Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Apuntes de Calculo Integral
Apuntes de Calculo Integral
+
=
+ +
y = x
3
- x
2
+ C
3
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
}
+ = C x dx
} }
+ = = C av dv a dv a
}
}
}
+ =
+ =
+ =
C v dv 3)
C t dt 2)
C d 1)
} }
} }
} }
+ = =
+ = =
+ = =
C y
3
2
dy
3
2
dy
3
2
3)
C t dt - dt - 2)
C 3x dx 3 dx 3 1)
}
+
+
=
+
C
1 n
x
a dx x a
1 n
n
1)
C
3
x 5x
C
3
x 5
C
6
10x
C
5
6
2x
C
5
5
5
1
2x
C
1
5
1
2x
dx 2x 2)
5 5 6
5
6
5
6
5
5
5
1
1
5
1
5
1
+ = + = + = + = +
+
= +
+
=
+ +
}
Nota: Para Integrar races de cualquier tipo, se tendrn que convertir a
exponentes fraccionarios.
C
x 9
4
C
9x
4
C x *
9
4
C
2
3
x
*
3
2
dx x
3
2
dx
3x -
2
dx
x 3 -
2
4)
C
5
x
C
5
x
C
2
5
x
*
2
1
dx x
2
1
dx
2
x
dx
2
x
3)
3
2
3
2
3
2
2
2
5
2
5
2
5
5
5
2
5
2
2
2
3
2
3
2
3
3
+ = + = + = +
= = =
+ = + = + = = =
+
} } }
} } }
4
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
( ) ( ) ( ) | | ( ) ( ) ( )
} } } }
+ = + dx x h dx x g dx x f dx x h x g x f
( ) C 2x
2
3x
3
x
dx 2 dx x 3 dx x dx 2 3x x 1)
2 3
2 2
+ + = + = +
} } } }
C x
6
1
x
6
1
x
2
1
x
5
3
C x
6
1
x
6
1
4
x
2
5
x
C dx x
3
1
dx x
2
1
dx x 2 dx x 3 dx
3
x
2
x
2x 3x 2)
2 3 4 5 2 3
4 5
2 3 4
2
3 4
+ + = + + =
+ + =
|
|
.
|
\
|
+
} } } } }
3
C x
6
1
x
1
x 2
C
2
x
3
1
2
x
2
x
dx x
3
1
dx x 2 dx x dx
3
x
x
2
x
1
3)
2
2
2 2
2
1
2
1
3
2
1
3
+ =
+
+ = + =
|
|
.
|
\
|
+
} } } }
C x
2
3
3x
2
C 3x *
2
1
x
1
*
3
2
C
x
2
1
1
x
3
2
dx x
2
1
dx x
3
2
dx
x 2
1
dx
3x
2
dx
x 2
1
3x
2
4)
3
3
1
3
1
3
1
1 2
3
2
2
3 2
2
3 2
2
+ = + = +
=
= =
|
|
.
|
\
|
} } } } }
C
4
x
x
3
2
x
1
C
4
x
x
3
2
1 -
x
C
2
x
2
1
2
3
x
1 2 -
x
dx x
2
1
dx x dx x dx
2
x
dx x dx
x
1
dx
2
x
x
x
1
5)
2
3
2
2
3
1 - 2
2
2
2
1
1 2 -
2
1
2 -
2 2
+ + = + + = + +
+
=
+ = + = |
.
|
\
|
+
+
+
} } } } } } }
C
x 4
3
x 2
3
C
2
x
2
3
3
1
x
2
1
C
1 3
x
2
3
3
3
3
4
x
2
1
dx x
2
3
dx x
2
1
dx
2x
3
dx
x 2
1
dx
2x
3
x 2
1
6)
2
3
2
3
1
1 3
3
3
3
4
3
3
4
3
3 4
3
3 4
+ + = +
= +
+
+
=
= =
|
|
.
|
\
|
+
+
} } } } }
5
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
1 n para C
1 n
v
dv v
1 n
n
= +
+
=
}
+
Para integrar un diferencial de la forma v
n
*
dv,
se debe analizar si el dv esta completo,
si lo esta se integra directamente. Si no lo est, se debe completar y posteriormente
EQUILIBRAR y por ultimo se integra.
Ejemplos:
( )
( )
C
8
1 2x
C C dx dx 1 2x 1)
4
4 4
3
+
+
= + = + = = +
+
} }
1 3
v
8
1
4
v
*
2
1
v 2 *
2
1
1P) Anlisis
2
1
x
1 ) x ( 2
= =
= =
+ =
incompleta dx dv
2 v'
1 2x v
2
: Equilibrar
( )
( )
C
3
1 3x
C
3
C
1 2
dx 3 1 3x 2)
3 3 1 2
2
+
+
= + = +
+
= +
+
}
v v
1P) Anlisis
completa dx dv
3 v'
1 3x v
=
=
+ =
3
C
3
x
1 C C
3
3 dx * dx
3
x
1 3)
3
3
1 2
2
2
* + |
.
|
\
|
+ = + = + = = |
.
|
\
|
+
+
} }
v
v
v
3
1
3
1P) Anlisis
incompleta dx dv
3
1
v'
3
x
1 v
=
=
+ =
3
1
6
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
C 1
3
2x
10
3
C
5
1
3
2x
2
3
C
5
1
3
2x
2
3
dx 1
3
2x
dx 1
3
2x
4)
5
5 1 4
4 4
+ |
.
|
\
|
= +
|
.
|
\
|
= +
|
.
|
\
|
= |
.
|
\
|
= |
.
|
\
|
+
} }
3
2
2
3
1P) Anlisis
incompleta dx dv
3
2
v'
3
2x
v
=
=
=
3
2
1
( ) ( )
( ) ( )
C
8
1 x
C
4
1 x
*
2
1
dx x 1 x dx x 1 x 5)
4
2
1 3
2
3
2
3
2
+
+
= +
+
= + = +
+
} }
2
2
1
1P) Anlisis
incompleta dx x dv
2x v'
1 x v
2
=
=
=
2
( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( )
C
8
2x x
C
4
2x x
2
1
dx 1 x 2x x dx 1 x 2x x 6)
4
2
1 3
2
3
2
3
2
* * +
+
= +
+
= + =
} }
+
2
2
1
1P) Anlisis
incompleta dx 1) - (x dv
2 - 2x v'
2x x v
2
=
=
=
2
C
4
3x
2 3
4
C
1
4
3x
2
3
4
dx
4
3x
2 dx
4
3x
2 dx
1
7)
1 2
2 2
2
4
3x
2
+
|
.
|
\
|
= +
|
.
|
\
|
= |
.
|
\
|
= |
.
|
\
|
=
+
|
|
.
|
\
|
} } }
4
3
3
4
*
1P) Anlisis
ta incomple dx dv
4
3
v'
4
3x
2 v
=
=
|
.
|
\
|
=
4
3
7
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
( ) ( )
( )
( )
( ) C 2x 1 C 2x 1
2
2
C
2x 1
2
1
C
2x 1
2
1
dx 2x 1 dx 2x 1 dx
2x) (1
1
dx
2x 1
1
8)
2
1
2
1
2
2
2
1
-
2
1
-
2
1
-
*
2
1
*
2
2
2
1
*
1/2
+ = + = +
=
+
= = =
} } } }
+
+
-2
2
1
1P) Anlisis
( )
incompleta dx dv
2 v'
2x 1 v
=
=
=
2
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
( )
( ) ( ) ( )
C
5
3x x
C
5
3x x
C
5
3x x 3
3
1
C
3x x
3
1
dx 1 x 3x x dx 1 x 3x x dx 1 x 3x x 9)
3
5
3
3
5
3
3
5
3
3
3
3
2
3
2
3
2
3 2
3
2
3 2 3
2
3
*
* *
3
5
+
= +
= +
=
+
= = =
+
} } }
3
3
1
1P) Anlisis
( )
( ) incompleta dx 1 x dv
3 3x v'
3x x v
2
2
3
=
=
=
3
C +
|
.
|
\
|
= +
|
.
|
\
|
=
|
.
|
\
|
=
|
.
|
\
|
+
} } 2
1 3
3
3
2
3x
2 9
2
C
2
2
3x
2
9
4
dx
2
3x
2
3
2
dx
2
3x
2 3
2
10) * * *
2
3
3
2
1P) Anlisis
incompleta dx dv
2
3
v'
2
3x
2 v
=
=
=
2
3
8
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
( ) ( )
( )
C
12
3x Sen
C
4
3x Sen
3
1
dx 3x Cos 3x Sen dx 3x Cos 3x Sen dx 3x Cos 3x Sen 11)
4 4
*
3
3
3
+ = + =
= =
} } }
3
3
1
1P) Anlisis
incompleta dx 3x Cos dv
3 * 3x Cos v'
3x Sen v
=
=
=
3
C
2
x
Tan
5
2
C
5
2
x
Tan
2
dx
2
x
Sec *
2
x
Tg dx
2
x
Sec
2
x
Tan dx
2
x
Sec
2
x
Tan 12)
5
5
2
4
2
4
2 4
+ = +
(
=
(
=
(
=
} } }
2
1
2
1P) Anlisis
i ncompl eta dx
2
x
Sec
2
1
dv
2
1
*
2
x
Sec v'
2
x
Tg v
2
2
=
=
=
| | | |
| |
| |
C x Cot 2 1
C Cotx 2 1 2
x Cot 2 1
dx x Csc 2 * x Cot 2 1 dx x Csc * x Cot 2 1
Cotx 2 1
dx x Csc
13)
2
1
2
2
2
1
2
2
1
2
2
1
2
*
2
1
2
1
2
1
2
1
+ =
+ =
=
= =
+
} } }
1P) Anlisis
a i ncompl et dx x Csc 2 dv
x Csc 2 v'
x Cot 2 1 v
2
2
=
=
=
n
9
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
C v Ln
v
dv
+ =
}
C 1 2x Ln C 1 2x Ln C 1 2x Ln *
2
1
1 2x
dx 2
2
1
1 2x
dx
1)
2
1
+ = + = + =
} }
1P) Anlisis
i ncompl eta 2dx dv
2 v'
1 2x v
=
=
=
C
x 1
1
Ln C x 1 Ln C x 1 Ln
2
1
x 1
dx 2x
2
1
x 1
dx x
2)
2
2
1
2 2
2 2
+
= + = + =
==
} }
1P) Anlisis
i ncompl eta dx 2x dv
2x v'
x 1 v
2
=
=
=
C
2
x
1
1
Ln C
2
x
1
1
Ln C
2
x
1 Ln C
2
x
1 Ln
3
2
2
x
1
dx x
2
3
3
2
2
x
1
dx x
3)
3
2
3
3
2
3
3
2
3 3
3
2
3
2
+
|
|
.
|
\
|
= +
|
|
.
|
\
|
= + = + =
} }
1P) Anlisis
i ncompl eta dx
2
3x
dv
2
3x
v'
2
x
1 v
2
2
3
=
=
=
10
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
C e dv e
v v
+ =
}
C e dx 2x e 1)
2
x
2
x
+ =
}
1P) Anlisis
compl eta dx 2x dv
2x v'
x v
2
=
=
=
C e 2 dx
2
1
- * e 2 dx e 2)
2
x
1
2
x
1
2
x
1
+
= =
} }
1P) Anlisis
i ncompl eta dx
2
1
- dv
2
1
- v'
2
x
1 v
=
=
=
C e 2
x 2
dx
* e 2
x
dx
e 3)
x x x
+ = =
} }
1P) Anlisis
incompleta dx
x 2
1
dv
x 2
1
v'
x v
=
=
=
C
2
e
C e
2
1
dx 2x Sen 2 * e
2
1
dx 2x Sen e 4)
2x Cos
2x Cos 2x Cos 2x Cos
+ = + = =
} }
1P) Anlisis
| | incompleta dx 2x Sen 2 dv
2x Sen 2 v'
2 * 2x Sen v'
2x Cos v
=
=
=
=
Nota:
Realizar el anlisis, cuando el coeficiente de la
variable y el exponente, sean diferentes a
unidad.
11
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
C
a Ln
a
dv a
v
v
+ =
}
C
a Ln
a
3
1
dx 3x a
3
1
dx x a 1)
3
x
2
3
x 2
3
x
+ = =
} }
1P) Anlisis
incompleta dx 3x dv
3x v'
x v
2
2
3
=
=
=
C
a Ln
a
dx a 2)
x 1
x 1
+ =
}
*
1P) Anlisis
completa dx dv
1 v'
x 1 v
=
=
=
C v Cos dv v Sen + =
}
C
2
x Cos
C x Cos *
2
1
dx 2x x Sen
2
1
dx x x Sen 1)
2
2 2 2
+
= + = =
} }
1P) Anlisis
incompleta dx 2x dv
2x v'
x v
2
=
=
=
12
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
C
x
1
Cos C
x
1
Cos
x
dx
*
x
1
Sen
x
dx
*
x
1
Sen 2)
2 2
+ = +
(
= =
} }
1P) Anlisis
incompleta
x
dx
dv
x
1
x v'
x
x
1
v
2
2
2
1
=
= =
= =
C v Sen dv v Cos + =
}
C
x
1
Sen
4
1
dx 2x *
x
1
Cos
2
1
*
2
1
dx 2x *
2
x
1
Cos
2
1
dx x
2
x
1
Cos
2
3
2
3
2
3
2
+ = =
} } }
) 1
1P) Anlisis
incompleta dx 2x dv
2x v'
x v
3 -
3 -
2
=
=
=
C
2
e Sen
C e Sen
2
1
dx 2e e Cos
2
1
dx e e Cos
2x
2x 2x 2x 2x 2x
+ = + = =
} }
) 2
1P) Anlisis
incompleta dx e 2 dv
e 2 v'
e v
2x
2x
2x
=
=
=
13
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
C v Sec Ln C v Cos Ln dv v Tan + = + =
}
( ) ( ) C ) 2x ( Sec Ln - C ) 2x ( Cos Ln
2x
dx -
2x Tan
2x
dx
2x Tan + = + = =
} }
) 1
1P) Anlisis
( )
incompleta dx
2x
1
dv
) 2x ( 2
2x D
v'
2x v
x
=
=
=
C v Sen Ln dv v Cot + =
}
C
x
1
Sen Ln
x
dx
- *
x
1
Cot
x
dx
x
1
Cot
2 2
+ = |
.
|
\
|
= |
.
|
\
|
} }
) 1
1P) Anlisis
incompleta dx
x
1
dv
1x 1x v'
x
x
1
v
2
2 1 1
1
=
= =
= =
C v Tan v Sec Ln dv v Sec + + =
}
C x Tan Sec x Ln C x Tan Sec x Ln
2
1
dx 2x Sec x
2
1
dx x Sec x
2 2 2 2 2 2
+ + = + + = =
} }
) 1
1P) Anlisis
incompleta dx 2x dv
2x v'
x v
2
=
=
=
14
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
C v Cot v Csc Ln dv v Csc + =
}
| |
C
) x Cot ) x Csc
1
Ln C ) x Cot ) x Csc Ln
C ) x Cot ) x Csc Ln 2 dx
x 2
1
* ) x Csc 2
x
dx
) x Csc
2
2
+
= + =
+ = =
} }
( (
( (
( ( ( ( ) 1
1P) Anlisis
( )
incompleta dx
x 2
1
dv
x 2
1
x 2
x D
v'
x v
x
=
= =
=
C v Tan dv v Sec
2
+ =
}
C
b
x
Tan b
b
dx
b
x
Sec b dx
b
x
Sec
2
2
+ = =
} }
) 1
1P) Anlisis
incompleta dx
b
1
dv
b
1
v'
b
x
v
=
=
=
15
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
C v Cot dv v Csc
2
+ =
}
C ax Cot
a
1
dx a ax Csc
a
1
dx ax Csc
2 2
+ = =
} }
) 1
1P) Anlisis
incompleta dx a dv
a v'
ax v
=
=
=
}
+ = C v Sec dv v Tan v Sec
C
b
ax
Sec
a
b
dx
b
a
b
ax
Tan
b
ax
Sec
a
b
dx
b
ax
Tan
b
ax
Sec + = =
} }
) 1
1P) Anlisis
incompleta dx
b
a
dv
b
a
v'
b
ax
v
=
=
=
16
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
}
+ = C v Csc dv v Ctg v Csc
C
ax
b
Csc
b
a
C
ax
b
Csc *
b
a
dx
ax
b
*
ax
b
Cot
ax
b
Csc
b
a
x
dx
ax
b
Cot
ax
b
Csc
2 2
+ = + = =
} }
) 1
1P) Anlisis
incompleta dx
ax
b
dv
x
1
*
a
b
x
1
D *
a
b
v
ax
b
v
2
2
x
=
= |
.
|
\
|
=
=
Para poder realizarlas es necesario utilizar las identidades trigonomtricas
fundamentales.
l) IDENTIDADES PITAGRICAS
1 x Csc x Cot x Cot 1 x Csc 1 x Cot x Csc
1 x Sec x Tan x Tan 1 x Sec 1 x Tan x Sec
x Sen 1 x Cos x Cos 1 x Sen 1 x Cos x Sen
2 2 2 2 2 2
2 2 2 2 2 2
2 2 2 2 2 2
= = = +
= = = +
= = = +
ll) IDENTIDADES RECIPROCAS
x Sen
1
Csc x
x Cos
1
Sec x
x Tg
1
x Cot = = =
lll) IDENTIDADES COCIENTES
x Sen
x Cos
x Cot
x Cos
x Sen
x Tg = =
17
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
Existen algunas integrales que de acuerdo a la forma en que se presentan,
se necesita de una tcnica en especial para poderla desarrollar y llegar al
resultado de las cuales sedan algunos ejemplos, del bloque que vimos de las
frmulas (4 17).
} } }
+ = = = C x Tan dx x Sec dx
x Cos
1
x Cos
dx
1)
2
2 2
} } }
+ = = = C Csc x dx Csc x x Cot dx
x Sen
1
x Sen
x Cos
x Sen
dx x Cos
2)
2
C x Cos Ln
dx dx x Tan
dx
x Cos
x Cos
dx
x Cos
x Sen
dx
x Cos
x Cos x Sen
3)
+ =
+ =
+ =
+
} }
} } }
( )
( ) ( )
C Cot Tan
Cot 2 Tan
d d Csc d 2 d d Sec
d 1 Csc d
Sen
Cos
*
Cos
Sen
2 d 1 Sec
d Cot d Cot Tan 2 d Tan
d Cot Cot * 2Tan (Tan d Cot Tan 4)
2 2
2 2
2 2
2 2 2
+ =
+ =
+ + =
+ + =
+ + =
+ + = +
} } } } }
} } }
} } }
} }
)
} }
+
+
=
x Sen 1
x Sen 1
*
1
x Sen - 1
dx
x Sen - 1
dx
5)
C Sec x x Tg dx Sec x x Tg x Tg dx
x Cos
1
x Cos
x Sen
dx x Sec
dx
x Cos
x Sen
x Cos
1
dx
x Cos
x Sen 1
x Sen 1
x Cos
dx
x Sen 1
x Sen 1
dx
2
2 2 2 2
+ + = + = + =
(
+ =
+
=
+
=
+
=
} } }
} } } }
Multiplicar por su Conjugado
18
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
x
x
x
e 0
e 1
1 e 1
1
+
=
+
}
dx
e 1
1
x
) 6
1P) Anlisis
i ncompl eta dx e dv
e v'
e 1 v
x
x
x
=
=
+ =
2P) Solucin
C e 1 Ln x dx
e 1
e
dx 1 dx
e 1
e
1
x
x
x
x
x
+ + =
+
=
|
|
.
|
\
|
+
=
} } }
C e Sen x d e e Cos dx e Cos e 7)
x x x x x
* + = =
} }
1P) Anlisis
compl eta dx e dv
e v'
e v
x
x
x
=
=
=
C
6
e
dx 2x Sen 6 * e
6
1
dx 2x Sen e 8)
2x Cos 3
2x Cos 3 2x Cos 3
+ = =
} }
1P) Anlisis
dx 2x Sen 6 dv
(2x) D 2x) Sen ( 3 dv
2x Cos 3 v
x
=
=
=
Divisin de polinomios
19
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
}
+ =
+
C
a
v
Tan Arc
a
1
a v
dv
2 2
}
+ =
+
C
2
x
Tan Arc
2
1
4 x
dx
1)
2
1P) Anlisis
2 a 4 a
dx dv
x v x v
2
2 2
= =
=
= =
C
3
2x
Tan Arc
6
1
C
3
2x
Tan Arc
3
1
*
2
1
9 4x
dx 2
2
1
9 4x
dx
2)
2 2
+ = + =
+
= =
+
} }
1P) Anlisis
i ncompl eta dx 2 dv
3 a 2x v
9 a 4x v
2 2 2
=
= =
= =
}
+
+
=
C
a v
a - v
Ln
2a
1
a v
dv
2 2
C +
3 x
3 x
Ln = C +
3
3 + x
3
3 - x
Ln
2
3
= C
1
3
x
1
3
x
Ln
1 * 2
1 *
1
9
x
dx
1)
2
3
|
.
|
\
|
+
+
+
}
3
1P) Anlisis
20
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
1 a 1 a
incompleta dx dv
3
x
v
9
x
v
2
2
2
= =
=
= =
3
1
C
4 3x
4 3x
Ln C
4 3x
4 3x
Ln C
4 3x
4 3x
Ln
2
3
C
6
4 3x
6
4 3x
Ln
4
6
C
6
4 3x
6
4 3x
Ln
4
3
2 C
2
x
3
2
3
2
2
x
Ln
3
2
2
1
2
9
4
4
x
dx
2
1
2
9
4
4
x
dx
2)
3
2
3
2 2
* *
+ |
.
|
\
|
+
= +
+
= +
+
=
+
+
= +
+
= +
+
|
.
|
\
|
=
} }
1P) Anlisis
dx
2
1
dv
3
2
a
2
x
v
9
4
a
4
x
v
2
2
2
=
= =
= =
Esta tcnica en si ya es un mtodo especial para diferenciales, que no se pueden
integrar directamente por las formulas bsicas y se aplica cuando en el integrando
aparecen binomios de la forma ax
2
+ bx o trinomios de la forma ax
2
+ bx + c, ya
sea en el denominador con o sin radical y en el numerador sin radical.
