Está en la página 1de 85

1

UNIVERSIDAD NACIONAL SAN CRISTOBAL DE HUAMANGA


FACULTAD DE DERECHO Y CIENCIAS POLITICAS
ESCUELA DE FORMACION PROFESIONAL DE DERECHO

EL IUSNATURALISMO Y SU IMPORTANCIA SOCIAL

INTEGRANTES: Carlos, ALMEYDA HINOSTROZA

S !"la, DE LA CRUZ HUAYTALLA Y!#", ESPINO DURAND PROFESOR : $al%!r &!s's Es("#o)a Al%a*"ra#o AYACUCHO PERU 2011
2

INDICE:
CAPITULOI 1.1Concepto de iusn tu! "is#o$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$..$% 1.2 E" iusn tu! "is#o en &!eci ' !o# $$$$$$$$$$$$$$$$$$.$$$$.( 1.) *o+ist s:" oposici,n ent!e p-'sis ' no#os$$$$$$$$$$$$$$...$......$1. 1.. *o+ist s # 'o!es$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$...$$...$1/ 1.% Pens #ientos so+ist s # 'o!es$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$.10 1./ *o+ist s #eno!es$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$...$$$$$$$......20 1.( Pens #ientos1so+ist s #eno!es$$$$$$$$$$$$$$$$$..$$$$$..22 1.0 Auto!es &!ie&os iusn tu! "ist s$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$......$2) 1.2 P" ton$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$...$..2/ 1.10 A!istote"es$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$..$$..)1 1.11 E" iusn tu! "is#o estoico$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$.$$$.)/

CAPITULO II 2.1 E" iusn tu! "is#o #edie3 "$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$..( 2.2 A&ustin de -ipon $$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$....%2 2.) * nto to# s de A4uino$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$...%2 2.. 5ui""e!#o de Occ #$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$.%%

CAPITULO III ).1 E" ius n tu! "is#o en e" #undo #ode!no$$$$$$$$$$$$..$$$..$$$.%2 ).2 C!isis de" iusn tu! "is#o en e" si&"o 66$$$$$$$$$$$$$$$$$$.$$%% ).) L !est u! ci,n de" iusn tu! "is#o$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$.......%2 3

).. e" iusn tu! "is#o t! dicion "$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$.$$../0 ).% E" !esu!&i#iento ctu " de" iusn tu! "is#o$$$$$$$$$$$$.$$$$$..$/. )./ Co!!iente iusn tu! "ist de "os de!ec-os -u# nos$$$$$$$$$$$$$$$./% ).( Conc"usiones$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$..$..0)

INTRODUCCI+N

E" iusn tu! "is#o7 en sus 3e!siones t! dicion "es7 se co#p!o#ete con " c!eenci de 4ue e6isten7 po! enci# de " s "e'es c!e d s po! e" -o#8!e7 cie!tos p!incipios de de!ec-o " s

n tu! ". Estos p!incipios de #o! "id d son in#ut 8"es ' ete!nos7 cont! !i #ente "e'es -u# n s 4ue pueden c #8i ! de un co#unid d

ot! ' de tie#po en tie#po. L s

"e'es -u# n s 4ue se enc !& n de !e&u" ! "os suntos #9s e"e3 dos o i#po!t ntes de " co#unid d de8en est ! de consecuenci 7 " 3 "ide: ;u!<dic cue!do con "os p!incipios de" de!ec-o n tu! ". En de " s "e'es -u# n depende neces !i #ente de "o

est 8"ecido en t "es p!incipios.

L -isto!i de " doct!in de" de!ec-o n tu! " es c si t n " !& co#o " -isto!i eu!ope . *e pueden encont! ! nociones 4ue nticip n " s tesis ntes #encion d s en 5!eci 7 en " s o8! s de "os estoicos en "os p!i#e!os =os de" I#pe!io !o# no7 ' en " teo"o&<

c!isti n #edie3 ". Ade#9s " s #is# s ide s de +ondo inspi! !on e" pens #iento secu" ! de "os !ep!esent ntes de" si&"o >?I ' +ue!on " 8 se esenci " p ! " p !ici,n de " 5

doct!in de "os de!ec-os n tu! "es su!&id en "os si&"os >?II ' >?III. Du! nte e" si&"o >I> ' - st " p!i#e! #it d de" si&"o >> su+!i, +ue!tes e#8 tes c!<ticos7 pe!o !esu!&i, con +ue!: "i#it n despu@s de " *e&und 5ue!! Aundi ". Actu "#ente7 sus de+enso!es no se p!o"i+e! ci,n de co!!ientes

&!upos !e"i&iosos7 co#o "o pone de # ni+iesto "

p!eocup d s po! dot ! de +und #entos ! cion "es

" doct!in de "os de!ec-os -u# nos.

*u " !& 3id 7 ' " p"u! "id d de p!opuest s 4ue se - n conside! do -ist,!ic #ente co#o pe!tenecientes est doct!in 7 e6p"ic n " s di+icu"t des 4ue e6isten p ! pode! e6pone!

de +o!# 8!e3e en 4u@ consiste e" iusn tu! "is#o. Desde 5!eci - st nuest!os d< s se - n #u"tip"ic do "os intentos po! encont! ! e"

de!ec-o n tu! "7 es deci! e" siste# de p!incipios ' no!# s supe!io!es " de!ec-o positi3o7 ' po! est -u# nos c us se &ene! do " 3o"unt d de "os -o#8!es 4ue""os de!ec-os

"os cu "es de8en so#ete!se.

L posici,n Iusn tu! "ist es un co!!iente #u' 3 !i d de ptitudes7 de pens #ientos ' conceptos7 po! "o t nto !e "i: ! un concepci,n <nte&! ' &ene! " de @st co!!iente es #u' co#p"e; 7 &! ci s encuent! di3idi@ndo" su di3e!sid d. Po! esto e6istie!on #uc-os p!ecu!so!es7 ent!e e""os se #e;o! # ne! @st teo!< 7

C !"os * nti &o Nino7 conceptu ndo de un en dos BOnto",&ic ' Deonto",&ic C7 p !

e6p"ic ! det "" d #ente ' desde

,ptic s distint s un #is# ! :,n de se! de" De!ec-o N tu! ". C 8e dest c ! 4ue e" Iusn tu! "is#o es !e+"e;o de" De!ec-o N tu! "7 de8ido +und en " n tu! "e: de" -o#8!e7 se des !!o"" ' e3o"ucion #edid 4ue se 4ue @" 3

e3o"ucion ndo7 e;ecut ndo un se!ie de cciones 4ue n cen de " costu#8!e ' se p"ic n po! " n tu! "e: #is# 7 t! ducido un con;unto de no!# s ;u!<dic s7 4ue tienen co#o +in # ne! -ec-os de o!den Ao! " '

e" Dien Indi3idu " ' Co"ecti3o. I#p"ic ndo de est Teo",&ico.

En e" specto #o! " se e;ecut n cciones 4ue en oc siones t! en co#o consecuenci un s nci,n inte!n ' se e6te!io!i: n po! #edio de " no!# ;u!<dic 7 de est # ne! se p"ic e" de!ec-o teniendo co#o 8 se +und #ent " 4ue e" -o#8!e &ene! un se!ie de ctitudes 4ue ! <: de e"" s7 siente " necesid d de 4ue se to# d po! " s # nos de "

"e' #edi nte no!# s co cti3 s. Lo i#po!t nte de" de!ec-o n tu! " es !eco!d ! 4ue "os -o#8!es nos des !!o"" #os t! 3@s de unos 3 "o!es7 " inte&! dos po! " # 'o!< de estos de c !9cte! @tico e inte!io!7 ' 4ue est9n

#o! " 4ue e" se! -u# no no pude des"i& !se de e""o7 e" -o#8!e no

puede pe!de! " esenci 4ue d4uie!e de " n tu! "e: ' "e d un c !9cte! su8;eti3o " de!ec-o 4ue es su# #ente neces !io7 es cie!to ' se d#ite 4ue se necesit " un s no!# s de de!ec-o positi3o7 e# n d s po! " pe!o de8en est ! inspi! d s en un de!ec-o n tu! ". En e" specto Teo",&ico7 es deci! " !e"i&i,n7 p ! "os se!es -u# nos " s c!eenci s - ci un se! sup!e#o son 8 se +und #ent " de nuest! e6istenci 7 &ui ndo ' # te!i "i: ndo " inte!n 8i"id d de c d se!7 se puede deci! 4ue se c!e un independenci !e"i&ios 7 donde se !ticu" n "os di+e!entes spectos de un 3id espi!itu ". Es t nt " dependenci - ci este specto 4ue se -ec-o no!# 7 est 8"eci@ndose co#o p!incipios t n in#ut 8"es cci,n de

uto!id d co#petente de" Est do7

4ue no pueden se! c #8i dos po! ot!o se!7 uno de "os #9s i#po!t nte e;e#p"os son "os p" nte #ientos 4ue cit e" De!ec-o ' i#pu!os7 No !o8 !7 No d = ! su 3e: " Re"i&i,n: No A t !7 No !e "i: ! ctos

tu p!,;i#o7 etc. cu " !e"i&i,n pe!tene:c " socied d7 sie#p!e '

*e puede !es "t ! 4ue no i#po!t cu ndo e6ist ;unto con "

#o! "7 e6isti!9 e" De!ec-o co#o o!den7 +und #ent do en

nuest! N tu! "e: .

CAPITULO I

CONCEPTO
8

E" Iusn tu! "is#o7 con est p " 8! se desi&n un con;unto de doct!in s #u' 3 !i d s7 pe!o 4ue tiene co#o deno#in do! co#En " c!eenci de 4ue e" De!ec-o Fpositi3oF de8e se! o8;eto de un 3 "o! ci,n con !!e&"o un siste# supe!io! de no!# s o p!incipios 4ue

se deno#in n p!ecis #ente: De!ec-o n tu! ".1 Es p!oducto de un " !& e3o"uci,n -ist,!ic 4ue su+!e distintos p!ocesos ' 4ue p s de " ide de un de!ec-o de!i3 do de " di3inid d7 " de un de!ec-o deducido de " n tu! "e:

-u# n cu'os postu" dos o p!incipios pueden o8tene!se po! #@todos ! cion "es.

Es un e6p!esi,n 4ue indic " e6istenci 7 co#o p!esenci 3i&ente en un dete!#in d 9!e cu"tu! " o soci "7 de un siste# de ide s cent! do en to!no e" 4ue +i!# " +i!# ci,n de"

De!ec-o n tu! ". Es iusn tu! "ist

e" De!ec-o n tu! ". H ' @poc s

iusn tu! "ist s7 siste# s +i"os,+icos iusn tu! "ist s7 etc.G es deci!7 @poc s en " s 4ue est9 #9s 3i&ente " +i!# ci,n de" De!ec-o n tu! "7 siste# s #ont dos so8!e e" #is#o ' con

" #isi,n de +und #ent !"o ' ;usti+ic !"o +i"os,+ic #ente.2

Contenido de" t@!#ino. En " 3o: iusn tu! "is#o se sust nti3i: " de" ius n tu! e7 e6p!esi,n us d po! 3e: p!i#e!

+i!# ci,n de " ide

po! "os ;u!ist s !o# nos7 pe!o

!eco&iendo un t! dici,n inte"ectu " 4ue p!o3iene de " +i"oso+< -e"@nic Bsin&u" !#ente *,c! tes7 P" t,n ' A!ist,te"es7 con su distinci,n de" no#oi diH ion7 "o ;usto "e& "7 ' e" +'sei diH ion7 "o ;usto po! n tu! "e: C '7 conc!et #ente7 de " +i"oso+< estoic . U"pi no - 8" de un ius n tu! "e 4ue es I4uod n tu! o#ni ni# 8 docuitJ. 5 'o - ce !e+e!enci "os

In tu! "i iu! 4u e pud o#nes &entes pe! e4ue se!3 ntu!J7 "os cu "es Ise#pe! +i!# t4ue in#ut 8i"i pe!# nentJ. P u"o "ude
1

un ius n tu! "e 4ue se dice de 4ue" 4ue

5ARCIA AAYNE*7 EDUARDO: Int!oducci,n " estudio de" De!ec-o. BEdito!i " Pu!!u 7 *.A. A!&entin 1%7 A@6ico 1. D.K.

1200C. P9& .0.


2

DODDIO7 NOR?ERTO: Iusn tu! "is#o ' Iuspositi3is#o Lu!<dico. 7 P9&. 1/(.

sie#p!e es 8ueno ' ;usto. Cice!,n !ecu!!e

" ide de " Le' n tu! " en un p s ;e + #oso

' - 8" de 4ue " n tu! "e: de" De!ec-o - de !epeti!se de " n tu! "e: de" -o#8!e. Tipo"o&< de" iusn tu! "is#o. A-o! 8ien7 #9s 4ue un tipo"o&< de" iusn tu! "is#o7 est enu#e! ci,n !esu"t un c" si+ic ci,n de "os siste# s no positi3ist s de " +i"oso+<

;u!<dic . *i e" iusn tu! "is#o consiste en +i!# ! " sup!e# c< de" De!ec-o n tu! " so8!e e" positi3o7 p !ece 4ue esto so"o puede - ce!se de t!es # ne! s: un 7 " #odo

esco"9stico Be" De!ec-o n tu! " es un su# de p!incipios @ticos &ene! "<si#os de "os 4ue de!i3 7 po! conc"usi,n o po! dete!#in ci,n7 e" De!ec-o positi3oG sus no!# s se di!i&en " "e&is" do! ' e" sE8dito tend!9 4ue o8edece! en oc siones "e'es in;ust s7 p!opte! 3it ndu# sc nd "u#CG ot! 7 " #odo de" ! cion "is#o Be" De!ec-o n tu! " son dict #in !ect e

! tionis7 4ue constitu'en " p !te p!ecepti3 de " no!# G e" "e&is" do! so"o = de " p !te puniti3 7 e6i&id po! " coe6istenci G su destin t !io no es s,"o e" "e&is" do! sino e" " !esistenci CG ot! 7 po! E"ti#o7 " #odo

indi3iduo7 4uien posee sie#p!e un de!ec-o

-o88esi no Be" De!ec-o n tu! " tiene co#o Enico contenido con3 "id ! "os # nd tos de" so8e! noG su p!ecepto es e6i&i! de "os sE8ditos un e6i&enci incondicion "C. ) Desde ot!o punto de 3ist 7 e" iusn tu! "is#o puede se! conside! do 1si&uiendo co#o ideo"o&< 7 co#o teo!< Do88io

&ene! " de" De!ec-o ' co#o #@todo o7 #9s 8ien7 co#o "os p!o8"e# s de" De!ec-o.

pp!o c-7 co#o un #odo de ce!c !se

C Co#o ideo"o&< ! dic "7 e" iusn tu! "is#o +i!# 4ue " s "e'es de8en se! o8edecid s s,"o en cu nto son ;ust s7 ' po! eso en e" ciud d no - ' sie#p!e un de!ec-o deso8edienci o " !esistenci G en cu nt ideo"o&< #ode! d 7 "

d#ite 4ue7 en c so

e6t!e#o7 t #8i@n " s "e'es in;ust s de8en se! o8edecid s..

NINO7 CARLO* *.: Int!oducci,n e" n9"isis de" De!ec-oG BEdit. A!ie"7 D !ce"on 7 120).C P9&. 1/.

LATORRE7 AN5EL: Int!oducci,n " De!ec-o. BEdit. A!ie". D !ce"on 7 C ! c s7 A@6ico 12(/C7 p9&.1./.

