLem nosLrum desiderium sil plenum, eL gaudium nosLrum perfeclum, horLamur, ut

quaiiprimum Lypis omnia commiLLal, eL quae Doclor omnibus scripsiL, Tua PaLernitas
omnibus exhibeat. Ul ita faciat, per has nosLras pa enLes litLeras facultatem concedimus,
Sacroel ad meriLi cumulum salutaris obedienLiae virtute jubemus, servatis semper
sancti TridenLini (]oncilii, AposLolicis, el noslrisconstitutionibus. Romse ad Arani-coeli,
III.

Idus Februarii, anno 1638.

Fr. JoANNES Baptista a Campanka,
Minister Generalis.

APPROBATIONES
Almae Facultatis Parisiensis fidem facimus adaraussim examinasse Commentaria et Scholia in opera Scoti, in quibus non nisi sufficientem fide et
laude dignam doctrinam vidimus, in quorum LesLimonium subsignavimus. Lugduni die

Nos

infra signati Doctores

decima quinLa Martii 1639.

Fr.

StephanisMolin, Carme^^Ya.

Joannis Duns Scoti Doctoris Subtilis, Doctorum insLiLuloris opera quisnon probet

imo
ipsa tot annorum centuriis probata, qiiis approbet, ac examinare jam audeat? nam ad
huju /iri doctrinam velut ad Lydium lapidem recenLiorum Doctorum doctrina proban?

Quidquid ergo dixit, ratum esto, ejusque dictorum ratio sit Av-Tbs 2q. Doctorum autem virorum CommenLaria eL Scholia in hac editione jussu Reverendissimi Patris
da

est.

Fratris Joannis Baptistae a

Campanea Ordinis

Scoto noslro tou aKornvov

dicterium ablatura

Scoti consona,)

nostri merito Primicerii apposita, et quae a

sint,

proelo dignissima, (utpote doctrinse

judicamus. Datum Lugduni die vicesima Martii 1639.

Fr,

MiGHAEL MiGARD, Docior

F'arisiens's, et

Guardianus

Conventus S. Bonaventurx.

INDICULUS OPEULM QU.K SIXGULIS

TiJ.MIS

WADDINGI GONTINENTUR
TOMO PRIMOHAHKNTl
rirannmali

'

speculaliva Scoli.

;a

In uiiiver-fjni I^o.,Mcan qiiosliones.

Mauiilii a rorlu oxpojitio super qu osiiones Scoli in Purphyiiafn.

TOMO SECUNDO
CommonlTria

in o?to libro^

in libros

Qiiaislion

cim dnotaiionibus Krinci-sci a Piiigjani

imperfecl^e cum S^holiis, el supplemenlo H:igonis

Phy^iicorum

de Aniina

.\relini.

'

Cavelli.

TOMO TRHTIO
TraciaLns de rerum principio, cuni Scholiis ei nolis Lucae Wad-lin)?i.
Traclatiis de

Collali

primo principio, cumScholiifl Cavelli.ei a'laotationibuH

Theorematum cum eorumdern

Tractatiis

)iies lri^'inla

cum

quinque,

Scholiis CaTelli.

Gollaliones qualuur n tviier addila).

Tractaius de cogiiilione Dei.

Qiijostionoi Miscellanea;.

Metoorologicoruin

libri

qualu

.V(a:iri(e

Scholiis, el adnolaiionibus.

Cum

Scholiis

)li

Waldingi.

>r.

TOMO QIAHTO

cum Summ.iriis, elnotis Gavolli.

conclusiones .Metaphysicae cum notis ejusdem.
Qucostiones in Metaphyiicam, cum adnolationibu-? Maiirilii, Scholiis,
Eipositio in .Melaphysicam,

el nolis Carelli.

TOVOQUlNTi), PARTKPUIMA
Libri primi sontontianim dislinclioiios soptom.c

Joaimis

im ojmmentil

)rii-<

Lyohely,supplenoenlo R. P. Fr.

I'oncii, Scholiis, ei nolis Cavelli.

PARTr SnCUNDA
RoIiqiia>

disiincliones

ejusdom

libri

piimi Sonlonlonliarum, cuin oi:kiom commonlanis,

ScboliU,

ot notis.

TOMO SKXTO, PARTE PRIMA

Llbri

.'ocundi

.Sonliarum

disiinclion" aex,

cum

ti^dora

comn*niirih mppleiiioat

) .

.ncIwU,

et notis.

PARTE SECUNDA
Reliqii:) dislincliono.^

ojusdom

libri

iwcundi cumei.sd Mn cominenlariit, lo.

TOMOSKPTIM", PARTK PRIMA

Libri teriii Senlenliarum distinclione<t viginU quin<|ue, cura ladem oomronianit, ic.

PARTK SKCUNDA
Reliquf disiincliones
liiuniono

M. usquo

ejii.sdoin IiIti

ad flnoni.

'iiin

.'i^lom oio. ei intogns c

wnmeoianit H.

P. Pooeii

li>-

VI

TOMO OGTAVO
Libri quarli Sentenliaruradistinctioneg tredecim

menlariis R. P. Fr. Antonii

cum

Scholiis, et notis

Gavelli, et inlegris

com-

Iliquaei.

TOMO NONO
Ejusdem

libri quarli disiinctio 24.

cum

reliquis usqu ad 42. inclusive,

cum

Scholii?, e'c. et

com-

mentariis Hiqusei.

TOMO DEGIMO

distinctione 43. usque ad finem ejusdem

libri

quarii,

cum

Scholiis,

etc.

et

commenlariis

Hiqusei.

TOMO UNDEGIMO, PARTE PRIMA

Reportatorum Parisiensium

libri tres,

cum

Scholiis, et Notis Gavelli, et

Waddingi.

PARTE SEGUNDA
Eorumdem Reportatorum

Parisiensium liber quartus,

cum eisdem

Scholiis, et notis.

TOMO DUODEGIMO
Quaestiones Quodlibelales,

cum commentariis

Lycheti, Scholiis, et notis Gavelli.

JOANNIS

F.

DUNS SCOTI
DOCTORIS SUBTILIS
TRAGTATUS
MODIS SIG.MIICAM)!,

l)K

(iliAMM \IIi:a

Sl\i;

CAPLT

PIlOCHMnJM AUCTOKIS
1.

Qi-oMAM ^,ui>hm inlelligereet sdre

ronftn(/U

omni scienda, ex

tione principiorinn.
IMiysicoruui /e.r/.
.

commcnt.
.

...
r.

cuju.siuodi suul

(piaiii

corum

ciiili.

piaMuilt.Mida

pmerali,

?u"""'^'""

suiil

siiie .piihiis

uou

iu

(iiiaMJain

,.

lureiuiu

.s,.-

cau.li.

luii.l.i

pi.uu.lo

uo

^y^

M...1US

.sul.jeclo
lciii

laii.piaiu

.S-\t.iui

i.i

csl.

ordineiii lii.beaut ad iiivic.'iu

niiui,

iii.ul.

st.

f^Jf

sims,

<\si

esl p<'r

mo-

proprielas voci^. ab inleileclu

niodus. sivp pnipriolas

vmvni

si-

vox propriela-

.si^uiHcal. .l/fWi*< significand,

Iimii rei

a^MTe

significala. Kl

pa-

proul

rei,

qui.i

si^niifi-

s.i..

.,.i..

isli t..r-

(wiii

^''PnHas

iu.Ieesl. qu.Ki m...lus.

nu.lianle qua.

vtK-i.s.

...

aclive

pr(pri'lalem rei

'quiHiaminodo .^
elcou
ari. r.,,.,

el .si^^rnificari.

qi<'damiu.Klo

aclivus

vox

si.

%%

nominaim

pi"oprn'las lei. proul

Mi^iiu vo<<

\>

MoIus signu........

,ive .siKuiticalur.

pMpas-

sivus nuurup.ilur.

iu

Sitfnum, tHrfio. Pttrs orn/ionis.

et lcrmtnu.^i.

siffni/icaud, ari,vus,vsl

ooncessa, inefliaule qua.

Juxla

si.riiili..aiili.

iii\.iii;it.ir.

nuiiiluiu

esseiuli, disliu'Mialur.
'^
pi..

ct

odas

s.L'uih.'an<li

M..lus si-uili-

iiitt'llij.r''iidi.

.}f

,iu.s. .slve

n, v'l

cst.

*^9^-

'^l.*^

,.

siguihr.uidi aclivo, el

inoiio

le

i^

Dici-

'

^.^^^-^.^^

siirnilicaudi iiiiiiie.liate suiiialur.

Ouartuu.

.i-quivoce.
..

.
.

^'

I.'rliuiu est,

(luo iiuporlal

/'.lu^iu.

siL'ui(i<'.ni<li

siKuilicaii.li

,.

...

M.dus

.|..scril>alur.

.-1

'

care, el consi^Miincare ps(,

nuoiuiii

j)ol'sl.

.M..dus

.pi.

oriatur.

ra.li.'aliler

Modus

in .spe-

el prii.iuiiiesl..pi..iiio<lo

cuu.luiu esl, a

aiite-

pleiiarius ij)soruiu

siiruili.audi partialur.

,.

Sed

iu.piiralur uotilia

iutcllccliis li;ilcii

Uuui.i

priiKi-

si.truilicau.li

.Mo.li

per se priiuo oportel iusislcrr.

uos er-

I.

ejus

ti.a. uoliliaiu, circ;. oiiiuu.

pi;..

dipidatur, et

ncsinoutur

co(jni-

volcules iKibere scieulia' Gniiniua-

tro,
^

siffnificanct.

scribilur priiuo

iit

<^'^'^"^'''^ -'^>^"*'

l,

,,,,i, .,.,

,,.,

p,i|i,...|,
,., i,-iiuhi

di.

({iumI notaniluiii.

siLMuli.-aiidum,

sciti.-.f

qu;r vo.'alur

...

cmu
ol

.i..-'

i,np..nil.
;

.pioi

.-oiiai-

iiuel-

-^:

.,..

per qunni

firilur si^rnum. vel .Hi^nificans.

el

ef-

sic fbr

4.

T'

"'-

'

,.,.

^,*,.,

GRAMMATICA SPECULATIVA
malUer

est Dictio

Sed

rationem consignifi-

et

contra lioc objiciatur quia hnec

si

7.

candi, qxiud vocatur Modis significandi ac-

por

timis,

gnum,

quam vox

vol consignificans

ter est pars

pars

significans,

orationis;

secundum

se,

significandi, seu

consi-

fit

et sic

formali-

quod pars est

ita

per hanc rationem con-

modum

rolata ad aliam per

eamdcm

lionem consignificandi activam,

ra-

tanquam

per principium efficiens inlrinsecum.

5.

^f nc/fjr^jel^^se
matk.am
Passioi

perli>u,n

iiisi

peracciens.

patet,

tanquam principia considerata

nenl,

non correspondet, quia

in

cum non

proprietatibus cadunt,

tamen voces

et

tia,

num

modos

figmentorum

et

cum

rerum proprietates, nisi quantum ad

illud, quod est formale in eis, cum in hoc
sint

etiam forte a modis significandi

activis

non discrepent.

significandi

Dicendum, quod non

modus

per

oportel,

quod sem-

Sohdio,

activus dictionis

significandi

trahatur a proprietate rei illius dictionis,

modus

significandi,

sed

potest

alterius dictionis,
Subslanlias

et rei illius dictionis tribui, et sufficitquod paratas ex

ipsi

non repugnet

hilibus

et

quia substantias

paratas non intelligimus, nisi ex

sibilibus, ideo

sen-

istis

int(

se- mus.
In Deo no

sub proprietatibus sensibi-

proprietas
va.

lium eis nomina imponimus et nominibus eorum modos significandi activos at:

Unde

veritatem, non

licet

sit

in

Deo,

secundum

proprielas passiva,

men imaginamur ipsum tanquam

II

si-

milia.

tribuimus.

CAPUT

en-

sint

significativfE privatio-

accipi a proprietate rei

efficiens,

proprietas

est

Item privationes, et figmenta sub nullis

cujus est

nec

passivus.

aqua sumiturfemininumgenus.

patientis,

modi significandi passivi, ad

Grammaticam non pertinent, nisi per accidens, quia non sunt principium partis

passivse, seu

signifi-

in re significatasibiproprie-

Qrammatica. Sed rationes consignificandi

orationis, nec formale,

modus

est

fe- Objectio

activos habent, ut caecilas, Chimas?'a, et

quod rationes consignificandi active, seu modi significandi activi,

por se, ot primo, ad Grammaticam perti-

Ex hoc

tamen

candi*;
tas

habet

significativa, scilicet deitas,

mininum genus, quod

significandi acti-

vum, tanquam perprincipiumformale, sed

est pars

vox

tem a

ta-

patien-

nostris precibus.

A quo modus significandi radicaliler

privationes

Similiter

orialur

intelligimus,

ex

suis habitibus, ideo sub proprietatibus ha-

CincA secundum notandum, quod cura

g_

omnis modiis

si-

gniprnnai artivus

propriemT."

'!'

bituum

eis

nomina imponimus,

et

nomini-

iiuiusmodi rationos, sive modi significandi

o
^ctivi nou sint figmenta, oporlet omnem

bus eorum modos significandi activos

modum

torum, sumuntur modi significandi

10.
Privation

hab

suis

iiitvlligiui,

at-

'

quod
vocem ad

rei proprietate radicaliter oriri

patet

quia

cum

ab aliqua

activum,

significandi

intellectus

sic
si-

gnificandum sub aliquo modo significandi

activo imponit, ad
aspicit, a

qua

modum

originaliter traliit
sit

ipsam

rei

proprietatem

significandi activum

quia intellectus

cum

virtus passiva, de se indeterminata,

ad

actum determinatum non vadit, nisi aliununde cum imponit vode determinetur
:

cem ad significandum sub determinato

modo significandi activo, a determinata
rei proprielate necessario

cuilibet

modo

pondet aliqua proprietas

sendirei.

rei,

vi

acti-

ex proprietatibus partium, ex quibus

imaginamur Chimseram componi, quam

imaginamur ex capite Leoms, cauia Draconis, et sic

Et
tivi,

de

aliis.

modi

si

instetur

in

nominibus privationum, sumuntur

si

significandi

ac-

essendi habituum,

activos erunt

'

!unc

consignificativa falsa.

consignn

activo corres-

seumoduses-

gniticandi

ergo

tl.
Instantia.

nomina
privationum essendi habitus, et non privationis designabunt, et hoc posito nomina
privationum per suos modos significandi
a modis

verum imo
nomina privationum, per suos modos si-

movetur

significandi

tribuimus. Similiter in nominibus figmen-

Dicendum, quod non

vationes

activos

modos

est

designant circa

pri-

intelligendi privationum

12.
Solulio.

. .

OIJAMMATKIA SI-KCll.ATIVA
qui sunt noruin niodi essenrli, Juxla quod

CAPLT

IV

scienduni, quod licel privaliones non sint

aniniam, sunl lamen

enlia posiliva exlra

Docl.
1.
"'',='{

B
^

'"''"'''
alionfi

in

"""

palet

enlia posiliva in aniina,* ul

secundum animain,
et qiiia eorum intelligi est eorum esse,
ideo eorum modi inlelli^endi erunt eouiide nomina privaruiii niodi essondi
tionum, per suos modos si^nilicandi arlinon

llcnn

falsa.quia

eruiit-|' consi^^nificativa

cum modi
canliir ad

inlelligendi privationum redu-

modos

iiilelligendi

hal)itus(nam

privatio non cognoscitur nisi per habilung

modi esscndi privationum, tandfiu

ideo

ad modos essendi

liahitiis

CAIM T
qun modus

in-

a modo rssenW

dixtingiialHr

reduciintur.

quarlum

(lirca

mtMli

et

e-iscntli,

intcljijrcndi

rialiler, el reallter
:

modus

quia

tas ah.solute

sed

diflcrunl

mfxlu.s in'elligendi

Modus

apprehen.sa.
esl

ejusdem

dus

nif/niflrandi

nialc-

forma-

p;i.ssivui,

ab intpilcclu

signiticandi

pa.ssivus

proprielns prout

rei

.^
*^*^'t"'^

essendi esl rei proprio-

est ipsa propriela.s rei, proiil

cein

III

idom

elfrn.,*_..

fni.viivi,

mo'li significantli passivi, siinl

lilcr

moli

nolanduin, quoI

per vo-

cadem maquo dicil momodus intclli-

consignilicaliir, el sunl

terialiter, et realiler fquia

.(

modo

'

vos,

molitn si//n>/lran'fi u

ttdligfndi et

Mri.

1.

sunt enlia

9, et

//?.r/,

Qnomodo

essentli absolulo

ififcif.

dicil

lu

haM MS.

cd.Tr

gendi passiviis proul referlur ad inlellcc-

immedialc

tum,

modus

ct qiUKl dicit

inlelligpndi pas-

atimnltiv
siviis, dicit mofliis

quod modi

Circa lertiuin notniiduni,

13.
IM

*'i/iiifl

rt

iiiiflli

'uplrr

gniticandi activi immediiiU^ a modis intelsumiiiitur,

[)assivis

iigciidi

diis signiticandi
viiln

Ilis

87-

<!

4.

nil

tr.

Ipnlc.

sivus
di

mo-

est

activus et pas-

modus

diiplex est

ita

sciiicct

quod

.luxla

sciendiiin est, qiiod siciit diiplex

si-

intelligen-

scilicet aclivus et passivus, .Modtia tini-

versa/is

inlrlliycndi actiim^ csl ratio con-

mediantc,

qiio

cipieiidi,

inlelleetus

rei

proprielales signilical, concipil, vel appre-

hendit
t)//.s-

Mndna

iinh-in

inleUifiniH

est proprielas roi, proiit

juis.^ii-

ab inlelleclu

14.

iu

yir..-

iU-

titiU.t

r iiiiidi niinili

iirli

Dicatur ergo, quod modi signiMcandi acsiiminitiir iiiiiuediale

tivi

ligeiidi

[)a.ssivis

moflis

modi

qiiia

inUd-

signiljcaiidi

aclivi noii sumiiiilur a nitMlis es.scinli

iit lii

modi

duiitur
lcllcc
)oct

Mi- livi

Ullilll

I.

iiiii'

,'.

ii'iini.
.

.'i.
I.

.1.

01

rt
i|,

api)rchen-

proul ah

.ipprclicnsi, dicuntiir

nuvli

sumunlur

hiis iiKiilis

malcrialiler, .seddifforuntfonnaliler, qiio'!

sic patt4, qiiia

tM-go

modi

modis

inlcl-

siurniMcandi ac-

e.>;stMidi,

iiilcllipMult

iii-

[)assivis

mtdianli;

tione

exislenlisr

.1.

\.

dis

iiilclllLrtMidi [lassjvis

proprietatem,

ut

.sed qiii dicit

dicit

materialo,

rci

rationcm

cipitMidi. ut

ralionem

el
itl

rei

formnlc

modumsigniticandl pa.s.sivum

camdcm

riale, el

modum

eamdcm

dicil

intclligendi, slve concipiemli.

proprictalem.

malc-

modtim
camdcm dm

se<I pii dicil

pa.ssivttm.
iil

iil

sivo con-

intclligMuIi,

formale

prt)prielatem

dicit

maleriale

iicin consigniticaniii, ut

cl

dicil

formalc.

Kl ntia

alia sil ratio csscntli, alla inlelligiMuii, alia

formales

signillc.indi. ilitTcriinl .stHMindtim

ralioncs,

Nam

lUDdiis c-isMidi

tlirit

nhsnliilr r.

prielaleiu hm. el mi)dus inlelli^cndviis dicil

|>ropriclalem

tcIligiMuli

el

motlus

rci

sub

siiniifl'- >"

'I

.,

fnwUijH

proprielalem hm siib

iilco

tlicll

mo-

gnitlcaiuli.

siimunlnr.

c.-i.sendi,

sed qui dlcil

intclligendi pa.ssivum,

ct

iiiimcdialc luodi sj^nilicandi aclivi

qui dicit mtxliim

dicilpro|)rielaltMn rei ab.solute sive siibra-

.':i.

In i.
in

iiilcllcclu

moili aiilcm es.scndi,

lipMnli passivi

imrinn

lll.

ah

1
.'.

.I.

in

cs.scndi

nisi

pa.Hslviis,

crgo sunteatlcm

proiit rcftM"lur atl vocein.)

signilicaiuli

ap[)reli(Mis;i.

signitican<li

absoliilc

'^etl

eadem

nccipiltir.

el

esl pr

.s rei iil

suh mo1n

inl- 1,

g<Miill. el sul> im>lo c.

Ilem

scientliiin. i|iii>d miiilus

mt).|us inicl

mnivus,

et

ti>.

GRAMMATICA SPEGULATIVA
proprietas rei

gnificandi activus diffiMninl formaliler, el

malprialiler

proprielalom

supra

dus inlelligendi aclivus

Modus

proprielatom vocis, qna3

dicit

modo

diciL proprielateni

activus

significandi

ratio

est

consignificandi, sed alia esl proprietas rei

ad extra animam, etaliaintollectus, etalia

ligondi, alia consignificandi

essendi, ot

intel-

alia

vocis; ita alia cst ratioessendi,

ergo modus

modus intcUigendi

ost,

activus dif-

autem proprietas

Roi

ut in snl)jocto;

est in eo subjecto, in

quia

aclivus,

significandi

nio-

ost ralio intelligendi, sive

q\w

concipiendi.

sed

cujus

autem

absolule sive sub raliono

rei

exislenlirt\ ul dicluni esl

intellectus,

eo,

niodus essendi dicit

quia

est in

formaliter

quo

modus

est

formaliter

significandi activo nondiscrepat.Mo-

cum

dus autem significandi activus,

^^^.^.^
rus

I!

*'

sit

proprietas vocis significativiB, materialiter

est in

voce significativa, ut insubjecto"

,^g^

in proprielate autem rei, sicut causatum pjl^l^^\

^'<^<=oni
incausa cfficienti radicali, et remota ei^;

in inlellectu sicut causatum in sua causa

efficienti

proxima

ut

et in constructione,

causa efficiens in suo effectu proprio.

ferunt in utroque.

Item scicndum, quod modus intelligendi

activus, et modus intcUigondi passivus
differunl materialiter, et conveniunt for-

maliter.

Nam modus

dicit rei

proprictatem sub ratione

gendi passiva
tivus, dicit

sed

intelligendi passivus

modus

per

intelligendi,

ratio

proprietatem

quam

intelligendi ac-

sed eademest

quam

intellectus

intelligit active,

lei

et

per

rei proprietas intelligitur passive;

ergo proprietates sunt diversoe, et ratio esl

eadem ergo materialitcr differunt, et sunt
;

formaliter idem.
5.

signifi-

candi activus, et passivus differunt materialiler,

et sunt idem formuliter, quia mo-

dus significandi passivus,

tem

rei

va; sed

dicit

proprieta-

sub ratione consignificandi passi-

modus

significandi activus dicit

proprielatem vocis, quae esl ratio consignificandi activa,

sed

eadem

est

ratio,

per

quam vox est significans activc et per

quam prjprietas rei significatur passive

Signum Dictio, Pars

orationis, et Terminus

Est notandum,

oration s

runt

ergo materialiter sunt differentes, sed sunt

ideni formaliter.

CAPUT V

conveniunt enim in subjecto, et in

objecto; quia

sunt, sicut

ineodem subjecto reperiri

signum,

lamen penes rationes

rfipflis/Jw ',n7''o

At

est

notandum, quod mo-

^^^ significandi passivus materialiter

in re, ut in subjecto

quia dicitur signum

per rationom signandi, vel repraesentandi

aliquid absolute

sed dicitur dictio forma-

per rationem signandi, voci superad-

dilam, quia dictio est vox significativa, sed

modum

pars orationis formaliter est per

significandiactivum,dictionisuperadditum,

quia pars orationis est

modum

significandi

dictio,

activum,

ut habet

Terminus

vero dicit rationem terminandi resolutiones Syllogismi, quia dialecticus resolvit

Syllogismum
sitiones

in

in Propositiones,

Subjcctum,

et

et

Propo-

Praedicatum

secundum Logicum.
Item sciendum est, quod vox inquantum vox, non consideratur a Grammatico
sed inquantum signum, quia Grammatica
est de signis rerum et quia vox est habilissimum signum inter alia signa, ideo

quse dicuntur termini

a Graramatico,

quinlum

pos-

signatum. Ditferunt

et

mx inquantum signum*

snbjecto invenialur

Circa

j^

et diffe-

In quo modus significanii, lanquam in

6.

quod signum, dictio,pars

terminus conveniunt,

el

isli

lermini, scilicel,

liter

quod modus

llem sciendum,

VI

Qualem ordhiem habeanl ai invicem

intelli-

proprietatem inlelleclus, qua3

est ratio intelligendi activa

CAPUT

est

quia materialiter est

quam

priusconsideratur

alia signa

quia esse signum accidit voci

rerum.Sed
ideo

Gram-

maticus considerans vocem, considerateam

per accidens.

'

al. potii

GUAMMATICA
CAITT

SPKCI I.AIIVA
absoluluni, el rosfjeclivum, M-xlus giyni/l-

VII

can di acriden falis ahsolulus d ici lu r

l)c rnoilis sifjnilicnndi (iclinis in sprfiuii

dicoiKlnm

Ilis visis,

1.

fimrKli activis

landum
vus,

dc modis si^ni-

csl pr-incipiiim

dividiLiu"

Jiixla qiKxI rio-

sjx-cjali.

iii

qiiod modiis si;,'nificandi udi-

osl,

(jiii

tHde^aii"'" '^"''

osl

moduin

iii

(ir-arninalica,

in

essenlia-

sij^nificaiidi

Jiccidonlalom. Morius sigui/icanii

^*-

por (fiiom pars

esseuliaiis osl,

orationis

simplicilor osso, vol socnndiim go-

f/eJ^f"'""' lialiot

completum, non dans

post ojus os.so

e.sso

secundum genus.noc
speciom. Modus signiticandi
subdividitur in inodum si.irnifi-

simplicitor parti, nec

.seciindum
e.s.sentialis

candi essentialem {^'enei-ali.ssimum, subal-

ternum,

el

specialissimum. Moius

cundi essentialis yeneralissinnts

ost
o"-

sub*

supposili

Jiislib(;l

dus

parlis

os.sentia

(lo

siyni/icanii

uius ost,

((11

supposilorum

/icauiii fssentiaiis

parlis,

suppositorum

de essentia

habons;

.so

giiiari in islis

ol

Modus

nii

re8 II-

pioprioLalom, sed oliam (kt ((U(Mu uiium

conslruclibilc liabel rosfKrluiu ad
et h(jc dupliciler,

et

esi,

qui

illius

tis

si^Miiticandi

(\ssontialibus.

sicest in
Kst

secundum

modum

f)ertinentad

elymologiam

tructionis unius ()arliscum alia,

quom

minanlos aul

siino,
(lositis

ot

imiJus

(^arcissimc

illiiis

()arlis

naliira

oxlon-

.se

islis

inodis

onim daro

(1

modum

s()ivialis-

(lartictfiatur a
cl

qiiomdam

tornuin, ciijus natura mo(lio

I)eler-

partis,

duin or'din(Mn

Dorrali*,

modo

UMOt

rAIMT

sn(i-

sub.il()arlici-

iiatur.
iiy,ii/i.ni.

loiuius,
H-CtlVUt,

rt

Itom

modus

viditurin

si.miilicandi aciMdiMilalis di-

...

prlM.

De uiodo signi/lrandi essmtiaii generalissimo Sominis

Modus

si^nilicandi o.vsMilialis ^'Mioralis-

simus Nominis,

osl inodus .siju'niticandi per

moiluin

dotorminata'

onti-J,

Nominis

forina

a|)(rolnMi.sio-

nolandum esl, ((uod licel

islorum modoriim .sivrnilicandi, sit
ab.solulo

sumpti,

modum bignilicandt accidenlalem

4
"'**'"'

,..

^.

"T/i^
"

^.

Liiiumi

com()aran(lo Noiikmi ad alias (virles onilionis,

modus

iMilis

habet ralioiKMU

((luo ost fac(MVC(Mivenirt: facil

ncm

cum

forni:i', ((itia facit

emm
liiilM'l

Noiucn ah

bibus oralionis dilTorro, el ideo

hos moilos signiHcandi ad
ulrtM(ut'

iinus

niatoria.'.

Noiiieti

Pi-onoiiiino. S41I iiuhIus de*

rt>sullal

ralio-

aliis [Kir*

oo()ulaiiijo

invitvui.

iiuxlus

ox

per viiuu

com()ositioiiis.

Kt ut s4Maiiius a ((ua rei

...

la

VIII

propriel.ile

iiile

2.
iirciilrnliilii

p^ ^_ ^

ctopvUkMar

dotorminala' ap()ivhon8ioiiis

s()ocialissimum,

deiii(Je

de his proul sunl foniia

nalura pMioiali.ssime pai-lici()alur ab om(larlis;

queiii

.secundum

ad Diasynlholicam.

()ortinont

coiiveniro

illius

3.

prout sunt i)rinci()ium inlrin.s(vum cons-

(|uoindam modiim .Lrcnoralissimum, cujus

nibiis sii()()ositis

MM.

oralionis ab.solul;i',

possumus ima-

specialissimnm, cujus pnudicatio

:

'

partis,

(Huo suiit illius ctxjrdinatio-

sc liabet

dependeu-

(Mgo modis omnibiis videamus, el

primo prout sunl principium ftjniiale par-

osl

sicut in linea [ii-odi-

modio inodo

iii>

1)0 his

utoiY(uo

nis

terminans,

cujus pitodicalio ^^.Mioralissime

oiniiia,

aUorum,

lanqiiam ad if)sum

vel

dependens, vel Imquain nd

nis. .lu.Kta* ((uod

jj,i

coitslruc-

rosfx-clum non soluiu ad rei

iialx'l

camontali ost dare gonus gonerali.ssimum,

j^'

unum

siyni-

libiiscoordinationom siinikMiicoordinalioni

Nam

MimIus signi/icandi aecidentali

candi Pronoininis, el sic de cu;leris secun-

modis siyniticandi ossenlia-

priodicamonlali.

pro-

specialtssi-

noc ;^onoralissimo, nec spociali.ssimo, sed

modio modo

a<i rei

Mo-

(|uorumdain

subaiiemus

solum

alloriiiii, se<l

primo vidoamus de modo signincandi Nominis, .Sccundo de modo signifl-

et cu-

se coiitenli.

e.ssentia

illius

qui

est,

orationis,

essrntiilis

de

osl

sir/ni/i-

ad

rrs/tertirus est, pi-v ((iiem

xif/ni-

/irundi arcidenlalis eM., qui advonit parti

(^oaslruclibile iiuu habel res-

priol;ileTn,

libilo

per

unum

(>('clum

liain*

Modus

nus, vol sociindum spocioin.

({uoiJi

il le,

modus
i{uol

signiticandi sumatur, iiot;induin

in

ettl,

n>bus inveiiimus quaitdau) pro*

5,

(JIJAMM.vriCA SPECIJLATIVA

priolatos coiinmiiiissinias, sive

modos

es-

ideo

modus

ooininuiiissiinos, scilicel

i/i(i(Ii(//i

c/i-

dum

entis,

soiKJi

Moaus

el

lis,
enlis.

//io(li///i

Mo(/us

cssr.

liabilus, o[ poniianenlis,

c/il/s

Modtis

et successionis,

niodus fluxus,
rens ex

Tunc

lioc

(juod liabet

essc, cst
inlijv-

rci

significandi ac-

modus generalissimus Nominis, traliitur a modo

e.ssendi cnlis, qui est modus habitus, et
i;ermanenlis. .Sed modus signiticaiidi activus per modum esse, qui est modus essenmoduui

livus per

generalissimus

lialis
,
*

,.

conse>)uenui

ipsius qui.

(>ntis,

modo* essendi ipsius

^

qui esl

trahilur

Verbi,

fiuxus, et successionis, ut postea

patebit.

Ad hanc intenlionem Commentalor

7.

U.

Phi/s. ciip.

dicit

e/it/s,

a quibus sumpserunt

matici duas partes

4.

quod duo sunt modi

principales entium, scilicet //lodus

i/W(/t(s esse,

modus

qui
est
^

esse,

qualitalis,

miiiaiitis

orationis principales,

modus

ap-

delerminatse

qua^ est

proprielas

deler-

quoniam forma determinat,

et

distinguit.
8.

11

significandi

potest.

privationes,

licet

quod

est prius',

animain posita

entia positiva extra

patet ex

ubi dicil quod

text. 9.

Meta.

Philosophi 4.

intentione

opi/tio/ies cont/'adic-

duo contradictoria extra animam, sunt duo contr.n'ia secundum ani

am; et quia privatoriorum

hoc

su/it co/itrariae,

est,

tiones,

negationes,

et

secundum animam

entia

figmenta

et

sunt

ideo cadunt sub

proprietate entis, qua3 est proprietas habitus,

permanenlis

et

modus

trahitur

qua proprietale

generalissi-

significandi

mus.

CAPUT
De modis

IX

sig/iificandi esse/ilialibus subal-

expresserunt

Nominis

ternis ge/ieralibus

Sub modo
nis ad

Nomisubalternorum

essenliali generalissimi

modum

significandi

ficandi, qui

modus

immediate sub hoc modo con-

modus communis,

scilicet

appropriati

et

qui sunt modi specia-

les

respectu aliorum

sig/ii/ica/'e

cu/n qualilate, dantes intelligere per

qui est
rei,

substa/i-

modum

modus

entis

substantitr,

sumpLus a proprietate

quye est proprietas habilus, et perma-

nentis, qute primo,et principaliter insubslanlia reperitur. Per qualitale//i vero,

dum

qualitatis,qui cst

mo-

modus* determinalai

apprehensionis, sumptus a proprietale fornue, el qualitatis, qui est

nationis.

Nomen

ergo

modus determi-

esl pa/'s

o/^alio/iis

quvl ?

sig/ii/ica/is

naUe
Et

/;<?;

'//lodur/i

e/itis,

vel deler//ii-

si

dical aliquis

multa sunt nomina,

modorum, de quibus

poslea determinabitur.

Modus

significandi per

modum commu-

sumitur a proprietate rei, quae est

propnetas divisibilis in plura supposita,
nis,

vel communicabilis pluribus

Modiissignifici
di per mod
ccntmuiiii U7

sumatur.

suppositis, a

qua proprietate secundum Logicum, sumitur intentio universalis

constiluit

vum,

ct

modum

pellativam qualitatem.

mune,
sitis,

vel

ut

et

Nomen commune,

hunc

modum

app/v/ie/isionis,

1-

descendamus. Sunt autem duo modi signi-

respectu generalissimi, et sunt genera-

No//ie/i

'"''o-

sunt

les

dixerunt

^O-

negaliones non sint

et

cum

si(j/iifica/-e substa/ilia//i

Nomen

non

Grammalici antiqui in definitione Nominis,

iia//i,

pioplicias'.

rei

Dicendum, ut dictum

tinenlur

modos

os

significata', oriri

Gram-

prehensionis accipitur a proprielate formae,

et

a proprietate

et Ve)-bu//i.

Item

ticipium.

talibus

in

et

Sub Nomine
comprehenditur Pronomen, sub Verbo parscilicet N'o//ie/i,

mo-

tamen entia positiva secundum animam,ut

tieri.

modus

dico, (juod

modus

inluerens, ex

rei

Iku' (IU0(1 lial)pt esseiitiani*.

ai. esse.

esl

activus per

significandi

hic

modus

appellati-

et

vocat Donatus ^

Nomen

appellativum

'

^"'"-

<=

Noraine.

ergo com-

significat

per

communicabilis pluribus suppou/'bs,/lu//ie/i, eLc.

oljeciio.

qua3 privationes significant, ut

tas, et

hujusmodi

cum

ni/iil,

aeci-

ergo omnes priva-

tiones, et negationes,

nonsintentia,videtur

quod sub proprietate

stare

non

possinl, el

Modus
priati,

significandi per

sumiLur

inodum appro^

a proprieLale

rei,

quse est

propnetas indivisibilis per plura supposita

a qua eliain sumitur apud Logicuin inten-

3.

Modussiynifict
^'

?'" '^''"'"*'

propnaliundei
""'""'

r;i!

individuuiu.

I.

iiulivifliuilioiiis

lus
crj^jo

pm

facil

junguiitiir, dicendo rorjiux auimnluni, ani'

Dona-

innl rntionnle, cl tatncri noii sigiuficanl ftT

'

Ncjmcn

<jiiulilitlf-m.

modiim

iiiha-rcntis altcri

({iiia

sigiiiticanl .subslaiiliani, qiUL>

pcr plura supposita,

diim

cs.se alleri

proprictatil)Us individuationis,

J-

ul

sul)

(}ua'

sunt

li[i

ttTii-

0,

v(.i

(lcKTiniim-

iii

ninic,

cl,

iiilKcrel.

I)ic(>ndum, quorl hu.ju,smodi notiiinasunl

probatur

et

qiiod

CATM T \,

homo

Dc

sitjitifirnn li siiOn/feruis

inwJis

gcyurrnlihus

sub

Dciiidc

iiiiiins

rommuuis

;\i)miiiis

liis

istis, ct

candi pcr

modum

modo

signilicandi pcr

modum

significandi pcr

duos modos
ralcs co,
lun per
te
I uiiuf sumn-

modum

moduni

scilicct

modum

cnim modus

ralissimus

sumitur a

ab.solutie

sic

modus

a propiMctalc

signiticandi gcnc-

i^roprictale cs.scnlisu

signiticandi pcr

mo-

(lum pcr se stantis sumitur a propriclale

Nomcn substantivum,

modus
Nomcn

crgo subst iiilivum significal pcr

modum

ipsiusesscntiiedeterminaUc
constituit

Modus

signilicandi ficr

ndjarrii-

sumilur a

sumilur
'"^f"

<^"i'-

icniiii).

ct hic

modum

adjaccn-

(jiKC cst i)ro-

adha-rcnlis scciindum cssc.

iiatciiit,' sic

nominc sumilur
inlKcrcnlis

modiis constiluit

modus

adjact-ntis in

a propriclalc-J- ipsius

allcri

,sccunduiu

Nomcn

c.vsc

cs.st,

ct hic

adjcctivum,

lucu crgo adjccliviim signiflcat

iiilia'rcnlis alleri

No-

pcnjuxlum

sccundiim cssc, ut Alhus,

iioniiiii-

'"'"'

si

inslctur,' iiomina dilTcrcnliarum

iii

g(Micrc subslaiitiic.siout cf)rjM}reum,vl nni-

inntum, srusihHe, rnliiuuilr, adjecliva

dcm

siAil,

congrut

hoc

adnii.ssivn,

jaoCilo !

ptrmntai* profi r sfc-

ciSoUMHB Uctearfaa.

sub

moiio i)r se slantis

ITtcriussub
adjacentis ad

modo

|ui

cnim subslantivis ad-

stanlis,clallcri

,sc

9.

modos

speciali.ssiinosdesccn-

damus,cl primo sub

sub modo

per

iier

se stanlis,el<leindc

M(jdus signiticandi

adj.icentis.

pcr modiim pcr se slanlis, conlincl sub

quinquc

iiiodos

.Ntuninis

quorum primus

modum
rci

modus

cst

.se

.siHviali.-isimos,

,signiticandi inT

sumptus a proprielale

gcncralis,

communicabilis

spccic ditTcrcnlibus

pluribus

f "B

**

',.
,

^*"

supposilis

sicul ctiim a propric-

(puc est communicabilis pluribus.

ab olule sumilur modiis signiHraiuIi piT

modiitii

communis

absulule,

.sic

ub eadcin

proprictatc slriclius sumpta, .vilicel a ].

priclalccommunicabili pluribus
fcrcnlibiis,

sumilur tiiodus

inlctilNi

nuHlus constituil
lu-raU.

ul

\b

geii. i.iu'.

hac aulcm propriclale, npud l.ogiciim

milur .sicunda

^'!

'.iuilv oi sir

Nuiii

.aivuni

animnl, cuior.

el

sic

de

a.

gcncribus. NonuMi crgo substanlitum gent' y,,^

rafe est, fjuoil Sfi/nifiral per mkWiiim ' roM- t/^^.^
seil

sjtciie

."<vutidus

dus

huh soinm Hiiment,

lii/fcj-entibiis.

nuMlus per

!e .slanlis.

sigtiilic.tndi fx r nuxliiin

sumplus

i>sl

la-

nu eu

\I

tiiw

i!ira, 1 !

spivifiraii-

sjjccialissimis,fjui continenlur

munirabili.^ piunbus,

lajiidcus, ctc,

De moflis

a propriclalc ipsius cs-c absolutc,

ut [lostca

(crapytMiliMes.
qaud ilU Oia"

rt

runnrvM,
Uiar*
ibi csl rjitooe a^pakili^

iiicongina(Je

spccific.ilioiicin

CAI-I

t.ilc rci

modus gcncralissimus Vcrbi

ciiim

.Sicut

pi-)[)i-iclalc rci,

allcri

I^riclas

.sccundum csscntiam,

dctci-miiiati

(sl

cuMian.

al

dam,

signiticandi pcr

propriclas essenlia; dclcrmi-

natic. .Sicut

sulistanli-

pcr sc stantis, et

Modus

adjaccntis.

rei, qu!i3 est

lumatur. tis

pfoplcr

qui sunt minus gcne-

sul) se,

cl

appropriati,

cominunis, habcl

modum pcr sc stantis sumitur

*'

est

primum notandum, quod modus

Circa

primo sub modo signiticommunis; secundosub

cum

nuimntum; dicendum qiiodf

tamcn pcr apposilioncm

signiticaiidi sul)allci"nosminus

gcncrales

congruc

(jiiod

conslructio apjMjsitoria, ct
sc,

modos

alios

nnimalum quod nnimal,

cl

signiHcal rnlimafe

visconjungiiiitur,diccn(loa/*/mi/rfl//oM/i/f.
corjius

modis dcsccndainus ad

nam idem

ciim dicitur

do

secun-

sub,slanliva, quia signiHcanl sulistanlinm,

lioinn, Tifjfrts.

\\\

lU /iic, nuiic,
fl.m.r, (7 Ilif

niie

non

eMsc

ilficrriii-

lo(.

lus

secundum

propriuiii significat rcm, pcr mo(Jtim

indivisihilis
mini 'SHc

mo<lum

liurif

j)ri)]irinm

voraf,

modus

liic

<'l

Nomcri propriiim.ct

ciiaius,

)oii.

tio

\\r\f\ri(:ASPE(:ri,.\TivA

ma-

spi

a propriclale rei.qiue csi propru'-

>

OKAMMATICA SPECIJLATIVA

8
las

communicabilis

numero

sed suluni
11.
Ttilius.

clitTtMTenlibus.

modus

por niodum descendenlis ab

signiticandi
;

absolule,

niodus per se slanlis, esl

Terlius

altero

pliiril)iis noii

ul al) avo, vel a patre

et hic nio-

dus constituit nomen substantivum patro-

terum simpliciter, etabsolute. Et istemodus

est generalior onmibus modis sequentibus,
qui dicuntur modi adjacentis alteri,

sive

dononiinantis alterum, superaddita rationc

speciali, ut postea

patebit.

Secundus modus adjacentis,

permodum

modus

est

nymicuin, ut Pritimides. Et quia nomen

patronymicum a prui^riis nominibus pa-

significandi

trum, vel avorum derivatur,

specie differentibus,et iste modusconstituit

ideo merito

Xomen patrony pafroni/niicum nouien nuncupatur.

Nomen

denominanlis

2.
*

alte- ^fJaiT"""'

'

rum, sub ralione communicabilis pluribus

nomenadjectivumgenerale

significans sub

t/iirum.

ergo patronymicum

nominibus jjatrum,

a palre,

(}uartus

significandi per

et hic

vum
Diminutaum.
'

ai.primitAi.

Nomeu crgo
quod a voce

differentibus,

descendentis ab al-

modus

diminuti ab

Nomen

constituit

alio,

flosculus,

uno

loco,
:

est,

coUectionis plu-

modus

Tertius

modus

gnificandi per

communi-

ratione

adjacentis, est

modus

modura denominantis

si-

alte- ^aief

constituit

humanus, albus, niger. Nomen ergo

speciale significat

*^

per

modum

Adjecti-

denomi-

nantis alterum, sub ratione communicabilis

numero differentibus. Nec

prohibet aliquid, eadem nomina de diversis
speciebus Nominis collocari, propler modos

pluribus

solo

coloratus, et

modum collectionis
unum locum;

speciali

secunium

3^
'""'"

solo

Nomen substantivum collectivum, ut populus, gens, turba. Nomen ergo substantivum collectivum est, quod significat per
plurium,

per

cabilis pluribus specie diffcrenlibus.

vum
modus

sumptus a proprietate
et hic

significal

numero ditlerentibus. EL hic modus

constituit nomen adjectivum speciale, ut

slantis, est

modum

quod

est,

ergo

rum, sub ratione communicabilis pluribus

diminuti ab altero.

per

Nomen

ut coloralus.

A Ijectivum generale

specie

lapillus.

primitiva derivatur, signifi-

modum

in

pluribus

substanli-

substantivum diminutivum
*

communicabilis

modum denominantis sub

per se stantis, est

modum

coUectionis in re

''''P''*'"'-

derivatur,

Quintus modus per se

rium

rum:

avorwn

ab avo.

dimiimtivum, ut

significandi

Coiuctivum.

ratione

a proprielate diminutionis in re

modus

cans per
13.
Quintus

vel

vel

modus

Quartus.

sumptus

a propriis

modum

signiflans per
tero, ut

qiiod

est,

Namsi

significandidifferentes.

consideren-

tur in his YiOxn.h\\h\x'S.sc\\ice[albus,humanus,

hujusmodi modi significandi

denominantis alterum sinipliciter,jratione

'

non superaddita,

sic

sunt sUb no-

mine adjectivo denominativo.

CAPUTXII.

considerentur

De modis specialissimis qui continentur sub

modo

eis

competit

modus denominantis alterum, sub

ratione

communicabilis pluribus, specie, vel nu-

adjacenlis

mero
Ueinde sub modo adjacentis

secundum quod

'

autem

Si

alteri

ad

sunt sub nomine

differentibus, sic

adjectivo generali, vel speciali.

1.

yigjnii

fjuatuor

moai spccKtlissimi adjaceniis.

modos specialissimos descendamus qui

coutinet sub so vigonli quatuor modos
quorum
Prinms est modus significandi per mo:

'

ai. in subjecio.

dum

adjaconlis alleri,

'

seu denominantis

ipsum simpliciter, et absolute, speciali ratione non superaddita, et hic modus consliluit

Xomen

ndjecti-

nomen 'adjoctivum denominativum,

ut albus, uigcr, croceus.

Nomen

ergo Ad-

vum denominati"um.

Quartus modus adjacentis, est modus

gnificandi per

modum

denominantis

rum, sub ratione possidentis ipsum,

modus

4.
^"

alte- sesZum!\

et hic

nomen adjectivum posaureus, lapideus. Nomen ergo

constituit

sessivum, ut

Adjectivum possessivum

per

si-

modum

est,

quod

significat

denominantis alterum, sub ra-

iione possidentis

ipsum.

Quintus modus adjacentis, est modus

si-

^,

Adjecliviim

modum

jectivum denominativum signiftcat per mo-

gnificandi per

dum

rum, sub ralione diminuti ab

adjacenlis alteri, sive denoininantis al-

denominantis
alio

alte- nutum.
et hic

dili

GUAMMATMA
niodus

noTmm

conslitiiit

nutivuin,

ut

a(Jj'clivuni

jKirvnlns.

nov/il/ns,

CT^O Adjcrtivnin

dinii-

(lcaljxw inodnni drnominnntis (iltenini, snh

Scxtus niodus

''
..

i\tctioum

;jdj;ic<'ntis,
'

ciil-

uivum.

gnidcundi

rum, sub nilione

,.

si-

alle-

collcctionis pluriuin sup-

positoruni socunduni kjcuin

cl

modus

liic

nl gfntilis, nrhnnus, /xtjnihiris.^imww erj;o

Adjectivnin collrctivnin

quod

vst,

sifjni/icat

per moduin dcnoiniiuintis altrrnm snh rncoUertionis jilnriuin su/t/>ositoruin se-

tione

/.
,.

Scptiinus niodus ;idjacentis,

inodum

signillcandi pcr

rum,sub
les

modus

iiiodus

(;st

dciioininantis altc-

ipsum

rationc dividcntis

ct liic

oinnis,

Nomcn

totns.

eT\^o Adjectivuni diviaivuni est,i/nod signi/irat

per inodum denoininantis

ulteruin, snh

ra-

quod

Ocl.ivus

signi/icat />er

snh ratione

trrnin,

riiiii

modus

adj;ic(Milis, est

modus

si-

tol,talis,tanlus.

renjtonsirum e$l,

modum dmominantinal'

res/ninsiunis

Diiodecimus niodus

de

i/ttu.

tl

'*"'

;idj;iccnlis,i>.^liii(xius

moduiu

sigiiitic;indi jH/r

nomcn

coiisliUiil

.idjeclivum

(M'gG

iiiLer-

*hMiomiiiajili.s alle-

indclerminale, el iiidclinilive

12.

^'^****^

el liic

iiiodus constiluil iioincii ;idjccttvuiii inlini-

ut quicuinque, qualisLumque. Nouiuii

tuni,

cat /ter inodnin

'

qnotl signiji-

esl,

denominantis

altei

um,sub

ratione in/initatis, el indeterminationis.

Decimus

inodussigniticandi
lis

niodus

terliiis

altcrum, sub

p<'r

adj.iceiilis, esl

neganlis ipsuui

13.

'^'^'^-

modiis consliluil noiucn a(ijtrlivuiu

et hic

iicgaliviim,

/ler

d,

luodunideiioniiiian-

ralioiK*

nfijrrr,H%

ul nnllus,

moduin

Nonicn ergo

neino.

quott sigm/icat

est,

fienoininantis alterum sub ratio-

geii'

gnificandi

'

pcr

modum

rum, sub iMlione

modus

dcnomin;nitis allc-

gciitis, vcl palriiu

Italns.

ergo Adjectivuin

Noincn

Barharus.

i/entilr, rst

(/und si{jni/irat

per moduin drnoinintintisaltrrniii snh

ne grntis, vel
pa-

11.

10.
trrogntiviim

....
gintic;uidi

;idj;iccntis, cst

modus

[xm*

ut

nomcn

/'adnanns,

derivatur a

si-

cl

liic

por

;idj;cciiUs, esl

sub ralione

deiuonslranli.s*

niodus conslituil noiiien ad-

gni/irat jier inoduin

I.

tioau.

ergo

.Noiiumi

firmonstrativum

U.

dcnomi-

iiio(iuiii

dcnionslralivum.

Jcclivuin

Dccimus

p;i-

Huniensis, /'arisirn-

/iro/iriis

/latrinin

rst,

nominihus

civi-

drnominantis alternm suh ralione

civi-

quott si-

est,

lienominantis atterum

Dccinuis modiis
,

pcr

'

luodum

rum, sub nilionc

modus

;idj;ic('nlis.(\sl

intcrrog;ilionis

ut

dc ipso

quis, i/ualis,

modum

;idjcctivuiu
i/uantua.

Noincn ergo .{djrctivum interrogativum

siyni/irnt /ler

si

d(Mioiuin:uilis altc-

conslituit nomcii

interrogiilivuin,

modiis

esl,

drnominantis

demonstrantis t/tsum.
(luinlus

niodus sigiiincandi
iiaiilis

modus

iiolilia

;dlcruin, slaiis

l;ilivuiu.

el

liic

slans sub

hMiouii-

"

alivrt fetMl.

nolitia,

iiiodus cunsliliiil iiomen re-

ul qni, quatis, quaMtns.

nulitia, r

Hrimu.sscxlus nuMlus

Nuiiien

qHutl

esl.

nautum dniomiMantis

prima

^*^^"

ifisum suh .stvuiula

rando ijKium sub secuMda

I

'

sub priiua

ergo Adjrclivum iftativum

/ter

ut^nccnUs. esl

p'r iiiotlum

rr(M*cndo, el rcileriMido

/lcat

talis, vrl o/)/tidi

quod

ctliic

latnm, vel o/i/ndoruin, sii/ni/icans /irr inn-

ol hic

ipsuiii

nltcriiiu,

;iltc-

;idj(vtivum

Nomcii crgo Adjrctivum

gnilic;indi

ii;iiilis

siih riitione

luoduin dcnoniiiKinlis

trium,

niodus signitic;indi

conslituit

duiii

Deciinus (|uartus mo<lus

,'

modus

i/nod

ne negantis ijisum.

Afljectivum

ruin sub rationc civitatis, vcloppidi

sis.

ratin-

jiatriir.

Nonus modus

'.'

ct hic

constituit nomcii ;idjcctivuiii genti-

ul Groicus,

le,

ierliriim

Nomcn

Adjectivum negativum

lione dividenlis i/isum in jnirtes.

moius

ad

rcspuiideiili.s

el hic

dciioiiuiiaulis alle-

adjectivum responsivuin.ul

in p;ir-

constituil iioincn ;idjcc-

tivum divisivum, nl

^jerlivunx

ralioiic

il.
Ar..

ergo Adjectivum in/initum

cnnduin lomni.
,.

sub

ruiii,

i/jto.

moduK

adjareiiliM, vsl

modum

signiticandi ]h-v

noincn adjcctivum collcctivuin,

(^onslituit

"^"

,.

modus

(.'st

njoduni d('noniin;intis

|)or

tndcciinus niodus

rogalivuin

nlio.

alt

altfrnin,suh ratione intfrrogfjtionis de

Nfiineii

ili)ninntiiunii fst,f/nnf/signi-

ratione diniinuti

SPKCCf.ATIVA

s<

.^

<

fo, el

hi<

mo-

aljacr:

molum
;illcruiu simpliciler. .sine oxct^u
no cl liic modus
diis signilicaiidi pi>r

di

vum iHjsiUvuiu. ul//iw.<.i*#j/*'*

>
1

1.

v*.

CUAMMATICA SPECIJLATIVA

10

Adjeclirum

moduin

/losilfrifin rs/,f/uo(l aiguifical

aHcri, ccl (icuoitiiuaulis

a((J(icculis

allcruvi

per

siuc

sittiji/icitcr,

cj'cessu

ai.

teri,

u.ijiiccniis

luodus siguilicandi por nioduni

ipsum.secundumexcessum
et isle

modus

.{(Ijcctivutn

sigui/icat

lerminum

citra

nomen adjectivum
aWior, tiigrior. Nomen

constituit

comparativum, ut
ergo

dcnonii-

alterum, sub raliono compiranlis

ujinfiv,

coinparaticuiti

pcr inoduin

rantis

cum

alleri, vel

adjacetitis

modus

compa-

adjacentis, est

modum denominan-

signiticandi per

secundum excessum in termino et liic

modus constituit Nomen adjectivum super:

lativum

ut albissiitms.^^omeneTgo Adjec-

tivum svperlalivum

quod

est,

sigtiificat

per

et

modus

hic

temporale

Nomen

Nomen adjectivum

constituit

ut diurnus, nocturnus, atmuus.

ergo Adjeclivum temporale est, quod

siguificalper

modum denominantisalterum,

sub

temporis.

ratione

Et quia quaedam

hujusmodi nomina ab Adverbiis secundum

vocera

derivantur,

hodierims,

ut

craslt-

nus, ideo adi^erbialia nuncupantur.

modus

est

minanlis alterum, sub ratione

raodus constituit

loci,

et hic

Nomen adjectivum

locale,

ut vicitms, propitiqmcs, jjroximus.

ergo A djectivum locale

per
ne

modum

quod

est,

Nomen

significat

denominatilis alterutn sub ralio-

loci.

tis

lis

adjacentis,

est

modum denominan-

alterum, sub ratione referentis ipsum

ad terminum

Nomen adjectivum ad
Logicum

modus

et liic

nuncupatum

aliquid
,

constituit

secundum

ut pater,

Nomen

important in concreto.

tivum ad aliquid diclum,

est

ergo Adjec-

quod

significat

per modutn detiotninantis alterum, sub

ratio-

ne referentis ipsum ad termitmm.

Vigesimus modus adjacentis

modum

dus significandi per

nantis alterum,sub

bitum Iransmutati
tituit

Nomen

et

liic

adjectivura

tertius

"^

alterum sub ratione numeri

ut utms, duo, binarius,

lia.

Nomen

quod

per

modum

ut

est,

denotnmantis al-

est

o^^,|^*

raodus significandi per raodum denominantis

alterura,

sub ratione ordinis

dus contituit

Nomen

utprimus, secundiis,

ordinis.

verbale,

narius, et simi-

Vigesimus quartus raodus adjaccntis,

denominacons-

te

terum, sub ratione numeri.

modum

modus

ethicmo-

ergo Adjectivum numerale

sigtiificat

mo-

est

23.

Numeiale

dus constituit Nomen adjectivum numerale,

adjectivum ordinale

ratione actus in ha:

Vigesimus

filius,

xqualis, simiiis, et similia, quae relationcm

i^caie

significandi per modura deno-

termino.

modussignificandi per

20.

temporis

cotnpat^autis ipsum, secutidum excessutn in

denominantis allerum, sub ratione

Decimus nonus modus

\erbale.

y.^,^^J:j,;

denorai-

modus adiacentis, est

modus significandi per modumdenominan-

modwn

d aliquid

est

Vigesimus secundus modus adjacentis,

alterum,sub ratione comparantis ipsum,

tis

.4

modum

significandi per

nantis alterura, sub ralione

excessti citra tertnitmm.

Decimus octavus modus

18.

quod

est,

denoinitiautis alterutn, sub ratione

lt.

et

'

>eu.

Superlalivum

Vigesimus prinms modus adjacentis,

modus

esl
Deciiims scplimus inodus adjacenlis,
'

verbali discrepare non potost,

ideo sub divisione generali coUocatur.

ler-

iti

mitw.
17.
Canipariitivuni.

nomine

et hic

mo-

adjectivura ordinale,
tertius.
est,

Noraen ergo

quod significalper

denominantis alterum, sub ratione

Et

sic

modi

patent

significandi

coraraunis per se stantis, et adjacentis, ab

his diversi

*qui taraen suntraagis

sunt hi primitus

usitati,

recitati.

Nomen

nmabundus.

jeclivum verbale

quod

est,

Verbi, signifi^ans per

ergo

descQtidit

modum

livum

ai.

umie

suh

sub voco participii,

coSur.'"'^" ficandi

CAPUT

denominantis

quam

lii

qiii dii

sutit.

De modis

XIII

specialissimis, qui cotitinentur

sub

modo

approjjriati

amans, ethujusmodi

cumdum modum

activum habet

a voce

notandum, quod Nomen adjec-

participiale, ut

111

^'^T

Ad-

alterum, suh ratione actus transmutati iu

habitutn. Et

""'.^

itati^ui
ti

amabilis,

'''.

*
:

signi-

et ideo specifice a

Consequenter sub raodo appropriati, qui

D.viJ^Appr
ex opposito dividebatur contra modum si-Sol'" ''""""

r:UA\|\f ATK A SN-.Crf.ATIVA

ad

.sigriificmdi comniuiiis,

modos.s[K;ciali.s-

rimu

I.

.Hi

I'rimiis

|.ro(<ri(.-

modus

f.sl

pro[)na; dciiomina-

stantirum ijrnr.ale, el in iionion

ttjp^ciale^

ni>i(lu8

lioius, suriiptus a proprit!tal(,' iiidividuatio-

jgiiiricnndi.

nis absolutf.'
Bi.|.ro|.rie|.ro.
firiiiiii rfHpfciii
iidi.iividui

iiii-

inodus

et hic

No-

coiistituit

mcii f propriuin individui, ct

'

.ilj.solule iin-

'

positum, ut Socralos,

Noincn ergo

Pl/ito.

jtiitronymirum,cn>lrrtivum,ftdiminutiouin.

Nomen

adjcctiviim

dividilur

adjectivum drnominatirum
colirctirum,

ciale,

pro/irinm

projjfit'

suh

r<m

ainnillcnl

propricl/itifjtis initii^iduatiunis a/jsolutr.

modus

Secuiidus

,,

quod

pnt,

moilus

.'ipf^ropriali, ost

cunhii modun. si giii (icaudi poi' iiioduiii

'

praMioniiiiatioiiis,

nomen

in

fjrnerale, spe-

j>osseMivum,

illipo.sili

Hl.lllK.'

diminu-

lirum, divisivum, genttlr, jtalrium, intrrrof/ntiium,

vum

rrs/xjnsivum,

in/lmtum, nt-gati-

f/rinonstrntirum rrlnlnum jMtsitivum

,

cotnj/nrntirum,

rt su/trrlfitirum, fid aiif/uid

duiioniiimn-

il.

sumptus

propriet de dittVrcnlia', qua' cst

;i

facere differn!

men proprium
anomeii.

^lonicn

//,,^.

quod

imrcnlula'.

il.

modusconslituitNo-

et liic

pru'iiomen, ut .Warrus Tul-

ci";,'0

jirwnomen

jtrojjriu/u

cst,

VI-

i|uiii

iiaiii.ir

(OMVL-

iioininc

Ro-

''
riitioii,'

,111.

nume-

rulr, ordinale. Iiern profirium dividilur in

nomen proprir prop ium, pra^nomen,

gnomrn

et

co-

agiifmien

El cst .sciendum, qiujd

quorum modis

pni*lor

nomina.

tuin esl, sunt otalia plura noinina usilala,

qu;r difforontiam .specialoin non

trnalionis, sumplus a
"

cundum modos

proi)riet.ite
i
i

>

quac est

unum nomcn

i);iren-

pluribus com-

inagis

1i;iIk'IiI .se-

significandi, discropanles,

secundum

divorsiliitoin vocis,

quani

Nomcnpromune; et hic modus

prium cognomen, ul omiies do parcntela

KomuH f

tur sub modis signilicandi supradiclis,

dicunlur Lomuti

ct dicitur co-

cotjnatis esl iioincn

pluribus
rrnomeii, quia
i
i

commune. Nomen crgo projirium cotjno-

Idoo sub spocialibus modis

gniticandi n ncadunt

ciit

*
,

signiticandi dolonnina- ^-

significati.

si-

.s<dcompre}ondunsi-

Univftcum, .{nnlogiim, .Tquiviy-um^xyno-

mrn

quod imjjositumrst rriindiriduw

rst,

niiartus modiis

molun.

'"""""

Iftcaie,

modus appropriati, est modus significandi per modiim cognominis, vel co-

"^

nymum, absoiutum, /Irlum, et Iiis similia,

quorum qu;odam sunl sub nominibus substantivis, qii.Tdani voro

sufj jtroprirtntr jxirentiili.

artm

vrrljfilr,

do

constituit

ritiir,

trin/)f)ialr,

tione differentiir.

l;ili,

RHimini v,.ia-

diclum,

sub ui-

iiHjJosituin fst rri indiriduie,

Tertius

rtius miiiiut.

subslanliviim dividilur in nonien tub-

iniiilui

irofiriii.H

viditur in adjrrlirum, et KuhsUtntii-um. No-

men

simos, ffiionim

II

cst

apr)roi)ri;ili,
i
i

modus

joctivis comprolionduiitur.

por

sigiiilic^indi

tus a

Scipio

inodum agnominis, suinp-

roprietato eventus

constituil

Nomcn

.ifricdiius

et hic

inodus

proprimii agnomcn, ut
nomiiiatus

r..VIM

I)r iMndi.K

jiriuin fif/noinrn rst, i/uod iin/iositum rst rri

siih

initiridiiir,

(pii, cl

jtro/irirttitr

(juot suiil

rrrnlus.

iiiodi

T \IV

csl, (iui;i c.\

eveiitu dcvicil .Vfricam. .Nomcn crgo, jiro-

orgo,

sub noininibus ad-

accidmtalihus .\omiHt*
in

commnHi

l';ilot

signilicandi

holcrminalo do nuKlis

signiH.-.inli

Nu
,

Nominis

cs.scnti^ilcs,

gcncralissimi, si)ocia-

lissimi, cl sul);iltcrni, ot (iu:o,

spocios Nominis i)or

i^t

([uot

oosdom modos

sunl

consli-

Kt not;iiidum, (luod

ruio^v.
i\ rminin
,

gnieri-,it

..;-

lissiiuus Nomiiiis, (jui

viditiir

modos

iii

in

esl

nolandum,

iiuinI

quniitai,

quam

aii-

eam

(st

jtriiativam,

su;i priiiia

divisione. dividilur

voro rommunr, vol ap/irllaliruiniU-

J^'^^

accidont;ilibus ojus videainus. Juxln quoil

vidons

modus gcnoramodus ontis, di-

nomcii rommunr, ot nomcii /iroprium.

Nomon

.iiMli

siciil

modoss[)ocialos. (hrscondondo ad

iii

Donalus pro accidonle Nominis, di-

spociali.ssimos, sic noinon sim|)licilor

suiiiplum

do mMlis

gii;il '

lul;c.
^.

iniiiis, coii.soi|uonler

in i/uaiitatem piitpnttm, elttp-

nominal duos nuxIose>-

.Nominis suballornos;

.soilicel

niodura coin-

inuiiis, ol appropriali. u( fwjlel

lis;

i|u;i'

?!

ex pratlic-

dicunlur accidon* Nomini. quia

suiil pr.oler intolliH*lum

ejwtnUalom Nomi-

nis >implicilor. el alisolule surapli.

_^

;
:

r.nWIMATICA SPKCll.ATIVA

12

Itom

-2,

.'.ii.Vu.'"'""'"'"'''
(lo

NoinmV."'

"

^'''''Rpt-cmiis^sil

"'Bni&r''"ui

siy:nifit'andi constiLutMilcs

(M (|uia

sub

coin-

de tiuibus

tlic-

modis

Iribus

liis

di-

f modos

Li-t^s

fiostliriini,

jifinifiruni, cl sitpcr/iUioinn
tiini cst

Donalus

''

nominal

vidil in livs ^M-atius,

''"'

itli'vVm''t^i'c

(luam

coinparalit);

si-

modussignillcandi remsiib esse primario,vel

ul cst csscnlia

prima. SpQciea derivativa

est

remsub essesecundario,
sc.cundaria, unde mons pri-

modiis significandi
vel ut essentia

miLiv{X3 specioi est,

quia significat rera sub

liLcom[)aratio rtn'um, ideo f/ra-

ossentia priraaria, qu;o est es.sentia abso-

(H

dicitur

luLa; sed J/oy</rty<?w derivativae speciei esL,

comparaliont>m accidere Nomini,

tiuia hi

.iriiilicJHidi

nominatur.

rotii/xirulious

(lus

modi sunt extra inlellectura Nominis,

ab.solule sumpti. Et sic universaliler omnis
tres

modus
dus

siynificandi partis, qui

non

est

mo-

(\ssentialis <^eneralissimus, potest dici

accidens Nt)minis absolute. Et licet

sit

mo-

(juia

sive
Lia

caL

Derivai.va

sub esse secundario,

significaL veiix

sub essentia secundaria,qmeesLessen-

coraparaLa.

montem

Nam

Montanus non

signifi-

absoluLe, sed in coraparaLione

ad habitalorera raonLis,

et sic in aliis,

qua3

sunL primiLivai, auL derivaLivse speciei.

dus accidentalis partis simpliciler suraptiu,

polerittamen esse essentialis secundumali-

quam
.

.,

,.

Aecidentia nomi-

nu

sex.

ejus speciem.

CAPUT XVI

Dicamus ergo do mo-

accidentalibus Nominis,etsuntsex
dis pure
'
i

?ecundum Grammalicos;

Geiius, .Sumerus, Figiira, Persona, elCasus,

do

ergo dicamus, et primo de specie.

liis

De genere accideiUali Nominis

scilicet Species,

dicendura esL de Ge-

DicLo de Specie,
nere, juxLa

quod nolandura

esL,

quod

i.

in

rebus inveniunLur duse proprieLaLes generales,

CAPUT XV
De specie accidenlali nominis

scilicet

prieLas paLienLis,

quse licel in

rebus ex maLeria,

eL

veniantur
3.

^r/um.VHr."^""

Juxta dicta noLandum esL, quod Species

secundum quod est modus significandi accidentalis Nominis,

quidam

uL

vocis,

nomen

dicunl,

primitivae

sit

ad

prirao

esl

non attenditurex parte

iLa

quod

illud

vox

speciei, cujus

significand ura

iraposita

proprietas agentis, et pro-

tamen

omnibus

forma compositis

in rebus* separatis

in-

ma-

gis prbmpLe, eL disLincLe videnLur inesse

quorum unura

'

sensatis.

esL deterrainaLe generans,eL

alLerum deLerminaLe paLiens

rebus insunL sub

quadam

aliis

auLem

indifferenLia, et

indisLincte, sive indeterminate, et hoc antiqui attendentes definierunt

Genus, dicenDefinitur.

derivativae

illud

et
est

sccundario

speciei,

iraposita,

vox

tes

primi-

est

cujus

voce

tiva descendens, ut albus descendit aLhalbe-

dine, quia

jam modus

significandi activus

Uicendura esL ergo quod iS^ec^essumiLur

jj primarie,

modum

Species ergo esl

i

modura

mo-

significandi se-

bus' separatis

magis promple,

...

giu/tcandi

y/<///crt;, eL

el

esL.

determi-

Ab hujusmodi enim
Genus

in nominibus,

Unde Genus

simpliciLer esL

modus significandi activus, quo mediante,

nomen proprieLaLem agentis, vel paLientis,
vel utrumque significaL. EL secundum diversiLatera harum proprieLaLura diversifi-

modus significandi

Femininum, Neutrum, Commune, eLc.

Genus masculinum est modus signifi-

primarmm,

vel

dividiLur in

acci-

modum

si-

secundarium

si-

speciera jjrimiti-

derivalivam. Species primitiva

cst

'sensatis.

pro-

caLur genus in Nomine, per Masculinum,

,.

uL dicLum

et

exisLendi comparaLe.

denlalis ^ominis, medtanle qiio

vam,

exisLen-

signiticandi primarie, raoduni exis-

cundarie,
5-

modus

vel secundarie. EL voco

Lendi absoluLe; eL

i'rimilic(i.

proprietate activa, vel jjassiva, quse in re-

prieLaLibus IrahiLur

esL conLra posita.

sexus, hoc est,Genus

modus significandi nominis, sumptus a

quod

dum

Divisiu pjus.

est discretio

nate invenitur.

iw"ur',, modo a pi-opi-ieLaLe rei, quyc esl

lle/initur.

Genus

a voce traheretur, eL nonaproprieLaLe rei

4.

exxstendi.

rem sub proprieLateJagenLis, uL vir,

lapis. Genus Femininum esl modus signiticandi rem sub proprieLaLe paLienLis, ut
candi

2.

^"''''"'

Fcminimum.

OKAMNf \th:a

Cfmmnne

poAra, midior. Gontis

iiili

propricime

iiiriiis<i.io

sub uliviauo

roin*

sii^riifir-iirifli
'^

Hjve cJ(;torTnin;ilo,

inodus

cst,

proprifl.-ilf

homo, lin/o. Alitor

ut,

dici-

si>i::!'i.ativ\

18

dum, quod numcru

mam,

\n rebuji exlra ani-

.s<'ciinflum lk>otium*

nggrcgnta,

e.r unitfttihus

//

muililudo

pr.}fUM.

et

.StfJ

cap. i.

iiiiliir<rrr-niia.

niolius, qiiod (Jonus Co//jm"///' ost,

lur, ol

Commune.

nof

fjiiod
Sfiilrum

.Masculino,

'lilTort

nriftrum

\\[]]().Cf'nus

moflxs

csl.

tcnninatn,

iwliffcrentcr

ct

fifi

genus noutruin non

sod (Igrnoiitum

vel a privationo

aml)0 sunl inconvoniontia

<[u;o(Jani

Ii;,Mlur,

liono ulrius([ue

cinsa

boiie possibilo

propriotalis

imf)oni.

quam

U''ncris.

gonoris,
([Uiu

gonus non

subjoct:o,

rei

lioc osl

vorba,

quod

nomon sub

Kt sic possol

li;ibont

proprioLito
osso

omnis

adj(>ctivis,

ox propriolalo sujo

sod ox pro[)riol;lo hm subs-

omnis genoris,

subsl;intivo

[lotosl

({ui^i

in;isculiiii

:iltril)ui

fominini,

gonoris,

vel noutrius. ut fdi.r.

ris, ([iiod li;ibot ni:is(*uliiiuin, ot

goiiiis

sub

t'oiiiiiiiiiuiii

niio ;iiticuio (losigii;ituiu.

iit

hic

pnsscr, vl hivc fiquiln.

Ilcm
* Ali<|iin.

Dubiumqema.

(|U()d

q,,

'

illiid

iiull;i c;ius;i

rpuoro

prol ulorUIlt,

rcl h.vc tlics, hir,

/)///V giMioris,

cogonlo Poot.Tsub ulro-

m;isculiii() ([u;in(lo [uo

cies

qw.v esl

,\lia osl unit;is,

linuilis, a

rei indivisa

indivisum

ab

ol

Ih'

Ibibilo
Sumru$

duiu csl

numcro
ili'

numeruft* mnlcrifilis vocalur, id esl

rialom (lifToroiitium.

ilc

NuiniTo;

dicitur accidenlJilis, quia p<r hunc

quw

nuinor;intur individua,

riiin

Est .sciondum,

quod

in ulnKjiu

du:o propriolalosinvoniunlur,

nmtu.

per acci-

numero

.scilicel

.Vi

pro- ra/M

priotas indivisibilitatis, qua esl in re ralione unitatis; ot propriolas divi.sibililnlis,

qu:o ost

ro

unilatis

;ib

ot

iii

ox

liis

numerus
donUilis

rationo mulliludinis qu.x

roplicaliono

[tropriol:ilibus
in

jam

/;j) 'ms-

diclis suinilur

osl

ntHmitt.

signi/iranii accidenUiiiter

niminis. mciiianle i/no, nomen

tem

modus acrinoininis. Numerus

nomino, qui

signilicandi

profnndilur

qu.r

infiicisihiiil'itis,

uniwi, vel pro])rii*la'rin

pt'^i.r,'.'ta-

ctf

i,fs

il

:<

propnelai muHiludinis

.j>,.,-

significal,

Pl

dividilur In singul:irtm. ol pluralem. Nu-

inorus singniarin

e.tt

mofius

iHtiirisf,

pturfiiiicsl uuHius iigni/hnn'ii

quod notan-

nume-

dens tanlnm difTorunf.

quv

est

tn

sigm/iriHtii

prictas uniui, ut animai, knmo.

juxl;i

t4rar

eliam numorus .VMMft

Isle

hic,

dicon-

in-

dividuoriim .socundiim diflforenliam male-

sub fomiiiino.nl

(ioiioro, coii.so([uciilr

fmiHi frnlm

toliosreiloMta.profundilurmulliludo.qua;

rem suh propnclalc

ncriilciUtili .Sominis

unilate raul-

isla

siib

.Wll

,V..-

ron-

qua continuuin diciiur uiium,

qux
rem

proprielas

dinis, ul hominrs, aHimaiia^ el".

r

el se-

iiumer.intur.

prietate dirisi,

CATt

inulti-

numcrus cssenliarum,

(|U:iIld(M[U('

rct h.rr corlc.r.

unuin

istiim nunioruin essenliarum, .spe-

rerum

id est,

ile-

:elquia

ente converlilur hujusinodi

cunduni

est

iiomon dicilur

unilato inullolies

ista

lran.scondoiilibu.s, ul e/i<, el i//<i<m

ergo/*/

illud iioiuon dicitur />/>///</ gono-

Ilriii

/Cpicrnum

do

tainon

noininis. (iidu dicitur :idj(>clivum

tintivi

esse

ot

porsoii:o, vol :illorius

tantum convonit

lioc

[)riv;i-

signiticariduTn

gonoris,

imponiliir aliquod
^"""''

ad

qu:i'

iinposita,

sicut ;ili(|ua sunt

privationem goneris,
accidontis,

essc sul)

noiniii;i

possunt

qua;

lunc intol-

nisi

noutrins gonoris, ol

sic ipsa ossot'

ommi

al)

,id es'.,

rala profunditur inultiludo, qici' esl

modiis signi-

orit

accipictur, quu' nullins esl

is.

indivisuni,

qua ons dicilurunum

ludo, vocalur

ficandi,

A.ijcruva

roi onlitas, a

quod iioulnnn
genus sit modus sij;iiiticandi rom sub privationo iitriusquo propriolatis; quo posilo,
lainon dicunt,

qu:L-dam osl indivisn Dmpln mfl

unilas,

cum

vel

grnei

utrunif/uc, ut

osl

lifjnum,animnl.
Qiiidain

niilliiis.

sif/ni/icfinfii

jtroprietnlc ncutrfi, qu;i> cst iwlc-

rcm suh

'

Foini-

iioc

duplex

esl

pro-

Numerus
stuh

pro- rtmr^U.

tntiiiitn-

GKAMMATICA SPKCIILATIVA

11

socundum dislantiam

est

circa

idem

signi-

ficatum ojusdem dictionis cadens. Figura

CAIMIT WIII
De/lf/nra

arriff<'ii/(i/i,

orgo

Diclo

sumitiir

pro- iryiy-i

flo

Niiincro, (licoiKliun osl do

Ki-

quod

Fi-

juxUinuod noliindum

est,

gura, proul osl niodus significandi Nomi-

"'"''''

nis,

non accipilur

quidam

dicunl,

a propriotale vocis,

ut

nomen

sit

quod

ita

illud

simplicis figunr, cujus vox est simplcx,

ul dorlKs:;

et illud compositir figunt, cu-

jus vox est composita, ut

illud

iiidocliis;

vero decomposita^ cujusvoxest decompo-

ost,

proprielato rei, juxta

(fuod figura

sumitur

munos,

quod nolandum, quod

in roi)Us inveniuntur tres proprietates

scilicet proprietas

si))iplicis,

compro-

prielas co))ipos!li, et proprietas deco))iposili.

Et voco proprietatem deco)))posili proprie-

tatem coUectionis ex pluribus,

bus.

his

.\.b

Ab

nominis.

quam

est

modus

duo-

rerum

tribus proprietatibus

sumitur figura, qune

significandi

his eliam proprielatibus

impo-

nitLogicus Iresvoces, ad significandumsci...

jica, a

di-

licet alitor
,

posilio, el

Versa.

sumatur
.

deco)))posilio

nomme

si))ip/icis,

rem, sub prop7'ielale

ut dives, paiiper. Figura compoComposila.

sita

est

jnodus significaiidi composiii, ut

prpedives, prxclarus.Deco)nposila est

significa)idi
est,

modus

Decomposila.

sub proprietate decomposili, id

sub proprietale cotteclionis, ul inexpu-

est,

quod

solet dici,

quodilla dic-

11.

Earum

simpiicis flgurae, qu.ne est imposita a rentia

tio est

illa est

significandum

compositx figurpe

qxidd est

et

difject

cau-

sa

imposita

ad significandum a conceptu composito.

Illa

autem

est fijurae decojnpositae , qua3 est

imposita a pluribus conceptibus ad signi-

ficandum,
cet hoc

quam

verum

ex duobus aggregatis. Li-

tamen quia hujusmodi

sit,

conceptus non sunt

ficti,

oporte*t correi^pon-

dere ipsis proprietates in re

sunt

tates

men

et hae proprie-

quae dictae sunt, quas no-

lur,

conceptibus memoratis mediantibus,

significat.

In

Propositione enim, et Syllogismo su-

cum
et

cadens.

et

secundum

Syllogismo.

distantiam

diversarum vo-

Sed in nomine compositaj,

decomposit;e figurae, sumitur compo-

sitio

secundum distantiam vocum

idem significatum ejusdem

ici-

^^^^^

proutcomiw)- citas*
II l
composi-

circa

dictionis

ca-

Similiter in termino sumitur simpli-

prout opponilur compositioni,

cundum

definitione simplicis figurm

plicitas,

se-

distantuim circa diversa signifi-

cata diver.sarum diclionum cadens

De casu

g)'a))i)nalicaii

Nominis

quam

Termino, Propositione,

circa diversa significata

CAPUT XIX

ngurse

in

mitur compositio

um.

sigaificandi

simplicilas, com,n

simplicis compositae et decomposilaD,

^em simp

UcelTe)')ni)ii()Ji, P)'oposilio)ie))iel
SylloQis^
a
n

Gram- mu))i

naticali

modiis

simplici conceptu ad

Sed dicondum

^OTres rrrum pio-

Dividitur
ires species

posi/a, el decomposila. Figura si)npiex esl Simplex.

Et hoc

lioc

ximpliccm

lionis

triplicem proprie-

lianc

difforentiam, qu;e est ^^wv^simplex, co)n-

modi significandi traherentur a voce, et

non a rei propriotate, quod est contra

quia

'

variatur figura per triplicem

rei,

gnabiiis.

vicjrptiff)ia/jilis,

dicta.

lomposUioLo-

talcm

poslto,

ut

sila,

nrietates.

secundum

Et

ral.

iJcfiniliir.

'

composilionis
signifi- vel decomposi-

simp/icis co)npositi, ve/ decomposili

yn))iini!i

Fiyuni

pi^ojmelalon

))iedianle quo, no))ie)i

))ii)iis,

gmmmdlicdli

sru

si'j)iilira)idi accidojilalis A'o-

modiis

es7

sed in

sumitur sim-

proutopponiturcompositioni, qua3

Consequenter

de casu

dicamus, juxta

l.

inveniun- Casus.

quod nolandum, quod in rebus

tur qusedam proprietates communes,

scili-

cet proprietales principii et proprietas terProprietales

mini. Item
tates
tas,

mveniuntur qusedam proprie-

generales

rebus, scilicet, proprie-

ut quid esl aliquid in se, quod est a/le-

rum;

et proprietas cujus est a/iud;

prietas, ut cui e^l, et cui

sic

et pro-

aWquid datur;

et

de consimilibus, quae ropr;T)sentanlur

per inflexionem Imjus nominis quod, cuJus, el

ciii,

etc. et

oritur casus, qui

a primis proprietatibus
est

modus

significandi

Nominis. Sed a secundis proprietatibus su-

rei ex quibus

r.KAMMATICA SPECLI.ATIVA
peradrlilis primi.s onuritur dilTorcnliac Ca-

minativus est modus

sus, vel

(^'isiiuiri.

est

CnaKs

f'gilKr esl

efiniiur.

cum

versitalom,

species.

acci-

pro-

modi casuum, sumanlur pones

/lot/if/i

socuudum liarum propriotalum

cnt, et

in

qun,

^3^^'^''^'

scilicct

propriolaliljus supo-

aliis

''3''"^

'"

<li-

spories

'<^''

parlitur,

.\o//iinn(irK/n, Ofnitiruin, Dnti-

iu

vu/n, Accusalivu/n,

Vocatiruni,

Noniina/irns
...
cn/ifft

rntionr

i/i

ut

cnsns,

quod

tno/lKs

rst

,.

iiri/iripi/,

,,

///'ojir/ctntc

dicendo Soc/'ntcs

ciirril, vol ainnt. Iste iio-

priucipii, respoctu

sigiiilioat

i'alione

iu

iiuofl cst nlii/uiil in

sibi mllncrcntis j/rinci-

re/'bi

ut f/uoil cst al/f/uii/

/in.tsivc

sc

in

Soc/'alcs

sub propriotate

a//uitur, Sf)c/'alcs sigiiiMcat

propriotate

tiltcru/n

//ri/iri-

utrobique enim

respoclu

principii.

stat

sub

vorbi

de-

peiidoutis, propriolato, ut </uoff csf nltcru/n,

Ex hoc patet orror dicoiilium, Nomiuativum esso niodum de quo ost alterum

/ni/inn

modum,

enuiitiabile, vol

in i\\\o

runi, ut in subjoclo, licct oiiim

ox.

esl

Nomi-

ros

alte-

nativi rospoclu Vorbi, possit subslaro prok/

ut pi"iolali,

"''","'',
;'.!

non

\i'\

non

o.s.sot

iiKn\

iii

lamou vox nominalivi

sub

i-os

propriolati. k/ in

vol

tjuo,

aliis

sigiiilicnt

quo,

sl

i/r

do

et sic

V""

luiic

(|iii;i

lunc

c>st

de quo, vol

moilus

ol

(st

in

Nomina-

sii/ni/lctimli,

hoc probalur ra-

U.iLiono

inodiis siirnitic.iudi

sic

modum

distinclus ab aliis

lllo

Nominalivi,

Nominalivus ab omnibus

disliiiguilur. sod por

a//tvv/m,

eril

ponimus

sub

islo

et

huic

modus,

verljo,

modo,

noinin.i

rebusim-

modo

proporlirmalur in
ut ijisutn esl alteru/n, scili-

cel principiatum, el

causalum

re Norai-

nativi active, vel pa.ssive.

modKs

Grni/iru.f rs/

signi/lca/ifli

rem

in

pnnci/ni, rel ler/nini i/idifferenler,''"*'

j)roji/'ir/a/c, ut cujus esl altorum,
sujteradditn

ut dicendo, Socralis inleresl

Genitivus Socratis significal

tiono principii, rospectu
rest, propriolale,

radclita.

///

rcin in

hujus verbi

rainle.

'//

aliis

qnod

esl

orgo No-

,^,

cujus esl alteru/n, supe-

Simililer dicendo,

c/'atis; vel /ilius

iste

Sorrntis

So-

//lisereor

est, i.sle

(^enilivus

hmu

in ralione lormini,
rospoclu hujus verbi mi.tereor, vel
hiyus

nominis

/llius, propri(tale,

ut cujus esi ai-

tcrum, supor.iddila.|)icitur/7r/iy/Vf,qu;,si

primo a voce Noininalivi

modo

gi^nilus, el

huic

proportionalur, in verlx), raodus ut

i/isK/n cst allcrius.

Dalirus ctisus csl mixliis signi/lcaniii rem

fW lermini

in /'atifnic jtrincij/ii,
trr. /o-ojtriclalc ul

suj>c/'addda

cui allorum

acquirilur,

ul dicendo. Socnili acndit

in hnc cunslrucliono. iste

significal

Dativtis.

indifferrH-

|)er

modum

dilosibi modo, ut

ciii

Dalivus SiKrtUi

principii, superad-

a/tfnim acquintur.

Similil(M- dic(Mido. /inro Sorrttti, vel .<iiniiis

cst

c/'i/o

aucloritato.

p)M- ((utMii

Me-

talsum.

K/ ifKod cs/ altcrinn

modus

Verl)o

(hvscrviiot

[)ra'i)osilio

.\oininiitirKS

ct

.Nomiuativus

cum

p!'a'positiono,

tivo, qiiod ost

liono,

i/r

casus ab aliquo distin<'tus. Ilom

modiante

quo,

ut

pi-opriolatf.

conslruclio Nominalivi

rel

gnificandi, ul cui entaltrru/n, \el cuiacquiritur, \e\ilalur alti'/um, Nominalivus

Soc/'alis significat

superaddita,
j

Kt riijus cst altc/-u/n,

sub
altc-

.sc,

pians avtire. Simililor licoudo,

pians

inodus significandi,
Dalivus esl mrnlus si-

(^st

/'ationc

ut

runi artu/n

inflexio-

hujus aclus n/nn/'c suh

proprielate, ut quoilcstnltrru/n, id cst,

propi-ielatc^

orgo(;enilivus,

Ri.

quoil, rujux, cui, elc.

vKs, quia

alloiuim, sKjjc/'nf/flitn, ut

miiialivus Soc/'ntcs

hujus nominis

ST^i^iT*'

signi/i-

ost

rei,

qui vull qu(Ml sp^ries, sive

Melix.,

modus signiMcandi ut fpiol cst allerum. El

dicitur isle modus significandi .SominaU-

/Un

Si

Ablati-

cl

vurn.
'.\.

iHMii

qwxi

Irol>alur etiaiii auclorilale*

Fetri

vel te/'ini/ii consigniH-

pri('lnle//i i/ri/irii/ii,

'ominativut

0.

sif//u'/lcrinfli

dc.iitnlis yonii/iis, tnndin/Ui'

Unudiiur
IX

modus

allerK/n.

si^^nificandi, ut

Sorrati

in

hac conslruclioiu,

.Vor/7i/; significal

pi-oprielalo.

///

rem

in

cui uitrrMm

daiur, su|M>ra(|ilila

islo liiKivus

rH>iono U>ni

aajutntur,

el dicihir islo

tW
mudiu

signilicandi Dalirus, qiiia i^t iihhIu^

th'niit\i,
/'//

allerum actfu/ntur, la uahuic imxlo proporlionaliir in

ut cui

et

r.KAMMATICA SPECUF.ATIVA

16
mofliis

verlx),

//isinn

iff

r/no^/

^'.sV,

filtrr/

prolatioiiom hujus Advorbii 6, exercilatur,

modum

qiiasi in (^jus

(fnfur.

scoundiiiu diclaui iu-

Accunfifivn.^t cdsn.f,

ot

significandi cadens,

hujus proprius torminus est vocativus;

s.

Accusativus.

ncxioueni,

ofil

aignilicaiKli rcni

wodn.^i

iii

rafoiic fcrwiiii, prnpriefaic ut qiioin, a^ipcrathlifd

ul dicoudo, aino Dcinii

Ac-

isle

cusativus Dcinn siguilicat suh pi'opriotato

ot dopond(>utiuni

lenuinaudi actuni,

hujus

verhi aino, pi-opriotale, tU qnein, suporaddila. El dicilur .[ccnmfivus

'

dependentia^

vorho nio(his

dopondontis,

in

modo ad

suli

alteruin. Aliquaudo tamc^n Accusativus ca-

modus

sus est

significandi

rem, sub

ra-

tione principii simpliciter, id est, proprie-

non

speciali

late

superaddita,

scilicet

quando actus conslruitur intrinsece cum

vel cuni

Infinitivo,

dicendo

verbo impersonali, ut

me legere, me

oporlet

confornii con-

tur sihi

actus

modus

sit

significanduin

quem

et

ad

liic

modus non

significandi ?equiv6cus, ad
sul)

modum

ratione

termini,

ut

suh ratione principii

simpliciter,

quem, aliquando sumitur simpliciter, id

est,non contracte

ut dicendo,/e(70 librum

aliquando contracte, ut quando contrahi-

tionaliter

tur por Pra>positiunem Accusativo deser-

modus
candi

est

si!,'nili-

vi(>nt(^m,
corres-

pondens Pne- ctirro

positioni extrahendus, vel
contrahendus.

Vocativus.
respcclu deIoendenlice.

ad cainpum,

Vocatirm casus

et sic

modus

modus

cst

rcm sub ratione lermini

lus cxerciti

sihi cor-

-J-

dependentis ac-

vel exercitali, uulla

differen:

habet in ut dicendo, o Ilenrice

iste Vocativus * hauatioue termini taiitum res- bet in se rem in ratione termini, tantum
pectu deponin ratione depondentis illius actus exerdentiie.
:

Aclus

exerci-

lus,

signa-

lus.

et

dita

vel exercitati. IJnde notanduin

quod duplex
et

vel

lego, legens.

modus

portionatur

esl

superadablativus

proprietate,

modo

huic

et

termini, in-

.
dependenti
^"b
modo
Socrate le-

do, utallero. Similiter dicendo a

CJUO.

ablativus significat in ratione

gitur, iste

principii, proprietate,

modus

Et dicitur iste

quo superaddita.

rit

quo aliquid

significandi, ut a

Et est sciendum quod ratio

contracLe, ul dicendo, \ilor

termini, vel

pane

do contracte Proepositionibus

modus

patet

sufficientia

istorum sex

modum

Omnis casus

casuiim, per hunc

modus

significandi

principii

casus

indifferenter. Si
,

ut

quod

tantum,

modo,

alterum, superaddito,

sic est

ratione principii
est

Nominativus casus.
termini,

nuUa

speciali

proprietate supe-

modus

significandi

rem sub

ratione

modo

utriusque indifferenter, vel hoc est

superaddito ut cujus

modo

et sic ost

Genitivus

vel niodo ut quem, et sic est

qui per

autem

raddita, sic est Vocalivus casus. Si

sit

sativus casus

ut cui, et sic est

vel

Ablativus casus.
sicut species, et

Sufficientii

divisionis col
lujHur.

tantum in ratione

Si

casus

est,

tan-

niodus signifi-

sit

....

actus, scilicet signatus,

Actus exercitus

13.

tum, vel termini tantum, vel utriusque

vel

participium importatur, ut

si-

propor-

et

qui per

ut

contrahendus.

tionabilis, est

aut est

aliquan-

Socrate legitur in Ecclesia,

istis

12.

non

adjectis,

gnificandi sibi corre.spondens,

Ex

aufe-

quo, aliquando sumitur

principii lU

dicendo,

quia est

Ablativus,

casus

est,

pro-

dependentis sub mo-

est,

exercilus. Actiis signatus

verbum,

superaddita

ut quo,

n.

iste

ratione termini

in

significat

vocationisv

" *""*

vel

ut dicendo ulorpane,

exercitationii

significandi

ut quo,

differenter,proprietate

candi

se

citi,

modus

est

rcin, in ratione principii,

*.

sigiiificandi

dictaiinn j-iroprietatum superaddita

lia
'

Vado ad plateam,

ut dicendo,

respondens simpliciter est contrahendus

10.

significandi
.
.
vocanlis, vel exercitantis.

Ahlatiims casus

Cod. MS. et
tunc propor-

si-

vel in domo,et sic de aliis, et sic

Et esl sciendum, quod ratio termini, ut

modum

por

vide-

tuuc ponatur quod

modo

modus

rimus.

accidore, nisi

conforniabilis.

tionatur in Adverhio 6,

modus

verhi simplicitor*. Et

nec

signifi-

proprius terminus voca-

qiiia ost

gniiicandi Vocativi, vel exercitati propor-

nec conLrahibili, cui proportionaturmodus

id est, non
speciali casui

formatu?

liic

Vocativus no-

significandi

sou actus vocandi. Et huic

lionis,

a nulla proprietate speciali contracta,

pii

'

sub ratione princi-

cat Accusativus rom,

minatur,

quasi terminus

niodo proportionatur

huic

Et

aclus.

modus

ideo iste

modo

quo,

Dativus

et

Accusic

est

Et esl sciendum

quod

casuum

atten-

differentiae

(;i{amm\th:a spK<:uLvriv\
dunlur penes infloxionem

liujus

qiiod, cHjuH, cui,

modi

elc.

proporlioM ibililer

nlteri,

verlwj

in

allen'lunlur

casibus,

nominis

hujus

prMios inncxioneni

aUer/ifs,

sir.

nominis

aller,

sequonli haKj ralio a parlp vocLh

lur

quol

et sic palel qui, el

gnifirandi Nominis,

tam

ri

siuil mo^ii

i.i-

e.ssenliales, q'

acciUenlales.

<'lc.

CAPUT
C.VIMJT

X.\I

X.\

De mfxlo signiflcnnii
De persona

generalissimo Pronominis

Declinatioue.

el

essentiatiter

Gramynaticali

Modus

siguilicandi

genera-

es.senlialis

5.

Ilabito du

1.

rsimu.

sona. Juxla

quod notandum

erg^ persona mo-

m(jdo Pronomen a NomiiH' nnn disfinu^ui-

de

reperitur

E^it

secundum

.se,

lo-

Soudnix, mediante quo,

projtrielntem loquen
et

qu;i'(lam

proprietas

scilicet

signilirandi

Nomen

li

consigni-

scili-

ut d^

se,

persona

rem

modus

est

sig:i'fl-

proprietale loquendi ad

si/h

a/ium, ut ad alium.

persona

Tcrtia

rem suh

mndu<

jir >prirlale liiqu>'ndi

non

est sine

ipse

modus

dicitur jfcrsona

jier se

so-

nando nominala.

Nolandum
nal.

du

|>iu-tit

llOIIIMie.

cliuutii).

tus

(juod Dectinatio, quain Dona-

casuum

liiius

Kl

propriela-

Declinalio ergo esl

oiilur.

rem nominis per queni

signi/tcandi

tnflectilur.

varialur

fici-

diver.sas

suuiu propriclalcs. dc (luibus dicluni

El (|uia

cum
ncm

ad istim

seiuitur

tuiii,
;

iii

innexionem
pluribus

idco juidam

vs.se

Ouo(l

vocis in

autcm

apra cp.

enim

es-

6.

.itoJut nynifi

canJi e/ua *
pri- materia wMi

inest

de

mam,

se,

ila

fornKU

quod

rca-

esl,

qiut*

nalur:ilis,

nec includil for-

determinalionem fonna*.

nec

ergo proprielat' maleriae prima*,

est proprielas

qui

in<-|4i|

qu.i* aeiD lomua.

de se indelerminalii, deler-

lamen per

minabilis

n^

.\

formam,

pt>r

esl

sumilur

modum

modus

indeler-

signiticandi

Pronominis;

Pronomen maleriam primam

qucxl

matcria prima. inlelk^clus movci

Coi;ou

.signifi-

ccl lanluni, sed ex mt)doess<.nd n^perlo in

;r

d iMn

vocem

aliiuod

<'sl.

[iropriela-

inllcxio

dix'runt

ca-

vo-

l>cdinalio-

inn'xioiicm.

nomcii

sil

min;it:im, el ad

sub modo
inin:ili.

c,

sibi

v-v,

:ti

piTmoilum
moduui generali.ssimuin

signiticaiidi,

Kl Iiunc

essenliah'mPrunoniinis(ininiina(tcii>xi
.srunl, di'enles,

Pronomen

>

slantiam meram, tr/ suftslanluim

lilal'; lanles inlelligi

dum

enlis,

per

nqierilur, ul dicluni

nuKlum

i*!

tm

$me

410.

.<

qui in sn

sinequalilalr,

prim

imi^onendum

pnn

jtcrnirntm, vel

indelerni:

hensiitiis.

sprrics

s'cund;e,

l'rli;e. quiirlje.

clin:itionis.
Tviuc

1.

vcl

R.

silcr:indiini :diiuamessi>nliam

sub casu compr'hcndil.

mndus

U.1

perlu cujuslibet

senli:dis generalissimus

(juia

modo

indelcrminala

de

modus hKjuendi dc sc,

modo signilicandi de se, id'()

a'io. El

exlra

se,

in

minali,

ul

seu

.Materia

significandi
atio,

'

appn.'hen-

inrictcrminala;

modiis signilicanili

est

hahitu el

tur.

m;i

isla

S(;cunda

de

Modus vcro

primx'.

ditTcrenliaiu,

'

quitu

esl.

.sendi maleri;e

se.

canii

diclum

lur, ut

ad alium, vel de alio variatur

rem suh jtropriCate loquendi d"

perto-

prprielale,

primam, secundam, cl lcrtiam.

Prima pcrsona est modns signifkanli

per-

sionis orilur a

cel
perso-

jirehensionis

lo(jiien-

diversitit''m

per.sona pcr triplicem

riia

mo-

accidens Noniinis

di,

cuudd

indet'.'rminale ap-

'

entis, ct

qute esl

flcal

imn

modum

di })er

signifl-an- Pronomen

persona,

dn.s

vitlilxiy.

in

modu^

est

qurndi, a qua trahilur

rationabilibus

proprietas casus

iyjiificut.

quod

est,

Pronominis

lissinnis

qua vero propriel ile

dus significandi per mo-Jum enlis sumimitur, i)rius diclum esl *
nam in hjc

rebus

fiuitur

nunc dicendum de pre-

casu,

v'I

con.s^-quenlis,

luinUe
vi'I

l>c-

incon-

S'il

fi

ol'"

IMirlis tlebei

ii
ii>,m.'

puiu\uj., ti

uuu

yi,
i

7.

''^ftKmM

nm*

ClKAMM.VnCA SPECULATIVA

18

vus,

pars osl quid posilivum;

sicul

modus
modus
modus

approhonsionis csl

in(h>Lermin;iUc

privalivus

sed

8.

modus

habet

ct sic se

significandi Prono-

minis, qui esL modusindeterminati de se,

tivu)!.

dcLcrminaljilis tamen. Vel

'

CAPUT XXII

illud,

ficanJi privn(ivtis, cl posi-

per
positivuni.

modum

dicendum, quod

istum privativum Grammatici

circumloquuntur modumsignificandi 'par-

modus

tium, qui est

significandi

commu-

De modis

9.

Et

quam

camli conimti candi

nis duplex.

quod

modus

iste

signifi-

simplicitcr invenitur in

communis

subalternos,

mus, qui sunt modi

modus primitim,
mtivi, modus substanlialis
et modus adjectivi.
,

Dicendum, quod

modum

licet

nomen
communem,

hoc

significandi

cel subslan/i<v, vel accidenlis

e7is

hominis, vel

tium, qua3 sunt unum, res,

et

aliquid, et

communis

simpliciter;

sed

seu notitits primse

Semper enim Pronomini

sex demonstrationes correspondent prsesen-

ad sensum, sive ad

sive sit

trat,

ut

significat,

currit.

ille

in

cst,

ad omne signi-

ergo instantia nulla.

Juxta quod est notandum, quod omnis

intellec-

est ergo,

nou

sit

quod

licet

modus

indeterminati,

posiLivus realiLer; esL

vus in anima

nom piuiium

et

hoc

Dicendum

sufficit

Lamen

positi-

ad distinctio-

oraLionis, quic sunt entia se-

cunduni animam. Pronomen ergo

est

pars

intellectum,

si

unum

demonstratur, et aliud

si-

hunc modum demonstrandi

habent propria nomina
ul si dicam de-

gnificatur

ct

monstralo Joannc,

modos

est prius

ut

meo, hic

sunt enlia positiva in

anima; ut dictum

Pro-

dicam de herba demonstrata

manu mea, hxc herha crescit in horto
:

unum

*.

Sed

hoc quod demonstrat, non significat, sed

secundum animam.
Item sciendumest, quod omnesprivationes

pars orationis, est ens

vi ad sensh
velintellect

sex modi.
tiae,

privaLionum, et negationum,

suppositum pertinet, id

c.

Demonstra
ratione, vel proprietate prsesentise, mun.
Demonstrc

rem sub

aliud

qui dicit quod j Pronomen ad omne

Donat.

Pronomine.

Pronomen ergo demonstrativum significat

ficatorum specialium, et transcendenlium

teste Priscia-

tivum.

nomen demonstrativum ad

el negationes in se
c. 2.

Pronomen habet modum significandi communis simpliciter, respectu omnium signi-

Pronominis
ad onme sig- ficatum se extendit;

supra

prsesenlise,

monsLrativum ad sensum hocquod demons-

no,

10.

quse modus.

rci,

tum, differenter tamen, quia Pronomen de-

de prono-

linet.

sumitur a proprietate

2.

Demonstrm

modum

significandi

nifiralum pcr-

significandi, qui vocatur de-

respectu privationum, ct negationum, ut

7vhil est non cns; ergo non habet

-f

vel substantivi,

est proprietas certitudinis, et

scili-

tamen ejus significatum non est

conunune respectu aliorum transcendcnUonis

significalum

deri-

dumDonatus " vocat qualitatem finitam ct

hic modus constituit Pronomen demonstra-

ens; \e\ crgo ens esl

respectu significatorum specialium,

inine.

modus

et

seu notitise primse intellectus, et hunc mo-

habeat

lib.

demons-

relationis, et

trationis,

ynonstratio,

specia'

et

sex.

vcl Pronomcn non eril distinctum a Nomine.

13.

descenda-

spccialissimos

et

Pronomcn,

hoc nomine

Priscian.

specialissimis

1.
Sub hoc auLem generalissimo modo signiModi esseni
ficandi Pronominisad modos essentiales, et les subalte:

Modus ergo

dicatur,

si

sigtiifi-

significandi essentialibus

Pronominis, tam suballernis

nis simpliciter.
Alodiis

entis, et in-

signilicandi Prononiinis.

nonexcludit, nec includitformam, nec formse dcterminationem, non ost privativum,

sigtti-

modum

determinatoL' apprehensionis.

quod esl ilaindctcrminalum, quodoxcludal formam,cl form;cdolorminationcm, oslprivalivum; lamen

illud, quod sic esl indolorminalum, quod

Solvitur

per

crgo non polosl esse

Dicondum, quod

Modtis

oralionis signilicans

isle

dcmonstratur,

et

fiiil

Joannes

liic

aliudin numerosi-

gnificalur. Et sic contingit darc diversos

certitudinis, et prsesentiae

cundum hoc
trationum

cl

et se-

crunt diversi modi demons-

ex consequenti diversa Pro-

noniina adjecLiva

*.

Contingitenirarem esse

prsesentcm, et certam, et

maxime

certam,

vel pricsenLcm, cl sic demonstraturperhoc

Pronomen

ego, vel

non maxime esse

cer-

deinonst

tiva.

'

fiHAMMATICA SPKCII.ativa
tain, ol pm!.s(Mitom, ol sicdfiiuiii.slralur

Pronoinori

liof;

iu, el alia similia.

siiinitiir a

propriolato

rr/a(io,

proprio-

roi, qiiro ost

las ahsontiu^, ot inrortilufliiiis, soii nolitirr

t.

nit.

.s(;ciiii(lfp.

Donaliis

(Indo

appollat

''

istum

inoduin qiinhlntnn Prntifnninis in/lnilnni

vum. Prnnomcn crgo relnlimm nii/inliml

rcm snh j> opnetnln nhsmtiir, et ince litinUnis, sen notiti;r secinrl.T. Sempor cnim proroprasonlat

vtrnini

noinon rolaliviitn

n'/<i\c'(

r(*m, ut ost al).sons, ot iiK^orla, sive sit

ro.s

prcO-ions, sivo ahsons, qiiji' refortur,

di-

'"

vi rolalionis

condo, Socrntes currit;

rolalivum
tes

ille

iil

et ille disputnt,

rofert hoc antecodon.s Socra-

prima, roitorando ipsiimsuhactu socundo,

suh

socunda; et

nolilia

incortiim, ol ah.sens, fa-

taiiqiiaiii

if)sutii,

sic notiticat

cions rocordalioiiom do ipso suh actu

onim som[)or o4

ciindo, Uocordatio
tiaiiii

aliud

lum,

ost,

(juam

socutida, ul

('o;^iiilio

sit pritiio co.L^uilum,

ali(|ui(l

'"'

[irjole-

ritorum, ot ah.sontiiim. Uocordatioonim nihil

""

se-

ot itcrutn

si

[^ostca ohli-

ad mcnioriam rcductiim,

modi

vor.-;i

rolationis, cl

vor.sa

Pronomina

latom

in

ox con.so(jucnli di-

rclaliva.

(jiiia

ad divorsi-

causa, so(jiiilur divorsitasin clToc-

tii.

nunlur

Iria

eipi, tn, .Kui,

1'ronomin

-11

uni.

c/

^/<'/'/crt//)'/^s-,

lalc

primitirn,
onini iidom
iiaiii

rl

tirn in

Noininc

'\\\

Nomino

.Sod

liahoul

rl ilrrirntio

vcrsas spocios in

iiiodi

consliluuiil di-

Pronoinino,

s[)ccios

primit-m,

scijic!

rl

Pot*-

to virtulc doin(jnstiMti(jnis, ol relaliuni.s in

sorinono porfecto, .sino adjunclionoalloriu.s
siihstantivi, aliis

autom

iisi

suiil adjcclivo,

idoo firammatici oinnia alia Prjiioininaatijoctiva posuorunl.

.Suh

modo

si;,'nitican(Ii,

qui osl mjjdus de-

I'ro

."^od

in

ilrrirnlirn

ad modos spociali.ssimos descen- /v

dainus. Continotautem suh .se duosmodos.
rivativi,

.."

Primus ostmodus signiticandi por modum

adjacontis allori, suh raliono possidonlis
ipsuin

ot liic

modus

Pronomon

constiluil

derivativiim posse.ssivum: Pronomnt ergo

derirntivum possessivum

e.sl,

cnl per

af.teri

moditm adjnrentiA

qund

per moilum

jiossidrnlis ijisum, ut meus, luus,

Sociindus

modus

signifi- l'o$$e$ivum.

sum,

gnilicaiidi [r nioduin adjaconlisallori,

vol palrite; el

elc.

mo lus

dorivalivi el

hic

Pronomon dorivalivum

si-

suh

modus
penlilo.

Pronomen crgo deriralirum genlileesl,quod

signi/lcat jier

modum

iintile.

adjacentis alleri, su'j

ralione gentis, vol palria', ut noslras, rrstrns.

P'noralissimus

quo modus sipniflcandi

Pwnominis dividiliir In
I

ino los sp<vialissimos. el sulKiilornos.

Pronomon

sinipliciler sumpliiin.

divisione dividilur

tralirum,

el

iii

s;

primnsui

Pmnomon d^moHS-

relalivum prim livum, ti*n-

Pronomon ad.j(rlivum derivulivum dividiUir in Proiio:non deriMlivum poase$ti''

difl*crciitcr,

7.

suhslanliva..scilicel

ilrrirnlio

ol

.so

vativum, subslanlivum, cl

simiilicandi accidontalos Noniinis no-

minaiilur

'

osl, (juod

iioinon primitirnm, et ilrrirntirum

Nominc.

siinl

cl ihi

liic.

idom

idciii osl,(|uods|)cics ilerirn-

Nomino.

lirimilio.

pr()|)rio-

siiniitiir s|)ocios

si^^niilicandi

/irimitirn'\\\

Pronomiiic

(\\\'\i\

a (jiio

ileriiHitirii

modi

alt c.nlciii

/irimitio in [ronomino

s[)ccics
iii

sumiliir

Pronominc,

iii

primitirus,

si;;iiilicaiidi. (jui ost

'

^"*"'""""''"

quia liujusrnodi usi sunl

Sic er;;o palol,

Modus

di^liii"

o.s.sonli.'i*

Et eslsciondum,quodarjrammallr|.i po-

constituit

.socundiim hoc sunt di-

qmhuaAdj^Unwr

alteri .secunduin csse.

ralioiio ;:ctilis,

j^radiis ah.sontia',

i<ii;/(.

lis

cordntio. Et sicut contiiiL^il daro

)/i.

0.

inodus ni/jncentis a propriel;ile inlia:iu

ot

uiido dicitiir Ixelnlio, quasi nnle tnliv rei rcdivor.sos

ab

modus per

in Noinino, .scilicet

se stantis a propriclate

hoc

stans suh actu primo, seu sub notitia

sivo

sumohalur

niodiis conslituit Pi'onotnon Hclali-

et liic

Ilorn nio lus nitjncrnli.<,ptppr xealanlis

oisdcm propriotalihus sumilur, a

vocilur

Modii.s sif,Tiifi('nnrli, qiii

i.

pcr

10

vum.
nio

ri Ui derii^ilivum geHlile,

lis os.s(MiliaIihus

ticianl.

"mi. Iloin

cl

do

liiW

pr.>iiominiH dicln

siif-

^.

.'.,*""**" ***

(IHAMMATICA SPECULATIVA

20

rem, sed Pronomen liabot

CAPUTXXlll

candi

De

moilis si<jin'(kandi accidentalihiis

Diclo

1.

(lo

dicendum

nuxlis essenlialibus significandi,

Juxta

denlalibus.
Donat.

citat.

quod

de modis significandi acci-

esl

Donalus

Pnmomiinis.

accidenlia,

i^cilicei

cst,

Pronomini

assignal

Acciiiinlia

noLandum

quod

sex

Qaalitatem, Genus,Nu-

accidenti- dividil in

bus ceriis, et
dcmonstratis. el vocat

accidenle Pronominis,

qualitatem finitam,
illos

el infinitam

duos modos significandi

es-

sentiales speciales Pronominis, scilicet de-

monslrationem,

dictum

est

et

de quibus

relationem,

quod per Qualilalem finilam

ita

dat intelligere demonstrationem, quae

finitam, et certam significat,
tat, scilicet

rem

reprsesen-

et

sub accidenlibus realibus, quse

et

et

sub modo indeterminati,

incertam, et infinitam

repraesentat,

sub notitia secundaper recordatioesl incerta respectu

ut dictum

est.

notitise pri-

De Genere autem,

et

nomine

idein

dictum

est

denlia

intelligalur,

de Nomine

eadem sunt

*
:

quod de

nam

hic, et ibi, et

ista

ipsis

acci-

ab iisdem

proprietatibus sumuntur.

et

ad

ull,erius

tratione, aut relatione potest attingere

go non

er-

est frustra.

quod aliquid dupliuno mociter dicitur cassum, et vanum

do quod nihil significat, alib modo, quia
nihil determinate significat. Pronomen significat aliquid, licet non aliquid dcterminate, et sic attingit finem, et sic non est

Notandum ergo

est,

conceptum

entis

lem unicuique
extra animam,

determinatum, applicabi-

tam

enti,

in

quam

anima,

sicut intenliones secundee,

ut Genus, Species, Subjectum, Prxdicatum,

signiflcatione

tum applicabilem cuicumque enti

quorum moLivum est, quia si Pronomen si-

ber.

Opii

rum,
care

lum
appli
aliis.

indeterminatum,

gnificaret aliquid

erronea

quia

conceptum

propria Pronominis

cod.

Trai

quoe significant conceptum determina-

et

non

tunc

non valet, est enim

Pronomen significaret

si

entis,

esset intelligibile.

Ista opinio similiter

Dc

Non

dicunt quod Pronomen significat

ejus significatum

CAPUT XXIV

minate

constructionem et hunc finem sine demons-

Alii

rem

Ntimero, Persona, Figura, et casti in Pro-

14.

cassum,

est

vanum, quod est ordinaQuit

tum in aliquem fmem, et illum non attingit num.
sed Pronomen simpliciter ordinatumestad Prono

ro infinitam dat iniQWi^eve relationem, quse

inse,

c.

di-

dicitur. 2. Phys. text. 62.

Illud est cassum,

frustra.

nem, quae

supra

vanum, quia, ul

adducunl,

sine demonstra-

cendum, quod Pronomen

non
tione, et relatione,

oculis conspici possunt. Per qualitatem ve-

scilicet

et seq.

quam

auctoritatom,

significandum essentiam indeterminatam ram

casum.

el

Nolandum, quod Qualitatem quam DoDonal. cilat.

natus assignat pro
Qualilns finila

Infinita ab incertis dicitur

signifi-

nifical

merion, Figuram, Personam,

al)

modum

ergo necessario habet significatum.

Ad

Pronominis

ipsam

prajsupponit

propriotas roi

sicut

nunquam

1
Rejici

prsedicatum

reale posset verificari de Pronomine, et sic

Habito de modis significandi PronomiOpinio alionis,

rum

consequenter de ejus significatione

de se

sicut hsec est falsa,

et

absolule nihil significat,

Modus

siifiii-

ficandi suppontt sirjmficatuin.

tan-

ad significandum,

quod

demonstrationem, et relationem, quod per-

Ad

quod

confirmationem

men

nomen

vanum.

Ista opinio est

modus

Conceptus hominis

Ego sicm animal,

dicti

significaret

adductum
sui,
quod

aliquid

fuit
si

siguificandi

el

falsa

quia

supponil
significatum.
i i
o

ligi.

re,

ad
Pro-

indetermina-

tum, ojus significatum non posset

erronea,

est

est inconveniens.

aliud,

dicitu

sic haec erit falsa,

suadont per Priscianum, qui dicit Pronosine demonstratione etrelationecassum

prse- Conce

quod per subsignificatur

unde

intelligitur, et

animal,

reducitur ad actum per

essc, rt
Jiejicilur.

sed

sum homo, quia

verificatur,

jectum

et talis habilitas

lil).

dicatum de eo

deamus. Quidam dicunt, quod Pronomen

tilm habet habilitatem

Priscian

vi-

hsec esset falsa, Ego

intel-

Dicendum quod sicut videmus in

quod totum compositum intelligi-

Modi
ger.

ria

21

r;i(AMM.\Tn:A si'K<.rLAriVA
pcr

lur

el

forin.-irn,

per

posleu

Aiialo-

giaiu ad tbriiiain rognoscilur inulcria,

qnm

aU lorinaui, ul dicitur

pri-

esl in polenlia

mo

Pliysi(rorum loxl. 22. el deinccps

sic

inU'lieclus poU.-sl prius aliquani esienliam

lere.

con-

inlelligere indelerniinalam, el po.slea

considerare es.senliam aliam

siderare, el

ad illam. vel aliam indeterminalain, tamen per aliquod determinabile

cl illud est significatum Pronominis, sciin respectu

caium

"'""

rens esi
'"*

lioet

essentiam de

.se

indeicrminalam, de-

lerminabilcm lamen. Kt sic patelquod F'ronomcii sipiidcat essentiam, liccl indelerminalam significatum enim Pronominis
:

non solum se exlendil ad signiticala s{)ecialia;sedeliam ad significala transccndenut patet

tia, privationum, el ncgalionum,
ex

Quod enim Pronomcn

dictis.

dcmonslral

refert, et

in gonerali, illud

significal
in

sed Pronomcninspeciali demonstrare, et referre potest, (luoil cst ens, sive

licsil in anima, sivx extra animam; sive
speciali

lum, sive vcrum

in potcnlia

sive ens in actu siveens

el sic in

ens, el

ria, scilicet

uno sunt duo conlralamen non

non cns
;

ens refert et dcmonslrat prout est aliquod ens secundum aniinam qm.iconlra:

(iirlorin extra animnm,

diimanimam,

siinl

altero,

per naturam composilionis.

Nolandum esl, quod modus ignifif.-.r.

aclivus per moduin csse orilur a proj

llO

tate rei, qua.' esl proprielasip.-$ius esse, nc\

hubt'

qua

et successionis,

licet proprietas//M../w.<

opponitur proprielati enlis, qua; esl pro-

diclum
El

si

csl

prius

ul

hahitus, et pennanentis,

prictas

*,

hm

dicas, osso cujusliljel

signilicatur,

upra e. $.

vorljalilor

non lann-n onine cns habel

csse successivuin

nam

cssc Dci, cl Inlel- ohjiclio.

ligontiarum, non esl in fluxu, elsuccene, et lanu

gcnlia

n dicinms, Deus

Intdli-

est, cl,

el

goncratio, el corruptio,

csl. Itcin

illuminatio aeris, non habenl esse in succossiono

el

lamen osso illorum vcrbaliler

cor-

signilicalur, ul dicendo, gncralio, et

sire fue-

sunt,

rujttio, ct illuminatio acris

runt.
I)i(X'nduni, (juod licel esse Pei, el InlelSotvitur.

successivum succes- S
ostfamensuccossivuni suc-

ligontiarum, non
sioiK^ tciii[)oris,

sil

gntana.

ce.ssioiu;a'lornitalis

licel xlernilas

el

totiisimut, ct j)crfcctajto>iscssi'^,

Hoctium

conlraria secitnlis

ut palel4. Melapli. tcxt. 9.

conponcndo uDum cum

ex utrociuc resullal unus modujs,

jaiio formao, ideo

sii

secundum

lamon, qnia inlolligimus ex

inferioribus. idco

imaginamur

si..I.

sur-

ibi

cossionom, et durationem a'lornilalis per

divorsa spalia tomporis.

1.

ad 3.
.

Simililer in genoralione, el corruplionip,

x\v

(:api't

licel

Dc moilo

sifjni/irantli esscnliali goteralissi-

mo
!.

Modus

Vcrhi.

cst

p,.,.

inoduni

''.s-.sT,

tanlia.

quod

Ad

licct

ulcrquc iiiodus.

uthrium inodiis cssc liabcl ratioiicm

a sub-

notandum,

scilicct

ost proprietas mal(>rijc

tiiiitis,

li.ibct

Vcibuin ab
fcrc. Kt

faccrc

sed

r.ilioncm

oiiiiiibus aliis

quia alia

cum

lorminuin loinporis

impossibilo

osl,

quod

(piia

dislare,

el

c.ss',

lomporo pnolorilo

o4 darc uUimum

quia

in eo<lom inslanli

non osse
uou

8od in

on-t,

noc

insl nis, in ({uo fuil

noii

ens, si'd lM'no osl daro

cl

quo

fuit

priiuum

inslan<t,

flis

facil

dif-

esl ralio naloria\ ol ulia

f.

Phijs.

pald cx inionliono
10. rt 11.

t'j-1.

in

siva,

proui

saUi cx n'-iisiiniia

rum,

scilicol a

ail

nrex

si.

lcnlia nicdli, lanu

;i

ui

^i

l*hilo-

etchfHC^ps.

Itom itluminaiio ncris, luvl non

I

P.ir-

est ons, ul

<ophi

rcs-

conveniiv,

moilus aulcm
formie,

qua^ esl in-

su

ibi

essf, oi

malcria',

Vcrbuiu

p(M-lu Vcrbi. ((uia facil

;

mrm

tamon
cl

loto
(iistanlis

el

ciijus intidlcclumesl

convenirc

osl

ler tompu.s.

signilicandi

forma Verbi absolulc sumpti,

lamcncomparandoVerbum ad Parlicipium,

licipio

successio, qua* esl inler leui-

alif|iUMl halH'ai

modus

(lislantis, sit

0'.!'/'/""

pora

sit

gcncrali.ssinuis cs-

significandi

'y^-iJo!!- s(nlialis

""'^'' PP,

Verbi

non

<>.

Suetmt" <*

sucresis-

>u

lorminoriuu iu;urar.o-

quo. oi ud quoro. Iluic au-

lcm mtdo Vorbi, qui

esl

sucrcssmnis prnporljoiiaiur

nuKius <-^"

cl

w/>f ^

C.UAMMAriCA SlE(UiLATIVA

22
el

modus

obliquo

iii

modus

id osl,

entis,

habilus porniantMilis. Ilonun)lan(luni, quod

sumilural) oa-

nioilus riislo n fis in Vorlx)

uiodus per se

roi, a ([ua

diMU propriotalo

suniilur in Noniino, scilicel a pro-

slaiifis

prielalo essonliio dolorniinalye.

El

si

inslos, si a proprietate essentit de-

lis

Participium

cuni ovgo

distincta

est

oamdem

modum

ergo Participium

quod

(liskuilis habel,

i-em

secundum essenliam

Vorbi signilicel, quiE

Soliuiur.

versjE proprietates rei,

sifjiii/icawii

eamdem

for-

mam.

do ens

non repugnantes, a

quod est essentialiter distinctum ab enle,

est non ens.
Dicendum est, quod licet hoc verbum
esl, non significet aliquid essontialiter ab
ente distinctum
tione,

proprietates,

sub quibus possunt

diversce voces.

modus

Nam

si

liabitus, et

vocem

significatur per

sic

imponi

ei

^consideretur in ea

modus

qui est

entis,

permanentis

nominis absolute.

autem considere-

Si

tur in ea raodus enlis, et

essenlise determinalDc

cum

hoc modus

sic significalur vo-

ce nominis Substantivi ut albedo. Si

consideretur in ea

modus
tiam

modus

inhserentiae alteri,
sic significatur in

Ver-

alia propriotate.

htec res, albedo, habet diversas

bi gralia,

et

qua? essentialiter

differunt.

Vel dicendum

quod
^

est,
'

licet

ens proeler hoc, vel illud

re

est

hoc

est,

sit

vel

Iioc,

concretum,

etcum om-

duo,

non

est significat

eniis.

quia ens

illud,

et significat

et esse, et illud esse

Verbum

^. ^2.
Signt/ic

non sitda-

est

scilicet

ens

ideo

aliquid essentia-

ab ente.

liter distans

sub

')

ista proposi-

attamen in

subjectum accipitur ut materia,

rem

alia vox, ut stat

ab omni ente, quia

sentialiter distinctum

omnibus illis proprietati^^1, scd quaudoque imponatur una vox,

quandoque
uua propriotato
^i^ j<^;^ sub
^
ut stat sub

quia dicen-

nonconsignificalaliquides-

est, esse

ne quod

Vorbo

possit convoniro onnii

quibus sumi possunt diversi modi significandi activi, licet una vox non imponatur
ei,

moi/i

vidotur

pra3dicalum ut forma

est falsum.

Ad hujussolutionemestnotandum, quod
possunt reperiri diij^ jjijj^^ pI^ eadem re,

8.

Varii

modus dislan-

lenninatiu trahitur in Verbo

Objeciio.

modus dislantis in Verbo,

quod modus distantis in Verljo non

oritur

linctET,

enlis, et

Vel

aliter, licet in

istapropositionc signi-

'3.

ficatum Verbi non differat'essentialiter, et

secundum rem

a significato suppositi, dif-

fert

tamen ab eo 'secundum rationem

hoc

sufficit

Verbi

ad distantiam,

et

diversitatem

et

supposilo,*quae sunt entia secun

dum

rationem

Verbum ergo estpars

tionis significans

per

modum

qngg ess

ora- ^^^\

esse disianlis,

a snbslantia.

autem

CAPUT XXVI

cum hoc

secundum essen-

De modis significandi

voce nominis Ad-

essentialibus,

ternis, el specialissimis

subal-

Verbi

jectivi, ut albus.

Item

9.

si

consideretur in ea

modus

esse,

generalissimo

si-

Item

si

cendamus.

Iste

se-

tantia, vel

sumitur generaliter, tanquani

gnificatur verbaliter,

ut dealbo.

et

consideretur in ea

modus

cundum

significatur participali-

ler,
Di/Jcrenlia
Verii, ei Par- vis
.

esse

sic

uXdealbans. Et

inhserentis

sic patet,
-n

quam Verbum

significat,

quod quam-

eamdem

Participium siguincet

quce

rerii,

secundum

subalternos, per

significandi

unitam, et ideo

modum distanlis

non

habet.

^^

^^ instes, a

essentiye

dis-

et

modus esse cum dislanlia constituit

Verbum Subslantivum. Verbum ergo Subtantivum

est,

quod

significat

Unde etiam
tivum non est modo per se

per

modum

per quodlibel

dicitur subslanstantis, sed

significat esse generale specificabile

proprietate

dis-

sic

essc speciale.

ut

cum

aliquid specificabile per esse speciale,

non

eam, ut distinctam, sed

essentiales

ergo modus csse

esse generaliler specificabile,

significat

{
l.

quamdam divisionem des-

essenliam est distincta, tamen Participium

alteri

Instatiiia.

essentiali

modus fluxus, et successionis,

cum hoc modus essenlise distinctoe sic
qui est

/kalido!^"'^"^'

Sub hoc modo

Verbi, ad modos

potest stare

specificativum

quia
ideo

cujuscumque

Verbam,
slanlim

GHAMMATICA SPKCLLATIVA
Vfj

specificanlis ipsurri.

cuin

sumilur

(lislfinlift,

gcnei-aiiloi' ros[K,'c-

nominalionis lanluin

propriii;

lu rei

el

nominntionem

Vocftlivum sif/ni/lcal
,

perfjuamcumfjue

nominalionem propriam

in speciali. Vel

in fjeuftrfili sjiecilicfihilfm
cuiionem.

VcrljUMi Vo<'alivuiii. Verbuin

sic consliluil

er^f)

iiKjdus essf

islo

luodus esse cum

isle

sumilur spe-

ilislanlin

prout slat in speciali, pro

cialiler,

esse, ac-

modus
et
tionis, vel
conslituit V^erhum Adjectivum. Verbum erpassicmis,

ectivum.

Adjeclivum

(To

sionem

iste

fjuod Actioncm,

el

mos,

Modus

utriti.sf/ur.

acti-

per iiiodiim

Verldiin ergo Ailjeclirum ariirum

sif/ni/irat tfintum

Modus

w.

rst,

ijuod

actionem, ut, amo, docco.

modum

er;,'o

Adjectieum passivum

cst,

quoil

amor, do-

ut,

iieutrl,

constiluit

Neuhmn

modum

Verbum Ncutrum. Verbuni ergo

esl,

tjuod nev avtionem nrc jnissio,

Sicut eniin

neutra dicuntur ab.soluta, non*

'pt'''"-

alifjua

opi'"''-

ali(|ucm iiHxhiin

dicilur

mo(bim

jM-r

sed f per
aliciuod Ver-

si^i,'uilicandi,

I)rivali()in'm transilioiiis

sic

Neutrum, non

si^niiHcaiidi, sod

ali^iuom

i)or

pcr privatiuiiem

...

sii/nin\'iroi

Juxtafiuod nolandume.sl. (luod Verbuin

'

Noulrum
iioii

osl

ab

aliis specilico

modum

aclioiiis, ol pasMionis,

si;.^iiilicaii(li

esl luodiis siLrnillcandi \x'V

contractum

distinclum,

modum

c.nsv spevifili,

nis, vol pa.ssionis, sod

''V".''

specialom,qui

non

c.<,\-c,

ui

essv aclio-

v'"'<''Vi//ulicujus

altorius diclionis.
^'-

1,1 si

dicas,

iicii

csl

contruclum

'

.H>"c

spe'

si-

ut vivo significal esse absolule socuiivilac

Modus

et

de

.sic

aliis.

modum

per

si;,'nificandi

sub mwlo utriusque,

?</-

sciiiccl aclio-

7.

^****^-

Vcrbum Commune. Vorbum crgo Commune est, quod

passionis, constiluil

sign/lcat

moflum utriusque,

jter

actionis, et passionis, ul
te.

Vorbum ergo

sciliccl

criminor

te, el

De/fonens non polesl cssc

o^pon^

in

ab Aclivo el Passivo, nisi *"jy/fft*om4

reuucUur md
por terminalionem vocum, qiiod inn csl fn-tma gtmt-

distincta spocios

pluros pjirtcs oratioterinin.itiMTir

ot

conveiiire.

Kt iiotitndum, quod

quidam socundum

hos modos, scilicot nvliunis, el jMAiionis,

verbo, quod falsum est

modos

gencra
in
<-

speciales, species in Verlx) dislin-

guuntiir,

cum non

.ivtivum,

et

sit Idcni dicere,VVrfti*wi

Aclivi generis

Piissiruni, el

Passivigeneris, etc. ul p stea palobil. Palrt

ergo, (iiiod sicut

modus

esstmtialis giMiera-

li.ssimus Verbi, lividitur in

tiales

spocialos

sic

suuiptum dividilur

mo los

Vorbuin

csseii-

absiilulo

in vcrUisfMvialia. Ver-

buiu orgo ab.sohite sumpliim [prima

'/1,

Vocalivum, ol

Vorbuni

,\djoclivum subdividitur in v

vum,

Piissiviim, yentruin,

siii

.idjfytivum.

)//

vi-iauin

'

a
'*

^JjJ

,,

*P^'^*'
getktra.

sed pones hos

por i^rivationem

sod por

est

hilc,

divisiime dividilur in

adiouis. vol passionis,* vel all(rius.

''

sub

sivcsub privatiorie ulrius(iue

iirui sii/nf/lvat, ul, iu'vo,slo, elc,

'(

esse

ul

contractum dc se,noncontrahi-

neulri, el Comtnunis, dislinguunt

c

significandi per

.;ii,

sed conlraliibile. Verbuin neulraie

f/ni/lcat esse

.VuA.

non conti-aclum de

una \oqo,

bum

modo

l/.t

significal es.se generale

se,

nain VerbumSul>sl;jnlivum

passionis lanlum, con-i-

Verl)um Adjoctivuin passivum. Ver-

Modus

[jauii.-o.

Substantivuiu

tuj

generalc,

esse

nis po.ssint in

liiuil

bum

significal

cum

ccor.

\rum.

laiiien

vel passionis

specie difTorre,

moduin

signi/lral j)assionem tantu)n,

'*

.Subslanlivum, qiujd esl

esse dis-

signilicandi per

per

tantis
rjnMwi.

noii

aclionis,

nis, et

Verbum Adjeclivum aclivum.

constituil

modo

in rnodiim

sub inodo actionis tanlum,

esse dislantis
buiii

significaiidi

Vorbuni Neu-

el sic

Dicendum, quod licel V-'f'i:">

Neulruin non halx?al nKjdum sit.Tr

lantis

modum

nam-hiL

':v^<}

falsum,

specialissi-

passionis, in moduiii neutri, el in

pa.ssionis

Vorbum

Iriim orit

....

modum ^e//o/j/'.s%

scilicet in

vcl

iiiodum fssf fjrnfralis

subdividitur

esse .tpccialis,

qualuor modos essentiales

in

ciali actioniH,

duin csse

scic

ru.

jjus-

signi/lcat.

modus,

Isle

'i-,

Mixli,

est,

sic

2:

Aett'

viCumniuHe.

<'

r.UAMMATICA SPKCILATIVA

24

compositio, proporlionatur ex parte suppo-

CArLTXXVIl
Ih;

modo

modus per

siti

aigniftcandi accidi-ntali Coinmu-

quia

tremum

cum Verbum

modus

iste

modi

conscquitur Vorljum ratione

stantis,

nissimo Vcrbi

Et

sc staniis.

dicti

allerum ex-

sit

Quid
bum
.supposito,et
dislans
a
in orationo,

Vei

sil

esse

d\

stans.

Coiisoquoiiler do modi.s significandi acciI.

donlalilms Vorbi

Composiiio
\'crl>i.

videamus. Juxta quod

nolandum osl, quod Vorbum liabet quemdam moduni signiticandi, qui vocatur
componil/u, de quo antiqui Grammatici
mentioiiom cxpresse non fecerunt, quem

modum

lamon

moderni Verbo attribuunt,

moti ex dicto Pliilosoplii

imporlat.

cap.

3.

quamdam
non

sine extremis
inteliigitur.

sitio

Verbum

cst,*

composilioncm, qiiam

est intellige?'e

el ISLmen

omni verbo f includitauquam radix omnium, ideo compoomni Verbo inhseret, per quam Ver-

hoc Verbum,
lur,

Poriliermenias,

ubi dicit quod hoc

signi/l.ai

1.

bum

est,

in

distans a supposito, ad suppositum

inclinetur ad supposiLum, hujusinclinatio-

communissimum princicaUeros modos accidenlales

nis principale, et

pium

intor

Verbi est composiiio. Et dico accidentales, Vide

quia

Verbum

modum esse
quod habet modum

prius, per

natur ad idom,
sed

ille

inclientis,

est essentialis, ut

dictum

compositio, quse est

modus

modus

4. capil

nltima.

est.

Nec

obslat,

si

inhxrentis, simul stet

inVerbo; quia

iicet

cum modo
eidom

4.

dislantis

insint,

el res-

eodem modo, et
nam modus distantis

peclu ejusdem, non tamen

secundum idem
inest

Verbo a proprietate

essentias distinclae,

sed composilio a proprietate inhperentis al*

principaliter inclinatur

et

hunc

modum

Cod. M>
secundum esse. Nec eodem modo,
Sed insunt
quia modus distantis, inest Verbo per se, cundum d

teri

ponunt.
Est (iifferenlia

'

acciilenlalis.

quidam* vocant essentialem Verbo, quod

non

est

tialis

verum, quia non

est

modus

essen-

cum Verbo non

generalissimus,

tialisspecialis,

discrepantia

cumnonconstituat aliquam

Item

Verbum de se

distantis

significat per

supijosito

positio.

eumdem

sl

tum.

De modis accidentalibus

specialioribus

modum
modus

De

aliis

modis significandi accidentalibus

modo distantis quasi

opponitur; ergo Verbum Iiabet Compositionem per accidens. Ilic autem modus

Verbi, qui sunt, el quot, videamus, et se-

sumitur a proprietale accidentali Verbi,

gura, Tempus, Persona, de quibus secun-

qua? est proprietas inhaereniis alteri secun-

dum

dum

litate.

esse inliperentis alteri,

3.

CAPUT XXVIII

Verbi, et in particulari de Qualitale

sed Compositio non, quia

esse.

Compositio ergo est modus significandi

Definilur com-

cum

Verbi

est essen-

speciom Verbi, ut de se patet.

2.

et

det

esse simpliciter, sed sit pra3ter ejus intel-

lectum essenlialem. Nec etiam

tantiam act
secundt

compositio vero per accidens.

cundum Donatum

sunt septem,

Qualilas, Conjugatio,Genus,

ordinem vidcamus,

et

Juxta quod notandum

scilicet, Donat.

Numerus,

^^ ^"'
FiAccidentia
verbisepiei

primo de Quaest,

quod per

accilentalis

Verbi, mediante quo,

consign

proprielatem inhoerentis secun-

Qualitatem Donatus intelligit,

.,
,
' et dat inlel- ^^
Donat. cita
ligere duos modos accidentales Verbi, sci- QuaUias V

quo mediante, Verbum distans

\[Q,el

dum

'ficat

esse, ei

Verbitm

modum,

el

formam;

Nomine
duos modos

sicnl in

a supposilo,primo, eiprincipaliler ad sup-

per Qualitateni dat intelligere

positum inclinatur. Licet enim Verbum,per

significandi, scilicet appellatimim, et

alios

modos

accidentales,

inclinetur, hoc

tamen

est

ad suppositum
ex consequenti,

quantum supra Compositionem fundantur modi illi ipsam contrahentes; sicut modus numet i,ei personx,
et sic de aliis. Et huic modo Verbi, qui est

et specialitor, in

prium,

et in

'

pro-

Pronomine per Qualitaiem,

de-

monstrationem, et relaiionem,

Modus aulem, ut

est accidens Verbi,

mitur a proprietaLe

rei

Verbi,

su-

quoe Q^i luri^^prTpr

proprietas qualificationis, dispositionis, et'"'^''^'inclinaLionis rei Verbi

ad suppositionem,

SPKCILVnVA

filtWfMATICA
si^iiificiiiis

(|uaiilaU'i(i

voli,

vel

Iniiur.

(liiljii,

Vrrhi

Mo'his rrf/o

irifinili.

inrdinnle t/no,

trm Verhi prr inodnni indicii,

quuin

itnjfrii, voli,

dubii,vii infinili circn' Verbi dcpcndrntinni

ad

Kl ex

su/tjjosilu)n consi(/ni/irntnt/i.

Unde

falsuin.

e.sl

Verbu, cor-

finilo in

respondet in supposilo lalio principii.Sicul

liis

enim Verbuin fxT modum ow*? exigil

supp(jsilo modiim enlia per srxtantis;

quaiiiicali(;iiiljus, cl disposiliuiiibU'; aiiiiua

prius afficilur,
acluin

(luarido

H.-lins

1'otrus

,,

do Ver- inoduui dixit

Modus

quod modus

qualitas

llclias

diffiiiiciis

.....
nnuni incli-

rst vnrui

nalio, varios rjus rff clus

iioii,

('miiifi iiiduin

;i(l

suhstarilia iiicliiialur.

(1(;

Indo est quod

3.
rii8

denumstrnns

sit

ip.sa

iiicliiiatio, .scd

iiicliiialioiiis,

iioii

ea,

qua

taiilia.

compo- qiialilas compositionis,

ouem.
natur ad suppositum.
4.

Quicdam qualitas
causata ab

aniiiia,

qua

esl,

diaiitc

incli-

signili-

candi,qui vocatur//?or/j/.s continens

Verbum

rminux rrfiuitivus.

8.

Dicitur

ciei

cominunis,

cum omncs modi

solviintur

ut dicendo,

mc

Iri/crr, lcgc, id esl,

sic

dc

imjtcro

in

suf|)(Hilo

cipii sit tiintuin

cl

ii

esl

luie

^'iicralilcr

(piod non est vcruin, quiii

fiiiito

sic

dtftttitm.

j)erfectam de-

quia quaj

sunl primiliva' spe:

.cl sic

de caneris sunl

non .significanlrem

cum quadiim

additione,

de CTleris, ul frn^sco,

el

lecturio.jMitrisso,

sorbillo, elc.

ro-

CAIM

De Conjugalione,

\\!\

et signtficattvn-

(|uod

rileriuavldcndum

Verbo, corresiH)ndel casus

principii, vcl lcnuini

posl,

el di-

accidentali Verbi

quosdam,

.secuiidum

sim[ilicilcr in

sitpixLsito;

sub inchoalione. fmiucnlalione,

aliis.

Nolandum
modo finilo

partc

scilicel

lctjere, el

tr

fornuT,

indico

id esl,

lctjo,

si^nifical

formam

forina.

Verbi ab.>oIuto,scd

dilTeren-

ipsum

exislendi pri-

jterfectam, meditativam, p.

derivativa^ speciei; qua

In/inilivitm.

in

secundarium

me-

quia significant rem Verbi absolule

iiiclioaliva

quia omiiibus

///A'/</7tt)j^s,

et

esl

ut lego, sorbeo, volo, el sutn. Sed qua' sunl

por Indicntivuin,//njterntivum,

aulcm

Fonim ergo

Verbum nmdum

sunt perfeclir

liiirum qualitatum di-

Optulivum, Conjunctivum, el

6.

ab eadem

el

bel intelli^'i species primiliva;

secuii-

et

modus per quiiKjue

lias, scilicct

quo,

drsidrrntivam. Per

ratione comjmsitionis, compositio se^juilur

Verbuui ratione esse dislnnlis

Nomine,

sjiecies in

idem

Verbi,

frequentimm, inchonl vam ,iiminutivam ,tV

Verlii

modus

jter te slanlis,

esl accidens

\'u\\i\\v '\i\{ov\n:m\

est,

\\or.

sicul el cietera

exislonles in anima. Et isle

quinque. versiliciitiir

quod

marium,

osl aiiimiT,

supposito,

tnodu.^ signiflcandi accidentalis Verbi,

dispositiones iniiiuie, id cst, prius

duiii diversitiitciii

inodum

iii

primarie, el .secundarie.

accidenlia, repiivsentiins diversos affeclus,

hoc

exigit

proprielale sumpla, scilicel a modoessendi

aiiiina

V(^rbuiii

nunUUs coin/xjstttonis,

est,

Sed modus ut est accidons Verbi,osl

lii\i

sic

pcr modiun, qui esl

Formn, qua*

sed

in

in ralione principii, se halieiilis

inclinatur ad oiiunliandum aclu.s de subs-

}di

modo

di endiim, qucxl

qun

e.iscl

Vcrbi.

te

5t.

ulrumque

s(n1

f^rrttj^m-u'

'.

Verbi posl se ad obli

(lciK'iidcnli:e

litiis

defx

ad suppo.silum,8e<l eliam

anl(? se

itro/irifln-

e.vsclquntitn<<

Verbum

qua

composilionis,

nihil nliud fst quajn tnodus sif/ni/ir/i/ifh ac-

cidmlnlis Verbi

non soliim

qiio posilo, iiKjdus

im^x-rii,

iiKJicii,

25

cum

ralio

sumpli,

i*alio

prin-

piirle unlc. liiiKiuiim in

liilio

lcrmini

laiKiuam in

sil

.se

jtrrsonarutn.

esl iiiimIu

lermiiii

obliquo

iiis.

rasuuin

modus

.sic

m.-."

ii.

iH,

"i f.''fi'

.'

.n

>

t-

i>or di

C-

:>o

signilicandi rein

flivlilur |K'r

.../mwi,

iTuin sirnl

proul inlleclilur

I;i!is

I.
'

ndo habct se

Nomine

delormiiiiircl
in

cl

i.onjt.

modus

pnelates lrmjtf>rum,H,...,'

modo

si

uc

'' "-rdt"

,',_

Nomilie

citer in supiM)silo. lunc vcl nilio

depcndenliiim Vcrbi pusl

rrin Vrrbi prui,>

ntllio in

ol)li(iuo;

modus

'

Co>;

liintum a

in Verbo.corrcspondcrcl casussimpli-

essel in snpposilo, vel

Ksl aulein

cst

diversas

in

Vorbi.

p^ul

sl

in*
,

>-

(IKAMMAriCA SPECCLATIVA

2(i

nmi.

iiuiiKTDrinii,

ruiii

dilur

ol persoiia-

allou-

(lilTcruul,, ([uoil (lcclinalio

s('(l

inodonnn,

iunoxioueni uuius accidcuUs,

iK'iR's

cidentalis

quia non

est

essentialis, gene-

nec specialis, ut diclum osl do com-

ralis,

posilione.

qui esl (lasus,

sub Gasu

DouaLus declinaliunon

Ideo

gnificatum Verbi fundatam. Etdicitur ac-

(1(>
l

'er/iti

dilur pouos inlloxionem plurium acciden-

tium

De Genere accidentali Verbi

ideo sub nullo proprio, et detenni-

mato polost comproliondi et idoo inter

alia accidonlia Verbi numeratur. Quod au-

Consequenter de Genere videamus.Cm^^.s

tem Conjugatio

sit

Prima, Secunda, Ter-

vol Quarta, consequens,

tia,

quens,

vel inconse-

tolum a parte vocis

lioc

sum

El ex hoc patet quod

Conjugalionem,

licet

attenditur.

et volo

habent

non Primam, Se un-

dam, Tertiam, vel Qtiarlam.

De

3.

Priscian.

Donaius

lib.
cit.

Signi/icaiio
accutenialis.

Pris-

Verbi, quoe est proprietas depon-

^^^

habentem

se

gnificatio

ergo

Verbum

in

obliquum

post

se,

ratione per se standi, Siaccidentalis,

modus

est

Ve7'bi,

mediante

significai proprietatem depen-

obMquum
enim compositio est modus
dentix a

quemlibet

dependet ad quodlibet

liter

ante se

sed

conlracti,

ergo in Verbo
dentalis

esl

Verbi,

candi,

mediante quo,

modus

significandi acci-

'

significat.

Et hoc pa-

per Petrum Heliam, qui diffinit Genus

cens

Genus

dum

dependentise ad quemlibet obli-

est, id est,

quum

post se. Per terminationem in

in or, dat intelligere species generis, qua-

rum
ticos,

ut paLebit.

suppositum

accidentalem vult

inlelli-

transeuntis,* id est,

modum

pendente.

dependontis ad quemlibet obliquum post

significandi, proportiona-

tur modu-; entis per se stantis a parte post

sitionem

Nam sicut Verbum per

exigit modum entis per se

compostanlis

in quolibet supposito a parte ante; sic Ver-

bum

per significationem accidentalem exi-

diversitas

Notandum quod
non

est formaliter significatio,

est alius, sed

significationis

^^^''^'

^^^^

sentat proprietatem, immediate supra

si-

determinans,

sive
se

habet modus Verbi ad compositionem,

sic

Sicut

illa de-

finitio

quasi

esj,

enim

Genus ad significationem. Sed mo- Modus cornpe

^ilionem, Gei
dus Verbi non est formaliter compositio,\e\ nus sequilur
se habet

significalio-

sed qualitas compositionis, vel nem.

inclinationis, ut dictum est. Sic Genus non
inclinatio

est

formaliter

significaVo,

sed

ipsam contrahens,

significationis

qualitas
et

Item sicut modus consequitur

,

sic

modus

Verbum

Genus consequitur Ver-

ratione significationis.

Et vocatur iste

Genus d.generando dictum, quia vox unius generis generatur a

significandi,

quasi significans,vel signi-

dispo- ficationem

nens.

bum

^^^^

enim
quia unus

Genus

specificans significatioiiem.

compositionis

modus signifimediante, Verbum repre-

definitio Generis,
Qualis

est formalis, sed matorialis.6?<?;<s

obliquo. Vocatur

iste

haec

non

^iimoOiWTCi entis per sestantis in quolibet

autem

vel

o,

et principa-

modus signifiVerbum primo, et

in obliquo.

intelli-

significalivum Lranseuntis, ut dictum

qualitas

modo

cum

vocis

Sicut

post se,

Et huic

dans

consignificai
Petr. Hel. ci
tatus.

gere per significationem accidentalem, mo-

modus non

se.

di-

sic

esl significatio accidentalis

determijiatione in o, vel in or

quum

modum

Definilur.

mediante quo proprietalem

sub ratione termini,

principaliler dependet ad quemlibet obli-

de- grere

Genus

contractibilis.

significandi,

se.

hoc patot por Petrum Ileliam, qui per

rnldSte!^'"^''

non

maxime atLenditur penes

Lerminationem, secundum Gramma-

post

significatio est

ita

^^
Petrnt'Helias
supra citatus. significationem
i-espectu

post se ad obliquum,sub ratione termini

per significationem a cidentalem,

significatio sumitur a proprie-

mediante quo, Verbum primo,

qu;ieesl proprietas dopendentiae rei Verbi,

nere Verbi,

^^^^^

Verai

rei Verbi,

tet

quo,
Diffcri a com-

quam

comprehenduntsub gevideamus. Juxta quod scien-

significandi accidentalis

posiuone.

Verbo sumitur a proprietate

in

cianus, ct Uonatus

dum, quod

1.

Genus

dependentia rei Ve7'bi post se ad obliquum,

significatione accidentali,

denti ad quemlibet

Definiiur.

XXX

CAPUT

coiuprolioudobal. Conjugatio aulein alten-

r.llAMMATICA .SPECim-IVA
voce

gcncris

alUiriiis

vox Fassiva

iil

jr<!-

noiala a voce Acliva.

Acliviiin

verbji

Ouod aulcHi aliquod Vcrbum

i.

sil

f^cne-

ris Aclivi, vt'i Passivi, V(d nculri, ol sic

faccidit.

cjfteris

'

(lo

diliir.

"^"'

niaxiino a f)arU; vocis

lioc

VA h(jc eliain

{-

de

alU-n-

quod

GfiiUK Actirum rst

potest acciiiern

f/uixi tfr/luit in o, ct

auftcr o,

v,

fucrre ex se

ft

Passivuui. Klfjuia Vorhuni pcr vo<'is U^nninaliononi,

ncra,

non

quam

nia^^is deUM-niinal sibi aclio-

passionein

idco duhiuni

quaro Vcrbuinsuh UM-minalione vocis

mayis

de

Verbi,

.sil

rei Vcrlji post

qiio

cum

;,'cims

ad obli(|uum, sub rationc

.sc

ut auu)

cst

cum

ct

hiijusmodi

sit Jili(|u;ui(io Jictionc

te

conjunc-

et jdi(iujindo passiuiuM-on-

junclu, ut auior a

te

ali(jujuido

tam

Jiclio-

qujim [^assionc coiijuncta, ut criminur,

ne,

trum, ut

^*"***

quutlaiii

jkw-

quatlaiii

neu-

moj

Ull

csl,

Sed

[)a.s-

ut hiquor, irascor,

c convcr.<o,

(icnus cst

([uod ([uoddjiin

et sic

de

Ncrbum

Dejtonenti r/enerix eg(, qiujd uh

terminalione

hoc ad vocis U'rmi-

o[)ortcl [^rictcr

nationcm atlcndcrc,si vclimus genera Vcr-

burum scrvaie.
Diccndum ers^o quod

ViThuni

illud

esl

\ctivitm.
,

wm jmlesi

iHfcis in r,

actionem

o, et ctmsif/w/lcal

lirtor,

fruor, el ulia mull

duo inveniuntur,
pcncs

terminatuine vocis in

simul

(|uorumnovem

tiinco, licro,

uwtuo, cl hujusmodi, (iu;c sub

voce Activji niodum [Kissionis

^-

Vcrbuin Passiri qrncris

uunutinnr vocis in

cst,

v, jtolcst

frcqu -ntius pa.^isioneui

ic(/nr.

vcrbji,

.vignilicjuil,

qutu/ suh trr-

iit

amor,

VA dico frcqurntius [)ro[)ler liceor, el

hujusmo

li,

((u;c

sub voco

l'a.Hsiva

acUoncm

signilicjiiil.

Verbum Seulri gcnrris

cst,

quml

sulj lcr-

uiinatione vocis in o, non ihiIcsI iiiulari in r

cl

sul)

imU/fcrcntia, vcl inilcterminulionr,

actioncm,vcl juissioncm

sif/nt/ical; ul

curn),

mutan

jmssifmem

inhrjtrelor,

et alia nonnulla(h>]M>nenlia,qu:e;ipu(l

tores elium inveniunlur in

[^ji.ssiva

modo

linilo Verbi,
:

Auc-

sijL,'nifi-

nolandum^quod

calione, ut comitor, elc. El

correspondel ralio
generi in Vcrbo

sic

corres[)ondel ralio lerinini in obliquo.

l!x diclis

numerum,

concludo, quod
persoiiam,

et

siguiticandi

Verbum pnrler

habel

lol

lo.

nio<los

respeclivos, quibus def)tndel

ad obti(iuum, (luol halK>l, (|uibus

dependel anle se ad sup[)osituin,.s(HMiiulum
se

[Kjsl

similitudinein sc h ibcnles.(^uod paU>l.quia

jkt moilum

nu)duin

c.s.sc

El

Verbum

.Nicut

sic

jmt cunq-

cin exigil

\n mi

signiticalioncmjiccidcnUiK

>

J>.i

[Mr

sic

per

A.^ilmodum

Verbum

|M'r

nuxlum ditkmH

exigil nioduni jter se stanlis ptilji

obliquo.

j)cr se sttMli in

llem sicut

moper euuulom
n^iiuiril

f.>\r

exi^^ii mo<luinr;i/i.sinobIi(iuo.

modum jierse sUintis

iiiutari in o, ct

sii/ni/icat,

9.

veneror, lart/ior, ea^jierior, iiortor,

siifnilirut,

ista

quod suh

jjotest

criminor, amplector, oscuior,

moro

nisi

iiiveniuiilur,scilicel

qucutius actiourtu

[)ro|)lcr

solum

,Commun4.

in o, et cousigni/lcal aclionem, et

entis in sup[>osilo

^WcWxw frcqucntius

quoruiii

non

r,

dum

]Li

f/eneris esl,

iiolrst uiut/iri in r, rt frc-

u( auu), trijo.

ejus geiieris.Vel

lerminalioncm.

v(x'is

natioue vocis iu o,

quud sub

paxsio-

non dilTerunl a pnediclis gcneribus,

ct

Verbum

is,

,n O*pontu

jMtlior scilicel, el luixcor,

sicut

f/ciu'

fiejMjila

pa.ssionem(le[x)silaaclione

tr >ni-

Actiruui, scu artivi

muUiri

nc: ut luctor,lof/uor,sequor,veref)r, /itcror,

Acli
ca-te-

sto, vivo.

principii in sup[)Osilo

ris.

Vcuirum.

Uintuiii, ul /erveij

ali(]uaiido Jictione conjuncta, deposila

vum, ([uoddjim l*assivum

ctirro

sicul

indf

^-

iil

auiplrrlor: Jiliquando nculro, ut spiro,oivo;

sionc, aut

>^eneri.s, (|uu'ilain

Verbum Cffmmunis

est,

dictum

depcndcntia
li,

in o,

ratio significaiidi (lc[)cndciilijnn

lerinini, ut

sionem

cJCleris,

Lnde diccndum

li.

c.sl,

generis,quam Pas-

dcljct e^^o A(Uivi

sivi, el sic

iiculri

actioneiii lanlitm,

por Donaluin.qui

[)alPl

niodo doflinil (icniis .\clivuni, diccns

lali

quud rospiciendo '! "'nnia

il;i

vr,'l

Pahsiviiiii,

Doiiat. caj).

feioeo,vivo

euindcin

"'"'"'

-^^Mo;

.uiu

m-

enlis in nMufi!..

pr

dum

''''< /'"'*

.sf

<

slanlis

sic

iii

nilione

por nioiluin

.lU

<,

entis jter se stnHtis, in

obliquo.

hem

li-

sicul

ralione

Vfrbiini

per

m
muloi

fmmumi$.

("lUAMMATICA SPECIII.ATIVA

2ft

-1-

roalibus mo-

proporlionalcs 7 casllnis inocio Verbi superatldilos, i'xigiL in

cipii,

alilor,

supposilo raliononi princonjunclani, el ox

alilor

ol

Vorbuni por niodos proporLionalcs

casibus ^^onori Verbi superaddiLos Verbuni

Secundam,

exigiL

obliquo raLionom

in

alilor

eL

conjuncLam

ex lonsequonli

eL

alium, el alium obliquum.

Nolandum

!-

ei-go,

quod

quod

maxime

sub proprietate loquendi de

sola perfecta

inter alios

sit

uhdi, et dopendendi

et a

et

modos

Et ex hoc sequitur, quod

bum

est

obliquum modus dependendi,

Unde

Qt

ad

eL transeun-

Iransitiva Verbi, el

consLrucLio

Figura,

et

est applicabi-

de Nu-

est

etc.

CAPUT XXXI I.
De Tempore Verbi

Lranse-

ad Aclivum, videLur esse principalis.

di

mero,

de

Ver-

illud

eodem modo dicendum

Et

sic

nuUius personse, quod supposito

quia

parLe posL,

Verbum

se, et

aliis.

videtur esse
:

t,i-

prout stat

ost applicabile supposito,

le.

Unde
Verbi cum Nomi-

pg,.sQ^a
plex.

dicimus esse primse personse attribuLum

sub certo modo loquendi non

intransiliva, quie potior esl aliis

inu-ansitiva.

Tertiam, Unde illud

et

V^"'^

Primam,

scilicet

ad supposiLum, modus dependendi ad NoconsirucLio inLransiLiva

V""*'-

differentiam,

significandi Verbi, quibus dependeL anLe se

nalivo, a parLe anLe,

modos

sicuL inLer

/I^a"!niiiiidivum videLur osse principalis.

siiiva.

Pcrsona auLom \'erbi disLinguiLur

triplicom

Lorniini, aliLer

aLLri-

bulionem.

conso(iuonli aliud el aliud supposiluni; sic

oLiani

sirucifo

buondi supposiLo, .secundum variam

Ultimo de Tempore dicendum

est,

Juxta

3.

*'"''"*'

quod est sciendum, quod sicut in re extra,

tempus consequitur ipsum modum esse, sicut mensura mensuratum sic modus temporis secundum esse rationis, consequitur
;

cum AcLivomaxime videtur csjO

transitiva quaj maxime est evidens inter

ParLicipii

alias construcLiones Lransitivas. EL

hoc

habentia,

modum transeuntis

hujusmodi dependentia,

absoluLa, id esL,
transiLione

Quaedam autem

ut amo, lego.

ut

privaLa,

slo,

curro,

esse,

qui est

modus

fluxus, et suc-

cessionis.

lendentes Grammatici, posuerunt qusedam

verba transitiva dicLum

inodum

at-

Tempus

ergo, ut est accidens Verbi,

7nodus significandi accidenlalis Verbi,

mediante,

Verbum

citra rem,

et

vivo,

poris consignificat. Et

tem hujusmodi,

vel

modum

secundum

est

.^-

quo
tem-

diversita-

proprietaLis,

'

Tempus

ambulo, sedeo, spiro, et hujusmodi.

per Lres differenLias distinguitur,

scilicet

Tperprsesens,pr,vteritum,etfuiurum.'YempusPrcEsens.
praesens est

CAPUT XXXI.

modus

'

rem Verbi,

significandi

prout cadit sub differentiam prsesentis lem-

De persona, Numero,

et

Figura Verbi

por^s.

Tempus
rem

ficandi

De persona, Numero,ei Figura, in Verbo

dicendum est sicut inNomine. Nam ab eis-

l^

dem

proprietatibus

sumunLur uLrobique,

licet differenler,quia

Numerus,el Persona

sua3 rei
Verbum mu- insunL Verbo, non ex proprieLate
sed ex proprietate rei suploquendo,
^

tuat persoper se
7iam, et nu- r
jeri a sw2> posiLi,

na

esl

'

quod patel de Perso^a. Nam jPersomodus significandi, qiio mediante,

.,..

\'croi.

e<,

,./

modus

Verbi, prout cadit sub differen-

futumm est

prseterili temjoor/s.Teaipus

modus

signi- Prceieritum.

significandi

rem

Et

si

tamen

instetur,

Deus

est

esse, et intelliqere

Deus

intelligit

aliquam differentiam Lemporis

semper Verbum modum,

eL

ergo non

difterenLiam

Lemporis requiriL. RespondeLur quod licet

cundumnostramapprehensionem,ut dictum

sed ut res

Persona inesL Verbo, ex apLiLuJine

Verbi

aLLri-

'6.

Dei non cadit sub

secundum proprietates loquendi. Unde

se

de se

consignificat

'

sub differentiam fituri temporis.

applicabilis esl rei suppositi subsistentis per

non inhaerealem

'

/.^uturum.

Verbi, prout cadit

non cadant sub aliquamdifferentiam temporis, tamen cadunt

sub aliquam differentiam aeternitatis, se-

V erbum proprietalem loquendi

tiam

prseterilum est

esse et intelligere Dei,

est

sunerius
^

*.
.

osupra cap.2o.

(;UAMMATI(:\ SIM-ClLVnVA
Notan'liini,quofl tnnpua non osl acciflpns

6.

Non
d/;nx

et

ncci-

,.

.r

respecu- resp<'ctiviim Vorhi,

'^"'"-

non

socunaum ipsum
i

riim

ad suppf)situni

deponflfat.int(? se

postsead ol)liquum.

arcidens

dici

quia incongrue dicilur, for-

tnsse Soerafrs ciirrit rra.s-,vel ftalo disputal

modi signifirandi Vcrbi

heri. Et sic patent

per mo^luTn excludentis. possunl

omne

nare

''

illud.quod haJxU se pti

- ni..im

....

exclusibilis.

tamen rrspoctu

I*otest

Adverhiorum temporalium
respectivum

ncc

mwJum

Se<l

lum Verba,

non

excluNibilis

lialjent o-

vel Participia.sed eliam

na, et aliaj partes oralionis halx>nt ipHuni

idoo isia .Vdverbia, per huju-smo^ii

e.s.sontialom specialem, hal)enl

mo<lum

eliam alia a

essentiales, et accidcntales declarativi, qiii

Vorl)0, et a Parlicipio

sunt, et quot sunt, et a quihus proprieliJti-

cendo l/omn Inntuinmndn legit. Simililer di-

bus oriunlur.

cendo; tunclemj^oris, hoc Adverbium, tnnc

mwlum

propter
qiii est

CAPUr XXXIII

modus

delerminare

et sic

inodo sif/ui/lranffi genrralissimo

de

u( di-

significandi accidentalem,

ut atterius, conslruilur

mo lum,

Oonilivo habenle sc per

f)o

3-

Nomi-

cum

ut cujiu,

aliis.

Advcrbii

CAPLT XXXIV
Modus

1.

Adverhium.

sii,'nificandi essontialis generalis-

De

simus Adverbii.est modus significandi per

modiim

adjacentia alleri, per

significans

ipsum

El.

niodum

quia

Vcrftum

Partici|.ium. sicul

ivisciaii.

lih.

natiim
(Iclerminarc.
esi

dii-alur

omnos

spccics cjus

tionis, Participia

cum

Verbum

dctorminal

qiiia

Advorbia delercl

dclorminare non possunt,

modum

Participium compositionem.el

Vorbi

iinii

sumilur

liaboat. Et

isto

modus

dclerminanlis Vcrbum,

ralione siLviiH.

modus

piiim

modi

ralionc

duos modos Donalus

ncm Adverbii. Nam

appn)priali

ot

p(r

pcr tnoduin adjaccntis

gnifhfin.^

jMT moiluin

es.so si;/ni/ical,

si-

allrri,f/unft

ipsum

o.sse

af)-

p!r

p<'r

esse signilical

lici't (\c

liali. spcciali, cl

qw.v

p(M'

ali(|uo

accidonlali.

niodum

modo

p().ssil

es.s(>n-

alin i\o-

una

diclum

Nam

parli.

gal in

ncm.

tsl

prof)lcr

mo lum

signiti(\'(ndi

modum.

el

PrDUO-

formam

nli.i

quoii duplex csl

ol

hor esl

>

iria, .scili.Nf

.sc

mndum
:

--

qurrlilel pa;

gnificnndi

<\\v>v

c.si,

el

quJP sunt tanlummndn, sftinmmfxfn, ol

:

\i\

'

gnificalio. qua^

ju.smodi

quatitatcm

t\\u\

lerminarc.ul palol do Advorbiisoxclusivis,

?iu-

apfMdlnl signi/icaliO' Dbaai.

vox n-fcrlur ad f esM\ ci ^

-
;'
ms
qiiam vox fonnaliler fil

Kl nolaiidum, (|uo<l .Vdvcrltium dc suo

...
...
,.
modo sigiiiticandi (vsseiitiali gciicialissimo,
(a,

ho:i

duos modos essenliali^ sulxdler-

notandum

Et

/lcatin,

tanrum dclcrminal

El

nos* medialov

solulc ffctrrmiiifins.

....

significandi.

signifi<'alionem in .\dverbio, dal in-

lelligere

'

l
<

11

idcm

I^arlici-

(lcrnonstralionem, el relaiionem: por

niiiio,

.sic

jmrs oralionis,

/,.

Nomino, dat inlcUigcrc modumcummuuis,

rc.

osl

peruio-

sign.

sicul per quaUttilnn in

qualitatcm in VerlM),

Advcrbium crgo

.NTun-

.i(i.

detenninanlis Verbum, vel

(liim

detorminanlis a propriclalc tcrminaiilis in

De/inilur.

ni-

modum

diis modiis, est

gencra sui modi, qui ost qualilas composi-

i/ni/ivtit.

ficandi por

quia .\dverbium .sccundum

idco,

est

minanlia Verba genora composilionis,

Qunmoito

Sub modo es.sentiali gt^noralissimo Advcrbii diio modi o,ss<.'nliale.s sukillernicontincntur. <^)uorum primus est niodus signivol Participium

sed non Participium

2.

subftlt''rnis .idverbii.

Adjeclivum Vcrbi, .secundum Priscianum.

Ho-

Participiuuj,

Advcrbium

licet

Participium

sicut Vei-bum,

essc,

idco .\dverbium dctcrminat

modum mv,

andi essentutUbu

simpliciU'r, id est, et ab-

solulo delerininins.
signilicat per

mf>dis signi/i

el h.iv osl

alin

in P.irlicipin, tM alia

in

in
lt

..|.

i>s|

si-

ni^vlK

ni-

esl. quo*|

..

GUAMMATICA SPECULATIVA

30

modi

qtii

modm^

significandi

Quis aulem

siinl.

in Parlicipio, ol

sil sifftii/icdfio

In-

terjcclione, poslea p;ilcl)il.

Moi/us

si^iii/i-

ciiikH

Ailvcr-

Signipcalio
'

eal

bii.

mot/us

Adverbio, ul tliclum

in

...
sif/Ni/iC(/nai;
,.

est.,

q//di/tum\

semel, bis,

verbium

minandi Verbum,

nu77ie?i,

aut ralione modi signifi-

modus

candi. rntlo signi//calio non est

ac-

cidenlalis Adverbio, sed essentialis .specialivS,

pro

nisi

dicatur accidontalis

lanlo

quia est exlra ralionem Advorbii absolute,

ut prius dictum est de qualitate Pronomi-

Pronomine.

nis in

discretae,

modi

7.

Sub

signi/icandi

duobus modis subalternis Adverbii, ad modos ossentiales specialissimos descendamus. Primus est modus siliis

modum

gnificandi, per

determinantis Ver-

biim, vel Participium rationo rei significatse

quatuor species

et dividitur in

sentiales,

es-

quatuor species Adverbiorum

nullius est numeri,

amare

mel, vel

8.

dverbia loci

Advorbium loci, est quod determinat

rem Verbi ralione loci. Et hoc duplicilor,

modum

Si

per

modum

renlis, lioc est quadrupliciter

ol sic ost

ul)i

unde; vel ad quem,

quem,

et sic

roqui-

et sic esl

pondontis ad locum,
bia,

hic,

ibi,

illic,

vel est in

vel a quo, ot sic est

est qua. Si
sic

()

cujus species est nu-

rem

sunt

Ad-

et sic

ista

vel reprsesentat

merus causatur; propterea a Donato /l^verbium m/meri nuncupatur.

Adverbium (7?<a^?-to/?s signiticat por mo-

dum

determinanlis

cipii

ratione qualitatis

vel per

modum

rem
;

Donat.

citat.

11

Qualitatis

Verbi, vel Parli-

hoc dupliciter,

et

rom

requirentis

quomodo

qualiter,

vel per

Verbi, ut

modum

res-

pondentis ad qualitatem, ut docte, pj-udenter.

Verbum

Adver))ium vocandi est quod

ad ipsum

per

resolvitur substantia vocativi

Henrice

vocata ut,

12.
Voca?idi.

rem

determinantis

in tres

modos,

et

hujus-

qvantitatis significatper

dum

doterminantis

cipii

ratione mcnsurae continua^

mo-

Verbi, vel Partivel

di-

lege.

Vorbi,
a

scilicot

modum

vel ParLicipium

sunl ista Adver-

redditur sub-

vel

modum

Participii

,jo

Determinare

modum
!
T jrationo modorum signmcandi, dividitur /Zcant^i.
,

modum

res-

stantia v^rbi.

Secundus modus significandi per

candi per

inde, intus

rem

reprsesentat

rem Verbi esse iteratione privatam, ut semel. Ex unitate enim multoties iterata nu-

in

modum

minaiitis
in

Adverbium

Sod idoo

ter, q//ater.

ideo, quia

vel

quo; vel per

modi.
[umui.i/is.

di-

^*?"'"'' ''^utne-

ut dicendo legere se-

bis,

discretse,

,.

quo,

elia.m cur ^iiqua

cuiii

Verbum ratione numeri; quia delerminat rem Vorbi ratione

roquirentis locum, vel res-

pondontis ad locum.

de

ratione actus exercitandi determinat, prout

quanlitalis, vocandi.

vel per

Adverbmm

dicitur delerminare

conslituenles,qua3 sunt Adverbia loci,qualitatis,

10.

Donat. c.
Adverlno.

determinare aliquod Vorbum, quod

possit

verbia, bis, ter, quater

verbii ex parte reisignif/catas, et ex parte

non quod delerminet Verbuni, vel

Verbi esse iteralam

De modis essentialibus specialissimis Ad-

Parlicipium ratione m/meri;

merus

XXXV

,.

quantitatis

monsurjB

CAPIJT

fer, qi/ater.

Et nolandum, quodDonatus appellatAd-

verbinm rep)'Xsentalspecialemmodumdeler-

fione sif/ni/icafi,

rospondontis

monsuram, ot sic sunt isla Adverbia ??<^

i//m, parum, modicum, minimitm, minime,

guo med/anle, Ad-

vel Parlicipium, aiU ra-

modum

por

vol

nantis
di

modum

in

determinantis Verbum,

significandi per

ratione

significandi per

Verbum

signi-

signifi-

ratione Compositionis

Vorbum

modum

modum

et

deter-

Temporis

modum

Tres species.
;

et

deter-

ratione Qi/alifatis sive

mo-

qui dicuntur f/tdicativum, Optativi/m,

Imperativum,

etc.

screl;^\

El sub hac specie comprehendun-

tur Advorbia

separandi, ut se.orsi/m, re-

Modus
minanlis

significandi

per

dum

nantis inliLorentiam Verbi

quoties.

14.

ratione compositionis, est posu^nis^""^'

significandi por modum detormi-

modus

mensuram, ut

deter-

Verbum

trorsum, ct hujusmodi. El hoc vol per morequirenlis

modum

et subdividitur

,,

OlfAMMATICA
mo<li.

quatiionlcciju

in

spocjalis.simos;

inofJos

LATIVA

SIKi:i

rofjaitiHim

qualuordJTJin spccios Aflvorhiorurn cons-

riantis

liluonlos, (jua;

modum

siinl. A<lvorlHa////''/vo.'y'///'//,

diibilnndi, nHlnnantli, iwijanili, nioili/ir/in-

dnnonstiawJi,

di,

ordinis, Hiinililiciinis,

eiynliin, pvohihonili, difjinvli, conf/rrgfindi

exclulmdi. Advorbia

rrsiihnfli,

interro-

sij,niiii-at

per m(yJum lcu-rim- inifrroo^ii-

Verbiim, sub

raliorio

'"

leiri

inquironlis lempii.s, ui i/uannj

Adverbium
flcal

fll

modum

per

rr^ponJdtium

lomfioris

HJgni- nffpomtitmm.

in. .'

dolorminanlis

liam Vorbi rationo tcinporis, submi>

pondontis, ul nanr, mtper, h<fdie.

8i'r'jandi

VA notandum,

fjandi (loUjrniinanl inli.i'renli;iin Vorbi, sub

rationo rfviuironlis causani, ul cnr,

bilniidi.

iiujusniodi. Adverbia

ol

dolor-

ilidjitandi

Vorbi,

inh:oronl.iani

iniuanl,

finfirr,

.snb

r.tliouc

dubilalionis, ut forsan, forsitan, qU\ AdHnndiidi

af/irmandi

voriiia

ul rtiam, corte, et

Verbi, sub

A*!-

dotorminant inlucronliam

nofjfindi

veriiia

jandi.

hujusniodi.

ralione negalionis

nt hfind

niilla spocios .\dver-

Verbum sub

(Jeterminat

mo*Ji

ralioiio

Vorbi

ralionc

siib

s<*(l

mo<Jorum

.specia-

lium, vel accidenl.ilium, ul visum esl.

VA iiot;iri(lum qiiod I)>iiatus po.suil qua*-

dam

.\dverbia

pcrsonalia

s[)ociali;i

qu.T ^1

t^imen adverbia non sunl, nec

Vcrbum

tione r^crsona; detcrminanl

quia eliam

p(jssunt adjungi

ra-

nuUius
leyHur mecum, amn-

Vorbis, qua^ sunl

non, neijne. Advorbiay?/;Y//K// sub istisduo-

personir, ut dicondo

dificnndi.

bus niodis conlinonlur. Adverbiuni moli-

lurtecum. rn(lo(li;ondum, quodsocundum

/irandi dolerininat inluoronli.ain Verbi, sub

Prisciarium, suul

ralione nocossilatis, contingonlia',

siliono per .Vpostropham prulat;i

vol impossibililalis, ot

lit.ilis,

modo do

lur suo

Nam

aliis,

.sic

Adverbia ha-

bonl foro idom pro signilicalo :ot

signilicandi,

inlolligi-

modo

[>ro

hoc Advorbiiim firte,

sicul

candi

o.s.sorili;ilis

dividitur

Advorbium

luodum ovontus;

olsignillc.tt [xt

et

cro[);inl nisi [)onos

([uia

non

ralionom, sicut

dis-

;d).solii-

turu et comp;ir';itivuru.

Modus

ruodum

dotorMui-

lilas
n'

s/irrics.

vorbuiu, r;itiono

n;intis

iuclin;ili()nis,

modos

<

ii/)tfindi,

oiislituoulo.s;
ol

dotoi-min;uit

aiidi.

(\\u vslf/na-

subdividitur

s[)oci;ilissirnos, du;is

bioriim
'taildi.

;/jrW/,

horttindi.

(ju;o

spocies Adver-

siguilicandi

siin[)liciter

sic pari

modo

sumptum.dividilur

sulxiividilur in

signiticali.

ratiouo

Advorbium dclonninans Vorbiim

modi sii:iiiti<*andi. sulMiividilur in

Advorbium

l>tiris.

ti;iiu

irih;or'on-

Vorbi, siib r.itiono voli, vol dosidorii,

ut iitinani.

Modus

Ilciii

r-atiouc

si,Li:uilic;iudi |)or

luodiim liolcnui-

\'orl)um, siib rMlionolomjioiiH,

dividitur
.si)(>ri('s

cot,

iii

diios rnodos

.\(lvoilii(>ium

.\dvorbiuiu

ot rr.ytonsirum.

s[)ori.il'S,

vorbiuuu/i.'-'/

t('ui[>(ris

diias

ihMts, rifiitu.*, /.,.,,

intrr

ncf/andi,

ijandi,

Ilcm

///.

inlerntgalirnm

Advorbium tompuris

itmnin sulMlivi<iilur iu .\d

^
'
'
'

sub

conslitiiciilos, srili

/*m-

.Vdvorbium dolcriuiuau.H Vcrbum

flrrininiiiit
dxiir u;iiilis

31

.\dvorbium dotormiiians Vcrliuin raliuno

com/tosH;onis, rationc modi, cl nilioiio

dotonnin;it

li.

lioiio o.\horl;itionis o.\priruorid;o,ul^/</, ai/r.

o/)tandi

.Vdvcrbium ralionc moii

.\dvorbiuru loci, quanltatis, qunlilali,

rocan

Advcrbium dolcrmin.ins Vcr-

lationo

burii

hortandi
r;i-

sig.....

Advcrbium, primo in
.\dvorbium dotorminans Vcrbum ralione ni

Ilfiii

Verbi, sub

modus

Dividitur autom

sunt .Vdvorbi;

Advorbi;i

inli;i'i'onli;ini

diios

iu

conslri!'*"

in .Vdvorbia s[K'cialia.

etiTiiiiniinl
.

Iran-

cl

goncralissimus .Vdvcrbii

dosccndcndo

sigiiilicali, et in

si<.,'uilic;indi [hm-

sicul

Pr.cpo- PrieiaQ. hb.

modos suballonios ad modos

iri

tum

cum

Pr-ouomina

patot, qiioJ

spcci;ilissimos

lur ot modu.s signiticandi

llitn/iiii

im

Sic cti

Vcr-bis a p;irtc po-il

de suo siynificato spociali importal oven-

idoo cojjnilo signilicato speciali, cognosci-

l.i.

sitivecum

18.

DoMt. eiU*

'andi.

[)0.ssibi-

IT.

signilicandi ofwenliali.sgonerali.Hsimi ipsius

inli;oron-

Vorbi ratione anirmationis, voIas.scn-

tiani

sus

dol(U"niin.'uil

bii

quod

.,-.,.

dcmOHslniH /, rrsuleH

...

A<ivcrl>iuiii Iclcrmiiians

Vort>um

liono mrv/isulM|ivi(lilur in .V<lvcrl>ium

r
^

-t.

GUAMMATICA SPKCIJLATIVA

32
tdndi

ojitfindiAWm AdvcM-hiiun (lcCr-

cifice,quodost inconveniens. Sed pro {'Anio Ratio

Verbum

dicitur Participiumcapere

Q\

ininaus

raliouo lempori^i, sulxli-

viciilur in A(lvprl)ium irquirena loinpiis

ct

Advorbium rrspondens /nnpns, de quibus

omnibus dicluin esl.

Comparalionc, spfcic,

|)e

l(Mit

modi

fiffn^yi-

Nomine. Et

in

(hini esl hic, sicnil

et

dicen-

sic

partem Nominis

Verbi quia habetquosdam modos signi-

et

accidentales modis

ficandi

Nominis,

accidentalibus

Verbi consimiles, ut statim

et

apparebit.

pa-

si^nificandi essentiales et acci-

CAPUT XXXVII

denlales Advei'l)ii, qui sunt, et quot sunt,

el a

ejus.

quibus proprielatibus sumuntur.

De modis signifcandi essentialibus subalternis et specialissimis Participii

CAPUT XXXVI
De modo significanii

cssenliali generalis-

Sub modo essentiali generalissimo Parlicipii ad modos subalternos descendamus.

Dividitur autem

simo Parlicipii

modus

Ejua

(lit

suballerna

esse indistanlis, in

significandi essentialis generalis-

modos subalternos. Primus modus est

modus significandi per modum esse gene-

cml^enu^cnm simus Parllcipii, estmodus significandi per

raliter respectu cujuslibet esse spccialis. Et

tres

1.

Verbo.

Modus

modum

csse indislanlis a substantia. Circa

quod iiolandum, quod modus

Verbo, ab eadem rei proprie-

ticipio, et in

tate

proprietas fluxiis, et

oritur, qiise est

successionis

esse in Par-

et in

modo Participium

hoc

non discrepat.
Modus autem iniistantis a sublantia, seu
modus unili subtantitB, sumitur ab eadem
rei proprietate in Participio, a qua sumia ^'erbo

^-

tur

modus

adjacenlis in

Verbo

positio in

et

Nomine

hsec

es!

et

proprietas

secundum esse. Et non

est inconveniens ab eadem rei proprietate
modos significandi diversos, non opposicum modi significandioppositi,
los, oriri
in eadem voce possint fundari. Etper hunc
:

lia a Vcrbo.

modum

dus significandi per modura

hic

modus

vum; ninominans,

modum

modus

cons-

Participium Adjectivum.

Et subdividitur
lis actionis,

iste

Adjectivur

modus

esse specia-

quatuor mo-

vel passionis in

5.

Divisio ad
tivi in q

dos essentiales specialissimos. Primus est tuor modoi

modus

significandi

modum

per

actionis

tantum; cthic modusconstituitParticipium

ab activo descendens, uUegens,amans. Se- Activum.

cundus modus

modus

est

significandi per

descendens, ut amatus,

in

esse specialis

actionis, velpassionis. Et hic

tituit

Vocativum,

Tertius, estmo-

vo(7?i.s.

dus significandi per

tantum. Et

participium vocati-

constituit

suum suppositum

esse generalis,

respectu nominationis proprix

mod\im passionis tantum;

gcneralis

modus

a Verbo

disUnguitur, et per ipsum Participium in

significandi, Participium

'

constituit Participium substan- Substantii

tivum, ut e7is, existens. Secundus est mo-

hic

com-

inhaTentis alteri

Ejus differen-

'

et

hic

modus

Passivum.

constructione, et

in

modus

situ collocatur.

Participium a Verbo

constituit

significandi

lectus.

Tertius est

modum

per

passivo

neutrius

Neulrum.
:

.7.

Definilur.

Parlicipium eTgo,estpars oratioms,significans

per

modum

tanlia, sv-e uniti

esse indistantis a subs-

cum

suhstantia quod

cs/.Et dicilurpar^'cipmm,quasi

idem

partem^o-

minis, et partem Verbi capiens, non partem

essenlialem,

utriusque. Et

pium

id est,

modum

essentialem

quidam dicunt quod

significatper

modum

cnlis, et

Partici-

permo-

hujusmodi modus conslituitParticipium

et

a verbo neiitro
rens.

Quartus

modum

descendens, ut stans, curest

modus

utriusqne simul

constituit

Participium a

descendens,

significandi

per

modus
Verbo communi

et

hic

ut criminans, crimlnatus, et

hujusmodi.
Et sic patet, quod sicut

modus

essentia-

dumcs,sv,qu()df;ilsumest:quia tuncPartici-

lis

pium non essetab utroque distinctumspe-

niodos suballcrnos, ad specialissimos des-

generalissimus Participii dividitur in

6.

r;i{\\i\i

coiirlcndo

Ut

AiiCA

sir flijiin P.-jrlicipiuni, siinplici-

sinnplirn, flividilur in parlicipiuin

stnntivum,

et (fljnctivitm

vocntivnm. Ad-

et

pnssivum,

jcctiviiTn sulxlivitur in nclivum,

umtinnu,

.</</>

commune.

ot

i.\ii\ A

si'i:<:i

proprielale
oritur

vol

leriiiini,

ca.su.s

conslruclio

nec

33
principii, a

non enim

Uili

enuncialur,

etiam

stat

el

depertdeiilia

termiiialur

sub

sc,

p<*r

qua

propnelale

qua orilur porsona

sed
per se sub islis propriolaconsistil. Unde dicia accidenlia in-

loquondi,

ros subjecti

libus

CAIMT XXWIIl

sunl eis por altribulioneni sui ad suhjec-

De modis

sif/niflcnndi n ciilent/tUhus

lum,

Pnrticipii

'''"'"'
lot.

c.

(le

vidoamiis.

Parlicipii

(lonl.alibiis

[,-,.^,,/,..

tom sccundum Donaliim,

acci-

sox accidontia
tem-

'

.....

icifio.

nHmerus^flgurtt, cnsus. Signincalio in

sociindum rframmalicos idom

Parlicipio,

qiiod goniis in V(M"bo,

osl,

aii-

.siint

1'arlicipii, scilicet, sif/niflcntio, r/enus,

/jus,

sumilur.

f)riotalo

rioniis

olaboadom proaulom in Vorho,

ut dicluin est, est morlus si^nificandi por

moluin

(lopondonlia^ Vori)i ad obliiiuum

po.sl so,

raliono tormini

iii

sif/ni/icfitio

K.\

2.

diim

hoc

Parlicipium posl

Vorbum

gnificandi

ot liic

r.

^").

oumdoin

Iiimestdc Vorbo
Parlicipium

.se

raliono

si-

inodiis ost modiis

si-

contrahilur

do

ol

ul dic-

'

.iliis,

siciit

i/ui uni- >ifi,

"'"

*"''

hic

tiir

iii

hoc loliim

/It/itrfi,

di parti

cwiu, rt pr^rso-

Noinino dicluin

do

ot

lrni/>oic

osl,

oodoin

modo

gitur hic, sicul dicluin ost do

tainoniiotaiiduin,(|uod

inlolli-

pia .\ilJocliva
iius,

liabonl cnsus,

etpersonns,

lixiuoiido;
gnificaliiin

Nomina

Vorbo.

ot Parlici-

numerum,

nonox parlosiKo

S(vl (>\

fjf-

roi, per.'0

parloroi subjoct;!*. Nain

si-

islornm nonslal porso, sul)pro-

priotato ;igondi,vol |)ationdi.a (luaorilurpc/

iiiis

noc slat por

vol pluriiim. a

accidonlia

I .

(jiia

sub propriolato

siimiliir

iiumoronlur

subjoctorum:
'roMio

so,

sitnilom jter*o-

nnm, roquirunl, ul p(jsto,i palebit. Kt

palont modi signiticandi Parlicip..
Ie.-<,

el accidenlalos, qiii sunt, ol

et a

quibus propriolatibus oriunlur.

1)0 significato

duin

qiiod

ost,

ic
lia-

quol sunl;

hoc inlelligen-

Parlicipii

de significalo

inlolligilur

cujuslibol lorininiconci*oti accidenlis, qu(xl

quidam

dam

f)onunt

aggregatum ex ulnxiue,

ox accidonlo, ol subjcCo. El qui-

poniint illud solumesso accidens, suh ^'"ror.

modo dopondonlis ad ipsum

Alii poiiuiit

suljccluni.

aggrogatum formalilor

es.sc

lamen por rationom accidcnlis. Eliiuia omnes

istie positioiios

habontfortodoftMi.son.^s;

ideo do signific.ito Parlicipii dispulanlibus

rcliiKiiiaiitur.

CAPUT

\\.\l.\

Dc moJo signi/icnndi Conjunrtionis

.id

noc oliain

no specialissimo
Moilus significandi essenlialis

uniiis,

gonoiMlissimus

lionis

mn. Kl sumiliir
bus

'

oxlr.i.

lionis, ftrr

Conjnneiin erwn^

mnflum

Juiiiiioiiis.

mo

moduni

ad

MWb.

..,

* 'J^
rr/rp.

.s

iii

re-

m/ pttn nm.

^^,^,

<k

r.4>n-

<

isti*

sub

mdus

mn sii/'n'/icnns.
Sub mo lo

numoralionoin
so.

i^lo

.''-)

proprilalo (*oiijunpMilis, ol uniontis

visionom

por

(loiijiinc-

iiKxiits siipiiti-

e.sl

candi por niodum conjwnt/ent-K

numerus, ciim

slal

tnm
quatn suMler-

Com
.Scd

.\djocliva,ot

sunt Adjocliva,

(iiia*

nume um, similom cnsum,

similein

inloUigi-

\ii

Pronomina,

similo genns,

scilicet,

esscntinli f/encni'issimn,

numrrn,

\h* f/vnfrr,

vol

vocis altonditur.
H.

similos

Qiiod aiilom alifiuod

signifi alionis acliva*,

sil

I)assiv;o, ol sic

*.

in

oxi^'il

rationo lermiiii ab.soluto,

iii

noii contracti, tainon

rn

post

o.\i.L,'il

in oblifjuo,

.so

por inodfjs significandi proporlionales, sed

scilicot

raliono ^onoris,

gnificationis

liocidom ost

(luomcumfiuo mo-

.so(iuilur (piod

si,i;iiificandi

()lili(|uo,

et

Parlici[)i().

iii

re-

qiiirunl dicla accidonlia in subjoclis. non

ronsoquonlor do modis significandi

eliam huJusmodiaIjerliva

ot ifloo

nHMJiis

'

Miltalii*nio<i.

per dl-

Mviiiilitr

auiein

do<^

liiH r

coiyuu^fjiU.H

>

tittn

liu

'f.

in i>

m, J"^**^'

exlr ut
i

(lUAMMVnCA SPPXULATIVA

34

moduiu conjuugeulis duooxlrcma per

appolordiiirni. VA. lios (luos modos Doualus
et in

Donat.

ra])

Uone^''"''"'"''

pol^-s/frfrs. El, haliol

hd

so siniililor pofrslas

Nam

vcrliio.

iu

consislil

po/eslr/s

sic

Ad-

sicul signilkalio in Advorbio,

dolorminandi

spociali niodo

in

consisLil

Conjunclionc,

in

modo conjung-ondi. El isliusmodi

moduseslmodusconjungondi /)^r vim, cl
per onfinem. Ex lioc palet qnod pnteslas in
Conjunctione non est modus significandi

se tenent ad partem
mafiis

Modus

significandi

modum

per

duo extremaper vim, est modiis

'
nniendi duo exlrema, qux
gnificandi,

dependentiam non habenl, ut duo

Substantiva, vel duo Adjectiva, vel duas

ter se

Dividiiurin E^ dividitur iu

cialissimos.

ordinem non habentes.

duos modos essentiales spe-

Quorum pnmus

modus

est

si-

gnificandi per moduin conjungentis duo ex-

trema inter

modus

islc

se, et

cendo

respectu alicujus

tertii.

Et

constituit Conjunctiones copula-

Secundus modus est modus significanper modumconjungentis duoextrema indistinguendo en respectu

disjungeniis. tefse,*

Boet.lib.de

modus

di- v.s,

visiouibus.

g
2.

tertii. \Llhic

constituit Conjuncliones disjuncti-

dequibusBoeliusdicit,quod Co;;mwc^/o

qux conjun-

(lisjunctim senlit hoc, qtiod ea

Item

modus

modum

per

significandi

Modus con- coniungentis duo extrema secundum orii-

jnnqit ner ordinem.

'

nem,

osl

modus

duo exlroma por

unientis

ordineminclinataetdividiturinduosmodos
essentialesspecialisoiimos
est

modus

tituit

^^^^^

dum

quia non conjungunt,

rit,
9.

et

in

tantum

sed

con-

sermone non su-

pliciter,

d^nl

per vim, anl jwr ordinem.

Raiio exi
sionis.

Si

vim, hoc esL dupliciter, aut conjungit

p)er

aliquid inter se disLinguendo respectu tertii

si

et sic

sunL Conjunctiones disjunctivse

per ordinem, hoc estdupliciter, aut Con-

juncLio se LeneL ex parte antecedentis, et

sic

sunt causales

et sic
Si

autmagisadconsequens,

sunt raiionales.

auLem ConjuncLio exLrema non con-

modus

cons-

^^ parte antecedentis, quod

sic

ost

11.

jungi!, sed conjuncta adornat, sictuncsunt

ConinnQXionQ?,expleliv3e; quia extra

plenum

sensum orationis sunl positoe. Et sic paLeL,

quod sicuL modus significandi essenLialis
generalissimus dividiLur in duos modos
specialissimos descendendo

sic

dividiLurConjuncLio simpliciter sumpta

in

conjuncLionem conjungenLem per vim,

et

conjunctionem conjungentem per ordi-

nem. ConinmX^o per vim conjungens divijunctivam. Item Conjunctio conjungens per

conjun-

Coujunctiones causales, quse se

dicendo

ornant,

secun-

sunt Conjunctiones,

veritatem non

juncta

qua3

explelivn',

modum

significandi per

consoqucntis,

dicuntur

tionos

ditur in conjuncLionem co^wto^/mm,

parte anle, se tenentia. Et hic

Conjunciio

lo.

quorum primus

gentisduo extrema secundum ordinem ex

causaiis.

et

speciales, ad

simu/ esse non permittit.

git,

Terra intcrponitur inter solem,

lunnm ergo luna eclipsatur.

Etest notandum, quod qujrdam Conjunc-

tivas.
di,

conjun;
CU)USt

cujus ratio dependet ab antecedente, uL di-

conjuncta ornat. Si conjungiL, hoc est du-

conjnn-

geiilis

orationes, inter se

*
'''

1-

in-

lione in Adverbio.

Disjunctiva.

consequentis,

si-

rationemCcmjunctionis simpliciter, et absolute sumptir, ut dictum est de signitica-

bone ralionalcs dicuntur, quia

munLur propter necessitatem, sed propter

ornaLum. Si autem eas Conjunctiones expletivas volumus includere in speciebus ConjuncLionis, hoc modo sufficientiam harum
specierumsumamus :Omnis Conjunctio aul
conjungit duo extrema, auL duo extrema

accidentalis, nisi pro tanto, quia est extra

Copuiativa.

et

Kxnletivct

speciali

,,fs!''"^'^'"'
' unientis.

tionales

constiluit Conjunctiones ra-

in
in Conjunclione, sicul sif/ni/lcnlio

7.

modus

Et hic

et dis-

ordinem, dividiLurin conjuncLionem cawsa-

lem

et

rationalem.

te-

causa

Socrates cur-

ergo movetur.

CAPUT XL
De modis significandi accidentalibus
Conjunctionis

Secundus, esl modus sigmficandi per moduin conjviigcnlis duo cxti-ema, secundum

ConsequenLor de modis significandi

.

ordinem, ex pnrle consequentis sc haljentia.

denLalibus Conjunctionis

videamus

acci-

Modi

qui

ac<

tales trn

CKAMMATICA SPKCri.ATIVA
.sunl Iros, scilicol spcrics, /l{/ura,

\)e specie, nt llf/urfi

Nomino

sicut in

iri

el orrUt.

(lonjimctifino idoin

ab oisdein

(licfindiim est,

oniin [)ropriol;ilihiis siinmnlur iilrobiquo.

ab ordino

0/y/o in (lonjunciiono siimilur

in

robus ab oxlra.
-

modus

Esl onini onlf) in (loiijimcliono

quo modianto,

gnificaiKli aclivus,
lio

si-

(lonjunc-

ordinein o.xlroiuorum ronsi<^nifi(rat, ra-

modus

e.st

ct)nlraliibilis ul

ol liiijusmofli
lis fil ptM-

per

significan'!!

f/uo^ et in

quo, et ine quo,

Lilisauleinco.irrUili(jcasua-

Pni'posiliones Accu.<{alivo casui,

vol .Vblativo deservienlos,

Inde Pneposiiio invenla

moliim cisualom conlrahal,
deinde casiialem

aclum mJucal, Per

atl

hoc enim quol Pneposiliocasuale coarclil,

lur lanlum, aiil postponilur, aul iiidifforon-

reducit,

lorpi-ioponilur.ol posl[)onituroxlromis con-

actu conslruatur, el sumalur,

palontmodi

junctioriis qiii

s-iinl,

quot

el

suiit,

el

undo

(jriantur.

el

ad acliim

sumitur actns pro conslruclibili depcndonliad casualo.nonenim d^p<'ndcns ad

mo<li;inlo

Pnep<jHili(ino,

est actus, licot ut froquonler. Ksl

positio

hum

De

cum

ut

.sufficienter di.sfxmil,

llic

c;isuale,

CAIMIT XLI

s.

el coarclel :el

et conlraliil, Pr.iposilio ca.suale

junclis. Et sic

primo

ul

esl,

liono cujus ordinis aulconjunclio pnoponi-

sij,'nificandi ('on-

quo,

nitj<luin m/

pars orntioms,

ad ticlum

Irn/iens, et

si^mper

ergo

/'ra*- pf/imUu

"^*'*"'*-

mo-

sii/ni/lcniix j)er

cfixunli, i/)snm con-

tuljaeenlis niteri

ijKxlo sif/n/icfnu/i ('ssentifiti gene-

7.

reitucens, elc.

raliss inio Prseposilio n is

Modus

W.

signiticandi os-;ontiaIis generalis-

CAPCT

Xl.li

*duT%us simns Pnopositionis, ost inodus significan^rt//.v

si- (ji

inodum

T,(.|.

a'ljtirentis

ipsum

contralions, et

Et iste

modus

fi/teri

adactum

cnsufili

relorquens.

robus.

El est notandum, qiiotl Pneposilio non

i.

(^sl

invonla pi'oplor veriia volioiuentis tran-

utfiuidam

silionis,

hoc onim iion

diciinl;

vidotur (;rammatic('(liclum,cum(Jrainma-

lardam Iransilionomnon

Iicu8 v(locom, vol

limon null:im

lioiios oxiguiil, (|u;t>

liviiisitionom, noc

dicondo.
citiir,
e.r

smn

snm

tniro

volocom, noc

t;ird;im,

ul

Ilom dicondo tinnn/na

t/i>nin.

iiomoii

illiid

li;iboiil

n;iiu iiicongriU' di-

in f/onin,

i>i

vcrba Pra^posi-

(ju;o(lam

coiisidorol. liciii

tnntn/ns,

(xigil

ulbim Iransi-

Pnoposilioiiom, non l;imt'n

tioiiom liabot, ut pat(t de so.

Uudi

r.

iiiii.

noii vi'iil;i

(!<lllli|Ui'

dicondum

ost

(vsl,

qiiodcuiiKjiK, sod ijikod

ui.

\l)l;itivus, N;iin, si<'uti

rn
.

((uod Pnopo.silio in-

proplor

r,

ii.

miiK.

tic.iudi.
iil

ni/ i/iieni

7//C///,

ol sic

in

do

(sl

coiitiMliibilis

i/nt-in,
;iliis.

c;isu;ilo,

dicliim osl

(|U()d .\ccus;itivus
'^/ 7'//'//<.

non

Accus;ilivus, ol

r<\.

/tm/ie

s/)ecialissimis

subtt/lernis.

Pra'/)Ositionis

aulom m(xlo generalissimo Pmposilionis, ad modos suliallornosperquamd;im tlivisitmom descendamus. Divitlilur

Sub h(x'

autom

moilus gtmorali.ssimus

iste

posilionis in

rum

tits

priinus osl

4^!!^
<

*^-

Pnv-

modt)s sukillirnas, quo-

mo lus

significandi per

modiMii conlr;ihenti>, el rilorquenlis

sittirinn l;inlum.

.iccH-

modus esl monuHlum conlrahenlis,

S(cundus

tlus signilic^indi ptM*

rotoniuonlis .{/Uativum lanlum. Terlius

ol

modus,

ot luodiis signiti(MiKii (vr

ino<lum

conlr.ilionlis. cit n-loniuontis .\t^u<nr>iii,H,

.\fi'<itiiinn, scilicot

et

iilrumi[Uf'

i;

:i-

lor.

Et hos lns uKHlostssi^iilialossukilloriKW,

11..

liii;ililor

f/nmn

tam

signi/lrnntli

sumitura pru-

Prippositionis

dotonninationis, et coarctationis in

[)riotate

De mof/is

No-

mudussignipor iiiodum

i/ufint, e( Jn.rltt

.simililer

Abhilivus

vocat Doii itus

Im>I

c/-K/wi

Pr.rpt^fh-mi*

so similitor casiis in

sii/nt/lcatio

juucliono,

iii

F.l

Pr.t

iil

.\dverbio. el

Nam

ha-

n-

sicu'

r-

bio, consislil in iiiotlo >|M>r<ialt dfleriuiii.indi. el /Kttfsla^t

nitM|'i

lioiio C

in spivinli

iii

tMi^jiiii>.;i>iidi

:-n*

11. in

Pm'|K*i!l-

2.

J^-

"^

r.u.vMM.viiCA spE(:ii..vrivA

36

hoc Iripliciler varia-

di, o\ rolorqiuMidi. El

uldiclum

lur,

(>sl;

ox

c>L

quod

palel

lioc

casuaimivsi accidens Pr.rpo^iLioiiis, nisi

spcunduni quod dicLuni enldc sigiv/irnffone
Adverbio, oL do /nUcslale in Conjunc-

in

modus

itom, priuuis

3.

significandi, scili-

nioaum conLrahenLis Arcicsaliviim,

specialissimos,
^jj^.i^iim,. i,i trigiuLa modos

dfs7/",nycat coL, por

'I^.Prcrposiiio-

parLibus oraLionis

IriginLa species specialissimas PrseposiLio-

nisconsLiLuenLes,qua}sunLrt;w/, ante, eLc.

quie diversos lialDonL modos canLrahendi
casuale; liceL in his non inveniatiir plurased quod sunLspecies,
liLas individuorum

prie.poniLur

Vis ej

composUo

per compositionem

et

tunc non m-uiet per so dictio, nec pars orationis

sed cadit in vim dictionis,

componitur

tat,

tunc Pra)positio non re-

et

cumqua
mu-

nec rotorquet, sed complet, aul

trahit,

liono.

modo

orationis distincLa. Alio

aut minuit.

auLem dupliciLer componitur cum partibus. Uno modo separabiliter,

ita quod proeter compositionem potest dicPra3posiLio

tionibus adjungi, et a
ri,et

subf

'

dictionibus separa-

proprio monstrare.

inseparabiliter, et

modo

Alio

non meretur

sic

dici

compoS,
ne.
^"'prffipos
"'^-

valde improprie, propter

Prasposilio, nisi

loL

Socundus modus

4-

Secunclus modus.

quamdam

sunL individua.
,

modus

sciliceL

significandi,
,

i^

conLrahentis ab^.atamm LanLum, suD-

dividiLur in quindecim species specialissi-

mas
sunt

a, ai^,

dicendum
^Jertxus mo-

absque, etc.

quoe

De quibus idem

est

subdividitur in

Pruopositio in

compositione

distraho,

quod

modos

sicut

modus

significandi

subalternos, ad specialis:

sic Prsepositio

simpli-

non

modum
aliis

significandi habent

dictionibus

tiones

sitiones deservientes Ablativo

tantum

:et in

autem habiludo,

rum*

Item PriEposiLiones deservienLes/lcmsrt^?'-

dividunLur InLriginLa species,

EL ProeposiLiones deservienLes Ablativo

quindecim species

et Praepositiones

sed adduntur

syllabicae adjec-

Quare

circurastantia causa-

vel

attribuitur Prsepositioni,

Nam

elicitur.

magis

lioc

adjunga

si

Praepositio extra

per seproferaLur, nulla

circumslimLia causarum per

eam exprimi-

nec de vi vocis, nec de vi

significati,

nec de vialLerius modi significandi

paLcnL

modi

eL sic

significandi Praepositionis, qui

sunL, eL quoLsunL, et a quibus proprietati

bus sumantur.

CAPUT

est.

Notandum, quod cum Prsepositio dicatur

pi^aeponendo, quod secundum Granmiati-

cos dicitur praeponi

XLIII.

De modo significandi
simo

sssentiali generalis-

Inlei^jectionis

partibus orationis du-

Uno modo per appositionem\ cum

Pr.tpositio servat sibi vim divisionis
ot

Modus

pliciLer.

manot Pnvpositio per ojus

modum

signifi-

candi essentialem generalissimum. Et h.TC

Pruepositio, et

ab

aliis

partibus

significandi essenlialis generalis-

'O-.

Intcrjecli

simus

Interjectionis, est

modus

significan-

permodumdeterminantis aIterum,quod
est Verbum,vel Participium,
affectiones
di

est vera

utrique, in quatuor species,

de quibus omnibus visum

"

idiH-

^-

fortasse ex significatione constructibilium

Lur,

Pnupositiones deservientes utrique.

tanquam

ut met, pte, et hujusmodi.

compositionem,

de.servienle-^

Imjus-

etiam per se

sint per se dictiones, nec

servientes Accusativo tantum, et in Proepo-

in

ut

ultimo est notandum, quod Proepo-

extremorum

lum

et

modi.

ciler sumpta,dividitur in Prsepositiones de-

vo LanLum,

istse

positiones,quia per seniliil significanL,cum

simos descendendo

6.

sicut

utrumque casuale,
quatuor modos specialis-

essentialisgeneralissimus Prsepositionis dividitur in

regredior,

reprobo,

Nam

complet,aut

etiam

sic

cum

siliones in compositione,nonsuntverse Prae-

liLuenLes, quiB sunL, in, sub, svper,et subter.

sic paLeL,

aut minuit

mutat,

habet

per

scilicet

significandi,

simos, quatuor species Prjepositionis cons-

Et

jn compositione.

Et

coutrahentis

jj^yj^^^^i

quam

Prsepositione

sicut prius.

modus

Tortius

fi.

consLituenles

PraeposiLionis

similitudinem,

animi reprsesentans.

XT

Nam cum amma

.

cum

aff*

nis repK
ai- tatione.

rillAM.MATICA SI'K<:rLATIVA
gaudii, inclus, ot hu-

C\('iinr niolii floloris,

jusmofli

K
"

liilpijfclifnifs

oxprinii-

Inlfrjeclio flctf^rinin.il

Vcrimni,

]\(h:

[K!r

liir.

l/rifif;

vcl

pjirticipium

cfimpJinitionr'

non simplicilcr,

fjus ;iffcctum

.inim.iiii,

.'id

in

sccl

ad

cajtus

Sirut

ol jn/lrslas

ad

Coiiju:

I'ni'fHsiliononi.

onim

sislit in

sifjni/irati/t

Advorbio con-

iii

mod' dotomiiirindi

sfx-ciali

Conjunctioni' in

f/tilfstas in

it.

el

inoio

sp('<i;ili

conjun;^on'li; elc//$/.<inI'ra.'[><i-iilionoinHpe-

(.'.xprimcns.
II.

vorhium,

37

or^o

I /ilrfjcctio

fsf

])iii

omlinnis

sif/)ii/l-

liali

inodo contrahondi

sic itigni/lrat>o

litur

prr
iruns
quoi

wO'lum

(Irtrrminfinlis

''"

'jrrlioiir.

c(nsislil

iii

modo

s[)ccinli

dotorminandi, sfiocialfin moluni

in aiii-

hor\o\\iH

m;i repr.sonLin^. Et hocconsistilin

qualuor

Doiialus si^jrnillcarc,
"

cum

fntrrdixiL, iruod
'

'

pars

rsl

Jrrtio

o?'ationis sif/ni/icfins

ftffrclum,vocr incognitfi

tis

lnlorjocti(nis

rst \'rrbum, vel Pfirlirijiium, fiffrrtns,

vrl motits ftnimip rrpr.Tsrntans.VA

''/

filtrrum,

id

modis, ul visum

mru-

non

con-

visum

csl,

monlis sub voco non dflilicrata,

fopluii;

sod (luasi abruplf prolala.

ost

;iccidcns Inlorjoclionis

do

ost

accipi

Vorbum,

nisi sicul

aliis.

Sufilcionlia isUirum
lost

Cum

.spociorum sic po(lolerminat

..i

aflreclio-

aniim moveri

polesl er^o

H.
^l a

intorjoclio

cxprimil motus, el

et

nos in anima

CAPUT XLIV.

El ideo siijni/lalio

osl.

cira convenicntia, vel circa noii convenien-

mo

I)r

sjjrciatissimis,

sif/ni/icftiifli

tis

ct
ti;i,

dc
'-'

suf/irirntiti Divisionis /nlcrjcclumis'

ad modo.-}

Inlorjorlionis,
divisio.

({(vscondamus, Dividiliir
iii

y.i

modos

fjuatuor

Primus
lionis,

(>sl

jfclionf

modus

isto

doloris,

pcr

modum

lum

<^r;mdii

modus,

modum
modus

ratiiuiis
^5>-

siuniilicandi

mo-

anima

osl

ropr.r.son-

lnlfrjtctio-

in

modus

;inim;i

si''nilic;ind)

rfpr.osonL-ms.

El

oonsliluit Intorjoctionom ad/niitt l*itp;r.

nuarlus modus,

ol

osl

modus

siirnitic;indi

\eiitis.

,t.

modum

lum

tcrroris, vfl lUftuin

modus

islo

ut ilrrh,

fit,

dot<M*min;inlis

;illfriim,

rcpnf^ont

ol similia. Kt

nis I)on;itus suli

dil

ins.

conslituit Inlorjtvlionos

fl halifl

moKl

>/c/i/5

hos (|ualuor mo-

dos spoci;ilissimos ossontijilos

riini.

lus,

c;idunl

.s'/7/i///cf///o;if

oodfm motlo

Inlorjoctio-

comprfhfu-

so siifni/irutio

ad Inlorjoctionom. sicut siijni/katio

:ul

Ad-

sub

loniniLs

esl

prj;'<

'

'

ol sic sunl lnlorj(

uu.io

vel

me-

quia de pnesenli dolomiis, ol de fulu-

ro

timomus

ca

modia modo

si

aulom aniina

afficilur

cir-

so halMMilia, sic sunt liilor-

jf c ionos aflmiralionis.
t

esl,

quo.l Inlorjtvlioaos,

non

ol ali;v parlos indoclinabilos

dos

si;j:nilicandi halionl,

n;ibilos,

quia

quol

sij^^niticatuiu

lol

[Kirlt^s

mo-

decli-

partium indc-

clin:ibilium [i:iucissub^islit propriol;ilibiis,

signiliciitio

multis
t;andi,

|>:irlibus

mudi

intltrlin:ibilibu

siirnili>in

El sic [vUont moii signiri-

tMiidi Inlorjoclioni.s,

unde orianlur. Kt

llc:indi

tltvlinabilium

[):irliuin

idiM [laucioivs sunl

doclin:ibilibus.

el

hujus;nodi.

pcr

vol

sons, ol sic sunl IntoijtTtitmo-

sed

hujusinndi.

dftonnin;inlis ;iIt(rum,molun)

;idniiralionis
liic

ro-

consliluil Inlor-

onsliliiit

Si

Interjocliones

non convcriionlia, hoc

circa

si

Not;uidum ergo

in

l:i'liti;o

Kt istf modu-;

Tfrtiiis

anima

iii

modus

(>sl

duplicilor

hru.

itt

i\ou\ /irtitiw, ul ccfM', fl

prr

Inorjoc-

dflfrmin;inlis ;illfrum,
Vfl

hetitiie

sub futurum,

siirnificjindi

di)loris, vol lrisliti;v

Sfciindus modus,

.^',

lus

spoci;ilos.

niodus

pnoscnlans. El

lans.

mo

illo

por moduin dflormiiuintis allorum,

molum

'fniis.

spociali.ssimo^

aulom

hatx^nlia.

circa convonicntia, sic sunl

mfxlo essonliali gonoralissimo

Sn\) hoc

vel circa inodio inodo sc

qui sunt. elquolHiinl,

h;oc

do motiis

essenlialibus ct acc

[);irlium oralionis,

proul

s[)ootant, dicl;) sufiioianl.

flti

'

sigiii-

to

i:.umv<h^-;.mi

ig,

niJAMMATlCA

38

S1>E(:LILATIVA
dici \x\\ ,8ocrates percutit Platonem hicprop:

CAPIJT.

ter diversas

XI.V.

Di' frihus pasfiionibiis octo partiinn ora-

lionis in generali

Trcs passiotws
oralionis.

suntprincipium

Construclio.
Perfectio.

efficiens

secundum

quemmodum
;

et

hoc

quatuor.
Materiale

pertinent ad Dia-

niliil

talem,

et

perfectionem,

aliud

est,

quam
qui

osLendendo

quarum constructionum,

formale construcLionis, esL

unioconstructibilium, hocenim est forma

rei,

per quod res habet esse

tio haljet

nem

esse per constructibilium unio-

ergo constructibiliumunioest forma

constructionis.

Principium

efficiens

constructionis

sentialia construendi

Principi

duplex, sjilicet exlrinsecum,

et

cum. Intrinsecum, sunt modi

plex.
significandi /ntrinsecu)

intrinse- efficiens

unum

respecLivi, ralione

quorum,

tructibile est ad

alLerum dependens, vel

alterius

vel

dependentiam terminans

a qui-

es-

nans in altero constructibili.

forniale,ef-

Principium

finale.

materiale
si-

cut se habel subjecLum ad accidens, sic

!:.e

nam

accidens non habet materiam ex qua, sed

ergo constructibilia sunt

materia

non

constructionis. Et unius constructionis

sunt plura, vel pauciora duobus

patebit, constructio causatur
lia

quia,

ut

ex dependen-

uniusconstructibilisadalterum; seduna

dependentia non est nisi duorum,

dependentis, et determinantis
constructionis
tibilia

non sunL

principalia,

scilicet

ergo unius

nisi

duo consLruc-

scilicet

dependens, et

Et hi modi significandi dicuntur efficere

constructionem pro LanLo

eL

Et ex hoc palet error dicentium hanc

constructioncm esse

unam

quiapraeparant,

disponunt construclibilia, ad actualem

unionem, quse

fit

per

qusedam magis remoLe,

intellectum
eL

licet

qua^dam magis

propinque, ut paLe])it insequcnLibus. Etdi-

cunLur modi significandi principium

nentes. Sed prineipium efficiens

cum,

est inlelleclus,

modos

extrinse-

significandi disposiLa, eL prseparata

sermone.

et

ConsLructibiliaenim qualiLercumque sum-

me

disponanlur ad unionem, per suos mo-

dos significandi

nunqaam

Lamen

conslrucLibile acLu se aUeri uniL

fit

per intellectum, ut dictum

intellectus principium

est.

unum

sed

Et

lioc

dici-

extrlnsecum,

quasi extra constructibilia manens.

Ilomo albus

Principium

finale,

ei;t

expressio mentis

depen-

conceptus compositi. Quia, utdiciturS. Me-

qua Adjectivum dependet

ad SubsLanLivum aiia, qua Verbum depondet adsuppositum LerLii, qua delerminans dependeL ad determinabile
ergo

taph. tex. 21, Finisest, gratia cujusaliquid

currit hene.
dentise

hic sunt diversffi

una,

non erithic una

constructio. Simililer

cum

Extrinsecw

qui construcLibilia per

unit in constructione,

actu

in-

ma-

Irinsecum, quasi inLer consLrucLibilia

tur

terminans.

Nam

generales,

vi-

quia

ii

cons-

modus dependendi in uno consLrucLihili, oL modus dependentiam termi-

sormonem congrue,

et perfecte, scilicel, maleriale,

in qiia

5.

esl

sciliceL

Primo earum principia in generali

deamus. Sunt autem qualuor principia

et

4.

Principi
formale.

sed construc-

huntur duo modi significandi

tribus passionibus deter-

sed subjectum est materia accidentis,

Jelermina"

Principium

De his ergo
minemus.

habent constructibilia ad constructionem

tio.

pa-

se

bus modis significandi respectivis, abstra-

construendi, sunt constructibilia

una constructio, ut de

congruitatum, perfectionum, sunt princi-

fiQiens,

3.

polest esse

applicare eos ad conslrucLionem, congrui-

pia.

constructionis

intrinsecumcons-

etaliarumpassionumsermonis

modisigniticandi,

Principia

dicamus prout

Iructionis,

syntlieticam
Congruilas.

ipsis

se, et

ocLo par-

lium oralionis, sub ralione, qua sunt principium forniale parlium sermonis, secundmn quem modum perLinenl ad Etymolo-

giam ,consequenter de

ad obliquum postse, non

situmante

tet.

iiiodis siguificandi

do

llabilo

dependentias Verbi ad suppo-

fit

sed consLrucLio partium oraLionis,

fit

gralia expressionis mentis conceptuscomposiLi

ergo expressio menLis concepLus com-

poiiLi, est finis constructionis.

Unde

Philo-

Principiun>
nale.

.UAMMATICA
soplius

Pcrilierinoiiias c;ip.

I,

Ea quip sunt

rore, id

in

f/uv sutit

jjnssionum rarum,

iint.r

anima;

i/i

voces signiH-

esl,

qualossunl oralioncs

calivaj in pnjlalione,

(jrannnatica', sunt

flirit,f(iiod

1.

signaconcep-

scilicot

lus incntis, vel aninia'. Siginnn aulcni ost

proplor si^MnHcaluin

linalil;r

ergo cons-

(Iraniinalica,

Iruciio, vcl oratio in

naliter propler expriincnduin

est

fl-

incntis con-

.Sl*tCl

LAIIVA

39

causas conslruciionis, inni per ly eoH%tangilur rausa nialeriuiis

Iructi/titium,

per ly nnio, caus;i fonnalis

per ly ex mo-

dis siijni/lrandi causn/a, langilur caiiHa cfticicns inlrinscc;!

jmt ly ibintrU^^tu can-

sala, ciiu.sa eflicicns exlrinspca

per ly od

rj/frimendum mnttis concfj/tum

cau.sa tin ilis

ergo

I.-m

/"

diclii detinilio e^;

ciens.

cepluni.

CAPITXI.VI!

CAMJ

XLVI.

fh-

iinlura mnstructionii iu

I)r

construclione ut suis iHirtibns via

divisionis

sr, via Drfl-

nitionis

iMtura con.structionis in se via

Vi.sii

Conscqucnler videainus dc

1-

coitstruin

ie

sjie-

'

...

.,

f)rrfrcti(mr,(\\\\i\

(\{)

nitionis, conse(iuentcr
ejus
naturani viilea'
"*

priniode rons-

nius in suis parlil)us via divisionis socun-

ct

secundo dc ronnruilalr,

trurtionr,
lio

Irilms

istis

passionibus in spccudi

cl

con<lruclio cst

tcr-

duni oinnes (inunin;ilicos.

po-

constructionis,

prior pcr-

coiigruilas

lior con<,'ruitalc, ct

p:irlil)us

suhjcclivis,

sptH'ies.

siiis

conslructio est (juod-

cst, (juod

univocuin

dcfinilioncin,

qua

dtiin sui csse

cogno.scitur secun-

le.^

pcr divisionein, qua

el

per

cognoscilur sccunduin sui

Ad

[)os.sc.

res
dcli-

Nain

.\d inlcllccluni

sionis cst

7.

I)riniuin conslruclibilc

niuin. ct

...

moiiis

unio, r.r

,v'

sii/ni/irani/i,

,,

rt intrlircluf

nol;induin, ({uod
in

/ittiaiuiiit^

ad

p:ilebil.

divi-

liujiis

geiiere esl

in

Irum, el

iiien-

Com.

Kst ergo in gcnere conslruclibiliuiii dan? ^^,

imt

visionciu procedainiis. Dclinitiir er^'o cons-

i>oslea

sura;ilioriiin, utscribilur 10. .Mcliph.

niuin,

con- Iructio sif. Construitio rsl construrtihilium

el reci[>ro"a

nicinbroruin

dare priinuin, quod esl

nilioncincrgo conslructionis, etad cjus di-

Uiunis.

relr.insiliva,

reducunlur, ul

tr:insitiv:iin

sccuniluni

dupliccin cognilioncin, scilicel

|,.,ijyl^

nis.

eli;iin cril

Kl

con>lruclibile

cst

daro

el si esl

daresecuiidum

sccundum
illud

pri-

luia pri-

siinl difTen'uli;v
iu

onli-

con.slrui-lioiie,

oiiini

priinum, quod

ftosl

se do-

causata,atl ejftrimrmlum mrntis ronrrptum

[MMidcl ad obli(|Uum. Illiid verosivuiiduin, K.goniime,

com/iositum /inalilrr ai/inrrnla.

luod anlc se dc[HMjdelad >u[)[K>siUim. Illud

Ad

ciijusintcllecliiincstnol induin, (juod

dat causain innole.sccndi

dclinilio

gnosci'ndi

i.v/i7.

inoinplcxuin univocuui

autcMi Moeliuin,

iitioinh.

</iiiitio

intr;insiliva. El isli di- Tnnuiiirm.

ali;i tr.insitiv.i, :ili:i

rcnlias rcducunlur oinncs con.slruclionuiu

dani incotnplcxuni

-.

Coiislruclionuni

conslruclio-

notanduni

%itii>

ltu;c

'

airi'iiiuf'.

divisio

Ad cognosccndun naturain
nis in se, cl in

ii.-

esl

Prinia

visio esl sufticiiMis, ({ui;! :id lias du:is difTe-

fcclione, ul palchit.

iiis iii>.

deti-

cap.

I.

s;is,

cx

ex

lial)i'tur

.Scd res cognoscitiir

(luil)its
1

c;iu.s;is

rcni, nl

li;il)ct

essc

(i.

el

co-

'ropicoruiu

jMr suas cau:

crgo per suas

.

i^

hx nocscquitur.^iuod

n;tl<cldenniri.

esl eliam seouiidum, luod le|MMiilel

leriuinabile.

iM>sl st dc[HMiiU'l

lud, [uol

depcMidel ad

uUitimm

El ralio liorum esl

i[)sum,

[uod

aulem

ul

ad de-

quia

il-

ad obliiuum,

al

lenninum. cl

anlesi d

.id

! u4 ail prin-

sup[>osilum,

'

;di(iuid sunicicnlius cognoscitur. cuin

suas

causas

oinnes

pcr

([u^iiido cogtKj.scilur
.s;t-i

I)lii

t;inluin, ut p.ilct
(i.

Mclaph.

pr;i'dict;i

(luain

(pi;i.s(lain cjtis

ex intcnlionc

lext.

dclinilio

cogno.scitur.

I.

el

;iggregal

pi r

cau-

IMiiloso-

dcinoeps. .Sed
in

so oujuos

ci[)ium, ol ud
IH'i)dot

ad

piiauiui

suum

d'

ad aliquid prius.sc..:
el dis[>)silio roi,

ed

[k)-.i'

."i

IUmu n)latidum. quod cuin

Iruclio

""''.
riHiuir.d lu"

au.im.

(lUAMMATlCA SPECIILATIVA

'lO

uiiinn osso

lcl

(lopoiulens,

quod

pondoiiliain lonninans;

tla.

quia

illa

duo

alloniin do-

ol,

sic pr()l)alur

conslruclibilia, ox quibus

bo dopondonliam torminant

aut luium

altorum dopondontiam

lor-

non

sed ox duobus entibus in potentia,

aliquid

tit

unum,

Com, 56

loxt.

ut dicitur

Me-

7.

ergo ex duobus de-

Item

constructio.

fit

si

ambo dependcront, mutuo dependerent.

Sed qme muluo dependent, sunt siinul naet talia non sunt secundum prius,
tura
:

posterius

et

Dictum

ordinata.

quod constructibilium
prius, et posLorius

tione
dependeniis.

est

enim

est

ordo secundum

ergo, etc.

ambo

terminare, quia termmans, ut est termi-

actu

bus

in actu,

non

fit

sunt

ambo

duobus

sed ex

tertium

enti-

ergo non pos-

Relinquitur ergo,

terminare.

quod construcLibiliumunum sltdependens,

allerum vero dependentiam terminans.

Nam sicut ex maleria, et forma, quorum

unum est in actu, alLerum vero in potentia,

fit

per se compositum in natura

ex ralione dependendi,

el

sic

terminandi

per se constructio in sermone

illud

fit

au-

tem conslructibile est dependens, quod ratione actus modi significandi tantum petit,
vel

exigit

significandi

vero constructibile est

illud

terminans, quod

'>'

verbum, quod

det ad

Iructibile. Si

ralione

tantum

alicujus

dat, vel

concedit,

Resumo ergo quod diclum

omni

tibile, et

est,

primum

constriictione est

modi
etc.

quod

in

construc-

secundum. Aut ergo secundum

dependet ad primum, aul

sum,

autem

primuin cons-

esL

depen-

constructibile

sic est transitiva.

primum depen-

mum

modos significandi, depenlet aisecundum, secundo per

conslructibile, per suos

ejus dependentiam

psndens

fuerit.

a primo recedente,

quia in hac constructione quandoque cons-

dependenLiam non habet, sed

trucLibile

lum primi
tem.

uL sicdicendo,

cons-

dependentiam habet, uL

sic di-

cendo, video legentem librum, hoc Parlici-

pium

legentem, in

isLa

consLrucLione

ConsLniclio ergo intransilim

est constructio, in qiia

secundum conslruc'

tibilo^persuosmoios significandi dependet

,

aJ primum ut dicendo, Socrates currit,

hoc verbum currit, quod est construcLibile
secundum, in liac constructione, dependet
:

cum

quod dependenLiam verbi terminat

ante se, quod est primum consLrucLilDile in
hoc,

dependeL

hac oratione, oLiam

quum

posL se,

esL

ad

obli-

diversum a cons-

primo.

LrucLibili

Ex

quod

isLis

patet,
^
'

quod
construcLio
^

^reci-
neciproca
transitiva con- Transitiva:

proca, et relransitiva, sub

Nam

Linentur.

construclio reciproca

siliva est, ut dicendo, Socrates

quia hoc consLructibile

tran-

diligit

se

primum dependet

ad secundum, secundo non dependente ad

priinum, sed ad aliud,
reLransiLiva esL ex
posita,

si

duobus

dependet. ILem
transitivis

com-

ul dicendo, Soc7-ates rogat me,ut

diligam eum, ideo sub transiliva continetur.

Et sciendum, quod

islae

duos differentias,

quamdam

intransitiva.

Socra-

perculio

dependet ad primum,

constructio

so-

Quandoque auLein secundum

tructibile

'^^**' "^"^'

dependenliam

construcLibilis

constructionibus metaphorice,

sic est

si de-

Etdico, si dependens fuerit, Duplexmo.

secundum, secundo per sui dependentiam a primo recedente. Si secundum

det ad

^-

Constructio ergo transiliva, est in quapri-

terminaL

Ilem conslructibilia non po3sunt

nans, est ens

Simiiiiudo.

dep(m-

constructi])i]o in ista conslructione,

ad primum, sed ad aliud a primo diver-

sod

pendenlibus non

6.

hoc adverbium bvne, quod esL secundum

quia dopendons accipitur ut quid in polen-

lapli.

lermina-

If^gitbe.ne,

det ad secundum, secundo non dependtmte

tentia

Ex

Item dicendo, Socrates

tructibile.

non possunt ambo dependere,

minat

teriiuni.

ot

iit

dopondont, aut am-

(onslruclio, aut ainbo

dopendel,

ad suppositum, quod est primuni cons-

transitivum et intransitivum,

Nam

sumunLur
idest,

similiLudinem Lransitus

aliquis

dicitur

realiter

in

per

realis.

transire,

quando transit de uno loco ad alium a primodiversum. Cum autem quis procedit ad
aliquem terminum primum,
net, inde

et in isto

non divertens, tunc dicitur

transire. Sic in constructione

manon

intransitiva,

iq.

niLWIMATICA SPECrLATlVA
qui.i (lof)oii(lonli;i uiiius,

id fsl, posUTioris

suas siMviw, Dividilur aulf^ni

non

intransitiva, in coaslrurtionem

conslruclibilis, v.idil ad prirnuui, indr^

Iransicns, idco

rnrrit

conslruclionc vcro

crali-s

'rasUiice.

tiva, d('p(Mid('nli.'i

iii

dicilur, ul, Sn-

inl.i'.insiliva

Oi/jn-eniia

li-ansi-

poslcnoris non vadil ad

prinuim, sed Iransil ad aliud divcrsuiu

nuncupa-

nicrilo

idco Iransitiva

priino,

Nolanduiu ullorius,

consl.ruc-

in

(jiujd

liono inlr.insiliv.a [)Oslcrius conslrucliliilc,

dcpcndcns

primum,

;id

cum

lur idcnlidcari

aulcm
non

dcficiidcl

modo

ab

diversificari

nililur

iicr su;iin

.scd

;ili(|uo

indo

co. Kl

esl (|Uod ;inli(jui (tr;immalici (linlcs dcllni-

lioncs (oiHlruclionis Iransilivti', cl

eas

siliv.v, d;ibant

p(!r

i({cin,cl

intnm-

(livcrsion,

dicontos, Construclionrni intransitirtiin esse

qnn con^ttrnctibHin pcrtincnt

ill/nn, in

nctuum,

modum

l>cr

qun construclihilf depfnii''!*, aftuum^ ^'^

esl in

nrtus siyniflcat, ul d

inlraii.sii.va /xr- ^^,^

ptrtwtm'
dr/)rn- '''"

crntfls currit. (lonslruclio

qua constructihde

in

ent,

modum

dciis, siijnificnt /)cr

subntanlir,

ul diceinio, Socralr*

qniimmloliljri alilcr,

albns rurril bene. liulc sub his uUeriiis

doscendamus.
Juxta quod iiolaiidum

cum

tructio supposili

rum

qiuxi

esl,

constructio intnn-iitivn artuum,

apposilo, el intmnsi-

terminatione

ideo secunduin diversiUilem

suppositorum, et

dolermi

divei*sil;ilein

iiaiitium
tr;insitiv;i

actuuni, et i)ersonaruui.

Juxta quod

notanduni, ol priinum de

(Amslruclionom ;mlom trnnsiticnni csse

omni conslruclione perfo'l;i i*i<iuirunlur

duo extroma, socundum situm disi uilin,

qnn constrnctibilin

in

iicrtinrnt iul

diversn, vel ciifcntnr ficrtincrc ml diversa.

Illiid

auloin dobcl

dictuiu ost

pro

i[nh\

intolliy:i
t;iiito

constructibilia

dicuntur

in coiistruclioiic inlr;insiliv;i

lincrc

;id

idcm

(|ui;i

modo, quo

\)vv-

postorius conslrucli-

moduiu si^nillcandi, doi)cipendcns ad primum, ;ili(iuo modo nitilur

siiiim

bilo,

idciitilic;iri

cum

lruclibili;i

in

oo.

Vni tanto oliaiu cons-

conslructiono tiMUsiliva di-

cunlur portinoro;id (livors;i

coustruclibilc, pcr
B

primo

nititur

suam

;(|ui;i p(jslorius

dopondoiiti;im a

coiislruclibili rocodons, aliquo

divorsillc^iri

sic pjitot, (piid ost

cum

oo, vol

ab

uiodo
oo. Kt

scilicet su/jpnsilum, el
;ipi)osituiu signiticel

per niiHlum dislanli

mediuin

de vorlx)

osl ips;i coniposilio,

f

nocoss.'iri;i.

buin

Ex

ro<iuiril

;iliud,

liu-

iii

pcmonns,

ct

Non lainen

s^NMindum

(luod

sijkrniticandi

i.

casui pn>porli
.Hirfinu

Itosumo ergo, qiiod

conslrurllo

mmi

''>

ri>

niodo

mt

i.

quod

\is()

dc conslrucliono Irausiliva, cl

a\

casu'.

transiliva,

consccjuonler doscondaniius ad

.^

<

.\ul

r.isus

iHletrsl

iai

ncluum.

nuKJenilivus

Mapoiiiio^.

vH

er|W N

casus supponil. iildicendo.

in-

inli

ideo soinindiiin

Ininsiliva

dc intrnnsilivu nrtuum

aliud el

idoni, stl

V<'rbi fucril aliler el a;..

siwcinlilcr

Dfvnie.

sive

sive Hiiilum.

supponenlis, divoi
vt

pers*>-

sil

Dirisionc (.onslrnclionis uitianiilnM

pcr actns,

amn.

Verbo

esl

supposiluni, sive

modo

mt

ipio palel luod oinne Ver-

nalo, sive iiniK'rson;de

iiiliniluin.

tj,

*'**'

uldiclum

ideo composiliu

et

jusmodi dopcndcnlia. inaxiine

suin
l)c

toni

nilulsupiK>nnl, nlsi

XI.VIII

ideo suppo-

'

conslrucliosupposili cuiii

CAPIT

-1

*addi non potesl sine niedio. Tale au-

cuni

cuiii

silo

constructio trnnsitim, el

intrnnsitiva, ot (iu;ire sic nomiiwilur.

npposilum. El

a supposito secunduni silum

ost

temiMD-

in- *

construclio

divorsiticalur

conslructione intransiliva acluuni, quod in

illnni,

j^

rons-

sil

/lersonarum sitdelennin;ibilis cunide-

tivn

ail

ncrc.

Innquiun ad idcm ciilcntnr pcrti-

iileni, crl

\-l-

iHtfmMiutm
"^"r ''

conslruclibilc

piimo recodcns,

;i

nili-

conslruclione

In

jtrimuiu,

;id

dcpcndonli;im

co.

[loslcrius

lr;uisiliv.'i,

niodo

ali(|uo

miran

vnm nctuum, el ronslruclioiieni inlransitivnm /icrsonnrum. ('.onslrucljo iiilr

snnarum

lur.
II.

II

aiil

iH

CHrnt.

supponil. ul

I^Uviis

in-

c.<Uji si

(IIIAMMATICA SPECniATIVA

42
iiL (lictMiilo,

iiil.,

Socidli ariidi/

saLivus supi)uuiL, uL dicpudo, Socralcm

ijctr oporfel

n Socrale

uL diceudo,

auLem suppouere
i\iYv& c. 19. tie

VocaLivus

lc{/ihir.

cum

uori poLesL,

sibi

ra-

repugueL, ut visuui esl supra

Lio priucipii

le-

auL AblaLivus c.isus suppouiL,

Pi-incipia cougruitatis constructionis in-

iml Accu-

pia

pnediclis

qua.' in

principia, sunt

et

principiis congniilalis conslrticlionis

ijvuitatissex.

dum

diclas assignare

possumus. NoLan-

ergo primo, quod congruiLaLis princonsLrucLionis Verbi personalis

cipia

cum

supposiLoNominaLivi casus, sunL sex modi

signiticandi in apposiLo dependenli, quibus

conformantur sex insupposito LerminanLi

fieri.

modus per se slaiiest modus Verbi, cui

et

commune hujus

congruiLaLis. QuarLo in apposiLo dependenti

esL

modus,

ipsum

scilicet, ut

esl

Nam

principii

ratio

est

actus simpliciter

non contracta, nec

alterum

contrahibilis.

dicendo,

qua Ablativus supponit, ut

remota sunt

Socrate legiiur,

Sed principia

eadem, quoe

in

propria, sunt

duo modl conformes,

scilicet,

ut ab aliquo, in apposito, et

modus,

modus
ut a

Cj[uo,

pra^dictis.

in supposilo.

Et nota,

quodomnes

constructiones

istae

modos

isLa

sunL principia specialia, el

mb^^^^intrlTnJil tivi

autem congruitatis f

suppositi Genitivi casus

cum

oportet, vos oporlet.

licet

ex parte Vcrbi dependenlis ante se

modus

modus

Verbi,

supposito lermi-

cntis, et modus^:)^?' se stantis,

Unde sub quo-

ut

dicendo,

persona,\\i dicendo, opoi-let me,

oportet illum, el
in aliis

eodem modo

et per hoc

oportet

Et sciendum,quod
nalia,

cum

quani

licet

modus ul
lerminantis, modus ut

pendentis,

aiierius

ex parte

tam verba perso-

impersonalia

obliquis,

hoc tamen est differenter

ante

intransitive,

quam

cum
:*

sed

construuntur tam
Verba impersonalia
^
parte

10.

construantur

obliquis transitive a parte postsolum

ex parte de-

;j

quasi numero et persona privata.

autem propria, vel propinqui!, sunt

scilicet,

ie,

dicuntur impersonalia,

quia verba personalia conslruuntur

duo modi conformes,

intelligatur

sumpta. Prin-

et ralio principii simpliciter

cipia

modus

esse, et compositio, et

quibus conformatur in
manti

sci-

consimiles.

me
Item sub quacumque

apposito,

quse erant in pra^dicta constructione,

riumero, pra?dicta Verba possunt

respicere sua supposita,

conimuuibus, sunteadem,

Non enim

constructionibus conve-

intransi-

ut dicendo, st w?<eres/, loquendo de principiis remotis, et

istis

nientia numeri, et personoe.

cumque

approbaLa.
Principia

requiritur in

obli-

proportionabiles, et

non per modos* convenientes.

utroque. Et

cum

Verbi impersonalis a parte ante,

tenim. Quinto est convenientia numeri in

personee in

^*

Principia congruitatis constructionis in-

quis, fiunt per

Sexto convenientia

suppo-

et in

cui correspondet in supposito ut quod est al-

utroque.

depen-

in apposito

contractus, nec contrahibilis

transitivse, in

insupposito correspondeL raLio principii.

EL lii modi signiticandi sunL utrobique

''^''^-

id est,

apposiLo esL composiLio, cui in

principium remolum,

sunt duo

modus Verbi simpliciter sumptus,

modo speciali, casui conformi, non

cundo

Terlio in apposito

principia

denti,est

sito

supposilo correspondeL

6.

modi conformes.

supposiLo

tis.

legei'e,SO'

apposiLo esl

in

me

sumendo

8.

qua Accusativus

in

principia propria specialissima

et

in

remota, sunt eadem,qua3 in pruedictis. Sed

modus * esse, cui in

correspondeL modus eniis. Se-

nam

scili-

specialissi
'"^-

congruitatis, construc-

autem

cratem oportet scribere

Principia congruiLaLis circa singulas par-

jam

duo modi conformes,

casus supponit, ut dicendo,

inlransitivse acluum.

'p?mdpiacon- tes

et' specialia

sed propria

inti-ansitivoe,

tionis

5,

eadem,

sunt

modus ul alteri, ex parte dependentis

modus ut cui, ex parte terminantis.

Principia

CAPUT XLIX.
De

communia,

reuiota et

cet

Nomiue-j-.

7.

ut
transitivie, in (lua Dativus supponit
(licendo, Socrati accidit, accipiendo princi-

parte

inipersonal

^*'''*;'

modo

post.

i\''

trausit
ve, et iutra:
sitive.

cujus.

"t

(illAMMATICA SPKCri-ATIVA
.SoU

1'er.sfjiia,

4J

principia

moli c<jnfurmes,
<;api

K.

nanlis siniplii
ol

I)(i

Cons/ri/ctiouf;

in

sjjeciali,

inlransilirn

pcrsonnrmn

iirincipiis

conffrnitnlis

rt

ipsiits

niu<Ius

*(let.'rniinn-

IreiMiiratin"
3mi<liini

ili-

(le

con.slrurliono inlrnnsiliva

ttuim qiioiuodo
'^ v^Tsila Ifin

sccimdinii

(livorsillcaliir,

siipposi toniTn,

ac-

con.seqiifntcr

vidondinnostdoconslruclionc inlransiliva*

rilililalcill|

Adjcclivum n-lnlirum,

tiono

sunl eaticm,

sunt duo modi contbriiios,

lo

divorsilica-

tis,

iiKjdus significaiidi per

diversilatom dolorminalioi

quod notamlum, ((iiod (juidtiuid

invonitur in sormono porlocto, vol est sup.Iiixla

apposiliim,

vol

vol

ulroque diversum, tamon ad ali^piod

illo-

ordinalum, vel ostdelorminatioalicu-

liorum trium

,\^^^

ab

ali(|uid

ol hu.-c

omnia invoniun-

tur in orationo qiuo suhso^iuitiir

doctvinn Tullii Hlwtoris

'

Sinnfiio

instruil suhlililer

autem

inabiii.'*^*"'

KletiTiiiiiia

Cmn

orgo

dotorminabilis

-|-

cum

dotor-

minationo divorsillcalur socunduiu diversitalom d(;lerminationuin,

aiil

minalio addilur sui)posilo,

ab

vol dilToronli

ulro(|iio.

orgo deler-

vol

apposito,

dolorminalio

."^i

rtferi-

dolcnninalio declinabilis

isla

tructio inlerro^'alivi

hujus

Principia

ciim suo re puiisivo.

cominunia,

cungruilalis

sunl eadem, qusein pnodiclis, sed

parte

inlerrogalivi

signiticandi por

rationo

dopendenlis,

modum

intorroganlis

modus

ox

sub

parle

auloin

modum

respoiisibilis.

aulem dotorminalio

Si

niorlus

efrli/icabiii.K

signiticandi per

sub raliono

eerli/icanlis

princi-

duo modi confunncs. Ex

pia propria sunt

responsivi

arlem lihetoricnni.

mudum

.V(lj(Ttivum inlerroi/alirum ,sic esl cons-

sil

-Iriiclio
leriiiiii.iiio-

ex parloanltveden-

hUis.
Si

referentis

ex par-

modu.s .signiHcandi

(fiioinodo varialiir, .sou

posiliim,

miiiuit.

^MMJicel,

modum

rum

lativi de[>eii(lenli.s,

it

communia,

in pr;i'diclis. Se<J [irupria

per

ad

niioiicm.

qmo

conciruc-

Principia con-

gruitatis hujus cjnclruclionis

niim.
}eclinitiii

cum anlecodcnlo.

dolormina-

tur secunduin

ex

(lt'rhniJ>iln

.sic e.*l

cum

por.sonaruni dolorniinali,

niiiiintio-

nimplicitrr

auloni isla (ielormin.u>

Si
sil

Diclo

iop

parU; tormiiuinlis.

lio relalivi

ox parle

itt'r,

duo

muiiI

fnudiut drninni-

.scilicel,

di'notninnhHix

1.

Iiilrunsitiuii

pru|>ri.i

Adje<'livum

sil

dislribulivum, sic csl conslruclio signi dis-

cum

tributivi,

termino communi

ul di-

condo, omnis homo, niillus asiniis. Vr

!i8.

addatui siipposilo, hoc ost duplicilor

liiLT,

(Iel(rminalio

ost

doclinabilis,

vol
*

v<'I

indeclinabilis.

Adjeclivum
jectivum

(lenoininntiriiin

refntirinir.

rof/atirum
Si

hoc ost (luadruplicitcr,

dotorminatiodeclinabilis, est

ista

congruilalis commiinia,

(Iu;o

in

i^r.odictis.

siinl diio

Si doclinabilis,

quia vol

f)ia

vci

vd

Ad

(\st

vol Adjocliviim

Adjoclivum

.Vdjocliviim

////'/-

isla

sic

diim,

sod sub una spocio conslructionis conlino-

nis,

islius conslrucljo-

ox parlo Adjoclivi d(>pon(lonlis,

sunl

modiis dclirminantia, ot uwiXnnadjaceniis.

K\

parl(> subj(v-ti

dcterminahiliix, ol

lorminanlis sunt

modus per

mudus

se sUintis, ol

convonionlia in lonoro. Numoro, (lusu,

si.,

V.x
i:i-

(|U(kI in liujusmo<li c>n.slruci

ol

omiiiun

conformiUis

gruilatis.

cdmmunia

signi(i(*andi cont'orp"-

moduni distribucntis. Kx rvirlo lermini communis, modus .>>.

per
modiim distribuihitis. Ksl aulem nlnn-

quiu si)(>cillcam dilToronliam

tur. 1'rincipia

pivpria

di por

lium,

h.diel

principia

parlo signi dislribulivi, iikmIus

cstconstriiclio :Soerate< alltus,e(fuiis albus,

nnii

oait< uj,

(lislnbulirum.

deno nimitirum,

modi

.Sod

suiit

ruin

i-

cunimuiH* con-

(fuie suiil principiuni

non

.>,

stmj)er nt|mrilur.

srtl

ut

fjHHHUMlliUS.

autem

8i

IH>silo, sit

ista di>tonii
in>l

(lualuor nuKli^: qui.t au4

atil

Adverbium, nut

jivlio.
(luia

.Si

csl

<

ttul

i;-

aul coiuua^ii sup{Ki.Miuia

r.KAMNr.VTICA SPKCrr.ATIVA

4i
per

ordliwm.

vcl \)0v

r/)ii,

est (lupliciUM-. aiiL

inlcr sc rcspcclu
fo ciirriDil

Si p(>r

('()njmi.i;-il

l(M'lii

duo exlroina

uL Sorrales,elPlfi-

auL (lisjuniiiL ea rospecLu

ul Sori-ali'^,

torlii:

auLom

Si

riirrl/.

P/if/o

rr/

lioc

iu)ii,

Conjuuctio conjuui^iL supposiluni apposilo

per oi-ilhirm,

lioc est tlupliciter

junctio se tenet

Imno

ai

supposito,

sit

AdverbiunVj

bilis

ista

Si

ista

sic est

isla

Tan/mn

SocrateS

doLorminatio indeclina-

addiLa supposilo,

est ista

8.

esl

autom detonninatio inaddila supposiLo, siL tanLum

autem

Irgi/. Si

addita

indoclinabilis

Prjvpositio, sic

Sorra/r /rgi/ur.
declinaljilis

autcum

esl \er<jo (niimal rM.^i. au-

determinatio

tem

anLecedontc,

Exempluin do utroquo, ut

consequente.
dicendo,

cum

auL (-on-

InLorjecLio,

sit

sic

lleu mor/incs es/.

osL,

est per se supposilum proprio, sod inqilan-

Adverbium

Adver-

tum est
bium exclusivum. Et dico, quod Adverbium non additur ei, quod est proprie suppositum
est

bonum,

scilicet,

talo;

cur, ere veloci/e?'

quia dicendo,

onnie ParLicipium

sit

ILem

supposiLum,

Participium per accidens est

Idem

non

in ista oratione, infinitivus

supponit per se, sed graLia Nominis.

cum

adjecLivum.

est, et

liujusmodi. Princi-

piaautem harum construcLionum congruitatis generalia, sunt duo modi conformes,

scilicet

modus

determinabilis.

et

modus

auLem

magis

determinanLis,
Principia

tongruilatis

specialia

conslructionis,

30.

Item propi'ia j)rincipia congruitatis hu-

Tantum

jus construclionis,

rxcluden/is ex

modus

exclusibilis,

sci-

Sucra/es.

licoL,

ILom Propria principia congruitatis hujus consLrucLionis, heu mor/uus

duo niodi conformes,

scilicel

7ninan/is sub affecLu doloris,

sunt

est,

modus de/eret modus de-

/crininabHis, qui est sibi proporLionabilis

et ita intelligaLur in
Ifc/l/ix,

Si

aliis

InLerjecLionibus

modo.

\el admira/ionis, suo

autem determinaLio addatur

esi

in

vol

declinabilis,

apposito,

primo modo,

indeclinabilis

signi-

quibus una species Conjunctionis

ab alia distinguitur
*

qui palent

unicuique sub-

tiliter intuenti.

10.

sive hujus consLructionis

eadem,

in

quis,

conformes, scilicet

modus

con/ra-

si

vocor

propria, sunt

communia, sunt

proedictis.

Sed principia

duo modi conformes,

scilicet

ex parLe apposiLi, modus significandi per

modum

esse,

seu vocaLionis specialis in ra-

Ex

specificantis.

Lione

modus

modum deLormimodum esse, velvo-

quod per
in

caLionis specialis,

parLe terminanLis

per

significandi

raLione

specificantis

significat.
Si

auLem

clinabilis,

ista

dcLerminaLio

siL

hoc est tripliciter

verbium, vel conjunctio, vel

pars inde-

11,

aut est Ad-

InLerjecLio. Si

Adverbium,hoc est dupliciter, quia vel

Adverbium addilur Verbo, raLione dispoesL

significondi

aut ratione modo-

etutrobique suntmultte

consLrucLiones i^ecundum multas determi-

naliones adverbiales de quibus omnibus

est capitulo

Principia

autem

de Adverbio*.
congruitatis

supra

omnium

harum consLructionum

generalia, sunt

modi

modus
Adverbii,et modus

duo

significandi conformes,sciIicet
,

albus,

Adrianus. EL principia hujus congruiLaLis,

determinantis ex parte

Ilem propria principia islius construclionis A Socra/e /egi/ur, sunt duo modi signi-

sum

sic esL isLa,

diclum

ticandi

modus

ex parte supposiL,

que speciem appropriata, sunt modi

Conjunetiono

legit,

/an/um, et

parle Adverbii

rum

specificsc

Socrates

sunt duo modi conformes, scilicet

silionis rei significatoe,

capitulo de
u.

pa]'te casualis.

modus conjungen/is
et ex parte extremorum, modus conjungibilis. Sed principia secundum unamquamficandi,
c.

con/rahibilis et retorcfiibilis

qua Conjunctio additur supposiLo, sunt ex

parte Conjunctionis,

aipra

modus

nanlis illud,

intelligitur de Interjectione, dicen-

do, heu mor/Hus

ex

et

hocest duplicitor; quia deLerminatio aut

quod Adverbium in
quantum Advcrbium, non addiLurei, quod
Et sciondum

nis,

parte Pr.Tpositlo-

ot rrtorrjurn/is a

lirii/ls,

de/erminabilis, ex parte appositi. Sed principia propria, sunt

duo modi

significandi,

quibus unaquieque species Adverbii ab alia

c.

35.

OHAMMAIK.A
di.sliiijriiiliir, qtiff pMlorit uriiriiifiiu lior

di-

Si ;mt,o:n (l'l.('rniin.'ilio inrlfvliiiahilis ad-

dila apposilo, siL InUTJcclio, lioc

quia

(lnif)li(;il('r;

ti(im oxpriiiiil,

tionnn,

iliUorp^m,

aut,

osl qiiaItIi-

illa iiilcrjcclio

aiil

inrtum.

aiit

aut nrtmirn-

principia

(juju

aulcm

1'riiicipia

Scd propria

pivcdictis.

iii

diio

siiiit

quibiis uiia(iua?fjue

iuodi

si<,'nilicandi,

specics

Inlorjoclionis

dislingiiitur ah alia.
'

'14.

autciii

Si

hoc conlin-

cuin

loiijiinclio

sicut

Sunt ciiim

additur siqiposito.
ct codciu iiKjdo

iiidccliiiat)ilis

sit (lonjiinclio,

inodo,

oodciii

gil

tot spocios,

congruo, vol

liahonl(\s,

.so

prrsonarum

transiliva

ffui/lrnt, ut

in
ti

vcrsiticiitur

liiiic

ad

laincn ordiiialmu

oodcin inodo tcrc di-

otiaiu lot s[)ccios constriic-

lioiiuin, ([uot sunl,

ditiir

utro({uc, scilicot,

a[>p()silo,

(,'1

cuin

dclcrininalio ad-

codoiu iiiodo con-

su[)[)osituiii. ol

gruo.

csl

(liiod

su[)[)()sito;

addatur ad

dotoriniiialio
dilTcrciis

ah

utro(jiio,

illud,

.scilicct,

tamciiordinatuin ad ap^iositum.

divorsificalur

[^riorcs

ul

i-

ariuum, (lividitur

rxrrciti. (loiistructio Iransitiva arius

cili

non

cxer-

diviflilur in spocios, s*d (antuin in

talis liujus

conslruclionis cornmunia,

sunt spocios constructionis,

itorum

ot
ot

lol

oodcm luodo

sunl

diio inofli' ox parlo dof)endonlis, per quo-

modum

ruiu uiiuiu oxigit

prr sr xtanti

KaMnlial-*
il^aillca n

olrobiqQi

altcruin oxigil ralionom trrmini ah-

ot {)or

principia propri

sofuii.>^oi\

sunl duo inodi

rxritnntis,

seu

vocantis a parle

.\dvorhii, 6: ol rnodus signilicandi per

duiii r rritnti cx [xirle

Itom constructio

mo-

vocativi.

-j-

f TorantM.

lran<iitiva nrtu

3.

signali,

rnvnrilim

.socundum

dividilur

--

ukkIus signilicandi per

scili(Vt

divorsilalom

roiis- iHf rifmmli.

truclihilis liM-minanti>i. ({uod in huju.smodi

coustructioiio ost quadruplicilor

csl luMiitivi c isus, ut di

aulcm

Si

i;;.

ituhitnnlio'

Aetuum ttu
conslruclioncm trarisitivarn artux signa- jUes moduM.
ol in construclionom Iraiisilivam aclus

modiim

ad su[)posituiu;

qua conflrue-

dicondo, /Uius Sfjcratis.

(Ifjuslniclio transiliva

aulem
quod csl divcrsuin ah
ot

esl, in

mrtdum

tihilr lirppnilens jter

conformos,

dctorininatio addaliir ad illud,

supposilo,

TrmmtUirm

nrlun si /ni/lrat, ul (rgo lihnim. Coii-structio

conslructivc.
Si

Iraasitiva acluum, ei in

individua, ul, oTftnna. Principia congrui-

dclcriniiiatii)

addita apposilo

rum. floaslruclio

c )n-

gruilalisliaruinconslruclioiiutncoiuinunia,

sunt (;adcin,

I'

qun ron^truriihHr drprndfns, per mfntnm ptnommrmm.

ligfiilor iiispirMonli.
13.

M'lJA KATIVA

crntis

vol

vol quia

ondo, miscrrorSO'
vel Vmrii modi.

ul fnreo Sncrali,

D.itivi.

AcfMisativi, ut prrcutin

Socralcm

vol

.\b-

utor togn. Principia coiigruilalis

lativi. ul

coiumunia haruiuconstructionum.sunl (n^

modi cx {)arto dopMi(lonli.s ol (ns ox pnr:

construcla', ul uiiicui({uc [)atcrc [^otcsl

iuluenti. Kt sic p.itont

ligciil.cr

omnoscous-

Inictioncs intransitivio, qua* suiil, ct

suiit [)riiici[)ia

commuiiia,

coiigruilatis

({iiaiu

di-

({uot

tam

i[)sarum,

propria.

to tcrminanli-^.

modusosi
{lost

se modus*?/i//v. .Socuiidoox parlodopn-

d(Mitis,(slsignilicatio accidonlalis,

modus

siLniilicandi lir/tfnit-nti.t

l)i'

ohli({uo

l.l

siircirbus cnnstructionis tninsitiv.T^prir-

srrlim actuum,

rt

principiis conijmita-

prr sc

Viso dc constnicliono

I.

iinxiiini.

,.

divisioius,

consc({uciilcr

trnnsitvn via divisiouis

7'iiiiisiiiva
'I II II III,

inus. Dividilur auloiii

.

tiva.Mi
ol

modo Imvosl

in

moduin

(ler

har os(

sicut

esil

nd querolio

cui corrosp)iid>(

signiticandi

Nnm

nllius rnrrit, pari

'rcrtio

Vonslruilio

modus

slnntis.

so

[>osl

qui

incoiigrua,
in

i.i,

prrrulionfhui.".

ipsiua

tis

corrosi)ondo(in ohliquo

^'{.w; (Mii

bot ohli(|uum

CAPIT

.Nam ex parlo doptMidoiilis,

...
couslruclioiKMu

conslrucliouom

intninsitirn
,

vin
.

do construcliorio
diliijoiitor

conslruc

io

transiliv.im

Iransilivam

vidoa-

trnnsi
'ir/uff//i.

ix^rsona

grnrris,

ox

qul es( tjunsi

(ionls nccidonlnlis

mini ahsolulc

liujus

((ii

rui

ohliquomMlu

traliihilis.

mKlus

{Kirto d(()eiuleiilis. es(

ililas

ct^rr

.i-

U-i

in

idi (iir iiiitaiiiui (i>rm>>^i>>

cuutormi ^nsuum

Priiicipia

c)nslruclitnis,

c>ii-

pMprin nn>
miserror

iv-,ni/is

commmmis.

r.KAMNfATlCA SPECIJF.ATIVA

46
sunt

(liu)

nuxli contbrnu-s,

tlopiMulontis sul) nuxlo ulaMeriuii

modus

depeiulentis, eL

niodus

sciliccl

ex parle

Lermini ittcujns, ex

Priiu-ipia vero propria hujusconsLrucLio-

Sncrali, sunl similiLer

/fii^fio

duo modi

modus dependentis sub

modo utdUeri eL modus lerminanLis sub moconFormes, scilic(H
:

do

propria

ut cui. Principia

congruiLaLis

hujus consLruclioiiis percu iio Socratem snni

modus dependenlis vel LranseunLis, sub modo ut allerum, eL modus terminantis sub modo
ut quem. Si autem ille modus ut quem, slt
duo modi

confornies,

scilicet,

Prooposilione contractus, tuncsimilitermo-

dus transeuntis

modus

oL

moi\c) ul cnjus

Et

sub

entis terminantis,

intelligatur

ita

in

aliis

tribus casibus, in ordine suo,

Juxta quod notandum, quod constructio

parle lerniinanlis.

nis,

lerius

sul)

modo

ul alterum, pro-

quiXi est Adjectivi

incongrua

cum

sed

Accusativo, non est* *Congrua,

figurativa.

Accusativus

Et sic patet sufficientia specierum construclionis, et

rumdem.
tio

quomodo

Patet etiam

simpliciter

construc-

sumpta dividitur

cons-

in

Constructio intransitiva dividitur in cons-

conformes, scilicet

sonarum. Constructio intransitiva actuum

dependentis sul)

modus transeuntis, et
modo ut ab altero. Et mosub modo nl a quo, pro-

dividitur

et

intransitivam.

tructionem intransitivamactuum, et per-

in

quinque

secundum

species,

numeruni

quinque suppositorum specie

differentium, quia aut Nominativus supponit,

aut Dativus, aut Accu-

aut Genitivus,

sativus, aut Ablativus.

LII

Item

De Coustruclione tramitiva jiersonarnm,

principiis cougrnitatis ipsins

et

constructio

persona-

intransitiva

rum, quse est determinabilis cum determinatione, dividitursecundum diversitatem*

determinationum, quoe multipliciter va-

Ilem constructio transitiva personarum,

Transiliva

personarum. dividitur

quatuor species

in

secundum

quadruplicem diversitatem construcLibilis

terminanlis

quia vel est Genitivi casus,

ut dicendo, filins Socratis

similis Socrati

vel

ut

Dativi,

in constructionem Lransitivam

actuum,

est

hciec

slnntis

se

in

incongrua,

obliquo.
'

Nam

sicut

misereor alhi

dividitur in transitivam actus exerciti,

et

secundum individua.
signati,

cundum

diversitatem quatuor obliquorum

spccie differentium.

Et notandum,

quod

sicuti constructio di-

viditiir

pcr

tivam

sic

congrua, misereor So^ralis sic

trucLionem secundum sen-sum,

grua,

capjia

Socralis.

hujus congruitatis,

duo
licet

modi

modus

sic

est con-

Principia propria

ftlixs

signiiicandi

IicTpc

Socralis,

sunL

conformes,

sci-

dependenlis, sub

modo

nl al-

divi-

ditur in quatuor speciesspecialissimasse-

hsec, capp)a albi. Et similiter, sicut hsece.st

al-

10.

personarum. (^onslructio transitivaactuum

(^onslructio transiliva actus

do per

terminan-

et

pedibus, id est,

Principia congrui-

^'^-

dividitur

transitiva

nisi

percudo

constructio

non dividitur

velox.

9.

est.

albus percntit pedem; vel Ablativi; ut celer

communia harum constructioiium,

sunt modus entis, sub modo transeunlis ex
parle dopendentis et modus entis sub mo-

'lUm.

Item

visum

ConsLructio actus exerciti,

vel Accusativi, ut Petrus

latis

'

riantur, ut

acLus signati.

s.

principiorumcongruilatisea-

autem propria congruitatis hujus constructionis, iiior toga, sunt similiter duo modi

CAPIIT

congrue admittitur in sermone.

tructionem Iransitivam,

portionalibiter est contrahendus.

sei

*'^"* '^ ^'^*

enim solum construitur C(3ngrue cum verbis ignificantibus actum

quia Accusativus est terminus actus signati. Unde de
congruitale hujus constructionis non est
inquirendum, tamen propter Synecdochen

porlionabililer estcontrahendus. Principia

dus terminantis

7.

dum

se, in

\\.

transitivam, et intransi-

per accidens dividil-ir, in consel

secun-

intellectum, qu;)e divisio ideo dicitur

per aceidens, quia non

dividit

tiouem secundum se et al)soluLe

construc;
'

sed in

comparatione adf animam apprehensivam.

coustrnch

'T

^-^

*^'

'

souite.

poieuiian

aninice.

fHt.WIMATICA
Kl dirilur rnnslrnrtio, xminiluin

amhn

'I>ua

qiiando.

exprrssa ralionr rnjus

sni

vocis, sn ronfrrt

srcunilum

antliliis. ('.uiif^VvnrWo

sm-

intellrr-

liDH rsl,nuaiiili) altvruin ronslrnrlihHr

rsl voralilrr rxjirrssuin

iion

smJ rst in inlrUrr-

Dnendiim

srnnuiit,

roustruclifjilia sunl vocn lenus,

In, iil Iri/o, cl liiiJiisiiKHJi, ol liu.'C (io

coiis-

trurli(jnil)us Uicla sufliciaul.

47

est ergo,

quod

con{Tuila.s,

incongruilas, caus;inlur ex
vel disconfoniiiLale

quM' por

sunl

.se

Tamon

malici.

!i,

tiram-

consideralioair

(ie

prrjpriolas,

coufonnilalo

mo<Jorum

tas .senmjiiis caus;ilur

improprie-

vel

ex convonienlia, vel

ropugnanlia

.signilicalorum

Indo

h.'i'c

congrua, etpropha, rapita ni

(jra

ellia-c esl

rica

C.MTT

|.\Trv\

Sl-F.ri

l.lll

est

spe<'ialiura.

impropria, cappa catego-

lamon utraquo istarum

congrua.

osl

Socundo nolandum quocj * congniilas

ro*

l)r roniirnitalr

srrinonis srrnivluui

sr, rf in

Cominnni

quosdam modos
e.slsocunda

So<{uiliir(l'('()ii.i^ruilal.o,({ua'

do ({ua

[)assi(j .sormoiiis,

licol lacluiii sil

spociomconslruc-

speciali, circa ({uanilil)(*t

tionis, (le

gouorn.

iii

ejus tamon nalura

soorsiiu

iii

.lu.xta

({uod

|)i-im()

nutandum, ({uod

non ({uamcum({uo,

Ikim;

dohita unio f)ol('slcon-

uno modo ox convon-

op|)osilum unio indohila,

HM-moms per

ro<(ui.sito-

constructibile dep.'ndens,

tonninalum per constructibile lenni-

nans, ({uantiim ad

omnos modo^t

.secundum quos

o.\

ol

[)or

ro[)U.t:iiaiilia

ad

(lo[MMuiot

constructionem

isl'im

poiidi:ini

quia

ro({uinlur

som[)or aciu lormin;il:r, sed

les

intor

signilicalorum

voniontiam,

rum

vol

sigiiiricandi

cro()anUaiu

tionom

o.sse

s[)ocialium

ro[)ugnanliaiii. ol

tur,uldicoiido,/<?<;o///>r/o;*,ha'coslc'tngrua,

omiiom conslruc-

di.Korunl

congruam,

incongruam,

vol

s|)ocialiuiu

ro^mgn.inlia.

venioiilia, vol

valol. ((iiia coiigruilas ost

n.-o iii

tot,

Sod

((uod congruilas sit do

.so.

Imc

[lassio

(irammatica considorala.

(ir.imm.ilici ()or

dis-

iii

con

non

pa-

considoraliouo

Sod convenionlia,

(li-.imm:ilico ()or
m;i.Lris w

l.ogico

coiiLri'uil;is

lur.

iii

s(>

:i

non considonilur. srd

orgo

sfnnoiii'

coiigi-uil;s.
:ili

liis

nnii

vrl

[);irto

'

(K)St.

Torlio not;in liim est, ({ikmI cura

mit:is

miMlorum

iii-

cau^^;

|>rin*

conforC*imfarmUm$

signiticandi

mMdomm

principiura

sil

conslriiclionis, et congruilatis. dislinguen-

dum

duplox

esl do confonnitali', ({uia

enmitnttft^

osl

conformiliis, scilicet propttrWoni*. el Mimi- Attm frftfor-

truclioiioiii itiiuirilur

sufticit

aulom

pro|>orlionis
sufticil

|t.

iMi.

I'.

<'.

ti'

ulra(|ue ad coos(|ua!idoi|uo

qn

tanluin,

similitudinis

aulera
le

conturmtUis

lanlum.
Kl ut sciamus qu;inilo

vol

ro()agn:intia signiticatoriim spocialium.

quod

hujiis,

librnm, socundiim ({uam do[)endet a

lilw/inis, ol i(uandiM|ue

()orso-

('ndo

non addalur lin/iVi/.vei aliquid aliud

licot

con-

modo-

conformitalom. vol

signilicalorum

csl

(|U.i

dislingucn-

quod

socundiim un;im constructionom liTminen-

vsl
iion

sinl

sufticit

sigiiilicandi discropanlia.

quod ([uidam,

hal>ealde-

quod omnes dependontia

quod lorminol dependenliam

Iiido ost,

7i/rt;i/**//i

ad divor.sas conslruclion<s, non

modo [)otost conlingore o.\

'ontormilaio modorum signilicandi, cl [)or
op[)osituni indohila o.k iii lohila modorum
i[)sorum. .\lio

si

signifi-

quantura

ad islam construclionom. Et dico,

absolulo, sic congruitas ro({uiritcons-

nionlia signilicalorum spocialium.

1.

({iiod

ila

ad con- tam umiomrm

signiticandi construrtibiliuro, ad

nliqiiam speciem constructionis

ruiii

eoo*reqai-

omnium

requintur confonnilas

nem

lingoro duplicilor

ra"''""''"'

sicut

irjeo

cjindi,

sed (lol)ilam. VA

?'

modorum

signiticandi

conslructio roquiril constructihilium uuio-

tru(;lil)ilium iinionom,

ttintitns

gruil ilom

sit

speciali vidoaiuus.

euin

unitjnem Ci)nstruclibilium, trucUo

et ciim liujusmodi unio non cau.setur per nit.
({uiril di'l)ilam

mil:is oxigiilur. aulalli ra

uir.iquo
Uiiit

dum,<(uM|quandtM(tt

'";

deiiH, li.ilK'l;iliquiiBim.

ex

(nprielalilus

ex

pro(>r.il.ililus

\iv

hm

rtM

con^ilr

cno'

j-

*....,
[>i'f

-.
-

ii-

non
!*'l

Irr

il

t*l.

I..

tl ttsfflitt

GUAMMATICA SPECIJLATIVA

18

iiiinaiili.s

luno

(>l

iiilor

modos

illos

non pro-

Lriiilicandi oxiLrilni- siniilihulo, ol

depemleiis.

porlio

quod

ila

-!-(,.
tiTiniiiantis.

conslniclihilis

niodos

quam porsonam

siilijpcti.

sii|)ra c.

17

ot |S.

substauli.c.

subjocl

Tnde ex
rit modos

substantivi.

rei

supposiljiD

modos

portio,

ot

pressa
lectu

Ail inlelle(

lummon
pressa

sed altorum ipsorum est ab intel-

apprehensum

sicut contingit inver-

quibus

bis prim;r et secundjv personse, in

patel quid

congruitas, et unde causetur.Et hsec de

congruitate dicta sufficiant.

CAPUT LIV

requirit in

De Perfectione Sermonis
sinii-

terminantis, tunc

modis significandi, proEt quia Ad-

non similitudo.

quando ambo conssccundum vocem non sunl ex-

rei

aulem constructibile dependens liabel aliquos modos significandi ex proprietatibus suae rei per se, et non ex proprietaillis

pnjprium

intellectum, est

tructibilia,

les. Si

exigilur in

sil

objectum audilus. Congruilas vero secun-

dum

expret

constructibilis

cum vox

aiiditus apprehendit,

^^'"''
;

nume-

supposito, non proportionabiles, sed

libus rei constructibilis

vocem utriusque

sed quia

sit

sed similes.

non Ad sensum d

quia sensus ejus congruitatem percipiat

non requi-

personale liabet

ideo hos

congrua secundum setisum,

intelligitur supposilum. Et sic

personam, ex proprietatibus

ei

(licitur

f.

supra

est

proportional)iles,

Verbum

Similiter

rum,

parfe

Adjocti-

ox proprietatibiis

diclum

ul

quam numerum,

vinn liabot iam gonus,

*

de

Nominalivi

Nam

casus, cuni Vorbo personali.

palel

Subslanlivo

constnictione suppositi

in

ler-

si.unificandi

dopendonli.s, ul

conslniclione Adjoclivi cuin

ol

ronslriictihilo

Iiaboro

ininans do])ol

si-

i.

Sequitur de perfeclione, qure est tertia

Perfectio pa
no- sio sermonii

ultima passio sermonis. Juxta quod

et

tandum, quod cum Grammatica sit scientia organica, oportet quod illud, quod in

Grammatica est principaliter consideratum, sit organicum hoc autem est constructio, de qua dictum est. Et quia omne
organicum est ad aliquem finem ordina;

jectivum

modum

adjacentis proprie

de proprietatibus suse

et
sublantivo.

liabet

jusmodi
subjecto

rei

ideo per hu-

modum adjacentis requirit in

modum per se slantis, qui est sibi

de

proportionabilis, et sic

aliis

intelliga-

tum

Quarto notandum

quod

plex,

^zilicei

finis

propinciuus etremotus.
,

est

expressio

mentis

gruitas constructionis ingenerali,causatur

Et dico, secundum distantiam, qma.concep-

si;

ex conformitate

modorum

patet ex dictis,

inspiciendo singulas

cies generaliter

dictorum

significandi

sic

ut

spe-

congruitas

aliorum

modorum

significandi,

ut

pa-

ex prredictis, inspiciendo singulas spe-

tet

cies constructionis.

Congruftas

niliil

aliud

quam parlium sermonis debitaunio, ex

modorum significandi conformitate ad aliest,

quam speciem

conslructionis reqnisitorum

derelicla.
9.

tus mentis

composilus est aliquando

est

a'bus.

compositus secundum distantiam,

copula, dicendo,

homo

quam compositionem
falsitaSjUt dicitur

1.

est

albus.

Circa

veritas,

consislit

ut

Perihermenias cap.

et
1.

Et quia intellectus super compositionem

primam non

quiescit,

cum

sit

incompleta,
ideo

quod sicut duplex

secundum sensum

constructio non est ad exprimenduni pri-

sccundum intellectum sic et Congruitas soruwlum sensum est, quando ambo con-

exprimendum secundum conceplum com-

slructibilia sunt

dinata. Finis

Conslruclio

est,

est constructio, scilicet

el

voce

tenus expressa.

Et

dis

taniiam, el m
distaniiam.

median-

sed de prima procedit ad secundam;

rilimo notandum

Construcli

secundum

Alioquin conceptus mentis

componendo hominem cum albo

te

Propinquu
finis.

se-

cundum indistanliam, ut componendo hominem cum albo sine copula; ut dicendo,

Homo$

dU

du-

est

conceptus compositi, secundum distantiam.

et

'hiplex.

autem

ut con-

est.

Co7if/ri(ilas

Definitur

constructionis aliquis

Finis propiiiquus,

specialis exi- specialis constructionum specialium caugit conforrnitatem in spe- satur ex alia, el alia conformitate aliorum,
cie.

est igitur

nis necessarius. Talis

tur.
8.

Finis cot^

tructionis
fi- plex.

mum

conceptum

compositum

sed

ad

positum, socunduni distantiam finaliter or-

autem remotus conslructionis

FinisrernotUi
et

quietalim

intellectus.

(illAMMArii.A M'i:<,I.LATIVA
pprfpchim

eat f/onfirnre

xeyxnfim

animo

in

nimn inodoruin

anfliforis,f.i'cousli'Uctihiliumf/r//itu unione.

Sccundo

est nolandurn,

quod

sicut cons-

tructio siinpiirilor acfiuirilur ox construci.rmiini.-.

rv7,V)

.S<>cun<lo

acquiritur ox

porfectio

sir

unione dobita, nfm quorum-

cumfiuo;

suppositi

so<l

cum

.ipposito.dum-

doroIinqu;ilur cir-

d(>p<'n<lonti;i

oam ab

animo auditoris

in

Ex

Iria

a<l

i'nmum est suppoquia cum construclio

"Zmeui' porfectionem sornKjnis.

''"'"

silnm, ot ;ipposilum

(^l

f)orfocUi

quia

Terlio ino-

ptilesl

simile, id osl, perf(?<-luni .sfiisum

sibi

animo auditoris

la

in

his palot, quo*l si^iium perfeclionis

.sen-

quod omnis

in ;inimo audiloris, ila

intorconcoptusmontiscompositos,

oti;im sil disUmlia in construclibilium

SiH\

dislanlia .solum ost intor

li:i'c

qu:e

\}vn\d

;iil

<'()ii^'riiiljitom

ox

i('(|uiritur
i,||;,

ipsam

Jib

roiiuirobalur.Tcrlio

construclionis,

p;irlo

dcpcndciitia

rotrjihiit

Kx

Iwibel. .'socuikIo ro(iuiritur

sil

(iikkI

non torminata, mnv

ojus flno

qui ost monlis

ol miiius

Nam

ina,i:is qiiiolat

miniis quielal,

animum

junclio,

si,

huic conslructioni addila, So-

cratfs currit,

liam.id

facit in

ali<iui<l

seiiuens

risnon

li;iboiis

siinl,

in

.si

li:oc triji

nicmbra,

ost .socundiim

|)crl(<l;i

pcrfoclos (luos assimiJil

l:ipli.

Ic.\l. iiiiii.

est porfcctum,

-Jl.

N;iiii

uno

ciii niliil dotvst

;ili(iiiid

bito

siium

pciliiif^cro.

ost pcrfoctiim,

lr<'s

niodos

eorum,

Mo-

(iu:i'

Socundo mo-

feclio

(luod

ea iiovam dopenden-

extra se. ul

aliiiuid coii-

:d

non oxprimalur,

si

ordin:ilur.

iii

iK'rfoc-

spivio goiio-

ritrc.

(luiolal

orgo

et

niliil

.si

(juia

di

Ifyrrt,

quam

aliud esl,

ex debita coiw-

cum

sufB-

oxprimendi menlis conceplumcora-

positum s(>ciin<lum distanliam

*

mr

qua' sunlsimib>s.fvr-

truclibilium uiiione lorelicUi,

cionlia

stMnfier

uninium audito-

.sorinonis, lorlia, el ullima,

porftrlam .sentenliam

iii

ot

^MHTaii-

animo nudilo-

'

J^^ -'v'

ris.

<-um polcsl dv

:ili(|iiid esl

liini.ciini piitcsl sibi siiiiili'

.'.

modo:ili<iui<l

liiiom. propU'r (|ii('m

Tcrlio iiiodo

dicla

(iu;i'

1'hilo.sopliiis

rcfiiiirunliir ;id ojus sfiociom.

(lo,

conslruclio

(luod

**

osl

iinporfecUi si Sf)cratf's curril, quia isUi con- impfrferim.

luoc esl imprfocla

Terlio ost nolJindum,

eril.

hav

his dlclis etiam palel. qu(xl

fc<liim .sonsum
Jaro.

audiloris

minus perfeda

imporfocUi manobit, ul dicendo,

Jiiiimn Jiuditoris geiie-

ol

ea inauns perf(H'Ui

conceptiim comi)ositum oxi)rimoro, et periii

construclio diciiur mairis,

el ininus perfocUi.

lum Vorbum

ommum modorum sifjmticjiiKli cont()rmil;is.

.socundum m.igis.

secundum hoc

el qu:i3

mo-

iii

focli(mis

est.

quoil por

,J,

constructio eril pcrfecUi, qu:o perferUim

sup|)osilum, ct .ippositum, ox hoc qucjd soost appijsilum,

^a.

il-

est punctualis, .sod liabet ^'raduin pir-

oportcl, (juod .sicul ost

ptr-

^roncnire.

conslructionis esl, renerare porfeclum

sum

^odo

facere

non

dumdistantis so

""

fl'-'"

'^o

perliiifj^oro.

ln'<'

uiiioiK'.

|]'"J)'.'''|.^:

liam, ut dictum osl)

coplum composilum, .socuiKJum distantiam

;

,^.

animo audiloris ^'enerabil. .Sel

porfoclio .seiisus in animo audiloris

sic

tiieniuim

sensum

ilistanlia

('"""'"

oli.iiu

[MTfocta, .Ml ad oxprimi'iidum montis con-

rmalitor ordinala

niui

*?[**

concoptum compositum .sccun.lum .

Kx

roquirunlur

'V?"

niliil

quP" ordinalur (qui est oxpriinr-ro

f^onorare.

quod

his patot,

perioctum sensum

el

mo<io

'

ji

poU*sl siium lifiom.

la, (}uia (lobile

lons-

tniclibilium

posilum oxprimoro,

ri

priinoinodo: quia

<'sl p<'rf<'<'la

quirunlur.

ojus fino, qui ost concoptiim montis com-

osnnm

fi'"*.

non relralionlrni

construclionis ex construplibilium uniono

ca ips.im non lorminal.i, rolrahons

f.

nal;iin,

oorum.qua' ad

non lernitipnam ab cJilh

lialx-ns cin-a se (i<'p**rifipnliani,

sibi dolicit

m<jdo nuUa

111'

siLfiiifirnrKJi, laiiuMinull.irn

unione absolute; el congruilas

libilium

*c- (lol)ita

ro,'>V-

|U

niiarto esl iiotanduin. quol

porftrlio coiistrucUoiiis.

duplex eal

S(*ilice(

grnsuni ct sivunduiii inleif^lMin.

tccunduni .tfniiim, rsl tHin

bilifi

itiiitto

conslriiclioHix suhI itKr t^

cohMiucu ,^^

^rpm-

(i.

nsir\iiiin
rtii

oiio.

ConslnK-lio ciifu

JiJibciis siippo-iiliiiii,

ol

pri-

;ippo>iluni,
Tuuio

1,

socundiim contornuUilom om-

Sft
,

ul ffjo ifffo. VvrU**'l\o

^

ifvluin, cil,

ium

*^.

....
C0HslrHi^t4tMita

".

inlri
.

Ah* Mvna'"*

srcHmdtim tum.
3

fmteUtt

CllAMMATKwV SPECULATIVA

50

in-

Perfectio requirit constructihilium unio-

ul diceiido, lcgo.

nem, non quorumcumque, sed solum sup-

lcgo, dal iulelligere sup-

cum apposito, ex conformitale omnium modorum significandi causalam,cum

vocem non c.rprimuntur, scd altcrum ab

apprehcndiiur,

tellertu

Naiu hoc vcrhuui

posilum quod

modorum

ouuiiuiu

oum luiiia i-uni

retiuirilur.

esl ly cijo,

suh coutbruulale

siguificandi requisilo-

ad hauc spcciem couslrucliouis. EL

,

,,

,.

i-

tauuMi hicuulladercluiquilurdepeudenlia,

ex parle conslrucliouis

toLius, vel

partium

compositum secundum distantiam,

et ge-

nerandi perfectum sensum in animo audiEt

toris.

sic patet,

quod

super

perfectio

eL ideo perfecLio

perfectum sensum in animo auditoris

:

et ita intelligatur in aliis.

militer congruiLas super consLrucLionem,

eL

il-

quod hahet se per additionem ad allermn, poslerius csL eo ideo ex dictis patet,
quod cougruitas est posterior constructione,
'^1'^

congruilas consLrucLionem.

ma, congruitas sccunda, perfeclio

ultima. EL

congruitate.Nam cons-

non requirit aliquid aliud nisi ahsolute constructihilium unionem, ex mo-

uLhabeamus dislincLum

sciendum

bique est conformiLas

di.

bonus

modorum

quia utrosignifican-

unionem,non quamcumque, sed debitam,ex

modorum

constructionis tantum,

differentiis

isLis differen-

quae sunL congruum, et incongruum,

possumus quserere per hoc interrogativum

qualis? Sed de

istis

differentiis, quse

sunt

possumus quserere per hoc interrogaLivum quanta ? Unde

perfectum, et imperfectum,

Sed congruilas requiril consLructibilium

conformitate

quod de

inLerrogaLivum quaef Sed de

Liis,

Iructio, sicut ista, vir est

est,

possumus quserere per hoc

inlransitivum,

significandi conformitate causalam,

ut dicendo, vir est albus, ita bene est cons-

modum

construcLionum, quae sunt transitivum, et

tructio

dorum

lertia, et

inLerrogandi de ipsis passionibusGrammaticse,

et perfectio poslerior

praisupponiL congruiLaLem,

ConsLrucLio ergo, estpassio sermonispri-

Quinlo, et ultimo est notandum, quod

di/}'eren(i(i.

exprimendi mentis conceptum

positum secundum dislantiam exprimere,

generare

nis!c'm'/ruiia'
tis,
pcrfrciio-

sufficientia

congruitatem addit propria principia, etsi-

vel

10.

positi

non lerminala, qua3 relrahat eam ah

ejus fine, qui est, mentis conceptum comejus,

versus

significandi illius

ad illam speciem

cousLrucLionis requisiLorum

FINIS LIBUI

H.

Qiae

trans

intrans, qualis

quanta? per

imper.

DE MODIS SIGNIFICANDI

con, incon

inierroi
"^*
f'^"'

price,

ei

JOANNIS

F.

DUNS SCOTI
DOCTORIS SUBTILIS
OHDINIS MINOHUM
IMVKUSVLIA

Sll'KI{

POItrinilll (iUESTIONES

ACITISSIM

scieutia este.xpropriis, sicut el deinons-

\ >^v

QU.ESTIO

i;

IM{I.MA

per Aristotelem

tratio,

Ulram Loyicn

sil scienlia"?

1.

INjsler.

Logica est ex cuminunibus

;>.

To.xl.

ergonon

est .srionlia.
d principiix Logica\ cap.

AtJii8tinii8 in lihello

I).

1. D. Tlioina8 4. Melaph. tecl. 4. Theniist. I. Putt.

cap. 24. A;ninoniii3 /;i Proloyo I 'rivil ca m. .KgiTarlaret.
quitst. I.
(juiTiil
1.
f*ott.
iliuB 1.
/'ro(vm. .Joan. Anglicus, rt Hrasavolus tuper
hanc quccit. Villalpna. quwst. 2*j. Proccm. SotuK,
\ ct Tolet. q. 2. Protftn. F^onseca 2. .Metaph. cap. 3
Coniinbrir. q. 4. Proeein. Faber
^qwest. 1. trct.
Tkeorcm. \. Ilurfado di^iif, 2. I.oy.sect. i. Me.
rincro dispul. proam. ^. 3. Hodngues q. 1.
t

'.'.

Proccm.

art.

Aversa

i.

q.

*4Ct. 5.

demonstrationis

dubi,

cla-

priino

supru Libruin Porphyrii, (iua'ro,utruni

Modiis sciendi nin

inodus sciendi

iion.

scienlia,lo.i;ica

erpo, elc.

modus

quod

e.^^t

patet

jMajor

videndi non est

vi-

Trobo ininorein par Arislolelein

'2.

quia

a siinili,

sus.

e.,t

Metaph.

(lont.

L">.

Ah.snriiuni est simul

qwrrere scicnfinm,

c.t

mortum

ubi Conninenlator exponif

scirniii,

mndum sricn-

di, id est, Lo<iicnm.

Itein,

(.

.Mctaph.

lin^Miit .Vrisloteles

sci'nlias

inaticain, NaliiraltMii.

Metaphysicani,
iirtiir
e.x

siili

cuiu. 1. disin

Mathe-

l>iviiiani,

sive

qiiitnirn iiiilla coiiti

Logica. Itcin, illud (piod prucedit

coinmunibus, non

ergo,

Item, h.Tcestper se vera, Loijicus

etc.

cst scicns

ergo

csl scienlia

loj^ica

quia a cuncretis, ubi est priLHliciiUo per

Dicendum, quod Logica

qua' enim in ea

est scientia

quia

esl scientia

docentur, deiuonslra-

^*^''*

tive concluduiitiir, sicut iualiisscieutiis;

ergo sciuntur

Demonstrafio

(piia

sf/flof/ismus fncirns .scire.

Tcx.

.j.

Sunt etiam

quisita ad

to,

in

Posterior.

1.

Lotrica

omuia

esl

est deliuitio.

lameu, qiiod

diiplicifer consideratur.

qiianfiim esl dorcns

et sic

neccssiirias

canclusi<n'.

e.x

ciit

i>aiii

'

commiiuiiiu.s. ncc

ad
f

'it

oi

.'ic

patct iu ua(ur.dilu'<.

illa. in

'x

pi

eitt

ubi

iii-

e\ nereina-

scieufia. .Mio inodo iuqiiantiiin

applicaiido

In-

L<>irica

iuihIo

l'iio

cl'propriis principiis,

esl iisiis

re-

demouslrabilisde subjVr-

per mcdiiim, ipiod

telliircndum

en.

est

deiuoustrationt>iii, u( subjoc-

tiiin.et pa.<*slo

riis.
T'.\t.

se^ teuet consequentia ad abstracla.

rius elucescant, niovendo dubia,

Lof^ica sitscientia ? \i(letur

elTeclu.s

Logica auteui uiul-

in

demonstrative concluiiuutur

ta

Circu Logicalia diligenter inlendens,

ut veritate.s, quae in eis suiit

oppositum, scicutia est

-\d

sic

ad
esi

Mlimur
quihus
>.

iie|

^cicuiia.si.\i

**

SUPEll l'NIVEHSALIA POKIMIVKII

52

adducilraliones Logicas, qua> procedunl

cadere interscientiam,

ex niodioconiniuni, el non faciunt scire,

di

proprie loquendo.

rere

Ad

3.

Ad

nrgumenta.

non

sciendi

modus

quod

dicitur,

jM"inunii

potest

est scientia specialis,

modum

est illud qua^rere, propter

concomitan-

tiam

junctum,

licet

abstracto

in

modo

sit

erit

per se primo

ergo

prajdicatio

consequens est falsum

ergo

et

est Logica, sed est

quia

nalis.

omnispredicatio inabslracto est essen-

Ad

Gonsequent.ia

antecedens.

tialiter vera.

patet, quia

includitur

Sed

patet,

consequentis

falsitas

non

intellectu subjecti,

in

quia scire posterius

teiendi.

,>on

est

falsa, formaliter

quod minor

Ad

loquendo.

bationeiii dici potest,

quod

est

praedicatio,

Modus

ejus pro-

illaexpositio

debet intelligi materialiter,

et ita hasc

modum scien-

pro tanto, quia est de Syllogismo,

di

vel de

argumento per quod tantum ha-

betur scientia.

sitionem,quod

si

primam propo-

exponatur modiis scien-

non debet

di per Logicam, copulatio

(I)

Anle

syiSim exposiiioTiem

etc.

(1)

Primo. Qusestioe^^t dubitabilis propo-

et aliud supponit
aliud quaerit,
quse
^
^
^
Metaph. ad finem. Supponit enim Logi-

sitio,

'

'

7.

J^

cam esse, sed quoerit an sit scientia, vel

modus sciendi, ut voluerunt nonnuUi.
omnis propositio cum nota interrogandi
specialis, ut propositio necessaria dubitabilis

Qumtionum

et sic sunt

qua3 ponuntur

Si

Aliter dici polest, ad

li-

Quseslio est duplex, scilicet generalis, ut

sciendiest scientia,

est vera, quia Logica docet

commmunia,

EXPOSITIO
De

4.

Logicu

quod Logica per

patet,

est,

scientia.

Ideo dicitur aliter,

etiam scientia ratio-

cet ejus usus sitcirca

scientia

non

cujusmodi

propria principia ostendit passiones,

sciendi est poslerior scire ergo posterior

quam
quam

reliquum.

modus

Item

prtedicatum.

tertium

sit

quod distinguit

dico,

reales,

scicntias

con-

sibi necessario

unum non

Ad secundum
ibi

sicut quasrerealiquid, cst quaerc-

hfBC

cum

et quae-

hocquasrere,

quod est

sciendi est scientia,

scien-

nam

sciendi

re illud

est

modum

sed inter qua^rere scientiam,

tanien esse

communis. Conlra hoc, si

aiiquo modo, Modus
vera,

et

est,

est

quid

tantum quatuor in genere,

Posteriorum, videlicet,

2.

quia

est,

est, et

propter quid

de quibus aliqua tangam qusestione

tertia.

Utrum

est nota qusestionis problemati-

Docloris Subtilis in quinque Unix)ersalia Porphyrii,R. P. F.

Maurilius Hibernicus, Archiepiscopus Tuamensis ex Ordine Minorum assumptus, hoc tradit prowmium
Quia intentio praesentis lucubrationis est, Doctoris Subtilis difficilium qusestionum in Log-icam Aristotelis, et aliorum ambiguitales enodare, obscuritates declarare, atque ipsius litleram per modum exposi:

tionis,

ideo illa octo capitula, seu pneamde verbo ad verbum, brevi quodani compendio examinare
suo in Physicam, duxi non omittenda, qnaj videlicet intentio,
:

bula, quic recitat Averroes in Procjemio

libri utilitas, ordo, divisio, proportio, via doctrin;e,

namque hujus

Inlentio

operis, et

ut postea clarius dicetur. Finis

auctons

autem

patet 2. Metaphysicce, capite illo

est

nomeu

libri, et

nomen

indagari veritatem, et in

auctoris.

hac scientia,

intrinsecus ejus est cognitio sui subjecti, et

Quoniam

et in coeteris aliis,

reducibihum ad ipsum,

auteni simpliciter ens, juxta principium. Extrinsecus vero,

immediatus, per applicationem subjecti ad alias scientias, discernere verum a falso. Medialus quoque,
ut Moi-ali poslhac habita, sequatur ultimata felicitas. Voluit igitur Doctor iste ultra commune ingenium
et

hominum,

veritales logicales investigare, ut patet intuenti

UlilHas Logicte, et
ficialiler

maxime harum qu estionum

nec Logicam, nec

quajstionibus, reddit

alias scienlias

quemcumque

ita

processum

est, ut nisi

ejus.

ipsis habitis, et

adipisci valeat. Nain,

ut

verum

habilem, ul fere absque labore,

bene

discussis,

nemo

arti-

promplitudo in iis
speculativam possit con-

fatear,

omnem

sequi.

Ordo vero hujusoperis, ad

c.etera istius viri et aliorura, debet esse, ut statim post

Grammaticam

positi-

Quid et qut
piex qua-stio

vel gonoralius niju.slibct

coc,

cuui in

oppo.sili.s,ul

habcl

bel.Vel sic I^jgica eslscienlia

iiabel lo-

t-l

no-

l'liilo.sophus,

rai:

Ji-

recliva at-luuni ralioni.s. Velsic, bef-unduiu

t.inter 10. Mct.ipli. te.xt. coniin. 17. lifthnnc

lioetiuni ie disciplina .Scliolarium

prima, nd j/urtem af/lnnnUvam /jrimi

f t

dubii ibidem diapnluti in texlu.

niulUi, qua" se<|uuntur pulchra ibideni. El

Loyica cst<luplcx,

"^-

.scilicct

qnj,

i[,.||,.(^l^,j^

p(^,l^^j^Laj5

sic proccdit

dc notitia

litiam. Alia

est nrli/iciafis, qiuu est

dam

ad

noli

qui-

acquisitusperinvcntionem, veldoctriiiam

quo

ratiocinatioiiis. Vcl

cst

alia-

uulla.

et

cum

clauduntur.

litalcm

qua aperta

qua

claus;i

om-

Mulli

qua,qua'lilx,*l, el
alii

diversinuxle

Philosophus, r.ommenlalor,

laiigil

plcri>que

et alii in

locis.

(lommunis aiitcm interprclalio nominiH ^^r"

qua- data cst

illa,

uperiuntur:

aliiv

ars ar-

est

deliiiiuMl ip.sam.cujus necessit;ilem, el uli-

dc rcctitudine ciijuslibct

judic.imiis

scientia scienliarum,

ei

sine r/ua,

cominunilcr

inli llcctualis,

liabiliis

nes

no-

igiioti

]Ll silia

omnfS

et

rutiodisceniendi verum a fafso.

lium,

,,.^,j.

raliter as.scntit vero, et di.ssenlit lal.so

h>giea

.secunduni .Viiguslinuni. Logica

natura'is, (jua-

)tni,ipfx.
j.j^^ fj,j,,.,jj,j

imda

dtetm.

d,irn,,-

'

ortas

F"'!"

rcgulas

dcfiniunl ali^iui
(|uu'

Logica;, (luam sic

.\rtis

K>1

esl ijuod Ao/y/ca

sermo accidat

videntur, et nonsunl, nos liberal,|er-

Logic.ili.^ apli.s.->ime

operc contcmpl.itionis, lumcn rectumprx'-

nem, idco

vani

nwciilativnni,

t.'t

t't

jiorva l(.gnali.i ineiiii a{ipriinatur

pleniini, nibi a i^rovectis, ('(ini|ir('henili niininie

ail

[M>t>e

Dividitur autem hoc opus, secunduni divisionem

halx-t Ih-ri

di^putilio

per sermo-

.\iil(jnomaslice dicilur sermoci-

ininieliat''

si

.1

jiuero, tauio

meiiuj. iict

cent-eatur.

Ix)giru>, ({u:o

hahel dividi (ut

Verumtamen apud paucos

reni et novain, ut inlVa, ({Uii^slione 3. taiiLretur.

in

.scienlia, el liccl

sibi, (]uia lanien

roro.uiamnal, falsitatcs ostcndit.ct inomni

(piod esl

Ae-jof,

Kenno, quasi sermocinalis

phantasiis,

(jua' a

dicilur a

novn I.ogica, pr;i'ter(]uam in lihris Klcnchoruin.

/'ropor/io ejus ad alias scientias, generaliter loquendo.

vul^fo dicilnr) tn vrt

re|teriuutur quxi-Alioom

huju

Innquam inttrumenli, vel modi

comparelur ad s|culalivas ralionales, ut coiivcniunt iii alKpio coinmuni, dic, ut dicit Comnientator iihi cuprn. (|U(hI est parlis ad totam.
1/(1 vcro doi-trin.i' e&t corti8iina, noii inodo, (iiiin omni gcnere denionstraiidi {lotest uti. sed '(uiaomac*
alioH (leiiionstrare docet, loquorde I..ogica iii communi.
prjtcst aisi^^nari

eciendi, materialiter intelIi^'endo,ad illud ciijus est. Si vero sp'cinliler

uM

,1

.l/dj-iwiiM

/,'(''

SomcH lihri fst fhtfila, vel QuiVKtiinirs lo(/icah's, de ([uostatiin mniris.

yomcn Auctons bpintuali re^'eneratione,('at Joannes, cujub nuineu. et omen non

deaeniit. Dicilur vero

vel potius a loco generationis bic dictus, pntriu Scotus, sed, ul reor,

DuHS cognomento,

de Majori Artium
Oxonii, et TheoIoj,Mii Parisiis di;,'nitnte l>ictor, Ordinis Sornphici Min<>riim reii.:ion> (-i<yi liiuitibm
''
.
adiliilixse (1 in({uit Divus Amhro.^iiis) alii/uitl, decif/tiiiie c/.SupervnruiH utr;

lem

facihiib lutiliir

jiivare. rosseiii prolocto pr.i'ro|;ativa>>

Aristotcli, loco pncnllegato, buic hoinini sanisflime, et

Si)!(nt

pr:i'mitti (iiiicdnni viM-ha

rclert, .vd

noloca

iii

principio

pr.cterirc, el .Mint isla

sunl iluhite, clariu elucencant,

movendo

liiijiis

o[M'ris, ipi

ililnjcntrr

'

'

primo $upra librum Porphtfrti.

dctermin
ut

iihtiibiUis |ierinolliliir,

et conveiiit lihero arhitrio,

Diini nddit ul verilates,

iit

1/11,1'

iil

,....,/, ..

Sciiuitnr intcHilcnt. InlcHiUrc csl in aliud toiidere, sive a se, ivc al>

l!oetin.H,

liirile

ii|)eriit

aii

i-

(!iim dicit, firca loyicalia, o^tcnilil uuiversalilatcni ojicris, et

iliiiijcHtcr, nniii dilij,'enlia cujuolihct

|k.>i

mnjorn npplicare: bvd facla sat viruiu comuicadaot.

t'ir(<i loijicnlia

iluhia,

cum

(|uas

illn.o,

'

alm

nl

h<>-

>

includit inlellectum, ct voIuulal*iii.

in cis

unt

itubiiv, <l.

vcrilntihiiH inconiplexdnim, in ordincml

11(111

int<'lleiluiii

Mutnphysictit sute. l)ul>iir, non

tionem hnbcs nh ipso
tur,I. MelnphyH. .Wor(i(/o dulnii Incslrnim 0''|"'' A
volcnlifiusopciw prctium hcnc dulnlare: /lOilerwr cnu..
(*>.

vrrt' fi(iwi(/ut' 10 c< iijHorantit

ri/iru/uHi, lc

(ameu primus eid.

ordillOIII (ill ((Uo non lll<xlo

flneni
:

t l.'

sihi, sl

aliis

quia qui dul>ill. i^norsrt td^

"

jr#
/

Soquilur. tunr

.ae

pcrfcotionis, doctrinip

Sod

llt

I.crtor

lionit* coiiisi^lit,

tilulum

iSf.

frelus,

lcxL

C(itiiiii<'iiL

5if.)

cliam

rcm

i't

tcrtiodul>ia nli^inn

seciiiiduiii PliildMiphos, (u'

prtncipalciu aggrcdiar.

iiiov.-l

I.Cu<li,

o,

i.

uiiiioriu<

(]uii>liouis cujiislihot dcclnrnl>o, quirstionis

liltcrnni cxponnni,
sitno,

M.'lnpli.

lliiiiniiiM 'iin

divisionem,

>.

i<',

-'

iil

*t

raltont^m ordiai>

'ic

nuinero trMriu

halK-turi coalentas.

omuium

Ja

i;;clia-

diviB TriutUtti jutiho

SrTER IINIVERSALIA rORPIIYRII

54
iialis,

non (Irnoininalioneobjectiva, sedpo-

lius instruinoiilali.

Logica

potcst ciividi in

V(M'o artiticialis

cl

doc(Mit('ni

utontcm, ut statim dicetur;

sumitur quantum ad

(locens vero quotics

Posterioristicum.

Primum

tionem, quia illud quod sic videtur, non

est.

In proposito

sic

sumitur, vel saltom

modus

sciendi non est scientia, et probat a

super

Linconiensi,

sod in proposito

ipsa, ut definitur dupliciter

teriorum, ab Aristotele
potest (ut

sermo

uno modo pro naturali dispositione cujus-

fit

primo Pos-

primo Reportationum, qu;ostione

habetur ab

isto

conclusionis

vel principia, et

causam,

necessarise, per

per demonstratwnem ap-

plicata, certn, et evidens notilia.

libet rei.

Secundo ut

modo

pro accidentali
pro

consignificato

modus
to

ipsius verbi. Quinto

partis

qui

orationis,

signiftcandi appellatur. In proposi-

sumitur primo, vel secundo modo,

quomodocumque

licet

capiatur,

tanguntur, videlicet necessitas objecti, evidentia, certitudo, applicatio syllogistica.

vel pudice (et sic de aliis) videre.

Prima excludithabitum contingentium, ut

igitur dicitur

puta artem, secundum aliquos, et pruden-

determinatio per determinabile.

qua descripcione quatuor conditiones

tiam. Secunda excludit fidem. Tertia vero

opinionem. Quarta habitum principiorum.

septem condiLiones

Vel posses assignare

scientioe, ut ponit

Franciscus in Gonflatu,

in prologo, qusestione 14.

quas omitto gra-

tia brevitatis.

Haec quiEstio, sicul alioe communiter, di-

viditur in tres partes principales. In prima

arguit

ad utramque partem

quaesiti. Et

primo comnmniter pro parte lalsa in secunda solvit quaestionem

in tertia respondet ad argumenta principalia.
Ordo hujus quajstionis ad sequeiltes, pa:

tet

quia prius est scire Logicam

esse

scientiam, quam scientiam communem,

vel propriam, et quam assignare ejus sub-

jectum.

Ilas

Logicam

in

vero tres

qurestiones

communi, non abs

Doctor, doctrinam Aristotelis

rum,

text.

comment.

4.

re proemisit

Logica

modus

est

quod probatur per Aristotelem et

Gommentatorem 2. Metaphysic. text. comsciendi,

ment.

Pro ipsius radicali declaratione,

8.

notandum, quod Aristoteles ibid. in

text. comment. 15. postquam pra^misit
cilitatem et

difficultatem,

Metaphysicum spectat inquisitio

modum

fa-

quoe accidunt

circa considerationem veritatis, et

ostendit

2.

quod ad

veritatis,

acquirendi veritatem

prsemittens primo virtutem consuetudinis,

dicens, quod,

ut consuevimus,

mur

comment.

cit

dici, text.

14.

ita

digna-

deinde addu-

quinque modos, quos diversi observant

in acquisitione scientiae.

Primus

est,

quia aliqui nihil recipiunt,

nisi dicatur eis

propter

Mathematice,

'

consuetudinem

in

et

hoc vel Qumque

^

Mathematicis,

Et alibi ssepe se-

quia aliqui nihil recipiunt, nisi per exem-

minus uni-

specialia, ut postea dicetur.

minor,

sciendi, contrahilur

vel fortitudinem imaginationis. Secundus,

1.

deinde descendit ad

De secundo. Arguit
gica nou est scientia

Sequitur

modus

Gum

Physico-

cutus, ex universalioribus ad
versalia procedens,

circa

tripliciter

quod Lo-

dicit igitur

primo.

'''"'

detenninatio

est rei

modus non sit id cujus est modus, modus

namque videndi est, clare, vel obscure,

In

.,

Tertio pro dispositione syllogistica. Quarto

universaliter

EJus conditio

Modalibus accipitur.

ut in

accidentalis,

.,

est visus,

Ubi advertendum quod 7nodus accipitur

Doctoro, et in tertio 24. distinct.) Scientia

est

modus videndi non

quia

simili,

posterioristice. Sequitur,

primum

qu?e sic describi

in principio .;olutionis,

1.

\idere tripiex.

includit nega-

ipsius, patobit qua^stione tertia.

de

0.

et

non autem

Posteriorum

nes.

Elenchum, Topicum,

topice,

accipitur

quid

est videre, scilicet

partos subjectivas, et alias sui, et subjecti

Scientia potest sumi quadrupliciter, ut

Sc.'entia

Videtur qnod non. Ubi nota quod triplex

pla sensibilia

et

hoc vel propter consue-

tudinem, vel propter debilitatem intellectus.

Tertius, quia aliqui nihil recipiunt,

nisi

per auctoritatem Poetarum, vel alio-

rum

et

hoc vel propter consuetudinem,

discendi.

modi

Of.ESTIO

56

vel defectuTn judirii inlelleclu.s. Quarlus,

aul speculativa

quia aliqui per corlitudinem, ct diligenlein

tica,

volunt omnia dici

inqui.silionoin,

hoc

el

nec

Logira non esl Dnc-

sorl

speculaliva;

ergo,

communi

patel ex illa

ir

el-

divisione, licel ali-

vel propter consueludinein, vel sublilila-

qui fK>nant lerliam, ut infra, arliculo

tem

Minor pro parle prolxibilur ibidein. .S<,'d pro secunda, probat eani Uoclor

inlellectus. Quintus, quia aliqui niliil

per certiludinem inquirunl, el vocat Aris-

hunc moduni tristabilem

toteles

conlin^Mt,

eis

hoc

et

impotontiain

propler

vel

lani^ain.

in liltora, quia nec est Physicj, nec Malhe-

matica, nec Metaphysici

complectcndi, vel micrologiam, id est par-

vorum

.secundum

ratiocinationcin,

inopportunam

de

ct exomplifirat

ipsos

illibera-

Ex

libus computantibus parva inconviviis.

quibus

rhilo.sophus regulam

infort

et ino-

dum

convcniontom acquirendi vorilatem,

1'ropter qnod opor
vel scientiam, dicens
:

quomodo singula $u>U

erudiri,

tet

pienda

scietitiam,

neutrum

absurduin

et

et

modum

scieudi

quscrere

est

autem

fucile accipere.\}h\

CommenUiiov

modum

scienii Logi-

exponit expresse per

cam debere
scientias

sii/tul

esl

reci-

quia est via in alias

intolligi,

ideo debet acquiri, non simul

cum

aliis scientiis,

ficat

de docente viam

sed prius. Et oxompU-

cum

addiscit

eam

medente cum addiscit medicinaiu

vel de

sicutquidamfocit.quiaccossitadiogrolum,
el

volens propinare medocinam, inspoxil

mortuus

poslea libruin, el

militor

orrabit

scientiarum,

etiam

tuiic

acquisitione

in

qui

oam

aliis

Secundum arguinenlum

aliarum

Logicam,

ignural

cum

simul

est jcgrotus. Si-

vel

quieril.

ar^imentum pnncipale

Tertium

esl,

quia scientia procodit rx propriis, Logira

autem ex coinmunibus
patet,

Posteriorum,

sit

demonslralio

igitur

omnibus

ex propriis

sit

c>sl

Advorte quod

principiiit;

Minor vero

pressis

Logica, sunt comiuunia

Logic coin-

licel texlus

ul

tamcn

cl

non per

facilius in libris im-

invenianlur loca,

commenla

quia

palel,

muniter dividatur per capitula,

:

Cum

el 22.

ut poslea dicelur.

aliis,

cominonta

I.

effectus denionslralioni^,

scientia.

el

de quibus

illa

commcnl.5.

toxl.

igitur sciontia
et

ergo, elc. Major

quia demonsiralio osl ex propriis

nolavi

semper

quare Lector non sjne causa

atlendal, et delractores casligcl.

i'rimum
palet,

argumeiitum ad

magis

cl

uppo.siium,

in solutione qux^slionis.

illa

regula,

concretis ait abstracta tenet

consequentia, ubi in oncreiis

lio

per

se.

ibi nolavi.

i
*****

riui.-rflii

Secundum argumcnlum fundalur super ^^J^^

est prartici-

nuu' esl famosn apud Si*olum.

Vide quavstionoin

principalo fun-

3.

13.

QutKilibeli. el quaj

Quain proposilionem infra cap.

I.

tlfX

.,,.

dalur suporilladivisiono trimeinbri specub'Uiva5 0.

Motaphy.sic.

qu.T potest reduci ad

quod

lext.

commenl.

2.

bimembrom, per hoc

ost soparabile a malcria sonsibili, vol

de (a^nore qusestione

3.

pro nunc inlelligatur

in

lalibus, el

rfnri.iho

n.

abslraclis non ultJ?Tvilis

({uibus plciiius in loropi

F.t

non; osse mobilo, vel non. Scienlia onim

aliqui prolorviondo,

omnis spoculativa

quod Logicu* est Mcien*,

batur sic. Primu ex conimuni u.su A
rum secumlo p^r r;i
quia

rabililius, ol

rcalis,

aut est dein.sepa-

mobilibus, cl

aut do insoparabilibus,

el

sic est

Physica

innnobilibus. et

tum,

i.

dcmonstralivo

immobilibus, et

cus ost hujustuiiiji

rum

sic esl Molaphysica. qua-

ulterior prose<"ulio

non

hic,

scd alibi.

Dicerel tamon advorsarius, pom^ns Logi-

cam

cssc

plurcs,
miltit

lum

praclicam. ul .Vuroolus. el

alii

quod argumonlum Hoctoris com-

con.scqucns.Kormoturcrgoargumen-

sic

Ouniis

scit

ntia aul esl practioa,

Minor pro'alur

ri.:tt,

de

quiii

illud a

scilicet

sicest Malhcmalica; auldosof)arabilibus,el

sod

I
pro-

oic. .Mi^nr palel.

in soluiione

qunMlionb, el

I
intra dlloin.

JK r

lectum
dinc. aui

<

.....

''""" 'ioluni

li

fldel

i^

;
.

SUPEU rNIVERSAIJA PORPIIVRII

56

per sapionliam, aul per inlellccluTn, aul

prudenliani, aul arleni, aul scicnliam

non

qualuor modis, ut patet; igitur

priniis

quinlo modo.

Si

cum

vero

formidine

igi-

lur erit opinio, et per consequens erit non

sciendi, sed potius opinandi,

modus

quod

comparans Logicam,
lionem

Consequenter respondet ad quaestionem

1.^

Logica

e,t scicn-

quod Logica

aftirmative, dicens

quam

ita

docens vero scientia.

Sed posset probabiliter

demonstra-

enim de

Sicut

est intentio Doctoris,

tur.

Vult ergo Doctor ponere differentiam

si

reprehendi,

cum

scientia absolute

quod Logica est

procedit enim demonset Dialecticus ex com-

dixit,
:

trator ex propriis,

munibus

generalis potest

ideo Syllogismus Demonstrati-

vus generat scientiam, et Dialecticus opi-

nionem,

et

probationem

Doctor

adducit

ostenditur passio in Lo-

parlem, ex Aristotele, in Naturalibus, ubi

Sed quia forte

quod requisitaad demons-

trationem non habentur in Logica,

secundo adjungit quod

sit

cum

5.

1.

tria,

medium

scilicet

subjectum, passio,

Post. text.

I.

comm.

22.

nem, vel passio prior respectu

hoc in demonstratione quid

signum
illa

in

quod

et

est

habentibus definitio-

definitio subjecti in

omnia

Post. text.

ad domonstrationem autem requi-

runtur

sive

ideo

demonstratio

Syllogismus faciens scire

Ad demonstraiio- com.
requi

14.

bene adverta-

non

hujus distinctionis, quantum ad secundam

aliquis diceret

tria

ista

illa

de Syllogismo in

gica, eliam demonstrative.

runtur.

quod

dici,

connnuni, vol do aliqua ejus parte subjectiva, vel inlegrali

ncin

sciendi,

gicam, nec conclusio

quantitate, et sic de aliis,ostenditur passio

aliqua demonstralive;

modus

sit

dupliciter.

vel de substantia, seu

communi,

enle in

quod Logica utens

pra,

Demonstrativam Lo-

ostenduntur

tive, ila veritates Logicales.

volunt aliqui sequaces

scientifc, et

inter Dialecticam, et

Primo, quia sicul veritates Metaphysicales,

vel GeometriciB

Sophisticam ad ra-

est scienlia,

probat

conclusionem

et

et Dialecticam, et

hujus exponentes Commentatorem ubi su-

est contrJ te; si ulterius proterviatur, pro-

cede consequenter.

Demonstrativam

inter

alterius, et

vel effectus,

demonstratione

quia,

reperiuntur in Logica, ut patet

discurrendo; de his in quoestione

3.

se-

quenti clarius dicam.

est, etc.

Ad majorem declarationem dictorum,

et

ut omnis cavillatio toUatur, et ne in sequivocis videatur laborare,distinguit

docenlem

et

15.

qusedam

Logicam

utenlem. Ilanc distinctionem

videtur Gommentator tangere

com.

hoc enim

facit Aristoteles in

super

alibi sa^pe. Et

com.

dicit

35.

primum Physicorum,

Commentator, quod Logica

Uno modo secundum

quod est ens instrumentum dividens verum
a falso
et iste modus est proprius. Alio
modo secundum quod illa, quse sunt deusitatur dupliciter.

Maximis

clarata in Logica, accipiuntur pro

in destruendo, aut construendo aliquid. Et

ista consideratio

cum

non

usitatur in

est propria

artibus
in arte

vero universali, scilicet in prima Philosophia, est propria

habel
et

7.

alios

et

eamdem

Metaph. com.

exponentes

Circa item laboi^ant,

Quaere eum,

2.

illud
etc.

sententiam

Metaph

Quaere

etiam

Boetium, in secunda edilione super Por-

ad finem, dicens quod ars Logicse

phyrium, in Prooemio, ubi expresse habet

quod Logica est scientia, et pars Philoso-

est universalis

omnibus scientiis

phise, et

bel arte, nisi sciendo universalia, et pro-

oplime.

Nota

Similem etiam distinctionem

ratione

dictorum

rum

87. et6.

Physicorum text. com. 1 et 8. Physic. text.

com. 70. et 76. et 1. Coeli text. com. 70. et

qusedam propria unicuique scientise, et

homo non potest esse instructus in quali-

habet

comm.

locis,

Metaph.

2.

et

pria de

communes

plerisque

ut puta 4. Physicorum text.

particularibus,

Deindecumdicit, I nielligendum

in

vocat rationes Logicas, rationes

eis.

iste

Doctor super

quaest.

I.

et

2.

primum

Elencho-

ponens differentiam

vel

cum

modus

hoc instrumentum, supellex,

sciendi

tertio articulo

trativa.

aliarum,

tamen,
,

ea

et

declarat

pro majori declaquae

de Dialectica,

tangam in
et Demons-

Or.RSTIO
r,.
l.iiijicn mV
Aii
ientlil. rl illil-

ad argiunenla

r.oiisoquenlfr rospoiKlcl
principali.i

ad priinmn

cl

n^spon-

p(jnil

57

iotiucndo de pnediraliorv' formali

lens.

Ul

[f.ltcl.

tcicidi

sioiiom aliornm, ul puln

eorum, qui conccdunl

tiam,

modum

ct

.K^'i(iii. vfl fKjlius

I.oj^icam o.sse scien-

.sciondi, dicens,

Diriiur

quod modus sciendi, etc. uhi ridverteiKium

quod communiter Doctor in responsionil)us
propriis ulilur

verbis

lii.s

Dico, vel potesl

responsionibus vero

dtc/, vol rfi'cen'/<m; in

aliorum hoc verbo dicilur. Vult ergo hajc

responsio qu(jd Ikoc priudicalio

Modus

vera

.sil

sciendi est scientia, formaliter

quam responsionem

quendo. Contra

Doctor dupliciter.

lo-

arguit

quanidam
vidolicot quod
per

1'rimo

apud ipsum,

Ma.xiinam,

Omnis vera pr.-edicatio in abstniclo est per

se primo mo lo, quia essentialiter vera;
sed
tia
let,

modus .sciendi esl abslractum, et scieneliam. Quod modus sit abstractum paquia

sibi

correspondel concreluiu, ul

nKjdale, vel moditicatuiu

autom

voritasi

hujus reguke, et limitatio, patobil in lerlio

yuod aulom nulla pradicalio

articulo.
in

sil

primo modo, o.stondit.^/fa

lectu suhjecti,

olc.

probatio palet

ll:o(;

o.\

so, (iu;i^

lUino h(M>lor (Njnil resfioM.HionfMn pro-

primo

priain.
U'111

minori'm principu-

hoc funnaliter loquerido,

'l

nfj^^iindo

leri.iliter [N^to.sl conc4^1i

oxfMKsiliu (loiiimenlatoris.

.Secundo poMei

ad ar^irumcntum, quod major

dici

maltii.ilitor,
licol

ut

quod non

t;imon

toris,

Nam

vorum

si

tia ost
tia, et

modu.s

uitra.so^iuitur.

scinUia,

fH-r

tiodicit

num.

cum

.sciendi,

/70 i/io(/ttri>f/i>j/

<?

c(jnvorsionom sininlii-uin. Ter(luod

.">.

.sip.\|.

Absurdum

loritate,

U^T

qmrrere scirnliam,

siendi. Et ratio

dfU'l caderein-

est, elc.

esl,

et

quia frusira

ros[)onsionom,

illain

ordine scientia*,

enim

Scientia

vero

esL

sciro,
o.st

aclus

di' rsie,

dis

oorum

I.

scin'

modus

.sod

.<</''

if)sius

ex(Mni>lum ox dictis ojus

.sciondi.

priinus,

setuindus

sciem/i osl .iccidons

i.">.

modi

el

aclus

o.\

iioc(;dil

ptiit>

Eloncli. qua-st.

intelliqere ct signt/irarc,

olmo-

(lum

corresfiondonltM'.

iiiin

rum,

n-re possit Logica ((pia' esl vere scienlia.

scienlia,
.s-cire

quia posterior esl

scionlia,

ul

f^atot.

ifi.^o

scire,

ol

Ibi advorloiidum

quod non arguit Doctor ox

ratione posto-

riorilalis, ab.solulo UM|uond(). ul infra lan-

gam;

alitor

non valorolargumontum.

cedil oliam lioc

argumenlum.

ol

.s4Mendi,
if>s;i

ut

fjer lo

IjOfsU^n esl

foriualitor, ot essonlialitor .scifiilia

accidMitalilor

ol raamN|ii<$

unnm

ideo licel

'st;

nonsiL.torm.ililtM'roli(iuum. fruslra nihilo-

minus diversis
runtur. Kx(

tor in

(lu.-estionibus simiil qu:e-

mplum

et albodiiuMii

ojii.s.

doqiuorenlo

.'virniliMn,

.Sed advort' (|ii.vt n,i

hoc noii comnuMidal o\fN.~

nw

.Vverrois.

illa fiiil

inlenlin

rois. ut fH>stea t;ingolur.

ni

Aver*

ipsiii.i

Vull ijnlur Doclor

bivviter illam aKiunlilatom reforno. piuii.T

qua

sciendi

modus

ut lciict D(Mi(r: ol

terius prioic. uL habol in Thooromalibus,

modus

rnde

com. 41. Ciim ifitur unico^Ma-

toxt.

vorilalo

se^iuitur (luod

per

pnolortur rariuonidos cu'leris anti^iuorum

in positiono principiorum, primo Physitx)-

quid(|ui(l ost postorius postoriore, sil f>os-

sil f^ostcrior

fil

plura. (iimd polest Heri por paiicioni.

diclum

coiilra

modum

qiuerere

sciondi.

Doclor

adciucil

(lu.im

ralio,

.oiiiiueu-

tatoiis vaUt, copula, id esl, ly et, in illaauc-

altiuo

Secunda

scien-

!.o:ica sil

ttMi.ililor,

cst subjecti.

nicxltu

sciendi. matoraliler, vorumo.^t^iuod tcien-

quii

coin. U.

l*ost. toxt.

ejus.

dicli.s

ost ({ulhI I^igira esl

siiltoni) at(iuiri. |)ro (iiiaiito

1.

et

iibri,

sil litlera iJoc-

conconlal

.salis

faln

fsl

quidam

JjaJjenl

aliqui volinl

seil iiia-

el sic procedil

quod vidolicet illa pnedicantur in primo modo, (iua>cumque ponunlur in r.itione, dicente quod
habelur

Hi.

in intd-

modidicondi per

delinitiono primi

iion

ad

solutionis

suii'

>imulUiti*in

non aulfMiia

sitoruni,

cum

in

malitor. iiec nNililei

el id<

^''''

'4

|)luribu.s

^miu^.

ij

IIOll

j)n>plor

tttlllUi

cau.im

jaiu assigii.n.ini

l'ro

i^)ui

fir.oco

priam

noUoI n^curn^n^ ad
oi

cimimunom

l.<if?irani

'oiijuncUim

prt>-

unini

n.

UNIVERSAMA

SIJPER

58

ut dictum esl supra de mente

scientiae,

Conimeiilaloris, possel aliler exponere, et

magis ad menlom ipsius

forte

debet haberi,

alias

nam

ante

sed quterendo alias,

concomilanler qua^itur,

licel

non addis-

cendo, sed dividendo, et modificando. Po-

POHPllYRII

tus est duplex, scilicet intrinseca, et for-

malis

est extrinseca, et materialis.

alia

Voco uniLatem intrinsecam,

cujuslibet, illam

qu^

formalem

et

consequitur ens, in-

quanlum ens, reductive loquendo. Sicut

enim unum, vel unilas est passio entis, ita

copula poni inter ipsa conve-

hic, hujus.

Materialem vero unitatem ap-

sed non

pello, qua^

maxime

ipsorum quierere simul sine absurditate; sed bene seorsum, quoad Logicam,

bus, illam

tenendo ipsam esse in se scientiam, quod

videlicet in qua, et

non poneret Commentator. Sed adhuc

quffirendo ipsammet Logicam scientifice,

ideo unitas materialis scientise potest poni

qua^ritur simul Logica modificative, ut ali-

jectiva vero duplex, scilicet specifica, etge-

test igilur

lanquam

nienter,

inter diversa

inter

Ibrte

cui

tamen non

videretur, quod

assero,

quod

ipsius

sui

sed respectu

ad rem,

et

principale varie po-

ad formam, ut patet

magis

gustabit, bene masticando, et applica ad

propositum,

principale qusestione tertia,

Doctor,

Sed

quae infra, solvendo pri-

ea,

et quae ibi

illa expositio

habet

notabo de Syllogismo.

jam

dicla satis patet

et

juxta hoc patet ad instantiam de subjecLo,

de quibus diversse qua^stiones

et passione,

quseruntur

Posteriorum

i.

ibi

sermo de rationibus formalibus

rum, hic loquitur de
existentiae

et

adhuc duplex,

Ob-

ab objecto complexo, vel incomplexo,

enim

est

qusesito-

reali investigatione

per

se,

for-

considerato. Gene-

ricam vero propinquam appello, quae respicit objectum complexum, vel incomple-

xum

virtualiter

actualiter consideratum,

Genericam autem remotam

quse concernit objectum complexum,

yel contentum.
dico,

incomplexum, permissive, vel potentia-

vel

apprehensum. Ethic snmo specificum,

liter
et

genericum, non ex

tivae,

sed ex

modo

modo

entitatis objec-

Nam

considerandi.

de

objecto in se singulari, vel saltem specifico,

polest esse scienLia generica

et

de objecto

generalissimo specifico, ut nunc probabili-

suppono.

ter

Ex

concomitantia accidenLali,

secundi argumenti

se, et

respondetur

his

ad

difficullatem.

vendo tertium principale recurrit ad illam

quod Logica est una scienlia

unitaLe inLrinseca, eL numero, ut est habitus unius conclusionis; etspecie, utalbedo

distinctionem de Logica docente, et utente,

respectu liujus et illius

licet necessaria solutio

satis clara est, et

et hsec

magis infra

clarescet. Sol-

tantum de secundo.

De Tertio

principali, circa

Primo

19.

dico,

ut color. Secundo dico,

dicta Docto-

Unitas maleria'
duplex.

lis

scilicet

cificam objectivam scienlise, quce sumitur

practicanti. Elige expositionem quae

mum

nerica. Et generica

maliter in

test solvi

el objecliva.

duplex, scilicet subjectiva,

est tan-

luralem.

Argumentum ergo

circaquam, vel de qua,

propinqua, et remota. Voco unitatem spe-

quod, nisi recurrendo ad Logicam na-

tum

quam participant ratione matecum materia scientise sit duplex,

et

respectu aliarum potest poni quo

quia

Et

rise.

reperitur in accidenti-

el forte

quod

genere,

est scientia

una, uniLale exLrinseca, eL maLeriali sub-

IS.

ris in

hac qua^sLione, occurrunL qusedam

difficultates.

qusestionis

Et primo

circa solutionem

deinde circa argumenta,

et so-

TenetnamqueDoctorquod
Logica est scientia; utrum autem sit una,
vel qualiter, non determinat. Prima ergo
lutiones eorum.

difficulLas

hanc
vniiat habitus
duplex.

est,

de unitate Logicee. Circa

difficultatem

diversimode opinati

suut. Scd brcviter dico,

quod unitas

habi-

jecliva,

tu

numero tantum,

in unico intellec-

et specie in pluribus, etforle

aliis.

TerLio dico,

quod

esL

generein

una

specie,

uniLaLe maLeriali objecLiva, uL respicit Syl-

logismum
picit alia

in se, genere propinquo, ut res-

per rationem Syllogismi;

re remoto,

et

gene-

ut respicit alia per rationes

eorum. Et hoc dico supponendo Syllogis-

mum

esse subjectum Logicse, ut quaestione

Logiea

est
triplictter.

una

QV.VST]0
tertia sequenti ostendetur. Pioiixior

praediclorum in
NoUi

pnuter

uniliitem

a.ssignavi ex p.irte objecti, el

poni

unitiis

parle actus generativi ipsius

ljai)itus

sed de hoc

virtule propria, an virtule objecti

sic,

ex

an actussitcau.sahubilus,

esset videnduni,

et si

quo principalius sumi dfbet unitas

habitus,

et

an pracise habcbit unilatem

aggregalionis px parte actus

quia

alias

Iranscrndit proposituni, quiere lertiani distincliononi priiui,

scptimam
de

ria

virtutibus

lationum, et

alibi,

decimam

ad finem, et

<jusd('m

el in tertio. in

enlis, sive a nobis, sive a

amor

licet

quo<J

pos.sel

suljjecti,

malo-

et in qua'stione

bene ponde-

alios

et

(lol-

rando.

posset app<'liari, ut

utrutn Logica

difticultas est,

i.

caujiali.

amor fabularum

.Melaph. in prologo,

de Phiiosopho inquit Arisloteles, lunc polest dividi in sermocinalem, vel raliunalem, et realem

^stinus

de

8.

licel Flalo,

civit. cap. 4.

in (^ontemplalivam,

ul dicit Au-

dividat ipsam

Activam. et Ualiona-

Lnde pos.s*t arjjrumentum .sumi ad

ponendum lx)gicam essi tcrtiam a sp^^culalem.

practira:duoUim'n prima roemhra

tivn, et

continenlur sub reali 1'hilosophin: ideo di-

bimembris

visio

placet. .Serm(jcinniis vero,

qujT trivium npp'llatur,diviriiiur in (Iram-

malicam, Khcloricnm,

et

Logicam.

derant enim principaliter modos

candi,

Secunda

.sapienliaB, vel

nnlura

(^onsi-

^* ml.

.signiti-

moflos inlelligcndi et colores.

el

qui sunt respeclus rationis. Sed dicuntur

20.

sit
dicilur
duplieiler.

iitia
i$

aliis.

ulterius,

quam

illam,

sermo

60

sermocinales proptercau.sam superius assi-

scientia rcalisl

/ Ad quod
tiam

quod

breviter respondeo.

appcUari

rcalcm.

polest

dcnouiinatione

dupliciter, aut

scicn-

intelligi

intrinsecn,

aut denominatione extrin.seca.

Voco

fte-

gnatam. Dicunturetiamorgnnicii",
ad dubium.
alibi,

noininattonem intrinsfcam, qua; appcllal

formani denominato inexistentem. Extrin-

secam vero dico

niam alleria denominatoinexislentem. Ex

quibus ad propositum dico, quod Loijica
est srientia

sera,

cum

realis,
sit

rci)oniI)ilis

Secundo

vera res pi-ima' inlcnlionis,

in

pra*dicanicnlo

dico, (piod

vel rationis,

denominatione intrin-

(st

Qualilalis.

scicntia rati nialis,

denominationerxtnnscca, non

niodo subjcctiva. quia

sic

omnis

scientia

est ralionis; sed objectiva. .\dverte

(}uo(l

absoluti!

quia

scicnlia

.scicnlia

(licilur

imporUil

Tangc

tuni,

et

rationis,

habiludineni

objccluni. licet in veritate

lis.

tamcn,

sil

ad

hubilus rca-

igilur dilTcrcntiam intcr habi-

scienliam.

.Scd

(lualiter scientia

fnr in

Irm

rrii-

nec speculaliva

culativus

(j[ua'stione

3.

se-

1'olcst dici. (]Uod

capicndo

l'hilo.st)phianj

pro apprchcnsionc verilntis cuju.scuuKjue

qumi nec

dicit

ut

est,

prac-

(.Klonis po-

praclica.

est

enim quod

aliquis

Metnphysi(\i. Alius

ul

praclicus ejt, ut moralis 1'hilo.sophia. .\lius

ul factivu-s est, ut

ul

inlellwtus

est.

ad omnes alios
(^^uidanj

vero

.Mechnnica'. .\lius vero

indilTer^nltr se

.t

(ul Aureolus. el itckam.

(juaslione peimllimn

rum) volunt

halxMW

habilu.<<. et hic esl Ix)g.

alii,

prologi

.'senlenlia-

quo<l Logica sil praclica. quia

dividilur in docenlem el ulentem, elesldirectivn alinrum .scienliarum. elc.

libus. se<iuendo

infra

fil

habilus est pt^rticiens inlclleclum, ut spe-

diflicultalem circa Logi-

phiir supponilurl

il

quiustione terlia

alia, (jujL' faciunt

videbilur

An Logica

prologo suo in libros Etiiicorum.

quidsit de

Tcrlia difticullns est, Cui parti fhiloso-

ditfrnio-

in

patel

.sic

habituum

divisio

Dicunt quidam (ut (3iraldus

nit,

et

speculativat

de enle rationis, et plura

qu(>nli.

'oio/iAid

tica, vel

Logicie infra quo^slione tertia.

et

reulis polest e.sse

(\nn,

n.

Ilterior

(^)uarla difticultas est,

qua* appellat for-

illani,

sensum tactum

ad

sciendi,

modi

vel

islis

Sedquid>

opinionibu-i, el cunsimi-

lamen viaiu Ducloris Sub-

Ulis (qui. in primoS(>ti!

itltooe

de rractica. et Praxi. in:cri pru iaooQV>

tbidom
nienti Logicnm ess prnciicnin
elinm.suslineiuiodivisionem :!' '" ^tinoMm
:

5ii'ienlia' in

praclicam. el spiH

,.m. ha-

bet pro inconvcnieiUi poncre lerliam

dico

ZL

Sl^PER (INFVERSALIA POUPIIYRd

60
I.oijiiii i'^t srifii

tia

sjiicutativd

qiiod

Lofiica

e.f/

speculatim

quia nuUa

scMMiliaest praclicji, ((ua' uon esL dirpctiva

praxis proprio dicta'

ni(>(lialo,

iinmo-

\o\

syllogizandi,

arguendi voluntas

ot

syllogizaro, et arguoro, et imperatpotontia^

organica^

inferiori

Logica liabet

igitur

Considera ut

i-ationeui practicte scientijo.

diat(^

Pro cujus ulloriori doclarationo adver-

vult

scis.

Alia argumenta aliorum pro

illa

parte

23.
1'rauismulliplej-

tenduni, uthal)et Eustatliius

mont.

I.

({uod pra.xis potost

com-

sumi quadru-

niodo pro operatione cujusli-

plicitor. Ihio

Alio

potentia\

bet

Etliic.

i.

modo pro

agentis per cognitionem

operatione
Tertio

tantum.

pro oporatione existente in nostra

modo

modo pro

i)uarto

potestato.

operatione

conformitor dictamini rationis, et

elicita

electioni voluntatis

ad

quam communi-

concurrunt quatuor. Primo intellectus

ostensivus tinis ipsi voluntati. Secundo voter

modo sumptamdes-

inlellectus etiam a vo-

liler

posterior

intellectione.

Ex quo

se-

quitur quod solum actus elicitus, vel imperatus a voluntate, est vere praxis, natus
elici

conformitor intellectui

reclus.
est

Ex quo sequitur quod

ut

recto,

sit

actus elicitus

primo, et per se praxis. Sequitur etiam

quod praxis est actus, qui potest recte, et

non recte elici. Actum elicitum voluntatis
voco velle et noUe imperatum vero alterius polentice, sive cognitivse, vSive non
;

et

impar,

nullus est tertius. Sed sicut scientia

dividitur in realem, et rationalem, itaspeculativa.

De speculativa

reali loquiturAris-

loleles 6. Metaphysica^,
et acquisibili via

et

stricte

Ad hoc

sumpta,
vero est

sensus. Logica

speculativa rationis.

Et praxim

luntato imperatus, est vere praxis natura-

est sentenlia

Metaph. comment.

7.

dubium, cum

tuiic

scientia dividatur in practicam,

et

2.

realis

specu-

lativam, quare rationis scientia non sic dividitur

Potest dici,

quod non inconvenit unum

dividentium

realis,

scientise

scienlia rationis, et

reperiri

alterum non

in

sicutens

reale dividitur in substantiam, et accidens

licet

omne ens

nuUum

et

rationis sit accidens tantum,

substantia.

Circa illud dictum Doctoris in primo ar-

gumento, post oppositum,

principalis,

quod

in Logica

tralive concluduntur, et
sit

et in

25.

solutione

multa demons-

cum

demonstratio

Syllogismus faciensscire,sequiturquod

Logica

sit scientia.

quintum

Occurrit dubium, et est

cum

principale,

causa conclusionis,

praemissre sunt

nullus respectus,nec

et

et

iinperalrs.

licet

semper praesupponat actum imperan-

lem, qui esl elicitus, vel tertius

si

posset

nec rationis,

sit

de gonere activo-

rum, quomodo igitur secundae intentiones

possunt

7ne(//a<e,propterquasdamscientiaspracticas

causa conclusionis

quaj comnmniter dividuntur in Theoricam,

hujus Doctoris, ponitur distinctio, saltem

practicam

licet in veritate sint

simpli-

citer practicai.

Cum ergo Logica non sit

directiva praxis,

nec mediale, nec immediate, relinquitur

quod non
sit

est practica. Et

non obstat quod

directiva aliarum scientiarum,

lellectus in tali directione

tendat. El

si

in

ex natura

genere causye

objicias

cum

non extra

in-

se

quod cognito modo

ditur, vel

Item, ex fundamentis

quod est medium

illud, quod conclu-

et

de quo aliquid concluditur

in secundis intentionibus

ex natura
ibi

esse

efiicientis

rei, inter illud

in demonstratione,

24.

Logie
csl spenilntiva,uonprac-

realis,

assignari. Dixi vero supra mediate, et im-

el

tica.

nam

electio.

quod nullus aclus

elirilus

numerus per par

passiones, ut

Sed occurrit

Commontator ubi supra, quod est

operatio secundum electionem. Et Uoctor
Subtilis ubi prius, quod est actus alterius
potentitK quam inlellectus. Exquosequitur

Aetus

perdifferentias essentiales scienti.ne, sive per

Tertio scntentia dictativa. Quarto

illo

divisio illa

si

immediata, sive dividatur

Aritotelis sitper

finem.

liis,

Sequitur ergo

dictis.

quodLogicaestspecuIativa,

Commentatoris

consilium de

cribit

qiiid.

solvunturox

quae sunt ad

litio tinis, et

Praxis

faciliter

rei,

non

sed

est distinctio

sed praecise rationis

ergo

non potest assignari demonstratio. Sed

illa,

de quibus est per se consideratio Lo-

gici,

sunt secundae intentiones. Multa alia

Dubium.

gr'.t.s'rio
larigaiii

(jiwsUoik'

iii

s*<|iH'iili.

U!i-li;i

;wl

hoc proposiliim conferonli.i.

20.

quod considcralio

I'riimnu,

lof^i(;alisiion

de .secundis inlcnlionihus quid({uia sic perlincnl ad

suiuptis

esl pr.uciso
dit:iliv(j

.Secundum, (|Uod consideralio logicalis

pnucise de primis intentionibus,

cst

quia

'rcrlium,(iuodcon;ider.itioli)gic;ilise.>>tdc

intenlioniljus su[)poiiil)iIil)Us pro

s(H',iindis

primis,

omncs

concretivc sumplis

lioc

(!t

de

qui'

ut id(?o

dcfinitiones, el demoiHlralioncs

primis

gic;ilcs vcrilicantur in
jicn

auctorilJis vu1j,mL;i

lo-

uikIc rccle

([uod Logicji csl

li;ilx't

de sccundis intentionibusa[)[)licatis [irimis.

El si dic;is, ([\un\ considc.rat tunc ens per
considcrante

leriiu

Non cnim

.sen.sibili.

ma-

ut conjuncta

oiiiiii;i

rclalio

fiotest

considorari, nisi in ultim;ita abslractione,

vel

iii

.\It't;if)liysica

ad Mct;i[)liysicum,

mentum,
do

concrclione, ut fiertinct

resf)eclu

cujus

illiiis,

dis intenlionibus cst ul rcspcctus

de

difl'us(* crit

(Jii;irlum

diclum

diriiiiliir

rnii

riini lusiiinii

conclusiunis, non

sunl,

et

([iio infr;i c;if).

de

csl.

([uod

ill;i

f)ro[)osilio

l*i\i'unssii' sutil

debcl inlcUigi

rausa

|)rof)ric.

comf)ar;indo incomf)lex;i |ra'niis.sarum

coiicliisionis

incom[)lc.\;i
e.s.sel

c;iusa sui

i[)sius

.sed

com|)ic.\a ad com[)lcxum,

ciius;is.

[)ro[)ric

iioii

ductiviis.

({ui;i

piendo scm[)cr

liinc

clicitiv;is

gutiim

luil

ex nalur;i

rianlur

iii

(|ui;i

uec proprie

dislinctio

dislinclio ex

rei, cl

;i(l

unum

et

li;ibeiit

iiitor

.s'

enliUiles lales ({u;iles,

|)rimis inleulionibus,

suo lamen

ol

cons*'-

({uciiler idenliUUein. ot dislinrtioncin. llaN*

Unnen

({Uic

dico orunl ali({tiihus mird: vide

Utmcn notaiUcr
(jiio(ililM'lic;i,

;i(l

tinein. otalibi

.Sextum diclum
accipi

iit

siTunda

((ii:ostiono

istiiin

plcrumiiue.
potesl

loj^ica

({iumI

e.st,

liabilus inlellcctualis,

anima

in

^'^**'"

subjoclive oxisten.s. hat)ons iiniUttos suf)e.

riiis ;issi^n;ilas.

tnidilur in libris lo^Mcalibiis.

ter. iit

Scplimum diclum

dam

niodo instrum(>ntali-

.Vlio

osl

cum

ost.

quod

aclio qu;iv

tninsmiitaliono. el qu:e<|am

sino transmul;itionc.

Ex

his dictis p;ilot .solntio ad dubiuin.

Sivo eiiim suiu;ilur

dam

jjcnorico, sive

lo^'ica

pro

in

iiiulUi

Lo^'ic;i

liir,

qiiorl

fvitol

ut [luUi do Syltoj^isino.el fwrtiJMv ..mis

ad

ifwiiin

omne.i libros

el ibi

iiialur

Illa

i-

ntiteni qn.i* sic

verihcanliir

[wtl(*st a&sii:;iari

in

pri-

(lo

pm*

suo nMMlo, ulin

e( ihi licet

non inve-

principiiiin nrtivnin nciione (rin*

iiitilativ;i. pol(>sl

iiihilonnir

Iransmii'

'io

.cr

liU'r. ;iul

rtHMirnMido

qii;i's(ioiio lertin

.nl

e\ {urU
'U|wirli-

iiilolhH'tus..iiilc\ p.iiu'

raiido.

f^r.itiicaliono Hi^nnki in ;

ciindis inUMitioiiiluis.
:

re

ut fKilel disiuirrondo per

l.o,i;i(Vi>.

demonslranlur

siiio

a^^reirilO

dcinoiisiniiivo ostonittiii-

subjcctivis. ot iiUe^raiibus, ol
tus

Ii:ibilu qiio-

pm ({uodani

priiuis inlentioiiibus

formalis. |)n)prie rc|M'-

ronifwrari,

pos.suiit

pi"0-

(|uimI liccl dislinc

vel

veruiii ori^iiialiler,ta-

si Ikm' sil

mi.<vs;irum, ol cuncliisiuniH.

n;ilurarci.

vi-

rcduci ad funda-

if)His, lialM>t

luiic

ul ar-

non

dicasqiiml omniM

iiiis

sel

el

capiendo

accidon.s,

[x)iii

e.s.sc

realis. ca-

el tunc [K)nilur

(..uinlum dictuiu csl.

lio

pra'mi.s.ss

coiu[)lex;i siguiliciilive.

lantum

vcritales

ctTcctivas.

distincti()es.sel(?.s.senlialis

idcm

sic

com[);ir;indo

vel

conccditur

verit;itciu, sic

(jui;i

;id

rei,

'/<

dofiniri, nec a<l invi-

ex omnibus libris lopicalibiis.

scrmo.

communis.videlicet,
omitiUi itrirmii

e.^t

iii

mcii form:ililer

de secun-

iiiodus. (lonsideratio vcro Logici

ul UKJdi inlclli^'cndi,

deuio-

el simililcr

tamcii posilis in

ipsi.s

f)o.s.senl

refotri, inic

mciiUi

'/.

mi:\u<\ ofx

cs.s/*,

/-m in divepsis locin. .\litor

distinctiu

ut

vel

s;

re rationiH, sicut Doclor .Siiblilis

dco (fuomodo

cem

%aii-

ronvcnil diHliiirtiu ex iialura

rrm pro

ordine ad fiinda-

iiisi iii

lerminum

et

inl(;llijL,'endi

(icncrc

lialjoanl

licol

formalis, ct roalis, et o.<onlinlis

nec de Natu-

accid(;ns. .Non se([uitur, sicut

rali

Nam

f)a.ssio;ilterius. .Nisi forle

realis.

sic es.st^l

eH.se,

ca[)it

Mcl.a[)liysicum.

non

non

(fenu.s

allribni

ips<'u(

coUaliva inlolUfrlu.H,

(lic^a.

(laiu

non inconvenit

nio^lo

dis intcntionibuH.

soliilioiie liujus (lubii pr.i:iniltoqii;i;-

F'i-0

61

;n

m;

lnn^>(iir.

.h.ki^

-.i^i i<

"/

SUPEH UNIVERSALIA POUPHYRII

62

Ex

Sunt

his patel ad inslantias inductas.

eniin pnKmissue causa conclusionis in co-

gnoscendo.licel non in essendo

jectum quodcumque

et ita

sub-

liabel principia,quan-

tumcumquesimplex,

secundum

el sic

ali-

quos, subjectum est causa suae passionis.

Sed quidquid
habet
tia,

iste in

de hoc, praedicta tamen

sit

prologo primi, quaestione ter-

super libros Elenchorum, quaest.

et

Aliud quod tangitur

et alibi.

ibi

de

4.

his,

quse requiruntur ad demonstrationem, sci-

subjectum, passio, et medium, quali-

licet

secundis intenlionibus invenianlur,

tcr in

Sexta difficultas
tionem,
cente

quam

nibus, an

quid

dit

ex prio7ibus notioribus,

in

Metaphysica, sic

nomi-

intelligit his

eamdem, an diversam Logicam

Pro cujus declaratione advertendum, di-

Logica docent

et

utens quid.

Logicoe, quae docet

demonslrare ex propriis

principiis proprias conclusiones, quae Ira-

ditur

maxime

aggeneratur

qua
Per Logicam

in libris Posteriorum,

vera scientia.

vero utentem intelligit illam partem Logicae,

quae tradilur in libris Topicorum, quae

procedit ex principiiscommunibus ad proprias conclusiones, in

cundum
in libris

alios,

omni

scientia

et se-

illam partem, quae traditur

Elenchorum. Unde per hoc me-

dium, Contraria habent

fieri circa

idem,

quod locum Dialecticum differentiam Maximae dicimus,

pondentem,

quam

et

tam

Maximam

sibi corres-

Philosophus

Metaphysicus,

quam

naturalis,

etiam Logicus,

omnis

est

rarum

hujusmodi

ergo

concludit in aliqua trium figurarum.

Vel

sic

Syllogismus

est

Omnis argumentatio constans ex provere salvatur

positioni''US, ubi

omni, et dici de nullo,

In hac

est

de

dici

vere illativa

est

hujusmodi

ergo,

etc.

demonstratione est principium,

subjectum, et passio, et
doctrina igitur tradita

de

sic

aliis.

Ex

demonstrativa

in

scientia scit demonstrator demonstrare,

et

syllogizare, etc.

Sed dices, videtur ergo quod Logica non

30.

scientia,

sit

generaliter capiendo ipsam.

Dicendum quod Logica

communi

in

est

scientia, et quaelibet pars Logicae est scientia,

cum

procedat ex principiis propriis ad

conclusiones proprias, et

ita Dialectica est

Sophislica

Scientia, et Sophistica,
tur, est scientia,ut

de qua minus vide-

habet Doctor Subtilis

Elenchorum quaestionc

tertia

probabilitas de Syllogismo Dialectico, et

apparentia

de

Sophistico,

et

necessitas

sump-

Ulalionis de Syllogismo simpliciter

to,

demonstranlur per propria principia,

sicut procedere

ex necessariis de Syllogis-

mo demonstrativo.
Si objicias,

trativa

quare ergo potius Demons-

dicitur docens,

cum

Dialectica, et Sophistica,

quam

scientia,

et

in illis aeque

logizare, sicut hic demonstrative

dum, quod pro quanto

quibus vera scientia generatur.

tiam per consequens generant,

sunt De-

monslrativam exercentes,
cam, nec Sophisticam.

Dialecti-

dicit

quod

scientia traditur per

busconsistit. Docet igitur demonstrator in

.

vel

deceptorie syl?

Dicen-

sic docent, et scien-

et

non

Sed tunc videtur, quod Demonstrativa

potest dici utens,

sicut

Dialectica. Dicen-

libns Posteriorum in praedicatione signala,

dum, quod non

sequilur, quia pro tanto

quod

lu

/'/1
ct'a.

tia,

imo

propnis tcrmiuis in qualibet

scien*
in

ipsamet

Logica

exercetur.

qito-

icientia.

enim

ita

media propria ad conclusiones proprias, ex

Ideo Doc-

modo

I.

praeter talia media,quaelibet scientia habet

demonstrationem, usus vero in probabilicontinetur inprxdicalione sigiiala

exerceiur in xer-

risibile

doceatur probabiliter,

chorum,

qund

Item,

etc.

ostendunt conclusionem sibi propriam. Sed

tor Subtilis, quaestione tertia primi Elen-

Onomodo

ergo

est ve-

animal rationale ergo, etc. Item

in Logica, Omnis oratio, in qua quibusdam
positis, etc. concludit in aliqua trium figu-

homo

missis multis modis dicendi, et prolixiori-

bus circa hanc materiam,quod per Logicam

Docente)n intelligit DocLor illam partem

exercetur

etc.

Omne unum

rum omne ens est unum

Omne animal rationale est

circa illam distinc-

ponit Doctor de Logica, Do-

el Utente,

est,

quod demonstratio proce-

dicit

sed Syllogismus

tangetur quaestione prsedicta.

29.

Cum enim

dicitur Dialectica utens (ubi

semper

intel-

ligo per activam passivam, ponitur

enim

OrVESTlO
quod pro

ina gaudel,

dem

cum

dicilur qtio<l

arii-

Irislalurj

pro quaiilo

eis-

sicut

qiio,
V(;l

mcdiis formalibus, qua-

pcjnuntur

iii

utrvimqiie

pait<'m contradictionis

dentibus,

utuntur

materia,

Mctaphysicus,

Naluivilis, vel

ebi non omnis, I^gica esl docens,

scientia pr'ocedimus ex prnjpriis

licel nori

omni

in

Ex

his igitur, qu:e dicti sunt, breviter

DemonsliMtiva non dividitur

comment.

modum
rel

5.

quartum

Melapliys.

quod qunvlam partes

ipsn acinntiam,

et

et

si;

non usum,

rt

sicut Dcmonstrativn. (^)ua'ie

usum,

Sophistica

et

qu.rdam nufem doctrinnm,

FA sic appa-

florlrinam,

eum

ibi

dum

gavisus enim eram,

illum in hac phanlasia, (post(}uam

el(?-

inveni

sic scri-

sufficienlem.

pnu<liclus m<Klus dicendi

sustincri,

pars I^gicie potesl

volunt

Ix)gica

enim ulens

modo pro

ter accipi. llno

polesl duplici- ffSuT.

liabitu .srienlifico

in singulis .scientiis

detinicndo, etc. .Vlio

modo

docentem, contra mullos alios

nam, ut dicturn
lis

esl supra, IvOgica artilrcia-

dividitur in docentem et utentem

prius fuil artificialiter inventa,

tamen verum
prd;ce.ssit

est

quam

ideo
u.sa

qu(jd Logica nalur^alis

non solum ut

in-

sed exercitium,

et

artilicialcm, et

clinatio quiedarn est,

quisilo ex frequenli argumenlalione,

dubia, sive certa, elc.

Logicam docentem. et uU>nlem. esse

eamdcm stvundo modo non, ul iiuidam.
dici,

ponunt.

nde

Demonstraliva.

Nam

Dialectira ost

communibus,et insingulis

.scientiis

prias conclusiones arguit ex

ostendit enirn

eodcm

in Dialectica,

quod amor.

Iraliva, [^ra-dicalione excrriti, licct in sola

b)gica r"cpcriantur pnedicationo signala.

l^)uarlo,scquitur universalitas Dialcclicu'
et Logica in
piitct

communi, atque

de fme Dialecticiv

ulilitas, ut

Iriplici.

.scilicel

exercilationc, obvialione, et disciplina

utililale liOgicaM}uadruplici,
litalv

discernendi

vcrum

scilicel

a falso; el

cl

faci-

pi-omp

tiludine ai'gucndi. ct iTspondendi; el habi

gulis

dium,

.scienliis,

csl

ad pro-

et oilium, sint in

susceplibili, f>er Imx-

qji:i'

ex

communibus

medium

pars Logii*ie,

Demons-

inquit,

I.

licet lx)gica.

usus Doctrina, qua traditur

el

Doctor

i.sle

quanlum ad Doctrinam.
ex communibus, diversus tamen esl

quod
sit

Logicam utentem, qucxl impi'oprie

repcriri Dialeclica.et .Sophistica.tU

sive

Prirno mo<lo pulesl

Iraria nntn $unl(leri circaiirm.

Tertio patet (}uod in omni .scienlia potesl

n-lo,

pro habitu ac-

consuetudo ejus.el sicforte accipiunl aliqui

dicitur.

[uo

dm-c

.super libros Elenihorum,qu;est.

pra'cessit

ut alii 4Im

per dcmonstrali'

Ix)gico, acquisito

ulimur

dividi,

.sic

deferendum,

Cadi.

sit

lamen polfsi probahiliter

propler dicU Ducloris.quod qiue-

el pr-obabiIiU'r,

2.

est do-

palel,distiiictio-

pser-am) concordanlem, (^uia Palribus fst

Secundo patel (juod Logica utens non

32.

.^

subtilis,

.salis

lil)ct

LooicLC habent in

cut Didlectica t''ntnlirn,

ganter

lext.

qui o[)time imaginatur iiunc

:

I)<x;toris es.se

ouamvis

in uterjtem et

dicendi in tine dicit

nem

quod

docentem, sicut Dialectica. fnde sanctus

Tliomas, super

el ulenjf,

Narn Dialeclica esl

Septimo ex his omnibus

recolligendo, patel conlra ((uosdam,

eadem,

cens(}uoa(l pnjpria.

demonstrative.
31

eo<Jem raodo

utens quoad me<Jia coinmunia,

ad propria

defi-

Ijonilas.

.Sexto .Hef|uilur,contra aIi<js,quod

eis<iem

semper

utitur aliquis alius, quia

aU|ue

IccUibiliUis,

quibus ulilur d;monstr-ator, non

mediis,

alque docilitate

in

siv^uitur ejus nwe^tsilaii, el de-

Oiiirilo,

ut pula

sed

forma

el

peccanlM

PaiTiIogiginos

dividendi, el demonslraiidi.

nicrjdi,

iri

pro<-e-

artitices,

alii

solvendi

liUilc

i)r*obl'matibus scibilibus, ad

Dialectica,

Illa

demonstmliva

Con-

tamen
in sin-

arguit per proprium rae-

ctc. qu:i're ibi

valde uolanUr. Vid*-

qmxl ulmque pnrs L^gicap

eslulcns.licet forlenon diwns. .Miuseliam
esl usus quoad demonslmttonem medioruin communium. Aliu.t quoad dirpcUvitalem. l'ndo l^gicam dici ulriilom.intplligo vel pt*r appluM(jon>m dcnominativam
lur igitur velle.

iii(en(ioiium.

vet

miMiorum communium.

pn)blcma(icc, vel }vr viam rgiilanim dirtvdviUids, el Aibi, et

aliis.

SUPEK UNIVERSALIA POUIMIYRII

64

om-

Possel eliain, alio inodo cxponoudo,

appel-

nis alia scienlia, pra'U'r l.ogicani,

Logica nlens. Viderolnr oliani alicni,

lai-i

qnod Logica nlens

cnni pi-opLcr ipsani

vonoi- scientia,

essoL
siL

docens, .Sedhocpro-

Modus
sciendiest scicntia, materialiter autem est
vera. Pro cuins declaratione videndum est
formaliter loqnendo,
^

ista est falsa,'

'

''

qui esL prtKdicatio formalis, et quid

Aliqui sic notificant ipsas

rialis.

mate-

,,
,
Qunmndn
hne
,

"/:^".

si

"""/"'''.

cst

sciciilin

i'r-i-dicatin

fo,-

mntis ct matciir

lihi^^-

formalis
j

lixins hic perLracLare

non expediL

videan-

vn.vi^iv,

,/

idem

quae significat

illa,

quo supponiL subjecLuin,eL pro quo

tnr alii,qni hoc diffnse dixerunL.Comparari

esse,pro

breviler potesL Logica ad snbjecLnm pro-

supponil pnedicaLurn. Materialis auLem,

(tunmndo I.ogicn
s,t

prxdicatio est

xuhjectum.et pas-

.unneicomparaa.

prium,
esL

proprias passionos snas, et sic

ct

vera scienLia, el ex propriis procedens.

illud,

passiones aliarnm scientiarum, et sic est

Sed

scientia virLnaliLer, liceL aliquibns

tur

quod eLiam

formaliLer, eL

videa-

lanLum

aliiie

primummagissapiL adminisLrat enim aliis insLrnmenLum demonsLralionis, per quod aggeneralur scienmaLerialiLer, sed

tia.

Terlio

modo comparari

potest ad prin-

cipia et conclusiones aliarnm scientiarnm,

et sic est

tanlnm opinio, qnia ex commu-

signiticaL

illud,

pro quo supponit subjectum.

bene

licet isLa sinL

dicLa, poLesL

ali-

quod generaliLer omnis praedicadirecLa, in qua verificaLur praedicalum

ler dici,
lio

de subjecLo

iii

recLo, uL

lotele tradita, sive sit

primi mpdi, sive

cundi, sive quarti, est formalis. Dico

est

differentiam

praidicationis

LradiL

se-

au-

ab Aristotete tradila, ad

tem,ut Logica

qua non

identica?,

ipse Logicam.

de

Non nego

eLiam prsedicationem aliquam materialem

opinio Lantum generaLur. Hsec omnia pro-

esse in

quod magis placebiL

eligatur.

Prima Lamen exposiLio saLis cnrrit, ideo

proprie distingnendo utenLem conLra docenLem, Dialeclica esL uLens, eL non scientia, et sic inlelligo DocLorem hic.
SepLima

difficultas

argumentnm
circa

oppositnm,

anle

majorem, in_qua

dicitur,

dus scienii nonest scientia,

ejus,

utrum

propositio

illa

modo ? RespondeLur enim

Sed

et

primo

et

quod mosolutionem

vera aliquo

sil

responsio improbatur, et in

illa

sequenti quaestione magis apparebit qualiter Logica sit scientia

cialis.

vero

Alii

communis,

distinguunt

sciendi objectivo, et direcLivo

et spe-

modo

de
el

utrum-

que subdividunL in universalem, eL parLicularem

eL applicando concedunt, tam
:

Logicam docentem,

modum
ista

quam

utentem, esse

sciendi directivum,

primam

uni-

secundam particularem. Sed

non videntur de mente Doctoris, qui

versalem,

primo modo, uL habeL Linconiensis

I. Posteriorum, cap. de
Per se. Materialis
vero poLest dici omnis praedicatio indirecLa, vel LanLum in obliquo verificabilis.
Voco autem communiter prxdicationcm
d/rcctam, in qua praedicatur superius de
'

suo inferiori, vel passio de subjecto

accidens de subjecLo, vel
Late

vel Differentia

tam vero

et

Indirec-

Gum igitur ista praedicatio, /1/oc?i<s sciendi

non

est scientia,

se aliquo

dicLorum

tum

est actus

quod

modorum prsedicaLionis

primus

,et

subjectum deter-

minatio accidentalis actus secundi ipsius.

Estergo materialiLer vera ad hunc

lum De modo
:

intellec-

sciendi est scientia, id esL, de

Syllogismo, vel ArgumenLaLione, qui sunt

modus

sciendi, pro substrato

melius dicitur
ticus,

quam

modus

saltem,

propLer praedi-

cationem absLracli de absLracLo, quia

eadem

difficulLas,

modum

ubi

sciendi, eslSyllogis-

Syllogismus,

scienLiam, eL
dico

recto,

formalis, sed poLius e conLra, quia pnt^dica-

falsam, formaliter loquendo.

Doctore,

possit verificari in

sequitur quod non est formalis, nec habet

possel oriri

cum

..

vel

modus de quiddi-

de Genere.

,.

e converso.

simpliciter tenet istam prsedicationem esse

Ideo tenendo

ibi

qua? inLer

sciendi.

Sed forLe concedereLur hanc esse per se

^.

Procdtcatio dtrei
' "rf'>(

'"

37.

quod

in liLtera,

communis, non autem specia-

est scientia
lis.

primum

circa

est,

Logica est ab Aris-

nibus, et probabilibns procedil, ex qnibus

babiliLer, eL

illa, quifi

pro quo supponit praedicatum, sequi ad

poLest comparari ad snbjecta, et

modo

Alio

35.

sive causalis esl

OIVESTIn
modu,

priiiKj
ncienrii.
(licil.

SyUnijisinun

Iterius adverUMi<linn, qu<xl ruiii

Uoclor, ((uod

Modus

illn,

srirnlia, iioH cst vera ;ili(|uo

U^il pr.vliralione formati,

riou cst scicntia,

magis

lis, s('(i

moilnx

est

scieiuii

iiuxlo,

inl'l-

quod

ista

sic

neccomuiuriis, necspecia-

de fopmali

stricle lofjuciido

OujcM-atur

pnrdicatioiic.

est

istc

Mclapli.

7.

sinpularissirnc.

Quicst. 4.

Ortava ditticullas

or>

essentia

8unl veni', iion foniialil<T. w!

enim

QuodlilK't

i-:

furnialiler inHiiiluni, idcn-

sibi quidqitid

Mibi

roii:

\\v.

Tninscendcnlia voro, aul pmplcr

iiitinila-

liticiil

e.Hl

tem rHMinissivam, aul, til alii volunl. pp'p

tcr ambititm Hu;i' conimunilalis ( iied v
niiiin ina^Ms plarel ) vcriticanlitr dc oniiu
bus.

cst, circa illani

i'aternitai ilivinn ^mI etteiuia

l;micn [inediralioin^s, Palernilat

|st;i'

vc| cOHceptut, niffe

propf)-

(iirina rst fllialio

nmnis

tio

formafis entitatit ettroncrptu.n,

vcrn in abslracto,esl pcr sr pri-

tio

forma'is unitatis,

advci-

sic

de

ra-

hntrnclio Iri-

Doctoris

sitionciu

]>i"-

pr!i"liratio

mo

mo'io

el

triplc.v

cet a subjecto, a

libi

cst ahstractio,

.scili-

suppo-

fuiidaincnlo, et a

silo, licet noii oniiics in

oinuibus, dc

l)us iiiagis iiifra (piavst.

:{.

(fui-

dc (iencrc.

tio ahslracti

de ahstracto,

vcl

e.s.se

Kxcmpluni

rcclo, vcl in oldi(pio.

iii

polesl

priiiii.

ul Alhrdorst rolnr. E.Kcinpluin .secundi. ut

llnmo

ex animaHtatr.

rst

Tertio notaiidum csl, (juod talis pra-divcl

liinilatis,

transcendcntilius, vel forinalilcr

inlinilis,

sivc ipsis coinpossihilibus.

Quarlo advcrtcndumcsl,
dicatio poLcsl
li

e.s.sc

aut in ultiinatc abslrac-

aul in non ullim

',

Pono cnim non

itis.

furinali-

il in

qiiia

noii,

cl

itii,

non quanlis formaliler. Secunda venj

iion,

qui;i cst in ^ibstraclis .secundo inliMilionali-

idcnticc

nulla

Tcrtio diro, qiKKl

esl

calio Uilis

ultimate abstrarlis

iii

pratJi-

nec forinaiiU*r,

vera,

ntt'

limilaLi.H,

saltcrn in ivcU). Licel eniin liaH:

.sil

vera in

prinio moiUi.llumanitat rsl rs inimafHate

tamen
liccl

///f/,s;

aulcm

tio
fr;i,

loco

Human'tas

est fals;

liujus as^'

f;ilsit;itis

'

anima
Ua-

'ur in-

Srio ijuujm' qiUHl

pr.i';illci;ato.

tiiim, scd provectis

Iran.srcndunl

n*u"

sunt ulilia. cl ad

r.id.

|>..t"iii.

c;ilcin (lccl;ir;itioiiem

igitur

est

multi tencanl oppositum.

pr:i'dictorum

[)liira

(|U()d talis pra--

nec

vera?,

Prima

vcl ra-

human-t

\*;l

non sunl

ler, riec idcnlice,

li:cc.

catio polest essc in tcrniinis

aliis;

lcr f;ictis.

Secundo intelligcnduni, fiuod pnudica-

<>:ifi.i

introduxi.

c;i

modo

abslraclionum, imo

^ciicra

tria

(piolii)('t ^'radii

plurcs, ut

magis

pr.e-

in

(juod abs-

Iractio liabct licri

ali(|uaiido

pcr iiomina

priiiia' intcntionis,

ali(|uando

[)c'r

nomina

3^'-

diccnduiu

llis li;ibilis

tacfi </' <i6

'

(]U()(1

iion oiunis ver;i

Iractis,

diflicull;ib'ni.

;id
i

iiilinilis,

iii

sive de

sive inter sc,

ncc forin;dilcr

forin;ditcr ((u;uilis; cst pcr

modo,

inu)

.Scciiiiilo
(lic;ilio

noii

li:it

.s;illcin

diccndum, ([uod oiunis

cst vcr:i |)cr idcn(il;ilcin.

:ibslr;)c|ii) |)cr iioinin;!

tcnlioiiis.
esl riililas

Toma

l:ilis,

I.

|sl;i'

cnim

Honitm

.o>/i/*Vi.

.sc
iii

arlus stvundits arlu pn-

cl univcr.s;ilitcr

iit

se<l

vidctur |Uod iikxIus sMcndi ruin

videlur

ca[)iatur pro SyllojfiHino. vel

.\ri;umcnl:ilione.

noii

sil

nibus.

s<Mcnlia,

ip.s;i

Dironduiu

itno

i)ri!Uo

siiuplirilcr nuMliis sir

reclo.

(:imcn ut iiidu

hilis jum'-

duiunuHlo

srcuiubc

iii-

tnitis

Dntas, eW

dicil.

acire posterius esl Si'ientia. .sirul i'> iiir* iu' :

causalus ex Sylloirisml', el

sive

iibi

VtTunu^loiiiniquu!

limit;lis.
si',

ill.iHi

itosterior tcirt, et

est

prior csl

()i;cdic;ilioucs,

diviiio est

;ibs

quam

cirra

lHx'toris,

tnuisccii

sivc inler

(lc noii

iiull:i

in

pr;i'(lic:itio

sallcm ullim;itis, lur

Idciilibus,

modwi scen'ii

scin',

mo,

s(>cund;i> iiil*'iitionis.

difticullari

nitioncin

sc<Mtn(l:iiii

(juod

lllinio subiiilclli.i,'ciiduiu cst,

ultcrius

I*o>.sct

iii

dicta ((ua>stioiic liabct tan^i.

frmilirnliitnfi

,,

(luol

rssenliUitrr vrra.

quod

tciiduiu,

fainosain,

non

est

il

qu;i'

pra

letigi, (iuu<l inoilu^

<i. ..

,.

l;imcn riim dlcjlur a'hu%

VI

{uo

'

s;

>

"
'

'(

''

rius. siriil lircl lionioM

Ul [HVsltTlUs.

.Vnr'

inMto.

iMlionent

in''(>nv.':iicn<

e-'.t

hnmn habol
Ml

SUPEU rNlVEUSALlA rOUPIIYRlI

66

pro fonnali, vcl pro connolnlo, sou siibsIralo.

Primo niodo

esl

Secundo

poslerior.

modo polesl esse prior. El lenel argumenlum Docloris de posleriorilato accidentali,

et

non nalunt^, vel consequentii^ ut supra

dixi. Alia est

enim

coordinationis
dependentiiB,

loquitur
41.

liic,

Decima

Tm^iclmlntem- Lt>gip'H">
''

sophi

scieivl'

videlicol

circa illam expo-

cum

Intelligit

quod

dicit

Aristoteles

ad mentem

sit

Pliilo-

quod licet satis authentica,

et communiter accepta sit, littera tamen
Aristotelis aliter declarari posset. Postquam
Potest dici,

enim, ut supra

tetigi, Aristoleles

modos diversorum,

posuitdi-

acquirendo

in

illorum auctorum dicit

Acribologia

(i.

est

tiarum

ejus est

expetenia. Vult ergo, quod non in

per accidens. Si autem

se, nisi forte

subjeclum ejus
quia

applicabile

omnibus

secundo modo Logica est

aliis scientiis,

communis

sit

omnes

tur Syllogismo, et

de

aliis,

utun-

scienti;i3

quibus est

Logica.

EXPOSITK)
De

Quid Logica,

primo,

et quoties

et

quid

Scieiitia,

''

pra^eunte.

Commune

\Qvo

\\cei pos^et

sumi

matori;ie subjectiTc exigentiam,

sando, ut Deus

procedendum

Ethicorum, cap.
scientia uti

2.

modo

ut dicit

i.

Oportet igitur in omni

convenienti

delicet certitudine

sibi,

aut vi-

aut testimonio

persuasione. Sed dices

hsec omnia.

est

aut

quod Logica docet

Hoc posset negari. Dicit igitur

consequenter aut tenendo, aut contradi-

tellectus

universalia

animal

ex

his,

et

in sequentibus

patebunt.

QU^STIO
Utnnn Logica
Doclor

i,

qucvst.

super
cap.

1.

II

sit scienlia

communis?

q. 43. et 1. Elenchor. q. \. Tart.

Prcjcm. in ftne. .loau. Angli. et Bras.
hanc qua.'slionem. Faveutinus Theor. 5.
Rodng. in cxposilione hujus texlus.

Post.

\.

sclenlia?

jectuni

videtur. Quia cornmunitas

estacomniunilate subjecli:Sub-

aulem Logica?

(listiucluni

est a

subjeclisaliarum scientiarum ;erg'0,etc.

toties,

aul in cognoscendo, utin-

aut in distribuenio, utsigna

aut in prxdican

tamen

lo,

ut homo,

in proposito auditur

wzM;ie, ut distinguitur

cmtra

com-

speciale,

ut

in solutione taiigam.

Divisio est

communis. Ordo

patet

prius

enim videndum eral an Logica es.set scientia, quam an communis, an specialis.

De secunuo. Major primi argumenti patet ex hoc, quod entilas, et unitas, et per
consequens communiLas scientioe, sumuntur ex parte subjecti, tanquam causie ipsius. Scientia3 namque communes, (ut inquit Avicenna in Metaphysica sua

dum quod
les,

Quod non

""^'

aut in repnesentando, utspecies

intelligibilis

cendo Commentatori.Caetera hujus qunestionis satis patent

sumautur, quoestione apparuit commuc

quoties universale, aut videlicet in cau-

scientia

"'^'^

usum omnium aliarum scientiarum.

Primo modo non est communis Logica

secundum
certitudinem Mathematicam, sed secundum
omni

J^;''^!;^,./^.

ejus subjectum cadit

vel quia

2.

in

e.

cerHtudo) vero Mathematica non in omnibwi

intelligi

aliarum scien-

prasdicabile de subjectis

unum

Deinde reprobans

est, etc.

com-

Ab-

veritatem, ponit illam propositionem,

surdum

scienlia dicitur

munis a subjeclo. Potest igitur

communis vel quia subjeclum

per

versos

Dicendum, quod

sed de secunda.

difficultas est,

modiim

primis.

entitativiB

prima non

vel ordinis. I)e

sitionem Commentatoris,
ArisioteiesprrV^^Y

posterioritas essentialis

alia essentialis

Adoppositum arguitur per Boclium.

Logica est de secundis intenlionibus
applicatis primis illa3 autem sunt communcs, qua3 sunt applicabiles omnibus

et

secun-

qu:edam universaper subjecla, dequibus sunt:

sunt

differunt

noliti;i3

propterea in definitionem scienliae sem-

per cadere debet pro differentia subslantiaii,

tia?,

subjecLum de quo

inquantum sunl

iicet illaj

scien-

forinae qu'jedam,

de-

commi
'''<^""*

unu/i 1/(1.1

QI'/E.STI'>

loniuenles irilfllocluni, exislenles derebus

eisdeni,

(iiver.ws lioniines

;ipu<l

difTeranl

indiviUualiler fXTsuljjecla, inf|uibussunl,

sicut esl aninia, runi

non

du;i! qux'd;ini torm;r',

cornparalioneeoruni,

qwdi intornianlur ab eis

licel sinl

indivi-

ni.si

univer-

comparalione eorum, a qiiibus

sales,

de Anini;i

al>s-

Minor vero palel per illud

tnicUL' sunl.

tia

sinl

lcxl.

commenl.

quemadtiioduin

el

.'{.

Secalur scien-

.'{8.

ns.

Argumentum posl opi)ositum sati.s commune esl, ut l;i('lum est supra, ex illa aucHoetii,

loritat(J

declarando e^imdcm ;iU(Uoritatem,

qiicnti,
et ill;im

,/^.

qiuestione se-

el m;igi.i in

Met:if)li.

1.

C/rcn ideni,

Hes-

etc.

II

dialc

Si sibj^jctum ejus $il

omiiibus aliia gcittnti', sicul pr
:

cunda
qui

quam

ralio,

lillenim

malc ) clau.sulir
S^cundo molo, elc. Ubi adv'
(

el

potesl esse
nis

sermo dc subjeclo

Logicap,

cuju.smo<li

Nam

cunda.

aliquod

vel

intenlio

applicabile subjeclo

Aut

mum

in

.se,

etiam SvL

plicari subjeclis

.subjecti,

quolilx*t subjeclo, el

communis
priedic;ilionis aut com

aut cornmiinitate
munit;ite, vel

dici

usii

Sed

applicationis.

ista

>

fja.vsio

sv!!

sv

ita

applicabilis cuililxH subj

catione materiali.

formali,

vel

mnrio Logica est coinmun'1,

(iu;im stalim a(l(l;im.

ah.T, etc. Vult

i^itur

aliis

.scien'iis

quod
communis

;if)f)lican(lo,

L(j^'ica

est

prinio

iioii

liDc

siipponendo Syllogismum

tinii L();,'ic:e

e.s.se

vel ali(fuam ;ili;im

subjoc-

scic;!'

mcn

prM'dic;itur

es.s(Mili;iliter

eriim sunt tals.e.

menis

cst

f.:iisest

de

forte pcr accidens. ubi

;ili(fui

satis subtilitcr, lioc

ali(fu;i

cxponunt, el

dcbero referri ad

I{esfx)nd('0

potesl.

quod

quod

duf)licil>r,

illa est

communls, qua-

cundo mudo

tum

pnudicabile de

csl

^cienliarum
muiiis.

.\ul

omnibus aliis
communis. .Vut

bile

tia'

;i(l

l;ili;i.

el sic

lest sic

exponi (juo

Lo;,'ic:e

i'st

videlicel subj^^clum

f)r.i'dicabile

fHM*

accidens

subjcctis ;ili;irum scicnli;irum.

id

do

esl ap-

plicabilo eis, et ideoadjuiixit Docloriuime-

um

el

ris a priin

in

<

i:n

app

usum

.:.

<,

.sic

ciiam

iA>i;u'.i

'>;

communis.

s<vundum mcmbrtP"
CS.SI

I.i

Svund:i diftlcilUas <-'

sed ad ^ubjcclum in se, po-

lcrtio.

lum

.><cieiUi.u

scienlia

scii

do omnibus. de

coiisiderant

rum

'!

cujus subjctun.

.\ul cuju>

iion

el sic Mcta[

complexum. vcl m:ijor exlivmilas, vel minor, vel medium, vel subjcclum, vcl praivolueris illud nMerro

commu

comm

la csi

i 1

nis. ut ni;iLris qua'slio;i

si

li.i!'

sulijectivas: el sicLoy:ica

ens est pnedicalum, vcl suljectuiii, vel in-

dic;ilum. ctc. Sc(l

'

di:

nilate inlrinseca aul oxtrinsriM.r;

ralio esl

Syllogismus, conce

coiu-

nis.

eiis

sil

prima

quolies dicitur aliqua scienlia

esl,

esl

quod

sil

priedicationis.

if)sum,

ut put:, licet noii concedalur

t:imcri

in-

Syllogis-

icducibilia ad

!i

iVw-

pr;edicatio nisi

compl('x;i, c\ (fiiibus liabet tleri

;i(l

forte in

Si/f/of/ismus, etc. licet

t;ilis

mus, vel

aliis. Ist;e

Si/f/'^gismus

obliquo non iie;,Mrctur

t;i-

quia

quod LogiiM

!)k Tf.rtio, circa dicUi,

secundam

intcrilioricm. qu;e liccl ;ipplicctur, nori

erjL,'o,

f>

.v

munis, communitalc usus, non aulein Per-

modo, quia subjoctum ejus non pr;edicalur de siibjectis ali;iruin scienliar-um, et

ul

considcranli Doctorera diccFilem

di.stinclio f)r;i'suf)f)()nitaliamdistiiictionem,

Dicit

aliarum

nitate scienti:u, sumpt;i a

polest

>

voluoris referrf "' ;"-"

si

al!':

cuj.i-i.w

batur eriim aliqua

(lupliciter

ii.

subjeclum I>ogica',idoo loquilur

si subjeclum ejus, elc. Eiis enim

commu-

quod

esl

nondum

Doctor

pondet Doctor, distinguendo de

fi^irte

ibi

ali.irum

->

~..-.t:i..-

i:*.>.

/*-

SITEK UNIVERSALIA PORPHYRII

68

srientiis, et

nnine
u.tum

i/,

e(inim riuii

ili/ffriiiil

usum alici-

I)uHMRliun,(iuod poi' cudiwe in

Fxne appiicnhihf
aliis

....
111

scti'iil I (iiwon

aliis

...
sciciiLiis,

i v

DocLor accipi

iiiLclliyil

cL

por essc

esso

douoiui-

commumiuiis
nis, ab alio autem ars, et ab alio communis. (lommunis namqiie esL, quantum ad

accid(>uLaIo iuLouLiouale

respecLu

insLrumenta, qufB

,.

apfiicabi^e

aliis,

iuLclIiy^iL

iiieum

LaiKjiiaiii

rcMuluiu cuuclusiouos iu ois

naLivum

loquendo. EstergoLogicacommunis scientia, ab alio l-imen scientia, et ab alio com-

intc-

ail

sed ars

aliarum, eo modo, quo iuLeuLioues sccuu-

trat

da> praHlicauLur, el aLLrihuuuLur ab

talibus principiis,

DocLor,

quod oiuues

Syllogismo, et

aliis,

sed

de quibus est Logica

Dialeclicum,

Differentia^

omni

non formalimaxime quau

medium. Loci enim

tum ad
sive

et

Secus

simpliciter

tum

Logicoe

qua nulla

quia

de Syllogis-

est

ut est

subjec-

secunda

intentio,

suinpto,
sic est

ro circa omnia intentionalia

tavi,

unum

dici

Adde ad

et Dialectica et

pnceunle,

Logicam

ibi

in

enim

quod

docentem,

eL

de perfecLione,

munis,

ut ea,

hic

cadunt in

gica utens

nt

modo ad

totum.

Dicendum breviter, ut supra tactum

est, quod Logica utens, ut utens, non esL

scientij.

scientia, sed ut docens.

Diciturenimutens,

quantum ad media communia, qme ministrat aliis seientiis

sed est docens,

propria media docet

illa, et

suo subjecto. Ideo, ut dicLum

tica esL

Logicce ?

1.

Tom. Metaph.

ditput.

1.

scct.

4.

el

disput. 54. in primo. Vasrjuez 1. p. disp.

Metaph. cap. 3. qua'st. i.
4. cap. 1. Fonseca 2.
sect. ^. Tolet q. 5. ProoBm. Gouimbr. ihidcm.

Tom.

2.

1.
Prowm. Faventinus Theor. 6.
Meriuero disp, unica proann. qucest. 4, Rodrig.
q. 3. arl. l.Fuenteg. o.diff. 1.

Htirtado disp.

igitur Logica utens est scientia

vel a parte in

e.st

III

4. Met. lccl. 4. el in Opusc. 42. cap. 2. cl

Opusc. 56 anlc medium, et 10. qucest. 6. art. 1
el 3. ct 1. Post. lect 20, Albertus Maj,ni. i7i Prolog. Prccdicain. Avicen. 1. Metapk.cap. 2 Averro.
in Epilo. prcedicam, cap. ullimo. t 4. Met cap.
2. Jaadunus 4.
Metaph. qucesl. 4. Aureol. in
Prol. .Scnl. q. de subjecto Thcoloyia', arl. 5.
Ockam. q. 2, Log. .Toannes a Magistris q. 3.
Prooem. Gajet. cap. deGenere. Soi.ns q.o. Procem.
Tartar. q. 3. Proa;m. JosLwnes Ang, et Eras. in
hanc qua^st. Flandr. 4. Metuph. q. 5 art. 2.

sed sic est Lo-

communis, et ultra sequitur, quod si scientia comnmnis, quod scientia a determinatione non diminuente, ad determinabile,

Lngiea utrns
uiens
non

sed alterius negolii

D. Thoni.

vero

de quibus consideral,
scienLiarum

com-

scientia^

An SyUogismus sit objectum

quod

utentem,

communis,

usum aliarum

et prioritate

QU/ESTIO

usu

scienLia

esL

composito. Consi-

in sensu

specialis,

et

Suai'ez.

quod Logica

divi-

est.

et qufestione

Logica utens non est scientia

dicit

esL

dera altius. Multa alia possenl hic tangi

distinguendo

dicit,

Polesl

tetigi.

Logica ulens

ista propositio,

autem

so, falsa

8.

gnantia in diclis Doctoris hic,

disLinguendo de

scientia comniunis, est vera in sensu

quia videtur repu-

est,

et

dubio sexto, versus tinem,

utriusque,
Terlia difficultas

regulis dirigitur,

Aliquando

pro alio ponitur.

de Demonstrativa,

et

Logica uLenLe, ut supra, qua3stione prima,

qute supra quaestione prima no-

ea,

et

talibus,

uLi-

applicatio ve-

pro quanto

est,

artibus adminis-

aliis

operaLur. Vel dic aliter,

Usus ergo, ut dixi

prius, circa probabilia est

hoc

quibus

alia ulitur, licel his,

tur, applicari pjssit.

lamen

Dialectici,

Maximae, sunt communes

scientiii3.

mo

quem-

non

intelligo

sed pro subsLraLo,

ter,

dicit

utuuLur

aliie scieuLio)

nomine Sylioyismi
cuuique,

cum

iuteulionibus. Et

lecLu primis

iuLel-

l%jcom'n-mi

siciit ars fabrilis est ars

ah

L,,ica

docens, eL est

ut per

passiones de
esL,

Dialec-

utens diversimode

Quod non videtur. Quia omnis scien

si
ergo de
tia est per Syllogismum
;

,,

Syllogismo

sit scientia,

logismum, quod falsum

Syllogismus, de quo
est

hoc

erit

est.

Tum

et

quia

qua^ritur scientia,

habetur scientia, ost notus

quem

ergo idem

ignotum, sed per ignotum

nihilscitur.Tum quia quasro deSyllogis-

mo,pcr quem habeturscientia,autde

est scientia, aut

non

si

Argumenti
porte negat

per byl-

ignotus.Syllogismus autem per

eritnotum

-t

illo

non, pari ratio-

rio

ne

Sylluj^isciio

scilur

(jiiotJ

iii

(oiiiiiuini,

communi,

(le

libel {ijiliculijri

si sic,

et sic

Syllof^i.siiiuin,

scilur

ergo

<le

|)er

riiin

quu-

circu

in

iKilx-niliini

(juiu

in/iniluin rnini csl

por Arislotelein

/7/io/w//<,

quiu por .\ri-*lololcm

ijliiini

scienliuin, qurjd est inconveniens

tiinc nihil scirctiir

|uiu

inoctnUm',

t-'rit

in Syllog-isinis, in\

inliiiitiiiii

1'osterio-

1.

notuin, et igno-

igitur ideiii erit

idcm laborunt

.\L

.^lrtjqihv-ji-imjDia-

leclious el S(>|iiislu.

bMii lidjoriit circu h'ns

piirtibus

ciati(jnis

ct j)onitur

subjertum

Iteni, niliil est

tntiiis,

et

ile

ip.4a,

deloriiiinulur

ti(jne .Sy||n^isnii

el

vote-

in

sitgenus enun-

ot iiova Log-icu.cuin

ri,

i^uarlo

i^itiir.

niodo ponitur Orulio, quia

ojus

au-

is

.\b

in

eliiiin

ilefini-

priino rrioruni. ^uinlo

ponitur Arf^umentiitio,

luin.

de ejua

(juia

sjiociobus el ojus parlibu.s csl lola

Ijo-

OftmU
piirtis

SylNjgisinus

riim

siibjcc-

libri

scilici.-t

I*rio-

ergo.

erpo nec

quentia

in

iii

de Sen-

su et Scnsato.

rassiones Sylhjgisini

Logica prinripalitcr de eo deinons-

iii

trantiir,

de

et

j)ioptcr

aliis

ijsiini

ergo, elc.

Logicje

Dicitur, (juod sultjecluiu

conceptus forinatus ah
quia

illc

coinmnnis

pica consideratis
fiofiis

divisibiliuni

j)liciuni,
i'st

seii

tiim, (jui c^t

dc

a ikjIo

formato

ii

Tcrfius

ad

I)e

Pcrilicriiicnias,

(jtii

lio

est

dc

fDrniiito

tota iiDVii

si

3.

<ww.*^

duo,

ut

L(\ixica,

terlium
(jUie

esl

dicil Doetius, (juia ilbe

sunl coinniunes

in Lngicii detorminiilis.

ponilur

i'Jns

sicul

ior-

esso subjoolum

Xvax

1.

rosler.

roxt. 2. oporlet pra^supponerc

de omni

subjcrto domonstrati(jnis. Sccuiulu csl,

(juodperejus7//o(/Y//it/e*7,denion8lrentiir
li

in scieiitiu passionos

de eo. Tertiu

iiliter

L)u;e

subjec-

quod ad ipsuni

cst,

alia

reducan-

propter ij)sum CMUsiilorenlur

t>nim ub ejus

iiiiitiis

jii

illius

in.sciontiudeterminata

unitule

non

esset

scientiio.

primio

condili<>iiL.^

imis positionibus,

dcsiiut tribus

nullius ooruin

qiiia

siibjectoruin sccunduni rulionein gone-

subjocla,

Los^icu,

nec

ut princij>ium scicntiio,

quu dc

cis

lial>etur

pr;eniil(ilur,

nec p.issioali-

deinonslrulur in giuiemli

ergu ijuodlibct illoruin cst nimis com*

mune subjeclum.
ist.c tres

intontionibus apj)licalls j)rimis,

inquit .Vrisloteles

dormitio in

lCniinciiilioj>er

ionlia. Priinu vKlelicol qu(jd sil

liber

Aliter i)oiiitur, (juodcslde Socuiuiis

modo

iii

nilom, ut {Hjnuntur

joctivis.

tio

istainini

(JU.t

verior, notanduin quixi

sit

coii-

Syllogisnio, etde ejus j)iirtibus sul>-

omnibus

iiuteiii

nutuiii (/uid 05/, et f/uia cst^ nain

Igiio-

priiiKJ ac-

incomj)Ii'Xo.

De conceplii

siiii-

Pr:cdicamento-

liber

est

L(j-

li

lur, ct

sccundoactu, cst

aclum, est

jjositionum

Secuni/us,

ccj>lii forniiito a

ne.

consideran-

ij)sum

j)n)j)lt.'r

\idendum

.Vd

Diiinia

indivisibiliuni

discursus forniatus

lalionis,

Logica coDsi-

in

liir.

scilicet in-

divisio istorum

liim. l)c conccplii

lii

Printus

intellijzentia

vei

cuin acius ni-

n;ni

est

ralionis

iiclu

est oinnibus in

sit hi}>le.r,

c()iiij)ositio,

oiniiia iilia, (juie

trcssunt coiulitiones pra'cijuie subjec-

oj)posituin

.\d

(jiiia

Conse-

int^dlectu.

iii

per Aristoteleni

piitel

fuit

iiiiiiqiiiiin

lk*tri,

gica. Sexlo nnjdo ponilur^.Syllogisinus

deranliir,

Syllogisnius

Iteiii,

sensu

est

:iiitein

tuin piirtis Logicie,

fo/-i.iioHM.

de

iiec

i^

III

non diT

[>osi(ionesinler se. quo<l luJiu-

festum esl de
terliu

Ktiain

prinui, et

auteni {^robutur

reale est subjcctum liujUK

ens rulioius. Si priino

scientia esl reali

qu.u uul

lU*

.>

nt

quoii IjUuiu iaI.

s.

4.

SIJPEU UMVEIJSALIA

70

senindo modo,

in-

aut de enle rationis,

id

est,

unitate

non

modo,sic

.scientia

una,

causalo a ratione.

sul)jectum

primo

Si

adhuc potcritesse

realis

nam

a ratione

est universale

nihil est

ut

nisi

alicujus scicntije,

consideratum

sit

quianonnisi ut

quod

ergo oporlet dare,

de ente causato a ratione, quod est

idem cum
Adraconesaiiaruin opimonum.

tunc manifestum

ab

Ad rationem quidem pro prima posipatct argumenlum non valere

[[qj^q
'

'

Ad

-'

tunc non

unum

sit

intelligibile

vel est

et tunc
analogum ad contenta sub ea
scientia non erit una ab ipso, sed ab
unitate principalis, ad quod omnia alia
:

attribuunlur, et illud

est

Syllogismus

quam omnia

ad

subtantia3,

alia

entia

attribuuntur,

sub-

iritatem Boetii dico,

quod

nem, quia statim post determinationem

ali<i3

:^t

cum
unum

Logica est de

illis

primum subjectum,

sed

non sunt

sunt

commuquod

dicimus,

niora

subjecto

omnis

scientia est de ente,

Patet,

illa

sed

'sicut

quia nulla

estde non ente.

positionis

tertige

7.

Conclusio.

Logica,

de ejus partibus in veteri

primo Priorum cap

secundam habet, quia

definitionem. Et
in

in

pra^mittit ejus

1.

eodem multas passiones de ipso

tendit Aristoteles per

Adrationem

nec

unitas scientire,

est

duic conditiones

Consequentis.

et facit fallaciam

jecti.

nec

quod ab ejus

Dicendum ergo, quod subjeclum primum et proprium Logicce est Syllogismus habet enim primam conditio-

quia arguitur ab insufficienti divisione,

quia dosunt

scibile,

est

sicut unitas Metaphysicaeest ab unitate

duabus.

aliis

et

aequivocum

probo, quia vel est

etiam

ente rationis, idest, consitlerato

tellectu

5.

tantum de

ergo

aut

PORIMYRH

dico,

nem, ut modum,

quod

inesse

et

illam

os-

definitio-

figuram in

illis

de

6.

quod
idem

laborant circa idern,

subjectum

sit

non

sed quia in Logica

om-

consideratur illud, per quod circa

laborare

nia convenit

multa laboratur in
hoc

propter

nam

scientia,

circa

non tamen

illorum

quodlibet

est

principale subjectum illius scientige.

Quarto,

scilicet

cunda conditio,
cipitur,

Orationi,

et tertia.

et

enunciationi

subjectumin
definiri

et

integralibus

Et quod

ac-

Enunciatione

Argumentationis

in

non potest

tur ad

definitionc

perfectum
stico,

primum, non enim ab

Argumentatio

in

us-

com-

nec ponitur ejus definitio,

principium scientiae
definiat

Aristotele

in

Topicis

licet

suis.

ut

eam
Secundum

Boetius

etiam deest sibi,ut manifestum est

se-

cundum rationem generalem. Tertium

dem

aliis

quia

subjec-

Priorum
speciebus

reducun-

illa

ipsum, sicut imperfectum,

st

de

Syllogismo

ut de privatione ejus,

vationem
sionem,

et

sic

ergo penes

attributa

illi,

ad

sophis-

quia ejus-

cognoscere habitum

est

Lo-

Incomplexo,

de

de

et

ha-

partibus

ejus

Topicorum

est

veteri

de partibus

et

a^quivocum non

Quinto, scilicetArgumentationi, deest

libro

in

de

scilicet

f^osteriorum

Syllogismi pro argumentatione.

muni

determinatur

se-

iivis

similiter

ipsum enim.in

bet, propter

ei,

sumitur enim

definitur

Et tertiam

elc.

hoc quod

accidere conclusio-

est ex necessitate,

sionem,

Quoniam

per

figuris,

illis

deficit

quia

capitulo

illo

aBquivoce

nisi

scientia,

quam

igitur in

habere tres

modalibus, ut

et in

terminos in

gica

quod convenit Syllogismo, dico

quod non convenit

et

pri-

ejus divi-

patet divisio

Logicse.