La idea consiste en completar el T.C.P., sumando o restando el trmino
2
2
b
|
.
|
\
|
siempre y cuando a = 1 y si a 1 primero se factoriza, posteriormente se completa el
T.C.P. para llegar al integrando a una de las formas de las ultimas formulas (18 26).
Ejemplos:
21
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
( )
( )
( )
C
4 x
x
Ln C
4 x
x
Ln
C
4 x
x
Ln
4
1
C
2 2 x
2 2 x
Ln
4
1
4 2 x
dx
4x x
dx
4x x
dx
1)
4
4
1
2 2 2
+
+
= +
+
=
+
+
= +
+ +
+
=
+
=
+ +
=
+
} } }
4 - 4
1P) Completar
4 = = |
.
|
\
|
= |
.
|
\
|
2
2 2
2
2
4
2
b
2P) Anlisis
( )
dx dv
2 a 2 x v
4 a 2 x v
2 2 2
=
= + =
= + =
( )
( )
( )
( )
C
x
2 x
Ln C
x
2 x
Ln
6
1
C
1 1 x
1 1 x
Ln
1 2
1
*
3
1
1 - 1 x
dx
3
1
1] - 1 2x [x 3
dx
6x 3x
dx
2)
6
2 2 2
+
= +
= +
+
=
=
+
=
} } }
1P) Factorizar y Completar
1 1
2
2
2
b
2
2 2
= = |
.
|
\
|
= |
.
|
\
|
2P) Anlisis
( )
dx dv
1 a 1 - x v
1 a 1 x v
2 2 2
=
= =
= =
22
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
C
2 x
Tg Arc
1
2 2) (x
dx
2
1
6) 4x 2(x
dx
12 8x 2x
dx
3)
2 2 2
+
=
+ +
=
+ + +
=
+ +
} } }
2 2 2 4 - 4
1P) Factorizar y Completar
4 = = |
.
|
\
|
= |
.
|
\
|
2
2 2
2
2
4
2
b
2P) Anlisis
( )
( )
dx dv
2 a 2 x v
2 a 2 x v
2
2 2 2
=
= =
= =
( ) C 1 1 x 1 x Ln
2
1
2
+ + =
=
=
+
=
} } } }
1) (x
dx
1) (x
dx
) 2x 4(x
dx
8x 4x
dx
4)
2 2 2 2
1
2
1
1 2 1 1
1P) Factorizar y Completar
1 = = |
.
|
\
|
= |
.
|
\
|
2
2 2
1
2
2
2
b
2P) Anlisis
( )
dx dv
1 a 1 x v
1 a 1 x v
2 2 2
=
= + =
= =
C 1 y y )
2
1
(y Ln
4
3
)
2
1
(y
dy
1 y y
dy
1 y y
dy
5)
2 2
2 2
2
+ + + + + =
+ +
=
+ + +
=
+ +
} } }
4
1
4
1
1P) Anlisis
dx dv
2
3
a
2
1
y v
4
3
a )
2
1
(y v
2 2 2
=
= + =
= + =
23
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
( ) ( ) | | ( )
C
3
3 x
Sen Arc
2
9
x 6x
2
3 x
dx 3 x 9 dx 9 3 x dx 6x x dx x 6x 6)
2
2
2 2 2
+
=
= = + =
} } } }
9 9
1P) Anlisis
( )
dx dv
3 a 3 x v
9 a 3 x v
2 2 2
=
= + =
= =
( )
( )
} } }
} } }
+ =
(
(
=
(
(
+ |
.
|
\
|
=
(
(
+ |
.
|
\
|
=
(
+ + = +
dx 4 1 2x dx 1
2
1 2x
4 dx 1
1 2x
4
dx 1
2
1
x 4 dx
4
5
1x x 4 dx 5 4x 4x 7)
2
2
2
2
2
2 2
2
1P) Factorizar y Completar
4
1
2
1
2
b
2 2
= |
.
|
\
|
= |
.
|
\
|
2P) Anlisis
( )
dx dv
2 a 3 x v
4 a 1 2x v
2 2 2
2 =
= + =
= =
2
3P) Solucin
( )
( ) ( )
( ) ( ) C 4 1 2x 1 2x Ln 4 1 2x
4
1 2x
C 4 1 2x 1 2x Ln
2
4
4 1 2x
2
1 2x
dx * 4 1 2x
2 2
2 2
2
+ + + + +
+
=
+
(
+ + + +
+
=
+ =
}
2
1
2
2
1
4
1
4
1
v
2
a
2
24
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
( ) dx 16 4 x dx 16 - 16 8x x dx 8x x 8)
2 2 2
} } }
= + =
1P) Completar
16 = = |
.
|
\
|
= |
.
|
\
|
2
2 2
4
2
8
2
b
2P) Anlisis
( )
dx dv
4 a 4 x v
16 a 4 x v
2 2 2
=
= =
= =
3P) Solucin
C 8x x 4 x Ln 8 8x x
2
4 x
C 8x x 4 x Ln
2
16
8x x
2
4 x
2 2
2 2
+ +
=
+ +
=
( ) dx 4 3 x 2 dx 5) 9 - 9 6x (x 2 dx 10 12x 2x 9)
2 2 2
} }
= + + = +
b a b a =
1P) Factorizar y Completar
9 = = |
.
|
\
|
= |
.
|
\
|
2
2 2
3
2
6
2
b
2P) Anlisis
( )
dx dv
2 a 3 x v
4 a 3 x v
2 2 2
=
= =
= =
3P) Solucin
( ) ( )
( ) ( ) C 4 3 x 3 x Ln 2 4 3 x
2
3 x
2
C 4 3 x 3 x Ln
2
4
4 3 x
2
3 x
2
2 2
2 2
+
(
=
+
(
=
25
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
| |
| | C + 4x x + 2) + (x Ln - 4x x
2
2 + x
C + 4x x + 2) + (x Ln 2 - 4x x
2
2 + x
dx 4 2) (x dx 4 4 4x x dx 4x x 10)
2 2 2
2 2
2 2 2
+ + =
+ + =
+ = + + = +
} } }
1P) Anlisis
2 a dx dv
2 x v
4 a 2) (x v
2 2 2
= =
+ =
= + =
| |
C +
9
3) - (x
Sen Arc
2
9
+ 3) - (x - 9
2
3) - (x
dx v a dx 3) - (x - 9
dx 9 3) - (x - dx 9 3) (x dx 9) 9 6x (x - dx x 6x 11)
2
2 2 2
2 2 2 2
=
=
+ = = + =
} }
} } } }
1P) Anlisis
3 a dx dv
3 x v
9 a 3) (x v
2 2 2
= =
=
= =
| |
| |
C +
4
2 - x
Sen Arc 8 + 2) (x - 16
2
2 - x
C +
4
2 - x
Sen Arc
2
16
+ 2) (x - 16
2
2 - x
dx 2) (x 16 dx 16 2) (x
dx 12 4 4 4x x dx 12 4x x dx x 4x 12 12)
2
2
2 2
2 2 2
=
=
= =
+ = + + = +
} }
} } }
26
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
CASO 1
} } }
= T.C.P dv
) (
dv ) (
*
n
v
C + 4 1) (x 1) (x Ln 3 2x x
C + 4 1) (x 1) (x Ln 2 *
2
1
2
1
3) 2x (x
*
2
1
4 1) (x
dx
2
2
dx 2) (2x * 3) 2x (x
2
1
i ncompl eta dx 2) (2x dv
4 1) (x
dx
2
2
dv *
2
1
3 2x x v
: Anal i si s
3 1 1 2x x
dx 2
3 2x x
dx 2) (2x
2
1
3 2x x
dx ) 4 (2x
2
1
3 2x x
dx 2) (x
3 2x x
dx 2) (x
1)
2 2
2
1
2
1
2
2
2
1
2
2
n 2
2 2
2 2 2
v
+ + + + + =
+ + + +
+
=
+
+ + + =
+ =
+
+ = + =
(
(
+ +
+
+
+
=
+
+ +
=
+
+
=
+
+
+
} }
} }
} }
} } }
2 - 2 2
2
1
27
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
| |
C +
3
2 x
Sen Arc x 4x - 5 -
2) (x - 9
dx
2
1
) x 4x - (5
*
2
1
-
9 - 2) (x
dx
dv *
2
1
-
i ncompl eta dx 4) (-2x dv
5) - 4 - 4 4x (x
dx
2
2
dv *
2
1
- x 4x - 5 v
: Anal i si s
5) 4x (x
dx 2
x 4x - 5
dx 4) (-2x
2
1
-
x 4x - 5
dx ) 4 6 (-2x
2
1
-
x 4x - 5
dx 3) (x
-
x 4x - 5
dx 3) (x
2)
2
2
1
2
1
2
2
n
2
n 2
2 2
2 2 2
v
v
+
+ =
+
=
+
=
=
+ +
= =
(
(
+
=
+
=
+
}
} }
} }
} }
} } }
+
4 -2
2
1
28
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
C +
1
3 - 2x
Sen Arc
2
1
8 4x 12x compl eta dv
3 2x v
3) (2x 1
2
1
2
1
8) 4x (12x
*
2
1
: 2 Anal i si s
4
1
2
) (2x
4
dx 2
dv *
2
1
i ncompl eta dx 8x) (12 dv
4
1
)
2
3
(x 4
dx 2
dv *
2
1
8 4x 12x v
: 1 Anal i si s
2)
4
9
4
9
3x 4(x
dx 2
8 4x 12x
dx 12) (-8x
2
1
8 4x 12x
dx ) 10 (-8x
2
1
8 4x 12x
dx 4x) - (5 2
8 4x 12x
dx 4x) - (5
3)
2
2
1
2
1
2
2
2
n
2
n 2
2
2
2 2 2
v
v
= =
+ =
+
=
(
(
(
(
(
(
(
(
=
=
(
(
(
(
(
+
= =
(
(
(
(
+ + +
+
=
+ +
=
=
}
} }
} }
} }
} } }
+
dx 2
dx 2
2
1
3
12 - 12
29
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
CASO 2
} } }
= . T.C.P
v
dv
) (
dv ) (
C +
2
2) - (x
Tan Arc
2
3
8) 4x (x Ln
C +
2
2) - (x
Tan Arc
2
1
3 + 8) 4x (x Ln
dx ) ( dv
4 2) (x
dx
2
6
8 4x x Ln
2
1
8 4x x v
: Analisis
8 4x x
dx 6
2
1
8 4x x
dx ) (
2
1
dx
8 4x x
4 2
2
1
8 4x x
dx 1) (x
8 4x x
dx 1) (x
1)
2
2
1
2
2
2 2
2 2
2 2 2
+ + =
+ =
=
+
+ + = + =
+ +
+
+
=
+
+ +
=
+
+
=
+
+
}
} }
} } }
4 2x
4 4
4 2x
4 2x 2
2
1
30
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
C +
2
3 + x
Tan Arc
2
9
13) 6x (x Ln
C +
2
3 + x
Tan Arc
2
1
9 13) 6x (x Ln
dx ) ( dv
4 3) (x
dx
9 13) 6x (x Ln 13 6x x v
: Analisis
13 6x x
dx
9 dx
13 6x x
) (
dx
13 6x x
9) (
dx
13 6x x
6) 3 (2x
13 6x x
dx 3) (2x
2)
2
2
2
2 2
3 2
2 2 2
+ + =
|
.
|
\
|
+ + =
+ =
+ +
+ + = + + =
+ + +
+ +
+
=
+ +
+
=
+ +
+
=
+ +
}
} }
} } }
6 2x
9 9
6 2x
6 2x 6
31
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
C 3 4x 4x Ln
3 2x
1 - 2x
Ln
C
3 2x
1 - 2x
Ln 3 4x 4x Ln - Ln1
C
3 2x
1 - 2x
Ln
3) 4x (4x
1
Ln
C
3 2x
1 - 2x
Ln
16
5
3 4x 4x Ln
C
2 1 2x
2 - 1 2x
Ln
4
1
4
5
3 4x 4x Ln
8
1
2 a
4 a
]
4 - 1) (2x
dx 2 20
v
dv
[
8
1
i ncompl eta dx 2 dv
1 2x v
]
4 - 1) (2x
dx
20
v
dv
[
8
1
: 2 Anal i si s
]
1]
2
1) (2x
4[
dx
20
v
dv
[
8
1
dx 4) (2x dv
8 4x x v
]
)
4
3
4
1
4
1
x 4(x
dx
20
3 4x 4x
dx 4) (8x
[
8
1
- : 1 Anal i si s
3 4x 4x
dx 4) - 4 16 - (8x
8
1
-
3 4x 4x
dx 2) (-x -8
8
1
-
3 4x 4x
dx x) - (2
3)
8 2
8
16
5
2
16
5
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2 2 2
16
8
1
8
1
1 Ln
B Ln - A Ln
B
A
Ln
+ + |
.
|
\
|
+
=
+
+
+ + =
+
+
+
+
=
+
+
+ + =
+
+ +
+
- + + = =
=
+
= =
=
+
=
+
= =
+ =
+ +
+
+
=
+
+
=
+
+
=
+
=
=
} }
} }
} }
} }
} } }
0
2
32
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
( )
( )
( )
( )
C
2
2 - 3x
Tan Arc
9
5
8 12x 9x Ln
9
1
C
2
2 - 3x
Tan Arc
2
1
9
10
8 12x 9x Ln
9
1
2 a
4 a
4 2 - 3x
dx 3
10 8 12x 9x Ln
9
1
incompleta dx 3 dv
2 3x v
4 2 - 3x
dx 3
3
30
8 12x 9x Ln
9
1
: 2 Analisis
9
4 2 - 3x
9
dx
30
v
dv
9
1
9
4
3
2
6
4
9
4
9
2 - 3x
9
dx
30
v
dv
9
1
1
2
3
4
2
b
9
4
3
2 - 3x
9
dx
30
v
dv
9
1
dx 12) (18x dv
9
4
3
2
- x 9
dx
30
v
dv
9
1
8 12x 9x v
: 1 Analisis
)
9
8
9
4
9
4
x
9
12
- 9(x
dx
30
8 12x - 9x
12) - (18x
9
1
dx
8 12x - 9x
12) 12 18 (18x
9
1
8 12x - 9x
dx 2) (2x 9
9
1
8 12x - 9x
dx 2) (2x
4)
2
2
2
2
2
2
2
2
2 2
2
2
2
2
2
2
2
2
2 2 2
+ + + =
+ - + + = =
=
(
+
+ + = =
=
(
+
+ + =
(
(
(
(
(
+
+ = = |
.
|
\
|
= |
.
|
\
|
=
(
(
(
(
(
+
+ =
|
|
|
|
.
|
\
|
= |
.
|
\
|
(
(
(
(
(
(
(
+ |
.
|
\
|
+ = =
(
(
(
(
(
(
(
+ |
.
|
\
|
+ = + =
(
(
(
(
+ +
+
+ +
=
+
+
=
+
+
}
}
} }
} }
} }
} }
} }
} } }
33
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
( )
( )
( )
C
5
2 - 3x
Tan Arc
5 3
1
3 4x - 3x Ln
6
1
5 a
5 a
C
2
2 - 3x
Tan Arc
5
1
3
1
3 4x - 3x Ln
6
1
completa dx 3 dv
2 3x v
5 2 - 3x
dx 3
3
1
v
dv
6
1
: 2 Analisis
3
5 2 - 3x
dx
2
v
dv
6
1
9
5
9
2 - 3x
3
dx
2
v
dv
6
1
1
2
3
4
2
b
9
5
3
2 - 3x
3
dx
v
dv
6
1
dx 4) (6x dv
9
5
3
2
- x 3
dx
v
dv
6
1
3 4x - 3x v
: 1 Analisis
1)
9
4
9
4
x
3
4
- 3(x
dx
3 4x - 3x
4) - (6x
6
1
dx
3 4x - 3x
) 6 - (6x
6
1
3 4x - 3x
dx ) (x
3 4x - 3x
dx ) (x
5)
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2 2 2
+ + = =
=
+ - + = =
=
+
=
(
(
(
(
+
=
(
(
(
(
(
+
=
|
|
|
|
.
|
\
|
= |
.
|
\
|
(
(
(
(
(
(
(
+ |
.
|
\
|
= =
(
(
(
(
(
(
(
+ |
.
|
\
|
= + =
(
(
(
(
+ +
+
=
+
+
=
+
=
+
} }
} }
} }
} }
} }
} }
} } }
2
2
2
1 1 4 4 6
6
1
34
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
Menor grado
del exponente
Mayor grado
del exponente
La integracin por partes es un mtodo especial que se utiliza para integrar
El producto de dos Funciones o Diferenciales. Principalmente el producto de una
funcin algebraica y una trascendente (puede ser logartmicas, exponenciales y
trigonomtricas), tambin se emplear para integrar casos especiales, el mtodo
consiste en utilizar la frmula.
} }
- - = - du v v u dv u
PARTES DE LA FORMULA
I) El u- dv, es un producto de funciones o diferenciales.
II) Se toma a dv como la funcin ms fcil de integrar.
III) Se toma a u como la funcin de mayor grado y se calcula la diferencial de
du reduciendo el grado de dificultad de la parte
}
v- du
Nota: Cuando se tenga a una integral de la forma.