10

8C Co#o teo!< &ene! " de" De!ec-o7 e" iusn tu! "is#o es un teo!< de " #o! "7 se&En " cu " e" +und #ento de " s !e&" s de " conduct -u# n no es " 3o"unt d de" "e&is" do! Bdi3ino o -u# noC7 entid d esenci "#ente #ut 8"e7 sino " se#pite!n n tu! "e: const nte7 uni+o!#e ' de 3 "o!es o de -u# n

-u# n G e" iusn tu! "is#o no es un siste#

p!esc!ipciones7 sino un con;unto de conside! ciones so8!e " destin d s

n tu! "e:

+und ! o8;eti3 #ente un siste# de 3 "o!es7 cu "4uie! 4ue se este. De

4u< de!i3 " conside! ci,n de " s "e'es de " conduct no co#o # nd tos7 sino co#o dict #in ! tionisG e" 3e! en " n tu! "e: de " s cos s ' no en " "e&is" ci,n " +uente p!incip " de p!oducci,n cient<+ic G " conside! ci,n de" o!den #iento ;u!<dico co#o cci,n inte&! do! de" ;ue: ' de " "i8!e

int!<nsec #ente inco#p"eto ' necesit do de " in3esti& ci,n de" De!ec-o7 etc.

cC Po! E"ti#o7 en cu nto #@todo7 e" iusn tu! "is#o se c ! cte!i: po! " e6i&enci de un de+inici,n 3 "o! ti3 de" De!ec-o7 o se 7 de un de+inici,n 4ue7 conside! ndo @ste no

co#o #e!o -ec-o sino co#o "&o 4ue tiene o !e "i: 3 "o!es7 "i#it e" uso de" t@!#ino De!ec-o !e+e!enci " De!ec-o ;usto. *e t! t 7 pues7 de int!oduci! en " de+inici,n de" De!ec-o "

" +in B8ien co#En7 ;ustici 7 p :7 etc.C 4ue de8e !e "i: !. L consecuenci p ! " c!<tic de " s "e'esG

" cienci ;u!<dic es 4ue @st de8e o!ient !se +und #ent "#ente e" iusn tu! "is#o contiene7 pues7 un in3it ci,n "os ;u!ist s

tene! en cuent e" -ec-o

de 4ue nte e" De!ec-o7 co#o nte todo +en,#eno de" #undo -u# no7 no s,"o de8e ' puede dopt !se " ctitud de" in3esti& do! esc!upu"oso7 i#p !ci " ' #et,dico7 sino cti3id d dependen " #ut ci,n7 "

t #8i@n "

ctitud 3 "o! ti3 de" c!<tico7 ' 4ue de est

t! ns+o!# ci,n ' " e3o"uci,n de" De!ec-o. Es c" !o 4ue en "&un s de est s cepciones e" concepto de iusn tu! "is#o se des+"ec 7 pie!de +ue!: 7 intensid d ' p!ecisi,n.%

DODDIO7 NOR?ERTO: Iusn tu! "is#o ' Iuspositi3is#o Lu!<dico. 7 P9&. .%/

11

E" De!ec-o n tu! ". Con3iene7 pues7 p!ecis ! cu9ndo se puede - 8" ! p!opi #ente de De!ec-o n tu! " ' p !ece 4ue e""o puede cent! !se en un #<ni#u# de +i!# ciones7 t "es co#o: C " !e "id d ;u!<dic es #9s #p"i de "o 4ue "os ;u!ist s sue"en "" # ! De!ec-o positi3o7 t nto si "o identi+ic n con e" De!ec-o de" Est do co#o si #p"< n su concepto t #8i@n " de!ec-o insito en "os di3e!sos &!upos soci "esG 8C un p !te de " !e "id d -u# n puede c "i+ic !se co#o ;u!<dic po! " posi8i"id d de !e+e!i!" un co#p"e;o de 3 "o!es 4ue "" # !e#os " ;ustici G

cC esos 3 "o!es tienen su +und #ento en7 o son " e6p!esi,n de7 " entid d pe!# nente de" -o#8!e7 4ue es su n tu! "e: G dC " n tu! "e: de" -o#8!e es un n tu! "e: ! cion " ' se conc!et en su se! pe!son G eC est n tu! "e: tiene su +und #ento en Dios7 uto! ' c!e do! de " #is# G +C e" contenido de" De!ec-o7 co#o consecuenci ' sin pe!;uicio de un #p"io # !&en de "i8e!t d e -isto!icid d7 no puede se! sust nci "#ente !8it! !io7 sino ! cion "7 ' - ' en @" e"e#entos const ntes 4ue testi&u n " unid d de " n tu! "e: -u# n contin&enci s de tie#po ' "u& !G &C " -o#8!e7 co#o dot do de un es+e! n tu! "e: ! cion " constituti3 de su condici,n de " t! 3@s de " s

pe!son 7 co!!esponde un

de "i8e!t d ' de de!ec-os n tu! "es7 supe!io!es

De!ec-o positi3o7 cu'o !econoci#iento es " e6i&enci de su di&nid d. Po! eso7 t! 3@s de sus #E"tip"es +o!# s7 e" iusn tu! "is#o !e "i: do un +unci,n

-ist,!ic 7 en cu'o positi3o 3 "o! est9n de

cue!do inc"uso 4uienes no se deciden

"" # !se iusn tu! "ist s: " educ ci,n de " Hu# nid d en " ! cion "id d !! nc9ndo" de " + scin ci,n de "os #itos7 de "os ide "es i!! cion "esG " educ ci,n en " ide de 4ue - ' dent!o de nosot!os un "e' n tu! " 4ue es p!eciso encont! ! ' o8edece!7 4ue e" pode! de" Est do no es i"i#it do ' 4ue - ' 4ue s 8e! i#pone! ent!e "os -o#8!es e" !espeto de " i&u "d d7 de " to"e! nci ' de " "i8e!t d. 12

EL IUSNATURALISMO EN GRECIA Y ROMA


Co#,!(%os B-s",os: D!r!, o Na%.ral: E6p!esi,n 4ue se p"ic " con;unto de "e'es #o! "es n tu! "es cu'o

o!i&en es " so" n tu! "e: en cu nto se !e+ie!e " 9#8ito de " "i8e!t d -u# n 7 dent!o de" supuesto7 no uni3e!s "#ente !econocido7 de 4ue e" o!den "e& " +o!# p !te de" o!den #o! ". En cu nto se +und uni3e!s "es e in#ut 8"es./ MEs e" con;unto de p!incipios no!# ti3os esenci "es " o!den soci " 4ue se +und n en " n tu! "e: -u# n 7 se conocen po! " "u: de " ! :,n n tu! " ' se i#ponen po! +ue!: de " #is# n tu! "e: N MEs un doct!in 4ue p!etende est 8"ece! p!incipios ide "es de ;ustici co#o p !9#et!os pe!# nentes7 +uente de inspi! ci,n ' &u< de" de!ec-o positi3oN FE" De!ec-o n tu! " 3 "e po! s< #is#o7 en cu nto int!<nsec #ente ;usto. ...son no!# s cu'o 3 "o! no depende de e"e#entos e6t!<nsecos. Po! e""o se dice 4ue e" n tu! " es e" Enico utenticoF.( I.s#a%.ral"s*o: MEs p!oducto de un " !& e3o"uci,n -ist,!ic 4ue su+!e distintos " de un de!ec-o "os -o#8!es en " n tu! "e: 7 e" de!ec-o n tu! " se !e+ie!e 3 "o!es

p!ocesos ' 4ue p s de " ide de un de!ec-o de!i3 do de " di3inid d7


6

HAN* OEL*EN: Teo!< Pu! de" De!ec-o BEdude8 Edito!i " Uni3e!sit !i 7 Duenos Ai!es712((C. P9&.).%

-ttp:PPQQQ.eci;o3en.co#PcincoP0(Pn tu! ".-t#".

13

deducido de " n tu! "e: -u# n cu'os postu" dos o p!incipios pueden o8tene!se po! #@todos ! cion "esN. MEs e" con;unto de p!incipios de ;ustici con 3 "ide: uni3e!s " 4ue pueden se! deducidos ! cion "#ente7 pe!o 4ue7 de#9s7 con+i!# n 4ue e" de!ec-o positi3o 4ue no cu#p" con t "es p!incipios no puede c "i+ic !se de!ec-oN FE" Iusn tu! "is#o7 con est p " 8! se desi&n un con;unto de doct!in s #u' 3 !i d s7 pe!o 4ue tiene co#o deno#in do! co#En " c!eenci de 4ue e" De!ec-o Fpositi3oF de8e se! o8;eto de un 3 "o! ci,n con !!e&"o un siste# supe!io! de no!# s o p!incipios 4ue

se deno#in n p!ecis #ente: De!ec-o n tu! "F. Esto indic 4ue es un postu! 4ue +i!# " sup!e# c< ' p!ee6istenci de" De!ec-o

N tu! " nte e" Positi3o7 ' 4ue e" de!ec-o positi3o de8e se! +ie" !e+"e;o de" de!ec-o n tu! ". RESE/A HISTORICA: PRESOCR0TICOS: EL IUSNATURALISMO COSMOL+GICO T #8i@n "" # dos +isi,"o&os o cos#,"o&os. *u teo!< es 4ue e" #undo est9 !e&ido po! un "e' supe!io!7 " De!ec-o Positi3o7 t " o!den 4ue se identi+ic con e" 4ue i#pe! en e" cos#os 4ue - ce 4ue e" #undo est@ su;eto Bc-9osC. A"&unos pens do!es p!esoc!9ticos son:

un

!#on<

BH,s#osC ' no

un c os

H!r-,l"%o 1! 23!so: BR+eso7 -o' des p !ecid 7 ctu " Tu!4u< 7 -. %.0 .C.1R+eso7 id.7 -. .(0 .C.C MTod s " s "e'es -u# n s se "i#ent n de " "e' di3in N 14

C!ee encont! ! " e6p"ic ci,n de" #undo en un pe!# nente ' ete!no +"ui!7 un #o3i#iento const nte 4ue +ect todo7 pese 4ue7 3eces7 "os sentidos nos o+!e:c n

en& =os #ente " i# &en de cos s in#,3i"es. E! conocido co#o FE" Oscu!oF. *e # nten< dist nci de " #u"titud7 " 4ue

conside! 8 + "t de entendi#iento. En @" se pe!ci8e un ! s&o co#En +i",so+os #edid nti&uos: e" 3i3i! un 4ue " Ki"oso+< 3id co!de

#uc-os de "os

su +i"oso+< . Con e" p so de" tie#po7 discip"in 7 en un estudio7 "os

se +ue t! ns+o!# ndo en un

+i",so+os +ue!on disoci ndo su s 8e! de su ctu !. Pe!o ent!e "os p!i#e!os encont! #os pens do!es 4ue 3i3< n " s 3e!d des ' p !ec< n especi "es o ! ! s. 0 *e&En He!9c"ito todo +"u'e7 todo c #8i 7 n d pe!# nece. MNo pode#os 8 = !nos dos 3eces en e" #is#o !<oN7 dice en uno de "os +! &#entos 4ue - n ""e& do - st nosot!os. BNi e" !<o ni nosot!os se!< #os "os #is#os.C E" de3eni! es e" P!incipio de Tod s " s Cos s. Todo es +ue&o 4ue se enciende ' se p & se&En un #edid . E" c #8io7 e" de3eni!7 est9 !e&ido po! e" "o&os. E" "o&os !e&u" e" de3eni! co#o un "e' in# nente " #undo. E" de3eni! se d se&En " "uc- de "os cont! !ios. L tensi,n ent!e "os cont! !ios en "uc- &ene! e" #o3i#ientoG po! eso p :. ML !eto!n &ue!! es " " p : si&ue " &ue!! ' @st nue3 #ente " "os o;os de #uc-os co#o pe!son s

# d!e de tod s " s cos sN7 dice He!9c"ito. Y este #o3i#iento =o so" ! todo 3ue"3e

ete!n #ente so8!e s< #is#o. A" te!#in ! e" &! n !epeti!se BFete!no !eto!noFC. 2

co#en: ! '

SL?ARET7 AARIO: Int!oducci,n " De!ec-o. BEdit. Ac.5! Q Hi""7 *e!ie Lu!<dic . 1220C. P9&. 11..

15

A#a4"*a#1ro 5o6ra So6r! la #a%.ral!)a7:

Tiene un concepci,n cos#o",&ic de " ;ustici . L ;ustici c,s#ic Bd<HeC &o8ie!n e" #undo ' - ce 4ue " s p !tes se co!!espond n un s BU7 -. %00 .C.1U7 -. %). ot! s p!oduciendo " !#on<

.C.C Ki",so+o &!ie&o. Disc<pu"o de An 6i# nd!o ' de

P !#@nides7 se desconocen " # 'o! p !te de "os det ""es de " 8io&! +< de An 6<#enes ' de sus cti3id des. *e&En e" -isto!i do! Apo"odo!o7 An 6<#enes 3i3i, - ci " @poc de " to# de * !des ' #u!i, ntes de 4ue " ciud d de Ai"eto +ue! dest!uid B.2. .C.C. Aie#8!o de " escue" #i"esi 7 An 6<#enes +i!#, 4ue e" p!incipio # te!i " ' p!i#e!o7 e" o!i&en de tod s " s cos s B !c-@C e! e" i!e7 sust nci sensi8"e7 pe!o 4ue ! ' en "o

inco!p,!eo. E6p"ic e" o!i&en de tod s " s cos s

p !ti! de un do8"e p!oceso po! e" 4ue e"

i!e se #odi+ic : ! !e+ cci,n7 4ue d o!i&en " +ue&o7 ' condens ci,n7 de" 4ue se de!i3 n " s nu8es7 e" &u 7 " tie!! ' " s !oc s. Con est s dos nociones7 An 6<#enes e6p"ic "os c #8ios de " n tu! "e: 7 o "o 4ue es "o #is#o7 dos #od "id des de #o3i#iento: cu ntit ti3 ' cu "it ti3 . E" #undo ente!o est9 en3ue"to en e" i!e co#o en su p!opi de" #undo7 es t #8i@n n9"o& #ente nuest! i!e. De est e" "# . L #is# # ne! "# "# -u# n 7 +undid en e" "#

conci8i, e" #undo co#o un se! 3i3o7 #is# # ne! 4ue

co#o conce8<

de "os -o#8!es: IDe "

"# 7 4ue es i!e7 nos sostiene7 i&u "#ente un sop"o ' e" i!e en3ue"3en e" #undo

ente!o.J En su concepci,n7 " Tie!! es p" n ' +"ot 7 pe!o no ' so8!e e" &u 7 co#o 4ue!< T "es7 sino en e" i!eG sostu3o t #8i@n 4ue "os st!os no se #ue3en 8 ;o " Tie!! sino en to!no e"" .

SOFISTAS: LA OPOSICI+N ENTRE PHYSIS Y NOMOS

16

A este pe!<odo se "e "" # t #8i@n M-u# nist N o M nt!opo",&icoN. T! s " p!eocup ci,n de "os p!esoc!9ticos po! d ! un e6p"ic ci,n de" cos#os7 intent ndo - "" ! e" p!incipio de " s cos s7 -o! p!e3 "ece e" -o#8!e7 e" pens #iento se !ep"ie& so8!e s< #is#o p !

desent! = ! " !e "id d -u# n . P!e3 "ece e" p!o8"e# @tico. *OKI*TA* Du! nte "os si&"os ? ' I? .C.7 se "" # 8 so+ist "os "ecto!es7 esc!ito!es ' @poc "os -o#8!es

p!o+eso!es 4ue 3i ; 8 n po! e" #undo de "os &!ie&os. En @s dedic dos " estudio ' cept ! !e#une! ci,n #enosp!eci 8 n p!o+esion "es E" t@!#ino so+ist 7 de" &!ie&o sop-<

" ense= n: de " +i"oso+< o de " cienci 7 "o - c< n sin "&un G ctu 8 n co#o +icion dos '7 po! es ! :,n7

4ui@nes co8! 8 n po! ense= ! ' "os c "i+ic 8 n de so+ist s o

V4uotGs 8idu!< V4uotG 5!eci c"9sic 7 de

'

sop-,s

V4uotGs 8ioV4uotG es e" no#8!e d do en " p!o+esi,n de ense= ! " s 8idu!< . 2 P ! e" pens #iento so+ist "

4u@" 4ue - c<

3e!d d depende de" su;eto7 de "

inte!p!et ci,n '

3isi,n de c d pe!son . E" 8ien ' e" # " depende de " pe!specti3 pe!son " con " 4ue se 3 "o! "&En -ec-o o situ ci,n.