Ad primum argumentum
quod

scientia

est

de

concedo,

Syllogismo per

Syllogismum aliquem particularem. Ad

prinium contra hoc dico, quod Syllogis-

8.

'^j^Jl""^""'""

Ql.FSfU)
inus

rurn

quia sunt [)ropositioiies

conrlusioiiis, et

iiliilioneni

conclusioiiis

illatio

est per

ad

quantuni

manifesta

se

sit,

Sed

ail

nul-

tiim totius

ipse Sylio.^ismus in

non cnim

imini est ifrnotus,

de Syllogismo
quo;id
passionem

copnilio
nisi

notum,

idein

est

dum

(]u<'eritur

communi,

in

ct

com-

non

ita

ignotum secun-

ct

idom.

.\d aliud

contra

qu^xl

dico,

lioc,

scicnlia

o.st

estscienlia. Et

cum

Syllogismum?

dico, qutjil

qua,'rilur per qucin

ostendilur

esl suhjec-

qiioil

patet de oclo

qiiMd

intcltcctu^

prius fuerit in sensu^ vera

estscilicet
lis

primum

materia-

est rei

nonqiiia speciem

tiir,

per

sed

pcr

rellexionem intellectus

Posteriorum,

-.

t^^^xt.

utdicilur

non

.sed

Im

mo,

alicpia

((mmimi

ile

de seipso,

ostendiliir

Syll(~>gis-

iiKjuaiilum

Syllogismus, nec aliter est scientia

est

dc parliciilari.
.Vd

9.

pri-

mo.
speciali circa

\\\

qua^rendum

est

ftcuniiuin.Syl

miii

i/llO'lllJ-

iHin
ct

li-

lo-

tuin,

ini

n'>n
rilicari

''111

lon-

Syllogi.smus

ipsum

proprielates formaliter

r.

(picntes, est
cst

argumeii-

principale

(piod

dico,

omnem

librum ror|)hyrii,

de rniversuli.

II.

Et quia

qua^stionem praM-edit, quid

cilur per

subjeclum

1,'niversale, sicutcetera concrela. tripli-

nuandoque enim

aulem subjectum

intentionis.

conse-

univorsalis

Logicie,

tulius

pro subjecto.

tiir

(luoad

rriorum

libri

di-

nomen, ideo notundum, qu "d

ciler sumitur.

sociindum

esl

cui
;

idest.

pro re prin

applicatur

intei

modo

lioc

et

sumi-

univer-

priinum objcctum intelleclus.<Juansumitur

dotjue

pro

forma.

III .w-i>ii-

(luoadomnes passiones

in se,vel in suis

partibus inlcgralibus, et subjectivis, vel

ad

reducibilibus

subjectum
scienlia
ter

quod

ii^suni

de

pr;edicari

oporlet

nec

omnibus

in

prore secundo)
intellectu. el

intentionis

proprie

de

sic

aggregalo ex

de

mu

esl

agprepal diversas n

subjeclo nnturalis

corpusmobile
naliira, (lu.T

ibi

scienti;r,

motu

agitur de

non sunt corpus

Vcl potcst dici (piod

in scieiiliis

quod

(juaiido

major

et

m'bile.
cst

subjcclum

fnlsa
b.tiiis

non
quia

ffe

/<//<?.

ens r^r

ii-^

pr;
I

1Vr(i<>

n.

si..,

ex

unum porw:

consid.

de
m/'

et illud est

(il

loquitur

Iniversuli.

pro
;

rcbus

applicabili
et

causalu nb

intentionis.

consideratis; sed esse id. propalia consiilerantur, ut patct

til

I.

txlrr

passio

.1

enim

I.so.sceles

per sehabet Ires angulos,

plus imim

in

quam primo,

se,

in scn-

faciunt,

de Syllogismo

est

ita

intel-

nmlta per se intelligun-

liLMbilibus, quia

(;t

nuol

intelligibile.

i/uiit

///()'/

10.

Adltrtk

de

esl

non autem deomnibusper se

su

propo.si-

illu

tio.Aristotelis A'</</7 est in

perseipsum;

iiKpuinlum per ipsum

(juia

quem

de Syllogismo, per

dico,

.\d tertiuni

est

ite

e-

naturalis.

tia>

to quod est

quam

subjeclo,

ita est tiic, ut

ergo uliqua

illo

1^

multiii

illiti

considerare, et

scieiitia

se j>r<)prie,

quoad passionem ilUim, qua; dcmonsse-

iJe

libris 1'hysicoruni respectu totius scien-

.sequi

communi,

lunc eniui

de ipso subjfctu

lioc

i/uin

ciindum

pi r

cum

leterniinuM, prupici ejus

illa

per (piem liabelur scienlia, est ignolus,

traturde Syllogismo in

1)

(j)ortet in

ciindum

.Syllogismus,

iste

oo^iiitioneiii

cum

est.ad hoc,

iil

riiulta requirit

pars scientia) erit

ncccs-

Conclusionfin

ut maiiifestum sil

ex Tra^missis.

r/iii

lior ut ft/)j)firc'ai

sarius.\. rriorum, cap.l.

esl

iiiiniedia-

ex pnemissis

Syllof/ismus pcrfeclus
iius iuditjct

sciL;nlia,

prieniissa-

verilaltTii

ta( illalivfr'

quia

mtin

quoad

esl

iiotu.s

quem habelur

per

iste

III

et

sic

nllrniti^

ente pcr a
pvr Ari^^tolelpm

n^^n
ar'.

iii//(i

o\t

\\

**t

iwmlm.

ftr

SrPKIl IINIVEIISALIA PORPilYHII

7-2

phys. quia nec (lifMnibile.Taiituin igilur

de celero

liel

sernio de Universali secun-

do niodo sunipto, non autem de

aliis, etc.

EXPOSITK)
subjectum solelsumi mullipli-

1)E Primo,

12.

luiii

ad illam scientiampertinente, primo notuni, secundum rationem

formalem propriam, et absolutam, virlualiter, primo continens uoliliam omnium verilatum, adxquatum illi scientiie, cujus est
ter in aliquo priori

snbjectum.

ul palet per hos versus.

Suhjecium muiii' eiter,

guod

cui,

inhccrel,

Quod prius esl copula proprii logicaliter infra :

Quod simul ars, el habel, bis sunl subjecia quaterna.

ultimo modo, pro

In proposito capitur
illo vidolicet, circa

lectus in scienlia,

quam

quod

videtur, id
scita,

quod speculaLur intelquod verius objeclum,

siibjectum dici debet,

ut aliis

licet,

ut conclusio

totale est,

objeclum, et propinquum dicatur

quod

id vero,

proprie subjecLum

clusionis,

Aliud

remoLum.

quia conclusio

clusionis subjectum

et

scitur,

quo,quiacon-

de

aliud

aliud quod de alio,

Cujus passiones,

considerantur

principiis subjicitur pri-

occurrentis

alia

per ejus rationem

occurrunt de quo

inlellectiii

considerata

reliqua prsedicantur, significativum, deter-

minativum,

Voco

mum,

et

specificativum ejus exislil.

scienLiie

eL illam,

subjecLum maLeriale

de subjecLo infra ambitum

lia

lia-

subjrc-

conclusionis.

Solet

secundum quam

Item in primo-intentionale,

pello rationem

tum

proedicationis, attribuLionis,

et

prin-

Sed de necessiLaLe subjecti non

cipalitatis.
est,

subjec-

ut prfedicetur de

omnibus

scientia

in

consideratis, prsedicalione dicenLc lioc esL

hoc.

Nec

illud,

quod

principalis pars

est

alia

ab

in-

et

deipso, et quieli-

bet alia per parLicipaLionem, et imiLaLio-

nem

secundo-

illa est

iilius,

digniLaLemque sorLiLur,

ap-

formalem sujeclivam.

Voco subjecLum

prtiedicaLionis

Logica3,

ens raLionis,vel iuLenLionem secundam. ALLributionis

ter

Syllogismum, sed principali-

Syllogismum demonstrativum,

Exemplum

alii aliLer

assignenL.

physica,

praedicaLionis

ens

in

liceL

MeLa-

aLLribuLionis

assignatur

substanLiam, sed principaliter genus sub-

communiter subjecLum ejus, nec illud,

quod esl formalis ralio subjecLiva, dicitur

sLanLiarum separaLarum, subjecLum poni-

subjectiva subjecti in scientia,

subjecLum, sed poLius ratio subjecliva; nec

intentio
scibili

secunda

applicabilis

subsLraLo

(qufE subjeclum diciLur) poniLur

subjectum

nec conclusio

scibilis

ponitur

Patet igitur

mus. Sed leneo probabiliLer, quod idem est

subjecLum in scientia, duobus ultimis modis, cui

quod

in

proposito capitur

remoLum primo intentionale,

secundo intentionale (dummodo pro

aliquando conveniL,

.^^^(fo.^/swMS Graece,

dispuLaLionem

vel

syilogizare,

sic describi solet

Kst

quod habet concep-

primum.

Quid Logica, pateL quaestione prima.

ceL,

quod

non ne-

Vide hunc qusestione primasexti MeLaphy-

subjectum

substrato) maleriale, el atLribuLionis,

liceL

cessarioin quantura subjecLum

sicse.

subjectum.

ll'tfonis ^logL

scienLise

cousideranLe sciLur,

perfecLe

etiam disLingui in maLeriale, et formale.

et

pri- suhjectumpn,

sub qua omnia cognoscibi-

LellecLu

esL conclusio,

his

proprietales

et

qua3sLione tertia prologi SenLentiarum

intentionale. Ilem potest dividi in

butwuir^ui^d.

verbis

deipso, et nonecontraquoerunLur

enim

col-

malis, et condiLiones ulriusque, sub

cst dicere scibile esL, eL aliud subjectum, ul

iste. Scibi'e

pri-

et for-

conLinentur, et principiis subjicitur

tum vero exLremum

""

ligi poLest ratio subjecti materialis,

quia praedicaLum conclusionis. Ideo aliud

bet

13.

primo IleporLalionum, qu;estione

ma. Sed ex dictis ejus ibidem, melius
in

mo

per quod

vel

ditiones subjecli in scientia, ut habet iste

con-

dicitur,

enim quod

est

aliud quo,

medium

quia

extremum

partiale, ut

qua descripLione ponuntur sex con-

In

flec.

Objectum verna, posilum sub,

quiddilatimnn non inclusum virtuali-

ut

quibusdam

significat

dispuLare,

vel

Latine

eum per

et

probare.

Syllogismus collecLivum posseL

Pliilosophus definiL

pla-

Koyu,

dici.

Vel
Sed

quod

et

^^

Or.F.STIn
argiiinenlalionom, el (^ralionem, et curaiu

omncm

pone

et

dum

cnim

desuiil

coiiiplexionem si^iificat
noiiiina

Cir.iris,

in

Syllogh.

el i. in-

tioiiit.

Syllogismus in simpliciter talem,

Scd prius

tracte.

aulem

Nam

secundo- inlcnlionalciii

el

vcro

.Secundo-iiilcnlionalis

co enim

voce, vel in scriplo, vcl

in

Syllofjismum

j/rii/in-inlenlioiifiletii

mcnle, ex

in

s<'

cinMiluin

al

(lirculus vero

duo. Vo-

illa

iii

culiis

delxH.

dividi

Syllogismus

Sylj.

dummodo

sive debili,

forti,

salvctur,

circulu.s

2.

ali({uid aliud cognoscilur infcrri.

nexif-,

Fil

dicilur siinplicilcr talis ab.solulc sumptus,

qiii
Sylliigiim>n

Priorum

I.

Ksl Dralin, inqnn, ijiiihusihnn poKilis, ne/iliiii/

arriderr' co qnoil

sunt.

/wi'c

lilud ((uod comniunilcr addilur el conrcssis, noii csl

friorum hafwnt

.Syllogis*

quai scquuntur

alia.s

SyllogiHUii,

1,

el

perlraciari, el aliqua in-

Divisio

communis

qua\slionis

quod secunda pars

esl, nisi

sul>dividi polrsl, ul sla-

lim dicam. )rdo vero palel. Posiquam enim

(

visum

Logica est scientia, elcoin-

esl, (jiKjd

munis, elspecialis, diversimode lojuendo:

sic (lcHnilur.

ifuid

cessf rsl

esl, el

dc

ciiruli

fra, in .secundo articulo, et lerlio.

significatuin. Vel .secundiimalios, est quaB-

con-

dicciKium

forma

dicitur. Ita

divisione.s, el acceplion?s

muUis

deler-

.nihi

minat: unde iiKiuacumqite refierialur, sive

tionis liabilus pra>mis.saru;ii ad conclusio-

suum

a-m-uui,

el

nullam nuiteriam

inlcnlioudlem vcro appcllo rcsficclum ra-

dani rclalio ralionis, (jua cx

>n iiuginimni

li;^ieum,

mo

vcl sigiii comj)lexi di.scursivi ad

,.

lialiol a<i

trilms proposilioiiihus formatum. S'r/<n'/o-

nem,

ad

Dialfcticuin, et iHMiionslnilivum, sicul cir-

con-

et

uLomt'

falsiri,

valis laiiienaliisroiKlitionitius reiiuiitis

Sylloj^ismum, drlwlrliri

primo-inlcnlionalcm,

in

cei .syilugismits pr(M*clal ex

dicunl

^6ya, ct errare nequciint. Dividitur

iit'i>

Ti

III

ncccssarium ad rem,

congruum

eral consequenter qua-rere

de

subjeclo ejus. Et tanlum de primo principali.

Db Secl.nuu ad partcin negalivam argui-

licel forle

IS.

ad

vel ad Dialcclicum,

niiiicin,

li

(piam ad Posleriorislicum

aulcm

lur

polius,

spectal.doiilralii-

iiilenlio Sylloijismnx pcnes

illa

forma

la'di(sa esl in

Omnis

ideo fonnetur sic

Syllogisnium

est per

.scienlia

divcrsas malcrias, (luihus .ipplicalur. sicut

de Syllogismo

comiiuuiilcr.sccund:c iiitcnliones vari.inlur

dc Syllogismo

penes fuiidamciilum. Dicimus

cursus bonus. quia in tertio prinKr

gismorum
cum,

eniiii Syllo-

Tojiimrn, scu Dialecti-

.ilium

Deinonslratirum, aliiim

.iliuiM

v*ri)

scu Sojdiislicum.

F.lenrhmn a[)par('iitcm,

Ou;c divisio cst accidcnlis in subjccla. Maleria eiiim

prob.ibilis,

falsa, id esl,

vel nece.s.saria.

i^roposilioncs tah^.

t\\\\v

cunlur malcri;i propiiKiua Syllogismi,

duiit ipsi

sicut

Ii;ibcl

Doclor
J.

Son

islc

supcr

esl, iiKiuil,

Sylliujismi qiiod iiroreilnt

er

neres.<(nriis,

quin

necrssitaa,

probnbitilas,

et

I.

neijue

c.r

sunt

pat'l

commenl.

lexl.

5.

.suum
;

Syllogismus.

roriirilcsi.LTiiiricalum,,

illic

in

igilur

sil

acci-

lis

Syllogismum

Klcnclio-

.scictilia.

ncque
:

t*rilas,
ijisiu^

(luanlum Syllngismus

mns

j.pil

scientia

pnmi

noium

pnncipil,

tm.vI

aul per alitim.

deilloalio.

...U

nrnKi

s.

si |ior

liKle

communi. quia

si

...,

'"

.1

qunru
aul

s.

illuni

aul iirilur

aliufn.

non, Igilur nec de Sy!

non

si

i8i

nul dc Ipso esl

.Syllogis-

...r.iaif

per

el ignotun), cl

el iion

so.

hnltetur, el esl

processus in intinilum, a

notum.

nolum,

|ii>i,

subjcoltim U)gira', do

balur dupliciter, quia daia

aul cril

Major

Falsilas attlem

ens ratio-

li-

sed

Scire r</ effertus liemoHS-

cs.se

namque

por

esl.

Dis-

IVjslerionini,

Drmonstnttto veru >

socundiim

propricLilcs non erunl

minor.

primi

illtid

fier

d(>Syllogisuio habolur

Cuiii

iiii,

cnim

major. igilur

iioii

fariens scire; ibidem. Minor veroi-^i

rei.

nis

.saruni

subjccto

proprietates

Syhogismum.

cst per

di-

de rnliitue

et

igilur .soienlia

trationis,

jirolxihttibus

sru jtriuritas,

scienlia

se<l

conscqucnsesl falsuin.igiiuraliquapnemis-

veris,

r.r

'Sl

vcl

Syllogismo, sicut cl c coiilni

ritm, (iu;csl.

ti.

lur tribus rationibus. Prima aliquanluluni

>

io

alium oioe

SrPEU liNIVKRSALlA

71

Syllogismum

(lonscquerilia

parliculaiTin.

quia oadom csl scicnlia liominis, eL

palel,

quod onim scilur priujO,

ol per se de communi, sciLur per se, licel
non primo do parliculai-i ipsius, uLliabelur
10. Si voro
1. Posleriorum, LexL. commenL.
hominis

liujus

quod de

deLur,

illo alio esl scicnLia,

ul prius, auL por

quii:ro

auL per alium,

se,

cL

ila

scientiai,

lud

raenL. 13. ILem,

6.

34.35. eL36. eL

commenL.

PosLer.

de GeneraLione,

2.

Lexl.

ibidem

Physic. lexL. commenL.

1.

naluram

Et aufert

commenl.

LexL.

Et est ignotum,

36.

MeLapliys. eL

56.

1.

boni, et

2.
;55.

nemo conatur

PosLor.

prirai

2.

EL supor

il-

corament.

LoxL.

43.

passiones,

rt

ad parLera

scienLia

igiLur Lola
iLa

principia habens. Sicut

et

scienLiye,

subjecLura LoLius se videtur habere ad

subjocta

partiura

Minor

scionLicC.

vero

comrauniLer poniLurab oranibus.

TerLia raLio clara esL

eL aucLoriLas,quae

allogaLur ox libro de Sensu, eLsensaLo, est

forraaliLer isLa

Nec

git intellcctusqicoe

o.iiim, inquit,

intelli-

exterius non cuin sensu.

Similis auctoritas in principio

1.

Posterio-

rum, oL alibi s;ope. Arguraenlum post opposiLum Langit implicite Lres condiLiones
subjecLi, quas infra poniL DocLor. (lum

ad ipsum. 2. MeLaph. lexL. commeiil. 8.

quod esl conLra raLionem scibilis, el scienLice 1. MeLaphys. Omnes homines, elc.
Secundum principale probaLur, sciliceL
({xxod tuncidem esset notum, et ignotum,
quoe parLicula ponilur communiLer in fine

quod Syllogismus habet passiones, et guodquidesl Lanquamraedium, per

quod de ipso deraonsLrantur. Et quod pos-

toLius argumenli, sed debel applicari im-

Lea addit, et de aliis

mediaLe anLe illud secundum, Lum, quia

tat

illud,

de quo quaeriLur scienLia,

esL igno-

tum, anLequam de ipso habeatur scienlia

enini dicit,

quod passiones Syllogismi

in

Logica principaliLer de eo demonsLranLur,

osLendit

propter ?psum, deno-

attribuLionera oraniura aliorura ad Syl-

logismura.
In secunda parte quoestionis

Lria

faciL.

igiLur qua^rens scienLiam de Syllogisnu,

Primo, recilat sex opinionrs de subjecLo

anLequam aut per inventionera, auL per

Logicoe.

docLrinara, sciaLproprieLaLes ipsius,de ipso

res, et rationes

earura

solvit. Tertio, susti-

net ultimara,

ipsara

declarando, el pro-

deraonsLrative

tanquam

ipsum

liabet

bando. Prima opinio ponit conceptum for-

habeatur per Syllogisraura, sequitur quod

raatiim ab actu rationis

scientia de Syllogismo habeatur per Syllo-

Logicoe. Ubi advertendura,

gisraum

potesl

aut igitur per se ipsura, et tunc

ignoLum. Erit enim

notura,

si

pcripsuni acquiritur

scientia,

quia per ignoLura nihil sciLur, sed seraper

vero per aliura,

esseL peLiLio principii. Si

subjectura

esse

quod conceptus
sumi quadrupliciter. Uno modo pro

actu concipiendi, vel specie intelligibili,

ut habelur

1.

Perihermenias in principio,

quod Voces sunt notoe passionum, vel conceptuum anim-je. Secundo modo propoLen-

modo

uL puLa parlicularem Syllogismura, tunc

liaconcipienLeimproprie. TerLio

eliam sequitur idem

quiasicut scito cora-

quiddiLaLe concepta, ut estsub co7icipi, aul

muni, scilur quodlibet parLicuIare, posiLa

moLive, aut terminative.Unde referL dicere

constanLia subjecLi

objecLum sub concipi,

ita

per

oppositura

ignolo comrauni, ignoratur eL particulare

et

hoc

vam,

mura

et

quantum ad

passionalem ipsius. Ilactenus pri-

illa,

habet Bonetus

describit

voco, qui

patet.

Secantur enim

*"""

concipi, uL

in objecLo cogniLo.

conceptum

actum

''^'''^'

tw\

Metaphysicae.

1.

sato, vel derelicLo

quara assurait, fundaLur super

de Aniraa

cum

coweptus ^u

pro

Quarto modo pro respectu rationis cau-

Major

ratio principalis

illud LerLii

et

DocLor nosLer, in TheoremaLibus suis,

principale.

Secunda
enira

notitiara quidditati-

is.

Secundo, reprobat quinque prio-

ignotum. Et cura, ut prius, oranis scientia

idera erit notum, et

17.

ubi supra, q.

cLc.

Scientia habet genus, subjectum, partes,

processus ininfiniLum./;?/?;i//?<maulem )ion

potesl pertransiri. 2. MeLapliys. texL. coni-

IH)KPiIYiUI

Conceptum,

iniellectus

objectum dicitur,

vel

Sed
sic

inquit,

terminat, hic

intelligible , vel in-

conceptus quid.

o(m:sti<

nisstmum

se:unlum
tus

est

quia ad omnci />o(cnlias

ommunc

ad objcclum

in })ot",ntia. vcl

actu

in

quarto utuutur

terlium

gica, per

centui, et

Averroes. Sicut autem irilrnlio

rahcn, ut

.1

actu, ila et conceplu.s.lja-c

igilur sumilur qu;irl

ille.

tt <lc

In proposito

niodo, ut

>

vi-

(Jicil I)oc-

tor infra, improljanJo has opiniones. hicil

onim primam,
el

sccundam non

el

arguilur implicile pro

IUud eslsubjoclum

illa

opinione

sic

quodomnihus

Logica*,

in Lo;,'ica con^^ideralis, est

litTerro,

commune

scd

conceplus !brmalus ah aclu ralionis eslhu-

jusmodi
(ol

.sic

Enlhymematice,

igilur, elc. Vel

magis

ad

inlenlionem

Doctoris)

Conceptus lormalus ah actu ralionis.

conimunis ouuiihus
lis

igilur esl

"st

hogica considera-

in

suhjeclum

Assunip-

ejus.

qua

in

simililudinem

hahct iJoclor in

mentorum. Sicul enim

capio.

IJnde Augustinus de Spiritu et Anima, in-

quit quod

per

ipsutn

sc

modi

Jialio

esl

aspeclus,

est itnltni

vcrutti

intclloclus,

hujus-

itiluetur. El

ul

palel.

<juo

Cujus ac-

ul

Antepridica-

re>ujlulio (iramiiia-

ad Iiltei*arn,linquatn ad ininiiiium,
el ad oralionem composilio, laiiquani ad
lici

est

maximum

ad lorininum, ul ad

ita Ix)gici

minimum, el ad Syliogisinum, (anquam

ad maximum. El liene addilur inleUiijentia,

tus

ad dilTerenliam memoria*, el inlellec-

nam

inteUigentia

inielleclum

dicil

suh actu. App<'Ilatur enim tnteUigentia,

quoad prinmm actum inens, quoad se;

cunduni

quoad lertium,

ot ratio,

telleclus. l'ra.'tor cogniti(jnein

compositio,

et divisio,

simplicium.

verilas, el

secundumesl adhuc

in principio. t ultra

aut

quo

in

primo Perihermenias.

falsitas consislunl,

opinio,

ifwe in-

secundus actus. videlicel

est n(^cessarius

aut

eodom

i>j-

(ieomelriam,

a<l

qiwsl.

I.

lum, ut aliquihus placet

rationetn, cl inteU rtutti pro

cmI in */"

l<*rininus, t;i<yiW>r///e dicilur

neces.sarius terlius, pcr

sed in proposilo

priii-

iii

Kl tiumilur in

jjra'j,osili</.

lum prohat discurren(h) per actus ralionis. Ralio enim esl virlus animu* inlelleclualis, faciens currere causam in cau.sa:

riiuruui

l.

lerminus quoti

cipio, definilur

renolvilur

propr.ufn

,1

an lormmo.s. LuUe

.sui

intcllec-

xquivoce dicitur de objccto, iiotcntia,

'

Primum cmnmu-

teUeclum, vel intcUcclio.

III

quem

aul scientia,

aggene-

deceptio

certe

ratur.

Applicando

quod

opinionem,

dicit

de

conceplu fortnatit a primo aclu,

elc. l'bi

inlolligilur ordo, el originalio, el

non cau-

Vult onimdicere, quo<i inienli<

.salitas.

lUltl

tfClU

lu.s

esl tripIo.K, .scilicet indivisihilium

tolligcntia,

composilio, ot divisio, ot dis-

cursus a nolo ad ignotum.

3.

in-

do .Vnima,

text.

tum, (luos piimos,

.Sfd

commont.
licet

.\rislotelos

21. ponil t;in-

ex secundo possit

tcrlius inrorri. Tortius vero polost suhdividi

in

vum,
I'.t.

I)e

di.scursum doceptivum,

opinati-

ct sciontilicum.

variolalo

acluum

intdlcclus, ol

an

ohjoc-

tiono distinguantur, Iiahetvidorialias, ((uia

transcendil proposilum.

Non

oporlct onniia

ad plcnuni porlractare, communitcr

Vide ea,
notavi, hic,

qua' alias sup< r fornialitiUej

ct

alihi.

(lum autcm dicilur

inJivis biliutn inteUigcntia, advcrlondum,

((uod

Logica

nvm

sjKcialissimum, dijferentia, el

raliter incitmplexum, ftuidanlur

xis,

de

lcnnini iniomplcxi
indivisibili'1, (juia

ap[M llanlur

in

rosolulio I.ogici

gi

;.

incom;

qua; primo actu inlelligunlur. el lu

aliis

duohus actihus

pt*r illos

modi

intellige. .Non

primos aclus cau.scnlur.

collativus.

intelligtMidi

primis

in

quod
p'r

.ned

possinl

licel

se<]uenlibu.s

(Iu:i'slionihus

poni

aclibu.^.

(anp>(ur.

ul

Vel

forlo loquilur ilu Doclor f^ mtvfo. atin :nfra,

(luieslione

rum, videtur
ler

dicta sui)[)()nanlur.

Pratiicamen-

lilxjr

turuni, ut puta gencralissimum, sulktlUr-

se<iuenles

formalitor, .sou ohjcclivo, an c'rla

hic

secundu', de quihus esl

rem.

<(

p<)n<rt

vK*em

debet, notavi

mum

prima

I.

d mli'.in-

quotl
ra, el .lujjer pri-

c-

IVrihermcniaii. ol ahhi. Muiii <niim

ibi palpitanl. el

varie hKiuunlur de in(en-

lionibus .s^vundi*. el

omnia

Ai.

in .s(<\]ucn(ibu.<i |)t>riracubo. hi (|uiKi

9X

sijPEu i;nivkrsaija POUIMIYIIII

7()

ibi

nom

addilur do

esl

inlellig-cnda

sius,

oyiai, el suIjjocU) ip-

noiHlus

illa

niela-

quia ul loluni dicilur novum, res-

pliorice,

pecLu parliuni,

do

scionlia

ila

Lolo, ros-

Lenlionom in abslracLo concepLum

lem

rei,

quo

ossenLiam

in- ^pinio phi t/

mx, el alion
esseiiLia- 'e sec<i(/..v

primam
'

leiit Onibiis.

videliceL inlelligiL intellocLus

rei

absoluLe

sed ipsam concre-

pecLu scienliif parliuni, nova appellari poLesL, quod de Syllogisnio, ot suis parLibus

sumpLam dicuuLobjecLum sub concipi.

Secundam auLem inLenLionem absLracLive

inLogralibus propinquis, do quibus

dicLam, appellanl conceptum accidentalem

1)10

rerihermenias,

oL

in

li-

remoLis in libro

pnrdicamenlorum, contbrmiLer inLelligon-

dum

Vel forle

esL.

illa

novitas proprie pos-

penes invenLionom, eL AucLo-

sel inLelligi

Live

quo vidolicet intelligit intellectus aliquid superadditum essentiae rei, ut esse

in pluribus, vol csse in uno solo, et sic de
roi,

Concretive vero

aliis.

sumptam

appellant

Langam. Secunda opinio

socundam intentionem objectuin sub sic

llunc moduin dicendi reprobat
co7icipi.

poniL inLenLiones secundas esse subjecLum

Franciscus xMayronis in Conflatu super pri-

res, ul

aliquibusvideLur.DivisionemauLom
sLaLim

Logiciio

Logictie,

ul vulL UoeLius, el arguiLex com-

Sod quia hic

sermo de secundis

fiL

in-

videamur Lransgredi. Pro deeorum, quno sequunLur iu

ne

claraLione

sentontiarum, dislinct. 23. qusest.

tangi ex

ibidem, eL in
isLa

LenLionibus, principaliter in his quaesLio-

nibus,

mum

Et posset

nmniLaLe earum conlcnLis in Logica.

21.

enini

vol in concroto. VocanL

Logica

ro, uL

dictis

4. disLincL.

ScTepe,

1.

hujus DocLoris
qua^sL. 2. eL in

uL infra tangam. Alii ve-

Franciscus, in loco prijedicto, volunt

prinuim intentionem nec actum

intellcc-

nec speciem inlelligibilem, nec quid-

sequentibus, convenit videre intentionum

tus,

secundarum orLum, originem,

causaliLa-

diLatem in esse cognito, nec quidditatem

enim Com-

in esse intelligibili, debere dici. Similiter

Lem, eL onLiLaLem

menLaLor

uL reciLaL

Maximus sermo

comm.

Anima,

de

LerLio

dtbet esse

in

principio

secundum PlaLonem, quia socundum

(^ocli

minimus error

in priiicipio, fU

lexl.

Aris-

comment.

LoLelem primo

4.

33.

maxinms

objectuni sub sic concipi, el (quod magis

absurdum

esL)

nec respecLus raLionis, sed

apLiLudines quasdam, ex natura rei convenientes ipsis quidditatibus.

in fine

Notandum

Alii vero altius volantes,sequentes ves-

primo, quod inteniiu

igitur

23.

sunii tolies, quotios conceptus, ul

potest

secundam intentionem negant esse secundarium conceptum, seu accidentalem, vel

tigia Doctoris Subtilis, assignant

modum

producendi, seu causandi

supra, pro specie videlicel, vel actu sensus,

et

vel inlellectus, pro

cundas intentiones, hoc modo.

potentia,

pro objecto

cognito, vel respeclu rationis, vel

ratione passiva

et

sicut solet

compa-

distingui

Nam

in

reale, sive

ordinem,
se-

primo signo ponunL objecLum

quidditatem materialem.

conceptus in conceptum essentialem, et ac-

In secundo intellectum agentem.

cldentalem, primarium, oL secundarium,

In LerLio operationem ejus abstractivam.

elc. ita et intentio.

In quarto

Secundo adverLendum, quod de secun-

opus ejus operaLum,

scilicel

quidditatem abstractam, vel speciem

in-

22.

dis intentionibus diversi diversimode opi-

nantur. (^uidam enim, uL sanctus Thoinas,

et sequacos,

cunda

voluerunt dicere, quod se-

InLenLio esL secundaria rei objectalis

consideratio, vel conceptus secundarius

sicuL

prima

intentio,

secundum

rei conceptus primarius. Et

indagantes,

volunt

alii

ipsos, est

subtilius

lam primam, quam

secundam, posse considerari

in absLracLo,

telligibilem.

In quinto

moLionem activam

ciei intelligibilis,
sibilis,

respectu intellecLus pos-

ut passivi.

In sexto,

cum

ipsius spe-

ipsum intellectum possibilem

sua motione passiva.

In septimo,

primum actum

intellectus,

qui dicitur productivus, de genere RelaLionis.

opinio

(lUoiv.

oi^-r.vrin
oct.ivo, sf('uii<lmM

lii

irilcllprlus,

.icliiTn

pnj'lucliim (MT piirir.wu, (jui csl aclus

iri-

lolligoiidi, niiii siia (lirlioijc pfissiva, vl osl

pcr

(Jo gciior'(i Oii.-ilil.-ili-,,

njhil ialo

(fii*iii

iiorio, fuii(J;ilioii('iri ojiis

fKT

[Kjssibili,

do

aliiiiii acLuiii,

inlolloclu

in

Ac-

gorier"e

dociiiio acluiii ciiui)ai*alivuiu, sou col-

lalivuiu coinf)aiMriloin duas, vol plur'os in-

ad

torilioncs f)rimas

socunda', consurgonloTn

conipar-aliono

o,\

.socundam inlontio-

In diio locirno ipsain

nom

cum

causaUiin,

sua

(.'au^alitato, et pr-o-

ojus rocoptii:iciii

torli(j(J((;imo

In (]uarlodociTiio, aliiim actuiii rolloxuiii,

quo

sic

if)sa inl(M)tio

inlolligilur,

c.iiisala

ot est siiiif)Iox, ot noii compai-alivus, (juia,

Honctus, alio actu pr-oducilnr

ul vult

alio inlolli^'itur
-

Ex

'"

socunda

his inforunl.

ol

(fuaindam dofinitionom

.socund:o inlonlionis, pr-olixani iiirnis, qu;o

forma brovi,

in

ol absqiio nu;is, osl

Int"nUo serundfi
dnld

nliquit

in

grnili roflntiri,

ni

ol)jfrla

ad

rsf

iiiqu/tnlK ni

iirhiiii

iutelii/eniii

roltntiiotin,

flr.riini,

intetlrrlii

nh

ron^eqitentibus

em

licol

salis

a|)[)aroiis,

et

addil, ot i)lura omillil,

.Non oportot

rcnlur.

roridu,

i|uod

iri

reijtso

fiioto

nbjrcta

dicciidi

plur.i

sil,

laiinMi

cuncla cunsidc-

eiiim

duplox, prima viiiuinfi,

pru curinolalu,
ot

id

(ul

vidoo) ad
o|M>i"i(io(jiiia

iiitcllectuH diviniis, (|ui

albuin,

[K)t('St

ab

//1

st>-

el tenilo, tendi^

gici

nori

n^pni-siMilalur.

cui up[H)nilur FMiy-

Irido

capiunl inlciilioncm

ivf<'rl

grruniam

el

r^m pniwj*,

i///<*/i//(;)iM,al'|uo/'*rr/)Mi

intenliu
lus, u(

enim

<>st [K)(ciit:ri

supra dixi.

tum

vel secn"^ '-

n-^ttis

>

vi^I

!;

lerminus vr-

rei. Miwniiuu

v*l illiusi

ivum.

siL

primam,

ANyMt, vel

gnitiim, vel ali(|uid in ipoo

ro hujus.

Ix)-

ukmIo.

ilb

dicon tnleittiunem

a<i

pl.i

<Miim ani-

'

m:e. iiadtr

lcrniiiiUMi

iu luc,

ciiim

pr.ivi.si

causiiiv se uiidas intiMitiones, el

l<>ndil,

sico /'mm*').Verumlam(Mi ci>mmiini(er

pos>ibil(Mii, cau.sol,

ulioM r'espc?ctus rationis.

3H. Sicul

dici iiitontio. hicitur (iuip[K>i'/i/^/i/r}

viditur

[K).ssil

inlen-

[Kjtorilia iiileiidon.s

londil. Kt Ikk" ukkIo forlo capil prim.i opi-

[)i>IIu

V(d

stv

inlenli(mo inlciitlens in aliud

ita

upinioiuMii, nuii di-

agiMiUMii, cl

primam, iiuam

formalitiM' albcdine ali<iuid dicilur

eriirn

cuiidum comniuiiiunMu
iii

Vo-

sermunii,

virlulc

iste in 2. dislincl.

li:ibet

ct /w ii.

for-

sni sutislralu.

d(?

quo

pn

[K)IosI siimi

inl(>ntio!iom tain

cundani,

cullucalx).

dislirictiu sil isla.

cu furnialitor,

ipsam

possuiil,

qua ipsum

niodiis

si

.salvari

Irilcntio est

m:ili, vol

dicla (|u:t'dam infe-

quibiis supradicli mu<ii diceiidi,

quantum

in

hi.s

connotato vero, alquesubstralo, [X)len-

/ariniti,

r.

distincliun<>s pra'po-

I*ru

inlcllcctus agonli^ numiMaro.

sii|)f)oiio

primu quaHdani

atqiic s[Kvics,

cau.sandum .secundas inlontiones,

nciii

bu

intefi-

/nnjirietntil/Wi,

sublilis,

pnjjuvenum

oxp<Hiiiiii.s,

introluctiurio, vidclur, liuc iiiuclu do^^Iara-

v(l
[)r.i'(lictus

inlelligondam, ju-

l)uclui'is

lnrminnln

tnlii

lol

su[K'rius recilala, ips^un inleutiuiiom.

voitijuiratn.
.Si>d

omilleiidu

ubjivlum, in qiiol

jtriitiilits

ar

iiio,

ac/M<, cnnsntn

nnlnrnliler

Meo

tia tcridons, ot

serun

nli<juibus

rot/nito, jilnra

ronfrrcntitt,

nfiitl extr>'tnuin rjwi

jter

nr/ns

pr.t

fnn-

rrlalii) ralionia,

iwtmno

innireni

lalis

,-

.ri.

iri

vonibus inducunl.

dit, ut

intonlio.

u?

.so(Minda, ot utniriuc

jocto, sivo in (juiddilalo |)rius cognila.

(^

faslidiiim [xjlius, el obiceui,

((iii

littor-.im

arl

ol)-

iii

p*^

in'.elleclivu.>.

Prima orgo

ductidiic f)assiva.
Iii

cugnitioni

.s.

...

sariu (.saltom pro hoc slalu)

nondu, .seiMindo ex

pr';p(licta.

'i-

[XTacmiu

quaro omisorunl pr-

Ultimoid quu*l
intonlioiiis

an

esl,

ox quo illuin

Ilorii,

irivii^cin.

firoduclioncin

unil(?ciino

Iii

Jubmrn

lionos [Kxssint caiis-iri

laboros

liouis.
Iri

Pr-j-liMca

sonsitiva extoriori,

pro'Ju<'ilur.
Iii

77

III

lt.

lormiiios, coiitra

quamcumi|ue.

?e<l

vi

;>

lenttti^H, \xhx'm. ihmi

qua* chI dictio;

non

SUIKU J'N1VHI{SALIA P>)inMIYUlI

78

oinnem U\\om, sed dum esl pars oralionis

de qno alias.
Prima ergo inlenlio (ul in summa dica:

26.

Prima

inlcntio

quid.

lur, v{

ulnosLratesaculissimi Inlenlionalye,

communiler de menle Docloris

Sublilis

ipsam capiunl) Est objeclum cognilwn,

cognoscibHe, actu reclo, vel
maliler,
ler

t^el

vel

reflexo., ve\ for-

quod dico prop-

ipquivalenler,

modum

secundas inlenliones, ad

inlen-

versimode nominata. Exemplifica eodem

modo de homine,

et

eLaIbo;de homine,

Socrate
eL

de homine,

raLionali

termini

vero significantes hujusmodi relationes rationis,

prium

swnigenus, species, differentia,pro.

Acciiens, superms, inferms, prxdi-

veniL fundare alias secundas inlenLiones,

vero conanLur ad tantam abstractionem se

ut infra dicetur; (enninus vero p}'im^ in-

ducere, ut dicant tam primam,

Imjusmodi objecta primo-

sumpta

proprie

significat,

ut hoino, animal, Socrales, risibile, ralionabile,

album,

et sic

Secunda vero
pertinens ad

de

inlenlio est relationominis,

extremum

unum

actus inlellecLus

Nam

ad alLerum.

inLen-

derelinquitur in objeclo cognito, per actum

intellectus negocianLis,circa
tentionis,

qui

non

potest

rem primge
causare

in-

circa

objecLum, nisi tantum relationem rationis,

ut habet Doctor iste distinclione 23. primi.

Et distinctione
culo

2. dicit

secundi qusest.

1.

quod intentiones

ducuntur per intellecLum,

esse in
tia.

Sed Aureolus,

et alii

re certe) volunt ipsas

vel

effici,

arti-

1.

secundLX? pro-

plures

(et

non abs

non causari proprie,

non

est nisi relatio ra-

Ex

illa

quam

se-

esse respectus ratio-

multum intricata,
et maxime fundati

via est

plures,

his patet primo,

quid bene,

nes.

Secundo sequitur, quod requiritur

qua proprietas ex parLe

naliter

movetur

rei,

intellectus ad

qua

origi-

causandum

huju.smoii secundas intentiones,

in objecto

ali-

Tertio sequitur,

quod

in

omni

illo,

quod

poLesL concipi ab inLelleclu, actu simplici,

potesL fundari aliqua secunda inLenLio, sive

ens reale, sive raLionis, sive positivum,

siL

hic

patet,

quare prima intentio (ut

loquimur de

ipsa) potest esse ens abso-

luLum, formaliLer loquendo,

intentio sit

licet

secunda

semper respectus.

Quinto sequilur error dicentium, termi-

num

secundte intentionis significare ter-

minum, qui non

nis eo

modo, quo

est res, quia entia ratioentia, et res sunt.

deitas possunL compeLereinLentionibusproe-

tinct. 1. quaest 2.

Quoere Avicennam

taphysic.
lecLus

Exemplum

enim

in

promptuest,

diclis,

auL raLione substrati, vel connolati,

auL etiam raLione formalis significati.

Me-

SepLimo sequiLur quod secundse inten-

intel-

tiones possunt dici es.-e in intellectu objec-

I.

hominem,eL animal,
diversis acLibus comparat sic cogniLa ad

infr.i

secundum raLionem magis communis, et minus communis, vel superioris.

Octavo pateL, quod in secunclis intentionibus potest fieri processus in infinitum,

invicem,

intelligens

nes quomcao.

vel saltem mediate.

Sexto sequILur quod primeitas et secun-

declara-

^f^l^^Jl^^^fon^M
*'''^""'^''* "''*"'

immediate cognito, etcomparato,

siderato, ut considerato, nisi comparatio,

qua consideraLum comparaLur ad aliud, per

acLum consideranLis, ut vulL isLe in 4. dis-

28.

hoc vel

et

quia nihil habet praecise esse in con-

tionis

Termini seain
intent.onis.

quid sinisLre habenL praidictae opinio-

eL

Quarto

vel produci, sed potius derelin-

dicatur,

loquamur uL

in intelligen-

rum. Est namque secunda intenLio Lanquam ens in primo considerato, et tale, ut

summa

sed quia

sive non.

qui ex comparatione objeclorum cognito-

in

non habent

eL

memoria prius quam

nis

saltem

vel

secunda secundum omnes causaLur, vel

tio

cundam intentionem

Doctores.

aliis.

componentis, vel dividentis,

conferentis

lur.

diver^:as proprietates di-

propositio, Syllogismus, et sic de aliis. Alii

intentionalia,

Exemplo

se-

super quas aclu collativo appreliensas, con-

lenlionis est, qui

qu-d.

cunduin eoruni

extremorum,

calum, subjectum, indimduum, complexum,

Ejut lermimis

intentio

relatio rationis, ex parte

primarum, acLu simplici cognitas,

lioiHim

Secunda

qua3 comparatio passiva est

el inferioris,

tive, vel subjecLive, vel

utroque modo, ut

clarius dicam.
Proccssusin

in

tiitum potest

'.

'

bus.

Mentio,

Qr.ESTH)
sfcunflum nunioruni,

s;iUoTn

f|ui;i

inU-lIpc-

p<jlr'i!

lus suos, cl object.i cognita, el lolies nego-

Connalus primi, qurcsl.

considcnilio

lni,'ica

dc secundis inlcntionibus, non

qniv. est

de

quoi

patel

ipsis al);tr;ilive, sed concrelive

quia ut

rcsporlus in objfcti^J

siuil

osl

l)t>(Mmo

non

hic,

por

es.sen-

sed alibi perscrut:in-

est.
liic

primrc impo

j,ojni,,iiis

pondoranda, dc

itionis, ot .socuni;e

Nomcn cnim;>mn7'//n/)'>.s/Vionis esl nomen roi rcalis, vel rationis, e.xtondcndo rcvi ad omnc attributnm roi, sciimposilionis.

licet nei,Mlionos, privalioncs,

aulcm primic

Noincn

cund;L'

logic;ilis

enlia.clc.

imjjosilionis

nomcn prinue

dilur in

non

divi-

inlonlionis, cl sc-

dico Lofjicahs,

cl

|ui;i

nomina sccund;c impositionis sunl

inten-

lionos secund;e Gramnjalicilcs, rjuin

niodi

significandi, de

quibus infni magis. K.\om-

plum

/^'j//jo

primi, ul
ut

torlii,

n inieii,

soL-undi, ul species;

socundaruni

NomiiKi

l;inicn

possont

ap[)(dlari

nomin;i

complcxo,

ol

simplici, .scu c()iii[)lcxo :ib.soluto,

VA iidliuc

si!ui)lici

forlc conlincliir, ul

subdivisio

pr.ecodcns. Vidc

Mclapliysic.

ot

;ilibi in

.">.

doctrin;i liujus) ol

flcxo, liccl rcflcxus [iro

itorum

ot

colli-

(sub qiio

reclo,

iiniiiodiale
quiivsl, 2.

sim[)Iici

collalivo.

rt-

do'-

in

[)lcruni<[uc [)on;ilur, [uod

triiiJi liiijus,

toU intclli^M

[XT mo(luiii

j^o-

('o:ic()mi(auli;i',

(^tuariiiu

divisionum inombra

cl;ir;ibiiiitur,

(>t

do.so salis

[i:ilMit.

:iiibus

idciu

aclus

de

ali;i

\u

elia!M

liujusjiiodi subilivi ionos [lussiul rvlo

iii

an

rcflexus. el quji*

goncnli, propter

in

dicj-inhjrum

spocialius aulftn de ipd.n

Ad

F.oglca sua.

<)rkam sa-

modo. Vide f)ckam

bus

ct

in Logicali-

QiujdlilKio serundo,

ti(mo 12. et QuodIib<'lo quarlo,

Ouodlibelo

Nomi-

lia?c el

nales, suo
suis,

.s^HjuenlibuM

in

[wrlractalK). (Jiuorc rjuilolinuni

tis 'opiose in

Hax

infra iMTlrarial/ilur,

qiues-

qu;isi.

io.

qu:esl. 2>. el alibi, el alios,

r,.

quoriim doliramenla non sunl digna ul

hic colliganlur, s;ilva scm^xT meliori sent"ntia.

cxpcdite,

.Sed

vide huncsupor

singuiarissime
Metaphysicor. qu.Tsl. 2.

I.

el

in solutiono, coniusi)ne .socun-la, in

dam

dubiis

ol

n)til)ili,

quo-

soquonlibus,

alibi s;epc. .\d litleram Docloris

el

modo.

Terlia opinio po.iit"/w subjeclum Ijogicae,

aucloritalo

.\risloleIis 4.

text. coin. 5. ubi

goiius scibile Plulo.-;ophi:i\

phislicii, osl

Mcla[)hysic.

inquiK^oinmenlalor quod

unum

.sod

I.o.:,'i(M\

So-

et

IMiilosophia consj-

deiMl de eo consideratione deinonsirala-

autom

I.ogica

tiva,

vero dividilur ab eis per

.*v)phislica

inlenlionc:u

onim

considoralioiio proba-

inl(Mit;im

inlendil

.se

ac(]uiral gloriam. aul

humanarum

lii

sciendi

duo

Sophista

vila.

Phiiojophurn, ul

aiiquid gr.iliarum

aule:u

Pliiltxsophus

intcndit sciiv
1110 lo

in

videri

lintum

veruiu. DifTcrunl igitur in

rhilusophus, ol Logicus

a S)phisla

el

vilJi' |)rx)li.rnsi.

Qiuirla )[)inio ponil orttliiMm e!se sub-

jivtuiu l.ogic;e,
i|)sa

quod

cousiloralur

Quinla
f|:iTnc'i*is

iii

nis.

"

''im qui
'"'i

sifut

runTn

VMwHi.

couiiuuuita(i'ad

pp''

lota

[loiii

'ouqilcxis, considcr;i. Ilcni,

sil rccliis

vu.> .^n u:iiiu.s,

intcIli;,MMiliam

prior .SylloL'isin

iiou formalilcr,

:m

aclus roh.ii

inlenlionibus

faciliorom

bili.

p;ilct.

distinctio possol introduci de aclii

inl(dlcctus simplici, cl

tivo.

olc.

iiitcntio:ium

(luixhminio lo

socundio imposilionis. ul
Tcrli

iimnerKS,

(/nus,

j.

brovitor siib roinp<'ndio inlerp<inii, de se-

oinnis in-

nilionis

Alia distinctin essel

2:).

.\n aiilom

ira-

"

('ojjriiilis

tanlum, vel eliam ralionis per parli-

cip;itioncm

nam.

licel

vcl plurcs, forle

ens rationis, et non e

ost

matcrialilas, ralio ojus

curnlis

p;itot qiio

IHrum autcm

contra.

dum

ultimo

s('cund;i

lentio

ti;im

ct

el alibi

2.

a.

i.

suniplis

sulijective, ut infra vidcbitur.

omni, trruiida

MayroniH

hujus porinlur comrnuniler

in doclrina

(;onip;iralive.

Nono

"'"""

refloxionis in

vide in Fr.mcisco

ij.mrto^ Homr-

sil ratio

lus niillics polrst rofleclcrc siip'r se el ac-

ti;iri

>*.

111

ii|u;i'

ur. o\
1

31.

CNIVEUSALIA POUPIIYKII

SlPEIl

80

Soxta, vl ulliina, quaiii soquiUir

DocLor,

ponil SyUof/ismum subjocUun Log-ica^. Pro

U'ia facil. Prinio

cujus doclaraliono

pnrmiLlil. Se-

lioncs subjocU aUribuLionis

roniovot. Torlio ipsi

veniro osLondit.
Tertiuni

quod

2V

ot ulLra

ens raLionis

in ens consideratum, et causatum,

vel de-

relictum. Utraque divisio est {cquivoci

in

Esse enim in intellectu contingit objective,

Socundum

ibi,

ipsas con-

du;p pnm.v.

primo ReporlaUonum,

qutBst.

1.

cies, actus,

utprimo consideratum, aut

ipsoderelictum. Primo modo

dupliciter, aut

ut aliquid in

consideratum, auL acLualiter

(,^1^

quod de

Qi q,iia esl,

ipso siL

noLum quii

qune sunL prascogniLiones

modo

est

quia omnis scientia

quod ens

comnienL.

2.

Restat ergo

eL quJDsLione 2. Poster. lexl.

comment.

1.

vel causatum,

I.

Posterior.

quorurn ulterior declaratio in

3.

articulo.

Secunda conditio est, quod per suum

qjiod quidest demonstrentur passiones de
ipso, ut patet

per Philosophum ibideni. Ex

quo sequitur primo, quod loquitur DocLor

de quid rei, el non nominis. Secundo, quod
quid eH subjecti, et non passionis, est mediurn in demonstratione poLissima, de quo
statim.

Tertia condiUo

est,

attribuLio

omnium
propLer

aliorum ad ipsum,

et consideraLio

ipsum,

MeLaph. comra. l.et in-

lioc pateL 4.

fra aperte,

Exemplum de

deAnima, habet enim

definitionem, et quia

anima, in libro

^^^^od

esl,

quid

quia passionem

inhjierentem, vel inhaerentiam

vel saltem

quia

est,

passionum,

non repugnantiam horum.

Se-

Logicse

realis, est

sit

neutro

eL

ponendum subjectum

LexL.

subjecU

de

Logicae,
tali

ente.

rationis

derelictum,

ponendum

subjectum

cum

et sic coincidit

aliis

duabus

posiUonibus, ut patet.

Ad

rationes

illarum Irium opinionuni

consequenter respondet, num.

quod prima pro prima procedit ab

insufficienU, et commitUt fallaciam Consequentis,
quod communiler accidit arguendo affirmative ab una condiUone, vel
ab una causa verilaUs, habentishujusmodi
tur

plures ad ipsum.

Exemplum, ad

idendita- Ouomodo

lem realem requiruntur tres conditiones.

Prima est, impossibiUtas separationis a
causa intrinseca. Secunda, negatio originis unius ab altero sic

eorumdem,

Tertia,

negatio separaLionis, et existentise, in realiter disUnctis.

Modo non sequitur unum

istorum (demonstrando aliqua duo) non

ergo sunt eadem

originaliter ab altero

dem

tribus condilionibus, sequitur identitas ta-

ipsam.
praedicLas

condiliones

quinque primis positionibus, et primo

Iribus prioribus, sallem duas primas mi-

nime convenire, osiendit inducLive, eL ob

nimiam eorum communiLaLem. Non solum
enim Logicus, sed etiam Grammaticus, et
llhetor

realiter.

lis.

Deinde removoL

3*.

considerant secundas intentiones,

el enlia rationis, ul

supra noLavi. EL quod

nugatorie ponunLur, ut diversye opiniones,

oslendil ex idenlitate

manifestum

esl

eorum

inler se,

de duabus primis,

quod
et

de

33.

5. Dicit igi-

cundo de ipsa demonsU\TnLur passionesper

hujusmodi quodquidest.Tevlioommtx ibiconsiderata habent aLLribuLionem ad

./'""W

Exemplum secundi, ut speet habitus. Primum conUngit

plicite conlinentur in liis tribus.

esL,

'''

et subjective.

adhucdupliciter, aut scilicet habitualiler

Prima

^'^'/''

fj^''/*"'^,

sex ponaL, ul supra notavi, qua^ lamen im-

eondtiouen
"'"'*""

um^f.'

SyUogismo

Iros sunL conditionos subjecLi in scien-

Lia, licoL

ens reale, et raLionis

trquivocata, licet aliqui tenoantoppositum.

habcl onim. DiciL igiLur primo

ibi,

probat optime, distinguendo ens in

quinquo posiLionibus

a primis

cundo oas

condi-

tertia

Sed coIIecLive ex omnibus

illis

Idem, arguendo ex una exponentium

affirmative,

ad expositam, contingit,

ut

non sequitur, Homo currit, ergo tantum

homo curril.
Sic in proposito,

cum

praedictfB tres con-

diUones requirantur ad subjectum in scientia, licet

una illarum, non

subjectum, nisi eidem

alicui conveniat

sequitur ipsum esse

convoniant omnes simu!,

oL

potc:U

reduci

ad

primum modum

ibi

arguitur a positione consequenLis, vel

illius fallaciae,

quia

poLius ad secundum, quia ab insufticienti

cont

gat faUacia d
seguentis.

QU/ESTIn
enumnraliono, vol iriducUorio, uldicitDoctor

ubi molius dicorelur //j'/Mc//o//equam

divisione, ut plures libri habent, licot ulroqu(;

modo

staro, vel sine ulnx}ue, ut

po.s.sit

duarumopjnionum,
responsio. \ quarta positio-

rationes aliarum

salis clara

81

Logicrpesls<cunfJumdivisionpr' ^"'^sini
partes

in

subjc?clivas

vei

quia

menlionem de

facit

ost

ne removol duns ultimas conditiones.

veleri

jcquivocum, cujus non est

sit

F.ogicie

El

..s.

el

I/>ijica.

primam

division^m hic

morito intorsorendam.

Partium igitur .Syllogismi qu:edaTn sunl ^

Sofl

quare non priiuam etiam (cum sccundum

ipsum orntio

conditionem, duxi

ul

h.

ir.

palot in appli^-atione lertite coji

parlibus .Syllogi.smi, npplicaiido

alii liabeiit.

Ad

III

inlograles,

quaedam

subjectiva?. 1'arles in

tegrales, qu.x matoria Syllogismi appellan-

quii) statim tanj^am.

tur, dividiinlur in

Ad rationem illius vi.r, no^at assumptum, quantum ad dotinitionoin Sylloj^ismi,

De partibus remolis.hoc eslde incomple.xis,

ost primus liber veleris Ix)gic,'e, scilicel li-

ponitur oratio pro arf^umoiilatio-

bor Pr.Tdicamontorum, cui adminiculatur

quia

il)i

no, vel agiijrogato ex pluril)us orationibus.

onim socundum

OraUo

aliam ralionem

convonit discursivre, ot simplici oralioni

ideo a?quivoce. Ubi

quam
non

consequontiam,

nota

formal Doclor, dicens,

.Tjuivormn

subjeclum in scientia, quia non

est

de qua dofinilione debet

potest ilefimri,

quis ipsius .Syllogisini,

Liber voro divi.sionum

ab Arislotolo,

ciso ost tradita

aliis.

(prius

onim

ot

pno-

non ab

crat artilicialilor Iradila)

quain Hootius dofinil ;irgumontalioncin, ut

patet. 1'alot

otiam quod capiL ^wr/prodoli-

nilionc proprio di(Ha, ut

adv(^rlo,

cumdicit

I)0!'tor,

irifra

magis. Tbi

Secun Iwn

etiarn

deest sihi, ul manifeslumest,

secunium

tinnem generalem, quod

ratiogonoralis

potost osso talis

qi(i> /

qniil esl

illa

ra-

.VrgumoiiLatio non habct

orgo por

nihil doinonstiatur

do

suum

quo<l quiil ost

ipsa. .\ntoco(lons pa-

ox reinoliono prima' condilionis. lionse-

tet

qucntia voro manifosta. Kx romotione

tifie

ter-

condilionis. palot (xprosso (luod inton-

dit Doclor

ot

non

pr.odicationis,

ubi

dcservit aliis

invenlivam. Kesoluloria

in

.Syllogi.smi

lerminos;

quT

est tota
licet

Logica

licel

aliler, el aliler,

nosostonditconvonireSyllogismo

:et

primo

primam, ox primoPriorum.toxl. commenl.

1. Ubi adverlendum. quod divisio lolius
Tora.

I.

vel

uniformilor, ut slalim dicelur. Alia

quo<]uo est resoluloria effeolus in causam,

el

conlr.i,

quT

Iradilur in libris Poslerio-

rum. Invontiva aut<'m

qu:i' tradilur in libris

alia

esl veri loci,

Topicorum:

pir(ntis,qu:e tnidilur in

libri.s

alia ap-

Elenchoruui.

SubdivisioiKM horuiu suis in hvis tnneon-

autem divisio sil S>

Topicuin. el Elenchum. dioilur slnlim.
quomodo debel inlelligi quod incom|
tur. oualis

ii

inlegniles Syllo-

ct enuiiti;ilio sinl purlcs

gismi.

(lonsequonler applicando secundam con-

ditionem

sulije<'li

.stMbilis.

dicil

scilicel

ul nuHlum. el
el

de molo,

id

Hgunim.
ijl.

ex pr.rmissis dei
.^quitur, el

iii

illis

rsie.

I.

pttS'

^roo,

Ue tm e*$e

de S>

iiuilo
et

hib*rr Ire* lertmnos

pile (el esl 28.

quod

primo Priorum. mnHas

aiones oslcniil Arisloietea de >

(]u;vsli()iiom, doiiidi' pr;i'dictas condilio-

quo eliam

sumf^to, sive non conlracto, de

ncin ojus.

;ii|

ilc- /;.

Iraditur in libris

eodrm,

Igitur conclusionom rrsponsivnm

--

proposiliones, et'**'

in

advortoqiiod pnosupponil non univtx-alio-

Inf''rt

in resolu-

Prioruin, qui esl de .Syllogismosimpliciler

ponoro Syllogismum subjoclum

altributionis.

IJoetii

Nova autem Logica dividilur

rum alia
harum in

l.ogica, ut

velcris

parlibus Logicae.

ostendit nullam illarum triuin conditionum

quod loquitur de

lil)er

sunl

Logicac, scilicel Perihermonias .Vrislotelis.

lori.im, et

nis, patel

ciijusmodi

enunlialiones, esl secundus

in-

conveniro. Kx romotiono priin.T conditio-

propinquas, el remotas.

Do partibus vero propin-

lihcr Porphyrii.

ulstalim tanj^am. Q)uint;e posilioni

lelligi,

*f*r*-

>.

el

m u;

Pnorum.) Qmoiumm

tgi

jy

SUPEK UNIVERSALIA POHPHYRII

82
h/s (Iguria,

tur in
est

de lexlu Arislolelis ibidem

Uocloris

lera

ex

quod sequitur uon

el

cum

sed esllit-

per hoc qiiodesi

dicit,

necesfntal^ accipere coiiclusionem, hoc

quod per

est dictu,

nitionis Syllogisiiii

quam

defi-

deinonslrantur pas-

siones pnedictae de

dium

particulam

illain

ipso,

tanquam per me-

litteram multi forte pertran-

seuntsiccopede. Verumtamenaliqui volunt

quod modus,

sunt principia for-

et figura

aulem

de ipso demonstrabilem antequam demonstretur (apud

aliis

concludere

sufficit

in

Barbara,

ad propositum

quod habeataliquas passiones,sive

tanquam passiones, et non refert an sint

enumerata, vel non.

Vel dicendum quod potius credendum

formale enim in Syllogismo

est iUatio, vel evidentia illationis,

hic,

cum

sit

personaliter, Applicatio

subjectum

me-

formalia,

principia

forma simplex,

scilicet

ut supponat

nisi
tertise

ex prsedictis,

ponderant,quod

vel

secundo-intentionalis, de

non habel

satis patet

et

conditionis

quod

aliud est

aliqui hic

ponendum

Logicae, ut est complete tradila,

aliud ut incomplele,

tantum. Secundo

scilicet

modo

argumentatio nuUo

tus

est igno-

est

modo

jectum, ut patet ex

et

hoc implicite, vel

explicite, ut patet consideranti.

ad argumenta principalia res-

pondel.

Ad primum, cum

quoad duo,

sci-

Syllogismus perfectus

sit
1.

Ad aliam probalionem,
in infinitum, quia de

negat processum

non est alia scientia,

prseter scientiam communis, quia eadem
passio, quse per se primo convenit communi, per se (licet non primo) convenit particulari

idem

non

et

eadem etiam

quo, et quod sciatur,

sit

lux in corpore luminoso, est

scientia, sicut

quo

inconveniens quod

est igitur

qnod videtur eadem

feclo licet hsec responsio

visione.

Sedpro-

optima,non

sit

tamen inconveniens dare illum pro-

esset

cessum

in

maxime

infinitum,

ratiocinationis

enim

sicut

demonstratur

tratione

alio

medio,

juxta illud

demons-

alia

risibilitas

mine, alia de Socrate,

non

in actibus

alia

de

de

ho-

Platone,

ita

posset dici in pro-

1.

Postcr.

text.

com-

ment. 29. Augentur deinonstrationes, non

per media, sed in post assumenio,

et

in

latus.

Ad secundum

principale dupliciter res-

pondet. Prirao distinguendo de proprietatibus Syllogismi.

Nam qusedam

sunt pro-

ipsum consequentes
qucEdain potentialiLer
vel sic, quaedam
prielales formaliter

dicitur

quod omnis

scientia est per SylIogismum,concedit con-

40.

SylIogismo,perquem

acquiritur scientia,

posito,

quia falsu n

cum

Priorum cap.

Syllogismus.

supponitur.Completa enimnotilia logicalis

habetur ab Arislotele,

I.

licet

potest esse sub-

dictis, et

illationis,

ab Aristolele

Primo modo argumentatio nihilvalet, quia

Demum

fundamentum

per cujus

veritatem prsemissarum,etevidentiam

Doctoris

quo

demonstra-

licet

modis. Sed

lius Syllogismus

quem

Syllogis-

exduabus propositioni-

Partesvero subjectivas ejus di-

est Doctori,

quantum ad hoc etiam

in particulari, per

tur, vel

dico) et

particularis est notus

cuntesseSyllogismum factum
et

primo addiscentem

mus

universaliter

* *""' "'''

quantum ad passionem

est ignotus,

ex tribus

particulariter, concluiere affirmative, vel

negative.

^^^^^f^^^fX

in co:n-

ticularibus. Sed ille nihilominus Syllogis-

qusedamtormalia,

ipsius appellant conslare

bus, concludere

enim quod Syllogismus

est

dici de nullo. Passiones

terminis, constare

39.

muni

Elenchi.

quoedam regulativa

ut modus, et figura; et
et

probatur

quia passiones primo

imo magis
conveniunt communibus,et secundario par-

minos, et propositiones

i?a/io /o;ma/i-5

Verum

mus

omni,

Cum

contradictio nisi per ignorantiam

gismus habel principia in triplici differenqu?edam videlicet materialia, ut terlia

cle

consequens.

Primo quia tunc

idem notum,et ignotum: dicit Doctor quod
non inconvenit quod idem, secundum diversa, sit notum, et ignotum: nec infertur

similiter

ut dici

et

consequenlis,

falsitas

malia Syllogismi. Dicunt enim quod Syllo-

33

sequentiam,

proprielates continentur virtualiter actualiter in

Syllogismo

quaedam

virtualiter

41.

^
'''

,^^

.^

smi

"""'''

QU.^STIO
potfiritialilcr.

Quoad

ipso

1'riorum.

iii

libri.s

Consideralio

Logica.

in

sermo de

priinain, sil

librisPriorum est

Quoad

aliasiii

tota

de Syllogismo

eiiitn

prxMiise de

ipso,

non

ipsius nomiiie noiiiinatis,

convenien-

proprictJitibus sibi priino

do

ralioiKMU illius suis parlibus

I.oj,'ica

ponilursub-

modo de

jectumallribuliQnis, in qua non

proprictalibus

imo suarurn par-

ipsius,

lium dcteriniiialur, ut supra diclum

el sic

idem,

potesl

poni

siibjectum

cousueludo

bcL, ({uia

est,

divcr.^imode consideratum,

Kxcinplum dccorporc

rcm

opiiii(mein,

cando, juxta doclrinam

Priorum
mus non

rum

ijuod itn

cap.

aapicnlum
inquit

Loqucwlnm

2.

excmpliti-

in

iiota vald(! in

I.

! ttparlis,

bus

iii

.Vo/<
1.

sit

quaiido csl

illius scicnti;c
:

bris

:tt)..V<r/ua-

'/am sinc phantasmatc

anima.

commcnt.

text.

fnteHigentetn

39.

phanlasmata speculari.

el

necesse

.\clu vero

multa por se

temfonnalitcr, ul spccies, aclus,

subjec-

Uilc.

ad

dc quip;irlibus,

ad subjcclum,
li;il)cl

et tunc

sic .scienti.i?
iiifra

({u;rst.

subjirlo composiU).

cujus-

Syllogismus. Kxcmplilical de

Physicorum. rcspcclu

li-

l'hilos()phi;e na-

turalis, qui pcculiarilcr, ct

re-

intelli-

sub .sensum,

sai-

habilus,

ct sub>tanli;i forte. Ila in proposiU)

non absrclilK^r

mcnl.

2.

ci

enim quod

de Syl-

pitur.5. Phy.sicorum lexl.

.scqucntibus, ul

contra.

tres.

vd fsnscele

tinions univcr.s;iIom

id osl

nmni j>er

magis communc.

ul halnH

in I'ro<PTnio 1'hvsicorum. St'd

2.

ol

^in.>

habtml

dctlniondo natunim. quod

est

primo i^r

..'1

/,**/.

haber
de-

Piwlorio-

quod rom'

'/#>/

/mh.

.* s.

;:ij

minus cv

et

el

non e

ntumo
1.

IMiyMcorura

prinnpiuin uiotHs,

i.

SiKmte

tnangutn,

senin^Jum

Iri.i

so, ol

risibilitale.

se,et

primo.Qu.v

por

oi

rnin. ubi prius. dicii quiMi

rrnil

commenl.

ul donotal ralio-

Iiho .\risl()loIc< >'>n

3.

ca, vel auditus 1'liy.sicus dicatur,

sod

Excmplum do

homine

ol

omne

halxUur.

dislinuuilur conlr*

n(Mn pnrcisnm) convonil

tur, liccl tota 1'hilo.sophia

1'hysi-

.scilicel

.sccundam partcm.

milo halM>(ur

ii;itur.ilis

scqucntibus,

inest alicui. primo. (non ul ca-

Physicorum, vclauditus Physicus nomina

Commciilalor

intelligit

guiilur, qu.Tiion cadunl

re-

ii-

lud3. dc .Viiima.tcxl. comment.

juxta

l.scu in ProuMuio in libruiii Pcrihcrmciiias,

iiiodi esl

phanlasia phantasialur, juxla

inlelli;;,'it,

enim,

dc ipso vcro. ad quod

convenit dcU'rminaro

maximc dc

quod esl quiddienim

dicendum. .\ddidit in (inc ad confirmalionem dictorum quod in plus est p^r sf,
quam ;)nmo, ut I. PosUriorum. lcxl.com-

ad scionti;im. Hoc idciu

et

sci-

i/erlnrnri.U\vun rc^rulam

allributioiicm habciil,

sicut subj(HMa

intcllij;,nbili,

las rei materialis.vel .sensibilis. .\ihil

flexo, et .secundario

attril)uuiilur in dcterminala cjusdem.scicn|)arU'.

El dicil

logismo, et aliis secundis intenlionibus esl

oporlct considcnirc

ti;i!

islo,

fteniu.

communihus,

parlis,

divcrsis

molivo, pro sUilu

plures,

his({UiKstionibus ubique.

cl

licet

cum

de primo

esl

xt

quia non inconvenit ({uod idcm

lum lolius,
quod plura

quod vcrum

est

Sccunda responsio esl.ncgando inajorem,

i2.

luaqu.v exteriui non

Topico-

qu;i\st.

vornre, uhi suppoaitis dirtis

jiotest

Sed

elc.

texlus hal>etsic SonenimiiUelligit inteUec-

cl 2.

principium, oinnin nportet in duhiuin

jirnpositum

in inttlhctu,

el

turinsensu:quiaquand'x;umqueinlclleclus

i^at

nuolibclo

estde malcriis

vero ut pauciorea.

istc, in

lrum,proslalui>;to,nisicujusspcciesreripia-

etc.

.fit,

vul^iftm nro-

pcrlur-

Ilxempln pnni-

10.

naluralibus.

.VrisUjlelis, in libro

Sensalo. yihit eat

aa,

tc

non

Peripateticain.

commenl.

text.

positionom

cl

el pan'is

glossal illam

tii

primo naluraliter movel intcllcclum nos-

inaximc

ct

ultimum

.\'l

parlis.

inobili

.Scotica

do Aniina,

'..rii.s

ct

lotius,

cxlraordinariis loqui sccundumcominuiiio-

modi)

sfienlitE.el atlributioni.s lotius.

in libro

subjectivis.ln lota vero

i'Olrt rt,miil
tot U.1

idcm esse subjwtum adiE^ualUM.

absolule suinpto.et de suis p.irlibussubjec-

libus, et per

liJ

qui vellel aliler resporKJere ad r

tum, dicere p^jvsol, quod non ....*..
-.4.

desubstantia in MeUiphysica,

ot

jtlri-

S3

contraclo ad inatoriam deterininalam, sod

livis, siiiipliciter

rlum

III

>:-

iL

lexl.\

(/Mie/ii ejHS,

..

Est

^o

Hon secunltim accitens.

43.

iiHm

li

SrPEll

84

eommuni,

cst

in

pS'''f".Mit''''in
sensu,

cedendo absolule illam auolorilalem,

psf in inlelfrclu^elc. quia omne quod

'^^"""'ijgi^irpro slat.u isto,

in effectu

aut in forma
vel

sive subjeclo,

remisso

y/7i/l

suo simili

ali-

aut

aut in mnteria

fundamenlo

aut in

suo

secunda) cadunt

et itn intentiones

sub sensum, aliquo modo, aut in fundamento primo, aut remolo ila quod generaliter eo modo,quo intelleclio fundamenti
:

et

intentionum,

se ipsis,

sive in aliis

reducitur ad sensum,
sive fundentur

iO.

in

ila

quod

nente. Tertio

quibuscumque fundamentis.
De Tertio. Dubitari polest, primo de veritate illius propositionis, in primo argumenlo, ante opposilum, num. 1. quod videlicet omnia scientmestper Syllog/smum.
Videtur enim quod sit falsa. Primo, quia
primus inveniens Logicam invenit scientiam sed non per Syllogismum ergo,etc.
:

est vera, ut \y

per

dicit

caus:i3 instrumentalis,

vel

quasi efficientis, ut tactum fuit aliqualiter

qucTst.

Ex

1.

his ad

Ad primum

inlel-

caditsub sensum

in se; nut in

quo modo,aul

POKPIIYnil

circumstantiam

ul pn!ot,spoculanli.

Est el alia responsio salis probabilis,con-

,,

Nihii

commune minus

pr.Tponilur magis

ul)i

UNIVERSAUA

argumenta.

dico,

ut supra, quoest.

1.

quod primus inveniens Logicam habuit

pnx^cise Logicam naturalem, vel, ut alii
dicunt, usualem, antequam invenisset mo-

dum

syllogiznndi,

Syllogismum

et

cialem proecessit naturalis,

vel

usualis,

Habito vero syllogizandi modo, consequenter artificialem

quod quia Logica est doctrinalis scientia, non soium aliis, sed sibi ipsi
est modus sciendi. Docendo ergo in omni
posset dici,

materia demonstrare,

docet similiter et in

materia propria, sicut de Syllogismo, per

quem,

et

de quo,habetur scientia, dicit hic

Doctor, et forte hoc rectius est,

quam

ad

naturalem Logicam recurrere. Est igitur

et sibi,

quoest.

modus

et aliis,

Applica

bene ponderando

placuerit,

si

1.

sciendi.

ubiqueomnia,vel dic ad

lioc

argumentum,

gica docet formare Syllogismum, ut patet.

habet Philosophus9.Metaph.text.comment.

Item, SyllogismuSjUt de ipsofit hic sermo,

14.Solvendo

quamdam objectionem

Sophis-

relatio rationis,

ticam de addiscente artem, et actu ejus,

quam nuUa scientia acquiriLur. Item,

per omnem speciem argumentationis acqui-

quaere ibi,quia singularis doctrina in prac-

intentio,

sive

per

rilur scientia

ergo non solum per Syllo-

gismum. Consequentia

Antecedens

patet.

probatur, quia plures scientise utunlur aliis

speciebus argumentationis,

nunquam,

et

aut raro Syllogismo, ut patet de moralibus

Respondeo primo proemittendo multipli-

cem acceplionem
1.

scientiae,ut supra, qujEst.

Secundo distinguo de Syllogismo, ut

prius,

ticis, et

articulo

primo hujus

quoestionis.

speculativis notanda.

Ad secundum
est

palet

materialiter vera

habHur

scienlia, ut ly

quod
:

Per

illa

S yllogismum

Syllogismus suppo-

Ad

tertium dicendum quod omnes

argumentationis

tum,
tia

aliter

per ipsas non acquiritur scien-

proprie dicta.

Secundo dubitatur circa aliam proposi47.

tantiam causae formalis, ut proprie solet

tor,

Theorematibus

suis; aut circumstanliam causae efficientis,

vel instrumentalis.
illa

Ex

his dic

primo quod

propositio est vera, de scientia proprie

dicLn,

quod

et

naturaliler

est vera

acquisita.

Secundo

de Syllogismo secundo

tenlionaliter sumpto,

in-

personaliter suppo-

ad

Syllogismum, sicut imperfecta ad perfec-

tionem in eodem argumento,qua

in

aliae

reducuntur

Tertio \y pei^ potest sumi ut dicit circums-

sumi secundum istum,

propositio

nit pro substrato.

species

scientiis.

Logicam adinvenit. Aliter

hic,etquaestione prsecedente, ut notabililer

secunda

s"f<" ''*'<

artifi-

Major patet. Minor vero probatur, quia Lo-

est

46.

Pr^mus inva

quod

m Syllogismis esse

dicit

Doc-

processum

An deiw

m tum
'"

infinitum est inconveniens, et probat, quia

tunc nihil sciretur.

Dicendum

breviter,

quod processum

in

infinitum esse in Syllogismis potest intelligi dupliciter,

aut videlicet per multipli-

cationem medii, aut minoris extremitatis.

Primo modo

esL

inconveniens,imo impos-

in

syi

OIJ.KSTHJ
sibile proceden- in irilliiilum in

se-

ipsis,

cunduin Arisloleiorn, primo Posteriorum,

ubi supr.i,
palis

soluLioiif

in

argumcnli

secundo vcro modo non.

princi-

Nam

pro-

cessum in innnitum numoris, fl^uris, actibus roflexis, ct eliam in intentionibus

secundis, non ne;^amus.

in

Tertio dubilatur,

utrum

ali(}ua iilaruin

quo<l ali-

diri

Mci

ler a Ix)gico, aliler a

ratur qitol f/unl

esl, ei uinUi-i

ul

dicam.

infra

Ouartodubitari
ritatem

quam

.Mel^iph.

I.

illam au

po.isel circa

in 3.

iJ.

t>

Ctrva ilem videlicel luborant Melaphysi-

bilis.

prima' sunt su.sten-

Dicendura breviler, ul supra, quod vera

esl,
.sed
diversimode, qui;i Melaphysicus

labiles,loquendode subjecl(j pra.'dicationis.

considerat entia realia per se, I^gicus vrr..

tres

et

illa

dicationis, nec attributionis

quujue

se.\ta

Sed quare tunc non ponilur subslanlia

subjectum

Mctapliysica',

quare potius
cujusmodi

nis

non ens,

cl

in scienlia rcali transccndenti,

est

Metafjbysica,

reale subjcctum,
ralionali,

et

quam

iii

ponitur

per accidens

de entibus

el o contra

ens

Iranscendenti

cuju.smodi cst Logica, ens ratio-

mum

Elenchorum, qu.Tsl. \.)ens

quantum

lale est,

Posseldici,quod subjcctum Mdaphysicaj

'iuplf-x,

busdam

inlentionibus, quas adinvenil ralio

in ipsis

rebus

cies,

cujusmodi auui

lie/inilio,

i/enuSfSpe-

Ens aulem diclum

elc.

se-

cundo modo, a-fjuiparalur secundumquitlest aliquod ens iialura',

sub entc

subslantia, scd quia .Mclapliysici est consi-

sit

dcrarc passiones tran.scciuicntcs

ciei,

Non

enini

quin ixsil cadere

quin super ipsum

r:itionis,et

genfris, iwlividui,

fundari inlentio aliciua seounda, ul

<

.sallem cat>

vel

ideosubjcclum illaruin.ut pula cns.merilo

vel causati, vel Iransrenientis.

dicilur Mclapbysice subjectum. Kt ut con-

Lo,u'ica est

vincanlur adver.sarii, poncntes enlis :cqui-

c:ibilibus

fjuia

de secundis inlenlionibus.ai'^

..

omnibus entibus realibus.de qu:-

vocationcm, aut Analo^riam, de hnc vidr

bus per se

hunc, in primo sua^ Mclaf)h. qua'sl.

polcsUlici,el simililersuo

ubi

in-

anima. Sed ens ralioms dicilur de qui-

;ib

allribulionis, possct convcnienler.assij^nari

entium,

ph-

Ens aulem naiur.T.

cujus evso non d'

dilatcm enti dicto priori modo.

I.

r;i

Est enim, (ul inquit isle, super

nis.

natunL*, et rationis.

opinio lcnelur de subjccto attributionis.

Metaphysica

esl

i>V\y l.c,

mwlc^

cum

vidctur lenere substanliam esse subjoctum

laboniic

Mctaphysica^

sed longe diversa esl consideralio earum.

Ad

aliud polest dici,

rnZJTsiZ considcral (|uodlibel

(/^'j;/Vf

F^gicum. Vel polesl

ens rt

cus, etc.

vero,
quarla minime, quia nec
tyuinta
possunt
duo poni subjectum, ncc pne-

^"'

nis ad

aiiler

quinquc primaruin opinionum sitsustenta-

Dicendum quod

ad .solum Mclaphysicum,

inlroducit, ct circa .solulionem ejo u. 6,

inlinitum.
48.

intenliones, ideo aliler eas reale

aulem proba-

primo modo, procedendo

proc'dil

tio

Illa

86

III

quod M'laphysicus

in

quanlum

cns,

ut

([uidditas, et ita entia rationis, ut .sa'pe in

his
istc

(}u:esti()nibus,
:

ul

subjccti.

ct

Mcl;i[)hysica'

dctur igitur diversilas in nomine

<'l

inclu.sorum, non

ralionis. ut ibi re;dc.

quiancdum
cus,

el

hic

su[)erl1uus, quia

\i*

;issi;jnal

({Uod

eius

subjcclum. Vcl alilcr

i.o^'icus. .sed eliani (ir;imm;iti-

Uhelorifus. consiilcranl

secund;-'

(i.

1.

i,

.iu<.'u.;. .;:;i.

sil

("uu^iai raia

(^Miarta,

(|uod

|Kj.

li.r

'ui
.

dimmulus.nulai

cond

de ipso

iii!

illas ires cot.

scieiii

sil

"

.Mt;

iii

sil
illa

v-vO .uf>i>

S.vl.n

.,

i:

;i

lurcnim primo aul

vcro principio-

ponilur hic

dubilatur circa

liones subjccli, ({uas

({uod

ct e.s^entialitcr insinirulis cujusliliel

.si'icnli:c

(^Kiinlo

ac-

in transcendenti;i, qui;> hic

cidcnt;ilis ;ipplic;ili()nis, ibi

rum,

h;ibct

circa idem,

iii

sr.

primuut
s-!""*'

.lurn

'

,'
.

rrtiui.

SUPER UNIVERSALIA PORPIIYRII

80

considerenlur, ul supra collogi, in doscriptionibus subjecli malerialis,

lonnalis.

et

Uem, contra primam conditionem speciaAut enim intelligit de

liler arguitur.
si primo
qnid nomi is, ani do quid rei
:

II

modo, non
convenire,
et

in coni-

secundue

intentioni

conceptui lor-

et

rationis,

enli

Posset etiam

nominis.

entia habent quid

muni,

quia non

enti posset convenire,

malo ab actu rationis, a quibus negat ipsam. Si secundo modo, cum quid rei, hoc
est definitio,

non conveniat

nisi

comment.

ciei 7. Melapli. text.

spe-

soli

seque-

13,

nec ens, nec plura

retur quod nec Deus,

quae assignant subjecta scientiarum,

alia,

15.
Pro soluUone hujus dubii, prajmittendum primo quod quidest, et quia est pos- Stn^coL^;!
'"""'"''
sunt considerari dupliciler, vel ut qua!s-

comment.

tiones, ut 2. Poster.

text.

ut pra?cognitiones

Posterior. text.

ment.

sum

Ut enim

2.

I.

est subjecti, vel

cognitio

sionis, est quoestio.

sed

est praecognitio.

veniens idem

dubium

vel

pas-

est

sub-

qusestio,

est

Non

enim incon-

est

esse certum, et

successive

ideo iUa duo,

quid

scilicet

quia est primo possunt esse

et

prae-

subjecU in ordine ad passio-

^'W^t/es^

nem,

est

SimiUler quid

considerati,

absolute

jecti

dignitatis,

vero conclusionis,

ut

com-

capitur ut ip-

est

qicia

cum

nes, et

dam

praecognitiones. Secus de propter quid

siones ejus de

nuUa
tendi

ita

et

non tamen

de Deo

Tlieologia.

in

communem

dium, possit ostendi

rio per

quod quid

comment.

dium

Ubi

8.

id

est,

quod me-

dicit,

ralio

primi

majoris extremitatis, ut

communiter exponitur
et

Posterior.

2,

est

hoc

Item,

est subjecti.

demonstrationis

termini,

sio,

non ergo necessa-

Aristotelem

videtur contra
text.

doctrinam hu-

tanquam per me-

sed hoc

non subjeclum, ergo,

pas-

est,

etc.

Item,

contra tertiam conditionem arguitur sic

Perfectiora

ipsa

non debent reduci ad imper-

nec

fectiora,

habent

attributionem

ad

sed in Logica plura sunt perfectiora

SyUogismo simpKciter sumpto, considerala

ergo, etc. Major

et patet

logi.

videtur manifesta,

ex dictis hujus, quaest.

Minorem probo,

fundamentis
considerantur,

sive

3.

Pro-

loquendo de

intentionum quae a Logico

sive de

ipsis

intentioni-

Nam SyUogismus demonstrativus

perfecUor, quam Syllogismus simpUsumptus, tum ratione fundamenti,
ergo, etc.

ad

Si

primo modo, aut de ipsius

et sic est si

est

entitate,

aut de ipsius quiddita-

quod quid

et sic est

te,

esl

secundo

si

modo, aut de inhserentia passionis,

est quia est
tiae,

et sic

propter quid

est

est.

est

antequam demonstretur,

quantum ad

dubitabilis, et

sic

potest esse
se totam, et

ipsius,

enim

in

an EcUpsis

sit

Exem-

eclipsabi-

quantum ad incomplexa
quoeri,

et

aut de causa iUius inhaeren-

plum, haec conclusio, Luna

lis,

vi-

aut de complexo.

aut est de incomplexo,

Potest

rerum na-

quoad quaestionem si est habito autem quod sic, potest quaeri quid est. Est
aulem Edipsis, carentia luminis,in aliquo
recepHvo, ex interposilione corporis opaci,
impedientis luminosum causare lumen, in
tura,

hujiis

corpore

habito, potest

Luna

receptivo
quaeri

quaesUonem quia

est

notandum, quod omnis quaestio

dentur,

sit

subjectiva

propter quid

terminorum, qui juvenibus extranei

esl

lum quia

cognitio,

sit

est.

bus.

citer

vel

Reducitur autem

praecognilio.
el

est.

Unde ad ulteriorem notitiam istorum

Item

sequacium, qui vuU quod passio

posterior per priorem,

quid

terminationem,

est

fiunt,

demonstrationem,

post

ad qui a

si est

subjectum Metapliysi-

erit

esl contra

jus, et

posset de ente os-

ens

fuerint determinatae,

licet

quaestionis

de aliquo inferiori ad

nec

sic

Quia

cum

sequitur quod

ipso,

passio entis,

quod ens non

hoc

sub-

necessario demonstrari debent pas-

jecti,

cse,

est

est,

quaestio-

possent poni subjecla, Item, contra secun-

conditionem,si per quod quil

vel

1.

vera,

rimentaUter

an

luminis.
haec

est eclipsabilis
est,

quod

Quo

propositio

quantum ad

Cognito autem expesic,

potest

quaeri

propter quid, habito autem quod hoc est

QL/KSTio
propler iiilcrpositionfm

lemet Lunain,

inter So-

terrx*

elces.sal oninis

quuxslio dc

'i r>'i

quM.

aut pro

gui

rci. (^uid

>

e.s7

oraliD exjilicam

Seplimo advertendum, quod qufl reiexpressum per deflnitionem.non eslomnium,

oratione. Quil von)

mesi

e^t

.soiiui< .sulislanlix>,

est

versalis, et soiius

quo stat quiaeju dem

et 15. et alibi

sint plura

nomi-

Secusin non haljentibus,

quod quid

Ullerius sciendum,

potest suini dupliciter

rei

aut prodetinitione,

aul pro conceplu quidditativo.

moiitlrdliudU'

I.qu:esl.
dicl;i,

unius,

.se,

rvali.s,

compositi, realiter, vei conceplibiliter uni-

Arisloleies

qniit

per

ta-

rrimum

.sed pntci.se .speciei.

entis positivi,

La-

non

el

ubi dicitquo<l definitio proprie

2.

definilioi. .Motapli. text.comment. 28. cuni

tinct. 1.

7.

.McUiph.

ibidem

ipsum

patet f>er

moiit. Vi. sed

Sccundum

taii.s.

text.

commenl.

12.

Tertium ctiam

sa.'pe.

eodein

in

lial*'t

com-

7. lexl.

nihiiominus quid

maxime

lale,

e.^t

aliorum

entium,

et

lium

rcaiium

pnedic^imenlabilium,

el

prxdicabiel

rationis,ut patet ubi.prius, ex.\ristolele, el

Sciendum qunrlo quod demonstralio

esl

Doclore Sublili,

quiu. Prinia

Uctavo notandum, quod non inconvenil

de subjectu.scienti;u praisupponere^M/yw/,

sit

^ive noininis, ut

dupie.K,

scilicQl

quil \e\ propler quid ct

adhuc duple.x, generali^, quie

per quaincumquc causam, sive intrin-

secam, sive

propinqua

dummodo

exlrinsecam,

sit

propria, q\iiv propterquit, et

polissima appell;itur

et

fil

per causas

in-

communiler

cum

etiain rei, el

poiiit

cnim

quii

Secunda etiam duplex,

una ab

causam,

vuin sui subjocti,

causa

alia a

rc-

rei,

ejusdem. Pncsup-

idcst,

.sed

quid

in iil)ro

de .\nima, el

subjecla dcfiniuntur, el

inventieassignaturaliquid commune, quia

jc-lo

inlcllcctiva

lium, ct primo talium.

lum

scicntiic

Idco dicit Aristo-

habcl partcs,

passioncs. Dixi pru statu

ler invcnla?,

lorum,

univcrsa-

cst

Poslcr. text. coni. 11. ([uoil sulijec-

principia,

cl

nalurali-

islo, ct

ad dilTcrcntiaiu

nolitia; bca-

el Thcologia*, alqucU<lci,

qua^sunt

Scxto .sciciidum, (|uod aiia sunt priora

modum

vcro quoad n.ituram.

commcnt.

2.

10. el alibi

1.

cognosccndi

alia

1'hysicorum. tcxl.

ct7. McLiph. lcxt.

.s;cpc.

ij..ivi-

de-

csl,

suum

cntilalem

ipsum

commenl.

Idro allribulio, vcl

re-

sub-

verum. Noc ex
ali(iuam scicntiam probarea

altributionis est hoc

hoc .sc<]uitur
priori

earum

maxime de

subjecluni ess(\ quiaaliud est

rei

e.sse

dcclarare dclhuUve; aliud

per causam prubare. .Nara

&i

ad

es.se detinili

o^lendenduu, aociixrclur pro

mcdio

^mm/m/

yu'>/

nifeste principium.

Vide

qua\sl. 3. solvendo

<

primum

1.

proposilum. Ex his palet soliju.

Dicoergo

cum

l)o*'lorp

quol

.1

aa

n...

i!'- '-^

conditiones de sumocto alUribuUoin^

a.Siiignanlur.

ma-

.ur

iivsius,

tiam hujus, su|)er librum

dc singularibus potius j)rimo.

quoad nostrum

rei, id

in I/^gica, ubi

juslibct scicntia\ proslalu islo, naluralitcr

leles

scientia in-

illa

finilioncm quiddil;itivam venalur, ut palcl

Quinto nolanduin, quod subjcctum cu-

cognitio nostra

dicitur. sive

omnis et 7//
conceplum quii

scicnlia

Irin.socas tanluin.

clTectu ad

hoc in

vestigare et venari qui

et

mota ad effcclum.

(kJ.

proprie

hal>et iste Doctf)r, in 4. distincl.

ut Doclor Sublilis habct in 4. quiest. 2. dis-

1d rei dupltx.

seii

Qu d rci est tantum entium, quii/

nominisesl lamentium, quamnonentium.
Ulterius advorlendum, quod in habentibus qui'1 rei, idem est quif nominis, et
rei, quia ratio, quam significal nomen esl

rei.

nw

ne, aliquid .secundum, aiiquidlerlium, elc.

illa.

unuin

qui>ad

pro

cujuscunuiue,

nis, et

oa,

lium, aliquid dicitur primuui allribuLio-

oratio explicans ipsam rem, vel quaistio

de

prior.i simpliciler, vel

po-

nominis, aut

qiii'l

nominis

tali

ad

vel

eiii<e

esl,

rationem vocis in xuum sir/niflralum, vel

quanstio de

quaj sunt

polesl

.scienliis,

sive

Secumlo advertendum, quod fjuiJ

"
Uim ul quaistio, quam ut pr;Dco;,iiitio
test accipi,

duclio in

noslrum moduni cogno-aMidi. l bi

men danlur gradus, quia de nuniero

pruidicta conclusione.
id noinin I

87

111

>< .e

SUPER nNIVEU.SALIA PORPIIYRII

88
Ad

argumentn.

Ad primiim arf^umonlum
in oppositum,
"
dico quod nec hic diminuUu nec alibi su'

perfluus esl Doclor.

plicilo

onim quod ex-

Illud

primo Rcporlalionum

plicito assignavit

noc

iioc est

dixit, liic

im-

inconveniens,

quia secundum matoriti? exigontiam, aliter

Exemplum,

Doctor

iste tres

uUimi termini

est

medium

demonstrationis. Sed ibi posset

distingui

de ordine natura^, vel syllogis-

enim Logicus
physicus accipit quod qiiid

et aliter Meta-

Aliter

tico.

est.

Ideo Doctor

actus intelleclus, sed

vel Theologia

fundamenta

alii

quod

Aristotelis

dico

Et

super

3. et

primum

Meta-

impugnando opinionem de
argumentatione, hic dicit quod nusquam
physicse

ideo

quod per quid est intelligit definitionem.

Vel dicendum quod conditio est generaliter vera, sic videlicet quod eo modo, quo
subjectum habet quod quid est, suuni quod

probatur quod

<??ao?re?:non convenit nisi soli speciei, po-

uno modo quod hoc

primi, qusest.

Prologo

ubi

praecise,

quod communiter ex-

cum

aliter, ut patet in

autem,

ab Aristotele definitur, ubi patet expresse

ponitur de quid nominis, sed salvo meliori

judicio, potest dici quod habet veritatem
rei.

hic imita-

vero ingeniose et resolvit, et addit plura.

test dici

ratio

in Metaphysica

articulo 2. Vel dici potest

etiam de quid

quod

25. Ubi dicit

verba Aristotelis

quia sub discursu a noto ad ignotum

Ad secundum

comment.

in iiac quncstione assignat

invenitur triplex discursus,ut patet supra,

tur

Poster. text.

1.

loquendo interpretatur

loquuntur Docto-

explicando tertium illorum, ponunt alios

tres,

oppositum

hic proprie logice

cl aliter in diversis locis

res.

tas in

'

'

est

verum

quid est^oiesiponi

medium

demonstr.tio-

nis, si definitionem, definitio

si

conceptum

quiddidativum, conceptus quiddilativus.

Et quod

tangitur de passionibus entis,

ibi

prima passione, quae

propriissime loquendo, sed hoc quoad pro-

dic ut prius, excepta

positum de Syllogismo non nocet, quia

per conceptum quidditativum ostendi po-

est

forte

specialissima,

Species

rum, dico

test.

scientias, et subjecta ipsa-

Verumtamen propter carentiam nominum, conceptus talis, et habentis ipsum,

quod aequivocatur de

ne videamur pelere principium, utimur

tangam. Sed quia argumentum

mune ad omnes

ut infra

aliter,

est

com-

non conceptu quiddita-

rei,

ut in ultimo notabili patet. Acci-

aliis,

pro raedio,

et

pioenim

in proposito quid rei pro conceplu

tivo.

Elige viam

quam volueris,

quid

quidditativo, et tale quid praecognoscitur de

commuhoc extendendo rem

sequenter.

Ad quartum

subjecto cujuslibet scientise, sive

nis, sive specialis, et

ut extenditur ens. Vide notanter ad ha^c,

ea, quDe dicit in

quinta

qusestionibus quarla et

Antepmedicamentorum,

decimum

solvendo

principale illius quartse, et in

Ad

quod tangit bonam difficuldici quod loquitur Doctor ap-

tertium,

56.

tatem, potest

propriate de subjecto attributionis scientise

naturaliter inventoe,

quod comrauniter

habet veram definitionem

inteliigenda

patet ex 6.notabili.Estenim
57.

secus est de

secundum

attributio

illa

secundum entitatera.
arguas quod unuraquodque sicut se

cognitionem, et non
Et

si

habetad
text.

esse,

itaadcognitionem.2. Metaph.

comment.

4.

dicendum quod verum

est in se, et in intellectu

solutione principali quintse.

et dic con-

proportionaliter

modi non
aliter

cognoscente entia
cujus-

suis entitatibus,

est intellectus viatoris.VeJ posset

ad

argumentum

quod minor

est falsa

rata in Logica,

principale

quoad per

dici,

se conside-

quod dico propter funda-

subjecto prsedicationis, et scientise super-

raenta, quse per accidens considerantur. Et

naturalis, et in hoc salvatur difficultas de

ad probationera potest distingui de perfec-

enle, et Deo.

Loquitur etiam de demons-

tione positiva, et perraissiva, ut

tratione propler quid potissima, et in hoc

niter distinguitur.

salvatur conlroversia ibi introducta,etauc-

difficultas,

toritas Aristotelis.

Est enim alia auctori-

Sed

communi-

ibi esset

specialis

an intentiones secundse dicant

aliquam perfectionem,

cum

dicere perfec-

QU.ESTIo
liunem nogotur a rclalionibus
volunl aliqui

oonchHioncin

Sylliiyifrnu.\
/.o-

qua tiTiclur
suhjeetum I.ogiGL',

pon.sivam hujus

qujfslionis,

quod Syllogismus esl

ar^uilur primoquod non
hal)Ol onlilalom,

n-.s-

(?l

omnis

sed I.ogica non hahet enlitatom, noc nobililatom a Syllof^ismo

Arislotolis

do Anima

com.

.\nima

lext.

rom.

com. 38

ol 6.

Melaph.

1. rle

toxt.

orgo, etc, Major eal

Minor prohatur, quia

2.

modo,ut
com.

text.

limum, sed

est

Physicoest ul-

oplimum eorum, qure sunl

ons aulem raliouis,

ad

(iiiom:

ost

Syllogismus, (ut

non

"2.

non solum

linis

2.'3.

Non

nec secundo modo,

palol;

proho, quia noc ut liriis.quia ex

rum

aut

sic,

si

:{.

loxt.

oxtrinsoca.

causalitate intrin.sec:i,aut

priino

ot

I.

cujusmodi

lo(iuimur do ipsoj

liic

est nohilius, .sou perfoctius ente reali

Logica vero est ons roale, ut supra dictum

ergo. Nec esl efficiens respeclu LogiciC,

est;

quod prohalur,

(juia si

aut univocum,

sic,

primum, ulmanifesnec secundum, quia talc est no-

eliam

acliune

pnnci

;'

palis.ul haljolisleexpn-sJ-MMH >. u"uncL

Ilein

secun

arguilur

lo principaliler

lilT oinnes verilales illius

quaesliono prologi Senlenliarum bai>

tia

isle

est

objoclum

dum

a>quivo(!0 totali.

cum

doctriiiam

polonlia,

.Srolicam,

cujusmodi

parliali,

sed .Syllogismus non ronlinel sic veergo,

ritales logica.s:

apud

.Scolislas, el

Majtr esl nota

elc.

probalur ibidem. Vlinor

vero prol)atur, quia

conlinere convenit

.sic

suhjorlo ralione cau.salitatis effecliv, sed

ut

probalum

vonit Sylloi,'ismo. Item lorlio,

de

liabore, ut patet

Elhicorum cap.

et 7 .Melaph.loxl.

'i

com. 53. Sed Syllogisraus non wl hujusmodi; ergo,

Minor probalur ex

etc.

hujus, 30. distinotione

.socundx'

non habenl

l.

osse,

dum

nisi

ost

maxime

.socun-

non aulom de

ohjectum, vel

oumdom

olToclum.

suIj-

somper

.sajut

(juod dopondot ex

nalunim imporfoctioris;

plurihiH, iion potostosse condilionis porfe-

quocumquo

illorum, ul quavsl.

Quodliholica articulo

de solo

el

Sed ohjoclum

habot

I.

isto.

in g(neralione

vormo,

in

.salloiu

si

os-et cau.sii :vi\m-

quod

Lo-

ens nitionis, quod esl fnlsum.

Korte dicos (fuod

voca.

hominis;

proposito ost igno-

vo;'a partialis Logica', .sequerotur

(\s.set

Kxom-

goneralione vormis.

iii

bilius potontia, igitur

gica

II.

rospoclu conclusionis:

pi"i'missis

do Deo, et homiiio,
et

aclu

sunl igilur conlin-

supponitur7M7cs/:sed quii
nit Syllogi.smo,

saltem

hahol

distinct.

in

i.ste,

1.

rei,
I.

non conve-

est

seu detinilio.ul
qua?sl. 2.

cujusmodi

sito, a.ssimilat sibi

cau.sa [)rincipalis lotjui(\st

iniolloclus in [)ro|H)-

olToclum.licol hoc hab(^al

vuritatem doassimilalioneeffecliva, vel vir-

eA

Itom ({uinlo, subjoctum scienlia*

sa p;i.ssionu'ii

suarum, etiam

.s;itur

sod

non habet

suarum

causidilalem rospvtu

cum

oliam a relalionibus

ul

quod povel cau-

.Syllogismu.s, (sicul nec

inlenlio secunda)

alia

cau-

eflfecliva,

sito suhjeclo insurgil talis passio,

plum do

diclis

quia inlenlione.s

h;ihet isle, in pleri.sque locis, ila

clioris

5el

Posler. texl. conim.

I.

se

aliter

(}uandocum(iuo concurrunt duajcausju parad

esl

.scienlia

ol impo.s.sibilibus

nece.ss;irii.s,

l.j.el G.

non con-

cau.salilas

esl, lalis

jectum lanlum.(l(mtra. ox principiishujus

ti;ilos,

Itom quarto, de subjecto scienlia; pra-

quod
cuju modi

di(;es,ut ali(iui hic respond(Mit,

vorume4de

r.i

,ul ler-

S'

gontia, sicut et actus inlelligendi.

Sed

sic

Subj^.Ttum scientiu' contin^t primo virlua-

intollectus negotiatur,

I.

[MMiullimn.

qurLvsf.

tum

est

uiiuus

cau-wi:

aul ajquivocum; non

hilius elToctu.

00.

ili,

sic niagi.s asu!n:i.ii.ir

principali,

scienlia

nohililatom ab ohjecto,

non lamon d

luali:

imo

.sod <le lioc infra.

.Sexlo duhitatur circa

uhjfilum

ut

realibu.s,

99

III

aliqui

.n!:a-.

rt>alibus,

sunl majoris enlilalis, negelur omuis cau

Nec insurgunt ad po-iilioncm

Syllogi.smi, (juia lunc non ossenl i:.

salilas.

nos s(H'unda', quovl

(sl

alia

modia po.ss^mlhic

lis,

dalur

.sunl

faculliis

incon

ip

1'lura

iulroiuci.-uii hisaolu-

solvendi omni.i alia.l\-

eliam applioari har molivaad prin.

qui'siioiu'in.

proUando

non ciso

.scientiam.

Pro solulionp hi^u.s dubii.

dam

sunl qu.u-

pr.omiltonda, ex quibu.i ejiui soluUo

iufonUur.

SUPEK UNIVERSALIA POllPIIYRH

90

quod aliquid
cognoscilur quadrupliciler,videlicel mlmPrimo adverlendum

tive,

esl,

Quarto etiam

ad se

el

tus

non

in

repnrsentativo formali ejus,ut

est supra.

modo

tio

Secundo modo e conlra

vel

non in se, Ter-

discursus ab intuitive noto,

sit

vel etiam

ab aliud intuitive,

abstractive

abstraclive

notum. Quarlo modo e

comparare,

et ita ipsis alios

telligendi, vel alias

(quod idem

Secundo notandum, quod eorum qufe

cognoscuntur quaedam se habent molive,

qusedam

quoedam terminative,
modo, quoedam etiam

utroque

modo

neutro

forte

est) applicare, et ita in

tum procedendo

infini-

ut

maxime hoc de

in-

tellectu primitus has intentiones

te,

in-

posset concedi,

forte

supra notavi. Intelligo

fabrican-

de modis significandi Grammati-

sicut

Convenit enim or-

dine doctrinae prius addiscere hujusmodi

modos,

quam fundamenta eorum,

tem fundamenta sub

ut sal-

cognoscimus, ut

ipsis

quaestionibus sequentibus tangetur,

quam

Quinto continentise Virtualis,

ad intellectum nostrum.
Tertio sciendum,

modos

ob63.

quod objectum

intel-

communiter scho-

jecto cujuslibetscientise

Scotistarum

lectus aliud est primarium,aliud secunda-

la

rium, aliud actu recto, aliud actu reflexo

singularem,

cognoscibile.

proprio Oxoniensi scripsit, praemitto, quae

Quarto inlelligendum, ut supra tactum

est, quod consideratio Logici, de secundis

talis est

respeclus disquiparantix, mtrinsecus al-

intentionibus, est in ordine ad fundamenta,

veniens, fundamentalis,

et ideo concretive

sumptis. Nolitiaergo se-

cundarum intentionum

originaliter est ex

attribuit,

quam

descriptionem

Scotus

in

et

elfeclum producibilem, de non essesuisim-

Unde advertendum quod

et motive,

licet

effective

intelleclu habeant esse,imaginor

ab

enim hunc

processum.

alia est potentialis, seu

ca, ut

continentia

permissiva Physi-

materiee respectu

formarum

taphysica, ut superioris respectu

Primo namque

intellectus (prsesupposita

rum

et

Me-

inferio-

generis respectu differentiarum.

intentionum

operatione

Alia actualis, seu formalis, sicut e contra.

volunt

Alia virtualis, sicut causse extrinsecse res-

extendi ad actum, el habitum inclusive,

pectu effectus. Alia eminentialis, sicut in es-

aliqui vero in causatione speciei intelligi-

sentiis ordinatis, et

cognitione intuitiva sensus,

intellectus

bilis termini,

intelligit

quam

agentis,

et

aliqui

quod ad prcesens omittatur)

objectum

nem, vel animal,

Secundo plura

reale,

ut puta homi-

vel aliquid tale.

sic

habitudinibus ad invicem comparat.

Tertio

ligit, et

intel-

hoc aut tantum terminative, ut

communiler

ponitur

aut motive,

si

res-

pectibus rationis aliqua activitas concedalur.

Motive enim se habere respectu actus,

vel habitus, est ut causa partialis concur-

in essentia di-

vina,respectuomniumaliarum. Alia

uniti-

va,qu8e requirit identitatem simul etdistinc-

maxime
ris

illam comparationem ex parte

objectorum diversimode nominatam

maxime

tionem, qusere in quarto,

cognita sub diversis

Virlualis co
nentia quid.

per quani causa sequivoca potest producere

hoc oc-

esse, et

quidam

transcendens,

pliciterad esse sui simpliciier.

quibus originaliter habent

originali

Virliialis continentia est

proprielatibus repertis in fundamentis, a

casionaliter,

secundas intentiones

calibus est dicendum.

contra.

Ordo secundarum

respeclus,

illos

sens in se ipso, vel in eniinenler continen-

in represenlativo videlicet et

2. in-

invicem, et ad fundamenta potest intellec-

dictum

considerat
tentiones

adcausandum actum,

Primo modo cognoscilur existens, uLpra3te, et

Loglcus quomodo

intellectu,

vel habitum.

deduciive.

arguitive, el

abstractive,

cum

rere

dist. 46. q. 3., et

reperitur in divinis, et in creatu-

suo modo, ut patet in potentiis animae

inter se, et

ad animam comparatis. Conti-

nentur igitur virtualiter conclusiones in

qua
immediata, praedicatum vero imme-

praemissis, et
sit,

in

praemissa mediata,

si

diate in ipsius subjecto formaliter,

primi modi, vel virtualiter,

Igilur a

si

si

est

secundi.

primo ad ultimum omnes

verita-

Continentia
tiplex.

Ql.ESTK)
les

habilus continonlur

sius, subj(;clo

virlualiler

lanquani

priiiio,

Nec

in

ip-

radice

in

omnis

cognoscibilllalis.

lelligi

de conlinentia polenliali, vcl per-

missiva virtu

ponenda,

quia

ili,

di'bel

iioc

in-

nullo niodo esl

talis

ex(jonendo

nisi niulluin rcniole

nec etiam est distingucndum reclede subjeclo continentiaj

virtualis adiequationis,

pracdicationis, seu principaiitalis, in scienlia, licel

aliqui ita fingant. Idcni enini

esl

suljjeclum in scientia omnibus his modis,

quod

nisi

accidil,

ei

de omnibus, quia

quod

tanluiii

sil

pra-dic^biie

in

Mela[)iiysica

Topice

Ca-tera

contingit lioc tenere.

Ex

liis

pono cauHam pariialfin

inu-uUunjs,

quia

hujusniodi fsl ulliniaU*

Ab

ens reale.

qno, et non terminalivo,

suam

lore.

lum,

dico

uno mo-

liabel

Unde prima qua^sliofi"

inquil Ductor, quod ob^

respectu

C(jndilionem,

cau&ire,

.scilicel

lriphc'm

haliol

noliliae,

mensurare,

terminarc. Duae primrc non conveniunl

el

intenlionibus, nec artifi<'ialibus, sed lan-

lum
ta,

recurrendo ad fundamen-

lerlia, nisi

el natur.ilia.

Alio mixio, posset lolalis causaUlas ha[wni ex

parte inleMeclu.s.

oi)jectum

iicet in ai-tu recto

causa

sil

hoc primarium,in aclu lamen

partialis, et

Ad primum argumpnlum

quod,

vel

vel

enlitatem,

quarli, <*gregie

Nam

D-k-

el

p!'-

tTks

enim molivo,

objeclo

bitus logicalis

ad dubium resptmdelurcum

ideo habiluni causalum cjngrue poniuiu^

quii'

dicta sunt.

91

III

po-

reflexo possel tolalis activitas attribui

04.

nlio quoTiodo
tior ubjecto.

do,

quod

causalitas scientiiu ex

iila

qua

oi)j(Jcti, si

est in proposilo, est

mediate tamen,

seca,

qiiia

parte

tentitc

extrin-

qmest.

immediale cau-

satur ex aclibus tre(iuenlalis, vel uno intenso. Et

cum

qmeritur, aul

aul

linis,

effi-

ulrumque concedi. El cum

proijatur (juod non quanlum ad finem
dico quod iicet scienlia dici possil noi)ilior
oijjeclo seorsum sumplo, non lamen ol)jecci(!nlis,

potesl

ul

toscito, elsic ponitur tinis ejus,

iste in

Proiogo, quavst.

mcnla principalia

3.

iiaijcl

soivendo argu-

videatur

iste

primi,

dislincl,

3.

contra Godefridum, el alios. Vcl

7.

quod

dic lerlio,

aclu

iicet in

inlen-

recto,

non possenl iiaben^ causalitiilem,

simililer alia; reiationes, el furle quan-

tiones
el

actu tamen retlexo non incouve-

titates, in

Elige viam

nit.

quam

prima

volueris,

res-

ponsioesl securior. Possel eliam probalilerdici,

quod intentiones

lincnlur sub

molivo

oljji^clo

con- mtmlw

secun(i;c

inleUtH^lus,

modo

eo quod continenlur quocjuo

virlua-

prim:i' lateralis, etaiii)i.

litcr in

quiddilate

.^ensibili.

Albedoenim, vel aliud tale, eliam reale,

nonest finisscienli;e sed ail)edo sic, vei
proposito de Syllogisiii
il;i
sic cognila

tionem

iiujus,

(Juodiiliolo,

ubi dicit quod inleiligil nomine eju& in

mo, (!um .secundooslendilur quod non

suin virluaiiter.seu essenlialilorin quiddi-

causa

etTccliva,

qmeritur, aut

iioc

est

potesl negari. (luni

ieijuivoca,

quod

dico

ctc,

u,Miuivi),-a,

Et

cum

ne caus;u

sum

prolj;itur (|uod non,

salis

t;ilis,

(juod

tohili.

Et

ex

iH'rfeclio-

compctcnler ivspon-

vcrum

vidclicet

cum

ultr.i

esl

prob;itur

quod tunc Logic;i es.sel ens nitionis. dico

quod in)C non sequitur, quia non e.>t nssimiiabilis in cntit;ite cnti rationis

tem

e.ssel, et

tur altcra

suo

Vide

infni,

cum

c;ius;i

gumentum

si

au-

hoc ons rationis poncrtp;irli;ilis,

dc mcnte

pnx-cdorol ar-

|)tK'toris.

posilo non inlenlionom, sed

Sod

in

pro-

fundamenlum

|)osilum ali([ua

3.

AnlepraHlicamcnlo-

ad pro-

bono ptndi'rando.

quod Syli<>
omnos vehlali

eli:im sustineri

virluaiiter

so,

pondera btne ubiquo.

lia^c

(lu^u-il.

11.

inclu-

vel

sensibile,

infcriori,

tato sensii)ili

qunl.

runi, soivendo lerlium principalo,

est prius,

do causa

vel in

in

juxla declara-

..

lidcs veriliUo- sunl poxf>...iii^.

milales in inlelloi'lu

<

plcxo. qu;r pro'>abililor

!s

I\)ssel

conlinot

alt*^

,.

'T

'

vel

vo, vel

firjim

p.nunlur

tu9 nilionis. ol G. Motnph. ol alibi

in

doc-

trina hujus liabel videri.

I

)i(Ttcullas

auloMi esl.de fundamenl)

lali-

umconfonnit.ilum, el verilalum.ullangtinl
alia

argumonla

hic.

(k>nlinonUa

eUam

vir-

UNIVEKSALIA POUPIIYRII

SlJPEIl

92
de qua loquimur,

tualis,

Mela[)hysica, el

non

non

realis Physica

sinipliceni

clicil nisi

esl ohjeclalis,
:

el

quare

emanalioneni in

incomplexis, et illalionem intentionalem

in complexis,

de quibus infra

allius,

Deo

duce.dicemus quia paulatim inlroducendi

sunt juniores scholastici. Possent verba
;

ad

Doctoris quaestione ultima Prologi,

hic ponderari de univocatione objec-

nem,

respectu habitus, diminuta saltem.

ti,

fi-

Et

mensura

similiter

quomodo objectum

scientiir,

qua3 videntur inlelligi debere de

est

objecto terminalivo, ut videLur. Sed Lu dic

consequenter bene masticando, quia

Ad secundum
patel ex

de continentia virLuali,

prsedictis.

Eo enim modo, quo

Syllogismoconvenitcausalitas,eodemmodo
virtualis.

el continentia

Si

autem

totalis"

activitas ponatur ex parte polentise,

libus,

quarum

partialem

regu-

habet veritateminscienliisrea-

la Docloris

et

subjecLa habent aclivitatem

proporlLonaliter conLinen-

tiam virLualem. PosseL etiam ponderari,

quod

soli scientise

habenti evidenLiam ex

objecto conveniL illa continentia virLualis,

paLet qusesL.

ut

enim

virLualis,

Prologi.

3.

ConLinenLia

proprie loquendo,

conve-

subjecLo scienLise habenLis uniLaLem

niL

specificam, cujusmodi

liceL

dictorum de contingontibus, vel ne-

cessariis objectis, et hoc sapiL.

Ad

quartum

non

esL

Logica in

quod

dico,

habet guid nominis, et quid

Syllogismus
eo modo,

rei,

quo est res, sciliceL concepLum quiddiLaLivum, et definitionem expressam per genus

cum

et differentiam. EL
tore, in quarLo,

nit entibus

quod

probaLur ex Doc-

non conve-

definitio

verum

rationis,

definitio

est

proprffssime sumpta, de qua dictum

dubio praecedenLi.

est,

Lamen

Intentiones

Genere

uL Doctor

DifferenLia

videliceL, eL

dicit. Sic

etiam propriis-

^ime loquendo,solius subsLanLise estdefiniLio.

Eo enim modo, quo dantur gradus in

entibus, dantur et in definitionibus.

Vel posseL dici

non

forLe

(liceL

menLem DocLoris) quod definiLiones secundarum inLenLionum sunt definitiones entis

originaliter,

realis

fundamentaliter,

immediale,

et

licet

hoc

occasionaliter,

et

non formaliLer,

et

et

sufficiL.

Ad quintum dicendum, quod

quo aliquid habeL principia

eo modo,

consequunlur suse proprietates,

ra rei, ex naLura rei

liabeL

ex natu-

si

operaLione intel-

si

lectus, operatione intellecLus

logismus

ipsum

essendi,

modo

fundamenLum

Syl-

tanquam

principium originale occasionativum

Secundx mtentio"tde"Intur^'''"'

sccundae, sicuL eL enLia realia, possunLcon-

vum

sendi,

et

inLellectum completive

principiis

sive

jecLi oritur passio.Et

quod Langitur

subjecto,

quod est causa

Se-

ficullaLem specialem, de

cundo modo ?unL conLingenLia,

in-

Proprio, aliqua dicam.

t3lligitur

DocLor,

sic

ubi allegaLur supra

quia loquitur de relationibus rationis,

h-ibent

esse

in

ut

fundamenlis comparaLis,

quod

est esseexistenLioe in

aliLer

reccurrendo adfundamenta.

ipsis.

Vel dic

Prologo, qusest. 4. quod de contingenli esL

diciL

quod

idem ibidem,

necessiLas objecLi

tio scientiiE.

quoesL.

non

esse,

quod

quo

infra, cap.

de

Posset etiam pro-

posito ente rationis

per opus collativum intellecLus

mediaLe ipsum consequitur aptitudo

in

imLalis,

vel talis, quse eliam est intentio secunda

fundamentaliLer, et identice, et eLiam for-

Posset etiara dici -ex praedictis hujus, in

scientia. Et

babiliter dici,

de

ibi

passionis,habetdif-

saria, et impossibilia aliter se habere.

et

effecti-

eodem
enim sub-

modohabentesse.Ex

Primo modo sunL neces-

es-

sui esse, et ita passiones ipsius

siderari vel

tualis existentiae.

ad

iLa

communi, neque Syilogismu-'.

Ad tertium dicendum, quod inLenLiones
secundumesse quiddiLaLivum,
essenLialiLer, vel secundum esse ac-

se-

cundse definiunLur, uL Logicus definiL, ex

ibidem expresse

pro nunc.

alia festino
66.

ad

ibidem,quod scientiaest necessariorum,sci-

3.

ubi

esL condi-

Sed ad Philosophum, patet

maliLer, licet

non immediate causaLa actu

collaLivo inLellecLus.

ponderanda, quae

Sed hic plura essent

alLiori

indagini omiLLo.

argumentum,
communiLer, videlicet quod nul-

Posset etiam ponderari illud

quod

fit

67.

on^STio
formnt. vnl fnlirical suuin

la scionlia

jectum,

marc SyllogismuTn.
habel in sciontia

Iocol

for-

vorilalom

Dic quorl

secus esl de scien-

reali,

Vcl dir

rationis.

lia

vd

F.ogica tormal,

s('(\

sub-

Syllogismus

qiiod

usualis, vel naluralilprarqiiisilus, pnrcos-

Vel recurren<lum est ad

arlificialom.

sit

fundamonla, sed prima via

esl

ut pnU'1. Vcl dic ul prius ad

quarlnm

tionem est dictum,

securior,
ra-

ubi probal

Tliooloiriu',

Mclaphy-

ens in cominuni esse subjcctuiii

primo Motaphysica3 idem

ergo eoflom modo

divisio .SyllofiriHml

esl accidenlis insubjocla

Aliud qucl dicil

in partes.

liahcl,

dicolur dc Logici,

peclu entis rationis in communi.

lot,Msmi

lunc idem
cuin

senno,

sit

est a'quo

rospo<'tus

tiae,

dictum

Eo nainquc modo, quo

est.

scicntia habet unilatciu

etiam

unitalcscicn-

non

cl seclioncni

divisii)nem.

Octavo rlubilatur circa

Doctoris,

rlicla

|-,.M.>as.

applicalU5
vel do-

tanlum privalio

cst

veri

'T'-'"

.Syllogi^.i..

Ilem, de privatione alicujus non osl distincta

a scienlia illius cujus esl

.scientia,

de

sed

Syllogismo

pars

distincla

.sophislico

ui pula libri

irico?,

Elon<-horum. etiam p<Tipsum. primoElen:l

cum

Diconrlum

Doclore, qurj<J reclc lo-

quitur.

Ad primum

ab objeclo, habct

arl siibjocti

.>jpm.si;i-us

monstralivus materia: proporlionabili.

choruin, qunest.

1. d(>

:u:i

matori.L' iipparonli, sicul 'ropicu.s.

dum

utsupra.qiucsl.

tracUt-

.secunrlum prin^ipale.

est

cendum

communi

in

Doclor conceriil infra, .lulvendo

lur, ut hic

Septimo posset diibilari circa divisionem Logicu, quam supra assign^ivi secuiibroviter di-

libri

subjeeliva sui ip-

de Syllogi.mno

ibi

privalio

Kt

de

ibi

vidolur falsuni, quia

es.sel par.s

sionem quiere.

divisioncm subjccli.

illa,

F'riorum, quofj ibi de parle subjerliva

res-

Kcspon-

in

ergo non toUus

(^jntra U-rtium, Syl'

Possel oliam objici ox diclis Docioris, in

sicae, et

93

accidon.s, se<J

qiiia sapil.

materia do subjeclo

III

inlentio

lis

quod

dico,

Syllogis no seoun-

Lrigi*' sit rle

sumpto,

dr)- intcntion:iliter

principa-

licel

lamen

non

t.

in

applicando tortiam conditionom subjcc-

li,

ubi

num.

rlicil

imoinpffxuin,

quori

7.

dcrat

(h^

imo

a fundamenlo,

pravsciiidendr).

ronsi-

fundamonlo. Licel igilur

ip-;ius

fundamonlalilor sumplus non

etenvncialiosunt pnrtcs inleijrales Syllo-

SylloLri.smiis

gismi. Syllogismus vero dialocticus,

habeat partcs inlogniles, malerialiler

monstraliviis.partos subjccliv;o

autcin privatio cjus.

ma

't

Elcnchus

[>rimum,

(loiitra

rio-

Major

ost nola,

(si

Imjusmorli

quia rjpposiliim

mo,

est rospccliis

dislincta
lio.

.'ompcr loqiiimur

non

ost

cie, vel

pr;orlicati

verfio,

;illciius

spccios
'Uun-Ma-

vcl incoinpioxuiii. cl Syllr^gismussunt

hujiismodi

i'rgo. otc.

(lonlr;!

est oxpn's.sa scnlcntia liujus

qujcsl.

ubi

I.

viill

1.

.sccunrlum.

Eloncliorum

qiiod divisio .Syllogismi

sio ;icci(l('nlis in subjccla.

primo

'runc sic

:ilia

una

ila isla,

ex incom;itexo,

tus ronili-

et en<

oxerccri in fundamonlis

>ne,
:

litor<iuod iiUenlio b)cici esl de

i>

coplibus anim v pro fund

cuncla ipsis attribuendo.

el

similos supro.

ipsius,

ut

i>i.>

p;ilinler

infra.

(!np.

do

suui

u!.'

^-

m
ei

nd

ud. piloi quoil pr.i'-'""-"!' '''>Mm. Vr.

in

alia

ha-

ita

arli-

in p!irl<"S

.se,

supra.

lollus

est per

magis

DifTorrnlia, oxpnos.s*' hnbot.

rccilavi.

accidontis

Oratio conatituHur ex momime rt

habonl exercori in fundamenlis. ut

tuitur
Ih'1

isla

pr.-eiicatur de ape-

divi-

quavslir^nis.

alia os! rlivisio

subjoctivas
r;itr'l. (iiiia

hiijus

ul

itifra

.sicul

osl

in 'ropicuiu, ol ncco.s.s;irium, clc.

ciilo

Syllogis-

hom.

rationis.
[);irs

rlc

Gmus

pnvrlicaliones,

ergr), etc.

infort r)pposituin subjccli. Miiior prob;iliir,

qui;i, ut hic

acr-optus nrn carel ipsis.

Vol alitcr dicen<lum, quod

for-

aimpiex partibiis intr-gralibus carot

sed Syllogismus

men

la-

iil

iii

de

simili

riiiiimunitor

nii

li<*:!':r

subjrvla.

rialiler. vel foi

voro per

|Mksito. licct

non

r. t sii

sit

omninnKla

>

'n

ui'=

SUPER UNIVEUSALIA PORPIIYRII

94
Seeundo dubio

Ad secundum

fit

latis.

dico,

quod noflor

primo Elenchorum, oplinie

et

conlroversia ulla

el hic,

nec

aut in scripto, aut in mente. Syllogismus

qua

vero de quo quseritur scientia est respec-

dicil,

in voce,

esl, nisi

si

Hicenimdicil quod Syllogismus Dialeclicus, elc. sunl parles subjecliviE, quod

sil.

verum

esl,

capiendo

pro formali. Pri-

illa

quod esl divisio accidenlis in subjecta, quod verum est,

accipiendo illa pro subslrato. Aliud enim
Elenchorum

nio voro

dicil.,

^^que

quod de homine non

sicul

vel

de

Priorum,

pars subjectiva Syllo-

est

prsescendit

ille

infra, in solutione

dic

quod

ibi

respectu sui

modo

secundi principalis. Vel

determinat

toto, et

de

verum

di-

de

et

partibus subjectivis ejus, ideo

cit, licet

loquitur

aliud tacuit.

Ad terlium

potest dici,

quod

Syllogis-

Primo modo concedendo ipsum esse intentionem secundam

ter, vel malerialiter.

modo materialiter, et hoc

vel ut cadit in usum sophisticse, et deceptorise argumentationis. Alio modo ut tra-

positivam. Alio

per

modo

ultimse distinctionis,

modo

procedit ex

nec de ipso est scientia

sic.

Primo

delerminata principia.

ditur

falsis,

secundo

Vult ergo Doclor primo Elencho-

rum, quod de Syllogismo sophislico

cundo-intentionaliter,

secundo modo

quod
dit

ille

ex

fundamentaliter

sumpto

enim,

ut

est

vide-

quia

scientia,

quoddam incomplexum,
per

Syllogismus

secundo

tionaliter

et

idem medium,

per

habelur scientia
ita

facili-

sumpLus, respectu

Syllogisintcn-

Syllogismi

primo-intentionaliter dicli.

quod de

Item, contra secundum, videtur

particulari possit esse scientia dislincta

communis, sicut ipsum est aliud a

communi. Ad ista faciliter respondetur ex
scientia

prgedictis.

Ad primum

dico,

quod quamvis

princi-

de Syllogismo secundo-

intentionaliter dicLo, hoc

lamen

est ut sup-

ponit pro fundamento, et ita intelligitur

universalitas, et particularitas per respec-

tum ad fundamenta,

el

prsedicationem

exercitam.

Ad

enim negotium,
pro nunc dicendum, quod non

aliud, Lranscendit

sed breviter

est alia scientia

de particulari, nec

dicit

aliam entitatem formalem, saltem a suo

communi,

licet

addat aliquam entitatem

materialem.

Decimo
cipalis,

circa solutionem secundi prin-

num.

9.

posset dubitari, an vide-

licet totius et partis possil

idem

esse sub-

primo-intentionaliter, ut proce-

jectum. Et breviter dico, quod non incon-

secundo-inLentionaliler,

venit sub diversis rationibus, vel saltem se-

privaLio veri Syl-

cundum rationes subordinatas, vel secundun eamdem rationem completiorem ta-

et

falsis,

ut supponit pro
logismi.

et

se-

scienLia. Hic vero vult

sit

mum,

est

palis intentio sit

Elenchus potest considerari formali-

^^^^g

ostendi

homo

quo

ad propositum,

fundamentaliter

Syllogismo

nem

quod Syllogismus applicatus tali,

tali materlae, de quo fit sermo in li-

videtur

dicendo quod procedit de

posset

ipsius sub majori, et hoc

tali, sit

De hoc magis primo Elenchorum.

Nono dubitatur
70.

ter evadi posset,

aliud,

est

est

nec argumentum, quia

et similiter

tur,

materiam, aliud intentiomateritD applicatam. Per idem ad

et conlinentia, potest dici pars

duresponde-

ergo quod responsio non

est considerare

ab omni materia. Vel posset dici pars improprie, prout idem sub minori extensione,

lertium

dictum

formaliler.

gismi in communi, quia

Ad

tus rationis, ut saepe

non

bris

bium

fundamentalis, aut in voce,

est

scientia,

circa solutionem

principalis, ubi dicit DocLqr,

num.

primi

8.

quod

men,

et

minus compleLam, dubitare

circa

solutionem ultimi argumenti magis per-

de Syllogismo in communi, per Syllogis-

tinet

mum

Logicam. IgiLur perLranseo ad prcTsens, ne

quod non est

per se ipsum

mum,

habeLur scienlia,

parLicuIarem
scienLia
scito

de parLiculari,

communi. Contra

Syllogismus,

pcr

quem

et

ad Philosophiam naturalem,

ad

juvenum prolixus

vi-

Ultimo potest breviter dubitari circa

so-

nisi

praeLer

pri-

dear.

aquiritur

quam

utilitatem

71.

QlVESTIo
quarUo

lulionom

cum

quarc

opinionis,

oralio corivoniata;quivoce enuncialioni, et

Syllogisrno

secunda, vol

cum
dici,

ab ea roinovelur
conditio, quain prima,

p<'r le, fX)lius

toi-lia

axjuivoci

quod

illa

non

ponitur

(lcMriilio, qiuL

Pcrilifrnionias de

convenil

ip.sa,

significato, id ost,

Polfsl

(lelinitio.

sit

I.

pro nno

ei

pro cnunciationf, nt

vi-

111

isle; ^luiiur in

Sod ronlrn, quia lunr

genus

e^sct

lil'.pra (lisliiiclio

Iriraem-

bris hujus nomini.s i'nioersalf, sicul ca;l-

rorumconrrelorum accidenUiliuin.el

Omnc

reduci in biineinbrem sic;

concre-

connolalo, aul .seorsura, el lune

et

fr-.ao,

p^jlesl

pro aj^gre-

luin accidonl;ilo aut suraitur

vel pro si^nificalo, vel

pro connotalo.

I.sll

enirn lermini pro sijnflr Uo, pro /ortnnli.

V(d

dotiir.

J5

/>/'0

eo quo

sijniftcat.

pro formn,

.seii

altera parte

pro

onuricialionis,

subslrnto, pro connolaio, vd pro eo

quod

lur.

(leaomiml. Sicut ergo alhum polest su'ni

rion

quod comrnuniliT non trneIdco diccnduin, quod vcl illa est des-

criplio norninis, vel

ciipit

vera definitio, lunc

si

cxtcnsive pro

a'quivocalionein

liic

analogia. Vcl diccnduin polius, sustinendo

priinam responsioncmad

quod

ill.iin,

ciationis, esl

inslantiatii conlra

genus enuncontinel sub se

lalio,

.sic

una

est pcr se

argumcn-

Prcmissis
in

unitale ordi-

nisi

socundum

nis, vel integrilatis,

gicam

ncgaturron>e(|ucn-

Lo-

cir*ca

cominuni, dirigit scnnoncm

in

I.sagogas Porphyrianas. Kt aiit(*quam tcx-

movct

tum dubitativc
vem (omnibus

tangal,

Univcrsale in

cominuni, qua-stioncs. Et

scx, aul no-

ipsurn

compiilatis) circa

quia intcntio sua est constilucre Univcrsale

voro

subjcctum hujus
iiifluilciido

qualiior

possuiit

quid

quin

esl,

inlrcrcntiaiu

pa.ssionis,

viddicct si

qua-ri,

propfer

est, et

v.ddc onliniilo

de subjecto

libri,

qui'l

infoinnatioiic

{^ro

cst,

idco

ist,

iNnlicali

omncm

ilicitur

prr nomen,

si cst

prM'ce

cundum

cst ifc l'nif'ersa'i,

etc.

ut supra tactiim cst.

scilicct rci,

l'bi

quod

ct noiniiiis,
l.it

dicil,

quv^ttionrm pnecclil

cl

qii:eslioiicra

ordincin,

qucm

sccuiido Poslci'ioriiin

i/tiiii

advcrtciidum

'^uiil

c>t

licel

inodum j>er se enlis, illud vero per

moduin alteri iuhrmnti^, el iioc vei subjcctivc, vel suppositive signitical. Vel ma-

milc narn(|iic signitical illam

tcnct

(|uasiio l;iincn

quii

noininis pr.cccdit (Hniics, ut hic. ct (|uarlo

SiMitcnliarum, distinct.

I.

(luavsl. 2.

lalM't

'

-n
;

connotal vcro subjectuin, ut horaincin, vel

asinurn

ct

quia requiriturneccssario fun-

ad

dariientum

es.se

quofunda-

rein, vel aliquid higusinodi. In

incnto cliain |>ossel

dum

connotal

respecUvi,

ipsum, ut pula all>edinera, vei caio-

eliarn

dislinclio secun-

lieri

remotius, et rainus reraolum.

.secunduin

igitur.

I'otcsi

var

Pnedicainentoruin. taie concreluni

lanturn

o/o

aut pro subslralo

Cxerapluin

pro aggregalo.

au'.

Mbum

:>i,

per se primo inoio

ett

-a/Mm. Kxcrnplum .s<vundi. ul, l/ftiim

CMrn/. Exemplura

pcr acciiens

vcl

.Vrislolelcs

rel

a'quiparanlia', quain simililu to .sig...w...

qujeslio
.se-

concrolo primo-in'enlionali respeclivo. Si-

p<tesl

rei

Ikk

pcr

duplcx,

quiil

idem

ut rnagis infra difctur. Nara

candi,

primi, ul

et 'juia

i*x

sed dilTcrunt in inodi signiti-

tuin igitiir ad

n sperifffi qunrewfinn

.Viil('prd.'dicamenlis)

iii

aut pro formali tantuin

1*/

^'^v.'..

nainque cl abslrac- c
f
lurn (ex prinripiis liujus, ubique, et pnu-

juvenum, h;ec qualuor pcrlracla, priusqiiam ipsum sulijccluiiie.sseas.scrat. (Juan(iii.cslioncin 7/</'/

a'befjo

gis ad proposilum ponatur e.xemplura in

aliquos.

queslioiiibus

trii)iis

quain

utroque. Concrelum

signiticanl

el

o.x

vel pro subjccto ejus, vel pro a.

pcr se una, et

Oratio autcin, qua^ est

non

(|ualitate,

ilia

cipuo infra,

hujusmodi, et

tia illa

pro

Synonirna, sicut

oratio, qutc est

neduin indicativam, sed irapcrativam,

alias

siinl.

ita

sumi pro

dcrelicto.

ul

terlii,

.1

"

^'

in proponito.

respiH^tu ralioniH, -:'>:,

aclu

".liv..

<,

...

vel conroM"!'' '''I 'i'is

^

ens

ii.^^/^/

moti ex nliqua proj

primo

'

ul

ex

par:.' rri

quam

un

intcntio univorjtaHs.

.Secundo niotlo polesl accipi

pro

c,

vol

n.

SUPRK rNIVEUSALFA POHPIIYIUI

96

Vel pro fundamenLo in

aliis.

Lali

subsLrato,

propinquo, vel reinoto.

vol

lioc

et

animali, el sic de

lioinino, vel

ut

tralo,

fundamonLum renioLum

Voco

vam,

communicabilitaLem

seu

ideo est, quia

unum numero

est

Universale non est

unum numero,

quia

est,

pra3dicaturdepIuribusunivoce,ergo,etc.

universaliLatis in-

determinaLionem privaLivam, vel negaLi-

mentis,

absolute

mntiim Cniversa.
iitalis

sumplam.
Fuudamentuni vero propinquum, dico
indeLemiinaLionem conLrariam, vel com-

qunii.

aliud a prima

modo

sumi pro aggregalo

poLest

ex utroque. ProLestaLur ergo DocLor se

cuturuni

modo, quia

sic

est

lo-

de Universali primo

deinceps

diciiur de
illa

Omne quod

Desubstantia.

1.

prima

do consideraLione Lo-

nec est in

tio

substanfia,

illa,

in

prima

aliud a

prima subs-

ergo, etc. Proba-

minoris, Soloi secundce substatitice

dicuntur de primis, utpatetper Aris-

autem cum

totelem, Universale

sit acci-

dens, non est se.cunda substantia, nec

aliquando loquilur de Universali pro subs-

estin primis, quia tunc prima substan-

Secundo modo perLinet ad considerationem artificis realis, ut puLa MeLaphy-

tia esset universalis,

eL

trato.

sici,

vel Physici.TerLio

sit

se,

cum

dubitarl

praedicta posset

concretum,

el

Item,

uLrum

abstracLum idem significent.

loco suo dispuLabilur. ILem uLruin siynifleL

coniiolare

idem

dicant.

Ibidem

eLiam haboL perLracLari. Uem, uLrum de

ente per accidens
6.

illud, in

sit scientia.

Non

hic, sed

Metaphysicse, ILem, qualiLer universale

pro subsLraLo perLineL ad consideraLionem

Logici supra dicLum esL. SequiLur de quaestione Siest.

Universale est ens, aut est a

non

quia tunc esset singulare,

transmutationis

QU^STIO

Universale

sit

ens

Universale

ab Aristotele primo

camentorum. Valles Controver. 9. ad Tirones.

Albertus Parvus nuasl- 9. Log. Frauc. de MaiQuodlihetal.

lextualis. et in 1

d,''!.

Okam

q.l

cap. 4. suce Log.

et9i.

.Joan.

uiiitate, ct

videtur,

per Boetium

UHO, dicentem

ens.

definitur

Perihermenins

sed non entis non est definitio.

Item

per Boetium, Secundce intentiones ap-

plicantur primis

nonens autem non

applicatur enti.

Dicendum, quod Universale

est ens,

quia sub ratione non entis, nihil intel-

2,

Conclusio

quia intelligibile movet intel-

Cum enim

intellectus sit virtus

de Anima

moveatur ab objecto nonens non potest movere aliquid ut objectum

quia
;

movere

est entis

telligitur

inactu

ergo nihil in-

sub ratione non entis

quid-

quid autem intelligitur, intelligitur sub

Anglicus

et Bras.
super hanc qua'sl. Conimbr. l/l>. 5.
Melaph. cap. 28. q. 1. sect. 2. Complut. disp.
3. dc esscnti'1 Universalis. q. 1. Rodrigues 17.
1. Univers. art. 7. Aversa qucest.
8. sect.
1.
Unrlndo disp. 5. 5. Melaph. sect. 10. Doctor in
2. (/. 3. q. \. l- sed contra, ctl. Melaph. q. 18.

Quod non

non

cont. 5. et inde sa3pe.) nonoperatur, nisi

Arist. lib. de Interpr. cap. 5. primo Poat. cap. 2,

et 3o. lext. 88 7. Metaph. text. 10. et 7. Metaph.
te.xt. .';i.
et 57. D. Thom. lih. de Entc et Essentia. cap. h. el in duobiis Opusculis de hac
materia. Miraudulaiuis in expositione rrcedi-

7. 7.

terminus

et ita

passiva (per Aristotelem 3.

ronis

et

natura,

ergo ab intellectu so-

Ad oppositum,

lectum.

IV

ergo est figmentum,

lo,

ligitur

Utrum

quo

album.

natura, aut abintellectu

Sed non oporLeL hic immorari, quia infra

care,

si

sicut

habeLur,

6. o' 7.

Circa

74.

per

ens per accidens, ut sexto MeLaph. lexl.

comm.

est albedo, est

modononesl de con-

sideraLione alicujus arLificis

plrtr^^ll^gaiUa.

est

hoc intellige uL plurimum, quia

gici

1.

aut

substantia,

sed Universale est

tantia,

Praedica-

in

substantia, et nondicitur de

municabilitaLem comparaLive cognilam,

TerLio

per Aristotelem

Item,

est
Fundamfinium
proximum. ct re-

De

Omne quod

ratione Universalis

ergo

illa ratio

non

omnino non ens.

Ad primuni argumentum dico, quod
Boetius intelligit de illo, quod est prasest

ter

non

operationem intellectus, cujusmodi

est Universale,

Ad

orqumenta.

yUyBSTIU

Ad

quod

sociJnHuiii dicilur .similiter,

Arisloleies sic iiilellfxil.

Conlra

nem

lioc,

illam per hoc,

conclusio-

secundne sub-

(pjia

dicunlur de primis,

tanlia;

Liicoergo, (juod c(Teclive et ab

leclu, sed

prolut

(\u'u\

IV

accidenlia

malcrialiler,

ler, sive

sive ori.

occasionalitT,

r.MTMi*

#.

...

csl a proprie-

figmenluin

tate in re,

int?I-

voro iiiinime,

etc.

sunt in j)rimis, secund.naulom suhslanut ihi Nxpiitur

tia;,

pra-tcr

non

inh-IIcctus

oporationfm

pra-trr op^-rationcm

ncm

.sed

per opcralio-

Suhstan-

principio capituli,

primam

tiani in

inlt;IIeclus,

1'rohatio minoris, (juia

i[itt!ll(!Clus.

dividil, in

sunt

quaj sunt

liis,

F\'fvsiTlo

ergo

(pia.>

i\r hjs.

laiiluiii iiilrlli^-il

eliam dc

non sunt

ijisis,

d'

QcoAD rRiutM

vfrsus, sirul el Unirersitas, el

ruiKluni aliquos, n pr.v

si

erfro

quod mem-

divisio valeal, sequitur

bra, ut

quod

ihi

opponuntur;

inlelligil,

sccunda

est

sul)stanlia

sed

pra^erope-

rationem inlelleclus, nonopponitur prima^siihslanlia', sedest

intellig-il

illud,

idem

crgo non

de .secunda suhslantia, quoad

quod

pneler operalionem

cst ens

tamen

Deus

Ideo dicilur quod rniversale

Ad

illud,

quod

dicitur

contra

est

gibilis

secund;e

capi solet, pro

aliud esl

aliud in

'^'^

'.

sui>.->Lraio

cni

in

'

in

ul

':

ii-

ii;. ,..

<lislr huen^to, ul sigiia

uni-

prv tirantlo, ol hor vol

connnuiftrr, ul omne qiiod enunrialur de
aliquo in pn^posilionc quacumquc
vel
versalia

aliud

in

lune vel transrendens, ul ons

limilalum. vel nnte

rem natura,rt tempore,

ul esl

prim;e caus:o:

iiilelleciu

iii

/antinn, ul

hoc, (juia sohe

cx

repr:psentanto,\\\. spfvit-s

//1

s>-

Vmcer

licol

nliud in ognoscento, ul

aliiid

cabift, (\uia

infra. El

aliler

Nam

salleni.

(littorl

Iripliciler, ut pilel

jiroprie, el

inlellectus.

de primis.

sumi

possil

.socundam

et

Pndicaliilo vcro per

in.

de quo

(liri de,

tis,

illa

per esse

riilur

ab

('niversale dicilur

suhstantia? di-

jam

eiis

vol

//*

ul

re,

nalura

sub con-

dilioiiihus iiulividualibus; post rem, ut in

cuntur de primis

dico, iiuod secundic

esse coguilo. I>e

suhslanlia!. ut

lotpiilur,

ihi

sunt acclinagis

dentia, non

(piidem realia, de

(piihus

ponilaliud memhriim. scilicet in asse

arroplione

quihus

p>'r

se coni-

dicide: (niversaleautemest quid

pctil

coinmunius ad secundam suhslanliam

quia .secunda suhslnnlia dicitur Iniver-

apjdicalum

sale

ad

arhpiid

genere

in

Ad

lerlium dico, quod

L'iiiversale esl

ah inlellectu. Et (Mim diiMlur, ergo esl

ligmontum

(piod

nun sequitur.
in

((iio<I

inenias lexl.

Poster. lexl.

IlMn

riiivcrsali

correspoiid<'l

aiihMii

I.

(pio

movelur

ad causandiim lahMii

intelloc-

inlentionrm.

Es/ enitn, siMUiidiim l^^clium. Species

tcnuis

siniilili((lt)

singularium:

et

Ge-

nus maqis tenuis suarum spccierum.

Tom.

1.

lo,

'

pro

ol

descrihilur

sir

romm.

5. r-"

I.

-''-

r.i.;i

'

''

mmm.

do quibus

amplior

Ordo

ulli::..

unum

pr.rt-

h oril

liifra,qu.i*sl. 6,

qua'sti.Mis

ox p

ilol

rommu:

nd parlom ingallvain.

onginom ox

Ikx^lio. in

liio, liccl.soiiclus

arlirulo 6, diral
i.

<^

(l

Qro\n SECCNDUM arguil

Hd.f

Tosler. loxl. rf>mm. y>. ^

re

alicpiid extra

piM

in mutlis, et

cxprc.sso.

mo

iii

lonnini rommti

aplum de pturibnip

sioejus csl

exlra

tus,

dicu

ligmenlo nihil correspondel

(piia

liim esl.

unum

suhstantia'.

sigiiifirali

Iri;

ul lameii appluMi'ii.>. ul pr

inali,

esl

ultima distinri

quivsliono oclava, do

proposilo esl

Iii

scd inlenlionalia,

iiifra

liac

ra'

iribu!*

rriiiin

mlio

lil

Thniiui".

illum

do quo non oporu*; mc

u;

ii

Ca iMWMlt

fa*4.

SUPER UNIVEHSALIA PORPHYRII

98
salloiu aiictorilas
ter acccpLalur.

famosa

ljl)i

est, el

advcrlcndum, quod

in-

namque

enim ibidem quod quia Crealor naluTHi vere unus est, ideo rcbus quas condidit
lioc in munerc dedit, ut et unaqutKque liabeat esse, et una esse. Enumerat igitur

ad mobile. Primo modo

ibidem multos modos Unitatis, de quibus

text.

2.

forte

intelligit

distinct.

comm.

Et Aristoteles

18.

Vel

3.

Physic.

2.

volueris totum intel-

si

ligere ex parte mobilis, de actu est distin-

guendum.

non aperte habentur ibidem,

licet implicile

et

I)e veritate

modo

Doctor in secundo Sententiarum

recitat Doclor,

possint conjici ex dictis Hoetii.

Doctor

intelligit

ibidem. Secundo

hic, et Aristoteles

in

ad movens, vel

potest comparari

sermo.Verba autem qutc

erit

Videlicet primo, vel essentiali,

secundo, vel accidentali

et

verba Doc-

debent primo, non secundo

toris intelligi

autemillius propositionis in se infra tan-

modo.Primumetsecundumprincipaleunica

gam. Secunda

solutione solvit, sed licet possit objici con-

ratio

fiindatur

tantia. Tertia

dictis

in

Aristotelis in PrtEdicamentis cap.

de Subs-

ratiosumitur ex distinctione

ut refertur ad

tra solutionem,
(

utrumque

ul statim ostendam) arguit pra^cise con-

Dujb

eam ut applicatur.
Ad secundum principaIe,ostendendoquod

rationes ad oppositum ex dupliciauctorita-

secundae substantiae non sunt praeter opus

in id

entis

quod natura

est, et in

ratione rationanle

sola

id

fabricatur.

quod

Consequenter conclusionemaffirmativam
tenet in

quaeslionc

datur in objecto,

ista,

cujus

et ratione

ratio fun-

objectiva in-

tellectus creati, saltem viatorum. Intentio-

nes enim Logicales sunt modi intelligendi,

sicut
est

Grammaticales significandi, ut dictum

supra, el magis infra, et in Tractatu

de modis significandi, Deo subveniente,

vitacomite. Esl igitur Universale,
hic loquitur,

modus intelligendi

quod etiam ipsum singulare

et

dequo

in tantum,

intelligitur,

non sub modo singularis, sed Universalis,

ut habet

iste, 2. distinct.

primi, quaest.

3.

solvendo secundam rationem opinionis, hoc

idem

in

Theorematibus

suis,

ubi inquit

quod Universale per se, et prius intelligitur quod tamen verum est de UniversaIdem septimo Metaphyli pro substrato.
sicae, et primo habet. Modus autem intelligendi ensnonpoLesL esse non ens, igitur
Universale non est non ens, ergo ens per
locum ab oppositis. Tangit ibidem de moquod
lione
intellecLus ab intelligibili,
habet expresse Commentator tertio de Anima comm. 4. Aucloritas vero Aristotelis,
;

quam
comm.

adducit, est in

3.

tra

imo quod sunt secundae intentiones, aliter non opponerentur primis,

et per consequens divisio Aristotelis non
intellectus,

procedentes satis patent.

te

esi

de Anima

3.

8.

Movere

de Anima

5. 14. 17. 18. 27. elalibi saepe.

text.

cum

esset conveniens,

oranis divisio debeat

dari peropposita.

Ad formam ergo argumenti,

minor pro secunda

negatur
mi-

parte, et similiter

nor probationis. Est enim vera,

licet indi-

recta praedicatio, Universale est substantia

secunda.

Ad

tertium, concedit Universale non esse

ens naturse, sed ex hoc nonsequitur ipsum

esse

figmenLum

quia huic correspondet

proprietas ex natura

Unde

vult

intellectu,

rei, illi

quod Universale

vero minime.

est effective

ab

occasionaliter autem, et origi-

quo adducit
Gommento.

naliter a proprietate reali, pro

auctoritatem Boetii in

Quoad Tertium,

circa

hanc quaestionem
y.

occurrunt

nonnullae

primo

difficultates,

dubitalur circa veritatem illius propositionis Boetii ante oppositum,

num.

1.

videli-

Omne quod est, ideo est, quia unum

numero est. Quam etiam habet Avicenna 3.

cet,

Metaph. cap.

1.

et 7.

Metaph. cap.

1.

Vide-

enim quibusdam quod oppositum est

dicendum, scilicet, onme quod unum est
tur

ideo est

unum

quia

qt

entis in actu, sensu est ncli

text. comm. 27. Motus entis in actu

ostendere quod omnia appeluul unilalem.

de Specie.qufest.

quod motus,

vel potius movore, est actus

habetur

infra capitulo

Vniversale

littera

in

lenlio Roelii, vel illius aucloris ibidem,esl

Uicil

ens.

Quod sequitur

coinmuni-

est.

oi:.K.siio IV
Ilem, noctiusibidem oiiumeral plura.qua;

unum numero sunl, quia

a.ssignal ab aliis dislinctum modum uniUitis
tainon

suiit, noii

Imnn
leo

solutioii'..'

liujus

'{iiia

nuMi niimiTo,

tpUcatur.

primo, quod aliquid

tur) polost dici

cum

<'()ntra

unum

in

numerum,

aut ut distin-

unuin specie, gonere,

quod

propor.ione,

pnemittondum esl
ut communilor dici-

unuin num<'ro, aut quia

aliis ponil in

guitur

ulterius

ol

distingui solet

dofiiiitiono, proprio, et accidento.

Socundo

quod

notanduin,

numeralis aliud

unitatis

ost

principium
inlrinsecum,

aliud o.\trinso(mm. Intrinsocum, propriotas

individualis; o.Klrin.secum,

VM quando
rcrilical
.

Pro

qiiofl <>Rt
<!8l

"2.

ailjncens.

et

subjoctum, vol

.Hcholasli*

ventm,

Hsl

i,

errjo uriuni,

quare non similiter, vel polius

pnodiclara

Vel possel dici aliler, quod

cura dicit IJoetius ideo

non

el

esl,

rctidil

causiim pnccisam, nec a priori, ed condi-

nume-

tionera concomilanlom, quia unitas

ralis csl con^litio

concomilans

per so

Vide Uimen pro ulleriori drcla-

exislens.

rationc. hujus, oa qua;

linct.

omne

dicil isle in

qux*st. 3. sf)lvendo

15.

dis-

I,

'

.^

:ra

quwi auciur.us
est veri l(X|uondo do uno numero prirao
modo, quod salis prol)abileesl, ul p.'ilol ex
principale. Vel pote-ldici

quod esac pracdical

quando(iue .secundum, quandoque torlium
a(Jjacons. Tunc enim pra'dicat secundum,
quando nihil additur rei, verbi spocificativuin. Tortium vero quando sic ab.sque spe-

iiislanlia

Tortio .sciondum,

in ipso osl,

pnedicat

hoc autom ost cns parti-

sumptum, quod idem

cipalilor

sonat

cum

existontia actuali.

Hogulariler orgo lonolur quod quando-

Foxal potest negari ex prxdictis.

Ad socundum
modi

dico,

unitatis,

quod

licet sinl

plurcs

ibidora numorali,

unilas

nihilominus specificatn p<T exislenliam aclualom, et persoitatem

terlii

ralis. .<ed,

supra dixi,

iil

Boolio.

Ideo dic quod Doclor

allfgat,

quod non inconvenil plerumque

dum

polius

Unde

sul)j(!clo.

tosar

est liomo,

do qiio

est,

exislenliam aclualem

concodatur quod

licol

in qu;oslionibus

libri

Porihormonias.

Ex

his lonondo

cum

Hoolio dico,

propositio sua osl vora, Tnaximo

do unitalonumorali,
qu.T,

ul

est

loijuondo

lonoo.

dico)

pravodit in

oxistontiam ac-

individuis,

(|uiaoxis-

ot propriolas individualis

de raliono intrinsoca ipsius individui.

licet
sit

mcdus,

quod

a principio inlrinsoco.

probabiIit<M*

quocumquo (natura
tualom. maximo in
tentia est

por comp.irationom ad naluram alilor

dicendum.

Sod pro

doclarationo. ot casliga-

liono istorum, adverle diligonlor ea qun

2. dislincl.

luliono qu.Tstionis.

."^.

Valol

qu:rsl.

I.

por locinn oxlrin.socum.

ila

vidolicel

quod

in so-

imo

pc^r

nodum
inlrin

passel osse do

vulgariler
in

Sed eligo

h;il)es,

dicendi priorom. ul calura-

omnis abigatur.

.^ocun<io po.ssot dubilari. ul sini;ula lan-

minorom primi argumonli, ubi

gam,

circa

dicil

I)0''lor,

ulrum

illa

non

l'niversale

jvseHcatur

numero, qvin

ile

es'

i;

consvjuenlia loneal. hoc pnedl-

caliir <l" pluribus,

orgo non esl ununi in

numoro, Dico brevitorquod valel logioe

loquendo,

sumpta,

et

pnodicalione univ<vT 'snivoce

lhooh)irico,

.sotl

el

:k

a^quivora, el univora, non univoresumpUi,

inslanliam.

hal)ol

o.<wonlia divina

do lribu5
l>oo.

in

Kxemplum

primi.

plum

tortii

Kxempium

svcundi,

Exem-

nuno albus,

ul Sorrales

ul
:s,

ul .'NTcralos, de hoc el illo Socnile.

stalim niger. do allx el nigrx).

Torlio rirra

orgo h:rc ron-

soqiUMilia, hnrfnl.ergn hnrest uniim,

sccum.

modum

quie sunt

altiori

habof isle in

nia

non tamon quod Cavsar

infrn,

addilio de

illa

unitate numorali non hat)etur oxprosse in

his Logicalibu.s, ul supra

.'irljacons, dicit

raodi, in uno-

concomitanler sallein, esl nurae-

qiioquo,

cuin(}ue hoc vorl)um csl prx'dicat secun-

de

10.

cedores enim

loquar. Con*

tit if.n

inlonlione ojus. Por hoic ad objecla. Prima

quod

monslratio/>ro/>/e/-<7i//'/.

aliud liujusmodi.

cificativo quociiiiKiuo extrin.soco,

99

;{.

ot u'

nem

ai

secundum

lom conlra
ip^iiin.

el

^.

r"

>

ullim.iiu

ejus. insurgit difTlculUis, utruiu

vol
<

iMii.>a*

II.

SUPEll INIVEHSALIA PORPIIYRII

100
le,

ul

sumilur,

liic

sil

secunda subslanlia,

quod non, palel argumenlum in lexlu quod sic liabel uUima solutio. Pro solulione hujus sciendum, quod
subslanlia lam prima,quam secunda,polest

vel c conlra. El

Subsinniia

muHxpiex.

modo

secundse.

intonliones

sunl

idem
importat quod singulare, vel individuum
Secunda
de pra^dicamenlo subslantise

Nam

prima subslanlia

sic

accepta

aulem idem quod genus, vel

species, quse

constat esse secundas intentiones. Et hoc

modo

dam

secunda, hocnon arguit,

secun-

divisio substantiae

esse ens, nec U'niversalc in

quo qua^ritur

communi, de

hic.

quod omnia Universalia

Potest dici

ducuntur ad genus,

et

speciem,

et

re-

ita

ad

enim probabisubstantiam primam, et secundam in

substantias secundas. Pono

liLer

omni genere,

antonomastice Philoso-

licet

phus posuerit eas

tantum, de quo

stantioe

Vel

alias.

inquantum ostenditur de

quod

inferiori

superiori, et hoc sufficit

sal-

Doctori,

substanlias, sed ut per primeitatem,

Vel terlio dicendum, quod Universale in

secundam, est subjecti

et

quod

intelligo

in

et

elsecundeitalem, quae subslantice accidunt,

substantiis est substantia

dividitur secundo modo,ut scilicetaccipiun-

dicitur de. In accidentibus vero est pro-

tur pro bubstrato, sic

Socrates, et

idem denotant quod

homo, vel animal. Sicut ergo

ha^c concedilur, Universale esl genus vel

species,

ila

est

substanlia

modo sumpta,

e contrario

ista,

secunda, primo

Universale

vero esl prDcdicatio per

se, nisi

quis dicat

prium, vel accidens,

contrahens,
vel econlra,

ut

quod

non ponitur ex

forte verius est, nisi quia

parte ejusdem extremi, ut infra cupile de

Nam tam

Specie dicetur, et alibi.

quam secunda

substanlia,

transcendenler, vel limilale.

prima,

sumi

polest

Ad hoc

catione signata ad exercitam,

jr

et

secunda, et

ita

Universale respectu se-

cundse subslantitie poLest esse determinatio, et

determinabile, diversimode loquen-

do. Et in hoc exponi

dicit

quod Universale

potest
esL

DocLor,

ubi

quid communius

quod secundiB
subslanLiae sunl accidentia non realia, sed
inlenlionalia. Non est enim inconveniens
quod ens reale contrahat ens rationis, et
ad secundam substantiam,

e conlra,

sicutsubJecLum

et e contra, ut infra, cap.

et

suum

accidens,

de Specie.

qujTBs-

ter

sic

albedo

licet

versale

quia

to, et

argumenLum

sit

si

Licet stngula

reinc/Mc?a<na

luram commu
,iem,
'"^'*

7ion
^*'

versale.

Accidentis. Simili-

Universale, et albedo

non ideo Socrates

in Socrate,

sit

albedo in

communi
communi

non tamen
namque arguendo est figu-

ra dictionis, et fallacia

est Uni-

attributum alicujus extra-

muUo

for-

ut videtur, ejus per accidens supposi-

hoc in quantum est

talis.

Sunt enim

hujusmodi accidentia in primis secundum

esse materiale, sed

formantur intentionibus

secundum esse cognitum, ut infra dicetur,

Adhuc posset fieri vis de Syllogismo, et
enunciatione, et sic de aliis eodem modo
arguendo. Dic quod omnia reducuntur ad
propositum. Vel aliter uL prius.

Quarto circa

eamdem objectionem, num.

2.

ubi dicit DocLor quod subslantia prima,

et

secundanon opponuntur, ut sunt

prseler

opus intellecLus, sed ut sunt secundae

tentiones

tione secunda.

Sed videtur adhuc quod

Umversale,

ha?c albedo

et

in

,1-j
vel Acciden^,

tius,

de substanliaprima,

3.

hac albedine,

sit in
sit

enim albedo

Licet

copiosius.
^

et in

Quodlibeto,qua3st.

26.

quod prima

substantia est Universale, ut infra dicetur

neatur ejus per se supposito,

1.

sic

et sic est in prirais,

pon-

dera ea quae habet in

distinct.

secunda, et

nec sequitur in eisdem terminis a prasdi-

.,

quod est determinatio

album respectuhominis,

aliter,

hoc habetur parliculariter

entitas, in

tem de

Sub-

in Prsedicamento

non ut substan-

accidentia

^2_

omne Universale

maxime contra aliam responsionem

quam inpugnat.

primam

tia in

quod

et

capile de Sub-

substantiam. Et infra,

stanlia, ubi inquil

in

primam

accipit Doctor hic

Universale

ul puta illud quod est substantia

ens,

sit

accipi vcl pro formali, vel pro subslrato.

Prinio

solvitur, quia licet aliquod

non

gis

sic occurriL

opponunLur

sic,

in-

dubium, quare ma-

quam

sic.

13

ta

^"'

OIVFSTK)
qnod

Potcst breviler dici

qum sinit

Uis ot filiatio,

ut sallem

rclalioncs opposila.*,

cornparanlur ad

duin ifJcin.fundantur

fumlari
di-in

iii

ut palct;

i:o*

serun-

-t

ct Piatone,

vel

resp'ctus ralionis, ut in pro-

ita

posito suhstantia priina, et sccunda,

pos-

\cl,ut ino /tu. Ha?c laimTi

lii

xecun/a />rx licalur

i-sl

/trima, vi

fie

e conlra, quia sic stir-

ti:c

inquil

utii

sunt

.s<'cund.i'

lur.

14

cnmdcm .sijluliunem*

(Juinlo, circa

dulMtari,

..

f..rle

pro fuiiUa*

:ril

de uhi-

inentis, ul infra

/,

vera,.Vufti/aji-

polesl

quixl sulr^'

l)c(or,

nnn

accidciilj.i

mmk, t,

'>-

r-

realiter,

quDinodo.

sunt fundari in
iiler, licet

his,

quoi siinl eadcin rca-

non secunduin idcm. Sicut

tur pater et

igi-

pro formali sunt rcla-

filius,

non pro substrato.

tive opposita, cl

ita liic

quihus convonil

in

schJ

de.

dici

enim

ViiJetur

quod litrumquo silminus veriini. 1'rimum,

quia omni .iccidenli cunveuit ciMe in, el

et

non funda-

maxime

mcnta,

in

fundamen-

tioncs .s<*cundas lial)cn; esso suhjeclivuiu,

henc proprictales

^L'(\

ne

suhstanlia

securida

cunda,ca(h'm

ct

e.Kprcssc lcnet

cidenU;,
tcst

quia

hatur,

tanliam primam,

dcliiiit

nitur

sc(l

suhs-

non

ci'go, elc. Mi-

i)iinci[)alil('r, cl

i^riino

ct

pio-

dclinitio

illa

non

c.s.se

m, nec

Sccundum

ma-

dici tlc,

isle infra li'i)el)iii

etiam,

qiiia

ut aliis placcl.

accideiilia

rMlia

piicdicantur dc suis infcriorihus. elsu!

lis,

novem generihus

ut pah't in

acciiit-u-

liuni.

po-

ipsam, ul of.po-

polcst compctcrt? intcntioni

ximc suhslan,

prohari

dcnniens

Aristoteles

norcin proho,

Doctor

falsum, quod

est

.sccundjc.

sc-

cap. dc .\c-

expre.sse

2.

hoc

ut etiam
infra,

el

r;iliu-

intenlio

cst

prima.

hic,

(|ua;st.

.'>cd

inslatur,

qua

lencndo,(ut

non modo ohjcclivum,

el

.Scd corilra pra'dicla

Diccndum, quod

de

I)oc!or lixiuitur

in

lis

supponcnlihu.s, et ul molui,

quitl,

de quo

non

verura esl

infra, el sic

i;

ali(iuihus sccundis inlentionihiLs conv.

non esse

dici de, el

suhslanlia*

dici de, ul patct infra cap,

de

..i
.'

.s

autem esso in,

aliquihits

ul sunl

/w,

el

non

1'roprio, .\li-

quihiis vero ulrunKiue, el aliquibus neu-

trum. Licet igilur secuinhe sulis'anli;e

crgo, clc.

malilcr sumpla', el ut gui

to,

csl

iioii

in

opposi-

ncc dcslruitur ad <Icstructionciu ipsius,

sed suhstanlia' secunda' siint in priniis, et

deslruuiilur

i)cr .\risloU'lcin c;ip, lc

primum
cssc

li:ini

scciiiKhim

sccuiuhim,

conccdo

ct

sihi conv'nirc

inlciilidiiciu.

dctinitioncm

ill;im

.scd qu;ilitcr,(jui;i

Iiiiclalum cxpo-;lul;il. locosuo

.Vd

sccundum

ul sic,

non

longior'm

h;ih'l vi(hri.

c)nccdo. quiKl

cst in

sicut

opposilum

opposih>. accipiendo op-

ad primum,

el sic patet

Ad .secundum

pra'dic;iti()ncsignal;i,

Non sunl cniin

lii

non

'sl

in

iii*onveniens,

rclativc opposila, nisi n'S|)oc-

cjusdcm,(*t scundum ilciu: liiccergoesl

'als;i,

Su/Ktdiitia jtrimn r</ secunla, el

ad pr>.p>

in

non Inmen ui

hlco por c>\f in

qua n)n

siiiil

.>

pu.sMu:,.

f>i.

ergodicil Moclor.

.i

<'

li

'

ti

nb
./

.;

IciiIm)!i ili*. (iuih'i-< r^-

mcnlis. in

)pposiluin,

^*

prius Innien lialtent

dc opposilo,

til

csl

denlia.(^)uamvi>.naui dii^anlurdesi;*

1.

l;im'n

de suis

n^alia lic.inlur

ut gcncra, vcl

esse in,

quud quamvis

dico.

fur-

ul superius

situiu

positioncm prcprii. nppDsilum ;intMn dici

non

ni.si

quod non

d'nti;i

prim;nu suhsian-

coiiccdo

sul>slralo,

est in inferiorihus.

Suh-

st;mlia) destruclis priiuis; ergo. clc.

.\(I

non tamen pro

I IiabiMit

*/(.i'

iiuiit,
fie

Nani

prim .

.V

csi pir e, u( isla.

h >mo, qiiud

diounl h

liiv.

y
qui

[Hi

>ii|K'r

1.1...-

"*"
quia ^"

ut patct induclive per singulas parliculas;

opposiliini

Quowt0Jo

tcnlionihus, p'i-s<jnaliler, sive pru .Huljslra

non possunt competcrc intcnlioni secunda*,

Itcm

iiu/islnnlia secuitila ilicittti

tle primn i/un-

quiltus convenil esse in,

Sunl ergo rcspeclusoppositi,

lis.

tnoilo.

101

conlra. Siillpm capir-iitJo ulruinqiu>u/7'/i

eodcin individuo respcctu divcrsoruin,

in
llrlnlinnet np-

iiJcin,

in iiKiividuisejusdfin

specioi, ut puta in Socrate,

piisitir piissunt

paurni-

siciil

IV

$4-

SUPRU UNIVEUSALIA POUPilYUII

102

autem quod non sunt

minate, determinate tamen. Vel dic, ut cap.

accidentia realia, de quibus ponit Aristo-

de Dilferentia, in simili habet, plura con-

ce consideranlos. Dicil

meinbrum, scilicet esse in, id

pro quibus. Ex quosequitur generaliquod magis convcnit omnibus secun-

teles aliud
est,
ter,

dis intentionibus dici

licet

ulrumque

de,

quam

m,

esse

sibi conveniat, ut patet al-

hocmagis

tius intuenti. I)e

infra,

de

cap.

Applicanturenim inten-

non proesse materiali,

illa

qujcfundamentiscon-

longum dicam. Non

Doctor universaliter ab om-

intelligibilitate

secundo Sententiarum

5.

maxime

in, et

ut

vuU quod aliquibuscon-

omnibus autem

maxime

dici de, et

Uni-

versalibus, quia ralio Universalis est praedicari.

Omnibuseliam convenit

cet

verius

hoc

esse in,

accidentibus

conveniat

Tenendo vero, ut

realibus, ut patet.

li-

aliis

sequen-

ipsius habet,

dist. 1.

qiiiBSt.

secundue causantur,

derelinquuntur

pra3supponit actum simplicem,

lutum

qui

actu collativo,

seu abso-

extrema comparata, et prsecognita. Tunc sic nihil est modus, nec ratio
intelligendi antequam sit, sed Universale
ante cognitionem quidditatum realium,
circa

non habet

esse,

ergo in

illo priori

non

est

neque modus intelligendi falsa est

ergo illa propositio, quod videlicet quidratio,

intelligitur sub

ratione

quid intelligitur,

ctivum simpliciter,vera suntdicta Doctoris.

Universalis. Major est liujus, in simiii, dist.

liic

de prima frairis Joannis

non

Secundi, qusest.

10.

Minor vero nota

investigari possetcircadicta

2.

FoxaUan

Hsec ratio facit mihi singularem difficul-

liaec sit

vera, Subs-

tatem. Preeterea

quod

ibi

est.

mo-

tangitur de

prima est substantia senm^la.Et hsec,

Substantia prima estVniversate.
j^jp^ breviter, quod non sunt de rigore

falsum,

sermonis, et proprie loquendo concedendse.

bet

Prima non, quia substantia secunda est

Universale, non quodcumque, sed appli-

tum, quia corpus non agit in spiritum

lantia

cabile fundamentis primo-intentionalibus

Metaphysicalibus, generis Substantise, cu-

jusmodi non

est

tione intellectus ab

intelligibili,

tum quia omne quod movetur,

materiam. 2. Metaph. text. comm.

Proeterea circa illa alia, quse

eadem

solutione, videlicet

realiter,nec conceptibiliter considerata. Se-

in

cunda etiam non, quia (ut infra, qusest. de

sufficientia Universalium habetur) individuum licet sit species intentionis, non ta-

ctus est virtus passiva,

men

dicatur

Similiter

Universalis.

de

Ulterius etiam posset dubitari

de

illo

Universali quod conceditur esse substantia

secunda, quale
species,

sit,

an

an indifferens,

Potest dici

quod

scilicet

et ita

genus,

vel

sextum.

est indifferens

indeter-

ha12.
;

et

tanguntur

quod

intelle-

per consequens

non operatur, nisi moveatur ab objecto, et

quod non ens non potest movere ut objectum,

et

quod movere

cet transcendant

substanlia secunda.

videtur

tum quia pra^stantius est agens passo, secundum Aristolelem, et Averroem. 3. de

Anima, text. comm. 29.

prima, nec

substantia

numV^.

intelligendi

pIacet,inlentiones]iaberepr9ecise esse obje-

Ulterius

universaliter de

vel

in,

rsale.

idem de

ti

modus

intelligibile, et in qutestione

negat igitur

venit appropriate dici de, aliquibus esse

Uni-

omne

est ratio, vel

qusest. 3. intentiones

quid sumptis, sed

aut

quod

veniunt, ut infra ad

nibus intenlionibus esse

hoc,

per

omnibus secundis inimo quod fortius

tentionibus hoc dicit
est, quod sunt modi intelligendi primas
intentiones in primo actu, occurrit difficultas non modica. Nam ex prcehabitis,

bus attribuimus

)rcedicetur
VCit6 S6CU7l~

tenet Doctor Universale esse ens,

infra cap.de genere,quode.9se est rerum, et

velquiddilativo, sed rognito.Et intentioni-

osta}itia

16.

qua

et in

tiones fundamentis,

ir

Sexto circa solutionem principalem,* in

Proprio, qu;est. 2. et cap. de Accidente, et

c?/^?"intentionum.

15.

siderando.

est entis in

actu,

li-

negotium, quia ad libros

de Anima, et ad Philosophiam realem magis spectant,

mum est,

breviter

tamen

contra

pri-

quod intellectus agens est omnia

facere. 3. de Anima, text. comm. 18. et
quod a nuUo movetur.

ut^^e^Univer'
'

(J[]JEH'1'U) IV

Conlra socundum

non entia

est, qiiofl

lelligunlur. (^onlra teitiuni (\\uA

prima,
tur a

c<>n
flts-

el

priedictoruni

i)ra.'niillen-

quod duplex

est coj^nilio,

.solutionc

(liun est prinio,

conCusa
pello

.S(;ilicet

Co/i/usatn ap-

et distincta.

qua aliquid cogno.scinius, ut per

Disiinctain

expriniitur.

deliniluni

vcro

(jua ut {)er delinitioncni dcclaratur.

gendi dislincle

gihile

varie concitur.
idcratur.

gcndi dislincle,

...
liir de

logice,

el

nuKlu

intelli- mmjii. is

pnfsupfMiiieiile

fabricalionem

sive

daruni nilentiununi.

.^uu-

Logicus

enini

llaJM-l

lanquan

intentioiies

dico, Sotutio arfumetui tmmrm,

ad pruposiliini

liis

qiiod loiuitur iJuclur

islas

iiivicetii, el iiUelli-

if)s.is.

ex

invcnlioncni,

disccrnendi di-

principia,

el

prius nola, et eliam quililM*t aliusarliticia-

Secundo, scienduni (juod idem

inlellii/i-

ctiones sijjrnificalivas ad

.Sirniliter

incla, quip.

dem

gnilicandi, .sunt prinripia

nobi.s.

l'ro

Coynitio

inatfria

plura alia potentialia intelligun-

et

17.

'usu.

in-

1U3

intelli-

inlclligcns.

liter

igilur

Intelligil

apud diversos diversimoiie cognos-

nem sub modo

Exempluni,

vel superioris, el sic

Iniversalis,

vel

liuini-

subjecli,

ile

/loino

a[)U(l

cuni ul quidditas, vei ens

M('lai)liysi-

apud

1'liysicum

utcompositum ex matcria, et forma, vel

mobilc, vcl iniju.smodi apud (eomctram,
;

.\strol(jgum,

vcl

bus eorum

ita

vel dcliiiituin,

modi. Lnde

ul

sulijicitui'

apud Logicum

vd

hujus-

et

in lcrtio, dislincl. 2. quiest.

dicil

iste,

quarumque

quidditas realis, vel

neduin cst indilTcrens de se ad

versale. et singularc

univer.salitalcm.

Liccl

sub universalilate

ul

ul

e.s.se

ipsa

et

.sed

1.

enim

ejus propria. Vcl pos.sel dici,

tur Inc de

niversidi

qu:e apud

ipsuiii

sed

tioncm ipsius

talis,

do-intentionalilcr

habens

intelligatur

sub modo intclligendi

taiuen universalitas non est parscon-

de

dicto

niversiili .secuii-

quia protcslatus est ut in pluribus,

est,

sed non .semper se sic hx^ulurum.

ter

ergo

toris est

turali,

proposilio I)oc-

artiticiali

cl

liu*

Prima ergo
nnlKnc,

rcl intcnlio esl i/niius

id

teUif/iliiralif/ui.f nioilu!<,neifuc 'jui

non quantuincunKiue primo, nec

intcllcctu

nciiiii'

les, fa(:ile

non coin-

l'cr ho<'

cjus in

cst cjns f.rtra inlcHcc-

i/iii

tnin,licit illius intcllecti nioilm inleilii/cnifi

unicrrsalitas^seil non mo'lus inlellccti cel

sit

intcflerlns. llicc illc.

cl

pro

iil

ca inlroduco.

argiiiiiciilo, cl

'1'crlio

nos

pro st)lutionc ipsius,

advciMcnduiii. (|Uod ca ((u:capud

invcnlorcs

opcr:ilioiiis.

(>raiit

fiiiis.

Exeni[)lum in Mechanicis,
est

priiuum

licel H

incus.

op^^rarius.

priino invcntorc aliis inslrum>nlis

form;il)atur,

men,

i.sle

pri-

operatum.

.serra. vel

o[)cratur

([uo

ct

iipud

vcl

it;i

;i[)U(l

Verbum,

ct

(;i;iiiim;ilicuin
sic

de

to

aliis mu<lis.si-

lenerel

pncsupponunt

lcii(l;is i[>s;is

esl

ab

:i

e<Hl(>in

illaiii

con-

iiuu'unique priino,

iiiul(i|>lic(>iii

<'nfu-

nuMluni

Alilor

i<lem.

dici prolMibilitcr. <|uud l<M|uilur

dum

puet-

Hecuu-

upiiiiontMii. qiia' allribuil

ac-

tivitatem oiuiu>ni inlelhvtui aKenli. ul vi-

detur

lo(iui <iiui>s(ione .MH|uen(i.

ver.s;ile <>sl linis (>jus

<'<?n>lur

ad nuilivuin.

e( (uiic

S(>tl

qiiia

detur con.sunum diclis higus

j!jj|^2r*^

exlnMnoruni, ntm r^limm.

ad cugniliu:uMn
(>t

(^umW<> c

S(vund;t> m/ ro^ywnt.

inveiilore. Vel si

fabricari

rccurrcndum
cugiius<'(>ii<li

iiiU>iiliom>s

cogiiitioiK>in

primu

est in

qiiotl

intelligcndi. quaiidononesl.

Kt cuin dicitur (HkmI

.s<>l

rta-

19.

ad argumentuin cuncetlo,

niliil est ratio

vcrum

in

evaderel.

s:ini, el dislinct;iiii.

suiit principi;

mos

Nota valdc luec vt>rba,

qui

inlcntiuncs .sccundas esseaptitudines

intclleclio

e.tt

de

l(x|ueiido

(Iuocuiikiuc intclligente. Sed

.\viccniiani.

qua-

gcneralius,

vel

lugicali,

physici.scd Logici. Logicuscniiu cunsideral

cundum

Hn^vi-

vera de cugnitione vialoruui na-

et

cunKiue

quud

polest,

dici

actu,

af^plicatas primis se-

parum

hoc

.sed

ceptus ejus priini, quia non conceptus Mela-

secundas intcntioncs

prtilesla-

qui deincep-; pro-

l)<K*toris,
liic

polest

dici

conlra

lioc es.sel

diclurum

.sc

luqui-

in-

telligibili,

quod

de specie

vel

nivei's.ile

ralione

vel

propinqua,

.sub

aptitudinaliler.

in potentia

misit

uni-

El licel in-

aliis.

non tainen

telligat singulare,

quod

primo ex se

esse in intclleclu, non liabct

ip.saiu,

species,

ul

subjectum,

solulione principali,

in

[)assioni-

de

quixl riii*

facililer

di-

hoc iion

vi-

alibi. e(

loa*

SIIPER IJNIVEUSALIA PORPnVUll

101

xime quia conferre unum ad

aliud, vide-

ipsius intellecLus possibilis

tur

cendum

cnim

uL prius. PosseL

ideo

quod

dici,

appellaL (Jniversale acLu,

sicuL DocLor

objecLum acLu

inLelligibile

in

omne

ha-

in

poLenLia

applicari.

Vel dic

lecLu possibili, et

cLiam

inLcIligibile,
esL

num

lalium,cL cognilio objecLi, sed hoc esl

saLis

dubium

modum,

posset objici conlra illam proposiLionem,

quo

et

esse,

supra, vcl uL

aliter, ut

simul lempore

alii

imaginanlur,

impressio passio-

siL

ideo pondcra bene

cL

vide ea,qua3 diciL in 2. disLincL.l. quycst.

arl. 2.

de cogniLione,

eL

producLione se-

cundarum inLenlionum. Quod auLem diciL

DocLor, quod relatio rationis esL modus

pula tunc

sequereLur

'^/l-^''"'''^/^

processus in infiniLum, quia ipsum Uni-

versaiis inti

Universalis,

tione

versale intelligitur, ergo sub ratione Uni-

Non

versalis, auL sui, auL alLerius.

sui, ut

quod

Amphibologia, vel quod poniLur

videtur, ergo alLerius. EL de illo alio quae-

gradus pro gradu. Nihil enim aliud vult,

ram eodem modo. Item, tunc quod intelligercLur, cL modus inLelligendi repugna-

est

dici,

gendi prima- inleIIigunLur,eL sccunda? secundario,eL ideo

primo sunL
seL

cLiam

secundario quod.

quo, el

dici,

quod

Pos-

poniL posilivumj

ibi

quia singulare inLelligiLur, ergo sub

renL,

modo

Universalis, per

tia inter

quo

mum, quod

vel superlaLivum pro comparaLivo, vel No-

mum actum,

men

flexos.

pro Adverbio, uL solet ssepe poni.

Vide sextam distincLionem primi, in

mili. PosscL hic applicari

illud

pra, quseslione Lertia, articulo

si-

quod sutertio,

du-

bio secundo, ad finem, notavi ex nono Metaphysicoe texL.

comm.

14.

pondera bene

Le,

quoad

pri-

non autem quoad actus

re-

melius quod non

in-

proposiLio est vera

Vel aliter

et

el coeLeras

inLenLiones inLelligi sub

cum

poLesL

rius

quoeris, auL sui,

quod

repugnan-

quod. PoLesL dici ad pri-

cL

conveniL Universale,

EL

eL sic

sui

modo

secundas

Universalis.

auL alLerius,

secundum rem, sed

secundum raLionem,

cL

hoc co

dici
alLe-

mcdo

cogiLando ubique.

quo ponimus

Ad secundum argumentum, quoad pri^'^^^^'^ moLivum dico, quod Philosophus lo-

vel disLincLionem realem. Vel

tur

quod

moLu Physico,
non auLem MeLaphysico,

est,

quia in intentionibus non inconvenit

moveiur ^Vabei materiam quitur de

teiiifjitur.

intelligitur sub ra- Quidquid'

intelligitur,

primo acLu inLellectus,poLest

quod intcntiones secundoe sunt modi

inlelligendi primarum, et primse primo
modi"7nieai-

tn-

Quidquid

objecLi in

Secundce in- idsi

fjuoniodo

primo hujus,

quoad primam ejus operaLionem. Quod addiLur de non cntibus, et

entibus in poLenlia, dico quod inLelligunLur
LerminaLive, nonauLem moLive. Sed adhuc

propinqua ad

20.

in

moveLur ab objecLo, nisi uL supra noLavi,

imo posL moLionem ipsius inLellectus.
Ad LerLium dico quod loquiLur de intel-

quanLo

acLu, pro

primo

l.

in

Universale Logicum mo-

iuLelligendi

Vide opLimam declaratio-

aucLoriLaLis

illius

text.

vcndo raLiones primte opinionis. Ibidem

eLiam qua3sL. 8. paLeL quod inLellecLus non

quicsL. 0.

beL, ita appcllat

nem

38.

de Anima

poLcnlia

propinqua, ut

distincl.

comment.

;J.

disLincLione Lerlia, qua!sLione sepLima, sol-

cL

i{.

eL

species, vel itnuQO ejus,

ipsam quiddiLa-

lem habitualiler cogniLam,

dum

di-

riLum. Lapis enim no7i est in anima^ sed

spirituali,

inlellecLum

quid

sit,

alterius,

nuUum

si

conceda-

inconveniens

j.

vel animaLico,

et

OlDJecLmn enim movere

nihil aliud est,

LialiLer

proprie
dicLo,
i

aLque transumpLive dicLo, qui

est in proposiLo.

quod

cL

in inlenLionibus idenLiLalem,

dicLum

esL

supra.

quam concurrere par-

ad acLum, vel habitum

causan-

dum. Per idem ad secundum, cL LerLium,

Agens enim LoLale esL praesLantius, et corpus modo corporali non

agit,

sed bene

spirituali, et sine transmutatione,

in

spi-

concedere processum ininfinitum, utprius

dixi.

Ad aliud dico, quod quoi quidei modus

modo opponuntur, cL non modus quid, vel
e contra, uL infra diceLur,

eL

supra cLiam

noLavi.

Septimo dubitari posset circa soluLionem

duorum argumenLorum principalium*, ul

applicatur ad primum auctoritas, an videlicet propositio Boetii,

sit

vera tanLum in

21.

num.

2.

Or^STIn V
his qu;i'

liabeiil esse,

oporalione

secliis.i

quod

collaliva inlelleclus. Et dico brevilcr,

ma.xinio, et principaliler in

rilateni

liabel ve-

iliis

tiim quia e.Kistentia perscitali-t

modi illispncciseconvenit,

lerlii

non

do perfeclione,

omriilius; tuni quia sunt

el

quo loquiUir

do

coniplemcnlo universi,

licet

nem,

ul

primum,

dofondore

el

onim indagini

el inslanliarn, alLiori

iiuin. 4.

lis',

dum quod

corrospondel in

partos figmcnli sunt in

non. Dico quod

tuni

voro

fi;j^menlo

ro,

pondoanl

parlibus,

licet to-

i-e,

parles corres-

licot

vero

loti

niliil.

niliil,

parlinm incompossibililas, ideo

imo

figmen-

Inlenlio- luin, cl impossibilo dicitur. Ipsis vero innei '2. suplcnlionibus corresp^mdet compo.ssibilitas,
po)iuul ali

(/uam pvo- et occasionaliva |)r'0[)riotas, el applicationis

priclalcm
aparle rei. veritas, ideo ontia possibilia sunt.

Nono

El

si

^;

dicen-

ullimale reducunlurad proprie-

talom realem, ol

ma-

ul infra

lioc sufflcil,

gis.

ulrum

dubilalur,

ZL

inu-niiones

socunda fianl efTeclive ab inlelleclu,u(

licil

I>octor.

Polest dici

quod loquilur exlerwive, oo

modo. quo relaliones

.1

inlrinsecus

reales.

fiant

dicuntur

h:il>onl ali;im

[)riii(ipa-

tortii

ubi dicilur quod rniver.sali aliquid

(](j:jlra.

de hoc genere individuum

cies, el

non

OcUivo circa solulionem

diccnduin.

cmI

de CJenere enim dicilur

in aliis,

lis

;tdvonionlos,

plura omitlo.

iiiodo,

ohjicialur dcsecundis inlenlionibus.funda-

ipsam, ut est ad secundum.considorol ova-

sionom,

suo

Ultiino

ad

esl

1U&

uihus,

ibidom, ul supra.

Sed qui voluerit objicere conlra solutio-

qi;n'

eflici,

t.imn

passivam cau-

causalitate fundamenli,

tj'

Vel

lennini.

el

tm

,i

tonendo inlentionesesse respoclusexlrinsecus advenienles, suo modo,

polesl

dici

([uod sicul res[)ectus tales reales cau.sanefliciunlur,

ot

lur,

eliam ;di(iuando pcr

inotiim, ot alia cau.s;dilalo,

fundamenli, el lermini
iloc

modo magis

licet .\ureoius,

causalilalc

ila in

proposilo.

loquitur Doclor ubique,

el alii,

opinenlur.

aliler

Elige viain qiiam volueris. Sed de hoc infra

forle eril proIi.\ior .senno.

circa illam pr-opositionom IJoelii,

Species

similitutlo,

teniiis

est

milis sentontia habclura

gmus

f>tus

Et

I'liilo.so()ho,

de Substantia, pi*opriotale
cens, iiuinii,

etc.

ad

.{.

si-

^L.lv-illU

cap.

linoiii, l)i-

Itnini

V.

fiirersait' sii

per se

coinpfertilur, olc.
in/t't/iififiiii'

Diibilatur (|ualilcr esl ad proposiliim. Dico

qiiod pro lanto osl ad rom, ([uia propriolas

Fratic.
'/i./>

.Mairuiuit,
:>.

(/.

;{.

1/1

I.

j. U.

corr'ospondons in quidditalo spociMca pri-

per /lanc quaett.

iJoclor Itb.

ino-inlcrilionali.ipsi spccioi sccurnlo-inten-

num.M.in

minus

absli-acla, ot a

pauciori-

bus qu;im prnpriol;is quidditalis

|;onoricii.

tionali,

ot

ma^Ms lonuo qiiod

Isfud igiliir
p;utitiir, cst
lis

plura

sfiocios priino-inlonliona-

cr.LTi)

simililudo,

lonui.s

in

vel forina doclaraliva

id

conccplus

osl,

singubirium,

ct (ie-

nus m;igis lonuis spcciorum. Vide hunc

Mola[)liysic. cap.

dc Uolalione,

alibi.

el

Vule

disliiicl.

liL'erc

plica

do

iii

bili;i.

I.

;i(l

ipsis

oi*(liiio

hoi'.

VI

si

OU(.)d n"ii, j'fr

lonlia r*calis

minor,
(loncris.

o.K iwiliiiM r-oi, licoi

corrospondcl
(>t

Spccici, ol

i[)sis
itii

uc :?cusu

fmnii in seusu
autoni nunquani fuit in

;i//*/.s

rnivcrsale

simisu,

ergo,

elc.
Itoni,

oinnis virtus passixa

iii

|'

indifTe-

m;ijor. e(

oporationcm,
suiim acliim.

quia
|>or

l;'ni\or.saleau(om

actu, anlti

non

p;

j">ltal

o|Hijri
.:(urab

inlollodu. sod caus.durab tv. |>vr

inlcidionibus

monlatoi'em

nliis inlcnlin-

elc.

I.

uli

quom

I.

.irfmmtn'
ifuin tmi^fpmr-

el

fuiid;mcnlapn[>()rlioiuiel

t.

.Uttaph. f . 15.
t mtV4r$.mrt.

7.

iuMiecfu,

volucris intel-

(".oiiimuriic;ibililas oi*go,

iijrtciua in

brjMTuiiuju-

.Vualuicicm

et Sonsih. .Vi7*i7<?s/ i

5.

sccundis Inlonlionibus, ap;i(l

fl

eiln'

{xmit suuniol>jVrtuui
\\.

./.

Jo.in. Ati/Iicti*

Com-

de Animu. cap. 8. ergo,

tt

ity^/

SUPEll UNIVEKSALIA PUKPllYKil

100

Ad

Quidquid

oppositum.

est per se

definilur

objectum inteilectus

Iniver-

saie defmilur

ajj

menias, cap.

5. ergointelligitur.

Aristolele

Perilier-

1.

se

^onclusio

intelligibile

quod patet

primum

sic,

quid

intellectus, scilicet cjuud

objcctum

ter in proposito capiatur, et

autem per

sub ratione Universalis

cum Wlo

ier

sed

(/uod (juid est,

ejus accidentalis

modus

ergo intellectus po-

suum

cognosceredifierentiam inter

test

primum.

objectum

modum

illum

et

quia potestdistinguere interomnia^quas

non sunt

essentialiter

nis virlus cognoscens

eadem

om-

sed

per se differen-

tiaminter aliqua duo, cognoscit utrum-

que extremum sub propria ratione, per

Aristotelem

de Anima. Text. com.

2.

146. Per hoc

enim probat sensum comigitur intellectus

esse,

cognosceremodum,

potest

sive rationem Uni-

versalis per se, et sub propria ratione

hoc enim

modo

intellectus

modum

se,

et

retlectendo
sui

cognoscit

operationem,

et

operandi, et caetera, quas sibi

Ad primum dictum
intelligitur de

supra,

est

primo subjecto, quod

qiiod quid est, rei materialis. Vel

jusmodinon

liva^^agens

non.

^^^

secundum

prassupponit

entitalis,

est

entitas

manifestativa sui ipsius, eL est intelli-

Doctor

Unde

prsecedens inlellectionem.

gibilitas

iste in

Theoremalibus, propositione

prima, Intellectionem

Quod

natura

inlelligibile

quoniam passio
praesupponit agens, et omnis actio circa
aliquid est, et illud circa quod estintellec-

prsecelit.

tio est

alterum

probat,

quapropler

primum

intel-

comparando intellectionem, et intelligibile

ad eumdeai intellectum. Per se igitur intelligibile audiatur, aut

aut

ali-

cu-

primum

intelligi-

aut aliquid per se inclusum in ipso,

bile,

modus

intelligendi ipsius;

dummodo
'

movere, aul per se terminare

possit auL

intellectus.

tangentur.

Multaad propositum

su-

sequentibus articulis

et in

3.

commu-

quaestionis

Divisio

nis.

QuoAD sEcuNDUM, arguit duabus

rationi-

5.

bus ad partem negalivam. Prima prius

Wabita est quaesL. 3.*

Secunda procedit ex

num.

iO.

ordine objecti ad poLentiam, quod praesup-

quod

dicitur,

intellec-

suum objectum

sed

illa

intel-

est virtus passiva. Universale

objectum ejus,

sed

etiam

quod quia

poniLur in actu

quod non debet

intelligi

de acLuali existenlia ipsius, sed potius

tentionali, et repraesenLativo. Et

in-

quod ad-

quod videlicet potentia capit suum

actum ab objecto, per quem potest operari,
ditur

1,.

,,..,.,.
de specie mLelligibili,
,

poLest mLelligi

liabiLa inLelligimus

finis ejus,

actu primo inLelligendi, non totaliter, sed

etc.

parLialiler,

primum

habito,

patet ordo ex

intellecLus per

se

Quod

addit ex Commentalore liabetur prirao de

Anima, comm.

8.

An

quomodo

Vel dej"c"o"

poLest in actus sequentes, et habitus.

Quinla quaeslio pertinet ad qusestionem

quia es^Unde quoad

quo

cum volumus.

Intelleeiut

qua capu

es/,in phantasmatibus,et Universale est

EXPOSITIO
^

Intelli-

tertii.

qua mediante unaquseque

est

agens non praesupponit, quia

tellectus

est

non

communis Deo, et crealurae, consequens omne ens, secundum gradum sua^

pra qusest.

est Universale.

^^^ possibilis est virtus passiva, et

non
non

et

id esl,

quia

quod intelligitursecundum naturam

sensitivam, scilicet de sensibilibus

%fsibius

secundi modi,

gibilitas vero est passio enlis simpliciter,

actum

insunt.

ter,

Et inLelligilur de per-

ligibile intellectionecausari estimpossibile,

munem

3.

ad differentiam

de quibus non ponitur per

vationes, etc.

essenliali-

patet

sit,

ut entia peraccidens, el negationes, et pri-

seilate

vero ratio non est idem

illa

se

quid

eorum,qu3e per accidensintelligibilia sunt,

se aliqua scientia.
est, intelligitur

ad ipsum quia

et si est,

est,

Quolies sumatur Universale, et quali-

est.

prius. Dicit

Dicendum, quod Universaleest per

2.

ordine quirl

loquatur de intellectu

ac^

QIJ^STlf
agenlc, vel possibili

.'i

diver.-sis (liversa

<li-

curilur.

Ad

r.iliojio o-iUMulit af-

ar^'uendo ex d^jlinibililale in

flnii.ilivaiu,

ex

lollii^ibililaloni, vel

ilc/lniri inlelligi, el

tonet partcni alliriualivain ex

sub ralionc

inlclli^Mlur
ni(;diis

non

esscnti;ililer

etpercon-

il[;i,

sequcns uliuiuque pcr

cognoscere, ex

Aiiinia,

.se

coiuni.

text.

et in

J.').

se-

quenlibus, alqiie pra'cedcnlibus. Nain sic

Arislotc.cs arguit .sensuni coininuneni esse

quod

ille

niodus cognoscendi est reHexivus, non

so-

aliuiii a parlicularibus, cl

luni niodi

inlclligcndi

addil

objecli

eidein.

priinuni arguinciiliini rospondet ut

non

supr;i, ct ;iddit ;iliuiu niodiiin diccndi,

longe divcrsum.

Ad sccundiim
lus possibilis

(juod

licel inlellec-

wm

..

rnivcrs.ile vcro

jus objoctum cst qiiol quiil

soluiio esl

s;itis

iii

TlicoreiiKilibus,

(tiiiclusionc

plianlas-

liujus.

lcrti;i

consider;inli.

Mcm

dictis cjus,

[iriiuo, dist. H. (jiKesl.

iii

in

sod

lo(|uilur, ul p;itct sublililer

ibi

sccuiulo,

dislincl.

(|ua'st.

3.

cip;il(Mn

circ;i

rniversale iion

cundo modoipsa

ergo non convenit

eiilis

p;i.ssio

niver.sali

pra'dicalur per

mudo de

priino

.e

C.on.se^iuenlia

AntecediMis pi-ob^ilur,

<|ui;i

pnecisc

illi

(luod

per se subjecto, convenit

denti illius

\>ev accidcn.s

ivalis,

patel.

objerlum

.1

vcnil ipsi c/wo// (fuii ent, cujus accidcnlulem

PO'"^ 'P'^"'" ''iver.sale. ergo non

^"'^''"">

per se conv(Miil

Iniver.sali. Majorp;ilel

ip.si

a simili

de liomine,

bedinc,

siniilit;ite,

molu;

allx?diiie, el

visibililale.

oi

lapli. texl.

comm.

si

ila

ponerclur

."si

intelligibilitas.

iamen

dc

(^sl

liis

ille

Ixmic inleiligaiur, lioc

kKiuendo. quamvis in
et in 2*J.

lanieii,

et
C(s

opinali

iiiaxinie

neni enlis ad iUa.

tl^slincl. 1. Ile-

ejusdem. nou a-sMivali.

islo in 2.

el eiili ra-

li

..

ldio

lenendo

p*>-.*'i

uno

M. ad

pn)l>abilil*r leiwri

un.

iiu>

lum

ul langil (licoi

dislmot.

ul
':

fortc

aliquod unuin e<so

inielUH:lus,

c(

princiri -

rndo

nein ponendani.

iion

logice

communc univocum.

sunl

mo-

distini. 29.

2.'>.

ponal enli

;iliiui(l

nolionali.

raiio-

vidcalur euin ian-

logicalibus s:epe, ei

porlaiionum,

Sed

igi-

iiKMile Scoli, licei

intendit, ui paiet in primo,

iii

.Me-

aU veriia-

enti reali, et enli

in (^)uodlilKHo qiuesl. 3.

gere

.\lia

quod unumquodque

-I.

teni, et intelligiuilitatem.

dus dicendi non

al-

Miuor

aulem est nota, el discursus l>onus.

argumenla gratia brcvitalis omitlo.
Dicendum secunduin Aristolelein 2.

(Juanlilatem, iiumero, ei quanlila''

tum

.ne-

sed iiitdligibililas persecon-

el

niver-

cunda intentione, igilurncc inlelligibilila!

secundo modo. Tuiu lerlio, (juod cunvcnii

1.

(fuod

non

WH^ univer.s;iliter de aliqua alia

sali,

tioiiis

iiilelligibilila.H

esi

et

.sccundo-in-

tenlioiKililer suiuplo.

se-

S'il en.H reale

p;issi<).

G.

eniin

sil [^er.si inlelligibilc

quia inlelligibilitas est

convenil

subj<rlum passionis, nec

riMido

solutionem prin-

Vidclur

dubiliilur.

quo non pra-Uicalur

luue; el principium,
ir.uniM,

iiii*

probulio pri-

(el &4I

ex

cli;mi pottst sejui

alilii.

ncoAi)

secundo,

eliam

aiiibigua, ul

conforinis dictis

cst

iiifra. .'scd

Tum

iiis, ita

scd csl iion

cst

tl

Mim'j

.subjecluni

consefiuenlia) de

ni.x'

aiii'

ens reale; ergo et obji-riinn

ob-

e.st

inlcllcclus agcnlis, cu-

.sed linis

(jii;i'

.'m.mI

univocum

objccluin,

in

McUiph.

4.

tur ens

|,ossibilis,

;inil)iguc

li;il)et

t;imen

jectum inlellcclus

m;ilibus,

sunt aqualis

tus, ct f )riiialilas,

sicul sc liabel ad enlilatem,

dicit,

sil virliis jKi.ssiv;!.

iiilellcctus ag(Mi

liiiju.Hl>octuri^; huI

prinii. .scd

el ficlus, et polcntia', et alioruin qu;e insunt

Ad

eslens

cniiii Metapliysic.f, oljjecluni inleliix-

firinio iiiodo

rniver.siilis, cui

s;iUcni

e.st

liujusnio<ii

1^1111!

tus polcsl disliiiguere intcr

de

lum

2.

idcn,liccl acci(lcnl;ililer sil.(^)uare inlcllec-

2.

ex principiis

lectus.

quod

hoc,

;if)pcllat /jind

prinuini (jhjccluni, qiiod

t;ilis

ad:Lfjuatum inlellerlu.s

sicai esl

.so,

Kospondcndcj ad qu'eslioneni, nuni.

(?.?/,

107

reale,

opposiluni, unica

hoc pcr

0;

.1

noa asscrUve)

rtnem. quod forie

pueBOl,

el

iii

boc dia-

SUPER UNIVEKSALIA POKPIIYRII

108

lingueretur potenlia non organica ab organicis, ut ibidein (llcit.

modum

Sed suslinendo comuuinem

di-

masiam
quod est
terius.

passio

dicitur

prima. Vol aliler

formaliter unius, et reductive al-

Similiter ad

secundum,

concedo

i.

cendi, et de univocalione, et ado^qualione

comnmnis

objectiva entis realis,

creaturic

polest breviler dici,

entia ralionis habent esse

Deo,

quod

et

densconvenitintentionifundat;iMnipso:sed

hoc non obstat quin sua propria per se

Ens

habent.

quo

enim moveri ad motum hominis, per

dens conveniat albo,

sortiuntur.

ligi, et sciri

Ad hoc

ita

Vide supra

4.

primi, et

quod

facit

habet de eo

sfEpe,

maliter

Ad

in distinct. 26. et32.

qusest. Quodlibetica, et alibi

5.

ab alio originative, sive

et

tale,

quia est esse de se for-

quajst. 3. plura

ad

faci-

omnibus. PosseL enim

altius (si vales) in

ponderari qualiLer differenLioe ulLimse,

AnLeprffidicamcntorum, ad finem.

idem etiam

convenire pos-

liorem declarationem dicLorum,etconsidera

vide Philo-

Doctores, et specialiter infra qusest.

alios

sibi

intel-

Metaph. in principio, et hunc,et

4.

acci-

tamen separaretur ab

homine, moveri per se

et

de quibus non prsedicatur ens quid-

aliae,

sophum

si

eliam

lamen non obstante, intentiones secundse

;

sibi

conveniat, uL paLeL in exemplo tuo. Licet

set.

eo modo, quo et esse, et definiri

intelligibilitas,

ita

substantias inter se. IIoc

et

in transcendentibus.

reduc-

molive,

in

10.

quoe per se convenit fundamento, per acci-

dantur gradus, comparando subslantiam

ad accidens,

aulem

concedo quod

Vel melius,

ergo reale est objectum intellectus princiet antonomastice,

lertium dico, quod habet veritatem

in limitatis,non

intolligibilitatem formaliter

paliter,

Ad

scilicet re-

terminative; ut enlitatem,

licet

non prjBdicatur de

ente rationis, sed sua propria.

sicut

ductivead entia realia, non lamen nego inter ipsa transcendenlia aliqua; ita habent

tive,

entis realis

pra^dicabile, et

de consideratione Metaphysici,

intelligibilitatem totaliter

quod passio

Et sustinendo

ditative, sinL inLelligibilia.

quod per

oporLel dicere consequenter

se,

esse

intelligibilitatem

passionem

enLis

LranscendenLis ad quidditaLive,etnon quidditative ens, ut pateL supra, vel aliLer speculari. Qucere

hunc

in MeLaphysica sua, et

in TheoremaLibus.

fundamentaliter. Vide etiam distinct. 43.

primi. Dici ergo resolute potest,

habet Doctor

3. distinct.

quod

primi, qusest. 3.)

ens quod est objectum adsequatum intellectus,

habet duplicem primitaLem,respectu

omnium

Secundo modo continentur sub eo

intentiones secundae, ut patet speculanti,et

hoc

recurrendo ad intellecLum

effective,

et radicaliter,

recurrendo ad fundamenta.

Et hoc facit mihi fidem stabilem in hac

difticultate,

imo

posset probabiliLer dici,

quodconLinentur
sibilis,

ut

isLe

sic

14. QuodlibeL, ut

tet;

sub quidditale reisen-

Doctor exponitillam esseob-

jectum intellectus
alibi,

posiLionem, qua plerumque in his qu;iesLio-

nibus uLiLur DocLor, videlicet quod quod

quid

Per hocad

3, distincL.l.et 2. quoest.

supra qu8est.3.notavi

primum argumentum

intelligibilitas

et

pa-

enim sequivoce analo-

gice, sicut ens, convenit uLrique,

enli reali, et enti rationis

scilicot

sed per Antono-

est est

objecLum primum

inLellectus.

Dico breviter, uL LacLum esL prius, quod

inLelligibilium sub disjuncLione,

scilicet vel univoce, univocationis, vel vir-

tualiter.

Secundo, dubiLari posset circa illam pro-

(ut

inLelligit
ti,

de objecto motivo intellecLus crea-

viaLoris

non auLem de objecLo termina-

tivo ut pateL.

Pro cujus uUeriori declaraLione, noLa,

quod objeclum
nativum,

intellecLus aliud est termi-

et sic est

ens in sua

munitaLe, eL analogia

maxima com-

aliud moLivum, et

hoc vel naLurale, vel voluntarium, seu supernaturale. Primo

modo adhuc

est

duplex

quia vel ex natura poLentioe, vel pro

sLaLu.

Primo modo

tum, vel

si

est ens

isto

finitum absolu-

respectivum, ad finitum tamen

terminum. Secundo modo

sensibilis, et

est quidditas rei

hoc vel formaliter in

in suo inferiori, vel virtualiter

se, vel

motivum

*^'

QU/KSTH) V
autem

.siipornaliirale

prosoculio isloruui non

'{'crlio,

nem,
cum,

esl

Deus

liic,

sed alibi.

omnem

ullerior

licol

(lubiluUir circa illam proposilio-

aliqua duOy

inter

diffcrcnliam

in

cotjno^cil

nivorsalo

sed singularo non coLrnosciniussul) propri;i

r.iliono,

ox fundamonlo liujus

Doum

a croalura

ilom,

ri,L,'monla

lum, quia

onsab onle

ilom, non

problcmalice in Ouodlilioloquarsl.

15.

ul recipii, et aclivus ut operatur,

cialilatom loquilur,

ab

non

gore

esl

inl(>IIij,'imus.

pria raliono, polosl duplicitor

Uno modo

({uod

ipsum

minalivuiu actus

sil

sub pro-

inlcllocliis,

ol

ot lcr-

(juod sua

dom

lum

ad quod lcrminalur

ordincm,

.soliim p.irs concopli,

lamon

ipsius

vol moilus ojus

proprio ropr.osonl.ilivo movot inlolloclum,

sod vol in concoplu

communi,

vol in con-

coplu aggr(>galo, vol a priori, vel a posloriori.

csl

Primo modo propositio Doctoris non

sod .socundo modo.

vora,

primum dc
onim

singulari

patol.

lcriuin.itivo, ut quod.

concoplibus

communibus

cio,

modum

el

'.i.

teligi)

bic

assignantei

producendi

uiversale

(!um ergo

coinp.iral.

lollccla

intellii:ere

convonial lanlum inltdloctui possibili, se(jiiitur

el

oliam quod conferroconvenit eidera,

por con.s(quens causart^ socundas inten-

Intolligitur

sibilis

oliam in

intelloctus intidligit. el in-

lialx?l

ip.sarum.
ip.sis

tunc dico, quod intellectus poj-

ot

ol

autcm

primo etTwlive respectu

idoo nou prcesupponil oaa
st

reivptive

.idiuvontis, habel se

non onlia oli.im intolligimus terminativo,

respcctu intellcctionis ipsarum, el

ncgativo .saltcm. Idom in proposito iW Ini-

supptmil

ver.sali

olaliisintontionibus socundisest di-

condum.Sunlonim<7frosocundarium,?taccidciil.do, rospoclu inlolloctionis

otiam sui ipsius,

iMotivum

.sod

U'

aliorum,

ct

n i)rimarium. noc

sunt tamon qwhf torminalivum

proprijc cognitionis, el lioc suflicil

ad

in-

lontionom Doctoris.
nuarlo, circa solutioiicm socundi arguinciili,*

ubi

pos.^il)ilis

dicit

est

hocassorlivo

lK)clor (|uod

c/r/M.s"

intt''lirtus

pas.siva. dubil.itur

an

cundum viam oommuncm

.sc-

uttribucnU-m

ita prje-

nivorsalo ut objoclum, e( pras-

cedit ut (Mu.s;i. (^ui vellel nxnirrore

mum
IK).ssot

ad

condi ost satis

.socuru.s,

ul video.

lltimo. ciim dicil Doclor. quoii Tn:

salo non esl obje<'lum iutelioctus

|)osst'l.

nivors;ilo os(

linis ejus.

Diccndum probabihlor

--

sod quoti quiil est in phanlasmatibi.

aulom

pri-

invontorem intentionum (u( supra)

alitcr im.iginari, so<l i.slo niodus di-

n
..

tn

a'>*|ue r-

gumcntis, qutni Cnivcnyile ncc rrilr nc

loiricalo

vdit.

|)i(*cndum uno modo, ({uod UMiuitur

mul-

socundas intcntiones.

quod idom

tiones

sibi,ot croaturis

(luiest.

ubjec-

Dico probabilitor, et salvo meliori judi-

El tunc ad

Dcum

supra

(ut

U.

possibilis

quod laborantquidam

(^irca

et alias

noc in

inlolligondi,

sil ralio

inlolh^^tus

ibi-

ralio quiddit.itiva dislincta.el

pnccisa, non

inleUi-

pr.Tsupponat rnivorsale tanquam

Iro manifoslativa. .\lio niodo (juod sit illud

non

Et quia

pati.el islius intelligere,

qund

Doclor,

lum.

inlolloclus, el

spe-

Quinto dubilalur, quia videtur vollc

ralio (luiddilaliva sil ipsius inlolloclui.nos-

actiis

quamdam

ponal difTerenliam

ui

intollectii agenio.

quoddam

el dicil.

idoo, etc.

considorari;

molivum,

Ipsum aulem

nop-tur.

secundum viam conimunem dixi prius.

Vel dicendum aliter, quod vull intellectum possibilom esse passivum uno modo,
el aclivum alio ukxJo. Est enim passivus

<'js

aliqiiid inlolli;.'i

quam

materia reali in bis logicalibus loqui

mus, quorum altorum sub propria ralione

Dicondiimqiiod

hanc maleriam, majris (ainen

Et ideo appropri.ilo, vol per

voris onlibus dislingui-

El

tui possibili,

ntrumquc ejtrcmnm, suh propria ralionc.

Videlur onim fal.sa, lum ((uia nos ponimus
ditToronliam inlor singularo,ol

inlelleclui a(^en(i.

de mente sua allribuilur activilas inlelloc

(tmnif potcntiu ponens

scilicol (fuod

aclivilalem

[MTlran.seal

principium Scoli-

esl lan(|uani

(\\uv,

100

in

agcn(is (u(
sod beiie

ac(u. ost
3. dis(.

'

objeclum

t\xi!vsl.

I.

in

ns

haliel ile)

nivors;do in pi>(onUa. o(

lioc in

SnPHU [JNIVERSALIA POKPIIYRII

110

prinio aclu.vel reclo,eL loquendodoobjecl)

cum

molivo, quod speciem

malerialibu-;,

primo

el

condilionibus

individualibus,

gignil,

in polenLia exleriori, et

consequen-

quam

operatur in-

ter in phantasia,

circa

lellectus agens, aliquid omiLtendo,

eL

igitur

non estaliud abeo, quod

Proprium ponitur

quod

inconve-

est

Proprium non indicat

niens, quia

yVristotelem

1.

es-

projwium, per
Topicorum, cap. 4.

sentiam ejus, cujus

ali-

quid absLraliendo (uL in Tlieorematibus,

proposiLione Lertia, habet

versale

est

habeat aliquam passionem

Item,si

etomni,

illa inerit

semper

et soli, et

tunc facit

iste) et

ergo erit Proprium, quod ost inconve-

universalitalem, sciliceL realem, et reprse-

senLativam in rebus. Causatnamque spe-

ciem intelligibilem,

qutie est

Universale in

repra3sentando, et de Universali in potentia

remota, mediante

illa specie,

faciL

Univer-

niens; quia tunc

sub Proprio, quod

acLu, et

reale in

eliam Logicum est

Non

ut inquit egregie Doctor.

finis ejus,

ad

dixit

enim

quod

LerminaLur operaLio sua exclusive, ul

in

effcctus ejus, sed /ims, id est,

habeL

simili

qua^st. 3.

duplici

dislinctione

quarLi,

accidenLi-;, eL

termino

12.

de acLione

Sed

in princlpio soluiionis.

ejus,

non obslat objectio Foxal, dato quod hic

loqueretur DocLor de Universali
liceL,

reali,

quia

ut in pluribus, vel principaliLer, pro-

passio continebitur

est species Universa-

eterit convertibiliscum ipso Univer-

lis,

quod

sali,

est inconveniens, ergo, etc.

accidens non est

Item,

sale in poLenLia propinqua, et tunc U^niversale

illa

per Aristotelem

accidentis,
cont.

14,

Sed Universale

Item, omnis possio

Ad oppositum est Porphyrius qui assignat aliquasconvenientias omnium quinUniversalium. Unde

que

quod conveniunt

est,

manifestum

in aliqua proprie-

Sed poLesL

in

esL enini

Lerminus exclusiviis ope-

ralionis inlellecLus agentis, et effectus possibilis,

recto.

aLque

modus

Objectum vero

inLelligendi

in

acLu

in actu reflexo. Etsic

terminatur sententia profundissima hujus

qureslionis, ubi

bus ad

ea,

recurrendum

quse supra q.

notavi.

eis, et

VI.

proprielates
Tartaret. q

erit

passio univoca

'^.

Aristotelem

Posteriorum, cont. 22. et

2.

circiter, igiturtalispassioest ipsius

versans primo.

Dicendum, quod

sic

quia definitio
Conclusio

definiens sufficienter indicat essentiam

igitur

cuicumque

inest aliquid

ponuntur

in ejus definitione, illud habet tale

Universali, quia

si

definitio

versalis vera

sit,

quas est proedicabile

de pluribus, quas ponitur

1.

Periher.

cap. 5. tunc convertibile praeter essen-

tiam Universalis,
1

le

va.

negati-

sibi

ipsius Uni-

erit iliud,

quod ponit

sed conlra.

^^^''^ ^*^^^

Uni-

<>/;

;"i.

.Argumcniapropar-

ejus

inhasrens pro passione,et sic inest aliquid

prccamb. Joannes Angli.

Brasa.
snper hanc q. Joannes a Magistris q.
Univers.
Complul. disp. 4. de passion Univers. Ruvius
q. 2. Univers. Merinero disp. 2. q. 1. et 2. Ro(Irigues in expos. huJKS qua.'sl. et arl. sequenli.
Aversa q. 8. secl. 14. et lo. Doctor q. 15. g. dicendum ergo ad qucestionem et in 2. d 3. q. \. ^.

1.

primo

sit, et

convertibiliter, pr^ter ea quae

Utrwn Univsrsnle habeat aliqvas

quae est

subjectum primum est univocum, per

definiti,

QU^STIO

communis

illius
si

univoce, hoc

communem,

per rationem

passio, quia

esL in pluri-

3. et 4.

ens

ente rationis, estnonens.

erit

accidens,

qux est minus

secundo intenlionali, non Lamen semper.

Logico

Metaph.

ergo, etc.

tate, si igitur illa insit eis

de Universali

1.

est

testatusestsedetermin':iturumdeUniversali

verificari, uL dixi,

subjectum

videtur

quia proprium cjus

nou potest esse siugulare, quia tuncnon

converterelurcum ipso igitur est Uni:

Poster.

cont. 55. scilicet esse

unum

in multis, et de multis. Et e converso

si

illud sit definitio bona, et

erit

Proprium,

vera, istud

etita alterutrum per de-

On.fiSTFovi
finitionpm Universalis

Cniversali de-

(le

monstriilive potest concludi et

sciri.

ita

primurn argumonluin dico. datn

.Arj

quod passio ipsius

non quod

est (Jniversale,

A, A

(,'niversali.s sit

silessentialit'r

idem suo subjecto, sed quod Cniversale

modiis

ut

appliciitur sihi,

eril

et

ejiis,

priedicatio dcnominativa, diccndo

csl

subjcctum non prac-

(Jniversale. Gontra,

nec

dicatur denominiilivc de accidente,

ilicilurmoduscjus, ergo nec fniversale

dicitur

modus

suin passionis. l)ico,

Lniversaie polest siimi

quod

f/nid. vcl u(

///

modus, ratioconcludit piiuio modo.

I'er idem ad secundum dico, quod est
Propriumdcnominative,sed non continelur

Proprin. Po.ssibile cst enim, et

siil,

maximc

,.

inlcnlionibus,

in

II

con-

iiJKiiiid

111

quaeslionein prop/''r ifuid

muui,

onlo quarMiionis,

p;ilel

comummn.

Quoa'! pri-

eat.

el divisio csl

^jnUl silUnioertalf,

el quolies

ul ad

l*roprietas,

accipialur, pnU-l priu.s.

pMposiium spfHTUil, capilur pro [tnssione

communiler sumpla, qu:i' esl enlila.s qux-

PropHt
vid.

cumque dealiquodemonslrabilis.qu
non .solum
sunt

eliam

pissi(Mi*s, se<l

lerialfs,

qu;i.'

defi':

id

pT formale> dr:

ranlur,

propria

ad.ifiuala. vel verius Ini-

esl,

versale .secun<lum

quod ipsum,

subjeclo huo conveniens, ul

de Proprio,

fra, c;ip.

el

primo

Po.sler.

I.

aulem sumilur proprium,

ties

ma-

^s

'

ul 2. Posleriorum. Vocalur eliam

paxsio,

ai;cm

inhriToniia

acrjrlonlia

Quo-

palebil in-

hoc .sumilur

el pr.i-ler

priino-inlenlioualiler. el .secund..-inlenUo"'^'^^''

^ ^'*^"'"* '"'

m'-'/u.v,

ul slalim dicelur.

..

"^ ^'"'''

^'^

"*

Proprium aulera

'

nivcr.salis Loi^ici, si qiuj<l esl, eril inlen,.

.
i,
ilio secunda, aliler exccderel subjeclum
l

vcrti cuni Oenere, el ilenominari a

'

.*^pe'

cie.

suum.
dico, (piod accidens

lcrliiini

.\d

non

esl subj<.'ctuiii primuiii, [uod est subsis-

lens, et supposiliuis, ac ultiiuate

nans dependentiain ejus, nain

.sola

subslantia

accidcntis

livii, ))er
iil

(lUiim

rcspccfu
MhHi

immediatum

subjec-

quiaest ratio suscepli-

aliud

iiicst

substiintiii',

supcrlicics est siibjcclum albedinis.

Hoc niodo
ti.

tale cst

potest taiiien accideiis

esse proximuin, et

tum

lcriiii-

est in iiccidcntibus siibjcclum

siiic

8.

ari^umcntiim dico quod

ijra-

Prima

probalur.

ne^iiliva
osleiidere,

(|ii(kI

si

ralio

inlendil

Inivcr.sale haberel ali-

(luam prupricliilem, quod lunc aul singuaul idem essel

I;irccs.scl pii.ssio Iniver.s^ilis,

ipsiiis.Primum

pa.ssio sui

inconveniens,

sl

proplcr non coiiverlibililalcm, qua* requirilur iiiler subjirlum, cl

opposilum

aulcm
lciM

propriiv pii.ssionis.

.\d (piiirliiin

QroAD .SEcrshLM, quatuor ralionibus pars

csscl

pa.si>io

p;i.s.sionein

propler diversilacl .subjecU, ul

cssfMilia p.'i.ssionis.

cx

oslen<lil

Secundum

opposili.

esl iiiconvcniens.

in

imo

Topicorum. cap.

1'liilo.sopho I.

I.

iut iu ette /ne.s.sc m//o///.s', suiit

miilli trradus, si-

cut in
lifrcndi

/'.<?,?/

(.sl

iinlurip

quia inodus inteiin alio

ens

iiiodus intcIli{,'.Midi

cst

in iino i^riidu, et

intcllij,Mbilc,

cl

niiniis eiis, cnte intelli^ibili.

cedo

quod iliiKhiuod

te ralionis

iii

est

rnde con-

ininus ens en-

ullimo ^radu,

cst

nonens,

cuiusniodi iion est rroprium. (piod convertitur

cum

Cnivcrsidi.

quod

(;eneiv.

sexla (luicslio

qiufslioucm quii

est.

[HTliiicl

quod

SiHiualur

iinplicilt'

vcro

cum

ab^unlum. El quoJ hoc

quia Pntpriuiu

Propnum aulem

de omiii pn)pria
la.

si

qua

sil,

ivisssion*

erp) piteilicarelurd"
qua?

pa.v

.ur

.r.

Ura-

..

'*ura

niversali. ul palel.
Tcrlia

cx(dicilc

esl

|Kilet.

universalis.

lllBC

videlicel pasila hypolht^si aliquulcoa-

lincrelur sub .Spocie, el couverUrelur

li

K\(H)SITlo

ralio inferl ho<' inconvonien*.

Secuiida

raliiinit.

ralio funlalur in

cumm.

;id

Melaph.

ad

accidens accidenU

lexi.

II.

non

ubi dicil

aCiidiL,

nisi

4.

quod
quia

SUPEU IJNIVKKSAI.IA POUPIIYUII

112

ambo

Universale auLem

eiclom accidunl.

esl accidens, uL paloL, eL propriuni ejus

esl substanLia, uL pateL

ergo, eLc.

hoc inconve-

procedit ad

ratio

(^uarla

non

quod sciliceL proprium Lniversalis

nihil, quod paLoL, quia minus ens mi-

niens,
essoL

nimo euLe

esLnihil

llniversaleaulem,cum

10.

quiddiLalem,

et,

uL dicLum esL prius,

inLentiones dicuntur

maxime

moli

isLao

intelligendi,

et

Universale, ut quoestionibus dua-

modi

dopondens,

ot

oL

inhasrens,

accidens

Ad oppo uLum arguit aucloritate Porphyrii, quam confirmatauctoriLaLe Philosophi

ibidem.
1. PosLer. Loxt. comm. 22. et alibi
responsivam

Consequentor conclusionem
affirmative diciL,

quam

ostendit hac ratio-

Omne

habens deiinitionem indicantera

sufficienter essonLiam ejus, et prseter hoc
ne

aliud convertibile, atque per

eamdem

defi-

nitionem de ipso domonstrabilem, habet

propriotalom, vel passionem, ut puta tale
convortibile
di

sed Universale est hujusmo-

Minorem

ergo, etc. Major est noLa.

tendit auctoritate Philosophi

nias

comm.

loxt.

et

5.

1.

1.

os-

Periherme-

Posteriorum,

intolligendi

primarum intentionum,

imo etiam et secundarum, et aliquando

idem sui ipsius, sicul de modis significandi
dicimus. Nam utNomen,veI Declinatio, vel
Numerus, est modus hujus vocis significaMauricius

tiva3

ita

quodlibet sui ipsius, ut

Nomen, nominis ot Declinatio, declinatioel unum, allenis

et Numerus, numeri
;

rius

ut patot. Sed possel assignari

dissi-

parum referl. Ut
sub modo Universa-

militudo hinc inde, quse

ergo

homo

lis, ita

intelligitur

Species,etGenus,et Proprium ipsius

quod vocetur A. Et ipsummet

Universale, quod est aliorum modus, est
eliam sui ipsius modus,el respectu ejusdem
po'est idem esse quid, et modus, ut clare
Universalis,

habet

infra,

isle,

in

Postpraedicamentis,

comm. 25. et 2. Poslor. text.comm.ult.

Utrobique onim assignatur ratio Universaot
lis, quarum una potest poni dofinitio,

ultimum argumentum prim?e

quaestionis, vel secundse numerando lale-

altera passio. Sed hujus ullerior investiga-

Quando igitur unumquodque accipitur

text.

soquonti.

tio articulo

Ad primum

nem

'"""'

SicuL ergo Universale habet enLiLaLem,ila

sicuL univorsaliLer in aliis, quia posLerius,

ejus.

quid

lunc modus.

bus praceuntibus. Non solum autem sunt

eL

Modus,

cns raLionis,estminimum ens,proprium

vero ejus, si quod esL, esL minus ens ipso,
sit

quod quando aliquid

est illud quod intoIIigitiir,e.st quii quando
voro ratio, sub qua aliquid intelligiLur,
vitor declarans, dicit

solvendo

rales.

Regula
intelligibilo,

principale, concedit passio-

Universalis esse Universale, nlmohcs,

ut

utobjecLum,utdeterminabile,

utgeneraliterprincipale, tunc dicitur^ia'/.

Quando vero

ut

modus

terminatio, ut accidens objecti, et uL acces-

nibus pluries replicati, ot juvenibus obscuritatem ingorunt) notandum quod Uni-

modus. Possunt poni plura exempla grossa

quae omitto lectori. Quseratur isle in Quod-

versale, vel quodlibet aliud accipi, ut quid,

libeto, q. 3. et

di/fe- ost

ipsum considorare

ditate, et essentia.

senlia, nalura,

q\,

Quidditas namquo,
ut

suhslanlia,

e?-

communi-

apud Formalistas idem dicunt, sed non

convertibiliter. Quod enim est substantia,
ter

est

natura

quod
titur.

et

cssontia,

quod nalura, essentia cl

sed non converquidditas
;

Unumquodque enim

esi quid,

1.

in

Topicorum, cap.

iste qusest. sequenti.

7.

sorium, vel minus principale,

sumitur ut

Franciscus Mayronis in primo

in sua propria quid-

suo genero
hoc habet

Ubihos terminos bre-

Conflat. disiinct. 29. quoest.

1.

ad

fin.

Pul-

chre igitur dicit DocLor quod Universale

prciedicatur

donominalive de suo proprio,

non obstante quod

sit

ejus subjectum, ut

sumplum. Ex quo habes quod aliquid

est proprium alicujus, et subjecLum ejusdem, el quod subjeclum esl accidens per
r.uii

accidens sua? passionis, licet non ut subjee-

tum,

et

^J^^-J^'^^ 5J{

intelligendi, ut de- modum.

non ut quid. Et ne hos terminos transgrediamur (quia singulares, et in his qusestio-

el

cognoscen-

plura alia mira, sed hujusmodi

stuporem aufert privilegium secundarum

Ot-'KSTI(J VI

inUmlioiium

muUis onim

iinmuiiiUUilju.s

uulem

g.iudero pcrhibciilur. UalioiK.-m

Quo JliboUj,

jus assigiial isle in

arliniilo

1.

ul liomo rcspeclu allvdiiiis,

eascntinliter

ait

.scilicct

galur,

subaudiatur

idem

quod de

ter

A, vel o con-

quomodocumquo

Et

pa.ssionis,

esl,

inlolli-

ul

essenlialiter,

ibi

etscntiu,

communi-

ut

kxjuitur Doctor. Vol dic (juud opi-

liic

lamo.sam

iiioiiem

quod

catur

sua

(lo

passioiie,

vol materialiler

dicatur lormalitor.

dum

priiici[)alo,

l'or

por accideiis,

nisi

sod ut

mo lus

idom

bene

solvit

sicut do risibili. Licet

igilur

aliquid conliiieri

sub

quiddilative

cum

(ionero

iiiconve-

sit

ot

es.seiitialitor,

Spocio,

sic,

converli

et

tamon modali-

contiiieri

donominative

ler, vcl

socun-

ut modus,

noii {inodicatur de A, sod beiio

iiioiis

pra;-

propriiim ul quiit

({iiod

converli

el

sic,

noii inconvenit.

Suhjectum distinguoiis
pri)liini/ii-

ui, el

moluni.

rc-

iiaiii

mc<lialuMi.

\.l

las

iii

rolatio
et ita

quo(l non

aliis.
f>()ssil

nisi

d^ aliis. .sod

usquc

Tomo

1.

siniiliter

de accidenle

Ad quarlum
nis,

suomodo,

do ab-

e.iam

Heri vl, el

el

rationiH.

quo^l esl latiludoen-

relationibus,

titatis in

per arci-

el

reali,

dicit,

vel

enlibii.s

sicul in entibus

ralio-

realibus.

genere Sutwliinliaj ponilur

materia priina in ultimo gradu, quod vo-

.Sicut igitur in

niin est loquendo de rebus,

de realibus,

el in

licot

aliler sil

generibus sua ul-

aliis

qua\sl.

ultima,

.solutiorio principali

nis poiiitur latitudo

parte .secunda, in

enlibus ratio-

in

ita

uniformis.

Proprium

aiilom Iniver.salis conlinetur infra illam

latiludinom

ideo est ens.

Siraile

siiporr). Motaphysic.T, qu.Tst

liabel

dc.livisione

Logica Unius.

De Tehtio. F*rimo dubitatur circa conscquontiam priini argumenli, videlicel quod

si

proprium rniversalis non eslsingulare,

orgo

uiiivor.sale.

('.(mtra,

pula unum, veriim,

ul

.soquentia

pn^prium

non

illa

>'

pars anlece-

Priiua

valol.

en*!'^

bonttm, non

nec universile. igilur

siiigiilare,

[)lura

et

pro[)osito.

Iii

subs-

immo(lialo (juantiiii

qualilato

Non lamon
in

modianlo
juod

intolligo.

sic

substantia

fundari

luanlilnle.

iiil(>nlio

el

subjrclala

ad :>ubstanliam.

e.s.se,

insic

in

re-

.Sodde hoc

uuiver-

sil

Dicoiidum uno mmlo, quod loquitur de

in-

mullum

nec ejus pro-

ila

ouod autoin ens non

salo, videbilur inlra.

extrema

qualitas

ons non est univor.sale.

romotum,

posteriori. habol ullimale. qucKul

solvi

se,

infra. Posset

priiim.

rolaliono roali rolatio rationis

iii

iii

riiiidatur

(juaiitilalc

do

lonlio,

(laiilur

ct iiiaximi

ciiim

taiilia

per

propiiKjiium,

f)ossuiit assigiiari

tormodia, qiiia

rcmola,

aliiid

do subjoclo

solvil,

aliud csl

iiumodiatum

v(>l

eliam di^-

1'o.s.sel

dentis patel. Secunda probalur, quia sicul

rortium priiicipalo

12.

quo

solven-

iiolabililer,

do .secundum principale.
lingui de accidenle,

Aiilepnc-

primi,

pnedi-

iioii

hal)el

a!:c:JuJi-

sed

Mclaphj'sicalis,

nivor.saie ut 'juid,

de

el aliud

lima, suo mf)do: vide in simili 8. dislincl.

primum iiiagis placot. Vult igitur Doclor

(luoad primum argumonlum, et roplicam
ejus,

;ji

ubi

scquilur .sompor,

occurrit coiisidoralio

dicamcrilorum

de sub-

de ipso Univer.sali, quod esl subjec-

lum

Ikjc

de

sil

solulo, el respeclivo accidento

dicit Dorlor A

irlcm 8110 Rnhjeclo, \joUisi'\i\[(}\\'v^\

jeclo illius Ioculi(jnis,

videlur quoi aliud

dens, de

Quod il)i lanpriliir, cum

est Uniwrmle, non rjuo l

Ira

doquo

qua-sl. 2. deSpeci(;.

iiirra,

difficullas, ui infra

tibus raliouis, ul infra qurDsl. 3.

quaiidoffue Jclcrmiiialio sui arci-

poiiiliir
(Jciilis,

dolrr

iii

beno

csl

reilibus quoad

>.

Subjcclumfuim

minabili, el dflcrmiMaiiU'.

11

qiia-sL

fine. .Simile liabflur

iii

liu-

113

[iroprio logic4? loquendo. el

liler

ens aulem

hnboal proprium.oon

olsi

lamon pr.etlicamenlale.
Uiiiver.<ale

canlur

moiiialibus.

li,

e'.

ons

>sl

in

'

prupnum

ide>

el

\*

namquo en
,

ila

.ib

I....

"i

i.

iiH|uivo(Mtiii.

infra magis.

limitalis,

.\bslmhil

el singulari. ^-1

lmi*xndens

seil

luoqne el rjus

ditmlaxal

a cau.s.i^o.

-.^

neg.ilur

i;

ul Logicu.^ loquiUtr.

Vel

UrUo.

n.

SIJPER UNIVERSALIA PORPHYRII

114

univocationem

siisUneiHlo

dislingui de
limi lalo

transcendenli, el

universali,

in gonero,

modo assuinplum

genus. Uno

cxlra

cl

lalsum,

osl

polesl

enlis,

alio

modo

verum. Vol dislingue de proprio primoinlenlionalilor,

secundo-inlenl.ionali-

ol

ler dicto, ul infra

cap.

ad passiones

et applica

de Proprio,

q. 1.

Aliud quod

enlis.

eodem argumento, an proidem illi cujus est, vel possil

tangitur in

prium

sit

ad Metaphysicum,

sumuntur
guuntur

tur. Et

rationis

argumenti,

secundum principale,
utrum Universale, vel

et circa

potest dubitari,

et

sumptum

simpliciter,

vel aliud

Proprium sumptum ut quid

idem

ut modiis

sic, et sic

acceptum

aliter

sit

de eodem, respectu ejusdem,

extrema

ficarentur

puta

de

aliis.

veri-

coutradictionis,

nonmodti<^,

moc^^^s,

et sic

Videtur quod aliud,

non quid,

quid,

Quod autem

ut

idem vide-

sit

tur,quia aliter processus in infinitum,quia

Univorsale ut ^nodus, esset aliud ab Uni-

si

tales distinc-

argumentum

tunc ad

contradictionis,

quia sicut dislinctio ex natura rei

contradictionem realem,

Ad

rationalem.

distinctio

ita

alia

tol-

argumen-

quae probant identitatem, patet ex dic-

ta,
tis,

et altiore iiidagine.

Tertio dubitatur, circa veritatem

propositionis in

lutionem ejus

argumento

tertio

so-

et

quod accidens

videlicet

ille

modus

potest applicari Universale, ut

sibi

de

et

genere est quid, igitur

in suo

arguam

illo

ut prius

modus,

ubi

hoc videlur ex

tantia,

secundum fidem

sed

accidens est subjectum

ibi

dicit,

quod non

quid converti

cum

Doctoris,

inconveniens

est

Genere, et denominari

Universalis,

et

etiam

alterius,

tum, quia accidentia respectiva

sumi-

modus

est

comparari inter

ad

alia, ut

istae

se, vel

tum, quia species accidentium,

si-

nes, de ipsis demonstrabiles, aliter Mathe-

Dico primo, quod textus Aristotelis cor-

rupte allegatur

hic, et

vulgarem

autem

allegationem distinct.

puta aliud est dicere,

Gemts

esl

Primo modo

in

Doc- EuchaUssequendo. '^^^^ ^^^;

fecit

Sententiarum illam neant

ad

invicem, vel

hoc forte

allegalionem

Gorrigit

Species, et Species est Species.

sequalitas quanti-

et

intentiones possunt
se

si-

cut et substantiae, habent proprias passio-

tor,

idem.

Dicendum quod

qualitati,

commu-

niter insunt absolutis accidentibus, ut

militudo

spe-

est

denominative

tur ut 7nodus,ergo ut quid, et ut

4.

parata.
12. quoest. 2. ut

su-

pra articulo primo, notavi textum.

Secundo

dico,

quod

illa

propositio

com-

quod illud idem, etiam in numero, quod est in se quid, est respectu al-

muniter glossatur, ut eam glossat Doctor

terius modiis, ut patet in accidentibus rea-

mato, vel propinquo

clarum

est

libus. HcTC

enim albedo

in se

est quid, et respectu lapidis est

cundo modo
vil.er,

cum

est

major

in littera, distinguendo
:

de subjecto

ulti-

secundum hoc ad
respondetur. Prima
et

considerata

instantias

modus. Se-

enim transcendit Logicum, et Philosophum, ut talis. Sed quia veritas non con-

difticultas,

salvo meliori judicio,

5.

maticse perirent.

a Specie, sed Proprium, ut quid,

cies

ali-

num.

unum

ultimatum, ut puta quantitas, qualitatis

et sic de aliis
et qualitas, relationis

ergo, etc.

litlera

non est subjectum accidentis, videtur

enim quod sit falsa, tum quia accidens in
Eucharistia non sunt subjective in subs-

tati

Item,

^S.

illius

quod denominal, adhuc

versali ut quid,

quod

dico,

quorum neutrum est reale, verificari de

eodem quidditative, diversa tamen ratio-

tangetur.

primi

modo quo

noa inconvenit extrema

lit

illius

non quidditative,

sola ratione, et

tiones in secundis intentionibus inveniun-

infra in qufcstionibus capitis de Proprio

Secundo, circa solutionem

a parte vero pruedicati,

nec essentialiter, eo

ne

et

ut qicid

ut modus, subjectum et praedicatum distin-

Ibrle

esse, perlinet

14.

Species esl Species, ubi a parte subjecti

ubi bre-

dico,

quod

dicitur, Universale est Universale,

vel

faciliter

tradicit veritati, et vera

titur primoe

veritati,

et

Philosophia innirevelatis

ab

ea,

se-

QL'.f:STIO VI

ideo dico, quod licol accidentia in

separata securidurn

siiil

risliri

substarilia,

dinnm,

aclurii

securiduni

aptilu-

semper Substanlia

esl ulli-

tarneii

riori

et ideo

Eucha-

malum subjecluiii.
Ad secuiiduiii dico, quod ullimatum
subjocluiii

rcspofluum

esl iilud,

saltom

absolutoinuii,

propiriqiiuiM

quod

Ad lerlium

por idem.

Terlio, potest dici ad

illain aucloritalem,

e.\emplili<-al Aristolohss

de quibus

ibidoni, ul albuiii, el .Musicuin.

Quarto, ol

polesl

ultiiiio

inconveniens,

quain vonim.

il-

enim ibidem contra

secunda

e.\

ex nominis
sic

pr.Tdi-

conlradiclo-

Si

intinilum

in

sed in inlinitis rron ost oi'do, quia

phys. texl. coinrnonl.

10.

cst

Mela-

2.

non

iibi

ire,

ost ali-

aliquod habilum,

nuUuin accidons habobit ordinom

et

por con.soquens non

magis accidot hoc accidens

liltor-a.

non accidit accidonti.

quatn e

quod accidons

ail,

nisi

(>lc.

p(>r

ambo

ler-

accidenti

non

quia

quod accidons

accidol, nisi qitia

illi,

modo exponondi conso-

Non onim

lio, .sod dicil

tonninante, el nlia in propinquo,

ad

(luod

innuil se

cum quo

aliarn ut ad cau.sarn talorn.

Sed adhuc

pos.sel

adhuc objicitur

substanti.T convonit subslaro,

ita

acciden-

orgo sicut subslanti;o rvpu-

gn;tt iiili;oi-oro, ila .^ccichMili sul)slaiv

non

cat

Sicul

oinni suh.^ita^iliv

essv, cap.

dc

Subst;inli;i

i/i

in

sevl

quod rospon-

Doctoris non salisfacil,

sio

ordo
nalis.

esl

siciil

ul palet. Ideo p

quia non esl

accidenlis

iiih.i-renlia

iii

inlenlio-

in accidenlibus nNiIibus,
>.sset

quod Doclor

dici,

argumontum ex communi

vit

cendi,

non

sol-

modo

di-

licel.

proprie loquendo. auclorilas

ad

pi*oposilum de secundis in-

sit

tonlionibus.

dicendum, subsliuiuju n
noMi esso oplimam, quo
eliam iti
V(I

renlin

>

jniuc-

inlonlionum esl ullimnta resoluUo

ad substantiam. ut

(^uarlo dubililur.

nuMitum,

ol

enim quod

cinM quarMi!!i

solulionom

illn

el

naluram

ens.

eju."*

por

'

.r

Omnis pastio
fnM. (um pmplor

quv

si

loxt

'

'

llom. conlra illud. i|uu

Pra^lica-

tiono illius argumonli.

eamdem

ji

Tum, quin gonomlilor omnit

nunc suppono. osl ondom i>"
joclo, ol

.iru.

proposiiio.

Moiipli

I.

prius.

noU-ivi

subjrcto

mentis. orgo conuuuno erit omni acciden-

.Mulla alia dis-

ol)jici,

unutn.

cummiine

alia, el

cutienda hic relinquo Molaphysico.

veram. sed ex prioribus inforro tanquain

iiih;oi(M(\

esl

de-

ili

dependenlia unius ad

slat

est miniis rnx, elc. osl

ti

illud,

ullimo

Kxemplum de dependenlia omnis

alia.

illam propo-iilionoMi non a.ssororo tanqiinm

inconvoniens. Sod

enim

Sicul

requirilur in

h(jc, el

ratio-

tem,

pivodicalionom

convor\so. ot huic

ejusdom

la

qujo non esl in proposito.

indopendontia

esl vera

lan-

est

simul vera, ergo omnis pra-dicapor accidens, et per consoquens ne-

ad aliud accidons,

major

non aflirmatum

onim

prirnimi, non

potesl neg:iri,

dico, quol

de dependonlia omniino

pendonlia ad

ria sint

nat

17.

non

lale

croaturjc ad Iteum, ut ad cau.sam efficien-

.\r'guit

catlono. .\r-guit

igilur

el

tan-

principali, .scilicet

quod

subsiinliae,

prima jjonsoquenli

Ad .secundum

alia

quod

dici,

neg:inlos priinuin principium,

cesse osl

proprium

subsa-

illalum

Aristololis

dictuin

lio est

dico, quol ullimale

quia arguitur a rcmolione univoci ad remolionern avjuivoci.

inhir-

pectivurn, ol absoluluin, iion est vora.

via

osl

nis.

vel res-

el quantitiis,

rentiio, ut qualitas,

quam

re

Acci-

IX

denlibus vero liabontibus ordinom

lud

Ad primurn

idem,

quod iiitolligilurinaccidentibusdisparalis,
id osl, non habontibus ordiiiorn quoad in-

1().

subjeclivain dop<.'ndentiam alleniw lerniinare.

convenii accidenli. Vel alilcr, el redil \u

moruiii.

Aa;r/r,

non subsUire. Item. nihil lermiiial dcpendenliam eju.sdem ralionis illi qua dopendol, 8e<l omne acciden.i dependel ad
subjeclurn, ergo nulium acciden.s polesl
li

est
ulti-

115

non

conim.

passio, ul
>

rai

dioilur lu

quo

.i.

cnlo mlionis sunt mulli gmdu.>.

<'(

dr

in

18.

anm.

ft.

SnPEU INIVEUSALIA POHPIIYRII

116

videnlur esso

porfoclionis

Miiioris

tur.

quani rnlia rcalia

enlia rationis,

sed ha-

removelur ab

bere quanLil,al,em virUilis

entibus realibus, salleni respeclivis, ergo

mullo niagis ab enlibus

las vero, vel

minorilas entitaliva,

pro-

in

prop-

videlur,

ut

posito habel intelligi,

ter

Majori-

ralionis.

Item, omnia entia ralionis sunt minoris

quam

materiaest

prope
nia,

ita

materia prima, sed prima

minimae

quod est
rationls om-

enlitatis,

entia

igitur

nihil,

aut erunt nihil, aut fere

Dicendum sustinendo

potest

dupliciter, aut quia ^perfectius

;

aut quia prius,

ad

illa

originis,

adverlendum quod

quse sunt alterius,

horura, el illorum seorsum.

vel
prse-

'rerlio

mitlendum quod subjectum, et passio possunt considerari, aut secundum rationes

aut secundum realisuas quidditativas
;

lates subjecLivas.

Ad primum

Ex

his

dico uno

ad

instantias.

modo, quod

quitur Doctor logice de passione,

jecto, ut

supra dixi

et ita

lo-

sub-

eL

excludilur ens,

tum quia transcendens, tum quia oequivocum. Aliter potest dici, quod inlelligit de
entitate formali, et

quidditativa, et quan-

tum ad majoritatem prioritatis et

e4 magis, licet abslrahat a quanto,
;

ritas

Ad

leneat illam

quam omnia novem Genera

quod

rationem ad

alia, sint fere

secundum

aut

Franciscus Mayronis
est

de

Non habeo ergo pro

entia ralionis

dicant

modo, entitativam

tenditur majoritas, et minoritas in

De graduali vero

cut et entitas.

entium ulterius

investigare,

intelligit

Doctor hic per majoritalem, prio-

eis,

si-

allioris

est

speculationis.

Contra etiam

arguunt aliqui

verba Doctoris in

illa

sic

fine,

20.

Capio ens rationis in

ullimo gradu, quaero aut est intelligibile,

aut non,

ergo ipso datur minus,cum

si sic,

passio (cujusmodi

est

intelligibilitas)

minus ens suo subjecto

Ad

est ens.

si

sit

non, ergo non

hoc faciliLer respondelur.

modo, negando suppositum,

scilicet

Uno
quod

detur ens ralionis in ultimo gradu, quia

in ipsis est processus in infinitum, ut

tum

Vel

quod

aliler,

quod non

detur,

si

tale

qmd

est.

ita

Item, posset ali-

argui conLra illam solutionem Docloris,

concedi

illa

ens enle rationis est non ens,

:

Minus

rationali^

homins

Minus

sicut

forte

non ho-

est

quia comparativus gradus confundit

confuse,

disLribuLive,

el

le,

nisi

impediatur.

est,

quod

illud

quod

ente raLionis, et

non

ens,

isto,

quod

est

suum

casua-

IntellecLus
est
et

quia

igitur

minus ens
sic

isto

de singulis,

verum eliam per

Videtur igitur ex ignorantia hujus

nis,

erit

modus

sed primus

quia absolute debet

est

non

per accidens, quia est

intelligibile, nisi

mo

dic-

est ssepe.

est falsa

quod

at-

latiludine

bus realibus essel recursus ad fundamendic,

tamen

ubi

butionis procedere in solutione,

multo magis. Vcl

inter se

nihil,

perfectionem. Et sicut forle in relationi-

ta, ita hic, el

compa-

proprietates substratorum

dicendi satis securus

aut quantitativa,

sicut entitatem,lta, suo

imo,

accidentium,

Licet igitur entia rationis, per

tis.

non

mente Docloris Subtilis, ul patet expresse,

et in primo Anglico, et in primo Reportainconvenienti,

19.

in quibus, et inter quae, datur ordo entita-

et

minorem, non tamen

tionum, distinct. 26.

entium,

latitudine

in

patet quia

genere substantiae,

in

quo,

data hypoLhesi, staL majo-

licel

tamen

non

ista

tertium,

minimum

licet sit

ler

formalilalum,

aliud de maleria prima,

ens

alia.

Ad

unitive contentarum, ut habet alibi iste.

sic

quanto.

Ad secundum

est essentia-

rum, alius formarum, alius perfectionum

eorum, quse sunt unius

potest esse ordo

generis,

intelligi

in entita-

prioritate

vel natura3. vSecundo,

Gradus enim alius

nihilominus habent ordinem

tale.

Doctorem, quod

aliquid esse magis ens,

te

sequentitB.

formaliter loquendo, est majoris entitatis,

quantilalem virtutis.

entitalis,

ritatcm aut originis, aut naturE, aut con-

te.

distri-

imo

ista

Passio esl minus ens ente ratio-

minor seipsa.
quod praesupponit hanc

sic esset

PosseL dici,

dis-

21

OU.fiSTK) VI
/^rtMio *n/.

eus

lanquam nolam, et concedo

quod pa.s.sio (vsl nunus on.s cnle

irihulioneni,

>io;w.; ''''"'.

raiio.

rj,|iQf,is

nis

iion

esl

pas.sio

et

(juod

uiinus

cns.

Et

minus ons

e.s.sot

lun

'

ente ratio-

en.s

quod

dicis,

ncgo

.seip.sa,

con.se-

enim falsum,

quenliaTn, pr.Tsupponil

.scili-

quod passio enlis ralionis sil ens ratioct Ikjc,

nis, quod n(?;^o, proprie l(X[ucndo
rei

univocalioncm

nej^ando

quod

(laLo,

cnlis

univocuin, adliuc

sil

quia sicut in enlibus rcalibus,

Vel

lalis.

ne<ratur

cnti-

in

ita

bus rationis iniaginor, suo modo. Ihec auesl fal.sa, Htsibihtax esl /lomo, sed

lcm

hominis,

aliquid

pa.ssiones

quod universaliler

ita

non sunl res

lcs suhj(ictorum. Sic

rationis esl

verum, quod

tionis esl aliquid

formalila-

entis

pa.ssio

entis

entihus

in

similit(?r

aliud ens ah eo, et ideo non sequilur

erjg^o cst

minus

vidctur ad

Kl

mcnlcm

quorum

scd (juia non sunt

autom

rius

((uodlihet cst ens,

quod

di.\i

niliil,

dicilur. ({uod sunt ali({uid

suhlilis,

l)o-tor

lillcra

iii

ncm

c.Kpriiuil,

snnt

f/r(i'iifs,

'iiiii

rb'. vl

alitor

in

e/it

nus

cnlc

(Mis

illud

idcm

ndionis,
in

numcro, cujus

priiis dixit, quoil {);issio ost

;ihs()lulo, s(>d siio

gis

>;i[)il.

ci)mi);ir;itio ;il)usiv;i,

nitinnis, qui;i
li(*i[);it

iii

csi

lui-

sicul

csl.

({iiod

Omne

tion

fit

quia danlur

nou

couq^^iratio.

finili

jocti. It(>m, tuiic

'2.

[)ononda
I.

((u:e

d(>fiiiiIio,

vor.salium,

gis

quam

sub-

ilta,

Tum

esl

{)oliu.H

qua> ponilur

quia Porphy-

vel

illa.

a>quiva-

sibi

vero ma-

foriualior, alia

({ui:i

qua;

illa ralio,

omiiium quinque Ini-

ulitur

Tum

ration(>in ()<)d(>rioris, el materia-

Iial)(>t

Vorunilamon

lis d(finitionis.

forle neulrj

ilhiriim ralioiiiim ost proprie, sivo slriole,

ox gonor>

dcfinitio,

difTeren-

el

vid(>Iicol

socundum ptmenles pnnli-

piiocipue

li;i.ol

c ihile. ol

cs-.sv

in mnltia, es.se

(wssionos fni-

vor.s;ilis

circuiuhMMilive ad

minus vom-

ruin i;itioiium {lossuntosso. Sed susi

unum, qiuv sunl

pas.Niu, vol

;'>.

d(>finiliu

ctiini lnivor.s;ili

do

qiiod
iii

sive

esl liujusniiMJi

Sive ergo

,M-iliccl

in

ovs4>

do

elr,

mullis
cuiii

>ic

pluribti.i
(

cail

iiivemle

Triplox nam-

ile.

di*.

'

niv>r><iu.

do muilis

ergo,

os,sc rniv(>rs:ilis t,i:i'_'ilur in

.s(Mili;ilo.

e.sse

di>

malenale

ess'

d(>thiitio

pr.iHlicnlur

niiillis. el

Coiiveiul

malorialis.

s^ruiidum

doinonslrari

luiHfuam

i(isis.

cjus. ut infra. ((u:usl. 8. vel 9.

{)()ii;ilur (Ki-;sio,

se-

infm cap. de Diflfeosse autem iii mulliscon-

pra>dicari

so({uilur

po esl

genus. quud con-

dici ({uod (^r.odicabile esl

rontia. ({luesl.

<

detinilionem.

e.sse

{)rimaiii

illaiii

uiiutti

illa-

-.i

Po^iter

1.

P(>riIionnonias,

dofinitioiio

ritis, iii

Icnli.

quod

Postoriorum.

cl J.

unum
duhil;ilur.

demo(i.Hlrai.

.\rislutelem

hreviler,

ponitur primo

ir-

{)rinci()ah>m

0.

Dicondum

bis.

({u;oslionis, uuiii.

comm.

text.

ultinia,

solutionom

difT.

es.s'iiiiam

dari

{X).s.scl

circularis, conlra

dislinct. primi. ({luoslione

circ;i

ut vdelur .scqui

vero esl exlra

pa.ssio

()tiiii(>

.soluliono, similc.

p<jlest

corum.doMnitio oniin indicat e^scnliam de-

enle

;ilil(>r

indifrorculcr

conlra IMiilosoplium, pritno, oi se.\lo Topi-

que

(Juiiih),

u-speflu-s aptiludiiiales

d4>tinilio, vol fiassio,

(H)t(>st

()

lum

(lefinilio,

int>r {);i.ssioiioin, ol dotinitionein, qii -i

oiiiitto.

:ili;i

f)er

iptiiuii

ox dictis iNxloris, lunr noii eril

loctori

nihil. Plur.i

il

({ua>lilN'l

tutii (fuia si

ost

ihi

minus

ens

;ilt(>r l(>rniiiioiiitu

illud, in ((uo

iioii (>.s.scl

VidoH.

ip-

i\\>

minusons.

t;itu(n.

illaruni

cuiiiLo inlontiones, ut

suhjccto. Kligoqiiol m:i-

.\dvortc

neulm

primo quod

Kl viuelur

iiKsaiu.

rcforcndo ad

nisi

niver.>aliH

Iraliilur (M'r plura, el

Kt luuc h;cc proposilio non h;ihclur

r.ilioiiis

pa.ssto

o.H.s(?

qu

ralionuTn mI vera dofinilio. el

ratitnis

non ignoravit

so, |);issio videlicot ontis

dici,

dislrihutio-

illaiii

ilicil,

cn-

prohahilis

l.inicn

p()s.sct

idco sunt cns. Vc-

Licot Ikoc imaginatio salis

sit, ol

lil-

sunt

ralionis

ciil(;

non propric loqucndo, ul jam

licct

tis.

dcclaratio

h;cc

Docloris Suhtihs in

tcra, uhi dicil ((uoil in

mulli gradus,

pas-

ente rationis,

sio entis rationis est niinus

scip.sa.

ra-

non lamen

talis,

rum

suhjec-

alia; a suis

sed quiedam rcalitales, vel

lis,

esl

117

lllls

cum

ver-

dicUur

f**M* quidilil.-ilivuiii.el o.t-

dicilur

iiiiolltgibile,

mkmim

/*

iHuilts

vel comtKir.iluiii.

cuin

SUPER UNIVEKSALIA PORPHYRII

llft

quamvis

dicilur prcpler mvlta. EL

ve-

isla

QU/ESTIO VII

de IJniversali pro
subslralo, non ne^^anlur lamen ab Universali formaliter sumpLo, uL infra, qua^stione
sequenti.ELsi objicias,quod prius habet esse
ritlcanlur principaliler

in mullis,

quam

dicatur de

ut Universale in actu

illis

negatur,

ut Univer-

est, licet,

verum. Prius ergo,

quantuni ad rationem quidditativam, est

illud quod secundum esse quidditaLivum,
conveniL

secundum

Vide singularissime istum super

MeLaph. qutesl. de Singulari, et Uni-

do objeclo lib. Univers. Okam

Parvus ^'i/ce.s^. 2. Log.
Joannes
Tart. qucesl. 2. Prcvdical. Brasavol
Angli. et Rodrigues supcr hanc q. Joannes a
Magistris 5-. 5. Z,0(7/c<e. Anlonius Aiidreas ^. 1
Univers. Sotus
Proidicab. Ruvius qucest. 8.
qucesl. 4. Univers. Tolet. q. [.

Thom.

D.

vel

verba,

Lerminos apLiLudinem importantes,

differentias,

circumloquimur

qucESt.

9.

qua'sl. 2. proceni. Albert.

Viso quod Universale habet conditio-

vel genera

plerumque, uL paLeLindefiniLionehominis.
Vel sicut disLinguitur de rationali, iLa dispoLest,

Vel dici

Lingue de praedicabili.

subjectum

requisitas ad

ne.s

i.

scientias,

quia videlicet est ens, et diffinibile, et

Ex his ad objecLa.
Ad primum dico, quod per

alios

istius libri

indi-

esse

versali.
22.

subjectum

sit

Porphyrii

visibile.
7.

Vnwersale

sale in potentia, forte sit

quam quod

An

passiones habens de eo demonstrabiles

An ipsum

quseritur nunc,
sit

Universale

ipsius libri Porphyrii subjectum

Quod non videtur quia aut .Univer- Argumenta pro parsale estmquantum est mtentio, aut m- te negati^^*'
quantum est applicabile rei non primo
:

cir-

quod sunL descripLiones convertibiles

cumloquenles veras definitiones.
Ad secundum dico uno modo,
DocLor non specificaL quse illarum
finitio,

sed diciL quod

quod
siL

de-

una accipiatur

si

pro definiLione, reliquum eriL passio. Vel

aliLer,

quod non inconveniL idem

finiLio, eL passio,

ut sumitur j9ss?b in pro-

posito, ut supra,
esl.

esse de-

articulo primo,

dicLum

Circumloquimur enim passionem per

confirma-

definiLionem, eL e conLra.

EL

Lur per Philosophum 2.

Topicorum, ubi

quod

dicil

definitio el

lioc

proprium nulli aliud

est.

quia sic intentio habet a Meta-

aliud

dico,

quod

physicus considerat quodlibet inquan-

tum ens igitur et intentionem inquantum estens; igituretintentionem inquantum estintentio quia idem est intentio,
;

inquantum

intentio, et

non autem

in alio, eL

alio,

uL esL in

proposiLo. Posset etiam dubitari,

passio hic sequiLur,

modo causatur ab
supra

vel emanat,

objecto,

tacta, quaest. 3.

quomodo
eL

quo-

sed haec sunt

inquantum ens

idem est homo inquantum homo,

homo inquantum ens. Nec secundo

sicut
et

modo

quia sic est illud totum, ens ;per

accidens, de quo nonest scientia.

Item, omnis scientia realis est de Uni-

Aristotoles habet

pro inconvenienti circulariter demonstrare

in eodem genere causae, et demonslratio-

Meta-

physico considerari. Probo, quia

versali, quia

Ad

nis,

modo

tia,

cum

lis,

non

singularium nonestscien-

igitur ha^c sit scientia rationaerit

determinatur de
pria ratione,

Universali. Item, hic

de

istis

quinque sub prodefmiendo

dividendo, et

quodlibet per propria

nullam

sibi,

fa-

ciendo mentionem de Universali secun-

dum

se,

nec

quoad passiones, ergo haec quin-

nec quoad ejus quod quid

est,

que eruntsubjectum, etnon Universale.

Ad oppositum Hasc scienlia est una
:

ergo habet

unum

subjectum

ergo haec

quinque non sunt subjectum,

cundum quod conveniunt

in

nisi se-

uno com-

j.

Qi:JES'T\n VI

muni, quoderit prinium suhjcrlum,

Ad opposilum.

Utrum Univemale

sil

nem

Univoctim ad qiinque

PrcedicdhiUit.

D. Thorn.

I.

Cnntra Gentet cap, 32.

Univem.

fjuwttioni/mii

in

Ammon.

tuper cnp.

ile

Oputc. 52.

et

i. HfwliuM

f/uaest.

(ienere. Canleru.s in

et

An-

teprwilicam. cap. 4. Joan. Anj,'l.. Bra. el Kodr ii;n(i>^ Super hanc i/uccsl Soln 7MO?.t<. l. Cnivert. et cnp. dedinrre. 'J. unicn. Tnl.-l i/uaesl.
Alctnph. ditp. >.
i. Inivert. Suariui> I. 'Jom
pnvdicab.
cap.l .o.el
tecl. 8 .lavL-llu tract. \. dc
<;.

UuviuB

arl.

ti.

di/f.

7.

Sanchez.

I.
'2.

lib.

75. Fuente 7. J.
Complnl. dixp. i. </. lltima.
7. M. Merinoro ditp. i. 7. 2.

1.

quiiiquc,

An

hoc quod est Universale.

in

univoLum

videlicet iniversale sit

ad hdpc
,,,,,,,,.

islorum

uiiilale

Quod

(juinfjue ?

Quia

noii prohn.

se hahrl ad

univocum mullis,

suh ratione alirujus Iniversalis

ilki

scd

non suh ratione

rrohalic minoris, ({uia

alicujus isloi-um (piiiujuc

istorum convenit
distinclum ah

aliis,

aliis

si

ergo, clc.

niillum

fjiiia

sed quodlihet est

ergo suh

rati(jne

alterius, erit se.xlum Universale.

quod comparatur

Dicitur.

ha'c

quiiupic, suh ralione Generis, quia

dicatur de

in tjuid, et

islis

hax

natum

liDC, si

Ad

istam

iiiversale

pra.'-

inler se

esl

Genus

ad har quin^iuc.crgo (piodlihet islorum

est spccies
esl

ralswm.

pncdicatur Ac

per poslerius vero de

Universale pona-

tur (lcnus istorum (piiiKpie.

Ilciii.

non

Porphyrium,

niatjis. et tninus,

caj)ilc

dc

dilTcrcnti.i.

vcrsalc pra'dicatur .'ccundum

minus de

islis,

suhjcclum, sed quin^pio Uni-

est hic

versalia, el
ler

tamcn

scientia

una profh

e.sl

unitalem primi, ad quol omnia alia

altrihuunlur. tjuod esl Genus.

Conlra hoc. In omni L'enereesl aliqua

..

,,

rain generis,

quam

alia

ideo dicil .\a-

luralis (piod inijenere ialenl wijuivoca-

tiones, 7.

cus

gcmis

j)onit

sed Logi-

31.

riiy.si. conle.x.

univ(x-um,

Universale

propler

genus

potcrit esse

(|uinquc.

licet

perfcclius

aliis.

sj)e-

per

Uni-

magis

et

(luiaGcnus csl universa-

istoruiu

Genus aliquo modo

sit

(|Uoad solutionem alterius quflMdicilur convenienler, ut

lionis, noii

vi-

delur, quia in principio 7. .Metapli. cont.

o.

ex

suhslanlia est primuin

lioc (piod

tur, ({U(xl

mum,
mo
;

(^uapntpter

fumum desubS'

tantia sjtecuiandum est.

K.x

quo

occipi-

ad dclerminandiim de mullis

per atlrihutiouem ad nliquoil prtsuflicit

determinare dc

.sivundum

Iuk*

igitur

illo pri-

sufllcervt

Porphyrio tleterminuro de ilencre lantum. Itcm. ratio

cludil,

(piia

sic

ponentiiim iiou ron-

numerus

est

3.

Htfutatkir.

species, qua^ perleclius parlicipal nalu-

dictis,

tienus nonprivdicatur de

cichus sccitnditin

pcr

qua^stionem, videlicet, quod Universale

soiuni, et niajiine, et

si

^*^*^**

A .secundum hoc re.spondetur ad aliam

est,

hoc verho

;[,'",;.'*"i

primam partem.

rationcm ad

ens, concludit Arisloleles,

suh Univcrsali,

quin-

aliis, ul palel

nn

cum

lia^c

que, per prius enim dicitur de Genere,

spccics opposita

scd G(!nus, ctSp(H'iea siint spcciesdisjiarata'

(|ua'8tionem dicilur, qufxl <>p,,o^^

qund

alia

ilefi-

Perilier. cap. 5.

spccies,

ergogcnusest
(piia

1.

Universaleesl analogum ad

Ilciii,
I

de plurihus, per quod

dici

nitur Universale

dilVcrunt specie.
Goiitra

ralio-

unitatem rationis, igitur logicc loquendo

ad

camentorum. .Antecedens est manifeslum (juia quodlihel istoruin est aplum

Kniversalc non comparatur ad ha'c quinque, suh ratione Universalis

secundum

et

igilur univoce. Consequentia pa-

terliam

Juxta hoc quaM-ilur dc

ergo.

per Arisl(itelem in principio PraMli-

tet

l.Univers. num.

pr-

Universaie pncdicatur

secundum nomen,

vm

QUyESTio

\rijumenaprojtar-

Iius(|u:im Species, vel rliflTereulia

dicatur enim dc plurihuH

illud esl Uiiiversule.

"*

et

119

mullitudo ex

SUPEU UNIVEHSAUA

120

lamcn non dicitur

uiiilalibus aggrcgata,

analogice de

binario, cl trinario, licel

simpliciler univoce.

Propler

iioc, et

propter rationem

su-

illud,

dicendum quod Universale univoce

dicaturde omnibus istis quinque.

quandoautem

tur
li,

Cum autem

istorum quinque.

istorum

verum

abaliis,

quod

dico,

sibi applicatur, respec-

intentio Generis

tur, quodlibot

intelligitur,

distinctum

est

non prgedican-

ideo

est,

dici-

dese invicem praedicatione essentia-

et exercita

rum sub

ralione alterius, sed

signata

tione

nec aliquid de uno

isto-

praedica-

quia ratio Generis est

extranea Universali, quando unitur

isti

verbum est, sicut et animali,

quando dicitur, animal estgenus.
Ad primum argumentum contra hoc
per hoc

objec-

tiojies.

quod quodHbet istorum

concedo,

nec est inconveniens

Species,

Genus

est

albedoest nigredo,

quia sub

al-

rum

nigrum. Dico, quod non

est ve-

in relativis

est pater etfilius,

nam

qua ratione enim

sequitur, pater hujus, ergo pater

ratione sequitur, filius hujus, ergo

filius.

Sicut igitur antecedentia

sic

stant

pari

simul,

etiam consequentia similiter. Etre-

lativa talia

se invicem
cj[uia

possunt
:

dici

non tamen

de eodem,

et

de

relative opposita,

non sunt opposita,

nisi

respectu

do

modum,

per singulare, est

dicit

quid

quia

dicit

modo

modum,

significata
si

subjecti

respectu praedicati

utroque

non

suo

plurale

nam

pro re

inest sibi pra3dicatum,et

modo sumatur, non

est diffe-

rentia ad propositum.

Ad

quod Genus non

aliud dico,

magis Universale

quia magis dicit

est
in-

tentionem formae ejus, cui adjungitur

sed est

quodammodo majus

Ad
dum

secunprin-

ci.

Universale,

quemadmomajor numerus

quia extenditur ad plura,

quaternarius est

non magis, siculetiam unaspe-

Genus

est

ejusdem.

sic

quia accipitur pro suo

cies, licet

respectu

nec

pro

accipitur

significato respectu

filium hujus

non

ejus,

quod etiam singulare

Dicitur tamen,

jus, ad

sed

est oppositio.

cies specialissima

proposito,

modus

significatur per plurale

primo referturad filium, non pater huspecies,

commutan-

quid, vel e converso

in

verbi gratia, Plurale est singulare, haec

binario,

pater enim

ita in

inferatur,

si

fallacia figurae dictionis,

communem

intelligitur

fit

dum

Genus

ergo prsedicatur oppositum de opposito

ejusdem. unt autem relativa secundum

rationem suam

modo

tali

respectu Universalis. Sed

haec est

ita haec,

41

utra-

singulare ut modus, quia quod signi-

universaliter, licet forte in absolu-

idem

nisi ut

species

est

non tamen

non opponuntur,

estvera, ut plurale accipitur ut quid, et

bum

tis ita sit,

tunc accipitur ut modus, ut

est

Gontra. Inconveniens est in speciebus

falsa,

sub qua aliquid

genus suum, species vero ut modus

quod

sicut

tunc est quid

quia in comparatione ad Universale,quod

invicem denominative praedicari.

nam

est

vera est, ut genus accipitur ut quid

ficatur

est ratio,

citer.

que accipitur ut quid, vel utraque ut

modus. Hic autem, Genus est species,

ejusdem generis in accidentibus, de se

ejusdem generis

intelligitur,

cipi dupli-

species. Secundae igitur in-

esi

tentiones

Qucelibet

uimodus ; quandoenim

ut quid, vel

quod

praedicatione.

pra positam ad oppositum quiBstionis,

pra3-

Inlentio

est specias., possunt esse veras potest ac-

enim istarum intentionum potest accipi

tu

Ad

2.

Genus

nes,

lales propositio-

denominativa

Ad primuni argumentum
Ad .prin
cipale.

quod

Aliter dicitur,

Irinarius sitcx pluribus unitutibus, sed

Conclusio

PORIMIYIIII

non

dicitur

magis spe-

plura sub se habeat contenta.

Ad primam

qusestionem

dicendum,

Respondelur quoBS-

quod Universale

est

hujus scientioi sub-

lioni 7.

110 VIII

jec/itm. Cuiu oniin tivs Hinl |>rin(iialo8

condiliones subjorli, Universale priiiiani

enim

suppcjiiitur

hcibet

qit/a

es/,

(anquaiii

liic i/uii/ /'.\7,et

nutiiiii

ncc enini

esset possibile uliquain specicni ejus sci-

de ipso fjuides/,

ij^^nuto

ri,

et ijuifi ea/

ejus species deliniuntiir. nec

liic yuteiii

oporluil liic(leliiiiti"n'ni Kniver.sulis poni,

vel

i. rt-ri-

Tosler. unde ratione

I.

niver-

quin(]ue

isloruin

(lclinitione

in

de jduril/us,

jnaidii.ari

salis. .scilicet
utiliir

suflicieiiter

ub Aristotele

assij^niatani fuis.se
lier.

Auctor

supp(jnit

(iiiaiii

Iniversaliuni.

Mabet
quiiKjuc,

serundani conditionoin

si ([iia

univoca

osleiiditur de

jier lioc

illa

nio subjecto

de uno ali^iua passio

et si

denionstratur,

j^er

rutionein Lniver-

de jj/urihus,

salis, (jua; est jjriedicati

etiani lioc oslenditurde Universuli

.Tquatur

niediiini deinonstrationis

quia
j>as-

sioni, alitcr cssct coniinuiic.

ct fallacia

Con.sequenlis, sed lioc

ul j>alct

lit

liic,

eus oniiie ens reule cunHider<it. non ens

d>rut intiitioneiii inquunluiii

dividaliir

iiiinu.>

iiiiiiiii

niaiiilesla

quia

esl.

rorjiliyrio

in

(11111

iiiec

Cencris delinitione

iiiciiibrmii rs[

j)/iirHnts, j)cr(|ii()(l

quod snbdividit

/iriudiearidv

iiilcllij.ril

idciii

iii(bil'

bile in (juantuin

de

nnju-

tiirtila

qinvAlionis

lia'c

divisio

Universale,

Quod

non

rci.

est

dico.

iioiiiine,

lioc

non

juiu

ad

putel

est si-

membrum

oiijicilur contra iilud

est ens

|uo<l

uccidcns sicul ugjfrcjs^ulum,

j).*r

quia res non cadit in intcllectu

lius. ul j)ars, sed

illius to-

terminans respec-

ut

niodo intclligiiur uccidens in

IIoc

tiiiii.

non

(lepondentiu ud subslantiam, nec

ut ensj^eraccidens

quud

res, sed

est

Uo^ica est de

sccundoinodo, (juodesl

niversali

Ad

de Universuli primo

rcalis est

.scicntia

iiKjdo,

.\d

tumen
secundum, quod

iuteii-

tertiuin palet per dicla in solulio-

qua'stionis. etc.

Viso

quod Universale

( i )

rcqiiisilas
flt

dc

quia

halN'1 condilioiUM

ad sul>joeluin, vidflioel(/Mj
dl

esl,

p;(

supra. qu.i

(luibiis

>i.

.i.

iibri

videlicol esl **m,

<if/;''-.

</

jxjvs*! jMini

.S4>fundain

uu; .,i\ir,c

habtuU

({uod (oiiuiiunil(>r

/inibdis

/cv/,

Htc.

'

ifuta
''

'-'

Inuiu

uiide

!io*

itu

'ti

dellii

|)er oj)|osita. (juia

concedo utrunKjue

uirititiB o\|>niiit siniiil <iuaMtioac

(piod
iiun V ooiilr:i,

<-

el

buc

dt*:

i/uiJ tfi. Nuiio (luaTilur. Amt-H.

suhjrclMHi libri Por/ih

Dc PniMo.

nienibruiii. cuni sinl idcni.

(I)

Per

ens.

de ente per accidens, dico,

ad

intciitio .secundiini (juod inlcntio. esl upj>lical)ilis

niibile, et nio-

iiiilc.

denlium

Ad

quuntuni

in

in lia>c <|ui!i(|uc.

j)riiiiuin ur;4funiciiluiii

.\(1

in-

ub.solute c.s.scnliam, .sicut iionest

^'iiilicat

cjtis dcclarationciii. jxinil (livisionein

cujus

intentioneiii

i:.\i'.>.sri'io

(juiiitiue. i'osita ciiini

ad

non

supj^onitur dc

quudlibet isloruni cst ejus sjjecics,

ij)siiiii

ens,

quundo Utscquens reduplicalionein. non si-

aliis po.ssc ostcndi.

conditio

!*"

inicral

(juod universaliter accidit,

iic

Tcrlia

'''^''

quaiituin intcntio, quia non sunt ideni,

de Gcnere,

itn

quod

lanien .se|uitur.

lio.

cl

^Jjl*'^^

concedalur quo<l consi-

i(jquitur, vcl si

quia dilVen-e ab indi\ iduo dcinonstrutur

rari de piuri/Uts,

g,

rationis, cuju.-tinorii est Universalc.ul lilc

j)cr liaiic |>articulani. j)t\vdi-

conlru priiuuiii

*bjicitur

nieiiiljruin, dici |i<jtel, qu.Ml .Metupliyiii-

islis

lunquaiii de proprio, el pri-

Univer.suli,

liic

j)assio

o.slcndilur.pcr latioiieiii

(ic liis

Universalis,

Curn uuteni

o.xemjiliini

etiani

subjccti, qiiia

121

i]uid

l'mt<

\ quid sn

tH

9.

SUPEU UNIVERSALIA PORPIIYRH

122

tum, prius diclum

quoties suraan-

est, et

tione a priori aut denominatione a poste-

tur.

Lfber
scilicet

pro liabitu scientiali, instrumenta-

ejus

univocum Logicum univoce dictum pro

substrato, et univocans infra ultimum, et
primum univocationis gradum.

patet

qua3stionis

divisio

De Secundo, parlem negalivam arguit

tribus rationibus*. Prima procedit per lo-

cum

tas,

vel ens, vel abstractum

tum

in alio ens.

Nec

nec

sic,

ergo nullo modo.

sic,

satis

Tertia

rationis.

ratio procedit exnegationeconditionissub-

videlicet considera-

jectivalis principalis,

delerminationis.

tionis, et

quiest.8.

Ad oppositum

tamen ex prioritate soDivisio fere communis. Arguit

quia major est ambigua,

nisi

terlio articulo.

Eamdem

est,

de qua in

propositionem ha-

bet infra, qua^stione quarta Antepraedica-

mentorum, post oppositum, ratione

tertia;

videtur regula famosa in his Logicali-

et

tate scientiae, extrinseca saltem.

bus,

Adjungit evasionemimmediate, quamin-

quod

saepe solet facere, ut indu-

argumento post oppositum, de univocatio-

fra tenet,

ne Universalis respectu islorum quinque,

cat replicas aliorum, vel proprias, contra

movet,

mus,

quam

lateralem appellare possu-

consimiles plerumque in

et

cultate, in

vel quia

qua

scribit,

movet

unum,

iste

connexionem habent

bus, vel gratia brevitatis

licet

minus

mune interdum

numero cum

et

fa-

hoc,

in solutioni-

principale,

discutit,

omni

vel quia

dum

vel com-

alterum menti

occurrit, et tales laterales hic

sub eodem

principalibus computo,

licet

arguit dupliciter in primo argumen-

quam
to.

Cum

dicit

quod

prsedicatur de alia

species opposita

cum

non

hoc verbo es<,habet

intelligi utdisparataesunt, id est, separatae

non tamen formaliter oppolarge sumpta contrarietate. Sunt

vel distinctae,
sitse,

nisi

autem

species substantiae disparatse,

concreto,

quam

in abstracto

tamin

accidentium

vero in abstracto tantum. Dicit etiam

cum

ad differentiam verborum

possem ponere in numerum, ut communiter numerantur, sed in aliis hoc non

hoc verbo

servabo.

tium, ut Genus prxdicatur, vel dicitur, vel

esl,

accidentalium, actum signatum importan-

Prae-

referiur ad speciem, Alia ratio est ex Por-

dicamentorum. Solet apud Scotistasunivo-

phyrio,capitede Differentia, ubi dicit quod

cum

neque Genus secundum magis

Quid univocum, patet ex principio

accipi tripliciter, videlicet

Metaphy-

Lnivocum ^^^^' Pl^ysice, et Logice,

quid e
Uem, univocum aliud univoce dictum
quotup

videatur prse-

unica ratione negativa, et ratio clara

unica ralione arguit, quse procedit ex uni-

Aliam quGCstionem*, ortum habentem ex

qusestionis, licet

posterus, salvatur
lutionis.

ex distinctione ob-

jectiva ^cientiae realis, et

Arithmeticum.

Ordo

infra patebunt.

magis

ratio procedit

vel

estsubjectum,

Membra probantur

clare in littera, et

Secunda

cujus proprietates considerare spectat ad

vel concretum,

inhserens,

alteri

aut inquan-

in se
;

proposito intelligo

quiddi-

Universale potesl

inquantum

considerari, aut

videlicet

quae ut

applicabile,

occurrent. Breviter in

Quod additur in titulo qusestionis primod, ad hsec qiiinque, patet quod ly haec est
pronomen demonstrativum adintellectum,
Primo modo sumitur hic.
vel sensum.
Quinarius vero est species numeri imparis,

ut intentio,

a divisionc Universalis,

potest reduci ad istam.

aliud pro formali. Item, univocationis

qualuor solent assignari gradus. De his

omnibus infra forte erit sermo, et alibi ubi

vel ut rei

10.

aliud univocatum. Item aliud pro substrato

communis.

^'

univocum aliud univocans

Porphyrium vero constat auctorem, et

causam effcientem, licet non principalem
hujus libri fuisse, ut communiter tenetur.
Ordo

"""

Item,

riori.

ponilur pro contentis in eo,

liic

per librum importato.

liter

qua;st.7.

aliud denominative, et hoc aut denomina-

prsedicatur de eo cujus est

;

minus
Genus, neque
et

Generis differentiae, secundura quas divi-

H.

Or/ESTiu
minorPTn, dicil quod

diliir. Prf)l);irirlo

nus

quam

uriivcrsalius,

o.st

pra-'<lio.itur

.Sporics,

fle-

quia

de pluribus, ly plurihm del>el

non

accipi coruparativo, ot

positive.

Con.soquenter solvil secundain qurcstio-

12.

qiiKit.s. iiein* prirno,

et i.

3.

quia ex ojus solutiono dopen

det solutio priinae.Pnusenim vidondumost
.

quam

lum

a.ssi,'naro,cum

ipsum

alicujus scienti.T

subjec-

mi, ul .Specios speciali.ssima esl univoca,

E.KompIum

ball.'rnum, ol

quam modium

ad

nivorsalis

.inimal, vol subslantia ol hoc in .Specios im-

modiatas divisum.K.xompIum

vocal.oni, quia potest osse

lio.

Polesl etiam csso in concoptu

lioni stricli.ssime dicl;o, latere

ct

urii-

slat

cum

a consi;

el lunc

univocaliono.Inlor univocalionern

voro, ol fi;quivocationem

nuUum

cadil

me-

aliler intor

conliadicloria modiurn,

ex

earum in AnQuoties aulom sumitur

rationibus

topraidirainontis.

irifr-a,qu;cst. 1.

lorum, habot

Antopra-dicanion-

ogrogio,

istc

Elonrhorurn quicsl,

1.').

super

el

libr-os

optime logice ad

pi"oposilurn habol.

Consoquontor r-ospondonl ad primam

UhiBupia qu;rs'ionom* pononlos quinquo rnivor\salia

quia sicut noc

libr-i,

punnn

non

ot

nivoi'.saIo,

:cquivocuni,

ita

noc

;iria!ogum c.ssosul)joctum ;Iicujus sciontia)

opiii;iiilur, ot in

hoc concedunt ;ir-gumonta

Ad arguinontum
rospoudoiil,
inilur a

quod unitas
quain

ojus,

opposilum

contra liunc

inlontione

toxt. corn.

text. coininonl.

rationis,

proposilum de
ad

menti,
rt/iV,?,

liccl

cum

Gennt

sit

oplirno dixit

sil

Doclor ad

genus

esl

dicil in fine

argu-

aliquo vuxio perpectius

l)o<tor aliquo

rnodo. el

non absolule. Narn hal)endo ro.spvlum ad

subslrala, Specios, vel ditTorenliaosiet per-

Sod habcndorcspoclum ad hoc.quod

foctius.

est

de plur-ibus prajdicari,vidolurquodam-

modo

perfoclius

id

cl hoc

porrni.ssiva,ot
tiin,

quod exlonsiui

talo

loquendo do perfecUono

non pasitiva,de qua forlesla-

in tortio arliculo.

r.onsoqucnlor conlra .solulif)nem secund:o qiucstionis

ex inlentione Phi-

arguil,

losophi 7. .\Iol;phys.lexl.

commenl.

-l.elS.

Itatioiiem aulein, (cui iiuiilunlurad poneD-

negundum univoca*

analogiain, el ad

tionoin

nivers;ilis

ad

lui-c

<iua' liimtMi

esl.secunda

gonus

quod

Iriiversali,

quinquo. El

lia?c

hoc

loquondo, rienu.s

Et hic applical

nogali vaiu

moduin

di-

.'U.

r>.

Aristololis

e.sse

quam

quinque.

pnmain

lorliain.ad

modi

ad princip:ile.

p^.)losl

.ieininda*

r'plioa.

por-

qua>sUunis,
conlra evi-

;irguons.quod Jionus
(lui;

tollil Do'lor

advortonduiu,(iuod

pUiiu ox

detiniliono

ordinis, cl gra-

''

Philosophus
l^xUius

i.

10.

;^^
.

pcr

U>xl.

AnllimoUca. cap.

r.ouso(]ucnU}r

U>tM;(

nunieri.

MrLiph.

'i=*il

[ni'ilicalurdo plui..

pnodixi)

(vssondi,

dici lerUa.

Nl ni !.;,

Physicorum.

0. ot 7,

IJbi

10.

Quatmr qu;iluor a.ssignanlur gradus univocationis.

gradun
riii..f<wi(. rniuus ol maxiinus ost, quando esl idenli'''*''^

vere univocum.

tein,.scilicol

condi,ot primo conlra solutionoinsocundio

MotTph.

slat quixl logice

sed a parto

in proposito

alia

sionoiu ralionis unica>,.stHl pro quanlo) facil

.\rguit Doclor

ox

lamon

dicilDoctor

ji.s.sorunl.

qua'siionis,

cioi speciali.ssirnu' esl univocalio. f.ura

non su-

.^ciontia'

subjoclo adioqualo,

principali

csso

posl

v(>r'()

quod

occulta, ut Generis; alia manifesla, ul Spe-

dum

pi'incip;ilia illius qua^stionis.

ingeneribus

dicil Naturalis, Idoo.\ureolus ait

pnrdicalur

13.

subjeclurn hujus

.Equivocalionem

elc.

0113

lan-

in sola voce, el

maxime

tunc est in rcquivocis, et

Exeinplum quarli.trans-

lucc

namque

conjungitur nunc .Tquivocationi, nunc

ul uu-

lerlii,

ergo Physicarn, vol ul oppunilur univoca-

univocationorn,

inter

acquivocationern,et male. Analogia

Analogin,

su-

generalissimum eliam, pula

condentia, puta

patot

ul fionus aliquo*!

.se<un<Ii,

opinionom aliorum,et maxime Alborlorum

quinquo.Imaginanlur enini analogi.im

'

demplo quarlo. Terliua ubi removontur duo ultima.Quartu.s el minimujiubi

lanlum primum repfrilur. E.xomplurn pri-

rnorus, vel figura.

ut

.<mnl Iria

priora,

deirquivocis nonsitsciontia.Et primoponit

dium,

Secundus ubi

perfpclionalis.

rnivorsale esse univocum,

tenontium analojjiarn

i)Wur.

dus

'

'

VIII

quam

.ul

sumponil

comra. A.ei

3.

condustvc univoct-

u.

SUPEK UNIVERSALIA PORPHYUII

124

lionem llniversalis ad lurc (luinquc,

sccundam

lioc solvit

Deinde

qua^slioneni.

respondendo ad prinium argumenluni

mx qujvslionis,
ris, id est,

pri-

lenel responsioneni j)rius

videlicel inlenlio Gene-

dalam supra, quod

Genus pro ibrmali (ut modus

ta-

men) applicatur Universali respeclu istorum quinque, quia (ut dictum est prius)
non modo primarum intentionum, imo
etiam

sibi

invicem sunt modi intelligendi

secundce inlenliones. Dicit igitur applica-

denotetur pra^dicatio modalis,

tur, ut

et

denominativa, ut distinguitur contra quid-

quod propLer

ditativam. Et addit

nem,

nullum eorum pra-dicatur

Nec ctiam

signato.

bene in actu

aliquid aliud de

sic,

uno eorum, sub ratione

se,

essentialiter, et

in actu exercito de alio, sed

praedica-

alterius,

15.

fit.

praMlicationibus; ideo merito

illis

quod melius dicitur, quam signimagis indifferenter ad actificalae, quia

vum, et passivum, (quod tamen parum
refert) dicuntur, de qua pra^dicatione magis infra cap. de Genere, quoest.
tur, et

ubique

poniLur noLiLia ejus.

Doctor

tum

quod nec aliquid de uno

(ubi dicit

torum, sub ratione alLerius,

dici,

tus, vel signata,

ligi

sed melius sonat signa-

ubi activum debet intel-

per passivum)

fit

mediantibus verbis,
secundo-in-

vel aliis terminis verbalibus

u t puta ^r^c^ican,

tentionalibus,
jici, signari,

dici, sub-

excludi, excipi, definiri, etc.

Acius ex- prcedicatio exercita

maxime

is-

quo

in

magis dubitari posset) adducit probatio-

nem

satis

obscuram multis,

quod

dicens*,

extraneatur

Generis

per hoc

Universali

verbum

esl, si-

dicitur, Ilomo est ani-

mal. Ubi advertendum, quod secundum

accepLiones

diversas

termini

significaLi

communis, vel singularis, etiam termino

attribuuntur diversa pra^dicata, et

tali

qua

uno modo conveniunt,

sibi

modo eadem

et

ali-

alio

disconveniunt. Significatum

auLem hujus Lermini homo

(uLqusesL. se-

quenLi habeLur)poLest accipi tripliciter, vi-

oequiva-

prasdicatio signala,

secundum esse materiale, vel suppositabile, vel Physicum secundum esse

quasi significativa, vel figurativa, vel im-

quidditativum, vel pra^dicabile, vel Meta-

bus verbis substantivis, vel

enim

lentibus. Dicitur

plicite, sive

sibi

obscure, importans in

commu-

delicet

physicum

vel

bile, vel

cilam. Kxercila vero, quia adexercitium,et

vel Logicum.

deducit id quod theorice,

eL

ita

loquar,

mystice,

et

secundum

modo

praedicaLa 'quiddiLaLiva. TerLio

inLentiones secundse.

nam cum

gendum

Specie
nito;

Genus praelicalur de

vel, Definilio, convertilur

vel,

cum

defi-

Subjectum infert prwdicatimi;

.non liabetur aliqua determinata notitia,sed

adhuc expectatur exercitium hujus locutionis,

et

dicendo,

verificatio

Homo

est

tionale esl, ergo

animal

et sic

in

ut

animal, vel, Atiimal ra-

homo ;

de

fundamentis,

aliis.

vel,

Ilomo

est,

ergo

intelligi-

Primo modo conveniunt sibi

accidentia communia, et Physica. Secundo

confuse, el indiflerenter prius dictum est,

dicitur,

esse

actu universale, vel comparatum,

nibus conceptionibus praedicationem exeroperationem, vel practicam, ut

qusest. 8.
4.

num.

medianti-

fit

16.

praedifatione

exercita, et essentiali prsedicatur,

cum

utroque modo

acci-

Sed ad probandum illud secundum dic-

cut et animali,

enim

prsedi-

dentali.

vel praedi-

vel significata (potest

licet ha3C sit

denominaLiva

caLione essenLiali, sed

istis

catio signata,

addit

non lamen

vera, Genus esl Species,

quando unitur

sionalus,
vel significaLus,
j
c/
o

eLiam

iiene

ly essentiali, quia

ibi

habe-

1.

in his logicalibus pra^sup-

Ubi breviter pro nunc sciendum, quod

^(;i^^g

mystice con-

et

signatx,

ratio

tur.

Acius signalus ut

tingunt

definitio-

disparationem istorum inter

et

Oinnia enim in figura,

eL in

est

Et non

tis.

licet

Eodem modo

de animali,

modo

et aliis

istud

tamen principalius

nibus, sed etiam in

modo

inLelli-

fundamen-

habet verificari,

in primis intentio-

secundis, quia,

modo, possunt habere illud triplex

suo

esse. In

duabus igitur primis acceptionibus proprie

fit

actus exercitus, et extraneus est actus

signatus.
ibi,

Variatur tamen actus exercitus

quantum ad

esse existentise, et

essen-

QL/KSTK)
raulo irilelligrnflo illorum

linr*,

nem.

UTli

Iii

lisliriclio-

voro proprie Hl aclus sij^na-

El

qua'ras, qualiler hahel disceriii

si

acccpUo

triplcx

IfTmiiii

illa

dicendum quod

esl inconveniPivi

ejusdem (ieneris at^cidenlales.de se

invicom

denorainalive tsallem,

pr.i^dicari.

de uno

el ali(|uid

.suh ralione alleriiui eo-

dorn inodo. .Sed ubjicil, quia

lior

illam regulam Hoelii do Tririilalo (licel e

veruni, eliani in accidenlihus

ol

conlra ponal oam, ul pah'1

ficat

rum

prredicali,

('xi;,'oiili.im

sed hoc pa-

ihi,

qunlia

suhjfrta,

Tnlin sunl

referl)

permittunt pr.nlirnta.

esl,

!d

socuiidum

exigeiiliam pivorjicali varialur acceplio, el

supposilio

Homo

hominr;

<Tgo

Ueforl

suhjocli.

animaf,

rsl

r.atur ilr

Anima/

el fliccro,

Doclor, qu(xl

hKMim
in

in.

licet

Idom habel

proptor pr-edicarnenlum

cujus

convenit ralio (lene-

de (Juanlilate

modo oxtraneatur

ei,

parlicuiaria.quoruin

Vull ergo hreviler Doclor, quod ralio ge-

modus

prio osl.

nea

Unirrrsnlr
lalihus

in

cum

rniversali,
;

vol,

Gmux

dicitur,

Sprnrxrxt Ifninrrxalr. Quia

pr.odicalionihus supf)onil Uni-

vrrsnlr poi'.S()nalil(T, sicul nnimn/,

citur,

Homo

convonit

rst

i-atio

cum

Dum aulom

nnimn/.

disihi

(lonoris, ut iiKjdus. suppoiiil

nnimal,

simplicitor, sicul ot

Annnn/

est

ral Grnuji

dicitur,

.\nimnl pra^flirntur

vol,

cum

icilur,

quato, ot ahsolulo sumf)to, ut

OS.SO

cognilum, quod esl esse liminutum.

suppositiono

In

formalitor,
iiio[)tias

namqiio

lorminus ([uod

sui)[)oiiit

Imis

lamon

lial)ol

ol

iioii

simplici

sigriilicat, ol lioc

matorialilor.

([uorumdam. de

i<lom

contra

islis sup[)Ositioni-

l.ogicam dostruoutium. contra ([uos in

traclatu

por

.so

forto orit sormo.

otiam infra magis.

iihi

locus

De

his

pi'oprio con-

sidorationis occuri*el. ol in lorlio arliculo.

ullorius

circ.i ista .ilit^ua

Doiudo

sionem

ail

hic,

ii

<u[)ra

in

coiiira

podo

res[ioii

i{u.'csttuui8

acci-

Quod

accidoiilis.

iin

aulem

pr-vcodcnti. Docl.iral

vorum

iii

csl

lia'c

hal;

accidontibus

Sed hic

|uaiii

ol

diciTo

quod

rcntfjTial

.sK*r.ile.

osl paler hujin.

pula

modo ad parlem,

esl

pula r.iroro-

ad

.sh|

>.

siciil

lolum

nd lilium hiOu.4.

el

d.

Sicul ergo nn'

scilicel

paler

liiijus,

lum^

ci

peclu divorsorum do eo"li'm. oi

non fundamonlaliler.

sc

consi^quonlin. pula palt

gil (lifTonMiliam inler

ncm

parlicu-

vorum

paln'in hujus. SMjuilur palor.

filius.

cora-

pT con.sH|ueiLS do se invi-

nis; el filius hujus.

in

pro-

hic Hlius. dicunlur

ut doinoiislralo

quod

|>;ir

el

p;ilor,

quia

n^sptH-Uvis,

magis

non

([ui.i

muuo communi,

cem

quo<l hoc esl

V(Ta. Patrr ext (llnix

opposiln. pnplT jn^'

lang;im.

duas roplicas

do subjeclo, non aulem

dico proptoro.i ([u.-rli-aclala sunlqu:i'Uione

do oodom,

sigiiiticato adiv-

ut brevitor dicalur, quae

et,

rationom suhjecti. qu

aecunda' altrihuunlur primis suppositioni-

pro

esl -uhjici,

de accidenle, non haUTile magis

(h^ntis

lari.

id est,

possel forle

ibi

nalura est pni-dican.

el qu(Ki

est accidorilis

de hominr. rnivorsaliter enim intontionos

bus simplicilor,

sed

quando quod nalum

pnrdicatur;

extra-

aliis

JViai-

esl

.\//jitm

negari pnedicalio denomiiialiva. qua? pro-

rihus speciohus, ol por consoquens (Iniversit

tangil. Proptcr eliain atiquaji

de

ot sic

suh

islorum quinquo)

aliain, ul infra cap.

invicom pr.udicarilur, ul

inlolligendi cujuslihet communicahilis plu-

salis rospectu

(,)uanlilalis.

.>-

qualilates (disparalas .sallem) quo) de se

cum,

ost Cionus.

neris (ut est intenlio s(cunda, ol

qun-slione

infra

forte,

sihi

18.

lamen

cun'Ium principale. El beno dixit

modo

nuilum

habeal

pr.Ti/i-

una Spocies denominat

;id

uoc

I)ic:i a.i

sexta .Vntepnodicamenlorura, solvendo

sigriificalio.

proplor descensum

li-

ahsoIulisaccilenlihus, non

rolativis.

esl

dicere,

([uia varialur suppositio,

1'iiino

non

instanlia

forl*'

non

ris propric.

de albedine.oi nigredine.

el acceplio, licol

S(?curido

l".t.

quoad primam, quo'! non

juxla

secundum

modo

datam, respondel. Dicii igilur uno

.Spocies

lus, el exlrariealur exercilus.

17.

125

VIII

'

relaU\-a
TiVfrini

InciUiu. ne qu;

pra'dican'iilur

de oihlom. N

uuju.-i, rwii:i

evMtom.

'
''

".

el

-^n-

^'live

.uv
:x*xli

..aa

p^^,y,.
''

^*"-

q^m.

SUPEK UNIVEKSALIA PURIMIYKII

126

opposila

Di/feren- relaliva, Til sic sunt, relalive

et rciaii-

idem, el

re^o/3/jo-

cd

quod coniparenlur ad
secundum idem. Kelalive enim

oporlcl prjTlor

reiaHva

lioc,

QppQgj^,^ includunl duo, scilicel relalionem

el

opposilionem. Inquanlum relaliva, sunt

inquanlum habenl opposilionem,

habent comparari ad idem, et secundum
idem, quod forte non est generale omnibus
diversa

de quo magis infra, in Postpraedicamentis, et alibi. Tangit uUerius de reprimo,

et

non prirao

incidentaliter,

argumentum,

Aliter respondet 'ad

gulare, singularis, ut sm^wtereestsingularis

numeri. Sicu t iVome/i est modus signi-

ficandi

nedum aliarum partium

orationis

formaliter, vel materialitersignificatarum,

imo

suiipsius,

ut

Nomen

cut Verbiim est nomen.

men, quod

isti

modi

nomon,

si-

Advertendum

ta-

re-

est

subjective,

et

sunt in

significandi

intellectu effective, et in voce

significativa

in rebus sigiiificatis funda-

quia sunt res-

pectus rationis, ut intentiones Logicales.

qiiid,

Ideo

modus, describendo utrumque, ut supra

tetigi, et applicat. Generaliter ergo tenet,

ejus,

illam distinctionem de
nnl!!^'^^''^currendoad
Ii
ill
O
li

ipsius,ut/)^j/m/jaest pluralis numeri,etsin-

mentaliter, et originaliter

et applicat.
20.

sui-

oppositis,

lativis

Imodicoquod/j^Mm^epoteste semodus

cum

quod singulare

dicitur

modus

est

et

quod

intentiones de se invicem prse-

istfe

unum

dicantur denominalive, capiendo

ul

non sequitur oppositio aliqua quia non opponuntur

quid, et alterum ut

modus

et

quod significalur per plurale, debet

inlelligi quod est modus illius vocis plurale, significative tamen capiendo ipsam
:

modus

ideo dicitur

vocis significantis

significati,

quia raodus

subjective

fundamentaliter absolute

dico,

verum

licet

sit.

nisi

dum

uniformiter accipiuntur, et

non pr.vlicantur de

sic

invicem formaliter,

se

per se saltem. Pondera taraen optimam

el

instantiam hic, ut habet infra cap. de Quaante oppooitum, et

quaest, ultiraa,

litate,

cap. de Oppositione, ubi

resolvuntur

hasc

singulare ut quid
ralis

non

significandi GrammaLicalibus, ut, Plm^ale

hujus non

quod exeraplum

est

diffici-

lius aliquibus ipso principali. Ubi notan-

quod numerus

dura,

est

quidam modus
ad

significandi, attributus parti orationis,

designandum rem

suara, per

raodum

tatis actualis, vel pluralitatis talis.

dictioni
tioni

homo, singularis
pluralis

homines,

hoc plurale

jus pluralis.

applica-

ita

ha3c
et

vel, hoc plurale absolute, hu-

Plurale igitur est singulare,

modu

sicut

Ao?no, materialitercapiendoutrumque.IIlud

enim quod
est ille

significatur per

modu

actualis, est

singulare, id

significandi, videlicetunitas

modus

per plurale, id

est,

ejus

quod

significaLur

pluralitatis

speculativum,

quod non

refert sive sic,

modo habequod duarum Spe-

sive sic dicatur, quia utroque

tur intentura, videlicet

denorainat aliam ut modus, sicut palet in

ut hic et hsec pluralis,

id est, singularis nuraeri, ut

ad propositura, sed potius

Ut huic

Sicut igitur haec dictio ho7no declinatur

dictio plurale

est

ideo dicit Doctor,

his

duabus speciebus numeri secundo-in-

tentionaliter accepti, sed aliquantulura de

hoc in
et plurali,

Sed quia disputatio ulterior

cierura dividentium aliquod Genus, una

tur.

in nuraero singulari,

modus, sed po-

uni-

huic vero dic-

numerus

raodus, et

quia significatura plu-

Grainraaticum

ad

speclat

est singulare ut

tius plurale.

singulare

dicit,

singidare, sumitur plurale ut

egregie, ut patet. Et exemplificatin modis

est

21.

quod aliquibus videtur

oppositum hujus quod dicitur in exemplo,
videlicet quod cum dicitur Plurale est
Sed Doclor

actualis.

tertio articulo, et

modoruni

significandi,

magis

in

tractatu

quem intendo,

vita

comite,

adjungere huic expositioni, sine

quorum

cognitione, quasi

in doctrina

Demum
cipalera

impossibile est

hujus Doctoris proficere.

solvit

secundam replicam

per distinctionem

horum

prin-

termi-

norum magis, et majus, el satis clara est.

Deindo primam quoesLionem solviL, tenendo
conclusionem affirmativam,
applicando

tres

quam

conditiones

quibus supra quoest.

3.

probat.

subjecti,

de

ad propositum, vi-

^^

qusest. 8.

'^"'

^-

I
I

OU^.STIn
quod

delicel

quod per suum qnvl

est, el

deiiioiislninlur

exl

hoc libro

(irnplicite s;j!tcm) in

qufa

ol

h.ibet 7/?'/ ext,

p.is.siones ip-

sius de ipso.
Lnivfirtnle ent

IJbi

nola in applicatione .secunda; condi-

jectum at- tionis .subjecti,

quod vidctur delcnninare

Ikk'

ponitur

Peribcnnenias,

1.

cum dicil

I)o<-tor

demonstrationis x*qualur
consequens, id
ubi

communiter,

libri

quod medium

pas.sioni,

aliler

Con.sequentis,

f:illacia

e.st,

.sit

Iniversalis,

ratio dcfinitiva ipsius

Item ibidem

illa

habenl

male,

el

communius. Exemplum

hujus,

nam

si

quis vellet demonstrare

risibilitatein

de

homine, per .subslantiam animalam

.sensi-

bilem, committerel fallariain (lonsequentis,

sic

arguendo, /lotno

srnsihilis,

patet

bare ;iliquid non

quod non

subaUinlin animnla

ergo risihiUs, esl po^ilio Con.seut

quentis,

rsl

vel
es.se

si

vellet quis pro-

.sensibile,

commilterel

est;inim;il nitionale,

Conseqiiens a destrudione

Kequirilur ergo

ad;equatio

per hoc

Anlecedenlis.
passionis,

el

medii deinonstrationis, Idem tangit infra

2:3.

qillfsl.

num.

'<

s.

qu.-bst. 2.

.\ntepraMlicamenlorum, ad

etqu.Tst.

1.

linein,

cap. de Kelatione, et alibi sivpe,

quo slaper mo<ium regulx dicil, quod

emplum de homine non

ideo ex-

clc. el

univers;Iiler accidil,

ad pn>p<>siium,

esl

quia hnmn significal absoiule essonliam,

cum

sij^nificel

subslanliam, qua* non con-

fundainpnlum

cernit subje<"tum, nec

se-

cus esl de mobili, el Iniversali.

Ad

membrum,

aliud conlra .serun'lum

negal assumptiim. ,\liud enim esl

ad

vel

.solutum,

.se

aliud est ad aiiud

aliud ens perse, aliud ens per

homo, palcr

iapis

lapis,

a<*ci<len.H

per arri<lcns,

.se

ens ad

potesl es.se scicnlia,

dente

ordinem,

el

l>ene

acridens dical

depeiulentiam ad sul>slanliam,

licet divci-simo^lc l;imen. Dicil

Doctor,

quo

nulio acri-

<ie

cum omne

scienli;i,

ul

indical ens

aliu'l. <le

aiiler

Intenlio

aibu.s.

ergo, ut applicabile rei, non

quodcum

crgo oplime

dicilur inlenlio ul appli-

rabile rei, non dicitur lolum p**r arcidens,

res.

Sed

denotatur r^jncernenlia nplitudinalis.

vel

rnjus una pars est intenlio. el alin

respertus eliam ;irtualis ipsius

reducendo .Sprciem ad rienus. Esl er^osub-

ad fund:imenlum. etlerminun. C^dil ergo

jcclum attribulionis hujus

res ibi, ut terminans illam depemlonliam.

libri

Iniversale

fonnalilcr dictuin.

Idem

Ad priinum primse qu;rstionis dicil *,

quod divisio illa non esl conveniens, qua

tenliarum,

rniversalo in intentionem, el in

applicabile

rei,

cum nominis

quia

membra

intentio sil applicabilis rei.

Inconveni(>ntt'r (Miiin corpus

videretur pcr

(oincidunt,

:iiiimal, et

ergo quod ulro<]ue

modo

animaluin

di-

hominem. Tenel
(?st

subjeclum.

Ad arijiimentuin conlra primum membrum, uno modo respondet per distinc*

lionem

entis, re:ilis cl nitioiiis.

.Mio mcxlo

conc(^(lendo

qnod M(taphysicus consideral

oliain

ralionis, vel inlcnlioncs sccun-

(Miti:i

das. iiKiuaiilmii
e.st,

qiiidditatis.

quod

ronsi(l(M'ct

habcnt ralionem

Non

enlis, id

lam<Mi ex ho<- s(Mpiilur

inl(Mitioncs,

iiKiuantuin

S(.

eiui ab-

Ilabet etiam terliam conditionem, ut p:itel,

dividitur

il.icl.n.'.).

respecUvis

convenil aljsoluLi consideralio, de

problcmatire proressil, videliret quod

qu;e

Iraclive, el ab.soIule. ut .Hallem

lim. ide<j

propna

tnquanlum ens
quia primo modo consideralur in wncernenlia ad subjerlum secundo mcxio ab^
inlentio, cl aliud inlenlio

se Doctor, ubi prius qua-stione pnecedenli

ratio,

quia aliud esl intenlio inquanlum

tiles,

tuh-

triliutionit
hujut libri

1*7

VIII

dicil

expres.se quapsl. 2. quarli

arlirulo

I.

esl

el licel

cum

intenlio

sil

mendacium.

.*yvundum prinripale solvU

tionem

.^^on-

ahwlrahenlium laroen

stibjcctive in illa re,

non

inlenlionis

supr.i

l'nivers;ilis.

dicil

parlialiler.

ibi

pt^r

habilam.

inlelliu^^Miilnin

vcrs;ili ut mntio,

non ul

El

inUdligiMidum esl

l.ogra,

pro srienlia hujus

universaliler,

dlstlne-

lihri. vel

cst

si

de Ini-

/!.

Terlium argumenlum
dirla sunl in rorporequ

*lvii

ex

ht.

.serun lam. el lerliam co:

IK Tkiitio, rirra

primir

qu.vslioni.<

priinum ar^
'.

et

posnel dubitnri. Vidolur

sil

intonlu

'.um

smluUonem oju^

enim

quoil aliud

inquanlum inUnUo. atiud

in 1

SUPRR UNIVEllSALIA POUPIIYRII

128

applicabilo rei, ^ive ly

Pro solutione hujus dubii, sciendum est

inquaniMin teneatur proprie reductivo, sive specificalive, et maxime si reduplica-

primo quod aliqua sunl de consideratione

aliqua
Metaphysica) per se, et primo

lenlio inquaiilum

ut hic vidotur accipi

tive,

quia applicabi-

ad rera primre intentionis, non est de

ralione formali ipsius socundae intenlionis.
litas

Unumquodque autem
Ij:itur

videtur quod

deret

intentionom

ipsum.

est formaliter

Melaphysicus consi-

inquantum

intentio,

quia considerat non soluni absoluta, sed

secundum
suam ralionem formalem licet plerumque
in proprietatibus communibus. Cum igi-

unumquodque

respectiva, et

tur intentio

doratur a Metaphysico, ut
ita

sequitur quod

tum ens
tio

cum

ad aliud,

inquan-

intentionem,

si

ot

quod idem

mobile inquantum

et

dicit

in

principio responsionis, videliceL

quod

in-

illud

contra

Item,

inquantum

intentio,

Abstractum, ul

bile rei, sed

intentio

ergo,

est applicabilis

non

tale,

hujusmodi

esl

ost intentio

significatur

pa-

solven-

2.

etc.

Item,

tentio, ul applicabile rei, sit ens

dens, probo

Omne

ei,

cui

modo

quod

in-

per acci-

coraplexura includens

plures conceptus, ex quibus non

per se

fit

unus conceptus, est ens, vel totum por acorgo,

cidens hujusmodi est hoc totum
etc. Item, quod non sit idera homo, inquantura homo, et homo inquantum ens,
;

quia homo, inquantum liomo,

cludit ens, et substantiam, et alia

et differentias,

usque ad

quantum ens non

ergo,

ali-

ut ens,

Per se non primo, ut

accidens, ut n:)n entia,

Reductive et per
nega-

privationes,

tiones, secundse intenliones.

Secundo advertendum, quod considera-

inquanlum

re aliquid

considerare

ens, est

ipsum sub prsecisissima ratione entitatis

Iranscendentis. Considerare vero ipsum iu-

quantum

non
solum sub ratione entis, sed proprii quod
quid est, quod plerumque plura addit ad
est considerare

tale,

illud

ipsamentitatem.

quam

etc.

uUimam

includit

illa,

substantia, ot sic

vel actualiter,

liter,

hoc vel in ratione

et

terraini, vel fundaraenti, vel subjecti.

quod depenvel habitudo ad terminum in rela-

dentia,
tivis

est,

formaliler, est de ratione formali

de-

Ad

ali-

pendentis. Ideo Aristoteles cap. de

quid

definiens

male,

sub modo opposito

abstractionis, igitur,

est ens,

se et primo,

partes subjectivse cntis.

inquan-

convenit actu accidere, scilicet sub

passiones entis.

ipsius esse

do tertium principale, ubi dicit quod proprietas (supposito quod sit secunda inten-

videtur

et

applica-

Assumptum

etc.

de Proprio, qurest.

tet infra cap.

tio)

qua per accidens. Per

Quarto considerandum

mobile in

sit

quod

tum

aliqua reductive

plicabile alteri, potest intelligi aptitudina-

quanlum mobile,

rei.

quodincluditur in ratione

illo

posset probari

tentio

per se non primo

Tertio notandum, quod aliquid esse ap-

sua quidditativa, hujus inrospoctivis est dependentia ad terminum maxime. Por idem

ens.

nihil possitquiddilative conside-

absque

rari,

oiis

intentionem inquantum inten-

et

consi-

formaliter ad aliud,

sit

scilicet

ad allud

rst

quidditativum

est,

unum

per

se.

in

non

di-

cunt eunidem conceptum forraalem,

vel

aliqua, quanturacuraque

eadera,

quorura unura non includit forraaliter alterum, vel arabo saltem non includuntur
in conceptu tertio.

Ex
dico

his ad objocla respondeo.

quod

applicabilitas talis

sed in-

cura

fit

Elenchis pro extraneo, quando videlicet

si

aliis

di-

Secundo raodo suraitur

mali ipsius intentionis,

de

Logi-

cum. Primo raodo includit conceptus

versorum Generum, ex quibus non

est

quia prius

quod ens per

distingui in Metaphysicura, et

toris)

for-

ex fundamentis hujus Doc-

respectum ad terminum,

et

se habere.

Quinto prsemittondura
accidens solet

quod

inquit

relationera,

genera,

in-

26.

idom

sit

aptitudinalis,

non

Adprimum
si

importat

de ratione

for-

ad subjectum
esL

allud,

irao

sibi.

Ad secundum
difficultatera

dico,

quod

quforit

illara

nodosara de consideratione

27.

vm

QIJ^STK)
Mclaphysiri, viflolinot
cerlo

parlirulari,

iri

dilal.es.

ari

Cniversali,

iri

qui'l-

consiricivil

Sed hrovitor ad

quod non soquitur de

dico,

pi^opo-iilurn

forrna

cuscf)nsidoratirilorilif)riom,

Motaphysi-

inquantum

igitur inquanturn inlonlif);ioni ffuia

consifioralioabstrahil a sorun

quod

pula ens ad

quia

jeolf) tali, vel lali,

prirna

inquanlum
non soqui-

aliufl,

lurquofl ut applirabile

ons,

mola saltom,

et facil

cam

con.sidfral

slc

oplime ad proposilum,

tem hujus responsionis, rum

conrenit artu

ibi, cui

non

el

vcrita-

dicil

Doclor

dicil apliludine

et potenlia, se<l actu.

Afl aliud dico, qiuKl si

ponilur

res

ponflontia Lilis convcnil inlenlioni

sic consifioral

oam

tein

coininunilor considoratoruin

fliffort

alias
Lo;,'i-

rt/)/)//Va/j///

iem, et

tarnori

lurn intontio, incluflit aut

tor

in

ly

diral inh.Trontiam apliludina-

por acridens lj^icum.

est

si ibi

non

aut

au-

si

tanquam subjoclurn, adhuc rum

cus a Motaphysico. Intontio aulom, inquanformalilor,

ibi

lanquam lerminus, ul dicil fKx-lor, non

arci'Iil, imo noces.H;irio, el fonnaliter de-

sub-

alia-<et

I^ogi-

palel ad ronfirmalionem,

scilicet

roi,

Lf^gicus, per passiones eniin

Mclaphysirum, quod no^iDoc-

propjsito

onim

acciderc. Hrevilor

a^grogatum

coiifornilanter, vel identif^e, iiiam applioa-

aliud

bililatem, et lioc

niodum inforinabilis,el informanlis aliud

por inodum lerminabilis, ol terminanlis.

oam

lio^ifus

Ad

coiifrelive

dosi<,'nala,

ul

oonsidoral.

vifie oplirno oa qu.x* dicit iste su-

liocr

per primuni Elenchorum, qiuTsl.

I.

ad

fi-

ininum

do ratione

sil

forrnali

intonlionis,

data voritalo hujus, non oporlol

Mola[)hy-

sicum considoraro inlontionem, cum

respectu

illo

Ad

cuilatcm, dic<)uno modo, quod non

contondas fjuod

Molaphysicus conside-

rat hoc in particulari, potost dici (juod hoc

diffi-

a.-.seril

Doclor in solulione, hoininom inquantum

inquantum tale, e.s.se omnino idera,

dicit quod ibi minus npparet diversi-

ens, et

tas,

si

ullinium, quod lang^il l)onam

.\d

tantuin, ul puta quf)d est ens ad aliud. Vel

in

Anle-

pr.Tdicainonlis, qiiavsl. 8.

.sed

sofi

aliud lolum per

nota oa qua? tanijit infra, in

lioc

Univor-sali

parliculai-i,

iii

esl

noin. Kt curn flicitur quf)d rospoclusad ler-

propter enlilatem absolulam.

si^iiiticathomo, in

quam

qua non includilur

poclus ad aliu'i e.xtrin.secum.

apparot divorsilas hic,

quam

Idivi

res-

minus

lioc

pcr sc

ditToiunl. Vcl

alilcr.

Vcl alihM', (juod lioino iiKiuanluni homu,

quofl Lo^icuscorisi(l(Tat applicalionom sub-

includit j^er.so, el formalitcr (Mititalom, el

est f)or acciflons. I.OLricus vero

considoral, ot in

jectivam, ot

lioc

f)r-a'dicatioiioin actualoin,

Mc-

idem

idoo cst

h;cc est i;;itur per se

heiidn, ut

lio vero,

iii

aliis.

luiic

Uospondoo (juoinodo
(juomodo

sciontia, ct

considcralionc

in

cut

ili

l!.\

quod

liurel

liis

dilTort a Mclapliysica

rcruni

f)o!cst dici

(i(>

naturaliuin,
ila

liic

iiilolli^'il

si-

inodi-

ad aiLrumcntum.

mobili iiujuantuni

aliud dico, (juod

tentionem

naturalis

l'hilo.sof)liia

.salvas apparcnlia,

Uii-c.

,\d

Lo^ica osl .scientia?

Doctor

rcm sccunda*

j>er

pcr

c(>f>tu

por

et

/;i-

inloulio-

cum

re, el

munilcr intenlion-ni appollanl,

lionolum

im-

profiric, ut siipi-a dixi, (juavsl. M.Vel nlitor.

(vssol

absoluluni. adliuc osl

ap-

plicabilis aplitudinalitor, el in fX)lcnli. re-

Tom*

nihil formnliler.

sil

Non

nMii

'''vi

1.

.:

li

ni

nno-

\ui

n rel

intonlioiH. ^hin^re

in

aimili

Molafthysic.T, ul supra doUyI.

.Sirundo princi[Kilili'r pojael

circa

i.
i

inlenli(mem appli'

sul)

ox

f'

ens per

posilum. IHde aliud osi direrr

el

dato (juod

quod

quia de ron-

f>olosl.

Mctaphysico lo<iuendo, ul

nis concrolivo suni[)tain, (luaiii iiO^iciconilicot

pnnlicnri

s(quitur.

hoi

includil ap-

ad subsinilum, forlo non enl

non formalilor uno.

.so.

se enli,

fst ens. Inlen-

talis. ul

fonnalilcr cns

el

.se.

Homo

ins ;inliasulleri(m's.(iu:i*

lalo.

liic

inquantum

pli(\al)ilitalcm

ibi.

fornialiler, ol per

lapliysicus vcro, objeclivam tanlumabstra-

Sed qucmodo

-s.

el

cus. VA por hoc

Datooliarn

ia.

consifierarot intontionoin,
ens,

tale

ari

139

sivundum

quod oninls

dubilari,

princ

srienlia el

^r*

de

niver

I.

7.

SUPER UNIVEUSAUA PORPIIYRII

130

quia singulariinu uon esl scientia. Inslanper se

lia de Theologia, el de singularibus

quia

pra?dicabilil)us, sed

lioc

est

altioris

positionem majorem in primo argumento

secund quiestionis Omne univocum multamen tenendo

tis etc. Videtur enim falsa,
univocalionem enlis, quod negat iste alibi
'

quest. 8.

secundum rationem
loquitur Doctor. Secundo modo

^jus, et sic

Tertio dubitari possel, circa illam pro-

esse Universale, tum quia Deus de tribus

supposilis divinis univoce praedicatur.

Dicendum

quod

breviter,

propositio est

vera de univoco univoce dicto, et logice

sumplo, quod proecise est limitatum, et

quod loquitur de Universali,tam in Genere, quamextraGenus. Ens

prsedicabile. Vcl

ejusdem

cOcTequaevae, et

Genus enim cum sit proportionabile materiae, non suscipit magis, et

minus, nec

nrimo eius

"'"' ^"

modo omnes sunt

de scientia naturaliler, pro stalu

acquisita, respeclu objecti per se, et

esl vera

differen-

liarum, quibus abundant a Genere. Primo

perfectionis.

quod proposilio

secundum ralionem

vel

illa

dico breviter

ne"-otii,

isto

Generis

aliqua

Species sunt

Metaphys.

sicut numeri, ut habetur 8.

text.

comm.

10

quia differen-

sunt sicut formoe, inter quas datur pri-

tise

secundum enlitatem, et
perfectionem. Et illo modo solvuntur instantioe. Genus igitur ut Genus, non dicitur
secundum magis, et minus sed bene Ge-

ma,

ultima,

et

nus, ut contractum per

tile, vel tale deter-

minans. Ideo latent sequivocationes in Generibus.

Quinto posset dubitari, circa illam pro

posilionem in prima ratione, contra opi

quodam

igitur potest dici Universale transcendens,

nionem

extra Genus, licet non in Genere, de

quo infra. Quod tangitur de Deo respectu
Personarum divinarum, posset negari as-

moio

sumptuai, loquendo de prsedicatione univoca, univoce sumpta, et perseica, de quo

permissiva perfectione, nonautempositiva,

Vel dic (dato quod assumptum esset

An Deus verum) quod non est ad propositum, quia
sit unirolimitatum, etc. Bene eliam dicit Doccum tribus
Personis. {.or, Omne univocum multis, ad differentiam

Sexto posset dubitari, circa illam propo-

vel

alias.

ubi dicit

licel

Genus

sit

31.
*

qusest.

num.

3.

perfectius.

Sed dic breviter, ut supra

positione,

tetigi, in

ex-

quod loquitur de extensiva, vel

vel intensiva.

sitionem

dum

7.

Metaph. quod ad determinan-

de analogo

sufficit

determinare de

'

univocationis singularis. Personse

vinse

non sunt plures, vel multa,

determinatione diminuente, ut

33,

enim
nisi

di-

cum

iste dicil in

primo analogatorum.
Dico breviter (quiaalteriusnegotii) quod

habetCommenibidem, quia substantiaest primaom-

loquitur Antonomastice, ut
tator

primo, distinct. 24.

nium quidditatum, ad quam multiplicem

Quarto dubitatur, circa illam propositionem, in secunda ratione, contra evasionem,

dependentiam habent omnia

quod Genus non prcedicatur de

Speciebus, secundum magis, et minus. Vi-

excludit tamen ex hoc alia a consideratione

detur enim hoc esse falsum, ut patet in

numeris, et figuris, et in proposito de

14.

videlicet

Universali,
nere,

10.

In

text.

omni Genere

quod etiam

omni Ge-

comm. 5. et
idem ibidem text. comm.

Metaph.

aliqualiter
el 4.

et universaliter in

est

infra, contra

ris asserit,et patet

ex

6. et
2. 3.

unum primum,

alia.

Ideo ipsa

cognita, faciliter alia cognoscuntur

Metaphysici, ut patet ibidem, tex'.

Sed secus forte

est

de

aliis

non

comm.

analogatis,

licetaliqualiter potest verificari in omni-

bus, sed de his alias.

Septimo, quod ibi tangitur de numero,

et definilione ipsius, posset

lem

habere specia-

difficultatem.

opinionem Docto-

Sed breviter dic quod estensper se,for-

gradibus univo-

maliter capiendo ipsum, et quod unitates

aliis

suam vero forma-

cationis supra.

sunt ipsius materialia,

Dico breviter, quod Species Generis possunt comparari, vel secundum rationem

lem unitatem ut coetera entia, habet. Licet autem Doctor dicat ipsum univoce prae-

32.

QU.USTlO
dicari de sui.sSpociebus, et por consofiuens

isloruin do alio pncdicalione exercila, et

non analogico, ul oxcludil univocalionern

essonliali pnedicalMr, polosiargui sic

non lamon ex

lioc

garo onlifioni,

ol analogiain univ(x;alionom

inlondil in nunioris

imo maximo

concoinilanlom,

onim por

reporitiir. Dividitur

par

porfoctnm,

tamon

iilo

par, ot im;

el sic

ordo, ut palet,

ost

ordo dical

no-

numoris

in

imporfoclum

ol

quos

aliis, inlor

do

rtrum

simpiicitor pcrfo-

clionom, dubiuin hahol, proptor procossum

in

do quo

iiifinilum,

spoctat portractare.

istum, supor

Molaphysicum

ad

Quxto

singnlari.ssimo

Motaph. qu:ost.

1.

Ueportalionum dislinctione 25.

ol

2.

1.

ot alibi, et

Oclavo circa .solutionom socund.X' qums-

ibi hii[)ra

im. 2.

onim quod Tni-

lionis* dubitatur. Vidotur

quod allorum de

sunl unum,

aniuial, orgo

all^ro prj> lu-alionc cxer-

similiter, vel

salo voro pnodicalur

salo, ot Specios

est

quo; ergo,

IJnivorsalis

osl

istius

infr;i,

cap. do I)ifforonti;i,

um

rienus, ot Spociom.
gis, in

joquivocum

Animali, homini,
bedini.

osl

niliil

ma-

vel

qiudo os<enti;do, el acci-

qunlr ad

dent;iIo, erit

Kodom modo

ad

tnm quia

sicul

r:ilioii;di, risibili, ol

al-

communo univocum,

lo-

gico lo(|uondo, ut islo (!oncodil .s.Tpo in his

Logic;ilibus,

vidotiir

ila

quod noc

istis

quinquo inlonlionibus

illis

cum

unitas socund;iriim

sicut

oiitil;is, ita ot

intontioniim, :iccipi:itnr

;i

tanti:is considorabis.(ini;i

applic;d)ilibus,

piimis..\lias ins-

curopniriso daro

occ;isionom juvonibus invoslig:mdi

Iit;ilos,

in his

qiuostionibus

l;ilil;mtos.

Ad primmn, tonondo cum Dodoro

conclusionom,
rrnti;.

qmost.

infni,

[);iti'bil

subti-

c;i|).

do

psso univoc;ilio

in

m;ijor

inlonlionibus,

in

circa solutionom primi

(|ii;oslioiiis

enim contn

illiid

argumonti

dubihilur.

iiuod dicil,

Primo

quod nullum

aliis.

do

tninoo,

oxlranea Tni-

esl

pr.idicatur do

islis

pnodicatur de

hoc

esl

sibi

ratio giMioris

cum

osl oxtranea aniraali

non ox-

exlraivus.

sic

Por idoin potesl argui, quol

el

palel

modus sub

dicilur, ergo

ipsis

ul

islis,

aulem,

essonlialilor

quo dicitur non

non

iier

quia non sub raliono allerius

dicilur,

//o-

tno est aniinal.

Ad primum
po.ssunt

isUT

comparari vel inler

abslrahunt

ul

quod

dico,

;i

rum;

vol cuiii illa

lil)et

ill:irum

vol torlio

inlonlionea

st,

ol hor, vel

concernontia

subslralo-

C(mcornontia; vol qiue-

seorsum

p<lsi

r.iri ;

ad sua sup<riora, in quibus con-

voniiint. Si

primo

iiuxlo, el in priiiio

mom-

bro, sic sunl iiicomiH>ssihilis. sicul qun^lialia

dispinili. In sviindo voro

lom illorum. sicul fun

ot nlibi plonius.

prn socuii(l;i-

inductive

non

Tionoris

r;ilio

Miflo

quam

de

sic

universalis, ox principiis

br

fundimontis, do quo infni, cnp. do rionoro,

Nono

quinque pnonam Genus el Univerislis

su;im

[lob^st

l'niver-

hujus, igitur, elc, Lllerius ex hoc.soquilur

primi

lamon
dico, qiiod

prodicalur, pnedicalursub

rationo alicujus

lH>t

:'>.

Ad .socundum

do

simililer, el

omnoquod

vorbuin

Major videlur m;niifosla.

essenliali-

allorius, arguilur sic

puta por in quid, ot inqtiale, ad h:o*qninotc.

e$t

quod immoso<]uitur,nec aliquiddo uno Isloruni,

cum

per toquivoca,

I/omo

poLius C*euu8

Spe<:ies igilur <jenu.s

sub rationo

Sod

idem,

Itom, conlra aliud

tor oril.

diate

a-

vel

cila, el o-sonliali, pni'dicalur, ul

vorsali.

eril isLarura inlenlio

sed funda menlum 'i-ne-

ris, ot ."Npocioi, sic

vol ralio ojus, conlrahilur

ubi lonot quod in quid, ost :rquivo

iin. K.

jain iliclum esl

de Spocio.

Ver

fun'laiii'nlorum,ul su

qiiod

Minor

ibi 811

nnm, quam

univocum ad hiocquinque
lum quia iiullum univocum conlrahilur arl
univocala por aquivoca s( d
nivorsalo,
vorsalo nonsil

3i.

major unilas

le enini

dic:aione e.xorcila

alios.
33.

VI n

isio

conco<lo

iikmIi

in oodotn

'J'

pnHicaliono

licol illis scilicrl

quo nKMlus pi
dum lamon divorsas

rtmipossiliilil.
-

'

;..*

...

illa

>

iikmIo.

briim. non
III

< ti

nns

i,

p.
i.

;irooplM>?io-

qunnlum nb

iii:

major unilaH. imo mltior

|uain n>nim. qiiio eo mulo

(>ihI

<-nli(muiii,

non

.;.

liir

mom-

3S.

SUPEU UNIVEHSAUA POKPHYUII

132

quo, conceditur pr.Tdicalio unius do

identi-

in cis unilas, vel

lero, conceditur

;d-

ut supponunt pro fundamcntis. Secun-

tas,

do vero

ct lertio

modo

unila-

eis, eL

in

lem, et sic inlolligit Doclor. Magis enim in

se, et in aliquo communi habent unitatem,

univocationem

ista,

quam omnia

fun-

damcnta, quibusapplicantur. Nonsequitur

igitur quantum ad formam argumenti,
Ilomo
sicut
esi

esl

animal, ergo Species

est

Genus

modalis,

quarum nuUa
enim

est in

inesse quid-

disparata,

sint

affirmativa falsa,

alterum ut modus subaudialur. Forte

ista prsedicatio,

Genus

est species,

ut

supponunt pro substratis, posset concedi,

et essel vera in sensu quo sit, id est, illud
quod est Genus et Species ut animal res:

tamen,

pectu diversorum, in sensu

facit, secus.

quem

Species eliam absolute dicta

tertio

conveniunt, et hoc

lo-

quendo de Speciebus non subalternatis.

Species autem accidentis conveniunt in terideo concretive (per accidens tamen)

tio,

una de

alia prsedicatur, licet forte formali-

Sed

dice^,

esl dulce,

quare

cum

conceditur,

ista,

pmecise

Al-

sit ibi veritas,

ratione idenlitatis subjecti. Patel responsio

prjiediclis.

litur ille

Vel dic, quod aliter permit-

modus

prsedicandi in primis in-

tentionibus, aliter in secundis

guiL poLius imperfecLionem,

quam

perfec-

tionem in accidentibus.

Undecimo dubitatur, utrum hoc sit verum in omnibus accidentibus ? Respondeo,

accidentium qusedam sunt absoluta (formaliter salteni) qusedam respectiva. Absolutorum autem qusedam contraria, qusedam
disparata tantum. Dico igitur, quod tam in
accidentibus absoluLis,

quam

respectivis

(disparaLissaltem,potest verificari

trariis

ma

non

in

autemabsolutis,

contrarieLas,

Doctor

in

non

littera.

est vera, licet

pro-

omnibus. In con-

dummodo

sit

extre-

ut arguit

erit vera,

In

illa

respectivis

vero

non in omnibus decem Ge-

nerum.
Sed dubitatur, quare potius in respe-

tum prop-

consuetudinem modi inhserendi.

sermo. Sic tamen

erit

convenire, et de se invicem prsedicari, ar-

positio, licet forte

accipilur pro specialisuma.

ctivis,

quam

in

absolutis est vera. Dico

Ad secundum dico, quod illa propositio,

Omne quod prsedicatur, elc. vera est prse-

quod propter formalem repugnantiam in

absolutis, quse non est in respectivis, ut

dicatione signata, ut iste habet infra. Vel

iste

si

generalius, intelligendum esL in potentia

propinqua, uL supra, qusesL. de entiLaLe

Universalis,dicLum

Quidquid

et aliis

modus

secundi.

Duodecimo dubitatur, utrum

prsedicatio

Extraneatur

tiam eorum in tertio debeat dici denomina-

intelligitur,

etc.

ipsi

Universali, sicut

fundamenLis, quibus applicalur ut

inLelligendi,

in

10. quarti, et distinct.

unius accidentis de alio propter convenien-

quando prsedicaLur

praedicatione exercila, eL hoc

lionem

2.

habet distinct.

esL, in illa proposilione,

igitur ratio Generis

propter ra-

secundo articulo assignatam.

Respondeo, quod prsedicatio denominativa est triplex, propria,

accidentalis de suo

quse est concreLi

subjecto;

communis,

quse estconcreti cujuslibet, autdesubjecto,

quocum-

aut de supposito, seu contractivo

dicit.

qne communissima cujnsliholprasdicalide

quolibet subjecto. Similem distinctionem

Decimo dubitalur, quare magis species

38.

tiva.

llabenl

enim se, in aliis diversis acceptionibus, tanquam duo termini, uL infra

37.

nec in

tative,

nec enim inter se quiddi

de hoc tamen

tamen

ter

accidentis

tis,

cum

ex

quam

es-

quia denotatur proedicatio

ditativo,ut sic, de se invicem prsedicantur,

bum

convenientia Specierum substantiae,

nor

denominaliva sitin SpeciebusQuantita-

proposito. Consideranlur

36.

Dico breviter, quod ratio hujus, est mi-

ter

verbum

nisi

tiis.

non sequitur, Homo amat.ergonumen

senlialis, vel

et

invicem

se

pra3dicari inaccidentibus,quam in substan-

principali, concedo

majorcm univocalionem

vel

ejusdem Generis possunt de

habet

iste infra cap.

de AccidenLe, qusest.

Prcedic

den
minativ

lio

triplex.

QL/ESTK)
pnR<licali<)n<'nnlonomi-

2. Alii (lislirif^nunl

nalivnni,

(i(;conceplu

po.s-

cl ila csl ili-ruin

Iri-

aut a priori, sivo priiis

leriorum, sivo uoii

sil

KxcTnplum primi, ul hnino

plcx.

Excmplum
tanlia, vd

Kxcmplum

animal.

lcrlii,

ul

alia distinclio ma;is

.S(?d

ad proposilum,

(sl liic

enl albus.

nl Italionnle esl suhs-

s(,'cuiKli,

hoino esl anlinal.

licct ulraqiic

accidcntium (juicdain

l>ona.

gulariUiH rchus HigniticalLH p(>rplunlc ab-

voccm

solulc, sed ul per

sin

ii,

vel

singularis numcri, inifjorlanlur. >tialiler.

falsum supp

quo<l

modiis si^niiticandi
r(;s

res

csl, njn signitic

plu-

il

vox, cui adjungilur ulmKlus,

.sed

IMurale enim, ul

>nil.

Verum

ul ly fiomines, vel lapides, clc.

la-

rdalio; qua-dam, ul .Spccicscju.sdtjm genc-

merus, ut in Traclatu dc nKnJis significan-

vel

diversorum ali^juando. Dico crgo,

unius accidentis de

pra'dicalio

non

tio,

sic

proprie dcnominativa

(isl

lamcn,

nitcr

alio,

saltcin

vel

comnm-

communi.ssimc,

tan;,'il

de

lum primo

ad ca[)Ut de Kclationc, el

scd n.squc

(\o

Opposilinne

omilto.

tVrl .secunda
illa

plo

rcsponsio dc

dif-

quiil, el motlus',

prima de denominativa

prx'dica-

Polest dici,

quod

iii

prima comparanlur

Ihvimo.scxlo

idem

VA vidclur
quo,

sit,

liabcl.

vd modus

cst accidcns,

nominans aliam. Vcl

dici potcslalilcr,

(litTcrunt, nisi in vcrbis

intcntio,

(iu:i*

formalitcr de-

quod

tanlum. .Nam

pricdicatur de alia, ul mo-

(luid

tamcn

quid quo

r(s[)i'clu

divcr.sorum, ali-

csl//uo'/ ita, (iiuxl noii7Uo; ali-

ita,

(luod liou quod.

Itcm, sicul in movcnlibus, el mutis, esl

molum

ct

movenselnon

moluiu non niovcns

vidcl.ir

ila

iii

el 8.

inlelli-

.Sed dico brcvilcr, quo*l scus ^l in raa-

peclibus

ralionis,

enim contingil
illis

.s>cus

in rebus.

In hia

pn)cedert* iu intlnilum, in

veni non.

namque

(^hiunluiucunquo

igilur rcs[)onsi(), csl dcclaraliva [irinuc, in

lecliis

lcrminis sf)ccialibus.

aliud, vcl aliud ad ipsum. cl

quis illorum

7.

modis

sil aliiiuid

(jninlo dubilatur,

qiiod qua'lih'l inlen-

dus, dcnominalivc sibi convcnil. ."Mvunda

Dccimo

ulrum uni-

nnn, quia licel aliquid

(iiiod

qund,

et

gcndi.

iii

DitTcrcnlia,

polcU sumi ut quid, vel ul modus.

lio

tiam carum

srcuiida vero ut

Iii

di.slincl. 2.

pos-scl dubilari,

vcrum

vcisilitcr

Pliysicorum,

non

primo

in

nionum. Infra ctiam cap. de

intcnlioncs ad inviccm, proplcr convenienInlio.

fi-

excmptiticandi, e<xlfm exemDiclori:,

liiijus

ad hoc mihi

fiicil

rcpcrire inovens, cl moluiu;

tione.

una

qiuesl 2. palcl ibi,.soIvendoargumenla opi-

sit

Dccimo quarlo dubilalur, (luomodo

ab

dcm modus

quae

relativis, et relalivc opposilis, ct

rolativis primo, ct

di lial)ct pcrtractari

quuist. penultima,

ct ita intcllcxit Doclor.

Pos.sel ultcrius dubitari, circa illa

NonaUribuilureiiiroHiD-

arlicul(j,

ralilas; ct dicere plurale, \e\ plurali% nu-

propter .solam convenicnliamcorum in lcr-

s.

sccundo

in

n(!m subjcctivalcni, nl (jiianliias, (jualiUis,

quod

qu.pKl.

dirlum el

lcllccius mal(> aHMignalur, ul

mcii cst quiMl ditTcrl diccre plura, vel plu-

ris,

tiini. 5'

133

lialHMil ordi-

Itom,

posUTiori,

(hTiominaliv.ini a

in

VIII

quo, vel miniiiueenlilali'*, inlel-

adliuc

pole-il

i|vsum comp.ir.m aJ
halx'bi(

i(a

rilioncm quod.

:t;t.

duorum modorum
dc

diccndi, in illocxcmplo

[)lurali, et sin^^ulari,

sil

convcnicnlior.

Dico, Mdvomcliorijudicio.^iuod primus,

lum

([uia

(//(/

iion

{)id[)iic

loqucndo.

modus

signilicandi.

csl
ul

modus. non

[na-diialiir dc

S'd c

conlra, liim (luia

illiiis

cujus

sin;.:iilan

aulcm

rcspcctu

csl quiil

modiis si^Miiticandi allribiiilur

rali. ct

yf(/

non

c contra,

moilo.

crgo

ipsi plu-

noii sumiliir

iil

rc^iHvtucjus: lumquin ralioilliusin-

u(rum

Dc4-imo .se[)limo (lubKalur.

|iro[)osilio sii

illa

laiilum vera in .secundis in-

tcnlionibus.

Dico (luud
rilatcm

iii

iion,

illis.

li'**'l

modus, u(

j-"*-!!!!!

ul

*i*iid,

licogni*

mannridin

mcii es( quid intel.

mulus

<umi

al

cend; cygiiuui. vel

est

rLiaiu nMlia, e4

>

qu;edam subUaiiUa'.
vcl Ul

mtxiiiic halx'a( ve-

c.i>'uuicendi

in m*

U*

iUMn (liadpma

repMn,

e( hal>i(Ui

n.

SUPER UNIVERSALIA PORPIIYRII

l;li

cum

cliorda fralrem

bilia

sacramcnlorum, graliam inhacrenlem,

Minorem. Signa

vel su])sislenlem. In quibus

ficantur
ris.

ill;r

Quando

sensi-

omnibus

veri-

descripliones notabiles Docto-

quod

videlicet sunt

intelligi-

quando vero qno alia

gnoscimus, sunt modus. Sed quare in
bus idem non est modus suiipsius, in
mus, sunt qidd

lentionibus vero

sic,

Ex

his ad

gnificant

quod non
idem penitus. Aliud enim est
argumentura

magis,

cum

dicit

magis Universale,

licet sit

est

et hoc,

quu\ magis dicit intentionem formae, quse

pertinet ad perfectionem

gradualem rerum,

supra tamen dixit in prima ratione contra

opinionem, quod Genus est
perfectius aliis

quodammodo

licm quia magis, et

majus

idom videntur significare, et valet argumentum ab uno ad aliud per locum a Casibus. Sicut sequitur 7?<s/Mm es/ bonum;
:

ergo quodjustc

fil

benefit\ ita hic,

Genusest

majus Universale, evgo quod genelice,pT3d'

magis prsedicatur.
Ad primum, dictum est prius quod non

dicatur,

intelligit

si-

lo-

tur. Et

contradictio in dic-

quod Genus non

patet

in-

unum

ab

quod

alio, hic

ibi

i^onum

cedi ad

perfectionem positivam, vel in-

ambo

a tertio oriun-

arguitur, forte posset con-

quod

intellectum,

illud

quodgenericeprsedicaturmagispraedicatur.
Vel melius, quod locus a Casibus tenet sal-

tem cumly magis

Doctoris,

tis

jus praesupponitur magis, et non e contra.

ibi

ut Species est species,

tum quia videtur

Ultimoma-

dicitur.

re-

Decimo octavo dubilatur, circa solutionem ultimi argumenti secundse qusestio:

formam

qui de Conjugatis, aliud de Casibus, quia

bilis.

nis

participanlibus

co-

non tamen album album, nisi per se, vel

identice; responsionem qusere ex jam ha42.

Item, majus de ipsa forma, magis vero de

nem,

in suscipientibusintentio-

remissionem, cujusmodi non sunt

et

intentiones, ut supra tactum est, nisi forte

autem in
quodubicumqueestmaDictum

ratione fundamenti.

quarta differentia,
gis, ibi est

majus,

et

non

est

e contra, ut patet

de quantitate..Va;Msetiammolis; wia^?svero virtutis quantitatem concernit.

Circa solutionem primse qusestionis, ni-

pro nunc, gratia brevitatis, dico, prae-

hil

de

ter ea, quse dicta sunt supra, qusest. 3.

tribus conditionibus subjecti, et alia

illis

quse in qusestionibus de Universali, supra

scrupulum
synteresis occurrit ibi unicum verbum,non
pertranseundum, cum dicit Doctor quod
dicta

non

sunt

propter

sed

esset possibile

aliquam speciera Uni-

versalis scire, ignoto de ipso quid est. Gontra,

prius cognoscitur Species,

quam

Ge-

tensivam, sed extensivam. Gontra primum,

nus; et Individuum, quara Species, secun-

analogum est perfectius. Dico quod verum

est, quando est analogia concernens entitatcm, vel perfectionem, cujusmodi non est

dum

in proposito. Sed qualiter

Genus

tur de pluribus comparative,

quam

loquendo de intentionibus,

cies,

prsedica-

44.

alios.

Dico breviter quod

licet

hoc

sit

cognitione confusa, non tamen

verum de

scientifica, et distincta

ideo dixit optime

Doctor, scire, et non absolute cognoscere.

Spe-

QU^STIO IX

infra, ca-

pitulo de Genere-, dicetur.

./^'

Aicijui et

Ad secundum

magiscon- gis
V6TliVlTlt

quod majus,

dico,

conveniunt dupliciter,

ma-

el

sed differunt

In quo

est

Utrum

Universale ut in subjecto
in re, vel in intellectu

bL

difierunt.

quadrupliciler. Gonveniuntenim,quiautro-

bique comparalio, et comparatio non quse-

cumque, sed disquiparantise. Differunt autem, quia majus dicit comparationem duo-

rum

prsecise;

magis vero in ordine ad

ter-

Andr. q. 1. Univers. g. Quantum ad

quartum. Joan. Angl. et Bras. super hanc qucest.
Merinero in recapitulaiione textus cap. de Genere Rodrigues 7. 5. Unioers. art. 1.

Antonius.

Quseritur de Universali,

lium. Majus etiam est

dens, uthic loquimur,

ditatem, vel

subjecto

Nomen, ideo quidformam significat; magis ve-

ro Adverbium, ideo

modum

formse

dicit.

Quod non

inquo

utrum inre,
in re,

probo

cum

sit

est,

accii.

ut in

vel in intellectu.

Omne

accidens,

QUyf.STIO.

quod

ost in re, est propriuin,

niune

XI

lib

vel corn-

propriuni, inest individuis,

si

X KT

QU.K.STIU X.

li-

cet non prinio (quiu propriuni per sc pri-

mo
nii

de omfii.)

individuis

Si

si

per se cnim prtesuppoconunune,

inest jirinio

ergo esset accidt-ns

scd

in re,

lioc est

quia tunc individuurn esset

\>.

Thomai de Ente
tado

inesset prinio in individuis

falsuni

rcrn. flomoest Univerale.

/ifpr sit

.[)i

inest speciei,

ni-

fjisp.

lie

.'{.

Hn-nlia cap.

el

/'rjniicabilib. tect.

Har-

4. e( 7'

:?

''

'
'

de patnun. l nivevt. '/u<r<

trarl. de l'r>rdtcal. lecun intenl. fHnn
Atigli.
tuper hanc ifuittl. Mc
et braa

diifml.

dttp.

'

4.

4.

arl. 2.

$et. i.

I.

f.

ciUndo*

\''.dt

RodriguM

(fiuttt.

q. 5.

.j

...

nto^rt.

I>>.

versale, ergo.

virtus passivn,

Iteni, Inlcllecius est

JuxtalKM* quaTitur de verilale iMlius

1.

per Aristoteleni

3.

de .Aniina. Contcxt.o.

propositioni.J,

Ilomo

est fniversale, cl .irgum*n-

etinde. cap. 2. ergo non agit extra init-

cunsimilium, ubi praMlicatur intentio de

tendo, sicutestde sensu per Aristotelem

re.

Top.

cum

ergo causet Lniversale, non

non

extra rnitlet illud ;ergo

in

e.st

sub-

fit

inteilectu, et inielli(jibiii,

I'Jx

unum, (/uam ex mntcria

verius

et

de.Vnima.Cap.
forma, per Cornnient.
5. sed forma non est extra materiain,nec
.'j.

e converso

igilur nec inlelligibile extra

int;lloclum

ergo ncc modus intelligibi-

lisextra intellectum

nec Lniver-

igitui"

opposiluni

Materia

et

cfficicns

noncointi(iunt,[)cv Aristotelem
Context.

10.

inlelleclus

est

1. IMiys.

causa

efli-

ciens Lniversalis, crgo non est materia,

ergonec subjectum
liabent aliam

quia accidenlia non

materiam,

nisi in t/ua,*\nx

Itein per

Commentatorem super

inum de .Vnima. Cap.

S.

non

iri-

Intelicctus facit

universalitatcm in rchus

illa

j)ra'dicatum non priLulical ve-

non vera nalura. do

igitur jjiiedicatur

vera nalura

eam

signilicat

oppositum de

ei'go

op\>0'

sito.

liomoesl Species, et Speciea

Ilein, si

est

intentio

ergu liomo est intenlio;

conclusio est fidsa, ergo

mi.ssarum

sed

non

et

aliqua prse-

ininor, ergo

ma-

Itcm, omnis j>r;i'dicatio vera

ergo

illa

esl

abs-

in

tracto, est vera per sc priino nio<io: h;ic

non

est vera

cst

s/)ccieSf et priUtiicatuin,

lum sunt
.Vd

per se

abstracta

itriin'^ in<xlo,

llomo

el subjec-

crgo proposilio faisa.

oppositum :De quocumquo praNli:

stvi

lioino

pneilicatur de piuriltusdifierontibusnu-

mero

ergo iionio

cjil .species,

crp*

*"ni-

vers;ile.

in intellectu, etc.

Item accidens cstin

lo,

ergo pro

catur delinitio, et delinitum

dicitursubjeclum eoruni.

in re,

jor.

sale.

Ad

signilicat vcrain naturain

supponil

Subjectuin

sint falsaj, probo.

rum naluram, quia non

jecto alicpjo extra ipsuni.

Item,

Quod

p4/i

illo, ut in

subjec-

QU.t^ni" \i

quoddenominat; rniversalcdcnomi-

nal rtMn.non inlellfctnm, iiritur,

i'tf.

[n hivc sit /)cr sc .\\<M\v^

Quotl sic videtur.

ine.sl

c**!

'.ui

universalis.

enim per

dininilio.per.-MMncsl etdintnilum

.sed lionu

i<:

dilTerMilil'Us

esl 8|)ecit.

i^JJTJJl

tur iHr ae le plunbii!* */lHr#-

mimon: ergo honu

|)er8e

SUPER UNIVERSALIA PORIMIYRII

1.%

quod

Ileni,

est per sc inlellig-ibile, est

per se Universale
tclligibile

ergo, etc. Minor palct, quia

suum quod quid

per

per se in-

iionio cst

esl,

quod

est

idem

llem, Universale convenit liomini,

sibi.

secundum quod abstraliitur ab omni acergo non convenit ei, ut accicidente

;

pnesertim
illius rei

Per

ergo

se pr^supponit

liomo est per se

si

homo

est falsum,

erit Universale.

ergo et Antece-

candi dictioni significativa^, qui sunt in

Aa rrimam

liesponsio

qua3stionem dicendum,

quod Universale est

in re,ut in subjecto,

quia illam denominat, non intellectum

intellectu.

Ad

signifi-

cantis

ram

ve-

nalu-

ra m

Sciendum tamen, quod significatum

termini communis, significantis veram
naturam,

tripliciter potest considerari.

Uno quidem modo secundum

esse

in

quod dicitur esse materiale

hoc modo insunt

sibi accidentia

et

secundum esse quidditativum,

insunt

sic

ei

praedicata essentialia.

Intellectui

quomodo Tertio modo ut per formam intelligibiefficit

lem, ab intellectu apprehenditur, quod

Universa-

est esse

cognitum,

liones. Intellectus

et sic

ei

inten-

et

de

multis, ab aliqua proprietate reperta

in

natura

attribuit
et a

in multis,

sic considerata,

sandum intentionem,

menta

insunt

enim considerans na-

turam hominis unam

qucesl.

quia

tunc intellectus esset compositus ex quid-

omnium rerum

ditatibus

sensibilium

sed intelligendum est, quod intellectus

verius

actu

in

praedicationem

recipit

cum intelligibili in actu, quam

materia cum forma quia intellectus in
:

aclu est intelligibile in actu

autem non

cognitum in cognoscente.

absolute

argu-

illis

quia per

seipsum intelligerereflectendo: materia

communia. Secundo modo consideratur

Ad

ex

sed in intellectu est veluli in efiiciente,

ejus, et

3.

unum compositum

speciem intelligibilem in actu, potest

suppositis,

lc.

tertium dico, quod illud dictum

et ut

termini

tamen ab

voce, ut in subjecto, effective

unius

dcns.

communis

signifi-

fiat

Gonsequens

Triplex

modos

sicut attribuit

proprietate

lare,

Universale,omnis

acceptio

accipiatur

si

Commentatoris non potestinteIIigi,quod

dici deoiiDii

9.

ad intellectum,

rei

ut conjungitur accidentibus, est singu-

Ad oppositum

qucest.

habitudinem

dicit

dens. Antecedens est verum,quia liomo

ad

tamen aliquam attribuere, quae

potest

illi

movetur ad cau-

et illam

causatam

natur^, cujus est proprietas

est

forma per hoc quod poni-

cum forma.
Ad secundam

tur

quod

tum

quaestionem dicendum,

modo, quo nunc

est vera eo

est accidens inesse rei

inest rei,

nitio intentionis

Ad primum argumentum
procedit de accidente reali,

modo.

isto

dum quod homo

diciturdepluribus,

sed non dicitur de

quod

est in

illis,

esse materiale

illis,

et

hoc est

modo

ergo primo

etc.

secundum
secundum

nisi

pro-

positio est vera.

Ad hoc
ni,

dico,

quod Species

inest

homi-

secundum quod homo

prjedicatur de

loquendo de

prasdicatione

individuis,
sir/^^zflf^^

est,

:nondepra3dicatione exercita,\6.

non secundum quod

positis,quod est

idem sup-

est

primum membrumdis-

tinctionis.

dico,

quod

dico,

quod

vera natura potest sumi tripliciter,

quod

inest

tamen

propositio distinguenda est, quia

secundum esse materiaie. Ad

secundum dico, quod non attribuit ali-

diversitas suppositionis stat

cum

unitate

Sed

est

magis

quam

multiplicitas figura^ dictionis,

proprietatem rei, per ejus trans-

mutationem, quia non

est virtus factiva

subjecti et significati.

si

qua

5.

argunon Admenta

9.

natura3,

qucest.

10.

Contra hoc, Species inest homini, secun-

Ad primum argumentum

qua accipitur.

dic- ad

quia defi-

4.

Responsio

sit.

Est igitur propositio simpliciter vera,

qucest. 10.

\n

Ol'FSTIn \I
quia socuiiduin quo<l suhjfM-tuiii .suppo-

cau.sa talis accidenlis.In

nit veriun niituium

tiir

ul luuion coiupara-

tur ad inl<illecluin,incst;i talciicfidcns:

inullij)licilas cnini

est vcra niullijdicilas, sed lantuiii piian-

taslica,unde

nondistiii^uilur Soria-

iiic

Aomo, sed

/ese.s/

esset falsa,

relur hoinu, ut accij>itiir

accipe-

si

Ilomn

liic

fst

species.

Ad

.secunduin dico, quod

Alhum

csl ro/or

((uiii

enjo

homo

quod

iiic

sicut

est

potest delenninare

iniixrcntiain hujus

ino inodo est falsa, et sequitur conclu-

el ila .seiiuilur,

potest

Accidentis

quia

accipitur ut

veroinlentionis ut (luid

suo genere est

non

est

non tamen
Simile

est

r;i

si

Ad

major

esl
:

lerlium

dico,

fniversale

(ju^xl

;ibstrahitur

iit

ab oinni

diccuduin,

accidcnte reali, (jutxi seijuilur ipsumse-

quod

cundum

Solutio
.se

minor

idein,

j^er

est falsa.

inest homini,

non sunt per

fabsa.

vcra, ////;t'r6edelerminat inlnerentijin

et sic

qii;i'sti(neiii

sic.

delerminat inhaTentiam, ve-

Ad secundum

pr;e-

vera,

\\\c:Arcidensestper$ein-

inhaTens,

si

est

tunc conse(|uens

infert

j>;itet

hivrens,

(luiil.
il)i

pnediralur de pluribut\

Secundo vero nioUo

sio falsa.

cretuin, et denoniiimtivf; pra'dicatur de

(piod tales

minori

vel inhairens, scilicet, pricdicaluin. I*ri-

est

li;i'c

respectu iiuininis

liTli;iiii

in

vera,

intentio

re.

(fuiestio-

Ideo dico, quod ly per se,

in

tertiuin dico, cpiod

.\(I

animat,

esl

responsio esl ronlra cominu-

etiain ista

dicatioin iihstnicto, quia speries estcon-

n.

Uomo

per accicJens,

igitur hx*c

piitet

materiale

es.sc

non autein ab

li.'.

de priino

iiKjdo, pricdiciilur

('uiiii iii

pri-

accidente intenlionali, quare, etc.

nio niodo delinitio, vel pars delinitionis

de delinito.

Iiiijiossibile cst

auteiii ;di-

reni .secundii' intentidiiis, dcliuire

quiiiii

KXPosiTli
rein j^riiuie intcntionis
re.s

secundiim siuim es.scntiam

e.sset
ita

limc

(|ui;i

ilhi

ji;irlim

Orlavo

iiiitur;i,ct partiin iib intcllcclu, et

;i

divcrsisnon ordinatis

esset uiiuiii

non

(juare

quo

crj^n

pnfsuppoiMMnlo eli.im

.irri-

iii

imj>ossi-

dcns

in

O.S.SO

Mcliiph.

ino [Uiedicari de re. Nec secundo mod(

causaturintcntiocx perse

cijiiis sujtjecti.

Nec quiirlo

suhjvio

iii(do

in

jrin-

ijuia

rv

lexl.

qwut

fnli!t, el

lur:(l (piia
toiis

.tiit

coinin.

*i.

juxla

nlihi sa^p.

osl in

nnima aul

intellcctiis. .Ncc univcr.sjilitcr :ili(|uo nlio

ot slrirlius

modo

U'nli:i*.

(I)

tunc'ess>t nutura sulliciens

MmiriUus oxponit

imiil

qiiiMlinnM

0.

(i^.

II

apud Scodtia.

quin

in

jm

os( in rolni'*.sr

ad

illa

nnima imnl plur

pmner oasonliam

7.

idom MN-

oinnc aocidcns suhjctHiw

Ira .ininKnii. idoo 5pvirtml

([iii.i

illud

.{n^itteni ral

resnonestc;iusa eflicicns intcnlionis.scii

ni

cura

ul

bilo est ;iliqu;im inlcntionein per se pri-

(juiii iinii

quirril,

suhjtvlo,

rniv(rsah\

e.sl

arcidcns.

sil

cs.sciitiiililer

prinnpidiUT

(I)

ojiw.

7.

per mei*,

(piani

fallaciii

quiii (piodlibet in

tiis

se, prajdic;itur j>er accidens

f;illi;'<-,

esl intentionale. Dici

7;<o</</.s,respectu

Ad

uon pro^dicatur

si

pitedicati,

Species esl inlcnlionfile^

species

negutur

speries denoinina-

Contra, tunc

abstracto.

est

liaN'

inlenlin,

iniporlat idiiid,

tive

argunienluin

miiior. C.ontra,

est

accidens

e.sl.

primuin

.\d

ines.set

illi

igi-

neni inoduni loquendi.

Sppries esl

sa,

natura,

illa

qiiod f;ilsum

non

liguriu diclionis

esset

quocumque

duo
pi>-

Ucci aulctn

;
:

SUPER UNIVERSALIA POHPIIYUII

138

respeclus rationis possint caiisari operatio-

conformitatis, et similitudinis actus com-

ne cujuslibet potentioe

plexi ad objectum

collativfc, intentio-

nes tamen secunda3, dequibus loquitur

complexum.

Propositio sumitur hic pro denominato.

lo-

ideo specificat se ad inlellectum ad ditYeren-

Quid homo, quid Universale, quid

quid intentio, prius dictum est, et

tiam aliarumpotentiarum. Vel potest ex

de homine magis.

gicus, fiunt oporalione intellectus

maxime,

Ordo hujus ad prsecedentem

poni intclleclus per essentiam, vel per par-

infra

quia

quam Universale prae-

prius accidens inest,

ticipationem,ut supra de ratione dixi.

patet,

res,

dicetur de aliquo. Ideo quaestio de inhse-

De

Primo. quid sit Universale, et quoties

habitum

dicilur, supra
liter

Accidente, quoest.

1.

in divisione acciden-

valde notabili.

tis

inhsesionis, vel informationis, vel pro

ma-

quaRes hic araplissime sumi debet,

ut dicitur de omni illo, quod nonestnihil
vel ut dicitur a reor, et non modo a ratus.
teria in

Intentiones enim secundse sunt applicabi-

dictum

hserentis inhaerentiae.

Tertia quaestio estdeperseitate talis praedicationis.

prius) omnibus,

est

quse

ment.

de rebus

hic, qua3

jectivo, et

sed

non

habent esse in esse sub-

intelleclivo, vel objectivo

primum magis

placet, quia tenet Uni-

versale esse in re, sed non nisi ut in esse cognito. Inlendil igitur

nomine

rei,

omne plu-

ribus communicabile, sive sit reale, sive

rationis, sive positivum, sive

negativum,

dummodopluribus possitcommunicari
infra, in Anteprsedicamentis, qusest.

ma

(ut

ulti-

habet) excluso solo intellectu; et qua-

liter illa

exclusio habet

intelligi,

in tertio

articulo forte tangam.

Ordo conveniens

nandum
tivum,

quia prius determi-

secundum

et scientificum,

quam secundum

esse

et objec-

esse subjectivum.

communis.

Divisio vero
10.

est,

qua

Prima

est

de veritate prsedicationis, in

Reportationum

Homo

est

Universale. Ubi ad-

vertendum, quod veritas hic

intelligi

de-

com-

causa praedicari.

quando

1.

distinct. 26. qusest. 2.) illa

quando

est per se,

in

subjecto includitur

IUa vero per accidens,

in subjecto

non includitur causa

preedicati, ut patet inductive.

Ordo hujus patet ad praecedentes. Prius

quam

enim convenit de

veritate,

tate propositionis

disputare,cum omnis per

se vera,

non

e contra,et

doctrinse sunt

de persei-

communiora ordine

priora. Divisio

harum dua-

rum communis.
De Secundo. Triplici ratione arguit ad
primam qusestionem*, quod Universale non
sit in

re subjective.

Prima

esset

si

'

extra intellectum, inesset individuis, et

re,

tunc individuum esset Universale, quia in

quocumque
nium,

et

album ubi

est albedo, est

per

se,

tan-

accidentium

commu-

quia hsec primo insunt in-

dividuis, illa vero speciebus. Sed secundario haec illis, et illa istis,

quam

phyrius in communitatibus.

text.

per

comment.

se prsesupponit de

Secunda

1.

etiam tan-

Posteriorum

quod

videlicet'

omni.

ratio procedit

Aristotelis 3.

Ibi

1.

8. 9. et 11.

ponit Por-

ex fundamentis

de Anima, ubi supra, qusest.

deUniversali, et

4.

Topicorum

cap. 2. et

potest confirmari ex 2.de Anima text.comm.

in intellectu formaliter, licet mediate actu

51. et sequentibus, et

complexo,

59.

objective, quae est habitudo

""*

in

bet pro veritate complexa, quae habet esse

et

^^

'qusest. 9.

infert hoc

ratio

inconveniens quod Universale,

intentio secunda prsedicatur de prima,

ut dicendo,

text.

secundo articulo ma-

9. et infra, in

gitauctoritatem Aristotelis

Alias duas quaestiones laterales introducit.

et quoties acci-

se,

primo Posteriorum

git illam differentiam

erat de Universali

quidditativum,

per

sit

Breviter (secundum quod habet iste

gis.

possunt ab intellectu apprehendi. Vel forte polius loquitur Doctor, ut infra dicam,

Quid

patet

pitur,

Subjeclum hic intelligitur pro subjecto

les (ut

rentia proecedit quaestionem de veritate in-

vide infra, cap. de

accipitur,

hic,

Accidens qua-

est.

et

74.

maxime text.comm.

KT

QIJ/ESTK). IX. X
Tortia ratio procerlit ex au- loritalr Avfr.supor tertiurn (\a Ariiina, romnifnt.

roi.s

licot rion fornialitfr

in

vJTbis, sod

('i.sfl'm

comparat unioufm

in .similil)us,.saltem uhi

in actu

intentionis intollocta)

cum

intel-

cum

ad unionem matoriip

lectu mat?riali

5,

forma. Ibi advcrto trescou.sequentias, qux

patent ox supradictis.

Ad

ter. ct alihi.

IVrlia

ex ahiMlrarlione subjec-

ab omnibuii

in lali pm'dicalione,

ti,

catis

quod ergo

accidenl^ilihus,

pratli-

tic

sibi

convenit, neces.se est ul pcr se ei conveniat.

qus

A'! oppfisitum, unica ralione arguit,

proce<lit ex
lcr.

procedit ox

rum,

non hahetur

.sed

tamen

elici potest

vul-

illa auctorit;ite

gata, qtia- imponitur Aristolcili 2

fundamcntis Arislotelis

comincnl.

tcxl.

Pw-

I.

8. 9. et II.

I'hysico-

text.comm.

textu

in

exprc.s.si

70. uhi vult

Dcinde ad priinam qux^stionem respon13.

est in re suhjective

coincidunl, aul in idem numcro,

forma

et tinis, aut in

et efHcicns.

Ex

idem

quod quarla

.scilicet

in

tur originalitcr 8. Mctaph. text. comrnent.

ratio

Commciitatoris
Tertia

I.

fundalur in auctoritate

de Anima, commcnt

ratio proccdit

intrin.seca

accidentis

scilicet

8.

denominatione

cx

ut in efticienle, sicul

esl,

sua

ctiam ut cognitum in cognos-

cau.sa, et

e*

efTectu.s dicilur

in

ccntc, sicut lapis dicitur ess< in anima.vel

ohjccta cognila, vel in se, vel in suis

Ihi etiarn

dc matcria accidcntium.iiua* hahe-

Secunda

in-

rcpnu.scnlativis.

idem numcro.

Uoctor adducit aliam propositionem com-

muncm

resumen-

omnis

matcria.non coincidit, nec in

idem specie.nec

prol>al

univer.salitcr
ul

alia

causa,

(amcn

specie, ul forrna

(juo elicitur

quod

do tcrtiam rationem posl oppo^i^ilum. In

trescau.sa-, scilicet forrua, eftlciens,et

flni.s,

quod fniversale

dct,uhi tenel (-(mclusive

tcllcclu

quod

12.

180

opposilum,triplici ratione ar;^uit,fiua-

rum prima

Xr

pa-

et

tet.

(^onscqucnter ad nc^^alivam [)rim;e late-

tamendeclar.uiuiH-hujuscon-

I*ro m;jjori

dusionis, et proplcr .solutionem argumentoruiii,

ut eliarn cavilhaiones, et impuj,^a-

tiones plures excludantur, adducil

unara

distinctioncm, sivc regulam valde

in

bis

logicalihus neccssiinam. Valct cerle.ni

fal-

aureuin lalcntum. Impriiin' igitur

ip-

lor,

sam

synterc.si,

qux'

talis est

tcrque quaterque resume,

Signiflratuin tfnnint cvnnnH-

1-'.

qiKcst. 10
nuiii. 1.

ralis

ma

',

ar^uit

ostcndil

do opposito,

triplici ratioiic.

(luarum

pri-

cssc pnedi'ationem oppositi

ihi

univcrs;ililcr cst

(iu;c

f;il.s;i

uhi tangitur distinctio de ente natunc, el

ento ralionis,

Secunda

intcllcclum.
posil; hyiKi-

sccundim iulcnlionem, (lua; [k)con(irru;iri piM- ilhim rcgulam Anlcpr.i'-

Ihesi
lest

ratio

vd sccundum
infcrl homiucm

e.-ise

dicamenlalcm, QikhuIo altfiuin de

etc. el

per locum

;i

Spccie ad (Jenus cons-

truclivc. Tcili;! r;ilio innitilur

supra, iiuasl.

1.

aliero,

illi

rogulu;

luihila", cl iiifiM, qua.-sl.

:{.

de (Jenerc.
.\d

:i

au.v.si.ii,

JlUIU. 1.

nilis

*,

dclinilioiu conslructivc.

;ir{j:uil

Iriplicitcr.

cedit pcr locum

Secundii c\
l

[wr

r;ilionc ;irguil,

nivcr.s;ili

potest cunsidcrari. Dixit nolanler Jiy/ii//fa-

termini communis, et non

tuni

:i

rrima

vcl

communia

n>alia ncganti>s,e( aitserenlm

(crminum communcm
omnia sua singularia,

Nam

inlclltgil)ilil.-i(c,

commcnt.

lU.

cum homo,
istos alias

({uam canis.

ent

.senno.

convenil,

"i.

de Anima

cl

1.

Pos-

I.

M.l.Tpb.

lexl.

.Seti

de boc conlra

Ilcm. ex

quod

Itoc

';" 'i

!};

-'-m-

(ra iv.siicm. (|U(Mi su;

formali, idio sub<lil

.se

lubil si-

.signiticAl,

(^)uomudo ergo magis univo-

ralio pro-

|M>r

et l^estialiler certe.

gnitical, s,iltcm univoce,

gmticato maleriali.

([niv

signiticart^ada^quale

uimm non

quo<l

lale-

dcliniliono conslructivc.

lcnninus

connnunis, conlra TerminisLa.s, Iniversalia

l>er.NonaIis, (*oiivcnil

I)cmuin;id :iftirmativam secundu;

tyram naluram, tripiicUer

ilicit.s*i//ii//crt/M/M, el

opposilum unica

locum

nis,siijni/icanlis

/xnii/i.^iuuil

cliam

a(

qiioi
>

fi>rU>

poininl
<

..

minisias. lUMii.aii

signiiicantium iton eniin, e(

^1-

aliud

trntm ma-

^Milm Ter*

uiuurum

quB uoo

habeot

SUPEU IJNIVEIISALIA

140
esse maleriale,

licol

possiiil

liabere esse

quidditalivura, vel sallem cognilum,de

magis

esse, vel
dici

test

primum

advertendum, quod

prima acceptio talis significati,poesse Physicum, secundum Meta-

physicum,

terlium Logicum.Esse nain-

et

que materiale

individuale esse, quod

est

appellatur materiale similitudinarie, quia

ens est in ultima subjicibilitate, et sus-

sic

ceptivum

omnium

pra^dicalorum realium,

supposito personaliter convenientium, ut

puta

cum

tantiis

tor,

circums

hic et nu)%c, el coeleris

individuantibus,ut materia

formarum,

et sic

accidentia

insunt

nam

talia

subjecta, id est, taliter accipiunlur, et sup-

ei,

communia,

omnium

ut inquit Doc-

scilicet

primo,eL

quit Hoetius

1.

de Trinilate, liceteconverso

videatur dicere, sed nihil refert ad propo-

Exemplum, cum dicitur

Uomocurril, accipitur secundum esse ma-

situm, ul patet.

teriale,

quia

tale

accidens non convenit sibi

ut abstrahit a conditionibus materialibus.

Cum

autera dicitur,

Homo

raiionalis, vel ens, vel

animal, vel

est

risibilis,

secundum essequidditativum,

et essentiale,

quia sive actu existat, sive non,

dicatio

est vera.

esl Species, vel

accipitur

talis praj-

Homo

Cura vero dicitur,

Universale, vel prsedicalum

vel subjeclum, et sic de aliis,

tunc accipi-

tur secundura esse cognitura, et corapara-

modo. Esse quidditativum

buuntur

est esse abstrac-

hic et nunc, et prsedicabile, et inge-

nerabile,

et

incorruptibile,

et

seternum.

tura,

quia

illi

respectus rationis non

sibi,nisi

dura actu

attri-

est universale,

vel comparatura, vel cognitura esse habet,

quod

esse potest vocari recte esse rationis,

Concernit tamen sua supposita,de quibus

et

quidditative praedicatur, el hoc ut etiam

nis, vel ratio,

praedicamenlaliter considerantur,

quaest. 3. Quodlibeti, articulo 2. et alibi,ul

et

sic

habens illud esse potest vocari ens ratiout singularissirae habet

iste,

convenit sibi supposilio personalis determi-

notavi

quod declarat plura

dicta

Auc-

nata, indeterminate tamen, nisi natura ad-

torura de. talibus. Ubi adverte,

quod

licet

juncti aliud expostulet.

Primo vero modo

communiter supponit determinate,

et

de-

ibi,

exeraplificavi

tamen

per propositiones, intelligo

duobus primis membris corapo-

in

ex natura

prsecedentem

terminateplerumque,scd interdum indeter-

sitionem

minate secundum exigentiara additi,

oinnem actum intellectus, quae in tertio

membro non potest esse, et ita variantur
quoad esse cognitura,veI quoad esse cognitum praecise, et non prcEcise. In terlio enim

vel

praedicati. Esse vero intelligibile, vel cora-

paratura, vel cognilum, (licet comparatura

aliquid addat) est

quando per formam

in-

telligibilem, id est, speciem, vel reprsesen-

membro requiritur

tativum, apprehenditur ab intellectu tale

in

significatura, et sic supponit sirapliciter, id

primum,

est,

pro ipsa natura absolute sumpta, non

habendo respectum nec ad contenta, nec ad

continentia, et sic intentiones

logicales in-

duobus

rei,

et

praecise esse cognitura

aliis reale esse, vel actu

vel possibile

quoad

quoad secundura,ut

infra magis.

VulL ergo Doctor, quod intentiones secundse, puta Universale, etiam subjecLive

sunl prirais, et etiara sibi ipsis ad raodura

sunL in rebus, eL non in inLellectu, Hoc

primarura, ut supra de Universali,

men

et infra

magis dicetur. Et tangit qualiter movetur

intellectus ad
tiones,

causandum secundas

ut supra dixi

modis significandi.
subjectum, et aliud

etiam propria, sed non primo. Verumtamen

scientifica Physici consideratio abstrahit suo

tum ab

15,

secundura exigentiara praedicati

ponunt, qualia pennithmt pra^dicata,ut in-

in terlio articulo.

Ullerius

14.

quo

I>()KPIlVmi

Nam

inten-

et exemplificat in

aliud est

eorum

efficiens.

Et nota breviter quod suraraaria cognitio

hujus diversae acceptionis, potest haberi

ta-

debet intelligi non secundum quam-

cumque acceptionem
iUa tertia acceptione.
expresse

dist.

rei,

ed prsecise in

Et hoc idem habet

35. Primi, et alibi ssepe, sic

ad qusestionem.

Ad primum argumentum

respondet,

i6.

quod procedit de accidente reali,quod con- ^^^^3

venit scilicet rebus secundum esse mate-

**

QU^STH.
quiflflil;itivuin

vol

riale,

idern
1.

ah omni con-

siin[)liciler,aljslrahenfl()

ad

cernenlia

fle

.suljjecla eaiMiin supfHj-

irilorilionibus, rjuia

nunl

auU-m

iifm

Hoc

subjecla.

sup[)<)siUj, cl

cap. de Accidenle, quo^sl.

lialx^t infr-a

attrihuil ;iliquidexlr-a

quod

virtus

facliva,

res[)ectuin lainen i-ationis

(qui est hahiludo

ad

rei

intcdlectuin,

unius co^niti ad aliud, uhi

vel

.seinpcT coruio-

sU vera, Matrria

fnrmam.

Forma

vol,

esi in pitentia

ad

est in potentia inate-

riw, vel Mnteria haltft furmam tn /*olent a,

de

el sic

non l-imen

aliis,

materia

i.sla,

est

isla, Intrliertus est inte'iectus,

vel intellijihile

actu, elc.

i/i

Deinde ad prirnam qu.Tslioncin

lali*ra

afTinnalivam, el hocac-

lein,* dicit [larlcin

illa lcrlia

acceptionc pni-dicla.

infen^ndo quod

ohjicit,

.Se<J

p<jliu-i

.s*cundum

buerv. Exeinplificat de rnodis signiticandi.

sunt

vei-a;.

l{es[)ondet recurremlo

ad pradicationem exercitain, el signalam. Nara

attrihuit intentionem, noii esl exlra i[)suin,

prima convenil fundarnentis inlenlionum,

.secundum duas primas accepliones..<M'cunda

ut magis in

vero secundum terliam.

Ad

ohjecluin

fueril

inlentio

sallem ul
teiilio

ipsam,

glo.s.sat

sive

('oniinenlatoris,

non,

sive

[X)test .salvari illa,dehuil

illa

e.s.se

in-

sua.

in .sf^lutionc priime qiueslionis

non

est.propjsitio tame:i

intelligihile (iuiit verius

unum,

qu.iin

i/ibile ftitnt

ma-

u- teria et forma, quia riuniiuam niateria est

num,i/uam
el hoc iritelligcudiiin
materia et forrna, nec (? contra
formaquoest de rnaleria prima, et forina speciJica,
modo.
vel ([uacuiiKjue. Ali(|uid eiiiin res[)eclu

veriu*

unius potesl

dici

respeclu alte-

forriia, et

dictum

esl distingucnda,

qua non vera natura pnudicatur

in

in illa acceptione.

concedenda

qua non

iii

el

(id esl.entii ralionis vel inten(iont*s .sorun-

d;e) nata est conveiiin vera'

iMlune

eiili

hoc est in

et

tioiic pi-edicta.

Chi

notahililer dicit. quo)!

slal

suhjecti,

signitic;ili

el

cum

unilate

hoc esl verum

tum

palet etiam

difTcrcntia. Inlcllcctus auteiii

hilc, ([iiia iiitellcctus

seipsum
texl.

noii

licet noii

8.

til

niodo

[jotest inl"lligere,

comment.

gencrc, et

iri

ante

alia, .scd

re aliorum, ihidcm, lcxl. commeril.r>. (lum

ergo irUclligil se
ro

verius uiiuin.
fit tt^rtiuni,

ideo

i[)suni, tuiic ideni

numc-

intclligens, el iiilellccliim. Kil ii:itur

o.st

iion tanieii

suiii.

omisil

inatcria, et forma,

unuin

unum. quam

miniis

iiitclligihilc

cx

([iiia

ct

lioc

est alteruin

iiitclhrtus,

cuin inlclligil

Chi advcrtenduin, (i|Uo

Doclor) ([uod

leclus intelligil

.se.

ille

aclus,

osl reflexus.

hnmo

idem

inlelligc-

.s'ip-

eliam non
([uo

inlel-

El noUiii-

ex'

x/teries, isle

ticam

leniunus homo

lamen

.ni

qua

.sil,

homo,

liac

qti:e Iice(

K(

Socrates

proposilioiie,

mulUplex,

.sit

poiiil

INNI

U-

cs( distinguenda.

Ad .stvundum

dicil,

qmvl

illa e.il

Sperie.K esl ///1. qui.T pr.edi

Iracdim supiTiu.H

Mhum
.S|:i(iui

est

alia.el

i|uani phaulis-

miilliplicitaliMn apptMlat.

exiMnpIiim de

men

animal,

Dicit igitur quixl ibi esl inuUiptict(.u

flguia* diclioiii.H.

est

ilic-

pmpo-

(ribus

signitlcal. siip[)ositioiic

ali;i.

vi

enim

sitioiiibus.// );wo esl alhu.t ,homo est

et

de Aiiima.

:{.

esl prius. In islis

intclligi-

e*t,

accop-

illa lertia

diversitas supposilioiiis
vel

nalunr.id

ut patet in forruis ordinatis,

plurcs formas

Uoc

natura.

\erjk

.secundum vari:itionem pniHiK^ati. ut

iiahcntihus

vera

(Je

rius,mat<'ria,vel qiiasi maleria,et e contra.

iii

18.

vera nalura possit suiui Iripliciier, ul

licct

jam

quod

principale responfJet.

naliira, .sed simpliciter

Vult hreviler dicere, quod intidlectus.el

Inlellectut

Ad prirnum

primoex-

falsuin aui'lorilatis

iiilellectuni

Commenlaloris,

17.

arliculo.

t<'rlio

terliuin valde siiifrulariter,

cludendo

cui

coy;nituni,

.stiliin

maleriale inlelligeriflo suhjccta, lalcs

quia

'<rjMi-ll.

cipiendo suhjecla Liliurn pru[>uiiliou'.uii, in "*"'

e.sse

mitlendo,

intelli-

cet isla

quia U-

latur hihiludo ad intelleclmn,)poteslaltri-

Vel pos.set aliter dici, quod non agitextra

et

ler dicil, inteU/Ttus in nctu etiam,

p<r li-ansTnulatio-

.se

nein reahMii, quia iion esl

sed IxMie acliva

non

inlclleclus

Hl

\I

forma, sicul

optirne.
A'l .secunrlurn dicit,

\,ET

I\,

est coior,

nbjicil,

fjUa.

'(ur

atw

concn'lo iofenori, ul

ile

quam

quia

intentionale, (ubi

dicil eis Ctljiani.

d miiiUH hnv, Spectes

runcr*lum HUponuA

f,
teKr.

SITEU UNIVEUSALIA POiaMIYKlI

142

prsesupponit

honio esl species, vere esl inlenlionale

tari.

scilicct est

falsum. Dicit Doctor con-

sequenliam non

valere, propter accidens.

quod

Mutatur enim medium respectu extremorum, quia rcspectu unius est quid ex prinio Topicorum, cap,

7,

respectu alterius ut

modus. Est etiam figura dictionis.

Ad tertium negat assumptum, pro

modi"

se-

illa,

se, 1. Poster.

ubi prius; ubi dicit

quod propositio per

ditur a quidditite alterius.

se

est

Quandocumque

igitur quidditassubjecti egreditur a quidpnL>dicati,

praedicatio

talis

est

in

primo modo dicendi per se.

Habet autem primus modus, ut communiter dicitur, quatuor gradus.

Primus quando per

se superius

in

qtiid

de suo per se

prsedicabile, praedicatur
feriori, sive tale

superius

in-

transcendens,

sit

sive Genus, sive Species.

Secundus gradus, quando praedicatum

intrinsecum, dlcens quale, prsedicatur de
illo,

cujus est intrinsecum consLitutivum,

sive sitdifferentia, sive

secundum
Tertius

modus

in rinsecus,

aliquos.

quando

gradus,

est

sendi

non

20

modus prsedicandi, sed polius eset sic omne illud est per se, quod

est in alio, ut Deus, et substantioe pri-

mse. Reducitur

autem hicmodus ad agere,

Quarlus modus

quando

est,

effectus

for-

a causa formali, dicilur de effectu formali,

cujus quiddilas unius extremi egre-

ditate

non

discurrendo

omnes modos dicendi per se. Ubi adyertendum, quod quatuor sunt modi di-

Linconiensis,

Tertius modus, ul communiter dicitur,

causa formali, vel quando actus egrediens

net conclusionem negativam,

cendi per

posset susten-

licet

lateralem, te-

IT^^lxplu P^^'
cantur.

om*,

malis prsedicatur de aliquo, mediante sua

Ad secundam qusestionem
^di-

f/^'

quia per se

dicit,

et operari.

cunda parte minoris.

19.

Hoc tamen minus recte

de concrelo inferiori prfedicalur) esl vera,

ut isla, Album esl coloraltim. Si ergo vere

lota

ratio in-

trinseca prsedicatur de suo constituto.

mediante causa formali. Vel quando

tus per se dicitur de suo

immediato prin-

Exemplum primi, ut IIomo esl albedine albus, Exemplum secundi,

ut Album albedine disgregat. Exemplum
cipio productivo.

tertii, u.i Intellectus inteUigit,

voluntas vult.

secundum Linconiensem, quartus modus est, quando subjectum est causa quare
Vel,

praedicatum

sibi inest, et

habet tres gradus

secundum ipsum. Primus, quando subjectum est causa immediata quod praedicatum
ut Animal rationale est
inesl sibi, et alii
risibile. Secundus, quando subjectum includit essenlialiter causam pra^dicati ut
Ilomo est risibilis. Tertius, quando actus
:

alicujus causse formalis praedicalur de

ef-

feciu illius causa3 .\i\.,Calefacienscalefacit.

Sed alius modus assignandi magis

sapit.

autem isti modi, quia duo primi

sunt modi dicendi, siveprsedicandi, tertius
Differunt

vero essendi,

ef

quartus causandi.

Dicit igitur Doctor,

Quarlus, quando idem praedicatur de se

effec-

quod propositio

de qua quseritur, non

est in

ista,

primo modo,

21.

^3.

s.pec'iesT

Linconiensis tamen, ubi supra, aliter assig-

quia
intentio secunda non est pars deiini- ']^"' ^*' V*
^
7nodo
tionis, nec tota definitio rei primse inten- perse.

nat illosgradus.

tionis.

ipso, sed

de hoc ultimo varia

Secundus

modus

quando quidditas

dicendi

prsedicati

est

opinio.

per se

est,

egreditur a

Ubi tangit implicite tres gradus

ter

idem,

et

quod non

ejus, ostendit,

Primus, quando passio adaequata praedica-

esset

tur de

essentialiter

quando passio adsequata superiori

catur de inferiori.

Sed Linconiensis

gnat tertium gradum,

passio inferioris de

prsedi-

quando

superiori

assi-

videlicet

praedicatur.

de

quarto vero patet, quia non sunt simplici-

quidditale subjecti, et habet duos gradus.

suo subjecto adsequato. Secundus,

sit definitio,

quia tunc

nec pars

talis res

partim

ab mlellectu, pro quanlo dependeret

ab intentione secunda, quae

habet esse ab intellectu

et

partim a na-

tura, quia ens reale, vel res prima3

tionis, et ita a diversis

enim ab

his (ruse

non

mlen-

ordinatis. Licet

habent ordinem in cau-

OUytsrro.
sando, quarilumrumquo

lamen

in

lalis

respoasio esl conlra

ronslilui, secu.s

dum

dicendi.

non habcnlibus onlinem, ul sunl

per acci-

licel lK*no

riori iri

palfl.

et

quarlo inodo, oslendit

sit

posilionis, qua* sunl maleria.el

et vi-

(matoriam

I.inronionsom, vel

.soruriduiii

partom disjunclivio
lus

modus

sit

an quar-

pr;odicl;o. .Sod

modus

inhaTondi, dubiuin

Ideo

intelligendumqufKl prpl<*r essenlialia pro-

Quod

secundum aliiim moduni ;issign.iiidi quartum Tuodurn. HoTnovol a pi-oposito t<'rtiam

aulem

subjoclum,

forma

app'au

prop<i-iitionis

hjquor hlc

pnr<lir.ilum, el

et

deproposilioiM-primo-intenlionalilersumpet

la

de

simililer

sul)jt?clo, el pre<Iicalo;

form;im vero copulam,

rospectu

subjocli

pr;edicalum

licel

mixime

forma,

sil

in

est, ilo (1110 forto infra, et

primo Poslorio-

pnodicationo formalij addunlur alia acci-

rum, .socunduTu

opinionos, habet

donlalia, vol detoniiinationes qua-<lam, ul

Kl

vidcri.

divers;is

no omilt;il

;i(ldil,

quod noc

duin,

quia

fit ;ib

e.ssot

verum, tunc cum

tum

Et

iiitolloctu.

n;itui-a,

ill;i

inlontio

illa

sibi

o.s.so

ino.sset, et

individuis, socuridum tale

IM;ilo

qu.T ex natur;i

acci(lonli;i,

raliono

i;,'i-

et

risi-

({ui;i

roi, .soclusa of)o-

insunl cominunibus,

inlollortus,

et

arcidtnis, formaliler, in

inodo, \cl 8'cundo mofJo,

de

.sic

aliis.

Et hujusmodi delenninalio-

nes aliquando determinanl

pnedicatum cum subjeclo,

junj^onle

tom immodialo. Sicul simililudo

test

detormin;ire inh:erMitiam

qu;o fundatur in hoc verlxi

uiiuin

alio.

in

I)r;odir;itur

stalini

por

.so

de pluribiis,

ot infort, igitur

anfmal,Oi>l

p(M"

Vel

forle

;i(l

pioposilum,

dirore

po.ssit .stare. Viill

pi;odiratur

[)(

erit
sir.

p(M-

accidons,

Doctor,

[MM* ;ircid(Mis

si

homo

srilirot

/tr)mo

M/

sc,

pno-

ox(M-riiam.

Iiar
;

vol

disl.

Sunt

luiii. ot

7.

.siMi

hujus, el

el

una

s le:i

el

inh:i'nMilia

laljv

ma-

ro

ipsum prwdi*

pnodir:iturd(> [)Iiiribus,

calum, vel repeclum

In prrdi^-tfo.

mM p<Tsi>naIiler supponil.

pnrler

.,

idi^l,

fiui/;irt/,otadjuii^MlquiMl

"-'Mn

delermlnal inhaTtMiH,

|ht

*-

parle pniMli.-ati. vel ut lolum. vel

sunl habiludiius forle v'"*^

esl

si.

co"

esl

qiitxi

iil

Vi.

praHliralum. qua i*omponunlur

ut pars, vol ul spvifir;iUo eju

ist;i

IVriher-

pro|KHiiioiu'

i>rilur in

qiue ost ipsum verbiim

a

I.

aptiludinalem,

Mol;iphysic:v

cul UMleria, el fonna

ximo

|:i.

sul)joctum, el polesl diviili in ae-

vidori
I.

esl

torminari ad

el

qua ralione

lilloni.

pari nilioiio 1 ;inimal. II:oc i^Mliir osl

accidens.//(//io

e.sl

littora

non {ht

.s'orv//r.<{ c.s7

ut .salvolur nlia

homo

in

fiomo, el

utniquo

;irrid(Mis. el

sigri;il;iiii

li;ibont

Iialet

;id

aliud.

enim hahiludo pne-

Esl

liuibMu, polenli:d(Mn.

do pluribus. igilur mul;indo

diratioiKMu

h;ilK't isle.

por

rst

lirel

moriias

so, i^ilur

vol, ul

sen-

exprimenle

esf

infni. quavsl.

dicali

r$l

el esl

ipjam inhaTiMilJam

verius est

.Scd

llomo

dici-

non per arcidens.

inh;on'nli.< por.seica, el

olc.

li:or,

;uTid(Mis

libri, li:oc, Soc/v///\s

rnaj^is

dirilur, liomo

ruiii

uon por

i-oplir;il, si

iicridons

;ilii

niinorem

cum

includere

vel

subjortum, ut

iio^Mt

forma

in

sus. inh;vronli;i animalis respe<*lu homini.t,

Ad

.sal-

animaf, ly p^r se po-

fundari in ipso pnedicalo.

qurost. 11. nis,

inh.-erenliam,

qu;R esl respeclus fundatus in copula, con-

etiam insunl suis inf(M-ioribus.

priTiium ;irgum(Milum illius qu;oslio-

pri-

materialHer,

[nr, /loinn j>er se rsl

do SpivMo,

ila .soqu(T(lur

mo

pe^

$f,

oti;im

por conscquens .ScuTatos,

bilis, vel ridel, et

per

roTUTnuni utriquo siiiiilium, ul

.Sicul

os.se.