8) 4)
7) 3)
6) 2)
5) 1)
} }
} }
} }
} }
Ln * Alg
Exp * Trig
Alg * Alg
Alg * Exp
Alg * Trig
Ln * Exp
Ln * Trig
Alg * Trig Inv
u dv
u dv
u dv
u dv
u dv
u dv
u dv
u dv
35
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
( ) ( ) ( )
( )
( ) ( )
( ) ( ) C x 1
15
4
x 1 x
3
2
C x 1
5
2
3
2
x 1 x
3
2
C
2
5
x 1
3
2
x 1 x
3
2
dx x 1
3
x 1
3
2
x dx x 1 x 1)
5 3
2
5
2
3
2
2
2
3
2
3
2
3
2
3
+ + + =
+ + + =
+
+
+ = + + = +
+
} }
2
2
3
2
2
2
1
x) (1
3
2
2
3
x) (1
v
dx dv
x 1 v
dx x) (1 dv
dx x 1 dv
dx du
x u
2
1
Compl eta
: 2 Anal i si s
: 1 Anal i si s
+ =
+
=
=
+ =
+ =
+ =
=
=
+
} }
( ) ( )
( ) C bx a
3b
4
bx a
b
2x
dx bx a
b
bx a
b
2
x x dx
bx a
x
2)
2
2
1
2
3
+ + + =
+ + = + =
+
} } }
3
2
dx bx) (a
2
1
2
1
2
2
2
1
2
1
2
1
bx) (a
b
2
2
1
bx) (a
b
1
v
dx b dv
bx a v
dx b bx) (a
b
1
dv
dx bx) (a dv
dx du
x u
Incompl eta
: 2 Anal i si s
: 1 Anal i si s
+ =
+
=
=
+ =
+ =
+ =
=
=
+
} }
36
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
C x Sen x Cos x
dx x Cos x Cos x dx x Cos x Cos x dx x Sen x 3) *
+ + =
+ = =
} } }
x Cos v
dx dv
x v
dx x Sen dv
dx du
x u
Compl eta
: 2 Anal i si s
: 1 Anal i si s
=
=
=
=
=
=
} }
Nota: Si se Toma a u = Sen x, se complica la Integral
C 3x Cos
9
2
3x Sen
3
2x
=
dx 3x Sen
3
2
3x Sen
3
2x
=
dx 3x Sen
3
2
3x Sen
3
2x
= dx 3x Sen 2
3
1
3x Sen
3
2x
dx 3x Cos 2x 4)
+ +
=
}
} } }
3
3
1
3x Sen
3
1
v
dx 3x Cos dv
=
=
=
=
=
=
=
}
} }
3
3
1
dx 3 dv
3x v
: 2 Analisis
dx 3x Cos dv
dx 2 du
2x u
: 1 Analisis
37
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
| | C bx) (Cos Ln
b
a
bx Tan
b
ax
=
dx bx Tan
b
a
bx Tan
b
ax
=
dx bx Tan
b
a
bx Tan
b
ax
= dx bx Tan
b
a
bx Tan
b
ax
5)
2
*
*
*
+ +
=
}
} } }
b
b
1
dx bx Sec ax
2
bx T
bx Sec
dx dv
bx v
: 2 Analisis
bxdx Sec dv
dx a du
x a u
1: Analisis
2
2
an
b
1
v
dx dv
=
=
=
=
=
=
=
}
} }
b
b
1
b
C
b
1
x
b
e
C
b
1
-
b
x
e
C e
b
1
e
b
x
dx e e
b
1
x dx e x 6)
bx
bx
bx bx bx bx bx
2
2
+
(
=
+
(
=
+ = =
} }
b
b
1
bx
bx
I ncompleta
: 2 Analisis
bx
e
b
1
v
dx b e
b
1
v
dx b dv
bx v
dx e dv
dx du
x u
: 1 Anlisis
=
=
=
=
=
=
=
}
} }
38
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
| | C 1 x x
2
e
dx e x 7)
2
2x
2x 2
+ + =
}
C 1) x (Ln x
C x - x Ln x dx
x
1
x x * x Ln dx x Ln 8)
+ =
+ = =
} }
x v
dx dv
x
dx
du
x Ln u
: 1 Anlisis
=
=
=
=
} }
C + 2) - x (Ln x
C + 2x - x Ln x
dx 2 - x Ln x dx
x
2x
x x Ln x dx x Ln 9)
2
2
2
2
2 2
=
=
=
|
.
|
\
|
=
} } }
x v
dx dv
dx
x
2x
du
x Ln u
Anal i si s
2
2
=
=
=
=
} }
39
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
( )
| |
| |
| | C 1) x Ln 2 x Ln x
C 2 x Ln 2 x Ln x
C 2x x Ln 2x x Ln x
x x Ln x 2 x Ln x
dx x Ln 2 x Ln x dx x Ln
x
2
x x Ln x dx x Ln dx x Ln 10)
2 2
2
2
2
2 2 2 2
+ + =
+ + =
+ + =
=
= = =
} } } }
(
( )
x v
dx dv
dx x Ln
x
2
du
x Ln u
: 1 Anlisis
2
=
=
=
=
} }
C 1) x (Ln
3
x
=
C
3
x
x Ln
3
x
=
dx x x Ln
3
x
= dx
x
3
3
x
x Ln
x
dx x Ln x 11)
3
3
3
3
3
2 3
3 3
3
3
3 2
+
+
=
} } }
3
3
x
v
x x dv
dx
x
3
dx
x
3x
du
x Ln u
: 1 Anlisis
3
2
3
2
3
=
=
= =
=
} }
d
40
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
C x - x Ln x
C
x
2 - x Ln x
dx x 2 - x x Ln dx
x
2
x x x Ln dx x Ln 2x 12)
2 2 2
2
2 2
2 2 2 2 2 2
+ =
+ =
= =
} } }
- - -
2
2
2
2
x v
dx 2x dv
dx
x
2
du
x
2x
du
x Ln u
Analisis
=
=
=
=
=
} }
( )
C x - 1 + x Sen Arc x
C
2
1
x 1
2
1
+ x Sen Arc x
dx x ) x (1 - x Sen Arc x
dx x ) x (1 x Sen Arc x dx ) x (1 x x Sen Arc x dx x Sen Arc 13)
2
2
2
2
1
2
2
1
2
2
1
2
2
1
2
+ =
+
|
.
|
\
|
=
= =
+
}
} } }
- -2
2
1
-
x v
dx dv
dx
x 1
1
du
x Sen Arc u
: Analisis
2
=
=
=
=
} }
1
dx x dv
x - 1 v
: 2 Analisis
2
2 =
=
41
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
C 9x - 1
3
1
3x Cos Arc x C ) 9x - (1
6
2
3x Cos Arc x
C
2
1
) 9x - (1
6
1
3x Cos Arc x
dx x ) 9x (1
3
3x Cos Arc x dx 3x Cos Arc 14)
2
2
1
2
2
2
2
1
2
2
1
2
+ + = + + =
+ + =
=
+
} }
18
18
*
x v
dx dv
dx
9x 1
3
du
3x Cos Arc u
: Analisis
2
=
=
=
=
} }
1
dx x dv
9x 1 v
: 2 Analisis
2
18 =
+ =
C
b
x a
1 Ln
2a
b
b
ax
Cot Arc x
C
b
ax
1 Ln
2a
b
b
ax
Cot Arc x dx
b
ax
1
b
2ax
2a
b
b
ax
Cot Arc x
dx
b
ax
1
b
ax
b
ax
Cot Arc x dx
b
ax
1
b
a
x
b
ax
Cot Arc x dx
b
ax
Cot Arc 15)
2
2 2
2
2
2
2 2
+ + + =
+
|
.
|
\
|
+ + =
|
.
|
\
|
+
+ =
|
.
|
\
|
+
+ =
|
.
|
\
|
+
=
}
} } }
x v
dx dv
b
ax
1
b
a
du
b
ax
Cot Arc u
: 1 Analisis
2
=
=
|
.
|
\
|
+
=
=
} }
dx
b
ax
b
2a
dv
dx
b
x 2a
dv
b
x a
1 v
b
ax
1 v
: 2 Analisis
2
2
2
2 2
2
* =
=
+ =
|
.
|
\
|
+ =
42
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
( )
dt 2t dx
t x
=
=
=
=
=
}
2
t x
: Donde
t x
dx x Tan Arc 1)
2
: Variable de Cambio por Analisis
Sustituyendo en la integral original
} }
= dt 2t t Tan Arc dx x Tan Arc 1) *
u dv
2
*
t v
dt 2t dv
t 1
dt 1
du
t Tan Arc u
: 1 Analisis
2
=
=
+
=
=
} }
1
1 t -
t 1 t
1
: 2 Analisis
2
2
+
2
Utilizando la frmula de Integracin por Partes
( ) C x - x Tan Arc 1 x
C
1
x
Tg Arc
1
1
x - x Tan Arc x
1 t
dt
dt - t Tan Arc t
dt
1 t
1
1 t Tan Arc t
1 t
dt t
t Tan Arc t dx x Tan Arc 1)
: Variable de Regreso
2
2
2
2
2
2
2
*
*
*
*
+ + =
+ + =
|
.
|
\
|
+
+ =
|
.
|
\
|
+
=
+
=
} }
} } }
43
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
| | C x x Cos x Sen
2
1
dx x Sen
C x x Cos x Sen dx x Sen
dx x Sen - dx 1 x Cos x Sen dx x Sen
dx x) Sen - (1 x Cos x Sen
dx x Cos x Cos x Sen
dx x Cos x Cos x Cos x Sen dx x Sen * x Sen dx x Sen 2)
*
*
*
*
*
* *
2
2
2 2
2
2
2
+ =
+ + =
+ =
+ =
+ =
+ = =
}
}
} } }
}
}
} } }
x Cos v
dx x Sen dv
dx x Cos du
x Sen u
=
=
=
=
} }
: 1 Anlisis
| | C x x Cos x Sen
2
1
dx x Cos
C x x Cos x Sen dx x Cos
dx x Cos dx 1 x Cos x Sen dx x Cos
dx x) Cos - (1 x Cos x Sen
dx x Sen x Cos x Sen
dx x Sen - x Sen x Sen x Cos dx Cosx x Cos dx x Cos 3)
*
*
*
*
*
* * *
2
2
2 2
2
2
2
+ + =
+ + =
+ =
+ =
+ =
= =
}
}
} } }
}
}
} } }
x Sen v
dx x Cos dv
dx x Sen - du
x Cos u
=
=
=
=
} }
: 1 Anlisis
2
2
44
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
| |
| | C x Cos x Sen
2
e
dx x Sen e
C x Sen e x Cos e dx x Sen e
dx x Sen e x Sen e x Cos e dx x Sen e
dx x Sen e x Sen e x Cos e
dx x Cos e x Cos e dx e x Cos x Cos * e dx x Sen e 4)
x
z
x x x
x x x x
x x x
x x x x x
+ =
+ + =
+ =
+ =
+ = =
}
}
} }
}
} } }
x Cos v
dx x Sen dv
dx e du
e u
x
x
=
=
=
=
} }
: 1 Anlisis
x Sen v
dx x Cos dv
dx e du
e u
x
x
=
=
=
=
} }
: 2 Anlisis
| |
| | C x Cos x Sen
2
e
dx x Cos e
C x Cos e x Sen e dx x Cos e
dx x Cos e x Cos e x Sen e dx Cosx e
dx x Cos e x Cos e x Sen e
dx x Sen e x Sen e dx e x Sen x Sen e dx x Cos e 5)
x
z
x x x
x x x x
x x x
x x x x x
*
*
*
+ + =
+ + =
+ =
+ =
= =
}
}
} }
}
} } }
x Sen v
dx x Cos dv
dx e du
e u
x
x
=
=
=
=
} }
: 1 Anlisis
x Cos - v
dx x Sen dv
dx e du
e u
x
x
=
=
=
=
} }
: 2 Anlisis
2
2
45
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
dx e x 6)
2
x 3
}
=
3
x la r descompone que tendra se integrar, puede se No
2 dv
x v
: 2 Anlisis
dx e dv
dx 3x du
x u
: 1 Anlisis
2
2
3
2
x
dx x =
=
=
=
=
}
| | C 1 x e
2
1
C e
2
1
- e x
2
1
dx 2x e
2
1
- e x
2
1
dx 2x e
2
1
- e x
2
1
dx x e x dx e x
2
2
2
2 2 3
2
x
2
x
2
x
2
x
2
x
2
x
2
x
2
x
2
x
+ =
+ =
=
= =
}
} } }
x e v
dx x e dv
dx x dv
x v
: 2 Anlisis
dx x e dv
dx 2x du
x u
: 1 Anlisis
2
x
2
x
2
x
2
2
2
2
1
2
2
1
2
=
=
=
=
=
=
=
}
}
46
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
( )
( )
( ) ( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
C
x 1
e
C
x 1
e x e e x -
C
x 1
x 1 e e x -
C e
x 1
e x
dx e
x 1
e x
dx x 1 * e
x 1
-
x 1
e x dx x 1 * e x dx
x 1
e x
7)
x
x x x
x x
x
x
x
x
x x x
x
*
+
+
=
+
+
+ +
=
+
+
+ +
=
+ +
+
=
+
+
=
+
+
+
= + =
+
}
} } }
1 1
2
2
( )
( )
( )
( ) ( )
( )
x 1 1 -
x 1
1 -
x 1
v
dx dv
x 1 v
: 2 Anlisis
dx x 1 dv
dx 1 x e du
dx e e x du
e x u
: 1 Anlisis
1 1 2
x
x x
x
+
=
+
=
+
=
=
+ =
+ =
+ =
+ =
=
+
}
1
2
47
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
INTRODUCCIN
En este mtodo se plantean integrales de diferenciales trigonomtricas no
inmediatas que estn elevadas a una potencia mayor que la unidad y en
algunos casos a una potencia racional, para resolver adecuadamente estas
integrales se har uso de las identidades trigonomtricas bsicas y de sus
propiedades, de tal forma que se va disminuyendo el grado de dificultad hasta
llegar a integrales inmediatas.
NOTA: Para resolver este tipo de integrales hay que tomar en cuenta lo siguiente:
a) Cuando la funcin trigonomtrica tiene exponente par, nicamente el Sen
2
x y
Cos
2
x se emplearan las siguientes formulas:
1)
2x Cos
2
1
2
1
x Sen
2
=
2)
2x Cos
2
1
2
1
x Cos
2
+ =
b) Cuando la funcin trigonomtrica sea non y adems la Tan
2
x, Cot
2
x, Sec
2
x y
Csc
2
x, se emplearan las Identidades pitagricas.
3) 1 x Cos x Sen
2 2
= +
4) 1 x Tan x Sec
2 2
=
5) 1 x Cot x Csc
2 2
=
48
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
C 2x Sen
4
1
2
x
dx 2x Cos *
2
1
dx
2
1
dx 2x Cos
2
1
2
1
dx x Sen 1)
2
+ =
} }
=
} }
= 2
2
1
) (
dx dv
2x v
: 1 Anl i si s
2 =
=
( )
C 6x Sen
12
1
2
x
dx 6x Cos *
2
1
2
x
dx 6x Cos
2
1
2
x
dx 6x Cos
2
1
dx
2
1
dx 3x 2 Cos
2
1
2
1
dx 3x Cos 2)
2
+ + =
}
+ =
}
+ =
} }
+ =
} }
+ =
6
6
1
] [
dx dv
6x v
: 1 Anl i si s
6 =
=
C x - x Tan
dx dx x Sec dx 1) - x Sec dx x Tan 3)
2 2 2
+ =
}
}
=
} }
= (
C x 4x Cot
4
1
C x 4x Cot
4
1
dx dx 4x Csc
dx dx 4x Csc dx 1) - 4x Csc dx 4x Cot 4)
2
2 2 2
+ =
+ =
} }
=
}
}
=
} }
=
4
4
1
(
dx dv
4x v
: 1 Anl i si s
4 =
=
49
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
| |
C x Cos
3
x Cos
C
3
x) Cos
x Cos
dx x Sen Cosx x Cos
dx x Sen Cosx) dx x Sen
dx x Sen x Cos dx x Sen
dx x Sen x) Cos 1 dx x Sen x Sen dx x Sen 5)
3
1 2
2
2
2
2 2 3
+ =
+ + =
}
+ =
} }
=
} }
=
}
=
} }
=
+
(
(
(
dx x -Sen dv
x Cos v
: 1 Anl i si s
=
=
C
6
2x Sen
2
2x Sen
C
3
2x) Sen
*
2
1
2
2x Sen
dx 2x Cos 2x) Sen
2
2x Sen
dx Cos2x Sen2x) 2dx * Cos2x
2
1
dx 2x Cos 2x Sen dx 2x Cos
dx 2x Cos 2x) Sen 1 dx 2x Cos 2x Cos dx 2x Cos 6)
2
3
2
2
2
2 2 3
+ =
+ =
}
=
} }
=
} }
=
}
=
} }
=
(
(
(
(
2
2
1
dx 2x Cos dv
2x Sen v
: 2 Anl i si s
dx 2 dv
2x v
: 1 Anl i si s
2 =
=
=
=
50
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
( )
C Cosx Ln
2
x Sec
) x Cos Ln dx x Tan * Sec x * Sec x
dx x Tan dx x Tan Sec x
dx x Tan dx x Tan * x Sec
dx x Tan 1) x Sec dx x Tan * x Tan dx x Tan 7)
2
2
2
2 2 3
+ + =
}
=
} }
=
} }
=
}
=
} }
=
(
(
dx x Tan Sec x dv
Sec x v
: 1 Anl i si s
=
=
( )
( )
resul tado de opci on 2da C x Sen Ln
2
x Cot
resul tado de opci on 1ra C x Sen Ln
2
x Csc
C x Sen Ln dx x Cot * x Csc *
2
x Csc
dx x Cot dx x Cot * x Csc
dx x Cot dx x Cot * x Csc
dx x Cot 1) x Csc dx x Cot * x Cot dx x Cot 8)
2
2
1 1
2
2
2 2 3
+ =
+ =
+
}
=
} }
=
} }
=
}
=
} }
=
+
(
dx x Cot Csc x dv
Csc x v
: 1 Anl i si s
=
=
51
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
Se resuelve por el Mtodo de integracin por Partes el 9 y el 10
| | C x Tan Sec x Ln x Tan Sec x
2
1
x Sec
C x Tan Sec x Ln x Tan Sec x x Sec 2
dx Sec x dx x Sec - x Tan Sec x
dx Sec x 1) x Sec - x Tan Sec x
dx Sec x x Tan - x Tan Sec x
dx x Sec * Sec x dx x Sec 9)
*
3
3
3
2
2
2 3
+ + + =
}
+ + + =
}
}
+
}
=
}
=
}
=
} }
=
(
x Tan v
dx x Sec dv
dx x Tan * x Sec du
x Sec u
: 1 Anl i si s
2
=
} }
=
=
=
| | C x Cot - Csc x Ln x Cot Csc x -
2
1
* + +
}
= dx x Csc 10)
3
C 4x Sen
32
1
2x Sen
4
1
x
8
3
C 4x Sen
32
1
8
x
2x Sen
4
1
4
x
dx * 4x Cos *
8
1
2
x
*
4
1
2x Sen
1
4
x
dx 2x Cos
2
1
2
1
4
1
2x Sen
1
4
x
dx 2x Cos
4
1
dx 2x Cos *
2
1
dx
4
1
dx 2x Cos
4
1
2x Cos
2
1
4
1
dx 2x Cos
2
1
2
1
dx ) x Sen dx x Sen 11)
4
4
2
2
2
2 2 4
+ + =
+ + + =
}
+ + =
}
+ + =
} } }
+ =
}
+ =
}
=
} }
=
(
|
.
|
\
|
|
.
|
\
|
|
.
|
\
|
4
4
1
2
2
1
(
52
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
( )
C 4x Sen
32
1
2x Sen
4
1
x
8
3
C 4x Sen
32
1
8
x
2x Sen
4
1
4
x
dx 4 4x Cos
4
1
8
1
2
x
4
1
-
4
x
2x Sen
4
1
4
x
dx 4x Cos
2
1
2
1
4
1
-
4
x
2x Sen
4
1
4
x
dx 2x Sen dx
4
1
2x Sen
4
1
4
x
dx 2x Sen - 1
4
1
2x Sen
4
1
dx
4
1
dx 2x Cos
4
1
dx 2x Cos
2
1
dx
4
1
dx 2x Cos
2
1
2
1
dx x) Cos dx x Cos 12
* *
* *
2
2
2
2
2 2 4
+ + + =
+ + + =
}
+ + + =
}
+ + =
} }
+ + =
}
+ +
}
=
} }
+
}
+ =
}
+ =
} }
=
(
|
.
|
\
|
|
.
|
\
|
2
2
1
( )
dx dv
4x v
: 2 Anl i si s
dx dv
2x v
: 1 Anl i si s
4
2
=
=
=
=
| |
C x x Tan
3
x Tan
dx dx x Sec
3
x Tan
dx 1) x Sec
3
x an
dx x Tan - dx x Sec x Tan
dx * x 1)Tan x (Sec
dx x Tan * x Tan dx x Tan 13)
3
2
3
2
3
2 2
2
2 2
2
2
4
+ + =
}
+
}
=
}
=
} }
=
}
=
}
=
}
(
dx x Sec dv
x Tan v
: 1 Anl i si s
2
=
=
53
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
C x x Cot
3
x Cot
dx dx x Csc
3
x Cot
dx x Cot x Csc
3
x Cot
dx x Cot - dx * x Csc * x Cot
dx x Cot 1) x (Csc
dx x Cot * x Cot dx x Cot 14)
3
2
3
2
2
3
2 2
2
2 2
2
2
4
+ + +
=
}
+
}
=
}
=
} }
=
}
=
}
=
}
dx x -Csc dv
x Cot v
: 1 Anl i si s
2
=
=
C
3
x Tan
x Tan
dx x Sec * x Tan dx x Sec
dx x Sec x) Tan (1
dx x Sec * x Sec dx x Sec 15)
3
2 2
2
2 2
2
2
4
+ + =
}
+
}
=
}
+ =
}
=
}
dx x Sec dv
x Tan v
: 1 Anl i si s
2
=
=
| | | |
| | | |
C
5
x Cos
x Cos
3
2
Cosx
dx x Sen x Cos dx x Sen Cosx 2 dx x Sen
dx x Sen x Cos dx x Sen x Cos 2 dx x Sen
dx x Sen x) Cos x 2Cos 1
dx x Sen * x) Cos (1
dx x Sen * x) Sen dx x Sen 16)
5
3
*
4 2
4 2
4 2
2 2
2
2 5
+ + =
}
+
} }
=
}
+
} }
=
}
+ =
}
=
}
=
}
) ( ) ( ) ( ) (
(
(
dx Senx dv
x Cos v
: 1 Anl i si s
=
=
54
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
| |
C
5
x Sen
3
x Sen 2
x Sen
dx x Cos * x Sen dx x Cos x Sen 2 dx x Cos
dx x Cos x) Sen x 2Sen 1
dx x Cos * x) Sen 1
dx x Cos * x) Cos dx x Cos 17)
5 3
4 2
4 2
2 2
2
2 5
+ + =
}
+
} }
=
}
+ =
}
=
}
=
}
(
(
(
dx x Cos dv
x Sen v
: 1 Anl i si s
=
=
resul tado de opci on 2da C x Sec Ln
2
x Tan 2
4
x Sec
resul tado de opci on 1ra C x Cos Ln
2
x Sec 2
4
x Sec
dx x Tan dx x Tan * Sec x * Sec x 2 dx Tan * x Sec
dx x Tan 1) x Sec 2 x Sec
dx x Tan * 1) x Sec
dx x Tan * x) Tan dx * x Tan 18)
2 4
2 4
4
2 4
2 2
2
2 5
+ + =
+ =
} } }
+ =
}
+ =
}
=
}
=
}
(
(
(
dx x Tan * x Sec dv
x Sec v
: 1 Anl i si s
=
=
55
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
C x Sen Ln
2
x 2Csc
4
x Csc
dx x Cot dx x Cot Csc x * Csc x 2 dx x Cot * Csc x * x Csc
dx x Cot dx x Cot * x Csc 2 dx x Cot * x Csc
dx x Cot 1) x 2Csc x Csc
dx x Cot 1) x Csc
dx x Cot x) Cot dx x Cot 19)
2 4
3
2 4
2 4
2 2
2
2 5
(
+ +
=
} } }
+ =
} } }
+ =
}
+ =
}
=
}
=
}
) ( ) (
(
(
dx x Cot Csc x dv
Csc x v
: Anl i si s
=
=
NOTA: Las Frmulas de reduccin son sacadas de la Integracin por Partes.