Ent!e sus c@"e8!es sentenci s se encuent! n: MTodo es !e" ti3oN7 Me" -o#8!e es " #edid de " s cos sN7 M" 3e!d d no e6isteN7 Me6isten s,"o opiniones no 3e!d desN7 Mc d indi3iduo pe!ci8e e" #undo su #odo ' con3enienci N.

Kue!on dos pens do!es so+ist s 4uienes !es "t !on en este #o3i#iento: P!ot9&o! s ' 5o!&i s.
9

-ttp:PPQQQ.8;neQ"i+e.o!&. De!ec-os Hu# nos7 tesis !e "ist . denu.

17

E" so+is#o +ue #u' c!itic do ' co!!e&ido po! "os &! ndes inte"ectu "es de " 5!eci 7 pe!o so8!e todo po! *,c! tes7 P" t,n ' A!ist,te"es.

nti&u

La G!#!ra,"8# So3"s%a 59 a: 1! C:7 *e dedic n " ense= n: po!t n un ctitud de !eno3 ci,n po"<tic 7 de pens #iento '

en " 3id soci " de "os &!ie&os. Tesis !e" ti3ist de" conoci#iento -u# no: ME" -o#8!e es " #edid de tod s " s cos sN BPROTS5ORA*C. Nie& " 3e!d d pe!# nente ' 8so"ut . H ' dos &ene! ciones distint s de so+ist s: en p!i#e! "u& !7 "os so+ist s # 'o!es 7 conte#po!9neos de *,c! tes7 4ue +"o!ecie!on con Pe"oponeso B.)11.0. nte!io!id d " &ue!! de"

.C.C P!ot9&o! s7 5o!&i s7 Hipi s7 P!,dico. Los so+ist s nte!io!es7 ' dest c n po! " ! dic "id d de sus

#eno!es son disc<pu"os de "os

concepciones ' sus ense= n: s: T! s<# co7 C9"ices7 Anti+onte7 C!<ti s.

*OKI*TA* AAYORE* PROTS5ORA*: ?id : N ci, en A8de! Aten s7 ent 8" ndo e" =o .01 . C. H ci #edi dos de si&"o se inst ", en 4ue "c n:, un e"e3 do

#ist d con Pe!ic"es7 ciud d en "

p!ot &onis#o. Acus do de 8" s+e#i 7 po! - 8e! +i!# do en su "i8!o V4uotG*o8!e "os diosesV4uotG 4ue no es posi8"e s 8e! si "os dioses e6isten ni cu9" es su +o!# n tu! "e: 7 se 3io o8"i& do
10

8 ndon ! Aten s !e+u&i9ndose " p !ece! en *ici"i . 10

L.HORAAECHE: P-i"osop-i

Ao! "is BCo"e&io A96i#o de O= 7 Du!&os7 Esp = C7 p9&. 111 ' ssG ? 1CATHEREIN:

Ki"oso+< de" De!ec-o BInst. Edit. Reus7 A d!id7 12%0C7 p9&. 12% ' ss. G RECAN*EN* *ICHE*7 LUI*: Int!oducci,n " Estudio

18

PEN*AAIENTO* P!ot9&o! s de+end<

e" !e" ti3is#o ' e" con3encion "is#o de " s ' 4ue 4ued

no!# s7 costu#8!es ' c!eenci s de" -o#8!e. Es su tesis #9s conocid

!e+"e; d en " +! se V4uotGE" -o#8!e es " #edid de tod s " s cos s7 de " s 4ue son en cu nto 4ue son ' de " s 4ue no son en cu nto 4ue no sonV4uotG7 uno de "os +! &#entos 4ue conse!3 #os de su o8! . Respecto " !e" ti3is#o de P!ot9&o! s c 8e inte!p!et !"o de dos #odos: *i conce8i#os 4ue e" -o#8!e " 4ue se !e+ie!e P!ot9&o! s es e" -o#8!e p !ticu" ! ' conc!eto7 e" indi3iduo7 P!ot9&o! s est !< 4ue c d -o#8!e tend!< +i!# ndo un !e" ti3is#o ! dic "7 de #odo s< "o

V4uotGsu 3e!d dV4uotG. P" t,n en e" Teeteto s< ot!o.

inte!p!et : "o 4ue

#< #e p !ece +!<o es +!<o7 un4ue no "e p !e:c

Pe!o pode#os inte!p!et ! 4ue P!ot9&o! s entiende V4uotG-o#8!eV4uotG co#o V4uotGse! -u# noV4uotG7 ' tend!< #os 4ue - 8" ! entonces de un !e" ti3is#o soci "7 en e" sentido de 4ue cept #os co#o 3e!d de!o "o 4ue en nuest! socied d es

cept do co#o 3e!d de!o. 5OR5IA*: ?id : N ci, en *ici"i 7 donde +ue "u#no de E#p@doc"es. T! 8 ;, en 3 !i s ciud des &!ie& sG +in "#ente se inst " en Aten s en e" =o .2( . C. co#o ;e+e de un "

e#8 ; d de su ciud d BLeontinoC7 po! "o 4ue +ue "" # do 5o!&i s de Leontino7 ed d de /0 =os p!o+es, con &! n # est!< " !et,!ic 7

" 4ue conside! 8 co#o

cienci uni3e!s ". *e&En se cuent 7 un de sus cti3id des cotidi n s consist< en cudi! "u& !es pE8"icos donde de+end< un tesis !e" ti3 un cuesti,n

cu "4uie! G un

3e: de!!ot dos ' con3encidos sus inte!"ocuto!es co#en: 8

BEdit. Po!!u 7 A@6ico7 12(0C7 p9&. 220 ' ss.

19

de+ende! "

tesis cont! !i

- st

do8"e& ! nue3 #ente

4uien inte!3iniese en "

disput 7 ' s< se cont!

!&u#ent 8 un ' ot! 3e:7 - ciendo & " de su !et,!ic .

Au!i, en Aten s e" =o )00 .C. con #9s de 100 =os. 11 PEN*AAIENTO* L s t!es tesis de 5o!&i s son " s si&uientes: 1. N d e6iste: E" *e! es7 pe!o " N d no es. 1 Conc"usi,n: e" se! no e6iste. 2. *i "&o e6istie! 7 se!< inco&nosci8"e: *i e" se! +ue! 7 no pod!< se! conocido o pens do: 1 Conc"usi,n: si e" se! e6istie! 7 se!< i#pens 8"e ). *i +ue! conoci8"e7 se!< inco#unic 8"e: L p " 8! 7 co#o inst!u#ento de co#unic ci,n7 es id@ntic o distint " pens !. 1 Conc"usi,n: si e" se! +ue! conoci8"e7 se!< un escepticis#o ! dic "7 un ni-i"is#o de"

inco#unic 8"e. L s tesis &o!&i n s conducen se!7 e" pens ! ' e" deci!.

PRWDICO: ?id : N ci, en " ciud d ;,nic de Yu"is7 en Ceos BC<c" d sC7 p!o6i# d #ente en e" ./0 Bo .(0C .de C. E! #9s ;o3en 4ue P!ot9&o! s ' pocos =os # 'o! 4ue

*,c! tes7 #u!iendo despu@s de @ste. A!ist,+ nes7 en L s nu8es 7 "e "" # V4uotG#ete!eoso+ist V4uotG7 es deci!7 e6pe!to en st!ono#< 7 ' en L s 3es cuent 4ue P!,dico +ue uto! de un cos#o&on< . PEN*AAIENTO* *us doct!in s se !esu#en en:

11

LATORRE7 AN5EL: Int!oducci,n " De!ec-o. BEdito!i " A!ie". D !ce"on 7 C ! c s7 A@6ico 12(/C. P9&. 1)..

20

Rtic : Est 8

contenid

en su o8!

titu" d

H,! i en "

4ue se !e" t

e" + #oso

p,"o&o de MH@!cu"es en " enc!uci; d N12 Ki"oso+< de " !e"i&i,n: *ostiene 4ue en su t! t do Pe!< T-e,n Bso8!e "os diosesC un concepci,n n tu! "ist ' ! cion "ist de " !e"i&i,n ' de "os dioses 5! #9tic : *e p!eocup, de" estudio de "os sin,ni#os7 intent ndo est 8"ece! di+e!enci s ent!e p " 8! s conside! d s co#o sin,ni# s HIPIA*: ?id : N ci, en R"ide7 -i;o de Diopites. Kue un -o#8!e de c !9cte! &!io7 &! n

3e!s ti"id d ' desco#un " #e#o!i 7 so8!e " 4ue in3esti&, c!e ndo 3 !ios siste# s #ne#ot@cnicos. *e & n, e" !espeto de sus ciud d nos1disc<pu"os de t " #odo 4ue +ue en3i do 3 !i s ciud des do!i s7 so8!e todo Esp !t ' *ici"i 7 i#po!t ntes

e#8 ; d s. En Aten s conoci,

*,c! tes ' ot!os &! ndes pens do!es. Con " uto!id d en

se&u!id d c ! cte!<stic de "os E"ti#os so+ist s7 @" se t!i8u< se! un

todos "os te# s7 ' con+e!enci,7 en todos "os e3entos con @6ito econ,#ico7 so8!e +i"oso+< 7 poes< 7 &! #9tic 7 -isto!i 7 po"<tic 7 !4ueo"o&< 7 # te#9tic s7 &eo#et!< ' st!ono#< . PEN*AAIENTO* *u pens #iento se condens en: Apo"o&< de " ut !4u< 7 entendid @st co#o " consecuci,n de " independenci " socied d. Oponi@ndose " concepci,n 3i&ente en e" #undo

de" indi3iduo +!ente &!ie&o.


12

ENCICLOPEDIA LIDRE. De XiHipedi .

21

Oposici,n ent!e n tu! "e: ' "e' positi3 7 d ndo p!i# c< es un ti! no de "os -o#8!es. 1)

" p!i#e! . L "e' positi3

Descu8!i#iento de " cE d! t!i:7 cu!3 #edi nte " cu " se !e "i: " t!isecci,n de" 9n&u"o ' " cu d! tu! de" c<!cu"o. L po"i# t< 7 c ! cte!<stic p!i#o!di " de Hipi s7 +ue su conoci#iento de " " Histo!i 7 desde " AEsic #9s "

cienci s 3 !i d s7 desde " s # te#9tic s Lin&Y<stic . *OKI*TA* AENORE* TRA*ZAACO: ?id : N ci, en C "cedoni de Ditini

Bco"oni

de Ae& ! C7 en e" D,s+o!o7

p!o6i# d #ente en e" =o .%0 .de C. E! un e6ce"ente !et,!ico ' o! do!7 inte!es do +und #ent "#ente po! " ense= n: de " @tic ' " po"<tic . Lo 4ue #9s se !ecue!d de T! s<# co es su ud : +i!# ci,n: ML ;ustici es s,"o "o 4ue p!o3ec" #9s +ue!teN. Este Mde!ec-o de" #9s +ue!teN7 @" "o "" # M" 3ent ;

p!opi de" supe!io!N. PEN*AAIENTO* *e "e - conside! do co#o de+enso! de" de!ec-o de" #9s +ue!te. P !ece ntes 8ien 4ue7 teniendo un socied d7 i#pe! 8
13

"to ide " de ;ustici s7 se sinti, de+! ud do po! c!ee! 4ue en " " "e' de " +ue!: . Int!odu;o nu#e!osos neo"o&is#o7

PULIDO7 HILARIO ' ot!os B200/C. De!ec-os Hu# nos. Edito!i " Te#is7 *. A.

22

en!i4uecedo!es de " "en&u -e"en ' c!eo e" "" # do7 en o! to!i 7 esti"o #edio de &! n cept ci,n. H ' 4ue en& = ! " # s ' @st "o s 8e7 pe!o ; #9s con+es ! unos 4ue se "

en& = ' "os ot!os 4ue s 8en 4ue son en& = dos. CSLICLE*: ?id : Ciud d no &!ie&o7 p!o8 8"e#ente so+ist s7 3incu" do especi "#ente !e" ti3 teniense7 pe!teneciente " c<!cu"o de "os docu#ent ci,n

5o!&i s. No e6iste nin&un

este pe!son ;e 4ue so" #ente nos es conocido po!

p !ece! co#o un

+i&u! c" 3e en e" 5o!&i s de P" t,n. Inc"uso se - dud do de su e6istenci ' se "e conside! do si#p"e#ente co#o un +i&u! in3ent d po! P" t,n p ! e6pone! " s

tesis so+ist s #9s e6 &e! d s ce!c de " cont! dicci,n ent!e p-'sis ' no#os. PEN*AAIENTO* *u pens #iento #9s !e"e3 nte es " oposici,n ent!e n tu! "e: ' con3enci,n Bent!e p-'sis ' no#osC. P ! @"7 " ;ustici 7 t " co#o es &ene! "#ente entendid 7 es

so" #ente un #e! con3enci,n -u# n 7 +!uto de " i#posici,n de "os #9s d@8i"es7 es deci!7 de " ntin tu! "es. L # 'o!< . L s "e'es ' no!# s de conduct B"os no#oiC son

ut@ntic ;ustici es " 4ue p!ocede de " s "e'es de " n tu! "e: '7 ni# "7 es " "e' de" #9s +ue!te. Po! eso7 p !

co#o pode#os 3e! en e" #undo

C "ic"es es ;usto 4ue e" #9s +ue!te do#ine " #9s d@8i". E" p" ce!7 +e"icid d. ANTIKONTE: 23 co#p = do po! " +ue!: 7 constitu'e " ut@ntic !et@ ' conduce "

?id : Kue un so+ist conte#po!9neo de *,c! tes "&o #9s ;o3en 4ue 5o!&i s. N ci, en R #nunte7 p!o6i# d #ente en e" =o .11 .de C. ' #u!i, ce!c de" .00. Anti+onte +ue un !e+in do ' cu"to inte"ectu " 4ue inc"uso e;e!ci, " 8o!es de psic,"o&o en sus tie#pos. Ki",so+o ' # te#9tico &!ie&o. Insc!i8iendo en un ci!cun+e!enci un po"<&ono '

do8" ndo sin ces ! sus " dos7 intent, !eso"3e! " cu d! tu! de" c<!cu"o. PEN*AAIENTO* *e&En este so+ist 7 " s ! <ces de tod s " s en+e!#ed des +<sic s se encuent! n en " #ente7 ""e& ndo Respecto se!7 3eces7 e3 siones de " 3id de " cti3 . so+<stic 7 cue!do " s

" p!o8"e#

!e" ci,n ent!e n,#os ' p-'sis p!opio de " p-'sis +!ente " n,#os . L "e' es un

Anti+onte +ue un de+enso! de " ntin tu! "7

!ti+ici "7 4ue es !espet do Enic #ente cu ndo tene#os #iedo

consecuenci s de su 3io" ci,n. At c, " esc" 3itud7 # nteniendo " i&u "d d ent!e "os -o#8!es. CRZTIA*: ?id : N ci, en ./0 . C. +ue un so+ist &!ie&o n cido en Aten s Aun4ue es p!incip "#ente !eco!d do po! - 8e! +o!# do p !te de" &o8ie!no de "os T!eint Ti! nos i#puesto po! "os esp !t nos t! s su 3icto!i so8!e Aten s7 t #8i@n p!odu;o un poes< . #p"i & # de o8! s7 de#9s de dedic !se " ense= n: ' "

24

C!<ti s es un

de " s +i&u! s

tenienses #9s eni&#9tic s ' po"@#ic s de" si&"o 5!eci c"9sic 7 +ue!on t n p!o"<+icos. E6iste cie!to

? . C. Pocos esc!ito!es de " disenso ce!c de "

uto!< de "&un s o8! s 4ue se "e t!i8u'en7 conse!39ndose

Enic #ente +! &#entos de " s #is# s. Au!i, en " "uc- cont! "os de#,c! t s 4ue de!!i8 !on su ti! n< en e" =o .0) .C.7 cu ndo ten< PEN*AAIENTO* P ! C!iti s " !e"i&i,n es un in3ento de "os &o8e!n ntes p ! so#ete! #e;o! " "!ededo! de cincuent =os.

pue8"o ' e" est do es un &i& ntesco en& =o de "os po"<ticos p ! conse&ui! e" 8ien #o! ". No o8st nte7 C!iti s p !ece p!eci ! " est do co#o c #ino p ! ""e& ! 3i!tud ' " o!den7 ntin tu! ". De ent!e sus o8! s dest c n: un Poe# en -ono! de A"ci8< des 7 sus discu!sos un4ue con un cie!to !ece"o "

" c!ee! " est do p!o3ec-oso pe!o

po"<ticos 7 e" E"o&io de "os esp !t nos 7 dos "i8!os de Con3e!s ciones 7 s< co#o t!es t! &edi s: Tenes7 Rod # ntis7 ' Pi!<too .