\\

Tuate-

tur h.Tc os' vora, /lomo esl alhus, vol

vel

ut

intolloctus,

suis individuis socunduTU

rialo,

;i.ssump-

si

homo, otiam soclusa openiliono

sit in

cau.sa

suftirions

e.s.sot

;iIio

accidentis,quod falsuTU

Uilis pro^dicati, vel

esl

tortium luo-

univors;ilitor ;ili(iuo

modo, quia tunc res

ly

inh:prms, qui termiiu sunl speciale*.

dotur hxiui

22.

quod

dicerifi,

bus nihil por se unum,

eliam

Ideo aliler re.spondel

per s^ poU*sl deliTminare inha^rentiam, vel

in securido TTiodo, oslendil

communem mo-

res priinae inl<*nlionis, el secunda, ex qui-

dens potesl cunslilui. Quofl autem non

us

XI

se divepsa,

inlpr

aliquid possil produci, vel

X ET

IX,

Inl;

inha^nMiUa inhaTtH, sicul HinUle

-tt

t.
:n
..i.

92.

In fcf i ii *

roti

ej-

^'*'***'**''

SUPEll rNIVERSALIA

144

ens veroper se est subslantia, in alio

dine est shnilo. Procdicatum nutom, pro

alio

quanto pni^supponil subjeclum, vel ul forma materiam, merito inhairens nuncupa-

autem accidens

non semper accidens ejus cen-

tur, licet

membro

seatur. Et de lioc

cum

litlera,

in

per

Ilomo

per se

esl

pln-

se e;js,

oppositorum
igitur

intentionis. Ideo

Cum

cognosci-

facilius

secunda, cujusmodi est

non

plurihus,

sum

illa

non

inhoerentia

unum
per se

quare ipsum

ipsum,

et

quaestio quserens

ipsum,

sit

comment.

et ip-

nuUa,

est

Me-

7.

species est

59. ideo

per se species, et prsedicari de pluribus

per se est tale, ct album per se album, et
sic

de

sit

per

Quare

aliis.

se,

Ilomo

non

licet haec praidicatio

est Species, vel

ut tamen ly per

se

su-

cadit

per ipsum prsedicatum, quod inhserens dicilur, in se tunc est

sensus,

homo

vera propositio, et est

est species,

quse species est

per se species. Et potest distingui in

bus secundum compositionem,

nem, quia
eis,

est

multiplicitas

et

tali-

divisio-

potentialis in

utpatel infra, cap. de Accidente, qua^st.

ullima. Inhserentia igitur est per accidens,

et inha^rens

Uomo

dicitur,

neutrum,

albus esl animal cur-

rens, et universaliter ubi de ente per acci-

per

se.

aliquid de

maxime quando

et

ponitur a parte pra^dicati. Et sicut dixi de

modo de aliis
determinationibus. Secundum principale
solvit recurrendo ad eamdem distinctionem.
suo

ly per se, ita

intellige

Tertium vero

recurrendo ad illam

dis-

tinclionem significati termini communis,

duplicem abstractionem hominis,

et

res-

pectu duplicium accidentium sibi conve-

nientium.

De Te h tio

primo

posset

dubitari,

tum quia

circa titulum qusestionis

vide-

quod Universale non sit accidens, quia

tunc non esset genus ad alia quatuor. Tum
qula illa divisio non videlur conveniens,
cum dicit utrum in re, vel in intellectu,
quia membra coincidunt. Intellectus enim
est res, ut patet.

Ad prinmm

quod est accidens ut

mclius quod accidens est sequidico,

modus, vel
vocum, ut infra
tinendo

quod

qusest. de Accidente. Sus-

primam responsionem

posset dici,

sicut inordine ad sua inferiora

ejus-

dem denominationis, Universali convenit

modus speciei, et alterius denominationis
modus generis ita in ordine ad subjectum convenit sibi modus accidentis, ut est
;

quintum Universale.

Nam

sic

potest

dici

prsedicatum in quale accidentale non convertibile, sicut

album. El

si

objiciatur

tunc inesset primo individuis, sicut albe-

determinationi-

quod illud famose dictum de

accidente communi, debet intelligi de fundamento accidentis, quod habet e.sse ex

bus) determinat tam inhserentiam,

quam

in

hserens, vel saltem determinare potest, ul

hic,

Homo per se est

animal. Aliquando

in-

hserentiam tantum, ut in exemplo Doctoris,

Accidens

est

per

se ens.

Quia

si

ly per se de-

terminaretinhaerentiam, etinhserens

cum

ens dividitur in ens per

se, et in

tum

ens in

do, et tunc

individuum

quod

Notandum ulterius, ad majorem hujus

passus declarationem, quod aliquando per
se (et ita contingit in aliis

26.

*quaest. 9.

tur

Homo prx-

dicalur de pluribus, ideo inha^rentia non

est perseica

cum

ut

acci-

quid in suo genere,

sit

sit

taph. text.

est

denominativa accidentalis.

sed

tamen unumquodque non per

dens

proposito quiEstionis. Alicjuando

aliquo, vel

inhiBret per se, sed per accidens rei primfr

perseica,

dens esset substantia, quod est impossibilo.

Aliquando autem inluerens tantum, ut in

est

vel prasdicari de

species,

acci-

propoitum enim Doctoris

unum

Intentio

quod

sensus,

esset

dens uno, aliquid dicitur, vel ipsum de

Doctor,

tur, reliquo intellecto.

24.

esl

dicil

de uno membrodistinctionis, et exemplum

de opposito, quod convenienter potest fieri,
quia

Accidens

cum

ribus. Sed

dicilur,

exemplum

est

hnmo per se prxdicalur de

species, vq\

25.

POKPHYUH

esset Universale

posset dici

natura

rei

nam

sic

oritur ex principiis

fundamento

individui. Secus esl de

fabricato

ibi

enim

sufficit

quod essentiale est in accidente, etnon quod ac accidentale. Et si instetur

salvari
si

ab intellectu

ejus,

QV.VSVVK

A ETXI

IX,

If.

dc esse mnlerinli ('nivorsalis, ul supra din-

supra quaest. 4.el.

luin est, dislingue

scd quod

accidente cominuni,

d(!

plura addondo.

quod

dico,

nccipit

j-em

non

inlelloctus, vel

siint

generalius qii.e non sunt ipsa anima,

extra saltcin qiiiddiLitive,
tive, vcl

lur de

quod

aliie

siciil

qiiid<lit;ites,

loquilur de intellectu hoc, vel

(iiiiddiLilis

objoclive, sicul

dicabili

ros

aIi.'o

tulus qua^stionis
fei,

considoralo.

considorari

polost

oniiii

quod

Polest dici

per niodum potcnliiu, ot non

duiii

mino

pnudica-

inlellectus

univcrsalis.

<?st

f>er

mo-

Intollectiis

subjoclive,
ot

potost

ila

vel
ti-

gonoralilor no-

intolligi

de qiiocumqiK! dc pluribus pncet noinino inlelleflm

ut considorativa osl, ot
objorliva. Vel

de potonlia,

noii

iit

quiddiUis

nogari assumptuin,

possot

Secundo

eorum, videbilur

in

Tertio dubitari po^sel, circa tcrliarn ar-

gumentiim,
glo^sa

solutionom o

el

illa rKx!tf)ris,

el intolligibili,

qualiter ex

unum,

veriu-s

fit

ulrum

u.h,

el sil ad

quod
ubi

vidoatur loqui,

licol jon

commonlo quinlo ad

supra, sciiicet

hoc propo^itiim,

ibi

ineplas

.sed ibi illa-j

l*al-

butionlosquo imaginatione?, qua< nec ipncc alius do inenlc sua cxprimere va-

se,

" ;

letdnconlinualionointelleclus agenf;

lamen

a:

intolloctum halxjre poil

si:

matoriali

bonum
sime

intruduci,

eum

Doclor

auroa supor

Avorroisot in

plumlxo. Ibi oliam

conlr.idiclionem

in

pis-

diclis

Physic. coinm.17. delerlia

1.

qiiam negat

enlit-ite,

ergo

glo.ssil. Esl

loxtii

inveniro

.sot

ul

el Sculu^i po-

ipse,

nil.

alias liabot tracLiri.

iit

montera Commentalori"*, El dico tr

pluribus,

Doclor hic
illo,

non subjec-

licet

oijj(;(!tiV('.

Si oljjicialiir,

igilur

sofl

n-.t

tu suo.

non simpliciler, sed contracte ut convenit

pni;cise his, qnin

aliau.nliffrfir

lingitur

ibi

di, et subjecto

Ad secundum

.*>.

po.ssot diibilari,

primiim

circa

ulrum

dubitalur

Qiiarlo

arguinenla

argumontiiin, ot soliitionom ojus, qiiaro

post oppositum, sufiicienloroUonlanl pro-

accidonlia commiinia

positum

vorospeciobus primo
ila

propria

individuis.
insiint,

quare non

(1

do accidontibiis intonlionalibus

vorificatur, sicul do roalibus

sod

lioc iiiTa

cap. do Proprio ot .\ccidonto habol

accidciilia
individiii,
tes

coinmunia soqiiiintur
iil

pa.ssivas, ut

aclivas, vel

."{.

vol

1.

infra cap.

sccundum

ordinciii. .Vccidcntia voro por

I)rincipia spccioi.
lioc

princi[)ia

pula matJ'riam, vel qualila-

Proprio. qiucst.

ot

e.xami-

pro nunc dicondum, (luod

Hrcvitor

nari.

:vqiio

(luaiiliim

.se

sofiuiinlur

vol spocilicam

ad

priiiimn.

suhjficlive

forinam,

.Vccidenlia

ffniversale.

est

cap. doProprio, quasl.

indum vero

ejus
Facil

7.

caiiliir

dialc.

di'
Ii:o,'

individuis mc(liale. vol Iminc-

minimo

oi

hoc (luoad socun-

diiin.

inlollo<'lus

lenlia remol'i,
ol

.socundiim argiimcnimn. ol

soliilionom cjiis [)ci'lraiHoo,

lalcs,

Torllum

qu;o

ibi

(wcurriinl.

:nl

(luia

(liflicul

I'hilo.s()phmn

nalunilcm. et porspoclivuin porlinonl, el

T.xi*

I.

?'iin

'

'

>

ct dsclis

s>lvi

de

e.sl

nivers;ilo in

illud

lo.

po-

rnivorsale

rvn\i*.

de

el

tu

liim ot

;i!

posuUdi^lin^Mti
ca.ol oxlrinsva. Ti
ra.

(Jiianluiii ;id

">

Molaph. do rniversali

enim

pinqiia.

polesl

agento.

vcrili

ol ofticionle.

poncnlibiis pcr.sonalilcr, inlonlionalia vero

voro

I.

alium ordinom, ubi dislioguit

hKIuitur. .sivundum aliquo?!,

Illa

Dico breviler,

vel

'A.

oliamroalia convoniiint subjcctis suls.sup-

siippononlibus simplicilcr.

quxl in rt

quod licol porsuadoanl ad hominom. non

limon siinpliciter concludunl, irno primum corum solvit Doclor in siuiili infra,

de

:iliiim

videlicel

Docloris,

siil

sic forlo povsci

cundo mixlo m
nor e!WU von.

n
rr

minorem do dc
luno argiiuicnlut..

'

'

la

SUPEK TNIVI-RS AUIA PORPllYRII

146

minor

facililcr probnri

tem

sed omillo

sic,

cit sibiipsi

gratia brevit.alis.
30.

qurest.ll.

"""'

Quiiilo (lubilatur. chr.a solutionem prin-

cip;ilem hujus qurcslionis

conlradicLio

in

Iiic

non

in inLellecLu, eL

videUir enim

'
,

didis hujus Doclorir?,

enim

in 7, Melaph.Ibi

el

LeneL Universale esse

non

in re, eL

prcecise

tanquam in efficienLe, sed subjecLive. ILem,

videiur quod sicuL esse cognitum conveniL
a
lapidi per denominaLionem extrinsecam,
cogniLicme videliceL qutp est in anima, eL
non in lapide formaliLer, iLa esse universale convenit homini, vel animali.

Respondeo, hic esL Iriplex modus dicendi;

quibusdam enim videLur quod inLenLiones

secundse, eL

primas, et hoc

ralionis,

univer.-^aliLer enlia

Roetius, nec contradi-

enim

Doctor. Vult

7,

MeLaph.

quod Universale habet esse objectivum in

intellecLu. Vel si conlendas quod intendit
de esse subjectivo, adhuc polesL salvari
conLroversia, quia inLendit in MeLaphysica

quod Universale Logicum non

eii in

reex-

rem consideraL Metaphysicus, videsecundum esse quiddiLaLivum, vel

licet
uL rem consideraL Physicus,videlicel secundum esse maleriale. Non t.amen ex hoc sequiLur quod nonsiL in re, ut rem considerat Logicus, videlicet secundum esse couL

Lra,

gnitum. Ideo dixit quod Universale esL in

intellectu,

quia in

mediaLe,

scilliceL

re

quae habet esse in intellecLu immediaLe

si-

non habent esse subjecLivumin aliquo, nec

cut albedo, quae immediate inhseret quan-

videliceLin intellecLu, nec in re exLra in-

litaLi,

dicitur esse in substanLia, licet

minimam

diate.

Vide

lellecLum, eL hoc forte propter

eorum entitaLem, el faciladproposiLumipsorum hocmoLivum, licet quodammodo altioris negoLii. Secundum veriLaLem enim
Theologicam in Deo nullum accidens cadit
Deo dicunLur aliqua enuL puLa Dominus, creator,

subjective, sed de
rationis,

tia

intellecLus divinus

Imo

suam essenLiam ad

sare respecLus raLionis, liceL

In

essentia Di-

vina, quia ens rationis transire in identita-

cum

lem

ut habcL

enLe reali, videlur impossibile,

dlibcLica,
aliis

alibi

oL

quod

modo

MeLaph. el quaesl.

isLe 5.

in inLellecLu

3.

Quo-

auLem
habent esse non

ssepe.

VideLur

objeclivum, sed etiam subjecLivum.

quoque videLur quod

paraLis, ut tamen habenL
Aliis

in rebus

com-

esse cogniLum,

vel volitum.

cum

Sed tenendo

his

DocLorc, placet mihi

enim plerumque in
qutrsLionibus quod Logicus consideraL

conclusio sua

inLentiones

Lertia,

ubi expresse hsec glossa habeLur.

ad finem,
Ilic

vero

quod est in re, sciliceL immediaLe,

uL Lamen habcL esse in inLellecLu, ideo illam disLincLionem de significaLo Lermini
communis non ab re adjungiL.

diciL

Nec motiva

primae

movenL.

viae

Cum

Livum, facit ad opposiLum. Accidens enim

non novos.

cum

Metaph. qmEst.l.

videLur, cau-

quo ergo erunl subjective ? Si in Deo, igitur accidcns in Deo si in intellectu Divino, idem, quia Deus. Nec valet dicere quod
transirent in idenLiLatem

5.

eL

etc.

comparaL etse,

alia, eL iLa

super

me-

quod propLer eorum miniprimo

mam enLitaLemhabenL tantum esse objec-

proedicatum

subjecLum,

plexum,

eum

de Relatione, conclusione

conservaLor, individuum, lerminus, incom-

31.

vuU

vult

secundas, uL concernunt con-

crelionem ad\subjecium, et fundamenlum

diciLur

ideo esse subjecLivum cxquiriL,

scesse nequiL,
Lo

liceL

aulem minoris

aliud concurrat,quan-

per se staro valet, igitur

si

maxime subjecLum

magis
minusque

tanto

cntiLatis,

egcL subsisLente sustenLificanLe,

tatis

quia per

minimse
requirit.

consequenLia per regulam

5.

cnLi-

PaLeL

Topicorum

Si simpliciler ad simpliciter, magis ad magis,

maxime ad maxime. HujuseLiam

con-

quod accidentia respectiva non

modo subjecLa, sed fundamenLa exposLulant. Quod Langit de respectibus raLionis
Deo convenienLibus, posset uno modo dici,
quod non esL neccssarium ponere hujusmodi respeclus in Deo, ad creaLuram, salLemquia poLesLLerminare relaLionem creaturse ad ipsum absque quocumque respecfirmaLio esL

tu in ipso,

uL 30. disl.

et alibi^saepe.

Vel dicit

Primi habet
potest

iste,

secundo.

32.

Kixi

Or.-KSTlo. |\, \

quod sunt

vum

Dfo, ut habet esse objecti-

in

intellootu

in

fre.ito,

non

(^uofl

in

quia

117

consideratur

cumstantiiuiatura,

quod non est inconveriiens ponere hujusmodi resfiectus in

dentibus, el

Deo, ut eliam habet esse cognitum, vel vo-

libilis,

Vel dic

convonit.

liluHi
P^t

tertio,

inlellcctu, vel volunLitesuipsius.

iii

haUU

qiiod dicilur de accidentibus,

in-

telligi

dearcidenlibus realibus, perficien-

tibus

suiini

subjectum, atque

post ejus es.se coniplelum qiiod

nienlibus

non convonit
lionis

suf)frve-

l>eo.

Tales vero respccliis ra-

non sunl liujusrnodi.

Noii maj^is

re-

pu^Miat Deo, ut video, (juod sibi allribuan-

modi

niinc,

cum

el

hiinc in

convenire

2. dist.

qua

1.

.sed

disl.

I.

iit

supra, qua-sl.

quod

dixit

1.

esse

accidenlilms realibus, el dici

in convciiil

Ad

</^iiilcntiuiialibiis.

hoc

dixit

ibi

.salis

dilTusc, ct inlra, cap. de Accidente, qua<t.

ultima,

habet

Ad hoc

f)alebil.

islc

iii

I.

facitexpre.sse^juijd

dist. li. ({inrst.

1.

in solii-

lione principali. dc iiilKcrcniia accidcntali

respcctivorum, ct

accideiilium

ejusdem

tantias altiiis.

considcra

.Scd

distinctionis.

(|ua;-;t.

I.

ins-

diiomodi dicendi pussunt

.\lii

concordari ut prius. Stnil cniin simiil quod

inteiitioncs sccunda'

quod

siiit

pncdixi.

rc exlra,

iii

llalxMil

diminuluin

inlcllcctu,

sinl in

inlclligendo

eiiim

iii

ut

subicclivum,

e.sse

taiiicii, (|uia

isti

ct

habiMilibiis csse

objeclivum, idco diciiiitur habcrc esse objectivum,

litatis

cuiii

suo subjccto,

ti"oversias,
es.sc

accidens non
cl

in

sil

ho

majorisen-

salvabis con-

plura addcndo. distiiigucndode

objectivo. ei subJcMMivo. ut nosli.

Sexlo dubilari

lam Docloris dc
ii.miiiiis

Iriplici

pHs.set,

es.se

*.

com

lei-mini

iilrum

signili*ato

liTmini discreli parliciilaris possil convenirc hiijiisniodi

tcr.

qiiod

sic.

Iriplcx es.se ? Dico

alio

lamcn.

ct

Ilabcl nam(|iic primuiii esse,

iii

suis iiiferioribus,

alio

non

iiiiia iiulln

f,

videlirci

pnedicaium,

.sil

vam,

qii:

et

'o

>!

de quo vere

non primodithunc

licci

vidc;itur,

;i-

.sequu,!

i.cfl

ut sic per.se esl

in

gcnere, et ingenerabile, el incorruplibilc,

ut quidditates specitica\

etiam tertium esse, quia uon

80-

lum quidditalibus communibu.s, verum

ip-

sissingularibus et rnodo* intelligendi.etsignilicandi,

lii^et

aliter inttdleclu.s nllribual,

diiMinlur enirn suppnsila, jH'i'son.v,

laria. individun, jtarticitl/iria,

Dixit

etc.

simju-

subsUtntia,

lamen Doctor signi/icalum

mini cominunis, lum quia

in

t^r-

ma-

t^dibus

lum quia in
proposito loquiliir de Iniversali. quod non
convenit nisi communibus, lum ui Tennigis palet illa Iriplex receptio,

nistiiruin novilales cxcluderel.

tem

(^uare au-

solum enim hoc in islis haU'l

sed eliam in omnibus. in quilMi.s
lio

Non

dicit vei'am naturam.letigi supni.

v- '"
c

nperilur. ul tactum e>l prius de

vei-sali.

Tamen verum

esl

quM

renlibus expressius patel.

in

jus, in (^)u(HllibcU),

quavsl.

rclinquantur

lcclori.

.s;igaci

ni

':'

regulam istamadduci aliqua ex

diclis hu-

3, el 4.

Seplimo dubilntur juxli

laiu. (|uia non vidolur congrue

dicit

r<S'' in

veiiil

pr
ucci

luodu.

sup|Misil(. vel

sil

.sed

cuin
II.

dttm

Dii*i>(|uKi

t]U(Kl

l|ut.

nssignando priinum nuHium n##i-

bi*evi-

hal)el

I-

Juxla illam regu-

signillcali

individuum signatum

siiperi(jra,

IlalK't

dictis Docto-

<7"v/

tantum, vel certe ul individuum wigum,

de quo pnedicantur per ae, el n<
io

ad hoc.

S(d vid(!lur r'epugiiaiilia in

ris, qiiia

'{'>.

sl. 5. et

et alibi .siepe, expre.sse

,'{:{.

Vide

iiegat.

corrup-

el

.so<l

el

arri-

l;ililmji
is,

nec primo halien.H rationem

aliis aliter

sibi

quidditativum, non quod

quam modi
niilius

ul

hlr,

etiam .secundum ei^e,

nal)el

lia,

quos

rt

lalihii^;

cir-

etc.

gendi bo^'icales, vel saltem transccndcnles,

Grammaticales,

videliret

cut Mngistri Joannis fllius

sua

signilicandi

ul

non moio ul quo

inlelli-

tur .sccunduin e.sse cognitiim

imliriduum

ul

h^Muali.vel

gMi

la
i

lu

i>

it

ii iialur.t

supftusilHiH vero re|)erialur in nalur.t >..-.

t.

;;

SUPEK UNIVERSALIA PORPllYKII

148
tiva, vel

saltem vivente

vel singulare

que,

individuum quo-

quod

imo exlra genus,

ce

salteni

cundum

Mctaphysi-

hic vero

Doclores nihilominus uLunUir indilTe-

maxime

renler his lerniinis, ct

et individuo, vel siugulari.

supposito,

Loquilur igitur

ut magis, eL

plerumque

indiffe-

commune.

minus

Qu?erein5. disL primi, quoesL.

1.

Ita

liic.

ad

haec.

Quid auLem ?i\ipersona vide 23.dist.primi.

Qiii^ '^'<^i'^' suppositum paLel 9.quaesL. Quod-

non

est alteri

Quid eLiam

sit

ratio

indivi-

pateL ex Porphyrio cap. de Specie, et

Vel posset aliter des-

cum

constituens

mendacium

est

esL absLi^acLio divisiva, sed

Pro tanto Lamen

supponit pro
sic

sibi

est

eis,

conveniL,

praecisiva.

non identitasquia non

nec prsedicatum, quod

de aliquo,

verificalur

nec pro aliquo supposiLorum

est

alio

accepLione. Vel posset

est

secus in pri-

identitas

dici,

parLialis

licet

totalis,

quod non
;

vel

enim

in essesimpliciter. Gonsideratur

in

ens completum

prsedicatione exercita horao, vel aliud cora-

aliquod unum,

rriune,

maxime

respectuprsedicator^um ac-

tum

9.

tractura a suis suppositis, sed pro uno, vel

quipstione QuodlibeLi, et alibi ssepe.

oranibus. In prsedicatione vero signata, ut

Quae descriplio poLest colligi ex

solulionem pri-

Octavo dubitatur circa

lateralis,

cum

solvendoob-

jectionem iramediate factam contra soluLionem, dicit DoctKr

quod Species

inest

homini, ut prsedicatur de individuis,loquen-

do de prsedicatione significata
cita

non exer-

Contra, talis pryedicatio acciditrebus

per ipsum infra cap. de Genere, quoesL.

ILcm,
f qusest.l4. f

cum

glossando

1.

coramune,

et absLracLura, et

ex natui^a

forte sirailiter est dicendura.

Nono dubitatur,

cir'ca

solutionera prirai

arguraenti ejusdera qusestionis.

enira prinio

quod non

Videtur

quia sicuL

cum

ideniitaLe

signaLi sLaL diversitas accepiionis, vel suppositionis, ita eL idenlitas signati

cumque non

cumquo-

variatur, propter variaLionem

acceptionis cjus.

Ad primum

liceL

quod

sLanL

siraul

cidenLalitas pra^dicationis signatse

de suis inferioribus,
iiis

eimnciaritis

et veritas

ac-

hominis

proposiLio-

intcniionem speciei, vel

num.

5.

quod Diversitas suppositionis stat com-

personaliler, et simpliciLer,
ret,

quod

est falsum,

idem

significa-

maxime secundura

1'

ponentes significatum materiale,et formale

etiam secundum ponentes Lerminum com-

munem

significare sua singularia, sallem

secundario. Aliud ergo significalum in supposiLione raaLeriali, quia raaleriale, eL per-

dico,

'qusest.i

sumarguinenLura.ltera,Lllapropositio,vide-

quia tunc terminus supponens maLerialiLer,

videtur falsuni

38.

solvaL formaliter ip-

secundum quod est idem suppositis. VideLur igitur quod homo secundum esse cognitum, non sit idem suppositis, quod
^*^^

secunda etiain acceplione

distinctura. In

munitate sigmficaii,non videturvera, tura

id

rei

est,

diciL

se,

* ,

37.

et

cidentiura realiuin, non ut aliud, nec abs-

mse quoestionis

4.

quia Abstrahenlium non

non

4.

licel

nec alteri inhasrens, nec ab alio sustenta-

et 19.

num.

quo forLe non accidit 'eis Lalis pra^dicaLio.

Prima tamen responsio magis sapiL.
Ad secundum nego illud quod inferLur.

Nam

num.

cogniLum, in f quaest.l
num. 4.

esse

quod est identiLas MeLaphysica, vel Physivel quod non esL

ca, non auLem Logica
identilas in esse secundum quid, sed bene

cribi suppositum, quod

^w

f secundum

teriorem per ss actum, nec

fjst

alibi sffipe liabelur.

^""^"

esse quiddiLaLivum,vel maleriale,

ma

duum

4.

se- quaest.l

cnim ^jer seens, habens ultimatam acluolilatem, non ordinabilem ad ul]\\^qW_

essendi formalis.

.U

de rebus

intenlio secunda, in re taraen est idenLiLas,

renLer, licet, proprie loquendo, habeant se

qiKTSt

infra

dici,

su'jslantia, natura, essentia, quiddiLas, vel

formalitas, accipiuntur

num.

po.sset

Exemplum

juxta docLrinam2. Topicorum.

36.

Vel

homo in esse cognito absLrahal

asupposiLis, maxime cum sibi applicaLur

Doctor ut plures,licet senliat ut pauciores,

Supposilum quid.

quod loquiLur DocLor

ornni ge-

pi polest, uL supra, reperilur in

Tiere,

acci-

ti-iplicilcr

Universalis de homine,

sonali, quia

tbrmale secundariura saltem

et simplici, qiiia

vel secundura

secundura

alio.s, et

alios raateriale,

melius, primarium

formale. Item, videtur quod termifius in

QUyflSTIO. IX.

reroniiilur vorija Docloris,;

cet idem, quia

quod

cundum

quo<l eUst

uon

liic

signili-

csl sinipliciler tale, et

qiiid tale,non

sirut //07/10, vll/ouio niorlttus

l/oinerus in ojjinione
talibus,

quam

acceplione prsfdicta, (ad

Iriplici

illa

sunt i<lcm:

lloiwrm,

imo arguen<lo

simplicilor

homo .secundum

simplicitor

esse maleriale,

homo; secundum

homo, ergo non manot

est

t/uid

idontiliis signilirati,

sicut noc suppositionis.

Dodom modo
ot

ccptioiie,

pos.sel

argui dc secunda ac-

Minor

vero patot .secundum istum in multis

qui tonet quod

o.sse

locis,

aclualis existentiaB cu-

juslihet, est simplicitor, ot perfectissimum

es.se

ojus

saltem inquantum

ahsolulo, ol hoc

9,

1.

implicito Lameii n-;

so,

fonnam argumenli,
quia ost

tiam,

noi^ii.iu

fallacia

ad

n-

..,

tigunc

u.- nv.iu-i,

el

lum

minori

foimindo argumeii-

et huc

syllogi.slice, sic

yuaii(i<jrumque pne-

dicalur iion vera iialura de vera nalura,

pruidicatio esl
sito

.sod

fal.sa,

quia opposili de oppo-

dicendo //omo

UniocrAale,pn'

rst

dicatur non vera rialura, elc,

Sed
vora

dislinguunt hic de vera, el non

alii

aut scilicel fonnaliler,

iiatura,

aul

materialitor loquendo. Sed Iwbc di.sUn(*lio

.Major est nota.

tortia.

quci

dico,

ri,

esse vero co-

gnitum, vcl intolli^^ihilo.est.secundum

primum

.\d

in

yEquivocalionis, ul liabotur I.Elcncliorum.

Sed

140

proplor varialionem voni' naluru' ui majo-

secundum guiU ad
vidotur secundus modus

et

XI

el

fallacia a

tit

X ET

maximr

Uilo,Iicet

ordinead

in

non

intol-

parum

valot hic,

tum quia

manife.<>luni esl

quod loquitur D(jclor de suhslralis illorum

extremorum tum otiam, quia forte illa
distinctio non est vera; lum oliain, quia
;

capiond

>

illa

formaliter, adhiic pnedicalio

unius de altoro,

Illud igilur

liiiori.

signala, polesl sus-

.saltein

quod

esl

/lo/i

vera na-

loclum pfrfoctiorom onlilalo cognili. Ilem,

lura, id ost, inlenlio .secunda, qux' iion

rospondons ad multi[)lex non prtofali dis-

ens natuno, potest pnodicari de

linctiono,

de

facili

roducitur ad motas.Mul-

esl vera ntilnra, id est,

illo,

e-il

quod

de re prima; inlen-

de prima inlcntione, ul coiuinu-

tiplox nauKniodislinclioparitconfusionom.

tionis, vel

Vidotur igitur minus recte loqui Doctor,

nitor

cum

qiiamcumque accoptionem.setl pravise secundiim esse cognilum, et quando sic prae-

concodit pro[)osilionem, in qua pni'di-

socunda intontio

catur

h(jmine,

dt!

es.se

Io({ui!uur

et

non secuiidum

lioc

nuiltiplicom; ip.sam tamon dicit non essc

dicatur. iiou oporlet distiiiguere pr

distiiiguondam.

nem, quia

Ilriii,

tigura dictionis

(juoil

non includat

tantUMi |)hantaslicam

nniltii^IicitaltMu,

videtur volle Doctor,

arguilur

vero im[)0(lit

formam

Syllogislic.im,

operatur multi[)licilaloiu
lionis est

quia

si

dium

iii

sic,

hujusmodi.orgo,

noii ossot vera

.sod

ut

quod
voram

ligura dic-

olc. .Major palcl.

multipliciLis,

mo-

voritato possot uniri oxlromis. Mi-

norein [^roho, ([uia onmos loci in dicliono,

el oxlra,
cali.
1.

[)cccant..oo

Ilcm, Aristotoles

dicit,

quol sunt immodili1.

Klonchorum,

quod .Kquivtwalio,

ot similis liguratio, poccanl

plox
Ilom,

sed uhi

omnos

du[)licit:ts,

loci

ca[).

xit

t;ilia

sunt suhjecla,

ogrogio D^M-lor, quod

eniin tonori,

qiiod nulla

iuulli[)licilas

quam

(.peratur.

conso(iuons ad

vel

majorem,

|)roprie

nulla

tpfcifs,
.stnlsi

vel

iioii

e.<iso

.'a

em

quo
Qnod
.

,'.

pr

r:i.

idom signiticamus

0.4 aliquid positivuin,

nis.

Doclori^.

enim de
Aul sumilur pro illo, quod nuUu inodo
eU\ Di

({uod oisdom nominihus, etoralionihus.nou

sed tigura dii*Lionis esl

respondere. sicul ad illud ox

tur maleria
esl,

)nis.

Lime:i ar

IMiysicorum, lext. coiiimenU

liunl ox hoc,

s.

'

add.ilur. Socrttles rst h,>m.,

.secundum

ilu-

aiil'

trsl

eruo, elc. lunc esl tigura di-li

Ad formam

nun-

addalur minor. vel

.soleo aliler

ihi nmltiplicilis.

locus in dictiono, orgo. otc.

diclionis

ligurje

iiisi

Pole^il

inuUii>liciLis,

e-il

Ampljihi^logia,

in dicliono

qua el inuUi-

si

Dicondo igitur ahsolule, //onv>

sal",

Ideo di-

elc.

Luilum figune dicUonis.

plicitis.

(luia

>-

AuL pro

iilo,

quod

mv
ik^ii

realo, n

oM o;j>

:i.i

.r.i,

i,'nivi:ksalia poinMivKii

SUPEH

i:,i)

seu prseter opus

sed piwcise

inlellectus,

habet esse per opus collalivum inlellectus,

diminutum. Eodem modo

vel habet esse

Quarto dico, quod

illa dislinctio

multo-

oppositum, de vera

rum, de signiticatione materiali,et formali

primo modo sunt opposita contraquidicloria, et unum non pnedicatur nec

alio.
dilalive, nec denominative vere de
Secundo modo, licet unum non possit pne-

terminorum, salvo meliori judicio, videtur

distingui polest, per

natura

tadicari dealioquidditalive,denomina!ive

men sic et
exemplum
etiam

proposito.Potest poni

ila est in

accidente,

de substantia, et

reali, et applicari

ut

quod voces

primo

rerum,

significativse

posilivorum sallem (ut habet videri super

librum Perihermenias) non sunt primo re-

rum,

II

pxistentium, quia existentia acsignificatis, ut

tualis accidit

rum, ut

sic

nec re-

in esse cognito, quia etiam cogni-

accidit eis

lio

Equinitas enim est tantum ipsa.Nec obs-

quod voces dicantur

nolte

passioimm in

anima 1. Perihermenias, quia hoc denotat

ordinem si'niorum in significando. Vox
enim,

significet

licet

quod non
terialiter

rem mediante con-

sunt signa,

ita

significata, sallem

vocum,

Licet

quod est masupponere, quam tamen supposi-

etiam supponant pro se

tionem aliqui

ipsis,

ad suppositionem

(et inepte)

simplicem extendunt, non tamen

se ipsas

argumentum.
Non enim dixit Doctor quod in omni suppositione terminus idem significaret; ideo
quod tangitur de suppositione materiali,
his patet ad

ponendo significatum
sed negando dic consequenter.

potest solvi; et

materiale;

lioc

Loquitur etiam de significato primario,

et

non secundario.

Ad

sed sunt rerum, ut indiffe-

rentcr se habenlium ad ialia esse.

tat

Voces enim

luiUa.

milii

significant. Et

scis.

Pro secundo argumento solvendo, dico

40.

aliud patet quod

terminus homo

quidditatem indifferentem

significat

cognitum,

esse

iste

et existentise actualis.

quod tangitur de secundum

pliciter, ct

quod

iste

quid,

et

Et

sim-

de fallacia 8equivocationis,patet

terminus

Mwo

non habetilla

tanquam diversa

versa esse,

di-

sigmficata,

sed adveniunt ipsius significato. Ideo inter

non tamen reductive, nec tamen ipsum conceptum vere

significat, nisi eo modo, quo prima pars
medii illummata illuminat secundam.

se

quod bestialis, et fatua est

illa imaginatio quorumdam,dicentium terminos comnmnes significare primo, et
imo posito
ada^quate sua singularia
quod nuUum singulare haberent, idem si-

quo tamen

vel specificative,

Secundo

dico,

gnificarent

destruunt enim tales et scien-

tiam, et definitionem, et demonstrationem,

et

exigentiam verbi,

enim homine

quodammodo

dici,

quod

significant

animal,

vel

nit

quod

quia

sic

terminus suppo-

Anteproedi-

iste.

Ideo refert

significat, ut infra,

camenlis, quaast.

8.

habel

igitur a

sumpto,ad

determinatam ipsius acceptionem, vel ab

una acceptione ad aliam,

accidit illa

tiplicitas, vel fallacia,qu8e

non

mul-

est

ex parte

aliud dicitur communiter,et

maxime

ipsius significati in se.

Ad

de mente hujus

1.

Elenchor.

et

Arguendo

significato termini indifferenter

ponere, differant, loquendo de suppositione

sitione simplici

nullo

Periherme-

altius super libros

quod muliiplex aliud

non tamen loquendo de suppo-

Ilomo est,de

licet ista sit falsa,

sua inferiora secundario, primario autem

ipsas quidditates communes.
Tertio dico, quod licet significare et sup-

personali,

prsedicati

existente, ista est vera, Jlomo

nias habet pertractari.

univocationem, ut alias dicetur. Potest

t-mien

secundum

corporata causant fallacias

est

42.

ad

ceptu, et per consequens ut cognitam per-

missive,

41.

lerminum aliquid supponere, el ipsum pro aliquo we\ aliquibus, supponere.

dicere,

19,

actuale, et hoc vel in

voce tantum, ut a^quivocatio

tione,

qusest.

ut Amphibologia

vel in ora-

aliud potentiale,

hoc iterum vel in voce, ut accentus

vel in oratione, ut compositio, vel divisio

aliud

phantasticum,

Ilespondens
vei

ut figura

igitur ad multiplex

potentiale,

non praefata

dictionis.

actuale,

distinctione.

Multip
cilas va

sumitur

mlrirguitur, socus

r.iU)

mullipliri phaii-

iii

Uistino.

A'l

'qii.x-st.

;ir;,'Uinoiila

;ili;i

veMin TnullipliriuUem,

diclionis irirludere

non solum

el

rum

qua* prijhanl ti^'uniin

plianl;islic;im. fiuiMl torU* ve-

scd super priinum F!Ien-

ost, iion hic,

chorum. .Miqui onim voluprunl quod

taiilum

menUitor,

ot

qu;L'st.:i;').

vero quod
nosler

eum,

hic

rocitat

numorando sinpulas

:{0.

alii

vonim. Doctor auloin

incliidil

v;il(lo

litUra

primo P^onchorum

modi;im vi;im

ihi

dicil

Tom-

.\h'.\;indor

auctoriUis ost in

cuju-<

qu;im

hic,

iil

;if)f);ir('ntem.

lcnet,

quifre

ibi

suhlilom.

Dcciino duhiUitur, circa solutionom

11.

;irj,'umonti ojusdoin qujostioiiis

cundi

pri;iin.
^'ici

et

pnedicalio locurn in his qujp unl

Inlis

m;diU'r, vel permissive infiniUi,

non est inlonlio

di

posiU). ut patol.

quod procedil accipiondo

uniformilcr, sciiicet concrelivc, quod

conliri;^it hic.

Indccimo dubitalur,

solulionem

circa

iminodialo scquenlis. ubi iKjclor

r.oplicjo

concodil isUim. Species est inlenlionafe. el

hene soquitur.

Sjiorie^ esl

in-

qu

qui;i ;oqu;ili-

utpohiqu(\

non

ol qiiia

diminuoido.

d('U'rniiii;itione

infcrius

csifilhus,

.so(|uiliir,

sicul sequilur, (tuplum esl

<li-

miilii iluplum, ii/ilur esl multiplej' dimidii.

huiic

primo,

in

dist.

*jr>.

in

''i-

Sed sustinondo hanc rosponsionom esse

di'

monlc Docloris,

ci,

(juod

sivo

(ut satis reor) p

sutii;iliir

sufini dicluni osl,

do

aclu

inullif)lici accc|)lione

fiolcst

inlenlii), ol cli;ini

hoc

inlonlio pro

pro rospoclu ralionis, ut

concif)i('n(li, vol

inlonlionis, hic

)U'sl di-

hic,

nop-iri.

Spe

Sjierifs est

ies csl

inlcniio

slriclc. ot firofirio loiricc lo-

ul l()(|uiliir Uictor hic, qui;i

ul i)luios, scd ut f)auri(jrcs

tia t;imo!i hrcvil;itis, ol

liic .scnlit.

noii
(iru-

vulpnritor, siccom-

liHfuiiiiiir, ciiiii fMtlius

iHlcnliimale,

vel rcs sccuwi;r inlcnlionis, vcl rcs/nTlus

linnis, diccic

dohonMuu.s. K

Ikk'

rti-

iiUoIligo

if/itur co{or:Uu$.

El genoralilcr
in-

forius, ot siiperius.

uno modo, quod Doclor non

Polosl dici
nog;it

hanc pnrclicationcm, ffomo

lional", sed nogat

est intem

conscquonliam de forraa

proptcr accidens.

enini ar-

.\IiUr

liic,//'>wo est species, iijitur infenlio-

ffomo

nal", el hic,

est s/eciei,

speriea est

inti-ntionnte, ergo, eU?. sicul in alio

plo,

do liomino

fK>,s.sct

niili.

sp'cle<,

do (luocumquo prscdicalur concrotum

guilur

igiUir

liomoesl

si

inlonlionale, sicut soquilur.//o#no

sil

(I

generts sfiecies, iflitur species esl inlfn-

munilor

ralionom de relalivo inferiori

.\d illam

v;ilorc,

(]ucnd().

concreluni de

vel

concroto verificalur, quod c .nlingil in pro-

Speci's

sccunilii, ol

alis-

doiur onim k-no scqui.

non primo

niuiTi'

dum

.se-

por se primo.ot rohitivum siifiorius per sc,

ahslr.iclo,

cii

intontione.s

hic

et

quod rotortur rohilivum

tin f/eneris

do

tractiim

for-

dalo qu^ri >a

.secund.i.

Iransccndens. Ihibel eliam locurn

non

noc distr;ihonU',quod Uimon possot no^Mri.

est

llaU-i eii;ini

i.su-.

quinquc

arpuitur ciim

licol

im,

lamon nogat i^lnmJ/omoeslinUnlionaie. Vi-

lor osl ;ihsfr;ictuiii

:id

pr

Lo-

if^.so

lentio secundn, ergo intenti')

Item,

ut disl. 8. primi, habol

lo-

omnes

n;im commuiiiU'r

lali

dicationo noii Iradidil \t.

uhi

Videtur enim quihiisdam quod

appoUant

cunda.s

cuncodendum :soddo

idontica ossct

illa

non loquilur se<Mindum opinionom pro-

liic

151

hxjuondo de praL-dicalione fomiali, ul

quitur Doclor hic. quia forle pr-

.se-

Spccies

nog;it l)ocU)r li;inc prii'dicationem,

est intcntii).

\l

el supcri(jri f)alot

auiii. 5.

KT

QUvt.STIO. I\, \

dici.

exem-

aIlK),el colorato. Vol aliur

quod

illa

pnodicalit,

ftomo

inlenlionafe, pos-iot simpliciler nognrl,

soluiu propU>r caii.sam

h(K'

sel

pra'(licalum inlenlionate vcl

vocum,
os!

dicUim.

uno

vel si in

si-nsu

est

non
quia
:ui.

suma.ur,auhur

concnlum, mulliim abstrnclum a con

pn>pinqua ad

coriion'ia

proprielnte rM

cnu.sjitur a

jihstnihiiur a

Nam

nlbiis, vel
qiinlis.

Vel

lico:

coh

..

nn

llcel cc:

vel

ot

'hini

|Nitor, iu>n Uiiiien qiicNl

silioiiis,

coloralii'?.

iii.>.

..;.';i.iri<

sl''

in concrolis ncr

nim.

siiJ

rolulivum

n
.'

l.TTMfn

U.

SLPEIl IJNIVEKSAI.IA POHPHYKII

152

verius esl hoc in respcctivis, quain

solulis;

Unde fraler Adara in 1. dislincl.

quod aliqua sunL pra3dicala, qujE

realibus.
8.

ab-

quam

respecl.ivis ralionis,

in

(>l.

iii

inquiL

non sunL nalain Ibrma sua regulari,nisi de

illis,de quibus immediale dicunlur.Exomplum acci(l(>ns dicilur de albo, et non diciSocraLe, qui esl albus

Lur de

dens non

natum convenire,

esl

nisi illis,

Uuodecimo dubiLaLur

se,

VideLur

.^3531

in

ex

Linco-

quod intentiones

se-

cundoe possint detinire primas, quia acci-

communicaLionem
idiomalum, eL quiE non. Nam diciLur quod
Ueus esL passus,sed non quod sil creatura,

cognoscendum gwoc^ gm'^? es^, 1. de Anima,

lexl. commenL. 11. llem, quod e contra,

vel coniposiLum, vel dislinctus a Ueo, sed

jectum;

oon dicit propter quid.

Sed nosset objici de quanto, etaliis. Responsionemqua^re. Prima responsio videlur

el

per

ad menlem Uocloris.

sufticiens

Si volueris

sequi secundam, considera plura alte, et

vi armaLa Le defende. MulLa enim quae uniliabent verilatem ex parte rei, vel

formem

significati, difformiler se liabent,

ad concedi, vel negari

tertio,

quod

cit

ut liabet

dist. 1. qusesL. 2.

conceditur, Nalura

ha3C

Natura

est

est

modi consiruendi,

et

distinct. Primi. ILa

8. disLinct. quarti, et 5.

in proposiLo
di,

quod

denoLatur enim exusu loquen-

Ilomo

lia3c,

ticat vel

est intentionale, signi-

formuliter,

ad hoc potest

Uoctoris, in Quodli-

applicari illa regula

beto, quaest. G.

dum

A,

si

articulo 2. dicentis,

sit ratio

transcendens

verum

hoc, inquit ipse,

:

ita

igitur est

denominatio
etc.

Unde

tia,

Uomo

si

quod

vere competere alicui secun-

sive i^atio formalis, sive

do

ipsum

vel identice,

e se respectum rationis. Et

Nihil dicitur

Simile

loquendi.

est

et

fundamentalis

hoc
:

ei

est logice loquen-

dicendum

hic,

quod

haec

nimis transcendens, ideo,

consideratur ista consequen-

persub-

erit igitur
materiatum per materiam
ad minus prsedicatio fundamenti de se:

cundis intent onibus per se primo modo,

saltem in obliquo, secundum doctrinam

Uem, videLur quod male diquod intentio, et res sunt diversa non

Linconiensis.
cat

ordinata, quia substantia ornnium prior, et

accidens liabet ordinem ad

Item, videlur quod res

sit

alio

illius

ad

relativum per fundamentum;

as-

assuynpta ad unilatem na-

conferunt

liabeL definiri

intentionis, quia est causa

unionis essetnalura, ubipraecise est varietas

quia omne accidens

di-

non tamen

quod terminus primus

lurae, posito

in

iste,

ad finem, ubi

sumplaad unitatem personse

lioec,

quantum

magnam parLem

et

substantiam.

causa efficiens
ejus, et

non

in

genere, ut patel discurrendo. Item,

quod dicitur in fine solutionis, de perseitate tertii modi illative, scilicet In quo-

cuwQue igitur, etc. videtur falsum. Dato

enim quod Socrates per se traliat navem,
et sit sufiiciens causa tractus, non tamen
sequiLur quod ubicumque sil LrahaL navem. Ad

ista

respondeo.

Ad primum
intelligitur,
rei

dico,

quod

illa

descriptio

quando praedicatum ex natura

egreditur ex principiis quidditativis

subjecti,

quod non

contingil

in

propo-

sito.

Ad secundum

dico,

quod

illa

auctoritas

inLelligitur de accidentibus realibus,quo-

nim

cognitio praecedit cognitionem sub-

non de intentionalibus, quorum cognitio sequitur. Intelligitur etiam maxi-

jecti,

me

de accidentibus propriis, et itanon est

ad proposilum.

Ad

posset consequenter probari consequentia

quod definiantur per

fundamenta, non tamen sequitur perseitas

regulam famo-

praedicationis, quia in quidditative defini-

est species,

igitur intentionale

facta in littera, per illam

^-

secundo modo

supra LacLam,

niensi. iLem, videtur

denLia

'

juxta illam descriptionem

modi

secundi

4^5.

inLenlionis secun- ^^^-

enim quod praedicaLio

d;r de fundamenLo sit
dicendi per

solutionem
*.

laLeralis

quoesLionis

secundJB

circa

te-

quibus primo, el immediate convenit. Et

applical ad proposilum de pryedicalis, quae
dicunLur de Deo

45.

quia acci-

sam, OnDiis conseqnnntia enthymemalice

we/, eLc, sed tu consequenLor slude.

tertium, dato

47.

^,

HT

01 /KSTIO. IX, X.
tionibu.s, et

di

non

in addilalive, liaJjcl .itten-

Vel, ut inlra videbilur,

per.->ciLas lali.s.

accidens

pos.set ne^'ari

intenlionaie defi-

niri per subjecluni.Quod Lingiturde piitdi-

dicoquod eLsi
de materia exifua, non lanien de

158

inconveniens.quia

sil

ess

per se, cl

quia

a.sinus

dit cuin illa

ila

per

e.^t

veruni

tium de formaliler,

qua-ratur de

in qua. Si

dicatione,

proplor

rund.inienti,

quod e.s.set per se.

Ad quartum dico, quod licet

possel

forto concedi

ref^eriri

ibi

po.^sit

cau.sando, vel intrinsece consii-

tuendo aiiquod tortiuin.

Ad (luinlum
causa

haijc es.se in

pnmomo<io,

dens

vocaUijiiem entis,' ul

commun Ut

Doclor

en.s

quia lunc

Ad piimum

nisi

ponsio possit sustinori,quia Uimen

communem mudum

subtiliU,*r investigat

reduci ad cau.sam efticien-

lem. Polius igilur roducilur ad causam

qua, ot quo-

niateriaiem, qui.i

maloria

dainmodo ex qua,

ut [)alot consideranti.

in

ullimum, patot supra, articulo

2.

Doctoris in libere agentinece.ssario, vol

raliter agonlibus, cujus

menlum

modi

natu-

liviUilem porsciLitis torlii modi.

Decimo

tertio dubiUilur,

nem primi argumonli

solutio-

qmostionis.

illius

Vido.ur enim quod prima responsio,

ibi

illaiu

Et

forma, ut infra

palebil,

Ad

;iliud lu-go

non per

per accidens,
g;it

minorom

per

;.

sil)i

convonit

arginnonli.

cidons est albu^,

iUi

se, .sed

bonoigitur ne-

Nam

sicut liomo

iht accidons esl

coloratum disgregaiivum visus. Nec ob-

Uimeu de

tenel

priedicatio, nec propositio dicilur

per

se delerininal

Dicilur Uimon vera

per

aliquando

sic;

(lo

utKXiuo

modo, ut supra noUivi. Vull

llomo

inve-.lig.ire

illius

prselicatur de
- tc. Nlloino per sc est Sf>jter $e

infortur do prauh.
illos

.......

.,

muu

Posset

nog;ilione

por.sriUitis in pr;i'(lic;ili()no signaUi.

ad ne-

diritur

r.r,

sormo. Nulabilis igihir.

singularisosl illadisltiiclio

in pra-dicjiliono oxor-

elinm in materin nUiori. ul in

ot licot v;iloivl

ox inl>ntionibus pro-

et M>taphysica, reiMUit.

portionalibus ad

fund;imenla, non

Uimcn

lormin;itiono

(luod illa dislinctio de de-

inlKorentia,

vol

uUiiuum

quod

dioo,

conceili, Acciiirns esl

ox fund;imonlis ad fund;imonLi.

Uom, vidotur

.Vd

inha-rpntis

/)r

se

deUTminal

^l

v.t

poail

clsi itta

ptr te

I'

galionom porsoiLitis
ciLi

e.sl

forU? eril

valet.

qucKi

primi in''

k-ill>u(ii>nU>s,

quandoumque

qui;i

'

cundum

veri-

pnLdicalic

negari secund;i, qui;i arguil a

soqueiii

ali-

(luando ut dotonninat inha'rens: aliquan-

oniinconcedi prima consequenlia ejus, et

roplica

se,

inha>rt>nliam.

primi modi, deiioUilur p

tia\ qua' ibi non hnlN^lur. de quo

joctio, sou

de

consequenliam, quia nec

tatem, et falsiUiteiu

delinilio spocioi,

illa

maloria.

accidens, et non per se, pra;dicatur de

ita

lenel, ul

licetnon tenoat consoquonlia

igitur Doclor subtililer

mino,

aulem

signaUi supponil pro exercila.

dala, sit convenions, quia sicutspocios per

lio-

disiinctionem;

argumenlum

El forlo

prajdi(.'atio

nisi ut ly

circa

dicendi, ucc lu

contra ip.sam, ex cummuniler apfjarenlibus

essel funda-

respoctu intentionis,si haberot ac-

:-

idoo Doclor poslponil eam. Arguit

ot topice.

Et breviter dico hlc, quod licet non teneat

bus, tenet Uimon in

accipilur pro ip-

quod quamvisillarea-

dico,

qua non,

i-ropositio

hic pouil

.somet accidento, el accidens esl per se ac-

Ira

illa

vcra, Acct-

sil

perseens, ul eliam ly per te de-

e$t

dicnliirquod causa occasionativa, vel sine

.\(1

reduclive persci-

videlur qu(jd hax

IU.*m,

esl proprio

intentionis efliciens dicendo,

hajjet

et

di.slingueo-

cidens.

quod non

dico,

coinri-

terminat inha'rens, el hoc ponendo xqui-

ordo quodaniniodo in e.ssendo, non

Liinon in

quod

primi modi.

Uile

ab inleUtctu, vel

Intcntio esl

cognilioneni

isla pi-au-

esl astnus,

demenlia quorumdam diceu-

lium

sit

f/umo

a.^inus,

.se

pn^osmo

umius

s.r

i^l.i

catione niateria' in obliquo,

materia

48.

XI

<

ul

ly

i:

isia^Accidrns tst }>er se t^Mji.quia l.tUin

cum

SUPER UNIVERSALIA PORPIIYRII

154

propler raiiiosam divisionem enlis, in ens

per

ens in alio, et ouquivocalio-

in

se, el

nem, logice

loquendo. Refert ergo dicere,

Accidens

ens, e[

esl

per

se ens

prima accipilur ens pro

est accidens

quia

significato,

in

quod

et in secunda, prosubstantia,

loquendi, de quo su-

elmaximoex usu

per libros Elenchorum, q.

cap.de Accidente,adhuc

ista

infra

et

16.

habent videri,

non

Itcm, Ens est Universale, et

per se cns, inlelligitur subslantia,

^iciiViV

genus pcr Aristotelem

Metaph. cont.

3.

enim per de

10. pra?dicatur

est

Differentia,

nec est Species; quia tunc habebitGenus

supra

se,

nec est aliquod aliorum trium

Universalium

quia

praedicantur

illa

quid

in quale, ens vero pra^dicatur in

de omnibus, utpatet per

Aristotelem 8

Metapli.tex.com. ultim.

Ad oppositum

et alibi.

est Porphyrius.

Dicendum, quod sunttantum quinque

Conclusio.

Universalia, sed illud diversimode

QU-ESTIO XII

Utrum Universalia
quinque

nitur,

uno quidem modo accipitur eorum

sufficientia

tantum

sint

sic

SummaLog. cap. 1 ec i contra Gencap. 32. Boetiusm Porphyr. cap. deGenere.

Averroes ibidem,et in Epitame Log. cap. 1 Albert.
Mag. Tracl. 2. in Prcedicab. Tarta. qucesl, 3.
Prooem %. 2. Seiendum, Joan. Angli et Bras super hanc cjueesl. AlbertusParvus qucesl. kuprocemii
Conimbr. in Pricfat. Porphyr. qucsst.l. art. 1.
Thom.

vel

materialem,

m odus col
ligendi 5.
lia.

tiam, vel totum, vel partem

D.

'

Primus

Universale vel signifi- Univena-

cat substantiam,vel accidens;

po-

si
;

substan-

sipartem,

estGenus

et sic

vel for-

tes,

Univers. art.

7.

Quod

6.

3.

IG.

te

va.

non videtur. Quia prcedicari

proprium

Universali

quot igitur

negali-

sunt prsedicata,

tot Universalia.

Sed

1.

Topic. cap. 3. non ponuntur,

nisi

tuor prgedicata

Per idem

ostenditur,

igitur,

quod

sint

etc.

tantum

tria,

qua-

quia

non ponuntur Species et Differentia

igitur ista non suntUniversalia. Etquod
ibi

sintsex, probatur, quia ibi ponitur defmitio

igitur pniBter ha^c c|uinque illud

sextum Universale.

est

Aristotelem.
sale,

tot
1.

modis

totam

Species

enim dicittotum esse individuorum.

Si

accidens vel convertibile, et sic est pro-

prium, vel non convertibile,

et

quintum Universale,

Accidens.

et

ergo non

unum

sic est

Topic. cap. 12.

etsingulare sunt opposita,

Univeret sin-

gularia sunt infmita, ergo et Universa-

possibile

sit

significari

aliquo

istorum modorum, non erunt nisi h^ec

quinque Universalia.
Contra hunc

modum,

Universalia

bus primge intentionis

distinguitur
dit

secundum

cum

accidunt re-

sint intentiones secundae,

Rejicitur.

sed nihil per se

illud, cui acci-

ergo nec intentiones distinguuntur

per se penes res; sed Logicus per se considerat intentiones

op-

reliquum, per

scilicet

aliquiddicibile de pluribus, nisi

non est

Item, Quot modis diciiur

positorum,

vel

substantiam, et sic est Species.

Cum
At^gumenlapro par- est

ar^. I.Rodriguez qucesl.

Aver&a qucest.S. secU

l.

et sic est Differentia

Compi. disp. 4. de Passion. Univers qucest

Ruviusy. 9. Univers. Merinero disp. 4. quoest.
xie\\\e% quoest .^]. difj

malem,

divisio

Logicalis.

Item omnia
in

ergo hsec

Universalia inveniuntur

genere accidentis

guuntur

ergo male distinsubstantiam,

per signilicare

vel accidens.

Ideo datur aliter

eorum

sufficientia pe2.

quod quia
immediate ordinatur adlibrum

nes ordinari. Dicitur enim,

lia.

Item, Individuum estUniversale, quia

hic liber

prsedicatur depluribus, et nullum isto-

Prsedicamentorum, ubi determinatur de

rum quinque

oixlinabili in genere, ideo

tur, etc.

est,

utpatetinductive, igi-

hic loquitur

de Universalibus secundum quod in ge-

Modus.

or.KSTIo
nere unt onlinabilia, et datur
ruin .sunicientia

sic

;<>-

(Jnlo enini pote.st esso

eoruni fjUie.sunlineoJem g^enfMvintrrse;

vel eoruni qiia; sunl
quar) .sunt in alio

uno

iii

g-enere, ad illa

gcnere. In

'<Ml(in

g-e-

nere potestes.se onlo (iireftussccuinluni

fiuh, et

siipra

lia, scilicet

et sic

Genus,

et

sunt duo Iniversa-

Species

vel indi-

rectus, et siceslDifTerenti;i. (ju;e cst in-

sub Genere.

dirccte supni Speciern, et

Accidentiiiiii aiiteni ad

substantiaiii esl

ordo convertibiliuin, vel non converlibi-

liuni, et

sicsunt alia duo Cniversalia.

Contra hunc nioduiii

Hejicilur.

ariruitur

aiiqua secundiiiii qiiod siint ordinabilia

ftsnpra

in G( nere, secunduiiis;//7,

siint

praidicabilia.etsiibjicibilia.Scdhic deler-

minatiir de

inquantuni sunt pne-

istis

dicabilia tantiini

suntordiiKibilia

ergo

(juiii

ut

taiituni pra3(lic;ibili;i, sed

jicibilia.

que

Patet inajor

difliiiitur liic

per

iii(|ii;iiiliim

iinii

non

sic

siiiit

etiam sunt subiinunKiuod-

(pii;i

p;'(/'tiirrtrt, vel

ei

Item,si per hocbene (lalur (liversitas

Topicorum

inter hiiiic libruiii,et libruni

tucc Diflerentia inagis

randii. (juain hic,

cum

esset enuiiie-

ibi

matris h:d)oat raordiiKibilis.

pr:i'dic;ii)ilis, (ju;iiii

Item, Individuum est per se ordinabile in

genere

ergo

se.xtum IJniversale,

non

licet

|)roprie, taiiien esset

liir

(jui;i

i'ra>dice-

ponendiim

liic

persic dicentr^s

hic i;on agitiir dc islis, imiuanluiii siint

pr;udic;d.ilia, .scd

iiKjiiiuilum

ordiiiabi-

lliiii, siciil

siibjccliiiii

li;i,

Iht-

tloris (()/liijcndi

cij)i

ordinem

eorum, (juod

vcl ;iliijU()d ;iccidens,

;id ;icciden.s

Moihis

accidcntia

ergo

e.\

j)ossunt (luo :dia

iiuinqui' Ini-

vi>r*aliii.

;i

Tropter
cst

in prapdicari, in fjuid,

quani

per se

in

subjcctiim
subjccti ac-

nivM's;ilia

|)enes

j)art(

accidentis.

istiis

trcs nitiones

quid,

/;/

islemodus:

et

diconduin aliter,4UoU

quia

iali

priedicare essentiam 8ul>-

est

perniodum essenliae, id eal, per

inodum subsistentis, et non denominan-

jecti,

tis

contingil

lioc

et

quod pra'dicel

rlupliciler

vel

lolanie.s.senliani .subjecli,

enim aliquid

et sic esl Species. Si

esset

cssentia individui, pi*a>ler essntiam

iii

duo

ferrent

indi* idua o.s:*entialiler

quod plus

illo

est in Ikic. et in illo, pos-

set Species formalitcr dividi. et

duuin

dif-

acceptas ab

et perdilTerenlias

difliniri, qiiod

mdivi-

inconveuiens.

esl

Si ve-o p;irleni essenlia?, sic esl

Sienimtotam ipsiim Genus

senliaiii diceret. suflicerel

dumSpeciem,et

Genus.

specici es-

ad.detinien-

hifferentia superlluerel.

Pr(Pdicari in

(/unie, esl

pra>dicari

per iiioilum dcnoniinantis, qu(>d conlin-

jccli

vel

f.sseiitiani,

nantis

jinedicet sub-

molum

per

denomi-

tunc pnedicalur tn quaie

et

quol

suhstnniitile, sive esstmtiatt', el sic esl

Diflfrentia.

sldntiie

/s.s/

i/ualittis,

.Mitli.)jili.;vel

modum

per Aristotelem 5.

quod pnedicct

t/unte

pr;i'<licat

priiini

wcidentnte

accidens

vel accidens

vel

1'niversale

cmmnune,
;

ergo

olsicel

nam de

tali

ac-

Pr>rpliyrius intelliin

dctinitionem (ieneris.

ad dei:laran-

cum

iiDtur

d,

uliquo isl(rum quin(|uo ni

.:u.

(jui |H'r

nn

80 dividunt prjtdn-tiri / ;*/

s<v|uitur

\\MC

pntHiica-

convertibilo, egre-

pnedican de plunhus,
nisi

;tc<idcns per

a principiis subjecli.el sic esl pra-

ti'''is

dum

/ti/fcrrnttn sub-

dcnominiintis. et tunc

tur

enim

n^ji.v. quo*I esl rat.

omitlcndus

in qualt, tan-

sunt[rin)i niodi prapdirandi. *^Va?</icari

gere, ubi (lonildiv

it;i

'l

difr*^rentia.H

cst subst;in-

ejus ordinalionem dujilicem :id:icci(lcns,

sicut est

^*ra'dit:an nini diviiiiiur

cidento se e.\|Hmit

i'MSf liin-

tum

dicari sic

li;ibent

parte
I

acnpilur penen |W*-

.sufficuMilia

ultimum

li;i.

;i(l

eoruni

gil duj^licitcr

aequivalens.

tionem

135

Speciei,

ijuia

XII

(]uoil

.*.

Univorsalo divuiilur in

quiuquo taiilum.

Prmdiemri
iit

fM/tf

impueitrr
du

SUPEU UNIVERSALIA PORPIIYUII

156

HaBC divisio videtur esse conveniens

quiadividit ralionem Generis per diffe-

non

rentias per sc. Et ex lioc etiam

tum

patet sufficientia Universalium, sed

etiam ordo,

quem

et ratio ordinis

Porpiiyriusin determinando de

modum

Gontra liunc
si

tan-

liicdelerminatur de

cundum quod

objicitur

quia

quinque, se-

istis

quod non

versialiic, et ibi

Topic.de eis

1.

possit

1.

non

est

prasdicatum

non

nis Dialecticae, quia illa

muniter singularis

propositio-

quod

dico,

Topic,diversificat prae-

excluditenim Aris-

autem omne problema, nec om-

oportet

nem

positionem considerare

sed quan-

non pcena,

commune

vel sensu.

Minimum autem

est Species, et ideo

magis sub-

dicata peneslioc, quodest pra^dicare es-

jicitur in propositione Dialectica,

sentiam, vel non

prifidicetur.

non

et

convertibiliter,

vel

sicnoncontingit esse, nisi

illa

quatuor quae ponit

ibi

autem,

liic

unum

convertibiliter,

prsedicatur

w^wa^e,
nit

ergo

non

tria

convertibili-

Non

ut priusdictum est.

ibi

ibi dicitur,

dicat

Differentiam

vertibiliter.

quia

reducitur ad Genus

enim essentiam

Unde

subjecti,

illa,

hocde

pout

non con-

ubi docetur

4. Topic.

doce-

Differentia. Aliqua est

etiam Differentia ultima,

et

do intentio disparata praedicatur de

Ad quartum dicendum quod

gequivocum,

et forte

ta-

lem diversitatem differentiarum nonposuit Differentiam

cum

aliquo uno prse-

Diffmitionem hic non ponit, quia non

habet aliquem

unum modum

di in quid, vel in quale.

Speciem

ponit, vel quia reducitur

cum

cieii; vel

defmitio

sit

praedican-

ad

ibi

defmi-

proprium Spe-

potius ad Genus: quia Species

id

quod

est

dicitur, quia

est

Gontra, accipiatur ens ingenere sub-

gutum

ergo univerunivocum
nullum istorum quinque, ut arest

est prius.

Dicitur quod adhuc in genere substanest

tiae,

sibilc

dicato.

non praedicatur,

Universale.

specifica,

propter

al-

ens est

prius alio, est univocum, ideo nec

sale, et

ad defmitionem

ideo

prius alio

est,

reducenda

caturde ea conversim, qua3

tionem;

si-

dictumest superius, qucest. 8.

tera,

tantiae,

non

Quot sunt

quae convertiturcum Specie, et prasdi-

est

si

praedi-

construere, et interimere Genus

tur etiam

propositionis

iste est sen-

secundum omnem significationemalterum sibi opponatur, non quot supposita

ideo non est ad propositum.
Ad tertiumdico, quod individuumest
Species respectu intentionis, et quomo-

sed penes prdicari in quid, vel

illius

quod

non tamen quoad illa

quia istorum quinque, tantum
:

prasdicant essentiam,
ter

sus

dico,

gnificata unius oppositi, totetalteriuSj

nes proedicari
;

li-

Ad secundum

quam

pe-

cet considej'etur de Universalibus,

quaeibi

com-

est

do dubitabit aliquis ratione indigentium

Ad primum argumentum
Aristotelesin

de Specio, sicut de Genere. Vel quidem

lecticaillaquaesuntmanifestasensui.Non

argu-

trenta.

inlerimendi, vel construendi problema

tunc

pondendo ad argumenta.
Ad

iiabenlur considerationes,

toteles l.Topic.cap. 9. abintenlione dia-

sed lioc patebit res-

ex 4. Topic.

ita

ccntro-

soivi

essentialiler, nonconvertibiliter. Et ideo

species

istis.

sunt pr?edicabilia, et

loquitur Aristoteles
videtur,

tenet

de quo praedicatur

scilicet pra3dicatur

agquivocum

tria.

Impos-

estenim aliquodunivocum praedi-

cari per se

primo modo de speciebus,

et

de differentia una,

et

differentiis, vel
alia opposita,

de

ad

nisi

differentiis

differentia superior,

inferioribus

oppositis

prasdicaretur univoce, et tunc respectu

ejus, differentiae

specierum essent spe-

OL'.+:sTU) XII
linea,

cies in rect;i

per conseqtiens

et

dirrorentifn, respectu specienirn

quurum

cs.sent g^en^Ta,

quodest

sunl

(li(T;reritioe,

impossibiio

ideo ens in

est

substanli.i

aequivocuni, ut dicitur de

speciebus in

una parte,

geriere, et difTerentiis, ex

157

Toplcorum cnp. !0 Tor*ti

lio est Ci)iilni eaindem exp
ralio esl oliam conlra eaindcm e.x
Aristololc 1.

fundamenlis

ex

commenl.

lext.

alia parle

e.\

quud

sunt

Iria

non

prirna entia in quolibet (jener-e,

ta-

meri tot Pr';ndicani('rjla, quia dua coordinatiorics

coordinationem

ad

r-educunlur

nere,

omni Ge-

in

I)ifl"(;r'eritiarurn

Specierum.

sormo prolix or

tantum quinque p

phyrii

nes

qind tanturn,

tel

licel

seril

(juid quinarius, satis pa-

de numproeiquinarionmXU posqua' .Xrilliiuclico

dici,

suril. \.\ t/intutn

iii

et

rion

alietalis,

Priuia

riunienili.

ler-Tniiio

nens esl Quinquc

da,

exfX)-

sunt ('nirrrsalia, Secun-

Divisio (oiiirnunis,

riisi

qiiod in secunda

modos

Primos duos impugiiat,

dicciKJi addiicil.

tilalc. iiilclli;,'il)ililale,

modo

tale, at(|iic

scibililato, cl uniel prirdicandi

es-;eridi.

visioric,

in partes

suniciciilia,

I>K SKcr.srxt,

coiilr;!

lis

Arislolclis

[)alct

partcm nc.uMlivnm
ratio

oslcndil

priiiKim cxporioiilom. qiUHl

(pii:i

l;iiitiim Iria,

lanliim

ox

Topicoriim,

qualuor prrvdicnln,

srilicel

qu'i

Socii;i(io coiilra scciiiid;im

(}uo

siirit

ralio osl conlra

.se,

di-

c:ip.

'J.

ubi

Genus, n^/tni-

oxpononloin. os-

pluri quiiKpio. SH'und:i

sjvundam

subslan-

ij.

non peroppouh.

Secundus modus dicendi

Generis, ot aliorum nd

ox|M)nenlein, ex

hunc

nlia. (ionlra

quinque ralion bus,

arj^uit

tamen ullimas ponderal, ul

cum

penes co-

esl.

pra'llcnmentalom cju^^dem

ordiiiationcm

modum

non

lalin divisio

nec priinn, .Secundn quod esl

insuftlciens, vel

tres

palel in

lit-

dicit, Priy.ter istas Ires r>r

etc. Prim:i ralio

ostenditquod ex

Iuk-

io

sf^quitur, (}iiod potius p>ncs pr:r*Ucari de-

oorum

lx*ivl siifliciciilia

idom

<>>fc>.,l

coiitirmal. Tertia

ab Ari

poni

irit'*r

quam

itiler

rniversalia, quia non

prtvdicala.

duum

luric cs^el

ab htc

maxime vorum

'^rdlna-

.pnp-

quod

indivi-

quo"!

per se

hoc ul

al

pnus

o-il

Itiquoiido

osl

,t.i..|

dirliim

dir***!'

Tniv

el wi//ir, ul

Seounda

assiirnari.

tiinc difrer-enlia f)olius

ei

do intentio

nibus. Quinla nilio

tunc a-

senl soplom l'nivors;u.i.

Torlius

t'uii(l;imcii

tioncm, 1'roprium, cl Acddens, nssi^fnnl.

teii lit

esl per

quod

in goU' re ortlinabile. ei

ar^niil

I.

r.ilio osleridit

dicnlur. Quarln niliooslondil

numoroiiuc, ut

noii siiiliiiiiii(pi(\ hiiM

tiior, tuiii qiii;i

Prima

subjvtivas di-

qu.idruplici ralionc. Prim.i

priiiio

modoi

medio arguil.

diipliri

tur, formaliler lainon, et qui

or;il

cuilibct spcculaiiti.
11.

aflir-

ponendi

si;^ifieare

perie;

scrmo,

lnivei*salis, lialjeiidus

qiuim dc ipsius

esl

hunc modiim

ratio

leiicl.

vero salis patet, prius onim dc en-

()r*d()

modum

sutlicieiitiam rnivcrsalium, trcs

tera

parle Iria tacil, srcimdiuii qiiod tres

ipsiiis

quia

non plura quinfpte.

lerlium

rirca

.sod

ora-

il

Doinle conclusiuau;:!

Logici,

mativ:im ponit,

r-elinquonda

dcbel exporii

pi-oposilo

raliorie pluivdilalis, et

addilur

tiam, el accidens, qiii sntls clnru.4 esl. Con-

Quid Universalf, quid nume-

rus,
:

ul patel

cum quo

ex prorossu suo,

Ira

Piumo.

.stalim.

cendi recitat.

E.\I'U.S1T1U

Dk

lU. el

oppositum. nrjjuil aurtorilale Por-

Primus

10.

cl

t-l

.\d

ideo concedit Avicenna

Mt-iiph.

3.

Mebph.

1.

'tn

commenl. ullimi, de

lexl,

et

qiia eril

de diflerentiis opposita

10. el

expressius

8,

.Vrisloielis

ra-

molus, quom

fi;im

.su

oorum

p'r

(Juui ciiuio rmvors.ile

ril>us.

munl.

qun* est rntio

s|c'

animaLT

>M,...

jwjuU

i.

io
;

i-....^

anlmnl

ent

\ul

rtnr

lur in qnid, nul in qvale

sic

plucoin>

iii>.tiiiia

m.
io.

ij,

SUPKH UNIVEKSALIA PORPIIVRII

158

aut prrrdical, partem essenlKX? sui subjecli,

maxime

el

modo,

individui, aut tolum

genus

sic esl

secundo modo,

si

autem pryedicatur

est species. Si

primo

si

sic

in qnale,

aut in quale substantiale, vel essentiale, et

sic est Differenlia

aul in quale acciden-

aut scilicet conver-

tale, et lioc dupliciter,

Proprium

libiliter, et sic est

commune.
Quid autem

prxdicari in quid, de-

sit

prxdicare esseniiam per

id est, per

modum

quod

dicens,

Doctor notanter,

clarat

modum

est

subsistentis, et

am

tanq

est

basis,

non de-

fundamentum

receptaculum formarum,

et

tate

correspondente animali,

ita,

Metaphy-

se

tanquam

Genus habet

sice, vel Logice,

fundamentum differenliarum, et receptaculum earum.etprincipium radicale quidditativum Speciei et sicut totum physicum

nem. De individuis

quoddam perfectum ex

Species, vel quiddilas

sice.

partibus,

ita

Metaphy-

specifica

Et sicut forma substantialis est tan-

quam

perfectio

intrinseca

el

essentialis,

ipsius compositi, ita differenlia speciei.

Vull

U.
ri

in

Doctor

igitur

quod

Quod autem genus non

quod

dicat essentiam per

modum

subsistentis,et

tamen

appropriale

proprie

parlem,

modum

totiu^.Importat

ditalis,

sed quia concretive,

ex

prae-

per

enim partem quidel

in

conseqaenli

reclo

de-

principia

dicat totam quid-

magis

ostendit, et

idem

infra

cap. de Genere, qusest. 3. et penul-

tima, ubi ista omnia tractantur proiixius.

Quid autem
tendit dicens,

prccdicari ia quale, os- Prcedicari

sit

quod est prgedica?'e essentiam

Ubi

7iantis.

modum

per

subjecli vel supposiii,

distingiiit

essentiali, et accidentali

de denominatione
:

utrumque tamen

Quod autem Differentia possit

prsedicari in quale, et quod sit qualitas,patet 5, Metaphysic. textus comm. 19.

formalis.

Prsedicari vero in quale accidentale sub-

secundum quod duplex

dividit ut prius,

proprium

est accidens,

mune

nium Porphyrii
alicui,

pro secundo

adducit

et

'a

videlicet, et

com-

testimo-

cap. de Genere, ubi dicit,

commiDiiter,

de quibus in

non propria

et

locis suis videbitur.

Exempla prsedictorum patent in

his prae-

dicationibus, Socrales est animal, Socrates

homo, Socrates

est

est risihilis,

est rationalis,

Socratcs

est albus.

Socrates

Vel potius

exemplifica, accipiendo speciem pro subjecto,

pra3'erquam in secundo.

Concludit consequenter hanc divisionem

quidditatem dat intelligere. Species vero

esse sufficientem, et convenientem, el per

praedicat totam quidditatem individuorum,

se

ut etiam primus

modus

quod probat Doclor, quia

dicendi asserit,
aliter in essentia

individui aliquid prseter speciem,

specie inclusa,con'ineretur; et

per

talia

et ita

invicem essentialiter

nationis Porphyrii correspondet huic sufficientise,

adjungit.

argumenti, ubi
Dicit igitur

numerum

iu

Platone, pra^ter

includerentur A,

nalura Immana
yl,et.ad aliud

et

contraherelur ad

per

2?:

sicut

naturam
/?,

igitur

unum per

animal per

ratio-

Deinde

dicta, sed remittit se ad

genera dividi. Verbi gratia,

in Socrate, et

Et qualiter ordo determi-

tias essentiales.

aliter,* et

si

quia Generis in Species, per differen-

et sic possent definiri individua,

et species ut

humanam

in

qua ratione

in unius, pari ratione et in alterius,

distinguerentur ab

et

^^uid.

denomi-

totim

ideo

prsedicatur,

15.

ditatem, saltem ex primaria institutione,

quid, sicut definitum,convenit prin-

cipio maleriali, ut puta Generi,

Plato-

Philosophia^, et veritatem, sequerentur.

/U accident

'prsedica-

tunc non

esset scientia, et

monstratio, et plura alia, contra

est

et

e set status ad specialissima, contra

essentiae,

nominantis. Sicul enim, Physice loquendo,

materia

rebus, vel realitatibus, a re, vel reali-

vel significatione,

vel

quac accipiuntur ab

irrationale,

et

aliis

aut non con-

Accidens per accidens,

est

vertibiliter, et

nale,

penes

solutionem primi

talis objectio

primum

ad

alia,

contra

objicit

evacuatur.

principale

quod

assignat Aristoteles

pnedicatorum, primo

Topico-

numerum Universanamque Aristoteles prae-

rum,et Porphyrius hic

lium. Diversifical

dicala penes has duas combinationes, qua-

rum una non

est subdivisio alterius, vide-

IG

o( ivSTH \ii
prfrdirarn essentiain, vel non

liret perios

non

convfrtiliililor, vfl

ct supplo iilloram

Duo onim de numoro qualuor

ul scis.

pra;-

dicalorum convortibililrT pr.rdicanliir,

liccl f/e/hiitio,

i'l

projtriKm

liam, scilicel

et (Ji'/inilio

/////,

non

dv

cst

duo non
('s.sen-

duo

alia

cssMilialiti*r

pra-dical csscnliam,

ncc

cssjMitia,

subjccti

cssenlia

idcm

>it

cl

non iiabcndo n'sp'ctum

et ita

primam partcm argumcnli.

palct ad

lum,

Inntiim siibjerlum inpr

.sed

F)iaIccti(M

qiiia Spcrir-s pst

cic sp4vialissiinn. Propfwitio vero

est

Ibi dirit

nrm consulfrdre
quis

ratinnis

Deos rereri,

vero

quorum vnld

Arislotclcs

aliqua

(icncris.
ct

rcspcclu

el Species

PLadcm crgo doctrina construcre,

dcstrucrc (icuus, cl DilTcrcnliam, docct

.\ristotcles

Topicoruiu. .Vssij^nat aliain

I.

rationcm, (luare

DilTcrculiam non po-

tbrt(

.se

unum,

quia dui)lcx csl DilTcrcnlia, ultima

viddi-

suil Aristotclcs pra'dic;iluin

cct, cl iulcrmc(lia. ut infra

citur

pcr

Ucdu-

palcbil.

ulliina ad dclinilioncm, cl intcr-

cr^'()

mcdia ad Gcnus.
quarc

d"linilion(\ d(elaral

dcliuilio, ul rnivcr.salc

uuum modum

h;ibrl

quibus hic agilur

quibus

(juia

licct

(/nttie

includil (lcnus, cl

crj.j()

cl nilioin

ibi

(iui;i csl

anncxum

pi';cdic;ita

sunl

modos

spccics uou

(cl li;ibcl .Vri

Ocu.h,

(iui:i

I.

Similcm sentcntinm ibidcm, cap.

rhilo>.ophus. Proplcr erijo

Topicorum.

iniuimnm com-

.Vd

sccundiim principale respondct noproptxsilio?-

l;ibilitcr,

glos.sanio

laiiKj.sam,

Qunt mo'lis dicilur

qiUMl

illain

.scilicol

unum

dell

iliio. ;iut lri;i

gnilicabit
s;ino, cl

:rgro

aut

ullerum

.sivuiidum

liot* si

opponuntur.

siifuiticalioncin

ai-

obluso

nmnein

.secus si

;,

lamcn quol .si unum

rum pra-dicatur dc mullis inferiur>
Noii oporlct

l:in(iuam

supptisili.s el univuct; quo-i

tU'

Hltcriim de tot dicatur, u(

nali, el irralionali

una

de

nliis, ul

salcaliud

'

">

albo

infni carv
'

patit

de rr

.sano etiam, el agrvi,iu

;iccplionc sumpti.s

qu.Ysl.iiIlim

con-

el

op-

ul ikiIcI tle aculu, el

'i''

'^,

in

aliudinnn
gui

(Ic

sigiii

forle

'

...

unum

si

etc. si^niticaln.

lol.

esl diclu,

IIoo

18.

'"

quo;id rcspoiidcnliain signiticnlorum, nun

esl

ibi. cl

quam

pncdicari.

dicfum

h;i-

babet

8.

posilionc Dialcclica del)ere subjici,

sic

ibidciu)

ibi.

videlur poliu.s in pro-

.Spcciei,

ibi

conviuiiunl in

inolis pnc.licaiidi, dc (luibus

Hniuil hoc ex

vero magi.t.

illa

!um exercilativnm. Wrvc

.^ecun

ul

dctiuilionis,

cxprcs.s4'

Prim;i,

imo umnia

vc|. ul priiis

lolclcs

;id

diccndi.

dctinilionis.

;iiiu('x;i

Ari lolclcs

bcl rcdiici

non

intcr pr;c<licata. assi^u;il tlu;is

vcl diios

ivilioiics,

allcrius

tjuiil

ijuttie

nivcrs;ilc. (Ju;irc ;nilcm

pouilur

Ii;il)cl

quiil

in

idco rcm;uicl

dubilntinnem,

muniUlcm

neque

ha^ ijuidem

[)osilorum csl a><|uivocuin, el si_

DiiTcreutiam, idco rationc unius convenit

in

quoniam

longe. .\nm

'

vidclicelnon

bcne illorum, de

nis

sil

demnnslralin,

est

suppositorum.

horun^dc

ali-

non jxenx

el

non ponitur

liic

pricdicandi

cnim

ibi. (Juia

sibi pricdicari

/inb'Vit

l'>rum, elc.

(Juanlum ad aliam parlcm argumcnti.dc

17.

jiositu>-

non, est sensns. Srque enim qwi-

non expresse. Vocat enim

DilTcrcntia,

.Von oportrt

Qui vero ulrum

tur hic. ct ibi

ui

Topi-

jmrentes honontre, vel non,

et

jirnjnnqun

nim

l.

qui duhilant ulrnm njtorteat

jjpn,r inditjent.
aibtt, vel

annexa pnwlicato-

.sic

indig*'ntium,

\nm

sensusve,

sfd tfunnfio duhilabit

rum

ruiu,

I)i

qiiod probat auctoritalc Aristotelis

9.

*'>

cominuuaT.

snltem

.singulnris,

Dcinde oslcndil (luarc DiflVrcntia poni-

ibi

rommums tan

tuin singuinribu.H, el h(c loquendo de

non

li-

eHt y.

autnn nmue problemn, nec nmnem

ipsa

non

ccndi, est, quia Species

m<^Iun

quia

aulcm quinquc

ad csscntiam, ncc convcrtibiliLitcin

serunduH

vel

ratio,

corum, cnp.

divcrsilicantur pcncs pr;cdicari in quid,

in qiitile absolutc,

.Seoiinda

sub-

tormalilcr

Ikcc

sci-

ct nrridena. Pro-

noij, vidfliccl /)ro;//v//m,

prium enim licct

jcclo, non lamcn

alia

duo prj'dicant

convcrtibiiitor. Ilcm,

150

>cm oppduaulur. de quo

tu:

.>

flft

Jicitmr

SUPEH rNlVEKSALIA PORPIIYIUI

160

Ad

terlium

quod

dicit.

Individuum

licel

Species intenlionis secund;c, non tamen

sit

Et quod

universalis.

modalis, Individuum
ter possibilis

Sumitur cnim indivi-

commune,

ul quid

prius,

est

respectu hujus

individui, et illius; et Species ut modus.

quarlum, negat ens esse Universale

Ad

19.
EnS,ltl Sic,

curnonU quui oiquivocum

nxversaie.

rr

omne autem

Universale

et

genera respectu aliarum

essent

inferiorum, et

Breviter igitur vult haec responsio, quod

ens non est Universale, quia sequivocum

sumatur indifferenter ad omnia ge-

sive

nera, sive

prouno significatorum, quiaens

praedicatur de differentiis, et speciebus,

cet lequivoce

in

adhuc univocum,

enim non est

praedicatio, neque contradiclio, neque consequentia, neque superioritas, saltem res-

et illa, ut statim

pectu sequivocorum. Sed replicat statim

curus,

^j^iyocum

est.

In scquivocis

Capiaiur ens pro uno signiftcalorum,

ut

processus in infinitum,

ita

multa inconvenientia sequerentur.

et

Species, et quali-

modus, dictum

ul,

quoest. 8. el alibi,

duum

esl

pra^dicatio

sit

illa

cies,

uno tamen sensu

et in alio, et alio,

li-

forte

ad

illa

tangam. Et confirmat hoc

auctoritate Avicennae, et patet littera. Tex-

tamen communiterdi^correctus, etobs-

tus

quem

statim amplius declarabo in

tertio articulo.

nullum istorum quinque

De tertio. Primo circa primum argumentum, et solutionem ejus, licet possent

ut prius, ergo sextum. Kespondet, et vide-

moveri plura dubia, sub uno tamen omnia

quod adliuc est sequivocum, secundum quod in Pryedicamento

Substantiae sunt tres coordinationes, una

tangam, ne lectorem

puta pro substantia tantum

esse Univcrsale, et

tunc videtur

tur responsio aliena,

videlicel

Specierum in recla linea

Differentiarum coUateralium.
possibile

univoce

aliquid

ad

illa,

per aliquam

et duoe

Non videtur

pniedicari

Speciebus, et Differentiis, nisi

tur

contraliere-

unam

difftTen-

tiam, quse univoce picedicaretur de

sicut

non prsedicatur animal de

homine, univoco,

nisi

lis,

illis

asino, el

quia contrahitur per

se ad liominem, per rationale,

num

de

et

ad

asi-

per irrationale. Et quia ratio anima-

(ut puta substantia animata sensibilis)

convenit utrique univoce,

tantia, respeclu

dico desubs-

ita

omnium Specierum

tantiae corporese, in

subs-

quibus univoce inclu-

videtur quod
licet

quod

tsedio afficiam.

tum propter transcendentia, tum

propter illimitata, tum propter singularia.
sali

Item, ibi posset quaeri, quid

Item, videtur

cis.

quod

inquam, prsedicaretur Substantia de corporeo, et incorporeo, et de aliis Differentiis

inferioribus, oporteret

ad

illa

quod contraheretur

per alias Differentias

et sic diffe-

rentiaj esset Differentia, et Differentia divi-

praedica-

propositio vul-

illa

gat), scilicet Differentia ultima convertitur

cum

Specie, sil lalsa, quia

tum, (loquendo de parte

si

essentiali,

vel

non tenet consequentia, sed

quidditativa,)
teneret,

a parte ad to-

converteretur.

Differentia

au-

tem pars estSpeciei.

Item, videtur quod male reducitTopicus
Speciem ad Genus,
fieri,

cum

e contra deberet

propter perfectionem Speciei. Imper-

tra

sic,

sit

tum, ut de eo loquitur Aristoteles in Topi-

quoe subdividitur

constitutivas specierum inferiorum. Si

vide-

proprium Univer-

praedicari sit

fectum autem ad perfectum,

Differentias

Primo

illa propositio sit falsa,

ditur hsec Differentia, videlicet corporeum,

per alias

et

non

e con-

habet reduci. Idem potest argui de

ferentia,

et

Genere propter

eamdem

dif-

cau-

sam.
Item, videtur

quod Species

possit esse

praedicatum propositionis dialecticae, ut patet

ex definitione praedicati propositionis

dialecticae,

et

problematis

1.

Topic. Est

alias, et ilaDifferentise,qu?eerantcollatera-

enim prsedicatum dialeciicum, quol aptum

natum est prscdicari dc aliquo, in proposi-

les in recta linea, essent species, et sic diffe-

tione dialectica, tormif.abiliper

deretur,

rentiae

el

contraheretur per Differentias

specierum essent species disparata^

et dislinctae, vel opposita^ contra

suas spe-

20.

lecticam,
eo,

non

reducibile,

artem dia-

ad aliquid prius

secundum easdem considerationes. Ubi

21.

OU.STI<)\II
tnnpriintur trns conditionos. friinn quo'l sit

por quofl exclu'iunlur

pra-dirari,

individua. Socunda quofl possit esse con-

bloma

<;

.soquons cons(?quonti.T dialocticrc,

solurn unarn partom conlradjil.

non

d(!

(juibus

rihus, aul mpi"nlihus

vel jj/urihus,

Topicoruru cap.

I.

/ugum,

i^el

tiam, aul
a
ia.

in-

non ex-

Prohlema

H,

ad

i/ia-

electio-

vel ail vrritntem, et

scien-

aut a/minirulans, aut

ail i/jsum,

alii/ui'l iiHiiil

esl

omnihus,

notis

leclirum esl speculalio proceilens

nem,

por

omnihus, aul phi-

marime

vrl

quod

[(r-odicatoruru,

et his vel

lo-

prius,

ihi. l'ro//osilio ,/ialrrlica

lerro<ialio prohahilis, aul

Iranea

pT

Tortia

roduciljilo ad aliquod

sit

quod o.xcludunlur aiuioxa

^mhlema-

ossocontr.-irirp rallon.DIf<!

curn dialocticurn pi-obabilo.

do quo possunt

forunt aulorn pro[Ki.siiio

ri.iliim

161

/lujusmo

codorn.

<-;i[).

/i.

I"l)i

quia proposilio

a. et

putfuttif, aniinal grrssibil.'

hominis

nitio

ul,

sU

bip-s,

Problcma ver

pro-

defl-

utr-arnquo partom contradiclionis

iTil

ui pu-

tasnn, anirnal KroHsibilo bipes, sit d^flnitio

hnninis, vel non

Sunl lamon xqualia nu-

mero, quia orunis propositio

transsumplo mo<lo in'ernjgan-

et e contni
di. h;cc

l.

Positio,

proMema.

fil

Topicorum.cap.
(

.'J.

do quaetiam IXxrlor

men-

facil

Potitio

tionom in iitUTa) ut hic accipilur. esl opinio oxtranoa alicuju^

Philosoplii

irii

notrjrum s^rundum

ut qu(xi non conlingil con-

tripli
taii^'it

Pliilosoplius Iros divisiones pr'ol)lo-

inahiin. Prirua

quod

f|u;odaru suul,

bus noulro inodo opin;niur;

do quibus

ol

dc

rjui-

(iu;iMlarn

pIur*os, id csl, vuI>,Mres conlni-

ri;uilur s;ipionlil)Us, et s;ipioiitos pluribus;

ot qu;i'(laui,

s.ipicntibus,

ri;iMlur

Exoinpluiu
a-lernus,

pluribus.

nonl \nl, utrum astra

ulrum Diulectia

sit

sint

Exoinpluin socundi.ut,

/?;?/w;'/fl?

Exompluin

pluros

<;ontr';i-

utrum muw/us

ut

priini,

vrl

jW

par/V/,

do quibus .sapiontos

sit

melior suloria artef

Iradicere, vel addiscere, sicul dicet>at

omnia movenlur, sicut dicebal Horaclilus

aut quod omnia
tisthones

aul

siiit

tra

unum

quos

ons, sicutdic'balMdis.sus. Con-

nori

dob>mus disputare, ul etian;

do Physico auditu.

priiiio

dicunl Sophislip.

vel ;i'tornuin, ut

autom

doscriplionibus,

Generis

quas. pro

qui^/i/itatr Differenti.r, vei

Exemi>luiu
sit

(]uinti,ut.

///;;/

Sp-cie?

rt/-5/W('/>//'/a

qu;cd;ini

sunl

p;uii, ul

iilium

nonf qu;i*d;iiu
ulrum )nuni/i(s
(I;nu

voluiuus

osl,

quod probloinatum
oU^cliouciu,

pro[)l('r

ro/u/jtas
[)r()|)lt'r

sil
U(ii

ot

t'u-

sil r/igen'/a,

vel

lauluiu.

scii-c

.flernus, vel

non^

ul

(Jniv-

proplor so, sod proplcr

;iliud scirc, scilicct ut [)cr

ill;i

;ili;i

cognos-

cainus.
divisio

Tcrli;

cs|

iiciilroruiu <|ua'd lu

(juo

ruiu

wtcrnus

.'

Topicoruin cap.

.\d ista.

inquam.

ploimm

Spe<'ii>s

lest

proplcr eo-

ulrum mundus

Problcmu voio noutrum

sil

a{)|)ollat

suslinendocuncta dicla

poni

l)ocU>-

li>i*lnri.

muiiilor.ul scillcet

i^sl

po-

dupliciler considerari.

una

m-

.s<vu;i

Liocommums omni illi, quol

lum pnrdic.in, vcl omni exlr
lan\

r;itioin's,

inlro-

p^^-i^sjt

rontM

n, sicut pnrilintbilr vel

rationos pro-

do

lis,

torminorum. ju-

horuin

notili;i

9.

respondeo. .Vd primumdico, quoil/)r*>/<fi-

li;d)cul

(|u;od;iiu

ta-

"''"'

tionis,

.Miler

9.

Postor. loxl. 'nmtncnl

1.

vidolur quod

duxi,

|ir.'blcin;luin

(liriicult:ilcin. ul,

1.

vonibus insolilorum, ad

l):ibilos :id uli';iiui|uc [);irt(MU

quibus nou h;iboiuus

Ihec

pnrdicalum dialeclicum.

me/ior arle suloriaf

Socunda divisio

tra.

Omnii

non e con-

positio ost pi\>bloma, .sod

Ex

rei,

do

dofitiitur

natura

proposilio,

qua ndioiioin h;ibonius conlrariam opinionibus ut quod non omno quod osl f;iclum

mon

sll i/islincla formalit''r, e.r

commenl.

toxt.

9. h;ibolur. Vol, positio est

utrum quxlihct stella

flxa, visihitis n nohis, sil mnjor lota terra?
Exonipluiu qu;irti, ul, uirum qui ii/ilas
tortii, ul,

.\n-

(juixl

|K'''i''' <>i

siV'

copul

'")

'

1 1

;au.n

r-ilr

veunivocum.si
dons

el sic i>sl

iii

p<r coiis>i|ucns

modo

plus, |u.im

non

osil

pi

c.tpilur spivialiler,

ol

pr
l.

Tuu.

1.

li

^tk-rfi

SUPEK IJiMVEIlSALIA PORPIIYRII

162

fundata su-

pro secunda iiiLenlione,

licet

per

naLa pricdicari de

limilata,

iiatura

pluribus univoce, vel salLem quse

m se est

proprium Ilniversalis. El liceL vocaliler sonet acLum praedicandi, debet Lamen intelligi, ut dicit ap-

univocum

eL sic esL

titudinem

eL sic loquiLur Doctor.

Vel

tantum

poLest distmgui de Universali

ter,

ali-

limitato, vel de Universali indifferenti

ad

transcendens, et limiLaLum, uL scis. PosseL

quod
proposito non accipitur quarto modo.

etiam distingui de proprio,

in

Posset etiam

ponderari

diciei prsedicari

et

dici,

inter

differentia

Nam praedicari esl proprie

passio dici, ut Doctor,quaestione pra3senti,in

fine,

habet

loquendo,

et convenit, sLricte

hisquse continenLur in coordinalione prsedicamenLali, quibus,

non

et

aliis,

appli-

catur intentio universalis, uL hic accipitur.

Quomodo

Lunc Proprium, vel accidens prse-

quam

dicanLur, considera, Tene viam,

lueris,

prima

vo-

semper prsemit-

est secura,

tendo distmctionem de praedicari primo-

ter
24.

secundo-intenLionali-

et

intentionaliter,

Ad secundum
tium

palet ex

quod

dico,

alia

dictis.

Ad

ter-

convertibilitas

est

cum definito alia propriae

passionis cum subjecto alia ultimae DifferenLise cum Specie. Prima enim est ex
definitionis

compleLa identitate

cunda ex

LoLali, eL

formali.

Se-

idenliLaLe reali, eL necessaria in-

hserentia. TerLia vero

liLate,

et specifica

totam

rei

ex ulLimaLa acLua-

forma.

Non enim

dicit

essentiam comprehensive,

sed

et completive. Esl

namque

ultima differentia ultimoe formae,

vel rea-

bene ultimate,

litatis,

qua

posita, necessario

bens ipsam, eL hoc

poniLur ha-

aliis requisiLis

posiLis correspondens. Est igitur

biliLas ulLimi acLus

quod quselibet pars

quam

praesupconverLi-

compleLive danLis esse

respectu illius cujus

est.

El

si

objiciatur,

definitionis

est

in

quod debet intelligi de partibus communiter definientibus, cujusmodi non est differentia
uUima quia ejus nolitiam minime habemus, nisi clrcumlocuLive. LoquiLur igitur

plus

sit in re, si differenLia

Melaph.

tur, ideo 7.

definitum

dico

ita

ulLima cognoscere-

comm.

texL.

dicit

35.

quod partes rationis sunl priores, aut omnes aut quxdam. Ubi nota iy ^wdaw prop-

uUimam.

ler differenLiam

Ad quartum

quod

dico,

reductio

illa

non esL ratione perfecLionis enLitalivae, sed

modi proedicandi, qui primo convenit Generi, ut patet. Per idem ad aliud de differentia.

Ad ultiraum
serit

quod Doctor non

dico,

;-

Speciem non esse praedicatum, sed

tanquam unum

tangit hoc,

cendi. Vel aliter, sustinendo

modum diiUummodum

quod definitio praedicati non sibi convenit, quantum ad ultimam partem ejus est enim annexum Generis, ut dictum est prius. Quidam tadicendi, potest dici,

men

primum Topicorum,

super

tenent,

tam Speciem, quam differentiam esse

dicatum, sed tene

dum,quod

men

cum

licet sit

distinctum

modum

hic

tum, quia alium

non

praedicaLum,

praedicandi a

posuit

autem ponitur

modum

bet, ut infra dicetur.

ta-

Ge-

Aristoteles

ibi

ideo ne superfluus videretur,

tum quatuor,

prse-

Doctore. Vel dicen-

nere habens, ut loquilur

sumpto.

non quod

Aristoteles ut experLus esL,

tan-

distinc-

praedicandi ha-

Vide ad hoc, et ad

so-

lulionem quartiargumentihujus quaestio8 primi, qucest. 2. in fine so-

nis, distinct.

lutionis,

optime expositionem hujus, de

quatuor praedicatis.

Secundo dubitatur,circa illud dictum Docloris,

in solutione secundi principalis

*,

Si

25.
*

qasest.l2

secundum omnem significationem alterum num

alteri opponatur. Quia videtur quod omnia opposita,

secundum omnem

significatio-

nemopponantur.Dico breviter,quod non inconvenit aliqua, secundumaliqua significata,

opponi, licet non

plum

patet 5.

secundum

Metaph.

alia.

Exem-

ubi ponit signifi-

cata unius, et multitudinis,

quae non op-

ponuntur secundum omnia, ut patet

dem. Vel

si

diceres

quod

posita aequivoca, ut infra

exemplum

in aliis,

ista

ibi-

non sunl op-

videbiLur.

Pone

ut forte in aculo, eL

obtuso, contingil, vel etiam

in

proposito,

8.

de Iniversali,

Adhuc

ne.

Jtiili)'idu-

um

pout ipe

enle etiam

I)e

Tertio duliiUitur, circa

roa-

solutionom

duum non

fer-

Indivi-

qnid

nec ul

[)Ossit dici Spfcios,

ens esl CniverHile, el hor

a deflnitione

nullum

s*d

vn\*^\ Tyr

cum

ergo .sexlum. Consequ^ntia patft

Minor*m

proUil

quo^l non esl Oerius, de

allcimndo

nwA

Doctorem. Dicil igilur.

liva rontra

jore.

argumcnti: vidntur enim quo<l

tii

i/un-

1'tpriv-

irrationa-

et

el rationis posset exemplifirari.

li,

26.

\je-

de DifTorfntia,

rationali,

exemplurn.

Palet

cofLsidera

etiara infpa cap.

ullima, de

quir-st.
li.

et sin^ul.iri

.\risiol'lem,

quod

vertnndiira,

ni

induclive, primo

quo inagis
ubi supn.

.\r

iri
tesL

eiet

nec ut mofffts. Quod non ut

qtnd,

pMol.

Quod non ut modnx, probo quia Individuum scoundum Porphyrium |)r.idicatur

sinl priin.i gorjfrum,

de uno solo

divirluis, id esl, species

aut^^^m

qu"d

non

.Kquivorura

s;iltom univ^K-e.

est .Species, ut patol. El

si

dicas

Porphyrii

Inlclligitur illa descriplio

pro fundaraonto, vol denominalo, non au-

pro significato

leni

d(K;trinam

hujus,

intolligiintur

et pro

dum

esl Species,

socundum

i-ontra,

Logicales

delinitiones

princip;iliter

l)us,

let

ex intonlioni-

intontionibus. Item.

indivi-

si

ergo IJniversale, sicut pa-

de homine. Consoquens

falsum, quia

est

pnndir.itur opposiluin de opposito.

Potest dici,

quod

licot

ibi

definialur in-

ut

dicalur. Inlelloctus

inlenlionem

et illo, abstrahil

communi,

cui applicnlur

ul modiis. El
crale, et

tamon abhor inlividuo

ab

univocum

si

dico,

eis, ut

So-

ho<'

es.senl

quam

major

es.se

in rebus,

possel dici,

quod

ut

des-

pul

quod

nihil,

.. ..

e<l

sine suis

tur

si^cus

proportionaliter

cesse est esse ens, et

tur

quod ens pne

nerum per

ulrumque, qnofi quid enim. quid,

dus,

modo

et

modus, quid

non

mo-

vel
;

vel e

fort'

unum

licatur de

hoc non sequitur,

dubil.Mtur,

Qii.irto

el

(\si

principaN'

hac qurstiono, circa .solulioiKMu

gumonti
dcantur.

*
:

(iii.irli

sed ut singula diIig<Milius

rccitalio

deinde soluliuiieui,

prinio
el

\\\

cari

si

ex quo habe-

adverlTtur.

\\

il

n...r

et si

..,

'->

..

non de

omnibus. Keferl namque ad hoc atiHsu-

ab

alii rr

rionus,

de d

.ui

de quo

infni.

n>;i
:n

A.

pra?-

Ta-

pi*oruni.

Ens ergo non esl

cies

(;

el

Spe-

:quialun' non supr-timm, nini supra

Sp"cim <tonus

rum

est

rentia,

vi-

do oMi

'

\..

ImImIIS
.Vd

'!

v^-

ii-

ar-

ullimuadducam mo-

>.

.Vri,'u-

adproposilura o"'

\A>m .-k

isle,

de aliquibus

illa p*"'-

arLrurmMUum.

us.

menti onimAristolelis in illolorlio p

quo paralogizant, ut hab4 iste in j.

cie pr-v

contra adversatur.

se,utdicit Docl(jr:i nui-Ta.

dicalur per

acci[)iendo

Dif-

sui.'*

Differenlias autfin cujuslibet Gfneris ne-

qii>l <hmiu

quod Hniversnlc ul moAdaliud

dus, et Individuum uf quid, non oppoinuj-

'

quidditative, ut ibi loquilur) de

Ubi oliam haljotur.

dico,

i|p.

impossibile est species priedicari

vago, hoc Uimen hal)et infra cip. do Subs-

amplius investigari.

.f

probat. quia

individuo signato, non autrm deindividuo

1.

uniim
nnnfn

ini

vel

tanlia(|u:i'st.

<i

manlur ab ;ilia re.

illa a qua sumilur

inlolligonda de

Hanc autem consequentiam

Tenet tmion

polesl

non sunt Ot^nora, quia tunc

rum

ln>-\

sunt prima prinripia. Ens aui-m

quod

criplio illa Porphyrii est

Biipra

communiora

distind. 3. quast.

Vel

magis.

quod ab

do

"

genera. dirit quwl non prim

alia

:.'

spt'.

probando quod non sunl

non abstrahitur aliquod

uniUis in intenlionibus,
infr.i

intentio Speciei,

objicias.

illo,

Indiviflui in

'

\n

Genera

esl,

id

neralissima, aut ultima

ferentiis, nec (lenus

tnmen supponit pro

fund .menlo. quo;I lantum do uno .solo proBtenlio individui,

ui>i

illam qun'slion*m, ulruiu iniu;i

quH

.:i

in'"''i-oni

hor arguii

'-.i

SUPER UNIVEUSALIA POHPIIYRII

164

esl, usqiie

ponsio saLis clara

nem

ad resporisio-

replica}, qiuc sic inripit, Dicilur

quod

Specierum subalternarum, essent

Genera,ut sensibile respectu animalis,esset

xquivocum ad Iria. Impossibile

est enim aliquod unioocum jirxdicari per
se primo modo de Speciebus el differentiis

Genus, non animalis, sed rationalis,

quinque, sed bene denonialive, denoniina-

ternum disparatum contra animal. Vel dic

adhuc

est

de

tione a priori, el necessario, vel

renlia una,
tia

Diffe-

alia opposila, nisi Differen-

et

superior de Differenliis inferioribus

quod

oppositis prxdicaretur univoce,

licet est

sci-

inconveniens propter oa quae se-

quuntur,

videlicet

tunc

quia

respeclu

ejus, scilicet Differenli;ie superioris, Diffeinfe-

rentise specierum, id est, Differentise

riores,

Nam

si

Species

essent

recta

in

linea.

animal prsedicaretur univoce,

et

per se de rationali, et irrationali, sicut de

homine,

et asino

qua ergo ratione

bile per se dieitur

et

de

sensi-

de liomine, pari ratione

rationali. Et tunc rationale essetSpe-

cies constitula

exanimali,

ex sensibili

yl.

el

et rationali, et

et

A, vel saltem
ex animali,

sicut liomo

hoc in linea recta, scilicet

aliarum Specierum, vel ad modum illius

recta. Lineam enim Specierum quarum-

cumque rectam appellamus. Vides ergo

quod

illa liltera, scilicet,

ejus, etc. potest

Et tunc respectu

habere duplicem intellec-

tum, secundum quod ly ejus potest referri ad Genus constitutum, licet non ut Gevel ad

nus, per Differentiam superiorem,

ipsam Differentiam superiorem, quod magis videlur, et sequitur, Et per consequens

Differentise respectu

Specierum.

Ubi

ali-

qui volunl loco Specierum debere scribi

Differentiarum

(sed littera potest inlelligi

ut jacet) Differcntise essent Genera, vel ut

aliis placet essent Species,
pit, licet
29.

scilicet

utraque

quod magis

ca-

ex hypothesi

si

pracdicaretur differenlia superior univoce,

et per se,

do

tionali, vel

inferiori, ut sensibile

animal mediante

cundum alium

intellecLum

de ra-

sensibili, se;

tunc ratio-

nale respectu hominis, cujus est

Differen-

ir-

essent species

Genus

sut)alter-

tertio,quod differentiae, scilicel superiores,

essent Genera respectu Specierum, id

quarum

Differentiarum inferiorum,
differentiae,

quarto, ut exponit Foxal.

mi

mihi

intellectus

tem

dicit

sunt

Vel dic

superiores.

scilicet

est,

Duo tamen

satisfaciunt.

pri-

Nam

Doctor esse impossibilia.

ipse ostendit

7.

au-

ic

II

Metaph. differentiam infe-

riorem non includere formaliter, nec per

Lum quia tunc processus in

Differentiis
Lum quia tunc Cur

se superiorem,

infinitum in

Differentia esseL Species,

et

ut

tunc plura Genera prima

tum quia

quam decem

uperiri-

Qua- rem.

esset in definitione nugatio.

re ibi et quarLo Sententiarum, habet idem,

distincLione 11. et infra tangetur

aliquali-

autem MeLaphysicse ostendit,

quod Genus non prsedicatur per se de differenlia. Quare alia originalia sic habent
Impossibile est enim aliquod univocum
prsedicari per se primo modo de Speciebus el Differentiis, vel de Differentia una
ter.

TerLio

et

alia opposita, per Differentiam superio-

rem, quse de Differentiis inferioribus oppositis prsedicatur univoce

quia tunc res-

pectu Specierum, respectu quaruni sunt

Differentise, essent Species,

quod

im-

est

possibile, etc. Et

expone ut prius. Vides

quam

ambigua sil

obscura, et

prudens

haec

littera,

lector, ideoprolixitati parce.

cludit ergo sequivocationem entis,

etiam

pro uno signifieaLorum, scilicet Substanlia

et patet littera satis.

Qui autem vellet postponere tantam

ficultatem,

et

vitcr

esse aliena, possetbre-

ad illam replicam respondere,

Gum enim

dif-

hanc responsionem ambi-

guam, qua3 videtur

sic

dicilnr ,accipiatur ens in Genere

vel leo.

quinque, nego, quia ens in Genere Subs-

substantise ibi est

tanliae, est

Gon-

dis-

Vel secundum aliam litleram, differentise,

diffe-

rcnlia inhic infertur, ferior non

includit

univocum, transeaL, ergo

Universale, concedo
sed nullum istorum

tia constitutiva, esset Species, scilicet

parata in recta linea, sicut asinus,

ejus. Esset ergo sensibile

tantum,

littera salvetur,

Vult dicere Doctor, quod

rationalis, quse in illo casu

et

idem quod Subslanlia. Sicul

igi-

OUyESTlo
tur SubsUintia estOeniLs.itaeterwsicsunip-

XII

Scd

luui.
c(jiilra

resjionsionem)

ill.iiu

quod

sustinere; neo obstal

cuni

(cuni non ol*jicial

iJoclor

fiuia

sil uiiiiiia

viiielur

eum

imo simpliciter est

qiiam nunc notavi, palilur

satu, ul iiitra taciam,

nutlior

el isla,

inslanlias,

Nunc

T^'-

l(K|uendo.

Lo^^ico

nom

ejus occurrunt diriiiullates. Vidulur

oiiiin

quod ens non pra-dicclur per

(juia luiic

l)itT(?renlia,'

noc

sent siiuplicit(;r simplices,

imo

vorsiL',

Dilferontiai

non dennilum

ejus,

illi

applicari,

fM)ssil

quod ens

probal ens non

(Iiia

illa

con.sequonlia,

Speciein

(^ssc

'renent

eniiu ploritjuo Doctores essentiam divinam

Deum,

e.sse

Speciem, non lamen alicu-

Jus Genoris.

laiiluin

iino

vidclurde

iiionto liujus.infra.

osso Siiocicm

toiiol risibilo

et

susLinondo fundameiila ipsius. ut comiiiu-

non

iiitor Scolisla) tonoiil,

iioris

ost alicujus (io-

Spocies, (^uia lunc proprii

proprium

lunc oliain

por se in

iiiliiiiluin

os.sot

noii

it;i

sil rnivcrs.ilo,qu(icI essel ali(]uxl

ultiina ivspunsio videlur mi-

ilbi

imo

rabilis,

volunt quod iion

ali^fui

monlo Doctoris, ideo

(lico.

Ens enim sumplum

gonoi^eSubUanlia^

osl

Quomodo ergo

univoca

niter. (|uod sub^tanli;i

iii

pra'(lic;ilur

in

igilur

M.ilc

(/iialr.

^/<jV/

do

nor;dissimum,qu;im ens
lur crgo

Itom, islud est falsuin,

alibi, iibioxcipil pluru,

dicatur in
Itcm,

<juiif

bi

I.

ons.

rc^i)onsio

li;i'c

liic, ot (lu.irto

ubi

lciiol

vorbi /inritirnlKr,
Ilom. (IuoiikhIo

cum divisum

sit

sil

in

.Mcl.ipliysica',et
:(.

i>t

H. el ali-

univocalionom onlis,

cl cro;ilur;i\ subsljinliio, ol

Ilom, vidc'ur (|uo(l

illii

arcidonli.

hujus

e.vposilio

diminul;i.

()miii>

sic dictuin * Vide-

conlra omneni ra-

Iloin, ar<,'umonto

lertio

ivnlia

do (Jonero,

:{.

anliMipposiium,

infra. vidolur isle,

vcllo qiio!

includalur

sup(rior

pr

diffo-

se in infe-

riori.

Itom, quonitNli) valonl

illis DilTeronliis

rioribus

illa*

su|H>riortbu4, ol tnfo-

Itom. (|uomodo

tri:i

prim;i onlia in onini

(Jeiiore ?

ScMilciiti.irum, dislincl.

.s;i'pc.

Doo.

dc^iuibus non prc-

vidctur oxpros.sa conlr.idiclio

diclis Imjus.
iii

ipsum

socundum istum

ens

lionoin.

do

(luolibol.

sil, si

llom, qu;iro iM)lius Subslinlia (icnus uc-

(^uod

dicil,

commu-

pro ipsa acceplum esl ioquivocum

alIe;,'ando .Vrislololcin.

nuiil, ct

pro

Sub-

ip.sa

concetlilur

de

non

in Kfnere.vel

idom (luod

rolur rc.ilitor a

(Jualilalc, ot Substantia, sic a pr:i'dicari in

sii

dicil, dicilur, el

qmrsl.

Item, vidotur (juod sicul cns abslrahit a

fund:imen-

sicul oniin

Pra;dicamonlo, lunc cliam forto distinguesubjocto.

.se<|uilur posilo

tivum ad denominitiva.

sod tiimon

alirui,

iiKKiu.H,

luin ad fundamonla.ita videlur doiiomiiia-

tanti;i.

Ifom, niulli ponuiit Spociem piadicaLim

ut

suorum suppo.silorum nullum

convenial

Ilcm.

(luomodo valot

Item,

Item, vidclur quod l'niverwile in com-

Honotus.

ul

ilr;sin-

l ii<

Qxdare, igitur non univncum

dato quod

intrin.secos Differontias

mo(l(js

ot

:u(*nlja re-

unitsfutn, igitur

muni

Difforon-

esset

lti>m, qualilc^r valel illa

esdi-

dicnri de plurihua, convenial eiUi. qu;ir<

non

iirimo

afquivocani.univocam

ralio IJiiversali.s.Hcilirel/;.

islorum quin<iuo

Gonus,

iii

cum

iumh,

de

Ilem, ali^jui Formalisla? lenent (jns esse

qui

denominalivam

et

.se

tia.

vel

sio pniMlicationis, in

plica;, est

circa lioc ar^'umenliiiii, et .solutiw-

Difforoutii

Ilem. quomfKJo valobit illa famoiRi dirl-

incipil a di ilur

ideo melius cstsalvareip-

166

prius

.\d isla re

dico, (puMl

omnilius
ons

or.

prius dividontibus

Diil

iHr se p:

diclis .\riluriioiic:

lunc
btiiie

mm eril

Sl.
/'1

I.

el alia rt*s. lalis

univo(*um.

Ad

pr

DifTonmi

uicmUis inlrin.'cu4.

rl

boc

(>

tf%

f^UPER 1'NIVEK.SALIA POIiPIIYIUI

160

uiiivocalionem entis.

Tenendoautem

vocationem,

esse

deni do so

potei-ii

jnu^dicatio ejus-

Iloc auLoni allius investi-

tbi-lc.

gareperlinet ad MeLaphysicum,l)ilTorenlia3

enim ultima> tanlum sunt

simpliciter sim-

(lici

aliud dico, quod proprie accipiendo

Ad

nns qui
^

. ^

^,

nec ens est Genus,

et Ditterentiam,

Genus,

Genus.

nec modi intrinseci Differentia^, sed forte

metapliorice, ubi tamen pius est dissimilitudinis,

quam

Vel potest

similitudinis.

disLingui de Genere, videliceL limilato, et

transcendenti

vel de Genere in Genere, et

Genere extra Genus. Vide Imnc in

distin-

ctione octava primi Anglici,et Reportatio-

num, ubi

Nam

disputat an Deus

Genere.

in

sit

aequivocatione, slricte, et logice loquendo,

non modo physice, ut aliquibus videtur,

quia sic eliam omnia Genera a^quivoca
sunt. Sicut ergo

mitatum

univocum

est

duplex,

li-

videlicet, et transcendens, ita per

oppositum

et

sequivocum. VocoauLem uni- Univocum

vocum limitatum, conceptum praBdicabilem de multis, secundum habitudinem

quinque Universalium,

alicujus

phyrio assignatorum. Hoc quoque

ens non est univocum, saltem non univoce

praedicatur. Ideo dicil Porphyrius

quod

si

pondera verba Philo-

Transcendens autem, seu Metaphysicum

quse non

etiam subjecta. In

neralissimo, vel reponibili in ipso, et de

divinis

aliquo,quod non continetur in Genere. Non

sico.

autem dicitur esse Species MeLaphyAn autem deLur Species subjecLa dis-

obsLante igilur univocatione Metaphysicali

est praedicata, sed

de Specie, videbilur. Quod tangitur

ibi

de

risibilitate,

etiam infra, cap. dePro-

Ad quartum

dico,quod prsedicari in qu d

et in qiiale, sicut qind,el quale,el

quantum

vel Substantia, Quantitas, et Qualitas,sunt

transcendentia

et

sic

pra^dicari

convenit enti, et praedicari in

nibus

in

quid

qitale, passio-

dXmd dico, quod illud est Universale

accommodatum. Prsedicatur enim ens in
quid de quolibot, scilicet qucd est quiddinon simpliciter simplex,

et in

hoc ex-

modi intrinseci, et Differentiae ulLimte. An auLem exsed pro

cludatur Deus, alias erit sermo
nunc tene breviter quod non. An vero concluduntur passiones

entis, et

ceptus Dei
esl,

sit

de quo

simpliciter simplex,

dubium

alias. Aliter posset dici, et sin-

gulariter ad

argumentum,quod

illa

Univer-

salis est universaliter vera,accipiendo

libet

minime

entis, Universale

ipsius

dicetur,

quia praicise conceptibus limitatis convereponibilibus in Prsedicamento,

nit, et

quasdam,

videlicet divisibilitatem, el de-

terminabilitatem

eL

quaest. 5. et alibi

tatis, distinct. 19.

et alii

ut quid, licot non ut

hunc 4.Metaph.qusest.l.

quod-

modum. Qusere

et considera bene.

potentialitatem

et

uL habet iste in Repor-

plurificabilitatem,

ssepe,

quse, uL aliquibus videtur,

non

quod quidditative includitur in Deo. Sed profecto ista non

impediunt quia si bene videatur, omnia
possunL convenire

entis.

'^^

tas

Item, Universale includit imperfectiones

prio, liabeL locum.

modo

proprie Speciem,

et

limitalum.
quid.

Por-

accipit hic

cap.

'

de

liic

quis oninia enlia vocet,sequivoce nuncupabit.

tincla contra pryedicatam, vel e contra,infra

^'^'

quod loquitur Doctor

univocum dico, conceptum ea natura rei,

natum prsedicari de omnibus, vel multis
vel de uno geGeneribus generalissimis

modo

prcedicalur in

nunc tamenbre-

difficultassatisgTavis,pro
viler dico,

32.

prolixe habetdiscutiilla

4.

sophi 4. Topicorum ibidem.

Ad tertium dico,quod Doctor

complete,

dc
quibus

mentis, qua3st.

ens possit, vel non

ibi liabes quali ter

possit dici Genus, et

Ens

aliud, licet infra, in Anteprffidica-

et

plices.
notest

Ad

jrqui-

enti,

eo

ista enLi conveniunt,licet

nse in

t-e,

velenti infinito,

Primi, habet

iste.

non naturse
ut 5.

divi-

distinct.

Sed potissima ratio,quod

ens non est Universale, ut puta Genus, vel

ad quse omnia

Species,

(ut supra dixi)

est,

alia

reducuntur

quia non est divisibile

nec contrahibile per realitates, nec consti-

lutum ex

ipso, et

suo contractivo, est com-

positum, uL praecise

tale,

nec compositione

rerum, nec compositione realitatum. Vide

hunc

1.

Reportationum,

2. et alibi.

distinct. 25.quaest.

1
Univocum
transcen-

dens quid.

Of'.*:sTio XII

Et

a-].

qiKHl

(lir;j|ur,

si

quidiini

seqiincps

Scoli poiMuil ens esso univocurii, nori

sod

Mel;if)liysiro,

voca, Hicul opposiiio relalivacomniuhi(i*r.

Ad aliud

nK-do

expressf

eliairi logice, el

I7

no

quo

quod non lepeiio

lio 1'niversaliM,

de nienlo

in quajslionibiis

Scoli, licel

dc Anirna, qua-

ralio L'niv<>naliH, sa-

convonil enli.

inU'llr?cla, noii

vid(!iilui'dic<M-e ipsuni esse L)niversjile;dic<j

lioc

qumj

dico

Illiid

nam-

esl pra?(licabile <Jo pluribua, ut esl

quod

esl

m-

pluritirabile per

sibi

roalilales diversas in illa plura. Vol dir ut

.illribuunlur, aliqualiler re[M'rialur, ul in-

prius dislinguondo de Universali, et siml-

fr-Ji,

(iua'sl.

I.

libri

.\nU'f)i*a'dicanK'nlorinn, lan-

\\[t'V Ip

ipsis salisraciaiii, dico, qiiod

.\d

gain. Sod

ul

accipiunl

inuKuin

univoculioncin

ainpli,>

rnivcrsaU, pro unilale vidoli-

logi(;arn, (M

sub aliqua inlcnliono

pnri/icari

lir fflurihtis

aliud dico,qu(xJ univoc.iiio coinpioia,

ut c.iin doMnit .\risii)ioles, convenit

nis, ol

naturisconirnunibus, ol

'u'

U-rmi-

|iN|uilur

se-

Doctor.Torminus auloni sintf ularis n>iipeclu

cunda, sivosil limilala, sive Iransdendcns.

pluriuin osl u(juivfM'us,lirol n-sp^sMu unian

AccipiunL cliarn Iniversalo

univ(jcus,

col conccplibilis,

coininuni,

pr-o

wm

.so<J

proprie, quia iion habel

vcl Iranscciidonli, vcl e.xlra gonus. llic vero

pi'opriarii ralionoin quiddilalivaiii

loquilur- D^jcloi- iiiiilando l'oif)hyriuin, cu-

ho<^ alibi.

de rnlversali

jus considcralio

cabile

osl

(}ua.'

liis,

Pijrdicanionioruni

PiOdMnio suo hunc

in

riurii

librurii, ul inlroduclio-

lantuiii

Iranscondcnlia.

Narn ox

ordinavil

.\risloLolis (laLogorias

aulorn

iila

Arislololos, in libi"o

considcral

(^ul

lirnilaUi, et noii

suril

quod

dicore

vcllot

Ad

est, ul af)f)li-

aliud dico, qiKMl n<v accidenlia

ralionis inh.onnU,

lia, ns;

vol

fundanlur.

Maxirno

nisi

in

subjocli,

qu(Ml (fuid^fuid doiioriiinalur a (tcnore, de-

sccundurn

Sicul orgo snbslantia'

socunduin

conniiunitcr hMfuiliir in his qiuoslio-

(fiiarii

prius dicluiii esi.

.socundo ropicorum, dicil ArisUileles

noiuinatur

coinrnuncin,

caus.-inlur,

tnferiorihuM.

siiis

ut

Doclor- lo(|uitur hic doa'(fuivocationo ontis,

viaiii

vel

r-

sufXTiora abslrahunl a con-

oiiini

corncnlia
ldH),

sed de

ali(|ua siiaruin Spvioniin.

:ib

so halient

.sisniiKlif

ad gonorari.vol corrumpi, vol

.subjici acci-

coinmunibus

nibus, ubi ali(fua Mclaphysicalia,vol roalia,

dentibus,

occurrunl

donlia cornrnuriia,id osl, univorsjilia.rujui*-

inlVa,

iri

habcrct alilcr dicore

f)riarn

sirnplicilor

secunduni pro-

opinionoin inproposilo. Nonoslergo

contradiclio

in dictis Doctoris

M.

.\d

lo(fuiliir dt!

aliud

pr:rdicari

uil.

(fii.c

ol

Doclor

ut os

liic

suporioris do in-

csl piioritas consiHfucn

natura', (fiUMl a(|uivocis

non convo-

noc forlc Ir.insccndonlibus

Ad

ost priin

(iit

l(Mfuilur D(M'lor

Uilc)

suis dividcnlibus.

dicit

uriurn coriccf)lMrii.

Si^{\

cl

liic

do

friori-

f)i-:oci.so.

tortt*

non

duin
oiiino

informare,

vel

igilur siiuiliUidinem, ul

Ad aliud.quod

coloris difticilius videlur

infortur.

sustinondo

IhK^loris,

univocurii

responsionem

illain

univooo

el

e.sse.

islo

quafsl.

:{.

iiifra,

el

I.

.\iiloprt

in

(ul

difTorunl.H hoc

loligi)

eiiiin

iri

Senlonliarum

Ad univocf

tle

advorUMKliim prinio. quod

supra uli(|uantuliiin
halwl

<so

'la,

diNtiK-(. A. ei

lihlur

/'

iinilns vori-<,ol r.ilinnis, r!

liniMilin

quiddiUiliva pr'

ojus in subjivlo. .\d

cotnm

m*.

.11

'.

'

';(i^

sufflciuni <luo prim

N.'.

iniltondum, .sisMindum

talo.

.\d aliiid dico, (fuod

nuiKfu.un osl pra*-

dicalio in a'(fiiivocis vora.

do

arci-

ita

ne^

inhfLMoro

8.

aliud dico (fiUMl noii oriinc (iivisuin

ad

rniversale,

esl

monlo

accif)il

(fiioil

modi

in

univocalione.

f)i'of)ric,

toriori, iiilor
lia' et

dico,

hic,

(juia divorsi-

Molaf)liysica, vol 'rhooU)gia,

rnodc

sed ut

tangam,crodo

AiiUif^r-jodicarnontis

quod hxfuilur

saltorn

f)ra*dic.ilurii

lanluin.

Dicilur

f^ro

urio

nisi

accipion-

signiticatirurn

Uiiuoii pr.odicalio

!iqui-

inabibuH.
lioni'

-1.

ipsum
est.

ol

aurUnMn do

qufMl prima
esso.

DilTerl

Nam ipsum

roruin

aulrm ?,

o,h*c itoiuluui ost.

At

vcro J^J

SUPEK UNIVEHSAMA FOIUMIYIUI

168

quia

qiiod est, accepta essendi Ibnna, esl alque

consislil. ]*rinuim

quiddi-

Et

tet

lia3C

comni.
Subslanut

lin

de principiis entis per

distinctio

est

uno modo utens per

di/}erenliis

prcedica-

dico,

Anima,

de

2.

univoce prtedicatur; et

Doctor

Pa-

se.

liic.

opponilur

lext.

prsecise

"2.

tantummodo de

liis,

per se

prsedicatur

qua^ sunt in recta

modo

Accipil

namque

ta-

loquitur

sic

aequivocum, ut

univoce

univoco

non

quod

dicto,

Logicus appellat univocum

non

auLem opponilur univoco lantum.

Et cum quseris, quare igitur magis con-

Quarto notandum, quod Substantia, ut

generalissimum,

illo

univocum, respectu omniujn quae sunt

men

ilc

suis infc- est

rioribus.el

illius generis, vei coordinalionis

modo

generalissimum. Alio

est

dicitur

de

dupliciter, ut infra, cap.

Substanlia. qua3st. 4.;

ut

quod estGenus igitur uniquod est Genus, per se Spe-

objicias,

Vel dici potest, quod SubsLantia

pncniitlenduni, quod Substautia

se, et sic

ut habet iste distinct.

cierum, per accidens vero Differcntiarum.

sumi

potest

si

vocum

sive accidens.

Tortio

tali,

quod
univocum,
illi,

29. Primi, et infra, in Pra^dicamentis.

Substantia,

sive pars quiddilatis, sive

tas,

est per se tale, et

saltem nomine

sua enlilas, cui adveniunt CcEtera, sive sit

in Genere, sive sit extra genus.Nihil eniin
sit

quod

esl per accidens lale, niliil est

ergo in unoquoque est

subterfugit rationeni entis, sive

illi

quam

ceditur Substantia esse Genus,

li-

ens

de his vero quse sunl collateralia,

Dico quod propterea, quia Differentite non

priedicatur per accidens, licet necessario.

sunt proprie SubsLanLia, sed poLius subs-

nea

tur.

Rationale

namque

ideo est Substantia (ac-

lanLia3,

absque disLincLione non potesL

cipiendo rationale pro formali) quia est

idem

ei,

quod

mhii, et

de

ita

puta

est substantia, ut
aliis.

Substantia, qu;est.

3.

de

suis

horum

Verior est igitur pra3-

dicam

obliquo,

in

hoe

infra, et in

Metaphysica.

infra, ubi allegatur.

dico,

argumentum

dico,

quod

cp-

rum primarum

stantise esl sequivocum, id esL, uLindifferen-

in ipsis includunLur.

habet ad

illa,

quye sunt in recta

nea, et collateralia. Ubi accipit

coordinatione

pnEdicabili.

EL

li-

Genus pro

enim

Divisio

et

per totum, et pai tem, esL divisio

sic transcendit

cum

ipsi

omnia Genera. Ens autem

Iria

entia

quod nuUus

quomodo

lequivocum Substantia ut prius,est

ponit; dico,

primarum

differenLiarum,

conLrahunLur ad DifferenLias inferiores

ad Species,

et

harum,

illae

et

de

ex conse-

vero nec par-

tes,nec

totum illarum.Quareigitur non

prima

entia,

tot

quot differentise? respondeo,

illa prioritasinLelligiLur divisive, et consti-

in

tutive,

quod

etiam sequivocum

quaeras, quare nonseque prsedican-

quenti, toLum

cum unitate vocis.

quod tunc, cum sit idem

Substanlise, sequitur aequivocatio

dua-

differenLiarum, uL salLem

Respondeo, quia ha3c pars,

ut vero de coUateralibus, pars.

dicitur

Substantia Substantia,

illa

Speciebus?

Alia ergo, et alia ratio

Et

quod

sicut quidditas Generis

ut dicitur de his, quai sunt in recta linea,

totum

si

Lur quiddiLates

a^quivoci in uequivocata, ethoc logice, quia

est

aliud

aliud, paLet

ditafes, et realiLaLes, seu formaliLaLes

time dicit Doctor, quod ens in Genere Sub-

entis

Ad

Ad

sunlipsa quiddiLas generalissimi, et quid-

his ad

ter se

defendi-

dicLis.

Ad ullimum

est hoc.

Ex

36.

ex

quam

priedicatione dicente, lioc est hujus,

Genus,

tur opLime DocLor. Ulterior vero inquisitio

Vide hunc, cap. de

Differentiis

dici

etsic inteiligendo responsionem,

lio-

dicatio SubsLantia^, et cujuslibeL Pra^dica-

menti,

sunL tamen vere enLia. Ens igiLur

non auLem prsedicaLive.

Quinto dubiLaLur, circa solutionem prin-

cipalem quiBstionis

".

VideLur enim primo

autem

quod prima ratio, contraprimum modum

dicendi, non procedat
quia licet Meta-

accipiaturutestGenusGeneralissimum,po-

physicus per se considereL relaLiones rea-

el hoc utest indifferens

adomnia

sunLin coordinationepraedicabili.

tesl

dici,

quod adhuc

est

illa,

Si

qua3

sequivocum

les,

''r%

distinguit

Lamen

5.

MeLaph.

texl.

37.
*qusest.l2.

num.

3.

C>i;/E.STIu XII

rfymm. 20. modos rolalivonjui

fun-

fH*n's

damonl;i.

quod

onmia

cum

accipil C*?//*

dirii

inveniunlur

Uriiver.s.-tlia

Generc accidenlis? qjiomodo eliam

dens

(fuomodo

el

exse

(odem modo quod

live

in

acci-

Videlur eliam

in f

divisio vocis

per sif/ni/ica)e subslanliaui

signjlicaacci-

vel

dens, nulla esset.

mo<lus

ipse

ticam Individuum

lem

posilivam,

Specie, ul

aliam realila-

iiioludil

formaliU'r disiinrtim a

liaU!

.Melaph.

i.sle 7.

S<Milonliarum dislinct.

cl

in

Videlur

'.i.

2.

itrilur

iion ac-

de divi-

Kalio orf^n sua

cipil Subslantiam,uldislin^uilurcoiilra alia

.siono Speciei, et

detinitione individui, vi-

(Jenera, aliler niiiil valerel.

detur roncludere verum

qualiter vaiel constqu'ntia

cendi

quomodo

onini,

adesse el ahesse, et etiam

soli

et

jirae-

quomodo Inrlividuum per

cum relinquendum

Genere,

sit

se

in

ab arle?

accidens

f)nedicari

modi prtedicandi, cum

quale, sunt primi

divisio [)i'ima

in

non

eiilis

sit

f)er

(el polest

dicari in quid,

ponderari)

cum

con.sequens

rcspcclus

inodum

quare

llr'm,

sit

de

denominantis

est

l'ne

pvaidicnre

cssentiu'?
ur)ii

es.scnlia

vel nobilirtii iiiorlo, et

^ilive*, idest,j>cr

rationis,

juorl

dirtereiitia

essenliam, r-uiu

pra*-

iiUentio secuiula, el

sil

describitui? Virlelicet
ess 'nliaui j)er

quomodo

rjiirjd

modum

sic

sicuKlenus,

arlrlilur t'X[)o-

cjistcnlis, ct

rjualiler hor- sil

Vfrum

inleiitione, rjua' noii txislit,

non

de.se-

nisi

iii

aliu.vel prjuci.see.sseobjeclivum j)arlicipat?

IU'iu,

cum

omiiis

accideiis, tjuomr)rlo
rlfnoiiiinantis

Itr'ui,

cum

non

quid

(ieiius.

IU'm, virlftur

pieiulr) (Jeiius,

liunaiiter.

el

ad (lenus,

t'l

.SjHrics sinl

a-rjue

ali:i lri;i.t|u;irt'

individui

rju;im

ha'c

;di;i ?

|)arleiii, .Speries

|)ra'rlical, arci-

S[)eciem secundoinleii-

^ua/^ es.sentiale po-

rum

rau.selur aclu col-

quod omnia

quinque

ista

quod

plura quinque.

sinl

in quid, ul

el ."spe<'it'm

esl

Speciem.

Ko<Iem

inrliffen^ns

videtur ronsrituere

unam Sfxviem r-ommunem

mMio

ad (ienus, el
arjfui

f)ot(>Mt

de

jtrwdicari in qunlc, ut est indifrenMis ad

tair

ul

ue prsedirari iu quaie accnien-

ad alia

inrlilTemis

'st

rjuo, et sic

oclo. Kt qurtd lioc .si>quatur pn>lx\i|uia aut

luec

livisir

mas, aul

iii

rlalur in

SfMvii^s

s|N.iMali.'si-

suU-ilternas

Sf>erit's

do modo, habeo iiiUMitum

si

numero

taiilum
lur
el

tlt'

de

hilTciviilia uldiiia. cl

rabili;

"rnuin

dilTerunl. .siiuililfr artpii-

.SfMTic sfwrialissini.i.

du

stvun-

si priiiio moilr^.

er>;o >reiius>;enenilis,simumr'

miliUM-

[)r:i>rlir';inlur,

(sse

sit

|)ia'dic;ilur [)r'iuio-

Ilem. rjuoiuodr) (ienus

vero lt)tum

inientio

niliouis sicul

r(\s|)t;r-tus

|)()lius in

.secunda

in-

tbrmaliU'r.

alia Iria, et

pradicat

sil

uniim Iniversale, quiaomniaacciden.H

sint

quia pnerlicari

IU'm

cum

lativo inU'lIectus.

quid, et

alia rluo.

Ilem, vidrlur
t/uid, rl in

Ge-

quomodo proprium e^reditur

lUin.

quomodo

Item,

rlum

quam

principiis subjecti,

quomodo suhjectum ordinalur ad

Item,

cuiirla

tenlio, piTedicalur in

dicil

lotum

Item, r}uimodo difTerenlia,

tius,

Item,

qualc

a-quivalet

elc.

alibi.

pai lem. et Sfxciein

e.ss(

ab ipso

aliter

ulrum respeclu ejusdem

Item,

nus

inesse

dicari

solvenda esl

di-

Item,

[)i'r

pri-

modum

m;e ralionis contra secundum

:].

adhuc vidolur faUum, tum quia pani

nou pnfdicalur ia i-eclo de lalo, 4. Topicorum. Tum quia pra?l<*r iialunm Mpeci-

el conlrahiliili.s.

Ilem,

uin.

primo-intentiona-

quiddilas sp^vifira csm' polentialis.partiali.H,

quod

Ilem, videlur

2n,

arcipianlur

si

li<'.ii.

iiUT,

quomodo

llem,

160

arrirleiile

etde proprio

et .sulKiIlerna'. Iiiu>

sub

'

ii

^.i

'

>

.Sji.

t*t

dc n

et lr;iii.sreiideiiliu:::

Item,
S[x>rie

cum
quan

pnrdicandi

fiolius

(inu

.Sfxvici. i|uaiu d<

Ilem. secuiidum

liojic

si.:;i<

modua
li.

;,

.un. vt-

39.

SUPER UNIVEUSALIA PORPHYRII

170

et

Melaphoram, quia dividit ens contra substantiam, qmi! est Genus. Quod ibi langitur

Genere, vel

de vocibus significativis, patet in traclatu

prius debuil. Porpliyrius de-

detur quod

quam de
quam de

terminare de Specie,
prius de Ditferentia,

(ienere

atlenditur penes prioritatem partium ad

si

totum, quare ergo non prius de

de Specie habuit sermonem?

quam

tia,

Plura

Differen-

qua> occurrunt, relinquo

alia,

lec-

Tenendo cum Doctore, respondeo ad

j
leniionum ista. Ad primum dico, quod illa divisio
40.

Divisio in-

1 1

pritsupponit aliam, per diffemc/iT/'"' Aristotelis

rentias essentiales, quam circumloquitur

Et

per illam.

Aristoteles

fuissent no-

si

mina imposita, et cognita, aliter divisisset. Ilic autem nomina imposita sunt et
cognita, ut patet. Procedit ergo argumenDoctoris de divisione per se,

tum

ma, quam Logicus (cujus

stricle dividere) debet

Philosopho
tudo, eo

pri-

proprie, et

est

altendere, secus de

Vel posset negari simili-

reali.

quod

et

illa divisio est

transcenden-

per transcendentia, hic autem quseritur

de divisione Generis in Species, quae per

Ad secundum

dico,

modum

non

valere, ut arguit Doctor, sive accipiat sub-

ita

quod

lia

puta Genus,

in

aliquo

sit

Genera,

sunl

tanto

valet,

inveniuntur

omni praedicamento

Species et Differentias, et

cundas

nisi

pro quanlo altribuit

secundas,

tiones

puta

ut

eis,

prsedicari, subjici,

Differenliam, Gefius, Speciem,

elc.

Secun-

dum

ergo ea quse per se considerat, de-

bet

sulficientiam,

gnare, maxinie

cum

divisionem

vel

assi-

intentiones dividit, ut

liic, etc.

Ad

aliud dicetur infra, cap. de Proprio,

Ipse etiam Doctor ibi optime

et Accidente.

declarat.

Ad

aliud dictum est prius, distinguendo

de Individuo.
aliud dico, quod

nedum ordo

currenti. Ita in proposito applica

diversam

prioritatem,

dicit

secundum

posterioritatem

generalius

vel

substantise,

ct

subjecti,

et

accidentis.

Ad

aliud posset negari forte quod prima

divisio entis

non

sit

in quid et quale, acci-

etiam per acci-

piendo, quid pro quidditate, et quale pro

dens, licet non respectu

rerum

modo. Vel

neris.

Sunt igitur

illae

niuntur in applicabiles rebus

(renere ac- ^^
talis,

etc.

Ge-

quinque intentiones

Prsedicamenti acciden-

ut puta Qualitatis,

vel

quantitatis,

quod

in pro-

posito prsedicari in quid, et quale, accipiun-

tur limitate, et

non

est simile

non transcendenter,

et ita

de ente.

Sicut respectus fundamenlo, vel acci-

Pro alio argumento etpluribussequenti-

patet qualiter

bus solvendis, nota primo, quod omnis

volueris acci-

descriptio Logicalis, per prsedicationem

dens suo subjecto

et

sic

accipilur ibi esse in. Vel

pere Universalia pro

accipe esse

si

denominatis,

convenit

in, ut

toti

tunc

respectu

partium, et econtra.

sumitur pro accidenti, ut

ad novem Genera
prie, nec ut

Genus

gnatam

est

commune

quod tamen non proesl,

sed per

quamdam

si-

data, habet verificari per prsedica-

tionem exercitam in fundamentis, ut infra

supra aliqualiter tactum

palebit, et

quod Genus accidentis

Posset aliter dici

ibi

potest dici aliter,

Exemplum, cum

dicitur,

prsedicalur de pluribus,
sic,

sic

Homo
de

animal,Asinus

est

est.

quod

verificatur

animal,

et

Supponunt enim praedicata,

et

est

aliis.

Genus
etc.

est

in-

sic, inten- tenliones.

propria passio; Accidens

illius

41.

Logici esi
quia Logicus non considerat ordinem eo- Iribuere
rum, qua' sunt in linea prsedicamentali, rebus se-

contra, sed bene differenter, ut patet dis-

novem Praedicamentorum imo

in

quod pro

dico,

indifferenter ad no-

Species, etc.

Nam

aliud

que, ita igitur prioris ad posterius, sicut e

quod omnia Universa-

sensus,

Ad

et ac-

Genera, vel pro uno significatorum,

in quolibet.

cidentis.

tertium, concedo illum

respectum unius ordinatorum, imo utrius-

ibi

sumi, proprie pro denominato,

vem

Omnia

Ad

po-

quod Genus

cidens, ut se habenl

Universalia
inve

placet.

Ad

differentias essentiales debet dari.

test

prima responsio

significandi,

stantiam pro essentia, sive non.

tori.

tis

de modis

(u .i:.vno \ii

171

Ad

aliud dico, quorl insecundi inlentio-

proposilionum secuntlo-inUMilio-

suhjont'1

naliuni, ul oasronsider.il I.ogicus pr<j fun-

ft

niuUindo acluni signaluiii,

danionlis,

in

cum

exorcilurn. .Socundo scionduin, quo<l

inlenliones

socunda; <n'iginaliler,

sionalilor a

proprioLile rei dopendeanl, ol

hoc goncralilor lem

ot occa-

accipiondo, condilio-

infra, cap.

l;ri<l<;

(juod

dicil, islo,

f).

d<!

l)ilT<'i-enlia

se-

I)irioi"<'nlia,

inlenlionalilor suinpta,

allri-

Iransurni-

tur a DifTeronlia priinu-intonlionaliler dic-

Ex

ta.

quan; prmUcari in

his patet

quia vel hoc verum

csl,

qiiiil

est

mutando actum.

modo

primo

prtLdicalio

sil)i

est

mo<lum ossensed requirilur ultra hoc, quod sil

pra^dicalur por

loqucndo, ul

pi-ius ta<'tum est)

cale lotius,

t'un(hiniontum radi-

forma vero,

primum

lamoii

maloria

eLsi p<'rfoctior,

non

exislons,nec fundainonlum;

iU iiiolafiliysico

Oenus

.se

omne cl UitTorontia ut forma.

habet ul matoria,

lil

vero acci|)iun-

lur .secundo-intonlionalitor, eis suf)ponon-

prwdi-

prw- tibus
lus

ro

fundanienlis, atlribuil intellec-

nioduin

|)ra*dicandi,

ox

i^ropriohile

solum hoc veruni

lun(K'inionlorum, ot non

^^

''

Uil*^

pnedicationes veri(i-anlur in fundameiji;-.,

praulica-

non omne quod

aliud dico, quod

est tanqu;ini basis, et

rs-

hoc quia

esl accidontalis, el

mutando

lundamentis, vel ul

e.s.sentia,

.sice

tluin

tamen

,^

'^^''"

Aliquando

el ita l(X|uilur IXiclor bic.

tionibus suo

ut niateria, vol ut totuni. Nain sicul (l'hy-

mif

.socundum oxij/onliam fundamfcnU>-

Pra^dicalio vero exercila

est

modo, ul

exercila

accidenlali.s,

el

inlen-

in

e.>.^enlialis

sed

secundo mudo

esl

rebuit

in

argumen-

procedil

ita

damonta, ut sunt m^KJi inloiligondieorum,

sentia,

fier

ei

tur niodus, vel proprietas sui fun<hiiiionti.

Ad

dirnlur

rum

vanatur hecundum quid,

tum. (:omparan<lo enim intenlionesad fun-

de

cali

Prinio m<xJo commujiiler el prsdic;

attribui-

poiiil \A-o

43.

liii

de prtfdicatione vera.

e.s.sentia',

liononi signatani in oxercitam, vel utsup-

qwiil
rl
Ur
esen

crelive, el

modum

prajdicare o.ssentiam per

A'on

Hupp<jsilo, aul (ie Kubjeclo, el ioquor coo-

quibus supponunl, ploruinqu;

ipsis

el exercila

duph-x, aul videiicel de propriu

quale,

cundo

est

e.ssenlialis, el

qujiisl.

exercila, videlicel, vel signata

adhuc

u.

duplex pnL-dmiUo.

alU'ndi

ixile^l

nes, nio<los, alqiio proprielales reruni, pro

l)iiinius.

nibu.H

commu-

accidenUiliter pitodicanturdeeis.el
niter in actu exeix*iU). Vel

dum, quod

breviler dicen-

inlentionos possunt comp.iran

inler se, vel ad fundamonla.

modo

1'rimo

reperitur inler eas pnedicalio quiddilaliva,

concernunl fundamenla, vel ul abs-

vel ul

trahunt. .Secundo m(xio tantum accidenUililor pra.'dicanlur,

el sic sunl

acci

de mulliplici accoplionehujus

.Sod

'

i.

......11-

arcidcns infra, cap. de Accidonle, videbilur.

(^)uod

onim

e.Nt

Kecurreiidum

torius.

aliud

quid

tsl

al-

otiam ul prius

ost

.id

fundamoulorum.

pi*oprietaU's

Ad

accidens unius,

ex diclis.aul rationesup-

f^iilel

leiiliir.

ost in pra'dicamonto substantia',

oliam

otoliam insecun-

esl cujuslibolaccidonlis,

dis intonlionibus, inler

.st?d

so

i)i-a'<licamonla-

positionis, aut attrit)ulionis. ul prius.

Ad

aliud

di(*o,

accipiuntur

ibi

quod (Jenus. el Sp^vios.

ul supponunt pro funda-

liler considoratis. (lonlra, si DitToronlia esl

menti.s

de (fuidditaU, igitur pra'dicatur

ex socundo noUibili supru

vel per
le

vol

lur, et

in

quantum ad

de pnedicationo

modu

fra

ivnlia, qua'sl.
:

ojus sunl

incom|H)ssibilia.

i.

a<l

(|uaiii

qu.

3.

lilud.

de

parti.H

quud

de (lonoro. (^Uiantum

voix

de onlilalo imiividui. diru Ir

tinom, el in Thoore-

qu(Hl

inlenlio lH.)cloris

quod o.ssontialo in
dictum in i/ui<l. IVr

oxposiliouom illam doscriplionis

/>;.?-

primo-inUnii"' '''"

lum

e.sse ini

foniialia .fui

wl

quol

t-tn.i.f..

4s.

lu-

ad

.>

.t

tft.itivn

linctiono

Nulluuii

UiJi{fi(

IaAo, inalebil

aliud

praMlicla p dot ad illud, (juod lanijilurcon

dicari in quid.

aliud

DifTo-

hujus.ulti dicit

plus so habol.

Ira

Ad

vel si inlonlionnliter.dic ul priuA,

modum (juiddilalis, ol non in quapor modum

alilor (juod pni'di<'a

Uosponsioiiom (luaTo infra, cap. de

matibu

iiuid,

ut fnni^in

enim

rt

/1t-

SUPER IINIVEKSALJA PORPHYHII

172

includitur in individuo, nisi Species, et in-

pter alias nonnullas rationes. Similiter di-

clusa in Specie. Nec dividitur Species per

cendum

differentias lorniales, nec divisione scien-

differens ad

quia descendentibus a generalissi-

liiica,

mis,

DividiLur tamen divisione niate-

etc.

concedo quod per realitates po.sitivas, quai sunl de ralione individuorum,

non tanien proprie quidditativa; quia tariali, et

leni rationera

non habent, prseter rationem

DifTerentia

Speciei.

namque

materia dicitur, ut habet

locis, licel

aliquo

est depraedicari in quale, ut est inet accidentale

essentiale,

el

similiterde praedicari in qiiale accidenlale

ut comuiune ad ultima duo, sed tunc essent

nonnulte

Videtur enim quod

difficultates.

Genus non

possit dividi, nec ratio Generis,

per differcntias a^quivocas. Sed de hoc in-

de Differentia.

ubi prius, cap.

fra,

Esset

individualis

etiam Specialis difficultas de prsedicari in

pluribus

quale accidenlale, quia ponitur indefiniLio-

iste, in

modo habeat rationem

Katio igitur Docloris optima

fornipe.

est,

ne proprii, ut

non

definiL.

yEquivocum autem

infra.

Sed de hoc

ibi dicetur.

Breviter pro nunc dico,

quod accipitur

ad probandum Speciem totam quidditatem

individuorum praedicare. Sed de hoc ma-

pro uno significato, ut paLet ex addito. Si-

gis in MeLaphysica, qusest. 13. septimi

militer alia pars probabiliter potest sus-

et contra.

subtilissime pro,

bri

tanter

dicit

qu*st.

2. arlic. 1.

definitio

iste,

quia

tur aliquid,

in quarto,

Ideo no-

distinct.

quod Individui non

si sic,

li-

1.

est

tunc in ipsa ponere-

quod non pertinet ad quodquid

Ad

erat esse.

intentiones etiam Speciei, et

potest applicare responsionem

Individui,

ut supra.

tineri, et

nere

de

cum

ostendiLur oppositum de Ge-

generalissimo, et subalLerno, et

aliis.

Potest dici

quod

ita

a^qualis differen-

formaliter loquendo, est inter illa

tia,

quia omnis differentia numeralis, ut

est sequalis. Differentia

autem

talis,

accidentis

per materiam, cui applicatur, est numeralis,

quia materialis, et non formalis, igitur

quod non, sed respectu

diversorum, quia Genus est pars Speciei

non

Species vero totum individuorum, licet ul-

hoc inLelligo quantum ad differentiam dis-

timate in Individuo reperialur realitas cor-

tinctorum, eL non

respondens Generi. Distingue ergo secun-

objicereLur, quiaplus distinguuntur

Genus

dum

mediate, et immediate.

generalissimum,

quam

aliud, patet ut prius, el similiter ad

unum

Ad

aliud dico,

46.

Ad

sequens

verificantur

enim

tales proposi-

tiones, ratione suppositionis, vel allributionis, et ita universaliter in

omnibus propo-

siLionibus localibus, est dicendum.

Ad

specifica, ut infra, cap.

alibi sa3pe, et in 2. distincL. 3. qusest. 4. Et

recurrendum
ad illam distinctionem de quid, et mo-

distinguentium. Et

et

subalLernum,

generalissimum ab

alio,

distinguunLur numero, ergo

si

et loquor

semper de secundis intentionibus. Sed

illa

haec

Specie.

assumptum pro majori, nisi

distinguentium. Exemplum, albe-

PotesL negari

ratione

aliud sequivocatur de accidenLe, uL

de Genere, et

do in homine,

et asino,

solum numeraliter

infra cap. de AccidenLe. vel

variatur, sicutalbedo in SocraLe et PlaLone.

esl

Major tamen disLinctio hominis,

quam Socratis,

dus.

Ad

aliud,

quod

tangit

pulchram

tatem, nego pluralitatem illam.

difficul-

Ad

proba-

et Platonis,

adhuc an generalissimum,

et asini,

dubium est
subaUernum

sed
et

sinL rationes, vel differentise formales,

communi,

di-

tionem, potest probabiliter sustineri utra-

videntes Genus in

Dato enim quod hsec divisio sit in

Species subalternas, non sequitur quod infertur, quia praedicari in qaid est oequivo-

materiales,

cum, ut infr.i, cap. de Differentia, qu. 5.

iEquivocumveronulIamconstituitSpeciem

quod infra, in AnLepraedicamentis, tenet

quod generalissimum secundo-intentiona-

que

via.

quia nec

definit, sicut

nec definitur; et pro-

uL

masculus,

et

vel

tantum

femina

res-

pectu liominis. De hoc infra, cap. deGenere

sed specialiter pro prima via facit

liter est

subjecLum

libri

Prsedicamentorum

47.

gL.iisTH)

liliam

lum

communitalibus mutal ordinem. quia

'li;niorisLrationis,el f)crconsef|uons(ie-

consequenLer Ix^ne ponde-

rando.
48.

quod

lioc est rationf? lola-

quain diril Spocics,

quiflditilis,

lis

qu.i? in-

rludit laiiquarn parlos fionus, ol DifTorentiaiii

aulem

1'orphyriuii

quaro consliluuiil ip-!am dfdnilio-

in

priuit

quam ad
cum jim

com^Kiral (iciius ad dinren>ntiam.

Speciem, proplercau.Ham diclam;

A<1 aliu'l (lico,

ferinrihut
juulc.

ulriusquo.

in prirno Iniclatu quiddilalivc cugnila suut.

tpe-

'ieiprtrili
caliir in
juiil ile in

iion

173

cl pcr ('onsrqucns eril Specie.s.quia sul>j<r-

fiiiil>iI(!,olc. (lic

Cur

xiii

eU maximum

ordine istirum non

S(h1 dt>

periculurn

con.scionti:i'. I(ocolli.'e

RufHci(>ntiam l>nivorH.iIiurn,

ex

dicli<i

ea

'

in

nom,

ol

quoddam complcxum

qiiasi

(vsl,

lum uiium moduin pnodicaiidi

potius in

quioras, (|uaro

voro

Dclinilio

inconii)loxo.

lioc

ideo nul-

Et

dicil.

quaiu

f/m'fl,

quale pnodicalur Spocios; potost

ad socundas inlcnlioned, ul

uj;iX in-

sci;

dolis lector.

si

in

pahia /'rinciptum

Eleniin

ffrnrrationi^

qwmadmfjiiuin

di<'i,(iu(jd

Cap.

uniutcujiuque

ett

palrr,

et

rte.

-J.

prx'dicalur 7M/V/tutalo iiicludons utruiiKiue,

quod

vel

doiiomiiiatio pleruiuque

fit

ab

QU/ESTIU

.\lll

igiiol)ili(jri.

Vei possotdici, quod licotSppcios includal

quid, el non

duorum
liibilo

pnodicatur Umioii

ct qufil",

f]ui<f,

iii

liabot so, ut materialo,

el contra-

Hdoit

luodum

[)or

vera suiit do fuiidamoiitis,

mmhri. ibiilrm. Joaii.

tuprr hanr qwrit.

Quod

ossontiiu,

considcraio (juiddilalom roi in so, vel in

comparationo ad subjoctuin,

Ayerroet luper cap. deUeHert.

cipiuiii

diccre

Sod qui

conso(iuoiitor do iiitciitioiiibus.

te-

adlmc haborol solvoro

Ad ullimum,
tio

.\(lo()p..siiiini

modi prtedicandi, scd

dum

doSpocio,(}uia,ul iiiatori
pravlicabilo

ojusest,

quam

lorminaro dobuil,

mut:ivil

{)ro|)tor

di

simililudiiioiii

(loiicris,

rcbilioiKMii,

ct

Sp(cici,

sccuiidum ijjsum
toin, ut inlra
ol

ost,

d(

modi
ot

cujus

raliono

dcHniltilo

alloruni

Geausj,

soil

ol

ol

Spocioiu

attendalur sintijitudo

si

t.

^**^""*

quod

ordiiiom.

(|Uoad

unum

per

co>jnoscibilo

au-

dicit rosfKH'lum ad

idoo pni'sup|M>nil no-

iti.

si n)t<

mmlum

num

caus.<r.

vero tan-

efliriens, lx'u

i.o
nu

ttiin

per accidens.

co:idjuvan

scilicet

m.

ad generalionem. ot coi
rentia

inoiubrorum

palel 2. riiysic
cor-

convejul

oninom
5<

sic inlel-

principium

ilicit

Falsa estauteni siniililudo.

pnodican-

proplor

eflicienlis,

a propriolule

paler est per

Spocicdo-

quia utruniqueeit

caus;\>,

forphyrius, ideo

majus

in lillcra. DilToronlia

palcbil.

ligit

tur

DilYcronlia,

proptor oasdcm causas,

esl Porpliyrius.

genero causa*

in

quam

(Jonor.

autom do

prius

ratione

f)ra'suppoiiontis nio-

orgo de

e.ssondi. 1'rius

eril

(luiuslionom dicendum, ^u(vi pro-

quoad genus

ordinis istoruiiKiuinrfuo. Sod pro nunc

islis

tcmpu.9

pr;odi-

alias.

iii

siini oxlrinseca, sicut ioru.s.

ul-

patobil in s^vjuonlibus ra-

dico, (|uod ordo alloiidiliir

JLritur el

posilio est vera,

modum

doquo

dolinitum,

locus vero per accideD

i.

generalionis principiiiin, qiiia esl men-

.\(1

caiidi, siciit

per se

quare

terioros inslaiitias circa dolinitionom,

non liaborot aliqiiom uiium

noiiutielur. .^uiapulor esl prui-

Ileni, si sic

iiorotdoliiiilioiiom dicorolfrtiam ontitaloin,

sicut dcliiiilum,

0>-

qnia non movet.

el sicut isla

ila liabos

Okm

An(;., Bra. r< H'>.irijo-

id(iO

ad moduiii pnedicandi,

i^Mlui'

f/fwrationis prinripium

/ofnta stt

iii

intiivi-

por dilTerontias individuah^s

pnedicat ossontiam
clc.

quia respoctu

quali',

An

I)iflfe.

islius

J/^U

M<t.ph.

cont.31. el 5.

conl. 3.

.\(largumenta. .\d
.Hocunduni dico, (juod
se coadjuval

ad

\hI geaeruluni.

primum

tempuH non
in.

gs

i^-is

Ad

patet.

nec sal-

el

SVVVAi INIVERSALIA POHPHYKII

174

corruptionis per

ut ostenditur 4.

se,

aggregata ex utroque,

EXPOSITIO

tem influentiam, ut eum

accipit Doctor, et

Porphyrius in

Vel

propo-^ito.

mulLis

dividitur etiam

Poslquam expedivit

4.

cultates

communes

se Doctor circa dif-

quoad tres
omnibus quinque

toti Logici^e,

et

primas qusestiones,

Universalibus, et ipsi Universali in coramuni quoad aliasnovem, nunc descendil

et

per accidens; in qui, et quo;

nem,

propriam; in adsequatam, vel non;

et

in circumscriptivam, definitivam,

de

generatio patet

et pater, ideo

movet unam

breviter, et faciliter

nem, quae potius dubium

Doctor

quaestio-

litterale,

quam

qusestio ordinaria dici debet circa verita-

eam

phiam naturalem,
4. et

satis

notum

tinentis
text.

immobile primum

comm.

terialiter

4.

con-

Physicorum,

ma-

41. otintelligitur de loco

est ratio

simili-

modi accipiendi

patet. Divisio

Ubi advertendum, quod locus potestacci-

per accidens, de

et

se,

Physicorum,

et 5. MeL^jphysicae.

Secunda ^proceditasimili destructive. Ubi Menmra

multiplex.

..

aliaextrinsecaret loquor

modo demensura

locante, ut aer est io-

quantitativa continuorum. Intrinseca vero

cus aquse, vel pro surperficie ultima illius

corporis, ut hic definitur, vel pro respectu

secundum unam dimensionem, ut linea;

secundum duas, ut superficies; secundum

vel pro corpore

ciacceptio. pi,

extrinsecus adveniente, per

sibili,

qui ft?'activum

est.

motum

Nam

acqui-

ubi, ut est

tres, ut

corpus. Extrinseca vero alia pro-

communis. Vel

pria, alia

sic, alia

perma-

acti-

nentium, alia successivorum. Prima, ut

vum, et passivum, licet Auctor sex Principiorum tantum icbi passivum describat,
qiiod nomen generis famose retinet. Et hoc
plerumque accidit, quando Speciebus de-

locus; secunda, ut tempus; de quibus in-

generalissimum, est

commune

ad ubi

sunt propria nomina, etpotest sic describi,

Ubi acii- locus,\di e&iVihi. diQ\.\yMm.,estcircumscriptio,
qutd.
..g^^gg^ activa, corporis conlineiitis, cir-

vum

cumscriptionem
ris

contenti

quarti

scilicet

efficiens.

passivam, corpo-

Vel

Physicorum de ipso

illa

loco,

definilio

pro forma-

fra, cap.

de Quantitate,

et alibi plenius.

Ad

oppositum est auctoritas.

Deindo conclusionem responsivam indif-

secundum unam distinctionem

ponit. Distinctio est ista, quod illa propositio similitudinaria, de qua quaeritur, po-

ferentem,

test dupliciter considerari,

do refertur ad genus causae

tur ad

modum

aut ut similitu;

aut ut refer-

modo pars
secundo modo nega-

causandi. Primo

materialem fundamenti, de respectu, ut com-

affirmativa est vera,

muniter respectus definiuntur.

efficiens dicitur

principium, quia proprie

quaelibet causa

est

li

est intelligenda per praedicationem

Potest etiam

6.

Prima procedit ex dissimilitu-

dine principii per

2.

est.

arguit negativam duabus

Seciindo,

quibus

communis

hic.

adverLendum,quod mensura alia inLrinseca,

sumpto.

/o-

est cuique.

locum, qui non sunt ad propositum

rationibus.

lUtimum corporis

comm.

text.

habes. Quid vero pater

tudinis. Plures alii sunt

De

Primo, locus est

sit

sequentibus. Quid principiumTpa.iel5.

Quemadmodum quoque

interqusestiones, est decima principa-

De

Philoso-

Theologiam. Quid

Physicorum

5.

piuntur, ibidem

Ordo

lis.

et

prose-

Metaphysic. in principio, et quoties acci-

numerando

et

tem hujus propositionis,

et

aliis,

per

et

quorum

lium, inchoando a Genere. Et quia assignando tres significationes Generis dicit

quemadmodum

divt^

incommu-

declaratio, perlinet ad

nis,

^^pc^

puta in naturalem, et violentam; in perse,

culio,

principium generatio-

ut

sw.

ad principale, tangendo difficultates speciales, circa quodlibel quinque Universa-

quod

exclusis

divisionibus,

et sic

locus, vel patria est

5.

illis

naturalem

Porpliyrius, in secunda significatione,

Varia

et passivas, et coeles-

do qualitates activas,

Physic. cont.l 17

hoc vel includen-

et

ulterius

locus

accipi

pro

tiva.

Notanter

ibi

dicit,

quod appropriate

principium.

5.

Meta-

QU /KSTIO
qmxl locus perlinenl ad genus causic efticienli.s, ad quod perlimil paphysicu'.

con.servan; genitum, est quo^Jdani

Loriii

ije-

XI II

quia

eflicerf,

175

[)K TsBTto. Circa solutionm qusstio-

Et

respectu generationis, ostendit

ter,

nis dubiLitur.

quid diflum de

quwl

'n./(<'/

juvat ad generationem rei primordialem,

possel esse

ntem.

Jsta

communiter

res mrlius conservari in loco

quam

gonerationis,

alibi

licel

oppositum

contingat per accidcns, ul palet de cholericis genitis in locis calidis

diulius, el melius

humidis, et

de

ita

qui

et siccis,

con.servantur in

locis

Videmus eliam quod

locus coadjuval au

si

corrumpunlur,

in illas deferantur, penitus

omnibus vcnenosis animalibus,

ul palct dc

modo in Scolia majori, qux' Hicommunitw nominatur, vivere pos-

qua' nullo
bernia

dum

sunl, sed illico,

terram illam

gunl, moriuntur. Falel etiam de

qui

Iconibus,

climalibus generantur.non

etsi in aliis

tamcn

allin-

ila perfecli,

ut in secundo, et terlio.

Simililer de fructibus, el herbis patet, ut

modo

palcr, alio et alio

quia

islc

prius, in

pcr se,
el
2.

alio

se, et

p<'r

ille

per accidens, ul

argumcnlo ante opposilum

modo

Denide

jam

3. et alibi

Primuin cx

csl

lcmpus nec coadjiival ad

ihh'

cnnscrval genitum
corruplionis,

c;iu.s.i

Physirorum,

lcx.

coinm.

IMiilosophus. (jikmI temims

iirsritnt

omma

17.

rnii.id

tjnod csl, elc.

Tbi dici(
se-

suh t^^m/mrc, nhtivi scuntur

iirifite

/x-r

sr

hmnm.

tempus

mntiis rsl, molus nutein

itionis.

.s(d

j^atcl

Uibfforil, et

prnpter lem/ms. Sed iinntlnfiril,

viim ftirtitm rst,

ut

nrqw

HO-

Cnrrii/>lioni$
rsl

\uinerus

distinr focit

ned

paler

elc.

Item,

vel geniU,

Rit cau.sa tllii.

modo

realem, sed

esse el natura,

tertia

dislinclione

in

ut

7, et 25.

autem non

Pater

est,

secundi habel

i"'-

di.slinguilur nalura a tilio

qui de sui su'

similcm

'a pro-

'

in natura

vel saltem .sen.siliva. P.itemitas

:!!.

v. ... .^.

ducto

in natiira

p.-u

Et per op|iu3itum

lali.

biludo pifxlucenlis naturaliter similis

fl-

lius. et tiliatio de.scribi p^^sunl.

Kem, quod

modo

locus nullo

efticicns, arguitur,

quia

causa

.sil

aul locus pro

.sic

formali. aul pro .subslrato, aul pro aggre-

Non primo

gato.

lam activitalcm

mo<lo, quia respeclus nulhal>et,

neilum realem, sed

nec spiritualem, vel intellectualem. secun-

dum
est

aliquos. Nec secundo

modo, quia

sic

quanlilas.qux sive poiulur absolutum.

respectivum. non esl

sivc

vorum,

d-

de Quanu.ai!',

ut infra cap.

ui ji;d;

communiler .sovero pro .---'

sa^pe sccundiim islum, et

cundum omnes.
idem

.scquitur,

tcrtia

Si

quia

lotum.

activa, iKi'

Sc'i'p<.

modiim. Ad secundum ncgal simi-

poliiis

rnim

Meta-

conccdciido dissimililudincm

gcncr.ilioncm,

n^-

5.

3:{. cl

argumenta.

solvil

litiidinrm, qiiia

'.

sed

generarc, vel efticere. Patet

comm.

dictis,

qiKiafl

'"""

pcr accidens gcncrarc, cst alio

et

t'xl.

et

causant, ostendit.

Pljysicorum. text. coinm.

phys.

1.

autcm locus

cxpcrilur. (Juod

quilibcl

guil distinctionem non

du.xit sibi

Imo

cum

ieuerii,

(ale

:.

videlur, quia reiatio cauitae, e( cauali, ar-

climalibus, et regionibus generantur, qua?

po.ssunl generari.

rrquivocc*

paler non

quia patcr

aliis

per acadea*, n

tale. el

Hunl hujusmudi, igilur,

el I0CU.H

quo<l

Genere. Item.

Spwics ejus^Jem

ipsis dicalur

gencralionem, quia multa in quibusdam

minim' in

'"'"/

de

I)eo, tel in

per se

esl

primi, qurest.

aliis.

enim quofl male

Vi(lelur

di^at (ieniu ransie, quia lunc Deuj. vel ali-

locus autcni con.servat locatuni. Item.coad-

patent experimcntaliler. .Nam videmus

cnlitas

nulla

si

p.i.

etiam non

Ibi

communi(i>r.

principium magjs convenit

..

Iicm.

a.

e:

aliis causis,

cuui quo(ies causa. (odes

cipiiim

Mfi.iph.

.'>

vidclur quotl

romm.

(ex(.

nou

paler

si(

les(

prima

c lusa

lesl. Pos-Het

Kom.

'.

-^

pro

enim po

secun.ia. per ae

e(iain con(ni

iliLile

0'

cum

.:t

pa

geniti.quia sine ipso gi'ni(um p

duci a causa superion,

1.

p:

po-

aliam partetn de

c.Tv(iViUU.H

U>-1

argut

seu oiiiuto pro nunc.

Sust
ibi

'

^li:iltU4>

'

..

i.

If'

quooinnecouuuutiv V

'-.

.^<-w^-)>* ii...>t.

SUPER UiMVEKSALIA POUPllYRII

176

Ad

quod causa per

se, et

per acci-

deiis, Hoii dicuiilur specios caussR

efficien-

aliiul,

sod

lis

modi, quinlo Melaphysicoe,

eL

se-

cundo Physicoruni, ubi supra,

Ad aliud, quod caiisa 'u\ proposito sumitur ut se extendil ad producens. Vocat

tem

iste in

illud

au-

aliquibus locis,et similiter

quod

alii,

generans, vel producens,

est

vel originans, vel puUuIans, causans etiam

effective, ut

infra, cap.

dicetur. Vel

dic,

de Proprio, forte

distinctione in na-

tura secunduni numeruni, non speciem.

immediato, sed pro corpore locante, includent.e inflaentiam coelestem,et tales qualitates, el

Et

si

lestis

complexiones, est causa

qua ratione

quoeras,

uims locus

tus respeclu coeli, et

tis

alius, ut dic-

punc-

ut

sit

minoris quantita-

sil

(ut Astrologi volunt) fere quoliljet cor-

pore

caelesti

quod

dico,

liic

constellationum, et dispositionem recepti-

quod non

oportet hic

declarare,

quia transcendit propositum.

Ad

10.

aliud,

non

dicit

DocLor quod magis

convenit principium uni,

quam

alii,

pro-

prie loquendo, sed bene appropriate, Causa

enim, elemenluin,Qiprincipium, sunt

Sy-

nonyma, ut habet Commentator 1. Physic.

comm. 1. Appropriate tamen causa convenit ipsi fini elemenlum vero materise,
;

et

formae

eiprincipium

efficienti.

Item, accipien-

virtutem activam, per Pliysicum con-

tactum, respecLu

habeat

locati,

patet

in

pluribus experimentis.
Dico breviter ad priraum, quod loquitur

Doctor de agente Physico corporali, agenper

molum, unde non sequitur

instan-

de intellectu, nec de Deo. Vel,

tia

liceL

Deus non immediaLe agaL per moLum, metamen

diate

sic,

Doctor non negaret

aliud, forte

lo-

sumptum, agere per moLum, sed

sic

illam parLiculam addidiL propLer definitio-

nem

Physicorum, ubi prius in qua

loci 4.

ponitur immobilitas.

movet non
Ler

oportet recur-

rere ad diversitatem aspectuum, et figuras

bilitatis,

cum

cum,

quorum generationem, quam

tum est supra, cum lota terra

aliis.

do locum ut prius, videtur quod moveat,

Ad

ali-

de

tellectionis, et sic

influentise cse-

ad

Vel

aliter,

ita principaliLer, el

quod

si

per se prop-

geniLum, sicuL paLer.

secundum
solutionem ejus,quomodo

posset dubilari

Tertio,

circa

argumentum, et
tempus esL causa corruptionis, et quare
non similiLer generaLionis, quare neque
didiciL, neque novum facLum in Lempore,
neque bonum, Sed quia plura hic tangenda essent, quae Logico,

et

maxime

bus extranea sunt, ideo in

juveni-

Philosophia

videanLur,eL ad mere Logica accedamus.

Tripliciler

cum Genus dicalur

Philosnphos sermo

Sed cau-

est

de leriio

apud

quod eliam describen-

a^signaverunf, dicent.es Genus esse, quod

.sam hujus profundius investigare pertinet

les

ad Philosophiam realem.

de pluribus diflFerpntibus specie in eo quod

Ad ultimum, quod non

inconvenit

ali-

quid esse per se causam extrinsecam

ali-

cujus, sine
intrinsecis

seitas, vel

sit

prsedicatur,

debet

illa

secundum quid

eis

Cap. eodem.

per-

in per se causis, sicut

dependenlia causali, ab

eic.

QU-^STIO XIV
Quid

quod respective, uL milium ma-

gnum. Vel quod

ter, el

quid

quo ipsum possitesse, secus de

est dicendum. Vel, quod natu-

raliter loquendo, intelligi

sit

definitum in defmitione

Generis

in

datur simplici-

Lale,

Secundo dubiLatur, quare

D.

uL paLeL.
diciL in

primo

num.

argui poLest de intellectu, respecLu in-

ter

efficiens.

est convenientior

te

quod locus pro substrato non

aliud,

quod locus est causa per accidens, quia non movet. Videtur igitur quod
omnis per se causa in causando movet
igitur Deus est causa per motum. Simili-

quod Doctor, ubi supra

allegatur, loquitur de

Ad

argumento

Thom. de Enlc

el

Esscniia cap

Mclaph.
Metaph.
super hanc

4. et 7.

Lect. 1. Cajet, ihidem. Aurax. lib.

qua'st 3. arl. 2. Joan. Ang. et Bras

3.

11,

on/ESTiM XIV

177

qwvtt. S')tiis cap. de genere. Sinchez lih. 3.

qufPtt^. Tolftt q}i'e*t. 1. de flenere. .TavIlu* in
f/wett.
cap. 2. Cfjm|>liit. ditp.
Lof/ira Tract.
f'nica de (Irnern '/wrsl. l. lin.Morii<;ro dinp
1Masiiu rap.
driffue/. f/wPit i de tienn-f url

scihile

de (ienere

positum.

.">.

'.

aul erjfo illud

primo consideratoilicerelur

',1.

tecl. 1. 9. 3.

realis

tife.x

I.

jirinci
alia.

Gnnits est

Circa hanc dcfinilioiiciii,

qund

de plurihus,

prcpjlicfthir

Qnn'riliir priiiio, ({iiid

intenlio,

aii

vidcliir

de

accidens,

quod
pnedicatur inquid
lore;

(juid

in

hic delinitur,

aiitriii

gico consideratur. Kt sic palet ad argu-

otc.

leHnialiir.

(jijia iiitMitio ciiin sit

non

pnr-diciitiir m7J^/'/,

intentione, et

iiisi 1; ha"

tan-

illa, 'jiia'

numerali-

inaterialiter,et

tiim dilTerunt
ter

DilTerentia autein .spocilica est

for-

nialis; juod aut'in hlc delinitiir, pr.T'di-

.Specie

',atiir ile

jdurihu.s

in ({iiid

Assuinjdiini palet, cjuia inten-

Gciwris

tio

mcnta pro utraque

dinVruiil,

iii

ilinereiilihii.s

rl

aniiii;ili,

j^er illul.

iiisi

rolore, iion

nii apjjlicatur

(iene-

postea

ris.pari rationi' intentio .Speciei

intfntiones

isla'

disparalo,

sint

disj)a-

non j^nedicatur

ratiu, et lisparaluin

seijuitur

(jiiod

priodicatur de Specie, ut

ie

liic

locjuitur
ri>r-

licit

de Specie.
Porj)hyriu8 exponrndo

pliyr. cap.

cxeinplilicat

tioiK'111.
;

i'rfro

de

di

diflini-

aniinali,

illis inli.Midil

darc, aliler cxiMnpluin non

ho-

ct

dflinitionein
e.s.set

ad

i>ro-

cundiiin

ilcliniro

quod

intenlit;

esl

ris

ila

etc.

diMinitur

.Major

ii'r

111.

1.

ens

nDinen, ct dclinitioiiem

sed

iinjtnssihile est ali(|uaiu

qualemcumque suh intentiine conv'nire univo;e rehusomnium Generuin:

ergo. Prohatio minoris
potest cominuniori

illiid

j)atet,

s<'.

Pnihalii) niin>l.ojiCico,

hahcns unuin

jicr accidtMis

non

suh

aliijua

cnim non

res

nomine

qiiani j^er hoc nom<Mi etis

signilicuri,

er^o res

si

omnibus

inttMitione,

esset

univoca, ens suh inlentionc Generis pos-

univocum

set esse

uniiin esset

tur,

iiDii

est

illis

suh

el

lantiim

ita

Genus rerum omnium.

univoca

hlc delini-

illa qu;i

sed tantum habet

propnrtionis unitatem

mijilus

tainen

univocus diveraiB

qu) delinitur est

Generihus.
Contra,

si

rcssub intentione definitur.

tunc resjXM' accidensiletinilur

intentio

quia per

sed

hoc,

i|uod

omne

per accidens reducitur ad aliquod

|)'r .se,

cum

sibi

accidit

iliud dicilur per uc -

quo

ergo res non

tion'

ns

'

au mic-n-

lialical ni^i

quod

ijuod hic deliniatur. sei]uitur

intcnlio (>er se hlc delinitur.

iit

re.s

per uccidens dednitur.quia

suh intcntione, qu:e

non

ielinitur

delinitio j)er

qiiia

sibi .iccidit,

ergo

dclinito xtnvenit

I)iceiilum i^iiur.qu<.)u ic^ uuiiu luuiio

ah aliquo, cog-

Quoil jirinio considcraliir a

trllcctiiiii. (jiiia

secunduin suuin (/und

est aliijuid coininune.

tanUiin lebet

sc consi^lcrat

i^rilur,

noscitur ah co,
i'l

l.ni^ncii^

j)<'r

(jiiia ijiiiihjiiiil

(fifid cs/,

idt-iii
:

Itcm.si

.Vd ojipositiiin

ut

rtMii

j)i)situin.
2.

^'enerum,

aniinnli, lolmi, IhjurfB, etc. quia se-

Genus non

Porphyrius, cujus opposiluin

Ileni,

omnium

Dicitur, ju)d res

Iteni, si iiic dclinialur inleiilio

niiiit'

rehus

conv'nit

intenti) accidentalit'r.

ergo cuin

parle.

Contra hoc. quod hlcdennitur.univoce

eamdem

re.

Itein.intenlio

aut intentio, qu>I est pro-

intcntione definilur, r|uia sic rcs a Lo-

n;s? QiioJ non intenlio

aii

j)ra} licatiir

iioii

liir

I./ij^icu ar-

jurpstionem dlcitur, ju<k1 re sub

.\il

4ri/umen

estre;<l sic a

propter rutione

detinitur,
iL'

-' ''iiiii,

quia

illiid

fact.ts

cHtens

ilens, cuju>^ iion cst dolinitio.

in-

tc|i'm

est

7.

(.

.Mct.iph. lext. oimi

Mctaph.

text. coiu.

II.

Dec

ier acci-

por Ariito-

\.

'.\.

et6. ol

13. iO.

elil.
it

;;

SUPEU 1'NIVKUSALIA POUIMIYRII

178

nec rcs

sul) intiilioiio;

Tantum enim

sed intentio sola definitur.

primo

illud dcfinitur, cui per se

fmitio

ponuntur

quii3

in definitione sunt inten-

tionalia, scilicet

praidicari de pluribus,

est impossibile per se

quod

etc.

est sola intcntio, quia

iilud

et

inest de-

primo

convenire, nisi intentioni. Scicndum taInlentio

dupliciter
potest significari.

men, quod

intcntio potcst significari in

Primo modo

concreto, vel in abstracto.

nomen, genus,

significatur per hoc

secundum quod

proprie

intcntio

et

quia

secundum hoc est applicabilis rei; et

ideo secundum quod significatur per hoc

nomen genus, defmitur

est intentio

tamen

ut scilicet

hic,

ut

forte,

quid

est,

Propter argumenta sciendum est,quod

est

inlen-

tionumper
se, rei per
accidens,
esse reipcr
se.

prcedicari

num

per

vero est

cum

se, rei
rei

per

sit intentio, est intentio-

vero per accidens

esse

homo,

et

sciiicet

animal.

Animal
prcedicatur de homine, ergo homo est
Contra hoc

quia sequitur,

tamen fit in eisdem terminis.

Dico,quod Gonsequens potest esse verum, sed non propter Antecedens; quia

animal;

et

manifestum
se,

est,

quod Gonsequens

Antecedens per accidens

et

quod

sequitur,

quod nomina

intentionis respectu

prcedicari supponant

est

respectu esse.

Ex quo

verius

quia in Antecedente sumuntur,ut signi-

informantur

ficata

intentionibus,

qui-

bus convenit prsedicari per se in conbus

extraneantur

ut sic,

sequitur,

quod

inten-

istae

non sunt iidem termini

et ita

accidentis

igitur et ad diversificandum

terminum, quia terminus

fallacia accidentis, est

Adl. argumentum
tio

non

est q\iid rei

citum, sive ad esse, non tenet consequentia per se, in eisdem terminis; sed

minatio inhaerentis,

se, in intentionibus

ad

esse in fundamentis bene tenet conse-

Genus proedicatur deSpeergo homo est animal: hic enim

cie;

exercetur in prima, quod signatur in se-

cunda. Differentia intcr actum signatum

signatum el

exercitumpatetin multis,pernonenim

exercetur negatio

tur

per

clusio

tantum

per 7iego vero signa-

similiter exercetur ex-

per excludo signatur, et

proeter,, et excipi,

et aliis.

ita

de

Ideo sic est

argucndum Ad negationem superio:

variatus in

duo termini.
6.
quod intenAd argi
prgedicatur tamen menta.

dico,

quod in quid

in quid de re,

quentia sic

autem suam veritatem non habet a minus vero unde non valet consequentia.
Vel potest dici, quod non sunt iidem

proidicari signato ad prcedicari exer-

a prcedicari per

5.

est per

quia tanta diversitas sufficit ad failaciam

pro suis fundamentis, sive suppositis,

tum.

ponuntur fundamenta,

ferioris,

prcedicari signat in secundis intentioni-

hujus,

exerci-

superioris, et in-

hic pro intentionibus

tiones

Ex quibus

prima3 intentionis, illud exercet, quod

concreta secundae

et

homo. Ubi
exercetur, quod prius per se signatum
et ita
fuit, per hoc quod dico sequitur
est

sequente pro significatis absolute, qui-

se.

Aliud sciendum, quod esse in rebus

bus.

Differentia inter

animal, non

est

termini Antecedentis, et Gonsequentis

habet defmiri a Metaphysico.

Prcedicari

inferioris; ergo

ris sequitur negatio

sinon

vel rcs, vel intentio

aggregalum,

erit

quia illud, vel

ita

non

sit ter-

inhaerentise

quia prcedicari in quid, est accidens,

quia intentio

sicut et

Ad secundum

defmitum.
per idem, quia

patet

hec intentio, Genus,

non

tantum numero differentium

tur

tamen de

Ad

quid, nisi

est
;

praedica-

differentibus Specie.

tertium

per

idem,

quia

Genus

predicatur de Specie, licet intentiones

sint disparatse,

non tamen unum

est al-

terum.

Ad quartum

dico,

quod

illud,

quod

signatur per defmitionem in intentionibus, exercetur in rebus

ct

ideo in

illis

01 .KSTIO \|V

exemplificyt,
liliiis

tanr(ii;im

non quiu de

in

C^mj diriiur a

m;inif,'stio-

eis (lo/initionem

de-

qiuKl esl nnluni, el pilesl

Vnii^emaUgenut, gnius

EXPnSITIo
Quanrit

circa

Prnprieta%/ue
Tieneris,

df.-nnitionoin

acceplione a

tertia

Porpliyrio

antoquarn do bonifalo, vel

declaralur

an vidolicot

assi;^nrita,

sufficientia

ip-

el huc

eniin

non

ter accipiunt,

nimain

it

nimis

quod

Physicam

der-atiunom, et Ixjgicam vidobis.

oxtremum non

quod

vero

.Vlii

niirius viliosiim eli-

logica-

boslialius osl, physicalia Irans-

feiuiit. (lontra

quos qunrlo Molaphysic^e,

piinio Klonchorum,

ol, in

rnivers.di, aQl

principio Physi-

modiuin

invectivns

I)(X'lor

logicales

consider*aliones

viri, el

in

virluose, el subtiliter

invesli^^nre

ipsis r-ebus, (jiiia

Ideo

iKJSter.

noqiie principa-

lunc

reales,

ipsis vocibiis, qiiia tunc vocales

neque

.sed ipsis

socundis intonlioiiibus convenire ostendit,

ideo rationales verne

denomina-

dicuiilur,

lione objoctiva.

Dk Puimo.

Oiiid

Topicoruin, cap.

1.

ininua cst orntio (jui

Soplimo

(/e/hulio

sit

ubi
/

diciliir,

rst

esse

parlibiis

el

lis,

I.

/cr-

si;/ni/lr(jnx.

Melapliysica, el oclavc, et

eliani

Topiconiin de coiidilionibus,

0.

patot

quod

ipsius

ol r'e<juisi-

habolur.

Iltotius

aiitein

sumi

pro fonnnli. Pr*imo

pro substi-alo,

modo

suinilur in

ol

pi"o-

hic, el

rii

4.

(|u;rsl.
iiilio

;i

.'{.

ol /Inid, //nis, ubi Iniiisil

(/i//l.<

in

f,

divorsi^ rnodis linire. dolermina-

ostendore,

tum,

dicilur, tactiim est suprn,

;di(iunliler. Dicitur ;iutem

(/-s,

(jiiod ost

ro,

nufom

quid, vel

sit ;ili(iui(l.

(|unle, vel (|u;in-

pm

adhuc
esl

de

fMrmali, aut

Physicum,

in

Logi-

el

lelli<,M

te

9.

Topicorum, cap.

I.

comm.

lex.

^i.

del)eal

in-

de ipso Gonere pro formali, an cep-

pro subslrnto.

non

an dofinilio Porphy-

Arislolelis,

MoLiph.

5.

(*t

ost

jjenore pro agu'

I>o

dubiuin, qiiia ipsius non esi atu-

nitio.nec sciontia.cnm

Molaphys. Quid
palet

prius

ons por accjden.s.

sil

sit pr.-piUcari

quid

prius

i/''///y,

notum

phtri-

,!e

'iif/erentibujt

ci>, et < </m/V/, patobit infra.

Spe-

Quid re,quid

est.

dubium pnecedens ciira secund:iin Generis acceplioOi*do patel,quia prius eral

nem docLimndum,

qu;im dubia orla circa

ipsius tertinm signiticationem.

Ilein,

detenninandum

prius osl

deMnilur,

([u

im de

quid

sufticienlia deliniliom-s

dispulnndum. (Juare nulem prius de Genoro. (lunm de alii^; delerminalur, dictum

esl supi*a. Kl nolal Itooliu-

commenlo secund;e

ilariler io

Porphy-

ediliuiiiA, ;n

rium, cnp. de Gem^re. in principio.

communis,

nisi

quod secunda par

'U

Mt-

vidilur, ut pnlebit stnlim.

Se:im>o,

qu

arguit

qu(Kl hic non delinilur

.Mnper

Primn

posilo.
(^)uotios

mino[rum.

hlc,

vididirr-l

I)iilium l;inuMi esl,

Dk

otiarn in libro Dflinilionum qiueinlur.

Polost

r/"

pnrsens inlentio.

bns,

ipsos. Voluit i^'ilur

gexut,

curn, sed do Logico abstjlule sumpl>, esl

6.

gr-aves

'

quod
ul supra habilum

Unu, dividilur

montalor ex(damanl. Tacoo hujus

sapionlurn

pro suhslralo.aul pr a^^gn-gali). Dividiltir

eliam a Porphyrio in lillera.

coruin, et alibi .smpe, .\risloteIes, et Corn-

aliorurn

quiiique

rci, totfAfM, f/enic

polosl disiin;^ui,

(jnsi-

gentes, nd voces, et nornina omiiia

lia, ot

mi-

suis scriptis

e.x

dilTorentiarn inter

alteruin

reali-

gi'os.se, et

eit

Primo mo<lo accipilur

causa quieril. Mulli

.siiie

isla loj^icalia

Generis

iiilenlio

an certe subslralurn

conci-etivo dosignatii,

liler

accipl

a^^not

in

sius dispulol, quid principalitor per ipsam

j^ijnio, gi><iiiH,vel

m'xlis, ul palel per hos versus

(lerit.

ejus

17^

inlellige

10.

Kt

in'
-

rnlio prH*e<iil a deslrucljono

dotlnitumis ab

pnrlicula*
nlllo

do

''-nnT">'i r.ifi.Mie,

enim

ini-

el qu.iMiN'1 pars

detlnito. Slcul igilur

ojus d

um

ad pitv

timad op
n. Minor Limcn nrgumonli ponel nogan, lioct
^
Doctoraliler resi
mposilum.

ita

SUPEK TINIVEIiSALIA PORPIIYIUI

180

cedil a deslructione penultimcT

ubi tangit

tre.s

de

apud

propositiones famosas

ipsum.Primaquod
nisi

particulir,

non pra;dicatur,

intentio

liac, el illa,

qwv. tanlum materiali-

distinguuntur. Ubi intentio personali-

ter

intentione

debet accipi, ut puta pro

ter

Generis, vel Speciei, et non sinipliciter po-

nendo univocationem
Similem

1.

in

Quodlibeto, qusest.
in

in fine, licet

oppositum videatur

in

his

sententiam s;rpe in

liabet

quiBstionibus, et
articulo

ejus, ut statim dicam.

distinct. 23.

I.

liic

quod

tum numeralis, quam

xime

in

tan-

differentia materialis est

ma-

infra tangit, et

antoprijedicamentis, quoest.

3, et

quod

Tertia,

specifica

differentia

post oppositum

est

Tertia ratio

hoc inconveniens,

quod

hypothesi, Genus non prcedicatur

lio

est contra

de-

stante

vere de

omnes. Quarta

ra-

procedit ex verificatione, et exemplifi-

Ad oppositum
ex per se

intentione.

Contra hunc

modum

arguit unica ratione

propositum, quae

int-^ntione, et

satis

procedit

per seobjecto,

et

ex univoca convenientia

Deinde solvendo quaestionem, duo

Primo, recitat opinionem,

facit.

quam sequuntar

multi Realistarum, et illam improbat. Se-

quod

propriam

opinionem conclusive
declarat. Vult igitur prima via

licet res

torum. Sicut enim animal de prsedicamenGenus,

primse intentionis, quae est

camento Quantitalis,
Patet etiam de

Antepraedicamentorum in

infra, quaest. 3.

Talis

autem convenientia non

potest convenire alicui rei

quod probat satis bene,

quod ens non est Genus.

Ad hoc argumentum

realibus, sed

duo

in ipso, videli-

albus

cum

quo

di-

scili-

albedine, et quod ut ipse Socrates

;

ita

animal

est,

quod

est genus, sed

quo est genus est communicabilitas

sub intentione,

et patuit

supra,

respondetur, et

improbat Doctor

il-

et

saepe

alibi,

infra, quaestionesequenti,

distinguendo

talis)

non definiatur, nec consideretur absolute

de unitate

univocationis, et proportionis,

quarum

cunda

Voco autem

sufficit

in proposito.

se-

unitatem univocationis, unitatem vocis,

Unil'

et voca
et

rationis, sic

unius

unitatem vero propor-

plurium,

relationibus

cimus, quodest similis Platoni

de

et sic

decem prsedicamentis,
quorum quodlibet est Genus. Idem habet
aliis.

cut etiam in

cet quod, et quo, sicut inSocrate,

de prsedi-

de praedicamento Relationis,

nis,

de prae-

et relatio suppositio-

in similiter se habendo,

oportet imaginari tunc

ita color

et figura

fundamentum Generis (ubi communiter

accipimus fundamentum pro subjecto, si-

cet ut

illius,

lam responsionem sequitur, velsaltem non

definitionibus Logici, et satis patet.

ponit, et

dicendi arguit Doc-

quod
hic definitur, rebus omnium generum. Et
bene dixit, convenit, et non praidicatur, ut
infra bene dixit rebus indefinite, et non
universaliter; bcne etiam Generum, ad

ex consequenti ex per se proportionabiliter

cundo,

solvi-

rem sub

se considerat Logicus, sed etiam

solutione.

catione Porphyrii in textu.

demonstrante

aliis.

negando quod solum intcntionem per

tur,

dicamento Qualitatis,

3. quJBst. 4. et alibi ssepe.

11.

Argumentum autem

formarum. Idemhabet in secundo, distinct

quod

ut

hac conclusione.

principalia faciunt pro

to Substantise est

Specie,

aurum

vel

solvuntur argumenta, quia

formalis, et e contra, secus de differentia

ducit ad

aes,

sphoericum, vel Iriangulare, et sic de

sic faciliter

Ma-

definitur, sicut

ita

thematicus considerat

Et

ip-

differentiam transcendentium, et illimita-

secundo suo.

in

realis

ut sub intentione Generis, con-

sideratur abeo, et

tor,

patet.

Secunda propositio, sed implicitc habetur

sum tamen

dicero, sed

aliter

non de mente propria, ut

6.

a Logico, quia lunc esset artifex

tionis appello,

rum,

ij:

tioni

unitatem conformitatis, vel

non unius, sed

communiter realiter diversohoc secundum proportionem Arith-

el

meticam,

et

vel

Geomelricam,

licet

Meta-

phorice loquendo seu metaphysice,et entitative.

habet.

ut

5.

Sicut

quoesl. Quodlibeti, articulo

enim
asinum

hominem, el
ncm, el nigredinem

se habet
;

ita

animal

1.

ad

color ad albedi-

et figura

ad quadra-

OIM-STIn \IV
lurn,

(ierioris

rommuiii. Dciiido non

iii

(iirrclo conlr.i haiic ev.isioiioin,

opiriionem

se, .ilio

iri

colore
citur

.1(1

istorum

sod por

tum uno nomine

ni.ilui-

por

iiori

.sc,

subs-

.sicut

suh

iil

comm.

Pliysic. le.Kt.

'2.

cuin igitur ros non defl-

0(). ot .ilihi sjofio;

Logico, nisi ul suh inlonliono, er-

.1

^o inlontio

maj,'is,

torius ai'<^uit

ol

Ex quo

se,

[)or

non dofinilur

ros

(|u<)<l

ul-

fuii-

lo<(uendo ox liypolhosi, cuiii

<l;mionlalil<'i-,
iiiii)Ii<-ot

<loliiiitionom

dofiiiilo,

iit

non convenire per

visum

su[)r;i

.se

esl.

[iroce<lil

priino concIusi(neni no-

esse potost,

i;;iliv;im pi;oinillit,<|ua> triplox

I*rini;i

quo<l ros ;il)soluto hMjuondo, iion do-

liiiilur liic. .Socund;i,

ox

10, ot intonlioiio.

quod nec agfxrogatum

Torti;!, quod nec res

sul) iiitonliono. Prim;i p;ilot, (iuia;lilor arlifex

Socund;im prol);itox

i"o;ilis.

loxt. coiimi.
II.

c.oiiiin.

b.

I.

l;!.

et

et

().

'JO.

0. Mol;ipIi.

Mel;iph,

7.

lext.

atquo21. 'rorliam os-

ijenTix, cl non

i/i/^/!/!/*

quinque rniversalium abslrarpolesl exprimi, ul

de Difrerenlia. elF^roprio,

cap.

fra

nomen^V/iu*, cu-

ul aliqui ponunl. NulliuH cniro

.v^/*mi//j,

ve raliunis, coin-relivc sumpluni

abslracto, licel sic insil

modum

inhaMenlis,

stanlis,

el

Cum

se<l

absolule

modum

p<T

'a'.

de secundis

inlenlio-

non (luomodocumque, sed applica-

iiibus,

igitur Logicus dofinil inlenlio-

noiii

Genoris. Kl sic do aliis in concrelo, el

non

in abstracso, ul .scilicel connoLil. con-

fundamonlo.

cornit, etsu[)[)onil pro

omnis

igitur

c;itur

liono

iioii

timen ox hoc

fuiid;imontum

socund;irium

Intentio(iuo(|uo abs-

\}ro i/un.

pnrscin<lendo a

coiicornontia subjocti, el fundamonti. ha-

/irn/n'if

xfcun

[)

qno,

ililor, licol forlo [^ro

loi-

[);ilol.

convoiiionli;o

c(s.s;iri;i

i[)si .soli

condilio

[irobat

ox

;iffirm;i-

[)or.seilate

(UMinilionis

liujiis

porso; dolinilio

(<lo

qu:i

inlonlioni, <iu;o osl

dotinibilis,

(niin

tionibus coiislilul;i,
iiisi

concomit;iu-

.Socundo, conclusioiiom

tivaiii :idjuiii,'il, <|u;im

<Iu;orilur)

o\

o\

vol

iio-

doruiili

ox secundis inton-

noii

convonit

[ht

se,

socun<l:o inloiilioni; <|Uod liocsil hujiis-

UKjdi,

[>:ilobil

ox ((u;oslinnil)Us so<[uonli-

bus.
[iro

clusionis,

iii;iJori

ilocl;ir;iliono liujus coii-

dislin^Miit

([uo;i(I (>Jus ess(Mili;im,

lolliLT^Midi,

(juod

Kx

idonlilas

iiiloiilioiio,

([uo

noii

sod (luoiid mo(h)sin-

sii;iiiHcaiKli

i)()tosl siLrnilic;ri

Iraclivo.

sum

ol

de

ipsius,

diceiw

coiicnMivo, vcl aks-

siMiuilur

.socutidum ip-

signillcali coiicivti, e'

abs-

lum

,.i

diffe-

ut supra dicluni

intonlio

ost, <|uoil dilTort

ad

inlrnlio,

t/uini

supra

Doclor, et

hloo not;inter dixil

r(iili:im ojus, ul esl ens,

inquantum ons.

i,,u;,nlum iuteulio.
I

Ilorius pro solutione ;ir}?umentorum.el

dochiratione diclorum,

ultoriori

<luo n()t;ibilia

',

16.

adducil

ox quibus duo corollaria

infort.

Primum

n'>labilo, (IU<hI //r.r//(rrfr/r

se .socuud;irum

cuuda

riTUm. Kt

qUOl Videllcet
;>/'i//ii,

intentionum,

iiilontio, el dicil

C.MC vei\>

.Sod

scd

id, qiiod detinilur,

sil

el <iuidililativo,

tiMclive,

quod

scfiuilur.

est.

r/Korl,

in

fundameiitis, licet in alia, ol alia pncdica-

diclum

iit

Veriti-

h)gicalis

dofinilio

priiKti-

.s;illoiii

pcr se

essenlia?,

igilur Logica sit

in

non tamen per

bot forte defiuiri a Molaphysico, ul

miulo d"/lnilur,

appli-

non

sive consij^nilicat ifMum, cl

nol;it,

ntiUo

/r."?

si-

cahilo subjtcto, pnpdicalive .saltcm, elcon-

gogonoiMlis

vidolicot

haljel

i-l

londila sufficionti divisiono. C.oiKdusio eriiog;itiv;i,

in-

Accidons aulem onine, sive reale,

isle.

tis i^riniis,

(lonso^jiionlor ponitopinionoiu propi-i;im,

ul)i sic

jus ahstractum esl

I)o<-tor,

dofinii-ol

f)or so U'ile.

si^piitlralur per ho<'

modio arguil

sod omiic por accidons talo, rodu-

lum,

coiilra

accidons vidotur; (luia

j)or

l;inliii

rom

liiric

riiino mtKJo, quaiiluin ad propasi-

Iruri.

s(?(i

irdorondo quod Lo;,Mcus

accidons,

aliis. lios

uiiilale proporlionis sul.ost in-

igitur un.i
l<Miliorii

de

el sic

Iri.iriguluin;

ol.

181

est

qt:-

actum

vocum. L

Kxcmplum.

S/H'rie, vcl. SftnuVt

(/iio.

nvtc dicilur

O^hus;

t*** rttwtm

;m.

n-r r.W'! ,T-

'^'

cliam inlcntionum. ut infra in

camciilis.

>

add;

ptisset
i'

/|/*l".

'

^'^

/''

r itf tniltri-

/*/

non lamen,

vol e conlra

nec,

-^

nm

SUPEU UNIVERSALIA POUPIIYUII

182

saUem

Species, vel e conlra,

aulem

ut qidd. Ilomo

animal, vel, Socrales

cfil

quam animal

coiigruenlius,

/lomo,

csl

prsedicalur de

jectum

noLabile

lioc

exerceLur in rebu>

es, fui,

Consequenter incidenlaliter ponit

mul-

communem modum

exer-

praeter

modo

verbum

per hoc

vel aliud substantivum, sunt alii ter-

hoc verbuni prsedicari, vel subjici, vel dici

mini speciales, sive modi, vel determina-

dictum

Primum

corollarium, quod concreLa se-

supponunt pro funda-

maxime quando copulanLur

hoc verbum prsedicari; eL non solum

res-

hoc verum,

sed

per

i^ienLis,

est

et

enumerat
non.

hic, videlicet

actum exercitum importantes

tiones,

esL supra.

tantum,

tres, videlicet prseter,

enim termini,

Isti

et

negatio,

ei

essclusio, Actus si
nalus qu

exceplio, et verba sibicorrespondentia, per- modo Ira

ideo apte per sit in e
tinent ad actum signatum
:

ercitum.

se adjunguntur ipsis secundis intentioni-

quod per non exercetur

eliam respectu aliorum. Facit tamenspecia-

bus. Dicit ergo,

lem menlionem de hoc verbo prsedicari

negatio, qua3 per nego signatur

Doctor, quia est adpropositumdefinitionis,

tantum,

et

Exemplum cum dicitur,

album currit, denotatur quod homo vel
aliud animaljCurrit. Ista cum &\q,\\mv ,Genus

Et ponit

exemplum de duobus

prsedicalur de Specie, denotatur quod ho-

aliud,

mo

est

bus, et secundointentionalibus proportio-

est

tamen dissimilitudo, propter

de qua quasritur.

tem

animal, vel aliud hujusmodi.

Ilic

diversita-

Secundum corollarium,

et

sequitur ex

excludo

valet

videlicet

cum

nalibus utrique.

in exercitum, et

mentum

ta,

ab intentionibus ad fundamenta,

me dum

in intentionibus

ut puta

aliis,

et

maxi-

praedicatioper

fit

Genus prsedicatur de Specie; ergo

homo est animal. Prima enim esl significase,

ut,

secundse.

Quod ergo dictum

sUnaiaad

''^'^'^

exerciiam

prima figurative, indeterminate,

qualiter

primo-intentionali-

Unde argumentum

istud

est

mutatur actus signalus

intentiones in fundamen-

liomo. Ubi

pro quibus supponunt.

Omnes enim

ter-

mini antecedentis sunt intentiones secundir, ut patet, et

omnes termini consequen-

sunt primse intentiones. Ponitur ergo

tis

homo,

et

animal loco superioris,

et inferio-

in

ris,

formaliter acceptorum. Et ponitur non

confu-

est,

loco negatio, et sequitur

est

et

primis, id

negatio inferiovis; igitur si non est animal,

citum, in eisdem terminis, noK tenet argu-

sed bene in

excipio.

prseter, et

negatio

de

Ad negationem superiOiHs sequitur

non

se,

et ita

argumenlum, ab uno ad

term*inis

primo quod a prsedicari signaio ad exerper

de

de non, et nego, vel

est

valet,

actus.

cum

nota

illa-

sit

conse^uen- se, et

et

sub velamme quodam; practicatur,

per

secundam.

enim signata non

est proprie

oxprimitur

Praidicalio

proedicatio, ut

'tum signum

primum

distincte,

dictum

est

prius

prsedicationis.

Hoc

sed. tan-

patet,

quia

ponitur a parte subjecli, et sub-

secundum

jeetum a parte

prsedicati,

nem

in actu signato

loquendi

priBdicatur de Siecie,

catur de homine, licet

ut,

ordi-

Genus

Animal prxdiprima sit per se, et

vel,

secunda per accidens, de quo in sequentibus.

Nisi

dicas,

quod

illud

quod

est sub-

18.

cendi actum signatum, qui tactus est su-

est,

pectu hujus verbi

*"

actus signati, et exerciti, in

Nam

tis.

diffe-

quoad hoc acLus signaLus imporLaLus, per

nes suppo- cundo-inLentionalia

quando

17.

proedi-

de quo infra tan-

pra

Inlentio-

in ac-

primse inLenLionis, vel sibi conlormibus,

in secundis, uL

'''>'

quod per

esL,

primum

getur.

rentiam

Secundum
verbum 5ioy?,

Tundamen-

in actu signato, est

tu exercito, et e contra,

homine, vel liomo de Socrale, uL inlra

slalim.

tionis.
aliis,
ri.

Tamen non

exemplificat Doctor de

sed exempla plura possunt imagina-

Uno modo

sic,

Quod co/wenit

praecise,

vel exclusive, antecedentiy convenit, etcon-

sequenti, igitur si

tanlum homo

tantum animalcurrit. Vel

sic,

currit,

Quod con-

venit prsecise uni oppositorum, removetur

ab altero
nihil

igitur si

tantum album

currit,

quod est nigriim currit. De ultimo

Quidquid excipitur ab aliquo attribu-

sic

to,

continetur sub subjeclo attributi; igitur

si

omnis homo, prseler Socratem, currit,

OlI.CSTIn \IV
Socrates

hnmo,

fisl

sir

et

de

Ilabes

aliis.

l-vl

sic

iil si

argualur,

f)e

plur.i cxcnipl.i in rogulis consequciiliarurn.

tur animul

applicabilia ad proposiluni. Kx onuiiljus

nf pnrdicatur animal

istis

palel veriUis illoruni nolabilium, el

corollariorum,

maxime

Sedobjicil

10.

etiam

quofl

rollarium.

contra .secun<luni co-

eisdcm

in

ter-

Ex his iuabus
duas propositiones

Tenninus mriatus

induceretur ad Syllogismum, con

si

clusio necessaria infcrrelur ex contingenti

f)r;emissa, et /y^r

ex

.<f/'

est contra .Vristolelcm,

jier accidens, (\\\oi\

primo IMiorum.

prlmo Posleriorum, formalilcr

el

.sallem ar

guendo. MalrrialiU-r enim sequilur neces-

sarium ad (juodlibet,
non

sit

omnino

pr()[)ler quil,

modo

.\lio

in

proplcr

enim

et

homo sub

f*r;rdirari
lio,

in con.s(rjucntia illa pri-

.\nimal

me(Iii.

inlenlionibus secundis

sibii[)sis

absolutc

namque cum

sit

sumptis.

.sccunda inten-

accidil animali, cliain pro esse inlelli-

Mco

gibili.

l(\

(|uil)iis

Siiiil

igilur

convenit

[)(!

sc

alii

lcrmini

[^ruMlicari.

aiitecc^lcntis,

ad

coiisi (|iicntis, s.altcm (|iiaiituiri

lioiiciii,

iion

liccl

(ju;e ;ilicl;is sutlicit

({uoad
:i(I

cl

sii[)[)()si

signiticatiohem,

talbiciam .\cci(lcntis.

Vc! mclius, in

sccund;

consc(iueiiti;im

valcrc,

res[)oiisione

proplcr

vull

;iliel;it'iu

.\cci(lcntis,

nutfMU

exein|)larit(M' :i(l(lucil.

cons(>(]iicnti;i

laci;i talis, (]ui;i

dcMis,

(t

/Inmo

est

ert/o Stirrates
iii

non

;id ;ilt(iU()d

conviMiit

Sperie^

Iii

cst foriii;ililiM'

non citm[):iranlur

subjcclinu

Iribiitiim, si(Mit
ul hic

re, el \\iK ut

in

lcrlium

(ifiius

tall:ici:i

El

Svllo'Msmum, adhuc nou

si

determinal

qui'l

unum((uod(]iie
cul supra,

Ouare

licet h;ec

pnedicatio

va accidentiilis, .\nimat
catuin Lamen dicitur,

pniHli-

quid ad sensum

iii

m-

ut pu!a hujus (lcneris. ct illius.pr.7y/ica-

tur tam^^n in </uil de differentitjus S/iecie

el lux*

pro substralo, et forle

etiaiii pr) for-

m;ili Jiccipiendo dilTcrentia Spei'ie, suiiien-

do

ly in quit ut prius

sed de hoc

iii

lerlio

per disliiictionein

h.ibi-

articulo, et infra (Iu;imI. 17.

t(Mtium

.\(I

tim
et

j)atet

sigiialum, el exercitum,

iiilT sicluiu

;ili;i,

(ju^e t;icUi suiit in

nis. Licet

enim

h:iv

corpore

Genus

falsi.

sil

(|u:iMlio-

ett

Sp

ries, vel e coiilra. accipiendo ulruiiique

ut

7(*'/,h;i'c

/(/;

liiiKMiesl veniff*itM.s

i-

de S/terie.

Ad ({uarlum
l*orihyrius

dicil, (|uu<i

in

rl)U<

pro cis intenlio

essit fallacia,

est (iemt*

quit, esf r/uid d>f/''rentium nutnero tantum,

f;il-

mluc;ilur

te.

dcnominalU

sit

dicil [)cr itini, t,enus,

illis

tali,

de per

prius.

.secundum

.\d

est quid^ si-

simili dicluin esl,

iii

ul ly 1

rt.

(ienus in se, quia

suo Oenerc

iii

iiiha;-

Ooncedil igilur

quid de

in

|H)nil.

.secundario

rum

I>er

qu.T ignolior.i

nit

dtvl.iran*.

tcxt. coiiim.

lMiti.nibus

ti

'

riisi

;i:t.uo.

(iatur

s:illiMii
'

'

el

aU|ue

finilur.

tii

nup-

fhii:,.ni

o;

Tum

/Mmimus, ) m/

|)onit

priuiri' r

gtMic*^'-

(|uin

exenipla

veriticatur

elinui,

ita $il.

10. IH ijviH

non dnlur

quia

ox primo

tamen
ista

8).

quid de /2!^"'

deliTiiiiiiat

if)suni

j)ro

Socratesest homo,

rsl S/ieries.

[^rccdicari

li;ic

al-

Accidentit

quod aliud

dicit,

non inhxM-entiain.

rens,

({uia iu illis

hic acci-

ex

non habet a

fatlacia

in

quid

ly in

lum

t(M'iniiiorum. Kt ({uod ibi t:ingil di> talbicia

tialjcs

Priina

nolabiles.

esl o.sse qttid rei.aliud prwdicari in

cnini pnedicalur, (juia gcnus,

vcl su[)crius, vel coininunc, vcl pncdicabi-

ani-

Svunda ex s^cuiida, quud

rero.

datum

est fallacia (loinequentis

homo ett

respoiisiuuibu.s

primuni principale

.\d

negando mino-

varialioncm

extrancantur

.secjui-

sed potius e conlra.

argumcnlo, V(d

ina,

non

risihilis,

csl

rcspondcl,

imo quod

rem,

(li-

similc) Socratcsesl risi-

bilis: iffiiur liniho

fur

ad quodli-

sc ad quodlibel. Kxcm[)lum

bet, et [)er

cel

unum

et

homi-

ilun trrniini.

'it

conse(juenliam, sallcm de forma.

primam

Nam

negando

igitur

\tr\mn, (\no(\ Verius veritatem

ad exercilum,

[)rimo

ile

tnal.

fninus

Uespondel duplicitrr,

nnimal trd

Uluft el

minis valet coMsefiucntia ab actu signato

et lillcra satis patet.

f/uorumque pra^lica-

fn
I

pi

:-

ncc

81JPER nNlVEHSALIA PORPIIVHII

181

pi'imo

dubitatur, ciica pri-

Genus generalissimum, et subalternum, magis differunt, (juam unum generalissimum ab alio, loquendo de inten-

principale, et

solutionem ejus, tum

tionibus secundis, et similiter potest ar-

absolule sumplis, nec aggregativo nec ut

sub inlentionibus secundis, ex

21

Tehtio,

I)e

mum

quam non

quia minor argumenti,

Doctor, vidctur

Tum

quia

neg nda, ut supra

de

illa distinctio

inlu^rens,

terminat

praeliabitis.

iti

negat
notavi.

quid, ut de-

vel inliaerentiam,

eodem modo illa de pnminus conveniens, quia

se supra,

et

videlur

Proprium,

sic

et

Accidens, et Differentia, possent prsedicari

cum unumquodque

in quid,

nere

Ge-

suo

in

quid, licet respectu alterius

sit

sit

Item,

gui de Specie specialissima, et subalterna,

subjecta, et prsedicata

modo de

Differentia, Proprio, et Accidente.

numero

illa

quod

licet

minor

posset negari, ut prius dixi, accipien-

do ly in quid, ut determinat inlia^rentiam,

non tamen utdeterminat inliserens, etquadistinctio valeat, et

liter illa
sit,

dictum

intelligenda

est in simili supra,

simili habet

quam

dicantur in quid,

Universa-

ut supra,qu8est. 12. no-

dici,

eodem modo de omnibus

dicendum.

eadem ratione Genus, et

solum numero distinguerentur,

Gontra, quia

imo potius
fundamento

in his

unum

quia eidem

erit,

applicari possunt, saltem res-

tum propter

et

tuni

propter

reductionem aliorum ad

duo. Et

ista

dicitur,

quod unumquodque

verum

est

metapliysice, sed
est,

et

femina, in spe-

et

alia,

tum propter

verum

masculus,

pectu diversorum; generalissimum autem

suppositionem personalem;

aliter,

humana

aliis est

cum

est quid, etc.

non

ut tamen

logice.

modum

subalternum minime.

secundum istum,

Item,

in

his

quaestio-

nibus per totum, definitiones, etdivisiones

ubicumque possunt

logicales

de

verificari,

secundis intentionibus semper intelligen-

Gum

doe sunt.

igitur

Genus

Porphyrio

dividatur in generalissimum, et subalter-

uLrumque

Speciei, vel Generis, induit. Vel tertio, ve-

num,

rum

de Specie, sequiturquod lalesdefinitiones,

non tamen appropriate.

est proprie,

Vel quarto, et coincidit

rum

est

cum

secundo, ve-

de his qua3 per se in Genere aliquo

reponibilia sunt, ciijusmodi

sunt

tantum

Secundo dubitatur circasecundumprincipale, et

solutionem ejus. Videtur enim

quod male
cari, nisi

mero

dicit

de hac,

intentionem non prsediet

et

et divisiones
les, et

illa,

qme tantum nu-

differunt, et hoc sive accipiat inten-

tionem in communi, sive ut implicite

in-

definiatur, utpatetcap.

dantur per differentias forma-

secundo-intentionales, et non per

materiales.

Item

Genera, et Species.

tertio,

quia eodem

modo

poterit

quinque

dici

divisio Univerdalis

in hsec

materialis

prius dictumestdeGe-

et sicut

nere, et Specie, in
test

prima

argui de Differentia,

po-

replica, ita
et

Specie, et si-

militer de Specie, et Proprio. Et sic de

aliis.

Sed tunc quomodo coordinatio

prse-

telUgitur de intentione Generis. In inten-

dicamentalis in secundis intentionibus

namque~secundis"ponimus coordinationem, et Genera, et Species suo mo-

quomodo

do, sicut in primiSjUt in Anteprsedicamen-

ordo?

tionibus

lis,

qua^st. ultima, habet iste.

25.

acciden-

Species prse-

proprietates fundamentales

Vel

taliter, sicut

et ita

vel

quod potius Genus,

tavi,

aliis

differunt generalis-

quibus applicantur,

terias,

cie

quod

subalternum, tantum penes ma-

et

Species,

num. 23.
Ad illud quod additur de

iste.

dicatur,

si

simum

quoest. 9,

10, 11.

libus, potest

igitur generalissinium, et subal-

ternum plus quam numero. Differentia

vero major numerali ad minus est specifica, sicut de unitate minori numerali in
Et

dico breviter,

et

Sed hoc generalissimum, etilluddifferunt

quale.

Ad hoc

eodem

et forte

et

quomodo dequomodo definitio? quomodo

scientia de ipsis

monstratio

Pro solutione huju> dubii,

licet (ut su-

24.|

ol/KSTI' \IV
prolKibi-

pr.i qu;<>.sl. 12.leligi) utra((iit> p.irs

suliuori

lilor

aliquaiii

Sp.Tieni

cju.s

quo<l iu oinnilius arcidenlihiis, sive reali-

ul pula, Ikjc eas, sicul oris:

inlonlion.ilihus,

sivo

duplcx,

allondi

[)oU?sl

srilircl

ni.ilorialis, ol

forlo [x)lf^l

sicul animal
niis

el

ticciilen-

tiljus.

ul

torin.ilis,

(,',\pross<!

solvondo arguinonUi

disLinct. 2. (juiosl. o.
in

(j[)inionuiii, ci
(luni, cl

.'ilil)i.

nuincr.ilis

e.\

lcrli.i

gcncrica.

ad

iiiinus,

[)arle

disliiKrloruin, liccl

lalis) <*sl

[)0.ssil es.se

Secunda vero

cx

sp'(itica,

esl s[)<'ci(ica

ad

exleiidalur

lia'cc<'i-

quod

in du[)lici dilTercntia

(l(!in

(lcnoniinaLionis

qiurd.iin <'jus-

cum

su[)[)osilii

suo coiiiinuni

quiedani aUcrius. Exeinpluiu uL liomo rcspeclu aniinalis,

<'l

aniinal

lioc

<

oininuni-

supposiLum 'jusdem deiiomi-

t.iinen

nalionis pricdic.itur de supposilo allerius

denoiniiiationis,

staiite

quod

sicus,

supra dictuin

.sa-pe

aliLer Logicus, etaliter mclapliysocuikI.is

li.is

uL

<|uia liic

intcnti<jnes

consido-

r<'bus

.qj^jlic.ibilcs

iiKc inU>nLionissunL, ille

pri-

vero utabstraliunt

Kx

liis

ad dubium

ip uin (i<'nus

.soluin

Lur

DocLor dc

in lioc

[)oL<^st

[^iicdicari

[)'rsolvore.

Ideo le-

quod

non

torniali,

(!<'

lo([ui-

acci-

insecuLus forto
(jua' .U'cidcnlia,

distingui.

lcr. [)osscl

i[)sis

intcnlionibus. Vol ali-

.s.ilvari (licluiu

ligcndo illud

<lo

l>octoris.

iiitol-

sup[><)silis allorius <lono-

ininationis. Pncdicaliir ciiiin (;'iiusd' lioc

prifiiinilio
de solo nu- (litTcrcnlc

S[)<'<'i<', ol

illo, jua'

^U'

Uintuin

liiffe-

nunicro ditTcrunt.

iil

iiiliM

ultinio [jossol dici, [U0'l

iniLcr

diclis

siiis

uiiuinquod(|Uc

unuiu(iuo(l([uo communi',

Vol

l<K|uitur confor-

alibi, ubi

(lonus,

[alobil.

vol

dicil

<|Uotl

g<Mi'ralius,

prius <hscondil

(Jui vollol lonore

Ouid aulom dicondum

sa[)il.

respe<*lu

spocialissiiiijD,

de Diffcivnlia.

el

suo

niodo, in

ol

aliam

niagis mihi

do Specie

sil

suUilU-nw

el

Tnjprio, el Accidenlo,

suis

porlracUindum

locis

eril.

solulionom qua\slionis. po-

T<'rlio circa

hrovilalis, omnia
sub uno dubio p'rstringam. Videlur onim
quod iiiale dlcal contr.i primam viam ar-

gratia

dubit.iri. ot

guondo. qiiod

illuc

quod

mulUe

tuin qui.i

sunt

n^s

comniunis, aul

convonil

uriivx-o

circa id'm lalx>ranl

sicus, ol SophisUi.

I.

MoUipli.

ut

[)rima> iidonlionis osl

MoUi|)li. U*xl.

Ux!

endem

eti.im

commonl.

33. igilur ol Ijogi-

Mato igilurdicit. qu<Ml rt*snulIonKMJo

<lotiiiilur,

doniri

sod inlonlio.

rrhnutnr

prt) nuiic.

Iu>m,

po(ttH!>nl

(hnmr per o

pr

illir

roMtmi/

quod

Iii ;...

Purphyrius, ul palct 5.

dotinilioiio. fua

/lo

olc.

M'lapliy.sicus ven> dotinii

').

ttfns

f.d-.i

hiaUvlicus, MoLiphy-

monl.

ciis.

illa osl

aliquam rem,

fst

li

nd)us (.kui.iuu

G<'norum, igilur pnposilio

ImfHismbih

goruTum

Ilom. ons sub iiUonlione

(Joriord.

niviM-siilis, vel

r<'s

Clonorum,

doiiuminalivo. ol accidonlililer

luiii (|uia

dciilis,

liicdotinilur con-

omnium

univoc' robus

v<'iiil

iMlTerciilia niateriali

viam coimnuneiii,

laphysicc

verificO'
tur.

(.'

respoasio quieril

viaiii, solval nioliva. Prirna vi.i

[dus (|uani

Vcl aliler, quod K)<|uilur logice, ol iioniiu-

rrnlif>us,
ifuiitnndo

calur con^Ofiu^^nler.

noii

Specics, subjccla, dicit nuincro

tncro

inajores difficullalos

dici, sustinen-

nuin<'ro (lilTerentibus,

dentiuiii, ct

Geufris

de .solum numero

Iil)us dicerolur. Se<l Im-c

convonit;

illis.

do

Prima do .solum numerodifT?-

lihus, el aliquaiKlo

lest

TerLlo .scieiidum, ut

ab

deno-

rcnlibus, .sH*unda vero de Specie differen-

concre-

ideiitilate

tionis.

alloriu.H

nc.inlur res[)onsiones prj-cid'nlos, vel di-

sunl

laL

prirna

sicul duplox suppo-

minalioniij.

.SecuiKlo advcrLenduiii,

e>l,

socunda

el

[HiPci.su

Uilcs.

Ler

scilicol

communiii,

cujusliliol

pra;dicalio

silum, scilicol oju.sdom, vol

(iit

nisi

quod duplox ewel

(lisliiiclione <?jus-

1'riina

parte (lislingucntiuin
vel

in [iriino,

isle

lialj'l

animal,

b<xr

gonu.H, Hicut ge-

ila lioc

el sic possol dici,

do pluribui,

Ijono dici

duples

indivi-

lalo

sihI

duuni

liilJeren- (iinv^ronlia
iii

clarius

ul

propriuni individuuni, quain in

.suurii

iri

ulraquo via suslinealur, riolaiKium priino

bU'!,

tia

Liineu

[jo.ssil,

185

'

a'i

/^//miA

Uom.

/trrtr^

tir; .:

/-*=#.

qiuxl

I.

im/cn/io vidolicel tlefiHuur

pcr

sc r^u^

SUPER UNIVEUSALIA PORPHYHII

186

ul est concrelum, videLur ialsum ox 7. Mc-

comni.

lapli. texl.

Ilem,

2.

cum

concreluin,

ablractum idem signiticent, per le infra

quoest. de denominalivis, si abslraclum siet

sequilur quod et concretum

gnitical^?<?'rf,

male igitur

dicit,

quod

est, liabel deliniri a

ut quid

inlenlio

iLem, abstracla. ut
finiri,

quia

fallacia AccidenLis sit fallacia extra dicLio-

est

Universale

et

lisec,

praedicatio

et

essenlia,

consequens

et hsec,

est

quid,

est

nem. MullipliciLas enim AccidenLis

cum

stare

unitate

Ge-

significati

el

poLest

Unde supra,
quod diversitas

termini.

dicLum

qusest. 9, 10, 11.

supposiLionis sLaL

per

essentialis,

Item, videtur

Ge-

mediante hoc verbo

et hoc,

Genus

omni enim Genere

nus. In

Animal

vera,

liaec esL

per se prwdicatur de homine

nus

vel contingenti, deberet negari.

proprie definitur,

supponii personaliter quod abstractis non

viconvenit. Ilem, illud primum notabile

detur falsum

dubitandum, quia tunc consequentia in

qua necessarium infertur ex impossibili,

non possunt de-

sic,

omne quod

quia

negat conseqtlenLiam, quia Consequens ost

minus verum, quam Antecedens, videLur

quod male dicat in secunda responsione, quod terminus variatus in

fallacia AccidenLis, esL duo termini, cum

tamen

Metapliysico, ut

concretive sumpta a Logico.

-'7.

secundum corollarium, ubi

lionis, contra

cum

est

uniLale subjecti, et

causa enim apparentiae in

secundum istum

cia Accidentis,

1.

falla-

Elench.

quaest. 46. est identitas apparens alicujus

quod sit aliquid unum pro

medio comparatum ad extrema,'^secundum

diversiLatis, ita

est.

Item, illud

videLur

primum coroUarium

Et ibidem, quaest. 44.

concretive accepLa,

ut sumiLur in

fallaci;i

AccidenLis, est

respecLu hujus \erhi prsedicari, supponunt

habeL
pro fundamenlis, et talis prsedicaLio
deexerceri in primis, videtiir ergo quod
eL exerceri
finitio Generis habeL verificari,

raLio alicujus

non

liter

secundum

notabile.

secundo-intenlionalia

in rebus

nomina

si

sub intenLione

res ergo

Nam

simi-

defini-

prima via tenet.

ILem,ex secundo corollario videLur

qui,

intentionibus

sit

per

se,

se-

secundis

praedicatio signata in

quod

ut puta ista, Genus

prsedicalur de Specie, et tunc disparatum

per se de disparato prsedicaLur.
ILem, ista prsedicatio, Genus prsedicatur
de Universali, non exerceLur in rebus, sed

fit

eadem

Ex

rantur.

his pateL

variatur in fallacia

AccidenLis, sed

perius non accidit suo inferiori

tamen pro nunc, quia de hoc

signaLi,

exerciti,

eL

mulLa essenL tangenda. Sed breviter dubilari potest, quare illa Adverbia % non, tantum, eiprseter, denotant actum exercitum
magis,

cum

quam

verba

sibi

correspondentia,

Adverbia, adjeclivaverborum

sinL, el

minoris, per consequens, enLiLatis.

Ilem, circa soIuLionem
nis, quae

primam

objectio-

ponitur in fine solutionis quses-

quod
:

su-

dimitLo
spe-

est ibi

cialis quaesLio.

SusLinendo igiLur Doctorem

nostrum,

Ad primum,
sumpLum. Ad primam probaLionem
respondeo ad

quod

stant

de

ista.

cum

dico, nominati-

simul aliquid dici denomina-

aliis, et

"29.

nego as- Dalur univocum de-

univocum illis, ut infra,

mentis dicetur. Et sic
convenienLiam univocam

aclus

ratio

formalis significati.

do, Universale est Genus.

tur differentia

totaliter

quod terminus non

tive

qua nota-

cum
cum

tertium compa-

ratione alterius, prout ad

in ipsismeL secundis intentionibus, dicen-

Ilem, circa illam litteram, in

28,

est causa

Item, posset specialiter argui,

tur, ut

4,

tamen diversitas

Ipsa

non existentiae.
dicit quod Accidens

eL

repugnare solulioni qusesLionis,

num.

diversas naluras in ipso exisLenLes.

vum.

hoc esse praedicatum

in

Antepraedica-

inLelligit

DocLor

non

in proposito,

uL univoce dicLum, sed uL

univocum

prae-

dicaLum.
Ad aliam dico, quod ly rebus supponit
determinate, et non distributive, ut imaginaris.

Ad secundum

poLest dici,

univocum metaphysice, non

pra tactum

est.

quod ens

est

logice, ut su-

Vel poLest negari antece-

t
QL.KsTlo
dens; ut prius liabiUiinesl, solveiido
dillicullalein d' enlc, qua-sl.

Ad

idfui, diversimod' la-

licet laljoreul circa

IMiilosoplius, et (ioiuuieuLitor

ineu haljeul

Nou incouveuit

igilur

soluiii entia realia,

uegaliories, et

ratiouis, cl

rousidcral,

enlia

al> alio.

uei^audo uiiuoreni,

quia .VI(;taphysicus uou

sed eliain

idrni

((uo<i

per se ab uuo detiuiatur, licel uou

Vel potest aliler dici,

palet

ul

uon

MeLaphy-

1.

Sed

duhiuiii,

esl

tuiic

quod

Doctoris supra,

dicl.um

lii-of^lcr

.Mclaphysicus,

alitcr

aliler vero Loj,mcus coiisidcral,

quia hic iu

coucrelo,ille vero in abstracto,quod

in proposilo falsum

tamcn

quia ulcique

csl,

iu

Uici polfst

quod

tani.

.sequcn-

f|uii-sl.

Ad quintum

dico, qutKl ulrumquegigiii-

cum JK^^^r

diversiinode, quia hoc

tlcal fjuul, .sed

casu, illud vero absoluU*. Klha'- livcrsiLi.H

ad dislingucnduni dctinittoneui

sufticit

gicahMii a meUq^hysicali.

qiujd

!)(K:tor

ul tptiJ

quia

U^mic*

luaximc accidenUilis aljslracUve

a proprieUUe, dicil qiiid

lo- Ufruiur.

definiri,

quiddilas,

omiiis

el

fh^vi.T.-iia

coiirni.

*"

ergo dicil

haljel

ett,

/mumiio

ro

luoduui aUerius. Kl quia Ugicus conside*

Kunl

ral secuiidas iiiUMilioncs, ul

primarum

U'llig(Midi

.\(i

iiuxli

in-

ideo ronvenienler

propinquo definil

cas.

assumplum
enim o l vera

aliud pos-set negari

cuiiduiii ali(|uos

cuiidum

ha*c

ipsos, lluinanitas

se-

e-

est aniinalil4t

'

Homoeal animal.

nium, de quibus ibi dclcrmiiial, iiuuc ex

Logica, uunc ex aliis faculUitibus, ut con-

sicut isla,

.sequcnter investiget quidditates liles abs-

di, qua\st.

1.

AviceniKT,

quod

iU

traclive, el

esl iu proposito.

responsioiicm,

Vel susliueiido primaiii

de abstractioue

disliii{^'ue

Me-

eniiu

licct

rcruiu

coiisiderel quidditales

laphysicus

absolutc, IKJU Uuiicii iu ullimata abstractio-

ne logicali, quia

sic

de

forlc

ipsis iiihil

posscl pnedicari. Considcral crgo ab4rac-

abstractiou pi:e-

tive, id est, absolule, el

cisiva, licet iu vocc sil couceriicutiu, ct iu

re iuh:ereiilia

de hoc alias

dctcrmiiial

ibi

h's

breviter dicendum,

Vel

quoddam tolum
iiiulli|)lic(Mii

tcrmiuis

sic,

ct

poiiit

Licel i^itur rccilct

logicahMU, non

ipsuni consid^MMt

Uiiiumi

sed secuiiduiu rca-

les ejus acc>pti()n(s, ul patcl. Vrl dic qu(Kl

|)lura iu

McLiphysica non meUiphysice. sod

phy.Nice, vel logice dcU^rmiuaiilur, ul ha

bel isle
.\d

dum.

I.

(iu:c>l.

(luartum de
(|uod

concrcto

ibi

MeUiphysica dicen-

lo^iuilur

{^ro siguitlcaU).

Philosophus

dc

elcoiinoUUosimul

Vel aliUT po sel dic, quod

i/isa.

cx reclis

licct uoii

mali, ut

illa

|h>U'sI drtini-

vel pnrdiralion

capiuntur protHxlem.

enim

esl

primi modi

pluiu,

lia-c

tas

ex animalitate,

'.</

.^^^
'

^^^

for-

Exem-

lluinami'

et rationaiitaJe, si-

cut luec, llomo est aHimal.

(.^Hia^ri'

super

eldariusad men-

Pasterior. Vel lerlio,

hujus dicendum. <\\\M detiniUo infla. non Uimen ulphysicalis lirelsil al

hiK*

liuiate talis. i)e

magis

iiifni.

quBsi.

!>.

Ad

aliud

solutio ex dlcU* Itoctori.

haiir esae

vemm.

^'

homine, el

h*' p*r

pjiUl

Ooncodo enim
prii^ilicatuiule

pro quauto

llomo
ri

''st

illo

signaUi

animal. hici

n<t/
1

in

10,

'

per acridens, ronven

so (ionus,

Mclaphysica.
7.

ri

ac-

ul

videlicel Equinilas ett

"'*
ex obliquis, vel pi"aHlic;ilioue uialeriali,

t(Mu

de Genere, prout esl

dcclaralione illius dicli

in

abstractum eliam ultimatum

quod

acceptioiKMu ejus, ul de aliis

(>jus

tnntum

I.

.Vristole

El iKwsel con-

tirmaii hoc ex dictis hujus, disl. 3. .secun-

altius.

iiicidtMitaliler,

ibi facit.

ceptioiuMU

.j,

hoc aniplius

l)t'

verifirelur io

licel

li.

ma.xime

Mctai)liysicus,

descllTetTo- n 5.Melaphysica?,accipitut plurimum

gicut, res
UTiniuorum coiumuppiniiunes vul-rarcs
"
contiue-

pro signiticalo Uinlum,

couuotalo.

bic veru io-

detinilur in conrrTlo,

.se

in concreto eliain

concreto dclluil.

Quomodo

non pro signiHrato Uintum

el

Mctaphysico,

sicJL".
30.

Ii7

lenlio (ieiicri'4 per

!,>.

uuo niodo, quod

lerliuiu dieLMiduiu

ibideiu.

illaiu

\l\

Cum

v'l

suin^riuH.

..

..

dirilur ronsH|ui>nU'r

pcr s<\ Cenns

est GeHtis.

''

l'n rtrsttU.

e*'

Hic

4.. -.

...ec

K-^t^^-nus

quol ruml.i^

i\-

Jtfttmr 44

SUPER UNIVERSALIA PORPHYRll

188

uL applicahi-

sideral sccundas inlenlionos

les

primis

secundarum

ideo coniparalio

qui est exercendus in

mentis. Vel aliter posset dici, quodexdic-

illo actu,

fundamentis, pro quibussupponunt.

Ideo

dicta Doctoris debent intelligi proprie Lo-

argu-

gice, licet Metapliysice, ut procedit

mentum,

intentionibus possit

in secundis

modo, sicut

esse prsedicatioexercita, suo

in primis

marum

modum

tunc induunt

et

intentionum, quia eis ut

pri-

sic consi-

aut

deralis, sunt applicabiles, aut seipsse,

secundie intentiones, ut modi

aliae

et

prius,

ut

aliam parlem argumenti, qiiod

Geniis est Universale,

sit

Ad
ivc

defimatur

se,

per hoc

aliud, nego

quod

Nondicit enimDoctor quod pra^dica-

tur.

signata in secundis intentionibus,

tio

per se

sed dicit quod a praedicari per se

in intenfionibus,

adesse in fundamentis, elc.

hoc est quod ipsum proedicari convenit per

se intentionibus, esse vero rebus, ut

dictum

est supra.

Ad

jam tactum

aliud dico, ut

es.t

supra,

ad

aliis

licet hsec,

prsedicatio per se,

verbum est.

modificative prsedicantur

enim

.
,
solutione qusestionis, opti-

hsec,

Jndividuum prsedicatur de

qua^

non potest exerceri

in

pluribiis,

rebus primse inten-

saltem consequentia formali

dico propter Essentiam divinam,

quod

Socrates

quod Doctor, m
^^ ^-^^ ^^^ ^^^ absolute,aut subintentione, hic non deliniri. Non primomodo,quia

enimnom prsedicatur de pluribus,nisi8equi-

tunc esset definitiorealis, etnonlogicalis

dividuum etsic de

non secundo modo, quia tale est ens per

accidens, cujus non esl definitio. Nihilominus tamenilla

definilio in actu signato,

in

secundis intentionibus assignata, verificatur in primis in aclu exercito

et ita

datur

pro primis, quantum ad verificationem,

li-

cetsitperse primo intenlionis secundse, et

pro ipsa detur primario in ac!u

mirum

maxime, quod
pro

aliis

nibilia

in definitionibus

est hoc,

scilicet

dentur

Nec

tali.

aliorum

Logicis
sint,

quia considerantur

el

defi-

hujus a Logico, ut egregie inquit

Doctor, concretive, et in supposilione personali, el ut

non ut

modi

applicabiles rebus, et

quid, vel abstractive, ut

claratum

est

et ita, si

supra de-

bene advertis, nul-

la repugnan':ia est in dictis Doctoris.

Ad

aliud polest concedi quod

voce ut dictum

qusestione nona.

est,

potest sic exerceri, hoc

:

ta

est in-

Sed dicesquod

is-

non

lenet consequentia talis in

eisdem

ter-

minis. Dicendum, ut dicit Doctor solvendo

objectionom illam, in solutione

nis

ad finem, quod

qusestio-

tales consequentise

non

sunt per se,et formales, et de talibus intelligit

Doctor corollarium suum. Vel

aliter,

negari potest quod sint in eisdem terminis,

saltem

quantum ad

tionis, et suppositionis,

identitatem acceplicet

sit

identitas

materialis.

Possenl ponderari verba Docloris,

infra

in cap. de Subslantia,q. 2. solvendo quar-

tum

principale, ubi dicit

quod al hoc

se-

qui illud infertur hoc esse illud, sed hoc ibi

habet exponi,

el controversia,

si

qua

est,

tolli.

infertur

Sed breviter dici polest, quod illud dic-

disparatum praedicatur per

in intentionibus lenet

eic.

Ideo

sunt contra Doclorem, qui dicit quod

tum

se,

Individuum

aliis.

tanquam inconveniens. Etcumdicis quod

quod illudessetinconveniens

34.

et ita est

in proposito argumenti. Et similiter

tionis,

infertur. Dico

sit

quod ipsaemet secundse intentiones induunt

niodum fundamentorum, quoniamipsse de

acciditnihilominus extremisquod compa-

rentur inter

Doctoris non sequitur illudquod infer-

se

velaliis, Logice consideratis.

Vel posset breviter dici,

tis

ita

praesupponunt signatas in

tales exercila3

modo

vel

dicalioneni, elsubjeclionem, debel altendi

per se in

33.

pracdicatio sit per se, saltem in primo,

si

secundo modo^non autem in praedicatione

signata, ubi extrema supponunt profunda-

intenlionum apud Logicunisecunduinprae-

Res quo-

esse de ratione subjecti, vel e conlra,

dico

inpraedicaiio-

ne exercila, in qua denotalur prsedicatum

Doctoris, scilicet

Ab

actu signalo,

^f'

Ab 'adu
^exel^cUum

ad actum exercHum 9""foV""

let illalio.

in fundamentis, est

verum ubi

intentiones

sunt allerius denominationis, non autem

gL/KSTIU XIV

homo

dicalur de Specif, if/itur

fst

flenere, i^itur

siniililcr

ulU.Tioreni

nnimnl

sfquilur, fJenus pnrdicalur

iioii ila

cujus

Gnim p

ejusdoTn. Tlmlo leno,

ul)i sunt.

fuiifiamenlis,

in

investigalioiini

forle

aliud dico, quod

Ad

verba

ta-

Ad

inen cis corrospondeiilia surticiunl ad

ac-

quo^i

por

t/uan

nuia igilur

opposilum.

qiiod dicil aclura

rst,

silivujii, iioii polcsl

quod

po-

lotim illud

e.Korceri

pcr

iinporlalur

quo-

ar^niinoiiUim

ila

el.

vorbum

lioc

,\dverKia

illa

ad aclum ('xercilum,

daiiiUKKio esl ad

ilo

quaisl. 9.

."Uin,

princi-

iluiii

.1

Vidc eliam in

pale,

^jus.

luin sigiialum

Kt

solvendo secuiiduni

iion

sufficiuiil

prirnum

singu-

^\rA\.

Ari

ad finem, ubi langil

..

consequenliam, cl solulionern noi

alias nolaljimus,
3;;.

hoc oplimo notiea r\n^

laris.sinn*.supor

hoc

(Je

Ad

180

verbum includcns

ncgalionom, vol oxclusionem,

per

olc. vel

aliud polosl diri brevilcr pro nunr,

TermiHut
rria/ur

terminum

variari convonil,vel qufad duptteilfr.

malerialo ejus, vel qitoad forraale

vol

quantum ad

primarium,

significalum

modum

vel secuiidariuin, vel quantuiii ad

signitic^indi, .seu accepiiorioin.
licet lerrnini sint

idem

in

non lim.ii

in .\ntecodentc

pro

.s:.

quasi sub raodis

si;,'

vero

Nuiic

pr '""<!'"

rialilor accopti,

hoc

el

raale-

^-

<7n.T

jiriipn-

titioncm
sii/nalam
exenet.

nomina vorbalia
Adverbia

re

adde-

liujus, ideo oporlel

lali

im vorborum huic vorbo

ad oxprimcndum, sou exorceiidura

est,

lum

lo-

quod .significalura ost. Ideo diDoclor, quod per non exercelur negatio
illud

ot

nr

'!:

dUlist

Consrquenle aulem pro secundariis, el

modis respeclivis accipiuntur. Varialur
in

elc,

quia illud ([uod obscuro imporlabalur

lio mdfm!igitur acceplio, licel non principalis signi- Imrimm At'

ficalio
ol h(jc sufficil ad fallaciarn Accl-

per

verbum dicons aclum signalum, jam

donlis.

cil

expresso

poiiitur, el

foriiialitor,

de

licot

so sine vcrbo non sutliciat ad acluni exorciluin. Et

cum

vorborum.concodo
lis,

quod

dicis

potesl concodi

igilur minoris onlita-

igilur

ailjectiva

suiil

tum oxercilum, concedo

non diclum

ac-

sed addunlur

vorbis principaliter dicoiitibus lalcm.

alit('r,quo(i

licot

minoris

lainon cxpro.ssionis

Vol

flcimt.
I.-i

aliis

quoque

fallaciis

sccus esU

De hoc inagis super qurrsliones Elencho

rum. nuiKl autom langitur in fine de accidero sup^rioris infcriori, dicelur infra,

supor libros Elenchorum

.Vd

ra.igis.

nola oa (juae halxU infra, quajsl. 5.

pnvdicamontorum
princip.*ilc

iii

lo.

'

el

hoc

Anle-

UlUmum

simib, >iai;uiarissime.

non

entilatis,

quod quodain

illius,

\iMl

cuntinet (iniens dicla tlesenplio,

quasi siib volamino imporlalur por verba

mimtu

igitur neqiii' anperftunm^ ne^ue

te.

lJi|.

codeui.
silii

corrcspondentia

ot hoc

non inconvo-

nit, sicut

por accidentia,(iuio sunt minoris

oiililalis,

ip.sa

subjocta

dariiis cogiio.scuiitur
rior spcculalio

|x.rliciuntur,

i'os

ot

\u '/''finitin firiwris sit rimvt'nimt*r

materiales. llle-

hujus habot vidori in

trac-

riiom

latu

do Modis signillcandi, idoo

pit)

nunc

ifu.rtl

Ail
liir

aliud diconduiii, (luod hoclor

do con.sc(juonlia formali;

\'cl

iutorens

in

ossc

di-bet

ve-

muloria-

alilcr, (|uo(i universiililor

consociucutia,

Uit\m-

in<ilanli.i'

ro halKMil locuin in conscquonlia

li.

"

tfymal.

tfwril

i.

iiiiitii.

urani
J.

niagis
.\

talo, vcl .sallcii) iion luiiius,

(]uam illalum

et ita in vcritalo, ol talsil;ile,

tia,

ot

tfitit

tl /i6.i .eap.'

dilToratur.
;;o.

nr.KSTIO

im(x).ssibili(ato,

el

ol

sic

"I

WA

4*

I*

cuntinonleiicnl illn*

con.s(H|ucnli;o luatcrialos, ut [lalol.

Huoil n<>n Miletur: quia

dons

iliflinitur

tantiit

omin f

omne

per suluitanliuiu
'

arci^

'

SUPEU rNlVEHSALlA PORPIIYKII

190

defmitionc, cognifione, et le7npore,per

dem

Arislotelem 7. Metapli. cont. i.sed nihil

quia inferius tunc est specificans

ponitur

ad subslanliam pertinens

liic

Gontra, Aristot.

Concretum non

Metaph. oont.

ergo, etc. probatio An-

2.

per Arislotelem

tecedcntis,

non

cu7n

est

cujus

illo

musicum,

eligendum quod

quodnon, ut

diens quippiamest, quare justum con-

est,

tinetur in expediente, sicut inferius in

suo superiori, abundans ergo justum,

Magis

quam

Genere,

est in

est

justitiajusto.

id

est Species

quas

ad

prius habito expediente.

com. 43. quod nu-

tate definitionis, text.

gatio est

praeponendo differentiam

in

animal habens

inferiori, ut

pedes, bipes; quod

ibi

probatur dupli-

pedes habens.

dari debet per priora

ciesnon est

6.

Topicor. ibi-

et notiora

Spe-

quia est posterius Ge-

tale,

nere, vel simul natura

et ita

non prius

vel notius.

ferentibus. Probo, quia differentia in se

mullitudinem, veluti

includit

suum Genus, quod

Metaph.

Species

patet, per Aristote-

tcxt.

erit si quis

Differentia

12.

et 17.

concretive

dicit

dicto

si ly

pro multis, vel

si

pluribus ponitur

comparative, adhuc

enim

bipes^

superfuum

est di-

cere pedes habens, prius ergo fuit nugaHaec duo media, scilicet de ratione

ponenda pro nomine,

et

transpositione

terminorum,

[si

pro gwm)

et

si

valent

hic,

ubique improbaiit prsedictam respon-

sionem.

Ad oppositum

est

toteles sic definiens

Porphyrius

Genus

1.

et Aris-

Topicor.

cap. 4.

ergo esl nugatio dicendo muliis

differentibus et

transponat tales defmitio-

nes, dicens, animal bipes,pedes habens,

non habente com.

etlO. Metaph. text. com. 10.

et

idem ibi,sic, ex transpositione terminorum, Palam autem

Aliter probatur

tio.

Item, nugatio est dicere pluribus dif-

Metaph. cap. de Uni-

dixer&t,quam animal habens pSdes duos

6.

dem. idem 7. Metaph. text. com. \3.Definitio datur innotescendi causa, ideo

multa

7.

Topicor.

Item, per Aristotelem

ergo,

Item, dicitur

veram definitionem

cap. 2.

5.

est in definitione,

citer,

requiruntur per Aristotelem

lem

superfluum

uno modo ex per se modo cognoscendi nugationem, quod est ponendo

rationes pro nominibus,nihil enim aliud

ergo.

Item, hicnon ponuntur Genus, et Differentia,

est,

superiorem

Item, definitio tantum est Speciei, Ge-

nus non

et

sed quoBCumque

ubi dicit quod

1.

Universali dicto addatur

Et exemplificat, ut

est.

estinGenere; sed concretum non

cap.

liur-

clementiam diminutionem expedientium et justorum, namjustum expe-

est in genere, per Aristotelem 3. Topi-

cor.

s(

est,

Item probatur ratione, quod enim definitur

ubi docet interimere definitio-

16.

nes propter nugationem, dicit sic

sus

1,

idem, quod quid

ergo, etc.

sibi,

cap.

particulare, supple nugatio est, ut si

vere definiuntur, habent quod quid

idem

Loco

Topicor.

6.

ac-

atbum

et

Metaph.

6.

supe-

secundum

cont. 20. et 21. In dictis

cidens,

diffinitur 7.

rius.

ergo, etc.
Item,

parte orationis, non e converso

Dicitur ad quffistionem,

quod

est des-

3.

non vera definitio,quod innuitur Boeiu^^ et

^"!'on?
littera. cum dicitur, ^
quod etiam des- ponttur,
et

criptio,

in

'

idem

significat.

Dicitur ad hoc

cribentes. Sed sic facile est evadere pene rejicUur.

quod nugatio

prajponendo inferius superiori,

est,

in

ex ea-

in

omnibus

definitionibus, nec illud ex

littera prodest,

quia in

littera est assi-

QIM-STIO XV
gnnverunl,

id

feriiis ciipil.

de Sperie contex. 2H

jsI,

ufmnunifue

.Xecessa es/ tn

nonieii, ost (lefinitii).

li;ec

Il<'rn,

nito,

mos inodos

ratio convortitur cuin den-

dicatur, ut

accidms de

non

et

cuni dt;finito,quiy inteiiliones

Generis

auteni fjustiein Generis, (|uotl pi'iedicatur per

de

.se

alio ejusdern Geiieris. est

superius ad ipsuin

nec dispaiatuin

nec

({uia

iiiferius,

Iimc rafio est deli-

eri.'')

tex.

(1

1.

ratio qu.T est ex prjudica-

i;i.

per se,

tis

in

tlefinitionein

t(ii<niin

cadit |)er se siihjcctiiiii,

lis ciiin

con-

7. Metapli.

siihjt^cto, est

non

converlihi-

si sit

tlefinilit: lia'c est

liujiisiiindi, (piiii in tlefinitioiifin niillius

liter, et

non

per se, et convertibi-

ut propriiiin

ha^c ratit) posset deliniri

neijuc

ferfiifia iiltiiiia. tuiic eniin

addere Geiuis

Genus

(jiiod est

.st^l

illi

iit

ilil-

opt^rlcret

atldfndo Universale,

deliiiiti.

mi^Mtio

erit

tioiie

tunc tnfa

(piia

ilclini-

liac

iii

ergo h;ec est veni

|)ic'iiduiii

er^o ad qu;rstion(m, quod

Srnlenlia

iest vera (lelinitio,

Doitons.

(juod sic osteiitlifiir

U;itio Univcrsalis est /irreiiirnri lif />lu-

rihns.pi^v .\risfofclMii

PcriherniMii;s;

curn cr^o in dcfinifione Generis

pnriiimri
ejiis

lie

/Unrihns,

()osfM i>onitur
i/uiil

et in

C.encris.

Prohalio.

cont. 17. et

non

()cr

dilTercntia)

.sc

se dividunt

((iiia j^er

rioris,

rgo

siiiil

;itl

t{iio.l

{)er
si

tir

/>lnri-

se consfiliiliv:.' infcriiis

per

illa

ap()ro-

priafur. hivi.liliir cniin pcrse /nuvdirnri

,/,. /,//// /7>//.s

in .f,/rvrvntil)us .s/t^wie, el

iii//'frrnfihus

numrnt,

(juia

de

fil

dilTer.'n-

rcm

tletcrinin;int

*"-'^'

Met.iph.

7.

aulem

intentiones

l'.>.

5
Hetpotuio
A\

sihi

alicujus Generis,

quia univoce applicanlur omnihus.

pnssiosit univttro et itub- R^Mhtr.

.<<

jfittum. per .Aristotelem 2. Posleriorum

text.

ergo

'.\\).

jectuni ejus
et

scilicet inlen-

()a.ssio,

si

niultisGcnerihus univ(x;a,

tio.sit

potcntia

etiain

si

actus

(lotcntia

({ui:i

tur ad actuin

el

sub-

univocus

sit

perseonlina-

suhj?clum est in fwten-

ad accidens, sicul materia

mam

quia accidens

non

ad

for-

aliam

hab^l

ftnpfm$i
niateri;iin, nisi in i/un. Dici potesl.quotl

propositio Aristotelis vera est dc passio-

ne

reali,

egreditur ex principiis

({u;i3

qua loquilur

suhjecti, de

|ua;

ibi.

eal

de suhjecto demonstrahilis, cujusmotli

non cst intcntio quiu elTective esl ab
:

Ter hoc idem ad aliud

nata

aclum

al

cujiismodi potenlia non

ad ipwm quia

est in suhjecto intenlionis

illa
iit

nonest

rei

quia

de polentia per se ordi-

illud veruin est

sccundum naturam,

e<l

consideratiir a ralione.
(k>nlra

ponitur Gmius

suptMius, scilicct /nivfiirnri

hus:

()oii;itiir

iH/frren/ihus s/)erir

iju:csiiiit

ad Genus

qu.T vo<'antur copulala

ject;i,

intellcctu.

tlelinitio.
i.

quod

qua* sihi detcrininanl sub-

est,

id

tis.

tia

deliiiitivi cailit diffiiiitiiin.

IliMn pi\iNlicatiir

esl,

verum de accidenlihus copula-

illud esl

Gontni
ptT Aristolelein

diflTe-

{)rinuirn arj(unienlunidicitur,quod

.Vil

nitio.

Itern

has

enirn r-atioconverlihilis, erpro, elc.

pra'-

quodiiiiet

(er

manifeslum

Universale

contrahitur

ipso, |uia f|ua'

sunt eju.sdeni

ponuiitiir in ea,

prapdicandi, el

rentias divisivas

.Mt-lapli.

probat I'orphyrius,

iil

t/irnri in fjuiii, el in ffuale. ul in pri-

rrifiunihus

pr-

dicatur per e. Dlviditur etiam in

uli. Hntio auterii fjunrn si^ni-

utriusf/w
ficiit

tihus frenere inquantuin taliu,nihil pra-

(lefmioruril. It'rn.inrlirit

ll

si

nulla in hac re, el

unit:is, ct h:ic intentio esl illis

erg.) a null.),

quml

acci{>itur inlenliu

ninlur

.{Uo.I

illa.

el

univoca.

esl in hac if. el illo,

ergo

et

ngmc

ali.|ua unilas in re su,... o

shIkvI unilas pro|Hrli.mi, a .|ua luo

vetur inlelh^clus, hanc inlcnUonem um-

vocam
so

huic,

lialH.l

'l illi

allrihuen*

ic

color ad all>edin.Mii.Aicul

ad hoiuinem.

uu.......

SUPEK riNIVEUSALIA PimPlIYRII

192

Contra

niajor

cipiunt per se praedicationem ipsorum

estunitate proportionis,ergo Iubc abilla

tamen concreta

non suniilur.

per se

Majoriinitat
occasionaiiier
xumitur a

univocationis

iinitas

occasionallter potcst
potest, auoci
'

\)\(^\

major unilas

acclpi
...

^"^^'

sio

tota-

superius,

inter se, se
inferius,

et

Gencre

habent sicut

quod

ad

sufficit

hoc, utdefmiantur.

Sed simpliciter loquendo non sunt in

uude unitasinre tantum est occaunitatis in intcntione, inquantum

Gencre, nisi per reductionem, quia non

potest ta-

sunt in aliquo Prtedicamento, nisi quia

viiiiorixmi- litcr

non

a niinori,

...

quia

inter se sunt in

intellectus

men

movetur ab ipsa

intellectus

unitatem

motus majorem causare

coordinatio

concretorum reducitur ad

coordinationem abstractorum

in intentione.

6-

Aliter potest concecli,

jectum univocum, quia

dem

rcs

sit

Ad

quod habet sublicet

nulla ea-

in diversis Generibus,potest

nus

tertium principale dico, quod Ge-

est Species Universalis,

supra quaest.

est

Ad quartum
lutione

jectuni intentionis.

tur pro Genere, et

mentum

primum

potest ad

dici

principale,

quod verum

accidentibus qu;c habent

subjecto

argu-

suum

esse

quia non propter aliud,

de

est

ali-

quid dirfinitur per substantiam,nisi quia

est per illam

quod

enim

sic

est alicujus rei

qiiid est, et defmitio, sicut

est ens

autem non

intentio

illud

per

est

notiora

gant naturas
illis

ut

homo

exemplificat in

albus, quia

in

per

dependet ad

non potest

si-

correlativum, non

et ideo ponitur
;

sed quia sine eo defmitum

cognosci non potest.

quod non, per Aristotelem

peraccidens, quae in se diversas aggre-

defmitione, alia

cut dicitur in Praedicamento de Relati-

diffiniri

vocat dicta

essentialia, et

est,

aliud, sine illo cognosci

concretum potest

ibi

et ideo in ejus

secundum quod

se,

ut notius

Metaph., dico quod

differentia

illa

poni non debent. Illud autem quod

principale dico, quod

7.

cum

cognosci in se per

test

vis

ostenditur

patet per praedicta in so-

per se differentibus Specie.

Ad quintum dico, quod absolutum po-

sed ab intellectu.

cum autem

ta.

quia defmitio Universalis poni-

suum subjectum,
Ad secundum

dictum

8.

tamon esse eadem secundum quod consideratur a ratione,etsic tantum estsubAliier

ut

Adaiia

Ad sextum

dico,

Specie, est expositio

quod differentibus
:

et

non ponitur

ut partes diversas, ut (WcmdiO

ibi

de pluri-

bus, id est, de differentibus Specie.

principio capituli,

secundum accidens,ut albus

homo ideo omnia posterius dicta, sic
sunt intelligenda. Unde musicum supponit pro tali, ut pro homine musico,
musicum enim non habet duplexsigniibi in dictis

EXPOSITIO

aliud de Topicis, dici potest,

quod

est in

Genere

virtutis, ideo

est
Generaiis-

tamen

^*^^

in

ahter,

Genere prasdicabili.

quod gencralissima

sima acciaeniium

denlium sunt abstracta,

sunt

non suut

tracta.

abs-

justitia,

et in illis

acci-

per se

nisi abstracia, id est, qua3 re'

sit

defmitio, et quid

sumuntur,

et qualiter

Condiliones vero definitionis palenl

Topicorum,

Gein

6.

et 7. MeLaphysicse, et aliquali-

perLracLabuntur in sequentibus articu-

communis, nisi quod secunda

pars subdividitur. Ordo patet, quia postquam visum esL quid definiLur, meriLo selis.

non facithabentembonum,sicut

Quid

proposito, satis patet qupestione preeceden-

ter

justum non

Pri.mo.

nus, et quoties

ti.

ficare.

Ad

De

Divisio

quiLurexaminaLio
Les

definiLionis.

Ad sequen-

eliam paLeL ordo, ut statim dicetur.

De Secunuo. Sex

rationilDus

arguit pro

8.

XV

gi/tiSTrj

Prima sumifur ex

parlc ncf^alivn.
toteh^

Mctaph.

1.

eliam ihiflfm

comm.
comm. 2.

text.

text.

Ari.s-

St^cuivl:.

i.

prohatio

assumpti prima por auctoritatom hab<'tur

ibidr-m text. comm<Mit.'20

Socundo

el 21.

idem as.sumpluni ratioiu*, et

adducit Piiilosophum 3. Topirorum, cap.
probat

illiul

quod FMiilosophus Uxjuitur

Kt vidclur

1.

I
ibi

de Genero prredicamonlaii,

non de

ot

g(!nore moris, ut patot per exempla,

ponit do /lominr,

tum magis

at!

hoc

comm.

arf,'umon-

funda'ur

sapit. Tortia ralio

.Motaph. loxt.

Et idco

a^ino, et colore.

sccunda .solulio Docloris

qu.T

7.

13. ot in lioolio, libro

Soxta

ot4.

c. 2.

procodit per

ratio

hac

in

dofiiiitio-

(lommenti

decimiquinti, cui non correspondct com-

montum, noc
MoLiph.

10.

biom otiam

texlus Arabic.

toxt.

comm.

et

10. 12.

17.

ot

ibidom.

aiibi

Ubi advorte, quod

nuiitnr

et idoo

unum

adhuc id^m

rativo,

frujt

ot

multa oppo-

unum,

quotics accipilur

ih

Hnitionn rnneris {xmW.

tet

quotios sumilur,pa-

do Spc-

ibidom, ot larigotur infra cap.

Idoo

cie.

multitwlo

toties

accipitui',

vol

multnm. Partes aul(Mn unius quajdam sunt

primariu), ut idonliUis quicdam socundi;

ut simililudo, othujusinodi. Similitor

riir,

ost

do mnllitudine. Partcs (Miim ejus

pri-

mari;e sunl diveraitns, el differentia,

sicul

plfrumquf

ni per

Positivam

comparalivus expo-

jwlel

cum Comparalivus

gradu.s, et

dorum

signiticandi, ot in

prop)sito

.Hignifi-

aulem quod ly
mu//</m non habel alium comparalivum,
quain ly plures. Non enim reguiariler possuiit

formari,

soiufMir

ul

pal.l

cu:Iil-f

Grammatico.
.\dducit DocUir satis apparenlem evasio-

nom ad

ol divorsilalfvn. Differentvi

tivcsumpla,
do.scondons

scilicot

ai) lioc

igilur concn^-

plurali

in

nuinoro

singulari differens,

cludit inulla, sicut alha coloratn

\\\

in-

plurali

immoro. Quia sicut abslractum adal)slrac

tum,

concrotum ad concrotuiu i]uanlum

iUi

ad inclusionom,

o(

pra3di(;alionem,

poriorilatoiu ossontialtMii,

vatur unifonnis ooruiu

lurorgo^piod
nugatio,
1

umo

cum

in

el su-

maxiine ubi

univo<!atio.

doliiiilioiio

s;il-

Vido-

(JtMioris

sil

dicilur mulli.^ <{iffereHtibus,

10

hoc argumontum,excomniuni sen-

Grammaticorum. qui slaluunl congruitatem, et perf<rlionom orationis,in qua

inagis communepnocedilminus commune
lentia

ex eadomparleoralionis

el Iioc

dam (iguram,quam

quam-

per

appellanlrt;)/)^>ii7jon^m.

minus comniune
dotorminat magis commune,
.Nain

tio.

tunc

qua; alias

tuin,

homo

tie.

curril.

nug;itio,quialunc idoin

contra, ut

(trmmmmfHtv.

iUi

tunc causal distinctum,

rurril, oi.inunal
fiorot

speciflcal, el

Appoaibe

quod oragenorarel confusum concep-

nom, quin dicain nclu nninnl

rJenoris inSpecies.in dilToi*entiam,

allen-

Palot

s'd siKnillcali.

cuiidariio opposiln. Dicit ergo Doctor.quo<i

inodum

posi-

idem signincenl
licel sub diversis
nwiis significandi, ul patel in Iractalu Motivus

manifosUv .Vam non possum

sumpla dividitur ad

quod

e conlra.Vel dalo

comparalive, non vililur nu-

ibi ttMien?tur

gatio,

pw muHU,

\y pluribtts

el

Je-

com-

(lifferentihu.% *pecie,ei expo^filores

muniter exp<jnunl

|y

ForphyrJu.5 pluri-

so-

iiuilliludoabstraclive

si

compa-

O/)'

inimtur. et aliud. riirun auloiii

plurihus ponilur pnj muliiM, vel

caudi,

et ost in illa parte posl toxtuiu

Ultit

hominea. El addil noLinler Doctor

est clara. (Juinta ratio fuiidatur 6. Topico-

ne. Allogalur Philo-iophus 5. MoliiphysiciE,

rt

dicep'lur colomUi alha, vol anxma-

dilurnugatio, non ralione mo<ii

viam nugalionis invcntic

9.

li/i

si

Divisionum, et6. Topicorum. QuarLa ratio

rum,

tuum

sicul

VM

Animat

ul
*

'

'ra

ir

;.

so

.;ii-

..

Im^ho p

pjU*l.

Contra lianc evaslonem arguilexdupliri

aucloritate

et licel

quidain hic dic

pononle^ Doclorem, quHl

prima harum ralionum,

IKHisionem,

se<i

inl ex-

non inlendil
;

io

rwmI

<

in pni'ponondoini"'nus
p:irlo oral

lillora, ul
o-sl

irlos Iuk* iion

quin

rtun ila

Iuk'

^idwur uuiui es

\^

|r.

u;a

lo-

ibi, :-

n.

lat-

1.

.;u.

iiiinu* Ihi

Tum

;n

niuwUil

''

ni.......

'

-.

qiil

-um

iion cu;
ti

SUPEK DNIVEUSAMA PORPHYHII

194
Nulliis

euiin dubitat tunc

lilor

probaro.

esse

nugationem. Doctor igitur inultum

breviter induxit textum Pliilosophi, el ideo

in
ille bonus pater, qui non vidit ipsum
Philoso-

fonte, deceplus est. Littera igitur

phi

6.

Rursum

3. est ista,

Topicor. cap.

Unwersali dicto addidit

et

si

particulare, ut si

clemenliam diminutionem expedientium,

ct

Nam

justum expedieyis quid,

quare continetur in expediente, ahundans

juslorum.

ergo justum.
didit

Nam

qui dixit Universale,ad-

bona

ier sunt

justa

et

dicit. Hsecibi.

communiter habetur,

est sup-

bationem ex eodem loco adducit, et ibi

universalem doctrinam de nugatione co-

gnoscenda assignat, videlicet per transpositionem terminorum, et per assignalionem

arguit, auctoritate

phyrii hic, et Aristotelis

sentialiter, vel accidentaliter.

Primo modo

saltem adsequate,

est definitio,

licet diffe-

rentia ultima ponatur hujusmodi, sed hoc

est inadsequate, et gratia materise.

modo

Secundo

est propria passio, vel descriptio.

Nota

cie.

tertio,

secundum communem

Vel loquitur

modumdicendi,quemsequiturinhisqua3Stionibus de propria passione, quod videlisuo subjecto.

dictis Philosophi 7.

Me-

ii et i3. Textus ibi

ex-

Quartoarguil ex
taph. text.

comm.

In qua igitur non inerit

ratione ipsum dicente ipsum, hsec ratio
ejus quo>d quid erat esse s ngidaris. Et no-

pressus est

iste

lanter diclt

in

quorum defmitionem, non

Topic.

1.

4.

cundi modi, quse non constituunt

cap.

nem, sed descriptionem.

Cum

detinitio-

dicit in fine,

etc. ibi est

defmitione nullius,

varia

qtcia in

impugnat rationibus fortissimis,deinde po-

poneretur nullius deflnitivi, vel defmienlis,

propriam solutionem. Est igitur modus

vel nullius defmiti, supplendo ly partis sic

dicendi
finitio,

littera in diversis originalibus.

Bene enim

est vera de-

in nullius partis defmiti deflnitionem cadit

sed descriptio. Hoc autem inter de-

defmitum. Et intellige hoc tanquam pars

quorumdam,quod non

finitionem,

descriptionem,

et

communiter ut

differentia,

assignalur

quod

hsec per

quidditativa

sed bene ponitur tanquam

additum, quia specieo

est

pars definitionis

intrinseca, illa vero per extrinseca quiddi-

Generis,etGenus cadit indefinitionem ejus.

suum

Vel dic quod loquitur de partibus per se

Doctor quasi subri-

intrinsecis definitionis Generis, et sic abso-

tative datur.

Et confirmant dictum

littera Porphyrii.

ex

dendo, primo dicit quod

sic faciliter

pote-

evadi omnis inquisitio de definitione

rit

alicujus, et solvi

dictum Porphyrii ex se

ipso.Secundo arguit ex dicto Porphyrii,applicando sententiam aliam

famosam

Philo-

sophi 4. Metaph. text. eomm.2S. Tertio tanDefinHio gii convertibilitatem et perseitatem

.

^.,

hujus

lute erit

verum.

Quinlo tangit iterum perseitatem

vertibilitatem hujus rationis, et

et con-

excludit

instantias de Proprio, et differentia ultima

quse per

se, et convertibiliter prsedicatur,

et satis clara

ter tangit

sunt quse

quod

dicit.

differentia

Ubi notabili-

ultimanon

dicit

cvm rationis respectu Generis. Ubi primo atten-

definHo.

aliquo, potest esse vel es-

duo facit. Primo assignat

quemdam modum dicendiaIiquorum,quem
nit

verii

cum

Por-

In secunda parte

debcl ccn-

convertibile

cadit subjectum, ut excludat prsedicata se-

rationum, loco nominum.

Ad oppositum

Secundo notandum, quod aliquid esse

cet est in alio genere, a

Aliam auctoritatem adducit ex 7.Metaphysic. texl. comm. 43. cujus duplicem pro-

11-

distin-

primi modi, vel de his quse per se, et non

reductive sunt in eodem Genere cum Spe-

et castiganda.

plenda

et

nam justum bonum

et

Vides igitur quod Doctor adducithunctextum directe contra responsionem, Littera

ut

primens totam essentiam ejus,

guens ipsum ab omni non ipso.

tur per se, etc. intelligit de praedicatione

quid; quare frequenter idem

igitur,

adaequate ex-

quse naturali-

medicinam,dis-

eorum
;

et

convertibiliscum definito,

esse

homini;

si

ciplinam sanandorum animali

aut legem imaginem

definitio debet

quod cum dicit Doctor quod

quodlibet ejusdem generis, quod prsedica-

parliculare. Et

et

dendum, quod bona

adsequateessentiam speciei.excluso genere.

12.

Abjorla orgo
(licondi

cl

inodum

cujiLsmo<li

propriuin.U-ncndoparteni

.'iffirma-

ne.s.

qui; nullam rem

cum

univoroomnibuHappli.-ontur.u

quid loro

eri.ipn- qu.f).

difforonlijn ponilur.

larlum

advortendum, quod quamvis supra,

I!bi

id loco

wun^T

opiriiono, ponil

illa

livam, do'lararj'lo quid hlc loco generis,

13.

KSTIO XV

gj

(1.-.:

sibi

El nolanlor dini

osl.

"

ub=

antur, propler ea quH; supri

l>ii

assignavit du.is rationos rniversalis,

non sunl istT

conlra hor ullimum, de n

Se<i

it

defini4Cient-

ma^is tamen imitatiir illam

iiias,

propriam ojus,

lanqii.im

Periliormo-

1.

quam

primi, ol secundi Posteriorum

qiiia l'or-

pliyrius utilur loco Unfvernalis

iii

tiono cujuslibot istorum quinquo,

magis vidotur esse quiddilativa

jusinodi

(!st

prsp limri

ot qualr

numern.

(iifffrens Sprcir., et

duas

(liffercnlibuii Specir, ol in

fj>'i'/,

qiiod

El notantor ibi dicil Doclor,

inquantum

differrntihua Generr,

lie

talia, nih>l

per

sr

pnnliculur; beno

por acci lons hoc conlingit.

iiondo ii^quivocalionom

Sod posilo

cainonlis.

et

le-

docem Prjediadliuc quod de ipsis

oiilis

licatur univoce, et por

inquanlum

eniiii

El loquitur

Doctor do prsB ticari proprio logico,

tum

ot

.se,

non

imon

difTorontia gonore, sed inquan-

parlos subjoctivo)

et

hoc maxiine

le-

Poslcr. lexl.

I.

quod

i{ospond(!l

passione roali
lcnli

lia

ventalom de

isla halxMil

aclu simililer, alque po-

ot

sibi corr(?sp(jndonle

esl in rei>us

ox

ab

nalura

primro intontionis polen-

per se ordinata ad hujus modi inlenlio-

tanlum per arcidons. Suslinet igiturqiiod non inconvenil inlenlionemgeneris univoco applicari rebu.s omnium giMie-

nes, .sed

ruiii. licot

nulla

eis univoca, el

ros

prima; inlonlionis

supra) suslinondojequivocationem

Sod contra hoc

insUil,

infcrendo quod

pitur ab ontilite

primarum,

prosuppo-

ot

linoa prjcdicamonfali

tom, vol univocationom in ui;>.

rum

sed inquantiim

Condudit
cioiitiam

igiliir coiivortil)ililaloin, ot suffiliii.jus

iiio

lum

nullas

ordinom

sionos indiicil, ol

(ut

lot

tactum

pnocodonti) (|uod

attribucndum unam

iiiiuin

igilur unilas uii

ipsum

sustinel,

mulliim

jor unilas sumerelur ox

illi

nioduiM dic(Midi facilionMii, ad i|)sum

el.sccundum

ai-gumonlum. Dicit

iiifra, ca[). di

Proprio.

iiiinalivis hab<l)
iiilolligi

juod

igitur, (ul cliam

ol [uavsl.

<li'lnm

<lr

Dcno-

ArisU)lclis

dobol do ac-i(hMitibus-o|)ulnlis,do

([uil)us7. Mol.ipli

Uxl.

'omm.

17

ol

lU.

nunuTnlis.

lur

Innt'

ma:m

maju.s, e( minus,

>

.1.

vidclicol
ol propor^

no-

s;i1Umii ni liiitut

pcrortlinom

h..

lionis. (!uni igitur unil.iH

p<'rialur

et

'

r.

n.

quatuor vxvmW

ta[)hysi.\T assignaii,

i-i[)aIo

Non

.m^c-

hinc indo.

siibliliUM-evadondo. Doindo assignal alium

[)riii-

intcn''

Itoplicat subtililcr contrn. atil

palol.quia

.i^

rorum.aqua movctui .m

nis ox [virlo

addii<-it i)i-imo

i)roso(|uondo, rospon-

in

sufflcil unitas

univ(M*am onmiltn^ iMis.

quom.roplicas non-

nit unila-

esl

argu-

di<-oiidi,co!ilra

[>er

Uosi^on

unitas,

iU)

univocalio in his pr

[)riiiniiii

.solvondo

[)i-inci[)alo

illam, aliter essol nciitiuui,

lus ad

ralionis.

(loiis(^quontor

montiiin

spocios ipsius suiit.

si-

cul onlitas socundarum intenlionum accl-

vol

inforio-

enli.s in

his logicalibus.

rionoralissimum eiiim de intormodiis in

inquantum Genera

sil

hoc semper (ul Ijclum esl

iiit

dicitur de cis

rei.

inleilcclu, ol

nondo ly hiquantum proprio reduplicative.

per se dictum, non

is.

"" *

Intcnlio voro osl ofro^-live

non

cl q,

idom.

polontia?, qufjad

[ler

rationom rniversalis loco ejus, dellnit

ipsuin rioiius.

pi-jT

Divi-

2.

Secundo arguif ex uniformilalo arlun

ojus. llu-

circumloquondo unam,

diffor(Mitias,

\'\iU)\'u'(^.

p(M-

qun^

.V.).

has ergo

l*or

ad univoce prajdicari, vel applicarl, ex

comm.

iitrumquo liorum por

ol

uniformit;ile [wissioniM.elsubjerli.quanlum

dcfini-

illa

Primo ex

dupliciler.

Idom ctiam habelur

p/uribus.

<le

arguit

i'osler.

aulom pr.nlicari dc plurthus

ditui(pii t

illam

plicaliono,

pi

inijur unitalopn>|wiri.>

tu

'Utr t|UiKl sil

(M miniroa

18.

SUPER IJNIVERSALIA PORPIIYRII

10()

omnium. Rospondet oplime quod mnjorom

carum,et evasionum

unitalcm suini a minori convenit vel causeu

saliter, et complete, aut occasionaliter,

tit

las prove-

mt cx

possit excedere

totalem. Secundo

minori, quo- nicns, et sic est

""

intentionibus, quoe praecise fiunt ab intel-

cum

est inconve,T

-^

m proposiLo. Nam sicutmt

etiam ab

ita

Alio

ipso effcctive habet

suam unitatem.

modo rcspondet ad

illam replicam, quse

concludit quod tunc intentio esset figmenet

cum

unitas ejus, et fere coincidit

lcctu.

Adsecundum principale negat antecedens, Ad primam ergo probationem,glossat

optime Philosophum,quod nomine albi,vel
musici, intelligit aggregatum ex subjecto,
et accidente

nam

concretum accidentale in

resolvendo.

tem formaliter sumptum

responsio potest applicari

Eadem etiam
illas

duas primas replicas de passione,

etsubjecto, et de potentia et actu. Dicit

enim Doctor quod res primae intentionis

potest consid^rari uno modo in se, et abso-

modo ut consideratur a ratione.

Primo modo concedit quod nulla res est
univoca rebusomnium Generum, sed bene

lutc. Alio

secundo modo. Hoec videtur esse intenlio

Doctoris, et resolutio responsionis. Vult
diccre breviter

quod

licet res

diversorum

generum, in quibus fundatur inlenlio generis, non sit unum in re, nec conveniunt
in aliquo sic uno, tamen ut intellectus in
eis considerat illam proprietatem, a qua

quantumcumque
unum fundamentum

non auipsius non est

in proposito,

quia sic

dicit

uno modo,

quod loquitur Aristotelcs ibi de genere

moris, non de genere Logico, vel Prsedicamentali. Justitia enim est quoddam genus
moris, vel potius virtus in communi,cujus
una species cst ipsa justitia. Et cum virtus
in

communi

(ex 2. Ethicorum)

facit

Sed quia (ut

ibi loqui

supra) videtur

tetigi

Philosophus de Genere praedica-

ideo alio modo,et bene respondet Doc-

tor, et

esse in genere potest dupliciter

inter se diversa, ut

aut per

nullum ipsorum scorsum

quod

accipit ut adae-

quatumfundamentum ejus. Illa igiturquae

re possunt in re
concipi ut

sunt plura, possunt in intellectu ac-

cipi ut

unum. Exemplum de

subjecto adse-

quato numeri quaternarii.Exemplum etiam

de corpore humano,
ordine ad
se

animam

et

ejus

membris

in

intellectivam, et inter

sed de hoc forte

in

sequentibus

al-

llUimo respondet

aliter

ad argumentum

priucipale, umissa tanta prolixitate repli-

se, et

simpliciter

intelligi,

aut reductive.

Primo modo sunt tantum abstracta in geSecundo

nere, et maxime accidentium
,

modo sunt
cidcntis.

tiva

Cum hoc

et sic

licet

non

quens

tamen

quod

stat

in ipsis

genus,et differentia suo modo,

alia

ab abstractis et per conse-

definitio, et

demonstratio de

suo modo, ut de abstractis

Ad

Abslf
cor
ta qu(
do in

et

contracta in genere, scilicet ac- dicam

reperiatur superius, et inferius, et contrac-

magis

tiu3.

Aliquid

breviter consistit in hoc.

considerat omnia ipsa,

ita

habitus

sit

habentem bonum, et opus ejus

reddit bonum,ideo nihil per se est in genere
moris, nisi id, quo habens estbonum. Justum vero non est quo, sed guod, ut caetera
concreta ideo non est per se in genere

qui

bili,

tunc

Concrei
ut defi

potest vere defi- lur.

Ad aliam probationem

miter, videlicet communicabilitatem plu;

Concretum au-

nec demonstratio.

definitio,

moris.

hujus intentionis in communi,

in

tem pro aggregato

tertia sui accep-

est supra.

niri, et sic accipitur

movetur, ut attribuat eis intentionem generis, et invenit illam in omnibus uniforribusspeciebus,etc8eterahujusmodi

dictum

omne

potest accipi

sic

tione, ut

ad

unum.

prima responsione,ut patet ultimate ipsam

16.

Divena

intelligitur de accidentibus realibus,

suam causam

tellectus causat intentionem,

tum,

Aristote-

ef-

modo non
.,

quod dictum

quorumesse dependet a substantia,etquoad

non autem de
inhfErere, et quoad cffici

concedit quod essct inconveniens,

Majoruni- fectus non

lis

Primo modo

incomplete.

originalitcr, et

breviter in hoc,

et responsio consis-

ipsis,

sed de hoc

infra.

tertium principale recurrit ad

quae dixit supra, qusest,

8.

vel potius 6.

ea

XV

ylJ/liSTK)
>$clutum

Ad quarlum

solulio

palet

corpjre

iri

refpecli-

poiiit nolabi-

absoluli, el respoc-

iiitor (lcfiiiitioricm

1'rima ciiim datur per priora, et no-

tivi.

communitcr. Sed sccunda datur

tiora

et

por prioi-a, cl per ea quiu sunt simul naproplcr

lura,

liabiludinem dcfiniti es.scn-

lialcm ad iiujusmodi

cthocc.^t qu(jd solct

distinguendo de defiiiitiom? qiiiddiLi-

dici,
tiva,

et qui(!taliva

tim,

ct alihi

aliter dici

scd dc

Iioc

pcrtractahitur.

magis

sln-

etiam

Pos.sct

ad illud aii,'umenlum, nc^^ando

in hac dcfinili(jnc, licet pona-

speciem poni
tur in alia,

quam

qu;n esl oralio cxplirilc dcclarnns r-

unam

varie quicstioni.s.
finiunA(l quirihiin, (liffcrfiitiaiii

lem

l*>7

Tnde

ponit 1'orphyrius.

speriem

refurt dicer-c, diffnren^ sj^ecie, cl

diction'm im^K-'

connotalivorum, el

unum

niticanl

quo

Iiujusmodi

et

Genus

non

nugalio

csl

qiiia

ihi

tio

Ad hoc

:irticulo

tanquam

unum

oiiini

i/e

pluribus, id

de

cst,

bus spocie. Scd an sufficicntcr

diftcrenti-

cva(hit h;ec

responsio difficuU.ilcm arjg^umciiti,

nec su:

sil

rei

i,

nomen

hac igilur

scd etiam quid rei

cct

tertia

non

est

quid

omni

quid

Nam

in

de-

subsliinli.T; sil

Inmenaliorum eliam

suo m(jdo, ul Philosophus

esl,

>,

et ros, illo moIo. Ij-

orgo .\ntonomastice

finitio, .sicul ol

ar-ci-

Qu'"''-'i,

esl simplicitcr nihil.

gcncre

quod

hoc

el

quresl.

accipil iste, pro

1.

H.

quid nominis

csl prrcise

Mehphyncdum re-

7.

an

sic.T

uhi supra proleslalur,

[)or-

rum

extra anim.im, sed etiam

cl

fugicndum, slalim

sic sit nocossario

non

piciido /v>m, ut

bus,

sensus

ibi.

breviler res[>ondeo, supf)oncndo,

nitio

[lonuiitur ly pluribus, ct ly </ifferenti-

sit

cum non

ea qu:c dicta sunl supra, quresl. 3.

non

ponilur laiKjuam expositio altcrius, ut

:ium, ul pn"t

d'

quid nominis Lnnlum.

qiiod

particulie diverstr,sod

fili'u.i,

ralio aul eril d*scripli(), vol sallem dcfini-

dcfiiiitio,

ihi

n-if.=r

ri

dicenle quid

dcfinili(jne

dehet.

Doctor quod

..g-

ahsolutum, sed connotalivum, vcl rehlivum, sequitur ([uod non definilur proprie

h.Tc

sextuiii hrcvitcr so expodicndo, dicit

.j^.

nec res aliqua exlra animam, nec

ahsolute. Solutio lameii Doctoris sustineri

Ad

uhl

igilur

'

in rf<*lo. el aliud in obli-

hanim

ronlia.s

<

alhum, calidtim

sicul

el

in

anima

/mttnlicnet "L kmbrnt 4etn iIion

ifuid

10

l)E TEUTio,

lionis,

circa dicUa in solutiono (jiucs-

primo

ct

primiim

circa

inodurr.

diccndi, (juod vidolicct Ikoc ralio Generis

sil descri[)tio,ct iion

proprio dofinitio,vide-

tur esse prohahilitor dictum

tum

qiiia

(ut tactum ost supra, qiucst. H. ex fuinla-

mcnlis hujus,
taph. loxt.

ct

otiam

comm.

12.

lMiih)so[)hi 7.

ct

1.').)

.Me-

(h'finitio

cst

soliussuhstanli;r, vcl sallom ivriim [)rim;o

inlcntionis, iino (ut liahct
Iil)cto ([uinto, qiucst. 20.)
sin,i;ul:ii-is

cundum
nilio

Ockam

(Juod-

dcfinitio cst roi

cxtia :iniinam. Tiim (juia (se-

i[)sum ihidcm, (iiucst.

oxprimons quid

h)ny:i com[H)sila

dcH-

11). )

oralio

rci, (juiu est

ex gcncro pro[)rio,

el

dif-

forontiis cssonlijilihus, signific;intihus [wrtos c.ssciiti:ilcs dclinili,

nuiu
sila

rtt

suo modo, qua? t.imon ul definiunlur, su-

Iractaho.

:il)solul()riim

cx m:itcria,

ct

cst

t:ii)luin

sigiiilicantiuiu

noiui-

com|)0-

forma, sicut lioino, leo,

etc.Dolinilio voro ox|)riinons

quid noininis

tionis

tincl.

prima? inlen-

ot hirc est exprcssii senlenlia

jus, in

modum nrum

pcr

muiitiir

1.

distincl.

qua?st. 2. el in

I.

I)alct, (|ui;i

suis falsis

nitilur, ([uia

non

'

lin

[)onil

dis-

'2.

diclum (Vknm

Kl ad

quiesl. 5.

1.

bu-

ali^uu

in*

nisi

M.-aic,

singuhiria.
.\d

*-

aliud diclum

gandum
pra*cisc

qiiod

esl

<':

nbsolulorum

>ienpllcilcr

..

(himcntis adluTivl, ul

>

ru

Ira

illum

gumcnln
Scd

primum
cjus

cin*.

dicit, (juimI

sel objlcl

modl

(Hl

nisl

rnlm

f'in-

llrrv

i..

cl ar

f, clc.

coiilm

ubi
pod-

r Ibl
:<

a.

ni

t*,

ua.

h.'

giMieris cui

sil

in

p;ilel

m<Miiiin

lerliam

vellc (juol

lcncalur sonlcnlia Docloris

non

ne-

inju-. c^i.

v"i va.iu pune

t\

SUPEIl UNIVERSALIA PORPIIYRII

198

hanc esse descripUonom, dicerel ea, ex

quibus lil, esse intenliones, quia passio
rel

non potest esse

intentionis

nisi intentio, ut

patet.

Item,

cum

dicit

quod omne quod

prsedi-

catur per se dc aliquo, est suporius ad

ipsum,

videtur falsum, propter proedi-

etc.

versale, essel nuf/atio, posset objici conlra,

quia mulli per ly quod,

definitione

in

tanquam
genus. Reliquum quod sequitur ponunt

generis,

intelligunt Universale,

pro differentia. Potest dici per interemp-

tionem expositionis, imo potius

fundamentum per

tur

ly

guod,

cationem passionis per se,et pncdicationem

altius exponunt. Vel suslinendo

ejusdem de seipso, qua? ponitur communiter in primo modo.

nem

Dico,

vel loquitur Doctor famose.

quod

ut supra soepo notavi. Vel

quod

inlelligit

qua? sunt ejusdem generis per

de

his,

et

non solum reductive. Et

cationc^

modi

proprie sumpLa logicali,

et

et

prasdi-

primi

nec passio, nec idem de se

sic

dicabile de pluribus, etc.

Secundo principaliter

dum

reductive. Quoties

praedicari de,

de Accidente,
ter

ne-

se, et

autem accipitur

vel dici, patebit infra cap.

el

tactum esL supra. Quali-

etiam proprium habeL raLionem com-

munis,

et prajdicabilis, et qualiLer

non, eL

phyrius

utiLur raLione

Universali in definitionibus istorura quin-

cum non

ita

fiat

in

aliis definitioni-

Item,

videtur

declaratio Doctoris in hac solutione, et so-

ultimi argumenti repugnare.

lutio

et in
Lise

quid ponuntur hic tanquam differen-

divisivse hujus,

quod

est prsedicari

pluribus, uL patet expresse in

ipsius

generis.

In soluLione

vero ulLimi argumenLi principalis

Doclor in

ultimo

quod

22.

de

littera, et

bet videri prolixius.

dicit

Nam

videtur hic velle quod differentibus specie,

consliLuLiva^

cum

pro

Universalis

respectu quorum,infra cap. de Proprio,ha-

Uilerius,

dicit,

differenlibus specie ponitur ut expo-

hujus quod

est prsedicaride pluribus.

argumento conLra opinionem, quod hsec

ratio prsedicatur convertibiliter, et non ut

sitio

proprium, quia tunc

quia prseponiLur inferius superiori, ex ea-

definiri^ posset objici

tota ha3C
:

ratio posseb

quia exhoc videtur

quod propriuoa est definibile, quod

tamen non est concedendum, secundum

inferre

Scotistas

quod non
ris

quia nihil
est

per se definibile,

est

per se species alicujus gene-

sed proprium non est hujusmodi

Uem, videtur

dem

esse nugatio

in definitione,

parte orationis, videlicet differeniibus

specie ipsi in quid, et hoc probalur, quia

supra, quseslione de sufficientia

lium,

et hic in littera dicit

quod

quale sunL primi modi, vel

proedicabilis,

quorum

Universain quid et

differentige

quodlibet subdivi-

lo-

ditur in differentlbus specie et numero.

quiLur, velextendendorfe/?27!"o??m addes-

Item, sicut differens specie, per se prsedi-

cripLionem,vel definiLionem quid nominis:

catur de hoc differente specie, et

illo,

infra dicetur, ita differens genere

de hoc,

ergo, etc.

Dicendum

sic forle

vel

quod famose

loquendo non esset inconve-

niens quod infertur. Recurre ad ea quse

dicunlur

1.

trationis,

an

et 2. Poster.
scilicet

an certe passionis

tum. Quod ulLerius

est

sil

demedio demonsdefinitio subjecti,.

el applica

ad proposi-

dicit,scilicet

quod

7ion

ultima differentia, quia addendo Uni-

23.

propriam Doctoris ad qusestionem, occurrunt qusedam instantise. Primo quare Por-

bus, ut patet communiter.

per

solutionem

circa

tione alterius a subjecto,ut paLet in littera,

scilicet

expositio-

quod perhoc toLum qtiod

prxdicatur, circumloquitur ipsum prsedicabile, ita quod sit sensus, Genus est prse-

que,

ejusdem generis,

alii

illorum dic consequenter.Potest enim

pra^dicatur. InLelligiL etiam de prsedica-

et

ut

dici probabiliter,

ad

sic patet

primum argumentum de passione.

Ad aliud dico, quod intelligit de

se,

intelligi-

et

de

illo;

quod de

ergo male dicit Doctor in

differentibus genere in

talia, nihil

ut

littera,

quantum

per se praedicatur.

Ad primum,

patet solutio ex sufficientia

DocLoris, supra,

dequinque Universalibus,

ut de eis loquiLur Porpliyrius,

et

ex his

24.

sunl qua-slione

quiii dicla

cnim

prircc<i'nlf. in

niodiale

poni, ul

ul laclum esl supra,

(ienua

dolinilionis,
elc. sil islo

placuoril exponore

quod sensus

ila

enim

liujus

funda-

(i<'nus est lJniv(!rsalo

vol applicahilo illi.rpiod pni'-

lurn in

illo,

di(;atur

do pluribus,

Sed

(nc.

tamen

Ikoc

o.\[)osi-

ad

montom

ita

Vol alilor quod etiam in dotini-

I)()(;loris.

m(xlus

tilis

ol

(lualr

esl

suhstanlia aniinata sensihilis ra-

tionalis,

quod hoc

tertio

focit

Porphy-

Nam

si

le,

lalia .Hunt

concodo

prinuis niodos prxHlicandi,

sed ex

non sefjuilur quod

h(M:

quam

prius convoni:inl pra'dicabili,

poclus ad .suhjicihile

p;it('t

tum

ol.suhjicihile

ipsi.s

quod argumenlum

quia

osl

UKjdis,

ad oppoeii*

minus principali.Hre-

.secundum comp^iralioneni

dicahilis du|)licem,

videlicol ad

divisii), el

doliniri

dicihile,

l(jgic(!

Hroviter

etc.

doliniendo, sic dol)erel

(!enus ost UniversaleA.sed(|uie-

Porphy-

lalive, el explicativo dolinitur, ut

ol

rius,

dico,

hono,

ot

quod nulla

sic

ost

hono oxaiiiinontur

de

aliis.

Ad

aliud

repugnanlia

in dictis,

sive (Miim

ponatur

di/fercntihus spccie oxpositivo, sivo noii,

:ili;im. In:!

dic hrovilor,

cum

dici.s

((uod inforius [)r;o[)()nitur, elc,

tptiritfi-

alitor considoianlur inforius, et su[)orius,

dicj (juod

1(1 e -

adaMfuale una evacual

l.uiion

quod

includunlur duo,

simplicilcr prior, licel

Vel

ralione tniversalis

in

scilicol pra^dicahilila.i,

ot [)luialit;is,et dilTerentia' (livisiva\I'riiui

sunt

quid, et in quale, el secundi

//1

numero

rcntilius specie, ol

</i/7i?-

iwn l

el sic

suhor-(liii;itio es.st'nti;ilis.

Ad

aliud nog.itur niigalio; ot

.\d

isla

usilate po.s.sint indiflfeionler divi(iere.

procodil docl.iiMtio Docloris.

tuijrnus,
iufiTtus

pra-*-

subjicl-

duplox

vol

el

pra^ponilur sup^Tius, vel

ibi

principalius, sallom
viter orgo

re*-

imo pra;ponunlur

(lonus osl l'niversale,oporlerol addore

nuLiationom.

vel

tali.H.

-i

ad inodum pr.edicandi, dalur

enim proprie

iii

differei.

hilo, ot

evit;ii*ot

prvnedicahilo,

si

rr^^picil

dica-

rius ut
lur-,

ponitur ralio animalis loco

ihi

Vol

ipsius.

ut

qu(xl

esl

pnL'dicandi, quia

eH.se

sic

dicatur

correlaliv<

pr.rdicata.elc. El (iuod dicil Doclor iw quid

por gonus primum. et alias de.scondondo

si

el

I':

numoro. Deinde convenil

vol

pi:i'(lif^ahilo.

llomo

inmiediale

tionihus roalihiis hoc idom convonit, uhi

dantur dolinitionos,

mlur.

sulxiivisio alleriu.s.

suhjicihilo, et illud

(piod jtnpilicalur,

est

tio li(;ot l)ona sil,n(jn

>

IsU

lionos, ideo loco Ijnivnsalis ponil j.r.rdica-

ai)[)lir.i|jilis

dofinilionos islas in piU'dicalionemaleriali,

poneretur. Dico igilur quod

luriflamcnlis, considcrat Loi^icushas inlrn-

pra^dicabilis ol

bilc (ie plnrihits. Vel si

IW

non se halx-nlsuJxjrdinalo os^cntialiler dlvidiMites. Sed unum ind.

/t ootest

raliono

XV

Ql/itSTJo

:iliu(l, f)olest

goncro

(|uotl

difTerent

pru'dic;itur. etc. (juia.'). Metaphy.si-

diffcrrntia dicuntur aln/uid

(':e

ol

nogjiri

idem

tf/i/in,

quia difTorvns genere maxiiue allribui^

linea rocla, ol alitor in liiioa collator.ih.

lolur goncr.ilissimis, qua* non .sunl dilTe-

modum

r*cnlia,sed prinio diversa,idet> licel dicalur

1'riiuo

laodo

[u-r

se, et iuclusi.

Socundo modo
divisi,

dividontis,

>t

vidorilis, cl

.suhdivisi;

donlium alicujus
nu^Mtio,

quia

dum

iioii

includenlis por

vol

[itius

suhdi-

vol or-diiiah' divi-

lorlii. Priiiio

aiilcm

riiodum

[mm*

.socundo

modo
modo.

col ordino .scri[)lunv, ol loquendi, seu

ti;iliUM'

t;im(Mi.

ot

constructive,

intolligi e coiilr;i. S,d couli-a hoc

dicil Doctor,

oxpo.dtive,

iliffrrcntihus

luod

o."l

(lilTortMis

Ku-

rici;.iri

el

quixi

si

nisi iiu-

pMius,

'l

diflfi

diflforcnlia g^Micrc

den

'

!t.

Kl

ul

>

iTm^
:;

<"'nui

\r\\\

csl lanlUMi

//im/*i. olc,

|nih|

.i.

ohiicialur dc giMieribus

annna!i

nuido,

diff

pr.vdicnbilis, iiim

vort). ul

oimIciii

gonoro, el diflforcn spivio.

numero, sunl

iioii

orp

con-e^iuciilii, (|uia

dehcl

specie ihi addi

non convoniivl

dicalur, quo<l rtonun et Spociot

si

mo-

stMilon-

;illori,

Kl

(licunlur correlalive,

li-

ul

supi"i s;o[H' nol;ivi.

.Sod

dolini(Midi, potosl alilor dici, (juod

unum

rentia, el lioc proprie logice Iwiuendo,

essol

.idliuc [lo.vsol ohjici cuntr.i lahMii

|)horii;o, [)r';o|ion;itur

congruo dicersa yenere, non Liiuen diffc

u.^^iin! diel
dlf-

Vj

SnPEH UNIVEUSALIA PORPHYRII

200

ut pa-

4. ei sequcntibiis,

taph. text.

argiunenlum stabit ut prius.

Posset dici,utsupra, quod generalissimum
et subalternum sunl differenliie matcria-

tPt,et ha3c est sententia hujus,infra,quaest.

et ila

tiir,

generis.

les

Vel ponderari possunl verba

Doctoris, ubi dicit

fundamentis,

in

inquantum taHa,el hoc

ut actus signatus potest verificari

maxime

in

et

hoc cessat omnis

instantia. Plura alia hic omilto lectori,gra-

amplius

tia brevitatis, et infra qua3st. 14.

enim quod

perlractabunlur. Dato

ista

ferens genere

prsedicetur de hoc,

non tamen ut

illo,

ul viodus,

licet

et

qiiid

et sic

de

sunt

differentia genere

bene ut

dif-

intel-

ligit Doctor, ut infra dicetur.

Posset ulterius ad principale

aliorum upplicari
tio

et

sic

omnis bona

defini-

convenit cuilibet per se conlento sub

definito
etc.

argui,

contra definitionem speciei, et

similiter

sed hoec non est hujusmodi,ergo,

cum majore. Minor

genus cum sit indivi-

Patet consequenlia

probatur quia hoc

de JDenominalivis, et in quarto ubi prius,

super septimum Metaphysicse. Pro

et

tamen solutione videtur facere

Philosophi et Aristotelis

comm.

universaliter

omne

per

valens

mediate,

Responsio

diate,

igitur

cum

emanatione passionum a subjec-

et actu, et
to,

de quibus

Tertio

principaliter

posset

primum argumentum

circa

solutionem ejus,

licet

pertineat.

Veritas

Philosophi examinatur

dubitari,

principale,

quam

enim
7.

ad Logi-

illius

dicti

Metaphysicse, et

in quarto Sententiarum, distinct.

isto, et

et

consideratio ejus

magis ad Metaphysicum,

cum

12.

ab

ideo recurre ad ea quae ibi habet.

Quantum autem ad primam solutionem

illius

argumenti, non videlur recte dictum

quod tantum accidentia copulata

lur per substantiam, nisi
opinio, quse vult

latum,

ita

quod

omne

licet

quo

definian-

teneretur

illa

acciden^ esse copu-

uni insit per accidens

vel contingenter, alteri

vel per se, de

alias repli-

earum, possent

nonnullse applicari.
tate

Sed circa

alias.

Illa

instantiae

responsio de uni-

proportionis, saepe in his logicalibus

Sed contra aliam sequentem,

licet

quod major unitas

intentionibus,quam in fundamentis,
haec ab illa accipiatur

tamen necessario,

infra magis.

phus enim universaliter loquitur

Philoso7.

Me-

secundo, distinct.

10. et in

libeto, qusest. 10.

test

etiam

et

arguitur sic

ex fundamentis hujus in quarto

dera altius.

illis

possent tangi plura de potentia,

licet ibi

esl in

sed consi-

In

solutionibus earum, satis clarae sunt,

tionibus in actu signato assignatis,quia sic

:

famo-

Doctoris

statim pertractabo. Duse primae replicae,

illam, ubi dicit Doctor

supponunt simpliciter

imme-

vel

enim accidentibus est manifestius verum

dictum Philosophi. Secunda ergo responsio
infra post omnes replicas est melior, quam

posset negari major, loquendo de defini-

definita

sequi-

ei

ut patet per ly dicitur.

sa est,

rea-

quietativa

aliquid

vel

hoc

et

maxime

definitione

substantiam,

habelur.

Vel

breviter dico

accidens,

habet definiri

le,

non inconvenit individuum prsedicari de

secus est de actu exercito.

text.

quod non solum accidens copulatum, sed

cas, et solutiones

illa

intentio

Melaph.

7.

Sed pro nunc

41.

duum, non proedicatur de pluribus, etc.

Ad hoc potest dici, negando minorem.
Ad probationem dico,quod in actu signaLo
pluribus

Zl.

comm.

ferens gencre, ul esl intenlio, eis applica-

Cum

stare pluralitas

contra
priora,

2. et

distinct.

in

Quod-

unitate prioris po-

poslerioris, et

non e

sed fundamenta intentionum sunt

ut

patet,

ergo

ipsis

plurificatis

proportionaliter plurificantur intentiones,

imo

non

ipsis

adhuc possent

plurificatis,

plurificari intentiones juxta

dictam propo-

sitionera.

Ad hoc respondeo

sustinendo

illas solu-

tiones famosas,quas etiam octava distinctio-

ne primi qusest.
qusest.

1.

2.

et

13. distincl.

tangit in simili,

plurificari potest

tertii,

quod posterius

intelligi

numeraliter, aut specifice.

dupliciter aut

Primo

modo

concedo regulam Doctoris ubique. Secundo

modo non

tenet.

Non

oportet enira

quod

cr^STio XV
locus lapirlis, ol hominis sinl alUTJus spe-

nuTncralitor

cioi, licot sint ulii

rum

ost

quod

alia, ot alia

fundamonlo,

alio, ot alio

intontio, esl

lom romoto, possunt osse pluros

otiam

altorius

rationis.

quod diclum

possot dici,

jam

sal-

intonlio-

Vol

illud

tonol ossontialitcr ex nalura roi

ut de aclu ol potonlia

in

non allorius

licol

eodom otiam fundamonto,

rationis. In

nes,

ve-

el sic

aliter

l)ocl(jris

ordinatis,

dixit in lillera

IMloriug, circa Siilulionem prinii priiicipalis poUiii duhilari, quia videlur essc re-

diclU

pu/,aianlia in

12.qucst
1.
namque velle bic quod caun
hujus, quod eal acadensde/tnin per $ubVidclur

lanttam, osl quia sub^^tanlia oKt

ciens ipsiu-s, el

jus

nedum

aliler polius

Deum

tortii, quiest. 2.

ler

aliam responsionom Doctoris

(^irca

ad

sil

ubi

quam

dopendentia

accidentis

roplicam do unitato fundamenli, uhi

dicil, Aliler

concedi polest fjuod hobet sub-

jerlwn univoruin,

mo, an

differat a

otc.

posset dubilari pri-

prima do unilalc propor-

lionis, et si non, vidotur

si sic,

quomodo

suportluitas

potesl verificari

vel

Dico brevitor, quod potest sustineri pro-

quod

babililcr

prima, quia in

ditToral a

prima ostendil pra^cise unitatem proportionis esse

fundamentis

in

in

socunda

st:'

autom ad

rationo oniriontis,
lialis

.secundum quid,

el

in loco pneallogato,

ojusdem rationis, possunt duplicilcr

considorari. Tno modo ut lalia, vol tiilia

modo

Alio

ontia.

1'rimo

rocipiontia.

ut

moio, bono possunt o.sso altorius rationis:

.sed non secundo. Exompluin. sicut aIl>odo
ost

ejusdom

ita isla

imo

ralionis,

allorius

ralionis,

mam

ojusdom

ralionis. Ila

rius

quod animal, et
rationis, tamon

accidit eis

rocipiunt

ul

OS.SO

siU.

ligno,

ut com[)aranlur ad alU'dinom, non

allorius

sunt

in lapido, ot

ralionis

dico in propo-

color, licel sinl

ul

for-

sub

alle-

intontiono

lectu

el sicul

in

suli dixil,

alia parto

forma accidonUdis, ex dislinc-

liono subjocliva ut

lali,

nunquam

esl alle-

riusralionis, ul qua^stiono pnrcedenle dic-

lum

ost

quod

dislinclio matorialis qu:e esl

accidiMilis por sui>jocla, osl

lum.

numoralis

l;ui-

el

ila

in

cendontia dici
dico, vol

quod

ponerelur sufa^

ratio.

multa prop.Nilum

.\d h'.c, licel

Iran-i-

lamen pro nunc

possenl.

quod loquitur famose

vel aliler

in accidentibus realibus cncomilan-

lur se, el

ex principiis subjecli, vel

effici

formalibus, vel malerialilus

otHiem, ut aclus ejus

>

Intontiones vert licel

vl recipi io

:::i

i>sso raile.

rquodam-

rtx-..

lamon secundum esse realo,

sed tantumcognilum, ulsipra diclum esl.
mod(, non

Diclum ergo Docloris veruuursl hic,el nao

ropugnal alibi dictis, acn>alia definiunt ir

p(>r

substantiam. quia

lis,

sicul ex

i:

quare orgo in definilione aecim-

dom

vocationis, ;equivalonlor .s;dtom

I>ori,jr

subslantiis, ut prius, qusesl. 3. de Lniver-

esse per ipsiun, el in

habore unilalem uni-

rebus,

aliis

generis considorantur, possunl dici ejusrationis, et iUi

il-

intonliones halx-anl esse subj(>clive in rebus, ut supra dictum esl, el non in intel-

for-

mam

o abswduli.

secundo de .\nima. Cura ergo

tiva, ut palet

nuUa videlur

quia rocipionlia

essen-

.w.i

etiam aiuma

lanlia,

isto)

'iam io

lud cujus ost ut sus4:oplivi, ul hab<'t

intt>ntionum n<n

habot

u'

implici-

'

Ilom, omnis forma habel deHniri per

veriticari potostsic(ut in tortio dislinct.liJ.

1.

quia

cum ad

'ia

darum

qux'sl.

d'-

e.sl

autom

univocalionis. Hoc

vero unitatom

upra

ess. niidiis

0.

illani

effi-

ponerelur iJeus iu dofiniUone

oum

prima distinctiono

caua

maleria in qua, cu-

oppjjsilum dicil,

cujuslilx^t croali,

in

hicel7. Me-

I)

taphysicaj, el in quarlo dislmcl.

sed prima rosponsiu suflicil. Vido noLmter

solvendo argumonta opinionis.

rum.

901

susteaUflcan-

susceptivi. el

timum non

sil

eliam forma^

licet

miiu

.'

lis

p;

';:aienl

sUf^i.i^iii

<|>4.iiii

M
mquanlum

rum.

Ki

'

1 r

boc ul:

e(

antma

tic

iatol-

matenam.

douniu;iiur [wr

locliva. vlr

babeoi

In-

mngiseaae per

rcs Bltoruni

'''nidanlur In

'"^'*

*--'

31.

202

UNIVEHSALIA PORPIIYin

SlJPEIl

veruni esl qiiod

sic

lum

suum

es?e

bent lormaliler ab inlelleclu.Non tamen

latione,

nego iundamenta debere poni

priora, et notiora, sicut et

in definitio-

ergo relatio potest

nibus accidentium intentionalium,eomodo

obstante

quo

definitione data per

liabent esse

ut palet

quod,

in

hac

per ipsa, vel

in

definitione,

Genus

ipsis,

ut

quidam

etiam dici, ut

Posset

quarto, ubi prius qusest.

quod

singularis,

definiri

per

absoluta,

non

definiantur per extrema,

additamentum.

quod

dico,

ista

re-

solutio Doctoris est

subtilis,

el

irrefragabilis.

et

Unde advertendum, quod

definitio

alia

quidditativa, alia quietativa, ut in septimo

probabiliter exponunt hic.

^2.

Ad

esl

ubi per ly quod potest intel-

etc.

fundamentum Generis,

ligi

Doctor in

dicit

quod non om-

2.

Melaphysicse,
quarti habet

duodecima

et

quae

iste,

licet

distinctione

aliquando coin-

non tamen semper.

ne accidens immediate definitur per subs-

cidant,

tantiam, ut prius dixi, et infra, qusest.

enim coincidunt, in accidentibus vero licet

secundum inferat primum, non tamen e
contra, quia praeter essentialia adduntur
alia, ut subjectum, vel fundamentum, vel

3.

Antepraedicamentorum, notabiliter declarat,

ubi ponit differentiam inter accidentia

intentionalia,

et

realia,

comparatione

in

In

substantiis

ad subjecta, Qui autem vellet pertractare

verba Doctoris ubi prius, in quarto et in

terminus.

MeLaphysica, forte posset negare quod ac-

relatione, et secus de relativo, et

cidentia

non detiniuntur per substantiam,

eo quod efficiens
alibi magis.

eorum

est

sed

de hoc

Per hoc patet ad formam argu-

Posset eliam

dici,

quod loquitur

definitione Logica, ibi vero de

Metaphysica, ut

ibi liabel

gumento primo
ejus, dicta

definitione

et hsec

principali,

hic de

de ar-

solutione

et

probaliter sint. Csetera argu-

menta cum suis solutionibus usque ad

penultimum argumentum satis patent. IIlud quod tangitur in secundo prmcipali
de dictis secundum accidens, et identitate
qnod quid esl, cum eo cujus esl, habet
videri

prolixius seplimo Metaphysicse, et

tertio

in

distinct. 22. el

alibi

Sed

ssepe.

quod unumquodque est idem

cum suo quod quid est, eo modo quo habet
quod quid est. Aliud quod ibi tangitur de

breviter dico,

concretis,

Ulterius sciendum

et

abstractis,

infra quaestione

est quo, et

aliud

in

num.^"^^ dubitari posset, quia videtur velle absoluta omnia sufficienter posse definiri per
essentialia, ex

quo sequi videtur quod

definilione quantitatum, et qualitatum

ponenda substantia, contra

phum,

et praedeterminata.

in

non

Philoso-

defi-

enim

Relatio

Unde

in

defi-

habitudo unius ad

vero relativi debet

relationis possunt

Uno modo

considerari.

citer

talia, vel talia entia.

Alio

dupli-

absolute, ut

modo sub

modo

sunt priora, et notiora, saltem quoad

naturam

Ex

rela-

Primo

tionibus oppositis, vel disparatis.

his

secundomodo non.
ad primum dico, quod
:

etiam absoluta,

accldentia,

definiuntur per

addita-

mentum, nec oppositum habet Doclor. Unde dicit quod absolutum polest cognosci
in se

per essentialia

duo, non enim

el

omne

notiora.\5h\ tangit

prius definito,

essentiale

est ei

tius,

no-

et

intrinsecum,

licet

bene e contra communiter. Licet igitur in

natur

'

sit

definitione

Extrema etiam

rum, videbitur

Circa solutionem quinti principalis,

in

de

poni correlativum, ut ad quod dicitur.

definitione

est

relativum quod.

est

nitione relalionis debent poni terminus, et

penultima, et ultima Anteprsedicamentoaltius.

quod secus

niendo, et in cognoscendo.

fundamentum, cum

mentorum.

33.

Item, extrema relationis sunt priora

ha-

substantia,

per prius,

quod

quantitatis, vel

definitur

et notius.

accipit Doctor

tantia tantum, et

membro. Et

si

qualitatis, po-

nihilominus

Vel aliter posset

dici,

absolutum pro subs-

omnia accidentia sub

dicatur, ut jam notavi,

alio

quod

accidentia absoluta definiuntur per subs-

tantiam,
est

etc.

dico

quod nullum accidens

simpliciter absolutum,

licet

aliquod

34.

XV

jr.ESTIO
sil fornKililor lalo.

El

subsUinlia

(iupliriter

Uno

potrsl

ullcMius diro, quo<i

moflo ahsoIuU',

modo

coii.siderari.

subslanlia,

iit

sncundo modo non. Non ponilur aul'm

lum

por consequons non

ot

subjcc-

ut

nisi

ut

rosponsio ost probaljiiis, sod

Ha)c

in

Ilom. Phiiosophu
3. in definitione

por priora,

ol

sic

dofiiiiri

quod

<licil

polosl

rolativum voro ultra

illa in-

Simililer

modo per

lcKjuilur

Dtjcloi" in lillora,

compa-

rando Genus ad Speoiom, ut patot

mihi fidem,

solulio facil

aliqui

ul

notiora

esl

fundamontum

definiri

allerius.

oliam

Pos.sel

nuni, ut sub

non sunt

do-

in

ab.solula.
relatio-

quam do

cap. do Uolatioiio, ot

Vidclur

.S(

infra

ha;c

alibi

non

est (^ionus, cuiu sit

qiiia

luiiltiludo

tapliysicio.

cum,
1.

lum

cl

non

al-

prin-

(!um igitur

sitSp<^-

Iranscondcns

tum

unitali, 5. .Mu-

mulliludo similitor

a'([uivo-

sit

M/</n/<

orit, ul

palol

'ropicorum, ol por consoquons non esl

genus. (Juod autom unitm

infr.i cai).

do DilToronlia,

vidotur dicero
Mol.i[)liysic;o.

isto, ol

impugnat

el 7. M>la[)Iiysica\ sit

el cap.

de

videtur ((uod
r

api)ollant,

iion

ox

0.

Si^ecie,

.\ris-

illa

so-

Topicorum,

bono assignaln
quain

.salvai-ol

diflferen-

di;

suhslantia

.a

corporea

Aul igilur
arlem

do^^el

aul non eril nugatio pncpo-

nondo ditTorenliam suporiorem

inferiori,

et sic slabil solulio iila.

Itcm,

si

nu?alio viliarel dofinilionem.se-

to opp(j>ilo

ali-

.ipi>osilio-

iii

oralione

congrua nou osso nugatioiiem. ubi pnei^o-

consoquenlis,

cum em

':

tur in con(!cplu (lonoris per se. et .Ni.u.n^cr

concoptu differentia*, idem, ul pula ciw.

bis ex

oadom

lot i)onoiid()

parle oiMlionit dicerelur.

I^a

norniuum nro nr.minl-

rationcs

bus.
Iloni,

Doclor

super .S4>plimum

isle,

physica;, el in quarlo. distinct.

II.

dicatur per so do

inferiori,

c^jus

Mci.i

qu

ItMiotquod dilTon>ntiu suporjor non

A.

concludorel. Videlur ergo

|)trsc<iuciite, el

uim

fugtrt',

iK*uiine

tnpidan limore, ubi nun

erat limor.

ltom,conUM
li,

c'"

> 'lui;

iJ.ilomitia

ihi

r\'-

por

por so cnstihiliva
si

ubi dicil lKx'lor,qi.

ponilur

d-

eie esl

op|i".i

tuiu, oporlerel |X)non\ si hoi' ai

quinlo. el docimo

tor figiira (irammalicalis

wm

lequivocum

cdiumunilor do m(nle

lolelis ponitur. Ilcm.

lulio. (lua

sil

om-

quod nrimo

senKthilis rationatis.

dollnicndi.

mullitudo

({uia

(ip[)onitur

el

pneixmitur

/Mmo w/

^nis. ut hic,

in

{riino (|U()d dilTcrontia

:

el

univocum. Probo conswjuenliam, quia da-

solutionom ojus dubilari possol.

cies multiludiiiis

dcfiniendo

defi-

rolalionibus,

Ultimociiraargumonlum ullimum
cipal-^ el

d(jcel

qufrotur.contraScolistas.quwlensnoneaael

lius portractari liabont.

35.

43.

prius. ot

noliora. ut

potosl vorificari solulio Doctoris.

magis

iiilii-

dicil

suporior inforiori, ex eadem parle oralio-

rolali(jnibus considorantur,

rolalivis,

palel

se<l

Ph.losoplms inconvenienler

quod extroma

priora. noc

do

laiu

itii

modo

Ponuntur

circumloquendo
dici,

tiam specificam

in

ullimam. Alio

proximum,

miimnta

(luia

|,'enus

terminus unius

lomiiius ipsa corrolaliva aliquando

fiiiitioiiibus,

dici,

utrumqiio por priora,

voluiil,

el

ha3c

posset

licel

el

rum

rno modo per goimsprimum,

correlativum, ([uod ost siinul nalura

Paiter.

1.

comm.

7. .Molaph. lcxl.

nos difTercnlias, usquo ad

taii

conlrario

Philosophus ox intenlione dupliciler

niie.

secundum quod ipsum.

et

cludit in dofiniliono (|uioUiliva ojus, suuin

de

XJhi

definitione pa.ssionis Univorsaiis,

conslrui.

Ilom,

comm.

primo per

prima

rolatio dofinilur

vol

cum

d'lj<'nl

saltom

noliora,

currit.

physir. texl

non scctinduvi accidms.

et

narf*'

nalunu videlur pnepooero

sujK-rius inferiori,

dc omni per se

aliud. roiwodo

2.

eadem

prius.

coinniunior.

Ad

Animai homo

oralionis, ul

alio

ut subjoctuin. Prinio niodo osl prior,

dofinitiono accidoniium.

nilur supt'riuH inferiori, ex

.;..

'o^l

hii^

vel niliuiiis ip.MUH. q

argi;:

'
.

SUPEIl nNIVEIlSALIA PORPHYRII

204

pluribiis, el Generis qiiod esl Species Uiii-

versalis

cum

ergo

Palol consequenlia

elc.

majori. Minor vero esL Docloris, in so-

lulione hujus qua!slionis, el supra, quaesl.

de numero IJniversaliuni,

de

llem, ut prius leligi, videtur esse

s)luLionis ad

gnantia hujus

repu-

solutionem

qua3stionis,etad ea qua?.tangit infra,qusesL.

tenet

ubiex inLenlione

14.

sius

hanc particulam

esse convenienter assignatam in definitione

Generis, quod superfluum videretur, nisi

ponerelur utpars,

nedum

et

exposiLio alte-

etdist. 4.

Metaph. copio-

et 7.

sermo habetur.

quod Genus,

Ulterius est considerandum

38.

sumuntur aliquando

Species

et

sequenle.

est

bus hujus,

quseslione decima quarla

el

Differenlia,

el infra cap.

tantummodo completus actus

specificus, et formalis, etuna non includil
formaliter alteram.De quo in Theorematiforma

Primo modo

aliquando metaphorice.

tum reperiuntur
univocis

proprie,

rebus limitatis,

in

Pro solutione istorum,notaprimo quodnwNugatio gatio est unius, et ejusdem, in eadem parte

et

secundo modo in transcendenti-

Lus, et aliis indifferenter.

Homo in genere, et homo

hominum species, etc.

Unde

solet dici,

in Specie, et mille

unum

Ultimo notandum, quod

categore-

matice sumptum, Jicet sequivoce

rius parLis definitionis.

tan-

dicatur

de membris duarum divisionum, assigna-

37

*'"'

oralionis inulilis repetitio. Ubi notanter di-

eadem parle, et inutilis, propter

praedicationem ejusdem de se, et repetitiocitur, in

nem ejusdem

gratia ornatus, et majoris.

Secundo noLa, quod refert dicere superius, et inferius, et magis eiminus commu-

semper includit
superius per se, non tamen est ita de minus
communi, respeclu magis communis, ut
ne

nam

inferius ut

tale

patet de homine, et albo.

Tertio advertendum,

dam, quod

secundum quos-

aliter in arte definiLiva Logicse,

vel Metaphysicse, liabet

evitari

omnimo-

sermone vulgari, vel

communi, vel Grammaticali, sed hoc non
do nugatio

multum

aliter in

approbo, licetsit probabiliter dic-

tarum 5. Metaph. cap. de uno ipsum tamen acceptum seorsum in utraque divisione, dicitur non oequivoce, sed potius
;

univoce, vel analogice de

divisionis
est in

membris

illius

indivisione Logica, quae

et sic

zcnum nicmero,Specie, genere, eipro-

joor/fowe, dicitur univoce, analogice

tamen;

quia de uno numero principalius,

et tan-

quamsimpliciter uno, de

autem mi-

aliis

tanquam secundura
quidtali. Et similiterpotest dici de mul-

nus principaliter,

et

titudine, ut infra,

c.

de Specie,

liaetsuperS. Metaph. habet

et differen-

iste.

Ex

his

ad argumenta respondetur.

Ad primum,

patet

quod

nus metaphysice, vel

ibi accipitur ge-

forte

proprie acci-

piendo multitudinem rationis. Et

quod

est transcendens, nego,

cum

di-

nisi

per

tum.

cis

Quarlo intelligendum quod quia differentioe ultimse rerum sunl communiter no-

applicationem accidentalem, sicut alia in-

bis ignotae,

ideo utimur pluribus circum-

locutivis

earum

cundum

alios,

tise,

in definitionibus, licot, se-

ponantur

plures differen-

propter pluralitatem formarum, vel

potius formalitatum, seu realitatum ejus-

dem

definibilis, in

quibus Lamen

defini-

Lionibus semper differenLise priores se Le-

nenL ex parte potentialis, et generis, et ultima est tota substantia rei completive, li-

non comprehensive. Sicut in habentibusplures formas, formse priores se tenent

cet

ex parte susceptivi, et materialis,

et

ultima

tentionalia.

Ad aliam

de sequivocatione

uniics,

patet

ex ultimonotabili.

Ad aliud de figura Gfammaticali dico

uno modo ut prius in tertio notabili dictum est, quod non est simile. Vel aliter,
ex secundo notabili, melius, quod

licet

fi-

gura Grammaticalis evadat nugationem,

addendo minus commune magis communi,

non tamen inferius superiori,

dil argumenLum.

Ad
tet

aliud de

2.

Physicor. et

ex quarto notabili.

Ibi

et sic proce-

1.

Poster. pa-

enim prseponun-

39.

QIJ/KSTIO

communi^ minusroinmunihus,

tur magi.s

ox

et se tonont

otullimumquod

ris,

sou

pnrti? pol<Mitialis,

ponilur, ost

j[,'ono-

dilTeren-

do

AfJ aliud

igilur Philov)phus (ul prius nolavi.el Doclor

7.

Non

Motaph. palot idom.

pnEposita,

.so

difToren'!'

Ir-noti-x p.Trf<*

nibus

^^

compiftive ab ultima diffcnMilia, el non

fprior est divisiva .superiori.s, el

ab aliqua pnocedonto. Sed onmis

pit

se

maximo

ponoiidf) rjifrcren-

tiam inffriorom ronliiioro

superiorom por

quidain volunt, do quo

so, ut

stiitim,

et

aliud ncgo consoqiienliain. A<i

balionem

flico,

pro-

quod hoo argumonlum

sol-

vit iste torlia dislinctiono primi. qujost.

cujus sonlenlia consislil

no

uno soipsum,
et

alteruin

communo

aliud donoininal, lcrtium

nugalione qualilical,

;}.

hac proposilio-

in

Quando duorum infTJofum

licularilor in

in alio

hoc

par-

absque

maxime

locum, loquondo de differentiis

habot

sumptis

ab aliotato rorum, por comparationom ad

Genora

quia loiiuondo de difforonliis ac-

ceptis abullimis realiUilibus,

argumenlum, <um de

illis

defl-

^tn

ne soqu'nti

ibi

sed pro nunc dioo, quwl in-

non

reci-

pnrdicationem ejus.

Et

si

divisum

objirias, qu'Ki

de dividontibus

lico

pni? licalar

quod verum

csl

recta linoa, qun verius dicunlur tn

quam

divisio,

fit

per qua?, vel

in

qua

quibus.

non procedil

non prredicetur

(litTerentia inter esse *M/'^'''W*.

eliam langi

Pos.sel

jiiifs.

rommu-

cl

diflTerenlia

inler

dilTcrentias cssonliales, el accidenlales,

langil Philosophus ibi iem. Forlo

enim

ut

ve-

quod flxio pcdis esl pedalitas,quam quod rationalitasesl sensibililas.

rius dicerclur

de quo l;imcn magis alias dicctur

polius ad Mclaphysicum,

quia

quam ad Logirum

pcrtinet ultcrior spe<*ulalio

pmpdiciorum.

quod nolanler dicit Doctor. quod non ponunlur lanquam partfit

diversae, eo modo, quo Genus et diffcrcn-

Ad

aliud dico,

tia in

dctinilione

quia (ul plcl ex diclis)

ens quiddilalivp. Dico ergo brevitcr, quod

ponunlur circumloculoria proximi genc-

ens non bis dicitur ex eadom parlo oralio-

ris

nis, 00 moijo

p^mens reliquum. Nihiloiiuuus ipsa inler

sed.seinol quiddiUitivo, et

mel denominativo,

et sic

idcm

bis dici

.se-

non

aliud,

quod

tom ad homincm,
quilur

hic,

lioncm

laiigil

bonam

dif!irulla-

dict) uiio niodo,

.sccundum

lillciic, ul

qu(dlo-

communcm

exposi-

s.'cpcprius nolavi

voroproprio, alilcr dclermiiiat

diccnduiii,

loco

vcl alilcr

quod slant simul dilTfrenliam

non includcrc p<'r se sup<Tiocum hoc nugalioncm csso in pre-

infcrionMii

rcm,

ct

loris,

.sc<l

(luod osl

falsum

ol

arguuKMilum Philosophi ibidem, Vull

el

.slngulririssima

Mct.ip!.

lis, cl

\.

in

ae
.-r-

r>or-

^y-\-

Per idcm palel ad

is.

ullimum argumonlum.
piK.rt

.11

in

ph^

.lerdlcl.qii.xinor-

lornolcndo inlran

illa

cruiil plurcs aclus,

el cx-

s,

rcpugnanlia aliq

nec

sia,

form.T; (luia niil essel(Mdenj inferiori, aul

non,crgocjusdem

'

minus com'"'
liccl
comparationend ullimam .... .!!>*"
habeanl ul unum, el ideo nrc r

lorilales

non.Sisic.cril nugalio;si

sp.-

e<l

comparata sunl diversa, sirut magis

se

poncndo dilTcrcntiain supcriorcm inferiori

aclus vl
in dcfhiilionc, cl hoc p<rmodum

osl

unum

el ideo

commune.

inconvonit.

Ad

*i.

Posset eliam hic ponderari (ul prius dixi)

qunLvsliono .sequfnli magis.

Ad

langilurde i
le
.superloris de inferiori, langeiur qtucsUoEl quofl

nili.

tenet ex prirto polenlialis,alil'r soquorotur

nugalio, ct hoc

qiu t

complelive, el formalilpr

talis

el

a om-

p:

usquo ad ullimnm.

aliis,

^"v?rlor

r,

enim nogat Philosophus dilTtronliam addi

difftTontiai usque ad ultimam in doduitionii)us, imo sic docot doliiiire
sed intenditquod tota subst/jnlia rei actualiter, et
:

50.

ip-ium) qufHl

p<^)sl

rircumloquilur Tienus

complotiva,

tia

XV

illa di;

exp

induclas.

'hi

|>l>vi.

siM-tif.

S^l

priitia

orgo

PuutUir

por mdum

cuuiloculioniM

cum

aucvll In

brcvi

s.iiis

i-

'

mj
vi

iy

>,

cir-

clcx p*i^

ti,

SUPER HNIVEHSALIA POUIMIYKH

206
materialis,

te

in quid,

et

(liftVrentia

iit

completiva actus.et fornia.

Homo

animal,

est

consimiles

et

Quod

non videtur Quia pars non proedicatur

;

Sed ex hac solulione oriunlur duo du-

Primo quomodo inquid,CMm. sit

vocum, ut infra cap. de Uifforentia

oequi-

bia.

iste,

liabet

possit esse differentia completiva

toto

per Aristotelem

Topicor.

4.

cap. 2. ideo dicit eospeccare, qui par-

tem dicunt

esse

Genus

sed Genus est

in

Secundoquare Univer-

definilione Generis.

de

pars Speciei, per Aristotelem

de toLo

capit.

com.

text.

5.

Metaph.

30. et 33. Et

Genus proximum respectu

istorum quinque, cum tamen ex dictis su-

probatur, quod enim est pars definitio-

pra, videantur esse Species specialissimse

nis,

sale

non

esset

respectu ipsius.

Ad hoc

ferentia qua^sL 5.

dico breviter,

in

quid hic ponilur

uno significatorum

pro

univocum, sicut

tantum

et

esl

forte rationale ponitur in

definitione hominis, ut infra, cap. de Differentia, quaest. ultima, habetur. Et similiter

ad aliud potest probabiliLer

definitionis

dici,

quod

definiti

sed Genus estpars

ergo est pars

definiti.

Item Materia non pra^dicatur de

nunc

Sec pro

dicetur.

quod

de Dif-

infra, cap.

estpars

cujus est materia

ria Speciei

sed Genus est niate-

ergo, etc. Major patet, quia

maleria est per se in potentia

cujus est

tu. Minoi'

illo,

illud,

acl

compositum autem est inacprobatur per Porphyrium in

hoc capitulo dicentem Genus esseprin:

Universale non est Genus

proximum ad

respectu plujnbus, ut Differentise ultimae

cipium Specierum, et dicit, quod convenit cum secunda significatione

non
est autem principium formale, quia non
distinguit Speciem ab aliis 7. Metaph.
text. com. 49. forma autem distinguit

Universalis, et additur w^MiV^ uL comple-

Speciem ab

communiler ponaLur
quia non sunt nomina imposita inter-

hsec quinque, licel

esse,

mediis.Vel aliter,quod Differenlibu s Specie

ponitur ut specificativum, et expositivum

tiva generis, ita

bile, et alia

quod una

modum

respicit

subjici-

prsedicandi. Plura alia

subtilia hic pertractanda relinquo lecLori,

et altiori indagini.

Animal cum

sit

facit

aliis

necefficiens,quia

Speciem esse in actu

et

bove

prcedicatur. Cap. eodein.

finis,

quia propter ipsum non est species,cum

sit

imperfectius spccie

ergo est princi-

pium materiale.
Idem patetper Porphyrium

Genus, de homine, equo,

nec

non

capit. de

Diffcrentia, ubi probat definitionem se-

cundam

Differenti^ per hoc, quod Diffe-

rentia habeat similitudinem formge, Ge-

QU^STIO XVI

nusvero materias.

Utrum

hcec sit vera,

et

Homo

Ad hocsecundum

est animal,

consimites

non

est materia,sed

totelem
Ente et Essentia cap. 3. Cajet. ibidem. Joan. Ang. et Brasavol. super hanc qucest.
Gomplut. disp. 4. quoest. 4. g. primo. Hurtado
disp. 3- Log. sect. 3. Ruvius de modo praedicandi. Concr.et A bs tr. Merinero disp. 4. Univers.
qucest. 1. Fuente qucest. 6. di/f. S. art. 1. Ro-

7.

dicitur

quodGenus

forma,quia per Aris-

Metaphysic. context. 35. om-

D. Ttiom. de

driguez. quosst. 4. de Genere. Art.

1.

nes partes definitionis sunt sicut formfse.

cum

Et
est

dicitur,forraa distinguit,

verum

de foi'ma ultimata et completiva

Genus autem non

est

hujusmodi

for-

ma.
t.

lapropar- catiir (ie

ra."^^"''

Genus prcediSpecie, quaeritur, An Genus

Girca hanc particulam,

Ad secundum dictum
tur,

quod

ipse

non

dicit

Porphyrii dici-

Genus essema-

pr^^dicetur de Specie, loquendo de prag-

teriam, sed simile materice, quia est in-

dicatione exercita in fundamentis ista-

determinatum.
Contra,Forma non prsedicatur de com-

rum

intentionum.

Utrum

haec

sit

vera,

Qli^STU) \VI
nec

sirnt

poslto,

rnaleria

repu-

qiii.i

cfMoposito rntione niatLTia.',ratio-

^'n;it

no cnjnH osl in potentin.

cniin

qun'-

fi)rni;j,

;iniina,

et

coiTiposito
resultal

non

liaec

.secuii(l;i

linnninitas qua)

tatiin, sicut

niin

forina est gcnus, et

tur de coniposito,
est ciiiiii

iiisi

;iuleni, scilicet

potest pricdicari
iiiii

respoiisio

essc

in concrcto;

jui-c

vidcl. iicf^^andoGcnus
cl

conccdcndo

ipsiini

esse foriiiain,a(l salviindiini ijisuni

diciiri

pi';u-

Ideo dicituriditer ad utruinque argu-

teria

princij)ale,

iibstracto,

in

tolo,

Genus

(juod pars, vel rna-

non praxlicatur

(.le

concrcto tiiinen jiotcst, et sic per

iii

nativiiiii

Oiniic concrctiini cst dciioniisi

rei, erjfu poriuu-

scd partes

se non pticdicanlur de toto

Dicitur .scruiidum Hoetium

quod Genus

sio.

i^i

per

er^o ncc

lib. livi-

in delinitione est nars,

pr;edicando vero toluni.

iii

Coiitra

Secundum quod

Genui

cadil

dclinitionem Speciei, pra'dicalur per

in

sc,

j)riinomodo,de Specie; quia primus

quando

iiujdus est,

parsdelinitionis, vel

piiedicutur de dcTinito

detinitio

ergo

i^ilur Gcniis pricdiciitur

iii

concreto de iSpecie, praHlicidiilnr dc ca

denoininiitivc. lYobatio priinie proposi-

pnedicatur.

ut delinit, et ul

sumpturn

Itcin. aut sic

vcl

;c(juivocum

non

est

est

idern

univocum,

icquivocuin. ergo

si

Genus, ner defmiens

cum, ergo

signiliciitur.

r.Miitrii,

par-

secundiim eiimdem rationem se habet,

dcSpecie.

mcntuin

ir

partes rei ad lem, sic partes

rationis ad rationeni

concrclo iiKitcria

coinposilo: crgo pri-

i\v

iioii

iniilcriaiii,

iii

nd pnrles

dicit

partes rationis.

/loKK) csi luinianitna;

fii!s;i.

pne-

.33.

ad ifm^

Arisloteles: sirut ralio

secunda non pra^dica-

l'()rrna

(lontrii,

Contra, 7. .Mctapli. conle.xl.

ies rniinnis

pra'diciilur de cornposito.

lia;c

ma-

Genus.

dicari, cujusniodi est

de

pri'(Jir;iliir

(onipositioiic rn;iteria;

e.x

forina; liujusniodi

sic

iit

licet rnaforia, vel

pars rcalis non pr^'di< elur do tolo

roinposifi

j)iirs

veroconscquens coinposiluin.rriniu

alia

ut

:ilteia

<'st

quml

Aliter dicilur.

teria tamcn.velpui-s rationis potejsl

Dirilnr quod (liiplcx ost

tliini

jtrj

signiticat

si

univo-

utrobi<]ue,

et ita, vcl utr^obiijuc erit pars,

vel

nus-

qu;im.
Tcrlio ad intciitum principale, sequilur

llomo

cst

auimal, ergo humani-

nenoniiniitivadicunturqua\'um-

ins est nnimaiitas, Conset|uens fulsuin,

quc ab

aiiijuo solo ciisii dillcrcntia, lia-

ergo

ticnis

bent dcnoininationcni

sunt

liiijiisinodi

oiiinia concrcta,rcsj>cctu abstractoruin.

Gonsequcns

est fidsiini, (juia

Gcnus

uiii-

voco praMliciiturde Sjiccicbus non ergo

:

denoniinativ(
praMliciindi.

(jiiiii

Siniilitcr

in piincijtio S(TUiidi

Itcm, omiic
miiiii,

iit

sunt disj^arali

ideni oalenditiir

'loi^icoriim

concnHum

iiiliiiM'(4

iii

subjccto

PncditMincntis

Subst;iiiti;i,
niliil

tum.

Projirictatc

c;ij).

;{.

sijrniliciil for-

snhs/nnlin rst in snhjfr/n,

tcl(Mii

inoili

soA nufin

ji^^r

Arislo-

in (Mj^itiilo

j>rima

de

igitur

si^nilicans subslantium esl concre-

Trobulio conse-

.Vntecedens.

L't

quando enim

quenti:i\

pnpdicAtio

est

pcr se in .Antecedenle, lunc tenel a con-

ad ubstracla

cretis

tunc est veritus

quia

sit

|uia

in ;*r*r

modo jniediratum j^nislical

tiam subjecli; sed

in abstr.t

llom

esen-

signinc.ilur

eigo

vem

el

ji.ilt

sequidur.

musira

abslnicluiu

p'r

il-

ip-iaess^^ntia bstrarta

ab eo, quol concemitur

proprie

per sc,

non ralione

el

concernitur

lius. (piod

si

concretis, ralioDe

in

essonliiP signilicatie

j>rimo

111

c\>n)j>Io. iicei

Musinim
est

aHtedo

est
:

cniiu non

album,

ergo

quin AnlecctlMit

4.

AIUr

SUPER UNIVRRSALIA PORPHYRII

20'-^

non

per se; bene tamen sequitur,

est

Album

nibus, ergo propositio falsa. Consequen-

per se coloratum primo modo ergo albedo est color ; quia ex modo significandi terminorum, idem poni-

tia patet,

tur in Consequente, quod per se expri-

tur ad affirmationem asini, sic negatio

mitur

ad negationem

est

in Antecedente. Probatio falsitatis

Consequentis

tertia figura,

est

aeque per se praedica-

illis

duobus sequitur

est animalitas, quae falsa

major
quia

est

igitur

quia ex majori sequitur minor

minor

si

quod

est falsa, sequitur

Quod illa conclusio sit falsa, probo

Omnis enim praedicatio vera in abstracto
est per se primo modo, sed hc non est
:

Rationalitas est animalitas

quia Genus non prgedicatur

Aristotelem

Differentia, per

rum, cap.

8. et 3.

per se
6.

de

Topico-

Metaphysic. cont. 10.

ergo, etc. Probatio majoris, quia Aristoteles 7.

Metaph. cont. 43. volens osten-

dere Differentiam superiorem esse de in-

quod

tellectu inferioris, ostendit ex hoc,

pedis est pcdalitas qufedam

fixio

scilicet

de inferiori Differentia in

Differentiae,

abstracto

sed quod est de intellectu

alterius, praedicatur per

de

quia

vera prasdicatio superioris

est

seprimo modo

Idem ostenditur

ratione, quia abstra-

cta significant essentiam

cum hoc
et ita

ter

unum

si

verbo

secundum

se

vere de altero dicatur,

est, hsec essentia est illa

prasdicatum prasdicatur essentiali-

de subjecto, quare per

se,

primo

modo.

1.

Posteriorum

per media

communia

quiaubi Species

subjicitur, et

Genus prsedicatur, propo-

sitio est falsa

quia subjectum, et prse-

dicatum accipiuntur sub oppositis

ralio-

Si affirmatio

30.

text.

causa affirmationis
causa negationis.

est
est

ergo negatio

probatur ratione;

Item,

quia sicut

suamnegationem,ita

affirmatio asini ad

suam negationem;
ergo permulatim, sicut primum ad tertium, et secundum ad quartum. Iste
modus arguendi patet esse bonus per
affirmatio animalis ad

Aristotelem

extremitates
manifeste

nentes

Priorum cap.

2.

3.

in illo

Quando autem convertuntur

capitulo;

ubi ponit duas regulas

modum hunc

arguendi conti-

hocetiam modo arguendi utitur

Perihermenias, circa finem, ad de-

1.

terminandamillam qua3stionem, Utrum

autem contraria,

etc.

Item, autpraedicatur de homine ani-

idem homini, aut quod

si idem, igitur idem
aliud ab eo
quod

mal,
est

est

si

aliud, igitur

il-

lud aliud non poterit praedicari de ho-

mine.
Item,

homo

si

est animal, tunc tota

natura animalis est

enim non

homine;

in

aliter

secundum
extra quod nihil

esset animal, nisi

quid, sed totum est,

est,

Item quarto ad principaIe,potest argui

est

praedicatur de seipso

illo.

igitur

homo

asinus; ergo

major, quia similis ratio est de utraque,

per se,

sed sequitur, Ilomo est

quens. Probatio prima? per Aristotelem

ex

et sic

Item, sicut affirmatio animalis sequi-

ergo per se rationalitas

humanitas

si

tur rationale de homine, sicut et ani-

mal

est alba,

in

nam

Albedo

falsa,

animal; quia
oppositum Consequentis non stat cum
Antecedente ergo sequitur, Homo non
est asinus; ergo ho?no non est animal.
Antecedens est verum ergo et Conse-

quia

animalitas, pari ratione humanitas est

rationalitas

quia non propter aliud est haec

per Aristotelem

63, ergoextra

3.

hominem

Physi. context.
nihilest naturas

animalis; ergo asinus non est animal.

Item,
est

si

Genus

homo
ergo

Dicilur hic,

est animal, et

homo
quod

est
est

animal

Genus.
fallacia Acci-

QL.ESTlo XVI
denU.s, propter vjirialionorn medii, quiu

pnBfiicatur de liomine, accipilur

iil

cundiim
tivurn

e.sse in

se-

supposilis, vol quidilita-

ut vero ei convenit intentio, ac-

secundum

cipitur

quod

csse,

liabet, ut

comparalur ad inltdiectum quaR quidem

;

faciunt extraneitatem in tcrmino.

Gontra,

sub ralione alicujus Universa-

(iicalur
lis

Omne quod

Ilnmocfit finitnnl,

erj.,'0 liic,

pr.Tdicatur, praj-

si

pro-

prie pra.'dicalur, pnedicatur sub ratioiie

alicujus
(ieiieris

niversalis,

non

ergo

pra'dicatio

sibi e.vtranea

illa

tenet virlute alirujus medii n

perquod rednci
ent

esl

secundiim quoil accipilur

i:

pi

nn i /nn l ;crgo

illud est

n.

quia omnis cons<?quentia bim^

quod medium sit

adconsequentiam, patel per
saria. Kt

.\i

Priorum,te.\t. 2S. elP.

1.

a.

Exunn nihil

/.

scilicet sufficienter, nisi aliud

I-

dicit.quod

6. ubi

litratur.
V

allerius, quaiii

non

modiumin

illud

potest

li.

Dicendum ad qu.Tstionem, quod

pr.f

dicatio superioris deinforioriuniver.sall

torestbona.

>'tf
.

Iln/nn pst nnininl.

Iiic,

De

argiiilur specialifer, qiiia

Sj)erii'

non

incorruptibile
ruplibili,

pnedicatiir de cor-

Individuum

est Cnrriiptibile,

Species est incorruptibilis per .\ristote-

Icm

7. Metapli. text.

com. 35.

et 53.

ubi dicit

cie,

quod Umnia superiorn

infcriorihusprceilicanttiryeX
liiiilioiirm

datam

lilc

primo impor-

i"??'*^*^"

teriali in Specie, et illud

de suo intellectu determiualo

tat

tamen permodum parlisillud

cle

primo
cie, a

ut ani-

quenti,

significal,

totius; et ideo

con.sequMiti importat.

post de-

e.xemplificat,

modum

t!t

ila

tolum ex

DilTerentia

quoaccipilur. sed tolumex couse(jiiia

formale imjx>rlal per

illud

Item, per Arislotelem in pra^dicamen-

gatio in drlinilionibus, quia positis dc-

homine; ergo

cie atii/uo

nc.

lis

Sccuncinj sufistnntia' prceclicnntur

cieprimis, quod j)robat

nial praMlicatur

quia enimani-

de homine

eiyo de

ali-

quo liominc.

est,

quando

nis

pra'di(atur dc

est

per

inat

.se

definitio, vel pars definitio-

definito

ergo

primo modo. Ilomo

ergii necessario

ij^ilur

vera.Con-

text.

1).

I.Dus

et 15. et circiter,

cl

|)rinnim Ant(?cedcns similiter.

Iliiii

mnl

utriusque, illud

(k' inlellectu

diceretur;

.Si

pro nominibus, quo<l esset

fiiiilionibus

si

sequitur. I/nmo cun'i/,ergonni-

rurrit, ut dicilur

iii

modum

PraMlicam<Mitis.

Dici

idem bis

etiam alterum sigDinoJitum

de

catio ejus

liicc

cst nni-

sequeiitia' palenl per Aristotelem

teriorimi

niodiim totius.

suuiii liaberet per

Item, primus niodus dicendi per so

modum

jvirtis, pnt\li-

fd*!. propler

toto c**'

repugnuntem.
ud prirnnni

igilur potest

secundum nrgumentum,

.f

j)ra*dictur
j>er

de lolo vere

mmluni

lolius,

dicari. ut Avicen. 5.
flcat

de munuato,

versn significunl

..f

,^,^,

ii

j>ole..

\f

j^

'>

vel j)arsintelUvtu pcr mo^.-..

men

formalein Spc-

signilicat aliquid

enim utrumqiie idem

prinio iniportaret, non j)Ossel vitari nu-

cie

non

homi-

nint

sed per

AdopposilumeslPorpliyr. cap. deSj)e-

t.

.Vdprimum orgiimentum
.lum,
nota, quod Genus sumitur ab aliquoma-

/.rf
'

^er

''

'^'

prkii.

\r\\t.

aiite(piani ponat j^roprietalesSubstanlia.

Kl

|)rnbalur

C'.onse(|uenlis

quia opjiositum

ratione:

non alal

um

\nt<'cedeiilr,

8cd omnis consequenlia 'nlliymematicu

Tom.

I.

etcapul; utrumqne
significul lolum,

ti

nifical

i^nrlem

t;t:

'

i"

m'

inaniia/um exptniitur p^i

il

n-i

/1

i/iif

SUPER UNIVEKSALIA POKPllYRll

210

niim. ubi haboia non est de

7)t(inu<iti,i^i\\ (lc

nioduni tolius

uiodo significandi per

non enini

bere nianuni, sed lolius;

est partis lia-

objecliones consolutra

su-

tiones

ralionale,

alla-

las.

tum du~
plex.

modum

illas.

concreti, in

quo conveniunt

secundum quod prior valet,

dicendum ad argumenta contra

dua3,

iignum materiam

arcae inconcreto;

mlnis, quia

non

homo

concretum

ratione

liter

significat,

subjecto

quod abstrahit

scilicet,

aliud vero quod

abstrahit a

est in supposito) ita

duplex est

forma ut

sicut est duplex abstrac-

unum

concretum per oppositum,

vide-

quod concernit subjectum, quod

licet

est alterius naturae a

forma

significata,

sit

tatis,

et

de hoc

icleo

ligno

non tamen respectu

tur;

autem

subjectum

est simile hic, et ibi

nat formam, ut est in subjecto, ettaleest

lantum

in accidentibus,

sicut

album

respectu albedinis.

Secundo vero modo, ut

tis,

est in supposi-

et sic est in substantiis

ut

homo

respectu humanilatis.

Ad

probationem,

dicitur,

Omne

concretum habet defmitionemdenomina-

et

nihil

quod

est concre-

matcriati, ibi non.

contra tertiam

responsionem supra dictam, dico quod

determinate

quoad

intelligenda cst,

Aristotelis

similitudo

importare,

quoad praidicare. Sicut enim

tio exprimit totum defmitum,
rationis,

tantum partem

rei

tota
sic

etiam pars rationis, de parte

Haec enim est falsa,

le.,

Anima

non
ra-

pars

sed non

sicut tota ratio praedicatur de tota

sic

cum

quia hic significa-

Ad aliud argumcntum

verofalsa.

sig-

forma

quantumcumquc concretum, est concretum respectu sui accidentis. Unde non

tum

quod concretum primo modo

principa-

habetad naturalem,

artificialis se

mo

dico,

quia

arcse,

artificiale;

est

sicut accidens ad

ligneipraedice-

quam

formas,

tur materia in concreto,

Per idem ad secundum argumentum

re,
rei.

est rationa-

prout rationalee^\. hominis differen-

tiale

dicendum,quodconcretum substannon habet illam defmitionem, quia

tincte iniportare, sic concedoconclusio-

non

differt solo casu, id est, sola incli-

nem, ncc quoad aliud valet similitudo.

tivi;

natione formfB

ad subjcctum respectu

abstracti,

sumitur

sicut

differt sola inclinatione

situm.

ibi

casus, sed

formaa ad suppo-

13.

quia

arcae,

respectu

aliud quodconcernit suppositum. De pri-

veraest dicta propositio, de secundo

est

suppositum ejus;

est

lignum respectu

sic

arca

quod

res-

concretum ad suppositum respectu ho-

dum

est,

lignum

Ad hoc dicendum, quod animal

licct

ita

pectu ligneitatis.

secundam responsionem.
Ad primum, cum dicitur, Omne concretum estdenominativum distinguentum, (unum

12.

si-

materiam hominis in concreto

gnificat
sic

animal

sicut

respectu animalitatis.,

ideo

ob-

Nam

aliter.

objiciuntur contra

istae

1.

arguitur

concreto praedicatur,

in

possunt reduci ad istam praiter primam;

idco rcspondendum est etiam ad ea, qua)

per

Ad

quod materia

non obstante concretione illa sic et hasc,

Homo est animal. Prima propositio patet; nam sicut animal est concretum

Et quia secunda responsio concedit

Genus significare partem materialem,

jeciionem.
Concre-

Contra responsionem quas concedit,

ergo sicut ha^c Q^iid\^d.,Arca est lignum

intcllecluni.

Quia vero responsiones prius dict^

II.

Ad

pra

expone-

et ita

tur aninial, liabens sensuni

habens

sig'uiliealo

ergo

tia. Si

Quarta

genda

est,

totum, id
tat

per

fiat

permutatio, quoad dis-

responsio

Boctii,

sic intelli- Responsio

Genus utrobique pars

est,

Boetii deest, et claratvr.

partem distincte impor-

modum

totius,

appropriate ta-

0'.ESTI< XVI

men

pnvAuy.iiur

bens inodiiin
fiiiit

qiiiu

totiiis,

estalha\ non quan(Jo suntcirca clivenw,

part'm

srd

rienus,

e.xprimit

et appropriiite <le-

csl,

\(\

priiiripia

e.xprimere.

tineto

unlcipca idom ijrnificatum. ut Aih*'tio

.sifrnili<:il

Hebet

(lefinitio

lia-

folimi.

iil

nisi

tamen

rlis-

(listin'te

non

partem

idco

duo

ul ostendilur per

pars;

iit

lotum,

in se est

N';im

dofiniti

appropriate loqiiondo ddinil,

ulrobiqiie

et pars,

facta

arfj^iiinenta,

contra illain responsionem.

Ad

terliiim jiriiicipale,

Ifnct

dicitiir,

concrelis

dictis

vero

in aliis

iiKxli.

.siiiil

modi

dictioiii

conveniunt

qiii

impositione

e.\

proprie dicun-

([iii

siij^nilicaiidi.

quod

dico

]>rincipale,

(jiiartiim

(liiid;iiii

et

simt a

illi

signincalo inseparabiles, (juia signilica-

tum,

sif^iiilicaliir

iil

non

dictione,

tali

potest iiitelligi sub opposito talis inodi

sine repu},niantia

significandi,

homo, secundum
potest

inlellii,^!

sicut

singulare, non

quoil

inodo plurali, sine

siib

repuirniintia. Alii verosuiit

modi

propriodicti modi inlelligendi,

niatris

iiiia

lan-

secundiim qiiod

insiint siL,milicato,

8ub aliquo certo modo concipitiir, qui

quidem

siint

calnm,

nl

separabiles; quia

inlellij;i

lismodisine
bent

repiijfnanlia. sicut se

plicantiir. 1'olest
siib

dictio-

opposito

siib

intentiones ad

isla'

si;,Miifi-

siib lali

sipnilicatiir

polesl

nc.

illa,

lalia-

(juibus ap-

enim homo

intelligi

opposilo biijus inlenlionis, SpecicSf

sine rcpuj;nantia,ut isie fiomo.

Vv'\i\u

modi,

({ui

talem dic-

tioncm. non reliniiuunl i|)sum respeclii

ciiiiisciinKpic pneilicati

lia

I'.-^-;''

onim

lioc

est rei per

i-

verbum

.se. i.sta

#j/.

autem

in-

tontiones non insunt rcbus pcr ne, nai

ut

comparanlur ad

isti

modi non sunt

ideo

inteilcrliim,

per se, nec sunl

iiniti

pugnantia non cau.sat falsitatem.

(piintiim nopitiir similitudo, quia

;\(l

(piM"

et

imiiintur. siint

principia.

simiilicala

.scii

imiimlur.

repugnantes.

licelnonsint

tamen lorma-

ratiDiies,
\(\oo

siilt

(piibus

talcs

caiisaiit f.dsilatem,

triictionem .Antccedontis.

primam probationem dicendiim,

.\d

qiiod Aristoleles intelle.xitin causis pracisis, sicut e.\cmpliticat,.sj

wnnem

esf

hahere pui-

rausa respirancii,

hahfrr pulmonem,

modi

(juando

non

et

causa nun

est

res-

pirandi; sed aflirmatio Speciei. non

cst

pnecise cau.sa inferendi aninnationom

Cicneris.

Ad

quod prima si
quoad opponi quoad hoc

aliud dicendum,

militiido tenet

ei^o solum tenet consequenlia in per-

mutando,sed
e.sse

in

permulando conciuditur
quoad

similitudo,

antecedcre, et

con.sequi.
.\d

animal

.soxtum dicendum, qu<xl

praHlicalur de bomine, quoiJ est indinfe-

rens ad idem homini, et

mine,

veriricatur

aii

aiiuil

nb ho-

tamen pro aninuih.

idem homini.

qu(^d est

Conlra,

si

animni

pravlicalur

de

(luodlibot illorum

ho-

1e

minc, ut est indilTerons ad miilla

sunt inscparabiles a

sif^nilicalo, ul si^niilicalur [^er

illa,

ut iiniiintur per

tis,

s:

implicat fallaciam Con.scquentis ad des-

Ad

tum

St;cundi modi, extranei .sunt

cata formalia uniuntiir; ideo eoruni re-

tantum

liir

oppositi.

quod

\d probationem

IlOll.

non sunt

ibi

principia formalia, sub <|uibus signifi-

concrelione ad subjeclum,

ml

Ihnno estaihus; quia

ut

ne^atur conse-

qiH'iiljii.

iii

?ll

eryro

illo pr.iHlicari

po>

tesl.

Dico.
qiiia

quod

illn

'

indiu'

disjunclionis

" 'qucnli.i

non

uiia est pt^r

ad inulla. n<>u

mo^mui

arl aliquiil aiit

Immis disjimclivo

'

'

><

juiuir

aliipKKl illonim, (|uia

pro quivuni(|ue

l>olorit verilicari. aic in

propoitu.

15.

SUPEU UNIVEUSALIA POUPIiYUII

212
Atl

16.

sepnmum

clicendum, quod dofini-

movens molu voluntario, secundum Plato-

cujus ni-

nicos, cujus divisiones mulliplices palent

sic est intelligenda,

tio totius

liilest exlra, id est, cui nihil deest

quisitum ad ipsum

nihil deest in liomine

lis,

malis, non

tumen

anima-

sic naturae

re-

de natura ani-

est prascise illa natura

plerumquein Philosophia. Ilomo autem est

animal rationale,el addunt aliqui mortale
ut infra cap. de Differentia, quaestione

Vel

nali, patet.

sic,

suetum a natura,

in liomine.

Ad oclavum

quod

dicitur, ut prius,

est fallacia Accidentis.

Ad argumentum

anlmil mana Deo

ordinatum ad

terrse,

beatitudinem aeternam,

bipes,

etc. Praslicatio

ve-

ro quid, et quoties sumitur, supra dictum

contra hoc

Omne

est, el in

verum

est

de

Ordo

sequentibus magis dicam,

Prius enim disputavit

salis patet.

j^^rce-

de definitione in communi, nunc vera par-

exercito;

ticulas cunctas definitionis prosequitur, et

quia alicui inquantum praedicat prcedi-

verificationem ipsius definitionis, et par-

catione exercita, qu^e

tium ejus in fundamentis

dicari signalo, non autem

per esse, ex-

fit

traneatur ratio Universalis.

Ad nonum dicitur dupliciter, uno quidemmodo, quodperse suppositum communis,tantum includit naturam sui communis, tamen signatam, et nullum accidens

ideo nec est corruptibile per

commune;

sicutnec

cundum

sed utrumque se-

quod Species, ut

secundum
ex hoc, quod

individuis, est corruptibilis

se vero est incorruptibilis,

semper

negativam arguit. Prima sumitur ex

pic. cap. 11. et 7. Metapliysicse,

continuatur per successionem

ex

5.

quantum ad minorem.
Et nota, quod semper
tiam
tio

et

in fundimentis, in aclu
ra,

ul

isla,

Hoyno

est

animal,

di; et est qusestio satis

salis

jus

et utilis

exercitj,
et

sit

ve-

Imjusmo-

solemniset univer-

valde in docLrina hujus, cu-

molivum sumitur ex

definitione

neris, ul patet, elex declaratione

ge-

Porphy-

exemplificando illam particulam Differentibus Specie in fundamentis. Animal,

rii,

inquit,

cum

silgeniis, de

homine, equo,

bove, prsedicatur, quae differunt a se

el

invi-

cem Specie, non numero solum.

De Primo, quid genus, quid Species, quid
anma^, atque /wmo, satis notum est. Animal enim esl substantia animata sensibilis,
secundum Peripaleticos sed subslantia se
:

hac qusestione

in

DoctorGenus

et Dilferen-

Speciem pro substratis. Secunda ra-

sumitur, comparando materiam ad ma-

enim pars non praedicatur

ex prima ratione, ita nec materia

teriatum. Sicut

de

toto,

Lem Genus

Quserit an prsedicalio Generisde Specie,

ex ratione
:

repugnantiam actus

EXPOSITIO.

To-

quantum ad majorem
Metaph. text. comm. 30. et 31.

de materiato, ex secunda

in diversisindividuis.

4.

partis, et totius,

(ut palet) accipit

est in

notificat. Divisio

communis est.
Dh secundo, novem rationibus partem

et
se,

quid, scilicet pe;accidens.

Aliterdicitur,

17.

est

gressibile,

formalum de limo

quod pra^dicatur, prEcdicatursubratione

alicujus Universalis

Homo

fi-

sit

et

hoc propter

eL potentise.

Quod au-

materia,probat ex Porphyrio

ipsum esse prinquo convenit cura

cap. de Genere, ubi dicit

cipium Specierum, in

secunda significaLione Generis, quae esL esse

principium generationis.

cipium

toties

quod Genus non

quod

est

efficiens,

erit materiale.

1.

5.

inductive patet

et

principium, nec for-

nec

Idem

finale,

sequitur

ostendiL ex Por-

pliyrio,cap. de Differentia,

cundam

autemjorm-

sumatur quoLies causa,

MeLaph. text.comm.

male, nec

Gum

probando

se-

definitionem Differentiae, quse est

prsedicari de pluribus differentibus Specie,

etc. et

text.

idem habet Philosophus

com. 43.

et 9. et libro

et 8.

Metaph.

7.

text.

MeLaph.

comm. 6

Divisionum Boetii.

Etantequam formet tertium

.j

principale,

||

Oli/ESTI(J XVI

quasdam

Imn;

duo

inam

principalia, ft surit qualiKjr, quariirii

lrxs

igitiir

solverido qujpslio-

partis

a.ssignat

ullirii.is sustiriel

evasiories

infra,

atl

argurnenlaojus. 1'riiuani vero n?s-

nerii, et

puit, el r'oplicas fonlra'aiu njnrludero os-

Sccurida incipit

loridit.

TtMtia

ibi

ibi

ideo di ilur.

llikTdicifnr. (Jurirla ibi

f/i

i-

undiim Hoi-tium,vlc. Et primoadduo

Itirse

respcmdel, negando minoreni. Nee.sefiuilur

de Genere

quia

ex dicto 1'orphyrii,

c^ip.

non

formale prinripiumest

maleri.ili', se<l

Genus, ex
VA

idem

ment.

MeUipli.

7.

CDmment.

lext.

Physic. lexl. commenl. 28.

probatur, (juod non estprincipium

formale, quia non distinguit,

distinguit?. Mclapli.

non

sequitur-,

m.ilc?

qiii,-i

foi-ma

non quodcumque

romplclivum

quod

'l

consonum

dictis Iiujus, in rn;iteria

form.inim, et

do plu-

de Diflcrenlia,

identitalom.

vel

eiiim m.iteria dc se osl

Sicut

iiid(?lcrminala,

polcntialis, el pcrf( ctibilis pcr formas,

cl
ila

(icnus rospeclu dilTcrcnti iriim.

Kl

licct

solulioncs

Iitr

suslonl.ibilcs,

cl

quia

cum

m.inct

cliam forma

tur do toto, sicul iioc malcri

ria>

onim

orijai

liacc

icum,

aniinn inteltcctivn.

pnedice-

Nam

i.

ita

.Vd

cst falsa,

//omuest

el liroc,

//omoest

hanc n^plicam res-

bel) totius vidclicot, ol parlis

osl

cum

forma

beiite ipsain,

ila

h:ec

//omo

sit falsa,

tie

l.a-

maleria.

enim

Licel

licet btTc sil

hnec

MrUi-

//o-

fal.sa,

Limen

vcra.

esl

sil
illa,

rc^iKjnsione, el fuga. ad ^ofiinduin

id e<l,

principalo assignil aliam r

:n

elest secunda principalis ad utrumqiic ar-

gumenttim

suslinol,

irifra

.solvil,

vel

iri

replicas contra

dc eo cujus

partis

concroto,

ipsam

vcl

.sunl. v

aljslraclo.

in

Pnnio

concedit ipsas po-wc praedicari vero

secundo modo
C.onlra
tiinc

el

distinguendo dc pnrdicalionc malc-

vcl

rirc,

principale, qiiam rcsponsinnem

i'nmo, quia

duplicitcr.

mm

dciiominative, et

univ

dicaretur (Jcnus (leSp(cic, contr.i

phum

An!""'''i.- i'n.rif-t|i.

ciiiida

probal oa

\\

'!

dcrtii'''"-

Topic. cap. 3. cl

2.

rion.

argiiit

a
\h

neom><eitn
i-

iiioiil;ili.

iindo.

^i

modo

arguit et

concrcli, qui c^'

lcri

nontis

quod

per

l-

ox

nulli sul

I'nvdic;inu'iilis

el informanlis. cl conoer-

lis,

i:

priina. .Vnr

cuncrctum

ipsa (luiddiLis, forma vero

eadomduo.i

lcrliam onlitat(Mn, vol qiiiddilatom, vci lur-

ita

materialo hominis. ImpugnnLi igiUir

lia.

vol com|Hnit

animal, non olisLinlc quwl

Torlio pri;

m;ilcria constituit.

11.

esl rn

animnlilas,
rst

quod

ulpaleldchun

et

physice lofiuendo,

vel tolaii.et

pars. esl

quia sicul

est vera, //omo esl lorporeiis.^nny. u

t;ite

(\sl

,:-

prEdiraliir in concn?lL

liilis

quao

parlis, vcl p;irtialis, ha'c qua

respoclu Socratis. El sicul. per

alibi ha-

parli;ili. Koriiia tolius, vol ttialis, vcl

ost toliim,

tcr-

(Juodlibclo, ((ua*sl. 2.

supcr quintiim Mct.iphysica},el

(iu;e

sicul

pnedicalio

distingucndo de forma. (ul in

tio dislincl. 2. ot in

ot

rioii

maloriju

nilioiic

il.'i

formio. Sicul

Iiontlol,

difticiiILis

forma; ropugnat priodicatio male-

loli,

corpus

in proposito

t.imori

contr.i cas, (luia adiiuc

i-alionc

.ipparonles

firma. etiarn lotius;

modo

argumcnto, idoo roplicat

noii s;ilisfaciunl

argumcnti,

siril

abstracto non pnudicalur de lolo,

//omo

esl salis

i>olc-i*

i^plical, oslendens

nulla esl

illa

for-

secundum simililudincm,

leqii.iliL.ilcm,

fuga

adhuc evadildi.

gumenti.
Igitur sccundo

'

bona,

licot di.stinclio sil

est falsa, nec

'5*;

esl

bene

el Idis

tno cst

Deindc oxpo-

alibi.

Porpliyrii, ca[).

(fuod est veriim

non

quwl Genus

49.

Lintum

.sed

ullimiim,

nildiclum

vei-o

commenl.

toxt.

prini-ipium dislinguit,

ralitite

io.

potesl rolligi 5. .Metapli. texl.com-

2. ct 2.

Etcum

lotius. licel rH)n

gueiidu d
riM.

aul

lis, qiui? -i

*i,>

-..,

I \

u ita

JmpieM.
B

SUPEK UNIVERSALIA rORPIIYUII

214

nalis, qua3 esl Metaphysica, el realilatum,

tione identitatis essentialisextremorum, et

seu tbrmalilatura.vel formalium rationum.

per consequens ratione essentiarum signifi-

Loquendo

catarum,

igitur de prima, procedunt ar-

gumenta, sed non de secunda, cujus

rioreni discussionom
tertio articulo.

arguit ex

Contra

tangam

ulte-

statim,

in

quam responsionem

7. Metapli. text.

comment.

33. et

format argumentum, commutando propor-

tionem

de quo

modo arguendi statim ma-

gis dicetur, et littera salis est clara.

iibisupra

num.

mum

principale

ex

dictis

libro

Boetii,

Divisionum, ubi dicit quod Genus in divisione est totum,

Doctor loco

quod

el

in defmilione pars.

ponit

divisionis

potest bene stare etiam

Boetium ibidem. Quia

in

divisio Generis ab aliis

Sed

tiae.

quam

per concreta

absolutius (ut

ita lo-

quia humanilas, seu

equinitas est tanium ipsa,

cennam. Ergo

secundum Avi-

in abstractis talis

Secunda probatio

plaris, et patet

littera.

praedica-

exem-

est

cum

Ubi adverte,

ex modo significandi

dicit Doctor, quia

ter-

minorum idem poniturin consequente, etc.

Quod per tales modos intelligitconcretum,

secundum

vario modo,

divisionibus, quod

et

quar) significantur essentiae per abstracta,

et

hoc dislinguilur

significandi, siveconcernen-

Verius autem,

prsedicari,

ipsum divisum praedicatur de dividentibus, quia est totum universale, ut dividi-

abstractum, quae idem significant,

paratis

Quamvis enim

licet

a concretis dis-

non teneat hujusmodiconsequentia

ad abstracta, quia tunc toUitur causa veritatis propositionis,

quae est convenientia

eorum

tamen a concretis

tenet

tertio;

in

quam respon-

essentialiter subordinatis ad abstracta, sal-

sioncm arguit dupliciter, ostendendo ge-

tem non ultimata quia nedum ratione con-

nus esse utrobique partem, vel ulrobique

notatorum, sed etiam principaliler ratione

tur, et ut prsedicatur.

Contra

modo

totum, licet tamen appropriate uno

dicatur pars, et alio
statim)

partem
dictum

modo totum,

(ut infra

proprie vero utrobique significat

materialem

ut

Speciei,

est, aliter esset

sequivocum,

tendit igitur

quod

distinctio illa

formaliter significatorum,

unum

de alio

prsedicatur.

25.

Deinde probat

falsitatem consequentis

principalis, inferendo in tertia figura hoc

per

inconveniens, ergo rationalitas est animali-

et

non

prius

consequens non Genus, nec definiens. Osvalet,

exponatur bene, ut ipse infra exponit

litas,

quod

si

non, haberetur pro inconve-

nienti, vel falso. Probat falsitatem ejus,

quia ut definit, prsedicatur; et ut praedica-

assumendo pro materia illam propositionem famosam, quam supra, quoest. 1.

tur,definit

conlra

nisi

2'j^

que modorum

tio erit vera.

respondet ad pri-

Quarto principaliter

23.

nonratione connotatorum, ne-

et

licet definire et prsedicari sint

primam responsionem ad primum

diversi actus rationis, ut infra tangam.

principale, assumit, videlicet

Remanent igitur illa duo prima argumenta insoluta, non obstantibus his responsionibus. Tertium argumentum prin-

prsedicatio vera in abstracto est

cipale procedit a concretis ad abstracta, si-

est

comment. 10. IUam vero propositionem famosam majoris probat, primo

auctoritate Philosophi 7. Metaph. text. com-

animalitas. Et primo probat consequentiam

ment. 43. volentis ostendere differentiam

valere, dupliciter; deinde oslendit falsita-

superiorem esse de intellectu

lem consequentis. Prima probatio conse-

Dicitur

cut supra, qusest.

ibid.n.5. sic

*
:

llomo

est

Post oppositum arguit

animal, ergo humanilas

quentiae patet ex illa regula

Quando in

concretis est prsedicatio per se, etc.

cujus

modo

tumPhilosophi

denti tactum
est

quod

est ra-

Topic. cap.

8.

et 3.

Me-

inferioris.

secundum quod exponitur com-

muniter textus

modo prsedicatum

jecti, et veritas talis prsedicationis

6.

pro minori dic-

taph.text.

rationem assignat notanter, quia in primo

prasdicat essentiam sub-

essentialiter vera, et

quod omnis
per se primo

ille,

est,

ut qusestione praece-

dicit

quod

fixio

pedis

qusedam, innuens per hoc

proedicatio in abstracto non esset

pedalitas
talis

vera, nisi per se, et essentialiter praedica-

QC/KS rin \V|

(iim infs.spt subjnclo.

Serundo prohnlpam-

Probal aulom n.<Mumptiim.

flom m.'ijf)rom ex moflo si^rnifirnndi absIrnrli, qiii ost niule, ot ptiro, ot

pnncise

gnifiraro essontiam, ut infra, rap.

nominalivis, liabot maL,Ms

arlioulo

esse altorum

cundum

non rationo ronuotalionis, sed

esl)

Quarlum

el

.solulione

affirmativa de

laterali,

I.

iufra,

mrdia Dialoclica

opinari, ot sunt

ut patol

de vera,

et

,ano ron-

idom medium,

DilToreutia tangit

tur super ropugnantia,

Gonoris et Spocioi
f;\\ni\,S})ficu's rsf

ot quaest. 5.

quod

ita

el

de

tuntur inter

et fiiuda-

mo

.Vi

sub modo

gonoris accopti.

ropugnant, eliam

so

Mbitm

nigrum,

csl

ita est isla, llo^no albus est fionio nigcr.

iii\i\,

Tns /Inifum

falsa, sicut isUi,

nil exompliiiu
iil

iii

Finitum cstin/inilum. Todc courrclo.olabs-

lillora

p.ilcl.

muni. sumplo

siiuili

iii

modio com-

;ilfiriii;ilivis

intei' sc,

qiioutia polest csse boua, l*udo

cst

nsinus,

i^ta

islii

l;imou

couse-

sibilo, sc^iuiliir, rrgo liomo csf

argumoutuiii

ot

lirot

admis.sa,

ibi

liaiu

;ifliriu;ilivi-i.

iii

ingendum ; et duo secHndi, sicut

corruptibife et incorru/ttif.ile, etiam cnHtntdicunt; tunc si jtrimus coHFertatur ctim
Quarla rogula,
<

si
'II'

catum
Ui

unum

'

ctin* ri

tr

de

et

nunitiu

(111

tiHt-

.su

mo

ttnu

sui^c\'m. ^iu.u-

n^gula,

Si duo

proI>:il

cousoquonrogiibim

de

tn,-

''

un

tur

nim

illaiii

aliquotl pr.rilicalum

rr Kali>i

opiHisiliiiu

por

secunlus coHi^>t^tur cuin qiuirlo.

terlio,

riijus

fa-

secuniuM

rt

litf-

nujsuui Quiintlo o/>/'osilum consci/urnti*,vlc.

,

lum

vorum,

valoro

riiam

sic

Si sint quatuor termini, quorum

dmo
/>rimi nd inricem contradiCiint, sicut
g ni-

;inlor(Ml(us sil

afliniualivis. Et

iii

nnimnf. Kl

ingmitum,

ct

sicut ge-

terti,},

corru/itibile. 'VvvXiix regula.

uogali-

cousoquous f;ilsum.

fuil

rt cor-

duo etiam converteHtur

ingmilum, et iHOjrru/dibile

alii

contradicit quarto, sicut corruptibHe

et in-

iii

iiu igiu;itur

l;uuou

nitum

ost fal-

vol pr.osuppouUi por possii)ilo, vol impos-

vis,

el

gmitum,

sicut

tunc si /trimus cmtradicit

n^^t^in^ (lund

iion obstaut(> falsit;itt autorcdcutis,

/fmno

cl

ab inforiori ad suporius, oodnu

ordiuo arguoudo. Ibi dobos

sa,

Si-

inflnitum, osl

rst

Qiiinlo priiicipalilor arguil

riogativis,

sex

iulor

li

ut sicut ista est falsa,

tr.irlo,

.,1

tium coHtrrli
exlrrmitale. Socunda regula.
sint quatuor trrmini, quorum
duo con-

vrrtanfur

quiddilatos sub ipsis iutor so ropugnabunt,

mi\ iU^r

cum utrafue

intcr se, sicut

si

..

sc, n"crs<e est ine

nem

Nam

i:.

Si filicujus Si/Ungism i cxtrem

ilatetcon ver-

ru/,fif,ilc,

modo

pro

_ aauctorilalis 2. Prionim. scion-

illiiis

vel rationo Spocioi, non rocipit pnodiralio-

animalis. sub

.S<;d

'',m

sicut ista osl

Gfnu:^, ita houio

p,'irlom lonf

rogiilas, qiias (quia singularos

sunt) rocilabo. Prima est isUn

oi^posilione

vel

primam

diim quol Philo<(;phu.sibidoni

ot siiuile

non vera natura,

doSpecio,

qii.Tst. 2.

lia

siipra, qiKTst.8. quaest.

focit

utrum

,,

pi

prob;it ocUj ralionibus.

argumoutum

rap.

lio

niontionomsupra,qu;osl. I.qiiaMion faciunt

()lur;i.

rri(iruin,

qur

illius

trariolur, et

ad

2,

Perihor

1.

propositiom affirmativre prMj, ,,,i,o de

inodo onunciandi conlrriri'i -..-i -'
prupiMi-

signiti-

principalo, ot soquontia procc-

af)plicabilia

serundo per

prtjp.rlionc, xo-

IhiIos4,phi

dunl por media commuuia, d(qiiibusfocit

sciro, .sed

.'W

ratiorio ocUiva, ol ullirna.

l'ro

cato es-iontia^ voriflcatur.

20,

arlorn

cornm. 21.

loxl.

sofjui-

(ul prius dictiim

qiiia,

rommenl.

ar^rumontum a commutiila

tur uniim ossontiuiilor, ot pnnriso, ot por

.se,

Poslor. lext.

I.

portraotari, ot

abslractum do abslrarlo prfTflioalur,

quofl

a, ila negJilioad nogationom. rlupliciier. primo

ex

ai-

hujiis riuavslionis. Si cri^o vero

:{.

sicut affinnnlio ad afflrn

Do-

rlo

.^|-

pi.i^fi.ti.t

dr nr

nnKticantur
ri

>

'iir

Htrumqme
:jtr

;.

lUHC alterum

de atio

Sexla rogula.

ymnTKevm

ttm

i//o-

Imii

SUPER UNIVEUSALIA PORPIIYRII

216

qxornm

Si sint diio p?'xdica{a opposila,

unum sit eligcndum, ut A,

dum ut B, et ex alia parte

aliud
sint

sit

fugicn-

duo opposi-

quorum G est fugiendum,

cl D eligendum, tunc si Kjunclum cum C,
sit magis eligendiim, quam B junttum cum
ta sicut C, et D,

qmd A

D, sequitur

quam

sit

magis eligendum,

hominem,

et sic

de

latum ex

Prsedictas regulas ibidem probat Philoin probalione ultimge adducit

et

duas maximas morales.

Ad propositum

nec bos, nec asinus,

et tunc

aliis, erit

animal. Probat illud

idem habetur

5.

Melaph.

21. et 33. et 10. Metaph.

de

toto,

comment.

Physic. text.

3.

perfecto,

et

quod

esse tale, extra

Octavo

B.

sophus,

tra

comm.
quorum ratio
text.

homo

rum

Sexlo principaliter arguit etiam medio

mento immediate respondet

ponat replicam;

positionis

lacia

affirmativae,

cum

tas prsedicati

liabet, specialiter

ssepe

cse, et alibi

requiritur identi-

subjecto, ut

alibi

ssepe

super sextum Metaphysi-

palet ex quarto Metaphysi-

cse, qusest. 3. et

apud Aristotelem.

Si

ergo

animal vere prsedicatur, oportet quod

idem homini,

aliter

talis esset falsa.

pra^dicatur,

alio dici,

Ideo

sit

prsedicalio affirmati-

Sed

si est

idem, jam

quia prsedicari

est prse

ut supra qusest. 9. habet, etiam

enim communiter

dicendi per se

1.

Poster.

modus
non ponitur motertius

dus prsedicandi, sed tantum essendi, quia

prsedicatum non est prius, nec aliud a subjecto.

Quando

alte-

de altero prsedicatur, etc, et per con-

communi, sumplo ex eodem, et diverso,

innuens implicile quod ad veritatem pro-

alibi.

sequentiam a primo adultimum. Cuiargu-

patet.

non

esse

Et potest probari discursus per illam regu-

regularum, videlicet secunda,

va

hominem

esset animal, et sic de aliis,

lam Anteprsedicamentalem

29.

est

arguit, inferendo

vero Doctoris hic faciunt duae prsedictarum

et tertia, ut

13.

nihil est.

principaliter

si

03. et

comment.

text.

hoc inconveniens, videlicet

Genus

il-

Unde

licet

sitio illa, in

non tamen

modo detur

verior propo-

qua enunciatur idem de

est

se,

proprie praedicatio.

tet.

Contra hoc arguit, ostendendo quod non

medium, nec extraneatur animal

homini sub hoc attributo quod est Genus
imo sic, et non aliter, potest de ipso prsevariatur

quia quidquid prsedicatur, prse-

dicari,

dicatur sub
ut prius

ratione alicujus Universalis,

qusestionibus

vere (logice

sice) praedicatur

de homine.

ratione alicujus

non

sub

Generis, ut patet in-

ducendo.

Nono,

et

ultimo principaliter arguit de

Specie comparata ad individua

quia

si-

quod fundamentum Generis in actu exercito non potest praedicari

de fundamento Speciei, ita eodem modo

argutum

fundamentis

non

tura animalis esset in homine,

speciale

dicaretur de homine

ergo animal ve-

Universalis praedicatur,

quam

alterius,

Septimo principaliter arguit, inferendo

hoc inconveniens, videlicet quod tota navere prae-

et specialiter

re prsedicatur de homine, necessario

est

de Specie,
et

Individuo in

et

per eadem omnia media

probari potest, quod

si

est,

Si

et 12.

8.

potest dubitari

non
loquendo, nec etiam metaphy-

tactum

ssepo

pectu hominis,

Metaphysicse,

solutio patet ex his

et

Accidentis et figurae dictionis, ut pa-

cut

10.

bene) ut ap-

quae dicta sunt supra ssepe. Est enim fal-

Quare
cum animal (quod proedicatur de homine
necessario) sit idem, vel diversum resex

(et

fundamentum

potest vere dici de

fundamento Indi-

vidui. Sed addit Doctor hoc

ultra alia ad

Speciei

argumentum

hoc, ideo dicit,

de

de aliis funda-

specie arguitur specialiter, etc. et estetiam

Et probat hoc

medium commune, (ut patet) ex oppo.sitione

non esset simpliciter animal, sed tantum secundum quid, quo con-

corruptibilis, et incorruptibilis procedens.

cesso,infert aliud inconveniens.-quod vide-

Poster.

et sic

mentis est intelligendum.

sequi, quia alias

licet

tunc nihil naturse animalis esset ex-

Species

enim secundum Aristotelem

et

seternae, et

alibi

saepo

ubique

et

1.

sunt perpetuse, et

semper,

et

sunt par-

30.

QLifiSTIO XVI
Individua voro, ex

U'S univcTsi.

superius do inferiori

commenl. o3, sunl corruplibilia,

qiiia non est palam abeunlibus a scii.su
ulruin .siiil, vel non el ideode ipsis non
ph.

lexl.

diccndo, Socralea est ftomo,

pricdicatio, sirut

dicendo//omo

forie

vel

ul

ali-

bi haljel doclarari.

Spccieelcap. deriene-

ro^exfmplificando

fundanientisdodofini-

laliv.ne

falsa, iilpalct.

duabus

auctorita-

Libusclduabus rationibus.Prima auctorJLis

in

.sophi, cap.

solulione

F*ro

tionoGeneris. Sccunda auftorilasost Philo-

doSubsUnitia, et

Prima

paloiit.

ol

I*.>.

elin Anl'

-.>),

HeporUitionum,

7. et I.

quaesl. 12. aliquanluli.m

Poster. loxt.

dis.diclumest supra.qua^st.
tor facit tres

i),lo

palont

rum

cst,

I.

consequontias. Prima est quod

prima

Poslor. inquit. I)e

cet

ot

quia

pra'dicatio est necessaria,

nisi

ratio

mcma'is

in

ista

b)iia,

ol

1.

Enlhymeinatica

Cura
sit

in

Mifjuem cni n huminem

piT hanc subintolloctam, llomo

est

hcBc ergo oril vora, ot nocossaria.

gnat

rogularilor

hanc

et

el

non

porUit dc suo

simililor

otiam infra,

monias, qua-st.
tis.

quavst.

'.).

ot

7.
iii

supT librum
rt in
I.

dicendum

DilTorontia.

di.sl.

Primum

('.onsiNjuonUT rt'spouih>l ad qua'stioiuin.

non .solum

for:

latiien

totiU'*.

si

lali

34.

vel im-

*.

^"-

de

!;.

iuo

I)iuL'n.uua,

ront

primo

duo

'v-'

idem

si

>

I'

utrius<]Uo de .*ij*no.

sumpla ptT niixlum i

do lotu Spocies aulcm

u;u:u
-

-'; u.riu^^luc,
..-.

|i

i.iii.

\'

% <

par
^"

'

cum
'

'

priuio

ol

Sccuiidum

.1

il

requiral, 6. Tupic. 17. el 8.

el in libn

<!'

"!->>-'

cuin oinnls bona

'"

quia nlilor In

pnlat.

(sscl iiug;ilio,

Vol

2, (juasl, 2. ponit.

.;

modum

ph. ol alibi sa'pe.

Porihor-

vel actuali<i.

dicla coll

ost

.svundum diclum o

Et assi:

duo

vel

deter-

.seu

delcrminans,

intolloclu

la

Antopra>dicamon-

tenendo parlom Mfllnnativam.

.;

acoipiuntur a

est materialis,

primo

animal,

Sonl<'nti;irum.

...

rnodo.

(hnnis consequentia Knthymi-matica, otc.

quam

v;.

leliiri)

modum

per

leriali. el illud

partialo por

proposilionem

el

Primum. quod Tfonus sumilura

dicis

tenet

seu

partis, ubi

quam

aliis. lla'c Philo.sofihus ibi,

.3.

-"^-^

signiticant ex primaria. el

Pnc-

Grammatirum esse,igiluret animal et homincm Crammaticum dicis simtlilcr autem

el in

primo

ctirril, p4 r

Philosophum, cap. do Substantia,

di.Hltnct.

2.

formalis,

et alia

ronlrahons,

vol

So-

consiMjuonlia

el

vel conlraliibili.,

significaliono,

nulla

Postor.

llomocurrit, ergo animal

dicaiiHMilis,

li-

vera.

qusBsl. 3.

pertraclal.

quarum una

minabilis

sumiturox roducliono KiithySyllogismum, de quo I. et 2.

Priorum habot vidori,

orgo

vol

in

Differenlia

et

potontialis,

maxime de primo mopalot,

do. I)e lortia ctiam

cunda

specitica,

de .secunda cliam patet quia diu-

non c contra

3.

diversis rebus, vel realitalibus in nalura

cla-

nis prajdicalio pcrseica est nece.ssario,

alibi

et

6.

quod Genus

l.otDoc-

animal por se prirdicetur de homine. .Secunda, quod neces.sario. Tortia, quodvero,

ot

di.slinol.

distincl. 8. quaest. 2. et

qux-st.

qiuu^. 4.

li.H.n-i.*.

do quidditate subjocti, de quo, otaliis mo-

1.

iM--lo.

sl.

'

'

etinl. Angliro

sumitur ex

'

subliiitalofquod eliam infra, qusnl.

commonl.
9. el 15. ubi habotur quo<l primus modus
dicoiidi pcr se ost, quando pncdicaluin ost
ralio

33.

supe*

t^^i

est Porphyrii,cap.do

iiiagis

Ad oppositum arguit
'.'.

unimnl,

nihil

dicenduin im

o.s.sel

quod.

ol aulein

duorum priraorum argument/)rum, pnemitlil quoddam itoLabile *,

valde necr'v.Harium, ubiquo mixlum Melapliysica, l/)gica, el Grammalic specu-

imo

nuiii.

alilor

talsa

e.-it

es/

rius. nisi ^.iius,

el

prcjprie logice loqueitdo.

scienlia, .secunduin ip-^uni ubii|ue.Oua-

10

iii

Venim

in actu exorcilj.

e.sl

ubicuinaup nrpdl/^tur

in pnjposilo, sed

Mfla-

7.

ai7

i.i..ai

tllu<;

''.

<|...'J

SUPER UNIVRRSAMA

218

nugalione

dixit qua>stioi)e pr.Tcedenli, de

cognoscenda, el in prolialione secundi, re-

repugnantiam

unum

non

35.

prcedicari

pUcUer^^'

de

sub modo unius, de

in simili, et statim

est,

quare

convenienler

sub modo alterius,

alio

partis

et

praedicatur

aliquid

altero, nec

Partem

totius,

prius dicLum

ut

amplius dicam.

his respondet ad

^^^''^^'^

de

modum

videlicet vel per

modum

dupliciter,

inLelligi

toto, potest

vel per

parlis,

Primo modo concedit ma-

toLius.

jorem utriusque. Secundo modonegat. Minor vero utriusque est vera secundomodo,
et

primo modo. Et fundat se in

falsa

diclis

Avicennae

nuato

et capilato,

de ma-

Metaphysicse,

6.

quae concreLive dicuntur

manu, eL capite. Ideo idem significant

quod illa, per modum tamen totius, quia
a

concretive

abstractive.

eL illa

Unde

crates esl caput

per

i^s^id^

modum parlis,

quia

sit

falsa,

So-

est

vera,

So-

licet ista
'

VATCiQii

secundum quod prior

ciL

quia

valct,

secunda responsio posset bene,

et

illa

male ap-

propositum, de quo infra magis.

plicari ad

Ad primam

replicam respondet,

igitur

distinguendo de concreto, secundum quod

suum oppositum quod

tost

duo principalia argumenta, quod partem, vel materiam prse-

Ex

PORPIIYRII

abstractum, po-

est

distingui juxta doctrinam

Philosophi

Topicorum. AbstracLum namque aliud

I.

est a

supposito, id

Et posset addi

subjeclo.

mi,

fundamento, ut

delicet

ab inferiori, aliud

est

qusest.

I.

ut humanitas.

tertium,

5. distinct. pri-

Exemplum
Exemplum secundi,

ut al-

cumque

reperitur

abstraclio

terminis communibus,

subjecto

reperitur abs-

Nam

tractio a supposito, licetnonecontra.

humanitas

ita

primi,

habet.

tamen advertendum quod ubi-

sicut

plex.

vi-

bedo. Ubi

in

Abilrac-

tum muUi-

abstrahitur a

Socrate,

albedo ab hoc albo, quamvis adhuc ma-

neat concretio alterius denominationis, ut

postea dicetur.
Similiter concretio est duplex. Alia

ad

37.

Concreiio

crates est capiiatus, et similiLer isLaest falsa,

caput currit. ExponiLur enim

majiua-

tum per habens manum, ubi aliud

namque

pars

integralis,

illa

quam

damentum,

alte-

tertia

ad fun-

ut patet ubi supra, in

primo.

et posset

Exemplum
plum

subjectum

vel

addi

primi,

ut

Exem-

homo.

primi, quaesl.

ad finem. Similiter dicendumestinpro-

ad subjecLum, inveniLur similiLer ad sup-

proptcr

connoIaLur

et

modum

significandi concreti.

idem habet expresse

posiLo, de parLe
tiva.