C x Tan * Sec x Ln
4
3
x Tan * Sec x
8
3
4
x Tan * x Sec
C x Tan * Sec x Ln ) x Tan * Sec x
2
1
4
3
4
x Tan * x Sec
dx x Sec
4
3
4
x Tan * x Sec
dx x Sec
1 - 5
2 - 5
1 5
x Tan * x Sec
dx x Sec 20)
3
3
3
3
2 5
2 5
5
+ + + =
+ + + =
}
+ =
}
+
=
}
(
(
=
}
dx x Csc 21)
5
56
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
| |
C
2
x Sen
x Cos
dx x Cos x Sen dx x Sen
dx
x) Cos 1
x x)Sen Cos (1 x) Cos 1
dx
x Cos 1
x x)Sen Cos (1
dx
x Cos 1
x Sen x Sen
x Cos 1
dx x Sen
22)
2
2
2 3
*
+ + =
} }
+ =
}
+
=
}
=
}
=
}
(
(
dx x Cos dv
x Sen v
: 1 Anl i si s
=
=
C Sec x
3
x Sec
C Sec x
3
x Sec
16 F l a uti l i zando dx Sec x x Tan dx x Tan Sec x x Sec
dx Sec x x 1)Tan x (Sec
dx Sec x x Tan x Tan
dx Sec x x Tan
dx
x Cos x Cos
1 x Sen
dx
x Cos
x Sen
23)
3
3
2
2
2
3
3
3
4
3
* * *
*
* *
*
*
*
+ =
+ =
}
=
}
=
}
=
}
=
}
=
}
dx Sec x dv
x Cos v
: 2 Anl i si s
dx x Tan Sec x dv
Sec x v
: 1 Anl i si s
=
=
=
=
Nota: Despejes de las funciones trigonomtricas
Sen
Csc
Cos Tan Sec Cot
57
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
( ) ( ) | |
| |
C x Sen
2
1
5x Sen
10
1
dx x Cos dx 5 5x Cos
5
1
2
1
dx x Cos dx 5x Cos
2
1
dx 2x 3x Cos 2x 3x Cos
2
1
dx 2x Sen * 3x Sen 24)
+ + =
}
}
=
}
}
=
}
+ =
}
(
C
1024
8x Sen
128
4x Sen
128
3x
4x Cos
2
1
2
1
16
1
dx ) 2x Sen
16
1
dx 2x Sen
16
1
dx 2x Sen
2
1
dx x) Cos x Sen dx x Cos x Sen 25)
2
2 2
4
4
4 4 4
* *
+ + =
}
=
}
=
}
=
}
=
}
=
}
|
.
|
\
|
|
.
|
\
|
Cuadrado al Binomio el ndo Desarrolla
rica Trigonomt I dentidad una Utilizando
(
(
C 2x Cot
20
1
2x Cot
16
1
dx 2x Csc * 2x Cot dx 2x Csc 2x Cot
dx 2x Cot 2x Csc 2x) Cot 1
dx 2x Cot 2x Csc 2x Csc dx 2x Cot 2x Csc 26)
10 8
2 9 2
7
7 2 2
7 2 2 7 4
*
* *
* * *
+ =
}
+
}
=
}
+ =
}
=
}
(
58
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
( ) ( ) ( )
C x Sen
7
x Sen
5
2
x Sen
3
dx x Cos x Sen dx x Cos x Sen 2 - dx x Cos x Sen
dx x Cos x Sen dx x Cos x Sen 2 - dx x Cos x Sen
dx x Cos x Sen ) x Sen x Sen 2 -
dx x Cos x Sen x) Sen 1
dx x Sen x Cos x) Cos dx x Sen x Cos 27)
7 5 3
6 4 2
6 4 2
2 4 2
2 2 2
2 2 2 2 5
1 1
*
*
* *
+ + =
} } }
+ =
} } }
+ =
+
}
=
}
=
}
=
}
1 (
(
(
C x Csc
3
x Csc
5
2
x Csc
7
dx x Cot Csc x x Csc - dx x Cot Csc x x Csc 2 - dx x Cot Csc x x Csc
dx x Csc x Cot 1) x Csc 2 - x Csc
dx x Csc x Cot 1) x Csc
dx x Csc x Cot ) x Cot dx x Csc x Cot 28)
3
3
3
3
1 1
5 7
2 4 6
2 4
2 2
2 2 3 5
*
*
* *
+ + =
} } }
=
+
}
=
}
=
}
=
}
(
(
(
59
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
INTRODUCCIN:
Aqu emplearemos un mtodo especial para poder desarrollar integrales
que en la estructura de integrando aparecen radicales de la forma:
Que por ningn mtodo bsico se pueden desarrollar, el mtodo consiste
en hacer un cambio de variable trigonomtrico (sustituciones trigonomtricas),
para transformar la integral inicial a una forma Trigonomtrica y poder llegar a
un resultado trigonomtrico que posteriormente se cambia la variable original
utilizando el regreso de variable y auxilindose del tringulo rectngulo.
Para facilitar el estudio de este mtodo se tiene que recordar lo siguiente:
1 Teorema de Pitgoras
B
a
2
= c
2
- b
2
c
2
= a
2
+ b
2
C b
2
= c
2
- a
2
A
2 Posicin de los radicales
a
2 2 2 2
a v v a + = +
2 2
v a a
2 2
a v v
z z z
v v a
2 2
v a 2)
2 2
a v 3)
2 2
v a 1) +
60
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
3 Definicin de las funciones Trigonomtricas
adyacente cateto
opuesto cateto
z Tan
hipotenusa
adyacente cateto
z Cos
hipotenusa
opuesto cateto
z Sen
=
=
=
opuesto cateto
hipotenusa
z Csc
adyacente cateto
hipotenusa
z Sec
opuesto cateto
adyacente cateto
z Cot
=
=
=
C z Sen
7
1
dz z Cos
7
1
z Sec
dz
7
1
z Tan 7 z Sec 7
dz z Tan z Sec 7
7 y y
dy
1)
2
2 2
+ = = = =
} } } }
1P) Anlisis del 7 y
2
7 a y v
7 a y v
2 2 2
= =
= =
2P) Relacin 1
z Sec
7
y
= =
a
v
y
dz z Tan z Sec 7 dx
z Sec 7 x
=
=
z
7 3 elementos necesarios
3P) Relacin 2
z Tan 7 7 y z Tan
7
7 y
2
2
= =
=
a
4P) Regreso de variable
C
y
7 y
*
7
1
7 y y
dy
2
2 2
+
}
61
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
=
}
dx
x
x 25
2)
2
1P) Anlisis del
2
x 25
5 a x v
25 a x v
2 2 2
= =
= =
2P) Relacin 1
Cosz
5
x
a
v
= =
dz z Sen 5 dx
Cosz 5 x
=
=
x
3P) Relacin 2
z Sen 5 x 25 z Sen
5
x 25
2
2
= =
4P) Sustitucin
( )
| | C z Sen 5 z Tg z Sec Ln 5 dz z Cos dz z Sec 5
dz
z Cos
z Cos
z Cos
dz
5 dz
z Cos
z Cos 1
5
z Cos
dz z Sen
5 dz z Sen 5
z Cos 5
z Sen 5
2 2
2
+ + + = =
(
=
= =
} }
} } }
} }
5P) Regreso de variable
C x 25
x
x 25 5
Ln 5 o C x 25
x
x 25 5
Ln 5
C
5
x 25
5
x
x 25
x
5
Ln 5
2
2
2
2
2 2
+ +
= + +
+
=
+
+ =
5
62
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
}
2 2
x 4 * x
dx
3)
1P) Anlisis del
2
x 4
2 a x v
4 a x v
2 2 2
= =
= =
2P) Relacin 1
Senz
2
x
a
v
= =
x
dz * 2Cosz dx
Senz 2 x
=
=
2
x 4
3P) Relacin 2
z Cos 2 x 4 z Cos
2
x 4
a
2
2
= =
=
4P) Sustitucin
( ) ( )
C z Cot
4
1
dz z Csc
4
1
z Sen
dz
4
1
z 4Sen
dz
z 2Cos z 2Sen
dz * z 2Cos
2
2
2
2
+
=
=
=
=
=
}
}
}
}
5P) Regreso de variable
C
x
x 4
*
4
1
2
+
=
2
63
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
=
}
dx x 9 x 4)
2 3
*
1P) Anlisis del
2
x 9
3 a x v
9 a x v
2 2 2
= =
= =
2P) Relacin 1
Cosz
3
x
a
v
= =
2
x 9
dz * z Sen 3 dx
z Cos 3 x
=
=
x
3P) Relacin 2
3Senz x - 9 Senz
3
x - 9
a
2
2
= = =
4P) Sustitucin
( )
| |
(
=
=
=
=
} }
}
}
}
dz z Cos Senz dz z Cos z) (Sen 3
dz z Sen z Cos z sen 1 3
dz z Sen * z Cos z Cos 3
dz z Sen 3 z Sen 3 z Cos 3
4
2 5
2 2 5
2 2 5
3
3
*
*
* *
5P) Regreso de variable
C
5
) x (9
) x (9 3 C
5 3
) x (9
34
) x (9
3
C
1
5
3
) x (9
1
3
3
) x (9
3
5 2
3 2
5
5 2 3 2
5
5
2
5
2
3
2
3
2
*
+
+ = +
(
(
=
+
(
(
(
(
(
=
3
64
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
}
=
+
2
4x 9 x
dx
5)
1P) Anlisis del
2
4x 9+
3 a x v
9 a x v
2 2 2
= =
= =
2
4
2P) Relacin 1
Cotz
3
2x
a
v
= =
2
4x 9+
dz z Csc
2
3
dx
2
z 3Cot
x
2
=
=
3P) Relacin 2
3Cscz 4x 9 Cscz
3
4x 9
a
2
2
= + =
+
=
4P) Sustitucin
( )
} } }
+ + = = =
= C Tanz Secz Ln
3
1
dz * Secz
3
1
Cotz
dz * Cscz
3
1
3Cscz * Cotz
2
3
dz * z Csc
2
3
2
5P) Regreso de variable
C
2x
4x 9 3
Ln
3
1
2
+
+ +
=
3
2x
65
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
}
=
+
2 2
x 4 x
dx
6)
1P) Anlisis del
2
x 4+
2 a x v
4 a x v
2 2 2
= =
= =
2P) Relacin 1
Cotz
2
x
a
v
= =
2
x 4+
dz z Csc 2 dx
2Cotz x
2
=
=
3P) Relacin 2
z Csc 2 x 4 z Csc
2
x 4
a
2
2
= + =
+
=
4P) Sustitucin
( )
( )
( ) ( )
C z Sec
4
1
C
1
z Cos
4
1
dz z Sen z Cos
4
1
dz z Sen z Cos
4
1
z Cos
dz z Sen
4
1
z Sen
z Cos
dz
z Sen
1
4
1
z Cot
dz z Csc
4
1
z 4Cot
dz z Csc
z Csc 2 z 2Cot
dz z 2Csc
1
2
2
2
2
2 2 2 2
2
*
*
*
*
+ = +
+ =
=
= =
= =
}
} }
} } } }
dz z Sen dv
z Cos v
Analisis
=
=
5P) Regreso de variable
C
x
x 4
4
1
2
* +
+
=
2
x
66
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
}
=
+1 9x
dx
7)
2
1P) Anlisis del 1 9x
2
+
1 a 3x v
1 a v
2 2 2
9x
= =
= =
2P) Relacin 1
z Cot
1
3x
a
v
= =
1 9x
2
+
dz
3
z Csc
dx
3
1
* z Cot x
2
=
=
3P) Relacin 2
z Csc x z Csc
1
x
a
2
2
= + =
+
= 1
1
4P) Sustitucin
( )
} }
+ = =
= C z Cot z Csc Ln
3
1
dz z Csc
3
1
z Csc
dz z Csc
3
1
2
O
( )
}
+ + = = C Ln
3
1
dz z Sec
3
1
z Tan z Sec
5P) Regreso de variable
C 3x 1 9x Ln
3
1
2
+ + = o C 3x 1 9x Ln
3
1
2
+ + + =
1
3x
67
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
C
8 x
x
8
x 8 x
Ln
dz z Cos dz z Sec
8 x 8) (x
dx x
8) (x 8) (x
dx x
8) (x
dx x
8)
2
2
2 2
2
2 2 2
2
3 2
2
+
+
+ +
=
=
+ +
=
+ +
=
+
} } } }
2da opcin de resultado
C
x x
Ln
dz z Sen dz z Csc
8 x
8
8 x
2
2
+
=
} }
+ =
+
+
C
) x (4 12
x
C z Tan
12
1
dz z Sec Tan
4
1
z Cos z Cos
dz z Sen
4
1
z) (2Cos
dz 2Cosz z 4Sen
) x 4 (
dx x
dx
) x (4
x
9)
3 2
3
3 2 2
2 2
2
5 2
2
5 2
2
2
5
2
2
*
*
*
+
= + = =
= =
}
} } } }
C 4y 9
2y
4y 9 3
Ln 3
C z Cos 3 z Cot - z Csc Ln 3
dz z Sen 3 dz z Csc 3
dz
z Sen
z)
3 dz
z Sen
z Cos
3 dz
z Sen
z Cos
3 dy
y
4y 9
10)
2
2
2
Sen (1
2
2
2
+ +
=
+ + =
=
= = =
} }
} } } }
8
x
8
x
68
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
INTRODUCCIN
En este tema se realizar un cambio de variable algebraico de la forma:
n
t x = cuando aparezcan en el integrando varios exponentes racionales, por lo cual
no se puede integrar; entonces al realizar el cambio
n
t x = donde n es el mnimo
comn mltiplo de todos los denominadores de los exponentes enteros con los
cuales ya se puede desarrollar la integral. Finalmente se regresa a la variable inicial
mediante un despeje sencillo
n
x t = .
( )
} }
+
=
+
1
1
2
1
x
dx
x
dx
1)
1P) Donde
: =
: =
=
=
dt 2t dx
t x
t x
2 n
2
n
3P) Divisin
1 -
t -
t 1 t
1
1
+
2P) Sustituyendo a x y dx
( )
} }
+
=
+
=
1 t
dt t
2
t
dt 2t
2
1
2
1
4P) Solucin
C 1 t Ln 2 t 2 dt
1 t
1
2 dt 2 dt
1 t
1
1 2 + + =
+
=
(
|
.
|
\
|
+
=
} } }
5P) Regreso de variable x x t x t
2
1
2
= = =
C 1 x Ln 2 x 2 + =
69
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
( ) ( )
} }
=
4
1
2
1
4
x x
dx
x x
dx
2)
1P) Donde
: =
: =
=
=
dt 4t dx
t x
t x
4 n
3
4
n
3P) Divisin
1
1 t -
t
t t -
t 1 t
1 t
2
2
+
+
+
2P) Sustituyendo a x y dx
( ) ( )
( )
} } } } }
=
=
1 t
dt t
4
1 t t
dt t t
4
t t
dt 4t
t t
dt 4t
t t
dt 4t
2 2
2
3
4
4
2
4
3
4
1
4
2
1
4
3
*
4P) Solucin
C 1 - t Ln 4t t 2
C 1 - t Ln 4t
2
4t
dt
1 - t
1
4 dt 4 dt t 4 dt
1 - t
1
1 t 4
2
2
+ + + =
+ + + =
+ + =
(
|
.
|
\
|
+ + =
} } } }
4
4
5P) Regreso de variable t x t x
4
1
4
= =
C 1 x Ln 4 x 4 x 2
C 1 x Ln 4 x 4 x 2
4 4
4
1
4
1
2
4
1
+ + + =
+
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
=
( ) ( )
C x 1 Ln 4 x 4 x 2
x x
dx
x x
dx
3)
4 4
2
1
4
1
4
+ =
} }
70
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
( )
( )
dx
x 1
x 1
dx
x 1
x 1
4)
2
1
2
1
} }
+
=
+
1P) Donde
: =
: =
=
=
dt 2t dx
t x
t x
2 n
2
n
3P) Divisin
2
2 2t -
2t
t t -
t t 1 t -
2 t -
2
2
+
+
+ +
2P) Sustituyendo a x y dx
( )
( )
} } }
}
+
+
=
+
=
+
=
+
+
=
dt
1 t
t t
2 dt
t 1
t t
2 dt t
t 1
t 1
2
dt 2t
t 1
t 1
2 2
2
1
2
2
1
2
4P) Solucin
5P) Regreso de variable t = =
2
1
2
x t x
C x 1 Ln x 4 x
4
+ =
C x 1 Ln x 4 x dx
x 1
x 1
5)
4
+ + + =
+
}
( ) ( )
C t 1 Ln 4t t
C t 1 4Ln 4t
2
2t
C t 1 2Ln 2t
2
t
2
t - 1
dt -
2 dt 2 dt * t 2 dt
t 1
2
2 t 2
4
2
2
2
+ =
+ =
+
(
+ =
(
+ =
(
|
.
|
\
|
+ =
} } } }
71
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
dx
(x
x x
dx
x 4
x x
6)
4
1
3
1
2
3
4
3 3
} }
=
)
4
1
1P) Donde
dt t 12 dx
t x
t x
12 m.c.m 4 3 2, n
11
12
n
y
=
=
=
=
2P) Sustituyendo a x y dx
( ) ( )
( )
( ) ( )
( )
( )
| |
C
13
t 3
27
t 3
dt t - dt t 3
dt t t t 3
dt
t
t
t t 3
dt 12t
t
t t
4
1
dt
t
t t
4
1
13 27
12 26
8 4 18
3
11
4 18
11
3
1
4
3
6
4
1
12
3
1
12
2
3
12
*
+ =
=
=
=
=
} }
}
}
}
}
3P) Regreso de variable
12
1
12
x t x t = =
C
13
x 3
9
x
C
13
x 3
27
x 3
12
13
4
9
12
1
12
1
13 27
+ =
+
|
|
.
|
\
|
|
|
.
|
\
|
=
72
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
x x
dx
x x
dx
7)
2
1
3
1
3 } }
1P) Donde
: =
: =
=
=
dt 6t dx
t x
t x
6 n
5
6
n
3P) Divisin
1
1 t
t t -
t t -
t 1 t -
1 - t t -
2
2 3
3
2
+
+
+
+
2P) Sustituyendo a x y dx
( ) ( )
}
} }
} }
=
t 1
dt t
6
) t (1 t
dt t t
6
t t
dt t
6
t t
dt t
6
t t
dt 6t
3
2
3 2
3 2
5
2
6
3
6
5
2
1
6
3
1
6
5
4P) Solucin
C t - 1 Ln 6t 3t - 2t -
C t - 1 -Ln * 6 6t
2
6t
-
3
6t
dt
t - 1
1
dt dt t dt t 6 dt
t - 1
1
1 t t - 6
6
2 3
2 3
2 2
+ =
+ + =
(
+ =
(
|
.