AUTORES GRIEGOS IUSNATURALISTAS:

S8,ra%!s:

*,c! tes7 +und do! de " +i"oso+< 9tic 7 n ci, - ci e" =o ./2 . de L.C.7 p!ocedente de un + #i"i -u#i"de pe!teneciente " de#o de A"opece. *u # du!es coincidi, con e" co#o e" si&"o de o!o de 5!eci . At! <dos po! e"

&o8ie!no de Pe!<c"es7 @poc esp"endo! de Aten s7 cud< n

conocid

e"" "os pe!son ;es #9s e#inentes de " H@" de7 ""e& 8 n

de tod s " s !e&iones de " pen<nsu" 7 se !eun< n en e" 9&o! de " ciud d7 4ue e! e" 25

"u& ! de "os &! ndes +o!os. A""< - c< n de#ost! ci,n de s 8idu!< 7 "es "" # 8 n7 "os so+ist s. *,c! tes se ce!c 8 e""os p ! p!ende! de su cienci 7 sin e#8 !&o7

pe!su dido de 4ue #9s 8ien " ne& 8 n7 estudi, " di "@ctic p ! co#8 ti!"os con sus p!opi s !# s. L ;u3entud do! d de Aten s sent< &! n t! cci,n po! 4ue""os so+ist s 4ue

i#p!esion 8 n

" pu8"ico con sus

ctitudes te t! "es. *e 3est< n con " !&o # nto de

pE!pu! 7 co#o "os nti&uos ! psod s7 ' se p!esent 8 n en pu8"ico7 no p ! !ecit ! "os poe# s -o#@!icos7 sino p ! "uci! su dest!e: en " !et,!ic 7 co#o e"ocuentes o! do!es 4ue pod< n de+ende! o !e+ut ! cu "4uie! cos 7 con " #is# - 8i"id d7 # " o 8uen 4ue +uese7 *u !te ' su doct!in " ense= 8 n !euni! de este #odo un en3idi 8"e +o!tun . Los # s !eno#8! dos +ue!on: 5o!&i s de Leontino7 en *ici"i 7 P!ot9&o! de A8de! 7. "os ;,3enes #edi nte un s " !io7 ' ""e& 8 n

P!,dico de 5eos7 Hippi s etc. L ct 8 nse de posee! conoci#ientos uni3e!s "es7 ' discut< n c pcios #ente so8!e " s cuestiones # s opuest s7 p!etendiendo 4ue ce!c de cu "4uie! p!o8"e# pod< sostene!se e" p!o ' e" cont! 7 "o ;usto o in;usto7 ' c 8 ndo po! ne& ! " e6istenci de 3e!d des uni3e!s "es7 s< en "os do#inios de " teo!< co#o en "os de " p! ctic . *,c! tes7 en c #8io7 no p!etend< di3u"& ! nin&un doct!in en especi "7 po! 4ue7 se&En +i!# 8 insistente#ente7 "o7 Enico 4ue s 8< 7 e! 4ue no s 8< n d . *u di3is

!ep!oduc< " #96i# Fcon,cete

ti #is#oF7 insc!it en e" +!ont,n de" te#p"o de De"+os7 en

" cu " !esu#i, " +in "id d +und #ent " de "os estudios +i"os,+icos7 es deci!7 " n tu! "e: de " 3i!tud ' e" 3icio7 e" #odo conducente "o&! ! " +ue!: de" c !9cte!7 e" do#inio de s<7

" ;ustici p ! con "os se#e; ntes ' " pied d - ci "os Dioses.1.
14

KILO*OKIA DEL DERECHO. Cos#o"o&< . Tesis de C !"os Nino.

26

Nuest!o +i"oso+o7 4ue no esc!i8i, n d 7 d 8 sus ense= n: s p se9ndose po! " p" : pu8"ic G t! 8 ndo con3e!s ci,n con " &ente7 pon< en ;ue&o " i!on< 7 4ue +in&iendo d ! po! 3e!d d7

i&no! !7 inte!!o& 8 . As< co#o " # '@utic o !te de ""e3 ! si #is#o con " insit

sus inte!"ocuto!es

3e!d d. En sus con3e!s ciones7 # s 8ien 4ue t! ns#iti! un

sus disc<pu"os

4ue ind &uen po! si #is#o7 ' 4ue en sus !e+"e6iones7 p!end n

8usc ! e" c #ino de " in3esti& ci,n ' de " e6 ctitud7 si es 4ue est u"ti# e6istie! co#o 3e!d d 8so"ut . As<7 pues7 "o 4ue p!opi #ente constitu'e " ense= n: soc!9tic es e" p!endi: ;e de un #@todo p ! 8usc ! " 3e!d d7 ' su p!eocup ci,n7 es " +o!# ci,n #o! " de" ciud d no. C!ee 4ue no - ' # "os s 8iend s7 es deci!7 4ue 4uienes o8! n # " "o - cen c!e'endo d4ui!i! "

4ue es e" 8ien. De 4u< 4ue *,c! tes conside!e indispens 8"e " s 8idu!< p ! 3i!tud. *u #isi,n +ue se!3i! de concienci 3icios e incit !" c 8 "& du! p ! " 3i!tud. *e co#p ! " ciud d de Aten s p !

descu8!i!"es sus su

con e""o con un ;inete 4ue espo"e

- ce!" s # !c- ! po! e" 8uen c #ino. *in e#8 !&o7 "os -o#8!es no

&ust n de 4ue se "es di& " 3e!d d7 cu ndo est es des &! d 8"e. *,c! tes se con4uist, con su ctitud7 ent!e " s "# s !uines de sus co#p t!iot s. Odios ' ene#ist des 4ue7 " post!e +ue!on e" #oti3o +und #ent " de su conden ci,n. En e+ecto7

cus do de - 8e! int!oducido en su p t!i Dioses nue3os ' se= " do po! sus det! cto!es co#o co!!upto! de " ;u3entud7 +ue en;uici do ' conden do tenienses p ! e;ecut ! 8e8e! " cicut 7 18!e8 ;e #ue!te1

3enenoso 4ue uti"i: 8 n "os

"os sentenci dos

despu@s de de+ende!se en su po"o&< 7 esc!it po! P" t,n ' en "os E"ti#os #o#entos de *,c! tes7 n !! dos po! su disc<pu"o # s i"ust!e Ked,n.1%

15

PINTO7 AANUEL B122(C. Te# s de De!ec-o Edito!i " de" Pue!to.

27

E" pens #iento *oc!9tico7 4ue t n p!o+und in+"uenci "os tie#pos7 nos es conocido &! ci s

e;e!cido en " +i"oso+< de todos

" s o8! s de P" t,n ' "&unos de "os esc!ito!es de

Leno+ontes7 p !ticu" !#ente "os #e#o! 8"es o con3e!s ciones con su # est!o7 en " 4ue este es p!esent do co#o un ciud d no p!o8o ' pi dosoG L po"o&< 7 destin d

de#ost! ! " inocenci de" +i"oso+o Ateniense ' E" 8 n4uete7 !e" to de un co#id du! nte " cu " e6pone *,c! tes su teo!< ce!c de" #o!.

P ! *,c! tes e6iste7 po! enci# de "os -o#8!es7 todo un #undo de 3 "o!es o8;eti3os7 ' ent!e e""os e" de " ;ustici 7 4ue tiene7 po! t nto7 un !e "id d e+ecti3 supe!io! tod

dete!#in ci,n -u# n . Ese con;unto de 3 "o!es es e" 4ue !ticu" e" o!den i#puesto po! " Di3inid dG po! "o 4ue "os -o#8!es7 si 4uie!en o8! ! con+o!#e "os desi&nios di3inos7

- n de i#p" nt ! ' !e "i: ! ent!e e""os 4ue"" s nociones 6io",&ic s ' con e"" s7 " ide de " ;ustici t! 3@s de " s "e'es.

E" Est do es un !e "id d n tu! "7 no -u# n ni !8it! !i 7 enc !n ndo sus "e'es e" ide " o8;eti3o de ;ustici 7 de" 4ue en c d -o#8!e en p !ticu" ! - ' co#o un especie de eco7 # ni+est do en e" D9i#on o 3o: de " concienci . *u Iusn tu! "is#o es Mconse!3 do!N7 +!ente " c !9cte! !e3o"ucion !io de" Iusn tu! "is#o so+ist . De8ido " !#on< e6istente

ent!e " ;ustici o8;eti3 ' " s "e'es -u# n s7 @st s de8en se! !espet d s ' o8edecid s cie& #ente7 ' 4ue en e"" s se inco!po!

4ue"" ;ustici .1/

Pla%8#:

N ci, en Aten s p!o8 8"e#ente en e" =o .2( .C. pe!tenec<

un + #i"i no8"e '

e! n i"ust!es t nto "os scendientes de sus p d!es co#o "os de su # d!e !eci8i, "
16

*ANT7 RAKA. Encic"opedi Li8!e. De XiHipedi . Kund #ent cion Iusn tu! "ist

28

educ ci,n +<sic inte"ectu " de "os ;,3enes de su @poc G es posi8"e 4ue - ' se&uido " s "ecciones de" -e! c"it no C! ti"o. En e" =o .0( so8!e3ino e" conteci#iento c pit " de " 3id de P" t,n: su encuent!o con *,c! tes. E" # est!o ten< entonces /) ' e" "u#no 20. P" t,n de8i, se&ui! " s "ecciones de *,c! tes du! nte oc-o =os. Poco despu@s de " c <d de "os T!eint 7 t!es de" to!es cus n " ;u3entud ' de no c!ee! en "os dioses de " e3 di!se ' 8e8e " cicut *,c! tes de co!!o#pe! #ue!te7 !e-Es

ciud dG conden do

en e" )22. P" t,n no estu3o p!esente en "os E"ti#os esc nd "os in;ustici

#o#entos de su # est!o7 !e" t dos en e" Ked,nG pe!o est

de8i, se! p ! @" e" p!ototipo de" cto inicuo cont! cu' !epetici,n de8< "uc- ! todo +i",so+o. Puesto 4ue co!!< e" !ies&o de se! #o"est do po! su condici,n de "u#no de *,c! tes7 se !e+u&i, P" t,n ense&uid con "u#nos7 #i&os7 en A@& ! G ""< un c@"e8!e escue" "os co&i, en e"" ent! !on en !e" ci,n con Euc"ides e" Ae&9"ico. No se s 8e con

ce!te: cu9" +ue " du! ci,n de su est d en Aten s pe!o "c n:, p!esu#i8"e#ente t!es =os. De -< P" t,n p !ti, p ! A+!ic G se detu3o en E&ipto7 "ue&o en Ci!en ic 7 donde +!ecuent, A!istipo de Ci!ene ' e" # te#9tico Teodo!o. En este "u& ! "os unos It "i

8i,&! +os de P" t,n d n di3e!s s 3e!siones de e" o!den de sus 3i ;es. P ! - 8!< !e&!es do di!ect #ente Aten sG p ! ot!os se - 8!< di!i&ido

#e!idion " con e" +in de conoce!

"os pit &,!icos ' en p !ticu" !

A!4uit s de T !ento.

Es p!o8 8"e 4ue en este pe!<odo de " 3id de P" t,n se sitE " co#posici,n de " s si&uientes o8! s: Hippi s #eno!7 A"si8< des7 Apo"o&< 7 Euti+!,n7 C!it,n7 Hippi s # 'o!7 C9!#ides7 L 4ues7 Lisis7 P!ot9&o! s7 5o!&i s ' Aen,n. A"!ededo! de" =o )00 8 ndon It "i Bo Aten s se&En " ot! t! dici,nC p ! di!i&i!se *ici"i . A""<7 en *i! cus 7 !ein un 5!ie&o de #odesto o!i&en7 Dionisio I e" Anci no7 4uien tiene en ; 4ue "os c !t &ineses ' se con3e!tido en e" #o 8so"uto de 29

*ici"i . *u c !t es + stuos G "os 3icios 4ue en e"" !ein n7 nu#e!ososG # s Dionisio es c@"e8!e. P" t,n inti# con Dion7 -e!# no po"<tico de Dionisio7 4uien tiene p!etenciones de +i",so+o ' d#i! "os *oc!9ticos. [\u@ sucedi, en !e "id dU de " co!teU [Descon+i, Dionisio de "

[Kusti&, P" t,n " s costu#8!e diso"ut

p!esenci de este teniense #i&o de su cu= doU No "o s 8e#os e6 ct #enteG pe!o7 se co#o +ue!e7 Dionisio o8"i& e#8 !c ci,n 1[e#pu; d - ce! esc " en " Is" po! " P" t,n e#8 !c !se en un n 3e esp !t n . Est un p" n de DionisioU1 de8e cont! Aten s7 P" t,n es

te#pest d o de8ido " s :,n en &ue!!

de E&in 7

3endido co#o esc" 3o. Po! +o!tun 7 An<ce!is7

4uien - 8<

t! t do en Ci!ene7 "o Aten s en e" =o )0(.

!econoce7 p & e" !esc te ' "o "i8e! . P" t,n puede !e&!es !

E" +i",so+o co#p! un &i#n sio ' un p !4ue situ do en e" no!oeste de " ciud d ' +und en ese "u& ! un escue" 7 " Ac de#i . *e t! t de " p!i#e! escue" de +i"oso+<

o!& ni: d co#o un uni3e!sid d7 con su est tuto7 !e&" #ento7 "o; #iento destin do "os estudi ntes7 s " de con+e!enci s7 #useo7 8i8"iotec 7 etc. De todos "os !incones de 5!eci ' de" #undo #edite!!9neo concu!!en "u#nos En @st se&ui! "os cu!sos de P" t,n.

@poc 7 sin dud 7 esc!i8e E" Ked,n7 E" D n4uete7 E" K!edo7 E" Ion7 E"

Aene6eno7 E" Eutide#o7 E" C! ti"o ' co#ien: L Repu8"ic . H ci e" =o )/( #ue!e Dionisio I e" Anci no7 ' su -i;o p!i#o&@nito7 Dionisio II e" ;o3en7 sciende " t!onoG tiene )0 =os ' c !ece de # 'o! e6pe!ienci en "os ne&ocios pE8"icos. Dion "" #

in#edi t #ente

P" t,n - ci@ndo"e 3e! " s pe!specti3 s 4ue se o+!ecen p ! !e "i: ! p"ic ci,n de " s ide s 4ue "e son c ! s. E" +i",so+o

!e+o!# s po"<tic s #edi nte " cude ' de;

Eudo6io " di!ecci,n de " Ac de#i . Dionisio "e co&e #u' 8ien '

p !ece #ost! !se "u#no d,ci"G sin e#8 !&o7 #u' p!onto Dionisio 3e en Dion ' en e"

30

-u@sped. Destie!!