4. dist.

essenLiali,

vel

Hoc

quiddita-

Unde animal exponiLur per habens

sensum

rationale per habens inlelleclum.

Ubi aliud significatur, aliud connoLalur

significantur

enim primo

partiales realita-

secundi,

positum,

homo

ut

non e conLra. Quia

licet

concernit hunc, et illum,

utriusque divisionis,
cepta,

saltem

unum

cum

Primo igitur important partes, sed

ex consequenti toLum cujus uUerior in-

nitur. Et applicando ad

lotius.

vestigatio

statim,

articulo

3.

est

annec-

tenda.

Deinde sustinendo

et

ultimas evasio-

nes superius assignatas, ad duo prima

ar-

acciden-

substantiarum acceptis

secunda tanLum in accidentibus invepropositum, dicit

quod concretum secundo modo accepLum,

est denominatum, Et antequam respondeat
illius

assumpti,

ex Ante-

pra3dicamentis, per definitionem Denomi-

nativorum,

solvit

gumenta, posLponendo primam, quia satis

probabiliter impugnata est, respondet ad

significatione

replicas factas contra illas. Et noLanLer

exponit

di-

ac-

Et breviter,

in substantiis, et

modum

ad probationem
tres

album

ita

praecisione

alteri.

prima reperitur
iibus per

sicut

Opponuntur igitur membra

hoc, et illud.

modos significandi concretorum. Habere enim caput, vel sensum, etc. non est partis, sed
tes,sed connotantur toLa propter

36.

rius naturae

caput

totum habens,

suppositum,

alia ad

album vel albus. Ubi

etiam intelligendum, quod ubi invenitur in lerminis communibus concreLio

significat

1.

Significatur

connoLatur.

aliud

ficaLur,

signi-

supposita ejusdem naturse, velquidditatis; multiplex.

praedictam

secundam replicam de

forma^ in concreto

distinctionem.

juxta

Consequenter

singularissime definitionem De-

oi .KSTIo \VI
rioniiu.-ilivrinitii, qiiaiiluiii

:i(l

Diffcrcntin soln cusu

(uIjiiii,

illuin

parti-

rrjmp.irando ligiium ad arrnro,

qiiu<l

eliani

non tamen coriciflum juh, al

diclum o^t, riequo ad nubjeclum, ricque ad
HuppoHilum. N(jn ad
im. quiar

infra cap. dn Diiforoiilia, qiix'sl. 0.

el

.secuiKJo, di.sl. 12. quafsl.

iii

quod

cludil

proprie

ileMiiilio

quia
vel

ibi

ubi coii-

1.

convenil concre-

non suhlanlialibus

accidenlalibu.s, el

lis

Casus accipi debel pro

inclinalione

langit,

Dciioiiiiiialivorum,

logic( lofiuendo,

el

in

.s

ridens non

r.onsi^qucnlcr

si

sioncmsupniad iliaauupni.

repluam, ex

non denoniinalivuin, maxiine

leneanlur

illa

esse opposita,

de

(|uo

iiifra

ratione

in

iiiagis.

L'li

eniin inlendo brevitate.inquantum r<'ssul>-

senlcnliam

jccla palielur, quia ju,\ta

peccalum

losophi, 8. Physicorum.

quid

o.slendi per longiora, (juod

Quare cuin

niinora.

lendam circa

in

lertio

Phi-

Deinde

rw

secundi

objicit

creto,

el

esl falsa,

et

forma

est dirlu,

tio distincte

importat lotam reni. velquid-

de

lalis.

jM-r

de

cipi.

sed ha;c

Kespoiidet

nola-

accidens

igitur accidens

bicet

subjectum,

aiitcin esl

quod

dicit

non

t;imon

haer

non

la-

concretum ad sup{\v ip.so

ve-

MayroniK super

(no

iikkIo ut dicil

esi

ra-

ita

falsa,

ra-

m.ilem,

modum

iK>r

nali.t,

scd potiuseconlra. Ne-

gat cigo brcvilcr simililuiliiiciiMiuia A/c, id

comp.irando animal ad Iiomincm,Jiy'ii-

flcatur malrria, id csl, malcrialc luuninis,

animal, quodest concretum

materiati, id esl, hominis, ibi non,

id

e.^H

t^imen

ratio-

p^irtem

dicil

tulius.

gis
liu

modo do

sed lum secundo

Dicil ergo.

iiilra.

proporlionis tenet

quod llln
quoad d;

portare, vel exprimero,

gere, seu sigiii(ican>

miter pnedicari

for-

Primo

l>el

vel

noii

qttr.

ma.-

im-

dare

intolli-

quoad unifur-

ci^us ulterior relio luh

infra videri.

Deinde expoiiit valdo

liootmni

ruil.inter

40.

ex ciijus Hontonlia fuitquarlan^spun.^uo mi

utrumquo :*'
u
dicens quod Genus tmaimfne
ad

piu addtirla.
principalo.

cl

riilentis,

diipliriter ac-

nuido furlc h:ec est vera, Aniinaesl ratia-

cretmn qudnlumrumquc

concrrtum res-

Porphyrium,

aplitudinem

cinandi. .\Iio imMio, ut

rst par.<i, '1 1'ilum

sit

potcsl

difTereiilia)

rc prrcdicalur.l'ndcdicil,(|Uod nihit eslron-

in ronrreto, ut

esl ralionale, vo! ralionalis. ul

ciscus de

resp(!ctu

maleria aroie,

est

posilum respcctu finminis, (juarc

esl,

sirut tola

pars partem. ul dio-

est, ita

Unde

lola.

cap.

tum, ncc ad subjcctum. ncc ad suppttsilum

respeclu arca' s(>d re^i)cclu hujus signi, vel

peclusuia

quod

est in praccdiMilibus

esl

el re naturali matoriali, cui

Animal

subjici, hoc

Anima

e contra. Ideo lujnum non cst concre-

illius.

ve\

verc pnrdic.ilur pars de parte, sicul to:a

etiam in con-

aggregala

in concrelo concernal

men

in-

articuhj

lignum, ul pate!, igitur

esl res artiticialis,

accidil

prardican

lum

nogando simililudincm. quia arca

ex forma artis

jiroj orlionaiiier

per

concrelum

el h;i'c. ll(nno rst nniinnl.

bililer.

nonquoad

terea dicit, quia ralionale (ul hal)et Kran-

lignum

rst

similitudo lenct,quoad dislinrtr nnf/f)rtare,

inest

(^oncrelum respectu ligneilatis

Arca

.ia

probando quod ma-

materia hominis,
ita

qi.

diiatcm cujus

materiato, quia sicut animal

animalitatis,

do singularissime Philo>ophum

tionale esl DifTcrentia hominis, quo<l prop-

pncdicari,

potcst

i-

conlra solutionfin illam

principalis,

tleria non
do

Mctaphysica-,

7.

ali-

Iractare, hic succiiicle litteram discurro.

*

est

noimulla dubia per-

isla,

se.
;.

etmaleria realielralionis.ek. p

ol

fii[iTac-

suppositum enlis per

sil

uni-

{!st,

ncque ad Mupp)situm.rurn

priuin, vel proj^riai nalura', quia sic

Praidicamonti,

esse;

omni substanlue

est

[^ro-

si

'j^JJIJ^'"'^^'""

mune

non pro inclinalione ad supposiluni

vocuni

nia-

leria arca?,

(adonlia,

ad subjrcluin,

foiiiui'

210

pra'tluMndo.

imjHjrlal
cl

MC

esl

'"'"
f

id

rn

ho-:

c-il.

in

'

*'

'^,

:;

"

j'.i.

turmaliler.
tlr:uidi ot

."v

ox

i-

>

Verumtamcu
HhiI, esi /Mtr$

>'

.*

ul ul

*/*
i

SUPER UNIVERSALIA

220
in se

tamen propric loqucndo

bique,

est lottnn iitro-

diversiinode, ul diclum

e/ j9a;'s,licet

Ubi advertendum, quod

aliquid conve-

Sed uni coruni

nit pluribus proprie.

ap-

parato ad plura appropriatur aliquid res-

eju^,ut pura octo

pectu unius, quod non respeclu alterius.

sunt intentiones secundse,

pro-

illud dieilur convenire alicui

collativo,

congruae,

parLium orationis

et

acLu

causatoe

diversimode comparantis voces

ipsum. Appropriate vero dicitur aliquid

ex proprieLatibus quibusdam ex parte re-

convenire, quod ab intrinseco, vel

Exemplum

tur.

posset poni

rum

uL su-

originaliter et occasionaliter,

sibi attribui-

pra, de

de attributis

ter est

secundis inLenLionibus generali-

dictum. SunL auLem subjecLive in

divinis, quce proprie, et seque conveniunt

vocibus

omnibus personis, sed appropriate aliqua

quiL Doctor; vel in significatis, utper vo-

dicuntur de

Filio,

aliqua de aliis personis,

mentia, et hujusmodi. Simiiiter in creatu-

bus

nium, appropriate tamen Alemanorum,

vel

maxime

Doctoris.

Modi

pra q.

netis appropriatur et sic de aliis.

tentionibus

Argumenta qu8e fecit contra illam quartam responsionem, non solvit aliter, quam

telligendi objecti

quiaprocedunt con-

vero intelligendi

perti-

5. dixit

quod Universale

intelligendum est de
logicalibus)

est

aliis

in-

modus

in-

intellecLus, ut

lixe pertracLavi. Dicit

(et

ibi

pro-

igitur Doctor,

quod

a significato, ut per vocem, vel potius (ut

non appropriate intellecLam, ideo ad ea

recte inquit DocLor) per dicLionem signifi-

patet ex

dicLis.

GonsequenLer

solvit ter-

caLur, eL ideo

tium principale breviter, recurrendo ad

lorum

illam distinctionem de concreto, et abs-

falsitate,

tracLo diiplici, superius

datam. Dicit enim

non potest sub oppositis

il-

absque incongruitate,

et

intelligi
et

imperfecLione

exemplum de numero

ponit

orationis.

Et

singulari, et

quod tenet in concretis accidentalibus, et

non substantialibus, et abstractis proporsed de hoc infra magis
tionaliter sumpLis

plurali.

perquiram.

cujus principium est unitas transcendens

Ad quartum

quamdam

principale, respondet

per

dislinctionem valde noLabilem,

de modis significandi videlicet, et

inLelli-

gendi, quse prsesupponit diffusam cogni-

tionem

modis

de

ignorantia

significandi,

multum impedit

quorum

a speculatione

perfecta Logicali, et Metapliysicali, et

xime

in

docLrina hujus Docloris.

bus in traclatu per

perlractare.

se intendo ad

Advertendum

quod modorum

ma-

Unde notandum, quod numerus

bus alius

quae est indivisa rei entiLas

pium

est

nuiLas

unitas, quse

eL in

alius est acci-

esL

indivisa conli-

utroque numero reperitur

proprietas indivisibilitatis, ratione uniLatis;

el

profusse

proprietas

longura

tibus profusa,

mero

Quia

esl

ratione

secundum

mulliludo ex unita-

quod debet

in rebus, a

cipitur

divisibilitatis,

multitudinis.

Boetium numerus

alius est significandi, alius

re-

individuorum, cujus princi-

De qui-

igitur pro nunc,

in

est essentialis, sive essentiarum,

denLalis, sive

intelligi

de nu-

quibus proprietatibus ac-

numerus, qui

sunt inseparabiles

tales significandi

de Genere proprie,

tra illam distinctionem

et

4. et

similiter

modi

responsio

h3ec

considerationem Logici, ut su-

nent ad

Romanorum. Dominium etiam cuilibel Domino proprie debelur, sed apud Italos Ve-

ex dicta declaratione

alii

de qui-

alii accidentales,

verificatur

in-

8.

quorum

ces significantur, ut hic tangit;

sunt essentiales,

Imperator est proprie Dominus om-

supra, q.

significaLivis, uL

ut patet de Potentia, et Sapientia, et Cle-

ris

42.

partium

et

significativas, et inter se, et ad significata,

se, vel

usu loquendi, seu voluntarie

14.

orationis

ab intrinseco sequitur

quod ex

alicui

ubi supra

3.

Anteprsedicamentorum, infra.
Modi autem significandi pertinent ad
considerationem Grammatici, quia sunt accidentia

prie,

va-

notavi super

rietates, et descripLiones

propriatur, et non alteri, vel eidem com-

Unde

num.

quorum

intelligendi, et alius essendi,

quaest.

esl.

41.

PORI>iIYi{II

est

modus

signifi-

43.

'

OI/fi^TIO XVI

Sumerux

candi accidonlali.s Nominis.

Nnmi-

tur esl inodiis signilican'ii aclivus

quo inediaule

nis,

i^fi-

Nuriien proprieUileni in-

proprie-

(livisibililalis, (juai esl uiiius; vel

laleiu (iivisiijilil.ilis qua3 esl niulliludinis,

consignilic.it
et

el dividilur in siiigulan-in,

pluraloni.A'Mmen/

rem sub

sig^nilicandi

qua)

bililatis,

proprietato

indivisi-

unius.

proprieUis

cst

modus

s///;7?//a// est

ut

animal, homo.
est inodiissignilicandi

propriolale

est propriolas

divisibililalis, qu;o

anini

iiiullitiidinis, ut

a,

hnmines. Et sicut exemplilicat do numcro,

posscl do r/enerc, persnnn, rasu, ol c;o-

ita

arcplinne lrmfnf mmTnTinl,

Iriplici

PosMunl igilur

dicluiii e^l.

cundarum inlcnlionum

Ad qiKjdcumque igiliir
coinparolur homo, sompor osl

v
!

L*

nunc sub illis, nunc sub oppoMilis !!

qiiia qualia sunt
larum, vel sub nutlis
prxdicila, lalia judicanlur .subjerla. Unde
Aomo potesl iiilfllij^i sub inlPnlionc p-

li;^'i

cum

ciei,

sub

crate, ct

homo p

dicilur.

<tr

sub nulla intcnlionculcunidiritur, homo

addil conscqucnlcr quia

curril, el

modi

intclligondi r-

cum uniuntur

lis

iilur

\a'i

n-

vcrbum /,

diclum e

in actu exerrilo, ul

pra^dicaliun

cum

hnmo

c.isus, tcr-

Quare absqiie ropiignaninbdloctus non potost inl(dligi sub oppersonce, elc.

tia3

tia

posilo illius inodi.

Quaro

si

homo

dic itur,

Ixnit csso

dum

consoquens incongruiliis,

tol.

modi

signilicandi nonsinl

hujusmo

oratione,

in

lamcn

vel coiiroplus, .seu signilicatii, sunt

f()rni;ili;i,

vol ralioiies formalos,

sul) (jiiilms sigiiilicata

dirlionibus

tibiis

uiiiiiiiliir, iiiodian-

p;irliiiMi oniLionis, uiiiuiilur,

iiiviroiii,

sigiiiti(';uidi

olcoiislruun-

ul liabcl vidori

roiislruclioiK?.

(\c

quia sc-

sigiiific.ilivis,

cuiidum oxigoiili;im modorum

tur ad

Qiuindo

iii

igilur

pugn;inlia illoritm iiiodoruiii, osl

ol maxiiiK* ({uaiido suiit circa
ro, oli;iiii (iiuin lo

pdobil.

albit, ul loligil
sig!iirir;iiidi,

({uid

rebus insunt,

ol

est

iiiodus
iiio

sigiiiliraiidi. (lui ost ^ibstrartum.circa

lus

idom

mo4i

lalex

se

uniti,

principia.

inl^tli-

per

vel

formalia uniunlur

signifir;ila

mlura

ad

.scilicet

bene per

rei, licel

noc sunl formalia

ac'-

sub
:

se, id

t;

el idtv

ou-

cludil (luod ropiignanli.i ctirum. non rau-''lonis, in (("

sal falsil;ilom pi

monlum unius

.dur do fu

..

..

^>'>>..-

allcrius. Ha'" igilur. ffr.mn r^t n

Kx

f;ilsilas,

;irgiimoiilum, quia

qui ost conrrolum.

ex natura

SiHvioi.

Albclo

e**e .secun-

esl

unionom fundamcnlorum,
esl,

ul ba-

pcr accidciis, ut pa-

setl

p*'r

ost

idom nuine-

falsa,

gendi non sunt

vora non obslanlo

ro-

.<,

idco non pcr se ex

matcria

rirc;i divor.sa, ut p(sloa

igitur est

ll;oc

li

qua) uniuii-

illa,

uniuntur

tur, qiii;i dicliones

priiiripia

cognitum, quofl

El addit ullra, quo*!

f;ilsitas forle.

Kt addil nolmlor, qiiod licet

riifu*

t.-

.tes

fun!

lantuin applicanlur

roi

4i.

<

q.
ili,

rationom oslcndil diccns,

currunt, est ropugiijuilia inlolloclus, etpor

el iiiiporfeclio, ot

animal

e.it

\*el

'>"^'-'

gcncris cxlrancatui

diritur,

lalcs

fundamcn-

8, qu<Kl ralio

nominilivi

cum

nuhjicihtr homini. Vel

teris (jxoinplilicaro.

singuLiris iiumori,

de So-

irHiividui. ut

iiilcnlionc

homo

diritur^ hic

Numeruspluralis

rem sub

dc

le

valdo

46.

triplcx diflfcivnlia
cl

modorum

[);irabililas

II,
li.

in'

horuni.ei

I*r:

;:n.

s>

.Si>ruiida csl qut>l

i>ti

tutU

unionis, et

illi

non.

mali

et

(|ua ro

.:

a-

ro;

>

ropiigiuiiit, licol

ul
4r;.

homo

.soiupor circa divoi*sa,

csl athus.

Moli ;mtoiu
paribilos
.sod

non

;i

iiitidligcndi

sigiiiHr ilo.fjuia

non

suiii

uim-

non simplirilcr,

soruiiilini dolormin;ilam ojus ;icro|)-

tioiicinsibironvoniiiut,ul 3upr.i,q.'.M0,l

I.

llOiU.s .U
(..

-r:

blc\

lii-l

(c

lU
:

su...

opfiosilis ru(.

...

i;n

iu
..

vcl

S[iPEn TTNIVERSALIA PORPIlYnH

222

praedicaLi Lalis, disLinguendiim osL de nio-

supra, videliceL separabilibus, vel

ul

dis

poLius

vel

Supponit enim de-

specifica.

LerminaLe, indeLerminate

do procedit, secundo modo non

quam

soIuLionem objicit quod Lunc quod-

libet

illorum ad quod animal esL indif-

proposiLo. Vel

assumpLum,

breviLer negari

posseL

tamen.

ferensprsedicarelurde homine, quiaquan-

modis, quia ac-

quo,eLiam quodlibet illorumprsedicari po-

secundum essequiddiLativum,et
non comparaLum quare exLraneantur eis

cipiuntur

intentiones, et hoc explicat Doctor

cite in solutione

terit.

soluLio

Hsec igiLur erit vera,

Respondet notanter, ut infra

DilTercnLia, in simili

habet,

renLia ad plura est duplex.

dinem, quia committit fallaciam Conse-

nis.

Vel sic, una acLualis

lis.

Dicit

ab

destructione Antecedentis,

quentis

inferiori

ad superius, eodem ordine

affir-

mative, et negative arguendo. Immutatur

enim antecedens

in

consequens,

rius in superius, ut supra dixi.

negatum

efficitur

pectu superioris negati.

et

Nam

superius,

pulmonem,
est prsecise

etiam esse

Modo

etc.

causa essendi animal,

hominem

est

hujus causa.

potentiali

rit

asinum non

esse

asi-

esl

alia per

q.

quod

3.

de

indiffe- Tndi/feren-

Una per modum

modum
;

copulatiopotentia-

alia

quod argumentum non

sed bene alio modo.

homo

imo

Non enim

currit, igitiir Socrates cur-

est fallacia

Consequentis. Se-

quitur tamen, omnis homo currit, ergo Socrates currit, saltem

jecLi, IIoc

cum

constantia sub-

eliam palet de disjuncLiva, ex

qua formaliLer non sequiLur aliqua partium

determinate.

quia

Adseptimumrespondet,concedendototam

Nam

naturam, vel quidditatem animalis esse

in homine, ut in simili de natura speci-

genus includitur perse inqualibeLspecie

quare non esseasinum, noninfert nonesse
:

fica,

habet in secundo,

dist. 3. q. 6. in

cum

lutione, solvendo objectionem. Et

solvendo replicam contra tertiam respon-

exponendo opLime

sionem ad duo principalia, dicLum est)

quod illa commulata proportio tenet quoad
et

quoad sufficientiam, et complemenLum, et

non quoad prsecisam continentiam. Hoc est
dictu, quod quidditas animalis ita tota
salvaLur in homine, quod eliam in aliis

affir-

gpeciebus conLineLur, vei salLem sibi non

ad suas nega-

repugnat conLineri. Qualiler autem hoc

sit possibile, et non arguat illimitationem

oppositionis,

non

autem

quoad uniformitatem consecutionis

sic similitudo prima in comparando
maLiones asini,
tiones

seorsum

eL animalis,

Non enim ita antecenon animal,sicu.iasinus

tenel.

dit 7ion asi7ius,di.d

ad animal. Et sumitur hic antecedere, et

consequi, proprie, non extensive, ut patet.

Ad sextum

uiciL,

quod animal uL

rens, scilicet habens illam

tem unitate

speciei, ut

minorem

sumitur

diffe-

unita-

scilicel, a

tenditur

Ad octavum,
perius, in

proposiLio,

modum

totius et delerminatur, et con-

recurrit ad solutionem su-

pede quoestionis datam. Et ad

Omne quod

praedicatur, etc. est

quia intentiones extraneantur funda-

mentis,

per

descripLionem

vera deprccdicaLione signata,etnon exerci-

tur. Verificatur tanien

idem, quia

illam

totius,

replicam contra hoc diciL quod iUa famosa

la

est

definitione

os-

ejus, alias patebit.

realitate indifferenLise polentiali prsedica-

ut

quod non ex

ut de se

exercilo, ut ssepe

proedicantur

dictum

est.

in

49.

so-

animal, ut patet.
Ad aliud dicit, (sicut in simili supra,

uniformitatem

t^<^dupiex.

procedit de inditferentia disjunctionis, vel

infe-

probationem ex primo Posteriorum, dicit

quod LeneL in causis prsecisis, sicuL habere

igitur

sequitur,

primam

Et ad

disjunctionis

infe-

res-

Ilomo

ali-

niis, etc.

impli-

sic pateL

illa, eL

do indifferens ad plura prsedicatur de

valde singularis, de qua magis infra.

Ad quintum principale negat similitu-

rius

ConLra

quod subjecLum, eL
proposiLo accipiuntur sub

rationibus ,vel

oppositis

et sic esL

videliceL

prsedicaLum, in

48.

DiCferenLia

naLura specifica,

causanLibus falsiLaLeni, vel non.Primomo-

in

*7-

trahiLur ex

actu

Qi'^.sriu \vi

Ad uUlrnum

Uno

respon^lot (liiplicil^r.

inodo negando niinoren qiioad

/w

parleni ejus. Ubi nolanler dicil

posilnm annmuni.t,

propler

priniarn
//>-

.v<7

individuuin

223

Ad Uxc

conclusionem Docloris. Ad priuium

quod

aulein

proplor dol!rininalionc.s accidciiUiIfs con-

maliter.

lraclivas,qu: non coiistiluunl por se sup-

unuin dicitur de

do

haljcl inri-a c.

iibruin

ct

alibi .sicpe.

se

.Sui)sUHiLia, q. 2. et

I*eriiiorincnias, q.

opliino;

secundo,

in

Non

cuquc

super

.solutione

in

dist.

q. 3. et

'.i.

esL igiLur individiium por

species, quia

magis corruptibilo, qiuim

ab /ac

aljsLraliil

Et hoc idein

(^lc.

nunc, cl huju.s-

el

Supci

.Si

verum

iu.t

csl quo<i

pr.nlicalnr

inferiori.<\ua:cxcT'

lU:

celur in fundamenlis. In aclu eliani exerciUj,

unum

accipiendo

ut ynodus, uTuim

ul yu/V/, cl aiterum

vere de alio, ul

dicilur

pateL.

Ad aliud

quod loquilur

dico,

de partibus quanliUitivis,

species, ut habct e.sse

matoriale

salvatur

senipor pcr succe.ssionem

Uiinen

duoruin, sicuL

indivi-

corrumpuntur

eleinonta

secuiiduni suas partes, non Uiinen .secun-

duin so

Ulraque responsio bona, sed

toLa.

Tkhtio. LicoL materia hujus quacstio-

iiis sit

potius MoLaplfysicalis, quain

quia tainen famosa,

calis,
ost, ct

I..ogi-

universalis

el

pluros difiiculLaLos continol, instabo

circa singula dicta Docloris, in

arguondo, sive ro.spondendo;

cL

ipsa

sive

inchoabo a

solutiono principali quacstionis. Dubilatur

igitiir priino,

An prx

superioris de

licntio

inferiori univermliler ail vera? ut concludit Doctor, et vidolur

quod non,

est fal.sa, inferius est superius,

hx'c

({iiia

quia pi"u-

dicatur opposiLimi de opposito.

ILom, infra,

c.

quondo, quod non

Ips lales,

diciL.

quod subsUiidia non

subslantiio

suiiL

iiiforius

ad

subsUiiiti;im, ul p.dct, igitur.

Ikoc ost

ni(ililas,n[ p;iloL

/mmdniltis

fals:i,
liic

in litlor.i.ct

vidotur (piod

malo

uiiivois.iliLor prailic;iliir

foriori voro, (iui:i

mo

esl

aliUT dici,

Pos.->ot

Uiiiti:o,

poU'sl,

dislii;

!o

est

ani'

tamen

ibi

tiiiic

omne animal,

omnc animal.

recto

in

ct

quod
in-

ossol veni, //o-

Omius ftom"

cst

''li,

:o

et principiis suiw-

proidicalur lamen

in concrelo, et in obliquo.

Ad

aliud

inferius,

negn quod humanilas

loqucndo

logice

quia

lales

in'

fundamentis, nisi ina)n-

iion ;ittribuuntur

sdtom non

creto sumptis, vid

Unde

'

nivei-salium. Li

humanitas

in

Ujvc csl falsa,

est arcittena, ul accidl

ait

animalilas superius, proprie

el

ullima

.UMo

unum do

nu-

miuiUUt hax

est st>tcies,

ci\jus

edl

rilio

ullorior infra dicelur.

autom vid"'"f fuod

llumanilas
mnirls

rst

po.tsi-t

an

lamon materinli.
col,

humaHiltf^

malilnlf*.

is,

ba9f sit vor.i,

ol in

Iirt'l

sil

rc.

linlnU

pr.ixli-

M*a. nm

>'

est, vol

do quo

>-

>

lerior.

Ad uIlimumdlco,qiKi

ii..i_

^^^

do qoiauu'-,.

eliam di''i.fTuod

ratiom' formnli in

suporius do

li;oc

vol

dicil,

du

secundo modo non. V'l terlio dici

quod licet non pnedicetur de eisin

abstracto,

.\liis

pnodicatur siiporius do inferiori.

Itcm,

ibi Itjquitur, .>unl lan-

pncdicaturde partibus,

falsa.

IL(Mii,

de qutbus

ut ibidom DocUir distinguil. Prii.

Lur por se, nec vorc do parlibussubsUinti:o:

partos

in rcrla linea, vel

esl

tuni roductivo in prxdicamenlo.ul ibidcm

mero

sod

nihil prr>-

saltoni per se in pnrdicamenlo, Mxlo jiar-

pranlica-

ulLima.dicit

Nam

superius, vel inforius, logice lo-

prie esl

abslractione.

de .SubsUuitia, (|un\sliono

51.

aulem subjerlivU

substanlia .Vnalogica, el Pncili .

priiiia altior.

Dk

Dorlor

ibi

vele.s.s4>nliaiibus

quJE .solum sunt inferiora.

ol

jliu signalo #r.

alio. Hsec eiiini esl vera,

gaiido socuiidani paiioiii ininoris, quia

ita

lur :ur- '^/""'7-

iu

Physicis subsUintiK.non

cut individuuin csL corruplibile,

<j-

,'""

''

ac'

modi, sicut spocies. AliLer rospondel ncsi-

/>rw/i

suhslraU), el non pro

inf'riori prr)

ut tu accipis.

Kiihomo albus,

>!

de hk

i<xiuilur IXiclor hic

circuiiislaiilion.iluiii, vel .siinul lotuin, vel

posiluin,

reMpondclur. leneiMio

facililer

liocUtr

mm acci-

f- "
pmt,n*.

SVIER [INIVERSALIA PORPIIYRII

224
universaliter,

pit ibi

oninibus lerminis,

in

vel

sjnno

cuin

esl,

comnniniler, vel ubi-

universali, scd pro

que,

id

ita

quod

non solum de homine, et de animali, sed

universaliter in aliis est vera, etc.

Dubitatur secundo circa dicta Doctoris,

52.

num.

10,

duorumprimorum principalium adducto. Primo cum

dicit, quod Genus sumilur ab aHquo materiali in specfe, videtur quod non, quia

Itom, videretur

immateriales,secundum ipsum,

praidicatio Generis

de Differentia, vel e contra esset per

Item,
est

hffic est

ubi

ex ani-

sumitur pars per

modum

pta, potest praedicari

Item,

Ilomo

est

ha3C,

igiturpars per

partis,

si

per se primo modo, Iloyno

ex anima, vel

malitate,

modus

modum

de

cationis,

etc.

vere diceretur de substantia,

Item, accidenlia non habent materiam,

qua

modo

aliis

cideniia .per se habent genera, el differen-

nem

tias,

Metaphysicse

sunt, 8.

ergo, etc.

Item,

quod

repugnans

subjecti impediret veritatem praedi-

sequeretur quod nulium accidens

et

similiter

male igitur

illam prsedicatio-

dicit

esse falsam propLer modum repugnan-

tem.

intelleclum determinatum

Ad

potentia-

se indifferenter, et

habet ad plura, non habet aliquem

liter,

prsedicati

nulla secunda intentio de prima, et sic de

sed ac-

nisi in

si

partis acce-

toto.

primam, sunt in genere, sed in talibus non potest sumi genusab aliquo maergo,
teriali, cum non liabeant materiam
praster

se, si-

utrumque importaret speciem, quod tamen negat is'e,

et Philosophus 3. Metaphysic. text. comm.
U.
cut utriusque de Specie,

in illo notabili*,pro solutione

substantise

quod

Genus

sed

est

i
ista

respondetur,

sed pro solutione

primi nota ea quae infra, qu.2. Anteprsedi-

camentorum

dub. l.singularissime

artic. 3.

hujusmodi, ut patet infra s8Bpe,et maxime

adduxi

solvendo sextum principale hujus quses-

ad formam argumenti respondeo, negando

tionis, igitur

maledir^itquod Genus impor-

maleriale de suo inlellectu deter-

tat illud

minato.
Item,

modum

si

significat partem,

dicit Doctor,
et

modus

tem

per

parlis, sed

non per

et

modum

tolius,

ut

sequitur quod significalum

significandi repugnant

est inconveniens,

cum modi

hoc ausignifi-

sed pro nunc brevitati inlendens,

minorem. Unde non

quodGenus sumitur a materia, sed ab aliquo ma- Genus

dixit Doctor

habente se in ordine ad

teriali,

id

illud, a

quo sumitur

est,

differentia proportio-

dicis

quod

licet aliqui

ponanl in

materiam, ut haSententiarum sed hoc non

eis

obstante, in ipsis reperitur aliqua realitas

si

primo

significat partem, et

consequenti totum,

ex

quod erit
aequivocum, et per consequens non genus,
igifur male dicit quod ex consequenti imsequitur

omnibus

portat totum.Consimiliter

fere in

posset argui contra aliud

dictum de

diffe-

rentia.

quod non vitatur nugatio

quia idem bis dicitur, cum

Item, videtur
in definitione,

per se

utrumque ex consequenti importet

totam speciem, vel totum suppositum, igitur sicut ad

ea

vitandum nugationem,

primo diversa

significare,

ita

2.

potenlialis, et aliqua actualis,

prneallegatis in 2. articulo

Philosophus
et

12.

sequentibus.

Melaph.

ut in locis

habet

text.

iste,

comm.

Et Boetius inquit,

et
19.

quod

Aristoteles relictis exlremis egit de medio,

id est,

de substantia composita, quod non

solum

est

-verum de substantiis materiali-

bus, sed etiam immaterialibus, quse sunt

compositse composilione ralionis, seu

taphysicali, licel

Ad

aliud,

non

me-

reali.

de accidentibus, per idem.

dicis

Philosophus onim duodecimo Metaphysicse

oportet

ubi prius, ponit diversitalem principiorum

quod ex consequenli non importent idem.

<''*'^-

habent materiam,concedoproprie loquendo,

torum, ut dictum
Item,

^iiquo

non

substantise immateriales

bet videri in

53.

cum

nabiliter materiae respectu formse. Et

candi sumantur a proprietatibus significaest.

54.

secundum diversitatem principiatorum

speciei

f"?ud7
reaiitaie

in lem etco
trahenle.

Or/ESTio XVI
omnipr.n;licani(>n'o. Nulla onirn sp-^rjos in

iwxw,

(liversilaloni roruin, aul roalilaluni.aqun-

una

riiiii

.salo,

^onoris, el ab alia

siiiuilur ralio

Poclor ipsum

accidonlia roinpDni cx inaloria el fornia.ul

nolanlor

7. Mclapliysica;

iiiducorolur dictuni IMiilosoplii

connii.

t(;xl.

(lic

conun.

loxt.

Qun-Uhpl jiarn (lellnilionis

qu.

.Motipli.

7.

lirdjol istc

iit

5(.

Ad

non
omnia con<1

quod

qu
quanto

aliiid, potost diri (ul

codenti diclum

qutKl

(>sl)

pnc-

'

rluditur, vel imporlalur per

idoni iu-

duo,

"

n ut in alio, vel
uno dcnominit
.ilitor. quod non est im^uio, nec sequilur
ox idontilate connolati, .sed lanlum prinri-

aliud, nogo niajdroni

non

sed

gonoro

ost in

r.iliono

quia indolor-

signifi-

r.ili^mo

vol

si/j^nidcandi,

ino'li

in

palitor s

coiinotationis. Si^rnificat oniin dotorininate

specios
licalai

concrolnm

rospoctu lainon quiddilatis signi-

per dinoronliain,
ul

el dolorininabilis.

illa ost

in

p.ili>t

Ad

Iicnullima dc DitTcrcnlia.

gnantia inodi

."id

Non lamon dico

vonit

inoduin

Est
;

.\(1

ol t^uid :u\ quiti.

cum

no>ratur ergo

aliud,

licel

illud

forte

el

in cbliqiio, ut patc!.

non

nialoriali.

vel

quod

ani-

I>in) eliain

ro possunl ro[)criri pluros pr(priotitos, ra-

cies proprio ItHiiieiido, hic auleni e-<l.semio

liono (|uanim

de fundamenlis Generis

plurillc.inlur, et v;iriaiilur

si^'nific;in(li.

si;,Miificcl

Modo

licot ipsuin

fJcnus

luiddilatcm, qu;o in vorit;ilc

Ad ullimum

o-<t

v;ricl;is.

(lo

mullis,

vorsalc

ot sic

rilatom pnii

nomiiioconcrcli imporbilur.

principalis n

rum

Sicul igiturdocodcm.respoclu divcrsorum,

(licunlur tolum

convoniuiil

i>t

ut p;irs (juiddilaliv;!

cst, si,Lriiilic;ilur

(iu;i|iiaUm,

,.;,|

toluiu

osl.

si;:iiilic:iiidi.

iil

(x

((ui;i priiiio

sccundario vero
loluin

ut ;ilbiim

univM's:i|>

primo

consjNiiKMili

vi'/-

dictioni

p;irlcm primo. et ex

si!4:nilic;iro

c()iiso(|ucnti iiuport:iro

c\ niodo

oidom

[Kirs, ila

'

si^iiiH-

iniporl;il
'

iil

infiM

li;dM^t

Miidc uoii dicil Moctor, qiKKl

Tom.

I.

p^Ttracliiri

signitiiMl lo-

...:.
>

-"'^

qn*^

ii

ve.

<rli

if

f-

ad idom con.
sit

lotum

ol

pnrs

inconvenlens. Vel nliler. quod IKjctor In

lellijfil

illam

u ex

nr

liiim inlor se in

indudil

nnim.T

subjiictuiii,

non

w.:..m,i:

qui suiil princini.i

li(nis

ideni

eli '"

ips;im (vssc toiiim uni-

(licit

dico. qiio!

vid mo-'

pMidl. vel

ut

cl

ut p-

el .Speciei,

lol.

'''''' l''liva
spocici, ut t;imcn consi'arr'''vnr- P'"'"* I"
v/,
./ lo- (|,.i.;ii iiiirllccliis ill;im.
uiiam iii mullis.

'/

malilas iion est (Jenus. ner htimanilvs Spe-

modi

ronrrri^iii,

si^iificato

dico (luod in e.idem

a propriot.ilibus, clc.

mud".

^ubfnc-

negalur pnpdicalio

aliiid dico, qucKl

form;ili, ol in reclo

dicilur (luod inodi sif^nilicandi accipiunlur

jo

tjt

assumplum
sit diibium, lamen admiUondo ipsum.dim
ne
quod liic lixiuilur Doclor de pm

onim rcpu-

quid indifforonlor. El

ciiilibol

utrumque

cons(quontia.

quilibel ukxIus con-

(jiiod

c/,nnnfni iflcm Inftim

que pro formali

infra qiuost.

palol in siinili,

.-iliud,

licel

nujfnlio,

gonoris do difTerenlia, a-ripiendo ulrum-

dc

significalione priina' maleria?.

Ad

osl

mu*icu* aVmt

hlc,

lum.

potonlialis
siniili,

ul

},'nificati,

non

citrrit,

sicut

dclcnninalain,

unain quiddilalcin

notat.

iinum

ad tnluin, qiKjad pravjicari formalilor.

c;ili,

tnfica

duo,

sij^iifi-ar

quorum uiium denominat alliTum, ipsum

ininatio

uuum

.il

vcruin est non sihi invicom, sod in ordine

Ad

7r>Mi

qi.

ost manifestc falsuni.

fnrmn,

rat

crola accidontiuni osienl

quo(J sci-

.'^5.

dictiH

arjfuil a*<iuivo<*alionpm, aliler

si

Mdapli.

7.

ex

nnLH-< p-

.sl;ilifn

ndiquum

tanlum,

et 5. .Mdapli. loxt. ccjinin.

Ii5.

2. ot y. 1'iiysic.
liccl,

\X

islo,

lial.ol

vol p.-irliculare,

Onifl

tntiut.

an

illud lolurn,

sit

.\d aliud. piitol

Sod forlo possol suslinori

lalio (lilToronlia^

jiarlem jtTT tnoflum

v*:^\

autom

simplox, quiii iiichwlalaul

uiiivorsf) esl ila

nri

pno

li<

.ui!ur

ii"

et

mrpiw, idcQ

SnPKR nNlVEUSALIA POKPilYRII

220

esl rei

esl.

duo principalia

TerLio dubilalur, circa

57.

argumenla,

eorum per

solulione>

el

ordi-

nem; videtur primo quod illud diclum ex

4. Topicor. videlicel quo:l ilU peccanl qui
dicunl Genus esse partem, repugnal delcrminalioni Docloris, ciim hic ponat exprcsse

parlem proprie.
Item, pars ellotum ad idem secundum

Genus

9.

el

Cum

quod non

igitur 4. Topicor. dicit

totum,et

est pars, sed

Metaphysicae dicit

5.

esL pars, igilur esL repugnanLia,

quod

imo

contradictio in dictis Philosophi.

vel corporeus,

prsedicalur de

to'.o

quibus maLeria

in

assumptum

gumenti secundi principalis

lalis distinguit.

Item,

tur

in illa deductione

peccare,

quam

de principio, videtur

tum quia principmm

caiisa

Lum quia

MeLaphysic.

5.'

Genus

est in plus,

Lexl.

comm.

1.

quoelibeL pars definiLionis esL for-

ILem,

nus

sit

ut dicit

illa

non disLinguitur, videtur falsum,

per differentias, sed per gene-

non solum enim

hominem

mal, distinguit
Item, videtur
cipio finali,

rationale,

non

quod

currit,

est perfectior acLu

tia

accidente,

finaliter

ab

aliis

sed etiam ani-

probatio de prin-

quia actus primus

secundo, sicut substan-

sed acLus primus ordinaLur

Primi, qu.

inquit, in actu

1.

Omnis

iste

entis,

primo perfeclio ultima

con-

aclu secundo, quo eonjungilur op-

/mo;igiturnon sequitur, Genus est imperfectius specie, igitur non est principium
finale ejus.

llem, videLur illud dicLum Pliilosophi, 7.

el 5. Metaph.

non

erit

forma, uL dicis,

plicam primam,

cum ipsum

sit

re-

pars cons-

ILem,

quod

diciLur in lerLia responsione

de parLibus rei,eLraLionis,videLur dubium,

quare

isLse

prsedicanLur poLius,

Item, posseL dubiLari de

quam

illae.

significaLione

idem vel non^praeter exempla de manuato,

capilato, et aniinali, et ratiojiali, etc.

et

Item, videLur
et abstracLo
LincL. 5.

qu.

diminuLa
1.

de concreLo,

illa disLincLio
;

quia in primo,

dis-

poniL Lriplex concreLum, et

abslractum.

Item, videtur repugnantia in dictis Doc-

secundo, distinct.

12.

qu.l.

quod definitio denominativorum

convenit non solum concretis accidenLaliubi

dicit,

bus,sed etiam substantialibus^qusesL. eLiam

3. 4. eL 5.

QuodlibeLi, eL

8. disLinct.

Primi,

qu. 2 eL infra in AnLeprsedicamenLis, qu.3.

a lapide.

ad actum secundum, uL habet

in 2. distinct.

sistit in

illa

igi-

prima responsio, solvendo

toris hic, et in

ra disLinguuntur aliquse species

forma sunl opposita,

non videtur bene dictum quod Geforma totius, vel forma re.jultans,

male. EL quodadduciLur inopposiLum,quia

nedum

est simile

simile malerise.

triplex

quia

el

est

ma,uL allegaLur consequenLer in liLLera, ex

7.MeLaph.eriL igiLurgenus principium forsciliceL

58.

oppositorum non

concreti,et abstracti,au videlicet significent

Item, probatio minoris secundi principalis,

si

unum

materia

alteri,

igitur ar-

falsum.

esl

Meta-

titutiva speciei.

ossibus, 7. Metaph. et hasc, Ilomo est ler-

rc7ii(s,

7.

Uem,nonvidetur verumquod sola forma

ultimata disLinguat, quia omnis forma ul

Item, hsecesL vera, Ilomo est cx carnihus

et

videtur dicere Philo.soplms et

22. habet isle.

Speciei,non erit pars respectu ejus et e contra.

materialis,ut 8. Melapli. text.comm.

physicoe, ot in tertio Sentenliarum,dist'nct.

esse

de eodem dicta, inferunl contrasi igitur Genus est totum respectu

dictoria
idem,

ad quol quid

fal.sum, quia materia pertinet

quii comiol.iul luluui, ul (lielum

slaniia,

de parlibus definiLionis, esse

ad finem,

et 7.dist.3.qu.l.dicit

minatio non solum

fit

quod deno-

inprsedicationeacci-

dentali, sed etiam univoca,

et

prsedicatis

proportionaliter sumptis.

communis expositio omnium accicasum in definilione denominativoram

Item,
piL

pro terminatione vocis.

Item

si

omne concreLum

suppositum, vel subjectum,

concernit
igitur

vel

nuUa

substanLia prima erit concretum.

ILem,membra illius divisionis coincidunt,

quia idem concreLum concernit et subjectum et supposita, ut album.

59.

QrVFSTiO.WI
quaro poMus concodilur

Ilerii,

rsl Ugiifa,

h.ibcl riiilo^ophus 7.

ul.

lcxl.

comiu. 2o, qii.uu

cuiii

non

dislincl. 7. qiiavsl.

quibusdain vidotur,

iccipci-ont vcro

suoriiiii iiialcrialium

non

Mhum

ista,

quo^J

proptcr aliud,

iiisi

aliud diro,

Alhum

humanilaa,

csf

homo

(}uia

homo,

est

est

forma

non

et

forma, id

conci"e-

lis

sui acci lcntis.

prupler

2. disl.

iii

1.

Anima

.-ilia

giMdu,

.ir-

forma,

ul

expedito iTspondelur. .\d pri-

vcriULs,

el

Vol

aliiid i\o

alilor

fx>lc:il

gonus disiingual

licol

modo

Loquilur igilur

all>riu.s
.so,

.suas

gonoris in .suo

sed difrcronlia

dislinguil.

actu prirao, el socundo.elr.

dico quod/7/i/A- alius

(sl

alius grtitui

<^i/o,

iiiuiu dico, ({uod I'hilo<ophus loquilur ibi

cujus. Item, alius qui allingilur por ope-

dc parto intcgnili, vel essontiali, el non de

rationom. alius

luodum

p;irt(Miui(Mitaliva, per

Doctor,

cepla, ut hic hxiuilur

totius ac-

iwn

sic

ot

est ropug!ianli;i

Ad

;iliud dico,

tionoiu

vors;il(>,

nuuc
ot

[);irs

iiioduiu

ot
iiou

suiii|)t;i

ot

[mt

g.iiur

csl

oo

su[)posila

fil

niodo.

hviuilur (Miim

vol

2.

P!;-

Molnph. Aviceiuw,

Motaph. romin.

o[x'rntionom, non. v

2.

irt ,r,,..,

denomiu;itivii.

'rn

II

disl.

I.

nddidil |w^l<ir

il>i

ptvcsrl
>\\\

nohilior, vel porfivtior iciu p

sil

Iriii

lur

forin

cxtnnsivc, el

>M J*
ol'

Ci

sn

1'

Ad*ii
'

non matorinli.vol

el

"

lur oplimo, quia

Philosophus, do pnodicalit.''

fonu;ili. cl (luiddihiliva,

Fiuii

graUa cu-

oplinuim,

osl thiis, ;iH.iii.,

ex

((iiod

lior
:

p(r

socundo nspoctu

[)ars

cl

flnalis.

auloin quo, vcl qui a

ruodum

coiuM-otum ad sub-

.\d ;iliu(l. |)alotox diclis

5.

Iri>|tri<', r's|X'<iii

lolum connola;id

iiitu

tinalis,

ol G.

[);irs

ro|)Ugn;it loti

C.onci-eluiu (hMii(|uo

totuiii iiiiivor\s;ilo, sicul

sic.

[)or

;nil('iii

tivo.

Doctor.

Vol

lolum

sigriilic;ilivo, et

iii

h;il>el. Fiiiis

nus

[);ii's

Idlum

Oommonl;ilor,

uoii ;iutom

.S[)ocici.

causa

comin. 23.

([uildil;iliv;i,

oiiiiu

jocl;i

di-

causa

ijui osl

ullimum,

ali<iuando

[);irlis,

iikmIuiii Idlius

jus, esl

lotum uui-

n>pugiiarit,

totius

p;irs.

rjui esl

ivst

;iutciu <;onus

rospcctu

sul)i(vtiv;i.
[)or

ot

totuiii

acco[)t;i, noii iiitoruiit coritiMdic-

vorsiinodo

cnim
loxl.

quod

61.

romplolc, el

ti

ili

iion taim^n inlor

utr-oqiio

Ad
ista

rei hat)elur

species a spociobus

causa.

Ad

quod

dici,

eoruiu. bi-evitalis

guiiK^nla, el solutiono.s

esl

do dislinclione, dico

Doctor anlonomaslico.

aninifo,

oinilto cirra h;oc

ihi

tatom, ot distinctionem.

est ralionalis.

inlcllcctu.alitatom dicit convoiiii*e

el Augtdo. I'luiM

rationa-

r-ation;ilit;itom. vol

<).

([.

sit

qu:i'Iilicl

suo limon modo, concedondo

gonus, vcl maloriam darc ol osse, el uni-

aniina oril magis.Igi-

aiiiiuaiii,

tur iualo nogat istam,

Kt

homo

milcrii, alia ut

distinclio,

proptor quod, ol

ciim i^itur

ad dcflnilum.

formalc pra}dicalum,ol formale conslilulivum inlrin.socum doti:

lum

esl ul

d-

esl,

ol ultimato,

uiiuiu(|uo(h(ue

vel

.se,

socundo inodo,

ost illa pi-opositio, acWicpi, nihit esi concre-

illud m.agis

ds
MolaphyHicalM, po;sunl

Primomolo, una

Quod addilur
quod siciil e.sso

res])i'clu

quod parlos

comparari, vol inlcr

pr"t)dicationcm

tiim, et fiiimfniilaf ahstractum.f.ilsa igilur

Uoiii,

loquilur famofc. ut pro

quiddilaliva-, ol

It(Mn, ha;c concodilur,

el

Ad

nihil realo dicunl ul-

rnalcrialia, ul

iioii

caina.\c\ conccssoaMumpto,

lics

diccndum

islo, ol

.Humilur /rrimri.

lolic.H

causa accipilur.

Itcrii, si arlificialia

qiiarc

;yim,qu

22

(lislirict.

tr-a .siia

hahel

I.

dclur (liccro quod

sil

vciM, scd profilcr m.ilcrialcm hahiliulincm

ul, iii .{.

(\nfA

srilicci

lignum

\s\.ii,Arca enl

aliufl, possfl ncffari

sumilur,
principium cxccUcre c.iaHam quia
Philo^jphus .j. McUiph. loxl. cumm. I. vi-

Mclaph.

infonu.ilioncm prima

[iropicr

Ad

Arca

isln,

^n

lor uiiiuiu ca;. |u.^i

juuuigi ifUn

SnPEU [JNIVEUSALIA PORPIIYRII

228

noraaslice, vel simpliciter,ela

quocumque.

enim homo non disLinguilur in

formis communibus, ab aliis speciebus

men eodem modo.

animalis.

propositum declarandum.

Forle

62.

concretum substantiale cadat, non

licet

Ad

aliud.patet

quod Doctor non sequitur

illam responsionem, ut patet ex replica

sequente. Sed dato quod procedat, posset

quod

dici,

dictum

est.

se liabet per

modum

ut

Lotius,

Est etiam genus, saltem subal-

pars respectu diverso-

ternum, totum

et

rum, ut prius,
genus alterius.

sicut est species unius, et

Ad

aliud dico, quod ideo prsedicantur

modum

totius su-

muntur et abstractive,et universaliter partes autem rei per modum rei et determi:

nate, et singulariter, et in actuali existen-

quia praescindunl,

abslrahunt qua-

et

tuor causae Melaphysice a se ipsis Physice

ut in Theorematibus, et

consideralis,
et 5.

Metaph.

num

habet

Ad

Ad

et 8. dist.

1.

Primi Reportatio-

aliud,patet infra, qu^est. 8. Antepra3et ibi copiose pertractavi

dicamenlorum,

mentem Docloris.
Ad aliud dico, quod

solius vocis. Nisi dicatur

cernit superius

bris de absLracLo eL concrelo,

bimcm-

sufficit

ad

proposiLum DocLoris hic. Vel dici potest

quod sub uno membro,videlicet a subjecto,

suum

quod nedum con-

inferius, sed etiam e

contra, et similiter subjectum

suum

acci-

dens, sicut e contra.

Ad

aliud, potest dici,

cum

quod membra de-

prsecisione, saltem

in

terminis communibus. Vel aliter,quod non

non opquia respectu diversorum eidem

sequitur, conveniunt eidem, ergo

posita

conveniunL, ut patet.

Ad
est

aliud, patet responsio, quia hic, Arca

%?2Mm,accipiturpars per

dum

de capitalo dictum

totius, ut

Ad

nego quod

aliud,

quod forma

sitivum, ut
piis,

mo-

est.

assumitur

sed

arlis esL aliquid reale po-

Phys.

2.

64

modum partis:

hic vero, Arca est ligma, accipitur per

sex Princi-

et infra in

habeL perLractari.

Ad
distinctio

secundum principalead

ribus substantiarum non est cadentia, nisi

dico

iste.

quarti,

12. dist.

aliud dico.quod in concretis singula-

bent intelligi

partes rationis, quia per

tia

qusest. 3. solvendo

Vide

ta-

aliud,

patet infra, q. 8. Anteprsedi-

camentorum, declarando

illud

V o^&ieviovum, Albiim

dictum Phi-

lignum;
non enim propLer concretionem hominis
losophi,

1.

ad album,

haec

est

vera,

est

Album

est

ho- H(vc
posil

damenlum, cum communiLer pro uno po-

mo, sed propler ipsius concrelionem ad bumi

aliud, cui accidit album,ut ad hunc homi- mo,
modc
nem. Humanitas auLem neutro modo con-

nitur alterum.

cerniL, ideo proposiLio illa,

vel ad subjectum,

implicite

intelligiLur

ad fun-

abstracLio, vel concreLio in ordine

63.

Humanitas

est

aliud dico, quod hic proprie logice

alba, vel e conLra, est simpliciter falsa. Est

loquitur de denominaLivis, eL definilione,

ergo vera prsedicatio per accidens, vel ma-

atque prsedicaLione eorum. Alibi vero ubi

terialis, reducibilis

Ad

quottatur,

exLensive loquiLur, ut patet ibi

Ad

aliud dico,

merito
tos

nomen

antecedit.

quod

in hoc iste Subtilis

sortitus est, quia alios cunc-

Igitur nil

mirum

grossi

si

grosse, et subtilis subtiliLer exponaL.

Non

solum enim ex cadenLia vocis Lerminaliter,

sed ex significato ipsius, et

modo

signifi-

candi, casus ibi debet interpreLari,uL

infra, loco

conversionem simplicem.

Ad

expresse.

suo

patet. Cadit

magis

enim forma

ac-

ad denominativam per

aliud, patet infra, capiLe de quanti-

tate, qusest.

pale.
quaest.

tantum

et
1.

2.

solvendo secundum princi-

super

librum

Tenet enim regula Philosophi

in causis efficientibus.

Quod

ibi

tangitur de intellectualitate, problema est,

ut patel ibidem, et negativa potius est

te-

nenda.

Quarto dubitatur, circa tertium princi-

cidentalis ad substantiam, quia persestare

pale, et ejus soluLionem.

non

ilia

poLest, eL sic significatur concrelive.Et

Perihermenias

Primo qualiter

propositio famosa,videlicet, A concretis

QlJ/KSTiO \V|

ad nhatractn
rilaloin,

tcnnt nrgnincutnin,

illa aiia

r-t

qua-

cl

ulrius(|ue currunt,

proijalioiios

ve-

()nuu'sj>ru;>/irntio rcra

per scprimo inodo

in ahstriicto est
liler

lialx?!

ponilur el

Mota-

quod

tonet

consofiuenlia in concrotis, ot ajjslractisspe-

ad .suppusita,

cialiijus, vel

Cnde

jfcia.

hnmnnitns

if/itur h:ec

lainen

ista tonot, llic

isli,

//omo

cst

non ad sub-

et

homo

homo,

csl

humanilas. Non

est alfjus, igilur

humani-

rospondeo

i.sta

(licet

potius ad

.Mola-

pliysicuni pertineant radicaiitor, quani

verlenduni orgo priino (iuodaljslractio alia

\on^ui- ^^^ ultiinala, alia non. Voco

^inu^"' abstrnctionrm, (jua quiddilas

esl.

Iial)iludine

quit

^B

tnntum

Aviconna

Non

ab

fc

iiion

^k

luiu Inijus

voro ai)slracliononi

:ip-

ali(iuo pnoscinditur, iion ta-

oiiiiii,

do qiio polest

iitfra,

intolli^'i

dic-

(luaNtione ponultiina de

iilenii -

iiola

quod

alilor in subslanliis, alitor in accidonlibus

itaniiit
;il)solutis, ot
er
1

livis,

alilor in accidenlibus

i'rimi, (jiiasl.

liono

i.

quia

nis,

i.

liabol isto, ol sui)ra.qu;i*.s-

ali(iiialilor

inquam,

liis,

rosptn:'

ulliniala abslraclio, ul 5. dislinct.

llt

til

dictiim

ost. In

subslan-

unica, id ost, iinius ratio-

suf^positis.

iu

accidonliiius

absolulis (iunl diio, vidolicol a supiio>ilis

(oxlensivo loquondo, iiuia

nomino supposi-

toruiu inloriora intolli{,'unlur)

tis.

In

iilra(|iio

voro

p Tiitiir duplex prl.iiitivis

maxime,

Sed

el

possunl

subjoc-

poni

gra-

mateabstraclis
dicatio,

posloriori,

ot

(iiiod

facla al)slractiono a

magis oxtriusoco

nMuanel

concrolio ad prius. voi inlimius, vol ma^'is

inlrinsocum

ul facla altslracliono all)edi-

ui;i-

uude

ibi

sul-

.sil

an etiam

in divinis

>

?'-

::

in ulli-

^.

delur vera prr-

dequo non

intinitate,

Quando

inodo.

i'^'a

Primi. q. 3. ad

disl.

non obstante

formalis, et p^r

.1

...

..

>

accipiuntur

igitur

quidditales in abslraclo, tunc pncscindilur

ralio formaiis

unius ab

quarc simili-

alia.

ter f.ilsa est piUMlicatio, nisi hai>c p:

simo

sit

iil.i.

Kx

his ad proposituin tlico,

proposilio, n

illa

'^

ira'dicatio />rr se, elc. vor.i

non argualur ad

ultinia'

.->:

subslanliis

fll

uuiumoilo
t

in

ik

'

sul)stanliis ol in acciden ii"i-,

unica nbslraclio, hoc

supposilo. idoo dicil Hoclor,

ct

esl.

rio

ii

ii;:

-\

tonol regula in concr<>lis.ol

donlibus

quia ndhuc

fa-

! >

subjocto riMiianet concn-lio

iii

subslantiis

aulem

mala abslmctlo.

a .Socnilo,

\\'
p>>.>iUi,

"ra. fa

nb

nMu.uul

in

>

liono humanilitis

ai)slraclionibus accidonlium

ordo.

v.

po.-set diflicullari,

nitas rst hMtnai

osl

'

'o vera, in

ul 8.

videlicet a supposilis. fiindamontis, otsub-

lalis

'

tur vora por identitatem, qua uon

luanitnbMU. {uia

Kl in

ulr

idontiUilom. in creaturisnulem nullap<

dus. In accidonlibus rospoctivis Hunl Iros,

joclis.

vel

extremorum, concedilur

(piod

rienore.

I'roquoclarius inloUigondo.
gf.

proptor inflnilalem unius,

ciiro

ab

qiia

[)olli),

cipianlur, el hoc inlolligo in crealun.-^.quia

linom babot islc

i/jsn.

uiliiiiatani

ultimatam alwlrar

concifjitur

Equinitns cst

Motapli.

T).

qu;i

sunt dislincLi conceptibili-

haljenl, 8i

malilor vera,

ut in-

esl ha-

iiM

exlremorum.

i(|ontila.s

ultimatam

ejiis,

remoia renvivolur.

veriUitis pr<

ter, nisi infra

ad quodcuinquo, quod

oxlra propriaiu rationoin

ad

Ad-

Lo^Mcuin) priino ali({ua pr:omitlondo.

absquc

autem

praTisa

et

e(Tortu.s, ita

bitudo, vel

non

naturali,

loUili

nmila

icul

inale absliacli de alio in uiviiu.s.

las esl allmlo. Ha'C ibi.

Ad

iausii

uiii ibi noliivi.

nolandum, quo<J

fJlterius

aljslracla tonot cons(quontia, quaiii a sul)s-

pliysicju opposiluni, vidolicct

nolanler ad hn^, et

et

:{.

ad

conrretio

ejujt

hanc, ol ilinm. Vido in quarto, ubi xupra

rausa

V^idolur onini diroro

romanet

aliK),

al>

quare potius a ronrrctis accidontaiiitus ad

t.iiilialiljus,

irfutio

nis

\ vel
'

<

ad hanc hu-

vera, Hjtc Airmtf-

I.

qiUKi

nhti n

|)olo.s( tlori ita

.N

iil.

uuiauiia

'

l..

(|U;it

Mi

rajKijk. iKi t i:iki,n

ii.t

>

>

ii'-

SUPER IJNIVERSAIJA

230

que
lis.

constiluilur singularc illius quiddita-

Abslractio igilur a supposilo

benle quidditulem,

ergo

Dicitur

lia-

non ab hac solum.

et

unica

esse

substantiis

in

ab

tit

abstractio, quia ab haljente, id est, a sup-

In accidenle

posilo.

remotiori,

subjeclo

albo,

maxime

non ab hac

licet

albedo ab hoc

hac albedine. Tenet

esl

primo modo coloralum,

albedo

consequentia formali

per

net, Ilomo

se

Jmmanitas

igilur

igitur

per

hoc gralia materise potius,

et

hsec

est

animaUtas.

se
esl

quam

autem non

primo modo

est

sissime acceptae, non tamen ut

habitudinem ad superius, vel inferius

te-

animal,

QwmWcQi

singulare, non tamen humanilatem,

quia non estsingulareejus,nec suppositum

proprie sed homo animalis suppositum
:

dici potest.

Sed contra, humanitas

et

quod

licet

totius

quia

dici

potest,

est

tantum

Contra,

in

3.

ipsa.
dist.

ipsa, dicit Doctor

exponendo

q. 1.

quod

abstractae conveniunt isla,

quod quid

est

et

est tan-

quidditati sic
videlicet

esse

per se objectum intellectus,

Doctor

dixit

lioc

cet

non

est

ex-

ibi

una, nec plures,nec universale,

nec particulare,

quem

ad intellectum

ibi

assignat Doctor, et haec intelligo, esse vera

in praedicatione formali, et

secundum aliquos
modo, Ilumanitas
de Per

se.

in recto

haec est vera in

est

ex animalitate,

Linconiensis

sententia

est

sed

si

quia

primo
etc. et

Poster. cap.

1.

quaeratur an de ultimate

abstracto possit aliquid vere praedicari, vel

ipsum de

aliquo.

Pro solutione hujus, etsecundiprincipaliter quaesiti

an

in hoc dubio,

scilicet

nis vera praedicatio in abstraclo, etc.

in substantivis,

quam

in

adjectivis

dico

sed

nomina

adjectiva significant per

informantis

inliaerentis, et

cumque

modum

quare de quo-

vere dicuntur, formaliter dicun-

muniter haec

tamen non ponitur com-

distinctio,

ut supra notavi.

Ideo Aristoteles non tradidit logicalem notitiam de praedicatione identica.

ergo de praedicatione

identica, dico

ut patet in divinis. Haec

sic,

Loquendo

enim

quod

est vera,

Essentia divina est bonitas, vel paternitas,

per definitionem exprimi,

etc.

veras de

primo modo,

esse per rationem

ipsius verificabiles. Dico

positiones

propositiones

quod

refert pro.

primi modi esse verificabiles

ratione quidditatis, et esse verificabiles de

non sufficitenim

ipsa

rum

ad verificationem propositionum

identitas

requirilur non repugnantia

licet

animal

eidem

unum

sed

idem, eo quod

de

alio praedi-

lamen abstractione eorum ab

amplius non manet ratio identitatis

catur
illo,

ideo

modorum.Nam

et rationale sint

tertio, et

extremo-

facta

Abstra<

deabsln
toultimc

secunda tantum in substantivis, eo quod guomoa

per se esse considerabile a Metaphysico,

et

70.

om-

quod aliqua possunt praedicari dupliciter.

Uno modo formaliter, alio modo per identitatem. Prima praedicatio potest esse tam

tur, in creaturis
2.

dictum Avicennae, Equinitas

iilud

tum

igitur

humanitas resultet ex constitunon tamen constituitur,sed est forma

nec est habens proprie, sed habetur

tione,

09.

rationalilate

tate

habens ani-

est

quia constituitur ex animali-

malitatem,

al-

presse exponendo Avicennam, quod videli-

animalitas concernat hanc animalitalem,ut

suum

sic h:;bet

vel subjecti

et

ergo h;rc consequenlia, Album

color

quidditati praeci-

non ab

licet

ipsi

propinquiori,

et

simililer

ditiones conveniant

terius denominationis,in ratione praedicati,

albedine,

forte

Dico ergo non obstanle quod prajdictae con-

alterius denominationis, ut Coloreilas abs-

coloreilate

nec per consequcns verilaiis proposilionis.

aulem plures, quia

supposito, exlensive loquendo, et

trahitur ab

I'()RPI1YRII

Loquendo autem de praedicatione

mali,ponit Doctor
1.)

hanc

(5. distinct.

maximam

for-

Primi,quaest.

-.Quando subjectum

ultimate abstractum,

et

prsedicatum

est

non

potest ex ratione sua prsedicari, nisi formaliter,

in

propositio non potest esse vera, nisi

primo modo

qna. regula

plures exceptiones, videlicet

solent

quodnon

sil

fieri

tenet

in negativis praedicatis, nec in respectibus

rationis,

necquando subjectum

nihil

ad-

dit

supra praedicatum, vel e contra, nec

in

privativis, nec

in

respectibus funda-

vera pr
dtcalio.

231
inonlalihus, noc in nio^lis

non

in

iiitrinse<is,

noc

abstracla, ulrisfjue

flislinclis form.ililcr a suhjeclo,

nec

rendo

in h.ihenlibus so pcr
in oporiUioiiibus

inoduni habilus, nec

w/

iinmanonlibus lonninali-

non

sito, cl

a singnlari

pro

quorum

Mayronis
qu.'r'.sl.

primo

in

Connalu,

quod coniparal
ol non ad

tet

.'>.

re,

Vull orgo Docior

I.

Scd jiidicio

rcgula

11100 salis limitaroltir

qu(xl

noi .irj,'uriionluni, ol h< c sivo

primo verifnabilibus. Ipsum

ipso pr;rdic;iri
et

do suo

di

modo non

priiiKj

iii

siiigulari. Ihoc

an enlilas?

voni, IhiinanHna esl cns, sed

sivc in

Ex

his

patol

de concreto,

//;/i///a.s,

Xoniinalitim

es.so

sicul hanc.

Ilomo

non considoranio.s quod

habel vorilalom, ol qualilor

calur

tis.

ullimalo abslraclis, palol

modio modo

Si in

est vora, ali(|u;indo

absliaclis, aliqiumdo

Et

tal.sa.

nos cjus

p.ilct, ot spoci;ilitor

.Mol;ipli.

dictum

Non

;ul

ibi

pi^ccodonto.

Philosofihus dilTo-

ron'i;im su[)orioi'om osso dc inl^dlcclu

rioris,

noc por

por so dividi

.so

11. (iiucsl. 3.

do

pr;odic;iri

[)or i[)s;im, iil ibi

ol su[)or 7. Mot;i[)li.

7.

iiifo-

j)ars,

[lormodum

pars
Et

ad supposila, lacla

quorum

suppoiit;i, vol singularia,

si

hot*

c(jncrotis,

ox

sigiiiticala', palot

sonlia3

modo quod ncduiu

fic;ite,

hoc est

sod modi

nilionc

es-

i'<rione

Uno

dictis.

o.s.s(>nliu}

sigrii-

sigiiitic:indi [)i'o[)t)silio

llonii) csl

iiogalur,

albus,
iiisi

Alio riiodo

ol

hivc,

tlomo

ox divorsilal^
[)otost

cst albeilo,

modorum

dici, (juod

Doclorom

Mcl;i[)Ii. [):ilel

concrolum

ox

accicient;il''.

ft

rons

siihircttitn

:u\

el

'

ris

-m

r.

tada

animaltl;ilis

homino,

vei

<7ii.nrn

In

;i

ab

iion

ad

animatitalis

esl subslnntia,

rc-

couqKiral

'

[>

li.

74.

udhuc

diclis. ibi onirii

puta lacla

ui

cet rntioiialiilis rnlio huju.< ^td,

ens

alilor MMisi.vsc suptr3.

Polesl ad boc diri

ro-uilvfii lo

non.El

ab

nd hanc

siciil

o.st

iiKiuol ullorior concrotio^et ubi non.

ab liomine. vpI Sooralp.

uiiiiiiali

concrelio

voril.is

r;itiono ossonti:c siguilic;il;o, ubi

cuiii dicis

'

homine

vel hoc

ha-

bel voril;itom. ou;n-o oiiiiu luec conccdtlur,

quare

bu

all*), <'

qutxllibe'

sub.stantiis, ul vidolicel

quod

iii

8a*pe.

"

concretio coluris ud albe<liriom

huruanititis

esl vorilas

ab

absliaclioiio albeiliiiis

<*st,

[)ro[)osilionis,

a:

ei.sdoui, rieduni a subjet:'.is,

in

[)iim;i'

pr-irna

t;!clum

articulo 2. parlo socuiidii.sol-

secunda vero

polius romanol concrelio in a

colorato

dist.

supra

totius, ul

sed

I.

in

de

ullorius quioralur curioso,

si

voiido oninos o^iinioncs, ot cuiii dicihir

prob;itioiii'

lotius

'

prima pnrdi-

in

i[)s:i,

h ibol islo.ol in

a'ii

an

est

per rnodurn parlis

de forma

toto, vel

[^robiilio-

ad illud do

osl (|u;i'sli()no

(Miiiu iiilondil

dic-

o.x

nrrr.r.

de abslraclo. Diveram. Ilumnnila* e*l

vera praiilicatio inab^lraclo eat per se etc

iii

i.,

el abslnicti

Ex

g.ilur

bene

si

aique conredunl prajdi-

cun' enim hanc

nori. Si intclli-

sulMlan-

in

ligatur Iiocior.

lllr.iquc pars probabiliter suslineri possct.

his palol quililor illa propositio, ^>m/i/,v

le-

ul diclum '-'

accidonlibus,

et iUi nidla osl ropugnanlia,

ncgo,

eigo potost conce-

abaraclo ost pnpdicibilede alloro,

tiis

de se

l.inion

i-

qunndo in conporse el adhuc unum

jbi,

ubiqiio do ullimalis abslnclis simplicilor,

atque de supposilis

ad

ul diruui csl.

uiii,

in

et formalilor dislinclis,

Iwbct

ibi

bxec.el ill.-i.pa-

al

cfolis ostpradic.ilio

pnodicalis larUiim tonii.ililor dicibilibus

QuofJ

e.

Docloris in bis paucis, vidolicolquod lonol

el

.r

quia in

per

est prjndicalio

;f

non

ibi

do honiine,el humaniU)lc,et

de

fli>l.

quod

albedo, el palol

non

ullo-

riori dccl.iraliono, vidoalur Franciscus

ul,//o//io exl albus, errfo A'

.serunduni rogulani

nec inabslraclis a subjeclo, vol suppo-

ve,

propoi

a'

[)

iu:

illud

dco, quol cutu

'

lur:

lor, ci

cis".

el

'
.

"i.

''

"' m'

'

quud h<v

SUPEK UNIVEUSALIA PORPIIYUII

232

do

quare

creto, alio

ma,

et

modo

uiio

modo

in

con-

in abslraclo, el facla

pri-

sigiiificalur

unica abslractione, non remanet in

maxime ad

substantiis aliqua alia,

posita aUerius deiiominationis.

inhaerentia

cari diversimode,

telligendi, ut dicit Doctor,ergo Logica erit

signifiet

ut

et pra^cisissime

concernunt sua inferiora,

secundumquodinferiora signi-

accepla, et

secundum esse inhaesivum,

secundum esse essentiale, superiora

ficantur, sive

sive

uniformiter significanlur

prima

tractione
tione

quare facta abs-

accidentibus

in

ad subjecLa,

a concre-

singularia,

et

remanet

secunda ad supposita,Yel singulariatantum,

et

adhuc

inqua proecise

restal ulterior,

si-

eorum. Exemplum,

gnificantur essentise

ut album, albedo, albedineitas, vel quiddi-

de colore. Univer-

tas albedinis, et simili

rerum

non

sciendi, et

scienLia. PaLeL

jectum,

ita

habitus ad habitum,

Consequens

tra.

nem

DocLoris supra, qusest.

nem

significativam respectu alicujus prse-

dicati,quia hic

non

est

masculini generis, sicul hic, ho77io

eslalbus.

est

ILem,

homo

SimiliLer hic

videLur esse
ho7no

Aomo esL dissyllabum,Aowo

communis

albus

modi

affirmaLive,

masculini Generis.

significandi

quoad

per

perLraclari, quae relinquanLur

possent hic

Metaphysico.

lloec

pauca hic adduxi, quia

novi hanc difficuUatem

Logico, et Metaphysico

esse
eL si

possunl uniri
vera

negative,

et

se, ut hic,

est species,

generis, hic vero,

et

Plura alia subtilia

significandi

relinquunt ipsum significatum, vel dictio-

tem per accidens

modum essendi, ita se habent

modum inlelligendi, et significandi

con-

1.

quod modi

bent quoad

ha-

se

eL

conlra determinatio-

est

Item, videtur

con-

subjecLum ad sub-

sequenLia, quia sicul

modi

ul habet videri alibi.

et

falsa

intelligendi,

sal-

videtur etiam quod

Nominativus

sus eat numerus,

est casus,

77iodus

vel

ca-

significaiidi,

vel casus 7ion est pe7'sona, etc.

quod sunt formalia

ILem, quare dicit,

universalem

principia,

aliqua prse-

potius,

sub quibus

quam

significata

uniuntur

maLerialia, vel eliecLiva

dictorum excedant ingenia juvenum, sunt

imo, secundum aliquos, sunL

nihilominus hic,

quod repugnantia modorum significandi non causat falsitatem, sed

ubique, necessaria in

et

docLrina hujus Doctoris.

QuinLo

7-^

modus

enunciatione, sicut

saliter ergo sicut essentise

num

intentiones logicales, de quibus

si

Accidentia

ut inhserent,

et

Item,

per se consideraL Logicus, sunt modi in-

quare possunt

vel termino, vcl parti orationis

voci,

sup-

vero, per opposiLum, sunt entia dependentia, el

quam

poLius,

di ignificandi dictioni

principaliLer

qiiarLum priiicipale

*,

dubitatur,

circa

soluLionem ejus.

et

Primo videLur, quod inconvenienter appellat illud

medium, medium

commune,

quia Genus et Species non sunt communia

omnibus, nec
test applicari,

tale

alba,

vera, in

po-

ut patet.

Ilem, videtur
esl

medium ad omnia

quod

vera Albedo

liaec sit

quia propositio affirmaLiva est

qua prajdicatum

idem subjec-

est

videtur quod

modi
:

significandi

nam homo,

homines, idem significant.

significatum
pluralis

nunc

numeri, ut

Item, quare dicit,

tanLum incongruiLaLem

homo aluum
sic

oraLionis, ut hic,

cwril, vel, homines cu7Tit,

de aliis.Videntur enim

ista

est

et

habere se per

ordinem communiLaLis majoris,et minoris,

congruum, perfecLum; verum, vel falsum;
ut paLet in definitione famosa propositio-

absLracLum, vocat

tum
mo-

tamen secunda

dis-

ILem videLur supponere

quia concreLum,
dos significandi

eL
:

et

falsum,

tinctione Primi, parte secunda,

sint separabiles a significaLo

et

ILem, videtur

nis.

to, talis est ista.

Item,

effecLiva.

Idem ergo
singularis, nunc

quaest.

1.

modos logicales
tum etiam,quia /iowmem vocatabstractum,
quod tamen videtur falsum ex dicLis, quia
in soluLione, vocat illa

in substantiis

est

unica abstractio.

Alia

possunt adduci, sed nolo tanLam

patet,

plura

quod conveniunl mo-

prolixitatem incurrere.

ibi

76.

Or.KsTH) XVI

supra, arliculo

uwdium

vocal

2,

co7nTnu}U',

locum ab
cu.s

w\

rospondrlur;

Afl ista

prirnuin

palcl

*nini Doi-lor

illud

procedil [mt

rjiiod

(^o

opposilis, qui esl locus

iialocli-

super

fundari possil opposilio, ul

liis

su-

aliud, palol prius

quod non
non

idonlitas oxlroinoniiii, scfl

taiilum

ropii,'nan-

niodoruni roqiiirihir. Ksl naniqiio im-

possijjilo

(iiiod

irifoniicl

alha

oadom

cum

liic,

accidcnlajis

foriiia

accidonlalilfr,

.soipsaiii

intolligilur

cum ponilurin

eslonim qun,

Mhedo

diciliir,

non quod,

ol

cl

ul

hoc
ext

pilcl,

Ouodlihoti,

qiuost.

qu;ost. 5. ol
distin(;t.

ro istas

7.

Infuvrentia inhwret,

liter taiigam, ot alibi.

ot

\1.

oa qu:o

pon(ior*a

habot

hoc vnlt, qiKKl non

tamon convoniun'
ipsam

coinlusiono

5. ot fircitor.

ad

ha'c,

hic,

78.

Ad

onim absoluto

dicit

i\\uA non possil signi-

licatuin int(dligi siib opposito

.sod

Non

aliud. paiot ox littora Doctoris.

(juod ut signilicatur

potost

iiitidligi

sub

tali

talis

inodi;

dicliono,

opposito

talis

modi.

rbi doiiotatur quod modi signilicandi

tivi

in voco, vol dictiono

sunl

non
ac-

significaliva

licel

enim

calum

(luod

ipsis

iri

signi(lc;itis

I.icol (>rgu

o:idom

minem,

hnwiues^

ot

i-o-;

np<Tiunlur.

signilicotur

isl;o

por Aoilictiones

taiiion

varia* sunt, ot idoo vario mcKio consignillcarit.

rt igitiir siib hac dictione hnnio ac-

cipitur,

MMupcr
telligit

V(d
osl

appi'ihondilur signiHcaluni,

singularis numori

Doctor.

ol

slc

in-

nihilominus per e

el

dictionis duplox.

demonslra-

quod

duabus

illis

...", - ...

.-

ipsius,

Idoo dicit

quod sunl

modis

el

..'i^

si-

accepla.

live

s:_

gnificandi

isepara'jiles

sigiti-

signifiralur prr taitiH dicti-^n^m.

iit

nec retimjuunt

Imm, non

ipsum.

quod

pos.st dicit,

additur

-._..>

;.

oliam palel pesponsio. quia

Doclor loquilur de dicf

/lcafo,

-:-'

proj

unica

pon;itur t;inlum

((uod

/lowo, vidolicot aliud, et aliud >:^

ticat in
si

ff

scilicel

responsio,

patel

materialo)

e.<l

Ini',

s;iUem non

.salis

llomo at

lialet

9e<!

li

vox

supn.

p;del

ul

Hr.

>

o^adil d:

do homiHt,

Ibi

Sed

elc.

proprie diclio.

rosponsio

(>st,

inlelligen-

suo modo.
Ad aliud, (.secundum ponenlos sigmli-

a proi^riotato ipsius ox p;irto roi

clarum

el 5.

4.

I.

modi

ipsis polesl esse scienlia, el

plelam diclionis.

vor"o sigiiilicandi passivi,

ronsliiuuul

el

^M0</ aclu reflexo, el sic

in'oIligil)iIia, ul

iModiato possunt C(mvoniro i>ignilii*alo,qiiia

Modi

el

porti.

diclioni,

di in aclu reclo, sunl

torialis,

tur.

lamen ex

";

con.

intentiones sinl

imii.odiato,ulsui)ra,qu:ost.!>.I<>,I l.(lixit..*^od

accipiiin-

si-

in osse parlis, ul alias dicelur.

col formalis,

ot alibi.

"

.\d aliu(l pa'ol supra, qiuPHl.

supor qiiinlum librum Motapliysi<a3, qux'sl.

quod modi

lormino, ol voci eliam, ut est dictio. Primo

tio

isle

I.Priorum.

/<?rmi/iM.t,ul palel

ahsolule accep''

liain vocis

do

ubi opporluno oc-

delerminala j*arieoi.

gnillcandiconveniunl diclloni, ad diffepen-

do

nolavi

<

.Notanlor orgo dicil Doclor,

ac-

do DitTorentia adhuc aliqua-

el

liic,

sic

ol

ut ibi

2.

concode-

Acriilena

similis^

consoquontor

talibus. Dic

ol

I.

qiinist. I. (luia vi(h'tiir

1.

curront

dislinct.

I.

Molai)h. qiiiLSt.

cidit, ei similitudo est

et ita

ot

lerLni

Quartoliloxlremunu'nuncialionis,cllmu:vo-

Sod posset adhuc diihitari ox diclis hujiis,

I.

eniin

caturproprio

aliis.

Ad

3.

cH maUTiale remolum.
cum imponilur
addilursi^-

Vox

lur.

ad Kignificanduin.

quod

Plmn

dlce- trrmtmp

/)ar orfl//oniji, el /^rr/n/ii/i; ul alibl

nec roquirilur r|uod p^cnus el

spe<'ie.s

habent per

ista

onlinorn, vidolicfl rar, signum, vpI dictto, kmkent prr

Deindc

sinl coniinunia omnibiis, sod .sufficil

lia

aliud dico quxl

coinmunis, applicabilis in onini male-

ria,

por

Ad

*/vif,

vi

pi

mxsculinum genus

dimillil, lav oliaju fu

!um

quando

.iu,

dammiHlo
ulrumqiM*.

^uorr^

"

'

'

dic c^ukieiiueuler.

linM

n **

.u,-

ndiaU

accipialur nuiic in uno, nunc

in uln>c|uo

luvl

'*^

m aiio,

ch*

ve|

'

:^.

ti-

SUPEIl UNIVEKSALIA POUPllYUIl

234

Ad

quod modi

allud dico,

po.ssunL

lales

sub

accipi modaliler, vcl malerialiler, vel

qmd,

aliis verbis,/

modus. Loqui-

vel ut

mode tamen

quod

quod non inconvenit,

eis pertractat,

pluribus

in

quia uterque de

patet,

sicut

coniingere polest. Consi- -

aliis

lur aulem Doclor de eis modaliter, vel ul

dorat enim GrammaLicus concreLum, uLha-

modns

bcL se per

el nt quo, et noii ut

qno accepLis, ul

adjaccnLis alteri

aijter con-

Logi- a Gram-

cus vero in ratione pra^dicabilis, vel sub- Zr^^l^io-

palet.

aliud dicilur, et probabiliLer, quod

Ad

80.

modum

Honh^ar- causa3 constructionis partium orationis,

tium qua- sunt quatuor, videlicet materialis, et esL

jicibilis, ut pale!.

Ad aliud

ffco-

quod homo

dico,

potesl

dici

abstracLum media abslracLione, quia

82.

sibi

tuorcausce

ipsa pars orationis

formalis, et est

debUa

correspondet concretum, ut humanus, vel

unio conslructabilium f.dinvicem;

effi-

humanalus,

ciens, et est duplex, intrinseca, et est

mo-

slanLiis

dus significandi

exLrinseca, et esL inLel-

etiam causa duplex

potesL

trinseca videliceL, eL esL oratio congrua, et

dicLis

finalis

perfecta

esL,

extrinseca, et est expressio

concepLuum. SunL igiLur modi

tis

signifi-

inquit DocLor, principia fornialia,

candi,

id esL, raiiones formales, propLer

uniunLur parLes oralionis

et sic

men-

quas
iLa

sic,

quod

modi remoLa:

unio est forma propinqua,

et

quare dicunLur

inLrinsecum, eo

efficiens

modo, quo Philosophus

2.

Physicorum

di-

quod forma, et efficiens, coincidunt

de quo in tractatu suo dicetur.

ciL,

Ad

81.

aliud,

quod

tangit

bonam

difficulta-

tem, licet posset probabililer dici, quod

omnis oralio incongrua essel falsa, liceL

non e contra, eo quod veriLas esL adsequatio
rei ad inLellecLum, et in eo quod res est,
vel

non

est,

etc.

Cum

igitur

modi

signifi-

candi accipiantur a proprietale reperta ex

parLe rei,

si

opposiLi

modi proprietalibus

rerum attribuantur vocibus

poni

eis a

concreLis,

materialis habitudinis,

vel possidcnLis, vel possessoris

cum

in ratione informanLis,

liceL

non

nulli accidant.

Tales ergo denominaliones communiter di-

cuntur cxtrinseca?

quare non

est proprie

concreLio ad subjeclum, uL infra, cap. de

DenominaLivis, videbiLur.

Sed adhuc possel

nam

objici contra dicLa

ut

inhaeret,

apud istum,

hsec conceditur eLiam

Inhserentia

distinct.

12.

4.

quffist. 3. el 1. disLincL. 2. quaesL. 5. et ali-

Quodlibeti, et haec simili-

bi, uL 3. qurtsL.

Simililudo

tcr,

PoLesL dici,
'

de

est similis, et sic

quod
^

aliis.

simiiitudo

^^*' ^'""'.'^'
talibus concretum
quomodo

in

Iranscendens dicitur de abstractis limita- vera pro,

tis,

in

quod secus est

absolulis. Vel quod
vel

positio.

respecLivis, secus

sunL de vir-

falsae

tute scrmonis, et formaliter

quaere alibi

altius.

argumenLa cum

Reliqua

significativis,

saLis clara

suis,

quam, hoc

conLra ipsa. Sed

probabile, quia tamen alia

in sub-

a fnmbsiansed prfaeler illam tUsunde.

absLracLio in

modum

per

quod

dicis

unica absLracLio, concedo,

esL

in hoc videtur oratio esse falsa, licet, insit

cum

supposito, ut dictum est

in-

lecLus

etc. cL

sunt

solutionibus

ideo omitLo insLare

quod Langitur

soluiione ejus,

in 5.

prin-

de commutaLa

pars posset susLentari, breviLer ad propo-

cipali,

situm pro nunc respondetur, quod non di-

proporlione, qusere diffuse in primo hujus,

cit

Doctor tales modos causare falsilatem

orationis semper,

sed quando sunt circa

et

disL. 36.
3.

ad finem,

et infra

in Antepraedicamen^is, qusest.

idem, ut pateL in liLtera,quod nonconLingil

10. aliqualiter, et

in

Perihcrmenias,

illis inslanliis,

Ad

ut patet consideranti.

aliud potest dici uno modo,

quod

quitur exemplificative de concreto,

tracLo.

et

lo-

abs-

Vel aliter, quod in primo loquitur

gative

quod isti modi pertinent

ad Grammalicum, et Logicum, diver.ii-

dici, sicuL

forle verius,

super

ubi

2.

Priorum,

supra.

el

1.

Regulari'er

enim non tenet talis argumentaLio, comparando extrcma ad inferius, eL superius

uniformiLer, arguendo affirmaLivc, cL ne-

extensive de modis logicalibus. Vel terlio,

et

eL in 4. disL. 43. qusesL.

sed benc difformiter

primum ad

ad secundum,

et

LcrLium,

non e contra

ideo debet

iLa
:

quarLum

qua^re Eu-

5r;
clicJfiii,

iii

proposilioiic

5.

|.,.

el

li.

alibi.
83.

l.tri^'ilur

srxlo

iii

el

[)riiicip;ili,

sopUiiio, el .solulioiiiljiiH ciiruiii, de pnrdicatioiie rornniuiiis, el voriMcalione

jeclo,

pnrdi-

ronlinenlia lolali praMlicali in sul)-

cali, el

hahcre

possciil

|iro{n>>.

{u<m1

ponil. isle

ox nalura

nionla

ol unilali'

roi,

nuino-

Mclaph.

el 7.

Quod

illa

quoruni declaraliono

[)ro

o!

iii

2. disl.

ullinio lan^^Mlur

p.ir.

.'i.

de

el

ar^jru-

(jun-rc

Poslerioruni,

I.

ccjrruplihiliin-

vidori supor lihro.s

alihi.el inaxinio in priino,

^l

|>rudicaiitur

ergo,

ir.-

numerus,

propria, ut

lial>iiit

trittnijuiuif, elc.

propria

aul crgu

ittla

dilTireutibu

<le

el sic soquiturpro{>osituiii

quia

Uaic {)urticula lunc conveiiiret rroprio,

aut non

non erunt propriu, quia

et tunc

propriuni convertiturcuni eo, cujus el

I^ropriinn.

Item,

dilTu-

I.

individuoruiii. ol spocioruin, vol

corrui)tihilitalo. lialiol

fifjuni,

spccie

do via c(;mniuiii solvero

aliis,

tennediu

quani

niinori.

illa

osset oniin dinicilo Noniinalihus

rali;

etc. .Minor patet, juia aliqua

iimh

niela-

(lif(i'*ulLiU?s

do unilalo

physicalO'!,

lalo

jciiu.s

contingit; ergo rruslra poiiilur

Oii(;'l

se.

guenduin

si

convenienter ponilur, tunc

pnrdirnri de pluritnts difjerenttbus

Sperie pcr se inest delinito et si lior,
ergo dirrerentia S{)ecie, perse suhjiciuntiir Generi. sod hoc esl falsuni
ergo el
;

de sincoris vorilalihus,

disl.

:$.

quaMl.

1.

Circa illain proposiliononi, in socuiifla rapos! opposiluni. Omni^i contfqurnlia

liono,

Enlhi/inrtnalira, olc.

duhilari,

[to.s.sol

.\ntecedens.

tia {Kitet

ex ralione prinii nuxli per

frohatio secundie per

.sed

duptuni onim

Inlivis,

infra,

in

Anlo^iriodicainonlis,

bros Porihoriiionias forle

su|)er

(jI

hac quasliono

<

siiiiile in

{)er se

m.

aliis re-

refertur ad

li-

langain aliqua,

circa oain. Et ha-c pio iiunc sufficianl

Prima

priiiiuiii

de

diniitttum; crgo diniidium per se refertur ad duptum.

Idoiii

clari.ssiina.

ostenditur ratione; quia

niliil

dicilur per se relu(i\um, nisi ad suuin

per se correlativum. Si enini ad corivlaAnimnl

prfF'licntur,
riV,

Genus, de hnminr, rfjuo

ciitn sit

cl

hove

diffrrunt n xr iuvicem Spe-

t/u<i'

nni numero iolum. Cnp.

co<l

liviini {)er

inulla,

es.so

cum

accidens,

conlingant

illa

idem per se diceretur ad

Tum

niulla,quud est inconveniens.

prop-

ter aucforilatem o. .Mela{li. c>nt. *>.

QU.KSTK WII

IVauIicum.

de Holat. ubi

c.

ililTorcntihii.s S|c!Je

rnnrrnirH'
i\r

tcr

pond/ur

iti

Quod non

vidcliir;

I.i.

(|uia

|>(>iii(iir

ad

iii

Holutione. Tuni etiuni ex rtti^-no re-

(/e/inilinnr (irnrris

Viilf' ciliilos quii t.

.Vi

illud liahet {>i-oinconvenienli

rfn/m

in

ijuia ejus esse, eat

lativi

aliud

ergo liabiludo est

lativi

ud diven>u uutoni

li

iitKi iv-

ojil

habitutlo; ergo (|umI iht

ad

^^e

aiia. et

esl

ali.n

ml

Arijuiiitnla jiro pnr-

ce nrijaliVil.

dislin^^iicndiiiii

non conljngil.

(icniis

Spocie,

cjuod

(juia sctjuilur. '////c/v';/i-

bnsSf)rrie:rvi!;>\(ti/J'rrrntihus nittnero,
{>cr .'\iislotclcni

coiilcx

ponihir

dcns

Mclapli. caj).

scd iti//'rrrntiltus

\1.
iii

.".

(lcrmilionc S{)ociei

aiilciii

ii"ii

\\r

uno

e.x

pn>prietale

siinul

natiira.

rvlalivorinn
e.\

lihm

80 dicatur ud

el

It.

.Anloce-

tonte, iion erit

\. ct

\\

dislinL'uilur u conso-

j>arli(Mil:i

tum

tsl

f*\

|touilur ad lislin-

ci(>:ilis

tim

eii.tin

itiia

*.;!it

Si rnini

\ nor

1".

Ad nlufuid.

rum, cup. de

eril. el
isl.i

ununi c^

nuinert}

quonlc.

Uoni,

iion est

-n

Minnf

icnti?*

qui.i

pcr

SUI>ER UNIVEIISALIA 1'OUPIIYKII

236

subjiciuntur Generi, sunt tantunfi intcntiones

subjici enim cuni

sit

intenUo-

com-

nale, sicut et prcedicari^ tantuni

petit intenlionibus per se, sed illa3 inten-

tiones

tantum differunt per materiam,

cui appiicantur
et

non Specic

quia Differentia specifica

differentia

est

autem

tantum numero,

igitur

formalis

universaliter

accidentium per sub-

differentia

jectum, est tantum materialis.

Doctoris.

in

Universale descendit

enim

ratio Universalis

esse subjectum demonstrationis

hoc

et

inquantum est Species quia

solum inquantum est Species definitur,
cum de subjecto oporteatpraesupponere,
quid est, et quia est. per Aristotelem
primo Posteriorum, inquantum autem
est,

Gcnus

et differentiam,et

Ad

tertium dicitur, quod

sic intelligi-

tur illud, de differentibus Specie, id

est

de Speciebus differentibus, quae

men non

ta-

differunt Specie, ut ostendit

ratio.

einumero,

quia ad aliud per se comparatur in An-

lativum per

quia definitum est re-

se.

Ad ^primum arerumentum
'^

numero

tur de pluribus
nisi

dicitur,quod

differentibus,

per accidens, sicut idem secundum

tecedente, et in Consequente.

potest concedi

hoc,

quod

ultimum consequens,cum
per se subjiciuntur

qu^e

illa

Generi tantum differant numero, quia

differentia Specie

non differunt Specie,

extraneam rationem, potest esse Genus,

sed

et Species.

rentia Specie in subjecto,pro suppositis

Gontra, inquantum aliquid prsedicatur de pluribus

praedicatur de

Specie

numero

ergo nonextranee.

differentibus,

differentibus

Antecedens

patet,

numero tantum accipiendo

diffe-

hujus, quod est differens Specie

sunt differentia Specie

in plurali prsedicatur
tis

simul

et

quia

quae

commune,

desuppositismul-

tunc differentia Specie

quia ad differre 5pec?e,sequitur differre

accipitur, ut dicit quid, respectu suppo-

numero,

sitorum

consequens prasdicatur de

et

antecedente

cum

reduplicatione.

ciei,

debet intelligi

cum

licet

differentibus

tantum numero,

pra3cisione, sciet

modum
cit

sed

illa

sicut

Genus

Species

quod Species praedicatur immediate de differentibus numero,

multa genera,

Genus vero non

positio

dici,

Ad secundum

tur

cum

quia mediante Specie.

est Species

eo,

non

sicut

di-

sed est

est diffe-

multa genera,

multa supposita Generis, non sunt

id est, multa,

plicatur Genus, et

modus

modi ad quid, nec

quibus apnec est op-

e contra.

quod Proprium

dico,

inquantum

nullius est,

inquantum

Genus

modum,

sicut differentia,

rentia, sed Species

id est

differentia

est, ut

quid, non ut dicit

non sequitur ad differre Specie,differre numero.

sic

non sunt

prout differentia Specie dicit

Specie

Ideo dici potest, quod definitio Spe-

Vel potest

3.

Goncessa tamen consequentia prima,

Genus inquantum Genus, non pimlica-

Objeciio.

aptum natum

est

Aliter negatur consequentia secunda;

et illud ponitur,

argumenla.

inquantum

proedicari de pluribus, quae per se dividitur in pluribus Specie,

Ad

con-

ipsum definitum, tanquam Genus per

differentiam. Est

alicujus,

quia Proprium solum, est

ita est Species.

venienter poniturut difierentia,quia per

illam particulam,

est,

solum

Ratio

differentibus.

assumpti

definitur,habet

Ad oppositum est Porphyrius.

Ad qufestionem dicendum, quod

2.

numero

pluribus

est

Genus, sed

et ita

converti-

inquantum prsedicatur de

EXPOSITIO
De Primo. Quid differentibus (quia
qua clara sunt) paLebit infra, cap. de

reli-

Dif-

4.

QU^STIo
feronU.i,

vel

et

nliqii.iliter

hujus

:{.

ftiffcrens

priiiio-iMt<'utioririliter,

cundo-

iulcnliori.ilitor

quiusl.

.j.

d'

diria,

enim

vel

ut

.s**-

iufra,

DilTeroulia aufcui

I)iff<.'r<'nli.'i,

specios niultitudinis
ost,

Est

t.'icluui cst.

2.

coucrelive dictuni a differenlia,

hoc vel

el

r.ipitis,

supr.n, qu;rst.

ul supra diciuiu

o:i\,

iKiUtlur 5, et 10. Mot;ipliys. DilTorou-

ot.

tia autoiii ost iutor differens, ot /tirersum,

DifTerona
el Divprut 5. Motapliys. lo.xt. coniuiout. I. lial)Ot

uin

7rr

possel convenienler esse rolro

vidotur essc rirca priin

iila

:o,

vl

el Imdc circa .st'<'uudaru,

quia

ii \\ik.

Ordo enim qiufstionum parum rv(t-rl

qualilcr
d>ilur, dummo<Jo vtTiUri,
il)i.

ip^ir

et iulellc. m.^

;i

mrigis ouirn circa k-.\mjua,

curaturordo.iiccl ubique

8it

lia

'Ji

pon-itraiiuua.

Divisio '"""(lunis esl.

Dk

Tribius raliontbuk arguit

1)0.

(lis-

Unijuuntur.

XVII

IMiilo.soplms. Et 10. Molaph. tcxl. coiimioui.

habot

ot .soquoutiljus

II.

Diverm

phiis.

isto, ot

Philo.so-

oniin sunl, qua* non sunl

nogativam,

el

sunl -^inirulan-H rationf^. el

Prima

.solutionos singular;

formari dofjet

parlicuia

iiia

ri

iu'

-n-

aliquid idoiu onlia,nec nu!u'ro,noc sp<?cie,

ler ponitur in dcfiuiliono,

nec gonero, noc proportione

guit dofinitum ab eo. a quo, ut pcr ipaam

Differenlia

sunl, qiurcuinqiio iu aliquo conve-

vero

aliquo diffonint

niiint, ot in

't

lalis lolios

distiuguatur,

ju.smodi

assi^'ualur

quic non distin-

sed luec enl bu-

cum

ergo, elc. Palel di.Hcursuii

sumilur, quoties ulem, vol unum. Et Por-

niajori.

phyrius dividil ipsum

tinguit rienus a Specie, sed ad iioc aHsigna-

prium,
1.

ot majj^is

proprium.ut

do Difforoulia,

qiiondo

commiino, pro-

iii

p.ilohil.

infra, qiia'st.

Proprio

oniiii

dicuulur Difforrntin, quiu

illa

cio, vol ,'onore, distinguiintur. llic

lo-

ost,

exemplari

docl.ir.itiono

nunc autoiu do particulis

lioiio

diiu!
Ips'

.'ib.solute, el

positis iu doliiii-

uaUino, ordino lamou coguilionis pocontra, qiioad nos,

nio IMiysicoruui,

sophum,

ct

ut patet in

plorum(|M<',

quaiu doliniliouom,

tolum

apud

[iri-

Philo-

islum. Sod utro^iuo luodo pole-

rat flori iuvosUgalio,

I*liilo.so[)lii

ut pat<*t

ol alibi .sirpo

assiijrnal. .\d

[)rius

proce.ssu

v*n.'uido ali-

(|ui

[)artos,

majorom

doinde

iuMluroxpro.s-

sioiiom, ol doclar.iUouoiu, [)r;rlor

duas

qiKc .sequitur Ikmiu con.soq-

culam

dislinuMiit

illud

S(H|uilur,
ul

cujus

Differunt

Molaphubi supra

.').

orgo

otc.

!'bi

nolaulor

ul differens .sjtrcif

dens,

el

iii

uou os>o coiivouiculor

vas,

iiisi

[)rius

lcr

dcrmitionom

liiiilioucm, ot

cujus

idoo conj;ruo |)riino usi|).sam

hujiis

c.s,sc

dolluili.

|);irliculas ciiuclas

taiiicu

doliuili-

oslcudcrclur ips;uu csho vo-

ram dcrmilioucm
tiMidil

j>osiIas, ut

[).irlos

tl

vorain de-

ronsoquon-

pix^scquilur.

iux'ilionls

ud

nnio

soquoutoiu,

nocfor auod

difJeiTnx niimero co

inlolligitur

hl*

dolHl

nus

i>s.se

/,

Et

;is.

.\nleco<lens proprie, pro oo

vel quasi tale.

quofl esl inferius,

dens onim

proptisilo e*!

.smpr in

magis

tale,

AnlfH^ts

bona
vol saltcm tiuu ini-

(!ons(>]uonte.

.S*cundo,

quasi

mu

uniuruiit. r

nus ad Pr

absolut' coiicodorcl has

.sed

erg^ nhrinfrn,

iicii

hic invoslii^.it do
.iliciuis

uon

Antecdenx nnn dislinguit a *

[)ri-

El

ab aiio

lialj'l l'h.

tanlum lcrminos, nrguii

paitibus dollnilionis.

parti-

....eriuii.

est.

i>ecie,

ad

posilaru in detinili^M..

luas (luuvstioiios do doniiitiouo. ot dctiuilo,

quia

im Uo-

'

rasyllogisini prolKilur, quia iiia parlicula,

el licol partos prioros sint tolo or-

esso

ponil in iitlera. ad

di'.

"

'

autein

fuuilamontis,

in

quam

ut patel in

UuiUoiioui rionoris, ergo. .Ma^ur liujua pa-

quia prius detormi-

navil dc defiiiiliouo, ot dofinito

esl a l'orpliyrio,

la

dis-

sjm'-

speci.iliter est .soruio i\Q dilTorento spocio.

Ordo convonions

Minor voro proiKitur. quia non

'
'

>

'

ul prius

diim nd
sel

In

elia:

lillera

osl Ul

niiu

A\>

ul

pulel in

ei

SUPEU rNlVEUSALIA

238
privdicalur
ter

oujus esl couverLibili-

('uiii *eo

ergo de differeutiljus specie plcruui-

que

de dilYereulibus geuere,

iuio

po-

muLua consequenLia,

vcl roferibilitas.

Et

uIterius,quando aliquid sequitur ad aliud,

eodem uLrique addito non

diminuente,

idem, ergo sequitur, Genus

sequitur ad

nendo univocatiouem enlis, ut patel.

Tertio, arguil deducendo quasi a primo

privdicalur de differentilms specie per

ad ultimum

ergo differentia specie per se subjiciunlur

de Accidenle,
tae

sunt duoe consequen-

q. 2. et

debet consequens

et

sumi pro antecedente

Prima consequentia

cap.

liabet infra,

et simile

per ordinem

prioris

est,

posterioris.

Generi,

se,

Genus

sequitur similiter,

sicut

prvedicatur de Specie, ergo Species

siibji-

citur Generi.

Et incidentaliter ostendit quod aliquid

hsec particula con-

venienter ponitur, ergo per se convenit de-

non refertur per

nisi

se,

ad

suum

per se

ha^c par-

correlativum, ut appareat qualiter per so,

ergo diffe-

se subjiciuntiir generi.

non per accidens, subjici refertur ad

pnvdicari et e contra, quia aliter, inquit,

Hoc consequens est falsum, et sequitur ex

primo antecedente, ergo primum antecedens esL falsum, quod est Lilulus qusesiti

idem posset referri ad plura per se, cum

eidem possinL correspondere plura correlaLiva per accidens, secundum quod eidem

nam falsum non

subjecLo possunt plura accidere,

Se:unda,

finito.

et si

hoc, id est,

ticula per se convenit definilo,

rentia

specie per

8.

P01{i'IlYKII

Probat

sequitur, nisi ex falso.

consequenter utramque

queuLiam. Probatio primse

de Per

cap.

ex

est

1.

est

mutua

relatio.

PosLer.

inquit, propter tria. Primo, quia est contra

infra.

idem ex ratione
correlativorum. Unde adverLendum

Ulterius,

per se

majoris, et

de quibus

minoris insequalitaLis,

ma-

Et declarat

exemplariter in proporLionibus

ratione probat

quod relativorum
accidens,

alia sunt per se, alia per

MeLaph. tex. comm.

ut 5.

20.

Exemplum primi, ut
Exemplum se undi, ut homo

Philosophum

essentiae,

quod

Rilativa sibi accidunt.

Relativorum etiam per

per se ei
per acct-

^y^.^

dens.

cundum propriam raLionem

g^j^^

secundum speciem,
^

id est,
alia

genus, id

Metaphysica ad

scibile,

quae esl suum. genus,

Dicit ergo

vum,

nisi

eo quod scienLia,
refertur ad scibile.

quod nihil dicitur per

ad

suum

Et debet suppleri

se relati-

per se correkitivum.

sic ratio

sed prsedicari

per se refertur ad subjici, ergo et e contra,

cum

in per se correlativis

mutuis

sil

approbat

cet essentiale,etquidditativum,es/
Si

scili-

adaliud

ergo esset per se ad plura,

habitudo varietur, et distinguatur, et

specificetur a lermino,

non

esset

nec per consequens una

essentia relativi talis.

per se primo dicitur ad submidtiplex. Vel

quam

camentis, dicens, quod Relalivi esse ,

tudo,

est,

intelligentem,

Philosophus, cap. de Ad aliquid, in Praedi-

se-

secundum rationem sui

communis. Exemplum primi, ut duplum
ad dimidium dicitur. Exemplum secundi,
ut duplum ad submultiplex dicitur, eo
quod muUiplex quod est genus suum,

dum

ad

20.

ostendit notanter ex ratione

se,

secun-

est

relationis, vel relativorum,

cum

talia

non

comm.

text.

Secundo, quia tunc unius essent plures

pater, filivs.

quod

Metaphys.

et inlelligibile.

se habere.

eo

5.

Intellectus, inquit,

habet Philosophus.

dicitur similis, vel duplus,

quse per

se referuntur.IIoc auteni est inconveniens,

quentiae est ex natura correlativorum,

xime ubi

conse-

Probatio secundse conse-

se.

et

Tertio,

idem

una habi-

relatio,

nec

ostendit ex proprietate illa

famosa relativorum, cap. de Ad aliquid,

quae

est,

esse

simul nalura,

et

inferL

ex

quod si idem referlur per se ad plura,

quod tunc simul posset esse, et non esse,
quod implicat contradictionem manifestam et declarat in litteris, gralia brevitahoc,

tis.

Verbi gratia, ponatur quod

per se ad B,

et

relativa ipsius

G diversa,

erit A, oL e conLra

erit A, et e contra

per

se,

referatur

et distincta cor-

tunc B existente

cL similiter

G exisLente,

sed non est necesse ex

correlatione B, et G ad

ipsum

se esse correlativa, ergo

B, ipsa inter

unum eorum

po-

Oi'/E<no XVII
tost osso sino altcro

A ad
ad

qiio posilo Hiiniil

eri

non

cril

positiorifin iinitis illonim, cl

do Spccic,

facit inlra, cap.

cap. do Kclalionc,

fjii,x'st.

dc Hclalionc, ct

tapli. caj).

argumen-

allerius. Similo

flofiriilioiiciii

tum

ar^miK-nluni, palot

rjiurst.

ullinia, cl

1.

cl

Me-

'j.

procodil

fjualiter-

Accidil

spcris.

aulcin

spccics, ive lixiiiarnur

ve in .sccundii

Sed conlra

sc, iriquantuin ficnus,

n<

difToronlia spocio per so suhjiciunlur

lis,

pi"L'dicalur lanturn

{^onoris

lio

luiidaiiKMila

I)ciics

lur.

DitTcr-oiilia

nuinoralis

esl

inalorialis,

dilTorenlia

liac, ot

(\ynUir, Sorratei

u'

lalis,

vor'o spocilica,

fornialis.

consislil in

igitur

lioc

forma broviler

in

sod

non

lia'c

.\Iajor i^tlot

j^er

olc.

1'ostor. .Minor vor*o pi-obalur.

i.

rcnlia s|)ocio j)or

(lonscfjuons

se dofnii-

csl liujusmodi, or*go,

quod

qiiia dalo opp(jsilo, .sofjuorvlur

osl

diffo-

subjicor-ontur goiieri.

.so

falsum, quia j^riodicatur

taiitum dc hoc gonero, ol

de

ergo de difTcrcnlibus

illo, qu:i'

difToninl

cl

se,

quantum

in

liltcra,

miiluo

cl

ralio-

pi'osofjuorc

ol

iil

pra'dicalur de difTcrcnlibiu spe-

Kospondel ergo I)oclordupli

mciilum.priino quod

defiri

o|)posiluin addiicil

Porpiiyrium,

ol

siinililcr 1'liilosoplius, in Toj^icis, el 5. .Motapli. dcliiiil. .Vd (jua^slionoin

broviler ros-

|)nndct, ol i^onoiiilo coiiidusionoin

ol a.ssignat

mfro,

lia'c

ut

aliquid

si

in

S[)ccics,

(ju;r

csl

(|U()(I liic

doliiiilur

poni
.\d

iii

(\jiis

sp,

IMM'
ri

pr:i'(li(;iri

(jiiia

corrcbilivuin
:

(ionoris.

qu;ir*o iioco.s.s;irio IkiImI

princi|);ilo

^dioruin
.sod

p;irticula o\j>riinilur

dciiniliono coinj)lol;i.

primiim

()|)iniono

ill;i

|)cr

do

priino i"osi>ondol

vidolicol

(juod

;icci(lMH corivonil

dinoi'onlibas

non iiKjuanluiugunus.

.sotl

n>n
i:

iiuiiion>,

iniiuanluin

:ti

ui

bus numoro convenil dupliciler. liio inudo

ininio<Iiate, alio iiiodo ino<lialo.

Primo mo>

Secundo
ri
el sic noulru iiiudu, quo cniivcnil >peciel
pnedic;iri de difTercnlibus nuiiiert>. lequi*
lur

Speoiei.

i;

differentihus .</im>. ul pnlel.

al

"

Ad socunduni n
priuin pnodic.iri du

'

lud

e.tt

dea

genu.^,

qiud

>

"

'

iii

doni':

'

/le-

'"

iii'

r-.!

IohIw"

fte'1

priun Mon

nulliui

;e,

quod Pro/inum

fjiii;

;iu-

Vel aliler, quo<i pra'dicari de difTerenU-

visiv;i sii|)ori()ris,ut t;icluin osl

12.

<<

orgo non pnulicalur de tarilum

scd laiilum iiumeni: qtf

|.".el

quan*

de

pr*adicatur

I):irticula ponitiir. Prim:i, ut dilTcronlia di(j.

adarpi-

cuin pr

inlolligi

d('l)cl

quoJ do lantuin nuinerudifToit iii .i> iru,dicalur, ol sic non .sequilur ad difirrenUbus specif, imo opjxisilum cfn^ iMiiifur,

aflirma-

diias causas. (juaro

'

iiei-

luin ad illain parliculain dt/,

do convenil

prius nolavi.

.Sccunda,

in-

pnedicalur dc difrercnlibus numeru

quare riec oxlranee, iiec ac
r.

auhjiri^ et

siinl

probalur oxomplo,

jirivdicitri. Kt
[lalcl

pcr

cujusmodi

referibilium,

ul se-

ergo

nurnero,

nuinoro difTorentibus.

livam

pnpdicalur do difreivntibu.H speeie,

Ila hic,

nalura correlalivorum

.\(l

e.nl

sjjocio,

n.

-ur

.-

lali an;'

soliim numoro. (lonsoquontia probalur cx

nc, ul

niaximc

homo, ergo esl aitimal.

igitnr Sncratfs inquantum homoeslanimai,

(mnis pars delinitionis

convcnionlor posila, convenit

:

cie,

Argumonluin

to

ns;

rcdupli'

lale con.Hcqucris

aj)f)lican-

(luibiis

vcro

do

Imo funi

inton-

nunicro quia

solurn

dilTci-unl

fjuu'

illa,

dixil)

I.

quia

"

numem

ubi cst conscqucnlia

pcr

,1

.s<quilurrf)n-KHjuoiria n

dio consoquenliiu principalis, vidolicolquod

quia (ul supra, qu;o4.

ti-

ul vidclar.

>

c>

ri,

sil

.i.

hf>c arf^uil, o.>iTid'

calur antTcdcrw, el

;,''ne-

1(111x1

fun

iri

-,u.h,

l)cind(,' suljjiin;^il falsilaloni illius .socun-

10.

|^'rH?rJ

int

spccr^difffrre

nia^Ms.

ibi, et s'atini

719

'Mim
v^

P"*

pntpriuiii
oniiio

pr

ni<Mlo

do

subjiflo

pr

etl

H yxM

!J.

SUPEU UNIVRUSALIA POUPIIYUII

240

aulem quid

Pojler. liabere

esl, 1,

Speciei convenit

7.

et 6. Topic. el lib.

cst soli

Divisionuni Boolii; ergo

denle delerminaLur hoc quodest jor^ri^can

numero

cum

sic resolute,

difforentibus, igilur et

convertantur. Ut arguatur

De quo non prsedicatur unum

converl.ibilium, nec alterum

Proprium sunt

Species et

-convertibilia,

Species

et

non prsedicaLur de differentibus Specie,

ergo nec Proprium. Discursus bonus cum
majori, et secunda parle minoris. Prima
autem probatur. Cuicumque convenit Proprium per se primo, potest esse subjectum
sed sola

demonstrationis,
esse
tet

Spccies

potest

cum majore nam omne

:

Proprium proprie logice loquendo,

poLest liabere medium, per quod demons-

liabens

trari possit

de ipso,

cum

propositio illa

sit

mediata, inquantum prasdicatur proprium

de suo subjecto, ex
venit in secundo

causam

1.

Posterior. Ideo con-

modo

subjecto, et habet

suse inhserentise in subjeclo.

Minor

vero probatur, quiade subjecto demonstraprsesupponitur quid

tionis

Speciei convenit habere quid

jor est Philosophi

ejusdem
U.

Ad

7.

I.

sed

esl,
esl,

soli

sequens ultimum,
catione,

tripli-

Primo, exponendo illam particulam

citer.

numero

dif ferentihus specie,

Speciebus

differentibus

id est, de

genus

utpote

applicatum animali, prsedicatur

de

hac

quod

videlicet

Quod

rentiaspecie, inquit,

quse subjici-

non differunt

specie,

differentia

specie insubjecto, scilicet praedictse propo-

hujus, quod est dif-

sitionis, joro suppositis

ferre, vel differens specie.

Pro cujus declaraLione sciendum, quod

sicut Genus, vel

quarum

Species sunL inLentiones,

supposiLa, vel singularia sunt hoc

genus, hsec species,

tio,

unum
lis

differenLia est inten-

iLa

non solum accipiendo ipsam, ut

est

de quinque Universalibus, quia

applicatur

renLia3

in

ei

quod

est

principium

ta-

diffe-

fundamentis, quse est Species

multitudinis,

Metaph.

5.

piendo Differentiam, ut

sed etiam acciest

intentio

ap-

plicabilis ipsi differentioe primo-intentiona-

Verbi gratia,
re,

homo

ex natura

et

asinus differunt

rei, differenLia

reali,

qua concretive dicitur differens vel

re. Principium autem quo formale
differentiae est

rationale,

vel

lam secundam, quam

illius

irrationale.
il-

appellatc??"/7ere?if/m

ipsi rationali, et sic est

suo. Et

differ-

InLellectus igitur attribuit intentionem

cata significato, et sic de aliis

non differunt specie, sicut

asinus, sed tantum numero, quia

illa,

modifi-

tali

numero tantum, accipiendo

sed

Universalibus,

quae spe-

cum

declarat singularissime, quia diffe-

specie applicata homini,et illaspecie appli:

hoc

et

con-

el

untur Generi tantum differunt numero.

in

tertium principale respondet

prima, potest concedi secunda,

tia

minor

Metaph. ubi prius.

complete, dicens quod data consequen-

et

li.

est

consequente hoc quod est subjici.

Tertio respondet, et melius, et subtilius,

ergo. Ma-

posterior. et

et

et in

subjectum demonslrationis, ergo. Pa-

consequentia

quia in antece-

tecedente,

primo ad ultimum, soli Speciei convenit

habere proprium. Species autem pra^dica-

Proprium,

consequente

Metapli. text. conini. 13.

tur de solo

per se in an-

illius determinationis

tionem

unum

de quinque

de qua infra diffuse, loco

non solum hoc, sed

ille differentiae

aliam inten-

cies differentes

primo-intentionali attribuit

homo

tionem, a qua concretive dicitur differre,

et

sunt individua speciei

et

tanlum differunt

per materias, quibus applicantur, ut dic-

tum

est.

Et

sic

concedit quod

illa,

de qui-

bus prcedicatur genus, differunt solum numero, ut ostendit

tionem

falsitatis

ratio,

quanLum adproba-

secundse

consequentiae

principalis. illius tertii principalis.

Secundo respondet, negando secundam

consequentiam principalem, propter varia-

vel

differens.

Et quia

talis differentia pri-

mo-intentionalis alia est numeralis, et alia

specifica; alia generica, alia

proportionis,

secundum exigenLiam principiorum formalium differendi in re,ex naLurarei,ideo

illa intentio sic partitur, videliceL in diffe-

rentiam numeralem, specificam,

etc. et si-

militer differens concretive dictum ab ea,

et haec est intentio

hujus expresse

infra,

(^l.iiSTin XVI t

Ocnus

quavsl. 5, 60. Dirrerfrilia.

sc-

igitur

riinflo-inlonlionalilorarroplum, non oliiTn

pniHJiraliir

sed otiam

do sporio pnodirallono
difTorontihus sporie,

rlo

flo lior, diff<'ren'o

sperio,

ergo

M(^k1.ii

cie nerundo-i'

hor

tanlum, quod doclaral ex-

xpecie, vel differre np^ar,

More, ol

<;<

non Ml

t'.T,

reM

ost,

'ndo do
oit fr*

I)i

nusut quid, uon ul

rnrxius; nud

siipponil diffnrenn soruiido-inlonliona-

ut moduK, ut Rupra

diclum

primo

pro difTcronlo

l(!

porveniatur ad

quousr(iio

slatus

nori ost

intontionali. Et ibi

fiir)d.'inion'uin sporioi.

IMiiraiis

sub sf pliui

ijiuij.H

IX','

.>,

pr;odira'i'

nuinonis hujus quod ost

reiUi.

inm

supra. Similiter

homincs hujus quod

unum

esl hovio, et anitnalia

Inijus qiiod osl animnl. .Sirut orgo

vora, hic
{I

homo,

rt

.siniiiilor haRo,

sunl nnimalia;
hnc,

cic, et

h;ir

hnmo

hic

hominrs

sttnt

Aoc animnl,

hiec ost

hoc d'fferens spe-

ila h;cr,

El sic

stint diffcrcnlia specie.

vcra,

e.st

(lif/crcntiu

Cujus

ad-

ralionom

quod commtine

dit dicons,

sunl

spccie

difjrrentia

syje<Ji>.

plurali pr.r-

in

dicntur dc suppositis multis simid,

ple sicul

sup-

de supposilo uno

singulari

in

hoc animil,

et

simul, sed do pliiribus soorsum, vol divi-

Doindo adjungil quod

sini, slvo su(;cossive.

lunr differcntia spccie, accipilur ul diril

quid rospeclu siippo.^itorum.

IJbi

advorlen-

de qulnrnir'

pllratur difTorontia

quod non convenll

quia sub

r/j/.f,

nililor

.Si

sicul spocios, vel gonus,

vol dilTorons

cio,

cMl

(M'go

mero

ul

numoro,

Socralos

dilTorens spe-

vol gonoi-o.

illi

Si-

IMalo dilTfruiit nu-

ot

modus,{\m\\ illcosl niodus

goiidi applicatus

nim

il:i

inlolli-

difToronlia' in ro illo-

siiigularium ^jusdem specioi,

(lifTorons spocie, ot hoc,

Ita

hoc,

difTorunt numoro,

V(d sunl dilToi-onlia iiumoro ul wo^/m-. quia

iion

solum

aliis,

acd sibiipsis

iiiloiiliones

'..

mulUi up-

id esl,
lior

>n

Similitor mulla difToronlia

applicalur dilTfrens

qiio

ordine ad aliud,

in

Modo

./

ib

nl

;.

liritionlis mo<!tiTTi sr.p'!

,,

cuiruro-

({U.a

difTor

spocio, sunt lanluin

tniini^

'

<

stint

difToroiitia spocic, ul modfts

cuin 00.

ol

T:;

or-

sunl miilla gi-^nera ul molus, sod ul ^M-d.

taclum

modus,

mo>

ui

ir lu

in

posita gorioris, ul hfx*. el

quidibol istarum intonlionum

vel ul

infni dlh

multa gonera,

illo, coiivonions in

qwd,

i,

iii

genus, qufKl est

(sirul supia, qiirwst. H. el alibi

polost accipi vcl ut

,|-

m<xlo

esl

ap.

>

ut

dum, quod
ost)

ul esl

>ofi

dit:

lali

suum

dino ad

iia,

I.

cntj.jiiMitivum

et

cotur; ost tamon

ul dic-

qui-i

Generi*,

1'nlver.M-'''''"''

difToroiilia ui

vum

pmxliratur etiam

..iud gonu; -'

((i/fnrnfs specir, osl (liffrrentin specie, .sicut

o.st

quia cui-

esl,

MoJo (um Inbel

h>.

i,L,'ilur

spcci

CJtl

'Hutmo/fM, babet

ciunqu^ri'

taiitum

i:;

</i//5?-

numero

.^^1

supposila liujus r(mrnnnis diffrrnm xprcie,

iibi

spe-

nifjnatn,

qurR sunl

ol illo,

311

->.

:ii-

fri

i>sl

Etl,

rontibus spocio, s;illon

sunt lamen

iiilor

se

nu*

moro, ul modux.
El quia aliquls objlcerel conlm

cendo opposilum
cuni vel
tia,

17.

de

;|

.!;

vol di:
'

socuiida} suiil

homo,

modi

el asiiius

ot sicul

cle

sunt spocies ut modv$, el

eat

intollig iidi

Himililor difTorunl spocio ut

ol spoci(s suiil spccifs ul

ila

sic,

mndus,

runl spoclo ut tnodus, noii ut

(lonus

ol diffe-

(po'd,

quia

suiit iiilonlionos disparal:o.

I*;.

Dicit
vie

orgo

iiol;iiilor

sumitur ut

et soiup(r
Toiu.

I.

7</ /

rcspcctusii|'.

oxtonsivo uccipiunlur

.<;<**-

imi,
siii

V
f

c.p. df

tn

Iliio

;i

li-i'.'
1

li

11

ir';i

(piod <liffrvn'in

iii

-r
II.

Ot

(1

SUPEll UNIVEIISALIA rORPIIYRII

^12

ad probalionem falsitalisuUimi consequen-

quod

concedo,

tis

per se subji-

qu;x3

illa

ciunlur Generi, differunl numero, ul modus sunl Lamen difforenlia specie, nlqutd.
:

Sed qui vellel

ibi

recurrere ad fundamenla,

quod sermo

possel dicere

isle

habel, verifi-

et isla slat senten-

namque tam

Doctoris ubique vera. Sunt

tia

entitatis isti respectus, et per con-

minimce

sequens cognoscibilitatis remotac, ut vix

nomina reperiantur

maxime eorum

eis, et

ditTerentiis, nisi connotativa,

circumlo-

et

cutiva, ut alibi notavi. Et ideo habitudines

mentis, et inlentiones supponunt pro fun-

etcasus eorum ad extrinseca, et ad magis

Doctor tamen Subtilis vult om-

nia verificare in inlenlionibus per

se,

et

suntnobis magis nota, ut

talia

qu.

3. et

ubi

ibi

15. dist. 4.

habet

nolavi,

Per

iste.

primo, ideo sequere ipsum, el non erra-

illam ergo particulam differenlibiis specie,

bis.

et

De Tertio. Dubilaturprimocircatitulum
qusesiti,

solutionem quoestionis simul,

et

dictis supra. Dixit

quia videtur repugnare

enim

qutiest. 15.

ad finem, quod differenli-

generis differentia,

vum

implicite, expliciteque circuralocuti-

ve, et aperte

ipsius correlati-

et

exprimuntur. Necobstatquod

imo sic exaggregatum per acci-

obliquo ponitur species,

pedit, nec fuit

ibi

hus specie ponitur in definitione Generis,

dens. Nec obstat per oppositum differenti-

ut expositio, et non ut particula dislincta

bus numero, quia ibi idem potesl dici vel

ab

aliis

tur

hic vero sustinetquod bene ponidistincta, utpatet in

tanquam particula

declaratione Doctoris, quia ponitur ut

dif-

quod

implicite in uno, explicite in alio no-

minatur, ut in

aliis contingit.

Secundo circaprimum principale,

ferentia divisiva, et constitutiva. Et confir-

lutiones,potest dubitari. Videtur

matur,quiahsecqua3stio,etquiTestiosequens,

illa

tangunt

illas

specie,

duas

de

prsedicari

pluribus,

situm,

et

solutio

Item, videtur

ponitur
in

differeniibus

el

quod non contingerel,

natio Doctoris supra

videlicet

particulas,

tur ut distinctse partes

nisi

poneren-

aut ergo determi-

nuUa

est,

aut suppo-

hujus qusestionis nuUa.

quod male

dicat,

quod ideo

particula differenlibus specie,

illa

hac definilione quia definitum est rela-

cum tamen

tivum,

rens specie

19.

cari in primis inlenlionibus, vel in funda-

damentis

18.

nabile scilicet differens

ex determinatis diffe-

quara species.

sit alia intenlio,

consequentia non valet,

runt specie, ergo numero

tur differens univoce dici de

uno simpliciler, et de alio secundumquid,

non videtur valere hujusmodi consequentia, imo oppositum sequitur, scilicetquod
non valet simpliciter.
tur

antecedens,

intentionaliter,

et

Itera

sive accipian-

consequens secundo-

sive prirao-intentionaliter,

videtur quod antecedens distinguat a consequente. Patel in secundis intentionibus.

Palct etiam in fundamentis, quia sunt

quando nullam connsxionem

abunde. Dico ergobrevi-

15.

ad finera

ter

pro nunc, quod sive ponatur expositive,

sive ut

satis

distincta

particula, potest conve-

nienter qua^ri de convenientia ejus. Notavi

aulera supra,

quod diversiraode dividitur

praedicabile per in

quale,

qicid, et

differentibus specie, et

numero,

el

et

in

per

com-

paratione ad diversa.

Ad aliud dico, quod

in

hoc

6ms speae includunturduo.

minans,

scilicet species

tolo differenti-

Unum

utdeter-

aliud ut delermi-

pona-

sive de

istis,

correlativura Generis.
tactura est supra, qutest.

diffe-

quia sive

versae propositiones,

priraura,

enim quod

scilicet

Species autem, et non differens specie, esl

Ad

et so-

ut hic,

de

Homo

aliis.

et conceptus,

est asinus,

Male igitur

ali-

habent

in re

ergo Deiis

dicit

et

di-

es/,et sic

quod antecedens

non distinguit a consequente. Item videtur quod illa prima responsio, quara impugnat, sit bona cum differens specie et
numero sint disparatse intentiones. Cum
igitur genus definiatur per unum, non eralterum

go convenit

sibi

non per

inquantura genus. Item, sicut

se,

vel

Species extraneatur Generi,

liter inferius superiori,

illud, per

ita

si sic,

et

saltem

universa-

videtur

quod constituitur

quod

species,

vel

20.

Wlf

0'' KSTI)

por

defiriilur, tauqii.im

Iranoflur

^'onf-ri

(lifToronli.iin,

hujusmodi

ox-

foruii.s

quod

osl hoc

ab-MduHs

ul dixi.

(liffcrcntiljm yinmero, ul p.nlol.

o.st

21.1

conlr-'

ol

limitatis,

Sed an un

a,

vol disllnf^lio

unl

21

Itom rontraillam proposilionom, vidpli-

varii mf>Ji

quod consoquons diciturdeanlocodr-nf^'

cot

cum

roduplirationo, ar^^uilur

quontia ost

c.iixj

I.

ergo Dnt.^

cxirril,

talo

plicationo, nec sine

jici.

fun

ff .'.'.

poriori

rodupli<-atione.

Item,

argunionti non esl ad propiMilum.

cl

<}ic

patel

.Vd aliud, patel

quod

ciso

Ant({)ra nramonlalis,

Ilom, Spccios pnrdicalur do

quod

prob.ilur, quia

spe-

cialissima ab altora

numoro,

fort

sod una ab alia

dif-

or;ro a subaIlorua.s/>ec/>, cuui

diffoionlia uiajor numorali ad minus

sil

spocifica.

Ad

suslinondo cuncta

ro.spondclur,

ista

dicta Doctoris. Arl priiuuin dico,

sontiondum do spoclobus

tor est

vel disparatis alicujus generis,

formis

riis

ol

aliler

vel mulliludinis,
halTont

quod

et pcr

vol

npUmdnserundnm
niiiiua priiicip;ililor

fcclo lalo

licct

velcoiuplete, sivcpcr-

priiuuiu

sit

magis

d(i

lontiono Pocloris, ut palot infra, qiur.Hl

dc Dilforoulia, Kt

cum

orgo

inf('r.s,

t>ii'

in.5.

unum

ego pcr viam

non soquilur ad allorum
pnrsuppositionis, non fonualis pncdica-

'

.ri

.,

ra:

in

Quia falsum pra^supponil in fino ni-

hoc quod esl

numero, absolule

deflnit

dialo, ut patet in lillera. Vcl

quhl pro oo qiuxl csl

rC^ila

inlentionibus tamon noi oporte'.. Vel adhuc

admi.sso toto ar>;umonto, nihil male sequi-

qujc se

hoc ac-

illa

iiifcrius suporiorl,

Sed oportct addoro vel p

quifl, olc. ot

num^

Quando alterum de

unitalis,

utruuiquo, srilicot vol qiuxl univoce,

quod ut ancunilum

valel

laiopn.

lione alicujus altribuli uni, vel alleri

el conlra-

el prjps\ipp()si*ionoin.l)icoer^'o,quod possot
poTii

quando extranoelur

''^''-^

addilionem

.us

AdaliiKi, licel forlo in fundninonlis

lionis, scilicet quo<I

S(>u pluralilatis,

<a-

por differenti-

etiam aliter

Ios.scl

oppositis,

de modis

lranscond(Hiler,

ali-

ulc.

Elad hoc

vcl

.t

ex dictis Docloris hic co quod di:;r.iilia

specio sunt difforenlia numero, iUeo quod
pnrdicalur do uno, et do alio.

plus dilTerl

quam una

specialissima a sub.illerua,

allero,

qu:o difTorunt

ol specialissima,

licol

/x-c/fl doflnialur Genus.

illud
ut diclum osl, inforl diffrrentihus
'.ile.

r,

p:

^"5

ri.

'tafjput

quod iii
quod lotus

do

-'

rodu-

Genus pra-dicatur prrcdo difTcrontibus numero, et immodiale

spocie

qu"

vel

an-

proprie, el sirir-

ibi

pn> hi

accoptis, quia sic

suballema,

acrip;i

cuiu

Spccioi, socundo-inlontionaliler

sicul Spocios

l^j-iur

'^uons

..i-r,

fundamendalilor

ali.is

Gonori, ot

is

ut infludonaot in'lusura

duas responsionos posset ohPrimo, quia non vidonlur conveniro

conlra

>

te

consoquons non prtcdicatur do

anlocodonto, ut palot, noc

tali

^d alind diro, quod

no'essarium soquituradquodlih)ol.

e.<f/,quia

Sed

llomo

vor.i,

h.'i'c

di" w u, ae

cut ad definilum

ad dcfiniens,
Ii'or

<!

cvadero

spH'i(>bu.s,

al

in

duael

lcr

Tnde
ct

do

i.

vel

imm*^
i-

um.

iia

cl hoc

ai.
-,

vcl niodi.s

'!''.

lamcn

>

brev

.scquilur
"

quod

nionli supra,

/j/rWvji.

i. >j^m

r-.'..-

u.Lruai. mi*u3
.^i

liljt:-'

.[

..1

un!;!
r

ilii'<ndum, el

e!

i:

lionis.

Exouiplum

ergo lernariua
slt

alius, sod

s(H(uilur. Qnalernarius,

iioii

quod

(luod formalilcr

unus

lualorialia unius inclu-

duiit maloriilia allorius, cl por consH|u<'ns

via pnosuppositionis, hoc os.sc inforl
cs.su.

Simililcr

hoc auloui

diccndum

(\sl

in

illud

lilcr acccpis,
lis,

vcl

lua^Ms.

Ad aliud,
munlur

polcl ex

(1

proposilo.

uon convcnil commumlcr

in

Ati aliud. vuiciur

quod iUx rtponsio-

ik

SUPER

244
ncs

maxime

vcrificari

liabcnl,

mcnlis, sed

NIVEUSALIA

funda-

iii

possunl per se

niliilomiiiiis

vcrilicari in inlenlionibus.

cum

El

dicis,

quod Gcnus sccundo-inlcnlionalilcr prsedicaUirde differenlibus numero, proecise,

ct,

Ad hoc

immcdialc.

!?.

plura

cl 11.

nolavi supra, qusest.

enim probabililer
scilicet vel quod

[oLesl

suslineri,

iilraque via

Genus gcneralissimum, ct, suballernum,

"m/Van sinl divcrssB species, quod maxime appaiwsHt dici j.p^ gx hoc, guod definiuntur, et proprie^
Genus ge-

tpecies.

'II

'

ad

nihilper se pro^dicatur

xime verum

quod tamen ma-

fundamentis,

est in

et logice

loquendo. Licet enim differens genere prsedicetur de hoc, et

illo,

aliud lamen non sic

convenienterprsedicatur do

de Generalissimo,

adducitur

Et quod

eis.

licet

probabiliter sustineri, hic lamen

posset

definitur

Genus, indifferenter se habens ad subal-

ternum,

quod

Generalissimum

et

commune

est

in definitiono. Vel

ideo

illud

debuit poni

utrique,

simpliciter potest sus-

hoc, sententia Doctoris, infra, in Antepra3-

quod nullum genus, sive generalissimum, sive infimum, de differentibus ge-

dicamentis, qui tenet proedicamentum, vel

nere, ut talia sunt, prsedicatur.

tates varias habent, el

facit efficaciter

generalissimum (quod idem est) esso su))jectum libri Prasdicamenloram, quod non
posset csse, nisi esset ad
definibile,

minus

species, et

subjectum per se primum

et

passionum,

demonslrationum

et

minime conveniunl

slngulari

tantum

accidentali,

differentia

quse

vel

quod

et

mate-

distinguuntur. Si prima via teneatur,

riali

patetfalsilas assumpti. Si

secunda

via,

autem teneretur

adhuc distinguendum

est

tineri,

Gum

ulterius arguitur

dico

illo,

quoJ

ncre, el genera differentia,

cam

proedicatur de hoc, et

diversa

sed

subalternis,

Ad

Contra, per

te,

sed

differentia specie, de qui-

numero tantum.

Dico,

quod

accipi

debet differentibus specie in definilione Generis, ut quid,

est

tinguantur specie,

eodem modo, sicut de

si teneretur quod dispotest dici quod loqui-

non ut modus, saltem

in in-

sima, quse

etiam

nuUo modo

est loqui

et aliud

de prsedicatione exercita,

de signata. Ponit etiam definitio-

nem communem

utrique, et ideo difforen-

numero. Species etiam omnis ut spe-

tibus

tantum de numero differentibus

cies,

bus numero indefinilione Speciei potest ac-

dicatur, ut in 2. principali,

utroque modo, ergo

nitione Generis.
definiri

Item,

similiter in defi-

tunc posset Genus

per diffcrentibus generc, sicutper

differcntibus specic, et

maxime

Generalis-

simum. Praedicatur etiam Geims de

genere, et

ilio,

lioc

quaj sunt differentia ge-

nere, saltem ut quid.

potest esse

minor

differentia

quia

modalis

numerali, sccus cst dc specifica.

Ad

ne ejus

tangil Doctor, et

et

prse-

responsio-

statim pertrac-

tabo.
Si

vero alia via sustineatur, dico quod

accipiendo

formaliter

subalternam,

quam

specialissimam et

nam magis

dislinguuntur,

duse specialissimse inter se

sed fun-

dam.entaliter, vel njaterialiter procedit ar-

Ad primum, nego consequentiam

non

specialis-

genus. Aliud

est

tentioaibus verificando. Contra differenli-

cipi

generalissimis

tur Doctor hic antonomastice de

sic.

bus pra3dicatur Genus, non differunt specie,

nec ut quid,

aliud de Specie specialissima, et su-

genere dictum

numero

nego quod

fundamenlis applicantur.

Primo modoconceditur, Secundo modo nespecie, et

et

illo,

nec ut modus. Differentia genere proprie

de

quia pnudicalur de differentibus

ut statim di-

sunt differentia genere,

illa

et

Concedo ergo, quod Genus

in simili.

balterna, polest dici

dehoc genere,

refert dicere differentia ge-

proedicatione, exercita videlicet,vel signata.

gatur

2o.

POUPIIYIIII

aliud, patel supra, qusest.

gumentum.
veniunt
ris

l-').

in

so-

tio,

Illse

eis a

enini denoniinationes con-

fundamentis. Quod

si

volue-

videre profundequomodo una distinc-

major

vel differenlia, sit

lutione, ubi dicit Doctor nolabiliter,

quod

tensive, velextensive

de differentibus genere, inquantum

talia,

ratione extremorum,

et si

alia, vel

in-

intensive, aut

aut ratione ipsius

Or.KSTIn XVII
Mifferenliro in so

vido hiinc

Ouodlibclo

in

ad finem singuIaris;iino.

qii.TSt. 2.

solulionem ojus. Videlur onim

cipalo, et

iliudar^^umonluni tangoro bonam difficulquia numorus in communi, prtoter

lalem,

lionc

palft

ut

communitcr
disjunct.'!}

nomon impositum
isto 1, el

osl

do

ojus

non

sentiro.

esl

ipsius

primoassignanlur

cum

passionos,

igilur

convorlantur

bus specio
palel.

non ossonl

alitor

Ilospon-iio

if,'itur

mirabilis ad iliud ar.ijumontum,

quod proprium
quod lantum do

numoro

difforonlibus

oli

dici,

unumqn
induil

propria, ut palel ox
in Pracdicamontis,
les substanliiP.ot

proccssu

riiilosophi,

assi^^nat propriota-

ubi

aliorum. Kt ut nolinler

halxjl isto supra, qu;-il. H. et infra, qu.Tsl.

2.

Antopnodicainonlorum. Quando

aliriua

passio convenit pluribus subjoctis non pri-

mis, nocosso ost quo

jus

por rationem

communis convoniat

Ilom.ons

phus

I.

.ilicu-

habel passionos,

ut Philoso-

.Molaphysic. oxpresse oslendit,

ol

omnos

sub ae

si

loli speciei convonil,

imocuicumquo

tivo, sivo trau.sccndonli, sivo limilalo.

la alia

po.s.sent

pondoiari
lo.sophi

lum

cum

i\o

hic

adduci

illa (lofinilio

do Pruprio
proprio

diflVronlia

(|ua'

po.s.sel

Porphyrii,

po.si-

Plu-

rnim

ol l'hi-

non uilolIiKilur

spccici,

ul patol. 11

pr.rdic(.lur

do

vcl ge- rfun

..

enim

Prius

ad

palel

sic

cl

inquil isle

in l.dis:incl.8.qua'sl.2.) uRu::

/jcdi-

qua

insliin ias.

modum

in

el

dividalur in

-lil

il

F:-

Conflatu, in

1;

.raiis-

do .Mayronis in

-tu

im
m.

di.iiriutibii

sivogc norali.s-simum. LiuL-;p.-j

1.

.>>'..

'

cendculi tcnul

si

is,

pncdicalur Uu

ol

s;

numoro

quam

allcrius dci.

lalia h:>bcl

11.

quud

quam

c:,:,o.

qua^st.

habct nuHlum Spccici poliu*.

ris.

Dico ergo

tcmndo hanc viam.

habtl

i)r.cd.cloruin

inquantiim induii

Proprium

dicis,

lcr, conc

motlo

monslraliono.^. Nec habore yjn/ est.clqu.a

c.

aliorum comiuunium sunl dtv

spocici, sod

llem,

subjcclum pMprii

ul csl

calur

euju.

or

ncra, vcl spccics, hoc esl sibi ozlrancum,

non vidolur valrro

illu deduclio Tocltiris, qua probal solius
specioi
oss(5 pr()[)rium,
(|uia non modo
isto posl

hoc

'

ctfi.

lum

eis.

.J'.l

prscdicabile, el

aliu inferiora

ojus proprium. Item gonrralissima hnbont

Uiffc-

:..

bol proprium, ul patct do animali, ol pncol

i..

solum numcr)

do

ita

.m

citur do suo individuo,

orgo

in

m.j-^u la

vi.i;ij s :jiru. .ViiJ

praidicalur, Conlra. Spccios subaltorna ha-

dicatur do difieronlibus spo.vo,

28.

magis. Pu:c>l

sic,

di-

numero

fundamonlis, quia argumc::'

prium, ut

convenil. ot

soli spocioi

cit

soundam

cum

cum

tno niodo

itibus, sicul

quo<l

videlur

rcft-

prL'(li.calur ic Bulutn

nolanlor,

pas-iionos, ul

Doctoris

I>

lales

do difforonli-

suis sui)joclis, pr.nedicantur

quod
ill.im

di.

sccundis intcnlionibus, cl sic claniin etl

clarum

p.issioncs

il

ojus polcsl dcilamri.

porisj.)

Ilom,

jus supposita, vol species sunt pluros, ol

quol

lol.

Suslincndo

cu-

ra-

.Lurnull-i.

po:.

vidotur

clarius do Iriangulo,

fi^'ura, et

pro-

^l
.e

go non solum numcro

ut

unic.T,

ipsi

licol

assignonlur
quia

ifleo est,

Mct4'i[)h.

1.

.\ritlunotica,

passlonos

sod hoc

in

i..i

'1

r~

venicl igilur

passiones spccierum,* polfvsl haboro aliqua"

passionos,

'

priiim

Torlio diibilalur, circa secunduia prin-

27.

24o

pr

cum

modum

\\
l

illui

sumpluiii

li-

iir,

fl

qtir^l nti|.

hoc

f^

ut>
r*-

lio S[HHn'i, el pi"

Ira,

quod

vcnil cl

iu:

r^l

ad
'

itif<

vciiil

ri.r

'

^o
ni.

jluriins

pi r 5C

tp0'

SUPER UNIVERSALIA PORPIIYRn

216
riori,

tione

convenil cuilibct inferiori, non ra-

quod

vel superaddili, sed ralione

patet.

SLii,

dividui

lalis inolusi. Si

in-

ergo Isosceles ha-

et

gulus, et non inquantuni Isosceles, el hsec

quod

illa

Et quod additur de

toris.

qiiid

et

fuga valde singularis Doc-

est,

denionstratione,

dicendum

etc.

eodem

est

modo.
Aliud quod sequitur de definitione proquia intelligitur de

prie, faciliter solvitur,

Ad

de definitione

aliud

Differentioe, pa-

se convenit

defuiilo^

quia subjectum ponitur in definitioneacci-

tamen non per

dentis, et

se,

sed per acci-

dens, prsedicatur de ipso. Similiter

relativum in definitione alterius,

quod

et

unum
vide-

est in proposilo, ut patet in

sic

solutione qusestionis, ad finem.

sequeretur quod in omnibus relativis esset

ne-

ita

his poLest paterequaliler Porphyrius

Ex

communem

hic definit Speciem

species,

subalternae

modus

non

et subtilis,

dicendi

quia tamen

alte valentibus speculari, vi-

deretur mirabilis, poLest aliter

dici,

quod

loquitur Doctor hic proprie logice, et de

Specie lan- snhjecio demonstrationis,

Specie specialissima, quse

rissime est Species,

quunlur passiones,

communium,

et

cujus

et forte

nisi

quid

est,

maxime,

et

et

ve-

principia se-

non

ita

princi-

ut habent esse in

specialissimis, et lunc patet

est

quid dicendum

habitudo,

quod

patet in

relativis

tertii

consequentia,

falsum

est,

modi.

refertur ad

per

tamen non e contra per

se, et

de Specie
Relalione

et

Prsedicamentis, cap. de

in

et 5.

Metaph.

propriate
loco.

et ap-

de proprie specialissime in hoc

Tene viam quam volueris,

et dic con-

sequenter. Posset etiam dici aliter ad ar-

gumentum, quod Porpliyrius non solum

distinguit

qnod
et

Proprium a Genere

tinguitur

per hoc,

patet ibi.

Item,

cum

dicit

quod

differunt materialiler,

et

intentiones
et

sit

ordo,

el

tantum

per consequens

cum

in inten-

genera, et species,

suo modo, et quid, ut infra, in Praedica-

Item, Differentia specifica aliquando est

per materiam, ut

homo

a lapide per ani-

mal differt specie, vel etiam ab Angelo,

ponendo rationale ejusdem rationis in eis,
ergo falsa est illa propositio quod Differentia specifica est semper formalis.
Item, videtur illa propositio,

videlicet

quod Differentia accidentiumper subjectum

in quid, et in quals. Dis-

sitnumeralis tantum, esse satis dubia in

autem utroque modo a Proprio

appropriate,

Quodlibeto,

de differentibus specie

esi p)^3edica7^i

numero,sed per

et in

nec raLiones cogunt, ut

qusest. 13. et alibi,

mentis, et alibi habet.

Loquitur orgo proprie logice,

ut

quod incidentaliter probat,

videlicet idem non referri per se ad plura,
videtur falsum secundum ipsuminfra,cap.

plicatur passionibus transcendentibus, sed

est bU-

se,

Item, illud

tionibus

modo, ut de Universali dictum

Deum

videtur.

quod proprium, ut est

unum de quinque Universalibus, non apPosset eliam dici,

pra,

creatura ad

scibile, et

numeraliter, videtur falsum,

ad objectiones.

alio

ratione relativorum,

et

mutua

ut

vale-

relativum, etc. videtur falsa, quia scientia

mihi probabilis,

pia

ut probatur ex

si

lantum de numero differentibus

specialissima. Sed licet hic

multis,

secunda consequentia

illa

iLem, illa propositio nihil dicitur per se

prsedicatur, et sic species subalLerna sicut

sit

Item,

quia Species omnis, ut

specialissimse

et

siones.

per

speaificam sequitur proprium, et

31.

*"/e as-

in definitione. ergo

ret,

gatur similitudo.

ciaiissnna;

convenienter ponilur

enim dici, quod

non quamcumque formam, sed tantum
tebit infra loco suo. Posset

antonomastlce

supposito,

32.

prima consequentia non valeat,

hsec scilicet particula

tur

proprio speciei.

ut

solutionem ejus. Videtur prinio

pale,

est intentio, et

est,

Quarto dubitatur, circa lertium princi-

trian-

bet tres, hoc est inquantuin est hic

specialissimoe speciei

solius

multis.

ILem,videtur quod priraa responsio ad

33.

Wlf

OI^.KSTIO

argumenliim,

illud

ergo

uria, vel alia, csl su[KTflua.

supra,

Iteiu,

majus

esso
col

non

qu.-usl. 8.

spocies

falsum, dala

sed

numoro

(li(Torontibus,

cum

quihus diritur

DitTcrontia specie de,

Genus, non dilTorant

sed nuinoro

.spocio,

tantuin ut modus.
Confiiinalur,

34.

fundanientum

ila

intontio ad intontionom:

fundamontum Gonoris pravlicatur de

plurihiis, (|uain nunuTo ditTorcntihus. ol
non ergo

.spocioi,

in intcnlionihus

suo inodo

Kom, vidolnr quod

accipio

(liffor(?ns

ergo

sod oliain

sint

ii.

...

ri'r ^ ihi

pritno referri, el sic p:

ar;^'uil

vorhi

gratia,

patel,

ut

numcro.

Iiioc

dicit

laclaiii

[irins

autom voluoris
simpliciler

diclam

aliud,

nuililer,

.\ngeh),

palehit

infra,

aliud

.\d

rentia ut

ciom

csl

i[)sis.

(luaio
DitTo-

modus, cum lainon concodal

0S.S0 s[ioci(>in

iii

modus

ad

istn

Ad prinium
te

doliniontc. ut
nis.

i:t

i);itot

hrc-

2.

vorum

tcriniii;itioiiom

luni
esl

;id(lilaiiionliim

ox solulione qiuosllo-

luin dicilur ([uod [)onilur ul corro-

hiLivuni,

;id

lioc

ost ([uaiilum

sprrie,

(|U(jd

DilTorenlia.

Vel

ad hanc doquia

sic

dato quod poueivlur

in

la-

cum

ti>.

it

fMCililiT

d prima

mo

pO!-

..

n-sixtn-MO

in

tia ter*

prima

differenA

el

el

i.

oliam in

n( infrti,

I.' 'II

'

-u't)U.s

dii.

s|HH'ie.

*hI

liono
i

uuiik

*ij^iirt/<j

Mtl cIkhm

.:

'ie, ut csl

livuiu hujus. qMo.1

fru*.

hi

non t;imon quan

esl dificrms,

Quud addilur de
qua-sl. uUima de

lCIII

io e coulra

iii.

dico, ([uod Io(iuiturdo [)ar-

([uidditalivo, et iion i)or

.<

.spe-

viter ros[)oiidotur.
3;;.

de quiiius uon curo

suiit ov;idi,

hi!c,

iiun

S[)0('ios

non

pro

conlra illam

priino-intonlioiialihus, .scd oti;nii sihi

DitTorciitia

t.ir .-o-

quml omnes

({uia

ergo dicit quod

t\n:vi\

dico,

.\d aliud dico, qu.

rro|)riuin

mu.t dic-

...u

rationale.

p<'r

lia,

vol

w.

pido, ullimato laiuon, el complele. el for-

soluni mod;ililor convcniunt fundamoiiLis

I)iltoroiiti;i,

u.c

animal dislingualur a

f)or

ut prohahilur,

([u:iin

nul...ri, si-

'

esl

nis sunl ul forina'. .Sed

homo

lcno:
ohI

iujc,

(Jonus ot

sil.

dislinriiono nnlns

illa

dcnlo aliqujililor, qualilcr

de gonoralissimo ot snhaltcnio.
Iloni, qiniro polius

I.

DifTon^nlia.

pra^diciiti

iiist;inti;iin

ali-

>

cut etiam rolalioncs nales

licet

ad

lijc

quid dicendum

14.

enim do
.Si

Vel

fi.

aliud, laclum ^l supni hic.el quiesl.

12. el

vora, Cenus

sit

eslCenus, ut Gonus a parto

Ad

il

nnm pri-

j)er *e

in l<H*is pi

quod

ter,

drt-r-

quod loquilur Dorior de

argumonta, non auLem de

mo, ut

..;.

>

s", et

Ad

suh.iltorna,

vidolur qiujd

modiiin, pro[)lcr

per

aliquando

;ilia

(liflorunt plus (ju;nn

Iloin,

ruiiiu-

palet in

iiL

.\d alitid dico,

tum.

duo in hoinine, et asino. Priina duo magis ditTerunl,

qu.im alia, quia non solum spocie spocialissima,

minat

iu

;-

j.

aliiid di.M

qutxl

spocio in lapido, ot diffe-

homine,

rens sp(rie in

Ad

de

ditTorontia spocie,

modus

specie ut

siinililor

erit.

quihus priL-dicatur Gonus,

ditT(roiilia

ex( niplo, vel

ad

sed

fnndainontum

aiiu

nein, el ex cuiiimuniler

sicut

fundarnontum.

in

vis niuiuiM, ot

quia ulniiiiquo pra:-

litlora,

accipiondo diffcrens numero ut modus,

lo

res-

teitiflu

ety.

'

Ad

hoc rx)ns<(jucns

vcrilato illius

dicatur de lantuin

por

li-

ergo pia^dicatur do pluri-

inagis;

ponsionis in

Grnus

specioni,

adhuc per ne

ul if rmiiius,

non

<-oncf.H.sil

nivcr.salo, riuaiu

quam

bus,
est

U-rUa cuiiicjdam,

ol

*>I7

tl

11.

ill

>uiu,
lu-.

>

SUPEU UNIVERSALIA PORPIIYRII

bus differenlibus,
et

ol

differonlibus

specie,

ulriquc applicalur differens numero ut

modus, ubi non solum explicantur supposila Goneris,

ralitatis

sed pluralilas, ot

oorum,

modus

plu-

non solum Generi

ot

in

commune, sed huic Generi singulari applicato animali lioc

convenit,

et

hoc

ost

intelligendum tantum in actu signato

autem

verificatur

in fundamentis in

Differentia, et contineri

sub Genere,

bere sub se plura individua,

non solum fundamentis

etiam ipsimet intenlioni,
conveniunt

Ex

nere.

intentionis,
in

aliis dictis

his, et

ha-

omnia

qu;i3

sed

suo Genere,

oL similiLer poLest dici

et

de Ge-

supra, coUige

plura singularia documenta in his intentionibus.

actu

exe7'cito.

Qui autem vellet dicere, quod

tertia res-

ponsio est exemplificativa, et declarativa

prima?, posset evadere

prima responsio magis

Genus

Ad

est

sapit.

enim quod in
majus Univcrsale Genus

QU/ESTIO XVIII

aliud, patet prius. Dico

^versaie^

fundamentis est

quam

quam

spe-

argumentum, sed

Genus autem non de ima Specie sola proedtcatur, sed de pturibus, etc. Cap. eodem.

Spccios.

Similiter in intentionibus,

An

Species

quia prsedicatur de differentibus specie,

numero Species autem de differentibas

numero tantum et ita habet plura suppoet

sita,

non tamen

in aclu exercilo^

imo pau-

ciora.

Ad

confirmationem, posset negari simi-

litudo, quia

major unitas in inlentionibus,

ut patet supra. Sed data similitudine, patet solutio

ex

dictis.

Ad aliud, patet ex dictis, quia quanturacumque fundamenta sint diversa, non in-

37,

convenit intenliones esse ejusdem rationis,

quia Differentia materialis inquantum

la-

Ad aliud, patet prius, secundum duos

modos dicendi, quos notavi.
Ad aliud, quod tangit pulchrum motivum, dico (ut supra qusest. 12. teLigi) quod
omnia Universalia reducuntur ad duo prima, scilicet Genus el Specieni, non ita ad
alia reduci possunt
et ideo non ita Diffe:

rentia potest modaliler proedicari

Differen- sicut Specios.

divisivum,

et

Modus

de

igitur Differentioe

conslitulivum,

et

se,

est

ex conse-

quenli prsedicabile in quale de constitulo

jus inLentionis, etnon ipsi intentioni, imo

vocalur Differentia donominatione extrin-

moiius.

et

4.

Thom.

1.

Fonseca 5. Metaph. c. 28. q. 15.

Merinero c. de Genere,disp.
ujiica, dub. 2. Ruvius cap. de Specie q.3 Rodriguez de Genere q. 6. art. i. Hurtado disp.5. de
Specie sect. 4. Gompl. disp. 6 de Specie qucest,
2, Aversa q, 10 Log. sect. 4.
vers. pjarte 4.

Sanchez

Quod

lib.

q. 11.

sic videtur

quia illud ponitur

in ejus definitione, ergo est de essentia

l-mtum a proprietale fundamenti

similiter

dicendum

est

de proprio. Mo-

dus vero speciei consLitui ex Genere

Argujn
pro p

ta

te affirt

tiva.

Item cap. de Specie dicitur, Genere

uno, Speciebus autem pluribus, quod

probatur, semper enim in plures
cies

fit

bari

divisio Generis,

Spe-

quod potest pro-

quia Genus de sua ratione dividi-

tur per Differentias oppositas, utraque

autem adveniens Generi Speciem

consti-

tuit.

Ex hoc

concludit Boetius in Lib. Di-

visionum, quod sub uno Genere minus

sed hoc tantum convenit fundamenlis hu-

seca, et

Top. cap. 3. et 3. Metaph. text. 10. D.

Post. lect. 12. et in 1. d. 19. q. 4. art.
2. Alexander lib. Naluralium qq. cap.\[. Albcrtus tracl. 4. Prcedicab. cap. 6. Joan. Ang. et
Bras. super hanc quwst. Sotus q. de Specie ad
2. Tolet. q. de Specie ad 3. Lovaniea. q. 18. Uni-

Aristot.

ejus.

lis, etc.

quis.

muUas

Getius necessario requirat

et

duabus speciebus esse non possunt.

Item4. Topicorum cap.
prasdicatur de asqualibus

1.

si

cum

Species

Genere,

interimitur quod ponitur pro Genere.

Item

in

alia

consideratione

dicit

Quoniam omnis Generis plures sunt

C>(;.i:sT lu XVIII

SpecieSj ct infru cap.

4.

Si des-

12.

(.'l

trucln Spccie destruitur el Gcnus,tnale

assif/natur (ienus

Upurtet

ct infiii,

'''"

Ouine.s auctoritatcs jn'

"

aptitudinc.non'auteni uptiludt>

..

4plitu*

..

I.

enitn de paucioribus Speciein, tjuam

Genus

Ad

lioc

eliam sunt

alit^uid, vel

rnulta) alia; auctorilates, 7.

Mflupli. et

tentia

piredicari.

in liliris Logicalibus,
rii ciip.

Porphy-

noclii.et

magis non n

ad Individuum,

Gcnus ad Speciem

sic

sed Specics non requirit multa indivi-

dua, ergo nec Gcnus

igitur potentiaesse sine aplitudiDe, ut

multas Sperics.

men

aptum naium ha-

bere habitum, sccundum

quod non

quia dc

est simile,

ralione Generis est dividi per differun-

oppositas, qua3

cum Genere

luuntad minus duas Specics

aulcmSpccies descendit

consti-

non

sic

C.ontra, a^quc esscntiale est

roslpniHlicamenlis

.\ri>*

Uo

cap.

cuiquam,

in cjus definitione lequaliter poni-

p^ jsiUji

Non

ne.

autem

est

pos(ibile

Sic nulli Lni-

quiinlum esl ex sua forma,repu-

gnat dici de nmltis

ha^c

tamen

'

aplil'

impediri potesl, ut quia non sunt

ter ponitur in definilione

de quihus dicatur.

sicut

Gontra,hic

dijferentihus Specie in definilionc Ge-

vi-

ad habitwn n^n

dere, quia a privatione

versali,

caecum

tur; sed di/}'erentibus nutnero iuqualiSpeciei,

m in

'

'

cont. 27. ot.j. .Metaph. cap. de rrivalio-

est naturaiis regressus.

in individua.

la-

aptum ibi esse, quia repugoat

ei secundum sc. ICt aptiludo esi sine potentia, ut caxus esl
aptus nalu.4 ad
vidcndum nihil etiim dicilur priva-

milibus SpecicbOls.

quod

non

est

luin,nisi cuinest

lias

.a. l'o-

...

autcnreslordo ad actuni. Polest

iMinorpatct de sole, plucnice, ct consi-

Dicitur,

.^..

4.

possibile est grave e8.se sursuni,

12.

A(l opposituni, Sicut sc liubet Specics

est inclinatio alicujus

modus

muiu,

uictiMi non \i.ltlur

/u

essc ad opposilum, quia pnxvdil de in- '^JuHhm^.

neris.

Ad qu;ustioncm

Primus
modut rft-

pondendi. sive

dicilur,

sumalnr pro

quod Genus

inttintione,

sivt

pro

si

supponeretur inqi:

quie referlur ad Genus

multus Species aclu, vcl potentia. i^und

dnbilaretur an intentio

oslenililur de

non

roferlur

illa

una

iulenlione Generis, (juia

;id

inlentioncm

Sp>ciei

eryfo e.xislente Specie,erit el

Genus

ostendilnr de funthimenlo

inlenlionis, (piia illnd est (piid miileriale

in

Sptrie

impossibile est autem ali-

qnid esse sino sud miilcriali.er^o impossibile cst S|)eciem

esse,

nisi

Genus

illomodo; tamen sicut Univei^sale

quiril mnlhi aptiluilin;dil.'r

pturihus

quiritur

quod

sic

sit

re-

(|uia defl-

ulluv pcr (tplutn natutn ptivdirari

de

ad rationem Generis, redicatiir

qu;iM'itur; quia

referlur

him

"

unde

'T,

>sit.

<

Genus

Spcciem, non

atl

>-,

accidil sibi

el

qn^l

liituc,

bi

wl

il-

ri

ad

ii.

au

mulla. Ne<- qua-ritur, an n;ilura

qnia rehdiva sunl simul nalniM.

SimililtM-

un:im

tione intentionem Speciei

non requirit

illocui apj>licatur intentio,

8.

tentionibus, ac

sit, si

mult;i,
ciei,

quibus

a;

sed taulum unuin.

illi

n.itu

tio

Gcnoris, cui

naturis, ut U, G.

.Spvit'i
.V.

t .\.

Kl sic

lii

niiMiibrum

llem. non vidi'lur

aptitudinaiitor

dc pluribus Spcrie di/}'erentitius.

Vev hoc ad argumenla in oppositum.

nalura Speciei e'

bi

r(

ir. intoii-

SUPER UNIVERSALIA PORniYRII

250

Species apprehcndi

diversas

sed

possint

possunt concipi, ergo plures

si sic

Species generis sunt in actu

est actus

quia

inquantum

natura^,

iste

dicitur

Species, quod actu concipiatur ab intel-

Speciem intelligibilem

lectu per

secundum hoc

quia

attribuitur intentio

sibi

ad esse Speciei alicujus, posse conab intellectu

cipi

tcllectu

sed quod in ejus in-

Genus, respectu cujus

sit

dcbet Spccies, quod non est

Item,

si

aptum natum

aliquid est

dici

dici

verum de

multis, ad qua^estaptitudo Generis,

illis

ut praBdicatur de

nus

sit

aptum

illis

tamen

de

dici

quando dicebatur,

Speciei.

illis,

Ge-

quod

ali-

concipiuntur

illa

et

sic

si

eamdem speciem, per

cum essent, nunc sunt

ab intellectu, per

de pluribus differentibus Specie, ergo

quam

plura differentia Specie, sunt apta reci-

multae Species actu

pere prgedicationem

tur ad Speciem in actu, quia tunc in eo-

illa

illius

igitur

aptitudo sufficitad Genus

si

consimi-

aptitudo participandi, sufficit ex parte

lis

Speciei

igitur

aliquid

si

qujB participant

ipsum

erunt actu Species

multas habet actu

aptitudinaliter,

omne Genus
Species. Assumptum
ergo

patet, quia eequale esse sufficit

correlativo,

cum

multa

illa

sint

utrique

simul natura.

Ad
tia

sicut et

tertium negatur prima consequen-

quia forma

de

alia,

actus requiri-

erant.

se,

qua

in

est,

quantum

nec tamen est aliqua materia

nata recipere talem formam

si talis

quia

argumentatio teneret inaptitudi-

semper esset

extremorum,

aptitudo in utroque

et ita potentia

quia apti-

quod

tudo in uno extremo, non impeditur a

multas habeat actu Species, non quae

potentia, nisi propterdefectum aptitudi-

existant actu, vel potentia, sed quodtan-

nis inalioextremo.

rationem Generis requiritur,

^^^

tumactuconcipiantur per Speciem

Nota, quod simpliciter teneri potest;

intel-

ligibilem ab individuis acceptam quan-

doque existentibus,

et

quod actu habeant

aptitudinem participandi Genus,quia taactualitas est illorum

lis

inquantum

di-

meuia.

Ad argumentum
^^^,

in oppositum,

dici-

^^^^1 simillter Species requirit

multa

est

qu
quorum

aptum natum

concipiuntur ab in-

tellectu: in

intellectu est

hujusmodi sunt

Modi

dicendi.

Genus,

actu,

sive

possint existere, vel non;

etsic sequitur, quod

tas

Species

3.

dici

de multis, nisi

existant, sive

cuntur Species Generis.

Ad argu-

quod Genus non

et

6.

nata est esse in

solis

quam

alia materia,

est

qui

cadit Genus,

intellectu

quando

ne,

Potest igitur dici ad qustionem,quod

tunc, et

rum

Genus actu

sit

propter talem aptitudinem,

Docioris

ficit

Genus sempermul-

habet Species actu.

individua aptitudinaliter.

Sustinendo primam positionem,

potcst ad
illam,

primum argumentum

quod

si

dici

EXPOSITIO

contra

huic naturae tantum ap-

De Primo. Quid Genus

clis, et

plicaturintentio Speciei,quod

quaeestin

Iiac

illi

ties

cum

concipitur,

lectu,

quam

quia adhuc

minus habet de

illud,

quod

desccndit in illud per

ita est

intel-

est Species, et

Differentiam

et

responsio ad propositum.

Ad secundum

dicitur,

sumitur,

adverbium modale,

natura, adhucapplicatur

intentio Generis, ut prius

quoties

naturae,

quod non

satis patet

et

Necessario

sumitur

toties,

di-

est

quo-

necessarium. Necessarium autem ut pa-

tetS. Melaph.text.comment.G.accipitur

tuor modis.

qua-

Primo modo, sine quo non

contingit aliquid e se tantum a causali, ut

respirare,

et

cibus

respeclu

Secundo modo, sine quo

suf-

ex

git aut esse,

aut

fieri

aliquid

animalis.

non contin-

bonum,

vel

7.

riummu
'H''-'^-^-

Of TNTin Wllf
oxpolloro rnnlum

non laborol

ul,

modo, vim

navigaro in

deflnili'

recipiat.

Terlio

ct

coiilingil

se

alilor

nob

modus esl absolulus. Alii vero afl aliquofl bonum fonsoquonium, vel malum
agons oxlrinsocum

vol afl

l('nl.um. In propo.sito accipilur

lioc

Quid niu/lu/n

tj

'

"'

'.,

forli

...'j-

.,

:i

1.

addil

cul

al.

To;n

scad plura loca Philosophl T). MoLaph. el 7. el ad Bootium, ol Porphyrium.

Ad opposilum arguil * pcr locum a srimlil)idom, rap: 12. el romiUit

vio-

Mc-

5.

.......

picorum, cap,

quarlo

vcl mulliltido palet

rx pr

Ui.Torlia

modo maximc.
8.

'

.s

e.sl

quam

i.slo

ovilandum,

quo

forphyrl!

ost

Et

lialjcre.

Gonoris,

lel con"*L-<{ i'ui.

osl

lalo

iiiia

tiludo

appoUlum

conlra

ralionalom

sivo

s-%

incropahile palioriti. Quarto modo,

non

quofi

vol

lacions, sive

n.iluraiom,
Irislo et

quis

pocuniarn

ul

i1'3ginaui,

phaifua.um

ul biboro

''!

10

aaa. t

commeut. \'2. ot quolies accipiTolics cnim quotio.s uiium, oxrfplo

et patol liltora

tapli. tcxt.

li,

tur.

lis,

quiiilo niodo unilalis, scilicot unitale

Sunl oriim

visibililalis.

accipitur ul

pertinot ad

pra;dicamonlum

quam
modo

ut est passio on-

Quaiilitatis polius,

ulroquo

tis, licot

snTnilur.

Inco snn,

infr.n

qualuor

quod

pra-ccdit

iii

quod non

sjiccie.

Sod quia

unum

laclum)

ost ul

pro oodcm,

capiuntiir

quaslionos dc oadem par-

e.sse

ordo parinn nocot, dumriioilo in'oIIignlur

sunt eniiu subliles

quavslionos, ot

(lu:r

tnm

:.d

ali(iua dicla

nivisio voro

iii

h.i3

obscura^ quan-

.salis

Quarto

ibi

tinf

ibi

/"

communis,

oxcoj)lo

..

particubim

in

nalilor ac.

dcniiitiono

ralio

quod

osl

lllud

do

mulUludo

os-

:ii-

m
oB-

hujusmodi. Krgo. Paiol consoquenlin cuin

majoro. Minorom voro probo

loii

lliud o>l

do

rriiiio

'>r,

quin

quod
li

ioti

ar

.ir

coi

;lO

corndalivorum.

quum. ncc
..',;.
I

unum

doulrnquo.

'.

el ol-

np,^

no-

pluribus. Primo Porpliyril

Ciouoris, pt polosl sic formari

sonlla ojus, soil

:n

cst, cl pi

'

cuiido-iiil'

si:ct:Nno, argiiit piirlom artlrmaliv:im

lu^cossario ro^juirit (ioinis,

pri:

'

quod

sl;ilim

ul

subll-

mntrfi

'

aclu, vel

ponoutis illam

I.

ullimo, quia

el

cominunis

dum

in-

qufr^iU,

1'.

tabo.

auctorilalibus

.-;.

kricndo oppasilum primi modi.

liorom,

ois.

socuuda pars siibdividilur,

!)k

ot

allo,

cla-

i'npugnal

>

Tortio ponit alium nKKluin dicondl

vi argumonla.(ii

non,

diversa; particula', sive

ponll

ad pr

Sed sivo

Dodoris

noc vidolur

addondo ad oa qua*

intoiitio

Prirno

farit.

ly

ticula sunt mot;u,licct voialilor sinl varix-.

siiit

.1 ad quns

dofiuiliono Oeneris

exposilio allerius,
lur dua

vestigal voritatem, ol inlcHorlum

(ut supra est s;ope

et id(

eo

plurihus ly iHffrrenlibus

suut^

cl tola lille-

nolavi,

pra^ounte

ut qua-st.

gradiis,

(hj

diccn.li r.fn-Trincru, ol

proKibilom.

ot

'

solut:

tionom, ubi

illum, oo

rolro-

Doindo n

rum,

)rdo ad pro^codontom pos.sot o.sso

;i:

ra tacilisest.

unum moduin

bit.
(

:i.

immodiate conlra

pato-

i-

nisi sil ^'rutiss.in-nn. El replical

quia non,

quiri hic accipilur pro exigi. Quid sprcica,

et quotios

Ad-

pr

illud,

Karo onim tcncl

accipi. lie-

po.ssit

[>

inlenlionibu.^

in

montum

pa.s-

Hic voro maxiiue

siones entis di.sjuncho.

sod

jungil immodialo n-

indi-

unum QlmtiHn

quam

.|

.i';i

:IO

ai

<

252

SUPER IINIVERSALIA PORPIIYRII

pater refGrliir ad filium,

ideo posilo

etiam ad

sed ad filium refertur. Similiterdicendum

natum ad

est in proposito
liler

sed quod non

simili-

sit

hinc inde omnino, posset ostendi,

de

Secundo hoc idem ostendit de

fundamentis utriusque, quiaposito mate-

quo

infra.

composito, vel constituto, poni-

et

riato,

tur materia, vel pars,vel constituens

do Genus

magis

pra, et infra

quaest. 20.

cie et salvatur in

Si

su-

Ergo de ne-

sicut de Specie

illa,

pectu Individui dictum

.

saepe

etiam unica Spe-

cessitale ponitur, posita

.'2-

mo-

est materiale, vel pars constitu-

tiva potentialis speciei, ut patet

res-

est.

tamen, inquit, loquamur de apliLudi-

specierum

ralitas

et

hoc probatur

sic,

re contra dicta, eo

tudo sunt idem

aptiludo

quid secunhum

se,

vel

tem

ordinem ad

dicit

scilicet

distinct.

et in

1.

I9etalibi,

et

qusest

distinct 18.

1. eL

maxime

et

de multis

ponitur in definitione Universalis, ut patet

supra, qusest.

6.

et

alibi

per se convenit Generi, quod

ssepe,

ergo

species

est

Primi

quaest.
et

4.

et

qusest.

distinct.

quaest. 12 et ut ibi notavi.

1.

tertio,

et 7.Metaph.qusest.

specialiter

ssepe, et

De primo,

actuni.

Primi

et distinct. 18.

ibi

in mulLis

potius non repu-

alibi, et specialiter distinct. 12.

4.

unum

diijeri

P'*'*'

Quodlibeto, qusest. 19.

distinct.

esse

De

3.

12

et 7.

4.

Metaph.

polentia vero

sequenlibus

et

in

et

12.

et 4.

2.

copiose 9. Melaph.

per totum in qusestione hujus.

Quod autem
per simul,

ista

non

sint

idem, nec sem-

eorum ab invicem,quia

alicubi reperitur

polentia sine aptitudine, et e contra.

Ex-

emplum primi, in gravirespectu ubi

sum. Exemplum secundi, ut in caeco

sur-

ter dicilur, sed satis inepte.

pectu visus. In primo est potenLia sine ap-

Consistit igi-

res-

intelligi

In

enim ad esse deorsum.

secundo aptitudo sine potentia. Quod

dupliciter.

sit

aptitudo ostendit per Philosophum,

lentia

Uno modo in actu, vel in poalio modo in ?iptitudine. Primo

Postprsedicamentis, et

tur hsec solutio in hac distinclione

requirere nncltas species

modo loquendo,
Genus
primo

sit liaec

potest

genus

prima conclusio

sive secundo-intentionaliter,
-

inlentionaliler acceptum,

non

modo sumptum

comment.

27.

5.

Quod non

in

Melaphysic. text.
sit

potentia osten-

dit

per Philosophum, in Postpraedicamen-

re-

tis.

Et applicat hsec ad propositum de Ge-

multas species, quse probatur ut

prius inducendo. Secundo modo loquendo,

secunda conclusio

inclinatur

sive

quirit

sit hsec

titudine

Genus utroque

requirit multas species, et

probalurut prius. Patet ergo quod haec

nere, et universaliter de quolibet Universali.

Deinde arguit

tionem,

tribus

dendo quod non

sili.

Secundo

et

contra hanc posi-

rationibus.
est

Primo

oslen-

ad proposilum quae-

tertio

ostendendo

falsi-

duo membra secundum hanc

distinctionem, de quibus facit Doctor men-

Ibrmari

tionem in sequentibus.

quse nec solvit, nec intelligit quaesitum

Addit consequenter exhis, quid dicendum ad argumenta anle oppositum, et

hsec est hujusmodi, ergo. Patet consequen-

positio habet

14

per separabilitatem

ostendit

enim etParticipia posita

in definitionibus, ad minus debent verificari secundum aptitudinem, ut communiUniversalis. Verba

num,

ali-

aptitudine. patet optime in

et

liter, et

in

'

ad albedinem. Potentia au-

et in superficie

venit per se cuilibet ejus inferiori

praedicari de pluribus, saltem apLitudina-

quod

alicujus

in-

gnantia, ut patetin homine ad ridendum,

in 2. disLinct.

sed

dicens

ea,

inclinatio

est

ideo

contra,

differenliam

ponit

notificando

ista,

ut videtur,

et

apti-

apLum

aliquid est

si

idem

ad

valde

notanter
ter

nam

potentia, et

aliquid, est etiam,

potentia

in

quod

quia quod per se convenit superiori, con:

posl oppositum, ut

infra slatim. Et quia aliquis posset objice-

1.

ritapiuu- ne, sic requiritur ad rationem Generis plu-

13_

argumentum

uno
ponilur reliquuni. Licel auleni ejusdem
palris sinl plures filii, lioc tamen accidit,
ul referuntur.Nam non ad hunc, vel illum,

Prima ergo ratio potest sic

Illa positio non estadpropositum

tatem ejus.

tia

cum

majore.

Minorem vero

declarat

^^^

01'^J^TIO XVIII
l)0';lor JM lillnr.j

parUMn

r;l

quoid priinam

prirno

niombri po^ilionis,

prinii

sciliccl

inl/'nlionil)US (ioncris/?l .SptTici.dicftn."

(1(?

Proccdil, iiiquil,

rolur

una inlcnlio Specici

si

conslruf^lio

quod

Quod non
hoc

dubita-

liva

ubi cl

sicul

prof)U'r

rc-

non priino,

so

inU^nlio Goneris

aii

vidolur,

lioc

dubium,

es.so

csl

dicil

laliva pcr nccid(ns, el por

dubiUircUir

si

sil.

non videlur

osl,

noc qufo^itum conve-

nionlor ul dubiuni. Cujus ralionom adjungit imiiiodi.ito, quta

c/W, scilicol

Genuxrefertur ad Spe-

communi, non

in

/lanc,

qua-

illam, scilicol nisi cx c()n.soquonli, el

por

si

exl(!nsive

iiccidoiis,

ul siipra, qurtsl. K. dixil

Acciilil, inquil, sibi sic

Doiiide

num,

mombri
est

vel

l(X}uondo, sic-

do palro

referri

cl

filio.

ai plura.

mm

quod

ad proposiluni, quia nec quxritur an

natura Generis sH,

scilicot

quia

natura Speciei

ai

nemo de hoc

licet quirrltur,

applicetur

unum,

Specici,

gratia

li.

scd

li.

lur.n,

qui.i

utitur

Miinus provoclis) ulpoto ipsi

.\

ap-

C,

I),

casu, ol

apjdicarctur inlcn-

hoc

nalur.v, scilicct A. Kt sic,

qu.rstionc,
est

sunl

incmbrum

ncutrum

ad propositum.

mombra

rcspcr/>/

inquil

Illa

mombra

illius distinclionis

>

nem,

iit

duabus

p;ilol iii illis

bus. l*o>sont oti;im

ad iiUcnlionos,

Iktc

de

cl fiin

Kt(|ui;ih;oc lil.ora

aliis

in?

cl

m.
l

lum, quia, nl

;a-

.^

<!

i,.

.1

..

non lanluni

plicalis primis,el

nec lanlum de primis.

quid non

dil

primam

cunda

>

qurrrilur.

quod

posilionem,

principali-

ipsam non esse ad pro-

Sed

ibi,

IVrUa

i non.

iLt,'<jc

inteHerta.

Prima

mo

"

'

"

n duas.

n.
171-

ir

....;.>'

r;...-

'

'

do

hrcc

adhuc

pars

quod duos

g.im

"

J"

ii

^r i"'"'""

...

f ' -T rn n

In

qti

Os
quo:i
el

ium

l:

cliam conlra

scqiuuili. Vull
illlus

aUum

laujonla,

ik'-

po.situm, ncc inlolligore

lis

nTorri

Primo

qua^itur, El lcrlio infcrl conclusive con-

hanc

conclu.sioni-

Hacc igilur lllt'-i

Ircs parlcs.

dividi in

poss'.'t

];

^\rf'\\

p'f'''

quia de

calis,

IXiC-

el IK

'bus

'

inclu-

li

el aptiludiijo, ul palel.

fa

sui^orius

rel,

ii

mentis .s.uiMi:n, ncc

cnim

posilionis,

mcmbra

de

cl sic

lor, cst in!elloclus

:'ffins

assignatr, do poU-ntia, vol actu, cl apliludiiic.

a;

allodincm,

V(dui

//,

Tnr>

f*x

a-

quiddila'.ivc,

ulpole

plicarctur, scilicet intontioGonoris, simul-

tio spcciei, in

IG.

dorelur

mcnlis

naturis, ut,

''

tn

lnbf?ronl pluro', in

si

p(i<clur intentio Gcncris, cui, scilicel A, ap-

//s'

irtbonli alin.s nalurjs

sicul

na-

oxtonsive,

igitur

n<

poi.scl

ter iircndil,sciliccl

quam

Innen Doctor

Oenerl.s

rit

ci>|i>r

nn

por opuH inlpllivlus

non

.a uu.-

I,

tantum

(qua' vorius dicerolur quiddi-

loquitur

dini, ol proi-:

lio

nor

f-

ul pari "!

Ira

qusB inclu-

tas, vel conccjilus, vol roalilas,

i:

quibus

brovil.itis

litloris. i4/j /7/j/?a////vc, scilicet

dilur in

sci-

.scilicol

inlenlionalia,

intcntio

scilicct

Sed

multa,

.</ /jo/i .9//</

fundrimonta primo

esl,

dubilnt. Doclaral

ergo quid qufcril qurcslio dlccns

'!ji?iJo,

'^:

ptii^'

u^

ji

invcsligavil Doclor logice

quond .secundam pnrtom primi

positionis, dicil olirim

>it

inrludilur

qu;n csscnli.diUT

iiilransiliv.i,

rcfcrlur ad G(?nus,

cl

ac

lia-c po.silio,

ponalurriuol nja
"'
V(r.-u>,
nisi
cl

sccundi

onini
i

pt

ropuUitur obkMira,

iU'riim roplico ip-*am in aliis lcrininls. sic.

.\ccipialur, vorbi gralia,

culor

cl

all)odo

aj

*/> c .-i, i'i

i^r

>.

j;u--

iu<

u- li-i.vaui i-ajc

SUPER UNIVERSALIA PORPIIYRn

254

cognitum aplualo, vel liabiluale

sallem.

EL notanler dicil species, quii non inluili-

cognoscuntur.

ve, sed abstraclive

iev eliam dicli diversasspecies,

Notan-

quia talia

erunt spe-

aptitudine, et species actu

tali

ex consimili aptitudine

cies,

ergo sequi-

membri ex secundo,
Concesso enim quod Genus habet

tur oppositum primi

ut prius.

plura sunt disparata, vel opposita, et re-

plures aptitudine, sequitur quod et actu

prsesenl:Uivum unius non est alterius.

species plures habebit. Declarat

Ubi eliam est advertendun, quod sicut

18.

a liqui esl

simul,

dine

relatum,

actu, actu

si

aptitudine, aptitu-

re, si

tum,

alterum

actu,

sit

unum

tamen

tiam in
et

si

lerminum

quoad exis'enest actu

cogni-

et sic debet intelligi illa

quod

proprietas relativorum universiliter,

scilicet

seu consequentiam primim, ut prius no-

sunt simul natura, id est naturali

ex sequali modo essendi

tavi,

relativo-

rum.

terminus relati aptitudinali-

et licel

non necessario

ler

sic quoerit

assumptum

Consequenter ponit alium

modum

dicen-

ad quoestionem, tenendo oppositum pri- ^o""*^"

mi membri primoe positionis, scilicet quod 9^^ritmi
di

tas spcci

requirit Genus, et ratio ejus, multas spe- actu.

cies actu, et

non de actu

hoc intelligendo

existentiae realis in re ex natura rci, sed

de

intelligentia, et ideo videtur propositio as-

acLu concipiendi, ila quod sint actu in esse

sumpla verissima.
Addit consequenterminorem, quod

cognito, perspeciemintelligibilem, ab indi-

possunt concipi, ergo contra

brum erunt

membrum

primum mem-

plures actu, et

infert

si sic

secundum

ita

oppositum primi. Probat

consequentiam optime,ex hisquse tacta sunt

supra qaaesl.

9, 10,

i 1

,et alibi,

quod

intentio-

nes applicantur fundamentis,ut habent esse

cognitum,

et

non ut habent esse maleriale,

quandoque

viduis acceplam

Quod

existentibus.

ideo dicit, quia species intelligibilis

causatur ab intellectu agente, et phantasmate,

ut

disLincL.

3.

qusest.

6. liabet

Phanlasma autem

sospe.

isLe, et alibi

1.

est

species sensibilis, singuIaris,ostendens ob-

jectum sub conditionibus materialibus,

cum

nunc

hic et

et

quae conditiones conve-

vel quidditativum, etc. Ille ergo est acLus

niunt singularibus, ut patet. Corruptis au-

specierum, logice loquendo,

esse

tem singularibus, et phanLasmaLibus,manet

actu apprehensibiles ab intellecLu per spe-

species intelligibilis indelebilis in inlellec-

cies,elhocdixitDoctorsupra,qu3est.9,10,ll.

tu,

scilicet

in illa regula de significato termini

nis, et

commu-

ejus triplici accepLione, declarando

membrum

terLium

disLincLionis.

Tertio

modo, ut per formam inLelligibilem

inLellectu apprehenditur,

gnitum,

et sic

Tertio

19.

insunt

arguit

nxembrum

quod

ab

est esse co-

ei intentiones.

etiam conlra secundum

oppositum

positionis, inferendo

ut 45. distinct.

tinct. 1.

et

4.

habet

iste, et 3. dis-

super libros de Anima. Et ad-

quod requiritur ad species Gevidelicet quod actu habeant aptitu-

dit aliud,

neris,

dinem participandi Genus, sicut infra, cap.

de Proprio, dicit quod risibilitas inest actu
ridere

vel

inest

adjungit quod

et

specierum,

actu

aptitudinaliter

homini,

inquantum

est actualitas

talis

dicuntur species

primi.El simile assumptiim, vel argumen-

Generis, scilicet in esse cognito, et in ha-

tum qusestione

bendo aptitudinem participandi Genus.

prsecedente, ratione tertia,

ante oppositum, habel

el infra,

super pri-

mumlib. Perihermenias, qusest. 6. Si, inquit, aliquid est aptum dici de pluribus,
ergo plura

etc.

proedicationem

do

falia

sunt

apta recipere

illius, igitur si illa

aptitu-

Ex qua solutione respondet ad argumentum post oppositunijquia videtur esse contra

hunc

modum

dicendi,

eodem modo dicendum

est

dicens,

quod

de Specie res-

pectu individuorum, et quoad actum,

et

ex parte Generis, consimilis aptitudo sufficiet

ex parle Speciei, quia

aptitudinem. Argumenta vero ante opposi-

sequale esse sufficit corrolalivis,

currunL. El quia haec proposiLio non mul-

sufficit

lur

quare

si

genus

est actu

ut vide-

genus,

ex

20.

tum sunt
tum

pi'0

diifert a

hac positione, ut patet, ideo

prima posiLione,

si

bene

in-

21.

QtJ.-ESTIO

prima communis

lelli^.iJnr, nt illa

cum

quodamrnodo hanc
ad ar;,'utnonla jam

el concordarjiJo

respoiidft

ip.sa,

facli conlra iliam valde suhtilitcr

oi

ul dixi priu.s, idoo .suslirierfio

proljai>ilis,

ipsain,

esl,

et salis

obscure.
Dicit

nem,

elr.

Smlinnndo primam

'
:

respo;i<l(.'t

l,'lji

potilio-

ad ar^uineiitum

rf/ci, elc.

casu Ikuc natura csset species, et

in

alia

ipsa

inclusa

priu.s, id est, sicut fuis.set si

sc plures naluras

Genus, ul

es.set

habuisspl sub

specilioas

el as.signat

ratiouein brevem, ct sublilom, quia adUuc,

inquit,

cum

(onapilur, minus

liahcl

de

infcllerlu.

qufcsl.

1.

ot infra, qutrst.

sicut

menlorum, habol Doctnr, Gcnun

eal

tcnuix

>

Ui.

ad hoc ul

A4

inlelleclu, et

primi

Tertio

'

'

;,

..-

^ir

tunc crunl plu

dici,

nodum apliludino, vol

Ad tertium
n"_' a

JU.

OMi.

m im,

quod

ai

lalis

uniimquo(l(|uo
a

quo maxime

talciii

cipilur

.se

liabet ad essc, et

est csse, ita

ad

intuililur in esl
pe.ie.
cie,

.sequalur, ostcn

intolligibili-

fijrmalitor, nec subjoclivo,et

diclu,Oenus liabol
ut potonlialo,
el

le,

el

se, in

actum,

quo lioc inlolligitur de fundauicntofienoris.hoc

\0'ln

quud

falsum supra ostendil. Quod aulom hoc

ininus Ivtbel dc intdlcclu scilicot

non

r ossoi pol'Miiia,

aplitu-

e^tset

et .sicut

quarc inquil Doclor quod cum con-

objeclivo,

non lonol

>

do,

scmp

una eliamspo-

contrahibile, et aclua-

per con.soquons minus habons dc on-

tilalc, et actuali, alfiue es.sentiali intoUigi-

lit

unam

per

notabilom, qurc clara

po.sscl a.ssignari ul
tioni.s) in

quo vidolur

Hne vero

lo-

'^

^el

unum

no'

'"-

quin'

proposiliono,

cund;i

proposiiionom

est. In

qutTstionis ponit

lius

''

'

.j

..

^lu-

'ii'"

IV

mnlm

et

i..

ad ar^

licel aliqualilor

.sustmendo prnn.Tm. P'\c\\

f^T^JT*

'H-

pliriler lener

0*mma mi
4tttwr

aptum natum diridemu

<

bilitalc,

quam

tinendo

primam

spocics cujus csl. Kt sic suspositionoifi,

quod noc actu

sic

consoquons

intfllt^tu

qiiilur Loglrus

ad csse actu.Palot solutio ad tilulumiiu:i*>

exi^ilant,

ila osl,

ipsum. El

inquil Doclor, responsio ad propo-

qunn

situm.

Ad .secundum

De
dicit,

quod uon

suf/lcit

ad

sjH-

frunl

I e(h
e

per

u. ul lo-

U,

ul

coi:

multai

<

l;ilia

laiitum apliludine, id esl, n(m ropugiianlia

tionis c.xposilum, ut tu ex[K)nis

nt.

concipiatitur ab int

ntm

quoad c.xigonliam, nec potonlia ad

esso, rc(iuirit Oonus plures spocies, sed

mmiha

Imm rYi.

conditi(mibus obsorvalis.

scilicct

inslanliam de aolis forma. el

et dat

id ost.parvic enlitalis. el actualitiilis aclua:

U.

pn-

tonot

3^

lu

CUTU nptitudino, quia tuiic ubi

materiale ct polcnliale

i-i^i

qu

sitnilHndn singularium, ul inquit lioetius,

litor, qiiia

j. ...>.,

libri

polesl addi

aptum

^-

..,,

iiii-.^r.

'f

Oonus, ul prius.si.inquit.

sit

JMiMT.

..

essiH cunf^ipifb

el 6.

'*

i.iu.ei iiu:ic

de eodem. S

cum

apccK^a Ge*

il

Primo q

bilem. ul.supra, ol

supr.i,

.\Mleprjpdica-

7.

lu-

il

do dicebatur arlu dr

et

Ubi advertendum, quod

Kl

rbi Do^lor

noris actu.

ab

de

f/ux

Tamen

dinalilcr.

inlelleclum V('ruin qua^stiunis, dicens quod

tali

ad

r de

p/

qui.silas

ergo

>

.vilirol illud

muliiM,

illis

dici

illa

leiius

nim,

priinum, quoad illam parlem, in quaponit

in

XVMI

ucnus

st :np:r nabet

'" a

ir.MTio. El

an

u scrupul'""

1.

Docloris in 2.

n.

'j:r

esse Spccici, id esl ad hoc qu(jd sil

alicujus (lonoris,
tu

/j-i.sv-j^

>-!

conripi ab

..I,

sed rcquirilKr illra hof, qund in ehit

intcUentu includutur Gcnus,

debH

dici spcc>es

rcsj>olu <

quof, inquil, nun

"

esl

>;

1. t.

SUPER UxNIVEUSAUA POUPJIYRH

256

spcce (ul diclum

esl quncsLione

prfleeunle)

quod ille primus molus dicendi sufficienter impugnatur a Doctore, et

ideo secundus modus magis mihi sapit, et
verior est, logice loquendo tamen sustinendo primum, ad primum istorum dico,
quod intelligitur illud aptitudinaliter, ul

est convenienter,

tanquam particula quid-

dicitDoctor,etcommunisexpositioomniura:

praecedenabiis declara-

qiiia qiiceslionibu.s

quod prwdicari dephiribiis eslraVio

Ixun esl

Universalis,ergo perse includilur in intelleclu cujuslibel speciei ipsius, el per con-

sequens Generis.

differentibus

Siuiililer

dilaliva, posita in dcfinitione Generis,

ergo

de necessitite species plures requiruntur

et differentia specie. Similiter posset

auctoritatibus

quia

26.

tum ex
anle oppositum, tum

et Specie in f undaraentis

de Genen^
illis

intentiones

specierum,

fundamenta,

cum

fundamentum

el

intenliones habeant

illae

et prsedicabile est

et praedicabile

idem

idquodaptumnatum

est

praedicari. Et sirailiter dicendura est de dif-

quod requiruntur

ferentibus specie,

aptl-

tudinaliter.

Vel

si

actu, et

contendas qaod intelligantur

non solum aptitudine,

quod verura

est

dici

pos.set

de facto loquendo

ista

sed

esse in diversis fundamentis specificis sub-

taraen in aliquo casii, ut quaestio ista sup-

jective.

ponit,

Item, supra dictum

quod

est,

definitio

Universalis, et Generis est quidditativa, et

Patet consequentia, quia nulla aptitudo est

de essentia

rumque

illius

cujus

in doclrina

est,

ut patet ple-

istius, el

maxime

2.

quDKSt. Quodlibeti, et6. quaest. primse distinct. 2.

Male ergo

dicit

quod

definitur per

po.sseL

aliter esse.

Similiter potesl

ad illud quod tangitur de fundamen-

dici
tis.

Ad

essentialis,ergonon datur per aptitudinem.

aliud, posset dici

uno modo, quod

entis aptitudinalis definitio,per aptitudinem

congrue potest assignari. Ilujusmodi

praedicabile, vel Universale. Aliter
dici, posito

est

posset

quod Universale corapletura,et

acLu, (de qu-j est hic serrao) sit ens acLu,et

quod

tanquam

apium nalum prxdicari, etc.

Item, videtur quod aptitudo,

et potentia,

distinguantur,

ut Doctor

circumlocutive datur hic definitio per ap-

aptitudo dicit ordinem ad

titudinem, vel est descriptio per subjecti

inconvenienter
distinguit

actum,

nam

et potentia

respectu cujus

non

est ordo,

est.

cum

inclinationem ad illud,

ordo

sit

respectus.

quod grave positum sursum,per potentiam divinam.sit aptum esse

sursum, aliter esset violenter sic sursum,
quod non contingit,cum omnia sint in poper con-

tentia obedienliali respectuDei,et

sequens liabent inclinationem

imperium

nala habere visum, ergo

falsa,

illa

Nihil dicilur priualum,

propositio est
etc.

cus etiam natus videre,ergo

esl falsa,

Item, a lenebra ad

Ad

illa

propositio

A privatione ad habiium,

Iransitus, et sic
ista

de aptitudine. Et

de

lumen

aliis

est

etc.

possibiiis

multis.

respondeo, primo prsemittendo,

dictum

e.st

tunc vel

quod sequitur
adhuc contendas quod

si

relativum actuale, ergo requirit termi-

est

num

actu. Dico

quod verum

de actu cognito,

non autem

ut

dicit

est

loquendo

secunda

positio,

in actualiexistentia,ut loquitur

ista.

Ad

aliud dico,

quod

est inclinatio, vel

forraaliter

potentia

non repugnantia,

li-

aliquando se concoraitentur,necaptitu-

cet

do forraaliter

est ordo, licet concoraitentur

enim secundum veritatem est

aptitudo, ubi non est potentia in ordine ad
se

Item, per potentiam divinam potest cae-

quaest. 6.

passio ejus,

Et per hoc solvitur illud

non

Item, talpa dicitur cseca,et tamen nonest

sit

passionem.

secundum

ejus.

praedicabile

ut supra,

Potentia etiam absoluta

Item, videtur

27.

enim Universale,

est

Generis requirit plures

intentio

si

argui

judicio meo,

nullibi

aliquod agens in universo

esseL oLiosa, contra
tapli. in
tia

aliter apLiLudo

Commentatorem

2.

Me-

principio.Quod tangitur de poten-

absoluta,

dico

quod hic loquitur de

potentia respectiva, ut patet.

Ad

aliufl dioo hrovilcr.qufxl

Ilpm, nihii

l.ilirasu,

iri

K7

XVIK

Ol.M-^STIO

:i

gravo ossot sursuru viojculor, ul violoulia

rollalivum

oppouilur aptilu'lini nalurali, non tainon

inlollii,'ibiIom polo^l approh*n'li,

ut opporutur apliluflini oljodiontiali,

pr()p"Silio osl f:ilsa, quol .\riui natur.r, im-

aliquihus vidcatur quorl

liro'.

noc naluralitor.

noc vifjlontor, sod taulurn noutralilcr

sursuni

ot

hoc habot oxprosso

quod

cum

dolicot

vi-

actu supornalurali slat aplitu-

do naturalis ad oppositum.

<r.

nt quod

r.i

aciu

.lia

^*^m

cipiatur, elc,

Ilem, vldclur quo'!

tertia ralio

pra-

Oonus p*4o

nr\-x

ill.i

supponal falsum.

'

fJonus, proplcr .solam apliludinem ad

dioandum, -imo

aliud dico, quod loquitur Doctor hic

Ad

pn

nut

i:i

ipuintum dicilur speciet,

islo qurcsl.

Tortii, cl qua'st.l9. Quodlihoti,

1.

sit

svi

ad minus

unam speriem

quod baboal

roquirilur

actu.

et

non

ita

proprio do privationo, qu.u osl carontia in

eril

apto nalo hahero hahitrun, ot quando, et In

apLT sunl roriporo pnrdicalionom ejas,

quoruinquo loro
ad quod, ut

ol

fuoril, ol

Modo

lalpa

non

commont.

.3,

ost hujusinodi,

quod talpaost nala liahero visuui

cuiiduru gonus propinquurn, scilirol
alitor

quanlumanimal.
Ad aliiul do louohra,
in Postpr-.odicamontis

vorilas illius

aliis, in

in-

modo ununi corrolativum,

modo

qua priva-

esni'

agens naturalo, sicut

al)Soluto

loquitur

IMiilosophus

naluralitor, utcxpcrtus

dum
hia.

loquondo

o.st,

ol iu

ihi

diihititur, circa aliqua dicta iu

priiuaru pro-

Iribus ralionihus contr-a

positiouotu.

ot

nondo priinam

,solutionibus oaruiu, sustipositionoiu. Kt ([uia

prima

ratio ost .satis oxpro^sa, ot doclaral.i [irius,

circ.i socuii lain

qiiod

Primo ciun
sprrin^

du
non suf/ictt ai

quol

arguitur cnira

elc.

rationoiu

illiid

'

insl.iho,

Vidolur

priiiiuiu .'issumptuiii sil

sic

ill.iiu

unilatom luinorom

uuit;'o .spoci-

oslcomtuunic.ibilis, ol pnvdicabilisdo

plurihus. (|uaiituiu (Mt ox p:irle sul,

(|uod iiitolloclus
circa

uiliil

s[Mvics

o[Hro!ur

dalo

[)oh'uli;i cogiio.scal ipsjuu,

i'o

quo'l

noc sp<vies

tur,

do piwlorito,

illain

Inirr-

verum de

rst

dtis

/^r eamdem spciefn.

el

primam cons<H]uontiam

lerLiv r.

nis.quia simili ar.

liono

[ir'

qu;osi.

(..

i'*.

'

.N.

>e:!l

1.1

tnstaiUia

fonu:t solis

dato (luod sic

sil

a[)la
sii

^'

iiot'

qu

<

""'

>

...

'

tuni

;;.

"ir.

'i-

unica

omnium.

iH

iii

<
;

maxiino

ad omnos,

ol

hujus, in

pleri.>iuo

stH^undo, distincl.

lK'is,

ol p

1.

Iloiii,

liido

iuv

inuinK|U'
[ini

illd

mi

li*"

'

mve puMium

Mir
IV

I.

i^

[T.:

ad [)ro[>osilum, lum

11

ojus.

a.

Item, quaro dicit qu(xl aliqnnndodic^ba-

cinM ips;im

o,jus. iuio

mullis, etc.

prima

31,

raliono

in

quod non

dicit Doclor,

ria

Tora,

aliud.

ol aliler

iucludatur lale Genus, ergo malo

sit, ol

soclusa oiuni opor.itiono inlolloclus, ut ha-

iiiill:i

aiio

hoc douolalur quod in inloUociu eorum

p'r

non

urr

dicit

dc aliquibus

ria

fici.

el

vidolur rosponsio dala ad .socun-

n.ilura.vol (luiddit.isanimalis,

t'.ilsuMi,((ui

h('

o*so,

hal)el

istorum Irium inoludore .iliqua

noris^

ordinoad

alihi in siuiilihus lo-

ml

Ilom.vidolurquod inconvr

Socuudo

oiiiiu

l/^

(pianturu aliquid pni*dicalur in rnliono

quitur,

illis

alitor

.se-

una qurostiono,

ost potontia

'

ut patol in rolalivis lerlil mo^Ii.el plur

qua non. Vide ihi

triplicom dislinctionom do prlvaliono. Kt
cum dicilur quo por potontiaiu divinam
polesl cjccus, olc. dixi jan quod nullibi
non

pr

Vol

liono intolIi;,Mtur, el do

cst aplitudo, ubi

illa

oaxe xnfflrit ulriq^tr rorrritti>^>,ii*>h

quihus

et

proce<Iil,

ha-

olo. patobil infr"i,

propositionis, do

illis

ItorTi,vidoturquod

Ilcin,

in

spociebus, qua? tantum

argumonlum non

sic

Molaphys. loxt.commont.

.'),

27, ol 9, Molipiiysic, loxt,

hotur,

secunduru quod

similodo

ai

i.

SUPEll UNIVERSALIA POKPIIYKII

258
sura, est

aplum

esse in centro, ita in cen-

ad recipiendam ipsum,

tro est aptitudo

quod

possct niliilominus poni sic rursum,

nunquam

posset esse in ccmtro,

saltem agentis

et

potentia

de qua videtur

naturalis,

Ad

c-

ista

respondeo.

Ad primum dico,quod

nerica 7ion sicut

Universale aliud est in potentia, aliud

est nisi po-

tentia

re"'

ucr*a/e

m
.

...

actu, et

si

potentia, noc est vel pro-

pmqua, vel remota

igitur quod loquitur

intelligibiles,

rum

et specie

inesse cognito actu, vel habitu. Si

ris

tamen

de novo secundura se Lotam posse pro-

duci, tunc

non procederet. Dicit

si

per aliam,

tangitur infra, super libros Perihermenias.

Sed tamen non

quod

et cogniLis extremis,

jecti.

vel terminis suaj aptitudinis, et tunc sequi-

Ad

cognitum,

tur actus praedicandi. Prius

enim

aliud, patet

et

identitas ob-

quod bene negat, de

for-

ma, consequentiara

illara valere, ut ostendi

per insLantiam. Et

cum

supra.

Concedo crgo quod assumitur in argumen-

quendo de aptitudine

speciei,

alietas

sit

quam

ut diclum est scepe

de quidditale generis in

est simpliciter irapossibile

enim cognos-

cuntur extrema cognitione absoluta,

comparativa,

solutio

e{\d,-mpereamdemspeciem,qvji\di

sic est

to

remanent. Quare

acceptae,

hic logice, et de Uni-

in polentia propinqua. Nihil

nisi

aliquando ab individuis ea-

viderelur esse alterius objecti, ut palet, et

versali in actu, vel prasdicabili, vel saltem

illo priori, lo-

reraota,

non propin-

qua.

quod sic ardico quod non,

dicis

guit qua3slione prsecedente,

quia

ibi

Cum

de

facto, hic

vero de aptitudine.

instatur contra instantiam de sole

Ad priraum negatur assumptura secundura

verilatem, quia forma solis est materialis,

Ad

aliud, tactum est supra, qusest. 4. et

sequenti.Sed breviter pro nunc dico,

sicut aliorum

corporum coelestium.

quod
hic accipituriS/^ec^em actu, pro fundamento
propinquo speciei, vel non quocumque

quitur de maLeria secunda, vel dato quod

modo

raunem opinionem, quae ponit alietatem

appreliensam, sed appreliensam,

et

comparatam.

Ad
Ad

quomodo

pro-

Doctoris.

aliud, poLest dici

de prima, forte locutus

Ad

illud,

Loquitur etiam de relativis mutuis, ut patet.

enim

aliud, palet ex secundo arliculo.

inlelligiLur illud de

Non

prxdtcari actu,

sed aptitudine, licet in rei veritate solutioillse

non

enim Doctor

sint

muILum

ulLra hoc,

vel aptiliidine, vel actu

curandse. Addit

quod
:

esl p^^a^dicari

alias conditiones,

ut sint actu species, et infra osLendil

argumenLum

peccat

secundura

secundum

cora-

potentia, et apLiLudine, eL pro-

quod

diceretur,

lum violentum perpetuum

enim visus
siL

quia nul-

ibi est potentia,

naturaliter.

esset natus esse in cseco,

Si

sicut

quare non poLenLia, sed quidquid

de ulLeriori invesLigaLione hujus, etdic-

torum

probabiliter tamen, et famose lo-

quendo, Doctor solvit argumenta

illa opLi-

ma, uL dareL viara tenendi primara propositionem. Secunda tamen propositio mihi
magis

sapiL.

Sed in

rei veriLaLe

supplendo,

quod

uL facit Doctor, parura, vel nihil differunt.

Conse-

Caelera clara sunt, nisi quis raoveretur,

quens.

Ad

est

lo-

positio sequens, et ad instantiam de gravi

e contra

Ad

uno modo, quod

aliud, probabiliter sustinetur illud

dictum de

quod tangitur de relativis, non

dicit Doctor, quod seraper habent uniformiter esse, sed quod sufficit sequale esse.

nes

Ad

maLerise superioris, et inferioris.

aliud, patet ex dictis

argumentum

cedit

33.

taraen fuerunt, et per consequens species

Dico

ita prajdicabile.

aptum,

aliquando

re,

poneretur aliquam speciem alicujus gene-

loqui ipse.

Naufra

jus generis non esse actu in

eo quod dicit Doctor in secunda proposi-

aliud dico,

quod ideo

dicit

dicebatur, quia prsesupponit

aliquando

omnes

species

quod Species inlelligibilis accipitur

ab individuo, et quod aplitudo habeatur actione

*,

possibiles in universo aliquando fuisse, et

tu,

ubi videreLur esse opposiLio in adjecLo.

ideo

Sed

lia3c faciliter

si

ponatur aliquara, vel aliquas alicu-

solvuntur. Priinum, quia

'

Of.ESTIO XIX
quofl Gst causa rau.sac, ost causa caasali
socl in(Jivifluurn osl

causa phanlasrnatis,

el

hoc causa speciei, orgo vol sallem inrJividuurn es! qnod, iicel non quo, vel in indi-

viduo

inclutliliir,

agondi,

fjitod,

ol condilio a,'f'ntis

quod ab

non

ol ideo

iiulividuis accipiuntur,

quod

osl

rocto dictuni.

liiiiludo

Ad

do

aliud dico, quod apliludo poloslcorn-

ad

vpI

paiviri

fundainonlo, vol ad

inos.so

tor-miuum. Pr-imo moflu,

sod actu

non aptiludine,

Socundo rnodo, proprie ost

apliludo.otaplitudinotorminumhatet, et
non noco.ssario aclu, ut irrfra, cap. do Pro
iiiost.

prio hahot.

Ibi

for-te

do, pcr ArMritelcm 7.

non

4li. el

Mt-taph. cont.

sicut DifTerenliu; quia lunc

pcr se ipsurii deik-endcrct

hano inferiorem

supcriuN in

DilTerentiaiii

erj^o

esl ratio

Doctor quod individuurn causat, sod

dicil

cl illud

tm

prolixius hrec Iracla

bo, ol hajc omriia probabililor dicta sint.

pr.

dicatur superior de inferiori in ffuid.

Item, prmitur od separandum Genus

ah Accidonte, quod non rontinj?it quia

Acridons pncdiratur i*/i 7M1V/; quia in
:

Gonero

oinni

Aristotolem

1.

reporire

et

quid^

per

Topicorum. cap. 74.

Adoppositum esl Porphvrius. Dicen- ^ -.

dum, quod convemrnter ponitur, qxii^ l>oeimru.
praidirari

quid,

dividitur

pnedicari

in

in

tunquam per primos

praMlicandi modos; igilur fxr illa dcset in (luale,

cendit Uiiiversale in speci's,

Genus au-

tem non pra;dicatur xnquale, igiturin

quid.
eo qnn^i quid dividil

lii

t't

cotnmunitcr acci

Gap.

lentifjus.

'luidy est proidicari

eofl.

dum

quud

liitoIli^'onduin

Conns a Diffrrenlia,

convenit

et ideo pncilicat es.;entiam

parlirula

hfp.c

nienter pouatur in

dc/initiune (ie-

opposilum autem DilTerentia acclpllura

(}uid,

parle formaii, et ideo pncdicat essen-

tiam per
ili.

modum

informantis, et quali-

ficanlis, et idtoiiw/urt/t'.

Nota quod Quaiitas

Quod non

'

jmi'-

liir

modum

substantis, quia esl modusessentijp. IVr

ViiJo citntos qua'it.

per

convc-

in

neris

Generi;

quia Genus arcipilura parte materiali,

QU.lvSTKJ XI.X
IJtrum

vidotur, quiaillud prajdica-

perquod convcniontor

in (piid^

res-

G.Topic.cap.8
.V<4.

({ua' est IV.eiica-

ontiim, pranlicatur in luate alw^Iute.

Sed dilTcrentia substantialis

|>:

ni'ijitii

l^ondolur.nl inlerro^ationom factam per

ipiid, ul pal;t

e.\

probatione Forj)lryiii

Grnus

talc

non

siv(!

qu.vialui' do re, sivc do inlontione

Spocici,

osl

hlc dfniiilum

quia

non convoniontor respondotur

pcr (lenuM. ul

denolal intontionom, ct

lamon Gonus sicsuinpliim dofinitur

iif

in

ossenliam per mo-

hoc

esscntia?,

pja;dican

hlc,

(liclum esl |irius.

piiMiuin,

sc.l

a DilTfrontia,

lioc

non

porlat

ox

quid. Kx hoc enim qu.xl im-

formam. pra'dicatur WMiunU*, sed

\\oc

quotl

pi)tosl

per Por:

Igitur

im,

i-

praMlicatur in tjutd, idco

dicitur pra-dicari in tjuaU' >n4ui.

tn-lo

patet DifTorentia pranticandi inler Quali-

qu

lalem et DiflTeixMitiam,
pra'iiicandi

Ilom, h.a^cparticula poniliir ad distinI^UfMidiiin G(Mius

in t/uafc

^ur

rs.sondi

sumitur a diversu

qualitalis, ct

"
ul>s-

tanlialis, ut patet.

Coiilra siilutionom

fruslra poniliir. lyobalur minor. hiffe-

dicari

renlia eniin superior prwdiailur do

|>er

Ih/Jerentia inferiori^per sepriinomo'

lit\dio in 'luiti.

'/int/, et p:

moduiii

iimnu c^

iti/ns. itoiu.

'

DtArwu

JHgi^iH
"

SIJPEU UNIVERSALIA PORPnVRII

260

praHlicari in quid, est pnrdicarc es-

si

modum

senliam per

et illud

essentia^,

ergo habet propriam Differentiam superiorem in

Genus,

se, ut

aliam Diffe-

et

non estunivocum rebus divcrsorum Ge-

rentiam superaddilam,

nerum

rentia pari ratione erit Species, respectu

quianec essentia

igitur ha3C

non convenit rebus

diversorum Generum; ergo ncc Genus
hic defmitum est univocum omnibus
particula, in quid,

illis

Dico quod prfedicari in quid, est prae-

Soiuiio.

dicare essentiam subjecti,

quod

essentias, et

modum

per

lapis^ vel aliud dispa-

ratum non pr^edicatessentiam hominis,

per modum essentiae, quianon prasdica-

nam illo modo tantum

commune prasdicatur de

homine

tur de

superius,

et

contentis sub

superioris Differentia3,

de

et

illo,

mani-

est

illis

ista

et

habebit

aIiamDifferentiam,etillaaIiaDifferentia,
in alio Genere, quia tunc

non potest esse

non substantia

Gcneribus.

illa Diffe-

cl ita

ergo

procedendo,

sic

infmitae

cognoscibile

erit

devenire in

substantia,

Genere substantiae,

Differentiae in
nihil

esset prius

et ita

non

quia

erunt

primam illarum

erit

Differen-

tiarum.

Ad

hoc igitur dicendum sicut dictum

est,

quod

rum

reducitur ad coordinationem Spe-

coordinatio Differentia-

tota

cierum.

festum.

Ad secundum

quod

potest concedi,

prasdicari in quid, est pra^dicare essen-

tiam per

modum

univocum,

hoc est

essentiae, et

non

licet essentia

sit

univo-

Ad

tertium principale dico, quod ni-

hil praedicatur

in quid de

cujus est accidens,

illo,

respectu

respectu

sed

jus est Genus, ut color

non

cu-

prasdica-

ca; quia sufficit essentiam similiter se

tur de Substantia in quid,SQ6. dealbedi-

habere hic, etibi, ad prasdicari univoce,

ne respectu cujus est Genus.

quia prtedicari dicit habitudinem.

Ad primum argumentum

4.

menia.

duplcx

est qua^stio

intentione,

quod
de Specie sumpta pro

scilicet

quid

dico,

est,

et

quid

EXPOSITIO

De Primo, quid
pra quaest.

prcedicalur, est propria qua^stio in intentionibus, et sic convenienter respon-

detur per Genus, ut hic

quasrenti

defmitur. Ut

quid proidicaiur de Specie,

bene respondetur Genus.

cum

Si

autem

fiat

palet.Nedumenim essedequidvel de essenlia dicit in quid. Unde

ditate,
ail in

Theorematibus, definitione

tiale in

plus se habel

prsedicet quid.

fundamento Speciei

Ad secundum
tia

non preedicatur

in

quod Differen-

quid de aliquo,

respectu cujus est Differentia,

sed res-

ferentia

cstGenus respeclu

Contra, quia

nere

si sic,

inferioris.

ergo in omni Ge-

sunt tria generalissima,

Specicrum,
Item

si

et

Duarum

Essen-

in quid, et infra,
dieit

quod

no?i

sufficit

quod

Quid vero quidditas,vel quod

quid, ut quod quid erat esse, habet videri

Ordo qusestionis Imjus

ejus

communis

est,

da parte potest
ut patebit.

cujus est Genus,sed superior Dif-

pectu

quid,

in

6.

in Metaphysica, et alibi saepe.

in quid.

dicitur,

quam

cap. de Differenlia, qusesL. 6.

damentis, et sic prcedicatione exercita

fundamentum Generis, de

hujus

qusestionis

Ad prxdicari

pra3dicatur

quid, innotuil su-

12. et alibi,et in solutione

esse, ista est propria fun-

quaestio

sit in

patet, et divisio

excepto quod in secun-

fieri

aliqualis subdivisio,

De Segundo,

arguit

tribus rationibus

partem negativam.

Prima

satis clara est,

procedit

enim ex

scilicet

arguraenlo Porphyrii iniitlera, ad opposi-

Differenliarum.

tum tamen oslendentis Genus pra^dicari in

quid, eo quod convenienter respondelur

Differentia inferior sit Species,

0!J/ESTIU XI\
por ipsuin, ad iiUorrogalionoin farUini por

do

f/uid

o.slcrisurri

(ionu.s

c.st)

ful qua;sL

cr^^r)

ul

Iiir

ot lalo iioii di(^itur

iriloiitio,

ut

Cum

Sp(!ci(;.

sil

ncin aftirnialivain

do

re,

claral. .Secundo objir.i cu:i::u

f/uid

quod

(lotui-

f/uid esl

yj//</ e.s7 /to;/Jo*

cst Goiius.

ro.-.pun-

Si ctiain qua;ratur.

piocodit

ralio

inadafpia-

o.\

ul supra,

pnjplor quciii poiiitur,

qiia-sl.

simili arguUiin ost. Et formctur ar-

iii

gumontuin
1.

similitcr. sicut

nolavi

ibi

ra-

anle op[)()silum. Iu probaiido mi

iiorcm adduril
texl.

non

si

vol polius oo qu(jd fru.slratur llnc,

tione,

tiouc

quare

Spccies? nvr lepttiidotur pcrtionus.

.Socuiida

17

cum

.Sp(;ciei,

comm.

rccilatum

i'.i.

Pliilo.soplium

ul supra, qua-st.

I".

et Kl.

dc pra;dicaliono diffcr-cnlia)

csl

supcrioris dc interiori.

quod pra'dicalur

qualo, ct non in quid, sicut pricdicatur

do Spccic cujus cst

coiislituliva,

hoc cxclu-

quod non jnxdicalnr

(l(Mido dicil,

ut diffe-

et assi^nial ralioiicm diccns,

t/uia

tunc su-

perius /ter se ipsum descrnderel in inferius,

quod

hoc est dictu,

sicut dilTorciitia

uon

coi.

ij,

'

;..

ol

ui.

Priina pars poU-sl divj.jj in dua*. iTi-

vil.

ino coijclu.sioneiu qua5ilj

el breviler probal.

nii,

pro

bilia

affi-

.<-'

declai

inajori

I)icitergopriin(;,quoJ co/nywiiWi^/-;

Cujus

ralioiK?in subjun-il. tH

,Jixii,

(o quHj ralio

ran
el

(/

sunr

/)/t<ri7;i/*,qua)dividilur peri/i yaji.

lanquain priinos morJoH prxdi-

//i yi//j/<.,

candi. Cuin igilur

Oenus

rontiai divisiva.'

specie

sil

vcrsalis, nocos.se osl ul aliquo

duonim

pncdicelur, quia d.

(ienorum,

.sunl conslituU-

va^Speciorum. Manifcslumaulemc^l.qi

(lcnus non pncdicalur xnqHale, er

!

lur in quid. Elquia alijui> uuuiuri.i,

(loiius

non pnodicarctur

DilTcrentia

iji.

in qunle, el q:

pra^dicatur in 7</a/c, ol noit

...

quid.

renlia, sciliccl sicut do .Spccio prajilicalur,

sod utsuporius do inforiori, in rccta linca

f.

..eido-

locum ab immcdiale

El quia aliquis dicorct

iii

qi.

durum pnodicandi

Mctapli.

7.

duo

ulii

(lcliiiilur,

inodo (ioiius pr.Tdicatur in quid

quaoratur

oiiirn

qiin.si

Priino .solulionein

sint disparalJD Spocics IJnivor.salis,

iiullo

ad

re.s(iOinlH

11.

iii

de intonliono

p.itol, iicc

de

Ponil

primum

iioiabile dnMnr.ifivura in-

torum tcnninorum,
quid videlicel

ruin,
ot

el

quid

.sil

sitrr:

p:

>!ii'i

,ri

in

in quale, el lola lillera palel

eo-

qm

i,

ex hi

qua dicla sunl supra, quavsl. 12.cl .srquen

contraliitur ad illud, cujus esl dilTorentia,

libus. Et

scd potius coutrahit, ct dctcrminat (jcijus,

pntHlicari in quaie, crotleret aliquts Diffe-

el alia supcriora, ita

renliam

si

dilTcrcntia suiKTior

de infcriori dicerctur, ut dilTcrcntia

non

ne

hoc qucHJ dicil

o.x

e.s.se

qualilalem. de

modus p:
^tm/^r, secundum

dctermiiiarctur, noc coiilriihorctur ad ip-

pnudic^iri

sam

modi pra>dicandi,

por ali(iuod coulractivum, cujus opjH)-

situm
cot

i)i"csupp()iiit

iioii

Vult

Doctor

e.s.se

vcruui,

li-

probct.

dc.scciidat

iii

ipsam.

ct

cum

pcr

iii

quid de

ut sui)crius

c()n.sc(|uciis iKr

aIi(iuo(l dctormiiialivuiii. vcl

pradicatur

iii

ip.sa,

el

labile,

lute,

sicul in linea

conlr.ihonlt, vel di

.scilicel abstjiic

rccta Spccicrum, cl Cicucrum CDiivcnil suo

tia

modo. Tcrtia ratio procodit simili funda-

calur in qualf quid,

mciito sul) aliis tcnuiuis. ut patol. .Vdducil

liule.

IMiilosopliiim

I.

ropicoriim, cap. 7. el

e.sl

ul

ltalM>lur

^iuod dtvlanil

ulis iinporUl

his qiueslionibus.

ul supra
l'(>rpliyrium, dciu-

:j'i ii:

suOstantmlis. id c>l.

propositio notabilis, el .s;cpo pondcratur in

Ad oppositum adducit

Itrxdicatnenluin prj-dwalnr

coutraclivum

Jecem

ui luiu nout ett

ttmtm

>" >' ' ^.:

in

Tv

Sl

!.a

ac/iM, suiil

e( res(

ul esl
tt.

quotl di\

'

ideo

diccits qu(Hl

'

'iios

<j

sioiies proiHirlionales

rra'(.licaincnlis

infcrro (luod

crf^'o

cujus

(^Uialitati.s,

I).

iiia

ira

SUPER UNIVEKSALIA PORPHYIUI

262

Undo 5. Molaph.
quod primus mo-

re pracdicalur in quale.

comm.

tcxl.

10. habolui',

sed

formam

modum

quidditali-

bitudo pracdicati ad subjectum, qualis est

ex conse-

abstracti, inquit Doctor, id est, superioris,

et

ideo prsedicatur

totius,

toliiis,

id est,

formoe, et quidditatis, praedicatur in quale

quale quidditative.

qicid, id est, in

tione proprie,

praedicandi Qualitatis, et Differen-

loquatur de abstrac-

si

intelligi

non ultimata

tione

inler

quse differentia sumitur ex diversitate

tise,

communis, vel

tum pro

Unde concludit ex hoc differentiam

modum

vel

debet de abstrac-

enim

accipit

abstrac-

Universali* ut ssepe alibi habet.

Adaliud, dicitconformiter

supra,

dictis

magis

quo

essendi, ut prius ssepe, de

de Differentia, quaest.

infra, cap.

6.

habet videri.
10.

Deinde

maxime

contra illud

Primo

primum
ex

inferendo

illa

et

noLabile.

^^/"^'|

mentis, qusest. 4. quod

sufficit videlicet
^
^
unitas proportionis in fundamentis ad uni-

licet

hsec,

descriptione

Jlotno est lapis, est prsedi-

catio in qicid, et hoc manifeste

falsum

quia esset per consequens vera,

prsedicatum in
tiale,

de aliquo vere inesl

sibi.

Quod autem
quia

non prsedicatur de homine per

qualitatis, nec informantis

dum

la-

modum

quare per mo-

subsistentis, vel essentise,

prsedicari in quid per

cum omne

illud consequens sequatur, patet

pis

est

in quale, essen-

qicid, vel

quod

est

Genus

convenire univoce rebus

univocum

vel esse

dictum

essentialis,

et

argui

Quod autem
:

generibus, nec ipsum de-

sed hsec pars definitionis Generis

majore. Minor vero patet,quia essen-

non

ssepe

est

univoca

illis,

ut dictum est

supra, el infra magis

praedicari in quid,

si illa

quare nec

descriptio,

quam

tu assignas, est conveniens, scilicet prsedi-

care essentiam per

test

modum

esseniise,

et po-

hoc argumentum formari eodem mo-

do, sicut prsecedens.

in quid

univocum est

in

omni

genere, licet nulla essenlia univocasit, sed

Prsedicamentorum,

similiter se

scilicet in

quod

habendo, ut patet,

Doctor, quia prsedicari

inquit

sufficit,

dicit

habitudinem

praedicati ad subjectum. Ubi ergo est

uni-

modus

prse-

formis Jiabitudo,

ibi

uniformis

dicandi; et ita prsedicari in quid secundo-

univocum erit. Deinde respondet ad argumenta principalia.

Ad primum dicit quod sicut Species dupliciter accipitur, primo - intentionaliter,
intentionaliter

scilicet

et

secundo

ipsa.

Et

licet

et

de

qusestio

ita

Specie,

accepta,

prima

igitur

fieri

lamen pro-

fundamentis,

in

secunda in intentionibus

fieri

debet.

argumenti dicendum,

quseralur de Specie, ut quseri debet,

licet

quid prsedicatur de ea

et

concessa majori, negatur minor, et se-

cunda pars probationis

ejus.

convenienter quseritur, quid

et

sci-

Gonvenienter

respondetur per Genus ut hic definitur

sic

de

et qicid praedicaticr

modo

loquendo

Ad formam
si

intentionaliter

utraque qusestio posset

de ipsa utroque
prie

potest esse

videlicet quid est,

Cujus pars

hujusmodi, ergo. Patet consequentia

cum
tia

cujus oppositum

per se definitio non est uni-

vocum omnibus
est

eis,

sic

non

omnium generum,

est supra., quaest. 14.

hoc sequatur, potest

finitum

hic definitum

tatem univocationis, in intentionibus. Prse-

duplex

te.

Secundo arguit, inferendo illud inconveniens, videlicet

nilas

'poriioi

bene unitatem proportionis habent essentise

praedicari in quid, hoc inconveniens, vide-

quod

un

*^/"Acti

dicari ergo

objicit contra dicla dupliciter,

Ad

Anteprsedica-

qusest. 14. et 15. et infra, in

'

modorum

\\,

quia priedicari in

[)rimi,

possibilem, et veram, ubi videlicet est ha-

Quare inquit ralione

in giiid.

consequentiam

quamcumque formam, nec

et essenlialem importat,

quenti per

argumonta respondet, negando

quid, vel in quale dividunt prsedicationem

est differontia

quocumque modo,
vam,

hsec

substantiae.

dus Qualitatis
Et quia non

Ad

respondetur per animal,

ita

Sicut ergo
est

et

convenienter

queeritur quid praedicatur de specie

pondetur per Genus,

homo

? et res-

talis qusestio,

et

responsio habent exerceri in fundamentis,

sicut

incomplexa unius pro incomplexis

terius

supponunt

taliter unita.

al-

12.

sp^cic

^"/'''^'

M3
iX

Afl ^nciinfluTn prinripalo, dirii

polost acripi vel

IVfroiitia

quod

flifforontia, vel

iit

gonus. I'riiMO niodo non pnofjicalur in

quifl, sod hono socurifio Tno<lo. .S-d contrn
ut

hanc ro.sponsionem

argiiil duplicitor.

Primo, quia tunc se<iuorotur qiiod

omni

gonere essent

speciorum

.scilicet

recta linoa et difTo-

in

rentiarum oppositariim, qiiiasicut

in linoa

talis

proc<nwln inflnilum non dpbeal

admilti oslondil

tiarum

cjiis, si

loriinl

pertraasiri,

oril,

quia

cujus

sica^.

in col-

Ad

supromum,

ihi flalur

modo.

latoralibus, suo

ex

in differenliis e.ssenlialibus
si

infinitum

in

illa re-;pon-

difforonlia suporior esl

Ge-

omne gonus dos-

nus, el inforior Spccies, ot

uu< norum. cl

^.

-'<'

>-.:..

-,ii.

..im

cognilio

I.

>[

..

Infinilum

1'hysic. cl 2.

yeUipbyro.tpon-

sed videtur spocialilcr esso ad

Tnum istorum,

ab

oril.

duo rospondol unica

hrpc

sione

Secundo arguit processum

sione, quia

ita

I.

ignoto, el ip.sum ijniolum

te,

collalcraliljus por

in

non po-

ir

suL

gonorc

in

de

ila

ox

d.iUf^^n'

"

erg(}unl

alibisaipo, noc por '"'

qiia

-^

omn.um

roquirilur cognilio

cici

voro ignotum cst

inforiori,

quia ad

recta est pnodicatio quiddilaliva superioris

ergo sicul

remillil e ad dicla

pra, qu.csl. 12. ad tinom,

quod

acilicel

soquitur inconvoniona iilarura

.hu-

non

priroo

in

argumonto, quia coordinalionos

'

"

-i.

secundum argumc;uum

liarum,

aliqua

qux>rit aliam evacualionom, ul slalim (an-

differenlia

conlracliva

orll

do

conlrartiva quMTatur an

illa

illius

tunc

gam.

Species

Ad

el

sit

respcctu superioris difforentia^ vol non

si

non, pari raliono dicon iiim cral de pri-

ma, quam tu ponis speciom

omnis spocies habeat geniis

cum

si sic,

differen-

el

tiam, ergo illius diffcrcntia' orit alia dif-

de

ferentia conslilutiva, el

sicut

prius, cl

(lua^ratur

illa

processiis in infinilum

sic

Kl quia forte ali(iuis diceret qiiod

lius differcnli;c, difforcntia^

sed dc alio goncre

quod non

modo

d:f-

gonoro. Cujus

non

/rxl.

subslaiilia

lit

romm.

2(5.

ol

comm

1.

substanti.-o

cx

cliam

ost

subslanlia cst piimiim

diffcrcnlia

subslanlia

text.

il-

dicit,

(liffcrciilia

qiiia

Mctapli.

7.

orgo

tiis

alia

crit

hoc oxcludcndo

assignal,

priorspocio

orit

potost es.so in alio

ralloiiom

omnium

si

non lamcn do gonerc Subslanliac,

forcnlia,

non
1.

non

subslan

autom cx

diffcrcnlia (oiistiliiilur. Et sicut spocialitcr

infcrt Doclor, lioc inconvenicns

set

dici, ot

quod
ncris

sod

ol forto

in

in

goncre

eodcm modo

do proctssii

diffcrcntia
:

scmpor

milor ul

ad

rcspondot unifor-

ilo,

.sccundum, vidolicel quoJ

accidons polcst comparari, vel ad subjoi-lum '"^L^^jt"

vel ad suppositum, ul supra
est.

et

PriTuo Tuodo non

in

quid, non

Spocics. El-

sunt, sccundiim divorsilalom propriolalum

ex parle

roi.

Color namquo, vel coloratura

rospectu albi, ol nigrl, esl gynw*

.s;iporis,

tii

dicla

diffcronlia.

lUom

poclu qualilatis. sp^rios

DKTninio.circa
possont

slionis,
(fuia

rpecr

rari, Idco

el

;'i-

dicla in.-tri,

j''!'-

'!.

'

i^

mo

pritnn hikmI gi*nu9 in

uir.

'

ox supt

|.

rosjKTtu corporis.

cum

sil

\.

^v//*. #|

n>n In

fwM

;i

intonlio:.

Ilom.

iIIJt>

quatr, non

inliniliim, cl

i/i

osl

cjusdcm gc-

nibus,

Quod au-

ad di

divorsa* intcntionos applicari pos-

vcrsa,

in

vcrius, ut infra magis.

So-

Iillcrn.

ut accidens, sed ut (Jenus, vel

pos-

subslantiis manifcsliuscsl,

ntpp^tU^

pra^dicatur in quid,

loquitur Porphyrius in

sic

diclum

.sa;p<

cundo modo bone prxdicalur

non

IMiysicorum

27. Spccies

subslantiir, ita in aliis

lertiiim princip

dcm enim fundamonto comparalo

in ditTerontiis e.ssenlialibus.
li

.Sod

otc.

I&.

pri-

condit in suas Spociesperdifferonlias, ergo

suporioris,el constiluliva inforioris

in

nenoralissima,

tria

tom

rlif-

do im

^id.

do quibuH por ae bjo

i:

liO.

ttciD,

non vidotur qualilM tltiuluU} ln

14.

SUPEH rNIVERSALIA PORPIIYRII

264

quia etiam alia omiiia

prcTedicari,

qiiale

Pniidicamenla accidenlium
uLpaleL

Lur,

cum non

prasdican-

sic

in quid dicanLur de

dicLum,

inconvenienler

videLur

Differenlia pra^dicatur in quale quid,

quod

quia Lunc non esset Universale. PaLeL consequentia ex dictis supra, qufEst. 12. ubi
ideo definitionem

candi, sed

in

falsa

sicut

si sic

sicut ergo

modi praedicandi

tione vera, ita et

cum

lapis

in

videtur

dicatur in

^V^iter^'

pra^dicatione falsa,

ergo in quid,

licet

praedicatur in quid dupliciter, scilicet

actu signalo de Specie, ut supponunt

in

pro fundamentis, in actu exerciLo de hoc

genere, et

tam

illo.

Pra^dicatur etiam in quale,

quam

in actu signalo,

damento. Quomodo etiam

vel

distinctos,

definitio

sicut

Ad

quod

aliud dico,

hil formaliter, ita

positio, ut

sicut

exercito de funnolilicatio-

illse

vel

ter,

quod verius

Qualitas

alia in quale prsedicatur, licet extenalia priKdicentur

Sunt enim propriae quasstiones,

sioncs

diversorum generum

quid reperitur in omni genere,

ni- Proposi

falsa, etpro-

quid. Modi igitur prae-

positivi

conveniunt praedijatio-

dicandi
ni

positivae, id

loqucndo

est,

compossibili,

quale.

in
et

respon-

sed

sicut

ita et

quale

proprie

in prcedicatione

aliquando denota-

falsa,

tur praedicatum esse de quidditalesubjecti,

aliquando denominans ipsum; quia tamen

non

est ita

ex parte modi essentiali, nec

etiam ex parte modi praedicandi proprie

erit.

Dico igitur quod

si lapis

prasdicare-

tur de homine, in quid praedicaretur, ergo

ex opposito oppositum. Et
concedi,

quod

sicut falso praedicatur, itain

littera,

Secundo

et

hoc

intendit

ut patet speculanti.

argumenta
solutiones eorum. Videtur

dubitatur,

principalia, et

posset etiam

circa

enim quod de Specie possent plures

tiones

formari

subjicilur, et de

illis

quaes-

duabus, videlicet cui

quo prsedicatur,

et sic

de

aliis.

extensive, licet proprie quid ipsi substan-

Item, ad quaestionem factam per esse de

quale Qualitati attribuantur. Vel

Specie, convenienter respondetur per Uni-

tantioi, et

quod Doctor non excludit

Praedicamenta ab hoc, quod est prsedi-

aliter dici potest,

alia

Differentia
lis

ex hoc,

enim

versale, ut patet.

Item, ad quaestionem factam per praedi-

quod

cari de homine, convenienter respondetur

non est qualitas pra^dicamentaquod praedicatur in quale. Aliud

per animal, ergo non solum in inlentionibus,

ipsum

cum

cari iu quale, sed intendit ostendere

est aliquid esse quale, et aliud

in quale prmdicari.

Breviter ergo

dico.

;,"^'/o,"
'''^'-

sed nihilominus concedo quod

Doctor in

loquendo

est

secundum

vide ibidem.

sive

per

repugnantiam,

includens

talis,

falsum

praidicatio

quid falso praedicatur

aliud dico,

sed

18.

quale quid intendit quale essentiale.

nes verificantur in intentionibus, et quare,

Ad
quam

catur propositio, vel praedicatio materiali-

non procedit.
Ad ha3c respondetur. Ad duo prima patet
copiose supra, quaest. 12. articulo 6. Genus

enim

secundo articulo

patet ex

aliud,

in pra^dica-

solutione qua^stionis,
17.

Ad

et incompossibilitatem, est nihil, licet dica-

prima3 objectionis in

falso. Solutio igitur

igitur, et

in quale

et

de homine non praedicetur

priiedicatur

quale,

in

quid

Antonomastice

quale.

in

de prae-

proprie loquitur Doctor hic, ut prias.

vera, alia

pnedicatio alia

praedicari in

sunt primi

dicari

et ita proportionaliter

sic,

habet duos modos praedicandi discretos,

pra^dicatur.

simililer propositio, ita

et

vel sic dicta

de

praedi-

quod modus praedicandiconveniatutrique:

ergo

potest distingui

non enim inlendit Doctor quod Ditferentia

quale quid. Similiter ergo

diceturde Differentia,

praedicari

et ita

quia

liic,

non pniedicatur aliquo uno modo

actu primo, et secundo, et qualitate

secundum declarationom

Dorloris non ponit Porphyrius

Ilem.

etqualitas

ter, similiter

trdnscenden-

limitate, et

pliciter, scilicet

in quale. Et similiter

subjecLo.

ILem,

sicut forma, et actus accipiuntur du-

quod

sio.

cum

prsedicari,

et

in

fundamentis,

esse sit conveniens quaestio, et respon-

19.

M6

QC/ESTln XIX

urmm

Ilom,
flo

alio

di.sparalum iion

sod Gcnu.s el

luodi, (?rgo

pra'<licalur
siuil

.Sfwcie.s

liuju.s-

non convenieuUT resjM>udelur

ad quajsliouem faclamd(? Specie

p<'r/>7-ap/i-

cari, aniniialive por Grnus.

repuguanlia

Ilem, videlur maiiifesta

liujus 7. .Melapliysicai, el

diclis

liarum, dislincl. ll.quaisl.

.SMilen-

I.

el

.'{.

in

hic,

sol-

pnj^: Diro qucxl

iulinlioiiil.n,

quia

danienlis, el

non pro

illo,

ul

calur de inferiori diffeientia per

ul ex

se,

quod

[)Olcst dici cssenlialc

Itom, vidotur ((uod

insufHcienler solvat

objeclionos, vel replicas contra

ponsionem,

secuudam,

ma.xime

el

illam

ros(piia

quare

ciflcat

in illa

quam

potiu.s,

quomodo procedit
Non sub.stanlia essel

g(Miera, el

illa

quenlia.

prior,

non sompor differontia

do ultiiua

Ad

20.

alia

consc-

cum
patot

prior, ut

sil

difioronlia.

Ad

aliud

qux>st.

dico,

quod ad

pro-

posilum companindo Spociom ad (Wmius,

etiam

sufficienler hKjuitur Doclor. Po.s.sont

omnes

alia;

Ad

ad

rediu'i

aliud

considoralione I.ogici do
ea in esse

dictum

I'>.

polc:it

mv,

(le

Licet ergo

Lo(iuilur oliam

suo

e.<s^

osi

coiisidoiaro

istis

pruprio

prmlicari, ul palel in

el

modo

liltera.

inlen-

coiiveiiiat

tionibus, non laiuon proprio ut rebus. Vel

alit(M

vol

(luod lunc a'(iuivaleiil fuuilamenlis,

robus, (luia

accipiuutur. Tor

prwdicari
cst,

nnn u
idoiii

mot/i, sed

p.itet

in fundaiuonlis,

ut palot

siipra,

\\{

quid

ad aliud de

quod exlraiifum

quiosl.

II.

ol

aUbi

.d-

el

j.

notavi supra,

qucKi loquitur Duclor hic

aliorum,

exf

pcr se
"-=.

i:

vero allogalis loquilui

locis

tri

'

c^ae,

ibi

l'imL>^.'i;.i

aliud dico,

sumilur

in

quod vorum

actu cxrrinto,

utruuuiuo ut

</(/<(/;

Ad

proplcr hoc

ot

quod

aliud, [X)lcst coiicedi

infertur,

niodus dicendi non e*l

ille

imilandu.s. Sed adliuc .suslinendo iptsum,

quod nun

potest dici ad argunienlum,

(luilur i)roce.s.sus in intluilum

cs(

el

quixl as-

accipieiidu

sccus est deaclus/-

se-

in difleren-

quia diccrelur quod status esset in se-

cunda

quia

est

illa

.simplicilcr snnplex.

Kt nogalur quud eadeiii raliono standum

esset

iii

priiua.

aliud

l(Kjui(ur

dic(),

quod

ideo

vel

.nl
i

nominibus differcnttarum

ideo (lUixl Sub.slantia nun

tum

detinitur,

forto

in

aliis

.sociis

dc

....

per
Kt

.nliis.

.ia

g<

fercnliis, sicut in

aliis

gvnere

enim inounveniens,
Pnedicamontis non

C( deix* sptrit^s

a-

U'!

proceswsus in inlini(u:n, in

est

lor

de Substantia. quia

uoiuiua differentiaruui iliius

ti,

>'

illorum

(augitur de differtMitia

dif-

Noo

imo nocane

io

pra*

Si.

.m. Ll

quod

uliima. diru ifuod

,

cujusmuili non sunl iiiUtu.t\ ro uiudo

quo
dcfl-

dici( IMiil.
nil

-j

ijiialo,

Contra.

In
i-

IiMIuitur (le differtMr

sa^pe.

Ad

in

dici, ul

infrriori, el includi in

Ad

vel quiddilativo, ut

os.s(MiliaIi,

est prius.

de

ist.im, ut palet.

quod extranoum

dico,

.rdcaclu

int'

I)ifT(!renliam suptMiitreui pr*

tiis,

Ad i^rimum

ista.

et

bus, in aclu signatti, ul palct.

secunda roplica spe-

genus SuLslantiie

vel

nionem propriam.

penitus videtur concludero.

Itoiu,

<.

logire

qui lenenl de raenlr

ergo uulla

rcsponsit)

fun-

r.r.j

aclu exereHo in fundauienlU,

uon

int

gnato, ct non exercito. (^uod non &il es-

secundum famosam

gouus ejus

'')**

hoc esl verum,

si

intenlioue liabel in locis pniMllegalis, ergo

esl

in

pru:dicalur de Sfjecie, dico

c,Gt'n.ts

f>cr

non pmidi-

patet :sed diffeienlia superinr

<

siguidcali.s. Conlra, ha.-c csl

.scnliale in.

nus alicujus, pra;dicatur per se de

Im-

(fe

Tri.ixime

lur ul

suslinere differenliam sui)eriorem esse ge-

(Juod enim esl ge-

mcuh

''ir

.sic a^

infi rioris.

har, Ih.mo jr.r

i(a fl

vcndo .secunduui prinripale, ubi videlur

nus, respoclu

21.

homo,

Sicut

luii'

c.sl

lal.s;,

Lap.s

rst

ait.i.'io:i4;j

uiuiua

lu^uauium

pji^

cl

SUPER UNIVERSALTA PORPIIYRII

266
prior Specie. El

intelligi

Non enim com-

debet.

prehensive, sed completive dictum

23.

quod

tactum est supra, qua3st.42.

convertitur,

quomodo

conlra hoc dicalur,

si

Elenim principmm quiddam

earum

Geniis

ultimi principalis, quare potius con-

genus, et accidens,

quam

Utrum Genus

sale reducitur ad Genus, vcl Speciem, quo-

vel

pro-

Species.

Dif-

niam illud quod est Differentia,

prium respectu alicujus, respectu suorum
inferiorum est Genus,

vel

ferentia ergo superior respectu inferioris

Quod non
principium,

est Species, saltem specialissima,

ergo

principium,
tur.

Ad hoc

potest absque

re-

licet

de differentia

cundo-intentionaliter posset concedi

genus ad intermediam,
infra magis, non tamen de
sit

et

se-

quod

ultimam, ut

Sed Genus

quam

accepta.

prima

ubi prius. Et quod

adducitur de primo Reportationum, potest

se habet per

modum Generis, vel

potius Speciei, prsedicare non subjecte,

suorum inferiorum ejusdem

nominationis,

dum

ul prius, conceditur

dicendi,

dicendi est magis ad

Doctoris. Elige

sed

menlem

tamen quod volueris,

dic consequenter.

de-

quod

uniformiter hoc dicitur de utroque,

modus

et

alium mo-

Vel sustinendo

alius

ergo

h^c; quia Genus secundum

est

Philosoph.

Metaph. cont. 43. nihil

7.

aliud est proiter res eas, quce sunt Generis Species.

Item, Genus praedicatur de Specie per

enim

est per se

Homo

Et ratio est

tangit Doctor 7. Metaph:

Sententiarum,

respectu

se, haec

intentionaliter

quod

idem Speciei

est

pri-

differentia

^,

quia ^amTpm
principiatum distinguun- '^ negat\

et

jor patet. Probatio minoris est duplex,

et

intentionaliter,

genere e?,iquid. Sed

et 4.

principiatum

est

secundo-

pugnantia, quoddicit Doctor, quia in omni

multiplex,

idem non

videtur, quia

et

5. quoest.

non potest esse principium Speciei Ma-

intentionaliter conccdi

Conimbr. mi Prwfalione Por-

5.

respondeo, quod bene de acci-

dente primo

dici

disp. 5. qucest.

phyrii, quwst. 3. art. l.Complut. disp.

5. Ruvius cap. de Genere qucest. 5.

quod

Genus.

principium

D. Thoni. Opusc. 48. Tract. 1. cap. 4. et in 1. d. 25.

qucest. 1. art. 1. Paulus Venetus cap. de Specie.
Sanchez lib. 3. quivst. 6. Joan. Ang. e<Brasavol.
super hanc qucest. Rodriguez ibidem. Merinero
cap. de Genere quccst. 4. Suarez Tom. 1. Melaph.

est

clarum

alterius denominalionis,

sit

Specierum

differentiam. Et

quod differentia posset secundum veritatem dici genus, et Species, videtur de

mente hujus I. Reportationum, distinct.
25. quaest. 2. ubi dicit quod omne Univer-

mo

sunt Specierum.

siib ipso

QUyESTIO XX

ceditur accidens respectu diversorum esse

non

hujusmodi

est.

Sed adhuc posset dubitari, circa solutio-

nem

quce

est

est ani-

mal; sed quod prgedicatur per se de

aliquo, non est distinctum ab illo; ergo est idem sibi.
Item, Genus est totum respectu Speciei,

ergo non est principium ejus. Con-

sequentia probatur

quia principium est

simplicius principiato;

sed

compositius eocujus est;

patet, per

Auctorem

Specie, ubi dicit,

et

totum

est

Antecedens

in littera, cap. de

Genus

est

totum res-

Auctor

in littera, in

et

pectu Specierum.

Ad oppositum

est

comparando tertiam significationem Generis ad

Genus

primam, ubi

tertio

dicit,

quod sicut

modo dictum,

est princi-

pium Specierum,
do dictum,
nis.

est

Genus primo moprincipium multitudisic

^.

y\

OF.f:*^Tin

(lircndiim, qiif.d sir,

\(\ fiiinsfioncrn

Conr.lutio
Oocloris.

siJinondo 0'cniis pro nuturu, in qini fun-

qijod (Jeclaralur
le pi-incipiuin

go

ctnon proiMtfiitione,
sic
Genus est essfiilia:

cognoscendi .Speciem

est essenliaio

Consequenlia

prinripiuiii

er-

.Speciei,

quia delinilio

probcilui-;

faciens scire definiluni, exprimil es.sm-

principia delinili, quod

lialia

Speciei

ecjt

soluin, proprie loquendo, qiiia

pi'o-

iiiliil

el

ti,

apuil ralionom,

idtto

prnpler ralionos, chI

l''.t

quod

utrumque

signilicel p.irtes

modum

per

|)arte.s totius,

necundum rem,

modum

per

lotiu

pdi

>

partis. Verbi ^ralia,

hominis, puta animal,

patot per IMiilos. G. Topir.

cur.diim rationem.

esseiiliale princi-

r.i

10110.,

t;imen sccundiim ralionem,

autein

4.

rn.

secunduni rein

partoM

et

est dilT^^rentia inlcr partp.s

prie definilur, nisi Species. .Vntecedens

Sed scienduin, quod

0*neri9, el dilTcrrnli.-PAiint

ipsa inlonlio,

cliiliir

907

pars

e.sl

Nam

prima

sua

impo.^ilione imponitur nd

."

Etsentinle
pi inapiSjirci-

Xtni

ei ilujilex.

piuni Speciei

duplex. Quoddarn se-

e.sl

cunduni rom, quod

tenliu

rna

i*ei

in e.\is-

cujusinodi sunt materia, el for-

uliud

est p.^xrs

indc-

Scd non

est sic

Spccies iinporlal

mudo

quia

quod

illud

si

nom, prout suinilur

noinen imratio-

illuin

Nunc aulem lienus,puta/oi/ma/,

non esl principiuin .Spociei, pula Iwminis^ priino rnodo,
scili(M3t secundum
quia

cai-elur
ciei,

tunc iinn vere pnpdi-

sic,

si

de ea, ergo cst principium Spe-

socundo niodo

doboal
lionis)

et

idoo

iii

oju.s dcliuiliiMio

nalura' formic,

et ;cque raiiondtf.

ita

de altoro,

(|uod

ita

neulrum

Kl

osl di-

upud ratiunem.

tolloclus (leneris extranoulur

in

intelloctui

oadom ros iniporlolur

ulrum<iut\ Idcm onim signilicnt animal
iMnoronlia',

pnolor

foriiiii', ol

7///V/,

cundum

non

parlis et
iri.

est inconveniens

idem esae

totuiii,

Boe-

pjirtem diversimode. Ideo dicit

et

Dirisionum, quod ienua

tius, liffrn

praHlicatione ost

in

tiilTnulioiHJ

t<tum. in

vero esl pars.

EXPDSITIO
Quajril ulliniale

iilurodo

cir<

Ce-

nere, propler vitIm Porphyrii companinli

ad invicero,

siguittcaliun

gonus

SjM u, in

hajc

de

1.

<

*i

fii

lillera hic,

verilicari

sil

fEt

principium

ail

l^^'^ allt'"di

ex

do.

Dk

determinationom

ot

hoc signilicat por mo-

per so diitlum,

et iileo se-

IVtrpli} liiim pranlicutur in t^tiiU.

lialionali'

Fer hoc ad rationes dicendum, quod

aulom idom

signilicat

cum

determiualionc ultinuc lonnjo, seil tamcn pcr moduin (/ualis, el diMionunan

PRIIIO, (|U.

us.

dum

modum

licot

qimd honio,
ullima'

pars materialis

idcode statua non potost

dobol poni ani-

principiuni tSpeciei socun-

ralioncin,

homine.

hnmo

si

sicul in ro, nuliirii malei-i;c o.xlranoalur

cibilo

est

doliniri(ciiiii dfliiiiresit actus r*a-

in<il tnmiuaiii

diiin

le

de parte sccundum rem

partcm per

signilicat

vel a matcria,vel a

forina.

.i\s,

modum

non pcr

totius, et

modo

ponatur ud sigiiilicanduin

modum

per

cam

quia tomcn

parlis; ideo verc pric<licatur

deleriiiinulo, ct lioc,

esse

quod

quum

terininalo,

sensittvam

sccunduni ratinn<Mn,

iinporlat eaindein r*em, sub

auimnm

partom horninls, puta hntpenx

i,

milur, u
el

alihi

'

lun,

pus

comro.

au1.

aaiigiuiri

cl h

vi'l

\l.
'V

ui

prinoipium
nu.iin

ci ijuuucjs

ooqU*
.

n3>

rmti^

SUPER TINIVERSALIA PORPIIYRII

268

dum moUim

naluralem,

vel volunLarium.

Secundum quantilatem etiam discretam,

utpole secundum ordinem posset assignaprincipium, ut

ri

12.

Metaph. palet,

eliam quidditatem potest

hoc

Secun-

vel naturalem, vel voluntarium.

dum

et

assignari

principium, et hoc vel quoad cognilionem,

sive

intelleclivam,

sive

sensitivam

vel

quoad enlilatem, vel quantum ad subsistendi consequentiam, vel quantum ad natu-

Anima text.
auLem quaestio

cognoscit exLrema, ut 2. de

comm.

146. habetur,

hsec

habet pro fundamento hujusmodi

compa-

tionem, utpatet.
I)e

Secundo, arguit ad partem negativam

duabus rationibus

utraque ducit ad

et

impossibile, et contradictionem.

Prima

sic

formatur :Genus non est principium suiergo non

ipsius,

sic syllogislice

est

principium Speciei. Vel

Nihil est principium sui-

ram, vel causalitatem, vel quantum ad potentiam, el actum. Posset etiam alio modo

ciei, esset

distingui de principio, sicut de ordine so-

AssumpLum pro

enim sumitur 07'do, toties

prhis ei pnncipium. Ordo autem alius per-

ne principii

fectionis, alius generalionis, alius naturae,

ropateL dupliciter, primoex idenlitate Ge-

Quoties

let fieri.

alius
ter

dur

tionis, et alius originis

et simi-

de principio intelligendum

Sed

est.

ulteriorem declarationem dicLorum dimitto

lectori sagaci,

pertsesum

et

quia hic pertractare alienum

Quoties eliamcausa,iolies et principium

6.

accipitur, ut supra, quaest. 13.

tetigi, licet

proprie principium conveniat causis moventibus, et agentibus ut Averroes,

comm.

primi de Physico audituexpomt Aristo-

1.

telem. Sed an

recte,

habet videri alias

hoc enim nomen causa appropriatur

eiprincipium

efficienti, et

teriali et formali.

et

in

fini,

elementum, ma-

Sed communiter causa

principium ut synonyma habentur,

maxime

et

proposiLo.Licetprma^jmw- pro-

prie secundse significaLioni generis conveniat

communiter tamen

modum

etiam proprie, per

cientis, statim
ties accipitur,

tertiae,

sed an

videlicet

effi-

magis. Quid Species, etquoqucestione sequente

habet

videri.

secunda

nisi

quod

pars aliqualiter subdividi

pos-

communis,

Ordo vero

esset principium Spe-

principium suiipsius, ergo,

majori patet, ex oppositioprincipiati

et

etc.

quia opposita

relativa inferunL contradictoria.

Minor

ve-

Philosophum 7. Metacomm. 43. genus nihil esl etc.

neris, et Speciei, per

phys. texL.

Quidquid auLem

rum

esL

principium unius eo-

quae sunt simpliciter,

ut paLet. Secundo paLet

alterius,

minor ex perseica
de Specie,

1.

idemest prin-

prsedicatione Generis

Posteriorum. In prsedicatione

enim tali, eL maxime primi modi, praedicatum esL idem subjecto, etiam formaliter,
salLem Lerminative,

tactum

supra,

et

quaest.

16.

idem.

est

Secunda

raLio procedit

tius, et partis

ex oppositione

vel principii, et patet.

to-

Quod

autem genus sit toLum, allegaL Porphyrium in litLera, et est cap. de Specie, et
idem habet Boetius, libro Divisionum, ut
supra, qusest. 16. visum esL. Sequeretur
enim hsec conLradiciio, quod Genus esset
composiLius, et simplicius Speciei,

si

esset

principium Speciei.

Ad opposiLum

adduciL

Porphyrium

in

videlicet

ter in originalibus

habetur jt>nw?wi,et uLra-

causalitatis, et intentionis, et e contra. Pri-

significatione,

quam

ponit Porphyrius definitive, et declaralive,

de comparatione ipsius ad

enim

Genere, ut hic sumitur, in

tertia

alia.

Om-

potentia cognoscens convenien-

tiam, vel difterentiam aliquorum,

prius

8.

comparantem tertiam significaLio- num.

nem Generis ad secundam sed commni-

quia prius eraL deter-

patet,

minandum de

nis

Genus

si

que liLLera poLest salvari. Nam illa quoe est

prima ordine scripturse,est secunda ordine

set.

quam

sed

liLtera,

Divisio qusestionis

illa

ipsius

cipium

foret.

ma enim
collectio

significatio

muILitudo, vel

descendentium ab uno primo

secunda vero
titudinis,

est

est

et paLet

eL inlentionis, isLud

principium

talis

mul-

quod via causalitalis

est primum. Potest er-

2.

yL'.E.STH)

go

primnm,

halx-lur

lillora corrif^i si

inlolligi sinc corrcclione adsciisutii

vi-l

dalum.

niodo dirlum esl

Sic, inquil, goiiuslerlio

principiuni spocioruin, sirul genus secun-

do inodo, vel primo niodo,

vam

ponil, ol probat. .Scrundo

raliono

prohationis

illius

.Secunda

adjun^nl.

bilia

dum.,
[

Primo conrlusionom

facil.

ubi

alMnrjali-

pro docla-

quaMlym

ibi

nola-

ned xrien-

olc.

Dirit orgopriiuo7J/orf.<j/c:oliioc

kKjuondo

"

sicut matoria pnrdicaliir

modo

cum

loquondo do

gnifVat nnmen,

esaenliah pnncipium mgnos-

cendi specientm,

hrec conso-

igitur, olc.

quonlia possot probari ex2. Motiph.comm.

Umimquodque

4.

oam

Doctor probat
tio

sf

sicut
alio

habet, etc.

modo, quia

std

dfflni-

faciens scire dffinitum e.Tprimit essenlia-

lin principia de/Initi, ut palot

Topicorum

I.

d^flmtio

lil

le

ed e-

.Metaph. lexl

4.

romm,

//r/

::i

ratio qttom ti-

comm.

taph

non

est

unum

sic

Gmus

'U- l>l'

et lalos parles sini partes ralioni.s,

de cssenlia altorius. Et arguit ad hoc

.sic

ur

ol dispara-

est

el

>

nocosse est quod lales parle^ ponanlur

idoo notantor dicit, quia

spocios Univorsalis,

quod

igilur,

idoo pnpdica'ur. Q-

ol

doflniliono,

tac

maxim

Species determinale, ipsa vero et

Cenus indelerminalc. Dicil

Genus non esl principium "
modo, quia tunc non pnr>

modo.

alio

et Spocioi. Q\iO([

simul natura,

ulrumque importat

Pl

|U.

qua>-*l.

7.

28.
Sle-

3.3.

El addit noiabilitcr, qiiofl

materit

sicut

Imo
sunt primo diversa, saltom subjerlive ad
unuin inlollectum, et ideo unum non pr-

et

exlranoantur

rei,

dicatur do alio,

ita

invicem,

sibi

conceplus Generis ex-

tranoalur conceptul di(T'renlirp formaliler.

aliquando idem realiler

licet sinl

quare

pranlicatur de alio, licel p-

nu-? ol dilTorentiam 0. Topic. cap. 1. dofini-

diconlur

de

tum

importont, diversimo<Io tamen.quia

lale ost sola Spocios,

imo oliam

ot

l.T.

libro divisionum,

in

proprio loquendo,

spocialissima, ut patot 7.

sola

Motaph. loxt com.

et

por ge.

17.

ol

ot

(i.

Topic.

di'finilionum

Doindo pro majori dodarationo dictorum

adducit 'duo no'abilia

singularissima,

Motaphysicalia, valdo utilia ubiciuo,

pra, qufost. H>. fuorunt

qu;rst.

7.

tacta

8. ol in

el

:t.

et

et.su-

fon\ ot infra

.VntopraHlicamontorum.

primo, dislincl.

ol

in

nuo<llil)olo,

quirst. 2. arliculo 2. ad fiiifm, similia lan-

guntur.

Secundum

nitlaliilo incipit

ibi,

et

Dic orgo primo

quod

dupiiciler eonsidorari,
toiilia', cl

sicul Sp^cles polesl

.scilicot in

Physico, ot in

ot Motapliysico,

mo<lum

tn

il>

unum.

el aliud, scilicol difrerenlia.

qualis, ct inf ^rmanlis,

o.sso

quiddilnlivo,

simililor ol parlos ol

sic

forma sunl partos,

juondo

Si'cundo

in

ot

hoc

el

mnximi vorum

gcnore Subslanlir''

modo

pravoilonto. rnu:n eliam,

vel

et

p^r

doti

goinis

di!.'..

'i''x>

>

scilirr!

indetorminale, quia pnplor

nein ullimac form.r, impi^rt.il idem: *d

lerum, videlicel

DirTerenli.'.

cnm

1-

i\

nationo lalis fonrni. elex

mali rationali. et homine:

el palel

Vuli bnnilor qinxl

.sirul in n

maleria formn\

apud

ila

e\'-

.-ur

x-

tmnealur

esse exis-

compositio ejus. Piimo intMlo maloria

reai.

e.ssonlirr

el

mi>lum quid,

pcr

(lonus

scilicct

lertio

ceptus Generis conceptui

propter raliones, otc.

osl lo

eodem

minanlis.ut priusspe,et specialiter'-fn:r

lioolii.

II

elforma, quae sunt parles sccundum rem

unum non

cap. l.Talisautom dofinilio datur

t,

parlo formali, ul supra laclum

de fuiidninontis Oenoris,

in-

MrmlMir a

w?ilir#t CTPntw.

p.'irlemaUriali, aliud
p:irtcmateriali,

ciindo

tontioiiihus, sunl

10.

quorum unum,

Idem quofJ

elr.

Doinde rospondol ad luirslionom,

duo

XX

Consrqu'ii'.ir i>>nii
"^

lotidons

"

ai.ud
.

'

..

Ol

el

II i;.!

SU"' -M'"-

>

O.f

sl.;...

li'm.

i.

e(

SUPER UNIVEllSALIA PORPIIYRII

270

abslraclionom. Sed differunlquoadnioduin

signilicandl,

praedicandi

el

quia

parles

moduTU

ralionis significanL parles per

lo-

secundum rem, si<?nificani

per moduui partium, vel partis. Ubi

sed parles

tius,

partes

debet inlelligi nomine parKs significantis

cendi speciem, ergo est principium essenliale Speciei,

cognoscendi subsLantiam,

suum

anima

et

intellectiva

lorum, ut

toto tali, et

animali,

sere in

comparatione ad hominem,

tuam

quorum unum

dum

significat

vel integralem
licet

)ssit alio

non

re

mo-

aliud

MeLaph. Qua-

7.

sic,

de

toLo,

quiahaec

est

Genus potest diversimode

dici

pars, ut pateL per BoeLium,

et

dictum

hoc proprie,

et

dicens quod

totum, et

libro

Divisio-

approprietaLe, ut

solvendo

est prius, qusest. 16.

ar-

gumenta principalia ibidem. Genus enim

in divisione

in definitione est pars,

vel prsedicaLione,
est

de

dicendum

cum

orgo hic

ut portinet ad Logicum, verificabitur priet

per

Item,

hoc

si

erit uL

se, hsec propositio in intentioni-

Genus

principium speciei,

osL

maLoriale

sod materia non est

principium cognoscendi,

cum ipsa

catur in analogia ad formam,

comment.

Item,

1.

cognos-

Physicse,

09. ergo, etc,

scire est effectus demonstrationis,

qua passio de subjecto concluditur, ita

quod illud quod scitur esLconclusioillata
in

definitio

autem non

definitum conclusio

quod

est domonsLratio,
illata,

malo ergo

nec

dicit,

definitio facit scire definitum.

primum

Item, posset dubitari, circa illud

vero,

notabile,quare Genus, et Differenlia dicun-

toLum. Et sicut dictum

tur partes rationis, fundamonLaliLor ipsa

toto, et parLe, iLa

principio

loquatur de Genere in tertia significatione,

Exhisdictis solvitargumenta principalia

num,

primo de intentionibus

text.

maxime primum,

argumentum

valet

Item, Logicalis determinatio, et intontio,

per

ea

si

tuum.

bus.

prsedicatur, ul

brevibus, et

est.

de principiaLo,

Genus enim

finiendo est principium,

in

vero principiatum, saltem ex

ficandi, et identitate reali, et

u.

igitur et essendi,

partem essentialem,

estfalsa, Statua est ses.

13.

ciei,

mo,

modum partis,
modo accipi per modum

totius, ut si dicatur

posset dici idem, rospectu intentionis spe-

ve-

et ideo

quod de intentiono Generis

Item, videtur

sLa-

habens

esl

sensum, secundum Avicennam

ses,

et

quia concretive concretione

totius,

ut

et

significat per

ad suppositum. Unde animal

ro

modum

praedicatione

exemplum de

Ponit

formali.

patel.

Genus eritprincipiumcognoscendi speciem,

secundum rem, sallem

partes

il-

non praedicantur

significandi pra^dicantur partes

rationem de

essentialia

secundum

Ideo propter talem

et hujusuiodi.

ipsum,

dofinitur per

quod de fundamentis lonetur. Nam

Genus definitur per spociem, ut patet in
littera Porphyrii, ergo ot e contra. Quare

aninial et ralionale,

cum

accidens,

subjectum

et

lamen non sunt principia

et

conceptus, vol voces, vel termini inipositi

partibus. Verbi gratia, corpus organicum,

quia accidcntia sunt principia

et

in de-

prsedicando

modo

signi-

formali etiam

accipiendo,cum
oL qualiLor
Leria, et

sinL ros

sumitur

ibi ratio,

etquare ma-

forma non praedicantur sicut Ge-

nus,ot Differentia
dicat

primoe intentionis;

ibi,

ot

et

videtur quod contra-

sequentibus. Dicit onim

in

secundum aliquos. Nec sequitur contradictio, eo quod est de eodem ad idem, secundum idem et eodem modo, et specie, etc.

minate per Speciem, indelerminate impor-

ut habetur

Elench. de Elencho.

men

circa dicta in solutione istius

terminatione ultimoe formoe importat illud,

1.

De Tertio,

quaestionis, licet fuerint

tacta prius, aliqua

tur

non

primo quod
valeat,

Genus

pro majori parte

brevibus tangam. Vide-

primo, quod illud quod importatur deLortatur por Genus, et Differontiam

infra dicat,

quod

Differentia

cum tacum de-

ergo detorminate.
Item, qutiecumque uni, et eidem sunt ea-

illa

prima consequentia

dem,

est

principium cognos-

Priorum primis

inler se sunt
:

eadem, Physicorum,

et

sed Genus et Differentia

lo.

OUiCSTIO XX
sunt hujiismodi,
exlranoalur

ergo malo

ununi

sicul

alleri,

possel argui do maleria,

form.-L*. Siinililer

lincliono 12. 2. qiifl^lione

cxponil

I.

Sic etiam forma rogncMeilur per OfM>nt

nom. Qui auloin

vollol prr!r'

t^u^

fJouu-i

eorum cidem

prin^^ipium ori;,nnntivum, ol

ut composito.

alia que se:

efTwlivura specierum ^quia sic Ipnorfi m-

oporlot irnmorari,

militudo, qiiam ponil Pnrphyriuii inlerter

quuntur

in liltora,

fiuia supra,

Circ.i

iion

quaistiono

diclum

salis

!<l.

est

liam el

Ad isla rospondolur. Ad prirnum dico,

quod hxjuilur Doclordoprincipioossenliali

probal>ilia videnlur, in

'

dmuu

juiuj

mililudo, in aliis vero non.

nolaiitor oxprimit in

cujusmodi sunt

ix^-w.

.lui. r

aliud

.\d

luTl

itllii.l

I.'.

if.il

sivo, pro da,

intrinscca ralionc dofiniti. Et pcr hoc patct

tione etiam

ad

proprie inlelligil virlualiler, el

dc accidcntibus, rcspoctu

inslanliam

suljstantia3.ete conlra

osscntialilcr

ot

illa,

quia non inlrinseco

sed exlrinsece, ot per

achiil.-unenluin notificant. Vcl

quocuinquo

lur do

.si

dofiniente,

conlcnda-

possct dici,

quod accidenlia nolificanl a posloriori. Loquitur aulcm Doctor dc iiotificanto a priori,

enim

pcr Gonus, esl pcr addita-

tificatio Specici

mcntum, ct
Ad aliud,

no-

illa dcfinilio, ol

ox

pri-

(^ommunitor ciiim

qutO?

in l.ogica pcrliact.iMlur, licot noii

iW inloiilionibus, possunt

diciiiitur
in

c.iri

fiiiidamonlis

sed

posilionom esso veram in

rrl

vcrifi-

non sonipcr o
hanc pro-

coiilra. Otii t.imen vollot lonoro

supponunt pro

Vel

quod lofjuuur linlum de

de

si

Differenlia,

de qua loquitur
rationali,

illa,

non taroen

ul patel in

quol ponil

DilToronlia,

"

l>

lin.iu <ie

haU>lur.

.\d aliud, c)nced() idonlilaU^m n^-itMn ^i

palct in simili iiifra,qu.Tslione

inlonlionc.

F'

tiam ultirn.im, ut infra, quoxstiono

extrinscco,

2.AntopriL'(licainciilorum.riuracnimroalia

niiiria

srUur pro de quo.

articulo secundo,

exomplo de

quod

'

Ad alia, palolrliiTuse supra.qunaUone Il.

Et quod langilur de conlr
rip, notavi,

ulliina,

aliud, patet

Vel

Posleriorum.

jocto

Ad

ost demon.slralioposilione

Genore.

ponsio fortior.

incomploxa,

el accipil finoi

ct tunc conccdoretur,

quod infertur desul)rcspeclu acidontis. Prima tainon res-

..

H.

kvl<^r>

/-ir-a

qua' sunl dc

litlcra

/vlo

n Ocneris)

haljorol

ip.so

qu

circa illa.

cognoscendi, ul

iiiloiitionibus,

ut

extranoilatcm formalem. Cnnirn

formalilor lorlio.

nam

Nego,

.v

dato assuraplo difficiliter fvid^r"lur.

Uogula tamon Phil

sophi

i:.

absquo modificatione. Similiter

esl

de

dimidum

ra ileria, et forma. .Nevn) enira id

lilalom roalom, vol forraalem wrura.

Sed e conlra concodo

posilo.

ci

:i

ulranjfi

fundaiiionlis, facililor tene-

sod soritonlia Doctoris est magis imi\

landa, ut

[^atrt

tn tifi

it

ii,*

bono spoculanli.
<

17.

lnU.

el form.i proplor idonlilaloni

lorlio,

IG.

quod
maUTia

dicil,

271

Ad

jiliiid

pos.sol

dici;

quol (ionus

principiuin fonuale, licct non

nialoria. Vol dalo

quod

maleria',

Molaphysicji!,
lionoj'2. Iiabot

Physi
(juoad

ol

'{.

cujus

nL.KSriO

'sl,

ul

7,

An

qua

'

itur

dilToroiilibu.s in

S<^ntontiarum, disliucEl <iuod addilur ex

1.

irilclligondum esl n poslonori, ol

moduiu cognitionis

3.

.\\l

htrr lif/initto >/

titlhl
i-<to.

<ptod

non vcn

inatiTia noii sit priiicipiuni nolificanillud

Cip

sil, /

el ideo

1'.

quod voroiuatorialo.nogo

di. ot cogiiosi-ciidi

quH

ultimatum,

ul lactum csl supra, qiuosliono

dicitur pn)[)ortionale

est

nostni',

ul dis-

do

;.

.:.

..t

SUPEU UNIVERSALIA PORPIIYRII

272

super hanc. qucest. Conimbr. cap. de Specie

Complut. disp. 6. quoest.\.
I. art. 2.
Merinero cap. 3.de Specie disput. \. qua>.it.i. Rodriguez qua^st. 1. de Spccie art. 4. Fonseca
5.
Metaph. cap. 28. quwst. 12. sect. 3. Ilurtado disp. 5. Log. sect 2. Ruvius cap. de Spcc?e. Aversa quccsl. 11. Loq. sect. I. et qua^st. 13.
sect. \. Yide receniiovvs de corislitutione Speciei,
et dislinctione Generis et Di/fcrenlice.
vol.

tur relative, quod est contra Aristotelem

qucest.

Met.

5.

Item

ad

ta

'^

pro par- \]xc

va.

"

est,

quseritur an

Spccie,

Girca caput de

(lefinitlo Specici,

'tione.

Item Species non

qnoe proedicatur de pluribus nume-

ro differentibus, in eo quod quid,

sit

convenienter data. Quod non videtur per

Porphyr. qui

quod Genus,

dicit,

ponitur, per quod habeaturcorrelativum,

Genus, ergo male definitur.

Item, haec defmitio convenit Generi,

scilicet

differentibus

quia sequitur,

ut patet,

Specie, ergo differentibus numero,

definitur per praedicari.

est

Porphyrius. Consi-

ut

et objici sicut supra,

ubi quaesitum est

de defmitione Generis.

Dicendum, quod
^

conve-

definitio eius
'

non sunt mult^e

Item,

ejusdem, per Aristotelem

niens est, sicut supra dictum est de de-

fmitioneGeneris.

primum

Ad

argumentum

dicitur,

Ad

pri-

mu7n prin-

quod Species dicitur correlative ad Genus, et ideo necesse est aliquam defini-

dpaie.

tionem ejus dari, in qua ponatur Genus,

et

etiam

Species est quai ponitur

ista,

Aliam autem

Genere.

sub assignato

6.

dua, non secundum

Topicorum,

quia sic negat Porphyrius cap. de Spe-

nec multge essentiae; quia

non

esset

defmibile

convenienter

Species

quam

definitiones

sicut

est

Genus,

si sic,

cie,

extrema habere duas habitudines,

ergo

sed

secundum quam

sic

ideo

cum

definiatur

est

Species

necesse est ipsam habere

et

aliain

Quce ponitur sub assignaio Geiiere;

defmitionem in comparatione ad Indivi-

non convenienter definitur

dua.

liac

defini-

tione.

Item per hanc definitionem, poni sub

Genere, habetur, quod per se

jicibilis
:

Conciusio
Doctoris.

comparationem habet Species ad Indivi-

supra.

biiis

2.

militer posset hic argui pro, et contra,

'

utrorumque raHic autem nihil

tionibus utrisque uti.

prasdicatum per

est

Topicor context. 20.Ergo

I.

Ad oppositum

et

Species sunt duo correlativa, et propter hoc necesse est in

male

Species

scilicet,

defi-

nitionem non separatur Species a defmi-

Aristotelem
Argumrn-

hanc

per

principale,

est

sub-

ergo non est per se praedica-

igitur altera defmitio falsa,

quia

opposita non insunt eidemper se.

Dicitur

quod

relative opposita possunt

inesse eidem, sed

non respectu ejusdem

quia sic sunt opposita

respectu

sed prasdicabile

Individuorum,

est subjicibile

si

luti,

cujus est defmitio, indicans ejus

esse in se,

non sunt multse

definitiones.

Species autem per se refertur ad duo.

Contra, saltem non habebit tunc nisi

duas defmitiones
bet

unam

duum,

sic

in

quia sicut tantum ha-

comparatione ad Indivi-

tantum unam

ne ad Genus.

in

comparatio-

Dat tamen

Porphyrius

duas in comparatione ad Genus,

respectu Generis.
Gontra,

Ad secundum dictumest supra,q. 17. Ad secunAd tertium dicitur, quod unius abso- thlm^aiias

definiaturconvenienter per

enim Hoec quidem assignatio,

dicit

scilicet

Genus, quia ad ipsum refertur, ergo per

prTdicari de pluribus,

se refertur ad Genus.lllud refertur etiam

solum species est.

Alice vero erunt specierum non specialissimarum ergo ad minus sunt duae

ad Individua, per quas definitur in hac

secunda definitione

ergo idem bis dici-

cialissimce est, quai

eic. Speciei spe-

^^"

Of/T^TIO XXI
prater istnm. IIoc concoditur, ct

alia;

parationem duplicem ad Genus

ut ordinatur sul)

ipso

Primo mododatur

Spf^cics rst

f/iiG'

unam,
iit

in froposi-

h:ec defmitio

suh nssif/nnto pnnitur

Genfre. Seeundo modo ha>c

Oenvs,

est^ (le r/yrt

aliam vero

Genus enunciatur de specie

tione.

com-

spccios potest lialjcre

(licitur, qiiod

Sp<'cics

en r/urnt

rf in

(/uift

est pnerlicntnr.

mediatiiis

Pnedicamentorum imordiiiatur ad Lihrum Pcriher-

inenias, qiiam iste, sed in Pra^dicamen-

determinatur de incomple.xis,

iion

tis

fliieret

Lih. Pfrihermcn.

in

tiinc

qiiia

de alio;

uniiin eniincialur

inqiianluni

cut innuit in litloni.ihi

suprr-

determinare deNomine.et Verho,

incomplexa

\on

r%t

ti 1/

intelti'rtus fui intfltiijentem, ft in

gif/ite

tunc non

et

fertur

primo ad

potest

noa

.i-m

t|u.>ti

re-

pT se Uim*n

diverJMi,

unum, per suam

quia primoad

rationem

'

'

Vel oportet dicerr,

per se vero ad aliud. secun-

diim ralionem sul Oeneris.

Relativura

enim s'cundum Genii

per

Contra. Liher

7!!

11

quia includit in sua

.se,

lud per qiiod refertur.

enim ahsolutum

'

sui Generis scilicel Uiii^

citur relative ad

illa

1-

sic

secundum siiam propriam rationem

citur ad Genus; secundum aiitem r

nem

est

liile

in

includere relativum

liter

ll-

di'

tli-

de quiburt

ij

illis

tur, quia rtiri tte, convenit sibi inipiua-

ergo miilto minus definitur

compa-

lum cst Universale, v. g. iluf^tum

secundum sc refertur ad rtimiiiium\ sed
r:
seciindum suiim Genus ad suftm>'
non est tamen omnino siinile, (|uiu ibi

ratione ad Genus, el tiinc ha^c ratio, sci-

correlativum Generis contincl correlali-

\\ve[,f/Ufnpo)tifur suf> Genei'e, e.xponitur

vum

qiue

sig-nificant

rationihus

siih

hlc Species, ut de ea enunciatur rienus.

IIoc potest concedi, et dici, qiiod tan-

fum ponil unam

per seijuens,
Qiiod

\\\iW\\\

pro

et

non

scilicfit rie r/un, etc.

iXv^Wwv afiie rrunf

ciatissimnrum,
nes,

dclinilioiUMii in

scilicel ali;e notilicatio-

diflinitioncs:

quamdam

nnn spe-

secun<liim

qiiia

diversilatcm tantuni, secun-

(liim (jiiid notilicant

speciem

consimilis

Speciei,

propria

definifio esl Speciei

(piiadatur per ejus

se,

prima

Ideo

non.

hlc

secundum

primum

correla-

tivum, .secundadafur per posterius, quia

magis

est

ad propositum

enim

est

propria Speciei inquantum esl

L'ii

salc.

Ad quintum

enimdiversilas poterit invcniri compa-

non

potest

i.quodtleft-

>

distinctum

niverale a Spe-

rando speciem ad individua, secundiim

nitio

qiiam comparationcm

cie,84cundum qu^nl hic de Cniveraalibu

una

tanfiim

agifur. Vel aliter,

definitio.

.Ad

qir.utum dictiim est supra.

Ad argiimenfum
dici, (piod species

luis,

Irum

el

Individua

(lelinircliir,

sihi accidat

hoc

contra

potcst

(iiiia

tunc per neu-

sicul nec

duplum

,*

Ge-

rcfertur ad

sc.l

homo,

licet

essenlialiter,

pcr se comparatur ad ulrumque.

(|ii(>(l

(licilur

(idcm

in>n

inlellexil Aristotelcs (piod

refertur ad suhjecfum. et
Toin.

1.

Kt

t/unfe: quia

inodum
nuset

liir

ir

quui,

in

in

el

'^

pni*.!

sed duos. aicut ue-

ex

\(um dicluin

solulion*

Ad

quod non

non ha

IiilTerenlia,

\i

tanlum, sed

f/uift

in

non tantiim secundiim

diversa sihi accideiitia

cl

ponitur

est

esl qua*al.

12. io

jf,

primi orgumenli.

nd duo

im

qt;

i>er e. el h

el

in *

refiMiur his,

nccidcns nnn

tcrminum,

si-

j.lotn

non

illud

td

til

olicui

pnprimo,

t*
<

SUPER UNIVEIISAUA

274

quod competit

autem competit

illud

competit
illa

speciem suam

per

ei

per

sibi

se,

per causam in se

sibi

tum

inclusum

essentialiter

undc

ri

intellec-

in eis, sicut

Genusquae iteratur in

ejus
idem non
polcsl primo referri

Probatio primi, quia

,

tunc

sit,

si

rclatio quas cst ratio referendi

est habitudo.

se,

ad

relatio-

relatio se-

Tunc etiam

idem haberet duas defmitiones quia per

utrumque relativum geque primo defmi;

retur

consequens

falsum

est

unam,

posset cognosci per

et

enim duo

scilicet

et

que,

referatur ad

si

etiam ad

B,

et

igitur

B,

ambo

scilicet

ad

et B,

quod non

posset esse sine per se correlativo

e contrario sine primo,

Primo, quia

si

quam

correlativo

et

posset esse sine per se

quod unum exet non esset

quia

tremum simul

esset,

dimidio, necessario est du-

existente

plum., cujus est per se et primo correla-

tivum

quod

destructo submuttiplici

sed

est per se

correlativum dupli,

non primum destruitur duplum,

si

dimidimn

aeque primo,et
possit

esse

G relatum ad
simul esset,

et

et

ergo

non existente

posset esse,

submultiplici, simul esset

duplum ad

tructionem per se correlativi

correlativa,

cum A

posset esse tale,

non cog-

referatur ad utrum-

sequitur quod

sine

primum

dimidii, et destrueretur ad des-

tamen

accipio

tunc

esse

Item, tunc idem posset simul esse, et

:

primo,et ad aliud per se non primo,

quia tunc

nosci per aliam.

non esse

ad u-

si

num

quia ad duo, non est

primo eadem habitudo, sed

cundum

illa

unum

duo extrema, primo, esset due

nes essentialiter

ad quascumque diversa, quia

correlativo, sequeretur

ea.

/.

quae est

scientiae,

existente

nisi

submultiplici. Sed idem non potestrefer-

ratione sui generis. Sicut medicina dici-

tur relative ratione

diiim non potest esse,

quod

dicuntur relativa primo, qua) sunt

hujusmodi secundum aliquid

POIJPIIYIIII

esse e contrario

extremum sub-

multiptex sine dimidio

cujus causa

quia esse correlativum per

est

tum

ponit esse

potest

Generis,

et

aliquid posterius Genere

se,

tan-

non ponit

omne enim

superius abstrahit ab inferiori

potest

ergo esse submultiplex sine dimidio.

Sed arguitur in oppositum,

scilicet,
8.

non

esset,quia esset existente A, et des-

quod idem referatur ad duo per

se,

quia Prima

oi

jectio.

tructo

non

esset.

Probatio secundi, scilicet quod possi-

7,

tesh^fcrri bilc cst

"'^

^piura.

B,

idcm

rcfcrri

^"^ probatur sic,

per se ad

quia refertur primo,et

primum

correlativum, et po-

per se, et non

referri

test

ad diversa,non pri-

correlativum sui Generis

muUiplex,

et

primo ad

verbi gratia

submultiplex referuntur

idem continens dicitur ad multa contenta

sicut unus numerus continet multos
;

numeros.Similiteruna potentia activa

re-

fertur per se ad agere, et ad pati, vel ad

polentiam passivam
ter dicitur

Item,

similiter

ad multos

filios

per

idem

pa-

se.

ad quidquid dependet Genus, Secunda

et Species

igitur Species

refertur ad

duplwn et dimidium referuntur

sed duplmn primo et per se refertur ad

correlativum Generis,

et

etiam ad pro-

prium correlativum,

et

ad utrumque

dimidium, per

per

et

autem

se

et

non primo

ad submultiplex, quod est correlativum

se.

Item, Species per se refertur ad Ge-

non primum dupli, sed

primum multiplicis : multiplex enim

nus,

Genus dupii
Genus dimidii

per se de Individuis,

sui

generis, et

est

esse,

non

;
;

existente

et

sub multiplex

submultiplex

est

potest

dimidio ; sed dimi-

secundum Porphyrium, et per se

ad Individua Species enim prcedicantur
:

fmitione ejus

non ponuntur

et

ponuntur in de-

igitur dependet ad ea,

ibi ut

et

Genus, nec ut sub

Tertia.

orr.ESTio XXI

jectum

orgo tanlurn ut correlativum,

vel correhitiva speciei.

DicencJum est

A'l prilatii

oft-

aJ

Ad primum

pra.

fClionei/t

unum

ibi

tiir

continens in

communi,
nens

non

hu-

et (jiiot Species

etnon primo.
RXPO.SITI(J

in

conti-

hat>et

cum

diritur.quod

I)K PniMo. .Salis

enim

Esf.

quod una

intolligendum est

non enim

relatio sit in

tot .sub-

fundamontis, aut extremis,

vcl

Porphyrlum

in lillcra,

uno subjocto,

vorsis

liliis, tot

palre,

li-

sunt in di-

liliationos

sunt patornitatos in uno

quod

vel

multis

et filiationes in

lamen quot

liis,

quia patornitas est in

Continons

pater.

est

...i.;

namqun

Sod

Iii.rs.

plures ejus pfniml s.

alii

quod

est

considorare, el non babetur in usu, aed

Primo cnim

acclpilur, ul

nolal Porphyriu.s, pn) form^, vel pulrhri*

unde

ludine,

Priami*,

xpecie.t

Secundo

olc.

do quinqiie Univcrsalitms.

ot sic In

propo-

pro fructibus, legu-

silo arripilur. Trrlio,

minibus, vel rondimenlis ar->matiri.s.Quar-

jeclivo in comparaliono ad pliira con-

lo,

primo

({uia

relationibus

distinclis

refertur contincnsad

Simililcr

tamcn plura

se, est

formalitor

conlinontia
et

per

et

dicendum

conlinontia?

pluracontonla.

illa

est

propriis

do patro dictoad

pro simililudine

Cnde

telliu'il)ili;<.

non

3R. I.npis

.\(l

quod polcntia activa

nrciiii

referlur

primo ad potfiitiam passivam,

irKpianliiin

liujiisinodi.

non |rimario
roforliir

Iiiin

inquantiim

ad

piiiiiiiiii,scilioet

test osso sine

nio

srd por

(itjfn'

se,

el

Ad

cies,

ail

iiwliviilua

s-^d

speriet la-

cum

Scxto, pro

speciei.

siLTiifVnndi

ad

ipsi

quod

de.<rribitur sic

.,

a qui'

({ua

l>i<

plura

habontur

in

titulo

Designal similr m-tlerienttftie

por so;

i!

tas in
liis

conlrarimn palet,

anfiMM

Iiabol

vol

duo

alitcr,

liinc

iirali

uf ni:aut

^-nlunt

ad

nMiiot.i

ol
id

inld-

ccilMis

corrolaliva, scilicol.subjocluni

Snecle*

rj.

aclus

i.sl

<(a

nalura

lurpittt-

1-

jx-'

osl, }im|u'

omn"

rei.

.TOl

ludo. vol
diijiMl.i

liKibile, idoni bis dlciliir.

priiin).

r|uia si inloll'C-

ad inltdllLrfntom

diciliir

.\uctori-

corrolaliviim.

FM grnrris specirs,si>eciri tieieHJr,$ptc$ftM

Vrniit (ijiolAeca, iy)ciim spectes habetwPm^

lo-rira sini

(pi.r siinl ptM- se

de roodJa

undc versua

Individuis,

polost esse sine

rcm

/Upnmilivi, etderioatiri disert-

g,,^,,^

lla!)Ct

iioii

partis

!urn

nnrlo (loniis. (|uotl osl jtrinium corrolativiini.

dicilur.

esse primario,

sijLTnitirandi

aliiidduo, (luod Spocios primo ro-

fertur ad (jonus, et

nnima,

Sp<xies est originalis disj^tiUo dicUomi.

tio.

scilioet siiK? aolu potontia* activjr.

romra.

lcxl.

in-

qu;c dirunlur primitiva et derivaliva p-

ndaliviim

por se correlalivo, non pri-

do .\nima,

modo

sou

arcidcnto,

j^^j.

polenlia passiva.nonpo-

vel

hti pnnni sunt ejus irm

pot.nlia, soot

rci senslbilia,

pidis. Quinlo, pro malerio, ul

suam sub
(lico,

;iliii(l

3.

rst in

oratirmis, dato

plun.vs lilios.

!.

proul relalive dicituradricnu.s,uteslunum

erg-o licct sit uniin matorialitor, ot sub-

tenta

il.

IHriiur

:ie<.

xpecien a ipecio, tpecis,

ejus romposiia.

sicutalia relalio

dieriiain

jsle

ad hune
tnrminu^

qui ponil signiflr.iilnnMC

jectis,

(i

reroi.Hi

nrvjuivorus

numoros;dico
oportot

im.

omisi, el

i^pfrirs,

loouTn.

liu/;s

lcrinini

niniquia nvpt* supra, hunc ler-

qii:r,siionis,

minuTn

noU sunl

idem numerus potest continere multos

de per se extrcmo relationis

10

(IdAliJt.

sprcirM, ul priipi ppp

quo<l

verum l pcr

refer-

habelcontentum. Simip]t

Bc,

primo, sed

diversa

de patre.

litnr riiro

fjufcstionem, ut

communi ad rontenlum

sujj se, tot

objectum. .\d aliud quod ad quid re-

et

fertur Genu, el Specic;

dico, cjuod

ad

975

ifl

individuorum.
^

ct

rsl leHHis $

$rmfmimriim

t?

SUPER UNIVEKSALIA POUPIIYUII

276

primo-inlenlionaliler,

Accipitur eliam

Primo modo

secundo-inlenlionalilor.

nalura communis pluribu.s, numero

et

est

diffe-

rentibus, communicabilis, et de ipsis quidditativeprtBdicabilis.

fundalus in natura

rationis,

est respectus

Secundo

tali

et deilla

quia unius entis est una essentia, quod

maxime verum
modi

lieat alias definitiones,

menta

ad genus propinquum

est, et

passio

ratio

de quibus

illa,

quse compa-

qua
respectu ad genus

respectus rationis,

est

species nominatur, et in
et

dicibilis

individua diversimode,

ut infra dice-

Ordo patet ex determinatione Porphyrii,

et liis

quse dicta sunt supra, quaest.

visio vero

De

et

patet in littera Por-

Formabis aulem argu-

patet.

copiosius, quia

Doctor breviter ar-

guit.

Ad hanc quaeslionem respondet, et bene,

quod respectiva non sunt opposita, nisi ad
idem, el secundum idem et sic in proponon accipiuntur. Sed contra hoc arguit

sito

inferendo ex hoc, quod species bis diceretur ad aliquid, contra Aristotelem 5. Metaphysicae, text.

comment.

20. qui habet hoc

communis

12. Di-

Quinta ratio procedit per non adaequatio-

nem, vel convertibilitatem

Secundo. Arguit ad partem negati-

prsedicabile de pluribus

correlativorum,

Secunda

et

satis

ratio procedit per

defini-

clara est.

non adsequatio-

nera, et convertibilitatem definitionis

Tertia,

supra,

et

definito,

quoest.

procedit ex

rum, cap.

17.

tacta

cum
est.

aucLoritate 6. Topico-

Et potest confirmari ex 5

4.

Metaphysicse, text. comment. 19. el 3. Metaphysicse Avicennoe,

quia

unumquodque

semel ipsum,ul sex sunl semel sex,

Cum

et

Sexta ratio procedit contra hanc particu-

ex auctoritate famosa Porphyrii,de

tione

definitionis,

definiti.

est.

lam

et

specialiter,

definitionis

est praedicatum,

esse

scilicet

quia species non

per Aristotelem

1.

Topico-

rum, ubi enumerat praedicata quatuor,

inter quae non ponit speciem, ut palet. Et
licet argumentum per locum ab auctoritate
negative minus valeat, quia tanien ex intentione

sufficientiam praedicatorum

ibi

ostendit, ideo

argumentum

Ad oppositum
addit quod

procedit.

adducit Porphyrium

ad utramque partem

*,

et

quoeslionis possent adduci argumenta, eva-

non valent, aut

sed qua
ista, aut saltem aliqua supcrflua
ratione concederetur alias non valere, et

cuationes, ut supra de Genere habetur, et

alioe

finitiones Speciei, aut illas

similiter de ista

auctoris

mentum

facit

quia uniformiter argui-

insufficientia.
infra,

cap.

Simile argu-

de Differentia,

quaest. 5. ante oppositum, et solvit notanter.

El quod

ibi

esset definibile, etc. intelligo sic,

si

patet,

ut patet.

Prima consequentia

esse.

Secunda consequentia patet

breviter respondet,

te-

nendo partem affirmativam. Ad cujus declarationem remittit se ad ea quae dicta

sunt prius,

quod

quia definitio est ratio indicans quod

quid erat

Ad quaestionem

ejus-

definibile,

per ordinem.

enira

demsunt multae definitiones,ejusdem erunt

multae essentiae et si sic, non erit unum,
sed multiplex. Multiplex autem non est

pum.

similiter circa particulas hujus definilionis

non

dicitur, quia si sic

hujus

ergo ponanlur de-

decem decem.

tur

14.

vam sex rationibus, quarum prima sumitur

est

species ha-

pro inconvenienti.

tur.

13.

cujus-

Quarta ratio procedit per viam opposi-

mento vero ejus ex consequenti, et secundario. Intellectus enim considerans naturam

aliquam unam, unitate minori, unitate
comparat ipsam ad

se,

phyrii, et Doctor hic copiose.

tionis,

numerali, in uno, vel pluribus individuis,

de uno per

Quod aulem

est species.

De funda-

Logici.

esl principalis inlenlio

cst

de definitione Generis. Tota

declaratio ibi posita valet

hic,

nisi

numero sunt
in hac definitione, tanquam differentiae
constilutivae, el contractivoe, et sub alia
in quid, et differentibus

ipsum in quid, el differentibus speponuntur in definitione Generis. Prae-

ratione
cie,

dicari
salis,

enim de pluribus est ratio Univeret est communis utrique definitioni

:

15.

QI^^STIO XXI
Diffcrenlihux niimero, ei in r/uid,

Spooiom

a (U-iu;rc. Et

sitivo,

hic

ila

dicendum.
po.sita)

<lo

sicul (iiclum esl do

qnod

differc nli/jKs specie,

poiiilur ibi oxfw-

di/frrentihus nti/n^ro rsi

Siiigulu3 eliam qua-stiones ibi

videlicot quid definitur,

inlontio, el

varianl

an res.an

de exomplo posito in funda-

monlis,de pra:;dicatione Generis, de

el

Sfiecie,

de differentihKS sprcir, el de pluralitate

specierum rcquisilarum

neces.<Jario

lion(;m (icnoris, ot cle in quid, el

pio, ot principiatis
ler hic irioveri,

minatio

quam

et

sufficienler

de princi-

possenl proportionali-

oadom

quare Doclor

ad ra-

fero

e.s.sol

omi.sit

deter-

ista,

lan-

discussa ingenio.so lec-

Deinde ro.spondel ad argumonta prinri-

Ad primuin
nitiono non

.s[XM!ie.H,

hitiir

i/-'

Hcd ut

-M

j...

Mnhi.!

.|h

r*

-nilr-

diffon

[>cr

dicit,

quod

licet in

ponalur Oenus,

hac dofi-

in alia

tamen

ergo

Noii

:'

intiividua, ut gi*niM

.njKH-ie-i a<i

hyi>oslalica.s,

rura,

'

v[r..

Ad .secundum

principale, reiiulUl

.'ViJ

torlium distinguil de uno

aul videlicel alMuluU^, aul

modo

dfiflnito,
.0

argumcnlum, sed non aecundo m(xlo. Modo Specieji relalivum 4,

ut palet, el idco cum ad duo r
r,
pnjcedil

duas doflniliones habere convenienM-r potest. Sed contra hoc replical, quia Porphy':

speciali.ssimaj, ali n

rali

alixvero,

el

ulri-

suballem,

ubi dicit

unam

cummuncH

i..ii-w-.iiiijB.

ut palet ox lillera sua

plu

in

vcro numorus

etc. 1'luralis

ad ininus pro duobus supp<mil, quiaaDqui-

ad Genus, quain ponit l'orphyrius prius in

valet singulari geminalo, ul qujBsiione ae*

quam

cies habol

istam.

Tnde

dicit,

quod Spe-

duplicom coinparationem, uimui

ad gonus,cui subjicitur,
deflnitur por ficMius, ut

correlativum

et

secundum

suum

por

ill;im

per se

aliam comparalioneiu hal)ot

ad individua, socundum (|uain dofinilur

per

ip.sa,

por

sp,

tanquam etiam per correlativum

licet non primum, ut infra st;i-

tim.

quia conlra hoc ali(iuis

St!d

cere,

cx dictis

ot

taiilum,

voro

ad

li;ilKMJt

superiora,

intormoilia

aulom ad utrumquo, idoo

Doclor non

socundum qiiam

dicit

ost gonus, .sed

socundum (juam osl spocios lioc ostdiclu,

quod Spocios spocialissima, do quu (st hic
.sormo.moilo mul;il habiludincm^noc nomon
:

Spocioi cx comparalionoojus ad individua,

et

Ocnus, quia ulrobi^iue esl

licot siiit

rationes,

sp(H'ies

cl ila

socundum voritalom dua^ compasuiil laiiKMi in lioc Linquam una

Species vcro subaltoriia, ul comparatur ad

diversa,

sorLilur

diversa

lantum duas

nouuiia.

quia

ba*

!.

quia sicut .suaicienlor exprimitur, ha-

unam

biludo ejus ad individua, pcr

nilioiiom

ita et

ad Oenus per aliam

dedsu

qua raliunc una,

i:a et alia, ut prius argutumosl.
Ad hoc respondel uno modo, dicens quod
Specics etiam ud ipsum Gonus habel du<>
perllua est ergo tcrtia, el

Pa-

spocialissimum,

istud

lx;t,

si

hoc autcm vidolur incoa-

de

uni('am habiludiiiom, scilicol illud ad inforiora

voniens,

[iliccm comp;iralionom,

Spocie, ubi vult (juod oxlroma, scilicot ^o-

norali.ssimum,

quonti patebit

pos.sol obji-

1'orpliyrii in litlera, cap.

17-

dicta prius, qu^&Hl. 17.

ponilur,in qua e.Kprimilur h;biludo Spociei

liltera,

comp;ir;iiur

ad

nuac

,-.

que, scilicel spH

palia.

<

Sf.

rius ponit trt^ definiliones speciei

tori.
16.

nunc

277

ordinabilis in

lin">a

unun

..

in rationo subjioibili.s in

socundum has duas

iiilionos Spociei. in

nus, ut n.nfot

i:i

raliuM

in
I.

diam
ei

\-

'

....

l:l'rra

.*w*^l

"

p^tii

pria. sed aliorumo.\,

tantor conira ipsim. sicul in

qu^L^sl. l^.
.soilic'l

nlas,

kaU'l.

osl

aJ

iiuHit.iluji,

ipr.

eidm hujus Ubli,

i)rdo
..

I'.

>

.>

ihnram-

rum,

Pr.i

livus, ol
;>er

libro

i:

locum

a lUigon

to

UwU

1':

UOl

'^-

278

SUPER UNIVEKSALIA POUPHYHIl

Species, el sic de aliis, ut

unum

de alio in

ergo multo mi-

proposilione enunciatur,

quod non per diversa

ergo secunda com-

tur

Genus non perLinet ad

hunc librum, ergo nec secundum illam
dcfinitur convenienler in hoc libro. Quod
autem in libro Prsedicamentorum non de-

est,

definiretur

terminelur de incomplexis sub

sentialia et

nus

in hoc libro,

Illa

Speciei ad

paralio

illa ratione,

sibi accidentia refer-

Species ad Genus, et ad individua,

non per accidens,

uLrumque

tur ad

git dicens,

cujus rationem adjun-

Quia lunc, inquit per neutrum

quia definitio datur per es-

accidentalia.

Exemplificat de

homine, cui accidit duplum,

hermenias Philosophus determinasset de

homo

in

et

sic,

delermina-

ipsis fuisset.

plicam, contra soluLionem

illam

re-

principa-

tertii

enim unus

est

duplse magnitudinis, vel quidditatis

ad alium hominem, vel aliud quantum

ex hoc accidit homini, eL ideo non definitur

modo respondet ad

Ideo alio

19.

de

jam

illa ratione, si

Praedicamentorum

libro

tum, uL

Verbo sub

id

per se refer-

sed

ostendit :quia tunc superflue in libro Peri-

Nomine

homo per

proposito est

Genus,

tale

accidens.

Similiter in

dicendum quod habiLudo ad

et individua,

per

essentiali-

se, et

tenendo tantum esse duas definitiones

ter convenitSpeciei: etideoperse,et essen-

iinam videlicet in comparatione

tialiterdefiniturperuLrumque.Et cumpro-

ad individua, et aliam in comparatione ad

batur ex5. Metaphysic8e,quodnon, exponit

Genus

notabiliter Philosophum, dicens

lis,

Speciei

tur

Lunc una illarum, quse ponun-

el

comparatione

in

esL distincLa definiLio

tiva ejus, ut
iibus specie,
sic videlicet

ad

ab

in eo

id

est, etc.

erunt, etc.

exponendo: Species

est,

et

est quse

non poni-

Et quod dicit Porphyrius,

non

tum secundum

inlelligit

quid,

Speciei

ad individua,

alia

sitas reperitur,

non

est

no-

simpliciler.

Ex

esse di-

eo enim

Generi, in eo os-

per se in

Unde, inquiL
scilicet

consimilis diver-

nam Individuum

per se

quod

subjicitur Speciei, et Species in eo

quid

praedicatur de Individuo

et

ta-

men non

propLer hoc ponuntur duse defi-

nitiones

Speciei

in ordine ad

individua,

tem

inlellectus,

ibi,

id

cum

dicit

est,

actus

Non

principale,

remittit se

responsionem datam immediate

qusestionis ad ipsum.

esl

au-

inlelligendi

qui est accidens, ad intelligentem, ut sub-

jectum

uL oppositum sup-

et intelligibile,

ple per se respective dictum, et

DocLor, non esL contra dicta,

sic,

inquit

quianoncom-

Alio

modo

MeLaph.

exponit Philosophum,

et infra, cap.

de Rel

tione finali, exponit ipsum,

idem

Ad replicam

in

ad

pede

conLra

ul 5.

.tione, quses-

dicens,

quod

referri per se ad plura, potest intelli-

gi dupliciter, scilicet, vel per se primo, vel

per se non primo. Primo

modo

loquftur

Philosophus, et non secundo modo,

et

sic

procedunt argumenla, quse facLa fuerunt

dMiQmperseprimo
secundum ralionem pro-

supra, qusest. \1. Illud

quod
priam formalem specificam refertur. Illud
vero per se non prnmo, quod per rationem
sui generis referLur. Quod autem per se,
osLendiL, quia universaliLer, quando ratio
refertur,

referendinon accidit relato, sed per

sed una tantum.

Ad quartum

emplum suum

positum, uL patet.

comparatione,

in

et

quarumdam

ipsa.

Doctor,

tum,

vidua, uL accidens ad subjecLum, vel op-

lendiLur necessario Genus esse

prsedicabile de

non referri ut ad subjecterminum per se, uL patet per ex-

tellexit accidens

alietatem essen-

versitas, nisiin voce tantum.

se supponiLur

in-

paralur Species hic ad Genus, vel indi-

diversitas est tanet

quod

Alise

imo non videtur

Vel essentialis,

po-

sed expositive pro

tificalionum, quia illa

quid

dixit,

de qua Genus

prasdicatur

tialium definiLionum, sed

quod per

exposi-

definitione Generis

in

copulative,

et

sed

supra in simili, de differen-

quod quid

tur ibi

non

Genus,

alia,

nitur sub assignato genere,

iO.

illam responsionem respondet, concedendo

essentialiter convenit

accidens refertur.

sibi,

tale

Modo Genus

se,

et

non per

includitur

per se in concepLu Speciei, ergo quod sibi

21,

Oi;.55TIO
converiit raliono Oeneris

sed pcr se convenit

cujus

crgo geniis

si

ali-

per se refertur do aliquid

sp<'ciei

et specios

ei

non pcr accidons,

per so refertur

ad idem

plins,
plici*

fhmihum

i;i

orrelalivo

tpecie tutfmuUi-

<^l

ciHilinelur oorrolativurn spe-

ide<j

.scilicet duj)li,

c'\(*\,

<\\\(A

07

qmxl

(Ifneris,

esl

qurxl esl ub muitipl/-j-. H

tum

vel

in

sua rahonc formali inrlw/ere rela-

Nominales, somnianlf-s re-

lationem non distingui a fundamento, Licet

enim aliquando

liler

eadom

rel.itio sil

rea-

fundamerito absoluto, non lamen for-

maliler potesl esse, ul

habet

5. copio.se

iste.

vum

esl

liones

.'speriei

per

ejus habitudine, prlma ex per ne, eC

quod

rjeneri.;,

osl

cst

primum

et

.se,

do Spccies non de

vd

Univer-

cnrrelali-

sirigulare.

lialio

vel proidica-

r/j'et t/<?,

per se

qualibel

in

qunrn

aliis,

mo-

individuis

estdicibilis, ncc pra^dicalione sigmita

maxime
in

spccialissima.

rationc

nec

Per se

pra^dicabilis ad

individua, in rationc subjicibilis.

Et

po-

nitcxemplum neomelricum de duplo

el

dimidio, et submultiplici.

genus quoddam proportionis maJDris

cst
inae-

snbmnlliplcx, quod est cor-

relalivum cjus, cstctiam gcnus proporlio-

Sub priino conplures spccics, imo (inita' in

ut ilnplumjri plum (inadmplum

nis minoris inicqualitatis.

etc.

Simililcr sub .sccundo ciinlincntur

cies relativc opposilm

lotidcm.

tioncm hujus Prjcpositionis suh

suhduptum,

sitionc,

ut

Duplum

igilur dicitur

sp<-

pcr addiin

compo-

subtriplum,
rclativo

ctc.

ad dimi-

dium, sicut patcr ad (ilium. .secundum

pro[)riain latinnem

lur ad

vum
Kt
ibi,

snlunultipiiw,

ct pra"t'r

hoc refer-

qui>d csl correlall-

addit Doctor dissimililiuiinem hic,

ibi,

inquil, ronrlatit^um

continet corrriativum Sprciei

cst dictu. sicul

dupfum

priiua,

assignanUir ex hac !<ecunda

secunda ex per

se,

non prima: unde

noUmter Porphyrius tenuitor iinem ronvenienlJMu

dcfiiiicndi

el

quol

se-

id enl,

per

prop>sii!m

fiir.

dicil

cunda quae datur per poslerius.

individua, est magis ad

quia esl ipsius Speciei propria, inj

Universale

esl

csl

el

(icnrris

hie non

\\oc

spccioi mnlli-

;a

mnxime

hic aulcni

fil

sermo de Spocie, sub ralione Universalis

vcl priedirabilis,
\i. el alibi
ciei esl

ul palel supra.

famosior

quam

hic,

quia potius subjccU,

tioneiu hal^et
et

quiesl.

igitur se'unda dcKnilio Spe-

quam

idtM)jul)el

prima.

licel

slm-

pr

ra-

PIat<i

non enumeralur intor pr

tii

U>*

picis.

Ad quiiilum pnnr:piu n^
Primo

pliciter.

conr>i|#ndo

nec esl inronvtmiciH

cundo mixlo

polesl

quia pm'ilicarl In
.se<l

a >

a,

u;

prcdiralur enlm in quid,

p.t

ol in

ucs fuerunl

ri'

<i

:vr:;!t

candi correspondci. sirul ntv

ha- du;i"

-n.

'

nc-nri

v'.

nullus

detinilioni

du-

quia nf

tinrla rniversali* Speoies el

l<

qua*l. Vi.

Ad uUimtim

suigcnoris, scilirel mulliplicis.

quia

.se

argu-

quiid iiu defini-

dicil

[)rirna sil esscntialior, el prior

Ubi advcrlcndum, quod muUfplrx

iMliiiilum,

applicando ad pr

I>ein le

dioit,

ejus spccie, ergo in intellectuspeciei

tincnlur

:a

primo ad individua,

nf)n

ri de, qurc includilur

qualitatis, ct

specie^ individui co

e.sl

priiu-ipalis,

enim Universalis

ergo rcfcrtur

unl species Univ<'rcilis, ei

.Spe<'ie.-<,

neulrum

quia lam fJenu,

menti

individuum,

exercita cl

quam

Inl-

Oenu, quod

.sub e

.Specic-i,

eil

..tj,

quia ralione sui

cujus per

correlalivum

..

quod
primo refcrtur ad Oenus

per se autem

sale,

osl

\t,

id esl,

non conlinel

versalis,

m>

r.. ^

u^.

vpI

correl livuin.

ib

passiva.

propositum

,\ppIi('ando ad

Specios per se

dislincl.2. quiest.

I.

individuum

dimtd

.srilirel

ostendit dicens, quia imposaibilf eslah^oiH-

tivum, contra

22

X\f

priuripole r

qure dicla sunl supn.

n.-l;i

cnim

prinripi.i

qtui^st.

<iuu upru,

>ni

in illa

I>K Tr.Riio,

U.

SIIPER UNIVERSALIA PORPIIYRII

280
et alibi, fere

omnes

me expediendo

Videtur enim quod Genus

primo

dicit hic

solvam.

et

Species non

et

Doctor

relativa, ut saepe

quia omnia relativa vel sunt dis-

quiparantiae, vel aequiparantiae

Species

non sunt

ut patet

Genus

nec disquiparantiae,

quia

talia

Mevn proidicabile
sitae

non solum secundum quid, illas

duas definitiones Speciei in ordine ad Ge-

nus.
Item,

illa

expositio

et intelligibilis

tis,

tum maxime.

quod Species

Item, non videtur

dicabilis

non

sLaret,

possit

arboris prse-

nec Species esset ex-

tremum, sed individuum.

Ilem Philosophus

duas definitiones animae, quse

ens ab-

est

solutum, et similiter de pluribus

tet in

aliis,

quod

dicitur in solutione tertii principalis,

est nisi

una

Item, sicut esse absoluti

est

ad

pa-

doctrina ejus, et aliorura. Male ergo

unius absoluti non

se, ita

definitio.

formaliler

relativum ad aliud, igitur

fertur per se ad plura, et

si re-

per consequens

habebit plures definitiones, ut concedis

habebit eliam plures essenlias, et

erit

unum,

ut patet

dis relativum habere

ita

non

male ergo conce-

plures definitiones,

per se habitudines ad diversos termi-

et

nos, et

cum

hoc ipsum esse unum.

Item supra, quaest.

26.

12.

numerum

Uni-

et snfficieniiam penespraedicari,

quare in hoc libro consideratur de incomplexis, ut

unum

de alio enunciatur,

Similiter

ad ipsum,

Item,

si

individuum, vel singulare

ergo

contra

primam

opinionem in solutione quaestionis, addudicit

assignauerunt

id est, definierunt, ut exponit Doctor, ergo

a^ia? t;ero, scilicet

si

est

per se correlativum Universalis, qua ratio-

pari ratione castera Universalia definirentur,

sio

quod minime videtur verum. Responigitur neuLra ad Philosophum 5, Me-

taph. bene currit.

omnia quinque Universalia continentur sub subjicibili, in ordine ad Universale, quod est genus eorum
ergo sicut
diminutum continetur sub submulliplici,
ita genus sub subjicibili, quod est correlativum Universalis, vel praedicabilis, quod
idem est male ergo dicit, quod non est
omnino simile quoad ad hoc, in proporLioItem,

nibus, et intenLionibus.

ILem, illud

quod

hic

cum

assignationes erunl

dicit,

non

est

simul natura

cum

est prius quolibet illo posLeriori

sed correlaLivum Universalis esL simul natura

cum

Universali,

et Species esl

poste-

rior Universali, ergo erit posterior correlativo

primo Universalis

quod secunda

et differentiam

eodem modo debet exponi

accidens de-

habet terminum alium a subjecto.

principalis.

Porphyrium, ubi

omne

is-

hoc ad terminum,

et praeter

posLerius,

cit

sed etiam a potentia

objecto,

male impugnat illam primam responsionem ad replicam contra solutionem tertii

Item, supra, qua^st. 15.

non videtur bona, quia

dependet actus intelligendi, secundum

priori,

improbatis modis

dicendi aliorum, iste ponit

versalium

5.

ne ergo definilur Species per individua,

de Anima, ponit

2.

Philosophum

finitur per subjectum, ergo per se refertur

per se referri ad Individua, quia tunc dic-

tum Porphyrii de extremis

in

Metaph. de intelleclu respectu intelligen-

et Species suntspecies specialissimse ipsius

communiter ponitur.

sunl oppo-

citer, et

nedum ab

ut

et subjicibile

inlentiones, ergo diversihcant simpli-

non sunt species ejusdem Generis propinqui, ut patet discurrendo. Genus autem
Universalis,

Male ergo exponit

etc.

assignaliones per noLificationes.

et

relativa aiquiparantiae,

um

specialissima/

circa solutiones arguiuen-

torum, aliqua motiva tangam,

sint per se

Irac-

ideo breviter

sunt determinataj,

landae,

hic

diflicullates

male ergo

definitio Speciei datur per

Item, sicut ergo definitio includit

species

beL

Genus

tanquam partes suas, ita et

ergo qua ratione definitio non ha-

unum modum

cies, et

dicit

prsedicandi, ita nec Spe-

ex opposiLo opposiLum.

Item,

conLra

soluLionem

quaesLionis, posset objici sic

principalera
Definitiocon-

veniens Speciei in ratione Universalis, vel

27.

gi.^^.sTio XXI
praudicabilis,

debcl

quibus convenit

convfnire

omnibii!^,

ul sic

.Spccies,

niodo specialissima, sed et subalteina

specics sic

bu^c auleiu delinilio soluni

ris, et

in

Genus

Ad

rJcric-

liis .solutis

rospondetur.

isl.i

l:

(TTI.vf

ul qii

liiiilur,

quia inquanlum

actuj, vrl pr;

ul

a.

palft.

Ad

palebiint alia.

Ad prinium,

vel

aliorurn siniililer. IMtii-aaiia passent

adduci, sed
12.

de detiniliono

siniili

1,

r,Ii

Tr--''-'

|.,<|Uiinr

si.-iii

spccialissiniae convenit, er^^o est diniinuta.

Major patet

unadcfinitio

sil

iion

.s<,'ii

961

dico

aliud,

taloin, di<'o

quod tangit pii

qnod nun varialur

.1-

e-

'

'l
,

ipr.ift

uno modo, quod denus

w/d'v

^^''iva

et .species siint

disquiparantiije, et sunt in pra-dica-

>'"'" rnonlo

per nc

lativi, nisi ccforalur

re-

versa, quia cx

Kelationis reducLive, ut infra, cap.

di-

hoc qiiud reforlur perfle

unum,

priino ad

ad

priiiiu

in

iij

ii/'

de Uelationo, et oppositione, dicetur

uiium

ita

lionis, et
nis, et

cl

ad relativum suppu

i-ediicilur

i-

cunlra.

alterum ad lolativum supposilio-

absoliilis

.sic

immodiali, tanquain .spocialissimx^.Alio

modo

supra dicLuin

spccialis iiiKE, ut

M.

12.ot

quam

in roalibus,

est. lireviter

iiL

convonil ex

Ad

pra, quaisl. 12.

01 ut

pruidicari,

acluali

vel

ita

pra.'dicare,

(.^ui

oliam

quod cssont ojii.sdom gonoris

ulru<jue mudo, non vidotur osso ali-

loruin

infinii

iiias.

ma.xiiiio

dicLum

quumudo

osl in

vcl iu si^cundu.

aliud

d.' ",

rius oxplicito aisign:

seciindu articu-

inoro, scd

hribitiidinos, Pt

quomoilo

non. Vidoliir oliam loqui dc Spocio priino-

quod

lanlum

nadonc

^P

modo

arguil IKxrlor

.scilicot

esl

do divisiono hypuslalica,

IMimo luodo C(mc(Mlo qufxl

tromiim, scvundo inodu
Vd aliud, palot
oiiim

difit

Ad

maloriali.

i.i.-cl

non

siiit

.spocios esl

ox-

Docloris

quod uuius

nun

absoliili

pliiros dolliiiliones, soU sic,

quud

carnm sil indicans rjus essr in $e,

diclu, quod licoL ojusdom ul>soIuli

qiuvUbei

hoc esl

iiuii.

c.\ litlora

absoliilo

cl

in

scous

divisiono i]ui(ldilaliva,ct scionlilica

le

pnaiu aclu

rrimo aiudo
:i-

I'

i'i.

" v '-*?

in
T'

<lu!n (V

intonLionalitor ina.ximo, Io({uilur oliam oo

quiolom,

in

Ictqtiitnr

^k

qiio 1'lato posuit

:'^?
j

de primis.

Purpliyrius Spociom

inl('llijL,'it

non haboro duas

.sit

Ad

.secundis

in

quod

et

secundu mudu in libro

faclo, ei in

brcviler

vellot tenoro

lu,

itioncs

de

subjicibili considuratur, vci in

suballoriKe

polontia remol.i, sive pn>-

in

composiliouu

-r

incomplexi, in

hic vero loquitur

l'x|uilur 'fu-

ap

p/a?</<crfri

coiLsideralur hic, el in libru

.\d aliud,

JJ,1

do

quoU

.sorum g(!norum siibalLernurum.

29.

j"*^

'--r

"

intelloctus,

intontionibus, qiiidfiuid

ibioluti

mK,

rcductivo tainon ot furmalitor, sunl divor-

quod incunvenions,

ho*

lufxlus ipsius

cst

pinqua

.sive

I)<

aliud, potosl dici,

supra diclum

species speciali.s.sim;e,

ii

de Uolatione, q

fra, cap.

.sa^po

sint

ita

ri-

tonninorum.

scorsum, el

et Spocios ut quiU, et formalitor,

<;

se

inlciiLiunibus,

ergo sive toneatiir quud Go-

.o

cuiu hoc, cx divcrsitatr

in

uniUis

osl

dolinitur.

ohuu

Sicut

ot

osl, qu;i!sl.

prima dofinitionc hic

Majur oliam

spocies

hoc loquendodo.Spocie

ot alibi, el

al)solulo,nl

nus

quod non sunt

potest dici,

.r

tiarum ultimarum,

reduclive sunl in divorsis gone-

ribus, licet rormaliter sunl cjii.sdom genoris

ad aliud fon

vil

uliud,

cniiu

qu'l

ad

\>

iiiul

lamon inforlur cx
la?

de

II

quiKl

nom,

Adai
pru

uua

.ii:.i

i^^t

SUPER UNIVERSALIA POUPllYUII

282

ad mensuram

in ratione mensurabilis
praecise effectus ad

non

to,

posset dici poslerior, ut ostendil ra-

ad sustentificans,

tio. Si

autem tenetur individuum non esse

^Hvum'
quod.

et hacc est inlen-

aliud, potest

dici

uno modo, quod

^^iQ^

ggt^

ipsum

subjicibile, et

singulare, vel individuum

non
et

praecise

secundum

diversitatem subjicibilis diversificanlur definitiones

Vel

specierum ejus, ul patet.

quod individuum esset ejus

correlativum, non tamen ita ponitur in dedato

aliter,

finitione aliorum, sicut in definitione

liter

qua3st. 17. solvendo

Ad

primum

quod

aliud dico,

licet Species,

vel

Genus contineantur sub subjicibili ut modus, non tamen ut quid sed sub prsedica;

subtilissima. Si

dividuum

optime solutio Docloris

palet

el sic

autem teneretur quod

In-

Universalis,

esset correlativum

Species dicit tertiam entitatem,

clara est solutio.

Hic posset ponderari

multum

differentia

inter speciem subjectam, et pra3dicatam,et

an

sit

idem

formaliter, vel

qua3

alise, et

sit

habitudo Generis, an ad Spe-

essentialior

ciem, an certe ad individua

bile et prsedicabile sint

et

an subjici-

de essentia Speciei

vel passiones ejus, ubi plura subtilia addat

ingeniosus lector
tilia, el

Ad

ardua

si

sunt enim valde sub-

bene examinentur.

poLest dici

aliud,

accipit hic prius,

et individua.

Vel

ibi ly

modus per

se praidicandi

Sed

finitione.

Quare autem potius

Ad ultimum, quod

in qua-

hic loquitur de Spe-

quse tantum est

modo Genus; quia

species

subalterna in ratione prsedicabilis, non est

Species,

ut

cies,

Genus. Similiter omnis spe-

sed

species,

prsedicatur

de

numero differentibus, ut supra, qu.

tum est. Hic ergo definitur Species

solum
17.dic-

prsedi-

species vero subjecta definitur alia

Specieiper
...
T^
-i
o
definitione. Per se igitur convemt Speciei c con^^eni/

cata

...

prsedicari, et per se subjici, et

utrumque

^^'libficil

convenit specialissimse, et subalternse. Si-

numero
Habere autem

militer habere sub se differentia

convenit per se utrique.

differentia Specie accidit Speciei,ut species

est

dantur ergo definitiones per se con-

venientia,
ita est

non per accidens

et

lalia.

Non

de Genere respectu generalissimi,

et

subalterni.

speciem

Participalione

enim Speciei plures homines

sunt unus horno. Cap. eod.

comparando

habet dependen-

naturse, el correlativorum, ita in proposito

dicendum. Prssdicari

enim

est prse alio dici, ut supra ssepe dic-

tum
mul

est.

Prius igitur et poslerius sunt

si-

natura, vel naturali intellectione, ut

autem

quam

ibi.

cie proprie, et appropriate,

QU^STIO XXII
Utrum

ista sit vera,

tiam ex prsecedentibus. Vel aliter quod sicut prioritas originis stat cum simultate

patet. Species

in quid,

posterius habet res-

et sic liltera

proporlionaliter est

evadere argumentum.

praedicatur, diclum est

videlicet per se correlativum ad per se pritale

secus est de de-

teneretur similiter de defi-

si

nitione,difficile esset

le

ut suppo-

et similiter

pectuum ordinem denotare,

mum

distinctam

uno modo, quod

elposterius,

nunt pro fundamentis,

33.

a partibus, per se unam, cujus est unus

32.

aliud, dictum est supra, qua3st. 12. et

Species; et nullo

principale.

prior individuo.

ad argumentum,

pro nunc breviter nego similitudinem,quia

Spe-

supra,

propter ea quse dicta sunt

ciei,

faci- Species ut

Ad

correlativum Universalis, ut est praedica-

bili

correlativum per se Universalis, palet

quoest. 13. art. 2. ad finem.

Ad

Universa-

licet alio

modo

ut patet in Quodlibe-

tio sua, et expositio,

dividuo, in ratione pra^dicabilis

causam, nec sus-

lentabilis, vel inhoercntis

vel ad illud cui inhaTet

et

dicitur esse prior in-

sunt unus

plures homines

homo

Boetius de Unttate et Cno cap. t. Joannes Angl.

Brasavolus, el Rodriguez svper hanc qucest.

Quod

sit

vera videtur

participatione Speciei

quia sequitur,

plures

sunt unus homo, ergo, plures,

hommQS
etc.

\.

tapropar-

An- uva.'^

QL'.i:STIO XXII

tecedens est verum, pfr

ergo

ab

niliil (liniiiiiiilur

alio,

ponylur ex parte ejusdfin extrcmi

pmiicipalinne

ponilur

s/yecjei

in

go unus non diminuitur

Itcm, quando

uliquid

nificat

s..|

l|iiitur

Ante:

er-

Anleccdente.

in

habct

se

ad

aliqua simpliriler, et .sccundurn quid,

si

addatui- sibi ali((iiid determinans sccun-

duni quid,

umnn numero,

se liabet ad

ad ununi spccie,

et

pro illo,sedi//?MS

stat laiilum

cum

men

specici, scilicct ho/noj

bit hic

addatur

.sibi

simpliciter,

secunduni quid

ergo

in proposilo no-

tantum

sta-

prounilate Speciei, et sic est vera

propositio

ergo simpliciter esl vera.

Item seciindum Aristotelem

5.

polr-st acripi cat.

nisi
:

cedente a partesubjccti.et unus uow

Meta-

text.

habenl

sunt uniim

in alicpio indivisionom,sic

plures homincs in

habenl indivisionem

minis univoce incst

hominc

quia forma

ho-

crgo sunl unus

eis,

homo.
ergo plures hominos sunt unus homo.

verum

Anteccdens est

quia

ulcniue

istorum est singularis. Trubalio conse-

opposilum conscquenti.s,

(jucntia!, ijuia
scilicet

}iotnOy

fantuin unus /lonio,

non

stat

cum

<s(

itnus

.Anlccedente, sci-

unus honio,

licet

ufcn/ue

quia

ibi altribuilur,w/<w.s-/jo/>}o,subjccto,

isforum

(\st

uniis

oppositiim,

homo

ad

tradicluria

<'st

falsum

quiu sua con-

vera, scilici-t nulfus honio

csi jtlurcs /ioniines.

tur

idem sub opposilis modis, qui non

sunt

dum

.separabilcs n

ultimoautem

unum numero, unum Sfjerie,

unum gmrrc, et unum proportione.
Si
unum r
nm iw? h:il>et

.Tquivocc ad h.TC quatuor, lunc sumpto

j/;io8ic, adliuc distingiicnda

propo-

esl

penes a^quivocationem unius rale-

sitio

gorematici, et

pro

tribii.s .scnsibu.n

signilicato,

(juod signilicatur por

nc3, idco proposilio fulsu.

i-^t.^s

esl

vera; sed pro quarto esl falsa, scilicel

pio uno numiMO.

Si

autcm, sicut

fortc verius est.r/;ium

se habet ad hrcc quatuor, ut ad simplici-

seciindum quid, quod videlur ex

ter, ct

dictis .Aristotclis ;i..Mclaphysica? conlext.

2.

ubi dicitur,

quod .l(/M/iMm numero,

unum

Specie, et ulterius Ge-

nore, ct proportionc,et non c conferso,

(luasi

minor

sit

uno
(icncn\quam

ratio unitatis

Sjt*''-ic,

quam numero

Specio

tunc dicendum esl,

sitio cst falsa, ut

ticum

unum

cum

quia

el

in

qii^vl |rnpo-

est r

hic nihil

sibi

contruhcns nd unitatcm secundum

(]i;i I.

pro uno numero, quod est

stat tantuin

unuin simpliiMtir.

crorcmaticum

unum,

et sic dicil

ti-rminum.

siibjccto.

ut est

pr*>

Ideo sic

>

nv^lum
ct

homo

n^^n

iniil

cnim esl in sii

pi'ssol unus homo

pro diversis

sccun-

fundit;

dirtio-

nsti

qitt
cin.

^ ^uod

n^n

quia

ttin<'
>,

fuI.Hum

nihil

Ilcm, in subj(3cto, et pradiculo a(xipi-

5.

scilic't

mmato, ind(Mermin
slc sumptus pro smp-

consecpicns cst

tunc di-

cl

Vnn poniintur qualuor niodi,

quos omncs pnrcrdentes reducunlur.

homo

plurcs hmincs,

in c. rle

lij/iiidi

csl

de eo

tic

Aristoteie ibidcm

ergo pcr c<nver8ioncm so-

(piilur, iinus

U.

cont(>xt.

Alitcr stimitur

plurcs homincssunt

si

idem

8. et

physica in multo niodos,

ad miiuis produobus.

Ad

Aristolejcs 5. ct \.

sequilur

Ucin,uterque istorum cstunushomo,

ei

.^e,

rlifTcrentiani cntiH,

viditur ub

physicai universaliter secuiidiim quod

alicjua

qufpslionem direnrium quod wnt/j

Ail

Consefjuens. Probalio consi.-quen-

et

Quin

tian.

lorpliyriurn

383

...

(fuo
c:t

ei

<htO iuni
illo

oaim

Immm
mUtpUr.

SUPER UNIVERSALIA PORPIIYRII

284

sensu est hfec vera, Duo, et duo sunt

uterque distribuitprosuppositisdivisim,

quatuor, ex quibus sequitur, quod qua-

non excluditur aliquod suppositum hic,

tantum unus homo, sub illa ratione,

tuor sunt duo, quod est inipossibile

ergo altera prjcmissarum in sensu com-

quia pro eis distribuit uterque.

posito, in

quo inferunt illam conclusio-

nem.
Ad

argumcnia.

EXPOSITIO

primum ars-umentum, nego con^

Ad

^-

sequeutiam.
illa

Ad probationem

dcterminatio

prajdicato

sic

inlelligenda

de

est

sunt

plures liomines

unus homo pariicipatione Speciei,

est, in

id

participando iSpeciem.

Ad secundum

quod determina-

dico,

non contrahit determinationem, sed

converso, maxime non ad secundum

bile
e

quid

unde

Homo

hic,

mortuus, non

secundum quid licet

aliquando contrahat ipsum ad supposita, nam hic, homo albus, stat album
moriuus

stat

quoddam dictum exemplificativum

Porphyrii, cap. de
ponit

numerum

tertium dico, quod non valet con-

ubi incidenter

Specie,

Pra^dicamenlorum,

el ordi-

specialissima,oportet ire per mullitudinem,

et

divisionem

sed e contra ascendendo

oportet ire per compositionem

cujus cau-

Omne commune esl collectivum mullorum, ei magis commune estmagis colleciivum, ut Genus quam Species. Et
sam

subdit, quia

ideo inquit, plures homines parliculares

homo participatione

speciei, et

de

quae sequuntur ibidem. Quaerit Doctor

sequentia, sunt indivisa in homine, sive

veriLate hujus propositionis,

forma hominis:ergo suntunus homo,

yel homo indivisus quia in Anteceden-

nes sunt unus

in

nalorum in Prajdicamenlo, et consequenter

infert duo correlaliva, quorum secundum
est quod descendendo a generalissimis ad

sunl unus

tanturn pro albo in homine.

Ad

Circa

quod

dico,

homo

Plures homi-

nihil aliud addendo,

sed absolule ipsam proponendo,sicut infra,

te significatur

homo,

habens

ut

ratio-

cap. de Differenlia,qu2erit de veritaLe illius,

Socrales senex,

nem

determinationis respectu unius,sed

in consequente, ut determinabile.

Ad

quartum dico,negando consequen-

tiam.

Ad

In

similiter infra,

et

etc.

Prsedicamentis, et alibi. Ubi advertendum

quod hujusmodi

qusestiones valde difficul-

ler pertractat, ut

supra patel in

illa

quses-

lione de praedicatione Generis de Specie,in

probationemdico, quod illud quod

ponitur loco consequentis,

si

sit

unum,

fundamenLis, ut homo

De

primo.

Quid

sit

animat,

est

etc.

pluraliias, tactum est

^

ut hic, Iste,et iste sunt

unus homo

vera in sensu divisionis,

licet

est

composi-

non enim habet pro opposito,

tanium unus homo, sed hanc, nonplu-

tionis

res, quiB

bene

stat

cum

Antecedente

modum

plurium, quod

afiirmatur de pluribus sumptis per

per5. et

unius

quia

ibi divisim,

tudinem,

et ideo toties

multitudo. Quoties

ibi

mo-

huic, et

uterque signum divisiilli (est enim

vum) hic conjunctum in ambobus.
Velpotest concedi, quod

Sive

enimsuma-

tur comparalive, sive posiLive, dicit multi-

habet sumi, quoties

autem accipitur multi-

ludo, patet ex multiplicitate uniialis 5.

tapliysicee.

stant simul,

tantum unus homo est unus honio, et

uterque est unus homo; quia enim

Me-

Hic enim sumitur positive, et

pro multitudine numerali, ut patet. Multiiudo

dum

10. Metapliysicae.

quia hic negatur prasdicatum apluribus

sumptis per

supra, cap. de Genere, el habet videri su-

emm est

quod

Yel,esi aggregatio unitalum:

non continua;

ethoc materialiter loquendo de unilaLe,

non formaliter, quia

sic

patet 10. Melaphysic.

mo notum est
titicationes

j^f^iiniudo

est divisibile polestaie in v''^-

et

sunt contraria, ut

Quid homines,

et ho-

quserantur enim multae no-

hominis in

libris,

et auctorit-

OU.ESTfO XXII
tibtis

dpfinitionum: supra otiam.qurrsl.

nifTorunt

ost.

tiiotum

sipnifirandi tantum, ol

do qiio

patet,

autcm in nvKJis
non insij^ninfaio.ut
do

quJBsl.

infra,

p;.

Quid autom unus,

quotics dicatur,

ol

patel in liltera hic aliqualiter, el

el 10,

.5.

Molaphysica, copio^e, et supra, qurrsl.

Sod

aliquanlulum.

letigi

jum

nunc nolabo. fhmm cnim

visum a

sc, el

brevibus

i.

pro

/<?/

iwH-

quocnmqw

aiio.

est qitod

din^^nm a

Quae no^^alionos pnr^supponunt

positiva

ideo est doscriplio circumloculiva.vol acci-

(socundum

donlalis. llnilas etiam

de rnilato

una

et

est, el es'

Uno)

IVjolitim,

unaqur^e

est qtia

rrs

descriptio abofToctu formali.

Tangat hic do modis

un>tatis,t'\ Boolio ibi-

dem.loctor, quia qua^ soquunlur ox Aristotele accopi.

Dicituroliam unitns principium

vumeri,

pars

vel

est doscriptio

ejus, ot

lex.

l)onl

ad invirem. ut aliud ad aliud, ul

vi

Primo modo dividilur

Koalo dividitur in
hoc

guo

ot

ot

ad homin*>m,

IJnum aut/nn por

unum

do

roctam.

continuitato,

et

pro eo cujus

vol rofioxam

quo-

hoc vol immodialo, ut omnia vina

ullimalo,

vol

fluida in forma aqiKo. in

canos

hominos,

(Hjiii,

gonus

convonit, ot

tica.

unum

et

g'noro,

potosl

diffort

omnia

sub inodo

.sod

prinuuu

unum

sp<ci-

spociei, ul omnossup<'rficics.
est

magis

talo

ul

prima, fonna prima. ons.

Unum

iil

ol

ad

pnlot.

qu<Kl

sibili inlolligontia inlolligitiir.

prfTcodontia,

li-

juMum

comparatur ad

quando arrjdem

vii

.1

su'

quando

ul ma!erin

ol alia

simplici-

Iuk* pos.sunl

ivduci

'

musicum ad i.on^

contra; vel

i.i

i
*

complox,....

comparatur ad aliud,

..

ul rur:^.'!i

19

ad Coriscum mTisifum.
Lnilas, vel

ad mentem hujus
Ux-is

sic quol

alia est ralio-

ut enlia

ex natura

perseitalis; alia

omno

.se

tertil

rei,
's

halK^l

sufK>rius ad inforiora

de

ubi
sie

uil'

tr

alia

ubi osl vera nM!

tis,

puo ropcritur
ol

ut

tormalis,

alia

in pleii<- muitt,Ug.

DiK^iori^,

ratiocinantis,

scilicot

alio mo<lo di-

eisdom, socluso actu collativo

non

in div;ni>

difTorl a tortia,

ul

tur, nisi .soliim in div-'--

.,

ol hoc vol per coir

prr

vel

tentiii\

';<<

qui

ili

donlis
w,

'>'

nlin

vel

ptT

se.

ul in

per

alia onlinis;
llcet

c'

vel

El

ro

alia

>li

per

p.irfTiiinli';,

In

indivi-

quando

el

ad aliud, ul

musicuru

ul

quan-

uir ad subjec-

unum

ab imnuvlialo

indivisibililato. id osl,

simplicia

ut

ic tran-

e%l. vel

accidons c

dividi uf

ul Socratos, ol rialo; vel penorica.

cel

tcr

u'

uniim dolinitiono, vol

prjocodonti. In

excluditur vorificalio conlra

unum

si-

al

ut

luni,

ad

nlc color

in realo, el h)gicale.

forma vini

in

ad aorem,

modi

rum primum ost magis talo. .Socundo in

utroquo mombro in uniim spocio, vol subjoclo

quillitisad mare, vol sicut 9c habotanimal

nis,

unus vel improprio, pro conliulrumquo contirjgil o.s.se vol sccun-

duiu linoam

>[

aliud per accidons.

conlingit vol proprio,

motiis est

nnn,

cut so habel

quo

numoro. quiddilativo

.se,

una.

'

p'

guondo

aliud per

i'l

dnm

vidi,

Unum

'

mvtm n^wrf m\

In

por

dolicel, ol quantitalivo, ut aiunt.

qiionim ntio.

rf>,

passionom, et convenit omni luiitali.distintiunon do

rpntia indfvidnalii, f^'

d'finitione

ot alilii sjrpo.

/l^quivocorum,

Vli

ultima

hnv

pnmei redud wi

priorem
alin,

in verbi:* sallfm. iMttn

tlia*

'

oiunl

|':

palcl.

voro logiralo dividilur

in

ur

9.

numero, ulcjuoruiu maleria,

id esl,

<li

'iik!i

if.iii

!'

""

'

"*''A'

''

'.'**

SUPEU TJNIVE1{SALIA PORPHYRII

286

sumplo, ut

Adverte etiam quod

tur.

umim

posset divi-

di in parles subjectivas, sicut et ens,

tia

si es-

nomina imposita, ut unum insubstan-

sent

dicatur identitas in quantitate, a^quali-

Ordo hujus quaestionis patet

vero communis

difficiles,

cum

suis solutionibus

tota haec quaestio inter cseteras

ma

et

hujus ope-

ideo caute, et diligenter legantur. Pri-

locum

ratio procedit per

do ad

suum totum;

suum

superius,

Est

enim regula

a parte in

mo-

alios Logicos.

universalis,

quod arguen-

Determinatio contrahens, seu restringens,

quae facit terminum teneri pro paucio-

quam

ribus,

ut album,

per

se,

nigmm,

et

si

determinatio non

sine illa poneretur,

hujusmodi
rationem

tollit

talis

et

illius, cui

nec diminuit inlKL^sionem,

additur,

quodammodo communitatem,

licet

vel supposi-

tionem.
Determinatio vero diminuens

non

rationem

tollit

illius,

bene partim perimit,

quse

est,

nedum communita-

indeterminationis,

vel indifferentioe,

diminuente, nec distrahente, ad ipsum de-

seu suppositionis, sed etiam debitse inhae-

sumplum,

valet

argu-

nuente, nec distrahente, et

si est

debet inlelligi

accidentalis,

appositio

inferius

pro

minus communi, et ita est pars in modo,

ut homo albus, respectu hominis, vel album

sionis

ut

album secundiim

autem

Determinatio

etiam
quae

et privans, et
tollit,

dentes, etc.

dislrahens

(quae

amplians dicitur)

est,

seu destruit totalem rationem

illius, cui additur.

Quae dicitur dislrahens,

quasi ad diversum trahens, quia trahit ter-

minum

ad aliam significationem a suo pro-

prio significato

ut

mortumn, pictum,

et

imaginalum, cognitum, secundum aliquos

volunt quod sint potius diminuen-

hic,

sed

alii

Participntione speciei plures homines, etc.

tes,

vel indifferentes, quia nec ponunt, nec

ergo plures homines,

tollunt rationem sui determinabilis, saltem

homo, respectu albi

sic

ergo arguitur

Ostendit verita-

etc.

tem antecedentis ex littera Porphyrii. Consequentiam aulem probat, tollendo instanseu tacitam evacuationem. Diceret

enim

aliquis,

quod

ibi

arguitur

cum deler-

minatione diminuente, quia ly speciei di-

minuitunilalem in antecedente,

et

sumitur

Ubi advertendum primo,

,

numeralis (ut habetur

de uno

text.

comm.

^
5.

, r

quod unitas
i

Metaphysic. cap.

12.) est

maxima

unitas

praecipue de nuniero illarum quatuor, id

est, specificae,

generic8e,et proportionis,ideo

non e contra quia inferens

debetesse magis tale, quam illatum. Non

infert illas, et

sequitur ergo, sunt

mero

do, ita

unum

duo prima sunt

Tertio sciendum,

quod generaliter om-

nis determinatio debet poni

specie, ergo

nu-

quodammosecundum quid tale.

cum

suo de-

terminabili ex parte ejusdem extremi, scilicet

tione.

vel praedicati,

subjecti,

in

proposi-

Verbi gratia, refert dicere, hoyno

hum, ut patet

est

al-

currens al-

hoc enim est generale in

omnibus modificationibus,

et realibus,

et

intentionibus, ut infra saepe habet iste. Dicit

ergo Doctor, toUendo illam cavillatio-

nem, quod cum ly unus

to,

in antecedente is-

participatione speciei plures, etc. poni-

tur in praedicato, et ly speciei in subjecto,

quod

ly unus

quia ly specie diminuit

et ideo stat

quod

que,

est quasi

distralientes, ut patet.

bus currit, et dicere, homo

absolute in consequente.

13.

cui additur, sed

tis,

tiam,

liplex.

duo ultima

aliqui

licet

do a determinabili cum determinatione non

mentum et est alia regula antiqua, quod

omne se habens per modum appositionis respeciu alterius, inferius est eo. Quod etiam
debet intelligi de appositione non dimi-

mtralis.

Delermt

nalio mul

mcmbra capiant pro eodera, et unum plerumque ponatur pro alio proprie tamen

vel ab inferiori ad

secundum

termijiahile prxcise

^2
Unilas nu-

distrahens

alia

est,

est.

arguit qualuor rationibus, et repulantur

ris,

deter-

minatio alia contrahens, alia diminuens,

divisio

De Secundo. Ad partem affirmativam

valde

quod

ulterius,

loquendo, possunt poni tanquam diversa.

tas, etc.

H.

Notandum etiam

de quo Infra magis dice-

patet,

in

non diminuitur a ly speciei

pro unitate numerali utrobi-

antecedente videlicet,

et

conse-

14.

gi.KSTIi) XXII

aulom proposillonem, qiiam

quorilo. Illnm

nolat Doclor, scilicot,

quo,

ipso

in

quansl.

2.

elc. Iialx?l

dislinct.

II.

tliminuU ab

,Vi7i/7

ali-

.Sonlenliarum,

:{.

et

nolanler,

3.

el

alihi s;tpe.

silum

ralio

principalis oslcndil oppo-

quod prima dedurit,

illius,

ulraquc arguat univcrsalitalom

rcgulam

a.ssumit

Minor vero vidctur

cap. dc iino,
tia,

pro

os.sc

vora

ut st.itim dicctur.

commune

illa majori,/r.s- est

enim aliie<lo oon eai iii>

gredo, nec album nigrum, iu nec bomo
:

<,'ra-

subs-

esl

quare similiUT
ideo di^ium ci supra, qu
niger

falsa, Alhf^io

lium

Molapliysic. patct. Idoo

citur ens in alio, stal

Similiter

patct.

^;.?

cum

di-

pro accidente, ul

dicendum

est in

proposito

dc uno.

locum

tionc, vcl doscriptiono iinius,

a dcfini-

supcrius

Uic-

do quo sialim

pr.omiltit.

.is

prosoquitur,

declaral,

Lo^mcc, vel potius Sophislico

.'irguil

magis.

Ibi

scm[)or csl

quod
conscquonlia bona, quando opsc in illa tamosa,

liind.it

posilum consequonlis non

dcnlo,

ct

cum

slat

assumit distributivum duorum

cxclusionom aflirmati-

in antocodontc. ot

v;im pro of^posilo consoquontis,

littcni

antoco-

nolo oiiim in

diniciiioni

loc;i

his doincops

ultra

vidori.quia ex

prolixiiis

ropulo

pnomi.ssis

ut patot in

ami)lo vi;im

aporui.s.se

lectori.

Ad

Prima

procedil

nilio

.sini[)licom.

s;ilis

duabus
jht

convorsionem

Socunda

[)atot.

proccdit ox op[)osilioiio,

ralionibiis.

sou

ralio

ro|)Ugu;iiilia

pnvdicati et subjocti. cujus fiiiubimonlum

cst

Uictiim

qiKost.

r,.

Sul>J(>clum
lis,

ot

sii[)ra.

do

([luosl.

l)ilToroiiti;i,

et

I(i.

infra,

similo.

hal)'lur

onim suiuitur sub m<'do plura-

pr:odic;iluiu

numori.qui

sub

iiiodo

siiigularis

ro|>ugii;intinlor.so, ot

ri

sfMvtii

nai. t.

t.

doclarat fundamentis .Vrislolcli.s.el ad pro-

quam

positum applicat,

mem-

.secunilura

briim exprimat. LecU)r vero alium ordi-

ncm

Ml enim quod

lcnore potost

uitum,

vol unus polius, ut loquitur Doclor*, poirat

fra

ibi

-...

membru:u

sumitur

.ititfr

unu.t, elc.

dislinctionem habel infra, rap. de >

I.do6Wu-s-, et

qu;ost.

lia,

do Tolus, ul

ot alibi

distincl.

dislincl.

1.

'il.

...^ ..;-

4.

1.

quasU

simililor in 3. dislinct. 0. do Sr>(-tmmo'

1.

Primo mo<lo

do.

signitlcnt

Tbi

cntis, inquil I)oclr.

dif;

./i

advrti^ qu|

t>x.

lensive loquitur de

!{

:iclum, el put

s;ofx? voc;il

\\

differrntias enlis. Opponilur

unum

(lo

oi)[)Ositum,arguit

aam.

primum mombrum

prius Uimen

'

ad proposilum

el

matico. Iloc .se<-undum

ritimo

1.

unam
Secundo membra

sionom specifiram, saltom

in ip.sa, idoo,otc.

fnrtn.

ubi sic prooedil. Primo

accipi vcl cato^oremalice, vel

Mctaphysic. toxl.

.'.

omnino

ad

lel

romm. II. r.s.sv

videlicct inflivisnm a se, ctc. Korma aulom
hominis, id cst, humanitas, ost communis
omnibus hominibus, ita quod habct indivita3 e.x

ut

Sod hoc argumonlum vidoiur coocludore uniformilor de unilale spe**'"'^''^

applicat

Tcrtia ratio proccdit pcr

15.

inseparabi-

falsn.

(lonsequenlQr

I.

Uilium

paiot ibi. Videlur ergo proposilio

ens .sccundum quid rcspcctu subsLinticc,

ut i. ot

propler repu-

aiba,

e*t

hsc

id

sccus do modis .scparabilibiui.

sicut numorali,

in pro-

modorum

gnantiam

accidcns aulom csl

accidonli

et

tanliic,

allero. Sicul

posito

VorI)i

-i.

mh

prop^jsilio-

Motaphys.

r,.

tit

prflifalur oppoHiium d oppotiU), rel

saltem idem
uno
orum de

homo

notabilom pro majori.

ly

ris,

albus,

mcrali, ct sccurida dc unitatc spocilica. El

Aomfn^
unus homo

pluralis numeri, el ly

liccl

Prima lamon proccdil dc unitate nu-

nis.

Cum ergo

eju.vJcm similis

m\\

Socunda

vn

mulliludini, vel esl pr.

taclum

ojus, ul

enlm hoc mo-

esl .supra.

qui<lom

Parision.ses

:i

in

hoc loco <uper

Purphyrium, volunl quol Mmus, calegormatico sumpliH.

quol

pro

in

ibi '""'

isi.-.

loxJ.

-1.

'""
.

.su|it

*'

ir
1.

4.

.n

\\\

a\

T|.

rtmm. 3.

"".

*'d

ifgtt

i:i

.XriHtololom

.se

doalur

Ih.

U'ii'

s;iiis

rt

ra;

oopic
i.

ubl

17.

SUPER UNIVERSALIA PORPIIYRII

288

ad proposiluin. In

singularis doclrina

vero MoLaph.

quod

tur copiose

comm.

toxl.

illa

comm.

o.t

inde, habe-

Qualuor vero modi,

dici'.

de quibus loquitur in
ioid. text.

8.

assigmntur

littera,

est divisio logica unius.

unam

ducit problematicam

Kuum

sumptum

dicatur de

vel acceptionibus,

conditionalcm
quasi

categorematice

seu tmis

talibus, Si

respondendum

sit

an

scilicet

cum

primo modo,

semper

ad muUiplex,

prsemissa definitione, concludit quod propositio

ista

Plures homines;

etc.

vera

est

tribus modis, scilicet pro unitate specifica,

modo

generica, et proportionis, et quarto

est falsa, scilicet pro unitale

haec est
1

prima conclusio

autem teneatur

Si

mine par- laudat Doctor, et 5.

numerali,

el

quam magis
Metaphysicse maxime
alia via,

j-.

majori minorem ostendiL,

concludit

quia

quod

propositio est simpliciter falsa

quod

dicitur de aliquibus, ut de simplici-

ter,

et

secundum quid

lute ponitur,

dum

Lalibus,

abso-

sumitur pro simpliciter

tali,

ut primo Elenchorum famose habetur

Omne analogum,
hic

etc.

unus igitur accipitur

tantum pro uno numero,

impossibile est

et

quia

sic

unum, quia

plures esse

tunc contradictio manifesta, quare propositio falsa, et conLradicLionem implicans

:

et hsec est

distinctionis,

membrum

scilicet

syncategorematice sumatur

et

unus

si

primo de-

clarat intellectum unius sic sumpti, dicens,

guod

dicit

modum

intelligendi Lerminum,

pro supposiLo determinato, indeLerminate

tamen

sicut signa particularia,

appellant Grammatici

nomen

ut uniis florum, et subdit

proposilionis. IUo

modo,

^^

supposito, sed pro pluribus, hoc exdicens, Nihil enirn est in suhjecto,

cludit,

Et

etc.

si

quod copulatio

dicatur

subintel-

hoc faceret

lecla a parte subjecli

plurale

enim

sequipollet singulari geminato;

hic,

Plures homines,

homo,

homo,

et isie

subinlelligitur iste

eLc.

DiciL DocLor

copulatio non confundit, et

catum
alias

unde

maxime

quod

prsedi-.

quod probat per instantiam, quia

ista

vera in sensu composilo,

esset

Quatuor sunt duo,

duo sunt duo,

si

deducendo, duo

sic

et

praedicatum confundere-

tur haec esset vera ultra,

Duo

et

duo sunt

quod quatuor

igitur

essenL duo,

quod

falsum, ergo alLera prsemissarum

minor, uL paLeL, ergo major

est

non

igitur copu-

non habet vim confundendi. Ulterior

latio

prosecutio dicLorum statim,

eL alias,

ticulo,

in tertio ar-

ubi occurret opportunitas

dicendi,

Demum

solvit

Ad primum,

argumenta

principalia.

negat consequentiam

ponit Porpliyrium notanter, Ubi adverten-

dum, quod
vel

turee,

alius est ordo

plerumque

expressionis,

vocalis

et

scrip-

alius

constructionis, et sentenLise inLelleclualis

unde

partici patione speciei licet ponatur a

hilominus construi,
dicati
lis,

in

et intelligi a parte prse-

et sic salvatur illa

regula

noLabi-

argumenLo de determinatione,

determinabili,

et

respecLu identitatis extre-

mi.

Ad secundum,

dicit

valde

signanter,

contrahit naturaliter, nec ordinate ipsam,

talis

sed potius e conira, el ma.rime non al se-

quod homo
etc.

scilicet veraciter,

cundum

quil. Et prvnil

-^-

eL ex-

in

partitivum,

subjecto

sumitur in sensu composito, sequeretur

quod determinabile, etsi conlrahat determinationem aliquando ad supposita, extensive loquendo de suppositis, non tamen

illud

et

hac propositione, Plures homines,

parte prsedicali non inest

uno

parte subjecti ordine scriptura^, debet ni-

secunda conclusio solutionis.

Deinde pertractat secundum

principale

Lionis.

quatuor. Hsec etiam est vera, ut subjectum

solulionis.

^^'^!^^'tr lenel; et ex diclis Aristotelis ibid. text.

sunt unus comm. 12. inferentis ex una unitate, ut-

homo,quomodo.
poLe

et hasc est tertia conclusio solu-

unus a parte proedicati non accipiLur pro

aequivoce, an certe ut de sirapliciter, et se-

cundum quid

e^t falsa,

Deinde intro-

quatuor modis,

illis

nihil

Et quia aliquis forte diceroL, quod ly

de hoc primo membro, sub dubio

omittendo qualiler

quod sic accipiendo unum,

aliud addendo in proposilione, ipsa

igitur concludit

Nam

ut supra notavi.

12.

5.

exempla utriusque

QU. r^Tlo

mfmbri

in llllora. I'bi applir.iri polosl jlla

dislincllo

a.ssife^nnla arliriilo
pnnOfitrrmi
.srTiti (If Tniiiliplifi
deUrminaliono. l'mlo
tio cnnl/iit de- (.sicul aliasflicliim
ost, nalur.ililor loqiion-

.siipra

Wlf

>0

rons^ ums

l.

proprio posloriora sunl dolennina-

o(.

lionos priorum, ot

non

riomina adjocliva

rum

rum.

oconvorso, sirul

ila

nomiinim

siihslaiilivo-

ot ^'ciioralilor .iccidcntia

subsUuilia-

alifiuando convonit

contra dc-

S<u\

tcrminari, ut

inquit

Quaro cum

siipposita.

maximc

Doctor,

ad

n/bus,

dicitiir /<o;/io

dotcrminalur hnmo por albcdinom ad sup-

.Sed

Uile

vidoliool, el

'7

j''

pliMral in

ul

///ii//;i,

huc dislinpicndam, hanr

islf sinit

Docloris voris-

intolloctum, ol non ad voca-

sima, qiiia ad

ordinom,

(liun

sive

diciliir

i;;itur

//////.s

/io;;io,

non

fli-

miniiilur voritas ox additiono sui dotormipotius .salvalur,

naluralis, scd

nahilis

cut inodus

intrinsociis

si-

non diminuit, noc

El simililor

proIi.\o. Licol

standiim

hono tamon conli-ahitur ad

pro unitalo,

Simililorcum

aiiloin

Verum

exl

nvxJo, si

mor/ints,

catogorica,

dolcrminalionis,

(lclormiii.ahilis.

l;in;;ilur iiidivisio sp(>cilica. vcl

consoquonlo

pliysicjoost

do, osl accidons, vol

Ad qu;irtum,
:

ol

.scd in

llgur;i

praclicanli.

no}.,Mt

simililor

Moln-

inforon-

iv>iHndcl

opposilum ron-

sc(iucnlis convonionlor as<i.t;iiari. quin

/an/inn

uniis

niinrn^vU'.

homo,

ost

hoc(ut nohiulcr
Tom.

I.

hy-

conscfiucn-

prob;ilionom

duplicilor. PriiiKi nojuMudo

dictionis, vol

p;ilol

cjiis

;i(l

vol

igitur ox 5.

conccdcnduni

(lousiviiions, ul

n;ituralis

vcro numonilis,

.Vssiiniplum

posl;ilic;i.

onim

;inlocodonto

In

v\r. sot\

nnn

i>/iirrs

uon
hn-

opposiium cousoqiicnlis. Kl
dicil

Doclor) 00

modo quo

rommuniler ba-

una

vcl

Iioc
t

1/0

ul

csl

tionis,

Plurfs homin^s,

ful.s;im iu

f;irii

Namcuraron*

solulione qua^-

clr,

ho*

in'"irii

ut uiia r;ilegorirn osl, el non ul hy|

Quaro

vol

antiqun

lillora

i.

pi>losl Ir-

exposiiio dirti viri o

halxUur ly fvm, ponalurly

ol iibi

unutn, vol

ujr

el sir loquilur l)o'lor

hanc csse

li

liominis in ;inlocodonlo

originnlibus

senu romjtrtttUonit,

rlusit

iiori, ol salvai'i, ol

v;iri;ilioiioni

cum

oa, in lola hac quapsliono.

vol dislrahalur,

oplimo consoquonliam

i;j

unum,

hic. .Nciuilur,

diminuatur homo,

statiin l;in<j;am.

eam

Koksal dorlaral

unum, id esl, una pr

dc qua uniUilc hxjuilur

ul palol.

ot con-;o(iucnl(, in ivitiono

li;im

non

slt

conlr.-ihilur. Aii

.\d l(M'lium, no<,';it

iii

homino.

i,u t iit

hcef non dirisionix, olr, poU?4l oxponi

.sed

duhiumost, ut
proplcr

homn

dicitiir

mov/iiim,

diminuitiu"

ost in

(pia'

inlol

antiquis rx)ncordando, ubi

de

2.

/i/<r

hablur imp

proforlo

mili liahol Doclor l.K<'porlalionuiu,<Iistinct.

cl

hor

ul fralor Joannes

ol

scn.sum compositum

quiost.

.srilirol,

pro qtia ponitur,

illn

dostriiil (inifMilalom, noc o conlra.ut in si-

4'}.

cpil

divisioni.s.

bclursir:

ost rospicicndiim.

at

"""*
UHUS homo, qua ' "sl in sensu "**'

U^ram, ut communilor

.sed

i-

proposiiionom vornm simpllriu^r. whI ad-

loquondo, contraclio, dobol conlrahi;

Nam

r<.-

Ibi Limcu uni

lillora,

c{

Idoo piilrhre

Uli.s.

rel, /7//;r A/)//jfVi, ct

sivo sic, slal .sontontia

Iciii

irK|unnlum

fal.s;i,

diiMliir

<.

una, noc viTa,

ve-

bilo pr.T'poni, ot contrahons ;iddi

sic,

voriUiU pn>f.

propfxilio multiplox

nor

dc unl-

supor hbroH KN^n^-Iionim.

similili-r

proprie.

ila

intcllii^ilur dolorminatio, vol

iil

rius

non

conlra, licot

posita, ol

'loquohabct

vjflpri siipor librr^s iVrilKTinoniaji.

viiiiahi-

nou con do,

iinn,

pr-

<sl

Iv

ii/ii/;;i

i""r.

ad hunr inU

lum, non refonMido nd unilntom propuoilionis

so, so<I

in

missum,

vorum

ip^um rons^-quons

osl

nd hnnr

non opponilur

oi

scd

h.

;iO'i /'/M;-r.i

sionis,

non

homin^s.

unum,
non

ol

ubi diril IKkI.t, quo^i luoc

.soq\iilur,

ost quMl

0!<ae

sonsu rompi>

iii

divisionis. Et

tum

.ii/MHMm. Qun.Hi dicerei

.scilirol i

ul sumilur

quml

ad illud immcliato pne-

tanlum MHMi Komo, rtc

otr. uhi

n'--"~^

iiurin rn^u

<:

opiH...

..

Nnm hnv

.urol h?-

"

'

nojjal

'^Mf*
.rt\

pluribu-i <;Mfnniis rv-mi 'Uiv

turalia
silio.

sod

com;<>^.l"

>

ur, ut

patrt

SUPER DNIVEKSAI.IA POUPIIYUII

290

enim proprie

est passio categoricse, et

hypothelicjp.

Simililer

categoricis,

extensive

non

et

in

non

hypollieticis,

licet

unius in categorematicum, et syncatego-

excuset

rematicum, possent plura notari, omitto

tamen illa lectori, recurrenti ad parva Lo-

eis:

non Docloris inadver-

quod

Dicit igiturDoctor,

gicalia, et alibi, ut expedit.

recte assignan-

do oppositum consequentis, non opponilur

antecedGnli quare consequentia prima non
:

bona. Et assignat causam in

fuit

littera,

ubi plura possent tangi de natura hujus

Uterque distributivi \derque
istorumest
,.
unus ho- Logicalia, et
.

wjoc/o.^"'''

^^^^^^

^''^

,.

sed videantur parva

dicit {est

homines,

modum

pluribus per

mul,

negatur prsedicatum a

ele.

plurium, id

sumptorum

et coUective

est, si-

quare stant

simul, tanquam non repugnantia, et hsec

sit

quentise, est

Admisso
homo,

quod

videlicet

et

esset

conse-

Vcl potest concedi, etc.

quod

hcEc,

consequentia

ac-

acest

numero, vel

specie,

Item, aequivocata

cem,

cum

quantum

ergo unum.

non inferunt

sint conceptibiliter
talia

quam de

et

sic

dicitur

unum

de aliquibus, tan-

secundum

simpliciter, et

illa

quid,

nam

secundus modus sequivocationis,

est

utpatet

Elenchorum

1.

quare non

differt

secunda pars conditionalis a prima.

si sic

cundum
in

diceretur, esset fallacia a se-

quid, ad simpliciter, vel e contra,

argumentis Aristotelis

5.

littera introducit.

consequentis,

enim, Est

homo

saltem implicite, et

in-

ultra proce-

sequivoce se habet ad

talibus,
ille

diversa,

etc.

quod

Item,

se invi-

sed sequitur, sunt

numero, ergo specie

dendo, ergo,

sunt unura

sed sequitur,

Doctor in

sequivalenter, ratione alterius exponentis,

Metaph.

quem

Non sequitur

vivus, ergo mortuus,

vel

pictus sicut nec e conlra.

conLradicere

videtur

ILem,

sibiipsi

nam

1.

adhuc negatur quod repugnet antecedenti

quod dechirat recurrendo ad naturam dis-

Elenchorum,
vult

quod terminus analogus per

tributionis hujus, et exclusionis illius

lus,

aeque importat sua significata, etquod

ex-

qusest.

cluditur enim non proedicatum a pluribus,

habet reduci ad

sed preedicatum sic acceptum, a quolibet

caLionis

non

sic

sumpLo. Exclusio enim non semper

excludit aliud

secundum

secundum essentiam, sed

esse et syncategoremata

dispo-

nunt subjecLa in ordine ad proedicala

sed an categorematice, vel cerLe syncaLe-

goromaLice accipiaLur unus

est,

dc quo amplius statim

probabililerj^^et

tor

succincte

liic,
:

dubium

lisec

dicla

omnia

sint.

Lec-

discretus eligat fortiora, et addat, ut

expedit, ubique ingeniose.

26.

scilicet,

secundum quid, et simpliciter

cepti, nuUa sit. Primo quod non possit
cipi aequivoce, quia in sequivocis non

tantum unus

oppositum

polest concedi

videlicet

ut

vel

Item,

ad probationem

ibi

'

primi membri unius

categorematice sumpti, aequivoce

prima responsio.

Alia responsio

25.

seu conditionalis de-

illa distinctio,

claratio

liltera

enim uterque sfgnum divisivum,) vult breviter dicere, quod hic uterqite istorum est unus homo, attribuitur
pnrdicalum pluribus,non permodum plurium, id est, non coUective, sed seorsum
hic vero 7ion pluet divisive sumptorum
res

quod

Videtur primo

,.

modi signincandi statim aualiqua adjungam ad haec. Ubi

etiam adverte ad parenthesim in

cum

solutione

dicta in

quaestionis. Et licet circa illam divisionem

fentiam, hoc in loco, et ubique.

^^-

primo circa

unitas recte est in

ulrumque conveniat

igitur suiipsius, el

ocrurrunt

De Tertio.

Circa dicLa aliqua motiva

16.

et

hic

primum modum

hic vero videLur

se

ibi

posi-

sequivo-

dicere opposi-

tum expresse.
ILem, quomodo syncategoremaLa essent
modi inLelligendi categorematicum ?
Item, videtur quod ibi sit repugnantia,
supponere

scilicet

determinaLe, indelcrmi-

nale Lamen.
Item,

cum

solius accidentis sit inesse, et

homo non sit accidens, quare ergo

minem iuesse, vel non inesse.
Item, comparativus gradus

dicil ho-

habet vim

confundendi terminum sequentem

plures

27.

or.^sTio wii
aulem osl romparativus, qti.iro malo flirii
qnod niliil est in suhjccto illius pr<fKisiliohomincn,

nis plurea

virtule oujus ly

otc.

umifi possit confurifJi.

Ad

^i.

est

main,

ol ila

sed suslinondo illamparlem,

in

quod

con.sefinenlia

ct

di.

non

et sic

esl

illalio

telli;,'.'ndi

torum

dictum.

aliud, dici poleslquod secus eslcom-

parare a-quivocala inlcr se, secusad terd ad com- tiuin, cui conveniunt. Priino modo proce-

iuu-.i.;,'..:!-

ra-Kiu

in morlis

an

.j.

In-

prius

Itiv ul

inlentioiul

.'sod

vel non.

Undo

danlur plurr^ trn

simili do

t-.tuaf

''

intclli^ninlur caloKremala cun.

in

liabet.

MinnUUT ^

t-l

paisivi. .mo

ar-livi, el

sis, ol alilor .sino ipsin.

am

vuliuu.s ad

uno

.sensu

quod

nU.alH

\\<

aliler

f,'(i>iii'0-

li.i

sinl inlcnlioncs sorundie.

duhium

cum convoni.inl
nodum in lorlia a

*sl,

minis

.si^jnificalivis,

tiono,

.se<l

l*r-

II

'

dit

argumcntum

iiam

iioii

,t.

.sequilur, Est

unitas numeralis, erg.) specitica. Concre-

ad alterum,

tive tainen sequitur aliud

tione concomilanliie nece.s.sariie

ad lertium. Possel

dlrie

etiain

ra-

sicut forte

ad suhstantiain .sequilur accidens,

invosligationo.

auclore.s,

cl

.\d aliud dico.

et

Parisienses, el O.xo-

quod

hujusmodi, additum tormino communl,

talem propositi(Uiomsufflcil vor

.se-

runflnni (/nid In^e, polesl accipi dupliciter.

l

molo,

iio

ul

a(*ci[)ilur in fallacia

tali,

1.

pro-

ly m^u, vol aliquis,

tus.

dico(sicul alias notavi) qu(Hi

apud

quajralur

consilio. Plura alia considorabil lecloracu-

el

.-,

niensos. Iliccuncta portraclare nimis

de

fieri vis

do diver-

propr!

ulleriori

maximo

ipsum supponere delorrquod non confuse:ido ad v-

Ad aliud
siimi-

aulera oorum. cl

lixum viderelur.

de a*quivocatis a casu, vel

nalioriis, et

dupli-

sitate

socunda

in prirna.el

in or-

;equivocatis ejusdem, vel allerius denomi-

uiiihini

'

.\n:ilogo uiii*

Possunl orgi) dici m<xli quiitm

ul in siniili infra, (|u. 4. Antepra'dic;imen-

Ad

vort> cje

pnelacta distinctione, et

nisi

de Ana-

(lisp>siii(i[i

dicendum do

consequenlia proprie, scd qua-dain

<(t

mala sunt

pos-

valet,

Io({uitur

aliud dirondum.

argumenta conlra priiuam

sumpto uno

Ad

ahinlollfclu

coiidilionalis,

polcst dici ad prinnnn,

noM

a?quiv<K-o, hlc

l<i;i

pri-

oliani

pluricft. Ihi

quain

admilti

Hciil

alihi

Ad primuin.flictum

Doctor magis scquitur so-

cundain parl<'m

majori eliirjdaliono hujuH

voco.

ista rfspon^ictur.

prius quod

291

facit

dicati

de uno supposilorum.

!>

'n

hoc uno,

pr)

iti
'

ergo ad slindum pro supposito suu

sed quia non magis

t'

ol

i.

quam

pro

r.

Klciicliorum (juod cuiu addilo, scilicel dis-

illo,

modo, pro minus

vcrc tamenel formaliter
priiicipalilcr tali
tali.
Kx(Mnplum priiiii, ut homomorhius.

/<?/-m/Ma/<*

Ir.ihente, accipitur. .\lio

:

ul accidons respcctu

Kxcmpliiin

.s(cundi.

suhslaiili.c.

Aigiimcnluiu igilur

primo

iiio lo

[)i-oc(>dil

Doclor aiilcm lo(|uitur hic

secundo niodo. Per idem dic(ndiim

argumcnlum

.se(|ucns

ploniiU([ue

ncccss;iri;i

ct miixiiiK in his
fr.i.

(iu;e>l.

.\<l

.'>.

;iliud

choriim. de
([uaiiluiu

vcro
([iiare

lo([uilur

cx

doclrina hujus,

vi

[vilct iu-

ItMiuitur

scrmonis

1.

Klen-

slricle,

el

vocis signilicanlis, hic

famose. et quoad utenles

non cunradicil.

haU^t rcferri

suppositorum,
cationem,

proquorum
aucloros,

Vidoalur

ihi

pru

ita quni ly

ad

no<U,

mn'

In

doclrina

cap. do

.*>u'

Docloris,

lormini

"

u.

ti'->

hm

ni

'

quaTO

de supiiU*

r*

ex .,
dn nn..

p;ilol

inesfi'.

fra. qurTNl.

el

'

iifilur coulrit.
tis

liujus.

venti-

.suppctsilalero

p)siiionihus torminorura, el
hi, in

prolixiori der Inmlionc

ul

i%/*-

in

el ly d-t^-rminate htl

accoptionom

cl

Adaliud,

Diffcrciili;i.

([Uod

virlut(

c>t

in

ad

rcs[)onsio esl

I,ogic:ilihus, ut

cap de

dico,

h;ec

est

ideo indelerminale,

'}.

Ad ullimum
arclpilur romi

lum

e^l pnu.s.

Vcl

i4

*tl

adhuc

<*,

Jl.

SUPER UNIVERSALIA POIIPHYRII

292

non dislribuit quGmcumque lerminum sequenlem, sed lanlum formam, in qua fit
comparatio, vel terminum comparatioDe

si-.cuNno.

Dubilatur, circa quoedam

argumentorum, et
quod illa
ipsis argumentis. Primo videtur
scilicet
propositio in primo argumento,
dicta in

solulionibus

nihil diminuit

ponatur

nisi

ab aliquo,

non sit vera, ut patet hic, .Ethiops est alhus

secundum dentes, imo videtur quod non
diminuit illud, quod ponitur a parte ejus-

dem

extremi, juxla sentenliam hujus, dis-

tinctione 36. primi, in solutione principali,

hominem

esse

determinationem unius, eliam ad secun-

dum

quid.

fundamento

quod
tione,

Metaphysicae concludere

5.

in

ratio unitatis consistit

sola nega-

quod non concedunt sequaces hujus,

imo nec

ut

ipsemet,

Metaph.

patet 4.

quaest. 2.

Item, circa

tionem ejus,

quartum
licet

principale, et solu-

dictum

satis

plnra

sit,

tamen dubitari possent. Primo, an requirantursemperduoappellata ad hocsignum

uterque.

ubi dicit

Et videtur quod non, quia non habet ma-

quod distractum respectu distrahentis non

quod
est distractum, sed respectu tertii, ad

jorem vim distribuendi, quam omnis sed

omnis non requirit plura appellata, seu

comparatur sub ratione distrahentis. Similem sententiam habetprimo Reportationum

supposita, ut multi

distinctione 3. quaestione 5. articulo 2. sol-

-plures, vel

vendo objectionem, dicens quod unumquodque, quod secundum quid est aUquid
simpliciter est illud secundum quid.Primo

Uem,

solvendo

primam

o])jcctionem.

etiam Elenchorum, qusestione 51.

idem

tangit

tio a

parte subjecti distribuit prsedicatum,

quam
hens

determinatio diminuens, vel distra-

Item,

modum

tium principale, ubi

tur, Christus est

homo

distrahitur ibi per ly

dicit,

quod cum

crealus,

homo

dici-

ly crealus

el

tamen

est

Item,quare potius ad supposila,quamad

secundum quid.

concedil determinabile

contrahere determinationem

ut videtur

sentenUis,

quod

sustinendo Docto-

ipsis

de aliquo in

seorsum

et

ut patet ex

in

se, et

est

de partibus

acceptis, et ali-

ad tertium compara-

in ratione prsedicati,

homo enim

et

sed omnia concor-

loquendum

aliter

de

per

Considerandum enim

dari faciliterpossunt.

vel

subjecti

wor/t<m repugnant inter

raUonibus eorura

unitis in ratione determinabilis,

se,

sed ipsis
deter-

et

comparanUsad terUum, utpote

ad hominem, dicendo, homo mortuus est

minantis

homo,

determinabile ejus.

respondetur,

ista

tivum

ter-

unius, absque repugnanUa

non contrahit determinationem ad secundum quid : est instantia ad hominem, in

solvendo

et ulerque.

rem, qui loquitur aliter in Elenchis,

ter

non

quomodo plura possunt sumi

unitis, et

1.

stant simul,

qualiter stant simul distributio, et

Item, contra illam proposilionem, in solutione secundi principalis, determinahile

tertio, distinct. 11 qusest.

tantum unus,

divisim verificatio

est

volunt.

Uem, videtur quod non

Ad

fere.

Item, quare poLius negatio, vel distribu-

33.

ubi concedil

tertii,

Item, videtur illud tertium principale,ex

nis.
32.

solutioni

est

et

oppositum in adjecto ex

hermenias, cap.

2.

2. Peri-

sed nihilominus

homo

homomortuus simpliciter, vel

homo secundum quid simpliciter, ut vult
mortuus

est

ali-

Doctor. Sunt ergo tria consideranda,scilicet

quid videlicet esse contractivum alicujus

et non determinativum ejus, seu determi-

determinabile,etdeterminaliodiminuens,et

Item, videtur

quod repugnant

ista,

nationem.
Ilem, quare dicit, aliquando contrahitad

supposita

Item, solutio secundi videtur repugnare

Modo cum dicitur, Mlhiops

alhns secundum dentes, licet ibi albedo
tertium

simpliciter albedo, et

non destruitur

est
sit

in se,

diminuiUir tamen in ordine ad tertium. Et

quod nota

est

convenire subjecto suo, vel

34.

QllESTU) XXII
secundum sototuTn.velsocuruhimm.ijorfm
parloin ojus.

diniinuons aliqnod delorniiriabilo, vol inse

sallom

vel

esso

ordine ad

in

vel sallom ibi inlolligi

allogaliir

Ad

tcrlium,

parte ejusdom e.xtremi

o.K

minalionem.

ipso,

resfKjiLsiones.

cum

Ad

et sic loquilur.ubi

aliud

quod quia hoc

potest tamon dici

quia vis nogalionis,

ludum

sup.'r

ct

parlo prx'dicati, aliaj

voro dolorminaliones lanluin cailunl supor

quod

aliud,

non rospcclivo.

ox

lioiuiiiom,

Sontonliarum, polest

3.

uno modo, quod

verba

illa

[X)nit in

Ad

pla,

Ad

dinom

(lal

nolavi

VA

si

quod

crert/A' est

vorba non ropugnanl

homo

cst

viiin, vol subslanti.i, ot c/-m/</s

dic

socus ost qiioad

(ut

doin

ot

niodiiiii
alii

subslanti-

adjoctivum

ma.\inio ha-

roi. Iloc

Nam

nalura hu-

accidontis

in (Ihrislo,

iiorlrari.iiil

'flicilo','"!

iii

eo-

lortio.

Ad

aliiid, palol

ox

n.ilui':i

orgo

sibi

(luod sibi .iddiliir.

[)otost

esl

magna

alleri-atio

Si*iliccl

ommis

ol

qui;i

dici,

plura

objoctivo, et

.si

in acluali cxistenlia, ut

cap do Gcnerc.dicturo 4.

SimiliU'r dicalur de ly

otiam

dici qiKKl

simpliciler, el

(luo

UcU'rminarc,

saltein in

siipp<isiia,

non

quod

dici,

ulerque

oxpn^Hsius

duo. quam)//i/ii5

Iria, vol

imi)<>rlal doiuonslratioiiem

Pocviel
-

'

|>i.ii..,

.^.

.j

-;l
.

-1

duorum. aallcm

ad inlollcclum.

Ad
s;itis

aliud dico,
dcclaral

quod bene

atant <:rnut. ut

I)o'lor in lilU^ra.

picndo HOHjUures. ul !mpra

Ad

huic fttuirs

I,

aliud. (mUoI ex

bulionis.

el

dt

eUr.

nnlura

I.

ct

.1

ad

i.

sf)ecillcal id

coutrahrre
ul paU'l

o|M)rU>l quiKi

pro quibus -

non diiuinulum, idoo non diminuil.

prioscindil

ro<iuiril

convenil conforl.

orgo (lolorminativuin ens

aliud,

quod

aliud dico,

Sed brovilor polest proKibililer

dolorminabilis

conforro allcri, quod do se

iion li;ibol. (Juod

Ad

a>-;Tirn-

nccessario coasoquenli

de hoc quod a.ssumilur, an

IKjiii

([ui;i iioii |)oU'sl

(Juia

vel ex

in simili supra,

socus do rigore

ulonlos,

ox nalura

ot

ii;iliol

ul islo,

liic

notavi) qiiod

|)rius

bot colorom in i)io[)osilo.

ni:in.'i

do-

(oiilirinanl, ul [)alol.

dicatur, ({iiod

sormonis

pra"ci.se

cticantiauctores de nalura dislribulionum.

primo loco positiim, ul prius

vol accidoiis,

connolato, licct non

pro

crealus humo. Por (luoiu or-

ot ila illa

imo

dictis,

negationem, vel pro furmali. vel

ro<Iuirat plura a[)pollala aclu. ul palcl pra-

inlolligoro

lormiiiabilo

ncrrssario

unila.s

ubi addit Doc-

p.alrl o.\ litlora so(iuonli,

lor, ul (licatiir

ad propoeiilum

per locum a concomilanlilm.s

quod hiymo

ul.

dotiTminalio.

illam dical.Veraesl ergi^ proposilio

ruiu.

dolormiiiabilo,sod dolorininalio,

sil

aliud, palol quo<l

saltem

idoo ponil ali.am rosponsionoin molio-

ibi

ralionom delcmiit.

ut palel s[KH!ulanli.

tiam,

roni ad argiimonliim. Vol alilor

homo

ubi dicil Dor-

in obliquo, ol aliud in reclo

quadaiii rosponsioiii' Topica, ot iion assor-

nonost

dicil ppr>-

Aliud esl eliam forle acripr-ro homiHem

im[K>rlat

bonani difticullaloiu

facil

<..

\>ti

dicalur,

si

paU.>l e.x lillera,

non qufHl proprie

quia sunt absolulo modilicalionos

vel dis[)Osilioiu's, ot

aliud

tor, quo<l hal)el

cum

por consofiuons supor pia-dicalum,

ros vorbi so lonoat a

Ad

vel

supcr copulam,

oliain

t;

quod hoc

prjlesl dici,

ralwnnlis, vol huju.smwJi.

CKlromum, sod

tive,

riacenl lanlum

ol illud esl ilticl,

esl,

hi

ila hiio

xat uni d<lerminabili. ul

o.xtroina,

ti

pler delormin ilionen ronvenienU>4 dir

dislribulionis nogalivo cadit,

dici

\el

maUMu conlraclionem,

deliCl

in Sonlentiis.

quod hoc idoo

arl

m.-ih-riale, nori for:

aliud, licol possot dici

est hoc,

Ad

Theorcmalibua Uujiw. Scd ad f-^

diro, quo<l hli! ir: ''" "tur .

orgo Doclor.quod delerminalio,

Irit(;lli^'il

293

in

si

S<kt

lapiJcm,

lo:^ .>ws.u

SrPEU IINIVKH.SALIA rOUPIlVU!l

'204

portat lapidem, ot

rum

Neuter

vora,

lifcc

isto-

porlat lapidem.
a propositione

qua ponitur uterqiie ad propositionom,

in qua ponitur isti, loco ulerque, subjectis
pro eisdem sumptis, valet argumentum, et
in

cus

si

Et

collective.

est

Iioc

quod

tetigit

Doclor, in solutione quarti principalis, dicens, illud

si

sit

loco comequentis,

quod ponilur

unum,

et

grales

boc sive

sit

compositio realis,

Nec modus quid, nec e contra

modus modo repugnant,

utsupra dictum est soepe. Opposita enim

modum

possunt per

compossibilium,etnon

opposita aliquando per

modum incompossi-

bilium, et sic de

Similiter substantia

videntibus.

modum accidentis, et
modum respectivi. Addat

absolutum per

per

diligens lector,

his prsemissis existentibus incitativis, subtiliora, et altiora,

Nec vocis

in significationes;

quia tunc haec vox, differentia, primo

importat

non sequeretur ad

illa tria, et

dividentia, nec

Nec

defmibile

esset

ut expedire videbit, ju-

dicio boni viri.

esfc

6.

quia

Topic. cap.

aliqua divisio per accidens.

omni membro divisionis

per se divisum, quod nun-

Patet, quia in
intelligitur

quam

accidit

in

per acci-

divisione

dens.

non

Item, hgec divisio

Tum

ta.

quia

est per opposi-

trimembris

est

ergo

membrorum alteri non opponiquia tantum unum uni opponitur.

aliquod
tur

aliis.

tali-

bus, scd divisum hic pra^dicatur de di-

et

quia

partibus

2.

patet in multi?, ut de parti-

sed quid, quid

totum non pra^dicatur de

magnis Logicalibus.

toto, sive sint essentiales, sive inte-

sive rationis.

partes integrales

in

sequivocinon est definitio.

bus in

et

totius

plura alia quirrantur ad

haec, in parvis, et

Ad ultimum

Nec

tenetur divisive, se-

li0(' si isti

et

Genus

est divisio generis in species.

enim aequeproprie diciturde speciebus.

Adverlendumeliam, quod

e contra

non

Tum

quia ad

aliud,

unummembrum

sequitur

proprie

sequitur

enim differunt magis

ergo differuAt communiter.

accidente aliquo; sequitur etiam,

diffe-

runt proprie, ergo communiter,et etiam

sequitur, differunt magis proprie

ergo

proprie.
hifferenlia vero communite'- proprie,

proprie dicitur. Cap.

magis

et

4.

qu^
nem

QU^ESTIO XXIII

Utrum prima

Consimilis dubitatio est de divisione,

divisio Differentice sit

conveniens

ponitur ad declarandum defmitio-

Eoruni qum prcedicantur, etc. quia quod prsedicatur de

pluribus, prgedicatur proprie, quod de
unum etiam
uno solo, communiter
Generis, ibi

membrum
o. cap. 1. Okam l. part. Log. cap.
23' Cajet. cap. de Differeniia. Joannes Angl. et
Bras. super hanc qua>st. Conimbr. in cap. de
Difjerenl. qwfst. 1. Complut. disp. 7. de Di/Je-

Alhertus Iract.

renlia qucest.

Sotus

1.

q.

23.

Ruvius cap. de Dif-

Merinero cap. 4. de Di/ferent.

disput 1. (lucpst. \. RodrigufiS (/ua^s^. 1. de Differentia art. 1. Didacus a Jesu disput. 8. qucest. 4.
Faber. disput. 4. dub. 2. Aversa qucest. 12 Log.
fercnt. qucesl. 2

sect. 4.

Girca capitulum de Differentia, quae-

fapropar-^^^^^
te

va

primo

A71 hcec divisio

negati- diffe7-entio3,iid\icei in

muniter, proprie,

et

prima

differentiam com-

mngis proprie,

conveniens? Quod non videtur

sit

quia

videtur sequi

universaliter
pric, el

ad

aliud, et

de divisionibus,per

communiter

Ad oppositum

pro-

datis.

Porphyrius.

est

Dicendum, quod

tales divisiones sunt

Conclusio

bonae, quia sunt vocis in significationes,

non vocis

modum
Ji

aequivocae,

aequivocationis

penes

primum

quia

sic Eequi-

voca primo important multa, sed penes

secundum modum
voca significat
positione

quia vox sic aequi-

unum

proprie, et ex im-

aliud vero transumptive,et ex

usu, sicut dicit Aristoteles

1.

Elencho-

\d

Or.KSTio xxiii

modus

rurn, c;jp, 'i.Her.unfhts

eo,

so/i/i si/mits sic (Jicfre.

<iu()(l
iiriju

ex

asl

A(l

p;il;t

quod

dividenlia, nfquc

(Jefi-

urgiirneriluiii,

jriiiiiiiii

non sequitur

iu\

sed sumplu in uno

nitui- ut .Tjquivocuin,

sensu univocu

esse pi-incipium consequentia!.

Ad secunduin

dico.quod ineridjru sunt

oppositu.

Ad

IkM-lium

in

libru

ineinbrem, sic

dam magis
propria,

jtropria

Cii

non

(/uaidani

non maais

et ullra,

(jucedam

commitnitcr

bi-

I)i/ferenliaritm (/ufv-

magis propria

(juiedam

jirojn-ie,

om-

universaliter

9,10,

non bimomhris reducitur ad

bimcinbrom. .Miu autein membra posita
nis divisio

sunt meinbra subdivisionis

quod divisum

brum principulis
Ad secuiidum

ponun-

et

est

divi.si

unum m(Mn-

divisit^nis.

nuliuin se<|uilur ud

fueil

difl'erenti;i

nisi

ibi

pro<'H.Hu Porphyrii,

lacUi siinl

Hupra

vero paU'l

el

Ad

quie

hiJi

:n

ordo manifesU*.

iiivisio

qua;-i(.

ip.siu.H

ad pnr<

->

\'.

I>K

licienli

alterutuin

qu;e ineinbra non

Priina

.i.

.:;

dcdu' iiuiiespi^cicrumujMiiuu

removcnd<j ab
gu.ilur sic

sub

ri
'

paru-

[ro

duabu.H

.il

llla

dc qua qu

h.ic,

rilur,

.1.

iti

divisio !""i -' '""

'msb

nullit s[>e,'i'rum di

,er

el l;inio e Uv^i;^'nalarum cadil

.sel

htc

hujusinoili, ergo, clc. Supponil oniin

lor,

rum

aul

[)er

scilicel

esl

I)oc-

omfu^m eane
^ : si
lalem, aul per a
divi.Hioncm

itoolio,

se

contiiigil Iripliciler, aul

h(x:

Generis in .Specios, el gencnililer

suporioris in infcrior.i, licel

Ik)cliu.H

diri-

sionein Speciei in individua, videalurredu*

contru lioc dico, (juod

Sic

uliud.

etiuin in divisione .sequenli. et (pnidarn

aliud

tm, el ubi

\>.

\uU^l ex

inco,

menibra debeiitintelligi sub pnucisione,

sic

iiurapud

ordohujiiMqu'

priino inodo,

lur propter l)r"ovitutem, loco

et

e,

.,

allc^^-.ilcopiosc.

dicendurn,

lioc

ud divisionern

reduci

iiubet

e.\ lioc,

r-t

aulein cointiiuni.H esl.

priinuin contru

quod

nniiixiu.s df-if.ii

<i'!\

iiibu.H, i>(.s

el potest di-finiri, el

est,

!"-- *"\\.

primo .irt^merilo brevibuH

in
\:\\

leiita.

395

(juaMlum

sunt opposita,

cere ad divisionem

hoc

[)(>losl .salvari

aul lolius in
lione.s. Si

lolius

parles

in

sed

oldeclarari diversiint>de;

[)arles,

aul vocis in

i-

."

vero .secundo modo, boc c;.am

(-(nlingit triplicilcr,

quia aul esl subjecU

in iiccidcnlia, aul c contra

aul accidenUs

quando [)lura insuii'

quorum mcnibrurum
lcrlio,
c.xeinplaris quuTalur ni Ik^i-iio.

"1

in accidenlia,

suinutur alteralum tunlum.

!-!n
'i

<i

i;

EXru.sirio
Cii-ca (Mpiluliuii

est

in

coiiiiimncin,

propriain,

I)ilTci-(Milijr, (|ii:i'

et

[)i'()pri;iin

;ni scilicel sil

iiomo,

ni.>

convenienler a

..

,\dverlcndiini qiio

ruiMo.

riiis assi^'n;il

duas, vel

li'cs

PorpliV-

divisioncs

Dif-

lcrcntinj, licel aliie p(W.sciil dici subdivisio-

ncs

priniji'

aliud irralionnh
iisinus

&liu<l

tocium, aliud

idiud

divisionis

qiiare dicil

prim;im divisioiKMU. Qiiid

Diffvrenliti, cl

(|uoli(^s, p;ilcl in lillera INrpliyrii.

lillcni Docloris, el

bus, copio.sc.

Doclor

VA

hii'

in

(i,

mui

dumua
is

miniia

albi,

quar1

nl*

alia

h<

ln*

rnm

ciw, quia

.3

.:a

so(juciilil)Us qu;i

niviaio vero, qiur ol pau.

el sectio sul;uidilur. quoties accipilur Im-,

aliud

uin alia lt, alia

ruUM.
duclive.

ic,

u(

alUiruin alia

quin(i,

vcl

|'

u( hoiiiiiium qui<Iam

gri

>

aliui lalrabilis, aliu.s U*llua

gniil;i.
l)i:

rali(nalp,

sil ii.

primi ul animalium aliud

K.UMu|>liim

dc DilTcnMitiu, quaeril

ciira priinam divisionoin

biwibus pro nunc

.scd

-."

..^

/>i'i li
'

UNIVEUSAUA

^IIPER

296

quod praHlicatur de dividentibus, non

lotum integrale, vel essenliale, de quo

sic

quuntur. Prsedicari cnlm esl;5ra? aliod'Ci,

lo-

quare quod prsedicatur de pluribus, pro-

nam tolum

Universale pertinet ad
vocis

prie praedicatur^quod de

mo, quia non tieque importat illa tria, ut

diclum est. Secundo, quia est principium
consequenLia3, quoe non est in a>quivocis,
Terlio, quia definiljilis est, quod non con-

proprie, et conmmniler.

Topicorum,

6.

Deinde ostendit, quod non

2.

omni membro

in

quod non

nam

nec ac-

unum

accidens contingenter concurrens in

eodem

cum

alio includiLur

Secunda

ratio

per

Doinde respondet

expositores.

ca^tbri

et

brevibus,

et

clare ad

ot

a.quivociin aequivocata, non

rum. Est enim primus modus, cum

vocum
lio

est a casu

tertius,

cum

cum

secundus,

ut canis, vel equus

secundi, ut risus, vel

sanum

quod ad bonam divisionem tres conditiones requiruntur. Prima quod membra di-

secundo modo a^quivocationis,

videntia non coincidant inter se.