|
\
|
+ =
} } } } }
5P) Regreso de variable
6
1
6
x t x t = =
C x - 1 Ln x 6 x 3 - x 2 - C x - 1 Ln x 6 x 3 - x 2 -
C x - 1 Ln x 6 x 3 - x 2 -
6 6
6
3 3
1
2
1
6
1
6
1
2
6
1
3
6
1
+ + = =
+
|
|
.
|
\
|
|
|
.
|
\
|
|
|
.
|
\
|
|
|
.
|
\
|
=
6 6 6 6
73
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
}
=
+ +
dx
1 x 3
1
1)
1P) Donde
: =
: =
= +
=
dt 2t dx
1 - t x
t 1 x
2 n
2
n
3P) Divisin
3 -
t -
t 3 t
1
3
+
2P) Sustituyendo a x y dx
( )
( )
}
}
}
+
=
+
=
+ +
=
dt
t 3
t
2
t 3
dt t
2
1 1 t 3
dt 2t
2
1
2
2
1
2
4P) Solucin
| |
C t 3 Ln 6 t 2
C t 3 Ln 3 t 2
t 3
dt
3 dt 2
dt
t 3
3
1 2
+ + =
+ + =
(
+
=
|
.
|
\
|
+
=
} }
}
5P) Regreso de variable
1 x t
1 x t
1 x t
2
n
+ =
+ =
+ =
C 1 x 3 Ln 2 x 2
6
+ + + + =
74
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
}
=
2 x 1
dx
2)
1P) Donde
: =
: + =
=
=
dt 2t dx
2 t x
t 2 x
2 n
2
n
3P) Divisin
3 -
t -
t 3 t
1
3
+
2P) Sustituyendo a x y dx
( )
( )
}
}
}
=
=
+
=
dt
t -
t
2
t
dt t
2
2 - 2 t 1
dt 2t
2
1
2
2
1
2
1
1
4P) Solucin
| |
C t - Ln 2 t 2
C t - Ln t - 2
t -
dt -
) (- dt 2
dt
t -
1
1 - 2
+ =
+ =
(
+ =
|
.
|
\
|
+ =
} }
}
1
1
1
1
5P) Regreso de variable
2 x t
2 x t
2 x t
2
n
=
=
=
C 2 x - Ln 2 x 2
2
+ = 1
75
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
2 x t
2 x t
2 x t
2
n
+ =
+ =
+ =
}
=
+ +
dx
2 x 4
1
3)
1P) Donde:
2P) I Sustituyendo a x y dx
( )
( )
| |
C t 4 Ln 8 t 2
C t 4 Ln 4 t 2
t 4
dt
4 dt 2
dt
t 4
4
1 2
dt
t 4
t
2
t 4
dt t
2
2 2 t 4
dt 2t
2
1
2
2
1
2
+ + =
+ + =
(
+
=
|
.
|
\
|
+
=
+
=
+
=
+ +
=
} }
}
}
}
}
3P) Regreso de variable
C 2 x 4 Ln 2 2 x 2 + + + + =
dt 2t dt
2 t x
t 2 x
2 m c m 2 n
2
n
=
=
= +
= =
76
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
}
=
+
dx
3 3 x
3 3 x
4)
1P) Donde
: =
: + =
=
=
dt 2t dx
3 t x
t 3 x
2 n
2
n
3P) Divisin
8 1
18 6t -
6t
t t -
3t t 3 t
6 t
2
2
+
+
+
+
3
2P) Sustitucin
( )
( )
( )
( )
dt
3 t
3t t
2 dt t
3 t
3 t
2
dt t
3 t
3 t
2
dt 2t
3 3 - 3 t
3 3 - 3 t
2
2
1
2
2
1
2
2
1
2
2
1
2
} }
}
}
+
=
+
=
+
=
+
+ +
=
4P) Solucin
C 3 t Ln 36 t 12 t
C 3 t Ln 36 t 12
2
t
2
3 t
dt
18 dt 6 dt t 2
dt
3 t
18
6 t 2
2
2
+ + =
+ + =
(
+ + =
|
.
|
\
|
+ + =
} } }
}
5P) Regreso de variable
3 x t
3 x t
3 x t
2
n
=
=
=
C 3 3 x Ln 3 x 12 3 x
36
+ + =
77
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
}
=
+ +
+
2 y y) (4
dy y) (5
5)
1P) Donde
: =
: =
= +
=
dt 2t dy
2 t y
t 2 y
2 n
2
n
3P) Divisin
1
t -
3 t 2 t
1
2
2 2
2
+ +
2P) Sustitucin
dt
2 t
3 t
2 dt t
t 2) (t
3 t
2
dt t
t 2) (t
3 t
2 dt t
2 2 t 2) t (4
2) t (5
2
2 2 t 2) t (4
dt 2t 2) t (5
2
2
2
2
2 2
2
2 2
2
2 2
2
*
} }
} }
}
+
+
=
+
+
=
+
+
=
+ +
+
=
=
+ +
+
=
4P) Solucin
C
2
t
Tan Arc
2
2
t 2
C
2
t
Tan Arc
2
1
2 t 2
2 t
dt
dt 2
dt
2 t
1
1 2
2
+ + =
+ + =
(
+
+ =
|
.
|
\
|
+
+ =
} }
}
5P) Regreso de variable
2 y t
2 y t
2 y t
2
n
+ =
+ =
+ =
C
2
2 y
Tan Arc 2 8 4y
C
2
2 y
Tan Arc
2
2
2
2
2 2 y 2
+
+
+ + =
+
+
+ + + =
78
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
INTRODUCCIN
Este mtodo es aplicable cuando el integrando presenta una fraccin
racional, con el denominador factorizable en binomios de primer grado o de
segundo grado con sus respectivos casos particulares, cuando alguno de sus
elementos estn ausentes. Es decir, cuando se presenta una divisin de
polinomios que no se pueda efectuar porque el grado del numerador es menor
que la del denominador.
El mtodo consiste en escribir el integrando como una suma de quebrados
que tiene por denominadores los factores obtenidos de la factorizacin del
denominador, para facilitar el anlisis se hace una clasificacin en cuatro casos.
Cuando el denominador del integrando se factoriza en binomios de primer
grado sin que ninguno de ellos se repita y en este caso la fraccin se puede
presentar como la suma de fracciones del siguiente tipo:
( ) ( ) ( ) ( )
} } (
+
+
+
+ =
+ + b x
C
a x
B
x
A
b x a x x
Polinomio
79
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
1)
}
=
+
+
dx
x x
4 x
2
1P) Anlisis del denominador
( ) ( )
( ) ( )
( )
( )
( )
( ) 1 x x
A B A x
1 x x
Bx A Ax
1 x x
x B 1 x A
1 x
B
x
A
1 x x
+
+ +
=
+
+ +
=
+
+ +
=
(
+
+ =
+
} }
2P) Obtencin de los valores de las constantes
3 B
4 1 B
A 1 B
1 B A
4 A
=
=
=
= +
=
3P) Solucin
( ) ( )
C
1 x
x
Ln
C 1 x Ln x Ln
C 1 x Ln 3 x Ln 4
1 x
dx
3
x
dx
4
dx
1 x
B
dx
x
A
dx
1 x
B
x
A
1 x x
4 x
4
3 4
+
+
=
+ + =
+ + =
+
=
+
+ =
(
+
+ =
+
+
} }
} } } }
3
) (
80
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
2)
}
dx
x x
4 2x
2
1P) Anlisis del denominador
( )
( ) ( )
( )
( )
( ) x 1 x
A A) - x(B
x 1 x
Bx Ax A
x 1 x
x B x 1 A
x 1
B
x
A
x 1 x
+
=
+
=
(
+
+
=
(
+ =
} }
2P) Obtencin de los valores de las constantes
( )
6 B
4 2 B
A 2 B
2 A B
4 A
=
+ =
+ =
=
=
3P) Solucin
Anlisis
dx dv
1 v
x 1 v
=
=
=
( )
( )
C
x
) x (1
Ln
C x Ln x - 1 Ln
C x Ln 4 x - 1 Ln 6
x - 1
dx
6
x
dx
4
dx
x - 1
B
dx
x
A
4
6
4 6
) (
) (
+
=
+ =
+ =
=
+ =
} }
} }
81
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
3)
}
+
+
dx
3 2x x
1 7x
2
1P) Anlisis del denominador
3) 1)(x (x
B 3A B) x(A
3) 1)(x (x
B Bx 3A Ax
3) 1)(x (x
1) B(x 3) A(x
3) (x
B
1) (x
A
3) 1)(x (x
+
+ +
=
+
+ +
=
+
+ +
=
(
+
+
=
+
} }
2P) Obtencin de los valores de las constantes
2
4
8
A
8 4A
1 B 3A
7 B A
= =
=
=
= +
5 B
2 7 B
A 7 B
=
=
=
3P) Solucin
C 3) (x 1) (x Ln
C 3 x Ln 1 x Ln
C 3 x Ln 5 1 x Ln 2
3 x
dx
5
1 x
dx
2
dx
3) (x
5
1) (x
2
5 2
5 2
+ + =
+ + + =
+ + + =
+
+
=
(
+
+
=
} }
}
82
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
4) C 1) (x x Ln dx
x x
3 5x
2 3
3
2
+ =
}
Constantes
1 C
1 B
3 A
=
=
=
5) C
1) (x
2) (x
Ln 4x
2
x
dx
2 3x x
8 - 10x
4 x dx
2 3x x
x x
2
12 2
2 2
2 3
+
+ + =
|
.
|
\
|
+
+ + =
+
+
} }
Divisin de polinomios
Constantes
B = -2
A = 12
Cuando el denominador del integrando se factoriza y se obtienen binomios,
pero uno o ms de ellos se repite (quedando elevado a una potencia entera). El
desarrollo es similar al del caso anterior, excepto que para el o los binomios
repetidos se consideran tantos quebrados como indique la potencia, los
denominadores de estos quebrados como indica la potencia, los denominadores
de estos quebrados sern el mismo binomio elevado a todas las posibles
potencias enteras, comenzando con el mayor exponente y terminando con la
potencia unitaria.
( ) ( ) ( ) ( )
}
+
1 2 3 3
a x
C
a x
B
a x
A
a x
Polinomio
83
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
}
=
+ +
dx
9 6x x
9 6x
1)
2
1P) Anlisis
( ) ( ) ( )
( )
( )
( )
( )
( )
2
2
2
1 2 2
3 x
3B A Bx
3 x
3B Bx A
3 x
3 x B A
3 x
B
3 x
A
3 x
+
+ +
=
+
+ +
=
+
+ +
=
(
+
+
+
=
+
} }
2P) Obtencin de los valores de las constantes
B = 6
A + B = - 9
A = - 9 - 3(6)
A = - 9 18
A = - 27
3P) Solucin
( )
( )
( )
( )
} }
} }
+
+ + =
+
+
+
=
3 x
dx
6 dx 3 x 27
3 x
dx
6
3 x
dx
27
2
2
Anlisis
dx dv
1 v
3 x v
=
=
+ =
( )
( )
( )
C 3 x Ln
3 x
27
C 3 x Ln 6 3 x 27
C 3 x Ln 6
1
3 x
27
6
1
1 2
+ + +
+
=
+ + + + =
+ + +
+
=
+
84
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
2P) Obtencin de los valores de las
constantes
C = 2
B + 4C = 2
B = 2 - 4C
B = -6
A + 2B + 4C = 2
A = 2 - 2B - 4C
A = 2 - 2(-6) -4(2)
A = 2 + 12 - 8
A = 6
( )
=
+
+ +
}
dx
2 x
2 2x 2x
2)
3
2
1P) Anlisis
( ) ( ) ( )
( )
( ) ( )
( )
( )
( )
( )
( ) ( )
( )
3
2
3
2
3
2
3
2
2 3 2
2 x
4C 2B A 4C B x Cx
2 x
4C 4Cx Cx 2B Bx A
2 x
4 4x x C 2B Bx A
2 x
2 x C 2 x B A
2 x
C
2 x
B
2 x
A
2 x
+
+ + + + +
=
+
+ + + + +
=
+
+ + + + +
=
+
+ + + +
=
(
+
+
+
+
+
=
+
} }
3P) Solucin
( ) ( )
( )
( ) ( )
( )
} } }
}
+
+ + + =
(
+
+
+
+
+
=
2 x
dx
2 dx 2 x 6 dx 2 x 6
dx
2 x
C
2 x
B
2 x
A
2 3
2 3
Anlisis:
dx dv
1 v
2 x v
=
=
+ =
( ) ( )
( ) ( )
( )
( )
C 2 x Ln
2 x
6
2 x
3
C 2 x Ln 2 x 6 2 x 3
C 2 x Ln 2
1
2 x
6
2
2 x
6
2
2
2
1 2
1 2 1 3
+ + +
+
+
+
=
+ + + + + + =
+ + +
+
=
+ +
85
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
}
=
+
dx
2x x
4 5x
3)
2 3
2
1P) Anlisis del denominador
2) (x x
2A A) x(2B B) (C x
2) (x x
Cx 2Bx Bx 2A Ax
2) (x x
) C(x 2) Bx(x 2) A(x
2) (x
C
x
B
x
A
2) (x x
2
2
2
2 2
2
2
2 2
+
+ + + +
=
+
+ + + +
=
+
+ + + +
=
(
+
+ + =
+
} }
2P) Obtencin de los valores de las constantes
4 B 5 C
1
2
A
B
2
2
4
- = A
-4 = 2A
0 = A + 2B
5 = B + C
= =
= =
=
3P) Solucin
} } }
}
+
+ + =
(
+
+ + =
2) (x
dx
4
x
dx
x
dx
2
dx
2) (x
4
x
1
x
2 -
2
2
Anlisis
dx dv
1 v
2 x v
=
=
+ =
C ) 2 x(x Ln
x
2
C ) 2 x(x Ln 2
C 2 x Ln 4 x Ln
1
2
4
4 1
1 2
+ + + =
+ + + =
+ + + +
+
x
x
86
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
dy
2) (y y
2 y
4 2y
2
y
dy
2y y
8 4y
2 y dy
2y y
8 y
4)
2
2 2
2 3
2
2 3
4
}
} }
+
+ =
|
|
.
|
\
|
+
+ =
Constantes
2
2
1
1
C
1
B
A
=
=
=
Cuando el denominador del integrando se factoriza como binomios
de segundo grado y no existe repeticin de los mismos, cada uno de estos
factores es denominador de un quebrado independiente con un numerador
de la forma (Ax + B), se repite la tcnica ya utilizada para determinar los
valores de las constantes.
Ejemplos:
} } (
+
+
+
+
+
=
+ + b) (x
D Cx
a) (x
B Ax
b) (x a (x
Polinomio
2 2 2 2
)
87
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
=
+
+
}
dx
5x x
10 6x
3
) 1
1P) Anlisis del denominador
5) x(x
5A Cx B) (A x
5) x(x
Cx Bx 5A Ax
5 x
C Bx
x
A
5) (x x
2
2
2
2 2
2 2
+
+ + +
=
+
+ + +
=
(
+
+
+ =
+
} }
2P) Obtencin de los valores de las constantes
2 B
A B
0 B A
6 C
2 A
10 5A
=
=
= +
=
=
=
3P) Solucin
} }
} }
}
+
+
=
:
+
+
=
(
+
+ =
5 x
dx
6 dx
5 x
2x
v Ln 2
Integrales 2 dx
5 x
6 2x
v
dv
2
dx
5 x
6 2x
x
2
2 2
2
2
Anlisis
dx 2x dv
2x v
5 x v
2
=
=
+ =
C +
5
x
Tan Arc
5
6
5 x
x
Ln
C +
5
x
Tan Arc
5
6
5 x Ln x Ln 2
2
2
2
+
=
+ =
88
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
=
+
}
dx
3x x
6 x
3
3
) 2
1P) Anlisis del denominador
3) x(x
3A Cx B) (A x
3) x(x
Cx Bx 3A Ax
3 x
C Bx
x
A
3) (x x
2
2
2
2 2
2 2
+
+ + +
=
+
+ + +
=
(
+
+
+ =
+
} }
2P) Obtencin de los valores de las constantes
2 2) (- B
A B
0 B A
3 C
2 A
6 - 3A
= =
=
= +
=
=
=
3P) Solucin
} }
} }
}
+
+
+
+ =
:
+
+
+ =
(
+
+
+ =
3 x
dx
3 dx
3 x
2x
v Ln 2
Integrales 2 dx
3 x
3 2x
v
dv
2
dx
3 x
3 2x
x
2 -
2 2
2
2
Anlisis
dx 2x dv
2x v
3 x v
2
=
=
+ =
C +
3
x
Tan Arc 3
x
3 x
Ln
C +
3
x
Tan Arc
3
3
3
3
x Ln 2 3 x Ln
C +
3
x
Tan Arc
3
3
3 x Ln x Ln 2
2
2
2
2
+
+
=
+ + =
+ + + =
89
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
Cuando el denominador del integrando se factoriza en trinomios o
binomios de segundo grado, cuando uno de ellos se repite, en este caso se
debern considerar para dichos factores tantos quebrados como el exponente
lo indique.
Los denominadores sern los trinomios factorizados considerando el
exponente mayor hasta la potencia unitaria, los numeradores sern de la forma
(Ax+B).