Dion ' poco despu@s

P" t,n7

4uien - 8<

!etenido

"&En

tie#po en condiciones de p!isione!o.1( E" #on !c p!o#ete7 no o8st nte7 "" # ! p!onto uno ' ot!o. ?ue"to Aten s P" t,n

pe!# nece en e"" seis =os7 ' co#pone p!o8 8"e#ente e" P !#@nides7 e" Teeteto7 e" *o+ist 7 e" Po"<tico ' e" Ki"e3o. En e" )/17 Dionisio in3it disc<pu"os7 de; nue3 #ente P" t,n. E" +i",so+o !eto!n di!ecci,n de " con "&unos

He!9c"ides de" Ponto "

Ac de#i . \ui:9 P" t,n su p !iente7 con+isc,

de+endie! " c us de Dion nte Dionisio. Este7 "e;os de "" # ! sus 8ienes7 o8"i&, +o!:, P" t,n " espos de @ste

c s !se con e" &o8e!n do! de *i! cus ' 4ue "e - 8< Aten s. si&n do. 5! ci s "

pe!# nece! en "

!esidenci

inte!3enci,n de A!4uit s7 +ue "i8e! do ' pudo !e&!es ! En cu nto P" t,n p ! dict du!

Dion7 te!#in po! !ec"ut ! un e;@!cito ' e#8 !c con "&unos #i&os de to# ! *i! cus t!es po! so!p!es . E" @6ito "e 4ue +in "#ente es co#p = e inst u! un

4ue du!

=os7 - st

sesin do po! su

#i&o7 e"

p" t,nico C "ipo. E" +i",so+o pe!# neci, en Aten s ' de8i, de #o!i! ""< "!ededo! de" ).( .C.. En este pe!<odo +in " de su 3id continu, " +!ente de " Ac de#i ' esc!i8i, e" Ti#eo7 e" C!iti s ' L s Le'es7 4ue 4ued !on inconc"us s.10 LAS OBRAS DE PLAT+N P ! " o8!
17

utentic ci,n de "os esc!itos p" t,nicos se dispone de c!ite!ios e6te!nos: un ut@ntic si A!ist,te"es o Cise!,n " t!i8u'en " +i",so+o7 o si se

se tiene po!

-ttp:PPQQQ.8;neQ"i+e.o!&. De!ec-os Hu# nos7 tesis !e "ist . denu. DEAARCHI7 5UADALUPE B122(C. Aono&! +< s.co#.

18

31

- "" n cit s de un esc!ito se!9

o8!

en e" inte!io! de ot! . T #8i@n - ' c!ite!ios inte!nos: un P" t,n si F !#oni: F con su +i"oso+< G sin e#8 !&o7 se

d;udic do

d3ie!ten "os pe"i&!os de# t " p!ocedi#iento7 4ue consiste en de+ini! p!i#e! #ente P" t,n p ! pode! ;u:& ! "os t! 8 ;os despu@s. Ot!os c!<ticos - n uti"i: do e" #@todo esti"o#@t!ico7 4ue consiste en #edi! " +!ecuenci con 4ue p !ecen cie!t s p " 8! s &!ie& s co!!ientes p ! dete!#in ! un Festi"oF de P" t,n 4ue pe!#it utentic ! un

o8! se&En " +o!# en 4ue - sido esc!it . Pe!o de8e o8se!3 !se 4ue e" esti"o no es d to in#ut 8"e en un -o#8!e 4ue 3i3i, ce!c de oc-ent *u pens #iento co!!esponde un siste# =os. pie:

!ticu" do ' con&!uente7 cu'

+und #ent " o cent!o est9 constituido po! " doct!in de " s Ide s. *,"o se!9 3e!d de! ' ut@ntic "e' 4ue"" 4ue se -ecse#e; n: de " "e' ide "G en " s no!# s

e" 8o! d s po! "os -o#8!es s,"o se d !9 ut@ntic ;ustici cu ndo en s< !e "icen " ;ustici ide "7 " Ide de ;ustici . Po! "o 4ue " Ide de de!ec-o 3iene con3e!ti!se en p ! di&# '

#ode"o de todo de!ec-o -u# no7 o se 7 e" "e&is" do! pod!9 con+eccion ! " s no!# s !8it! !i #ente7 de8e!9 tene! puest su #i! d en e" ide " ;u!<dico p ! i#it !"o '

!ep!oduci!"o so"o s< se d !9 ut@ntic ;ustici . En P" t,n se p!eci un Iusn tu! "is#o en sentido #p"io Bo8;eti3is#o ;u!<dicoC ' 4ue !econoce7 #9s ""9 de" De!ec-o Positi3o e" 8o! do po! "os -o#8!es7 un !e "id d " 4ue

@ste de8e co#od !se si p!etende cu#p"i! su #isi,n de est 8"ece! " ;ustici ent!e "os -u# nos. Ot! di+e!enci i#po!t nte con "os so+ist s es 4ue7 #ient! s estos e6 "t n " "i8e!t d de" indi3iduo +!ente " Est do7 PLATWN7 en c #8io7 +i!# 4ue " pe!+ecci,n de" -o#8!e

conc!eto s,"o puede "c n: !se

t! 3@s de " po"is7 !e&ent d po! 3e!d de! s "e'es. 20

32

Ar"s%8%!l!s: lo ;.s%o l!<al = lo ;.s%o #a%.ral:

A!ist,te"es7 n ci, en Est &i! 7 A cedoni 7 e" =o )0. . de L.C. ' #u!i, en )22 . de L.C. Kue disc<pu"o de P" t,n ' # est!o de A"e; nd!o A &no. C!e, su FLiceoF 4ue +ue t n p!esti&ioso co#o " FAc de#i F. *u +i"oso+< se c ! cte!i: po! se! un #o3i#iento +i"os,+ico ' cient<+ico 8 s do en "

e6pe!i#ent ci,n. Concepci,n !e3o"ucion !i . En un p no! # +i"os,+ico deno#in do po! " cienci de" #undo e6te!io! ' " cos#o"o&< 7 c!e, un concepto de " socied d7 de "

!e "id d ' de" -o#8!e tot "#ente di+e!ente. En+ ti:, "

t! ns+o!# ci,n de su socied d

po"<tic po!4ue +i n:, " "i8e!t d de#oc!9tic en su o8! FL s Constituciones de Aten sF7 cont! Ki"ipo de A cedoni 7 4uien !e ccion, o!den ndo su #ue!te7 ' 4ue 3is"u#8!, 4ue " de#oc! ci te!#in !< po! de!!ot ! " tot "it !is#o. En e" c #po de " #et +<sic 1 - st entonces deno#in do po! P" t,n 1 en e" 4ue ten< p!edo#inio " s ide s ' po! "o t nto e" #undo ide " ' di "@ctico de " pens #iento so8!e " !e "id d ' " ",&ic ' e"

e6pe!ienci 7 @" decidi, c!e ! 8 ses tot "#ente

di+e!entes p ! constitui! en e"" s " +i"oso+< ' " cienci . *u &! n !e3o"uci,n ideo",&ic conoci#iento. Cont! " - ce p!ecis #ente en e" c #po de " teo!< de"

todos "os +i",so+os 4ue p!esu#< n "

3 "ide: de" conoci#iento7 @"

dice 4ue sin e6pe!i#ent ci,n no - ' 3e!d d.12 A!ist,te"es d !e "id d " s ide s entendi@ndo" s co#o " esenci de " s cos s !e "es 1

FN d - ' en " #ente 4ue no - ' est do ntes en "os sentidosF.20

19

KILO*OKIA DEL DERECHO. Cos#o"o&< . Tesis de C !"os Nino.

20

HILARIO ' ot!os B200/C. De!ec-os Hu# nos. Edito!i " Te#is7 *. A.

33

K!ente

tod

#et +<sic 7 de P" t,n7 "

"

+i"oso+<

cos#o",&ic

' +!ente

" ide "is#o #et +<sico e

inte"ectu "ist distint .

posici,n de A!ist,te"es no puede se! #9s ! dic "#ente

Po! " +ue!: de su in&enio t! scendi, su @poc ' se p!o'ecto en e" si&"o >?II ' >?III7 @poc en 4ue su tesis es sostenid po! "os e#pi!ist s 8!it9nicos Lo-n LocHe7 5eo!&e "e#9n

De!He"e' ' D 3is Hu#e7 ' en cie!to #odo t #8i@n E## nue" O nt7 +i",so+o c!e do! de " +i"oso+< c!<tic . A!ist,te"es in3ent e" e#pi!is#o7 pues conside!

4ue tod s " s +i"oso+< s ' " s cienci s

tienen 4ue p !ti! de " s e6pe!ienci s7 es deci!7 de tod s " s sens ciones 4ue nos o+!ece e" #undo de " pe!cepci,n ' de" conoci#iento sensi8"e. Redescu8!e " e6pe!ienci ' " e!i&e en 8 se de" conoci#iento 3e!d de!o. L pe!cepci,n 4ue - 8< sido desec- d co#o conoci#iento i#p!eciso ' en& =oso es deci!7 e" DO>A7 p ! @" es e" punto de p !tid neces !io ' o8"i& to!io7 no s,"o de tod " +i"oso+< 7 sino de tod s " s cienci s. E" #is#o in3ent, ' const!u', po! p!i#e! 3e: en Occidente c si tod s " s cienci s &eo&! +< ' t #8i@n " s

n tu! "es #9s i#po!t ntes7 t "es co#o " +<sic 7 " 4u<#ic 7 "

cienci s soci "es #9s si&ni+ic ti3 s co#o " @tic 7 " po"<tic ' e" estudio de " socied d. En su o8! pe!+eccion ! FO!& nonF7 des !!o"" ' "c n: ! e" un ",&ic ' un episte#o"o&< " 3e: 4ue "e pe!#iten de#ost! ti3o '

conoci#iento

cient<+ico

con3 "id d #ente 3e!d de!o.21

21

ORGANON:de aristoteles pag. 435

34

C!e, su ",&ic p ! & ! nti: !se un cceso s,"ido de" conoci#iento e" cu!so de " +i"oso+<

" !e "id d. C #8i,

" pens ! 4ue " s ide s ' "os pens #ientos no e! n co#o "o c!e',

P" t,n. Inse!t, " s ide s en e" #undo !e "7 t nto " s cos s # te!i "es 4ue se o+!ecen " conoci#iento sensi8"e7 co#o " s ide s ' conceptos. Desde entonces " s ide s no +"ot n en 3 c<o ide " sino 4ue e6isten en " s cos s #is# s de " !e "id d. A" #is#o tie#po 4ue +ue e" c!e do! de" Fe#pi!is#o episte#o",&icoF7 +ue t #8i@n &esto! de" F!e "is#o #et +<sicoF. H ' un !e "id d e6te!io! 4ue puede se! ccesi8"e " conoci#iento e#p<!ico. A!ist,te"es de; de depende! de " s ide s ' des !!o"" su concepci,n -i"e#o!+ist 7 4ue

consiste en 4ue " s esenci s o sust nci s de " s cos s !e "es tienen un !e "id d DUALG e"" s son : A te!i ' Ko!# ' en sus !e" ciones de un s cos s7 c us 'Po e+ecto.

*o8!e este concepto de c su "id d de : FNo - ' e+ecto sin c us F ' Ftodo e+ecto de8e se! p!opo!cion do conte#po!9ne .22 *o8!e e" p!incipio de " !e" ci,n ent!e # te!i ' +o!# 7 se e" 8o! !on " psico"o&< 7 " su c us F7 se const!ui!9 tod " cienci nti&u 7 #ode!n '

socio"o&< ' " po"<tic 7 s< co#o7 po! supuesto7 un nue3

nt!opo"o&< +i"os,+ic . P ! "

esenci de" -o#8!e7 e" cue!po es " # te!i ' " +o!# es e" "# . A!ist,te"es es e" in3ento!7 en Occidente7 de" concepto de" p!i#e! +ue!: o ene!&< 7 4ue d o!i&en " 3id 7 "# co#o p!i#e! p!incipio7 " inte"ecci,n. L

" sens ci,n '

est!uctu! inte&! d de" p" no 8io",&ico ' !e+"e6i3o inte"ectu " de" -o#8!e de un # ne! unit !i ' te"eo",&ic . En 3i!tud de "o cu "7 tod s " s p !tes 4ue constitu'en e" o!& nis#o

22

-ttp:PPQQQ.#ono&! +i s.co#Pt! 8 ;os

35

-u# no est9n " se!3icio sup!e#o7 de" 4ue @ste e#p"ee su +in "id d de supe!3i3enci 7 inte&!id d7 pe!+eccion #iento ' des !!o""o indi3idu ".2) En "o p!i#e!o 4ue de+ine Dios co#o " Fsup!e# c us F ' e" F#oto! +und #ent " de" de#9s de " #et +<sic 7 co#o teo!< de " s

Uni3e!soF. Ent!e sus o8! s p!incip "es7

c us s p!i#e! s7 est9 su : FDe Ani# F o FDe" A"# F7 4ue es e" p!i#e! t! t do cient<+ico de " +i"oso+< ' de " psico"o&< . T #8i@n in3ent, " ",&ic o !te ' cienci de" pens #iento co!!ecto 4ue distin&ue "os + "sos #odos de ! :on ! co#o "os *o+is# s ' "os P ! "o&is#os ' " + " ci co#p!endid en sus "i8!os. Kue A!ist,te"es 4uien int!odu;o " deno#in ci,n de Etic p ! desi&n ! "o conce!niente "os p!incipios de" 8ien ' de" # "G '7 de FKi"oso+< P!9ctic F7 p ! " discip"in 4ue dict " s !e&" s 4ue de8e so#ete!se " conduct -u# n . *e&En A!ist,te"es7 " Ki"oso+< 3i!tud es e"

o8;eto de "

Etic 7 #ient! s 4ue "

#o! "id d "o es de " " s t! ducci,nG

P!9ctic . H '7 no

o8st nte7 con+usiones poste!io!es de8id s t! du;o " p " 8! &!ie& F@ticoF " " tin

s< po! e;e#p"o7 CICERON " @tic

F#o! "isF7 ' *ENECA "" #,

FP-i"isop-i Ao! "isF. Desde entonces p !ecen con #9s +!ecuenci estos t!es no#8!es : Etic 7 Ki"oso+< Ao! " ' Ki"oso+< P!9ctic ]7 desi&n ndo7 con "e3es # tices de di+e!enci 7 " #is# discip"in +i"os,+ic . *in e#8 !&o7 desde " P!9ctic Anti&Yed d - st e" p!esente7 " 8 !c

e6p!esi,n Ki"oso+<

no se !e+ie!e e6c"usi3 #ente

"o @tico7 sino 4ue

t #8i@n " Po"<tic 7 " Econo#< ' e" De!ec-o. A!ist,te"es en su o8! FEtic de Nico# coF -i:o " p!i#e! e6posici,n siste#9tic de est discip"in . Conside! co#o cuesti,n +und #ent " " de" Fsup!e#o 8ien7 o se un 8ien 4ue se dese po! s< #is#o ' po! e" cu "7 " 3e:7 se dese todos "os de#9s 8ienesG todos +e"icid dF. Pe!o [en 4ue consisteU . *e&En

coinciden en 4ue este sup!e#o 8ien es "


23

AARIO: Int!oducci,n " De!ec-o. BEdit. Ac.5! Q Hi""7 *e!ie Lu!<dic . 1220C. P9&. 11..

36

A!ist,te"es7 " 3i!tud es un #odo de pens ! ' de senti! 4ue se # ntiene en e" ;usto #edio ent!e e" e6ceso ' e" de+ectoG este ;usto #edio puede se! conocido po! " ! :,n7 ' 4uien "o conoce7 co#o e" s 8io7 o8! en consecuenci ' es +e"i:G pues7 " +e"icid d no es sino " cti3id d de " 3id con+o!#e " ! :,n.