Secunda

tertii,

dictum

a consi-

Exemplum primi

viam remotionis conditionis bonas divisionis ab ista. Solet enim communiter dici,

sequi-

terminus simplex unum,

compositus duo denotat.

se.

procedit per

principalis

Albertus,

tiu?, et

tamen penes primum modum,sed penessecundum

de quibus modis habetur primo Elencho-

cidens in subjecto, nec e contra; nec

tertio

Ad oppositum adducil Porpliyrium in

litlera, quem sequuniur Averroes, et Boe-

membrorum

divisionis,

convenit diviso per accidens

divisio per

qua3situm, dicens, quod est bona divisio.

unica probatione, quia ipsa intelligitur per

se

simili-

et

divisio per

est

accidens,quoad aliquod trium

cap.

commu-

solo

ubicumque datur

ter, inquit,

a^quivoco.

uno

velimproprie, ut patet

iiiter,

in significationes, propter tres causas. Pii-

venil

ne$.

coincidunt, et ad invicem se-

quia

primum membrum.Tertio, quod non

6.

membra

quid. Secundo quod iion loLius in parLes,co

quilur

Divisionis
conditio-

POUPIIYRII

ut immortale.

Et adducit

Aristotelis,!. Elench. cap. 2 deillo

non
propter analogiam, sed propter transumpqui

tionem distinguitur a primo, utipse habet

Elenchorum,

quod membra dividentia disjunetive sumpta, convertuntur cum diviso. Tertia quod

super

membra

dividentia

prie significat illam, quse facit aliud,

saltem

in

divisione Generis

Modo prima
nit

huic

debent esse positiva,

divisionis conditio

quod

divisioni,

dupliciter.

Species.

non conve-

ostendit Doctor

Primo quia trimembris, quare

unum membrum non

ler

in

opponiLur alicui,

plura uni opponerentur, contra

sophum

10.

Metaph.

Perihermenias, cap.

membrum

ali-

Pliilo-

tur deducit, et littera

quare,
prius.

etc.

Minor

Formare

rumque

sic

haec est hujusmodi,

autem

argui ad

deducatur ut

argumenta, omitto ple-

sagacilectori. Addit

ter potest

taphora significat illam,

alLeraLum, vel quoe est

quoe facit solum

per accidens,

quod

simili-

probandum divisionem

Consequenter

respondet

quod non

probationem non respondet, eo quod

quod non sit sequivoci quoad primodum, quod concessum est. Ad se-

ostendit

cundam autem

respondet, et ad

tertiam,

quod non sequitur, nec definitur, nisi in

uno sensu et sic non est a^quivocum, sed
univocum. Cum enim dicitur, est differen:

tia

magis proprie

Non

valet,

sumpta

nisi

dicta,

prsefacta

ergo differentia.
distinctione,

differentia illo sensu, ut patet.

cap. de Genere, esse

Antepra3dicamentorum, Adverte

et

sit

divisio sequivoci in aequivocata. Et ad pri-

milem sententiam habes

primum

ad

assignatam de prsedican vel prsedicabili,

inconvenientem

vel

quae est communis, seu propria.

mum

illa divisio
autem argumentum sic
non est bona, cui non conveniunt conditio:

TransumpLive autem, etquadamme-

Forme-

tur

nes bonae divisionis

dicta.

mam

patet.

vel

quse est per se vel quae est magis proprie

quod non
Quod autem sequasatis

er-

go dicere, quod hoc nomen differentia pro-

principale implicite negando

sequitur ad aliud,

convenit in oppositis.

qusest. 15. Vult

comm. 17. et 1.
Secundo, quiaunum

text.
5.

1.

infra,

Si-

quasst.
ibi,

et

4.

cum

or.i:sTH) xxiii
dicit Doclor, et essn princljiium consn/iuen-

V(;l

de

qiiod pr^lest intolligi vel

ti:i',

dc

lanli

sed jnagishic

in

de

il-

lcntia 1'hil'iHopbi

non letnpore,

la-

quu^l ibi dicilur,

ila

dican dc

lalo.

Nam

men

natura prius esl antccedente,

esl

etsi

el

prlncipium consefiuentiju.

Ad

primo,

ubliquo

secunduni, negal assumptum.

di.slincl. 3,

tio

priniam probaliurjcm ostendit qualiter

rc-

significatione^

ducitur ad

bimemhrem

phyrius in

litlera facil. Kl e.vcusal

sicut eliam

Por-

.Vucto-

linlum

gvtie-

ipra, el

'

-'

wn-

el

..

j.rjg

contra

ad osleriilcndum

pr.i

in

.r

frima etiam pr

qiiofi iion sil

l<a-

in

v..< .s

ur in<

quia

<.

de primo modu ffiquivoeaetiam pi

quse OAlendit

procorlii

tionis. .\lia

rem nolabiliter dicens, quod posuit illa

duo membra, .scilicet differcnliam commu-

quod non

nem

hujus

divisi, ul patol.

Non mau^is propriam,

Item, vidotur

ct pr<ti)riam, loco divisi, id est,

/o/ii//i

omni

lo

ol

cl concrelive.

ad

...

8.

jHirltbus,

F.t

'J-

'

el a:ialo'_''

speou-

intcllij^i delxjl

conscquens

restalordo,

inf(;n'ijlo,

iiidifferenter, ul patel

ill.jlo

bu$, habet irislanliam.qtila in

sil

divisio pur

videlur

accid'n.<i,

a.ssumere falsum, leneiidu sequivocaliooeni

Dii'i$io
est
'iris

(juod

est^/'/7'';v'/i//Vz.

pro[>w.

illa

^> .mpta tn

>

II.

m(;mbrum

quia est secundum

prim;e divisionis,
ct

vitatis,

ita

hoc

et

fecit

joneralitcr

principale
gratia bre-

omnis

divisio,

reduc-

est bimenjl)ris formalit^r. vcl

vel

socunda ratione principali,

unum uni oi>ponitur,

album opponilur

cum

alia

probalionem

dicit,

quodmcml^ra

priL'cisionesumpla, mjn infcrunlsc in-

vicem
renlia

ferunt

nam non

si^quilur,

sumpta

proprie

do

tantiim,

erjro dif-

est

aliis

Eodcin modo, inquil, est

dicla

cet dividitur diffcrcntia in facienlcm

alle-

ralum,

cl

iii

mcnti

quod

*,

facientcm ;iliud: pro quibus

omnibus vidcatur Hoctius in (lomnjcnto

hic, ct c;elcri cxposi'ores. Similcm scntcntiam habcl infra. c;ip. do Qu;ilit;ite, comparaiido spci-ies oualilalis inler so, ct

(fuan-

ubi dicit quod

sed

(Iiicntia,

quod

sint, p;iuc;i

licla

.satis

clara

tamcn t;ingam, pro majori de-

claralione. IM'imo circa

vidclur iiuod

primum
divisio

ista

princiia-

possil

poni

Gencris in Specios, eo quod m:ijor osl unit:isiij iiilc:itionibus.

pra

(liclum

ost

quam

s:upo,

dif/eirnlift polcrit poni

spociales. licot ox

11

r(>pcrialur

h;uc ori^)

uddiiur, Genus scilicol

inlonlio

gcnus ad has

parlo

I;inla

in robus, ut su-

lris

fuiidamonlonun

unilas.

(Juod ollam

dicimqMde

spfcie-

t>.

nnn $ub pniprii

lti'in,

vi(iolur q!:

ad

et

<;u /mx*.

'

tuqutt,

quol

oportet

m mIm

>r
-

i!!n

hujus

>

bini'

'

-v

'

-no .sixnindi pr:

quoduna coiul
ost, quod mombra

:i

sint

upn

ul

>,

dictuin osl. .\Ua adUat rur

.\d

r.

ta
la.

eo

rxptnliiv

1.

-u

C()n.<rquriii iirlualiler tnr'

dente, et

ronafr>

.^

ntia sit bona,

<

'

>ilui

prc

qu;csl.

t.

ex se

bmi-

non est

(alis illalio

'

r,

lerlium pr

principale dicil idom. .\am

runuiuc.
Liccl

imo

in

Anl

I,

illalio c

Elcnchorum,

ilivisionis

TKjnio.

dis-

sensu potest esse principium cons-

lum ail op[)osilioncm, ct consccutionem

mcmbrorum, ct spccicrum, d alibi plc-

I)i:

sumpta

difierentia

mcntoriim, solvendo

divisionis,

alicu-

Itcm, cumdicil iiisfjlulione primi argu-

dicendum

scili-

altcrius

nam

f.ir.

>

lo

parata enim, vol n^pugnanlia sunl.

esl inslanlia infra, qurpsi.

cum

membris

'V

fl

quod

intelligcndum.

de

iii-|ii ;i

jus divisionis soquantur ad invicem

dilTerunt dilTe-

communilcr

diffcrentia

Similitcr

le,

nigro, ol

Item, non vidotur

Ad

i.ii^.i

dc conlrariis, ol relalivis opposilis

live.

10.

esso

'.tntum

isia

-.

ut
fB*

iwndclur.

Ad primum. quod
n^tiuirilur

lionibus

i>li

iiii

sil

'

cap. dc

iii

mci!l>
laitS pr\'L.'

11

"
'

l*"j

ll^'>l

l'm

tf-immwm

"

UI.-^MM-

SUPEll UNIVEU8AIJA

29S

guit Socratem a Platone, sicut fxiliouale

miiicm ab

asiiio.

Unde

lio-

in quale

pryedicari

I'()RI>I1YKII

Ad ultimum,
telligitur

quod

dico

conditio in-

illa

de divisione Generis in species,

quod

convenit SBquivoce Differentiae, et duobus

vel generaliter

ultimis rniversalibus. Est ergo haec vox

non circumloculive. Circumloquimur enim positivaplerumque perquas-

harum

differenlia ;rquivoce signiiicativa

Irium intentionum,

et ei

nulla una primo

correspondet, in ratione signilicati. Contra,

videtur quod Universale, vel prse-

tunc

dicabile,

non

univocum ad quinque

erit

contra

Universalia,

ea

qune determinala

sunt supra, in materia in

Universalis in

univocatione

communi. Circa hoc

stude,

intelligitur conditio

formaliter,

damnegationes, ut patel
malis per rationale,

in

divisione ani-

irrationale

et

et in

divisione enlis, per in alio, et non in alio,

quis etiam objiceret contra divisio-

etc. Si

nem, quia commune nonponitinnumerum

cum suis inferioribus, patet de quo com-

muni

hocinlelligi debet.

forte infra, qusest. 5, prolixius tangetur.

Ad

13.

6w5 ^'^quo-

^odotnce-

aliud, tactum

est

supra,

de univocatione Universalis

et infra,qua3st.

Antepraedicamentorum

Est

saepe.

quoad

enim

quaBstione

patel,

alibi

et

specierum

insequalitas

differentias, sequalitas vero in

ceptu generico. Contra,

DilJerl eniin Socratcs a Plalone alterilale, et

ipse a se sene, veljum puero, vel jam viro-

Cap. eod.

con-

QU^STIO XXIV

sensitivum a quo

sumitur animalitas, in homine estnobilius

quam

in

hoc, et

asino,

illo, et

praedicatur.

Ad

aliud,

ergo animal nobilius in

tet

vera, Socrates senex differt

a seipso puero

Responsionem qusere.

quod loquitur Doctor de

prae-

aliud, concedo

quod

aliud, etiam concedo

Commeatator super

cap. de differ. Joannes Angl.

Brasavol. super hanc quccst. Rodrigues in recapiiulatione texlus hujus quoist. Vide citatos
quwsl. antecedenti.
et

infertur, ut pa-

ex solutione quaestionis.

Ad

}icec sit

per consequens non seque

dicatione formali essentiali, et in recto,

Ad

An

Quajritur circa

quod

primum raembrum

non

illud

an

visionis differentiae,

sit

sufficienter procedit nisi prsefacla distinc-

aliud, dico

se,etprimo

quod

oppositis,

intelligitur

de per

ut alias prolixius

14.

Ad

aliud dico quod non sequuntur ge-

nerali ter ad in vicem per locum in trinsecum

vel per

viam

essentialisinclusionis, sed per

necessariam concomitantiam in
qusestione praeeunte tactumest.

tertio,

ut

Exemplum

sequitur, Lst supet-ftcies, ergo linea,\e\ su-

perficiatum, ergo liueatum,qu.od

arguit

Quod non videtur quia relatio requirit

duo extrema in actu quia si sit, suum
;

subjectum

patebit.

unum

tamen non

includi formaliter in

vum

est,

tura.

aliud dico, quod

de consequentia,

et

correlati-

et si hoc, ejus

quia relativa sunt simul naSocrates

et

puer, non sunt simul natura in actu

ergo differentia(qua3estrelatio qusedam)

non

est inter illa, ut

positum notat
Item,
seipso

Ad

Sed Socrates senex,

altero,

sed concomitari necessario, et sic de

est

si

illa

extrema, cujus op-

propositio.

Socrates

senex

differat

puero, ergo non est idem sibi

aliis.

loquitur extensive

non proprie, ut loqui-

puero,

ergo

non

Prima consequentia

est

idem

patet, quia

sibi

idem,

unum

et

turDoctor, ubi allegatur in Anteprsedica-

differens opponuntur, ergo ad

mentis, el hoc intelligo, nisi fieret conse-

quitur negatio alterius. Probatio secun-

quentia respectu alterius inclusi,

dae consequentia3,negatio in antecedente

cludentis virlualiter.

vel

in-

negat

identitatem

i.

hasc vera, tapropar-

Socrates senex differt a seipso puero.

lione.

Ad

di-

universaliter

se-

ergo

*'

^a.^^^^

OIKSTIO WIV
Hequilur negalio idenlitatis

eju.stjeiii a se,

sicut a sujjeriori, ad inf:rius

proprle, e8lpro|;..,,i,w

negando,

Ad primuin argunienluin

Iteni se(juitur,SocrateH sr^nox {Jiflerl a

se puero

ergo Socrates senex,

aclu,quoad nitioncm

So-

et

p>ic.tt

qiiod omjrlel exlreina relutionis

tuci,

ewe

referenli. el

in

quoad

nex, et Socrates puor sunt multa

tra,ergo Socrates etSccrates sunt niulta.

non simul existant. laiiien

simul sunt sccuntlum ralionem. qua re-

Consefjuons est falsum

ferunlur

ergo

et

tia}

primuni

omnibus

sic enini .sequilur in

poslcrioris, licet tunr

re-

{|uia

secundcii,

quia per se extrema

{|ualiter

ergo differunt

se simul

cum Socrate sene

et 17..^equitur:

quia pro

oodem tcmpore

5. et

rcns ab

Ad

coloratum.

csf, errjo

Probatio

terlia3 conso(iuentiic,

inferiuri

ad

suum

relationis iequipa-

nominantur eotlem noininc illius

relationis, illud autem extremumest |>er

ergo sunt muila; sicut

oUnnn

sequitur,

1-2.

puer diffcrcns;

10.

multitudinis, per Arislolelem

superius tenet

illo,

differente;

hor diffe-

ost

islo.

.secunduni dico, quod

puero

affir-

ab

et illud

Son

quentia non valel,

ab

quia

conse-

Ii.tc

idem

est

prima, n-gatur idenlitas respeclu

non diminuente

niini accidcntalis

arguilur

bile; sic

ibi,

ad determina-

ergo

bona.

in

esl Pori^liyrius.

Item, arguilur ratione

suniy per Aristotclcm

crgo Socrates senox,

sunlidcm.
tiiiic iijcc

vel

milur

e.sl

commuiii,

islo
dil

ut

modo,

eat

.sed

esl

relativum reciprooum. el

fullacia Consc<|uentis.

ly

sibi.

in

diccnilum,
est

sccundum

|uia sunijlt> ili/ferrc

te(!edonle. elCoii

vcrsoruin

te iicg.ilur

sum

iilo.

do lamon (ii/fcrcntia prt)prie,vcl

m.(

lunc palel

quia in Anr

ti:

tunlum

dit

idontitas

esl; tk^d

Ad

.\t.

uni'

ii

fal-

rojipcctu

iimu

tor>

lcrlium dico. qutHl Dcgalur priina

Misoqucnlia. propter ncgaUont

i-

putot in al

la

II

scilicel

mini. S<Hratiis.

.Kccipien

>.

termitiorum

ncgalur identitus.

vera propositio: quiu

idcnlilatcui.

ec

consc(|U(>ntiam non v.dfrc

ail

tpiodpro-

quia ad

consoquenlo ivlcral

hoc tolum, Sncrates

cl h c su-

communc

importutur per

.\nlecodenscnm delerminalione,

hoc esl

(iuodcuiiii|uc accidens imjX)

(Miinimodiim

Sotl si

idciii (juia

est

hoc nt

est

ler-

sccunda vero. res-

iiui

initur inprut

tlisliiigucnda

a'(iuivocationcm
iii

vei'a

crgo divcisum.

iti/fcrcns,

Aul

sencx

in

divorsita.s substantialis.sed

Socratcs pucr

aflirmaliva, Socratcs

omne tliversuiii.
Ad (|uaJslioiiem
liosilio

ct

divcrsum. NDn

Socralcs pucr, essct

;

Mclajili.

1').

stbi

divcrsilalem accidonlalom. non sequitur

Circa ens

sic.

immediate opponuntur if/em, el(tiucr-

fal.sum

quod

sibif

Ad oppositum

pectu substanlialis,

con.se<pii'ntia

^*< uml/liM
'*<

ergo non est idem sibi; quia in

mandi),((uc'madmodum adeterminationo
st'(|uitur

re-

ranticT,

IJi/Jcrcrcntia cst spocirs

Metapli. context. 10.

sed Socrates

lalionis,

denominat utrumf|Uf^ extremum. Trobatio

dici

non exislanl
quoj S/H.ruus

puer, nonest perse exlromuni liujus

sunt similes. Kl ratio esl Ikuc,

relativum SRquiparantiaB,

potest

.Aliter

crates est similis IMaloni, ergo Socrates

el IMato

(juando prius est sub

nuiii

rationo priori.s, posliTius esl subralione

Sequitur enim,So-

lalivis a3quiparantia3.

quia prius. el po-

torius, licel

et ul-

exi.stentiain

a^ptu.

"*.'

non

crates puer differunt, ergo Socrates se-

Antecedens. Probaliu prima3con.sei|ucn-

onriuiio.

ul pjtci ex

i.i.-u,

ralione istoruni dirfertnttaruni

hoc tanluni Hignilicatconsequpns.

et

J!

in
ost

'

ul

'7 (i6

vmHt

^ ^^

SrPER INIVERSALIA PORPnVRII

300

homine,

non

sicut Socrates

onuii tiomini ;

lamen

licGC

idem

est

So-

est falsa,

omnis homo difjerunt, sicut

Socrates et omnis liomo non sunt

crates et
haec,

nunc puer, nunc

quid

quod

aequiparantiag, ubi

in relativis

tenet

non

senex differt a se ipsopue-

Primo, non oportel laborare, quia hi

Primus Philo5ophorum,a quo So-

aiuntjfuit

Unde ob

cratici dicti sunt.

est de differentia.

consequentiam,

talem

tollit

nisi

propter hoc, quod terminus praecedens

ipsum,

et

subsequens, diversam habent

suppositionem, unde tenet

cum

etiam

non

observata

suppositione, talis consequentia,

eadem

Sed in singularibus

differt.

refert

pra^ponere, vel postponere

negationem, per Aristoteiem

hermenias, cap.

bene tenet

fert,

talis

Consequens,

scilicet

puer, sunt multa,

ergo Socrates
quia

illa

et

2.

Peridif-

Socrates senex.et
sed

non sequitur,

Socrates sunt multa

losophi, atque

non sequitur, ut

secundum

ad simpliciter. Similiter in

iilo

conjuncto sumitur Socrates secundum

secundum rationem
quod secundum rationem

ali-

accidens, quia

talis

numero septem,

vel

octo
Phi-

et

Theologi varie loquuntur.

Quserantur auctores,

Ordo qusestionis

ut

lecLor voluerit.

Divisio

palet.

communis

est.

De Secundo

arguit tribus rationibus ad

parlem negalivam. Prima sumitur ex narelationis,

enim

cum

cap. de

modo quo

Et eo
si

actu, actu

similiter.

eam

esse sine

dependentia unius ad

sit

aliud, ut infra,

Relalio

dependentia depen-

quareimpossibile est

extremis,

isle.

relativorum.

et

est ens duplici

tidine,

Ideo

senex, quid

pauciorum Eetatum, ut Medici,

determinatio in Antecedente

superius ad inferius, sed ut

cujus,

vel

trema,

crate absolute.

puer et
sa lis cla rum es t. Pueritia enim et

senectus sunt de

respectu talis praedicati, diminuit a So-

quid,

differenlia,

dens

ultimum

illud

sui primilalem,

famositatem, communiler auclores ejus

lu.ra

cum

illis,

consequentia.

concedi

potest

Ideo

ergo in

el

nomine utuntur. Quid

Contra hoc. Negatio inclusa in differt

non

Socrates enim (ut

termini saLis noti sunt.

in-

cluditur negatio, ut de simili patet, sic

non

haec pro-

scilicet

ro, sit vera,

De
dicitur,

An

tali differentia,

positio, Socrates

idem.

Ad probationem

vir, vel senex, differt ali-

Relatione,

habet

est relatio, quaerit ex;

si

Cum

potenlia, vel

igitur

apli-

di;ferentia

dicat relationem actualem, quaerit extrema

actu.

Unde com.amniter

dicitur

nis alietas, et differentia,

tiam extremorum. Ideo

quod om-

quaerit existen-

licet

dicatur Chi-

non eamdem homini, non tamen distinguiyel differreab homine. Modo

idem Socrates non est actu simul senex et
puer, ut palet quare non recte, nec vere

mseram

esse

prsedicati

sumpto,

sibi

est

extraneum absolute

dicitur

et in dictis

secundum

accidens,

sive praedicatis, sive subjectis,

non

tenet

quod

Secunda

differt a seipso puero.

locum ab opprimo ad ultimum, non

ratio procedit per

positis, et infert a

a conjunctis ad divisa, per Aristotelem

identitatem Socratis sibiipsi, quod impli-

in 2. Perihermenias text. 2.

cat loquendo de

omni modo

identitatis.

Et

ostendit se procedere a destructione conse-

EXPOSITIO

exempium Porphyrii
declarando primum membrum

Quaerit,
littera,

visionis

circa

praediclie,

scilicet

communiler acceptam, qui

dum

ab

quentis ad destructionem antecedentis.

alio,

di-

differentiam

dicit

sed etiam a seipso,

lum nunc motum, nunc

in

quod neinquan-

quiescens, vel

Tertiaratioprocedita primo ad ultimum,

per tres consequentias inferendo,

Socratem esse multa

quod

eumdem

implicat.

In

probatione primae consequentiae, assumit

unam

propositionem nolabilem,de relativis

aequiparantiee. Vide .22 distinct.

I. et

alibi

QL.EnTIO xviv
tsepe idem. In probalione
cil dicta Arilolelis 5. el

Videalur in

Terliara

ad-iu-

ornmen-

C'

10. 12. 17. et ali-

ti

per re-

con.sfqii*ri':nTr. nr^That

supra

primo

arstiil

jri.ale

deinde ralione, per locum ab opp'

jus fundamenlum sumil ex

ad qu.Tsilum,

de

Nam

rie

lar:

qua.<T

vera,

eal

iila

'"

ad quod-

>-

accidens per accidens

accipialur differenlia

propria

nam

fil-

dens per se

rei variatur,
rei, el

esl

nuUum

manenle

idem

temporibus,

differenlia

lali

recle differe. Ista esl

tacuit.

ratio,

esset ipsum, el

riter .solvil

t;

[i;

ia.

citer. lr::uo
es.sc actu,

p..-.r

.... ..

t|

de quii>ui

lUa

est

illul cu-

im

lUooeopUiseeTadi poAotilM

ar_

quod

1,

br>e

dL

'^inoniiii.

dTim

nntaf DQD
niliter

igi-

^'^h
mr

lellectu el

tamen ut

.Vd

seipeto.

aliquid
si-

i.

>,

se-

Di

Doclor

nvqoms,

ig ufa

mulalur.
lacia

>u^..

.-'

rei
V.'

Si

ip<a.

notibililerar

- -.#

>'!Ki"'

m
r

Lv

'

;..,..:'" "

T*^

!'

p.

n*l;iUv''rum

..

>

csso simul natiir:)

se! cssi^

:a-

^di5

ipsout moto

tur realiler a

de

***

quam

tunc

'yjoderatur ia

i^->t-

quentiam. propter

si

'

diversia

in

idem. ne*
re

Ex

'

':li.

frn. cap. 'I"

(ju;irlum

ad

aul in

r;'

Ad

.^b cu-

is,

mnnente

essenlia variaiur,

pera

Ij

inio

non ip-^um :qu'xi ma-

non

non n

nenli

quM e*

aliquid potest

Sequerelur enim quod

differret a se talibus di

mul

re,

^>

sed a seipso,

acci-

>pp<>situm

implii^ati^^n*.

de accidente per

tur ab alia re,

la

sibi

potesl intelligi

jus est absque

fertns.

Secus

sic proposiiio esl

esl, quia,

jus opposilo non

'

vel

hujus

cooevum

pr*ri

.r

Pr.ai

propria,

sa. Et ratio

tale est

se-

sic

et

neclus et pueritia sunt differenlia?.

ma^s

-TttS

ac-

com-

'ia

*!

muniter aco^pta, ut exlend.L

si

trrTin

cipiendo<///7'(f/r/i(/am pro

est

el
^f-

tantum proposili

cumque

Metaph.

10.

s,

prxmissa

differenlirp,

quod "t

'^fKlo

cu-

-ii.s:

Deinden

12.

firmalivam

Cu

Ad opposilum

facililer

li-

sappenolavi.

lexl.com.

physicae.

1'

comm.

communes L

gulas

't,

texlu non ha..

5.

lura el in 10. texl

bi.

'

pntprium

ferunlur, boc

n'I

esU. ess.

jectivum. Idoo

t(M>

ii u;

cocHrj, t piuci.

INIVEUSAMA

SIJ1>EU

303

Ad

tertium principale, secundinn

viam

unam

negando primara conse-

respondet.,

quentiam, recurrendo ad naturam hujus

nam

POUIMIYUII

contra Aristotelem

Perihermenlas, cap.

2.

Uaro enim valetargumenlura

2.
tis

a conjunc-

ad divisa, sicut e contra.

includil negationem,

De Tertio, circa dicta aliqua occurrunt

y.i.

ratione cujus mobilitat immobililatum ca-

dubia. Prirao circa solutionem quaeslionis*

num.

verbi differl

pax sequens,

immobililal mobilitatuni

et

Ad probationem vero illius consequentiae,

respondet bene, quod

tenet

cequiparantia3 positivis,

non

consequenter

Objicit

II.

relativis

in

conlra

notanter

hunc modum dicendi, ostendendo quod

quamvis liabeat locum in terminis communibus, non tamen in terminis discretis, vel
singularibus, aliter enim supponit terminus coramunis,

dum

dum

posLponitur

proeponitur; et aliter

officiali,

ab homine lu differs,

proposito,
est falsa

liaec,

ab homi-

falsa. Similiter in

ibi ly differt

lioec

etomnis homo differunt,

in

autem, Socrates
quia

est falsa,

quorura utruraque

ferret a seipso,

sura. Sed in terminis singularibus

et
dif-

est fal-

non ha-

betur haec diversitas suppositionis, quia

si

seraper habetur.

sic discretus, discrete

Insingularibu.^, inquii, non refert propoyiere, et 2. Perihermenias, cap.

tur igitur gratia

1.

Sequi-

materiae, Socrat^s senex

differt a seipso puero, ergo Socrates senex,

puer dif/'e7mnt .Concedilm- igitur

prima consequentia,

et siraililer

quara appellat ultimam,

respective

taraen,

priraara. Ponitur enira

licet

secunda,

non simplici-

quia in ordine ad

aliquando superla-

tivus pro coraparalivo, et e contra. Universaliter

analogura, debet surai pro famopropositio est sim-

siori significato, et sic

pliciter

neganda. Sisecundomodo, quod

vi-

detur verius juxta illam propositionem supra, cap. de Specie, quaest. 2. Quandoscili-

ad aliqua simpliciler,

cet aliquid se habet

secundura quid,

et

deterrainans ad

tum pro

illo

addatur

si

sibi

secundum quid,

aliquid
tan-

stat

sed hic additur senectus, vel

p2/(?n7mipsidifferentiae,quaedeterminant'ad

secundum quid

enim verum

aliqua differunt sic

da

ibi,

mobilitatur homo,

prima,

tunc vel Socrates non esset horao, vel

ter,

sit

differre

quare

stabit dif-

corarauniteraccepta, non igitur distinguen-

est vera,

Socrates

membra,

immo-

quia

mobilitatum

el

tria

illa

ferentia hic ex vi sermonis, pro differentia

bilitat

12.

differre Sihso-

ibi

sed haec, Socrates differtabomni

',

et

dicitur

Socrates differt ab homine,

homiii

sicut

cum

et tu differs

Prima vera, secunda

ne.

ut

distin-

sit

aut determinate contracLe. Si primo modo,

cum

negativis.

ad

luLe, et indifferenter

non

illa

guenda, quia vel sumitur

aliis terminis.

instantiam in

et assignat

videturquod propositio

quod eo modo quo

sunt muUa, si ratione,

est propositio.

Item, contra priraam solutionera ad pri-

mura

principale, videtur

quisita

lem,

siraultas re-

ad relativa,

nedum quoad actum

quoad

exislentiara, debet in-

re"erendi, sed
telligi

quod

alias distinctio relationis in actua-

probatur,

nam quoad

Quod

nulla esset.

et aptitudinalera,

esse objectivura, et

inlellectuale, siraul sunt risibile, et risus

et ita
lis

quoad actum

referendi.

Quare

si

ta-

duntaxat actus requiritur ad extrema

relationis actualis,
alia,

nam

erif actualis, sicut

igitur nulla.

distinctio

probatur,

una

Assuraptum

irapossibile est inlelligere

aplitudinem, vel aptum natum, inquantum

inlelligalur terminus, seu illud

tale, nisi

ad quod esl apLitudo,

simul

licet

sint actu.

Posset etiam dubitari

est

non necessario

quod non

ibi,

qualiter illud

est acLu in re, vel cura alio, pos-

esse actu in intellecLu, vel simul in alio

ratione;sire,re;siaccidentaIiter,accidentali-

sit

ter,etc.NegatergoDoctortertiamconscquen-

sic acLu.

tiametassignatduasrationesnegationis.Pri-

quuesL. 3. habel prolixius videri.

ma,quiaest fallaciaasecundumquid ad sim-

secundam solutionem ejusdem argunienti, arguitur. Uniusperse relaLicnis est ununi per se extremum
nam

pliciter.
tis

Secunda, quia arguitur aconjunc-

ad divisa, in

dictis

secundum

accidens,

Sed hoc

infra,

cap. de UelaLione,

Item, conlra

2.

(^M.KSTIO XXIV
rcbilio

seit.iloni,

una

'iililalcin,

li.il)C't
.'!)

fxlmnis

relalio,

cxtrema

per

el

unil.-ilcrn,

sod

se,

(lilTerpnli.T

realia. Nfodo ln)c totum,

non

Sorralc
diffe-

huju.smodi, patet enim quod

cst

esl aj,'gre;;alum per accidens

i5.

esl

ipsius erunl

er^'o

senex diferens, ve! Snrrnlex piier

rena,

per-

cl

ergo, elc.

Circa soliiliones secunrli, el

cipalium, pos.sent pliira tangi, el de natura

diversorum.

officialiiiin

diversimo'le

et

nwxim^ utn

fimflam'nla, el plur Irrniini

Cum enim

lur.

diritur,

copulalum, Sncralex senrr

non

SotTalfs /)ner,

el

conti"!

prim.im

conlni

viam. solvendo

terliiim

principale.

qun

Elenchorum,

non

.sinl

tw

cie, qu.esl. 2. sl esl

venim,

nalura hiimana. rrima

salv;itiir

pro ne;^;itione

;issi;rn;la,

terti.x

non

a/bus, ergo

>tnn

;iliis

i\\'

v;ilel,

imo

(jiiia

Sncrales

noii

adduci,

>e(iiiilnr,

ci;iiit,

quihus

.sed

llitm)

est

V\m'i\ Au\q\tc-a\\ivc

isti ;id

soliilis,

homo

rsl

siibslantialibus

iii

animal, rrgn hmnoeal.

pos.sent

pnesens

sufTi-

tacilius solven-

;ili;i

liir.
ir>.

de nienle

esl prius

qiuest.

I<).

qiiod

Ingam,

etc.

non

i)rinium dii-tum

s(<(|iiilur;

(iiiod

de

pM' iiiedi;il(

TiTininut iinnicdiate

virtiit

.sermonihit

conliahiliir, im)s-

scilicel ((iiod

iioii

0/;i)i^^/;irt-

primum meiiibrum,

conroriuiter dictis

a'(iuivocus

Klenchorum,

a'ldilur qiioad secuniliim

choruni, qiueit.

rthttiiniit
silo.
nou ptt e-

I.

pmpositio,

esl vera

d;indo

membniiu.

liu.jus,

ill;i

nis, et sic

dici

pror#^*-

ox virlule

ibi.

.\d aliud,

quod

tem, habet

pnIixe

videri

Sententi.n.<, el

alibi

quod

breviter pote^t dicj.

de

.sea

in

hoc

f.

di::,.ru:ii

El fore non qiwril

relatlo.

aptitudinis lerminum. Vel

*.).

|m.

rl

liiijiis,

((iio

I,

Klcn-

icrminus

poteslconlnihi proprie.

adJuuclMm.

adjunclum,

'riMininiis Miim.

30. qu.Tsl

dist.

'icut est

vd

in

pnpo-

fuiid:im(Mitum n'-

lalionis. iion iiilelli^'itur pi*iprie

laiiiiuaiii

'"

terminus ejus ah arlu

flnnli. I*bl

I.

relativum

dimmfi

et

pluni sin^iNI:

etiam non mutuo forte refrrlur. nec per

esl

Rtimiim

Connalu,

ad proposilura notari possunt.

ria

re'

non

vel nullo

potentia, ut dicil Francisrus in

risibilis, sthI p.iius

riivum

vel quidditas ciijus esl passio. Ilato ipitur

simul

quo<i iiitelleclus inlfllisril

non lamen ut artunlia en

et risiim,
;ictu

niutuo, el per sr ndala

aptitudinalis

maliH

nunquam

tU

1;

.ir

ponitur differn a fu"

tera

tnmen

inlein

'ifiir. el
'

in^

pnprio, qu.Tsl.

!to^'U<

formalem e\

.sed b^nc

InhaTcl, vel

Ile

Ikx*

I.

'

..

dal hlc rurio-^us Uvtor ^

rienen.

Inrium osl de

tiniiibusejus. et nir
.\d aliud.

ntc

multo minusper

si sir.

relalum. sed aplitudine,

1:

dlfflculla-

Infra, cap.

quintum M

relatione. el sup<^r

sup*T

boaim

tantrit

differente el differenle.

.\d isla nvspoiidcliir. .\d

sel

di-^rursivi

sed arpiilive addtirit illam propop*

Pnrscindit enim

lerminis accidenlalibus,

divis;i, in

sic

mn

tantum, et

de

lua'i^

v^ilclar^^umcntum. N;iin seqniliir, Sorratcx

et

pr

qui-

Item, videlur (juod argiiendo a conjunc-

'^'ir^r I.

quja }ktc, aplitudo. el illud, actun, vel ac-

hominis,

n<'iliiralia

con.scqiientivT lertii principalis, nulla esl,

esl

<^,)u.t-

cum

r;itio

ad

fkjrior

cum

bus vere

lis

delerminaliones diminucMites,

sinlaccidentia

erj(o

pnerilia

el

"'

ad hoc dictum nocloris upra rnp

et

quod srnerlu,

llem, videliir

i^,,^^
'"

singul.uem,

facial

luibet Doctor, in objeotione

qii:e

e;i

.ili-

;m

<

siis

tanlam prolixilatem.
Sed videretur

'-

.v

ulrumque esse fuu'!

ulnimque terrirntis. yuan'
guerodedi:
.1, ul dicil

rum,

liic

p;

annum'-

pole.sl

immediate adjuncla via

sed omillo

cui, qiiod illiid

trdrtivui!.

jus. ci

mobililanlium, elsiippositionihus termino-

Vide.-intur alibi copio.se,

jus con-

conlraciviim

ralur Hingularis do^triMa hujui

prin-

tcrlii

*3

quid per
el

dicoqumi U

se, el

quid p

er>;o

-.

?^u

quod d

maliler, el piT

m*4*
t* /'
^<*

uua. ducrauvs

SUPER UNIVEIISALIA

304

senex mnlerlalitor. Concedo ergo quod

et

uniusper

unum

se relalionis sil

per se ex-

Iremum formaliLer, plura lanien maLorialiLer. Ad plura cLiam per se referri poLest
idem,

quoLLavi DocLorem, et Franciscum,

eL

damenti, vel

communi, Lacnegaretur quod affertur p:r

est

et ita

se unitas extremi in proposito, propter ad-

ditionem istorum
19.

Sinqularis

iermi-

IwdTa'quivaiet

communi

Ad aliud

pi(.ctilur,

potest

quod

dici,
,

j^^^^^

si

cit se

singulare

bet

non ubi idem

sibiipsi,

sicut accidiL in proposiLo.

absoluLe, diminuit

tium,

enim pueritia non

dicit

tamen

quod arguere

essentialem, csL arguere a

Ad

muUiludine

ad multitudinem

scilicet accidentali,

ad simpIiciLer, uL

secundum quid

7.

hermenias, ubi

Periher-

1.

non, uL paLeL per regulas Pliilosophi

unam

eL

maxime

ibi-

AnLo-

qua abundat

Species

a Ge-

i.

pari

oppositam

ergoutramque

definitio Differentice, scili-

qua Species abundat

Genus ha-

ita

bet iilam differentiam in

tum, Species autem

tunc

potentia tan-

actu.

Nec sequitur

primum inconveniens

abundare debet

intelligi,

quia illud

quoad

actu

habere.

quod non

est

inconveniens opposita simul inesse

ei-

dem

dicilur,

in potentia.

A nullo potest alihaberi, quam ipsum illud

Gontra primurn.

quid verius
in se

habeat

Genere non potest

igitur a

Species habere verius differentiam

quam Genus

habeat illam

il-

sed

Species habet illam actu, Genus tanlum

:

ergo Species illam a Gene-

non habet.
Gontra secundum. Omnis potentia est

Genere, sit

convenienter data

Ad

Genere

differentiam a Genere, et

re

QU.^STIO XXV

cet,

differentiam

sibi

in potentia

nere. Cap. eod.

An prima

se contra-

in

respondere videtur, quod Species habet

post hunc, uL nosLi.

est,

Genere

reducibilis ad

actum

igitur

si

opposita

inpotentia insunt Generi, poterunt inesse actu,

JoannesAngl. Brasavol. et Rodrigues super hanc

qwrst. Vidc citandos q. 27.

Item

quod

est impossibile.

contra utrumque simul.

quod tantum

III

ud

inest alicui in poientia,non

arrju-

Quod uou

menta pro
^gativa.^^^'

ab

alio, est

cum

videtur, quia

quod abundat

praxlicatur vere de

in plus

Genus

est; quia, esse, denotat actualem

illo.

est in

2.

Species ha-

lam,
Differentia

Dicitur hic,sicut Porphyrius in littera

aliquibus

In

allegaLur.

Peri-

2.

proedicatis accidentalibus sequiLur, in aliis

nium Andreoe

hoc

quia

ost,

habeat illud. Secundo,

Ad secundum

opLime, eL super

dem. Qusere exposiLores,

Primum

qua enim ralione una Species ha-

rentiam

patet.

aliud, vide infra, super

menias, quaest.

sed hoc est incon-

ter-

littera, respectu ialis prsedi-

Doctor in

cali, etc. ita

tali,

ad

in ordine

multitudinem, sicut notanter

scilicet

genere

habet, ergo opposita simul.

diminuat a ratione Socratis

disLraliaL, vel

ratione, alia Species habebit aliam diffe-

aliud dicLum esL supra, qusesL. 2. de

Specie, in simili. LiceL

quiaex

a se, quia niliil fa-

quia haberet tunc Genus

verum erit tantum respectu diversorum

diid est, ubi geminmLur
sinffularium,
^

Ad

non

gp^^j^g

^^^^

a nulio,

tunc non abundaret in

lioc

geminatus yersa singularia, et

non

veniens propter duo.

ria

a^quivaleret

fit

esse in actu. Si igitur liabeat,ergo

habet hoc

ergo, etc.

^^,^^^^

^j^^

^j

niiiilo nihil

Lermmo communi,

gemmatum

quam homo,

cum utrumque

ipsi differenti.

e converso,

Animal plus com-

Sul)stantia, ubi (hcii.

liabet differentiam,

in maleria de Universali in

non

per Arislotclcni in Pra^dicom. cap. de

dici,

guit aggregativumperaccidens, uL supra,

lum

Specics, ct

1.

quod addiLio funtermini, respecLivo, non areLiam

dist. 4. PosseL

quam

plus,

non primo. Vide ubi supra

licol

PollPllYRII

illo

hoc verbo,
unio-

bet

diffea

rentiam
genere.

orVESTIn X\v

cxtremorum; sod
Aniinnl csl nUionalr

ha^c

\\i'A\\

luiitum

.subjecto

iiio.st

\.

i.

pr:Hhcu-

.r^''o

tuin noii

rst

po-

iu

t<'Iili;i.

flt/

ordo

hlr.

uclurn

ail

Metiiphy.s.

ar

<

%\'

'.

2. et in

A(J oppo.sitinn cst Porf)iiyriua.

pcr opposilum, acUis propri^

Dicendum,

nat a'itjd, cl lunc

Geiwrt.'

rpiod

Specie.s

jdjuiidal a

diffi r<'nli;i

iii

ex-

'piin dcfinitio

primit lolum pcr sc inleilectum dcliniti;

quiu aliler non conveniietprimo dcfinised definilio constut ex Gencre,

lo,

DilTeivnliu

el

po*

(|uorum ulruimpic

est fulsum, el

vera,

est

nam

Ter hoc ad aliud,

non

iiileliectu Generi.s; (|uiu sisic,

lU'

actum.

c$t ari

sepru3dicuretur de differontiu, vel e con-

et

int^lli^fitur

(\m(\ Oinnin

illa,

hicc

J^peciei,

modo non

ct jsto

non de
Genusper

verso

in p

p'nli:i<

ergo Diffcrenlia cst uliquid

de per se intellectu

sua

Aninmi

conlrail

>,
cat

>

esl vcra univi

inconveniens, aliquid

quod

pi

nugutio essetiii deMnitione; quiaponcndo

co,

rationrm Gcneris,

indelcrminate 8e habel ad ipHuni

nominiim,

idiMu

Diffrreidiie

ct

diceretur

lis

loco

ergo

esl in potenlia

iioc particulariter,

ad

ip.HUin,
,

el

non uni^

Specics ahundat Differenlia a Genere.

Ad primum

nrgu-

ne)da.
/iMc
-'

V;! iiliter,

tfiitia flicilur hlr, itulft^Tni

7o)tcluiio.

3U3

1/1

diipliciter,

i'sl

quod esse

dico,

EXPo.sirin

in pfus,

sc^rundiim cnnli-

.scilicet

Dcfinilio illa, et

pr

.,'slilu
'er.

nenliam actuulem,

vel poleiitialem, sive

secundum indiffercnliam,
cuiido modo, Genus cst

et

sc-

islo

phis,

in

ul

vult aiictoritus adducta, Specics vero alio

modo cl ideo sic abundat a Gencre.

Ad secundum dico, sicut dictuin cst;

maximi^

telligi

ha!>ol

do

!>

accep'a,

inlentionalitcr

>

possunl intelligi in sc-

oiniiia

lionibus.

tn.

u'.

Ouanlum al 1'uimum

(Miia

sicul coinposilum

form:.m

luin iiiuteriu est

el ideo

ninm uutcm

liubet

nbap-nle, quod
:

Diff('ivnti;im a

jiotenliu

compositum

uctii

in

cst

Sp(}cies
u

|i;,
1;.

in

proprr-

lioc,

concedo.quod

non habenl DiflVivnliam

Genere,

ncc

ipiia

^^i^,

Genus

in uctu

lionihiis arj

pnne

rx

lil

srillrcl

h:ilMtur
UTli.M

habet

est

quod non

inconvcnicns oppo.silu in aclu

eidcm (ienrrc,
eoili'm
'rum

ininwro.
.

licct sil

in'ssc

fi'n'ii

m'

inconvcnicns dc
lll

'-

arjrtiif
:o, arjrtitf

rrimo d

p.THm
i

i.in

nt-m
vlici,

.'1'

i|

Sl

potcst

!>!"

in'
illain

ai lu.

Ad sccunilum

membMrmt,

priu?' f^t

miiiori V

conlra

ni

lioneni coruin

actu

tionale m;iteri;i\

Ad prinuim

ralionc:..

dum.

in polenlia liabet

Gcnetv, quodcst

dictis.

siml c\

for-

formam

iinlucit

Species

sic

per sc ad

quando matcriaest,
iii

ri

habet

iiuturale

in potciitiu

ctiam forma composili

muleriam

polentiu u materiu, inquan-

iii

formam,

I-

I'!

r.i-

SliPKll UiNIVEllSALlA 1'OliPllYUIl

800

langil Aucoi- in lillora, el l^OLUius iu

quantum

Com-

menlo ogregio, qutu ubiquo vi(lel)is. Ailegat in prinio meinbro illud principiuui faliabolur

iuosum Philosopliorum, quotl

Physicorum, texl. comm. 34.
chorum,

el

tamen falsum,

ordinaliler

Elen-

verum

natura, et du-

et

rationo, ut recte Theologi sentiunt,. Pro se-

est

Augus'ini

Philosophi
6.

1.

de Trinitate, cap.

de Anima,

2.

quse

est propositio famosa,

cundo mombro

comm.

texl.

et

1.

sustinendo tertium
et in

duo, quae inferuntur,

illa

membrum

inductionis

Objicit consequenter contra has evasio-

duabus primis

ra-

lionibus divisim, et seorsum, et tertia con-

junctim. Assumit in prima ratione propoquse potest

sitionem nolabilem,

Elencliorum,

scilicet,

elici

2.

non

Nihil dat quod

habel, vel quod dese non habet,

In se-

etc.

cunda assumit aliam famo>am, quse poLest

haberi 9. Metaph. text. comm. 8. ot 2. Me-

cum, continet suas partes

alia potentialis,

seu permissiva, ut materia Physica,

vel

Metaphysica, continel formas, vol propor;

voca

maxime

omnia

alia entia

identice

aequi-

Dous continet

alia eminentialis, ut

ut causa ef-

alia virtiialis,

alia unitiva, ut patet in

Secundum

plura continentibus.

in plus Specie,

et e contra

et

conLinens aUerum,eL e contra

nit

ArisLotelem,

et

unum
eL

sicexpo-

Porphyrium

diversi-

mode intelligendo abundare.

Ad secundum principale, recurrit ad
lutionem prius datam supra,

quam

decla-

naturalem compositi ad materiam,

a

so-

comparando formam

rat pulchre, Physico,

effieiens,

est

et

ad

quibus diversimode in compo-

haboLur

ot sic

duae evasiones daLae

et

silo

maximo

in doctrina hujus.

In

supra ad argumenLum, bene procedunt.

tertia rationo tangit

dictum Philosophi

1.

Habet enim compositum formam a male-

alibi saepo,

et 8.

1.

Physic. el

Perihermenias, cap. de Ve^^bo.

tum

allegat

1.

Ad

opposi-

quod

oo

definitio indicat essen-

tiam, oL intollectum ada^quatum essentia-

lem

definiti

ubi definitur

quod

patet

definitio,

1.

Topic. cap. 4.

quod

scilicet,

est

oralio quid est esse significans. Constat au-

^^eistniit

^^^ ^^ genero,

Speciei.

cor. ot 7.
tet.

et Differentia

Motaphys.

et alibi

ut 6. Topi-

plerumque pa-

Sequitur ergo quod Differentia inclu-

non
sic autem est de intellectu Genoris. Quod
probat dupliciLor, quoc omnia tacLa sunt
ditur in intoUectu essendali Speciei

copiose supra, quajst. 3. et 6. de Genere, et

infra, qusest. 7.

Antepraedicamentorum,

alibi, in doctrina

hujus

ria,

eo

el

saepe, ut ibi notavi.

Hoc eliam tangit 2. quoest. soquente, ubi

vult quod ista]definitio est Differentise in-

modo quo materia

tantum in

Porphyrium.

Deinde respondet ad quResitum, tenendo

parLem affirmativam, jquam paucis optime
declarat,

Differen-

totum Physicum, vel Metaphysi-

Cceli,

taph. coram.

7.

conlinentia multiplex,

ut alias notavi, quia alia formalia, seu ac-

tionalia formis

poLentia.

Nam

aliud, liabens esL, et

illo

haboLur

liabeL

efficienLe effecLive
se,

illam habet, quia

in

tale

quocumque

autem actu formam ab

et posset addi quod ex

vel quadrupliciter

forma

composito poLentialiLer a materia

actualiter ab ofncienLe
ter

ab ipsa forma

est

tri-

in

effective

formaliter actuali-

virtualiter, vel occasio-

naliter, vel causalitor a fine.

dieit

est

habitum, ut in

vel a forma ipsa formaliter. Et sic

pliciter,

Ea tamonquae

Doctor firma sunt, ot sufficientia. Est

igitur fallacia ConsequenLis in argumenLo,

penes secundum

modum,

quia arguit ab

insufficienLi, ut patet.

Ultimo respondoL ad

Ad primam,

tres roplicas.

quod

quod non habet DifGenere, bene tamen po-

intertur sic giossando

teiitia.

illas

concedit assumptum. Et

ferenliam actu a

tia

^-

muiti-

plex.

ergo diversos modos continendi, Genus est

hoc solvit secundum principale.

nes tribus ralionibus

respondet, distinguendode

enim

continentia.Est

argumonta principa- ^

ficiens continet effectum, et

47.

Adducit immediate evasiones, imo bonas solutiones ad

Ad primum

tualis, ut

sit,

divisiva Oeneris.

Conseguenter solvit
lia.

quoJ 'amen

cap. 2. et alibi s:ope,

materialiler, vel effective

etsi

1.

l.

inquantum

non

Speciei est, et

constitutiva

VI .i.vnu

hccunduni

A<1

mo

rosponiJc.'

diipliciler.

Pri-

concedcMKlo opposiUi inessc cifN^in

noro, sicul rationalo, ol irralionalo,

j,'e-

insunl

.\.\\

oa qiur dicun(ur In

cari

ad

joruiii|ns

Porphyrius

do lodcm

C(m.soquoaH

Socus

!< niii.s.

psl

anlem

Sprcie, vol sall.om nwwero. Iloducore

ad aclum polonlialilalcm ditToronliarinn

dicendum,

Mialoria, ol Jorniis opposiiis, osl

Alia rosponsio.qiiod aviuivocnlur

lia

hona rosponsio. Uno n.odo

el est satis

sumilur ul

polon-

d<!

dicit

ordinom ad aclum,

cumm.

esl ditTeronlia onlis 9. .Melai)li. tfxt.

modo pro

indolerminalo, ol

suniitur in propo.silo.

Matoria onim ol

2. et indn. .Vlio
sic

ol sic

proportionabilo
indoterniinatuMi

tum,

actus voro dotormina-

dolorminativum

et

comm.

poU^ntialo, cl de se

ei esl

7.

Melapli.

te.rl.

Primo modo proccdil argumen-

10.

guondo de

torlium dislin-

de go-

pm.'dicalion(-' difforenliai

nore, aut scilicot universali, aut parliculari

(jiiod

mo

rocurrendo ad

lo,

lormini

Lno

du[)liciler.

polosl inlelligi
illas

Ims a roptiones

oinmuiiis, et tunc universaliler

lioc esl, in

pro nalura

suppo-

indCor-

sitiono simplici,

ol

minatc suinp

P.irliciilarilfr voro,

in

a.

quo

prima, vel .s(Y'unda accepliono, quia

pro supposilis vorilic;ilur.

lico',

inlelligilur,

Immio

salis

r/7o;'aulom, id

est,

vel indelinita.

.iu imnl

esl

mal

s(mI

cst ratioiinle.

ti;ililas,

Gonero, qiuosl.
p;ile,

lum

iibi

esl.

h;rc est f;dsa,

Slal

de

\\.

xi

nnimal

Omnenni-

cum

lali pr;u-

supra, cap. do

solvondo sexlum princi-

(Iu[)Iici

Plura

id

orgo (lonoris poton-

lacla sunl

ll:oc

modo

parlirula-

AHnu

vel ind<'lermin;lio,

(lic;ilione.

sci-

(Inde luoc osl vora,

ratinunU\ vel
:

in proposiliono parli-

culari,

rntiunalc

.\lio

tJnir^rsaliter,

in proposilione univor.sali

ost,

rst

sic

indolernunaiono

liortim

lenlialis, vcl
lis,

]){:

'rKHTio

uno

nisinl,

ali(|u;i

declaratioMO oorum. Primo vidolur qu'"l

;......,
trui

.rn

osl

de

Difle-

.suropla,

cum

inlolloclu >

in

qu(miodu por ipsam abuu-

otiam dubilari de his qua'

ad pm^dicalionom

iii

quia quid(iuid
[)Olesl

do

proplor

|kt

:iliquo,

iau^'ii,

(rt'n*ri'

Videlure

pcr so pr.odicolur

Difreronlia

('p.!

.so rir

i.mi

do
..mI

<

hilToronliu osl huji.

neris,

ol

ho' luiuivi

orgo, clc. Palcl

!o

\n

coi,

Minorom aulom

rj.

prol)o ox

disl. primi. qii.Tsl.

qu(Hl quidquid

cil

lur

dicuntur.

DilTerentia, ol e conlra.

2. iu

f^-

pr

(onvenit alicui do quolitM>(. q

sivo sibi superiori, tlve

domonstrnri prv>p(or quid. per iUuU rui

primo ronvoni(.

jK*!

m;ji'rl

jtf.;.

[Krmijwiva, sed poliiis acliu-

orit

quanlum

|)n)

a-

aclu, in alio in potonlia? el .mc Uo alii4,

P0S.S0I

se

lameu hnigaMi,

sH fahum.

.socun lo-inlenlionaliior

qiiJK ibi

.sod

anni-

:n,

dabit a (ionero? el quurnodo

drlaralivu nlibl

salis rla-

ei

n.

sinl dispanila,ol

t.i

inlolligiiur dofinilio

.si

qu(miodo

s<

([iKiiiivis [ii.iiiii

vel uniliva.

ronlia

dic-

qu;or;n'ur.

itn

i>,

f'<^>^

quia

wl boiw.

pnodicarl inlelligitur illud, quod in lerlia

accepliono sibi convenit,

Genus

ui,

non polosl e.o idem

noris rospedu dirToronti^ruin non

Ilom,

Per hoc re.^pondot ad

osl aciu

el pnr

ciJiiuut;;

dilToronlia, .saUom

actu

'l.

m-

Speci' voro aciu,

sit

igilur

'

indoUTminale,

bile esi

Cum
ir

rion

quW iMud

menlorum, (uol

quudquo

isla

l)<M-toris, in .Mduliono

vel

Ilem, vidolur

lum.
10.

non

loiric*- |Hriir'

videlur quod

in

Oonoro, osl consliluort! Spocios, sicul de

iiululiuric <|iLTi!kn"i.

ol in lolo pnjce.Hsu o u*,

aclu liomini, ol asino, qua; sunl oailom goncro, ol sic

307

DifTcr

sr 01 ^i"

sam. igilur
p>
I

iif.iii"ir
I.

'

r-

q..

1'".

'

12.

SUPHH 1'NIVEUSALIA PORPUYUII

308

Quod tangilur

13

cipalis,

de eontinenlia formarum in niate-

puldiram
uno modo, quod

Ad secundum, quod

soluUone secundi prin-

in

langit

difficultatom, potest dici

duplex. Una

identitas realis

aliquorum

inchoationes formarum, et rationes semi-

ratione unius,

vel utriusque

nales, et diversas potentias materise, quae

se identificantium. Alia, ratione convenien-

pertinent ad Physicum, et Melapliysicum.

tifB,

ria,

prolixe pertractando

posset dubitari,

Videatur

iste 7. Metapli.el 2.

Physic.et alibi

dist. 12. et 18. et alibi,2.

maxime Antonius Andreaj

pe, et
3.

Sententiarum,

principiorum,

modrrni

et

primum Physicorum

super

nibus etiam

9.

sae-

in qmest.

Scotistse,

el

in quajstio-

Metiphysicoe videalur

iste

pro multiplici acceptionepotew^VBpraeclare.

quod

Item, videtur

A^iimal

hsec,

tionale, sit

vera universaliler,

Animal

omne

est

Item, ex hoc

sic

ra-

est

dicendo,

quod Socrates

est indeter-

et

ambulare,

non sequitur, Socrales sedet, igitur solutio

illa uliimi argumenli minus recte proce-

Ad

14.

quod

Ad primum,

per ordinem.

licet (ut

dictum

dico

est) principalius, vel

expressius inlelligantur dicta in hac qua3s-

de fundamrntis, pos-

tione, et definitione,

sunt nihilominus

a?tu signato

in

De prima proargumentum, sed non de secunda,

cedit

jus solutionis potest colligi ab

debent

in littera,

nem formalem,

verifi-

quarlam Differentise qua scilicel differunt

a se sinjula. Cum ergo dicitur, Differenlia
est qua abundat, et hlc supponunt intentio:

est.

et

Genus

tus, inter

Generis,

et

pro

de Genere,

Quod

igilur

An autem

conlinet.

natum

constituente,
ei,

quod

possent hic adduci, sed

Ad
liter

aliud, patet ex

omnia

illa

Ad

sicut

scilicet, et

duplex medium,

particulaie.

Dictum

distinct. Primi, ubi quottatur,

2.

intelligi debet (ut est

adductuui ad propo-

sed

situm) de demonstratione parliculari, et

esL

tuno superius supponit, et verificatur pro

ut suppo-

Est ergo de-

Logica, quia de intentione, et inten-

tamen pro fundamentis suppo-

nentibus, ut patet.

Me-

quanlum ad prsedicationem

demonstratio,

Doctoris

iste 3.

de Genere, dico quod duplex

est rationalis,

lionibus, ut

in actu signalo dicuntur de

Generis de Differentia, videatur

Differentise

pro fundamento, abundal Species a Ge-

finitio

solutione, qua-

quantum ad prsedicationem

aliud,

formaliter inclusum

eodem modo.

prima

liaec suffi-

Differentia, ut estsecunda intentio.

inferiori.

nere supponente

dubium

communic:ms. Plura ardua Metaphy-

totius

principium formale inlrinsecum actualiler,

in Specie,

Genus

Ut

si

argueretursic
aliquod animal

go, etc. Si vero acciperetur

mune

est,

Omnis homo

est

homo,

er-

animal ut com-

vel ut indifferens,

praedicatio

Differentioe de ipso erit per accidens, sicut

et

propriae passionis hominis. Vide hunc,

quasst.

1.

1
"

sed bene ut contractum, et esse

est,

in

infor-

possit sustineri,

Et potest dici quod non, ut indetermi-

est.

taphysicoe. Sed

tur in funda nentis. Est igitur Differerdia,

qua ul intentione applicabili

l^*-

indetermi-

est,

continere formaliter Differentias,

et

in actu exercito verifica-

qua non ut forma

quod Genus conlinet

actualiter potentialiter, id

universale

nit

dis-

et differentiam, difficulter

Brevitcr ergo dico,

cretive sumptis,

intrinsece

idenli-

possent evadere argumentum.

est

mante, nec

tatem talem. Qui vero non ponerent

actu signato dicitur de intentionibus con-

ut est intentio,

quoad inclusioformalem identitatem

intelligi

non quoad inclusionem realem, seu

finem, derlarat Doctor illam definitionem

dictum

disl.

de quibus loquitur Doctor

et potentialitas,

ciunt junioribus.

sa^pe

isto 8.

Primi. Aliter polest dici, quod actualitas,

mili infra, qua^stione secunda sequenti, ad

Specie,

Fundamentum hu-

qualis est in proposito.

sicalia

fundamentis, sicut supra,

extremorum,

vel identitatis in terlio.

cari in secundis intentionibus, sicut in si-

nes Differentiae, Speciei,

''/''^^-

natedifferentias, quas Species determinate

inquirat ingeniosus lector.

ista

yeaiismvi

tinctionem aliquam praeter opus intellec-

rationale.

minate se habens ad sedere,

dit, alia

est

l-"l.

Prologi Sententiarum, solvendo

"

OlVKSTIii XXVI
objoctionoTii qiiaiiiil.im

ex Hoiirico

lo

(ian-

davo.

doljct

modum

por

iiHJst

dc oo

iiil(;lligi

qiio<J

I)04"t .riM

por se priino

p.issionis, iioii

quod Doctorin

aliler

diclum

Vci

deojit.

oiijjiiiali

non

vorjja

illa

Ad

/'roftnxi-

cujiis ipsa esl Specien

xime ex parto

lnrilui
dr.

un

Uomo

attrn

non pnedicati,

syncatogorrmala a parle subjecti

qui.'i

'

sua

dis-

jier

ration

jiicut

."ri-etic,

r'

Contra, lunc biii-.iuulu lopcciu

debet atteiidi ma-

subjecti, et

quA

icul \u>c.

priPfticttri in ffunle, p*

lituilur iMfrerentia in

casLigJiviiuus.

propositioiiis

ticulariLis

ul palol

aiiud dico, qiiod univ('rs.ililas et par-

veiialiltu

sed polesl lial>ere Uifrerentiani.r

tiunit uniet inirtirii-

iJiflci 1.1111 j,

nifTer

suo corre-

.s//i<;.<f/>/'non, elc.

opus ojus quod

iritufeiiti

etl

'

l>iHV-rentia liabet ratiooein imici

e-l

xit

primuin, r

Ail
ti.r-

Possol aliU.T dici, quotl

10

cujus nun esl Dirrerenlia;

aii-

quoiJ esl fal-

quia neces.Hario cst Iiirferentia,

siiiii,

dittir.

poiiunl

iii

tiMu o ('ontra, ut

dici.quod hiec ost

.si

falsa,.!

pouatur

inlcUigentiis. Sed

prima

lis;

Ad

cap. de

iiifr.i,

Subslaiilia,

habet Doclor. Alilor otiam

qu;;st. 1.

lioifilc,

ad pnedicatum, non au-

ordiiu!

nimal

coiiveuire

ratioiialil:is

lia^c esl iiistanlia

spocia-

esl Diflereiitiji, ut viiiV/;

molo. Cip. er\.

et h(y.

uliud concedo

lur

quod

Differenlia ett

viJ.'

lis ad
pri''-q
dentoin st pneposicrus, quia prius

videndum an possit detiniri, quam di.iputandum de ipsius dednitionibus. Setl de

oi-dine parum reforl. Sulvari lamea potesl
niodo, quia delinilio, de

pr

Mras.

supnr

RtHlrijfiei

ct

/>anc

si

qua

in

quas-

maxime

i'e,

'

de Diffoiviiuj

Uijfrrcnlia possil lic/inin

luiid

eit pri::

de secundi-i

i...

..<

. 1.4

'

'4

1.

ViJe citandiiM qwvttionc tcijurnti.

vidflur; quia Diflcreiitia)

iKiii

iion esl Difforenlia, sic

in inliniluiii

onim

esset pro-

uiiinc autoiu

|u<>il

dotiiiilur, lialiel Iiifforonliaiii. Kciii.soia

Spocies dolinitiir

doclara'

)ilTi'roiiti;i

imn

osl

dum

illam

ul

.\tl

(ju.ostidnoiii

bilts

quaro
/e ;

tur

1.

ad

illata

nivor.Hule,

quod por

li-

por so Difforentiaiii desconilit in

ipsaiii, ul |)alobi' in

nis aoqU(.'iilis.

pi

quia luibel ic!(*iltcol

du qua

toi.i.

(Ml

<

diconduin, (|Uod Dif-

foroiilia polosl (kliniri.

nus, scilicel

(Tii.im

lialK't

qua^i
(ij)[)osiluin osl l'ur|>liyriua.

.'ti

r;

con^

cipalis

dicari

Ad

!'>

priiii'ip;iIitor !r

.Spucies.

quam

sic s|)ecio8 cl

quod ordo huju-

cari, ut

iUili).

neC4'tariu

Piu.Mo. Teriiiini clari nunl. SeJ

I)b

qua non

codoro

ini-

EXP.iSrri)

tione

(Juuil

Species.

lioc

QU.ESTK) .WVI

tjwrst.

uou cal

D-finiant aiileni

Aiigl.

iinxius ejus.

diiferontia-

speculanli.

Jo.iiiues

'

Socratis ad

esl noccssaria. ot iii>eparabilis, ul pa-

An

modus, tauien

ut

feroiilia

coiiliugens, ol subjec-

esl

aulom rospoclu

(jeiioris

illud loilere.

iJilfcrentia ut r/Miti in sc,

Ad

aliud, iion currit simililudo, quia in-

tiva.

tet

ra-

crgo respectus ad qui^Mlcunique

n<m poleril

.solutio sapit.

accideiilia,

rum

olesl

omne

esl

detorminalio, vel indif.erontia

illa

pei* se

^i>!iiHiMi<-'

.lurpsticv

1'

s.ilvalur

Di Sk
bus ad
m.' Huil.

tl

SUPEll HNIVEUSALIA rOiiniVKII

domonlis Philosoplii, quanluin ad mnjores,

Differentia

adverlendum, quod benc formando

Ubi

primam

ralionem, illud quod ponilur pro

majore debet poni minor,

Ad oppositum

et e contra.

adducit Porpliyrium. Bre-

vibus verbis respondet ad quoesitum,

nendo partem affirmativam. Illud enim polest recte definiri, quod habet Genus et
differentiam, el

si

respectivum, habet

est

terminum sed DifferenImjusmodi, ut hic loquimur de ea,

fundamentum,
lia est

et

quare, elc. Minor patet ex dictis stepe supra,

maxime

et

Universalium,

et

numero

qusestione de

de definitionibus Generis

et Specici. Universale

enim, vel prcedicari

quod

quantum

Differentia

et

iterum quale essentiale specificatur per

elmimero. Differentia

diffe.entibus specie,

ergo

cum

sitspecies Universalis, liabet Ge-

nus, habet etiam differenlias, ut quale esdefiniatur ipsa

senliale, ibi

stando,

communi.

vero ipsa ut intermedia

Si

si

additur differentibus

specie

se

essentiali.

est,

iterum

si

numero

ipsa uiM\[\m2,,2,di<\iiViV differentibiis

ipsi quali

vera

ibi hsec

omnia clarius pertractantur.

Deinde respondet ad argumenla. Ad

pri-

distinguendo de Differenlia, vel ut

Differentia cst, vel ut species.

Primo modo

argumentum, secundo modo non.

Et licet frater Joannes Foxal dicat hic quod
li3cc tota solutio non possit verificari de

procGdit

Differcntia, nec

ut

est

prima3 intenlionis,

nec ut secundae, sed prima pars de prima,

secunda de secunda, quia solum Diffe-

et

rentia

tionem

ut est primse intentionis, habet radifferenlise

solum Differentia ut
nis,

respectu alicujus
est secundse

modum

habet rationem, vel

tamen probabiliter
potest verificari

dico,

quod

et

cet

minus

Inlelligo

habet

In quale

modvs,

ita essel

Differentia ut teriiiim Universale,

:

tantummodo habet

sed

et

inquantum

ipsius constitutiva,

modum

speciei

vult dicere Doctor

ibi,

quod nihil aliud

nisi quod differen-

ita

potest accipi vel ut quid, vel ut rnodus.

tia

Primo modo ipsius

induit

modum

est Differentia, ut

solutio
se-

intenlionale,

li-

proprie.
sic,

quod

ta-

secundo modo

speciei,

Nam Ditferentia ut hic sumitur, non

induit modum differenlije, sed bene Spe-

ciei,

Non ergo

vel Generis.

asserere

quod

possit habere

inlendit DocLor

Differentia respectu alicujus

modum

differenLise,sed potius

negat, et sic tota soIuLio poLest inlelligi de

secundis intentionibus, aliter non bene essel

ad propositum argumenti, quia argu-

mentum nedum

de prirais, sed etiam de

secundis intelligi potest.

Posset etiam intelligi solutio de Differentia,

utest primo-inLenlionale, eo quod

habet

modum

Proedicatur

Speciei.

enim

de pluribus differentibus numero, in eo

quod quid

differenLibus

uL paLeL de raLionali. Vel de

specie,

Quare cura omnis species

ncm,

liabeaL definiLio-

maxime

differenLia3 erit definitio. IIoc

posset teneri,

si

veraesset

quae

illa opinio,

superibrem

ponit differenLiam
ri

intermedia.

esL

si

prsedica-

per se de inferiori. Sed secundum

tatem hoc non est verum,

Nam

licel

v^ri-

ratio-

nale respectu hominis, vel animalis,

beat rationem,

modum

vel

eo

ha-

Differentise,

nisi similitudinarie

il-

divisiva supe-

est

Speciei

toLa

crgo verba Docloris

vera,

est

lam differentiam, quse

rioris,

ut modi, ita

non taraen habet veram rationem

cundo-inientionale, ct forte eliam toLa de

primo

est, suiipsius

intentio-

de Differentia,ut est

Differentia, ut est

ista,

modo

sumitur sub

sicut ista

est Differentia

Doclor vero remillit

ad quaeslionem sequentem, quia

mum,

in

IJUOIIIO-

in qualc essenliale, in- ^/1^'^""

est

essenliale est Differentia ut

non.

quod

scilicet

ipsum

et ulterius

quale per quale essentiale, et accidentale

5.

pote hoc

men

pi/}erentift

habet diiterentiam constitutivam ejus,ut- do kabet

de phmbiis, (quse est ratio ejus) contraliitur per quid, et qnale

Universalium, non

differentiae, id

te-

...

unum

ut

,..

speciei,

modo quo aliqui

di-

cunt ens esse speciem.Etuna ratio hujusest,

quia pars Speciei non est species, ut habet

iste, in

2.

distincL.

I.

quendo de parte, quse

non totum. Alia ratio
prie esL Species,

qusest. G. et hoc
sic
est,

quod non

est pars,

lo-

quod

quia nihil pro-

est

per se in Ge-

7.

iSTH) xxvr

0'

noro

propler

El

etc.

est

Difiureiili.i

spo.io

hcx;

IjujusriKxli,

aliqui (listiiiguunl

prx'(Jic;jla, el tlo

piaidicala

quarjlinu

vulet

co

.r

pi

io.

supia,

aliqualiler

ot

aiias

igilur soliilio

Veriiis

laclum esl

lialx't

videri.

quam de

eam,

ipsa primo-inloiilioiialilcr accppla.

Ohjicit

a<suinil uiiain

propositioiiein

comparalio

ad quodcumque, non variat

aliijujus

ra-

liouom propriaiu ejus, vol .sallom noii

por

(Jinno oiiim

IruiL ipsain.

quodcunique coiuparatur
Lt polost confirinari

o.k

.si

ad

mjjor esl

Lile.

1'liysic.

texl.

1.

Qmd

el indo,

dos-

lale,

.^e

vere esl, olc.

coniiiiont.

20.

(Juanalur

iste,

arliiulo

et in primo, dislincl. 2. pjrlc 2.

qiuost.
po.

2.

I.

quasl.

(Juodliholo,

in

3.

solvcndo priiicipale, et alibi sxorgo dicitur quod

.Malo

ip.sa,

Ad

DitYorcnlia

lioc

respondol, dicon.s,

diiil.so

.sod

iion

lioc

cuinquo,
in

aliis sil

.sed

non

hoc

iion

non

cst,

con:par.ila

liabcl

dum
a

.socuiidiiin

inodum

vero

ita

quid,

//ior/((.t

Iterii. (Mirii

liler

Dk

iiaboiit

isUi

quod

pro niinc.
noiii, //1

.o-

UL

rio:i

(l'''in;..tiir

.s

in-

ab

irr

per

quo'i esl

.ur

eoUem modo non

illa

Item, videlur

quod

poisii detiniri.

Omne

illa propKsiiio

$e taie, elc. ail

iiam 4.

quod accidens in ordinoad su

non cns, et Uimen in se csl vorv
de

liter

ilom,

et in

non

O.S.-W'

(,}ula in

r<

!,

ul

osl spocies.

qni'/. C.ullibot

oniin

quriMlione

copiosc, pauca laiu

1'rimo circu

quulo cssoHtiaio

1.M

coii
1\

dic'.;

non

isUim

ti

ui*

.,

el

quuuj'

tC'

vtdcliti u. viv

ab

iiiUii.^ia

tur.
air.

surin.

Ad primum

rni.-f^st.

iJ

,Ir

confur*

nmnrirt

1.

diiplitMtrr. V.*!

nis.

Primu miKlo

livum

nub

vol

iioii

(u<

c>ii(itiori

ii

lioutbus,
intxli

qiiia

m
.ttt.

nn
u;

pr:

cst Uiffcix.u w,

>

nomii.

DitYorontia
iiL

dtcil

sil

alits.

cuntiiigoulvr cau.svtur

Ad

DilYi ron-

esl, ot

cum

o'

cess^mo UifTeronlia,

ad quod-

im

U'rra, ct ipsius quanlit.ile iu

ordino ad coluiii.

in

aunl

vidrri

.!

proprietale fundameni..

cuiu

alii<.

Tkutii).

ur

e^l

tonlionalib^r fabricelur

modum-

nivorsali applicalur sptvio-; ut mo./M.-,

do

intluil xnth

ul

di

..

proprio

in-

7'//.

principalo

siipiM, (iiiod

non

Dji,

lionis, sicut qu.T'-'

II

priori 1

'

>

dilYorendi, vel

quod uon

^ornpor larui

cuni

sii p.'irs eji;

Ditforcnlia. ut

Kstonim
aliis

(Joims Jrinr;-., iiuxiu.

milcr

inodus.

Dif

sibi, licel

hoc ul woduSf non

sic

et

ordino ad ati({uid, et hoc

?/ior/w.v sibiip.si,

ot

obsUiiUo,

iiiduit spocioin ul

Est orgo Ditforoiilia

sflDpo

DitYorcn-

uLmoduin compaiMlum ad suamdif

foroiitiain, .sod

Ad

quod

maxime ad suam

liabcl inodiini difYoronlite,

7///f/,

silpcrso

non varialur cx coniparutione

diffiri-nliain

quo<J

el 7. Mot q)hysica; Philosophus viUclur vello

ojus ad qiiodcunique, et

liic

ipsa

vol DitYoronlia.

ul tjuid,

tia

cum

Dilforonlia',

ir

I.

llem, quare

comp.iraUi ad suain difloronliam iion liabct

r.itionom

faUa er-o

seipsam, quod

f.imo-iam in

doclriiia ipsius, (juod videlicot

7//tfoslDi;

solulionom, cl

iiolabiliter conlra

Hub ipsa

pi

lialc

r,

j 1

lunc w

Iloin,

vcrificatur do Diffe-

secuiido-iulcrilioiialilt

loiilia

scd

iii

<-

n.in r

lanlum

disliiictio

illa

cutn
e^

proprio subjrcta

iion

ot

de

biUilur, quf?

spfcie subjtcla. Si

Dinoroiitia orit species, erit

i'.\-^ii

quart*,

III

uu-

loi

t^

aii..

k '.'j;

aw

tiu

iU.t .i.^k a.t.

ci^uaU'

II.

SITKU rNIVKUSAMA PvMUMlVlvn

:^1}

bol inlelligibilis. Sod bi>eviler ct probabi-

quod

liter dico,

e^l Difforonlia formalilor, ^ed

damenlaliler

non

in illo priori (h quale

tanUim fun-

exponil

iste

el 4.

1.

S^mlenliarum. El quo.l

langiUir de quanlilale torne, simililer non

soJ improprie, et ro^poctive

simprioiler,

modus praxvilorel differtniliam ut qui^d, quod

non videlur probabilo,maxime si sint idem

se lale. Est ergo acoidens vore ens el in se,

inre.

el

1*

Ad

nisi forle nifferentia ut

aliud dico,

quod

ralio illius esl

tiicla

supra, et habelur

1.

lincl, 05. quivst. 2.

eo quod omnia Univer-

Roporlationum, dis-

debel intelligi
tia.

licet ibi po;iset esse inslan-

quia non arguiUir de eo quod e>l per

inordine ad sub^lanliam,

rum

ons

quod

sil

esl subst;mlia.

Ad uUim im

nus

ligitur iUa

verum

quod

potest dici,

tur in se:isu composito, eo

Speciem, quod non solum

ve-

diminule ens, respeclu ilUus

salia,reducuntur ad duo prima,scilicel Geet

licol ilUid

proposiUo

inloUigi-

moio quo

intel-

Perihormenias

l.

esl in fundamenlis, sed in ipsis inlentioni-

Omne

quod omne Universale habei ar.qua supposita, aut solum numero,

go dicere differenUam esse necessario, et

aUud ip$am necessario esse ip.^am. Qui vel-

modum

leleliamibi recurrere adessequiddiUiUvum

bus. Et hoc ideo

aut specie

differvnli;>,

quare induit

qtto

'

estquaHdo /,

Goneri^. vel Speciei, non iLi est principium

el

diferendi fonnaliler. vel exprincipiis sub-

forle posset.

jecti egredilur. vel adesl et abest

supra in simiU

mutalionem Physicam

modum

Differentia?,

per Irans-

ergo non induit

AUud

etc.

ester-

ad esse existenliie ipsius Diffemiliae,

rent.

nunc

Sed de hoc non curo modo

teligi ista, et

fe^tino

aUas

si

occur-

ad aUa.

nec proprii, nec Acci-

denlis. Licel igitur aliis, el primo-intentio-

nalibus.

modi

secmido-inienlionalibus, sint

et

illa

tria

men sibiipsis.

rniversalia uUima. non

Secus esl de duobus primis.

Dubium tamen

e^t

modus de quo

Et quod addilur in argumenlo ex

tione sequen^e,

rum

eoi.

Au h*c

transumptione, ve-

illa

QU.-ESTIO XX\

definilio sit conv^niens, Diffe-

i'enlUi privdicaittr depluribtts diffe-

rentibus Specie in eo quod quale

proprietatem.
.\.Tfrr<K?s t cd;>.

Ad
cs:
r

aliud tactum est sa?pe supra, qualiter

modo

alio

io in in:
"~

"'

:bus,et alio

'

......

e:

sn"'''Vr sene:....- .uium,

rro^riv.ni. et

modo in rebus.

iraiiscendens >"':''-> -in-

:^r,

e-

unilas, et convenientia, el

'

um

sed non

rte rei sil incilalivum intellectus

bricandum

lalia,

ila

ergo quod proprielas ex

.^

ad

non tamen uniformitas

sigiiificandi,
is,

suo modo, et vocibus

et proprietatibus oorre.^pon-

-unt ergo ista

.

iiC'n ita

t4w
!

inlc.-3..ar

modum

Speciei

fundamen:a.

quod dic4um Philosophi

impi>3prie, el iransumpave ul
dico.

d*

Diffierentia.

Okam

l.

pari.Log.

cap. S3. fl im tjposUiome cmp. <f Difermtim. Alberiu ifarvm q. uHica 4* Diftremtim. Tairt. 6.
de Diferentia. q. l. Coajmb. q.t.d^ Differ. art.
1. JoAnnes Angl. et Bn&. super ktmc (ftuett.
HrU;:o -^is-p. 6. 10$. se^t. l.Merinero, Soto, To-

!ri-*.

F.

.^s:,.-*.

-.
.

....!..

Fusntes. RuTius,

-aadus, et alu

Lorauiaases.

oommuiuter ci^.

i; D,JsreKtia.

Quod non

vidotur

quia deiiuitum ex-

i.

fe-

hinc inde nisi rara. Similiter potesl dici de

modis

II

qiia^s-

quoad nomen, non aulem quoad

est

omnem

de

qu^ qtiale sit pr.vMMlur.CAp.

eo

in-

de Accidente.

fra, cap.

S,J*:cie im

de Accidente, an sibi et

possit applicari, ul

aliis

ta-

I ifei^enlia /, qu:v d^^p^uribus diffier^nlibus

cedit deilaitioaem ; pr^edicalur

enim de-

fiuitumde ulUma Diifereutia, et comple-

noa deduilio quia Ula

tantum iuest Speciei specia-

tiva Speciei, et

Difterentia

lissim^, et ejus suppositis.

Item. de&iitio excedit denuitum. Pro-

batur quia sensibile pnedicatur de pluribus

differentibus Specie

iii

eo

quod

im

'

t,*'''*

T10 X

est bstr..

/TlT i> t m

esl dvp? V

iia

r.-.r..

ti Tf

rr

-*- *

^9

autem aliqudm serandam .tcnti'>neTn io abrtncio pnKlieari de re

$ibiie est

priiTi^

quia

Pr<Mntio assampti;

inteiitiooi^

</'//'

reiw, >.v..^r dOKNniitttiTe a

difff}''uJt/i,

deiiomiiMtiTvm

Mlem tan-

ab abalFKtoa&lo ca^

tum

diifert

elr.

Antecedent patet per PorphTrium.

Nam

ubi vult expooene; mefnl-r'*

nis DifTeraitijp, expooit

sic

ergo

-naio-

.jfert

eiUm SocnUes tentx a $e pmero,

.'

DiHerenlic

Oifl-.

ij

rwitii

cp.

respectu fniTex

cr^n#t
j^^atn

prinsdictumest; j... ^...versak per

'T^m
DifTninliai sibi addiiM
'

ccndit;quja

illje

-^

Tersale, *t
*"

'iL

v^

a^

>

>-

*-

rr.

. ...V.-, ....

uperioran^

ei

^rmsimilUer in aUis.

'

-.*

Ta interioram.

f..

.^,

..iis

Item. boc qnod est prttdiewi, est ra-

uo

relativi, ut patet

de iDivemli

dif-

aatem non est r^ti%imi, qnia

reUtio non refertur : esset enim prooedere in infinitum, diffefvotia aulem eat
reUlio ; quis secunilum ipsam rdertur
estenim n^Iatio
differeasaddiff'cquipu^antije, um^- enim di/lerens,

ferentia

aliqua dKJierentia dirTert a difleftente

definitia bifU

noo

Diff-rrr^tue ulbois^

iT!: *-.f ";ri)

et qujDd;'^'
.

^
;

...

^ ^'^^

'

'st

^r^

^'1-!, w

tum, sicest
.1.

^-

^m

'11

11

'

r.;

rr: 1

._-

<

ergo difienentia non refertur.

Hocetiam palet inductive; quia d

nuliam rem prim:? intentionis relerlur,
quia non est aimul natura cum aliqua,

Contra,

de6nitur~

i'

'

nec ad aliquam iieicuDdam intentiooem

quJa non ad

tie:

IndiTidmun ;

quu

lu^na;'

'*

m.

Tei

.iM^m

ba-

.ty^ tt

ab

nentia
et

IrfJltVU

ei

K.*Hih

;.;i:*.

-lU

.;..

per su^

aiiis,

u..a.

quje duo cons.

manifc^tum.
Item,

.i;x.~

in dt/gtu\-^U>'

bet correjativum, ut patet ex pr*

oec ad Proprium, vv

uui^..

u,

uiu

autem non au

pr^xiiCatam

posilis Ui

santfil-

lenl. vel

iU

imm

mui

6.

ef4

Je

' >..

alias deiiii.

ai

o^*n

lem

Top. cap. 4.

^tpositum est Porp.

>*0

iiicendum

ad

tum ur /^M

311

SIJPER UNIVEIISALIA rOIUMIVRlI

specie, et

numero,

sicut

ununi asquivo-

numero,

ce convenit uni spccie, et uni

Metapiiysica? cnp. de Uno,

ut patet 5.

cont. 8. etinde. Sed tunc videtur

definitio

Ifniversalis,

quod

qua ponitur

in

prcedicari dc pluribus, absolute

non

et

pro aliquo significato, nihil valeat

vel

tunc poterit Differentiadefiniri in

si sic,

communi per prcedicari de pluribus

eo

positum essetaiquivocum,

unum numero,

citer

erunt
tia,

nnum

Universale sicutet Differen-

cujus unius

Universalis dcfinitio

non

aliis

pro .homine

morluo.Necestinconveniens unum,

non

a)quivocum ad

sit

licet

hec, distingui

in hffic, ut patet 5. Metaph. cont. 27. et

1.

Top. quia sic multa alia nomina dis-

ni simpliciter et

Species

pro

et

homo

trahenlem, sicut nec

essentiali.
et

om-

uccipitur nisi per determinationem dis-

tinguuntur

Sed contra, tunc Genus,

sibi

nimode opponatur; sedsignificat simpli-

in quale, intelligendo quale, pro quali

3.

cum

tet ibi

ibi

non

in

asquivocata, sed

secundum

quid, ut pa-

de privatione.

Ad primum argumentum patet.

Ad secundum dico, quod differentia /^^- \prini
potest esse nomen primce intentionis, paie.
,

i.

de pluribus in quid.

esset prcedicari

non

Dici potest,quod Genus, et Species

tantum differunt perhoc, quod estprce-

numero

dicari de pluribus

et specie

differentibus, sed in quid, convenit eis

Genuspva'
dicat par-

a^quivoce, quia

Genus prasdicat partem

tem

esscntia?,species

cssentice, Species

tolui/i.

autem

Non

vero totum.

substanliale

cjuale

sic

convenit

OBquivoce Differentias ultima^, et

inter-

Differentia3

incomdefi-

nHur.

sufficiens

autem

tantum

in

communi

bus in qucde essentiale, qua) convenit

:

prcedicari autem

in quid, univocenon convenit Generi et

sunt duo Universalia,

Speciei; ideo illa

Differentia vero

unum.

Plura cst
Pro definitione
nnivocum,
ad plura Differentia? sic in
numero.

et

entis.

cretum sicut

autem Universalis,
comniuni, oportet

et

di-

plura esse univocum ad plura

specie, et ad plura a nmnero
et sim:

inesse, idest, vere utrique plu-

convenire, licet

et alia

nomina intentionum,

differentia, ut est
tionis

significat
ei,

unum

transumit

et

nomen

prirnce inten-

autem intentionem ap-

quod

est

principium forres prima3 in-

Differentias, ut est

tentionis.

Cum

ostenditur quod

potest dici,

quod

sit

abstractum,

differre, tantum dici-

tur denominativert differentia,\ii est no-

men

primte intentionis

et

quod

dicit

Porphyrius quod Socrates senex dif-

a se puero, non

fert

est quia differen-

tia, ut est intentio, sit in

cere

pliciter

muitum est difSecundo modo est con-

de quibus hic agitur,

est

AefimWo prcedicari de pluri-

utrique Differentige

specie,

ferentia

male

definilio igitur ista est

abs-

Speciesmultitudinis, ut

malem

nomen

est

significat relationem, et est

et

plicabilem

Di/feren-

muni

tractum,

media3, quia utraque dicit partem for-

Differenti intermedias, et non ultimje.

tia

velsecundie.Primomodo

et

denominet ipsum

sic

fert, sed sic est illud

uno extremo,
Socrates dif-

ad propositum,

Socrates senex, differt a se puero

differentia est

rentia, est

inter extrema, ut

nomen prima3

si

ergo
diffe-

intentionis

insit uni

ergo in altero extremo est aliquod prin-

numero et Speciei, sicut simplicitcr et

sccundum quid sicut non liomo est
univocum ad mortuum, et non mor-

cipium, quod dicitur differentia, ut dif-

ralitati

tuum,
et

licet

homo

conveniat simpliciter,

secundum quid

equivocum ad

ilia,

iilis,

quia

unum
tunc suum
nec

est

op-

ferentia est intentio

illud est jmeritia;

crgo pueritia est differentia communis

et

sic

est

intelligendum de extremis

aliorum membrorum.

Ad

tertium potestdici, quod differen- Ad

z.

xwii

C>'m:.sti')

iia, ut ost res priina' iiit^-ntiMnis, psl

non

el sic

liilio,

lef.rliir; ut

auleni esl

sccund.i intenlio, ivf.rtur.et

lulio. fluni

tendilur,

refertur

vocyri

tum

non

quod nou nf.rlur,

mum

Aristolelem
Specicin

i.

dici

iid

Top.

pri-

sccundum

c;ip.

9.

oportet

qiiod Geniis

tid

'''''^"'"

secuiiduni

tia,

Genus, non

quod

DilT.-ren-

(|u.-.d

divisiva, dicitur ad

quod O.-nus

primum

sit

ejuscorrelativum, quia primo est Spesed rationc divisi

ciei,

dicilur ad divi.suni

quod

non

rcrhocpatet ad
sunt

nuilt.x'

cunduni

.se,

quod primo

.sccuiulum autein

inqu;intuiii

quantuin conslituta

ita

est con.stiluliva,

cicm,

qua divisum

jx-r

,tiro

dicilur ad

.Spe-

cit

in

litlTa

cnntraliitur

el

cum

mogls ad

q-c

ui

tu-

lunc

'ilur,

(iiuoiculiiim cons-

titutlvam.

Ad

quartiiin

ut esl

/v';i/Vi

nis, sic est

cst

nomen

s^cund.-c

a>quivocum

intc!:'

u:

prinripium dni.

.ul.l

rntunuUe

sicul

dirTerentia, etsicesl Univ.-

modo

/'//>-

inlenlionfm

.signillcat

quod

jj.ilcst dici, qu<j.l

dicitur

'

significat relalionom

Alio

.ir.

cu-

i.tli..ni!<.

jus jpecies sunt. iliff'n'iUia

>

differrntin sporir, a quibus di.-ilur

et

denominative

r/i/y>v

el

r/.

;Yn.s /jj/mero, el sic cst ulistruclum

quando

cut

est

nomen prima

i-

inle:

dilTercntiam.

rrnssprcicy csl univocc in omni

IIoc videlur probabile. quia d>

erj^o

denominativum

est

deTMnliones Uifleivntia^ se-

Similitfr

sed prima est ejus, secun-

difforunt a

duin quod est conslitutiva Speciei, esl

.|ua

sunt suh

ni.-^.

non

in

Spccics, sed in-

quinliiin, qiiia

rli-

miiw-i .u

(livi.litur,

relatio rralis',

Dicil auleni in spcciali,

-'

viu, ct lcnninoli,,^,-...ia.

In-

quia

illnd,

gencris

Speciem, ul ad

correlcitivum

-'

sui

refertur ad sui)jecluni, ncc ad

ad

cuin

potest dici,

polest subje</inn, quia pr;eilica-

dividuuin, nec

diviiterc

codem (lencre.
Ouarta non mnltum valet.

dc quo dicitur, quod

iliud,

iid

est rc-

per in<luctionem os-

iiutern

socundum ndionnn

quod

r.'-

ji-,

re:

:i

inlen'

dHlnila

I)ilTt'ientia

l'

sc sintjula,

si

r-

Qunu mmfiua: Di/fercnda est,fjun ahitn-

onmi pencrc, quia lantum di\

por materiam acciil.^ntalem

dat Species a Oencrc,

differens concretive diclum. quoil po-

Gencre consliluit Speciem,

ita

quod

ponilur specics, ut currelalivum

in|ii;inluM\

icnli;!'

I)iflc-

abun-

a Cienere, ponilur pro constituero,

dtil

propii;i

et

ibi

Species est consti-

I>ilTerenlia conslituliva;

lula, rl

cuin

idest, qua'

rtdionc

conslilurndi

(piia

ni>n ut (lenus constituit Speciein.

Secun.hi
lerniedi;e,

sed

(lcliiiilio,

esl

iiKiiuintum

aKitur. .Mi;e du;e

rulio

tractum,
a (juo

lioc,

hic de illa

sunl

nisi
;o, vcl

p..s.Hit

idtm per

G.nlni.

I)if-

e**!

divislv.T. scilic.-t

nata

:ilum

n;
Iiir.-rl

ah

;!

.^;

'nn.

pr

.1

divisione aclivo, in qua ponilur

csl.

epim

nomen

derinitione. el

esl

inqininlum divisiva

(lilTiM'.Mili:e

rl

I)iiT.'iviili.t

d. liniliones

et

erpj aliquo mo.lo esl

Universale;

iiupninluni

n csl

necdescn

Tu nc ad

e.st

converlatur cnni

Prima

fereiili;e,

dalur

dclinitio,

I)ilTerenti;e in-

(piod esl (/iff'rentibus specie, esl proI)ilTereiili;e,

ejus dftini'

ulesl inlention.dr.

si suin;iliirj,^en.'ralius, di'inj)t<i

priii

niliir in

qu;

vidolur quol

Ul

lumquia

SUPER UNIVERSALIA PORPHYRII

31G

bum,

concretum,

si sit

Tum

iJlud csl albedo.

et

cliam, quia

denominativum

quo abstracto dicetur denominative?

a
vi-

debet

intelligi

alibi ScTepe.

dico,

quod

sic

definilio

Differeniia est qua, non

sed qua, ut intentione applicabili ad prin-

cipium, diflerentia Specie singula difse. Differentia specie,quia Diffe-

rentia denominative dicitur de Differentia,

ut est relatio rationis.

Ad
non

quod ejus abstractum

aliud dico,

significatur

uno nomine,

abstractum Generis, Speciei,

dentis, vel 1'roprii, quas

esse concreta

Ordo quajstionis patetex

vero simililer patel, ut supradedefinitione

generis,et partibus definitionis,di.sputalum

sic

communis

Divisio

De Secundo, arguit quinque rationibus

ad partem negativam. Dua3 primse procedunt ex ada^qualionc, et inconvertibilitale

cum

bilis

definito, sic

inteniio diffe-

et illud

unum

et ita

per

oppositum, possunt

asquivoce esse res, vel intentiones

mo modo,

pri-

loquitur de eis Metaphysicus,

secundo Logicus,

et sic

quod conveniat

faciliter salva-

eorum univocatio in omni genere

tamen in quid potest esse asquivocum
salvatur
ad plura specie et numero
etiam quomodo pluribus non sit qui-

tur

1XCS.

cui-

quod explicet adoequate essentiam,et quidditatem definiti, niliil diminutum, neque

omnia constat

^//'JJf^

conditi

communiler assignanlur tres conditiones

bonoe definilionis. Prima quod sit converti-

Acci-

et

'J-

Nam

et e contra.

definitionis, et definiti,

superfluum continendo. Tertia quod faciat

differre ipsum a quocumque, de quo non
verificatur, vel

fere.

libet ejus supposito,et soli definilo.Secunda

non prtedicatur de raJuxta dicta potest dici, quod

tionali.
multum cum omnibus speciebus suis,
renticB

dictis,

sicut nec

sed posset exprimi per

circumlocutionem

hic et

qu8estionepraeeunle,ethoc in comparatione

est.

ut forma informante, ut est de albedine,

ferunta

hujus,

ad qua3stionem pra;cedentem,ad sequentem

detur quod a nullo.

Ad primum

significandi. et in doctrina

non

de quibus qusera-

ipso,

tur in Topicis, et in lib. Definitionum Boetii,

et

harum

Ex remotione

alibi.

igitur primoe

arguil duabus primis rationibus.

enim ad inferendum bonitatem

Licet

defi-

nitionis,non sufficeret una,vel alia istarum,

sed

omnes simul quoeruntur,

aliter esset

consequens in inferendun*, tamen in

cientiam ejus

remotio unius, vel

sufficit

alterius, quia facilius est destruere,

construere

et

bonum

suffi-

esl

quam

ex causa integra,

malum autem ex

privaiione cujuscumque

conditionis requisHse.

vocum

in defmitione Universalis.

Prima

quinque Universalibus,

Quseritur de secunda defmitione Differenlicet sit

prima, via inlentionis

hic,

ut

notavi prius, et haec quasstio est valde sub-

plura ambigua includens, et

diffi-

tilis,

et

cilis,

quare lento gressudiscutiatur, etnon

volatu asinino, sed aquilino.

De PaiMo. Satis noti sunt termini ex dictis.

esl

unum de
communem

et esse

ad differentiam intermedlam,
Definitio

autem

ista

non

et

est ita

ultimam.

communis,

sed tantum convenit intermedia^, vel genericae,

ut patet.

Secunda

ratio

etiam clara e3t,qu3e tamen

ponit differentiam (ut prima facie apparet)

esse abstractum,

et

per consequens non

qiiale, dic-

applicabilem subjecto, vel fundamento pri-

supra,etdicetur magis infra,qu8es-

mo-intentionali, quia prsecise in concreto

Quoties sumitur inquale, et

tum

proesupponit

differentiam hic definitam, esse

EXPOSITIO

tise,

nam

ratio clara est,

tione praesenti, et sequente, et alibi. Videa-

applicantur

fundamentis,

ut

tur Philosophus, et expositores 5. Metaph.

supra tactum est sa^pius. Quod autem

sit

text.

comment.

19. et

in Prsedicamenlis,

cap. de qualitate, et in tractatu do

modis

intentiones

abstractum. oslendit eo

quod

pondet concretum, ut diiierens

sibi
:

corres-

quod con-

io.

OI.KSTH) WVII
cx loxlu. Ubi aflveilo

fimi.il
cil

alia,

ronsi

et

iri (Irio,

ilitfr in nliis, qiiod

por

iuo nioinijr.i. Iioc imI,

alia

iiilollij^it

cuiu Ui-

fjuotl

dinor-orili.im propri.im, (Ima^^is propriarn

ul

ruflihilo

iilforonLia propria,

(lilTor'l

ab

ralionalo

ab asino,

hoiiio fior r-isihilc

scilir.ol

irr.ilionali

ol

Terlia ralio polesl

Fecunda;

bonm

coinlitioiiis

I.

delinilionis,quia

scilicetii.-ucdoliiiitiononoxprimitossonliam

eo quf)d doliriilurn

convoriioiitor,

defiiiili

non est relativum

hrrc aiilom flofinilio osl

sic

non

lione

quandocunique

relalivi

punilur relalivum, ul

e.ssen'iale in fioliriilif)n

sa

sed

principio ai"guinorili,

do

esl ralio, vol

iit

dofinilio esl vilio-

hac deliniliono ponilur taliler

iri

rolativum, orgo, elc.

de,

',

oslonflil in

Mirif)roiii

quod

ul)i flicit

Nam

raLio:i(.' rol.itivi.

fJiclum est suf)ra, qiuost.

1.

dicatis, qiui'

roforunturad subjocta.

cilo oiiim

hoc qiiod ost diri

lur pr;L'dicalum,

(/'

'/i'i

convoriit

pno-

utpoto

acciderilibus intontiorialibus,

iii

'/ic<

<lr,

Inipli-

iricludi-

pnodicabilo, et sub-

vol

joctum, vel subjicibile, qniv

el poiiiiur hic loco yorioris,

siinl rolaliva

quaio ul pars

{)\m\ aiitom DilToronlia non

Primo

esl quo

sit

nlalivuin

o.ste:isiva.ooqu()d

ergo

f/uo'/,hoc osl,(^st rolalio,

rioii

r-aliorio

nori est rolalivuin. Palot consoqiionlia.quia

rolalio

si

ad

r'olativum,

o.s.sot

aut orgo

aliufi,

lunc

qu;i'r"o

do

et

illa

r*ofrrr'elur

seip.sa, aiil

.ilia

qiod, .sonlonlia lioolii.Si

ut prius, vel orgo

tuin pnKossus, vol ndalio

primum

soipsa. quia in omriibus cilra

ftiunt quo

non

in

non fundalur

iii

('.oiisequoiitfr

Nam

si

oslondil

itlom

dilTorontia roforlur.aut

priiua'inlonli()nis,;iul.secund;o;
qui;i liiiif rolaliva iioa OH^onl

qiiod

(\st

inluclive.

orgoad mii
non prima?

hal)ore

moutis, cap.

yV-

a!

Kolaliono. IUh

onim prim

In-

A*^i.

ol

1.

lunr quia liabenl

u,

lum quia po

alia rorrelaliva,

lura.

ron

lorliaj

per

p:

lilionis

l*i>iiib

concrelum aulem non

<

q.

.1

-I
'

quia sunl opi"

osl,

insoparahiles,

polel v<n'

de suo abslrac', ul supra.

doclaralum

Cum

olc.

iii.^vll

non po*H

orjfo

suam

roflo dici qiiorl dirfrr- nlia diTrrl per

dotiiiilifjncm

ab

aliis,

im?-

vol <liffert, ejus

el iliffi-rens,

non polosl

rw>r

mnfe-

qiions donniri. flnde hoc arirMr'.

.soluin oslondil lianc doli

haboro dofuiilionem. (>uinla. el

reduci conlra

qualo hardotinilio
ilol

ducil.

ili

derlar

',.r

."^-

1.1

;i

"

n.

P.'rphTriuin,

im

t'bi

S
elr.

l!

Priino q

millil.

.>

Al.

1.

1"

el sulvil.

facil.

ni'<,

quod non

Pr

facii.

ril,

de

of"-' '''im

deindo

>

Tofiic. ci u.jt.fiur, ra

<V

c;ip.

dicil

assigiiai

Pliilo^ophum
supra,

ul

quia

(}uai<

i."

>

noin bona> detinilioni.H, eo

Ad

He qu

?>.

vpra.ililorconcludil,elifTonMiliam

aliro,

non

non osseconvi

qurrrilur,

quod p

ifn

-!

supponil quol Diff^r^nt ae-il

simul nalura

conliM Pliilosophuni, in Pnoflica-

''nrilni,

rium aulom

lUfrrrnl a,

rol iliono.

.>

^.

dons non vidfntur aliquam

halolur,

hoc cominuiiilor dicitur, ffuod rolalio

....

nfn Di!;

dif-

ol

TH

noulrum o;
dividuum vfrf) n:

ci

inflni-

igilur

alia,

rofi'r'ur,

A.

non

por conscquens roLitivuin non oril.ol prop

tor

I'

I.

lio polosl

essontialis dollnitionis.

oslonililur.

if

ul

Quarla ralio

dofiiii-

iri

,11

J'

relalivi, qiiare, etc. Polest er^'o for-inari ar

gumorilum

".'larum

ad rom *

per

n-molionom

rofliici afl

Iiiii'i-mi<iji

eeuuJu

-^

'

cuin smi lu:.4 n;r

iK,

if

p*>r

maj^is prof)ri:i.

Hum

iiiU-;

flfl

diTorenlia

(lilTerl

J!I7

inli^nium

Dicil orjro, q
s.-

goutui*, aoa uiuuii, c; cuouiiuuxa

doo

SIIPEU llMlViiKSALIA I'01{IMIYK1

318

suballeriuc;siculcorporeum,velaniniaLum,
vel serisibile
liler

iii

in aliis.

Geriere Subslaiitia;, el simi-

tuantur duo

Alia est Differenlia uUima,

Species,

qu;u scilicet esl divisiva ullimi Generis, el

constiluliva Speciei specialissimae

secundum

/io/m/c, vel

pectu liominis. Vel

alios,

Prima,quod

vel

de

duas

distinctionis,

tres,

liajc definilio

quse

erit alia definitio DiffereiiLi;e ultimte,

conveniunL in hoc quod est in quale essenet differunt

tiale,

specie, et

per differcns

prsecise

numero. Ipsum ergo inquale con-

tractum per

cum

conslituet

illa,

duas species, IiabenLes distinctas

nes

illis

lias

definitio-

quare sex Universalia. Ubi adverte

littera,

secunda

est Diffe-

se habent, etc,

quod

sumptoe

differens specie, et

quse diio consimiliter

illud debet

referri

ad

dijjerens numero. Vel

conveniL, et respectu

ergo sex Universalia, vel hsec definitio erit

ejus habet diclas conditiones bonse deiini-

Differentise in comrauni,etnoninlermedise.

ita

cuilibet tali

tionis, et declarat

quid loco

quid

Generis

ibi loco

est,

Differentiae,

sicut tetigi quoes-

tione praecedente, et in

simili supra, cap.

et

de Genere,

et Specie, copiose.

Secunda conclusio

15.

tio

non convenit

qua sequitur

quod

est,

hoec defini-

Differentiaj ultimae

terlia,

quod

ut scilicet esl
et

scilicet

non

datquamdaracongruentiamhujus
de Specie, quod
assignat

unam

scilicct

dcfinitionem Speciei, quae

praecise specialissimae convenit, aliam vero

mse,

quam

tam

specialissi-

subalternse, de quibus supra,

cap. de Specie, habes,ita assignit

unamde-

linilionem Differentioe, quos tanlum inler-

medioe convenit, vel

si

com-

Differentise in

muni, non tamen univer.>aliter alias vero

assignat, quoe conveniuntcuicumqueDiffe;

rentise, et ita ipsi

communi primo,

et uni-

versaliter, ut patel discurrendo.

Deinde

salia,

non erunt duo Univer-

quia conveniunL univoce in ipso Uni-

tio

Povphyrius

sicut

vel alias, quoe conveniunt

Diceret enira aliquisquod Differentia in-

est

in simili

communis

cujus

signat Porphyrius in

constituLivi, et distincLivi, in littera, ut infra tangetur. Ilic scilicel

prxdicari deplu-

ribus inquale, scilicetessentiale,nihilaliud

addendo. ArguiL igiLur quod

non

quod osLendit per

poLe per ly pluribus,

gulam

Philosophi, in Topicis

situm ejus,
ergo

et

scilicet

ipsum

unum,

quia

si

quam quinque

Universalia,

quod ostendil ex simili raodo

se

ipsius modi prsedicandi in quid,

habendi

ad

dlffe-

rens specie, et differens 7iumero, et ipsius

modi prsedicandi

in quale, quare

cum

per

divisionem,et contractionem 'v^%\vihinqaid,

re-

quia oppo-

est

sequivocum,

unum

oppositoriim

est raultiplex, et reliquura.

1.

Topic. alle-

gat Philosophum pro assurapto. 5, Metaph.

text.

comm.

cora.

12.

prsefacLa

eL

8.

inde,

supra,

et

c.

nec

eL

raaxirae Lext.

de Specie,

q.

2.

/Equivocum vero non

disLinctione, sicut non definilur,
est.

citer Differentia ultiraa,et

rentur plus

lalis definitio

quiadatur per sequivocum,ut-

valereL,

quod

da-

defini-

ratione divisivi, et

ita

vera,

una

ratione prsedicabilis, propter illas quas as-

Priraa objeclio ducit ad hoc inconveniens,

scilicet si prsedicla essent

erit

utrique, ex hoc Logice oL in

perLracLaLum

objicil contra isla valde notanter.

confirmativa

prsecedentis, et exclusiva cavillaLionis.

versali in corarauni,

est tertiura Universale. Et

quasi

est

ex

communis ad intermediam,

ultimam, quse

Secunda objectio

terraedia, et ultiraa,

deiinitio Differentiae universaliter sumptoe,

16.

corarauni, sed intermedisc,

in

cura dicit in

Genus et
definitio non sit

sirailiter si hsec

Differentiae

coiisti-

Universalia, scilicct

salLem implicite.

rentise interraedia^, universaliter

quod

q.

tetigi. Ponit ergo,

membra hujus

conclusiones,

res-

de mente

ut supra,

Pliilosophi, et Porphyrii,

juxta

mortalc,

totum ralionale

Iioc

nuiiiero Universalium,

ut ra-

lla^c distinctio satis patet

mortale.

pro differentibus specie et nuinero

definit.

Concludit ergo quod sirapii-

intermedia erunt

duoUniversalia.

Consequenter

ibi,

sed tunc videtur, instat

ut conclusionera principalera defendat, el

per instantiara
dicens,

quod

si

tollit

secundamobjectionem

procederet illud argumen-

tum, tunc definitio Universalis primo Peri-

18.

>TH) WVII
lionMciii.is a.ssi^nial.a, iion v.iltM-fl, <iuia d.i-

lur

p(T/>////Z/</.s, iiiliil a<l(|i'inlo, ncr,

scu

coril.ralH'ii'lo,

coininunis scliola (lcfcndil.

"

lamcn

siiii

ol,

lctlnilioncin

Inquit, concc(Iil,

valerc.in qu:i ponilur ly

q.

nn

iM-iuit:

ip.uin

csl (lircndmn, ul .supr.i (lcrlaravil,

non
6.

(lisiiiij,'iu'iilo,quo(l

.119

'

Cll!.

i;

vT-t.'ili4,

'

ti'

ill

/*ro

li

iiu UL- 'ii-uii.uuat;

...

.w

.,

plunbui wio \vtv

ly

Si aulcin,
l'nivci-s:ilis

///'////.*(/.'

al.sjliilc,

a simili liabcs con^^edcrc, ct vcrius dcHni-

communi iion vili irl

plnnfjm, maximc cuin ihi conlralii-

sini;

uwiuivocum

sil

unum

.'id

hmon

elc non

....

per ly

nere, el simpliriUT

tiones adliuc rcplicil

venicns,

forlillcando

.Scd

infcrcndo

lioc

Gcnus

((uod

oljc-

suppa, q.

incon-

nuil. E.xcin

de

2.

c.sl /i^/i

po.ssunlconsimililcr poiiiunuml nivcrsalc,

minc vepo

dicilur

picto, vei

morluo,

o/i A/>wio

oU

Nam

sicullufugis inconvcnicns illatum,

quod esscnl scx

scilicel

quod convcniunl,

illa

eo

duo,!)ifrcrcnliasciIifcl

et ullima,

inlcrincdia,

nivcr.salia,

ipsa univcrsali

iii

Differcntia cujus eril iina dcnnilio, cl uni-

voca,

dicam quod Specics,

ila

conveniunt

iii

lioc

Gcnus

ct

communi, quod

csl/)/'j?.

aulcm

-Si

iniplli

tuiii

tunc erunt tan-

el

Dcinde

ibi

cum

dicil, rf/c/ poteal

pondcl siinul ad haiic rcplicam

et

rcs-

ad pri-

tollil

vcre tamcn, el

.simj>;

dit

aulem rati^mcm, quar? unum

;uquivocc,

n'currenJo

inlcnne-

el

Topicam, cl concludil quoJ

.f;/'C(',

quia

et

//j 7////

iicduin

/i'(//j(?/-o,

dilTcrunt

qiiia ;c|uivocc

modumparlis

pcr

pcr inoduni totius

pcr

illa, s(din ip.so

cis convcnil,

pro[)ric,licct
:

(fi/frreutibu.<<

allcri

appmiTiato

pcr moduin

tius, ct propric, ct appro[>rialc,

q.

ex

do numcro Univcr.salium
[i.irlo

ali.i

cst

uiii

lj-

ul supr.i,

Non

sic

ijisius

in

liabcl.

iciiuivo atio

quale e.<senl!aU\ qiiia ulraquc DifrtTcnlia

tamcn pop

pr.cdicat parlcni form.ilcm, licct

modum

lolius, ('onvc:iiunl

liiiilionc DifftM*cnti;c in

Tion sic isla

vcr.salc

convcnimil

([u.irc

cl Spcics

iii

communi,

iiiia

illa

do-

duo;

in aliqiio iiifrarni-

concludit, ul prius, (|uod

DinVrcnlia crit uiiutn

vcro

crp)

duo,

rnivcp.salc,

Gcnus

...

n^irulm

sicut prius, sciliccl sim;

quid

ul liomo do vivo, elmorlU".p- r

in

qu-d ci

sinipliciter.

diam, cx una paile ad Gcnus ct Spc'iem

cx alia

mn

al

detcrminationem disirahcnlcm

rando diffiTenliani ullimam,

"

.iii

simc similitudincm

compa-

mo-io

moplu

cl .Min{i;;t iicr

t'"'n

currcrc,

dc

al

main objcclioncin, oslendcndo sin^Mlarisnoii

lio-

tur de morluo, sivo liominc. sive alio.l.

tur

qualuor rnivcr.salia.

de

A-o/iw

quld

luiu

le-

suo oppO'

ol

nim

uii

via

r.el

enunciationiHnou

quod

lione univoca ulriiuc,

Ao/o,

modi, vcrc

pncdicati

et dcllnialur tili dcliiii-

iul'llij,'cndo iion itiorl--

sitas

Gcnuscl Spucicm,

ulro/iuc, licct falsi dii-alur !

dicubile de pluribus in qui'l, appcllclur A,

scilicel sil infra Univcrsalc, cl supr.i

vero

non mortuum,

ct

in

-^

sito, luod

el

.specie,

de uno num^^ro, m.-m

.Specie,

.Spccics

.sciliccl

'.

shnpliriler dicilur

seU S(?cunduin quid dc i/no

/// //?////<*.

t/y

num/fro,

lioncm. DilTcrcntiJDin

lur per ly

fy>M

autom iiisdnlum

Tollil

aliquis diccrcl
in

illa

I.

ilitT mm//i

Top.

supra.si non

cum

qu

e.sl

5.

c.

nec u'v

^;.

5. M.

ad ipi, diccns

convcnicns, quii h

"

noininibus nmltir

maximo.i.

londiim (no lorlor

losDphus
Uiph.

ibi

Loxl.

lom,

1111

Uoiiis,

qr

qualiiop

comm.

p.

quim

ati-iuuJ

. ifl

Ul
l!

>

Ulop inlor alia dc rr

liaU-l

ol

i\.

patiif

ttv

SUPER UNIVEUSALIA

320

ipsum non siLnatum

liabere illu(],ul, planla

privari oculis

(licilur

modus

el isle

csl

aplum
Genus

non IiakU illud quod

si

esl,

aut ipsum,

est liabere,
:

homo

ut aliler

aul

suum

dicitur privari visu,

minus proprius.
non liabet quod natum

habcrc,

est, si

qu:mdo,

el

quocumque

et in

secundum quod,
ut catulus
quanlum

fuerit, et

ut

et

sic

de

esl

loco

post 9. diem, et

natus esl habere secundum impeLum natu-

Ex

cipio compositionis

apud

Latinos, velhujus

particulae a

apud Graecos

Secundus ut

invisibile,

coincidere

et

de

sic

ut insBqmle.

pro eo quod

pro eo quodest

est tale, vel

turpiler,

m, inprin-

aliis

nuUo

tale,

sed

sed hic videtur

cum primo modo. Ter

ius pro

differens

et

ul

ipsa,

dicens quod hoc

hic

est

nomen

Differentia transumitur a Differenlia,

nomen prim.c

esl

intentionis,

quod

ut

potest

quoad originationem
ut quibusdam placet

in-

vel
,

et

tunc Differentia primoe intentionalis

mitur

non pro

ibi

relatione, vel

su-

specie

mullitudinis, sed pro fundamento, vel ter-

mino

ejus,

differendi,

quod est principium formale

de quo consequenter loquitur

DocLor. Vel potesL inLelligi illa Lransump-

quoad similitudinem
quidquid dicat Foksal,
tio

vocis,et satis bene,

hoc

sicut

quod parum haLet oppositi positivi, ut

quod non
rtTvpoi/, quod La ine idem est

species logice transumitur a specie,

igneum, sed hic continetur sub secundo.

Quartus quod non facile, vel non bene est
ut insecabilo dicitur quod non facile
tale
aut non bene secatur. Quintus quod om-

4.

eo

diffe-

Bifferenlia se-

sit

cundo-intentionalit(3r accepta,

tenlionis

poaitionem hujus pra^positionis

concre ive

Declarat autem quid

parle vero negationis,modi

Primus per ap-

vcl fun-

tor.

intelligi

privalionis sunt quinque.

modo

nedum ad

rens, et significat relalionem, inquit Doc-

exemplum ubique

ralem, ut voluntarium
est.

concreto

sermo de

propriissimus.

aliis, el est

clarum

Logicus definit sccun-

damentajiam sic sunt applicabih^s primis

bene tamen est abstractum, uL est species
multitudinis, el primoe intenlionis, a quo

ad quod, et

Quartus, per vim ablatio ejus,quod quis

22.

est)

das intentiones in

dicuntur

aliter tidpa, et esl

Terlius

Genere dictum

supposita, sed etiam ad subjecta,

impropriis^^inius.

Secundus

PORPllVlllI

esL,

si-

q.

qualiLer species eslshni-

liludo lenuis individuorum,

tium.

ul

realem ut supra,

gnificat siraililudinem

declaratum

nomen

Similiter hoc

secundum Boe-

nomen proprium,

et

nino non habet oppositum

monoculus non
nullo

scilicel

23.

et

hoc

caecus,

modo

sed qui

modo habet visum. Ad propositum

autem Doctoris
etiam

dicitur

hic sufficiunt primi modi,

ex parte aptitudinis assignati,

alii

modi possint

licel

in solutione qusestionis.Ad

formam

argumenti, negandum est assumplum, et

declaratio ejus, quia praesupponit falsum,
scilicet differentiam in

communi hac

defi-

Differentise

prsemittit

notabilem,

distinctionem

et breviter

negat

Differentiam, ut hic est sermo de ea, esse

abstractum,

sicut

nec

aliquid

aliorum

Universalium, eo quod (ut supra, cap. de

transumitur.

quod hoc nomen Diffcrentia, ut signifieat secundam inlenLionem applicabilem ei, quod est principium forniale
Intelligo ergo

uL DifferenLia est res primse

Differentiae,

intentionis, {ubi noLanLer dixiL res, et

res,

non

non nomina fundanLur,

et

sunt relationes) LransumiLur a DifferenLia,

id est, ab hoc nomine Differentia primo-

quod sicuL illud

significaL relaLionem fundaLam in muUiludine, vel speciem, seu modum muUiLudi-

inLenLionaliLer accepLo, eo

nis, isLa isLud significaL

cabilem

nitione definiri.

Ad secundum

nomen Genus

nomen, quia

applicari bene.

Consequenler respondet ad argumenta

principalia. Ad primum, remittit se ad

dictum

hoc

ei,

quod

esl

inLenLionem appli-

principium mulLiLu-

dinis, utpoLe raLionali

cL suppo:iit

inLanLum quod ex hoc quod

talis

pro eo,
intenLio

alicui applicatur, sequilur necessario disLincLio,

alio

cL

cL ita

differenLia

muUiLudo

essenlialis
:

sicuL lioc

ejus ab

nomen

2S

0' VESTln xxvii

ristis trurisuinilur

norilionorn prali

ril

cursHS ad niolum

v'lo'('iu

ar|iKi-,

et

rl

unam

qux

forinalitcr,

niuIlituiJinis, el prini.-L' inlentionis;

transuinplive,
nis

lem

qu.-e est

.secundai

tertiain funfiamenlalern,

respectti ulriusque, sed

intenlio-

seu origina-

diversimode

ulriusfiue, vel srillem remo-

luin prim.T, ct propiriquiuu

cundum

.seruii-hi",

se-

laraeu diversas ejus a cepliones,

ut supra in generali dictuin esl, de triljus

termini

accef)lioiiil)US

significativis

munis.Kl

Doctor apficllet ipsuni prin-

licet

cipiuni formale Difrerenlia',

appell.'iri priiicii)iuin

peclu,

proquaulo

slaliiii

inagis,

po.sset

materiale,

quod

det,

tanluin

dicons, (luod cuni

ul csl .secund.i

iuquit,

c.f/

re.spon-

-s

senex

proiioailum cjus,

ex nalur.i

cipia

iutenlio,

rei

(iiia

(|ui;i

sic

illa

niis.

1.

Topic.

e.sl

ul

pucritia, ct

iit

est coinmuiiis,
a

DilTerenlia

.se

pncdiclic

quod
irc.s

.semDilTc-

rculi;c.

quod

ceris

nMponde', rccurrcndo nd

(listiii.'lioncni Dirrt'ivnti:i'.n('>;.'mdo

t.

allcgal

quo unum uni

aulMn prirno opI

rion

inquantum Gcnui

.Siniililer

referlur ad sptriem
sc<l

''

non priiuo.ul

inquanlurn n.

de Proprio, qiKTsl,

IK'inde anteqiiam solvat

'

.:

non

referri, ut

liic

Non

drpeiidi'' e.\ dictis.

accipilur.

cnini

csl

nien< eju.sdem rospcciivi ad divcrsa

prin-

s.

!:::

dictum

I.

I.

csl. DifTen^nlia

est liiijusmodi, ut palel c.x

pra

claral ergo [mt ortlinem (luriluor

3.

t'

iHquantum

D(x''or, intfu

tHtum

iii t\

et t'Hi

ejus, ul

illa csl

per con-s<H]uens ul

>

cnl

referlur

relatione st-cundum Jrri:-

pialur

p'ti'r.liu.H,

tlono qi.
j;

1 quatt, cilivl
111

c.nimuni.

rnivcmilc. dc
illocs'

ul

h* 1,

li',

differenlibus

dc

n<

Seatnda, id

in liac (iu;csli.)in' qn.iTilur,

ren li iP intrrmetiia',

qiKMl

hnjus cap.

lillcra csl salis clara.

dequa

iHMiil

.!

u<

pnn

l;inqunm dc ad

lo

rt"-

/tmut
n-ia',!.

pltires esse definitioncs, ul supra, cap.

.SiHvie,

.ij..

.-iap\

quartum

quinlum, quia rjus

cipale, solvit

pcr

'

habcl, cl alibi,

I.

acl

eil,

inqu.intuin divisum.el Difrerenlia

Di(T*'rt nti;t'

dilTcrcnti;uu

ponitur r.encri, cl c con'ra, derlanil se.di

supra, q.

dciiominatur, et

Ir.iiisiimilur

perconcoiiiitanlur

eaiudcm

spccie:

lira, ul

prius not.ivi. Simililcr est de ex-

lcrliiui

.-i

cl unr.

Et ne aliquis inslant

primo opponilur

(^

Uefer urctiamad Gc-

c. 9.

iu(iuil, esl ejus

Socnitespuer^

priiu intclligcndum. Vull eiiiin

Tora.

pliuiii

Prima,

Ircmis l)iffcrcnti;c proprijc, el magii pro-

\.l

f..

iii

quod.unujiiesuliji.-ibilc. El

exlrc-

inlelbvtus applicat lianc

inlcntioiiciu Diffrrcntia,

rcali, ut

singularc, \tI inferiua

nes Differenlia', quas

ditTcrentiam, ut

difr^Tcndi,

.sciicctus, (iiiibiH

nonu'n

commune ad

cjl

exem-

extrciuis totalibus suiit ali(iua prin-

forni.ilia

cujus

concre-

sit

/7//^/ dictuiii, vel

m.i, .scilicel Socrat"s scnt\r,vl

ip.-iis

illud

suhjfrinm lale c.rp.t ifv

lifrerenliam, ubi stMnper .supponuii.

Sucrat

dicilu!-,

liim Dirrereiiliu',

in

m'ii I)>clur

csl in siinili. Vcral

quo

ipsum exponendo,

piiudicatum,

rclatio rcalis

U-

diclum

I.

.|e

con relivo dici-

vel lUlfcrens, ibi

fund.iiil

d0

Spocic, q,

species csl,

differt, iion esl intelligenduni i\\vAiUffert,

(id

ijiii..aua:a ruia-

w;-..-i

..

res-

ad diclim Porpliyrii res-

poiidet siiigulari.ssime

plum,

illa Iria,

lione sc<!uiidum gpnu5, ul .supra, cap.

Diffcrenlla, ut est

iiitciilionis,

el

r///7'c/7'/i.s,

<v/ s/V,

'

tiones pro fundainenli.s. Simile infra.

noincn prima'
tur

etiam

u.Ad

alio

fiiiidnn. '1111111)

Deiudo ab prob.itionem assuinpti

2f..

coin-

ad

riim

aliain

ut rationale, vel huju.smodi. Kl potest poni

fundamenlum

niuin niernbrum

rmxius

vel

specie.s,

II:

argurncn'.um induclivum,

proprie suinpt;irn, el

e.sl

alislrarium prini.i

noii r'fer;ilur, ul proeiil.i

e.sl

pcnes secinKluin ino<Jurn.Tangil ei-go Doctor in solutione isla, Iriplicern

:

ule4

licel

ae/^iuivoralio

difrerenliani

.I

aulrm

SIIPER UNIVEUSALIA PORPIIYIIII

322

renlia esl illud, quoiesl

nalum dividereea

sunt sub codem gcncre

qitiB

el

quarla,quse

Differentia est qua dif/ermit a se singula, dantur de ipsa, inquantum divisiva

est,

esl. In

tiva

quarum prima

in

langiLur divisio ac-

secunda passiva. Sed sicut Porpliyejus in liLLera dicunL,

rius et exposiLores

consimiliLer diciL DocLor,

parum

absoluLe sumpLa

sic

quod

illa

quarta

valeL, eL

cum

corrJgiLur per addiLionem isLam, scilicet et

conducit ad esse,

el est

pars

essentialis

esse

tunc conLraliiLur magls ad raLionem

rei,

consLiLuendi,

quam

dividendi,hoc est dicLu

concedendo consequenliam cum majori

negando minorem, el probationem ejus.

enim concreLum opponalur suo proprio absLraclo, non Lamen concreLum conLiceL

SupponiLur ergo falsum in argumenLo,

deflniLam esse abs-

differenLiam hic

liceL

IracLum hujus concreLi differens specie. Ex

hac soluLione habes quadruplicem

diffe-

renliam, Lres sciliceL prius enumeraLas, eL

quarlam nunc addiLam, quae

mulliLudinis ralionis, vel

esL species

modus

ejus, vel

tem, el conLra soluLionem secundi princi-

InLenLionaliLer

accepLae.

accipiLur prouL

jam

in soluLionibus pr8e:e-

Alio

Dlff-eren- declarando illam particulam differentibus

tta concre- ^.,-,
specic, posilam in definiLione Generis :
live et ab-

esL

concreLum, secundo

habeL sub se duas species,

rentiam

specie,e\,

sciliceL diffe-

differentiam numero ,qm-

bus correspondent sua

conLra soluLionem prseceden-

Quod probaL

palis.

dupliciLer.

plo de albedine et albo. Secundo, quia

est

concreLa^sciliceLc///"-

ergo quid,vel quale, innuens quod nullum

delur.

primum

Ad

respondeL,

quarLam definiLionem, quse declaraLio ubique ponderanda

esL (sicuL

supra

bene

lum

hic,

quam

definienLia,

univoce in omni genere. eo

reperiunLur

modo quo de

Genere supra,cap. de Genere,dixiL,et declaravi ibi.Nulla

sic

autem

res primae inlenLionis

reperiLur,ergo hoecparLicula.sciliceltZv"-

/erai/j^^ws s;9ec/e, positaindefinitione Differentise,

cum

sit

applicabilis rebus

omnium

Genere, licetnonomnibus,eri!; intenlionale,

et

per consequens ejus absLracLum.ELaddit

unam

proposiLionem notabilemdeconverLi-

biliLaLe definiLionis,vel descripLionis;

finili,

eLde-

seudescripLi:et concludit IntenLum.

quamvis, ob

niunl

possunt

et

maLeriali esse

intelligi praedicaLione

verse,

Intenl,
nes dt

danLur per funda-

inLentionum

nitiones

Ow

num.

&efi-perfun>

ssepius) quia

tetigi

congruiLaLem, eLprobabiliLaLemhujus dis-

quia tam defini-

declarando

singularissime illam

menLa, pro quibus supponunt,

si

concreLum, habel absLracum, quoerit

ferens specie eidifferens n^fmero. Etadjungit

tinciionis, eL soluLionis

Primo ex

modo

absLracLum, cujus concreLum esL differens,

eL

est

et

terlium Univer-

esl

lanquam quo, eL non Lanquam quod. Esse

auLem quo est proprieLas absLracli esse
vero quod concreti, quod ostendit in exem-

ut esL lerLium Universale.

primo modo

sale

hoc ut

et

differentia est

Nam uno modo

uL supra, cap. de Genere LacLum esL,

modo

abstractum,

quod

quarLa definiLione differenLise, quiaponiLur

denLibus declaraviL, ut hic esL sermo de ea,

scilicet

conlraisla, osLendendo

secundo-

DifferenLioe

do sequivocaLionem

opponai

sci-

Universale, vel proedicabile.

principale respondeL ponen-

*'''^"^'<^

quomoa

ulLimaLo, ut supra, q. 3. de Genere, dixit.

salLem in ea fundaLur immediaLe. Insat

Ad quarLum

31

Concrclv
suD abi

non

creLo disparaLo, vel absLracLo, salLem

quod lunc illa definiLio erii DifferenLise,

inquanLum consLiLuLiva esL,eL sic duse erunl
ejus, inquanLum consliLuLiva, eL ima inquanLum divisiva, eL quarLa inquanLum

30.

stractive

formam argumenli

ad
Ullimo, respondel
^

Alioe ducc, scilicel Lcrlia, qucc esl Diffe

29.

maximam

subLiliLaLem

DocLor reducit eas supra ad proedicaLiones

formales.

Unde cum

quoil prsedicatur de

diciLur,

pluribus,

Genus
eLc.

poLest

inLelligi in proedicaLione maLeriali sic

nus
ei

esL inLenLio applicabilis,

sit

de Genere,

DifferenLia per
niLa,

modum

et

Ge-

vel applicaLa

quod prcedicatur depluribu^,

quidquid

est

sallem

Specie, et de

pnudicabilis defi-

ipsaLameninraLionedivisivi, vel cons-

Lilutivi

definiLa,

supponiL

necessarlo

pro

fundamenLo.
Dicit

igiLur

quod

Differenlia est qua.

33.

or-

nonulforma

inform.-inlo, siciil alt>e<lo

aliquiiJ

qiia

album

f!.sl

maris ipsuin, el

diclum prius, quod

lioc esl

non induil motlmn

foronliic, sod bono

.Sp.'c:oi,

sed qin

liujusmoli,

vcl

ul

in-

tlifforenlia

qno socundo-inlonlionaliler

spocio, ut

dif-

principio lifforonlia',

lonliono applicabili
ralioiiali,

sl,

formaliter infor-

scili(X)l (liffrronlia

ut

rsTio wvii

ac-

qua

ccplo, diffnntnl n ae !<ingn'a spocic. In

declaratione tangit triplicem diftorenliam,

duplicem

scilicol

secundo-inlonlionalom,

etunam primo-inlontionalfm
lem,

sccundo inlontionalem por mo-

vel

dum

fund.imonla-

Non

prim.^c so hahontMn.

fundamonlis

iu

vcrum

bus,

onim

poisunt vori-

istic d'(inili(jnes Diffcrentiic

ficari

.solum

mili diclum

so(lanibi

uiti-

'

^rwn i-i

'jinm
-

quo<l univ<5ce rc'

inquanlum

into:

tumrcs.

mix...

Ilx:

non

'^ir{>,

li'

xquiovrum,

el

ra

corrupla.oijiidiciomcopawll
.sic

tamen

In ijuid

quasi dical, quod in qu'd

olc.

cf)nvonil fJoneri, el

lum

esl, in

-^

corporc qu;i

)st.

.si-

(Ju:irtam voro lacuit hic,

utscilicet est

relalio roalis,

1'roprio, qiucsl.
h.ibct)

solvondo

1.

quod non

po-

uno

voce de
moii

quod

non prajdicalionis
pro sp.^cicbus

iiilclligo via
,

modo

di^ra ip.sc. Possol liller.i

:

potrst

tamen esse

:p<jni

dicendum
dc

pncdicatur

csl

r.itionali

talcautom non

Undo
homo est

a subjocto.

Ikcc esl

fal.sa,

ab-

cst

qtii.i

supr.i

di.xil

intentio,

imo

h;cc cli.im xprries cst inlentin. Ibi notantcr

non rdtion^ilHaa, ul

dicil ratiunafi ct

infra

cap. dc Accidonto in simili liabol, ct supra

Quia sicut

lclij;i.

iiilonlioiuvs

'onsidorantiira Loj^ico,

ita

concro-

ol

funda-

m'nta, sallom in .ilitiua coucroliono.

p;r

modum

colliy:il principali.i

qu;v'ilam diclii in

lionc

cl jiKcslionis

mum

dictum

sunt accipi,

sccundo

divisioii's

arliculrum.

Priik);-

primo-iulonlionalilcr,

vol

iul'uliou;ililM'.

sicjc, cap. i\o

.solu-

doinulto cl M/io]uod

osl

v'l

ct

ldo)

.".

Molaphy-

Uno, riiil>sophus pouit tluas

nnins

gicam. Siniililor

uii;im ro;iltMn, nli;im Loi>olt\st lici

do mnlto

in soliilionc.

lit/is iii

cl

'

aliid

illiid
lic

'

i-

dofinilione CnivcrTWilijsii

sum, quia

aci-

a<J illa

licel

eliam

quomxlo vi

clc. T.inla prolixilalo

t;

.tn

Juxla lillcmru uus

difticilisc:!, cl

no vidcar mita

(ut aiunl) itertransiens fa rinam. Locior au-

lcm ingcniosus ab!

cxpotlicril.

vol dilalel, ul

Novl eium tumu.H

proquibus laboro, cx
lixitalom, vd

imo

dul)ilo

nim|Uo
m.>l:i'

corollarii cpilo^Uivi

elc.

licclaliquid polcsl poni ay]uivocum

lum

simi-

alMuIuU)
.

lantum circumloni(liff-reatiip,

\\

iiii.!l!:'l

sil pluralil-is. .\dlil

livesic, .scilicol /n/<?/j^/o

U-

cxpouorc, con..

non

iP(juivocalionom, scd

Iioe

differcnliaj acti;)ij;iiur

torminorum, vcl

rilimo

U-

pr e.is consliluli<.

Si volucris alio

sic

elsimililcr in q'tn*e, non

illiJ,
/7///,

vlnnmero

forto proplor ponuriam

tiv'

ct loco

substralis suppononlibui,

oliam

:e

priui dic-

iil

pr.)

quod

ri

rq^ir trum,

potest esxe

nominc, sicut ncc aliorum 1'niver.salium,

slractum

^q

pluraUtas dicaturuni-

sit,

aliis

tri-

est diclu, quocJ elsi

cip. de

do

eli.im in .secundo-intontionali-

abstracliim diff'rcnli;c cxprimi

lilor

di''al,

'.[^i.i,..

'ur in o:u:ii (ieiicro

''^l

lor in originatib;H

exie

quarli

qua'.slijni.s ol

pfttest

icr

'j:

xpecit,

socuiidum principalo,
lcst

Hidorala, et

cuO'

lorum posuil piura

dubium sl, do qiio fortoin lcrlioarticulo.

Ad aliiid dicil (siculsupra tactum osl, cl
infr.i.

Mola;

I/)gici, vel

vo^.atio

primo-intonlionali-

supra de rionere ot Specie in

bus, ut

cuiidum hor pcrlincnl ad

rhari'

p'

fo^-

ni;'-

t,
>

.,

"

oxr

allcra.

"

I;

a .stMisibus

lor pcrlraclari,

biio gnissa c.ipila

limon patiens

du-

<

rsl.

l)KTKnTio,oc*urrunt
ca dicla I>onorii In

mo oinM

'

MIii

|)oclor(|u

ti

iHt'rmr Ht, mon

nits pr

ir

dr boc.

ol

itlo.

qiue Un-

Jl.

SUPEIl UNIVERSALIA PORPIIYUII

324

tum numero
de Genere,

dum

difforunt, ut supra

quaest. 1.

ris,

simililer videtur dicen-

teligit,

bique.

de Differenlia, non enim coinraunior

Genere

igitur divisio differentiJt! in inter-

mediam

ultimam,

et

dua,sicut tactum est

tanlum

est
ibi,

de divisione Ge-

Quia

et suballer-

et Speciei in specialissimam,

nam. Individui vero, inquantum talis, non

est definitio, neque demonstratio, neque
Metaph.

7.

de Specie in

et cap.

Porphyrio, et alibi ssepe. Male ergo dicit

hanc esse bonam definitionem,

et

cum

differentiae intermedise, ot

ipsam esse

gnatpro
dicit

ista fequivocatione,

quod Genus prxdicat

si sic,

esset

univocum

parti et

etiamde

essentialibus, et

que quidditativis. Posset insuper

derari qualiter

Gmm

tione Boetii,

quomododifferenlia,
nis, prsedicat

unam

Item non videtur salvabile,

diffe-

rentiam alicujus Generis divisivam, esse

univocam,

cam

cum

alteram oppositam sequivo-

et

igitur inqnid, et in quale sint

differentise ipsius prcedicahilis de pluribus

ut supra soepe,et hlc

erit

sequivocum,

et

Probatio assumpti,

ergo in quid non

tum per regulam To-

eril

muUiplex

muUiplex,

tum quia

el

Diffe-

ex intenesl

cum

sit relatio

ratio-

partem formalem Individui

congrue

dubitari,

quare

non genus subalternnm, nec generalissimum primo ?

niat, et

Item, quare potius

differentiam inler-

mediam, quam ultimam

cum Speciem

definit,

specialissimam

maxime

in

ratione

etnon subalternam?

prsedicabilis definiat,

Item, aut Porphyrius enumerat species

rentia est divisiva Generis, et constitutiva

Sed univocum, cujusmodi

su-

non definivit Porphyrius differentiam in

communi, ut est tertium Universale, de
quo in hoc cap. intendit, ut dicit hic Doctor, cum tamen Genus in communi defi-

in quale univocum.

unum oppontorum

picam, Si

allerum

dicit,

Nam

et

defmiendo sitpars. Similiter

Item, posset

bus.

pon-

quod Genus inpraelicando

licet in

vel Speciei

prxdicat imrtem

non

diciluv de pluribus differenli-

ibi

Species totum formaliter accepta.

Possetconsequenter

cum

quam

inlegralibus at-

pra, qua?st. 3. de Genere, dixit,

su-

elc.

quod videtur

toti,

falsum, tam de partibus subjectivis,

totum,

tionem,

partem,

sequeretur ubique quod nihil

ultim8e,nec ipsius Differentise incommuni.

ibi dubitari, sicut

quam assinuUa sit, cum

ratio,

hoc

pra de definilione Generis, innuendo nuga-

Ge-

specialissimas Universalis, aut tantum su-

simi-

ballernas, aut utrasque. Si specialissimas

litercequivocum non conslituit intrinsece,

erunt plura quinque, patet, quia differen-

Speciei.

est

nus, non dividitur per sequivocum,

et essentialiter

univocum. Sicut enim non

tia

ultima, et intermedia,

sunt duoe spe-

definitur, ita nec definit, et per consequens

cies specialissimse Differenlioe in

nonconslituit. Posset confirmari idem, ex

uthic videturhaberi

identitate Generis,

sequitur

unum

et

differentioe

esse multipleXi

si

unde

alterum

Item non videtur major convenientia Proprii

et

quam

Accidentis,

in quali accidentali,

Generis et Speciei in ipso

sed illud

generalissimo
neris in

et

communi

illis

est

in quid

univocum, ut videtur

Doctor velle, in cap. de Proprio, et Accidente, ubi ponitmultiplicem acceptionem

Accidentis, el in definitione

Proprii poni-

tur locogeneris expresse, et Accidentis implicite, vel

saltem se tenet ex parte gene-

proprio hujus, et
et

communi,

similiter de genere

subalterno respectu Geet

de specie specialis-

sima et subalterna respectu

esset tale.
38.

quod

Prseterea, videtur

in indivi-

nerls ingeueralissimum, et subaliernum

scientia,

vel potentialis, seu contruhibilis utro-

illius,

Speciei,

et

de

respectu Proprii

de accidente separabili,

et

inseparabili

respectu Accidentis, est dicendum. Erunt

decem Universalia. Si subalternas

primas, erunt tantum duo, videlicet unum
igitur

dictum de pluribus in qiiid, el altorum in

quale, vel saltem erunttantum tria, vel ad
plus quaLuor, ponendo oequivocationem
sius in quidel ipsixx^ in

qmle

in

ip-

communi

Ot.-E.STIO XXVII

Gonus

videlicet, el Spccics,

quale accid.nUile diclum,

Prx'dical)i/(' in

nisi forle /in;,'as illud esso

lleni,

Differenlia. et

a-quivocuni.

cum

videlur iniplicare,

dicil

dus a'quivocalioni.s
tus sit

Elenchoruni

1.

illc.

quid ad simplicitcr, vel salU-m e con-

lv:iU\c,snnl

unum numcro^ergi unumapccie,

conlra ArisloUdem
cet recta

Mctaph. qui

.">.

sic

do-

ar<,ni('r('.

.'ecundum quid,

unitas, ct alijD

pluralilas proporlionis

maxinie pluralitas,
ibidcm, in
contra

sicul

deunitaU!
pliciter,

5.

eU

ila

simplicitcr, cl

ul docot Philo.sophus

Quare

infert

alias,

igitur sicut

non e

et

pcr opposilum

alia partc

c.\

'

.o., i,.n.-,u..u>. ..nj

dicitur sim-

1///J/WJ

oL.socundum quid,

siisiinrn

iK:i i..'itiir

lorem

nabor n

:.

Ad primum,

aJioH illam

di

problem.ilicc lc.igi, q
ni (icnus, ol siroililcr >

modum Cit-ncrui rf.spi-clu

suorum inferiorum, vol modum
rcnlia, clc.

babcro

prima via

8peciali.s.sima!, ol

quxsi U-ncalur, f
argumcntum,
mcdiam cssoinji.iauuui, uii*uu;um

ila

eodem mo-

lem. .Scdsialia via

t<

'

'

evaderc argumcntum.

retur do .Spocie sptvialissinrt

quorum

re gcncralis.simo,

signal rorphyrius, nisi quis

cap. dc Kolationo, cL

numero,

unum non

est

ct specio, etc.

Scnlcntiarum,disl.

univocum ad unum
igilur aquivocum,

islum, ct.scquacoscommunitei
(^irca

illud o.xoinplum

posset dul)itari,

rum

ost

oliam quod

.Mi-

(ienus, vcl Spocios ad-

dita uniUiti, dicatur

hens, sicut

itijininr

non curo immor.iri.

.sod

dctorminatio dislra-

morluum homini,cuiu Uimon

is-

cons(Viuontia non vah.-al, fiomu vivus,cr-

ta

humo morluus

(ju

unum numcro,
ncre

hajc

ergn

autom

unum

valct, sunl

spccie,

vcl

ge-

ncs, un'us scilicoL clj>rivationis,

divisorum, ad

iiiiui a llooLio

quam

claliorum

spiciom divisio-

a.ssignaUirum halx'nl rtHluci.

Non vidotur quod ad aliam, quam ad

aj-

quivociiu a'(iuivocaUi, vol univoci in univocaUi, vcl

nou

iiMrouve-

sccus cssel do aclu exercilo, claic ex-

poncaUur rhilosophus, ubi

Sed vidclur

r.

adhuc

difticullas spccialts

de gcncrali.ssimo, quod

si

ud null.im. igilur

lkx?lius di-

tium^ .\nUj)ra* licameulorum, a.s.sigualsub-

jeclum

l*ra*dicamonlorura.

libri

sccundo-inl

<.</

st?

cl

1m>c

cura

.^

ct //, li

primo dc

cari

Numplum

:-

ips.-. .ju

do individuo.

(juod dennilionc-i

^,

i.

i.
;

Si-' 'l'"
,

i;

in aclu sign(i'u
|)or s<'

primo

tialibus sui^

i,L'is

d<
i!i

*>

alia po.s.sonl

ibi

langi.

M-

Ival

onim

i<
,

;l

.laclii'

l.i

lohs hujus.

IIU' a

lurt'

cap.

de

rc3 suli

J lU U. lA^

tii'

A4

-^*-* t.il

.V
.1.,

minutuscsL. riura

U.

in qua^s-

iVx^Uir,

ol'*.

UcMi, poLcsL dubiUiri circa Uilcs divisio-

sic

uLvoriliconturinfundamenlis in aclu ex-

subj(vlum

dc uun

'

UilcsdelinitiunosinUdligunlurin

infra,

quoJ vidolur coalra

dalur modium,

vel

1.

huju;,

"

nil,

intcnti(jno

'

i!

quod e.st simplicitcr lale, el ei

quod secundum quid, nihil datur commuItoni, ci

"

^-liii.ui.

.,

ercilo ct sicindividua dcfiniri

lirgo

vjil.-lur

la est.

21).

4S.

/61,

c.v

inr-.p rv>r-

^^

!..

do pluralilas; doclaratio ergo Doclorisnul-

ne univocum,

.secura,

Itom, sicut unilas numoralis el simpliciler

Ad

axsi;,'na-

llem quoniodo nonossel fallacia a secun-

dum

quibaHsi

unum

non lataiuon secundus mo-

cum

ha^c prir*-

non duliiUinius.

dici sinjpliciter.el .sccun<luni quid,

nien aquivoce,

Httl

996

|.;iU'l

'-*

44.
,

it^

.;>

SUPER UNIVEIISALIA

323

qujEsUone dc hos mola,

et

nuntur enim non ut parles

ut specificatum,

unum

losophus

omnes

7.

quccsl. 2.

po-

alterum irquivocum, ul patet in divisione

distinctsc,

sed

entisinsubslantiam

specificabile

et

communiter, ut docetPhi-

Metaph. perGenus primum,

differentias,

aliud, sustinendo

ipsum

secundum quid.

supra,

aliqualiter

tetigi

Iloec

unum

quyestione

quarta Antepraedicamentorum.
licet ista sint

ha-

probabiliter dicta,

dictum Bocloris specia-

bet nihilominus

lemdifficultatem, dedivisione Gencris in

quodsuumoppositum esletiamoequivocum,
cujus modi est ipsum in quale in communi

species per differentias,

primo opponilur,

1 esscntiale,

positorum inconvcnit

polcst esse

unioocum vocum, ct

et

non

Nam

in qua-

quod non

utpatet. Vel aliter,

unum

oppositorum esse sequi^^

altcrum univocum, quando non

wqZiiT- sunt opposita

c"'''-

tor)dictum simpliciter, et

Vel

hic ponitDoc-

univocum,reliquum vero(ut

Sed

in quid esse

ct accidens.

proprie cequivocum, potcst dici uno modo,

illud sibi

'^^

et

usque ad ultimam.

ixdinquale essentiale el accidentale.

Unumop-

ita

Dantur enim

est expositio allerius,

istsedefinitiones

Ad

et

POIIPIIYRII

socundum omnem

significa-

cum

differentia di-

vidat, constituat, et definiat, quse

sunt convenire sequivoco, ut

non pos-

tetigit

argu-

mentum.Rcsolute ergo tenendo hanc viam,

dicaturquod Differentia ut differentia

est,

...

non

est sequivocum, sed bene polest signi^

ficari per vocem aequivocam, et univocam.
.

Unde ejusdem

significati possunt esse

quarum

lionem, etsic[estintelligendusPliilosophus

ces significativae plures ordinatte,

in Topicis, et est intentio Doctoris hic, et

una remotius,altera propinquius ipsum

infra,

quoestione ultima

de

Differentia,

sustinendo rationale esse oequivocum, et

irralionale miiNOCMm.

In quid auLem

et

communi, sive essentiale

non sunt opposita secundum omnem si-

in quale, sive in

quia

gaificationem,

omne praedicalum

in

Ad

nientia

illorumduorum

tali,

quam isLorum

non

est illa

multiplicitas partis et totius,

sicut hic. Aliter forte posset poni ibi aequi-

modo,

finitionibus proprii,

totius, et ita

videtur

quod opponatur modo proedicandim quid

ipsius Generis, etnon ipsius Speciei.
quod differenfa alveniens generi constituit specem,
hoc potest concedi, sed in illo priori non
praefacta distinctione, non est proprie difEt quod

ferentia.

ibi additur, scilicet

Unde

differentia polest significari

mediateper vocemaequivocam,et immediateper univocam non dicitur recte,advenitur Generi,nisi mediate in illopriori,vel remole. Et cum diciLurquod a?gia"uocM??i non
:

est

divisivum univoci, potest concedi pro-

prie,

quia sicutnec constituit proprieinillo

Ad

aliud,

quod

aliquando

quivocum

iLa

eL

poLesL

poni

ae-

aequivocum aequivocans

per aequivocantia potest dividi, ut patet

infra, cap.

de Accidente, quoestione l.Potest

etiamunum dividentium esseunivocum,et

hic loquitur de parle es-

sentiali, vel quidditativa, et toLo uniformi,

LicetigiLur parLibus, et

toti

Universali,

aliquando aliquid univocum, partibus

men

es.enLialibus, et

infra, cap.

gice

substantise,

illis

Unde

quod analoparLibus

OpLi

formaliter, et proprie

quia tantum reductive sunt

e

igilur assignat Doctor

illius aequivocaLionis, et

sunt primo diversa,

rentia,

ta-

imo
Generalissimum, non

ce loquendo, quia sicut

sic

dicit

sit

de ipsa substantia,

et

SubsLanLia, quoe est

raLionem

taliraro.

Subslantia de

praedicatur

in genere.

toti

de substantia,

in recto saltem

dividentium

potest

loco.

Nam utrumque

illud posset negari.

accidentis,

et

de-

quod ponitur tantum circumlocutive,

vel quod ibi contrahitur perimmediaLe adjunclum, eo modo quo sequivocum polest
contrahi, de quo forLe magis infra, suo in

praedicatur de

quod

quod additur de

et

dici

priori, ita necdividit, nisi reraote. Vel aliter

in quali acciden-

in ipso in quid, quia ibi

malem, vel essentialem, vel accidentalem,

modum

major conve-

aliud, potest sustineri

vocatio, suo

per

si-

gnificat.

quale videtur dicere tantum partem for-

licet forte

vo-

hoc logi-

materia

et

forma

Genus

et

Diffe-

ita

maxime fundamentaliter

accepta.

40.

K^no

fr'

Gonus

modum maU

igiLiir Ijahons

ria', ali-

:m

vvvif
l'ri'ptu<iuo .s.dlcm,

non

el

r.d>u<<,

IGV in f/uid dicitur, ft .'diter Sp<'cios halK-ns

hoc halicl instanliam proplcr

modurn

('

tolius.

Vel alitor, quo<l nun stHjui-

modi

tur .senipcr ex alielalo rationis

dicandi, nullura
li

univocum

e.s;e

sed prima re^ponsio

quendo,

logice lo-

parlibus essen-

d(

lialibus el tolo lali.

Qui vellcl

47.

imaginari

aliter

ne,

cum

sciliccl

men

quil

dicit in

non

pos.sel

liir,

(juod

Uoc-

cxlonsive de requivo atio-

Iilc

iuquiv(jcum,quia

es.se

esl striclissime

vero esl univocum,

univocum

la-

lioc esl, infra

lali-

ludinem graduum univocationis conlinotur

sicul alias .s:Dpe doclaravi

mon'em

sic faciliteromnia salvarenlur,

ta

ejus

et

qu:e adduc-

sunt tanquam inconvenientia. Esl igitur

univocum analogum, quanla

non

an:il(igia

reporitur in rjuu'i essentiali, ct idco respeclive loqucndo, illud esl

univocum,

el islud

a^quivocum, non auLem simplicitor loqtien-

do

lunc

ol

consLiluLio spociorum

pos.set

subalLernarum ordinalesub rnivcruilides-

ccndcndo

sic

Ad

imaginari,

i!a

quod

in

qnid

rem

argumcnlum. iTiuiaer-

aliud

id(>onon dtni;

i.n'

di(Tercnti:e ulti'' ...........>..

ignoLe, idco

probaljiliter a prini-ipio dicere,

lor loquitur

ul lant^it

'

gu :i'jmlioplacel,

parli el to-

placet,

el inlelligendo

praj-

Sd

ali^i.

2.

,/hu.H

I'

1'

.1

-i.

comm. 17. dicil quod qtuelib't part

((''Hnitimii dU i lUui, qwjin d^/littium,eo
lcxt.

communilcr accrpia;
dennili(mibu.s sunt communc:*: quarc

in

quo<J Differenliaj

l(!nlionem applicabilom

defmivit. 1

ik>'.o

i'hiiowpbo 7.

qui doccl dctlniro cx uilima

difrei-cntia, dico,

quod

ullima circutn-

esl

etex pluribus

locutive comraunitcr,
el

ex

si iiLslelur

.MoLiphy.sica;,

la,

fu:.

in-

co:nmunilor per accidentia,

saU' :n

quamvis aliquando dicerclur

raro tamen re<[)eotu allerius. Vel po-

propria. El
nola,

tosl dici (juo

detinilur dofinila

itnplicito

quia

intermcdia,

dilTerentia

addi oportel,

iiihil

nisi differentibus

videalur ergo .superHuus,

aliud

numero. Ne
illam, el

laiiiif

quo-1 addilur de Spccie spc

po-

.:ua,

adveniens Univorsali, conUiluilun im Spe-

lesl dici

ciem subalLernam, simililor cliVi (jiia'e ox

et itcrum in quate esieutiale
alia parlo

ver.sit5toui prcdicabililalis cjui* inquiJ, el

unam,

rationcprsBdicabilis.

ct /n 2"'^ acci lenlale aliam.

omnia probabiliLcr

illara detinivil,

elpropler di-

ut oitendal dinferonliamspcciei a GciK?re io

Nam

oainii spociesi,

ut spccies cst, pnvdicatur de tanlum nu-

dicLasinl.

.\daliud, quo.I addiLur

4S.

llx*c

quoJ

supra,

scilicol ista formaliter accepta,

qualiLcr

po^sunt di-

mero

dilTercnlibus, sicul infra,

de proprio

dicit

si

praxli

igilur

cero partcm, et LoLum, ol qualilatem essen-

catur de difforcntibus spivu,

Lialom, elc. pateL supra, (luaxsliono dc

induit

moro rniver.salium,
alibi,

sicul

ubi isla

do

LcLigi.

nomina,

monLorum ad
illis

cL cap.

ila

do Generc,

nuel

TransfcrunLur enim

oL proprieLatcs

funda-

quoU

dicilur

inLonLioncs. Kl

in artu signulo, vorillcalur in fun-

djimontis in actu rj:ercilo. l'lura alia circa

ista

aliud, polost diciquod

quare

Gcneris,

nihil

hoc

dc!lnivit aliis

sino ra;.o.io

Iiac dclinilione,

ad:cquato

({uia

ul

.\.u-;jr

cl

Dot^tor nos cr loquuutur.

.\d aliud, palcl

bilur

ci

quo

'

"^

'

':

illa via,

de lantum

cx

nui..<

'--'

'?

'-l

via,

rquot

dolinitionibus I)ifrcrcnli:uu in Ci)mmuni, ot

cLiam

al

),.. ,..t

declaranda qurcrc.

Ad

cici

mo lum

in situili

licctnon pra-ciso,

stando in una i^artchujus

S4

ullimH: u

ra in

dollnilionis, suflicionler dolinitur, ul dioil

Doctor in lillera.Possol cLi;im dici. quo.l

Kl

dellnit intenlicno.^, (jux" sunl up;

ct il) podienl poui p;

lej,

Lvi

i-

SUPEll UNIVERSALIA PORPHYRII

328

ad minus

quia lamcii conveniunl

ocLo,

eodem nomine communi, ulpole gcnera

genere, el sic de

in

Sicut in moralibus,

in

integra,

posuil pra^cise quin-

aliis,

que gencrales inlenliones. El si qua^ras,

quare non posuil lanLum duo, susLinondo

quam

illam coordinaLionem,

prius nolavi,

quod

poLesl dici (sicuL in simili supra LoLigi)

hocideo congrue
ta

feciL,

mulLumremo-

quia

sunL ab applicaLione, cL pioedicaLione, de

Cum

fundamcnLis.

enumereL,

reL inlcnLioncs, eL

applicabilcs

igiLur Logicus considceL dofiniaL, uL

saUcm de propinquo) fundanon duo

menLis, eL in propriis concrelis,

l'niversalia, sicuL nec
Jji-

probabiliLaLem

posiLa, sic

qua Lamen non

evadiLur argumenLum. ELsiquis

enumerare illa communia cum

velleL

illis

speciebus, non recLe senLirel, quia superlo-

numerum

ra non ponunL in

cuminferiori-

bus.Exemplum liujus paLeL in aliis nam

enumerando species figurae, dicimus Lriangulum esse unam ejus speciem, non obs:

lanLe

quod conLineaL sub

se alias specialis-

simas.

Ad

quod

langit

bonam

difficulla-

Lem, poLesL dici unomodo,(sicut suprg,cap.

2. noLavi)

de Specie.quaesL.

quod secundum

quidesl aiquivocum,eL shmlilev simplicHer,

uL habeLis'e in

dislincLione

4.

IL

lione 3. solvendo Ilenrici moLiva, eL

quoss-

quod

DocLor hic nccipil secundum guiJ pro posLeriori naLuraliLer, vel

Ler Lali, sicut

pro minus principali-

accidens diciLur ens secun-

cium quid. Sed posseL

sermonis, quando dicilur

Lale, eL

vis

fieri

de rigore

secundum quid

quando Lale'secundum quid, de quo

non curo modo. Non excludiLergo DocLor

univccaLionem unius propLer
noLaL analogiam

cum

ha^c, sed

de-

univocaLione.NegaLur

secundus modus a^qui-

igiLurquod

ille siL

vocaLionis.

Per idem paleL ad

aliud se-

quons.
t^2.

Ad

aliud,

quam

itaomnis pluralitasdiciLur sim-

non iLa omnisunilas est

quare magis paLetAnalo-

pliciler pluraliLas,

simplicitcr talis
gia, et

ordo

hic,

tentio hujus,

quam

in 2.

unum

solvendo

ibi. Iloec

disLincl.

quod

est saLis

dici,

pulchrum mo-

quodfacilius estdeslru-

consLruere, ex

7.

6.

qui-i-sL.

1.

Quxcumque,

principale:

vnqviii, differenlia sufficitad

vidctur in-

distinguendum,

sel non sic de identitate. Quaere

optime.

ibi

quodquamvis

Etad Philosophum

dico,

les corisequenLioe

valcanL forte potius in

ta-

quam

ordine ad opposiLa respiciendo,

ad

Topic.

quare

modus

tanta analogia est. TeneL etiam ille

arguendi ex concomiLanLia,

eL generaliLate

inferentis, respecLu illaLi. Breviter ergo di-

quod communiLcr cum omni univocaLione dantur gradus, plus Lamen in uno,

co,

quam

in alio, ut pateL

ca? qusesL.

vide

MeLapliysi-

5.

deicno opLime adhsec. Plura hic

MeLaphysicalia addanlur. Posset eLiam

dubiLari,

cum

diciLDocLor quod

poniLur omnimodse pluralitati,

modus

MeLaphysicae videalur esse unus

nonopponitur mulLiLudo

uniLaLis, cui

hoc habeL videri

unum
Ad

ibi noLanLer,

ibi

unum opcum tamen

sed

famose saltem

diciL.

secundum hanc viam,

quod est univocum, Analogum Lamen; sed
an Analogia dcLur uL medium, maximaalaliud, concedo

tercalio est

videaLur

isle

super

qusesL. 15. nolanLer, et alibi

Elench.

1.

plerumque ad

haec.

Ad aliud,

potesL dici

quod

rainationem disLrahenlem

accipil deler-

exLensive

Exempla vero ponimus non ut

pra s^pe noLavi.

Ad

ut su-

Nam

Lenen-

uUiraura, pateL ex diclis.

do viam isLam, reduceLur

ibi.

ita sit,

illa

ad

divisio

divisionem Generis in species. EL quod dicit

DocLor,

quod non

esL divisio univoci, lo-

qulLur anLonomastice de univoco,

tivum, poLesL
ere,

malum vero ex defectu quocumque

S3orsum

5.

aliud,

cx causa

est

raLionem formalem PluraliLaLis, non lamen

decemdixiL.

Ula Lamen via de aBquivocaiicne, habel

magnam

bonum

propriissirae accepLo

scilicel

hsec saLis probabilia

sunL, eL saLis consona docLrinoe hujus

ple-

ruraque. Sed nihilominus possel alia via

plurescondiLiones requirunLur ad idenLita-

hic probabiliLer susLineri, scilicet

teminferendum, quam ad distincLionera.

quiLur DocLor de

secundumquH

quod

et

lo-

simpli-

Qr.t>Ti>\xvn
sua cxernpla, cl de-

c/7<?rhic proprio. N.iin

claratio, miillurn prantenflunlad

sic

dirondo

la,

Scdad prinuun

sed

solvunlur argiirncn-

difjicilius

.Tvjuivocum

\atc

polesldici, quo<J arcipil

propriissirno,

cujusino<Ji

csl

priinus mocJus aiquivocalionis.quand^j

sci-

vox Juquo prirno plura iinporlal,

licol

cl

proprio, olnon Iransumplivr

:it.

Ad

aliud,

quod

esl relatio,

dctur

quia quod vsi

alisolulum

pant minoris csl

tiam.utdictumosl prius:socusesldo//jo/7J/o

Oonfirmalur

ot t;/uo, respoctu Iiominis. Licol forlo in ali-

comm.

quo

fundari super

nias,qu;csliono 7. El

Tquivocumnon

communi

sic,

elc. polest dici,

dofinilio, sed
criptio,

Ad
Ad

autein

in

quod

potost dar*i

r/u:e

m'

illam

sunt

ros-

scilicol,.<}j//j/

me lin,

ad n't-rum, imo a-^sumit nomen

.cere

<

quod

el

liaruni, et qua-st. K. (^)uodlil)oti.

inodi

Ad aliud patot ox dictis.

Ad ullimnm, patet (luo

i*espoc-

relatio

scilicct

non refrrlur,

oinno ons omni enli

Metaph.

lcxl.

comm.

potoslad

12.

divisioiiom :rquivoci in aHjuivocala, in ali-

(luonlor bone .salvari

lur i'alcaci'

r,

et

viaiiujc inagis

possint cunrla cc
:

.^od

prima via vido

ad montoni hujus

.'.

Mola-

in

quo

per

se, ut

idem

i>o*sil

rri

de

et sic

exponll PV;

qua'dam

dicta in

monlis princip;ilibus,ol.solutionibu>< 'orum

brovibu^^ ;i[i(iu;i motivn nrcnrr;inl. Primo.

dh'

.;

\\ctd

Igi-

'TH
-^ii,

u( dicit.
m.n!.'

rt
>-

'\'

ad u(rami>>

.id

.<*.

l:

!!

sum, an

arK'U-

ui!:.

fW.

n.Tm

nd plum

per ae tamen pr

lur

|ii"n

...ur

album.

n^f-Tri

.SCilicot I//IM//I M'J

vum

supra, cap. de S;

hal)et el hic ol infra. cap.

ple-

'

o-

ost albed. i[>sum esl

Ilom, licel

physica.

Socuiulo, ciira

'

inqu*''^

'

duuimodo

:m

Similii.r pro-

iHvossario ip^am !

slbile

gradu saltom. Kligatur

'

sit idera, vel

.socun luin Euclitlem,

et a^qui-

simplicitor cim-

i-educi

quod
cum lamen

in lortio principali, cl .solulione ejus,

alibi .orpe.

ril,

quod

portinwiliias est similitud) proportionum,

rum.

placut

pri-

nrreclit

tineatur sub ambitu lalilndinis ajquivoco-

(|uo

nomon

10.

.S>cundus

univocum,

licot

ut esl

qunntn

altorius,

[V(iuivocationis potost

vocum primi

quarU, quia in

.sccundx' intenUonis.

noin fundari in rolaiinno

intor

in soluUo*

.sibi

in alia aul^^rn ponil

(Jua'r..tur isle,qua'st. frnali pi'ologi .^^enten-

modium

unum

dif^^er.e dicilur lanturo

rum(]ue commemoral. cl

tivo poni

modi

absnliij.i.

ut palet 5. Physic. do mcdiis contrariorum.

modus

lexl.

dicilur concretivc a di;ferenlia, ul est no-

men

rogularn

mngis nlinuid receUit ab uno, Innlo

oi'go

-'

'

.^

principalis,

dicil

>f

vl

rn;o inti>iilionis

medium

.Scoticam, ^///j^/o,

exlrema, inler

unum

est proprio
do.s-

vero

Itcm, posset dubitari clrcn lllud diclum

loquendo, juxla

comniunom

ponunlurn-l

concretivc a differenlia,

nominis declaratio vol

S*'-

ese inlivi-

qure non repugnat ;equivocis.

aliud,

2<).

.s<'cundi

prirna

aliud patot prius.

pective

(luo

qnod cst
quod non

Iioc

tolrtt

sum,

?///////*

majori, el pri-

ruim 5.

ralio,

Item vidotur

ne

cum

orgo

voH) a lolo gonore p-jaimraiMoiumin.

multa sunt

ot

Poriliermo

quis ohjiccret, quod

si

dofinitur,

per

mulUlu*

ftil

lula.

multiludo

Ti-

aliviluU, ett

.sficcies

con.scquenUa

litas

do quo

ul

diniH, multitu lo aulr>m esl abiluluin.

inodorumotnonproplorformalomcontinon-

e contra,

j\.
:i,

differonlia

prol)0, narn

.sonsu hicc consoquenlia vah?rel, //o//jo

mul

prcies

et

Kuin, cl implicaus conl:

ma

princi[ialis, Hciliiol qu'-! d^ f^r^ntia

proplor porioralom roncornilaritiam illoruin

vido notantor infra, supor

w.

cundi

elc. Patcl

illau co:is<'(picm.;i' teiicnl

vii)us,crgo mortuus. Vel

rtte
lemrlplio,
10 defini-

videtur quo<J illud dirtum, in oluUone

tit

v;'?rtur. n

SUPER UNIVERSALIA PORPIIYRII

330

ejusdem
ideni,

non

ordine lamen ad

in

rcspccLivi,

nisi una, ut supra, quaest.

1.

de

Itc]n,circa dicta in solutione quarti principalis, posset dubitari

de fundaniento

ferentise, ut est relatio

realis, et ut rclatio

rationis,

dif-

an semper concomitentur

et

quare etiam

illa

realis

non

se,

sufficeret, et

lamen

eas,

unwn

pra^ci.se

dicunt ipsas,sicut

lamen

non

importat negationem,

priccise ipsam. Vel posset distinguidewuf^-

titudine pro formali,

et

pro substrato

et

modo possent
secundo modo absoluta, vel

dici relationes,

transcendentia indifferentia. Et quod addi-

tra.

tur,

communis

doctrina

quod

est,

abs-

tractum et concrelum conveniunt in principio vocis, et differunt in fine

non

potest salvari

tur,

quod

hoc autem

proposito,

in

cum

dici-

intcntio differentix est ejus abs-

tractum.

Mulliludo

multitudinem

speciem an

esse

scilicet

quantilatis, hoc potest ncgari, quia tnulti-

tudo est transcendens,

et

num erus accidenldiYis, qui

tiLatis

nisi

cxLendaLur

in*

mulLum

Senlentiarum,

ipsa quan-

Metaphys.

4.

super

cL alibi, et

4.

Physicorum. Quomodo autem unitas se ha-

videtur sequi quod concretum praedicetur

beat in ratione fundandi relaLiones primi

de suo proprio abstracLo, quia sicut

modi, cL &h'm\\ievmultitudo,(i\iddvei\\Q\iQ&-

disLinctione

Diffe-

rentia, ut est tcrtium Universale, differtab

differenlia ipsa, ut esL relatio

Speeie,

aliis

rationis, ita

ipsamet differt specie ab

vel genere, vel

numero,

et sic

aliis,

concretum

denominat proprium abstractum, quod

est

inconveniens, ut patet supra, qusestione

unum eimultum

sinL in-

tenLiones,cum sinL de pra^dicamenLo QuanliLatis, qua3 esL ens reale. Oppositum etiam
videtur dicere

5.

Metapb. quanlum

ad

mullum. Philosophus cliam 5. Metaph.pertractat de modis unius et multi, logice

sumptorum

videtur igiturquod Metaphy-

solum Logicus. Plura

quam
licet

viam,

namque

his quaesLionibus,

et e

quod illa exclusiva

59.
DifFerre
quod inLendit Doctor quomodo

aliud, poLesL dici

ila

'

primse intcntionis,

non a

sic scilicet

Universale

differentia ut est tertium

non lamen simpliciter

di/ferenttce

prsecisequod

proecisc.

Vel

aliter,

quod propter difficultatem illius argumenti

evadendam, tenet illa exclusio. Difficultas
tamen alterius argumenti cogit opposialiud, poLesL dici

quod famose loqui1

Ad primum,

respondetur.

viam

satis

tolo

qui

apparentem,

genere

faciliter solvereLur

quam

difficilia in

auLem ex inLcntione ostendit

tur hic, alibi

negando multitudinem,
tatem esse absolutum

Metaph. Ulse

ut est concretum
dici concretivc a differentia,
differre
ji
"

Ad

quod quantitas a

5.

accommodaLa,

alia addat, si polerit,

sequitur Franciscus de Mayronis,sci'

pectivum,

Ad

tum.

ingeniosus lector.

vellet tenere illam

super

contra plerumque.

non

sicus consideret illa ut inteutiones, et

ista

omnia

esL

Item, qualiter

et

1. dist. 19.

qusestiones Metaphysicales valde declarant

3.

de Genere.

Ad

31.

et

melius in

qua3st. G. sed

libelo,

^iluiu^.'^^'

quan-

de differentia,

illa

sit spe-

quam

plus

est species

pro quibus vide ipsum

titas,

et in 1.

Item, ex

similiter de unilale. Prinio

per consequens alia est superflua,vel e con-

Item,

58.

unitas rela-

et

tiones tales, sicut rationes necessario fun-

dandi

Specie, notantcr declaravit.

57.

Important igitur muUitudo

sit rcs-

argumenLuni

et similiter quanti:

sed tenendo aliam

imitatur Doclor, potest dici

quod dijferentia et diversitas sint modi

quidam accidentales multitudinis, et non
proprie species. Similiter dicendum est de
identilate, et similitudine vesT^eclu. unitatis.

quod

fundaLur in reIaLione,maxime

relatio

alLerius

donominationis.

Videatur tamen

singularissime ad propositum, in
tinct. 1. qua3st. 5. et in
3.

et

in

etiam, qusest.

3.

dis-

Quodlibeto, qua^st.

disLinct. 12. qu^est.

4.

2.

de Genere,

tetigi

1.

supra

plura ad

proposiLum.Non oporLebatigitur hic aggredi

illam difficultatem,quia diffcrentia rea-

non quod. Et si quoeratur de

ipsa comparata ad alia entia, an differat ab
posset dici uno modo, quod
eis, vel non
esL relatio fundamentalis,et sic non differt.
lis est

quo, et

XXVII
Vel

qiKxl non proprin

.'ililcr,

ne osl priino divorsa,

quo

d<'

bc-

diff'rl,s<-(l

videri

IihIk-I

de

liono, el ubi ibi nolavi, ol qu:i' nd

li.rr fon-

donomiiuilivurum

bonani diniculUi-

.\d aliud, qu(jd quieril

lcni, poss(.'l

probabililor dici, divorsi.s con-

sidoralionibus,quod Genus cssol

inum uno

niodo,

alio

cl

jKjr

modo

so pri-

cap.

cl

ii

Ad

quod

aliud,

el

quia a fine unuinquodque esl juslc

denominandum, polosl probabililer dici,

quod rospeclus ejus ad conslilulum csi cs-

Vd

sonliaMor, el prior simplicilor.

quod por

dici,

pos,sel

primo roforturad ulrum-

se

quo, proplor duas rolalionos, quas fundat,

:adquod

scilicol dividonlis, ol consliLuontis

Uimon

cum

ul priiis. Ll

dic

piincii^alius

quod non refortur por .so primo ad

plura, vorum cst rolalione ejusdom ralio-

dicilur

nis.E.\cmi)lum

.Socratcs csl pator.etcst si-

milis, iiujuanlum palcr,por

primorefer-

inquanlum similis per

primo ad simile oodom modo

tur ad niium

por

.s(?

.so

qujndo

aliiid, paU't

cx

acliva,

vel

Vol alilor dicatur, qiiod una ost oxpo-

sitio altoriu-;, ul

supri cap. do

.Sj)ooio, in

aliud dico, (juod finulaiiuaLum uulo-

Kundamonlum voro

tionis ost
e.s.so

cum

.socundum

ct

rontiii' roalis ost roale,

rcalo.

diminutum,

Aomo

dicitur,

ct

fcrtuili

spccic,

dis

supra aiciuiu

Vel

illis oppo.<ilis.

cum

ril.

si

..i

..

ibi

socundum divorsas Uimon

nccoplioiu*

gniHcalorum. IJbicuniquo orgo

fundari ol ralionis,

si-

5.

\.

.<

qua3 omnia rolinquo loclori. Si qu.Tra-

ul

ronlia,

tur oliam. an

lalis

le.

di

Si

osl ab-ilraclum, si(

conduin (|uod
(iust,

mw

wi

ul do Iiidividuo';
rol.ilio

|)oni

hoc Uiiuon non

lollil

"

aliud. p;iUt

visiono ujniti
ralionis, et

*j

Mrtnnh qnx>t dr Fh
>'

quanlilas.

Ad uUimum.
non

nomtna

rum

iion

in 01

cuntra. Nih: igilur una.noc alia suporflua.

ex

iii

quam

nivorsalo

lorlium

ul supra notavi,

fundalur
licol

iM

.r

sont adduci, ct mulliplicalio in

I.MuMca

quod

combinationos, el denoui

Ad

rntlo

ad propositum pro, el contra. Plur

sic,

dici

Vido ubi supra uotavi supor

\;

Potest

---.

pro|)rio, .sod esl divorsa,

SoU

Scd

sicut in robus, quoii diff?"

ra-

aainumttY/Vnint,

rtMpccUbas

-n, in

molius ropugnaiiliam, qu

osl difron'nlia ralionis.

?

''

in

ille

rationis, ul

qui l.

socundum

vol raliouis.

supra.

telif^

de Genoro. Vel postel concedi

.'<.

procossus

di/-

an cuin hoc roalis

realis, im)U'sI

qu:i'st.

addilur

est dilTorontia roalis.

de quo

inh.Trentia inhxret,

o.<se

dilToronli.x'

ons ralionis, vol roalo,

Uiinon

cendonlibus. Exo:nplum, accident

povsot

siniili, qiuost. 1. dixil.

Ad

el Irans

tur ({uare polius a diflferenlia, ul n>

Secundum hoc
sic,

.umi

di-

quia

litlora Poctoris,

assignantur divor.sio dofinilioiuvs

sic.

rationis dicalur conc vlivo,

pa.ssiva.

alia

;um

istis

divisio, ct similitcrconslitutio, cst duplox,

una

forle,

se,

ccnduin in proposilo.

Ad

ubi non, noo

illalum non el in

illiid

lur ul modua, el in

Ira

Exoinpluin de simhoso dicU) a virMe, e(e

ad divisuni, quani ad consliluluni

ocon

m.

recle po-

>,

convenions

priorilalo porfeclionis, ol inlonlionis,

..;alc

fV!

ai

PrioriUilo enini nalura* prius c<jniparalur

sed

tit

ubi

ab

forinnri

.:rj3.

diclum
losl

^^

IJrovUi-r

'

'

lalur copifro.

spocies.

?-

\(i aliud, palol in''rT

livis,

derando.

i.:.

accopUi.

d' Itola-

1.

muiuiuuu

iicc

conclusioncM.

M(!lapli. qu;i'st.

01.

Mcut

u( paU'l,

in Kornialilaliljus. Oun>ro.siii^'ularis.sinM'5,

60-

'.:l

osi.

quo^I

o(

mulia

luu.

Add

it.oi

i>( vid*i'ii<ar.

SUPER UNIVERSALIA PORPIIYRII

332

nam omnia ex quibus /ii unum per

lia,

allerum

se,

RisibUc cnim

tum

in

non

in eo

et

mortalc dc homine, prcfdica-

quod qualc

eo

quod quid

est

homo

dicilur, sed

Cap. eod.

esl.

actiis,

alterum ut

est ut potenlia,

per Aristotelem

Melaph. cont.

8.

autem non liabet

maleria?; quia non est indeter-

0. 9. et 15. Differentia

modum

minata, nec in potentia, qua3 propria

QU/ESTIO XXVIII

An Diffcrenlia

sunt materia3

miG

prcedicehir in quale

forma

idem sunt
Joannes Angl. Bras. et Rodrigiies, super hanc
quwslionem. Viilo citatoa quccst. antecedenti.

for-

qualitas, et actus

vero, et

ergo habent

modum

ergo hajjet

modum

qualis

respectu Speciei, et iioc est pra^dicari in

quale

Quod non videtur,

\.

tapro par- tur

tenegativa

quid

quia

dici-

quidditaic, Differentia prasdicat

^y^\f]^^[\^^iQ^ gjus^

cujus

est,

alitcr

non

actutali

preedicatur in gwa/e

si

igitur

consequensest falsum,quia

sic est

primo actu,

mitur

rentia est prior Specie.

specifica, qua?

catur

praidicatur in

quale, prasdi-

Consequens

denominative.

est

falsum, quia quod pra^dicatur dcnominative,.predicat aliam essentiam a suh-

scilicet

denominativa dis-

Item, prasdicatio

non accidentale,

sicut alia

praedicet gwiV/

modum

de Sub-

stantia,in secunda proprietate; ergo

non

Ad oppositum est
Dicendum, quod
pliciter.

quid

mantis, non per

sufficit

quod

;^g,j^"''^"'

autem

dico,

modum

infor-

subsistentis.

quod

est

quali-

secundum quod dicitur 5. Metaph.

cont. 10. sed non ut qualitas est unum

tas,

Differentia prsedica-

quod ostendit Auctor duqucestionem

Ad
non

valet

detur per differentiam. Secundo, quia

et illud

reali, ita

propor-

tionabiliter est in composito rationis

autem

reali,

habens rationem materiae,

est

aliquid

et aliquid ra-

tionem formte, igitur in composito racrunt ahqua

istis

proportionabi-

acius sunt eadem trans-

tertium dico, quod consequentia

tecedente,

composito

et

cendentia.

factam per quale, convenienter respon-

in composito

3,

Differentia

modum

Ad secundum

ma,qualitas

Porphyrius.

Primo, quia ad

sicut est in

quod

generalissimum, sed sequivoce, ut for-

denominative.

lur in quale,

dico,

sed quodpraedicetgwic/,

prsedicat essentiam per

tionis,

duo Univer-

Ad primum argumentum

cam, per Aristotelem in Pra^dicamenpra^dicatur unitis, Differentia autem

forma

salia sequentia.

per

totelem in Prffidicamentis, cap

c/u-

in quale essentiale,

et ideo prjedicatur

tinguitur contra prajdicationem univo-

voce, sicut Species, .etGenera, per Aris-

qua-

essentialis,

est qualitas

ad praidicari in quid, non

jecto.

et

duplex est modus qualis. Differentia su-

accidens est posterius substantia, Diffe-

si

forma duplex,

duplex, et ita a qualitate duplici /^orma

litas

^"'

secundus, qui pr^esup-

dicatur in quid.

Item,

"

et

ponit ens in actu, et tantum facit ens in

est qualitas

citer in aclu

poneretur in definitione ejus; igitur pra3-

Item,

2.

Intelligendum tamen, sicut est actus A^J^^

duplex, primus, qui facit ens simpli-

quia opportet addere in An-

quod prgedicat aliam naturam

est

falsum, et sine

illo

non

se-

quitur Gonsequens. Vel aliter, quod accepto quali accidentali in Antecedente,

valet consequentia, sed sic

non ponitur

nam

denominati-

Antecedens verum

vum

differt a principali solo cosu, idest,

cadentia ad subjectum

et illud

tantum

QU/ESTIO XWIII
conveiiil

Iiis, rju.n pr.'p<lic;iiilur

accidmlulc

qui;i

non

/yw/7/e cssentialo,

Cnulra

iii

.H

qualiUiU'm, quia

Cv<>c

jcclo.

1>CT

Conlra re.spon.sionom
guniontuni,

priniuin ur-

ail

non prr

pruHlicet f/uid ct

si

nium.

nioduni

(/uifl

quod

illud

i},'itur

qtiaif t%i

/i

x\

mdiq!:

pn

ip.suni

liub-'l

iii'

S;icla!u [H-r

$0-

jivi

priolic;itur

unum

subjccto, ut acciden dicitur es.scin sub-

lulioiirm
itil

(\iuh\

in i/uaie

pr.r-di-

ra

qnale

ip

qualH"'

-v

ribu. corr

candi,

[[.

re

ll

u.

cx

modis inUu.^. n u.il csscuui un^.uvia baboiilcs.

cat,

niodus

et

qiio

.suh

[r.Tdirul

.'^unt

Prolalio

Itmponde

quod

Dico

oppositu.

oppo.situ

liubfnt

lur.

idfo

idriii,

cii-c;!

fici-i

ijni'l

sponalis,

its,

iit.

qmc

li.Tj,

(junlc wi

et

sed res

ralc

rei,

non opprtnuntiir;
niodus modo, ut ;>//-

prior osl

nalura*. sive

cl

ul

signifiratuin

singulnre

et

pluraky

in liac dictionc,

enim

siint

iil

si-

lolo

[irs

.:iUn-

n nrioril.ile

ullima, ivo

i.

prioritatc

bxiucndo de

({ucnlire,

tas

in

.s{.-

sil
:

.f'ii'n..ri(0(n(

in ilk>
.lii

inodu.s,

niodus, noii opponunlur

mul

f.nT^^fifi-;

vero esl p^jslcrior

'

inl-

U!>-

i>

slanli.T, el simililcr forte specic

etc.

',

lis.

Sed

EXPO.SITIO

voluorin prol<are

si

lalom coasequonlis, arguilur .s.c..

Quieril do

4.

possil

bus

codom modo

dubilari de

dcdnilioiiis, ul siipra,

dispulavit, ulpole do
el

an

({m;c

an

et

omiii:i

omisil,

an rcquiial mullas

qui;i

solvunlur

sali.s

diclis supra, ca[>.

c.\

.*spocialilcr igiliir

CJindi DilTci-cnlirr

sil pra'dic;lio

modo

dc

({u^cril, ii;im

dilTcrl.

Kl (luamvis a

licel in

qud

[lonaliir

in

ill;i

el qu.-rsl.

An genus

;{.

sil

principium

nd m.njorcm cxprossioncm,
noin scorsum voluil

cam

s|Hi-:ci.

iiiliiloiniiiu^

cl

dcdaralio-

dispulai*e.

go

r>>i<'i

<h' <

res

.'>.

uniu> gcncris nou esl

specici cujuscsl, in
csl

;i,

Physicorum

lcrius. DilTorcnlia

dolcrrainalo

aulcm
>-..;

,.

Mclapb. cr-

ilr

csl

ui po-

'ia a|:.;

..

".niTc

m.

<)c.

^.

Tcrlia

ralio in^^orl aliud

DilTcrenliam scilicol pr
live, ul

dislinguilur conlra pr^

quod oUemlil

voce,

essto

(bi adverlo qutKl illud

.i

uni-

faUum d

r.
:i>

lum.
Ilm, pr.vlicatio

>'
.

noD

cst,it-;;um

la

prolKilio faUii

.li

prii

>

rcm
r

1:1111;
'

PoljMN
-

II,

iu

..11 .r..

'^ r*-

li
I

.*

lO

inrt

prrc

U\\

linclum abaliis.

I'

Dk PniMo.Tcrminisalisiioli sunl cx
ccdcnlibus. Ord'> vt'

liii

do ricnorc, olcli;im

salis .solvi possil ({UJi^sliij isla,

communis

losl colligi

nr[-

in dcll-

numoro

nilione ncncris, cl qurcsl. de

vcrsalium,

vero

lioc

supra, an

siniili

convonicnlcr

pnudi-

illisom-

iii

nibus convcnil cuni Ooiicro, in

dc

impormixlii, forma'

siiiil

principiiim .spocicrum,

sil

proporlioii;il)ililr'r

fioncro.

Goncro,

dilTercnlibus spccio,

DilTcrcnliac de .spccic,

spcries,

parli-

.iliis

c.ip. <lc

fundamcnlis vcrc

iii

ijna/'-,

Kl licd

dofiiiiliono Diffrrcnliir.

in

posil;i

illa pnrtirul;i,srilirci

->

>

osl.

Di: .Si:(U'Nno.Tril)u- rallonitMi'ir!rtiil

ad

pro

parloin ncgalivam. Primapr"

prol;ilionc liiijus vocnbuli in quvt. Korinon-

lur ;irgumcnla

ivsolulo.

Socunda

in

;n>l<*
:l.

C( r>-u:t l*i'n

i
v:(

quoad
fomulllPr tOl

SUPER UNIVERSALIA

334

lelligi

actu exsrcUo

negando consequentiam, propter fallaciam

de fundamentis, et

yEquivocationis,ot Consequentis:nam argui-

sed lu cuncta caule mensu-

rabis. Allegatur Pliilosophus

7.

comment.

lext.

idem

15.

6. 9. et

Melapli. et

8.

Metaph. ad finem, et alibi

Videeum

rematibus, et

termi-

Metaph.

5,

Theo-

et in

19. dislinct. 1. quaest. 1. et 1,

dist. 2. qusest.

les

Ibi

qualilalis videlicet, actus, et formc3

notanter.

10.

liabet

saepe.

horum

etiam tangit convenientiam

norum,

5 et in

4. dislinct. G. qusest.

etiam ex a^quivoco

et

unum a^quivocatorum sed unum istorum sufficit ad vitiandum argumenlum.

ad

Potest

enim

esse difficultas specialis ibi de

horum locorum, de quo

non curo modo. Alio modo respondet, concompossibilitate

cedendo consequentiam,
cedcns, eo

modo quo

et

negando anteantecedens

recte est

una. Pro cujus declaratione

tanquam synonymis plerum-

nominativorum, ut distinguuntur ab uni-

similiter qualilate,

plici, et

et

forma, ut

supra,cap. de Genere,quaest. penultima,hacap. de Substantia, qusest. 3.

infra

bet, et

ribus locis. Quseratur

in essenlialem,

gatur

secundum

hoc tamen speciale

licet

in

praecise intelli-

est.

Consequen-

argumenta principalia.
Ad primum, inquit, aliud est prsedicare
quid, et aliud pra^dicari in quid. Hoc est
ler solvit

eslessede quidditate

dictu, aliud
ita pra^dicare

tamen quiddilatem,

nedum

imporLare

gnificandi

et

vel essentice,

rei,

etiam

particulariter, sed

tota-

secundum

ejusdem

rei

est.

con-

Generi, ut su-

Realitatibus

prsedicandi.

enim

Modus nam-

rei formalis estipsa.llocidem

habetpul-

chre in Theorematibus, ubi inquit qucd essentiale est

in plus

quam

in

quid dictum.

Ad secundum,respondeL peraequivocationem qualitatis. 5. MetaphysicEC Lext. com19. ut supra, quaest.

versalium

dixit.

per

quod aliquid

est,

modum

quid, sed

dicat

qualis

cfiid, et

quia

cut quid, et quale repugnant, sed

solutionem Doctoris, poLest

dici,

modus

videtur repugnare subjecto,

praedicati

quod

licet

modus

de numero Uni-

10.

non

si-

propter

faciliter

ibi

repugnet

praedicati

quod non possit esse modus

ejus,prsedicatum tamen non repugnat sibi,

subjecto, sic

ut

cum

dicitur, lapisestalbus, praedicaLum

non repugnat subjecto, sed bene modus

ejus.

Si

tamen praedicatum prsedicaretur

pondcL, (licens, quod repugnanlia, vel op-

et

si-

possunt convenire diversi mo-

di, et essendi, et

hoc

non

hoc est subsistentis,

dictum

scepe

patent.

solutionem primi

redit super

Ultimo,

omnia

modum quid,

modi

denominanlis respectu ejus. Priinum

ment.

accidentis, et in quale, quae

sub modo repugnanti praedicalo, bene valeret argumentum. Doctor tamen aliLer res-

et ratione

aliud est habere

venit Differentioe,

et

et

ex consequenti,

liter,

tangitur multiplicitas subjecti, et

finaliter

tur repugnantia concedi in illa solutione,

Theorematibus videatur dicere, quod in

ordine ad actum

totum. Ubi

letigi

huic enim divi-

accidentalem

et

ad plenum

habet, et ibi

principalis, replicando opLime, quia viden-

correspondet divisio potentise

sioni actus

de Genere,

vocis, sicuL supra, quaestione 3.

5.

de Anima,

2. et 3.

et 8. Physic. et alibi saepe,

propositio

et

intentio Pliilosophi expresse in plu-

est

que

ad determinatum

9.

ex indeterminato

insufficienti, vel

pertractat proprie logice definitionem de-

que. Dislinguit consequenter de actu du-

pra

tur ex

Ad majorem confirmaLionem, Aristoleeliam, quem ubique imitatur, ulitur

his terminis,

et

tertium respondet dupIiciter.Primo,

li-

de intenlionibus in aclu signato,

cel expressius loqualur

est

Ad

Et simililer omnia possunt in-

viiiualiler.

IN)RI>IIYRI1

positio,

habent

fieri circa

tentia Philosophi in

idem

et est sen-

Elenchis, et

10.

physicae, et alibi saepe. Res vero eL

non sunt idem,

id

est,

inter quae

vel raticnis,

oppositio; igiLur

Meta-

modus,

ejusdcm generis,
intelligitur

non opponuntur;

esse

licet igi-

tur quid opponatur quid, et quale, quali,

tamen

in quid

quale, quid
quit, rci, et

non opponitur

quali, nec

sed in quid, in quali. Res, in-

modus modo, opponuntur.

Et

opponUur

exemplificat de plurali, ut quid, et singu- contra,sed

lari ut

modus, ut supra habetur.

^o^"e]
rei.

^res

Qi;.i:sT|r)
11.

TEHTio.Quia

I)i;

suporius, el
orcurruril.

oninia

la)c

oxaniinavi,

.'ililn

cnim

Posscl

baril,

DilTcronliani, ul

salo,

pnTMJicari

qufrralur do

in

dubilari,

in lillera, pro-

esl lorlium Univer-

riunlp

re, sive

idco pauca

prinio

qu.ililor ralionos Aurloris

abundo

sali.s

lum quia

sivo

do inlenlione, qualis

non convonionlor rospnndelur por

sil,

foronliani

qualis

quod

sumplam

sic

ul

qujcralur

si

liomo, non convenionlcr dicilur

sil

qua^ralur

esl dilTorenlia, Siniililor si

qu.dis

dif-

spccics,

sit

non recle rcspondclur

dinoronlia,

XXVIII
8.

luaximo, composilum rationis,

uniaulur

licri

cum

ox n-

de

in liomino, ot sic

llem, circa ill.im

mo('o,

doclarationem dofini-

denominalivorum po>sel duhitari

lionis

qiKrsllono

12. dislinctione 2,

qui.i

aliis,

dictum ox

allcrcalio circa illud

Mclaphysirip, sed nolo immorari

K.

vull,

I.

dcnomi-

i^arlcm cssonli.ilcm

suporius vol

quod ncdum re.s rci, ,sed

opp malur quia non .solum
;

ojjponilur allxMlo nigrcdini, scd cliam dis-

mo

grcgalivitas visus, qiuc osl

nis, oppoiiilur iiigrcdiui

las

opponilur

Ilcm, cui

unum

modus

oidcm

c.ju-?.

rc, ((iKrst.

sicul

sod

(>.

ita

.iliud,

brovibus

por acci-

DiflTorenlia, in

polo^l dlci

quia in

dil,

lioiic

osl

igi-

proprius

lospondclur.

palol supra, cap.

solvcndo primum

de

fonna,

laj^h.ol

principab,

diccndum

o-t in propo.silo

lcl i:i

in

rationom

vol cnlin

in

ct quiddilatiro

osl,

r-

polrnl....

tiocinanlis, id esl,

quod

nio-

>

pars

>

.1'.

Fl^

..' "

uiMiii
'. T

'

..

ii-iL^.-fv
'
1

Polosl eliam dici

s
f.i

ra-

rn,

inlolloclus facil illam o:

comploxionom longam. H.
via divisionis, ve! compo

II

co

M. !cu

Moi/iph. ct

boc

jmu for-

malitor, seu virlualltcr sallom. Polest ad-

Imc

slriclius dici compoiilio r

ratio-

cinantis, ul in aclu sigiialo ex tnt>

'->us

conddor.ilur, vel ex conceplionibu.s

Ad

pnmo-

aliud ox diclis in solutionc, rt upra,

qiKTsl. 3.

de Genere, palel

tur stricfe logice de pr

nam

'

prius sn^pe,

ot

nunc

iftli mi.t,

in

comi

a Physlco. slcul

extensivo, sicul 3. disl.

1.

dicalio, m-Txiino forro.TH-;

Thcoromallbus,

el I.

Al aliud. poiosi dici

lorhlcdeopi.

Sonlonliarum, in Uoporlal'*

riU-ni-

"

infra, in

cl
'

..''i <

.\n-

'>nc.fk-

.-

quod loquitur Hoc*

formnli.

lurconlra virdialom.lts
la

iil

distingui-

vcro (Jduc-

pro<*olunt devirtuali.

tonsivo siimptiH. qtii

re.six'clivo, r'S

ex nalura

'

iiunlt

inodi

\
!

im

<

do

dc inodiftcx*
qui

rci

prari.v

iui

iii'

sunt,

.0x

"

^''

"

miiKitiva.

'

'

nativa, <iua; dicilur a pvi-ji.uii, .jmi wtx

sunt,

j)alet.

iu soluliono (luajstionis. Con"^;

iste, ol
1.

id

ob

lamcn cd-

Mci

nl

quaiii*

hoc ri-

cl

unilate in resitcor-

in

Alilor <Iico, qiKKl acctu cst

<l

ost 7'/(/ tlo Sp<'cie in ordino

ad considcrala

habct

ew

talia r

do

lo,

compouiio raUnnis,

rc-Hpondonlia in csncroili, hoc

ralaouima Mcliphysico possunl appcllan

ratiDnra,

el

csso pnrciso, el

liorinabilis. Liccl

de

por so in quit,

ordinc ad DilTcrontiain, ut

Ad

noc

DilToionlia

.\d isla lacililcr

dui)lc.v

Ccnus,

se,

in qwU'' n

Ad primum,

;i(l

oppositorum por se con-

ol illa, pr.O(|icalur

lur pr.odicari

tit

jt.i

lopra'dicamonti<, hab't, q!-

a(|iKC.

(lcns, coiivonil
li.ic,

albodi-

lu-

simililor calidi-

rcliquum noc pcr

vcnil,

.V

scu con.slilulio ox rci

Ilem, vidclur
rci,

intontionalibus sub socundis.

n.ilivo pnndicari.

modus

consideranlur a Physirf

gciicro cl diflcrculia, primo-inlonlionalitcr

Possol

coDJt^i^^^r^^^-ftir

il

'

fx?rlu definili, r

Ilcm, quarc appollal coinposilioncm ox

lura roi

aunftior rnti-:r ul

rrtjo^-l

lil<T

filtin

II.

SUPEll nNIVEKSALIA PORIMIYUII

336

Ad ullimuin

dico,

quod

Differenlia, ul

non pnedicalur in

Differenlia,

bene ut Species, vel Genus

quid, licct

sed somper,

ut differentia est, pra^licatur in qnale

sic

concedo assumptum. Vel

et

quod

aliter,

non dicunlur opposita, nisi ad

idem, et secundum idem comparata. In
quid autem et quale sunt respectiva, quare
relaliva

non opponunlur,

modo vero

tur,

nisi

ad idem comparen-

differentia

comparatur ad

diversa in argumento, utpo'e ad sua in-

ad fundamentum, cui applica-

feriora, et

lur

ot

de

potest

sic

liis

in quid, de illo

vero in gem^epra^dicari, Caetera altius considerabit lector.

guunturperaclus,etaciusperobjecta'.
objectum autem actus inlelligendi

rum,
quid

scilicet

quod

muteriulis, saltem

idem

ergo potenlia naturalis

uni-

idem

et nostri,
est,

genere

rei

eo-

est,

voca.

Item,

ralionale

si

Differenlia

sit

ultima hominis

ergo irrationale erit Diffe-

rentia ullima constitutiva alterius Speciei

tantum,quiaDifferentia3 divisivce additae

Generi similiter Species constituunt.

Ad oppositum animalrationale non

:

inquidAQ differentibus Specie ergo non est genus. Antecedens patet

quia Intelligentias, cum non sint
substantice
animatce, sensibiles, non
erunt animalia, per locum a defmitione,
prasdicatur
;

Assignant
diffcrunt

nos

mn

genus

et

hoc modo, Differentia

et

se

namque secundum
Sumus enim animalia

singula,

differunl.

illis.

xit nos ab

Ralionales sumus nos

appositum nobis disjun-

Pii, sed morlale

q[ praster nos, iila3

les

ergo animal rationale, non habet

Differentias divisivas.

Item moriale non constituit Speciem.

Probatio, Differentia sumitur a forma,

illis.

unde

QUyESTIO XXIX

An

mortale

sit

sunt tantum rationa-

addilum ralionale

irra lonalia, sed

disjunxit nos ab
et

qua

esf,

tale

animalis

Differentia

inest Speciei ratione formte,

tantum sumitur a materia

mor-

quia

principium, quo res po-

materia

est

test esse,

etnon

esse, per Aristotelem 7.

rationalis divisiva, et hominis cons-

Metaph. cont. 22.

titutiva

tum de

et

hoc inteiligitur tan-

materiis individualibus, qua3 non

pertinent ad Speciei cssentiam.

Bras. Super hanc qucest. Rodrigiies in recapitulatione texlus hvjus quwst.

Joanaes Angl.

ct

Item, Differentia primo inest Speciei,

postea vero Individuis, quia

x^

Quod

sic

videtur per

Porphyrium

hic,

de Specie.
fJpZpZ'- et "^ cap.
te negaiijtem, raiionalc non est ullima ho-

mortale vero e converso, quia

Speciei,

^cgenerationes omnes, per se

per Aristotelem
tus,

et

va.

minis Differentia
oportet

ergo

addere aliam,

prgeter

illa

illam

autem non

est nisi ??2or/a(?e.Probatio Antecedentis,

ultima Differentia convertitur

cum

defi-

sunt circa singularia

natur per se

mortale
tationem

dicit
:

homo

homine, quia inest

Intelligentiis, ut hic

dinis.

Dicitur

quod aquivoce

inest

illis

et

nobis.

c. 3.

cont.

vero per accidens

est

2.

de Anima,

33. et 37. Potentice

distin-

terminus aptitu-

Item, Differentia est prior Specie, vel

siraul,

sed

mortale posterius homine

secundum naturam quia prius natura

est homo, quam sit aptus ad dissolu;

Gontra, per Aristotelem

ut Gallias sa-

aptitudo autem ad aliquid,est

ejus per se, cujus

et Aristoteles 1. Ethic.

1.

aptitudinem ad transmu-

non convertitur cum

Porphyrius

Metaph. cap.

1.

nito, sed rationate

dicit

performam

tionem.

0|f.>KSTlO
Ilerii

cum

(lofinito

couvfrlitur

dinVTftnti;i

ultiiii:i

morlnh- uon convertitur

ciirn liorniuo.

Itoui,

conducit ud

c.shc,

per Porpliyriiiui mnrifiie

i'oi

nou oonducit ad esse

n.

337

M,*ut |on'nl;i .inirnalia njt:

verani ration-m uninialix

(luiii

t'Mn loquitur Porpliyriuii,

DiIT(jr-entia

et cst piirs

\\l\

minus pr
multuin niiiuta

Ad

lioiuiuis.

Ad (puostionem dicoudum,

proplrr

rationeni

i'quivr)cun

istds

non

quod animrtl rniionale

Geuus, ncc mortnic DitToroutia

est

vr!

divi.siva ojiis,

Ad

F*orpliyrium

coiislitutiva
dicitiir, qiiod

secundum opiuionom
Doiiiiil ciiim r/////)ir//,

tia

inovvns

se

lo^piitur

IMiitonis, (|ui dicit

aniiiiiilia es.sc

lulollif,n^utiiis

liomiuis.

quod

riiliou;diii.

cst sultsinn-

rohtnlnrio

ino/ii

et

Ikoc ratio competit Iiitolligcutii

Conlra Ikk, rorpliyrius nou loquitur

Iiic

do

s.'r;

.smsibu.s

u.

quo<l ratiotmle e%{

dii.o,

cniiii intollitruut

uos nutorn por

pcrHj
idoo non okimK

acqui.-tita.s.

ad sciontias. nos vero indi

nius. per Aristotolmi

in

prinripio

tio

ortiim

Posteriorum.

1.

omni.s noHlra

qui.i

li.'il)>t

iut'lliLruiit

a sensu.

I"

n..
.

k-i

(mplexa sine disoursu, ni^

vero cuni di.scursu, ut dicitur3. de Ani-

ma, context. U. omne iwslrum in'

iifjcrc cst cum continuo tcmjtore.

socundiim linuc delini-

.'iniiniili

.1

quia lo<{uitur

nolii, et Inl

nclusio

r-uliouos,

hh: air

non

i|ui

Clontni

(piia

lunc eoilem ukhIo irra-

tioiiom, sed .secundiim liiinc, subslanliti

tionaic essct a(|uivocum, qiiia 71/0/ mo-

animnta

dis dicitur

ponendo co-

sensihilis, qiiia

ordinatioucm eorum,

(pi;o

suut

ge

in

unum

opfn^sitorum, to( ei

rciifjuum, perAristotelem I.Topjc.

nere Subslauliio, dividit corjnis anitna-

12.

luin in insensihile, ot sensibih', et suh

ligcntia est irrationaits.,

aninuito colloc;it animai, pcr

corporo
Ikjc

inuuons Gonus descondoro

jMM'

Spocioiii,

(livisiviirum

;iltoriiui

sic autoiii collocat .\risto-

tolos aniinal, ot similitcr doliuit

Iiiil

(lonus, et

illas

secuudiiiii

Io(piilur

por

ergo

DilToroutias;

opiuiouoiu

il-

.\ris-

Dotost igitur concedi, (piod

(piilurde

auiiiiiili

IMiiloiiis,

(pii;i

socuudiiiii

loquilur, (puuii

noiii iion
i\c ;iuiui;di

nionoiu

.socuudum

sod

vul.L;i

nisi

coiicipitur,

l(3(piilur
uiliil

por

n(n

opiiii.inoni

ilhiiii

pnsuil

ciroii

diciliir

.'{.

ioqiiivocum

ali(pi.iiu

cundum

quud dc
I.

(lo

so(juous

opi-

sumus
crgo

.<>

nomon.

Ad primum

istorumdici potesl, q
uncst inconvenions lianc mulli;
c(noMlrrc

ost in

.secunilum

uno sensu.Vel

pliciter

ut

Idco

constitucns S|vviom

idom

substaiiliis corporeis, ol ita es-

.\

vcra, quiu 1/7.

animalis. non aulcm

|K>nM',

;i'ipii\

alitor.';

ima-

(juasi

8Hiuitur

tantum secun-

ipsii

ul

(|Uod

ra

int

opponitur rntiomiti,

7.'i.

si

commune socundum

nciu.Int''lliijcnfinest irrnti

iuwigiualionom.

lutolligcutiis,

roiu

ergo

el nobi.s.

illis.

sit

scd nos

n<.)incn,

speciom

docipit.

coutc.xl.

tantuin

(juod

esl

IM;ilo

oiiim coinmunitor

iiisonsibilia

riiysi((.r.

ulLrus

coucijiil

Tom.

sit

commune

tcm

fnliiinn csi crciicrc iinai/inaiitmi. Kl

idoo

iioinen

nitio-

socuudum

iui;igiu;iliviiiii. ot ido( C(iiiiuuuitor

uiuiitio

lo-

modo, /;i/Wquod vjtletur

quonim solum

Item, aMjuivoca sunt,

duiii

tololis.

vera uno

liac esl

inconvcnicns.

in li;inc

DilTfronliiiruiii

ergo

.'*icul

es!
*(

%\\

ronv#nil

luncli.oc.//
nin>>

lal.t.i,

!-

el

h.vr./AM est

-.

omnino^cra.
Conlru,

pnvjlum mlnl

pp^p:

tur

SUPER UNIVEIISALIA

338

hoc qiiod est aptiim natum liabere

nisi

habitum
nalis

non

bos

aplus essc ratio-

est

ergo non est irralionalis. Potest

quod dictum

non

verum

Aristotelis

est,

dicit pra3cise potentiasdistingui

possunt

sed

objecta,

sed

per
per

distingui

malisdivisiva, quia excedit animal, nec

modos operandi, aliter non esset sensus communis distincta potentia,

a sensibus particularibus, quod est contra Aristotelem 2. de Anima, cont. 14.
et circiter. Distinguitur enim a sensi-

pra}dicatur dc ea per se Differentia su-

bus particularibus, propter

dici,

quod

lis,

habet

irrationa-

in compositione,

non

pri-

Contra, tunc non est Differentia

ani-

accipi

negative,

vative,.

scilicet sensibile,

perior,

de intellectu ejus,

negationcm

quia non

est

tantum importet

si

diversos

operandi

modum,

sensucommuni.

nus, utest Differentia animalis. Vel po-

non

concedi,proptersecundum istorum,

quod non estDifferentia proprie loquendo, quia

a

accipitur

Differentia qua^Iibet

forma,

et ideo

diversarum Specierum

Aliter potest dici ad primamobjectio-

nem, quod privative oppositum

alicui significanti actum.,

positum

actui, vel

privatactumet

sed privative op-

alicui significanti aptitudinem,

privat actum, et aptitudinem

quid

et si

tantum secundum genus rationale autem tantum significat

relinquit, hoc est
;

aptitudinem,

et

Ad

aliud principale potest dici, quod

quod

oportet,

si

una Differentia cum

Genere constituit Speciem

mam, quod
tionale

ViVid.e

irrationale

(si

specialissi-

alia similiter, licet

constituat Speciem.

7.

utraque

aniniat irraDifferentia

sit

vera) potest esse genusintermedium, et

diversjB sunt Differentiie propri^e.

relinquit aptitudinem

idem objectum

quia quod per se cognoscitur ab aliquo

utrumque quod hic est

tantum negatio in genere, non extra getest

circa

diversum

sensu particulari, per se cognoscitur a

rationalis.

Dici potest ad

6.

IH)UP11YIUI

irrationale hoc privat,

animal rationale^
hominis,

quando

et

est

perfectum.

completa

est

verum,

quolibet

enim Gencre,

existente, sunt

multa im-

illo,

diversum gradum, ut patet

loribus

in

ad

imperfecti

per recessum ab

perfecta,

mum

maxime

oppositio

In

uno perfecto

dum

hoc

defmitio

secunin co-

rationale autem est perfectissi-

genere animalis.

tamen irrationale aptum habere rationem secundum genus, quia inquantum animal sibi non repugnat, sicut nec
est

EXPOSITIO
Circa

talpas videre.

Ad
d\co
est

aliud de

({wod.

ratione

aequivocorum,

mquivocwn inutroque

sensu,

univocura significans aliquid, etnon

tantum vox, tamen nihil est commune

sed in
significatis, nisi tantum vox

quartam definitionem

Qua differunt ase singula, cui corrigendo adjungitur, quod condudt ai esse,
qiise est

et

ficato in
alio, sic

exempla Porphyrii, primam parlem declarantis, ulDi dicil quod per Genus non differl species

signi-

circa

a spscie, sed differentia dividit,

ut alias inquit, non separat

hominemah

ir-

alio significato in

rationalibus aninialibus ,S3d ralionale; ilem

rationale secundum vocem, et

non separat liominem a Diis, sed

morlalc; videtur ergo velle quod animat
rationale sit genus intermedium, divisum
per mortale; el inimortale quGerit, inquam,

isto, et

significationem

quam
Ad

cum

cum uno

rei, quserit

estpars essentialis esse

hoc sensu accipitur vox,

Differenlise,

perfectius

inest

illis,

nobis.
illud,

quod primo objectum

est

contra illam responsionem, potest dici,

raiionate

Doctor, an

mortale sit differentia divisiva

8.

.liSl

(^l

ariiinalis r.iUonalis,

elconsliUUivahoinlnis.

lo

xn

.\.\i.\

mon

li*mpt,

hiifn-*

Ubi eliam iinplicile quMTilur, an animnt

II.

ratiouale sil^'enus, ul palel.

recurreiKlo ad

PniMO. Salis noli sunl termini. J/or-

I)K

videlur dicerc apliludinorn ad

enini

lale

mnri, etsiniililer rationaf.e ad ratiorinan',

non ul apUUidines snnt,

licel

iMfra,

ul habet

supor

{'ranciscu.s

Porilieriuias,

1.

pro

pi'in-

aplilu<Unum doliont poni

cipiis inlriiisccis

dincrcnlia',

.seil

hic

el

ha-

qu.-rst. 7.

mortuo

hol isle nolahiloni dollnitionom dc

et vino. liatiouale

cWam neduni videlur im-

porlaro, vel pro sigiiilicato, vel pro conno-

naturam intolleclualom, vel inlellectualilalein,sed (ut diclum esl) apUtudinom

currcre

ti

iil

(luidam

Im-

voluiil.

ctiam parloin primo, ex consequcn-

loluin,

ulsupra siepius haholur.

'

cliaiTi (\uf)(\

sica

fri-

tiocinatira

pero hic,

oi hii.

>/'.

ra-

el sic videlur roi-phyriusacci-

cum

dicil

sumus enim rationales

Aliomodopolesl

liluons homiiiein, sou

fonnacons-

modus cogno^cendi

homiiiis, ul dislint^uilur

uldocuil Doctor

dici

ah

in lillera,

Intolligentiis,

solvendo argu-

mcntiim primum prinoipale, rnde .\uguslinus,

in

aiiimiv, inquil
in

dc Dirterontia spiritus

libro
:

ima;/inat'onen, imayinalitt in rationem,

inlrlliijentia

ligentiam,

raUonalo.

tbrm.ili

phus

4. 7. et

8.

Videalur Phibso-

NhMaph. el rorinalizantes

his do(daralioniI)Us

quia salis
milto

iii

e.\

Tertio,

seu (juidditate,

ad proposilum copioso. Non curo

iii

intcl-

in

D'-i"ii.

in

doliniUone,

accipiliir pro
vol

et

In patrin scnsus mutiil)itur

poteiitia in intellcctnm, intclhrtns

logica, .sicul

nere,

multum

adducore nnliquos,

yeipso Scolus e\p(3nitur. Di-

arbitrio lectoris se oxtondoro, ul

gi.

.,..,

lanyit

:m<io-

luajori^ acuniinis, sed duinlaxal

rocipion

ium

litom. ul habol IMiihxophuH-,. N'plius anliiiui

leslandi sunl,

al.',

vori-

""

''

>......

i.

Ordo qua

,...,.,.

patenl.

Dk Skcundo. Ad parlom

I*

r.f

arguil primo auclorilnte

loi'a,

deinde duabus

ra'

prima oslendil rai

differonliam, oo

quod non co;

homine, quod olias declnravi.

dobel

inlelligi

mam converli
subsUmliam

cura

<:

cl

.specie,

dicere. Inlolligilur

rimu Ju

ullimata, cl complela coosliluli

"

do pra'cisa

xime

onlilalo, oxcl-

in via

hujus

dum

formalis

rationo

ai;a,

osl eni:n

Vel p<issol dici qucxl

sia.

etiamconnolali.AjiHumpl.....>
el

ritatePorphyrii in litlora hic,

phi

1.

Elhicoruin

eum. Videtur
/.'o/ia/i'

Ad

qunr.- r.nn

qu:m
el

II.

nobis.

do Anima,

lexl.

fvi\m\

Conlra qunra

nr;:umentu
fieri pt>r
sclli.

Oi

cf;

raUoiiom

cualiAn>?n,

Diis el

If?

igiturr/i

ul converlnlur loium

haiic

lam

iuoptiludinis

culanli.

Non duliilocuncta aUiusex Mh^oIo ix)hs*>

dici, quod ox (luibuscumiiuo anliquis, quin
addidit altissime invc^nlis. ViuU^ non ratio-

'

lir,-

lesl

rilalis, ot

qn

tlla

'

volnorit.

110

scilicol

/iV/ftMiamque unomodosolot dici

nos

<iui-

quare non proprie convenil Deo,

nec Inlolligenliis,
porlaiil

ad raliocinari, vel

Hnpiunl

illos

talo

vel polonUalit;iloin

aii

op{)ii>ilum a

i....
r-t

n':M

SUPEIl UNIVERSALIA PORPllYHIl

340

idem

inquil,

objectum intcllectus An-

cst

quod appcllat qitod quid

reimalonalisM^^'^^ inquit, idem genere.

gelici,et liumani,

IIoc dicit vel propler

cam,

et

diversitalem specifircpcr-

numcralem pcr conscquens

quia

tam in talibusquidditalibus, vel forte

non scmper cadcm numero, vel specic,
telliguntur ab

tum deducit cx
ex

I.

differentia.

Metaph. in Proocmio, el

propositione notabili

alia

et videtur

pri-

prioritate

dif-

mo, aliter
Quarta ratio procedit ex

ideo speidcm, ita polentia naturalis quod

diversitas circa obcifical, quia potesl esse

ter

ultimam,

et

quomodo sunt

cognitiojectum supernalurale, et modum

quod se tenisejus, et circa lumenglorioe

natura

ut naturalis,
nct ex parte polentia?, non
dicit j-^otentia
sed ut elevatse, ut putet. Vel

ultimoe

pio cognoscendi, ct

modo

in

princi-

cognoscendi,

ut

priores ambae, saltem

inquit. Quinta ratio procedit ex proprietate

declarala, quae

differentise prius

nonconvenil

ut patet

wor/rt^?",

quia

aliis

ab homine convenit. Ullima ratio procedit

ex definitione quartae differenti;B bene

regulam
Secunda ratio potestfundarisuper
opTopicam Quolies, scilicet, dicilurumnn

enim polius ad non

et

in-

correcta destructive. Morlale

tellecta

esse,

quam

ad esse

conducit.

lioc

inconveniens, duas

tantummodo species specialissimas essesub animali, quod multum obviat

videlicet

Moriale
maieria,
^''''"

Z'."

in

argumenta principalia.
Ad Porphyrium exponendum, ponit primo responsionem aliorum, quod scilicet

Secundara-

quod mortali

sequentes, ostendunt

non convenit ratio differentise.

Prima,eo quod sumitur a materia, etnon
albrma
forma. Differentia vero accipitur
a

saepe supra
vel a realitate formali, utpatet
eteslintentioPorphyrii, et Philosophi ex-

presse. Pro minori allegat

comm.

lcxt.

et

alibi

ejus
de qua materia debet intelligi dictum
illa ex dictis
et potest confirmari cxpositio

Metaph. Tertia

ex differentia convenientiae
praedicatorum per se ad prccdicala per
accidens, ut Inbetur in communilatibus
ratio procedit

igitur iu hoc morlale con-

primo

inest individuis,

tiis,

quse est quod movent se motu volun-

tario,

quod etiam

per opinionem hu-

facit

jus, in 2. ubi tenet

Angelum scipsum

con-

tinue movere. Definit etiam Augustinus 8.

Civit.

(imitando tameninhocPIatonicos,

et

nes,

Exponit autem Philosophum

cum

animalis ab ipso posita convenit Inlelligen-

1.

dcGcneratione,

veniat

ratio

Idem

plcrumque.

cum

nam

maxime Apuleium Mandarensem) Deemo-

et I.

7.

22. et inde.

ejus, in 3. dislinct. 22. et7.

imitatus est in hoc Platonem

Philosophum

Physicorum,

Porphyrii

tres

quibus fundat solutionem

tione ad definilumdestructive.

Metaph.

quoad duas, vel

partes quaesiti. Consequenter respondet ad

qucestionis. Prinia ralio ostendita?iimfl^rperlocum a definitionale non essegenus

tio ct

negativam,ubipossunLformaliter poni dua3

arguit sex rationibus satis

Ad oppositum
pffi.aclbus

Dcinde respondendo ad quoestionem,

paucis concluditex his rationibus partem
vel Ircs conclusiones,

perfectioni universi.

u.

praidicatis per accidens,

non

quod

crit pni^dica-

genere ammalia,

dicens quod swit

mente rationalia, animo passiva, corpore

aerea, duratione asterna. Ibi etiam dividit

animal

ralion,ale in Deos,

Daemones,

et

ho-

mines. Doctor vero non negando hanc esse

opinionem

Platonicorum sed oslendendo

quod Porphyrius non

Platonicos, inUat,

eo

est imitatiis in

hoc

quod non imilatur

illam definitionem PIatonis,seJ potius Aristotelis,

utpalelin processu ejus, cap.

de

Specie, a3,>ignanJo coordinationem prcedi-

camentalem^

pri

liluturn.

hoc autem non convenit morlali,

argumenti infra.
patet in solutione hujus

posilorum.^l iufert

forte dicit prop- cedil con

intermediam, sed prius de-

claravi

naluralis, propter dive-sitatem

15

fercntia% ad illud cujus est constitutiva, vum

vel

objcctum naturalc

sicut

scilicet

quod velit subintelligere,

non esset ad propositum.

saltem simultate quod

quod

quod

aptitudo pcr seest ejus cui convenil actus,

est

igitur

Assump-

Consliiul

nobis. Concludil

H a

illis,

in-

tumperse, igitur nec

OfM:>TfO \V!V
Dcfondil fTgo Porpiiyniiiii

10.

atis Ijoih', dicciidoqtiod lo<juilur

srcundum opinionein
ginalitjiioni,

dicil

quod communitcr mhil

quia

licel

condi

t"!-

el de

n
.,

nrcipit,

vel

intellij,'il

elc.

nolilia

Doclor. No-

per

cunduin

u;

i,

quia aliquaiido coincidil cuiu verilale,

ulibideclanil.

coinm.

1'iiilo.sopliuni

:$.

riiy.siconini,

lexl.

nc

liva

incorpora-sinlanimalia quiedam

sibi

manuducerenlur
noliliam Angelorum. depinge-

vulgares in

e(

hoc in

ilumc-

I.

unde poviunl
corevum

enira

.i

innatum.

dian'

ul

i,

o.-iic:i lii

cx

1.

deqiio

mysleriumagililalis, nunc nudos, nuncar-

3. quiesl. G. el in Ueporlalis,

ad divcr.sacredita dcclaranda. Simi-

litor

Trinitatem persoiiarum, ul 1'alremad

modum
Filium

anliqui diorum, sedenlisi:i llirono,

sanclum
inquit

modiim

in

junioris,

modis. Tndo Paulus

aliis divcrsis

Kom.

rap.

I.

cl .^pirilum

<iun(l

Invisibilia Dei

perea QUic f>icta siint inteHecla con^piciiinlur. Inquibusomnibus vableopus esl sale
di.scrolionis,

fruilio in

usum,

Hoolius in

quod

cit,

num

ne figura

in

prololypum,

cl

vel econtra mutelur. Idco

libro de IIcbdonMdibus iwlcdi-

Communium

aHa' sunt

anim.T

cnn(i'itti't-

communes omni^us,

alia'

1..*.^

deni, el super
ria

l, -....,- .

Xiiin

'"

iiii'-i

ancerleinleUi-

xilli.sna

dilales abslractc

s-Tlio?n

quod per spcci

codimus ad in
Secunda

hw*

pro-

.lum.

ralio est, qui.i ip

>

cum

nos aulern

inlelligunt.

riolan'erdicit

tioncm

trum

inci

cursu.-*, Iii*el

bene onlo,

in

non

i;

in loro.

siu.s

loqui-

inlibro

<lc

el in
is.

i:

de Aninui,

:i.

noii

.Msi

Alieg.ti

Phtlo-

h.^bctur

M'

Vull.

lur Purpbyrius, diccns, quod Io<]uilur mi-

nus proveclis,

junioribus, el ru<li-

lioc osl,

bus, ul palcl cx PrtMcmio sm,

bclli

el

nomine. Appcllalur cuim

(lalegorias Arislolelis,

h\u\\<

li-

in

cum quo

lal

senlonlia Pliilosopbi, in Pro<rmio Physico-

runi de cognilionoconfu>a pnrccdenlc dislinclam, el (juod pu^ri primo appellanl uni-

ncs homiiKvs palrcs, el

Plura alia
Ira

liic ptjs.^cnt

idfjuod neccsseost

leclor.

po.sl'U

di.s^vrnunt.

adduci scd nolo ul-

mo

oxi

VT.

bus, an scilicel

s >phuui

ila

f'^''-

ii

sunl opion

tnnlum sapieut bus ut incorporalia non esse

Assignal aulem causam quare

.ideri in priino

'tr in libro de

el id.il

re eos corporeo.^, clalalos, el pnccinclos in

m.ilos,

in

im, el c

si

umne

vidcrt

No^veroacqim

sicul corporeai.sensiliviL'. Indeinolevil conin lege novlra, ul

halel

>

'

Ima<,'inalur igilur vulgus quo<l

l'i.

sueludo

de

ul

di.slincl. 3. tT%\r%'<\. 10

eal

El

id

>,

lanlcreliam dicilquod cnmmnniter dfcipit

adducit

lextu

niodo cognos-

nalur;ili

de qua

vialori.s,

njauiur. sublanliie

laiuen

Ibi noUinler

influentia,

.speciali

Fidei, nori

iiuor-

ins4'n.sil>ili,i,

'fmn

al

ir

qua-non clcvaluroxlra

coninmnilercirca

lel

I'<-JII<1<'

vulgi .S4queiili>

noc eloval.fl i<leodecipilur

bilia,

ii

.iiio lu.-.i,.,

.111

UMO
ct

Itiitn

hoc i<lem

<iu;i*sl.

1.

do

dlcal

.r.

fmtt!

SnPER UNIVERSALIA PORPIIYRIF

342

a^quivocalioneni adducil con-

sicut

sequenter duas replicas. Prima procedil ex

addit

Conlra

19.

liaiic

regula Topica sa^pe allegala de commuUi-

opposilorum

plicilate

cum

ergo raliomle

unum mul-

et irrationale sinl opposila, si

reliquum; ex quo infert quod

liplex, et

hoc concesso,

lia^c

uno sensu,

esset vera in

quod videlur
Simile argumen-

Intdligcn- Inlelligenlia est irrationalis,

Tionaiis'.''^'

absurdum.

prii^^a facio

tum habet

Anleprsjedimen-

infra quaDst. 5.

torum, contra a^quivocationem entis

tinguenda,

concedenda.

Contra quodobjicit et possetetiamapplicari

contra illud

jam concessum,

tum

quod
argumen-

scilicet

Intelligentia est irrationalis, et

procedit ex natura privativi, vel pri-

nam

vationis,

in genere et

quare

haec

est

uno sensu, Substantia est non

quia non est Quantitas, neque Quali-

sed simpliciter

est negatio

apto nato et

in

non absoluta velextra Genus

non conceditur proprie, Lapis

C!jecus,licel sit non videns,igitur ista, Bos

cum

est irralionalis, erit falsa,

ens,

dicatprivationem ralionalis ut videtur.

non

igitur

ens non
illis.

Et

nioJus arguendi patet ex

talis

ex deliiutione Lequivocorum, sophistice

men inferendo, iit palebit.

Ad prinmm istorum respondet
ter.

6.

Secunda replica procedit

13.

cut in simili infra, ubi

jam

ta-

duplici-

Primo, concedendo quod infertur,

Ad

si

illis,

conceptum communiorem

dicit

Topic. cap.

ut opponitur

ens,

si-

quoltavi, conce-

irrationale

hoc respondet dupliciter. Primo,

gando assumptum,
tio prascise.

Unde

ne-

sed videtur nega

ly in, inquit,

compositione, scilicet hujus vocis, vel dictionis, irrationale

(nam

Euphonioe n in

debet accipi negative, ut

videlicet

idem

privative,

mutatur gratia

quod

significat

et sic potest dici

7ion, et

non

de bove, quia

opponitur acutieimagnitudinis, vel liquo-

gumentum,

vox acuta potest

similiter in

ris, el

test concedi, et

non ut

dici obtusa,

multiplicibus po-

aliis

magis hic

si

irrationale di-

responsio

propositionem,

dici

debet

prima

Sed

pra
quia

in

non

simili

non

sit

siepe

littera

multiplex,

dictum

opponitur

dum omnem
animalis, non

placet,

convenit Intelligentiis.

tradictoriorum,

secun-

tantum

sed

modo, quo

infert

quod

dicendum secundumpri-

responsionem,

nam

posita

Q,dX\oYiQirrationalis esset vera in

Quod autem excedat patet, quia de quocumque alio ente a rationali dici potesl,

hoc

et

a^quivo-

uno

sensu,

excedit

seorsum saltem.

cum

est differentia sub-

Exquo

dividentia,

su-

hsec est simpliciter falsa, Ilomo est irratio-

mam

probat consequen-

et

sed potius divisum

sicut

est,

stantise incorporeae eo ^videlicet

vsp, ut patet,

//-

ut scilicet est differentia

autem ut

nalis. Secus esset

ferentia divisiva

quod

rationali

significationem,

secundumunam,

vel se-

simpliciter

ut statim declarabo. Vult ergo

rationale

quod tunc non esset difanimalis, si idem diceret

dicendi, inferendo

mal, quod non convenit differentise divisi-

cundum

falsa.

niodum

pra^facta dislinctione,
est vera,

esse

istum

tiam dupliciter. Primo, quiaexcederelani-

namsim.pliciter, inquit,
alios

objicit contra

illam

concedendo

est,

non

rationalis, licet

quod non rationale

catsolam negationem ralionalis.

Alia

est

non

r)

ibi

opponitur oblusitas acutiei vocis, sed ut

sicut

non ens in unosensu,

.^'^o^jcw

tmporlet.

positum in

non sit aptusratiocinari, sicut lapis est non videns. Et antequam ponat secundum modum ad idemar-

dit substantia^n ec:se

21.

scilicet irrationale es- il^an^^pr^

nomen privativum,
^

se

liaec

esset vera in

tas,

20.

quod haxpropositio,Z?os est irrationalis, est omnino vera, hoc est, non dis-

nam

quod

ipsa posita, inquit, sequeretur,

Intelligentia est irrationalis. Et

lijcc,

de

alterum con-

quolibet dicilur
et

non

sic

mali convenit. Secundo, quia

gationemimportat,

et

solum
si

ani-

sohim ne-

positivum nonest de

inlellectu negationis, igitur sensibile, qua^

est differentia superior,

lectu

irrationalis

communiter
est, id est,

dictis,

non

7.

de

intel-

hoc autem repugnat

ut supra scepe tactum

differentiam inferiorem inclu-

dere per se superiorem,

ex

erit

Metaph.

text.

comm.

ut videtur elici
43.

Ad hanc objectionem respondet

duplici-

22.I

CMJ/KSTK) XXIX
l(

1'rimo iiog.-mdo consoqtioriliam

r.

ulraiiH|iU!

quod
in

coiisr (ju'iiliain

iicyalio
ot

g(,'iic're,

gfnus, sfd

polest csso (JifTcreiilia,

lalis

dicilur do aliis ab aiiiiiialiljus. Sed

el iioii

evadal aliqualilor

licot lioc

lioncm

sit iiofjMlio

iiicludil

iii

priiiiain prol>a-

ntia

ujii-

.\pplicaiido ad pr

lionale

lioc

esl,

formalitcr,

non

vol

cst

cum

igilur

divoisarinn spccicriim animalissiiil divcriiaboliunl divor.s;is ditfcronlias

tinc

benc essel

lillorco

<////'e-

omillondo coi>ulatioiiem,

jirojiriir,

vel sic, (liffercntiivpl propria, scilicot pro-

nam

piiu! pa.ssionos,

diversilalom dilTeron-

liaiiun con.soquilur divorsilas pa.ssionum,

Con.sequonlor

23.

Poiiit

ibi,

Ali(i'r pitfesl dici, otc.

.secundum inoduin diccndi ad illam

objcctioiiom supra

Cuntrn, jirivntnm

ilti,

suslinondo irra-

nihil jirdprie ilicilur, olc.

nein, rel

inquanliim animal

socunda,

socundiim

privali(jne

scilicot

dislinclioncin

lial.ct iiifra.

moiilis, qii.

ct dicil (piod

.',.

iii

Postprajdica-

prima privalio

privat acluni,ot otiam aliquando polciiliam

spcclu agcntis naturalis

ul ca'cilas

lcnchra

salli

m,

ot liabi-

ali^iuando laiilum actuin,

.sed

dimillil,

vcl

.\d

forniam

aptiludinom, non.solum socundum

iicc

actum, ncc ai)tiludiiicm, noc liabilum.

iicc

i)olcnliam dimillil vol rclinquil.

dislinjL,'uciido

rcm.

'

majorom,

<

'

:r,

ciiim dicilur

Niliil

vermn eslau
.m
.sallom
seoundum
spociem, aut
genua, vel
ad minus gononili.ssinie Ioquenlo ^unnon

osl

nalum,otc.

diim li-anscondons. Uos vero eUl

dum

specicm.

.s.illom

n^

i-

seoundu:

.<,

esl

iialum hal)cre rati^jnom. hoc esl animal esl

ul

pal'i.

Doindo

secundam

solvil

priiicipalem suf^ra
etc.

dicens quod

i,

rom,

hoc esl

el

dutn \ncrm,

liiis.

m--'

..in

pro

ooik.-'"'"
!

In

non

imo

.*

ul

piilol.

**X

p
ir

.solius vixis slal plu;

copluum,

ouju-s

(:

'um.

Qnod

roi

(.imen liaU'l

UU;

quid. inquil

secundum gcnus lunlum

pm

Iiim r'm.

n-<iuivuoa

ol si

;.

lcllipnlia> sinl

quia alias non ossot privalio apllluot hoc iiiaximo .secundum sp*vicm.
:

"

alio allorius. Noi;

Kx hac

pMius projjiiKiuuin

ic:

.-u

univooa haU'nUa uin.

tur vox a-quivoca

dicil

mnt

ibi, /

lamcii .scKrsu*

ips;i

dc qua magis viderelur,

iion apliludinoni,

rclin<iuit,

m
i,

ar-

ij^ilur

rolinquil.

.spccicm, (luando osl propria..'H'cunda vero,

vol

*n

maximo .Mcuunjin ^nus.

p-^^*

diiiis,

il

vci nui;

actuin, et privanl(apliludinom,ot similom

non

est.

prima dimillit
oliam .socundum ~

vox,

palol

(jiiod

privanle

iiKluil,

de

el sic dirilur

(luonlor do

ul

bene

tionafe accipi privalivo dislinguondo coiisc-

liini

hpU

r-

iiKluaiilum lalia, niiui

it

crgo

naluin habore ralioiiem,elsalvalurinbove,

patol.

ut.

nihil

'ura

ori;:iiio ditTorcnlia' a foiina,

renliw

spcciem

non rcpugnanliam

tam spccicm animalis. Elassignal ralioiicm

In

irra-

Prinia orpi privalio in hoc di

dilTcronlia consliluons aiiiiuam delormina-

positivas.

^nii.s

el

a,

lipe.

circumloculivo

foriiiM',

lanftim

j-

sibi nitiooinari, Kiculex*

propric loqucndo,

sie

.,,...

prlva

tionnle

id osl,

lioc

ox

<\\*'\l

.f.

'

secuiidum islorum,

irra/iona/e non osl difrorcidia, ct

forte

'

siipra, quri-^'

nam

quod

licol

1"

polosl

tiio,

ni-^i

quod

(tn <l'/Jf
llllS

quos

socundum

proplor socundam [)iol)alionom consequonrtillonn-

rando, nola

goucre, Hive exlra,

idco alilor lospondot diceiis,

coiicodi proplor

'>'UU'''

li"ii

.secundum

lameii

suo inlolloclu posilivum,

iii

Ol

secundam

coii.soquoiiliii',11011

quia sivo
iioii

ad

rfsf^oinlendo

la iiou csl 'Xlra

11

cl

fH.1

bk(.

>ca-

Mii

SUPEll UNIVERSALIA POUrilYRU

314

el solii-

ulilitatem faciunt, aliqua circa dicta brevi-

ad

solvenduni

bus dubia tangam, inchoando ab argumen-

secundo

argumenlo

tis

Consequenler his objeclionibus,

redit

lionibus expedilis,

illam replicam,

in

principali supra,

conlra responsionem ibi

dalam,

et

jam

suslenlalam, alque declara-

lam de a^quivocalione ralionalis diis el nobis, ibi videlicet, Conlra per Aristolelem2.
de Anima,

sum,

objecti

non

dentiiatem

nm"^'"^

quod argumentum non

quia non valet, nisi in causis

et ostendit

procedit,
.

exponit notabiliter ip-

et

etc.

proecisis,iIIe

emm

modus arguendi. Potentiarum

distinctio alia est

ab extrinseco

et illa

diversitate

truere

et

modi agendi unde

:

quam

destruere,

cons-

ubi plures requiruntur conditiosufficit

nem.
Exemplificat notabiliter de sensu comet particularibus, et objectis

Philosophum

el allegat

comm.

45.

circiter.

et

de Anima.

2.

et in Quodlibeto, quaest 13. et

cia Consequentis in

gando

1.

quaest. 3.

super libros

ut nosti;est igitur falla-

et alios

argumento.

ultimum

Ultimo, solvit

text.

differentias oppositas

Intelligenlix

ex materia

et

sic,

forma

sed An-

Minor

est

nedum Paganorum,

multorum Theologorum, super

quia

si

sed etiam
2.

Senten-

3.

Major vero potest persua-

in

forma ignobiliori contine-

tur aliquid virtualiter,

forma nobiliori

multo magis

in

sed sensitivum, a quo

anima humana
ergo eodem modo,veI multo magis in forma
Angelica. Quanto etiam forma materialis
est nobilior, tanto magis requirit plura
dicitur animaljContinetur in

organa ad operationes suas

exercendas,

quod arguit materiale animalis.

Item,quoad secundum argumentum,non
videtur quod mortale insit ratione materia^
quia opposita habent fieri circa idem sed
:

vita, vel

et

vivum,

inest ratione forma^, ergo

mors, vel mortale,

Ilem,res habet esse principaliter perfor-

mam, ergo

habet non esse principaliter

fundamenMelaphysicas non cur-

propter non esse formoe, et

tum argumenti ex

7.

ita

principale, ne-

Item, illa expositio de materiis indivi-

ejusdem

dualibus non videtur valere, quia quod

esse

specifi-

convenit pluribus ejusdem rationis, conve-

ca specialissima, altera vero specifica su-

nit eis ratione alicujus

balterna, sic,inquit, est in propo3ito,et hoc

mo

ponendo irralionale esse differentiam ve-

individuales plures sinl, et ejusdem ratio-

ram jam propter

dicta. Et

nis, igitur esse,

matione horum,

unam

additpro confir-

notabilem proposi-

lionem, quae potest fundari in dictis Pliilosophi

8.

text.

com.

Metaph.
2. et

text.

comm. 8 et

10.

Metaph.

inde littera tota satis clara

est.

De Tertio,

etsi

pertracture hujus quaes-

magis pertineat ad MeTheologum, atque Physi-

communis, cui

convenire debet, quare

quo

esse, vel corruptibilitas,

pertaesus ea quse ad

communem

non

communi.
Item, quoad tertium argumentum, videtur primo dubia ilia propositio Aristotelis
potius ipsi materisein

1,

Metaph.

maxime

in doctrina hujus Docet alibi soepe,

nam

primo esse

circa

tenet actus, vel operationes

prseterire

materiae

convenit primo materioe individuali, sed

taphysicum,

videar,

pri-

seu mortale, non

toris,utpatet

cum,quam ad Logicum,ne tamen

cum

res habet esse, vel

tionis difficultates,
et

28j

rit.

communitatis, ideo una potest esse

27.

an

argu-

gelus,vel Intelligentia est hujusmodi,ergo,

Pro quibus decla-

randis, vide istum 3. distinct.

de Anima,

eorum,

prinmm

intellectuali videlur esse animal,

deri,

defectus unius ad inferendum distinctio-

muni,

nam compositum

alia

ob diversi-

circa

animalia, et posset probari quod

adhuc duplex,

nes ad inferendum identitatem,

23

sint

Primo

posset dubitari,

tiarum, dist.

non sequitur identitas potentiarum ex identitate objectorum tantum, nara, (ut notavi
prius) facilius est

mentum

alia

tatem modi agendi,stat igitur identitas ob-

cum

veritasquoesiti.

ab intrinseco,

objectalis, alia modalis, id est,

jectalis

post oppositum, in quibus stabilitur

1.

Universalia,vel
Item,

cum

Metaph,

communia,

dicil

quod

aptitiido

ad aliquid

29.

OI.KSTIO XXIX
per

ent ftjus

n.im

Ji^Mbilo,

lilas oss:l

riflere, sit

si sic, .si^-tiuoroturquo

per

cuiu

laris

vidolur Immio

ge, etc. iioii

.se,

ol priuio liomiiiis

ri

cujus

..

singu-

qua) sr;r|uunlur,
sil

ol

ubi IrMiero virJolur quo

ulliina

(lifiorrMilia

possel rlubilari.oo qurxi ullim:i'

rorum sunL nobis

homiiiis,

vali iion

opposilum

di.st.

quiost.

1.

naiu in

impugnal

0.

ill

ncndo

vi.nu.

aliorum

nogal in .\ngclis di.scur-

alio,

((un;

sum,

IM-nIogo

ot

ct

si

cidcam, vel genericam

sic

non

rvsset

homo univoco

omnium rtrnm,

sto,

ut liabct videri in

disl.

:{.

iii

ro: {xji,

t-t

uiiivrM-

II'

irrJ*

li

cuju>

ir

quaiitumcumquo

.sonsus

per aclu*,

.scd

(ul prius dixi)

communis,

cn-ata

1.

inaliu

ejusdcmspc-

nobilior,

e.st

in

goncro,

sivc

possosuslincri

0.

tiiKvitur

sub gcnoro

cum

aiiiinalis.

Ad

et

habot

(jiKosl.

iii

.ll

ad

inanir>s|uMMiu

vel
Iio<i
r

e
vel

rppo-

per ordinciu.

isla

.\d

pr

iiU

I.

ilam volunli

Primi,

1
\

V-

umr

dubilari <iiuu illarum dua

rum viarum dc
Ilcni.

2H.

ii ani-

oppositum

pl -va esl,

solutionc.

Itcin, pos.S(>t

liinifilis sit

dist.

et

-m

r.t^:ii

quasi cominunc habiltii ct privationi csl

ul singulari.ssimc

iiuagtnilio dc iiiatcria \:

(Joiius iiiim

aptiludo ad ulruuKiuo,

lo

lortor alia Hi volii

iioncon-

illud, cui convonil

in

in a:

gniiilia inanifc<>Ui in

i)ropositio,tanquaiu vora

/nlclfif/entia esl irrationatis,

lis

irrationuli, vol brutali:

.soriuilur

lu^galionem

.ia

forma liumana, vel

inlclUH:-

->

linlo di^'

aniiit:ila

inloUoctualia

privalioncm. noii vidclur

illa

objec*

arguiad

i.obililalis

el in

forma
irraliona'o dicat

nolo

quod quaniu iurma

tlicit

pluros gradus

.sus-

tualc.
Ilcin, sivc

Po-

el parlicularis, bo-

2. dist. 1. quio-il.

post opposituni,

ila (Ihri-

(ju.im

sil

funrlamoiituin

coiitra

iiam in

non vidclur aliud

pcr ralinnfilr,

inlrdligoro

f\o

f{e. fwiiavnl
i

inanimati ad

ci(M

iii

d(m r.i'ionisspr'cilico in .\ngclo el anima,

sint

a-

coinparaiido ch'mcnt.i ad inivi

corum non

TX>-

:..

privalio

ly*/<,

incomposilionp

irr<i-

convcnicnlior.

vidcluribi supponoro diflfcronlian

31

cum

'.

tinoro ([uod intcllcclualilas ul lalissil cjus-

licct essonli.T

pri-

'

ulliini principalis.polosi

Palcl

Ilom, in .sr>cundo, nbi supra, vidclur

3(1.

d.

tmol vera,

Itoiii,

fuorunt

con.sr^qucnlia, riuia sicut .\ngolis

illa

iiuin rlubiiim o<sol.

.scquoro-

nobiscum, ([uod o.U conlra lidcm.

concroatic spccics

lum

inlclligonlium,

ot ;i'quiv(Kalionoin raliocinativ;c,

tur (juod (liiristus

orgo

:a

nKKio immorari. .\n oliain idoni

por acquisilas.argiiereldifTercntiam spo-

ri.

plura langi nd alliora pcrl.

intolligoro por species innatas,

vH

n*linqutt

tentiop f/istinijUHittnr

ostendit (juod Ucati discurrunl.

Itom,

acliiale,

llom, circa illud Uicluin

.Scnlonti.irum, qu. 3.

ii

irr.

tiinmli.t, ol ,1/'' '

litor

anliquorum,
in

im

'r

privalivuin

soquorplur quo-l

lili-r

.Scnlenliaruni

2.

(lufc cst .\lox'indri, ol Th()m;c,

cl

ralioiiali

raliu.ii->

vidclur repiign.inlia in diclis

hujusjiic el alibi

il

/Mjtis ent

Itom, qiioad solulionom priraa;

\>

llem,

tunc evonirol.

principalis,

cliain

m\um

jwrun-iuiii ^cnu.H,

ili(T'ronlia;

ignolu*, cujus

t'>ri<'ri<luin

m,

Kcin.non
s<<l

i-

veraii difl
r-a

it

el 1.

U' :m, ari

prinio singul.iris, ut viriolur.

rx

MTii

.M'Li()li,

lcrmiiius rjus, cujusmodi esl

Ilom circa solMlioiiom principalom,

ratiunale

KH[MTiorfin iht ne pwii-^-Tri

iiilol-

'lliiii 1'it-.,

..III..

i...

-i

.1

.4

-.1

I.t

IM

/-

^tfcf

SIJPER UNIVERSALIA PORPHYRII

31G

tenere in ipsis non esse maLeriam, Physice

loquendo,

bene proporLionabile maLo-

liceL

9.

negandum

auL igiLursimpliciLer

inlelligcnLiis esse

esL in

maLe-

Ad

Lur

quod

ventura

sinL animalia, sicuL

disL.

8.

Secundi oslendiL. Animal

quia frusLra ponereLur

secus esL de homine

isLe 8.

eis

ni ex maLeria,

anima

cL

alii.

De

inLellecLiva.

Lur

scd quidquid

Excmplum

ergo imper-

de forma corporcilaLis,

dcvcgcLaLiva, scu sensiLiva in homine,

Ad

Corruptibilitatis

causce

"^"

va-

aliud, posseL ficri longus

processus

de causis morLaliLaLis, vel corrupLibiliLatis

T
j
.

rcrum una esL enim

omnia originaliler ex

gcncralis,

nihilo,

quod

eo

ideo tendunt

in nihil. Spccialis vero alia activa, alia passiva.

Prima duplcx,

intrinseca. Passiva
alia subjecLiva.
dici,
rise,

alia

extrinseca,

etiam alia

alia

objccLiva,

PoLcsL igilur probabiliLcr

quod mortalitas nedum

ratione mate-

sed etiam formse, cL principalius con-

veniL homini, ct

non solum ratione formse

sed etiam efficientis positive vel negativc

et gencralitcr
tot

non

esse,

quot sunt causse dandi essc,

suo modo. Famose tamen

IribuiLur maLerise, propLcr

annexam

at-

priva-

tionem, quoe machinatur ad maleficium

Physic. text. com. 80. et sic arguit DocLor

hic.
l3D

QuoeranLur ExposiLores,

super

Ad

aliud,

quod Langitur de

verilaLe illius

1.

34

McLaphysictc, liccL expona- sunuin^u^

lariuni,
satis bene)^ de acLibus Lranseunlibus
lur (ei
^

propo3iLionis

1.

inLelligi, cL

non de immanenLibus,

non subjecLive unlvcrsalitamen potet dici, quod vera est sic, vi:

delicet, Acliones sunt singularium,

jective, ct subjective,
cL

maxime

et ob-

transeunles;

hoc vel pr8esupposiLorum,veI peracLioncs

alia est ratio agendi, vel

tcrminandi, etalia

condilioagenlis, vel LerminanLis. QuseraLur

isLesupcrl.

Nam
cL

McLaphysicoe,

cL alibi ssepe.

famose perLracLathancproposiLionem,

snepenumero.

Ad

aliud, paLct ex dicLis per illam dis-'

LincLionem de poLenLia propinqua, cL re-

respeclu inlellecLivse.
33.

Meta-

minatorum. Ubi etiam adverlendum, quod

lineLur in aliquo virtualiLer,

eL

propinqua. Qua^ratur no-

homine virtualitcr, vel sequiva-

an certe formaliLcr

fecLior.

sed ratione ipsius in par-

consLiLuLorum, vel lanquamulLimaledeno-

scilicet est

non sequiLur illaLum, sicuL non sequieconLra forma sciliceL perfectior con-

sit,

hoc

ponenda

estbene dubium, an

lenter,

et

physicoe.

lcr

conLinentia animse sensitivse in inlellccliva

prsecise in

el objecLivc, ei

dc poncnLibus cselum compo-

Exemplum

communi primo,

nit ratione ipsius

dcbere

diversa viLalia.

disL.Secundi eL

dist.

quoinodo.

ncc indigcnL organis,

quibus exercerenL opera

QuasraLur

in

4.

tabililer iste in LerLio, dist. 22. et 7.

enim dicitur habens sensum,el cum diciLur

quod anima sensitiva conLinelur virLualiLer,
negaLur

et in

15.

nit corruptibililas ratione materiae, conve-

ticulari potentia

opLime Bona-

dist.

quod eo modo quo conve-

aliud dico,

poLentia remota

riam, auLsi concedereLur,non lamen sequi-

dist. 16.

tcrtio,

2.

44.

componi ex maLeria

MeLaph. eLmelius in

et 19. et in

quod impossibile esL

Angelum informare maleriam lioc lamen
non demonsLrarcL forLe ipsum in sc non
QuodlibeLo, qucesL.

MeLaph. Mesaphysici cLiam, specialiLer

isLc in 7.

ut genus, osLendiL eniin sufficienLer in

Tivc,

7.

Physic. cL

1.

cL QuoesLionis-

de GeneraLione, et

moLa

a simili applicando ad apLiLudinem

ji

'"!

Lalcm, vel Lalem. PosseL cLiamncgarisimiliLudo, quia in

uno accipiLur

acLio Lcrmina-

:'

tive, vel objecLive esse alicujus: in alio ve-

ro subjecLive. PosseL cLiam dici,

quod pro-

posiLio esL vera, uL accipiLur a DocLore, sed

non

concIudiL inLcnLum

concedo enim

quodcui conveniL terminus

apLiLudinis, ei

per se conveniL apLiLudo, sed non dicil per

se primo. PosscL ulterius concedi,

quod

ri'-

dere est primo hominis, licet hoc ridere hujus, alia etiam ratio agendi,

agentis, uL prius. Vide

fra, in

alia

conditio

singularissime in-

PrsedicamenLis, cap. de SubsLanLia,

quoesL. 2.

Ad

aliud posset dici uno modo,

. ..

circumlocuLive salLem polest

ulLima cognosci,
tincLc,

liceL forLe

non

quod

35.

Bifferen
DitiercnLia na uitima

in

se

dis-

cLformaliLcr: eL sic intelligiL Doc-

^2v"'po
test
ni.

expo

oi
lor. Alilor

verum

qiiod

osl naUiralilcr,

concurrenU; fide secuscsl.

loquo

Ad

i:sTio
>-<l

Vi(le4.'J. di.st.

1.

alibi alliu.s hal>el p<M*s<TUl;iri.

aliud potest dici uno niodo

nionlo gonorali supra assi;,'ualo,

inaloriis

roalibus loquilur

in

docu-

quod
qii

in

opinionos, el

ila inlolligil

Intolligenliaruiu.

Vel

hic

Utiiirnii.

quo

modo ut caI ncgalio in

genere, vel privatio non in gcnrre pnopinquo, .setj r
ut pula in si:
i. Pro

polesl

pro-

Vel magis ad

move-

non moveri

exlra gcniut

quo

lomporoimporcoplihili.volin inslanti,
inslanti lomporis

i)riorilas

el

noslrum aultnn

quia non roqui-

po.sloriorilJis

ordo nalura>

sufflcit

inlelligere est

nuo, ol lomporo

duralionis

porcoplihili

cum

conli-

phriimque.

5. .Metaph. cap.

tm
de

pot<.'sl

lixiuilur

Kl
rcl,

dicorolur.quod

si

quia ordo nalura'[olosl a.ssignari inco-

dicomlum quod addicursum

rrnitioni^Doi;

roqniruntur
[)orli()c.

Iria.

I*riinuin cognoscoro ho<*

.Socundum coginiscoro hocposl h(K\

Torlium quodlorminusdi.scursus

sit

ohj(V-

iininudialo cognoscihile, et alio aclu.

liiin

do duohus primis, terlium

.sallomnon roporilur indivinis. Vidonotansil

(^>uiil(iui(i

lor

).

([.

lJuodlilH.'li

alihi

plurics

is-

Ad

aliud, qiiod

coiilra

esl

oplimum motivum

viam cominunom, concodo qnod

non

osl

sutnciens

siin[)liciler disciirsuiu,

modium

dum

Ad

Ad

Ad

noc ponondi diver-

lo,

ut dicluiu

aliud,

lo

ut

o,

quod

aliud,

supra. cap. de (icnere

c, ut

quod

.\d aliud,

rionus difTTunl tamen

non

nii

coo*

licel

in

aiiud, potcst conccdi lolum.

cxtcnsivc

lotiuondo

quam actum
i.ogicc lamen illa oM-um

donolanlia,

apliu^

procedil.ut patet.
Polenliii'. etc.
I.

in

.....

quod

6(

laniefi
.

...^
.c.

(li,

videatur

'

isle 1.

cl 2. el alihi cp. wi

viter dici,

ul palel

ubisupra

accipiunlur nomina privativa.

dist.

n-

r^

non relinquendosecundum speciem,

illud aliquando relinquil.lioc vero

doctriiia hujus, in priino,

lioc

f'#'^l

i.

el3.
br-

po.

alitcr

nam prima

u.
est e.xtrinseca

el a
:i:

pro quilnis vide hunc, r

13. optiim-

Ad

aliud. \td\ilur VI

.silores-i.

opl

de animn.

.a
,

>

e.st.

quod hKiuilur Doclor wi

\no-

hlomatico, olsi asscrondo.

Alia ciiim via

sociirior ost, ni>i loqiU'ndo

de oonvciiicntia

/*9t^%t>if

lentix peractuH.et alitoracltit

iu^gandi

silalom specilicam, sed hone respoclire

([uon

il-

com-

'

secunda vera o\[

linn.

liid

''"

venianl in rciinquondo aplitudinemspun-

e.K

Dous discurro-

..a indifllB-

..

in gcnere, et

circuml cutive.

quod non ropu-

liinc

notavi. .Vdaliud, potost dici.quod

nunquam.

alihi vull oslendore

u...,

.-wmuoxuj, el

loneri.quia coin-

famo

ioquendo

salvalur Poclor uhiquo.

hahet in primo, uhi supra.

quia

et sic

Priv.T-

aliud dico, quoJ

nos non di.scurrunt, .sccus cst simpliciler

gnal eis dicurrorc simplicilor loquondo.

isciirnus.

Ad

do, et

Nam

,''n/i't

nlio

dist. 2^ qui.1i. i.

Polesl igitur dici.quod in comparalione ad

y.

(le-Iar.i:iau,

Primo

in

polcjd

lenerelur ul ctl iM>galio

munilcr m-gatio

ad discursum, sed

"

ly in

pccluca'li,sichic,.\ngolussidiscurril,di.scu-

cum

Hi

renlcr

rilur

:!i'..

aliud, qucxl lm?c

lus:veIquod lerra niilliusoslquanlilalis rcs

rilin

;i.

tia.

modo,

proprio, ol primuiu mohilo

.soii

inlrinsta forraali, sicut |)uaitur

sod polius miilari, proplor volocilalem mo-

dc discursu

[)r(jpositum, lirmaiuonluin dicereiur

ri

pro

'I

~ r.

'in.-t

.i''''-''

irratfOnaiiM,

aliler

rospoclu primi mohilis.

V'cl

tia fst

lirmamonlum non movori molu

pno

in'-

Ad

vorilicari rospoclive loqiiondo, sicul dicere-

lur

lran-'"pri.frfifi.

>

.socundum conimunes Auclorum

lionilnis

SI7

concomitnnlo

c.k

liis

XXIX

ii<j

ma
(||SIii%*ii*

iii|"^".^i""^ -!' <i^j* -

^- ^*

SUPER DNIVEUSALIA POKPlIYKll

348
subordinaLis,

ris, el

ponere idenlilaLeniobjocli,

iiecesse esl

unica de Proprio. Joan. a Magistris q. 9. Log.

Joan. Angl. et I3ras. super hanc. q Cajet. Sotus, Toletn.s,
Merinero, Riivio cap. de 1'roprio
Conimb. cap. de Proprio arl. 3. Gompiut. disp.
8. de Proprio qua>st. i. Rodrigues q. 1. de Proprio art 1. Aversa q. 10. de Proprio sect. 2.

non inconvenit, imo

liceL

iion pnt^cise, eL adiiiquaLe.

Ad uILimum, quod

bonum

Langit

moli-

quod argumenLa in
pede ([useslionis sunL Topica, el non assertiva, eL exDicis aliorum communiLcr ac-

vum,

elsi posseL

dici

eLmaxime in proposiLo nam

argumenLum, de quo fiL sermoin 2.
copla,

illud

Tliomas in2. conLra Genliles,

c.

liabeL

94.

92. eL

Quod non videtur

oppositum

quia

1.

non pr^edicatur do opposito, Proprium, Argumenta propar

ct commune opponuntur
crgo hasc est te ncgati:

va.

Proprium est commune, sed

commune, et Universaie idem sunt
falsa,

eL in 2.

SenLentiarum. PoLesL eLiam coUigi

ex Bonaventura,

anLiquis,

el aliis

ergo.

facit

eL

apparenLer pro via ThomiT,ponenLis quem-

Angelum esse speciem, uL patet, et

parum curareLur ad inLenLionem Doc-

libeL
ita

loris.

Nihilominus potest

quod loqui-

dici,

Item, nulla intentio secunda prtcdi-

calur vero in abstracto de re primas intentionis, litcc est vera, Risibilitas est

proprietas

cunda

ergo Proprium non est se-

Item per Aristotelem in

intentio.

eodem genere remoto, hic vero de contentis sub eodem infimo, ut patet per exempla sua hic, et inde

4. Top. cap. 9.

loquitur enimibi de gradibus entiumsubs-

prium vero non

tantialium,qu8e sunt de perfectione univer-

minoris patet

tur ibi de contentis sub

si

hic vero de speciebus animalis

se, et sic
8.

e.st

ad mentem Philosophi,

proeci10.

et

et

Posset etiam pertractari propter verbaDoctoris hic

fine

in

qusestionis de

gradibus

perfeclionalibus specierum, etqualilerpri-

ma

species excedit alias,

et

qualiter acce-

dunt, etrecedunLeLanposiLive,velprivative
eL

anformaliLer,vel virLualiLer, seu eminen-

ler.

Sed alius

eriL locus,

quianonsunLlogi-

cseconsiderationis,necpluranuncdictorum,
nisi ut satisfaciamus, et nobis ipsis, et

Dei gratia esL

riose investigantibus, et sic

finis differentise

que AucLori

sit

cu-

de DifferenLia, pacis quo-

semper

laus, el gloria.

vero quadrifariam

Gap.

sit

ad

Secunda probatur; quia Proprium

non refertur ad illud cujus est Proprium;

nam nullum accidens refertur ad suum
subjectum,

tunc

quia

est

omne

accidens

Similiter illud, cujus

esset relativum.

Proprium, prius naturaliter

prio, relativum

cum

autem simul

est

est Pro-

natura

aliquam aliam

correlativo, nec ad

refertur intentionem, ut patet inductive,

sicutargutum
Item,

est supra,

de Differenlia.

Proprium manet, non existente

adhuc

in-

quia non existente intellectu,

tellectu,

sicut prius,

Ad oppositum
dividunl,

cum

prjedicatur, sive ad subji-

omni triangulo,
Propriwn

Prima pars
dicitur

prasdicabile,

dequo

illud,

ergo, etc.

quia Universale

essentialiter

cibile.
lectori sagaci,

ad aliquid,

est

Species,Universale est ad aliquid Pro-

Metaph. ut allegatur prius,cujus ullerio-

rem speculationemrelinquo

Genus

si

habere tres inest

et soli, et

est

semper.

Porphyrius

et Aris-

etc.

toteles

1.

5.

Topic. cap. 3. ponens

Proprium

esse prgedicalum; ergo Universale.

QU.ESTIO XXX

Ad qu^stionem dicendum, quod

prium

Uirum Proprium

sit

Universale

D. Thom. Opusc. 48. cap. 7. Averroes cap. de

Proprio. Albert. Mag. tract. 6. de Froprio cap.
1. el Iract. 7. cap. 1. Okam l.p. Log. cap.2^,
el in expos. cap. de propr. Alberlus Parvus q.

Conclusio.

est Universale

de pluribus

telem

Pro-

1.

est

quia prgedicatur

enimsecundum

Top. praedicatum

idest, convertitur

proprium

illud

cum

autem

illo,

Aristo-

conversim,
cujus est

est Universale,

or.fiSTio

quiii polcst essc

demonstrationissubj^r-

tiiui,quia orunc I'ro[rium pot'!>lilcmous-

eo, cujiiscsl 1'roprium, pcnJeli-

tijjri (Je

nitionem

lf>/UIVOcuin.

Poslerior.

ipsuni subjectum ftriDdicalur de

pluribiis

r.itiir (lc

pluribiis,

Proprium

siiuni converlibiie

ct

quod

slrarlurn

pnfdi-

Ad stTundum
tum non
nec in

nomen

tionem

Ad

cretiim, el a jiroprietale dictum.

primo, sed

modo Propriutn

cundju intentionis,

nomcn

esl

priiim

sc-

dc quo

non pr.Tdicans
Top. cap.

csscnliain,

iil

sicest Sf)ccies

i. et

quale

iii

Ad

:t.

irf

priii- ^\^i'>'\

pnrdiairi

cotivcrlihiliier

argunKMilum

tii

(jiiia

iimim

.ililcr,

rcsficc-

rcspectu

."<pecici,

ul dc j)Iuiibiis,

(jiiia

non

dc

dici-

illis

t\c .Sf)ccic,

cujus

Sf)ecicm, non

jiliud jijilcl;

intcnlionis.

csl

(jiiia /'/(>; )nV/(i,s'

abslraclimi 1'roprii, ut est

nomen

f)ri-

non sccundjc.

crpi rr<>jriiim

jiricljis;

pricniissjc siinl \cr:i'

cliisio

sc<l

tpiMl

rcs

|ii'im:t*

iion f>rjc(licalurde

:m

pnmo

ad

inquantuiii >

ut risiltile, sicul

tionis,

supra

tamen

dicluiii cst,

de

illud

catiir inlcnlio Proprii. p)lc<i

liomine.

Ad

s.rundaiii pi

le

tur. Proftrio

f^rius

Proprium, dico.

'-111

iippli-

<><'

i.

tli

in

eo

ut riiifrr-

cum

dici-

est illud. cujus e^t

<|U(*I

est priiis. sel

su

:i-

noo

:n

hjibciis l'i..i.rium.
liilivuiii

Proprii,

Proftriiim.

c.-^t

Tro

crjfo con-

intcnlionis

c convci

rluin

idit alii. ut

1!

lo.

.si<

sccunda inlcnlio-

nis in ubslraclo, sicul ncc

tis

'

Conlr;i, lisibilccst Propricljis. risibil.

est l'r()f)riiim

iic,

(Uim dicitur quodnon. quia

duni se

est rropriiim.

lua

j>'lsl

cui applicjitur intc:

Speci(? contcntoriim

sub-

est Species, sed res aliqua priiiia' inlen-

rclativiini dicitiir

iion siinl opposila. nisi

jiiilcm

s^ili-

dicitur, u( ad

propriam rationcm rcfcrlur

comniiinc cst rcspcctii Individuoriim sub

Ad

.iiiqui<l,

a.l

est

quod

'jiisdcm.

tiir.

.|

ul

iit

laiiicn ojjjxisiluni dco[)j)osi-

rroprium

Pro-

^enu.s, :

non rcfcrlur ad subjeclum, dico, quoil

subjcctum rroprii, ul esl ii
non

jmn autcm

secunda intcntio. \,\

de alio,noii
to

Alilcr

dici f)otcsl.

rriipriiiiii (ijijHniiliir (niniiiiii,

siint rolativii, ct

non

inqiianliim liabens Propriuni.

esl res prinuc inlcntionis,

cst

oportet

jectiim.

acritffiiffile.

jiriniiini

aliquid,

jt'ctum,(piia pra?dicalum diciturad sul>-

ipsiim pcr (litlcrontijis per sedivisivas

ejus, acWiciil

potest,

suu-:

cet nd illud

tin

sccundum

nein secundaiii, scilicct pncdicatum con-

r'nivcrsalis; (|uia IJniversale d.^sccndil

'

tundum

dicilur

(lclinitiir 1.

'''"

s^

Univcrsale,

si.irnilic:in.s

ud

diri

laliquidpt^r

intcnlio-

vcrlibile

lum

sil

u-

intcnUo rruprii.

prinrip.d

Tienus

SpeciiMii

.:-

uno nonnncs kioul

sic cxpriinilur,

si

.^

quatuor, scd por

lertium

quod

I'ro|)rium

'ia

dico, quo<|.

signilicalur

aliis

,\c-

"

reaiia, ct intentionalia ipsi

Individiii, siculetSpcciei, et sic est con-

Alio

falUou

c.hI

cid*ntis,quia cxtranec in-

primsc intenlionis, et sicopfionilur rom-

muni,poteslenim aliquiddici

''

Afl primumJico,qujl

est 1'roprium.

((uia potest esse

ul el uvuii:u

csl concreluiii, quia cai cju ab-

tioni.s

Intelligrndum tanien, quod /'roprium

est.Tquivocum

VI9

lu-ui,

rnivcrsaliiim autcm esl de-

iiionstrdlio, p'rAristotelem
erf,'o si

XXX

cui
lcclu

iiul

1-

4.

Ad.2.

SUFEK IJNIVEUSALIA

350

POUPIIYIII

species Universalis,
Universali.

EXPOSITIO

Ad oppositum
Poslquam expedivit

loquimur de

ul hic

capilulum

se circa

Pliilosophum

adducit Porphyrium, et Proprium

est

Topicorum.c. 3.et4. Dein-

1.

de Differenlia, qua-rit circa capitulum de

Proprio, inchoaudo a communioribus, an

affirmativam,

Propy^mm

finitione Universalis constructive,

sitUniversale. Prius

vestigandum an

enim

quam

Universale,

sit

aliis conditionibus

ejus,

est in-

de

et caeteris diclis

Auctoris, circa ipsum. Et potest pertracta-

quam

quaestio tam in fundamentis,

ri

in

de respondot ad qua^situm tenendo partem

quam

locuma

probat per

gat Philosophum in Topicis

quamvis

sit

licet

alle-

lib. 1. c. 4.

ne enim valet argumentum, Est

tvm, ergo Universale,

et

de-

Be-

prsedica-

non

e contra

instantia de definitione, ut pa-

intentionibus, sed principalius in intentio-

tet

nibus, ut palet.

Et qualiter proedicatur de pluribus decla-

DEVKxuo.Qm&proprium,
communiter

cipitur, palet

glossa est in

processu

in

prope, ideo mihi est

meum,

et

dist. 4.

et alibi.

est

quod

in primis,

proprium
proprium quod

ita similiter

istum

rat,

cum quo

in

verificari in actu signato in

et

convertitur

tur de pluribus,

in secundis intentionibus,

dicendum

sicut

de

aliis

praidica-

quia illud est

o^tendit,

demonstratur de subjecto

aquivoce tam

intentionibus,

Quod autem suum subjectum

de

accipi

iste

est.

subjectum demonstrationis,

differentia tripliciter

sermo

et potest

exerceri in fundamentis,

dicLum

est
15.

Universalium,

quia de his de quibussuum subjectum

Unde advertendum, quod

potest

quam

Vide

supra, q. de sufficientia

et

Modorum

tralactu

non tuum.

dictum

accepta,

hujus

Dicitur enim

significandi.

sicut

hic in textu,

Docloris

dictis

atque

et quoties ac-

quo passio
tale autem est
in

commune,vel Universale,ut patet 1. Posteriorum text. comm 14. idem habetur 7. Meta.

de proprio qua-

ph. text. com. 53. et alibi s8epe,quod igitur

drupliciter accepto,in hoccapitulo. Intentio

pra^dicatur convertibiliter de Universali est

vero Auctoris

Universale, quare

modo

est

Doctoris est de ipso 4.

et

prout videlicet estintentioapplicabi-

Proprium Universale.
Propter argumonta tamen distinguitde Pro-

lisei,quod egreditur ex principiis speciei

prjo,

et inest in actu signalo

tentionaliter sumplo.

convertibiliter,

ut

verificaturin diClu exercito ut consequenter

nam

dicetur,

alii

modi

ipsius Propriiredu-

cunturad accidens, saltem ut modus.

Ordoquseslionis ad prsecedentem,

cum
dit

ab oppositis,

et patet.

et

se-

Secunda proce-

ex modo prasdicandisecundaruminten-

lionum de primis,

sermonem de

et

prsesupponil

Iiic

esse

Proprio, et Universali secun-

do-intentionaliter sumptis.

ut prius, de Differentia q.

Terliaprocedit
3.

argumenta-

tum esi et allegat pro fundamento Philosophum4. Topic. cap. 9. specialiter autem
:

tangit qualiter

primo-intentionaliter

et

Primum

secundo-in?i

proprieta-

Secundum vero non

habet abstractum,uno nomine nominatum,
te

concretive dicitur.

ut infra dicit, et primo modo, inquit, Pro-

quentem palet, Divisio communis est.

De secundo, arguit quatuor rationibus
partemnegativam. Prima procedit per lo-

non refertur ad illud cujus

est,

propter duo. Quarta ratio ostenditquod

est

ens reale, et per consequens non

est

Univer'

salc.

prium
sicut

polest esse individui, sicut speciei

in

civilibus,

mutata lege

naturse,

domus est propria Petri, haec vero

Joannis. Unde proprietarii dicuntur tales
haec

sicut usuarii Minores, ab

usu simplici

rum, secluso dominio.

quo

legem naturse,
nem. Similiter

et
illo

in

re-

sequuntur

Evangelicaiu perfectio-

mododicitur

hominis proprietas, a qua

risibilitas

forte transumpti-

vedicitur Propriivm, utestintentio,utprius

de Differentia dictum

est. Sic

tamen homo

non in esse comparato, sed

considerantur, de quo statim magis

et risibilitas,
reali,

dicetur.

Consequenter respondet ad argumenta

7.

gr.i^sTio
prinripalia. A(J

prinmin

quod arginnonltim

(Mjminillil

fallariam

quia proce(Jil de proprio

vltlquivocalionis,

primo-inlonlionali,

hic veroesl sernio

dicalur Iransiimplivo

do

eniin

[rof.

'"!

liUTS[([..

noii

Proprium. Se-

v.ii

ptifTili.H

dero do Proprio priino-inlonlionali, oliam

voram, Pm/rium

rociirritad compossibililalom

rolalivonim

vcris nil nisi

do eodom

diversorum,

rosporln tamon

Genore

Polosl

ct .Spocio.

filio,

erit

Propriuin

igilur

maxime loquondo do

cl lioc

fiindamonlo,

vcl subjeclo Imjus rolalivi jiroprium.

mo modo

proprium

ost

Pri-

abslranliim

onim socunda?

inicni

supra de

siriit

quU

dc.

iili,

ai

:*

vcre dc

fiir

prium, ul in

.0

pro-

it

:a

l-

p:

subjoclum

subje<*lo el

.1.

>;'

namquc

quo arcidens

candi

Liido advorlondiim, qiiod

mc

primoini'

non pr-

rnivorsaliier

communc.
11)11

e$l pi

conrrclivc,ila cl prim.i Uc

modo

.serundo

de

i.

sb

riiiliiili'!'

itml rnii
deruri.

Difforonlia
plc.\,

dictum

osl,

qiiod srilicot osi

quo non, non. Inde

ulpolc prinripium formalu dilTorondi

sirut

ralionalo, cl rolatio realis, ct

vor.sale

ila

imaginandum

liic

Uno mndo

prio.

ox [)rinripiis
absoluliim,

modo

ost

lum,

siciil

sive

sivo

rospoclivnm.

((uod diriliir prcn-

ad .spc<Mom

ossc qii

plirari

aulom

U;vc ro-;ponsio po sit ap-

ad proprium, ut

ronsoqiioiilor
.\(l

ojus opposilo ncquil in-

osl intonlio,

haU'!

sorimdum,

palot solulio

contra

lior iiisl.it

jiixl;i illud

lonol

et

uui

et('itl'^m .funt

Prionim, aliiuo

Topic. ol

(.

Molaph. cl nivuil
[K'\'

logicum

in

In

.u:n,

'

iti

dif-

d
lo

'

luin, cl lln

vnp''"-

el

n
;r

\ii

minori,

ii:

ri-

?""' ''' '^^'"

\d stvundiiin.

rl.ira

priiiH.

.\d

lcrlium

lor Primo
I

srili

Klonrhorum primis

(lomnmniUM' cnim

val riLforom

Qu:rcumquf

ei(icm,oli\) Pliilo<ophi

^Mira ol poUvsl ro^Mtbiri

patol.

famosum (porquod
:

de

('ui

proprium:

dupliciltr.Primooslcnsivo

ibrma .Syllogismi

la

nain pr;o-

ut hir arripilur. S<il

priiiripium

fT!-s-a,

c conlra

acoipilur ?"!

siipponil falsum, srilirol proj>rift(tlrm o><'

abslrarliim jiroprii,

'

dnn vcro adoiun

''

invcslig.iri.

alie-

in aclu xtgHnto,

Socralcm.

dum

tclligi. .\n

cot

el

perron.so((uonsnon iiigrodionsesscnliam
siib

in

el sicul h:r*

exercito. .'^imililcr romp.iraiuI>

risibiteo^l p

clsi

liccl

ra

nd figurnm

homincm ad animal

quod

snbjocii,

.<

sicntsupra sop* hnl)Cl,ul pilcl

ronvorlibilo in (inalo arridonlalo,

(lic.iliim

dicil.quod osl

possct cliam rediici

rommiine hmIo rommnnilato.

(l.imonto sic ogrodioiili,

ili

:.

primum

\d

sil

illi fiin-

pr.i

r conlra

forontia in simili, liabel.

.*MVundo

ost intonlio applirala

modi

inslanlia esl inquisiliva, siculsupra

cmanans

//.siy;/7(?,

est albttn

Ii.t

.n.

///m/j/ii/ /s'''s/////>^, ila cl

ni-

rolalivum roalo a projirirtale dic-

modo

Torlio

iil

Inlc

dc Pro-

osl

ost passio rcalis

siibjorli,

llomo

lertia

qiuo est rolalivum rationis ol torlium

ot

iri-

lcrlla

im

iUi

a-

t\

dirid' iuHMi. ui

|).'tor

non

ar^ruondo, scd

.su:-

aniuiu

e-'i

verum. Quaro pr

socun'lo-ir.

comparari vol ad spociom.vel adindividua,

hoc acridil. Inferliir i^H*ir h^rtr eaie

si sir.

el

pi.

ijam

ii.

nlibi

fX

cundo snsUnf^ndo argumenlum nonconclu-

sicut supra taclum est do palro ot

^VDID'!

351

fleil f|ii<rl

pommune,

sccundo-inlfnlionali, quale esl

licel

Prirno

(liiplicllor.

\xx

II uicii

4 iv

1 .1 1

{^-.viu,

inJO

* M k Mm ^^.

SUPER UNIVEUSALIA PORPIIYUIl

352

inquanlum

H.

quia

specios,

sic

lialjol

Gonus

spociem liabere Proprium,

modo subjectum

cl esso

quodam-

quia supponit pro

pro ejus correlaLivo,sed inquanlum habens

Proprium, sicul differentia rcferlur ad ip-

subjecto sulDJecti illius, et est subjective in

sam

eo.Dato igiturquod rion referatur Proprium

ul conslitulam.

Et quia probaliones videnlur conlra hoc,

respondet per ordinem et videtur breviter
:

dicere ad

primam, quod aliud

est

dicere

habeiis Propriiim, et dicere suhjectum Proprii, et declarat

juxta dicta supra de Uni-

communi, in quo subjective cst

Proprium,dicensquod non in specie secunversali

in

ad

multum remote

ex hoc possunt alia loca declarari, utpote

illud supra de Substantiis primis, etsecunet

dis

de albedine, vel albo

et illud infra

Unde non sequitur,

album est accidens, ergo

Socrate, et accidenle.

Socrates

albus,

est

Socrates accidens

sicut

non sequitur, So-

homo,homoest subslantia secunda,

ergo Socrates.Sic hic, Risibile est Proprium^
homo est risibile ergo, etc. Nam in omni-

crates est

bus talibus variatur

medium

et acceptio

risibile, refertur

tamen ad Speciem ut

habentem ipsum. Ubi noldinler dicii risibile

et non risibilitas, propLer causam prius
assignatam

quia

scilicet applicari

intentiones fundamentis, eo

debent

modo quo

sunt

pra^dicabilia proporLionaliter eis, vel naturis

earum,

ter,

non

et

Ad aliam

do-intentionaliter sumpta, nec etiam pri-

mo-intentionaliter, nisi

ojus,

aliter.

proljationem respondet subtili-

videtur facere

et

mixtum sermonem

(ut alibi solet) ex primis et secundis inten-

tionibus

nam cum

dicit

Proprio prius

maxime

damentis, vel

inintentionibus, ut tamen

supponunt pro

illis.

Subjectum igitur Pro-

Uno modo

prii potest dupliciler considerari.

alio modo ut habens Prosecundum se

prium sicut de Genere respectu Differentise posset distingui, vel secundum se, vel
,

ut diviso considcrato.

Ubi applicabis ver-

baDoctoris in actu signato in intentionibus

quod Species est subjectum

supposrbjZi Proprii. accipiendo uLrumque, ut
Proprii.
n^nt pro fundamentis,non tamen accipiendo
ipsa,ut5Mt6/, et pro significatis; benetamen
verum est, quod Species ut quid, non abji-

ad fundamenta in actu exercito subtiliter.

ciens

tamen

Proprii, ut

modum

modus,

speciei, est

id est,illius

subjectum

quod deno-

minative dicitur proprium, quia nedum

fundamenta, sed intcntiones habent passio-

homo

verbi gratia,

sit

prior

saltem, ut tamen induit

modum

per consequens subjecti passionis

tis

passionem

modum

a suo

et

haben-

subjecto,

proprium est subjectum Proprii,et sic subjectum denominat suum accidens.Nam isLa
quinque Universalia, sunL quinque genera-

ipsam Speciem supponentem personaliter,

ul prius, vel fundamentum sub Specie respectu fundamenLi sub proprio. Qui vellet

les

modi

est.

Similiter

inLeIIigendi,appIicabiles omnibus,

aliquo illorum quinque

modorum

prsedi-

illa

verba applicare ad Proprium, ut rela-

tivum primo-intentionale,

faciliter diceret

candi prsedicabilium, sive sint res, sive in-

sed tota difficultas est de ipso, ut est inten-

tentiones. Ubi lector plura addere

tio,

quia alias haec Lacta sunt,

et

valebil,

ex dictis nota.

Ut igitur Species supponit pro fundamen-

(nam plerumque accipimus fundamentum eL subjecLum pro eodemhic) est habens Proprium,ut Proprium
to,

vel subjecto suo

supponit pro subjecto, et

sic potest

salvari

ct sic est

ad propositum solutionis,

et

argumenti.

Ad quartum respondet, quod oLsi fundamentum Proprii, ut csL quarLum Universale, sit in re

tamen ipsa

rei,

non

quod

illa

aliquando ex natura

intentio. EL ostendit

definitio, scilicet accidere

omni,

guomodo

natura

ct similiter risibile induil

Proprii, et Iiabiti

13.
Species

prior et
simul naspeciei, et tura Pro-

risibili,

ipsummet

ut supra dictum

12.

Vult enim dicere, quod quamvis subjectum primo-intentionaliter acceptum, ut

non cstprior ipso risibili,sedsimulnatura,

quia quando hoc est habens illud et illud
habitum ab isto et sicappellat subjectum

nes,quibus applicatur Proprium ut modus,

iur.

verificari in fun-

ejus. Licet igitur in suppositione personali

Species possit salvari

dupliciter
considera-

est

illud, etc. Iiabet

si

Proprii
suhjeclum

et soli,

et

jjrio.

oijjjsTfn
semper, (doqua
nialiUTCl

in qu.Tslionf>sfquonlft) for-

am-pl-T, notj

in '.wln sir/nnl')

do aliquo, pnrtcr opus

rifi('.'irolur

m/i/ inimoilialp

v<'-

n>

prini'ipali, >

vora, In n

ncc rnivorsalc
facil Uilia.

de Iriangulo, non

igilur assuniilur

procodil.

Occurrunl (ju.Tdam dubia

14.

Primo

circa dicla.

circa solulionom quaes-

VidcLur enim quod

ad proposilum,

sil

qiiia

illa

solulio

non

lanlum vorificalur

de Pruprio primo-inlonlionalilor acccplo

nam

omnc
lum,

socunda

ul esl

de nullo de-

iiilonlio,

:j.

do Gc-

noro, dixi.

por

Univor.salis

cuilihol ojus Spocioi,non igilur

do Proprio, ul csl

liic

non ralione

suhjocli,

.se

convonil

sormo

cs.scl

spoci(s lnivcr.s<'ili.s,

aul

i{,Mlur (locl.-iralio

vol

ad

non

inlolIi,'on(l;i in

ad proposilum

osi

fuudamonlis.

I'os.sel

igilur diflicullari, an .solius l.'nivcrsalis

elesl intonlio

I'h:

laph. et aiihi

.sa;j)e,

<Jonoro,qua'.sl.

sit

cun

quod Proprium, utcslprinKiMnloiilionis, non oppniiiiur communi,

(jui.i o[)posita dohonl o.sse ojusdom gonoris.
rci, cl iiilonlio

intonlioiii

sit

-1.

sccundo-intoiilio-

Proi^rium primo-iiilontionalo, nun

op[)Oiioiitur,

lionom

iii

quod

osl coiitra

.soluliono

illam dislinc-

([ii:i'stionis, ot

prima

f)rimi [)riiici[)alis.

uni soli .SiMvici,

lcnlis

suh

ip.sa

(lu.iro

[rium S[)ocioi, sp

quia

('oiilirmalur,

ila

Pn>prii ost conve-

omiiihus con-

ot

non .solum

cliam

individuorum.

vidolui

comparalio cjus ad individua.ut

liiivcrsalis,
iialiUr,

si

(luam

Tom.

oril lro-

nam quo

.id

Spocicm, idco jMjnilur ly

quxst.
el

'

supra otiam

!o

^uUMur ,u
quod langiiar

tMJd

o-

'!

liccl alilei

rrrnrp.

ill.Tii

;*.

Me-

do .>imullalo ndativurii--

.n

ut lalo.

Itom, vidclur quoti

ii.

suhjeclum Proprii non

ha?c csl vcra inseeundisinl

Pnh
quam ut
.

priitm inest Speciei, ol non aiiler

suhjccto, ul vidolur.

posscl difticullari.

primo-intentionaliter

iul

cumquc

no:i

csl lilo

fum

iTo"

piius pmprio.

ctiam priui

...

mari ex

aclu

lil

natur

Ii

dalur

l4

'

catt-^ti

dh Priml.

qu.Ts
vo!

diclis hu''!-

uhi dicit quo

prrco

\\-

qu

llom,

crit

|>

il

sint roalitor idoui, ut multi

sil

an

su!

cic simililiT acccpUi.sicul

spi.

capialur .sccundo lutcntio-

ul

..s

pf)niloalnr

itialior

esl

*{

I.

..

pi

modi,

"i.

Ilcm, sicut do ratioiK

iiiro

>

portra

"2.

livis lortii

oppo-

palot supra in simili, qiuost.

(lum (T^o comuiune

n.ilo, ot

la

Item,

llom, videtur

ut

csl inconvciiions. Et

domouslralio.

niliir,

.1.

hu

.nd

dc Denominalivi.H, el uper 7.
in I. Senlonliarum. disl, 12. d

ralionc ipsius in

.soil

se formalilor esscl pnodicahile dc plurihus:

Kcs igitur

ejut

halx'l infra, qu:i*:il.

univorsalilor neccs.surium,

r.ilio

ir

(j

currunl,

separaliilos suiit, ul supra (juasl.

.1

convorliltilo ro.^poclu alicujus, iuio .iccidon-

quia modi inlollij^ondi

tulum. Niv

lale ol .soparabilo,

.1

......

- ./

,.,...

'

nKjnslnilur, ul i)alol; noc csl pncdicaluni

Ilom,

'JU>i

'

plcr hahiludinem

Dii TiiiiTio.

lionis.

K-UlO

ii.

lamon pra-dicalio

Quod

11).

;ii,

refertur a

in aclu quia inlellfclus esl qui

in dHlni'

i.

ruu), olconnnunitas quiodarn radicalis.non

aclualis,

am ui^

ly

p-jHi

u:il!

I).ti.,

ro ossol unio ossonli.ilis

in

358

inlfl!

lus, ul palobil in quinsliono soquonlo.

onim quofl

\xx

In

*'

SUPER UNIVERSALIA PORPnYIUl

354

noremunltale numcrali,

idem

laph. el alibi siDpe langil

tur

Ad

hoec

male

ibi

igi-

(ut

soepe supra)

accipiuntur intentiones in actu

et

aliud per idem. Vel aliter quod talia

etsi

super

7.

primo modo, Spe-

praedicalur de Differenlibus numei^o,

cies

ita ista,

Proprium

accidit

omni, est in

cundo modo, ut probabiliter teneo,

se-

et pro-

Ad

commune

aliud dico,quod

est duplex,

et

secundo-

Ad

Universalis

primo Posteriorum,

passionis

ubi dicitur quod inesl omni,

:

el

per

et

se,

el

videtur cequiva-

positaproportionaliter capiendo utrumque,

in fundamentis, illa tria sunt per ordinem,

in

ligo

et intel-

inlenlionibus supposila

secundis

test

non de quibus in actu exercito podici, sed de quibus tantum actu signa-

to

hoc

Speciei,

est,

et illam speciem, sed

non hanc

hoc, et illud differens

citur,

quod

numero. Et cum

persecon-

definitio Universalis

venit Proprio,

di-

hoc habet solvi in simili,

Unde dico

infra de definitione accidentis.

breviter pro nunc,

quod

taliter convertibiliter

praedicari acciden-

convenit proprio per

se essentialiter, et simililerquodpraedicari

per se in secundo

modo

convenit

ei

per se

primo modo. Refert igitur multum in

lalibus locutionibus respicere ad perseita-

in

lem inhperentiae, et
ter dicendum est de
ratio igitur Docloris

inhaerentis

et simili-

ly essentialiter. Decla-

optima

est, et

salvari

polest recte intelligenti. IIa3c responsio evadit

multas ambiguitates hic,et subtilis

quare eam ponderabit,

et alte

est,

investigabit

Ad

aliud

de demonstratione,

Loquendo ergo tam

ita

quod posterius

tetigi

su-

in inlentionibus,

est essentialius

riori, sicut in definitione

dicitur

quod

tus ejus in

cundum

est

naturse

2.

poste-

Physic.

principium motus,

quo eH primo per

se,

et

quam

et sta-

non

se-

tamen non tenetur

uniformis ordo loquendi, etsi ad intellecaccidens. Ubi

tum,et ordinem construendi

sit

similitudo,

Habitudo igitur proprii ad habens ipsum,

essentialior, et specialior est, et

secundum

speciem ad ipsum refertur, ut optime

dicit

littera.

Licet igitur habitudine

secundum Genus

essentialius respiciat ea,

Doctor in

de quibus secundario dicitur, non tamen

habitudine secundum Speciem.

Nec obstat quod ly omni ponatur primo

loco,

quia hoc arguit potius oppositum,

cut in exemplis priiedictis patet.

enim differentioe in
nus essentiales, id
posteriores

est,

quam

omni, sicut per

illa.

Priores

essentiam definiti

et ita ly soli, et

quoi ipsum in

si-

defiaitionibus sunt mi-

adoequate exprimentes,

ficant ly

lector sollicitus.

^^'

aliud potest responderi ex definitione

lere definitioni Porphyj^-ii hic, et e contra.

bene, ut species,habeal alia

^^

rem.

Dico igitur,quod Proprium,ut Proprium,

non habet alia supposita,quam Specieisup-

licet

Corfimunt

Primo modo opponitur proprio primo-intentionali, et non secundo

modo, maxime si tale sit proprium speciei.
et ita argumentum non est contra Docto-

secundum quod ipsum

portionaliter dicatur in fundamentis.

al-

13. et alibi.

intentionalc.

sicut ista est per se

in-

Metaph. qusest.

igitur Speciei per se,perseitale primi modi,

Unde

versalis.

scientia,

tum est natura, vcl quidditas, et non

quantum singularis, pro quibus tamen

primo-inlentionale videlicet,

modi, sive loquendo in actu signalo in intentionibus, sive exercito in fundamenlis.

^fi^s (mi

logus aliquid demonstrat, hoc est inquan-

sunt prcTedicata,qualia permittunt subjecta,

ut habet Boetius de Trinitate. Supposita
sunt supposita Proprii perseitate secundi

Demons

inquantum talis, est demonsenim de essentia divina Theo-

singularis,

tius videatur iste,

ultimate consideratis.

19'

demonstratio per propriumme-

versalisest

tralio

huma-

solius llni-

via3,

dium, imo generaliter in nulla

fundamentis, tanquam in clarioribus,

18.

in sciontiis

nitus acquisitis, pro statu

signato, et declarantur in aclu exercito, et

Ad

quod

pra.

Ad primum

respondetur.

Breviter dico

Me-

existenle intellectu.

oxponendo litleram,et

tetigi in

quod

7.

in ullima solutione,quod niliil est

(licit

commune, non
17.

alque

el 1.

se,

ultim-je,

vel

semper, speciet

secundum

Arisloteles ergo recle

20.

of rsTIO \xx
dicit,

quod

cst

nommiinc.ol Lmversale

res-

pcclu in'lividunium, proprium .JuUTn r-pcctu spocioi. Et

dicalur, qu(j<l

si

ad qu(^<lcumqiic, non

lollit

csl Uni.

ad Spcrifin Imr non

salc.ct rcspcclus

sed ad

quod .scmpcr

(^onccdo

vcr.salc.

eril

lfllit,

aliud addil.

lioc

sila Spccici,

ct

quod Proprium

est pro-

[)iium Spccici in ordine ad rationcm inh:cvel incssondi

rcnti.c,

non Individui

el

vel Inivcrsalo

in(duditur,

nam

ralio Spocici,

cst acUcquaUt ralio

Sed polest

con.sccutionis.

p.irticul.iritcr,

l;ili.s

la

.,

l''m

in"--"

infn q.

.ir.

Supp"
pro

locutionft

lali

Tit

irro*>

jccio, quo.id

dc

potius lencl disilnrii(nom rcalcm

quam

idcntilalem,

iil

rt lieo

corum,

palcL Punito luopn

inquanlum

tunc non proprie diccrelur pnprium

cl

supponit

idcm

.sinl

realilcr io

hicrere, licct Ijeno ineiiao

<,

diriiiii!

laiiicn

sunt rc.iiatT idem, ut

sed

sccun-

.simililcr in

modo.

accidcns

habot

omno

m-

ncc rcripi,

anima'

clsi

ub-

ei

.wn realm,

quod

ri.ilonc, iiKiu.intum liiles,

quod

....y^.lo

his

2.

''.ri-

aliud diro. qi.

dc SocralC! cl

.\d aliud dico,

nritm dlTft

extcnsive potesl dici ewe in, slcul

dis inlcnlionihus doclarat, suo

ugmaU

';u

~tioiiabili(cr.

iiio, opi.....

subjccli ip^itLH proprii

Ad

;t

pro pluriljus. Non cnim pravlicalur risibilo

inquantiim hoiniMcs, ct

flctl

is

in essf'

i|

uui. 2.

iu.

iale,

dico, quol aliud csl Inqul

.\d aliiid

de

habcal ordincin, scu nd.ilioiicm dcpciKh-n-

subjecto absolute sumpto. cl aliud .sub n*-

inh:crcnli;c, sallcm ;iptituilin:dis,

pccln haU^ntis acccpto. Primo m>do oooc<

li:p, .scu

suum

ad

siibjcctum, non
cjiis cst

lioc c.sso c.sscnti:ilc

bcrc

ct

(Ut taii.

lilcr,

it:i

n(m

lamcn proplcr

do quod

ad aliud sc ha-

dicit IX)clor

cst formalilcr

ad aliud,

ct

(formalitcr scilicct, ct non materia-

seu secundum

hoclor in

dici.

ndato) loquitiir

Modo rmprium cum

lillcra.

sit

infrn,

princijKilia.

ytB, ct

modo

sccundum

ct

sic

.spccicm, aut ulru<iuo

proccdii

prima

prol)alio ar-

gumcnli bcnc.
Sccunda
liltcra

p.itcl;

bcnc

s:ilis

licct

cntm homo

spc(M(\ ut csl inlcntio,

sit

dtiplicalivc.

dc quo

h.ibcl vidcri
<,

aolvcndo

allcgalur iNirtor in 2.
.

cau-

in allr:

alittd csl loriui la Utibii

rtim

pr

n morlorum. ci ai;ua uo rvui-

m nli.

Ad uliimum

prius

wu

nun laincn homo

cum

scu

non fundamentum sub

la

cva<ii. ul

de A

2.

si

l^ncmio

dicoqiiixJ accipil ibi ab^

I.

livis tiTu;

polcsl

sccus

qtirpsl.

habct rcfcrri ad subjcctiim, scd ad forma-

nus, aut

cl hoc redupl

spi^cilicalivo lenerelur,

et

csscnli:dc rcbitivuin, :iut .secundum go-

prius, sccundo mot|o non, ul

cst

inqnantum

ly

formalitcr rcspcctivum lalionis, non .soluin

lc

12.

.\

pruuis

in^

'

commune,

dici

cjus,

ix).spcclu

ct

dc

sunt proprii,

qu.'u .sccuiKJario

polcst dici

ita

'

wi

lur spfcios in

Vcl dic, ul prius, rccurrcndo ad suppo-

21.

inoli

'.j

Ulc enim.

r de ^

'

ai

I'-;:

qtiol ibi 'actat

rliclii,

vcriflcalur in

prium pr

csscnti.u<,-

quodcumqu! igitur comparabitur

iitjnattts

cx

pntel

aiiiid

.\'i

r*

366

nmuni,

d--

" in p<>!cnll:i

in

T--'

'-^'r

Mc

''

de
10!

>"*

cssc companilo, ct sptvicm habcns, ul acri

dcns, non tauKn sunt formalitcr rcliliva.

Ilbi

allcndc (ptod

aliiiM est

mixlus halxMidi
a aiibjcolo.

corndiilivorum, ct alius

forin!i!

ct ita spccics csl

proprium, ul cor-

i(l;itivum

h:ilxMis

:illcritm

haljt.

non lamcn ul

subjcctiim form;iin iiih:crcnlcm,

slc risibilo. vcl

lativc,

scd

prium

IialK'l,cl ila

!ii>i

(Mimo-

hujusmo<li. pn)-

casle inl(dligo Doclorem.

'1.

rmn

**
.

*, 9i

jsus a

tcriL

SUPEll UNIVEUSALIA PUKPliYKII

356

Sciendum

est

autem, quod accidens

nomen prima3 intentionis,

Primo enimmodo significat

aoquivoce est
Et quod

acddil

soli

admodum homini

cl

omni

sonper,

el

q\(ein-

esse risibile. clc. Cap. eod.

etsecundae.

Acciden
cequivo-

cum.

naturam extraanimam, .secundum quod

Aristoteles 5. Metaph. cont. 13. et inde,

XXXI
OUyESTIO
v
definitio Proprii

Uirwn

[scilicet qiiod accidit

semper)

sit

dividit ens in substantiam, et accidens.

quarto modo
onmi,

et

soli,

convenienter data

essem,secundumquod,e.ssem,distingui-

Joannos Angl. Bras. <?< Rodrigiies, snper hanc

quxslionem. Vide citatos qucest. antecedenti.

Argumenta

pro par-

te

negati-

Quod non videtur

quia non ponitur

o-enus Proprii , quod est Universale,

^
^
nec ratio cjus loco sui.
jj^j

Item,

ista

ratio competit Differentiae

ultimte, et completiva) Speciei

cum

convertitiir

quia

illa

defmilo, per Aristote-

Metaph. cont. 43. ergo, etc.

Item, proprietas sic convenienter de-

lem

7.

fmitur; non ergo Proprium, nisiper ac-

turcontra, dici de

Item, Accidens est distincta Species a

Proprio; ergo inconvenienter ponitur in
Item, datur per copulationem

ergo

per Aristotelem 6. To-

Item dcfmitum

cum

inlentio,

sit

univocum in omni genere,

sed accidens non est univocum; quia

potest esse

substantia scilicet, et accidens.

Conciusio.

Ad oppositum est Porphyrius.

Ad quasstionem dicendum, quod
convenienter data

(jgfu^itio est

primam particulam,

quaedam sumpta
quo

dit

Top. cap.

a proprietate inre, sub

potest

et ejus opposito, intelligi

il-

lud cujus est accidenssine repugnantia.

De accidente primo modo non loquitur

Logicus, nisi per accidens. Secundo modo, ponitur in defmitione Proprii. Ter-

modo,

tio

unum

est

Universale distinc-

contra alia quatuor.

Ad primum argumentum
accidit

enim

Per

patet.

Ad

enim

illa

particula,

inhocquod

est una.^

ex qua habetur convertibilitas ejus

Specie,

ejus ad

universalitatem

dicit

cum

omnia, quibus inest Species, cujus

est

Proprium.

Ad secundum

patet,

quod

Differentiis

non

accidit, quia prasdicant essentiam,

licet

non per

modum

essentiae.

convenienter defmitur, sunt enim quas

defmiuntur secundum intellectum

ergo

semper, habeturconver-

per has differentias descen-

sunt naturaliter posteriores ea. Si vero

quae ponitur ab Aristotele

h.

argu-

intelligitur praedicari per menla.

ha-

scilicet accidit,

divisioneUniversalis.Estetiamhecratio
illi,

intentio

est

quia per

Universale in Proprium, ut palet in

eadem

modo

sumuntur intentiones, quae non defmiunt rem primas intentionis; quia

et soliet

tibiliter, et

Alio

Ad tertium dico, quod proprietas, ut

est nomen primae- intentionis, non sic

ista

betur ratio praedicati, et modus praedicandi, scilicet in quale accidentale, per

omni

essentiale.

est

tunc tantum essent duo generalissima,

2.

in principioPra^di-

omni, de pluribus sub Specie contentis,

ejus defmitione.

est increpanda,

camentorum, quia quod dicitur de, est

praedicatum essentiale, quod estm non

tum

cidens.

pic.

Secundo modo adhuc est aequivocum,

uno enim modo, idem est quod praedicatumnon essentiale, et sic est idem quod

1.

Proprium-est prcedicatum

non prcedicans essentia convertibiliter

ibi

sit

nomen secund

intentionis, signifi-

cans idem quod intentio proprii,

ilia

quia

illa

nonconvenienter defmitur
significatur,
sibi

sub

modo

sic,

opposito

ei,

quo

convenit accidere omni.

mi

Qr;.STio \xxi
A(l

pali.'l

fiii;ii liJiii

<"* maf"

quia proredit de

accidenle tfrlio niodo diclo.

Ad

tivuni

quinlun dico, quod per onmiu

copulata,

umim

bet intelligi

non

inlenlio

iju.irt-j iiio-

el

liir,

fiuodamniodo ipsum

plm.s

dis siimi)luin,

de

.sicul

mo-

DilTcreiilia siio

mo-

Nam Pruprium

do liabetur supia.

sumpluin,

inlcnliDiialiler

iilis

.secuiido-

iUi.

uia

ar^Uii

^A

d'flnilionis i|'>-.lrti'liv',

Genus
"'"

im. ^.

ol dii.

rnlioneni GcneriH

ponilur nec giMiu*

pnecuiilc.polesl reduci ad illam Priini Pas-

leriorum, ul

allorius condilionis

Di;

PuiMi).

diclis

prius,

quiesliono

dixi

pal'l si)cc!il;mli,

noli

.Salis

lcrmini ex

.suiil

quid videlicet

tlr/lniti'>,

el

quolies accipitur.

Quid oliam proprium

(jitartn inn/lf),

.sivr

palcl,

iiiLciitionaliter

el

Iilcr,

sive

umgiH

elucescel. VA

(lerc, ot rjuoLics

Lc.

.satis nolii;

Pcr

socundum

sondi,

i'L

et

infia, cap.

do Acci-

cl 2. ol qu;L'slione

sunl.

soquon-

oli ol

sem-

Per primiim donola-

alriuc

gonoralis habiludo.

piuvi.sa,

alquo

Dcnolalur onim

sui subjJvLi pcr illa tria.

'

lum

i..

qu

e conlM.
;

\>

ronvor-

s''mi

dical,

e>'

'i'"'

'

ergy

dur.i:iuni.s, ol

Proprii, :ilquc ojus convorlibilitas rtvsjHH-lu

'

iir

vidotur

esl

ins4>j)iral>ililns

'

latom mxlorut:

l*or

IKK'l)r.

'

vi Irftir

ronlra,

lo

ox r)miiil>us simul, ut dicit

drvl.ir.i

nllio

spt^cialis habiluilo,

tcrtium arhoquatio oxli-nsiva

proprii

si

cl

'.

7.

Torlia '

inos-

ralionis

siMM'lHcatio

ct ad;opi;iLio (ul ita hKjuar) iir

lil)iliL;is.

mon

cunrlo

adjoqiiaLio oxtensiva conliiioiili;o, vol

pra'dicalionis,

sophum

sumilur, palel in solulione

IIl;e ali;i' p;irLicul:c o//i;ji ot

]er,
Liir

1.

quid

a doflnito. quii nuu

lcr, Ul

qii:i'sliono,

[ha^

prius notavl, qula

arci-

huju-i rpueslionis,
dciiLc, (iu;csL.

sorjuonlo

per

sccundo-inleiitiona-

quastiono

hac

iii

accipialur primo-

i\nxe.ilpm

*'j"''.

rum, ul palel supra.

.*^unda

ut

iicm

r|uac,

t-.f. i.

uny\

utilur Porpliyrius in d

lillcra,

.jii"jUiLu^ pari''iu

Prirna ralio proroIll per Mt.>'i^Mi

palebit intra, et specifir-at ipsam definilioiii

ut

primia, q

it'

inlcnlionibuji

V/ua;

nr-galivam.

momodo,

dus, sed an sic de Proprio ipiarlo

ai'U'iil,

I)k .>EClM>i,

P<?r

ul

supi

:i

loqiiondo,

Iribus mo<lis

diclis, poLcst dici accidens. .sallein

1'.

1.

qu^. sunl un.v.

.spccilical

aliis Iribus

Unde
quod

sc^cundis

qM.irluin iiioilum, eo rjuod Porphyriu.s d(sciibil

vi>l

Uiijpus.

mo<k'iaM

Quacrit dc dcfiniliiMu! i'rupni

V*l r.

poris

EXPosrri

do, dc qiio esl

*tiam illn

naluram,

niens ponere copiilationem, ad cirrum-

accidcnle priino niodi).

naliilia,

et inconvc-

loquendum aliqiiid in delinilione.

Ad sextum patrt, quia prorodit de

maliro imr>!!fiio

circuinlonjtuin, ci-

licel convcriihi/iter, et

<

Ponunlur

srmpcr^ do-

ei soli, ei

oittjii,

rorr<

illa

-.1.

l;ii.,
'

"'

ui

SUPER UNIVERSALIA PORPIIYRII

358
nitionis hujus,

nem

dari scilicel por copulalio-

conlra doclrinam Philosoplii 6, Topi-

excessuni definili

Sexla ralio oslendit

respecLu definientium, quod non convenit

bona

definitione, sed

contra potius,

quia quoelibet pars definilionis est in plus,

com.

etc, 2. Poster. text.

verum

17. et

maxime

hoc

de parte prima, qute ponitur

est

Et remit-

se ad divisionem, et subdivisionem Uni-

tit

versalis in textu, cap. de Genere,vel poLius

cor. cap. 13.

in

cap. de Genere, quscst. 4. tetigi.

nuUam

lo-

pnedicabilis,

supra ssepe habetur

et

addit quod hoec definitio coincidiL

cum

finitione Philosophi

et

rum, quia omnia

Topic.

1.

c. 4.

et

de-

nimi-

quoe dicit Porphy-

fere

inde ex dictis Aristolelis.

rius, accepit hinc

Propter argumenta tamen solvenda,

ad-

excedit

ducit pulchram distincLionem de accidenLe,

Cum

igitur Proprium, sicut et

qusc clarius, seu diffusius, habeLur infra,

aliae intentiones,

reperiatur univoce in om-

cap. de Accidente, quoesl.

co Generis, et universaliter

definitum.

bimembrem

nibus novem Generibus, accidens vero non,

duci ad

quia tunc tantum essent duo generalissima,

intenLionale, aliud reale.

inquit, videlicet Substantia, et Accidens

eLc.

incongrue ergo ponilur accidens in definitione Proprii, quia

rum, tunc projjrium

nis

omnibus,

vocis

non

illa

pro uno significato-

si

excedit,

est

si

commu-

ut

communitas

solius

aequivocum autem, inquantum

tale,

definit.

Ad oppositum

adducit Porphyrium in

uL patet in

phum

Deinde respondet ad qusesitum, tenendo

dici de

ceL esse in, eL

qusesL. 4. eL infra,

de Substantia. DiciL igiLur quod Ac-

cidens,

quod dislinguiLur conLra subsLanad consideraLionem MeLa-

pertinet

physici,

non

eL

Logici,

hac definitione primo loco positum, impli-

rica

prsedicandi.

Nam

et

modus

logice loquendo,ut infra,

de Accidente, patet. Hsec verba

quaest. 2.

imporlant

inesse, vel adessc, vel accidere,

rationem prcedicati, non prsecise, sed con-

quod

tracte, ita

Proprium
Proprium est prxdicalum

sequivalet dicere,

accidit, et dicere,

in quale accideniale.

Nam quod

pra^dicatur

de Accidente,

et cap.

prii,

prsedicati,

salLem, el

de quibus supra,

qusest. 2.

declarandoque, dicit quod per ly accidit in

ratio

duplex,

Allegat Philoso-

13. et inde, impliciLe

Secundo modo poniLur

habetur

Primum

littera.

partem affirmativam, quam exprimendo,

cite

Accidens aliud

langit illa intenLionalia consequenLer, scili-

Liam,

littera.

Metaphysicse, pro accidente reali,

5.

com.

text.

sic

et potest re-

1.

nisi

per accidens.

in definiLione Pro-

tanquam Genus, vei Differenlia genecommunis duobus ultimis Universali-

bus, seu univoce, seu analogice. Sed tertio

modo

quintum Universale.Et

est

et cogniLio

tiplicitas,

uL paLeL.

argumenta

ad

respondeL

mul-

evadiL plures

ejus,

difficulLaLes in his qusesLionibus,

ConsequenLer

hsec

principalia.

Ad primum,
sumpLi

per

interempLionem

as-

eL doclaraL qualiLer ibi impliciLe,

poniLur genus Proprii

inquid, nonaccidit; similiter quod prse-

eL

dicatur in quale essenliale, non accidit

vel raLio generis loco ipsius, eL LoLumprius

eo

sequivalenLer

ergo quod dicitur accidit, habetur quod in

dixi.

quale accilentale dicitur. Per alia vero tria

Lhcsin ibi

quse sequuntur, scilicet omni, et

que

exclusive

soli,

et

semper, habetur convertibilitas, vel convertibile

el ita intellectus definitionis est,

quod Proprium prsedicatur de pluribus

quale accidenlale converlibiliter

in

et posset

addi differenlibus specie, vel numero, ut

prius de Differentia dictum

quod

est,

nisi forte

solius Speciei specialissimae

intelli-

gitur esse definitio, el proprium, ut supra,

unam

Ubi adverLe inliLLeraad

ibi,

/rt

Acc ^i^od

est

{dici

una,

paren-

elc.)

us-

icniversalitatem

eLc.)

Ad

secundum,

assumpLum,

liceL

convertatur

cum

inlerimendo

similiLer

enim

differenLia

ullima

hoc

intelli-

definito,

et

gendo saue, ut prius ssepius notavi, non

quare
tamen prsedicatur accidentaliter
:

hsec definitio

tantum

non convenit

partialiter.

ei

compleLe, sed

Ubi tangit

modum pra.-

X.XXI

dicnndi

ut supra sapo halx;-

lifforonliaD,

tiir.

circa

Ad

modo ncgando

LtrLiuin, ('o<loTn

as-

sumpluin. Ibi, dislinguondo dc propric

lalo, dicil (juod noulro modo dcfinilur hac
dcfiniliono.

Nam

dofiriiti(jno,

sunt ontia

oa quac ponunlur
ratioriis,

'

ftiiiunl

cns

cst,

non ons roal(\quia dcfinionliapnm-dunl

naturalitor dcniiilum

intonlionos

Rcquunlur naluralitor res primrc

autom

intontio-

c-

{r

oii.

gc-

^uiuciTci

ua.crculiA lo

>oiJ

Dalo cliam por casum, quod propriotas

-"

Itom.conlra d;-*:!"
^ii"

ci(l(*nlO

quantum.i

quod

fUam de
r

!!>.!.

lura m-

idom quod

esl

...

..

etse in,

secundi

^.

..

bu.i

il

:i

quod

e$$t i

tera

c/ici

de convenil accidcnliliu.s

rt^Hur

elc.

princiftnlii, ubi dicii

ic-

.ti-r'>>nfO

controversia stipra, qun-sl. 4. in

convenil

nis.
9.

i|

idtt,

inton-

fabricatum por intolloctum,

ralionis, vel
ol

intfllccfutn, lioc

primo

curaponalur pro

iii

in ha'"

.sou

Itngain.

qucl pcr ly ar

tionos socundio, ut dicit Doclor, Uinlum dt-

secumlum

paucU
solulionrm qu
lamcti

aliriua

v*

lOleDlio-

Abntractuiii rion

est

abstraclum, utosl sormo dc oa, non do-

rei'lo di-

citnr an- finilur

ciilere.

convcniontor

dofinilionc, quia

liac

Logicusdofinit iiilontionos, ul actu appli-

prio, ul hic esl

dorari qaalilersub

cst,

quod proprictasaccidit, quia abs-

iguis

ab accidoro,

licot forto in

polontiaac-

album

non taraon albodo pro-

prio, logico

accidil,

loquondo.

cnim

rnivorsalitcr

lu excrcito possunt vorificari in

ut prius nolavi, cl infra

tabitur. Inlolligit

mcKlum

ponilur

menlum

orgoDoclor

por mo-

ibi

modo

concrcli, ut palot.

non .solum

iiiquit,

hac doliniliono

ncgatur igilur assump-

cum
rei,

licct incouvi-nion.s

dofiniro pcr copulalionom,

donotando

.sil

dis-

non lamon circumloculivo, ubi difrercnliis non

imposilum, ut
osl n imon dolorminaluin
tinctas partosdcfinilionis copulari,

supra nolnvi

'^ic

V\l

in

pnniosito.

ol

cidonlis

nam

do acccplo, ul

c.x

"m

ponde-

-n

'

'

cj..-.

L4>gi-

i-al

*.

fonda-

'^"vi sil

quod

aliin,

ab ip.

...a

.1

ad cugnoaceo-

est primo!(*

.\nima, quara

priom.

p^r

!i

po*-

con-

lertii

sil

d'

aulem

eadera
C(

II,

prin-

j e>

ii

el

ii,

conlra

m>'J,

uu;u i'H,
i:il'-ntio

lclur

vi

ei

Mbi

v.
-

tr

I:

palcl

dc

ul do-

clar.il,

Ad ullimum,

qu.a tuoc

eadcjn d

uir

lulioni.s.

(luinlum, quod

iK-r

'ur iHT

acci[)itur accutil

ia:

primam prlein

Ira

cxdisllnctionc p

quomodo

ma-

lUud

tcriora dari polosl d

Rcntia-'

lum.

10.

quod quid

Il''in

dicla accidonlis,

.\d

dum

cipalis.

ci,

per se

:i-

in

^io

t-i

Item, accidenli

significandi obslracli, qui op-

Adqiiarlum,

magis pcrlrac-

frigidilau-,

rariqualitorpcr accidcns

cui convonit accidoro

duin opposilum
actu,

fundamen-

poxMl

cus accidens rcahv

vidolur inconvenicns. foss'

dofinitiones in actu signato dohMil dari de

socundis intonlionibus, oo Tuodo quo in ac-

sub

Ti'

cujus

sine

Pro-

quaro non roctc po-

non tamcn formalitor,

lls,

non
scrmo do eo.

inscparabilis,

cidit, vel idonlico,

sicut

fxxf in

ximc

sic possunlapplicari

tiahit

quan-

non

cabilos robus, scd abstracla, ul lalia,

tost dici,

nalibiis

aviuiviK-alionc nc-

procodil do ipso prlmo

qu

hlr conredere
t*

nvivil.

mo

quod la
propfM**

rmpni

ul fil

palct.

1)k Ti:uriu.I.icol

pnodicla

.s;ilis

clara

lu

quinU) argumr.

Mar

Itt-

11

SUPER UNIVERSALIA PORPIIYRII

3G0

tanquam inconveniens illudquod

ferre

necessarium plerumque, disparalum

est

scili-

Genere

cet detiniri per aliud, ut palcl de

et

Ilem, posset dubitari,

quare proliibetur

cum tamen

definire per copulationem,

finitio

de-

detur aliquando per distincta realiquoe

inter

ler,

ponere

licet

copulatio-

quod

Item, videtur

timo principali,

illud illatum

in

ul-

accidens esset

scilicet si

univocum, quod tunc essent tantum duo

generalissima, non sequatur. Nam antecedens a multis ponitur,

et

consequens mi-

Ad ista

Ad primum, quod

respondetur.

juxta sententiam

comm.

13.

Philosoplii 7.

idemnomen

Metaph.

potest plura

importare, ut exemplificat de hoc nomine

vel

Ilion

liias.

nomen, vel

dico

Ila

diclio, accidit,

quod hoc
non solum imhic,

portat Differentiam, sed eliam Genus, ut

notavi, et

cum

dicis

quod tunc

sufficeret

ponere differenliam, in definitione, nega-

Unde

tur.

habet esse

et dicere,

Proprium accidit
quale vel Proprium

refcrt dicere,

Proprfum

convertibiliter

in

Cujus causa

bum quodcumque,

et

ost,

quia ver-

maxirae secundo-in-

tentionale, videtur in se continere rationem

prsedicati,

quod non

contingit in aliis ter-

Ad aliud,

aliud, noLavi supra, et infra inqusest.

AntepraDdicamenlorum,

potest accipi

ibi

per

secundario,

vel

accidens

scilicet

per aliud, vel ratione

2)er accilens, scilicet

per acciden^, ut opponitur

vel

alterius,

habitudo res-

fundamentum convenit ei in secundo modo, ad terminum vero in primo

modo etita tale fundamentum per accipeclus ad

dens consideratur a considerante respec-

tum. Potest etiam

fundamentum

tale

consi-

diversimode diceretur considerari a

el sic

Logico,

Ad

aliud, tactumesL

quodloquitur de formaliter

dico,

diLalive
tia

nolavi satis supra,

qusest.

4.

prius: et breviter

definienLibus.

est,

non tamen ad formaliter

Ad

aliud, dixi supra, quaest.

taphysice

libusinessecognitoconsideratis ^titain actu

niuntur a Logico inteniiones ut modi

intel-

ligendi sunt, et ita in concreto,

:

Lor capiL inLenLionemibi,

to,

loquilur, et hoc in ordine ad

licet

alio

de quibus

fundamen-

respectu poisent dici esse

Ad

rjuid.

quod Genus

quod Doc-

non pro absLrac-

sed famose loquendo, eo

modo quo

est inLenLio.

Vel

di-

aliLer,

inLenLio eLiam in absLracto est appli-

sed

si

torin littera

actu, ut notanLer diciL Docsicut dicitur

quod albedo

est

applicabilis lapidi,etsic de aliis.

Ad

aliud dico, quod non concelit illud,

mentura

istis,

ex con-

confirmationera, tacLum esl supra, ubi al-

actu exercito primis vel secundis ad modum primarum sumptis. Non negavit ergo

ab

et

Metaphysico autem ut

sed ponendo quod

quucst. 4 sed specialiLer

et

Defi-

si-7?ifl/oatlribuitursecundis intentionibus in

universaliler ab intentionibus esse /^jsupra

eadem

diversiniode potest definiri.

et ita

cabilis,

quod convenit accidentibus rea-

Me-

etiam essentia diversimode significaLur,

tenlionibus, ut sirpe nolavi. Potestergopo-

polest dici

de

3.

aliud

inLentiones

definire

quod

est esse in vel

1. et

Genere. Aliud est enim Logice,

citur,

quod

definien-

dura, sed poLius e conLra.

vero accidentaliter,et in quale accidentale,

itaproportionabililer attribuuntur isla inni sequivocatio hujus

acciden-

licet

legaLur. EL breviLer poLesL dici,

quid-

et

ad investigandum quod

rei conferant

quid

Modo

hoc dubium sicut enim ex parte fundamentorum aliquando dicunturessentialiter

et in ciuid, et in cjuale essentiale, aliquando

13-

quaist. 2. de Accidente.

cretis

minis.

ta

ma-

aliud, patebit insequentibus, et

xime

in.

derari vel in esse reali, vel inesse cogniLo

nime.

text.

accidens

perseitaLi primi modi, quia

nem.

42.

Ad

Ad

Specie, et sic dealiis.

omne

sicut

in,

sic,

cogaL, sicut

argumenponendo vacuum, ininquirit an

quirituran in eo esset motus.

Ad

aliud dico,

quod

illud est inconve-

niens, ut in proposiLo ponitur, scilicet

quara Genus, vel pars essentialis

nis, et ita instantia

de Genere,

tan-

definitioet

Specie

t4.

XXXI

non proredil, quia per afidilainpntnm nnuTn

roliqmiin.

(l'fiMilnr fjor

Adaliud,

loqu.-ilur

liir,

ubi

allfga-

de conjuru-liono disjuncliva,

ul patot in oxomplls suis do bono, el enlo

ila

qiiod inlonlio csl sua,

non

quo<J

iK-ne

dalur dofinitio, quic sub di.sjunrtione rcforlurad divorsa.utsi dofiniaturlxmuin p<'r

lioc

quod

o.sl

osso doloclahilo visui, vol au-

aul ons, por lioc((uofl osl agoro, aul

dilui

pati

quia tunc, inquil,

es.se

non bonum

conlinf,'on'l

non ons,

ol on-s

sustinondo dicluin

cl infra.qui-.i

quia

licol IMiilosopliu.s,

bonutn

elc. tiinon

Pliilo^oplii univcrsaliler,

361

i.

.!..

nmmt

cip

pn>prium

siinililfr illud
procc!tHu-

in

dofinilionis ost inodificaliva.delerniinaliva,

Indesicut non bc-

ot qualificativa altorius.

io

I.

oss<'l

albus.scd tantum liomo albus

liomo csl animal,ot ratioinlo

ita

Ad primum istorum,
s-.s

mod-.,

.M

.j;

SUiMJi".

li

':.

'

Ui

gari, quia TKiTnr rn=;

lur, vcl

tur realitorabaniinali

si

tunc

I'

vol .saltcm sulrtl

lum gonerice nuncupala^.

vel

priam Proprii,

el A(

quod porlinetad primuiu

aclum inlolloctus, ot quod proposilio in
(jua

ol

onuncialur de dolinilo,

una,

ot por.seica.

profoUtio

sit

Plura addat ingoniosus

Ad ulliinum dico.quod

illud l^enosoquo-

Logico loffucndo, ul

rotur

loquitur

liic

Doclor, licet non Melapbysico, do quoliabcl

vidori infra, quiost.

niin

Anlopni'dican'cnlo-

J.

otslc siilvari polostconlrovorsia :sed

adliuc conlra dicla quis objicon jwssot,

men quia non

cidrnlalt',

1'roprio ot

osso luiivocum,

Accidonti

tur tanluni iiualuor

culDiflorenlia in
salo, cui .scilicol
rsxriilialr, ita

la-

vidotur accidons sccundo-

intonlionalilor suiii()lum, sou

quale nr-

i/i

sivo

communo,

quia lunc ponon-n-

Nam

1'niversalia.

communi

ponilur

si-

nivor-

convonil pr.odicari in </ua!^

taleaccidons. Si auleiu '!-

(juotl a'(]uivoco
doiiti,

hitur

i)er

mon

imme.!

Ic

;:

vcl di;..

l.

.m
n-

.. i.w.i

nol CX

ut esl

com-

pro

-i

iU conlralO

'

c.i;i.

p..r

couuii.M.

secundum

ciales

prius

lector.

vom

Si

tan-

..

lum xquivocum, scd

utdonolelur quod dffinilio

concoptiim simplicem ot oxprimit os-

non

el

csl conso [ucnlcr, qi.

signi:

sonliam unam,

16.

lur iTquivocalio,

munc, romole

dicil

propriis nominihus,

sisformisroalitordislinctis. Volalilor, quo<I

ratio illius ost,

00-

'"na-

si

necquod

accipanturadiver-

ali.im

parlc ci^nrr:

div'

viam

;.

le-

vcl n

di.xi in

Ad

nliti

^iK^ir.n

ti.

sfH^nn !t

1".

nc < hn
Propriuni htlTfr>r
di:;
ac<

;r

mo

lo ul

lus, ut

de

n su

S'd forlc illn pr

Iirolquo<l on

vl

do.:
ir

tui'

rh
nuti

quoil

iu

'

illu.;

fi."tMii

......

n.ii'

|*4t

i^>-

rM-

convenil Proprio, el A

tunc iion doliniol, noc eril

noris, ciijus (ipp(Kiinin vidolur.

loco
in

lili<

n.

UOO
duo

|1r>Us

mcnlo icnt-n uni

rl

Jiver-

divisionihtM, el

ri

IS

hi

in

prim

leligi

li.-isimis,

otiam quod ralionale in casu distinguore-

con-

.sa-pe.

liomo, et

non obstanto

:o-

.m, el alibi

no dicorotur, quod Socratos

Uanlum quatuor rnivor

quod una pars

in

nis disjuiictivfo sod otiam copulalivo fiob-st

ralio illius est eo

quod

monstralioni^,
Ar

h.i:

iu

rnivorsalia,

quod

pro.

rc tjrin-

mix

el

tH,

Ira

<tiam

_ .,.;

prium.T

sic

t..,.?..

I'r

ut allo^atur, non.solum rosfM>clu conjunclio-

flici,

li'

;r

pmpriutn at

SUPER UNIVEUSALIA POUPHYRII

362
species

^-w^c/,

tamen ut modus

pro-

liabeat

per quod defmitur; quia ha3C

subjccto,

prium, non inquanlum proprium sed in

eslratiosecundi modi per

quanlum

rationc

tamen
in

specie.s,caste loquendo,

ul

modus non

liabet

Proprium

proprium, nec

subjeclo po-

illo

demonstrari; quia

test

in

ponitur subjectum

prasdicati

ergo illud accidens de

fundamenlis, nec in intentionibus.

quando

se,

sunt omnes

sic

conclusioncs demonstrationisper se; er-

Nametsi non rideal semper, tamen risibilis

homo dicilur, non quod jamrideal, sed quod
aptus natus sit ad ridendum ; hoc aulem ei
semper naluralc

go

illud

de

illo,

estProprium rcspectu subjecti.

Item, sumpto aliquoaccidente, qugero

et erit

aut inest huic subjeclo per se,

Proprium

aut non, sed per acci-

dens, per hoc quod inest

est.

illi

Proprium

vel

semper per accidens, procedetur in

infmitum in subjectis. Item, ad princi-

distinctum

sit

aut igitur

si

QU^STIO XXXII
Utrum Proprium

inest per se, et sic est

alii

Proprium

pale,

definitur per accidit',

ergo non differunt essentialiter.

Universale ab Accidenti

Item, accidens dividitur per separaVide cWsiios qucest.

inseparabile. Proprium videlur

bile, et

30.

esse accidens inseparabile.

1.

Quod non

substantia, vel

fapropar- ^^1 est

te

va.

negaii-

accidens

non

omnis substantia

quia
^

gubstantia

Proprium

quia

videtur;

est

eadem alii, vel essentiadiversa Proprium non est subs-

essentialiter
liter

tantia

quia tunc

Specie,

diversa a

essentialiter

pra^dicaretur

impossibiliter

tum

Porphyrius,

est

Top. cap.

Ad

opposi-

et Aristoteles 1.

ponens Proprium,

3.

et

Acci-

dens duo distincta praedicata.

Ad

qucestionemdicendum,quod sunt

distincta Universalia

quasdam sunt ab

quia accidentium

intrinseco, et hoc

ratione materise, ut quantitas

^

vel qua^-

litatum activarum, sicut qualitates sen-

tunc poneretur in defmitione

sibiles posteriores

cum

defmitio totam exprimat essentiam

definili

non autem ponitur, quia potest

quasdam ab

extrin-

seco, et hoc dupliciter,velmanentamoto

illo

extrinseco, ut nigredo ab estu, vel

demonstrari de Specie per ejus defmitio-

non manent, ut

nem.

que sibi derelicta redibit ad propriam na-

Item,
prajter

omne quod
materiam,

composito,

est in

formam,

et

est ejus

substantiam

accidens; quia ha3C sola

rei constituunt,

Proprium

sito praeter ha3C

est in

compo-

ergo, etc.

rum

Speciei

prium esthujusmodi

ma

Item, e converso

dens

sit

ergo, etc.

quod omne

Proprium, probatur.

Omne

in aliqua trium particula-

omnibus.

omne resultans ex compositione

formae cum materia, est accidens. Pro;

requisitarum ad convertibilitatem,

vel in

Item,

calor, vel figura aque,

turam nuUum istorum est Proprium

quia nullum istorum convertitur. Est
enim defectus

Est praster hasc, accidens, quod inest

ratione formo3,

Speciei

diata

acci-

necessaria,

posita

et prascisa,

dens defmitur per subjectum per Aristo-

ponitur et effectus,

telem?. Metaph. cont.

ideo

enunciatur per

se,

4.

17. et 19.

ergo

secundo modo de

illo

tale

et

for-

et

imme-

aulem

causa

ejus per se,

est

causa

acci-

quod

ita

et

immediata,

amota amovetur

omni habenti formam Speciei, inest

accidens, et semper et non habenti
:

^^A^^Sden

^^^aamabZ

de Specie; nec essentialitereadem, quia

Speciei,

2.

(rtjiseco

quceaamai
extrinseco

0' -KSTIO XXXII

foniiam Speciei, non

inest

cst .siinpliritcr convMlil)ile

cum

Spccie,

et f)otest \H'v (lefiiiilioneni le ea

l'roprium

tr.jii.

orgo

talo;

umitur,

commuiiia,

tia

sunt suhjecto

vel (juia

et aliis;

communiler

in-

commuiiilT,

vel

a.

nullum

Prnprium, cum lit

univocum ad Pn^prium in h*'''' "^r*,
stal

ex defini(ionilus caesl praMlicatum,

univcnuiliv'..

inesl Proprio; quia

Arridens

se,

distni'<....ji

tantum

acridentc
"<"}
unius peneris; sig^niHcatur ^-"
,

onine 1'roprium cuju.srum<;"accilen9, uccipiendo

l*rnprium in hoc (jmere esl

pceretur

immediata per

se causa, et ne-

cessaria sub oppositosui efleclus primi,

sed Acciclens esl

vel
et

quod adest

ct abest^

quod contintjil eidcm inesse,

non incsse ut dicitur 1. Topic. c.

dcAccidcnte,
opposito,

sub quo,

id est,

potest

inlelligi

rius

lc

mimis
adest,

Porphy-

.Vccidente ins^parabili, de

quo

quomodo

vel

videtur

quia subjectum

subopposito,

vus

cujus

illud.

est, siiic ivpu;4"nantia,qutd dicit

ejus

et

intclliiji

(licciis

abest

polest intellif^i

polcst

cnim

cor-

(dhus, ct .h'(/iiops nitcns

candorc.

ar^Mimcntum

prnccdit de accidcnlt', ut

quoil

ha-c

-v

priin;c intcnlionis, similiter

ilKitur.

ac'

accipiendo prjrdicatum pro uno

calo, et

hipc pra*dicalio r-

est

denominativa,

ad

dente

uniM-<oi

sicut

quia Prnprium, ul est intentio.

esl acciih^ns intenlionale

applicabile

alhum

feriori, sicul

bum

est

animat,

insit nlicui animali.

Vel polesl dici, quo<l r

ininativa, univoca el a*quj\xa

prajdicationem secuntlum

quod nalum

8ul)jicitur.

aun.uul

"

ci

Conlra,

deiis

sit

nii)do; ([uia

i.sti)

prium

tiincomne Propriuin oslacoi-

sit substaiitia,

cum

nulluin I'ro>

ct

hK'

^y-

i:

'

iio

(>

>

|>er bo.

Potesld

vidulurquod omne

accidcns; quod nDii vidflur v'rum;

qiiiii

accidiMis |>rima' inl'n(ii)ni8, vel est

concivlum.
tuni,

nnn

vcl abstrai-tum.

pra'dicalur vere

da intcnlionc; quia nec per

modo.

Si

Si nb.slractle

secun-

primo

coucrolum, couIim, rcs prima?

dcns, ulcl quin'

let in stdu'

n^s

'*.

ni, el huc,

resipeclu tui ui^-

.\cciuns .uciiur

r-

tur

l<

<

roncretum 8ui>juiiur

secundum,

>

quod natum est

'i non eal,
cujusmoili pr
pr:i'dii-atur

n:i!>',

in-

si al-

'

(li)nlia

ei.

quod pra^dicalur de ipso pro aliquo

jccii, elc.

ct lerliiiin.

pradicatur de acci-

qu.Tudo suhjectum

res

e.st

Omne

,.ni,

'

|)riinuiii

A(I

3.

lamen

.--.i

uno

j.ro

ejus opposito non polest

..-.

r//'

si^^nificalo

cujus est, sine rcpugnantia, quiaiiilcUi-

et

pro

non essentiale conversim. Kt ideo sub

inlelli^M illud,

-..im.

i. ..

uniuH g*>"--

iMorurn

non sunt convertiWilia.

in-

...

..;.

..

pro oinnihtis

rum; quia Proprium

tale.

et

.I

"'iens, tantum

*"'

pot^sl accipi pro

ris,

......

e( in illo,

Sic igitur patet dilTcrentia istarum

tentionum per

(i

non insunt,

idest, indincrent'rinsuiit, et

sive sic, sive sic,

acci<l-n-

in. ':

nonien prim;

Omne proprium

atiis

quod n" ''"-

dicitur,

tihus uKiiiiis, sed Accidf-nH, ut cst quin-

prius enuiiwralis, quaMlicuntur

Ail pri

Ad hoc

cuni ad novein

tantum

lecun-

rwiii

d.v inlenlijnis.

est intenlio applicabiliH tantuinacTid'n-

tuin Univcrsale, applicalur

\m jivin

non denominonl

inl*'nlioni

deinons-

ifritur, ul lilc

33

sumpio

iiiM

quiit

SIJPER UNIVERSALIA PORPllYRII

301

uldictum estin

ter,

ultirr>a

responsione.

quod

illud accidens

non possit

reperiri

Plus autem re-

Est auiem universaliter vera, sumendo

nisi in illotali subjecto.

accidens pro accidenle inlentionali,

quiriturad pra^dicationem per se, sive

licet

sci-

pro accidente, quod est idcm quod

pra3dicatum non praxlicans essentiam

universaliter

sed

Pro-

haec,

est

falsa

ad Proprium,

Accidente, quod est quintum Universale.

Ad quintum

Adquar-

Ad quarlum
determmans

quod accidens

dicitur,

sibi

defmitur

subjectum,

per subjectum, quod accidens vocatur.

Metaph. context. 17.

7.

smiwm respectu

copulatum, ut

vel alia accidentia

Contra, in

5.

communia.

Metaph. cont.

7.

4.

quod substantia

Aristoteles

non

nasi,

est tale, ut al-

quodlibetautem accidens

bum,

accidens

et 19.

de

per

sine

se, idest,

dio, et ad illud subjectum

ex per

se

subjecti, sicaccipitur

ita

principiis

per se

sicut album,si inest

me-

pra3cedit

omne accidens, defmitione, necesse est

enim in uniuscujusque ralione,substanticerationem esse, quod non videturinteUigi tanlum de copulatis; quia tunc

illius

in secundo

homini per

se-

immediate, sed non ut per se

dicit

cau-

sam.

Ad sextum
ponitur in
cat

patet,

quod accidens,

ut^^cfsexd

definitione Proprii, signifi-

idem quod prasdicans non essen-

tiam.

Ad ultimum

dico,

quod accidens m-Ad^sep

mum.

separabile habet rationem generalem ac-

ex eo,

cidentis, scilicet adesse, etabesse, etc.

quod concludit postca, quod sufticit

determinare de sola substantia, ad

quia subejus opposito potest subjectum

ut dividitur in

dicitur in littera de corvo et yEthiope,

ibi intendit, ut patet

determinandum de

ente,

Prsedicamenta. cont.

X.

Item,

quid

intelligi sine

repugnantia intellectus, ut

sed sub opposito Proprii non potest. Ideo

5.

uniuscujusque sicut est quod

est, sic est defmitio

ergo

Proprium non

est

ergo est substautia, quod est inconve-

reale, defmitur

omne

accidens

per subjectum; quia est

ens per illud, non tamen quodlibet prasdicatur secundo

modo per se de

illo

sequor ordinem originalium antiquo-

rum, elnon jam hactenusimpressorum.Ex

ponitur in

ponitur nasus, non tamen ha3C est per

nasus

est

simus, quia nec vera uni-

versaliter, sed sufficit

ad hoc, quod sub-

jectum ponatur in defmitione accidentiS;

qusestionis patet

qua quasritur de

ticula definitionis Proprii,

cipio solulionis,

illa

scilicet

ut patet ex remissione Doctoris

dictis,

eo quod subjectum

namque hujus

solulio illius,

sub-

ejus defmitione, sicut in defmitione simi

se,

Ilic

solutione

niens.

jecto,

EXPOSITIO

quodquid

absolutum igitur est ens absolutum

Ideo dicendum, quod

est accidens inseparabile.

si ali-

quod accidens habet defmitionem absolutam sine subjecto, habet

qu.

um.

quod

se,

quod tamen

6.

Ad

est status,

sed non quodlibet inest per se,

modo,

modi

dico quod accidens quod-

libet inest alicui

egrediatur

tali

accidens, inest superficici per se, idest

probat

non ostenderet ordinem substantiaj

cundum se, ad accidens secundum

et

subjecto intelligitur ratio secundi

dicendi per se.

esi accidens, ut hic est

quod egrediatur

ex per se principiis subjecti,

sermo de

prium

scilicet

ibi,

par-

semper,
inprin-

cumdicit ut patetex pns-

ubi remittit se ad dicta in hacquaes-

lione.

De

primo, lermini sunt noli,

loquitur de intentionibus,
sumptis. Ordo patet

nam

et

et

maxime

hoc ut quid

ex dictis in so-

lutione pra^cedentis qusestionis oritur haec

quoestio, ubi Doctor posuit illam

divisio-

0' .ESTIO X.XXII

nPTii acciflrrilis

ol lcnel qii-Kl

siluTn in (JffiriitioMO Proprii,

tum

j:niv(;rsrilo

quia

.rcilprw po-

non

quin-

c?sl

mulla

Uiriipn

chI formriljlpr

<!

ess/ p..

viflcn-

iJ'iii

pUNt-

s^i |riUi

t'l [*

lur facoro ad opposilum.non immorllo oxa-

voluit (lislincUoricm liaruiii

riiinar-o

lioriuiii, cl a

jnlon-

quihus propriolalibus ox par-

lorciori^inaiitur,olli(r'l ox Moilrin: Pliilo-

-;..

sophi

lor

(Io.\iiima pononsdifToroniiam inlor

2.

duo doboal prius

aliqua

.,

naliler rl.miTn

quo.ol DoiHor non adliuc dolorminavoril do

ul no-t

accidenle,

prtCsup[K)nil noli-

dis inlonli<

liam ejus hilKTi ex loxlu, el aliquanlulum

Serundn

niliiloinirius

ex pr.TCCcdenlibus, eloxplicaliil jam

in

luliono Iiujus qiiioslionis optimo.

.\d

..,

..

ulrum-

co;,m')s<'oro

..

s>-

nom.

so-

lo. ri)l

r.

ratio p

s<\|;rpt (H)ririi ;

ini in

oliam vitloiur

quoritom vero qujLvslionom (ul dixi) palel

tanliis, nil

ordo. Divisio communisosl.

donli.i ol simililor

8.

I)e seci^noo, .s(plom

partom
tonlio

riojL,'alivam
sit

do

ralioriibu^arguil ad

oL licol

prin-ipali.s

sorrno

irilonlioriibus,

islo

l)Ot

j.

supor

laiuon

prii, el po'.

ox

funda-

comm.

ruonla, ol ar^iiondo, ot docl irando,

ul

no pripriume-iso

so-

ii;i- iro--.

1.

tmn.

lurn ox Pliilosupho?. Moinph.

sufficionlis

viam

Quarla mlio o conlra

divisionis

rornovondo uriuiu

enlis,

mom-

Tu

briim, ot iriforcndo roli^iuuin impIicile.Os-

lenditonimquod
lia,

(fuia

.scili(!(>t

tirigit.

.'<pociei,

dogoneresubslanli.o.quod non conquia

liono, ot ila

luiic
iri

ponorotur

ox

sub-i

ex I.Postor.

comm.

2. Pliysic. lexl.

accit|on.s lale.

ro

.Sexla ratio

muin
prium

Ti

al

lu<'il

sii

"c.Idom

autom

ot (livoi*sum

toopposita circi vn^, el

le

ita

cum

modo

probari

(IU(mI

non

ly

<?< t/-!-

Pt)s,sot

otiain

hoc gcncralitcr lo^iuoiido, sivodo funda-

monlis, sivo do inlonlionibus.

mcntis

sic,

quia

|)e

funda-

tiinc solius sul).Hl;inll Oi-

sol pi'opriuiu: conso^iuons

cuinlmu voritalom.

licol

eU

fAlsuin,

aliqui

ipsuin.('.on.s<H]uonlia jirolMliir,

quia |uod

..n

donlis.

t(

p<r

viarn

d#-i

6.
a<I

omm cnim
pr m*

la*

p-

i.

1...

..

>( li

it

Ml'

Ad

ul

mrtT
mrtn*>n)rum cidtl

!'

|(;iif>!iH'M ri

l.

11.

ir

1..

:l.
''

l'n) ct.

-m

d
S'i

nn.-otii ox dirifioi aeei*

>

Proprium.

o-

ml

rilitii; 'i.>

sul)slantia,

sil

f.

ver.vale.

sunt immodia-

m;i\iruo circa substantiam.

alio
ol

''sliapis, vel (i.-

fnm-n

;i

vol s;illeiu a parlu .mbj.-

//omo

lext.

comm.

'

tuuf falsa

siciit li:oc ost f;ils;i,

loxl.

lo.

dfliiiitiono

pr;o(Iic;i!i()ojusdosubjo<do,

- -{.

rpducltur

tantia essontialitor divor.sii u subjocto, (luia

(\ssot

;i-

voro fonnabis aru'umonta

por

cuin por doMiiilionoiu Spociei d(monslrare-

lum, causa elo!T(^ctus.Necpotosl poni

->

.i

duolionls in innnittim, el

[KUilio,

lur passio, quia idfin ossot ni(xlium,pl illa-

el

(>-='" '=

Quinla nlio idoi oMondil

in ojus di^Mni-

domonstrationo Ovsel

scis.

1'ropriiim nonsit substan-

lunc vol e.wot do e.wnlia

proprium,

17. ol 10. ol

4.

Vnh

acii-if ii>.

doris ci o

p(?r

.n'

Oite:t:iU!ii o:u-

mirum, quia sicut intonlio ad intonlionorn, ila tundamonlum ad finid.inioulot, et

arri-

7.

'

K. VL

.id

rnalorn

Torlla ralio pr>

iu-

satMh

d#

exlond.ilur

Docloris oxlonditur plorurnquo ad

Priina ralio procodit

compofi

'

<tt

1-^.

SUPEIl UNIVEKSALIA POIIPIIYRII

360

duas inlenliones. El

solel similis dictinctio

plum

est

de gyrationibusfactis in aqua ex

(quantum adprimam partemscilicetdeaccidcntibuscommunibus)poni in Anleprsedica-

velapplicatis. Et addit

mentis, assignando sufficientiam Pnrdica-

gativam, dicens quod nullum

mentorum. Videanlur Expositores,

proprium, quia non estconvertibiIita.s,nam

infra, qua^stione

camentorum,
de. Qux^dam,

et isle

ultima quinto Anteprredi-

et 5. Metaph. quoest. 5. et in-

numero

inquit, de

acciden-

tium eveniunt subjectis ab intrinseco,

et

lapide, vel remo, vol

hujusmodi projectis
propositionem netalium

sit

supra positse in definitione

tres parlicuhc

non

Proprii, scilicet omni, soli, el semper,

verificatur de

respectu

talibus

determinati subjecti, ut patet

alicujus

aut saltem

hoc vel ratione materiae, utquantitas, quse

aliqua earum, ut inquit. Quare, inquit, csl

tantum convenit rebus materialibus

praeter hcec accidens, quod inesl speciei ra-

nulla

instantia sit de ccelo, sed in veritale

quia

est,

est materio,

ibi

ratione malenae,

cil

licet

notanter

et

di-

nonipsi materioe,

et

quia subjectum accidentis,

maxime absolu-

de quo tantum hic Ioquitur,est ens, vel

ti,

suhstantia in actu formaIi,ut

habet, qunest. 7.

quod

intelligo

ter se, et

et

quoest.

dist. 2.

3.

comparando substantias

4.

in-

etiam via ultimatse reductionis,

ut supra, qusest.

6, nolavi.

Qu^dam

ratio-

immediat;^,

sse

dicit,

quod

necessaria,pr3ecisa,

qualia sunt,

caliditas

et

qualitates

inquit,

sapores,

posteriores, sicut sunt calores,

et

Quseratur Philosophus copiose in

odores.
lib.

sensibiles

de Generatione. Tale enim consequun-

tur primas qualitales, ut patet.

Nam

nigre-

do communiter sequitur caliditatem, albedo frigiditatem,

quorum

et sic

ulterior

de

suo

modo

perscrutatio pertinet ad

naturalem Philosophum,
litas

aliis

vero tam prima,

et

Medicum, qua-

quam

secunda, est

I.

Poster.

comm.

text.

tionem adducit

ssepe.

modum

nentia, quse sunt ut

2. dist.

in

Primi,

parte secunda, qusest. 4. contra opinionem

in principio, et 3. dist.
1.

opinionem,

habenti

et

qussst. 7.

Omni

et alibi soepius.

formam

et iion habenli

contra
igitur

Speciei inest taleaccidens,

non

inest,

quare convertitur,

per definitionem demonstratur, prirao

de Specie, deinde de contentis

secus est de

accidentibus prius enumeratis. Brevi-

forma

est talis

Ac-

cidentium qusedam eveniunt ab intrinseco,

secundse

contingit dupliciter, quia vel ratione mate-

effectivo,

exemplificat satis clare, forte primo

do

est

mo-

riee, et sic

est quantitas; vel ratione quali-

tatuin activarum, et sic sunt qualitates se-

cundse. Si insunt ab extrinseco, hoc contin-

nigredo iEthiophum. Sed dubium

est,

git dupliciter,

ab intrinseca coraplexione,

sal-

tivis

Indis,et Singaris, et

llispanis, et sic

qusest. prolo-

I.

sunt proprise passiones; vel non, et hoc

et

lem de

et

Primse

dispositiones.

quse

tantum durant,quandiu durat virtus agentis impellentis, vel imprimentis pra3sentis,

sit

inde,

habitus; vel cito desi-

manent amoto eorum

an etiam

et

9.

qusedam ab extrinseco. Primo mododupliciter, vel ratione fonme specificae, et sic

hoc dupliciter, vel diu manentia,

habent se ad

Vide

opinione Philosophorum, et

ter igitur dictinctio in

et

10.

et

gi Sententiarum in principio solutionis

teriores.
;

de

istum ibidem notanter, Similem proposi-

aliis

Qusedam autem eveniunt ab extrinseco

instantise

comra. 30.

text.

sensibilis, ideo notanter (\\x\i semibiles pos-

11,

per

pro quibus vide Philoso-

vel universali,

Metaph.

scilicet

nam

etimmediata

causa contingenti, et partiali, et remota,

phum

illorum,

non

et

talis.

excluduntur

particulas

lias

quatuor primse qualitates, vel saltem duse

:

primo, et

Ubi nota quod addidit de causalitateejus

nequalitatum activarum, quse possuntponi

frigiditas

inesl Sp.jciei, scilicet

Individui inquantum

se cau-

Ubi notanter

et necessarise.

hoc ratione formse, speciei sciUce',

Primi

3. dist.

tanquam per

lione formse specificse,

Lombardis,

et

de similibus patet. Exem-

quia vel amotis causis

eorum, permanent in

effec-

subjectis,

ut

adustio solis; vel non permanent, ut gyratio

aquse ex projectione lapidis. Et omnia

12.

01 /f:srno XXXII
t;ili;i

(licunlur

an-icJi-iiU.j

rominuma,

vel

Uone

ei

c.(

.*
I

pcr arcidons.

P(M'

opposilum p.nsioriM

funtur acridonlia propria,

ot

li-

|MTSf. Appli-

cando pncdida ad inlculiones.doclaral notabilitor quid sit IMoprium, el qui

Arri!

eonim

4.

"

.rpli

orgo quod l'roprium

scnno do

lum

esl

liic

oo) esl intonlio .-ipplicabilis lan-

accidontibus ultimis, sciiicet in lill<Ta

l.

r.ip

,,

pl.
('.'

(ul

Topiri< lib.

ill

A..

dcns, socundo-intonlionalilor acr.

Dicit

'

;.

principdia

ar

nY|uivocalionom

al

de qua

.(,

qtifl*

enimnrralis, qiuu scilicol eveniunl ab in-

liono pra*eunto haljotur. el infra, qiunl.

trinseco, ratione form.t sfwciflan. Inlclloc-

do Ac<-idonlo. Kl quia

enim molus occasionaiilcrcx propriotarcporta in talibiis accidontibus, compa-

lus

lel)

vidolur co

te

'lcn

s ul infcrlur in

non

sil

rat ca

ad sua subjccta,

rum comparalio

et c,\ parte objo<'to-

mponiio(si

lalis

I.

va-

eaiw*

aod-

illis,

cum

iiia, id'

;'

,;i

rospoclm

ratio-

fcn^ndo

nisinois subjcctive dondictus, cui

atlri-

[roprium ossr

pa.ssio ost

buitur transumptive hoc

sicul prius do

aliis

nomen

supra

pro/)///;/!,

nol;ivi.

inde

lil

h.jo

ens c^nlra sub>i

i.u,

convonions deducii,

>

<{..,..

,,

eslquod modus pncdicamli, dcnominandi,

noc in concrclo,ros primjc

et essondi,

dicaiiir

talis

inlcnlionis, liabot reiluci

ad proprictatos fund.imenlorum ullimale,

cl radicalitcr.

lum

Accidcns vcro, ut est quin-

Universalo, proportionalitor declaran-

do, applicatur aliis accidenlibus enumera-

supra ab intriuseco, sivo ab exlrinsoco

tis

eveniant.

singiilarissimo

IJbi

qiiarc lalia accidcntia apjicllanlur

el

pra^cisju

hoc

tor.

giilam s.-epius
.scilicel

'^t

r<

;i

fHr

c-sl

licel

ho-

iiMuur

pr.ni

aliler dici accidons coni-

quia causalur

communilale causnlilaa pluribus; aul

iiililo pra'dicali()iiis;

hii'sionis,

quia

priusii K

scilicol loti subjcclo, el cui-

Klpcroppo-

situmdicituraccidciis proprium
sod

t(nc

$e,

lU nec uni*

Irii

mII.

lCfl

V Qt
itle

..

nisi pt.rfal;i

('iim iirilur

't

do

'

dlcll

qmnl rum

T;

iini

dislinclionem lionnn duoruni

rnivcr.salium,(iuod esl priuciiKilc in quavs

lU.'-

lUI i<'il'

luiM
fiiod

.*^

dicla Scoli. lioncludil iijilur diilc-

rculi.iin. .scu

i:

''

in irqiilviiciH th^u tmi

conunu-

ul communilalo in-

libcl parli ipsius [)o!cst iin^sso.

p*r

donlis al

ampliuH vidorl.

lis,

u0

vcl saltcm inlolligi lalis.

scili(!ol

non

ol qu.xs|. 4. A

munc, aul

prr

dictu,

asinoconvcnil, vcl(|uia insuiit,

lamen

Ommu,

minaliva in denomin

mositalbus, polcsl lamcn csnc non albus,

hjssct

vorsalilor fonnalin in formnlnin,

Primo. sup'

Naiu

non esl dein

priin.T iiilonlionis

insunl, ut patet dc albcdinc, qu:i' nuiic ho-

indilTorciilfr.

supra

srpriino tnoio. r.lnrum aulom osl quol re

ar^'umoiiluin ^u; .

non insunt

so^

IV ra pnriiratin in abitraelo rai

quod cxc(>dunl in harciido, quia non

tanlum uiii dctorminato subjcclo .spccitico

ct

n^^r

cundo nvMlo, quia slcul pr

*< non convorlunlur in pcr

vcl

miiii, iiunc

pri

commu-

inhicsionis, vcl forto

indifT(;rcnlia conlradiclionis,

luni

Non

mali .socund.T, noc o conlra

hoc vel indifTcrenlia communitalis

rcmolionem

..Mindn.

iii

declarat

quia inditToifnlor insunl,

nia, dicons, vol

(!,

li.

arenTnmita

.id

XV

el

r?n-nl.'f

ii

11

SUPER UNMVEUSALIA

3G8

ro habet acoipi pro uno siy'nificaloruni prnecise,

ulpole pro Quanlilale, vel Qualilale,

vel liujusmodi

igitur propositio illa sic

universaliler sumpta, est falsa, quia denotaretur

quod accidens unius generis

proe-

dicaretur de proprio cujuscumquegeneris,

possibile, alias proprioe

quod non videlur

omnium generum essent in uno

novem Generum accidentium; sed si limipassiones

tetur

lum;

Universale accommoda-

nmne proprium

in hoc

quod est vera, licontra, scilicet quod omne quod

esf accidens, dicit

non

est in

sit

sic scilicet,

genere
cet

quod

ila,

hoc genere

proprium. Et declarat

est

sive loquendo, dividatur pra^dicatio ni for- Prcedtca-

malem,

et

matenalem,

.,

.,

sola

tio

nihilommus

ter

nec proprie formales, nec proprie materiales appellandae sunt.

Deinde replical contra

quia vide-

dicta,

quod hoee sit formalis, et perseica, Proprium est accidens, cum accidens dividatur in reale, et intenlionale, quod videtur
esse commune istis quinque Universalibus.
Ad quod respondet, quod accidens, ut est
quinlum Universale (de quo est sermo in

seu materialis. Et posset diciquodibi prsedicatur accidens de accidente accidentis,

prius assignatum in

furmaliter, sed an materialiter, posset esse

dubium, de quo

infra.

men

cidens, etc.

quam

ceden

modo

sic in simili infra,

respondet

quEest. 5.

Antepra?dicamentorum, solvendo

ultimum

priijcipale,

tet

habet quod non opor-

concedere illam pra^dicationem esse de-

nominativam, nec univocam,

lis

divisio habet

cundum

locum

hoc

se,

est,

etc.

quia

ta-

autem

sic

m materiali,

Nam

leretur,

quod

hujusmodi reductio admitsequeretur quod pnedicationes per

contra Aristotelem

hsec esset per se

em immediate.

et

primo modo, Ilomo

prae-

si intelligit

gene-

Vel

dic,

quod

illa particula, scilicet, Vel potesl dici

quod

transmutetur

raliter,

praedicatio

Vel

littera.

denominatim univoca,

secunda pars

est

etc.

illius responsionis ultimse,

qua loquitur. Accipiendo tamen

de

modo

alio

accidens, (ul in solutione quaeslionis prae-

cedentis habetur, etinfra, quaest.

praedicatio

est

universaliter, sic scilicet,

seu indirecta, quae

ac-

est

comparando ad

formali, et directa,

si

se converlerentur,

est

ciclente)

polius esldicenda subjectalio,quam praedicatio.

responsione. Ta-

illa

in proedicatione se-

quas scilicet proprie est proedicatio, non

intellecLum

vocat ultimam responsio-

diversimode declarando ly accidens, et ly

subjectum, et exponit se consequenter in

Alio

ad

Omne Proprium

haec est vera,

nem, quod verum

ut satis patet.

Accidens etiam pri-

secundo-intentionali, insi

de accidenle accidenlis subjecti subjecti,

liltera,

illa

est accidens, id est,

tiale, falsa

autem

de Ac-

1.

etiam

vera,

Omne Proprium

praedicatum non essen-

universaliter, accipiendo

Accidens pro quinto Universali, ut in hac

quaestione est sermo de ipso, et hoc

verum

est praecipue in praedicatione formali

imo

ut sic falsa est etiam particulariter, ut patet, et

negativa contradictoria universaliter

non immediale reducendo,

quodest absurdum, licet aliquibus non videatur inconveniens, qui communiter om-

vera.

nia inconvenientia pro convenientibus po-

pra, quaest. 2. de

Genere tactum

est, dis-

nunt. Praedicatum enim habet

tinguendo de accidenLe, copulaLo

scilicet,

esl asinus, licet

rationem

formoe respectu subjecti, ethoc vel formie

essentialis,

vel

accidentalis

vero ralionem materiae,

subjectum

et ideo licet, exten-

17.

tur

mo-intcntionale non praedicatur de Proprio

quod prsedicatur subjectum

soia

pra^dicaliones identice identicas, quae

quando subjeclum praedicatur de

est enim praedicatio indirecta,
accidenle

vel alio modo,

forma

hac quaesLione) non praedicalur de Proprio

//

formalis, pi-oprie loquendo, est vere pne- ^'^J^^l^"

quod dicoprop- '<>
dicatio, et maxime logice

uno modo qualis prcedicatio est, dicens

quod est denominativa, reductive salLem,
licet non formaliter, siculcommunitercontingit,

16.

PORPIIYIIII

Adquartum principale respondet primo,

secundum opinionem communem, ut su-

vel

indifferenter,

Contra

quam

Primo ex

seu

absoluLe

sumpLo.

soluLionem insLaL dupliciLer.

dictis Philosophi 7.

Metaph.

text.

i8.

yn

QU.ESTIO xxxir
coiiiMi.

1.

(.1

.'lociflens

n(;

liam,

n-

ex

iiiforl

rosp<msiono

illa

.1-

a^

..-|

pnotor copulala onso subsUinlias,

alia

cssontias absolutas indopondentos

quod

omne

accidonlis ost inesso, et

ons in

dc

alio, ct sic

mentis Aristotclis,

lialx?iilia,

accidons osl

plurihus funda-

aliis

ot iiujus

nia

ubiquo.ul infra

supi-a, cap.

quacst.

(lc

Gcncro, qu;ost.

(lo

omno

subslaiiliam, vol subjoctum

Arcidt^ns

mnttrcale
iie/initur
'fiio'

toUo.

vol

eniserroo

I)e liis

no

finali

Ad
sin:

vorum

sop,

o-

p:

Hupor V

i.

.se.xlum p:
:

XYiuivorjiur

ciiiiu

de

ul

ultimu:

ilpiujum:
,

noc

ita

dividunl acciden-^

ligciidum cst implicito, vel explicile, et

sale,

lo(|uondo do doniiilioiio (omiilola reali,

ulriquo. rrnin

ra io

et

Noc .scquitur quod infortur

conscquciilcr in aryumciilo prmcipali de

quali

prajdicaliono secundi modi, arguitur ciiim

subjoctum

hujusmodi,

Vj-

por

ot

iC.

palel.

intol-

vnm

diclijj

loquondo do accidenlo reali.quod

est

ul tlc

dealur otposilio sln<ni!

2. ot infra,

et lioc

'

ad illud quo'1 addidl ex 2

ut

accidcns dotiniri

.::;:.,
1.

Denominalivis liabot.coiicedcndo

univorsalilcr

in

rr

Ad

ponit soliilionoin prupriani,

41

[>

tiilTTl

ninrris palobil.

Ulliino

fl

-'

''

rL'gul;i

(juia

cnim cujus<|uo

csl i!iipo.s.sibilo. Essc

incssc' a

i'i

i),

infra, quai.sl. 8. AiiU-;

iiionloruni, otalihi piorumfjuo palolKf.T.-rtio

omnL-

dchcMO per

fJcfiniri

quo

(Je

iiinuilunivorsal''

u|,i

."j.

ttt:

nnn

,i

^nc

<

iiisuffici(>nti

;,}j

oporlot crgo addore

sic,

siibjirtnm ponilnr in (lcflnilionc prxdicali,

eyrc Ulur ex princijnis esscntialibus ejus

ct

jtecessario, ut in illa dislinclionc

in

corporo

osl, noii est sic

de simi-

cons(>culiono accidontis

plici

(Iiuostioiiis

laclum

de multi-

rcsi)cclu nasi.noc do albodiiio respectu

t;ilo

margariUo, vcl hujusmodi.

Hc(iuiritur

mon
clsi

ncccssaria,

(\sl

ali(|uam,

inlursio, ut

subjcclum, non
univorsalis

ct

non lamcn

esl

iin

inl-

uln

.sub

de proprio, ul supra, in

lionis, lotigil

dc quo

po
SCCU9

sol

majsris

luss*
iofra,

de Accidente erilsu

2.

lo

qusc4.
:

negal

igilurrropriumesseac

nam

alilor co

ai.

Dk Tkrtio.
satis

:t,

Lictfl

dicia lu tuc

le

i{

ex pr

:-

s'i<'ludini

tiimon solilaria

(lcfinialur accidcns por

ropugnantia

omntm

ta-

(juare

pmprii

coiiditionom habot accidons, proplor ipsius

CUliani.

%'
I'l

lomtju'-''
tio

dc

<

''^

;i

seco, el
iiiii.T

;;u'j

ab

e\..

liiliil .TL^it iii

v-

pcr subjcctum dcfiiiitionom. Dicil igitur

nasus
r>r,r,iira-

de
^neUiH-r

quod

Doctor,

iioLintcr

est sinius,

enim

omnis pnodicalio por .so

cst l(i<(ii(>ndo

modorum,

sccundi

non

ost

por

.sc,

quia nec nccessaria, nec

universalis. Per se

vcrum

Ikoc

inforl de

omni,

Ad
tor,
rit

dc porsoilale primi,el
patol

igitur ad

dislin,v:uoiido

i\\.^

p r

sc,

ul

pluni. rg')

alia

ab

\Sf

nrgun

(\sscnti;ilom.
1.

n'i

.scilicol d

imuu^lialiouom, vol cus;iliiutom

Tom.

in

1;

(luinliun princi|alo rospondot

sariam

va itubjocii, ergo ab

esl ncce.ssaria.quod

mciilum.
!'.>

4 tt-

vi

n<'

Primo modo concoua

1.-4 iiViri"

''

''

**"'

llll i-4

tlt <-

SUPEll UNIVEUSALIA PORPIIYUII

370

tatorem, non ergo ratione materitc semper

famosam distinctionem esse congruam, dico quod posset ibi ly ab intnnseco, intelligi uno modo quasi a-.primseva rei cons-

inestquantitfis.

titutione,

quia coclum ponilur quanlum, et sine ma-

secundum AristoLelem.

teria,

non

Item, quare

sicut

Item,

ali;T3

1.

Commen-

declaravit, penes quid

insunt qualitatos activir,

tia,

et

cum

sintacciden-

qualitalcs posteriores

Physicorum,

text.

intrinsecam, et extrinsecam

dicis,

in

cum

sonant verba. Et

movet

in se, nec

cit

sum

se,

est in doctrina hujus, ut patet 3. dist.

10. et25. dist.

illa

causalitas arguat

distinctionem realem passionis a subjecto

elementorum videntur
proprise passiones illo modo, cum conetiam

qualitates
esse

sequantur formam Speciei,ut patet.

Item, quare quartum, et
versale,

mentum
maxime

quintum Uni-

utriusque dicatur accidens

possit

repu-

sine

gnantia intellectus intelligi subjectum po-

quam subjectum

tius,

opposito

passionis sub

ejus

proj^nww

Idem enim in ramovens et motum,

quod potest esse

tione

non

licet

in ratione quo. Dico nihilominus

omne

quod, absolute loquendo,

accidens

est accidens

per

loquendo hoc ab

trinseco, licet respective

intrinseco, et illud

quo

in

etc. falsa est in

tantia genita

ductiva

ab extrinseco evenire
sequentibus. Similiter

omne

aliapropositio,

illa

accidens cosevum

doctrina hujus, imo subs-

causa effectiva, seu pro-

est

suorum accidentium,

potest esse

Item, intentio

Metaph. qmBS-

et 4.

tione penultima, et alibi.

dicatur, de

.^

opposito accidenlis,

inseparabilis,

ejusdem,

aliud a Proprio potest dici evenire ab ex-

non vocatur accidens, cum funda-

quomodo sub

Item,

vel saltem

aliquorum talium. Sed

ibi

pos-

an per motum, an certe per

set dubitari,

accidens respectu sui fundamenti, et potest

mutationem, an per simplicem emanatio-

sub ejus opposito

nem, de quo

intelligi,

ut videtur,

cut supra, de Modis intelligendi,

dictum

liter

igitur
ei

non vocatur accidens,

et

si-

genera-

de Genere

est capite

quare

quomodo

convenit definitioposita hic a Porphyrio,

Philosopho in Topicis

et a

Speciei, aut scilicet

aut tertiam entitalem,

nia

formam Phy-

sumptam,
etconsequenter om-

sicam, aut differentiam ab

illa

membra impugnare.

Item,

mentionem
tendit.

fecit,

de

loqui de

respecLivis

nullam

nec penes quid insunt os-

Similiter quid

sive indeterminata, sive

rise,

nata

et

ne formse. Similiter omnis

delermi-

advenire

dicendum

erit

de

est

omnis forma. Similiter etiam, ut com- Quantiti

quomod
muniter ponitur, forma advenit materise dicilur asic

non aggregatum informet,

quod maxime verum est

res

formas

nam

in habentibus plu-

omnes, prseter primam,

praesupponunt quantitatem.Similiter etiam

est

de proprio materios,

Physicam,

modus evadendi omnia

materia

divisibilis, et entitative, et quantitative,non

Plura alia ponderari hic possent, sed his

et

et quantitatis,

et

non activitatem

quoad esse basim,

culum aliorum,

et

sic

et

de

et recepta-

aliis

pluribus,

quse habent considerari a Philosopho reali.

alia,

Ad primum

sit

ideo congrue dicitur

quoad potentialitatem,

datur

23.

viam, quod quantitas est concreata mate-

qualitatibus primae Speciei,et hujusmodi,

exclusis

secundum unam

aliud posset dici

quantae, licet

videntur insufficienter

accidentibus, quia

Ad

alias.

composito, ratione materiae, non sic ratio-

Item, posset dubitari quid intelligit per

formam

eveniunl

rei ab in
Irinseco,

quod nihil effidico quod hoc fal-

pugnari quod sequitur de forma Speciei.

quod

quomodo

dicis

Primi, qusest. 7. et dist. 3. Secundi, quoest.

Item, videtur

Accidenti

hoc magis

et

erunt causa aliarum. Per idem potest im-

21.

22

ordine ad efficientiam

80, di-

comm.

seu prima3, ut

activ;x3,

ejus esse

potest intelligi

quod materia cum forma

sunt causa omnium accidentium, non igitur qualitates

quod advenit rei de novo post

completum duratione. Alio modo

extrinseco

Philosoplius

cit

per oppositum ab

et entitate, et

isLorum, sustinendo

illam

Quod additur consequenter de

coelo,

est

venire
compoiil'

OL/ESTIO XXXII
ut patel in dcK-lrina islius, in 2.

falsiiin,

Scnteiiliannn, disl. 11.

qui

tonoro viam Arislotolis, p<>ssol

vellol

dicere quod verha Docluris

hic haI)ont in-

doarcidonlil)us gonorabiliuin,ol cor-

t^'Iligi

disliuguondum

ruplibiliuin. Vel

pro principio inlrinscco

t(!ria

Kpo. Si

alibi

t-t

de ma-

cst

vel pro sub-

Ad

371

de fJenere,

imili

Omnia mtnqu^, ul

el

Ex

um

inoiilionciu

intenliones, ol d

:i-

communilrr.

quod idoo do
quia socundum

potost dici,

qn
duo prinu

non

foril,

illis

trium, el

opi-

pugnalionoM

'

.Hp.

<

..;,v

.juenier !

nionom inullorum, sunt propria* passiones

elomenloruin, de quo irifra, quirstiono fi-

dualis dicilur fornia s{^

nali super

otiam Physir.i-

1'orpliyrium orit sormo. Susti-

nendo autom quod

pcr ac-

sint accidcntia

cidons, dicelur ibi poncs

quod insunt com-

posito.

quod

dalur ordo mo<liationis,

in causis

immodialionis. Potosl oliain dislingui do

qnod,

ol

passivaj

quod

rospoclu causalionis, et

et

IVr

inlia\sionis.

sccpiitur do

forma

idom ad aliud,
hoc

sixTici, et

intoUigalur do forma parli^, de

quo

si

infra

ma;;is.

Ad

aliud lacjum

'sl

M'i

tamen inconvenil quod

conveniunt habel

quodque

in

so,

Ad

,.y-

..!i

riii

pnmo

ut

i-

sua propria

di

considoralum, hal)el se ut

forma

.si

..

.Hpocios, vol ul

spocifica.

quod loculus csl do manifestioribus, cl de his qxiai ab omnibus

con<v<Iunlur, tanquam di
a
subjoclis. U.spoclus onim
.
mulaliud, patet

ix'alilor a subjocto,

ct an ojusdcui, vol

catisari

allerius

in-

scd an dis-

problcma
goncris

osl,

cum

subjocto. do (piibus alias. Dicalur ergo brei)ro

uunc, (juod

passio emanat, .seu

obullit a subjecto, vcl ab ojus principiis, ol

lioc

inlolli;,Mlur

csso alia onlia a .subjoclia

potius disposilionos, vel

linguatur

(juodammodo

causari.

(^uodadililurdo(iualilalibuselcmonlorum,
palobit infra, qua-stione

llnali

supiT Por-

phyrium.

quam

lularum,

>au

modi

rer

res lalos, ul 3.

nondo opposilum,

<>-

le

....U-

ponuntur

alibi

con.socuti()num lalium,

:nl

n^sfK^iu

sunt

abs.>Iull'. ot ineis,

np'riri

in onlino ad sul

omnia sunt

el

a.

tin,
,i.

o(

suo

i-

n.

pn<win*.

ul

hoc

.||
>.

rum. FuiKlantur enim rommui.

donlibus

-h-

mxI
-r

!o

respeclibus actualibus. (Ju.on

aliud dico, quod

noniine gcno-

dicamentis do

dici

accidons,

rum,

ol 5. Molap'

pnodicationo maloriali, non lamen nomino

voru

lo'Ulu.s

spocillco, ol capiouilo accidons pro

situm

ulrum<iuo

possit

rniversali

(Juodlibeti, et alibi habel islo.

licol

tum

,.

Non

vidori, qualitor

proprium

rico

i-

c..Fi^r'.7iiiM,?ir f ,pm

tis

lolli;^Mlur

Ad

n-

v"^

prius, ot qua.sliono

adhuc habot

iu

sicam, ot

i-

!.

soquont(!

vilor

tiam onim forma?, seu

:rn

convenianl ratione gi-ncn.s, iH

Ad aliud de primoPliysicorum potostdi-

7'/o

raptunt

.\d aliud, poH!<iel dari

Ad aliud

ol

a.

I).

fundamonlorum, seu su
diliones

in

Paulus. i fiyptra

infiuil

conlingffhnnt Hli.

jeclo.

ri,

*f p#

aliud, palol ex di'!H xupra

ot

'

vol

(luinlo

nou obslat (luod fundaiuon-

nom

\.

'ia

oitl iK.^-u*r

Pr
\

Uic, ui a

sufficiolwl, u(

fu

'

.r

ulrius(iuo dicalur accidons, (luia osl

o.xlonsiva loculio.

Ad

do Ac

aliuil. palobil infra. (lua-sl. 2.

cidonlo. Sod j^ro

nuuc dicalur. qutwl

cnu.s;i

divorsilalis ost aliolas conMvulionis, ol

tionis

iuhiorondi

unuui per

so,

liujus,

altoruui

ol illius

r.i-

ol idoo

por accidcns

iiio:il.

tin.

pu|

il

SUPEU UNIVERSALIA PORPIIYRII

372

propria^ passiones, qiiia illa cst necessilas

denLis

consoquonlis, uL palel, neo conscquunLur

nam

formani spccioi
idenlicis,

De respecLibus vero

in so.

niL isLe, eL sequaces ubique,

ILera,

Quod ulLimo addiLur doqualiLaLibus

speciei, paLeL

ex

dicLis, eL infra

pri-

magis,

imporLanL enim respecLus, uL paLcL. Videa13.

isLe

QuodlibeLi

quaesL.

plorumquo. ConsequunLur eLiam

formam

individui,

non

cL

et

alibi

forLe Lalia

speciei. TacuiL

cLiam qualiLaLes secundo) speciei, vel quia

immanifesUc, vel quia passioncs propriae,

27.

videLur quod ista

proprium

primum

sit

vera

sit

po-

Omne

accipiendo accidens

est accidens,

etiam pro uno significatorum, ut puLa pro

genere QualiLaLis, et hoc susLinendo illam
opinionem, quae ponil omnes proprias passiones in sccunda specie QualiLalis,

etiam poLosL

elici

ex

qua3

dicLis DocLoris bic eL

alibi, in his logicalibus.

ILem, videtur

quod

Doctor per se

veliL

uL mullis placeL,

inferius in aliquo gencre esse proprium,

quenLibus

quod non videtur verum, quia tunc proprii

proprium esset ininfinitum similiter proprium disLingucreLur realiLer ab eo cujus
quia sive ponaLur esse proesL proprium
prium spcciei ejusdem generis, sive aUerius, cum omnes lales sint disLinclge essen-

eriL

dequibus omnibus in seprolixior sermo, Deo duce.

Secundo, circa argumenLa principalia,

eL

soluLiones eorum, aliqua paucis tangam.

Primo,

cum

diciLur in

argumenLo primo

quod proprium non est esseneadem substantia spe iei : \ideinr

principali,
tialiter

enim opposiLum

luijus esse

muniler LenenL

ScoLisLoc,

verum.ut com-

el

hoc loquendo

habebiLur inlenLum

lialiLcr,

similiLcr ac-

cidens et proprium dicercnlur de eodcm,

de proprio speciei ingcnere Substanliae,

nam

nec scquiLur quod inferLur de dcfiniLione.

Accidentis, sicut de suo superiori, et simi-

Item,

Omne

cum

dicit in tertio principali

resultans ex compositione,

etc.

diceretur

tra

Porpkyriura.
Item,

si

sua declaratio valet, sequeretur

principalia argumenLa.

SimiliLer

Universalis affirraative supponenLe confuse

LanLum, quod est conLra ipsum ubique.Gon-

sequenLiam declaro, quia

quia divisio enLis in subsLanLium

esL vera,

dens, intelligitur de ente reali,

est

cL acci-

cujusmodi

lum propriiim

quod

est

Omne proprium

diciL

accidens, ul accidens supponit pro aliquo

illa

propositio,

substanlia,

sit

Nul-

falsa,quia

Ler

de animali.

Quod

tangit consequenter in ulLima res-

de praedicaLione denorainaLiva,

ponsione,

proprium

videLur esse conLra multos,

ccues,uLDocLorconsequen-

Ler decIaraL, iLa el ista,

tantia, et

proprium

hoc sustinendo, id quod

niter Lenent ScoLisLae, videliceL

prium

subsLantia3

subslanLia?, cL iLa

siL

prcedicationem denominaLivara a priori. Et

commu-

quod addiLur de prasdicatione aequivoca,

non videLur congruum, quia in sequivocis
non esL praedicaLio, cum prxdicari siL

quod pro-

rcducLive in genere

quoquomodo

quod

soluLione

possit dici

LangiL consequenLer in

replicae,

qui ponunt

subs-

est

subsLanLia, uL videLur.

Item,

hsec

in hoc gsnere est

sicuL in pra^dicaLione maLeriali isLa esL vera,

est

quod

suo inferiori, sicuL exemplificaL consequen-

Proprium.

Item, videlur

est con-

Doctorera infra, quaestione finali super

nec replica sequens vidcLur ad proposiLum,

non

quod

le,

intentio

quod contingcret descendere sub praedicato

est accidens, ut paLet.

Lria

inferiori

vide-

Item, non vidcLur formaliLer respondere

ad

tali

IHer intcntio Proprii per

nunt tertiam entitatem resullanLem, quse

non

de

quod

tur esse contra ipsum, et sequaces, qui po-

28.

videlur quod poLius accidens

cidcnLi,

quia LranscendiL proposi-

alibi,

ens est univocum subsLantise eL ac-

univocum novem Generibus

tum.

Lur

si

dubium osL qualiLer praedicanLur,

de quibus

mve

novem Generibus, videlur dubium

proe alio dici, et non solum voce significari.

prima

de sequivocaLione acci-

ILem, videLur

quod

vera, salLem uL raodus,

ista

prsedicatio

proprium

est

sit

acci-

QU/ESTIOXXXir
dens, .sicut ot

proprium

illa,

sjirrien,

est

hoc cipicriflo .ircidous, ul est rjuirilurn

cujus opposiluiu dicit

vorsalo,

in

firio, (Jt

pr'iricipio

non

supra, (|ujr
circa hmc,

ot

menlorurn,

iri

solutioriis roplica se.s(j1u-

oport(;t irninor-ari liic.^juia

do Genere

2.

t.

Irii-

iJoctor

quoritis. (iirca (|uail.urn priricipalo, el

tionern ojus,

ft

irifra,

di-

quid

de/initione, etc. po.s.setdubitari,

sit

subjocluin,

ot

nignnlo,

ct

miruin quod

por quod dofinitur rdhodo.

hujusmodi. Vidotur ctiain

dicit

ad

finein totius qufcstio-

quod Proprium non est accidens inspparahilc, cum lamon sit accidons
nis, scilicel

reale pr;odicationo maloriali

inl(nlionaIo,

pr;cdicatione formali

igilur scparahilo,

primum, ut
30.

accidens

ot

aut insepar.ihilo

non

socundum.

patot; igitur

primum istorum

aut

sionem onlis

evacuaro lolum

i'oalo,

accidons

suh.slantiam, el

in

et rcale, el ra-

en.s,

tionis quoquoiiKjdo.

famose

aliud, patot ox diclis, quia

propr-ium

quod non

gonere

accidcnlis

de

nec accidens
dicitur

Et

aliis.

quod

polest nog.iri, sicul ralionale

non lamon

en.s,

Qua-

ncc

inferalur

si

vel

Sulxslanlia,

rccto polesl dici

similitor eliam noc Quanlita.s,

litas, el sic

I*r;odicamonlalis,

suljstanlia,

sallem

accidcns non

esl cniin

Iranscendcns.
.\d aliud

de .Tquivocalioneaccidentis pa-

tohit infra, q. 4

Antopr;edicamcnlorum.Lo-

quilur cnim Doclor hic proprie logice, el

it;i

tonct aviuivocationem enli.s, sicul supra

tactum

.s;ope

est.

diccndum esl
amplior scnno

Et simililor

quod
loquilur Doclor famoso, ut communitor in

uhi prius, et supra, qurcsl. 9. aliqualiler

his logicalihus, do Pi^oprio, suslinondo vi-

porlractavi.rosset eliam

.\d

po!cst (lici,vol

dolicot omno.'; proprias passlone.^ de

accidcnlis; vol

quod

ei^entialiter

capit hic

idem proprio, pro essc de

Gencro

essontia, sicul

praDdicalio accidenlts

.salvari

do 1'roprio; ul oliimo^lendorel divi-

roalis

ponit

sed sufflcit nd hnc qundsubjcctum ponn-

turin

m(jdo possol

habet idom, sod

cum

nihilonunus ad-

officax, Doclor

misil ips,am, ul vi(Jerolur qiialiler aliquo

Ad

proptor illud diclurn in soluliono,

cit,

inultum

Anleproodica-

quiost.

ot alibi sa'po

plura

teligi

sit

37H

alihi sjcpe laht

ferl

de

ct sic scquitur

definilione spocici.

imilantur inulluin

Nec

quod

Scotisliv

inilli

menlom ejus.quidicunt

[lassionom csso cs.sonlialitcr eamdein suhjocto.

Vol

socundo, qiKjd pi-oprium suhs-

tantiio

non

csl suhstantia.iiropric loquondo,

sed suhslantiiu polius.

Ad

rcsultationo por indduin aclus socundi, id

compositionom.

in inaloria ost

lum [)rimum.
iion

formain csso

Vcl forlo liKiuilur

pononilo torliam onlilalom

aigumonlorum.

illa Iria

f.imo>t,

so(l

prim:i

placot.

rospondoro ad

I'o.s.sot

for-

onim dici.quod

argiimonta pi'occdunl do pi'oprio

primo-intonlion;ililor accoplo. sicul ol

accidonlo

lili,

de

sod qu;ostio cst dc inlcntio-

aliud dico,

quod

aiiu

liccl ill roplica

non

non

et ideo

lcnel ar-

a minori.

quod

1,

molivum,

tingit honuin

quod inferlur, lenendo illam

hyiMjlhosim, imo ex diclis in hacsolulione,
vidctur quod Doclor voluerit propriumesse
polest conccdi

ojusdom goneris

cum

maxine

subjeclo,

in

accidonlibus, ot ctiam in subsLmliisfurle,

ila

cxprcsso

cl

hinc pulcsl accipi

fundamcnlum honum pro

diclis Scutisla-

rum ad monlcin cjus.

Ad aliud, suslinondo quod communilor
tonolur de monlo

IKH'li>ris,

non

ligit liic pir inferius

lanluin

lilor lalo, sctl

quod

aliam viam oporlcr,

'

!o,

el rtnluc-

"'^risdi-

li... >..

forlo .socund

sp-

cios ali^im.

pn>prio

quidam. Vol

sl

fiTr,^

c-

>.

I.

poncnMur

inlinilum

^oro
,.r.

lod

in oHiom

p^nore

jmnojp.m^ur

suhjcclii.<<uo.umno

pi-m-o.ssus in

intel-

dircrlc, cl funna-

sicut dilToron'ia}

dico

cunlur infcrius nd ipsum. Su

cum

nibus principalitor.

Ad

es.se

gumonluin

Ad

eril

nomon inagis comunivocum et minus comrnune

aMiuivocum, in casu,

livo.

,\d aliud, facilocssot

iu.is

Nam

compo^iliim osso (juoad ac-

nsponsio magis

munc

sod non

aliud polcst dici, quud loquilur do

cst, post

de accidcntc, sed de hoc

uaui

>.wlin

31

SUPEH UNIVERSALIA PORPIIYRII

371

sooundo, vol ossol

quo, qnod non quod

ila

sod via (oniinunis Scolislnrum de rospcctiluis

magisad

apliludinalilms facilior esl,ol

monlom l~)ocloris. Quod

langiUir de dis-

ibi

lincliono reali passionis asubjecLo declara-

liic

guomodc

sumpta quia quid, quid

sed an
modo, opponuntur

accidens.

(Juod ctiamadditurde Proprio et Accidcnte

applicandis cidem fundamento, patet ex

vcrsalia ut quid

rospondebilur, qmcslione

illa.

aliud de descensu illo (quod est satis

notabile) posset concedi secundum aliquos

Ad

descensus copulatus,

Vel

aliter, et

licet

non copulativus.

melius, quod in

implica-

illa

quod

sit

sensus

Omnequod

cstpro-

prium in lioc gencre est accidens, et ita ly

proprium confunditur, non autem ly accidens. Possel etiam dici, quod Doctor non
curavit de hac micrologia in his sermoni-

bus speculativis, ubi transcendit puerilia,

et sophistica. Eligatur responsio

cuerit magis, sed secunda

quse pla-

magis sapit ad

menlemejus,scilicet,vel quod Ijproprium,

vel \y genere confundilur.

omne quod

mi, ut

prium,illud

propositiones.

hoc genere

in

accideis

est

Exemplura

pri-

pro-

est

etsic erunt duse

Exemplum

secundi,

Omne

quod sunt
:

etiam ut

Accidens,

possit dici

modus, posset dubitari, de quo forte in sequentibus magis,eo tamen modo quo Genus
vel Species, posset dici accidens

ita

Pro-

sive pra^dicatione modali sive quid-

prium

ditativa

secundum diversam acceptionem

accidentis.

Ad

quod

tione in hoc genere, subintelligitur ly

esl,\ia.

modus
Proprium
et

aliud de subjecto albedinis, et hujus-

modi, dico quod subjectum adsequatum

ejus cui prEecise convenit, est forte innominatum,sicut communiter subjecta odorum,

saporum,

et

colorum. Consequuntur enim

hujusmodi accidentia determinatam complexionem,et mistionem qualitatum activa-

rum, quse

in pluribus materialibus entibus

alterius rationis

dus. Est
et

forte

salvatur

enim corpus
propter

sic,

secundum gravel

tantam

mistum,

sic,

communitatem

islorum distinxil Philosophus ipsa ab accidentibus

busdam

copulatis, quse videlicet in qui-

naturis determinatis reperiuntur.

in hoc genere illud est

Nihilominus tamen, absolute loquendo, re-

primum placet, et neutro modo

ducuntur definiliones completse quietativae

confunditur ly accidens.^^V igitur una pro-

ipsorum, aut implicite, aut explicite ad

proprium quod
accidens,?.e&

est

positio explicite, et

dua3 implicile. Posset

etiam distingui secundum compositionem,

et

divisionem,

etc.

ut voluerit solers lec-

subjecta, sicut in simili

finitione

tamen raro

hic

prium

de praedicatione proprie denominaliva

lo-

tione formali

aliud, patet

gicc, quse est formalis,eta posteriori saltem

secundum

esse,licet a priori

vel inesse, de

quo

loquuntur,

logice

alias.

secundum

Nec

illi

dici,

muUum

qui denominativam

de-

explicite ponuntur.

quod loquitur Doctor

Ad

imaginamur de

materialium, per materias, quse

Ad ultimum

tor.

dico,quod Doctor negat Pro-

esse accidens inseparabile prsedica:

el forte

etiam posset negari

loquendo de prsedicatione materiali

quia

fundaraentum accidentale cui applicatur,

non

est formaliter accidens separabile, vel

inseparabile, licet

sit

aliquid talis,accidens

priori ponunt.

etiam intentionale,quod praedicatur forma-

tione

liler

Quod additur de prsedicasequivoca, patet quod loquitur exten-

sivc, ut

Polest

Philosophus in Antepra3dicamentis.

enim

dici proedicalio, sicut et

omni namque proposuo modo, proedicatio

non

positio, multiplex. In

sitione

est,

pro-

p^^^,..^

distincta Uni-

et intelligit

prio,

quod non scquitur sccundum illam

viam, quam toneo, et infra magis ad lioc

34.

de praedicatione identica, seu quidditaliva, et non modali Accidentis de Protor

bilur in sequcnlibus, cl alibi ssepe notavi.

diclis

3:{.

tamen vera, noc falsa, sed distinguenda est

illa, in qua prtBdicatur fcquivocum.
Ad aliud potest dici, quod loquitur Doc-

de Proprio

et Accidente,

Universalibus, sive praecise

aliud,

non

et

idem

de
sit

aliis

sive

est positiveseparabile, vel inse-

parabile, sed

tantum perraissive,

cindit ab utroque.

et prses-

Proprium vero nec posi-

35.

OU/ESTIO X\Xlf(
nec pormissivc osl

livo,

pcrmissive osl

illufl

sicut aiiimal

hoino voro mi-

irratioiialo,

nime. Forlo tamon hjcc est vora, ut modus

prnprium Cfil nccidfns

enim sic concedilur esso

scparahile,

sicul

.nccidens, ila con-

375

irnrnedialam alicujus poni, nisi pona-

et

scmper

tur effectus, el ideo quia

suhjccto sua forma

quod

esl, nisi

per

quia non

illarn,

inesl

esl id,

ideo sompor^ihi

inerit j)roprium.

codilur osse sop.irahilo, vel insoparahile.

Ad primurn argumenturn

quod

dico,

3.

li

risibile nciupvr incst aclu, licet ridere prmc

non scmpcr

insit

mune accidens

QU^STIO WMI!

Utrum Prnprimn
sempcr

horninis,nec inest homini

tantuin aplitudinaliter; quia

necossnrio

est inhiurentiarisihilis

scd est

e.x

inconveniens,

est
tcr

tajiroparneijati

le

va.

Quod non vidolur; quia risibile non

semper inest lioiuini, non cnim homo
sempor ridol.
Dicitur quud risibile sompcr inest .socundum aptitudinem, sed non sompcf
Conlra, semper

causa efficions
rni-[iia

liominis

liujus
;

homini

inosl

proprii

i^nlur ct

iste

artu

.scilicet

elToctus

somj)or ost in aclu.

pore

pra)-

omno accidens lompore; ergotemest,

quando nullum

sihi inest acci-

dens, ut de accidente Arislotelos

quitur, sod

modo proprium

illo

Item, (mnis polonlia

cst in

Mota|)h. contfxl.
polonlia

semper

ifK/n

17.

suhjoctum

proprium

ergo polest

necessarium quod proprium

prium sompor

priiin- tis; qiiia

fuli-

jtiis

csl

autem

suhstanlia secundurn se non

dependeat ah aliquo acciilente, est

por accidens

inost, ut

ct

ta-

quia sempor

falsa;

quando suhstanlia est

quia consequitur immediate esse subs-

accidens

tantia?,

est,

nec est inconvoniens propositio-

acciilens, sicut dicilur

patotox pranlic-

maximo

priiioi-

forma

non

possibilc causain neccssariam

riiysic. cont.

;.

quod omni motu contingit accipere

inotum velociorcm, quoil verurn est resKt.

motum secundumejusralioibi

de motu, sed in

toleles

conloxt.

contox.

7G.
:i;{.

et circiter.

dicitur. quoil

loquilur Aris-

^. ojusdem

Idom

2. Cu?l.

omnis motus

est doterminatiu velocilatis, et tardilalis,

quod vorum

esl coinparanilo

detorminata moventia,

ilum

quam

toteles

illa

moluin

atl

et inubilia.secuu-

ralionem loquitur

ibi

.-Vris-

de .Mutu. Simililer L 1'hysic.cap.

de Vucuo, cunto.xt.

Propriiim ogrodiliir o\

s(ihjM'li,

cum

dens,

nein g.MiTalem, sicul

insit.

ijrfiiilur

sihi

ropugnant tempore praicedere ornne acci-

ac-

Ad oppositum ost Porphyrius.

Ad qunvstionom dicondiim. qiiod Pro'l/JKI.

sua ratione, non

est

esso sub proprio, ol ojus opposito; orgo

est

cst, e.x

piciondo ad

passiva ost in

passiva ad

quia matoria ojus in qua

non

inquantum

per se, quia suhstantias

lo-

potontia contradicti..nis, pcr Aristolo0.

est intclligenila

dico,quodilla propositio Ad

ibi

cidons; ergosuhstantia est sine proprio.

lom

ridore apliludinali-

nein pcrse verarn, es.se impossibilem per

Ilcm, ad [irincipale, suhstanlia

ccdit

adactuin,

scmper inosse actu homini.

mon

sccunduin aclum.

aptilu-

parte ipsius proprii in se, ncc

Ad secundum
1.

illa

do non
insit

Vidflcitalos qucvsl. 30.

Anjumen-

quia ridere est coin-

5i.

sup^^omtur in

demon.stratione per impossibiio.

^^it

onim spalium vacuum, quod quoouuique

c)rporo

roploatur,

contingit

spalium replelum coriHire

(|uxi

vorum

est

accipore

sul^tiliori,

secundum nitionem

neralem corporis,

ge-

inquanluui rcplcas

t.

1.

SUPER [JNIVRIISAUA PORPIIYUII

est

rcspiciemlodetcrminatasnaturusnatura-

maLicis,

4.

quod omne quod

Atl tertium dicilur,

esl

tantum

in potentia

passiva ad

illud.

ad

solum

passiva, sed

in potentia

eL posseL exLendi

proprium

a subjecto.

cidunt, per Aristotelem 2. Pliysic. con-

non

subjectum

cst

res-

toteli-5

quod verum

est

non

dictum Aris-

de materia in

sine transmutatione,

qua, ot efficiente

cujusmodi materia,

et efficiens est

sub-

necessaria.

Ordo hujus
quia

omne

eraL

examinanda,

idem non

est in

potentia et actu respectu ejusdem.

Potest dici, quod

nalibus hsec ponaLur ante ipsam,

scilicet materia?, et forma),

in

et

non sunt

secundum

accipiantur

ejusdem. Aliter dici-

et respectu

quod potentia ante actum opponitur

actui,

non qua3

potentia

sola

fit

De Secundo,

cum

est

actu, et

subjecto

est in

sed non

remissio ad ipsam, uL

infra paLebiL. Divisio

communis

arguiL tribus

est.

rationibus

pro partenegaLiva. Prima procediL ex negatione perpetuse convenienLioe, seu inhoesio-

nis risibilis homini,

Lali

hoc inferendo ex

eL

ipsius acLus ridendi.Ad

apLiLudinem, auL

quam

quam

ista

respectu

in-

secundum

secundum actum. ConLra

nolabiliLer insLaL,

argumenLum

idem potest esse

potentia, et in actu, ratione diversorum,

idem,

aliquibus origi-

haesione risibilis, auL videlicel

ria est in potentia, sed

nisi

liceL in

actu

in

respectu cujus est efficiens,omnis mate-

opposita,

incidenLaliLer surgiL ex

illa

immediaLe respondeL, dislinguendo de

est

efficiens

quseslionis ad prsecedenLem

sccunda qusesLione de Proprio, ideo prius

negaLione

jectum respectu passionis.