Ejemplos:
=
+ +
+ +
}
dx
4 4x x
2 x x
1)
2 4
2 3
1P) Anlisis del denominador
2 2
2 3
2 2
2 3
2
1 2 2 2 2 4
2) (x
2D) B ) 2C x(A Dx Cx
2) (x
2D Dx Cx 2 Cx B Ax
2) (x
2) x D)( Cx ( B Ax
2) (x
D Cx
2) (x
B Ax
4 4x x
2 2
+
+ + + + +
=
+
+ + + + +
=
+
+ + + +
=
(
+
+
+
+
+
=
+ +
} }
(
} } (
+
+
+
+
+
=
2 2 2 2 3 2 3 2
a) (x
F Ex
a) (x
D Cx
a) ((x
B Ax
a) (x
Polinomio
90
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
2P) Obtencin de los valores de las constantes
0 2D 2 B
2 2D B
2 2C A
0 2C A
1 D
1 C
= =
= +
= =
= +
=
=
3P) Solucin
} } }
} }
}
+
+
+
+ + =
:
+
+
+
+
=
(
+
+
+
+
=
2 x
dx
2 x
dx x
dx 2x 2) (x -
Integrales 2 dx
2) (x
1 x
dx
2) (x
2x
dx
2) (x
1 x
2) (x
2x -
2 2
2 - 2
1 2 2 2
1 2 2 2
Anlisis
dx 2x dv
2x v
2 x v
2
=
=
+ =
C +
2
x
Tan Arc
2
2
2 x Ln
2 x
1
C +
2
x
Tan Arc
2
2
2
1
2 x Ln
2
1
1
2) (x
C +
2
x
Tan Arc
2
1
2 x
dx x
1 2
2) (x
2
2
2
1 - 2
2
1 -2 2
+ + +
+
=
+ + +
+
=
+
+
+
+
+
=
}
+
2
2
1
91
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
=
+
+ +
}
dx
4) (x
4 x 2x
2)
2 2
2 3
1P) Anlisis del denominador
2 2
2 3
2 2
2 3
2
1 2 2 2
4) (x
4D) B ) 4C x(A Dx Cx
4) (x
4D Dx Cx 4 Cx B Ax
4) (x
4) x D)( Cx ( B Ax
4) (x
D Cx
4) (x
B Ax
4) (x
2 2
2 2
+
+ + + + +
=
+
+ + + + +
=
+
+ + + +
=
(
+
+
+
+
+
=
+
} }
(
2P) Obtencin de los valores de las constantes
0 4D 4 B
4 4D B
8 4C A
0 4C A
1 D
2 C
= =
= +
= =
= +
=
=
3P) Solucin
} } }
} }
}
+
+
+
+ + =
:
+
+
+
+
=
(
+
+
+
+
=
4 x
dx
4 x
dx 2x
dx 2x 4) (x 4 -
Integrales 2 dx
4) (x
1 2x
dx
4) (x
8x
dx
4) (x
1 2x
4) (x
8x -
2 2
2 - 2
1 2 2 2
1 2 2 2
Anlisis
dx 2x dv
2x v
4 x v
2
=
=
+ =
C +
2
x
Tan Arc
2
1
4 x Ln
4 x
4
C +
2
x
Tan Arc
2
1
2 x Ln
1 2
4) (x
4
2
2
2
1 -2 2
+ + +
+
=
+ + +
+
+
=
+
92
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( ) x F y
C x f y
dx x ' f dy
dx x ' f dy
x ' f
dx
dy
x ' f ' y
x y
=
+ =
=
=
=
=
=
} }
f
INTRODUCCIN
El significado geomtrico de esta integral ya se a establecido
anteriormente, pero sin embargo tenemos que:
Anlisis Grafico Recordatorio
Generalmente nos determina el rea bajo la curva f (x) desde a hasta
b matemticamente esto es:
( ) ( ) ( ) ( ) a f b f x F dx x ' f A
b
a
b
a
= = =
}
Integral
definida
Lmite superior
Lmite inferior
x
y
x A
a b
93
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
Donde a es el lmite inferior y b es el lmite superior. La F(x) es la funcin
resultante al integrar el diferencial: ( ) " dx x ' f " .
| |
| | | | | |
| |
| |
| |
| | | |
| | | | | | | |
2 1 0 1 (0) (1)
1
0
2
3
1
3
1
3
1
3
1
2
2
1 -
-
3
1 - 3 2
1 -
2
1 -
2
1 -
2
1 -
2
3 2
0
2
0
2
0
2
0
2
2
2
4
2
2
0
2
0
2
2
1
0
u 0.859
2
1.718
1 2.718
2
1
1 e
2
1
e e
2
1
e e
2
1
e
2
1
dx e 8)
u 0.9547 0.0931 0.2616 1 - x Ln 2x Ln
2
1
x Ln
dx
1 x
1
dx
2x
dx
x
9 dx )
1 x
1
2x x
( 7)
u
2
61
2
3
29 2
2
3
27 x
3
2
x
1
3x
x
3
2
1 -
x
3
9x
dx
3
2
dx x dx x 9 dx )
3
2
x
(9x 6)
u 12 8 4 8 4(2) (2) (2) 4x x x
4x
2
2x
3
3x
dx 4 x 2 x 3 dx 4) 2x (3x 5)
u 1 2 - 3 2x dx (2x)
2x
dx
4)
u 0.6931 2 Ln
2
4
Ln 2 Ln 4 Ln x Ln
x
dx
3)
u 8 8) ( 0 2) ( (0) x dx x 3 dx 3x 2)
u
2
1
(1)
2
1
(0) (1)
2
1
x
2
1
dx x 1)
2 2
2
x
2
x
2 -
2
2
2
2 3 2 3
2
2 2
2
9
2
1
2
9
3 3 3 2 2
2 2 2
= = = = = =
(
=
= =
(
+ =
+ =
+
= + = + + =
(
+ + =
(
+ = + = +
= + = + = + =
(
+ = + = +
= = = =
= = = = =
= = = = =
= = =
(
=
}
} } } }
} } } }
} } } }
} }
}
} }
}
1
0
3
1
2
1 -
1
0
1
0
2
1
0
1
0
1
0
2
2
1
2
2
1
1 1 1 1
1
94
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
| |
2
0
u 1 0 1 0 Sen 0 Sen 0 Sen
2
Sen Sen d Cos 9)
2
2
= = = = =
}
9
t
u u u
t
t
| | | | | |
2
u 0 -
2
2(0) Cos - 2 Cos
2
2 Cos
2
d 2 Sen d 2 Sen 10) = = = = =
} }
1 1
1 1 1
0
0 0
t u u u u u
t
t t
2
2
1
| |
2
u 0 Sen Sen
2
- 2 Sen
2
2 Sen 2 Sen d 2 2 Cos d 2 Cos 2 11)
2
2
2
2
2
2
= = = = =
} }
t t
t t
u u u u u
t
t
t
t
t
t
2
2
3
2
2
2
2
3
95
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
| | ( ) ( ) ( ) | |
( )
2
4
0
2 4
0
1
u
4 2 2 2
1
2
Sen 5 Sen
2
Sen
4
Sen
2 2
Sen
d Cos Sen 12)
1 1 1
0
1
0 4
1
0
1
2
2
2 2 2
2
=
(
=
(
(
|
.
|
\
|
=
=
(
(
|
.
|
\
|
=
(
=
}
t u
u u u
t
t
13) Obtener el rea bajo la recta y = x, de 0 a 1
y = x
y = 1
dy = dx
} }
=
1
0
dx dy
| |
1
0
x y =
A = 1- 0 = 1 u
2
| |
2
0
2
u 19.07 .7853 Tan Arc
2
0 Tan Arc -
4
Tan Arc
2 2
x
Tan Arc
2 4 x
dx
14)
2
2
= =
(
=
(
=
+
}
0
1 1 1 t
t
Anlisis
2 a 4 a
dx dv
x v x v
2
2 2
= =
=
= =
y
x y =
x
96
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
A) Calculo de reas Planas
Si el rea bajo la curva es de la forma:
La aplicacin es:
( )
} }
=
=
= =
b x
a x
b
a
2
1
dx y dx x f A
Si el rea bajo la curva es de la forma:
La aplicacin es:
( )
} }
=
=
= =
b y
a y
b
a
2
1
dy x dy y f A
Ejemplos:
x = a x = b
y =f(X)
y = a
y = b
x =f (y)
97
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
( )
( )
(
+ = 1 2
3
1
3
( )
( )
(
+ 2 - 2
3
2 -
3
x
y
x y
1) Calcular el rea bajo la curva y = x
2
+ 2, limitada por las rectas x1 = -2 y x2 = 1;
el eje x. Trazar grfica.
1P) Tabulando 2P) Grafica
3P) Calcular el rea
( )
1
2
3
1
2
1
2
2
1 x
2 x
1
2
2
2x
3
x
dx 2 dx x
dx * 2 x dy * y A
=
=
(
+ =
+ =
+ = =
} }
} }
2
9u
3
27
3
20
3
7
3
20
3
7
3
12
3
8
3
6
3
1
4
3
8
2
3
1
=
=
+ =
(
=
(
+ =
(
+ =
L.S.=Lmite superior
L.I. =Lmite inferior
L.S L.I
X1 = -2 X2 = 1
y= x
2
+2
98
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
( )
( )
(
+ 2 2
3
2
3
x y
x = y
2
+2
( )
( )
(
+ 2 - 2
3
2 -
3
2) Calcular el rea bajo la curva x = y
2
+ 2, limitada por las rectas y1 = -2 y y2 = 2
en el eje y. Trazar grfica.
1P) Tabulando 2P) Grafica
3P) Calcular el rea
( )
2
2
3
2
2
2
2 y
2 y
2
2
2
2y
3
y
dy 2 dy * y
dy * 2 y dy * x A
1
2
=
=
(
+ =
+ =
+ = =
} }
} }
=
2
u
3
40
3
20
3
20
4
3
8
4
3
8
=
(
+ =
(
+ =
L.S L.i
y1 = -2
y2 = 2
99
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
x y
3) Calcular el rea bajo la curva y = 2 x x
2
en el eje x. Trazar grfica.
1P) Tabulando 2P) Grafica
NOTA: Los lmites de integracin se obtienen resolviendo la ecuacin.
y = 0
0 = 2 x - x
2
0 = (x+2)(x-1)
x1 = -2
x2 = 1
3P) Clculo del rea
( )
( )
( ) ( )
( )
( ) ( )
2
2
3 2 3 2
1
2
3 2
1
2
1
2
2
u
2
9
u
6
27
3
10
6
7
3
8 18
6
2 3 12
3
8
2 4
3
1
2
1
2
3
2
2
2
2 2
3
1
2
1
1 2
3
x
2
x
2x
dx x x 2 dy y A
=
=
+ =
(
=
(
+
(
=
(
=
(
=
= =
} }
2
1
2.25
X1 = -2 X2 = 1
x= y
2
+2
100
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
x
y
4) Calcular el rea bajo la curva x = 2y - y
2
, en el eje y. Trazar grfica.
1P) Tabulando 2P) Grafica
- 2 - 3
- 1 - 3
0 0
1 1
2 0
NOTA: Los lmites de integracin se obtienen resolviendo la ecuacin.
x = 0
2y - y
2
= 0
y (2 y) = 0
y1 = 0
y2 = 2
3P) Clculo del rea
( )
2
u
3
4
3
8
4
3
y
y
dy y 2y A
2
0
3
2
2
0
2
=
=
(
=
=
}
y1 = 0
y2 = 2
x= 2y - y
2
101
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
x
y
5) Hallar el rea comprendida entre la curva y = x
3
- 6x
2
+ 8x, en el eje x. Trazar
grfica.
1P) Tabulando 2P) Grafica
0 0
1 3
2 0
3 - 3
4 0
3P) Clculo del rea de las 2 arcadas
( )
| |
| |
2
4
u 8
4 2
16 16 - 4 2
4x 2x -
4
x
2
dy 8x + 6x - x 2 A
2
0
2 3
2
0
2 3
=
=
+ =
(
=
=
+
}
y= x
3
-6x
2
+8x
x1 = 0 x2 = 2
102
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
6) Calcular el rea limitada por una curva o circunferencia con centro en el
origen de radio r
x
2
+ y
2
= r
2
2 2
x r y =
Lmites de integracin
Caso I:
}
=
r
r
dx y 2 A
Caso II:
}
=
r
dx y 4 A
0
Se recomienda porque el cero simplifica
los clculos.
Ejemplos
2 2
2 2
2 2
2 2
2
2 2
2
2 2
2
2 2
r
0
2 2
u r
4
r 4
2 2
r
4
(0)
2
r
4 -
2
2
r
4
0 Sen Arc
2
r
4 - 1 Sen Arc
2
r
4
r
0
Sen Arc
2
r
0 r
r
0
4 -
r
r
Sen Arc
2
r
r r
r
r
4
r
x
Sen Arc
2
r
x r
r
x
4
dx x r A
r
0
t
t t
= =
(
=
(
=
(
=
(
+
(
+ =
(
+ =
=
}
- r r
0 r
103
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
7) Calcular el rea limitada por la circunferencia x
2
+ y
2
= 4.
2
x 4 y =
r = 2 u
| | | |
2
2
2 2 2
2
0
2
u
2
8
0 4 - 1 Sen Arc 2 4
2
0
Sen Arc
2
4
0 r
2
0
4 -
2
2
Sen Arc
2
4
2 4
2
2
4
2
x
Sen Arc
2
4
x 4
2
x
4
dx x 4
A
2
0
2
t
t
4
4
=
(
=
=
(
+
(
+ =
(
+ =
=
}
104
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
8) Calcular el rea de una elipse horizontal
b a
1
b
y
a
x
2 2
2
2
2
2
)
= +
2
2
2
2
2 2
2
2
2
2
a
x
- 1 b = y
a
x
- 1 b y
a
x
- 1
b
y
|
|
.
|
\
|
=
=
( ) dx
a
x
- 1 b 4 = A
a
0
2
2
}
|
.
|
\
|
a
1
a
dx = dv
1 = a
a
x
v
1 = a
a
x
v
Analisis
2
2
2
2
a
1
=
=
| |
2
2
2
2
2
2
2
2 2
2
2
u ab
2 2
1
ba 4
0 ba 4 1 Sen Arc
2
1
ba 4
0 Sen Arc
2
1
0 - 1 0 ba 4 1 Sen Arc
2
1
1 - 1
2
1
ba 4
a
0
Sen Arc
2
1
1
0
- 1
2a
0
ba 4
(1)
a
a
Sen Arc
2
1
a
a
- 1
2a
a
ba 4
1
a
x
Sen Arc
2
1
a
x
- 1
2
a
x
ba 4
a
v
Sen Arc
2
a
a
x
- 1
2
v
ba 4
a
a
0
0
t
t
=
(
=
(
=
(
+
(
+ =
(
(
+
(
(
(
(
+ =
(
(
(
(
+ =
(
(
+ =
*
a
b
105
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
9) Calcular el rea de una elipse horizontal
b a
1
4
y
9
x
2 2
2 2
)
= +
9
x
- 1 2 = y
9
x
- 1 y
9
x
- 1
4
y
2 2
2
2 2
|
|
.
|
\
|
=
=
4
( )( )
dx
9
x
- 1 2 4 = A
3
0
2
}
3
3
dx = dv
1 = a
3
x
v
1 = a
3
x
v
Analisis
2
2
2
3
1
=
=
| |
| |
2
2
2
u 6
4
24
2 2
1
2
0 6 Sen(1) Arc
2
1
2
24
6
2(3)
Sen Arc
2
1
9
(3)
- 1
6
(3)
2
6
2x
Sen Arc
2
1
9
x
- 1
6
x
2
3
0
t t
t
= =
(
=
(
=
(
(
+ =
(
(
+ =
4
4
0 4
4
106
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
10) Calcular el rea definida por una arcada del Senoide y = 1Sen
|
| | ( ) | |
( ) | | ( ) | |
2
0
0
u 2
1 1
1 1
0 Cos Cos
Cos
d Sen A
=
+ =
=
=
=
=
}
t
t
2
2
3
2
107
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
11) Calcular el rea definida por una arcada del Cosenoide y = 2 Cos
| |
( ) | |
| | | |
2
0
0
u 4
4 4
0 Sen 4
2
Sen 4
Sen 4
d Cos 4
d Cos 2 2 A
0
=
=
=
=
=
=
}
}
0 1
2
2
2
t
t
t
t
2
2
3
2
108
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
12) Calcular el rea definida por una arcada del Senoide y = 3 Sen 2
( )
| |
2
0
0
0
u 3
2
2
3
2
3
0 Cos
2
2 Cos
2
3
2 Cos
2
3
d 2 Sen 3
d 2 Sen 3 A
=
= =
(
=
(
(
=
=
=
}
}
) ( 1 1
2
2
2
t
t
t
t
2
2
1
4
4
3
109
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
Anlisis grfico
Se tienen 2 curvas de la forma
El rea entre las curvas se calcula mediante la aplicacin:
( )
}
=
b
a
1 2
dx y y A
NOTA: Los lmites de integracin se determinan resolviendo el sistema de
ecuaciones.
y1= f(X)
y2= g(X)
110
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
x y2 y1
1) Calcular el rea definida por la interseccin de las curvas: y1 = x
2
- 2 y y2 = - 3x
2
+ 2
1P) Determinar los lmites de integracin mediante un sistema de ecuaciones
1.1P) Por igualacin y1 = y2 3P) Tabulacin
1 1 x
1 x
4 4x
2 3x 2 x
2
2
2 2
= =
=
=
+ =
2P) Calcular rea 4P) Graficar
( ) | |
| |
| |
2
1
1
1
2
1
1
2
1
1
2 2
1
1
2 2
u
3
16
3
24
3
8
4
3
4
4
3
4
dx 4 dx x 4
dx * 4 4x
dx 2 x 2 3x
dx 2 x 2 3x A
=
+ =
(
+ =
+ =
+ =
+ + =
+ =
} }
}
}
}
y1=x
2
-2
y2=-3x
2
+2
111
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
2) Hallar el rea limitada por la parbola y1 = 2 - x
2
y la recta y2 = 2x - 1
1P) Determinar limites 3P) Tabulacin
2P) Calcular rea 4P) Graficar
( ) | |
| |
( )
( ) ( )
( )
( ) ( )
2
2
2
3
2
3
1
3
2
3
1
3
2 3
1
3
1
3
1
3
2
1
3
2
1
3
2
u
2
13
u
6
39
3
27
2
5
3
27
3
27
3
27
2
3
1
9 9
3
27
3 1
3
1
3 3 3
3
3
1 3 1
3
1
3x x
3
x
3x
2
2x
3
x
dx 3 xdx 2 dx x
dx 3 2x x
dx x 2 1 1 2x A
=
=
(
=
(
+ +
=
(
+ +
=
(
+ =
+ =
+ =
+ =
+ =
=
} } }
}
}
( )( )
1 x
3 x
1 x 3 x
3 2x x
1 2x x 2
2
1
2
2
=
=
= +
= +
=
0
0
112
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
3) Hallar el rea limitada por la parbola y
2
= 1 - x y la recta 2y = x + 2
1P) Determinar limites 3P) Tabulacin
2P) Calcular rea 4P) Graficar
| |
2
2
1
3
2
3
1
3
2 3
1
3
1
3
1
3
2
1
3
2
u
3
32
u
3
27
3
5
3y y
3
y
3y
2
2y
3
y
dy 3 dy y 2 dy y
dx 3 2y y A
=
=
+ =
+ =
+ =
+ =
} } }
}
( )( )
1 y
3 y
1 x 3 x
3 2y y
2 2y y 1
2
1
2
2
=
=
= +
= +
=
0
0
113
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
4) Hallar el rea limitada por la parbola y
2
= 3x - 3 y la recta y = x - 1
1P) Determinar limites 3P) Tabulacin
2P) Calcular rea 4P) Graficar
| |
2
2
3
0
2 3
3
0
3
0
2
3
0
2
3
0
2
3
0
2
u
2
3
6
9
u
6
27
3
9
2
y
3
y
3
1
dy y dy y
3
1
dy 3y y
3
1
dy
3
3 y - 3 - 3y
dy )
3
3y y
( - 1 - y
A
= =
+ =
(
+ =
+ =
=
(
=
(
+
=
} }
}
}
}
( )
(4,3) x 3 y
(1,0) x y
3 y y
3y - y
3 3y 3 y
2 2
1 1
2
2
4
1 0
0
0
= =
= =
=
=
+ = +
114
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
5) Hallar el rea limitada por la parbola y
2
= 2x - 2 y la recta y = x - 5
1P) Determinar limites 3P) Tabulacin
2P) Calcular rea 4P) Graficar
| |
2
4
2 -
2
3
4
2 -
4
2 -
4
2 -
2
4
20 -
2
4
2 -
2
4
2 -
2
u 18
2
36
8y y
3
y
2
1
dy 8 dy y 2 dy y
2
1
dy 8 - 2y y
2
1
dy
2
2 y - 10 2y
dy )
2
2 y
( - 5 y
A
=
=
(
=
(
=
=
(
+ +
=
(
+
+
=
} } }
}
}
}
( ) ( )
(9,4) x 4 y
(3,-2) x y
4 y 2 y
8 - 2y - y
2 2
1 1
2
9
3 2
0
0
= =
= =
= +
=
115
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
Al introducir la integracin, vimos que el rea es solamente una de las
muchas aplicaciones de la integral definida. Otra aplicacin importante es para
calcular el volumen de un slido tridimensional.
Si una regin de un plano se gira alrededor de un eje de ese mismo plano,
se obtiene una regin tridimensional llamada slido de revolucin generado por
la regin plana alrededor de lo que se conoce como eje de revolucin.
Este tipo de slidos suele aparecer frecuentemente en ingeniera y en
procesos de produccin. Son ejemplos de slidos de revolucin: ejes, embudos,
pilares, botellas y mbolos.
Si la situacin es de la forma:
}
=
=
=
b
a
x
x
2
2
1
dx y V t
Si las situaciones de la forma.
}
=
=
=
b
a
y
y
2
2
1
dy x V t
b x
2
= a x
1
=
b y
2
=
a y
1
=
116
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
| |
2
2
3 3
3
0
3
3
0
3
0
2 2
u 9 v
u
3
27
v
0 3
3
v
x
3
v
dx * x dx * y v
=
=
=
=
= =
} }
( )
2
2
2
2
2
B
u 9 v
3 v
r v
3r *
3
v
r * h
3
1
v
A * h
3
1
v
=
=
=
=
=
=
1) Calcular el volumen del cono generado por la rotacin del rea limitada por la
curva y = x y las rectas x1 = 0 y x2 = 3, respecto al eje x trazar grfica.
Solucin
Comprobacin
117
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
2) Calcular el volumen generado por la rotacin del rea limitada por la curva
y = x + 3 y las rectas x1 = 0 y x2 = 3. En el eje x. Trazar grfica.
1P) Calcular el volumen
( )
( )
| |
3
3
3
2
3
3
0
2
3
0
2
3
0
2
u v
u 27 27 9 v
9x 3x
3
x
v
dx 9 6x x v
dx 3 x v
dx y v
t
t
t
t
t
t
63
0
=
+ + =
(
+ + =
+ + =
+ =
=
}
}
}
118
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
3) Calcular el volumen generado por la rotacin del rea limitada por la curva
y = 2 - x - x
2
en el eje x. Trazar grfica.