Despu@s de A!ist,te"es7 "os Estoicos ' "os EpicE!eos si&uen " #is# ide s con #u' "e3es inno3 ciones. As<7 "os E*TOICO* conside! n 4ue " +e"icid d consiste en " F p t< F7 o se e" est do de un 3id se!en 7 "i8!e de " s p siones 4ue su8'u& n 4ue !e "i: n " "os insens tos7 ' "

cci,n 3i!tuos con+o!#e " de8e!7 4ue es "o #is#o 4ue con+o!#e

! :,n. Po! su p !te "os EPICUREO* B*e&uido!es de Epicu!oC sostienen 4ue e" sup!e#o 8ien es " +e"icid d7 pe!o entendid co#o p" ce!7 es deci! co#o di3e!si,n7 ent!eteni#iento ' s tis+ cci,n sin i#pedi#entos. P ! "o&! ! " +e"icid d se necesit # ntene! " 8uen s "ud de" cue!po ' un Fin4ue8! nt 8"e t! n4ui"id d de" "# no esto!8 d po! p siones ni petitosFG esto "e "" # !on F t ! 6i F7 est do p !ecido " de " p t< 7 de "os estoicos.

T #8i@n !econocen

" ! :,n co#o e" #edio de conse&ui! " +e"icid d7 ' po! eso7 t #8i@n

e" s 8io !ep!esent e" ide " de " conducci,n #o! " de " 3id .2. E" CRI*TIANI*AO int!odu;o un nue3 concepci,n @tic 8 s d en "os si&uientes

p!incipios: 1^.1 E" -o#8!e tiene " cu"p de sus des&! ci s ' su+!i#ientosG 2.1 Todos "os -o#8!es son i&u "es po! se! -i;os de Dios7 4uien "os c!e, en un cto de pu!o #o! '7 po! eso7 F # ! Dios ' " p!,;i#o co#o s< #is#oF es e" senti#iento ' e" de8e! +und #ent "G

)^.1 L s "3 ci,n7 o dic- ete!n 7 ' " pe!dici,n7 dependen de " "i8!e 3o"unt d de" -o#8!e7 pues @" puede e"e&i! e" di+<ci" ' n&osto sende!o de " 3i!tud7 " #ise!ico!di 7 " 8e titud ' " pu!i+ic ci,nG o e" #p"io c #ino de" 3icio7 e" p" ce!7 e" e&o<s#o7 etc. etc.7 4ue +in "#ente

24

AARIO: Int!oducci,n " De!ec-o. BEdit. Ac.5! Q Hi""7 *e!ie Lu!<dic . 1220C. P9&. 11..

37

conduce

" pe!dici,nG ' .^.1 E6iste un especie de c su "id d @tic 7 pues F4uien sie#8!e

3ientos cosec- te#pest desF2% L no3ed d de " concepci,n c!isti n consiste p!incip "#ente en " i#po!t nci 89sic de" senti#iento de" #o!7 de" 4ue c !ecie!on " concepciones &!ie& s de " nti&Yed d7

4ue +ue!on e#inente#ente ! cion "ist s7 4ue "ucie!on e" 8!i""o de " ! :,n7 pe!o t #8i@n su +!i "d d.

Disc<pu"o de P" t,n. Auto! Iusn tu! "ist 7 !econoce e" concepto de M"e'es se&En n tu! "e: N.Lo ;usto n tu! " es e6p!esi,n de un ;ustici o8;eti3 '7 co#o t "7 in "te! 8"e ' pe!# nente7 sep ! d de " s di+e!entes so"uciones 4ue pueden o+!ece!se se&En " s

ci!cunst nci s. Lo ;usto "e& " en c #8io7 es 4ue""o cu' ;ustici "e 3iene de 4ue - ' sido s< est 8"ecido en " s "e'es -u# n s7 siendo7 po! t nto7 un ci!cunst nci "7 "o cu " e6p"ic " ;ustici oc sion "7

3 !i 8i"id d de " s "e&is" ciones positi3 s7 pues un e

co#po!t #iento puede se! con3eniente en un "u& ! o tie#po ' po! eso se o!den incon3eniente en ot!os ' po! eso s@ p!o-<8e7 se&En "os condicion #ientos 4ue en c d c so est@n p!esentes.2/

EL IUSNATURALISMO ESTOICO: L +o!#u" ci,n &!ie& de " "e' n tu! " 4ue in+"u', en # 'o! #edid en e" c #po ;u!<dico +ue e" 8o! d po! e" estoicis#o. L 3i!tud consiste en 3i3i! de " ! :,n. cue!do con nuest!

n tu! "e: 7 "o cu " i#p"ic 3i3i! de cue!do " "o&os7

25

LATORRE7 AN5EL: Int!oducci,n " De!ec-o. BEdit. A!ie". D !ce"on 7 C ! c s7 A@6ico 12(/C7 p9&.12)

38

H ' un o8ede:c

! :,n uni3e!s " 4ue p!eside "os #o3i#ientos c,s#icos ' e" -o#8!e7 en t nto su n tu! "e: ! cion "7 4ue es un p !ce" de es ! :,n7 se #o"d un

destino de" cu "7 po! ot! p !te7 no puede "i8! !se. E" ",&os es conside! do7 de est sue!te7 un "e' ! cion " 4ue !i&e e" uni3e!so '7 " #is#o tie#po7 se p!esent co#o "e' #o! " ' ;u!<dic !ecto! de " conduct -u# n . L s

nociones P-'sis ' n,#os con3e!&en en e" ",&os 4ue se nos e6-i8e co#o !ect ! :,n 4ue do#in e" uni3e!so. En un +! &#ento 4ue nos 4ue M" sido conse!3 do7 Ten,n 1un "e' co#En7 o se " !ect de " s ! :,n7

p!incip "es +i&u! s de" estoicis#o1 e6p!es

penet! tod s " s cos s ' se identi+ic con Teus7 4ue p!eside e" &o8ie!no de todo cu nto e6isteN. P ! e" estoico7 s 8io es 4uien7 desde= ndo " s p siones7 edi+ic su 3id se&En p ut s ! cion "es: s,"o de est # ne! "o&! cos#os. A-o! 8ien7 si e" -o#8!e se encuent! dot do de un ! :,n 4ue7 en E"ti# inst nci 7 es un e# n ci,n de " ! :,n uni3e!s "7 " e6i&enci de 3i3i! con+o!#e ""e3 " de8e! de " n tu! "e: "o ;ust ! sus cciones " "e' n tu! " 4ue &o8ie!n e"

ctu ! co#o ciud d no de" uni3e!so. E" t! dicion " -o!i:onte 3it " po"is se des3 nece ' es sustituido po! un nue3o -o!i:onte #9s p !ici,n de un nue3 noci,n de "e' 4ue ' no tod s " s socied des. Este n,#os no ;ustici in# nente " "o&os

p!opo!cion do po! "

3 sto7 e" cos#opo"it . Esto dete!#in " est !9 !est!in&id

" po"is7 sino 4ue 8 !c !

se!9 conce8ido co#o un p!oducto -u# no sino co#o un di3ino7 4ue 3incu"

todos "os -o#8!es sin distinci,n de p!ocedenci s.

39

noci,n de "e' n tu! " co8!

de est

sue!te su +o!#u" ci,n c"9sic . E" concepto de e6p!esi,n p!ecis 4ue despe!t !9 #p"i s

de!ec-o n tu! " -

- "" do su p!i#e!

!eson nci s en e" +utu!o pens #iento occident ".2/ C",!r8#: Est s ide s - "" !on co&id en "os esc!itos de C",!r8#. De "e&i8us o+!ece7 " !especto7 un siste# ti: ci,n de su concepci,n de" de!ec-o n tu! ". E" p!incipio de" de!ec-o - de 8usc !se no en e" edicto de" p!eto! ni en nin&un ot! +uente positi3 sino en " n tu! "e: de" -o#8!e7 4ue nos e6-i8e @ste co#o se! ! cion ". P ! Cice!,n7 "e6 est ! tio su##

insit in n tu! 7 4u e iu8et e 7 4u e + ciend sunt7 p!o-i8et4ue cont! !i . Est "e' sup!e# e in#ut 8"e e6iste con nte!io!id d tod "e' esc!it ' " constituci,n

de cu "4uie! Est doG no su!&e de " #ente de "os indi3iduos ni de " de"i8e! ci,n de "os pue8"os7 sino 4ue es "&o ete!no7 4ue &o8ie!n " tot "id d de" uni3e!so con " s 8idu!< de sus # nd tos ' p!o-i8iciones. E" De "e&i8us 7 co#en: do 4ui:9 +ines de" %) C ' conc"uido en # 'o de" %1 C7 no +ue

pu8"ic do7 si es 4ue "o +ue "&un 3e:7 ntes de" =o ./ C. \ued n de @" t!es "i8!os7 4ue p!o#eten e" I?7 ' un +! &#ento de" ?7 pe!o 4ui:9 " o8! inc"u< ot!os #9s. E" "i8!o I t! t de" de!ec-o n tu! " ' de" concepto de "e'. Cice!,n #uest! 4ue e" de!ec-o no tiene po! +und #ento " opini,n de "os -o#8!es sino un "e' int!<nsec de " n tu! "e: 7 ' 4ue e" de!ec-o7 ' en &ene! " 4ue""o 4ue es #o! "#ente "o 8"e7 de8e pe!se&ui!se po! s< #is#o ' no en p!ocu! de +ines inte!es dos. E" "i8!o II nos #uest! 4ue " s "e'es ci3i"es pe!+ect s de8en de!i3 !se de " s n tu! "es ' o+!ece un p" n de @st s to# ndo co#o #ode"o 4ue"" s "e'es !o# n s 4ue se p!o6i# n e"" sG "ue&o se dete!#in n " s "e'es

!e"i&ios s ' en e" "i8!o III7 " s de "os # &ist! dos. E" "i8!o I? de8< t! t ! De ;udiciis ' e" ?
26

-ttp:PPQQQ.eci;o3en.co#PcincoP0(Pn tu! ".-t#".

40

De educ tione. L s Le'es de P" t,n - n se!3ido de #ode"o t nto po! " +o!# co#o7 en di3e!sos puntos7 po! e" contenido. E" De o++iciis "o te!#in, despu@s de su 3ue"t Ro# e" 2 de dicie#8!e de" .. C. H sido un te6to #u' "e<do ' d#i! do. En " @poc p t!<stic 7 * n A#8!osio "o to#, co#o e;e!ci, in+"uenci so8!e "os

#ode"o de su De o++iciis c"e!ico!u#G en "

ed d #ode!n

#o! "ist s in&"eses7 so8!e O nt7 so8!e e" ;o3en *c-i""e! ' so8!e He!8 !t. ?o"t i!e ' Kede!ico e" 5! nde "o ;u:& !on7 no sin e6 &e! ci,n7 co#o e" #e;o! t! t do de @tic 4ue conoc< n. *u ide " de -u# nit s7 4ue desi&n so8!e todo "o 4ue se - "" # do cu"tu! de" esp<!itu7 coo!din en un s<ntesis !#,nic e"e#entos 4ue p!o8 8"e#ente no - 8< n - "" do "&unos de "os 3 "o!es

o!den #iento siste#9tico en e" estoicis#o #edio7 pe!o e6c"u'e

+und #ent "es !econocidos po! @ste ' 4ue en "o sucesi3o - 8!< n de constitui! su nEc"eo esenci ". De" ide " de " -u# nit s se p s de #odo n tu! " "os de" de!ec-o ' e" Est do. E"

+und #ento de " +i"oso+< ;u!<dic de Cice!,n se!< e" concepto de "e'7 4ue en su esenci se identi+ic in-e!ente con " ! :,n !ect ' sup!e# 4ue p!o3iene de " 3o"unt d di3in ' es

" n tu! "e: . Es ! :,n 4ue se con3ie!te en "e' cu ndo !eside en " #ente tod s " s "e&is" ciones

-u# n 7 es ete!n 7 in#ut 8"e7 uni3e!s "7 ' p!ecede en e" tie#po

esc!it s7 4ue so"o pueden "" # !se "e'es en " #edid en 4ue son ;ust s ' concue!d n con 4u@"" . E" +und #ento de" de!ec-o es " tendenci n tu! " 4ue ""e3 # ! "os -o#8!es7 de " soci !se ent!e

cu " n cen " s 3i!tudes. Esto si&ni+ic 4ue 4ue"" tendenci "os #ue3e

41

s< '

!!e&" ! t " co#uni,n #edi nte " s no!# s de" de!ec-o7 en cu nto " "e' ci3i" B4ue

de8e !e+"e; ! " "e' n tu! "C constitu'e e" 3<ncu"o de " socied d. Cice!,n - 8< +o!#u" do un de+inici,n de " "e' ete!n co#o "e' p!i#e! : FL !ect ! :,n de" sup!e#o LEpite! es " 3e!d de! ' p!i#e! "e'7 " 4ue co#pete o!den ! ' p!o-i8i!F.

T #8i@n +o!#u", e" si&uiente !&u#ento de" consenso: MEn cu "4uie! # te!i e" consenso de todos "os pue8"os - de conside! !se "e' de " n tu! "e: N. 2( Con poste!io!id d Cice!,n7 ' t #8i@n dent!o de " concepci,n estoic 7 5 'o distin&ui,

en e" si&"o II ent!e e" ;us ci3i"e7 p!opio de "os ciud d nos !o# nos7 ' e" ;us &entiu# 7 de!ec-o co#En todos "os pue8"os7 !e3e" do po! " ! :,n. Este E"ti#o co!!espond< " "e'

n tu! " de "os estoicos7 si 8ien e6c"uid tod connot ci,n #et +<sic po! cu nto se t! t 8 de un de!ec-o positi3o ' no de un de!ec-o 8so"uto7 ;eno " -isto!i .

Po! E"ti#o7 en " centu!i si&uiente7 U"pi no di+e!enci, " ;us n tu! "e de" ;us &entiu#7 e" p!i#e!o no es p!i3 ti3o de" &@ne!o -u# no sino 4ue es co#En !e3e" do po! e" instinto7 en t nto e" se&undo todos "os ni# "es ' es "os -o#8!es ' est

t =e Enic #ente

constituido po! 4ue""os p!incipios 4ue @stos uni3e!s "#ente !econocen co#o 39"idos. L teo!< de U"pi no se cont! pone " o!ient ci,n estoic ""e3 d Ro# po! Cice!,n7 4ue

3incu" est!ec- #ente "e' n tu! " ' ! :,n. Pe!o de8e#os conside! !" pues " di!ecci,n i#p!es po! U"pi no se di+undi!9 en " s centu!i s si&uientes " se! dopt d po! " s

Institut s de" e#pe! do! Lustini no. E" iusn tu! "is#o estoico !! nc de " "1!a 1! >.! !4"s%! .# or1!# 1!l *.#1o . Pe!o este o!den no es s,"o est9tico7 sino 4ue t #8i@n es din9#ico7 po! 4ue en tod s " s cos s se descu8!e un +in "id d - ci " 4ue tienden7 !e" cion9ndose ent!e s< ' o+!eciendo un "*a<!# %!ol8<",a o 3"#al"s%a 1!l ,os*os:
27

I !NA" RA#I!$O de l%is &a'pos de o&&a.pag 465

42

*i todo se ende!e:

su +in7 es po!4ue est9 p!esente un

l!= .#"9!rsal 1! ,ar-,%!r

ra,"o#al7 un lo<os &o8e!n do! de tod s " s cos s7 4ue no es sino e" destino BKATUAC7 cont! e" 4ue es inEti" "uc- !. A" cont! !io7 "o sens to es cept !"o ' co#od !se @". El

o*6r! #o 1!6! s!r s"#o .#a ("!)a *-s 1!l "*(la,a6l! 1!%!r*"#"s*o >.! r"<! !l .#"9!rso:?@ Un de " s ide s cent! "es de" estoicis#o es " #a%.ral!)a ,o*'#7 con+o!#e " cu " e"

-o#8!e +o!# p !te t #8i@n de " n tu! "e: 7 ' se encont! !9 po! e""o so*!%"1o a !sa l!= .#"9!rsal7 un 3e: conoce en su concienci es "e' de " n tu! "e: 4ue "e dict "o 4ue de8e - ce! ' "o 4ue de8e o#iti!: 1 a,%os 6.!#os "os 4ue se n con+o!#es " n tu! "e:

1 a,%os *alos "os 4ue " cont! dicen B" n tu! "e: C 1 ,o#1.,%as "#1"3!r!#%!s 5a1"-3ora7 "os e;ecut dos o no se&En " s ci!cunst nci s. Los -o#8!es 3i3en en co#unid des po"<tic s !e&id po! "e'es positi3 s po! "o 4ue - n de di"ucid !se " s !e" ciones ent!e @st s ' " n,#osC. P ! "os estoicos " "e' n tu! "7 Bp!o8"e#9tic de " P-'cis ' e"

so"uci,n es c" ! 7 en e" sentido de 4ue " s l!=!s 1! los

o*6r!s s8lo so# ;.s%as = 6.!#as s" so# ,o#<r.!#%!s ,o# la l!= 1! la #a%.ral!)a: E" estoicis#o const!u', un doct!in de " "e' con est!uctu! t!i#e#8!e7 deduci@ndose un ! cion "#ente de " ot! : A U#a l!= .#"9!rsal

28

RECAN*EN* *ICHE*7 LUI*: Int!oducci,n " Estudio BEdit. Po!!u 7 A@6ico7 12(0C7 p9&. 220 ' ss.