Gontra,

conclusio

sic

renLia passionis de su))jecLo osLendiLur, est

de materia ex qua,et efficiente per

transmutationem

quia

simpliciLer,

recle quia in hac

pectu proprii, materia, et efficiens.

Dicitur,

el a^LerniLaLem,

cessiLale

palet,

Contra; materia, et efficiens non coin-

text. 70. igitur

ad

Necessitas in proposiLo accipiLur pro ne-

est

in potentia effectiva, quia effective

tur,

Logicalibus, et aliquantulum

demonsLraLionis poLissimie, in qua inha3-

Subjeclum autcm respectu proprii

est

a3vum,

ali-

cst in potentia conlradictionis

quid,

non

eL

super4. Physicorum,

lium.
Ad'3.

im(7waw, dequohabeL videri in Gram-

lofum, cujus opposilumcstmanifestum,

non corroborando
sed ostendendo

[prlncipale,

disLincLionem, eL ipsius applicaLionem esse

nuUam, quia

nem

videliceL ad acLualem posiLio-

causse necessaria^ immediaLse, eL suffi-

cienLis,

sequiLur posiLio acLualis effecLus

forma auLem

hominis

specifica

modi respecLu

risibilis,

esL

hujus-

quare.acLu semper

nedum apLiLudine,
solviL argumenLum

ineril risibile homini,eL

uL dicis

hoec replica

principale, ut pateL infra.

passionis.

Secunda
sLanLise

EXPOSITIO

raLio procediL ex priorlLaLe sub-

respecLu accidenLis universaliLer,

uL habeLur 7. MeLaphysicse, text. comra. 4.

Ikec qusestio videtur principaliler perLi-

nere ad Proprium

accepLum,

primo-intentionaliLer

licet possil

eLiam ad secundam

Primo, lerminihujusquaesLionis sunt

saLis noli

ex praecedenLibus, quid videlicel

proprium, quid defmiUo.

Semper

quod non solum verum

prioritaLe naLurae,

el

de

uL videLur expresse ex

LexLu Philosophi, sed

sic

est

eLiam duraLionis, et

sumpLo includiLur Pro-

prium, uL paLeL peraliasparLiculas

tas, sciliceL definitione, eL

ibi tac-

cognitione, uL pa-

teL.

esL disLribuLivum Lemporale, af-

firmaLivum universale,

sub accidenLe

InLenLionem applicari.

De

inde

et

est

adverbium

lemporis, cujus conLrarium disLribuLivum

Secunda

ratio procediL ex poLenLialiLaLe

passiva subjecLi respecLu Proprii, quoe vocalur conLradicLionis

quia poLesL indiffe-

6.

OIM-STIO X.WIII
rcnler esso sub ipso, ol ojus opposilo, sirut
inatfria ox

qua respoflu

(el est senlenlia 1'liilo

forina',

ophi

0.

Mclaph. toxl.

qua respcctu

coin. 17) ila matoria in

dcnlis univor alitor suinpti.

a(l(liu'il

suo mo'lo

.\fl

Porphyrii aucloritalcin

acci-

e sel aptituflo ad

in

rando

hoc

prio

Dcindo paucis respondct ad qua^stioncm,

lenondo partoin affirmalivain. ol romittil

ad

risif/ili.t

inlKiTor*; honiini.

nplitudo in inh:erentia

ex partf proprii in
aptitU'lo esl compa-

arlt(rn,sefi

est, quotl

risibilo
so, el

iii

illa

ad ridere.slaiido in ipso pro-

comparando

e.st

quem esl

ejus lormino ad

bitudo es.sonlialis ejus,

aulem

quod

subjeclo, iui

aclii

fsf, iiiquil, ilhi

A'o/j

s<?,

Phiiosophus in Topicis.

ot idcin haljot

lanquam

inesse homini,

opposilum
liltcra,

377

ul vidolur
risibilo

ha-

non

ad actum,

ad dicla inqiKcsliono pripcedonto.lndc

inha-rondo homini.qui osl extra proprium,

patet ordo quaislionis, ul poiiimus eas, et

non .solum quoad denominationom, sed

e.s.sontiam el habitudinom essenlialein

se

transMiulalio

ul

ipsariirn,

cas ordina-

alii

Dictiim ost cnim in solulionc qu:i's-

ruiit.

lioiiis prajcodoiilis,

iii

dislinctiono acci-

illa

qnoad multiplox r/uo iiiluTsionis

qiiod pioprium primo-iiitciiiionalilcr

fundamentum

sicut habiludo respoctus ad

non

ost

do

cjus. Inqiiantum ij^Mtur

o.s.sontia

denlis

risibilc dicil

ojus,

in

aptitudinom, noii inlcHigiiur

orlinc inhcrrendi subjecto.sed inordine

sutiiptum acripilur a forina .Spocici.ot incsl

ad actiim ridcndi, qui aptiludinaliter ple-

subjccloralioiic lalisform:c,laiiquamcausa'

rumquc

iiiimcdiatic,ctquia talis

formascmpcr

ct est cau.sa nccc.ss:iria naluiMlis

ol praicisa liujus pa.ssionis,

por ip.sam passionem

dicit

Doclor quo

immcdiala

necosscestsem-

ine.s.se.

Et notantcr

ogrcditur a

incst,

principiis

dino,

incst subjoclo,

et ila

apliludo actu inest

el

actus aplilu:

quod non esl inconvsniens rilere aptHudiiialiter semper inesse actu homini
quia
riderc apliludinalilor

cst

risibilc ines.se

ines.se, el

idco nolantcr dixit Doclor

main cau.sam

ipsius proprii in se, ha^c solulio esl singu-

Ex

cal elTcclum.

scmpilcrnitate

igiliir

inexislcntiic spcciHc:c f()rin;r, arguit

inh.Tsionis pnssionis

pitcriiit:itcm

vo-

scmcl

sic

palot solutio qu:cslionis.

priiicipalia.

priiiiumfconformitcr rcplic:c facla^con-

adiluclam ad princip;lc ar-

tra (;v;isioiicm

quod

gumciitiim) dicit notanlcr

scmpcr

aclu, licct in sc sit aptitudo.

incsl

sicut singularo

modus, vcl

quidosi rniversalo ut

ui

conlra

vol ((uanlitas, s;illcm

osl in se aetus, vcl

apliludinc,

sicut

iiuvsl

cum

sit

actu

sccus,

quam

parte

in tcrlio arli-

culo ali(iua tangain.

Ad sccundum
Mclai)li.

principale rcspondcl salis

cxponendo Philosophum,in7.

dc prioritalc subslantia,

ccns quod dicluin illud cst

aulcin

fiilsuiu

iialura,

elc.

vcrum por

pcr accidcns. Priori onira

in({uaiilum

non ropugnal

lalc,

priorilas duralionis, ul in 2. disl. Primi.et

alibi

.sjcpe

haU^t

isle

sed aliquando ex

causa oxlrin.soca, vel ex habitudine necossaria postorioris, vol ex consoculione

(iss;iri;i,

vol ex posillone alteriu.s, el sicdo

aliis contingit qiiod

quod

illud

prius

est

tamcn

sopar;ibilo

accid(ns. El

ox nalura sua.

non

incst homiiii

diclis IMiilosophi

ridcrc

.scd

inquaiitum prius

oi accidit,
iit

patot.

est,

VA quia aliquis pos.sot dicoro

hnnc solulionom,

bilitalom ojus nol:ibilitor 0.

quod (\stapti(udo,idcoaptiludiualilcr incsl.

dicit Docior. lioc cxcludcndo, quod non inilla

aplitudo

risibilis,

quoad

comm.

I;".

el poasi-

Physic. lexl.

toxl.

cjmm. 70.

Ctrli, toxl.

ubi '.ommonlalor un

n^spondol huic n
c;

comm.

et

IHvIaralaulora cx

hiiinini.

lolligiiiir

ne-

nunc incsso

"''''"' ^'.^'nantcr,
risibilo
in',-^t"snnj>n- itciu
i.iniuiii ;ipliludiualitcr sicut

scmpcr.

se,

nalura non possil osso prius duraliono, boo

Itisihil,'

:ictu

di-

accidons pcr

sit

acciilens hoininis, idoo polcsl

cum

;lbcdo,

Kuch;iristia, qu;r

in

aplitudo

it;i

cnim

cns aclualc,incst tanlum

inquit, csl dc ridere,

m;iximc

risibilo

aplitudo ex

illa

ct nolabilis circa

prol)al>ililcr,

ronscquontcr rcspondot ad

Ad

l:iris,

inlcUiLrilur

ni.

cirvUcr

el

ai.lim

idcm

quod

ipsum proprium

1.'

idoo subdit

subjccti, ut st:itim nolabo, ol appollat forojus, cl

l/l'

8.

cl fcrc

riiy<iic.

idcmS.

53. el indo. IVr se

enim

9.

SIirER IJNIVERSALIA PORPIIYRII

loiiueiido

moUi,

(le

cerlam veloeilalem,

lardilalem, sed in

cl

ordine ad delerminala mobilia, et moventia.

Ccelum namque.secundum

Pliilosoplios

non posset velocius moveri, tum ex parle

forte,saltem

tum cx parte mobilis

moloris,

hoc habet

el corruptibilibus,

de mobilibus,

videmus enim aliqua mobilia, et nimio impctu velocitatis motus, statim dissolvi. Secundo hoc idem declaratur
apparentiam

ex

4.

Physic.

comm.

lext.

de spatio

72.

et

corpore replcnte, forte cnim non potest

corpus replens iocum,

reperiri in natura

subtilius ipso igne.

partc tamcn corpo-

repugnantia in infinilum

ris et loci,non est

est falsa

quia subjectum

et sic

et est effi-

subjeclum respectu proprii.

est

ciens, et

prsecisione,

modo proceditmajor,

aut sine. Primo

minor

cum

aut

Primo modo non

contradictio-

est potentia

nis ad ipsum, sed

tantum sccundo modo,

ut patet. Sed contra hanc solutionem inslat,

ex

comm.

Physic. text.

2.

70. implicile

lamen de non coincidentia malerioe et efficienlis. Ad quod respondct notabiliter,dis-

quam de

tinguendo tam de matcria,

Maieria

et

efficiens
7ion coin

cidunl

quomodo.

cicntc. Matcria

enim

effi-

ex qua, alia in

alia

rei

dem, ex

plum

Exem-

sccundi, ut intellectus intcUigens,

Deus creans, et sic de aliis. Dicit

ergo quod aucloritas Aristotclis vulgata
forte et

intelligi d*cbet

mo modo

de matcria,

et efficiente pri-

sumptis. Scd instat contra hanc

tantum, sed

non synonymi, sed

ejus-

necessitate

non connumerato eo quod erat in

idem secundum idem, simieodem tempore. Est igitur subjec-

liter et

efficiens respectu passionisetmatcria,

secundum diversa est in actu, et in

potentia, quia secundum rationem cfficiens
secundum rationem materia
est in actu
est in potentia. Licet igitur sit idem quod,
:

liabet

tamcn divcrsa quo,

et

hoc

sufficit

ad

vitandum contradictionem. Aliter respon-

nam alia est

cum actu.Prima

distingucndo de potcntia,

det,

abjiciens actum, alia slans

dicitur antc actum,ct potest dici respcctiva

actualis

secunda

nalis,

est

cum

actu,

et

de quibus habet videri super

Physicorum,

et

Metaph. hujus

maxime

et infra in

potentia,

subjecto

1.

et 3.

in qusestionibus 9.

Postprsedicamen-

notabiliter. Dicit igitur

in

potest

saltem respectiva aptitudi-

dici absolula,ut

quod

primi, ut calefaciens.

ad propositum,

respectu

passionis est

sccundo modo, non primo modo,

non sequitur illatum.

De Tertio, potest primo dubitari de

et ideo

effi-

cicntia subjecti respectu proprii,ut tangitur

in solutione qusestionis, et ultimi principalis,

et

etiam qusestionc prsecedente,

et alibi

solutionem adhuc, quia videtur implicare

ssepe in his Logicalibus, et rcliqua doctrina

contradictioncm, idem videlicet csse in aclu

hujus Docloris. Videtur enim quod hocnon

et in potentia

simul rcspcctu ejusdem.Effi-

ciens enim, inquantura

materia vero, inquantum

tentia,

in

actu,

talis, cst

in po-

tale,

etiam materia inqua

jectum respectu passionis

materia

ejusdem.

cst

quomodocumque

simul in aclu

est

si

igitur sub-

efficiens,

et

capiatur erit

et in potentia, respectu taraen

Elenchi
fallacia
quce. ,

principio, ad

cum
Exemplum

aliud sine.

rei

his quse data sunt de

accidere,

lis

transmutatione,

nominis

et

qua, quodestsubjcctum. Similiterefficiens

aliud

oportet

nominis tantum, nec etiam

et ita

in potentia passiva,

ut patet

Elenchi,

cnim ad
conlradictioncm inferendam recte, quod
opposita dicanturdeeodem simul,et secundum idem, et respectu ejusdem, et ad idem
in respectivis. Est enim Elenchus Syllogismus contradictionis unius, et ejusdem non
Elenchorum assignalas

hoc propositum, qucere

principalc, distinguitdeesse

11.

discurrendo per conditiones Elenchi,primo

tum

ibi.

hoc respondetdupliciter. Primo quod

est fallacia ignorantioe

ubi Commcntator salis nolanter scribit ad

Ad lertium

10.

Ex

Ad

dolerminatur ad

iion

possit stare

cum

subjectum, ut
dist. 2.

habet

identitate

reali

3. dist. 1. quaest.

iste,

videlicet

ipsius ad
7.

quod

et

25.

rclatio

causoe ct cffectus requirunt diversitatcm,

nedum

suppositalem,

sed essentialem, et

per consequens realem. Unde

nis

licet in divi-

ad intra conccdatur productio, non

men

causatio

ta-

scd Scolistoe communiter

12.

QC.E.STIO XXXIII

rtTO

idom, hic voro realiler cau-

tencnl iflonlitatern roalem passioni.sad.sub-

ibi roalitcr osl

jeclum, tum quia oarjom gonoraliono^eno-

sata, ol por consoquon.s

ranlur,otoa(lemporruplionororrumpunlur,

ul videtur. Simililor, inhis l^>gicalil>u.s vi-

tum proptor corum insoparabilitalom

dotur vollc quod sinl in divorsi.s Prawli-

rea-

lem, ctiam por f|uamcumfjue polontiam

tum

necossitalom

proptor

conrlusioni.s

(lomonslralionis, et sic de aliis,quajhal)ont

roalilor dislincla,

camonlis, ol pcr consoquons dislincla roa-

Ldom

suslinondo dislinctionom

litor,

esae

intor Priodicamenla, ul 5. Molapliysicae ha:

vidori alibi

ijL,Mlur

fiuida-

Ilem, quaro polius a forma,

quam

Proprium

ma-

morlali-

onim vidolur convenire liomini raliono

tas

materia', sicul risiljilitas rationc formiE,

Ilem, vidctur

13,

quod

illa

offectiis

pnoounlc habol)

qu;osliono

sallom do pot<'nlia absoluta Doi,

sit falsa,

et

imme-

el

(lialamalicujus poni, nisi ponatur

(quam oliam

maxime

dist. 12. ol

in doctrina hujus, ul palet in2.

iii

1.

tilatom roalom passionis ad subjeclum,

habot quod

ubi

disl. 12.

dist. 17. oxpro.s.so,

el

ubi dlcit quo<l polonliae

p<i.ssionos

ad subjectum, passio vero, inquilipso,cbulsou ogrodilur,

a subjocto,

ol

osl

ila

idem roalilor oi, sicut ibi intondil ad propositumostondoreox hocidontilalom polen-

cum

tiarum animfo

osscnlia, ol

inler

.se.

indoc-

Difficullcr invonios oxprcssius hoc

Irinaojus, sod potius uppasilum, nisi bene

oxponalur.

Tndo advorlondum, quqd

isla se

haticnl

por ordinom, a so invicem akslra*'.ondo, vi-

ab absoluto posteriori, potest scparari,

et

dclicol dici ,naici .germinari , generari, pro-

tri-

duci,originari, pu'lu/are,sieuemanare, aul

bus pueris

in

camino

causi necossaria,

ol

ignis,

immodiala

sallom calor calcfactionis,

dc

calofaclibili, et sic

nam

ijjnis est

caloris, vel

sou caloris in

aliis.

ila

lalis,

noc

principia roalia, ox quibusoj^rodorolur

illa

pr:ocodonle

po.s.sot

pondorari,qualilor htuc pro-

ab julorno \cr:i,Hnmo

posilio sil

csl risibilis

cu:n tamcn non fucril ofticionlia

passio.

Simililor

ncc quantilas,

ncc ros-

pecliva sunt de ('lencro activorum

modo igilur ibi orunl

quomodo in sccundis

propria

quo-

simililor

intonlionibus,

sola fabricaliono inlollcclus haboanl

cum
liori.

sic

forto

seca, quia
sic

onuiis

tactum

osl

ncc

non do ossenlia
passio

spociei.

quia

exlrinso-

dici

po>si'l

ca, .sod sic oxtrinsoca,

sic exlrin-

quia roalilor rau<?n!a

inaliolaloroalisnaluncporse ox
ab.soluto, licot

non porsesubsislonlis.Exom-

IMiira alia possonl ibi nolari,.scd rclinquan-

plum.s(vun(li siculmiA//i//i.$.qu.Tnon dicil

tur

aliam romali.solulam.sounaluram, nec rea-

.solorli loclori.

Ad

^^

isla,

licol

nvjuireronl

longum

pro-

ccssum, brovilor tamon pro nunc nie al>

sulvam

ubi

primo nolrindum,

i(UMililato passionis
tis

ad subjoclum,

hujus vidolur ambij^uitas,

tiono
lo;i

I,

({uotl

nam

Primi, Motaphysicir, ot

in

priotas se habol ad

in

suum

dic-

inqujtvs-

(lu.

;i.

Sonlonlianim, vidolur \v\W quod

ler in divinis, ol alilor

dv

croaluris,

Proali-

pro-

subjcclum, quia

t5.

quod dici esl infimum, ol pullulare supromum. Solol cliam distin^i do

pa.ssione oxlrin.soca, ol intrinseca. Exomplum primi ul accidonlia insoparabilia, ol

etmUire

lcmpus p(nitur passio molus.

Dicuntur autom oxtrin.soca, non quir.
ovonianl ab inlrin.soco, sicul qua?slionc

Ilom,

ub'

y^,^

omne absolutum prius, rcahtcr distiwtum

separatim conserrari. Palct etiam de

m
r

Scnlonliarum,

2.

animcc so habont ad animam, ul

lit,

proposilio, iVo/i

neccssarifim,

esl posaihilf causfiin

Scotisloj nihilorainus lononl iden-

ip.so.

vidolur inlenlio ejus in

esl falsutn.

teria spocici o<^rodilur

bol

horum

aliquod

contradicurit, vol

monlorum

vel dicta Doctoris sibi

lom propriooffiH'lumros|H?olu subjocU:

oliam principium inlrin.socum ali

cmanat a principiis s
prium Spocioispociali.s.snu;e,

>

ul el pn>-

vel

ballcrna\ el hoc forle oliquanda r.tUtinu

matori.T, ul mortale,
l''s

in

homino

vol

plina'>ile, nsibife.

ab esscnUa, volqu.

'

'

'

ui.i

i.

vero

..iius cig

v--

ejirtiunu

SUPER IJNIVERSAUA PORPIIYRII

380

proprium, sicut sunl propria Iranscenden16.

Nunc ad argumenla per ordinem, dico

quod Doclor intelligi debet ubique de efficientia exlensive

sumpta,

lioc

acci-

est,

piendo magisabslractum implicile in mi-

nus abstracto

explicite, id est,

quod passio

emanat, seu pullulat

ebullil,

egreditur,

ex principiis, vel essentia subjecli. Unde

ignorantia abstractionum mullos errare facit,

cujusmodi sunt obtusa

semper

capita,

in valle nubilosa malerialium, sensibilium

et

imaginabilium submersa, non valentia

ad lucida montana quidditatum,

Quare recte Augustinus, inquit quod pauconim esl ad sinceras veritates atlingere et
non nisi purae animx ad eas perveniunt, ut
egregie

3. dist.

1.

quoest. 4.

iste exponit;

hac puritate purissimus certe erat Scotus

imo ut verum

noster, et sequaces plures,

fatear, neminemvidi limpidum

vum nisi dumtaxat Si^otistam

intrinseca et emanatione simpliciter necessaria, et

non de passione extrinseca,

ficientia

proprie dicta, sive

Physica,

et

cum

ef-

trans-

Undequod

sive non.

aliqui imaginantur hic, salvando Scotum,

videlicet

quod subjectumestcausaefficiens

sine transmutalione, sicut ctiam

tione ullimi principalis hic

valet ad

per

salvandum

solu-

in

tangitur, nihil

pruedicta

quia sive

transmutationem talem, sive non,

dummodo

sit

proprie

in litlera,

efficientia extensive, et

do proprio propriis-

sime sumpto, quod est Speciei specialissima3, vel saltem subalternae, ut supra notavi. Stat igitur identilas realis

natione, licet non'

cum

cum ema-

propria extrinseca

causalitate, et sic nulla controversia in dic-

Aquilse,

tis

Ad

aliud dico, quod quselibet "pars defi-

nilionis est ut

formi

7.

Metaph.

text.

arguit

efficientia,

semper distinctionem rcalem, ut patet

in

18.

com.

Dato igitur quod conveniat aliquod

35.

proprium rationematerialis
forma?. Vel dic

pro

quod

hic

ei

ratione

sumitur forma

quidditative specifica,

prsecedente tactum est. Sed

potest

speciei,

nihilominus dici quod inest etiam

ut qusestione

quod

inesseut proprium individui,

sed

ciei,

ibi tangi-

ibi

quam

spe-

hoc notavi. Unde advertenduni

multum ad propositum)quod

licet

Philosophus, et expositores, et etiam

iste

(et facit

mutatione

liic

quoest. finali de Differentia. Potius videtur

Loquilur igitur Doctor hic de passione

fiat

quod proprium
egreditur ex principiis subjecti, quod confirmant jam dicta etquod loquitur liic de
Doctor

dicit

iwv &q morlali, dictum est supra copiose

nus.

fiat

Notanter igitur

habeant

hsec hacte-

sed

divinis.

speculati-

patientiam velint nolint detractores, quia

coaclus veritate loquor,

et proprietates in

concep-

et

intelligibilium, transcendere.

luum mere

ponit

differenliam inter passiones in crealuris,

et simililer in divinis,

lia,

quncslione, et qua3st. 3. Prologi, ubi

Doctor, et alii Auctores, assignent plura

pro passionibus, qu; nunc videntur quantitates,

nunc

qualitates,

nunc

relationes,

eliamactuales, ut patet in Geometria, quare

nimirum videtur ponere

tincta realiter a talibus,

et

subjecta dis-

causare effec-

et cyetera accidentia, nihi-

tive ipsa, sicut

lominus tamen secundum veritatem, pro-

prium intrinsecum (de quo est hic sermo)

Proprium
est tantum respectus aptitudinalis, conse- intriiixecum est
quens naturam speciei, in secundo vel in respeclus
tertio

saltem signo naturse,

cujus nulla

apliludinalis.

creatione, et

gendi. Nihil
ficit.

in productione actus intelli-

enim seipsum

nec

gignit,

ef-

Qui vellet etiamdicere quod loquitur

causa effectiva, nec

efficientia, potest

gnari, nisi illa dumtaxat, quse

est

assi-

speciei

vel subjecti ejus, sive in re, sive in intel-

Doctor hic famose, sicut communiler in his

lectu ponatur

Logicalibus, posset probabiliter sustentare,

lire

ex principiis intrinsecis, vel ex essen-

sed prima responsio melior

tia,

seu quidditate subjecti. Unde

tem

in

quibusdam

est.

Tetigi au-

notulis super qusestio-

nes hujus in Metaphysicam, qusest.

liter potest glojsari

Doctor in

illa

1,

qua-

prima

litas

ideo vere dicitur tale ebul-

si risibi-

ponatur qualitas, et dicatur quod est

passio hominis, hoc

tum ad aptitudinem,

debet intelligi quan-

non quantum ad ab-

QIVESTIO XNXIII
soluUiin

iinporlalum

in risilnli

aliis

Uiide nolaiilcr dicil Doctor,

quod

hahcrc trcs ponilur passio Irianguli,

Iria

(quia conjungitur .semper aclus apliludini)

et h:ec est

coinmunis doctrina Scotistarum

cui adhajreo, quia inveni cxpresse in

Mclypli.

6.

qu.-est,

solvendo

quod

ipso

terlium

principia,

Et qiiod ullimo additur de secundis in-

osl po-

non abjiciens aclum, ideo in(]eomo-

lcnlia

vcro loquimur de simplici eraanalione, el

sic illa .sunl sufMcientia

inofJo dicalur.

eodfiiii
10.

fle

381

lcnli(jnibus,

supra, qiwsl, 6,

quod

Potesl ergo dici,

eis cntital<'s

hoc,

teligi

sicul inlelleclus dat

dal aplitudines

effcctive, ita

convenicnles, el sicul suo

modo habenl

principia

emanalione-n

intrinseca,

ila cl

passionum,

Con-

Secundodubilatur, circa solulionera pri-

clnsiones (lemonstrationis inteUgrndir sunt

hoc lcne.Vocatur tamen proprium cffcctus,

mi principalis.cum dicit Doclor quod risibile scmpcr incst actu. C.onlra quofl non
habet ralionem entis in actu, non videlur

sicut loquitur Doctor

po.sse

principale ha*c verha,

dc aptilH'line,

cum tamen

vidclicct

nnn dc actuali

et

liic

existentia,

e.xtensive,ul dixi,

coeffcctus (ielx^ret dici, vel ali-

quid

ip-iius

quod

licct

cffcclus,

jji

tamcn advcrle

proprieeffeclusdicatur in com-

paralionc ad cflicicns,

commune ad

est

nomen

taiuen

causalilatcm quamcum(]ue,

sivc inlrinsecam, sive extrinsccam. Ila

telli;,'C

Ad

20.

hunc locum,

in-

et alia plura.

quod loquitur
decausa necessaria simpliciter immcaliud, patel cx dictis,

inha'rereactu,sed risibilis esl hujus-

modi, crgo,
habelur ex

cst

majoris

cxtensivc, ut dictum est, et de effcctu

tinct.

vero adducta^ cx fundamcntis

Doctoris procedunt de cau.sa neccssaria sc-

cundum

quid, et ncm

pnccisa

cffectivc cau.sanle effcclum, proprio ct rca-

Iltcrdisinctum

cl

concludunt conlra
tas sit

absulutum
dicla.

proprium ignis

et

(luare nihil

et possibilo

lu-

risibilis

illa,

it;

et

(Juod addilur de quanlitalo el

vis, licel aliqui vclinl

autem

istud.
rc.specti-

quod lintum subs-

(luixjuomodoex diclis hujus

qua^.sl.

1.

tamen

l(Miondi)

inlKvi*cat,

nalura

1.

qua?sl.

ens in se

quam

illo priori

habel

sit

videtur quod in

aplitudincm ad inhierere, maxime

tJ.

iste

cum

in-

i.nn

tiludit

male crgo dicil Doclor, quoJ apcii inhiv-ntn risibiUs Oii OC'

tmn.

ct

llcm risibilifasdicilur apliludo bominis,

nonaplitudo ipsius riden\ igilur in or-

dine ad subjectum

illa

parlo ipsius pn^prii in

taiitiarum suiit passiones, et posscl colorari

Hem cum prius

princi-

secundum quid tanlum

habuerunl

28, disl,

habet ipse.

habet

pia cjus, tale haJMut risibile. Sicul

et

cl in simili

qua^sl,

accidenlis, ul 7. .Mclaphysica*. el 12. disl.-l.

aliud dico, quod haec fuit vera ab

cognitum,

finali,ct 13,

dis-

an possil separari

mente divina, homo osl

quale esse habuil subjeclum et

es.so

cntilatis lermino, ul 8.

calidi-

An aulem

terno in
et

3.

esse

lucrenlia aplitudiiialis sil passio ciguslibel

a calore, infra habet videri.

Ad

n,

actu quia relalio non

in

qu.Tstione

I.

Quodlibeti,

propric

ci,

Thoma

primo, conlra

quod posset

diala, et priccisa, ct hoc lo(juendo dc cau.sa

Instanliiu

Quodlit^l",

ad termiuum non cxistentcm ; quod aulem nccessario cxigit aliquid non exislens, ipsum
entis in actu, eo

non existens

lali.

Minor

esse.

ubi dicit quod apttudo non habet rationem

est

hic

actu

hujus in

diclis

2. articulo

palel, quia aclu in-

pncsupponit

h:er(Mc

qu;c

Major

ctc.

Mctaph.

liam viam. *m\v

Ad priinum

dico,

aplitudo, el
.se,

non ex

ul dicil IVv-tor

quod Doclor

simc, cl singularissime nspondel ad argu-

mcntum.

haM

Kl

cum

dicis quoil

rationem entis

quavsl.

|:i.

apUtwio nom

in actti,

QuodliMi. solvon

ipse iVtclor
lo

nrgumen-

sint

do

genero activorum pioprie Physioc.sunl

la-

lum principale. r.
hoo, diceos
l ad
quod rolnlio qureiiu.mlum cstex parte fun-

argumentum

damcnli.esscl aclualis, el proplor nonenli-

verioresl, dico

quod

licct illa

meii Mel iphysicc. Similiter

proccdil de cnicicnlia

non

proprio dicla,

hic

'

talcm lcrmini esl polGnUalis, ipsa denoini-

*\.

SUPEIl UNIVEIISALIA PORPIIYKII

38-3

nat frcqucnler fundamcnlum, vcl subjcc-

prie in respectibus aptiludinalibus, seu in

etexemplifi-

propriis passionibus, dicitur linhserere, vel

tum, quasi aclualilcr inesset

ad cor-

cat de ijiclinatioue animac scparatac

pus; cldcactuali extensione scientiscpraclicae

ad praxim

de mensuratione albcdi-

ct

nisrespectucolorum, etsic de

aliis.

crgo quod in ordine ad fundamcntum

ninibiie

^^

Imo

Doctor.
p-^^Yle

potest dici,

Et

si

dicatur

quod respectus

quam

dcpendet a termino,

lalis,

termino

vel

fundamenlalis;

et

aclualiter inhcercns.

Dico igitur quod

23.

modus

plum de

eo

modo quo
si

sic

est

actu

non repu-

inhoerendi rei entitati.

Exem-

polenlia materix, quae ei actu in-

hacret,el ista respeclu cjus polest dici actus,

ordine ad formamsit potentia.

licet in

de sicut dictum

modus,

ita

est saepe supra,

potest

quod aliquid

sit

Un-

de quid

hic imaginari,

et

scilicet

aptiludo, ut quid; etaclus

seu ens aclu, ut modus.

Similiter potest

Dalo igitur quod in

quo quo-

est aptitudo,

men

includatur

praecedit inesse subjecto,

aptitudoad inhxM-endum,

quam

risi-

tamen non

illa

formaliter imporlatno-

sed est ad ridere, et non ad

risibilis,

actu inha^rere, vel inesse.

Vel posset negari quod in

sit sibi talis

tum

habitudo, quia, ut

nec prius

ipsa,

cum

illo priori

sit

quam

est,

in-

insit

fundamentalis, et

funda-

sic

nega-

retur fundari aptitudo in aptitudine,

ut

cum

di-

fingit frater

quod

citur

Joannes Foksal hic. Et

inhserentia aplitudinalis sitpas-

sio, etc. potest dici

quod verum

est

in his

sunt vere accidentia, et per conse-

(l^^^

quens realiter distinctaa subjecto. Qui voluerit tenere aliam viam, dicat consequenter.

Ad

aliud, concedo

quoddicitur aptitudo

hominis, non tamen in ordine ad inhaerere,

seu inesse, sed in ordine ad nt^ere

etentitativo, et de potentia duplici corres-

enim aptitudo acLu fundamenti, sed potentia termini plerumque, et ideo notanter

quod cum

dicitur risibile actu inest, ibi actualitas potest es.se

determinatio inhaorentis, vel

haerentiae.

Primo modo non

est vera,

in-

nisi

valde dixit Doctor, quod

est

aptitudo

termini. Est

enim

actus enti-

ibi

de potentia, ut loquitur notanter in simili Doctor in Quodlibeto, quaest. 16. art.

objectiva formalis, et subjectiva.

2.

loquitur Doctor hic,

modo

quia videlicet inesse

risibilis est actualis, licet

raahter

Ad

sit

est vera, et sic

ipsum

in se

for-

aptitudo.

aliud dico,

in

respectivis

non

scparatur inlucrentia aptitudinalis ab acpVoprie^

rS:
r.56;.c<o^tpatet,u])i
^"^'^^'

'''''^

'^P'"'"^"^

prius ni

Tertlo dubitatur,

P^^^^^ "^

absolutis,

argucndo allegatur
quod non pro-

Doclor. Ibi advcrtendum,

virtualis,

potentia

licet,

se-

ut dictum est,

multum, et infra
de Accidente idem recitat,

solutio sit apparens

illa

etiam, quoest.

tit,

et

circa solutionem

cundi principalis, quia

tamen quia

quod

est

dinaliter,ui denotctur actus inhaerentiae, et

tativus formalis, et

de natura. Secundo

ridere aptitu-

exlensive accipiendo aclum, sicut dictum

est

25.

sic, est tan-

applicarihic illadistinctio de actuformali,

pondente. Breviter ergo dico,

24.

modo

mento,

ens,actu inhaeret velinesl,

gnat

inhoerentia

bilitatc in illo priori naturae, in

quia non

termino sed fundamento inhoeret vel potius

inest, dicitur respcctus

lo-

mino

lactis.

talis,

et

quia

ri-

vocatur istcrespectus aptitudinalis in ordi:

Doctor,

est

hoc potest concedi ideo

ne ad terminum principaliter

vel inesse, ut loquitur caste

quendo derigoresermonis: propter tamen

penuriam nominum utitur Doctor hocter-

essenlialius

ergo principalius denominabitur

de mente hujus sed bene convenire,

arguunt distinclionem realem proprie

fundamento,

potesl

1.

risi-

fundamenli,quod iiomo semper

jam

et 8. dist.

accidentalitas, receptibililas, Giinhierentia

quantum

dcat actu, ut patel in exemplis

colligi

1. dist. 2.

Dico

bilc csl ciis actu, et sic actu inh;i3ret, ut di-

nptiiudo, cil
aciu ens

et

accidere, ut

2.

7.

Metaph. quaest.

2.

videtur quod vel hic, vel

bene

dicat. Ibi

enim

recitat tres

alitersen-

minus
modos di-

ibi,

cendi aliorum, exponentium illam prioritatem substantiae tempore, respectu accidentis,

quorum

tertius

est iste,

quem

hic

26.

QU.I-STIO
ipsuin

ponil, ct

XXXIV

383

salis subtililor iinpu-

ibi

gnat, ot ullimo, ponit opinionfm propriam.

Possot etiam dutjitari rirra

I'liilosopho,

in

oxenipla ox

illa

naluralihus,

quia sunt altorius consideralionis, omitto

Accidens

f/ri'.

ea pro nunc.

Ad

27,

quod ad pra^sentoni spoculalionom, ubi tantum per accidons considetare

de numero

Lniversalium

nolavi,

ranlur

sit

potcst dici breviter, sicut supra

lioc

Hiv.po

WXrv

QLvESTlO

addurUi, scd

sufdciobat Doclori

ista roalia,

omnes aliorum

int<*r

illa

IZ. et citando* qute$t. Mtqu^nli.

Quod non videtur

re<'i-

aliquam viamprobaliilom expcjnontium

Arislotolem, ot

Vido citatot qu(r$t.

quia quod cst in

singulari, est singulare, nain recepluni

est in recipienle por

nio<lum recipienlis:

vidotur officax cxpositio, igitur satis erat

sed accidons esl in singulari, ut hal>etur

illam

5.

roritare. In

fuit locus

MoL-ipliysica

nulla absur-

dirtis ojus. .Sed

in

Arislolelo,

non

hnm

si

quis vellet

expositionom in

diilicile

declararo,

Docloris,

argumcnta

crit

montum

ad

qu.c facit ibidcm, contra ipsum, quod indagini alliori rolinqualur, multa cnim subloclori

torlii

oportct immorari, quia

principalis,

omnia qua*

ibi

sivc

quomodo

omnis polontia passiva

in

polcst

tur tanion Doctor famoso dc

lo(]ui-

l'n)prio,

ut

quomodo

ost

causa oHicicns ojus. Kt (juomoilo debct

in-

do

simililor patot

ibi ('flicicns

lelligi

sic

aliis, (jua*

sinc Iransmutationc, ct

gralia brovitalis [Kxslpono,

ad alliora acoidentium monlana volando.

Ha

(lua-

dicla sunl por

dcntia communia,

lolum do 1'roprio

ei acci-

sed non propria

alirui.

Ens,

Itoni,

Mctaph

5.

dividilur

inlentionis; ergo
est altcruni

cum

nicmbrum

substantia,

non

erit res

igilur nec

<

fnivcrsalis.
Iloni,

nulla

res secunda?

intentionls

prandicatur per se de re prima iiitontio-

Qua-

nis,scd h:rc esl pradiculio persc.

acridcns

litds es/

ergo, etc

'

minoris, lucc est per so, Qtia/itas est

^'"^'"^

J'^'*'^

\'^^

.\ristotelem 3.el

sed expivssius 8. contoxt.

i.

inaclu

cns non liabel allum intolhvlum.

onim

niversalo, et r(H'to doilnilur. el dis-

lingiiilnr

ab .\ccidonto, cl .semp<r

Kx panpero

usiuirin liar dicta sint

prin. Oni propriotarius esl, plura,

addal.

do
sl

inest.
/';**)-

volll,

quod

divisionis, sit res

priiiur intonllonis, occidens

secund;v intonlionis

secundai

tapli.

.<f/<;;u//oad

si

per opposita, scd res primje

piimo-intolloclualilor

sumpto applicabis
Proprium Ugicum. F.si

in

accidens. Isla divisio

et

intcntionis, noii opponitur rei

nogari, nisi

ordino ad lonninum apliludinis

prius nolavi

dennitionem Goneris,dicentem,

tan-

actum, imo

in

quani ponit ad notificandum

divisiono,

valot, est

osl ibi polontia, exlen-

loqucndo, ol non anlc

de Genere

cap.

non

gi possent, ox pr.ocodentibussolvi possunl,

videlicot

patot por Porpliyr.

substantiam,

omiltonda sunl.

.solulionom

(lirca

28.

ergo ac-

accidens est illud, de quo hlc agitur, ul

tonere

tili

Kodem

d.'

cidens comniune est singulare, el illud

simplicitor

oliam

cap.

Doclor cxposi-

dicti Arislolclis, et ita

dilas esl

Mctaph.

proprius dotorminandi veritalem

roalem, allius invcstigavit

tionom

ubi

vero,

!.

8ul)stanti;o,

accidonli>

ot

substantiu non

ull.

>

lusi
::n

liir

Mo-

^^

p^r

<\^

Qunlilato, el ens pr.

qiiod aocid''ns pnodiraiiir por

Ilom, nulla

vore

>

rni\

inost singulari. ut pnlol induc(iv<>.

Ikoc enlin

ntUy hic

\st

fulsa.

homo

est

/Av animat
sp^ics

sod

est

hav

fi

o^t

t*

cd.

..-j..,

SIIPER UNIVERSALIA PORPIIYRII

384

vera, II(vc (dbodo est accidcns quia de-

Accidonlis, scilicet cpiod adesf,

finilio

vclabesf,

muiiipu-

quale essoitiale,

in

Topicorum

ponens

accidentale con-

et

in

opposituin est Porphyr. et Aristo-

sic praeter

pracdicandi in quid, et

cies Universalis.

modus

prasdicandi

quaie accidentalenonconvertibif.iter

sumptus

modo

essendi in rc, et tale

Accidons

praedicatum dicitur accidens, ut hic su-

quartum praniicatum.
Ad qua^slionem dicendum, quod Ac-

mitur, in quod descendit Universaleper

1.

Iium,

modum

istum

prgedicandi, sicut in alia

dc numoro quinque Universa-

Accidens cidcns cst

"''^'^'

modos

pra?dictos

vertibititer,esi alius

teles

2.

nec convertibiliter

se,

ergoAccidens hic definitum^non estspe-

Ad

Conclusio

deliac all)edine;

ctc. dicitur

pcr

ul

sumitur. Sed mtelligen-

liic

Universalia per aliosmodosprasdicandi.

Ad primum argumentum,

dico ad mi-

arguintentio, accidens, est^g,, la.

dum, quod hoc nomen accidens sumilur

norem, quod haec

mullipliciter,unomodoestnomen primaB

in sulDJecto

intentionis,et sic est a^quivocum ad duo,

aliquo consimili, cui applicatur,

ut dicitur 5. Metapli. in fine, cont. ult.

species in hoc

modo

quia uno

iingens

idem quod con-

dicitur

n paucioribus. AViomodo est

idem, quod adveniens entiin actu post
i

hocmodo loquiMetaphysicus dividens Ens in siibs-

cjus esse

tur

taniiam,
sic

completum,

et

et

accidens,

accidens

et illud

sumptum,est Eequivocum ad

dicamenta. Alio

modo

dae intentionis et sic

9. Prae-

nomen secununo modo significat

est

idem quod exiraneuni

prout sumitur

communi,

et similiter

est

de

illo,

ut in albo, vel in

communi

subjecto

sicut

homo,

dictum Aristotelis S.Metaph.

cui applicatur hasc intentio

accidens ; quia illud primo inest singulari

non consequitur
secundum se.

quia

Speciei

Gontra,

principia

illud cui applicatur hasc in-

si

tentio, sit in singulari

primo; ergo

est

singulare, ergo et h^ec intentio, quae est

in illo, est singularis, et sequitur

idem

quod prius. Dico, quod cui applicatur

in Elenchis, in fallacia Accidentis. Alio

hec intentio, ut aibum.,

modo

materiale est in singulari primo, sed sic

significat

idem quod secunda

tentio, scilicetquodlibet

quodcausatur a

consideratione intellectus,

sola

in-

et

isto

modo omnia quinque Universalia sunt

accidentia. Alio modo significat idem
quod preedicatum
sic distinguitur

sentiale, et est

non

essentiale,

et

contra pra3dicatum es-

commune duobus

ultimis

Universalibus, et sic ponitur in definitione Proprii. Alio

modo

quod praedicatum non

per

se,

tum
tum

nec

et sic est quin-

prasdicatur de pluribus

et

habet

preedicandi distinctum ab aliis

enim

c{uae

essentiale,

Universale. Et patet quod sic sump-

modum
sic

nec convertibile

idom

dicitur

praeter

sunt essentia

dientia ex

illis

rire aliqua

materiam,
rei; et

et

formam,

accidentia egre-

principiis per se,est repe-

consequentia essentiam, non

non

cundum quod
tu, sic est ei
lari

unde

secundum esse

subjectum intentionis

est

sed se-

consideratur ab intellec-

extraneum esse
in

argumento

in singu-

est

fallacia

Accidentis.

Ad secundum,

tertium patet; quia

et

procedunt ut accidens est res primae

intentionis,

pro uno
per

se,

nam sumendo

novem

significatorum, hsec

intentione, est

denominative, sicut hsec,

cies,

accidens

Qualitas est accidens

autem pro

nec inest

versaliter qualitati, quia

sic

est

sumendo

tantum vera

Homo

estSpe-

modo accidens

isto

uni-

non singulari-

bus, nec cuilibet Speciei

quia aliqua

Species qualitatis, estcuiapplicaturhaec

miQiiWo proprium

Ad quartum

3.

Ad

ut risibile.

dicitur,

quod hasc

est

CM'KSTI()
fiilsii

//n'c alhr/io csf accit/cus,

suiuitur acritims,

esl v^-rn,

80*1

liic

iil

ul

accificiis fst res priiiiM' iiiN-ntionis.

at/fsi, et afjcsi

vcrl)a,

quitur pnnliciiluiii
se,

iion coiivcrtibile,

v'l

le

commontum,

.\1

ol

pcr con.seriuens non univeriale.

iioii

per

tlicclur

iii-

acci<l,'iit;il'.
iit

.s^-ijuilurquo^J

com.

5, Moi;q)li, io,xl.

silsingularo

Vi. in .suljslanliam ol

accidens, quri" divisio,

por opposlla

cum

bona, dalur

esl

si

orgo uiium

mombrum

primo inlonlionale,

sil

liuic iilbcdini

ctiam

rcliiuuni

/ucc (ilhcio uoii cst priP(lic;iluni,

qui.i

linben-

Socun'la ralio procodil ex divisiono enlis

ulpolo stibslantia,
frii, ct illuil iioii (*()iiipflit

iwn

ly

iiruiiilo-

:m

cl Pliiloioplms.j, .M-tqli. le.xl.

quod Porphyrius per

probytioiifiii lico,
hsi'c

XWIV

sod alhiim.

orit Uilo, alilor

ncrenlur ul supra, qua^s",

xildo subslantia prima,

non oppo-

4. in simili di-

sccunda, el per

el

cons^quons non orit universalo, quia

KXPoSirio
1'iiiMO. Oiiid

l)i;

quolio.s ac-

solulioiio

in

liujtis

quicsliono scfpicnlo

cl

qua'st,i()iiis,

lJniver.siileesl.secunlo-intenlionaIe, ul pa-

nrcif/eiis, vl

patebil infra,

cipitur,

sed

coiifonnitcr drclis liujiis 7. Mclapli. qu.Tsl,

12. disl.

1. cl

J,

qu.csl.

Acrif/ens accipi-

I.

tur

uiio inodo pro conccplu,

liter

signiHcal ulpolc pro

qucin forina-

ip-;a

synonyinurn

tate,el sic csl

prius,

tet .s;i'pe

Tertiii ratio procedit

esset univorsalo.ot p^r

pr.Tdicaliono

por

consequen ^r

"unfJo-

Pro majore quoq.ic accipil

inlcnlionnlc.

inii.vreiUia.

modo

acci-

dcntibus, quod non contingorot,si accidciw

lud quod supra, q.

cum

ox pradicatione per

do primo-inlentionalibus

sc accilonUs

accidcnlali-

llndo ncridere dicilur quasi evenire. Qua;-

modos

omne

10-11. porlracUivil,

.sccundio

.scilicel

ininalo Imjusconcrcli

frriori

acccpli, ct tiinc

accideiis, formalitcr

polcsl

ralionis ;c(|uivocc: et

dividi

iii

quo

(l(^

in Topicis

o. Mcliipliysicre, et

signitica-

tioncs pcrlraclalur,

Ordo

quid Inivrrsnlr, patel

liujus quicslionis ad

supr;i, }u;csl.

Divisio
l>E

communis

so ol in
10,

luid

pnc-

i\t^

Proprio

n((;ivi.

cst,

pmit

immclialo

quaro

cum

(Jualitas

vol

accidens,
illa

non

(^Juarta ralio

rniv'isalis, ol
in'iilis

cum

su.i

inlol-

por

sil
-1,

8. cl

pcr so sub.seas

slgnificcl

non primuin. orgo socun-

dmii, igitur aTid(>ns

nalc. ol ila

Ii.tc

eslcn^ 3.

McLipliysicx, igilur oril

lanlia,

in

ex rcquivocalionc entis.

quod iiullum alium

:

dc-

osl

priino inUmlio

univor,<ile. ul palol

prius.

pnKodll ox applicabiliUnto
sp<ricrum cjus fiin*iamcn-

primo-inlonlionalibus, quia

Secunoo. Arguil priino pro parlc nc-

non
singularibus,solcommunibusfunlamcnlis

prima

aiiplicanlur. A'oldcns voroapplicalur fun-

g;iliv;i

qu;iluor nilionibus, jmiriim

ex

procolil

(U? Aniiii;i,

funl;nn'iil() (iommciiU-iloris

onnn.

lali)nc. /irrrphiin

prr

1,

cnim

lcclum importat

iimnedialo

ccdciiles, cl scqucnlcs, salis [kiIcI, si'ul in

simili

signiMcaUi, ila

runuiue sccunduincjus divcr.sas

fcrc supra.

vcl polius

mcmbrum

logicalibus, el cli;im in n;iluralibus ple-

(Juid iiunirrus, cl

Topic, sciliccl

2,

/Equiv)ciim

subdividi polcsl mulliplicilcr, ut infra langil,

ex rcgula

in rcale, el

ulruinquc

do prinia, Minor voro procedil, vcl

.se

accidrns accipilur pro subslrato, seu deno-

ul scis. Alio

signilicandi

de

inlenllonis

quod omne
nnminatuin a superiori denominalur ab

rc

il-

modum

qu;csl.

disl,

cl

|uidlil:ilc

vil'lic(l est

in

singiibiri

ul

liabcl

().

d<

de

(!on.so-

in reripienle

similo

lial)ol

jn

unilale numcrali,

coinmuni. (!um igilura(MM-

dcns cominunc.

Tuni.

cl HcM-lii 5,

rrcii>i'ntis. Kl

*,

.{,

.">,

:i.

im)

(juo

liic

primo

osl .scrino. sil

osl in singiilari.

lV)rpliyrius in (!ommuiiilalibus.
I.

lamcnlo singulari, ul hlc

denx, qiuHl

pmkil pcr locum

ol palcl liUera,

gumcnlMm
biiim. dc

n/Wo

quo

rxl nc-f

a dofinil

scd in qiio difrcral hoc ar-

prim)

principall, vidcturdu-

furtc slalim.

Ad oppiwilum adducii IN)rphyrium.

.\risi()Udom I.Topic)nim. Didmicndq
ll)nom

n'spondcl. UMiondo parlcm

oi

;t

malivam.sptviflcaiulo Uinicn dc Acciilcnu.

'*"""

6.

SrPEU UNIVKUSAMA

:{()

jam

Pro cujiis (loclaralioiio pnTlor

(licla

inuUi[lici accoplione

tlo

linuniil noLabililor

(ii

prius

rtrc^'/r??7/s,

do Accidenlo, primosecundo-inton-

inlonlionalilor vidcUcol, et

lionali!er dicto, el illa est divisio n^quivoci

POI{I>IIYUII

lanquam genus propinquum

pra, cap. de

forte, ut su-

Differcntia, qusest. 5. notavi.

Ultimo significat idem quod prsedicatum

ncc per

nec essentiale, nec convertibile,

se,

et sic est

ad propositum hic quintum Uni-

osso a3quivocum. Pro prinio re-

quod declarat sicut prius de aliis

por hoc quod liabet conditiones requisitas

Pliilosoplii 5. Metapli. in fine

ad rationem Universalis, Primo, quia prae-

(ubi connnunitor libri habont 8. ^UMaphy-

dicatur de pluribus,ut actus signalus yeri-

ot 6. Metaphysicae,

ficaturin exei^cilo in fundamentis, sequilur

uno

enim, Accideyis x^rssdicatur de pluribus, er-

in avjuivocata, ot utrunifiuo
cil

adluic

diclum

citat

male)

in fine, ct

sicie

comm.

texl.

modo idom

G, et

niombruni

inde idem habetur

di-

quod c:)nlingens in pauciodo quo 2. Physicorum, et alibi s.Tpe

ribus,

est

habetur. Casus videlicet, vel fortuna, quJB

versale,

go Socrale?,

gnum

albus

esl

est albiim, et sic

Et quod

dicunlur accidentia, quia causse per acci-

dit,

dens.

ejus, ultra

pcr

lapis est albus,

de

li-

aliis.

dislinctum Universale osten-

sit

modum

distinctum

rationem Universalis, tanquam modo

modo, quod advenit realiter rei in

post ejus esse completum; el utrum-

per differentiam, vel differenUas plures,

que dicitur primo-int(^ntlonale, quia habent

esse,secUisa coUationecujuscumque poten-

in quale accidentale non convertibile, seu

Alio
actu,

tise

ffiquivocum ad de-

intenUo Generis a materiali inmateriaspe-

dividit ons

ex opposito substanti. Quale ens

munitor sumplum

cem Genera
accidens sic

vel

est

secundum aliam

sumptum

esl

novem Gonora. Utraque

stare. Ibi

sic

lilleram,

aequivocum ad
bene

littera potcst

onim, ut palet, enumerat Doctor

quinque ;Tpquivocantia per ordinem.

mum

ons,

Pri-

sccundum accidens,tertiumacci-

cifica

et Differenlia3 a

a lotali, seu

et Proprii

ab

accidentibus cgTcdientibus a principiis intrinsecis,

seu forma specifica originaliler

habent esse,
live

et occasionaliter, licet

compleUve ab

effec-

intellectu, ita intentio

dens reale,quartum accidens reale per infor-

AccidenUs ab accidentibus evenienUbus,

mationem, quintum accidens inlenUonale,

dequo staUm magis,

aut ralione materiae, aut qualitalum acti-

autem

Prosequitur
principale,

membrum

aliud

sciUcet accidens

intenlionale,

varum, aut ab extrinseco, ut supra dictum

est, originaliler

Unde sequitur

modo

inlenlionibus,

in fallacia

idem quod extraneum, ut

Accidentis in Elenchis sumitur.

Aliomodosignificatomne quod

fit

peropus

coIlaUvum inteUectus, seu voIunlaUs,

sic

et

omnes secundai intenUones, imo omnia

entia

ralionis

dicuntur accidenlia,

et ita

habetur, et sic est corres-

pondentia vera requisita hic, sicut in

quod, inquit, cst sequivocum, quia uno

significal

aliis.

modi prsedicandi
ab alietate modi cssendi
alietas

rebus. In

quibus

paucis ea,

quse copiose

verbis

teUgit

saepe

in
in

Doctor

prius no-

tavi.

Consequenter respondet ad argumenta

principalia.

Ad primum negando mino-

quinque Univcrsalia dicunlur accidcntia,

rem, loquendo de Accidente, ut hic sumi-

etiam quidditative

tur secundo-intenUonaliter

Alio
tra

esl

modo sumitur,

pricdicatum

qufcsl.

forle.

2.

ul disLinguitur con-

essenUale,

de Proprio, tactum est

commune

Proprio et Accidenli

communi

dicit albo, ct

non

et

sic

tione

finali

magis

tantum,

eniiu

inlenUo quuelibet

sed sic tantum

applicatur, ut albo. Ubi notanter

supra,

sicuL

lis.

formali, et Speciei

tertia cntitate

albedini, ut

infra, quses-

explicabit. Applicalur

horura

ap-

plicanlur

fundamcnest

com-

modo sumptum,

secundo

illo

unam ultimam, quod

circumloquentes

commune, de quo magis quaesUone sequente erit sermo. Quod declarat notanter, recurrendo ad proprietatem fundamenU, unde oritur inlenUo AccidenUs. Sicut enim

comparantis. Et addil quod accidens,

9.

Univcrsaprsedicandi iiuminlcnlioncs quo-

quinque

10.

Or.KSTlO
funfJanifiilo

sub

inodo

illo

signilioandi,

sccundum quorn fundaincnlum

praedi-

esl

aclu exercilo, juxla nalurain, el

cabilo in

exigenliam

illius Inivcrsalis

cum

quare

albodo non praudifoliir de subjeclo, sed

al-

bum, accidcns non albedini, sod albo applicalur. 1'undamonlum lamon accidonlis
do

esl in sin;^ulari, el

soplius

loquilur Philo-

illo

Porphyrius

5. Mclapljysica;, ol

in

imo primo

cap. do Gonere,

osl in sin;:fulari

ut ibidom, ol in (ioinmunilalibus

habel

Porphyrius, el por opposiluni csl de acci-

XWIV
supra, qu.Tst,

est

esse

sin^ulari

in

cnim

mon

ol

album por

ost

to

communo,

ut

quae

supra, qu. 9 10-11. do Iriplic acccp-

liono

significali

de

xit, et

qu.

siinili,

diccns quod

singulari

II.

communis

lormini

Accidrnlis

fallacia

fundamontum

secundum

lum, inest

conlra

ei intcnlio

cifena iifsl albo, ergo

quare

orgo a^quivocalio in

norc cst

dium, ut

palet.

dici,

eU accvl^ns

so-

in sinf/u/ari, nc-

'\n

majoro

ila

variatur ine-

mi-

ot

lorlium rospondol uni-

priino-inlonlioiialil(>r

sumi)(o

acco[)tii)no ojus, ot ila

non dividil accidons

hic accii)ilur ons contra

argumentis.

quartum, nogal minorem,

quia

.scd

minor.

Ad probalionoTn por bjcum

a definilione,

oxposuil nolabililor I*oiphyriuin, ut qu:i?s-

accidons, ut hic

est
o-it

magis explicabilur.

Niliil

loquimur,

nisi

do pluribus actu exercito siniul

pnodicabilo
do, nec hoc

hujusniodi non esl haec albe-

album, quare non

est acciden-

quia fcslino

cum

Hcrculois strucluris

Kx pnudiclis nara-

fabricis Fcrrdricnsibus.

quiostionibus, ot declarali(jnibus ea-

qiio

rum,
ad

indolis habet faciloin adiluiu

lioiuo

h;oc,

sc<juontia

ot

plerumquo, quaro

parco brcvitali.
1)e Ti:nTio,

tionis

primo

circa

solulionomquws-

occurrunt ali(|ua moliva

vidolur

enim (luod accidcns non silponendum Ini-

in

ullima

subslnnliam,

bilis,

cuin tanlum por accidons priHiicolur

fundamcnlum I. Posloriorum. el alibi

s:oi)o. I'r;rdicari aulem por acoidons csl
ojus

(juasi

.socundum

non ergo

quitl prtcdicari,

accidiMis orit pr.odicabilo por

.st^

nam

->'

(jiioad

socuiidum argumonlum, nec piuvli-

cul dopondons a conlingonli non esl ni.

catur

por so do ali^iuo novoin (jenorum,

sarium, ul

sod accidons

primo-intoniionalo pro uno

signillcalorum,
luni.

(loncodit

(juoad
Imiikmi

lcrlium

argumcii-

(|uod donominalivo

pr;cdicaluraccidcns sumpluiu hio dc (juolibcl

novom (ionorum,

lilcr. ul

esl

tor,

ca soluliono, (juod procodunl de nccidonlc

ul

illis

nec luec,

in

accidons

ot

non tanien

vorsalo, (juia ntn hal)0t ralionom pr.Tdica-

.siTundum,

.\(I

ost

vera,

e-U

otiain ibi osl iL-quivocatio, pos.sel di.slingui

in singi/lnri. Pos.sot

quod albuni
duo tormini, el

II.

ergo

haec

accidens

sccundo-inlonlionalo. Plura hic addat lec-

cognilum compaia-

es.so

in nri^nuxcnU), Afhtfm fs(

etiam

osl

la-

in

osse matorialo ejus, cl

sic exlranoatiir intonlioni, ot e

cundum autem

di-

palol

non

ct

0/nnis species qualUalis

onim
quod

Hcspondot nolantor, rccurrondo ad ea

homini.s,

huic, O/nnis qualitas est acciJens,

manot

principalis.

Licel

accidenM, non

Qunliln^, vel fpiale est accidens

lionc soquonlo,

argunifnli

qualilatibus.

in

ut supponil pro risibili, quia risibile

in singulari, orj,'0 ol inlonlio lalis.ot ila re-

diftieullas

propriuni. t exem-

allx; et nigro, sit

proprium

ost

esl,

qualitas, vel [iotius qwile, ul suppo-

pro

nit

sod inlonlio accidonlis

est in albo subjoctivo,

de Proprio, luctum

specialiler

pliticat

.\d

eo quod est in sin^julari, videtur

in

3.

quia aliqua talis esl

donlibus propriis.
Conlra hanc solulionom inslat, quia quod

:7

licel

non universa*

jain dicluin esl, (|uia non

nibus suis infoiMoribus,

ul|)(ilo

do om-

non do

sin*

gularibus. noc dequalilK'l cliam sjhmmo. ul

dopondons

!J9. disl.

I.

lis.

I)or

inlonlio

iui

nec

<w.

So-

A<

applicori .suhjerto respeclu

i-

sicul o conlrn, (piin ihi esl pr.i

nccidona, sicul hlc, ul pnlel

riorum, ubi iH^nunliir

calionis per n
e.sl

{v(p

por acc;

quoi-olur olinm (luod

po-iscl

haN'l

I.

!iis

It

<>

pr

qiiorum secundiw

pr.Tdicalio ^tuhjocli do

.i

h.iT

I?.

SIIPRU UNIVl-USALIA POUPIIYUII

38'^

mcckUmis,
orgo, Album oal Hgninn o^l -V^^y
videlur
igilur ligmuu osL accidens, (iiuxl

quam

pectu essentialis, et accidcntalis,

i7i

absurduni. Accidens rliani non

nalum

osl

singularibus.
innsso subjoclo, nisi in suis

Primo orgo

sin.ujularia

primo habont

n(>m accldcndi, sou inluorcndi.

ralio-

proprie-

aulom inlKVsionis accidonlalis in fundamonlis, movolur intoUocLus ad fabricanlalo

dum

inlenlionom,

cui

orgo principalius

principalius inest
inest talis proprietas, oi
posset esse,
intenlio accid(Mitis, quod non
si

13.

non videtur quod accidens quuerat

subjoctorum, nec actu, ncc

aplitudinc, sicuL Gonus, Difforontia, Speaptitudo, et pocies, seu Proprium, quia
pluralitatom

tenlialilas inlia>,sionis ojus sufficicnter

minatur

in

ter-

accidentis possent plura tangi.

qualiler ti^quivocum in

Do quarto membro

dubitatur primo,

quia accidens rcspectu hujus,

pncdicaLum

sicut Species,

esscnliale,

et

Gcnus, igitur Accidens est prardicatum esSecundo, quia quarLus modus

senLialo.
est

perseiLaLis

accidentis

de subjecto, ut

ergo Accidens est priL-dicaluni per

Similitor ratio Generis per se convenit

pateL,
se.

Accidens est Species Universa-

cujus ratio est

lis,

pluribus,

/;'a?c^icri c?e

ergo pra3dicai-i de pluribus per se convenit AccidenLi. TerLio, videLur quod plura
accidentia possent poni convertibilia

res-

pectu subjecLorum, uL corrumpi forLe rcs-

Primo

trquivoca dividi-

liLer materiai,

de

aliis

ponat

et quantitas materiae, et sic

an etiam ordinate, an superflue

per

illa Lria, esseniiale sciliceL,

se,

et

Circa illam

dubitari.

converlibile, posset

membris accidenlis primo-intcntionalis non

senL plura ponderari

oportet hic perlractare, quia perLinenl ad

nere quod tanLum in subsLanLiis reperiun-

scienlias reales. Videatur iste pro primo,

tur Genera,

in G. Mctaphysicae, quaest. 2. et in 5. Meta-

miliLer Proprium, et Accidens

physic.T, et 7. el infra in Pra?dicamcnLis,

quod

ibi

pro socundo. SimiliLer quod

langiLur de a^quivocatione entis

Gcneribu^, seu accideutis

bus, videtur

ambiguum

novem

decem
Generi-

in docLrina ejus,

declarationem, in fundamentis eLiam, pos:

videLur enim suppo-

Species, et Differentiaj,

a maLeria Genus, a

forma DifferenLia

omnibus speciebus maLerialium, eL

immaterialium, et universaliter decem Ge-

tur in

nerum.

se(

undi

ad

ista

Ad

pri-

in enLibus, cL

en-

per ordinem respondeLur.

principalis, sciliceL accipiendoaccidens pro

mum

non oporLeL hic immorari, quia

super libroi Elenchorum, quaest. 43. et sequenLibus habcL copiose videri. De secundo

tium connexione, datur ordo,

exLraneo,

pcjssel duliilari,

an

scilicet secun-

lia, et

licet

quintum Iniversale, possit

ei ut modus applicari. De tertio membro
posset dubitari, qualilcr tunc non essent

dens

quam quinque

quaro poLius

ct Spcciei sil

Universalia.

m quid

Simili-

respectu Generis,

ajquivocum,

et in qiiale res-

et

principalissime

aliae

minus

hoc in omni
in

principale-!, et

genere

do, secundse sinL

persei-

principales, et per acci-

concedo quod,

primarum,

modo

quare eodcm modo praedica-

tionum erunt
alia3

ita in

16.

alia principa-

esscnLialiter inclusa, et

genere,

cse;

sicuL

Entium autem

pra^dicandi.

Substantia;

Accidens, ulest

quod

dico,

da inlenlio in communi, qufe diciLur Accidens, siL praidicalam essenLiale, vel accidentalo respectu omnium aliarum, et an

ler,

similiLer,

Sustinendo tamen dicLa omnia Doctoris,

OuanLum ad primum membrum

plura,

et si-

accipianLur, quae falsa sunt, quia reperiun-

uL paLeL.

membro

lij.

cL illius, est

lur;el similiter sequivocum in nnivocum

De illis duobus primis
et aHiuivocum.

el alibi s;cpe

14.

pecLu composiLi, ct Lransmutari substanLia-

unico suljjeclo.

llursus, circa illam divisionem multipli-

cem

non convcrLibilis.

speciei, sed

esset univorsalis, quaro, elc.

iLom,

qunle accidenUUe rcspoctu convertibilis, el

re.-;pecLive

loquen-

secundum quid respectu

sicut accidens

respectu subsProposilio

tantia; est

tanquam non cns

simpliciter, ta-

dicitur

accimen in suo ordine, et genere, sunt tales. pcr

dens IriAdvertcndura taraen, quod propositio dici- pliciter.

OU/ESTIU XXXIV
1'rimo qii.iiulo

lur pcr at:adi;ns IrijtUrilrr.

allcrmu cxlroinorum
reiis

csl

quod conlin^Ml

alii,

inhiL'-

;icfiIciis

vel

Iripliciler,

qutuido accideus dr suhjecto, vel e conlra

dc

vei quaiido acci<h*ns

acciden-

accidi.-ule,

tamen pra-dicalur. Secundo modo

taiiler

dicilur proposilio per accidens, ut lislin-

guilur
ul

veram,

coiilra proposili(nem pi*imo

liic,

fwscfles Irrs

Tcrtio modo,

luihcl.

quando priedicalum

csl

extrancum

intcl-

cilur. Isli

lamcn duo ullimi modi non sunl

ad proposilum

liic,

Mvjuivoca-

ul patel cx

17

ergo accidcns [)r;cdicabilc

Msl

[kt

[)cr .sc

accidens, scu accidcnt;ilc, ut \y pcr se delermiiKit inlia'rcnli;im, licet

non inhuMvns,

sicul accidens est [)cr .seens,ut su[)r;i,qua'st.

diclum

'J-I(-il.

magis

esl, ct

qua^sliune sequento

app;ircl)il. Probali^j ibi lacU oslendil

quod non

cst priedicabile per

non

sc dclcrmin;il inli:i'rens, el

quo

set cli;iiu dici

ut ly per

.se,

aliter. Fo.s-

iii

rcbus,

luajor

ila

perscitas.
(Jiiod

con.scqucntcr tangilur

probabililer

mentis
qiKcsl.

hiijus,
I.

ibi

de appli-

concedi, cx

illud

spccialilcr

in

lundadisl.

'.l.

acciilens

cari [)ra'cise inlenlioni [)rinuc,

dicilur accidcns,

a[)[)li-

(|u;e a .Me-

sicul

nec de

ralion(? (Icncris, .scu .^^peciei ap[)licari

tax;il l"uiid;imcnlis tU^

ul

excm[)litic:il,
ista,

Mbuni

;illeri

non

JH.

dun-

.Subsl;inli:c,ct

argumcnlum

langil,

lamcn dc

faclo,

de
iu-

;i[)[ilicalur inlcntio acci-

fuiulamcnlo,

(juaiii

accidenli

Tunc ad aivuiucnlum, nego

Mcl;i[)hysic().

quod

gcnerc

cs/ lifjnunr,

quil Doclor,
dcntis

7.

ubi dicil ([uod non cst de ralione

hiijus .sccundiL' inlciilioiiis

ta[)hysico

infcrlur.

.\il

[)rol);ilionciu

ibi

de gradibus

i>r:riiicari

[ira^dica-

Philo-ophus

exlcnsivc, ul se ex-

lcndit ad direcle, el indiivcle iuoedicari

(

xrioriilur

notanler infra, qua.'8l. 8. Anlepra

ii-

lorum. A[iplicalur igitur inleulio Accidcii-

fundamenlo,

cujusIilH?l l.nivcrsalis

et

tis,

([uando quod iialuiu est pra.'dicari,

calur

\\oc c-sl, in

pra.'di-

pra^dicalione foniiali, cl

non malcriali, quae non

esl proprie prafdi-

catio, uLsupr.i not;vi,

quod

VA
tis

ullra t;ingitur de inesse acciden-

primo dico quod

subjccto,

cundum

proce<Jil se-

maleriale aecidenlis. Inlenlio

es.se

vcro applicaiurei secunduin esse compara.scu inlelligibile.aul [)olius

cognilum,

de funda-

cl in sup[)ositione simplici, sicul

mcnlo

S[)eciei et

litrcndum

Oeneris, suo mo<Io, inlel-

Nam

esl.

diio ullimi

mum. Undc

gradus habcnt rcduci ad

I.

Toslcr.

lcxl.

com. 35.

jiri-

tlicil

fi,i,

habeanl verius

licel

c>>e rcale in suis singularibus,

non lainen

^^^^.

inlelleclus altribuil eis inlentiones pro lali

ut patel.A proprielale igitur abslracla

e.s.so,

niovetur intelleclus, et subjecto abslraclo

applicalur inlentio.

Ad

aliud

dicluin esl supra,

dico, sicul

de fJenerc, proportionaliter lociucndo,

c;ip.

infcriora, el simililer ipsuni accidcns, cl

sicul

communc ad commune,

lare ad particulare.

ila

Non dico

ex

[)ar:e

inlenlionis. Verbi

parlicu-

parliculan

singulare ex parlc fundamcnli,

benc

licel

album

cau.sa,

habel jilura inferiora, cui applicalur inlcnlio accidenlis,

eliam lur

'
"

igitur accidens est piiedi

in ncixx siynatj,
s[)ecies, el

,ii'ii<-

uc

'

'^

sicul hoc

habel exorceri

i;.

.....

hoc

i.'iuribus

vcl

\xsxx

laiuenlis,

muUita sup|)ositione fundamcnti. Licel

igi-

lur lcrminelur suflicienlcr habiludo cujus-

jeclum .sccunduni

men

ila

reale: non

i^ssi

de accidenlecomm

genus, vel
per

dem

re(]uiril

'\k\vm

de

ii>

lc,

pluni, de quibua pcr se

ruiil
liccl alio

-.a,

igilur Accidenlis, quia est

s[)e*its,

la.

t-s

pra'di(Mlur. el in 7ni</. SiiuiliUT

ci

sub-

supponenle pro pluribus

rundamcnlum

unum

ad

libet accidenlis singularis,

to,

lionis [)cr Jiccidcns, dico, qiiod

ncci[)il

lignum, quo<l

esl

quod fundamenlum accidenlis habel plura

catione inlenlionis accidcnlis subjcclo, posset

album,

cidit

sicut cst m;ijur unitas

in intcnlionibus, (iu;im

esl li-

fjnum, quia signiticalur qucxl illud cui ac-

tum,

lionc accidenlis hic assignat.i.

Album

haeo est f)er acciderw,

(\\X(A

lcclui suhjccli, ut Anininl esl /lomo, ct uni-

versalitcr (|uando intcrius dc superiori di-

389

iiioJo

Propnuiu

plum, quia ilU

I

ca*

ap-

\o.

SUPEU UNIVEUSALIA POUIMIYUII

;;i)0

plica

in aolu siffnnlo,

lam

roLesl orgo coucedi,

2).

eL

plura, sed secundario,

illa

accidens

quod Accidens non

plura sunt singularia ut modus,

per

accidens, nisi, ut prius

Sipluribus accidenlaliLer, ul esL inLcuLio.

mililer comparando fundamenLum acciden-

ad suhjeclum ejus, vel subjecLa poLius,

quia talia sunL plura, vel ejusdcm, vel al-

Similiter

dus, sicut et cJKlera Ilniversalia.

illa

ideo recLe diciLur priedicari de

mo-

cui applicatur, possiL dici accidens ut

re-

inquauLum Accidens,

prinio, el por sc,

({uiriL

exercilo.

quain

dicLum

ct

non

compa-

esL,

renLur.

PosseL forLe adhuc ibi reperiri pluraliLas

suppositorum aUerius denominationis,

22.

res-

pecLu ipsius inLenLionis, videlicet differen-

lis

terius raLionis

quare accidens in acLu

igiLur
exercilo prfcdicaLur de pluribus. Est
Multipirx
piuraliLas mulliplex. Primo subjecLoj

i/i

flfc</c*i-

"*"*'

numero, sicul respecLu Generis, vel Speciei, suo modo, quod tamen
considerabis bene, quia non assero, sed
vel

Lia specie,

potius oppositum, nisi

muUum

per acci-

seu remoLorum, quibus

PU-n primorum,

jam

dens, ut

lamen accidiLquod sinL ejusdem raLionis,

inquauLum de eis pra^dicaLur accidens, ut
album de SocraLe, eL PlaLone, seu de liomiqusecumque
ne, cL ligno. DifferunL enim

accidens.

subjecla ad invicem uniformiLer, inquanLum accidenLis cjusdem raLionis subjecta,

non

ct e contra

quia differentia malerialis esl

numeralis, inquanLum
pluralilas

fundamenLorum,

ut

sic,

esL

seu subjecLo-

intentionis accidentis,

rum propinquorum
uLpote albi,

Secundo

lalis.

etnigri, quibus etiam accidit,

commu-

in aliquo

quod convenianL

ni, ut in colore, vel in quali, quia, uL

poLius Speciei,

quam

sic,

AccidenLis inLentio

consequenter additur de

ibi

Esl etiam pluralitas suppositorum cujus-

cum

illis

maAntepraedicamentorum, quod

divisionibus accidentis, alias notavi, et

xime qu.
est

4.

inconveniens sequivocum in aequi-

voca immediate dividi, non quod

ut denoLetur ordo

divisio, sed

eadem

significando

etiam, cap. de DifferenLia, hoc

ibi stet

vocum

significata

supra

idem

tetigi.

univocum,

sequivocum. EsL enim laUs

et

divisio cequivoci in aequivocata, licet

non

immediate, aut ex parte utriusque extremi, aut aUerius

quod

intelligo

etiam posset

fieri vis

quam

loquendo

significati.

denlis,

respecLu

dist. 4.

rari

quorum poLest dupliciter considetale commune, vel ut prsecise inclu-

nato, ut supra notavi,

sum

in eis in se quidditative,

vel discordat ab isLa, et an inhaerentia

fundamenti,

siL

et sic ei at-

qu.

ponil

1.

7.

MeLaph. qu.

in formale, et pro

1.

et 12.

denomi-

quaUter convenit,

Iribuitur intentio Generis, vel Speciei res-

ffiquivocum accidenti reali, et rationis

pectu ipsorum, vel ut inclusum in eis ac-

plura aUa, quoe habent videri

cidenlalitcr in subjectis inclusis

sit
;

et

alibi.

Ad molivum de aequivocaUone

et sic ei

Ibi

de iUa divisione acci-

commune,

libel talis

in

Similiter dicatur de divisione sequivoci in

de immediatione signi, non

eis attribuitur.
21

Quod

hoc inquanlum est

leligi, et

entis et

applicatur intentio Accidentis respecLu ip-

accidentis dixi supra, qusest. 12. et qusest.

sorum, semper salvando alietatem accepLionis significaLi Lermini,eL varieLaLem sup-

4.

posiLionis, ut nosti.

Et prseter

lisec

quarlo,

pluralitas suppositorum ipsius Accidentis,

ut est intenlio

de

illo,

nam

pra3dicatur de

qure sunt differentia solum

ro, vel forle specie,sicut

versalibus

letigi,

prius de

respectu

quorum

genus ut modus,

et

el

nume-

aliis

accidens ul quid, et e contra, esl

species, vel

lioc,

Uni-

etsi

sit

tamen

non

acci-

dens, licel forle in ordine ad subjeclum,

Anteprasdicamentorum,

Ad

et

aUbi ssepe.

aliud de prsedicatione secundae in-

quod

prsedica-

lenlionis, potest

dici,

tum

modus, respectu suorum

essentiale ut

per se inferiorum,

et

quod

est

est accidens ut

modus, respeclu subjecti cui accidentaliLer

Nec inconvenit inferius, uL

de superiori ut modus, et iLa in-

aLtribuitur.

quid, dici

ferius conlinere superius, eL e conLra, di-

versimode loquendo, uL supra, qusesLione

6.

copiose noLavi, el alibi.

23.

01 .KSTIO
Iiiivorsaliuiij, el

A(l alia flo plnralilat(.'

de

:n(itiivoralioiir; ipsiiis

in (ju/ile, ol

el ipsius

f/itid,

//*

do uiiivocalioiie

quule arci-

//*

XWIV

qu:ost. IJ. aliquaii-

ol

tuluin.sod pro nuiicaddo

ponilur ali(|uid

nec

pauca, (^uod

sicut subslanliaj el accidonli iion

scilicol

ila

lia^c

proprio logico uiiivocuiii,

fptali accidenUili,

et rsfienliali

ip-

hius, All>erlus, ol Tliomas, Iwcc sentciilia

divi Linc(jniensis placol.

Ad

vonil Accidonli,
bufi,

quale accidenfalr, non convertibile

nat inliaM-enliam. Sed

innomine

concoplu, quod contrahitur conse-

in

quonler per dilToronlias ultorioros, videlicel cnnverti/jile, et

non converlihile. Nec

siniilo rlo in quid,

(jui;i

non reperitur

liic

ratio partis et totius, sicut

esl

il)i.

Vel

volue-

si

ponoro a^quivocationom ojus, dic ul

ris

consoquonlor notavi. Eligo quod molius

ihidem assignavi

Ad

alii qua* lan^i^^unlur

tur accidens in proposito ad illani pluralilalom, ul

prius, quia nxspocl

di.xi

ox hoc

si

talium

Alaliud,

ncg^iri

polest

cujuscuniquo

vel in

ul palel,

convorlihililas

noc exompla

illa

hoc os-

capianlur in apliludine, el

nisi

im non orant accidentia, ut hic loquimur, de lioc infra magis.

eti

licol essenliali,

dici

quod

per

illis

Iribus, sci-

se, et converlibili, polest

suporfluum ponil Doctor.

niliil

Esscnliale onim, exlonsivoloquendo, polcsl

poni csse

quam

i>lus,

iii

/rrstf, el/^er***,

iion accidons, .sod spocios dicilur.

quam

Ad socundum ^U" i>orsoitalo quarli modi,

quod salis duhium ost de illo niodo, socun-

ad proposilum

duni qiiod Aucloros varie Iraclant do

illis

autoin proptor pitodicala secundi motli; el

Sod hrovilor

pi-o

inodis

rosterioruin.

1.

dico

nuiic

cuin

l.inconiensi

jicr te.

(juod

rioruin

tanluiu suiil

por

lia-rondi

so,

.'ciliccL

cundus, lorlius autini

ost

rie es.sondi, ol cpiarlus ost

di

deiis

duo modi
primus el

Vol potosl sufticienler

convcrtibili^.

quo

dici,

communo

iion por

so

proptor pra-dicata primi modi; convtrtibile

proptcr utrunKiuo

//<?; s<?

sod de hoc pa-

rum

rofert,

quomoducumqueoxponalurju-

cum nun

arliculus Ki-

dicio hoiii viri,

se-

dei. Vuluil breviler Ductor oston<iort>, qucni

acci-

inesl, licel

lionxi essentiate

in-

modus S(jlil;imodus caus;in-

oplimo dixit Doclor, (|uo

ot sic

ro^lc-

I.

per

pra'lor

sil

Genns, Differentiam, Speciem,et

Propriuin, i\n}v sunl pra'dicala essenlialia,

quantum ad

Iria

prima; et

quanlum
quanlum ail

pi^rso,

ad umiiia; el convorlihilia,

so forlo causolur,vel liah(al por se caus;im,

quarlum;est daro quinlum praNlicalura.

do

({uarlo onini

quud

esl .lccit/'iii.

suhjoclum proposiliu-

.\d

ulliinum de

((110 noii rof(>rl

modo
nis,

forlo aliud ost

sou

liahot

inodo.

Iii

loculionis, et nliud accidontis, ul

vidori.

I.

1'ostoriorum. Dato otiain

quod (piarlus inodusossol inodus iniiaTondi, ut aliis vidotur,

quia lo(iuilur
necossario

lum

liic

niliil

do porsoitato siinpliciior

inli;oroiitis,

i)oi*soitis

ad proposiluni,

primi

ol

cujiismo

socundi

li

osl lan-

modorum.

ss.

respeclu cujus-

accidoiitis,

iiioili iii-

/iirrendi

ila

inferalur,

accidens,

p<?r

Ouod ullimo tangilur de

quod non coinpara-

hro, dico ad priin iin,

el

lahitur.

tondunl,

de q.iarlo mcni-

do qiio amplius inqua^sl. .sequonle perlrac-

vi-

s:ilis in;.'oiiioso.

non

per so, ul dolonni-

qualoaccidont;de; non sequilur,

cuiiKiuo suhjocli

vero rniver.salium liahes prohahilia,qua'

oi

er^o non pra}dicalur

ibi

Do iiumero

dehilur, ot dic consoquenler.

lioc

scd addemJo in

liabelur ralio accidenlis,

proptor oo-

ot

'^'"**''

>ed non ihi slando, quia pcr

univocuni proi^rio

inajorom convonionliam,

pradicari d^ pluri- Aci.jrn:

el ila

totum illud convenil

ol

siiit

qu(xi ralio rniversalis per se con-

leligi,

suni lainon qnale acci lentnlc

rum

Quot

terlium,jani in prinripio primi duliii

polosl poni

ol .Vccidonli,

dicanl Alphara-

palol. (..Miidquid igiltir

itl

denlalc, dicliim esl supra, qua.*sl. 5. de Differorilia,ad ploiiiun,

:i91

iila

diclamlione, dico

(luod Duclur lo(|uiluriii manifosiiuribus, el

quumu<tu

inlelligi, el

dolMal, dixi

cap. de (lo

miMUis, ol

exponi univorsaliler

copioso supni, q
i-pius, elia Aiai

lo l*i.

a-

aiiiji plori;

.Stvundo. cin'a

ne argumenloruiit

:i

ui

<ii<.

ta iu :uiuU<i-

runlaliqua muUva.

ak

SnPEll IINIVKUSALIA POIUMIYUII

:m
quare dixil Doclor

I'i'iiii().

in solulione pri-

albo poUus,

piincipiilis, (iccnfcns incsac

iiii

quinn alheit.ni, cuni lanien

li;vc

vcra,

sit

do

primo-inlentionalitcr, ct tunc est priedicatio

iii

suhjcdo quod dcnoniinal, uL supra,

csl.toLcradicta inil-

quirsl.i) 10-11. diclum

debuit igiLur dicere

xiL albiim, ei

sicuL prius di-

(/zi'?/^?,

cum

se, Qualitas est accidens,

quam quod

aliud dicatur,

tunc nihil

qualiLas es' qua-

tunc est prsedicatio cjusdcm dcse,

qute proprie non videLur prsedicaLio, quia

alio dici.

quod inconvcnicnLer

ILem, vidcLur

aliquam speciem qualUalis non

sed proprium, uL

dicaL,

csse acci-

cxempIificaL de

Tum, quia lunc proprii csset

prijprium, cum
cujuslibet spccici sit
risibili.

lum, quia tunc distinguc-

demonsLratio;

retur proprium realitcr a

ejusdcm

."^ive

menti

sit,

et

gcneris

rius

impermixta,

Lum ad

sive

ibi

alte-

sint

quan-

communiLer poniLur.
dictum contra communem
Alia plura

patet.

litteram, tetigi)

rcspondeo.

isla

secundo, exponcndo

quod intentiones secundoe,

quinquc Universalia, appli-

signlficandi,

intenLionis

illis

sub quibus sunt pryedi-

cabilia actu exerdto,

subintellcxit nihilominus variationcm

modi.

vocis, ct

maxime

aliud, alias saepe notavi, et

guitatem. Potest enim dici, quod est praedi-

ejusdem de se, uno modo. Vel

quod licet accidens in proposito,

calio per se

subtilius,

eamdem rem

eumdem
dem rcalitaLem,

secundum exigenliam
quia accidcnLia non

rei, sicut

animal,

ct

ens,

substanlia,

homo,

corpus vivicm,

eamdem rem

non

dicunt,

tamcn earadem formalitaLem, siverealiLalem quare unum de alio poLest pra^dicari,

:

communius, etiam in eodem generc.

Qua3re hunc 4. Metaphysicse, et alibi, et
et esse

pondera bene totum cxaminando.

Ad

aliud potest dici, quod loquilur Doc-

tor hic famose,

Doctoribus,

cx communiler concessis a

quantumad realem materiam.

Vel ut prius notavi, quod

aplitudinem

quam

praeter

risibilc,

importat, potcst vel

si-

gnificarc, vel connotarc qualitatem secundse speciei.

Primo tamen modo

est pro-

Vel sustinendo quod esset simplicilcr,

pra3cise qualitas, posset negari
lur,

quod

quia potcntioe naturales sunt

et

infer-

ita pro-

priaquod non species, neque subjecta aliorum propriorum. Velforte stalus ponendus
cst in

secundo, ut in simili soepe habet. Vel

sustinendo dicta Burlei, quod solum subs-

ci

abslracLionc, qua3 esL a subjecLo, ut est

albcdo, quare recLc dixiL UocLor

se accidens, ut hic
et

album

cs-

loquimur de accidente,

non albpdinom. Et cum

dicis,

quod

proposiUo

auL formaliLaLem ejusdcm

ma

q\.

^*^'"

dicant,

sunt nata pra^dicari de subjectis, facta pri-

Oualitas
^^^

non tamen
concepLum adoequatum, seueam-

ct qualitas

tantiarum sunt propria simpliciter, aliorum

vero non nisi sccundum quid, ut polest eli-

talis

28.

Anteprasdicamentorum, illam ambi-

q. 4.

Ad primum

cantur subjeclis, sou fundamentis, sub

modis

cst,

prium hominis,

addi, quoc omitto pro nunc.

ista brcvitcr

maxime

Verba autem sequentia

intelligenda sunt

praedica-

absoluLa, uL

(sicut prius, articulo

et

alterius

rcaliter distincLa,

et

scholam Scotistarum, ut

Ad

suo subjecto,

maxime quando csset

cum Generalissima

Est etiam illud

possent

mo-intentionale

Ad

quomodo sumendo accidcns pro

novcm Procdicamcntorum liaec erit per

dens,

presse qualitatem csse accidens, nisi pri-

non albedo.

Item,

non prx

dixit ex-

verba in ordine ad significatum, quia idcm

quia qualiLas esl absLracLum a subjecLo,

litas et

quod Doctornon

aliud dico,

uL hic esL sernio dc accidenLe,

quod qualHas

di, cL LerLii principaliuni,

iino

non accidentalis.

sit

vidcLur quod nialc dixiLinsoluLionesecun-

accidens,

se, et

mulando abslractum in
concrctum, qucc cum idem significcnt, licet tamen vario modo, non curavit mutare

sunljamsupra.Secundo,

solulionc, lacLa

la

pcr

Ad

Albeilo csl accitlcns, accidcns aulcni csl in eo,

ul

est accidens, nego,nisi capiatur accidens

albe-

cx

dictis

hujus

enim substantia

0.

est

Mctaph. quoest.

1.

Sola

subjectum supportans,

seu principalis sustentationis, aliavero tan-

quam media qmfdam

inter

primum et ulti-

20

or.KSTln
nia
el

srMlpriiiii iiiodi flicfiidi iiingis |iI;ic<*mI;

sunl fjolius conformes

el fund.iinontis

quare

menloruin

leclor alliMuial.

dc dislinctiono

lan;,'ilur

hnjiis,

prius sufiposilis, in

SiL'p<;

his (ju;i!stionibus,

Ouod

(luclrinx'

facilius solverflur

jus, sed vide copios(? siipcr

r>,

diclis

hu-

.T03

induclive;

iniitabilis. .^iinililer li(jcpatet

(|iiia si

/tonio cst Spccies, nece.ssarlo et

.Species, et aninifil neces.sario est<jeiius:

ergo

l*ra;dica-

ex

X\XV

Iia;c

iutentio dccidens,

si

iiiest ali-

cui subjeclo, inest ei necessario, el ita

non adesl,

el al>est.

Melapliysi-

secundam

Item, conlra

ca3 ipsuin, cl alios, nt scis.

particulaiit ali-

quod accidens conununenccessarioinest

ut qiiantitas honiini,et nigredo corvo, et

cygiKJ

alb(,'do

Accidens

cst, qitod

jccli

ndrst,

nhrxt, prtvtcr fub-

ct

coryiijilioiicm,

tur de

istis,

dividit

accidens

ct

/ucc

Accidcns

rojirrnirits,

sil

ilc/itiilio

quod adcst,

est,

vel

abest,

pra3ler suljecli corruptioiieni

ut

pab't pcr Porj)liyriiim, qui

in accidens srparabiiet

lione

quia oinnf^pra-dicatum non e.ssen-

proprium,

lialc, vel est

quando

vel accideiis,

pr;udicatum non

I.

dis/iut.

i't

dcAr.

cn/).

seclioiie

I.or/iciv

ti.

Loi/. scct.
:i.

Tnrrfjon

(J.

i/mrst-

Ilurlado

.Vvorsa i/iuvst.

Kodriifuei: 7U(r/.

'.

I.

'l.de Accid.

\\.

non proprium

es.sentiale, et

ut

dicitur, lloino est

(/iianfiis, i/uiinfuin cst

i/ua^nt.

siimitur, dicu-

liic

accidens inseparaljii'. Siiniliter ra-

bic suiiiilur

D. Tliomas de xpiritunlil/us crealuris, arl. ult. ad

7,et Oputc. 48. crt/). 8. Cajet cnp. de accidenti.
.K^'i(lius I. Post. te.it. IS. Okam 1. partc Lig.
cjp. 'Si. et in l.og. textual. cap. de accidenle.
Sudis, Tolet. I.ovan. (]oinpl. (^oitiinhr. cap. de
Afcidiiili. Joan. Aii;,'l.
Urasavol. supcr liaiic
(/lufstionem. Tarl. rap. de Accidenli qutrst. 1.
AHkmIiis Parviis i/uiv.sl. unica de .\i ciilenti. Jo&n.
a .Maj,'ibtri.s </\tirsl. I'). J'nriiiiat'ilium. .\ntoniuH
Andrcas cap. de accidenli. Ilnvius ibidem qucett.
(>.
ile Acriilenti, disp.
W. .Merinero cap.
unicu

in-

corruptionein.

es.se subj.'cto,pr;elcr ejiis

Quod accidens

clc.

QU^STIo \\\V
Ulrum

ergo non possunt non

ergo acci-

den.s.

Itcm

corruj)lio

non

subjecti corruplionein

opponilur

(|uia

pnftcr

adest

sibi.

Itcin,

non

(|uia
si

accidcns abcsl
inaiict

accidens iion

crgo non est;

scparatum

a subjeclo,et

cst, subj.'ctiim

nou

esl

art.

sunl corrclaliva. rrobatur, omnis

(piia

l.

Specics Ipsius Lniversalis est relativum:

Ouod non

videlur, 1'iiino j^eneraliler,

crgo accidens,

non vidclur ad uliud

ct

/''''""""
lu /irn

uia daliir per copuialionein

tenf/irma- qi;, ,if,n

//1'//.

siinilitcr,'

/iiir-

^^.yt

i|,i

'

itiMii

(lenus, ct Diricrcntia.

conlra

priinain

parliciilain

ntlest, rf (thrsf, ({uia adcsse et ubcsso est

rci exlr.i aniiiiain, ({uia ades.se

cst essc
ij^iliir,

.scd

liicdcbet

intciitii

etc. Siniililcr lucc

(ifirs.-^r

nmi,

iini

ipiia

ijiiibus

univiMMiii. ncc (u/rssc

incsl,

inlcnlio,

(u/essc, et

sed esse non est

ipii.i

deralur

iion

ncccssario

incst alicui,nisi iitconsi-

al iiilcllcclu.

scd sic cst

iinper-

illu-l,

dcliniliosil coiiveniens relalivis

in ea ponitiir
liic

coiTelall\um

posilum pro

subjcctum

cssv noil esl

cui incst,

si

dcliniri

univiMMini divcrsis Pnedicaincnlis.

Ilciii.

cujusest accidens, el
illud esl subjectum; ergo, ctc.Simililer

lur

inlcntio arci-

.scd Ista,

ad

iiisi

cst,cujus

(/rns potcst unlvoce coinpclcrc rcbus di-

versoruiii pMici

dici.

crgo

iilud

niliil

ergo
vide-

cunvlalivo, nisi

correiutivum

eiit

dclinili.
.\d

pposilum csl Porpliyrius el Aris-

lotelcs

I.

Topicorum,

|>)nens consinii-

lcm dclinitioncm, .\ri\iiens

es/.

t/mtd

contint/H cidcm inesse^ ct non inessr.

(pia' csscnlirdib'r

.Vd quii
nilio. si

congrue

idMur

cadem

isli.

iiduiii, ]iK>l ilc!l-

intelliirulur.

\cnicnter esl ussivnala.

.H;ilis

con-

bi scieuiluiu

SliPEK IINIVEKSALIA POUIMIVKI

-m
est,

quod

ahcsl, sivc i)iessc',\cl

(((/csf ol

nnii inesse. qu;r ponil Ai'islolelcsin

(lciinilionc, sunl aMiuivoca

lionis.

intcntionis,

prinia^

Mctapli. conte.xt.

lioc

et

dicitur

7.

inde Accidenlis

cl

"-2.

inesse,

esse esl

de quo loquilur

rcali,

inlen-

sccuuihe inlcnlionis. Ut sunt

vl

noniina

[mmx

sua

ibi

lionc A)'istoleIis

Topicor, ct divisione

1.

cjus in principio Pra3dicamcntorum,

communi modo

Consimiliter tripliciter dicitur prcedi-

nomen

secund^T)

pro

proprie,

his

quie sunt

supcriora in

cificat

rem hujus

verbi est, in proposi-

Primo modo, sumitur in princiPrittdicamentorum. Secundo modo,

tione.

pio

in definitione Universalis, in lib.

eorum, qua^ suntextra cssentiam sub-

hormenias. Tertio modo,

sicut

generis a subjecto,

alterius

vcl

pnedicaride,

propriam

dicit

prae-

dicalionem essentialem eorum qua3 sunt

scd
in eodem genere cum subjecto
;

.adhuc inesse secundo modo, sumitur

non

inessesu- dupliciter. Propric, et sic

^
milur du.

inest,nisi

accidenlibus comnmnibus, vei

commu-

niter, et sic inest singularibus acciden-

tibus, etisto

in

modogenerali sumitur esse

divisione

in

quadrimembri, quam

ponit Aristoteles in principio Pr^dica-

mentorum,

mendo

et

inesse,

adhuc communius sudicimus communiter in

omni propositione, pra3dicatum inesse

subjecto, vel non incsse, sicut generaliter dicimus in omni propositione esse
prcedicalum, et siibj eclum,qmliscumdistinctio

videtur probabilis,

inconveniens enim est Logicum defmire

per res prima3 intentionis,

et dividere

prnesertim quando definitum estsecunda

intenlio

vel dividere,

si

aliquamembra

divisionis sint res secunda3 intentionis

sed illius divisionis quadrimembris

nifestum est duo

de, et

membra,

scilicet

non dici de, esse intentiones

cundas. Secunda distinctio de,

inesse

scilicet

comniune

Porphyrii,
ponit

in

quam

secunda,

divisione

proprie

communiter

Peri-

divisione

post definitionem Generis, et in

Sumendo igitur
\Q\inesse ^vimo modo, per ilIndividui.

definitione

adesse,

cum

lud intelligitur genus accidentis,

una

non

differentia, scilicet pra^dicatum

cssentialc, vel

genus intermedium

inter

Universale,et accidens sic intelligitur in

per

proprii

definitione

duum, hoc

est,

accidit, resi-

abesse

etc.

ponitur

loco differentiae, et correlativi ipsius definiti.

Similiter in definitione Aristotelis

non

contingit inesse, et

inesse, id est

non necessario inest subjecto.

Sed tunc

est

dubium, qualiter de

cidentibus inseparabilibus
dens,

et

multis

aliis,

ac-

dicitur acci-

ut quanto,

hujusmodi, qua3 necessario insunt

que fuerit pra^dicatio.

Prima

et

loquendi.

intentionis, el signilicat pricdicationem

jecti,

piicUer.

praMlicatum de subjecto, patet ex defini-

eodem genere communiter, pro omni eo, quod est commune

communissime, pi'0 omni eo, quod spe-

ab eodeni. Alio niodo,

incsse, vel adesse est

omne

sic etiain su-

bile esl icleni siniiil aclesse eideni sub-

jeclo, el abesse

ut

cari de

quod Impossi-

G2. el inde, ubi dicitur,

cummunissime,

de accidcnte

Pliyslc. cont.

milur(/(tee, eiahesseS.

(Hiudlibct

et

non

tamen sunt propria. Potest dici,quod illud est verum de illis, sicut de aliis per
se loquendo, sicut enimper se substantia pra3cedit accidens

dens

tempore,

sic acci-

commune quodcumque, cum non

habeat per se causam in subjecto,

ma-

inest necessario, vel per

dici

est

sc,

non

quantum

ex parte subjecti.

se-

Contrasic, proprium abest; quia sub-

scilicet

stantia pra3cedit illud accidens, sicut et

ut accidens

accidens

ut accidens

ligit

commune,

de accidente

ut Aristoteles intel7.

Metaph.

Si

vero

Proedicari
de,lripliciter
suinilur.

QIJ.KSTIn
per se, quuntuin esl ex (nirle acci-

(Jicas

falsiim

rlciilis,

dens

per se in subjeclo,

lialteatcaiisaiii

taiiifii

ImIh-I causain

/juftntiias,

iil

acri-

fiiiiii

non

licel

('(iiiiiiiiiiie,

necessariaiii,

AliqiKMJ

esl.

el

ila

sili

n'pu},'naf, (pianluni est ex se, iion in'sse

subji.'(li,

lalfincaiisain nc-

(|ii() li;ibi't

iii

:m

dicatur idein de sa

ergo

nim

est vera

iiiodo necessilalis.
Vd ((riiiium ist<rum dicitiir, (\u(k\
.scqiiitiir

per se

per se ades!,

ficlest

et abest

exponitiir

alio

illiiil

qiiid, a<l sirnpliciter, sicul

iift

Contingens neressaritt

C<ntra,

niod" sic.

ergo

non

(^'enere

|)Osilo

le-

contin-

est

est.

sub dilTeren-

praHcr

tia,

tencH ad

snbjccli corruptionein id esl, (lestruc-

tur

tioncm essentialis intelleclus subjecti

scd istud totiim abesf, etc. esl I<codif-

Conlra

ferentia\

Ahcsi socunduiii

cuiii

intfllecluni,

sic, I*n>j)riuiiiabest,quiaSpecies,

sit

prior natura proprio, coniplete

genus simplicilcr, ulsequlAniniai raiionaie ; ergo animat,

rcspeclu liujus

esl aliqiio iiiodo

positionem sui oppositi,

et

pntprium

sic

id

accidens est pra;dicatum non essen-

eat,

sub

tialc subjecto,

subjcclum
gnaiilia

intcIliL,M

cujiis o()pi)sito,potest

conqilfte. sine repu-

inlellectiium

accidens inest non

convcrlibililer

dictum

priiis

non

sic

pn)-

abest, et lioc brevius ex()riiiiilur

priiiiii

sic

non

()er

.se,

inlelligendo

esf

vcl n<n

incst,

ut

ct iste est inlcllectus

dclinilionis I*oipliyr. ct .\rislofclis,et sic

Confra

illiid,

si liaic

nienffr

datii

vv>j:n iiicsf

accidens

erj<o

erj^'o ()er

()er

adcsl,

.se

cortvenicns.

csl

ulraciue

intt'lli}^n'ndo

definilio sit conve-

dcrmilo

()er se

se adest, el
f

lioc,

si

abest.

ergo n<n

()olest abe.ssc. Sei'iin<la

consequcnlia pa-

tet, i(uia a

fciict

parl<

c<>(iilali\a

ad alfcram

C()nsiniilit>r

nccidcns abest

()il<'st

(>er

argiii, ((ii<>(l<>nine

lioc me<liuiii,

onuio

acritlens per se adest, el ahest, et sic

Ilcm, oinne accidens nccessario incsl,

quia incsse est de e.ssenlia

omne

a<'cid<'ns

necessario esl accitlens

ergo oiniK' accidcns

Minor

()al<'l.

acci<lcnlis,.se(l

<(uia

Omne arriiiensesf

iifcssario

lia>c

esl

acvidens

inesl.

nece.ssaria,
;

<iuia piu'-

bona

sed Anlecedens.

<(uia

per se potest dctcrminureinliiKren-

tiam. et sic est utraque vera

vel inlue-

rens, et sic utra<(ue falsa. Kt isto inodo

per se

noii (onitur

in d<'rmiti<.inc acci-

denfis, lioc est dictu, qu<)d illud

pnrdi-

cafiim, /nfest, clc. ()er se incst liuic sul>jcclo acrif/ens, sed

scilic<'l aifesi,

i<l'in

()r:edicalum,

d'fermiiiatuiii per se

non

inest subjecto.

Ad secundum
tam miiK.r

<licitur

qit.im

simdiler, quoii

conclusio

esl vero

ut neresse delerminat inli;i'renliam, uliter

non.

-Vd

(irimum argumcntum

()atef. ((ualif<'r ibi ().>iiifiir

feniilia.ct <(ualiler ()cr

Ad

|)rincipale

lotum copulatuiu

()atet.

at/est, ul esl

qualiler suiiii-

nomen secunda

in-

tcnfionis.

aliud (>riiKM()alepntet,quoii quod-

libct accid<'ns. <(uoi

adesl, el ai>esl
(juoti

non

esl

propriuin,

secumium intelUvlum,ila

subjectum potesl

intelligi

subejus

O()()08il0.

A<l aliud

6.

(lenus, el IHf- .lli/I^'*'

ciicumlocutiim.

.secundiim

tiir ibi,

Ad

non adcst.

ergo

Consequensest distinguendum secundum compositionem et divisionem

cst aliud

111.

Potest igitur dici, ((ikmI consequenlia

accidens abest.ecun(Juiii inlellectuinper

corruptionem

adest

conseqiicntia bona.

potest intclligi sine proprio.Dicitur,((u<Kl

(ira-ter subjecti

5.

sed esl falluciu a secun-

duni
:

non

gens; ergn rontingens ncccssario

cessariani.

Meo

\\\V

de currupline dicilur, quotl

adesl praler Ci>rruplionein iliius sub-

1'NIVEKSALIA

SIIPEI{

fJOa

jecli

'sl

|uiii

traiisiiiiilalioiic. ut in

non

quod

eo,

iii

iii:iiu'l

subjocto,

iii

illud

v\

est achiMiuatio ivi ad inloliecluiii,sed

Ad primuin

in

sit

si

ut

illo,

iii

igilur

(piia aliud

dicilur ad

corrui)tionem subjcc-

non

non opor-

cst rorniiile accidens ejus, sed

tet

quod

sit

corruptio ejus, quia ejus di-

citur corruptio,
ea, et illud

lunc

adest materia,

non

ipsum

non cognita

potest cognosci,

cum

sit

scientia,

naturaliter prius ea. Si dicere-

tur pra^ter subjecti corruptionem, id est,

ejus cui talis intentio inest, iliud

est ejus subjectuin

let

et

non va-

quia illud est res prima3 intentionis,

inconvenienter in defmitione

universaliterita est in accidentibus sub-

et ita

jectum non denoininantibus, sed

cujus secundag intentionis poneretur.

alia a

subjectis. Sicut locus est corporis locan-

ut accidcns, sed

tis,

non

est locus cor-

poris locantis, sed est locus corporis locali

passio vero locantis, ut dicitur 4.

Physic. contcxt.
patientis,

est

28.

et

inde

ut subjecti

aclio patientis,

sic actio

sed non est

quianondenominat sub-

jeclumsuuni, sed aliud.

Aliter dicilur ad

prcefer subjecti corruptioneni

subjectum potest

inteiligi

Ad

sub

id est,

eo, et cjus

dicitur intellectus

qui distinguitur con-

scientiam, qua3 est proprie Iiabitus

tra

conclusionum demonstrationis. Ulterius

potest dici,

quod

intellectus intelligens

subjectum esse sub opposito

non componens,

vel dividens

est veritas, vel falsitas.

ipsum non csse

tur,

suinitur

liic
:

accidens

si

non sequitur

quia illud sic intelligi-

quod subjectuiu potest

opposito accidentis, unde ex hoc

quilur (piod non

sub

intelligi

non

se.

acci-

sed non

posito talis accidentis, qui est simplex,

vel sine repugnaiitia intellectuum.

abest sicut

talis

subjectum sub op-

inlellcctus intelligens

tum

ultimuni dicitur, quod

quia tan-

circa composilionem, et divisionem

Tertio

modo

non vere potest

cidentis

intelligi

inseparabilis

test sic intelligi sine

lectus

quia

quod subjectum

dicitur,

si sic

sub oppositoac-

tamen vere po-

regugnantia

intelligatur,

intel-

nonest

repugnantia intellectuum.

sit.

Contra, per Aristotelem in libro Pra3-

Ad quoddam argumcntum

superius

dicamentorum cap. de Pelatione, Unum

correlativorum non polest definite sciri

factum,

sine allero, subjectum et accidens sunt

quod accidensnecessario

correlativa, ut dicitur supra

sar /o determinat inhasrentiam, non in-

igilur

intelligi
,

opponendo:

subjectum non potest complete

inteiligisineaccidenle

sario inest; dico,

tem, mtellectus solum verorum

verum subjectum

accidente, et ejus opposito

esse sub

ergo non est

Minor palet; quia veritas

illud concludit,
inest, ut neces-

EXPOSITIO

De
est,

quod

ha^rens.

^^

mlelligibile.

scilicet inlentio, cui inest neces-

igiturnonpotest

sub opposito accidcntis.

sed non est

8.

vera est dehabitu principiorum.qui

silio

opposito sinedestructione sui intellcctus,

Ad

ali-

quod prima propo-

aliud dicitur,

dentis inseparabilis, est falsus

primum, quod adesf

illis

relativis per se, quia scibile

quod denominalur ab
:

de

et

inteliigilur dicluni Aristotelis, sed

tantum de

li,

si

quod

est relalivum per accidens,

non adest

quod

subjectum

illius suljjecti

Dicitur

istoium dicitur

subjecto,

lunc est corrui)lio

i^rietcr

non

esl ila in rc.

curruiiiiiilur.

C.ontra,

roUI>IIYI{ll

t.

^ictis, videlicet
^,-,^

Primo. t.
Patent termini ex saepe

^t quoties

quid accidens, quid

prms
defini-

sumantur. Intellectus vero

definilionis in solulione.qua3stionis pertractabitur. QucE,

etquot

sint conditiones bo-

9.

OU.i:>Tln

.m

nsD (lefinilionis, priiis nolavi. el C. Topiro-

illa

rum

lio, scilicel

bro

Poslerioniin

2,

7. .Mct.ipliysica;, el li-

(Jo I)r'finil,i(>ne Ik)Clii,

que

quanlum

onim

inv(.'sti;,'andum

communis

Divisio

sin,'nlari.s, in-

dofiiiilio, priu.s

.sil

Aocidons

an

vidondiim,

quam

non

laiis,

si-

l.nivor.salihus pioceden-

(lirlum osl. (liim

(lo

ph-rnm-

.'ilibi

?l

Onlo qua\slionis convenion.s,

palol,

cut, priiis (lo aliis

do

Nam

sic

applicalur inlon-

ei

in es.se objoclivo,

dicimus species

e.sse

eis osso scienliam.ol ipsas

cundum

el

cogiiito.

a^lernas.iHdo
neccsse esse

e.s.sc

el liiijusmodi. .Modo (luod

inrsl alicui se-

cjus immulabile el nccessa-

es.se

rium, videtur

ci

incsse,

n*cc.ssario

sicul

qu(xl inesl contingenli, inqiianlum Uile, vi-

ipsiiis delliiili(me.

dolur osso conlingens cl conl'ngonU'r ines-

quod si'cunda

Probali<lem in<luclive, malo igitur di-

so.

ciliir

proccssu.

el

Skccndo. .\rguit pluribiis rationibus

I)k

qua

rnivorsale,

sil

nisi

osl,

oral

acceplione, in

pars subdividi polosl, ul stalim palobil in

10.

qiKJd accidons, ut cst intenllo, a^lesl

abosi.

Uursus arguit conlra secundam

parlicubim,

prxler suhjecti corritp-

.scilicot

pro parlc negaliva. Primo modiis Topicis,

tionem, inducondo in accidenlibuscommu-

sou commuiiibus,qua> idi'oc(jmmunia sunl

nibus insoparabilibus, tamen qua) conlinen-

non solum ad

quia

po.ssuiil

nom

impugnaiid.im, sod ad plun\s aliasap-

plicari, ut

supra palol

ist.im dotinilio-

quonim primum

quia dalur por copulalionom, conlra

esl,

Pliilo.soplmm

Topicorum.cap.

<.

dum, quia non dalur porgonus

liam, contra Fliilo.soplmm
cap.

cu!am,

o.xtr.i.

implicat.

Topicorum,

il.i

dofinilioiiis, (lui.i siciil lu^c

noc

lali.n

non

ralionom par-

osl uiiivoca, (jiKjd ost contr.a

lium

compo-

quibus inlontio accidonlis

univoca,

sunl

parli-

oIikju inlonlioni.qiuT

hic dobol dofiuiri. Kl oliam qui

dotiiiilur,

a^quivocum pro substrato.

dotiiiil

(Ju.olibolonim pars dotiiiilioiiisost in plus,

iiuam

dctiiiiliitii.

Poslcriorum. ol idoo

J.

inconvonil dofiiiilum
univoce,

d(

pr;odic.-iri

quo non pra'dicolur

do

aliiiuo

dcfinions.

Docbirat .iiitom assiim[>liiiii, oo (iuimI accidoiis

univoce convonit irbus divors rum

(lenorum,

licot

prius diclum
iM-nl oxpoiii,

Oonoro,
ado.sse,

rum

iionomnium.olomnibus, ul

osl

noLivi,

el alibi

non convoniuul

siciil cl

/'/.,

sic

ipsum
ul

Dciii lo;irK'uit coulra

vorb;i

.scd

dc

abos.so,

ol

robus divor.soesse osl a^iiui-

sa'f>'

prius.

loli^il

oamdomp^irliciibim.

o.\ iiocossil;iic inli;rsioiiis

inlonlionis

applicalur. (fuod probat.

Primo ex

labililalo. soii

lia-

sicul supra.

el suslinori

(Joiioruiu, (luia

vociim,

t:mioii

(iu;o

iicccs>it;itc

dom pirlom

ci

ui

immu

t'uudamoiili,

in

arguil cx

corruplio-

ip-Hamol

quod

specialilor contra

particulam, nbeit; et polcsl

III:i

Conlraoam-

sic adossel pr.rler .selpsam,

Amplius arguil
tio;

particul:i

in dcfinitiono

ne-

(^)uo<i si

primo, testo Porphyrio hic.

.Sccund(j ralioiie,el salis claro.

ol dilToren-

scilicol a'/rsl, el ahcsl, qiiia

lunl ista rebiis

g;iro ur,prob;il

ne, qiiia

doindo ar^uitpor

H. M('t;ipli.

i. ot c.ip.

('.

lur sub .Vccidonte hic dofinilo.

Sccun-

i;{.

modia propria. Primoconlr.i prim.am

11,

WKV

.sic

illam

fonnari ra-

iiiconvonientor ponilur

accidonlis,

universaliter

et

cujuslibcl dofinili, qu.T doslruil naturam,

ct quiddilale:ii ojus:sod abcst est

di ri\speclu

accidontis,

ergo,

(luciilia palol

cum

majori.

ral in littora,

quia

si

forl

comm.

elc.

(lonse-

Minorom

docla-

quod

abost, sofiuilur

noii est, (luia accidonlis

.Mctaph. loxt.

hujusmo-

2.

(?ss

esl inosse. 7.

Kx quouUerius

in

doslruclioiiomsubjvii,quia etiam non

esl.si
rali

accidens non est :quodpri>bal ex nalu-

simullalo rolalivorum, cap. dea/a/i-

7i/*7.Etsiquis nogarol ipsa osse com*laliva,

oslondit ox rationc gonerali

omnium

Ini-

vorsalium,utsuprado(iuolilMt dixit in locis

suis. .Vccidons

voro non vidoturaliud corre-

bilivum halKTo.nisi subivlum:quan,

Pulct

igi(urquo<l

illa p;irli'*ula ri6^.</

elc.

non

sidum dostruit ipsum acci<lons, sod eliam

subjtvlum ojus, i|uod potosl ee omno eiis

maximo limilatum
liir. cum (anta mala

inc

i-

()|M>n>(ur in

Sicut formavl ho<- ar.

lcctor in aliis. quanil'
rc.solula, qucMi

i,

(i<>ii

i.

i(.i

.mui( in

i.

j.mal

forma

omitto ipuus solerUa*, quia

SIJPKU rNIVEUSALIA POHIMIYIUI

308

jam exlra funium el fiinum navi^i,'amus.

Ad opposilum adducit rorphyrium, et
Arisloleloni
liler

Topioorum, cap.

1.

dolinicnlom.

lia in verbis,

lanlum

l'lji

consimi-

esl ditYeren-

Doctorquod

ideo dicil

eamdem

senlialis idenlilalis,quia
liter

1.

esl es-

essentia-

essentiam declaral eisdem essenliali-

bus.

ad quoesitum.

Conscquenter respondet

13.

Ubi

sic

procedit,

primo conclusionem

in-

proponit

tentam, affirmativam videlicet,

beneest assignata. Secundo, pro declaratio-

ne ipsius adducit duas, vel tres distinctiones.Tertio applicat ad propositum membra

quae expediunt

Ubi duas, vel tres notabi-

les expositiones ipsius definitionis

et aliorum, et ipsius

describit, seu definit

proponit

ultimo complete

et

capiuntur

enim proprie convenit accidentibus conimunibus, ut albo, nigro, sicut dictum est
communiter vero
qusestione praeeunte,
convenit accidentibus etiam singularibus,

phyrius,

vel

phus, quod

inesse, ut
scilicet

primo-intentionaliter,
tionaliter

voce,

sicuL

et

horum

termi-

Por-

loquitur Pliiloso-

bris.Communissime autem accipitur secun-

dum usum

dicitquod hoc convenitsequi-

catum dicitur inesse subjecto

aliis

patet.

sumun-

modo, deciaratde mente Aristoostendat se non voluntarie nec pro-

ad finem.

ipsum

comm.

et

2.

secundo S.Physic.text. comm.62. et

laphysicae ad

longum, de primo principio,

et veritate ejus.

Secundummembrum

istae

non sunt

convenientes, Doctor consequenter probat

eas ex fundamenlis

Aucto-

et

Primo primam

assignari.

quaeestin primam
et

Arislolelis,

et ratione efficaci tenere,etprocedere,

ei

secundumintentiones

hoc fundamento tacto supra, qua^sl.

cap. de genere est alibi iu

nitiones

inde et potest idem expresse haberi, 4. Me-

dicit

4. et

definitionibus

ergo quod

defi-

secundarum intentionum, et divisiones a Logico assignatse, non debent

assumere primas, eo quod non opponitur

primse intenlionis

res

rei

secundae,

nec est de essentia ejus, nec e contra

quare

cum

debeat dari per op-

divisio

posita, et definitio

per essentialia, patet no-

principale declarat

tabiIiter,etdemonstrative intentio Doctoris,

^^ supra,qu8est.4.tetigit,scilicet<?ss(? in dis-

quantum ad assumptum, cumigilur aliqua

tinguitur contra dicide.iiVi

im-

portent.

distinctiones positsede ipso inesse

telis,ut

alibi et

quid

de Specie, in solutione qusestionis

superius pertractatis

text.

hoc mo-

et

do Icquendi ususest Doctor supra, quaest.

tur primo

primo7. Metapiiysicse,

de,

indirecta fuerit, praedi-

tione directa, sive

imo necessario

in

sive

universali, sive singulari, sive in praedica-

nunc secundo-inten-

universaliter

per accidens,

tione, sive perse, sive

rum,

pria imaginatione loqui, et allegat

dici

loquendi, quo in onmi proposi-

sumi possunt nunc

Qualiter autem, etquando, el ubi

^siTn,' ^et

habet Arisloleles, quse est quadrimem-

tali

Et quia forte aliquis diceret, quod

ut loquitur

scilicet adesse,

noruui,

proprie videlicet, et

Iripliciter,

communiter, atque communissime. Inesse

pliciter, et solvit singularissime.

distinctio est

scilicet

dicens quod

inesse, vel esse in, et dici de,

2. cap.

ipsum Accidens.

Quarto, et ultimo contra dicta objicit du-

Prima igitur

utrumque,

ut in secunda divisione Antepra?dicamen-

quod

definitio,

las lollatur, subdividit

condilionaliter tamen, sciMcel si bene inlelligahir, et declaratur ipsa

riam acceptioncm istorum lerminorum ex

usu loquendi Auctorum,ut omnis ambigui-

se, vel adcsse,

seu esse

quod wer se

ines-

m secundo-intentio-

naliter accepta significatur prsedicatum

pra^^dicans essentiam, nec

in

non

quid, nec in

quale. Per dici vero de secundo-intentionaliler

sumptum denominatur praedicatum

essentiale, el hoc accipiendo

lerminos.

proprie illos

Unde propter famosam

et

va-

membra

illius

divisionis

prasdictse, ul dici de et

non

quadrimembris
dici de, sint se-

cunda3 inlentiones, quia sunl actus signati,

'&\c\iX

lum
dem,
in,

prsedicari et suhjici, ut sjpra dic-

membra

est ssfipius: igitur alia

scilicet inesse

seu esse

in, et

erunt secundse intentiones

secundum membrum

illius

ejus-

non

esse

et sic patet

prima? divisio-

15.

OU/ESTln \\\V
Piinium voro inoniljruiu cjus probavil

ni.s.

jam supra ex

I)f'in'Jopn)bal scrunflan divisionom, qua;

Iti.

esl subdivisio secundi moinl>ri

prim;n (livisionis,

prinripalis

.scilirolipsiu.s

accopli

cundi)-inlenlionalilor

1.

ipsius,

socunda

praedicta.Torlium fx
di, el sic palol

le, ol

abo

il-

.\nlopra'dicamonli

communi usu

loffuon-

socunda dislinclioauclorila-

primo auctoritalo

Dein-

raliono.

ot

de prosoqiiiturdistinclionom oppositi ip>ius

Dif. de sn
niiliir

80-

exleiisive

cum

pro-

sil

eliam communilor pncdicari prx

oliam capilur in dofinilio-

dici, sicut

nolndividui a Porphyrio, cap. de Specie,

de (Jenoro, ubi dicitur quod de uno

et cap,

primo

solo pnodicalur. Lirel igilur Doclor

ponat dislinrtionem,
posloa

ex

fortificel

modo

diclo

el

mombra

diclis

doclararo, cl

ram. Sic igilur patenl

propositum

accipitiir triplicilor.et rocto, jiixta

rogulam

hic, ot alibi,

ojus,

el

Phiiosophi,

el

lamon, gnilia brovilalis,

i'orpliyrii, placel

similitor

Topicam,scilicot quoties difitur

nnum

illa

divisione secunda Antopnodicamentali acci-

pilur.Secundo

modo communiler,ut

nitione Universalis,

in dofi-

.I*oriliermonias accipi-

ciim dicitiir quodr///re;-.<?/c ext quod

tur,

arlmiscere

lille-

Ires di.slincliones

ad

noces-sariae, el applicabiies,

el

el

in

quia sic non convcnirot

Accidenli, sed eliam ad prrrdica-

cundo

quai

cum una

quod

vo cominiine, sivo singularo, sivoeliamdi-

ot illa

recto, vol indircrlo. prjoilirctur,

tiono l'roprii,

Idoo dicil Dortor, (luod sir accipilur pro

sperifical

rcm hujus vorbi

est,

IVrihormonias

io-

sicul infra, siipcr libros

quitur plorumqiic. Pr.cdicalum onim oxpro.s.so

posiluin nllra vorbumprinri|alodi-

ritur spccitiraro

rom

vcrbi, (luia

absoliilo ponilur, sicul

ciliraliir ciiin dicilur

lurrcns

ot

vcl

rt'6/.<,

suiiipliiin.

siipcr

illis

do quo

.seu

(iu;csronibus

modium

cum

/i>/5o/*, ul prius quaeslione

*>.

om-

do Proprio

pra^cedenle

dixil, ol ibi

nolavi

instanlias circa hor, el supra, quaest. 12. el

similitcr quai^sl. 5. de
leligi,

DifTeronlia

Ucliquum, Inquil

l>orlor,

copiose
snlicel

ni;/rr,

vcl

locum uUimic. seu spocific difTcnniti

alquo corrolalivi, Cum enim definilum, si-

esl,

cul ol

Deo duce,

Porihcrmcnias.

r;i'lora

idoo ponilur

subjcrtum

rniversalia,

in dofinili

(or (Uvlaral p.iiiris dt

,1

loio.K

pra^iticmt

i.tIIs

lilc

srilicet

quod

ii)

^fci//ri<

dulam

*/

eai

simili

quo primn
ulmquo dofi'-

halH>ltirde

dofini-

ol

posllio

dcrlaralionc divisiva

relalivum,

sit

sunm corndalivum, quod

do (loncrc.

ifU;r

(icfini-

dicilur quod<i<r/(/i/

in Topiris. ila

I.orum

intor rniversale.

duo, quod etiam ponitur in

.\rislotp!o

lionis, riim dirilur.

.\rcidons

et

qualo arcidenlale,

Kt sir arrjpilur. inqiiil \h rlor, dirtdc rap.

iii

inlorrae-

spo-

parliripalilor

h;ibct vidcri,

ad Proprium

srilirct prcodiratUin in
.srilirel est

gonus

est,

hiijusmodi. Hcs ipsius verl)i

nominalilcr,

definili

ahesse pr.Tler subjrcii corruptionem, lonel

hocostcs'

lunc in-

dilTcrenlia, scilicel remola,

romnmnc

cl quaBsl.

se-

Vorbl

r(\s

homo

liioc,

inesse

.\ccidonlis

.Lrcnus

vol univcr>ali, vol .sallom

diuni

de

sumpto

intenlionaliler

habolur

quil.

sed secundae

esl

homo csl a'bus homoest risibdis. Tn-iio modo rommiinissimo, ot sic oxtcndilur ad omnc pncdicalum sive osscntialo, sivo accidcntalo, si-

omni 00 qiiod

vrr/ii.ijiii)-

primo-inlontionalitor

hir

rrm

.':i

lionom ciijii.srumqiio communis, duminodo

fornialilor prxMlirctiir, iilhir,

elc.

maximosocundam. oxponondo divcrsimodo definitionom .\,rridentis,dicons, quod

sumalur primo modo non dol)ol iuleiiigi
de priino modo prim.T dislinclionis, scilidistinclionis,

superiorom

igitur adesse,

el

solum ad

pr;rdicalionoin

sumendo

applical ad pioposilum diclas dislincliones

cet

Proprio

riurilirn
hiiii ffwri-

ibi,

prsndicatiir df pluribu!i,(\\\o^\Q\{Q\\i\'\[.\\Tn(m

oodom genero,

17

Doinde

oppo-

aitorum olc.primo modo proprie, ut in

lunilti

esl

lujc

capore prxdicari,

quod

ineaae scilicot dici de dicens

douno

Iri-

plicitcr.

/irnl

multum

rocilando

riuorum prinium palol ox

divisione

communissimo,

esl

lo

pr!e, et

Topicorum, ubi supra. Sccundum ex

la

de uno solo. .Nam prajlicari

iuesae so-

ad majorom oxpro.ssionom, ilorum illalria

menibra

lur qunplnm prj-dicanlur de pturibus, qux-

dam

fuuflamonli.s Arislolelis.

:I99

r.

al)

ox|io'

.
-

18.

SIPKK CMVEKSALIA rOHPIIVHII

400

coiilra h.iiic

oxposilionom inslal nota-

ncndo dictum Philosophi 7. Metaphysicac

subjectum est prius lempore proprio per
se,Iicctnonperaccidens. Secundo vero mo-

caindem

instanliain IiabelBoetins

do intelligendo ly perse

accidcuUil-',

non nccoianrio inhivrcns sub-

jeclo.

Sod

10.

bililor el
liic

in coinniento nlrinsque edilionis in Por-

phyriuin.Nam Accidons quod hic

detinitur,

dividilnr a Porphyrio in accidens

bile,

separa-

accidens inseparabile et videlur

ot

generis in species, vcl saltem

es.se divisio

univoci in univocata. Similiter qitantum

quanlmn

citur accidons. Tbi notanter dicit

el

di-

non quantitas, sicut qunt^stione pr?ece-

denlc, de albo, et albedine dictum est

ac-

cidons vero inseparabile, sicut nigredo tE-

hujusmodi

lliiopum, et

et siinililer

quan-

rerum materialium necessalicet nonsitproprium, igitur non

rio inest,

scu per

soluin accidonti proprio,

communi

eliam accidenti

sario subjecto ine;ssc,

nitio sit

convenit neces-

quare

communis omni

sed

se,

cum

illa defi-

accidenti

commu-

non bcne exponitur per hoc, quod

ni,

est

est

sam

in subjccto necessariam

litates sensibiles posleriores,

sicut

illis,

de

pcr se

aliis

lo-

quendo, liocest dictu, quoi accidentia inseparabilia,

quantitas,

et

insunl subjecto,

communia
do,
7.

sicut nec alia qua;

Metaph.

in

tavit, sicut

4.et inde, quodsu-

do Proprio pertrac-

secundum illam
Distinguit tamen dely
quod talia accidentia

hic loquendo

viam, ut ibi notavi.

cum

exemplo Philosophi

comm,

lexl.

pra, qua3stione finali

dicitur

non necessario per

illa

sunt

soparabilia, et lioc vere loquen-

quod declirat

per se

non necessario

perseitas

se insunt subjecto,

potest attendi

vol

quia

nog.dio

ejus, vel a parte subjecti, vel a parte acci-

dentis.

Primo modo,

proposito,

cum nullum

nehabcat per

se

causam

non necessario pcr

quanlum estox
plus

cst,

abesse,

inquit,

addit

accidens

in

commu-

in subjecto,

quod

se inest subjecto, et lioc

parte subjecti,primo,quod

quod

quia etiam,

sic

potest

viamdepers?

proprium

ut supra, quaestione

ullima de proprio, dictum

illam

intelligo

est,

secundum

et per accidens, expo-

quali-

et

causam per se, Non enim omne nccessarium est per se, ut patet, de quo statim
magis.
Ilepugnat igitur

sorum,

accidentibus non

t:ilibus

quantum

inesse subjecto,

est ex

parle

21.

ip-

non repugnet subjecto per se,

forte loquendo deper accidens ne-

licet

secus est

repugnat subjecto

cessario, quia sic etiam

esse sine

Vult breviter Doctor in hac

illis.

solutionequod nullum accidens

sive habeat

verum de

ipsas

differentiam intcrcausam necessariam,

necessario inlueren^.

hoc respondet, dicens quod illud est

licet

Ubi notanter tangit Doctor

primas,

t-itcs

sive separabile,

Ad

saltem,

non perse, ut quantitas materiam; etqua-

esse prccdicatum in quale accidentaIe,.non

ao.

sic fal-

nullum accidens commune necessario inesse subjecto, eo quod plura talia,

ut illa dequibus argutum est, habent cau-

sum

rcspectu

tilas

quod

dicit

commune

inseparabile fuerit,

sive

causam necessariam

in subjec-

sive contingentem, sive sit ab extrinse-

to,

secOjinestnecessario subjecto per seloquena parte subjecli,

do, ut pcrseitis se tenet

imo quod

prius tempore ipso /)er

seilas

VI autem

se.

est
per-.

a parte accidentis, secus

tenet

se

subjectum

abest, quia

sic

est,

ad istum videlicet intellectum, quod

psr

se corapetit accidenti

cuicumque non

necessario inesse subjecto,

videtur quod similiter

proprio, respectu sui

expositio

non

vel

abesse.

dicendum
subjecti

esset

Et

de

et ita ista

distinguit Accidens a proprio,

nec definitionem liujus a definitione

illius

hoc loquendo in communi, ut se oxten-

et

dit accideiis; et ipsius definitio,ad accidentia

inseparabilia.

Igitur Doctor

nem

adducit aliam expositio-

definilionis Proprii,ex

qua solvitur du-

bium propositum (et est expositio Boetii in

Commento utriusqueodifionis,et forte propterhocdicit Doctor in terlia pcrsona dicitur)

quae

talis est,

quod

se potest

intelligi

secundum

esse,

vidiQ\\Q.Qi

accidem abes-

duplicUer, aut scilicet

seu esse re^le in re extra

'ii.

AccUlens
abesse potesl

inlel-

lir/i

dupli-

cilcr.

<Ji:/ESTIO
aulsoourrltuii
neni. Mult

int;llf'<-,liim

scu consuloratio-

qu'c

ro suiil roiijuncla

o.iiin

iii

el iiis(;i):rabili,i,afni'l iiilolloctUTu seorsuni

considorantur, aut

CDmment,

IMiy.sic. toxl.

Undo

sopiraiilur.

18. rocte dicil.

loioplms quol ahilraheiUinm non

dacium. Kt IJootius hic

fil

actu disjunffi non valmnt, inente

I'lii-

m^n-

esl

sxpe

2.

ut

fju.e

cog ta-

et

lione s'y?'i/vn/?<r.Abesligituraccidon-} coin-

inune secuinJuin intvllectum, ct

corruplionem, id

ter subjecti

lionem

deslruc-

potost inlellij^i subjoi-tum pra-tor

vcl

non inlelligendo

abUractiono divisiva, ul

non nij^rum, vel albuin

sui

accidentis

Non

sic

sub

Proprii

subjeclum

nam

oju.s,

ipmm

ibi

licel

divisiva noc (ut ita dicarn) oppoiiliva, abs-

perti-

et

quo n^pugnanlia intollectuum. L'nde Boetius ubi

prius
Age igitur, quoninm

quaro sicut advenit post

.Kthiopi color niger aufcrri non potfst,ani-

qui tanlum

botur. IJiide

cnim

sicut

ipsum accidens,

e.x

ila

el ipsius

ita

essentialibui subjocli

'/(/o/

YMt

ha-

dicitur ejus

/ ^s/ rei

inloUoctionis,

e.jsentialis

seu

inlellectus

oxprossivuin..NuIlum aulcm accidens perti-

quod Quil

subjocli,

est

ol

ad ipsum vcMandum conforaiil

lexl.comm.
monlo, sed

si

f)lura

d(;Anima

1.

Indc Bootius addit inComanimi raHone disjuniln' sunt

II.
si

a suhjectis, non ea perimunt, sed

fjuaiitat^js

in sua suhstanlia

p"rmincnl

perdu-

fitqu-i

tant, accidontes esse intclliguntur.

Adhuc

nori

videlur

ista

(juia simililor diiMin

cuiilum inlelloctum.cum non

mo eum,

cojnitione separe nus

et

alH\sso

sil

se-

do ossen-

IJnumquodqueenim sicul so habct

ad cise, ila et ad veram evsentialomcoj^nilioiiom,2. Metaph. toxt. comm. 1. (ium
orit oliain (fuoad

A'ioquin

parari non possunt, STpe animo,

tionedisjungimus. Vi
lilatom auferamus,

ab

.\cci-

donlP, s^cundum illamoxp)silionem.

rospondet

oxpositionom,

Ducior
[^onons

suslinendo
di(Toronliam

I'iof)rium ot Accidens, (|uoad sopiirari

secundum
Tom.

1.

iiUoIIoctum, dicon.s

quod non

etiam

ne-

et cogila-

ab homine ralionaaclu sopa-

licel

non possimus, tamen

animi im

si

:'
i

natione disjurjvrimus, slaliin porit hominis

spori(>s.

quod idom

sublato

enim

til

accidonli cogilalione, species

manot. In liUdlo voro de

mulla do
(1

non

in accidentibus

tali

io <u'>-'

akstra

..

'Tndibus

'

'

!;

)ii'i ''if>'i-:

inlel-

..

in

.n.'iMdi>n

talil)us.

CoUigil igitur Doclor complelam descriptionem, el exposilionein ullimaLim d.ti-

ex pmMni*-tjs

nilionis pranlicta^ .\rrid*nlis

quod

pr

tm non rsaeM

in suhjcrlo, suh cujus

dilTort

si

quam

lalom coifiiilionom, ol

non

It

omnino

subslantial a, qu:e

dicens,

palot (fiiod Propriiim

lioc

et

prior Proprio quoadesse.

sic

mmime.

inlcr accidentalia, el subslantialia, dicens

nolavi.

.Sf)(rios sit

gendumosl. El addilnotmter differenliam

loctus,

accidontibus forleeU verum, ulsuf)ra

consumptx sunt

iicirco

additimoiitum, sicut etiam de

Ii(u?t

Num

.Kthiopi.

nigrum imajinalione separemus, pcrman^t tamen avts, nec

Krgo quo
diclum est
interiil
species.
ades.sc, et abesse non re, sed animo intelli

langit

subjocli,

albm

erit

corcus, si ah c) colorjm

bone e

inlollectu sui

coiitra por

proprio,

I'r()prium

.sali>fd-

non lamen

i\'ire

oxpo^itio

coro, noc dislini,'uoro .\ccidoiH

iiilcr

lo cor-

.subjeclum.

fiolest intclii^i

oppo.silo

spccics

islam

subopposilo

et ila

inlcllii<i

i^ote.sl

autom

tur Doclor, inlollectus inlollectui ossontia-

Ad

nii^Tedinom, sed oliam intelliixendo

ig'tur color

i^ilur

ini

vum, non M)Ium non intelligendo ipsum

intolloclio iiitolleclioiii vol [)olius,ut loqui-

aliis

sed eliam

possit fieri abstraotio pnncisiva,

ejusesse complclum inesso,

li.ili

acci^lons

a-

dif-

nd inlelloclum

iid

rando niud

'

ad

net ad esse subjecti

uol

boc osl.con-

L'bi

feroiitiim accidenlalis

li

es.sentialis intellectus subjecli.

notaiilor dicit easentiilis inteHectus

ii.

101

solum alwtraclione pri-*'>''^

sidorando ho", non

prai-

lioc

e.-it,

XXXV

Utm

rs/

<

intrttigi
m;;i.

i/(

-'

Kl

iia

patol qualiur

.\i'oidonlis complol-i d
alii.H

.il

rnivenyillbus Ipsum. el

Proprio,

cum quo

No:) sir, inquit,

'

"

<:

ab r
.s;

"r a

tnrron\onire.

Prvtpnum, duppleesl

|raB-

24.

SrPEll UNIVKRSALIA roUPIIYUil

sub cujus opposilo polpst

clicalum,

sub.jec-

lum inlPllipi. ol ila abosl accidcns eo modo

quo non polost abesse proprium. Quod
brevibus verbis exprimit, dicens, quod
accidens inest non per

supple socus est

libiliier

inquil.

inlellisendo

prius diclum

cnndx

non converde proprio,et hoc

vel

.se,

scilicet

est,

inesse,

ul

primo modo

se-

vel

ino^l,

supra

distinctionis

positcc,

hoc

est,

accipiendo ipsum secundo-inlentionaliter,

ut convenit accidenlibus

communibus

tan-

lum. Et concludit quod ista est vera expositio, et similiter verus intellectus defini-

tam a

tionis Accidenlis,

quod

principale

est

qusestione.

Conclusio

ostendi

accidens per se adesse,quia

quum nec

per

se,

nec per accidens convenit

isLe,

qusesLione de pracLica

nis ad finem.

Doctor igitur arguit brevibus enthyme-

principalis,

maLice, ut solet, tu vero declara, utnotavi,

igitur

jam

objiciL

dupliciter sinest

quod

haec

guod

se
6.

Topicorum,

ex scepe

dictis.

Prius est

enim primi modi dicendi per se, vel quarti

secundum alios, proedicatio definitionis de
liaec definiLio esL

bona

non solum curtato Syllogismo, uL

el

consequentise principales,

Ullra iterum pro-syllogizando, sequitur

se adest, et abest, elc.ergo

Accidensper
:

per

Quod a

tota copidativa

lenel

ad alteram

anjumentum, seu conse-

et poLesl

reduci ad locum a

inlegrali ad ejus partem, nisi

est

per

quam consequentiam probat Docregulam unam ConsequenLiarum,

parlem

quentia

sed tu posses

tantum sunt
cat

Foxal

tres principales,
et illa

quod

quidquid

quse videtur prima,

diesL

tanquam quoddam proesuppositum, et non

hic illatum, seu argumentative adductum,
igitur

primum

accidens incipit

ibi

hsec

definitio per se competit definito,postquam

jam

probasli ipsam esse bene datam,ex

primum consequens

Secunda objectio

quo

dicens, ergo ac-

est satis clara, in

osLendiL, contra dicta superius,

omne

qua

acci-

dens necessario inesse subjecto,unumquod-

nem.

ejiis

tertiara

loco secundse scribere tertiam,vel dic

cidens per se adest, etc.

scilicet

quarum

accipit DocLor pro secunda,

enthymemalice, definitio accidenlis per se

inest accidenLi, igitur accidens per se
corruptio-

dixiL,

videntur esse quatuor

ibi

infert

adesl et abest prseter subjecti

argue-

et si volueris syllogisticeformaliter

ergo, etc. sequiLur igilur pro-syllogizando

tor

reli-

propositum in hac

omnis bona definitio per

competit definito, ex 1. Posteriorum, et

seadest

opposiLorum,

et Praxi, in Prologo, in solutione qusestio-

sic

adest, etc. Contra,

te

unum

conveniL per se

expo-

Conclusum enim

Sed per

ut prius,

ex natura opposiLorum arguendo. Gui enim

facile erit,

definito.

per se abest,

ergo non potesL per se adesse,

Consequenter ad majorem intelligentiam

dictorum, et terminorum posiLorum in de-

et

si

quod

definitio est bona, scilicet Accidensest

'27.

ipsum esse nibil. Similiter

ostendit eodem modo, deducendo usque ad
ultimam consequentiam,mulando accidens
ipsius in consequens, quod impossibile sit
liter

re

gularissime.

in ejus

ratione quiddiLativa,quiaetiam posset faci-

habetur absolute vera.

finiLione accidenLis,

quod includerentur

eidem, ut habet

qufc prius posita est sub conditione,

26.

sic

quam

convenienter assignaLa,

est

maximc

Porpliyrio,

a Philosopho assignaLre, et

nendo ipsam,

tur duo opposita verificari

et

onim videsimul de eodem

opposiLis. Impossibile

locum ab

consequentia formaliis,

de quo

eL

LoLo

quod
non solum
forte

IiabeL videri

EL

que enim necessario est ipsum, cum prsedicaturinprimomodo de seipso,quarecum

modo necessitaLis omne enim per se primo
:

modo est

necessarium,licet

go accidens necessario

none

contra,er-

est accidens,et ultra

accidens necessario est accidens, ergo

cessario inesL. PaLel consequentia per

a definilo ad

enim pars
de definito,

per se definiens

definitionis

ne-

locum

qu3elibeL

per se praeJicatur

eL

consequentia formali sequi-

ultra .sequitur,/^e7'se adesL ergo non potest

tur ad ipsum.

Tenet etiam per locum a

perseabesse.

parte subjectiva ad LoLum universale,

dialecLica,

Ilaec

alibi.

consequenLia patet per

cum

28.

QC-ESTJU
purs (lefinilionis

qii;i,'IiU;l

sil

quam

plus

iii

dffinituin 2. Postori^jrmn.
29.

Ad primum

uno modo

isloruni rcspondcl

dctiTminal

modo

loqucndi) ncgando illam

dcfiiiitio,

secundam tonscqucnliam, vcl tcrliam,

sccundum aliam supputationcm el rationcm assJLfnat, eo quod peccal a sccundum

inest por

losoplii

quod

1.

esl

cxponcndo

I*rimi,

disl.

.{9.

illud

dictum

Ferilicrmcnias, ad fincin

qunndo

est

ergo

per se detcrmiiiif

pcr se adesl, eliain ul ly

inlwriniiam, ut autcm delermirunl

inliac-

pr.Tdicatum, ut distinguitur/)erff conlra

motlo

Ex primo enim

patcl, sicul liabct in simili

cl alibi sjcpe,

.scquitur,

sic

''i

sine fallacia dicla, ul

cum

conipaiato ad scipsum

secundum,

/x*.

pcrsc pars

qujclibt-l

dctinito, el

.sc

ul

quia lam

inhacrcnliam,

quatn

csl,

Accid^'v

noii

exemplifical de coii-

ncce-sitatis, ct adesse.

scrjuitur

vcrum

ct alMvsl,

ila cssel

utrumque est falsurn, quia es.sel sensus, quod accidens esl pradicalum in quale
accidenLalc, quod pra?dicalum esl pcr se

a siuiplicitcr, cl

liiigenti,

wccssc

Plii-

Onue

cst cssc,sed

rens,

per accvlcns, quod falsum edl, quia lunc

non disliiigucretur a proprio, de quibu-s
quavslionc prj.v('dcntc plura notavi.

Scnsus igitur divisus est verus,

quia

com-

et

positus

ncc ad proposilum csl

scnsus divisus est dividcndo, seu di.sjun-

idco

multum consoiia
illud cxcmplum do
conlra cain, pro-

objii^il

baiidn illam con.scqucnliain iicgatam,alitcr

prius probavil.

quaiii
/.osito

sub differentid

f/enere

.1

tcncl,

scilicet con.sc-

gcnus simplicitcr

(iucntia, (id

cst locus a parle

iii

quid

in

sm\\i>\.\\m, cl

modo ad tolumin

inodo

vclci similisretcxcmpiilicat de dcfinitione

patct littcra

hoiiiiiiis, ct

Nain istud

Iiic.

totuiii,

.scd

arguitur

ita

scilWcl nbcst pra^ler

gcndo ly pcr

se a pncdicalo in anlecedcnle

conjungcndo ipsum

el consef|ucnlc, et

ha^rcntitc: .scnsus vero

i^cd

Foxil

ul exponit

falsus,

composilus e conlra.

an rectc hoc dicalur statim, in

lerlio

Doclor enim non de-

articulo habet vidcri.

claravit se circa hoc,

in-

et

patet qualiler

sic

consequentia non procedit, ul infra

terlia

magis declarabilur.

Ad sccundam objcctioncm

rc.^pondel si-

suhjecti corruplionon, vsl loco dilTercntiic

mililcr dislinguendo do delerminatione ly

rcspcctu liujus (juod est ddcst, vcl in^st, ul

nccessario,

supcrius

di

clarando dcliiiilioncm palcl.

Idco alitcr rcspomlct ad

primam

quod

illa con.sc(iucntia

modo,

^'^"'' ali(iiio

objcc-

sccunda

esl

aliquo.sensu

lioc est, in

nnn iiinmni. .Vccidcnsautcmct consc(jucns cst dislingucndum .'ccunduin copulicct

lalioiicin ot

divisioncm, co (iimd

ly

potcst dctcrminai'e iiilKcrriiliam, vel

icns, ul supra, quiest. {J-Hi-I

simili

tactum

csl.

I.

pir

sc

iiiliiu-

prolixc

in

Primo modo.inquil.lam

accidcns,(ju:im con.sciiucns habct vcritatcm.

Sccundo
accidens

iiindo
csl

ulrumqucc.>lf.ilsum,ut hicc

per

sc ens, ost vera, si ly

sc dctcrmiiiat iiili:i'rcnliam. 'I'unc

scnsus (lund hoc

.sc,

taniiiiain

pr.Kdicaluin

suiicrius

em

cnim

ptr
esl

inosl per

infcriori hulc sub-

jcclo accidcns.Si vcrodclcnuiiial inh;crcns,

esl

fal.sa,

(|uia

tunc ossol

cidciis cs.sel cns,

.simisus,

quod cns c4 |vr

quod
.so

aut sciliccl inha*rcntiam, aul

modo procedil
argumcnlum quanlum ad minorem el conclu-ioncm, el cliam quantum ad majorern.
inhrcrcns determinat. rrimo

Arridens

lioiiem,

31.

quia

isla rcsponsiniinii vid(.'tur

contingcnli,

e.

pcr se adcsl,

vidctur csso aliorum, ut

quid

ibf.st'prr

dislinguilur conlra cn.H in alio, el

suljslantia. Simililerin prrjpfjsilo.

oi/o

4U.)

(qua; responsio
patft cx

XXXV

ac-

ens,ul

licct

hoc tacucril. Inessc cnim, seu adesse.

cl abe.sse, et similiter accidens.

huic subjeclo accidins,

tatis,

cum

sicut

pcr

cnnveniunl

cum moJo
non lamcn

se,

ncccssfirio dclcnninata in so, ita

inhaM-cntia,
ni'Cc.s.sario

quam

inha<reiLs

sic

ncce&<ialia per

quod lam
pcr se cl

dctcrminetur, ul prius dixit

sol-

vcndo primain objcctioncm.

Cllimo rc.spondcl ad arirttmrnia prirKipalia.

Ad

illa conjinuiiia,

[Kmi genus cl
lis,

et

quod

loculivc.

diclum

Ad
alc.<sc,

dii:

illa

ul

ibi

i.

non

im, ut palcl cx dic-

copulalio ()onitur ciiruin-

.supr.i

qua

palct

qiuvl

l.

a.

do Proprio,

csl.

aliud,

.T(|uivoca(ur

do

quia hic accipitur vsecuiidu-iuten-

31

SIIPEII IINIVEIISALIA

il)l

sic

el

ox dictis in solutiono,

fionalitcr, ul patol

repcrilurunivo^o,

ul)i

roperitur et acci-

POIUMIYIUI

minative, compositum vero e contra, et sic

patet solutio.

Alio

dons.

quod

A(i aliud,

primum

esl

conlra se-

quod

pondol),

dicit

tum de

princi-

subjecto,

in fine qucTslionis res-

mationis

cundam parliculam, (nam terlium

palo omisit ad

modo respondet ad

juxla illam expositionom

illud argumeiv-

quod

corruptione,

scilicet

seu determinationis, seu inforvel omittendo, illam distinctio-

praeter corruptionem ipsius,

rem, vel esse reale, secus est de Proprio,ut

esse reale, vel

dictum

uno modo

quod

adest prsetercorruptionem illius sub-

jecti

cujus dicitur esse corruptio

subjectum tam gonerationis,

tionis,

cst

sicorum,

Physicum ejus,

non quoad
sicut dictum

de accidentibus inseparabilibus.
Potest enim intelligi subjectum corruptio-

quam

conlra hoc,

sub

et cjus opposito sine destruc-

ea,

corrup-

tellectuum. Utraque responsio satis evadit

Phy-

1.

et alibi scope, etspecialiter

aulem manet

]\Iateria

nis

tione sui intellectus, sine repugnantia in-

de

1.

incor-

ruptibilis et ingenerabilis ibidem. Sed replicat

licet

intel-

nam

materia prima, ut patet

Generationo.

lectum essentialem ejus,

quoad

est prius

est.

aliud de corruptione, dicit

Ad

sta-

absolute loquendo,

ade.st subjecto,

socundam supra, qucc sumitur ex Boetio,

quod lalia omnia adsunt, et secundum
intellectum absunt, licet non secundum
ibi

adest

nem, quia videturambigua, ut patebit

tim

quia videtur quod

sit

argumentum.

Ad ultimum

primam

negat

principale,

consequentiam, expdnendo terminos in proposito, ut prius.

Sed

objicit contra

hoc dupliciler. Primo

corruptio illius subjecti in quo diciluresse

ex dependentia definilivse cognoscibilitatis

quare ut prius non

correlativorum, cujusmodi sunt subjectum

inesse

vel cui dicitur

adest pnieter subjecti corruptionem, quiasi

sic,

adesset praeter seipsum.

Ad

33.

lioc

dicit

notanter,

locato.

Primum

Nam

quod subjectum

de loco locante

et

locus dicitur passio, et acci-

dons locantis
alibi, et

est

4.

comm.

Physic. text.

41. et

hoc ut subjecti informationis.

De-

nominalionis vero ejus subjectum est loca-

tum, quia locus dicitur

tum denominatur

locati locus,et loca-

a loco. Aliud

exemplum

ponit de actione agento, et patiente

subjectum

et accidens, ut

etiam in

timo principali tetigi

est informationis, et aliud

iccidenlis accidentis aliud
duplex.
denominationis, quod declarat in pluribus

exemplis.

dcnominationis

nam

actionis

est

phum

argumento

illo

ul-

et allegat Philoso-

in Proedicamentis,

et

habetur cap.

de Relatione, parte secunda, ubi secundum

opinionem propriam de

relativis procedit

quare non poterit subjeclum complete

intel-

Hgi sine accidente, ergo multo minus sub

plerumque in solutione qusestionis, et argumentorum.

Secundo objicit ex fundamento Philosophi 3. Anima, text. com. 51. et 6. Ethicorum, quia scilicet intellectus esl verorum
opposito ejus, ul dicis

solummodo

sed non est

verum subjectum

esse sub accidente, et ejus opposito, et

ma-

agens; subjectum vero informationisestpa-

xime loquendo de

tiens.Similiter ad propositum, corruptionis

libu^, et universaliter etiam de

subjectum denominationis

sensu composito,igiturnon est intelligibile.

est

quia illud dicitur corrumpi,

Mctaph.

text.

comm.

27.

et

compositum,

ct

generari

32.

7.

et alibi.

Informationis vero subjectum est maleria

licet

igiturcorruplio non adsit propter cor-

ruplionem compositi, adest tamen propler

corruptionem matoria\ et hoc est quod
t-olot dici,

el

34.

quod

scilicet

materia genoratur,

corrumpitur subjective non autem

ter-

accidentil3us inseparabi-

quadam

omnibus

in

Minorem

declarat ex

veritatis

de qua habet videri in Proedica-

notificatione

mentis,cap.de Substantia,et in Postproedicamentis, et

cae,

quod

1.

Perihermenias,

et 6.

Metaphy-

scilicet veritas est adaequalio

ad intellcctum

jam dictum

est,

modo non

rei

est ita in re, ut

quod subjectum

sit

sub

opposito talis accidentis, et sub ipso, igilur

35.

OiJ.-Esno

non sino

intelloclus
tia

int<'llectuum, lioc in'elli;^il.

Ari.slot<*lis inteliigitur

lalivurn
rcs-

acciUi.
'ii

per

se, cuju-iniodi

non

relativi<

tlo

re.s-

pectu accidentis, sed est relativurn per ac-

non dicitur relativum,

cidens, quia

rotiono allerius,

quod

enim

pulesl

scihile cogno.sci,non cognita scicntia,

cnm

prius, et

sil

indepondens,

licet

Deinde excludit fal.sam

contra.

nem, seu

non e

expo.-;itio-

glo.ssam, qua; forteliic adduccre-

tur, scilicot

quod

in

particula p/w/er

illa

snbjeti corrujjlionem intelligorctur

subjecti,

ly

nisi

dicitur ad ipsum. Et

oxemplilicat de scibill, et scientia

quo;l

suhjectum

e-it

fundamenlum,

Antonoinaslice dicilur intelkvlus

ibi f)er

sui)jectum

.seu

natunilem adhxusionem

inlel-

miximam

lectus, respcclu

lalium, el

pinquitaU-'m

ratione actus secundi, de

in

quo halj<'t ibi videri.

Secunda respon.sio distlnguit do

pro-

inlclloclu

simplici videlicel, vel composilo, scu divident/'.

Un

le refcrl diccre, Inlelleclus inlel-

corvum esienlbum el dicere, inlelleclus inleUigit corvum album

prima csl faUa
et sccunda polest csse elsi non vora, non
tamen f;dsa ot hoc ideo, quia circa comligil

positionem ot divisionom

intelleclu.s

vorita;, vel falsit; ul paL"l

cap.

ni:is.

Pcrihermc-

1.

do .\nima.

et 3.

l?xl,

comm.

rcsponsio potosl continnari per

hacc

22.

1.

e.sl

communc de

illud

tontio accidens, dicit Doctor singularis.sime

el divisiva, ul t<'ictum csl supra,

quod hoc non congrue diceretur, co quod

sit

ul s;epo diotum csl, Logicus habot dcfinire

hicc dicUi I)oct/^)risin 2. disl.

el dividoro per secundo-inlenlionalia

inlolligibiliblc conlradi toriorum, cl alibi

primo,

ot

vol

intonlio,
tiuin.

Modo

ct

maxime

si

definilum

pcr
sit

in prop^silo dolinilur

i:itontio

omnino

non vere
donlis,

est socund;n

esl

quri'e oninia doila ly

qucesl. 3.

I.

possit inlclligi

maximo

sub opposito

ropugnantia intellcctuum,

acci-

gatur,ut t;ictum cst supra, ox dictis Boelii.

aclu simplici, aut coinploxo, ut

m'illuinpoadcranda ubiquo in his Logicali-

rosponsio potest vorificari, aul de

lltinio

rospondot ad

[kiIoL.

argumontum

ii'r-

difficiliora, ct niaxi-

tium principalo, quod omisit loco suo solvoro, recuirondo ad illam dislinclionom do

illamsolutionem objoctionis immodiale

dotorminalione inhaMenlis. vol inhxrenlia*

ra dicta

quodammodo

pnncodontcm de

coriclativis,

omnibu^ raptim tangain

in

do

quibus

terlio arliculo.

por ly necessario

ibi

suflicienler evacuel

asmmptum

sed an

arguinonlum,

veruin dicat univor.silitor hav so!u'io.

dcclaralione loxtu<, pra)lor .solitu:n,ob ma-

alilor

ximam littoriu ob.scuriUilom, el .sonlonliarum copiositatcm, ot inalorix' ubique ne-

infra, arliculo 3.

Ad

InleUeclut
lor. Priin
ett vro-

Di;

rosponsio oxponit illud asuimp-

tum, scilicotquod

vst

i;j(f//tfC/M.s

verorum,

argumonliim soh
Pro

l;i

in soluliono

qi:

;ua

occurrunl. Primo supjxisiUi

pro habilu
lo(juilur

ligmonUi

forle

pri;iiorum

PhiloNOphus

.scd

accipitur

principiuruin,
0.

ul

Elhicorum, qni

moUva

....

do-inlonli(iiMii.i, ci >4um;u'i

el

prinuv distinclionis ipsius aJ^su? el aV

quia

dictori;

Tkhtio, paucis disourriMulo circa

in

ot contra-

orgo

littera

de intolleclu non pro polonlia intoUocliva,

sic polost intolligorc falsji,

elsi

aliqualilor dcclaranda, lurc dicla sinL

olucidationom.

;diain objoctionem ro-;pon<lol triplici

poisil

an

ol

TanLi cniin prolixitale usus suin in hac

co.ssari:im

si sic inlelli-

corrujitionem. Hiec esl singularis doctrina

mo

de

non lamen

inseparabilis,

Et ha;c

i'o.ldit.solulionemquuL'>tionis,otc;i'to-

no:i

similo. Applicari cliam possunl

suhjrctuni in illa particula pra.Her subjecli

busot

licel

Tcrtia re.sp<jnsioesl,quod licelsubjeclum

secunda accidont s.sive ipsum accideni, ut

iril-jntionis

abstractione praccLsiva,

sxpo.

divisum sou aliquod dividen-

finionliaoruntsocundiu intMJtionos,ot

rutn i/ni)moilo.

hoc

el

primo-intentionale, cui applicatur lnrc in-

se,

:r7.

405

fort<? propt<'r

prinium i.storum re.spondft,

A'i

Subjeclum
non est re- dictum
ppf ne

falsilate, el repiij^nan-

x\xv

priiiM

linciinis

iiit

i|.sius

ad'Uf

nalil-r iiilollivli, in illa

o' l

ticri

ii

li...

iu-

.mi.i.

ambiguilas, an IoUcji pos&il

acc.^i

:t>

SITKU UNIVKUSALIA PORIMIYUII

406

secundo-iiilenlionalitor

abease

sunipUnn.

Iloni,vidt'lurquodilla proposilio scilicel

incmvenicuse^( Lo'jic.um dcfinirr, seu

vidcre,

perrcs prim;rinten(i07iis,

sii

di-

lalsa

lum, quia onniis resj)oclus habol doliniri

per fundamonlum

sed inlonliones secundoe

habet reduci, an scilicet ad Accidens, utest

quintum Universale,
Accidens,

.si

ad

aliud, quid est illud

prajdicali quaeri posset.

Item, videtur

quod

illa applicatio, etpri-

ma

damenta secundarum, ergo necessario

Accidenf non wicessario inest siibjiCto,

bent definiri per

El confirmatur, quia

illa.

Logica est de secundis intenlionibus applicalis primis, et sic

Logicus habet conside-

rare secundas, ul Logica est de ipsis, elper

Tum, ex ratione genam omne accidens habet

consequens definire.
nerali accidentis,

subjectum

definiri per

sed ex diclis supra

intentiones sunt

0-10-11. secundtc

quaest.

Similiter videlur

40.

nam

alia pars divisio-

tu dividis inesse seu

adesse in

primo-intentionale, et secundo-intentionale, et in

proposilo Logicus

illas

secundasquam

inter has,vel

quam

seorsum, ergo ratio

huic dicto, non valet

assignasti

tum, quia divisio

aequivoci in aequivocata est Logicalis, et

convcniens
in

primas

et

dicit

quod
sit

arguit consoquenter Doctor de acciet

qualitatibus

et quanlitate in

materialibus

inseparabilibus,

dentibus

elementorum,

non necessario, igitur contingenter,

ergo possunt non inesse. Ponatur igitur
inesse, et ita erit ignis non calidus, et corquia

si

vus non niger,

et

homo non

quantus, et

hujusmodi quoe sunt absurda.

Item, illa expositio sequens de per se, et

sed hujusmodi sunt plures, ot

secundas intenliones, quare,

7.

Metaphysica? potest impugnari, sicutsupra

quoeslione finali de Proprio,

maxime cum

et

tactum

est,

applicatur idem ad pro-

prium.
Item,videturquodsicut ex parte subjecti

lum

ergo, etc.

quia major oppositio videtur inter primas

intenliones, et

cum

per accidens, sicut exemplificatur ex

tam quia repugnat immediale

nis sit falsa,

dictis,

quod

expositio definitionis,

falsa,

subjective in rebus primse intentionis, ergo

habent definiri per ipsas.

cujuscumque

Simililer etiam de illo inesse

sunl respeolivie, ul patet ex sxpe diclis,

ergo. Modo resprimae inlentionissunlfunlia-

ad

Si

contra dicta in quoestione

erit

pnrcedento

ad aliud.

vel

per se non necessario insunt accidenlia,

ita

etiam, ut videtur, et ex parte accidentium,

cum

per

subjecto

non habeant causam per se in

videtur igitur quod tantum per

te
:

accidens eis repugnat non inesse,

aliquibus illud per accidens

sit

licet in

necessa-

rium.
/.=)_

Item,

quare potius

inesse,

vel esse in

possit dividi in primo-inlentionale,

cundo-inlenlionale,

cum

quam

dici de,

ct

se-

maxime

essentialis intelleclus subjecli in illa secun-

da expositione, potius

vocum, ut videtur qua3 sunt

res prima3 intentionis, et sic non procedit

Doctor

probatio illius primLie divisionis de inesse,

intelligi

seu adesse, dato quod ipsa in se

tunc

sit

appa-

illa

secunda, possit sustentari, et quare dicit

dici sit

Itera,

quam

inlellectionis.

videtur quod male dicit Boetius, et

ibi,

quod subjeclum

potest complete

tum quia

suh opposito accidenlis,

nuUum

accidens deberet definiri per

rens.

subjectum, contra ea quoe ssepe dixit Doc-

quod illecommunisraodus
loquendi de inesse omnis procdicati in quacumque propositione, non est conveniens,
cum hic album esi lignum,non proedicatum

tor supra, et infra, quaest.

subjecto, sed subjectum insit praedicato, ut

accidentis,

patet.

minate, nec essentialiter haberetur notitia

Item, videtur

4j_

non addita

Item, an prima expositio,

elc.

Posset etiam dubitari de illo inesse accidentis singularis, cuni

sit

intenlio,adquid

vis
et

sed

quod probo

de Denominati-

sic,quia definitio est certa

determinata, et essentialis rei cognitio

si

talis

subjectum posset esse sub opposito

per ipsura

definiti,

accidenlis per ipsum,

a^quivoce plerumque.

non deter-

imo

falso,

et

Or.KSTHJ \.\.\v
Tuni

simiiiter licetur df

f{ui;j

(jiitni

t<!

el

prio

proprio,

a.ssignalus sit .scilsus composilus,el divisui

videtur unifuriniler sequi ex

in ilia .soiulione propria iMwloris.quia pro-

quia .suhjectuin

dicti.s l{t)elii,

wcunduin

e.st

esse, niaxinie

priiis pro-

cunisitcausa

includit ipsuni in suo inleliectu

ejns, nec

e.ssentiali, sicul

nec alia accidentia

orgo non

sine repuynantia intejlec-

po.ssil

(}uare

sub opposito pro-

tuin inlclligi sui>jecluni

prii, sicul

sub opposilo aiioruni, maximc

inseparabiliuni.
Si

4:!.

causam per

lialjel

.se,

alia vero non,

ut dicit IJoclor in iitlera.Contra.sicut forina

materiaiibus esl per se de intrin.seca

in

ratione rei nialerialis,

ct maleria, sin-

ut tenet etiain islo 7. Metaph.

et

3.

39. el

disl.

1.

refKjriri, nisi ut ly

rens

a7?-{/,

per$e delemiinal

el aftMf esl

por sc

conscquenle imaginaiidum

dum

tur sensus divisus,

formam, qu:e tamen ponun-

vidcMilur se^jui

lur accidcntia

quente

communia,

liabol

videri. Nuiia igitur illarum

exposilionum vid(Hur

cum

Ilem,

inconvenienler

dicilur

talc

liabel

cau.sam necessariam

ali(ju()d

subjecto,

iii

sive subjectum ponatur

secundo-inlenlionaie, ut infra tenet

sive primo-intentionaie
(juia uiiuiM

cum

j^rimo

iialjet

(juia

ab inlollectu, ut

modo

causam

sint opposita, et

non secundo modo,

ellective est

dictum

Non

relalivorum non

sui in relKiuo,
naliira

l)(ji"tor,

simui

toUiliter

priiis

.s;ej)0

adcf^l el abest,

cujus oppo.silum dicil

elc.

Frater Joannes Koxal hlc.

Item, videtur
lulione

quod non evadalur ex

Ilem,

aii j)o.ssil

sustenlari

iila

prima

ivs-

jjonsio j)rinKi' oljjeclionis, ul)i dicitur (juod

esl fallacia a
iii

illa

secunduiuquid ad

secunda consnjuentia

1'osset

simj)liciler

princij)ali.

eliam dubil;iri, (juomodo

opjtusi-

luin csset dilTerenlia contracliva sui oi)j)osili,

id

est, ahessv

i*esjM'clu ipsius (k/cmc,

sicut iniiuit Doctor in j)rincipio

ajiplicalio-

nis, in .soluliono, e( in rej)licu contra ilium

I^rimum
Ilom,

resjH)iisioiiein objoclionis ?

videtiir (luoJ

iion

coiivenionlor

nun per sea^^sl,

duo opposita non per

dum

se conveniunl

per se delerminanl

inliajrentiam, quia tunc

de

so-

Doctoris diflicuitas illius ullimx'

denolarenlur

e.sse

e.ssenlia ejus vel passioncs, si esset por-

seitas secundi inodi.

Item unuinquodque esl per se i/isum,

ergo

aclest est j)er sc

el simililer

lest,

iil;e

de

proposiliones

erunl verac, vel ly per se determinat inhajrens in utraque

est

luec

cnim

est vera,

per se animal rationaie per se

simiiiter,

iiumo

est

/iomo

el ba;c

per se animai per se

quare non oodcin iiKxIodiceretur

in propo-

silo r

Item, quare
tionis dixil

m sululione

quod

secunda

minor quam cuaLiu

l;m

sio esl vera, ul ly necessano, elc.Ll

dixit de

majori,

majori sicul in

est.

AccideM

sic hacc propositio esl neces.saria,

abest,qnnro videlur quo"l

.sufliciens.

hic delinialur accidens .secun-

do-intentionale

quod

ul quaistiono se-

eril igi-

inha.'rens;elcompositus durn inh;erenliam,

eidem, maxime

po.ssel

e.<l

delerminal per se

maleriam,elejus quanlilas liabebit cau.sam

proprium. Simililer

el siinililer

lale,

qiiia

sicul

inlia*-

el sic accidens adesl et abesl, el lale

sequatur formam, simililer sicut (|uantitas

se,

plo-

alibi

ruinqno, quod non poto>l in proposil^recle

consefiuentia;,scilicet ergo

urgui de quaiilalibus elementonim, qurc

4(.

istius Doctori.s, in

Senlenliarum.dist. 22.0iiarecuni proprium

pcr

ljalx?l

reduci ad duas calegoricas, ex doclrina

et universali-^, univer-

gulari.s, singularis

saiis

ila

diviso ex[Kjnenda,

ptwitio in .sensu

in

dicalur (juod non est simile, quia pro-

prium

|(7

cum tamen

ilanon

ponalur in

iliis.

Aliasi voluenl addal leclor hir his eium

soiulis facilior eril lransilu.s

.>

curru

seinpor cutn Forrarionsibus nurniis do alliora.

Ad primum

igilur dico,

quod

b;bilitor su.slinori abesse lolios

licol

polost prv)acoipi, sci-

proprio, communilor, el cumiiuiii;^

simo. juxla rogulum Tojticam, cl

sufiicienlor

mcndo do

lioc

docuil

adetse.\'vi

pani uogjlivu. quia

ul

implicile,
alilor
1'

polol

IK><

exprilei.'

M.

snPEU (JNIVKRSALIA PURTMIVKII

408
pars

Difforenli;o,

circiniiloculivo

salloin

ponilur in proposilo ipsuni abc^se, ul palet

in littora. Licotigitur absoluto sumplum

tamen in
proposito, sod reslringilur tanlum ad pri-

forte

mum

posset tolies accipi, non

modum,

vel est spccilicativum illius

primi modi poLius, et

lioc

loqucndo secun-

uno modo, quod

polosl dici

aliud

loquitur Doclor de delinitione daLa per inIrinseca essentialia, et de divisione univoci

in univocala,

1.

non auLcm de definiLione per

in particulari, ex conceptibus confuse

voci in {Equivocala. Vel aliter,

quantum

ad illud de definitione, potcst dici probabililer, quod quia Logicus dofinit intcnliones concretive, et in actu signato,

ponit

sic

Tu

procedentium.

multa

addendo, ut expedit.Quaere liunc

liic

omnia

palet ad

primam

tra

ilia,

partem

nis.

Gum

arguitur consequenter, contra se-

Speciei

vel univoci

modi non

est

univocsla, cujus-

in

divisio

ista

cequivocorum progcedunt

utrumque supponit pro rebus pioportiona-

cam considerationem de

differt definilio

aliter,

quod

in

lioc

Logica a Metaphysic^, quod

hic est mis-

non Logice
tertio,
quod

Vel

telligenda.

sequens

tcti

scientiK,

prsecise in-

divisiones

omnem

scientifi-

aliquo, ideo

et

primam responsionem. Ut

prae-

per con-

et

confirmat

lioc

igitur logice de-

terminetur hic de ipso inesse, prsemittit

per gonus et differontiam, oL corre-

DocLor significaLiones illius vocis, non ut

inquanlum

est logica

ei

non ponit igiturLo-

prsecise Logicus, nisi ulens, vel applicans,

forte

poLius

gicus expresse subjectum, vcl fundamen-

Logicum

lum

in (lefiniLione,nisi

Qua?re

hoc

est,

Lanlum connoLaLive,

modorum

significandi, et

verificationis proedicationis

signatse in ex-

ratione

autem qui definit

cujus est omnes habi-

ad Granimaticum

pertiiient

lib.

Divisionum, et

L Elenchorum,

et alibi,

Quod additur de majore oppositione

mae intenlionis ad secundam,

in actu exercito, et

quod aliud est aliqua

ludmes rerum necessarias exprmioro, deexpresse per fundamontum, ct sub-

jectum

quod

forte

non solum de rebus

primae intentionis, sed secundae MoLaphyconsideraLis, potost

quod volueris,

verificari

clige

et dic consequenter.

Ullima responsio videtur de mente Docloris sa^pe supra,

ubi declaravit quare in

quam ad

hujusmodi divisiones.

ercitam. Metaphysicus

sice

de

sci-

lativum aliquando, quod forte accidit

finit

liic

quia declarativus dicLorum in Logica,

tus,

mitluntur ipsis definitionibus,

Logica datur prcecipue per essentialia,

licet

Vel

posita

quod Doctor

ut esl intentio in definitione accidentis, ut

verius,

etc.

pri-

49.

dico

^f '^4'^^"!

minus convenire,

seu magis distmgui, aut diversificari

et

aliud ipsa magis repugnare, ut 7.distinct.

ot

1.

qusest. 3. Sentontiarum, et alibi

minus convesecundaintentio, quam una

ssepe habet iste. Licet igitur

nianL prima et

prima cum
da

alia,

vel secunda

major tamen repugnantia

inter se,

quam

cum
est

secun-

illarum

primoe adsecundam.

Exem-

definitionibusGeneris, et aliorum non po-

plum de albedine comparata ad

nitur substantia, sed prima responsio satis

ciem,

secura

maxime

rcquiritur in divisionibus, de qui-

bus

sermo

csl, et

dixi, ad

secunda etiam probabilis, ut

quorum majorem declarationem

48.

cundam partem, patet ad primum ex diclis, quod loquitur de divisione Generis, et

ideo adducit multa

tertio, el forLe

liaec

proposilio-

illius

fundamonLis primo-inLenLionalibus, etsubjeotis. Ita in proposiLo ponitur sulyectum,

actu exercilo.

Per

lia3C.

qua? adducunliir con-

inesse.

Vel

3. dist. 2. quaest.

plorumque, ad

alibi

et

1.

qmEst.2. et

tam subjectum, quam fundamontum indefinitionibus ipsarum, ut supponunt pro

liter in

examinabis

cognitis

data, et de divisione sequi-

additamontum

quan-

Logici,

si

ratiocinationem Topicam, etalio-

tum ad

rum

Metapliysici

solius

dofinire, vel

perfecle

e.st

MelapliysiciB, quaest.

6.

ouim

et alios. Forte

2. disLinct. 1.

do-intontionaliter de ipso.

Ad

quaere liunc super

et

est

superfi-

nigredinem. Secunda oppositio

hic,

imo

prima non

est

''^are dijfe-

WXV

Ql .ESTIO

proprie opposilio, sed

irTnoti

disparalio

ali(|uoruin.

jam dictum

est s

sic

ut

proprie

sic, Loj^ica

non

ilia

aliud dadici

I)e liis

quo

li-

pri-

secundo-intentiona-

el

lamen potius secundo-intenlionali-

maxime

ndnsse

inesse, vol

in logicalibus

ex

qiiia

inrssr rvin-i sunt in

bus

polest dici,

dfi

aclu exorciln, el signnlo, sicut

ter accipilur,

itc-

sermo,

e.st liic

exlensive Uxjuendo, possel accipi

liler, vel in

fiortat

vel pra?cedil Logi-

esse

vi vocis

re,quam

quam
et

in inlenlioni-

diri vero sicut pr.rtlicnri, suhjici, af-

maxime

flrmnri,

ex

illo iin'.sse

de

illo

accidentis, si

lalis

ea

quibus applicaturconsiderentur, ul unum,

secundum proportionem.
Ad aliud, quod langil bonam
de

difflculta-

Aecidentta

accidenlibus, de quibus speciai^feporaliler dubitalur. Plura po^sent hic pondetein

rari,

illis

qua^slione jequente

et

habet dubitari

uno mo<Io, quod

IfHtioncm, tnrn si;,Mialiim, el intentiones .secundas. ut

quani es&c

sitis

inluerendi, ul

idem

circa

nunc bre-

polest lainon pro

dici

171

f ;

qu >modo.

non neces-

illa

in-

supra cap.de Genere, qua^sl.

dictum

I.

III.

p^cruinque. Kt cuni

alibi

esl, et

quod (//>/ esl

tur dii pro
pio diri

vocis, diio

inciitali,

copio.so nolavi

non

iiifra,
I.

dici dr.

super libros

liabet Doctor, et

ista. I*atot

similede adrssr, sive

est

accipi-

Iiic

non vocali, nisi accipia-

Perihermeiiias, qua'-;t.
ibi

quod

addiliir

prsrdicari, seu enunciari, et

tur vox, non in voce, ut

i^ilurquod
iness", el

de

di,

huin r<t
.scilii-et

quod

iii

Iiac pro[)osilione,

iiileiilionis,

do. Dictuin

poiii

iiiti'iili"nis,

iniiiliim [)rocedil

dupl'x

seu

iness(

nalis,

.seu lo-ricalis

Mel

arjfu-

de primo, non de secun-

vero Doctoris piwedil do se-

cuiido, dicensqiiod

secundum

accipilur a

piimo, (loncedo occasion.ilitcr, scu originalitcr,

j,'ciidi

sicul

modis

univcr.s;ililcr

es.scndi

nuxli

intelli-

sed polesl inlellec-

tus Iraiisiiiul.ireet ordincin cl m<xIum..Suflicil

possetdici

rei, et in re,

inteilec-

secunda expo-

Vel aliler suslinendo

ex

ip.sain

quod duplex

esl necessitas, scilicet simpliciter, el.secun- .\0C4UiUtS

dupltx.
quid, vel sub alii? verbis neces^sitas

dum

constxiuenlis, et

necessitas con.sequenliip,

quoad bene osse

vel necessitas absolute, el

vcl

nece.ssilas Phvsica, et nec.ssitas Mela-

do modo.

guitm, f)oleU

i^riinu;

sccuiiil!"

parle

in

gumcntum primo modo, non aulemsccun-

dico
l

.secundum

tuni, ut infra exponil se, in

silione.

veriticari

quoad primam divisionem,

aliud, de illo comiuuiii inodo hxjuen-

ili'.

rebus, debet intelligi

physica. (Mnnibus his modis procedil ar-

seu dislinclioneiii.

Ad

habel

VA sic habetur suflicicntia proiia-

tionis Docloris,

.'jl.

modus,

quoquomo-

proprii' loqucndo, licel posscl

modum

quin-

e.sl

Iniver.sale, nec xxiquid, nec ul

vit'r

iriiportanl

quia

pravJicatur, vel saltem

vi vocis ac-

cundam

commune

non aulem ad Accidens, ul

do hal)ero

quod

dico

pra,'dicali,

ad omiiein .secundam inlenlionem

essenlialiler

Cuin

esl.

afcidenlis singula-

rcduci polesl ad accidens, ul eil

tum

inessr,

ut superius dirium

itcujuscumque

ris,

et alibi.

mo-inlenlionaliUT

iin-

eiiim Lo-

licel

vere

cet,

tn<ii/is

quxTilur de

notavi aliqua supra, quasl.-l. oua^ralur ibi

Ad

<li'

ili-j

dividere, nor lamen esl,

gicus do<!eal

cam, vel de

Dici

pra*diraliories suiil formnles, el deiiomiiialivaj re<Ju'live,

(^uod ullimoarguilurdo divisionea-quivoci,

400

ciiini

.1(1

rcpuj^iianliaiii.

cvilanduin meiidacium. ol
converlibililas, el

bilitas illius inrsae

respondcnlia ad

1.

ciscum de Mayronis

Varronem,

et

subjcclum,
lM)vsi>i

de

ide:n

et

subjeclo

nccidcns

nun (|uantus,

'.1

l)ei,

in an

absiilulnm

U, cl h

el ignis

non

<

dus, elsic dealiis, quia in omnibiis lalibus

(sl

dislinclio

realis. cl

nlxsolula diversa.
alia

ordo

'^

causiililalis

simplicilcr,

priori iion
? h:

vus

etijiu

cl

nlia pri
r

quaro i(n(ure.iu-

poswl non

itur

*.

esi

pt)slerioris tcrminalivc,

rius

XxxXf^

Kraii

de potentia absoluta

informaiv divcrsa

|M)s.sel e.ssi>

-:

4. disl. pra^licla,

in

accidens polesl mijfrare

ad formale, ub) esl corideo

2.

el alio; ubi nosli.

Korle eiiim,

.wito

reale,

notanter islum, in

qua'st. 4. el 5. et in 4, disl. 12. el

riHlucl-

inessr

(,)ua'rc

cu-H.iri piwle-

Crr-ui

cnim

nliqui qiiwl

maiiens rt^Uler corvus

pojiM.';

ij'

SlirEU IINIVKUSALIA POUIMIYUII

,jl(,

esse albus, ul

si

guine anseris,

ova cjus ungvrcMilur san-

el ^olverenlur a

gallina in

loco Irigiilo, generarenlur corvi

albi

si

illa diversilas,

rendo ad dislincLionem realem in

idonliLaLem opposilam in

illis

recurhis,

et

el similiter

hoc polesl natura, (juare simpIiciLer dici-

ad IdenLiLaLeni causalitaLis,el diversiLaLem,

iuLel-

ut capitulo de Proprio tetigi copiose. Ea-

lur

hoc inseparabilo

ligi

inseparabile, quia

DebeL igiLur

non de

facili

polest

dem enim

per iiaturam separari, secus est de acci-

licet

denle separabili. Ouoire AlberLum hic, et

ra3

crede non credenLi

alibi, sed

si vis. Ilcfic

ut etiam Doclor langit 12. et 13. dist. 4.

est,

primam exposiLionem, quod

cia

sunt principia

vel maLerialia
ila

sicuL

rei, scilicet

eL spccifica,

dupli-

individua,

seu formalia

non

et

ordinequodam naln- fad^mmnt

alia causaliLate

non sunL

disLincLa realiLer

pecLu sui subjecLi

quod hoc non

conLra inest. SusLinendo ergo

primam

ex-

posiLionem quoad esse reale,

sic poLesL

ad

eliam

lo-

moLiva probabiliLer

dici. Possel

argumenLum

quod

diclLur

concedo

ergo conlingenLer

quae conveniunt

negari, uL noLanter in simili

individui, dicuntur

conlingenler, simpliciter, seu comparative

loquendo, convenire, respectu illorum quse

conveniunt ralione principiorum speciei,

et ila intelligit

Uoc-

quod proprium necessario inest, accidens autem commune, eLiam quod diciLur
mseparabile, non necessario inest.
lor

Sed adhuc remanet

difticulLas,

loquamur de speciobus

losophi.

si

quoad esse

et

ArisLoteles,

semper, primo PosLeriorum,

livo, similiter

individua sunL a^Lerna, et

necessaria,

quoad iUud

cuL species

sila inLer

et

iste

35. el

igitur

expositione &q per

se, et

Ad

aliud, potesL

dici

quod

per

ly

se ibi

poLesL determinare inhoerenLiam. vel inhserens.

Primo modo loquiLur DocLor, secundo

modoprocediL argumenLum. Vel

dic, (sicut

in simili habeL infra, in PosLpraedicamentis

quod

in

1. dist. 2.

solvendo

parLe secunda,

primum

poLest intelligi ibi

principale)

vel perseitas ne-

gaLionis, velnegaLio perseitatis.

Primo mo-

do loquiLur DocLor, secundo modo procedit

argumentum. ExponaL

Ad

aliud, dixi in

ter illa

lector.

prseccdenLibus quali-

prima exposiLio poLesL

susLenLari,

derunt secundam. Ideo secundam magis

1.

et 3. dist.

illa differentia

po-

ca quie conveniunl speciebus, et

principia

illa

sapit.

et principalius.

inter ea qua3 conveniunt individuis

dum

quod magis

sed non sine causa DocLor, cL BoeLiusaddi-

suo modo,

30. dist.

quod

habeL, dis-

si-

esse,

sunt ideata,

hoc poLest

qusestione finali exposui.

1.

inquit

concedo, ab-

per accidens, dic uL supra, cap. de Proprio,

quaest.

de speciebus in essequidditativOjSeuobjec-

Videtur

aliud de

veriLaLcm, quidquid dicanL Phi-

quod tamen aliqui cxponunL negaLive,

de quo non curo modo. Si vero fiat sermo

2.

Ad

3. et

sunl ubique,

VideaLur

contra, et elige

qu03sL.

U7iwersalia,

cum

Primi. Gonsidera ibi plura pro, et

tincl. 39.

conLingenles

sunL simpliciLer

exisLenlii.e,

secundum

creaLis,

quia

illud,

ergo possunL non inesse,

concedo. Ponatur igitur inesse

proporLionabilia,

non necessario insunt,

illa

do, species sunl necessarioe, et individua

sive formye speciiicu^

secus

necessario, illud vero e

soluLe loquendo

ralione principiorum

quare opLiine dictum

illorum. SicuL igitur, comparalive loquen-

contingenLia, ita et illa

causan- prtnapm.

de accidente, eLiam inseparabili, res-

gice ponderari

nunc raLione horum, nunc

insunt,

eL

aliquaconsequunlur rem, vel necessa-

rio ei

diversimode,

tur, eL

est

Posset igitur aliLer dici, susLinendoillam

principia suntproprii, et speciei

tantum,

lamen sunl difficilia muUum, ct maxinie

de homine non quanlo, et igne non calido,

;.i.

secun-

non eva-

dal difticulLalem argumonLi.

JJ5.

sionem, polosL leneri

Sanius igitur, secundum aliam respon-

imitandam censeo.

Ad

illud

quod quoeritur de verbo

illo es-

intellectus, elc. posset dici

sentialis

quod

indifferenLer potuil dici in/e/^ectos, vel infd^ec/jo

vel

quod

ut denoLelur per
obiecLi, et

noLanLerdixitirt^e^/ec/ws

modum

actus primi, seu

non aclus secundi, quii

est

cnim

^g.

XXXV

OU/KSTU)
cujusfMimquo

quo

aclus,

lis, i)o;i

ojus iule IIitIus essentia-

esl

inl(?lligilur

sed ralio

qua (oiiiplcliva ohjfclalis, Ualioigilur

ox

lclligfiKli

p.irlo objccli

leclus cssentialis, el

vocalur

in-

notilia doclaraliva, sive aclu, s-ivc

habilu,

approhendalur.

Ad

57.

defiiiiliono Accidonlis

subjoclum, quod adducilur (ontra

por

illain

secundriin expositionoin, dixi supra qu:osl.

3.

quain

non lamen

poni-

in rc

Idco dclerininale habelur

ipso.

pcr addilamcnlum ex

ipsius

loquendo dc subjeclo

illi,

inha)sionis ojus
dictuii! est,

lali

licet e

contra

exponcndo \y per

sit,

primo
ut jain

se, aliler

ex

Ad

dc Proprio,

soparabili
tura?

ex diclis quod non est

aliiid, patct

siniile

sicul

.\ccidcnle, cliain

ct

enim

in-

primo signo na-

in

subjcclum non potost incssc

ipsuiii,

nec in sccundo, vcl in lerlio sallem

^'no, iion polest

sub opposilo

oi,

possil

liccl

accidenlali'} aclus. El

cuin arguilur ullcrius conlra causain

.i>

i-

gnalam a Doclore, in hoc poiset dici uno

modo, quod Doclor non posuil hic nrjleriam

lcnci

quiddilalcm

non cssc sub luoprio,

si-

cnm

e.sse

gonenibilem.et cor-

ruplihiiem rationo maloriai, ib el conlingonler ei inesse, ea qujr conscquuntur rationo maleriie, potesl sustinero. Vel aliler,

quod non ralione

matcria[quiddilaliv;L',sed

polius individualis inosl quantilas.

Vel forle sublilius, quod non ab inlrinscco

ratione matcria?, se<l ab exlrin eco

incstquantilas materialium

hoc

e^l,

quod

agcms extrinsecum non

producerct in talibus quanlilalem. Inosl
nisi esiOt inaleria,

inlrinscco, et

quare noneU simile.

specilica^

De

Iloc

amplius cxponctur. Quod additur de qualil.ilibus clcmonlorum, qi:

quid

ibi

le-

ineA.<e ralione lur-

nuc

ab

esl

do accidonlibus. 1'lrum aulcm in

primo signo

po.ssit

proprii. Polcsl dici

intclligi

sub opposilo

quod non, saltem

pri-

sod ox pncdiclis eliam p

sil,

ofTcctivo limcn, vol

ab oxlrinseco sunl.
ila

horum

int' lli-M.

quia tunc. vel sal-

magis.

lom pro lunc,

esi lantuiu ipsuni, vel si res-

idcm inslans nand quodcuiiKiuo qtiod lamcn du-

Iringas contradictoria ad
tura*, ct

bium

csl. f|uia

ad Iransilum inlcr conlra-

dicloria scciuilur muLilio, qux>

non rcpori-

lur pr:<'cise in signis naluru}.

socundum ali(iiios,quod
in primo signo. licol non pro
proposilo maximo esl senno

rossclndhuc
pnssio inost
illo

scd in

dici

dc opposilo posilivo,

ol

ordine duralionis,

lligi

(juoad oppo-il;i

ad Phy-iicum

quentc

Ad

sa'pc.quotl

guralim

ariu^

c;

snS

difrtcuUis

.;;a

cal di.

duobusnon

r!

in

ita

oo:ilr.i

si>cclinl, qi;

nliiiuulilcr

uliud,

simililcr p^-

.<ed

vol

ul vidclur.de qu<,

scd dc aliis

quuad essc

'

cl realiliT di^i

limquuJ

late, cl lerra
l(

inlr

non repugnal clemenla sub

valivo, vol posilivo, nec eliain contradicto-

loqucMido

lione
terUr.

lor, el ibi

liono scqucnlo haljot Doclor

;.

diclum

scrmuni^

Kupra,

lx)gici

in

siiuili

sunlmv

nliud enim souanl; claliud

inlclligcro danl

concctlo

enim quiKl

luc

i<
'

nu4t ra-

his etiam quiTslione.sequonlohabelloc-

Dalo cniiu quod habcanl

sccus

primo, cl passio in .sccundo, vol

'.

UIIUIHO

diatc pullullativoproprium, ralione formaj

iicndum

tortio

..0.

Quan'.

ab inlrinsccis imme-

cxeisdcin principiis rcsultd subjoolum in

rio, pro()rio

m.

inlelligi

quai eadein realilor esl

nis,

autcm

parlc hujus, ol illius.

opjhisHo

subjcclum

Vol lalo quod sic, sicut hoc non obslanle

quod dclinilionos maxime inlclliguntur secundum aptiludincm,

el spocialilcr pcr addilamonlum (lal;i'. Vel
quod cx liypothcsi, ut in pluribus, danlur.
Vol quod accidens non polesl inosse alteri,

prxjirii.

quod impovsibilo esl

sub opposilo apUludi-

Mrcviler orgo dico,

sub oppo-

possit subjccluin inlolligi

subjcclo. Vot dic,

mb

Iran-

inlolloc-

notilia

piittsit

r.r.

Licet eniin sino rcpu^Mianlia

lur sine

inlfltii/i

!,:,

portineread quiddilalem.quia hic hiquilur

scciindum principia communiler concesaa.

sito talis accidcnlis,

Sii/ijeilitm

f.r.vii.-^

perlinciif

solvi po-

luum,

an

\.tys\r\\m,

quam

de Proprio, aliqua ex quibus

lest.

ila

ad

inlclligi

de

aliud

qurf quia majiis ad McUiphyiticuin,

inlel-

vorbuni aliquaudo, el

411

tiO.

ma

SIII>KU

4lii

IINIVEUSALIA POHPllVUn

accipiunliir accidens el xubjecliun sociindo-

supponunl pro funda-

inlenlionaliler, el ut

ideo

menlis.

in

actu signalo veruni est

quod accidens inseparabile

sup-

liabet, vel

ponil in subjeclo causani necessariam,

si-

cul proprium in suo,causam per se,etexerin

centur

uniformiter proporlionabilitrr

primis.

Exemplum, liliussupponitcausam
vel principium pro-

ipsius productivam,

duclivum

in patre,

quod non

intelligitur

decorrelativis formaliter. nisi supponenti-

bus pro

sub.stratis.

verificare in intentionibus per se,

onmia

supra in definitione Generis insimili,

sicul

quod omitto sagaci

forte posset,
61.

Qui vellet tamen altius

Ad

aliud,

quamdam

licet

possit

recurrcndo ad

non

faciliter sus-

linetur^ et efficaciter Doctor arguit conlra

eam. Habet cnim

rum,

super librosEIenclio-

iste

quaest. 51. el in

26. et

1.

1.

Ueportationum,

sicut

ens

secundum

licet igitur

secus cst de defi-

nitionibus non datis per talia, se invicem

distrahentia, seu diminuenlia

per hujusmodi. Ideo

de datis

et

exemplum deanimali

ration,li

non procedit. Sed licetaliqualiter

sic possit

imaginari,

videtur tamen

respectu Gene-

cile sustineri Differentiam,

ris esse

diffi-

dcterminationem distractivam,

et

c contra, ut declarat, et

quomodo

sent de ratione

Ideo recurrendum

est

tertii.

talia es-

ad soluLionem Doctoris, ex cujus igno-

Ad

aliud dico,quod licet in vocevideatur

oppDsitio liorum, scilicet adesl, et abest,

non tamen

in re

ut patet ex declaratione

Doctoris.

Ad

concedo argumentum, quia,

aliud,

simpliciter, est

quod

quid, et non simpli-

liomo mortuus

sim-

quam

ut imagi-

aliud, patet ex dictis, quia

non sunt

natur Foxal.

Ad

proprie

oppo.^ita, si

quod

dic

ponuntur circumlocutive, nec

sunt opposita,
inesse

bene intelligantur.Vel

nisi

intelligantur

simul

sed prior responsio satis placet,

li-

pliciterhomomortuus; velsecundumquid,

quod dico de circumlocutione, habeat maximam cfficaciam in his omnibus

non tamen sequitur quod simpliciter

definitionibus logicalibus, et realibus, ple-

citer

homo, sed

sit

sit

Kccundum quid ad

est fallacia a

simpliciter. Similiter in proposilo, Accide..s

per se

est

quod adesl

el abest,

crgo per se

abest, est fallacia talis, ut dicitilla responsio,

quia ratio hujus quod est abesse, abso-

lute loquendo, diminuitur, vcl distrahilur

per hoc quod est

inhscrentis

non

nam

(^esf,

esl

per

se,

abesse entis

vel simpliciter

abesse, sicut nec est per se ens.

C2.

cam consequenter, quod

sus compositus et divisus,

generalur generatione accidentali simpliciter, est

dist. 3. qusest. 5.

et similiter

ab re Doctoralitor respondet etsustinendo

illam re.^ponsionem, posset dici ad repli-

judicio meo, melius assignatur sicille sen-

homo mortuus

homo secundum quid

non

Anglico, distinct.

quod unumquodque quod secundum quid

est aliquid, simpliciter est illud secundum
quid

inhacren.s, et ideo

per se dotfirminal,

rantia, illa responsio procedit inepte.

leclori.

subtilitatem) forte sustineri illa

responsio, realiter tamen

ly

Similiter

per

per

se adest,

rumque. Vide notanter Commentatorem

Metaph. com.

Ad

quia

etiam por ly abest diminuitur hoc quod est

aliud, tetigi supra in simili, quae^t.

quodque

sit

aequivocatio,

cum

8.

5. et alibi, et alias.

9-10-11. copiose ad hcCc.Licetenim

pcr se ipsum,

unum-

ubi tamen est

vel analogai vocis,

non recte

deterrainatione convenientefamosiori

significato
esl

etiam de alia consequentia,

se adesi et abost, ergj

cet hoc

ponitur.

Exemplum, accidens

per se ens, non tamen cst per se ens per

se, licetsit

per se accidens. Similitcr

adesse, et abesse sint analoga, licct

cum

vcrum sit

adest,

quia adesse absolule potest convcnire

quod accidens per se adest, et per se abest,

non tamen per se adest per se, vel abest

et his

qua3 possunt abesse, et quoe non

per se

simpliciter

adesse

est

quoe non possunt abesse,

aliorum.

Ila3c

et

rcspectu illorum

tima.

etsecundumquid

est

lamen responsio procedit ut

quare rcsponsio Doctoris

Non sequitur

igilur,

est

op-

unumquodque

per se ipsum per se ergo est per se

unumquodque

aliud pcr se,

quod etiam de

,^3

OI/E^Tlo
ipso pr.Tflicalur. Forlo oli.im
Acci'iniis est

per

ipsum prr

.sil

do

illa

quia

so.

anitnali,

se nccvlenn

Per hivc
c[r..

non snnl

lalia

Ad nllimum

cunlointonlionaliler acropla sunl relaliva

per

pcT accidens. eo quwl non

se,

licot

afloxfmpla

qiiod non csl sirnile,

mnllipli<*ia.

quo

implirile

idem de majori, ot hor si inlollij,Mlur

por mnjorrm prima proposilio in ar^Mimen-

dixil

quia esl idom simplirilor quod conclu-

lo,

sio

moliiH ost dicoro quod major

sofj

fncsse cst de es^entin

illa,

ncciflrntiff,

non ponilur ly necssnrin, ul

Sccundo

(H.

solutionom ojus

corrupliono, ol
procodat,

qualilor

otprinio

prinvi .solutio, ot socund.i simililor

.sod

joclum

ot habilus iKihonl fiori circa

non vidolur

m:iloria
viljp,

ol

priva-

idom:

in animalis sub-

ergo noc morlis, seu corrup-

quod d(Hiominal,
Iiabol,

orgo

m.alionis,

illa

ul in subjcclo,

illo

di<linctio do subjocto infor-

non

donominalionis,

ol

!M0-

ul siipra, qua-sl.

pi*oce-

Quod
vid(>tiir

langilur
e.s.se

ibi in

doclaralionedoloco,

falsum, quia locus ost formavidolur,

lilor in locanlo, ut

cum

tus ejus ad locans. .Siniililor

lamen vidolur conlra Philosophum 5. Melaph. loxl. commonl. 20. ubi relativa per
dividil in lre.sm(xlo, in

.so

enim

quorum Limen

e.slmulua habi'udo pcraccidens

torlio n'n

ibidem

relaliva vocal Pliilo.s(jphu.s

laliva

secundiim gonus,

livorum

ro-

alwtracLi rola-

el

quibus accidunl, ulai-

ot subjocta

gonus

sicul

mul

pni formali sunl

ot spocios

si-

nalura, ol pcr sc relaliva, quare non

simililor

ccidons ol subjecltim

mali? Licot

pro for-

fundamontis aliterconlingal,

in

oliam prius el poslerius^ el

sicul

de aliis

sic

inlonlionibus, sunl simul nalura, ol pcr se

rol;iliv;i.

Itom,

quam

oxpositio

illa

excludil,

vi-

delur probabilis, quia in fundamonlis po-

gicalos

dellnitio sicul alite

mulli otiam

lo-

oxponunt ipsam.

sic

Similitor i[)sum acciden? inlontionale (de

quo

est liic

sormo) applicatur subjoclo

mo-inlontionali, ul albo

pluribu!

loci-;,

quod tangilur

qui lonot quod aclio esl in

pri-

el pole.>t abesse

Ilom, vidotur (juod

tinfinrfs

nmitll nnmen

orbis,

iiil(>lligi

rosponsio

.-(MMUida

In trnnsmutnlinn" snbslnn-

IMiysicoruni, com.
linli.i

c.-ip.

u( su-

inlolligonfli sunl soparabiles,

pra, qu.Tst.

.i.

do Cionon^ diclum

Ilom, vidolur

quod

in aclu

socunda re^pon-

illa

non procodal. quia

sio socund:o objeclionis

non solum

osl.

comploxo

inlolloclus,

sod oli;im in aclu incomploxo, esl

vorilas,

vol falsilas. alilor inlolloclus ptssol InloIIi-

agonlo subjoclivo.

Viilol (juia

modi

siln^spoc-

do actione, vidolur osso conlra ipsum in

0.;.

ab albo pnolor albi corruptionom, quia

dil.

non

referun-

tum quia ox hoc soquorelur quod mlaliva lortii modi es.senl por acciden^.qutxi
lur

tost veii.icari hrcc

tionis.

Ilom, accidons est in

muluo

t)um cui accidil similo. Tiim oliam, quia

ar^Mimonlorum principa-

argumontum do

circa illud

enim

ubi

palol.

lium, (ccurrunl qufodam motiva

tio

sit

principalitor, circ.i ali(|ua dicla

solulionibus

in

413

isla estfalsa.

piilel

potosl diri,

XWV

(S'\.

I.

et

rie/lnitionem,

Kt in

Krgo

lib.

ros

I.

de Subs-

non polosl

sub corrupliono sino doslruciiono

goir C.hinuoram.

ol alia

cum

Siiiiililor,

impo

sibilia.

intoIUvlus approhondil

corviim albiim, vidolur approhondon opposiliim In

repugnanlia

;idjo'U). el ila

in-

lollocluum. .simllilor oliam appnMiondons

corN'um sub

alloilino.

appndnMulil ipsum

sui inlolloclus o.^srniialis, sou dolinilionis,

osso album. igiliir dislincliu nulla. Siniili-

quod

lor

idoin osl.

llom. circa oa qua langil in soluliono

ullimi [)rincipalis, otobj( clicnum sr<nuMiliuni.

plura

bus luo

po.^.onl

absolvjini.

pondorari,

iitn]

brovi-

Vidolur onim miruju

qiiod dicil in .soluliono prim:r objiclionis,

(jund

scilicrt

accldons ol

suljoclum so

intolliuMMis

corviim

ab

iioii

album. inHlif^l

corvuin

nigriim, ol slr ^pnral uniim

alio, ol slc aUslraclio

Ilom, U'rlia

'

ix.

quiaquod voroi
ropiign.nnlla inU w.
ligl

Ido.

cum

i.r.i

alilor Inloll...

;.

.; ;..

quam

66.

SUPEll (iNlVEIlSALIA rOllPIIYUII

4M
sil, tall.Utir,

ulliabrL Augu.slinus8

'..

Qua)s-

Ilom, nou vidolur suffloionler soluliim

illud arguuienluni principalo, clo necossi-

quia falsuni adunllil,

isia

lio

et

denominant,

addi, quie relinquo alliori in-

Ad primum

respondelur.

non sunl accidentia

posiliva,

varie

jecli

illa

ubi sempor aliquid

radicale pracsupponiLur,

uUimo

et

adcst. Alii

quod

de quibus

possunt

dici

et hoc, ut dixi,

4.

ad fincm

de formalibus,

est

talibus plures res-

et in qusest. 5.

1.

qusest.

Metaph, cap. de

Relatione.

Cum

dicis

verum

subjecti corrup-

seca

ullra,

quod accidens

denominaLio inLrin-

est, si siL

secus est de denominatione cxtrin-

ponsio Doctoris et prima, et secunda. Sed

quod verum esL de denominaLionesubjecLiva, non terminativa, DocLor igiLur per subjecLum dcnominaLionis

secunda

ipsius

Sed omnibus his postpositis, placet res-

cum

est simpliciter melio;', et verior.

arguitur de vita, etc

dico

quod

si-

cut rcs naluralis, vel artificialis etiam, potest

considerari vel quoLid

fieri,

vel

csse, ila el principia ejus sic et sic

variari,

ut habet Philosoplius

1.

quoad

possunt
Physico-

rum, ubi privationem ponitprincipiumper

se transmulalionis,

licet

per accidens

sit

ejus.

corrupLionis

Vel dic expedile et resolule et ad Generaiio

mentem
turis

Lerminum

intelligit

Doctoris,

quod generatio

duo imporlaL,

Primo modo materia

mutationem,

sciliceL

seu transmuLaLionem,

in crea- ws

subjecLum

esL ejus

secundo modo Lotum, vel composiLum per

se, oL

primo, est ejus terminus

etsimiliter

bentibus unicam formam, vel plures, va-

men intelligendum, quod tam generaLio,

quam corrupLio secundo modo accepLa, ac-

oL

immediata

Iransmutationis, et esse.

cipilur acLive, eL passive

00.
Dico igitur quod materia,salt9m secunda,
SufijecluD)
vilii' elcnr- est subjectum vitoe, utestacLusprimus. Sed
i^uptionls

totum est subjectum denominationis actus secundi ipsius viUc

nam hominem,

non corpus organicum, dicimus vivere

ipsam maLeriam,

et

qiio,

seu suscepLivo

obstat dictum Phi-

1.

quia intolligitur terminative,

nominat ipsum

secunda solutio

et ideo

Doctoris cst simpliciter melior hic.

Tamen

tem loqucndi qua

de Generatione, ubi habct quod

gencraUo est Iransmulalio totius in tolum :
losophi

acccpLa esL formaliLer in composito, et de-

et

hoc vult Commentator

fonnam. Elnon

passive enim

propLor illam multiplicitatem, et famosita-

Melaphysicse expresse. Materia, inquit,

defer l

ta-

et

universaliter generatio et corruptio ha-

bent pro subjecto in

7.

etnilmirum

m-

estintelligendum de corruptione. Ubi

rianlur principia mediata,

rfuo

P'^^^^'-

productionem,

cL

principium rei naturalis. Similiter in ha-

sic

70.

est in

seca. Vel aliter,

tione.

Et

Physicorum,

5.

nienles. Qu;rralur iste in 2. dist.

illo,

sine

sunL etiam

pectus, et intrinsecus, cL exLrinsecus adve-

de morte, el corruplione, non tamen primo-inlenlionaliler,

relin-

quidam, ideo a terminis ad quos

verum
ConjungunLur enim in

abesl et adest se-

dicta

IransiLus

et corrup-

prxter sub-

particula

cundo-intenlionaliter

f/uod.

ruptioncs talium sint

capiunt donominationem,

corrKplionem, debet addi ad ly abest,

non ly

et

quod

producLiones, et cor-

imaginan-

loquilur Porpliyrius, sed privationes quaeAlii

cum

quitur, cujusmodi est materia

Quidam dicunl quod mors

dam.

bus, principaliler habcnt denominalionem:

noc ad proposilum

E.xposilores, clQuoeslionisUTehic
tur.

quia a lcrminis quo, vel qui-

terminos quod, vel quic, rcspiciunt primo,

gonio ubique.

Ad

suo subjeclo,

ct

sunicienlor applical, ul videlur. Alia plura

m.

sint

universaliler,

lato inlursionis inlonlioiuiui

liic

cum

talcs transmulationes,

habitudines quycdam, dcnorainent aliud a

lionuni, q. 32.

possenl

quod

est

isLoc

transmutationes ca-

piuntur primo modo, iUa prima responsio

DocLoris apparens est.

Quod addiLur conLra exempUim de loco,

dico quod locus lam pro maLerinli, hocest,
pro superficic uUima corporis locanlis,

quam

pro formali, hoc

csL,

est in locante, sicuL dicil

Live

auLem

esL in locaLo,

pro ubi acLivo,

DocLor
et

ubi

termina-

passivum

Locus

%ctive

"<'

'er^^^inah-

Qi;.i:.vrio

ipso

e.st iii

lX)clori.s

iri

hoc

ol

sati.s

hoc loquiMnlo

localio

dicla

quoU

scili-

prinia ro.Sf)onsioiie,

cel corruplio UMwninalive

lilor localio

declar;jil

in

cjI

lolo

corrupUonc! acliva

(le

siini-

aclioin iocalo terniinalivc,

.scd

quae

lormaliler suhjeclivo,

pa.s.sio

cl

.sunl i/^i aclivuui el passivuni.

i\.

.Siinilitcr

quod

Vel quod

vorum

fanio.se l(K{uilur hic.

de actiono act

est

i;{.

qua;

rocipitur in pa.sso. Vidoaturistc in

linct.

dis-

4.

el in (^uodlibel), qufesl. 23 et

non

qutEsl. 4. IJo exoniplis

1.

niultum cu-

esl

ranflum.

Ad

Commontatore,

aliud de

ubi Doclor

.solvit

eniin ossenlialis

optime

las intolligitur

llla

infra,

vifie

illud.

pra.\scendit

actuali, et hic ot nunc.

3. et 7.

Intoll(?olus

ab cxistentia

auteni auctori-

do tran.smutatione Physici

et ami.ssione nominis, et dednilionis, in es-

utpatel

se existentia;, et roili,

ibi

hic ve-

ro lo<|uilur logice, ol melaphysice

do

ct lUwlius eliam,

et (irciilent

an

ciicntiali,

intoll(3ctu

aliud sustinondo jingula dicti

toris, licot alio

modo

Ifitiva

lo--

possot objcclio

pcr solvi, etiain ex diclis prius, dico

illa

quodDoc-

lor hic exlcnsive capit rolaliva por accidoiis,

pro noii muluis,

quorum

se,

sed per accidons.

relativum.et

sic

licel

unum

Spccie.s, el
Spocic.<

pcrse includitur in

pcr so includil Genus

Vel nullo

sed non sio compnratur accidcns ad sub-

Jcclum: quarc verc dicilup, slando in

tentionibus,

(|uod accidon-? est

jeclumvero

iiidepen'Iens et

quod prius

ita

dantur iininediale inacridento,

supponunt profun<lamentis,
mo<lo pr.i>scindunt ab

eis.

Accilens, erf/o sufjjectum

nju lim

cl

alibi

sa^pe,

supor 5.

VleLi-

in doclrina

ip-

pot(st

;driin inst\ntiam,qua difllcilior esl.

negari siniililutlo. quia in hac defl-

tiono, ut dictuiu est,

capiunlur (ormini

so-

cundo-intontionalos, ut supponunl |)rofun

ut patot inaliis relalivis lcrlii modi.

tr.i,

Undo gonus
terius

el

species forlo

pcrlinenl ad

et similiterpr/iM el pos-

;ucidons aulem cl

subjeclum ad

tertiuin. Subtilissime igilur pauci.s

vcrbis

rcspondot Doctor, ox qua r.-sponsione poplura inferre. Primo quol mo-

torit Icclor

inlentioiios, sicul

ciso

ad

tor

modo,

res.

p sset dubilari, an

Seil ibi

scilicel

prw-

saltem.

scili-

an univorsali-

ad omnes nspectusi^ovsiuiappliciri

trcs niodi,
sic;i*.

do quo

illi

haljct videri 5. .Molaphy-

.Stvundo quod un.i

ndalio fundalur

in :ilia in intenlionibus immoili.ilo.

Torliu

po^suntdici per;iccidoiuinda(iv:i, qui.n

ei|

'

ilia,

terius sutil

citnlra.

omnes.secun<la' iiilenlione- ^i''

Licel eniiu

'"qHxlua,

si*

ili

'

'

.)

non

,>|

cslhabiludo s()Ocioiad gonus.

ad subjectum, ot o

ttmptttiwm

cut ab unoexlriMnorum dicunlur relaU\*a

alia accidon

73.

ad relationos de pncdicamenlo Hela-

danionlis, ut vorilicantur in eis. linde alia

lis

o con-

quod respivlivu quavumque nun uiutua

sius.

Ad

*n

est

por accidens, do (juo habol videri notiinlor

physicx*,

qufx^uo-

Scquilur igilur,

cet intrin.socus advenienles,

hujus,

el ul

modo

modi

sinl

sinml natura, vol pcr se raulua relaliva,

nonsic oporletde subjecto, ct accidente, ut

ad

-'

Licel

quoquomodo

igilur;jr/M.s e/ pnstfirius

il-

<(u;ustionibus

subjcc-

et

per

ad

fun-

.secundo inlontionaliter acccplis.

to,

priinam instanliam. (loncedo enim,

in

priu^ essen-

noii

posscnt

sub-

posteriu^

et

in-

poslorius

subjccto, ct es.scntialitor dependens,

tionis dirccle, vol reduclive

tortii

mirum

nil

ad alium inlelleclum.

est prius Specio

ad

intoll(ctum, rolaliva

.Specie, el

sll

dici rolativa per accidens, ct sic palet

lum

:r

di rohitivorum po.ssunl applicari,suo

Deus, elcro.itura

in-

mutua habiludo inler

nihiloininus po.ssotdiri, quol Gequod

esl igilur

nus

inl

(ioneri per se su

pcr

reliquum tiimon

sc sit relalivuin,

quod

lenlionibus

primum modum,

tint rc-

accident.

Uoctor,

nomine.

el delinitiono, et

Ad

non oportel lamen quod uniforinilcr

tales. Veruin namque esl in secundis

liililer

supor libros IVrihernioni.is, qua;st.

Suhjectuvi

115

ista, .scd

ud aliud, quod additur de ac-

lione, polest dici

w.w

.1

(i>,

n.n

|i

.11

qu;'c
t (

r.

qi.

<> Kir^^j

SVVVM IINIVKUSALIA PORPHYini

i\{\

tamen uniusoxl.n-.noriim

rolaliva; ralione

vel inlellectus comp:irantis sic dicla. Quin-

quod subjectum

posset inferri,

lo

tione Accidenlis

non

in

defmi-

ponitur ut per se cor-

relativum, sed prajcipue ut terminans

biludinem ejus,

nem

quam

absoluli

habens

et ila polius

ralio-

e sentia-

etsi

relalivi,

lia-

nec obstal dictum Docsupra, in solutione qutcstionis, quia

liter sil respectus,

loris

torminum

noniine corrclativi intelligit

ha-

biludinis tilis qualis.

7.

Et

jectum, ul

sumilur, per

hiv'

quod sub-

te esl intentio,

ergo per se

per consequcns respectus,

et

ad aliquod relativum retertur

aliud,

quam

non ad

ad accidens, ergo solutio nul-

Item, Doclor iste videtur velle 5. Meta-

quod

physicse

relativis

in

modi,

tertii

si

mulua habitudo,

unitbrmiter sumantur,esl
hocest,siactu,actu

potentia,potenlia;ut

si

patet de scientia, et scilo.

Ad primum

verodifformiter, non

si

refe-

et sic lo-

quitur Doctor, et solulio praecedens proce-

Secusestenim dicere absolute subjec-

dit.

tum,

subjectum. Posset etiamabsolu-

subjici, et

omnem

negari,

te

natum

dicere subjectalum, vel

et

ductum ab

respeclum rationis pro-

mutuo

per se

intolleclu, esse

referibilem

quia ex proprielatibus rerum

motus intellecLus, producit entitates intentionum proportionabiles rebus quare aliqusesunt intentionesmutuo referibiles,

quod

intellectus

mullum

quia res

subtilis

est,

licet

non

pro pane lucrando, ut aiunt grossa capita.

Ex

tamen

saepe

quod

co

poteris

dictis

Quod additur

sa expositione,
licet

quam

cuncta pe-

ulterius, de illa fal-

excludit Doctor, di-

definitio verificelur

in

damentis in actu emrcito, primo

fun-

tamen

vera est in intentionibus in actu signalo,

etiamveriticetur subjectum in subjec-

licet

polest dici,

ali-

qua3 non. Girca quod slude, et adde plura,

netrare.

la.

Sihjecium

runtur

mutuo

per se

objiciatur contra dicti,

si

potentia, potentia

si

non tamen

to subjecti,

in subjecto acciden-

ni drscri/)-

in lapide cognilo,

7u/rf v/!r- jecti

'"''

to.

derelinquil intenlionem sub-

vel

tionc Arci- causat,

Etcum

qaod

dicis

vel respectivum

ad album compara-

est

per se respectus,

concedo quoad suam en-

cum

titatem talem qualem. Et

fur,

ergo per se refertur

quia

negari,

quam

quod per

absoluU,

Vel forte posset dici,

inquantum sub-

refertur

se

hnc po3set forle

moium

poLius

relalivi habet.

ultra dici-

sic

quam

exponentes

Joannem

Doctor. Aliter

intelligit

igitur

exposuit Doclor, videant

in calce Apocalypsis.

Sed quaredefinitiones secundarum inten-

tionum verificantur in fundamentis,

ita

contingit in aliis?

nam

definilio

et

non

homi-

homine verificatur. Videtur igitur vel quod non est differentia esvel quod praedisentialis harum ab illis
nis in

nuUo,

nisi in

jectum, vel subjicibile, ad pr8edicatum,vel

centur essentialiter,et perse, de eis,qu8e

prsedicabile. Vel forte per

men

se

refertur

ad

subjectum, vel fundamentum, in quo fun-

omne

lapidem, sicut universaliler

ut ad

datur,

accidens ad subjeclum

jecti erit

subjectum,

et

el

tunc sub-

subjectum

erit ac-

quoest. 9-10-11. plura.

si

fiinde-

in superficie respec-

tu albi, el sic dealiis, et similiter accidens

ad subjectum,
posito, et

el

non

e conlra,

communiter,

et

ut in pro-

multa

alia,

ad

qua3 altendat lector.

Vcl

aliter, (et estsolutio

tionis,)

quod

si

illis

gico ut essentia3
sunt, sed ut

istis,

alio

cumnon

capiantur subjeclum et ac-

cidens uniformiter, scilicet

si

actu,

actu

modo

verifi-

definiantur a Lo-

quoedam

in

se abstractse

supponunt pro fundamentis,et

concernuntea

secus esL de definitione ho-

minis, velasini.Exemplum de modis significandi Grammaticalibus, oL

secundse objec-

quia inten-

modi intelligendi fundamenta

quare nihil mirum est, quod illa quas uno
centur in

ut

est,

tiones sunt

modo dicuntur de

Sed breviter dicatur

pro nunc, quod raliohujus

tur ad accidens,

et e conlra

ta-

supra negata sunt. Dixi ad hsec supra,

cidens e contra, et subjectum per se roTer-

lur intentio subjecti

7:3_

tis,et

eorum, quce verificantur

\x\.,

Nomen

est

pars

dofmitionibus

in fundamentis,

oralionis, etc.

catur de lapide, et ligno.

verifi-

76.

or.^STIO
Qnoil .'irldituidc iiit^nlioneaccidenUsap-

i/j

p'r

i[>-

primuin

se correlalivum, el

communi secundosumplum sicul paler p(?r

siibjectum in

e.sl

communi, non hunc,

(iliiiui in

et mulloiniiius p'r

Socratem

vel

illiim,

IMalonem

cl

Adalia qun- adducta sunt conlra solude multiplici

objectionis,

tiones secundjL'

acceplione verilalis, etqiialiler consislitin

rc,el in intellectu, et de veritale

incomplexa,

et

lur

nunc dico,quod

(as uppnn ilur.

sub-

mirabili

isle

'.i.

videa-

Scd brevitcr ad proposiliiin pro

ibi.

esl

loris

habet

complexa

scalurizalumO.Melapli. q.

lililalc

lo|urndi,el

illa

seciinda responsio I)oc-

apparens.

exponendi Ar;sloU'lem.Veritali
esl siuiilitudo, vel

conformilas acliis incomplexi inlellrctus

do rnodo privattantum facililalom separa1'rimomododiciturprobabiliterquod

bilis.

nullum
le, .sofl

commune

acci(Jens

inseparabi-

esl

bene.secundo mcxJo. {'ude

non

licel lile

possil separari a subjeclo,ma-

nenlibusprincipiiscomplexionanlibus.quaB
sunt [)rincipia illiusaccidenlisin
jccto, [)olosl

lamen

.separari, si

supra, de ovis corvorum

est

plum

subprin-

lalia

Exemplum laclum

transtnulantur.

cipia

tali

exem-

el esl

Alberli. Similiter cxemplilicari pole.sl

dc .Klhiopt^ nianenlc

rcgionibus frigidis

in

qui etticilur albus, saltcin in

Vel,ulaliis

[Hsleris.

aliquod

acci(Jens

videlur,

esl simpliciter insep irabile

per naluram a

subjeclo, ul calor ab igno, wc. proplcr Ikx*

dicla Porphyrii iin[)e liuntur, quia aliquod

ad op[)osituin simplex, seu incomplexum.j

accidcns

non op{)onilur

Sed nihilominus videtur Porphyrius velle,

falsitas, .sed ignorantia,

ve-

vero complex:e opponiliir et ignorau-

Irarie

el lioc

quod

dixit

quod

con-

polesl

optimenotavil Doctor,

cum

el

dividens accidens

inlellectus

illi

siiuile in specie esl separabile.

accidens non

licet

et

privative vidclicel,

lia, el falsilas,

lamen

[w.ssit

scparari re,

intellectu, ut Itoelius ex[K)nil,

prius copio.sc dictum est. .S'd lerlio nio-

do

dici poleU,

quod cum

dicilur accidens

inseparabile a subj'cto, est falsus, non au-

inseparabile, potcsl dupliciter inlelligi, vel

tem intelleclussimplex apprehondens subjectuin, eliam sub opposilo lalis acciden-

.secundum[K)tentiam

lis

sed forlc non ni'garet

ignorantiam. Simililer
nun(|uain

csl

compoiiciite,
el

subjcclive
(^)uo(l

:-i.

lium,
leclii

in

complexo,

faLsitas

inlellectu

nisi

licet fornialiter

inli'lliguntur, inlel-

dummodonon

(!um ulleriusarguilur de opposito

po.s.set

conlirmari

Kalso, cpiod .scilicel

in se falsa.

(ju;i'

(vsl

'.

apprchcndiliir, ul

hnmo

.Mclaph.

ratioali(|ua

lanlum simplici

intellec-

irralfnnahs,

el ita possel dici hic, ciiiu inlclligilur

viis

aplitudinem.

adhuo

cor-

Si

scilicel, vel

stvundum

primo m^^do, hoo contingil

du[)licilcr,

vel scilicel

secuundm

polenli:im naliinilem, vel su[xrnaturalem.

Primo modo plura sunt accideuti

insepa-

hoc rem inentibus subjeclis. Se-

rabilia. el

cuiido iiiodo

veritas in incomploxo.

lamcii nones.s(Miti('nle,

(1(

lioiic

sil

verila.s, et

e.sse

addilur de cognitione impossibi-

ad jccto, cl

cap.

V('l

de facto

ibi

objcclive,

conccdo quod

latcant.

comnuiuia

Secun-

bililatis, sive f;icilis, sive difn<-ili.H.

communi modo

ex

enim incomplexa', (qu;e

rilali

Acciitmliii

ncgalionem cujuscumque sep.an-

dicil

accidciis

delinilur.

coniplrxa'
veri) falsi-

duplieilcr, srilicel

inen non primo definilur accidens

inlcnlioiialiler

ritntiit,

potesl dici ins*'parabile

vel nej^live, vel privalive, Priino niodu ly

quod

plexa' ii/nO'

117

plicala albo, licet forte illud sit veruin, ta-

sum, sed per

\'eritnli
incitni-

wxv

nullum

esl accidcns i''-""-i-

bile

loquendo deab.sululis nniliUT

lis,

licel .secus sil di

res[XTlivis

:n'itij li-

nalibus.el actualibus inlrins4N>us a

libus, [K)silis

tamen exlnMuis.

...o-

..

.)

Si vero liwe-

[tarabilecapiatur aplitudinalilor, sic

pro-

babiliter dici [wlesl. (|UO<l nullimi osl

sopanibilo

imo

omiK

>

non acluso[>arolur. Vide hunc

lo,

inelsi

rcx-

f)onentiMn .Vuguslinum iwi. disl.

I.

qunMl.

albus. vcl corviis non niger. Pro hujus

solutionc,

pnetcr j;im dicla do

UHt instsparahilia,

bus

qyomodo.

lendiim s('cundum(|uosd;im.

act'i(|pnll-

sei);ir;ibilibus,el inso|):ir;ibilibus,:i(|vor-

Tora.

1.

(|iiod

accidons

F.x his

quod

liic

hnvilor nd

non

est

nri?umonhim

tum

joclo. ol hlc, sim[lu-iU'r

U*

tllco,

in nd-

rvuH

79.

Sl'PEU UNIVERSALIA POKPHYKIl

tis
scilicot allms. vcl

adduciliir

qiiod

non nigcr. El ad illud

rx

5.

Motaphysic.T dico,

tet,

(juoruni unuindoslruil raliononi formaloni

sou inloII(H'luni osscMUialoni allorius, ul

illud

oxomplo

do liomine irralionali,

illo

iion osl falsil.as proprio, nisi vir-

lamon

sod polius

lualilor, souliabilualilor forlo,

ignoranlia, ut dicluinest.

Modo albedo non

dostruil inlolloctum essenlialom corvi,

si-

Ad

aliud, ncgalur

assumptum,

in liabitu, vel in polentia,

nisi forte

quoquomodo

seu

Possunt enim incomplexa ap-

virtualitor.

prohondi non formando complexa

et proe-

non inferondo conclusionem, ut paPosleriorum. Similiter ad aliud, nego

mis^rc,
let 1.

separationem divisivamcomplexio-

ibi e.^se

nalem, nisi ul prius, sed

st.are

esset, posset

si

sine repugnantia intellectuum, ut di-

Porphyrius, et ultima responsio Docto-

cit

rU, qu?e optima ad propositum est

enim

titudine

ot

de ap-

facto,

potentiali, et

non

album

inconvenit

corvum

quare,

Solutio lamen illa secunda Doc-

etc.

intelligi,et e.sse

de facto communiter,

toris procedit

et

de

Ad

se,

el

im-

possibile
esse differunl.

aliud,

nego assumptum

es e falsum,

e^t

patet

l.

Coeli.

et aliud

le,

aliud

enim

aliud impossibile, ut

et

posset negari

licet

assumptum, ut supra, qu. 8. de Gedicfum esl quod scilicet modi inlel-

nere,

ligendi sunl separabiles, etc.

Argumentum

etiam procedit de fundamento immediate

non de correlativo accidentis,

applicabilis,

de quo intolligitur

tum

est

hoc

Aliud enim

bum,

et

est,

definitio,

ut prius dic-

de subjecto in quo, non

Aliud etiam esse impossibi-

includere incompossibilia,

et

est

scis.

comparare accidens ad

al-

ad subjectum fundatum in lapide.

autem necessario insit in ordine ad

secundum, non tamen ad primum, ut paLicet

tet.

De primo etiam
realis,

modo

dicitur

accidentis

8-!.

quia in praedicatione exercita, de

secundo prsed ica tione si^na^a. Licet etiam

in

primis exercila verificetur ex signala

quodammodo, non tamen

palet. Posset

tamen

in secundis,

fieri vis

ut

de intentioni-

bus, ul scientifice considerantur, quia sic

videntur esse necessaria^ et impossibiles

alitcr se habere, et ut sic

videntur inesse

fundamentis, quia aliter considerari com-

non possunt, cum

plete

potentia naturrr.

es-

de quo, proprie loquendo Logice, ut

cul noc ni^rodo construit.

81.

objecliones ad finem so--

illas

lutionis qufcstionis

ul)i

Fahum

solvendo

(juod loquiiur do concoplu in(dud(Mil.oduo,

palol in

utexdictis pa-

efficaciam ad propo^itum,

assumptum

et sic illud

respectiva^,

i.

sint essentialiter

vide-

retur habere aliqualem apparentiam

sed

An

de hoc supra sufficienter pertractavi.

Inlenlio
nes quo-

etiam fundamenta in esse cognito sint im- modo

ne-

cessaricc.

ita

non esse conceptibile sine repugnantia

modi

intellectuum. Sunt etiam multi

possibilis,
alias.

ot

de quibus

incompossibilis,

Vide notanter infra, super

hermenias, qua3sl.

9.

falsi

non longe

1.

Peri-

a fine, et

ubi supra notavi, articulo secundo. Vide

optime in

2. dist. G.

qua^st.

1.

tiones opinionis, et 45. dist.

solvendo ra-

\.

Reporiatio-

num.

Ad

mutabilia, vide istum

et 8. dist.

3.

dist. 1. qusest.

ejusdem, quaest.

teria

de Ideis, et

quod

essent,

8.

finali.ct in

4.

ma-

Quodlibeti. Dato etiam

non sequeretur quod fundala

in eis essenl necessaria, vel necessario insint,

nisi

dunUaxat,

forte

necessitate

comparatis

consequentiae

scilicet

exlremis,

quae tamen comparatio contingenter

fit

ab

intellecto creato.

illam propositionem Augustini, pa-

nam

non tamen

Ibi

tamen posset non ab

re ponderari,

83.

Inteniio
nes an sin

est re-

an intentiones sint respectus intrinsecus,

volueris

an certe extrinsecus advenientes. Dicuntur

relaUonei

proposilionem in se bene inlelligere, vide

namque comparationes

intrinsecu
advenieii-

hunc

hujus,

tet

licet fallatur,

pugnantia intellectuum.

in

''.

dist. 14. qusest.

Sed

1.

si

et in 4.

dist.

et sic

passivse in doctrina

videntur essc passiones

sed

50. quivst. finali.

hoc non obstat, quia etiam productio pas-

Ad uUimum

sio est rcspectus intrinsecus adveniens, sed

lor solvii

quod Doctor sufficienargumcntum, ul videtur habere

dico,

supra de his

tetigi,

et

infra

adhuc supcr

les.

Oii;:.sTio

Pro nunc dico

PrEDdicamfiitii liabot vidori.

quod

pluriinuin suiit rospectuS intrin-

iit

secus advenionle.-*, sed an

alifju.i'

Irinsecu^ lales, considera

niaxiine rjiiaiKlo

siiit

cx-

ab extrinseco insunt conlingonter causanle.

Neccssilfis eliam el conliiigrnlia suiil

modi

enlis realis, licel aliquaiilor ad alia

Irans-

wxvi
sa

119

huji/.s talitris. Siiniliter ista

ticqiiaiii intendit

incomploxorum,
piiiiio

modo

iiisi

Dcns

quo

alias

Ikoc

quia

siinplicilor necossariiim,

niliil

plura alia, de

uiojIo

pro nunc per accidens dc

accidenle per ac<-idens

raplim

diclii

suffi-

dio, est univocuin, quia ulrique csl ac-

in({uantum luciduin,

formam

poris

luniiiiosi

foriiia? consoqiiiliir

patct

lucis, ul

(livcrsitas

quia adest et

non possunl oidoni

ct Acriifens possiitf

dici de alir/uo eodent

al)est, pra;ler, elc.

opposila

iiiesse.

sunt

opposita respectu ejustieni, non insunl

Ideo idcm non est proprium

eidcin.

et~l. art. 1.
et iji. arl. '3.
Cajet. Solus, ct Tolel. cap. de
Proprio. Javellub truct. -t. 1'rcviticab. cap. .'j.
Joaii. Aiigl. <7 Hraavol..vi//)<T /la/ic t/u-rsl .Ulanr.
disput. 3. $ect. 4. Didacus a Jobu ^urc.st. 2. Foneocaf). Afetaph. rap. 28. Rodrijfuez 91/rt'/. 4. d
I'roprio, art. 1 Vldo Di>cl<triMn in 1. //. '.'i.i/uifst.
7. el d.\3. et in 2. d. 1. (/.i.el d. 2. t/uwst. 1.
el d. IG. et 2o. ct in 3. d. 2. qwrst. 2. t-t in
d. \3. i/ii^st. l. e'. 'J. Melaph. f/wrsl. li. la
quibus locis docet Propnuin fsso idem realiter
ciim 8ul)ji'cli), el |)i'r C')ii8<i|U -n.s noii p )88'* liabijre
ralioncm Acci<lt3uti8, et d<>ni>miunti a 8.>cunda
intentione accidontis //r<i>dicabilis. Kt idcm ('x-

.Minor

i|ua?stioneiii dicitur, (piod qua*

accidens.
par. qwvst. 97. art.

1.

cor-

opposiluin, l*ro])riuni, et .\ccidens

.Vd

D. Tliom.

me-

(Jiversilatom

corporilius cadcstihiis.

in
;

ad

uiido

sunt dua' intentiones opposilju

Ulnun Vropriuin

iii

iii

igilur,etc. I'riniuin patel,

.sequiliir iiiiiiicdiate

(piia

Ad
\.\.\\

.seJ

est propriuin,

liiinin<.>so

dio accidens

patet

ciant.

QU.LSTIO

et rne-

iiece.ssii,,iie

comploxorum.

et

socundo

de

corpore liiminoso,

Itciii, iu.x in

corporc

socus tamen esl

p'rillain lilteraiii.

liabel veritatciii, nisi in univoci.s.

iioii

tiis liicidi,

f(;ranlur

ilii

proposi-

respectu

ejii.sdoni.

(la

el

sic

(piia

siinl oj)posita

non

est

lamen inconve-

nions resp^^ctu diversorum

habot ralionem goneris,

sicut

idem

et speciei

res-

peclu divoisorum.

(^ontra, si respectu alicujus

ost

pro-

'.

pres.siu in 2. d. 3.
2. et d.
>/.

i:{.

10.

rt ^t.

:ii;.

et 7. et </.tj.

'/.

et 17. et in

1:5.

se,

ine.ssel

illi

est accidens

per so,

et

nejieitur.

nun per

necest uccidensaltori. l'robutur,quia

si sic

ergo primo non infuil converli-

'.

bililor

etd. \3. qwrst. 2. et d. Vd. qutrst.

Quodl. qwvst. 17. In quibii iocis vult

i/i

inciinatioix^s

ruin ipiis
titinlo

(i.

ii.

in 3. d.

lunc

(juia

non

erfjfo

non

fuit

proprium

res|>cclu

i.

q.

et

qiiod

i/wrtt.

lU

priiini. resj)ectu illius

rebii!).

r<>ru!n

sint

(>ait<'in

n^alitcr

Sod pastio est inclinatioel

ni>.

(luiudam.

{rinii.

Ideo dicendum.
islas

(]Uo<l

impossihiic csl

duas intonlionos propriuni,

el

rtc- t^tlor!*

lidens, eidem rci prima' intcntioniH np-

Quod

1.

rguwfnpro

))nr-

sic vidolur,

do oimiiiiiis |>ropriis

qiialilatilxis (doinontiiruiii

affirnia- l)ol

ciiiisoquilin'

islaniiii

iiiciiii

oiiMiiiMitiiniiii
tis, iil

i'st

iLiitiir
:

(*t

propriiiin

innnircsliiin ost

lia>c,

rl

ill.i

ciiiidiiiii l.iloiii

iii

rospoclii

noc
liis.

iiiix-

iii

pnt.>si ilicj

el

in illis

siint ciKiiparaJiilia

qiialitati'111.

Arislolciciii 1. Mclapli.
iijnis

ojn-

foniiaiii

iiccideiitiasiiiit

ipiod jpqiiivoco siinl

i|iii.i

qiiia i|ii;oli-

iit

|iatct

plicari respoclu

quod

(piin

alicui ost

proprium,

cst accidons, iut alicui alii,

litiir

illi

non

quia coDver-

ciim 00, cujusest proprium. et

ita

nT inest.

alii

primiim ar;;iiinonlum

.\d

(juod niilla |iiali(as acliva,

proprium

.so-

esl

pcr

cimus pnq)rium uccidens,

(lioiliir.

putu

(|uons

caiidis!>hnus, est eniin atiis

crt/-

illis

iil>i

ojusdom,vel tliver>rum,

alicui

formam

dici |m(cs(,

.ive

imssiva,

elemonl'\ ul hlo
\h^v

m*

pialitatibus

pnvoedil

^-

li- *i.

Spvici, qiiia alteratiii

iii

lo-

SUPEIl UNIVEKSALIA PnUPilYKll

130

snbslan-

fnrnin'

n.Mii, rt

((.rrnplionoui

lialis, nl

nianireslnni csl. co

qnod ngons

snas induril (|ualilates,

in elenicnlnni

IVrnia

adliuc nianfnli*

snlislanliali

(dc,-

nionli oori-nnipcndi, qnia illa nianet in

tola

transnuitalione

ergo

potest

ilia

oi>posilo, sivecontrario

mancrc snh

propria

ponitnr sibi

(jua^

lilalis,

\V1

potest

dici,

inessent hnjusmodi

qnod

passionis, (|na3

ot

rioi,

accidentia clemen-

accidentia

possnnt dici

cnm quo tamen

sint

non sunt primo Spe-

stat,

lia

respectu alterius, a

univoce

medio,

et sit

quo separantur.

quod

lux

si

luminoso,

corpore

Ad primum
cretum

aliqua qualitas

eadem

et

spe-

non tarnen eumdem modum essendi

habet utrobique, concretum autem si-

formam, secundum quod est in

subjecto, et ideo nullum concretum dic-

tum

univoce inest huic,

a luce,

et

medium vero non

illiiminatum. Nunc autem

lucens, sed
istae

tucens,

intentiones

proprium,

et

accidens,

tamen

si

abstractum

tum

non sequitur

aequivocum, sicut

attribuuntur
et

istae

cui

intentiones;;ro/)rzw;??,

accidens.

eadem forma, per

illud

abstractum esse

sanum

dicitur multi-

tivum, vel significativum sanitatis

diversa habitudine ejusdem formae

ex

ad

diversa subjecta, et inmeu. sanitas uni-

vocum

Ad

est.

illud

quod

objicitur, quia

concretum,

gnificant

eamdem formam
absolute

verum

etc.

tamen

idem

si-

est

abstractum

concretum, ut inhseret sub-

jecto.

Ad secundum
tas respectu

quod

dicitur,

risibili-

hominisnonest Universale;

quia nec risibilitas respectu ejus praedicatur de pluribus.

Sed

si

arguatur absolute de ipsa, cst

Genus, vel Species

et

illius

quia

hujus

est

risibilitatis,

respectu istarum prai-

dicatur de pluribus

capitulo

quod

etc. Dico,

respectu

Species

sic

ex alia parte de

signum est, quod Poromnibus modis proprii, et toto

de Accidente tantum exemplifi-

phyr. in

erit

effectivum, conserva-

scilicet

pliciter,

tionis.nisi ut significatur, ut in concreto,

et ibi

con-

si

si-

albedine, cujus

univocum hic

potest dici, cjuod

gequivocum ratione formae

non sunt applicabiles rebus primae intenideo nihil est

intentio-

ista^

diversam haljitndinem formas ab subjec-

illi

quia nec corpus luminosum dicitur ?7/w-

minatum, sed

crgo

concreta dicantur ab

cie,

gnificat

sit

gnificatae, el

et separabi-

potcst dici,

in

sit

respectu

nigrum respectu

quo non separatur)

Ad secundum

quod eadem specie

elenientorum (sicut
corvi, a

inseparabilia

inseparabilia

accidentia

1.

elementorum

idco respectu

(M

cautur de pluribus

pra^di-

cujus oppositum dictum est.

sed individui. pcr Aristotelem

Mctaph.

non sunt Universalia, quia

quotl

intentionis, ut signiiicanturin abstracto,

snnt principia actionis,

([uia

crgo occidens. Ncc est dicere,

sed

non tamen conse(lunntur formam Speciei, sed magis materiam

prium

nes possunt applicari ali(iuibus primae

nocessario,

et

tis,

ergo proprlum. Similiter

rt^Mo" respecln liominis, nonest genus,

nec species, nec differentia, nec pro-

seniper

licet

qna-

estconlra ralionom proprii.

lioo

ncc accidens

7.

Deeri
hoc in

cat de concretis.

Et Aristoteles similiter in

i.

Topico-

tiqui

Codd.

Gontra hoc, concretum, et abstractum

idem significant; ergo

univocum,

et

si- bet

tn:

uims C
si

abstraclum est

concretum.

Item, risibilitas respectu hominis non

cst genus,

rum, quod patot per rationem, quia

nec Species, nec differentia,

gnificatum in Libstractode nullo dicitur, MS.

nisi

de quo pr^edicatur essentialiter,

ejus de
est

ve
tus L

et

quo proedicatur essentialiternon

proprium, nec accidens

igitur nul-

blioth..

ciance,

alion
videt

additi

oi'/i:sTio
luin

ut propriuni, vcl
nt.in

posilionis.

niilli

nrcidit,

de

|raj(liculur

;i|j.slr;irliiiii

nitio-

KXl()SlTIn

propiiuin A,

est

nisi cui

.V

s;iMrin ;ilicui csl uccidens; v(^rhi yiMti;!,

ifrns, et

lus

sa-pt*

cl iliccrsuin

fein

iflriii

tuor

<lirii<-ul;il('s

cere,

ponit

ul;i

poncre

<li-

illud ess;

Dici
ciari,

applicari

.seu

vlinm

sif/ii/ito.

re.slriiigii se,

di;inte

siiiil

ulrius(]ue illoruni

si

<|iiiii

sulj(^cti)riini pitniiliir pnipriiiin. vi<l<'tiir

ut ivli^iiio

ulii ines.se,

sultj<.'clo.

mtioncm,

resp<tnsion<'m ad priinain
haliir

<luplicit<'r.

ili

Cl<nlr;i

pr<j-

activas

<[u;dit;ites

noiiesse i)ropri;is resjxjctu eleinenloriini:

priiii;ini

Quoties

aut<'iii (li<-ilur,

])urleiii

piiL'<lictis

e.\

uafuralih-r insmif.

iijni

iif

.\nini;i

d<'

.\risloleles

uere siint
vcl

liiiiiiiil;i

;i<'r

<';i]).

hujus-

el

de qualil;ilibus
qiioil

oppuncndu, ideu

de ali(juibus

.Scd

luiigil

in

aliis

eliam accipil

purli<ul;iri ifr afii^uo. Hic

pn) subjeclu

iK^ii

dicil in

primu-inlcnliunali.

fjiui'

ratiduin,

<luo

isli

clarum
iilpole

e.sl
<!<'

i)rimuinlcnliunaliler
(jiiod

dicunlur de eodem,

sic

liumine

i|ii:i'

i'<ntr:i

album

el risibile

sub-

el

in ui|u;i.

v<'l

iiiiiiicdialo upplicabilis, ulpuleull)u, vel ri-

est

sibili,

iiiter

e;i

v;il'nl, si

ii">ii

<]ii;ditut<>s <(ii:iiii r<>riii:i'

;ui .s<-ilicct

fund;imenlo

dv

ullx> posscl dici

sil ;ic<i<leiis. pra'<li<-atione

I)i'u])rium e;i<lcm

i>er se, el

qu(K|

denominalivu. cl

pr.edi^-aliune, el ho* n*!}-

peclu ejus<lem, vcl i-especlu diversurum.

lli'ni.

;iiiii;i

;iniill<'r<'

iii;inens

;i<(ii;i

liuniiilitul^ni
;

rri^M<lil:it'iii

it;i

<'l

ii>>n pot^^^t

<(ui:i est <(ii:ilitus

er;o niulto

iiiinus essenti;ilis

df

nnigisnec

l*u.s.scl

sint

1111'id

vi<l'liir

iiiixli

siiiil

lulsiiiu

risif>Hr,

resi)e<*tii

.\ristotc|('s J.
<;i|.iliili

/h-

isu

])r;e<li<;iliir

siniililcr

<li'

(>riiici]>i.i,
\'l

])ulienili.

cujus-

ifisripfinaltile,
:

.[niiiia,
:

(iii;' <li-

iiiultis,

iii

coloris

(fr

(\uoi\

lundamcnlu,

in pra'di*a-

liune siffiuita, sUindoin inlenlionibus sup-

ponenlibus pn) rebus, ul sul)jctlum esl

up'n<li.

]>rin<'i]>i;i

vel

.scili-

:iliis.

]>rol>;ilio, vi<l<'lur <'sl<'n-

di'r('. <iuo<l niill:i

eli;nn inlelliiri ttln/iin einiem,

ccl subjeclu,

7)/, vel
Ili'iii s<'<-iinil;i

risHiifr

setl

j<'i'lum pru pru.ximo

isloriiiii.

(.Miitur

qiiiu

;ir-

iL^itur

a/i-

ilr fii'hi,

t;inj.,'fiiliii

prius iiKliicentiir

iiii>il)

risiMliius,

;iccipil isla .sccundu-inlentionalilcr,

ll<'ni -.

:i<(iiii

ul

puiii acci-

elc.

j.:iiit

de a/i^o eodem,
clurum csl quod nliqua
dicil

dubium ess'l
clcmenlurum, sccundum

cl

pnvfer ea,

aclu exerciio, vel

in

quu' non possunl

;iiioruiii,

iiiudi.

i/i(o

contr;

Cum
qui;i

piopri:i,

<leiili;i

per pra'dirari,cnun-

iiiU>lli;,Mtur

lii(;

pro|)riuin, <(uo<l ine.^t uni subje<-lt> ni<;;di<);

dislincla r'niver-

c.ss'

sali;i.

<ju:i-

prinuini vult

<'ircu

dillicilc est

<|ii<m|

(Jnoitinin fiu-

c;ipitulo,

illo

coii-

.".

ul siifira oslciidilur,

Topicoriini

de

Kiuo.d absolulc eliam accipiendo isladuu,

pcr Aristolelciii

et con(irni;)Uir,

quolies acriplunlur, pulel ex

cl

hic jntsslfjilitas ullendilur el

<liclis;

cui el Iri^in^ru-

illi

.Irci-

ijjrilur

quid 1'ropriiim,

quid

Ih: I*ai.M<),

accidit

hahcri' Ires^ ;iccjdit

^ii

;jli<|uo,

:i(;ci<lfn.s. (Jintr;!

qnod

xxwi

(!<

in

per

risifafr

t\r

.so

et

curiebilivum, cl ihhJuiu 1 qno, el

luni' ly eottem |H)IcsI inl"llijLri, vcl

lil;ilc

iiumerali.vd sjMvitica.vcl

de <juibus

in sc<iu'ii!iliiis m.T^ih

Hrdu qiuesliunis

jniIcI,

>

quia iK)s|i|uam df

liisduubus. laiujuam disiinclis

principio

bus, delerminavil,

colorihus

iilcn

in j>arliculari.

<iuo di<Mt

.secuntlo

de

Ip! !<-'

lare

de

lilalc

niver

cun^Tuum emi

romiM>s.sibiliUile,

eurum,

rfsjMvUi

vel

lii^

iU'

eju.^itiem

fu:.

menli.

auilifafi vvs\)rrU\ soni, rlr

|

cummuiiiM,

quod
jvirs
sulMJividilur nli(|unliler secuudum
quud duos mudos duvndi ibi punil.
iUvi.sio

iiiai

SUPER UNIVEUSALIA PORPIIYRII

J22

pro

i)arle

parando

Secunda

comparatione

raLio procediL ex

duabus ralionibus
affinualiva. Prinia sumiUir com-

lucis

ad corpus Iuminosum,el ad

olenuMilorum ad ipsa,eL

nam

respectu primi est i^roprium, quia se-

Dk Skcundo,

10.

arguil,

(jualililos

sc-

ad niixla. Priniomodo sunl propria,

formam

quitur

Quod

ejus.

medium

ostendit ex di-

oundo inodo acoidonlia communia. Quod

sinL propria rospecLu ipsorum olemenLo-

versitaLe lucis in corporibus supercoelesLi-

de

quod conLingiL ox diversiLaLe formarum

non enim maLcriam eorum, si
ipsorum

rum, osLondiL ex

dicLis prius, qutesl. 3.

Proprio, eL quavsL.

de Accidenle, in

1.

liabeLur

de Accidenle, ubi

divisionibus

illis

quod accidens consequens rem raLione formx specifica> siL proprium hujusmodi
:

non raLione maLeriac

paleL, quia

rum, ut

elemenlo-

respecLu

sunL Lales qualiLaLes

duse passivae.

rum

Quod auLem rcspecLu

quod non sunL ejusdem

in

illis,

menLorum,

mixLorum secundum

cL

calidissimus

esl

hic aliis caicsa caloris.

Quam

duciL Philosophus

ul oslendat

ibi,

sunL causa univoca veriLatis

quodque auLem
causa univoca

maxime

esL

uL sinL

aliis,

quod

prius ostendit

ut

ejusdem rationis uLrobique, quia

est

cL

qualem rationem assignat

de Anima, text. com. 69. et

talo,

Philosophus

2.

alibi.

Cum

dicitur in littera,

Primum palel,m-

pro prima parle minoris

hoc

lellige

ele-

ubi communiLer habeLur in originalibus,

Lales

autem

Minor patet, debet

aliter,

ponendo illam

pore luminoso,

videliceL

Unum-

quod

esL

VulL ergo quod veriLas convenial uni-

eL infra,

etc.

argumentum

litteram, lux in cor-

usque

ibi,

Ssd in cor-

tanquam prsesuppositum et formando consequenter majorem,

lux in corpore luminoso,
et minorem sic
etc. Sed in medio, etc. et sic primum erit
etc.

major,

talia.

poni, secunda pars mi-

noris patet, etc. Vel formetur

prima

lale,

ex definitione ac-

Et similiLer,

pore luminoso,

aliis.

de

respecLu vero secun-

di esl accidens, ut patet

liLLeram ad-

quia

principia Cosc verissima,

sit

inquantum

qualiLaLes, uL habeLur 2. Melaph. LexL.com.

4. /(/nis, inquit, est

se chaos, ut diciLur

cidentis.

cum

consequiLur lux,

alio-

ex comparaLione

excludiL noLanLer,

IiabenL,

utrinque, vel utrobique est actus lucidi,

raLionis in his,

sed cequivoce conveniunL eis

quam

alioe

EL quia forLe aliquis dicereL

accidenLis.

habet identitatem nominis, et rationis.Nam

ex definiLione

paLeL

sinl accidenLia,

bus, uLpoLe sole, eL stellis, cL hujusmodi,

liceL

cum sinl acLivic omnes,

anLonomasLice dux dicanLur acLivoe,el
insunl,

eis

12.

et liLLera

originalis, ubi dicil,

nor patet, bene stabit

elige

quod

Mi-

volueris.

voce principiis, eL princip'iaLis,

licet

cause-

Ad oppositum arguit ex opposilione harum intentionum, ut supra ex definitioni-

maxime pro inlentione hujus contra Thomam, et alios,negantes aliquid esse commune Deo et crea-

set ostendi

turse, substantiee el accidenLi, eLc. Nisi igi-

cies et

Lur ab his in

illis.

EL

faciL

tur intenderel Philosophus

conveniret

univoce

ignis, et calidiLaLi
tio

nihil

esseL

igni,

quod
seu

mislorum,

illa

caliditas
caliditati

proposi-

ad inlenLum suum

ibi,

de

bus ipsarum

forte

patet.

Sed eodem medio pos-

quod idem non posset esse spegenus, vel species etproprium,quod

etiam

verum

esset, ut statim

Sed in argumento oporteret,

addere respectu ejusdem,
pectivis,

et

dicam.

ut videtur,

maxime

in res-

quod forte subintelligit, ut infra

argumenta tamen regulariter ad

causa eL causaLo univocis applicando ad ve-

dicam

riLalem, uL paLeL. SimiliLer superlaLivus in-

partes qua^stionis sunL Topica, quare hic

cludiL

comparalivum,

si

igiLur ignis cali-

dissimus, ergo calidior

(maxime Physica) habeL

eLiam specifico, uL paLeL
texL.

com. 24.

saepe; ergo, elc.

el

sed comparaLio
fieri in

7.

univoco,

Physicorum,

inde habeLur,

eL

alibi

non

13.

esL

immorandum

quoesLionis

in corpore

ponunLur raliones

namque

efficaces pro

conclusione assertiva communiter, et specialiter in doctrina hujus.

Deinde respondet ad quaesitum. Ubi duo

facil.
Primo modum quemdam dicendi

14

gl .KSTIO
aliijriim iccilal,

(mukIu

iinpii^dal brfvibns.

f?l

propriaiii

o[)iiii(ii('rii

Piiiiius iiioilu.s

(lcclar.il..

fjoiiil,

iiondo parlcin ariiriuativain

paiu;is

(.'l

susli-

osl,

(Ji(!('M<li

Sc-

Ljus

iiua-sili.

nis ulriqiic.

Nec

priuin liominis,

quia

inj[)0ssibilc

vcl

(iici

dc

xinie iu

rcs[)cctivis

dcrn, ut supra

nou

/ilius

[)0.ssibilc, ct

imo

sic

sunt

uoii

.<{C[)c

dictuiu vslJ*/ilcr ciiim

suiil

op[)osiUi

respcclu cjusdcm

eodcm

d(?

[)ropric, uisi

dicaiilur

pro[)osito I'ro[)iium cl .\ccidciis

in

ina-

laiitum suul rcs[)cctu cjus-

opposita, .sed

cl

niodo

1'riiuo

csl

ini[)lical c(juliadiclioucin.

iiiodo esl liciK?

.S<!CUiido

ita

dc eo-

dcm,

rcs[)cclu divcr.-ioruin, possuiit dici.ul

[lalet

in c.xemplis adductis

priiici[)alibu-!

ex

Iradiclio, sicut

res-

sequcrelur con-

de eodcm

aliis o[)posilis

cxcmplitical de (ienere et Spccie,

dictis. El

diclis

luiic

argumenlis

iii

de codem,

iiou aulcin

p(ctu cju.sdem, (luia

de codcm,

per 1'orphyriuiu

gumeiitum

sf)cclu (livcr.-;or im,

i*(

pote sui)criorum

rl

dc Spccie

lur

liabciT

cl liujus,

l'liilo.so[)lii,

Ad

iii

.sccuiiduiii idcin.ct

cx

dictis

iu absolutis.

noii addiliir
disl. 10.
si)[)liuiii

cliuiii.

(iiiasl.

ct alibi s;c[)c. Kt

I.

Scd Doctor

liaiic

l'ro[)rii,

el simililcr

viam,

i.

1'liili)

Klcii-

uiiica r.itioiic (qu;c

inqiuj^Mial

dcliiiilioiie

i[)sius.

liuiic iu

Klcncliorum dcHiiiciilciu

I.

(Iciiii)ii4ral)

cx

covlciu

:(iiuc [larlicula

Vide

.siitis

cl

liix'

ct iiiodo iiicssciidi

oslcndciis

.\ccidciitis,

rcsiicclu cju.sdciu, ncc divci^so-

(luod

iicc

ruiii,

[)o.ssiiil

vcrbi causa

dici

dc co

risihilt' \u

li'iu.

ordinc ad

i(lcniil.itc

qu(xl

qualitercumque

rnlionis conveniret.
proprii, cuiu

convcrtibilitatc igilur

co cujus est,satis lialM>lur quo<l cidem fundamciito,

divcrsorum,

[icctii

ejusdcm, nec

resi^ectu

iiec

rc.s-

hax

applicari

p<j.ssunt

duo, dc quibus quarilur. Lt sicut grulia

cxcmpli formavi ar>(unicntuin dc

dc quocunKiue

ita tciict

firmari lucc

cx

ris,

qujim
[)cr

alio. Lt pnlcst coii-

solutio stxiuens IXxrlo-

r;ilio, cl

lerlia

dcliiiilioiie

illa

omnium aliorum

remolioiicm videlicel

nec Sf)ccies,

clc qiiod

iiecr

iion

non

scilicel

est Deu-i,

nec proprium.

DifTereiitia,

solum

accidenlis,

cap. de .\ccidcnle.

poiiil 1'orpliyrius

ab accidenle. Quod

risibili,

iiilclligitur

de

secuii-

.sit

dc

Ikjc, nitio

Docloris facit fidcm. (loiidudil conM*quciitcr Doclor [>artcm ncg.itivam (iua;siti.

rationc

jam

dicla,

cum

itcrum cxf^licando

ttiul ilici

claruiii c>t (|uod rcs|)cclu

accidciis.cum

sit

Ucs[)ondcl conse<iuenter ad argumenta

[iriiicipalia. .\d

primum

duplicitcr. l'rimo,

ncgando ;is>uinptum de
mciitorum,

ih) (|uo<l

imiKy-isibilecjl

tuni Cvse sinc [^roprio,

[ti-oprii,

silo,

ul

ncduiii

prius dictum cst

luum [K)ssunt
marum, sed
earum,

vel

sinc n

>ui.;j<.c-

cji;

t'"' '>

sul) opposilo

sub

vel cliam inlelligi

iiil'lligi

'

qualita':'

->
<

>

t.tp

suboj,
realilcr esso

ul palet

in

sul

lran.smuta!.

menlorum ad invicem

iiam cuiu

Acci|)ialur

tur igiiis ex ;iqua. prius alteratur .^qua

lioiiiiiicm,

calidilalem (removeiiilo

liomiiiis iion csl

cjus [)ro|)riuiu

tu conccdis. (!om|>arclur

idcm

auiid, ul[)olc ad la[)id(Mii,

clarum

lioc

eliam

rixibtttf

ip-

t-

ail

sii

non potde codcm

15.

.saiii.

coiitradiclio-

dicaiitur dc

ad idcm

omiii, et soli, el .S(>mper

conlirigcr-el, si allcri

Ex

Conve-

esl.

taiiien

iiem, ([uaudo [):;cdicaLum cst rcs[)cctivum,

t)i)posil.i

eo cujus

[)riniis. (Juiibiuid

13.

oportct (juod

cum

([u.irc ar-

[ilcris^iuc locis.

iiain((ue

int"crciiduiii

quod probaturex cunver-

sed ctiam vcriticatur in

a[)[)ai'cutiaiu

boiiaiii

iii

idcn^ <om-

dis iiitcnlioiiibus,

iil

iiLsulllciculcr

o[)[)Osiluiu

[)ost

non

lunc non fuisscl pru-

lapidis, quia

cnim

primocornniu-

.sil

cs.sc ac

[)Olest

tibilitatc [iroprii,
iiit

nisi

sj

jt.ilcl

iiitcrioruin,

c;i[).

ut-

procedil, ul iiolavi [irius. lUcc solulio vid(>-

iKciilens

primu, nec .sccundo,

"

"

i<leiii

proprium divcrs^^rum

ciMi

[iolest

proprium, quia

(.sl

respoinlel ad luolivuiu posl (j{)i)osilum, sci-

vel rcs[)cclu divei-soruin.

tt

Iripidis iiori

iiiiiiic

eodorn, potcst iulclligi ivspcclu cju.sdcni,

Pvoprium

113

luoliva suiil aiik' opposiluiu (|uu^slionis, cl

licct opposilii corivcnirc cid(Mii,

WXVI

ad

csl qucnl

frigidilalcm,

;idliuc

.1

11,

aqu;i',in(|uam inductlurab
calidil.is,
IirinKi*.

|ua

el ;

li

>

ua'

cujusnuHit e>l tiigiditas) qu.m

g>

p^
ir'*<

nmt

'm'-

^^SutrJm
"*''*

SUPKH rMVEHSALIA

IJI

norolur ignis,

cum

goiioralio

socunduni

alloralionis,

Conunonlalorom
igilur maniloslo

in

lenniiius

si!

apparot,

locis.

quod

nolanter.

Ex hoc

abstracti,

IVigidilas

Alia responsio procedit similiter

videlicet

alia

ha3c.

negando

tamen ralione.eo

non consequuntur ibrmam

elemonli, sed potius materiam. Licet igitur

causam quodammodo necessariam

subjccto, non tamen causam per se, ut

non

illa

signiticant

quorum unum

univocum,

est

multiplex,seu multivocum

univocum,

in abstracto est

et ila sunt accidentia

insepa-

non tamen propria. Et quod mate-

et

alterum

sed per

te

lux

in concrelo vero
;

ergo con-

abstractum non idem penitus

et

significabunt

ergo

idem,

prsecise

cretum

consequens est contra

et antecedens.

te,

Videtur igilur mani-

riam consequantur declarat, quia videlicet

festa contradictio in dictis Doctoris hic,

sunt principia actionis, et passionis, qure

alibi.

ot

primo insunt individuo,etconsequenter,vel

por accidens speciei, ut communiter alle-

solutione, scilicet

gatur ex primo Metaphysica^ in Prooemio.

applicantur furidamentis in concreto,induc-

Concludit igilur quod hujusmodi qualitales

tive

separabilia res-

Secundo arguit contra aliud dictum

et

proprium respectu

peclu elemenlorum, ut patet de nigro res-

accidens. Et

neque illorum
ratione falsum

sunt propria. Duplici ergo

est

Ad secundum

10.

nec tamen horum,

porehuni- lux in abstraclo

assumptum.
ejusdem

quod

rationis in cor-

^^^ luminoso, ot modio, non tamen habet

eumdom modum essendi hinc inde: quare
nuUum concretum dictum ab ipsa est uni^

vocum hinc
significent

inde. Quae concrela licet

quod lux

ipsa,

aliquis diceret

accepta non sunl

Universalia,

ipsius, et

idem

tamen connotant

Nam

risibiliLas

arguatur ergo

ad

se habet

versalis

sic,

illa

Omne univocum

sed risibilitas est hujusmodi, et

siiniliter albedo, ergo, etc,

Nam

prius, quaest. 12,

ostensum

solute

quod

est in subjecto, ut

supra cap. de Ge-

nere, el alibi, taclum est. El infra in Ante-

pnTdicamentis, quaest.

8.

habet videri,

statim, in 3. arliculo clarius.

Quare cum

ini.entiones applicentur concretis, ut

dictum

est sacpius,et

Universalia, haec

applicantur
cludit.

maxime

hsec

supra

quinque

duo nuUi eidem concreto

et ita

argumentum

nihil con-

Declarat per exempla varietatem

illorum concretorum, et patet

^Pfl

et

littera.

conlra hanc solutionem, licet bona.

multis

sub raLione alicujus Uni-

praeter

formam non abex modo significandi, sed secundum

albedo sunt

et

communes, habentes significata

communia, de pluribus univoce dicibilia

alia Universalia

significat

prxdicari de

Lermini

varios raodos essendi ipsius in subjeclo,

concretum

quod convenit

excludit Doctor hoc, dicens

pluribiis.

risibililate,

secundum
quod taliain

si

21.

nam primum

eis ratio Universalis, scilicet

principale, admisso
sit

abstracto

in

intentiones tantum

albedine respectu hominis

esL

quod

ostendendo oppositum, de

peclu elementatorum, el inseparabilia res-

pectu corvi et lapidis

t!M.

in

possunt poni accidenlia

essen-

sic

multivocum, seu oequivocum

rabilia,

dum

mirum

igitur est ponere abslractum univocum, et

liabeant

supra dixit

'''

doctrina hujus, ut infra,dicta qusestionede

concretum non, sed multiplex,ut arguatur

quod

habet euin-

in

Anlepra^dicamentornm copiose ad

sit

idemassumptum, ex

meaio non

et

denominativis,adplenum habetur

is.

noso, et in

Primo ex idonlitate concreti,

quoad significatum, maxime

proprium ipsius aqua), el simililer

dicondmn osl de aliis. Vide infra, qu8est4.

non

ot singularis sit, instat dupliciter, et satis

el

I'hilosoi)huni,

pluribus

POI{I'llYi{|

Sed non sunt

haec quinque, ut
est,

igitur

com-

parando haec duo ad hominen:, habebunt

ra'ionem alicujus horum quinque,

quam

non

quoad primum et
Accidentis, quoad secundum
isla autem
alterius

Proprii

sunl abstracLa, ut paLet

conveniunt

intentiones,

igilur

quod

abslractis
22.

esl

contra jEquivoca'
tio coicretorum in

te.

Ad ista respondet Doctor singularissime.

Ad primum in forma sic, quod scilicet

ralione
connotali,
an inferat
cequivoca-

aequivocatio poLest intelligi in concreto, vel

tionem
muUivocaLio, seu mulLipliciLas, dupliciter, ratione

in
si'

gnificati

secundum quod duo

imporlat, scilicet vel formalis.

yC.ESTIu XXXVI
foriiialis

ratioiK,'

coiiiioUili,

vel

sigiiitic.ili,

cx (JiversilaU!

raliont*

beiie

liplicilas,

abslracto

sil

serjuiliir

etiani

<|uo(l

siinililer et e contra,

el l'roprii

in

liler

ad concretum inferendo.

rari

vero secundo

Si

non

inullipli('it;is,

(^uod in abstracto sit siiniliter

dum

crelum,
et

quod

id

vel liujusnKjdi

seu

quod estcfteclivum

unum

albi

(.'011-

enim sanum,

1.

dc

me-

ul

niullijtlej',
;

est.

Similiter

dicendum

unum.

sed ad

esl in proposilo

luce, ct ejusconcrclis. Iloc

diclinclioiic

idem habet

11. (pia.'slioiic

idem

igilur dicis, (juod

est, .sed

ul liabet Pliilo-

aiialoguin, sanitis vero uiiivocum

est.

I.

1.

sigiiilic.ini,

\m\ codeni modo,

de

isle

Cum

vcrum

(juia ;ib.>lraclum

absol.ileconcretum inordinead subjeclum

quia

et

lalis

sub.jccto

esl

ordo,

modus

.scu

ideo

mullii)lcx,

c.s.scndi

iii

concrelum

Ad .secundum
el

liter
iii
I

quoad sua

albcdo,

sil

ordinc lamcn

risibililas in

iiifcriora jiroprio, et

simi-

Inivcrsale, ulj)ole sjMH-ies

.ad

hominis.

1'riiiiuiu

risibilc,

cl
iit

quod

dicil^

hominem nculrum

iiivcrsalc.scd lanlUMi

albiim,

iii

est

.sccuiidum

esl

conriclo icsjicclu

alljedo,

vel

(jiiare ip.si di.sgregJilivo

aliis

album.
pa.^isio

visus polesl
;

el

potest .irgui.
.Similitcr

iiibus

arguitur

secundis inlenlio-

iii

accipio propriiim rniversalis, vel

fleneris, vcl allcrius

secundif inlenlionis,

quod comparando illud ad suum

proprium subjcclum, ei convenil inlenlio
proprii ul luotlus, sicul et aliis propriis

comj).iraiido vero ipsuni ad

primo-inlentioiiale,

vel

secundo-intenlio-

iKdc,ei apj)licaiur inlentio .\ccidenlis,sicul

et

suo

eidem

siibjcclo.

(lui

accidil

eiii:n

Ilem, vi(h'lur in.ijor compovsibiliias

prii,el Accidenlis eidein

(Jeneris el .\ccidenlis

I)eclu
c.-ij).

diversorum, ul

de (ieneiv,

.sctl

(ienus el Acd-

fundamenlu

solulionc hujus

concessum

G.

Si^d

suslinendo Ikx^loivm.qui nihildimi-

iiulc dixit.

ad

Iki-c

res|X)ndetur.

dico, quo<l

|)(M>tor, IHH*

non

simililudo

proccdil, eteliam furle

vidi-lur

pP''"'
ni

.{
-

fallil, n.

Sfxviem exlonsive. pro sulKillenia.v^l im*

lum

subjvia qun* nun

sl

pn>prie

pr'dical)ilc

suslincri.cl an liain itsjx-cIu divor-

Ad

dt

an

rcspMMisio jid (juavslionem

esl,

ergo, elc.

ul hic f)oni(ur up[>isi(um. seu

|)rima

res-

supra,

colori. sicul

(|u:est.

Iro-

rundamenloquam

iiec suslcnlai)ilis illa r'Sfv-t:i-;in

iii

prius.

ergo, elc.

scilioet

rrojjri.

genu-t,

accidil proj^rium generi^, lU

accidens,

de

fundamenlum

quavstlonis occurrunl aliijua dubia. IM-imo.

I)o.ssil

propriis passionibus accideniium

mum

l'()r[)hyrii caj.

'rF.inio. C.ircn dict;i

illa

ali-

.\ccidentis resfKM-lu liominis,el sic

scilicct

et /Vccidciilc. cl littcr.i |)atcl.

Dk

Ijuicumqiie accidil subjeclum

jiroj^rium,

suj)ra\liclumesl. Kl confirmat

hoc cx [iroccssu

24.

Proprium

iialxMil

dens conveniunl eidem

niulliplex esl.

.so,

iiilciilio

diielam vel vas,

.sanilalis,

Mclaphysicaj

et 7.

hoc

iii

et palet

Quare sanuni
phus

pr>ii

a[)plicari inlentio I*roprii re.sp<M'tu albi

diciiiam.
23.

eliam

crgo disffregJilivum visus, quod esl

pro (pianlo conlenlivum eflcclivi .sanitatis,

el id

1'ossel

et Accidens.

scd homiiii accidil

sanilatem, ut urinam,

saiiilalis, vel saiii, ut

simi-

.,

cujusproprii.acciditeielillud proprium

id (|uod esl conservali-

el

diversorum,

qualemopposilionem

jici sic

formaliler lale,ut animal

esl

el id (fuod sigiiiMcat

vum

ponatur

plura. Kespicil

soii

ciindiimqiujdeam lenel Doclor, possel ob-

(|uod liabel diversam liabiludinem ad

.seu

..

nec ex uni-

multi[)!icil('r dicitur.secun-

diversa coniiotala,

scu.Si)eriei, el Proprii.

i.

Item,c(mlra conclusionem quu;slionis,se-

mulliplicitas. Kt exemplili<;al de anno,

quod

vel

-t

.seriuilur

vocalione abstracli reiuovetur liuju-inKjdi

sanalivo,

convenire ei'-

[lossinl

de uliis,possinl convenireeideineliam

resf>eclu

uiii-

contra,ah abstraclo

V(;caiio, univo(!atio,el e

mtjdo convenil

si

sorum oppositi

an inlenlio ieneris el Sfxriei

i()sius niofli si;nii-

provcnieiis. Si pritno inorlo esl iniil-

licali

l.5

conlr.i

magis dicam.

(iemis.

de quo

((tiin

inftti

:.

liNIVKUSALIA POUIMIVUII

81II'KU

Ad
ta, iil

propria

infcriora

opposila (licuulur de eodeni ordine,

inlxMitio

accidentis

nec respeclu ejusdeiu, nec respecUi diver-

sorum, quod palel

de conlradicloriis,

1.

quia non sunl, proprie contradicLoria,

comparenlur ad diversa,
Onposiia
7wii(/icun'^*'

detii

dico

in al)solulis

si

respeclivis,

in

vero nec respeclu ejus-

applicatur

sed

ralione

ei

inliajrenti;c,et concernentiic naturae alien{i3

quod Propriuni respectu unius est species suorum

inferiorum velaliquando genus breviter,
Et

et alterius generis.

dicatur

si

distinguant de Specie subjecta,

licet aliqui

nihilominus quod non

dico

pracdicata,

dem, nec respectu diversorum dicunturde

eodem. Similiter conlraria non dicunturde

el

eodem,elsecundum idem,etsimiliteretiam

dicitur species, vel

nec respectu ejusdem, nec respeclu diver-

modo, dicitur de suis inferioribus, sicut et

sed tamen illa non sunt proprie infealia

sorum,

hoc ut formaliter

et

talia

sunt

proprie, sed

quodammodo

similitudinarie

genus pro quanto, suo

sed aliqua, vel

nec illud superius,

quod dico propterverba Pliilosophi 5. Physicorum, comparantis extrema ad media

aliquid inferiorum et superiorum.

inter se comparata, et e

ter dico

contra. Similiter

eliam nec privative opposita, inquantum

proprie talia
Aristotelis 2.

quod addo propter verba

de Anima, comparantis im-

ter

idem

riora,

Simili-

de relative oppositis, quia

patet

non sunt opposita respectudiversorum conel

relalive opposila

sed

num,

distinctione

ubi

quod omne vel reducitur ad Genus,

dico quod circumstantia
vel ad Speciem
;

scripturarum illuminat sententiam.

Addit enim Doctor,quoniam,inquit, illud

quod

est

proprium, vel differentia respectu

speciei,respectu

bel ut Genus, vel ut Species.

suorum inferiorum

se ha-

Nota ly

ul,

relativa, tiuntconse-

quia similitudinarie loquitur,ut dixi. Vere

quenter opposila,ideo ad diversilatem sub-

etiam reducuntur ad Speciem Differentia

stralorum absolutorum,dicuntur hsec rela-

et

live opposita.

ducitur accidens ad Genus, vel Speciem

Ad
duai

quod nulte

aliud dico probabiliter,

harum intentionum

ratae sunt, attribuuntur

vel subjecto, et hoc

Genere

proprie, ul dispa-

eidem fundamento

secundum idem. De

et Specie patet

ex

dictis,

qua maxime intendit

cies specialissima,de

Porphyrius, non convenit

intentio

eorum,

Generis,

supra

et

de Genere

satis

cui convenit

rationibus

habetur. Simililer

Genere

et Pro-

et Differentia et Specie

Proprio et Accidente
re et Accidente

illi,

ut patet ex

et Differentia et

prio et Specie

quia Spe-

et similiter

et

de Gene-

et Specie et Accidente,

de

Proprium, tanquam aliquid ejus,

et re-

quia essentialior habitudo est ad sua

quam

riora,

quodque
quare

Ad

ad aliena

in se quid,

et

prius est

quam

infe-

unum-

alterius modus,

est reductio posterioris

aliud potest dici, quod

potest poni

ad prius.
illa

oppositio

non solum disparatio commu-

niter dicta,sedoppositarum differentiarum

declarativa, ut

patet ex definitionibus ip-

sarum superius
contrarietas

(etsi

sumpla,ut patet)

dum
Ad

pertractatis

non

sufficit

forte

enim

esse

propriissime

tamen ad inferen-

contradictionem.
aliud (quod est directecontraconclu-

quibus magis videtur ex verbis Doctoris,

quod conveniunt eidem, quod verum est,

sionem principalem ad qusestionem,

loquendo de eodem quod, non tamen de

eodem quo nam colori applicatur intentio

aliudest principaliteretimmediate accide-

git

bonam

et tan-

difticultatem) potest dici

re subjecto,

et ila

dici accidens

quod

et aliud

generis,ratione communicabilitatis quiddi-

mediate, et concomitanter. Vel sub

aliis

lalivae,

verbis, absoluta inhairentia,

mo-

et

contrahibilitatis

talis,

ad sua

28.

dicit

tem, et diversitatera substrati propinqui

nam eadem qua3 sunt

Ueportatio-

1.

qusestione 2.

25.

famosa locutio veriticatur propter identita:

atque Ge-

et Specie,

Et si adducatur Doctor in

siderata, ut supra patetsiBpius.Nam refert

dicere relaliva,

de Differentia

Simili-

nere.

perfecte tale ad privalionem talis.

27.

ejusd(?m generis

proprie opposi-

aliiui (lico, quoil Jioii

vel per

^9.

Oif.E<no
durn swjuohi'. .Vrgunioiiluin

conflusio vero

Non

nioilo.

(sse por

quo

intolli;.'ilnr i)rinio

ost autoni inronvi-nions iiliciuid

talo, ol

.so

por accidons alind,

alias ossol oppositun, ot lioc

dens illud

sicut liabilus idoni potest o.vsc

per se speculativus,

per ac<'idi'ns practi-

ol

opposita, qnia

cus. Qu;o non [jroprie sunl

per

por

so,

licel

accidens.por accii]ons

se, et p'r

opponuntur.

vl tnorlo, \n

SiiMil <lo 7///V/,

si-

niili,supra dictuni ost. ll:oc solulio ostsatis

apparons,

polost

ol

dictis 1'liilosoplii

colligi

Topi<'oruni

.'>.

Alitor tainon dioo

:v).

imniodiato

aliud aliquid

jam

non

osl

acci-

aliu<l aliqni<l

in simili

sicul

subslanlia',

de inforiorihus Proprii,

sui)ra

I)isgro<:alivum

Difforonliie.

aliud

ol

visus

igilur

est accidons ligni, noc proprio pars for-

malil<'r a<'ci<l<'nlis, .sod

similit<>r <li<'alur

aliqui<l

ad aliud

d<Miil<Milionil)Us.

Simile

ti-ligi

supra qua?st.

prium

otiani

non dicitur esse

priuni, nisi in so, el

riora, <'onsi<l<'ralutn
(lisf^rrff/itivutn e.s.sc

gnum

iii

tinom. Pro-

G. a<l

ali<Mijus pro-

ordino

su

ail

n<'gari

ila pot(\st

<'l

iiifo-

propriuni albi, ul ad

imo

<'om[)aralur,

sic

li-

oxtranoa-

oi

tur.et ila argum<'iilum commillit fallaciain

Accid<'nlis.

Noc obslal

<|ui)d lignuiii

dicilur

disgri'g.ilivum, <|uia lioc inlolligilur i)or acci<l<'ns,

i'l

romolo.slcul quo<l

sil risibilis, id osl, illius <jui

per se disgiogativum

Ad

'M

diversittii
ilii ijuiin-

dnqiir ini-

Mor

ulliinuiu,

iitajiii

repiiij'

ol

acci<lon^

duni

i<Ioiii.

sibililas [jor se.vel per

Forlo tamen

|):ilot

in

.so

esl.

albo el nigro

i{iio<l

gonus

nionlia

pi-o|)rii

major

comi^ossibilitiis,

convc-

Kxoni[)luin
l^orfuii'.

Iii

quianoduiii

ot

accidonlis,

non

lainon

|)rius
<1<'

miiior ropu-

simili dicluni

alboot iiign)

[)riiiiis
iii

in

sou

iiiajor

gonuro romolo,

osl.

ot allM)otsu-

convonionlia.
su

conciplu

de Accidonte el

immo<lialo opposilas

tamon addal

Iktc

primum

Sccundo, circa

ingeniosus

principalc, ol.so-

Intionem ejus, aliqua occurrunt. Primo an

ojusdom

caliditas sil
el

mixto, et an

sicai

probatio cx

illa

clemenlo,

rationis in

Melaphy-

2.

hoj sufticiditer oslcn<lil.

Itom, videlur

proprium

ojus,

quod qualitas clcmenli,

vol

que solutiono ad primum

mon

aucloritate Totri

cap. do

(p[)osilione,

a<'cidit

.sod

igiii.

ad

ol [)crtinct

quod

esl

i|)sius

ei

iii

tnde
igno.

ut

in

consubstanliale
sicut

unilis

et

ipiiuscaliditati.s in

igne

essf/riiin [xirliH defini-

1'hysicorum

addil

non

calidilas

linon\

dotinilo, (|ui esl

l.

dicil

quod

mo tum

csseuili, in

qui

ol adilil ibi

ad dotinilioncm numeri
f/i

la-

dotinilionem,

punctus ad dotinilii*iiom
mo<Ius mc;i'/i

ulra-

in

princijvilc

llispani,

sil

quain

inlimius,

sibi

proprium, cujus opposilum tenel

co,

sil

dicalur

loclor plura, nl ox[)odil.

quarlus mivlus
texl.

commcnl.

ibi, qiioii caliditas

subjivlo, setl

ven) osl u(

in

nun

osi

mnlcria

.sub-

.0

in

cujus c-ilsub^lanlialo, Uim eliam, quia

accidons qtiod conso<|uilur subjtvium

unntia.

gnanlia, ul

Ad

Simililor iiogo a.ssuin|)lum pro

ilatoonim <|uod inajor

el

II

gonus propinquum, sicul duo

circa i<lom

ignis. In igno

Kxomplum de

duo prima non dislinguun-

qiiia

lur per difforontias

ultima.

incompos-

ul <7i'/considem-

el all)0 el dulci.

non <'onvoniuiil oidom socun-

majoii

omnium

(Jencro ol .\cci<lonte

ilo

2:{.

ox diclis

L'nde

acciden*aliquorum.

non ul inodus.

loruni, licot

tionis in

<[U(>d

in

concodi uniformis in-

[xj.ssel

co:npos>ibilitts

osl

li-

cum lanlum

sil,

ctcompossibilitas, vel

ila

[)crlinota<l

lignuin osl illud accidonlalilor.

Ifii

tilas,

lilK>r lioniinis
ri.sibilis

n)in{)os.sibiti(as,

ex ullimis difforonliis sumitur, siculel cn-

VA

i[)sius.

lamon minor

conceptu transcendcnti convenianl.

aliud ossc subslanliam, ot

sicut

nrc mediato.nec

major

el

minor convoniontia

Troprio

11.

<.

[)iopriuin uni.ost

illiKl <|u<)d osl

0S.S0 ac<;idons, ot

denlis

dixi

(|uo<l

autilli, aut allori

accidons,

cnim

ali^jualilor ox

eliam in gonorf propin-

.s<'d

<'onvcniunt. In se<'undis

repugnantia,
col

poracci-

si sil

177

lran.scon<lenli,

pr<^)cedil >o-

ciindo nujdo, et siniilitor sc<|ucns do iuli-nlionilius

wwi

lioiio

ra-

fornuc ipsius.osl ejus proprium. el

supra dixit lkK*(or do proprio, ct cap. dc

.\ccidon(o

mcMli

.sml

nani

qiialilasolomonli o>( hiijus-

(alia

noii iiisunl

tna-

nir.

noii oss4>n( ac(ivtv. sicu( iioc ma(eria.

ncc

toriu>. .sod

landiin (iiian(i(as.

quiA

3i.

SIIPKR UNIVHKSALIA

1J8

per sc sensibile

eliara
33.

sic

ot

do

aliis.

simo esse

sed Lale esse non

videLur esse

sumaLur

U"m, illiul quod dicil iu 1. solulione,

quod soilicoL allcralio pmccedil, generaliolum
nemin (>lemenlis, videUir lalsum

maLeria3 ignis, qualiLercumque

quia lorma> elemenlorum generanlur suceLmulliScocessive, seoundum Averroem,

ignis

DocLore, quod esL ejusdem rationis hinc inde, quod posset multipliciLer
proloari, quod Lamen pro nunc omitto. Differentia namque materialis, inquantum la-

sicut

lis,

esl

calida, et deductio solutionis hoc vi-

esL.

Videalur

sequunlur

tislac

manens
aqua

ignis

1.

tum quia tunc

sed islud esl impossibile,

naLuraliLer;

Doclor in

posset esse frigidus,

detur osLendere

maxime

Melapli. copiose

Iioc, el 8.

dispulatDoclor idem

Ad ista
dico cum

isle

1.

nam semper

ali-

raUonis.

deLerminat,

sibi

fore,

Nam

cognosci possit aliqua esse ejusdem

liter

time concludit,

responsione,

diciLin secunda

sentiant,

ex

illa

2.

Metaphysicse op-

licel aliqui obstinati

quibus proLervia

obstinaUo pro virtute,

est in

videLur verisimile, uL paLet ex dicUs. Nam

quae esL
si loquaLur de maLeria Physica,

rum,

non

as-

pro doctrina,

esL

superbia pro

et

in

sui confusionem

modum simiarum

ascendere. Sed de

sanctiLate

elemenLorum consequunLur ipsa, raUone malerise vel ipsam maleriam, consequunLur,eL non formam; non
qualilaLes

media. SimiliLer dico

rationis, et per quae

et

ejusdem

osLendit qua-

ibi noLabiliLer

enim Lanquam risu dignum

muUi repulanL, sciliceL ignem fore frigidum.
Lia doceL. IIoc

parte 2.

propagaLione, et ge-

geniLa

ubi osLendiL

quod probatio

quod

dislincL.

2.

nila putrefacUone, aliquando esse

distinct. 12.

35.

numeralis, uL prius ssepe dictum

nec sub frigidiLaLe poLesLesse, uL experien-

Uem,cum

Ad primum

brevlLer respondeo.

isLe

quo impossibile videtur ipsum

sine

maLeria.

ul eLiam habeL

quemgradumcaliditatis

34.

I>0IU'IIYI{I

sat

tamen

qua univocationeprocedit

probatio pa-

illa

prima, clarum esL quod illam non consequunLur ul cui insunL, quia secundum is-

tum

4. eL 12.

git 3. disUnct. 2. quaesL.

4.)

idem

(3. disLinct. 1. quaesl. 7. el

Lan-

disUncL

subjecLum accidenLis, maxime absoluU,

ens acLu, sciliceL formali, eL non solum

enULativo. Si vero ibi fiaL sermo de maLe-

esL

utquibusdam

ria individuali,
illa

ponatur materia prima,

placet, sive

sive maleria

adhuc

signata quantitate, sive hyecceitas,

non videtur verum quod qualitates

mentorum consequuntur illam, imo

principium acUvum

Physice loquendo, sicut prius de materia

Uo ex

1.

qui tenet naturam

istum,

esse principium actionis primo, et

gulariter
sil

proba-

Metaphysicaj non procedit, maxi-

me secundum

inquanLum

Lale,

non

sin-

liceLsingulariLis

conditio agenUs. InferiuseUam in PosL-

proedicamenUs, qmesL.
dilas consequitur

4.

ignem

dicil

in

quod

catione potest poni

his et

quacumque univo-

caliditas esse

univoca

illis.

nego qualiLatem elemenU esse

proprium, vel inUmius proprio. Ad PeLrum
Ilispanum eL alios aucLores hujus opinio-

Ad

aliud,

cali-

suo perfecLis-

36.

,,^"0^'^^!
siantialis

uno modo responderi per inLerem.pLionem, uL communiLer in illo loco

nis, poLesL

negaLur. Vel quia poLesL probabiliLer declarari, dicatur

intelligit

quod per consuhstanliale

non intrinsecum substantise

menU, sed quod consequitur

ele-

non simpliciter

tem definitionis

nos, eL a posLeriori,

finienLem, sicuL

forte, et

intelligit

l.

naluraliter

ra3, licet

illa haecceitas est

illa

saltem

Anle prsedicamenLo-

pri-

nec

Similiter

et alibi,

4.

subsLantiam ejus, eL hoc necessiLaLe natu-

videntur convenire naturae elementi,

est.

qupesL.

infra,

ele-

mo

Physica dictum

tet

per par-

parLem quoad

peraddiLamentum de-

de Anima dixiL Philoso-

phus, accidentia conferre ad quod quid

est

extendendo etiamad accidenlia connaturalia in esse

perfecto,

et naturse,

existentise, et inseparabilia, et

prie propria. Et

et

realis

nedum

pro-

exempla qua? adducunlur

currunt de definiUone per extrinseca, et

sic faciunt

pro hac solutione

cant quoad similitudinem

sed claudi-

notificaUonis,

Ol.KSTIn \X\VI
nnnc por prius, nunc

per addilamonluin

per poslfrius,

ul p;iU'l

fiend.T',

Vido notanlor ad proposilum

comm.

loxl,

ibidem por

convenire ralionr/orniiTfpoleni

.s[M'cul:inli.

rlnix

h.

li^i duplicilor, vol sciliccl

Mciafdi.

commcnlo
maximo ad Hnom

emanalionom

lolum,

diUilivi.s,

of,

isla

lial)on-

quam

quod addilurdee.ssccalidiialis in materia ignis, lanquam in subjoclo, (jiiod videtur quudammorio conforme diclis Docloris hic in .socunda .solutiono ad priminn

proprium

iii

Nam

l'('trum Hispaiium.

non

proprio substmlialo

e.sse

posiii-i.sot

dixis.set i[).sam csso

in

cumcommuno

sit

subjofto,

iirni,

malcria

iit

in

subslan-

omiii

subjocto non esso, ox Pnodicamoniis

tia^ in

cap. de Substaiitia

poni sic, vidolicot

ex-

fiotost

ignis ost

nialoria

((iiod

ignis, idoo

si(^

aulom

illtid

formam

indifforons ad

non

calidilalom

si

ot a([iuo,

i.i,'iiis

ferens ad calidit ilom ot frigidilalom

ol rcs-

peclu ojus sunl accidonlia oliam .soparabi-

complelo rationom accidontis habon-

lia, ot

Non

olc.

lia, scilicet ado.sso, ot aljo.sso,

sic

calidilas rospoclii ignispoloslponiaccidons,

simplicilor accidons ojus insopara-

licot sil

bilo. Kl illiid

polc^st

inlolligi

de matoria

ejus for-

rol siifliciontor in

bol, licel forte

tur

in plori.squo locis, ot islo

parto

1.

2.

hoctor in

.solvondo motiva Avorrois

do maloria inoxistonto, sivo

olomontum

vocaliir
ot

ta[)li.

horiim

.satis .sapil

ad

ci[ion(lo m.-itoriam

gutiiiii

Ad

[jos.sot

siti

ali.im

roinolo

Mc-

Primuiii

.s;i'[)o.

n(n

dici subjectiim ojus,

iil

elomonli.
Pos.sot
licot in

etiam distingui do forma, vel

fonii.iriiiii, aiit

ot noii .soluiM
iil

o^iortol

iil

caitsii

sicali

osse roali Phy.sico, el individuali

(filciontis, .sallom

9***"**-''

rnliom

ficam

ot hic dicil

con.soqui

formam speci- mahnr.

qiialitatos elemonlorum

maloriam, hoc

elemenln

esl,

in

quod essc esl ma-

csse Physico individuali,

torialo rospoctu osso Motaphysici.otquiddi:

formam

vol qiiod consequiintur

rationo fornijo insint.

quis fingoivl

(jikhI sinl

dotorminalo, ot hoc
romis.so, accidontia

aulom

.Si

propria

vol

in

qiiia gradits

aulem

variant

fK)ss4^

slaro

gradu
vel

supra

infra, vol

n.i>;^iinl,
la.

r.>

argumonliim iKvloris

mm

ali-

inlcnsi.ssimo.

illum gradum, facilitorimpuLTi.in

ol idii)

ut

non timen formam ut formam,

elomonloritm

in

solulione

vidonlur forma

cum

aliis

gradi-

mancl subjivlum sine suu

aulem fulsum csl, quia m-

bus. (ptia noii

proprio

Ad

eis ra-

nogo

Itoc

lol:i

latiludino, ul pnlol.

aliud,

susliiundo diclunt |)oclori,

assnMi|>tiiiM

lotiuscom[)o-

Ad primam

sod

lor sih-uihIuih

Kl cMin dicis.orgo ossont pro[)ria, ni^go. lin-

exnoni Doclor. ubi su-

ot sic polosl

ro

a'(|uivaloiilor

...'-

pra dixil proprium conscqui

dicoro

formalis,

sci-

vel in os.so qiiiddilativo specitico .Metapliy-

nent in

probationom,

di.slinclum

roalilor

in proposjlo dico rsso qualil.Ttom

convincil. Simililor

ar-

plurimum absolutum, cu-

ao

mulliim.

olomontorum convoniro

siianim

poliiis

.'.

[id[Hsiiiim, (juia

iiisi

vol

(\s|.

(jiialilalcs
tioiio

t/na.qmv

socundo m(do,

cipit calidilaUMii.

nec rocto

c.r

ol princi[iiim,

1'liysic. ol :ilil)i

1.

2. disl.

ab oxtrinsi-co pricvenialur

a subjooto, otul

jusmodi

nalura ha-

priu^

et

.so,

accidons pono

ol lalo

subjeclo

ipso

quia formam qua produce-

a'quiva'onl'r,

licet

do maloria.

tam>n ab

malit<'r, .s<mp<'r

loqui-

Coiiiiii('iilalor,ol .\rislolol('s

realiler

abipsomel

in matoria.

modo

idom

el

esl,

el

subjorio, vol a cau.sa exlrin.stca

igiiis,

vol af|iuo, vol liiijusmodi, qiio

fundamonlalem,

subjocti. produclione, el lux; vel

dicimus quod

maloria

oxlrin-scca,

por rralom ofHrientiam, el eliam a

lalivi

ost

cujus

illi

pro opposilo corrum[)ondo accopla, sicul

li;zmiiii

alia offi'ionlia

res[xH'lum

OS.SO

ei, vel

ot

mnloria ignis ost indif-

por simplirem

subjecli prfxliicliva, el Uile accideas

dixi

Et

iulel-

a principiis inlrinse'is quid-

elnon

liir.

principalo, facit bono pro liac doclaraliono

.is.

nola (ul supni oiiam noLivi) qmj<J acei-

5. ol specialih-r in

commoiili, ubi.sin^'ulari.ssimo

37.

tlo

129

f
Vi

Uoc-

p:

..Y*'_

it

.-^u^nii'

..

pntvt"
^!

iii" iii.un j-v>>ji

'!<

Miu"

.uiv- .^-

INIVEUSAMA POIUMIYKII

SliPEK

130

ut patet. Sed hoc

sed prima rosponsiu eflicacior. Infra eliam

de elementis puris, de

in PoslpraMlicamcnlis

eumdem modum

Doclor ponit

i.

q.

dicendi. Korle lamen ista

vera sunt de elcmentis non puris, nec in

suis sphncris, scd in

infcrioribus, quae

liis

non sensibililer mixta,

potest sustincri ignem frigelicri et

sunt elcmcnta,
et ila

licet

ciat,

experientia defi-

ibi

est, licet

vero non puris

ipsis

dequibusestPhysici considerare. Suf-

enim Doctori hicad propositum suum,

quod de aliquibus elementis, et suis qualitatibus, sit verum quod sub oppositis posficit

sunt intelligi,

esse,Ucet de aliis

et

sit dif-

ctiam clemcnta per motuni gcnerari, et

corrumpi, adliuc praecedere potcst altera-

corvus possit

calefieri, et

sicde

aliis.

Sustinendo

etiam duralione, gencrationem, scilicet

lio,

tota totam,

etpars parlem

itu

propinquior

agenti

quam

forma in illam, etsic de

aliis

su-

est

intellec-

non

7.

et

Coeli,

enim

Civ.

3.

Boetius

in libro de disciplina Scholastica cap.

3. in historia filii

merum
rum

inconstantise, narrat

nu-

quaestionum difficilium protracta-

in semicirculo Cratonis, et

vel

hanc ponit

materia et Physica, et individuali,

consequi formam Metaphysice,

et

talia.

omnibus individuis illius Speciei,

quia etiam habet causam necessariam in
quolibet, non tamen per se, et ideo non seveniat

quitur quod per naturam communis.

individuis, consequens esset

quod per

lem

ut

accipiat qualita'.em,

qujEst. 8. et alibi saepe tactura est.

telligit

aqua accidentaut caliditatem

quare non ignis accidentalem accipiat

fri-

se

prirao conveniretalicui comrauni, ut supra

Non

enim Doctor per maleriara

maleriatum Physice,

ele-

Si

taraen per se sccundo conveniret oranibus

dcm

menlorum contrariam,

Physice,

Et non obstat quod tale accidens con-

zantera, sed potius simul totum,

cum unum

de

et

per efficientiam realem, vel simplicem

et

sextam superioris Zodiaci latitudinis ejussemicirculi, videlicet

et

in-

hseccei-

quod

est

Metaphysice.

Exponit etiam, etad propositum adducit

Philosoplmm

1.

Melaphysicae,

exponitur, operatio etiara, et

ut

famose

transrautatio

giditatem, et non solvit ipsam, sicul nec

Physice est naturae singularis prirao, et

alias quaesliones ibi recitatas.

ita

aliqui,

quod

esl propter

Dicunt tamen

maximam

tatem ignis in transmutando

alia, et

sitio.

non e

mentis
ibi

Sed probabiliter posset

est

propler

dici,

raritatem materiae

comparatione ad alia

cst

enim

ad propositura hic optima

activi-

contra.

quod hoc
ignis,

in

in mille-

42.

exponatur ut prius de

pia individui, et non Speciei, inquantura

tamen quseratur Aristoteles

in Problematibus suis

et

cap. 30.
hjfic

exponendo

dictis,

vi-

proprios motus

agere sinat, ut habst Augus tinus

Ad

jam

emanationem, seu pullulationem. Accidentia enim comraunia consequuntur princi-

cum Deus resquasconu(

aliud patet ex

ut ssepe dixi

deo conlradictionera, secus de ordinata,

didil sic administret,

proprium.

per ordinem.

potentia absoluta Dei

de potentia naturae,

Ad

est ipsius

albus, non propter hoc

hic in materia Physica famose, et Topice,

sed an esse per aliquam potentiam du:

nigredo

effici

introducatur

q^io^ \gn\^ sine repugnantia

bium est de

Petrum Hispanum. Loquitur enim Doctor

caliditaiimni ^potesl intcUigi

^^
^ sub opposito

calHiiiatis. lis,

pars

Ad aliam probalionem, dictum

P^'*^)

ficultas

quod prius

duratione disponilur,- et allcratur

possit^ hiteiiigi sub

oppostto

secus

forte

verum

intelligo

non lamen quia sunt ipsorum

propria, ut patet dato cnim quod nunquam

aquam

41.

maxime

ralio piwcodil nalura, liccl nonduraliono,

Et quod Doctor infra in Postpraedicadicit, aliter

tres

biles

est illa expo-

respondendo

dicit,

nam

responsiones adducit, quse proba-

sunt. Inlelligit

tamen Doctor

esse pei^fectissimum ignis, esse

ibi

per

nonfractum

nec transmutatumejus, sub gradu videli-

cupla proportione raritatis ad tcrram, et

centucupla ad aquam, quare frigiditas non

ci

potest recipi in tara subtili,et rara materia.

quidditativi, et specifici cjus.

cet perfecto caloris

et

sicadhuc potest

habere esse materiale,

di-

respectu esse
Haec omnia

^^

0i'.+:sTi()
prol>;iljiliM noii

asscrciKlo, scd altioia inj^-

Utraqiic

Mia>xcil;iii<Io.

xxwi

ijritiir >oiiilio

primi

131

primum

.\d

ij.Mlurdico,

quod Doclor

hirifJum pro subslralo, id esl, pnj

pit

prinfipalis probabilis, siihtilis, al|Uo sus-

phano, ul palet ex

lonlabilis csl.

lur ibi, cl non pro fgrmali, el dic qu(*

44.

Tcrlio riira seriiiKliuii [)ririripalp, el solutioncin cjus, aliqua dubia possuiil a<l<Iu-

Prinio vi<Iclur

ci.

qiuxl

illu<I

gunicnto, srilirct quod

rlmrdin,

iniiionn,

(u/ii talr,

n hire iurst

nvHum

por

Imiicn, (jiKjd
tiitii

suin (licluin in

biis. cl

luminovi

lucis

suporcadcsti-

iii

siul

aii

modi essen-

varii

siiiit illi

migrcl

di lucis in divcrsis subjcclis, cl aii

dc siibjccto

plura

unuin.

vcl laiiliim

r;i(lic;ilitcr,

Similitcr qu:tlcs

procedit

cliam dubitari circa

provcniat, cl

iiiidc

similil<'r<lc lumiiic. nii:iro cli:im

nes non
crclis,

oppo-iitiim

iiiio

c.sse

spcviem.

vcl

<Jcniis

qiuiiii

concedit

(^>u:irc ('li;iiu

[)()siint

Proprium,

el .Vccidcns. Simililcr se-

iiitinilum

iii

pr()[)rium,

illo

([ii:i>r:itur

I{c[)ii.!jrniil

lis

cli;iiu

doclrina'

li[)licil''r

[)r()|)osilo
([ui;i

liujiis.

dc

illis

f[ui.i

erp

s[Hcle-

cujus-

risibilita-

intinitum.

diclisex

fuud:imcn-

ou:irc ctiain non miil

|)ro[)orlion;ibililcr

cxciu|)lis

fure. \\U\ [lur;i

d( s/7wo, el in
:i(ld;il

lcclor.

di-sidero prii'vcnirc :i'(|uin(M'tiuiu au-

liimn:ilc,

luoiM

.s:c|)(>

iii

in

:il)slr:iclum

concnMis in

abslraclis,

;i[)[)licari

libct s[)('ci(M cst

(\(*

S^Mvies,

[lolius

biis, si risil)ililas(s.s('l S[)ccics

(>t

infcrius,

simililcri^l risibilil:ilcin

([iicrcliir proc(.ssus

lis,

inlcnlio-

;i[)[)Iicanliir ;il)straclis, siciil coii

:dbc(liiiciii

([iii:i

se,

accidcns; el

subsl;iiili;i, vel

scilicct sil

:iii

[)riiisi|u;nn

ti-oiiilitlii;c

Pciilicrm('iii:is
cluci(l:in<|;is.

exlcnsive

hi\

uof Doclor dicil oppo.siluni,

medium

imeii loqueiido, polesl

lu-

luiniu

coiiveriil coffKiri

lucidum,

dici

ubi alb.;.

F*hikwr)i)lio,

cl sic dicli I)oclori.H

non

.sibi

rcpuj,'nanl.

quo

.\d aliiul polcsl dici,

loquilur Doc-

lor hic f;imose, forlo

.sccundum illam opinioncm,qu:e ponil lucem fliicre per molum:

vcl mcliiis,

quod

iion

loi^iuilur

a.s.serlive,

condilionalilcr, .scilicel gralia di.npu-

admittcndo.

landi

flHol ai hix,

brcvitcr

Ideo dicil,

ubi

et

ne^Mndum

Iv

esl

/toiext

dtmri
"" '",
"
duhilil. rndc
pOTt lUHH-

.secundiini

flici

verila-

0.

*'

tem. Iiiccm essc eju.sdem ralionis inmedio

el

lumino;o,

cor[)ore

in

negindum

el

esl

eliam ipsam, vel concretum aclualilcr dic-

tumab

proprium

ipsa, esse

cum

in corpore

lu-

quod convenilei
iMtionc forina) dicondum per omnia .sicul
in simili jam diclum est de qiialilalibus
mino.so. El

dicilur

clcmciilorum. Inde Franciscus de .Mayro-

in subjccliim.

Posset etiain dubitari dc ipsa lucc iu

ii

is-

crL'o tal-

liici><,

illo ;issuinpto, ct

(livcrsit:il('m

ill;iin

vcrit;ilcin, ct

spccics

Possct

soliilionc.

in

iikmIio, simI tiinluni

sccuiKliiin

(lisl. 2. e.-l

i:{.

non meflio

sed

lc.

lux non csl iu

Ilciii,

conrvcelr. qui;i

iiiiivoce,

el

ar-

convenicns univoco

lurifhiin est concrctuin

utri(iiic

ht-

luridi, in/fifin-

in .solulione

(li<-lis

giiniciili, iibi (liciliir qiiod

luiii flirluiii

roriton'

?'//

arlun

e.sf

rcpii^^narc

/'<./

(Ii<'ilur in ar-

cidum proprie

<6.

c.i.

bi^cviori*

slrln.Lr;ilur

brum:e ad

subtilissim:is

Iiuju.H

iii

allcivationo.s

iiis

l;{.

foiite,

iiicn
ii;ito,

hoc

est, in

cl fiil^or

cor[X)i-c

iii

synoiiymi

in incHiio lermi-

splendido

lio,

ubi vult quo<l

i;j.

quod

lumcn

csl inlcn

()0leiitia

uclu Inle, qiiando hal)el liinien

Ksl

in

vero Uile.quando iion

sicul in simlli
iiali),

de coloro,

Pl

haUU lumin

corpon^

lc;

esl diccndiim.

er^

lux

dia|)li;iiio,

aulem oA
exlmnilas

in corpore luci<lo. lunicn

laixiuam sp^rics lucls. Color

in

corpon

[M^rspicui. (^>ua'n^

res[Mvlu lucls,
(iir. (^>U(mI

*i.

do

.Vni

lumen si( ^
csl Uimcn ni

con(in>:ii

lorum. u( ibidem

47.

'""'''

terminato. qiiol wi eu.

cl

D.ilo etiani itUMi

quo

c(iam in
lial)o(

IKx'(or, pI

mon(n(or supor librum desonsu

CJip.

corporo iMiispimiii-

esl,

h(x'

esl

in

hal)tl iste

vel s[)ecies liicis in mcdio, vel in

[liaiio,

iii

quT

sed diversa

s^^inl,

signiticanlia primo, Ium* idein

2. disl.

in

corporo hnninoso, el lu-

moilio, splendor

iii

soluni

iion

quod lux vocalur

dist. i. dicil

ol

si>;i v;iio.

f"

SHPKR UNIVKnSAMA POr.PIIVUH

132

Umlo

qiialilis

de

lcrlla specio

Qu

ililalis,

dividilur iu qualitaleui cl iu iuloulionem

qualilalis,

lumou orgo

est inlonlio lucis, el

rcquirilur laui iuoiuilo, quaui iu modio.ad

vidcnduui illiimiuala,
plicitor

ol

colorala.Et multi-

socundum radium rectum,seu

pcudicularom,

el

per-

fractum, atque refloxum,

de quibus liabct videri, ubi supra, et

ori-

ginalilcr in Porspectiva Allacen, et Fratris

oxccllentissimi Tlioologi, et Metaphysi-

communi,

in sua Porspcctiva

ci,

de Lumiuaribus.

tulo

Vide

14.

et in

ti-

15. et 16.

conclusiones prima3 partis Perspectivoe ipsius ad propositum.

Esl etiam

Lumen
(Itiplex.

lumeu aliud primarium,

et

quod plura

est

omnes

stellae fixa^

certum,

de erraticis non est

probabilc etiam

licet

ubi supra,

alios Theologos,

et

Genesim, etPhilosophos,

Ad

quod

aliud dico,

modum

esse pcr

de

super

et

Aslrologos, at-

et

illi

modi

varii

sunt,

intimoe emanalionis,Metaphorice loquendo,

cum

lucidum, vel potius

dicitur corpus

modum

luminosum et adhuc per

pii activi communicativum
:

susceptivum capax

et

per

in

modum

sui, ut potest,

modumin-

per

esl,

cum

vol in suo

se,

princi-

dicitur

illumi-

repraesenlativo

et fluxus, et fieri

per

modum

quibus omnibus quaere copiose ubi supra,

actionis, et

quia hic tantum pro notitia terminorum

diversos

introduxi h;rc pauca. Posset etiam salvari

vocibus Incens, Inmiaosum, illnminatum^

dictum Doctoris

illud

alitor, sic

videlicet,

quod lux estin corpore luminoso.elmedio,

suo reprsesentati-

scilicet vel in se, vel in

vo

sod hoc non sufficienter salvaret idon-

tilalem rationis,

formalitcr

univocationem

et

utrobique

dicatur

ejus

igitur

ut

prius.

Ad

48.

ct

aliud, pertinot potius ad

Astrologum

pertractare. Qutieratur Philosophus in

Iil:)ris

nunc

modos

et

Unde Grammaticus

significandi attribuit his

modum

utpote
fieri

passionis.

passionis

actionis, et

fluxus

licet forte

et

non

successivi,

fiat

successive,

proprie loquondo.

Sed an multiplicatio lucis

et.per

motum, dubium

Aristoteles

de

2.

est

videtur potius

Anima, tenere partem

negativam, sed multi affirmativam susti-

Philosophum realem hoc, quam ad Logi-

cum

49.

plonitudinis et

fontalis

natum

cum umbra,

illis,

que Perspectivos.

marii est umbra, sed utriusque tenebra

ost

de

Qua)re Doctorem

lo prolixius pertractare.

super in alio recepti,

secundarium autom

sit et

ila

proeterquam dc luna, de quibus modo no-

aliud secundarium, privatio luminis pri:

alia a sole

sunt in se formaliter luminosa, sicut forte

Joannis Pochoam Arcliiopiscopi Cantuaricnsis

tamon

b:ibilo

de Coelo,
dico,

quod

iu

qualitas

sicut in his

inferioribus

ter igitur

aut primue, aut se-

superccelestibus, quse

modo suasformas

Unde aliqua magis,

sunt, el aliqua ex

et

se,

non

sequi-

diversitas lucis.

minus diaphana

aliqua aliunde ha-

denominatur hoc

concreto, atque

alio, a

originato

idem

se, et

et

medio vero
ut lumen. Ali-

sensibilis, in

species qualitatis, talis est

rccipiunt perogrinas impressiones,

tur suo

noso,

breviter pro

diversitas qualitatis,
ita

Est ergo breviter lux in corpore lumi-

alibi, sed

et

divcrsitatem formae corruptibilis sequitur

cundse,

nent,de quo alias videbitur.

si

et illud, et alio

diversis abstractis

esset

abstraclum in

univocum, concretum esset multi-

quod eodem nomine possel nominari, ut patet in exemplo de sano,

et hoc propter varium modum essendi forplex. Dato etiam

mae

talis in subjectis diversis

et ita esset

bent lucem, vel lumen. Aliquibus lamen

sequivocatio in

concreto, et univocatio in

videtur quod a sole radicaliter omnia ac-

abstracto

ergo ponatur lux in se in

cipiunt lumen, de igni vero in sua sphsera

abstracto esse ejusdem rationis in corpore

an habeat lucem, aliqui varie sentiunt, et

de impressionibus meteoricis, an lucidse,

luminoso,

an illuminatse

Meteororum,

sint,

habet videri in libro

et 3. Coeli, et alibi saepe. Pro-

sive

et

modio,

ot

formaliter utrique

quoad propositum
Doctoris sufricit, nullum concretum unum
univocum dictum a luce convenit ulrique
inesse, sive non, sallem

50

QUiCSTIO XXXVI
allribuorerilur islSR duje in-

concrel')

cui

Proprium, et Accidens

tenlionos, scilicet

sed

de

supposita de univocalione lucisel

illa

ipsius

inhffirentia

proprium, vel

sunl,

falsa

Ad

non

mii/rai e

quod non

ut

patr-t

noc

mi^jrrat

lu.x,

suum

sed

nem

in

parle

ipsius

effoclum, seu siimliludi-

modio ordinale,

qualibel

et in

aliam, et aliain gignit, sive

Verumlamcn,
ut rccitat riiilosophus, Secundo de Anima,
aliqui imaginati sunt lumcn esse quoddam
corpus, dcfluens acorpore lucido, quod f)er
minuLis partes dcfluit, ct movetur localiinslantanee, sive in lempore.

ad visum,

tcr

lunc

el

corpus lucidum.

IIoc

rcprajscntat

aulom

impugnnt riiilosophus

salis

visui

cfficaci-

duplex concrelio, SiiU-

Iractio, et simiiiter

cet ad suppositii aliena, et propria

alia,

juxla

illani

etiam separatum ab

jxjstcriori,

Album

igitur conccmit cl sua, el aliena

tum sua :quarc non solum

Sed quaiido

ulterior ab.slraclio,

fioret

licetnec lux,nec lumen, sitcorpus,velsubstanlia, sod sunt accidcntia

QualiUilis

quod an

dc

voruiii

gloriai clarius apparcbit.

torlia spccie

sit,

lumino

iu

Argumenta vcro

ad opposilum solvunlurab

abaliis,

isto, ct

ubi siipra, insccundo.

Sed hajc inlentio accidens,

prium

difficul-

dico rcgularitor tenondum,

talom,

quod

intontioncs socunda' appllcanlur primis eo

modo, quo

dofinitioiios

in

actu

sifjnato

datiu do secundis, possunt in vxixxexcrcUo

vorificari
prii ct

do

illis

modo

dcfinitiones Pro-

Accidcntis non possunt vorificari in

non

Gcneris

sicul

quitur orgo quod

et

omnis homo

semp<^r

homo primo,

iion so-

et pcr

cst risibilitas, sed ([uod

crgo homo est

allM^do,

non

dicis

quiMl

()p[)osiliim

dicit

est

pro-

intenlione

inlentiono

Speciei.

ler, sicut

similitudinaria

aliquali-

prius notavi. Fortc loquitur I)oc-

famase hic do Proprio, ut saepe notavi,

su.slincndo {juod
ita s[)ecics,

abunde

sit

pcr se in genere, el

sed de his cap. de Proprio salis

dixi

qua^re

ibi.

Ad ultimum suslinondo umv^

abslracU, vi in pro[)osilo, et in cxrm^'iu de

saiio, quiMl rationabilitor

non commultipli-

calur abstraclum concn^to, quia non in

quo conveniunl. srd

:

hoc

est, incoi.

in

si- c

in>>?.i
.

convenit concrclo, ct non alwtracto, csi Ula

mulli[)licitiis, sivo in idenlilale vot'is signi-

esl

flcctur, sivo in diversilalo,

seciuitur. .sod

beno quod albus accidonlalitor. Kt

est ac-

.so.

Simililor accidens est, adcst, etc.

risibilis.

Album

de

est

de

cst Specics, nisi

significandi

soli, et

Quod addilur consequcnter de risibihtale, dico, quod secundum veritatem non

vcrbi causa, Proprium cst quol

convenit omiii, ct

quaro ha^c eU

hax*, liisibiiitas

dicendum

gnificato in

ut concer-

Albcdo est accidens, conceditur.

fundamonlis, in abstraclo suiiiplis in aclu

exercito

sic

cum

DiMHor infra.

olhoc notanlcr

quantum ad
significatum Ium: nomon iNMm csl univocum, sicut hoc nomon aiti/<u aed quantum ad modum essondi hi^us form.tMndi*
dixit IKxMor

in

littera.

t'ndo

'

ubi conccdit aIiM>dincm

simililor
Toro.

risibilitiitcm,

o.s.sc

dico

s[MH'iom, et

quod

(siout

'

et simililer />ro-

applicatur fundamtmto,

Simililer

tor

Adaliud, quod Logicam langit

'*

^J^"*

ul

in actu exercito deflnitio spociei, ut patcl.

prium
sci-

"^'^]"'

ampliusspccics, quia non posset veriHcari

completa.

quod

^'

dicendo quidditas allx?dinis,vel altx>deitas,

seu ralio formalis albedinis, non dicerelur

cidcns,

palot ad aliud,

albo, sed cliam

albediniappIicaturcon^^rueinlenlioSpecici.

non cst substaiitia, nec complcta, ncc inigilur

AUvm

supposita, alljcdo vero non aliena, sed ian-

vorajiisibilc est propriiim

liis

illo

polest essetale.

ubi supra, indiiclive ostcndit quod lumcn

Ex

Qufinlo aiif/uii e^( pn- se tale conjunctum

nil pricrise supposila alia,

ibi, ct

el facla

proposilionemnolabilem

Doctor,

tor

abslractione a primis, remanct concrelio ad

cum

est,

noc aliud accidcMs, do subjecto in subjor-

fuhjecium. t'^^

p-

aliud dico,

.sit

suo conrreto

in

quarn ar^uinentum nullum

I.itx

quod

utriquc, et

se, vel

in

luininoso corpori,

5'-

dicluin est cap. de Genere) duplex esl abs-

versis,

ad qusv liaUHhabiti

conccrnil in concruto,

o:il

cl quas

muiupucilas vel
ti

A6trmcttm *>

SUPER IINIVERSALIA PORPHYRII

434

Pliilosoplms

analogioc, vcl requivocalionis.

quod dicunlur ad unum, et non

concreta
proprie a^quivoco. Unde si plura

cnim

dicil,

imporLant
possunl reperiri. quno expre.sse
hujusmodi diversas habitudines, et varios

modos essendi formoe in diversis subjectis,

pluraconlunc erit unicum abslractum, et
dcliciunt,eritunum
creta. Ubi vero nomina

unum

concretum in vore, sicut et

ut dictum

est,

primo modo

de concretis multis diclis

secundo
a luce, ex hypothesi Doctoris
modo in exemplo de sano, licet Doctor in

est in proposito,

4.

ra

distinctione23. qusestione

et instantia contra

concreta sanitatis,

Doctorem in

illo loco,

fingat plu-

1.

quam

pauci Scotistse

consciunt evadere, ex identitate videlicet

arguiel abstracti, procedens, ut hic
creti,

lur, solvitur

ex

Undequi respuuntlogicalia

55.

quam

crunt universales,

nun-

Scoti,

acuti in doc-

et

experto crede,

Irina ipsius,

illorumapplicetur intentio

Ii,sed alteri, applicatur intentio Accidentis

propLer varietatem connotati,quiaprimum

connotant ipsum luminosum,

si vis.

Doctor

secundum

medium.

vero

Sed adhuc non videtur satisfacere hsec

solutio,

quia

istse

intentiones

pra ssepenumero dictum

est.

56.

non vocibus,

vocum imponuntur,

sed significatis

ut su-

enim

In hoc

modi intelligendi a modis signifiquod hi rebus, in esse tamen cogni-

differunt

candi,
to

per

et

illi

te in

vocibusattribuuntur:

proposito

quanLumcumque

sit

cum

ergo

idem significatum,

varietur connotatum, se-

quitur quod eidem fundamento attribuunLur

duse inLentiones, cujus oppositum

illse

conaLur Doclor

isto loco.

quod uni
Proprii, non il-

est prius et sic si concedatur tibi

abstrac-

unitum. Scd multiplicitas in concreto, et

las in abstracto,

tractum a quo plura concreta sumuntur in

casu argumenti, licet sit falsum, ut dicLum

sustinere in qusestione.

Nec valet dicere quod respectu diversorum, ut prius patet. Hoc argumentum satis

tangit, nec potest faciliter

tamen 1. Elenchorum qui3est. 16, notanter

reducitur ad
dicit, quod ista multiplicitas
univocationem, ethoc propter unitatem si-

dicatur

Ubi enim unitas conceptus, ibi

sempcr univocatio, simpliciler loquendo,

Alio

quod significatum

ter considerari.

evadi,

potest

nisi

duplici-

Unomodo seorsum

a con-

per abstracLum.

notato, et sic significatur

modo includendo connoLatum,

saltem

gnificati.

ut

1.

Anteprsedicamentali

qusestione

principio

habet

conceptus,

ibi

Uhi, inquit, dicitur

iste.

est

in

secundum

tinivocatio,

quid tamen potest csse mulliplicilas Sed

aliler videturDoctor sentire in4. distinc-

in ratione termini habitudinis.

do verum est quod

est

Primo mo-

idem significatum

modo potest dici aliud, et

idem homo ut albus, est alius

secundo
sicut

etiam realiter, ut Musicus. Sed

si

aliud,

se,

hoc non

tione 12.

quoestione

pertractando illud

1.

placuerit, dic faciliter, uL prius noLavi

argumentum, negando

ad

supposiLa falsa,

illa

exemplum de

sano, ubi videtur velle

nec Doclor concediL ipsa, nisi ut videatur

est simpliciter

a^quivocum, et

quod consequenter sequatur, ipsis admissis, ideo implicite defendiL alium modum

quod
non solum

analogiim. Idem etiam pertractat 9. Metaphysicae, quoestione 3. et Frater Guillel-

mus Ocham

scilicet sit

modo

illius

analogioe,

muUiplicitatis, aut

tamen volueris solutionem illam prosequi, dic consequenter adinstantias omnes,

aut sequivocationis,

ut notavi, et ad alia, quse hic adduci altio-

simode exponendo, ad propositum Doctostat unitas et vocis, et

significati ipsius abslracti,

te

his

quidquid

quod

maxime ex

et

quse dixit in solutione primi principalis.

2.

aut reducibilis ad univocationem, quse omdivernia forte prob ibiliter possunt dici

ris hic sufficit

argumentum,

qusestione 4.

Qiiodlibelo

pertractat idem. Breviter igitur,

dicatur de

solvendi

cum

concretorum. El sic lux erit

pluralita-

nomen

abs-

Si

ribus acuminibus possunt

(ut aiunt)

facile

enim

est

addere inventis.

Hsec pauca,

secundum

becillitatem,ad

ingenioli

communem

mei im-

utilitatem doc- Epilogui

trinam DocLoris Subtilis amplecti volentium

chariLatis zelo, et in Seraphicse

Religionis,

QU^^STIO XXXVI
cujus indignum

me

roputo suppo.silum,

anlonomaslico, et merilo

quidcm DuCTonis

declaratlonem, ut minus proveclis lutius

iter

dispon.ilur, et

latranlibus

inlegrilas

Scoticai doclrina) ostondalur, diixi

nicare, rudi

rommu-

stylo porusus, ot familiari in-

terpretalione, no rei sublilitatc,

el

obscu-

verborum pcrlaesi, reddanlur hujus

laborum desidosdiscipuli.Ouam ardua,

4y

quo aliqua ox parte rcprehendendo.vcniam

daljit bcnigna charifas/nioi omnia sufferl;

horum ccrte absque ralionabili causa

accidit. Ad f aiica lamen aspicitnlcs de fanihil

cili

jorum
quid

correctioni

ulilitatis,

ritale

soiorlia?, piis

ccvi

ram

Scoti,

jus,

cujus

quarn

difficilia,

quamquo

utilia sunl.et

un-

dique necessaria, sine quibus (ut vcrum

falear)

nomo apicem

scholasticae contcmpla-

lionis nancisci valobil,

documenla

in iiis qucestionibus, res

Quaro

si

plorumque

brcvisquo videbar

ipsa

Iradila

demonslrat.

vacillavi

prolixus,

metas quoque Logicae

quoque .sane dicta mas^mpcr submillo. El si

judicanl, Minus

alumnus

acuminis, alque singularis

auribus occurret, ullra

Summo
a

Doclori, el doclrinae hu-

cunaljulis (ulinani

extili,

altribuantur.

vidcbit,

ctultimo reducal in

ob^oquium

CiimsTi,

qui

condilor, Gencralis

esl

Spocies, notione DifTcrens,

termino qitod unionis,

antiquos Doclorcs

sioncm

verl}a rccitiire)

in .(tlvum

inclusis,

Universalis

rcdomplor, Divinible

facullatum hujus, vel aliorum allogando,

(quorumnon sumdignus
mlnus rile honorando, at-

Ingcniosus

ut cxpcdire

est pictas, el .\ccidcns

loca

fldelis)

vero, cl Catholicusleclor addal, et omillal,

altiurum

considorationis ogressus,

liltc-

omnis

cui

Proprium

humanitas, cui
ol
sit

el

pcr circumincoshonor, clgloria,

aivorum. Amen.

.lOANXIS

F.

DUNS SCOTI

DOCTORIS SUBTILIS
LIHULM riLEDICAMLMORLM

IN

(]l.ESTIONLS

pars esl de voce significaliva, el

PHIMA

Qi;/ESTI()

ista

ita

pars ejus, qux est prima, esl do voce

si-

gnificanle conceptum simplicem

li-

sicul

bor Pcrihormenias est de voce significanle

Prxdicamentorum sit de decem

Vocibus, decem prima Genera rerum sig-

conccplum composilum.

niflcanlibus

tem, quod Logica csl de .secundis intentio-

Ulrum

libcr

Ad oppositum

nibus applicalis primis

Calegor. Averroe, Avicenna, Alexander, Simpliciu, brjetius, Cajet. (^ominbr. (^oinplut. Huvius, et conimuniter recentiinea hnc loco.
Fonwica 5. Melaph. cap. 7- qua-tt. 1. tect. G. ad
Hrasavol. el Kodr guez tuper
3- Joann. An^'.
hanc (/uiPtt. Aversa. qu.rtt. Wt. /-".7. tect. 1.
Albertu i;i principio hujut tibri, Marota qutvtt.
d objeclo lib. l'radicain

Aug. cap.

3.

non

QooD
men-

para/firma'

iva.

mio

sic, qiiia

hoc

liicil nooliii.s

priiiKU iiddilionis

super Pnfdicanionla.

dolorminalur do univoco,a'qui-

Ilon), liic

voco, et dejiominalivo,

qua3 lanluni sunl

difToronliaj voci.s significanlis

ros,

in Proce-

quia

inilla

nullus otiam conooplus osl ajquivocus,

quia ubi cst idem concoptus,

ibi ost

univo-

Iloin,

hav omnia deliniuntur por

dicitn-

pars subjecli considerali in libro Periher-

monias, ot illud est pars ejus, quod considoratur in libro Priorum, quod ost Syllosed

illud

omncs suas proprias

passiones haljetsibi inha^renlos (ut mani-

fcslum

esl) nulla

bile e.sse

suas
tcr

voce oxistonte, noc possi-

igitur simililor onunciatio habol

crgo ulrumquc illorum ost nalurali-

prius voce significativa. El quod hic

considcralur esl naluralitor prius ulroque

islorum, sicut

est

p;irs

inlogralis lolo

orgo

primo considoralur, naluraliter

hic

prius quacuiiiquo voco significativa

crgo non est hic subjoclum vox significa-

tur.
Ilcni,

priina divisiono dirilur,

iii

qu,T dicunlur.

Simililor

eorum

inforius dicilur,

singulum incitnjdexorum, aul

sii/ni/lcat

substantitim,c[c. Scd dicibilo incomplo.xutn

ostpmprium

significaro

vocissignificanlis;

orgo illud osl subjocluni.ol

cem

ergo de vocibus

Ilem illud, de quo hic agitur, ost per se

quod

calio.

cst aliqua ojus pars.

gismus
1.

Boolium dicen-

patol per

Voces,

mocinalis

Logica osl
;

maxime

docom gonera rorum

canlos;quia lanlum
Itoin, vel

it.'i

non

liic

illis

ergo, olc.

llom, nulla propriolas vocis significalivio

hic oslondilur do oa, nec in aljqua parle

Logica

Ad

orgo, olc.

ista

duo

bus tt^rminis

polist dici, quiHf

tst

in voco, sicul vfrum,i^l

agitur.

osl passio Knuncialionis, cl sic

manifostum

osl

igitur (jua>lil>ol ojus

eue es

passio Syllogisnii

signili-

.sciontia roalis, vol sor-

roalis,

orgo sormocinalis

do

do-

tiva

Iri'

ul osi

faisum signifleart,

de

caDleria

pa.ssionibus hujusmodi.

Contra. aut Syllogi.smu*

Syllogismus,

ol

In

tnonlo. eat

onuiicialiu in

moule wl

SIJPER

438
oiiunriaLio, aiiL

iiun.

Si

Syllogisnii,

passionein

PR^DICAMENTA

crgo liabont

sic,

enuncialionis,

el

conveniL concepLui simplici

gnificaLivaeex consequenli

quod proferanLur.Si non crgo

liabens dcmonsLraLionem in mente, non ha-

jecLum hic

bel demonslralionem, nisi proferal, cL iLa

quod

quod manifeste

Ad

absque

lioc,

non estsciens

nisi proferat,

quod iste lide decem Vocibus, utde primo

Ad qufcstionem

3.

ber non est

sit

voci vero

ergo sub-

si

incomplexum, magis

siL

quam

conceptus,

aliud de significat,

si-

sLal,

vox.

quod

dico,

sicut

adillud non sequitur, subjectum hujus

estfalsum.

Docloris'.^

Ad aliudde incomplexo, dico, quodillud

dici potest,

bri esse litleram, ut nec vult Boetius

lilit-

quae numeran-

lera Lamen inLer quaLuor,

de

turin principio Perihermenias, est tantum

quia omnes passiones Syllogismi, et

omnes parLes cjus, possunt sibi inesse se-

non signaLum, ILa nec sequilur

subjectum hic esse Vocem, ex lioc medio

subjecto, nec

vocc

aliqua pars LogiciB

cundum

esso

liabent in mente, etiam

quod

non proferanLur, uL inducLive

si

est

sed

paleL,

de aliquo priore, quod respectu vocis

est

significaliva) tantum habet rationem signi-

Ad

auctoritatem Boetii dici potest, quod

intellexit

passivam per activam,

sic,

de de-

cem Vocibus, decem Genera rerum significantibus, id est, de decem Generibus, per
decem Voces
sit

significatis, et

quomodo

verum, in solutione sequentis

illud

qusestio-

et

significat

quia illud

nimis

est

commune

medium, passio enim significat rem

tum tamen bene stat subjectum hic
:

quod Logica non est

aliud dico,

tia realis,

Ad secundum

quod univocum, et denominativum, primo sunt differentise pra^dicati, quod secundum se inest
conceptui, non primo voci significanli. De
wquivoco auLem determinat propter oppositionem eju5 ad univocum, vel quia sequipotest dici,

vocum sequivocatum

est

proprius concep-

non sequivocum Eequivocans, vel

conceptus inquantum significatur.

esse

scien-

nec sermocinalis :quia nec ser-

monem, nec sermonispassionesconsiderat,

necsuum subjecLumsub ratione sermonis:
imo quod

ista

ostendiLur:

Medium

divisio sit insufficiens,

nem, vel vocem,

rem,

inLer

est conceptus

sic

sermo-

et

ergo sicut

estaliqua scientia per se de rebus,

nis dicetur.

tan-

conceptum.

Ad

ficali.

Ad argumenla.

signum,

aliqua

per se de vocibus significativis, ut Grammatica, RheLorica, qu3e considerant passio-

quantum vocis, sciliornatum ita potest ali-

nes vocis, scilicet in

cet congruimi, et

qua

per se de conceptu,

scientia esse

unde per se habet dici

rationalis, non tantum quia tradi-

hsec est Logica

scientia

et

tus, licet

tur per rationem, sicut quselibet aliascien-

quia est

tia,

Ad

tertium dico,quod ibi ponit dicuntur,

ut ostendat se non assignare veras defini-

sed

cum

hoc,

quod

est

de concepti-

bus formatis ab acturationis.

Si

ab aliquo dicatur Logicam esse scien-

tiones istorum eequivocorum, etc. quse est

tiam sermocinalem, ut videturexinterpre-

per Genus, et Differentiam, sed tantum per

tatione nominis,

rationem exprimentem, quid dicitur per

multum

nomen.

duo. Prirno, quia conceptus est immedia-

Ad
ne

aliud dico, quod in secunda

dicit Aristoteles,

cut igitur ex

hujus

illa

eorum

divisio-

guso sunl

si-

non sequitur subjectum

libri esse aliquid reale,

cui

per se

ceptu est Logica.

sicut

incomplexum,

ficare

turam

ideo dicit dicuntur

el

id est,

dici,

concipiuntur

sunt in secunda divisione sumitur pro

eodem,sciIicel sunt

secundum rationem.

cum sermone

quod

propter

Secundo, quia passio-

nes conceptus insunt voci

tum

Vocem, cui per se convenit

convenit

est,

tum significatum per vocem, de quo con-

convenit esse, sic nec hic sequitur subjecesse

intelligendum

Ad

verum,

et

significativoe,

complexum,

signi-

vel falsum, ut signo per

na-

significati.

aliud quod tangitur respondendo ad

argumenta in contrarium

facta de

tribus

ierminis; et significare verum, vel falsum.

Logica
scienlia
rationalii

0U.STfO
quod terminvs,

polest dici,

quod vox

esl

idem

sigiiinn;insconof'ptiimsiriiplicem,

estSyllogismuscx

et tunc noii

nis, nisi prolalus.Vcl vorius,

idom,

nificat

vel

transumitur

conccptui

i\\H)<\

trilnis termi-

tcrmlnux

!iimj)tfix,(\\x\}\

Logicam, ad

ad

a (joornetria

hv^-

sif^nificandum indivisibile in proposilioni-

quod potest esse in mente et tunc

omnis Syllogismus prolatus, et non prolaInis,

verum

flcarc

cialioni, sed

falsum, convenit enun-

vcl

non ut

esl

vox significans con-

coplum, scd ut concoplus significat rem.

Itom liic, in Commento superprinripium
Vocet tigni/icaliva;

liujus,dicit Itoetius,

duplieiter
conside-

vu'

rantur.

gjcam esse de concopiibu.-. tl ideo pol si

dici, quo*! non oporlcl propler unius r
livi cognitionem, .'dt/Tum cognosci, qn i.:
'

lum ad omnia, quae suntinse, scd lanluin

quantum ad illa qua* insunl ci, Inqurmhoc autcm mo !o
lum refcrtur ad aliud
non esl inconveniens rem rojn^osci in L'
ca inquanlum e.nl significalum per coh'
,

lum.

Ad secundum

extribus tcrminis. Similiter signi-

tus, esl

quod

vocessignificali-

uno modo considorantur, ut imponunlur ad significandum. S<'cundo modo.ut eis

FI

quo^l licel

dici polesl,

in

genere vocis.non silaliquisordoinlervocos

lameninquanlum

signiflcativas:

significanl

conceplus,inter illasest ordo, sicut omnis

propositio in genere proposilionum.csl singularis,

tamen aliqua

singularis,

osl

qua univcrsalis, ratione conceptus

ali-

signili-

cati, etc.

significanlibus insunt proprietatos causaU-O

ab intellectu.Primomodo consideranlur
Lou^ica.

in

Secundum

Secundo modo

in

primum

lioc igilur,

ponendum vox si^nifirativa,

suhjoclum primum liuju-; libri est

vox signilicans conceplum siiuplicem,

maximo dccem

Utrum

isteliber sit de

ut de subjecto

et

Vitle

decem rcrum gcnoquia ad illa.s omnes aliae

roducuntur. Contra

lioc

cognito uno corre-

cognnscere

latioorum

diffinile, necesse

altenim,

pcr Arislotclcm in Pnudicamcn-

est

Posl. Sic

non

esl prius

aliam

cst

esl

singularis

onlo

ad

orgo

crgo non ma-

gis ali:r voces significativa ad

ist;o

i.slxis

reilu-

polesl

dici.

est

non ut priinum subjeclum, sed proptcr

gnitionom primi

co-

adhuc

.scquitur,

quod oporUU rom

cognosci.
Istud

Ira Hoeliuiii, .scd

quia ncc
tia

esl

istis

minorti>

nihil naluraliler

sinl prima.

unum jsiiM-x-^ura
:tti.
unum s

unum

ilc^cum*

una, non crit de

sit

islis

dc

deccni, u(

Iiem, de i.slisesl scicnlia rcalis

go

I^igica.

lclcm

3.

lanlum oon-

tliam conlra diconlo-i Xm-

non er-

Conscqucnlin palcl pcr Arislo-

de Anima. conL

cantur, ut res

sci\

scicnlia nvili

Scienlijp

e-

divcrs.i

ab

<>sl

38.

ei

>

subjcolo cujuslilicl
vorsuin. Pn>b,lio
d< istis

argumcnlum non

cum

si>d

<lcccm non ?;unt

istJi

omni

subic<-li.

Coiilra conceptus est ultcrius signuin rei

igilur

scicnlia. ProlKilio

<^st

Ilem unius scienlioD esl

quod

primo signum rei, sed conqucm oportet Logicum considcrare,

ceptus,

eis

causam,

halxnl

!.

causam,

scibile habel

dclcrininal M'

luiu

miu

ut

palcl

u.ji;i> -^i.uis.

6. Meliiph. conl. \i. ct iniic. cl 7. M>'

sica;, coiil, 1. ol

inUe; luui quia isu

"

'

1.

Argvmtn-

subjccto.

alias.

Ad prinunn islorum

rem

est

quia causa naluraliler prius esl illo.cu-

Itcm, omiiis vox significaliva, in genero

vocis sigiiificanlis

quia Scire,

decem non

sed ista

de

omne

ergo

((uod nun vidctur convcnicns.

vox non

aii(''i'.

per cau^am cognoscerc, per Arlstolclem

jus est causa

cunlur, qiiain

ciLatns fiuintiunf

Qiiod non videtur

do Uelaliono crgo si Logicus considerat vocem inquanlum est significaliva

rei, oporlcl cum dclinile cogno.scere rcm,
cap.

iiullius atl

dccem Prxdicamentis

Voce.s,

ra significantes

lis,

II

.subjectum

Logicic esset
et sic

QU.-ESTIO

CJrammatica.

tapropmr-

ntfmli'

PK/EDICAMENTA

SUPEIl

410

ros prima^ inlenlionis. Probo, quia

inipos-

sibilo esLaliquid secundoc inlonlionis pra3-

dicari per se, dc re prima) inLentionis

isLa

docem Gonora goneralissima

ergo

isLa

rantur.

Ilomo

esl subslanlia);

sunt res primae inlenLionis

ergo

unum

sunt

subjeclum

quod major

esl

Oportet dicore,

eorum

unitas

in

aliqua

quam
cum haec

ab intellectu causata,

proprietate,

inquantum sunL entia et ita

scientia non sit una, unitate
:

assignare

oportet

igitur

aliquod

analogiae,

inlentionale,

Ad opposiLum esL ArisLoteles deLerminans hic dedeccm generalissimis. InLiLulatur similiLor Liber PrcedicamenLorum.

ens incomplexicm dicibile ordinabile in ge-

scienlia de islis est scienLia

Ad quaestionem

2.

dupiiciier
conside-

pra^dican-

Quomodo

ad quod attribuantur.

quod sil isLis commune, et primum subjecLum quia de solo Lali per se considerat q
Logicus illud auteni a quibusdam ponitur i^erti.

omnis

^nunlT'

sed

InLenLionis (osL

lur per se do rebus prima3

enini hfcc vera per se

est

'^'^^^^^

quod

dicitur,

realis.

Praedica-

dupliciLer possunt considerari.

modo iuquanLum sunt

Alio

enLia.

inquanLum consideranLur a

Uno
modo

raLione, sive

inquantum aliqua proprieLas ab

inLellectu

causala eis aLLribuiLur.

Primo modo de

eis

consideral MeLaphy-

nere,

omnibus concessis prius

narratis

in

positione.

Contra hoc ultimum,

poLest argui sic

Ens non convenit univoce omni

exLra

enti

animam ergo mullo magis, non

vocum enti extra animam, etenti

deratione intellectus causato,quia

illa

est uni-

consi-

plus

differunt

tum

animam, vel pro ente rationis

si primomodo, sequunturduoinconvenientia, scilicet quod subjectum,quod ponitur,
non sit univocum decem Prsedicamentis,

ostenduntur
inhajrentes,

eis

consideratur

enim de eis passiones sibi

inquantum sunL generalissi-

ma, ut de Substantia, univoce prsedicari,

non

esse in subjecto, et videri hoc aliquid

quae hic considerantur

SimiliLer de aliis Generibus deLermina-

secundum talem rationem, quia inquantum talia, in suasdividunLur species,

tur

super

ulterius in alias, et nihil est

cujus oppositum

Secundum, quod subens per accidens quia com-

sit

positum ex re primse intentionis,

cunda3, quae
ente

unum

non faciunt

autem per accidens non

per Aristotelem

6.

et

per
est

Metaph. cap.

re sese.

De

scientia,

4. Si

vero

quod descendit in illa per divisionem

patetenim istis inquantum sunL generalis-

pro ente rationis, sequitur quod est nuga-

sima, inesse has passiones,

sumptum,

ea,

scilicel

in Species, el mullas habere Sfecies

ternas, et

quare
si

dividi

subal-

non habere genus sicpraveniens

Lales proprieLates

vero de aliquibus

deterrainantur hic:

aliis,

quse in

istis

ge-

tio,

quia alia addita includunt ens

sic

et ita est nugatio.

Item, aut dicibile intelligiLur pro significabili

per sermonem, etosLensum est in so-

lutione quaestionis praecedentis illud acci-

dere subjecto hujus libri

aut dicibile su-

et

tunc addendo,

neralissimis insunt,

inquantum sunt entia

determinatur hoc non est principale ad propositum, sed ad majorem manifestationem islorum quantum ad prsedi-

mitur pro praedicabili,

realia, hic

incomplexum fit nugatio, et iterum fit

nugatio addendo ordinabile in genere. Pro-

calaintenLionalia.

catur,

Sed

cum

isLa

jectum unius

decem non

sint

unum

scientiae realis, scilicet

sub-

Meta-

batioprimi,

bile includit

ut habetur quarto Melaphysicse, sed

ordinatur

quantum

a ralione considerantur,

nullum

praedi-

inquan-

tum complexum.Probatio secundi,praedicaconverso

in-

quia propositio non

nec aliquod complexum,

inquantum est in isLis unum

primum: ad quod omnia alia attribuuntur,

physicse, nisi

m
I

sustinere intendit.

jectum hic

significare.

ef illse

ergo vel hic accipitur ens, pro

ente extra

Secundo modo hic de

et

3.
^^*'^*^"'*

sicuSjSubjectum enim ejus est Ens inquanens.

ordinabile in genere, vel e

quia ex hoc quod aliquid est

praedicabile,

ad

ut hic Aristoleles
aliud

secundum

loquitur,
sub, vel

supra.

OU.^ESTIU

Ad

hoc ultimum dicitur, quod Individua

genore sunt ordinabilia,non lamon pra-

in

dicabilia

dirunlur

et generalis.sima

prae-

dicabilia,non Uimon in genere ordinabilia,

neutrum

ideo
't.

reliquum

i.storum

includil.

Contra,lunc ens ordinabile,Q[c. nonconvo-

do quibus tamen maxi-

nit generalissimi.s,

me

hic

agitur

ergo illud non est sub-

Itom, subjeclum hlc non convenil

sicul

pro subjecto, tantum ens

incomplexum, vel tiuilum ensdicibile, vel

ens in gencre ordinabile. (lontra,

quodlibot istorum est prima rationum

tarum contra priorcm positionom,

fac-

con-

et

primam positionem simul, et contra

omnes isL-is tros quia quidquid istorum
;

ponritursubjcctum.illud excedit omnia decera Praedicamenta,

quod videtur inconve-

otiam ponatur tantum prxdicabile,

lud idem esl quod Universale

est

subjectum hujus

quod

orgo idom
Porphyrii,

ct

inconveniens, el excedit decein

PrajilicamenLT.

I
Scnlentia
Doctorit.

est

libri,

il-

quia similitor videtur

quo

consideratur

hic

de decem Praedicamontis, inquantum

quid a rationo causalum

aliter
illo

non possunt

ali-

eis tribuilur.quia

a I.ogico considorari,

et

modo non habenl Uintum unitatomana-

logi.T,

sod oliam

univocum

univocationis

istis, illo

modo,

et

illud

est aliquod

in-

quod osthic primum subjoctum

et illud polest nominari prxdi amenlum
y(}\ generalissitnum
(juia omnos pro[)riolentional(\

tales,

hic,

qua3 por

.sc

de

dotcrminantur do

istis

doterminanlur

eis,

inquantum ha-

bcnl rationem genorali.ssimi, vel

piTcdica-

esse de

isle liber

conceptu simplici incomplexo, sicul

ille

de

complexo,

cum generalissimum

motitumsub

vel pnDdica-

univor.sali continealur, sequi-

tur hanc scienti.im libro Porphyrii

ternari

tum,

.subal-

quia siculsubjoclum ad subjec-

ad soienliam, sed illud

ita scientia

vidotur inconvoniens.

Ad primum illorumdico quod non

esl

tanlum por accidens a

Logico considerari, qurc Motaphysicus per
inconvonions

illa

se considerat.

quod

inquantum
aliquod intenlionalc univocumhicdelormidico,

natur do Substanlia

inquan-

et Quanlitale,

lum habcnl rationem goncralissimorum

intanlum illud oslondilur de Pra?dicamcnto,

Idoo dici potost,

Perihcnnenias con-

libri

omni conccptui formalo a secundo

actu rationis, quod videlur inconvenicns,

Ad sccundum

niens.

vonit

tra

Si

subjectum

Item,

Si vero ponitur

omni

conceptui formalo a primo aclu mlioni^i

jectum.

tantuin

141

li

sive gonoralissimo primo, ul dividi in

Species,

non habere genus superveniens,

univoce proedtcari, quod

oslcndilur

et

de

supponiturcognitumde aliis;
lioconim quod aliquid univice oslondi-

Sul)slantia,ot
in

lur do miillis subjectis non primi.s, in hoc

Oitondilur primo do subjeclo.

Ad lcrlium

quodsicul Enuncialiocstprimum subjcclum libri Porihorpolosl dici,

mcnias, qu.u non dicitur forraali pniHlicalionc de

aclu

onmi conccplu

rationi.s,

forniato a

socundo

sod alia rcducunlur ad ipsum

ut oratio imperativa

sic

omnis conocplua

simplox, roducilur ad aliquod

Prtixlica-

mtnlorum.

menti.
Conlra, lunc dotorminarotur hlc do Sub-

tmtum

stinitia,Qii.inliL'ito,olc.

pcr accitlcns

quia UiMtiiinmodo socundum quod ali^iuid

inost ois por accidons.

aliquod intiMitionalo
tosl cis inosso

por

.scilicot

.socundum

quia nullum lalopo-

so.

Itom.Mulla passio csl hic ostonsa do Pra-

Ad ({uartum

polosl dici, qUiKi liccl sub-

sub subjtvlo, non lamcn luee

s<Montia sumit sua principia vx illn, e( idoo
alltrum doesi, quol n^iuirilur ad subal-

jt^clum

.^it

tornationom scionliarum.

Ad

prinuim

nrgumonluui

dico, qu(xl liccl istorum in ae

prin

non

{rviln

wrM4.

dicamoiilo,

vel

suam rationom
lum.

gonoralissimo, .vccundum

ali(iua, Uiinon

orgo illud non csl subjcc-

habenl cau.tim, pnivipuc nspolu p;\io>

iium intontionalium, qua^ iuMuit eii in-

n^spivlu sunruui po&iiionum

SUPER PU^DIGAMENTA

[IJ

(luiinlum a ratione consideranlur.

dicilur,

verum

est in se,

cum

naturaliter prius

nihil esL

istis

Et

tamen ratione

inlifcrentioe

lum Prsedicamenlum

in'entionale est istis

univocum. Probatio majoris, tum quiauni-

vocum

distinguitur hic contra denomina-

passionis intenlionalis, potest naluralitcr

tivum, sicuL contra aequivocum, tum quia

eis aliquid esse prius.

inferius

quod primum subaliquid univocum istis de-

Ad secundum
jectum

hic est

patet,

tertium patet

quia quoe Metaphysi-

cus per se considerat,

sideratur;

per accidens con-

liic

quia hic per se consideratur

aliquid inlcntionale applicabile eis,

quoB

Melaphysicus per se considerat.

de substan-

juxta principium, quod guaedam prx-

dicantur secundum nomen,

dum

cem, ut Pra3dicamentum.

Ad

tia,

dicit Aristoteles cap.

et

non secun-

iUius nominis rationem,^\xidi concreta,

sive denominativa, exemplificando de albo.

Ad oppositum,

aliquod intentionale di-

citur de istis deceni

men,

secundum idem no-

camdem rationem

secundum

et

2.

ergo univoce. Consequentia patet per defi-

nitionem univocorum. Probatio Antecedenquia substantia

tis,

QUyESTIO

est

genus, Quantitas

est genus.
III

Item, Substantia prsedicatur de pluribus

Utnim aliquid

specie differentibus in quid, et Quantitas

univocum decem

sit

similiter

Prsedicamentis

nomen,
,

Ang.

Brasavol. et Rodriguez super hanc

gua-st. Joan. a Mag. quwst. 1. Prcedic. Tarlar.
quwsl. prceamb. Jacobus Marota qucesl. de sub.
ProBdicameut. concl.X.Dociov qucsst. prcecedenti.

Joan.

Vide citatos qucest.

tapropar- Gsset prius, et

t^c

negaii-

j^qj^

va.

et

tunc illud

si sic,

commumus

i-

-i

istis, et ita

hsec

cssent generalissima et prima Genera,

quod

est contra

Boetium hic in Gomment.

super Porphyr.
Item,

si

istis

secundum

definitionem prsedicatur. Ita po-

tibus

illis, et

homini,

sub

eis contentis, ut

Species

et albedini.

Item, sola diversitas in materia acciden-

1.

Videtur quod non, quia

1.

et

quare genus de

argui de multis intentionibus inhseren-

test

non

tali,

Arqumen-

cie

quia differentia specifica

renlia formalis
rei

unius

sint diversa inter se,

essent aliquid

entia; ergo dilTerentia.

cum
idem

Gonsequentia patet

per definitionem diffcrentium

5.

Metaph.

sed

generis,

intentio

et

quod

ergo non

inest istis

est diffe-

applicata

tantum

alterius,

habet differentiam penes

accidens

aliquid esset eis univocum,

diversificat illud cujus est, Spe-

differt

materiam per
Specie ex hoc,

ergo nec tollitur propter

quod non tollit unitatem secundum Speciem, non tollit univocationem. Prima propositio patet quia
circulus aureus, et circulus sereus, non
illud univocatio, quia

positam.Gonsequens

est

falsum

quia Prse-

dicamenta sunt secundum se diversa, non

inter se differentia

quia tunc essent spe-

cies.

tas intentionis

lis differentia,
cit nisi

Item, intentio causatur a re

ab unitate

res univoce convenit istis

rei
:

igitur uni-

sed nulla

ergo nec aliqua

Prima propositio patet.Quod enim

est inlellectu, et non a re, est figmentum
cujusraodi non est aliqua intentio.
intentio.

nullum univocum est denominativum.sed Prsedicamentum intentionale, tantum denominative dicitur de istis decem
Item,

quajsunL rcs primse intentionis

ergonul-

quia

ta-

eo cui additur, non

fa-

differunt Specie. Et ratione patet

tum

cum

ens per accidens, quod non est na-

esse species generis.Minor patet; quia

nulla intentio inest

rei

primse intentionis

per se, ut ostensum est prius, sed sola diversitas hic, et ibi, est penes res primse in-

ergo tantum penes materiam accidentalem.

tentionis

Ad

qusestionem dicendum, quod aliquid

intentionale

bus

univocum, potest applicari

omnium generum

re-

quia diversitas in
rebus primse inlentionis inter se, non im;

3,

Concluslo.

Or.ESTK) IV
pcdit ipsjis ah inlellerlu posse coricipi,

modum

euiiKlcrn

Ad argu

inlcnliones

omnes eisallribuunlur, inrjuanlum

aulcni

mtnla.

conripicndi

[kt

443

rcspondnn-;

mo!o.

llli

cul

ab

sctl ion

ab

unam

ab intelleclu concipiunlur, et ideo inl^n-

sidcrans rcm, per illam

tiones cacdein Specic possunt(liv('r.sis r(?bus

tcsl

atlribui.

lioncm, considcrando, el qu.xdibcl

argunu^nlum

priniuni

.\d

quod sunt prima,

dici

polcsl,

communissima rcrum

ct

Ad sccnndum
suntdiffercnlia,
id

cntia,

quod non
quia iHmsuntaliquid idcm
similitfT dico,

aliqua

est,

ulrurnquc, qu(jd

illis

licet sint

alitcr

ad

communissima,

tamcn aliquid idcni incs^o

ct priina, polcst

omnibus

Vel

rcs,

denominativc, quod non de-

bet dici prius, vel

communius

esscntialitcr de cis

dicerctur.

nisi

illis,

sccundum,quod non sunt essentiaaliquid idem, ifloo non scquilur ipsa

liler

hoc

quodammodo

appa-

es.se

difforcntia

ret,

ubi ininus vidctur.scilicct in accidcnti-

bus rcalibus

unum

quia album,

ratio cst aliquid, nihil lialicns

.sed

inlcU

dc

diclum

lioc

qunrlum

.\d

cxtriasccum

ic.qumtum illudmo-

<

primo

vct

cori-sid-

lanlum primum

corrcspondcn.s, nisi

sibi

"

lum ad

cou-Ji

esl in Iibruni

rurpnynj.

quol aliud

est dicere,

dico,

AltHipr

aliquid univorc pncflicari de muliis, e

conclusio,

osl

co

VOCUM.

secundo vero modo non, ul ostcndil

ralio.

scilicet

auod nulluin pncdicatum de rebus

prims

intcntionis, scd aliquod intentionale univo-

cum

praedicatur de

in se

univoce

non

licel

istis,

sed de hoc magis postea dicetur.

signifi-

cans, dicitur de supcrficie, et de homine,

duorum gcncrum,

qua) .sunt

scd non esl

QU.ESTID IV

omnino siinilc; accidens cnim rcalc, lantum habet aliquid uniim pro proximo subjeclo, ila quod nulli alii idest, nisi pcr naturam cjus undc aliud taiilum ost cjus

Utrum Ens

sit

decem Pt\vd>ainentis

univocum

subjcclum pcr accidcns, mcdianle priino

subjccto,

.scd

accidcns inlcnlion.ilc, potest

cequo primo incssc

rcbm oinnium

ircnc-

D Thom. 8. Metaph. ttct. 3. ( M.

3, <M. parla quaitl. 13. art. 5.
Aniitoi/ia, cap. 4.

rum,

cl nulli pcr aliud.

Ad

cap.

quod rcs non cst

sed tantum occasio,

tcrliuin dico,

causa intcntionis,

quantum scilicctmovct

loUi

intcllcctum, utactu

1'

caus

quam

intcllcclus cst

ideo minor unitas

principalis

suflicit

in

ro,

unitas intcntionis

in'cll(!cluin

quia

suflicit

sicut in cxislcndo allKnlo .sccun-

molus

quid

csl p(>r

(|ui(l

habct moduiii habitus, ulriquo

t.

f.

;'

.^uXH

J.

TroabU
^uml,
....

4.

p,.

:.
.'#

quast. ?.

e!c.

.sc

stans,

modum,

'J.

#>(

3. R.

Samnta
lib

i.oj. IKirtnr

H. qutrtl.

'

'

ii

,'

(/.

''

'

i,

'

tt

<-liII

3.
1

,.

.svun-

.scilicct

Iia-

Vidclur quod
per Ar

homini,

conlradlcli

ulruiixiuc csl simplicilcr no-

lamcn ulrohiiiuc cU aliquid cor-

;ir.

n-T

mr

li.i

I.oirirnlin.

Kt \\oc sic. In
/lo,

.scd

Okam

1.

l/i

bitus, ct ptT so stnnlis simplicilcr. sicul

iC

ab ali^iuo cxtrinscco movcri,

atlribuit intcllcclus

mcn

2.

Anpl

quibus iu>nc(rres[)ondcnt aliqua inrcsim-

>l

49

trmft,

'

d.

dum
dum

i.

l.

rentintin
2.

dnp.

t.

.-a

quml.

ad causandum niulla pcr considcrationcm,

plicitcr

<

eii.

dts,

sit

tt

II. 2. art. II.

Ra>la

considcrcl,

Jo."n.

:1.

li.

t*et.

PoUnlM

f/uatl, Ferr. i. co
4.

in-

"

qwrtt. 7. arl. 7. el de Veri'

el 1. eonlra (ienttt cap.

i/tUiph.
tt

nou

cst

ens

w In
"ttle^
;

F.Ionrh.
est en

univo

<<>l

univocum prtcdicatum de multis; dcnomi

nalivum enim primo modo cst univ(jcura,
Uride conccdcnda

Sic ad

i.po-

millics rcflccti?re se supra suarao;

objectum pro

Gcnera, non intcntionum.

ti)

iii

cxlrinseco. .Simililcr

illo

vor-.

ii.i

h
ites

tii

SUPEU PUyEDICAMENTA

111

nuUum

aequivocum ostdetorminabileper aliquod addilum adaliquod a>quivocalorum, quia quodlibet illorum aclu imIlem,

addilum

portal; sedens, peraliquid

unum

terminabile ad

Praedicamentum, ut

dicitur, ens absolutum, vel ens per se,

cum

ens contraliitur ad substanliam

est

cst de-

ergo non

Item, sequitur, /lomo est suhstanlia

esl ens

q\xvA

ergo

antecedens non potest

verum, sine consequente, sed in aequi-

esse

vocis

non

Item,

modo

est

si

consequentia

ergo, etc.

ens est sequivocum

lisec est

est aliquid;

ergo substantia est nihil

hoc consequens aliquo

modo

quod videtur inconveniens

peccaret ratio Parmenidis in

26. et 27. in hoc

text.

non ens

est nihil,

quod

est

ergo

verum,

quia tunc non

Physic. con-

i.

accipit istam,

quod videtur

esse contra

una

ratio

est

conveniens enti, ut dicitur de omnibus

tis;

pia sempiternorum esse

ergo illud, quod dicitur de

habel ad veri-

verissima, sive

maxime vera ex quo sequitur, quod sint

maxime entia ergo secundum ens est com;

paratio.

Item, unius scientise

tum univocum sed

istis,

unum

est subjec-

inquantum

ens

ens, est

Metaphysicae subjectum, sicut determinat

Aristoteles 4. illius

ergo est univocum.

tum quia de

Probatio majoris,

subjecto

fiunt demonsLrationes. In demonstrationi-

bus autem oportet esse aliquid

univocum, per Aristotelem

parum

text. 26. et

non

tionibus

Aristotelem.
\iQm, prsedicariin quid,

esse, sic se

tatem, et ibidem cont. 4. probantur princi-

vera, Substantia est non ens,

quia aliquid, non est communius ente, et

sequitur,

ad

ergo aliquo

ergo substantia non

et sequitur,

sicul se habet

sequivocum.

homo

secundum Aristolelem 7. Physic,

Omnis comparalio est secundum aliquod
univocum; sed secundum ensest comparaergo, etc. Probatio minoris, tum quia
tio
dicimus, quod accidens est minus ens, et
posterius ens substantia, tum quia dicitur
2. Metapli. cont. 24. et inde, unumquodque
Item,

1.

commune

Poster. con-

inferius. In demonstra-

accidit aequivocatio,

tum quia

de subjecto oportet praecognoscere ante de-

is-

monstrationem quid

est

heibet 5?"i es/;

est

sequivocum non

quia nec definitionem.

univocum, quia ratio sub qua aliquid dicitur, non est magis una eo quod dicilur.

principia sempilernorum esse verissima,

tum quia

quia sunt causa effeclus univoci, el veri-

\lem,possibileesl univocum,

tum quia est consequorum ulrumque patet

Item,

in

2.

Metaph. cont.

tatis in aliis

quens ad

causis omnibus, et causatis

necesse,

secundo Perihermenias

communius

videtur

mune, cum
tentiam

e)is

sed 2^ossibile non

ente, sed

minus com-

dividatur per actum, et po-

ergo multo magis ens est univo-

cum.

per Arislotelem ibidem

que sicut se habet ad

ens dividitur in

uno

hsec decem, 5.

cont. 14. ergo est aliquid

unum

in

sed

Metaph.

Item, omnis multitudo debet reduci ad

unitaLem, per AucLorem

de causis

sed

nam unumquod-

esse, sic

ad verilatem

ergo omnibus est ens univocum. Item

primum
it

8. et 9.

principium,

Non

scilicet,

contin-

esset sequivocum,
essel

e;iam hoc principium

dubium, propter multiplicitatem

minorum

versa, ut patet per Aristotelem 10. Metaph.

cujus termini non essent muUiplices

quod owne ens

cienter dividitur in idem,

ergo

isla

unum,

diversum

multitudo reducitur ad aliquod

sed

ergo, eLc.

vel

sitffi-

illud nihil videtur, nisi

ens

4.

ponitur istud esse

substantia et accidens sunt multa, quia di-

contex. 12. dicentem,

mul esse, et non esse, et certissiomnium principiorum sed si ens

idem

mum

istis.

ergo entitas

omnia, vel sunt causce, vel causata

sed

Melaph. conLext.

ILem, omnis divisio incipit ab

arguitur

tunc sic,veritas univoce inest

habet contradictionem,

4.

ter-

ergo aliquid aliud certius eo,

est inconveniens

hoc

ergo ens non est sequi-

vocum.
Item,unius polentise cognitivse est

objectum

primum

quantum

ens, est

unum

in genere; sed ens,

objectum primum

in-

intel-

or.ESTio IV
Aviconnam, igiluresl univcx^um,

lectus pcr

Motaph. cont.

10.

quia ens esl de infrllnriu

cujuslibct, et

Ocnus non 1 de

potcnlia cogniliva nata est perfici per sc,

DilTorontiiE

ergo.

per formani sui per so objecli

docom haboront aliquod univocum

calum in quid de eis, per illud non

Major palet inductione, ot rationo

p(jtentia3,

cognitiva^,

tentia3

quia

sed unius

non sunt por sc diversx'

genere per s^ perfectiva;

fornifB

crgo eidem po-

non corrcspondonl

di-

versa gencra pro objccto.

quod

nec dicit substanliam, nec

etifs,

accidcns,

sed

qui dicit scquivocuni, dicil jdlerum significatorum

quia aRquivocuin nulium

lectum conslituil,

rum

nisi ailorius significalo-

non

igitur cns

inlel-

a^quivocum.

esl

crgo signifirat ununi.

Ad opposilum
diccns, si

Spccio,

qws omnia

ab alio

quifJquid

ha;c osso dilTcronlia,

divorsa

entia vocet,

xquivoce nuncupabit.

Singulum incnmplexorum, aut

substantiam, aut quantita(c7n,

sir/niflcat

sed

etc.

commune

ens significaret aiiquod

non .secundum se

ol

quia sunl aliquid idem cnlia,

Mclaph. idcm babclur cap.

5. H, ot 10.

communi
por

finibilo

si

istis,

cap.

illa

de se

dicto

in quid^

ens

sit

univocum

orgo

elc.

istis.luncessot

non erunt doccm

ita lia^c

fieneru prima, sed essot

unum

gonoralissi-

primuin. Probalio primir consoqucn-

Omno univocum diclum

forant,

ol

non pcr

istis,

cum

ha;c dif-

qua;ro de addilo io

<7/w,

hoc, et islud aut esl ens,

aul non ens

essot

Difforoiilia

siiigula

inlcllcctu cujuslil)et esl

intollectu

cujuslibel

crgo in

quia in

nugalio

includilur

PnEdicamcnlorum, eliam

in

aliquod

omni

defioi-

ad (lonus gencralissimum ponondo rnliooes

pro nominibus, quo<I .\risl. haUu pro in-

univocum, non possot

specialissim.Ti

non sunt singularia

Diffcronliir; quia

et ens, el

do inlcUoclu cujuslibct Pnediergo in intolleclu simplici cujus-

Pravlicamonti est nugalio

libct

ergo

sub rationc alicujus uni-

sub rationo Spocici

hiL'C

si

tionc eril nugatio,scmperrcsolvendo,usquo

non

suflicionlcr dividor(>nt;>r.7v//c/"i de muitis

e7i8, si

illud cnti, erit nugalio

dc multis,

versalis,alitcr illa quiiKiuc univcrsalia

sod

ex

cl

aulcm proprie

definitio

comraunc

si sil

camonli

inconvonicns

illis,

quia

ol inde.

I.

Ilcm,

crgo non cssot ons incom-

ost

dicilur do

el

aliquo formali superaddito, ost proprie de-

illud sunt

ploxum,quod

tia3,

1,

omiic compositum secundum ralionem, ex

addondo

mum

cap

indo.

nifical suporius, non significal infcriussub

genus istorum,ot

dif-

sequilur

sil illud,

ens, igilur ons ost dc ojus inlclloctu

Ilcni, si

dislin-

igilur per

nullum islorumsigniiicarct; quia quodsig-

prafdi-

solius Spociei esl, pcr Arisli>loIem O.Topic.

Ilem Aristotcles in principio PnKdicam.

propria ralionc

hiEC

si

ost conlra .\rislolcIcm 1, Mctaph.

aliquo

Por[)hyrius cap. de

osl

Simililer

clc.

supcraddilum unumquodque

ali<iuid

quod

lu

i.

Sequitur ctiam hrrc Specios cssc

Item ens imponitur ab nna ratione, ulab

actu essendi

guorcntur, ul manifoslum esl

fcrt

Avic, 2. Motaph. dicit,

itein,

2.

115

dici

quia

noc sub rationo

nuUum corum distin^'uil.

aulcm

ost, (jua

noc Proprii,

ons praMlicatur in

ikh!

qui<l,

dilTcrunl a so

Accidentis; quia

por

.\risl.

-1.

Mc-

Idem 3. Molaph. 8 ol 10. ubi supra,

igitur si sit univocum, crit
hosc duo non
gonus mspoctu illonnn, el ex hoc con.scquoiilo, non tanlum .so(iuilui- inconvonions
supposituin, acilicol quod illa non .sunl
laph.

Gonera prima, sod

ct

cst

contra Arisl. 3.

convenienli

7. Mot;iph. conlcxl. 43.

prolKilio

II.xk:

dum omnom
uniim

f)or.se,

est

delermin

doloriuinatione non
lialitor, esl

addilum
r/ii, sil

Iich'

in

mn

facienlem

:.t

i^

'

m.i

ivorsode

.,.,a

.uiu. Siillud

socjuunlur
quo<i

esl.

sil noii

duo inronvc-

ens triuu.i..-. ol

timnin inforioro erunl por so non

luia

do oiuni

islorum.

ossea>

Pncdicaoienlu suprt

Primum

ilicamonlum

'

({

non ens

nionlia.

cumdolormiiuuiii.esseexlni

dolrrmiii

iiil'llH'lum

ad probaa*

ilis,

prxMi\-ilur

iUh

ei
l

SUPER PR^DICAMENTA

44()

Aliud

esl,

qiiocl in intelleclu cujuslibet

secundo modo sequivocationis, ubi etiam

de

quodammodo ordo in significando; quia

nunquam vox transfer^ur ad significandum

Pracdicamonli

repugnantia, ct

sit

ut prius

cujuslibct,

intelleclu

ila

dcductum

aliquid, nisi supponatur ipsam impositam

esl.
4.

Iteni, Arisloteles 8. Molapli. contoxt. ult.

quod sicut substantisc separaliie sunt

slatim id quod sunt, id est,non per formam
dicit,

aliquam advenientem materia^ sic ens est

stalim aliquod procdicamentorum; ergonon
igitur non cst
per differenliam additam
;

commune.
univocum

istis,

hic erit

nugatio, Subslantia qiiauta,

homo

albus, et

Item,

si

ens

sit

addendo accidens subjeclo

universaliter

quia aliquid idem includiLur per se in

intellectu utriusque ergo faciendo resolu:

Analogia

quam

similitudinem ejus, ad

primo imponitur.

modo videntur

Voces analogicoe primo

apud Logicum simpliciter univocae

quia GenuSjSecundum Logicum,est simpliciter univocum, licet ratio, quam primo
secundum
significat, diversis Speciebus
ordinem conveniat. In omni enim genere
esl unum primum., quod esl mensura omesse

nium posteriorum, per

Arist

Metaph.

10.

tamen non

Genere respectu Specierum, quia

definitione eritnugatio

no simile de vocibus

cundum

intellectu includilur idem.

sendo

est

est,

quod ens non

univocum decem Prredicamentis. Sed

omni-

est

sic analogicis,

et

de

licet ge-

neris species, inter se habeant ordinem se-

propter idem, quia in utriusque definienlis

Propter lioc dicendum

et

illud cui

gatio.

omni

hoc secundum significat solum propterali-

cont. 2. et inde. Forte

clusioDoctoris

esse ad significandum aliquid proprie

tionem, ponendo rationes pro nominibus,

aliquid idem bis diceretur, et ita eritnu-

Similiter in

Primacon

est

nem

perfectius, et imperfectius

lamen

in

participando

in

es-

ratio-

non habent ordinem quia

primo omnes participant natu-

Generis,

aeque

turam Generis.

Nam

quomodo se habeat ad hsec, dubium est,

ulrum prsedicatur cequivoce, vel analo-

dicatur Genus de primis speciebus condi-

gice.

videntibus ipsum,

Ponitur autem analogia in voce

triplex.

unam rationem

vel quia significat

ter,

triplici-

pri-

asqueimmediatepraetunc nulla est diffe-

et

rentia in primitate,inter istas prsedicationes,

Albedo

est color,

Nigredo

mo, quae existendo diversimode convenit

comparando albedinem,

Cuobus, vel pluribus, quae dicunturanalogata sicut hoc nomen caicsa, ethoc nomen

ter se,

principium,

multa

et

distinguuntur in

5.

alia

Metaph.

unam

rationem primo, tamen

versis

secundum ordinem.

Alio

quia

modo

unum

nomina, quae
significant

illa est in di-

ponitur analogia in vocibus

significatur per prius, per vo-

gere
alio,

per

quia significare sequitur

quod igitur per prius

si

significetur per

quam

et illud aliud,

intelli-

intelligitur

eamdem vocem,
per prius signifi-

cjbitur.

Tertio

quia vox uni imponitur

proprie, et propter

aliquam similitudinem

ad illud, cui primo imponitur, transfertur

vox ad significandum aliud, sicut est in

nigredinem

et

sit perfectior.

in-

Sed in vocibus
est

ordo inter parlicipantia, in participando

illud

sicut

non

seque primo fmis,

est

causa, et materia, nec forte seque primo

,

et

contradictio, oppositio.

Secundus modus analogise supradictus,

videtur impossibilis

quia conlingit igno-

rare simpliciter prius,

ponitur posteriori

quando nomen im-

quia posterius simpli-

citer potest esse nobis prius,

intelligi, et

Si

et

ita

prius

prius significari.

ergo secundo,

vox

ista

manifestum

priori simpliciter,

modo

licet

quae ponuntur analogice primo modo,

contrarietas

cem,etreliquum per posterius,cujuscau:ia

ponitur

albedo

esl color,

imponatur
cst,

quod

non significabitur per posLerius; illud cui

primo imponitur quia illud semel signi;

ficavit

primo, igitur semper. Vox enim

postquam imposita

est,

non mutatur

in

5.

Or.ESTIO
significanfio illud, rui

iniponilur

igilur

ordo rcTum non concludit ordinem in

si-

Hatio posita ad hoc, non vidclur valero

quia significare non scquilur intelligero,

consequontia, sicul cfTectus ne-

causam

cessario

nem ad

rcquirit

quia aliquod

Substanliam,

fl

lur

propria ratio accidentis

ti

ratio .lUribuliesl

igitur

ensaiquivocum Sul
quia utrumque

nl allri-

subsLinliJp

sub propria ntiono; quia

CHt

mh

>

significarctur por h'"* nom'n'*,

hutum

gnilicatione vocurn,

nece.ssaria

N7

FV

iler

c, el

Acciden-

sub propria

sigiiilj<al

potcsl intclligi priusalio,tcmporc,ctnalura

ratione.

nec tamcn tunc significari

iidum qiiod hoc i

ens, simplicjtereslajquivocum pnmo nvn

C0S.S0 ost,

quod

non enim neut intclligcns voccm imponalci

inlelligil; scd

non

ut imponat, vel

adhuc
:

ad placilum

est

scd

propositio,

ista

siyniflcarii sequitur //c///7(?rc',intolligcnda

est.ut illud sirie

quo non, quia non

potest

aliquid sigiiificari, nisi prius inlclligatur,

sed nec

.scquitur

ordinem

consiMiilem

nec quoad

neccssario,
in

iiitelligcndo,

ct

significaMdo.

Sed quomfKlo debcal vox poni analogica

apud Logicuni,
balissimus

Nam

sccundum.

vox significaict plura

vidctur pro-

quia aliter non vidotur

primum inodum

rcntia intcr
nis, et

modus

tcrtius

utrobiquo

.'rquc prirno,

vd

si

sccundo modo sigMificaict fanlum illud,

cui convcnil propric, tunc illc

vidclur

cs.sc

.Tquivocationis

essct simpliciter

unum

univoca

modus non

quia

illa

qiiia

vox

l;nilinii

significans.

Sed qualilcrcumqucsitdc modo p^mcndi

analogiam, nullus islorum modorum vidctur convcnirccnli.rcspcctu

dcccm

Pi-a>ilica-

ui'

a^quivocaliouis,

certumest

hsnc

a<l

dccom (Jenera

lam

.s;.

si.

sub

per hoc

conttutio.

pri-

quia

modo

ratioiic propria

sub pro-

pria rationc, ct accidcn^i alio

si

7.

ma, pnpcipun nrnnter hoc iilii'niim

quia

otur accideas

nomon cw, hocessclsibi proprium

sub rationc, qua attribuilur subsl nli,vel

sub aliqua alia consimili, illa Oil propria
ralio accidcnlis

adhuc sequitur utrurnque

signifirarc .sub propria ralione.

Intcliigtmdum tamen

diffc-

a^qiiivocatio-

vel

si,

Proptcr hoi

quod vox quie

est,

Mim simpliciler npquivoca esl, /

quia .<cilicct a'quc primo irnportat ">ulla
^^^;;^^
apud autcm Mclaph. vcl Ni'
m. qui <;'"' *'*
.M/)Ayrinon considcrant vocem in sigii.ii. udo. ^
-n, v#/
apud

[.()^'u

'

secundum id, q..

sunt.cst analoga,proptor illud quod ea(iu;r
significat, licct inquantum significanlur,
non habcanl ordinem. tamcii inqunntum

ca quaj significanlur

ordincm inlor so. Ideornj

MoLiph, loxt. com. 2. el 7.

a Mctaph. in
toxt.

com.

1.

11. ct

im ad

p mitur

l.'>.

Sub-ilanliam ot .\cciden-; qui

nos rationcs ad opposilum.

Simililcrnon

qua* signific.inlur, in osscndo habent ordi-

ordincm

in parlicipan-

neni,

ista halicro

do rns

quia dc quolibct iMtrdicalur

quid, ct pcr

.sc

primo modo,

Sccundus modus non

ct

silum

immcdiatc.

cst possibilis

Logicum. Tcrlius modus non

in

csl

quia hoc nomim rns, non vidcliir

sod apud

a^quivocum

CO,

quod

aliquam similitudincm

dem

slaiiliam.
7//^/.

pcr

cum dc
,\risl.

quam

.scnsu,

intcll(M'(u

nomcn

pi*a^dicclur in

Mctiiph. ct iUi i\o nculro

substanlia

igilur el

iii

igilur povsibilc osl cis imiioni

sigiiilicans ipsa,

non pcr habiludi-

cl

quia

circ;i

dt(.-ii

iiun

>

I i

'

t-^i i'

vc!
.

li

suj'.
I.

>

nt

11

t-

niTNl
f^>-

hoo m

lunc sumunMi;

pro uno

\,| v<fv.!indum dlc>.

V;

s"
'

aninn

mii.n

vocis

Similitcr accidcnln priussunt

improprio.
iii

1.

ulr(M]uo

quia inquanluni

dislinclion\

si f.icla

accipi in

ad Sub-

primum

.\d

Iransfcrri a SiibsUintia ad .\cridcns, pn)ptor

.\ccidcnlis

Im-oI hac

!/igicum osl

por voccm, afjuo primo

apud

ad pimpo-

.ura/m

cxistunt, liabenl

mcntoruin. Quod non primus, pi-obant omvidclur

^<pux

non

quod addilum,

quwi lAntum e^ Hw

<

nisi ^'luivovMim

irahi, Laiucn |)or

i-*

p<^r

8.

SUPER PIL^DICAMENTA

448
fieri

vel esse conlractio,

quoad

nomina
propria contrahuntur per cognomina superaddita, quoad usum loquentium, non
referant intelleclum ad idem; sicut

quoad significationem vocis in se.

Ad tertium nego omnem consequentiam

sumpto ente pro

facta distinctione, et

significato,

illo

tunc non est proprie conse-

et

sic

dico,

quod

divisio

incipit

ab uno, quali modo unius est divisio

divisio
divisio

autem entis in decem Genera,

unius non generis, sed vocis in

est
si-

gnificationes,et ideo incipit sic ab uno, sci-

una voce.

licet,

Ad octavum

prius

et econverso,nisi

ab ente, ad aliquid,

Ad septimum

utcnles, ut

quod non omnis mulreducitur adunum, quod nihil sit

litudo

dico,

multitudinis

illius

sicut multitudo pri-

causatorum, non reducitur

quentia, Siibslanlia, igitur ens, sed illatio

mse causse

ejusdem ex

ad aliquod unum, extra illam multitudi-

se.

Ad probationem

consequentia) dico,quod

nem

et

quia

Anlecedens, quod est simplex, potest esse

prius primo

verum, sine consequenle multiplici, nisi

consequens sumatur in uno sensu quia

citur ad

ipsum, ul multiplex, nec

verum, nec

est

Ad quartum

dico,

pleXySubstanlia
tantia est

sensu

non

quod hsec

est multi-

ens,

est

et

Ad

non Qualitas, quia aliquid, cujus negationem importat nihil, non videtur esse
ens,

cum

exponatur

palet;

de Substantia,

et

ita esse

non

est

com-

quia pra^dicari in quid

de Quanlilate, inest enti

:

nec sequitur, prsedica-

idem.sicutmodusprsedicandi,

ut saepe dictum est

speciei

quia ad unitatem

modi praedicandi,

proportionis in

liis,

sufficit

quibus inest

unitas

talis

mo-

dus.

Ad sexlum dico, quod ??oss6i7e aequivoce

est nomen primse intentionis, sive imposiPrimo modo, significat
potentiam, vel ordinem ad actum, et divitionis, et secundse.

aequivocum, sicut actus in

diversis generibus.

Secundo modo,

non

est

viditur in

et Accidentis,

aliud de

7.

multitu-

reducitur ad

Phys. dico, quod Aristo-

de comparatione, quae

teles intelligit ibi

secundum aliquam naturam participatam ab utroque extremo, secundum magis

quia magis, etminusnonfaciunt
et minus
est

sequivocationem

sed

talis

comparatio non

secundum ens, sed comparatio quae est

secundum ordinem aliquorum adinvicem.
Est enim Accidens minus ens Substantia,
scilicet in

significat

modura com-

modo non estoequivocum,

minus commune ente, quod didecem Pra)dicamenta,

et est uni-

essendo habet ordinem ad Subs-

tantiam, et haec comparatio non requirit

univocationem.

Ad

aliud

argumentum de

scientise

unitas analogise in subjecto, ut de-

terminatur

4.

Metaph.

scilicet,

quibus convenit subjectum

beant per

se,

dico,

unum

pri-

jecto demonstrationis.
scientise est

esse necessa-

quod omnes

toritates, et probationes,

cundum

ha-

et cognoscendo.

Cum ostenditur subjectum

univocum,

quod omnia

scientise,

attributionem ad

mum in essendo,

jectum

subjecto Meta-

quod ad unitatem

physicse dico,

rio

positionis,et isto
et

Ita in proposito,

extra hanc multitudinem.

sit

sufficit

dit ens, et est

aliquid illius

est

sumpto asquivoce

tum

est

quid, id est^ aliqua res, etres

munius ente.
Adquintum

ali-

multitudo redu-

unitatem substantise, non autem alicujus,

vera in aliquo

vel

illa

unum, quod

primam causam.

quod

quia Subslantia est nulla Qualitas,

communius quam

sed tota

multitudinis, cui alia attribuuntur, ut ad

Subs-

est nihil, sicut haec,

sequeretur aliquid esse

sic

do Subsfantiae,

falsum, sed distinguendum.

illse

auc-

procedunt de sub-

Quando autem sub-

analogum, de

illo

se-

do procedunt probaliones de consequentia,

non fiunt demonstrationes, sed

de prlmo, ad quod omnia alia all ibuuntur
quia ad determinandum de multis analo-

et contradiclione,

gatis

vocum, sicut

pote^it

haberi

ca^tera intentionalia. IIoc

5.

10.

haec

distinctio

Metaph. cap.

mo-

pluries

de Potentia.

se

sufficit

quod omnia

determinare de

alia

attribuuntur,

primo, ad
ut dicitur

11.

OJ.-E^TIO IV

Ncc

Motnpli.

in principio 7.

inconvo-

osl

niens de subjecto scienlia; socunduui

passionern

nullarn

.'jnaloguin,

quruido esl

oslendi,

do priorilnlo lomporis.spd

inlellijfitur

nalunp, scilicol quod cognilio ejus(*sl porfecli.ssima.

passiones oslendan-

larnen

si

so,

non

410

\(\ auclorilatern Aviconn.T* polesl con^^o-

quod alia altribuunlur.

Ad aliiid dico, quod .\rist. innuit in r-aUonc' veynim esse univocum, in prinfipiis

gnificalo,
sL'inlia,

Voldicilur

.sempiternorum,

ratio, a

qua hoc nomon mhstnntia,

lur de prirno,

arl

sempiternis

ipsis

et

et

quod venim quod consequitur entitatem rei in se, sit univofum

conrodo

('liam,

substantiis

((innibus

cum

illis

scd

non sequilur, ens

jioc

e.x

univo-

rt ens c^^o

di vera

quwJ accipil ens pro uno siquoU e.sl primum, scilicel sub-

sic,

imponitur ab aclu essendi

illa,

sfife el

jtnrtirulnrf cl

muila^hujusmodi

dil-

fcrcnlia;

non tantum consc(juuntur ens

cundum

ralionem ejus comiiiunr;rn,

ineodcmGcncrc,

parliculai'i ct

Specie
sa, et

vel

.se-

.scd in

incadcm

sicul in j,'eneratione univoca, cau-

causatum sunt cjusiicm

Cn-

spccici.

de ad formam ar-^uinonli dico, quod

Icclui

quoad rationom

iiiif^Hisitio

qiiando ens prirno

inl<'Iligitur.

nominibus synonimis

cssontiam eaiiKJom

inquantnm

dicitur

polcsl cssc

pcraliud

giiilicaUi

quia eadem csl

lcrminonim

iicc

bciis t(M-minos

non

csl

il.i

rini.i

cofjnoscimitfi, ul

idco

illud f^rincipium

non oportcl ea coinU'lIigi quanturn ad

quibus

lioncs, a

Ad

ost impo^itio

non

osl

uudc

ccrlilu-

ccrtius

alitiuid

iiiul(ipIi(*(M

manifcsluin,

lia-

(luia aliiid

co;;nilis

tcriiii-

nis.
aliiid

conccdi polcsl major,

(iui;i

pn

inuin objcctum inlcllcclus polcsl unjco actit

iiilclli.Lrcndi

tins,'it d(>

iiilclli;.M,

(luod

a'iiuiv()co, (luia in

nou

cuii-

a*quivoco nul-

Iiiscouccptusost idcm, S(dsola vox..\<l mi-

iionMndicoiiuod

primum

objcolumintcllcc-

lus(\stsiibslantia:(|uiauldicilArisl.inpnncipio

.Mclaph. loxt. com.

priinnm (nnnium entimn

Tom

I.

ra-

no iiinum.

aliud dico,quod dicens ens, non dicil

(aiilum

si

sic

illudcslve-

qtinnlumad

inlolligilur,

I.

Subslinlia cs/

cufjnilionc, (|uod

sicut et ons.

vei*sis,

C.ontra, ralio ontis

non

enl cadein rntioni

ncquo

substanlia por prius dicUi,

a

ralionl

imponitur nornon acciiJonlis

qua

simplicior ulra^iuc

igilur

cum

In

sed

utnique

includatur, utraquc halM>t illam oiim illo

addito
Iici

Ad

scd

vcriUas osl

non rcpu^^nal mullipliciUis

Principifi Cf}f/nosci-

notissiiiuun, ciijus

priiicipii

essonlia si-

auU'm quoad csscnlias signidcalas.

Ad aliiid dico quo illa ralio, a qua impoiiilur ens, non (sl una, sod a^quivoca in di-

Accidcnlc.

notissima cojrnilis torminis

(iiiii

sicut lapit

rationosa(|uibus riomina im[)onurilur. non

t"rinin()s

1'oslcr. el

1.

Uimcn

oim

cl caus:ito

quod

.\d aliud dico,

tnns

ot

quia

gni(icata pcr unum.inU-lIigilur ossentia si-

rum,

de SubsLiutia,

lioc

signilicaril,

rum
est

sod quoad

subsliintia\nW\\'\):^\'

subslaiiliam.ncc accidons

aulcm dc omni causa

imponunlur a divorsa ralione,

ct pelrn, ol quando inlolligitur

dici-

({uando suntcjusdcin gciicris, non

actus

nominis

est

quia simplicissirna

iM'iiliam signiticaUim
liir,

qua

tur dc causa, cl causalo, estiuiivocum, vocst,

quam

sub-itandi, et ideo e/M primooccurril inlel-

bus. Dico, qiiod cnusa el Cfiifsittnn nnfrer-

irnponi-

sod aclus os-

scndi vidctur ratio sirnplicior,

palct in aliis

est

tur, scilicet,ossondi,olsul*slandi:<?/auleiii,

univocumdecemGcneribus qui.! omnos subslantia; sunl in uno (jenere.

;Vd illud autciii, quod accipitur iiiar;,'uiiicnto, quod omnia sunt causrp, vel causacr^^o omnila, cl illis, e/is est univocum

esse

quod duplex

forlo,

potoslquod ralio

sumpUi

cst

simphcior

aHiuivoce

tori

s'!

cot noutri sil

utnvTir'

o:;i:

iccidcntll, el

av]uiViHnim

idom

i|uia iiou ost

sm|

cl al-

'"'^

univoro

r.

lunt aiiU'iK>iiullimum,

n ndii;

de

li;

si

.us u'ro-7U'\
(lonlra

sim-

aH]uivr<ro

el

cui. ..:. unl,

>

nif

t.

ol ila pol

utriquc.

csscn^ll, csl

rntiono subslnndi

plicior

ila

communo

ergo illud ost

ol

13.

SUPER PlL^iDICAMENTA

450
argiiilur sic

inlclleclus,

lurabaliqui virtuli%

nisi

ralionem primi objecli

igilur Subslanlia

nonperse

parlicipat

virtutis

si

et

sabstanlia,

non

cst

quod

mani-

esl

intelligibile.

quia nihil per se vidctur, nisi coloralum,

vel lux nihil per seauditur, nisi sonus
;

do

el sic

ca:>-teris.

Potest dici,

Solutio.

quod non oportot omne per

Primo

2.

de

com.

text.

63. ct inde, sunt per

se

sensibilia ab omnibus, vel pluribus

sensi-

lib.

Divisionum.

si

sic,

sunt voces

cequivoca dicuntur, igitur

quia vocis cst dici per se

nomina ergo non sunt,quorum sunt nomina ergo prima particula,

sed voces sunt

secunda, scilicet quorum,

et

Itera, si

solum nomen

etc.

repugnant.

comraune

est

er-

Sed ideo per se sentiunlur, quia liabent

ei

ratio subslantixcst diversa.

Item, sequivoca

non definiuntur

quantum cognoscunlur, ad propria

sensi-

non

quia faciunl diversitatem in

modo

finitionem essentialem

immutandi sensus a sensibisic accidentia inquantum co-

senliendi, et
li

proprio

gnoscuntur ab intellectu, liabent per se

tributionem ad substantiam,

licet

non

at-

sint

tur.

quia nuUa

commune

ratio SubstanticB divsrsa, ut animal,

et

homo,

quod pinyitur inprcjeiicamentis. Gap.

1.

QU.^STIO V

Uem

contra exeraplum,

dini,

da

ct ita

fii.j

vidotur,
q^[

concrctum,

negati- bet definilionem,

lotelem in

3.

primo ex parle
et

defi-

illudnon

lia-

quia nec genus, per Aris-

Topic. cap. igitur, etc.

sequi-

erit

omnis propositio distinguen-

nulla vera simpliciter. Similiter hic

et

videtar esse

fallacia

Homo

bet

secundum quid, ad

piclus,

ergo

homo,

ct

aequivocationis.

ciei, et

Quod non

animal

nomen quodlibet

pari ralione

bjna

Conimbr. Complut. Hurtado, Ruvius, Toletus, Soto

et oranes recentioi-es in Antepfaedicamenta.

si

conveniat horaini picto et horaini

Item, homo,
sfi

in definitione.

sequivocum verse natura3,et ejus similitu-

non

Ulrum defmitio aequivDcorum

sequivoca, cujus ta-

men oppositum ponitur

simpliciter,

1^[[[

et

dicunlar
est,

eadem nec diversa,

hoc secundum illud nomen,

secundum quod sunt

vero

quorum solum nomen

secimclum vero illud nomen

igitur nec est eo-

substantise ratio

voce

A<'2Uivoca

ergo

liabent rationem substantise, id est de-

rum

ideoslatquodperse intelligan-

substantioe,

te

Topic. cap. 4. et Boe-

numerus,el figura non est color, vel sonus.

bilia

a.

go nihil aliud hoc sequitur ex intellectu

ergo superfluit postea addere
exclusionis

per se habitudinem, ct attributionem, in-

Arnutnentnpropnr-

ali-

Item contraparticulas singulas arguilur.

bus, nec tamen proprium objectum alicu-

jus sensus prsedicatur de eis in recto, quia

argui genera-

sic potest

patet per Arist.

habiludinem, inquant im cognoscitur, ad

Sensibi-

quia copulatio vult

Anima,

unum

quia totum copu-

quo in plurali, esse convenientem.

Itemhicnon ponuntur genus et differenlia ergo nonest definilio. Consequentium

communia, per Arislotelem

est

cequivO'

ergo nec illud

Patet,

igi-

nullam definitionem, datam de

liter,

prajdicationom primi objecti illius virtutis

sed sufficit quod habeat per se
in recto

lia enira

definibile;

sin-

copulatum

sed totum

numero.

lalum non

tia

illius virtutis.

unum

in plurali

se cognoscibile abaliqua virtute,suscipere

primum objectum

sequivocum

pDniinter diversa,

Major patot

quam

tur a?(/ia'yocanon est aliud,

cum

sit

quam

cst,

gulare geminatum, per Priscianum

primum objoctumin-

quia Accidens estperse son-

igilur

sibile,

illius

intolligerelur,

festefalsum

quo

Item plurale nihil aliud

cogiiosci-

Niliil

accidens non

cum

lellcclus,

sit

utde eo

ut dicitur de supposito,

nomen commune,

cum

tionis,

aliter

dicitur intentio spe-

non

et

solum ha-

est

sequivo-

igitur, etc. Probatio primse proposi-

ponendo dofinitionem pro noraine,

quia animalrationale non
est falsa
;

est species, sed definitio

definitio sunt oppositse

Species autera cl

intentiones

ergo,

Or.ESTK) V
ctc.Pnjbalio sccuntl^c pmposilionis,

cs-

si

set X'(iuivocutii, lunc luc, hom^t rst Spccic.s,

Socratci

cst

hoino

non

vrtjo, olc.

csscl lal-

lacia fi^'ur:c dirlionis.ncc .\cciclcnlis, (juo-

ruin

ulruniquc cst falsuin. Conscqucnlia

palcl.quia ubicsl actualis niultipli<;ilas, ibi

ralionc iilius ojusdcin

non

niultif)licitiis, sic ciiini

idcni vurc .signilica-

rcL niulUi, ct tanluni

cst pliant^istica

apparcntcr,

qu(jci cst

diccrc incoinpo.ssii)ilia. Siinilitcr in fallacia

Accid(3nlis, tcrniinus variatus cst

unus

sc-

quorum ul s
'oruni
sotum nomen communeesl ul signuni, el per
ipsum

lur ad

.sc(iuens,scilicel ratio substantix esl divrrsa,

ponitur dificrcntia

)rum. tl non

:cqii

suinitur ibi ratio pro dtun.i.onccx gcncre

et differcntia

quia

priina gt^-ncra, quaj

non baiicnt raliuncm l^ikm, sunl a^quivoca

inliocnoniino ens

scd ratio substantisB,

esl diversus,

id csl, cs.scnlialis intclleclus

el

quiaicqtiivocala in uno nominc, possunl

iii

alio univocnri,

cl

halxro ralionem

ibi

cun(lunisi;^nilicalionem ;quialocicxtiadic-

eamdcm

lionoinnonpcccantcontra coiitradiclioncni

nom^vi.id csl,essenlialis inlcilcclusa^quivo*

clalilcr

non cssclaccidcns locusaptissimus

ad dccipicnduin, intcr locos Supliisticos

tia

diclioncm

e.\-

crgo non sunt incodein pa-

idco adjnngilur

cilur ;cquivocans, liccl

itlud

.'/cti/K/wm

catorumcst diversus inquanlumdc

dU

eis

alio univocanle

in

eorum idcm.
quod diruntur ponilur

sitcsscntialis intcllcclus

rationc cjusdciii, a^quivocatio cl

ralo;5'ism(j,

autcm

Si

dicalur,

ligura dictionis, ncc ccquivocalio el fallacia

pro conci/jiuntur, idcsl, sunl conccplus, el

Accidcntis, etc. Sed in pncdiclo paraloji^is-

quod

nio ralione incdii cst ligura dictionis, clfal-

riim

lacia A(xidcnlis

igilur iion cst !C(|uivoca-

tio.