1P) Obtener limites
( )( )
1 x
2 x
0 1 x 2 x
0 2 x x
2
1
2
=
=
= +
= +
2P) Calcular volumen
( )
( )
( )
3
1
2
2 3
4 5
1
2
2 3 4
1
2
2 3 4
1
2
4 3 2
1
2
2
2
1
2
2
u
10
81
10
64 15 2
v
5
32
2
3
5
1
v
8 8 8 8
5
32
4 2 1
2
1
3
1
v
4x 2x x
4
x
5
x
v
dx 4 xdx 4 dx x 3 dx x 2 dx x v
dx 4 4x 3x 2x x v
dx x 2x 3x 4x 4 v
dx x x 2 v
dx y v
t t
t
t
t
t
t
t
t
t
=
(
+ +
=
(
+ + =
(
+ +
(
+ + =
(
+ + =
(
(
+ + =
+ + =
+ + =
=
=
} } } } }
}
}
}
}
119
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
4) Calcular el volumen generado por la rotacin del rea limitada por la curva
x = 2y - y
2
. Trazar grfica.
1P) Obtener limites
( )
2 y
0 y
0 2 y y
0 2y y
2
1
2
=
=
=
=
2P) Calcular volumen
( )
( )
3
2
0
5
4
3
2
4 3 2
2
2
2
2
2
u
15
16
v
15
96 240 - 160
v
5
32
16
3
32
v
5
x
y
3
4y
v
dy y y 4y v
dy y 2y v
dy x v
t
t
t
t
t
t
t
=
(
+
=
(
+ =
(
+ =
+ =
=
=
}
}
}
0
0
0
4
120
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
5) Calcular el volumen por el rea definida por una circunferencia de radio r en el
eje x.
x
2
+ y
2
= r
2
y
2
= r
2
- x
2
( )
}
=
r
-r
dx x r v
2 2
t
( )
}
=
r
0
2 2
dx x r 2 v t
Calculo del volumen
( )
| |
(
=
=
(
=
|
.
|
\
|
=
(
(
=
(
= =
} }
}
0 3
r
r * r 2 v
u r
3
4
v x
3
1
x r 2 v
r
3
2
2 v dx x dx r 2 v
3
r
r 2 v dx x r 2 v
3
2
3 3 3 2
3
0
2 2
3
3
0
2 2
r
r
t
t t
t t
t t
121
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
6)
2
2
2
2
2
2
2
2
b
a
x
1 y 1
b
y
a
x
|
|
.
|
\
|
= = +
}
|
|
.
|
\
|
=
a
a
2
2
2
dx b
a
x
1 V t
} |
|
.
|
\
|
=
a
2
2
2
dx b
a
x
1 2 V
0
t
1P) Calcular el volumen 2P) graficar
3 2
2
2
2
3
2
a
3
2
2
a
2
2
a
2
a
2
2
2
a
2
2
2
u b a
3
4
V
3
2a
2b V
3
a
a 2b V
3a
a
a 2b V
3
x
a
1
x 2b V
dx x
a
1
dx 2b V
dx
a
x
1 2b V
dx b
a
x
1 2 V
t
t
t
t
t
t
t
t
=
(
=
(
=
(
|
|
.
|
\
|
=
(
=
(
=
|
|
.
|
\
|
=
|
|
.
|
\
|
=
} }
}
}
) 0 (
0
0 0
0
0
b
a
b
- a
a
0
0
122
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
7) Calcular el volumen generado por una arcada de la Senoide y = 4 Senu . Trazar
grfica.
1P) Calcular el volumen 2P) graficar
( )
3 2
2
2
2
u 8 V
2
16 V
2(0) Sen
4
1
2
16 V
2( Sen
4
1
2
16 V
2 Sen
4
1
2
16 V
d 2 Cos
2
1
2
16 V
d 2 Cos
2
1
d
2
1
16 V
d 2( Cos
2
1
2
1
16 V
d Sen 16 V
d Sen 4 V
d y V
t
t
t
t
t
t
t
t
u
u
t
u u
u
t
u u u t
u u t
u u t
u u t
u t
t
t
t t
t
t
t
t
=
(
=
(
=
(
=
(
=
(
=
(
=
(
=
=
=
=
}
} }
}
}
}
}
)
)
0
0
0 0
0
0
0
0
2
2
1
2
0
123
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
8) Calcular el volumen generado por una arcada de la Senoide y = 2 Sen 2u .
Trazar grfica.
1P) Calcular el volumen 2P) graficar
( )
3 2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
u V
4
4 V
4(0) Sen
4
1
4
4 V
2
4 Sen
8
1
2
2
4 V
4 Sen
8
1
2
4 V
d 4 Cos
2
1
2
4 V
d 4 Cos
2
1
d
2
1
4 V
d 2(2 Cos
2
1
2
1
4 V
d 2 Sen 4 V
d 2 Sen 2 V
d y V
t
t
t
t
t
t
t
t
u
u
t
u u
u
t
u u u t
u u t
u u t
u u t
u t
t
t
t
t
t
t
t
t
=
(
=
(
=
(
(
(
(
=
(
=
(
(
(
=
(
(
(
=
(
=
=
=
=
}
} }
}
}
}
}
0
0
0 0
0
0
0
0
)
4
4
1
0
2
4
3
124
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
9) Calcular el volumen generado por una arcada de la Senoide y = 6 Sen3u .
Trazar grfica.
1P) Calcular el volumen 2P) graficar
( )
3 2
3
3
3 3
3
3
2
2
2
u 6 V
6
36 V
6(0) Sen
4
1
6
6 V
3
6 Sen
8
1
2
3
36 V
6 Sen
12
1
2
36 V
d 6 Cos
2
1
2
36 V
d 6 Cos
2
1
d
2
1
3 V
d 2(3 Cos
2
1
2
1
36 V
d 3 Sen 36 V
d 3 Sen 6 V
d y V
t
t
t
t
t
t
t
t
u
u
t
u u
u
t
u u u t
u u t
u u t
u u t
u t
t
t
t t
t
t
=
(
=
(
=
(
(
(
(
=
(
=
(
(
(
=
(
(
(
=
(
=
=
=
=
}
} }
}
}
}
}
3
6
)
0
0
0 0
0
0
3
0
3
0
6
6
1
0
3
= 120
3
2
125
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
10) Calcular el volumen generado de una arcada de la Cosenoide y = 5 Cosu
1P) Calcular el volumen 2P) graficar
( )
( )
( )
3 2
0
0
0
0
0
2
0
2
u
2
25
v
4
5 v
Sen
4
1
4
5 v
0 Sen2
4
1
2
0
2 Sen
4
1
2
2
5 v
Sen2
4
1
2
5 v
Cos2os2
4
1
2
5 v
d Cos2
2
1
d
2
1
5 v
d 2 Cos
2
1
2
1
5 v
d Cos 25 2 v
d Cos 5 2 v
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
=
(
=
(
=
(
(
(
(
=
(
=
(
=
(
=
(
=
=
=
}
} }
}
}
}
0
0
2
0
0
0
0
0
2
2
2
2
2
2
11) Calcular el volumen generado de una arcada de la Cosenoide y = 5 Cos 4u
3 2
u
8
25
v t =
2
3
2
126
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
A) Significado geomtrico
curvas de familia C ) x ( f y
dx ) x ( ' f dy
dx ) x ( ' f dy
: Dado
+ =
=
=
} }
y = f ( x ) + C x = f ( y ) + C
C = 2
C = -4 C = 3
C = -3
Para determinar a una curva en particular se necesita conocer el valor de
C bajo los datos de un punto P(x ,y) de la curva.
P(x,y) y = x
2
+ 2 P(x,y)
C = 2
C = 1
x = y
2
+ 1
Es decir, geomtricamente la constante de integracin C nos determina
el punto de intercepcin de la curva f ( x ) con respecto los ejes, segn sea su
estructura.
Ejemplos:
127
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
1.- Dado el diferencial dy = 2dx , determinar la ecuacin de la familia de curvas y
la ecuacin de la curva que pase por el punto A (1 , 3). Trazar grafica
1. Determinar la Ecuacin de la familia de curvas
} }
} }
dx 2 = dy
dx 2 = dy
y = 2x + C
2. Calcular la constante de integracin
y = 2x + C
3 = 2(1)+ C C = 1
3. Determinar la ecuacin de la curva
y = 2x + C = 2x + 1
4. Grafica
2.- Dada la derivada
x 4
dx
dy
=
, determinar la ecuacin de la familia de curvas y la
ecuacin de la curva que pase por el punto B(0 ,2). Trazar grafica
1. Determinar la Ecuacin de la familia de curvas
} }
} }
} }
= = =
dx x 4 = dy
dx x 4 =
dx
dy
m =
dx
dy
m
x - x
y - y
x
y
dx
dy
= f(x)
1 2
1 2
C
2
x
4 y
1 1
+ =
+
y = 2x
2
+ C
2. Calcular la constante de integracin
y = 2x
2
+ C
2 = 2(0)
2
+ C
C = 2
3. Determinar la ecuacin de la curva
y = 2x
2
+ C = 2x
2
+ 2
4. Grafica
128
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
3.- Dada la pendiente m = 6x - 4, determinar la ecuacin de la familia de curvas y la
ecuacin de la curva que pase por el punto P (-1 , 8 ). Trazar grafica
1. Determinar la Ecuacin de la familia de curvas
} }
4) - (6x = m
dx 4) - (6x = dy
} }
} }
dx 4 - dx x 6 = y
C x 4 -
2
x
6 y
1 1
+ =
+
y = 3x
2
4 x + C
2. Calcular la constante de integracin
y = 3x
2
4 x + C
8 = 3 (-1)
2
4 (-1) + C
8 = 3 + 4 + C
8 = 7 + C
C = 8 7
C = 1
3. Determinar la ecuacin de la curva
y = 3x
2
4 x + C
y = 3x
2
4 x + 1
4. Grafica
B) Significado fsico
l.- Velocidad inicial Vo = C
Fsicamente la constante de integracin nos determina la velocidad inicial
de un cuerpo en movimiento, si se conoce la ecuacin de velocidad y dos
condiciones dadas.
129
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
Ejemplo:
1.- Determinar la velocidad inicial del mvil, cuyo diferencial de velocidad es
dt 2t) (3t dv
2
= , para v = 20 m/s y cuando t = 2 s.
1. Determinar la Ecuacin de la familia de velocidades.
C + t - t = v
dt t 2 dt t 3 = v
dt 2t) (3t dv
2 3
2
2
} }
=
3. Determinar la ecuacin de velocidad.
v = 3 t
3
t
2
+ 16
2. Calcular la Velocidad inicial.
16 = 4 - 20 = Vo
Vo + 4 - 8 = 20
Vo + t - t = v
s
m
2 3
Vo = C
2.- Determinar la velocidad inicial del mvil, cuyo diferencial de velocidad es
4t)dt (6t = dv
2
, para v = 30 m/s y cuando t = 3 s.
1. Determinar la Ecuacin de la familia de velocidades.
C 2t 2t v
dt t 4 dt t 6 = v
4t)dt (6t = dv
2 3
3
2
+ =
} }
} }
3. Determinar la ecuacin de velocidad.
v = 2t
3
2t
2
- 6
2. Calcular la Velocidad inicial.
seg
m
6 Vo
Vo 36 30
Vo 2(9) 2(27) 30
C 2(3) 2(3) 30
2 3
=
+ =
+ =
+ =
Vo = C
ll.- Posicin inicial Xo = C
Fsicamente tambin la constante de integracin, nos determina la posicin inicial
de un cuerpo en movimiento, si se conoce la ecuacin de desplazamiento y dos
condiciones dadas.
Ejemplo:
130
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
1) Determinar la posicin inicial del mvil cuya velocidad inicial es v = t
2
+ t, para x = 30
m. y cuando t = 2s.
1. Determinar la Ecuacin de la familia de
desplazamientos
C
2
t
3
t
= x
dt t dt t x
t)dt (t dx
t t
dt
dx
dt
dx
v
t
d
= v
2 3
2
2
2
+ +
+ =
+ =
+ =
=
} }
} }
3 Determinar la ecuacin de velocidad.
3
76
2
t
3
t
= x
2 3
+ +
2. Calcular la posicin inicial
m. 25.3 = Xo
Xo =
3
76
Xo
3
14
- 30
Xo 2
3
8
= 30
Xo
2
t
3
t
= x
2 3
=
+ +
+ +
m 25.3 = Xo
10 20 30 m.
Avanza 4.7 m en 2 seg.
2.- Un electrn se desplaza de acuerdo a la velocidad v = 2 6t
2
. Calcula su posicin
inicial en el instante t = 3 s. y x = 50 m.
1. Determinar la Ecuacin de la familia de
desplazamientos
} }
=
= =
=
dt ) 6t (2 dx
6t 2
dt
dx
v
t
d
v
2
2
x = 2 t 2 t
3
+ C
2. Calcular la posicin inicial
50 = 2 (3) 2(3)
3
+ Xo
50 = 6 54 + Xo
50 = -48 + Xo
Xo = 98 m
131
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
3.- Un mvil se desplaza de acuerdo a la velocidad v = 4t 2. Calcula su posicin inicial
en el instante t = 3 s. y x = 60 m.
1. Determinar la Ecuacin de la familia de
desplazamientos
} }
=
= =
=
dt ) 2 t 4 ( dx
2 t 4
dt
dx
v
t
d
v
x = 2 t
2
2 t + Xo
3 Determinar la ecuacin de velocidad.
x = 2 t
2
2 t + 48
2. Calcular la posicin inicial
60 = 2 (3)
2
2 (3) + Xo
60 = 18 6 + Xo
60 = 12 + Xo
Xo = 48 m
4.- Una partcula se desplaza de acuerdo a la ecuacin de aceleracin a = 6t
2
+ 4t.
Calcular la velocidad y posicin inicial, para v = 22 m/s. x = 16 m en el instante t = 2 s.
1. Determinar la Ecuacin de la familia de
velocidades.
o
2 3
2 3
2
2
2
V t 2 t 2 v
V
2
t
4
3
t
6 v
dt t 4 dt t 6 v
dt 4t) (6t dv
4t 6t
dt
dv
t
v
a
+ + =
+ + =
+ =
+ =
+ = = =
} }
} }
2. Calcular la velocidad inicial.
Se sustituye el t = 2 s. y la v = 22 m/s.
s. / m 2 V
24 - 22 V
V 24 22
V 8 16 22
V (2) 2 (2) 2 22
o
o
o
o
o
2 3
=
=
+ =
+ + =
+ + =
3. Determinar la Ecuacin de la familia de
desplazamientos
o X 2t t
3
2
2
t
x
dt 2 dt t 2 dt t 2 x
dt 2) t 2 t (2 dx
2 t 2 t 2
dt
dx
v
2 t 2 t 2 v
3
4
2 3
2 3
2 3
2 3
+ + =
+ =
+ =
+ = =
+ =
} } }
} }
4. Calcular la posicin inicial.
Se sustituye el t = 2 s. y la x = 16 m.
m.
3
20
X
X 4
3
16
8 16
X 4
3
16
2
16
16
X 2(2) (2)
3
2
2
(2)
16
o
o
o
o
3
4
=
+ + =
+ + =
+ + =
132
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
5.- Calcular la velocidad y posicin inicial de un electrn cuya ecuacin de aceleracin
en un circuito elctrico es la siguiente: a = 3t
2
+ 2t, para un registro de velocidad
v = 80 m/s. en un tiempo t = 2 s. y para un registro de desplazamiento x = 145 m.
1. Determinar la Ecuacin de la familia de
velocidades.
o
2 3
2 3
2
2
2
V t t v
V
2
t
2
3
t
3 v
dt t 2 dt t 3 v
dt 2t) (3t dv
2t 3t
dt
dv
t
v
a
+ + =
+ + =
+ =
+ =
+ = = =
} }
} }
2. Calcular la velocidad inicial.
Se sustituye el t = 2 s. y la v = 80 m/s.
s. / m 68 V
12 - 8 V
V 12 8
V (2) (2) 8
o
o
o
o
2 3
=
=
+ =
+ + =
0
0
0
3. Determinar la Ecuacin de la familia de
desplazamientos
o X 68t
3
t
4
t
x
dt 68 dt t dt t x
dt 68) t (t dx
68 t t
dt
dx
v
68 t t v
3 4
2 3
2 3
2 3
2 3
+ + =
+ + =
+ + =
+ + = =
+ + =
+
} } }
} }
4. Calcular la posicin inicial.
Se sustituye el t = 2 s. y la x = 145 m.
m.
3
7
3
8
-
3
15
X
X
3
8
5
X
3
8
140 145
X 136
3
8
4 145
X 136
3
8
4
16
145
X 68(2)
3
(2)
4
(2)
145
o
o
o
o
o
o
3 4
= =
+ =
+ + =
+ + + =
+ + + =
+ + + =
133
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
6.- Una partcula se desplaza de acuerdo a la ecuacin de aceleracin a = 3 cm/s
2
.
Calcular la velocidad y la posicin inicial, si su velocidad es de v = 3 cm/s en el instante
t = 4 s. y su posicin es de x = 20 cm.
1. Determinar la Ecuacin de la familia de
velocidades
t
v
a=
3
dt
dv
a = =
dt 3 dv
} }
=
v = 3t + Vo
2. Calcular su velocidad inicial
Se sustituye el t = 4 s. y la v = 3 cm/s.
3 = 3(4) + Vo
3 = 12 + Vo
Vo = - 9 cm/s
3. Determinar la Ecuacin de la familia
de desplazamientos. v = 3t 9
} }
=
= =
=
dt ) 9 - t 3 ( dx
9 - t 3
dt
dx
v
t
d
v
o
2
X t 9 - t
2
3
x + =
4. Calcular la posicin inicial
Se sustituye el t = 4 s. y la x = 20 cm/s.
o
2
X (4) 9 - (4)
2
3
20 + =
o
X 36 - 24 20 + =
o
X 12 - 20 + =
cm 36 X
o
=
134
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
FORMULAS BSICAS
1 )
C + x = dx
}
( a es una constante )
C
x
a = dx x 2) dv a = dv a 2)
1 + n
1 + n
n
+
} } }
3 )
} } } }
dw - dt + ds = ) dw - dt + (ds
4 )
}
+C
v
= dv v
1 + n
1 + n
n Para n -1
5 )
C v Ln
v
dv
}
+ =
} }
= C +
a Ln
a
dv a ) 7 C + e = dv e
v
v v v
) 6
8 ) C + v Cos - = dv v Sen }
9 ) C + v Sen = dv v Cos }
10 )
C + v Sec Ln = C + v Cos Ln - = dv v Tan }
11 )
C + v Sen Ln = dv v Cot }
12 )
C + v Tan v Sec Ln = dv v Sec + }
13 )
C + v Cot - v Csc Ln = dv v c Cs }
14 ) C + v Tan = dv v Sec
2
}
15 ) C + v Cot - = dv v Csc
2
}
16 ) C + v Sec = dv v Tan v Sec }
17 ) C + v Csc - = dv v Cot v Csc }
18 )
C +
a
v
Tan Arc
a
1
=
a v
dv
2 2 }
+
19 )
}
+
C +
a v
a - v
Ln
2a
1
=
a v
dv
2 2
20 )
}
+
C +
v a
v a
Ln
2a
1
=
v a
dv
2 2
21 )
C +
a
v
Sen Arc =
v - a
dv
2 2
}
22 )
C a v + v Ln =
a v
dv
2 2
2 2
+
}
23 )
C +
a
v
Sec Arc
a
1
=
a v v
dv
2 2
}
24 )
C
v
v a a
Ln
a
1
-
v a v
dv
2 2
2 2
+
+
=
}
25 )
}
+ + C
a
v
ArcSen
2
a
v a
2
v
= dv v a
2
2 2 2 2
26)
}
+ + C a v v Ln
2
a
a v
2
v
= dv a v
2 2
2
2 2 2 2
lI.- INTEGRACIN POR PARTES
} }
du v - v u = dv u
llI.- POTENCIAS TRIGONOMTRICAS ( Utilizarlas para n > 5 )
1) Sen
n
v dv =-
n
Cosv v Sen
1 n
+
n
n
1
Sen
n - 2
v dv
2) Cos
n
v dv =
n
Senv v Cos
1 n
+
n
n
1
Cos
n - 2
v dv
3) Tan
n
v dv =
1 n
v Tan
1 n
- Tan
n - 2
v dv
4) Cot
n
v dv = -
1 n
v Cot
1 n
- Cot
n - 2
v dv
5) Sec
n
v dv = -
1 n
Tanv v Sec
2 n
+
n
n
2
1
Sec
n - 2
v dv
6) Csc
n
v dv = -
1 n
Cotv v Csc
2 n
+
n
n
2
1
Csc
n - 2
v dv
SUSTITUCIN TRIGONOMTRICA
Tringulo:
Relacin 1: Relacin 2: Procedimiento :
z
2 2
v a
v = a Sen z
dv = a Cos z dz
2 2
v a = a Cos z
Una vez obtenidas las relaciones 1 y 2, se sustituyen en la
integral original y se simplifica.