43

A U#a l!= #a%.ral A U#a l!= .*a#a En est -u# n . est!uctu! se po', e" pens #iento c!isti no "e6 ete!n 7 "e6 n tu! "is7 "e6

LA IDEA IUSNATURALISTA EN ROMA: CICER+N CICERWN: BA!pino7 ctu " It "i 7 10/ .C.1Ko!#ies7 id.7 .) .C.C O! do!7 po"<tico ' +i",so+o " tino. Pe!teneciente t! s" d, un + #i"i sisti, p"e8e' de ! n&o ecuest!e7 desde #u' ;o3en se

Ro# 7 donde

"ecciones de + #osos o! do!es ' ;u!isconsu"tos '7

+in "i: d " &ue!! ci3i" B02 .C.C7 inici, su c !!e! de 8o& do7 p ! con3e!ti!se p!onto en uno de "os #9s + #osos de Ro# . 22 E! un pe!son 93id de s 8e!7 dot d de un &! n inte"i&enci ' &ude: inte"ectu " ' con p!etensiones de ccede! " 3id pE8"ic . " ;u!isp!udenci 7 " cu"tu! +i"oso+< ' " !et,!ic 7 . C.

*us p!i#e!os p sos se di!i&ie!on - ci !e "i: ndo un 3i ;e po! 5!eci !e&!es, si&uiente. p !

conoce! "

-e"en<stic . En e"

=o ((

Ro# ' cont! ;o # t!i#onio con Te!enci 7 inici ndo e" ,.rs.s o#or.* " =o

Kue no#8! do ,.!s%or en *ici"i 7 dest c ndo po! su -on! de: ' en e" =o /( o8tu3o e" c !&o de (r!%or desde e" cu " po', Po#pe'o. T!es =os #9s t !de +ue e"e&ido c 8 ! con

,8#s.l7 consi&uiendo descu8!i! e" co#p"ot di!i&ido po! C ti"in 4ue p!etend<

29

RLO* *.: Int!oducci,n e" n9"isis de" De!ec-oG BEdit. A!ie"7 D !ce"on 7 120).C P9&. 1/.

44

su 3id . Con " s FC ti"in !i sF consi&ui, con3ence! " *en do de" c sti&o conspi! do!es.

#ue!te de "os

E" T!iun3i! to de Po#pe'o7 C! so ' C@s ! #oti3 !< " dec denci de Cice!,n ' 4ue +ue conden do " e6i"io du! nte un =o. De !e&!eso Ro# po', 8ie!t #ente D!indisi. Antonio sus Po#pe'o7

p!o3oc ndo e" en+!ent #iento con C@s ! 4ue "e ""e3, L #ue!te de C@s ! "e ce!c, de nue3o "

!eti! !se

po"<tic

" esc!i8i! cont! "ist

FKi"<pic sF en #e#o!i

de De#,stenes7 ent! ndo en "

de p!osc!itos du! nte e"

*e&undo T!iun3i! to. Antonio di!i&i, cont! @" de Ko!ni . No "e +ue +9ci" ccede! co#o

sus sic !ios7 4ue "e die!on #ue!te ce!c

" s # &ist! tu! s B"os #o6"l!s "o #i! 8 n con cie!to desp!ecio de#9s7 s.o a##o7 de "o 4ue no ten<

o*o #o9.s 4ue e! C7 pe!o "o -i:o7 '

!ep !os en 3 n &"o!i !se. En po"<tic de+endi, " ,o#,or1"a or1"#.*7 " co" 8o! ci,n !#,nic de " s di3e!s s

c" ses p ! e" sosteni#iento de " s instituciones !epu8"ic n s. Pe!o se &! n;e, t nto " s i! s de "os o(%"*a%!s Bconse!3 do!esC7 co#o de "os (o(.lar!s Bde#,c! t sC. Los unos po! - 8e! po' do Po#pe'o7 "os ot!os po! su dict #en de pen de #ue!te cont! "os

p !tid !ios de C ti"in . Antes de est "" ! " &ue!! ci3i" t! t, de #edi !7 sin @6ito7 ent!e "os d3e!s !ios7 ' du! nte e" t! nscu!so de @st se inc"in, po! e" 8 ndo de Po#pe'o. Cu ndo @ste +ue de!!ot do7 C@s ! t! t, "et! s 4ue T! s e" Cice!,n con 8ene3o"enci . A p !ti! de ese #o#ento se dedic, #9s " po"<tic . sesin to de C@s !7 Cice!,n !eto!n, " po"<tic 7 a(o=a#1o a O,%a9"o ' " s

oponi@ndose con +ue!:

Antonio7 pe!o Oct 3io "e dio " esp "d cu ndo Antonio7 cont!

45

e" 4ue Cice!,n - 8<

" n: do du! s in3ecti3 s7 pidi, su (ros,r"(,"8#. En e" .)

. C.7

p !tid !ios de Antonio "o detu3ie!on cu ndo intent 8 -ui! ' "o sesin !on. O6ras 1! C",!r8# Car%as L 3e!d de! pe!son "id d de Cice!,n se pone de # ni+iesto en su co!!espondenci . *e conse!3 n #9s de no3ecient s c !t s7 p !ci "#ente !edescu8ie!t s po! Pet! !c #edi dos de" si&"o >?. Los te# s 4ue 8 !c n " s c !t s de Cice!,n7 p!i3 d s o pE8"ic s7 son #u' 3 !i dos: conteci#ientos <nti#os o + #i"i !es7 o+ici "es7 po"<ticos7 etc. R!%8r",a Cice!,n esc!i8i, 3 !ios t! t dos de !et,!ic en "os 4ue !ecopi" 8 todos "os conoci#ientos 4ue - 8< d4ui!ido estudi ndo " !et,!ic &!ie& e in3esti& ndo " -isto!i de " o! to!i

!o# n 7 ;unto con "os 4ue - 8< e6t! <do de su e6pe!ienci pe!son " co#o 8o& do ' est dist . En D! ora%or! B ce!c de " +o!# ci,n de" o! do!C ' Ora%or B!et! to de" o! do! ide "C

enu#e! " s cu "id des inn t s 4ue de8e !euni! un o! do!: +i&u! 7 tono de 3o:7 #e#o!i 7 etc.G e"" s de8e = di!se un +o!# ci,n 4ue 8 !4ue todos "os c #pos de" s 8e!: "e'es7

-isto!i 7 +i"oso+< 7 "ite! tu! 7 etc.7 ' e" conoci#iento de " s t@cnic s de" discu!so. En Br.%.s7 o8! 4ue !eci8e e" no#8!e de " pe!son " 4ue 3 dedic d 7 Cice!,n

!econst!u'e " -isto!i de " e"ocuenci &!ie& ' !o# n . En D! o(%"*o <!#!r! ora%or.* t! t En " s Par%"%"o#!s ora%or"a! se !e+ie!e ce!c de" #e;o! tipo de e"ocuenci . " s di3isiones de "os discu!sos.

En T8(",a t! t so8!e "os "u& !es co#unes de "os discu!sos. D"s,.rsos 46

Cice!,n puso en p!9ctic

sus p!incipios so8!e !et,!ic

en sus p!opios discu!sos7 4ue7

pu8"ic dos en &! n nE#e!o7 se con3i!tie!on en o8! s "ite! !i s. *us sec!et !ios "os to# 8 n t 4ui&!9+ic #ente7 ' despu@s @" "os !etoc 8 "&unos se s 8e 4ue nunc ""e& !on se! p!onunci dosC. e" &enio de Cice!,nG &! ci s " # est!< su con3enienci B un4ue de

Es en "os discu!sos donde #9s 8!i"" de#ost! d en e""os7 ""e&, #9s de cincuent .

" cu#8!e de " po"<tic !o# n de su tie#po. *e conse!3 n

D"s,.rsos ;.1","al!s: P!edo#in n "os 1! 1!3!#sa: en + 3o! de

#i&os7 p!ote&idos o

si#p"es c"ientes BP!o A!c-i poet 7 P!o Roscio7 P!o Au!en 7 P!o Ai"one...CG pe!o t #8i@n "os - ' 1! a,.sa,"8#: po! e;e#p"o7 "os discu!sos I# V!rr!* BCont! ?e!!es, un p!op!eto! de *ici"i cus do de 8usos ' co!!upci,nC7 conocidos con e" t<tu"o de V!rr"#as. nte e" *en do o nte " As #8"e de"

D"s,.rsos (olB%",os. Kue!on p!onunci dos

pue8"o. Dest c n " s Ca%"l"#ar"as7 se!ie de cu t!o discu!sos + #os<si#os con "os 4ue consi&ui, 8o!t ! " con;u! de C ti"in du! nte e" =o de" consu" do de Cice!,n B /) . C.C7 ' " s F"lB(",as7 1( discu!sos con "os 4ue intent, +!en ! " su8id " pode! de A !co

Antonio B nti&uo "u& !teniente de C@s !C ' 4ue se!< n " c us de su #ue!te. F"loso3Ba L s o8! s +i"os,+ic s ocup !on "os E"ti#os =os de su 3id . Cice!,n e6pone ' a#al")a !l (!#sa*"!#%o 1! la *a=orBa 1! las !s,.!las 3"los83",as <r"!<as 7 en especi " " A,a1!*"a BP" t,nC7 e" L",!o BA!ist,te"esC7 ' " Es%oa BestoicosC. *us inc"in ciones e" escepticis#o

pe!son "es7 dent!o de su c !9cte! ec"@ctico7 p !ecen di!i&i!se - ci c d@#ico7 #ost!9ndose co#8 ti3o +!ente " epicu!e<s#o. Aun4ue t #8i@n

si#i", o8! s de ot!os pens do!es7 +ue de P" t,n de 4uien to#, "os +o!# di "o& d p ! sus t! t dos po"<ticos D! r!(.6l",a ' D! 47

t<tu"os7 "os te# s ' "

l!<"6.s. En e" p!i#e!o p!opu&n co#o #e;o! siste# po"<tico e" !esu"t nte de " +usi,n de " #on !4u< 7 " o"i& !4u< ' " de#oc! ci G en e" se&undo t! t so8!e e" de!ec-o n tu! "7 " s "e'es s &! d s ' e" o!den est t "7 # &ist! dos. L +o!# di "o& d se!9 " 4ue dopte p ! e" !esto de su o8! +i"os,+ic 7 co#puest en 4ue""os #o#entos en 4ue se encont! 8 "e; do de " po"<tic . s< co#o so8!e " s +unciones p!opi s de "os

E" es+ue!:o de Cice!,n po! c!e ! un 9o,a6.lar"o a(%o (ara la !4(r!s"8# 1! %!*as 3"los83",os7 d pt ndo #uc-os t@!#inos &!ie&os7 si!3i, p ! en!i4uece! " "en&u " tin . Ade#9s de su 3 "o! "ite! !io de p!i#e! o!den7 - ' 4ue conside! ! 4ue &! ci s " s o8! s

+i"os,+ic s de Cice!,n se conoce e" pens #iento de +i",so+os i#po!t ntes de su @poc cu' o8! o!i&in " se - pe!dido. Fras!s _ E" 4ue seduce un ;ue: con e" p!esti&io de su e"ocuenci 7 es #9s cu"p 8"e 4ue e" 4ue "e

co!!o#pe con dine!o. _ [\u@ cos #9s &! nde 4ue tene! #is#oU _ Este es e" p!i#e! p!ecepto de " -onesto - ce! po! e""os. _L #ist d co#ien: donde te!#in o cu ndo conc"u'e e" inte!@s. #ist d: Pedi! "os #i&os s,"o "o -onesto7 ' s,"o "o "&uien con 4uien te t!e3 s - 8" ! co#o conti&o

_ *i 4uie!es p!ende!7 ense= . Ro# c!e do! de un I#pe!io +ue inc p : de - ce! un +i"oso+< p!opi 7 3i3iendo en ese specto de" "e& do de 5!eci .

48

E" pens #iento !o# no se +o!; +i"os,+icos -e"enos7 un4ue "

con " s

po!t ciones de c si todos "os siste# s cept ci,n tu3o +ue " estoic e! "

doct!in

4ue #9s

co!!iente de # 'o! 3i&enci en e" #o#ento 4ue co#ien: e" u&e !o# no7 # ti: d con inse!ciones de ot! s di!ecciones. Pocos uto!es de" p & nis#o pueden #e!ece! #e;o! 4ue Cice!,n e" c "i+ic ti3o de pe" ci,n " n tu! "e: co#o +und #ento de"

Iusn tu! "ist 7 siendo const nte en @" " de!ec-o. *us !e+e!enci s "

"e' n tu! " son inces ntes7 un s 3eces con cie!t s "usi,n " n tu! "e: 7 o " n tu! "e:

i#p"ic ciones Di3in s7 ot! s 3eces con e6p!es de " s cos s.