Utio

licatiosatis convciiicnter
cis

Ubi

icquivocatis.

quod icquivocatiodicta
tudiiicin

ct pcr illim

noti-

intclligcndum
dicit

activc,

cst,

liabi-

unius in ralionc signi ad niulli

verso, cl ila

cl

passive o con-

icquivocum includit dupliccm

rclalioncm cl activc suinptum, ct passivc

vora scilicct

ad aliud

rcquivocatuin,

a'(iuiparantia'

animal

!C(iuivocat:i.

habiludinom
rclatio

qiiaj

ad

<///

/5,

latrabile,

id est, ixh\\\q vo-

caiis rationc priiiia' parlis, dicilur ;id

cst a'(iuo

cum

dicilur \n\vocans

co

c!ctcra liujusinodi
tcxt.

aliud

raliono sccundic

proptcrcrgo rclalioncni

n3quiparanti:c, datur nolilicatio in

Mctaph.

sunt

Ihccduplc.x rclatiopalct rcsol-

vcndo noiiKMi nujuicocum

quod

cst

nisi pcr rcspoc-

qmc duo

rclativa

non

pluruli,

dcllniunlur in

li;ibcnle c

111.

({ua dici-

li;ib(t

luiii

nciius,

(iui;i

liccl

dcnominalivum,
omiii

in

Diffcrenliam.

ct

quid,

esl

quod

dico,

...

quorum

siibstanlia, sil

respeclu

cl concre-

gencre, esl ivpenre

quil, pcr .\ristotclcm, cl sic per illa sui

gcncris polcsl

dc^tlniri.

Vcl potcst dici,quod csl nolillcalio; el

conccplus qui

non

csl

inlclligilur

ntur^

|'

de csscnlla a^quivocnli, scd subjec-

luin cjus.

Ad stHMindum

dici

qutKl

poli*sl,

omnin

rclaliva :cqtiip;iiMnlia', co:

plci

nittnlur in plurali, ul

dcfl-

in

.>.

.Mctapli.

ubi mulln liujusmo<li ndaliva (Icflniunlur,

cl oiiinia in plurnli

quin

lcclus, csl niagis Hnitus,

sic

dicil Priscianus
csl,

(iu(>;id

.'

'

iiHiunntum u wi-

dc plurnli.

nnluram

'

coruni

linnl utruiiDiuc cxlrt:niiin. ^"

'

Iii

'm
n

-i-;'!-:!

quo;id uinl;ilcin forr

.\d l(rlium coi.
sil

Troplcr rclationcm aliam, poiiilur corn>

liubitudinc,

'"/,

'

pcr reliquas,. coriuiauvuni

primum argumcntttm

rcspcclu

sinntia,

(lissimit a, conlraria, ctc.

lalivuin ddinili, in

csl vera dcHnilio,

primain parliculam

gcnus

concrctum

non cniin dicitur cwtcatcsi-

rfMA'a'(iuiV(Jcalum

tuin ad

el

.\d

liabiludincm ad ;c(iuivocans, quac

rclatio csl supposilionis;

quod

potcsl dici,

de esscntia a^(juivocalo-

dcliniti, cl dilYcrentia.

datur dc .Kquivo-

in ralione signilicatorum,

5.

concci)ltis sil

f)oiiiltir

Ad 0{)i)0situin cst .^ristol.clcs.

Ad quaestioncm dicTiidum, quod isla

UijL-

451

vciM

Vcl

lum

c*l quol

di*linilio.

iH)lcsl

dici, qucKl in

(lcnlis conorcli,

prirno dcbcl

n(n

x
>*'''7'*

memta.

PR.EDICAMENTA

SITPER

452

hun,

iil liic,

nomcn

vot, sic esl in pro-

est

posilo.
A(l qiiarUini dico,

do ajquivocalis,
liir,

quod

non scquilur,

oL

dalur

dofinilio

igilur sunt voces, conceptus

illa

dicun-

onim

sub

illis

quia nuUa est ratiohominis una,

secundum quam vere praedicatur de eo

Species, et secundum quam ipse pra^dicatur de Socrate.

Gontra hoc,

dici-

omne pr.^dicatum

esl univo-

denominativum;

tur por voconi,

cum,

vocos,

sed homo, non prsedicatur de intentione, et

unde si duo, per diversas

oxpriniant oumdeni conceplum, di-

vel 3cquivocum, vel

cemus quod idom dicunt. Vel exponatur

supposito univoce, nec aequivoce per se

dicnntiir, idest, concipiuntur.

igiLur denominaLive,

Ad quintum potest dici, quod ex hoc, solum, nomen commune est, non sequitur

quia prsedicaLur in quid de supposiLo.

Ad hoc

polesL,

dici

quod falsum

est

quod quodcumque

quia,

proedicaLum de aliquo uno, esL respecLu

etsi

soquitur, non esse rationem substan-

ejus univocum, vel sequivocum, vel deno-

tife

commuriom, non tamen diversam

minaLivum;sed non quodcumque prsedica-

igitur ralio substantiae est diversa

ra-

tum de

tionem substantioe.
Vel

soqueretur, potest dici,

aliter, licot

quod solum refertur ad aequivocans

secundum

refertur,

quod definitum

et

lionem suppositionis,
ratio substantise

est

ad

rela-

sequens, scilicet

diversa, refertur ad

et ita

a^quivocata in se,

non pertineL ad

mulLis, esL respeclu multorum,ali-

quo istorum trium modorum se habens.

Sed respectu unius, uno modo, et respectu
alterius alio modo, ut coloratum prsedicatur de corpore, et albo, non

de albo univoce,

denominative

et in

sic

uno modo, scd

quid, et de corpore

nomen

quodlibet

prse-

dicatur de supposiLo univoce, de inLenLio-

idom.
Alitor

dicendum magis ad propositum,

quod sequivocata habent rationem diversam, secundum nomen ?equivocans,

inquanLum

sequivocantur

in

illo

idest,

ne vero, nuUo dicLorum modorum, quia

esl prsedicatio per accidens, vel salLem re-

duciLur ad proedicaLionem denominativam.

sed

non habent aliam raLionem.

Ad sexLum diciLur, quod hsec intentio
sequivoca, ut sumitur pro sequivocatis.unisequivocantia,

voca esl

eL

iLa

potest, liceL

definiri

mune

est

ct

substanfice ratio, etc. Cap. 1.

illa

quibus inesL hsec inLenLio, non sunl univoca,

quorum nomen comsecundum illud nomen eadcm

Univoca vero dicuntur,

QU^STIO

VI

nec definibilia, sicut hsec intenlio gene-

ralissimum, esl definibilis, oL definiLur a

Ulnim

Definitio

Univocorum

sil

bona.

Porphyrio, licet subsLanLia, vel aliud cui

inesL hsec inLenLio,

non

definiaLur.

Vide citatos qucest.

Ad sepLimum poLesl dici, quod non inLelligiL, hoc nomen animal, esse sequivocum, ad hominem verum, eL picLum, sed

VideLur quod non,

prima argumenta,

qI

4.

potesL argui

per
Ari

prseceden- tap
te
tem qusesLionem, cL consimiliLer solvunLur, va.

tria

facla ad

si esseL,

nomcn

manifesLum esseL

esset

commune,

cL

ibi,

quod solum

nulla raLio, sicuL

communiLer de exemplis non mulLum curaL, nisi quod sinL vera, uL sunL ad proposiLum, hoc esL, quod ars sua, siL vera in

de equo, secundum

eamdem

rationem,

et

ali-

sequivocus ad divorsas accepLioncs,

arguitur de omni prsedicato denominalivo,

poLesL dici,

quia non significaL, nec coasignificaL

neque

album prsedicaLur de homine,

quod Lerminus

Ad ulLimum
esL

Ilem,

enim esset sequivocum, et tamen non

esL univocum prsedicaLum, respecLu isLorum, quia est denominativum. Simililer

eis.

non

sicuL ibi sunL soluLa.

esL simpliciLer

illas,

univocus, uL sumiLur

ter

eL

maxime de

inLenLionibus

prsedicaLum, genus,(i\cA\MV

quia hoc

secundum eam-

OLVESTK) Vf

dem

ralionern deSubsLirilin,

non

ot tanien

niinativuni

'^)u.'iiiliL'ile,

Iiaix-nl

dcno-

tolel?s

univocuni. rjuia

est

c.sl

univocurn, el dcnorninali-

el

(.'t

153

vurn sunt opposili niodi pr-a;di;'andi, sicut

nnivocuru, et lequivocunr.

Am-

eanidern raliononi subslanliaj.

Lirnen niagis videlur inl<dligerc

univiicntis, dicil

quc bos

do

enim, ut u/iimal, homo.at-

commnni enim nominf utraqiie

anitmlia nnncapnnlHr, quod tuanifeslum
:

Itern.ornnia aquivoca Irahent idem no-

esldici de univocalis, ol sulxJil dc ralione

rnen, .scilicet iioc rroinen, xnnivoca, elearrr-

eadcrn, ni qnis assignel utnuxfjue rationem,

(l(

ralionern

nr

secundurn illud norrren.

lcni,

e.s.senlia-

'jni

sciiicet ra-

iia,

srri).slanti:e, idest,

lionerrr :eqiiiv(jc(jrurrr

igilirr

dicUr deli-

si

nilio ess(!t corrvenierrs, orrrnia tJe(|uivoca es-

univoca, (juod ralsurn est

s(Mil

sitiirn

pnedicatur de
(juoruni

Iteirr,

sentialiler
(iirndfin

rvili(jnern

idein

e.s.serrt

essen-

quoi

nomcn

ut signilicalorurir, esl

coinmunc,

sub univocarilc,

univocaritis co:ninunc, et
urrivoc;iloiUMi

et

rcspcclu cjusdcin,

non

csl

tiinc

uriivocans

r':rlio

nonren

denoniin;ilivum

esl

(jui;! denoriiirr;itivi ralio,

U nivocantia

dc

univ()c;inli-

est denomin;itivurrr,licet in
sit

ideo

el

denomiiKilivum pncdicalur secun-

nulliiiu

durn earrrdem
(l(jrrlr'a

r-aliont'rn.

denonrirrativunr non recipil

Iroc,

minus,

respcctu subjecli,

nisi

cujus cst denominalivum

sed

docel considcrare dcHnitio-

gis, tt iriirrus,

ne:n accidentis,
pouli,

quod

ide.il,

quod magis

er-go

suscipiat pro-

accidentis iMlionem, ul <r/6/<M,

ost colorvitunr, rn;igis

visus

disgrcgativum

denominativum

resj^eclu

respectu cujus cst denominativuiu,

lius,
li;ibet

rationem substanti.-p. 1'robalio pri-

m:e propositionis. I'orphyrius cap. de

et

idein est, neque suscipiens intentionem,

ne/ne remissiowm, hoc osl.esscntia ci\jU3consistit in indivisibili, illam

libct,

enim

est

difrercntiam non suscipere inagis, cl nii-

rntio substanfi.r univocjinlis

C(t-

ad probandutn,

nus. rcsj)octu cujus esl per se difTerenlia

ergo denominalivum, in suo genere,

aulcin poluil dclinilio aNjuivocorurrr inlcl-

quantum

de aMjuivoiMiilibus
curn

ost norrrcrr,
sol;i

niliil

(ini:i

sit

:equivocans,

ergo

rrec

diver's;irrr,

dem, sed rKMilrurn illorum

detinitionciii

iiilclligi

dc

riisi

noii soluirr

iiurnen

nco am-

irnpcdit

lr:inc

urrivo<\rnlibus,

quia el isiorum est nomen,

quia

illorum noii

vox. SiniiliU'r iron liabent ;iliqu:im dc-

finitionciii

el

Dif-

ferentia, dicit,A,*55<r autetn uiiicui ^ue.unum,

dctn uriivoc;ilis sccunilum illud nomen. .Non

ligi

il-

propositionem adducil

urii-

eliam ratio

uirivocul,

el isla

nenta.''*''

suo gcnere poi-

ralionem subslanlioi,

li;tbere

3.

cujus

qujrum

sunt,

commune

jjartis tolius,

cf

no-

substanti;ilis (icrioniirr;it(>runi.

bus, [iriino sic

vo(';ilis,

il/u

riirllurn

Siinililer jioltst Inlclligi

nomcn, ut

noincn

ralit suhslunli.c

rn lcm secundum

mcn univocans
uirivocurn

subsLirrtix', respectu illius, respcclu

dcndurn accidens de aliquo .secundum ma-

univoc;iiilis

est

rationem

hal>et

dc

inlelligi

aliquod univoc^ilorurn, scd (jiiuruni, ut

conteiit'rum

dicilur, quocl

Aristotelcs in 3. Top. contc.xl. 9.ad conclu-

illud noirren, nnrr sigriili-

i\\n\\

njanifesle referlur ad uni-

conve-

Univocn sunl, qtiDrum rion

aic,

anima-

aH.ii/naOit ulriusf/ue rationf^m,

derrornrnilivum

respectu

est notificalio

eo, fpioil sunt

in

Ad prinium argurnenlum

m;igis, ct

e.s.senti;iliter.

potesl coiivenienler

et

urrivoc;ilis

c;il

cadcm

opposituin esl Aristoleles.

Diceirdunr,
iiieiis,

e.s.sent

.<//

voc;iL'i.

falsuni est, qui:i sic Iroino,

li;ililer, (jiKJd

el asiirus,

subsUintiie univucantis

univoca,

er'go orrrni;i

Ad

urrivoca univocala, habent

.sed

id

esl, ratio

ipsa sunt eadern cs-

est eadeni,

cs.serrliali.s,

eamdem

nulliirn

opposit(;.

suljsLirrli;i,

ulruin(/ue

qu(j(l sirnililer'

quia oppo-

est quiil in se,

ex suu

sua dilTerenlia, non recipil nr^

nus

igilur

lanlum

in

cuiui-..;

in-

gi'iHTt, el

ci
:ie

miad

subjivlum, quod denominal

rolesl dici aiiler ad prtinuin argumen-

lum, quud honw,

cala

sub

allK),

ol et/uus,

nec

non sunl univo*

qunvumque

.ilia,

.Hub

aliquo pmHiioato denoininalivu; qui.i univoca sunl,

quorum

esl noincQ

communo, el

4.

1.-)

SCPER PU.EDICAMENTA

ralio subslanliaT
ralio est

cliam

noa propria

quo

univocanlis eadom, qiiae

sul)st;mli;ic

eis

ralio

dononiinativi,

(l(>nominativorum.

albi, vol cujus-

autom

non

ratio, licet

Communi enim
nomine ulraquo animalia mmcicpantur,
el cH subsfanlice ratio eadem, etc. Gap.eod.

Ut animal, h.o)no, atquo hos.

ost ratio substantiir

Sed quia ratio

sic est

donominativo, quod priicdicalur secundum

idom nomon, et eamdom rationem substanti;r!

donominantis.

definitio

gi, cl ralio

quod

Ideo dicendum,

do univocantibus

sic

debet

quod non est verum

de denominalivo. Nam secundum Aristotelem inferius, cap. de Substantia, album
,

ralionem vero albi

prwdicari de iUo, impossibile

iti,

sit

Univocum Speciebus.

Vide cifatos

Universalium,

qucest. 8.

quod

esl,

quod

est

illa ratio, sit ratio

Quod non videtur

7.

quia per Aristotelem

Physicorum, cont. 24. secundum univo-

iaf,r,

cum,

potest fieri comparatio

sed secun-

dum

Genus non fit comparatio, secundum

ipsum ibidem, text. com. 31. ergo, etc.
Item,

corporLs.

Genus

si

univocum,

esset

tanta es-

set unitas Generis,

quanta

Uno modo, concedendo conclusionem, quod omnia sequivoca sunt uni-

quens

per Aristotelem

voca, quia aequivoca ut quid, sunt univoca

unum

ut modus, nec praidicatur oppositum de

converso

Ad secunJum argumentum,

potest dici

dupliciter.

respoctivis. Vel

opposito, nisi forte ut in

alit.T dicilur,

quod nou sequitur,aequivoca

habent hoc nomen coramune, sequivocum,

eamdem
eamdem ra-

rationem substanlialem hujus

ct

igitur habent

tiomnn

hujus.

et q. 4.

prxdi atur de corpore

intelligendum

Utrum Genus

intelli-

subslanlix eadem, quse ratio est

essentialis univocatis

QUyESTIO VII

idom nomen,

sed est fallacia, a

et

secundum quid,

est falsum,

'Speciei

conse-

Me-

5.

taph. de Uno, text. com. 12. qui dicit,quod

tio

specie infert
:

unumgemine,

igitur antecedens falsum. Proba-

consequentioe, Species

non

est

existendo, sed tot quot supposita

existit

non

et

nisi

in

definitionem, et

objectum intellectus

in

quia non

tantum

suppositis, sed

unum secundum

unum

est

unum

sed utramque unita-

tem habet Genus, dato, quod

sit

univocum;

ad simpliciter; quia habere hanc rationem

igitur, etc.

eamdem,

quod est univocum in muUi^, non

est secundum se diversum in illis sed
Genus est secundum se diversum in diversis Speciebus, et non secundum accidens,

est simpliciter

ralionem, et

habere diversam

secundum quid eamdem

si-

cul convenire in differentia, est convenire

secundum quid,

Ad

et differre simpliciter.

tertium dico, quod

quorum

est

rado

Item,

per Aristotelem

5.

Metaph. cap.

substantioepropria,et completa eadem,ip3a

aulem specie secundum

sunt cadem, sed univocatorum non est ra-

tur, etc.

tio
sit

eadem propria, licet ratio univocantis

eadem eis, quia illa nulli univocato est

propria.

idem

Major patet

esset

10.

Diversa

se sunt genera. igi-

quia tunc secundum

Genus unum,et multum

in Spe-

ciebus.

Item Genus prsedicatum de quacumque

Specie,

Species

prsedicat illud
:

totum, quod

illa

igitur sicut nulla Species est uni-

voca diversis Speciebus,

ita

nec Genus. Et

confirmatur per Aristotelem

text.

com. 43. Genus nihil

cies,

aut si

est, est ut

prcedicat aliud ab

Ad oppositum
Item, aliler

7.

Metaph.

est prseter

materia

igitur

Spe-

non

illis.

est Aristoteles.

non poneretur Genus

in defi-

'"
'f
va.

Oii/LSTrn VI
sicnl nec aqiiivo-

iiilione alifMijiis Spccici,

cuni, poniliir in lcfinilione a^quivoct^runi,

cum

dical Arisloleios

.Mclapli.

Top, cap.

(}.

ponen-

V.l.in oi/iui ilf/lnilioni'

101)1,.

ol 7.

1.

Ilom, in {joquivocis non esl prius,ncc

terius, (juia .sola.vox

coninuinis

esl

fJenus prius esl Spocinbus

quia

.sccundum ideni noinen,

cundum eamdem ralionem do

sed

quorl (lcnus

univocuni Specichu.s

csl prfK'Jicalum

po.s-

igiliir, elc.

A<1 qiwrslioncni (liccnduni,

pra^fiicalur

cl sc-

quaj

ipsis,

sive dennilio, esl ralio sub.slantia5

ralio

Specicbus,

illis

licel

f-

Genus pra^dicatur de

^uhiitm.

pliyrium.

non propria

cum omni

Sed

per Por-

illis in f^uid,

univoco corres-

dubium

olutio.

(juo

esl,

quid

unum

sit illud

sumilur univocatio

in

(Jeneris,

re,

po-

el

onwiia unius (Icncris aliquam

lcsl dici.(juod

inter se convcnienliam liabcnl

lia,

univocum,

et accidenli, essel aliquid

qiiam non liabenl

Gencrum, quod

cum

aliorum

alii.i

ex identilalo

cogn(j.scitur

illud cst in Specicbus

impcrfcclum

aliquid

igitur

matcriale in onmibus Spcciobiis, sivc

maleria,

sive

rius,

sit

forma incomplcl;i existcns

hujus Generis

omiiibus

ct

non

allc-

qiiod esl principium alicujus opera-

tionis

connnunis, vcl passionis

illud

uuum

in

vo,

quod cum

cjus iu

ipsum

communius,

minor csl unitas.cl ila nomcii;

suo primo iutclU^*tu imporlal ali-

quid, quod esl malcrialo in Spccicbus

1.

,,'/'"'

lanlo

ri?

/ic//,s-,dc

la

mcn p(T modum totius.uldiclumosl j^rius.

Ad j)rinuim dico, quod non st^undum
omuc univucum lil comparalio, srd socundum spocicm alomam lanlum, idosl.
.

ciali.ssimam. ut ibidicilur. Vcl alilcrquod

univocum
illud,

ajuid

(juod

por

tantum

esl

non de omni univo-

co,(juoad r.ogicuu),quomo'lo (ienus c^l uni-

vocuin.

sccundum

Ail

quod majur

dico,

est uni-

qua sumilur univocatio .Speciei,

qua (Jeneris quia ibi esl unilas

tas in re,a

quam

forma^

bnlum

complctiva?, hic

alicujus

Inde ad formam

malcrialis, el incompleli.

quod duabus Speciei unitalibus ibi

enumcratis, esl Gcnus unum, sod tertia
dico,

omiltilur, in qiia .Spccie.^ excedil Genus.

quod

.\d tcrtium dico,

tio

quia liecundum

ibi est a?quivGca-

sumi

polest

st',

utsumitur per se in tertio modo, sive excludendo aliam causam

el omnibus his moJis major esl vera, el
minorfal.sa. Alio
so, pr,)ul.').

modo sumilur, secundttm

Moliph. ul scilicel opponilur

secun lum accilens, quod aggrcg;U in se

diversas es.sentias, ut honi^t aihin

socundum

cns

unam

esl

se,

e.s.scntiam: islo

minor vcra,

lunc

quodlibet habens

modoeslmajor

falsa,

et sic intelligil ArisloleUs

Molaph. quia Gonus

e.st

divisum pordif-

qua) DilTerontia^ non accidunl

forentias,
sibi,

ct

quia hifTcrcntioD non faciunl

socundum accidens cum Genere.sed

unum
unum

ossontialiter.

Ad quartum
pi-oposilio,

palt

.scilicel

sic iiil(IligcnIa

modum
vocum

diceudo quod prima

l,

>

lolius, quo<i
:

cl

tamon

iliversillcalur

noris in

so,

in

i.i

<.

ukiv ;iaio,

''

s
.**;.

ol ita

quam

7miw,

-'

'

cA.

mnfnr

por
:ii-

'^

.i

ara

^.

diflTorunl pir di(Toimtia!n.quia null.i difTo-

renlia osl in inlollootu

ralionom dcvcnil

vcrso oil do i>pociobus.

..

<.

9<xi

SecuMJum

enecli- pin-itmu-

vo, sivesoIiUirie,

dicilur ouujo

I.ogicum,

unam

Specicsspocialissima

r>.

se csscntialiler e.<se in dilTcrcn-

qu.into (lenus

univoco

cSl t.-intum (Je

Naturalcm, quod

.scciuidum

inlellcclus

libus specie, ol ei allribuil intcnlionem gcneris, cl

ncm, intelligendum

et

consideral, non ul in lioc considerat

sccundum

non concedil. Inde si dicatur secundum omno univocum fieri comparalioI.('gicus

ois, esl

in

quod tamen

po-

cl

quia divcrsaj Species, liabenl di-

versas formas pcrfectivas

iii

In Gentre

Pljysic(jrum.

7.

mulUi' latent xqui vocutiones

in subst;m-

opcralionis, vcl passionis in singularibus

tenliale,

quia

jjondeal in re aliqua unitas, alitor subslanlicE,

apud inlelleclum, secundum quan dicitur

de mullis apud Naluralem vero non esl
omne tale, sed tantum quod esl unum secundum ullimam formam completivam,

unde dicitur

diiin oil (Jrnua.

uiulusiu

ioi>

e coo-

"*'"*''

SUPEU PK/EDICAMENTA
cretus supponit subjectum

quia terminus supponens, ex hoc,

patet,

Denoininalim ivwo dicuntav qnnKwnque

aliqao

iiicn hahiuil

secundmn nout a Graniwa-

casii,

sol') dif/ei-onlia

aiKicllalionem:

tira (h-ainialicas, el

a')

a fortiladine

forlis.

('ap. eod.

ergo. Major

quod supponit, non habet novum

signifi-

calum. Probatio minoris per Aristotelem

albuni

est

lucc est per accidens,

35.

text

Po.slerior,

1.

lignum, quia significat, quod

illud cui accidit albui7i, est lignum, igitur

illud cui accidit
OU^ES'i;i() VI

11

Ulram Dcaominaiimim idem

album, ut subjectum,

ibi

supponitur per album.

^ignificet

idem

Item,

qnod
4.

significat

Melaph. conlext 28.

nomen,

liatio,

et definitio

qua)n

sig)iif-

abstractam
cat nome)i, est definilio

D.Thom.

in

(lA^^.qini-si .\.arlic.2.el

1.

S.Metaph.^ec^

Simpliciiis et Aminoniiis ii\ Anlepr(i'(licnmen.MheiAns ract. V. c.ap.

tis. Cajet. cap. dc Hcnerc.
Masiiis ibidem accl. 1. (/i((i'sL 3. Didacus a Jesu
i.
1.

(>.

tlixp.

g. 1.

super hanc
e.rposilione Prdulicam.

Joan. Angl. et Eras.

iiiKftitionem. Marola in
lcst. 3. Doctor in 2. disp. 12.

q.

n.

1.

18.

\0Y\im,utrum dijferantsolo casu scilicetsola

cadenlia ad subjectum a principalibus a

quibus liabent denominationem, an etiam

differant in significato,ei lioc est quoerere,

utru)n deno)ni)iativu)n ids)n

abstraclum, scilicet

quod

formam tantum,

aliud ul subjcctum.Et

jectum, videtur

sig)iificet,

quod

vel

significet sub-

quia significare est

intel-

lectum constituere, per Aristotelem l.Perilierm. cap. de Verbo, ubi dicit, et sig)iificant aliquid,constituil eni)n mlellectuni
dicil,

nomen concretum prolatum,

sed

stituit

inlellectum subjecti

igitur

per Aristotelem in

ciui

con-

ergo illud sig-

quod

tum quia impossi-

esse sine subjecto,et{///wi-

quodfjuesicut se habetad esse, sic adverita/e/,idest,ad

context. 4.

cognitionem veram

sine

context.

Per

illa.

per Aristotelem

ergo

4.

lioc

niliil

intelligitur prolata voce

dens non potest sine

7. Melapli.

quia illud

quia acciillud

per Aristo-

scd

Metaph. context

7.

4. et

sed talis dictio exclusiva, addita termino

concreto,

non excludil subjecLum

Probatio minoris

etc.

bum

currit,

si dico,

igitur,

Tcmtum

al-

non excludit corpus currere

quia includitur in eo. ProbaLio, sequitur,

Ta)itw7i albu77i currit, igitur
et ultra

mo

album

currit,

igitur corpus currit, igilur a pri-

ad ultimum, ergo corpus curril

et ita

corpus non excluditur.

Com-

Item, hoc videtur per auctoritatem

mentatoris super

Pliysicorum context.

1.

25. ubi diciL,quod No)7\e7i concretimisig^ii-

ficat

et

subjectU77i, et 12.

Metaph.

Commentator,quod

signi-

ambo.

Item,

AristoLeles in 7. Metaph.

context.

quod in dicLis secundum accidens, non est idem quod quid esl, cum illo

28. dicit,

cujus

esl,

propLer duplex significare, ut

77iusicum, et

albmn

igitur

hujusmodi

si-

gnificanL duo.

Ad oppositum

est Arisloteles hic, dicens,

quod Denomi7iaiiva diffonmt solo casu a

sed
pri7icipalibus, ergo non significato
abstracLa non significant subjectum, quia
;

tunc non essent in aliquo genere

ergo

nec denominativa.

conlext. 4.

Ilem terminus idem supponit, quod

gnifi^al

Me-

significatur

illo intelligi, et

esl prius cognitione accidente,

telem

7.

etiam probatur, quod

subjectura primo significatur

primo

Metapli.

Inm qma Substanlia est pi iniu)7i

oinniu)7i cognitio)ie,

taph.

2.

Minor patet

extrapsr se significatum termini,

est

context. 34. dicit

accidentis, et illud impos.-;ibileest in-

ipsum

significat.

lLem,dictio exclusiva excludit quodlibet,

tum

bile est,

accidens

et

dicendum, quod Accidens definitur

inde,

fcat formain,

subjectum,

nomen hoc

nificat.Probatio minoris, constituitintellec-

telligere sine subjecto

sed definitio con-

per substantiam.

Ouaerilur circa definitionem Denoininali-

1.

creti, liabet in se

si-

tcrminus accidenlalis con-

Item, inferius cap. de SubsLantia, dicit,

quod

albu)7i,

solam qualitatem

significat.

QlJitSTIO

Commonlalor

Itom,

quod laiilum

dicil Ari.slolelom vollc,

formam. El

ficol

ossol

ter

Metnph. ronl.

5.

rali(j

huju.s ost

sij,'ni-

quia

1.

ali-

addondo accidens cum

nu;,Mtio.

quod vidotur inconvonirns, 0)Uquia punondo ralionom

si^quonlia palol

subjoclo,

idom suhjcctum

concrrti joco nominis,

b;s

si

concretum

Mbiim

ijilur Ikpc,
diiru sc

natum

gnilicaluni,

esl lifjnuni, os.sot .socun-

lamon

rosl. cont,

i.

ojt

suum

si-

pcr so supponere,

e.ssot

cl i)r;L'dicatum esset

so(iuons

significot suljjoctuin;

quia subjoctuni quoad

iiiU-lligero,elcomposiloexM.sunumnomen
imponoro, sicul
ni)mon

loli

nom<n non

illud

Ilia,

ulrumquo suh propria

crclum

raliono,

auom nomon

polosl

.si;^ilical

ri

aliud a suo

tjiuM-rnons

nullum

TrojanaL' Imjc

hijil/jria?

n-

s._i......ilii

ulrumquo

gnificarc sub propria r.iliono.nisi

si-

sil .^atii-

vij<um. Incrjnvi nions aulom osl ron

dicorotur.

Itom,

457

VIII

de esse subjecti

con-

falsum por .Vristololom

omno nomon concretum

quia p<Tin't
sot ali(iuis

.scrmonis

linis

xquivocum,

esse
;

quia vix poi-

dolerminalumconcoplumexpri-

nomoD con-

mero. Idoo dicondum, quod

cretum non
s

signitical pioprie

subjeclum,

d t;intum formam.
Dicorotur forto, quod non osscl ;rquivo-

lio.

ittiifuttrufi*

Item,

alhum

si

accidons, sicut hunio

secundum

subjoctum,

significot

accidons,

filhus,

quijd

et

i^'ilur

o.sset

vidolur

esse

conlra Aristololem o. Motaph. conto.xl. II,

quia dividil

Itom,

concrctum

si

linn, lunc

subjoc-

si>;nilicarot

non dofiniiotur por additamon-

tuiu.t^on.soqucntia palct.quia tunc quid(iuid

ponorolur in ejus dofinitiono,

o.s.sonliali

Aristotolom

do ra-

os.sot

cl

.Motaph,

7.

cont. 16. et circi-

ulrunnjuo sub

signilicat

formam inquanlum
subjoctum inquanlum insed

fonnabil".
(lontia, (juod

ille,

qui

raliono

signilic.il illud

robus

impossibile cst in

ruin Gonoruui gcneraIi.ssimorum,

(luam

rationcin

igitur

nomon

polesl esse

substanti;c

significuns

univocum

soil

diver.-!o-

ali-

o.s.se

communom

talia

duo, non

subjoclum,

ct

accidons, sunt divor.sorum (lenorum; eri:o

concrotum utruinquo significarel

e.s.so

quod non vidolur

convcnions
(]ui.-i
lunc nuUa proposilio
simplicilcr os.sot vora, in qua ponilur concrotum niilla oliam in eise.ssot conlradicsiinplicilor auquivocuiu,
;

nulla consc(juontia

po.s.sct

passio otiam non

domonslrari do suo subjcclo, cuiu

sit

concrcluin

t'sl

filiquiti

ol

in

)lcmuNslt\itiont'

non

:vf]uivurum, por .Vrislololom

I,

non

simpliciter

formabilis

igilur

nomcn

sighificans illud

sub propria rationo,

cerontur in

illo

ot ita

significal

Vcrumtamon proptor argumonla, inlelligondum. quod licel accideiis non sil sine
sujjjocto.ost

lamon

distinctii

ab

porfccta,

nam

7.

//j

umni tjenercy

lilcr nisi es^ol c

o.s.sot

nonadco

o.ssontia subjivli.licol
\h.'V

per se in

a..-^

manifcslo falsum

Ail

lingal

<nKoslioncm dicondum. qu

subjoctum,

ot

il

si

con-

accidons unico aclu

Xota.

in so iua}d ini CHsonlia,

Ari-'

'

est v'<
'
...

dislin

Top. oap.

tve quid.

.ioro

o.sl

I.

'

s... j.

Siini-^

<t

quamIiU'l
7.

es<onliam

conlingil sub

raliono

inlolligorc.ololiam signilicaro.ol l.ilinuKlo

inlolligcndi

corrospondol
Alio

aUstraclus,

candi

nuHliis

modo

crolus

sijniifl-

cf

isiam osstMiliam.inquantum in>

gendicornvspoudolnnHlu^

'Jti.

di-

scrmone.

formal subjtvlum, el huic inotio

lo.\l.

illud

duo opposila

quarlum

Post.

orgo

Ilcm, propria ralio subjccli osl ralio in-

niontia, el contra .\risli)tdom, el

I.

subjoctum.

inlolligt^rt*

spccialilcr

sicul

significiiro

inc(nve-

lUoc

Il*fuiatn'

sub propria

omnia vidcnlur

I*o-!lcrior.

non inUlIigit illud

di("cre

es.sct

non

noii inlolligit aliquid

ojus,

sub

n(jn significal aliquid

sub ratione informabilis.

Itoin,

tio

ralione,

informantom,

ojus: consequonsestcontra

tor.

si

non

I^ropri.i rationo,

(ionora.

tionc

propiia

fns .sccundum se in docoin

ibi

quia

'''H"!,

sicul igilur

gilnr sub ulro^uo

licon*
!li-

si

mwio

iiitelli-

sic

SIIPRR

458

Pn/EDICAMENTA

mndo

signiti-

idem habetur per Aristotelem in princ. 1.

Physic, cont. 5, quod definitum prius co-

modum

signifi-

gnoscitur dcfinientibus, sic in proposito,

candi forlo dicitur subjeclum cointelligi,

per
nori lanquam intraneum illi inLoIlectui

poLest accidens cognoscieacognitione,quid

signilifaLur por

iiliMH

nomen

abslracluni, sed sub diverso

candi

se,

sed propler islum

concrctuni, et

sed lanquam ad quod depcndet intel-

sub

accidcntis,

lectus

modo

tali

intclli-

.^'<a.'^""

sicut

aliquid

tali

nomen autem

quod non

ipsuni

ita signilicat

modo

tali

subjectum

intelligendi, ad

modo

hoc

est,

significandi dat intelligere,

nunc loquimur

est significare,ut

reprDescntatio

est

qucie

de significatione,

minoris,

cum

abstractum det intelligere subjectum, sed

non

quia concretum in recto,

similiter,

abstractum in obliquo,

dico impossibile esse inlelligi acci-

dens esse sine subjecto,

alLerius, et tunc

eL

ita

quod ly

sine

modum intcllccLi. Alio modo

accipi,ut dicat modum actus inlelli-

ipsum quod

tum

significat

igiLur

Lum

ligereaccidens sine subjecto, idest.sinehoc

et

intelligatur, et tunc con-

cedendo illud, potest responderi secundum

subjectum intelligatur, non

ut per se intra intelleclum accidentis, sed

quod dependel intcllectum,

et

poLest dici,

quod accidens non

potesL intelligi sine subjecLo, idest, com.-

ei^dem

est aliquid,

tamen potest cognosci, et

intelligi, quod dicitur per nomcn, non
cognito subjecto, sicut Species non cognos:

non cogniLo
lanien cognoscitur quid dicitur

citur quid est simplicitcr

Genere

per nomen, sine cognitione Generis,

exemplificat Themistius supra
qyxodi si

ut

lib. Poster.

dicalur puero, adduc eguum, non

sed

quia absLrac-

formam sub propria

quod propria

ratione

significetur

sub modo, uL

est

quam

probabilius,

ratio formoe acci-

subjecLi

subjecti.

sit

Hoc videtur

quod modus

dicere

gnificandi concretus

et ita stant si-

sub propria ratione,

principium

si-

intel-

ligendi subjectum,quia aliter indefinitione

non oporLetponeresubcontra Aristotelem 7. Me-

accidentis abstracli
jectuni,

quod

est

taph. contex. 4. ubi dicit,

sic significatur.

et cognoscitur

est

ergo non dal intelligere subjecLum.

mul.quod

plete cognosci, quia ex

inLclligendi

non inquanLum dependeL ad subjec-

gendi, sub hoc sensu,impossibiIe est inLel-

modo

signifi-

propter depen-

hoc

Si objiciaLur conLra

donLalis est esse

Alio

modus

est

significatur,

potesl

ut illud, ad

subjectum

subjectum, sicut supra dictum

I.ici potest,

proedicta, nisi

non

candi concreLus principium

subjecto dicat

quod subjectum

sicut

diversimode ponitur in definitione unius,

dicitur,

Impossibile est accidens intelligi sine subjecto

subjectum,

dentiam ejus ad subjectum.

alicujus ex imposilione.

Ad piobationem

significat

dubium, Videlur tamen propter probationes minoris supra positas, quod nomen

cujus primo intellectum consLiLuit,

depondet, et

ex

Ilocmodo dicendo,posset salvari,quod

constituit inlellectum

concrelum non principaliter consLituit intellectum subjccti, sed tanlumexlioc,quod

illud,

ut significe-

etiam eo modo, quo concreLum, de quo est

alicujus.sic illud significat

sub

tur,

sufficit,

principale dico

Ad prinuim argumentum
quod

confusa

ista cogniLio

nomen abstractum

gendi,
-i.

nomen, non cognito subjecto,et

dicitur per

quod subslanlia

primum omnitim definilione, quia in

definitione omnium ponitur, et non e conesl

verso.

cum

quod subjectum primo

significatur quia illud primo intelligitur
per vocem. Dici potest,quod aliquid primo
Et

objiciLur,

vocem

est dupliciter

autsine

quo non, aut primo ex intenlione imponentis. Primo modo potest subjectum primo
inLelligi

quasi sine quo non intelligitur

accidens. Secundo

modo non

intelligitur

subjectum primo, sicut primo intelligitur

quid dicitur per nomen, sed quid est per

per hanc vocem, homo, animal, tanquam

Genus,

sine

et Differenliam,

non

ita

cognoscit. Et

telligi

quo non

intelligitur

homo, sed non

per

vocem, dupliciter

intcUigi per

cognoscit,

adducil bovem, sed equum, et

Aliquid

primo in-

in-

lelligitur.

nr. ESTH)
prirno, quo;ul inlonlionom impononlis, vel

prof.Tonlis.

pol

Alitor

ul supra,

diri

sl

quod non oportet suhjVclum

inlolli;^!

ad

iiiU'li(rclum acfidontis.fiuld scilicot dicitur

virr

sermonis

Ad socundum

quod

torminus illud suppfmil, quod signifiral

sod non sompor pro co supponit quod
gnificat, .sod

Umtum

si-

Kupponit significalum

pro significato, quando

os' suppo.-;itio

sim-

plox, sicut in suppo.siliono porsonali, coni-

muno

supponll pro supposilis, ot non sup-

positum

quia non significat supposilum.

Ad minorom

diro,

quod torminus concro-

Ulb

rcspcclu

pro subjoclo, dicilur

nf.si

,iumsi-

gnifirari oi inesso.

Ad tcrtium
finitio,

princip.do, concodo

rum album

sic

pnEdicali/iflr/ittm.nonsil naliirn sunponere

per nomon.licet oporlcal.quoad comploLim

cognilionom accidontis.

l',0

(iuofl

cl

una

/jiii/l

duplex do-

esl

simplicitor, qurc esl

esl filmpUriler,

1.

ul subslintirc

Innlum

dofinitio

isLa

quod

dicitur,

hal)el

ncnu3,

el

DifTorqnliamquajsunl intra per se inlellec-

tum

m ijfif

Spocioi, el de illa esl

probatio ojus dc

vera.

el

Nfcl.iph. Alia esl dcfini-

1.

por adlitamentum. ubi scilicol aliqui-!

additur prajler esscnlialia dofinili, el
lio

'

arcidonrium. Quia enim accidonlia

osl

cogno.scunliir

complctc, sinc

i.

.:,

^i

siiJ.'^,,.

lus supponit pro sulij(>clo, sod non sulijoc-

dofinitio dalur causa complclrn

tuin.

haben(KT, idoo

non dofiniunlur sine sub-

Ad probationom dico, quod linpc ost pfr

acci(]on^, Affjum eU iignu)n,mn qmn alhiim

jocto, sod

lalis

supponat subjoctum
supponoro, ot

quia illud ost natum

tunc

si

illud

supponorof,

cssot pncdicatio por so, quia supponorol

(luod

natum

ciderH

osl

supponoro, sod ost por ac-

quia significntum

jiccidons,

so aliquid,

non do

non

tali

augrcgal in

os.sonlia df^liniti, il.'

quam

plus significat.

do

dofinilio

nomori dofinili

el

mnjor vcra, nec cjus proba-

ost

lio.

Ad quarlum
quando quod

dico,

qjod

niajor esl falsa,

sc,

cxrludilur. comparalurad
roale prrcdicatum
lunc onim non exclu-

prccdicati,sodsupponitpro

dilur nisi divcrsum ab eo, rcspcclu pnrdi-

qiiod

alli,

non ostnalum supponoro por

el rospoclu talis

quia

osl

00 cui acnidil.

quia syncatogoromala disponunl subjoclum in comparaliono ad piudioalum

cali

quod cuni

Conlra hoc vidolur,

di<-ilur,

hon signlficalur.quod

rospoctu autom prtedicali realis, nnn esl

quod nnn
ess( l vorum. nisi illufl, cui accidit album,
essol illud quod supponitur. el non tantum
pro quo non onim pofost vero dici hanc.

subjcctum divorsum ab accidcnlo concrelo,

ideo non excludilur. Indo diriiur commualiud .socundum eswnttam,

//omocj/r/'//. significaro SocraliMu currore,

esso,

licot lumio supponat pro S(^cralo.

rcalis prTodicali.

alfjinn oal

liqnnm,

iu

album,

cui accidit

o.st

ligiium,

Ad hoc
Mfjnm cst
albo,

quod

dicilur,

hiTc

(ifjnum, significat

non tamon pro

cidil, ot ita

dobct

.so,

piOposilio.

lignum

ine.s.'Te

scd pro eo cui ac-

inli^lligi

aurloritas Aris-

onim quod cui accidil

lignum. noii limon quo.I sup-

lolclis.

Significat

album,

est

ponit, .sed pro (|uo

sicut commuiiitor di-

citiir.quaiido subjoctum non esl natuiii pro

alio

.suppoiioro rospcctu

pmMlicali,

quam

pro hoc, dicimus, quod praMliratum significaturhuic

iiios.so.ut

Iiii'

/jomorM/Ti'.(iuod

nitor,

Ad

quod exclusio non

quod maximc

.sempi^r ot fndii

.w.n

.se<I

verum, resptvlu

esl

auflaritalo? (!om:ii.

gendum

o.;i

quod

,i;.

/r, e.xi

.<

;.

milur pro daro inUMIigrn\quia

coiilr.irius sibi
.Vd

N!

I.

auclorilalcm Xi

do hominr alh

>,

ol

prop,KSuit dubil.
luli, illa
den.<,

cnim

'

co..

hoc non haboatur ox primn sigiiilicallono

quo

oi.
.

dic-ilur

ui

j
-

acci-

'

..

idoni

cM'/c/r, sigiiilicatur iiiosso supposilo, lirel

.miui i.ntin

Rvund'">

Con*'"

lur

qu.^I

vel

.^

,.,

nfbum. ul do h.>mine, do oo

SUPEIl

icn

PK^UICAMENTA
Ad oppositum est Aristotcles.
Ad quaestionem dicondum, quod rcgula

scilicel albedo,

dicelur intorprelalio ojus,

quod non videtur verum.

ilic polesL dici, quod illa non est interprelatio albi, quia album lanLum signilicat

et concornens,

quando

cst vora,

dem gonore

illa tria

essonLialiLerordinaLa,quidquid

pnedicaLur cssonLialiLer, sicuL

sumiLur

pj^xdicari, de praedicato essentialiter, prae-

mam

dicatur de subjeclo

alium oppositum mo-

ut conceniens dicit

dum.
Si auLem quaeralur,quoe

est inlerprelatio

nomon

ma lamen

sul)

quod non

posset for-

uno modo

sigiii-

osl possibiIe,forLe addiLo

hoc modo, ul concernens,

cum

hoc etiam

intel-

quando praedicatum

ligcnda est regula,

inLermodium non variaLur

in comparatione

do quo prsedicatur.

primam conditionem solvunLur duo

Por

possibile

est

dari, nisi per aliquod

ficandi,

liic

ad praedicatum de ipso, et ad subjectum,

hujus nominis, albiDn, non

significari

nlo^^ejus

in eo- ^pof^ino.

sumuntur

formam sub uno modo signilicandi scd hoc

lotum, aWedo ul cuncernens, significat forsub duobus modis oppositis quia
albedo signilicat formam sub uno modo, et

2.

prima argumcnla, quia album,

non praedicanlur de animali,

lissimiwi,

substantia essenLialiter.Similiter

et

secundum

penes variationem praedicati intcr-

fallit

eLc.

ct genera-

medii, quia

sic

arguendo ut

il3i,est fallacia

Accidentis.

Quando alferum
suhj^clo

de allero prcedicalur, ut de

q^icBciincqite

dicuntur

tur,

dicuntur,

elc.

de eo quod prcedica-

omnia

h(xc, et

de suhjecto

Cap. 3

Ad tertium
.,,,..,

,.

ae prxdicari signalo

inLelligi

nibus, in fundamentis vero

exercito.

QU/ESTIO IX

quod regula debet Argumen-

diciLur,

cum

esse,

ideo

non

torum

,.

mtentio-

de prsedicari

hsec

rcgula

vera,

sil

Quondo alterum

de altero prcedicatur,
Conimb. Compl. Merinero,

etc.

por quod exercetur praedicatio,

tenel consequentia.

Rodride regu-

Ruviiie, Fuente,

guez, et coinmuniter recentiores, cap.

lis

isLas, liaec

consequenLia, animal

est

esset expositw.

igilur

praedicatum intermedium, eL arguitur in

Prcedicamentorum

primis intentionibus deproedicariexercito;

1.

Quod

taprlncf- pi^^L^dicalum
paiui.

jj^r^ii

gpipy

quentia,
;

de liomine,

sequenLis

et

raLionem

animal

ct

quia animal est

album de anialbum de homine

secundum

istam ergo

albus

videtur

sil falsa

est

Lenorot hasc

album

ergo

tamen videLur esse

:

conse-

homo

fallacia

est

Con-

similiLer anLecedens potest esse

verum, sine consequente.

tanlia est generalissimum,

igitur

animal

gLneralissimum.

ILem,

si

quid priiedicaLur de prsedicalo,

:

praedicalum

igitur

dicalur de subjecto

praedicatum.

praedicatum prae-

igitur

subjectum

est

igitur

conditiones non salvant

veriLaLem regulae. Probatio minoris, quia

sequiLur, asinus esl subslanlia

ergo ani-

mal est substantia, cL non sequitur igitur

homo est substanlia quia illa, Homo esi
;

subsiantia^ est anLecedons

Animal

est

non convertibile

subslantia

igitur e con-

verso arguendo, est fallacia Consequentis,

a positione

consequentis, et a propositione

plures causas veritatis ad

unam

illarum.

sed pricdicatum

prgedicatur de praedicaLo, quia prsedicalura

consequenLia non valet

praedicLae

IialDcnte

pracdicaLur de subjecto

est

ista

onmes

isti,

iLem per hanc rogulam sequereturjS^wis-

esl

sed

ILem nulla consequentia

virtute Syllogismi
in

3,

subs- ^^u^fj^a'

homo est subslantia,

bona, quia hic sumuntur tria essentialiter
ordinata in eodem genere, nec variatur
tanlia

ArguiLur auLem in intentionibus

ConLra hoc,secundum omnes condiLiones

Utrum

so-

lutio.

sed

si

Syllogismum, cum homo,

faciant conclusionem,

tenet,

nisi

in

haec reducatur
et substantia,

erunt extrema,

et

animal medium. Facto igitur antecedente

i\

oi'.i=:sTi<>

quod non sequilur formaliler, nniinat

subslantin, igitur hfmo e$t snbstantia

priori pro mrijoro, erit .Syllogi.sriius in pri-

dici,

ma

est

figura, halien.s inajoroin partifulareni,

qufR non vaU't in quiiiusrumqiie lerminis,

quia forina
dein

argiiciifli

ea-

cst

noc consoquenlia prius va-

igitur

omnibus

iii

nec .sequilur, suhstantia est afba

igilur

animnl

non essentialibus,

lialibus prandiralis, et

Ifnot ox

quia consoquonti:i

proposilionum,

.Syllogismus

et

si(Mil

.sijjrnificatione

hnnc aulcm, Aniinal estsubatantia,

mnjor

gnifiralur

qiiam por hanc,

ficatur

,l/i///i/'/^ e.s7 rt//^<o/

pnEdicalum

quam

unum

runi, ol

per

iion si-

non plus

i'k'()

quod regula

ilom unioncm

dicil,

qualis

major idonlitas

ila

auimal esl sub>tantia,quam

Si

dc

de incsso, ul nunc. Et

ila

oxponendo,

nugatio, ut hic, homo, ut nunc,

et hic essel

est

neressario,

nun videlur probahilo.Simililer hic

gatio, honto necessario est

animal,

modo

e.s.s(4

fall icia

s^vundum

anma!

animal,

animal neccssario
est

atbum.el

ila

illa

est al-

ad illam
dc

iiies-

omnibiis termiiiis. oiiod cons(V|iuM-

noi^\:\W:\l,anin)ahiecessarto est albu n,

igituranimal

homo, de quodam honiino pniMlicalur: nnimal vero de hominc:

tur,

do

ot

quodam homine.

anfma!

mine.

Si

dicatio,

est a//>M//.palol

per

aulem debeat exerceri

cum

hoc vorbo

niilur /Tav/iVflr/, el lunc

.Vrisl'>te-

hmno jter

vel essentialiter
est

pnrar-

a*!

niolificarc

mal

Anlecodonli.

rationes princip;iU\s p<lesl

..

primo modo esl animnt,

se primo i/ixA* r</ h>tmo,

igilur

quidam hnmo

jter se

est sul)stantia, igitur A"//io.nihil

milurin antiH-edenle^iuod nominel

liilem liujus n'irul;e

quia

pt>T

ex

ibi \)r-

oi^

'

U\ non sigujlicalur pnrdicaluin

idesl.

cssesubjivlo prius.vcl

Si aulcin diciitur, quoi

.\t

absoliiU ((miposilioinMn. dic!

dam enim homo

quod

pre^sit priiis in

[uens non

esl arg;.

sic

animal.Si uulem aLsoluto argualur. Ah-

silio iu aljrclo.no;! lon<>l a c(i!i''mciis:id di-

Pniplor Iros

isla

oportel

est,

guonduin secundum rt^gulam,

dico.

ponit inlollrclum op[)Osiluin

prrdicari de ho-

os.sentialiler

loin 2 rcriher.cap.^.quia (luamio csl oppo-

visa: similiter sl valc! .crg"

ubi sig:iifica-

dicatum pncdicari de subjeclo,sicul hicsu-

ad siinplici-

qiiid,

de neccssario, non sr^querelur

so, in

esl

nu-

o.s.sot

diminuorctal-

hnmo

secun-

osl in illis,

coMiposilionem per aliqui(|,quod nolel pnc-

consequonlia, homo, ut
igitur

quo-

sic oxomplificat, ul

qui lam

in'.entionis,

hanc regulam? I)ico,quod Ar

est animal,e\. si

hic simililcr,

bum,i;jitur

arguendum

igilur

nunc,

animal

est

de rebus primx

quod

animai,\e\ sem-

unum

e>l,

autem dicalur. quod.Vristoleles exem-

dum homo per se

et ila in Iiac

nunc,

cujus verilas nulli dubia

n^pugnantia in-

hoc.igilur opposilum

tanlum,

l;inc

per rei^ulam, quod

siirnififatur

ot hic es.set

tellectuuiii, /iomo,ut

lerum,

alhus,

repugnanlia inloIlocluum,/jo/Mo

simpliciler esf a'hus, rel

csl

o.sset

pro

sum'rido pra^ilirnri

el

convenienler ponilurul rcgula: quia

plifical

crgo

ut nunc, significarot se osso

et

homo

intelllgit

pT

..

esl, el fin
<>

..

-n

;^.i-

./

-./

<-Miti

rcndo, animal
.HC(]uens csl

ccdcns.

iiil>

>

5.

dalur ^^firl*.
sicul Logicus

ejus vcrilas omnibiis est noLi.

esse lalein, ol oinnis proposi-

ino.s.s,

quia per

.se

superius superiore esl superius

est

inferi(jre

(liim

lia

eodem modo

prius priore est prius posleriorc, vel

animal eal alhum.

IIoc non videlur e.sse vorum, quia lunc
omnis propositio dc incsso simplicitcr, si.sc

est prtr alio diri,

non plus

et

quod

hic,

gnificaret

quod

prio,

sigiii-

unio oxtremo-

esl vera

dobet loqui,

et ita

significatur hic,

l(r;

.siyTjificatione ser-

secundis intentionibu.s

(io

esl

aliud

dcborelur oxtromis, ot

per

Sed ad qurcstionem nunc esl dicendum,

i;i,'ilur

idem homi-

C5.so

(iicatur, quofl esse osl

Si

exlromorum,

idonlil.is

sii,'ni(lcalione sermfniis,

lio

quia ex

inonis, utrobiquc anloceden^

Itom forma arj?uenfJi oadom est in ossen-

ni,

sicul

so liabel ad Consoquens.

luil.

ox

101

stvunduin pr

m
A(l aryu-

vwnld.

SUPEK PiJ.EDICAMKNTA

Ad

(luo argiinieiil; coiilra respousioncin,

ne, et 5. Mctaphysic.
20.

palcl.

quod rcspcclu

Acl lcrlium dico,

dlcalionc signnla

scd prx^dicalum,

res-

pcr

lales

se, et

llchitiva.Similitcrproprium

Qualitati simile vcl dissimile dici

est

peclu pra^licali.esl i^rirdicalum, pncdicalione cxercHa liuilum regula aulem cst

secundum Quantitatem

inlelligonda fttraquc pra^dicatione unifor-

et

mitcr sumpta.

de Qualitale, et cap. de Uclatione.

arguatur, hacc tcnet, Animal prxdicatur de homine, ubi esl prLedicatio signata,
est
et quidam homo per se est homo, ubi
Si

I)ra>dicatio exercita

crgo

quidam homoper

L)ico,quod hvec, Animal prxdicatur de ho-

mine, est pcr accidens

pniedicalur

secundum

pro pra^dicalione

non tamen animal

accidens, el est vera

exercita,ilii

utrobique est

sumendo uniformiter

veritas,

quale

proedicatio

Item,

laph.

in genere Actionis, vel Passionis.

magis,

et

tempus

communiter

Melaph.

43. e<

continuae, per Aristolelem,

expositores.

motus

sic

videLur

Arrjumen- SubsLantiae, per

ta pro partc

affirmu-

corfms esL in genere

Porphyrium,

cL in

genere

est species quantitatis. Probatio

omne

estidem

4. et

inde.

termino ad

quem

Motus

bus Generibus,

per

com.

inde,

9. et

Quaiitate, et Ubi
in

ram,

el

per se considerat figu-

figura est in genere QualiLaLis, per

ArisLotelem cap. de QualitaLe.

illis

tatis

quia est in prima specie

se rclativum, per

et est

per

ipsum, cap. de Relatio-

ergo pas-

5.

Physic.

loxt.

speciem a

accipit

et ge-

tri-

Aristolelem ibidem
scilicet

igitur

Quantitate,

moLus

est

per se

tribus Generibus.

quod motus sequivoce est in

generibus. Contra, motus dici-

Si dicatur,

tribus

tur de alLeraLione, et
loci

augmentatione,

et

mulatione, secundum idem nomen, et

essentialem, sciliceL ac-

inquantum in polentia;

quse est ratio ejus per Aristotelem

sicorum

Ad oppositum

idem
sirais.

Phy-

est AristoLeles.

Item, quae differunt in priore,

differunt

3.

cont. 6. igitur univoce.

in posLeriore

Ilem scientia per se esL in genere Quali-

hsec

sed per se terminus motus est in

text.

igitur similitcr

tus entis in potentia

derat quantitates,

illi:

moLus.

tale.

quia Geometer, qui per se tantum consi-

essentialiter

igitur, etc. Probalio minoris,

eamdem rationem

Item fignra est in genere Quantitatis,

se-

vere praedicatum in abs-

Quantitas per Aristotelem cap. de QuanLi-

tiva.

magis

igitur

per se est vera, Patiens movetur

illis

Quod

motus

igitur

hsec est vera, Passio estmotus, et Actio est

nus
1.

Tempus

per se species quanti-

est

Ilem per AristoLelem

etc.

Me-

5.

quia est quinta species quantitalis

talis,

Topic.cap.i3.
Averroes et Aiiimonius hic, Ruvius in cap. 3. de
regulis qucesl. 1. Goiiimb. explanat. ejusdem cap.
Valera lib.i. dist. 5. arlic. 1. qua^st. i. Rodrigues in Antopra'd. Scoli quoest. 10 art. i. Gursus Garmelilanus dub. 2. in cap. de Regulis, et

Aristot. hic, ell.

motum

quantitas per

esl

per Aristolelem

cap de Quanto,

text. c. 18.

com.

Ulrum hxc reqida sil

generum,

Gencribus,

motus videtur esse ingenere Quan-

tilalis, et

sio esL

vera, Divcrsorum

ina3-

lativis.

tracto de aliquo,

QU/ESTIO

et

Consimiliter arguilur de multis aliis re-

cundi; quia

Biversorum generum, et non sabaUernalini

posilorum diversce sunt species et di/ferenrentia, utanimalis elsciinlix, etc. Gap. 4.

illis

et

sunt per se rclativa, per Aristotelem cap.

moLus

exercitam.

a^quale,

ergo hasc sunt in

Primum probatur

se est animal.

1.

dimidium sunt Quanti-

Item, diiplum, et

subjccli

privdicaluni esl pncdicalum, lantum prae-

nem

com.

similitcr text.

igitur quse differunt genere,

in quoiibet posleriore

est in

differunt

et

nihil

Generibus diversis generalis-

Qr/EsTh> \

Ad qu.xMlionom

lur mullipliciler.ul

genero,

mero

specio,

lif>lii

ilur

di'

i.

numero

et

i'Jem dici-

Top. conl.

in 5. MeUipIi.

et

5.

idein nu-

el

Iripliriter, accidLMile, proprio, el

finilione

l/ninii

quod

dicilur,

de-

non ha-

texl,

bo[jl(; com. dicitur, quod vlem sccunduin sc

mul- dicilur lol niodi.s, quot modis unuui secun-

itrr

f/iritiir.

(Jum

numoro,

sr, .scil.

proportiono

numero, quo ad

ol

duo.s

modos,

iJem

scilicet

accidente, elproprio, potost csse in diver-

Generibus, quia animal,

sis

el

cohr, sunl

idem proportiono, quia liujusmodi

las,

c.st

Ad secundum dico, quod

gura, e.st uno modo ^^

b<>c

lcrminalxim

lini-iH,

ual

Quanlilati.s.

Alio raodo

habere

in similiter se

idonli-

enim

.sicut

el

qualil.-ite{

Ad

disciplina perceplibile,

idom proprio
est, quod sunl

sic (.'adem

el

Idem

in divcrsis gcncribus.

modo

specie, vol fjrnere nullo

sis

manifeslum
divor-

cst in

Generibus genoralissimis; vel quibus-

cumquo non

suballornis,

aul(Mn

riorc non

idem

fjoicrc supr-

\c\genere infe-

specie,

rioribus non suballornis,

viilolur

ul Spocics,

manifoslum

cs.seiitiam .Spocioi porlinot

idem specie; vol

non

cs.sonl

cssot

quia ad

si

(jcnere inferiore, esscl in

do ojus

idcm

vol

Gcnus; orgo

diversis Genoribus suporioribu^

Gencra

vel

diversis Goneribus supc-

sit in

DilToronlia,

Spccie.s,

Goneribus inferioribus.

riore, in diversis

Quod

idcm

forte

Uirferenlia, nisi

ul

illa

arabo

cssoiilia; igilurillud

cs.s('nliaIilor, qui;

duo Ge-

nera n(m suballorna divor.sam (\s.sonliam

unum

c.ssonli;dit'T,

sod

cum

divor.^is

ncribus non suballornis, nihil idom

Gofacil

Afl iin/u-

quod

dicitiir,

res

6.SSC

aliorum

hoc dicilur ad orania

sunl

relaticincs

rclaliva vero

nn\-\

r-n"r:i:n.

illa,

tamen non sunl

quod
in

iilcm e.vsealialili:

ficant

eodem gonere ergj

gonere Hela-

si

ir

sunl in

sunl pcr

rtdaliou-.-.s

se in genore Uolalionis, el relaliva

Con.soquon'ia palot
l'a

orunl

quia cadera esl Cison-

ojiisdem gcncris, cura ens socundura se

dividalur in dccem gcnera. llem

liva

non

in

e.s.sonl

gcncre Helationis, nihil

convcnirol alicui in

dicamenlis,
nere, el

ita

in 1'ra;illo

ad doterminandum de

omnia

ncre, cs.scnt

rcla-

si

detorminalura in cap.do Adaliquid

illu

palol,

nec cnira prima

dofinitio .\d aliquid, ncc secunda,

nec aliqua proprieUis

AristoloIe.s approlwl,

quam

quaui

ponit, convcnircl rtdalionibiLH, sed

tanlum

rolalivis, quaj

per bypolho.sira non

sunl in gonoro Uolali^::

iM>losl dic',

sunt in gonero

quoi per 80

IJ

uliorum sunl

in

(licotur p')sl

el ila nihil

.so

5riV/<rt
!i

ai.;.^

>

'

ndnlivuui,

i/Ti'fii>riM,lii ni

ridaliva

crgoa.^
itii?n!ri

in.!iti<

it

.n

"^

tnentii.

ncre SubstanliiP

ul

nominal ipsas

mum

palot, luia natura

subslanlin, cui ropuguat

sioiios.

1;

tres di-

monsionos, osl in gonon Quanlitalis.

Pri-

incorponM dicilur
rocipore dimon-

ge-

im[)crlinonlia, qu.x' dc-

Prima consoquontia

noris

dimensionos, csl in go-

ge-

torminanlur ibi.quod videlur inconvcnicni.

priinum argumonlum dicil Albcrtu.s,

quod r )r;H(.f, ut dicit naturam nptam ad
Ires

sinl

liccl

Contra, concrelura, el abstractum.signi-

osl ptM*

n^cipiondum

I'er

sed in aliis Generibu-s,

cssontialitor; igitur, olc.

Ail

et illa sunl res aliorura gonerura.

hloo
i.icit

Quauuui uude

tio,

prjrdicanl.

Similitor I)i(Toronli;i, (Miiu (Miioro,

:,

sunl relaliva, in quii

et

sunt

vel risibile,

illa

lionis,

Socralcs,

l'

pcr RC in gonere llelationii

possunl

la gcut-rv)

Quantilalem.

aliud

habet ad homincm. Simililcr Socrat<JS et

;

si

ic

/?:i

aic

.six^i

nomcn.

quarloi s[)eciei, dicuiilur quali-

talci circa

relaliva

idem sunt accidcnte

quarla

csl in

.sic

color so habet ad albedin(?m, ita animal so

alhus,

el

clau.sioncm lincarum, sive

proporliune, ct iilem

et ifJem

gt;nore,

.specio,

463

80

n
Ad

>.

i.el <

aliud

tiium, sunl per se iu

SUPER nj.EniCAMENTA

4CA
n(\' lioc dicil

Quanlilalis:

duplum

illud cui inosl

per se quantitas

pcr

ul duo,

so,

sit

quia nonoportotaccidens

eodem gonere,

esse in

Arlslololos, licol

vel specie,

xqmli,

subjoclo. Simililer do

cum

suo

genere Quantitatis,

rolativa per se, sod In

Subjoclum aulem,

se.

unum numero,

sint

non per

ot

se, et ila

per accidens,

de

non

Ad
(um,

de contrariis in

elc. tenet

dem

proprietate Quantitatis, ct Qualilalis.Possi-

fallacia Consequenlis

uno gc-

risibile est in

prium

Ad

5.

gcncrc SubsLantiyc,

Arislotelis auctorilatcm

pro-

qualitas; ergo

Ad

est

iicm

aliud de

quod

dico,

hoc

c Milcxt.

postea.

Me-

5.

sunl

sunL

idem specie

est

in tcrlia figura, scilicet, iste asinus

non Qualitas,

ergo non

sumendo
utrumque extremum, ut esL

homo

in prasmissis

non

est

terminus infinitus
si

asinus est non homo:

iste

qualitas,

ct sic

oppositum de opjwsito,

concludcndo.Scd
et

proposito, per Aristotelcm

ergo

homo

igitur

homo

et est subsLanlia
test fieri

Dcm

Top. cap.

est qualitas in absLracLo,

lo pra^dicaLur, nisi

ris

p^ropositum de

2.

quod

esL in

cst

12.

ejusdemgene-

genere QualiLatis,

communiter ad osLcndendum

o;n-

affirmativam esse veram.

AristoLelcs context. 7.

quod
prius distinguit mo-

unumper

se dislinxit in illos modos,scilicet u?nero,

et specie, etc. et

inde,

cum

unum numero

intelligit

subdit context. 8. et

inferlur

unum

specie,

tantum de uno numero, ut prius

illud posuit, scilicet, ut est

est

homo,

Ilomo

est

qualitas, e contrario igitur, eLc.

Ideo dicitur aliter,

quod homo

et

homo,

non opponuntur, uL sunt termini infiniti,

sed ut non homo est terminus neet fmiti
gaLivus, et isto modo conclusio non sequi;

Contra, ut est terminus infinitus, dequolibet dicitur hojuo,

nullo

eodem ambo

vel 7ion homo, et de

ergo sibi ut

modus unius

con-

sic,

tradicunt.

Item, negatio infiniLans, cL ncgans

minum, non

differunL

tcr-

quoad significatum,

quia utrol)ique negatur significatum ter-

mini

finiLi.

Aliter dicitur,

quod

in

paralogismo ex-

me-

positorio, est fallacia Accidentis, quia

dium

variatur,

asinus,

quia primo sumitur,

quantum ad

vam, per quam

non

qualilas,

iste

differentiam compleli-

esL in

specic,

guiLur ab homine. In alia

potest dici,

dos unius per accidens, et postea

ergo qualitas

qualilas, per conversionem.Similiter trans-

denul-

igitur, etc. lloec raLio po-

Ad primum isLorum

et si hoec est vera, igitur et hsec,

Syllogismum exposi-

Ilem, arguitur per

non qualitas

Non homo

sic,

tur in Syllogismo expositorio.

potest csse in diversis generibus.

torium

cst

infert

unum specie accidcns, et subjectum,

unum numero, pcr responsionem, et
in diversis geueribus, igitur

Contra, arguo e contrario

Unum numero,

12.

quse con-

Contra positioncmper Aristolelcm

taph.

est qualitas,

ponendo pnemissas igitur non qualitns

igitur homo est
esl non homo, et uUerius

essentialiter.

motu dicctur

homo

Non homoeslnon

sequentia non valet.

idem annumerari in diversis Gcneribus,

quod non

ex opposito prsedicati, ad oppositum sub-

ut

esse relativiim, ct qicalc, nihil prohibel

sic

co-

argucndum

sed est

jecti.Arguitur aulemsic,

de Qualitate, Si conlingit idem

dicit, cap.

de

ordine affirmative, el negative, sine

quia

in Qualitalc, ul species.

6.

dicilur se-

argucndum

csl

nerc, ut species; in alio, ut propria

inlelligit

seipsis,

contradictoriis e conlrario, ut

propria, ut patot por Aristotolcm inullima

in

illis

aliud dicitur,quod regula, Si opposi-

cundo Top. Unde non

autem cstde mullis, esse

si

lioc cst

vel Qualilatis sunl, non ut specics, sed ut

bilc

accidens,

et,

istam consequentiam tonere.

et ina?qua'i,

diccndum, quod sunt

simili, ot dissimili

jyr

isle

qua

distin-

asinus

est

sumitur secundum formam

qua convenit cum homine,

distinguitur ab omni quod est alterius

subsLantise, in
et

generis.

Contra, consimiliLer poLest alibi argui,

ubi

non polest defectus assignari

lalis,

ergo nec est hic per

se.

per ArisLoLelem

Elenchorum, cap.

2.

Consequens patet
2.

7.

i:sTi() XI

01

Omniiiin

eadem

idetn,

quia

oralioniim,
solutio est.

si ar;^u.'ilur sic,

Albcdo

non

c.sl

non homo

cst

sunl

qnoi

asinu.s

non

igilur

non

e.sl

peciivum, in

propter

itoino.

abs(dutum, vel ons pcr

a.sinu.s

igiiur

quod

conclusiono Syllo-

tcr potc.st (lici concessa

rius, igilur liomo osl qualitas

et ita fX)tosl

in 2. Top. c. 2.

conver.so

in conlradictoriis

lenet o

quibus convonil.

tanlum

riis
(lo

intelligeiida

osl.

oppo-

cle

inontra-

inlelligatur

vol si in contradictoriis,

pnedicatitmo e contrario, hoc lotum ve-

riim est,

Anlecedonle ost pncdicatio

si in

ad minus

pcr so, vel

communos;

lormini

univcrsalitcr,

Top. cap.

genu.s

nou

12. ot vorillcatur

subjecto orit

novem, non ens

juquivocimi ad

quod accidons

oorum cum

opposilum prredicari do opposito,

ncquc

in soipso,

ncquo

in conlrario, olc.

substantia

tanlum convenicntia

ita

non

igitur

aequivocuni

quam unum

quia utrobique

in aliqua

qiiando,

iilrobiquo

eril convcnienlior divisio

quam

ens non quandu

el in

unum

eil

voce sequi-

enlis in subst<inliam, el acoidens,

(>ns

iu

qutnl non plus

nunc aulom quajcuiuquc conclusio sil illata pcr Syllogismum cxpositorium, nc<nio condudilur osso vera pc^r se,
ncqiic univorsalilcr, el ideo nullo modosoqiiitur

el

lil.

sil

novem Gonoribus, soqui.ur

omni

io

gcnoralissima.

18.

Ilcm, dato

voca

I.

igiUir ciis in.sub-

si

illud

convoniant accidontia in'erse,

aliis

rcliquuui, ptr Arislolelcm

sionc univorsalis aflirmativic per contra-

posilionem

ens perac-

>tm diciiur mul-

jccto sil u?quivocum ad

orunt

se.

dicitur,

univocuni

osl

o]

genere opf/osilonim

sint

si

dico, pro conver-

]io(!

siunum

Conlra,

tifdiciler, cl

Item, ista regula, Si o/ipoxitum

silo, elc.

unum

cidcns, vel in alio

non dc priodicatione.

lia,

c.s.se

dicitur

manifeste dicilur dc con.sciiuen-

imcnlum,

univocum omnibus, dequibus

Quod autem

igilur quaiiLis liomo.

unum

est

Ja;

Ncgalur consctjuonlia, quia en^ per

esl

ncc otiam,

se. vf

esl ccidon.s, igilur, otc.

gismi exposilorii, quod non sequilur ultc

;

!inuin gonerali-^irnnni ons

osi.

lantum

cns in allo

se, cl in

."'I

igilur liomo ost a.sinus, Ali-

lanlum

per

on.s

palel

Aiile<'<'(Jeiis

Allicdo

VtT,

unum

dividons esl

in

quia
geno-

ralissimum, et roliquum dividoiis, ax]ui-

vocum ad
Ei>nm,

dicunlur

sifjni-

fpimtilalem, aut fpialilalcm,

alif/uidf aut

quando, aut silum

nut

m/i,

aut

es!(c,

aul hnbcre, aut facere, aut pati,

r,;ip.

fod.

ctc.

(Jencra.

Soquitur otiam, qu(xl non

cumptexionem

siinjulum aul suhstantiam

aut

fical,

ad

sccunilum uullain

<,u(U

novom

alia

divisio ontis in substaniiam. el u

(juia acciJens

pro aliquo signiticato.

taiitum in

is;

cum siticquivocum.sumilur

duo

et

diviiio,

ita fiet

genorali.ssima.

Il(>ma(I priMciplo. ^Morf p-*r

QU /KSTIO

<iifn.;<*ns

sil

$up'rabuH'

por PriS'
danliam dicitur,uni soli ct
cianum. hujusmodi esl goncralis^imum

XI

Vtrum

tantum dccrm gencralissima

sint

tanliim

igitur

Ilom,
AuKi^l.

I).

'"'>

!'*

<'iil'''j-

lcct.l. et'A

y/iy.

IXiclor

distimt.

iinudd

i/J

-i.

t).

quodtih.

cap.

HW.

q.

2i.

fS.

<n. .Mtt,

1?

Uuvitia

lect.

(/.

iM

4.

\\\.

Mayron
:t.

unic. q.

cjrercit.

hir,

.'/

Okam

patu 8.

''
.

<"!/.

\,

.\vi'rsa

de

"

'.

En-

i.

(Ji.

'

Fon"

prius

ost

Topic. loxl.

7.

II>i.

q. uiiic. 1 Piivdir. .Scoti

inflil. di.ifi, II. quiitt, ult
ili$l>.

Avic^-nnn
Plotiimt li'>.

f.

M^t.

;;.

..

Scali.i;or

c. 9. r.iiriniH

dic. qiiirat. 2, arl

ThoinnB

1>.

unum

gonoralissimum.
lyinnis

ad MHum,

tiuoU tst

I.'>.

Ila

'i"!iM- '!.

^cd

:llis;

.iiiia,

.:u;:ii

.;

ginoraii^-.iiii;>

im.im

esl

\r.ni%

pnu.s

crgo noc sunl mulUi.

jwifitic.

ttrt.

l\.

HtHlr

-.

Cir'ii (Inr-

duh. i. M.Mn.or. /i<*.

qwvnt, 10. l.eg. jcc/. II.

Iiom
i;t..r

''

.1

iiii tit

!ii ti

!!

-- 'l.v

id

in
tjiiod

iionvidolur: Knsdividilur in suli-

V,>ua-

1(1-

slanliam
Toiii

cl
I

accidcns,

in

ali"oIulum

ct

r-

iiis.

quia

vorc pr

V
.

SUPEK PK.EDICAMENTA

466

omni quod

generc Qualitatis

osl por se in

Oualilas non voro prrpdi.alur de albo\ igi-

album por

tur

genere genera-

so esl in alio

ferioris;

crgo aliquid supromum, illud non

nullum istorum de
est

convenit arguere de concrelo cujuscumquc gonoris accidentis igitur sunt 18.

et ita

gonora accidenlium.

lectu, et in eis est

Ilem, qnale pr.iedicatur de albo, quc-Ero

sub ratione cujus IJniversalis, non Pronon Accidentis,

prii, quia non convertilur

ergo

non Differen-

elc.

tia);quianon distinguit album ab aliis,

non Spocioi spocialissimoe, quia prasdica-

quam

suporius,

supremum ergo

Item de omnibus

nibus non entibus figmentis,

gui

Intellectus

componens

quarum

tiones de eis,

de eisdem

prsedicatur

Spccies, quia nec

easdem

bct

igitur est aliud generalissi-

mum. Quod

etiam

per Aristotelem

qiiale sit

genus,

Topicorum cap

4.

patet

do-

6.

centem considerare Genus in abstractis,per

hoc, quod concretum est in concreto, vel

non

Similiter, sicut albedo

lor ad coloratum

ita co-

ergo permutando, sicut

ad albedinem,ita coloratum ad

color

bura

ad album,

sed color, vel qualitas, est genus al-

bedinis

eliam
patet,

al-

ergo quale est genus albi. Quod

qiiale sit

aliud genus a Qualitato,

quia intenliones altribuuntur rei non

absolute, sed ut consideratur ab intellectu;

scd

album sub

tellectu,
tia

quam

alio

modo

concipitur ab in-

albedo,licetsiteademessen-

igitur potest esse aliud, habens inten-

tionem aliam ab albedine.

se

intelligi-

quia dofinibiles, eteis inmanifestum

est esse aliquid superius, et

supromum

igitur

intellec-

sub aliqua

vel

igitur

speciei,

generalissimum. Con-

etc. Igitur est in eis

sequentia autem supposila in omnibus his

rationibus, scilicet
eis, et
4.

supremum

Metaph. cont.

quod

si est

patet per Aristotelem

17. et 18.

Verius

es^jormo erojoropm^?^^^
pinquius, et ratione

superius in

quod
;

est

quia

quod

est,

et 5..

ejusdem

principio pro-

aliter

non

esset

status ascendendo, sed processus in infini-

lum.
Item arguitur

similitier

de privationi-

bus.

Diceretur ad hoc, quod concreta,

inten- Solutio

non entia, figmenta, privationes, et

quaevis hujusmoJi sunt in genere, per reductionem ad abstracta, et primae in*entiotiones,

nis entia,
tiones,

quorum sunt

quia

figmenta, et priva-

cum communiora

intelligan-

minus communibus, oportet generalissima esse primo intelligibilia

hsec
autem non sunt intelligibilia, nisi per attur prius,

Ilem, intentiones sunt per

biles,

igitur et

igitur generis,

cont. 16. Prius est,

est.

composi-

facit

non singularis

ralione concipiendi,
universaiis,

sic potest ar-

veritatem, vel falsi-

tus simplex ea concipit

intentio-

scilicet

istis,

non habet supraveniens

genus;igitur qnale est generalissimum,
quia nec haet non idem quod Qualilas
tione Generis, et

inferius

et

aliquod goneralissi-

tatem judicat, ut patet

decem.

figmenta concipiuntur ab intel-

igitur sub ra-

lur de difforontibus specie

ergo

mum.

quia non adest, et abest,

prsedicatur

illo

plura Genera,

Ilem,

distinctum generalissimum non entium,

lissimo.
Ila

decem quia

conlinctur in aliquo istorum

inferius; igi-

tributionem ad

illa,

ad quse dicta sunt ha-

non habet

bere habitudinem, ideo non possunt poni

superveniens genus aliquod istorum, quia

generalissima, sed ponuntur inGenere per

ens secundura se dividitur in hcec x.

reductionem.Similiter ponitur de potentia,

tur aliquid

Metaph. cont.
igitur est

4. est igitur

illud

in 5.

ens in aniraa

unura generalissimura

intentio-

nura prfEter hoec omnia.

Item, contingit intelligere non ens, quia
etsignificare,per Aristotelem S.Posteriorum
cont. 7. et in eis est ratio superioris, et in-

quod

est in

Genere per reductionem ad

ac-

tum, cujus dicitur potentia,

Contra hoc, in oranibus^

istis, est

por^ se

pniedicatio superioris de inferiori

ergo

sub ratione alicujus Universalis

prae-

dicari proprie,

est

quia

propriura Universalis,

prcedicla

OU.ESTIO XI
non alUTiu.s quani Genorls. Arjfualur dc

argulum

sin^ulis, sicul supra

crolis

igitur

si noii sit

do con-

est

procedcre in

tentionibus. non cstdubium. quin jflnlpor

se intolligi:.
Po.scl re.sponderi 8i)ccialilerdenon<

infl-

nituin in eis, erit aliquod gonus non

lia-

407

privali(jne, ol polenlia,

bcns supravoniens gonus, igilur gonoralis-

dicatio in quil in

simuin

men

quia sic definilur goneralissimuui

a Porpliyrio
esl

idom

quia nec

illud

istorum docem

nulli

quia non hahct easdem Spccics

oisdem prtcdicatur pcr se

de

priinomodo; igilur est aliud gcneralissiimim ab islis docem. Etiam por r.rionem
nuUius islorum docom prtiidic.ilur de suis
in 7<V/

ergo por nullum islorum dccom

nilioiiom

li.iljot

cum

sod

goneris,

loque

primo dicatur quodlibet de suisSpeciobus,

quod

s.

p:-r-

liccl sit

non USpociei quia nullum

supcrioris,

ei.H.ol

ralio Generis, et

pncdic^tur de pluribus difforenlibus spe-

numero; quia non

cie, vel

enliura, vcl pri-

vationum, vcl polonliarum secun Ium.suam

ralionom nulla ost

di

'

sed l;inlu:n

in habitudine ad eoruiu

Cuntra, tunc aliquid

de aliquo

imo

pi.'

!<

qaod non

proprio

liir

sub raliono

in rjuid, el

nillius Uiiivor.salis,

prxd icari dc

n.

vi !'iir

rnm
luin

jfluribus, il voiw*

sicut riliquod

istorum dcccm do suis, se-

Univorsali. Item haec esl vera, Civcitas non

quitur,

crunl leque primo (Jonera,

eslsurdilas^prvocii^ ratione signiQcalorum;

non por roductiunom ad aliquod istorum

ergo privationes distinguunlur.licotearum

et

(iikkI

docom.

distinctiosit

Simililer,

quod inlorqu.Tlibct pi"aMuime-

Gonus,

rala sit

ostonditur per

ot Spocies,

essc spccies

ab

alio,

sic

hoc non pi-ohibel eas

enim

specios qua? sunl in

gonore Subslanlia, difTcrunl per foruiani,

duo argumonta pia>fala dc concreto. Etiam

por lioc, quod do quolibot istorum (oiilin-

quai forraic non sunt ips;c sptcies.

git quairero quidy cl respondore

dislinguilur in

quod univocum, quod

ju^ qiKorilur quhl

vocum
esl

in (juiii,

pcr

est in plua illo, cu-

quod

ost

in

gonus, pcr .\ristoUm

(lislin;.ruilur in cicciialo el

addita,

plus subj(^clo

cunstiluuiit

isla

Top. cip.

1."^.

cum

quaj
sua

surdilale, nisi

privalione

r.ilione

ergo

abundant ha^c a genore

adililis

illis

in

privalio non

igitur

illis,

por aliqua

1.

nunquani ex so

mullisi,

uiii-

omne praHiicatum

ali-

commune

\lm\,

in

hapc

otiam in rosponsionc dirilur, quod

igilur a Idila, sunt dilTcrontia), licotnonila

ofKirlot gf^Micralissimiim osse prinio inlflji-

coiuplota" in os.sendo,sicut dilTorenlio; Stib-

gibile, maiiifosl(,' falsumo-.t

nisi inlolliga-

stantiic

lur rospictu illorum, (luorum est genora-

ronles.

()\uk\

inlclligibilo simplicitor, sed in

ila

primum

poiiilur intciilio

iioii

larium;

parlicul.iri

lial)ilu. .so(iuilur

cnlc,

non

ot

non

enlis, vel

ct

(luod non ons, ol

in

cognliioMcm

et habilus, priiuo in
nis,

iinii

priiiio hiijus

in-

particul-iri

privatio

pnointcllig.iiilur suis parlicularibus

ons primo ducit

iion onlis

cnliM, rl

IiiiJuh

privationis. Sic eliam pulosl urgui do polonlia rosiMTtu aclus.

IH concitHis,

quod

vi polfntiis, posset rospondcri,

sub aliqia

licot Iktc possint intolligi

rationo intelligendi, el

p:

sub rationc nlicujus Ini

osse ad aliquod

esso

docom

'-'

o(

.s\

stalum

ium. quod

uiii\

inqiinnlum allribuilur

divcisumabil!

inler

u^u

vi

'

enl

;;

'

...

i.

1.

.,

(|uia

cognilioncm privulio-

non

objecla, doislis quinque, con- vvttftoit<i

uon enlihus,

oppositum privalionis, prius oivurral

loUoclui,

di(T -

intolligibile

privalionum particu-

(luia si cuntradictio

sunl duaj species

crctix, inientionibussccuniis, prii*'tiqnibus

oiitium particularium,

et privalio, rcspcctu

istaj

suo gonoro:

respoclu inlcntioiium speci.ilium

ens, rospoclu

ergo

Ad omnia

primum

lissimum. Oiuinlilas onim non cst

cl

in-

.M

el

m\

ilii

.lur

iii

nullum

t*s|

dislin'*tum nb

(lonlrn, luiic vidctiir ihukI l^^giruH conQUttit^,

sidM'ans |K'r .sc ii
el num^runi

PH/EDICAMENTA

srPRll

genpralissimoruni.tantuiii sub liac ratione,

qua

scilicet

cis

generalissi-

inlonlio,

lia:c

possit applicari, deberetdicere plura

mum,

quam decem,

generalissima,

esse

plura

quantum
Iribui

intelligunlur, potest intenlio

ens, diceret ca

inquantum

at-

Metaphysicus considerans ens

licet

tantum esse de-

cem, cujus oppositum videlur ArisLoleles

dicere

singulum

in litLera, dicens

liic

si-

Ad

tertiumconlraillud dico, quoda^qui-

vocum, acLu imporlat omnia sua

ta,et ideo actu ponit accidens

Genera,

cum

accipitur

omnianovem

dividitur ensin substantiam,

Cum

accidens.

et

signilica-

dicitur a^quivocum

non

simul, nisipro uno significato,

non auLem ut

Ad oppositum esL ArisLoLeles.

Ad qufEstionem dicendum, quod tantum
g^j^^ decem generalissima rerum, quorum
non sumiLur penes aliquid

lo-

gicum lanLum, sed penes ipsas essentias.

Ipsa enim intenLio, generalissimum, est
tantum variata"numero in istis,unde quoad
id, quod est difficultatis, qusesLio est magis Mctapliysica,

cienter

quam

quia ita

sciLur,

Iiic

Logica, ideo suffiesl

quamvis

Metaphysicus debeat, vel possit scire

forte

propler quid.
^'^

prinium argumentum dico ut supra.

Ad primum
per

se, et

jecto, el

quod ens

contra hoc dico,

non ens per

non ens in

dicLoria, ei ideo

se,

vel

cum

in

e)is

siib-

sunt contra-

subjeclo,

negatio non neget so-

lam vocem, sed significaLum,

non potest

et

univoco actu quodlibet significaLum ne-

sequivocum, sicut affirmatio

gare, erit

quod
estnonensinsub-

sed non ens in subjecto non est idem,

namwow

subsLantia,
jeclo

neque

no?i

e;is,

ensper

se

accidens,

est

quia non ens, est non ens per se

nonper

se,

mum non

conLradicit enti per

et ens

et pri-

nec

se,

cundum enti in subjecto

Ad aliud potest dici, quod

ens

sed

idem est quod accidens

non in alio, idem quod substanLia;

{5

vocum.

distinctio

Ad arqumenta,

et uni-

slantiam, elc.

non tamen singulum ens significare sub-

4.

utrobique quivosi in aequivocum,

quia

verum esL ab eodem inlelligente sed non

minus ipsum secundum se omnia sua significaLa simul ponil, eL eo modo sumitur,

gnificare substantiam, vel qualitaLem, elc.

Conclusio.

do, sicut in subslantiam, et accidens

quibus in

intelligibilia,

sunl

islis

quia

convcniens divisio esset cnlis inA,el quan-

se-

accidenlia
;

csL esse

atlribuLum subsLanLiae, vel posLerius sub-

su1)stantia.

quo non conveniL accidens cum

Vel poLest

unum nomcn

a^quivoce

concedi,

si

significans

esset

sub-

stantiam,eL alia generalissima, ut A, aique

intelligiLur

Ad secundum

ab uno.

quod Super
superlativum tanLum uni convenit, in uno J^^^^"^^
genere, et ita tantum unum '{est generalis- '''
simum in uno genere sed non simpliciLer
tantum unum. Vel aliter, quod superlativum dupliciter dicitur, et cxponiLur. Uno
modo positive, per excessum omnium aliorum alio modo privative, per non excedi ab aliquo alio. Primo modo nullum est
principale dicitur,

aliquo genere, id est, generalius

^
I

aliis in

generalissimuui simpliciter, sed LanLum in

omnibus
suo genere. Secundo modo, quodli-

bet illorum est

lum

generalissimum, quia nul-

eo generalius, cL

illa proposiLio,

per superabundantiam dicitur,

esL,

etc.

quod
vera

uL superlaLivum exponiLur positive

nonut exponiturprivative,quia multa

sunL esse prima, iLa quod quodlibel

rum

posillo-

nihil estprius.

Ad
dici,

tertium dictum est prius.

quod multitudo

reducitur ad

quoe prior est

eis,

non

cnliLaLe, et causalitate

Vel potest

Prsedicamentorum

unum, quod
:

est

prima causa,

prsedicatione,
cL

sed

itapoLestaliquid

esse priuseis.

Ad
liLaLis

quod essenper album, est in genere Qua-

aliud de concretis dico,

tia significata

conveniunt in aliquo intenLionali ut

stantia, in

sed

illa

vel significandi

sub hoc modo inLelligendi,

non

esL

per se qualiLas, vel

in genere QualiLatis, sed per reducLionem,

quiascilicetesL

quod

idem

essenLialiLer albedini,

est per se in illo

genere. EsL auLem

in aliquo generalissimo per se,

quali, sed

non

in alio. Quale

scilicet in

enim

a quali-

c.

()}

INTIO

tate

hnluin

qiiri!

(lifferontia, licel prohilx^al pi-a-dicalio-

niDdo

in

diffcjrL

gitur

aliud concedo, f/uale,

lioc,

quod

quod falsum

csl,

dicilur,

de

non

illiid

sii

Sr-.ir-rn

v.-l

li

aliis

mcuime

qure proprie priiict-

est^

qwe

palitcr el

dico,

jecto dicitur, neque in subjeclo est, ul aliquis

homo,

quia spccies per sc unius,

dicitur^

netpie de sut>-

SubaUn-

oel aliquis efiuus, elc, Cap. ilo

tin.

candi.

QU.ESTIO

litas csl

varii-

Cum

elaUerius.differunl lanlum in modosigniti-

C.onlra,

inlei-

cli-.

Subslantia aulem

liabet

falsuni esl.

dicilur, ijncdicalur per se

modum

non

siinuin, proplerprobalioiies illas, sed

alias Species,dic().

qmxl se<:undum

generalis-

'.sse

aliud quain Qualilas. (luin

dico,

lurse<:undum Genus,

aliquid esso in diversis goneribus,

Ad

ul niicui-

ca->c'imaD,

ligendi abslracli, vel concreli, non

ad fuciendutn

vel

atlribuunlur

lciiLiones

.sjgnjlji!;in'U,

nein uniu.s dc alU^ro, non Linicn suflicil ad

dislingu<-ndnni gencra

lV)

\ll

.\II

qualceal gencralissiinum.el qua-

generali.ssimum, el

idein gcneralissiinum

liscc

non sunl

Iftrum,

homo,

aliquis

Con-

igilur aliud.

prrma

sii

Substantia.

sequenlia palel, quia circa ens, idem,eldi-

versum, includunl

conlradiclionem, per

Doctor qwrtt. 2. de .^ptcie et quirtt. 13. i Prtvtif

dicam. Ca j<l. 1 p^^rM flru'/'!*. :>)Sanrh^/i6
t}'Cci(f. Curiiiis Cotunilir.
explical. cap. > </
tutislanl. ft ^wrtt. 2. in idcmcap. art n. Rurios
cap. d tpeete ffutrtl. ~. Ilurt. dttput.Vt.lAtg. tecl.
0. nodngucz hic in explical
texl. D>clor f\ w^.
art. 1. Avr. qucett. 16. tect. 2.
'.i

Arislolelcm 10.

Melapli.

12.

palet

quia

cunda

pars Anlecedcnlis

csscnt

idem generalissimum, tunc

prccdicarclurde
qualis, ct

unum

Dici polest,

mum. Cum

allero

sic,

unum

qnalitas esl

Quod

quod sunl idem goneralissiostenditur quod non

quia
;

quod aliquid

dicilur dc

si

dcspeciebus allerius.

unuin nonpncdic.itur de
test,

Se-

conlexl.

illo,

c:>t

allero,

po-

dici

sic vidctur, auclorilale .\ristol'

ul aliquis

homo, aliquis equus, elinferius,

nbi inlcndil quodlibct aliud u

dc primis.vel osso in ois.arguil s\c,.Animal

modum

praHlicatur dc hominc, itjilur de aliquo Ao-

minc per aliquem hominem,

pnudicalionein unius de altero, non tamen

priinam subslantiam.

distinguendum generalissimum,

non

Itein,

primum non

inter illum, et

modum

igilur cst prinia snbslanlia.

non pnudicalur

unum

dc spciieljus altcrius; nec lamen de

sppcicbus praMlicalur hoc,
hoc ncgandu esl

riesqufilis,qm-d el

concedenduni
bclo,

.sed

liiec,

!ix'c,

esl, (|uod

non

esl

el illyd.

Albelo

aliis

Secun-

est

Sjte-

Mbeilo cst qualis, ci

albiim iion esl

al-

concedcndum.quod sunl

sp(>cies allerius generis, necalia:

specios

quia plus rc(iuireretur ad concedendum

lalcm divei*sita(em,

quam

ad ini{>cdiendum

muluain pncdicalionem de so invicem.

Cum
polesl

negari,

ulriusque

Ad

non pncdicanlur de oi.sdem,

quiu eu3dem sunl S|H'cies

sed hocnonesl illud.

aliain probalionem,

cum

diciiur

non

hicc csl

vora,

Ilcm.

si

sed

subslanlia pcsset

homn

ali/uis homo, quin

^ri

nis ad alia.
illa

quam

nun

non
ad

csl vora.

est

".

non msel priina

Uocc vidcretur esso vera

sulitit 't!-

hi.< csl lal-

.Vm//im

aliquis homo.

Probalio pri-

--l .socunda

--,

el

mcilium

osl

Sfecies, igilur aua conlradicloria

de mullis.

Omnis

ol ila

hotno, esl

{Kkssol ossc

commu-

sii

PruUiitu,

luiii

quu

..

...v.,

piiL>dicalum univontalis

funditur lanlumt

ad

'

n ahiiiu>. uv

confi:

lur polcoi
ii;-

-^i

essel nisi

sum, qui

sed

probalur superius ea esso diversa

(lenera, quia

mu.' propositionis,
lia,

intclli.

sccunda suksuiiua.

csl

vol species diversas. Similiter piopler islum

dum

primis, dici

idemalii,etnonprai-

proplcr diversuin

significandi,

qui sic exempliticut de prima Subslanlia,

signilicandi, quicdiversitas, licelprohibeal

sufticitad

1.

v<

..iundi por

Aliquis hjmo, iiun

.si

i>olosi(

ro

pcr se,

i.

iJ^,!''\ |C
i .:

J'."''^'

SUPER PR^DICAMENTA

17(1

dicendo, Omnis aliqnuhomo,

sic

omne proDdicatum

tmn quia

iiniversalis affirmativce,

conver-

potest esse subjcclum parlicularis

lentis illam

universalem, lale non est hoc,

quod est aliquis homo. Si dicalur, lianc,

Omnis homo,^bi aliquis /w;;o,convertendam
esse in hanc, Aliquis homo est homo.
2.

Contraist:TC,

mo,

el

differunt/>mnj5 Aomoe.s/ ho-

Omnis homo

earum convcrsae

tia.

homo

aliquis

homo,

quia

palel,

prcedicalur

homo

iste

homo

et iste

sed parliculari

est

est aliquis ho-

cienler contradiceret

quia in eis est

affir-

matio, et negatio ejusdem

de eodem,

quod

non

particularis proposilio

sim-

sit

pliciter syllogizabilis, et absolute, vel

nisi sicut singularis

et

logismus absolute valeat

quod nullus
;

et

non
Syl-

quia nullus con-

omni

Syllo-

vel in suo conversivo, est aliqua

gismo,

propositio particularis, quse

quod

est syIlogizabilis,et

definita

absolute non

particularis, et in-

non convertuntur

quia una ut in-

definitahabct singulares, pro causis veri-

mo.
Item sequitur,

is(e

homo

currit

ergo ali-

quas habet particularis, pro sensi-

tatis,

homo currit et non e converso ergo

aliquis homo est prius, el ita communius

bus mulliplicatis,

ergo non est prima substantia.

in se est, nec aliquis

quis

affirmati-

hoc sensu, singularisnegativasuffi-

voe, in

versus absoluto valet, quia in

ergo non est prima substan-

Anlecodens

aliquis

ergo

differunl.

Ad opposilum,
de pluribus

aHquis homo

est

sibi contradicet,

universalis non

tunc

fata di jtincLione, et

tem, hasc est vera,

Omnis homo,

est aliquis

tum quia suaconlradictoria cst impossibilis, Aliquis homo non est aliquishomo
tum quia qua^libet singularis est

/iomo,

sit in

dictione

et

quod sequivocatio non

quia nec homo multiplex

:

quia aliquis, nec in

manifestum

se est mulliplex, ut

est,

nec ut

additur. Probatio.quia additio alicujus

alii

non confert
Quia

sibi

novum

significatum.

videntur magis inconvenien-

ista

4.

vera

a/Z^/tas /iowo,

igitur

omni homine

igilur

non

prcedicaturde

est

prima sub-

Dicitur ad qusestionem,

mo

est

quod

aliquis ho-

prima substantla, nec dicitur de

Ad secundum

dicitur,

quentia non valet,

nisi

quod

distincto

exponere

unam

auctoritatem Aristotelis. Videtur ergo potius

dicendum, quod aliquis homo, non

conse-

tantum

conse-

isle

unum

est,

non

est

significat

suppositum hominis, sicut

homo propter inconvenientia

prsedicta.

Sed propter auctorilatGra Ari3tolelis,intel-

quente.

Ad tertium

dicitur,

lis est falsa, et

quod

illa

universa-

sua contradictoria vera, su-

ligendum, quod homo de se indifferens

ad multas acceptiones,

est

pro voce,

scilicet

mendo,altqiiis homo, in proedicato, pro pri-

pro inlenlione, pro suppositis, Signa ergo,

ma

ul ornnis, (2/zg2s,sibiadditaindifferentiam

homo affirmatur
homo non est alinon est Plato, In-

subslantia, ut scilicet

de homine, quia aliquis

quis

homo

ut Socrates

ad inlentiones,
pro suppositis

procedendo a pluribus determinatis, ad

est indifferens

ita

commutatur quale quid

in hoc

ad vocem toUunt, et de-

sed adhuc in

illa

acceptione

ad quodcumque suppositum

igitur Aristoleles volens

primam

substan-

Pi

tiam exprimere, utdistinguitur conlra se- por

aliquiJ.

Contra istud ex hoc sequitur, quod ad

univcrsalem non sequitur particularis nisi

prsefata distinctione, et

rem non sequitur

et

terminant ipsum ad acceptionem tantum

ductio non valet, sed est figura dictionis,

unum.et

Refutaiur.

quam

prima substantia, id

multis, nisi aequivoce.

3.

conlra Aristotelem in tota Logica, et uocH

contra communem naturam Syllogismi,
tia

et contradictionis,

slanlia.

Primaopi"'"

Conc

quod ad singula-

particularis, nisi praefata

dislinctione, ctiam

quod particularis pro-

po3itin,non habet contra dictoriam,nisi prse-

cundam,

videlicet, ut ei

cundsB subsLanlioe,
in generali

dixit,

quodlibet quod est

Alio

mo

inest

intentio se-

^f^^^

tamen quodammodo
ulaliqiiis homo, id est,
iste homo.
et

modo potestdici,quod

per aliquis ho-

ponitur prima substan'ia determinala,

A^

ni

Oi'.TNTro \!i
indelcrminulc tameri, el per hunc honiiel delcrminale, el

ncm, delerminala,

excmplificavil Arisloleles de prima

Modut.

subsul

inlclligondi

lanlum

homo,

illa

suppunal, quando esl subjeclum parli-

cularis
palet

proposilionis.

per verilalem

gerc,

pra^dicato, est pars pncdicali, cujusproba-

est

mmala,

qucrelur falsum,

sive dclerminato, sive

in<ielcr-

sumpla, non pncdicalur vere de

jeclum

ita ct

inilofinile,

primam

per impossibile

homo

nis

Aomo, quandocstsub-

supponil

fjuid

aliler

ex veris

se-

Aomo < &m-

A"m//u5

.sic,

:iste hoino est hrjmo:&'\^\jgn\xm'\ii

majori non essct

sub-

pars

inferri in conclusione,

prxdicati,

Ergo

possel

homo non

iste

homo, quia ad habcndam identitatem

stantiam delerminalam indeterminale: non

esl

tamen illam signifnat, idco posterior mo-

majoris e.xtremilatis, n(n oporlerel ipsum

dus dicendi videlur convenientior.

sumi

cum codem

in majori, etconclu.sionc,

Ad primum argumcnlum palet quia

primam subsl;inliam
quodammodoin communi, per commune
sumplum pro aoceplione pro supposilis.
Ad aliud dico, quod aliquis houto estons

signo, si illud non esset pars pncdicali, si-

per accidens, compo-iilum cx re prima3 in-

liem, ostenditur ostenlive

dunju- ^rii^iotcles nomin.il

tionis, ct
tanlia,

secundic

'

et

ncc est prima subs-

ct lalc modium invonilur

Iinter
SpGci( m specialissimam, et individiium
illa

inlor

ul homoa/bus, licelnon

medium

os.sentiale.

milur

igilur est Spccics.

pneccdens

polcsl dici, (juod aliquis hoin 7fn(/,quia

cn'^

omno

I.

inquid, Aliquis homo

lib.

Klcnch. cap.

1.

est

ani-

dicil Ari.s-

tololos: /:adrm est dr/lnitio protHisUionis et

unius solius proi>ositionis,

lius rci\ ista

lumex

lamon una

pitcdicato,

dclonninal

syncatogoromalicum

syncalcgorematicum, sod pars cxtre-

quia inquanluint^l cxlnMnum.respicil

aliiid exlrcmum. Taiiu-n ab^>lutura inlclnii.

am, tcrminum cui addilur doTrnnnal,

(lontra hoc, lunc pari raliimo pncdicalio

mal. Ilom

igitur syncatcgorcmaticum

oxtrcmum. inquanlum csl oxlr' """

jgiiur nullum addilum lcrminoini .-i ..

por accidcns non habol quid.

osl

exlremum. n'spicilaliudcxlrenum,sod

lo.cst

n(m

nunquam

non dclcrminal ipsum

in comiwiralionc ad subjcctum, 01 ila non
quia inquanlum
inquanlum extremum

additum

ris.

luTC

magis proptcr

g;itiosubscquenscomposiUonem,ptxssel prc-

csl

dc nullo prajdicatur

ox veris scquerctur fal<um.

habcl respoctum ad pracedens, aliter ne-

compositum
ox rebus diversorum Goncrum, hujusmodi
non est fl/t^MJS Ao./jo, quia modus inlclligondi homincm nun cst res alicujus genc-

;/io,

ol ita

signo in conclusione, et

llem, ons per accidcns est

Ad primum

major cxlrcmilas non su-

cumeodem

majorc,

lio

ribus diffcronlibusnumero in^fa/, sccunpra^dicta

diu figura' ;quia

modo sccun-

positioncm faccre negalivam.sicut etncga-

Conlra, aliquis homo, pracdiciitur dc plu-

dum

cut manifeslum cst insecundo

quid, quia syncalcgorcniaticum

necsccundas.cd mediumaccidonlalo

et rei,et

untusso'

sola res csl compt)si-

ro prinui: inlcntionis, el secundaj

cl

it;i

csl.Hyncatcgoremalicura

tis pj-ajilicali.

quia ipsum

syn

*"

quod omne syncategfjrematicum inrrn:i:."<

lio esl

onmi hominc

tnta'

homo

prxulicari in

Pro responsione istorum oporlet inlelU-

sigmlicet,

huju.-;, Oiiinis

non prohibcl
tn illi.s, imo

igilur ali'/uis

aliquishomo, primaenim substantia detcr-

miniile

;;.

Quod non

/Mino dicit quid

magis confcrt ad hoc.

indelcrminale, licct pro

ne<:

lanlummodo moUum
hominem pro suppo.siii--i, el

in ilia acceplionc

humincm

primam subslanLiam detcrminalam, neque

dolerminalo,

ii,-li-

fjuid.

suppusilorum

significat

iion

polesl habcre

llcm, ati(/uis dicil

illa.

Sed forle aliqu

composilum

nilioncm in

lunc

lanlia dclerminaL'i, licel indelerminale,

de hac, vel

igilur Uile

C3l

par-

i
,

sod non rospoolu pnMi;caU,

alia

pars pmdi>'nU

;im a Idllum

esl pars subjocii.qui

U.' v;si;. pa-'. ad

.1

additur In corapamliono

.*il

non

illud, cul

pr.'

rUonem,

i^.

>

.c

ai-

"

PU.EOUIAMENTA

SLIPKU

17.?

c-ondo, Atiqiiis

homo estauima/,

lan-

syncalPt,mreinalicum, el /iomo

t:iiiluin

luni subjecUun

ol

se, sed

esse por

homo

ealaliquis,

idco polosl proposilio

non

ost

uhi aliquis

ila,

imaiediate additum. Per hoc, dico ad aliam

probationem

litur in hanc,

Substanlia

Aliquod ens, aliquis homo,cst

est,

qux proprieprincipaliler,

etc.

Nota,quoddivisio Substantioeinprimam, Nota.

esse categoreniali('a,vel syncalogoremalica.

Primo modo inlelligit Arisloteles in 1.

Elonchorum quia eadem est defmitio rei,

universalis conver-

illa

homo.

prajdicalur.

Adaliud dico,quod unus,vlsoius possunt

quia

et

secundam, non

cst divisio generalissimi

in Species, sed subjecti in accidenlia

unius solius

et

rei, id est, roi in se indlvi-

abaliis divisoe, quia illud estresper

sae, et

suamessenliam, non autem

ut

intelligit,

unus, el solus, sunt syncalegorematica.

Ad

tertium, concedo

modum

quod

aliqnis,

substantia

secundum

quod

intelligitur

(secundum quam considerationem pertinet

ad Logicum) dividitur in intentiones

sibi

accidentes.

intelligondi

AUa

omnia aut de

vero

eis sunt. IIoc

tam,et illud lotumnonpraBdicatur in quid.

qum per

Quod si possel homo prsedicari sub tali modo,lantummanonlemodo, possot pr.Tdicari

de homine prcedicatur

et

inquantum aptum natum est praedicari,

ho7no sub islo modo, non polest esse Spe-

dicuntur

aut in subjectis

outem manifestum est ex his,

proponentur ut animal

singiila

hornine proedicatur.

ergo

Nam

si

et

de alijico

de nullo ali-

quorum hominum, nec omnino de

quia nihil dicilur Species, ni-

si

subjeclis

principalibus substantiis

pars pracdicati, propter ralionem supradic-

quid

quia

dicit

hominem pro suppositiSjtamen sub lali modo intelligendi, non

polest homo prrcdicari, nisi ille modus sit

in

ho-

mine prmdicaretur. Rursus colorin corpore

ergo in aliquo corpore. Nam sinon in
aliquo singulorum, nec omnino in corpore,
esl

'

cies.
etc. Cap.

Ad

eodem.

aliud superius.quod fuit contra res-

ponsionem.

Ad secundum,cum

QU^STIO

dicitur, ens per acci-

dens est composilum ex rebus diversorum

quia quidgenerum, illud potest negari

An

XIII

hse consequenlise Aristotclis

ieneant for"

quidnon
sive

est essentialiteridem

cum

aliquo,

com-

res alterius generis, sive non,

sit

positum

cum

illo

tertium

Animal pra^dicatur de homino,

ergo de aliquo homine,

etc.

aliquo facit ens per acci-

dens.

Ad

maliler,

hanc

principalo, concedo

voram, Omnis homo,eU aliquis homo,

cum ostonditur prinio quod non quia

Albert. Mag. trat. 2 cap. 4. Gursus Gonimbr. explan. cap. 5. de substanlia. Tartar. in hoc cap.
dub.\. ariic. 2. Rodriguez in explicatione text.

esse

praedicatum non esl confundibile per

nogo,

nam

in conlradictoria prcediclye uni-

versalis, eritidemprjicdicatum,
ista, el

so,

confusum, confuse,

quod

ot

in

et distributive,

Quod non videtur quia nec

;

de aliquo homine, ubi est

jus verbi esL

ila

rom hu-

quod prsedicatum

esl

hoc

ergo Argumen-

eadem forma

ar-

Item videtur esse fallacia Consequentis

ita positio

quis ^owo, intelligitur spocificare

guendi.

esseper se confundibile. Vol aliter potest

ali-

homine

non

non

distributo, ad inferius,

et

consequentis, quse consequentia

valet.

Ilem, terminus de se est indifferens ad

omnem

suppositionem

igitur si arguatur

lolum ens aliquis homo:c[ illud polest con-

ab ipso sumpto absolule, ad ipsum sub una

por.signum univcrsale afnrmalivum

suppositione tantum, arguitur ab indiffe-

fui-idi

te
^'^

a superiori

quod inquantum pnrdicatur

i.

nent. Species priBdicatur de

nec aliter oportet conf undibile per accidons,

concodi,

alibi te-

negati-

OI^KSTK)
ad

renli.'!,

dol<,'rmiii:iturn, ol ila

lullacia

til

Consfqiifnlis, sic ost in proposilo.

Ilcrii,

oafjeni ralioiie,

lenol, vidolur isla

lin

(licalur

omni

fle

/tomin*'

quod

census, nisi

pra?dicalo, qua5

cum

omnis

sumplis
minoris

igitur nec

nom

divorsilas

universalis

illa.

similis des-

lil

subjeclo,

in

liic

in

ibi

Quod

quia aniwnl

lol;

cl

homo

if/ilur

rum

c.ap.

islius

hominum

luine,

clusionem

cari

Prio-

I.

Iioc

esl

eliam

piwdi-

non de aliquo,

el
;

lio-

iLcilm^^^onsequcntia
se<]uiliir,

aliam con-

falsam.

.\rislolelis es.se

scilicet

primis,eic, quia eis non exislcn-

po.ssunt secund;i3 subslanti;c

do se invi<<'m per so

pnedi-

quod

quia

aliqui.s liomo,

sic

suniituroppo-

silum Con.scquenlis.

de

.Sed

Cotor

alia ronsequenlia,

esl in

quod tenotdeaccidenlibu.scommunibus perlocum a majori quia illa prius

Dicitur,

quam

insunt primis .substanliis,

licet c

alia a

non probai universaliler omnia

primisdici de primis, aut esscin eU,

quia non suiit arcidenlia propria.

quod .sccunda conscqucnlia

Potest dici,

posilo aliquo

rcali
nisi

mcdianlcsup-

inesl supposito, indetcrminale

tamcn.else-

non lcnel, desccndendo ad

pri*

sub.slantiam dctcrraina'am, el dcler-

Conscquentis,

nec

descendit Arisloleles, quianec sic

su-

minafe
sic

incsl,

hoc inlelligen lum. quod secunda

con.sequcntia

mam

quia nul-

communi

igilur si

.sed cst fallacia

milur oppositum

Consequcnlis,

sed des-

indeterminalc

cendit ad determinatam,

la-

men.
AdhuL- nivc jnuuuU

videlur

n";i

inquantum

iiiestsupp>siiis,qu

lanlia.

proprium,

incst

probat

priiiio

est

quia sumendo

'

von
;nn

rommuni

comuuuic,

cundiim hoc

suffl-

p(

se-

im

ulraTnqueconsiN|iienliam infcrcn lo ex op-

suppositis

oppositum .\nlecedcn-

uHHlio, ul

de eo dicilur propriuni primn.

posiio (loii.scquentis

el in

tis.

Dicendum, quod

i.)

J^uiiclu- j)ona, a/j/mrt/

ile

pr.Ttiiratur de

sumcmlo

aliquo,

lucc consequcntia

homine: ergo

pr.rdicari ut hlc sumil

Arislolelea, scilicet superioris

do inferiori

decurril enimsuper hanc rcgu-

iii ^'(

.lere

l.im,

Quando nUerum de nltero

cst

minorc.ul

Aci-idcnli.s,

est hotno

lur non
ni

isl

.ro

in sup;

sic,//omo pri>no alrisibitis, iste

ergo

omne

inquanlum

iste

'

'U-

osl iu

st:

llco dicilur. quixi ulr.tiuc

*

elc. (iiun valct haiic, (J/^Of/r.t/

in grnere,est

dum

ctinm,

privdit^lur.

prius pr

prius posterinre.

Inlclliu,

quod hav consiv]UPnlia

lcnct lanlutumKlo,

'.

nt

habcl
i

lciiel

3.
"^

lenetdeomni accidenle
lum talc incstcommuni,

ciens,quia proprium inestconr

oppo.situm csl .\ristotclcs, cl

sccundi.s,

converso conlin;^t de proprio. ronlra

hoc, tunc

mane-

igiliir et

Ad

lo,

ila, in-

quia secundam subslaiiliam e.sse, cst

os.sc prajdicalum esscntialo iii gcMrr >^i!l>src

drlcrminale tamen, sicul ponilur per hoc,

cundum

primis, animal

homine,

nonvalel. Et

libus

est

inrjuanlum homo. (lonsequen-

quia nullus

(leslruclis

pa-

de Ueduplicalione.

i\r

de prima sulwtan;...

infert

inr/i/anlumhomo;

es( hotno,

Itcm, destruclis

catur

el

verum, pa-

.\iitecedens sil

palol per Arislolelem lexl. 35.

tia

sua conlradiclo-

quia /l///ma/;3er nafuram

lct;

P'

qiiia

omnis /lomo. .Xnlccedens

if/ilur

.\r!-*

f>ci\

fto-

verum, quia Anleredens verum

ria vera.

if/itur is!o,

'

quia non lenel per rcffulam supradiclara.

ergo aliquo'1 animal,q\\o(\ non

(lon-^equens falsum

'

qiiia sequilur, .ninn

dplonnl-

el

Probatio

Item, pari ralione sequerelur, animal esl

est

deierminala,

cnrpore; igiturin ff//<7wo,e8lmaj^isdublum,

(lonsequons falsum.

i.om;item.ut>i csl pri-

possil converli,

quia Anlecedens esl verum,

omn'S homo

me

i.><luui

sulstanlia

naie

impcdil,

uniformiler.

lcrmiiiis
;

isla

nli,uol

if/ilur

ulrubiquo

niajori^i,

Animnl prx-

ndo ad

de.sccndt
rna

ronsoquon-

illa

lonero,

animal, sed non valet

Probatio

qua

XIII

sccut'.

ain,

.^1

II.

'

'"

Jjo.

SIIPER

471

pro mulliSy

ve

Sod lamcn prima con-

insit.

sequenlia videlur lenere absolule, sine

lali

quod

Ideopjolest dicit aliter,

illorum indcter'

nisi alitui

minate sumpto

PH/EDICAMENTA
ha3c

conclusio logice sumpLa,scilicet de ipsis intentionibus, est manifesLa,

sic

Secunda

primam,

spccilicatione supposilionis, quia significa-

subslanlia dicilur relaLive ad

lum

cut dictum ad illud de quo dicitur

superioris, prius cst inferiori

quidquiJcst prius illosignificato,

igitur

est prius

secundum hoc tenet prima

consequenlia. Potest dici, quod in supposupposito,

ct

sumitur significatum pro

sitione simplici
significato, et

non quidquid

ficato superioris illo

modo,

est prius signi-

prius infe-

est

quia superioris significatum

riore,

modo, non

illo

est prius infcriore sed est ei ex-

tertia

si

prima non

secunda non

est,

si-

igitur

est

quia

simul natura, per Aristotelem

lielativa sunt

Ilem accidens

inferius cap. de Kelatione.

relative dicitur ad subjectum, loquendo de

intenLionibus, et intentio subjecti, vel fun-

datur in prima subsLanLia, vel secunda

si in

prima ergo desLrucLa prima, non

subjectum

illius accidentis

est

sinonestsub-

Iraneum, utpalet conjundendo prsemissas,

jeclum, igitur nec accidens,per hanc regu-

ubi in majori stat lerminus simpliciter, et

\dim,Relativa sunt simul natura

in minori dicitur

Ex
tis

de suppositis.

subjecLi fundeLur

consequenliis probalis exopposi-

istis

infert ArisloLeles Alia igilur

omnia aut

de subjectis principalibus substantiis dicunlur,aut sunt in

ligenda

eis.

Quae conclusio

ila intel-

sequitur ex antecedente

est, sicut

probato, et hoc est

Omnia

sic,

alia quse

di-

cuntur de secundis substantiis, velsunt in

ut habent accepLionem personalem, di-

eis,

cunlur de primis, vel sunL

tertiam,

toteles

infert Aris-

igitur primis,

Deslruclis

impossibile est aliquod aliorum remanere.

Qu33

sic

quod

alia

sint

exponitur, quoad

illud

esse

esse, ut quiddi-

tativum, vel esse intelligible.

inquantura hic

fit

sermo de

ea, op-

poniLur primse, quia dividunt substantiam

per oppositum, et per accidens, inesL uLri-

que illorum
habet esse in

nullum autem oppositum

suo opposito
igitur nullum
:

esse habet secunda

secundum
lute

igitur islam expositionem abso-

aliorum desLrui.

quod

subsLanLia in prima

dicetur destructis
IIoc

dens non

est

esL,

Dicitur,

est,

subjectivum

talis acci-

et si hoc, igiLur

tale acci-

per locum a Relativis.

quod

intentio

subjecLi respectu

accidentis, poLesL fundari in alio accidente,

quod nec

est

secunda substanLia, nec

primis,

tum,aut accidens, aul subsLantiam

arguatur uL prius

sLanLiam,

pri-

l3eL

nuUum

confirmaLur per hoc,

si

si

sub-

accidens

procedeLur in

illud habeL subjectum, vel

quorum

quodli-

siLsubjecLumalLerius, quod habet Aris-

toteles pro inconvenienti

12.

texL.

Contra hanc expositionem, Secunda substantia,

secunda non

dentisnon

per locum a Relativis, et

esL,

inilniLum in accidentibus,

habent in primis, quamvis pos-

remanere, quoad aliud

si

DesLructa prima substantia,

sic,

secunda non

secunda subsLanLia,

in

ma. Contra, illud accidens habet subjec-

eis.

Ex hac secunda conclusione

arguaLur

Si intenLio

eLinde

Melaph. con-

i.

aut stabit ab substantiam

secundam, vel primam,

et

de omnibus ar-

guatur a primo ad ulLimum.

NoLandumauLem, quod hsec proposiLio,

Deslructis primis, etc. non ponit primas
posse desLrui,

quia AblaLivus absoluLus,

per Priscianum

2.

tur per

si,

quia, vel

esse sensus,
Lia3,

ConsLrucLionum, exponi-

si

PoLesL igiLur isLe

destruantur primse substan-

deslruunLur

eL quaelibeL

dum.

alise,

exponens

vel quia, vel

esL vera,

dum,

quia positio

Arisloleles loquens de

secunda subs-

alicujusin comparatione ad aliud, non re-

lantia, el accidentibus, dicit

omnia alia a

quirit

primis, sed hoec inquantum habentesse in

prima, non suntalia
igitur non loquitur
;

de

illis

inquanLum habent

Substantia.

esse in

prima

cia

ipsum poni absolute sed est fallaa secundum quid, ad simpliciLer. Prse-

dicta

eLiam conclusio,

scilicet Destruclis

X^rimis, etc. potesL intelligi de

ipsis,

quse

subsunt intentionibus, quia secunda sub-

S.

QVMSTU)

priina

sub.slaiiliii. .Siinililcr

csl a suljcclo.

Si

cunda,

illa

staiilia cst,
c.

a priiiia subslaiilia,

non

[irima

cst, si

prima Substantia

si

lius vera

noii sit,

quam

cst,

i;,M-

nulla sub-

vd

priiiia,

lenninante lalcm rc.<pocluin, ad inferiu^

quia quiilquid csl

gcnera-

secunda,

priu.s

cujus rausa esl

isl/),

homine,

quod

prius

esl

quia supcrius,

enira

in-

dicilur de eo

esl superiore,

prlufj

superiori dislribulo,

et

dcscendcre ad inferius.
Ad lcrlium dico, quod icrminus, in una

licel

unam

propositione non hal>'t nisi

dico,

quanlum t^Tminans Uilom rcspeclum, habel virlulcm univcrsalitcr sumpli. Quod

universalilcr,

eis infcrtur.

Ad priinum argumciitum

A'l arfju-

sil

tcrtia conclusio fortc

non inquaniumcx

licet

a sc-

si

non

illa

ncquc ullum accidcns.

ctiam

IIujc

cssc arcidcnli.s

accidcns non cst;

iion cxistcnlc,

tur

qiiam aliqua

noii haijct aliiul cs.so,

.slanlia,

175

XIII

tiimcm;quia una

supposi-

signum

propositio, esl

titenta.

Species non pi\Tdicatiir de homine, ut hic

sumiliir pra-dicari

quia non esl superius

unius intellcctus cornposili

suppositioncs tcrmini, sunl diversaj ratiu

eo gcnore. (^ontra, htec est vcra, //omo eal

nc.s

intdligcndi

igitur specics vcre piujdicatur dc

lii,

el

4S7>ec/(,'5,

I(e n, si

quod

Species est

iii

possibile sit idcm,

non valcl quia

composilo, rcspectu

.socuiida con.scqucntia

lost iiotarc

qualcmcumque unioncm

morum,

non oportet, quod .scmpcr nolct

et

extre-

prcDdicatum esse superius sub.cclo

ad cxercenduin

ilIud,quod signalur,

oporlcl addcro
<?5/,

ad compositioncin

ratio, conlra

quod
os.se

ccdoiidum.

l'i)tcsl

liujus

ost

ot nculra

con.sequcn-

.sumcndo communo.
principale,

ulramquo con.soquontiam,

po-

quod non esl fallacia

qula non arguilur nd pri-

indctcrminalo, et

illo

r-

modo

.Tquecommunc cum lermino communi.

sum.ilo
contra

pcr.soiialitcr.

.Stul

inquaiitum ost

pr.mam conscqucnliam,

spcciaIilcr,(iuod
suj)crius, otc.

habcre diversas supposiliones

inditTerens

c(m.sequcntia, ul .Vnlcccdcns

esl propo.silio una, el.sic nono.sl

major

quara in

dilTcrentia in Antccedcnle,

in-

ili-:

qucntc.

Ad quartum argumcntum, ui
primam coiiscqucnliam, p<.>lesl

e^t

co:.i:.i

dici,q::

ralio dcsccntlcndi;quia df-.-

non esl similis

rcgulam, Qind pr^cMcalur de su/xtk; i,

prxdicalur de inferiori, qua; ne't s^nri.i cA,

m:iin subslaiitiam dotcrminatam, ct dcti

.sed

una proposilione

cliam dici ad ralioijom

c>t

lost dici gcncralitcr,

minatc,

impossibile cjI idcm, in

cciulendo sub subjcclo, arguilur perh?n<*

bi'iic

Ad socundum argumciilum

vcrsis, vcloppositisrationibus inlclligcndi,

con-

tioiiem pcrsonalem

('.on.soquciitis

di-

mur aulem de

quod Spccics si dicalur de

hominc, non lamcn ul homo habct acccp-

ut cst contiM

sub

lerlii, inlelligi

liic

priiicipalom,

tia valct, nisi sic

inlelleclu

non in una proposiliono. Loqui-

simplicom, non

aliquo homiiic, qiiod

iii

eo<Icm

nes, liccl

hujusmodi. .Sccun-

.scd

igilur im-

.sed

non sccuiidum accop-

tionom pcr.sonalcm,

cum

tcrminus ad diversas suppasilio-

rcsponsionem, probut illud

cst in liomiiic,

in

est igitur

aliqiiam dotcrmiiiationcm, ul cs-

senlialitcr, vcl aliquid

da

in

ler-

suppositiones,

divcr.sa;

homino, arguctur

n(m scquitur if/ilur est in aliquo homiuc.

Ad primuin dico, quod vcrbum es/, po-

vcrbi

omnes

tcrminum, rcspcclu

suo gcncre sunt opposila;

hoininc.

el div-

cum

dicant

rius, cl iufcrius, licct

polcst dici

hujusmiHli /ntt5,vol
rcspcctus

ad posle-

argucrc a supcrioro

sumitur prxdicari.

ut hic

autem sub pncdicalo,

rcgulam, De quo pr,i

L>i

>

per

nriruilur

!.

'JHU, I

iitferius, qu.-c facil fallaciam Coiuuhiuc;

Nolandum, quod licet ha^c possel concodi vera, Omnis h ino est aiiquo:{
non Uuncn inquanlum aliquoti
prima subslanlia. Prima enim
<:

lcrminata.sive dcl>Tmlnalc sive

nalc sumpli, non dicilur de
SHi

lunc videlur

conlra se<'Uiidam

guendo

.sic,

lur In

omui

aluiuis cni

om

In

>r

>

illn ralr- j.i,.

>i;

^
1 1

4*

"

Tr

,Voi.

Si;PKI{ l'I{/EI)ICAMENTA

.17()

csL Anloc-edens veruiii, cLCoiisoquens

tiaiii,

esl fnlsuni

tamon

eL

(leLur

lonorc, per

(luain

(>t

Dico,

illa

consequonlia vi-

rogulam, per

eanidoni

qua primasubslantia, nec

aliquid nec dicilur
est

in ea

quod non, per eaindem rogulam

deprima

in ea, igitur

suhstanlia, nec

ibi est fallacia figurse diclionis,

commuLando

consoquenLia ArisLoLelis.

est

debelonim

g^wa^e in $?'(i,

sic

sub aliquo modo ac-

inferri, igitur aliquid

quia socundaconsequenLia ArisLoLelis Lenet

cip/endi,nec de primis diciiur, nec estin

per lianc rogulam, Quod inest alicui stanti

disjnnctive pro multis, inest alicui illorum

primis, et hoc est concedendum, Lanquam

indeterminatc

tauLum, non

Ex

sed terminus sLans confuse

pro mulLis disjuncLive.

sLaL

sequiLur,

lioc

consequentiam tanlum

communi habente suppositionem

personalom, et non quamcumque, sod delenore a

terminatam

nus

quando tcrmi-

illam dico,

et

pro aliquo delerminato, indoler-

sLaL

minaLe Lamen, sicut subjectum

indefinitis,

non sequitur, Animal prsedicatur dfi omni homine ergo aliquod animal ergo animal quod prxdicaiur de onini
homine non esl aliquod animal. Elsihoc
si

non dicitur de prima substantia, nec est

in illa, ut manifestum est igitur aliquod
:

nec dicitur de prima substantia, nec est in

quod

ea,

nisi

Aristolelem,

contra

descensus teneat sub termino stante

confuse tantum.

de

Sequilur

est contra AristoLelem.

inconvoniens

igitur

Eodem modo

omni corpore

ista,/;i

poLest argui

est color

ergo ali-

quis color.

Ad hoc

tia est fallacia

dicitur

de, nec esL in.

Cum
cipali,

argumenLo

diciLur in quarLo

quod non

nisi quia hic

jecti, ibi

prin-

diversitas hic, et ibi,

est

descensus ex parte sub-

fit

ex parte prsedicati. Dico, quod

lum descensum concomitatur

il-

diversitas

supposiLionum, quse prohibeL consequenfiam, quia

non

Cum

dicitur,

tenet, nisi

termino uno mo-

quod

in

prima consequen-

Consequentis

quia ad hoc

sequi illud, infertur hoc esse iilud, et non

quod universalis

tur, sine figura dictionis,

verum

variatio suppositionura circa

convertiest,

unum

quod

termi-

num, non estrespectu reliqui termini supponentis eodem modo, eL nisi esset, non
essel figura diclionis.

Ad

quodnon

aliud dico,

similiter seque-

retur ulrobique, quia propositio

mal

ista,

Ani-

omnis homo, a nullo ponitur vera,

ut animal habet suppositionem determinatam, et aliter non tenet illa consequentia.
Vel

est

aliter,

quia omnishomo, non prsedica-

tur, ut hic

dico,

homo nec

do supponente.

vel particularis.

ConLra hoc,

necessarium, quia omnis

sitio

sumitur prsedicari,

ponatur vera

mo modo

per

non enim

licet

est

propo-

vera pri-

se.

Ad ultimum

dico,

quod loquendo de

in-

multaenim de se invicem vere

dicuntur, per hoc verbum, est, quorum
nullum infert aliud. Arguendo igilur eo-

tenlionibus

dem

etiam aliquod prsedicatum in genere sub-

e converso,

ordine negative, est fallacia Conse-

quentis, a destructione Antecedenlis.

Ulterius,

cum

dicitur, &i

non

est

aliquod

animal, non dicilur de prima substantia,

ista

consequentia non valet

inquantum

est

secunda substantia, dicitur

de prima, ut hic sumitur dici

dumhoc
de in

est

isLa

quia aliquid

exLraneum

de, et

secun-

alicid animali, un-

consequentia innuitur fallacia

Accidentis.
Ulterius,
cilur de

destructis primis, nullae

secundae substantise,

deslrucLo, deslruitur et

stantise,
tiae

nec

isto

uno
reliquum

quia

sunt

relativo
:

nec est

modo sunt primae substan-

magis corruptibiles quam secundae.

Similiter est de rebus, quae subsunt, in-

quantum eis attribuuntur tales intentiones.

Sed si loquamur de esse rerum, forte potest
concedi hominem esse animal, licet non
hunc, vel illum sed hoc non secundum
;

quod horno habet suppositionem personalem determinatam illam enim non habet,
:

cum

dicitur, si animal, ut di-

omni homine, non

dicilur

de ali-

nisi

cum

sint ejus aliqua suppposita.

Sed

quia cujuslibet communis, sive existentis.

10.

QiM-srn
sivo non exislonlis, est .suppositum

sic

traiivi,

ipsum

sicul

dicenduin, quod

melius

propteroa

communo

est

Ilem, noc csl prima sul

cilur do 8ul)jfrlo

sive

igilur dc

hinc

quod propler idern,

vorum, propter qucxl et

aiiquo, ot

Con.sequens est

genere

in

sunl sorundaj

.sola

pc-r

Ari.slolelem, cap. do .Subslantia.

Itom, habet conlrarium, quia habet ali-

et

licet

neulrum

exi.s-

por Ari.slolelem

distantia

lalis

10. M*

laph.cont. 13. esl conlrarielas, subsla:.;.^^

conclusionom lerliam Mrguilur

Dostructo posloriori, non oporlot prius

destrui

prima
verso,
c.ip.

lem

Priori in poslpr.Tdicamonlis, el
loxl.

socundam

subslanlia, non oportet

\ri>;fo'p-

r^rr

por Arislotelcm 5. Mclaph. lexl.

Item,

Primus modus

19.

qualilalis. esl dif-

autcm nonest

forentia subslanlice, qualilas

.Subsliintia.

.5.

ergo doslrucla prima

10.

nihil est contr.T-iirn

inforius.

com.

Aristolelom

ost prius, por

Inlo

ot

d('

autem

sed secunda subslantia est prior

quia.soquilur ad primam, et e con-

Mola[)li.

telligit,

dicalur,

.Si

quod

liabct

quod

.Krislolcles in-

modum

pni

quale, hoc non vidotur verum, quia

deslrui.

:i

in

M-

quondo de rcbus, licel /lomo forto sit prius

isto hominc, non lamon aliquo Iiomino

quod Melaphysicus considerat ens inquanlum ens,

l/)gi('us inquanlum considcratur a r
quoJcrgohabct.solum nvKlum pra- *.' .ui-ii

quia .socunda substanlin,

in

Dici poloslquod loquondo d inlonlionibus,

sunt simul

nalura

quia corrolaliva,

physicus a Ix)gico

lo-

e.sse,

quam

habot aliud

nori

alicujus primac subslan-

osse

difTort in hoc,

'

do

^a^-.quamvis a Logicopo.'5sct aliquomodici qualiUis,

non lamcn

Ad oppositum, non
CoinmHHC csl nuicm omni suh$tanlur in siibjccto n-m csse.Princijjalis nannjue substan
tia non dc subjecto dicitur
ncque in sub^
est,
est
autcm
jecto
etc. Xon
pro/rium siib'
stantice hoc. Namque diffcrentia corum esf

qu(c

in suiijecto

dc

f/ressihile

non sunt

su/ijccto

tur, in subjccto

t>ipci

enim,

qnidcm honiine

autem nulto

cst.

et

dici-

Cap. cod.

Vtrum

.\1V

mum

sit

slantia

Irart

IIi8|).

</*';i.l'\)n!ii'cn

*rit/iin.

/.ng.ol

'.\.

milur species, qure

.'I.

/t

Sntmtanlia,

r.rpliriitinnd toxlui t)oct. in

esl subslnnlia

ir.

Cm

lunilir

l{'tlt\,;y\ct

cici, igilur

AriJUiiirllpiir-

non

le

prima propriolas

inosl soli subslanlia\ .scd

;

sod

si

In'

;iuia

dilToronli.T,

dilToronlia

spe-

nihil

aulom

perlinel ad e.vsonliam subslan-

nisi subslanlia.
si esset

accidens, facerel

cum gonen^

ol

un

^%
\

'^;tM-

ingcnore sul

cidcns, ot ila null

Ad quajslionom

n^il^^!

dicj

q<*1

dffff*- ^.\)m.'t^$tm

in

/iih- i/iurstionti.

viiloliir.por lilloram

ergo.

indical aliquidcss<ulia' oju^,

rt^nlia in

genei

quia esl Idcni pcr se

Quod n(m

inleri-

Ilom, DilTeronlia osl pars dofi:

generi facial spe^'-

\'.'i

lih.^./nxtit rnp. H.

rnp.

non inlerimilur sub-

inlorompla.

slantia, scd dilTorcnlia inlorempla.

cios
r^hlis

titm.

non sub-

Specic, qunc est subslanlia. Item,

por accidons

aubstantid.

csl

Ilcm,

diffcrentia de gcncre suhstanti.v

non

subslantia

prior subsliinlia, quia subsliinlia esl pri- ta propar

cns Difrcronlia csl naturaliter prior 10 affirma

tiai.

QU.K.STH)

i/i

a Molaphysico,

nisi sit cssonlialiler qunlilas.

lia3.

tifi/nti-

.subsLanlia;,

unionem extremorum,

sic.

va.

."^

quid a sc maxime dislaas in oodem gfncro,

Conlra

lapro

quia di-

i,

Antccedens, scilicot propler in.separabilem

tat.

1.

soli

nec secunda, quia nec

Gcnus

Spocies, nec

sivo

sil,

lamen

et

substanliac.

non sit, .semper scquitur, animal prxdiratur d'- /lomine :

aliquis liomo

177

subslanlia, pos.sel ei

acci-

Pronominis demon.s-

pere per addiliorjcni

.\i\

osscl

ei.

suKslanlia, non lanien osl

<;

por j

."^

ilivitluuM in giMiopo

subslanlia

vorior csl tamcn

lali.i

pr"

SUPEU PK/EDICAMENTA

478

Quanlum

csl subslanlia,

quamvis ulraque
hon

aliquid esl subslanlia,cui accidit ralionalc;

secunda
scd cui per se incsl rationale, sed

nc

enini e

nia

csl

vos vero conlurbcnt substantiarum parlex,

ita sunt in

(juce

cocjamur

forlc

confUeri,

quosi in sulijeclo sint

toto

non

e.as

esse subslanlias

Cap. eod.

ctc.

per accidcns, quia aliquid est subslan-

QU.^STIO XV

quanlum.

cui accidil

tia,

mcnta.

isla,

ulraque per accidcns. Priper accidens, non ideo, quia

nccessaria, cl

^-

quam

subslantm,

nalionfilc csl

calio,

Ad primum argumenlum dico, quod intclUgil, non quod lioc sit propnum subhtantitB, id esl, ei

directe esl in genere

quod

Species,

ut

Substanliffi,

An

Secundum, idem

vel

Ad tcrtium dico,'quod contrarietas uno

modo diciturcommuniter pro maxima distanlia, el lioc modo privative opposila, di1.

Physicorum con-

tex.24. dicunturprincipia, scilicet forma,

lioc modo conlraet privatio, conlraria
:

omni genere, inler differenlias

gcneris, de qua dicitur 10. Mctaph. contex.
13. et 24. quod omnis differentia secundum
rietas estin

modosumimaxima distanlia formarum

speciem, contrarietas est. Alio

tur,

ut est

mutuo

idem

circa

sumilur

se

expellentiuni, et sic

hic, et 8. Phys. et ubi esL istacon-

motus proprie dicLus.

Ad quarLum dico, quod ArisLoLcles, ut

trarielas, ibi est

pluribus in

5.

McLnph. conL. 63.

5. Pliysic.

conlexL. 7. 9. et 48. dividit voces in

signifii-

modos diversos accipiendi,

quod ad minus facitdeQualitaLe, non enira
cationes, et in

eam

dividit,

species,

uL est

generalissimum, in

ponens differentiam esse primam

speciem ejus. Sed dividit hancvocem qualitas, in significaLa, el

unum

Quod non videtur

litas

aclum secundum

nuUa

dum

est

quia tunc esset hoc

ali-

pars substanLise, est per se ens,

pars substantiae

quid, et una subsLantia esset ex mulLis hoc

aliquid,

Item,

quod non videtur verum.

qusecunique pars substantise,

si

subsLanLia, sit
Lur

sic, si

substantia, descendendo

sit

quod vel

distincla

cujus

contra

il-

quod conLineaLur in aliqua spequia omne quod est

distincta ab illa

lam
cie

conce-

oportet

substantia,

illa

sit

vel species

pars,

est

argui-

illa subsLanLia, eL

divisive a generalissimo,
dere,

sit

vel

in genere, est in aliqua spscie ejus, per

Arist. 2. Topic. cap. 10.
est pars,

non

alia species,

bile,

alia parte

et

etiam

sed hoc non est possi-

tunc quia omnis pars haberet

specificam

toto specifice, et

per difierentiam essentialem,

ab omni

cujus

nec in alia specie,

quia tunc differret a suo

iLa

illa,

non prsedicatur

quia illade ea

non aliqua

est

formam

quia omnis differentia sumi-

tur a tali forma, eL iLa nulla pars esset pars

quia sicut

unum

essentialiter

el ita

cL

quia

parte

ex duobus in actu non

unum, per

ArisL. 7. Melaph. cont.

vere

acci-

49. et ila

Qualitas, ut est generalissimum.

alia

esset ens in actu, eL

fit

nuUo modo

cum

tum
per propriam formam

omnis pars

qua-

dentalem a^quivocatur, et differentia subs-

modo

per se ens

est

necconslitueret ejus essentiam, nec

ad qualiLatem esEentialem,

tantise est qualiLas essentialis,

generalissimum,

totius,

forma sequivocatur ad substantialem, quce

tribuit esse simpliciLer, iLa aclus ad actum
el

quia Substanlia, ut

significaLum

ejus esL differenlia substantiae

primum,

substantise

Vide Auctores citatos qwcslione sequenli.

est

oslcndit.

cunlur contraria, ut in

sunt

substantix

Genus, sed

etiam Diffcrenlioe, quae non estsic subslantia.

parles

nuUum

toLum esset vere unum.

Item, quaelibeL pars subsLantise est substantia, et nulla pars

hominis

quitur, igitur nullus

Conclusio est falsa

homo
et

est

esL

homo

subsLantia.

non minor, igitur

major. Forma arguendi patet per Arist.

Physic. cont. 93. quia

se-

tali

4.

forma arguendi

1.

Argume7ita pro parte

va.

negati'

XV

QII.esTK)

tcmpus essc circu-

ulitur conlra ponontc.s

lationem,

lcmporis csl

non qua'libct pars circulationis

circulalio
crj[?o tempus non est circu-

lcmpus,
est

Quaclibot par.s

sic,

el

latio

UMfle

lorma arguendi

si

valel, et

ibi

hic. Ilcm dc materia dicilur 7.

Mctaphys.

quod non cl quid, necquale,

cont. 8.

igiturnon

etc.

179

modo

cl Lslo

<"

"

'

-.i:

:m,el ut

cilur de prin

do partps
lia.

'

mo-

islo

dl-

subslan-

suIj

Similiter in

rc,

ul eai

gcneralissimum, sunl non ul speciej, sed

p<T rcduclionem in per se principia specieruiu

de

et

quse sunt in genere pcr

illis

reductioncm non oportel Geous in abslrac-

ibsbnlia.

Ilcm, forma non est substanlia

quia csl

vcre prccdicari.

to

Arffumena

prn

nffirma-

iva.

piir-

subjccto, et quia adcsl et abcst pnr-ter

in

subjccti corruptionom, ul in Iransmutatio-

nc substimtiali

Ad oppo-iilum

por trcs rationcs faclas ad opp.)si-

ar^^ui

tum

patct.

pnl",{

prx^ccdcnlis

scd

dc .\nima cont.

2.

formam,

tnnlia divulitur in
</

et

Mctaphys. conl.

mo

lo

7. dicit

Arist.

quam composilum

magis ens, quam composilum

arguo

sic,

Subslanlia esl

igilur illud,

quod minimc

positum, est subslanlia,

magis matnria,
ciitia

maxime

tunc

ens

si

com-

est ens, ut

ut patcl,

mullo

forma. qufP sunt magis

c!

composito, eriinl substanliic

quod partcs suhstantia?

sint

substantiir,

inconvcnicns, nesequerolur cx dicla proprictato.

Ad

quod duplies.senliales, ut ma-

ces sunl partes, scilicet

ct

forma, qua?

subslantiir conslituunt
tiLiliv;r,

substantia

tiie

illis

scilicel
:

e.ssentiam

alirr part<s

quaii-

qunc non suntsubslanliie, inquancsl,

quanta, et cxlmsa

dc

potcst

Subslantijc

sc.i

iiiquanlum

cst

scd tam do his, quain

quod non sunt subslanesl, quod goncralissimuin

(lici,

pcr se, id

non pnrdicatur de

por

ois

ncc voro in abslracto, propler priinam

lionoiu ot .sccundam piius posilasad

rura comparando generalissimum subslan-

genera, id est, enlium per se

alia

primum

gcnere, csl substanlia

in

Innen

verum de

est

simpliciter
tia}

cont. 7.

illa,

quod forma,

absolulc,

subslan-

talis

ut dicilur7. Melaph.

ct

fortc

ens, non

substantia principiata

quia principia

sunl priora

malcria sunl magis

Lamen poteslconcedi

quod subslanlia

esl

priraum per-

non via generalionis.

Ad secundum, non subsLmtia inlcremp-

fectionc, licot

non inlorimitur substan':n M-^r) quod

si mijorintidligitur, on s
'Sl,
co intoreinpto, quod non sil subiLinlia per
ta,

a^quivocum, ul dicilur cns

genero subslantia?, n

substantia
slanli;c,

fil>:i

est

mcn

substantia,

nullo

inte-

vera la-

molo

c;tt

ut dl-

priiii';i)

ra-

su\

tia.

ii

Ad lerlium

illo

quia principiis sub-

polost cssc sic, qiio

citur do

inlerimilur

intorimilur

remptis, subslinlii

i^i,.n! 'if.ir

sc.

quoD non .sunl sic

c.ssonliam

illim

p'.r

sc in

.so,

parlcm qu.-cUiDuis. Vorutntainem substantia esl

substantia,

ad

ik-;

i.-n,

substintia,
'

'

uiuu y

ni-^i

est

piri su

il;

.id

su')ii.ii.i,

quod pcr seod

i

modi)

menta
pr-rcedrm'

tu qvrspro
partt af~

/iniJ

firmativa,
fuatenus

in

.f!n

I-

.c

nullo

e.U,

Ad probalionem, cum dicilur, subslanlia esl primum ens, dico, quod hoc esl voliac

Ad argv-

csl piM^^jMiio,

qurrslioncin polest dici,

tcria,

falsa

ncque ul subsLinlia esl

gcneralissimum. ncquc diciliir dn princi.

non oporlcrct prohibcrc illud quasi

alitcr

im

se gcncni'

non subilantia, id

sic,

enlia composilo

Itcm, hic litlcra videtur Arist. innucrc,

tuin

gcnero subsLintite,

in

mnteriam,

qun con.scqucnlia innuilur matnriam

esso

yionsubstantia,\(l esl, illud, do

lolligalur

vera

magis ens, quam matcria,

idco est magis ens,

in

Ad primum, non subslanlia

.subsbntia, dico, quod siin-

piis substantiie.

qiiod forma est

ct

prior

esl

.sed

subsLintia.
7.

non

2. Si(fjf:-

cow/)a?/7MW, igilurquodlibcl istorumest

Itcm

ut hic, valont.

quo non prapdicalur per

qu'cslioni=?.

Ilcm, divisum pnrdicnlur dc dividcnli-

bus ipsum

argumenla pnccedenlls quxslionis,

.\d

si

gcnere
vr>ri. et

n-

nem..

snrEH

'iHl

Ati

1.

^^ Aiiima, dico, qiiod ill;i

substanlitE, non esl divisio Goneris

una proprietas ejus, scilicet substantioe,

dicitur una magis substantia alia, ut Spe-

quia lunc mulcria habcret differenliam dislmguenlcm ipsani a torma, et

essel cns actu de se, distinclum a forma,

magis substantia genere, quia pluribus substat sicut dicitur Genus esse universalius Specio quia de pluribus pra^di-

'^<^ ''li^i^ ^^^

r>-'>

''"mativa''
/"'./"

pi{/i:i)I(;amenta

ilivi^io

in species,

est illa divisio

verum.sed
icquivoci in ?oquivocala, secundum Logicum, vcl analogi in analogata, secundum
Naturalem et sic proedicationem substanquod non

ost

do

liti)

non

dividenti])us

substanlia

ut

est,

concedo

hoc

sed

generalissi-

est

mum.
Ad

aliud dico, quod forma, et materia

sunt magisentia

composito, entitate prin-

suntsubstantiae, non tamen ut

cipii, et ita

substanlise species,

Ad
non

nec innuit ex

hic,

litteTa

parles

substanlise esse substantias, sed dicit,

quod

primam proprietatem

substantise,

non oporlet eas concedere non

esse subs-

propter

tantias,

quia nec partes substantiae sunt

esl, in

subjecto, id

catur, licet universale sequaliter

in

aliquo actu complelo

praedice-

tur de Genere, etde Specie, ut de specie-

bus ejus. Multa

tatem difficultas

hanc proprie-

est circa
:

quse Physico relinqua-

tur.

De sexta proprietate substantiae,qu3e est,

cum sit una, et eadem numero, est susceptiva contrariorum, secundum sui mutationem,

haec

verLitur
tantia

auctoritatem Arist. dico, quod Arist.

dicit,

cies

Nota.

est propria substantiae, el con-

cum

nuUa

substantia, quia

subs-

ex ratione substantiae, prohibetur

suscipere contraria, liceL aliqua ex

sua

unum

con-

propria forma determinetur ad

trarium. Similiter intelligendum

stantia suscipit contraria,

non

sub-

esL,

sibi,

sed alia

quae sunt inter se contraria, alioquin hsec

repugnaret

proprieLas

quartae

proprie-

tati.

existenles, ut formse, licet sint intoto,quia

alius est

modus

esiondi in

toto, et alius

in

QuanUlalis autem aliud quiclem

subjecto,

Tunc ad duo argumenta ad aliam partem

esse
']fmaVr-' queeslionis, quae probant formam non
gu7nc)ita substantiam per hoc, quod est in subjeclo
^
proparte
ncfjjiiva.
dicondum est, qaod materia appropriate
est tantum illud, quod esl in potentia ad
suscipiendam formam, non habens ex se
fi.

actum aliquem complelum, cui forma

buit esse simpliciter, ut est in

subjectum dicitur, quod

tia

to, et

ideo forma adveniens tribuit ei tan-

tum

esse

substanliae,

men

est

6,

licet sit

in

forma igitur

materia, non

La-

in subjeclo.

Per idem patel ad

non adest

prseter subjecti, etc,

aliud, quia

Nola.

poten-

ad formam, tamen est in actu comple-

secundum quii

An

Quanlitas

Vide citandos

sit

Quod non videtur

prsGdicatur
haec

est

aliis,
tis

quia nullum Genus

quse ponuntur de genere Quantila-

nuUum

istorum est ejus spe-

nullam speciem haboL, igitur

non est genus. Probatio majoris, nullum
prsedicatum univocum est denominativum,
cies, igitur

dicatum univocum, per

aliquo magis, et de aliquo mi-

nus, neque aliqua substanlia,

lamen quoad

actum

secundum
magis, et minus

sul)standi,

qui est

omne Genus,

respectu Speciei, est prseAristoL.

prius

ergo, etc. Probatio hujus majoris, quis ratio

prsedicati

univoci, est ratio subjccLi

quod manifeste
pectu Speeiei
ralio

est

j_

denominalive de Specie, sed ^rgumen

vera, Linea esi quanta, et sic de

igitur

De quinla proprietaLe substantise sciendum, quod generalissimum substantise non

suscipit

genus

cjun^slioric sequenli.

sed

suam essentiam

Quanlitate.

QU^STIO XVI

quia nullumestejus subjectum,

dicitur dc

conli-

tri-

substantiis,

licet sil in

num,aliud discretum, eic.CaT^i.de

est

raiio

est

verum de Genere

sed nullius

res-

denominativi

subjecLi,uL dicitur in cap.

tapropar
negan

te

QU/ESTIO XVII
quia alhum praidicalur

Substarilia,

(lo

corpore

impossibile

voro aibi

rationeui

tle

non habel sp('cios, quia

discrela non prxMJicalur

ct

I,

genus

ajqualiter, et

quia

assuni[)ti,

sua divi-

natur;ililer prius

igilur et continuura esl prius nu-

cum

Arisl.:{.

cau.satur ex

Ad opposi'um

Physic.cont. 08.

gcnci*e,ut species

lum quia
genus

.seu

go n(m est idem genus subjecli, ei

nis, Prima consequenlia palci ab

n:i<>:o-

est

nus

luin qui

lunc

gencro

Quaiilitalis

non

Ad opposilum

cap.
1.

10.

1/.

dreas
<j.

Thoin. ojmicul.

D.

1.

art.

\.

ad

1.

art.

et I.

\.

Venelu

ct

'1.

(jutrxt. 10.

10.

jj. </.

ct

5'J.

art.

12. Atctapli.

(/ix/)

'J.

I.

I.

ditt.

3-1.

dicendum, quui quanl.-

et 10.
'propar- Postcrioriim,
neijaii- indo. //j omni (jcnerf

minimum, quod

ra aliorum

unum primum

q. I.

respoiidetur,

mum:

de pluri- adZirim'
quid, ul de 9?" 7*-

(juia prajdicalur

tiontm.

quia qux-

f^(Z/i/iVa5, el esl

gc;.

j-

uno

est

unum

inetrum,

enim de eo praidicatur in 7Mi(/,nisi ens,

quod nuu csl genus quia nec univocum.ol
esl unuiu gcnus quia .sccundum unamralionem dicilur de omnibus suis speciebu.s.
Sed quoe sit illa una ralio, duplex csi Duhium.
;

ct

p/

1.

ct

imum

men.su-

Quantilalo non est

in

minimum,

et

.\risl.

Metaphys. cont. H2.

est

sed

pcr

rjuia

unilas, el punclus

.sed

duo,

quia non habct genus suporveniens

nihil

.sci-

igilur Quanlilas

modus

mcnsurio.
lcs

uno moil) ponilur

poiu^ndi,

Tum.

oralioncm

(|uia

es.so

probal hic

dum

diversilalcm hujus

cuiidum unun dimcn

mcdium,

si

sub

ali(}uo

termedio conlineaiilur,

iiilcr'

eodcm genere

el

includens

in-

unum

n-

lur species Quanlilalis,

primas dilTcrcnlias includunl.

opposilas dividcMilesaliiid gcnus

.s<'cun-

(|ua>dam cxtriuscca.lnlr"'-

vcl dilTcren-

.\rislole*

quod cslmcnsura. Tum. qu;a

lioc,

ralio

speciem Quantilalis, pnr

duo genera. Ilem, cujuscutM(|ue generis, omnes spccics suiil (ipposila*, quia vcl

esl

lias

liiiiia

qu:cilam cst

sic ost lineti\ vcl

vel

Iroi*,

iiilri..-

duns,

ol sic esl

plc.K, pripria, el

u<

vol

<$

du-

oppositum. \m\ pnedicatur dc alio molu-

cl sic

dcnlc altcrum, co modo, (|uo dilTercnlia

pn)pri;i.

divisivai gencris debont cssr oppasilir: igi-

surali. /rvn/j((S

lur

mullitrum m<*nsura(orum. non nuii*m cu

iiulla

spcci(\s

cuuHiuc specic
T.'m

2.

4.

Quod non videtur

licct

quid de ulrcxjue eorum, convcnicnor

sito

.'t.

et

ergo go-

unum.

est

Quantitiite continua et discreta

:'..

1.

de sub-

'.I.

conlra Gentex cnji. S7. Cajet. hic te.tt.

Sonciu.
\i.
.Mctu/tli. q. :J1.
</. 1.
1. t:a;)r. 2. d.
Javell. q. 20. Ocka.n in Loij. cap. de Quanlitate.
Flandria W. Metaidi. qwrnl. 1 i. art. ;>. Ci)niinb.
incap. de (Juanl. q. 1. et Cofn/tut. IG. q. L'. Ro1. in lianc </. Doct. Huvius hic q. u.
(lri(,'. art.
.Meriner. hic q. 1.
Aversa quivtt. 1. tecl.
Kerrar.

rl

pa.ssio

bus differcnlibus spccie, in

d.

Auton. AnUandav. ifUtrtt.

Durand.

gcnus

las esl

ditt. V). q.
i.

er-

Quanlil;lis, el l(jn-

esl Arislol'

.Vd qiiaislioncm

tract. 8.

I)<)cl.

'J.

Mcttijiti. q.

:i.

phu.s

unum

MaKn-

non

'i

quod o.stendil, nullam

specicm cujuscumque generis posse prdicari de alia, sed bmgiludo (^t pa.ssio li-

QUi^STK) XVII

Arisl. 5. Mctaptt. text. IH. Alberlus

ur

giludoest in genere Quanlilalis

gcnus

i^.

"*

pncdicatur denominalive de su.j

nea3, quaj est in

sit

-p-

pa

denli argumciito,

Aristoteles.

Vtruyn Qunntitaa

nume-

jeclo n(m praedicarflur, ul p;ilet ex prsece-

pcr

illa,

est

igilur, elc.

ad superius

mero, quia numerus est posterior divisio-

ne continui,

ir

pr..

denominalivc, ul linea

et geiius pa.ssionis

quia inquanluni continuuni est

divisibile, est

sione

alia

.sfjocies Quanlilili.s,

dicatur dcnominative de subjeclo

quanlitas conlniua esl naturaliter prior sua

division(!

de

dem

pr.rdicalur

aj(|ualit<!r

Probalio

sporiebus.

de

aliqua

Ilcm, pa.ssio.el subjecium non sunl in eo-

lleTD, Quanlil.is

de conlinu

.scd

rala

est priCfJicari.
2.

481

I.

luiius

illius

gcncris, de qua-

generis pntHlicalur

lemiius

cl

tnrUS

diciiur

quia unus lanlum

juslibel temp'

communis

uum

csi

met) sura

uuiuh mon-

quia

lcinpu-^

n'

c(

pn>1!

riLEDICAMENTA

SliPFn

pria inonsurn.Manifcslum cst cliam

nume-

orationcm esse mcnsuras.

Conlra istud, ralio Gcneris sequaliter

rum,
3.

vl

sic
invcnilur in omnibus Spcciebus, non
et discrelo ;
ralio mcn^urae in continvo
,

quia ?<//Mnaxime proprie proprium est essit prinse mcnsuram, ct cum illud per se
cipium numeri, ab illo primo derivatur
ralio

mcnsunr ad numcrum, ctde nume-

road continuum, ut manifeste liabelur

2. cont. 2.

Melaph. cap.

10.

et3. et inde. Si di-

quod discreturnesi prius coniinuo in

genus, hoc
sc, non comparando ad suum
conccditproposilum quia neulrum parcatur,

Contra

huncsecundum modum,

continua ostin potentia divisa

tas

actu, quoe sunt

aclu,

et

Quanti
discreta

potcntia aliquid,

non sunt [qualiter illud; ergo dimsibililas

non sequaliter convenit conllnuo, et discrenumeri
to. Assumptum patet, quia partes
actu suntdivisae ab invicem, continuinon.

Item cujus est potenlia per se,ejus estactus;

si

igitur quantilas continiia sit per se diviesse per se

potest

sibilis,"

divisa

igitur

continua polest esse per sc non continua,

quod non videtur dandum. Item,

teles

Aristo-

orationem quanlitatem esse,

probat

quia est mensura

igitur illa

ratio es-

est

generis per alterum, sed

rationem

licipal

quod quantitas

discrela e^iundi, etindivisa,

ergo ratio mensura? non est ratio Quanti-

manet

mennon tamen est

^^^j,^ conveniat quantitati,
illa ratio cssentialis quantitatis, secundum
Idco dicitur aliter, quod licet per se

quam

ei attribuitur

divisibililatis, et

hoc de

ejusdem

esl in partes

illa

quod

potest habere

osten-

Metaph. con-

5.

secundum

ubi definitur quantum,

text. 18.

sed ratio

divisione, qua3

rationis,

Primo in

ditur tripliciter.

quod

ratiogeneris

definitionem,

e.Kprimentem, quid dicilurper

saltem

nomem,

ibi

Quanlum cst, quod est diviqux insunt, quonim singidum

sic notificatur,

in ea,

sibile

nalum

est csse

ejusdem

hoc aliquid, id

rationis

se divi-^ibilis in

in partes

est,

igitur Quantitatis est per

hujusmodi partcs

nam

ubi est preedicatio per se primo modo,

te-

nel a concretis ad alDstracta. Secundo ostenditur

quia quantitas coniinua,

et discrcta

non definiuntur hic per mensuram, sed

per hoc, qiiorum partes copulantur,
igitur de
Tcrtio,

eorum

essentia est esse partibile.

quia per rationem

sumuntur

divisibilitatis

species Quantitatis in 5. Metaph.

coutext. 18. quia divisibile in

est

divisionem unam, linea

duas, superficies

jis

non continua

numcrus, vel oraiio; in continua secun-

dum
et

etc.

sccundum

secundum

secundum

tre^,

corpus

alias difYerentias divisibilita-

possunt sumi tempus, et locus.

illi

polest dici,

in sua specie,

unitas,

ut esl genus.

talis,

Docioris.

Ad primum

continuum non habet rationem mensurandi, nisi a discreto, ut docetur ubi supra

nesponsw

sentialis quanlilatis.

dum

id est,

undecumque

ejus

sit

quamvis materialia, quse

subsunt

formoe, sunt divisa, v. g. quinarius

in

sua specie manens,est formaliter indivisus,

quia divisio ejus perimit form im quinarii
quia divisione facta in^ternarium

et

bina-

rium, non amplius manet quinarius,

licet

materialia, ut unitates, sint sic divisa

de negandum

est

quod sumitur de

un-

discre-

to.

Ad secundum
jusmodi

non

potentia?,

est iste,

quod actus hu-

dici potest,

conlinuum

continuum

est

esl divisibile,

divisum

sed

isle,continuiim dividiiur, id est, est in fieri

divisionis, etillud potest per se inessecon-

tinuo.

Ad

quod non negatur

tertium,

^uod per se
tem,sed quod

est

illnd,

mensura, esse quantita-

illa ratio

non

estessentialiter

Quantitatis, ut est genus, quia

non

oequali-

ter inesL speciebus ejus.

Ad primum argumentum primae

tionispotest dici,

quod de

quoes-

linea absolute

non dicitur quantitas denominative,

nec

de aliqua sui specie absolule sumpta, sed

in abstracto,

et

in

quid

sed denomina-

tive dicitur

de linea in materia, et

aliis

speciebus,

el

sumitur

ejus

sic

ut concreta. Et non est

Gcneris

priiedicari

species

mirum concretum

de concreto

Speciei,

unde quantumcumque usus loquendi

sit di-

Or/KSTK) XV Jl
cero, linea csl quanta, sivc

de

hoc

specicbus,

aliis

sutndc

qMaiililalis

Uilis cnini

.siniplicilcr esl fal-

sunl specics.quia lunc es.senl

C'is,ul

subjccla

(liri.sibilig, el ita

vel

divisibiiilalis

inodus prjcdicandi convcnil om-

nibus accidcntibus rcspoclu subjeclorum.

quod major

Alilcr dicitur,

gcnorc a quanlilalc,

ni alio

spccialitcr

scd

ct

non dc

illa

quia quanlitas non tanlum

cliaiii sibi,

el

idco sc dcnoininit,

suas specics, quod non esl veruin

cl

do

Ad .scrundum
polcsl aiifiua

dico

la cst prior

generis

..

illas inlcr

in

e.s-

nul-

se, .sed

participando rationcm
nalura-

Posler

ne<-

il!a definilio, .sed sic

st'tntia sine positione

quod manifesle falsum

stantia posita,

.sed

sccundum Plalonem ponenlein

quanlilales

.\iilcr

major

ad ar;.,'uiiu'nlum polesl

vera dc omni

^^^

in aliquo

genei)

fJ<'nere

.<

scd

proposilio de goncro

iut'Ili^'ilur illa

nalurali, cl dicilur illud

cui respondcl

genu* naluralo.

unilas suNceplivi, hoc cl,

idein susceptivum primo, el dc huju.smoJi

incst divisibili-

excmplifical .\ristoleles

ubi illam propo-

silionom dicil,non tale gcnus

argumcnlum .secun<loe quu3Squod punclus, ct unilas non

,

Alitcr

polest dicil,

prima,

el

minima

(luod
in

liinc aliquotios

Posl,

12.

tc.\t,

lanluin

cl ila

unit'is

um,

{)rimum.

(lonlra, sicul principiuni a<i principium,

principialum ad principialiim

igitur

unitassit malcrialc, vol formale in punc-

(luorum allcrum oportct,

si

punctus

sit

unilas positioncm habcns ;cldi.scrcluin crit

vcl

formalc,

vd

materialo

iii

igilur rormalc(|uod ncgal ,\risl()lelcs7.

Mclai)li. cont. :\H. et

Plaloucm,

circilcr,

posuit.

(|iii ita

rcprchcndcus

l(h'o

diccudum.

quod siciit in.igiiiluilo non csl multiludo,

ncquo malcrialitcr, ncquc formaliler sic
punclus iion csl iiuil;is, ncquo malcnalilcr,
:

n0(]uo rormalitor
sii)ilit;is

Noc

(luia piiiictus csl indivi

magiiiluiliuis, unitis luulliiudinis.

cst h;i'c dcnuitio ,\rislolclis./'Mc/</5 est

unilaa, olc. scd

si

alicubl dicalurdc punclo,

hoc eslsocunduiu Plalonom,

(lui (XKSuil

nu-

primum

el

mi-

mcnsura aliorum puncnonesl mcnsura continui, quin

ot e-;sel

esl

sumpliis reddcrel conlinu-

ontinnum composiliim ex

in-

unum (\ss(>nli ditcr esl

monsura numcri unum aulemapplicalura
divisibilibu-J

sed
:

mensura

alicui parli continui, esl

nui, ut dicilur 10. Metaph.
iiidc;
lioc

tinlum

iiuilc

>//M/7i

conli.

ubi .supra, el
esl

mcnsura

in

gonoro.

Ad .secundum argumentum

continuo, non malerialc, manifcslum esl,

quia continuum non componitur cx discre-

duo

sinl

genero Quanlilalis

tur

Q\\\\\\

est (,uanlil'ts.

licel

puucliis unilas habens posilioncin, ut dici-

tis;

;>,

unum primum
^^
iri
mcnsura omnium alionim, vel in nuUo

povsot aliqiiod

suscipicndo pncdicalioncin quan-

.,

siiuiJilcr,

non

(lencro gener.'':<^>MO,

tns

lo,

dici, quo-i

omni genere,

in

.^rilirot

nimum, quod

si

venim

esse difTrrenliai rcrum.

unilatcm reducilur, ut ad priusse.csl cnim

sic

csl,

.sccundum Arislolelfm conl. 42.

tauicn tanlum csl ibi unuin

esl

inilas estsub-

pun' tus autem sub-

siinlduo sim[)liciler prima,quia punctusad

I.

qiiod tanlum dicitur de formis lial)enlibut

priiiiuiu
i-

secundum Arislo.secundum Phlonem haN-lur I.

li-

prior discrela, utoslendil ralio,

,rttpra'- tioius dicilui',

'''"

prior alia in

pcr allorani.

Ad

\.pnnc

e.s.se

quia neulrispccici

tilalis,

fi.

alia in

oinni gcncrc

in

sicut continua quanlilas,

lilcr esl

non

quod

specics

scndo, coiuparando

las

lelem,

unl-

ila

nec

lalcni in punclo.S^'.!

quia vix

aliis.

cct

inoros esso fonnalia in ronliimo, cl

principiuin mcnsurie, vel divisio-

aliis, est

nis,

esl vcra in oni-

4?

quod
do alia

null.i

in

spccies

generis

\
pr.

:r

abslraclo.secundumqu<Hl noiu-

dit dilTcrentlas op:

esl

hoc

in concrelo,

cies qu:r subjlcllur.

loria, ct n<*n ut esl

Ad lcrlium
(/().

dico.

.sccu:i.uiiu

liuoj

sumilur ul

esl in

sp

'*'''
t

>

Primo m'>

...
.

!>^

cl

rx

nl

quanlilalis. secundiM:
iiuxlo sunl

"i.

qu

ma<jnilU'1o, mfi^titu

quanlilale.

voca, ul nolinlqi.
in

'*

"

idem, quoil Imen.

,u
^po**{m

SUPEU PU/EDlCAiMENTA

484

ncc habenl opposila breve,\e\slriclum,

elc,

quia linea qiiaiilumcumque brevis, esl lonsunt

giludo illo moilo. Secundo modo non

genere Quanlilatis secundum

in

primo modo,

id est ut passiones,

nifestum est demultiuidine

opponilur wi/as,

cies,

passio

et

quod ma-

QU^STIO

cui utest spe-

numerus

eodem.

Gap.

oraiio.

ut

ul est

An oratio

XVIII

quantitas

sit

eidem univoco non sunt.duo

per Arislolelem

opposiUn,

el

sed

so,

paucilas,

ef

Est aulem discrcla quanlitas

1.

Topic. cap.

Auctores citandos

Vide

quccst.

sequenti.

13.

Adhucpotest argui, quodquantitas non

quia unius generis cst
sit unum genus
tanlum una divisio r^inia per duas diffe-

Videtur quod non, quia non oratio in

scripto, illa

enim

mente, quia

illa est in

non

est substantia;

i.

tapropa

rentias

quia tantum duae primse species

sed quantitas dividitur seque primo duplici

divisione, scilicet per

continuum

et

dis-

cretum, et per constarc ex partibus habentil)us posilionem, et non habentibus, etc.

Probatio majoris per Aristotelem

aoquivocum, et per Boet.

num, omnis

generis

divi^^io

differentias. Probatio minoris,

sio esl subdivisio alterius

membro

quia tunc am-

reliquee divisionis,

est

men

potest

ta-

una esse per differenlias formales,

alia per materiales

sunl sub invicem

Subslantioe,

malem

in

praiter divisionem ejus

et in

for-

inanimatum,^o-

lest dividi in corrupiibile-.ei in incorruptibile, et

utroque

modo differentise

utexcedentia, elexcessa
sito,

se

per se sensispecie

tertia

est Aristoteles.

QU^STIOXIX
Utrum Oratio

sit

quantitas discreta

5. Metaph. D. Thom. opusc. 42. el

q. unic. art. 3. Aureolus apw(^ Capreol.
disl. 24. q. 1. concl. 5.Paulus Scriptor 1. diit. 24.

4. d.

Magn.

'S.

q. unica. Okam. ibid. q.2. Greg. Arim.^. 2. art.

2. Marsilius dist. 27. art 1. Lovaniens.m expos.

capitis de Quantitate

Javelluf, inEpitome, inlib.

Met. cap. 8. Soncinas 5. Met. q. A. Sotus q. 2.
idem cap. Ruvius
in 6. de Quantitate. Tolet.
ibid.q.9. Conimbric. ibid. q. 2. arl. 1. Complut.
ibid.quosst. ult. de Quantitate. Avers. q. 18.
scct. 8. Rodrig. hic art. 3.
.

5.

gum

quia breve,

sunt differentiae

oratio. Gontra, tunc

de divisione formali per

differentias constitutivas specierum.

conti-

oratio

secun-

Aristo-

lon-

mensuratur secundum has,

per Aristotelemin littera mensuratur enim

nuse,

tur,

Ad

et

quantilatis

syllaba brevis, et longa

et

Boetius, et

Quod non videtur

propo-

da materialis, penes partes quantitatis.

teles intelligunt

Ad oppositum

habent

etita in

primadivisio est formalis,

probalionem majoris,

non

quoe divisiones non

sicut corpus in genere

animatum,

illa est

ex-

qualitatis.

Albert.

formales constituentes species

intelligere

quia vox; igitur est in

bilis,

neutra divi-

verum, ut patet inducendo.

Ad islud potest dici, quod non est duplexdivisio prima generis per differentias

quod non

harum

quia

et Aristoteles

per duas

bo membra alterius divisionis, continerentur sub aliquo

oratio in voce

Divisio-

lib.
fit

ponit se deneutra

ipsum

ut coloris in voce,et in corpore,

tise,

pei* se

neu- ^^"^^^'

et

differen-

cap.l3. Si propositi sunt diversse

est

Topic.

1.

mensuratur

tra

non qudnto,

quod syllaba

pars discreti.

igitur, etc. Dici-

est brevis, et longa,

continuum est per se

Uem,sumatur major sic, om-

ne per se mensurans, secundum has

rentias, breve, et

oratio est

non

longum,

hujusmodi,

continuum
non sit longa,

est

licet

diffe;

igitur.

Item,si essct quantitas discreta,non videretuT' differre specie a

numero; quia

la differentia specifica.

in nul-

Dicitur,quod quan-

i.

^^^^J''
neg

te

va.

QU ^STIO XX
discreUi, uL in

tiUis

maloria pernianonlp,

eslnuinorus; quia nuincruscausalurex

fli-

visione conlinui: ut auloin in successiva.osl

oratio,

quia oralionis nulla pars ponnanrt.

(lontra

concodit proposituin; quia

lioc

difforontiasecundumspcciem,
foimalis; hcec

tia

in

Itcm, falsum dicitur

difforant,

igitur nonspe-

quia succossio.

pormanentia sunl difforonlijc poslorio-

res molu, et quieto

igitur elente nnlura-

inquantuin naturale

li,

quantuni ad tolum gcnus

potesl esse ubi

lio

si^',

ulconjungendo voces

nullum

ibi

n^^n

osl Rigniticaium.

Ad primum argumentuni
quod lonfjum,

breve jpquivoce conve

el

niunt continuo, el discrelo, huic SiMlicel

continuo proprie,
igitur

pcr so

nieiisurans

propriesumplum,

omne
secundum hoc

Iransumplive

illi

rontinuuni

esl

Ad secundum

mul-

pornianonto.

numerus applicalur

materia;

igitur

non

materia

est QuantiLis in

excmplo,

Antecedons patet

ul diciinus^/?/o tempora, duo dies

ne

elratio-

quia continuum nliquod esl successi-

vum; igiturex

ejusdivisione causatur nu-

merus.llem,tuncnondifferreloralio a temporc

quod

numcrus motus,

csl

et

ila

opposituni cst Aristoleles.

primum

UiconduMi primoad
Conclutio (}uod oratio

ad qunt-

mcnsura
lit

cuin voce prolatii

hujus

igitur

alia pcr sc, illud est

illa

ost

specilicaiM,

ronlia nec scripU

est,

a(.'tus

si

non possel esse verum,

Post. conlexl. 17. quodQu:p-

esset,

qucd dicitur

2.

pars de/initionis debei esseinjjlus,om-

libct

autem

aulem non conlingerel,si ultima differentia csset noUi: illa enim

oum sumatur a propria forma speciei,
nes

nullo

in aequo.Woc

modo

est in plus speoie; igilur illud

est vcruin,

quia differentia' ullimic

oinnium dctiniendoruin ignoUe sunl.

Continua vero ut tinea, superflcies,

autem iroeter

Amiiliuit

hcec

tt

temput

corpu*.
et

locus

C;ip. code:ii.

QU.ESTIO XX

autemdicohabe-

ojus differentiam

niM*

quia

nobis differentia no-

oratio, quai

lodiscrelionem apprupriaUiin urationi per

monle,

iila

imuvix alicujus Spe-

ciei specialissimaB esl

ta

..:ia

qua^silum,

lalom Aristotolis ;quiasyUaba mensuratur

:

tainen non est nota,

fcre

est quaiilitas prupter aucturi-

prout brevis, vel longa

bnjus-

quod oratio essennuincro, el a qu

'^ue

differt a

tialiter

diclum

qu.inlitasdiscrctn inmaloria succcssiva.

Ad

dico,

maleriali, sed lormali, el sjh

omnis numerus

longitudo syllaba^, et mensurali a iinea.

genoreQuanlilalis

pormanonli

el

Ad argudici. memta.

polesl

tur non sunl dilTcreiiti;o spociorum in hoc

succcssivae sicul

sl,

specie quantilatis, non lantun*

genere. Ilom,

h.Tc ora-

igi-

to postoriora toto

tem.

essenlialiU^r

nnturaliler

igitur successio, ol pormanenlia sunt

irvcfdcn-

-"

niodi non est oralio, sequivoca cnini esl

prius onto naturali, infjuantum nalurnle

tioiiem

duo

sed hrrc

quantitns

sed
est

illas

exlra parles oralionis,

esl difforen-

tantum

nullo formali difforunt

cio.

ct

sic

si

Ira

485

An

.iristoleifs suf/lcientcr enutneret tpecie*

quaj dilTe-

()iin iit't,it''<

nec prolala, nec in

proferontis

(juia

illc

inensuratur leini)ore, noc pnrles discretaj,

scd discrolio non csl conimunis nuniero et
orationi, sod orationi appropriaUi.

Anit.

!>.

M.t. com. tN t

eap dt (^>u
Alb. M.rn.

pltciui in
^.

1:J.

..

S
(

Kttponiio
'

>

JUiVt-

Htin
r<iT.

Ad secundum

(|u:esitumdiccnduin,(]uod
\*.

cst (luanlilas discrela, (juia parU's ejus

nulluni

communeni

ad

(erniinuni copulantur.

n. ront#<

lib.i!. g.

Quajlibet oniin syllaba cst ab alia

i. ilet. .

li

f. .

divisa,

nec aclus proferentis, noc signilicalum oas

Quod non

conlinual, quia lenninus pcr seconlinuans

Melaph.

parles quanlilalis non esl

acculens

e^senlialilor ex-

vidolur,

conl. 18.
:

por

>in

rempus wl

sod de nulla specio

6.

pcr Arf^

t*pr9f^
\

.ur

SIIPER PII/EDICAMENTA

4m
;'

genus por accidons

lenipus non

iL^iLur

esl species.

Lempus est
igiLurmoLus magis

ibideni,

per ipsuni

Iteni,

quaiiLum per nioLum

quanlus, unde ArisLoLeles

lale, el illud

Propler quod nnumquodque

5.

magis ; igiLiir sunl plures species,

hic enumercnlur.
ILem, lcmpus est

lem4. Phys.

cont.

LexL.

Posler.

1.

numerus per

quam

quodlil)eL

per Arist.

4.

lio

ArisloLe-

lOl.igiturnonest

alia

non enumeratur

Metaph.

5.

QuanliLatis

cont. 18. inler species

non

vel locus

vel cst insufficiens

ibi,

quantitas. Similiter

Commentalor

igitur

ibi

est

assi-

gnat causam, quare Aristoleles omittit ibi

locum, dicens, quod locus non est quantiAristolelis, sed

secundum opinionem

nisi

natura,

sed

iLem, locus non

superficie

videtur

species a

alia

quia illud primo ponitur in de-

finitione loci in abstracto, et

dens in abslracLo deliniLur

quando acciquod primo

ponitur in definilione ejus,

de ejus

est

Ad oppositum

quantum, inquantum quantum, cum nullo

convenit innatura
est

An

illis

locus

Quod non videtur

non salvat aliquid naturaliter

cum

inquanLum

aliquo in naLura

ejus, vel

non

est

eadem

locatum

ILem, locus per se diciLur ad

igitur est in genere Relationis.

Ad opposiLum

est Aristoteles.

Item locus est per se mensura

igitur Argumen-

quanliLas. Antecedens patet, consequentia

venitur extra illud cujus

proprium

eam
tur

arguit de

sic

proprium proprie non

oratione. Item,

le

pro paraffirma

tiva.

in-

Sed proprie

est.

QuanLitati,

est

la

secundum

ut

aliquid sequale, vel insequale dica;

hoc autem convenit loco

An

quia omne quod po-

de ejus essentia
de ejus essentia

species

cum

igitur est

uUimum

Commen.

et

locus sit quantilas

Vide Auctores citatos qucest. 20.

Quod non

continuain Lerra,ciiius

sit

ulLiraum corporis conlinenlis, sed

qui

dicit,

immo-

Ilem.ad quanlum, inquintum quantum,

ad locum

mum

pars in aere,

tunc arguo, Locus

uUimum

aeris, et

Lerrae,

ulLi-

quoe locant

hoc localum, non sunl continua, sed tantum contigua igitur locus hujus virgse
:

non

esl continuu^.

toteles.

Ad oppositum

in ter- Argwnen.
pro negalt

esl

ratio confirma-

sc-d

una pars
^

igitur

bilitatem.

aliqua

videtur, figalur virga

alia

in ultimo, ut

movctur naturaliter

confmua

ra,

sed impossi-

5. Met. cont. 18

locum esse passionem

Cap. eodem.

quia tunc

QaantitaLis

est.

est subje-

superficie
loci:

est

est species

nihil

sed locus

QU^STIO XXII

subjectum
est passionem, et subjectum esse speejusdem generis igitur locus non

tur per

totelem 4. Pliys.

'

cies

quia nec

locus, salvat locatum,per Aris-

quanlitas

sit

corporis conlinentis, ponitur in definilione

bile

quia na-

inquantum quantum,

Biirsus locus conlinuorum

Argumen- nitur in defiuitione accidenlis,

ullimum,

et quietis

inest substantiae.

ILem quanlum,

1.

esset

sed ex naLura, quae

principium moLus,

Vide Auctores qumt. prcecedenti.

loci, et

igiturest quantitas.

esLAristoleles, etc.

QUyESTIO XXI

*"*

in

quantitas. Item,locus est per se divisibilis,

esscntia.

\VZgatZ clum

convenientiam

propter

cLiam per Aristolelem, qui

tantum famose.

naturaliter,

majoris, nihil movelur ad aliud,

conveniL

Item, locus

movetur

Phys. cont. 30. igitur. Proba-

turaliler prius

species.

tas

proprium

est Aris-

va.

xxm

on.i:sTio

ad nulluin lerminuin oumdera opor-

inio

oas coDilriri.f^urn non

lot

Locum

f/uemdam pnrlicube corpori

eniiH

copulunlur.

o?KPrnn-

f/fi-.rNvit

linuas

Ex hoc sequilur

prima; qua^slio-

.sidulio

S.

jiarticulirrjumohlincnt

ICrtjo loci

ad cumdrm trnui-

ainrjuliis corjjriri.f jmrlrs,

num

obli-

ad qwindam communem termimim

ticiit,rjutr

1h7

coj>ulantur,ad ijiirmcorjtoris jtarticutce.

quia non

sufficionter enumeral.Hpo- ad^^^fucnt.

cies Quanlilatis, Siillem quoad
hanc spe-*^
nis,

cieni lo ui.

Caj). codcin.

Ad auclorilales ArisloleIi.s in
irn
ad omnes quaslionos,
rn.quod non
loqnilur hlc do Io<?o secun ium pn^priam
opinionom
scd socundum opinio.ifra
>

Oli/ESTK) XXIII

An

<!

lorf copitfi-nlur

iiiirliciiluc corjiori.f et

ad

ruinftrni

l(^}'viimii)i

Coniinb. i/i explanat.lextus hujus capitis. Mayron,

hic jiasgu 22. RoAnij. in CTplicat. lcxlus Doctorii
i/i

apro

huc ijwrstiunr,

esse spaliura

secundum

localo;el

omnia vera do

illam,

Sed

loco.

quia parlicuho cor-

poris copulanlur ad suptTticieni

parlicu-

quenlerquando

aquale
ha.'c

o.-scnl

opinio im-

illa

probalur ab Aristolele 4.

Quoil nori vidoUir

1.

Argniii''-

locum

poncntiurn

Phys.

fro-

Ila

do aliqnnn',; non

lofjuilur

cst propriu^ locusdclerniinandi

m,

piir-

non, quia

lu) loci

suporticies, et

locu.s cst

)a

parlicula)

non

superticiei

copuianlur ad

Ilem, locusesL divisus a locato.per Aris1.

I'Iiys.

non

II. i^Mliir

tc.\.

csl

ideni torminusconliimans parlesulriusqiic.

ron.sofiucnlia pa!et

quia terrninus ab eo

cujus cil non est divisus

non

i^^iUir

est

Ad oppositum

duorurn divi.sorurn.

idern

uliturcommuni senlentiaaliurum,
usquc alibi, ubi locus esl do illoverilalem
illo

determinaro,

superficicin.

lolelem

do

cundum

dum

Ad secundurn

qu;esilurn diceiidum.quod

ars

po.isil dari, se-

senlcntias aliorum,sicul el secun-

vcritatom propriaru,

vclnon,non cural

sil

quia

sed quod ars

ra in islis, si ha3c sint lalia

manifestatur,

ficiontor

pone de

ila esl

oninibus exernplis in L )gica

genus

cst .Vri.^loleles.

dummoJo

si sic

sil

ve-

sicut h!c suf-

nuantilale;!!

ejsc

quia habet sub se multas Spcjiej

inlcrme

lias, ol

specialissimas

sivo locus

Heii-onsio
ul

i/mr.sl

locus non est spocies

f)rirnain ralionern

(Juanlilatis,

propler

propter

dicturn

ibi, ot

(lonuncnlaloris supi-a licluni in

quaesliono

.Sirnililer

pio prirna i-alione ad

Hexpontio
ul

ijuint.

12.

quod locin non

quaislionorn dico,
C(!sirio

conlinuus

idem locetur

li^^Mis

priinuin ar^umonlurn prirna

tioni<, polosl dici,

sed

est

non

nc-

ad

differt

niiiil

a diversis

corporibus con-

vol suporti'iom unius conlinuam,

Siniiliterad (luirlarn, qiiod nullo

modo

quod aliquid

o.*se

accidens, sive por aliud,'^'

citer, ctTcclive, vel

(luando locaturn localur in uno locanto.

i.

Ad

lerliain

unilatem oju-!,suporticies osseconliguala'?,

si

sit

lum por

pra.\*cilenti.
:t.

ali(iua islarum, sive non.

csl terapus

nihil aliud est,

formaliler.

quvs!

'.nlj-

^..:ct

quan as per aliud, id esf,

perquod recif>inl pnrdica-

tionem quantitalis

perse primo modo.

do polest lerapus

>irde eo

seil p:

EtTeclive.

dici

qi

quanlum

iO-

quia OiTeclivo suarn o

quanlilalom, qufc estsu.i

ib

i/uirs-

tioiuin

pnvicnkm.

possunt parles

'.orrninurn nurnoro,
ris;

copulari a

loci

ad (luoru partos corpo-

quia locus divisus

(Mirn

eU

tur, ol

urnle, et ad

non inovolur

esl a locato.

esl

lerminus

osl

loci

Locus

quorn localum innvo-

cum

eurudem t(M'miimm spocio

miiius corporis

eumdcMU

localo.
;

quia

su[)orllcies,
nisi locuj

cssc

nec ad
ille

lor-

quir non
t

cjrpa^.

motu non l
quod tompus sll
q;lol
<t.>
.Vd socunluu
vera ul
Ar
alio, ut a

UniNu

quo
(^

1 1

riM

II

ni

<l |i

nalum
I

(l

nri.

T.

*ryM-

y
0ut*Hmm'

Respoiiiiii)
ttd

6.

quan- Ad

Jji*!^
<*'

JUJJT

rU^DICAMENTA

SIIPEK

488

rriimiin prolmlur, quia lompus osl quaii-

moLus non

lilas,

esl

quanlitas

quia ratio

ojus tota polost intoUigi convonire indivisibili,

nec univocanlur inquanlo

quia

il-

lud dicilur do motu por se secundo modo:

nullo

modo de lemporo,

per se fundatoc

sicut caclcrac formae

in

sunt per accidens divisibiles

quantitate,

per

naturam

plus

CcTeteris,

locus forte

et

quantitatis,

eo quod est propria passio

superficiei, etc.

ut tempus estspe-

cies Quanlitatis.

tertium dico,q\iod numenis aliquando

Ad

:forte

propter hocquodratiomen-

mero.el

ita

ponitur in definitione temporis,

non autem ul

est Quantitas

discreta

penessecundum modum. Alia

concedendasunt de loco, praeter ullimum
ad quod dicendum, quod lia^c est praiditantum matorialis, locus

esl

ultimum

el formaliter, propositio est falsa,

An

quanlilali

aliquid contrarium

sit

est

sequivccatio

catio

QUiESTIO XXIV

primo convenit nu-

sura3 in quantitatibus,

etc.

Cap. eodem.

tramsumitur, ut genoraliter sumatur pro

mensura

conlrarium,

Anipliiis quaniilali nihil est

sed for-

maliler locus esl immutabilitas in ultimo,

Antonius Andreas cum Doct. hic. Tartai'et. de

Quaniilatc dub. 3. Fonseca l. 2. Insiil. cap. 11.
Conimbr. in cxposit. textus capitis de Quantitate.
Versorins Parisien. in Conment. tract. 3. Logica^ Pelri Hisp. Rodrig-ues hic art. unico, et in
exposit. text. Doctoris. Merinerus q. 3. disp. 1.
de Quantitate. Aversa quojst. 18. Log. sect. 9.

secundum Comment.Forte tamen in definilione loci primo ponilur ullimum qula il-

primo per rationes ge1.

Argumen
nerales. Aliqua quantilas magis distat ab ta pro pat
te affirma
alia, aliqua minus; igitur aliqua maxime
tiva.

lud

distat

est notius

immobilitate

Ad argumenla

8.

Ad

argu.
mentaq. qusBstionis,

"'

i.

se,

quod

quod

locus

non

sed per naturam sui

est

superficies,

et

se-

cundum eamdem dimensionem mensurat,

secundum quam et superficies.Et si arguatur contra hoc, quia aliam rationem
sura3 habet a superficie, est

menenim mensura

extrinseca, superficies intrinseca. Dici po-

quod intrinsecum, et extrinsecum, Tper

non variant rationem mensuroe, ideo

test,

se

neclocus per sehabet aliam rationemmensuraj, a

seca

superficie; ideo

enim

est

extrin-

quia est ultimum corporis continen-

non ullimum contenti,

quod tamen mensuratur a loco.
tis

materialiter, et

Ad secundum

cum

formaliter,

a^quale

dum

ab

alia.

distantia in
10.

dici potest,

mensura per

matorialis,

oppositum secundoe

in

sic videlur,

Sed contrarietas

est

maxima

eodem genere, per Aristotelem

dicendum.

Ad primum
est

loci.

Quod

dico,

quod secundum

lo-

non dicitur aliquid per se

sed forle materialiter, secunsuperficiem continentis, imo magis

alii,

locus dicitur sequalis locato,

secundum

Metaph.

quantitas

14.

igitur aliqua

contrariatur.

Prima conse-

lext.

alii

13. et

quentia ostendetur,

prius auctoritatibus,

deinde ratione supra. Item, in hoc genere,

alio, est differentia

sccundum

speciem,

et illa est conlrarietas

per Aristo-

telem

Metaph. ubi supra

el in

omni
10.

igitur, etc.

Ilem,lioc arguitur per rationes proprias;

quia per Aristotelem,

5.

Phys.

lext.

9. et

Omnis motus est a contrario in contrased in geriuni; vel a medio in medium

nere Quantitatis est motus proprie dictus,
per ipsum ibidem igitur ibi sunt contraet si media;
ria, vel media inler contraria

52.

igitur et contraria.

Item, suscipere magis,

ei

minus,

et reci-

pere contraria, sunt proprietates convertibiies,

respectu cujuscumque generis

Quantitas suscipit magis, et minus

sed

igitur

etiam conlraria. Major patet inductive.Probatio minoris, magnum, et parvum sunt

Aristotelem 4. Pliys. text. 41. et non illud

per se passiones quantitatis,

secundum quod

sed magis, et minus non fiunt, nisi ubi est

Ad

alia

dicuntur cequalia.

tortium dico, quod locus per accidens

esl divisibilis,

per naluram materialis sui,

magnum,

et

parvum,

et

et ejus solius,

non

in solo genere Quantitatis.

alibi

Similiter

igitur

omne

OIJ/KSTIO XXIV

tolum

sun parLo;

esl TiiMjus

aliffua osl por sc pars allorius

quanliLUis

quanlilale esl per se magis, el

igilur in

minus.

qunnlilas

s*<l

Siniiliter insunl por

inieqtialc

.Tf/uale,

i>e

et

sed inxqualo ost magis, vel mi-

nus; igitur,

elc.

eiparvnm

universalitor

sunt quanliLiitos conlrariio. Similiter surol

deorsum

Ad

if,Mlur,olc.

opposituni

quaestifmom est dicondum, quod con-

trarielas
'prio,

ol

sumilur aequivoce, scilicet protransuinplivo. Transumplivo dici-

lur absolulo inaxima disLiinlia in gonere,

et extondilur

sicul in

1.

fjpposilioneni privativam,

afl

Physicorum context.

21. dicilur,

prinr ipia esse contraria pro forma, ol pri-

onim

vatione. Oppositio

lioc

omni Genorc

Irarietas in

modo

ost cf)n-

quia omnis divi-

sio Ooneris, est por dilTerentias opposilas

lioc

modo

conlrarias. sed contrarietas pro-

prie sumpla, ost

rum, quac

maxima

distanlia forma-

nata sunt fiori, ot

muluo

idom suscoplivum

poller(^ circa

hoc

inlolligondum in

dofinitis,

id

disiarc ab a''

inlormolin ^ommuni
mnxii.

illis

ie

ul c......,.um

socundum formam

irot

conli-

nuitalis a discreto, liccl conlinua csscnl Incl

dici, quo<J

discrcla simililor. Potesl igilur

vcrum conprimo modo dicla

dua- prima? ralioncs

cludunl, de contrariclale

transumplivo

quia lanlum de

isla

Arislolcli.s int

e.sl

!a.

Ad secundum dico, q:iod ad quantilalcra

socundum so non est motus, sed ul subest
nalurali ol illo modo lial>cl conlrarieUi:

tom, ut imperfocla quanlilas,

n,

quas, et de quibus sunt augnvntiuij, el

afl

diminutio,

non sunt Quan-

islae difTercnli.o

titatis

secundum

ralis.

Imporfocla

sed quantiLnlis nalu-

.sc,

cnim dicilur, qu;c non

socundum suam fonnam

esldol)ita spocioi

naturalem, perfecla per opposilum. Nam,

de Anima, conl. 41. Omnium nalura constanlium est detenninata

ut dicilur in 2.

se ex-

ratio

modo

aliqua Quantitas impcrfocUi al)Sf>lulo esl in

nogatur a Substanlia, et Ouantilale, et

lioc

maximo

nninis.polost

rnm-

inlormo<lia his

speci***

utraquo auclf)rilas

est Aristololes.
Afl

tamon

finila,

llem, ma(inum,

aum,

disLnl

cst

esl, in

magnHudinis,

et

gonere Quantitatis
enti

augmenti, non enim

imperfc<Ma tali

.sed

sccimdum hoc movclur

nalurali, ol

speciobus (JuantiUitis, ul dicit Arislololos,

aliquid ab imperfocLi quanlitnic, ad per-

non

foclam, vel e converso.

torlo in

gendum

passionibus. Similitrr intelli-

do (Juantitato socundum

csl

se,

('onlra,

molus

ad rem

csl

aiiouj

socundum ess( n.iluraio.quia forlo illo

modu lialjol conlraria, ut dicetur rospun-

Arisl. 3. IMiys.

dondo ad argumont.n.

cies motus, quoi ol onlis, addil

nf)n

Ad primum dicitur, quod in

nuUa ost maxima (listaulia, sed
in coulinuis,

et

sicul divi-

sub esse nnlunli. nnn

otiam

numeris causatis

Ikjc

quod

ost,

porphyrius

diciL

so

cns pcr

duobus,

quorum unum

lur ad

Quantitalcm

sunt liniUu secundum nalur.im,

quid contrarium.

quia qua'libot spocios ost pars

univorsi, ot in

illis

possiiilis intlniLns
dini, qui osl
dici. (juod

bonum

(piamvis

o.s.senlialis

parlibus non vidotur

quia ha'c ropugnal orunivorsi. 1'olosl igilur

o.s.sonl inOiiila^

spocios,

l'i

'.

sl

molus.

molus

ila

sod non n

mukIo

di habet c

ninxiino

igilur

a.i

esl

\-z{-

n.

illi

esil

U-

|K>r

ul

ib

ol.su.-

.....

um. Tunc

so

n c

non

ui

.u

rum

quia

uis

es'

quotl non oporU-l

r.-.,..,,.,^.

alleri

quod actiuisilum

in poltMilia Qu.iiilitatis, licot nulla iiiliniLnalii coiitrariolur

?.

spe-

>.u.t

-is

sic,

dicl hif, qiiol

tiTminus.

Inli

ad illud, qm)d per so esl in gwioro

.sed

quoail nos.lloc otiam vidoliir por ralionom;

jx.t

im cx

QuanliLnlis esl

non

5.

i,

'

a.

cap. do Sp(Tio, (juod Spocios spociali.ssimaj

licoi

molnm

laior aniuiKiti por

ox divisionoeorum.
C.onLra

com.

loxt.

nuantiLnto

sio continui proi'(dit in in!inilum,ita

inlinitas

non aulom ad cns per

ris,

_':!

i^

illi

lorminus molus.

n-

op^^riol dirore.

form.r
o>i<.'

;.....

aux

.-t

nrr

4.

SIIPER IMLI^DICAMENTA

100
laiiluni ci,

coiilrariimi, so<l

acquirilur

ul,

per nioluni. Tunc ad formani dico, quod

quanlilas sul) csse nalurali,

ununi coniposiluiu ex

si

inlelligalur

esl ens per acci-

liis,

sumatur
sul) lali modo essondi, quando motus non
intolligitur esse pars enlis composili ex
dens, sed ipsa quanliUis non, liceL

duo])us, ot

tertium et quartum argumontum,

Ad

quod aliud

dico,

nus; quia majus,

et

magis, et mi-

est suscipere

minus, ot aliud

majus,

est suscipcre

mimis, dicuntur

et

cundum quantilatcm

sed magis, et

dicunt

intensioncm,

forma,

cui adduntur.

se-

minus

remissionem

et

in

Concedendum

est

tunc, quod quantitas suscipit majus,

ct

minus, sed non magis.

cl

parvo respon-

quod non sunt

det ArisLoteles,

quantitates,

quia dicuntur in sola Iiabitudine ad aliud,

aliter

nunquam

mons parvus,

dicerelur

et

milium magnum.Similiter respondeL,quod

si sint quanlitates, non sunt contraria, tum
quia ei quod dicitur in sola liabiLudine ad
aliud,

sunt

nihil

contrarium,

est

magnum,

et

parvum

quod idem

magnum

esL

liujusuiodi

tum quia Lunc

de eodem, quia

conlraria dicerentur

duplum,

et

duplum

ut est

duplum ad illud
non duplum igitur nec
;

ergo

aliqua

opposita sequuntur ad tales proemissas.

Ad primum isLorum

potest

magiiiludo sumitur oequivoce

cies quanLiLalis,

dici,

quod

ut esL spe-

uL csl passio. Secundo

cL

magnum, denominaLive a
magniLudine, et sic Arisloteles-negat madiciLur

gnitudinem esse quantitatem.

Ad

aliud dico,

quod sunt

per se secundo modo,

id

quantitates

est,

passiones

non primo per se, ut species.

Ad aliud dico, quod nihil dicitur contrarium ejus, cujus est relativum quia con-

quantitatis,

traria, et relative opposita,

LinguunLur

Ad quintum, de magno,

ad hoc, et non

modo

ad quantilalem est motus.

ita

sod est ignorantia Elenchi

in multis dis-

magnum autem

dicitur rela-

ad parvum; igiLur non est ejuscontra-

tive

rium

ita intelligit

Aristoteles.Tamen con-

trarium uni potest esse relativura

alLeri

uL scieniia est relativum ad scibile

non

est

et ei

contrarium, sed ignorantise,

ita in

aliis.

Ad

aliud dico,

quod

relativa possunt

prsedicari de eodem, et de se invicem, sed

non

relalive oppo3ita,el ita possunL relaLiva

ali-

absoluLe inferri ex se sumpLis respecLu di-

ad hoc, el parvum

versorum igitur magnum, elparvicm pos-

magnum,

parvum.

sunt inferri absoIuLe ex se sumptis respectu

ConLra primam responsionem, ab Aris-

diversorum, et ex hypoLhesi sunL conLra-

ad illud

igiLur est

Metaph. contexL.

Lotele in 5.

magnitudo per
concretum non
Iraclo.

se

et

18.

species quantitalis

esL in aiio

parvum

eL

et

genere ab abs-

ILem, ibidem in quinLo

magnum,

poniLur

dicunLur

esse quanLilates per

se.

tem magnum,

eL

parvum non

esse conLra-

prima probaLio non videLur valere

igiLur conLraria

eliam,

de eodem. Concedo

quod non possunL

inferri opposita

relative ex se sumpLis respecLu diverso-

rum; sed magnum,eL parvum posse

hypoLhesi
ria

ConLra secundara responsionem proban-

ria,

ria

illa

sunL contraria

eL

ex

ergo conLra-

de eodem.

Ad sexLum

dico,

de sursum,

el

de deor-

sum, quod vel sumiLur simpliciler siu^sum,

pro circumferenLia

el

cosli,

deorsum, pro

quia UelaLioni aliquid esL contrarium, uL

cenLro Lerrae

diciL ArisLoLeles inferius,

quodlibeL dicitur sursum, respecLu infe-

ul virlus vilio

cap.de RelaLione,

et scienliae igno7rmtia.

Se-

cunda probatio non videtur valere, quia

onmia opposita inferunt contradictoria
:

igitur ad illa, ad quse

IradicLoria,

non sequunLur con-

non sequunLur

alia

opposita.

Sed ad praemissas, in quibus est respectus

ad diversa, non sequuntur conLradictoria,

vel sumiLur generaliter, ut

Primo modo non sunL conLraria,quia

non naLa fieri circa idem nec maxime disrioris.

maxime distent
secundum locum. Secundo modo sunt ad
tanL in natura, licet forte

aliquid

el

est

utraque responsio de

eis,

quse de magno, et parvo.

Potest

tamen

dici,

quod

sive sint contra-

10.

Of.KSTI)
ad proposiluin

sivc non, niliil

ria,

sunt specios, vei

si

dilTitrenlia;

qiiia

loci,

non

X\V

VJl

cl fHialio,

ul pi-a;clictuni esl.

lenlo;

qua^am

ilininlur

f/u(Pcitinque

hoc ipsuin, qnnd xnnt, nlinrum dicnnlitr,

nd

fjuoinodoliljft tilitcr

nliud.

(..-ip.

rrt

(Jo Ail ali-

(|ui(l.

quam

An genua

nis

Relfilinnis sif ijcniis

oxlrema non sunl duo, nUi

sccundiim ralionem,

nnnm

Aii)^. lih.Categ. c.
11. Por\A\. cap. de Speeie.
Alberliis Mn^f. hic rnp. 2. Hoetiiis, ct Simpliciin
/iic D(jctor in I. dist. .10. qwrft. 1. Ant. AiitJreas
ciim Docloro Afc Suar. di$put. 47. Mctaph tcct.
Murtado dixp. i'.t. Mctaph. tect II. Siinch.

Fonsecii .).
hic ttct. I. quirxt

Melaph. rnp.

3'..

q.

I.i.

qi). M.i-

univocum

injumcn- ost giMiiis uiiuin coininuuG

^j^neJaU- ali<Tu;n

sunt rclationos entcs,

"

orgo, ctc.

el ali^iuo)

non cns, est

dictio, qu;c est rclalio inodia,

dium

duobiis.

Itcm,

non

lum quia

cundum

iii

igitiir

illa oppo.^ilio

non ento, ut

iii

polcst csso cns. Dicilur ad

ad aliud se habere, islud inesl oni-

es.se est

qure sunl ad aliquid por se primo

non

moost

polost osso

scd ;iccidciis
suljjcclo,

non

hanc socundam

est in onto, ut in subjccto, .socundiim

vidclur liabcri

e.\

quo

(".omniontaloro G.MoUipli.

c;ip, ull.

lor

rolalivuiu ;Lvjuip;iranli;c ;vqu;ili-

donomiiial

utrumqiio oxlromiim,

comp;irationo ad aliud, (juod

iii

osl in proposilo; quia irquo csl

ccro, non

jionitur

<?/i<

iwn

ojiponittir rnti, sicul

cnti;

ler polcsl esse in

cr^o

iii

mifoslum

vorum
en.^s

bot

igilur genoi*aIissimum

qiiia

rolaliva siinl

;o(jualo,
(^)iiod

alitid,

quia

ad aliud se ha-

simul nalura

non ad

duo gencralis^ima.

sic csscnl

oli:im gcncralissiinum so habol

ad

nomino; dicilurenim

patel ex ipso

.Vrislolelo, hic el 5. Mel. conl. 20. el ali-

bi .s;cpo,

a'i aliquvi,

non

aii alitjuid

non potcst conripi

cl

ad aliud.

csst^

diclorium dicalur

i\o

nisi conlra-

conlradiclorio.

Ilom ad principalo, ciyuslilx?! unius ge-

lanlum dua^

noris, sunl

spoMis prima?.

sod

gonoralissimi Itolalionis non sunl L-inlum

du;c prima? spccios; igilur

sm

unum. V

non

csl

qiiia si sic sinl

.\,

llolalitmis

roforliir

el

oji-

nia inforiora,

roIau\a

sibi. ol

lunc auibo

aquiparanliic

nis, ol supcri'

utro<iuo o.\lreiuo, ul in

g>iioraIissiino

e convorsi), ol

\\

ibi. cl

siinl rt^Ialiva

ralionis, cl cnli na-

csl,

Uola-

non ad aliquid prius, nec poslerius,

lalis rolalio avjuali-

priucip;ilo, onti

quod

ipsiim

h(jc

di-

subjcclo.

Ad

cis, illud

Uonis,

ab

naluram alicujus univonon osl nisi gpneralissimum

igitur pcr

UolatifJiiis

coiilra-

ost

modo

non

probalionoin, (juod lixv opposilio laiitum

(lonlr;!,

quorum

.Vrislotelem hic in lillera,

ci

qua; vidolur

ot talis rolalio

ut iu sul)j(^clo

oiilo,

ost

principale, Aiaiif/uii sunl, se-

;id

sod

coiitradirloria

iiitcr

intor conlradictoria

aliquid;

quod

tum, quia

mediuni,

cst

niliil

iii

Frobatio sccundac parlis

miiioris, intcr cns, et

non cns

uno ul

iiilolloctus in illa relnlioue ulilur

<>.

Qiiod non vidotur, onti, et non onli, non

non haljenlc com.

de Eodem, ubi dictlurquod

in littora, cap.

nibu.s,

entcs

5. Mol.lexl.

ens ralio)HH*unduin

relalio est idcnlilas,

quod dioitur

'.'>.

sect.

cnl Innluiu

Coiiimbr. in caj>. 0. de
i\\\%
fielat. f/. 2. art. 2. Iloilrif,'iir'8 hic art. 2. in hanc
qwrst. Uort. lluviin in cap. de Ad Aliquid, q.
l.Morineriis in c. 7. Catcij. <j 3.Averaa q li*.
I.Ofj.

Tum, quia omduooxlroma; igilur

roquiril

rclalio

nis, lalis

hlc

al

hujusmodi igilur rclaliones

eli".

cujiis roliiionis

^17.

quod

rclalio (ioncris

ralionis, ul

res

Sp<'ciom,

subjcctuin, super

mulla; ndalijncs fundanlur

fundalur, ol
supf^r

relalio n(in habcl vo-

sunt lanlum cnlia ralionis.

QU/ESTK) XXV

I).

ul pal^rnilas,

vero sunt enlia ralionis.

lum qui

rius esse,
laliti

qiuptjam re-

quaj essenl intelleclu non exU-

Probalur,

aliqnid nero

scfl

lalioncs .sunl enlia nalursr,

sunt in genero Quanlitalis, quia nec lo^us,

A<1

univocuin,

luni', nihil esl

'

i'

aul

.si

hoc

!.';'" '

>m-

r.^!alivuti

aui ifC.iur

A
;

runl

>

ro

iit

referlur ad

U.

oi

igilur spocio* (>irum

roforunlur ad invicom, quia per Arislolo*

SUPER Pl{yEDICAMENTA

492

lem

Topicorum, cap,

4.

iii

1.

Si genus ad genns,

et inde.

el 0. cap. 20.
et

ad

species

positum sequitur propositiim, ad relative

Accidenlis; quia

oppositum consequenlis

gendum,
sibi

mutuo

non

et

est intelli-

autem A, et B refcrantur
igitur omnia relativa sunt resi

suppositionis,

laliva

de consequentia superioris

nisi

ad inferius

superpositionis

et

igilur relativa oequiparantia^ erunt in alio

Genere generalissimo. Aut

referlur ad aliud, et

quod

tertio,

non ad B, ut ad

C, et

non ad A, ut ad D,
tunc sequitur quod C, et D non sunt

referlur ad aliud, et

et

quam A, et B; quia
primum cum suo cor-

ris.

vel

quia sunt simul natura

Aut quarto

igitur

sibi, et

B alii,
utroque modo erunt

alii, et

hujus generis

quia

il-

lud aliud ad quod refertur A, vel B, est

primum cum

oeque

suo correlativo

nullo

igitur istorum quatuor dato, erit hoc

medium, sed

solule nihil est

lum

nere Relationis est

ab-

ista

inquan-

ista

contradictoria, referuntur, et sic inter

illa est

conlradictio media, sicut inter

si-

milia est similitudo media, et inter quae-

cumque relativa est relatio media.

Ad aliam probationem concedo, quod

illa

non ente, ut in subente non ens lamen, in

relatio potest esse in

est

subjectum

est ens rationis, et ita

illius

relationis,

talis relatio

potest

esse ens rationis.

Ad secundum

principale,

nego majorem,

quod relalio dicitur ens ratiovel quia utrumque extremum, vel al-

et concedo,

nis,

lerumest solummodoensrationis; vel quia

extrema ejus non sunt duo,

nisi

secundum

in ge-

tamen major utriusque rationis

sic probari Non omni enti est aliquid univocum, nec etiam omni enti naturse est aliquid univocum
igitur multo magis, nec
aliquid erit univocum enti, et non enti,

unum

quia secundum

rationem dicitur de omnibus suis

et

quia omnes relationes

eumdem modum denominandi

in-

unius ad
habent
substan-

tiam, videlicet in comparatione ad aliud

ut est in idenli-

sive enti naturse,

illis

est

et cnti rationis

univocum, nec

illis

esl

pro secunda ratione, dicendum, quod

Ad primum argumentum. Ad minorem

(\[qq quod nulla relatio est non cns, cum
probatur oppositum de contradictione. Ad
primam probationem cum dicitur, quod

majori

ligendum

est

de

non

his,

tioni contradictionis,

est

medium,

ut de complexis

cut de quolibet subjecto

verum

si-

est prsedi-

catum affirmari, vel negari, et non est mcdium de incomplexis eliam sic alterum
illorum dicitur de quolibet, et non est medium sed alia propositio, scilicet quod ta-

ibi locus a

quia non omnia cntia naturae plus

conveniunt in aliquo univoco,

quam

cns

naluise, ct ens rationis, nisi forte in pluri-

bus

diclis

de

eis sequivocc.

Sed quia de oppositionc, quoe est inter

intel-

quae subsunt inten-

si

quse minus.

consequentia non valet, nec est

inler contradictoria

quia

quse magis videntur convenire, nihil

nant substantiam, sunt unius generis.

'

Et adhanc probationem, secundum quod

eodem modo dencmi-

ut accidentia, quia

refe-

Dicendum, quod gencralissimum

non

ens^

rationis considerationem,

est Aristoteles.

ferioribus, quse ratio est habitudo

tnenla.

non

tale. Potest

Ad oppositum

aliud,

est

genus

unum.

unam

ens, et

runtur per se ad invicem, et inter

refertur sibi, et

tres primse species

4.

exemplo

in

let

quantum

extra-

quod

scilicet,

et

medium, esse inter conlradicloria. Istud pa-

utrumque

est a^que

fallacia

fit

medium sumitur

nee in proemissis, hoc

jecto, sicut et in

erunt quatuor primae species unius gene-

Adargu-

concluditur conclusio,

priorcs, nec posteriores,

relativo

3.

cum

tunc

sequitur rclative

inter contradictoria,

intelligenda est ratione intentionum

speciem, et similiter in secundo, si ad pro-

oppoutuyn anlecedentis,

Conclusio.

media

relatio est

lis

ens, ct

quod

non

ens, est absolute

cst ens, et

medium

non

inter ens,

verum

diccre,

ens, quia aliter esset

et

non

ens, et quia cst

non ente simpliciter, ut in subjecto,ideo

non videtur poncnda in genere Relationis,
cum ens sccundum se, dividatur in decem
in

Gcncra generalissima

quia etiam

licet ali-

^'^^'^-

QU.ESTIO XXV
quid

univocum

sit

enli nalui-ae, el enli ra-

quod

lionis, lioc esL enli,

t'imen enli,

quod

est ex sola considcralione

natune, nihil videtur uni-

ralionis, el enli

quia tunc haberent oppositionem,

eadem

deHnilio, in

non

tnedium secun'ium se\

est

autcm
cxtn-ma, non sii in

contradiclio intcr alia

genere Uelationis,

ila et

manifestum
eril

dicendum ad duas

tali

est

si

nulla contradictio:

genere

Uelalioni<t,

ut

quia est per se habitudo

duorum entium

vere

natura, (juod

igilur oppositio

non

univocum conlradiclioni, et conlr.iriequod videtur contra Itoetium in illo

:

cap. infrrius, Qnoties

aliler.

5.

Contntdictio est opposilio, cujut

eodem, ut species, differunt diflfcrentiis

conlrariis, ct ila non possunt lalia entia ra-

primas raliuncs

.v..

srilicel,

et contrarieU'! est in

est falsum, ideo videtur

rosU.TJorun., .

1.

quia omnia univoce contenla sub aliquo

lionis applicari cuilibet enti

ul

univooum

el virluli est aliquid

scientitc,

vocum

esl in niliorif,

""tur

diclionis universaliler jumpla?. n

autem

snlel

opponi

concedo, quod conlradictio

qui dividil opposilionem in has quatuor

ens, est non ens simpliciad pro- inler ens, el non

batione
ler.scd nonest spfciesingonere Uelalionis.
wimi prinipalis.
Ad socundam siniilitfrronccfloniajorein,

spccies oppositionis,sicut genus in spocies:

diccndo ad minorom, quod nulla relalio

primo Posteriorum,
quia oppositio .sumpla .socundum illam si-

Ad primam

c.

ilia soluio

ralionis, est species

^'onere Uolalionis,

in

nec idonlilas, nec relaliones

inlenliones secundas

liindala.'

neque

aliii'

supor

consimi-

majus inronv-

.soquilur

(iontra isla,

Ad

ad aliwt

ijmnn

csse esl

vera

nolificalio

qnorum hoc

aliquid sunt,

se luibere, ha'c est

secundum

relalivorum,

quod

opposilio inoonvenienter ponaiur iu detini*

tione conlradiclionis in

gnificalionom,

quam

.secundum

si

idem, fruslra addilur

illud in definitione, cuJks

secundum

non

est

inconveniens

quia opposilio sccundum

lum modum

dictorio, quia hoc ipsuni quod

ad conlradictioncm, non habel

Iradiclorium conlradiclorio
idein hoc ipsuiu qiiod

e.st,

eteidem; quia

est

eidem

de rclativis inlonlionalibus,

ol sic

ul ^enus hoc ipsiim

milibiis,

con-

id'm,

et consi-

quod

esl, est

spocioi fxonus.qiiod do oiiinibus oslcndilur

eorum

por hoc, quia in dolinilioiiil>us

nenda sunl

1'orphyrius

(licil.

Specie.

(ie

correlaliva, ul

siia

d(?

po-

iuanifoste

tiir

isla in

in

(jiiod

genere Uelationis.
ilfm,

si

ill;i

iiogaluiu osl.

et

c(nlratliclio

non

alia

coiilradiclioiio,

sit in

coiilradiclio

quod

esl

Ilcni,

os.se. nisi

inconveniens vide-

diclio

non ens

et lunc aliquid eril univo-

non enti quod noijalum esl

Ad priinum istornm. p)(cst dici, quod

cuiii onli,

ct

vera nolilicalio Uolalivorum.

Arislolelos,

quam

illorum convcnil

nulli

inlor

ons, et

(|u;i'

non

non

esl iuler alia ex-

gonere
inosl

tantiim in

comp

lo

Uol.ilionis

omuibus uni-

inconvcnions, cuiu conlra-

ad

pncdicta, vel

eorum

cji<,

.se

ponil

quia

hatiere,

ol dicilur

non

GJiini

non enlc; nunc

dicilur aliquid aliud a

correlaliva sunl

non

entia, simplicilcr loquoiitlo, el ideo nullius

illorum esso esl nd niiud

forCo

.so

habere. niai

.sivundum rationom. slrui

correlativa .sunl entia. E(

genfre Uelalionis, (juiero de

Iroina, ulruiii illa sit in

voco.

igilur el

esso in nullo genoro.

ens,

si sic,

nullo aliogenore vidonlur

lur concodoro

opposilionis, sod alite sunt enlcs, el contra-

aliud enim esl dilTfnMilia enlis,

secundnin qiias dicunlur lalia.sunt

voro rolalionos

inferiora a contradictiono, nisi aliasspccies

oporleret, nisi dcpon-

pnedicla sunl voro rolativa

foriiKT,

.sub ao alia

nullius tv)ruin csse esl nd aliud

derent ad invicem essonlialiter; omnia igi-

il-

accipiendi pcr se delorminala

Geiioro el Specie, cap.

Quod non

medium

se; si superius, .scquitur aliud

Arisloleleni hic in lillera isla inest conlraest, esl

convenil

contradiclioni, aut est idem contradictioni,

aut superius ea

les.

Objrctio-

imo

tradictori

d sua

argiintur. coo-

si

ad aliu

isia.

'

.-n

liouem, scilicel ad
t)cr(>,

nila-

igilur ad aliu

.uvundum quid,
lur. qu<H| in

imc ^-ua corri

'

.f^

v\
>

aJ

nuli;...,

..

7.

"'*"*

^;iJI'i:U

101

PK.EDICAMENTA

loruni habel verain definilioneni cxprinienesL res, licel liabeal ralionein ex-

quid

teni

prinienleni quid dicilur per nonien, vcl

lud quod inlolleclus concipil de

eorum

istis,

sil detinilio

non lanien

csl deliniLio simpliciLer.

quod
venicns, conccdere illa non
dico,

quae

sinipliciler,

ralio liccl

Ad sccundum

il-

csse in aliquo

lalione, sed

inLenlionalia sunL in ge-

omnia

nere per reducLionem, cL hoc in

speciebus

maxime

illo,

in

assiniilanLur

Cum

a JjocLio,

quod

divisio op-

in species, hoc

poLesL inlelligi generis,

concretive dictum a

relatio, nisi sic iiitelligaest,

habiLudo ad aliquid,

ad quartam

similiter

rationem

non referuntur ad invicem

;

sibi,

sed sunt principia referendi, sicut et

alia,

qua3 sunl in genere Relationis.

Conlra isLas duas responsiones, ex his

quod neuLra definiLio, quam poArisLoleles, esset eorum, quse sunt in

scquiLur,
niL

gencre Relationis, nec etiam aliqua proprietas,

quam

ipse assignat, et ita

omnis

per hoc disLinguiLur ha3c divisio a

paLcL,inducendo in singulis proprietatibus;

quod

quas ponit Aristoteles, quarum nulla con-

in

LoLius

partes. Vel sic,

venit relationibus

non pro omnibus, quia contrarieLas,

ILera,

cl opposiLio rclaLiva sunL species opposiLio-

opposili

secundum unam

nis, sunipLae

nem, secundura quara

in

esL

genere UelaLionis,

significaLio-

genus inLcrmclicet contradic-

species ejus, uL sic sumiLur. Per

sed relativis.

opposiLura non esL principium sui

;

igiLur

forma absolula non

comparaLum ad aliud
jusraodi forma

igitur

sed relatio cst hu-

non

esL absolula in

ad aliud. ILem, concesso

hoc ad illud de libro PosLeriorum, dico,

quod

non viLalur

quod

mentorum principalium

siL

definitio contradicLionis esL

signaLa, eL

quod

significaLionem,

non

sed superius

eL

die\\Q,ei

illa,

esL

oranino idera

habet aliud inferius,

privatimm oppositioncm

quam

as-

opposiLio secundum illam

secundum quam conveniL

contradicLioni,
:

bene

contradiclio, vel est

illi,

vi-

dicitur,

lissimum in absLraclo

sit

difficullas

quia

si

Relatio, aliquid

dicitur relalive ad aliud.

Probatio hujus,

tum quia secundum Qua-

litatem,secundura quod est generalissimum

dicitur quale,

non

QualiLate,

secundum

quia

sic

ArisLot.

cap. de

qualitalem

notificat

igitur

que oporlereL esse

ralissimura, dicuntur aliqua relativa

lio esse cns.

tio in

Ex

his

quod relasequiLur, quod opposiad

lioc,

uno sensu surapLa, dicitur de contra-

rietalc, et relativa oppositione

univoce, el

secundum Relationem,

tum

quia secundum relationes inferiores in genere Relationis, dicuntur aliqua relativa

orane autem inhoerens per se prirao cuilibet Speciei univoce, inhoeret per

lione, et privativa oppositione.

generis, et ita generi

tertium dicitur,quod generalissimum

ut est gene-

in alio sensu dicilur univoce de contradic-

Ad

argu-

genera-

ut subjecti, vel ut Lerraini,quorum uLruracns,

eo,

secundum eam

quia Lam
enLis,

esL

principium secundum quod aliquid diciLur

sc, igilur esL

tio

nec

ad genus relationis. Consequentia priraa

illud sic inLelligaLur,pro aliquibus dividcn-

non

hoc no-

relativis. Similiter,

non

re-

prscdicatur de dividente,

modum

divisione

dium

et

non datur de

determinatio Aristotelis eseet impertinens

aliquem

libus,

de

di-

divisum secundum

id esL, gcneralis, quia

eL ideo

gcncre

in

principalem, quod primse species relatio-

alii

posiLionis in isLa qiiaLuor esL divisio generis

Per hoc

omnia

assumiLur

illa definitio

ad aliquid,id

tur,

modo

univoca conlradicLioni, cL conLrarieLaLi.

sit

ad

probationem in contrarium,

aliquid, est

relatione,

nis

tertium concedo, quod oppositio non

Ad

men ad

cujus

prasdicandi.

habiludo unius

esL

RelaLionis.

quod

Ilelatio-

aliquid, ncc aliquid

omnia, quae sunL

aliud, eL iLa

citur,

nis; quia plus Spcciebus ejus assimilanLur,

sicul forLe

generalissimum

non esL incon-

genere

ad

gencre per se; sed ipsum

est in illo

illara

in

quod

Ad

Gencre generalissimo, uL Spccies si tamcn

debeanl poni in genere per reducLionem,

maxime ponenda sunL

KclaLionis noii est

primo

naturam

igitur secun-

dura generalissimum dicitur aliquid rela-

9.

^^

nes/^'^

C)i:^sTio

Ex

livc.

lioc argiio

aul iclalivum diclum

socunfJum formam gonoraiissimi,

ad

socuudiun aliam formam,

aliffuid,

eamdcru

o.imdoiu,

si

joqiiiparatitia!

igitur ot

ro-

iufo-

ad aliud

rolati<mos. Si dicatur

cundum aliam fonnam

illa esl

omnos

igitiir ot

aiil

relalivum

ij-Mtur

igitur et rolatio

lalio ;L'qiiipar.inli.'n

riorcs

flioilur

soalii

illi

corrospondel alia forma, sccuiidiim qiiam

ad istud,

(licitur relalivo

ma

Uolaliono, qiiio ost gouoralissi-

ciiiu

miim, quia rolalivum

mum

seque pri-

illa ost

ciim

du;c relationes ge-

iKTalissim.t) joque priiiuo.

jQ

Similitor manft difficiiltas quarlo; ralionis; quia si prirnic spocios

qiuero an

siiit

;iul

suporpo-

priuripium reforondi

osl

donominalum ab co, ad aliquid denominalum ab :ilia forma, ul A, C, el H esl principium reforondi ad aliquid, socundum
eamdciu formam, ol tunc crunl tres prim.o

sp(?cios

aul

ojI

rondi ad ;liquid dictuiii

M similitor,

iiull;i

forma, ot

ornni

diversitas

eril

in

ol

rcla-

e con-

nuiucro

ceJi consoquons priiuum,

tio

non

gcncr

o>l

aliciijus

quod

illa doliui-

noc

Uolationis,

ilissimi

spociorum, scd cjusquod deno-

miii;ilive dicitur

ab

Simililor dc

o;i.

noc lamoa

pri(4atil)us,

quod (bHcrmiu

ilio

pro-

.s(quitur ullcrius,

Arisl.

iiullo

mo lo

sil

convonicns gGnoraIissi;iio Uolalionis, quia

rclatio iiitor omiii

cns,

cum

sil sola

cuti;i, ost

;iiirMii

osl

(iuoriuii
duiii

socunliuu

oU

h;ibiludo

do robilionc,

in

(jiioil
:

ol

dcbilissimum

duonim,

Ii;ibilu'l()

miiiimoosl cogiio^cibilis

rolatio

.so,

ila

noscibilior

iiiformal ca,

ad dolcrmin

corivonions fuit

.1

es^e

furmn, secundum

c>st

..jiUler

quam

80 habol ad aliud. Oon-iimiiilor

priotalos

hoc sic

quoad pro-

dicanlur ad ronver-

rclaliva

si

socundumquam

lontiam, relalioe-itforrilo,

aliqua dicuntur ad co:iverlcntiam, el sic

do

ciclcris proprielalibuH.

Ad aliam ralionem
tio, ol aI)solulio,

circa

idoin,

mam,

ot

quod comparanon sunl oppodb, ni.si

dico,

absolulio circa for-

el ideo

comparatio circa subjoclura infor-

quam

forma, .socundum

comparatum

altori

tn-

dolor-

aliquid dicilur

idoo noc esl nala dici

absolula. noc comparata

sicul ncc absolu-

opposila esl absijlula, noc oompa-

lio sibi

absolulum,

rata. Si dicalur

compara-

el

lum esse conlraria immediala circa ens

vorum esl circa ens quod e.sl natum ca
rociporc, sicul sanum, ol mgrum sunl con;

immodiata circa corpus animalis

traria

vel a?griludinem,

neque

n^griludo

e^

acgra, vel saua.

Ad ali.-is rationcs dicilur, quod neque

socundum gcncralissimum relalioiiis aliquid roferlur

mas

dici polosl, ol con-

^'' pi*iniuiii istoriuii

si

slve

haljori

ixiisil

ad aliud se halK?re, pn>i

o.l

nec cnim sanilas,

ali

rclalioiiiim, el rolalivorum.
Solutionet

quia

ab

corrospondoat (^orrolalivum,

vorso,

cojTiilio rolalionis

.sodiioii ciira saiiilalom,

spocios, ot univor.salilcr cuin

lioni

quoad pruprielales eorum,

principium rofo-

crunt quatuor prinuc

ot tiinc

acu.iilioiu*,

comparala, ncc absolula, quia cnim esl

Aut A esl principium roforendi

aliquid diclum secundum ipsum, ad alijuid donomin itum A, M, et ita orunt .\,
ol M, rolatiouos suppjsilionis, ct

sivc

cognilione,

talos

rolatioiies.

sitionis

porum

cum cx

ini

ct

rolalionos .'c^uiparanti^e,
oriiiil

relaUvis;

tlo

matuin forma, non sunl opposila. Aliler

polost dici, quod relalio non esl forma

sinl rolationes,

omries rolalionos iurcrioros

ila

195

mirjaro

est aoquo pri-

illiid,

illo: igitur

XXV

spcci(s,

lumcju.spri-

ihh]uc

sod

sci'undum

solu:a:;i.i io

cjus spocios inforioros.

Adsivuu lam prius

posilam conlra hoc, concedilur. quo-i so-

cundum onmos

rrlaliones

qui

Igilur

rcforlur.

olc.

illud
si

inforioribus,

in

sccuudum

Spccics

nliquid

ad aliquid.

sil

igilur

sibilia

non

Arisl. in

li

I.

el

ad

iuforuuu

-.^

:uis.

tm

Topir.

c;enuH eril ad
\y

im

>

ali(|uid.

IUmh

includuulur, q

sil rol.ilio,

in

sil

si

rofcrcudi ad aliquld,

pliim

sc.Mindum

all-

sooundum ipsum

conccdilur

ul csl

infcriorc^.

sivo h ib

lo subjcolui,

:io;i

xj*-

11.

SIIPRU IMI./EDICAMENTA

10,',

habens ad aliud. Ilem piobalio

secunda non solvitur, quia secuiulum
Species onmesspecialissimas aliquid reler-

lum

lur

se

igilur

secundum aliquod univocum

sed
sunl genera infima intermedia
secundum onmia illa aliquid refertur :
illa

per aliquod univocum

igitur

quod

eis,

genus univocum est superius eis, et ita

semper ascendendp ad generalissimum,

tandem oporlel concedere, quod secundum

generalissimum aliquid refertur, nec
solummodo secundum quod habet esse in
inferioribus, quia sic nec est aliud a suis
inferioribus, et per consequens

cum
i2.

non univo-

illis.

Ad secundam istarum rationum diceretur, quod generalissimum non informat

substanLiam,

quia non informat

quantum

substantiam, nisi

non

est ens,

inferioribus.

in suis

potest concipi ab

inferioribus,

suis

in

nisi

autem

est

in-

nisi

ens,

Contra hoc, saltem

intellectu,

relationem

non concipiendo

informare substantiam,

aliquam inferiorem relationem informare

substantiam

quia potest prius concipi ab

non concipiendo posterius, et

conceduntur opposita, scilicet ipsum

intellcctu,
ita

tamennon esse
relativum relatum per ipsum, quod est
informare substantiam,

et

impossibile.

Ad

13.

Ad3principaie.

tertiam igitur rationem principalem

,.

^.

ad aliud, sed non ad aliud relativum,

sfecundum aliara formam genere. Consi-

dictum a generalissimo

denominative dicitur relative, sed non ad

aliquid

relatum secundum aliam formam

genere.

Contra hoc,

relatio

sit

principium

ad aliquid relatum secundum

referendi

eamdem

si

forraam, igitur est relatio aequi-

parantia3,

et

relativum denominalum ab
ita

omnes

inferiora,

erunt

ea relativum aequiparantiie, et
relationes,

et

aequiparantiae,

Ad

istud

relativa

quod

est inconveniens.

dicendura,

quod

extremo

talis dicitur,

relationis

cujus-

modi sunt simile, et asquale, et hujusmodi.

Transumplive dicitur relativum aequiparantiae omne illud, quod eodem nomino
denominat utrumque extreraura, licet illud
nomen non imponaiur ab una forma specie, et hoc secundo modo, concedo Relaquae

tionem,

relationem

generalissimum,

est

aequiparantiae,

et

esse

relativum

enim relativum
relativi relativum, sed relatio primo modo
sumpta est species hujusmodi generis.
Contra, quocumque modo generalissi-

aequiparantiae

mum

sit

dicitur

relatio

sequitur

aequiparantiae,

omnes inferiores esse illo modo

tales, quod videtur inconveniens, cura patornitas, filiatio, et hujusmodi relationes
relationes

superpositionis,

modo

sint

nullo

suppositionis,

et

relationes aequiparantiae;

quia

non denominant utruraque extremum aliquo eodera nomine. Ad hoc dici potest,
quod omnis relatio inferior est aequiparanprincipiura referendi ad alitiffi, id est,
quid dictum secundum eamdem formam
genere, ubi etiara utrumque extremum,

eodem nomine generis nominatur, licet

non quselibet sit principiura referendi ad
aliquid secundura

eamdem formara

specie:

gedicendum, quod generalissimum

nere llelationis, est principium referendi

militer, relativum

sumptum, ost aliquid relatum ad aliud,

secundum eamdem formara specie, a qua
iniponitur unura nomen, quod de utroque

relativum

suquiparanliae est aequivocum, quia proprie

nec ubi utrumque nominatur nomine spe-

enim pater secundum formam

sui generis relativum relativi, etsi non
dicatur secundum propriam formam pasecundum propriam formam
tris, quia
ciei.

Uicitur

patris dicitur pater.

Ad quartam rationem principalem concedo, quod tam A, quam B est principiura

referendi

ad aliquid

earadem formam
cst relatio

relatio
et

dictura

secundura

A,

hoc quod

puta,

aequiparantiae

superposilionis,

sit
;

B, hoc

et

quod

est

suppositionis

relativum denominatum a B. quod est

relativum superposilionis,
nis, dicitur

suppositio-

ad relativum suppositionis el

non sequitur ex

hoc,

esse relativum aequiparantiae,

nisi

superpositionis

ipsum

et

sed

14.

twslio-

OU.ESTIO XXVI

197

sumonfJu sccundo moflo, sirul diclum cst

DoetorU

prius.

de

A'jra ijuirit.

Et

quod

ris,

sc liaborit

cies

quoinodo cjus

ost H,

piirn;u spe-

quod

polesl concodi,

ranlur

muluo

tivuni

sccunduin

inler se, ut

unum

si

rcfe-

sil rela-

polenliam aclivatn,

cl

reliquurn sccunduin polentiain passivain

uUcrius polesl conccdi, quod spccies

et

referantur

coruin

ut

inlcr sc,

pater,

calefactivuin, quic sunt spccies priini

el

go-

neris ad lilium, ct calefaclibile, qu:c sunl

Kx

palent

his

qualiler

tot,

relationes

relationis se haboant ad j,'enus Uelationis

et

juxta

quoinodo enlia raliunis sunt

iioc,

in gcnere, el

qnomudo iUud

duin,

inler

conlradicloria

dium,

ct

quomodo

inelligen-

sit

non esse mo-

opposilio se

ad

halx?t

quatuor, in qutc dividitur inferius in

illa

quomodo secundum

hoc libro; et

Uelalio-

nein, ut est gcneralissimuin, aliquid refer-

lur

et

qnx

ad

quod ab eodem

refcratur,

denominative dicitur;

ct

quomodo

icquivo-

ce dicuntur aliqua relativa ccquiparanti:u

et qualilcr dclerininatio Arist.

niens, quae cst de rclalivis,

tioncs

hoc geiierc,

anteiedcnlis

quia

rclalionom illius

ndalioni^

si

essel

in

'*'"

igilurri'^'!

i.
'*'''''"*

igitur allcriusesse esset

ad aliud so haberc pari ralione, et

quarum semper

infinitum,

quod

relatio prioris,

lionis in

quod

st?,

quod

poslerior eiwet

aut eil formae rela-

f)er

argumenlum

cedens cst improbatuni

se,

in

sic

est inconveniens.

Ilcin, illa definitio

aul

pr

la

'

quia tjuj cvse

est falsuin etiam,

ad aliud sc habere, quia ipsum

.secundutn se esl res allerius /"-. .

non

est

absolulum,

aut

subjecti

v\''

forina, et tunc esl entis per a

secundum Aristulclem

lio,

4.

illa,

quod

:...

n".rA

.:>

i.

Mclaph.

t''Xl.

igitur esl no

inde; nullius

cl

quia ojus non e>

est inconveniens,

cst inconveniens.

Ilcm, gcneralissimumcst pncdicabile de

qualibet sui specie, sed hoc

sohc rela-

singulari
aliquo,

quoinodo hujus Gcneris sunl tantiim duac

plurali

priiiKo Spccics, clc.quic palent inspicicnti.

nulli

illa

ad aliud sc habere, boo essel per aliam

es.se, nisi

ul specics;

coium-

i.

/.

quia

gcncraliH&imo

venil

cl

in

siiil

1.

genere relalionis convenil

conve-

sit

cum

ti) /

alv/uid, ditj/.

Quod non videlur

species secundi.et proportionaljilitercstdi-

ccnduin derelationibuscorrespondentibus.

l"...-..!

;r-

Lovaci hic.

hujus gcnc-

forle quicralur divisio

hi

Ad

art. 9.

.secundum qu

non

ixjlcst

itur

)d

in

autem no'.iiicatio datur de

secundum quod
in
illa

i-

non dc ipsu

igilur

Item ha30 nolitlcatio non vidoiur

omnibus quai sunt in ;:

nis, mulia onim dicunlur aa uiiua,

rum e.s.s<' esscnliale non csl a

nire

Si ergo

sufficifntrr

qui<l, drfinilio
(icilc,

coruin

as%ignala

exf,

quoniam

nuUa substanlia eorum qun' sunt ad

quid

dicitur.

sed sunt
csse

ad

ad

Si

autcm

aliquid,

non

quibua

aliquid,

quodammodu

tasse aliquid contra istn

ali-

aut nimis dif-

impvssihilc esl solcere

aut

ad

sunt

fjurr

nli-

suf/irienter^

hoc ijisum

est

se hahere for-

dicerelur, elc. Oj>.

cod.

haboro

AU

opp^'

.^i...

ad quavslionem

qwA

dur

e.ssenlialitcr.

Dicitiir

sunl ixdaliva, qua*dnm

.secundum

alia

lolelis

dici,

.->j

-'

'

dalur do

Ad

Primn

aliqniii

hoc iiisum, quoi sunt^

xwi

Arisluleles.

scilicet,

QUit:srio

'

ii

soi-undum

qujKHmqHe tmmdmm
attorHm d
r

vel quoi

An srcunda

nntiflratio

quam

rclativontm,

poiiit Arislotclcs, sit convcnicnt/^r

data

noliHcnlto, qiuim

Ad

aliquid suhI,

csl o

Albortus .Mu^Mi. h(c cap.

/1(/

et

deindo

Tom.

I.

iluviua

t/.

Coiiiinb. crptan.
q. [.art. 3. U(Hlri|;uo*

(i/k/uk/.

rftf

2.

A.

in cap.

hujus cap
hanc quitst.

'

'

secuiii.i

'

hnhc:.-,

.:

Conlra hnnc

;.t..ir

Uo

diHliuclioiioiii,

aul diTUio

PK/EDICAMENTA

SLiPEll

498
dalur per opposiln,aul non;

mam

non,non va-

si

relativa,

in illa. Similiter

nem, non

sum.

sccundum esse non

secundum dici, quod est fal-

Si dicalur,

telligi

neri

in-

membrum

Item, allerum

divisionis con-

sunl

cum diviso, idem enim est homo

absolute, et homo secundum esse.
dici,

nulla est

lur ve\dX\NQd.^disciplinalum, quia ejus: et

ad

albedo

alhum,

et pari

omnia accidentia ad subjectum,

quia eorum dicuntur

ex

nullum eorum

illa igitur notifi-

potest concludi esse

in genere Relationis.

Dicendum

3.
1.

Conclu

sio.

igitur,

modo dividuntur
relativa

et

esse,

sumendo membra

quod

relativa nullo

relativa

in

secundum
pr^iecise,

secundum
dici;

quia

relativum se-

cundum dici non est magis relativum,

homo. ForLe
cundum quam homo mortuus est
se-

dici, alia

secundum
esse.

tamen enlia

sic

deno.minative

quoedam sunt
qua3 sunt in

dicunlur

esse,

ut illa quse
relalionibus,

secundum dici ut
Generibus, et secundum

relativa

aliis

aliquam habiludinem dicuntur ad alia

illa tamen, simpliciter loquendo, non sunt
;

Sed vere relativorum quoedam

Relativa

relativa,

qucedam

dicuntur secundum

dicuntur
ad atiud

mam

suam propriam

ad aliud, ut quae sunt primo,

secundum
propriam prie relativa

alia sunt

for-

el pro-

vere relativa,

et

quSdam nou dicuutur secundum propriam formam

secundum

,i

i:_

ut sunt relativa

formam
sui generis

secundum genus.

nia enim sunt per se relativa,

primo

el

ut patebit

respondendo

sed non

dicuntur ad alia secundum for-

igitur

p^,-,

dictum

est in prsecedenti quaestione.

Ad aliam

dico,

quod

abstracto

nolificatio

illa

non

^^

2.

ut significatur in

est relationis absolute,

neque subjecti absolute, neque

aggregali, sed formae, ut informat

tolius

subjectum, eo

modo quo

significatur per

nomen concretum dictum

a generalissimo

quod ly ut, non dicat partem ejus, quod significatur, sed modum.
Ad tertiam, dictum est prius, quare-4rf3.
:

ita

relativa sequiparanlise definiantur in plu-

quam

convenientius,

rali

cum hujusmodi
tur, sicut patet

dividuntur, quod quoedam

secundum

sunt relativa

de relativis

dicendum est, conce- ^^i

dendo, quod illa nolificatio non datur de
relatione, sed de relalivis dictis denominative ab ea quare autem illadefiniat, etnon
relationes, et eorum proprietates ponat.

relationis

Entia alia
relativa

relativa

Ad primum

tum
quia illa compelit subslanliis, quae nuUo
modo sunt ad aliquid, secundum Aristotelem, qui lioc habet pro inconvenienti tum
quia illa secundum illam, disciplina dicilivorum secundum

catione

Conch

ad rationes.

quse ponitur rela-

illa nolificatio,

ralione

2.

notifi-

quia indicat rationem eorum, inquantum

vertilur

ratione

diciturad correlativum gene-

catio Aristotelis est conveniens

non verius essent relativa,

quam nigrum dictum album est album,

pari

et ideo

sio,

dici, et ita illa

Item,

ris,

tanlum secundum

dici,^m\i

esse relativum, quia tunc genus,

secundum ipsum genus.

Dicendum igilur, quod secunda

sequitur,quod rela-

cum pnrcisione,

secundum

tiva

quod membra debent

significatio-

non essent in eodem genere

sed non est primo relativum, quia non
secundum illud, quod superaddit suo ge-

sequitur quod relativa

sunt relaliva

scientia sit per se

si

et species

opposita,

sint

si

ut

secundum illam

ejus species,

non sunlrelaliva.igitur relaliva male dividunlur

relativum, impossibile est illud quod est

secundum rf<c,
secundum esse, igilur

lel; si-sic, igilur relativa

non sunl

sui generis

in

quod

sit illud,

singulari
hic defini-

ex praecedenti quoestione.

Ad quartam dicendum, quod

illa

ratio

convenit omnibus essentialiter, quse sunt

in

genere

dicta a

ut

Relationis,

relationibus

dicantur ad aliud,

si

et

denominative

autem sint quae

non habent lianc

rationem, non sunt relativa, nisi secun-

dum' quid.
De prima proprietate,

et

secunda, quse

s\mi recipei^e contraria, elsuscipere magis,

etminus, notandum, quod

illse

non insunt

per se relationibus neque forte relativis.

sed

tantummodo

ratione eorum, in quibus

per se fundatur relatio, unde quae fundatur in formis suscipientibus magis, et mi-

nus,

vel contrarietatem,

recipiunt haec

Ad 4.

OU/ESTIO XXVII

secundum aUx?dinom

sicul similitudo

qua fundalur
simililudo
secundum aliqua.quai sunl

albfdo, in

autom quae
in

rcci-

magis, et minus, ot conlrarium, quia

pit

et

499

est

ai

Videnlur autfm

ali^^/uid

tim-d e'e naiura,

Cap. codcm.

etc.

quarta Specio Qualilatis, non suscipit

QU/ESTI(J X.WII

minus; quia
ncc illa susripiunt, in quibus illa simililudu fundalur el hoc, loquondo df? primn
magis, ct

contrariura, ncc

Utrum

Relativa iint simul natura

propriolatc, do contrarietato proprio dirla.

Tum

quia

si ilioK

motus

tionibus, posset essc

in

gcnere

parlcm,

relationis,

in

gcncre

acquisilio est

molus,

alicujus

et

talis

form.x'

sccundum Commcntarios supcr

sicorum,

com.

tcxt.

est inconveniens,

10.

Arislolclcm in

conlra

est

dictum sectm-

spccic ad

sci-

secundum candcm furmam, ct pra;lcr hoc,

ad illud ad quod tale rclativum absolutc

illud,

similius diccrctur

ad minu.t simile, et pra^ter hoc, ad

suum

ad quod
simile

scilicct

inconvenicns,

Mctaph.

tex.

sed

posiiivum rcfcrtur,
con.sequcns

vidctur

quia contra Aristolelcm

5.

com. 22. qui habcl pro incon-

quod idcm

venienli,

bis

refcratur, id

cst,

ad duo.
<uiciprre

rium
'.
.

lit

ill;i'

sed hacc non sunl

quia illud esl

priu.s nalura,

quo non converlilur subsislendi consehujusmodi

est

genus; quia

genus tenel conscqucnlia,

econverso igitur, etc.

el

non

Consimilitcr potcst argui

bus intcntionibus

icre

o;nni-

ad invicem, ul
dc prima subslanlia, el secundade univerrelativis

sali, ct particulari.

secundum

Item

I)i(T(Tenli:i,

Porphyrium

Socrates

senex

cap.

igitur

Socralos senex,

rcfcrunlur ad invicem

el

a te

diflert

puero; scd diffcrcntia cslquaMam

de

relalio,

Socrales puer,

scd Iutc non sunl

sijnul natura. Ita polcsl

argui do omnibus

qua* non sunt cadem, sod ordinata ad invi-

Proplcr hoc

rofilra-

simul natura
qucntia

ad aliquid dictum sccundum minus,

se,

Httat.

Avtivna quiPst. 19. ci.o.

ii.

lum quia
suscipcre ma:

licct

per

<|

"

esse per

dum

Vcrbi gratia,

.1

dt<

;i'/,"7<,V-

Phy-

magis, pcr sc rcfcrrclur ad duo,

dici'ur.

i.

.Sirii>Qrua

Speciem, et e converso;

tcrlio

quia

relativum

ininus,

gis, el

qua-tt.

utM

mnium

forma rclationis essct

in

hujut cap. de
in hanc quxst

Log. Ptiri /Iup. dt

3. in
'

sed Conscqucns

Physicorum

.'3.

Htlat. propr.

Quod non vidctur; quia .sc-cundum Porphyr. cap. de Specie, Genus referlur ad

scilicet

se in gencre Uelalionis,

si

hlc. Versoriai Iract.

Ilcla-

quia possct esse acquisitifi partis

tionis,

post

1-

duac per se incssenl rcla-

vidctur

diccndum, quod

proprietatcs pcr accidens insunt rcla-

ccm, quoad

istas ivlalioncs.

f///7Wr/ia, et

dirersilas.

el

et

tivis,

ncc obstat auctoritas Aristotclis

in

Itcni, scibile,

el

scientia

<ic-

rela-

contr.irium. quia nihil

vidctur

sccundum

propriain opinioncm dcterminarc de rclalivis anlc

illam partcm, ubi

baro primani notilicationcm

sed ad miiuis nullum

inci[)it

impro-

rclativorum,

rclalivum dicitur

propric conlrariumei,c>jus cst rclativum,

inviccm, ct non sunl simul

dcslruclo

non c convcrso. Simililor do

.</6///.

ul arguil

animalis.

liccf

g(M)cn^ Sul

vum,

contrarium. ut scientia contra-

lilalis; <|uia

/r7/jo/"a//.r,

lur, scd

ail scibiie.

ct

ad

illam

non

ivfcr-

.\risloiolos

quia
<,

cl

h.

.^in.i.n.

quiadoslruclo sonsibili, doslruitur "mis

aliquid idcm uni csse rtdali-

riatur

nalura.

doslruilur

scibili,

liccl accid.it
ct alii

rfforunlur ad

non corpus,
I',

in

.n
.

ul in v

(Uslrurlo cor

doslruitur .sonsus
poro, ul

wl

ut

qui.

.X

in principio. vcl

s,

s.-

i(

oamta

in

in cor-

anima. ul

iuKur a primo

ullimum. doslruclo *v.

iid
ir

i.

"'S"*"-

PRyEDICAMENTA

SUPEIl

500

trui

non

animali,

Iruclo

ex quibus

manere adhuc,

animali

modo

Isto

Item,

est Aristoteles.

tiam

secundum mutuam dependenprius

est

hoc

quia qua ratione

con-

eadem

Metaph. context.20.scilicetquDe referuntur,

ut mensura, et menstirabile, et e converso.

respectu ejusdem,

Item, pater dicitur relative ad filium, et

pater potest manere destructo filio; igitur

Ad qusestionem dicendum,
relativa, quse mutuo per se

non sunt simul natura. Probatio minoris,

ita

tum quia

deslructo isto

manere, ad

filius

tum quia

quem

destructo

lam mutationem

idem subje-

formam talem prius existentem in subjecto

quod unius esse

sunt,

manebit

igitur

deslruclo

paler dicitur eo, quod genuit

impossi-

est

nuisse

terito

est necessaria

est

quia

eum, qui genuit, non gequia omnis propositio vera de prse-

autem

bile

filio,

Tum

prius.

iste pater, sicut

impossibile

igitur

eum, qui aliquando

postea

est pater,

ad

tur

sed

scibile,

refertur
et

Aristolelem

Ad

rationes,

ad invicem,

sed prius inquanlum prius, non est

quod subest

cum posteriori, neque

simul natura

cum

causato

igitur

neque omnia

Relalim

causa,

relativa

et

destructo

non ad

scibile

scien-

5.

secun-

Metaph. cap. de

Ad

ali-

ad primam dicendum, quod Ad

sunt simul natura

et

intentioni generis,

\.prii

sed

non inquan-

turaei attribuiturillaintentio, sed inquan-

tum

existit,

prius est eo,

sunt simul natura.

intentio speciei

secundum genus, sunl per

se relativa quia in eorum per se intellectu
sunt eorum genera, secundum quoe refe-

est

Item, relativa

intentiones Generis, et Speciei, referuntur

causa inquantum causa refertur ad causa-

tum

quce simi

tiam, nisi quia scientia ad ipsum,

quid, text. com. 20.

filio.

inquantum posterius,

ad aliud se habere,

non dependent ad ipsum, cujusmodi sunt

quae referuntur, ut mensura et mensurabile, ad invicem. Scientia enim per se dici-

manet etiam destructo

posterius,

referuntur,

Conclusi
Docloris.

secundum suas formas

dicuntur ad invicem, et non mutuo dependent, quorum unum secundum suam propriam formam dependent ad aliud, et reliquum e converso, secundum suam formam

dum

ad

illa

qua^ non

non esse patrem, necessario igitur pater

Item prius, inquantum prius,

sit

quod

simul natura. Per accidens relativa

ergo impossibile est paternitalcm prius exislentem in isto, postea

non esse in isto, propter istam solam des:

posle-

uno destruilur reliquum, et e converso. Si

tamen sint relativa per accidens, vel non Jlelativa
per acci
per se relativa mutuo, non oporlet quod dcns qua
sint

filii

et

natura.
sunt simul natura, propter

et e converso,

postea non esse in subjecto, nisi subjec-

tructionem

idem,

est inconveniens.

tur reliquum, et e converso

ctuni palernitatis. Sed impossibile videtur,

tum mutetur

ita

prius,

esset

illo,

prius

converso, illud

dependeat, et

affirmi

tiva

rationem Aristotelis, quia posito uno poni-

possibile est nul-

circa

fieri

quod

rius,

potest pater dici,

filio,

cum muluo

isto,

potest alius

filio,

ratione, et e

te

altero

prius

esset

arguere de omnibus relativis secundum lerlium modum,qui ponitur in 5.

lingit

Argumen

in tertia proprie- tapro pai

igitur neutrumi

ad con-

relativa dicuntur

omnia

tate, id est,

animal, quia sunt nalu-

est

priora

raliler

illa

Ad oppositum

vertentiam, per ipsum

oporlct sensibile des-

possunt enim

sed des-

animali,

dcstruclo

deslruilur,

quia sensus

e convorso,

sed non

sensus,

cui attribuitur

et inter illa, quse subsunt,

consequentia non

mutua,

sed inter

intentiones est consequentia mutua; de

illis

runlur,

quam

et

non

habent alia correlativa,

correlativa

generis;

sed

correla-

tivum generis est simul natura cum generc, quod est prius naturaliter specie
:

igitur,

et

illud

corrclativum

naluraliter specie, igitur, etc.

est

prius

enim sequitur,
e converso.

si

genus

est,

Subjecta autem

Species

harum

est, et

inten-

tionum sunt relativa per accidens hujusmodi relativa non oportet simul esse na:

tura.

Ad secundam.

Socrales puer, et Socrates Ad1.\

senex, sunt relativa per accidens

quia in

QU^STIO
relalivis inquiparanliir', ulruinqu*;

exlremuin
noinino

ost aiiquid

unde

noininaliiiu

ha!C pcr

fli/p-n-ns ol fli/fcrens,

se

ot

so

\)or

'u<l'in

oxlroma sunl,
sunt simul

illa

natuia. C.nm onim Sorrates esl puer,

(JilTorons a

Soorate scne

est

Socrales ost

et

senex, est dilTerens a Sofralo puero

quia

iilrumfiuo osl siniul difTorons ab alio, licet

non utruiiique

Ad

vorum

dico,

quod licot sola submanorc doslructo filio:

filium, nisi per accidens

inodo manoal alius

ad lilium aulom
hoc

el idco dcstructo

filio,

essc

inquantum

el coiLsimile

rofrlur,

et ila intolligondacsl

tilii,

qua probat

tia Aristolelis,

cum

coasoquen-

suo corrclativo pcr acci-

formam rcalem

inosse subjocto,

non inosse sino miilaliono subjccti

so,

(luia

quod

incsl

comparationc ad

subjccto tantum
polcst

aliud,

illi

incssc,

tanlum alloro transmutato.

Ad

probationcin,

aliquando

essc nalura.
dico,

quod

isla.'

inleutioncs,

scd non rcs qux* subsislunl.

Conlra hoc, quo<i ost simul

inquanlum

rioro,

si i^'itur

fKjslorius, est posterius;

inquantum prius, refertur

inquanlum postcrius, el ila

cum

simul

posteriori, prius,

prius, cssct poslcrius

patroin

non

pnodicatur oppositum de

quod

potost dici,

sed hoc esl in-

non

vcrum dicorc,
do co quod gonitus ost,

qui gonuit, .scmpor ost

quod gonuil ita

scmpor vcrum cst dicoro, quod i,'oniluscsl,
liccl non scnipcr oxislatct por conscHiucns
sempcr manol lilius, sicu' ot palor.
si

dicatur, patro cxistonto, ot nullo

exislcntc (lui ost lilius,

vcrum

quod

non

p;ilcr cst, ol lilins

csl

ost dicere,
;

quia esse

inajor proposilio esl vera

sccundum ;i(lj;icons, pra(licat cssc oxistoro,

sccundum Mootium.
Igitur non sunt simul natitra. DWi polost,
quod rolativa sunl simul nalura .socundum
illud (\ssp, qnod ost ois proprium iiuiuancxislcro, quia hoc

sod

illud

non

accidil eis

reforuntur, ct ideo unuui

tur prius, et posterius

cst

sumun-

non

esl in pro-

posito, quia prius, ot posterius,

sumunlur

siinultalc

sic

osse

Vcl aliler,

quod
sumunlur secundum
rciii, simul aulom.scfundum rationcm.Sed
tunc vidctur scqui, quod rolalio prioris ei
poslorioris sit lanlum sccundum ralionera,
si oxlroma sint tanlumsocundum ralionera.
Ad scxtam dicendum. quod illa raliOilrfe.
concludit verum do corrclalivis gcnorum.

prius,

n;itura'.

posterius

ct

ad qu;o dicunlur ali^iua alia relalivesccun-

dum

gonus, inlor

dcntia

mutua pcr

illa

enim non

esl

dopen-

se.

Ex

hit ergo manifrslum e.il, tjtrH

quid eorum, t/utr $unt
'
'*...,
sciet, el i"-i

ti

cwtt o/iilt

rus

(luando pnodicat

tuin sunt rolaliva

hoc

pro

(oncodondum csl ali^iuando liliuin

non posse non csso liliuni; (luia sicul dc

Ad

opp>osito.

in

non ossc

possc

inquao-

pro ipsis intcntionibus, et simul sumilur

concedatur

si

postc-

prius,

ad poslerius,
ossft

cum

in

palioin,

Sed

simul

relativa

convcnicns, ioquendodc inlentionibus.quia

aliam probalioncm dico, quod possi-

tcrliain

palcr

potost et

lilius,

vcl

eo,

patris,

cxisUl

ul esl proprium

suincndosj/;iM/ coticm modo, quo

est

bilo

licet teneat

itcilicet

dum-

dciis.

Ad

(Him est,
sumondo <?Me,

iyitur

hoc esl,

tum

quia non oporlot rolativum essc

simul nalura

oxistil

esl,

liaec

fcrunlur ad inviccni, ct sunt simulnalura,

non polost manoro. Cmu probatur oppositum, ad primam probationcm

dico, quod patcr non roforlur ad liunc

consequenlia non tenel, Paler

unfJe

non dopendcnt ad so mutuo.

taiiKJn palor

inanoro

alio

prius, ot poslerius, et causa, el effvclus, re-

stanlia palris possit

non exislenle

csso,

conciudit de

Ad quarlam

por so

sic

501

Ad quintam

sitsiniul.

torliain.iila ratio

rclalivis, qiiaj

XXVIII

r$t

.-

(i/i''/iii(/,

clc.

Cap. luUem.

(^u^sTio

xwm

1'trum iu de/initione UHtus

rium

sit

eue,

jionere

relatiri

n^cmm-

suum correialtemm

inqu;uilum
Ari*t.->t.'l

rclativuiu polcst

jiU

loci.

f>

Albvr.

SUPEIl

502
30. (juoe.ti. 2.

Doctor 1. ii.
Tariar dc Itelat.

cic.

PU/EDICAMENTA

Anton. Andrfvis,

/''/A'^"'V"?"r n..',;!"^:;"?^^?"
tcrtus hic, et poslca qua^xl. 3. LiirsuB Laimei.
quwtt. uUima de iieiat. Rodrigiiez hic art. 5.
Merinerns ./. Rclat. cap. 7. Aversa de Ilelalione
qUiVSt.

uUuna.

in 10. Metapli. text. com. 13. et 24. sed re-

differunt specie
lative opposita
i
ji

contraria

Quod non videtur

quia

omne ponendum

nolius, et genus,
flplTpar- in definilione, cst prius,et
to
negati^^^ differenlia, respectu definiti sed res:

va.

peclu relativi definiti, nullo istorum modorum se habet suum correlativum ergo,

si

una

igitur
sunt
o

vera de contrariis,

sit

et

^^ ^^^^^.^^ oppositis erit vera.

.

idem

Item,
1

;
j

per Aristotelem in

nomen

4.

non

relativi,

lativum

nomen,

significat

Metaph.

et definitio

sed

text. 28.

suum

significat

corre-

quia tunc esset nugatio expri-

mendo unum cum

alio, igitur

nec in

defi-

nitione debet poni reliquum.

etc. Minor patet,quoad duo prima membra,

per argumentum ad oppositum,ad prsecedenlem quteslionem.
Item, omnis definitio indicat essentiam
sed unumrelalivum non est de
dcfiniti

Item,aliqua est bona definitio relativi,ubi

non ponitur suum correlativum, ut hsec,

Species est, qux prsedicaiur de pluribus differeniibus nwmero,etc.ubi

non ponit genus,

ad quod dicitur species relative

igitur

essentia alterius

quia relativi esse est ad

aliud se habere; aliud

latem essentialem

autem

unius oppositi, non

debet poni alterum

relativa sunt opposita

Probatio majoris

etc.

tum quia ad

omnia opposita sequuntur contradictoria,et

in definitione unius contradiclorii, non debet poni alterum

ergo nec in

aliis opposi-

Consequentia patet, quia ad cujus

tis.

defi-

nitionem non perLinet consequens, nec antecedens

tum quia

qua^libet pars definitio-

nis potest proedicari de eo de

quo

tum pr3edicalur,per Aristotelem

et defini-

in conside-

ralione tertia secundi libri Topicor.cont 2.et

3.

ergo

si

in

definilione

unius oppositi,

omnes

unum relaprobant unum

tem qusestionem, quse probant

tivum posse esse sine altero,

non esse definiendum per alterum

enim
esse.

Ad oppositum Porphyrius
converso

Item Aristoteles hic

unum

bile est

cognoscatur alterum

incomplexum

per

suam

unum

igitur

enumerat unam speciem oppositionis,

definitione alterius.

intelligi,

quod hoc

sed quodlibet

definitionem

necessario est

ponendum

relativi,

est

ad aliud se habere

definitio

tur definilio relativi debet indicare

a relativis

contra,contraria et contra-

dictoria sunt relative opposita

rium
si

quia contra-

suum

Item,

igitur

contrarium non definiatur per

alterum, non

ciem

dicitur contrario conlrarium

unum

per

in aliis oppo-

omne relativum

definietur

correlalivum.

omnis

differentia

secundum

est contrarietas, seciindm-n.

spe-

Aristotelem

in

3.

Conclusio

autem indicat

sitis

Hoc potest concedi, quia esse essentiale

majorem

veram tantum

igitur

relativum cognosci

sequitur in omnibus relativis. Si dicatur,

esse

cum

definitionem,nisi cognito altero

opponi, in Postpraedicam. ubi Aristoteles

duplum, dimidium, dans

quod impossi-

cognoscilur,

definile

Minor patet in

ut

dicit,

relativum definile cognosci,

unum

et exemplificat,

2.

tiva.

impossibile est

de Specie

uti.

rentur de eodem, quod est inconveniens.

tivam opposilionem

c.

dicitur ad speciem, et e fayfopar

ideo necesse est in utro7nimque '? <^ffirma

rationibus utrisque

nisi

in

quod genus

dicit,

suam

rela-

nihil

per illud, sine quo potest

definitur

cognoscatur per

Quolies auiem solei

suum

definiri per

rationes factae ad praeceden-

poneretur alterum, duo opposita prsedica-

illo cap.

non

correlativum.
Item,

igitur, etc.

Ilem, in definitione

ergo,

dicit diversi-

semper oportet relativum

esse essentiale definiti

esse se habere ad aliud,

nisi in ea

quod non

igi-

suum
potest,

ponatur correlativum ipsius

defi-

autem verum est.

non tantum de relativis mutuo dependentibus, sed de quibuscumque, quse essentialiter dependent ad alia, quod illa alia ponenda sunt in eorum definitione, sed non
niti

igitur, elc. Istud

mutuo

se definiunt, nisi

qusemutuo ad

in-

QC.tSTI)
vicem per so

lum do

modo

monsura.ot

rolalis, ul

noquc dc

iiicnsurabilo,

esl ve-

pnr Lrcidons, neque de

rcl.ilivis

rflalivis lorlio

non

qurxl

depori(Jonl,

secundum

relalivis

Ad primam

qu;o datur taiilummodo por

essonlialia,

cujusmodi

tivi.

doHnilio sub-

est

ad miiius absoluti, non rospec-

Quia cnim respcclivaessenlialitor mu-

ideomutuo

tuo dopondenl,

so dofiniunl,

li-

noutrum sit prius altiTo.

Ad secundam, major esl vora lanlutn do

cel
12.

qua; dalur sino addilamcnlo,

dolinitiono,

cujusmodi non

noque

ost dofinitio relativi,

alicujus accidenlis

lamen

in dofinitioni-

bus alifiuorum arcidfnlium, laiitum addisubjoctum, praclor

liir
iii

(k-lliiilionibus

ol

corrolativum

pluia dopendot,

rolalivorumeslsubjeclum
ot

hoc quia rolalivum ad

quam

aliud accidons,quod

absolutc.

dicitur

Ad

dofiniti

essenliaiii

nogari major, de rela-

transumptive

livis, et conlrariis

privativc oppositis

(juia

dictis,

omnibus

his

in

ct

possibilo osl unuiii opposilum dotiniri pcr

Ad primain probalionom
argumoiili noii

valot.

majoris, forma

Tatol

aliis,

iii

ad

subst mliam soquilur, non qualitas, ot ad

delinitionoin

quo

portinotnonqua-

lioiiiiiiis iioii

orgo non substantia

illa

rogula sumpta,

uon

dcflnilionem

vera

anlcceiicns,

non

.scilicot,

A'i

,"*
*Jo
'

'''A-

laiilummodo,

non

est

Ad aliam
)mnis pais

nec

rclativa

(juia

nogatio

probalioiiom polcst dici, (juod

co

,',((.***'

ponilur

relalivum definia-

si

tur per correlativum, oportel correlalivum

sallem esse de intellectu relalivi

quia

dolinitur por aliquoJ, ^ino quopotesl

riiliil

complote

inlolligi

consequeas esl

.sod

fal-

sum, quia pari ratione, darotur suum cor-

quando oxprimeretur
cum co, ot tunc esset nugalio,quia idem
bis dicerelur.
Dicilur, quod
relalivum
quando o.xprimilur cum suo correlalivo,
rolalivum

non

inlolligi,

aiiiplius

dolur

per

inlolligitur

ipxsura, liccl

(juando non exprimitur,

inlolligi,

quod vidctur .Vrisloteles innuere, ubidicil,

quod in rolativis non est dnndum idera
id

per ipsa

dari intelligi,

est,

relativa relala separata, ot per ipsa

cum
re

unila

suis corrclativis, el per hoc docel vila-

nugalionom

in aliis.

Conlra, (nuuro

de nomine imposilo uni

modo quo

ila

in

\\i

poni-

unuin rolativo oppositum non

doliiiiliono sui

hujus,

aul hoc est ex impo.sitione, aut a nalura

non

sivo sic, sive sic, so<iuilur quo<I

circa

rialio

ipsum sumptum

va-

sil

absolulo

ol

jiinclumalii corrolativo, quoadallorura islo-

tivum

intclligi.

Itom, corrolalivum

non dalur

inlolligi

por hanc vooom sui corrolativi, nisi per

hoc,

quod

rel;ilivum signiilcalur per

cam

sod circa hanc causam,

'ur

quin hoc n-Ialivumunilbrmiters!

sive

oxprimatur aliud

non csl vahalio,

oum

erit variatio,

eo,

quand

quod

huc,

aliud relalivum delur inlelligi.

Ad primum
imposila ad

-"n

dicilur.

aim
signum

sigt;...

"m -t

nnt-.Tn

v..x
,.i

socundum quod

obliquo.

Contra saltem

lialia.

definiliuiM*

quaj dalur tanlum por esson-

substanlitT,

'

'

ol

.\dquarlam,majoresl vora de

ergo noc

suporius ad tilium.

tur in doliniliono, polosl pnodicari do dolinito,

rospirtu ojus/lem.

quin ;oqualiter semper detur correla-

codom gonoro,

in

(lolinilioiiis,

'11(1, .fji'.

''.(icu-

araboopposilo

si

tuin.

gonorc ad altorum rolativum, sicut non

rocto,

posila, sed

cujus

ox partoconlradicloriurum.nonestsuporius

<i,-fi-

quia non omnia relaliva sunl relalivc op-

ncc otiam orit variatio ad ipsum offec-

do consoquontia

est, nisi

dictorio opposita ol

<

minor,

Polosl liaiu m-^pri

Vum

qualis consoquontia non ost inlor conlra-

;>a/^'r,

lilii.

sit filius,

nc-

valol,

/tcrlinet conscrjucns,

superioris, ot inforioris

in

lamen

non

r^ter

roIalivo,si dat intolligi aliud correlalivum,

alloruiii.

litas

osl

g>ii/icari\

lcrliain, poicst

enim

pnErlicalur, lirel

ralionom, niajor esl vera de

dofiniliono,

stanliae, vol

303

modo sumanlur

gonus.
''

XWIIf

oi

vel

corrolativi

opponilur,
huic

el sic

in

scti in

do oo

nullo mcHlo esl

nalura, lu^iuo ad placiUun

livum. quol por ip^am

polosl inlolligi

bino suo

rtla-

ir.

n^n

SUPER PU^DICAMENTA

rm

oportel inlellcclo islo corrclalivo, pcr hanc

voccni.correlalivum ejusdeni inlelligi,quod

quando aliud correlativum, per aliam

voccm cxprimitur, ct ctiam quando non
cxprimitur, sed non quia hocc vox aliquo

QU^STIO XXIX

sit,

unde concedo ex
parlo vocis significantis, nullam accidere
variationem expresso correlativo, vel non
neque ex parle ejus, quod significatur per

modo

signum

sit

illius

vocem,quoniam semper ad ejus intellectum

oportet correlativum intelligi

vocem, datur

per hoc relativum,

tivis.

Ad secundura patet,quia per hanc vocem

raodo datur in-

correlativum, sed per ipsum,

telligi

haec

relativo, nullo

art.

15.

art. 5. et 3. dist. 8.

Quodl.

et

5.

9.

Doctor

5.

Metaph.

qucest. 7. et 3. d.

8.

Mctaph.

Vasq. tom. 4. in 3. par.

Alvar. ibid. disp. 43. Suarez

guwst. unic.
Lichetus super locum Doct. in 3.
Tartar. ct super hoc cap. dub.

Quodl. 11.
cit. et ibidem
et

3.

Bassolis 5.

quccst. \2.
art.

I.

Melaph. sect. 8. et disp. 47. sect. 17.

Fonseca 5. Mclaph. cap. 1. qua'sl. 1. secl. 3.
Molina 1. parte quccst. 1. art 3. Gajet. cum D.
Thom. supra. Ferrar. lib. 1. contra Gentes. Soncinnas 5. Metaph. qucsst. 32. part. 3. Tolet.
qucpstj^l. hujut prcedicamenli, 'R.vWmshic qucest.
8. Capreol. 1. d.l. quoesl. 2. Herveus 3. d. 8.
qucesl. 1. Palud. ibid. qucpst. 2. Sanchez lib. 6.
qucest. 34. Cursus Carmelit. disp. 14. Log. q. 1
q. 3. RoS. 4. Merin. disp. 2. de Ad aliquid
dnguez hlc art. 1.

et illa diversitasestvaldeaccidentalis rela-

impositam

quwst.

disp. 5.

exprossum per propriam

intelligi

Thom. S.part. gumt.

D.

qua^st. 91.

sed sola va-

ex hoc,quod correlativum expres-

sum, vel non

ad diversa

se referri

riatio est

Ulrum idem possU per

cui

Quod non

vox imponitur,inleIligitur aliudcori'e-

quia Aristoteles

videtur,

5.

i.

lativum, quandoque expressum per ipsam

de Relatione, cont. 20. habet ^^9umen

cap.
Metaph.
t^
^

quandoque non expressum.

Contra hoc, quidquid est signum signi,
sed haec vox imposila
esl signum signati
hic relativo, est signum hujus relativi-, et

pro inconvenienti, quod idem bis dicatur,

referri

hoc relativum

sequitur quod idem possil simul esse, et

'

vocera,

id est, referatur ad

Item,

signuni correlativi, igi-

ad duo per

relativo, esL si-

non

gnum

non immedia-

antecedens.

lum.

Ad

illa

hoc dicitur, quod major est vera,

quidquid
gnati, ita

primum

poterit
.

sunt esse

se

hoc potest esse alia definitio conveniens,

ubi ponitur

unum

correlativum, quamvis

non ponatur reliquum.

igitur

ejus, ut B. et C.
;

igitur

non

unura po-

ut B. poterit esse, C.

simul

esse, et

non

Itera,relativi esse est

ad aliud se habere:
:

ergo

non est se habere

ergo nullum unura relativura

unura unius
:

esse.

eadem habitudo

sed ad duo non est

ad duo

nuUa per

falsum

et C.

esse

quod ejusdem posrelativa,et secundum

ab B.

non existente sed B existente, est A. C.

non existente non est A. ergo idem, ut A.

converso.
dicitur,

est

A, posset

Probatio consequentise, quia

duo correlativa

relativum significari per hanc vocem, et e

Ad quintum

Consequens

esse,

sit

se, scilicet

test esse sine altero,

si-

gnum,etultimumsignatum,quod non accidit in proposito, quia extraneum est relativo inquantum dat intelligere suum cor-

negati

correlativa.

referuntur sibi invicem

signum signi, est signum siquod signum intermedium non

est

varietur in comparatione ad

duo

aliquod relativum

si

tur hoec vox imposita huic

sui correlativi licet

propai

va.

est

ta

'

relativi

essentialiter per se refertur ad duo.

Itera, si sic,

ejusdem

se duae definitiones

relativi possent es-

relativum

et ita idera

simul posset esse cognitura,

et

incognitum,

quod videtur inconveniens, cum unius

coraplexi sit tantum una cognitio.

Ad
citur

in-

oppositura, Oranis species relativi di-

ad

illud,

ad quod

suum

genus, per Argumen

Aristotelem 4. Topicorum cap. I.et2. elteaffirma

prseter

hoc, potest habere

suum

correlati-

QU.^STIO XXIX
vuiii, aliud a correlalivo sui

duo per

roforlur ad

eriim

igilur

ad correlalivurn

essenlialiter de|)endet genus,

el spccios.

refertur ad

Item, Spocies
Iiidividua

igilur ad duo, aliter

de

gnai-ot I*orphyrius cap.

duas cjus dolinitiones

Ila

assi-

.Spccie, Ires, vel

refertur ad

fdfm pri710

non

'erlur

rr-

ad

duo, benc
tamin per
1.

secundum magis,ol minus.quod

ad quod relativum

illud,

potcst,

non sunl simpli-

el forle

dux

ralio-

definiliones

quia

illa.

qurn csl ejus sccunduin ralioncm sui gcne-

pars definilionis, quai* esl ejus,

qun*stionis.

primam rationcm
cedendum esl Spcciera
noquc cliam
vorsura

opposiium con-

in

.\d

ad

relativi, referri

nrm nHmo,
corrclativum
di-

esl

simpliciler

csset

Spccioi

unum

e.s.sonlialilor, sicut

probat una

ralio

sccunfiuin .Vristotelem 2. Topicor. cap. 20.

conlrarium

in

per se lamon polosl

aliffiiod

ad duo non omnino divorsa,

unum

altorum

includit

.sod

aliqiio
;

quia aliquid secundum projiriam forniam

unum,

polost dici ad

sui goncris ad aliud,

primo

sccundum formain
ad quod non dicitur

ol

quia non socundnin cjus propriam

ralionom, .socnndum

qnam

distinguilnr

al)

spcciobus, licol pcr so, quia sccundiim

aliis

genus quod

ost

Arislolclos

aliquid

ibi

forc.

Ad primum

primo roforalur ad duo,

sicul ad

sccundum
ad duo omnino

inlolligibilc,

et

loquitur, vcl forlo

divcrsa, cujusmodi sunt aliqua duo.

Ad aliud

quod

C cxislontibus
iliiobus ad ((ua' rofortur .\ pcr so, vel non
cst possibilo unum illoruin ossc, allcro non
dico,

oxistonlo. sicut
vol

si

II.

cl

unniu includat allorum

non so(inilur cjus(ssc, ad ossc utrius-

quo

so.l

lativi,

lantum

ail cs.so

sui primi corro-

cuin osso cjus nonstal non

rius,

quod

non

priino.

(\slcjns p^r

Ad tcrtium

<<

o.sso alto-

iMrrclntivum

si^I

quod ad duo oinnino

relativum ex una parle

.sequilur correlalivum .secundi :ex

dctur

.sc(iui,

Gcneris,

sit

quo

vi-

quwl corrclalivurn primum

supcriusad correlativum

ctGonus ad Spccicm, quo'!

diciturin 1. Topicorum cap. -I.

.Spe-

cici, sicul

rnani-

feslo

cl in-

de

7.

(^onsiderationo, do Itolalive opposi-

tis.

quod

Goncris.

illn,

.sed

per rationem sui

csl Universale. refcrlur

Individua, sicul

ad

quod Specics primo Adt.

aliud diccndum,

rofortur ad Gcnus,

omne
:

el

non

pcr

sc. vcl

vcl aliquid

.sc

includil rorre-

ul

si-.

de,

ii

tm.

correlalivum nd u a

pondiU.

Don

poe.sl

corrclalivo per

mum

el ila

illorum correlali-

vorum allorum, ul gcnus.

lativum primum aUcrius,
el ita

ad

univcrsalc dioiiur

dc quibus pnvlicalur

primo ad ulrumquo

sil

dico,

si

conscqucnlia in se

.scquatur relativum ad corrolalivum primi,

Ad

pro inconvcnicnti, (juod

liabot

intolligonlom,

quod

patol

quod

ipso, ita

'"l.

(ii

u.

Tndc

l,

vcl ipsurn
(lu^xl

nun.711 tti

roliquo non
c cimverso.

pi
.

......

ad ipHtim de-

nri-nnm

rvn'.rs-!

r^.

'

Primo aulem

non oxiMlcnto, reliquo quitd pcr

..ro
ae,

acd

pro

affirmttivm.

eo includilur, quia

forto in

et iiidc. In relativis esl

dc cjus porsc inlolloctu.

Ad argumonta

sed

I.

parU

primo correlalivo

suam rationom, quia lunc non

Ad

sci

priain

inodo, sicul probant rationes adopposituin

AZ.

nein sui generis

corrolativum sui Generis,

quod idom priino

non roforlur ad duo, idcst, socundum proistud dici

quoruni

Ad\

scd uiiam tnlcm, el aliam .secundum

hoc patcl ad quinlam ralioncm pnecedenlis

aljsolule rcferlur, igitur

hoc ad

roforri

Ad\.princ.

Ad quartum p;tlot, quia non baljet duas Adi.

dermitioncs secundum propriam ralionem,

conlin^Ml arguorc de oiiini rola-

illud,

siiiiplirilcr roforlur.

Ad

non primo.

cundinn propriam ralioncm suam. Juxla

lioc

inagis rofortur ad niinus, et c converso, ol

'^onclusio.

so, elsi

ad

tivo, dicto

prfTilor

ae

ad ununi primo, ad ndiquurn pcr

ciler dicendac

igilur, etc.

nrf-

ris, esl

quod similo
duo.

non

eadem babiludo r-^""

cs.sc ad duo inclu

esl

ad

pnotor

simile,

ad

el

pcr so rofort ad ininus

Item, similius

Genus,

non

divers;i,

nio, liccl possel

ad

pcr se, quia

refertur

f^eneris,

quodcurnque

se

generis

506

SUPEU PU^DICAMENTA

500

non primo

esl ojus corrclativiim,cxistcnte,

nitione

non oportct primiim cssc, quia posilio por

se corrclalivi, ot non primi, non includit

quem

positioncm roliqui.

in

Ad

Ad3.

primo ad minus

simile, et

omne magis, ad

secundum illam formam, sed per

minus,
se, et

quod similius referlur

aliud dico,

non primo, refertur ad correlativum

positivi, et

correlativorum ejus aUe-

rum, ut minus

simile includit reliquum,

sui

ut simile, per Aristotelem 2.

Topicorum

Quod secundum magis,

29. in tine,

c.

mi-

vel

Contra quoedam supposita in hac quses-

5,

tione.

Videtur enim quod nihil

sit

per se

primo relativum ad aliud, secundum

lud,

il-

quod superaddit generi, quia nulla

diffcrentia in

genere Uelalionis, est per se

relalio, sicut

nec in

generibus prsedi-

aliis

ponendam

ut flliatio?iem,

lationem,

definitione

cum

quia

esse

patre, et paler est natu-

ponendum

posterius videtur

re-

filius est

nuUum

posterius palernilate, sed

raliter

ad

ut palernitalis,

relationis,

relativum, ut filius

simul natura

in

definitione

prioris.

Sed ad istud posset

quod pater non

dici,

est posterius paternitate, posterioritate op-

posita

Sicut

gis inest, ct simpliciler inest.

poni

est,

quam

terminum
magis tamen videtur
oportct

relationis

enim

sunt, ita
licet

simultati, quae est in

illi

illa relativa

pater,

paternitas

simul sunt,

prius patre, quia sim-

sit

quod

et

modo

aliquo opposito

prohibet poni in

non

et

simul sunt

et paternitas

plicius, et formale

relativis.

est posterius

nihil

isti prioritati,

definitione prioris

modo, secundum hoc

esset

hoc

dicendum, quod

catur Genus de aliqua differentia per se;

correlativum, sicut /<^ms,convenientius po-

igiturnulla differentia in genere Uelatio-

nitur in definitione relationis, ut paterni-

ad per se relativum

nis, dicitur

quia re-

lativum per se non dicitur, nisi a relatione

tatis,

quam

relatio, uifiliatio

lativum immediate

quia corre-

significat

terminum

'

per se

igitur nec

specialia relativa, per

differentias proprias,
neri, et

dum genus.
Ad hoc

potest

dici,

concedendo, quod
relatio

sit

tamen

Species constituta per differentiam, est per

relatiOj et

ita

denominative dictum a

jro^^luws-

modus quid est modus absoluti tum

quia omne ens, aut est absolutum, aut
comparatum, illae enim videntur esse dif:

immediate dividentes

nullum denominative

dum quod

sit tale.

cem, sed relatio non

licet

re-

Notandum pro quaestione praecedenti,

^^^ ^^^^^ ^" definitione unius per se reladcbet poni alterum,
a

debet poni

qua dicitur
alia

relatio

ferentise

est absoluta, igitur

ad

Consimiliter arguitur de relativis, quia

illud

relativum,

essentia relativi est a relatione formaliter,

sibi

correspon-

et ita si relatio sit absoluta, et

absoluta

in

definitione paternitatis debet

aliquid

filiatio,

vel filius, quia relatio est es-

definiri per aliud.

ad aliud

et

impossi-

,-,.,,.

comparata, quia

in definitionc

ita

lativi esset

est

nihil aliud in suo genere dependet.

tione, ut

iiabiiudo scntialitcr habitudo

ad aliud
-,
,
non poicst "^^^ st conciperc

ens, secun-

descendit in Prsedicamenta de-

non refertur igitur

dens, vel relativum dictum ab alia rela-

poni

modum quid,

et

lativum primo,

relationis,

tum quia quodlibet

quodlibet in suo genere habet

ad aliquid proprie

tione prcc- tivi,

n^ieliiino

specie, potest referri

dictum a differentia
6.

soiuta in suo genere

videtur esse absolutum in suo genere, quia

nulla differenlia, per se

se

Contra istud, essentia relationis est ab-

quas superaddunt ge-

non primo, sed omnia secun-

ita

habitudinis.

habitudmem sme

in

ergo non dependet ad

suo genere

Itera, si relatio

essentia re-

igitur

non debet

dependet ad aliud, ut ad

ter-

relativum, illud aliud erit terminus depen-

^^^^' ^^ ^^^"^ ^^^ ^^ ^"^"^ ^^1^^ Oportct

poni in definitione, sine quo definitum non

dentise istius, sed terminus est posterius eo

poLest concipi, quia definitio exprimit

tiva sunt

'

pletum intellectum

definiti

ergo in

comdefi-

cujus est

sed

hoc est falsum, quia rela-

simul natura,

et

etiam relationes

a quibus relative dicuntur.

QL.Evno x.w
Ad primum
lalivum

o.st

i.slorum poU^sl dici, qufxl ro-

suo gonoro, hoc

.ib.solulum in

suum

esl, in

comparatione ad

suurii

genus dicitur de eo

non oporlel quod

ab.solutc, scd

alj.soIutum

ita

sit

gonus, quia

suo

in

genero, quod ad nihil aliud in gonoro do-

Cum

pendoat.

cam

oslonditur,

rolalionom

absolutam, ad prim.im probationcm

osso

dicondum, quod quodlibot

quid in suo genoro, hoc

liabol

modum

gonu.s ojus

osl,

507

vcra csl do

ni.s,

quando denniunlur

rum

a*qu\'

relalivii

c,

in

oo-

csso esl ad aliud se halicre

onim dt-l^-t indicare

quando dotiniuntur in

os;c

.o

deliuili

plurali,

led

non oportel

eorum donnilionibus,eorum o
poni, lunc enim tam subjcctum r^

va

in

quam

corrolalivum

ojusj

nomen sumplum

idi-m

.1,

<

pcr

piuran.

in

.Si

ar-

.!..:

guaturconlra hoc. igilur aliquid

f-

praedicalur

sod

d(?

00 in

absoluto,

ot ita

fjiiid,

hocnon.scquitur ipsum o.s.soomnino

c.\

ab.solulum.

Ad allam probalionom
lulum,

ut dividunt ens,

comparaluiii,

ot

quod abso-

dico,

sunt idom quod ens in subjocto, et ens non

iu suhjoclo, el

esse

concedendo rolationom

.sic

comparalum, quia

ons in subjocto,

osl

non tamon comparalum ul rolalivum

dici-

comparatum ad torminum, sed osl comparalum ad tcrminum cum hoc tamon

slal, quod in dofiniliono ojus oporteat tor-

lur

miuum

poni, (piia

num, uon
9.

comparalio ad termi-

potost concipi sine termino.

aulem manifestum est, quod

ejus esscnlia non cst absoluta, nisi rcspoclu sui generis, quia ojus gonus pnodicaaulem

^orinati,

solulam, oliaiu

si

quia quod iuosl

op

irloL

'

/i 1

ilum,

qiiando ost relatio sccundum

u for-

mam

.spccic,

is

aliis

rclativis

sicutnccest

i:

concedere aiiquid

de

definiri

per aliud spocie, quod lamcn non osl priiw

dolinilo.

Vcl dicerct aliquis, quod simile diiTerl a

s/mi7i, cui retertur spocio, quia
sibi, ol

omnis opposilio

formam,

sibi, csl

licet smi/'/<7Mdo in

nr

<

sccundum

hoc, el

in

illo

eadom specio. Sed hoc non videlur.

quod forma e.xislente eadom spocie, sinl
aliqua diversa secundum illam formam.
sit

Qualitalnn autem dico,

sc

qiiam

siraplicilor

aliud so ha-

rolalio

o.s.sol

principio

sicut,

forma

si

absolula

QU.ESTIO XXX

ci
1.

soquitur, os.sontiam compositi, quaj esl por

formam, osso simplicom. Vel

nrt.

quod

IhMidoal ad aliud in genoro

rolationis,

do-

suo genoro, quia cst comparalio.

ol (Io|)ondontia

ad aliud,

quorum nfulrum

nus

aliud

dico,

.M
/.

Quod

tel.

quin

cujus

Ari

csl,

pnocipuo quando

tia,

sicuL osl r(>lalivis por

NoUmdun, (juod

ost

mulua dop^udon-

solutio

.k

>

<<<' V

qua.Mliu

SOll

V,,TT...,.

..

Tl

r\T.%v

:/

,*

p<l

pCT

\.

du.i'

unum

:i-

si

Qua

lUvii. c\\

lum

.sf.

illius

rn

quod non oumis lormiposlorius 00

non vidolur.

pcr \v
ij

(lopcnihMilifX', ost

habcl -"-"<

rum

(lolinilur sino loruiino,

Ad

IXk-1..

non

donniondum por

soquilur ipsum non osso

in

con-

quod non

lur suporius duplicitor, el

aliud

aliler

absoluta, ut proba-

rolalio sit

er

An
.,.

cosso,

Onjl-talia co

illud osl

simplox, non

si

Ulrum Species

non

formali,

incsso composilo, cujus

lorminus,

10.

nions hocconcodoro.ul per ad-!

1'

boro. Noc soquilur ojus es.sentiam osso ab-

inensc
impnsilo.

)Ut,

non vidotur

qualcs, ctc. Cap. de (jualilatc.

quid

ojus ost ad

c.s.sonlia

on npnret

.sibi s[)Ocii',

1)0 rolalivo

lur do eo absolulo, et in

uod inatt
yriucipio

por idcm

S(
vr

MyaK-

SUPER PR/EDICAMENTA

508

primas species

nec videiilur

species

isUT3

suballornsc, quia nulla subalterna conline-

probalur

tur. iMajor

sic,

onniis divisio ge-

neris esl per differentias contrarias, per

ArislotekMU in

Metaph.

10.

et 24. et

Roetium

TanLum

umummi esl

in

17. el

mae

inde

13.

sed

conlrarium, ut pro10. cont. 14. et

tantum sunt duoB

igitur

com.

Divisionum

lib.

eodem

bat Aristoteles in

text.

pri-

hlcqua'st

tantum dua) species constitutiE per

Itcm, impossibile cst duas species ejus-

generis prasdicari de eodem, sed ha-

prima

qua) assignantur pro

disposilio,

hilus, et

specie

passio,

et

passibilis

et

non videtur
Ouod
^

eadem

qualitate, ut de calore,

quae AristoLeles

et frigore, et consimilibus,

enumerat

in

prima

Probatio majoris, omnis differenlia secun-

lem
et

in

est conlrarielas,

10. Metapliysic.

contraria nullo

per Aristote-

context. 13. et 24.

modo

prsedicanlur de

eodem. Minor etiam probatur ratione quia

;

eadem

secundum essentiam, po-

qualitas

test inferre

passionem sensui,

ita

ficulter mobilis a subjeclo, et ita esse liabi-

est Aristoteles,ut manifeste

tur copulatio inter

illa,

diversa.

inter

Etiam

dispositio. Cap.

ponit Aristoteles hic in littera, quia illa

cum

sint opposiLa,

simum

non sunt eadem.

unumgenus

non species Qualitatis.

Ilem, quae ponuntur in hac specie, ut
;

igiLur

hujusmodi, sunt

va, per Aristotelem sup. in

2. qucest. 9-

Qualitatis

Ammon. inhoc
art. 2.

Thom

relati-

de Rela-

cap.

tione,etin4. Top. in multis considerationi-

bus de relalive oppositis

aliquid, igitur
bitus, est

Ad

et si illa sunt

genus eorum, quod

4.

Top. conLext.

ha-

est

9. et inde,

prima consideratione de Relative

non

ad

aliquid. Gonsequentia patct

per Aristotelem

oppositis,

est species QualiLaLis.

ILem, 5. Metaph.
ArisLoteles

quod

text.

comm.

25.

dicit

dispositio est ordinatio

tium, non est species Qualitatis, igitur nec

est Aristoteles.

Aliud vero genus Qualitalis est,secundum quod

sit

Caject. et

Et

vel

simpliciter

sa-

quce-

cumque secundum naluralem potentiam,

vel

impotentiam dicuntur. Cap. eod'

habitus

et

QU^STIO XXXII

dispositio
Boetius, Aver.

generalis-

pugillatores, vel cursores dicuntur

eodem.

QU^STIO XXXI
species

inconvenien-

poneretur eorum differentia, per faGililer mobile, et difficulter mobile quam

lubres, vel insalubres.

An prima

quia copulatio vult

ter

Ad opposiLum
Est autem qualilas eorum quce muUipUciter dicunlur : et una quidem species qualitatis est

cap. D. Thom.

Gonrad.

cum

1.

An secunda species

D.

qualitatis

sit

naturalis

potentia, vel impoientia

supra.Javelluset Sot.
/toc cap. Vasq. 1.2.
Salas Iti. qucest. D2.disp. 5. sect.
i. Sanches lib.5. quwst.U.
Titelmannus, Villalpandus, Lovan. in pra:sent.
cap.
Suarez
tom. 2. Met. disp. 42. scc^ 6. Tolet. Sot. Gantat.

l.

Argumen

dispositio est species ejus.

patet in litlera.

et

quia aut hsec sunt

partium in habente partes, sed ordo par-

tus, vel dispositio.

habilus

habitus esset dispositio, quod est contra

Aristotelem hic, et in 5. Metaphysic. text.

esse

passibilis qualitas, et esse faciliter, et dif-

Ad oppositum

Rodri-

3.

igitur
et

Qualitate. Go14.
disput

\l\\v\.OiAo

igi-

tur prima species, et tertia non sunt duse.

dum speciem

duo, aut non et si sic, igitur non sum tapropar

"''^/^!
lantum quatuor species. Etiam non omnis J^^^

scientia, virtus, et

specie, et tertia

Item, habitus est

qualilas, qua) assignantur pro tertia, prae-

dicantur de

art

Mei. sect. 2. Merid. de qualil. qumt.

gues hic art 2. Aversa hic sect. 3.

esse
illas.

dem

comm. 25.S i non,igiLur inconvenienterponi-

differentia) diversoe cujuslibet generis

igitur

qu(cst. 2. de

hoccap.RayinB

in

nimb.

dist. 78. cap. 3.

Sot. quaist. 1.

hujus cap. Versor.

hunc locum. FonsecaS. Met.

3.

cum.

P.

H. in

c. 14. quoest 2.sect.

Gonimbr./iic qucest. t. Ruvius qucest.

3.

Suar.

OU.ESTIO XXXIII
dinpul. i.Afetaph. <rM.Rodrigu<>8 inhanc qmrttionem/Joctor. nr^ic. 3 IIiirtn(lo ubi tupra. Avr

Carmcl. de Qualit. qwptt.

hic, tect. 3. Cursuii.

Merin^T. ditp.

de

4.

e<iso

500

passiones, qufr rivi

manonio-!,

p;i

ess<.'

cundo sequilur,

(jual. tecl. 2.

frT^,,v.i'.f

oi per-

So-

<

qu<xl malc

ad

invicem. Oslendilureliam. quod.sinl idcm,

Quod non vidclur

1.

Argumcn
taj>ri>}iar .
ni;(jaU
ta
la.

quia

per sc

polcttlta

rcfoiiur ad acturn, qua^libot. spocio.s Qiialilatis

aliqua forina ahsolula, ol patol ad

csl,

iniiius

do

quia

liac spocic,

quce hic onumerantur,

lilics,

mol-

duritifft, ol

sunt forincD

absoluta;.

ina considorationo dc

\.

Top. cap.

7. pri-

Privativo oppositis

privatio autcin,autnon cstingonoro,aut non

oodom

cum

pro.ximo

.t,'onorc

potentia

sod iinpolcniia est privalio polontiic

Mon

ost

codoin gonoro

iii

cum

crgo

potcnlia.

quales dicimur, per quali-

nolificalionem,

talis

sensui

el inferl

prima difrercnlia cntis

non

igilur

est spc-

cies Qualitalis.

"111

igituromnis passio esl

ji

ilis

qualitas, el e converso. Probalio, quia 5.

atif/uis licitur

"

.\r:

quod

wium quam

passio flicitur qttaH'

a/tentn

jmnis

j^tu

[Kisai-

quiasecundum eam
igilur omnis pa.^tsibi-

bilis qualilas osl talis,

est alloratio por se

lis qii.ililas esi

Itoin,

Itcm, potentia csl transcondcns, quia cst

econvor.so.

p.issio, et

probalur quod nulla

modo quo

passibilis, eo

qualilas

sil

.Xrislolcles

non

git,dicil cnim.qiialilalom

inlelli-

e.ssc pajksibi-

lem, qiiia subjoctum aliquod ab ea paliaimpotontia, non sunl su-

Itein, polentia ct

baltornrr, manifostuin

primrc species, et

quia neulrum

est,

do neiitro pneilicatur,

igilur sunt

non ainbo

ila

dunc

sccunda

in

spocio.

Ad

cundum eam

Motaphysic, conl. 26. dicil

Ilcm, por Arislotclom

est in

quia omnis passio csl qualitas, quia se-

lur,

sod quia

Probo, quod

mum;

passionem

utrumqui?

sensu.

in

falsum

esl

pri-

quia secundum qualitales lerlia^spe-

secundum

por so alteratio,

cioi, est

Aris-

Physicorum cont.2<>. el circiler,

igilur ad hoc, quod subjoctum recipial lalem qualitalcm, oporlet ipsum allerari
et ita pati ab agont? haljonto eamdemqualolelem

opposituin esl Aristotclos.

facil

7,

Terlia vrro sprcifx Qualilnlis

qualila^

:ct

patsionet,

passiljilis

cst

lilatom spocio

etc Cap. eodein.

igiturtalis qualilas

inferl

passionom subjocto recipienti ipsum. Quod

QU.1=:STI0 XXXIII

D.

passiu,

sit

Thom. 3p. q. 3. art. 2 Sot.

dicnmend. Torlar. in pririltc.

in t<miporo

7.

I.

hujut

(Jualit.

pra?-

Tertio

,S-

falsum, probalio
esl motu.s, et

lum quia

omnis motus

csl

ct

qmlitas

passi-bilis

sil

omnis passio

speciei QualHntis

.\n tertia

secundum

tcicmium. Fonnfc.
tect. 3.
M'-t. r. \i. 7. '
Huviu8 doQualit. q. 2. dub. l, et 2. Suar ditp.
42. .Metnph. per"). tectiows rontinuai. C<intiiilir.
hlc q.2.sect. art
\\.
Ilurt.ido ditp. 1. ,/*tnph. sect.^i. Mxrinerus do Qutilit. *ect. 'S.

lum quia

oinnis passio esl

cum abjcvliono conlrarii

mous per .\rislolelem
toxt.

inde

9, cl

seti

in

omnis
rhysic con-

quia
5.

el

mulaliono son-

.'i.

sus asonsibili non esl abjcclio ouitrnrii,

quia sonsuscslsurnmc

ad i>vi-

AvTsa

hic

UoilriifuoB in

sec, 4.

Coinplut. hicq.

hnnc

arl.

q.

3.

piondum

sumptum

l
[).iU':

[ut iuv\r.n a m.ijori

Quod non vidotur

quia passm

rsi

uuuin

It(Mn,

nri/ati-

aut

Iiccc

o.
()ilis fjitalitas,

sunt duo, passio et passi-

aul non

si sic,

sunt unica spocios Qualitati.s

si

non.

muin

soquunlur

eorum

igilur

malo

hic

non

ul lorlia

inconveniontia

(luod Arislololos

assigual

quia
nb-

in

jociionc conlrarii; qtunl

..dc-

..

tur di.sposilum ad specicm

{rgumen- gonoralissimum.
xprnpnv'
r

as-

5.

m(^dium immulalur
1.

irumquo

iii

pri-

lillera

ditToronliam, dicens, tllas

^,

sensus.

Ad opivisiiumc^ An

>.

quam

PKyEDlCAMENTA

SUPE1{

510

Item secundum Aristotelem

3.

Topic.

prius est illud, quod est a natura, eo quod

Qualilalis

Quartum vero genus

cst

forma

ctc.

Cap cod.

circa aliquid constans pgura.

ct

est a natura,

tates

secundae Speciei sunt a natura, qua-

litates

QUvESTIO XXXIV
Ulrim forma, ei circa aliquid conslans
gura sit quarla spccies Qualitalis

fi-

sed quali-

texl. 2.

aliarum specierum non

igitur se-

cunda Species debet esse prima.

Item qualitales elementorum dicuntur
primse qualitates, quia eas consequuntur

omnes
Simplic.Aminon. cap.pra'se7iti. Alb. Mag.
tract. dc prcedicament Qual. cap. 8.D. Thom.
7. rhi/s. le<t. V.Ruvius.cap. deQualit. qucest. 5

Boetius,

idem

non

aliae qualitales, et istse

Speciei

sunt

tertise

igitur tertia Species deberet esse

prima.

Sanche^. qua-st. Gi. Suarez cit. qucest. prcered.

Fousca.S. Mct. cap. Vj. qucest. 2. sect. 3. Ona
hic qucest. 1. ar'.\i. Conimbr. ubi supra qucest.
prcecedent i.Complnteas. dispul. de Qual. quwst.

nunt omnes alias qualitates, ut patet

Asevsa^de prcvdic. qual. qua^st. 20. sect ^.Rodrigues/iic art.G. Meriner. deQual. disp. unic.

figuratus, habens qualitates

sensibiles,

poLentiam naturalem,

impotentiam,

Item, liabitus, et dispositio praesuppo-

enim

ductive, prius

in-

homo

naturaliter est

6.

et scct. 4.

q.

Quod non videtur

Argumen- (^mii quod palel per
^
1.

nei/a -

va.

quia fo)'ma,

asslgnalur

communis

esL

omni

secun-

definilionera ejus, quse

...
prmcipio

iapi-oparte

sex

...
prmcipiorum,

accidenli

igitur

non

quam

vel

sciens, vel virluosus

igitur

et

prima

species deberet esse ultima.

ILem, potentia naturalis

principium

est

operandi immediate consequens formam

habiLus aulem mediale

esl species QualiLalis.

subsLanLialem

secundum se ens
sedprincipiumejus; ensautem secundum

sedquod propinquius est priori, estprius,

se dividitur in 10. Genera per AristoLelem

inde

in5. Metapli. cont. 14. ergo forma, in nul-

eliam patet

Ilein,

forma non

est

secundum Aristotelem
;

igitur

3,

Top. cap.

polentia prior habitu.

immediatumsubjectum

Item, figura est quanlitas, quia est su-

sitionis, ut potentia intellectiva,

perficies

igitur

non

species Qualita-

est

et

IIoc

quia potentia naturalis est

genere est ut species.

lo

2.

liabitus, vel dispo-

subjectum prius naturaliter

est

scientise,

accidente,

cujus est subjectum.

tis.

Item, aut hajc sunl idem, auL

male

cum

una

ponunLur
sint duae

si

Ad oppositum

non

esL AristoLeles.

QualiLatis

species

et si sic,

non

male copulantur

QU^STIO XXXVI

ad invicem.

Ad oppositum

est AristoLeles.

An

species Qualitatis sufficienter

enumerentur

QU^STIO XXXV
An

islse

quatuor species convenienter ordi-

Boetius, Simplicius, Alexand. hic. D. Thom. 1. 2.

qucest. 49, art. 2. Cajet. ibid. Mayron in Log.
passu. 42. Fonseca 5. Met. cap. ii.qucest. 1. sect.

nentur
Vide Auctoi'es

q.

sequentis. locis ibi

Quod non videtur

1.

Arcjumen- cidentia, quantitas

citandis

quia inter omnia ac-

ig^^^^ il^* qualilatcs, quse

^neiali- ^^^'
^atius consequuntur quantitaLem,

immediasunt prio-

cujusmodi sunt qualita-

les quarlaj speciei

prima) naturaliter.

tum.

primo inliKret substan-

te

res naturaliter,

Suar. 2. toni. Met.disput. it.sect. 5. Ruvius/iic

cap: 8. qucBst. 1. Hurtado inMet. de qual. disp.
14. secl. 2. Conimb. hic in comment. textus q. \.
art. 2. Mex-inerus Afc q. 3. Aversa^'. 20 Log. sect.
2. Rodriguez art.B.in Prcedic. Qualit. apudSco4.

igitur

illse

debent esse

Quod non videtur

videtur esse

eam anima
specie
et

non

quia potentia anima3

qualitas

potest esse,
in ipsa.

lapropai

quam

Tum

\.

quia secundum Argumen

dicitur qualis, sed

alia
est

illa in

nuUa

te

va.

in secunda,

quia secundum

negat'

xsTio XXXVI

gr
qualiUjlos

iri

secunfla

quid posso faciliUT

pali,

sed polcnlia

Spccio, dicilur ali-

a^'ore,

esl

cies qiialuor,

non sunl su!

ad agore

nullis

osse subjeclum

^'onoris,

altcrius spocioi illius gonoris

esl siibjcctum habilus

Spccin

ost

quia dicit Aristololos

indo, qiiarla (lonsidoraliono, post

joclo nata sunt

gonus non

quod

consido-

eodemsub:

sod

naliim osso in aliqua ojus

osl

ipsum

dc specio

in

II, ('(m-

natum

sidorationo .soquonli, sod

dici

in

10. et

gcnus, et spccios

ficri

spocio,iit in snbjcclo.por

lum

lum

Topic. loxt.

4.

ralioiiom do Oppositis,

prima

in

probatur,

.Major

igitur, elc.

qui

sod potonlia

ost

tan-

igitur ncc aliqua spo-

cies gonoris, nala csl fiori in alia

cju.sdom

duahus earum

quidquid esl
verso ; ergo

si

aliqiiod suporius pra^dica-

si

lur dc subjoclo in quid, ot inforius

catur do

pnodicabilur do oo

illo subjocto,

ul genus; igilur

privdi-

cum goneralissimum prav

dicolur do qunlibel sua spocio in quid,^\

do hac

nlifiua spocios ojus dicatur

dicoliirdo oa, ut gonus

.spocio,

igilur nulla

alia

osl in hac, ul in subjcclo.

Itom

ira, cl

domonlia

ol

eamdom

([iinlilalos,

quia socundum oasaliquis dici-

lur qualis,

ol

in iiulla alia spocio sunl nisi

in tertin, sod ibi

non

siuit,

quia socundum

(junlilalcs torliio Spocioi polosl fieri allcratio

sod

.sunl in

secundum

non,

islns

anima.por.\rislololom in

quia

LsUc CHscni spe^l**^.

Mnont

el lalesdiver

iri

catam

ile

rjuia

in subjeclo, el

ila

habiluni,

priiifipium nalurale facililer

esl

le

qpalita'

radi-

es^o

el

vel

li,

'

''

non

facililor,'

Et propler

is

i>iiiMinj

qua?.slionem;

quod

au ujrt.am

i.in>in<jin,

modos

assii^iial

.Jod

per lilloram

patot

"'"<

rum, qux

<

TnuUiplicitrr

/ortasse

sel qui

Intis mO'li,

est eo-

r; idosl,

el in finc his

quidam

ejus,

anlequara

h;oc onuineret, dicit onim, "

alii

enumeralis di-

apparent Quati-

maxime

dicuntur,

hi

suiit.

Esl aulom difTerontia inler s/x-ciVm, el

dum

addit difroronliam ossonlialoin

forentinmaccidenlnlem, elita

mo-

3.

Di/ltrmtim

quia species super illud,

cujus
:

esl, inier tp4~

etrm, r(

m>/i/f dif- WKHtmm.

imoili

dicant divorsam habitudinem quuuialls ad

siibjcctum,

hiijiismodi, sunt

e con-

do oo<Iem,

est pra?dicari

cil, ef

quod

rie-

de eodein esl imposaiblle;

tololcs 13, Con.sidorationo I.Top.

12.

alia, vel

non suballorna?,

multis modis,

Ic.xt.

pr-

pole-

una, esl in

in

gcncris,ut in subjoclo. Tuin quia dicit Aris-

ot indo,

ad

ad a^oro

Turnquia impossibileesl aliqunm

spociom alicujus

r-''

coiiii........ir si-

facililor, vol difficililor pali, sod

jibsolulo.

propler lorliam
lionom, qua;

vel difticililor

non

.'uiifn.-o

.'iii

hoc, quofi esl essc

poiit?s

per-

mancns, vol non; esso a nalura, vcl non

o.sso.sonsibilo.vol nor-r" '" "lianon
;

variani qualilatom

ncs

..

islju liabiludiru''.

csso in

isl;u

tiain.

Iillora,.sc(I

.\d

vol

......1

nltirp^

po-;sunt

eadem q

primum argumonlum

om-

o-on-

In co:

n,

Ad pn-

nnima non .dlcraliir, qiiia non est qunnta,

ol omnis molus .seciindum (lualilatom pr;i'-

mullipHciter, non inlelligilur. idost, rcquipnme

30.
voce, .sed muftis modis, et est n
M dif-

suppoiiil quanlil;il(^m.

foronlia inlor

llom, pulchriludo,
lilalos,

por rntionom nunlilalis, ot in inilla

islarum Spociorum
1'robnlio minoris,
os.so in

docor vidonturqua-

ol

qiiin

quarla Spocio,

sunl pluros.

igitur

vidoronlur

ni;igis

ol ibi

non sunl. quia

liplicilal:n

mo

hi

,\(I

primamquavslionom

polosl dicl,

qimd

inlor

iu'::i

'

n'

osl Arislotolos.

ol

Ad

Aristololos do (lualiljililius (luarlx Spociei.

opposilum

mudo,

.iil

mulli|)Iicu

su;

.\d

priuio

qua f.iciunt mul-

(iuisunti

quod nogat

suscipiunl m;igis, ot minus.

i.

i^ii

ii.ilom.\!

trlura.

li

rl

pro

!j-v

:ii

o-

ifUd'S(,

Aristololos

non

n.ssignal Spooios (Jualilalis

ci;dissimi.

el

in

'

SlTPEIl

512

comparaLionc ad divcrsa
tio

noc

isla

rU /EDICAMENTA

oxposi-

mulluni exlorquet litteram, quia

inler-

mcdia intolligonda sunt sccundum qure ponuntur in prooemio, et epilogo mnWpliciler

modi.

et alii

Adqucest
Jlabilus

sumituf
muUiplici-

'

\d sccundam qurestionem dicendum,

quod habtlH^, uno modo significat aliquid
iranscendens, socundura quod ab eo dici-

31.

tur haberc denorainative,

ter.

quod distinguiSecundo modo si-

tur inferius in fine libri.

^mificat habitudinem raediara inter haben-

rem, et

rem habitam, quce

esl

idem, quod forma positiva, et

sic

su-

modorum fil hic sermo do ha

Sed quarto modo secundum quod ha

bitiis

qualitatem radicatam in

significat

Dispositio subjecto, et difficuller

sumilur
multipliciter.

mobilera. Dispositio

autem aut sumitur absolute; et tunc estsu

perius adhabitumhic,sccundumquod dici
tur,

ubi ponitur convenientia inter disposi

tionem, etliabituminS.Metaph. cap. de

bitu, text.

com.

1-5.

Ha

Aliomodo sumitur cum

praecisione, et tunc distinguitur contra habitura. Prirao raodo, posset

poni

primus modus

secundo modo suraendo

dispositio,

oportet siraul ponere habitum, et dispositionera. Alio

raodo dicitur, quod disposilio

de sua natura

significat qualilatem, quce

est faciliter mobilis a subjecto,

illam, quee secundura

difficulter mobilis

habitus

suam naturam

sed

et

est

istud est contra

dividit differentiam in facere

neutro
essentia

modo

aut in formando subjectum,

non

est:

mensuratur

in

essenlia,

instanti

quia

igitur seque

maneat in subjecto,
formando subjectum; quia

perfecta est, sive diu

sive

non nec
:

in

sic essentia breviter

raanens, est seque per-

omnem

dicit
;

Ad primum argumentum
et qualiter

sunt duo,

dif-

igitur in divi-

patet, qualiter

non.

6.

^meZtT

Ad secundum palet sequivocatio habilus. principalu

Ad tertium dico, quod nullum quod est
in hoc

modo, secundum illam

nem,secundumquam
litas, est

significatio-

est essentialiter

per se in genere Relationis,

qua
sive

ut relalio, sive ut denominative dictum a

relatione

sed

si

hoc

sic,

secundum

est

aliam significationem.

Ad quartum,

dispositio est sequivocum.

secundum quod significat idem quod posi

Ho, quod est generalissimum, etsecundum
quod significal speciem Qualitatis.

Ad aliamquGestionem

(\\co,(i\JiO<l

potentia,
7,

vel impotentia non significant aliqua, quae Conciusio.

^
m genere Qualitatis,
,

essentialiter sunt

potentia tantum significat

tis

absoluto,

modum

sed

Ad

quccst.

32.

qualiti-

secundum quod est principium

operationis; etmpoten</significatmodura
qualitatis,

ter.

tia qualitatis,

tamen

secunda propositione alteratum abso-

set disposilio.

Contra, aut ista imperfectio est in cssen

et

altera-

sione oportet intelligerea^^em/Mmprsecise,

pium

habitum, sicut imperfectura ad perfectum.

ferentiam facere alteratum

Aristotelem, quia tunc nullus habitus es-

Aliter dicitur,quod dispositio se habet ad

Qualilatis.

Porphyrio. Porpliyrius

in

est

lum, et aliud

lute.

istorum

bilu.

enim

est de-

mitur infcrius in oppositione privativa, nul

lo

Exemplum

el in

signi-

primum modum

bitu, constituit

velut actio

media inter agens, et patiens, et sic

cimum gcneralissimum. Alio modo
ficat

dicendum est ut prius, quod Dispositio secundum unum significatum, forle est
ita generale sicutqualitas, secundum aliud
significatum, sicut primus modus Qualitalia'^^^^ praecise sumptum ipsum cum
''^
Ideo

secundum quod

illa

est

princi-

difficulter agendi, vel patiendi facili-

autem quse subsunt, sunt

formoe absolutse, et non nominantur nomiQualilates

nibus nominantibus

eass

absolute, sed in

comparatione ad operationes, quarura sunt

secundum quod dicit Aristoteles

inferius, Qualia autem, quod valetudinibus
non sunt nomina imposita, quia forte non

principia,

concipiraus

illas, nisi

per comparationes ad

operationes.

Ad argumenta, prima

ratio

est

conce8.

fecta in subjecto,

sicut diu

raanens, sicut

nunc ostensura est igitur scque perfecte

denominat subjectum.
;

aendLd., qi\o6.

potentia ei impolentia T\on

gnificant species Qualitatis, sed

sentiae,per

modos

?,\-

<i^-

Ad

argv

qu^l\,-ii

comparationem ad operationera.

QL.KSTIO \'\XV[

Ad
non

sfcuiKlmii

spccies Qualilalis,

e.sl

qua; sul>osl

lilas,

qiiod

])iiU'[,

milur,

fsl,

vnpolnilia
-liani

ill.i

iTnfxUcrilia',

foniia

positiva,

qiia-

hlr su-

iil

sicul

niolli-

lifs.

lertiuni

conccdendnm, quod

sulj ollero coiitiiielur, el iUi

modo,

conveniuiit inler

.socuii-

^eneralom

ratioiiein

duo.quie enumeraii-

illa

cum

quni eiiumeran-

aliis,

modo, ut n<tlumli^ polCHtin, vel

alio

iii

.se

sed

aliquo uno modo, .secuiidum (juem

noii coiiveniunt

tur

do quolibet alio

(|ualitalis,

unam

alifiuam

iii

duo

el ila lo<{uendo pra-cise.possuntcon-

cediocto primi modi

dum

isli

iioulrum

quoruiii

surit a-'quo prinii iiiodi,

lur

iinpotenda in hoc(|iiod esl esse iniiatum, et

csse principium operaiidi,
sel poni

unde

illiid

secuudus modus generalis.

omnibiis

in

aliis

cl,

principium

CoHClittio

ila

potentia

secundum quod

faciliter

dif-

significal

agondi.

linguilnr in
la, .sod

hic

r>-

Motapli.

iii

mulla

sumitnr secundnm

signitica-

f[ni)d

signi-

qualitalom, secundiim (piam osl allo-

lical

ratio

et

cnm

tuiic

pra^cisione.

Absolule snmplum, est

cum

paasihili qitntitntf, vel su-

convertihile

porins ad ipsum.

Pnvcise snmplnm,

lingnitnr conlra

pa.ssibilom

prout

;>rtSi'/^/7/'.s' (7'</<7//.s*

dis-

(lualilalom,

dicilur

illa, a

(lua

ali(inis

donominatur, du nominationo signi-

licaiili'

pormaiionliam forina'

AI).solnl( igitur, torlius

([WiV dicit

modus

in

comparatioiiom

(vsl

jtn.-isiu,

secnndumoam,

(lualilatis

infoii passiuiiom,

ul

ad sonsum,

palobit

vol
(ini

rospondoiido

ad argnmonta.

Ad primnni

10.

Passio
ifijuivor,'
II

t/lfi

his

>nt)ii>nis.

id

1'.

lia

loquendo de ulroque
quia omnis pa.Hsio esl

converlibi-

suril

iiualil.ns.

cl ila

Sed lunc

nominativo, quod sumilur

lu dicil,

i\

jfossibiti r/-"-

litnlr,

quod donomiiiat subjwlum per

duin

slantis, ul a rubort'

cundiam non

causalo per

v<

dicilur aliquis ruhicumlus

quia illnd denominativum nolal permanonliam hnjns forrna; cum subjoclo, pro lemiilo

dici ruheus, vel rtthens, qua?

rubor, polesl
abso-

ni)lanl

lule lalom formain, nl esl in subieclo. Vel

diclum

.Vristolelis sic

esl

inle!

non dicimur qualcs a passionibus,

quia ab illis non sumuntur communiter
donominaliva

sed

sumerenlur, povvol

si

Iiabons pnssionein denominari

cnl Iiabens
iialnr
.\il

ab

ab

illa,

si-

denomi-

qttnlitatem

;<(7s'.s-/ft/7^//i

illa.

aliiid

sicul

dico,

qnod qnalitalos

dicil

terli:r Sptvioi,

fiT\<'

non

'

<

'

..

tur passihitex, quia inforunl pas.siones

forma nala

subjcctis, nulla oiiim

suum subjeclum

in

les, (luia

.setl

esl

dicunlur

aliqim moilo inferunl

a^

t*n<s

.sonsui.

(!um arguilnr contra

dico.

fiassibids

lUtKl

por allorationem, el

ab

aliiiuo alluraiilo.

rocipit,

mam

.s<h1

primum mombrum
qualtlas

subjivtum pnlilur

ila
.sovl

indurilur

non a forma.

qu.iiii

abaliquo luiUnile Miiulom

fur-

spocio.

igilnr

argunionlnm dicon-

briim, dico quo<t

sicul dicil

.socundnm (inam

ftn^isio

/>ri.'C5/6i/iJ(

"

sio, MOf^iaraiUi

iu ,

.tuiiii >!.

Indo.

ost alloratio.

.socundnm dico, (piod

I.

abso-

el

pnaxiottein

socundnm (inod dicit auctor sex

l'i'iiici(>ii)rnni, ot socundnm (|n<)d i-sl ({uali

111.

sicul

r.um arguilur conlra socundum mMu-

tionis,

lia-

non dintmtr quales, hoc mlolligendum cst, vel quia ikjii ab illo de-

flittn

(|uamdam p

.\d

modo

ad dirlum Arislotelis, quau

duni. (inod pnssio a'(iuivoco ost oflVdusnc-

tas,

rationem goneralem,

socundnm oam dicimur

sulijecto.

comparatioiiouKiualitalisad sub-

Joctnin, naluin allerari

\d\.pr\iic.

cerlam

ei

unus modus, quia

fKJssunl poni

prtedictum csl de s^Tundo

Inlo

di

illa

qiiam ponil Ar

el difforoiilia,

sumilnr ahsolulo, vol

vei

csl

n'"j'ilt-

((nod

Ad qnarlam qu.TSlionem dicoiidum,(|uod

pn^sio, esl leqnivocum, socnndum quod dis-

iiwvit.

33.

trtn, el sic inlelligcrida

tamen

/-

poro lamen pro quo inesl

quo

palpl,

jequivoce sumilur, .secundum quodest

feronlia enlis, el

pos-

modis.

Ad aliam ralionem

ad

gnitur prarise conlra

Ijenl

Ad

513

dislin

Nulandnin

oli.iiii

\\\\\\

h<v nn.*\

nfi ffs

Ad.

riLEniCAMENTA

SUPEP.

511

passionom

non

.sonsui,

qiui-

do essenlia

osl

socundiim quod liabelur in 2. de

Aninia, cap. de Visfbili, lext. com. GG. in

non

circa aliquid, ct

intra

qua^ratiosi ac-

non mirum

cidat essentioe qualilatis,

cst

lilalis,

principio, ubi dicilur,

non

essc visibile

modum.
Ad omnes

sed

coloris, sed passio ejus;

de essenlia

est

quod

qutc

qualilas,

ijvilurpassio, vel passibilis

denominat qualitalem, inquantum infcrt

passionem sensui, non nominat esscntiam,
vel speciem qualilatis, sed modos 'et hoc
;

duo non constituere speciem Qualitatis,

hoec

quod

enumerat species Qualitanon modos tantum, potest dici, quod

Aristotcles

et

tis,

sustinendo

quinquc,

istas

istae differentioe, facililer

mobile, vel

13.

Alia solu
lio

ad

fj.

qucestioni

pnjBceden

diffi- les.

principium operandi, vel non

culter, essc

inferre passionem sensui, exterius disponere

valot pro solutione primao qucTstionis.

Ad quintam quirstionem dicenduni, quod

Conclusio
forma uno modo est transcendcns, secun-

subjeclum, sunt differentioe accidcntales ge-

11.

quibus tamen Aristoteles

neri Qualitatis,

ail

</uirsl.

3i.

Forma,

dum quod

sumitur

cipiorum

alio

cl

/iguramullijilex.

modo

sex Prin-

cxterior disposi-

est

Simi-

animatre, vel decens lineatio.

tio rei

nno modo

figura,

liler,

in principio

superfi-

significat

ciem inclusam, vel terniinatam lineis: alio

modo ipsain terminationem, vel clausio-

nem

prima

Qualitatis, sed

genus
et

secundum

non

ita

quod

e converso,

Quod forma habeat secundam

significa-

tionem, patet,per Porph. cap. dc Specie,qui

dicit,

quod

loiiusciiJusqKe,

animatse,

cxemplum

diciiicr

sive exteriorem dispositionem

quod decor,
rei

uno modo

forma
ubi forma significat idem

Sjjecies

secundum quod

ejus,

prima digna
quod dicitur

est

patet

Species

scilicet,

imperio,

Priami

quod parvi

in 4. Etliic.

per

secundum

et

sunt esse formosi, et commensurati,

posidest,

quwst. 34.

Ad prima duo argumcnta, patet per equivocationem illorum duorum,scilicet /"orwfl,

et figura,

qufe dictaest prius. x\d tertiuni

dicendum, quod

si

forma

est

decens linoa-

tio, et

figura clausio, vel terminatio supcr-

ficiei,

tuncabsolute sumpla sunt subalter-

na, sed

cum

versa. Si

proecisione sumpta,

^miam

iste

modus

sunt di-

figiira sit exterior disposi-

liorei inanimatai,

sunt omnino diversa

primo

priori, nisi in hoc,

eidem

est exterius

disponere, vel constare

i<

notce.

dcntales,

qualitati

essc proprias quatuor distinctis

quod sicutillarum
specierum, una non dicitur do alia, neque
speciebus Qualitatis,

ita

amboe de aliquo eodem,

ita et

istarum

dif-

nuUa dicatur de alia, neque

de aliquo eodem quia proprium di-

fcrentiarum
duse

citur universalitcr de eo, cujus cst, ct tan-

tum.

Dicendum hoc secundo modo,

sicut prius,

14.

ad quatuor qua^stiones prsecedentes, conce-

Conctusi
propria

has differentias esse accidentales,

Doctoris.

tamen formae quas

conscquuntur, tanquam

quae hic assignantur

differentia3

istai

proprietates earum, sunt essentialiter qualitates.

Sed ad distinguendum has differentias ab

quod tam /brma,quam

tam pasextcrior dispositio rei

invicem, potest
figura cst
sio,

dici,

quam ijassibiiis qualilas

mutativa sensus

tam

est per se

dicuntur

tres

diffcrcnliaj

quod

nulli qualitati

im-

2)otenlia naluralis,

est naturale

principium agendi, vel patiendi

quod

lilatis

sccundum spcciem. Sed

sccundo modo dicendo, oportet ad minus
concedere has diffcrentias, quamvis acci-

se

dus Qualitatis, quia supperaddunt essentiai

generalem,

essci

dif- tiales qui

multum differt a
quod sccundum prio-

quara impotenlia, universaliter

unam

istis

dicendi non

convenienter tamen possunt poni unus mo-

qualitatis lianc rationem,

Die/fren
lia;

ferentiis,sunt quatuor specics Qualitalis. Et

dendo

decenter lineati.

Ad argumenla.

ita

spccies Qualilatis, quin plures possint ines-

se

loquendo, sunt duo disparata.

vel prsecise
12.

est fignra, et

et

alia duo,

sunt subalterna,

illa

omnis forma

secundum

formoe, quse subsunt

illa3

quia

ad

non pertinent per

significata,

differentioe essentiales sunt ignolae

rem modum, non oportet concedere istos

quatuor modos consequi per se distinctas

secunduni duo

superficiei, hsec duo,

utitur pro differentiis essenlialibus

ita

et

istae

dislinctae,

cidem insunt.

Of KSTfO \\\VI
Priina auloin spori'.snon vilolur.siwni fer
(lirfrTonliani

aliffuani

ab his

lain

Iribu.s,

po.silivani,

privulioneni

pf-r

.sod

dislinc-

cujuslilicl isloruin, ila

quod

qua;

sil)i inrvsl,

isriruin

rum

suImsI, ({iKn csl rjuasi lanluni qiialilas

nulli

quia niilla ditfcrenlia

prio

accirienlalis

sup"radnec pro-

es.senlialis,

prima sfwcie

in

rlirta,

enim

Qualilalis. IsUe

difTcn-nlia-

nf)la, qiiain

noque

dil qualilali esl,

qualilas,

illa

differenlijp,

farilitfr

mohilrs a siihjcrlo vel ifif/IcuHer, nr)n sunl

ab

ila distincl;e

eadein

aliis,

de qua

qiialilate,

dici

de

aliqiia illaruin

rlit'-

quin possint

diffen-nlias,

siinl dit:tiumia'

i.-.iuau,

.-510

Qui[i'a.s.sic divida'ur, alia

inlorior, alia cxlerior

aul priino

lia sppcien

jml.'!.

lola
*:o

n<'ii

sensibilis, elHic esl flgura, el sic

;

nini

csl d

cxlcrior,

nuo

j-.

cslQnarla

sen.sibilis cl sic

Ter-

inlcrior disposilio,

si

iHa

.m,

sunianlur cuin pra:

species

nec

stnl

csl

aiil

innatuni phncipium operandi, cl sic Secun^ta Sprcien

aul inlerior dispoiiilio, iion

innatum principiumofer.mdi,

el ic

prnna

spccics.

Inhdligendum

est .s<'m[)er p<T isla.H liffe-

renlias accidcnlale^, difT<Tenli:i.s e.ssenlia-

acciiiunt, el per has distiiigiiiiiitur /lahilKs,

lesSpocierum. Sic patel jualiliT una Hpe-

el disposifio projcise

el

sumpta

:ib

sanifns rudicatn

non rndir.atn insu/j-

\i'\

sunl exterion^s

hujusinorli, nerfiK!

y(?r/o, el

disposilioiies rei. nerfur* pcr

neqiie inn;ita
tiendi

nota.

priiirMpi;i

est

iierfur.'

quam

diffcrentia

Spr'ci('lms qiun

noam,

fM)sitiva

rfu;ilitales,

er-

ut f)er

r:uli(;it;is, el

(\\\'{'vrvu\hi lyor picililcr

inn;iliiiii

rarlical,'is

csl

Specir^riim
ti'ili;i

argui-

Sf)ccio, esl

principiuiii of)craiirli,veI f);itiendi,

(^ilirliLis

igilur

non

,\lirfii;i rfii;ilil;is iii

in

eadcm

frigirlilas

igiir',

rfii;ilit;is

esl in

;iqua

in

lcrli;i

Specie,

elin.secuwla.
Itcm, a nalurali fiotcnlia
currenrli, rlicitiir

vd

pugnandi,

;ilirfiiis f)iigil,

etcti;im ;ib;irtecurrendi rlicitur

velcursor,
t;ilis

.sed

div(M'sisqii;ilit;itibus noii rlicilur rlciioniina-

tiviMrlcm

rfu;ilc

(he S|)('cici, el

llcm

igiliir

f)rini;'

'2.

rlc

.scnsui. et

.\iiima
.sic

.secunrlum

igilur infcrt

h;ec i)otesl dici,

liM-lia iiun

Sf)c-

igi-

differunt.

quod differunl Spc-

sic scni|)er

10

'

respectu inferioris.

rauum-m ai'en<Ium,

.Vrlprimani igilur

qnoi\ ralor ignis qs[ in Terlia Si)ecie aualil;ilis,

qui;i

secunrla,

sensibilis esl

f)a.s.sir)

imn

rjuia

el

lantum

esl

noii

|6.
*.''

**J'**

in

innaUim

prinr'ipium ofwrandi, nisi cuui pne-isiiiio

rlirfeieiiti;irum Tertiaj Sjxjciei,

aulem

sic

Ad secuiulam
el

el (Juarla;,

proprie Secuiuhu .Sptrioi.

o>l

quod /*Mi^i/,vi'In/rs9r,
universaliter umnia i/ualia diclaa qualidico

latibus rrimx' Speciei, cl secunda,

voccdicun*.ur

deeodem

quia

lequi-

polesl altir-

mari, ut dicilur a qualilalibus rriuuc

fi<-i

ncgari,

Sccundni Specici,

c convcr^o

cl

a'quivoce

sumplum,

aftirmari,

cl

poUHl

ncgari

do

quo<I palcl

quia aliquis

plariler inaliis,

cundum

S|)c-

ul licilur a qualilnlibus

nalura'

ipgfr, .secunrluui

el ideo

codcm
excm<

''M/ifi//i, pv>;

ae.

!fs-c

tmn.

/1;

Ad lerliam dicendum, quod /Itfnra csldo

numero .siMisibilium communiuiu, el ijla
n. r s. s. ^iNitrt;

h.mi

.in.

mi^tuiiI

uil

modum

.onsibili pn>pri.

\)n>

cl

superior sf)eciesdolx?lsumi "um pr

.Xri-^t'

passibilis (fualit;is

lur (fu;irla vSi)ecies, el

Ad

una

siii,t

ligur:i, rfu;c fMiiiilur in (fiiarta

U'l(Mn in

nem

stvun-

(fit:ilit:iles

noii rlifferunt.

cie, cst piM" se .sensibilis,

res-

peclu allerius speciei

qu:e siint pri-

mohilc,vl (fi//icultrr.

(iontra distiiiclioncm
sir;.

rlilferentiam

siipr'r;irldiini

el lanien inter ilhis,

m;e Speciei,

iil

pa-

vel

isla sufHTJirlrlunl (fualiliili

e.ssi

cies inclurlit differenliam privalivam,

.sensibili:i,

pra'cisioiiem distiiigii^inlur ab aliis

ilhim

lur

.se

r)f)(T;mdi,

;ili;i

videntiir l;intiwii

gr)

invicem.

p:i[olh\cxnu\)\o,sricntin,c\ turtus,

Istiid

quait-

hic as^

-s

specie, ist.x diffr-nMitia!

existenli in priin:i

'".''

qua- inU*lligiinlur pcr

vios,

Sed adhuc qualilali

ferenliariim dicilur.

-.!'.

ferl

pa

sunl sola

inv

>li.

qn
-,

lf.

in lortia

Kperio

>

Hoc sccundo

'"
111

;o

SUPER PI{/EDIGAMENTA

510

quia Prima

salvari ordo Spcciorum,

modo

Qua^cumque

comniunissima.

esl

spccies

non habens aliquam differenliam alicujus aliarum spccierum, pohanc,

lesl poni in hac Prima specie. Post

enim

qualilas,

Secunda prior

naluram

esl aliis

quia consequilur

et
lanquam suam causam
hanc, quamvis de ejus ralio:

rei,

Terlia post

ne non

sit

inesse a nalura

communis

tamen disponit subjeclumin profundo, et

in superticie. Quarta est ultima, per privalionem omnium istarum, nec enim cst com-

munior

in

cseteris specie-

genere Qualitatis

bus, idest, plures species Qualitatis continens, licet forle pluribus subjectis insit
;

nec est innatum, quia figura potest variari

circa subjectum, nulla facta variatione in

nalura

nec

profundo, sed

est dispositio in

non ordinantur secundum hoc,

quod

immediatius consequi Quantita-

est

tem, vel Substanliam

secundum alias
secundum ma-

sed

rationes pra^dictas, scilicet

jorem communitatem

in genere Qualitatis,

etsecundumnaturaliterinesse,etdisponere
in suporficie, et profundo, et
siia

secundum omnes has conditiones

et

eorum oppo-

debetQuarta species esse postrema.

Ad secundum

dico,

quod

species,

illa

communior in genere Qualitatis,

minus addens super rationem quali-

quse est
idest,

absolute,

tatis

licet

non

a natura.

sit

debet poni prior species altera, quse non

communis.

quod convenienter distinguuntur Species

qualitatis, non prima3 forle, quia sunt tan-

non sunt tantumqualitaleselementorum, sedomnes qualitates, quse sunt per

se immutative sensus, quarum qusedam
sunt elementorum, et non insunt anatura.

dn-ce,

tates,

quarum istse

sunt propri8e,licet acci-

Secundum hoc

secundam

patet ad

Ad
:

ratio-

sicut

speciei,

Unde ex

prioritate quantitatum elementa-

in elementis,

tertium dicendum est quod

una

communem omnium

tionem

et in

Tertite speciei.

duarum

Ad quartum
mse

speciei, licet

Cum

tiae,

sed

eadem

infsrre passionem sensui,

mobile, el dilficuller: dico

bile, et difficulter,

qualitas potest

et

esse facililer

quod facililer mo-

non sunt

differentia? pro-

pria3Prima3speciei,nec essentiales,necacci-

species

aliae

Ad quintum

substantialem,

illa3

differenlijc facHiler

difficulter, inesse

alicui

tus^

mobile, vel

illa, et

habenti

aliam differcntiam alterius Speciei

sed

ex hoc non sequitur, illam qualitatem esse

in

Prima Spccie.

nisi

illa)

differentise

es-

tamen hcec

minus

su-

plures species

per hoc

quod

li-

quoe dicitur iialuralis po-

immediatius consequatur formam

quam

non tamen

possunt au-

qualitati

et forte

patet

rius speciei, cujusmodi prius

tem

Pri-

inferiores continens.

tenlia,

est cseteris,

peraddens Qualitati,

quae non haljenlaliquamdifferentiam alle-

qualitales Prima3 Speciei esse

qualitatum

nonprimo insintsubslnn-

communior

cet illa qualilas,

sunt

esse ra-

qualitates

prsecedant eas,

dentales, nisi determinenturadqualitales,

dictse

quod

dico,

specierum dicuntur de eadem qualitate.

arguitur, quod

earum

potest concludi generalis

concludendum idem

nulla

specie,

nec eliam aliquse differentia3

non

naturali

omnium qualitatum Tertise spe

ciei ad alias, quod oportet medium sufficiens esse, ad

est prius.

qualitas eadem, est in

alia

teriium dico, quod qualitates Tertiae

prioriLas

nem primoe quaeslionis.

Ad primum videtur dicendum
Adargu- dictum

Ad

rium, vel ex inhaerentia

dentales.

30

qualitatis

est ita

sed proximse primis, et hoc intelligendo per islas differentias illas quali-

quwsl.

19.
Ad argumenta scxlce quacstionis, quse
Ad ar
,.
o
sunt contra ordmem Specierum.
meni
?"^''*''
Ad primum dicendum, quod Species

tantum exterior, ideo rationabiliter ponitur

postrema. Secundum hanc viam dicendum,

tum

menla

ad minus proprioc Primai Speciei

sont.

ideo

Ad aliam

est

illa

qucedicitur Aa&i-

ita

communis,

non debet poni prior

qusestionem potest

sicut

species.

dici,

quod

non enumerantur hic omnes species Qualitalis,

sicut et Aristoteles dicit in liltera

sed species m'igis famosse,

quia nec

prm
islge

QU.^ESTIO
sunt primx'

idom Gonus primo,

Susliiiondo

iius.

noc forb'

Sf^ecie.s,

(luui divirlunl

aliud Ge-

ol alix'duj;

quod sutUfientor

lamoii

eiiurueraiitur.potosl rospoiidori ad raliouos.

Ad

primaiii

aniina;

do

n(in inesl,

(?st

qua;sunt qualilales

corum, quia

magis

u-

sunl priures molu. el

illx>

minus

et

M:i

habenl

iion

ubi

nisi

fieri,

motus.

est

lo-

liarum veroel tpitsum,

el

asperum, etlene pu-

taLtmtur qualitatem significare

(|ualilale, cui attrijjuitur illa ra-

secuiidum ({\uA

lio,

517

(juod polcntin

dici,

.Socuuda spocies Qualilatis,

(;sl

qu(,'iido

potost

XXXVI

/j.rc

principium ope-

aliena

sed

putantur rsie a divisinne quce circaqua-

titalem

clc Cap. eo-J.

esl,

raudi.

Ad piimam pioijaliouom iu coiilrarium,

dico, quod nou lanlum polmlia, qiia) ost in

rum,

secunda

sionem

specie,

agondum, sed

sit

elc, (lcnwntia, el

[lotosl,

qu(jd ira,

hujusmodi, sunt

Prima

in

omnos qualitalos anima*.

(^um videlur quod ista enumoraiitur in
specio, el

forte

lertia specio, dico, ([woiX puanio, el passibi-

sumpta

lis qiialitas

nes

lias

pra-cisc,

ditforiinl

difforontias accidontalos,

pe-

facilitcr

mohilc,v\ dif/iciiltcr, i)oncs quas eliain

forunl

sunl

halfittis^ ct

dispositio

in I'rima specio,

Terli:i,

dif

idoo qua;

el

po^sunl numcrari in

quia participant illam diJTeionliam,

quE non esl propria

'IVrtiio

spocie

ver.so in I'riiua

con-

.'icut

enumoranlur

calor,

et frigiis,

qua; lamon verc sunt in Torlia

specie, ut

per lianc

nom Spcciorum

luutuam onunioralio-

insinuot Aristolelos hasdif-

foronlias faciliter inohilc el

lanluiu iion

pro[)rias alteri

non

ilif/icultcr,

c.sso es.senlialos,

sod

noc

es.se

aliarum Sp(,'ciorum, sod ac

cidonlalitor dislinguore passioncm a jiassibiliquatitalc, ot Uisjiosilioncm i\h/iabitu.

Ad

torliuiu dico,

qmu

quod d:cur

et

iii

OuarUv;

lioc, ([uia([u;ililalos

magis, olmi-

s[)ociei n()nsu.sci[)iunl

nus, cl JKUC suscipiunl

omnibus

dico,

([ualitatibus (Juarla;

quodnon ab
spcciei,

gat Aristololos susci[)ere magis, el

a

([uibusdam

sullicil

pro[)ositum suum, ([uod

tatom suscijicrc magis,

omni

(^)ualitali

cl

osl,

enim

do lana,

lot

ne-

minus,
h(H;

el densuni, ul pa-

Alio ukxIo signifi-

et s[M)ngia.

cant e.xtensionom [^artium matori:e, prout

rarum

dicilur,

quod muilum habcl de

parum de maleria
convorso. Primo modo luec
ma,

et

[X)siti(jnem,

gniticant

el

forlesignificanl

qualilales. El sic

hic, ot in

.\uclorem

scilicct

densum o

secundo modo, forle

conlrovei'sia;,qua; esl

lem

el

nd

iness

illisaulom in(Juarla spccie,

for-

quia dicunt ordinem parlium

in loto, et in loco

de

p:ilel

si-

soluUu

istis inler Arislole-

Physicorum, capdeVacuo

1.

I*rincipiorum,

se.\

quomodo.

quomodo

sunl qualilalcs, et

poei-

liones.

Quutia sunt,

qiias

secutulum

denomiHaiivt

/icec

dicuntur, vel ipioinodoiibet aliter ab hit, etc.

Cap. eod.

(jira

quod

notiricationom

(^^unlium, videlur,

in notilicatione(^>uaIilatis sitcirculus:

primo eniiu dicilur, quod QualHas

dirin.ur,
cun fum fjuam ipialcs

esl te<^aa.ii'<4-U

vl se-

cundo,V///;/'<i di^unluri^

cunlur a qualilaltbus.

quo porallerum
notiticalio

/i-

el sic

muUio

ulruni-

noliticalur. Sctl forle

e.st

pri-

pernobi.s notius. MH*iinda

por notius siinplicitor, neulra (.imonnotitl*

catio est dotinilio.

NoUinduin

nisi

oliain, qutMl

dici denoininalive

qualia

Ari

a qu.i

ubi vel non sunt noinin.i

lilalibus,

hanc proprie

minus, non

rarum,

sic

el

non conipres-

idciu corpus compro.ssum, el

ma

(^)uarla specio (^)ualilalis.

(!um arguilur conlra

sed

puic/wi

cstconveniens moiiihroruiu disposilio,

sunt

parlium quanlilalivarum,

polesl esse

i\

qkkIo signiticanl exlen-

..'

lo^iuindo de [)ulcliriludinecorporali,

tttdo,

el lene, luio

sum,

innata.

aliam rationomdici

.\d

facililer

agondum

qux ost ad

ot illa,

absolulo, dumiiKjdo

ad

t:intum

est

Notaiidum, quod rarum,i:i denum,ape-

iii>.

ul csl

19,
1

do
a

vel ubi noiuia;

non suinuntur

iii.ualivu, ut

|ua-

(i/'/H/^,

*i

ii.tni.t

.itx^

..->

ifi-

SUPEU PH/EDIC.\MENTA

r)is

(huxiis,

ubi lauKMi istud

ab

(/iialc,

ad significatum dobcntdiffor-

tantummodo

suis pi-incipalibus, scd

re a

niodo signiticandi,

clc.

cst,

2;i.

(luod rjualc

primam

proprietalcm, qu.T est re-

cipcro contraria,

notandum, quod qualila-

.luxta

unum

tibus mcdiis inter contraria est

cx-

tran-

Ireiuuin

conlrarium, contrarietate

sumptive

dicta, qua; est differentia secun-

dum

speciem, ct consimiliter contrarietate

Tum

proprie dicta, sed diminuta.

quia

ali-

non posset esse motus ab extremo in

medium, vel e convcrso, cujus oppositum
ter

ab Arislotelo in

liabetur

com.

G. et

Tum

9.

quia

5.

Physic. text.

medium

aliquid

participat ulriusque extremi, et ita utrique

extremo contrariatur incomplete, pro eo

quod habet
eis

in se de reliquo

sed nihil est

contrarium contrarietate completa,

proprie dicla

quia eodem

modo

et

utrumque extremum medio et non

possunt contrariari duo eidem, contrarietate completa, et perfecta, secundum quod
:

dicitur 10 iMotaphysic?e, text. com. 14.

24.

Essenlia
qualitatis
/lon auacipit magis
et

minus.

el

non

minus,

et

titia

non

magis

minus,

se-

quod;?<s-

nec Gram-

justitia,

matica, magis Grammatica

et hoc,

quia

essentia qualitatis, sicut ct cujuslibet for-

mae,

est

AucLorem sex

indivisibilis, per

Principiorum, in principio

spccic

gis, et

igitur magis, el

minus.

Item, hoc

modo

videtur esse conceden-

dum, quod Quantitas suscipit magis, et

minus, quia secundum esse ejus in subjecto naturali,

imperfcctum,

perfectum,

et

non secundum suam

es-

potest esse

licet

eodem modo ponitur de Qualiergo ambo consimiliter suscipiunt

tate
magis, et minus et hsec proprietas neganda est a Quantitate, secundum Aristotelem,
sentiam

et

cap. de

Quantitate, prius igitur

Quali-

tate.

Item, si simpliciler sequitur simpliciter,

et

mag's sequitur

Arisioielem

77iagis, -per

album

c.

sed ad

29.

sequitur,

minus,
Item,

et in se suscipit

magis,

omne magis, secundum

formam,

est

minus.

et

aliquara

per se relativum ad minus,se-

cundum eamdem. formam igitur forma

secundum quam istoe referuntur, est per
:

se relatio

igitur

secundum nullam

tatem dicuntur per se magis,

Consequentia3 patent, quia relativum non

dicitur per se, nisi a relatione,

nulla qualitas est per se relatio.

Item, albius, et minus album, sunt rela-

et indivisibile

quis dicitur jMS//or, vel grammaticior al-

differunt specie, quia sunt opposita

tero

ut dicitur in Iitlera,et

ita ipsa

forma,

informando subjectum suscipit magis,

minus,

licet

non

in essentia; quia

et

unum

quia

et

non sequiparantiae, ut manifestum

magi.s, et

quali-

minus.

et

minus sed denominative dicta a quibusdam qualitatibus

suis suscipiunt magis, et minus
unde alinon suscipit

2.

quod
sit albedine album igitur ad magis album
sequitur, quod sit magis albedine album
igitur si forma in subjecto suscipit magis,

Top.

ctc.

minus, notandum, quod

dicitur in littera,

dicitur

spccie, in

et

suscipit magis, et

cundum quod

ab eodem

essentia qualitatis, quce significatur in abstracto,

est

Physic.

5.

minus non
sunt in qualitate ojusdem speciei, el non
sunt nisi in forma ejusdem speciei quia
non est comparatio nisi secundum aliquam
formam eamdem specie, secundum Aristolelem in 7. Physicorum cont. 24. et inde
igitur absolute in Qualitate non sunt ma-

Juxta secundam proprietatem, quse est

suscipere inagis

nuUa mutatio

sed

contraria-

tur

Svscipit aiilem qualilas magis,

minus, potest

et

cod.

C.n\).

magis,

lioc,

aliquid mutari,-per Aristotelem

idem

ct in tine vocis.

Infst vern cnnlrnridas sccimduni

Contra

in nul-

Ex quo patcl.quod denominativa

lo pertincnte

quam

subjcclum plus parlicipat formani,

aliud.

dirocle sumilur.

litate

in

qua-

alia

quia

tiva suppositionis, et superpositionis;

relativa

superpositionis,

nulla qualitas
et

eadem

et

est

suppositionis
;

ratio; igitur, etc.

ergo

specie suscipitmagis,

minus, nec diversa specie, ut probal

ma

sed

pri-

23.

jt;

pnjlxj, quofl

lt<'iii

or.ESTio

xxwi

suscipiut

danlur; quia iinprobant

Qu.'jiilas

si

magis, ol rniiius aliquo niodo, quod suscisfounduiii essoiiliani

piat

sus<m-

si eiiirn

pial inagis, el ininus, socuri<lum esso ejus

in

aliud,

illud

sit

securidum

vol

sul)j*!cto,

non

essoiitia, vel

si

ojus; igilur

esseiili;t;

A est do cjus
sic, ct A osl ali(iuid
socundum csseiitiaiii

aut igitur

quodcuinquo

suain suscipil niagis, et minus

possel Qualitas

secundum

ipsuin sus-

ciporo mau:is, el minus; aut crgo

miiius

pil iiia^'is, ct

primum

dum

quia

ratioiie

[lari

socun-

inagis, et miiius

suscipit

susci-

secundum cssenliam,

piopositum

el haljolur

non, ol

si

minus, quia alilor

suscipict magis, ol

iioii

quantum ad luoc,
judicium vidotur osso de omni forma
cssoiitiam,

idoni

accidoiitali

qiiia

si

secundum aliquid aliud

illud

ot

H,

erunt

minus

ot

a sua ossontia, sil

procodoiido,

sic

formro

magis,

susci()ial

vel

iiifiiiila'

una

fiuarum

accid<'iilalos,

.if>

m-d falsum m<xiurn

ab.s^jlute,

cam, lunc intolligirndum

osl,

por ossenliam quaiilalis;

<]

ita

sub

perfeci.<j

osl aliqiiid abs^jlutum

ipsum

lilatis, liccl

ouaiido igitur
.idducuntur Ari>
el ^<"<>rf
^
qualilai
Hoclius in conlrarium, qu(xl ju$utia iHjn naetpit
,

minus

dicitur magis, et

aliquis dicilur justior altcrfj.inten

0.4, (iiKjd o.s.sontia spocici in

.se

esl

idom julicium

i>rinio, ({uia

omnibus.

iii

proptor

socuiidum essonliam

specioi

qiiod (Jualitas

lias,

suscii)it lua^ns,

quia subjcctum ali(iuod socuii-

ol iniiius,

magi.s, el niinus
cst iiidifr(M'ciis

sa

quia ipsa

aiio supposito, ot

hoc subjocto

pcrfeclior .scipa in

c.>.t

ut cst in supp<silo,

jKxtiiid, ut

aliqiio

islc ^'radus, ol

ossoiiliam,

Ir.i

dus

divorsus ab

ost

divorsji

li;i

mis spccic.
(|ui;i

versilic;it

ill;i,

;il)

iiitni (ssoiiliam

tuni

;iut iiou

pcr

igilur

liorom
li;i

iii

iii-

gra-

ossen-

quo'! osl

dilTort

;i

mi-

Ila-c ultiiiwi coii.seijuonlia p;itcl.

(iiuiiis

divorsiliis

spcciom. luiu

o.s.soiiti;ilis

(iui;i os.siMilia

08l .Spoci(M, iion liidividui

viduum

lia-c

;ili(iuid.

iii;i,L,'is

suiit

di-

priiuo

ali(Hiuin

liidi-

pos.sot li;il)on dcliiiilioiiom sikhm:i-

dcliiiilioiio Spcciei

ossoiitia

non

igilur dilTcron-

esl sola dilTort*nli;i

nu-

S<'x

latom,

iMlioiiuiu
si

(luia

posilarum

cjusdcm

modo

conlr.i pi-oprio-

secuiida, ot lerlia, ol sexla conce-

abs-

yM.H7///V/,

id esl, hsec

subjcclum,

isluil

spociei, stHl

opi)osila

molus non

esl

p'r

esl

com.

10.

lulos in

imr opposiliu in
relationes tantum;
so ad rv'

pi>r

scd ost per aliquos gradus alMOlitK*,

ot

iii

illo,

sunl

i|ui

opix)nunlur.

qui

uiius

ralionom iwv^Ui

iialH't

lamon

molus, sicul

qmvl

n,

'

IUysi<ui. v-xL

r.

oualilatis,

rius. NiH'

inquanluro

ol

sivundum Aristolclem

isla relalio

ne*

i'

''re

fi

.tIIc-

isa

relnlio miHH*, tkni illud

suU^sl, sicul fusrHin rl oxlr'mMm

non fusrum in(|uniitum

scd iiii|u;uilum oxlrtMUum n q
tormino .'id ijuom el nun u|>
iiiDtus.

nliqua

m(>ro, sod spoci(.

igitur.

av&juslum,

doiiominal

proposilo non ost

vX isto

si sic,

illo,

ii;ilur

illo

supixisi-

Ad i^rimum argumciitum de motu reapoiidoo, quod intor duo supp)sila ejusdem

spccici, potcst essc molus per se, non in-

essoiitiam spocie, et aliud sulijoctum

aul

.st^

.sic

ali;i.

doiii

C.oiitra,

non

iiilelli}.5(Mi<Io,

(iu;iiilum

porfoclum gradum.

sed ip-

ejus non est subjeclum, sed qualilas

porfoctiorcm graduiii participal eain-

iniiius

iin

sic coii.siderala

ad oinnom gradum

uno supposilo,

iii

dum

secimdum

"mjil^'

abstraliondo a supposilis, non haU-l in sc

m;ijor

Si coiicedalur

"

con^iacrala,

Iracte

iii

sed

alia justitia,

dum

staiidum

esl cs-

spccie, quora coiLscquitur relotio minus.

iii

liir

mi-

magis, ad alium imporfectum, in eadem

lcm, (luio suscipit magis, ol minus secunvide-

'l

coiLsofiualur respeclus

liiiu

[jari ratioiio

su-

dc genorc Qua-

vol stahitur ad ali(|uain forniam accidoiila-

i^'ilur

ila

gradu, qui gra-

deiiominat sulijectum, quia por

.cul

i.

suscipit magis, ct miiius socuiidum aliaiii,

ossonliam

.'I

fundamonlurn auloni mayis,

.sontia specioi

dus

iii

n.'lalio propric. ';

siinilitudo est

nus

pn

iiuit

ralttin'.

tio tst voni.

siH^undo

ir

nisi

\\'

pruul >H>iHiiHtHm

inudo per ie

uon

\*\

\d

S.
r,;,rt7

SUPEIl

520

PRyEDICAMENTA

quaiium el quinlum do r('Ialionil)us,paleL.

Quarlum eliam argumenlum polesl fieri
de Lerlia proprieLale QualiLalis eodem mounde concodendum esl lanlum, quod magis referLur ad minus, loquendo de islis formis, non de illis quoe
subsunl ergo formir secundum quas dido, sicul

liic

cunLur magis,

verum

minus, sunt relationes,

el

secundum quas per

est

modo, non secundo.

Simililer ad quinLum,
majoritas inlenlionis,

el

primo

se

minorilas remis-

oppo-

simile, et

sed non fundamenta, sicut

Confirmatur totum

quia tola perfectio absoluta, in

quicumque gradus

scilicet

magis

Iioc,

albo,

albedinis in ip-

remanere destructo respectu maposilo quod non sit aliud minus, ad

so, potest

gis

quod

dici, sicut

posset

albedo est in

tota

subjecto, qu?e prius fuil, licet

catur simile

cebalur

secundum eam,

unde

ista

nuUum

di-

Dubium.

proprietas debet intel-

quid

in albiore. Item,

motum

minaret

ter-

per se in eadem specie, a

minori in magis.
Contra,

non

fuit,

lionis,

cum

prius

per solam mutationem in alio

in hoc

albi,

dum
forte

qualitatis

quod

unde

men gradus

est

menla.

quia simllituJo est

per se relatio, et simile per se relativum,

intelligendum est de propriis aliorum

sic

Generum, qua3 non sunt

in ilio genere, ut

Species,

Consimiliter sunt intelligenda

aptitudinem,

licct

enim aliquid

secundum
secundum

aliquam qualitatem quam habet, non dicatur simile,

si

quam eamdem

aliud

nihil

qualitatem habeat, non eo minus convenit

hsec proprietas

dum

qualilati,

illi

quia secun-

illam qualitatem aliquid

natum

est

dici simile alteri.

autem facere, etpati contrarietatem,

magis et minus. Cap. de facere, et pati,

Recipit
et

etc.

Notandum, quod recipere contraria,

maqis,
^

minus, non insunt Actioni,

el

Passioni, nisi ratione

cum tam

...

sub

tali

omnem

gra-

T^

Fassto

magis,

et

Physic. cont. 4. et inde.

Ab

minus.

Notandum, quod de
aliis

in

islis

duobus, et de

quatuor subsequentibus, breviter per-

quas essent

eorum
dividenda, secundum quod
vel quia Species

sunt Genera, non sunt nolse, nec passiones

si ta-

ponitur de significato,

tunc

naturale eorum, plenius determinatur in

modo

signi-

libris Naturalibus,

ad

argu-

tione, et Passione

nec esL de significato, nec

significandi nominis

qujjere

de

responsionem

eorum, quoe insunt

de Generatione

eis

et

Metaphysic.

de Ac-

in 3. Physic. et in libro

de Quando, et Ubi in

4.

Physicorum. In hoc enim quod determinalur ibi

de

loco, et

"^

spi

cificantui

termin

Passio speciem acci- ad quem.

eo etiam accipiet contrarietatem, et similiter

39,

et ^'^'^9'

ad quem, secundum quod

piat a termino
5.

et

terminorum ad quos,

quam

Actio,

Iransit Aristoteles,

quasi species

ad

relatio potest consequi esse

:

ut denominative dicta a

est,

secundum quod
considerantur a ratione. De his autera passionibus, quse insunt eis secundum esse

modo

de

esL indifferens

relalionis,

ficandi

tamen

ergo albius.

Ile.^pondeo, significaL cssentiam

gradu

hoc

habetur in

aliquid esL albius,

dicit formaliter relationem,

fundaLam

sunL tamen uL species in genere Rela-

Lis,

ergo dicit relationem tanlum. Item magis

alhum

31.

sicut prius di-

secundum aptitudinem.
Sed de quinto argumento, numquid albiiis est in genere Uelationis? Videtur quod
non, quia tunc albius non significaret idem
quod album. Ilem, magis videtur esse modus significandi

Cap. eod.

dissimile, licet sint propria generi QualiLa-

ligi incsse qualitali

30.

rjuulitafes, elc.

De lertia proprietate Qualitatis, quae est,

quod secundum eam dicitur aliquid simile,
vel dissimile, notandum, quod simile, et

eadem

disssimile fundantur in

qualitate specie.

dicuntur

secundum solas

dissiinilia

et

speciebus relalionis,
relaLiones

isla;

sionis, qua3 sunt propria QualiLaLis,

nunLur specie

Siiniiia aulem,

tempore

innotescunt

Qi:.STI().

XXXVII KT XXWIII

531

quam suum

essc,

ol llahilu uliquaiilulurn 5. Mrlapliy.sic.conl.

tiones fundantur in

8. et inde,

detoriniuatio hic liabita de

et ita

quanlum ad

sutliciens est

islis,

Logiryiiu,

.Hubjecto

tum

m^

subje<:lum,

propricUjlfts loci, ol lemp(jri.s, (]c 1'osilione,

inlentionibu.s,

igilur non sunl realiu,

oppoKiul

in

sed tan-

Minor patel induclive.

intenlionalia.

Ueferunlur enini Species, el Genoii ad in-

elc.

vicem, contradicunl yenus, et non ffenus, el

sic

Quotirs (luleiH n/tponi xulft, (iiiemluin

nppositis.

<Jc

C;.ij).

ett, etc.

de

aliis op[)oHilii).

accidenlibus intenlionali-

Itein, in .solis

bus

possibile

esl aliquid

seipso denominalive, sed Uoc possibile esl

QU/ESTK) XXXVIF

in oppositionibus

acciUcns realc, vcl

Aii o/>jJosiliu sit

joris

intentionale
Boel. Simplic. Philo|>on.
et

'SJ.

d.

Soncm.

;).

I.

(/.

(irt.

Itoi'

lnco.

Thom.

l)

di'

opvsc.

Inter/irrtat.

Joan. Paris. in l'ustprivilicam. q. 1. Ix)vanien.s'a liir. Ant. Amlr. hic (/. 1.

Coninilir. in ca/i. de o/ipos. i/. unir. art. "2. Javell. lU. .Met. i/. II. Cajet. et Sotu.' 1 hoc cap.
Masnis tbid, Rodrig. in hanc q. iJoctor. art. 'i.
8. .l/c/. q.

18.

Quod

rcalc vidclur

Metapliysicac

(juia

lanlum considerare ens

esl

dontia roalia entis

ut consideranlur a

reale, et acci-

accidonlia enini onlis,

pertinont ad

ralione,

nulluin accidens, nisi

ojjpositionein

pricalivam, el hujusinodi

igilur

luei-

nes opponunlur.
Itcin, nihil rcale

gcneralissimis;

invenitur in omnibus

.sed opp(jsilio,

ejusspe-

el

physic. cap. non habontc conte.xtum, igitur

duin

oppositio est passio roalis.

minem,

divorsilatis;

et

passio realis;orgo oppositio,

non

esl

qua gcnus,

ost verius ons suis s{)ociobu.s.

lloni, ojjpositio o.sst't

h'clu

non

igilur non ost accidens inlonlionalc

.\ntocodens
tua actio

[lalcl

calidum,

iiilcr

tus intor illa,

inductivo, o.ssolcniin inu-

non

c.\i.stontc

intolNvlu

.sc,

ol

intolloctu,

os.set

ti-

quia gonuis-

osl

modium .sccundum

.so.

do contrariclale,

videltir

divcrsis (lencribus reporilur.secun-

duin hanc rationom,

marum

iiia.\ima dislanlia

sunt

({u:u iiala'

tieri

muluo

for-

circa

idciii.

autem olterw

-''
i'

/iltrter, aut ut tui

c/i

aut u.
habittn, aut Mi
coU.
..

iiut ut /irivittio rl
et tieijat o, tlnp

.tto,

Or.ESTJOXWMII

igilur ct privalivo

Utrum dinxio
sciticri,

Similitor el contradiclio

quin

illa .scqui-

tur ad quamcuiu({uc ()p[)osilioncm

Ad

el

in-

ojiposila.

illa [)atcsl cs.se

album,

carcntia habitus in apto

nalo habcro habitum

alia sic

iii

igitur ct iclalivo opposil;i.

Simililor

inter

quia socunduin haiic ralionem.

(^onsimilitor

lliritttr

gcnituiu ossc, non dopondont ab

lolloclu

rationcin invonilur inler ho-

igi-

Similitcr essotali(iuis pator, ot ali^juis

non oxistonto

cujus non

igilur,

quia contradiclio secun-

non hominem;

ol

frigidum.ol mo-

ot

tur ot contrariotas.

lius,

[)atet;

oamdcm

non album

qu:i'

o.\isti'nlc intol-

o[)[)onunlur; ergo el oppojilio-

Minor

divorsitas

sed ojjposilo dividitur in Cimtrarielatem,

olc.

opposilio esl :ipocies differonlia;, et

p>('>'

minoris, omnis divisio e.U inler oppo^iita

considorat oppositioncm, utpateto. Mcla-

sed

esse in ali({uo sui, ut in subjeclo. I*robai..>

invoniunlur in oinni gcnere

dilToronlia

''UHO-

intenlionale,

cios

Iloni,

de subjeclo

sed Molapliysicus

consideralioncni Logici

Probalioma-

igilur, elc.

Pnodicatio dcnominaliva de aliquo,

1.

Arijninen-

ost prccdicalio accidentis

cl trait.

1.

de

praxlicari

sinc intclleclu,

igitur

riain,

o/

tis

iw

kjpr ^ftittor,

n*lnlivnm oppo

conlradiclorinm.

:rt-

pr

n.

sil

C')Meri>-

quacunKiue

manontc.

op[)o-iiluin, accidtMis

non habol vcrius

l4.xt.

lo.

Ai-4av.

,*

HH.

^.

Xdir X AaL

Aa4r.

SnPEU PH^DICAMENTA

522

orlic. 2.
/lic q. 2. Conimbr. i cap. ih nppo:ti(
Ciirsus Cannol. uhi supra.
Avei>a q. 22 Log.
.

sect.

Rodri^.

I.

/;(

Docl

/kiiic q.

ail. 2

quo, infort seipsum simpliciter, quia nullus terminus

ratione

distrahit

relativi

siniplicilcr.
1.

Arqiiiiieii-

ta
ie

Vi(l(Miir (jiuxl

11011

((uia oinnis

.,

,.

propar- csl por opposila, p(>r Hoctiiim

neijati-

ris

j^on

]j.Tp(,

j^,,^j^

quia

io'iUir, olc.

.,.

lib.

Divisio-

Probalio mino-

divisio est inlor oppositio-

lioec

nes, ol nulla oppositioopponitur. Probatio,

quia

si sic,

igitur opponitur per aliam op-

positionom, ot pari rationo

contra

divisa

esse

illa po.sset

aliam oppositionem

sic

et

erit

proccdere in infinitiim in oppositioni-

bus

non

igitur divisio
in illas

fiat

onmes

unum

Ilem, ubi

oppositiones.

sequuntur ad omnia

Minor palet

sod contradictoria

alia opposita

igitur,

quia omnia alia opposita

includunt contradictorie opposita.

Item, relalive opposita

dem

palet
tate,

igitur

non sunt opposita.Antecedens

magnum ad

csl

vum ad

hoc

parvum:
leat,

dicuntur de oo-

quia sicut arguitur, cap. de Quanti-

hoc

hoc, et hoc eslpat'-

igitur hoc est

igitur

si ille

tur non sunL opposita.

tum quia

medio

in

nem

est

non

differret a

nem

eodem

igi-

Antecedens patet

dicto

per participatio-

natura utriusquc exlremi, aliter

mcdio

dicto per abnegatio-

etiam aliter nonessetmotus ab utro-

que extremo

in

medium,sicut medium

dic-

tum pcr participationem denominatur ab

utroque exLromo. Tum, quia scutum cujus
medietas

cst alba,et

medietas nigra,est colo-

ratum igitur album, vel nigrum, vel medium. Consequentia patet, per AristoLelem
2. Top. Quidquid est in genere, vel denominatur a genere, necessc est esse in aliqua specie, vel denominari ab aliqua, non
est medium, ut manifestum est, si album,
pari ratione nigrum igitur contraria dicuntur de eodem.
:

vidolur sequi ad aliud,

divisio ost insufficions

etc.

cum

insufficiens,

csL

Item, contraria dicuntur de

divi.sio

,.,

magnum,

modus arguendi

et

va-

possunt duo relative opposita inferri

Ad primam probationem

diceretur,quod

natura extremorum imperfecte est in me-

medium

dio, et ideo

nominatur. Contra,

forma

esl aliqua

a neutro extremo de-

uLrumque extremum

ergo simplex

per Auc-

absolute, ex seipsis positisincomparatione

torem sex Principiorum, in principio, Sim-

ad diversa,

plex ubi

magnum,

intelligit

Q{ parmim

enim

Aristoteles per

relative opposita,

ut

ibi patet.

Item, privative opposita dicuntur de eo-

dem

igitur

non sunt opposita. ProbaLio

est,

secimdum

se

totum

est,

ergo

si

utrumque exLremum secundum in aliquid

sui esL in medio, secundum se totum erit
in medio.

secundam probationem, quod

Dicitur ad

antecedentis,quia per AristoLelem in 2.Top.

scutum non

in privative oppositis lenet consequentia in

ConLra, igiLur esL hoc coloratum, et illud

seipso
sus,

igitur

si

ad visum sequitur sen-

ad ca3citatem sequitur insensibilitas

sed sequitur visus,

tur

omnis videns

igitur

sensus

est sentiens,

abstractis tenet consequentia per

creta

quia sequitur,

sibilitas,

igitur

si

igitur

idem

sit

si

est

sead con-

videns, et surdus,

idem

cxemplo; quia sequitur,

:

idem

privalive

patet in alio

iste

est similis

igitur est similis, et dissimilis

igiturest dissimilis.

in

insensibilis

erit sensibilis, et insensibilis, et

huic

quia

surditas est insen-

surdus

opposita de eodem. IIoc

igi-

illi

Patet consequentia,

quia relativum positum respectu cujuscum-

est

coloratum,

sed colorata.

quia pcr Priscianum, plurale non

singtilare

falsum

est,

geminatum, sed consequens

nisi
est

quia tunc esset multiplicatio sub-

jecti, ct accidcntis.

Item,conLradicLorie opposila dicunlur de

eoiem

igitur

antecedenLis

non sunt opposita. Probatio

quia conLradictorie opposita

scquuntur ad quaecumquc
alia,

est

dicuntur de eodem,

alia,

sicut

sed omnia

ostensum

igitur contradictoria,

Item,

si

oppositio convenienter divida-

tur, igitur est oppositio

nis, ct prsetcr

subjectum divisio-

hoc, divisio est subjectum

oppositionis, quia divisio opponitur alicui,

0' .e-nTH)
vcl collcjclioni

iri'livisiorii,

iit

subjecluni,

ojusdorii esl

rf!spr'ctii

qiiod esl irioorivfnicns

(ieris,

igilur i(iorn

(lonirncnlMr^iis super"

conlraria nianeanl,

IV>cliu8

Aristolclern in

li-

oiKrlcl c()nlra(liiti)ria inancrc,

tio albi,

proulconlrailicil all>o. non eHl in

dicihili.s

de

quo<J

ad

nigriim sallem sequalur negulio albi,

ul

cnle, ol

prirnarn qu.Tstiorrern polest dici.quod

3,

uno

;equiv()ca est, quia in

j^^"^'"*''' o;v>o.s/7/o

.sensu

de conlrarietale,

suuipl.i, (iicitur requivoco

.s'*un

(lum quod siml conlradicloria, quia nega

sidernre de opfiosilis, docerit inspicer-c

lja*c,

lu.

..

nigro quia ul conlradicil, osl

l.'in-

fyo,! \\rt*y

nonex

bris To[)ii'orMiin. Quolies eniin (loceril con-

ttuniAdad
tinnnn

cns, nisl rationis, Per Ikk m\,-\

non

fi'g<, elc,

A'l opposiliirn esl Ar-isloteles, el

iii

anci-

et

xwviii

de non cnlo.

ila

conlradicl/)ria sunl,

contrarja siinl; dico,

quod non exislcnle

contradicil allx), ol
si

dicalur,

Si

intollectu

non csl conserjuentia. Simililer

fnrri-ilenicin.

el op[)osilione relaliva

sensu

in alio

dici-

tur uriivoce dc conlradicliorie, et privativa

opposilione,
el

.Speci(?s

non

in

ul species,

cs*

rnodo cst inlentio, quia

niuirr ejiis est lanturn cns,

P
Ad

Ad

4.
I.

7"'>

parl'' tirijativa

qwrst. 37.

passio.

ut

seil

au-

si

generihus,

aliis

sideralioiiern

ens rcale,

est

gcnen- Kelationis

iri

lem inveniatur

niodo

I'riino

priinurn
'

dicenduni,

argiinienturn

sunlcntia, vel passio

eritis;

i'(>ahs

ut e.Kcliidat a proposilo

una species

op[)Ositione, cujus

species relationis

le, et

.,

Ad

quod

aliiid dico,

su, prout

.scilicel

dc

et

ita

esl ens

rva-

el alius .sensusad-

jurigilur, ut a pi-opoiito forle

^^j

cxcludilur,

op^xjsitio

uno.sen-

iii

dicitur do c(JiiliMrietatc,

ct oppositionc i-elaliva, cst speciesdiflV-rcnli;e

non aulem

de conlrM-

pr'oul dicilur

dictioiic, et privaliva opposilione, (|uia^/j.s',

ct fion
rurit,

rns corilr'adicuiit, cl lamen nondilTe-

ncc sunl

divcrsitas csl

div(M*.>a, (fuia

[i.

^/,/^''"','1';

.\d

tcrtium conccdcridiim,
rclaliva

ri('tas, et

tautuin tn- \Qci\\

nou

varttnT

quo sunl spe-

iri

sensu, in

illo

non sunl
forlo

cundum alium.sonsum,
propo-iilionibus

o[)[)ositii)

e.xislentc,

nori

contr-a-

(juoil

(>sscnl,

autcni

intcl-

i)rivaliva

nec contradiclio; (|uia allcrum

()p[)osilio,

c>cli'cmum in

illis o[)()osilioriil)iis, [lula

galiii. cl |)i'ivati() s(M'uniIurn

(>sl

lanluni ens

ratiouciu

ih*

rii<gatioric

licel illa

(|uo

secundum
[)alcl.

dicalur de aliiiuo cnle

liomn dicitur dc

(lainn,

no-

([uodcsl e.xlro-

muiii rclalionis,
;

in subj(vlis inconti-ariela.s

sccundum

se-

ee

proul dicilur

cl quaiitilatem

Qualilalcra,

earumsit inlenlionale,

.subjecto intenlionali,
alia

aulcm duo, ul

ut

el in

(]uia

ut

non

tamcn .secuiidum

i':iiionetn. (|ua conli'adicil lioinini,

non

esl

proposilione

in

contrndictio,

el

priva-

livn nppositio, po.ssunt csse in subjeclis in-

lcnlioiialibus.

Ad secuiidum
neg.iri

quoJ

dico,

niajor

pole&l

Adi.

quia ctiam in accidenlibus realibus

coin[)ar*alis,

vidclur aliquid pra*dicjri do

scipso denominalive, cujusmoJi sunlopposilioncs.

('onlra, impo^<ibiIc esl in

csso iu

eadem

ul

.sjKvie,

pnedicatio denominaliva
subjeclo,Vel potesl dici,

in

su' "

al

scd intentionalis, el

ilii

>

>

j;;.,...

op|)onunlur, illud

opf>oslliones,non

inirial

rebu^ aliquid

..

quod cuindicitur.
'rt'>l d u
n.ali<,

"Sl o[>;

non

leni deiiomi-

nal se.

tta nitiii-

nis.

5.

'''^ '^'^**

cics oppositionis,

iri

primum

cnntrarirta., el relatit^a opposi-

op[)silioiies

ditTcr'c:itia entis, el dilTcr-ciilia similitcr.

A,i

in oppo-ilum..\'l

sed .sccunduru alios, ct alios serisus forlo

ponit,

sumpla

esl eiw,

//o

argumcriti

quod

Iiabi-

.sccun'luin rationem.

lenliorialibus, licel

'

scnsu

lanlum

dico,

qnod Melaplivsicus dislinguit

rnullamulti'^
pliciri in quinto, non quiasecundumomncs

nisi

.Securido

i'atioriis.

non

lui ratione negationis, et illa

A'I

.sccunduin con-

lamen tanluinmo Jo opponilur

jecto,

lioc

alleruni extr-e-

et

privatio, licel sil neg:ilio habilus in .sub-

(loiilrn, contritrieta*, el

Uo dividiinl opptciilionem,
sunl spcies opfwsiUt'

rum

osl ali(|ua

rialis,

r^lalira oppa^iui

igiUir

oj'

m-

quia el ulr

extrcmuin ens.

Ad

leriium dico. quol conlr

pritHilirit opftosiliti,

cKajx

poHSunl uni\..v mvt^

niri in oinni penon, el siniilitor conlrartt-

SUPER PU/EDICAMENTA

524

opposilio forle ul passiones,

tas, el relaliva

non ul
^'-

CoHclusio
aiiqwrsi.

A(l

species.
-,1

quod

divisio opposilionis ni

pnvscntem

eorum qua) sunt

posUioiHf. est

qualuor

illa

est

realis,

quia opposilio

^^^ eonveniens,

lur

dicenduni,

quoislioneni

secundani

eodem genere aut igi-

in

illorum dependet ad aliud, etsic

unum

opposilio relativa

aut non, et sic est

OpposUio habens

oppositio cotitraria.

rum extremum non

ens,

alte-

quod dicitur

de

oppositiono privativa, et contradictoria,aut

habet

extremum non

subjeclum
tradictio

sibi

ens,

quod

nuUum

determinat, et sic est cou.

aut quod determinat sibi aliquod

sul)jectum, et sic est

privaliva oppositio

et sic patet sufficientia.

7.

cipaie!'"'

omnis

sensu,

opponi dividentibus oppositionem

in alio sensu.

Ad

potest

dici,

quod

aliud dico,

divisio oppositionis

-ArfjJ.

unum membrum

est in istas intentiones, ut

illorumnon sequitur ad aliud, quia nonsequitur,

hxc sunt contraria,

tradictoria

igitur suntcon-

sed consequentia est inter

quse subsunt, ut sequitur, album,

non album,

igitur album, et

et

et in

illa

nigrum,

non

illa

est divisio, nisi per accidens.

Conira hoc loquendo de intentionibus,

omnia sunt

relative opposita, quia

contra-

dictorium dicitur contradictorio contradictorium, etcontrarium contrariocontrarium,

de

est

aliis.

Ilespondeo, contradictorium

relativum per accidens, sicut

homo

est

licel in alio

aulem non est relativa

oppositio divisio autem sic oppositionis in
abstracto, vel in concreto sumpto essentialiter, non sumitur pro omni illo quod potest denominare, quia tunc quale non divi-

sensu oppositionum, ut species, et species

derelur in denominativa specierum sua-

dividentes non oportet nisi esse contrarias

rum, cum illa possint de eodem praedicari,

et de se mutuo, licet per accidens.
Ad aliud dico, quod relativa non sunt Ad

^o'^

divisio est inter opposita,

proprie loquendo

quia non divisio gene-

ris in species, ut in

genere Subslantite

contraria, et relativa

ita

tionem, ut species

et

dividunt opposi-

et alia

duo,

transumptive, quse contrarietas non est oppositio, ut hic

loquimur, sed forte intentio

communis omnibus disparatis dividentia

autem multiplex, nullo modo proprieopor:

let

opponi, et ita neccontrarietatemcontra-

dictioni.

Vel

aliter,

hoc non valet ad oppo-

situm, quia nulla oppositio

determinare

hi3ec

harum

potest

omnia dividenlia,nec

ali-

albus

contradiclio
;

idem,

et sic

non possunt

comparatione ad diversos termi-

positis in

nos, licet relativa absolule possint inferri.

Qualiter autem ratio Aristotelis valet de

magno,

et

^e parvo, dictumestsupra. Con-

lativam oppositionem in hac divisione,licet

et relatine opposita, dicit,

omnia dicuntur disparala,

oppositis

Noia.
sitionis in hsec absolule,

in significationes

est divisio

vocis

sed oppositio sumpta in

uno sensu, dividitur

in contrarietatem, et

relativam oppositionem, ut genus in species. In alio

sensu sumpta, similiter estgenerale, propterea dividentia ipsamin utro-

que sensu sunt opposita

ut contrarietas,

etrelativa oppositio sunt forte contraria,

loquendo

de contrarietate

sumpta, quse

tuli,

est differentia

transumptive

secundum

spe-

principiohujuscapi-

ubi dal differentiam inter contraria,

aliud, et

Intelligendum tamen, quoddivisio oppo-

ex seipsis

inferri

tra hoc, Aristoteles in

et ita contraria

q
3.

relative opposita, nisi in comparatione ad

qua seipsam, in comparalione ad aliam, in

uno sensu dividit in contrarietatem, et re-

transumptive.
8.

sed non oportet dividentia in uno

et sic

Ad prinmm argumentum
Quo^

ciem

quod

unum secundum
non

assignando

in

contrariis

differenliam

in

relative

se dicitur
:

et

idem

ad

dicit,

relativam

inter

oppositionem, et contrariam,etduorelativa

sumpta

in comparatione

ad idem, ut pater

hujus, el filius hujus, nondicuntur ad invi-

cem, sed ipsa absolute sumpta

telligit relative

igitur in-

opposita esse relativa abso-

lute.

Ad

hoc potest

positis,

dici,

quod

in relative op-

sunt duo, oppositio, et trlatio

peraddita ratione oppositis, oportet

posita

accipi

in

su-

sic

op-

cornparatione ad idem

lo.

Oi;/ESTIO XXXVIII
quia hoc

sumi

goiioralo otiinibus opposilis,

ost

romparalione ad idem,

in

oporlet

relalio,

xini') illius habilus. .s<t|uilur

dum

ipsis formis, iiitcr

quia

lio,
iri

de

illo

igilur Aristotelis esl

quas

halicri, nisi

esl opposi-

rum
vum

hoc difTcruiil forma', hic op[)OsiLc, a

mis oppositis
nis

ad idcm

refcrri

j)osiiit iilaiii

in

tcllcrtus

distinguitur ab

Ad

II.

A'l

illain

qua

iii

1.

vidma

ergo

homo

eodcrn ordinc

hnmo

cum

si sic,

non

est

est insensibilis

ullcrius scquilur.

sensibilis,

lio

[)cr

Pcrihcr. ct pcr Aristotdem in

cap.

i.

lur, est

1.

non

sensibilis, igilur

non

2.

quod

in illa

non

autcm

nihil

itlis,

dissimitis,

igilur est

suinj)tum

noii

sensi-

priv;ilivo,

est

fallacia (lon^o-

quenlis. Potcst lamcn diclum Arislolclis in

Topic, inlclligi dc subjcclo proxiiiio ha-

2.

bitus inforioris, ct su;c privalionis.ul fortc,

si

scqu;lur, oru/us est rittens, igiluroculus

esl

sentiens,

CtTCUs,

ijilur

simililcr

scquilur, ocutua esl

homo ctcus secundum oculum,

ocutus, \r\ homn secundum oruium
vol

est insensibi/is. U;ilio dilTcrenli:i' csl,

;id

ii(g;ilioncm

ab.solutc,

quitur
vcl

iii

V(>I

iiog;itio

subj(clo

habilus

;iuloiu

iii

qui;i

aplo nalo

privatio csl ncgalio habilus in

iiifcrioris

subjcclo rt^moto, non so-

opjxinilur simili absolule

sed o[)orlct utrumquo sumi 30-

j)ossunt ista

.sod

cst

fallacia

('.ons(Miucntis, a pro|H)silioiioh;ib<MilopUm\>

duo

n(>g:in(la osl isla

tis itti,

dici

ul similis.ol Ui.i;

cl

.sic

non

do eodem. Vel aliler

consoquenlia, esl dissuni'

igilurest dissimi/is, qui.i

(luons sequilur, igilur nun osl

.id

cvnath

-quod

non s^Mjuilur nd anUvc<lon.s. Tunc ad pn>[)ositionom illam. relalivum

rraptvlu cu-

juscumquo lormini inforl siMpsum absoluU*.

concodnlur qunntum esl cx raliono relaUonis.stMl polesl

quando

prohiberi niliune m^galioais,

in ciKlom cor\jungilur iH^gTido

rolnlionc

sic

esl

in

cum

rvlalivii privalivit,

cnjusmixli csl dissimilis

Ad

habitus su[)orioris nb.solulo.

HMnolo

di.s<iimili,

sofjui-

non

u.
'^''"*"

quod videlur

proptcr lelalionis rationcm in

milis oidom. ul in allxnlinc

sensibilis, ubi manifcslc csl

si

est tunc, qiuKl f/i.v.timi/^absolule

est

igitur

pn)[)osi-

privalive op^xtsilis,

mo,

est c.vcus,

iiisi

cxtremum consequen-

igilur nihil csl

cundum idem ad idom.

ullimum,

Tum

esl antccedens,

bitis; j)cr ip os ubi prius,.s((iucretur a priol

eril aliqua

dicondum

rriorum,

el indc, caj). ult. et ultcrius

operalio prox-nipponil

conccdatur hax; con.soquentia,r/W/.<mu/i4

ab aflirmaliva dc praxli-

Arislolclcm el Ik)ctium in

lortia

Ad cxomplum do

calo privalo, ad afMrinalivam de pra'dicato

infinilo,

esl com[)o.Hilio, nisi in

tia* nisi t;ile.

(|uia

homo

igilur

non

vcl coiis<qucns in syllogismo,

homo
;

esl comfHJsilio, cl diviiiio,

ita

syllogismum

est

sequilur

esl sentiena^wow

privalive op[)ositis,

iii

estcipcus, igitur

homo

scquatur,

si

in-

quia omnis consequcnlia esl rodiicibilis in

comparalioiie ad subjeclum proxi-

miim. Vcrbi gratia.

socunda operaiio

ilbitio nisi in coinf)osilis, vel divi.sis.

op|)Ositis, iion tcnctcon.sequ(nlia in .scipso,

nisi in

ila

sccuiidum,

privativc

in

sicut igitur

iiitclligontia, ot

h;cr

talibus

quod

Tuin quia omnis

supponit prim.im, qua* est indivisibilium

aliis.

aliud potest dici,

tolloctus, qu;L'

coiidilioncm.iiiqua

scd

gcncrali,

ad lertiain op*.>raliunem in-

ilbitio pcrlinet

hacc convciiit cuiii aliis, in lalioiio op[)Osilionis

habitus inforioris, inforre privalivum

scd intcr pro[)ositiones.

debuit dislinguero haiic op[)osilioiicm ab

aliis, iion

cst rcs[)cclu aliruju.* subjorli privati-

quia con.soquoiitia non esl inlcr incomplexa

gencribus opposilio-

el idco AristolcIcs,quaiido

quia hnbilu.s infcrior. Nec mi-

habitus suporioris, rosf)eclu alteriuit non

for-

oiniiibus laiiicn oportct opposita

iii

in aliis

quia in

subjecto rion esl habilussupcrior nalus

iiilolligen-

reforuiilur ad inviccm, quia

ilia;

nega-

ncgaliu babi-

in co<lem subjeclo,

lus supcrioris

cst

opposilio, refcrri ad iiivicem.

Dictum

Tamenad

lionem habitus inferioris in subjccto pro-

(^uac esl

secundum qua;

illa,

ad unain.

causa.s vorilalis,

ralioiio dif-

fererilia; sup(;ra'l(lita; opfx>silioni,

535

I.

aliud dici polosl.

Molaphy<ic.

princi|)iililer,

c.

de

ui

oi

'

quod metbuin

'iii^jniiur

ex

A^^

SrPRU PU/KDIGA.MENTA

526
conlrariis

qula inodium osl

lUii^is uiiius

niinus allerius, quia niodiuni

exlronn,

ol

dicluni

por

et virtua-

simplicitor, ct ideo

neutrum lamcn

Ad prinHim

conlrarium dico, sicut

in

ost

secundum

compositio

per oppositum est

ita

duobus modis compositionis est forma simplex, sed non onmis forma est simplex,
simplicitate

tertio

eadem forma sunt

tionis, et virtutis,

si

dici,

tur osl album,

per se

quando

alterius, est intelligiest

modus

rationem accidentis

intelligendi

quando

telligibile, est quid, el potest

est in-

intelligi

sub

modus intelligendi ejus,

cujus tanion prius fuit modus intelligendi
quod

aliquo,

et ita polest

lum,

et

est

respectu ejusdem esse intellec-

modus

intelligendi

et lisec est

potest

dus intelligendi,sub extranea rationcsum-

essentise formoe.
contrariis,

pium

et ita

test significari in concreto, et

quod non sequitur,

igi-

sic patet,

nigrum, quia in

illa

positionis,

vel

sub extraneis rationibus po-

quod

lisec

in abstracto.

tantum

divisio

est op-

qua3 est in complexis, quia uno

consideralione quae accipilur, dicit Aristo-

modo

quod quidciuid denominative dicitur

a Genere vel liabet Genus, oportet denomi-

Hijro Periher, ubi distinguit oppositionem

in

native dici a Specie, vel habere Speciom, et

quia primo est sequivoci in aequivocata,

modum denomiunum secundum

secundo univoci in utroque sensu in univo-

per

lioc

innuit duplicem

nandi in accidentibus,
du- esse,

alium secundum

ccm modum
^^^^^

tetigit

inesse,

quem

Gcnus denominat,

igiiur

secundum
dendum, quod
vel

dupli-

pnncipio secundi

Species denominabit, vel

et aliqua

secundum

inesse, et ita est

esse,

vere conce-

scuto inest albedo, vel ni-

gredo, vel color medius, sednon sequitur;

ergo scutum

est

album, quia in accidenti-

bus non tenet ab inesse ad

Arislotelem

in

esse,

secundum

principio secundi Topico-

rum.
15,

intelligendi

idem prsedicari de sc denominative,

quia idem potest esse intelleclum, et mo-

teles

^'^7.

quia

diversi gradus perfec-

concedatur scutum liujusmodi essc colo-

ratum, potest

ut in subjecto

causa,quareinaccidentibus intentionalibus

Ad secundam probationem de

in utroque,

modo,. quia in aliqua

qua? composilio non re-

pugnat simplicitati

(/um deno-

modus
liabet

simplicitas, et simplicitate opposita primis

mmandi.

que esse

compositio quantitativa, qure est ex partiet

aliud dico,quod non est inconveniens

duorumaccidentium intentionaliumutrum-

])ile

gradus perfeclionis,

habei

Ad

composiiio essentialis ex materia, et forma,

bus integralibus,

sod unilas in

quodlibet intentionale, pKBter hoc,quod est

a neutro simpliciter.

denominatur

in ulroquc,

subjoclo, pluralilas in accidente.

parlicipat

parlicipal.iononi,

utruniquo oxtronium iniperlbcle,

liler,

nequophiralilas

intendit Aristoteles de oppositione in

enimciationibus. Patet cujus divisio

eata.

Notandum, quod contrariorum qusedam

quorum alterum

sunl immediata,
est inesse

omni

susceptibili

quorum non

diata,

Et mcdiatorum, qua^dam habent

inosse.

media per participationem, qu?e media aliquid habent utriusque extremi quaedam
habent tantum media per abnegationem.
;

Medialorum etiam, qusedam habent plura

media qusedam tantnmunum, etqusedam
media nominata, qusedam innominata.
:

nullo colore coloratum

diata proprie, nisi quoe habent

salis qua^libet

quia

illius

univer-

singularis est vora

quia

opposita qua3libct est falsa, nec

tamen

concodondum quod

quia fortc

sit

colorata,

est

me-

alterum

necesse est

dum, quod nulla dicuntur

necesse

alia sunt

quod sculum non cst

coloratum, quia verum est dicere, quod
Aliler potest dici,

sit,

Pro secunda divisione tamen intelligen-

parlicipationem

contraria

me-

medium per

medium enim

per abne-

gationem, invcnitur in omnibus, praeter-

quam

in contradictoriis,

sod forte in ali-

medium non

sicut coloratum dicit unitatem in forma, et

quibus contrariis mediatis

in subjecto, ita colorata dicit pluralitatem

nominatur, nisi per abnegationem extre-

in ulroque, et

neque

est unitas in

utroquc,

morum,

ut in bono, et malo, et consimili-

16.

OlM-STIn XXXIX
bu-^.Tortia; divisionis,
iu

gti.ilur

contrtirvttn elc, U'xl.17, cl irKlf,

ne<

qufc

quod

est

osl,

alicjuaiido

gcnoriscum

oxlroinis

unuiii modiurn noinina-

e.s.so

lum, sicul nogalio

inajoris,

(lolorininalo

cadit .supor

quarililaloin

idoo

ol

vol

niinoris

habons oaindcrn

illorurn osl

nomirialum, ((uod

niodiuiii

con-

supcr aliquid uiiuni do-

lcnniiialuni i^jusdein
ol luiic polx'sl

rif'g:iliorif!S

uiium

ipqualo.

osl

e.sl

necrs.^e rnl ine$se,

molu,

esl in

supor

dil

forinas

[)lur(,'s

lum

el 87.

7.

[or

dum

.ifobile

trrmino a

c</ in

.\ri.sl.

qtto,

ad quem. Tuin quia

lorminoa quo sirnpliciler

iii

veretur

quia tunc inciperel

nata sunt

cantur, neressarium

sit

mfdium rnrum

nihit

Vft

fieri,

dc quibus prtrdi-

allerum enrum inesse,

est.

nfin nio-

est,

crnte

aliqua

Vtritm

Arjst. 10. ^telap/i.

Ie.rt.

immcdiala

runlraria

sinl

Ammoii.

deincrps.

et

I.'j.

tocum Poflprintic. Mayrou /iir, pastu

Auilr. hic in e.rpo.<i. tcxt. et t/.
AutOD.
$e52.
quente. Fonseca tib.l, Inslit. c. 17.Fa!)r Theor.
liunc

\.nil 'l.arij.

('.

4'.J.

Quod non
rgumnii

iwijali

lalia, igilur

cuiidum

so

ooritm

tion

o.s.sot

text. Doct.

(|uia

si aliijtia

('.s.s(i

o.ssont

nio(liuin

consc^iuonlijD

modium .socundum

(luia cotilradicloriJi sic

1.

ossonl

al) .Vrist.