2 2
v a +
v = a Tan z
dv = a Sec
2
z dz
2 2
v a + = a Sec z
Posteriormente auxilindose de una identidad trigonomtrica
para la solucin de la integral.
2 2
a v
v = a Sec z
dv = a Sec z Tg z dz
2 2
a v = a Tan z
Por ltimo se procede a un Regreso de variable.
v
z
z
a
a
v
v
a
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
135
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
R E A S Y V O L M E N E S
}
=
b
a
dx y A
}
=
b
a
2
dx y V t
}
=
b
a
dy x A
}
=
b
a
2
dy x V t
y1
a b
y2
}
=
b
a
1 2
dx ) y (y A
Los lmites de integracin
se determinan resolviendo
el sistema de ecuaciones.
REA EN COORDENADAS POLARES LONGITUD DE ARCO
}
' + =
b
a
2
dx ) y (1 L
}
' + =
b
a
2
dy ) x (1 L
d L dy
dx
136
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
PRIMERA EVALUACIN
Resolver las siguientes integrales, haciendo las trasformaciones algebraicas
necesarias para reducir la integral a una forma inmediata.
1)
}
+ = C
x
dx x
5
5
4
2) C x x
x x
dx x x x + + + = + +
}
2
3 4
2 3
3
4
4
) 1 2 4 (
3)
}
+ = C
x x
dx 1
2
4)
}
+ = C
z
dz
z
5 3
3 / 5 3 / 2
5)
}
+ = C
x
x
dx
2
3
3 2
3
6)
}
+ + =
|
|
.
|
\
|
+ C x
x
x dx
x
x
x 4
4 3
2 2
2
2
3
7)
}
+ = C
t
dt t
4
) 3 (
3
3
4
3
8)
}
+ = C
d
u
u
u
2
2
9)
}
+ =
|
|
.
|
\
|
C x
x
dx
x
x ) 3 2 (
3
2 2
2
1
2
10) C x
x
x
dx
x
x x + + =
|
.
|
\
|
+ +
}
2
2
4
4
2
2
2
7
2
3
4
7
6
11)
}
+ + = C
x x x
dx x x
2 3
2
4
) 1 (
2 3 4
2
12)
}
+ + = C x a x x a dx x a x
3 2 3 2
5
2
3
2
) (
13)
}
+ + + =
+
C
y
y
y
dy
y
y y 4
5
2
4 5
2
2
2 3
14)
}
+ =
C x x dx
x
x x
4 2
2 4
2
2
15) C t t t
t
dt t t
+ + =
+
}
4
3
2
5
2 ) 2 ( ) 1 (
3 5
137
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
16)
}
+ + = + C x a dx x a
4 3
) (
4
1
) (
17)
}
+
C
x x
dx
2 3
) 1 ( 2
1
) 1 (
18) C
b
bx a
dx bx a +
+
= +
}
3
) ( 2
3
19)
}
+
+
= + C
x
dx x x
6
) 2 (
) 2 (
3 2
2 2
20)
}
+ + = + C y dy y y
3 4 3 4
) 1 (
6
1
1
21)
}
+ + =
+
+
C x x
x x
dx x
4 2
4 2
) 1 (
2
2
22)
}
+ |
.
|
\
|
= |
.
|
\
|
C
x
dx
x
4
2
3
4
1
1
4
1 1
1
23)
}
+
|
|
.
|
\
| +
=
+
+
C
x
x
n x
dx
x
x
n
n
n n
n
3
1
1
3
2 1
24) C x dx
x
x
+ + =
+
}
3
2
) 1 (
3
2 ) 1 (
25) C
x ax x
ax dx x a + + =
}
2 3
4
) (
2
2
26) C
x Sen
dx Cosx x Sen + =
}
4
4
3
27)
}
+ =
C z
z
dz
) 1 ( ln
1
28) C bt a
bt a
dt t
+ + =
+
}
2b
) ( ln
2
2
29) C y y
y y
dy y
+ + + =
+ +
+
}
) 2 2 ( ln
2 2
) 1 (
2
2
30) C x Cos
x Cos
dx x Sen
+ =
}
) 1 ( ln
1
31) C x
x
dx
x
x x
+ + + =
+
+ +
}
2
2 2
) 2 ( ln
2
2
2 2
32) C x
x
dx
x
x
+ + + =
+
+
}
4
5
) 3 2 ( ln
2 3 2
4
33)
C x e dx
e
e
x
x
x
+ + =
+
}
2
) 1 ( ln
1
1
138
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
34) C
a
a
dx a
x
x
+ =
}
ln 4
4
4
35)
}
+ = C
e
dx e
x
x
t
t
t
36) C x e e
a
dx e e
a
x
a
x
a
x
a
x
2 ) (
2
) (
2 2
2
+ =
}
37)
}
+ =
+ +
C e dx x e
x x ) 2 ( ) 2 (
2 2
2
1
38)
}
+ = C e dx x Cos e
x Sen x Sen
39)
}
+ + =
+
C e x
e
dx
x
x
) 1 ( ln
1
40)
}
+
+
= C
a Ln
e a
dx e a
x x
x x
1
41)
}
+ = C x os dx x Sen 2 C
2
1
2
42) C
x
Sen dx
x
Cos + =
}
2
2
2
43) C
x
os x en x Cos dx
x
Sen x Cos x Sen
2
C 2 5 S
5
1
3
3
1
2
5 3 + + + = |
.
|
\
|
+
}
44) C Tg d Sec
3
3
3
2
+ =
}
u
u
u
45) C 3
3
1
3
2
+ =
}
x Ctg dx x Csc
46)
}
+ = C x Tg dx x Sec x
3
1
3 3 2 2
47)
}
+ = C
2
x Tg
x Cos
dx
48)
}
+ = C ax Sec
a
b
dx ax Tan ax Sec b
49)
}
+ = C x Csc
x Sen
dx x Cos
2
50)
}
+ + = C ax Tg ax Sec Ln dx ax Sec
a
) (
51)
}
+ |
.
|
\
|
= C
v
Tg Ln dv v Csc
2
52) C
x
Sen Ln dx
x
Ctg x +
|
|
.
|
\
|
=
}
2
2
2 2
53) C ) (
2
+ = +
}
u u u u u Ctg Tg d Cot Tg
139
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
54) C Sec Tg d Tg Sec + =
}
u u u u u u ) ( 2 ) (
2
55)
}
+
|
.
|
\
|
+ =
C
x
Sec
x
Tg
x
Sen
dx
2 2
2
2
1
56)
}
+
=
+
C
x Sen
x Cos
x Cos
dx
3 3
3 1
3 1
57) C
a
x
T
a
C
a
x
Sec
a
dx
a
x
Tg
a
x
Sec + = + =
}
an
2 2
2 2 2
58)
}
+ = C x Tg Ln dx
x Tg
x Sec
3
2
) 3 (
3
3
59)
}
+ + =
+
C Tg
Tg
d Sec
u
u
u u
2 1
2 1
2
60)
C e dx x Sec e
x Tg x Tg
+ =
}
2 2 2
2
1
61) C x os dx x en x Cos + =
}
5 4
C
5
1
S
62)
C
x
x
Ln
x
dx
+ |
.
|
\
|
+
}
4
2
2
2
4
63)
}
+ =
+
C
x
Arc
x
dx
5
5
1
5
2
Tan
64) C
t
t
Ln
t
dt
+ |
.
|
\
|
+
=
}
12
2
3 2
3 2
9 4
65)
}
+ =
+
C e g rc
e
dx e
x
x
x
2
4
2
T A
2
1
1
66) C s s Ln
s
ds
+ + =
}
) 16 (
16
2
2
67)
}
+ =
C
y
en Arc
y
dy
5
S
25
2
68)
}
+ =
C x Tg en Arc
x g
dx x Sec
) 2 ( S
2
1
T 4 1
2
2
69)
}
+ =
C x Sec Arc
x x
dx
2
4
2
1
1
70) C x Sen Arc x
x
dx x + + =
}
2
4
1
4 1
2
4 1
2 2
71) C x x Ln x
x
dx x + + =
}
8 2 2 2
) 16 ( 16
2
16
140
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
72) C x x Ln x
x
dx x + + + + + = +
}
) 9 4 2 (
4
9
9 4
2
9 4
2 2 2
73) C x x Ln x
x
dx
x
+ + =
}
) 4 ( 4
4
1
4
2 2
2
Resolver las siguientes integrales completando el Trinomio Cuadrado Perfecto
74)
}
+ |
.
|
\
|
+
+
=
+ +
C
3 x
1 x
Ln
3 4x x
dx
2
75) C
2
3 1) (x
g T Arc
6
1
5 6x 3x
dx
2
+
+
=
+ +
}
76)
}
+ + + + + =
+ +
C x x 1 1 2x Ln
x x 1
dx
2
2
77) C 1) (x Sen Arc
x 2x
dx
2
+ =
}
78)
}
+
+
+
+
= C
2
1 x
ArcSen 2 x 2x 3
2
1 x
dx x 2x 3
2 2
79) C + + =
}
8 2 2 2
) 8x x 4 (x Ln 8x x 4) (x
2
1
dx 8x x
80)
}
+
|
.
|
\
|
+ + =
+
C
6
3 x
Sen Arc 3 x 6x 27
x 6x 27
dx x
2
2
81)
C 1 6x 3x 1 x Ln
3
1
1 6x 3x
3
2
1 6x 3x
dx 1) (2x
2 2
2
+ + + =
}
82)
}
+ |
.
|
\
| +
+ + =
+ +
C
2
3 x
Tg Arc
2
15
13) 6x (x Ln 2
13 6x x
dx 3) (4x
2
2
SEGUNDA EVALUACIN
MTODOS DE INTEGRACIN
l ) Hallar las siguientes integrales, utilizando la frmula para la Integracin por
Partes.
1)
}
+ = C x Ln x dx x Ln ) 1 (
2) C x x Ln x x Ln x dx x Ln 2 2
2 2
+ + =
}
141
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
3) C
x
x
x
dx x Ln x + =
}
9
ln
3
3 3
2
4)
}
+
+
= C
Ln
Ln x
dx x
2 2
1 2
2
2 x
x -
5) C x os x en x dx x os x + + =
}
C S C
6) C x Sec x Tg
x
dx x Sec x + =
}
) 3 ( ln
9
1
3
3
3
2
7) C
x Cos x Sen e
dx x en e
x
x
+
=
}
2
) (
S
8) | |
}
+ = C C S d S ) (Ln os - ) (Ln en
2
) (Ln en u u
u
u u
9) C
a
at Cos t
a
at Sen t
a
at Cos
dt at en t + + =
}
2 2
S
2
2 3
2
10) | |
}
+ + + = C x x x dx x x 8 12 15 ) 1 (
105
2
1
2 2 / 3 2
ll ) Integracin de diferenciales Trigonomtricas no Inmediatas.
1)
}
+ + = C
Sen
d Cos
4
2
2
2
u u
u u
2)
}
+ = C Cos
Cos
d Sen u
u
u u
3
3
3
3)
}
+ + = C
x Sen x Sen
x Sen dx x Cos
5 3
2
5 3
5
4)
}
+ = C x Sen
x Cot
dx x Cot ) ( ln
2
2
3
5)
}
+ + = C
x Sen x Sen x
dx x Sen
64
8
8
4
8
3
2
4
6)
}
+ + = C
x Tg x Tg
dx x Sec
6
2
2
2
2
3
4
7)
}
+ = C
x Cot x Cot
dx x Csc
6
2
2
2
2
3
4
8)
}
+
|
.
|
\
|
= C x Sen x Sen x Sen dx x Cos x Sen
18
5
8
5
3 5 3 3 5 3
9)
}
+ =
C
x Cos
x Cos
x Cos
dx x Sen
2 1
2 3
10)
}
+ = C x Cos dx x en x Cos
3
3
2
2 S
142
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
11)
}
+ = C
x Cos
x Csc
x Sen
dx x Cos
3
3
4
3
12) C
x Sen
x Sen x dx x Cos x Sen +
|
.
|
\
|
+ =
}
8
8
4 3
128
1
4 4
13)
}
+ = C
x Sen x
dx
x
Cos
x
Sen
16
2
8
2 2
2 2
14)
}
+ = C
x Sen x Sen
dx x en x Sen
10
5
2
3 S 2
15) C
x Sen x Sen
dx x Cos x Cos + + =
}
12
6
4
2
2 4
16)
}
+ = C
x Cot x Cot
dx x Csc x Cot
6 4
6 4
4 3
17) C x Sec dx x Tg x Sec + =
}
2
18)
}
+ = C
Tg
Cos
d Sen
3
3
4
2
u
u
u u
lll ) Integracin por Sustitucin Trigonomtrica.
1) C x
x
x
dx
x
x
+ +
=
}
2
2 2
25
25 5
ln 5
25
2) C x x x
x
dx x + + + + + = +
}
) 1 ( ln
2
1
1
2
1
2 2 2
3)
}
+
+
+ + =
+
C
x
x
x x
x
dx x
8
8 ln
) 8 (
2
2
3 2
2
4)
}
+
C
x a
x a
x a x
dx
2
2 2
2 2 2
5)
}
+
C
x
x
x
dx x
3 2
3
5 2
2
) 4 ( 12 ) 4 (
6)
}
+
+ +
=
+
C
y
y
y y
dx
2
3 4 9
ln
3
1
4 9
2
2
7)
}
+ +
C
x
Sec Arc
x
x
x x
dx
3 54
1
18
9
9
2
2
2 3
8)
}
+ = C x a
a
x a dx x a x
3 2 2
2
5 2 2 2 2 3
) (
3
) (
5
1
143
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
9)
}
+
+
=
+
C
x x x
x x
dx
3
13 4 2
ln
13 4
2
2
lV ) Cambios de Variable. Verificar los siguientes integrales, efectuando un
cambio de variable para racionalizar el integrando.
1) C x x x
x x
dx
+ + + =
}
4 4 4
4 / 1 2 / 1
) 1 ( ln 4 2
2) | |
}
+ + + =
+
C x x x dx
x
x
4
) 1 ( ln 4
1
1
3)
}
+ =
C y y dy
y
y y
12 / 13 4 / 9
4 / 1
3 / 1 2 / 3
13
12
9
4
Casos especiales:
4)
}
+ + + + =
+ +
C s s
s
ds
6
) 2 3 ( ln 2 2
2 3
5)
}
+ + + + + + =
+
+ +
C t t t dt
t
t
4
) 1 1 ( ln 1 4 1
1 1
1 1
V ) Integracin de Fracciones Racionales por Descomposicin de Fracciones
Parciales.
1) C
x
x
dx
x x
x
+
+
=
+
+
}
1
ln
2
2
2
2)
}
+
C
x
x
x x
dx 1
ln
2
3
3)
}
+
+ +
=
+ +
+
C
x
x x
x x x
dx x
2 2 3
) 3 2 )( 1 2 (
ln
2
1
3 8 4
) 3 4 (
4) C ) 2 ( ln ) 1 ( ln 4
2 2 3
) (
12 2
2
2
2 3
+ + + =
+
+
}
x x x
x
x x
dx x x
5) C
x
x
g Arc x dx
x
x x
+
+
+ + + =
+
+ +
}
4
4
2
T
2
1
) 4 ( ln
) 4 (
4 2
2
2
2 2
2 3
6) C y y
y
y
y
dy
y y
y
) 2 ( ln
4
2
2
2
8
2 2
2
2 3
4
+ + + + =
+
}
144
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
7)
}
+
|
.
|
\
|
+
+
+
=
+
C
x
x
x x x
dx x
1
1
ln
) 1 ( 2
1
) 1 ( ) 1 (
4
2
Casos especiales:
8)
}
+
+
+
+
=
+
C
x
x
x x
dx
x x
x x
2
5
ln
343
30
) 2 ( 49
27
) 5 ( 49
8
) 10 3 (
7 8
2 2
2
9)
C
3
1 2x
Tg Arc
3
3
x
1 x x
ln
2
1
x x x
dx
2
2
2 3
+
+
+ +
=
+ +
}
TERCERA EVALUACIN
l) Integral Definida
a) Verificar las siguientes integrales.
1)
}
=
4
1
2
z
dz
2)
}
= +
2
0
6 ) 2 ( dx x
3)
}
=
+
10
6
2 ln
2 y
dy
4)
}
=
2
0
1
t
u u d Cos
5)
}
=
t
t
2
2
1
dx x Sen x Cos
6)
}
=
+
2
2
2
4 4
t
t
dt
b) Verificar las siguientes integraciones por racionalizacin.
1)
}
=
+
4
0
3 ln 2 4
1 x
dx
2)
}
=
+
4
1
2
3
5
4 2
y
dy y
ll) Aplicaciones de la Integral Definida
145
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
a) Clculo de reas Planas
En los ejercicios siguientes, hallar por integracin el rea del eje que se indica.
Trazar grfica.
Resp.
1) Encontrar el rea limitada por la parbola x = 2y - y
2
, en el eje oy.
2
3
4
u A =
2) Calcular el rea limitada de la parbola y = 2 x - x
2
, en el eje ox.
2
2
9
u A =
3) Hallar el rea limitada por la parbola y = x
2
y las rectas x = 2, x = 5.
2
39u A =
4) Hallar el rea limitada por la parbola y = 5 - x
2
y la recta y = x 1
2
6
5
20 u A=
5) Hallar el rea limitada por las siguientes curvas y
2
= 4x y x
2
= 6y.
2
8u A =
6) Hallar el rea de una arcada de la cosenoide y = 2 Cos x .
2
4u A=
6)
7) Encontrar por integracin el rea de un crculo de radio 3.
2
9 u A t =
b) Clculo de Slidos de Revolucin
En los ejercicios siguientes, hallar por integracin el volumen del slido haciendo
girar la superficie limitada alrededor del eje x. Trazar grfica.
Resp.
1) De un cono recto de radio 3 cm y altura 5 cm.
3
cm 15t = V
2) De la esfera que se engendra, haciendo girar un crculo de radio 3 cm.
3
cm 36t = V
3) De una parbola y = x
2
- 5x + 6.
3
30
1
u V t =
4) De una elipse 9x
2
+ 16y
2
= 144.
3
48 u V t =
5) De una arcada de la senoide y = 2 Sen 3x.
3 2
3
2
u V t =
6) De una arcada de la cosenoide y = 4 Cos 2x.
3 2
4 u V t =
146
Elaboro: I ng. Arq. Vicente E. Navarro Barrios
Constante de Integracin
1) Hallar la ecuacin de la familia de curvas y determinar la ecuacin de la curva
que pasa por el punto P que se indica:
a) Para dy = 5 dx P (2,5) y = 5x
+ C; y = 5x
- 5
b) Para
x 2
dx
dy
=
A (2,0)
y = x
2
+ C; y = x
2
- 4
c) Para m = -2x + 6 B (2,-1) y = -x
2
+ 6x + C; y = -x
2
+ 6x 9
2) Un mvil se desplaza de acuerdo a la velocidad v = 6t 1. Calcula su posicin
inicial si su posicin en el instante t = 3 seg. es de x = 40 m. Xo = 16 m
3) Una partcula se desplaza de acuerdo a la ecuacin de aceleracin a =3t
2
+ 2t.
Calcular su velocidad inicial, si su velocidad en el instante t = 2 seg. es v = 25
m/s. Vo = 13 m/s.
4) Una partcula se desplaza de acuerdo a la ecuacin de aceleracin a = 4
cm/s
2
. Calcula su velocidad y posicin inciales, si su velocidad en el instante
t = 3 seg. es de v = 8 cm/s y su posicin es de x = 20 cm.
Vo = - 4 cm/s. Xo = 14 cm.
CONSULTA DE LIBROS
1.- Frenk Ayres Jr. (Calculo diferencial e Integral) (MC Graw-Hill)
2.- Granville, Smith, Longley (Calculo diferencial e Integral) (UTEHA)
3.- S, Banach (Calculo diferencial e Integral) (UTEHA)
4.- F. Zubieta (Calculo Integral (IPN-Pat.) Public) (1966)
5.- Historia e Historias de las Matemticas Mariano Perero Grupo Ed.
Iberoamericana S.A. de C.V.
COMENTARIOS
La solucin de la prctica es obligatoria, deber entregarse con la fecha y
con las caractersticas que el profesor determine. El diseo de los exmenes
parciales se hacen con base en este problemario.
Los problemas de estas prcticas han sido seleccionados de los libros
anotados en la bibliografa anterior y representan los objetivos prcticos del
programa que el alumno deber cubrir y as asegurar el xito en el curso de
Calculo Integral, que es el antecedente necesario para estudios superiores.