1'osloriorum loxl. 5. Co/i/m(//f//o

()/)/)').s'///o,
.s-r

doUniuiilur

ritjits

nnn

r.st

i^'ilut- (iu:o liJibciil

m*'ilinin

<?/

srcumtum

luinc dolinitioiiom,

rionitii

.\

sit ilte

ullimus

duo

inslans,

sub duo-

inslanli eHst>l

aut suril

uimm

suril

iii.slaiilia

tompus modium.inqiiu

osl sarius, nec Oiger

igilur illa .sunl

modiata, ol sic de quibu.sdam

corilr:iria

d qujostiunem dicondum, qiiod aliqua

sunt maxinit'

disl;iiiiia

quuruni allerum
tibili

orgu

in ovIi-ni

niliono

quia

'.*.

'-p-

per ^mi/
le.xl.

I.

lucum a dtm*
iKm

(lujostio 9i e$l.

Pustor.

.scitur

de-

rs/, ptr .\rislo-

el

'2.

el iiKle.

argumentum dico. quod^^i.

n ac, |ioli>t
W(M'

primuui
io/ic.</

unum

inlelligi dupliciler.

laliu

muli .simplicilor

u>l

quoi.1

il

negaUo
"

inosl

su.sccptibili

igiliir. otc.

buscumiiuo

scd

iiulla

Probalio niinoris,

siuil
(iui:i

conli*ariis opposilis,

(io

qui-

ubi allo-

Primu
tis,

vel

iiukIus

i.

111"

secun

10

^
Ccmthsa^^

ali^jua siint ountraria imnio-

mon.slnilive, nisi

tolom in

i^^tif^rp,

11

diata. ('.oii.sitiuonlia tenet |ior

illud

.Vrislot. in litlcra.coiilra

immcdiJilonim noci^svirio

uno

igitur inlor illa esl

.\d

suiit coiili'adic[ori;i.

Iloni.socundum

aliis. .\d opiMisiluiii cst Aristoleles.

((uia si 00so,

legri-

.se-

modiata. Proliatio socundji! conse^iurniiji',

iii

ot tunc idoiii in

iioii

in

priinus iniliulis rvgriludi-

nis U, Jiut igilur U,ol

bus contrariis

mulalionem

duralionis sanilali.s in So-

ol

.\,

non esel

de sanilale

aliquis U>rrninus

sit

lorminus

igitur o.ssont conlradicloria.

Prol)alio priiiKe

riim

sumina

2J. /.07.

vidi'lur

in

Uoilrijif.

infiacq. AviTHa 7

rates

.*^(

cum

ludinorn,

XXXiX

Ql.E.STK)

mulolur

-iel

nianifeslum

inlor C(jnti'aria inirnodiala, ut

i;od.

C.Jip.

mobile

inot'.

po.ssibile essel fiori

si

eal in

termiiian>lur niolu.s.

niotu-:, qiiia tiiric

Itom,

tt.

partiin

.ni

sirnpliciler in tor-mino a'l quoni,

f/uif/us

csl,

ost

in termino
es.sot

QiKKCumqiir vern contrni iurum sunt talin,ut in

dum

ued mobile

neulro li>rniinorum

.sub

.socundjo propositionis,

motu, pnrlim

ut est in colorilms.

qiue

.si

subjeclum ejwe sub neuconlrariorurn immedialoruni. Probalio

oxlremorum caojusdom gonori s.

nomiiiata, quaiido negalio

aUentm

el(r.

poto,sl CS.SO inolus,

suril,

Pliysic. coiil.

vol

illa univonialiji

contniria ininiediaUj,

Ilern, inter

plura mcdia

innomiiialum,

quia

igilur oju.s corilm'lictoria esl faLsi;

lr*o

romaiict

sunl vene

sufrtcionlnr inducilur per dua.s Hingulares;

cadunl supor aliqiujd iinurn suscoptivum,

vol om:iiiio

igilur neulrurn neceane

igilur el universalis,

ergo possibiU?

unum modium.sod

li.nec

anib(L> sirigulurr^H

iu'

noo

n'- ;-,

Ikk* iucrssf

illii'1

'

niiaiidoaulom no^Mtioiiosconlrariorum iion

luric iion osl

u iialui*a, ar:'ii

n<Jii iriosl

nocossariurii

aulem uni

Irarioruin caduiil

runi

assi-

cap. Qi/oniam

MctHpljysic.

10.

causa

(,'l(}iiarl:i:

5*7

<-

ou

i.'iia

i_uiiiii

uvi'-'iu?,

el

SUPER PR/KDICAMENTA

528
ponilur

quia sola

coruni,

dofinilione

iii

conlradicloria uullo uiodo liabent

ei

medium, omnibus

aliis

aliquo

Ad L

modo

medium.

convenit habore

est

Ad quartum

ultimum

accipere

quod impossibile

dico,

estyirf4.

instanssanitatis, seuali-

cujus forma3 permanentis in subjecto,

forma liabeat esse

in

Ad secundum, concedo hanc propositionem esse falsam, Secesse est allerum con-

quo termino

imnoriim immediaioncm inesse susceplibili, prout aHcnim est signum parLiculare,

primus terminus formae subsequentis, in quo termino est forma subsequens, non praecedens, ut doLerminatur in

nunquam

quia particularijs
singularis
3.

opposilis,

quem

illum gradum, secundum

terminus ad quem, lunc finitur motus.

non habere

quia secundum se inest

autoui

medium;

dum

nisi

intelligondum, quod aUerinn communiter

illud est dis-

illo, et

tinguendum secundum compositionem,

cum

divisionem,

dentis est

Physicorum

Necesse

dicitur,

sic

conL. 64.

modo ioquendi

tamen

sumilur pro hoc, vel

sed

ultimus terminus durationis formge praece-

8.

vera.

sit

communi

Pro

est vera

illa

et
est

Privatio vero

cl

habilits dicilur

idem aliquid,

circa

quidem

fieri

Cap. eod.

etc.

Notandum, quod specialis ralio istorum

oppositorum non est fieri circa idem quia
;

hoc,

illud

vel

in

subjeclo,

inesse

compositionis est proposilio vera,

sensu
el

est

propositio de disjunctopra^dicato, in sensu

divisionis est falsa

otsic sumitur,

ly allerum, sumitur, ut est

culare,
et est

primo modo

communis

mus, Necesse

est

esse verum,

el

quando

signum

intelligit

intellectus,

parti-

Aristoleles

quando

dici-

allerum contradictoriorum

hujusmodi

secundum

lamen, quod proetendit virlus sermonis, est

propositio particularis.

Ad

3.

Ad

tempore

motus

est

subjectum sub forma

priori, et

dico,

in ultimo termino molus,

riori, et ita

dico,

sub forma posle-

altero,

Ad primam

quod forma

accidentalis

semper sub

probationem

secundum quam est motus, suscipit magis,

et minus, el secundum illum gradum,
secundum quem est terminus a quo motus,
non manet in motu, quia in toto motu
remittitur magis, et

eorum

scilicet,

quod

dictum

hoc

est,

tionem, quia

Lerminum

dum

aliquod subjectum aptum

dicatur privari

forte est

et ita

de contra-

quia in omnibus, subjectum naturali-

riis,

tius,

exLremum

ordinaLur in

ter prius

quam

imperfecLius

sed ratio genera-

oppositorum

istorum

perfec-

est

forma,

et

formse in subjecto apLo nato, et

carentia

per hoc principaliter disLinguiLur a conubi neutrum

trariis,

carenLia

reliqui,

exLremum

esL

sola

sed aliqua forma posi-

tiva.

Privari vero
tus

et

et

habilum habere non

privalio,

NoLanda est etiam

habi-

Cap. eod

etc.

illa

est

consequentia Aris-

privari et privatio

idem

essent,

de eodem prsedicarenLur, quia ex eo sequi-

Aristotelis sic, mobile,

quo participat
secundum aliquem gradum remissum, et
in tantum conLinue accedit ad terminum
ad quem. Similiter patet ad aliam probaetc.

sit

natum prius natura haberehabitum, quam

totelis, si

esl

ratio

circa

fieri

minus, sed semper

essentia termini a quo manet, ideo inlelli-

gendum

oppositis, nec est

aliis

idem ordine quodam,

quia non convenit omnibus privative oppositis, nisi intelligatur secundum naturam,

lis

quod

toto

tertium

hoc convenit

subjectumestintermino

secundum illum gradum, secundum quem esl terminus a quo, non movetur, sed forte incipit moveri. Sed quando
subjectum est in termino ad quem, secun-

tur universaliter denominativum, et abs-

tractum non esse idem.

Opposita autem
privari,
el

et

et

hcec videnlur ase,

habitum

Iiabere

scilicet

tanquam privatio

/labitus. Cap. eod.

a quo,

Simililer

quod eadem
abstractis.

notandum

est

illud

dictura,

est opposilio in concretis,

et

Ol'/ESTIO

XL
scmpcr allcrum

csl

aulrm

(Juoniom

oppoiiunlur,

jtrivilio

ad

ut

hfihiln

rt

iidn

mftnifrsiuin

ii'if/itii/

>..

/</.

eod.

(iap.

NolJiiiduin pio dilToroiilia .so<Miiida, (jiiani

Arisloloios

a.ssigii.il

dirunlur

opposila

priv;ilivo

quod non oinnia

rolativo,

.sila ol

inlor

rociprore

oumdoin niodinn roforondi

qujc por so
difTorenlia

rum ad

osl

uiid'

oa

illa

incsse

ooriim

Mljilf

.siis<*if)cri'.

KUiiceplibilt.

opp

irr.;ilivf

csl ncr'H,se ;illcruni iip^Hs/-,

./

pcr suhjcclum iKilum csl

.*

crgo privalive opposiUi

mi

u
re

'k*- ^^iiil

uria

,.

iiniiicdialn.

unum

I*ni'lcr ha?c adjiingil

qufwl in

ir.cmhruiii,

ulriu.squc conlrartis

unum cxlrcmum

qu.itido

ali-

acci<lil

inc^isc a naliiri.

qiiod iion arcidil in privativis.

prior dif-

.sod

univer.salior.

inlolloclu lerlia)

soliim oa

sofl

quorum<lain rclalivo-

forlo

privalivo opposila

foreiilia

rolalivo

qiiia .sctnpor

s(M:unduin

rororunliir,

uiiiliio

esl

op[x)-

,j

valol

Ilort

[)ro

gl/ESTK)

propriolalis rolalivoruin,

.\L

quu) esl omnia rclalim d/n ai convertrn-

hoc ost muluo ad invirom, qu;o pro-

liarn,

priclas

in

secunduni eamdoni
iibi

vum

ad aliud

Arit. 2.

unum

locum

sic,

ubi

oxlremuin per se referlurad aliud,

non ad ipsum,

quanlum ad propositum, quod

non omnia relativa dicanlur rcci-

proce, latncn oinnia

rolative

quia

illa

opi)Osita

di-

ivlaliva

ubi

non ulrumqiio dicilur por sc ad aliud, non

siint rolalive op[)osita, quia nonsunl ambo
in

eodom gonorc

non

scHtilc oniin

a.s.signalur

do

sc, cl ita

qiuc alia dicuntnr por

se, ct

non c

cotivorso:

ot piivative

cst genoralis.

ttt

contraria opponuntur

secundum privationem
rst.

habilum

et

coniraria

iloin,

ost in

aliis rol.ilivis,

dicuntur, rx hii mnnifestuin

orgo non

(juod

nalum

intor

dilTiM-onli;im

[)rivalivc opposila

itii;iin

nudialorum nuiKpiam
inosso
iiiin

su.sco|)lil)ili, .sod

oigo

[)rivalivo

conlraria nicdiata.
Tor.

I.

ot

a divi-

('.onlr.irioruin

(s.so o.sl

alloriim

[irivalivo o|)[H)siio

senqior necosso csl alloruiu

[)osl([uain .subioctiiin

poro

no<

contraria,

sumptatu

lalom

siono conlrarioruni

assign;it

iiHsl

noutruin dolorminalo

igilur nulli

subjc-

nlicui

naluin osl oa susci()|)posit;i

nun

lmtu(dialorum

suiil

iioco.s.se

circo

ficri

iirium,
:

ino.si.
illis,

pi;ivc(lil alloralio

igilur gon iai.u;u:a ox

ignis,

aUorationo manol forma

.

mn| in
iui.-i
..1

U)(.i

per
;>.!..

forma priori

ignis,

cl

Iransmui

lilalc<i,

quOH

cuuilum
lio.

K. Plivsi.'

!"--

por qu.im

Iransmu

lola

.sub

ihhjuo

omiiom c

inducunliir qiialilalos aqu.i*

Arislololcm in

iu

cnim

vidolur dctcrmiiialo calidu.s,

aqiia frigida; (luia

nisi

igitur

|iiibus oxomplifical .Vr

in

.si

incsje.

sunl

'^*

subjcclo ntgaliv^.

hoc vidolur spoiialilor in

Iloin,

biiH

iii'

alicui

possil

nala

1.

'"^*

osl suscipcro allcruin

Cnp. cod.

du[)Iicoin

dicil Arisloleles

non

igno. pr.iTodil aUcrulio

Aristot.

I2. q.

uiium coiilrariorum (lclcrminale.

cto incsl

noii

NoUinduin,

#/.

aliquod pravlicalum inosio,

|)roposilum inosl

iioc

lioc h;oc difforonlia iiilor rcla

Quoniiim aaleni nrque

ra, qu(e

I)ocl. i.

conlrarium pr.rdicali

ad

tive

'

<|uod

opposita,

Anlon. Andr. in humc

2. Imtil.c. 17. P

Quod non vidolur quia

in 2. Topic. cap. 2. quod i

idoiii

etsocundum

cap. 2.

1.

Atictore cit. q. prfrcetl.

genere rolationis, noc ut rolativum, noc ul

rolalio por

1/.

pcr acoidons. Vel alilor

nisi

cunlur rociproco

Topic.

Foniwca /i&.
/mc in tuinma tfxt. XuU

ct illud

polost dici,
licot

mtura alirm

roforondi,

osl pcr sc rolali-

non

in aliis

ffff-rwinats inesse a

.-iubjerffi

ralionom

ulrumque o.\lrcmuin

aliquorum cmtranorum

poiisihil'- sil

unum

vora est

rolalivis

.iliqiiilius

Vtnim

'.j|-

SUPEU PR.EDICAMENTA

530

quia secundum

Ad opposilum rst Arislololes.

^j qiursLionem diccndiiin, quod

2.

Conclusio.

unum

oxlivmis,

bile esl in aliquibus

possi-

con-

trarium inessc a nalura alicui suljjccto

quod ad mnnis patct dc Spcciebus contra-

las

qu

et

ubi cst propric contrarie-

Gencrc,

riis in

constitunntur por dilTcrontias

utriquc detcrmi-

ct

proprias contrarias,

natc incstsua ditYerentia,

oppositum

possibilc

quod non

ita

est

inesse. Similiter patet

quod aliquod subjectum

sccundum suam naturam est principium
in passionibus,

per se alicujus passionis liabcntis contrariura, cujus passionis contrarium non po-

cum

test inesse,

mam
argu-

for-

potentiam, quia

si

reliquum aptum

unum

conlrarium

contrariorum

ei

quia quantum est ex

unum

inest

hoc, cui

gradum dcterminate inest suo elcmento,

et secundum illum nunquam amittitur in
transmutatione, licet secundum perfectissimum gradum possit amitti, quia secundum illum gradum non consequitur inseparabiliter formam elementi, puta calor
perfectissimus formam ignis. Vel aliter,
quod istee qualitatesconsequuntur formam
elementi, puta ignis in suo perfectissimo

quale esse non habet in transmuta-

esse,
tione,

cum

tendit ad corruplionem.

Amplius,

natum

contrariura,

conlrariis

in

et

possibile

suscepiibili,

quidein
in

est

exislenle

allerum

mutalionem, nisi aUeriim naturalitcr

etc.

fieri

insil,

Cap. Eod.

Secundam differentiam

ponit AristoLeles Nota.

inter contraria, et privative opposita, Inter

mutua transmutatio

contraria est

privative opposita
test

fieri

non

inter

quia ab habitu po-

transmutatio in privationem, e

converso non.

non oportet,
idem de quibuscumque contra-

sit

riis,

comparatis ad
forte

nisi

quodcumque

loquendo de

illo

non

est

subjeclo

ex ratione contrariorum,

nec

ratione generis talis subjecti. Forte haec

secunda particula additur pro speciebus,

quse determinant sibi aliquas
contrarias determinate,

Specierum,

a parte

non tamen

incst

quod
et

QU^STIO XLI

subjec-

secundum gcnus; quia licet subjectum

aliquod secundum suam propriam rationem determinct sibi contrarium unum,

fct

dici,

inesse reliquum, sed

quod

lioc

potest

quod quailibet qualitas secundum aliqucm

non tamen

esl inessc, et

quod possibile sit reliquum inesse.

Ad secundum dicendum, quod illa definitio est vera, secundum gencralem ratio-

tum,

aliter

insit,

oportet

est

videntur consequi inseparabiliter for-

mas elementares. Vel

quod considcratio Arislotclis intelligcnda

est secundum aptitudmem, non secundum

nem

conccptionem,

subjecti.

Ad primum argumentum dicendum,

Ad

passio sequatur

ipsa

illre

communcm

differcntias

Utrum a privatione

possit fieri regressio in

habitum
Simplic. et. Ammoniiis hic. Nyphusl. Metaph. q.
4. D. Th. q. 2. de Malo,
et 8. Met. cap. 5. lect.
4. Soncin. 10. Met. q. 10. Ant. Andr. hic q.2.
Mayr. htc, passuhl. Conimbr. hic q. unic. art.
5. Tolet. ibid. Saar. in indic. Met, lib. 8 cap. 5.
Fonseca lib. 2. Imlit. cap. 17. Aversa q. 22.
Log. sect. 1.

licet forte sit

Quod

Differentiarum,

Speciebus per naturam

totelem

sic
1.

Privatio, et

Generis.

videlur

quia secundum Aris-

Physicorum cont. 5. et inde,

forma sunlduoprincipia trans-

1.

Argumenta

pro par-

le

affirma-

tiva.

Ad tertium
tates
ra,

potest concedi,

elementorum non insunt

neque determinate

stantiales
sitis

nalu-

eorum possunt manere sub oppo-

qualitatibus, ut

illis

eis a

quali-

quia formoe sub-

palct

prDccedcntc corruptionem
in

quod

tamen

in

alterationc

elementorum

cxemplificat Arisloteles

mutationis, ita
a

quod

privatio est terminus

quem sed a
aquo, ad terminum ad quem est

quo, et forma terminus ad

termino

transmutatio
in

exemplo

igitur,

etc. Ilem,

hoc patet

tenebra enim opponitur luci

privative, alioquin illuminatio medii esset

cum motu,

el

successionfi,

quod improba-

Or/ESTIn M.l
lur

do

2.

unum

Consoquonlia palol

Aiiinia.

conlrarium non

aljjicilur,

quuni non acquirilur

tenobra ad luccm

manifoslum

ol

quia

enim

rcli-

non priuM

sed a

sine luolu,

possihilis esl rogressio,

esl, igilur, elc.

oinnium

Iloin,

allorum

.Mclaf)liysic.

10.

ol

osl trans-

igilur ol inlor privalivo oppo-

manifcsta

cx

ipsis

nu;irc auloiu

possil

moiubro

Ad
Ad

opposiluni csl .\ristotolos.

quod

isLud dici potosl,

noralilor do privalivo

liX|Uf'n<lo go-

non

oppositis,

csl

e.sl,

principio

lius h;ibitus

rogrossum ad habiluin

lis

subjeclo, (juando
a

el

aplum

undo

parlicularilor, idoo

ost f)ai'licularis. .\d

luni

contraria, ol

alia

habilii.

prival

sic,

|)olonliaiu

cujus habilus inest

cujusniodi cst

non

(iu;i'daiu

principio inn;ilo,

;i

c;ocil;is,

huiluiu

i)riv;il

i^rivatio

ol so-

(jui;i

visus ost

;i

intrin.scco. .Mia osl privalio. cii-

jus h;ibilus

incst

principio e.xtriiiscco, ul

lcncbra in mcdio. Dc
(luc

alia

rcrtio luodo sic,

principio

tri-

i^riva-

;ichiiu,

priv;itiono (luocuiu-

istorum modoruni, primo dicto dicla,

inlolligit Aristolelos,

secundo modo non.

Vidclur tanien prinia

(listinclioos.se

minus

nullum subjcctum

vido-

coinpclcns,

(pii;)

lur onlin;iri in

privationciu. inc(li;inlc ha-

bilu. Si inlellig;ilur subjcctuiu onlinari in

privationcm

modi.inlc

subjcctuin non osl

tioncm.

iiisi

prius

li;ibitii,

nalum

sic

nripi-rc

rocipi;il

incs!

cum

ot

iiiric

in

>

nalura Iran.smulabi-

.sompor lond;it in non

non

e.sso,

esl pos-

sibilc illud

principium rccup^-rari in

jocto, et

ncc habilum illum induci. $i

itJi

igitur privatio talis habiius

ost posloa

sil, iiiipossibilc

.suh-

aliquando

habilum

in-

illuni

ininoso

qu;odani privalio

socundum

habituiu

cunduin
actuiii.

luodo

non

c-sl

priva-

ad ({uani ordiiiatur non modian;\li()

non de socun-

quia quando habilus. qui

corpore lu-

mcdianto ha-

nisi

deprimo

o.xtrinseco, ut lux in nu^lio, a

carcntia fornuo, ad (juam

oidinatur sub.jcclMiu,

di.-jua- uu.-us,

quam

.socunda

csl

s<-

a principio

.salvandum igitur dic-

uno modo sic (Juiodam

lio, (jua- osl

ost,

difforonlia,

qiinn;

-.1

inlelligprf

intrins^vo

priva-

ol

distinguitur privalin

Arisl(jlolis

plicilor,

diclum

privaliono

opposita, osl gonoralis. Ista

tivo

es.so re-

illud

ali^iua

prima

ponil .Vrislolclos intor

in

n.iluiu osl jiaboro,

vorum do

Arislololis ost

t(!

fornifP

privationo possibilc esl

tali

grossum ad formam

bilu

hxniondo,

((uia sic

verbis

subjccto non inosl principiuin

impossibilo univcrsalitor a privaliono csse

in

do prinio monibro

terlia; divisionis, et

do. cau.sa

reci-

sit

aulem

tionc, nu><lianlc habilii. Katio

Arislotolom

primlio dicilur osso caronlia

(jmno subjeclum oniinalur

cund;c distinctionis, cl non dc -

ir.

vel

el sic dislinrlio ntilla ;qiiia

conl.

2.

ivalio

prius naluni

Aristotch.\s inlolligil

sila.

habilum

p<'ro

ni.si

foxxi

css*

allorius, por

inulatio

qwrsl.

vidon.s, poli^l

quia atiquU

includil privaliv(.' opposilum

hoc non obslanlo intcr contraria

tlus res
nilrnfli

manifwtlo falsuin

esl

inlolligalur,

.sic

sic

conlrarioruru

6.il

quod
priva-

habiliim. hm'

incsse; sod (luaiido habilus

tunc

sit. po.ssibilo

privatio aliquando in-

liccl

lamen ab

csl

illo

o.\lrinsvo

habitum induci.

argumonta

A(|

priin;i i)ro<'c<Junt

cl arguinonl;

modo

alio

dc privalionc uno modo,

ad oppositum, do privaliono

(luaro.sicul diclum

non

dilTcronlia

quia .uguinciua

patol,

ost gMicndis inlcr privalivc

opposila, cl conlraria. Mulla

posila, ubi

rius

in

unum

privative

cl tanien

p<).ss<>l

incdium

lux.el

oppositum hat)otur

coiil.

70.

.scicnlin cl

sinomolu
in

.'simililcr juslilin,

ignornnlia

injuslum lacorc

allcrum
ct

itJi

instanli illiiniiimri.

in

ciijus

injustilia

nn

non haUMit

cssiMit ronlrarin, n(n pos.scl

o\polli,ct allorum induiM

noii

.sunl

lanlum carcntia

ost

i)iopriclntcni. pula

(iu.'v si

cnim

apto nato. qu.T non possunt alitcr

opf)oiii, nisi

h;inc

illn

i*sl,

ali(|ii

2.
tt

dc AniuM
in

a
i

non imvi^sshi

justc, licct inc!

ih/frr,

|i4ls|

igilur

ifcsl

a.

'

:ili

inii;

jiislili.iiii

Alifcr iH)lcsl

dici

ad

/
'

.?

kj

inler conlraria
diclus, quia
posiliva, nec

pore

EDICAMENTA

SUPEIl PU

532

niulua ost motus propric

ulrumquc

est

tunc intclligendum, quod contradictio, de

tem-

qua hic loquilur, non tantum sit in incomplexis quamvis hic loquatur principaliter
de oppositione incomplexorum, quia con-

in

habitum nun-

in

motus ratione privationis quia

matcria subjccta privationi, tantum liabet
carontiam forma^, ct cum hoc tamen stat,
quod summe sit disposita adsuscipiendum

quam

est

formam,

et

ad illam

ila

non oportet illam moveri

sed statim pra^senle agente re-

cipere illam sine

motu

secundum hoc

dicendum, quod hsec differentia

oppo-

Ad primum argumentum

potesl,

dici

quod a privatione, quae est principium, in

formam non est motus proprie dictus,
nisi

tradictio forte univoce invenitur in

sitionibus, et in lerminis
aliis

oppositionibus, quia

tentionalis,

quando privalio conjungitur contra-

Ad secundum

palet ex

illis

exemplis,

non

sic forte in

magis

isla est

in-

simpliciter intentio-

quod

Adjungit postea,

subjecto

licet

existente, oporteat

alterum contrariorum

immediatorum

verum de

esse

illo,

non

sed in contradicLoriis sive subjectum

sive

ta-

hoc oportet sulDJecto non existente

non

sit,

de subjecto,
Socrates
vera,

rio,

est enira

propo-

nale.

men

sila.

menla.

est

est uni-

versalis inter contraria, et privativc

Aff arffu-

et

aliqua natura

potest expoUi, nisi

a privatione

sed

cuntur, alia scilicet a contradictoriis,

sit,

semper alterum
et

sit,

verum

est

alterum falsum, quia sive

sive

non, semper

hsec

est

Socrates languet, vel Socrales non

languel.

qualiter non estmotus a privatione in ha-

bitum.

Ad tertium non sequitur non esse motum inter conlraria, quia non esset inter
privative opposita, quia exlremum ignobilius contrarietatis
reliqui,

sed

cum

positiva, et ideo

non tantum

cst

forma

expelli

potest

Ulrum

pro

in negaliva subjeclum stet

ente^

pro non ente indifferenter

el

privalio

hoc est aliqua

non

QUyESTlO XLII

sine

Vide Auctores citatos qq. 5. 6. 7. lib. 1. Periherm.

qiio Doctor ad hnjus qusestionis solutionem se
remittit.

molu.

Quod
Qvcccumqxic vero

tanquam affirmatio

ct

sic videtur,

languet,

non

negatio, etc, Cap. cod.

tente, nisi

quia

ista,

Socrates non

non

exis- Argun

non

ente,

esset vera, Socrate

subjcctum

staret pro

ta pro

te

ne'j

Hic assignat Aristoteles differentiam inContradic- ter contradictorie opposita, el omnia alia,
loria nec
simul ve~ quia in omnibus aliis, non oportet alterum
ra,
nec
extremum esse verum, alterum falsum
si simul
falsa.
in his aulem oportet, vel quia nullum alio;

runi necessario vere inest, et aliud

sed in contfadicloriis alterum

alterum
dictoriis

false, et

sic

incomplexis

aliorum oppositorum

false

vere inest,

loquilur de contra;

vel quia

est

sum, quia incomplexum,

nullum

verum, vel

fal-

quia

non languet,
sa,

Socrale

alia qucc dicta sunt, sine

onmia

complexione

di-

non

exislenle, et sic

duo con-

sub-

est tale

jectum stare pro non ente, sed hoc non

possibilc de termino

ponatur,

Ad

est, et

et ejus contradictoria e^t fal-

terminus discreUis, possibile

Secundum istum sensum

magis videtur inlelligere ibi Omnino aii'
tcm eonimquK sine complexione dicunlKr,
verum, neque falsum

va.

supponit non habcns plura supposita, sicul

falsa,

nihil

est,

Dicetur ad istud quod quando terminus

sunt complexa.

sensus esset, Socrates qui

tradictoria esscnt simul falsa.

contradictoria

et

aliter

nuUum hominem

hoc,

hsec est

esse,

omnis homo.languet.
solutionem hujus qmX!stionis oportet

pra^scire,
et

communi. Contra

est

quid signiticatur per terminum,

qua3 sunt ejus per se supposita

quia ex

hoc esset concludendum, pro quibus per

se supponit terminus in oratione,

in

omni

Ni

rn'.f:sTi() \Lii

enim propositione aninnaliva, sive nogapro ejus per

liva, suppfniit

idco de hoc

el.

pPi"ili(M inoiiias,

furlo

uhi

Hcl.

st;

supposilis,

nicnlio in libro

sunl niagis pro-

illa

pria.

unum ronlrnrium

silale

suhjfM-tum ejus

si

contrarium

jcrtum

bono rjuidetn ex neces-

exl

maluin,

elc.

?,*',!'

"'^"'

Cap. eo!.

NuU'indum, qiiod quaUiorponil

q'iod.st'//iy>/v

UVI

tormis bnnuin, et

sola

inlcr sc

malum

coiilrarianlur,

quia

et

isla

nunquam

malo ralione tbrmu) mali, sed dc

nialiim

qux subsunl,

quia

aliquando illud

qiiodest nialum,coiilrarialur
Tiialum, sicut ot

quod

ei,

propositionihus,

in

etl

Cap.

quia

iiluil .sub-

ad allerum conlra-

quod circa idem, aut

fieri

tpecie.

contrarielalet

od.

I'roprioLis

est,

bono confrarialur niatum, sed

istis

liis

.Vrislole-

malo quandoque malum, quandoque bonum. Q)ua3 inlelli;,'enda est, non solum de

est in p*lenUa

p%1,

{uum

(si

uut grnere nalura halicnt

Pnma

conlranonim.

pi'oprielalcs

'^'

.subjcclum ejas

esl in potcnlia

/'ulam autem

etc.

priciuK

enl,

riuin.

Contrariu/a aiUein

3.

533

est
ali-

tertia

qutKl fuihent

csl,

flei

5.

circa idem Specie, vel Generc. (^uaj nolanJy^l*,^^

da

quia

esl,

licet alicui

unum contrarium,
vum tamen illa
;

ul albedini congregali-

conlraria habonl

idem genere, ul

circa

est in diversis

repugnel

speciei

circa

speciebus

ficri

colorem, qui

quia

sic

lanlum

idem genere, et hoc valet pro co, quod

prius diclum esl. qualiter dctiailin rnnfm-

esl

riorum

.sit

intolligenda.

quaiidd illud quod cslfalsum, conlrarialur

ei,

quod

esl falsiim

possunl esse simul

quia ambo cuntiaria

Necesfarium

est

omma

contraria, vtl in eO'

dein genere esse.velin contrariis

falsa.

getteribu*

vcl ipsa fjenera esse, e:c. Cap. eod

AinpUus vero contrariurum non

altfruin

est, si

rcliquum

cst

necfi-sariuin
esse

clc.

Cap.

eod.

Quarla j)roprielas

quiMJ

conlraria

vel sunt in eodein yenerr, iv7 in

contrariis

osl,

generitms,Vi sunt genera aliorum,

Socunda

osl,

l^ecuiiJa
"oprietuii.

uno contrariorum

retiquum
...
oxislenlil)Us sanis,
ojiorlel

ni>n

esse.

vel

si

id(Mn

siil))ocliim,

circa

So(M'alom,

siimil
cst

inosso

saniim,

iit

ciim

quia

o.x .se

iiimido, lib. 2.

loxl.

unum contrariorum

liquum

igiliir iino

osso. .Vd

hoc

iii

com.

est in

enim contraria sunl

gcnoro primo,
lia, et

nisi

in o<lora

sinl furle tra:

n-

tunc lequivoco sunl in liversis ge-

n(M*ibus, ut forle

bonum,

maittm, pruul

el

automaccipiunlur

primum

maxime

dis-

in

moribus, sunl genora

morum.
Iiilolligendum tamen,

quod primo modo.

b^mum convorlilur cum enle,

iiihil dicilur simplicitor mnlum. nec sic
bonum, et malum conlrariantur sttl Unpj-out .scilicet

doiialo,

lumnuMlo dicilurlMinum

IH. hab'lur,

paraliono ad nliud, quia

lib.

el

re-

oxistoiUo. oportet ivlipolost dici, (|Uod illa

o.ssu in poloii-

do conlrariis, qu;o muluo so oxp^d-

luulcirca

mis, sonqnT

sit ip.sa

ntlurd,

sod de osso in aclu, vel

tia, et

inlolligondum de gencribus pri-

sunt Iranscendenlia, sunl hujusmoili, prout

proposilio non ost vora. dee.sso in aclu lanluiii,

cst

lianc proprielaliMU

('.oiitra

tiul

s-

aigrum

inlorsesuiit

forlo

iJ0ctio.

([iiuiii

ad

oo(lMn genM-o.

laiil in

lutiu

non

eidem subjoclo, impossibik'

coiilraria. Probalio,

si

et

impo.ssibilo

verius;(iuia

esl

a[gri-

comparalione

in

iino o.xislcMilo, roli(]uinn es.se,

forlo

ol

non

absolulo siimplaL

forlo

conlraria, nisi

sint

omnibus

L't

.sanilas est, e(

ludo,

exislenle,

cl

idom siibjoclum

quia lunc

si

el

malum

.sciliret

IH>rfocliono onlilalis alleriiui.

in

com-

ilefioil

,.

V"'^.'^

SUPEIl

534

PU.EniCAMENTA
tia

y'/((/.s-

nllero dicitur quadrupli-

(iiitnii iilli-niin

lcr. clc. C.ip. (lc

5.

Mel.

Icvl. 16.

non posset esse minor

pertotum. Mayron.
sect.

Ammonius

hic,

in hiinc

igitur oporteret,

locum

est

cum

quod

quia mullo plures

secundum cognllionem, prius

secundum molum, el plures alios igitur,

'^aitinna- \n loco, prius

quia praedicatum

conclusionis

esset major, sed pa-

domus cum sit

medius terminus

minor extremitas,

et

est

ad reductionem

oportet igitur,

illius con-

assumere talem minorem, pa-

sequentiae,
ries est

est,

sitsubjectum conclusionis directe

subjectum majoris,

Ari/umci- assigual in 5. Melapli. cont. 10. pula prius

""'"'

ries

in

"2.

Quod non videlur

reduceretur in

est,

ejus debet esse pr;Bdicatuni

cap de Priorit.
j^assu Gl. Aversa supra,

Audr.

Antoii.

igitur paries

est,

consequentia,

ista

si

syllogismum, hyec propositio, domus

Ulruiii Arisloleles conven^enter assifjnel

modos Prioris

J'ostpr<i'il.

quia

non. Probalio,

domus

i)ri(i'i.

QU.ESTIO XLIII

Anslot.

eslreducibilis ad syllogismum, sed illa

domus,

et ita universaliter in

totis

integralibus, et partibus,

talis

minor

aliis

sed omnis

elc.

quotmodis dicitur imum oppositorum, tot et reliquum sed simiil opponilur ei, quodestyjnws, et non linbet quinIlem,

que modos, sed tantum quatuor per Aristotelem ibidem igitur, etc.
Item, nihil est prius secundum tempus
;

igitur

primus modus inconvenienter poniquia prius

tur. Probatio antecedentis,

est,

qiiod est principio pvopinquius pcr Aristo,

telem
est

sed

16.

Metapliys. cont.

5.

nullum

principium in tempore, quia est

nitum, per Aristot. in

Physic.

8.

infi-

cont.

1.

modus

Item, secundus

inconvenienter

assignatur. Probatio, quia consequentia est

inter propositiones

sed

de quo hic

priits,

loquitur, est in incomplexis

igitur conse-

quens a quo non convertitur consequentia,

non debet

dici

modo,

prius aliqiio

ille

tamen ponilur secundus modus priorls.

llem,aparte integrali non convertitur
consequentia ad totum, ut patet in exemplo Aristotelis, duo
et

non

toto

siinl,

igiliir

umim

est,

converso; ergo pars integralis est

secundo niodo Prioris

sed hoc est

de

toto praedicatur

fal-

igitur

sequentia tenens virtute

inutilis.

Tum

2.

quia per Aris-

nuUo modo pars

omnis

talis con-

minoris,

talis

quia consequentia alicubi

est
te-

nens, ubique tenet :sed totum integrale res-

pectu alicujus pracdicati, non infert partem, puta rospcctu hujus, quod est majus
parte, vel

componi ex parlibus, vel esse

figurse, vel talis

lis

igitur

nunquam

ta-

in-

fert.

modo

Item, hoc secundo

Genus

dicit Aristoteles

esse prius Specie, et hoc est falsum.

Tum

saleaut nihil

quia Genus,

quia in

est,

et

1.

de Anima, Univsr-

aut posterius

est.

Tum

Species sunl correlativa, per

Porphyrium, igitur sunt simul natura.

Item, quintus

modus videtur male

poni,

ubi causa dicitur prior causato, etc. et esse

rei

prius veritate sermonis, quia causa,

causatum referuntur; signum,

referuntur

et

et

signatum

igiturcausa, et causatum sunt

quod
sermonis, quod

siniul natura, etsimiliter esse rei,

est

signaLum,

est

et

veritas

signum.
Ad oppositum

Ad

est Aristoteles.

quoestionem

secundum

dicendum

sum, quia secundum Aristolelem 7, Metapliysic. cont. 30. in definitione aliquarum

Aristoteles5. Metaph. cap. de Priori,in prin-

parlium integralium cadit tolum

cipio text. com.18. generalis ratioPrioris in

finiens prius est definito, per

6.
^

totelem in 4. Topic. cap.

Probatio,

et inde.

est impossibilis

sed de-

Aristotelem

idem 2. post. cap. 17.

videtur quod ad totum integrale

Topic. cap.
Item,

1.

nonsequitur pars, cujus oppositum dicitur

in littera,

tum quia omnis bona consequen-

omnibus modis,
cipio

est esse

quotcumque

propinquius prin-

igitur

mi principium, cujus

modis potest su-

distinctio

principio 5. Mctaph. text. coin.

cumque modis

1.

potest aliquid esse

patet
et

in

quot-

propin-

3.
'^'^"^'""

OU;STI< XfJII

quius principio
lol livcrsis

quo(Miiiifiiio iiiodo siiniplo,

iiiodis

(iicilur /)r/M.v

(niiiiiereiilur, ul
igiliir

(luiiito:

Iiosituiii
i):,\.

liic

nutic osl priun.

oiiines

poiiiinliir

iioii

sed foite soiiis secuiidus modus,

mconscqwndo,

priiis spccie

liir

quam

liif

{i^l

ad proposidici-

sccuiiduiii (|iicin modiiiii gciiiis

luiii,

iiicnto, ct

liic

;im;jc osl /iru/*,

quia

iii

Pnndica-

uikj^iuo^iuo

causa omiiiiim accidcn-

tium. Alii tres modi, qui suiit lem/jon',

ordine, ct honore, poiiuiitur iion
paliter intonli, sod ut pcr

pnn-

princi-

iit

iiianifesten-

in

secundum

siinl

iii

liic

lione inconqilexorum

prius

sumptum
liidc

(iiii

Ad quintum
cedi,

quod

lolum

do

quod poleslconpars inlegralis, .sine qua

pot<'sl dici,

oiiinis

noii iM)lesl

mo(J(t priuris. El

pars

talis

esl

cum

[)cr

pf^slerius

lolo.

loto

iiDii

lbrt(! ilios

poiiit Iiic

ad

(iiios

oinncs

omiics

iiiiosdam

igiliir

dos
iiil

Ii.-ihet

mo-

pi-r

simnHatis,

tii.i,

cum

lum

siinl

([iii

ad

ino-

illos

mu-

iKMitrumsit causa

.iltcrius, el

ut

idem ge(iiKirum iilriiiiiqucopponitur secundo

id osl,

causando

//*

esl prius

n iluram, vol

Tempore

per

.\d aliiid dici

lcs

Nictaph.

.'j.

it(st.

c. dt!

prius, fi i)ostfrius

sicut dicil .\rislolo-

Priori, cont. 10,

sumunlur

p(M*C()mp;iralioiKMU ad pr.csiMis

tum

scd c coiivcrso

iii

iii

(luod

lomiH)iv,

nnnc

sii;na-

pnelcrilis. el fulu-

sr-.Mirj.lum

ct /lonore;

Causando ijuorumijuartus modus

esl

alt^

nus.

Ad aliud

quul

pol(>sl dici.

(uluin

inlc*

grah osse, inforl [>ar(cin inlcgratcm cswc,

Io(|U(MkIo dcilla piirle,

non
ut

C.H.HC

domut

t>ur

esl

nuM

pn

'

i'-.

i*unscqucn(in

lalittus

pr:

alba. igilur

.,.'<muiu,

i><

ul -^'

^ou ..siuHn

aru'it:tttr

ui

lolum

el i(a furlc

ad divi'rsi(a(em
liilis

sincqua (o(um nun

|M)vsunl iness(Mo(i,

simI n'siH>clu

lidc rcliiiiii iimolcscaiil,

nKHJus

ijumt sequitur prius ortiiMe dic,

tom rcsiHrlu illorum

iit

in con-

ci)ii.se<iucnliam, el (]uinlud

niis,

positiim, ot adjungit simiil tempore,

sed principia-

unde .se<Mindus ukkIus non dcprius sccundum naluram, m^\ .sc-

poliNl

prioris, (lui cst principaliler ad pro-

secundo modo, idesl,

spocios condividcntcs ox opposilo

modo

prius quinlo

causalilatem, unde vcrsus

propositum,

qiue esl conscqueiitia

iiitcr

fiabet

iT^M^^/K/o,

modosy/rio-

ris, vcl (luia sufticil sibi poiuM-c

qiuc suiit

modo,

siniul, (luol el jtrius, .sod iion po-

habcri possunt

si-

non e con-

omnis triamjulus

lianc,

angulns, ubi principiuin osl

cuiidum

Aristololes oiiinos cjus iiiodos, vcl iiuia

(los

ad

prius sccunduiii

sufticieiitiM'

conseqnendo,

i/i

iiiaiiifcs-

tot

sed non

tresnnijulos, .so<iuitur \\Ke flgura habet Ires

bet poiii

omniiio

causando

ul forte

cut ad principum speciale .sequilur conclu-

ciiuiiie-

taliuiiem.

Ad seciindumdico, quod

in

ver.so, ul

suiil rcdiiciliilcs

illdriiiii

alid-! .id

niodo,

aiio

quod

(Ionce<Jo

.sic

ios priori.<,ncc

ad propositum

sufficiiMites taiiicn
rat, ct

mo

est

qiii

suum lotum;

sio in terminis generalibus, el

priiicipaliliM' inlenduiiliir Iiic.ibi

C.oncc io

arguilur, aliqua

detinilur

poslcrius

sil

3
'^*'^*

csl prior lolo uecun-

e.s.se,

in-

modos.

omiiino divorsos

li.'il)ct

omittuiilur, ct c conv(M"so.

(luod

ol

csl

cc(iens infcrl (!uii.se<|uens.

.socundo modo, qui esl

ratione

AnleccNJenle, ralione cuju Anlc-

illo

priiicipali-

qii;intum coiisidcranlur a

lanieii ra-

lur ad Aiile<'edcns, el noii e conversu

.mhmi

Praviicamonlorum,

fjjcncrilius

AtH.

picxumiii()on.sequentc; raliuneciijusiicqui-

qiiinlo,

eorum quae

ali^iuaiido ol

el luncillu<l iiicuui-

iiKiuaiitum

(luod cst passio

propiiiquius liuic

qurjd

dico,

jtrinx

5. Mcl.qili. disliiii^Miitiir

tcr

<f3.

fulum

osl diff(M'cnlia cnlis,

\J J

qu.irluin

igilur

principalilcr intcnti.

primiim ar^niiiKMitum dico, quod

.\d

i.

iil(js

el

iii

consequenlia inler proiiosiliones.

quintus, (luicsl in vausando

fort(.'

siijjstantia est

liir iiiodi

Ad

esl il)i(i(Mu in

reiuuUuH ab U-

praU*rilis

iii

hoc

frioris, sed qiiaiiluiii sufticit ad pro-

iiiodi

(\\\\

iii.iiiifesliiiii

quia

s<'<]

polosl pluribiis iiiodis a<M'i(lcre

ris

53r>

,;

inferl
-

um,

iiutiU

pari|iuD

parU

^
''*

SnPEIl PH.I^niCAMKNTA

r.36

omnis
lud s/ne quo domus non potcsl esse, vd
pars inter/raNs domus est,sidomusest;paries
cslhujusmodi,

intelligendo

csl,

paries

ir/ilur

majorem

si

cst,

domus

esse de conditio-

similiter,
nato pmedicalo, et conclusionem

unde

ubi sumitur pro medio illud

conscquentia enthymematica. Et

quod

guitur,

cum

oportet ex hoc,

quod

inferat

sed non

ipsum

sequentiam tenere, si Socrales csl individuum, homo est indididuum, quia respectu
hujus pra3dicati sunt extranei

de

ita

pra^di-

Sed prima probatio non solvitur, non enim

reducit prsedictum

gismum

Enthymema

Syllo-

in

sed concludit propositionem dif-

ferentem ab Enlhvmemate tantum in ordine, quia

quandoreducitur

in

Syllogismum,

Enthymematis

Antecedens

oporlet

non sunt

siniul,

etc.

Motus autem species sunt sex,

Gap. de motu.

elc

QU/ESTIO XLIV
Ulrum

est,

molus

species

3. Phijs. cap. 5. Ammon. in

Mayi". hic passu 63. Anl. Aiidr.

dc Motu.

cap.

Arist.

m cap.

cle

esse

Quod non videlur

quia

illa in

qua

quod

sic reducitur,c?o-

paries est domus,

genitive, igitur

quando pr^dicatum debet

alii,

al-

augtnentatio

in

Qualitate,

in

teratio

et

univocum

Quantitate, igitur nihil est eis

;

Phys. text.

Item, Aristotelesprobat in 5.

com.

8.

quod generatio non

motus

est

Item, AristoLeles ostendit hic istosmotus

idem
per

quia non fiunt simul circa

cujus oppositum videtur, quia sem-

cum augmentatione

ratio.

Nec

littera

est vera

ad illalionem conclusionis.
Identitas autem partis integralis ad totum, quod sit ejus, sufficit ad inferendum

augetur ex

de parte

et ita

de

non possunt inesse

aliis

toto,

esse

verum

pr.cdicatis,

toti integrali, nisi

prius capitulo de Re-

dico similiter, variatio est de

nibus causa,

et effectus

non possunt

alterationis

quia non quaelibet pars aucti

tali

additione.

Similiter

talis

quam

dicit

sola juxtapositio,

non esse aUerationem,

Generat. text. com. 34.

el

in

1.

de

inde. Simililer

vel corruptione con-

non

est

immediatum principium agendi

sed tantum qualitates activse, et passiva^, et

secundum

Priorum.

quarta proprietate.

Aristoteles

multa3

jungitur altcratio quia forma substantialis

obliquum, formam Syllogismi, ut patet

latione,

est

ponit

par-

et

Ad aliud dictum est

quam

instantia,

cum omni generatione,

nec impeditvariatio medii penes reclum

I.

alte-

quoe

li:

per Aristotelem

additio

conjungitur

de quadrato et gnoraone

ibi salvari

quod prsedicatur de

non sunt species motus quia omne

habens species esl univocum eis.
igilur

subjectorum ad invicem ad minus tanta,

sufficit

dis-

tinguit, sunt in diversis generibus, ut

enim conditiones

esse,

Molu

linic.Ruvius et Conimbr. ibid. Rodrif^. super

hac. q. Docl. insumma text. Fuenle q. 18. Lorf.
diff. 2. art. unico.
f/.

debel in minori notari identitas illorum

quanta

Arisloleles convenienter distinguat

esse distinctos

concludi de aliquo, perliocquod inest

et ideo illa

Syllogismo.

paries esl; quia

et

peraccidens,

pari ratione nec corruptio, ergo, etc.

Potest igitur dici,

Ad 7

ea quac subsunt non referuntur nisi forte

aliam pra^missam in Syllogismo, et Consequens Enthymematis esse conclusionem in

mus

sed

est

diversitalem eorum,

ad

pertinentis

et

respectu

toto integrali, et parte

cali

inlenliones

enitn referunlur per se, el simul sunt

respe-

cujuscumque proedicati, sicut si Socrainferat hominem, non oportel istam con-

tes

qua3 subsunt

liis

i);\lol.,

ad diversitalem totius, et partis

ctu

de

ar-

quia totum integrale infert

partem ubique respeclu esse, et respectu
aliorum pra^dicatorum, qua3 non pertinent
ubiquc,

el

tenuit

consequcntia non tenet

talis

tum

sequitur transmulatio

quam

con-

secundum formam

Ad octavum

substantialem, cujus formae

istis intentio-

sunt propriae. Item,

signum, et signa-

ad

illas est alteratio,

illse

qualitates

omne auctum occupat

majorem locum quam

prius,

quia ipsum

I.

Argume)
tapropa
le

va.

negat

OVM:>rU)
osL

mnjus.ol

ergo

lociis csl irqualis l(K'alo;

oiniio aurliHii inulal locuiM.

Iloin,

inolus.

iiniis

Phy.sic. lext. coin.

gonoro

:{0.

ul allor-alio

lanlurn uiius, igilur

l'bi,

lun

unus

unus

in

orunt

nisi qiiatuor species

in

gonorr

(Jiim

sit

oppositum

A(l

niolus por se .secun-

quod

lis in

igitiir

illaiii

rationom,
(J.

istis

.sex

(|uo'l

tnofu.^

as<igna-

(luio

qiujd rsl nrlus en-

sicut

lo^iuivoce,

et

deflnitio, ot ipsa detlnionlia, (lua) sunl aclus

et fioleniin, a'(iuivoce eis

magi^

context.

<.

pore:

in

fi.

contrnriuni,

in

modo

ot isto

riiysic.

molus

7. ct 9. ot indo, (iiiod

contrario

Sed

conveniunt.

sumilur inolus

pr*(>prio

et

i,i

dislinguilur corilia

es{

istos sox

modos.sod

modo

igilur priino

Uiiitii;ii

ninl

I.

augmonUiliu

siimiliir hic,

esl

esl sic

ot

nalurali.H propri* di^-la,

ci.

non

esl

aiigmenUilionc proprie dicla,

positioni>, qua.' aliiiuo

ukkIo

rius, .scd
li,

pro modo, vol signilicaU)

I*orphysiHJcia-

sicul in illa auctoritato .\rislololis in

1'hysic. coiil. o.

ubi

dicil,

apecies mntus, quot et rntis,

habot

illas

taiiquam spccics

quod
ons

sunt

tot

(Miirn

proi>ric

:(.

assimilatur, el pru lanlo esl

propositum.

a'I

arguilur de alUi.uiunf,

pr.vccdil altcratio,
jier

omncn

non

i-.

lion cst por se

ad

gfiieruiiw,.

s^^quilur,

(juitiu- ibi d(< iiiotu, ut

muUitioiicm
(luiliir

Ad

suiil

dc ruotu in

aliiid dico,

.Vrislolclos

:(.

licet isli

molus

all

i-

t/cncrafio nd

(lualil ilem,

rorinam suljstanlialem.
r.uin ar'guitur

do augmenlalione,

el

muUilionc, concedo, quod auclum

rMU lo4'urn o cupat, quaiu

majosed

prius;

rncn non niutat

tocuin secundiim

iindo quia totuiu

non

lialK?l

loci

la-

lolum,

locuin aliuni,

non dicilur moveri stvundum locuiii

si concedatur qiiol movealur socun-

diim locum,

loci

mulalio, el alleralio per

se sunt ad diver.so-* lerminos

quol in geneiv
unus molus gcncri\ sicul

.\d aliud dico.

lis esl

(^)uanti(a-

in

gcnerc

c4

ingenere Ibi; sed non

bus proximis, quu'

in spoclc-

sun( augMHMi(alio, el

diminutio. E( con^^imiliterdicendiimdegonoratione e( corruplione.

Ad

aliud dico, aur.I in ^r^U trihtK r.rnr

ribus, .Scilicet

molus, u(

mu(alionem subiUitn, sicu( probatur 5. Phy-

lo-

lu-

Physicorum.

quod

.sed

distinguitur contr^a

lamcn luolus proul

litK*

ost proprie

aliud concodo, (luod gfucntioet corut

~-'

l'

ad eurndom lorminuMi, quia

.se

sicorum, con(.

ruptio non suiit iiiolus,

in.%unu.i

tlUi

non

(aiKiiiam signiticata.

Ad

ins

:<

nominatusin genero, sed (antum

siiiuit

'^i

dc juxla

so<l

IICS.

spccies ibi siimilur noii ut

ad pm|Kksilum do

Qualilalis, et

quod

quem

quod

al!cr-atio, el s;ilis p<jlesl conce<li,

divisio convonions, ut vocis in significalio-

dico,

sed null

ad U'niiiiium, ad

lantia Ai'isloteli.s

<!urn nrir

esl aui^nenUilio in Malheinalicis

vcl

in

--'

hfM-

el

.tf',

priusupponil alleralionoin,

inii-

qiiatuorooriiiii;

Ad priinum arguinontum,
Ad ariju-

omnis augnienlalio

i(h'o

siimptum convoniontor dividi

hoc

auginiMilalione<'lalUTaliorM',

tem-

tationom siibitaMi, qua est in insUmti, noc

[lotost sic

ficr

tiono, conccsso quo<l

polcntia inquanlnin in jiolfnlia) conxc-

nit oiiiiiibus

surit siiiiul

o<rurn dislinclionfin

a<l

(lurn

ost ArisU)tolos.

lur in 3. Physic. conl.

flicluni

cont. 5.

A'l quu;sti(iiiom (lici potost,

(socuiulum

ge-

aliis

omni goncre.

motiis ostin

Concluiio

Uinliini.

sunt species rnotus, quot cnlis,

lol

lan-

igilur non

molus

IMiysic.

3.

iii

in

lanlum

quod vitlolurhabeiM por unurn

AristoU>lis

el

es.sol

etiam arguore, quodin

noribus a qualuor

2'>1.

(Juanlilalis, el

gonero SubsUinlix',

(lontiiigil

lanluru

com.

(lo Oorior'. loxl.

I.

nunquarn laincn

fuindiMu lorrniraiin

Qualilalis osl

;,'onoi-o

iii

WAV

finnl

cirra idcm, vel simul, vcl ordinc quHlam,

Cum

9.

arguitur In con(r.irium.

lol

tunl

spocios molus, luol ol cn(i,

adili(,

aqyisili /t motnm. ol

.si(io .sic

pnr(iculnri(er

ver.^^alis

od proposi(um

(anlum

res is(oruin

ncquirunlur

p>r

illa

.ni
Ari.itulriiJ*

(rium fpc

mo(um

propo-

proprio

ibi.

SUPEH PU/EUIGAMENTA

538
lloin,

juxta hoc arguilur, quod inconve-

cum molus

nienler dislinguit hic niotuni,

passio naluralis, et ita impertinens Lo-

sil

gico.

Ad quod

quod motus

potcst responderi,

habere idem, quod in eo

dum, quod

dentium acquivoce sunt

lionem Naturalis

ad considera-

pertinet

sed inquantum est quid

transcendens, repertuni in diversis Gene-

secundum quam
diversorum Generum, sic perti-

ribus pcr reduclionem,

est

ad res

net ad considerationem Logici

tis

consideran-

Generalissima.

conlrarium. Cap. eodem.

Notandum, quod quot sunt species motus,

Quoi spe~ ^Qt

Qi quietis,
et sumendo ambo ut diffe'
^
aes niolus,
tot quieiis. runt in eodem gcnere, opponuntur priva-

autem motui, privalive opponitur quies specialis non illa, quae est in
termino ad quem, quia illa est salus, et
perfectio motus sed quae est in termino a
:

Pro hac lamen distinctionc intelligensicut

qujBcumquc genera
in

acci-

substantia,

ita

substantia ea habet sequivoce. Duos igitur

modos primos ponit

substantia

quibus

Aristoteles,

dicitur habere

Qualitatem,

et

Quanlitatem,alios duos juxta Praedicamen-

tum decimum, quod

habere

est llabitus, ut

ea quse circa corpus sunt

secundum totum,
vel secundum partem per hos quatuor modos prlmorum generum accidentium, et
ultimi Generis, dans inlelligere modos alios
hahere, sccundum alia genera intermedia,
:

E<t aiilem simpliciter quidem quies rnotui

tive

Sed

e converso.

piis corporis naturalis, sicut passio a principiis sui subjecti

est.

tamen octo modi haberc hic positi, et octo

modi essendi in 4. Pliys. non sunt idem,
nec forteomnes isti reducibilesad iIIos,nec

inquantum ejus principium est maleria, vel

forma sive inquantum egreditur a princi;

(;_

dici illud

et

adjungit alios quatuor modos habere, ut

partem, conlentum possessionem,

:

per quos possunt

bitationem,

speciali

et

modi

alii

priores innotescerc, nec enumerat

coha-

omnes

modos habere, sed famosiorcs, et prsecipue

dc numero illorum, qui sunt ad propo-

quo, ut dealbationi

opponitur

privative

quies in nigredine. Motui autem ad

unum

terminum contrariatur motus e contrario,

qui est ad terminum contrarium et quieti
in contrario uno conlrariatur quies in alio
conlrario ita quod motus specialis habet
;

situm.

Pro hisomnibus notandum de aequivoca-

quod habet quatuor primos

sensus, qui dicti sunt prius, et in primo
sensu sumptus habet hanc totam distinctione habitus,

tionem.

procontrario alium

motum,

pro privati-

et

ve opposito quietem. Similiter quies habet

pro contrario aliam quietem, et pro privative opposito

Quodsi quis ponat quietem contrariam

motui, non esset possibile vitare inconveniens, scilicet plura contrariari

eidem uni-

voco,

quod est contra Aristotelem

rum,

cap. 12. et circiter,

veniens eidem

Non

unum

habitus,

ut esl

modo, quod
gencralissimum, non habe-

tur, ut dicitur 5.

et

cst

10.

Topico-

Mctaph.

autem incon-

contrariari, et

aliud

Melaph. quia tunc csset

dia inter habentem, et adjacentia corpori,

quae habcntur pcr illum habitum. Si enim

habilus ut est generalissimum

hoc essct per alium habitum,

esscnt entia,

quod

dicilur,

etc.

Cap.

nuUum

essct

tunc

primum

^^^^ ^i^i^^r essc in

alio, tot

5. Met,,

quia

cujus op-

et aliqualiter

12. Met. sic, Entia

non

bonum

pluralitas principaluu7n; unus igitur prin-

Notandum, quod quolcumque modis

''"'

tinfi

ens,

volunt male disponi, non est autem

de Habere.

et pari ratio-

est inconveniens,

persuadctur in fine

modis

haberetur,

ne, ille haberctur per alium, et sic infinita

positum probatur in

eidem privative opponi.

Ilabere autem multis

tertio

proccssus in infinitum,sed est habitudo me-

motum.

context. 14, et inde.

Notandum etiam pro

ali-

modis potest

EXPLICIUNT QU^STIONES

SCOTI

ceps,qm

est

Deus benedictus

in soecula sae-

culorum. Amen.

SUPEIl

PR.EDICAMENTA ARISTOTELIS.

.lOAXXIS

F.

DUNS SCOTl
DOCTORIS SUBTILIS
mwiw immi

IN

PKiuiiKinir.MAs ui kstio\i:s
principio
p;i.ssiones

quid

Pt i'num opnrtrt conxtiluere

VrrLiim.

f/ui'/

Cip.

rlc.

yUiiiisrio

Nomen,

sit

l'r;iUicamenlorum, quia omoes

subje<norum

quia

proirm, fiujus, tfct. I. Rot. Ammon.

iljid. Occnin, Ant
Aiidi*. ibid. Jutn a
MagiBt.
g. \. hujus, duh. I. Ix)van. rt Villalpan. i;i
1'rv'iin. hujus. Tolel. ibiil. I)iictor im Proivm. 2.
Pcriherinrniitt.

tib.

illa

cau.satur cx

.socun<la

omnia qua3

/.

'"'

'

oporatione

hic

(leU?nni-

nantur, propter ipsam delorminanlur, pula

iii

operis, in

a?qua-

crgo Enuntintto hir ronvenionter polosl poni subjerlum, cl ha;c enunlialio in menle,

I.

Qtiid sit subjectttm libri Pcrihermctiiat

Thom.

eU

nulla eliam vocc oxislcnlc

liler ines.senl,

inlellcctus, quia

D.

in lx)gica

primo dc parlibus ojus intogrdlibus yomine, et Verbo: socundo deejus genero, quod
dcinde quid ipsum

csl Oratio.

cst, el

de

di-

visioneejus in suasprimasspecies.elconse-

quenler de ojus proprietalibus, opposilione

Circa .subjerlum

quod

ponil

Uooliu.s

Libri nobiiduin,

hiijiis
illu<l

lionom, quotl eliam

inlerprola-

o.s.se

indifal

inbTprelalio

hujus nominis Perihfrmenin^: sed

iiiler()rclalionis

cum

lala

.sit

dicilur

non

(()inplc.\is,

el

liujus l.ibri,

cum

ordiiunn

alter

^\r

go

liis,

est

de

de

rriudicamon-

qu;e

inUdU-clus.

ad lertiam.

his, (ju;e

cialior, scilicet

imnyinalionc

[^crtincnl

Ist"

perlinenl
licla

sil

serundum

aller

mcdiam.

ralio

inler-

auUmi isUe

quanlum
Contni

Ido

voce, ul de subjccU), sicul

diclum

c.hI

in

ol

blc

Vcrbo, do qui-

qui dicil hunc Librum 's^ del;... .^..laliono.

Ilcm,

quod non eM Enutdiatio

prub;itio; quia illiiis

licol

Nomon,

(|ua hic

parsl,.

cum

in

llem. auctoriUis Hoclii isl in ^^'"^im,

do

subjiTtum hic.cum nulla

com-

os<so

bus Enuiiliatio non pnedicalur.

vox arliculala prolnta rum

proprium

scil in-

qua^ detcrminanlur

doterminctur do Nominc,

vox,

erit Intcrprctaiio

subjoclum doU'l

non sicosl Enunlialio,

sil

v7

hoc non osi primo,

muno omnibus,
scienlia

insunl Knun-

mcnU\

lio<',

si^o-

alii/uiti,

proiriclalis

sij^mra ojus Enuntiationis,

est

quai ost in

I.iber or-

alio.s, alia

sitjni/lrtimli esse

non

ad

;(!

habiludine, el ca?U^ris huju-mo-

tiationi in voco,

qiiorum

rrioruin,

operalionem
qiKi'

subjeclum

pro[)ri('

Librum

his,

preUitionis, sivo

e.tsr,

do incomplo.xis, el

modiuin UmkmI

Sive aulem ralio pr;e

nnn

arliciilaUi, pi-o-

islo

Libor

Libniin

cl

primam

e.sl

iiilcr

est

vox

di.Si

ima^^inalione signiticandi, lunc

iiilrrprvlntio

loruin,

h;i'C

lalio

si

.scilicel, ct

so<l

ol

nun sunl

in

mfmtc.

pa.

Vorbum. cum utrumquo

Knu;.

iis

sunl ilhc partof,

dclorminalur.

Ad primum.

si

inUdlifritur

\o

univei
lius uiiivrrsiilis in suas p.irt(^,

omni namquo

soii-nlia.cuj

U,

io- ^''

in

SIJPER LIH.

540

I.

ncccssc esL determinare de

coinposiluin,

parlibus suhjecli, de quibus lamen subjec-

non pnrdicalur

luin
sil

si

aliquo

modo

vera major, debel inlelligi subjeclura sic

esse,

communitcr; quia ejus cognitioprinin scientia in cognitio-

cipaliler qua^ritur

ne

scd

omnium

quantum

aliorum,

illa alia

de-

terminantur propter cognitionem principalis

subjecti.

PEUIHEHMENIAS
ulrum Nomen

qiuieri

ciem in anima, etintelligitur quaestio non

de nominibus impositis ad significandum
simililudines, vel species, sed do

que

quod de multis diciquorum non quodlibet

dico,

lur scientia e<se,

subjectum, ut dictum

est principale

est

in Porphyrio.

nomine cuicumque imposito, ut

de isto nomine, homo, animal, ethujusmodi, utrum homo significet naturam humanam, vel speciem. Dico autem speciem

similitudinem in tel ligibi- Spmes m-

lem, quai est in intellectu ut in subjecto

sensibilis, quoe est

m sensu

ut in subjecto.

Quod speciem significet, videtur

tera
dicit enim Aristoteles, Ea
in voce, sunt notse, id est, signa

invoce,sic ipsa inmente sunt partesEnuntia-

in

mente qua^ enim percipiunturab

:

intellectu in

nuntur

in

primaejusoperalione, compo-

secunda

nec ha3c, nec

licet

illa

Deinde,

cum

quam Verbura

quod tam Noraen,

dicitur,
est vox,

vel

est

verura de

his secundura quod nobis magis innoles-

eorum

cunt, quia sic debuerunt

nes assignari, et per

illas

Nomenesse vocem,

quia vox

descriptio-

patet descriptio

eorum, prout sunt in menle

dicere

vel aliud

et esse in

forte potest esse essentialiter

in voce, hoc est

non expressum,

ipsum expressum,
in definitione

et

est

voce,

non

sicut

et

primo modo ponitur

Nominis.

hic in

quae sunt

Item,

parum

post, dicitur, Passiones ani-

moe sunt omnibus enedem

hse

quarum prima-

voces sunt notx,

exdem, qudrum

res etiam sunt

et

passiojies sunt simili-

et hse

tudines. Ilsec litteramanifeste

per passionem, quia similitudi-

intelligat

nem

eam

et

vocem, quia
est

exponitquid

primo per

dicit significari

est similitudo rei, et res

similitudo sui ipsius

Item, tantum veritas, et falsitas sunt in

sermone, ut in signo

lata illud significat, in

falsitas,

illud

est

ergo enuntiatio pro-

quo

est veritas, et

compositio intellectus,

ut dicit Aristoleles cito post in littera

est in intellectu
erfjo ea,

sunt

iii

voce, earim
quoe
passionum nolce, elc. Cap.

aninia

Ulnim Nornem

signiftcet

in

II

rem, vel speciem

anima

Arist. hic cap. I. el lib. de sensu el sensib. c. 1. (t

4. Mel. cap. 7. Averroea fn Prooem.
hujus. D.
Thom. 1. p. q. 13. art. \.ttq. 8. dePolent. art. 1.
in corpore, hic lect. 2. Boel. in J*ro(em. 2. edit.
hiijus, Albert. Mag. iract. 2. c. i. Alb. Farvus

Proam. Occam

Procem. hujus. Anl.

Magist. q. 1. hujus
dub. 1. Gabr in 1. disl. 22. q. unic. art. 3. FJandria 4. Mel. q. 7. art. 4 Bruxellis hic q. 1. art.

Andr. hicc.i. Joan.

quod

ergo

et

partes enuntiationis significant tantum ea,

est species.

Item, manifeste dicit Boetius frequenter

in Co.aimento hoc,

quod voces

significant

similitudines, et dicit hanc esse Aristotelis

opinionem.
Item, Priscianus dicit,

quod omnis pars

orationis significat mentis conceptum, sed

1. Conimb. hic c. \. q. 3. art. i. 2. 3. et 4. Ruvius ibid. q. unic. Doctor

q, 1. 2. operis Pcriherm. et in 1. dist. 21, q. 3.

iste

conceptus non est res, sed similitudo,

ut videtur

Item,

primo
1.

ergo

quoe sunt in inlellectu simplici, cujusraodi

QU^STIO

vnic.

composito tantum

qucB sunt in

eodem.

q.

non

ergo, etc.

enuntiatio composita, significat illud

Sunl

lit-

passionum
anima illae passiones non sunt res,quia
res non sunt in anima.

rum

exprimantur,

Hic praemittit Arisloteles brevem trac-

tatum de vocibussigniiicalivis, ideo potest

fJfX^gf

sicut species sensibilis est similitudo rei 9^0

Ad tertium dico, quod sicut Nomen, et

Verbum in voce, sunt partes Enuntiationis
lionis in

quocum-

alio

intelligibilium

Ad secundum

rem, velspe-

significel

etc.

ergo, etc.

tantum illud

intelligitur,

hoc non est res

Probatio minoris,

quod

significatur,

Omne

est in intellectu, res autera

ergo,

intelligibile

non

est hujus-

-^,

unn

On.ESTK)
scd spo-

inofli, qiiia l.ipis iion c.sl in .'miina,

cios lapidis,

de Anima.ronlexl.

.'{,

olc. Probalio majoris, quia

e.x

.'W. erj,'o,

(lc

.3.

Anima,

conlext. 5. ox inlellorlu, ol inlelligibili

quam ex maUTia,

vorius ununi,

fil

cl forina

perspcciem;

inlelligitur nisi

niliil

ergo nihil significalur per aliquam voccin

pcr spcciem

nisi

(icaliir,

ergospccies magis signi-

omnc

quia

proplcr quod, et illud

magis.
infcrius

Poslcr.

1.

in fine

rapiluli de Verbo, contexl. 0. difil Arislo-

quod Vcrbum

sequifur,

significalaliquid.con.s-

inlcllectum, qui dicil, ex

tiluitcnim

quod

tur

quo

alicujus

signifi<-are cst

lellectum conslituere

iii-

illud crgo significa-

cujus inlellectus pcr voc(>m conslitui-

tur,

scd prolala vocc, non constituilur

scd

lellectus speciei,

iii-

ut patet in quo-

rci,

cunKiuc audiente vocem significalivam.

Ilem, in primo Elcncliorum dicil Arislo-

pro rcbus utimur noiuinibus,

lelcs, qu(jd

quia

possumus

iion

dum,

iiobiscum ferrc
ces n"taD,

Item, ibidem |)aulo

rcruin.

.scd

iiifiriit;i',

iiomiiiaaulem

uiiuin iiniMeii, et

iieccssc csl

id(^o

oralioiiem f)lures res sigiiilicire.

iiii.am

Aristoteles

Itcm,

quam

ralio,

linitio

liam

dispulan-

ergo ill;irum nonsunl vo-

(juia res siinl

lluita,

quod

fcrrc res ad

scd spccics inlelligibilcs po.ssumus

post,

Arislololi.s

non

luip s

esl in

primo

anima

csso in

a spocio lapidin, qiuc

nomcn

calur piT hoc

ma

rundam

pcr

lum eidcm

ergo

nomcn, osl dcindical veram cssen-

significal

per

e.ssonlia

illa

parlera

iioiiumj

iii

.'iiiima, iit

iii

bilis in oculo.

affirmativ.i
et

spivics csl

subjeclo, siciit spHMos visi-

Tuin. quia omnis proposilio

csscl

falsa, in qu.i

subjeiium.

pnedic.ilum cognoscunlur ab

pifcdicalur-M.ti? .seciindum

cics

esf, vcl

ci.imiis

esfte,

gismus

CS.SCI

al

A ntirhrixlns al, qiiia spc-

cujuscumquc

subjcrli,

do qua enun-

Tum, quia

csl.

nullos

sivc

sumatur

sivc

rcs,

sit

Tiim, quia nihil signifieatur,

lelligilur

quia csl

quo
omnibus

oiiines proposiliones

scd

in

giai

esl, ci quo<i esl,

Tri. T( rlio, quia

eiiuncialur
cujusiiiodi
iioii

iii>^inl

.'ictiis iv.ilis,

cum

Primo pcr similo,

primum

circa

siiiil.

Aomo

s|>cciei.

(//,

pcr Doclium.

si .spccics

Ila>c

cum

liav

cliam propttsilio

lib.

de

inlelligitur, in-

virlus pa.ssiva, nihil cognos-

cil, ni.^i sil in

aclu pov spcciom sui objocli.

Ad quaislioncm
ccm, scd

illa

dicitur,

quod

spooi>s in-

pcr vo-

duplicilcr cor

inquinlum csltiuid

in

.sc

ur. au;

acci<lt>us,

sci!

informamsaiiiiii im; uul in<iuaiiluin

sciiUil

rem. Priino modo, iion

({uilur, (itiotl

<

nu

<"'>'.

^''

vox su

inquanluni viL-rrtm

rem

uur

molo.cumcnim om

inqiianlum signum

r.i.

sed

.,

ol

dialo sigiiifical id qui^.

imm

iin i>m. in-

osl siginim.
,

cliaiii

olc.

difTerunl,

sit

eiiiin

inquibus

deali((uo siibjeclo,

in-

per aliam specicm, inlcll(>cluj

telligitur

ciidcm sub

(>s.sciit fal.s;c,

quod

nisi

intelligibile inlclligilur.

id,

maiiifeslo

cl

modii.

quia spccics visibilisnon videlur.Sccundo,

ilonlr.i

iiilelligitur, et alia </M/wm/i,

oril

spccies inlelligibilis non inlpl-

ligilur, qiiod ostcndilur.

specics /iom/n^<,p4Tquam

illa,

non

--

sumptum sub suppjsuum

illud

quanlum

iit

.jyllo-

pcrfcclus, quia i p<T lormi-

iium mcdiuin significcturspccies inanima,

//owj fstani-

pcr divcrsas sfXMies,

wut, cuin alia

iiilellectu

Tum,

quia omnis propfjsilio csscl vora, in qua

sed scundo

illa

ani-

pra*lica-

subjeclo allribucrelur.

licetur

quia

e%t in

illiid

pT voccm proplcr ralionos ad

nuod aulem spcci(\s nonsignipatet. Tum. quia lunc omne nomen

.-.._

primam

lap dix, per

sigiiirnMtur.

sigiiificaret accidens.

lelligibilis iiiimrvliale significalur

Mot. cont. 2H. dicil

1.

sed definilio

rei

do Anima, conlext. 38.

' nn ma, $'jJ xp^iet (

in 3.

inrludil ronlradirliunom,

Socralex

Ad opposilum
tclcs,

r>ii

partem proposilionis, lapin non

crgo, elc.
Ilem,

II

itulla

rntio

sulMUinliiili<i

o*i

el a

halKWinl tdcmii

im

scl r

ccideii>

si

ii

(|uo4||il>e( iiuiiifii, isiis

(iir

ikt

duubiui crtl iiulum

t*ir.

SUPER LUl

542

I.

rEKIIIEUMENIAS
i

Doineii coinniuno
csl cliversa

ergo el ratio

erino onnio

sul)slanliae

tas

nonien cst icquivo-

est

(^onllrniatur

Arislolelem

per

ralio

iu

priucipio Pnrdicamentorum, ubi exempli-

de luquivocis

(7?/fjrf;;///^/7//r
si

Ad

ut aitimal, homo,

per

intelligens

nomen

aliquod

ludinem

signiticet

ejus, esset

istud dicitur,

rem, et simili-

versis

mul-

diversa

significaretur

illa

cum

Ha3c

impositione.
:

di-

si

quia non omnis

tamen secun-

significat dictionem

rem ideo non

quia primum signatum,
hoc

significari.

Ad

et ita

ut

quod non

et

ita

primam

significare accidens

sed im-

signum

rei

voces aliqua^ significantsubstantiam,

significatum, et

illae

dicunlur

Si

significa-

arguatur contra hoc, hic homo

simpliciter,

licet

aliqua illarum dicitur significare sim-

pliciter substantiam, licel

omnia

im-

illa

significatum
esse

ergo notatur hsec species

eadem cum

non sunt
ergo propositio pro primo ejus

posilionem esse falsam

gni est conformitas ejus

falsitas difformitas

intelligen-

non sunt

in

enim

si-

signato,

et

veritas

cum

compositio ergo spe-

tas,

,sed alia,

magis debet

torum

dici vera,

compositio,

illa

quia positio signa-

est vera.

inquantum

Contra, hsec species,

tudo rei,non est

illa species,

simili-

inquantuni est

simiIitudorei,et taraennotanturesseeadem
est,

per texlum. Igitur per

affirmativara notantur primo esse

eadem, quse non sunl eadem,

positio,

et

omnis pro-

quoad primam compositionem,

citur vera, vel falsa esse

et

cum

non

illa sit

est vera,

di-

sim-

quia

est ita, sicut illa corapositio significat;

ergo est

falsa.

Quamvis haec ratio sit difficilis ad solvendum,non tamen concludit necessarium,

quia in

aliis

ubi est

non

esl difficile,

pta,

Uomo

ces,

quia

propter hoc est

veri-

et

est nala esse veri-

qualisdebeat dici

a signalis, id esl, a rebus.

Omnis ergo

species

vel falsitas,nisireferendo designatum;

ad invicem, ut ilte sunt signa rerum,non est judicanda vera, vel falsa, nisi

ci(irum

quod

quia circa signum,

inquantum signum, non

non

illae

quod non sunt eaedem, non sequitur pro-

in littera.

signo, nisi per signatum

et

illa,

uniantur inquantum sunt signa rerum,

pliciter compositio,

verilas, et falsitas

suum primum

quia vox ponit in oratione

mediale significent vocem per Aristotelem

Ad secundam probationem,

esl ani-

mal, prima significata notantur esse eadem,

omnem

significare

non immediate,utpatet de dictionibusscri-

quod

ultimum

semper

significata, quse scilicet sunt res.

enim

dum

liis

Per hoc patet ad omnes probationes de

perhoc verbura

ptis,

omnibus

tum.

absolute significare subslantiam. Aliquid

potest

in

ut sunt signa

significalo est falsa. Concesso,

inconveniens

est

sed inquantum est

ultimum

aliquid in se, sed

ul sunt

in-

mediate, vel in mente, non inquantum est

se,

significant voces,

ea^dem

probationes autem,qu8e

probant speciem non significari.Ad

quid in

non

est

conceduntur omnes, quae probant

omne nomen

litterae

hsec vox animal,

veritasnon est indicanda nisi penes ultima

quantum est signatum, est signura signati.

Ad rationes principales contra hanc po-

respondetur,

quia

et hoc,

sit

Per hoc ad con-

et signati.

Aristotelem

Aa\.princ. sitionem,

\ox,homo,non

licet haec

veritate et falsitate compositionum, et quia

dictio scripta est oequivoca, et

sequivocatio,

animal, scripta, non diciturfalsa,

est

rem et similitudinem
quia eodem actu est aliquid

et

et

Ilomo

oportet recurrere ad

etiam patent in simili

in voce,

quod tequivocum cum

actibus significandi

utrumque,

rem

sunt ultimo significa-

non sunt signa aliquorum aliorum.

Hoc patet in exemplo
hyec propositio,

aliorum

firmationem Aristotelis intelligitur,

dum

illae

tuquivocum.

sed vox significat

eodem actu
signum signi,

4_

et

quod

lioc,

diversis actibussignificandi significat

ta

ad res; quia

ta% et

cuni.

licat

cujuscumque propositionis referenda

eadem forma arguendi

quia in hac oratione

scri-

est

animal, primo uniuntur vo-

illae

primo significantur, sed non

illa oratio scripta falsa. Vi-

e.

dclur orgo flicondiim ad islud, qiiod quari-

Ad

lumcumquo p(n- idom mulla si^iiinceulur,

quorum unum signifiralur, inquanlum osl

diciiur,

sifj^num allerius,

cum

oralione

si

alio,

comfKnialur in

illud

non

osl composilio si-

gnorum scd signalorum ullimorum,

non sunl signa

quiju

por oralionom prolaUim

cl

parl^*m opfxHiinin qiia^iUoniH aliler

quod

lamcn s/'cundum

qu<>i

pf-rcipilur

.so

csscnlia roi,

nom, qun?

esl

quia nec

exi.-iii,

'

ab inUdiotUu,

<|u;i*

signilicnlur \ni a-iiuiuo-

primurn objeclum

inlcllo-

ctus, ut viill auclorilas

rorum, sicuL noc per onunlialionom

prius adducla, n^c lamon lioc lolum

plam

vocum, sod

signilicaLur romposilio

posiium

signiticat,

Mel.

4.

quod

gitur,

Ad probaLioncm (leSyllogismodici polosl,

quod supposita accipionda sunl in Syllogismo porfocLo sub modio, quoad ullimum

omnia nomina,qu:c signincanl

g<'n*ris, signifi<-anlens

el

res aiicujui

solum eniin

nc,

non primo, sod

auctoritatibus significatur n:^, ul inlelligi-

roi.

li<-ot

.\d

ad deiiot indum quod

lur,

placiLum, polest vox imponi ad significan-

noii signiticalur.

immodiate intollocliim per

prohaliones prolianlcs spcciom intid-

ligibilom non intolligi. .Vd

autem

Si

rc-

nexionom,sicut ct illud primo intellcclum.

Ad

m.h,

ens por se esl in gonero.

per rotloclionom, oL quia imposilio esL ad

illud

iriU-|||.

prolKitioncm dicilur, qiiod

suppositum

specios intolligitur,

dum

pcr

com-

omnos nuclorilalcs in conlmrium dicitur, quod j)or s[)cciom, vel p.'i.ssionem,vel

concopliim, vol quo Icumque aliud in aliix

signiticalumojus, el sic res ulconsidcralur

Ad ullimam

cns per

esl

<|iiia illu<l

conl. 2S.

osl rcs

rorum.

a raLionc, ost

'

non signilicatur <;omposiUo sp(cicrum, sod

s<.Ti-

Don^,

'ur,

i s(>rundum (|uod

sic pcr.sc inlojligiiur,

pcr

.sv.

primu.s.

rcs

tius pro
iii

aliquis dn-al aliquid m.tmto:i-

hac

liltora .\rislo(i>li.s,negalur,quia

cxponilur Arislolelos.

lioc no:i

\d

primam nogatur

ros, ul exisUl,

aliud do composilione. el divisionc

LoriaIis,nonpoLest se roncclere supra siium

quod comfiosilio esl illaruiu rorum, non lamon ul oxisienliuni,.sed

suum

ut intclliguntur, el idoo dicilur verilas, el

similiLudo. Scnsus

cnim cuiusil

ncquo supcr

actuni,

objoclum
sontilur

ot

id qiio cognoscit

matorialJLilcm

ma-

ideo spccios scnsibilis non

proplor sui

.sod inlolloctus,

virlus

polosl

.so

im-

rcncclcro supra

suum arlum, oJ supra spociom, qua cognoscil suum objcctiim, et oliam supra soif)sum,

cl

ila

omnia

alia a

suo primo objirto

cs.so

illam,

iil

ab

aliud

i'st,

illo,

c.s.se

couceilo spociem

qiiod cognoscilur per

primo objoclo, quia

ostspocios,.sedcum hoc

slat, ip.sam

nli<|uotI intclligibilo

s|Kviom

aliud a primo ob-

.scitiir p<r

j.spcfifs

aliams[ci'icm,(iuia

quod primo cognosciiur ab

primum objoctum

(^itnil

qnid

nou

solum

i-ogiio

gnilum
dons

composilio ah inlel-

esl

in inlellcctu. ul co-

cognoseonle, non aulom ul acci-

in

in subjcclo,

el

concedo

ila

bus com[)Osilionis, qiiod sunl

cognilum

inlclloclu.

.sci-

intolIoolUH, quMl

rst rci nnlcriali.s.coguoscilur

pcr rotloxioinMn.

cl

pcr discur.suu on-

giuiscuntur sino propria

s|MV'i\

<io jvirli-

in inlolleolu

esl in cogno8vn(c.

ol in illo mo<Iosuii( rcs in

non

intolliviu,

S[)ccis .so|;e.

Ad
mo,

aliud dico.

non

<'(

A<1 illam

lclli;:i

quod

-<

res inUMligdur pr

nil

p'r

[>ot(*s(

')

si,

/>rr,

ulrobi|uo

luin-

iiivi

mmI

>

Ttf^ntia.

pcr
pcr

snmniur

inlelllgfTiV ol 1-

--i

d(>l>cl

negar.

lur. nisi

nihil

ItiA

'

proi).ii; 'iicin <le inl^IUvu;,

niliil intc!I'-'ilur. ni.si

nd

su[)or I.ibrum To!

Ail aliu

illud,

pcr spcciom in inlolloclu.omuin nlia cognita

loctu causatur, el

illa

lclligibili, 'li*ium osi. qt:

Ad tcrlium dico.quM

esl

compositionem^el divisionoui

quia

inlcllcclus.

illius

jocto.

lic(l

falsilas, circa

simplici, nl

polost cognoscon? por ixjtloxionom.

Ad aliam probationom,

inlelloctus, dico,

'

quia

<

i\tn\

or

:r

SIJPKU

544

PEIUIIEHMKNIAS

I>l

quo non. Q)uod autem

gere, sicul illud sino

osl oaus;i sic pr.TsupposiLi.nonoporlcl qu(xl

sed tanlum

sic pric^upponenlis,

causa

sil

cujus cst

actus realis denotatur

men

in essc, quia

rcra ut

significet

intelligitur

praedicatum attribueretur

lale

tunc

ut inlel-

ei,

ligitur, et sic ei

non

causa, sic spccies pnrsupponitur significa-

non

probo, quia

lioni.

tur, insunt prasdicata intentionalia, et

pra^supponitur

illud

sicut

oi,

Concessa auteni propositionc, quod

nihil

insit ei, sic

inest

dium comparatum ad

ergo, etc.

sumitur sub extraneis

sive pr:rsuppositive,

nibus, quia sic

sumendo medium

non scquitur
quia

de causa

se, et essenliali,

non

viarum

Istarum

cfficiente,
totali,

ot

qiiod,

et

etc.

univoca

cujusmodi

gismo,

quse

videtur

secundam,

est prse-

eligatur,

II.

cipue secunda auctoritas

secundum
secundum rationes.
babilior,

tionis.

in littera,

liic

et

Utrum facta

Secunda

auctoritates.

primam

Pro secunda, el contra

gitur et tempore, et natura,

quam

gatur species per reflexioaem

Occam

Iransmulalio in

in Prooem. hujus. Doctor qucest.

intelli-

ergo in

fiat

circa rem,

significatione vocis

prse-

cipue est ista ratio, quia res primo intelli-

IIl

transmutatione

quse significatur,

veritate, et falsitate proposi-

argumenta de

fit

Prima via videtur pro-

fallacia Accidentis.

QU^STIO
et contra

in Syllo-

concludatur aliqua conclusio,

si

probabilior.

Pro prima,

ratio-

slgnificationis.

respectu

species

est

propler

propositio,

illa

intelligitur

per

speciem significari

ulterius,

me-

prredicata intentio-

nalia, et realia

causaliter,

Quod

ul intelligi-

ei

signilicatur, nisi per speciem, sive ly per,

sumatur

no-

si

2.

sccundi

opcris Periherm.

illo

Quod

nomen imponere, quod nomen tantum rem significat

ergo non cst necesse omne nomen signi-

subjecta voci, erit vox non significativa, et

ficare speciem.

illa

priori

polest

intellcctus ei

Contra ulrumque,

primam,

est vis

magis tamen contra

de nominibus impositis ad

significandum singularia. Licet enim pos-

secundum

viam

set

salvari

quia

scilicet singularia aliquo

liguntur, licet non

set salvari
illa

tu

nullo

primo

secundam,

modo

intel-

non tamen pos-

secundum primam viam, quia

modo faciuntspeciem

in intellec-

ergo nomina eis imposita nullo

modo

significant spccies intelligibiles in mente.

Consimiliter convenit arguere de nomi-

nibus

imposilis

menta,quia tam

ad
illa,

significandum

quam

lig-

singularia,licet

faciant species in virtute imaginativa,

tamen

tantum natus

in intellectu, quia

recipere speciem sui objecti,

quid
non,

est

rei

cum una

materialis

non

quod

est

est

quod

aliorum aulem

potentia non

sit

receptiva,

formarum ejusdem generis.

Contra secundam viam cst, quod omnis

nisi

proposilio esset falsa,

ubi subjecto aliquis

enim Boetius
divisionum, quod cum res non

lib.

res

sic videtur, dicit

sit

prius fuit significativa, quando fuit

ergo, etc.

secundum Commen.

Item,
6-3.

in

et in

tata

et

non

Pliys.

c.

c. 1.

in

de substantia orb.

lib.

transmutatione

nomen,

1.

substantiali

definitionem

Iiabel

res

amittit

ergo res transmu-

nomen quod

prius habuit;

ergo nomen, quodsignificavitprius ipsam,

non

significat

Item,

ipsam nunc.

uno

destructo

correlativorum,

destruitur aliud, ex libro Prsedicamento-

rum,

c.

de Uelatione; sed signum et sig-

natum sunt

correlativa

ergo destructa

re,

quseest signatum, destruilur vox, inquan-

tum

est

Item,

catur

signum rei.
quod non intelligitur, non
non ens non

intelligitur

significatur. Probatio

majoris,

signifi-

ergo non

significaro

praesupponit intelligere. Probatio minoris,

omne

intelligibile facit

lectu

lectu

non ens non

ergo,

etc.

facit

speciem in

intel-

speciem in

intel-

Probatio minoris, tura,

or-.ESTIO
quin dcstrucla

floslruilur ffrci^lus

(-.'lusa

spccios esl cfTcclus, rcs cst cuusa sf^crici

quia (lcstru(Mo
r(.'s

si^Tiato, .lcstruitur sij,'Mum

ost signMtuni

ergo dcstructa

ca, spe-

cics (lcslruitur.

Ad
ii>ri>itin-

'"//*"""*

oppositUMi cst Arislotclcsin

lih. Pra-

dirtioncs

,.

quando non

cxistii

pcr

{uia

dc

(ox(. 29.

1. 1'oslpr.

qua*

Iii.H

frc(iucn(cr sunl, po^suiuus lialjfrc dcmoiiH*

cl

quando non un(.

pcr rons<xiucnscamdcm

vel
iin

sicu(o(quniidosun(, icquUurquud

lial)cro,

doquc

n.utanlur qiialirumquc (rnnsmu(a(iono fac-

cst falsa, idcin signilicanl

qua' signi(i<'alur

falsa.ciri-a

tali(jiic

ipsas dirlioncs,

fx-r

dc hac oralionc,

quando

in rc.

non

ikjii

retur proplcr inulati(jncin

sita istis niultotics cs.sct

el

itcrum

inuta-

illa siLrnilicans
iii

istis,vox iiiipo-

non

signiiicativa,

pcr conscqucns

si^rnificativa, el

signi(i-atur

iil

vox

(ransmiUalmur

signilican.s,

primain

\i\

Hoctii

lalis

(sl

(jnam siqni/lrat vox,

non dicilnr,

uhi

aliqui'l

quod

idcin

rct

qmn

curnt ;

currere non significn-

cursus

significat, qu;uid')

modo

Itcm, maiiifcstum cst cx

cuindcin

(juia

intcllcctuni

quando

[)rolata in nobis,

([uando noii

hanccsse

cst,

falsain,

consiilucrc

vox

rcs signilicatacst,

alioquin non diccrcinus

Socrutfs

non

est, .*^(XM-atc

si( inlcllcc-

ergo pcr voccm idcin

gniticatur. Ilcin, 2. Pasl. tcxt. 7,

signillcarc,

coiilingil

loi|ucndi,

consliluit

cxistcntc; crgo cuiii signi/icure

lum

ct

non cnlitas rcruin non

si-

non entia

intclligcrc; crgo

iiifcrt

non cnlilatcm

signilicali voois.

(i-;insinutalioiic iu ro,
111)11

til

quod

socundum

Iransiutilatio

in

iil

vocom,

significata pcr

non laiitum pro

res

pro

sumitur

e(

elc,

yuasi dicerol,

signilicclur pcr vocom, vox

\d st^cundam.
potcst

tatis

non

C.S.SO

lalis,

sivo non

sil,

traiisinutata nmit(i(

prius

(ransmu

in

qua

liid iionicn

ticatum.

cuni (am ivs, ut inlclligitur,

si<qui(ur: quia

si qi-

'

'

j. ,

qua

il*

.4..

foi' ririuH.

^l

rn.
>

llcel res

n^s u(

deHiriin(ur u( c

(ur, ncc ul eal

i:

lcHiruilur.

.Xdnliam.mnjorpriii

it

.sivc si(,

nmi((il

'

ni(

sol

dcliniUoncm

c(

(antiim lr.in.Hmu(a(ur a .

pritnrin'!

cxistit.scd u( inlclligilur iht

:

individui,

s(^l

specicl, in

pi

iiilclligibilcni

nou

priuiM im(>o-*i(um, aroidil

.\1

rc<

nomcn,

irin

crgo nomon spccici

siiuin signiflcatum,

mcn

dici-

quia non manc( in specie, in qua

spccici,

Ad
quod

si

intolloctus illius auctori-

substantiali roi singularis, in

fuil

ibi

cliam

oxis(cn(il)Us, sod

ro, quri' inlolligitur.

nonsi.

ipsam snccicni

|llf//7i-

((uod cxis-

signiticationc

vocis, cujiis cau.sa ponitur. [iiia

gnillcalur,

facta

se-

sed

ad ({lucslioiicm,

lHccndiiin

lil,

prtcdicat

abjioitur forma substnntialis, res

est.

cl

fsse

cundum, sod tcrtium adjarcns, i nuUt

res sit subjecta quam vox signi/lcal, idesl,

lur signiticativa.
falsa,

U suhjee- ^f^"**^

nignificalii^n

noii

sil

li((era

lu

r^

Si ituUa

lii-anduin.

non cssct

lu M;,'nia-

aui*(orila(cm.

niliil

Ii.tc

IranJi-

cando.

oporlcrct ipsain inultotios iniponi ad signi-

Item, nullo currcnlc

per vorem, non

u( cxistit, c( por

ta in ro,

tj,

aclus, ul ilorniirc, rur-

crgo vox

suiit; si

inutalur tacla inu-

quand(x(ue sunt, quand(X}uc

(jui

ctt-

Iwro cst

cst,

Itciii, iiiulti suiit

rere,

ct taincn

scdcrccst transinutalio;

in signifloando

vvi^

ir.

nm

rcs

vcra,vcl

<

c(

per

qui:i

orationis, quM'([iiandofiuccst vcra, ctqiian-

Socralcs srdet, (|uia

,.</

exis(i(,

tiiint

igiliir

(raaHmuiaUc facU

olcaindcins4-icn(iani

(juod cadcni oinnino oralio (iuand(X|uc cst

;

in

cncrnf.^firnM-; r-></'if

sjx.Tloni

(ra(i(jncm, o(iam

est Iransniulalio, ut palct

ytt Hn,i
iynifint'

0anilcin

dicanicnloruni, cap. do suhslanlia, diccns,

in rc,

maneant

spocicfi

Aristotelcm

vcra, fjuand0'|U0 cst falsa

onciiisio.

qiiam

Iransniulalionc in rc. u( cxiHiit,

(Jcslrucla rc.dcstruitur spccicjj. Tuui,

or;,'^

SI5

III

icm

fi

re.

qiiixl

priu-i iuU'Utg'lM(ur.
fui!iM>t

sihI

t>uiiK

>

;*

.1

;uipo;ucaa

SUPER

51G
polcsl illiul significaro,
csl, licol a

quod

;ul

M15.

I.

PKrvIllEKMENIAS

iinposila

nullo inloIIigaUir.

UUorius polosl

quod

ad minorem,

dici

sic nec

esL falsa, quia per Arislolelem2. Poslerior.

lexl. 7.

non enlia conlingil

probalionom

omnibus

minoris, major esl falsa

illius

aliis, proeler

lius probalionis,

emdem,

ecedem voccs. Quorum autem hce prisunt

notce,

passumcs sunt

quorum

ct

ecfdem omnibus animce

hce sim>liludines,

ob-

minor

sormo

inLolIigiLur

si

ncc lilierm omniljus

rcs ctiam ccedem. Gap. eod.

quam de primo

jeclo inlellccLus. UILerius cLiam

morum

Ad

inlelligere.

quemadniodum

l'A

il-

QU^]STIO IV

fieri

de non oxisLenLo, poLosL nogari quia non

exisLens poLesL inlelligi por specicni, non

quam

IJlrum differentia

assignat Aristoteles

quam
quia

faciL,

illa

sed

quam

fociL

species poLesl

inte.r

mancreeademnuiic
D.

quiD prius.

CumobjiciLur quod non, quia

ccntsa des-

LanLum

inLelligen-

da

esl

de causa

rei in esse, cL in fieri

res

LanLum

auLcm, secundum quod cxislens,

essc causa specici in fieri.

Cum

desLrui signum, dico,

quod

exisLil,

quod

res

modonondesLrui-

si

vox

si-

idem, rcexisLenLc, cLnonexisLenle;

ergo quod significaLur csL idem. ConsequenLia paLeL, quia omnis acliva vera poLesL

LransmuLari in passivam veram

Lerius prius significabalur res

nunc non exisLens

exisLcns sunl idem,

Solulio.

Ad

quod

esL

cl

cxisLcre,

non

passione3*sunL eaedem apud

cum ducanL

omcogniLionem rerum

in

crgo apud onmes sunL

ea^.dcra res cogniLa^

res exisLcns,
inLcl-

esLexisLere, vel
significaLur.

non

1.

Arffumi
lapro p(
le

ncija

va.

ergo omnes sunL seque scienLes.

non

secundum se ergo
vocesapud quoscumque uLenLes

diversifical aliquid

liLLcroe, eL

sunl eoedem naLuraliLcr.

quod

ILem, illud

esL a

apudomnes; sed vox

gnum

naLuralc

naLura, esL

idem

significaLiva esl

si-

ergo idem significaL apud

omnes. ProbaLio minoris, cujuslibeL virLulis

quod nec

nec nunc res non exisLens, sed rcs ul

exLrancum
sccundu-n quod

cl ul-

falsum.

vocem

prius significabaLur per

exisLens,

ergo exisLens,

illud csl facilis responsio,

ligiLur, cui

si

non sunL ea3dem numero apud alios, nec

esedcm specic crgo, elc.
ILem, comparaLio apud diversos uLenLcs

ConLra soluLionem quresLionis,

gnificcL

lur,quia

convenienLer daLa, proba-

siL

secundum

lur.
6.

Quod non

ILcm aliquse sunL res apud aliquos, qua3

inLelligiLur, eL isLo

Objectio.

hiijus.

non csl signaLum per speciem

inLelligibilem in anima, sed res

quod

socundum

et res,

nes,

secundo diciLur, desLruclo signaLo

passiones,

Thom. hic lecl. 2. Occ&m in Proa;m.hujus Anl.

Andr. hie c. 5. Joan. de Magist. q. 1. hujus. Gonimbr. c. i.hujus, q, 4. arl. 1. 2. et 3. Ruviiis in
c. 1.

tnicla, eLc. Isla probaLio

et voces,ct

conveniens

sit

in inLcllecLu,

UUcras

naLuralis esL aliquod insLrumenlum na-

turale; sed virtus inLcrpreLaLiva esL virLus

naLuralis liomini,
ciale,

csL

volens

alii

cum homo

siL

so-

exprimere quod apud se

ergo vox significaLiva, quae

menLum illius

animal

virLuLis,esL

esl insLru-

signum naLurale;

ergo naLuraliLer significaL.

Ad opposiLum esl ArisLoteles.

Ad qufcsLionem dicendum, quod

diffe2.

renLia est conveniens

quia passiones,

in- Conclus

inquanLum
sunL significala, sunL eoedem apud omnes,
nam eadem passio inanimaapudquoscum-

quanLum sunL

signa,

cL

res,

que concipienLes reprcOsenlaLcamdein rem,

quia eadcm similiLudo in anima seaiper
esL

cjusdem repra3>entaLiva,

sicut est siini-

Qr-

liludo .sonsihili.s in .sonsu lillorcP,

in se o:idein,non sunl

cem.sed vol

nom, sed

Ex

in

fuoril,

oamdem rom

vol aliam, vol

nocca<l'm

oamdcm

si/,'nificat

signa

apud omnos uniformilor

ol sigrnficanlur; ot quod cst a
idorn apud omnos
lillora au-

si^^nificant,

natura, ost
ol

vox non

.sunl signa a

nalur.i,

fjuia

sunl ea^dom apud omrio-;, inquanlum

significant, aul significantur, nec

oorum

Aristotoloj

liic

tiam,

inquanlum sunl

nisi

a.ssignaro

signa. ot

si-

gnata,

iiryu-

lentii

undo

dividunt,

lexl.

circa r/nofl

cundum
.so^,

quid

non docipilur

esl,

con-

nisi

accidciis, ot lioc ost .socunduiu

mancnl

in

pt frm

.se

in comfKi:

componondo
(lonlra,

cum

f/KOl quid esl

.sallom

.soquitur,

((uo

apud omncs,nc<; cliam

.si>;uifianl-idom

impoiiontcs,cum
qu.T divcrsa

Ad
non

aliud

ti.inl

eU apud

signa cx imposilione,

divc

homirio,

tiva' in

vox

dico, quo<I

instrumonliim

ost

.s<vl

va

virliilis

iiilerpr.-la-

gultur, el pulmo, qua;

honsionom .simplicium,

ot ila

homo vdii

naturalitcr

sicul si

fugcro nociva, non

mcnturu, quo fugil nociva, pula voslinicnla, vcl arma, vol hujusriKMli.scd lanlum natur.i illa

por
ot

erunt omnos

sc(iuitur omiic illud cs-sc naluralo inslru-

dodil,

lu.inus

.Tquo sciontos, (|uantum ad apprc-

Cil

inconvcnions, cas sic variari apiid divcrso^

ip-

omnos

quoj-

quihus homo

alloro.

*.

litle-

cumquc ulcnlcs ,sod non manenl signa

oarumdcm vocum apud omnos, quia non

.sc-

approhonsiono, sod in

iion in ab.solula

Iorunt

.\nima,

quod intoUoctus

dicitur,

et 21,

3r).

do

3,

quia

.simililor,

'

conciirruutad fonnafionom vo-is

Ad primam i-ationom dicilur, quod licci omuos eodcm iiiodo simplicia concipiant, non tamon oodom modo componunl,
ol

ripr.i-s<-m:ii.

lorlium concedo, quod

,\d

inlondil
dilToren-

.sj

inquanlum ..._
....urpcrpa.s.->ioncm
sunt o.Tdom apud omnos.
r.p

e.sse

cujiiv-uriKiu^

ros

passio-

nullam,

passionos

lioc palol, ro.s, ol

vo-

npud

.so,

aliud do p' "

Ad

lil-

eamdem

ropra?sf>nlal

naturaliler, quia

eadem

oa-dem apud omnos.

aliaju, vol nullaru

vox apud onyios

Item,
non

Ad

apud omnes

vocos

ol

infjuanlinn sunl signa.quia uer oarloin

tora

E^TIo V

nam

artcrii

ul inslrumonla nalunilia.
possol

ha.c

\yoT

.sibi

pn-pararc.ul

manus homo

\)o{vs{

illa

pncparait?, cl sic pcr ralionom;

inslrumcnta naluralia formandi voccm

polcst lioiuo ali(iua inip^uicro, quai sunl si-

gna ad

plai*itum,cl

non naluralia, sive con-

C(^ptUS.

iTqiicsciontosdofinilivo,quia(loliriitioostvia

tcognoscendi

simpliciler;

ost falsuru. miilli oiiim

plicia,
(^Jiiod

do

.sod lioc

.o'ciutil

sim-

do Anim.i.

3,

ad propositiiiu. cstfMiim

ost

ali(|ua

a[)pn>h(Midunl.

((uilius alii niliil

auloiu adililur do

manifo.slo

iion

Nomrn

rrgo est voi $i'jHi/i>'atira

cHum,

il(>

vol iiihil ojus, ol ila

ffKd

(|uod

vol

f/tiiil

<.</,

non dccipilurcirci

siim, qiiia d(>co|)lio

inlolligil.

omuo
jus
lol

quod

f/iioii fjidfl fsf,

nu-

iiilcllcclus concipial

contingat alicu-

curii

fiinni fjiiiil eal niliil

r<

ip-

pravsupponit ali^iuam

cogriitioiicm.ct ali^iiicm on(>r*cru, non

lom

ptm-

gnificativa srparata.

Cap

i.

islo inlcllcclus

cadcm maloria,

inlolloclus oiuniiK concipit

tine tnii/mre^ nijus nulta /uirt est i

Arisl. ul p.ilrl in U. Mcl.iph. coniy*.'. infiiio.

ubi loquiliir

.t

coiniiwiv.

Idoo

QIT.STI1

Ulntm IfnniHU.t cimimHmi im/'^ifut

nigni/lramiMm ifram Natuntm,

nrl

f/iia nii/iiMtsiUt

Mii/vKre

de

rssrHl, ain/na hoh, *l"

ej'isle>ilihH9, el

Hom

>-

libus

Cnnimh.

r d

\x\'

spoiisio, s<vuiiduin illud (iuo>I dii-lum

rcsponsioric,

csl

in

siiiit

oiodcm apud omrios

(luod

pa.ssioiuvs

nou

V,Mi*xl

non

vidi>iur

(|u
I

lum sunl

sign.i ivruiii,

in .so.sihI inqiiau

omnis oniiu

|Kis>h)

lurins:.

rirsvd Mipi

..nunit

f"

SUPER

548

LIB.

PERIIIERMENIAS

1.

rrquivocnnlur in onlo, quod esl supcrius

significalur
orjio in lormino conimuni, qui

nem cxprimentem

quia de qui-

simplicitor, dicitur

inforius ad ons. Major

palot,

patot,

cntia, alia voro

non ontia

vel solumniodo

finilio

prcTdicatur essenlialiter de

liis,

et

de

illis

ergo non univoce. Minor patot, quia pniedicatio essentialis verissime fit cum hoc

suppositis

isto

prsedicalur de

modo non

non existenlibus, ut oslendetur

Itcm, enti, et non onli nihil est imi-

post.

quod patet per locum a majori,

quia nec omnibus entibus esL aliquid commune univocum ergo,etc.
Ad oppositum, lerminus communis dicitur de his et de illis, secundum eamdem

vocum

Arffumen
propar

ta

tcaffirma
tiva.

defini-

quod dicatur de aliquibus secundum aliam

definitionem,quam de aliis, 6um omnis de-

alilornon dislinguerelur a denominativa

pnodicationo sed terminus commimis non

sed

secundum illam

quia oxistonlia sunt

llem, pniedicalio univoca ost essenlialis,

est,

imponitur; ergo de quibuscumque dicitur

tionem, quia ad oppositum consequentis,

enlia in polonlia.

vcrbo

cui

el su-

l)Uscumquo dicilur inforius univoco,

porius. Minor

illud significatum,

exprimat significatum nominis, quia

secundum Aristotelem

quam

28, ratio

gnificata,

nomen,

significat

sequitur illud

nitio,

in 4. Metaph. cont.

quod

est

est

defi-

nomen habere duo

si-

oppositumantecedentis;

tum quia nullus terminus communis imponitur ad significandum aliquod supposi-

tum, vel aliqua

cequivocatio

versitas significatorum

autem estdi-

ergo propler qua-

lemcumque diversitatem in suppositis,nunquam erit terminus communis oequivocus

;

quia

nunquam

fit

variatio in ejus per sesi-

autem de omnibus suppositis

dicatur simpliciter, sequitur quod de omgnificato. Si

nibus supposilis dicatur univoce.

rationom, et idem nomon, ergo univoce.

Anlecedens patet, quia

terminus com-

talis

munis non habet nisi unam definitionem,

cum sit univocum in se ergo dicitur de
omnibus, de quibus dicitur secundum

QU^STIO

VI

lam.

quod

Item,

significat prseler

omnem

dif-

Ulrum sint aliqua supposita simpliciter termini communis significantis veram naturam prseter existentiam

ferentiam temporis, ad supposita nullius

tomporis dcterminatur

hujusmodi

minus couimunis nominalis ergo,

;

est ler-

aequivocum, sed
lere, vel

terminum communem

esse, fuisse, vel fore: exis-

nonexislere

\xi

prsesens^yeX

^JrcB-

terilum, sunt differentiseaccidentalessignificato sui

quia

si

tcrmini; ergo,

Minor

elc.

patet,

terminus significaret aggregatum

cx exislenlia,

et

ex

ess

",

vel fuisse, signifi-

caret ens pcr accidens^ et ita

quod

signifi-

caretur per ipsum non essct in genere.

Ad
Co7xciu)>io.

islud

dicendum, quod terminus com-

munis qui non

tione

est requivocus

ex itnposi-

ad diversas naturas, sed tantum im-

panitur ad significandum

unam

n S3 uuivocus

quod

palel,

ergo habel

sic videtur,

omne

illud pro

quo

terminus potest simpliciter supponere,

verificare

propositionem,

supposilum ejus

est

^'^'n

simpliciter

' (^ffif'

hujusmodi sunt

alia

ab

exisLenlibus, ut patet in his propositioni-

homo erit, sumendo fuisse,

prout dicit actum inchoatum, et terminatum, sic enim non verificatur illa pro aliquo existente, et specialiLer in hac propositione, scilicet, contingit omnem hominem
currere, in qua dicit Aristoteles 2. Peribus,

homo

herm.

fuit,

et 1. Prior. et

alibi,subjectum stare,

pro 00 quod contingit esse.

definitio-

rationem suppositi. AnLecedens patct, quia

si

i.

et

est

tum quia

unam

Quod

secundum aptitudinem
ergo partisufficiL ad rationem communis
cipare secundum apLitudinem sufficit ad

naturain,

de quibuscunique dicitur simpliciter, dicilur et univoce

5.

etc.

Item, differentiae accidentales significato

termini non faciunt

Vide citatos qucest.

Item, parlicipari

0(M-:STIn VII
univorsale

osl

aptmii

ii;ilum pnL-dican

pliirihus. (lonscquoiilia palel, qiiia

19

do

non ma-

jor aclualitas nquiriluraci supp<jsilum, ul

vidolur, in i^arlicijjando arlivo,

communo
bus
nis

passivo

sed alia ah oxislcnli-

VII

/utc sit vera, Cji^iar esl

sar eal aitimul, Csesare

non

homo,

Cbp-

existenle

ergo, elc.

Ilem,

.suppo.silum el

iiilor

ordo .socundum suporius,

el

Vid ciU(o

communo
infcrius

linlummodo

lunt, .sod

ranlur ad iiilollocluni
nis, ot suppositi

non dcpcndol ab essc

scd a considorationo intclloctus

oadcm

potest o.sse

concipilur

(piod

tum

lalo

sod

('.listerp,

sivo

non

vere cnM, boii polesl vere prcdicari dc non laprpmrentc ; sed (uvsarc non exi.slen(e,adhuc humo t* m*gmti'
ta.

verum vm,

esl

.sallem

aliis

iii

supposilin;

illa

in

orgo

quibus simpliciler

non pradicatur,
do liomine

cni

ipsum ens

ergo

Consimililer arguilur

elc.

ot animali.

Ilem, por .Vrislolelcm 2. J'LTinorm.

quando non

c. 2.

esl opposilio in adjeclo in praB-

sccundum

lam supposiliim, quam communo oodom

dicato,

modo

cidcns, lunc tcnel conscquenlia a coigunc-

liahcl

.sc

ad cxislonliam,

cl iion oxis-

lis

lcnti.-iiii.

.Vd oiposilum,

commuiio

df

osl

j^or

.se

intollcclu cuju.scuiiKjuo sim[)licili'r suppo-

t^ nr<iati- xiij

crgo do (|uoi'umquo illorum pra-di-

ad

sar

nec pracdicalur esse

divisji

est

sod

C.rsir est humo, r*-

Iiic,

animal, in hoc casu non esl oppusinoc prxMlicatur esse secun-

tio in adjoclo,

duni

ac-

cum

accidon.s,

eae sub-

pr.rdicelur

i>a.

primo modo

calur, [lor so

non

i)rjo(li(Miur

.sod

non exislenlibus, ut o.slondotur

do

stanliiu vero cnlis

mum

Ilom, non

Itcin, in islo

signilicct pariicularilcr illud (juod sigiiiti-

/tomn tnortnus,

commuuc

suuiu

cat

liinc

iinivor.salitor;

ciim sola vox signitlcct, vox essctsup-

positum vocis, (juod

est manilcslc

orgo oporlet qiiod siifiiiositum

rsl

sit

falsum

idcm

os-

cum suo'commuiii sod nonons,

idcm osscntialilcr cum co qiiod esl

sonlialilcr
iinii

(|uia

vora natuiM

hotnn

es.<t'

verijisi-

Conse-

(;r<iir est.

el Anlecevlens.

casu esl vera, Cvsar est

.sequilur er^o

el

quia quod

cuiii

non

esl

dclerniinalione re-

pugnaiilo pnedicatur de aliquo, ven^m.*gatur

al)

quia

eodem. .Xiitocedens pn)balur, lum

fuit honto,

pruul

aclum lcrniinalum ergo

ly /nit dicil

homo

nil essc

Cvsar

vern,

liirc e.sl

rum. quia

orgo, elc.

crgo

ad supposilum, qiiod

siiflicil

qucMl esl

orgo sefjuilur,

qiicns falsuin

p)Ost.

ergo

cisl

r.a'sar noii esl

dsi-

homo mortuus.
homo viviLs,quia

"

Imic ossot falsa omiiis univcrsalis

Il(Mn,

aftirmaliva

non

do i/*mc,

incst supi)ositis iion existontibus.

|/eis donotarctur

cum

pnodicaliim

in (jua

iiio.ss(>

\)ov (tiri ite

(|uia

oinni,

sint supi)osil;i simi)licit(r cominuni.s

dislrilmli
inrsir,

iil

cl

|)ia'cipuc iiulla

cs-it-i

nunc, noc eliam possibilis; ({uia

pni>(licatum cjus non j^ossct iiiesse

lcnlibus,

lingcnti

aliam do

vori de

ct ila
o.s.sel

iioii

oxis-

nulla univorsHlis do con-

possibilis; ((uia |H)ncrclur in

incs.so

impossibilem.

1.

Aryumun-

iiKjuan-

c.vislere

quia quod esl

quia alia supposila sunl impliciter enlia,

quia cxlraiieum csl

al) intollcclii,

ful.N.o

rei,

circa res, sivooxistentos,

non oxistonlcs

sive

commu-

orgo ratio

Videtur quoJ sinl

lalis

iiKjiianlum compa-

quirl. 5.

osl

onlo non esl in rebus sccundumrjuod oxis-

la '/,r!,']l'tr-

1'lnttn

rmnmu-

suiil apl.1 parlicipaic fonii.im

;

oi,

Or^.sTio

ad

|ii;im

iion vivii

vivum

niorluuni, ci

immcIile

>

circa

li.^miiu

nmillil noincn, el

^..i.;i....i:i:

*i

ccl nonnii prius dii^tmi

er^

coin

in
:

Irniisinutal o

lum

i'

.si.

b.ssepi.

Ilem.

homo,

Hi illA

p.tn

^uni

"i.

'

''
Ilciu, in li.ui-iic.'

su'>""<i'

t*3ae{

vera

eMol

.1'

n*

>

-w.

SUPEK

550

LIH.

PERIHEUMENIAS

1.

definilo

do siipposUo conlingcnli diccrolurnicdium

vere cuni niodo ncccssiUUis ergo ideni dc

nec hominis

tio,

codcni non posscL dici vcre cuni

tingcnlitx3

con-

non

cum

mcdium

donolcL

supposiLo, conLingcnLcrcsscL impos-

lali

im-

llcm, dcslrucLis priinis subsLanLiis,

aliorum rcmanere

possibile est aliquod

quia omnia alia vcl sunt in

cunLur de

eis

ergo in

vcl

cis,

di-

casu secunda

islo

non dicilur de Cnesare.

Ad opposilum liaec consequentia
;

Argumcn- cessaria, Cxsa?' curril

tiva

illud esL, CiBsar est

quando scquebalur,

homo. Nequia

cL

ali-

nunc maneL idem

eL

intcUecLus anLecedentis,

qui et lunc

esL ne-

est ne-

tenet,

cessitas consequenLiae osLenditur;

consequentis,

cL

ex eorum inLellecLu depen-

dcL consequenlia

ergo

eL

nunc sequiLur.

ILem, 4. McLaph. contexL. 10. dicit Aristoteles,

hoc

est hoc,

quia hoc significat hoc

homo de significato ejus, cum idem significel homo

Csesare non exislenLe, quod significat exissed Csesare non exisLentc, esL

Consequens

ArisLoLeles inLelligit

quod de sequenter
exisLenlibus, quando non sunt, potesL habere demonsLratio, quod est manifestum,

niLio

de homine, in

illa

ergo

si sit

cumsiL pars significaLihominis; ergo adhuc

prsedicalur de ipso per se.
\{Qm.,^QqM\i\xv Csesar est Caesar; ergoCaesar

homo. Antecedens

est

prsedicaLur de se

esL

quentia, animal hipes

autem

homine non

ipso exisLenLe

uLrobique,

cum

igiLur eL Consequens.

inLellectu AnLecedenLis.

lisec

conse-

ergo animal, non

existente, ergo

non

tenet

quia eadem diminuLio

fiet

diminuLio siLraLionesigni-

non

exislente, est

per se inlellectu ejus

eo perse

Utrum

istse

Ilomo est homo, Cge-

hoec sit vera,

sar est Csesar, neutro existente

homo de

igitur,etc.

patenL ex

VidcLur quod sint

5.

quod

om-

PosLer.

quod proedicaLum esse

de inLellectu subjecLi non concludiL proposiLionem esse necessariam, sed quando deDiciLur ad hoc,

vel parj dcfiniLionis prsedicatur de

osteridiLur,

dens, uL videLur
substantise.

eis

ergo homo

seest,

quia nec est oppositum in

nec prsedicatio

adjecLo,

quia ex

falsa3,

quitur, ergo Csesar est

et

ergo prscdicatur de

ergo necessario

nes consequentia^

VIII

infert par-

ficalorum, quse semper maneL eadem.

Item, Cassare

verum, quia idem

ConsequenLia paLet, quia Consequens est de

verum totum enuntiare de

subjecto, et parLem. Si

poneretur animal,

Vide citatos quwsL

tolum significatum

sciri,

quod LoniLruus est sonus terribilis.

ILem, non enLium sunL definiliones, salLem indicanLes quid dicitur per nomen,
nullo homine existenLe si dcLur Lalis defi-

finitionis, vel significati.

Contra,

1.

posL. LcxL. 11 qui diciL

liomine et animali bipede, non de parte de-

finiLio,

ibidem

de primo significalo termini, ut infert de

tenet

esL conLra ArisLoLelem

QU^STIO
quod

DiciLur

est definilio

demonstrationis oporteL pra^cognosci quid

tenle.

tem

non

cnLis

quia nullo tonitruo exisLenLe, poLest

currit.

Ergo mcdium, cujus virLule

cessarium

homo

ergo

tapropar-

affirma-

non

ergo de non entibus non sunL demonsLra-

csL.

subslanLia, qutr signilicatur per lioraincm,

te

si

tiones.Conscquentia paLcL, quia de subjecto

sibilis.

2.

esl dcfiniLio,cum cjus

sinL difterenLiaj.

(lonLra,

dici

non

quia non enlis

crgo onniis minor in nniformi

dc conlingenli
de

modo

autem non est dcfiniposito quod nuUus sit,

slngularis

secundum

acci-

quia prsedicatur esse

Consequens

falsum

est

ergo

Antecedens.
Ilem, ex

isLis

sequiLur, ergo Caesar est

homo, ergo Csesar

animal

est

quia Conse-

quenlia sunl de inLelleclu illorum AnLece-

denLium
ergo

et

eL hsec

ConsequenLia sunl falsa

Item,quando affirmativa
LeL

esse

AntecedenLia.

unionem

est vera,

in re, qualis

por propositionem

opor-

significaLur

sedhic, Caesar est Cae-

i.

Argumenla pro parte negativa.

QU..STIO
iiulla esl uiiio

s(i7-,

prsufiicalum iion

el

cum

ri\

iri

sufijeclurii,

siril ali((ua;

res

ergo,

Ad

proposilioesl vcrior

()p(i()siliim,iiiill:i

in((ua idcm pra-flicalurdc sc,

ill;i

illic

sunl

laUis.
Mi.lafili. coiilfxl.

1.

sicul arLrulum

Ilcm,

homo

hoc esl

10.

lio<::

ost supra.

Mclapli.

.'{.

r.

do.Secuudum se,con-

Mclaph. ((Uiercrc,

7.

homo,

iiihil est

quod
in qua

po.s.sel

lioiie,

illud est

homo

(/uarr

sup()oni in

iiihil est

quics-

ilia

duhium.

Ilem, pcr Arislolelem

c.

hujusmodircduciluradaliam

lirmalivam priorem veram,

ad illam,
crf,'o

iii

hoc

el

af-

maximo

qua idem pncdicalur de se

bonum nonesl malum,

ad verilalem illius, bonum cst

vcritas illius,

rcducitur

bonuni

cum

non

ergt) liicc sitvera, C:"sar

asinus, el inuhix alia sic cont;ngit re-

movero a

Cicsarc, soiiuitur

i|)sum verc aflirmari de se

(cr ralioiiem

Ileiii,

si

non

er(/o

est

Socra-

Socralcs, Ql ullerius sequitur,

Socratcs

rst

non Socrates. Talis cnim

(onscqiK'iitia lcncl

omiiibus, ubi ()nedi-

iii

cata allirmaliva sunl opposita conlradictoria

hiijiismodi

dicclur

siinl pra>dicata .siiiii^licia,

Socrates esl

iii!(frius,et uUcriu.s,

non Socrates, cri/onun Socrates

pcr convcrsionom

vcrlcnle,

et

et

conveiva,

Socra-

cst

uUcrius cx con-

((luc

argiialur syllogisticc sic,

cU

sil,

concedunlur.

.Vo/

Socrates

Sucratcs, Socrates est non Socrat''s

est

currit

jcclum
bo

necobslal liuic syl-

logismo, ((uod iion sunl nisi

socundum ralionem,
ex

op()osilis.

liabet

si

duo lcrmini

sinltros lormini

ut (>atct insylloMsm.)

Sorratrs autom in

ralio:icm

duorum,

c.xlromilulis, ct minoris.

pi

sciliccl

m;\joris

Htc sunl

sive non,

sub-

*r^)

:n ve-

dc sc ipsocuinhoc ver-

Ucspondelur ad islud,
raliones,

sciliccl

noclii,

el

ad quits lam

el

aliorum, qua;

quod cuin dicilur, Socrates

Socrates quod hic non pra-dicalur So-

hic ponunlur,
est

Ens Socra-

crates lantum, scd illud loluni,

tes,

quia ros hujus vcrbi

ipsum,

specilic:it

esl,

ct ideo

quando pnc-

non aulem ens So-

non pitcdicalur idlcm dc

il

quod

eo,

scd subjcclum

pr

lali4)us

in

respoiisio includ

cum

pr!v,'dicalur,

dicatur terlium aJjacens,

'''>nibus

v-

sc.

^"^

"*

dinicullalem dc re vcr-

bi.quando prcdicalur lcrlium: ulrum

sci-

pars pncdicali, do qua forle dice-

licel, sil

tur post; tamcn ad prcposilum

spccialitcr sic

rss'

quando

argui

po'.e<l

p:

irler-

lium pravlicatum. ((uod in aliocst. hoc esl

c.ssc

cjus

quod

s.

lis,cl illud i^l

idcm

non

ergti

auirmaliva

sive

sil

lirmatur ralio pcr

hiio

hlc,

Socratesest Socralcs.pr

rcalcs, ((iiia hoc suflicil

sil,

cst; ergo, elc.

non ens

rcs

est

ulraquo esl idein

iii

Socratcs csl .Vocrrt/c.<.Pr.emis.s;c aulom suiil

(HTillum ((uinegat; crgo bieccoiiclu-

omnii A'Wio

non omnis /tomo rurril

c<

crgo cjas oppoti-

sivc non

si,

ri-

couimiicloria.SocrateJcurrH.SfM-ralfS non

silioncs

siosim()Iicileresl vcra

sit

neccs-saria, scilicol

cnjo

vcra'

sivc iion

cra/M
So-

csi syllo-

liic

crgo c(jnclusio c<l imfxMsiliilis.

i().so.

cratfs cst Socratrs, conccdilur illa,

tcs

soriuilur, igitur

est Socrates al)Solulc,

illa,

Pnoruin

hnno eU albm,
afif/uii homo iion e*l

quod contingat

iiegatur

2.

opp<jHili<(in U.TlioNOOun'!:!', A'iif-

homn, sivorcs

omiiis iiegalivaesl pcr accidons vera, cl

lioc, qiiia

cx

sive nonsil,

sil,

ro polesi pncdicari

Perihcrm.

2.

iii

ex

Uoiii') ext alhitx, a^if/ui

Aom^
In

,o

sy!

iinpoiiibiiuf,

Ilcm, sivo

qucerere, quia

cerlius

Irs

Ins

esl liomo, niilla est rausa.

llem,

csl

e.sl

Kismusex

vc rcs

homiiiis iiiuIUl' sunl causa: ((iiare

lc.vl. .jO.

1.

omni

iri

coriclusio

<*l

ilem,

iil

Ilein,

8cd sivc res

el'*.

cst

VIII

rait,

Iioc

qui.i

\i*ra.

tnlcs

(Um-

pr\>po-

*-.nonensest

lU

.sdlum, <iu;a

e5>o j?n.Lm'-au

oi

laciu

subjtvlo.

primam i-' "' "

po'cst, quod rati ...

.tii..-i:. .....,

.\d

tinon

:inril-'U:tur

vA

pilur

qu.

.:..:

lum

lur rotiu cummuni.H, Uuc

qi
c-it

it(*

.i>^

SUPEll LIH.

552

I.

rRUlIIEUMENIAS

comuiune secuuralioncm communis, est

sicul Plalo posuil, igilur

(luni

quod

liabol

nalura, proulconcipilur sub ralionc

bilis (lo pluribus, el

dici-

supposilum

ila

esl

nalura concepla apud inlelleclum, sub rased possilionc non dicibilis de pluribus

enim per se est cadem nalura cum suo

communi, sumpLa a quodam modo dcterminatiori, non sic simul totum se liabet ad
natur.im speciei, sed iste homo ad minus
suppositum liominis.

significat vere

Ad primum argumentum

patcbit

res-

apud inlellecLum, eodem modo

est

bile

concipere naluram, ut dicibilis est de pluribus, et

eamdem

ut non

sive

pluribus, sive utraque existat,

Ira,

est

dicibilis

non

sive quae concipitur, ut

de pluribus non cxistat,ct

illa

de

neu-

dicibilis

quae concipi-

lur ut dicibilis de pluribus existat in aliis

Semper enim

suppositis.
cepta, ut

in

concepta absolute

con-

per se natura

intelligitur

liaec,

natura

ergo alia ab exislenli-

bus suntsimplicilersupposita terminicommunis. AssuupLum,

eodem modo

existens

quando non

existens) patet

possunt

Aristotelem

possunt

1.

res
sicut

conclpiatur,

quia de bis

quando non

qua} frequenler fiunt, et

tunt,

quod

scilicet

exis-

demonstrationes per

fieri

Poster. text. 20. ergo el illa

sciri definitive

quia cognitio de-

monstrativa praesupponit cognilionem definitivam

ergo possunlsimulconcipiapud

eamdem

intellectum per

speciem. Est er-

Ad secundum

quod non

patet,

suum commune

universaliter

concepta apud intellectum,

quidem

vox

cum

suppositum

sit

apud intellectum, ut

conceptae

pluribus, et haec natura,

tae,

non

significatur per vocem,

significans,

est

ergo

exisLiL,

est

naturae

de

dicibilis

ut sic concepta,

idem essentialiter naturae sic concepnon tamen quod ratio concipiendi ca-

dat in unione quae

cum

fit

verbo

hoc

est.

Cum

non

dicitur in argumento, 7ion ens,

idem

est

natiiras veras, dico,

quod non

exis-

tens ut concipitur apud^intellecLum,

idem

test esse
sitis est

quod

alicui,

verum ens

in aliis

po-

suppo-

sed inquantum cst

non cxistens,

in eo, est

ipsum ut

sicut et

patebitpostea.

Ad

cum

aliud patebit,

quaeretur,

utrum

dislribua'

el

omnibus supposilis

piro

ejus.

Ad secundam quaesLionem possunl

ffiqualiter

habet rationem suppositi, quando

sed natura

quoe

tur ubicumque

tales

quia ad

proposiLiones concedi esse verae,

6.

Conclusii
responsivt

quando non. Quod si isLa nomina,Cffisar,

Anlichrisius, et hujusmodi imposita sint

verificaLionemproposiLionisaffirmativaesuf- ad

ad significandum supposita hominis, id

gnificat propositio

el

est

ficit

unio extremorum.

estin proposito,
jecti includitur

mutatione in

qualicumque transcxistentia rei (ut dictum est

in solutione

quaeslionis

significent, facta

quod semper
nis. Si autem

dum

significet

sint

tertiae)

suppositum liomi-

imposita ad significan-

simul totum, de quo

Mctaph.

les in 8.

gnificanl
lunt, et

dicit

cap. de

tionis, context. 34. et inde,

cst generatio, el

sequitur

Aristote-

hoc dico

hominis

tunc nec

si-

suppositum hominis, quando exisexislunL.

Suppositum

enim solum

affirmativa,

in

intellectu

sed

si-

talis

enim sub-

per se intellectus praedica-

Cwsar, ethujusmodi nomina

ad

significandum supposita

tunc cnim patet veritas talium

quaestionum,

et

lactis in

argumentis etiam

solutione sequentis quaest

specialiter ex
telis 1, Poster.

ni

ex

fac-

pro hac parte quaestionis, et quibus-

dam

IIoc

propositionum ex solutione praecedentium

quod

idem

si

imponantur

tis

corruptio

quando non

ti,

Partibus definicirca

qitccs-

tionem

naturam conceptam ut hanc, cum semper

idem

et 2

quod

ut hscc,

turam humanam conceptamsub rationediut ha3c, existat, sive non

princ.

ratio

est

particulariter,

suppositi, significare

terminus communis supponat

de pluribus, sive natura concepta

Ad

quiesi. 7.

tis.

go vis rationis in hoc, nalura humana concepLa ut lisec, eodem modo se habet ad na-

cibilis

sequen-

ponsio ex solutione qua^stionis

quadam
Si

et

auctoritate Aristo-

De omniest,

hominea/?7ma;.

etc. ut

enim verum

de omest

di-

Ql' I-STIO VIII

cere liotninoin v.Tiun/vsi dirore nniinal

lcnninum, non

lionis suflicil necessaria concoinilanlia

lcrmino.

rx-

quod posilo uno, ponalur allerum.licol neulrum nocossariooxislat.

Ilem palol, quod alilfr niilla pruposilio

sinl exlranca* iiatura-.ul

tronioruin, ila

de t6'sesimplicilor, in qua pra-dica-

e.sset

coinmuno

lur

supposilo

(\g

quia n<n

siio,

essot .sempor vera, ot niliil potcsl siinii

modio

prinr.
guwsl. 7.

contra .\ristot<doiii

dico,

nalura run.

iion exislonto, .sed liumaiia

copta

do pluribus do oadem

ut dicibilis

hic,

(luod

natur.i concopta, ul lia-c.

(^ontra

Ciosar

lioc,

liomo osl oxislens

non

ost

oxislcns,

\trjL'ii\ci\\.nT

quod quidcm

vel sic, id esl,

dc subjocio

csl ci,

lidlacia Acciilontis,

quod

ad

comparatur

pra.Hlicalum

liuic prjfdicato existenn,

inquantum

silo suo,

el

Csesar

ita

do (juo homo

esso

lur, ost

extranoum huic

illud

.;iuloiii

tionihiis ad

cst exlrano-

pra'(lica-

[)ra'dicalo cxistens,

coiiqiaralo

suh

^xlranois

ra-

quod

sallom inconvonions

ostexislciis

eslnon

habel qualicum-

s<!

quan-

cssc,

sccundo moflocsl.sccundum achominis, ul dicilur de

non neccssario,

nec

simpliciier

[)onit cssc.

(lonlra Iioc .scquilur,/'.i'Srt;* est albus. erijo

Cirsnrest

orgo pcr locum a majori

sc-

Cwsar est homu, ergo Cvsarest.

cnimcsso accidcnlis, quod esl minus
(luilur,

rum

ons, [KMiit essc simpliciler, luullo

quod

gis CS.SO substanlijc,

esl

Si

ve-

ma-

vcrissimum

simpliciier vcrum.

c.s.se.ponit cs.se

Itcm, esse, vel

orjLjo

ergo

lis;

([uod

vcrani

illorumnonost iinioin

fucril,

|)ra.'dicari

oxistens,qiii:i

illud,

o.4

do

oo,

dc

c.hI

necn-

cs.scntia, vel

c.s.scii(i:iiu

C!vs(iri,vsi [lor accidons,

non oxislons,

cutC.iusar non est oxislons,

snp[)o.Hit() oxisloiito

non

pro nullo

attribuilur (Ijusari

onim coinmunis,

su[)[)Osilo,

qiiiji

salvalur

ul

cat vcrius en> ill"

si-

iii

na-

Jili^fuo

su[>[)osi-

quiHl

Oonlr.i,

ali((ua

oxistonliJi, ali^iua

quivocum
cuiii sint

quia

illis,

su[)[)osila

non
([uia

orgo homo

cnli,

contralicloria.

cumcommuiio.

liominis

riuni prjc
so

el

lic;iri

fjt.<?

esl

csl,

dc

sciro ijui>iest,

hominom
pnoscirc

ir-

qu<Hl csl.
.\d

univo-

(rum

({..-

' !'*

s:.

ulnNiue

si

'

iiiudu

c?i>\

1'oslor.

i-

vcro
'

:'

,;.

,-

'liJ-

Ilcm.in i\xIom

non cnli

nihil cst

.si

crgo SiHjuilur

sunt
c.hI

sed

csl vcro ({ujcribile

.'.iniinirii

Ilti.

d<

calur dc ip*^.

lo.

rum homo

ad homiiioin sequilur

u. dicilur,

Dico. (jiiod /(r^m; .socun luin ({iiod uiiilur

hominis,

ct

Itcni, in [)rincipio ,scuiidi

lalsa osl or.itio signiticans oa uni-

ri.

liiia

esse

illud

sario coiiscqucns cssiMiliJim cujusliliet cn

(]onlra,

Taiiicn

codom modo

.Simililcr

oxtroma, osl tallacia Accidon-

lis.

ro

quando

i>siie,

quo Iransmiilalioncfacta circa

do prjudicalur sccundum.

lioc,

conqt.iralur ad lioc pra'dicatum

.scilicel

modio

.socundum

/toino

de Ca3saro,

sciliccL pra'(licari

um

(juia

lii

quo(l(licitprji'dicaliimcmlioniinisde.Huppo-

(lapsjiro,

cst

quo<I esl

prjcdicalur secundiim.

non oxislonlo.

Iiic

mpliri-

homiiiis dc (!i.iro,

cs.se

cidcns, iiain cs.so

(|Uod

scundum nliquid, cu-

ulroque iiiodo eril

;el

nam

exlraneum

H.

pcr

e%e

jiis cs.'U;dHsubjecto,noii poiiii

lcr

fdc

sccunduni aliquid, exlra-

loiisde <la).saro;orju'o [najdicalur oxislons do

Dicondiim,

quod

111

inlolligilur (Juplic.i

lrancuin,vel sic,idesl

liomo prtodicatur oxis.

faciunla^j... .^ ....wieiu

Civsnr ent homo,

dons,

\:t

41

A(l .s(>cundum priiici[>;ile (lico,

pro[)0.sito,

homo, non [)ra'dicalur oxistons

Citsfir fst

do

Priorum.

1.

primaiu lalionom

.\d

7.

suh

do nocossario regularitor.

in niajori

Iloc est

1.

exiiiere et nun

nunc allorum, ol allornni. Kx qiia aiu*Uj

rilalo [jalol, quoJ ad no!C's.silalcm proposi-

si

Ail

quod

Diro,

ri!

qnH

tir

primum

*<

dico,

inlclIoi*luni

hic esi^ seouiidum

quo

si

9.

^tr

e$i /

Un.

SIIPKII

r,:')!

I.

rEKIIlEUMENIAS

bxs, quia accicleiis ivale, sivc per accidoiis

mine,

(ujusinodi osl albuin, uulii subjocto inosl,

ti/us,

nisi oxislonli

orgo ojus osse do subjoclo

verius

exisleni.is,

vorum

osl,

esse subslanLia^

sed esse specificaLum por subslioc esl, esse

lanliam non ost verius esse,

quam

existero,

essespecificatum per acci-

enim quando pra?dicaLur terlium, pro^dicat unionem extremorum,qutie

dens

essc

subsLanLiam,

necessaria est subsLanliie ad

exLremorum, non auLem

sine exisLenLia

non existentem.

cidenlis ad subslanliim

Ad

major

aliud,

liccL cxisliL, et

vera de

esL

sic

non ponitur pra^dicari

sic ei exis-

Ad

aliud dico, quod si

non

PosL.

uL sumiLur 2.

csl,

pro exisLere, sed pro ens,

e.sL

quam
linet

ad qusestioncm

qnid

est.

Lum

per-

secunduni ad

non

inLelligitur

de exis-

esL nisi apLiLudinaliLer.

Nihil

quod aptum namanifcsLum esL autem,

liabet essentiam, nisi

est

quod

exisLere

potest sciri quid est vox, liceL nescia-

aliquam vocem acLu exislere, puLa cum

aliquis nihil audiL acLu.

Ad

l,)_

^''

^-

luum,

LcrLium principale dico, quod morcL

vivuni

possunL .acLualilcr sunn',

vel apLiLudinaliLer.

Primo modo sunt

denLia cssenLiae hominis,

nomen homo,

hoc

quod
luus

cL

pcr

significata^

poLcsL

conccdi,

inferl

non liominem

diminulio alicujuj pcr aliud, sicuL

opposiLio inter illa, debel esse ratione

gnificaLorum

homo aulem non

si-

includiL in

suo significato opposiLum morlui hoc modo

sumpti, sed si sumantur hacc aplitudinaliLer,

hoc,

esl

homo

fuiL

terlium adjacens

fuit pra^dicaLur

si

non enim LerminaLum

nem, cum adhuc

concedi,
exisLere

esL

esL in co csse

homo.

siL

secundum
quod ipse

praedicet

mo,

et

non

Si

homi-

autem

fuil

adjacens, tunc poLesL

fuil

homo, quia in eo

LerminaLum,

usus lamen est

quia usualiter magis fertur

est,

quam ad non

ad existentiam,

intellectus

cxistentiam. Et de Caesare non est verum,

est

homo

existens,sed fuit,

cum homo

do sui significato non importet hominem

oxistentem, unde inmultis significatio ser-

monis repugnat usui,eL e converso.

Ad secundum

pateL, qualiLer

simili de bipede,

LeL in

sequitur,

ergo vivit, disLincLio praidicLa pa-

esl viims,

forLe

sic

Substantise,

minis,

cum tamen

cap.

cap. 15.

sunt differentia^ in genere

eaidem

isLis

animalum,

el

ina-

quo frequenLer

uLi-

morluum diminuit ab

lio-

pedes

dicat in 5,

Topicorum,

Non est omnis homo hahens

ergo secundum aptitudinem
hominis, vel ad minus non

est differentia

omni homine secundum actum.

dicitur de

non vivit, et vivere

viventibus est esse, 2. de Anima, conLext.
37. ergo non est, et si non est, ergonon est
Contra hoc,

si

Csesar

quando pra^dicat secundum

adjacens, pra^dicat quod in se est, etsi non
esL ens ergo non esL homo, per locum a
ens

esse enira

supcriori ad inferius negando.

Ad

isLud,concedenda esL hoec propositio

Csesar

non
rius

non

cst,
;

vivit,

et

hasc

ergo non

cundum
exisLente

Unde

non

est

quando

sed ens

soIeL antiquitus dici,

significaL
*^

x-^"

prcedicat se-

sumpLum

quod ens

Nomen Ens
;

pro

potest

ParLici-

^^^^

^^^i

exislens, qmd.cssevariiidcm, quod

^

cipium,vel

'

tenet significaLum verbi, a

ulte-

superius ad hoininem.

esse ParLicipium, vel

pium

et

quia illud ens

est existens,

adjacens

similiter, Csesar

loquendo de esse existere,

pra^dicatur per esse,

"^

nimctlum, eL sic

1.

(luos

est

nuiLab liomine, ncc

nam

sic

acci-

homo vivus, scd morquia mortuum illo modo non diminon

Cffisar
;

Ca3sar

Lur ArisLoLeles pro differenLia essenliali ho-

tere, lioc

enim

est;

s^

aulem auctoritas

Si

primum

scire cssenLiam, quia eL

ritlct.

homo, \)VO\xi fuit dicit

acLum compleLum, oL LerminaLum, nego
morLuus, quia

essenLiam babere prius-

scire aliquid

Lel

el

nomen, opor-

liabens essenLiam, uL ens esl

vivus,

sicuL nec sequi-

vivit,

('um probaLur quo:l

quod

exLrancalur.

tei'e

esthomo

concedi hanc proposiLionem, Csesar fuit ho-

esse, iiL sci-

do Civsare, sed ul inLclligiLur,eL

Lur

ac-

vera,Ca?.sr

cryo

Lur, cst risibHis,

balur consf-quonlia, quia osse subslanlia;

esL

auLcm

ha^c

nec scquiLur; crffn

pro-

absoluLe. (luni

nocossario ponil osso

esthomo mor-

cL ha.'c esL l'aIsa,C<x'sar

quo descendif

nomen.

QVMSTU)
eus Noincn forlo si>^uH'u;d /uihfns essriili/tm,
illud

livirlilur

conccilendiun

Ad

II.

^'

ca

quod

enle,

(ienora,

el

lo

Parlicipiuin.

esl

secunduin (juod exislil;

nisi

aulem non

habi'l ralionein sui^jKjsili,

concipilur

apud inlellecLum,
de

dicibileni

quod

lorilas,

i^er

sedul

quod

ab existentia
eral

exislit

non

nunr non

essel

si

iin-

possibilem, nihil. contra Aristotelem, quia

minus

non eo

syllogistica

forina

esset

bona, (|uam docel Aristoteles. Velsi

quod suppositum

Itcrmini,
lermini,

Ad soxtum,
ibi osl,

.\(l

|.,

(j.

omncs

iiiloA,

'

;"/^,

rst

Cwiir, llnno
e

fiomo, propter rationcs prius factas.

i-('d(>n'is

rriorum
ost

al-

una,

do syllogismo ex

dicit .Vrisloleles^iuod

no,L,'at

'.

non lantum
ubi aliquid

ur do eodom simplici-

sod ot ubi aliiiuid aflirmatur de supo-

riori univorsaIitor,et
foriori, vel

([uarto

e conver.so

.socund;e sic,

sludiosii,

nogalur idem ab
:

el

in-

oxomplillcal in

nmnis

(iis:ipfiiia esl

non omnis medicina

esl sittdiosa

aimililor in proposito cssolhicsyllogisniu-^

ex oppositis, Omn' animal

omnis homn

est

a'bum, hoh

esl atbus, cl stHiuilur,

ci^o hoh

Ue

(ianl

oxii-

.:i.- ;i,i

jne* se-

inlollfclu causan-

illa ralio,

qux* (iebat

qu;eslionem dopffr

per

.</,

a(J pri-

quol

hx',

non oxist^Mitium sunl detinilionos

crgo
nullo homino exislonto. p Host habere hoaio
;

dolinitionem, ot in

ponorolur aiiimal

illa

crgo per so prx*dicatur do h )mino.

.\d minus homo potest habere per so detinilionein

cxpriment(
in

quid dicilur per noinen,

in,

necossario ponorelur animal.

illa

do signiticato nominis,

el

cum

qui:i n<

:n-

Ad primutn argumontuin dictum

*

ral in

.\

si>cundum

'

inliir

pim.

consimilo^, sicul

.\d loriiuin dici

babot
lis

;i

p<''

ui

.i

""
.

pro

qii/iH

>u;.

"

ilur in s

per

:-

^'

(luu! s>4iuuntur,

n-.

>.

,...'" l.v
in

;.

..

;n,

NV.!nm nu-

h"'. qti

ow^ JHT intollotiuin.

n

oi)

;.i."i

):i

f.

cjmiKjiilio oj

loclum
ticil

ul

nd

oum

seipso. cl

V(

1,

ubi

p:ili>l ill ISll!<.

N

rns rt< moH en*.

Ad priiuum

.ir

nis, qu:i' esl tlo u:u.

13

pnvdi- *'nr"-

calur esse S4>cundum aa-ideni.

oj)-

roduci ad .solutionem pra*-

syllogismus ex opposilis,

mam

rsl

(luieUionis, sic scilicel quia in

affirmalur, et
tor

Ad

(luarum

(|ua'stionis,

scilicet illa, (lua; est

positis, potcst

cum

rei,

qutoslionc prxcedenli, qualiler hi

I.

Cwsur

Lcram partem

Contirmatur

inlcllitjendum, dic-

sil

in sua o[iera-

mullo

exi.stenlibus,

([iialitcr illud

in lib.

onim

demonslraliones

por signilicat idem.

dictum

.'nt

per coasequeiH nori

el

sil

aliam juuvstioncm concodonda' snnt

i'Sf>'iilsil'it

!,/</""

sumi sub,

potesl

minus quoJ d

vera.

Pra-dicamenlorum

tum

per se supposilum

esl

talc su{)positum

minor

etesset

polentia ad formaiu

in

quod non

sil ali-

quod

lur.

concedatur oinnem mi-

iiorem in unifoinii de conlingenti cjso

aniuiall:*, .saquilur,

cund as, quM' omnino ab

se transmutatur, quiu est res, ut exislens,

Ad quintum,

io-

tonlibus potost allribuorc

tur ervo auclorilas tanlum do re, qu;r per

non dependcl ab exislenlia

liono

Iransmulalio subslantialis. Inlelligi-

ta est

opi'

inlelleclu.s

Lum

el

.q.

simpliciler ab oporiliime in-

el delinitiones, el

communis,

iiifuil .ic<*urid<im

roi,

illa ralio

telloclus

ejus supposiLum, (|uia circa illud nulla fac-

Aiifiiisi,)

illa ralio sibi

oxislobal, vel ad

Aii 5.

orgoojUH

formam, quam priiis habuiL sed ex hoc

non se^juilur, (juod prius fueril supposialicujus

:'-|u-

px

ab homino rospoolu

ris

sic

Iransmulalione subsLanliali, non habeal

in

eo min'i

noii
;

ergo Ir-

Si diciiur existere lollere v-

inoduni

secundum quod

res

quia

op[>o<ili?

ergo auc-

jjluribus. Vull

animal

est

sio impoisibilis, eliani

si:

quarlnni, lransinul:ilio non cadil cir-

reni,

non

omnis hmno

Ca^sar csl em, io

esl, quoiJ

quendo non de
'^

ilmin

in

VIII

>

suf*
19,
!

SUPER

nKi

Lir>.

PEUIIIERMENIAS

I.

lur ad pniccedentos quoesLionos duas

munis, ([uod oslendit lcrniinum non esse

univocuin palol. quod ens, ul eiia csl No-

mm

men,

ad ilUid quod non

exislit, (1

ivquivocum ad

cipium non

Ad

ne praedicari de supposito per

lioc

terlium, enti, et nonenti, ctc.

ligatur de

secundum quod

istis

tionem contradictoriorum,
est eis

univocum. Et

Socrates
tens

si

univocatione

arguatur ulterius,

medium

est ex-

xerunL

luradaliud.Quiadu()bussuppositis,quorum

communi,

est cis

alterum non, aliquid

univocum, inquantum includunt per

se aliquid idem, sed accidit uni esse exis-

non exisLens,quia secunaccidenlia eis non convenit aliar-

guendi nihil valeat, palet in simili,arguendo

sic

Albo, et non albo nihil esl

ne univocum,

homo

CvSt

sint contradictoria

albus, et ille

homini,

isti

cum
ot

commu-

illi

non

est albus

nihil

est

isle

ergo

univocum

non valot consequentia, quia hoc prsedicatum, non haherc aliquid univocum isLis
inest ratione affirmationis,
sicut et hoc

quod

est,

et

negalionis

conlradicloria esse,el

non ralione eorum, quse subsunl formoe, et

in minori sumuntur sub illa, quoc subsunt
istis

formis. (lum osLenditur

enti, et

non

enti nihilesL

illa

proposiLio

univocum,perlioc

bo

secundum unum

diciLur de eis, sed

si-

non cum hoc ver-

Ad secundum
tio

concediLur,

quod

prsedica-

communis de quocumque supposito

esL essentialis,

non tamen

omnem

tionem essenLialem esse veram

verbo

sed sufficit

est,

es-

proedica-

cum

hoc

cum quocumque ver-

bo cujuscumque differenliae temporis.

Ad

tertium dicatur sicut prius dictum

est.

Ad argumenta
ram, Csesar

quod

est

probanLia hanc esse ve-

Ad primum

homo.

consequenLia non

hoec

homo curril, quia nunc non apCxsar ab homine cum verbo de

currit,ergo

sequiLur, Csesar currit pro

Lum, includiLur in conceptu omnium en-

ergo

Aliler potest dici ad tertiam quoestioncm

ill^'^i'^ni

trium, sustinendo ea, quoe dicun-

homo

currit, et pro

tempore

illo,

pro

quo appellabatur ab homine cum verbo de

praesenti

homo

sequebatur

Cdesar currit,

nunc autem non.

Ad aliud dictum Aristotelis,

ergo

currit,

est

intelli-

gendum de compositione significata per ver-

bum cujuscumque

Ad

argu-

diciLur, ^^parteofvaleL, Caesar firmauua

tempore pro quo appellabatur ab homine

existero.

5.

signifi-

quia nihil idem conceplum apud intellec-

non

guwst.

est.

praesenti, sed

cui accidil existere, et ejus, cui accidit

1.

caLum

mune univocum;

intelleclum, potest esse de intellecLu ejus

^i'5 'ai"'

idem

non exisLens, univocantur

exisLens, el

pellatur

ium, sed aliquid idem conceptum apud

i^.

appellanLur a

Ad rationes quse sunt contra univocatiole.

nem.Adprimam poLest dici, quod supposi- ^^eZ'

quod non omnibus entibus est aliquid comnegandaestconsequentia,

cum

gnificatum communis.

in ente, quia ens

Quod autem forma

de Csesare

parLicipenl

forLe

liceL

dum

tale.

el

modo

quia non eodem

lum

quid commune

fore,

de

supposita diversoe appella-

lens, et alteri esse

ista

horfio prsediceLur

non varianL significatum

illa

illa esse

tionis,

est,

quod

cum

lermini. El hoc forLe inLellexerunL, qui di-

Iraneuui uni exLremo,inquantum compara-

alterum exislens

quwst.

quia

fuisse,

cum

AnLichrisLo

non est exis-aliquid univocum,

est fallana Accidentis,quia

oporLeL concedere

poris sibi determinat.Potest ergo stare

ra-

forte nihil

sic

Et adhuc

ficatum termini nullam differenliam tem-

inlel-

Iiabent

et univuce.

eamdem rationem termini,secundum quamcumque differentiam temporis; quia signi-

existens, (la^sar

est

ergo eis non est

si

supposita

sunt univoce, quaecumque includunt

sita

est.

Ad

quam

commune pra^dicari de his, et de illis vere,

cum hoc verbo esi, quia simpliciLer suppo-

commuverbum

est

existcntia,

scili-

simpliciter

secundum aliquos non

ad hominem.

jam concessum

existentia sint

termini communis,

cxislit, licet

sed ens ut est Parti-

illa,

ost suporius

aliud

non

est Parlicipium

secundum quod

forle euf
sit

ipquivocum ad illud quod

esl

quod supposita tam

cet

differentiae temporis.

OCESTIO
Ad

eUCnmr,

frfjoCrsar

aulcm quaiido

cxt hotno,

sifinch^iwv

appellahalur ab ho-

('.Tsar

mino cuni verbo

pr^scnli.elc.

<lo

557

nmnulum

f/"o

ad

\\:\\>f\.

nr.riicatur

<

OU.ESTlo

8ecun'lum quo<l

nori

eswl

pari ralione

a
<livia,

el

ulrobiquo pr

esse serun<luru.nrri(li>ns

f)0 fle pr;i'srtiti,siipp'>iiril

xupposHm

ver-

ucl, ol in

tantifm propr.r-

Sfnitibus

ergo fruHlra do-

e.xlremis, per
cap. 20. Vi'le citnndos
nperi Perihn-.

H.

lil>.

iiuirtl. 6. 2.

oo.li'in
.

Quod

quia alilcr iKor cssol

sic vidolur,

lii

'

sonsu composilionis, qiiia

trst ntnfjuitirr in

posscl liidcrc iiano caiisam

/<7 a//>wm

slarc

e-s/

/7/-/m,

pro priolcrilo

exeinplo

vcritalis, r/KO'/

subjcclum

si

do

ct siinilitcr

alio

Tum, qiiiaox

falsa, .\ff)um rst nigrttm.

.\lf)um fst

illa osl

allmin

scfiiiilnr, qiiod

nifjrutn,

ista,

licnia

forma oxtnmorum.

Ad opposilum,
lanliim

siim

tradicloria

Timi,

vor.i.

siiniil

diio con((iiia

.so({iionlia',

cl. \ffiutn cst nigcffm.

Do

lolclcs, ((iiod

composilionis

.scMsiis

rcli^iiio diril .\ris-

csl fal-

Ilcni,

pr.cdjcaliim

in

lali

propositiono

pra-siMilibus,

fal.sa, 0//i/iiv

qui

hoiiio,

/*.</,

ost,

non

Ihmiux

fals;r,

(luciiilur
;

mlnr

fit, //<//'

illii<l liori qii'

qiiia

Itotnus cstfitrta,

li

alilor

convorsio, sivo

lijtrnra

tioii

poiso!

os.so

1'robalio

diclioiiis.

nntorodonlis. Tiiin sir diriMido, M csi

vcrbi

prjodiraliim. apfM^sito aul(Mn

csl

fariol iiiiiim

sol

isli,

11

rc vorbi, (luod

riiiii

cst

cn<

p(M' ///

triii,v:ilnr

.\

\\\\\

parlo

hnuio

r.s7.

pivoilirati

oxislil, cl

i(|om

pra"(lic.'ilmii

siM^cillrans ipsnin.

qiiia aiiliM' iion sciiiioroiiir.

cri/o

ic-;

rrob.ilio.

polcsl

hnmncsl

slan pro

i\\\'y\

quod

crgv

non osso

(^huni
.id

esMO.

ihiik"

non

..s.-dt

..

s(.

fii.i

(luia se-

el i(a

U""//*'/ ^Z,

^ o

fuctutn

Ao;;i/) rirrri/. qiiia

Tnm

|uod

sunloadom.

vem.

pmix>sllio oss<t

il

llori ol f.icliim os-;*

rcs-

iiidinTo-

pra'(li(Mtur

auloin oininvs lalc<

llom sHiui(ur.

ulttus;

s)

.'si

cs-

quia sialhuin a

pro oo (luod iion oxislit,

rciilcr, scruiidiini

.V.

>i,

<

por consi(|iions quoI nun<'

ol

onin.s

({iiia

via a

liori est

(luorolur, (iU(d

conscqiicnli;o,

pro

aliqui.s

nM pro pr;o.s'nlibus,quodomm>s(a'

crgo

l'rob.ilio

s(o(

osst\

qiia'

siibjorluni.

esse,

et illa,.l/i-

quia significa(ur

lil.

ol

c./,

subjivtum

si

ad slandiini lanlniii pro his

hominom

Aomo

rcslriiii/iliir
siiii

duo ron-

llcm.s((piorolur,si subjivtum iaiiiumsU-

osl

sus.

de pm-senti

illa

ponatur, niillum

oxislonle ianlum

proposilionosdo praMlic.iMsconlrariisessonl
siiniil vorjo, liaM', srilic(l .Vfjutn cstftlfnftn,

mlionom

tradicloria essont siraul falsa. Probaliocon-

hmnn non

oi-^'o

in

si

pro

.slarot

qxia

ex-

orjrf>

romposilionis.

vcra. quia

(vuloiii

into||i;;cn)li ali-

siriindum

iiilelli:iiiiliir

esl

idcm pnodicalur do

illud (empuA,

soninfluin ojus r.ilionom

([iiid

hiPC

osl

inlplliiri-

orgo ulrunKiue

voro ost prinripiiiin

foriiia

osl albiim.cl contradirloria illius,soili-

cel tltntir alf/utti cst filtnim,

dc

rompoMlio monsurat.

lloin, romposilicj st

liirc osl possibili.s,.sV"/rn.<{ rt//*/yf//a/,

quia sedonsqiii fiiil.ainbiiial.inodo

non

possil

lonipom

roslrinuilur ad

ro par-

n//iriiifi-

fino cap.

in

exlroma

'<^">P''^>1"> ol

quo<l

Setlfns po-

isla,

sine

intollit?i(ur

Ar;

oxlnMuum
AruinDrn- wr.t^Mfjutn rsl tiifjrum, ol

non

ergo pro

'^'"*

lc-

quibus non.

gomposilio

Iloin,

VerlK)
Fonseca

oinnibus ne^nda, a conjunriitnl

rerelur in 2. PerilnTmoni.is, in quilnis

illrnm tcrmitvm rommiinia

>^

rotis<>fji.

nil

IX

in<!fiTr-irrif/i'

p:

ul videlur. quia

aliiid noj:jnlurh.iPccon<oqiK'jili.'i,C7*.<<jr

IX

(u(e ciijns lonot

ria. slrut

t.t

cmrrtl, erfo

minor
i.

r-

dirdim

osi

s(ar

<in<'iil''

pro oo

.4w'

wl

or

pro

.4

|u

prim
pn)|Kx.%.i.oiic,

.''

ii

ci

u<Ji

pru Mipjsjnio.

uiai

..

^,1','*,'?''!
''

SITEU

558

idcm

qiiia siipposilinn rsl

rEUIIlEUMENIAS

I.

signifiraLo, alio-

inilla nniversalis essel, vera

quin

Lin.

ergo

;i;-

qualilersupponil pro supposilis,qu;r;rqualilor se liabonl

ad significalum communis

quam

s(>(i

hujnsmodi sunl

lani

non

oxislenlia, sicul

prius o^tensum

ergo pro onmibus

fil

oxislenlia,

esL

QU/ESTIO X

Utrum

.Tqualiler supposillo.

quod non arolotur virtule verbi,

probalio, tum quia illud, quod distat ab

de praatcrito

ia propositione

slet sub-

qux fuerunt,
tantum pro illis qux erunl

jectum lantum pro

de fuluro

illis

el

IlfMU.

non immulat aliquid

in oratione,

;diquo

Occam

part Log. cap. 7. Fonseca lib. 8.

el 37. Rodriguez lib. 1. Dial.

2.

cap. 36.

Doctor

omne contraidem extremum cum

lib.

Prior.

1.

Inslit.
c.

10.

q. 16.

reale circa aliud distans,quia

reale cadet in

liens

conlraclo cerlo, aliter

Ilomo

est

li.iec

moiUnns; quia

si

possetesse vera,

quod

illud

realiler

ergo illud quod est a parte

posset

praedicati,

quoad proposilumenim non

nuente

homo

staret ergo

cum

hic in subjecto

quam
st

est

stare

dimi-

ita

mortuus, ad

soquitur, per Aristotelem, ergo liomo

non homo, quia.mortuum per ipsum

2.

plicationi

mdlus homo
sed

sum, nuUus qui fuit,

tradicLoria vera

fuit

est fil-

ergo ejus con-

ergo antecedens

ex quo

Eodem modo arguitur defuturo.

sequitur.
Item,

Consequons

illud

potest

cum repugnet im-

Antecedente,
:

non

fuit,

subjoctum

nisi

proeterito,

pro

illis

staret in

quoe fuerunt,

illa

de

liaec

pro-

posito,

quod

Perihorm. includit oppositum hominis, ad

positio,

quod sequitur contradictio

oranes nunc existentes essent in primo ins-

tradicloria

ergo duo con-

absolute sino determinalione,

ut significanlur per hoec

nomina homo,

el

tanti

Ilomo

eos, et

si

illa

vera, Nidlus

Quod

lus

ha?csunt inconvenientia, sequitur,

fuit, esset falsa,

sui esse, et

non homo, prsedicarentur de se invicem.

si

homo

multi

alii prfficessissent

tunc hasc esset

esset falsa,

homo

fuit

ergo sequitur, nid-

qui fuit, fuit,

quia oppositum

quod illudquod esta parte unius extremi,

non possot contrahere illud, quod est a

Consequentis non potest stare

parto

nullus Jiomo qui fuit, fuit

alterius extremi

sed composilio se

ex parte praedicati, ut dicetur post

tenet

ergo tempus quod est circa compositionem,

non potest

restringere

suljjectum.

Tum

quia contingit intelligere actum mensuralum tempore pra^scnti, inesse subjecto pro
supposito,

quod

fuit,

velpro omnibus quae

fuerunt, sunt, et erunt,

lum,

licot

sit

gnificare hoc

intollec-

ergo etcontingit

si-

sod impossibile est signifi-

tempus prsesens circa praedifaceret subjectum tantum stare pro

care hoc,

calum

falsum

secundum

si

supposilis quae sunt

ergo

illa

hypolliesis

interimit finom sermonis, qui est ut per

eum

possit

omnis

intellectus, vel

tus mentis signiflcari.

concep-

negati^'"'

Item sequi tur, /iowo qui fuit, fait ergo

homo fuit, quia oppositum Consequentis,

est differentia
et

pro par-

te

est,

pro homine diminuto per mortuum, et

hppc eliam vera, Ilcmo

tione.

quod

de dolerminatione contrahcnte,

duas rationes factas

1.
quaeslionem de composi- Argumen-

illas

ad prsecedentem

subjectum,

diminuere

per

sic,

ta

est a

parlo pr.Tdicali, posset contrahore subjec-

tum

Quod

dente

cum

Anlece-

sed isLud Consequens est falsum,

tradictoria est vera

ergo ejus con-

ergo et antecedens,

ox quo sequitur, ergo contradictoria vera.

I)u?e ultimse rationes

tantummodo pro-

quod subjeclum stet pro prseteritis

et futuris, non quod tantum pro illis. Et ad
idem est secunda raLio facta ad primam
bant,

partem proecedenLis quseslionis,

Ad oppositum, quod non tantum probant

o.

^nji^mfnduae ulLimse rationes ad oppositum

pra3ce'^'^
ta pro par-

dentis quaestionis.

ILcm,

si

posset stare illa de pr.Tterito pro

pr.ieLeritis,

grum

te

ergo

fuisset vera,

illa

et

e.ssoL

\QVi\,Album fuitni-

sua de prcesenti aliquando

quod falsum

est,

cetur oppositum de opposito.

cum

prsedi-

negati-

QI .ESTIO XI

ViO

const^qucnlicn

perquriH

prj*s<'nli,

cunlur in

QLVESTlo
lUnnn
a

omni

in

Ira/inis

propnsitiono, in

iniaifiliftli/ni,

rnmmuuis jno

minor**^

att:n

i/nn

illjT c<

m,

syi:

sunt

i.

ilislrihnaliir

Ifr-

i/uiljuscumi/ur rjus

univocum muUis, signo

Ilem,

non

di(o siipponilur pro mullis

e^l ad

supposiia, ul

diclis.

proomni

Ilem,

ex

fKilol

quxwrut!.

cofil di.stributio in uni

versali,quo<l poliMl siimi Hjb,

Quorl iion

virjclur,

Innr

qui.i

m.njoro

ad-

sibi

scd tenniniLi

communis univocus

suj/])Osilis simjilirilrr

1.

dfl

ul palel cx prrdirlis.

lcrmino minniuni aliqun'l rnn-

lililnr

ininiis

\I

p;ilenl

per

//ir i

quavamque

om/i/, hujusino'li sun*

fc

suppo-

rr/U)iirii
!!

]iro i>iir

(c nri/uli-

va.

fc

oxislfnlo, de

ino.s.so

conlin^'onli,

syllof,'ismus

es.sol

vidolur, rogulalus

iino, ul

minori do

ul nuiir, ol

prorjio-

qui.i

ulilis,

(Munqiio supposilo acciporolur mo(l'uin in

viilulo

niinori,

(lislriliMolur
falsiiin. ot

HoiM,
sl.il

sMl),'oclMtM

de

idom

(iiKolibol

rsl,

do conlinpMili,

ciim mmIIik aclus

o.\is(oMlil)Ms,

iiiosso

piM omiiiljMS

.--(('(

cmn

(imc

ol

(;iiiIuim

in siia (\o

siiis siipf oiKi-i,

por

posilMiM [io(oril uiiiver.salis do conliiigon(i

os.so vor.i

l.iiiicii sii;i (|o

oi

iiiossc iiM[:o;-

oxislcnlo

lloMi, iMiiJoro

do

miiiori

i\v

noco^sario.

e(

syllogismus

coM(inLr('M(i, os.sol

rouMl.idis.qiiia ([MiociinKiuo siiiMMutur sul)

iii iiiiii'iri,

pro

illis

fii

i'.>!

ili

.ti-ilniri in m.-i-

ad

Koiii,

lioc

proliaiil, (iiiod

oMiios ra(ioMos, qu.'o

suii(

loriiiiiiMs

comiMMiiis

ali([ti.-i

(>ropo^i(ion(> (.iirinM [)ro

MiiiMs

(lilToron(i:i'

(ril)iiilMi-

iiisi [u-o

Ii>im|) iris, (iui

slol in

sii[)[)osilis

mom

iHis, [n-o (iMil)'.is

dis-

sm[)[)o-

<ip|)o-<itMiM,

.\il

'irttiii

termini.

pro[)o<ilione,
terilo, sivo

sivcde prj'5""'' -'

do fuluro,

'

rnrril

rrifn

sociMidir.

oninia

homo

rurnl, simililcr

Cj'sar

nmnis himn rurrrt

sic.

crgo Crsar rnrrrt,

ila

suppodlo

(iii()cuM]i|Uo

dilToronli.o lciiqioris

orgo coiuiuunc res-

|)ocIm ciiiMscMMKjiic [^nodiciili

[ild

(|llll)llSCMIM(IMO

ciijuslihot

ilistrihiiiliir

SUp[Misilis. OuilK'8

h'A'

^^^".'.'Jl"',

n/q.>

cumiiuo supposilis, sive

^:

non exislonlihus, sive qiiando non

sihi immodiate dctorminatioaliqua
hens ad siipposita unius

...

Irlittir

(empu-

(lifTercnlix"

ris.

Kl juxli lioccon-^oiiuentor est

ad

:i.

q. iiiod

huitur

iii

dicendum c
torminus pro omnibus dislri- prjti^nf

quacumque

proi^ositione, in

ah.solute sumitur, quo.I patct

cumque

qua

quia quixl-

suum comniu-

siipposilim inferl

no, re.spoctii cujuscuiiuiue pr.odicali, et in-

communi

forlur ex siio

minor intolkvta,

coinmune

rum

dislrihuto

pnodicalur

hoc verho

((

qua

in

de

esl no

esl,

coinmuno pro quDcumque

.^

poni(, et dislnhuitur. (uiiisa

ticalur

i)or

aliquid

sup[)onit ah<(oliile stiu:

aqmlltor pro omnibui,

hnh'nt

nd siium

qu:i'

ai;

ilum.

Ii

sunl (nm oxislontia, quain non

pir

''ns

'lil,

.a

n>;
;

ul

psl in Dpi

ot

nee

iliHtrihuiliir,

pr.o li(M uiii ipsuni

ei

cot%'

II

ol

sui

ergn pro omnihus supponil

iii(.

;<niu M-

quia omnia sunl

pueost.quia communo min'

joiv.

'

isiii

esl

Ad duas priiiias qiuTstionc; dicfMldum,

quo toniiinus communis in quacunKiuo

iitrohique

sibilis.

'

similitor siipp

[)o.ssil

coiiliiigoMlor ino.sso su[)po.silis ciijus-

cuinqiio (linoroMliiL' loiiiporis. .\mI

pr.)

aul

([na imi^oMilur,

ine.;so, in

im[)ossil)ilis

Priorum.

I.

pro oMinihiis por Ke

illa

oHuMc

osl

(]o:i.so(|iions

Arisloiolom

iit

oodoin

[)ro

accopliono, /jund

li.ic

iii

(jMa-liliol

csl

majori.

in

coMlr.i

su[)posilis,
ol

conlinfronliri',

pnodiclum

ut

sita,

trnctum.
i|uiu

ii

i*i>;i\i-iiu

suniplum

.Hiib

tu

idtnu o

loi

in'

d
n.

sulycclo, pru HUjj-"iU'

jj

13-

umjuc

u.i'

SUPEH

5C0

LIB.

I.

foronliiv loiiiporis, vel pro

allera de pra^lerilo, et ex altera depraesen-

oru:o significaro

ti,

omnihns simnl
orgo pnrdicalnm nnllam

/)n/ic. y. 0.

qna?sLionis

Ad primam ralionem primoc

4.

nolandnm, qnod Ibrmtr accidentalis, signiin concrelo, aliud esl supposilum,

fl(.j,lip
aliud est snlyectnm

idem

licet

num commnnem

esl

suo snpposito, sod non

essontialiter

suo subjeclo:

commune

qnia

ergo concedatur, termi-

posse stare pro supposi-

non existentibus, non

tamen hoc conceditnr de snbjecto, quod
aliqnando liabnit formam, et per consetis

existontibus, et

quens hirc non est vera, Albxim eslnigrum.

Licet enini subjectum quod aliquando fuit
album, nunc
positum

sit

albi,

quod

fuit.

Non enim

tum

albi

dicatur

grum, ergo album

aliqnando albnm,

non

valet,

secundum

dislinguendas
et divisionem,

non

intelli-

communis, vel

significatum

ejus per se suppositum, possit accipi pro

eodem tempore,
dicato

vel pro diverso,

cum prse-

hoc intellignnt de subjecto

sed

anlecedens

subjectum

albi, et

formse accidentalis, et

sen-

ita hsec falsa in

magis

quentia bona

Contra, saltem videtur

quod

aut

si

hic

non

ly

album,
et

esl

nigrum, quia album quod

nigrum quod

pari ratione

est,

unquam

fal-

prse-

dicetur contrarium de contrario, quoi

fiiit

fuit,

possibile erit

prsedi-

contrarium de contrario.

cari

Ad

lioc dicitur,

quod album quod

loquendo de per se supposito

tum

includit de per se

albi,

fuit,

inquan-

formamsuicommusub

illa

suum commune,

ratione
et

tanta

quanta inter album

est ibi contrarietas,

gitur informari forma possessionis pro illo

quod

tempore, pro quo prsedicatum sibi unitur.

quod non est vera, quia

suppositum prseteritum, vel futurum sessionis nunquam est ambulans
qui autem

et

album, quod

loquendo de supposito

praeterito albi,

nigrum,

Contra hoc,
fuit,

possunt

unum

dici

de eodem subjecto

ergo

de alteropotest prsedicari. Antece-

dens patet, quia verum est dicere de

illo

quod est album quod fuil, et quod est

grum. Primum palet, quia sequitur, si

ni-

album, ergo

Ad
fuit,

esl

(ilbum quodfail.

illud dici potest,

non dicitur nunc de

illo

quod

albi,

heri fuit al-

dicitur de eo pro praeterito, et ex

est,

etnigrum. Similiter

adillani,.s'e-

dens ambulat, palet

ponit talem

propositionem, Sedens polest

ambulare, esse distinguendam secundum

compositionem,
Iioc

et

divisionem, non ponit

a parte suppositi,sed subjecti

pro quo-

cumque enim supposito sumantur extrema,

est

quod albura quod

loquendo de per se supposito

bum, sed

fuil

6.

non contrariatur, nec

supponitur per

intelli-

antecedens autem

est,

quocumque supposito per

cnm

est figura dictio-

quod, referat snppositum albi, tunc conse-

nis, contrariatur nigro, et

dens, et similiter pro subjecto,

pro sub-

stat

in quale

su composito, Sedens potesl ambulare, pro

se supponat se-

g^Moc^, re-

tunc consequentia

quia album non

commutando quii

nis,

ad aliud exemplum. Qui enim dicunt

gunt quod

nigrum

est

fort

tales propositiones, in quibus subjiciuntur

fuit,

quod dicatur de eo cum est illud enim

pra3teritum suppositum non ost existens,
subjectum est existens non existens autem non potost prsedicari de existente. Si
eliam arguitur, Quod fuit album est ni-

sum.

compositionem,

cum

distinguendum, quia aut ly

fuit

supposi-

si

de subjecto

pore vere prsedicalur de ipso. Per hoc pa-

esse

sequitur,

est

quod

prcete-

nigrum, non tamen sup-

concreta,

quodalbum

Ad probationemnegatur hsec consequenergo hoc est album

tia, Non fuil album

jecto proeterito, sed

tet

pra3senti

ritumsit nigrum.

nigrnm quia de isto snpposito etiam

quando non existit, praedicatur suum commune, cum hoc verbo es/, etperconsequens
oppositum sui communis pro nullo temest

non sequitur conclusio de

ergo nonsequitur hgec,

ralionom snppononcli Iribnil snbjoclo.

'^mim'

PEUIIIRKMENIAS

sensus compositus et falsus, quia sup-

positum

cajuscumque temporis ex una

parte non polcst uniri cuicumque supposito ox alia parte.

Ad secundam

potest dici,

quod

sequali-

Ad%.

Ml

01 .ESTIM XI
ler el indifTeronlor slal prfrdicjiluiu in pro-

posiliouo, sicut et subjccluni,

consi-

qjiia

Hjilis ratio

probal ulruinquficonveiiil cnim

inlollij,'i'ro

pru-dicatuiu pro quibuscuniquo

ouuiihus,

suppositis, sivo

sivc

ali(|uilni.s,

pio quibuscunique

ol attribuilur subjcclo,

suppositis subjocli, sivc ornnibus, sive plu-

mcdiantequacumquc

ribus, ol lioc

crgo convenit

sitionc;

coiupo-

significare

crg)

qua;cuin(|uc coinpositio nuUain delcrniinationciu

pro supposilis circa cxtrenia,

[)oiiit

priudicituin, neccirca subjcctum,

iioc circa

pnedicatur o()posiluiu de 0[)posito.

cuiu

Dicendumad primaiu probationem.quod

res verbi, [^osito quod cssel [)ars pru.'dicali,
([uando
adliuc

pnedical

est

illa

nou

nis liDuio csl

animul\

non

cali, illud

quod subseconvcrso, ul hic, Om-

sp(.'ci(icat

quitur ipsum, scd e

illud

cns

si

duin pro cxislenlibus tanlura

;

pars

sit

pra,'di-

animal ad slan-

specifical

spccitical illud

adjaccns,

lcrtiuiu

quiu quando

sed aninial
privdicat

esl

tcrlium adjacens, adhuc praedical quod

alio csl

nunc autem cns

anijnal, ila csl

sicul

iu

per

si^ecilicalum

ad supposita,

in<lilTercns

animal: vel forle (ul videtur posl) rcs

verbi non esl pars pra^dicati.

Ad

quod nunquam ab

<?*<

dicero,

concesso

pra'dicato terlio, se-

uU

ralis

uuilu

esMe, ol 1

in

ili

ilur magi.H

ut;

prxui-

aiii.^

coujj;>--..u.-i.

Ad

lerlium concedenduni

quod

(*st,

ex-.4rf3.

trcma intelligunlur pro eodtm lemf^^rc,

pro quoconiposilio .sed ex boc non se, ..
:

quod lanluni

tur,

uniusl

prosu[ipO!iiliri

ii>

poris.

Ad quarlum simililer polesl iquod forma esl princi[>ium inlci

exlrcma, quoad aliquem m<Klum circa exIrenia, .scd nonde reali acceplione pro sup
minuin, pro quibu.scumque

supf^osilis.

>

.'

ratione pnpscnlialitalis,vel prxrteritionis: el

denda

solcl

quod

dici,

csl reslrirtio modali.s, el noii

priinum argumcntum

.\d

dicitur,

quod

in

opp<.>^;

[)osituiu esl imf)ossibile,

>-

nulluiu hoinincm csso. Vel alilcrqu**'!

licct
si

quod

esl

h<x-

subjocluiu halN'al aliqua supposita

tanlum stal pro illis;

tunc slat pro non exislentibus,
tentia,

esl vcra, Aliquis

homo non

sus, ali([uis hoino qui est,

si

e.\..%

nuUum,

el lunc luec

est,

nec esl sen-

non

es(.

(lonlra priiuam n*spon.sionem, illud

non

si sil imp()s.sibile,

esl

bile includcns incom[K>sibilia

concipi

repugnantia

sine

po-

iropassi-

quia polesl

intellcetuuni:

quatur esse pracdicatum .secundo, sallem

ergo propter illud

quandoin antcccdente s[)eciticatur essj per

tenniuum nomiiialcm non .se([uilur cx
hoc, quod frustra delcrminet Aristolclcs

contradictoria es.so simul faUi. quia impos-

in 2.
lis

Perihcrm. capil.

2. a

lenct conse^iucntia ad

bus non

quia in

aliis

([uibus coiyunc-

divi.sii,

conjunctit>

quando([uc scquilur divisim

fiomocnnrns
vcro

ergo

istc est

ul,

homo

ab

csse

Iste

in

esl

aliis

ul, /stc eslbonns cilhara>tlns, ergo

iKJii,

cst bonu<i

el a ([ui-

cl illud cst inagis ibi

ad

pro[).).

situiu Arislolclcs([uam dccs-.sr, diciturciiim

ibi in litlcra

(iicalis

Quurc

in

quanliscumquepro'-

nequc conlrarictas uliqua,aut nuUa

oppositio inest, si ilc/lniti<mes

l)us

rcddantur,

ct

secumlum sc

l)iO|)ri.c. In

Tom

I.

his cliam

nun sequilur ex minus impossibili,

ucc minus impossibileex fnl.so condngenle.

Ex co

cniiu ([luxl [h>IcsI coiicipi. utu sequi*

lur illud ([uotl nou

os.sesimulfal.sa,

c.-nu.i.

cru'"

ex

.H(*qui(ur

m-

alio.

vi|,.

.-.

prn

cxislcndbus.
Ilcm, ;in-'intMr
Iio^-^ibilc

lcm

(iontra .H(H:undam

minc

ol

HUH eii.HOH

slel

..

(*ommuueiiifor(iir

sil

:n,

si

bo-

bie

1.

eti,

sii[[>osi(i).|roqu

n-^:

vcn. Momo
hnmo pra non oxistenle,

noii cxislenle,

est,

mio*1

Ir sinirul.iri.

lunc hnv con

vcrum

CDncip:

qiKMi subjcclum ponilur slare lanluni

f)r;ii/icuntur

siiiqilicilcr

[)<)tcsi

gnanlia intollccluum

Hon

non sccunUumaccidens, iil esl, nun stcunduiu aliquod oxlrancum suu' ralioiii

po.silum non .scquitur.

sibilius

pro nomini'

ct

quia impossibilee^l inlelligereler-

[io.sitis;

silum

probalionem,

secundaui

e.Ht

>

mm

Ilomo qmi
e$l

quia

9.

SUPER

5G-2

cati

ergoeadoni con.soquonli:i

LIM.

I.

lio-

lenol)iL

mineoxislenle.quia idoui eril inLellecLus Anleceilealis,

eL

Consoquenlis nec inlellectus

:

<).'

Lunc non mulaLur

quibuscumque per se supposilis quare

quodlibeL poLest sumi sub,per c^zc/c^eom?!?,

rei in oxisLenLia :eL

eL

oraLio a vcriLalc in falsitatem,

ArisLotelem

o
in

pondeLur, quodprimaprobalio tanLum probal subjecLum non resLringi por aliquid

non

exLremum cum

composiLio cadil in idem

sequitur

quodlibet

el

ad

distribulum

propLer raLiones prietaLas, eL sequiLur ex

signum
enim additum termino, denotat ipsum sumi
solutione quaestionis pra^cedontis

mune, ut supponiL

in indefiniLa.

Ad primum argumenLum
dico,

quod syllogismus

conLrarium

in

est inutilis,

do major esL de inesse, uL nunc

ipso.

Ad secundam probalionem

quod

diciLur,

extremilaLi in minori,

omnibus suppositis cujuscumque

lemporis, per composilionem de prsesenLi,

esL vera.

praiLeriLo, eL fuLuro,
est, vel fiiit,

sic,

Oinnis

homo qui

vel erit, est albus, eL sic

inLel-

ligendo in su])jecto totum disjuncLum dis-

circumlocutionem

IribuiLur, ot ita per

di-

conceptum esse exprimendum,

quan-

medium minori
quamproquo major

Minor enim de conLingenLi pole.U

accipi vera pro futuro, pro

quo non oporLeL

majorem esse veram, cum sufficiaL eam

esse veram pro uno tempore. Sed quando
major

est de inesse

pro quo-

simpliciter,

cumque tempore sitminor

vera,

proeodem

quando non potest per lerminum absoUUe.

ConLra,conLingit intelligere prsedicatum,

eodem tempore, non autem quando major

isLud incsse ejus subjecLo, pro ejus

per se

quibuscumque, inquanLum parformam communis, exLra quorum

est

est

vera de inesse, ut nunc,

supposiLis

fectus propler variationera

ticipanl

pro quibus sumitur

ralionem, ulsic inLelliguntur, est tempus,

tum

communis ergo et

sui

significare

sed

non significaLur per Lalem circumlocuLionem, plus enim significaLur in Lali di ;hscc

JuncLioneel a parLe temporum,

quam

in-

ILem, in

71CS.

siLio

propositione manet compo-

de prajsenLi, sicut in alia;

posiLio

ma

Lali

si

ergo com-

de pra^senLisemper resLringaLextre-

ad suppositionem

adhuc hoc tolum

pro

Ilomo qui

pra^sontibus,

metur tantumpro pra^sentibus, et

sus, omnis homo qui est, fuit, vel
albus; nugatio

nitum. Prima

est, et

su-

est, etc,

quia

a^qualiter sul)jectum est indifferens ad est,

\e\fitit

vel

de praisenti.

cessarium

e?u't,

et

a^qualitcr compositio

nuUum per ^^ 2.

ergo in hac accepLione, quodest

sumiLur subjecLum pro omnibus

3,

Cum

dicitur, ergo

conLingenti in

omnis universalis de

accepLione q:A falsa, el

illa

omnis de inesse
possibilis.

per se

inquantum perse supposita.

ei

correspondens

esL

im-

Vel hoc potest concedi, nec pro-

pler haec deficit aliquid dearte syUogizan-

quia syUoglsmus non dependet ex vo-

ritaLe, vel possibilitate

consequenLia palet,

et

iUud, cujus est per se suppositum, sed ne-

di,

infi-

in majori,

suppositum contingenLer comparaLur ad

se

erit,

eritprocessus in

de-

est

suppositorum,

medium

eriL sen-

est

non

Adsecundumpotesldici,quod

supposiLis,

telligebatur.

et

minori.

quodlibet prasLer inLellec-

et disjuncLio, eL

cipaif!'^

quia Lunc

major vera, quia est semper vera; ideo

necesse est extrema uniri in medio pro

citur in aliis

12.

pro aliquo Lempore uniLur

conLingiL significare pra^dicatum inesse subjecLo, pro

universaliter proomnibus, quibus est com-

probaL quin procdicatum resLringalur, quia

Ohjcctio

noin

circa composiLionem, quia disLanL; sed

Objectio.

contrahens immediatum, disLribuiLur pro

pnudicamontis cap. deSubsLanLia.

AdquinLam raLionom in conLrarium res-

qiuv^i.

il.
qua)stionemdicendum conscConclusi
quontor, quod terminus communis m omni ^d q. pm
*^'^'c*propositione, quando non additur aliquod
1

propler mutatio-

convorso, quod esL conLra

AD ALIAM

proposiLionis muLabilur,

eadem

J<>-

PEKIllEiniKNIAS

propositionum, sed

ex necessaria habitudine praemissarum ad

conclusionem. Vel aliter potest
liceL proeLeritis,in

quanLum

dici,

quod

prseLeriLa sunL,

impossibilesiL aliquid conLingenLer inesso,

quia respecLu pra3leriti non est potentia.

Or.KsTiM

\i

t.iinonqnibiisruinqiio.snppositiscomiiUHii.s,

lorminu.s pro

inqiianluni

mon

non

impossiljilo

est

ines.so

forin.im coniinunis,

p;irlifip.'inl

alirjuid

conlinj^enlcr

quiaexlr.inc.i est cis pnulcrilio, ol

inquantum
sunlper se supposita communis: in alia
autem acceplione, scilicet, qnod conthyjil
ensn

nori

li,

cum

sumiliir pro aliis realiter,

'\\\\\\.i

fiuod csl

.swl in

illa,

sumatur pio omnibus;

li,

qnod

conliiif/itesse

sumitur

fi,

Ou:e enim

[)r()

aUquibiis sub.alia raliono.

[ter

sesumpla necessario cump.ir.intur

nondistribuilur

peritc suppositi, la-

I!

inquanlum sumuiuur

bus,

:>uu

ratione.

lemporis,

(lifTcrenlia'

c;i;leriL'

omnibus

OiUtra

in

lioc.

acccpli'"

i.sla

csl conlingenlia

li,

similcm, circa e.xlrcma;

'

ett

int<

quol anUngit, non

ceplionc, scilicel

sil

modiis intolligendi Uiliscircacxtrtraa,

nisi

.scquitur,

quoJ non

esl diffcrcnlia inler ac-

:i<l

coplioncs. quia in ulraquc surailur lermi-

(ommunc, .secumlum exis.lenliam sunifttaiu

nus pro omnibus pcr sc supposiiis, lamen

sub ralione inlclligcnda} conl
rc.

conlingentor comporanlur ad idem, quia

oxislentia accidit por se siipposito

rationom

cuiidiiMi illam

supposilis

aliquibiLs

quod ondnyil

esse

Non mirum

i:{.

csl

iii

el sc-

forto

sumitur pro

hac

accepliono,

aiilem illud, quod abso-

lulo suiii[)lum ost por

.se

sup[)osilum com-

si.sumatur sub rationo alioujus,

iiiunis,

modus

Ilcm,

contingcnlia? non polrsl de-

rolinquerc circa

subjectum

a^

pro subjocli siipposilis sumptis sub cxlraiioa rationo.

li.

cum

li,

in

in illa

illa

ac'

"

modus

quia

silionis

po.silum, e.sso pcr accidens, ot conlingf?nlor

circ

subcomiuuni;

sunl por accidonssuf)fM>sil;i, uisi

posilum

lcm

Iioininis

ncccssariuin,

accidil^.//.N/<';-e

.so

sup-

h nno

Iste

supfjositum,

est conlinj,'cns

a/.^M.s',

Ivnno osl pcr

ita

au-

pcr se supposito liomi-

nis, sicul alhinn.

H.incautom acccptionom,

pononda

ost h.alioro [)ro[)osilioncm

i/uoftest,

cx

nitiiiio tiTmini in sc, qiii

[iro

omiiibus pcr

suppositis, sicul sumi-

accopliono

tiir in illa

ali.imautcm acccp-

lionom quol cnntint/it

esie, in

prooisdem, lamon sub

licot

alia

miiialis,

tamon

nom

illis,

.so

sum[)lum

onmis

r.itionc,

pro ([uibus slarol

lamon sub

r(Mlcm arcl.ilionom

a<l

mo-

sccundum

alia rationc,

dorclin([uorc

su[)f)osita.

[totoslconccdi, qiiod

iics suiil ;iiilocodonlos

contiiii^cnli, cl

t:im.

(jiii

oi accc[)lio-

duin inlolligondi circa cxlivma,

li;il)riii

liabo',

aliquibus dclcr-

conforro

[)olost

conif^ositio |K)IcsI

iitMido

sumitur

non possil conlorn tormino ac-

c([)lionom [>ro su[tpositis

pro

(ju.i

ox iiiodo contintroiiUio.

pro[ositio

dus,

dcso accipitur

ail

I.icot

do

islii

liccl

Sic

({uia

a()<lila

noval circa oxtnMna,

tio sit circa ipsa,

onim unico nctu distribuatur

non

quod

quod

ch.s<\

signilitMtiono, ncc

sc,

itt

ra-

intclhg.intur

dc

sub

virluN'

r
t*x

<

>

d;ii:iir a

'

contingit accimri' inf*"

fM)sitionis

,j

<i

qunm

cti.im

cx pnclixionc nostra; lutu

autom

super-

r.-ali

hav acccplio, nmne

sormonis, in prof)asitionc

lioc osl,

non

inlolliv.Mii-

csse pra-.sonlia comr>asitioni. ut cx

alitcr

.ii

pra* lictiimcst.

iil

cunKfUo supf)ositi9 |mt

dolcrni

lali

fKilcst dici :c(iualitor a

nUi.iti

cum([ucpn>fKiiiioni'

aliis profH

indoflni-

.s'

quinl est, in quastal tcrminus pro

non

nccoplio-

supf)osila per

Idco polcsl dici, (fuo

mi<)r

po-

nam

i.....

compositio au'cm nihil rcalo in-

mo-

disjunctivc sc

luiiver.salom, sicul ad

cxtroina

circi

<

detorminalioncm

lur sub ali<(ua dolorminaliono

iiiiMlo

os'.

ci'

.;bus,

>*
,

amm

fn

l.i

silionc in Islo intcll(H'lu.

syi;

ad firopositioncm do

inos.so, ol

f)onen'l

conliii-"iiua

sil

Tum

compusitionom.

lunc procisdcmsub

qui;i

sumorotur

rationc,
est

Tuin

(|uod osl oi oxtranoiiin, iiKiu.intum est siip-

ul, Istc

n.

circ.i

mo<lum

derclinquit

qu:i!

<

lus.

.\l

al

lorlium

loni

\*

illuil. siiiHi

tribulio in

p:
s\

SHh, in

III

imn

urrt!!

'

i*

ra*

*^-^'"*

I.

PEUIIIEUMENIAS

pro co

mo, Csesar non

est

non

sed hoc esl impossibile

SUPKIJ M15.

561
liono illiul
(lisli-ihulio

perfcflus,

mal,

islc

sio

quamvis pro
majore

neceasario esl ani-

0;??>t/s /<o?o

sed hoc

homo

est

liomine

illo

l\\.

syllugismus iion esL

iste

honio albus

qiui

sul)

.??/ 5?//;,

esL,

liat

dislribuLio in

quia pro ipso

dis-

fil

Ad aliam partem,

dum

eo inquanLum esL pcr sc supposilum, fiL disIribulio in majoro de necessario, el non

scd haec omnia

sic

sed sub cxLranca raLione.

Vi>l

poLcsL dici,

conLin-

gens non esl per se suppositum,quia quod-

in maniiscriptis

antiquis

cum hominem
homo,

sar cst

cum

commune.

vivit,

omnibus quxsUonibus sequentibus supsr Ub. \. Perihermenias dictum est alibi.

,

neyat

Cae-

si

intelligit, et sentit

sunt falsa

et

quod prima propositio

nunc

impossibilia,

pro-

est falsa,

nuUuscnim

cst

homo

homo, hoc non competit

sit

Coe-

sari.

Ad argumcnlum primum
quando

j)c

pro pa

te

C;esar est corruptus. Respondeo, dici-

tur,

nisi

ta

necessjrio conco-

mitcLur vivere, inLelligere, senLire,

libet per sc suppositum, necessario compa-

ralur ad

homo,

Goesar cst

2.

At';/umc

va.

pter rationcs positas,

quod supposiLum

si

nunc homo.

Item,

sumiLur sab,

principalitcr ubi est

Philosophum; ergo

est

in minori do conLingenti,

ponitur utcopula,significat ut nunc,sccun-

inquanlum parLicipaL formam hoita in

minis, cL sumilur sub ratione albi
proposiLo, si supposiLum, quod est per se,
sil idem cum eo quod est conLingens, pro
Iribulio

Hoc

ergo oppositum cst verum.

eryo, elc.

Caesar

csl

homo, sequitur, Caesar

dicit Philosophus,

quod

dicitur,

quod tcrminus

significat hoc est,non est intentio

Adl.prin

sua diccre,

n:)n roperitur.

quod quidquid

significatur per aliquid, hoc

prsedicatur de eo in praescnti.

cum

esse

sed volens probare principium, loquitur

QU^STIO

ibi

XII

de contradictoriis, dicens quod

quod
Utrum

hsec

sarenonexislente,

lerminus

homo, C-

Caesar est

vera,

sit

supposito quoi idem

significet,

existenle univoce,ut

re exislente,

et

supra dictum

non

rium

unum contradictoreliquum non est, cum dividanl

per

significatur
est,

omne quod cst. Vcl si

licet verum sit, potest
velit

est

fortc hoc

Et videtur quod

ta^plTpm'- P^^^^^' ^^
te (iffirma-

tcrminus

tiva.

/>

ncat

Melaph.

sic,

quia dicit Philosocontexl.

lib. 4.

significiit

10.

quod

hoc es^sed Csesar signi-

forle

si

Lione,scilicet

dicatur de

dicat,

quod tantum
verbum, illud quod signifi-

per illud

tum. Vel

non

dici,

catur per dictionem hoc

1.

illud,

ejus significa-

inLendaL de liac praedica-

quod

illo,

est,

significat

verum

quod hoc

proe-

est,si est in praescn-

hommem

crgo, ctc.

sed

ti,

Ilem, quidquid includitur in prsedicato,

verum de eodcm dc quo ipsum pra^dicatum sed himo includitur in Caesare, et

esl

fuerit,

si

vcrbum de

non prsedicatur,

nisi

prseterito, et in praeterito

pcr

bene

homo de Coesare,
Ad secundum negatur consequcntia Ad2.
quidam ncgant consequentiam, quia cum
prsedicalur

est

de intellectu ejus, crgo

si

CiBsar est Cxsar, hoec erit

hsec esl vera,

vera,

Cxsar

est

hwio.
Sed quod hoec

Csesar significet

unum

suppositum,

et ita

quod cum suppositum non est, requiritur quod prsedicatum sit non exislcns
ergo Csesar in utraque stat pro non existente, homo aulcm cum de se habeat supposila existentia, idco
quando simplicitcr
est

vera,

sit

Caesar esl Coesar,

probo, quia hoec esl vera,

Chimxra

mxra, similiter Non ens est non

autem est ens ; ergo, etc,

esl Chi-

ens. Csesar

Priieterea,nulla procdicatio e^t verior illa,

qua idem proedic^tur de

dicatur idom de se ergo.
in

se

sed hic prae-

cx oppositis scqui-

tur iuipossibile, sed ex hi<,

homo aulem
Coesaris

Item, de Syllogismo

profertur in pr8esenti,slatproexistcntibus;

Cxsar

est

ho-

et

existens non est dc intellectu

idco non sequitur, sed bene

scquitur sub tcmporc compelenti.

Alii dicunt,

quod

hoec esL falsa, Csesar

OJL-KSTlo Xlll

Osar

fistC.Tsar, sifMit isla,

potesl sic

oslciifli

hnmn, (\wh\

esl

cuni friim ('xnar si^ni-

verain rem, qiiia iinivoce

flcel

prins

iiiofJo, el

est Ca-sar, est dicen?

modo

esl

res,

qiiod priiis

vera res

modo

Potest etiam simili

verum

dicere,

fulurum,

venerlt illud

possum vere
Idein

catlo

vera

calur

sic, sit

non

est

bos cras eril bns, quia

iste

morluus per positum

cras erit

Cxsar

ostendi

bos viviis slalim ninctinidus

liic

el (\\uul

fiiit

ergocum
non

el sll pra^sens,

dicere, iste hos cst bns.

judiclum

est ihi, Csesar est Csesar,

inodo

Itein alio
.scilicel

duplex

sic,

est mulatio,

substanlialis et accidentalis

jectiim

sed

non interimit sub-

Iransmulallo

subjeclum, nec

iiilerimit

tructionem subjecli

soipsum,

si

petur, quia
desinil

verl>o.

.\

h[(*i

fliji.

ai p:

di-

aul-m sub-

[wirie

esl ali(|uid sic.s[>eciticandum,idoo

cum

in identilatem

onmin

ubjicialur, (]uo(l

snt.lcrto. El

pr>

una

convertilur, el lunc quo<l esl pra>dicalum,

subjecluiii

lit

erit

[)ars

rum

est

si

ergo

esl [>ars praxlicali,

subjecli. ^.spi^ndelur,

non

quod

ve-

in ratione signi, sed ul

mate-

ulOmnis hnmo

omniM

rialiter leneatur,

ett

ens omnia

homo

homo.

est

Ilem nol.i,quo(| univers;ilis negaliva Don

convertitur per acci(|ens,

conversionem

quia ad vcram

per des-

tiim est pos.sibile transposilis lerminiH; sed

Iransmuta-

in

iioii

est ita, si

gativa In parlicularem iiegalivam, quia in

delur oppo-;iluin non coiTum-

Iransposilis l(>riulnls potest plusca[)re, lc-

non desinit esseseipmm.non

iiet taineii

'**

d<u4.

convertalur universalis ne-

e.sse

si

rnirrrM'

re(juiritur, quo^J convorlens

lanlum capiat de veritale converHa', quan-

slt nisi

uiirle

i[)S4>

ij

substanlialis

subjeclum desmil

substaiiliali

tioiic

cum

non cadil
si

r<'i

quidquid i[wum

el

j(>cti iion

acci-

denlalis est In qualitate, vel In quantitate,

vel loco, talis mulatio

addilur esl

hnmo, converlilur, Aliquo

(juia singularis est Ijla, sicut ista.

quia ea% in

pra^vlicali,

onini pr)[)Osilione esl siniplirlipr pnrlica-

tum,

qiiod falsiim esl.

dil In lilenlilalern

siji^nifical

dicere ergo quoil

!>

cunsequentia [ht mfHli.nm con-

versionem simplicem.

es.se.

.\d laliones,

primo ad primam,

et

quu.'

J.

dratio-

adducltur pro consimili, dicendiim, quod

u.

iion est simile, (juia

(

illud

signiticat

(jiiod

Or.ESTio \ni

hinurra, vcl nnn ens, uiiiformiler se hi-

bet ad omiie leinpu>, Ideo In oiniii tcmpore

t

possuiit cssf verx",

saro

ila iioii est

do

liinc iioii esl, iiec

quam ra?<</r signlllcat,

Iiabel suum e.sse in uinni

(juod

aliud,

idem

niliil

Tndo cum

sibi.

noii

Dial. eap.

.hIc.KI ratiu

verl);liter sivMiala

cuiii

men^uralureadem

Idem

nieiHuralur

quia

exlrema meusur.iri, el i'!-esl alterum exln-mMM*

dicilur idetn

est

nihil,

idco

es.se sibi

noii

.se,

uiuiequia

dicltur

idem

quurumdam

c)m|w)^ilto.

|)onendosup|>t>ita

Ttrmimtt*

f.-iua

t;-

^.

l-

,,.

su'

praMllcalur. veruin esl, (juando

pnedicaliir dc

lo.

nuia conir^ONilio qua cnmponitur rcs

[iravstMili.

([uo

tur.

sibi.
aliiid,

(luol

regula

IMiilnsophi

dt

concliisione syllogisml ex opposilis rst in

Lclligeiida

lermiiio,
.se

esl.

I.

idein

niliil noii

Ad

RiMlrik'it-z Itb.

quando

(jued esl ali({uid

Cwsar

dicitur esse

IMiilosophus dical,

(|uod verior prnHlicatlo ost,

(le .se

trrmimts lu in m unis postit rettrimgi

Dlccndum quod

lempore.

Ad

tnt m

(l:i'-

ciiim res

illa

sel

iibi

(|iiia

ali((iiod esl

actu subjivdim

tuiic .s(><|iiiiur

nej.rareliir, (jiiod

esl

Nola (|uod signiim

quod idem de

im[M)ssibile.

parU> prnjJicjili, ce-

<!onlra, qiia*
lellipTi'. nn

care

non se

liuiieinaliquorumev

nun

eHt ncreH.'4o

mi

llliu*

quo

i.
1.

r<ir.'.v^

conM^quuniur

nunc aulem qui

rt)

')'

.SUPER LIH,

iCid

possumus onim

I.

prirsonlialilor coiuponoro,

qu;r sunl fulura, dicondo, Antic/iHsUcs /uIn rusest,vl nonlixnlum dicondo, Anlichris-

ergo pr.Tsenlia alicujus eonipo-

crit,

ti(s

ad exlrema necessario non refer-

silionis

Ileni, illud

nis lormini,

non

quod non

ipsius

lelligondi

principium

osL

non

consignilicaLus

principium

osL

principium

est

iii-

aulem lerminus

luiic

reslriclio-

Iremum

cadil

cum

ipso

cum dicitur, I/omo

est albus, si

Omnis homo

vera,

ista esset

quod enini

a parte

resLringiL subjecLum,

non

praidicati cadiL

idem ex-

in

alLerius,

cipium inLelligcndi

est

enim sic,

albus

pro

simpliciLer scindere

non

posseL,

licet

terminussuppositus verbode praesenti,

.sod

si

tunc frustraretur

Verbi,ideo non requiriL subsLanLiam a parLe

B polesL esse
A, reslringereLur B ad supponendum pro
prsescntibus tantum, quod est falsum, non
ILem,

enim

si sic,

sic

Alii

Lunc dicendo

non frusLratur, quia hoc per alium sermo-

nem

significari poLest.

Itom,

significemus concepLus

uL aliis

resLringi,

nosLros,

propLer hanc causam dicitur

si

frustratur finis

Lelligerc subjecLum, uL

Lempore,

et

quod causa

nis accipilur a parte finis

resLrictio-

sermones enim

inventi sunL ad hoc,quod nosLros concepLus

aliis

exprimere possimus. Sed

si

intelligam

hoc procsentialiLer huic inesse, hoc

non

gnificare possum, sed

verbum proesenLis Lemporis ergo

cesiie terminum sic resLringi.
Contra,

quam

cum

finis

alii si-

aliter, nisi
;

per

esL ne-

absLractum ab omni

ut sic inlellectum volo signifi-

care aliquid sibi prsesentialiter inesse, sed

si

restringitur ad supposiLa pr8esenLia,quod

dicero crgo

terminusresLringitur,quia hoc exigit

ctus.

Item, finis sermonis ost rei

tiam temporis concernit

sentia,

nus

in

ConLra,non plus exigiLur ad suppositum,

quam ad

aliud, cujus est

illud, cujus

cum

abstrahatur ab esse

tione suppositi

non

erit esse,

quod non

eo,quodnomine

debct.

Item, licet sermones inventi sint, uL aliis

sed

includit

ergo de ra-

quia tunc plus

quam

cujus

illud,

quod esL, et
sub eadem ratione ad

suppositum. Item,

quia terminus restringitur, nec restringi-

quod manifestari

supposiLum

qA suppositum, non

est

reslringitur, et ita peti-

prae-

suis suppositis.

finis,

ergo terminus

quam

non sunt sub termino, quia termisupponendo non supponit, nisi pio

includeret suppositum,

tur,

ergo talem intel-

restringitur,quiaalia supposita

illud

restringitur, quia

lecLum consLiluit.

quod lerminus resLringiLur,quia

hoc significat sed hoc non significat, nisi

significatse

per Lerminum nominalemnullam differen-

quod

est dicere

lur nisi quia hoc significat

non possum, quia

significando alius consLiLuitur intelle-

esse,

scrmonisnihil sitaliud

ejus significaLio

quia possum in-

Ideo dicitur aliter, quod ideo terminus

dicendo reslringilur.

aliter dicunt,

subjeclo,

intellectum consLituere; sed res significata

sub conformiLaLe Lemporis.

subjecLi,

similiter

pro his, quae proesentialiter sunt, a fine suo

in

accidens absoluLum

significet pra^teriLum inesse

nita, ot universaii.
est

non pos-

vol illud,

inLelligo aliis significare

tempus

di-

sit,

oisdem enim supponit terminus in indeti-

Item,

2.

ciLur fnisLrari, licoL lioc .scindere

inLelli-

gendi subjecLum, quia illud quod est prin-

Lamen non

invonLa ad scindondum,

siL

non

lur.

ul

PKinilEUMENIAS

est,

intellecLum veniunL

illud

quia intellectus ab

Sccratis significalur,potest

abstrahere rationem hominis, sicut ab eo,

quod
ergo

significatur
sic absLracLa

nomine

RaLio

Cyesaris.

ab utroque

cum

absLra-

hatur apud intellectum, esL indivisa

ergo

concepLus nosLros exprimamus, non lamen

lerminus significans hanc raLionem, signi-

quemcumque concepLum indiflerenLer per

quemcumque sermonem exprimere possu-

fical

per

mus, sed determinatmn concepLum per de-

positum,

lerminaLum sermonem

sicuL liceL securis

commune univoce illis duobus

eamdem ralionem, qua unum erit
:

el

ergo
sup-

reliquum,

Secus autem

est

de non enie repugnante

yl.KSTIo
J/iji:

iiOii

ful

sicHl

/'H.sff,

('liimirrd

fih tllit

ftiim

n-lirritur

anti- ente alifiua

iii

qiiis

prr
?"

inlflligi,

efi/lem fihslrnlii innt jtfitest

1)1(1-

' riplin. trahere

ratifinem

Chim.Tra, non
punsio

id ijinrxt.

eniin tthA-

fjtiis

nh asino

ftnimalls

non

quod Majorc

dicil

Humi uh

pjlcst

et

alilcr adliuc

diceriduni,(piod leriuinus suppoiiens verbo

praseiili

d(!

clionis

esl

reslriuj^iltir

causa

el

reslri-

Irrminum supponcrc pro

pro

his,

quibus hanc aclualilalem polesUer'minai'e

liiiK"

cxisU-ntr

lcrminare
Vcrhi

<;ralia, calcfactibile

lcrminus

pro

aliis

ul ad calefacien-

his, in

positio,

qiue per calefacienlem gcncratur

quihus dci-eliiKiuitur

dis-

pro calefactis

soliim

Ideo

su[)[)oiiil.

pro

liis,

iiilia-ren-

El illud pfjlml aliter

sicul slgniHcnlur

ler

p<'

subjclo, non exigilur

rcspeclu talis iiib-

sufifxjiicn',

pro his qmL- aclu sunl

istam iniircrciitiam

cl h'

lerminare potesl inati

pro his, qua- aclu s

vel

qiKc conlingunl

poh^st csse

.\,

el

vel

inl,

ideo ic diclio

hic csl polenUalis

(|uia

ideo subjeclum hanc inlurronliam

et

lis,

fKJlcsl

a^qualitcr supf)onere pro

his, qu:i' suril, el

qua* crunl, idco H polcst

esse

idco calcfactihilc iilad calcfacicnlcm referlur,

rcntia',

incoitc.

iiiha*rcrn

leiminans,

calcfaclioiiis csl so-

lum pro

illius

aliquid

mitio-

suino nliquid pro quu

tia

nam

ili,

inha)rcnlia alicujus ad aliquid, non aclua-

hisqiucsunl.

noii polcst, nisi pi-o

rclcrtur,

tciii

inluercnliam

(ictuaicm

Kumo

nutn cuni

supponil Unninu.H innrluali

paicrc,

in**3M,
.

iion

dc

dr

iiniKjr ih

conlingcnli,

fcrcnter,

aulcm terminus supponcns pro sup-

posilis,

rem de

subjcclum

aclualis irilKPrcnlia pnrdicaii

ad siilijcclum. Nani aclualilas inliaTenliu;

cxi^^il

boc rog^ulariliT

ol

fipiifirrl.

Idooad qujfslionom vi<lelur

j!i'}

et

rum,

iiii-

>iiini-

)/( Vt

fowmunis

rnlin

iwn

rAZ

\(ir

dicilur duplicilcr,

.V,

secundum com-

posilioncm, cl divisioncm.

Scd conlra hoc, aclualis inhaTeniia de-

quod aclus

caUdaciihilcsecundum se ad calefacienlcm

pciidet ex co,

iion dicitiir. Sicul vull (!oiniucntal;r in 5,

tus inhcrcns non polesl lerininum reslrin-

Mctapli. scd actualilerad calcfacieiitem

gcrc.

actu dicitui-

in

Igilur WQc cjus aclualis inh i-rcntia.

calcf.iclis, ct [iro aliis .so-

1)11)

Kodem modo cx

liiin [)olcntialiter.

parte

islii, si

considcrcmus suhjccltim, ul

minus

hujiis actualis inh:ci'cnlia', et ul htec

aclualis iiilKL>rciitia

alis, nisi

[iii)

\n'<\

quol

lioc esl sa-

f)oh*sl.

consiilerarc, qiiia aclu

[Hjssihilc sic

inha-rcnlia a fuiedicalo

tcrminatur,

tiim

adjaccl, ita

quibus hancaclualcm

inhxM-cntiam lerminarc
lis

esl ler-

considcrclur, rion su[)po-

siib i"itioric cjus

nit

sibi

el

ilis

clad suhjcc-

inci[il,

quia possihilc

csl con-

sidcrarc lci*mi;ium sul i-alionc illius, quod

lci-miii:ilur
tiir,

ad ipsum,

suh ralionc

sub lermino

sic

({ui si sic consi(U'ro-

illius accipcrclur, cl

tcrminus
liosilio

de quo [wlcsl

acliialilcr [irxdicari

ol lalis

l;ilis

sumi non

[lolcsl snh, rc

csl,

iiih;crcntia\

([iiod

pro

dicatur, nninuil loqui^nr. inliiP*

Ilciii, si

hujus actus ad aniina', reslringtTel

rciilia

auimal pro animali loqucnlc, ct

csset vcra, oinne animal loifuitur.

iiori

rcstriiigil cxlrcina

pcr actualem inh;crcnliam.

iit

lih.

Prio

m.

esl in subjH'lo. sicul

etiain sicul

lualis

per c-

*<-

imnu

-i
i

>

sicul cnl

ad hoc rcs[)icicns Arislolohv^

qunn

tuin cujus csi, quia iiclus cujus

tunlis

ira

rcsiringilur

imm

Ita

lu:

11''

lcrTninus rcs[)cclu lalis

non supivmil, idco

sinc

rinn tvitr^t

tuali inh

aliis

i.

ri ;'riiiL's'rr'

canidem

.i.qn .^1

evidons

illiid

'

polosl, sic oclujt acluiiU!

nisi

sivc p;

tiis :iclualis,

lum,

inl:

primuin islonv"

inhaTi'nlii

rationcm, ncc acliialis

.Vd

hax

sic

actualis coinposilio cxlreinorum

Itcm,

dc quo

iiiJKcrcnlia',

lcrminus [)ra'dicatur aclualiUT,

sigiium

sup-

subjocti cognoscilur pcr sumplio-

iicm suh. Kx (juo

pccl

idco

supponcnlc, non corivpnil

acci[)crc ali(|iiid. nisi illud,

sod ac-

inh:i'ret,

'

li.

sinc actu

m_'

luitii'-'

n-ii i^*l.

"nj|-'.i' n'

SIIPEU Lin.

508
A(l aliuc]

(licendum, quod .-KMualis

PEUIIIERMENIAS

inluxi-

inhaTenlis, non re-

aclus

alicujus

renlia

I.

quiril in lermino supponenle alia necessa-

supposila aclu exislenlia

rio, nisi

el

quia

sub animali sunl multa supposita,quantum

non

parlfe aclualis inha^rentiJB

ex

est

res-

Iringitur animal, nisi ad animalia in aclu,

quia animal in actu polcst esse indilferenter loquens, et non loquens, ideo non
et

magis restringetur ad loquens, quam ad

non loquens, ideo

sic dicendo,0?)i?2<???^

Ad tertium dicendum, quod

aetualitas

potest esse sine actualitate

exlremorum

hoc quia praesentialitas

et

compositionis ad compositipnem referlur,

non ad extrema. Potest enim compositio

esse pra^sens, cujus extrema sunt futura
sedactualisinhffirenlianonpotestessesine
inha^entis, quia ab ejus esse

actualitate

actualis, vel po-

denominatur inha-rentia
tentialis, ideo

Adhuc,

non

est simile hinc inde.

objiciatur ad principale,

si

quod

terminus supponat pro non existentibus,

quia terminus pro illo supponit, ad quod
sequitur

sed ad non existens sequitur,

quia sequitur, Antichristus currit

homo

quod ad aclualem
alicujus ad aliquid, quod

gat Philosophus. Dico,

inhaerenliam esse

in se esse habel, sequilur actualis exislen-

currit, Antichristus

non

ergo

est exislens.

cum

cui inhtEret tale esse, ut

tia ejus,

citur, Socraleseit, hic

di-

copulatur esse So-

quod quidem esse Socrates in se haideo requirilur Socrabet, et non in alio

tis esse, ut propositio sit vera. Sed quando
copulatur esse alicujus inesse, quod quicratis,

dem

esse

non habet

in se, sed in alio

tualis inhaerentia talis esse

loqintur, est oratio falsa.

compositionis

ergo Homerus ed, lianc consequenliam nc-

Unde cum

sit,

sed

quo habet

illud sit principaliter, in

tale esse.

ac-

non exigit quod

illud, cui copulatur, praesentialiter

quod

pater vivit in

dicitur,

quod pater sit, sive

vivat, sed filius, ad hoc quod oratio sit vera sic cum dicitur, Homerus est poeta,
non intelligitur significari, nisi quod llo-

filio,

non

est necesse

merus

in

sit

sua poesi,

et ideo sufficit

ad

veritatem propositionis, quod poesis ejus

sit,

et hoc,

pro

se,

quia esse non copulatur Homero

sed pro alio

quitur ab ipso,

et

quod tamen derelin-

ideo illud aliud per ac-

tualem inhaerentiam hujus verbi

est exigi-

tur esse.

Item, dicitur,

quod

significare aliquid

non

alicui inesse praesentialiter,

est signi-

Dicendum,quod non soquitur,nisi posito,

quod Anticliristus sit homo quod patet

ficare illud, cui

hoc inesse significatur esse

prsesens^quia

dicatur, //omo es/c?(rs^<n<s,

reducendo illam consequentiam ad formam

hic unitur praedi(^atum

sylJogismi, et tunc per oppositum

sentialiter, et

homo supponit pro

christus est ens, et ideo

eo,

quia non sequitur, nisi

test dici,

quod

si

sit

ens.

Vel po-

aliquid sequiturad aliud,

hominem

ratione illius in se, ut hcmio ad

hunc qui

Anti-

aulem
ratione adjuncti, quod tamen adjunctum
exigat, quod sit, cum tamen in veritatenon
sit; non sequitur quod terminus communis sub eodem pracdicato supponat pro illo.
Item

est

cum

sic est

dicitur,

major vera

si

si

terminus restringe-

retur a parte subjecti, haec esset bona consequenlia,

Homerus

esl

QU^STIONUM

aliquid ut poela,

SCOTI

si

cum

tamen non

illud, cui unitur,

subjecto prae-

praesens

sit,

esse vera pro AnLichristo,qui

Dico,

quod

quod

est necesse

quia potest

nunc non

est differentia inter

est.

actualem

actualem

inhaerentiam alicujus actus,

et

compositionem extrercorum

quia aliquid

potest aclualitercomponi

cum

tamen aclualiter non inhaeret

Sed

cum

non plus

aliquo,

quod

sibi.

per propositionem de pra3senti

significatur,nisi

extremum

extremo, potest dubitari per quid

inesse

signifi-

calur actualis inhacrentia, quae est causa

restrictionis.

SUPER PRIMUM LIBRUM PERIHERMENIAS, FINIS

DUNS SCOTI
DOCTORIS SUBTILIS
iNsixLMHM

ijiiiini i'i;i;iiii:ii>h:m\s(ji i:sti(im;s

duu'

qua liriiono^ propler in

litiiuiics,

rro.ssum, vol etrressiini or.ilionis

nitlnn nmtiis nf/iniinlin, vri rs Xiwiiti.;

/;///

Verhit, n-l e.r

tfi'

KMpnitn,vi'l

tineitt.

cutnifne uliii
r,nfP.

elc

pn.uta
C;i')
'

fuii, iv/

/iiiji,.i,n',fli

wifo-

v.'l

IlclU, IJ^tolius

nrguil. nisi

si-

sJC PJWrf,

s<><|UJM"Olur, r[Uod UIIUS Sv!'"/'-""'-;

-... i-;,

...:\,u.:

ijiue-

a IMalono o.ssol ox

vn-ha, ex /im

gittit,

t.i,p p|.,| svllo-risliro.ol in

tettijntx,

non mii-

pmprilim

'>l ><'"l'n si^^nificiluni

crit. re/

rntm.jni/inmt enitn

.sittit,

rl

titmiiu-, et vfihu. Viur

iii/iiiil')

vrhuiii nutnti tiulln nf/innntin,

,.,

,|

omnilm>

..

minori in pri-

^11,,^ vorl.lim infinilum nu.>d

lonealur puro nogalive, e^sel suus sylloKi.smus hal>ons minorem nov'alivam in prisi

QlI.KSrii)

nia fi;;iiM.

vprhnm

,1//

infiiiHutn

miitmtl inflnituni

.\d

in

"ppoulum

esl Ik)Olius

rap.

liir

posilum. non r.manoi infinilum.

can. 2.

riioin. Iiir.

Ii.

yUg. de .XonnL
gi.t.

liii.

r.

;;.

./

/'erihinn.
duh.

Vi.

de orat. fjuiml. 2.

cap. 1

J<>;inii.

sect. arl.

i.

Ma-

,,k^ ,.,...1:
>
i}i> 1
n"^^ UOir.lllMim. Halio e<l IkIv.

.^

^^.,,

Quod

I.

sic

vorbiim

00 qiio

"'A//- (lo

non

vidclur,

(lirilur

dc

llein (licit,

sunl

ciijiis

i|)siiin ciiin

pcr

.sc

alio in

o^'

'

inoli

una

osl

inllnittini

si.Lrnili-aiidi.

.iliadicliono

diclio,

qui

sunl

ronslrucndi

ruin crgohalHvil

cum
iii

viiloltir

msc,

qiiod

diclio propliM' .soUim courdinalionom (\jus

in or.ilionc, ainill.il
(\jus

'

signili('atuin

afiirmai

^^^

rationcm stinm. qu

non m.inoat.

.s(d

>d

tiani

eitl

.\

1.

..

dlcH,

r#.
^^'

Iiominc,

noji

nnn cunfHs; m^I rx

se-

orgo illud siHiniiMf

(|ui.i

//nmo

e<sel dicere,

cunda soquilur niUKl

sed c^\ u^^^Hmti^

qm

(lo

Arymmr

**

idom

luimn

o[

/10 rii/ww.* /A/iw*

quod falsum

,.x prjnj.T,

.'iis

rk..r....t

v..r.,..,

^i..

slne r.onHe<|uonlo, vel

lunc

li.i'c

ul iosilo

eU

fIs,i,

qs.

,it.

mom cu

vora, qtiia lionio non rurril.

ct h;iv

llom, in s*cundo dicilur.

vorbum finilum
qiiia m
>

nulla

ai
im

qii-ifl

.s

lot

a:

In:

vcl

atiinii.ilio,

op;

inlinilmn.

inconvcnions

si sic,

lcnle f.dso

oralionc polosl conslrui. polcsl

mancro

curnl,

esl

nisi in oraliono.

iuo(lo< sipiilicandi, i)or (juo-i

oraliiMc
Ilcin.

do 00 quod non

rognosrondi,

prinripia

dicilur

(inud osl nola dirondi do al-

vorhuni

Itciii,

sinjililcr

aliijuo. nisi in oraliono.

hor non

tero. c|

.\risI()t(>los dirif,

<|iiia

inliniliini

osl, cl

.^,^

iiiliil

I.

llmi
'^"'""""'
(inoil
a jnn jtiir- '

ruml

llomn non

,a,,. u.

C.M.n.l..-.

Alh.

ihii/.

de Vetbo cap.

Iracl.

.,u.,-st^ ;i.

iO,,l.

cl Hi)i>t.

Ai)lir>l.

di-

l.

cens, quo<l vorbiim inlinilum in o:

iiraliiin''

IOocmii.

'

.TOAXXIS

F.

:ur

quod

n.

quan.l. / p;

,.l

qti:^

.:q

or.m

'n'-

jh^u.imi. n

'(i

'li

h ;i a

iu

Tiruu pufv

/^"

SIIPEII LIH.

570

hominc, dico a]>lationem veram dohomine,

lunc verha inllniUi sunL infiuila, cuin

quia proposiLio, qua significatur aliquid

.siciil

inlelligitur;

non esse, est de rationo verl)i, et

non esL lantum modus significandi ideo
negalio non tantum refertur ad rem verbi,

q,jjy i oralione affirmativa aliquid aflir-

sed compositionem. Ideo ubi ponitur ver-

alicui

nomini ad-

sunl, finila sunl; sed

lamen cuni

auL(Mn

sola snnL, cuiu

juncla

proposiLione

ai. coiii- net2:aLione in lola

positioue.

maLur de aliquo

cum

firmatur,
ihxtio con-

clusionis.

PEUIIIRHMENIAS

Jicil liocHius loco ci-

Nam,

nojialivo.
lilo,

II.

'

de liomine

.sed niiiil

llomonon

dicilur,

af-

ciirril.

verbum aggregatur

H;itio dicli est lituc,

cx duojjus, scilicet ex re, et compositione,

qua significantnr aliqnid esse,vel non esse;

verbum aulem infiuitum fit peradditionem
particuUv negalivir,

removet verbuni

qu:Te

secundum se, (-um ergo additur noniini,

removet quod significatur per verbum esse
de aliquo non autem ob aliud est proposi;

tio

negaLiva, nisi quia removet aliquid de

esse,

ad non esse

verbum infiniLum

igitur

cum

verburn intellectum

est

negaLione,

quod non accidiL ex parLe nominis; cum

enim diciLur, non honio currit, non removetur aliquid esse ab aliquo

verbum

sed

cum

oraLione,

in

non

quia verba

sint sola, intelliguntur ut no-

feferri

ne.

cere

ad rem verbi, conveniens esset

quod verbum infinilum

/2

>

di-

in oraLione

excommunicalnr

et hoc,

quia in

verbis privativis affirmatur compositio, et

intelligitur

qnarc

infi-

niium.

tantum privaLio

in oratione,

Ad

significandi,

quibus ordinari

aliqua dicLione in oratione

Ad aliud diclum ArisloLelis dico, quod

in/initum verbum infiniLum estnota dicendi de alteqnomudo
sed quando
noiadicen-'^^' cum per so accipitur
t/c//e- cum alioponitur,
dcnotatur aliquid remoVirbuni

ralio

jam non

si sic,

ab

Ad aliud dico, quod

necesse est de verbo

orationem

infinito extra

nes in oraLione

cum verbum

quia

duas

fieri

Verljum

dictio-

infinilum

signifi-

est du(ii

dicliones.

cat aliquid esse de aliquo, negativa parti-

inquanLum verbum

removebiL esse alicujus de aliquo

ei

hoc est facere composilionem ncgativam

raLione

quod

ita

talis

in nullo reali,

nec

proposilio ncgaLiva a pro-

differt

posiLione,

Ad

ubi verbum infiniLum ponitur.

aliud diciL BocLius, quod in minore

syllogismi,

si

verbum infinilum

intel-

<^/^

quia dicendo o?i esse de

Boet.

cita-

*"'

ligaturut unadictio, ncgatio Lanlum intelligitur referri ad actum, ut ille sit scnsus,

Socrales non currit, id

estnon currens,

est,

et

Socrates

est dicere,

est

currens

sed negativa particula addita huic verljo

est, sic

Cum

dicendo, Socrates non

currens,

negativam.

propositionem

facit

ergo in hoc verbo currit primo conLi-

ncatur vcrbum,

non

est

currit,

est,

dicondo,

sic

removctur

toLum verbum

ita

esl

quod

Socrates

curren^i,

in

cursus.

quia

toLo

verbo

IIoc

cLiam

inLclligatur

negatio

diciL BocLius

paulo anLe, quia, inquit, cum

dico,

SocraLesnon ambulat, nihil de Socrate

quod

esse de aliquo,

staLim

veri ab aliquo

cum

tanLum significaLionem alterius

quod est, et ei, quod non est.Unde

ex hoc non sequilur, quod verbum infinitum, inquantum infinitum, est dicibile de
aliquo
sed solum .sequitur conceplum
verhi infiniti non esse distincLum, et determinatum.
ei,

.,

polesL

alicujus removeri

significareLur esse

Socrales currit,

ila

verbi infiniti maneat, quia

aliquo, sed

modi

verhi infiniLi non sunL

aliud,

Ad primum dictum Aristotelis dico,quod

verhum iufiniLum, ideo est infinitum, quia
j.gg designata per verbum simpliciter convenit

ha-

licet

noLam dicendi de aUero, non

tamen remanet nola dicendi secundum se

quod osLendiL Boetius, quia idem

rci,

propo-

illa esL

hoaL in se

maneret mnnitum sicuL verbum privatiYum maneret privativum in oratione, ut

i

hie, iste

4.

negaLiva simpliciter. Unde

simpliciter

tamcn intelligereLur negaLio infiniLans

^^

o,.at,o.

silio

est,

dictio

Verbum

infinitum in oraLione,

una

infinitum

infinitum

hum

cula adveniens verbo,

mina, nec removent aliquid ab aliquo.

dici potest

infinitum extra oralionem intelligitur, ut

infinila

quomodo

esse, vel

affirmo, sed polius tollo

malio, id

est,

si

quia

verbum

si ssset affir-

esset

infinilum,

aliquid do aliquoesseafllrmaret.YwMevgo,

Or.EsTio.

quod

.jniriii.itiva
iiiluiii

qui.i,

iiitiiiilo;

Hoetius, 7/^/ ^/r/V, lioiuo

iit (licil

homine

iiili-

iioii

magis

n>h>l of/irmal, sed

loUil.

iii

t 1

hoc verlmm ^W afMrTiintiirhlc,

llein,

non album

e./

Iio.^ r.nl

hoc

>.

iion

esl

sl prjlen.s

non

Mic, lloc

uinJr

ut

mr

inilciii csl

itirunliw o/i/ioxilinnrit

i/ii/iliiifrr

liir.

aiilrm uT rst juslits

cerr

noiiirn,

Qunrr
)/rin

rrrhinn

rrl

ijunruin duiv
nri/ntionrni

rl

Itom,

ex socumla non soquilur

er;;o

minime,

so<nioiilis, sicut

srsr

ojus p;irlom.

ox disjuncliva ad alleram

Ilom Arislololos

dlcii,

iion

non

>((juitur,

quo

...

a^qiMlo, ali(iuid suhjacol,

II

ergo ex

non

esl

sicul iiuTquale
esl

.rquaie

e^ryo

imrqua/e, or<ro non .soquilur, hor rst nnn

;rqua/r.

An

srr/ttalur, hoc,

iioii

cst jusluiii

crgt

Ad

hoc esl iioiijiishim

o[)posilum, juslum,

dicunlur do quolihel
Alh. Oocam supT cap. 1. /lujus.
Joati. a Magit. rl Alb. Parvu i/uirst. I.
/lujut (lonimbr. (vi/k I. /uijits. i/uir.\t. tinir. mt \.

I).

nun

nogaliva ad aftirmalivam esl rallacia Con-

sod

yr.IvSTlD

ponitur.

duas cau-

Iial>oro

ariirmaliva

i/ui-

(lap. eodrni.

clc.

nojraliva potr^l

sas veril;itis,

conscf/urntinm ut prirnlio-

/m/tcnl srcuni/uni
nrs, t/uce vero

nffinnntionr.

iii

illtv,

nffiriiinlionnn,

ailjn-

quod non ponilur pcr socundam.

ilirn

rsl Irrliiiin

/iniiin,

i/iintuor rrunt

111/

jinvilim-

itiljnnnn

Irrliiiiii

s,-

nogaur

prima, quia pcr priin.im aliquid

QiKindii

sicul

amlmlr>(

iion

aihuin,

rsl

allmm

//'

qu*l

.lur,

non ainhularf, s.

\i:vv, f/ftcpol'-!

quo

quod

en<<,

osse albuin

Thom.

nix'1.

non Juslum
ergo de isto non
el

si

:.

dicitur jiisium, ol non justuni vere dicilur

de eo, vol orunl conlr.idicloria siinul vera.

Itom .Xristotelosdicil,

Quod

1.

par

iirgati-

iion vidf^tur, qiiia

(fuod quatuor

pr.rdicato
iifiuilo,

rog.ilum

duaruin do

dicalum

duarum do

ol

afHrmaliva;

d'i;i'

se

unius

ox

qiiod

pnr(lir.ilo
h.ibciil

ad

o coiivor.so, noii sic so lnliiil

iicLra-

jkI .iriir-

noir.iro.

sapions,

cr^^o esl

non

Dicilur ({uo
(|ut'iiliam

iioii

tis. (loiilra,

Arislotolos

iiil(dli^'il

coiiso-

v.doro in loriuinis (omjiosi-

sic dicil

iii

lillcra

Disiinrtio

ftnlvm hi)v /oco csl atfjarrrc juslo,

jUstum,

ol

non justum

non

el

verum

si

vorum

infiiiitum,

ut qu:osito,

Mon omnis

.s.ipiens.

quod sequilur.

hn:no est nonjuslui, ergt^

/lomoest Justus. similitcr,

omnis homo

(|u:in* similitor .sr|uilur,

luin

lial)ol

enjn

Socrales

non, sequitur,

dic:itur

si

esl inler-

esl affinn.iro prti'-

Itom, dicilur in liKora.

juitus, err/o

malivas.

Jusli);

eslno

affirmatioiK

sed du:o

nogalio;

so(iiiilur .illorius
liv.i'

dicit Aristotclcs

propositiouuiii,

fiiiito,

no^'aliv.is,

verlmm

do verljo

osl sic

ab homine aliqui'1

a jiio
\

iioii

essol

coiiiposilio

iijllniluiii,

ol ila iion essel

scd

curril, de

cssct

si

rr

II

.\'utlut h"in

<

<

noH JmsIms
Ih^ nnn esl jhmest

non Jiislum, narn

est

'

sinvili*! r

utr.iquo nc^raliva ad u!

S4

malivam.

tormini

suiil

siiiqilicos.

Ilom

iii

Priorum

lil).

dicil.

quod

diffort

0!* ^vSTlO

III

conslriUMido, ol doslruondo cssc non hoc, ol

non

e.<se

hoc.

\\\'\

oli.iiii

dicil, ({iiod

ox n

>

.in

liva d( praMlicalo (inilo,

mativa do pnutlicato
albiim, ol /n/j

intinito.

alhum,

t^sse

sicut possc non

non

amhularr,

/lularc. Sicul org>)

ol

ai

non afhum.

ui

crgoc!tt

sic

non

.se

lialHMit.

iHt.^se

soquilur,

sic

noii

1'inirtiiirttlin

tr^ti-^nt

tiTiiiiitil

quia essenm
Viilt

nlto

ffUiftl.

mmttt.

am

ox socunda isUrum non

soquilur prior,

lafx

s(H]uilur aftir-

non

csl

(^uo.i liini

lur,

quod non

dupluni,

Pl

iJiiu:
ohI

iii-

..... .n.

non Uuplum.

.t:.

F
..

.'

i<

iif

t
,'?^'!"*^*I
'*

SUPKU

r>7Q

non scqnilur,

lloiii;

ost

LII{.

est inspqiiale

II.

ergo

terito, vel

futuro

si

duo

praulicata propo-

silionum affirmativarum dicantur de quo-

non ivqnale, noc nlloiius in secunda

crgo non

PERIIIERMENIAS

libet

csl .vqnale.

ex negativis, sequitur affirmative,

si

non, non.

Cujus ratio
Socrates

Antoneat (iim rerbo de prxloito; primo,

ergo non
an sequatur, fuilnon album
:

est

non bonus,

si

est

esse

prsesenli,
nisi

de pryeterilo non differunt,

et

quoad tempora, sed tempus non

-variat

liabitudinem, quia consequentia est simplex, et

non

accidentalis, ut videtur

verbo de prseterito,

si

non, contradictoria simul stabunt,

quia

si

Socrates non

sitiut

de

album,

si

vera, Uocfuil

semel fuit nigrum,

non

ha3C est

et

bonus,

non sequitur

si

non bonum,

et

et

bo-

per positum

dicuntur de quolibet,

etnonbonus,

Socratis, slcsimulerit bonus,

converso tenet per idem. Item, in

minis compositis tenet eadem

ratio,

ter-

quia

album lignum, et esse non album

lignum dicantur de quolibet, sequeretur,
Non est album lignum ergo est non album
si

lia3c est

sit

ergo est non bonus,

ergo

pra3senti.

Ad oppositum

ex affirmativis sequuntur
quia

num

de nullo

et e

cum

sequitur

et

negative, et e converso convertitur

quia propositio de

videlur,

sic

2.

simplices,

non bonus,
bonus, Socrates non est
bonum, el esse non bo-

dicantur de quolibet,

eorum ambo,
Vide citatos qu(eslione

1.

bonus, Socrates est

Socrales non

num

album

Quod

Aristoteles

Priorum. Accipiantur termini

QUJESTIO IV

fuit

quamponit

est,

esse

fasa, Nonfuislialbus, si semel fuisli albus,

etex vero, non sequitur falsum.

quibusdam de eodem negatur

utrumque prasdicatorum compositorum,
et non dicuntur de quolibet, ut hic, Hoc
est album lignum, hoc est non album lignum, et utrumque est falsum de Socrate,

QU^STIO V
An sequatur

lignum, vel contradictoria simul starent.

e contra posita constantia

subjecti

Sed

in

ideo

non

tenet consequentia.

Sed ulterius

ViJe oitatos quwsl.

non bonum, prsedicaturens,

Quod

videtur

sic

Argumcn- fuisti albus,

tapiopar-'
te af/inna- quia

et fuisti

'

nam

sequitur,

vel alLus,

non

vel

Ad oppositum, idem

fuisti,

aUms

Tu

fuisti

sed

non

sequitur, tu nones prseteritus albus, et es

ergo es prseteritus non albus

es

non

es

albmn lignum,

el

est

hujus ex

bonum,

sicut in

Ad quod dicendum, quod

si esl

quod non impedit consequentiam, tunc enim tantum proedicatur non bonum et bonum, et non bonum
;

dicuntur de quolibet; sed

es

ergo

proedicati secundi,

per

quam

si

secundum

est sit

pars

intellectum,

irapediatur ne non esse album,

propositionibus, de
catis, variatis

mode ponendo Antecedens,

quatuor existentibus

eodem subjecto prsedisecundum flnitum, et infini-

affirmative,

et

sumptis simplicibus,
silione existente

negative,

lerminis

et compositis,

compo-

de pra^senti, sive de proe-

gQj^fHQ

tantum

copula, certum est,

non

sit

quando

non album, dicantur de quolibet,

tunc non tenet consequentia, quia diversi-

lum,

3.

^"^*""*-

compositis prsedicatis.

sicut

non album lignum.

Dicendum, quod
Comiusio.

aliis

nonbonum,

illatio

pra^dicatur tertium adjacens,

albus.

est dicere,

albus, et tu es prseleritus

valet, iu

hac negatione, Hoc non

bic, hocesi

'

'

pro quoUbct tempore pro quo

fuisti

Non

non albus,
erqoiuisti
'^

et

2.

ratione cujus prohibetur

1.

an

est dubitatio

et esse

ponendo Consequens,

est

et

diversimode

non inferre Con-

sequens.

Ad primum argumentum

patet,

quod

Or.EsTiM
Adl.etl.
prmc.
fflllfxl

hfiiiKt,

rna ikju hoinn,

f;l

VI

non dicuiilur de

quolibot.

'.l.

prit prirle

Ad

aliud, ([wnl

qua'slionos sunl ordi-

(if/iniinli-

nala?, ul coiuposiUi!

la.

undo qui

ce^,

verbo,

prajsupponunl

pnosupponit ipsuin

f.^it,

ponitur ipsuiii

non
y\'/:{.

sitnpli-

nffirmnrr^

unde

esse,

uni,

plurilniM,

rrl

vet

nnjnre

nnit rtt

nun

ptnrtttu,

Op.

ctc.

plura

lir

nffirmnlir,^

eat

UMo

</*

^'

i"^

rei

4.

osl .sapiens, pnr-iup-

o.ssc, ct

cns noii sapicns.

lorliuiii

connnunilor

in

illalioiio liomiiicni

.KSTIi VI

,)!

Socrates est el

si

est .sapicns, lunc osl

Ad

Al rrrn "ni>m

qua.Tit aliquod adjacens liuio

quaTondo an Socralcs

An

h.Tr iit

II

nn, Socrnlo

os^^

Tii.nv

siip[)onil .\risto-

albuslcl(-*s

ista

patot ad

sic

es.sc,

ostondontcs cons<>quon-

raliones

non lenere

liani

aulcm

si

cst nisi taiitum cof)ula,

ot

'*/

nnn /imno

rum

[)r.cdicaliim dicilur dequolihot, ol

lanlum

t#ca lib.

allc-

dc

nullo eoruiii ambo, ot sic noii [)riudicatur,

Si

Ad

Ail \.princ.

argumcntum, cuin dicilur

viiniine, clc. dico quod .Vrislolo-

I{.

pro parte
iieijiitiva.

ox

los dicil,

ncgativis,

non

inlbrro

licct

affirmalivas, quia non univcrsalitcr infc-

runt

sicut c coiivcrso, nec

quud non

composilis.
(juod
lioc

adj.icebil

<'.n7

homino,

juslo

praidicaUi

secuudum

pricdicalis

non

cl

composilum,

Iioc

Iioc

justo,

finilum, ot iiilinilum:

quod autom pra-dicalum simplox

sil,

aul

unum

sod <|uanlum ad

modum

cnun-

ciandi dinVrunt, scilicot .Vorm/f/n non cur-

quo

(|ui.i

.'id

coiitradicil

.se.uinda

non lamoii prim;c.

aliciii,

tum

rrruin,

rst

ol

lamon quan-

.\d aliud dico, |uod afrirmallva

dicalo
([uol

iiiliiiito

modis

rssr oiiiiu

non

c.\\<.'

tot

modi^

iu'galiva

do

[)olost

do

pr.o-

vorific.iri,

[u-avlicalo

linilo.

non hominis non plus

[xtnil. (|uani

ossc

siuijdicilor

AoiMi/</v,

plus |)onit.

licot

una,

jiriij

ex

si

dicit,

ex

scil

non

/iat

ila.

accipitur toriumus, non

sub

non

til

iU

sub

id

iinuin

ut

erit proposiii una,.se(i id

accipilur lorminus, ul albutn, sic

([110

unum.

ost

rumt,

Et simililor dicriido. Iloiiv} alh>is

currcro altrihuitur

dcns

allx)

per acci-

honiini

ergo sub rationc alhi aocipilur ho-

rosfKctu cursus.

(iontra,

cadom

quia quod

raliono

//viin

lio issol uiia

li.in:

nfbm anhu'n

propo>i-

loln

riirril,

t\

ra-

lioiic aiiihulanlis, iiuu<l nog;inl

.Vn

cl Doelius.
Iteni. dicil in liltcr.i, quoil

pra"dicanlur do lorlio por

ox

illis

orit

lo

no

quia

liotniiH*

uiui.

t.^i

-t

ii/'ms

Hi iic

falsa*.

albuin autoin p
.

>

non ergo

IUmu. c

una n

cnmi,
ojcI, ilb,

HiH currtl, qxind

sunt

.ic

por nc

mitioiii^

duoruMi qua*

unuin dequo, ul do uno.

dicalur do

1.

uu-i

au^^us koma

ti

W'

poHiio

i|ii<ji ii>iii>i->

uviu<j

i*

***

subjicit, aul

his, quse

afllriuan\ vol nognru

vorilalom non dilToruiit.

BoeUiu,

licil

albo non consliluilur uiiuui.

ol

spccios una,

rrro oxt rerum, ct lunc Socratein currere

nnn

quia

Dicilur qiiod lioolius intelligil,

libro Priorum, dico

quod dilTorunl quaiiluiu ad modum ominci.indi in quibusdam, non lamon dilToruul

roalitor,

t#-

.1.

mo

accidit.

Kl ([uod diciliir in

Ra|. im i

iUpiti primi.

unum, sicut ex iubtlan

tiaanimata sensilnli lU unum, non esl pro
jiositio una
.sed ex hominc, ol albo non (il

dislinguonlum

ad

nr.j.

subjici* t'! hrifticas, Mom Arfumt

tprop*r

iion est

pr.Vflicas,

pricdi-

cDulr.i

.u-^^uilur

Arislotolcs

dicit

in

conlin.L^it

cum

Kt

quando

non dicuiitur doquo-

cala aflirmalivarum,
libot,

unuin,

Itom

primuiii
vero

ifuii'

CJ' his, iiu;r

fiat

ens non liomo.

enp.

inilit.

:i

Qiiod nun viileiur

tan-

pr.cdicatiim, vol

cl

de affirm.

tih.

lionr hujui, in es/Hnilti,n

iion

tum

/i'>//o,

To.H)|ihi'.

quod

dicatur,

consoqucntia tonol, dicpnflum quod

qiiivsl.

:#73

7u ji

iwfafi-

Sl'1'EK Lin. M.
biis,qiii;i in iilraqiu'

iinplicalur

quod

esl

PEIllllEKMENlAS

me-

(lium intor Iiominem, el album, sicut inler

oxigons

exacLum

el

Iiominom esso ali)um

Contra

2.

orgo uLraque falsa

propLer implicalionom

esl,

An

falsi.

quando de aliquo

Iioc,

QII.ESTIO VII

utraquo ergo implical

subjecto,
Vicie citatos qucBsl. antec.

aliquid

affirmaLur

universaliler sumplo,

idem,

in propositiono contradicente

Quod non videLur

sufficit

caLur de albo raLione

sed li;oc,
oodom particulariter sumpto
Omnis homo albus curnt, affirmatur de aliquo, scilicet de hoc subjeclo homj univer-

IHatoni^

saliter

ergo illud

ILem, hrec est una,

nale

contradicero.

esL

Omne animal

contradicit

currit, cui

animal ralionale non

negare

prsedicatum

ab eodem particulariter

ralio-

aliquod

Iubc,

non obstante

curril,

nale

ergo non obstante implicatione inler

hominem,

album

et

Omnis homo albus

contradicunt,

illae

curril,

homo

aliquis

et

albus non currit,

Dicitur,

dem

inodo

pi'opLer

respicieiis

accidens non eo-

subjeclum,

et ditfe-

renliam respicientem genus, non est eadem

implicatio, propter

quod

liceL

una

irape-

diat contradicLionem, alia non impediL.

implicaLio cadaL media, nisi quia

exigens, hoc exactum

cum

animal exigat ralionale

e conver^o,

homo, album, vel e converso,

non esL raLio de implicatione.

sicut
tata

Ad oppositum,

3.

una veritas
f/Z^J^i"'
ict pt
pai -

in illa

albiis currit, el
sic, esseL

pro-

albus currit

ol

crates qui est albus, est musicus, quia diciL

in ItLLera

Quando duo accipiimtur

rum unum

ambo de
non fUunum.

his

ILem,
hic,

LoL

Album

ergoomnis homo

Socrates

musicum, sicuthsec, Socra;

sed propter compo-

Iiic

propositio plu-

est

albus musicus

est

Album

uiia, et

ergo

et lia3c

musicum, nam cum

est

Album

plicitee

compositiones, Socrales

qui

musicus, et esedem compositiones

est

est

musicus.
co,

est

hoec, Socrates

AssumpLum

album

inest

musicum, duse sunt im-

patet

musicum

esse,

album

albus

nam cum

musicum, dico

est

esl

albus,

illud

di-

cui

esL virLuLe ser-

monis.

Ad opposiLum,

propositioest una, in qua

unum

de uno

eadem autem

unitas extremi sufficit ab subjectum, qua?

ad prsedicatum
est

sed hsec est una, Socrates

musicus, et hsec similiter, Socrates

est

albns ;ergo hoc album est musicum.

QUJ^STIO

quod

sic esL

sit

eL

ArisLotuIes

h:inc e.sse

una, Ilomo albus est

Vicle citatos qua^sl. G.

albus,

unam,

Quod sic videLur, quia hsec est una, Homo

aUms currit, uL osLensum est, unitas ergo

'

homo

albus.

homo

musicus

prcedicari ut

homo,

VIII

cur-

hoc uLuiium.

Socrales esl

dicitur,

An hxc

(liciL

est

currit,

alia.

cata divisim, ut duo, po3sint

ILem

composiLiones impliciLae, sunt

sitiones implicitas

erit plures,

per accidens, ex

lertio

estalbus musicus

tes

quo-

prsedicalur de allero per a:ci-

dons, vel

Item Aristoteles inquirens quse prsedi-

eL

So-

plures,

siL

sequeretur, omni^ ho-

quia album est praedicatuin in

dicit,

hoec

sed

hom.o\n uLraque essoL sub-

jecLum absoluto,

unum,

quod

ArisLoLeles vulL

prsedicatur

ergo
esL una, non enim esL

posiLio plures,

rcrem

mu-

propositione est

idem dicQre, Omnis homo

omnis homo currit. Si enim

mo

esL

ergo similiter

vel

lioc

musicus

est albus, est

sunL impliciLse

ConLra non haboLur unde dicaLur, quod

i.

LerLii,

va.

res,

quod

quia mws/amproedi-

uL Socratis, vel fap^^^p^j.

esL ergo, ac si dicereLur, ''^ negaii

idem

Socratos qui

implicatione jacente inter animal, elralio-

tica.

negare totum, quod prlus aftirmabalur, ab

:

<ca/^V//(a-

unay album estmusicum

hsec sit

hominis albi

sufficit

^'Y/"'"

tapiopjr

ad unitatem extremi, leuffirma

tiva.

yi .ESTIO IX

musiais

crj^o

alhus

eil

ot

ulruiMquc oxlromuiu

ex hoinine,

Iloiu

cx aclu,

csl

albo

(il

unuin, sicul

oxlromum

orgo ulruuKiuo

esl

quod

(licil.Xrislotcles hic iu

cnnlnr do

scrnnthi.vol plura di-

allorum

lorlio pcr accidons, ol

alloro por accidons dicilur, ox his

unum, noc

non

rrult'^ esl

d<'

aU''ro por a'cidons

una, sicut noc

orit

hoino, ol

hoinino albo por acci-

di'

dens, ol altorniii

nou

nogalio

vol

proposilo, qiiia

in

m.s/cvdicnnlnr

or;,'o Iiic

anirinalio,

tit

osl

sic

lit-

ooriiiu quiosuhjicjunlur, ol pr.i'-

qnanimquo

'licanlur

uiia

unilaletn

Ute hoino

pr

piures,

>

eslpluracssc exlrema, quia

ce.isc

cum

qualuor,

a<l

nc-

mtn..^

uniu.H unl'l

cujuslibel

cxlrcma. Ilcm, accipio aliud quaro pnedi-

Ad opposilum

llt

im[ii.>(iil

alhus curril celociter.

Ileui, quaiifio esl

iiiuiin.

(lo

llcm oadfin uuilas non

ol polonlia.

raliono

syllo-

fil

gism U.S.
proposiiioui{, luec enira esl una,

Simiiilor ox homino, ol luusico ea<l'm

lora

quiaoxpropoKilioiie/>/ttn', non

cuin

uria,

unuui.

sil

ol

Jfomo

pruposilio,

ha,'c

intisictis,

lioiiK

So-

ha'c,

jeclum

sicut do suo subjeclo, el fl/&M/;i

sicul de subjocto suo,

non coarcLilur
'-

/*

'

quieitalhus currH;ergoomni*l,,,nr,

i..#-

n/.

Ad oppositum, rolativum
forl ilciu

orgo

Ar^mU'

esl re

diccndo,

sic

reta
//- If

albus currif, dcuoUilur /tomo

est

i/ui

.subslanlio}

cuuisuo aii(occdcnle, qui

ladvuiu subslaidia'

qu>d

il;i

/tomo .scmol acocpluji

vidolursubjici actui currendi, cl lunc al-

gr.KSIJn

|\

(ribuitur

tcm

'i

quolosl albuui, cx ttomine au-

divorsurum p
lorum, non polesl fiori uuuiu subji-clum

llonio |ni osl

uiifi,

l.

dc h

per ly alhum, fv^o .stqucrelur,

roplicari,

albus,

crgo in hac, liomo qut esta'-

si

ari-lal 8ul>-

bus curril, pr^udicalur eurrere de

mo

Ulriiin /i.rr si(

pm' licalum, non

caluin. quja

/lomo albus.

currit

itcrato re.spcclu

propositioiiis.

Kcm, hicsuiU plures comi'

Qiiod sic vidotur, quia

I.

naluram

lial)('l
ta /irn
tr

ol umiiu, homo

cadcin ralioi' illud

ol

quoil osl

ijui,

suliinlclloclam,

arclali

go non
uiia

ost

uiia

proposilio.

L;ii;v;i..r,

Cal nialerialis

proiHisilio

par-

iif/lrmu-

tirii.

ho;-

proplcr qiiod lacil subsiHjucns arclaro pra'-

torius.cl idco

codcns. undc priocodons

.iccipilur

sitioiiis.

liono sul).soiuonlis, ul

.iniinn

lur

-id

ra-

.nmnnr.i-

ori^o, lc.

dislributiouis, suf-

ad unilalciu acliis subjocli

llcit

/lonii)

l)luin.

r/iii

rsl

zaro,

rst

/inmo

(olnni

illiid. ((uoil

accii)ilnr, cl

unnm

Omnis /uuno

t/ui fsf

alhiis.

syllo^i-

ergn

in

iii

ulr.iqnc

majori

pruposiliono

ponilur

dislribiiibilo, siipor piol

loluiu ul

cadil

si-

rs/

iinit.is

liujiis,

rr'/n/.s, siillicil al

gislici,

qun

qui .scmel dictnrn

ly

album cuin

uiiitur

forinalis cst, et

piuim-

/komo rcferaUir ^"- 'v

houiinc,

aibm

ccrolur, llomo qui esl

silio

ai

albnm cuiu

>

*rs>

!.

nun malerialis rc^ptvlu

Cll.l

llem composilio iliciiur

ip.<,'i

socundum

allorius
pir

in

mM

hoc vorbumfs/, 0*1

mnlis, sicui

-Mlio

ii

itii|

'..:!. ",Mi

gnnin.
lliMii,

c, liccl

taiiioii

furmalilor

iitte

sylloijismo aiilom, modiuiu o<l

riirril

iii

isla,

r///';v/, c)iilingil sic

iilhiis

'.</'?

osl sultjcclum

c.<{/ ^///;i<.,

quia ex

dislribtilionis,

sod Iioc

(iuiitra
(j/ui,

Ilom, unilas subjccli

i/iii

sub

non iuipcdil unilau

orgo

ol

juo

uni(-il'iu

o.\(tviui

iii

osl,

Huiin

m'lii

ll.

>/ifi

syllo-

propa-iiliono,

iii

UtlllU
/'

'1"

'-"
,

.
'!'

...

pn prmtgmU-

SUPKK

5/0
conlradiclioneni, qiiia

mo

lAn.

II.

quod

Ad primum qufcsitum

essel ista, f/o-

si sic,

qui est albus non currit.

Dicilur,

I'EI{IIIKKM1-:NIAS

quod

dicitur,

hic

4.

llomo albus currit, propter auc- ^?" '"*

Boetii adductas, quia duae compo- adquws

est plures,

non qui

esl isla,//owo

esl

toritates

/.

Coutra, poripsos, propositio esl una, cu-

jus subjectum

llomo qui

ost,

particularis negativa de

est albnfi

eodem

sed

subjecto, et

de eodem pra^dicato contradicit universali

ideo prior

affirmalivai,

Iradicil \\\\\(\llomo

qui

si

una,

sit

con-

albus non currit.

est

Item inloUectuscujuscumque propositionis

duos

resolvilur in

tacile

propositio sic resolvilur,

qui

alterius,

nam

sed hnec

sic

dicendo,

quod propositio

Potest dici,

de ex horaine,

albo

cst albus,

et relatio est

llt

unum

Adquod sciendum,quod

verum

sed

donec
si

habent

rebus autem

quae-

sirapliciter,

sicuL

unitatem

qusedam

di-

cuntur unura secundura quid, ut quse ex

ter est

ul-

in

quoe sunt entia sirapliciter

adhuc

componuntur, sicut domus.

in

Unde

prop^sitionibus.

Item, negatio adveniens proposilioni uni

tantum negat compositionem a qua

acci-

piebatur unitas, et verilas propositionis

hsec est

simpliciter una, llomo est animal, ubi sim-

sit

omyiis

una, Omnis

homo

homo

non

qui, etc. in

qui, etc. refertur ne-

ad quamcuraque cora-

cum

albus currit, sicut

dicitur,

homo

animal, est tamen propositio una

corapetunt

quod

unae,

posilo

quia

Omnis homo

quia

una, sicutprior

una ex unitate extremorum sed currerenon ita affirmatur de uno

secundumconceptum, cum dicitur, llomo

sibi

etc.

haec autera, Ilomo albus currit,

est sirapliciter

falsa,

qui,

propositio dicitur
;

unam compositionem tantum,quod

est possibiIe,quia

subjecto

positionemreferlur negatio, erit ha3c

quae

esl

quia

conditiones propositionis

sunt oppositio contradictoria

currant,

et

contraria, et dividi per affirmationem

Omnis homo
qui est albus currit, et haec similiter, Non
omnis homo, etc. intelligendo tamen quod

et

negalionem

negalio referturad compositioneraraateria-

affirmationem,

multi homines sint albi, et aliqui

et

aliqui

lem
sit

non, hsBc est falsa,

similiter

posilo

albus, htec est falsa,

quod nullus liorao

Omnis homo qui esl

et

syllogizationem, et se-

cundum sensum istorum

toteles

1.

paLet

Aris-

hujus, non dividit aliquara in

negationem, nisi unam.

et

primum argumentum

Ad

quod

Boetius inLelligit,

quod non

est

dico,

quod

proposilio

albus currit; et hsec similiter, .\on omnis

simpliciter una, nisi ex proedicato et sub-

homo,

jecLo

ferri

etc.

intelligcndo compositionera re-

ad compositionem

principalera,

eo

fia,

una, et

unum, quemadmodum

unum

species

ens.

quod implicatur, aliquem honiinera esse

album. Ad nullam ergo corapositioneni

liceLextreraum non situnum:naraunurafit

unam
set

unam

Alio

modo tamen

potesLproposiLio esse una,

5
-^rgutnen1

potest negatio referri

una,

Siraili-

plex prsedicatum enunciatur de siraplici

terius dici.

ergo hsec

dam

signifi-

dependetanimus audientis quid debeat

rebus

lis unitati in

talibus

catur per ipsam propositionem, sed

proportiona-

ad aliura
est,

una, un- CodcIusi

est

extreraum, ad\u(p$i
'
respectu coraposilionis, non taraen sunt
et

in propositionibus, unitas est

falsum

mediura.

verum, vel

dicatur, Ilomo qui currit, et

non

(\.\[qui esl

soquitur

aliquid aliud addatur de Iiomine, sicut

gatio ad

Animal ralionale currit, quia inter aniraal quod est

exigens, el ralionale quod est exactura, caContra, tunc hic essetplurcs,

sirapliciter unura.

actum, ideo animus suspensus

Non

medium.

sine addilione alicujus

quia homo refertur,

hac,

inter quae Cd,(W{ qui est

esl nlbus,

quare denotatur quod liomo

si

gens, el exactum,

intellectus

slmplices, sive veros, sive falsos

Homo

una iraplicita, alia explicila,

quia homOj et album se habent sicut exisitiones sunt,

albua curril.

autem

es-

ex acLu,

bene posset ncgalio referri

ad

est actus hominis,licet

corapositionem.

si

men

et potentia

et albics

quodamraodo

non simpliciter

ta-

dicitur ut actus accidentalis, propLer

pro par

lenegativa
^'"^*

'

gU.ESTIO X
quod px

albo

lioinino ct

qiKxlamTno^Io

fil

ununi.

conlradicloria,

currit;

tur
h.Tc

dicilnr, ulraqno csl falsa,

qnod nulhis liomo

qxiod nou

non ponil

lioniiiiom cssc

quod

non

ciirrit,

album. Cnni

dici-

quod ad-

(^w/cst mediuin, dico

jcclivnm confornialur snbslanlivo sno,

uniliir

ul aclus

aulcm rcspoclu
aclns

aclualilas,

[)ol'ntia

rationcm habct

sui aclus,

aulcm secundnin qn(A

actualilas

potciilia'

cl

ciijnscumque

h.Mbct

ralioni'in

cum dicimus nl csl acliialis in

Similitcr cnm dicilur, /lomo

vd prirdiranlur

illi,

dicilur ox

illis

homo

jHmU},

unum

ti^rlio, V

dc

sic

nluiic iion

illo.

Ad sccundum qnn-silum
hivc, Attttim

cil

unum,

.,

muxirum,

musicux,

sicut cst

unnm

pni-dicalnr
Jiccrct

.!im,quxi

..

u''

rsl

Com<iutt

'iim

>

prr

Itomo a'bu*

2*

il*

ett

uiium

ciiim subjiriiur, ol

nisi

liajc,

Ifrlio,

ni.

qnia n/bum snbjicilur, quwl

cst

in pro*

alhnm non

cl

i,

a-^

nl snpra, liccl arri<ial all)U

albns, dico

sil

qnii\hic, //omoal/jus

sua

csl

Uomo athua non

A/irjuis

cum

el

posilo

sibi

quando duo

qucnJ

Afl alind,

qnorutn nlrumqueaccidil

Ad aliud p.ilfl idcm.

Ad UTlinm dico, qnod

tur

577

cnim unitas tcrmint

iiuf-

ad unilalcm oxtrcmi, proprisiliouna

convcrtcrctnr in pn)p<isitionem
hirc cst una,

Sor rates

/>//r<*,quia

est albun,

quvc con-

simililcr

po-

vcrlilnr in hanc, .i/ffum est Socratr^.

lentia.

a/-

priinum argumcnlum dico, quod os7.

tcndit cxtroinnm prof>ositioni.s non f*^ mJmtl
r*
simpliciter uimm, Uimcn csl unum pcr ar-P*""" *

capicndo

6/<.s,

Aom///^'///

.sccundiimquod

bet ralionom polcnti;r' rospoclii

li.'i-

qutc

/^/'//?,

eidcm poloiilia iiala csl .'iclnari pcr al/jum,

nndc nlnolcluraclu.alil.is polenliicadsuam

suum aclnm,

qiialilatcm, ct ad
e;js,

vel

estf

non

esse

(7?</>.<f/,

sij^mifical

scd

quod quidcin

dcsii,'n.'il

intorcipio

c/,s',

cs.sc,

.-ili^iuid

vel

qui

vcl

non

ralionem conrormilatis

lanquammodus

adjectivi ad substantivuiii,

inlclligoiidi, vol pricdic.indi, proptcr

dico, (jnod e//s, vcl (7?//>s/

iii

hoc, //omo albus currit,

do hoininc

sub intcllcctum

ron

asscrit

inlellectus sine vcro,vcl falso,et ibi

hominom

quod

Ad

liic, //0///O

non ponil aniinal

quod

.iliud,

ro am/)u/fins

<'l

noii osl

liic.

animal

c.s.sc

ration.ilc.

cadcm

ralio (jna-

alfjum sunl diio. (|noriim

iilriimqnc accidit altcri,

liis

manct

^/A.s-,nun poiiit

cssc .ilbnm, sicut ct

rationiilc,

albnm

scd inanet adliiic simplex

e.ssc,

el sic patct

qnod

<'l

ncutrum eslac

respcclu altcrius. nec potcnlia

(inod /tomo atbus, cst

proptcr

unnm subjwlum

nvs-

pcctu pricdicati. undc cx hominc, ct a/bo,

timlni/antt'

non

fil

nniiiii, licct

cx linminr,

ct

ulniqiio divisim

ic

cslnn,itSuhstantia sujicrftruita

//7,

liat

uniiin. sod lijcc forallia

qnia snbsl.inlia suiKMMiciata cst

respecln alhi; cl idoo cx

cul cx

illis fit

/jo/;M/if ctrt//>o.iiam

niiiiiii

Tom

rur-

|M>tcntin

unum.

si

substanti:r a<lvo-

ninnt accidcntia svundiim

(piod

cl

onlinom,

.iccidcns est sicut disptwiiio.

ita

.\d

cidons, qnorl sufficit ad unitatom afMrmationis, t nc^^alionis, et ul sufficil

ad

8.

ratio-

noin sylloj^isticam.
.\d

cum

.sccnndum

dicitur, .</(>Mn

musicum, compositio implicata

et

qnod cx sumptis

subje<*ti

siinililor

scdcum
buni.ct

in

cx sumptis

dicitnr

poliMilia*,

fU

proplcr

unum

//omocstalbusmu.^irMs.nl-

musicumsunl duo.quorumneuirum

modum

esl actus, ideo per

possunt

de

pniHlicari

utrumquc sumatur

unius non
sod

i.

'

ulrum-

cum

um, mx^csso

ut pt

utrumquc pravlicari.i n-.. ,-.( pr

plurcs ct communitcr illa. in q"
csl

'io

accidcnlia snbjiciunfop

Ad

v..?

(crlium dico.(p,

al/ius rst

homo musicus, prop'or

dict.im. (|uia a!/>um

sicul actus nd

to h.ilirl

rl

p<l

cxtroinum.

ot

.ilitid

unum

miutiro

fll
!i

oms nulem

vum.ol
oss,

ol

Ilc

mmirm

ox h

aliud cxlnMtitim.

'

ad h

litcr.idoo cx homino.ot nllm (U

alio,

pnclicato filunum,

in

cst in potcntia rcspt^ctualtcrius,sfl

que

Ad*.

subjcclo

in

cst compositio actus,

esl

.sulKlnnli\u::

vol

mati^Tr.

w
v

ii^ ii\.

mitalem quaiiubiiu

^m
mlrr

.*

.j-- ... ...;

SnPER

578

MI5.

II.

substantivum, socunduin quod Ikcc liabot

rationoui (lisponil)ilis, ot illud rationom
(lisponentis

undo inagisost modus

significansali-

gondi,quam vorbalis copuli

quid

Ad argw
qua-st. 9.

contrarium dico,quod quam-

illud in

quorum utrumque

plura pra^Iicantur,

accidit lertio, el

alterum aUeri accidat,non

esl proposilio plu?'es

lur,

quorum unum

dam

sed

si

duo pra^dicancujus sunt ac-

quia

tus, tunc est propo3itio;?^res,

accidentia sibi

aliis

autem

quod

Per

uua, Ilonio qui

a^"'quafsL li^c ost

vrcvsentem gg^ syIIogiaabilis,el

el consimilia, licet

quia

dicitur

quod

conlradictoriam liabel,

secundum idem non

po-

competonler in

ta-

quia particularis negativa de

eodem

non

sit

saliler in universali.

Ideo dici potest,

albus curril,

quod

liocc,

est plures

Homo

qui

esl

simpliciter, quia

duo actus per duas compositiones formales

attribuuntur homini,nam albumattribuitur
liomini per lioc

verbum

malem compoutionem,
attribuitur

feratur

csl
ita

importans

for-

enim formaliler

album homini, Ucet per qui

re-

sicut si diccretur, Ilomo est albus,

quia formalis attribulio speciem accipit a

propositione verbali

sed hoc, qui

est,

ho-

mini relatum, denolat album attribui, cui

et currere atlribuitur

nec attribuilur a<r-

rere homini, qui est albus, ita uthoc toLum

accipiatur ut

unum

subjectum

numquani

enim rospectu tertii accipitur ut unum subjectum, quod de alio significat esse, vel

non currit; sicut

curris,

refera-

homo, qui

est

si

dicam, quod

tu

verum, vel falsum

significatur,

si

Lamen intelligatur quod quiest inlelUgaLur

modus quidam

ut

tivum,

intelligendi inter adjec-

subsLantivum, tunc est proposi-

ot

una, sicut hic, Ilomo albus currit, et est

tio

ejus conLradicloria, Ilomo qui est albus non

currit.

Ad primum cum
naLuram

arcLali

quod qui habet

11.

dicendo

cipaie.

diciLur,

subinLellecLi,

hic Ilomo qui est albus currit,

homo per
quod idem homo

'

coarc-

quia denolatur

sequens,

tatur

subjiciaLur cursui, et al-

quod non
tamen
sLaL universaliLerproquolibet ejus
ex hoc non sequitur, quod totum sit unum
bedini, ideo sic coarctatur homo,

Homo

subjectum,

tria

licec

si

Imno interim ad aVmm

esset hsec falsa, Aliquis

albus,

una, Omnis

Unde

est,

tamen aliquid de aliquo significatur

alioquin nuUo homine exislente albo,

esse,

tria

homo qui esl albus currit, sequitur lianc

suam contradicloriam, Aliquis homo qui est
albus uon currit, esse unam, unde erit, IIomo qui est albus, subjecLum idem particularilor sumptum, quod sumebatur univer-

10.

dientis, ut

proedicato deberet contradicere universali

affirmativse.

hoc auLem quod

per ly, qui, susponditur animus au-

tatoc

quod

albus ci'n7,quia

est

lest contradictio salvari

;

ex

qui est albus, licet ratione relaUonis impor-

patet,

lioc

insufficienti,

Ad quartum qmiesitum

libus

fiet

aliquam particulam positam.

amiltit
9

ab

ratio procedit

non

liis

potentia

et

potcst

lieri

ox

tortii,

cx actu

sicut

duo

si

invicem prjBdicantur, quia

sunt actus ojusdem

,

quod-

accidit aUeri,per

tertiuni, cui insunt, et

unum

non csse formaliter

lur,

osso.

Ad

"oppo!<itJm vis

intolli-

PERIIIEKMENIAS

qui est albus currit, quia

denoLanLur inesse eidem homini,

concomiLanLur

homo non

coarctaLur

respecLu prcedicaLi ex

Ad secundum

se

in

ita,

ut

eL hic

homine, ideo
subjecLura

fiat

ipsis.

quod absolute,

dico,

et

Ad

2.

primo non aLLribuitur toLum prcedicatum

liuic, //omo qui est albus, sed homini per se,

tamen in habiLudine ad hoc, qui est albus,

quia homo quodammodo accipiLur coarctatus, ut ei inesL album, et cursus.
Ad terLium dico, quod hoc quod esL, qui Ad
esl albus, per se non esL pars medii syllogisUci, nec debenL Lres determinationes addi

ad subjecLa, sicut nec

Omnfs

tiones, sicut si syllogizatur,

duo homines sunt

is'e et cluo

determina-

alise

tres, iste est

homines sunt

tres

honio,et

homo ;

sic

ergo

debet syl-

logizari in proposiLo,

Omnis homo, qui

albiis currit,

homo

iste est

ergo

est

qui

iste,

esl albus,currit.

Vol polosL
qui

est

quod

hic,

Onviis

homo

albus currit, simpliciternon estsyl-

logizabilis,

cum

dici,

quia simpliciter est plures

diciLur

quod homo qui

est albus,

et
est

3.

QU.E.STIO X

urmm

di.striljuihile,

ncgrindum

ralio o.slcndil haiic csso

csl.

Ouarta

unam, homo albus

Al

570
quiiilum

Ircina,

homo,

'liro,

qmxl sunlqualuor ex

cl rurrerc,

hoino rclatat ci

currit, .scd do honiiiic qui csl albus curril,

alhuin sibi denolalum incssc,

non

posilio plurc?*.

esl

unum

simile, quia qtiod addilur non csl

cxtremuin,

(juia

.significal

idi-o cst

pro-

verum,

vel falsum in pioposiliono una.

gU^EbTlONLM

Imm:

|(

KIS

Slin-JU.S, rn. JOAKIHS DUiTS SCCTI

rLiailEKMK.MAS AKI.sroTKLIs ||MS

SIITIt

2.

UH.

JOANNrS

F.

DUNS
SGOTI
DOCTORIS SUBTILIS
IN DIOS LlimUS Pi:UJlli:ilMLMAS,

MXLNDl,

(Jli:i!IS

QLOI) ArM:LLV>T, Ol.LSTIONLS (KiTO

K. \\ r.

fjK.vslionrs octo,

//./'

tis .}fSS.

Primus

MC.i: WADhlNdl llinEUNI r.ENSCRA

uusquani hn- lenua imprcasop, reperta' sunt in tribus colicibuM vehU'

fuibetur in liihliothecd Vaticana, plutuj

bliothrra .Monasterii S.

Marix de Populo,

num.

S70. Secundus ih Bi-

Urbe celetjerrimi. Tertius in .{niciana Cotsecundus ita pr;r/!t/unt, Oiursliones Joanni.H Scoli su-

legii Ordinis S. liencdicli. 1'rimus et

in

socundum ali;im repjrUilionom. Tertius c<ktexilti

ad flnfmCommentariorum primi libri, quos pr:e manibus ej-rusns habemus, Expli-

per libriim i)rinnim de

habet,

2<.

I*eri!iormenii.><,

ciunt qu:rsliones primi )poris primi libri I'eriliormenias Arislolelis. De'

'jun'jit trae-

tatum,ctin /Ineila subsrribil, Kxplicil libor primus Perihermenias .Vn^

Operis Docluris Sublilis. Sanr

fuerrnt.

melhodus rrtiquis hujus Ojteng ijuuinjnious coVidetur Dortor rxjdeto primo ojtere, maturius, et dum per otium ticuit, oUala
s(i/lus, rt

occasione opus j)onderosius esjicndendi

quwstiones adjunxisse.

fias

PIKKK.MMM
Sicul

qmo

(lifil

Philosophus;!. (lo.Vnima.

.U

CroUIS

coin.

le.\l

-.'l.

iluplrx

H.una

duuur
sivunttum quam coiuj-iiui,

dirilur indivisibilium inlollip'nlia.stvundum iiuam

ceplus siinplicos

alia osl ojx-ralio inUdleclus,

dicilur (Nimposilio. vel divisio

currore ab uno

in

aliud

inlolhu-lus osl libi-r

Isli^i

duabus

o|H.'ralionibM-

ul a nolis ad ignola. I)o

Pnudicamonlorum

illi-*

i;.

;.i..,. i..,.i;

..i

^'''ft"

uuiu.i; ci

....,,.

,.

i;

quia dolermi:

ill.i

anima quia cujus esl delorminaro de subslanlia. .^

operalione esl enim univer.s.diler Iil)or PnidicamiMiUinim d
vol de concoplibus, quos formal. vel qua sunl iiib
nanlis de

^mtrmS
ti

ordinabilia in tieneiv por se,

lia, el

Do sccunda

isl IilMr

de

illis

osl.qi;

Porihormonias, el non de o{NTalioiio

componens, vel dividons. formal enunlt

esl enunlialio ipso aclusinlelleclus.

cadunl sub
esl

ui in

lorlia op<rali(mo inhdlwlu.H,

hoc iibru

ur ab

sihI iu.i

sunl

..

i:

ii

r,

et

inv

lu. Ik'

in qu.i l.i^vUir

proco(londum a nolo ad
i

Liber
taWo,

islo.

qui dicitur Pitiu'

socundum Hoelium

ruii iiui<'.

in Prua'ju.

'i,'

uu.

super pn...

.|-..i...

...y..',

-.

.^...

>j'i>< nu<.<

^r

OPEIIIS SEClJiNDI PERIIIERMENIAS

582

aliquid significans csse, vclnon esse,

tamen

si

arliculala aliquid por sc sig'nificans;sic est

vox

in definilione inlerprelationis ponatur

commune voci

interpretalio quid

complex;e,etin-

complcxycised quia intcrprelans vult aliquid exponere,ct niliil exponi potest pcrsimpliccm
diclioncm; igitur nomina ct verba sunt magis partes intcrpretationis, quam interpreta-

rationem interprelationis,quia non unt

tioncs. Et dictioncs syncategorcmatica^,non liabent

dictiones pcr se significantes. Est

cnim

Perihermcnias de inlerpre-

liber iste qui dicitur

exponat aliquid esse, vel non esse, hoc est, de simplici enuntiatione, non enim
exponunt alia3 orationes, esse, vel non esse. Quia ergo illa, quoe cadunt sub prima opepartes illorum, quye fiunt a secunda opcratione intellecratione inlelleclus, sunt
tatione, ut

librum ordinatur

ad hunc

ideo

tus,

qua3 cadunt sub secunda

sub

terlia

per se liber Prsedicamentorum

quod

illa

enim,

sunt partes illorum, quae cadunt

operatione intellectus,

ideo liber iste ordinatur ad alios libros novse Logicae, sed principaliter ad

bros Priorum, et mediate ad alios, quia Syllogismus est ex propositionibus.

tel,

subjectum,

est

quem ordinem

et

tenet inter libros logicales

Ex dictis

pa-

quam

propter

et

li-

necessitatem; ut propter necessitatem habendi arlem de Syllogismo.

siones. Patet igitur per Aristotelem, et Boe-

tium quod voces sunt signa passionum,

Sunt crgo ea quce sunt in voce, eariim qux sunl

anima passionum notce, et

tur, eorum quce sunt in voce.

ea

in

qum

lib. i.

scrihuncap.

1.

et

non rerum immediate.

Item

dicit

Priscianus

lib.

2.

Grammat.

quod pars orationis significat mentis conceptum sed res non est mentis conceptus
;

QU.^STIO

An nomen

significel

igitur, etc.

rem, an passionem

Ad oppositum

sicse text. 10. dicens,

1. et lib. Je sensu et sensib. cap. 1
<?M. Metaph. cap.l. D. Thom. 1. p. q. 13. art.
! et q. S.depotentia, art. 1. in corpore,el hic lect.
2. Averroes in Proo-mio hujus. Boetius ibid. in
edit. i2.Albeit.Magn. Iract. 2.c. 1. Alb. Parvus
q. unic. Proann. Occam in Proa^mio hujus. Anhujus. Joan. a Magist. q. i.
ton. Andr. c. 1.
\. di&t. 22. q. unic. art.3. Fland.
dub. \. Gabr.
4. Met. q, 7. ai-t. 1. Bruxellis q. l.hufuf, arlic.l.
Commhr. /tic cap. \. q. 3. artic.l. 2.3- et 4.
Ravlns ibid q. unic. Doctcr q. 2. primi operis,
et in 1. di^t. 27. q. 3.

Arist. hic, cap.

Videtur quod passionem

^,

Argumenia

principalia.

les cap.
^ 1. dicit,

dicit,

quarum

quia Aristote-

quod voces sunt

rum passionum,
Ilem

quse sunt in

notse

anima,

ea-

etc.

quod sint similitudines rerum,

voces nota^ sunt esedem omnibus,

Item Boetius in cap.

in

quai

sunt

ejus,

voce,
in

quod oralio

1. dicit,

sunt

mente

nolas
;

et

in voce est

quod

oralio-

orationum,
sunt

signum

verba
oratio-

nis, quse tacita oratione conficitur.

Itcm Boetius ibidem dicitpost multa narrata,

el

quod

quam

ratio est

rerum

Aristoteles

non putat nomina,

vcrba significarc ipsasres, sed ipsas pas-

quod nomen

signifi-

exprimit definitio; sed

;

de

intendit enuntians aliquid significare

sed

cum

dicit quis,

homo

currit,

primo enuntiare currere, non

Item,

de

^/gumen-

illa positum.

quo

tione, sed

^.

ergo, etc.

Item, illud significatur per nomen,

inlendit

de inten-

re.

significare sequitur

intelligere

quod ergo primo intelligitur primo significatur sed primo intelligimus rem, non
passionem, igitur nomen rem primo signi:

ficat.

Dicilur propter has rationes,

men
rem

sicut et res.

nes

cat rem,

Metaphy-

est Aristoteles 4.

significal

significat

passionem

rei, et

posterius,

quod no-

rem

sed

passionem per

non valet, namintellectuscomponit nomina ad invicem pro primis significatis

si igitur nomina primo significant
passiones in anima, sequiiur quod signifiprius. Illud

3,

^^^"^'g^^^i

tiorum.
tur.

catio cujuslibet realis orationis

nam

sic

falsa;

dicendo, Ilomo est animal, idem

est dicere,

Item,

est

quod Hoec passio

sicul

ista^

est illa.

passiones exlensse in

Oi;;STio
aere sunl iinmcdialoor^^tina vjsus,
sod

sic spe-

s<h1 (p^otl

quid

r/,

quia lunc osscnl priimim olijoclum visus,

rialibus,

rum

nonexislit,

iiilcllcctu

iii

quod

ost

falsum

illai noii

sod sunl

modlum

qho.

ponilur

significanlur nisi habeant allrilniliononi ad

primuin significalum
sigiiiticarol roin, nisi

si

inquanlum

in

eat

signincalur por

anitna

os^;ot Iircc voi*o,

//-//^/s,

exislil;

Ilom,

nom,

si

haljol osso

haL'c

significarcl

rci

non

quia non rcfiuiritur essc

oxlra ;inim;im,quanlum

;i'I

illud

qu(xl

Opmin
Uocturis.

1.

Dicondum sicul dicil .Vristololos hic cap.

quod nomon primo signilical passionos

anim:T;, id csl, concoplionos inlollcctus.

cujus evidcntiam sciondum, quod

tria

ordinom, primum

haljcnl sociindum

Ad
.so

aclusprimus

in cujus noliliam i>erducilur

in su;i

Ad

propria

accipiendo

mon primo
lionom

lollocliva*,

per

porsiii

vcrificaiur

i.

'

~im

ai

coiiuj

quamdam
o

....

..

.^ ^...

secundum quod

gnilionom

rei :si

esl

ducUvurn

nomen significal similitudinom

rom non solum ip.sam univoro <\

sjc

sed requivoce. Si aulom

exislcus, sub conditionibus

sicul

non

sed esl quo priiiio

*!

r*!

.1

gnilicalur,

'rerlium osl n's p;irlicula-

:,

in ro-

<

ac-

cst csse rei.

..

..

priinomodocu.

sooundum qucm

quid

<;.

socunduiu esse quod habel in aniina

ducil in cognilionom roi.tuncnon

fcrlur virlus cogno.sconsinipsumviwxi

i.i-

.r..) .,..i

r..l

lum
rilor

int<

iiKiuanlum ost aclus, qui

spofiosinlolligibilis,

lcalur,

absoiuk-

mililudiuem convt

vol

rci <iuod objicilur virluli in-

nomon

qu.Tflam

.\d

Anima, lcxt. cap. 3. Si'- sc hahet inleUeclus

aU specics inteUigibiles, sicul omnis materia prima adformas individualcs, r^uas rec<>/7. Secundumcsl,quodralioroi,oslquoil

n;im sicul (lomiucnlalDr ail 3.

quid cral csso

el

aliud dico, quol primoonunlialurdo

ro sonsibili, ul illa ro

vol

rom proul concipilur ab anima,

do

nalura

auclo;

non simililudinein, quac esl in aniiua. sed

o-jI

spccies inlolligibilis, .secundum qu;im csl

in aclu, sicul

Ari^...^.'

specios.

priino sigiiificatur por nomon.

4.

tolosolIV)olius inlolloxorunl

p.issio-

essol vera, Son-alcs esl, licel

oxlra animaiu

sil

primo

ul

ponil.

Ad omnc;

nomon

quia di\ii k

qui inlelligitur

anima,

in

dc

lib.

rtiu ul co

07l,

raliono, posuil

quia quod primo

ho<; iiomfri

ruio laiiKU

im-

iiomen. Uiidi*

ei

id

pilur

al-

Iialjol

ir,

p:

homo non

igilur

ad spocios.non

IrihulioiiOTn

Lapis non

sino ro

sifleraro sine islis; el

non

poslorius signidcanlur,

Ilein, qu.-L*

primo

iiilellcclus riuii iiiU^Iligit

sonliuntur,

cios

.VCJ

ii.

p.

ur

pr.

lur.

Ad

indivi-

il)u<l i^^uiii (l;o;lur,

'

du.intibus.
Hetoiutio

guwt

toni

essel fal

1'rimum non signilicalur primo

primo
^^.^,|jj
^,^^;^ ^.gf^
jjjjiy ^^j^^jj^
gitur, quam spocios roi inl' "

p'r

inlelli-

quod primo
AssumplMin
inlolligibilos

intrlligilur

quia

palrl,

non

xioncm, sicul

ir

n'>V'

per

AUal

piopri.un,

quia

inlcl-

ijuod quid est rci

finnalur
i;

primo por suum objccc.^t

v:

refle-

os in-

.signili"arc,

lum pruprium, quod

illu

suam ralionom

lcclus esl in actu

s.

ini'

intolligil. nisi

primo

o^. ...

ol

suum aclum.

dividualitor por
iKi.s.suut

ilii f

prnn

'rorlium vcro, scilicol, rcs

non

vo-

k^

cnc

lur m'

af

AJ

.-

OPEUIS SECUNDI rERIIIERMENIAS

584
vendiquwi- lunL

inlclleclu, dicenduiii

iii

quam

cTprobu- medianlo specio in aninia,

hiiiorapud

quod nonien
prinio

si-

sinnificaL posLorius reni.

.rjjjji^.;,!

Ad primumargumonLum dico, quod quia

,

similiLudo rei csl naLuralis ipsi, ideosigni-

rem, ex consoqucMili

lical

sonarc

prima

significaL

enim vidcLur aucLoriLasmerc

speciem

Iioc

nomcn

voces sunL noLa3 passio-

est,

luim; simililudinum in anima,

cL id signi-

vox quod proferens voce prolaLa conssed in cap.de Verbo, diliLuil in audienle
licaL

quod qui proferL verbum, consLiLuiL

audienLe inLellecLum, unde audiens qui-

ciLur,

in

esciL.

EL anle cap. de Nomine;

similia intelleclui

qiiia

iVomma

quandoque

SMwi

est

vox

quandoque cum

sine vei'ilale el falsilale,

al-

apud inlelQuomodo lcclum, el quorum litterse priniorum pri^?"**' ^'l^

mo notx sunt, ea^dem omnibus passiones
tero

'^'-

horum,quia

scilicet sic est

sunl,

sed uL signa sunL aliorum

cmn jmssio sil

Sed sciendum, quod

simi-

liLudo rei, poLesLdupliciLerconsiderari, vel

sigimm

inquanLum

esL

inquanLum

consisliL in

menLe

in

rei

vel

menLe, sicuL acci-

dens quoddam in subjecLo

sicut haec sLa-

vel in-

Lua poLest dupliciter considerari,

inquanLum sunL signa rerum

cies,

r.

nisi aequivoce
sic

nomen

si

secundo modo, non

considerelur primo modo,

signum
sunL signum m

significans speciem esL

rei, sicuL litterae scripLse

enim liLLera significaL vocem primo modo, quia vox esLsignumspe-

mLellecLu. SicuL
9,

cici,

nam

liLLera significaL

modo

prirao

esLsignum

esL signura speciei, el

vox

mediaLe

raLionibus intelligendum esL,

sicut ordinans dictionem

//omo

esi

ad invicem

;ima^, non

hanc vocem Aomo esse vocem anima-

lis; sic

nec ordinans hanc vocera,Aomo cuni

hac dicLione animal,

caLivara per

vam

sic

unam,

diciL

speciem

signifi-

esse speciem significati*

per aliara. Gujus raLio

esL,

quia non

ordinanLur hoec ad invicem, ordinando,

efnrmando

unum

de

alio,

inquantum

et

res

tum

voces,

^t species
'<^''"'"-

solum signum de signo. Signum auLem inquanLum signum, nec verum, nec falsum
comparaLione ad significa-

diciLur, nisi in

tum.

Ad primum argumenLum dico, quod oralio nec vera, nec falsa diciLur, quanLum ad
primum significaLura quia sic dicendo,
Homo esl animal, quanLum ad primum significaLum, non significal primo hominem
in re esse animal
sed est primum signum
liujus, quod est hominem esse animal in
;

10.

mentapriJ?^'^

^P*~

re, ut ipsius intellecLus.

significaLur,

esL

Ulud auLem quod

alLerius signum,

ideo vox non primo significaL speciem ho-

minis esse speciem animalis

sicuL paLeL

quod non esL signum hujus,

quod esL hanc vocem esse hanc vocem, sed
lantum signum hujusraodi significat. Unde
de

scripLo,

sicut haec scriptura

est

non

siL

Ad

non

isla

animal, est falsa

sic

falsa dicitur,

nec

isLa,

liceL

Ilomo

licet hsec species

non

aliud cumarguiLurdeanalogia, dico,

\\,

quod nomen analogum significaL uLrumque '^naloaum

analogorum eL in raLione significandi non significat
utrumque
esL prius, et posLerius, quia uLrumque si- anaiogo;

gnificaL

ex imposiLione; sed prioriLas

Ql quomodo.

posLerioriLas insunl raLionibus significaLis

hoec

auLem

priorilas eL posterioritas est

in

acLu significandi, non enim significaL no-

men rem

scripLas, sicut illas,

dicit

rei.

Sed pro

quod

speciem

eL ideo

de quolibel cnunLiaLur uL

illud, quodlibcL

sit isLa.

Si

anLequam denominalur ad rem, quia anLe

confideratur primo modo, sic species signi-

nomen.

absoluLa confirmaLio, vel negaLio, non eal sunt signa

hsec vox

ficalur per

LiuerfrsUf'

liL-

voces inquanLum sunl signa Zs^Tt^vospecierum; eLsiniiliLervocessignificanLspe- ces species,

quanLum esl hoc, quod ei accidiL figura

vel inquanLum esL similiLudo Ilerculis. Si
;

sicuL

lera3 significanL

primo

animse sunt.

extra animam, nisi quia passio,

quoe significatur per vocem, est signum

rei extra

aniraam

unde LanLura unura

si-

gnificatur per se,aliudsignificatur, inquanLura esL signura illius,

caLur. Sic

cem

auLeranon

quod prirao

eignifi-

esL inconveniens, vo-

significare duo, sicut nec scriptura

"

sed propLer hoc non erit aequivocatio, nisi

possiL accipi pro

uLroque tanquara per se

significato.

Ad uUimum

y
dico,

ad veriLatera oralionis
12.

or.^STio
vmta- roqiiiritur osse

>!'/

tnm ordtio-

nm

requi-

re'"'

7-a

aniniam.

ipsa

oxlra aiiiTnain, quia ros

rei

monsura

ost

inlolloctus.

Iniolloclus

^"''" """ dirilur verus, nisi

osso

iii

ro

proplor sic

signincaret oralio

si

aliani, procodorot ratio

gnitical,

quia cst

medialo signuni
hoc

e.s.se

unain osso

non

sic auteiii

quo<l

lioc

ost in iiitoiloctu, ut passionoin

.si-

e.sse rei, .sedsif^niticat ini-

quod

liujiisinodi,

est,

lioc

ideo ad vorilatcm, vol falsitiitom

scrmonis, oporlot

non csso

sic essc, vol

5SS

II

pnpdicali e( ubJLrli iion caiuiil blc

iii

qaod

unioiic farta per ai/. Vfl polcsi dici,

comfKMilio iionHignitiralur. ii^eHlicJ.qurfil

tenetur a parte

ponitur cuin

cum

iiitur

sigiii

illo,

unde

sed pr

non

lioc

im

co!.

subjerlo, quia coni[)-

pncdicaluin, vi

int<>iitionaIe; et sic

tum >iintduo; non tamen

oporlcl

jiul

ila

istorum intentionum.

in fuiiilamcnlo

in

re.
13.

Ad quoddam argumenluni,

non

Imjjis

esl

anima; dico qiiod lincc est vora, licet liioc

vo.\ lapia sit signum simililudinis lapidis
in anima quia cum dico, hipis non est in
anima, iion signitico aliquid esso primo,
sed primo significo inlolloclum, qui ost si-

Qunniam

naluralo liujus, Lapis non cst in ani-

via. Ideo licot Iiiec oralio, htpis

anima,

signum

inlelloctum

non proplcr
nego

cHin

est,

autem

ejiu eat

xnnt Mernnttuin aeipta

cap.

esl in

lioc hivc

ah

est

falsa

quod

OU.tSTIo

liujus esso,
;

aliqiio,

esl

II

quia non

Ulrum nom"n univove

anima;
de spocioonimiionaniriiioes.se, iioc non
o.sse

tamm

extra aniinam, et vox signi-

sil

ficet priiiio

nnn

alin

est,

: quoniam
iW fuil, / eril. neque verum, ntque falaum rat, nomen vero aemper, ut, Catonia eat, vel non eat : nontlum enim aliqui*
neque verum dicit^ neque falaum. lib. I.

gnum

quod

timiliter in quotibet eit et

quoit non ent, ete. Batio

et

in

existenle, el

rem, rt

siyni/lcft

non existente

esse,
IinpoiitiO
vocis ett

ad

jjlaci-

tum.

Ad

nomrn

aliiid,

intelliyilur, dico

sitjni/irat

placituin, potost o.sse

inlolligiliir

nomen

roi,
:

cum

sit

({iiod

similitudo
ni,

sicut polost iiuponi

el sic

concludil,

ratio

potest sii^^nilicaro rein,

multum

Noulra via csl

lotclis, ol Hootii

iit

[uod

ut intellijjn-

iiccessaria

setl

quod n\s abomnino inconve-

est

coii.

aii-

Quod

l^UtrqumtS.

llom, circa composilionom, ot divisio-

,,,.,

cano.

noiji.quod non semiKM' nxiuiritur

'
'

positio rodis
tionis

'

oxlreinorum

.sol

quia intelhvtus polosi

eodcm, ul duobus,

ncro.

cl sic

idem

ra-

uno

et

sibi coinpo-

vono

in inlel-

non correspoiulot compositio

in re, el

(lonlra, tunc compasilioni

lcctu

com-

lantum
uti

compositio osl diver.soruin

raliu

#/3. primn

iion

videtur; quia res

aulrm

secundum

propriam ralionom ejus significalur pir ^

nomon, licet iion sipiiticolur primo; quia t*
,

passio intelleclus esl siiniuiu rei Hub pro*

pria r.itione

variala i^rilur n^ .sorunduin

el

.nig!

noininis.
Itoin. .\vorroes in lib.

bis c.

'A.

dicil

stantiali.n^
igitur

nioiis.
\

cap. 2S.

operit.

con.S4.)na dictis .\ri.s

sod dicen>

soluto signiticatur,

in

proifmio primi tibri Periherm. Foawc.

propriam rationem, variatur

.sccunda vidotur maj;is

Ih-est

i;j

8. Initit.

ad

tur.
ii.

lih.

similitudini oxis-

ip.si

inanima, socundum

estsifjMium

Occaiit

quod vocos liuntnotai per

iinpositionom; iinpositio vocis

lcnti

primo

f/uo'l

am

non mani

do n's est,
ruplionom

quo

(iui>'l

el qi!

"

or,t.

'

'"'''"

-'

rv;

iu'"

prius. >
1.

non

lial)el

co

sicul inantu al>^

ni.si

tia

in tninsn:

iui ii' in u<>tii'

parlib. aniinal. c.

de >

podo*.

n'

^i.

non

\i*

wquivuco.

Ilein

illi

nilul osi

quud

el. cl iiU

communo

quod noQ !
:i;
idto niio

OrERIS SECIJNDI PEUIIIERMENIAS

586

non

iioiuiiiis

osl.

cadoni in enlibus, el non

enlibus.
i.

Acl opposiluni,

apud aniniam
non cxislcnte;

rei

ralio

;^/27^p-"esloadoni, re cxislenlo, el
pvsiium

per hoc autem est signiiicatuni vocis idem,

quod

esteademapudanimam,

ratio rei

nia-

nifcstum est in accidentibus, quae mullolies

yenerantur,

et

corrumpuntur.

enim

Si

anima

in

esl.,et esl si-

Adprimumarguraentum dico,quod

resest

per se significatum per vocem, ut mediate Ad \. argumenlum

in immutabili similitudine, ad vocem ha- p? parle
bet relationem

cum enim

negativa.

res sub propria

ratione significata per vocem,

inquantum

idem est tamen intellectus per nomcn, quod cursu existente esset, aliternon
contingcret de non exislentibus fieri de-

signum rei, re existente, et non existente.

Ad aliud dico, quod in transmutatione

dicendo, Socrales

quando Socratesmoritur, substantia Socratis non manet, sed derelinquitur cadaver, quod non liabet de-

curril, licct

non

sit

monstralionem

quia

sic

per Socratem nonintelligitureadem

res, qua3 intelligilur ipso existente, tunc

esl; si

mu-

continuo mutarentur propositiones ad

lur,

non manet;

finitionem illam,

quam

prius habuit sub-

mortuum. Si autcm oratio niliil significaret, nisi quod esl, non esset aliquaproposi-

existente

verbum

ubi enuntiaretur hoc

tio falsa,

esl;

nara subjectum semper significaret aliquid

sub ratione, qua competit

non

railiter

quod

existit, fuit, et

non

esl

illud

quod

si-

Socrates fuil

esset hoec vera,

quia significaret,

Et

sibi esse.

quod jam

est impossi-

bile.

cum
non

lioec

quod eadempropositio est vera, et falsa sed non est eadem,

sed
nisi extrema maneant per se eadem
extrema non manent per se eadem, nisi
per significata maneant eadem.
dicit,
;

Dicendum, quod nomen

exislente,

omnes

Ad

et

quod prius

sed

sigriificat ipso

significavit ipso

sub hoc intellectu procedunt

auctoritates.

aliud,

quod ad conceptum hujus, Ad

quod est esse Socratis, et ad conceptura huju.^, quod est non esse Socratein, non est
aliquis conceptus per se

sed Socrates qui non

communis univoce
non taraen ut non

est,

quod nunc est, potest esse

conceptus communis
hoc autera sufficit
ad hoc, quod nomen sit coramune enti, et
non enti.
est esse Joannis,

significat uni-

Propler dicta,
significat

gnura
est, et

Ad quod sciendum, quod hoc no-

est, et

existente.

Socrates significal.9ocr<e??isecundum

quod

esl in actu

non tamen

cratem existere; sed Socrates

actu sua forma

primo

anima
est in

nam nomen,

ens in

est

ut dictum

significat similitudinem

auiem

illa

actu

ideo

est

tem secundum quod

significat

sequitur,

sentialiler significiU

exislens; illa

quod
nara ab eo quod

ejusquod non est

ab eo quod non

est,

parlicipatur

secundum se, non tamen ab eo,

quod non est, ut non est. Unde hoc nomen
Ji07no a Gaesare non participatur secundum
esse, quod nunc habet Gsesar, nec ab Antia^qualiter

hoc

quod

nomen

honio; quia Anticln^istus intellec-

Socra-

lus sub esse,

possibili parlicipatur

quod nunc habel, non

est in-

tellectus particularis participans per se insit,

signa

quod nomen

rcm, sivc res

animo

sub esse

est in actu.

sive non, similitudines univoce sunt

i.-tis

est similitudo in

si-

christo

Aliud intelligendum est,quod sive res

illarum.Ex

rem, secundum quod hujus

in

rei

ejus forma,

nomen

So-

significat

sciendum, quod noraen

autera sirailitudo est sirailitudo ejus

voce rem, re manente, vel existente, et non

est,

vox Socrates idera

Etiam Aristoteles

men

sicut

jectum, nec nomen, nisi sequivoce

rei,

Arf2.

substantiali, substantia rei, quse corrurapi-

quod falsum est. Si autem significat morluum liominem tunc brec erit
vera, quia significat illum liominem esse
tationem

qucestionis

quod similitudo ejus

gnum.

sccundum

similitudo rei in anima immutabiliter est

cursus

3.

quia rem reproesentat

sit,

aliquis

Animal

dicitur,

Solulio

non

sit,

es-

sive

tellectum ejus,

quod

est

taliter alius intelleclus,

homo; sed

est to-

ut est parliculari-

ter intellectus per se hujus,

quod

est

homo

in potentia. Si intelligilur Antichristus

sub

Ol^.-ESTIo
ralionr', sul)

aclum

qua

in inlolleclu

suo includil
lunr

lioininJH p.'irlicipalunj,

sunri.i-

siluin uiiivocum ciirn islo liomino

pan.

ulrumquc communc

nomen
quod aulcm oU si-

r.itionc divisa. (lujus ralio e.st.tiuia

per

cst

.so

gnum

signum
qurc

roi,

rei

qua;

est,

fuil,

volquai

erit,

hoc est prajler signiticationom nominis.

Item logiceloqucndo, scilicot

\{,x

-i

'

>:*

..'iii

modialuni

lamen

ri

alteriu.s

communis, el de supposilo parlicipanto inlolleclnm communis, oxlra inlolin

lcclum islius communis. ot supposili
vel
prioriLilem,
parlicipalione nullam

in

.r

. unum

p:

sicul

ex

'',

el

estt

.m
de

dtctum

alia f>arle

causn, ot causalis

ordo efreclm

ira-

'

":

inter quaL* cauAala etl

ad offeclum prlo-

po.sleriorls

rom, non autem

do form.di

'

nirn p
lur

sub

pfiiilu-i

puncluin.rjuo'!

panle nuncaclualiler formain liominis, ut

{jarlicipnl

W7

III

c.iuh.i'

ad eflfectum. vel

ef-

ad c^u.sam

fectu.s

rationo

//M//

xfd

per

Nec tamun

so.

esse veram,

lianc

ex

soquitur,

lioc

non
enim $ignum

nrr gi hor

falsam, Cwsar rst

vel

(,

91 csl, vel

qitc

lo

III4I

i'f^'i,i

(/iti (liiui

in parlicipalioncconnnunis,asupposi-

s.inl

'

'

Kiiiit.rt

joquivocationem cau-

poslcriorilalom, vol

iijilur

nifiil rnl

homo aed dico quod univocum supposilum homini.s est Anliclirislus, Ca;.sar, el
luannos, ot inlelleclus horum nominum.

',od.

ati-

quod

non

voceni, ost ros.non ut existcns ost, vol

cano.

oxistens
islis,ct

osloxlranouiii

nos

ail

tiictas, osst;

nali
.sa

An

coi.

lenltis, irl

!.

...

:.

cap.

st

..i

in-

3.

III

;Jem

Ari.st.

sunt signa ordinata

tftntum, sicuttates,

nitnc

Aniiiiii.

/>(*

la

rftf

Amimm,

Mag. iif
-n 7. la

AliMTtii.
.\

3.

'

I'tI.

(>

i:i

I .

3*
.1

ronlr
tap.

<up.

1. Uot>ttu)>r.

illuminanto mul-

.sol'

(juarum

las parlos modii,

divt.siiinrin

.Metaph. cap. tJt. 2f. et

'.).

rap.

vox, et conreptits, seu p-is-

sicut de

su arca compoti-

i/ittiles ilesrrii)si

oJusdemcausii',(iuorum nulla ost cau-

allerius

,..-,-

ipinin sine c

tiimnn, et

aiuimv; sicul sunl inulti olTectus ordi-

sio

'

ralio-

auclorilales. qua; oju

signilicati, scilicet roi,

scilic'l, litleni,

ne-

eue, pei non eue

OI.E.STh)

qu()dIil)OliIlorum,

advorlfiidum prop'cr

osl

it,

<,

tettiijere. lib.

scd ros, ul absolulo abslrahit ab

lamem

VA

nnndum

proprio sigiiiticatur pcr

quod

illud

"nitn

aultt. lUtetrit

'

[Polostigilurbroviterdici atiquiostionom
Deest lo'uni hnv in

ifui

ent rei,

iji

qunmdain

eal,

r/

>riiii(iiii

illumi-

(iiuelib^'!

nonvidolur

<,,uod

urad

I.

minatur

solc

(juodain, quia
([uiori, ol
lioc

immodialo, sed ordino

romolum

motlianle pr.>pin-

ubi ost ordo cau.salorum. ab-iue

quod unum

sil alterius, ibi osl

dialio cujuslilx?l, rospoctu

dondoaliud

in

iminoflialarum; ol tunc imkssoI

ali(iuo

modo propinquiorom

lemoliorisolTiM-tus.

unum aliiiuomodo

l.Tiu;, qui:\ dali^i

non uniu

lu t

oon
.luruui.
ii

i-i

i.

....

lalis
p)tl

haU'l
h

t!'

.1

pn>T>-

voru.'

lexl.

con-

rsl .ijjnium al-

;uw i|NUin

propr

.1.

A^

rmot ifHtietl

rei. GSl

verun

ui.

it.

circa
1

.Anifna,

;:

codi do multis ordinitls eju.sdo.n

cali.quod

co

.0

si

....

osso

lus ad causjim. Ita in prop)silo

ikt

esl

^' is

dlci.

qua

setl

r,\. i.i

non proprio, ed

lor pn);iiuiuitatom illam

lorum,

(piia

\\v

ojusdom,

ration' caus;o, uli

simplicia,

cl

l.'.im

OPEIUS SECUNDI PEUIIIEUMENIAS

588

Ad

opposituni esl Arisloleles G. Motaphy-

sicio toxl. 8. (licons

non sunt

2.

Solulio
<jwJi"oHis.
rnUe res

dicilur vera.

falsum

et

malum,
non omni, sed componen-

in robus, sicut

sed in intellectu,
le,

quod verum
bonuni

et

Dicendum, quod verum,

circa compositionem, et

falsum, sunt

el

divisionem

intel-

Ad
quod notandum,quod verum dicitur unumIioc

est intellectus

modo

.,

quod est ada^quatum suoe

mensura autem cujuslibel rci

quodque, ex
;

,.

raensuriic

in cognoscente.

sicut

tantuni,

lectus

ideo qunelibet res aliquo

comparationem ad

dicitur vcra per

fJlfectus'!'

propter conformitatem

Sed sciendum quod duplex

est iniellectus,

nec cognoscit se

non

sed

intellectus

est nisi intellectum judicare ita es.se in

re, vel ita

non

esse,

sicut res conformatur

Non enim intellectus componit

quod dicit unam speciem intelli-

intellectui.

per hoc,

sed per hoc, quod

judicat ita essein re, sicut intellectus con-

Quidquid enim judicat

autem comparanlur ad inteUectum

nostrum, sicut mensurata ad suam mensu-

est

ram.Igitur artiticiaUadicunturveraex hoc,

nisi

quod atUngunt per suam formam,

tionem formffi arUficis. Domus enim

perfec-

hoc componit, vel dividit

dicitur

nullus intellectus praeler

in materia,

menle

dicuntur res naturales

artificis: et

per comparationem ad

verae

inlellectum

divinum. Namqua^Ubet res naturaUs

se-

quodammodospeciem ejus in mente divina unde

vera dicitur secundum quod ad ralionem
illius speciei atUngit. Et secundum hunc

cundum suam formam

imitatur

modum

dicitur

unumquodque

ens verum,

ut aurichalcum, Ucet dicatur falsum au-

rum,

est tarnen

verum aurichalcum. Simi-

Uter sensus dicitur verus ex hoc, quod est

conformis sua3 mensurse, quse est

proprium

InteUectus noster

sensibile.

militer dicitur verus,

suse

suum
si-

quia est conformis

mensurse.Unde palet quod unumquod-

que dicitur verum

surai

in conformitate sua3

mensuraautem

cujuslibet est

menraUo

formata ab inteUectu aUquo, ideo quoelibet

res dicitur vera ex comparatione

quem inteUectum
tione ejus ad

ad

ali-

sed primo ex compara-

suam mensuram.

Licel

autem

inlellectu

componens cognoscitillam conformilatem sui ad rem.

Unde intellectum componere, vel dividere,
simplici

rei.

componit ut in re

est

Sed inlellectus simplex

cognoscat

nuUusintel-

et ideo

esse,

componens cognoscit verum.

lectus, nisi

formam ejus
assimilatur formce domus in

quod coconformem suo

Simililer est de

cognoscibili.

formatur

vera ex hoc, quod secundum

co-

gnoscit conformitatem suiadid,

quidam est mensuratus a rebus, quidam

est mensura rerum. InteUectus noster per
comparationem ad res naturales, est mensuratus, et dicitur verus, ex lioc quod est
arliconformis rei, quse est sua mensura
ficialia

adsuammcn-

suram, tamen sensus secundum se non

gibilem, esse aliam

inteUectum.
3.

liter,

gnoscit

vel dividonle.

verus, ct intellectus simi-

sensus dicatur

verum

non
quia cognoscere verum,
est verus, licet

cognoscere conformitatem intellectus

ad rem, Intellectus aulcm hoc non

quia judicat

vel dividentem,

ita

essein

re,
;

quodverum,

et

propter

et

propter quod

componentem,

verum cognoscere

Et ideo dicit Aristoteles

facit,

6.

potest.

Metaphys.

falsum sunl in mente. Et

per hoc dico quod verum, et falsum, sunt

inteUectu componente, vel dividente,

in

sicut in cognoscente

non sunt

in

intellec-

tu componente, vel dividente, sicut

quod

verum, quia

est

est verus,

sensus

et

sensibili

in

eo,

intellectus simplex

quia conformis suo intelUgibili

similiter,

quia conformis suo

sed neutrum intelligit verum;

-m

hoc intelligit Aristoteles.

et

Rationes probant, quod in aliquo

quam

alio,

in composiUone, et divisione est

ve-

4.

^^^i^^^'^

quod est verum. Unde ad Simiinudo

primam raUonem dicendum, quod simili- ^na potest

rum, ut

in eo,

apud animam, possunt cmmdejZdupliciterconsiderari vel secundum quod

anima unam similitudinem alteri compa-

tudines, qu^e sunt

''*

rat, et sic

similitudinum semperest com-

paratio, vel compositio

et affirmare, vel

ve

sic,

sive aliquid velle,

negare, quod sive

anima semper comparat

sic,

si-

similitudi-

nom

.illrTam.Siaulom consiilcren-

uiiiii.s;if|

ad

.simililudiiios proiil rofcrunlur

tiir

ros,

simililu'lincs (listiiiguuiilur sicul rcs

il.

com-

si-

cutsi (lic;im,//inonoii est a//v.'<,profcn*Mi-

uuum

i;iioiido

alio.

<'il)

non finimal

tfipix ent

ma

ntm homo'

e$t

mom

tgitur tapis e*l

lamcn minor

/iomo, ol

militudiiicra prout rofcrlur w\ rcni, (lislin-

)aro.

non nnimal

osl |ionuH.O//i;j/*

cril ncgativa in pri-

ligurii*.

llom, ad principalc.dlcll ItoeUu.s, in rap.

primiiiii

libri

'i,,^

noraem intinitum

qiiocl

2.

pnc.sciitomHpcricm privat,

inflnita ait>i dn
cnm addt-

alia

ci

rolimuil,

nnmen

N<ni /tnmn rnim

nninnn

in/initnm,

nnn

rt

nninni

Ad

oppositiim, qiKrl a'qurdilT

doco quod

diccro

ost. w*A;/ /)o;i;/

Hiiilus,

ex in/initn noinine

rap.

-2.

c coiitrario:

c.^1. /iiijus

^*^''

'"

rialo

hmI

non

[uiitoali-

idhiihja(t,

hcili-

fioil

.sod

situm

*uin.

c.

quid

\m-

Kuvius

1.

pcr Arislotolom in tino

inn-qim/e

quod

malo-

siciit

poit

ali(|uid

qu(xl

oi,

i^'itur

i-

Itoui, iio^^alio aliciijusosl

abaliquo

lollil,

altlatio lotius

romovot

aliquid

nou

ost

advonions
cl

liar

si

dcroliuquit

nam

ahlalio alicujus

si niliil poiiil, stMiuitiir

Pcriliorm. cap.

1.

ali

iii

sc(]uilur

titrfsl

.Vo;* r-*l

illnm

(oiiMH|uciitiaiii.

quia
iiji-

quid-

so<]uilur

('.on.sc]ucntis,

Krgo ad conao-

.Viilivedonlis.

oppasilum Oonsfyiucnlis

ir

.Vntcodonlis. quKl csl .ii.j---i-

ad idom afHrm.ilum.

bilc, qiiia liiiic

cl no-

idcnl, CDiilm .Vrnlote-

galum, stH|uorolur
nicilur (IUimI

iiitari. cl

V\\\

dicons, qiio

iiogat
lioc

vcrbiim
Uimii

coiisti|uciitin ossol iMiiia, liinc iiiinon<

in

bonus syllo^ismus

prima tigurn.
;

(|uia islo

liaiu'

rns non ost miuori.s

M rum.

Ihnnin

qiiwl

homo

ntl

.Vnlccr

tur oi

iiinnr
/,;/)!

i liir,

animat

....'..

....v.

rtl

sylloKismiis

fit

a/i'

nrriuitur.

fiiliium.

nni'

''

.;

inliiiitum

is

esl atii/HHt,

nliquid

cum

ponalur

.,

etl off

.1

Igi-

t-iifnr

non animit/ntl non htm

igHnr tapis
ext nnn annnal

lapi$

igilHr

corisoqiionUv.

poruo*

ergo

priinond ullimum. olc.

ur a oih

IUmu. lonninus inliniliit

c\i

.s(>i|uilur

'4

.\'

ex hoh ente

sMiiiilur. 0;/iii Ao;')

miMi

iiiH-

communita-

dicil cniin

principalo

a/iquid.

polosl

ms.

Itcm, nd

mi

ms

C.onlra.

(luam a/iquid

li<

quia a/iqitid non

pccoal,

potosl iiiHnilari.

/iijnuin.

rsl.justo cl non juslo ndjacchit.

lciitc tic^ativa

'2.

inval \''

nl/utm /iijnum,

.\rislololos

illiid,

ntl

.Vri.slotclcs lih.

pr.odicntis composilis

nonn/huin

('oiitra

ad oppositum

oppositum

.scili-

no^nl. Dicitiir, quotl csl

boiia c()ii.so<iuoiitin. noc

1)1)11

lioc.

non estjustus ;ergo /lomo

nonjustus, islamtnmcn

iiisi

cum

si sic,

scriuilurad ipsum:

poiiitiir p<>r aliud,

quciis, el

quii/

cel, si /loino

lololcs,

crj;o

romolio alicu-

aliquo.

Itcm,

quia

scd ad niitocodcn.s scquilur (Ioiisojucns

igiliir no|^alio

liomini, al)0(aliquid

aliquid

CAynne- potitmm.

.std

loin 2. Prior.cap. 10.

vqUfllt'*.

ciijus

.XiiU-^^-odcnlis,

oppositum

dicit,

m/ non J^'VVI-'

quciis iiuiiquam potosl delerminarc oppo-

l'.

Priorum, uhi

,.

liiiitKiua

sio vidctur,

2.

til>.

homo

ii/iqui),

i/f

l<otiii el

2.

igilurrst non

itfi

de eodem

injoqualo ali^iuid suhjacot

afiinna-

n.

.'(.

fj.

ponal,

ejnx

expotitione cap.

iii

est

.scr|uilur,

.sicul

orjifo

homo,if/ilur ext n/iqiiif/,ila soquitur,

fi/iqnitl

/>)';i'ilirntiftnfm

iiioiiiuB ibiileiii. SoIiim

'iitnncn' .sociuidi

quia uy]ualitcr csl 6o non Aomo,

rff/uirtffin' /invdiaitio enti^

nuod

il

irt

Ci

a/if/uid

i'i

lormiuu.s

Ilem, in contradicloriis lcncl corwcqucn-

IJtnnn wnnf^n inflnitinn

Thoni. hic

scn laliscsl

et

QlI/EsriO IV

L).

liju**'";

qu<ja

.j

ea negatin vel

tia

fitl

de

osl, fl

,^^""

;i

verlntin,ncft infinititm ver-

ct verltn, vrl

lilt.

i/uoi/

lo

C/tiimrra.

nnmine

vrrho.

itti-

ijufmnilmnduin

ritm ninnis af/irinatin,

hiiin,
r.r

nnn

nfinfttur,

iticn, xnil

rniin xiijni/icftt

itnttin

ijnn inni/n, in/initiini

nfin

f/iiii/fm

noii ni

piT illaiu

r,

Hr,

OPEHIS SECUNDI PERIIIRRMENIAS

590
Dicilur ad qua3sLioneiii,

5.

quidaiu

Hlo!"^^^^' (ermitiKS in/iinlus,

rermiiius
in/iiiitus

lis

substanlialis,

negalivapar-

inliniius nihilponit, quia

(luplcx.

qua-

ticula adjuncla lermino, per se privat

lilatem

c.s/

Termiuus substanlia-

accidenlalis.

qni^!:"!

quod duplex

sed in sub.sLantialibus signilicatis

termino infinito

motionem form.T
subjecto

et

omnem

significat in deterrainato

et in lioc differt a

illam re-

termino infinito

bet esse pcr illam qualitaLem

diciLur

igiLur,

eLc.

homo. Sed lerminus

accidentalis aliquid

inilnitus

quod

illud privari,

lem

quia

ponit,

non oporLeL

privata qualitate accidentali,

per illam qualita-

est

quia qualitas illanon est principium

essendi simpliciter

propterca

dicendo,

sic

Socratesest nonalbus, ponitur aliquid.

gumenLuni sumpLum ab

rum,quoniam

AristoLele

ille iiiLendiL

1.

Prio-

de Lerraino

infi-

quod aliquid sibi subjaceL.

SimiliLor ad dicLum ArisLoLelis in Iioc secundo hujus, quod ArisLoLeles negal conniLo accidentali,

sequenLiam in Lerminis accidenlalibus.quia

in illis

Lerminus infiniLus aliquid ponil,sed

in terminis subsLanlialibus lenet

homo, ergo

homo.
sicut in termino accidenlali

composiLio quLedam accidenLalis

est

subjecLo

sic

est

est noil

Sed contra

Prima ob

Non

in

composilio forniDe

cum

Lermino subsLanLiali esL

cum

maLeria

sicuL igi-

tunc

sic, si

terminus infinitus ac-

cidentalis aliquid poneret, quia negatio re-

movet

illan)

qualilatem, et designat remo-

determinato subjecto,

tionein qualitatis a

tunc terminus infinitus, et privativus non

differrent.

Ad qua3stionem
rere,

dicendura, quod quae-

an terminus infinitus aliquid ponat,eL

quod exigaL aliquam naLuram

subjici sibi, ad hoc quod proposiLio siL vera, in qua subjiciLur. Nam lioc quod esL, Term im
infinilu
lerminum rnfmilum aliquid supponere, po- aliquii
suppnnt
vel quod
tesL habere duplicem inLellecLum
duplicil
siL,

de suo inlellecLu essenLiali

aliquid

sit

Lipliciter

sumitur,

scilicet

quse existit, vel pro

vocem

pro re

sic

privaLa forma subsLanLiali a maLeria,

poLeriL

manere maLeria sub negaLione

mae deLerminaLae.
aliquid,

Cum

for-

igiLur maLeria

siL

videLurquod Lerminus subsLanLia-

lis infiniLus

aliquid ponaL.

Dico igiLur quod

poniL aliquid,

nomen

quod

ita

in

infiniLum non
intellectu suo

cat subjectum,
b^-^ctio'^"^

sed

signifi-

tantum qualitatem

dum naLuram

includiL

Lamen aliquid

tesL dici

non homo unde

:

quidquid

indifferenLer esL in quolibet,

pliciter

finiLam,

est sim-

sed ens tanLum in opinione,

*
;

Chimssra

quod

quod

est

non homo

uL

negaLio enim ad-

formam

significaLam per terminum, eL re-

al.

quodlib

quod

Bi

simplici
et quoi

non

es

simplici
;

linquiL ens

indeLerminaLum ad quodcum-

solum negat ejus per se significaLum,

quia non sunL ibi duo, quorum posseL alLerum privari,et reliquum non igilur multo minus poLest terminus infinitus sub-

raLione qualiLaLis determinaLce

tali

num

ens intel-

et

diciL BoeLius

que

Nain differenlia

in-

potest intelligi sub negatione hominis, po-

igitur negatio adveniens termino acciden-

stantialis.

9.

Conclusi
Duclori

aliquod ens incIudaLur secun-

essentiali

veniens Lermino infiniLo, privaL

Item, terminus accidentalis non

natura,

significaLivam.

ligibile: sicuL dicendo,?20/^ Ao?wo,

terminus accidentalis aliquid poniL

et

omnieoquod poniLper

jecLum raanere sub qualiLate

ideo

intellig
tur.

vel

deLerminatum ad ens naturse,

et

ei

quod exigaL de naLura sua

rem, vel naLuram. Dico, ({Modi aliquid mulsubjecLum

tur privaLaqualiLaLe accidenLali poLest subinfinita,

8.

Solulii
qucestio)

qua^rere, an de ratione essentiali Lermini

infiniLi

Et per hanc distinctionem dicitur ad ar-

7.

cum

quia non determinat subjecLum sibi,dequo

substantiix;, ul albedo,

jectio.

determinatje, et in hoc convenit

formue

privala qualilaLe,privatur et illudquodlia-

DicoauLem terminum snhstantialem omnom tcrminum significantem per modum

6.

cxcum, et 7ion videntem; quia cdecus determinat sibi subjectum, et ponit reinotionem

est inter termi-

privativuin, et infinitum, sicut inter

inlelligibile,

homo

vel apprehensibile, sub

;

eL ideo

non

conveniL cuilibeL, cui convenit quali-

Lercumque ens naLura3,vel ens

inLelligibile,

prouL inLelligiLur sub privaLione qualiLaLis

finiLse,

imporLaLse per hoc

Ideo soIeL dici, eL bene,

nomen homo.

quod ens

et aliquid

or.ESTlo V
non

po.s.sunt

tum

aliquiil ponit, ol

nion,

quoi ponilur.

homn,

si;,'riiMcal

/tomo

jion

homo,mn
lis, quam
ons

iil

'

prin

i/ialc.

hoc notnon non

siKnifij-aliilo

quia

ni

prolalo non

animus audion
voco. hus, cx quo

quia ncj^lio

spcciom Uominis, non

inlolli-clu

.suo

inniiilurn .iliqui! ponil.

olo.

aliriuid

quod

oi

do quo dicilur
ox

po.-iiluni

sil

nou

s<'d

vi signilira-

a<Ivc-

rialurMlilcr iion

pi;L'dicalinn

qui;i

iii

tan-

rtrum oU

justum, quia

iri

hor

illa,

afHrin;itur ics vorbi

sod in

vorbi,

sicut ox

non jnslum

copu!;i, vcl pio ro

jcrluiu,

(iui;iy.s-//<m

00 quod osl

si;,'iiilic:itum
yj/.s7v.

virlulciu illorum

non nlhum litjnum

Uftn

estjuslus

Arislololis
ost

in

iii

hmnu

sic

lioc

api)Osilum,;

m,

//;

cum

vcl atifHi'!

n'c di-enfln, liomo osi a!

oslaliquid,
Iialxl

sic

itjitur

non Sfvpntiir
nonju
^

dico.(|uod dictuin

liltor.i

advonion-i lormiiio

Ad

Illloram

inloIliuMlur
lliiilo,

ro-

;;

Arjuttrmf

iiiM.

sod quando n
pi

simililor qu;indo aliquid ibi

apj

vid(lur rcs vorbi spcciJlcaUi poraliu<l.

Ilom. quandosirdirllur, homoenl, w

posllo,

est

.suuin

tunc ros ojus csl

durii.

parlom

llomo

lignum

pnodicatis coinposilis.

iio.uMlio

in

siMMiiido Iiujus inloIlit^Miduin

ilUi

tnntitm rnpu'a jtrnfdirati

mulal

luia iiou

liiriliir

piM'dicaluui

ijitur el ct

Hoclii dico. (juod

nuMlum

pcr

conqxisilio

//'>,7io r.<c/ri//w.'(,

uiurt
tuiii

cum

rcs Iiujiis verbi csi, uniri

osl

i|ut

[H>r

vorlia:

.s;

ijcuur cimi

?up-

dioUur.

inloIligiluradhurr>

oumdom

iiiodum. q'

por sc noii mulal por mj iiijuui

ix-^iu-

ticairli.

Ilom

UTiuiuorum. Idoo sicul

priiuuiu conlra

ler

<imt

Quod ijiiii >{i copuia proij.iiur,

bum, cst, i<lom prn'dical, quan
torlium. ol quando v"' -ii ...

sil l;iii-

concrclivo

dicciido,

idco

est

\(\

vcrbum

acciiloiis

noii .s(viuitur,.V//M'.</ ntftum

ftr.Tflicnfi,

:vol polcst di-

dat inlolliijcro sub-

siguiflcalur, (luod

iiiosl juslilia.

cui

noga-

non estjus-

sua cadil

(luia sic

ol ulrobi-

non sciiuilur atlirmatio

ci.quod dubiuni osl.ulrum

oxtrcrni

nnn

hor uon

liac,

ojusdoui, sic iinii scriuilur, /lor

it/ilur hfir est

esl

non Juslum,

rst

que nog;itur jusliiia. rrido

i'oi

hoc

crfjn

justum, nogalur ros vcrbi

tiono

sil

subj-clo, tcl sil

cui apporiilur

idoo noii soqui-

ot

non mt juxtum

Hot'

ii

vorbo sunl duo,scili-

cot, c(jmposilio, ot ros

tum

qwrruinque nlin hujiuincili rerba ex

clc. lih. j. cnp. 4.

tuni osl uiiio,sivo niodus uniondi o.\troma,

uiiit;i,

roliriquil

quod vcrbum non

sod ol cst ros (iua'd;nn

eniin, vel fuil, r<

QlJ.ESTIn
lorliurn dico,

:i

itnl, qiiar fKfMitn tiiHt,coi

ot signill-

iiilolligibilo,

cj*1

pr'(L'l'uil.

Ad

tum;

:ifm a

vrrhum autem nulta aff*r-i!

Prtrtrr

.socundum dico, quod nogalio

riiliil

illoruin, qua* nfin

.spccic-H

uou

it/

cabilo, .sod

lo

llTUllIi!.

negtitio eat^

ons

:i

subj;icol, ul in.rf/ufit',

oi

illud,

o.sl

:.

rionuTi inflnilum ponil

ptT

ilur

r-

quod

dico,

osl

est

quo

lum, quod

quod

inlolIii,'il,

liac

nions lonnino, rolinquil ;di<juid non priva-

tur,

r.

vcl cqul, vol a

albi,

por non .rqunle.

tioriis

a'l'.

[roljUi

quod inirqwUc
.Vd

Nam

movcl formam lcrminl, non removendo

aliquam foniiam ril'r>riit^. ut r?o hr.mo,

spccics non rcmola.1. Scd potiiw

l;iri(fuam

l./i.

inflni-

ningis quiosccrol

si;.,'iii(iral)ilo,

[cqualc,

qula nomon

signillfan!,

niliil

Ad primum

III.
\

non privalur por no-

cn.s

quod nomon

palol,

A'l

infinilari

501

p<uilio

|t<M>l'i:<i !l>!it

:r

UlIilUMl,

lum

t!i <><|{|.

i.

ill

9,

cum

*'.

r.pii^.

in

li

Hequilur iKilur quol ly

pnrs por

<l:.*i>

llro

"f.

//

orit nlii|iiiil iin

pri''!

couipi>Mii<>
ps

i.

ui

imoi a

\\

,':

I.

OPERIS SECUNDI PERIIIEIIMENIAS

592

Ilom, csse osl acliialirasoinnisoiilis

cum

lur

llomo

di.co,

animal, designo

esl

Arisloleles lib. 2.

e.s/

pradicat lerlium adjacens

andoppo'stium.

Ad
nuUa
jj^

quod
igitur non
c. 1.

tanlum copula.

est
2.

opposituin,

esset pars praedicati,

si

propositio converteretur simpliciter

eisdem torminis

Ilomo

per

est albus,

pra'dicali

igitur

quia

res

te,

dicendo,

sic

verbi est pars

debet converti in

si

rem
partem subjecti, quod falsum

verbi in conversa,

minis, oportet

est

medium

ter-

in

Doct. in

2. sect. art. 2.

sedeam

si

nunc, quod

tapropar-

tamen currere copularet pro

^^"^.9<*"

repugnantia intellectuum,

Socrates semper est

alio

cum

quod

illo,

cum

A semper

copulabit

idem

tunc ex eadem

bis dicitur ut ens.

(^uod esl ponit tertium adjacens,

non

se,

sed aliud

et

Boetius dicit,

quod non praedicatur, sed quod adjacet

praedicato, etc.

lib. 2.

cap.

3.

QU.ESTIO VI
Utrum verbum de
rjuod

instat,

vel

pnesens
D.

Thom.

hic lect.

in A: dist. 8. q.

'2.

p. gurest

dicendo, //owo

art. 8. S.

Bonavenlura in

non

preesentialitatis, et

unde

quia

falsa,

non

sit

est,

sensus

et dicitur

transeat,

homo non

igitur

copulat

sic

pr3esentis,et

non

si

est

tunc,
est, in

lisec est

cum

A,

est in

illa

Ilomo

est,

Homo

propositio

hoc

sit

vera

nunc, ut prius, oportet necessario quod ad

instans

prius

significatum
vel oportet

copuletur

dicere quod

imponeretur hoc verbum

ret

est,

nunc ut
multoties

ut significa-

sub novo tempore.

nulla determinatio sub qua

determinabile coarctat deter-

minabile ultra

suam formam

dicendo, Ilomo

albus, albus

quia

sic

non coarctat

hominem, nisi ut stat pro homine albo, et

non arctatur ut stat pro aliquo magis con-

quam

albus, virtute albi saltem

sit

nec ad alia nisi ad album

mo intelligitur significatum
quid in se

cum tempore
60. art. 5.

nunc, quod est

isto

significaretur, et notaretur

instat,

est
5. et 3.

dico, IIo7no

Quod sic ostenditur,

copularet pro illo nunc tantum,quod

si

tracto,

prsesenti copulet minc

indifferenter quodlibet

cum

prsesenti pro quolibet prsesenti,

intelligitur

quod consignificat lempus, itt saniVerhum

tas quiclem nomen est; sanatur vei-o verbum
consignificat enim nunc esse, et semper eorum, qu(e de altero dicuntur, nota est, etc.

pro

homo, copulat

est

cras

et

sub ratione

Gontra hoc

est

homo

pro instanti significato.

quoniam affirmativa
et non
propositionem tanquam pars
constituit
ejus igitur est tantum copula.
Item,communilerdicitur quod es/quando
praedicat tertium, prsedicat quod in alio
ita quod non praidicat rem suam seest

cundum

nunc

ente in porta,

nunc pro Socra-

quousque habeat rationem

quia

cum

quod non

ita

stabit pro

pro hoc singulari nunc

tanquam pars qugedam propositionis, sed

sicut determinatio qusedam qualitatis in
propositione, demonstrat enim qualis sit
propositio,

ponilur

fuerit in porta vocetur A,

Similiter, Ilic

tunc,

institerit ul

nunc, et alias pro

est

nunc pro Joanne,

sed

verbum de

Item, Boetius dicit super 2. liujus, cap.

I.

cum

unus transiro,etquod quodlibet

ens in porta
tunc

quod copulat

dicitur

Exemplum

institerit.

est,

parte orationis

pro tempore, quod instat

isto

quia si ens praedicatur, et animal, et in

copularet pro nunc({\io(i

instat, hic esset

pro

esset propositio

si

te.

animali intelligitur ens

falsa

instat,

ergo, etc. Item,

nunc pro

et

ubi autem pri-

absoIute,prout

deinde additur

de pra^senti, per

ei

modus

modum

di-

et

4. 2.

1.

licet

possit nisi

animal

Argumen-

quando curro,

vera, curro,

est

h.TBc

lur esse esset pars ejus.

est

4. q,

Et quod non 7iunc quod instat, probatur

aliqua porta fuerit angusta,

majore

cap.

\. et

4. d. 8. g. 2.

tunc

Hoc

p. tom. 3. disp. 60.

3.

c.H.q. unica, art.

Itic

sumitur absolute ita quod esse non est

pars ejus, sed in minore, quando prsedicaItem, hic esset nugatio,

Suarez

\. et 2.

(].

esse

esset ex

omuis Syllogismus in prima figura

quatuor terminis, quia

et

\.

Coniiubr.

liominem esse aclu animal, el non lanlum

enunlio animal, sed animal sub aclu.
Item, dicil

p. art.

igi-

cendi de altero,

sub quo

intelligitur, et

^
Objeciio.

Of.tSTIO Vf
modu.s significandi cAim Irmporo do pnr-

cum

quo significalum primum inlclM/ic aulom ralio ejus, quod osl

lif^ilur
lompus pra.sons, non magi.s rc.spicil tmnc,

subjcclum osse ub

sonli, .sub

/nc; sed de pncsenli dicilur secun-

dum quod

ralionem pwsontis

liabel

tur significatum verl)i inlelloclum sub

modus

maloriaiilalo, ut

sub

tolligilur

non magis

o.sl.

ij,'i-

qiKKl

pnrs<'nli copiiiarol

vora pro Iiominecurrenlerras

o.sse

quia virlusscrmonis non magis arclaturad

lioc praesens,

quam ad

aliud.

ad principalc,

Ilem,

non

est, vel

necesse est

res qua-lil^ot do

si

ost in hoc inslanti,

non csse

vel

essc,

in

hoc ins-

contingit

duo,

Ad opposilum

qiiod eal, csl

ta ail optituni
es.sot, ct non

quod

sic

cssotfalsa, Otnue

liacc

in /loc inslanti, el

esset

in

aliquid

ila

hoc inslanli. Dicilur

quo

hioc ost vera, oinno

vol quo<| sil pars rei,

Anmal

cut hlc,
osl

sub qua

tionom

oo,

inquanium

quia nullum aliud

larc,

lioc

copu-

quia pr.rsmft

osl.

cujus pnrs prxlcriit priu.sr/uam futura

est,

cst

non oportot

ot n(jn

ost

non

e.^sot

tiinc

pno.sons indivisibilo, qiiia

lompus

mulU orgo sunl

parlialia pra-scnlia simul, slcut

mulla pno-

Ad

ronlur pro

h(X' inslanti,

non oporlol

lu-nc

(ju<rl rst,

scd por acrid.'..

e9$9

**^\

pnrs

ipsa

aVmm

facil

^-

non fariunt

ol al/jum

quia

composilioncm

cum

quia esl ralio

rei,

quod

oi,

esl esse,

so<l

non app

*:'

sicut potonlia ini

oi

;ur

animal cnim accipilur

ul po-

dirorolur, llomn rst enn nnimat, csjhH

so<l si

nogalio; quia in osscnliali

(|U(k1 csl

quo

animal, intolligilur sub co roodo,

significalur pt^r ens.

//nmo

est

Ui cjus,

rnde

.sic

dicendo,

ens animat, hoc lolum etu animal

accipitur ul

po.s

\%

.\d

dirlum

lkK'lii

pr

sil pjjrs

''n/

in /luc

Ad primam qua\sliononj

nunc,

'

rum

iuirsliu- cst a/i'>/(//i,si^'nifi"atur

subjooto sub
et

onim

h(H'

sir

ponunt

'
I

Ipsms

raliono nclus

diccndo, Smrates
in

o.s.scndi

signi-

est,

Socralo

in

'<^

dirllur,

modianle vcrlx)

quod
'

au'i

vn

pravliraluu priuium

arlualitas enlis

Tom.

'

irt in /toc

dironlos,

pars oxiromi. hisic

uoruni- ropiila sil
'inn
itd
esl arlualilas ontis; undo
}rimiim

"

'

'

liubjocli

propositionom osso voram.

tnimntln

licalur

quodsit

aliud dirondum, quod animai appo-

insttinti.

sicut

le

tonlia.cujus aclualilas imporlalur pcr esse;

Ilem.si non do virlulo .sormonisconlnilio-

inosso

i.

osl illud. quo<l iui{M>rtalur

lerila.

t)mnc

i.

csl pr.rdir.il>ilis.

ap[)oni actui

pra'sonlia, cl tunc

[.

ir- vol

ost pars pnedicati,

pra-sons, ctc. Contra hoc

quod mulla sunt simul

q;...

p:

non

iliT,

'

rujus osl arlualilas. Sed esse .sccundo

modo

esl, esl in

'

'

compositionom, sicul /iomo

sirut ros roi

sophislice oslcndo,

cl ra-

ir,

rat{< "'>' '-urrit

quia esse cl

sed por accidens, sciIicol,quia

aliquid

primo mo<lo non pncdiralur, no<'

pr.'1'dirali, quia rum rc non farii

quod

esl

pncdiralo

tn

'

quod

ojus,

par.-;

silum

non

quu; pr

parlom pr'

intclligi cs,so

hoc inslanli, et copulalur priO.sens instans

inslat,

rari

'

scilicct, Tvrw

aclualilas roi

tanli.
n.

rationos possel sic diri, ad prim^am

ralio

pra'.sonli e.ssol.cssol noces.saria simplicilor,

quia (juod

acliis.

in-

hoc praD.scns delorminalum, //omn currit,

possct

lu

lionem, suh qua praMlicalur, ci cise potcst

verbum de

llcm, nisi

.s

Ad

non oxislonlo.

qu;iin

iub

quod pradicalur; quia a'ium non designalper sc actum

cl per modum

illn

oxislonU,

illa prao.senlialitalr

pr

proptor <\mqA eue fwnilur

actu,

quam

dirilur, Sof-ratea cnt atKtt* .9\i!:r\\fkMinT

sicul

\. :1

qu(Ml

irn

duo

qii.uitum

,memk

s.

Earmt

dem

r\

OPEIIIS SECUNDI

594

inquanluin vcrlmm. Unde ralione

ipsius:,

quani iniporlaL

rei,

verbum

Iioc

illa sil aclualilas, csl ralio

cuni

est,

sub qua quodli-

Ad aliud

bum
cens
cet,

pritno pra^dical esse illius, cui adja-

Contra

lerlio

ut sic dicendo

Homeriis

cst

pocla, pnicdicatur esse poctoe de Ilomero,

Homeri de Ilomero. Idco

es'?^

editionc

Doelius in 2.
e^l poeta,

duo sunt

quod

quod

dicit

Ilome.us

hic

praedicata, sciIicetpo5/a

principaliter, et esse secundario.

igitur esse

Praidicat

in alio est, quia prasdicat

quod subjectum non habet secundum

ul esse quod
sc,sed secundura quod aliud
convenit Ilomero secundum quod poela
sed quando pra^dicalur per sc, tunc pmediesse

ut actuale

cat esse simpliciler,

et

hoc est

secundum quod in se est. Est igitur esse

terlium ralio, secundum quam pra^dicatur
aliquid, el non est pars ejus, inquanlum
accidit

hsec inlentio prsedicabile. Sed

sibi

rerum disLinguuntur per actumet

poLenLiam; sicul enim in composito naturationes

rali est

materia
forraa

unum
;

habens rationem poLentioe,ut

composito

quod

artis,

est

sed in

res verbi in al-

constituit prae-

composiLio, de qua esL qusesLio,

esL composiLio

uniens extrema, secundum

quod per corapositionem

rura, vel falsum

modus

hsec

significatur ve-

est

est

principium

cum

apposito, quia hsec coraposiLio est ea-

suppositura

constituendi

dera in proposiLione affirmaLiva, el negaLi-

va

sicuL NorainaLivus casus est idera

ficatur aliquid esse,

non

vel

e.^se,

non

sio igilur

non

esL

ad proposiLura

Lum respondcL de
modus significandi

quia Lan-

composiLione,

quae esL

verbalis.

iLem quod dicitur, coraposilionem

rem

verbi, eL prsedicalum inLegrare

pra^dicatum, non esL verum

non

est

extremura in propo3iLione,nec pars

exLrerai.

Ideo ad quoestionera, sciendum

verbum

hoc

quando

est,

est,

est

quod noLaL illud,quod priusfulLsubjecLum, accipi sub raLione actus, el forma?,

jecLa,

proprie,

quod

prsedicat

quod de

caLum, idco requiriLur quid aliud aresub-

eL

quia raodus

pars, nec prsedicatura, nec ejus pars

praedi-

unum

prceiicalum sicut

fit

est

eadera in affirmativa, et negativa. Respon-

tiura

subjecLum,

sed

manifestum esL,quod compositio quasigni-

enim est ut materia,

forma. Unde propter hoc,

quod

conira

eosdem

quoe

significandi verbalis,

propositio, subjecium

eo,

9.

autera compositio

non

aliud habens rationem acLus, ut

sic est in

quod compositio formaliter

dicatum.

de

non

ratione cujus inclinatur

se

el compositio,

verbo sunt duo, res verbi,

cl alteri adja-

pnrdicalur terlium,

es!l

quod quando hoc vcr-

dicilur,

autem verbi non inclinatur cx

tero constituit rationem pnedicati, propter

bct praHlicalur de aliquo.

7

rEUUIEUMENIAS

ter-

\o,

^ociorls!

nec est subjectura, nec est

:

sed

tantum denotat prsedicatum esseidem sub-

secundum actum. Ad
quod, sciendum, quod omne intellectivura Omnein
intelligitur per modura actus quia quod^ii, gg
'"
^'"'
libet est intelligibile
actura
ex lioc, quod
^
o
dum ac
tus.
habcL
acLus auLem uniuscujusque esl
idera, secundura quod prsedicatur propria

jecLo aclualiter, vel

et

hoc est verbum

est.

Sunt igitur

tria, res,

'

cui accidit praedicari, intentio priEdicandi

res ut informatur tali intentione

bus primis modis non

duo-

et

est pars pr^Bdicali,

sed terlio modo.

quod res verbi, el

Aiioium quod sequilur rem verbi simul cum
^aTqun'! positione intcgrant
uonem.
positionis, quod

pnieaicaLum

sed hoc raodo dicitur ens in po-

pria poLenlise,

cora-

tur a

cL

est

inLelligendum, quoJ composiLio

cut

quoddam medium,

et

non

sit si-

non aUerum ex-

ralio pra^dicali est raLio

de alLero,

lero.csL ralio

illud

unum extremum com-

esL

dicibilis

raLio ejus

tentia esse in actu

AliLcr diciLur,

tremorum; quia

cL ratio dicibilis

de

dopcndcnlis ad altcruni.

nara alia est ratio pro-

secundum quara

non potentia

sic

disLingui-

etiam privatio est

in actu. Aliud est intelligendum,

quod

esse Esse

significatactualitatemenLis; i.ieocuni volu- ^luaMai

mus significare hoc esse acLu,dicimus quod ^"''*-

hoc est; et propLer hoc, quod actus non

cit

compositionem

cum

eo,

al-

ideo

me non facit aliquam

Ues

cum

eo,

fa-

cujus est actus

corapositionem

quod apponitur sibi,designat cnim

oi
qiuxl

\(\,

cundum

tNTI

npponilur csso i'lom allf ri se-

.sil)i

arluin

ifloo sic

diccndo, tlomerus

nnlpoftn, .signiflralur quo(l/>of//iMJCun<lum

cum

siium acliim esl i<lem

rcrum,

csscndi

ralio

quia

non fariunl

res

cl

fnde non

compo-iilionom,

llomero

inlellivMlur pra:-

diraliim esse roiipo>ilum ex duobui, scilicel c.K apijusilo, ol

M.

verbo cssendi.

rndo inlolli^fndum,

qiiod

>

rirammnliram

tlujilr.c

eU modus signilirnndi
socundumquam acliis inclinalur

dirnl tcrliiirn

suin

diis s _

non

res vcrbalis

hoc vorbum

si^niticandi

quia prima non

posilionom aflirmativam

vol

sod osl

com-

facil

negalivam

propcjsitionom

f.iril

nam ab

aftirmalivam, vol no^ralivam;

hac

compositione dicitur propositioafhrmativa,

vcl nogativa; el csl alia

iii

aftirmaliva, cl

[)r.Tsons
:

pr.i-sonli. vcl

huir vorlx),

>'st

quod

diro,

si

pcr

aiponatur aliquid

nom

est

bus,

tenoirl consciucnlia. qiiod

hoc ver-

.sod

bum

est cssot

(|iio

apponitur aliquid

homo, ruin dico, Socrafot

oi

pars pncdirali, quo<l non osl

quia qiiandi) [icr

.sc

proilicilur. pra-

(liratur arliis osscndi at)solul

qii

lom prjvdiratur tcrtium, nllorinn

'.

'

i-

tur priiiripalilor, ol .scipsiim

inquanliim dosignal alloriim,

>

do

Ad
liir

smm

aliud dico. quod qiinndo est

sc,

composilio, qun) osl

gnillrandi vcrbalis.csl

rio-

non liominom

hominom. qui

fuil

sub

v*|

'i.

f'

ut

hotni-

in polcnlia

illis n>

nec
is

u.ol furni.ira,

ui

cl qii

m:

.r,

Im-iis

ul arturo ba'

.Sc rer-

proul

I'
;

nrlum pr
ntis

rn:n

nli.l

lormlnus

siilj(M'lo.

i)or

-f.'

el csl quo<lamii

in aclu,

bum

nec

>'

\,..

ror

>

poro.

niliil

m-

c>

i'

<i in*

CV'

modus uniondi pnu*

loliiK-iur. U'

diraliiiu ciim subjcvlo; siul

pium

siguillrandi

rompositiono

v<rum,

nihil

ol 1.I-uim.I>

nd U>Kirnm,

.M-tl

.la

ad

pjici luifui^i

ju.-M

muua

5uui

x,

VtHmr

nnb**9M^'

scili

diraliim scruiidum arlum ojus do lorlio,i<l

esl,

pni'scns inslnl, el

mine primario suorura

siippo^itorum, el de verbo
homo siirnillr.il

quod
homo al-

modum,

lin.

14.

Adt.

lia-

sunra de-

nolal; quia pr.ctcrili nulla pars i"-'

fuliiri, .scd

pre-

fuluro, sed

Ad primiim argumcnlum

ila

dc

csl aliquid

lo cs.sendi pra-scnlialiler rcra

instanlis

est

pne^onli dis-

signitical aulcra vcrbura

bcnscHsein

mo

.re

rom suam, non proul

.scnli

i.quod

d.

per se accopluin signiflcal

quod

Gst par.s proposilionis, vel enuntiatio-

ra<

sctcndum primo.quod vcr-

praiscnli signitiral rera

12.

\:i.

(juod

alia in negativa, prima aulom non; et hoc

omiii vori)0, secunlum
inlclligitur do

nis.

A'l

Ad

rrelo.

pncscns

essc de aliqiio,

vcrbura copulnl sub lcmp

vero pcr hoc qucxl dosignat aliquid

rioii

;ii<j
..iir^,

Ad secundiim qusesilum

bum

vol

t.ilf

candi.

sed esl in omni verbo personali. Sccunda

cs-.e,

.!

r,

ultima; rationis procedil do

composilio

qii03

siLTiiticala,

prima

(lifTort a

modus

osl

p<*r

cst

Alia

per.toiKilio.

l\'J,l

-mI

V.

dcsignala in esse; cl

esl, cl

tnrnlit

.indi

quil)usdam

vocaUir

'

rnrh- nfin non

ponil.

'".i-

i.sUi

compositio.rj

el

composilio.qiuo dosi^nalur

priiicipa-

illacompodliocommunitorestin omni verlx) por.sonali undo a

:

Ail argu-

"d

"

ix;;.'U

Mi vx vi

i)o.<l

in vorl)0,

'

'

qm>i

dirunl,

nrnli<'"'-

ad subslinliam

f>x >

vcrum, vel f lUum, ila qu

lis apid
Gramma
ip^i
apud l/)gic(w in hoo vurU> esl.q

comjiositiOfUm qua*

in vrrt/o.

efrnyrt-r

!k^\

ne verbali, e*l

Pitplr.t

CDmpoxitio

porliwl.

qiiam impr)rlat

liri

e.H

*/'

VI

uul.

OrERIS SECUNDl PEUIHERMENIAS

596

qiiibus convonial pr.Tsens in acUi; propler

de nomine adsupposila,

sens

de verbo prscsenlis lemporis.

Sciendum esL secundo quod verbum de

rera

quod
el
15.

dissiniile est

pro eodem lempore copulal exlre-

,^opuiafex- prcTsenli

trema

muni exlremo, quod

consignifical.

Unde si-

oul consignificat pracsens tempus, sic dis-

crelum, ul distinguilur a pricterito,

et fu-

temporo copulat. Unde non

pote4 inlelligi, quod copulal pro hoc JiJinc
significato, quorum (tinc transacto, hoc
luro, pro tali

poris, ut

verbum pr^sentis tempoper argumentum dictum est. Nec

copulal

prcesens

minc

significaret

quod
est,

tunc

nomen commune

libet

nam

posset istam verifi-

ista, lu eris albus,

care, lu es albus

significat

copulal igitur pro quo-

lempore prassenti,

cum

fuerit

actu

Ad primum argumentum

16.

ife,u.^2' conditionalibus

dico,

solute

in

non prosdicatur praesens

lempus absolute, nec aliquid

qucesiio-

quod

prse^entis ab-

sed proedicatur proesens unius, sub

habitudinead allerum, ita quod significatur, quod cum habeat hoc esse proesenliale,

unde

et illud habebit,

copulatur prDS-

ibi

tempore

non

esL,

pugnat

ei

ut inlelligatui- non

a''pr."tmto, et

non

futu-

est re-

uL

ei,

el

esl,

fuLurura non

quia ly semper

minaLivum hujus verbi

licet

ex

quod noraen

eo,

quam

rei,

significat, et

sub propria

non polestsimul multa supposila

Iiabere sub rationc pnc.sentis;ideo res vorbi
intollecta sub raLionc pra3senLialilaLis non
ratione,

inLclligiLursub indifferenLia ad mulLa pra3senLia

simul. Unde, hic

non verificaLur,quia hic

Ad

aliud dico,

homo non
homo cras

sens, pro hoc praesenti deraonsLraLo A,

Antwhristiis est in A

sed quia non

pulaL, sed pro quolibeL

riL

nimc cum

et proposiLio prolaLa

quam

insLiLe-

ipsa prolaLa cras, Anti-

jam

ideo non esL

christus est;

sic co- cras in a.

hodie^non esL alia

proposiLio

nunc non posseL verificased solum scquitur quod sit irapossibinunc, et non quod sit irapossibilis,

impossibilis, liceL
ri

lis

Ad

quod toLum tempus, quod

aliuddico,

intelligitur, ut distinctura a
esL,

ratione praeteriti

unde quantitas

et a

diciLur

prseteriLo,

futuro, id

cum

est,

inLelligaLur

est

eL

deter-

non

re-

distincLum a

non est repugnantia indicendo, semper Socrales

sic

quia copulatur pro temporequolibeL,ut

.

.,

id
est,

teraporis prsesentis accipi-

secundum comparationera ad acLionem

sicuL dicimus quod in sepLimana faciL aliquis domura, intelligendo quod in illo toto
tcmpore agit

non quod
comparando partem

totara actionera, et
;

sens

eL

non

dicit praeLeriLum,

quod

^i^^ ^'^0'

^^od proesens ex sua

quam
ut

fuLura esl

unum tempus

proesentis
tia

si-

gnificaLione significaL pra3sens,quodinsLat,

quia alioquiu nonessctprajsens

naraprce-

pra3-

sens tempus est, cujusparspra^teriiLprius-

distmguitur a praeterito, et luLuro.

Ad^.

lempus prsesens

totum tamen accipitur

per comparationem ad

plures parLcs, nulla Lamen habet

^^

lioc

essel impossiiihile, Antichristus est; sic hoc,

tellectuum*
.

curret

copulareL proe

si

opus: et ideo

,.

currit,

Ad^.

quod

praiLerito, et futuro

est,

si-

quia respectu totiusintelligiLur formaprce-

esl sirapliciLer,

^2di.

namquod

proeteritum

ai. et re-

intellec-

proesenti, prout dislinguitur a ra-

tione pra3teriLi,et ratione futuri

pugneL

prse-

est

immediale agiL
et
temporis ad partera actionis, distinguimus
idem tempus per prsescns, et futurum

quia ibi copulatur extremura extrerao sub

forma3

tur

quod licet lioc verbum, est, copulet lerapus, quod instat sub
ratione qua instat,non tamen est repugnancura dicitur, semper esl,
tia intellectuum,

non

mul, sicut hoc noraen homo, tamen ratione

aliquid absolute,
dico,

eril,

posset intelligi habere raulta supposita

raLione fuLuri,

Ad secundum

Ad2.

Sed

instat.

sens confusum, quia sic se habet ad allerum sed hic loquitur de verbo copulalo
:

quod

ut intelligatur sub pra3senti,

verbi,

proposiLio,

prsesens.

et

fiiit,

ideo habet ut ex forraa sua significel

quod

prjesens,

ad prcTsens, quod erit.etquod

fuit, et

prout

commune ad

quod

sens,

licet

unius proesenLis sinl

ut possinL dici

simul; sed

comparationera

illiid

rationem

multa praesen-

dicitur praesens per

adunum

opus, praBteritum

ad aliud, Est enim terapus accommodaLuir^

verbo, uL mcnsurat aclum ejus.

pugnautia.

M7

QVJEsnrh) vii

hU qux

quo<J in

sunl ad

Xani

omnU affirm

si

1'nlxn
ert

omni'

//

/?/,

I') n'}ii

'

mnniffstum

aiim,

-,
'

>

/ti'' iliciit

f//</,

'

'

nuiic Nil

/-

jtt

"

viirum dirtrr
af/irmalio,
utraque eitim ium erunt aimul in taiibua.

iii

An ]>i'op(h<<itio(lt' fuluro xit determinalc vera,

bueruiil

vcl falsa

quirKl.

iri

(/.

t.

Okam.

15.

'.SH.

tirt.

"2.

;W. a;t.

hac re eUita ah ipso

'.

q.

<f

!j.

'/.

7.

D.

pnrla

q.

ail

10.

Alonkis

1.

i/.

I.

ruf.. _

'

liiH /;i I. </. :S.

(Juod

lal.sa

uiprnpar. ^^^ ^'^^ quaui csl

te

af/irma- lia palol

quia alilor

quia

iii

ro

iii

co quod res

rira^stns,

et in

rrxnlica-

illis

cle

en'M albuM iu

do rc nunc

iiur aliquid

irquodin

.sc

rern balx^re in

A,

modo, quo evenil

foro

pro delerniinalo

non

e.ssc

s;'

'

"

nara

rn

..........

lempore, sic

CTip), elc.

bcl res sic ad essc cris,

o.ise

nunc

lucc

sirnplex de fuluroeau:

re eo

possel

.si^niin-

e.sl

ba-

eril

po.silio

Conswiucn-

i;^'ilur.

Tu

csl dclerraiiiate vera. Ilem,

vidctur,

aulem d

proposilio

fuliiriiruin conli
1. 1. /lartis ilix/i. 07. cap. W. C.iumiu'. wi i-ip. 8.
Itujun, q. unicu. art. J. et \. Uiiviiiii i;i raij. G.
quiest. unica. Dortor in I. d. :J9. gii<rl. unira.

1.

quam

illain,

veruin diccns lu es aibuM. Si ergo

sic sc babebil resin A, sicul nunc cnunliat

l.ogica.

1- d.
:w.
<r<luhn>is
li//. 1. quirflinnarii q. i'i. Lichfl. in 1. d. yj.
S'/ Argumentd prinri/talin. .MaJ"r ibid. q. \
V. Sotua in cii/t .'. l-'pi%tolir ml llnnfinos. C\
iit

parle defcn*orti

AhiileiiHiit 1.

itceundum

im ba-

velnoiiejwc;

e.sse,

mnpria ae

in-

igilur sirnililpr eril in

sic

non

A,

dc ftrital,\ art.

li,'.

1. d.

fuluro

r.

lur sccuiidum d^

VII

ji*';

^t

caiiiTi

t)enlnuiir, 8cd

linn.

ff^

IIUllJ

Pi

D Thom

an

ir,

vel faN

>

QUiESTIO

taln; supbo-

'

videlur

qwmiam

quam

vera,

y/)fi

fiituruiii
est,

i.

.s.iu qui>,i

t-.--t

ul:

profo-

a rem
quod

Sed nunc sc ha-

quofl

povS'l

non

ergo, elc.

ttvti.

oralioncs .sunl

lia;

veraj

ah co

res cst, vei

non

oratio dicitur vcrn, vel faha. Kt in

lil-

mentis dicitur

fjiKjd

Diiilur, qu(xl proposilio

de fuluro signi-

nunc quod dclerniinale iUi esl in re ^*"**-"^

cummum.
sieut tunc cril ideo nonsimul slanl, quud
ista nunc sil dclcrminalc vera. cl quo^I posel rcs non foro cras. (lonlra, hoc non .iefical

'

est,

tora dicilur, (luod orationcs sunt verx sicut

Anlcccilciis patcl, quia

rcs.

fuluro

si;^niticat

nunc quod

prop<jsilio

r*s

liabcbit

do

<

dcleriniiialiim, (iuod cssi' cst iiulcl<riiuiialltMu Ikjcliiis

tuiii.

Arislolclis

iii

supcr

.sccuiida

ratioiio

boc ca|>ilulo, iU(Kidicil, qi!'

imlur, I/omo erit; ergo

cr/7, igilur

opposilum

homo mecetMrio

sla(:

Ad oppositumesl

foro cras.

ho

noo

.\riiuj;ciea.

navalcbcUum crit cras, qiiasi sil ncc.

sed si i,
evoniro, lulurum pronuntial
ncril jaiii, iion niiiic verum esl quod dicil,
quia quod ronlingcnler cvonit, dicil ex necossitaleovenirc; unde non in evenlu ni
;

csl

scd

falsitas,

iii

nio
CMt.

rniii.

si-

non

csl

essccursurum

voruin

aulcin

lioc

in

A,

detcniiinulum

e.sl

fal-

i(\

rtf^,

at

M
ti

yu.r

iiL-fii

vo-

Sic igilur diccndo, tu curri* in A,

giiilicalur to

r,.,,tl

b,

rui-

Ilcm, oiimis propositio signilical

.f

fi

fliiiin

modo.

pranlicalionis

C'

cn nejuna.

i:u.

VI M
.i

n j^j^yiui

'H

comtru

KUiii,<iuia signitic.iturvcriim cvsr pn lcin-

porc,

curns

(luod

in A,vsi

quofl falsum
2,

nunc

e.st

igilur

ol

biH\ tu

dclcrminalo vcru, vel

Ad opposilum

i^?r ui

I.

Videlur quod
esl

.\rislololeji,

diccos.

/.

fal.sa,

e.sl.

trti

SiimiMi^nt

ic

o vM^

*!

nii

Tlti. '

*rt>poilJo

''

OPRIUS SECUNDI PERIIIERMENIAS

rm

cms, significalso es.so voraiii. Anlecedens palel, quia ad onniem composilioa/z^^j^s

nem

sequilur

suum diclum

verum:

esse

simililer contradicloriaafHrmalivo, ut illa,

Tu non es albusi,Movl islam, Te non esse al-

ut habetinclinationem ad causam, ut pro-

ducatur a causa, polest tamen impediri.

esso,

illisde 1'uturo significat se esse ve-

rum

dcterminate

cum

igitur neutra

sit,

sequitur utramque esse falsam. Hoc conceditur, quod utraque pars contradictionis
ratione

sit falsa in futuris,

simul

modi

Secundo intelligendura quod orationcs

res se habet ad

si-

sit

non de quolibet erit affirmatio,

negalio, quod est impossibile, quia ne-

est.

Terlio intelligendum est quod propositio

eo-

et

nale esse de quolibet

et oralio,

non

et

idem

determi-

quia esse rei non

mutat significationem sermonis

tio,

modo

quia dic-

significant re existente,

existente.

sicutcontradictorium

Quarto inielligendumquod propositio de

Non

fuluro potest intelligi dupliciter significa-

omnis homo currit quia negatio non tanlum negafaifirmalionem, sed similifer af-

quod propositio de futuro aliquid significet nunc verum

esse, quod aliquid in futuro verum esse
gratia,
quod
hsec,
verbi
habebit
Tu eris albus in A, significot nunc
esse in re ita quod tu in A tempore eris
albus: vel potest intelligi, quod significet
nunc, quod tu eris albus tunc et differt
secundum a primo non quod significet
nunc ita esse, quod tunc tu debeas esse albus sed quod significet nunc quod tunc
quia significare nunc esse, quod lu in A

dem modoabeodem:
hujus, Omnis

homo

3.

currit,

est hsec,

firmatum

quo igitur modo

albus in A, affirmat

hsec,

Tu

eodem modo

nonerisaJbus in A, negat;
utraque falsa in talibus in

et

liltera.

eris

tu

lisec,

non

erit

Item,

si

Tu
A, nuncestverum dicere, quod cura A
fuerit, non eris albus. Simililer si non sit
delerminate falsa lisec, Tu non eris albus
in A, verum est dicere, quod tu eris albus;
haec sit falsa determinate

eris albus in-

quod non
erunt duo conlradictoria vera.
albus

es

et patel

Ad oppositum

igitur in

re aliquid de futuro, vel ita

hoc ca-

de futuris contingentibus.
Ad primura quoesilum dico, quod pro-

Resoiutio
de futuroconLingenti,nec
posiiio singularis
o
o
f
;
prtmte
qucestionis simul ost vera, nec falsa, nec determinate

Ad quod,scien-

quod esl,
et falsum significat esse, quod non est, eodem modo. Ex quo sequitur, quod sicut
res se habet ad esse, sicad veritatem. Quod

dum, quod verum

autem

est

seipso habet
lies poiest P'"

^^

'

significat esse

actualiler,

quod

sit

Q^od aulem

verum,

pliciter.

Uno modo

praesenti,
sic

in

habet esse

non

est

quod contingit

tri-

est futurura,

esseincaw in se ipso, sed in causa,

*a Iriplici-

et in

,,..,.
est aliquid m

quod necessario eveniet ex

quam

eris albus, hoc est plus signific:ire,

est Aristoleles in

vera, nec determinate falsa.

quod

illa.

causa,

Alio modo,

tu eris albus in A.

Dico igitur,quod hosc,

pile

'"
lei

esse, est

ennuntians falsa

es-

falsa,

gatio oppositi est remotio ejusdem,

2.

secundum quod
vera aliter autem

significandi, sequaliter designat

utraque pars contradictionis

nam

oratio enuntians esse dere,

galur. Contra lioc sunt rationes Aristote-

vel

remo

sunt verse, sicut res seliabentadesse;

de futuro de suo significalo, vel ex

mul

al.

esse.

sendi, qui in neulra contradictoriarum ne-

lis; si

vet.

ad

se liabent res in futuro

bwn,eslverum; ulrumque ergoconlradicto-

rium

quod non magis se habet ad

quam ad non esse. Istis tribus modis

Tertio modo,

Tu

eris albus in A,
4.

absoIuteenuntiata,si
sic se

illa significat

habere ad esse ut in

nuncrera

tu debeas esse

albus: hsec propositio est delerrainate falsa

quia omnes orationes sunt verse, et propterea

lis

secundum prseraissum res autem taenuntiata, non sic se habet nunc in sua
:

causa, ut tunc debeathabere esse;

nunc

se haberel res in

et sic

si

sua causa, ut tunc

debeat habere esse, hoc

sitate, et esset

quia

jam

foret

ex neces-

nunc delerminate verum

procedunt duoe primae rationes, quas

facit Aristoteles in texlu capituli sexLi citati.

Subhoc enim

intellectu

significat

posilio de futuro aliquid esse

pro-

nunc delermi-

Of;STIO

Ad aliud

natiim ad esse pro lcraporedefuluro, quod

aulcm proposilio de fuluro non signilical, nisi quodcumque fulurum proquosiSi

gnifical, quixi si fucril pni'sens

verum

cril

quoniam

liccrc,

illud csl, qufxl

nunc cnunlialiir fulurum,

proposilio dc

ruluro csl indclcrminale vcra,

est e.sse, vel

;

non

e.s.se,

ul aliquid

quia secundum illum

lccturn non ciiunliatur

rcs in

fal.sa.

non cnuntial do eo quod

sic cnuiitians,

lcniiinatum

vcl

proposilio de fuluro

(lujus ralio esl, quia

nunc

quia lunc

do-

inlcl-

quod habcl

cs.sc,

suacausa pcr propositioncm de

turo. Proptcr

quod

nunc

rcs

licct

fu-

hal)cat

osso dettM-minatiim in sua cau.sa, cl enunliatur

e.s.sc

dc rc pro aliquo fulun, non

di-

cotur nunc proposilio vcra, vcl

fal.sa,

non cnunlialur hoc nunc

dctcrmina-

lum, ul

e.sse

pro ali(|uofuluro

sil

quia

sed cnunlia-

lurnuiicquod hocsic.sc hal)('bil,clnoncmuitiatur iiuiic,

rem

sic se

hoc

Ideo dicit Arislotcles,

nccdcfinilivc,

crit,

definilive

aulcm

dicit

siiigularis

pnc-

dc

fut-iro

ncc simplicilcr

falsa.

primum argumentum

proposilio dcfuluro

mentit
ila. <iuod rcs
princ. pri .
uiii'

(/itirs

iii

dioo.

si siLrniliiPt

futuro

nunc

Ifi

'

v-ru:..

fore

'

'

ni.s,

nff.ttin

ovs^

c-t, el esl falsa,

.turrx nri-

scnsu

tr in

lunc non significat, ui%i

tc

album

detcnninate vcra, sicut

est verum-, ct esl

ct

pro pr-

i._.'

ma. Alio m<

prima. Alilcr tamendlcenduni.quodilla

Te fore album

propositio,

esl

rerum, in

it.

non quod

scnsu comp(jsitionis

nunc

res sic se hal)eat, ul

tu eris albus in A, lunc

falsum delcrminate

tum dc

dim

vcriin

dicto inlclligitur

verc qux'- qu im-

sirut-j-

asscrtiocomposiiionis in

'V*

'

p-

'

'-

per p^rdictaa

Ad sccundum

qu.i

'

propositia dc 'fuluro

vcra

f^l

n^^n

tti

irai
r,
i4e

(-!::.->.-!

,-,

Uoaii tM-

sicul patct ex pi

Ad priinum argumcn'um
positio

portatar
pnsdict>ilB
pco
Uiapor,

quod pronon enuntial

dico,

de futuro cont

nuncesse, sicut resso habet ad esae; nec

aliter,

^JJIi,

* vrmd-

qiuim res se

pro islo

atar 4

8.

enuntiat dclirminatum esse rei pro tutnru /ImoIiiIm

tcmporc. rn>plcr quol cum pro isto lemporc, ut patct,
positio

ryi !
mfmtm.

ii'

u iitui

pl"0 istn

Ad
hn^"

'

al''(

'

i.n.n.i.

''

'

'

'Ti',

>'

...

ri. .!i

s'rii\f ! Mill'

nu

|uod
ft

/.

lcrmi'in'' vcrn, 7

.1

tioni.

quamvis evcniat ns, quie cnuntlatur cvenire, non proplcr cvontum rei, scd proptcr
moduiu cnunliandi enuntiatur eiiiin res
;

nlilcr cveiiirc.

tur secundo

natum

e.sso

quam

ovoniat.

Sl

intclligl-

modo, quod cnuntint dclnnlde n\ pro lemporo inlelermi-

nuln;.

non

non

et tu p<

s'.

crms

Iluli

albu-4.

UUl

liUiicii

nalo fuluio,proi>osilio ncc erit vc:

jMi.quia

nunccst indclcrminalum

.11...

iju

tradiclorioruiu lnl)ebile.<wproillolt'i!4'ui<-

eni:

.^ctl

/.

Iviapdictum pro tcmpore pro quo niKt llll'l ium pro

r> pco ^w>
dftoUaimr
pnrdicalur dici dc ^>!'.;r..'',.

quod

-c,ottunc

({uam

sigiiilicat alilcr cssc

i.t

lalsa, n*

r..

ari/it-

si-

dctcrminatc vcra,

est vcra, ncc falsa, ncc

Ad

Iiabct:scd dico, qufxl

cul ct .\rislotclcs accipit,

Ad

quo<l

senli

habcbit

.iliqiiid

conlingcnli sumi^la hoc .sccuiido modo,

nec dclcrminatc

ctiiiiji'

fical

fl

Cl u.

Cf,-

enuntiat nunc non esso

esso in futtiro. r.oncludilur iv^itnr cx

quod propositio

proiK>.silionis

quod hoc non cril

hoc fore, quando
ul

enunlialsicc.s.so nuiic,

diclis

'k
7.
Ad lcrliuni dico, quod hoc, Tc f>.r( album
A4 J.
ridum ittrundura
ettvenim, esl di-'

habcre, ut lunc debcal

quod in illis,
qua; .sunt ad ulrumlihol, non magis csl affirmalio vcra,quam ncgalio. IJnde nnnconveiiit dividcnlcm diccro delinitivc quod

e.s.se.

lub^^*.

diro, qu<xl ratio procedil

unoinlnlle lu

delcnninaluTn.

nori esl

599

VIII

'-'fc

IWI

ll\.'l

--

I
,

OPEIIIS SECUNDI

000

Tu

non impcdit

eris alhus cras,

sejundum nunc dicti, non asserit aliquid

nunc delerminatc esse, sedforede recnun-

cras

qiiiii

non albus; ideo slant simul

eris albus cras, ct quod posses esse

possis csse

quod lu
non albus
9.

'^'terti!v"

qiurnuonis

Ad

PERIHERMENIAS

liat

non esse

cras.

tcrtium qufrsilum dico, quod

posilio de futuro enunlint

si

non dclerminando ad

sicut
;

vel

esse,

igitur sicul propositio de contin-

nunc delerminate vera,quia enuntial eventum rci, determinale, non tamen

determinat aliquid esse, vel non esse slc

genti est

pro-

nunc esse deter-

n^inalum, quod res enuntiata de futurohabeat esse utraque pars contradictionis in

propositio de futuro erit vera.

dc futuro

illis

falsa

est

Ad propositum, ad primum argumentum

quia una pars

enunliat esse definitum, quod erit;

esse definitum,

ct

conscquentia deficit

pdl^^^iolxd

penes fallaciam figurae dictionis,quiacom- argumen-

patet

quod non
ulrumque csse falsum,cum ncutrum sit detcrminatum, scd utrumque est indetermierit;

diccndum, quod

est

alia

12.

mutatur quid in quale

omne

dicendo,

sic

futurum est futurum, hic prsedicat illud,

quod futurumest; sed hic, futuram erit,

nalum. Sed propositio de futuro enuntiat

tantum rem csse pro futuro, et non deler-

modo de

prsedicalur esse sub

minate aliquid de csse,quod habet nunc res

in sua causa utraque pars est indelermi-

Unde, futurum

etc.

prsesenti

futurum,

est

homo

sicut hsec,

futuro

ergo,

de

est

homo, hic

esl

non, futurum erit

nate vera, vel falsa.

^Q.

Ad primum argumenlum

in

quod hsec

contrarium

Adargu- dico, quod hsec propositio, /e fore album,

determmate,
ticB i/uces. esi verum, non esL nunc vera

erit,

*"""*

sit

si

tamen supponitur,

deterrainate vera, futurum

sit

adhuc non sequitur, propter hoc quod

proposilio de futuro contingenti singularis

delerrainate vera.

quia per illam propositionem

intelligitur fore album affirmari de te, pro

Omne fulurum

aliquo tempore futuro, non pro tempore,

esl

quod nunc instat unde licet nune sit indeterminatum te fore album in futuro, quia
le fore album in sua causa est ad utrumlibcl quia cum non significet te nunc esse

gurse dictionis

nec falsa

Nam

si sic

arguitur,

fulurum

erit, hsec,

ergo hasc

Tu

erit

eris Episcopus,
:

est fallacia

fi-

quia inmajorifitdistribu-

tio

pro suppositis, quorura quidditatem di-

cit

distributum

sed in minori praedicatur

futurum, ut dicens ejus qualitatem, prop-

album, vel non

esse,

determinatum

esse

nec significatur

ita

in sua causa, ul in fu-

luro habcat hoc esse

ideo hoec propositio,

non est nunc deterrainate

vera, vel falsa. Si tamen propositio significaret nunc esse determinatum, quod nanc

Tu

eris albus,

enuntiatur de futuro, ut in futuro esse

haberet, propositio esset falsa determinate,

quia

nunc quod est contindeterminatum ad alteram par-

significaret

gens, esse

tem, et hoc dato, esset utraque pars contradictionis falsa

ret

quia una pars significa-

hoc esse dcterminatum ad esse, et alia

pars significaret hoc esse determinatum ad

non

esse, et

Adhuc

11.

ipsum

est contingens.

poLest argui

AUa

quod proposiLio de

resofyj^i^yQ t^n tletcrminate vera,'

lultoqucestionis.
fulurum esl futurum; igilur

Anlecedens
ct

est

quia
sequitur,
^
^

'

fulurum

determinate verura

eril.

ergo

consequens. Ilem proposllio de futuro

quod mulatur quid in quale, sicut liic,

Quod scriplum esl, scripsHaliquis : falsum
scriptum esl: igilur falsum, etc. Si autem
descendatur sic, omne futurum erit hoi
igitur hoc
futurum, tu eris, est futurum
ter

futufiim

erit

sequetur e contrario, sed mi-

nor implicat falsum.

Ad

turo non asserit

esse de eo,

turo

falsa.

quod propositio de fununc aliquid esse,vel non

aliud dico,

quod

est,

13

sed pro tempore fu-

ideo nec est determinate vera,

vel

Sed propositio de contingenti nunc

asserit determinate aliquid, quia

tur, hoc

contingenler eveniet,

cum

dici

significatur

quod eventus hujus

est contingens, et ita

deterrainate est, vel

non

est

ideo

illa

de

conlingenti determinateest vera, vel falsa

determinate,
Aliter arguitur ad
tur,

hoc

erit^

idem

principale;

si

dica-

est dicere, et hoc est fu-

1^

QlMiSTIO
iurutn

scd socuiida proposilio c>sldelcmii-

riate

vera, vel falsa

quod

sic,

dicendo

/loc

if^Mlur el

prima. Diro

erH, actus ropulatus

VIII

indeimninalum in
aclu fuluruni, gsso babobil, cum tempuA
measuran-s ipsum sil pn-va^; idco
eril

quia lunc

scii

I.

um

subjeclo inlt-lllgilur copul.iri pro tcnipore

/litc rst

futuro, cujus lcrniinus initiaiis est prai-

cut ha-c, //oc erit

sens
lioc,

ct idco
/loc

est

cum

rcsolvilur /loc eril,

futurum,

mcnsuralus sub

lenifMjre

intelli^Mlur actus

copuhiri

futuro,

subjfclo sub lomporc pncsenti,

quod

tcrmirius inilialis cjusdrm fuluri,

quod idcm

in

esl

proptcr

valct, /lomo esl fnturux, cl,/iomo

c:<l

hoM: cst

fulu

esl indrti-nninaU' vera,

:

vl

quia ad hor ul

necr^^ise est

sil

cst

sic

non arcidil

de pncscnti.

l'IMS SECINDI OPEKIS PEUillKKMENIAS

no.i esl

de pra?-

actum designalum

prxsenli mensurari, el non

ncm

cum arguiturqood

de prrs^Mili, dicoqual

pra'senti

'

lcrapor'

Molumc

in propaito

_'-

de

INDEX

GUAMMATIC.t; SPEGULATI V.E

Pro(emium Auctons
C\p.
2.
:{.

4.

1.

(Juotnodo rnodus signilicandi (lividalur,

dpsrribnlur.

el

.....

A quo inolus si/^nifnvuidi radicaliler orialur

A quo modu.ssignific^indi immcdialo.sunialur
Quomodo modus signilicandi a modo iMlelligondi, ela moUocsaendi

2
3
distinifua-

lur
5.
0.

quo modus .signilicandi, lanquam in suhj.vlu, invenialur.

Quilom ordinem iiahonl ad invicom isli lermini.scilicol .Vi//4u;m, duHo,iMirs
In

oralionix
7.

Do modis

H.

1)0

U.

I)(

10.
1

1.

1'2.

\:\.

11.
IT).
1().

17.

18.

19.
'20.

'

terminus

significandi

aclivi.!

in speciah

i>

modo

significandi e.vsenliali gonorali.s.simo Nomlni.s

molis signilicandi ossonlialibus sul)alf'">i- "''''''"- V..Mi:i.;<

Do modissignificandi suballernis miims ^

1)0 modis spocialissimis, qui conlinonlur sub mo-lu/jer
.

1)0

modis

speciali.ssimis qui conlinenlur

Do sptoio accidonUiU Nominis.

Do gonoroaccidonhli Nominis,
1)0 numeroaccidonlali Nominls

5
.

imnis

.r-

10

lo fi/i/ir>/*r.a/)

II

li

Vi

13

Do figura accidonlali, sou GraMimaliciU Numui>

Do casu GrammnUtali Nonuni.H.
.

Dopor.soMa,ol diMdinilio.io

modo

si

'

Demodissiu.
ciulisdmis

i'idi

ludi

esv-t
osw

'

sub raodo a

Po modis spocialissimis, qui conlinonUir aub ino

Do tnodis accidontalibus Nomini.sincommuni

21. Dv>
22.

et

14
II

--,

17
..:.,. r,-.

r,?.,

|7
ii*

qtii-n

rn*.

13

INDE^:

23. Demodis.signi(icandi accidcnlalibusPronominis

20

De significatione propria Pronominis

25. De modo significandi cssenliali generalissimo Verbi
20. De niodis significandi esscnlialibus suballernis et specialissirais Verbi.
27. De modo significandi accidonlali communissimo Verbi
28. De modis accidenlalibus spocialioribus Verbi, et in particulari dc Qualilate.
29. De conjugatione, et significatione accidentali Verbi
30. De genere accidenlali Verbi
31. De persona, numero, et figura Verbi
32. De tempore Verbi
33. De modo significandi generalissimo Adverbii
34. De modis significandi essenlialibus subalternis Adverbii
35. De modis cssentialibus specialissimis Adverbii, ex parte rei significatae, et ex
parte modi significandi
36. Do modo significandi essentiali generalissimo Participii
37. De modis significandi essentialibus subalternis et specialissimis Participii.
38. De modis significandi accidenlalibus Participii
39. De modo significandi Conjunctionis, tam essentiali generalissimo, quam su24.

balterno specialissimo

20
21

22
24

24

25

26
28
28
29

29

30

32

32

33

33

40.

De modis significandi accidenlalibus Conjunclionis

34

41.

35

43.

De moclo significandi essentiali generalissimo Prseposilionis

De modis significandi tam subalt^^^rnis, quam specialissimis
De modo significandi essentiali generalissimo Interjeclionis

44.

Dc modis

42.

significandi

specialissimis,

et

Prsepositionis.

36

dc sufficientia divisionis Interjec-

37

tionis

45.
46.

47.
48.

De tribus passionibus octo partium orationis in generali

De natura construclionis in se, via definilionis
De constructione in suis partibus, vi& divisionis
De divisione constructionis intransitivae, per actus,etpersona3,etspecialiterde
intransiliva actuum
De principiis congruitalis constructionis inlransitivse actuum
De constructione intransitiva personarumin speciali, etprincipiis congruitatis
,

49.
50.

ipsius
51.

53.
54.

38
39

39
41

42
43

De speciebus constructionis

transitivse,

prsesertim actuum, et principiis con-

gruitatis ipsius
52.

35

45

De construclione transitiva personarum

be congruitale sermonis secundum se,
De perfectione sermonis.

et principiis congruitatis ipsius

et in

communi

46
47

48

SUPER UNIVERSALIA
Quaest.

1.

Utrum Logica

sit

scientia

2.

Utrum Logica

3.

An Sj^^llogismus sit objcctum

Utrum Universalesitens

4.

sit

scientia

communis
Logicse

51

66
68

INDEX
5.

Ulrum

6.

L'lriini l;'nivor-JaIo

7.

An

8.

l'lruni IJnivorsale

9.

In

('nivtr-jalc

haboal

quo

univocum

.sil

ul

cst rnivor.Halo

aflG.

in subjoclo,

ulrum

Aii hcnc sit

12.

l'lrum Iiniver.salia sint lantumquiiKjiK.'

i:{.

An

11.

Quid

15.

An

10.

Illrum h.TC

17.

Ulrumt///'/e/T;i//6u67>ffc/

18.

Aii

19.

llrum

20.

L'lrum flonus

h.x'c sil

locus

2^}.

bilia.

119

in re, vel in inlelleclu.

1.TI

por

135

llomocsltlnivem"'

sc,

\Xt

quomadmoclum

gonnralionis priricipiuin.

sil

151

173

el paler.

dcfiniluin in doliiiitionc (jonoris.

sil

donnitio Gcnorls

Gonus

sil vor.i, //o;/ioc.f/a/i:/a/, ol

li.ar p.irliciila,

isla

18*J

consimiloH

206

ronvonienlor ponatur in definiliono

///

f[Hi'l,

2.'J5

2IH

ronvonionlcr ponatur in doflriitionorirnorl.i.

250

quod

Spcies

266
qu.v pr.v^iiratnr de p'urtbus,

ctt,

numero

dif-

convonionlor data.

-.'71

vora, Plures hominrs siint unus liomo.

22

^j/frf, sit

Utrum prirna divisio Difforontiir, sil convonions

\n hiKC sil\'cr:\,So^rat'sspnex di//crt a seii>so jnirrj
An prima doflnitio r)in'oi-orili.T, .scilicet qua Spyciesabun
voriiontor

(W-nori*.

principium Spccioi

in eo

sit

...

requirat mullasSpccies.

nGce.s.sario

sit

175

convcnionttr data.

sit

Ari h.Tc dclinilio Speciei,

IJlrum

IIH

vora, llomo e8tVnircrsa'c

fc enlibuft,

21.

110

IJnivcrsale sil flubjorlum isliuH libri Porphyrii

11.

2.3.

Ift5

aliqu.iH propriolTl*-

An

22.

<y>j

por sc inlclligiblle.

sil

10.

21.

201
.''Js

tat

n Genere,

sit

cou-

dala

:i|

26. AnDiffcrvrilia possildoliniri

27.

An

li:i.'c

libus Specie
28.

29.

convonicns,

sit

(l(>linilio

prrftrntur

/)//7t'/Y///<Vi

ifc

n^uribus difi>

r,t.

....

quod quale

in co

An DilTorerilia prajlicoUir i qmle

An mortalc sil di(T(rorilia animalis

3I2
:tU

lalionalis divisiva

ol

hnniinis ronsli-

.TW

luliva
.10.

31.

rinrm propriumsit Iriivorsilo

Ulrum dofiriilio Troprii <J. mcdo
sil

32.
3.*{.

31.
^.^.

convenicntor dala

Ulrum Proprium
.Vcridons
li.Tc

sitbjrcli
;{G.

318

...

dollnilio

rt

355
:I03

373

irisil

dc numoro Univorsaliuin
sit

Qoxwomvns

Acidrns

383
cst,

quod aletl, Htibe^pnrtr^

cl

Accidcns possinl

suPEi;
Ulrum lil>or
goncra rorum Ki;;mii.
1.

Inim

soh

cnrruptionem

Ulrum Pr-oprium

OU-CST.

otnnt

dislinrlum Univcr.sido ab Accidcnli

sit

sil

acidd,

(scilicet ^MOr/

Ulnirn IM'oprium noci>ssario .sompcr

Utrnm
Ulrum

>*

islolilor

'J.

:i.

Ulrum aliquid

.sil

s>il

tlc

d)<'i

il.-

ii;,!!!.! ..!.

in

l|ti

im;.ei)I(:ami:nta

monlorum

Ktl

de docom

dr> ;a i\

uuivo^niin dtvcru

i.i

n luinu

17

.'i

II.'

'

INDEX

G06

decem Prrcdicamentis univocum

4.

Utruin ens

5.

IJtrum definitio /Equivocorum

sit

sit

443

450

bona

Utrum definitio Univocorum sit bona

speciebus
7. Utrum Genus sit univocum
significet quod ahslractum
8. Utrum denominatmm idem
altero
9 Utrum liccc rogula sit vera, Quando alterum de

452

6.

suhjeclo, quidquid praedicalur de prxdicalo, praedicaliir

lixc regMVd sil VQTa,

Utrum

10

Diversorum f/ene7'um,

lorum, diversx sunl species,

12.
13.

An

praedicatur, ut de

de suhjecto.

er^/o c^ealiquo

suhallcrnatim posi-

et no7i

462
465
469

472

15.
16.

An

17.

Utrum Quantitas

18.

An

19.

Utrum

quantitas

o7'alio sit

sil

sit

477

substantia

478
480

genus
sit

genus

quantitas.

unum

481

484

484

oralio sit quantitas discreta

24.

An Aristoteles sufficienter enumeret species Quantitatis

An locus sit quantilas
An locus sit quantitas continua
An particulse corporis, et loci copulentur ad eumdem terminura
An Quantitati sit aliquid contrarium

25.

AnGenusRelationis sitgenasunum

26.

An secunda

21.

22.
23.

460

liomine

Utrum differentiade genere substantioe,

An partes substanliae sint substantise

20.

consequentiae Aristotelis teneant formaliter, /Imma^jorajcJzca/jir c?eho-

lise

mine,
14.

456

et di/ferenlise

Utrumsinttantumdecemgeneralissima
Utrum aliquis homo sit prima substantia

11.

454

notificatio

Relativorum,

485

486
486

487
488
491

quam

ponit Aristoteles,

sit

convenienter

497

data
27.

28.

Utrum
Utrum

499

Relativa sint simul natura

in definitione

unius Relativi, necessarium

ponere

sit

suum

correlati-

501

vum
29.
30.

504

Utrum idem possit per se referri ad diversa

Utrum species Qualitatis convenienter assignentur

507
508

31. hxi ^ivimdiSpecies Qu3i[\\.di[is sh/iabitusei dispositio

32.

An secunda

species QuaUtatis

sit

naturalis potentia, vel impotentia.

508

509

Sd. knievVvdspeciesQmliiailis silpassioetpassibilis qitalitas

circa cJiquid constans figiira,

Utrum forma,

35.

37.

An quatuor species Qualitatis convenienter ordinentur

An species Qualitatis sufficienter enumerenlur
An oppositio sit accidens reale, vel intentionale.

38.

Utrum

36.

et

39.
40.

sit

510
510

sit

521

divisio oppositionis in hsec quatuor, scilicet Relativam

Contrariam, Contradictoriam, Privativam,

510

quarta species Qualitatis.

3^.

oppositionem,
521

conveniens

Utrum aliqua sint Gontraria immediata

Utrum possibile sit aliquorum contrariorum, unum determinate

527
inesse a na-

529

lura alicui subjecto

41.

42.
43.
44.

Utrum a privatione posssit fieri regressio in habitum

Utrum in negaliva, subjectum stet pro ente,et pro ente indifferenter.
Utrum Aristoteles convenienter assi gnet modos Pnons
Utrum Aristoteles convenienter distinguat species Motus

530
.

532
534

536

eo7

I.NliEX

supi:ri

Liii.

2.

Qnul sil suhjeclum libroruin Periliermr:

l Irum .Vo/nf signiiifel reui,
vel specicm

3.

rirum

1.

ai;istutkms

PEi;iiii:i;MKNiAs

I.

fjcla IranMnuUilionc circa

^>3I

anmia.

in

rem,qua>

.'>|o

ilur, Hal

InnsmutiUo

lo

significalione vocis.
f.

1'lruni dilTorcnlia, qii.Tm u.igaal .\risluU.'U>a iuier luterai,el to~e*,el pij^nuitet,

res, sil

et

5.

.14

conveniens

Llrum lcrminus communis impositus ad

signif!'^-~

aliqua supposiUi esscnl, aliqua non, dicalnr uin

"

'

.n- -i.- 1

^-

a>

a.i-i.iiuuu".

tiOQ

exislcnlibus
0.

l.lrum sinl aliqua

naluram
7.
ft.

9.

.H?

Ulrum
Ulrum
rirum

simplicilcrlermini communis.significaDlis vcrara

siir.nr.>;!n

priPlcr o

h:rc sil vera,

.'18

ti

Cxiar

est

ha?c sil vera, llomo e%t

lcrminiis

homo, Ceiar estaiimil, Cx-arc noT

homo, Cfir

communis supposilus

esl

verhvj

Cetar, noulro

Ulruni in proposilione de pnclcrilo, slel subjecluni Uinlum pro

runl.et dc fuluro tantum pro

11.

IJ.

I.

quae fue-

558
aliquo'1

que ejus supposilissimplicitcr.

rtrum hcc sil \QrjL,Cxsar ett ho^no, Cviurcno/i cxi.*/ite, suppo.>iUj
idem tcrminus significel, re cxislcnte ct non exislcnle univucc, ut
diclum oU

communis

rtruni tcrminus

An Vcrbum

II.

infiiiitum

scqualur. h^c tfm

2. .\n
.'i.

illis,

Irum inomni proposilionc, in qua iion additur lenuiiio cummuni

contrahcns immcJiatum, dislribualurU^rrainus communis proqu

IN

1.

557

quae erunl.

illis

An
An

lalis consxjucnlia

tcnoat

non

oum

finl

in

lermini^
:

6.

,\n Iiiv sit

una.

.V'

7.

,\n Ii:i" ^it

una,

'j

8.

,\n

est

9.

riruiu Inv

...

.'<>4

o6.>

300

nnm ju^:

&7I

571

respeclivis

primo anscquatur.

/W/l immi

mtbmm, rr
tTi

c conlra. poiiUi consianlia sul^jocli.

111 1.

.supra

in onilionc.

juslum, ergo hic

lciifal

quj-i

rKHIllKHMKNIAS

maneat infinitum
est

...

album

An scqualur

'

rcslringi.

LlIU;i:.M

vorb) dc prctcrilo

.'.

li

possit

12.

exi<lcnlc

549
iV)

dc pnrsenli. supponil tanlum

de, vel pro pnrscnlibus.

10.

cxiHlnlc.

"'"'*
t

//o'/i

sil uiia,

r*i

>

mMsi

ytfi

eil

.73

74

rt/61* rt/ A'm

//m

!"u<

*7i

albut currU.

.74

liNDEX

OOS

SEGUNDl OPERIS PERIHERMENIAS

1.

2.
3.

An Nnmcn signilicet rem, an pnssionem

Utrum A'owm univoce significet rem, re exislenle,
An veritas, vel falsitas sit circa compositionem, et
tales,

4.

Utrum Nomen infinitum

Utrum

requiratur prcedicalio entis

est sit

tanlum copula

Utrum verbum de
libel

7.
8.

non

existente.

585

divisionem tantum,sicut

587

quod ad pra^dicationemejus de
de eodem

aliquid ponat,

homo

pra^senti copulet

ita

cum

proedicati

aliquid pra^dicati, sic dicendo

6.

et

quales descripsi nunc

aliquo,
5.

582

est

589

subjecto, vel sit prsedicatum, vel

591

albus

nunc quod

instat, vel indifferenter

quod592

prcesens

An propositio do futuro sit delerminate vera, vel falsa

An passibile silutramque parlem contradictionis esse veram

88^'

Pag, 196 derniere ligne,

200
304

ligne 10

11

lire

9-10-11 au lieu de
17

17

8.

14.
14.

597
597

163.