Dos +i!# ciones 4ued n c" ! s7 4ue e" de!ec-o tiene su E"ti# 8 se ' +und #ento en " n tu! "e: Bpod!< entende!se 4ue e" de!ec-o ' ce en " n tu! "e: C ' 4ue es "e' tiene un p!ecedenci so8!e " s no!# s -u# n s B' 4ue es p!e3i con nte!io!id d " +und ci,n de " s ciud desC. desc!ipci,n de es "e' sup!e# 7 de sus tod "e' esc!it ' e6iste

En su t! t do MDe !epE8"ic N o+!ece un

c ! cte!es ' e+ectos diciendo 4ue - ' un "e' 3e!d de! 4ue consiste en " !ect ! :,n con+o!#e " n tu! "e: uni3e!s "7 in#ut 8"e ' ete!n 7 4ue no puede se! nu" d 7 ni

de!o& d G ni si4uie! po! "

uto!id d de" *en do pode#os se! dispens dos de " #is#

En su discu!so Mp!o Ai"oneN co#p"et " desc!ipci,n " deci! 4ue no es un "e' esc!it 7 sino inn t 7 " no - 8e! sido educ dos en e"" s sino c!e dos e in#e!sos en " #is# . En cu nto " "e' positi3 7 s,"o " conci8e en t nto en cu nto se decu ' co!!esponde con

" s p!esc!ipciones de " "e' n tu! ".)0

30

()R)*+O NA" RA# ,ea- s&rtd.s de ale'a-ia

49

CAPITULOII
EL IUSNATURALISMO MEDIEVAL:
En est @poc 7 de pens #iento c t,"ico indiscuti8"e7 un +i&u! e#e!&e7 &i& ntesc 7 so8!e " s de#9s: TOAA* DE A\UINO B122( 12(.C. Kie" " 3isi,n teoc@nt!ic de su tie#po7

e" punto de p !tid de su o8! es 4ue e" #undo est9 &o8e!n do po! " di3in p!o3idenci 7 es deci!7 po! " 3o"unt d de Dios 4ue es esenci "#ente ! :on 8"e. L ! :,n di3in

est 8"ece e" o!den en e" uni3e!so7 ' sus !e&" s constitu'en " sup!e# "e'7 " "e' di3in . De este o!den #iento di3ino7 un p !te " conoce e" -o#8!e po! !e3e" ci,n7 o se 7 po!4ue Dios " - # ni+est do t! 3@s de" #ens ;e 8<8"ico ' po! " t! dici,n. Ot! p !te #u' " ! :,n

i#po!t nte de este o!den #iento &ene! " est 8"ecido po! Dios es se4ui8"e

-u# n sin necesid d de !e3e" ci,n7 ' +o!# p!ecis #ente " "e' n tu! "7 uno de cu'os secto!es es e" De!ec-o N tu! ".)1 Despu@s de " "e' di3in ' de " n tu! "7 3iene " "e' -u# n . Est es dict d po! "os -o#8!es p ! conse&ui! e" 8ien co#En. L "e' -u# n no es un #e! decisi,n

3o"unt !i de" "e&is" do!7 sino 4ue - de se! ! cion ". Todo estos e"e#entos 4ued n c" !os en " + #os de+inici,n de Le' 4ue se d en " *u## T-eo"o&ic F: Le' es " o!den ci,n de " ! :,n " 8ien co#En p!o#u"& d po! 4ue" 4ue tiene su cuid do " co#unid dN. " 3o"unt d

En e" iusn tu! "is#o Aedioe3 "7 su c ! cte!<stic es e" p!edo#inio 4ue d n de Dios so8!e e" c !9cte! ! cion " de "

"e' di3in 7 8 s9ndose en 4ue Dios no puede

4ue!e! n d in;usto. Pe!o " dest c ! t nto " 3o"unt d se o"3id n de " ! :,n.

31

(ere&.o/0eatri1 &asas '%2o13pag 23/56

50

A<.s%B# 1! H"(o#a BI?P?C ::: p !ti, de" concepto de "e' ete!n

Bl!4 a!%!r#aC ' se= ", 4ue

es e" p!opio Dios7 es deci!7 M" ! :,n o 3o"unt d di3in 4ue # nd 4ue se conse!3e e" o!den n tu! " ' p!o-i8e 4ue se pe!tu!8eN ... Un !e4uisito 4ue conside! neces !io * n

A&ust<n p ! e" conoci#iento de " "e' n tu! " es e" de " <ra,"a 1"9"#a7 sin " cu " n d es posi8"e p ! e" -o#8!e ... L l!= #a%.ral es nte!io! " Est do ' sus "e'es7 de t "

# ne! 4ue e" du"te!io7 po! e;e#p"o7 Mno es # "o po!4ue est@ p!o-i8ido po! " "e'7 sino 4ue @st "o p!o-i8e po!4ue es # "oN. L s l!=!s (os"%"9as s,"o son o8"i& to!i s en cu nto concue!den con e" D!r!, o Na%.ral sup! te#po! "7 ' no o8"i& n en e" c so cont! !io7 ' 4ue entonces no se!< n 3e!d de! s "e'es ni tend!< n uto!id d en " 4ue +und !se ... L l!= #a%.ral * n A&ust<n " de+ini, con " s si&uientes p " 8! s: Men " ! :,n de todo

-o#8!e 4ue use ' de" !8it!io de " "i8e!t d e6iste un "e' n tu! "#ente insc!it en su co! :,n7 4ue "e su&ie!e 4ue no - & nin&En ot!o "o 4ue @" no 4uie! p dece!.N)2 " 4ue

Sa#%o To*-s 1! A>."#o Bs. >IIIC ::: p !ti, t #8i@n de" concepto de l!= !%!r#a7

conside! co#o M" ! :,n de " s 8idu!< di3in en t nto 4ue !ecto! de todos "os ctos ' #o3i#ientosN. A4ue"" inte"i&enci o!den do! 4ue H!r-,l"%o - 8< intuido en "

n tu! "e: B`Lo<osC ' de " 4ue "os !s%o",os - 8< n -ec-o +und #ento de su +i"oso+< 7 es en To#9s de A4uino " "e' ete!n di3in . De este #odo7 " concepci,n te"eo",&ic un +in 4ue "es es

!istot@"ic 7 se&En " cu " todos "os se!es tienden po! n tu! "e:

p!opio7 o8tiene en e" uni3e!so !e&ido po! " "e' ete!n di3in su de+initi3o +und #ento. L l!= !%!r#a 1"9"#a tiene su conc!eci,n en " l!= #a%.ral7 4ue !i&e e" #o3i#iento de "os se!es - ci su +in n tu! ". Los se!es i!! cion "es no son conscientes de t " "e' n tu! " : son &ui dos po! e"" de # ne! uto#9tic ' neces !i . Pe!o Dios c!e do se!es con "8ed!<o7 c p ces se&ui!" o no.

entendi#iento ' 3o"unt d7 se!es -u# nos dot dos de ! :,n ' "i8!e descu8!i! po! s< #is#os es "e' n tu! " ' de

32

444. (er&.5a&t%al5,%ris4366

51

Est s "e'es 4ue e" -o#8!e puede descu8!i! n "i: ndo su p!opi n tu! "e: constitu'en "o 4ue * nto To# s "" # " l!= *oral #a%.ral7 ' es +9ci" - ce!" s coincidi! con " s

# 'o!es conc!eciones #o! "es e# n d s de " B"6l"a Bco#o "os Die: A nd #ientosC ... E" (r"*!r (r!,!(%o 1! !sa l!= *oral #a%.ral dice: MHa 1! a,!rs! !l 6"!# = !9"%ars! !l *alN. De este p!incipio de!i3 n "os de#9s7 ,.al !l p !ti! de est p!e#is : MTo1o a>.!llo a lo

o*6r! s! !#,.!#%ra #a%.ral*!#%! "#,l"#a1o, la ra)8# lo ,o#s"1!ra

#a%.ral*!#%! 6.!#oN. Po! eso7 M!l or1!# 1! los (r!,!(%os 1! la l!= #a%.ral s"<.! !l or1!# 1! las "#,l"#a,"o#!s #a%.ral!sN: p!i#e!o7 " conse!3 ci,n de" p!opio se!G "ue&o7 tod s " s inc"in ciones 4ue co#p !te con "os ni# "esG po! +in7 " s inc"in ciones

est!ict #ente -u# n s Bconoce! " 3e!d d7 3i3i! en socied d...C E" se! -u# no puede deduci! ! cion "#ente e" contenido de " "e' n tu! " n "i: ndo " s tendenci s esenci "es de " n tu! "e: -u# n en t!es ni3e"es: 1. Co*o s.s%a#,"a7 e" se! -u# no tiene un (ro("a !4"s%!#,"a ... es " tendenci %!#1!#,"a #a%.ral a ,o#s!r9ar s. n tu! " 4ue "" # #os "#s%"#%o 1!

,o#s!r9a,"8#7 de " 4ue se de!i3 n ! cion "#ente no!# s de cuid do de" cue!po ' " s "ud7 s< co#o ot! s 4ue p!o-i8en e" suicidio '7 se&En "&unos7 "

eut n si ... 2. Co*o a#"*al7 e" se! -u# no tiene un !s(!,"! ... es " tendenci n tu! " " " %!#1!#,"a #a%.ral a (ro(a<ar s. (ro,r!a,"8#7 de " 4ue se de!i3 n

! cion "#ente no!# s !especto -i;os ...

se6u "id d7 e" cuid do ' educ ci,n de "os

). Co*o s!r ra,"o#al7 e" se! -u# no tiene un %!#1!#,"a #a%.ral al ,o#o,"*"!#%o = a 9"9"r !# so,"!1a1 ... de " tendenci ! cion "#ente no!# s !e" cion d s con -o#8!e " conoci#iento de " 3e!d d se de!i3 n 4ue" tipo de cti3id des 4ue ""e3 n "

" consecuci,n de su +in E"ti#o n tu! ": Dios ... de " tendenci n tu! " 52

"

3id

soci " se de!i3 n ! cion "#ente no!# s p !

o!& ni: ! "

con3i3enci G

dic- s no!# s constitui!9n " s "" # d s "e'es positi3 s. L l!= (os"%"9a no es7 po! t nto7 " i#posici,n de "os +ue!tes so8!e "os #9s d@8i"es o e" p cto o consenso de "os d@8i"es7 sino " neces !i ,o#,r!,"8# = (rolo#<a,"8# 1! la l!= #a%.ral: P ! * nto To#9s7 " "e' positi3 es co#o un p!o"on& ci,n de " "e' n tu! " ' nunc puede i! cont! e"" ... Ent!e "os (r!,!(%os 1! la l!= #a%.ral se puede - 8" ! de (r"*ar"os, s!,.#1ar"os = %!r,"ar"os7 se&En se n #9s o #enos e3identes ' c" !os p ! " ! :,n -u# n ... P ! * nto To#9s estos p!eceptos son .#"9!rsal!s7 es deci!7 "os #is#os p ! todo tie#po ' "u& !7 e "#*.%a6l!s7 o se 7 4ue &u !d n un identid d t! 3@s de" tie#po ...

Ade#9s7 * nto To#9s de A4uino de+endi, e" or"<!# 1"9"#o 1! la a.%or"1a1 7 ' se= ", 4ue " I<l!s"a e! 7 con su # nd to indi!ecto en "os suntos te#po! "es7 e" (o1!r

s.(r!*o " 4ue de8< supedit !se e" Est do.)) G."ll!r*o 1! O,,a* Bs. >I?C ::: +ue 4uien ro*("8 la %ra1","8# ".s#a%.ral"s%a 4ue 3 desde Cice!,n - st * nto To#9s de A4uino ...

P ! #!<ar la !4"s%!#,"a 1! .#a l!= #a%.ral .#"9!rsal ! "#*.%a6l! 7 Occ # p !te de su concepci,n de D"os ,o*o s!r o*#"(o%!#%!7 potenci 8so"ut e in+init 7 cu' 3o"unt d

todopode!os no se "e puede ne& ! n d 7 s "3o "o 4ue est@ en cont! de" p!incipio de cont! dicci,n. P !tiendo de un se! s<7 se tiene 4ue ""e& ! neces !i #ente " #!<a,"8#

1! ,.al>."!r s"s%!*a 1! 9!r1a1!s !%!r#as Bco#o " s "e'es n tu! "esC7 4ue pudie! p!esent !se co#o un "i#it ci,n de " so8e! n< de Dios. Rste puede se! ' - ce! "o 4ue 4uie!e7 ' s< pod!< - 8e! c!e do un #undo distinto en e" 4ue " s "e'es n tu! "es +ue! n 8so"ut #ente di+e!entes
33

" s de este #undo. As< pues7 "os p!incipios ide "es de " s

()R)*+O $)(I)7A#3A-dres a%g%sto *a0iedes. &olo'0ia

53

"e'es n tu! "es no e6isten neces !i #ente7 po!4ue la 9ol.#%a1 1! D"os (.!1! a#.larlos !# ,.al>."!r *o*!#%o.

Co#o consecuenci %o1os los (r!,!(%os o l!=!s *oral!s (!#1!# 1! la (.ra 9ol.#%a1 1"9"#a: un cto es # "o Enic #ente po!4ue Dios "o p!o-i8e7 ' 8ueno po!4ue "o p!esc!i8e. Dios pod!< - 8e! c!e do un o!den #o! " en e" 4ue e" !o8o7 e" c!i#en ' e" odio -u8ie! n sido ctos #e!ito!ios Dios ...

Occ # centE - st e" e6t!e#o " o#nipotenci di3in 7 con3i!tiendo

D"os !# !l Gra#

l!<"sla1or7 con "o cu "7 e" "" # do D!r!, o #a%.ral es t! ns+o!# do po! Occ # en D!r!, o 1"9"#o. De!ec-o 4ue est9 contenido e6p"<cit o i#p"<cit #ente en " s * &! d s Esc!itu! s ... A su 3e:7 tod posi8"e "e&is" ci,n ci3i" se con3ie!te7 en E"ti#o t@!#ino7 en 1!r!, o (os"%"9o7 !eci8iendo su o8"i& to!ied d de es Le&is" ci,n *up!e# B`De!ec-o di3inoC. Con " distinci,n ent!e 1!r!, o 1"9"#o ' 1!r!, o (os"%"9o Occ # 8usc 7 en !e "id d7 s!(arar lo !s("r"%.al 1! lo %!*(oral de" #is#o #odo 4ue sep !, +e ' ! :,n7 teo"o&< ' +i"oso+i . Le inte!es 7 Es%a1oCD nte todo7 est 8"ece! un #!%a s!(ara,"8# !#%r! I<l!s"a =

CAPITULO III

EL IUSNATURALISMO DEL MUNDO MODERNO


L 8u!&ues< 3 to# ndo concienci de su e6istenci ' "uc- po! i#pone! un nue3 ide de "o 4ue es e" #undo e intent d ! un o!den ;u!<dico1po"<tico decu do inte!eses.
34

sus p!opios

-ttp:PPQQQ.#ono&! +i s.co#Pt! 8 ;os

54

*e p!oduce e" p!oceso de " secu" !i: ci,n7 es deci!7 de un de!ec-o n tu! " teo",&ico se p s un de!ec-o n tu! " p!o+ no o de pie7 de "o 4ue se t! t es de "uc- ! cont! e"

pode! de " I&"esi en " socied d de " @poc . Entonces e" Indi3idu "is#o con3ie!te 8u!&ues . *e d n t!es + cto!es 4ue cont!i8u'en " +o!#u" ci,n de" Iusn tu! "is#o #ode!no: un " de!ec-o n tu! " en un est! te&i nti+eud " '

_ L secu" !i: ci,n es e" p!oceso po! e" cu " un de!ec-o n tu! " teo",&ico se p s de!ec-o n tu! " p!o+ no. *e c 8 n po!

": ! 3oces en + 3o! de un De!ec-o n tu! " nu#e!os s ! :ones7 co#o7

independiente de " !e"i&i,n c 8 n i#poni@ndose7 de8ido 4ue - c< + "t

se&u! ! un 8 se co#En p ! " s !e" ciones inte!n cion "es7 4ue so"o

pod< encont! !se en un Ius &entiu# 4ue no estu3iese 8 s do en c!eenci s !e"i&ios s7 ' 4ue e! #u' neces !io est 8"ece! un # !co ;u!<dico p ! e" inte!c #8io econ,#ico7

sie#p!e #en : do po! " s nu#e!os<si# s &ue!! s !e"i&ios s ' de#9s "o 4ue es #9s i#po!t nte # ntene! so8!e todo " p : ent!e "os pue8"os 4ue co#o es neces !io s,"o

pod< est ! 8 s do en un de!ec-o n tu! " tot "#ente di+e!enci do de " !e"i&i,n. _ E" ! cion "is#o7 se t! t de un nue3o #@todo de ! :on #iento ' de !e+"e6i,n7 e6t! <do de " s # te#9tic s ' de " s cienci s e#p<!ic s ' es pens #iento cu"tu! "7 inc"uid p !ticu" !. _ E" indi3idu "is#o7 se t! t de un ideo"o&< 4ue 3 "o! so8!e todo " indi3iduo ntes 4ue " co"ecti3id d7 est nue3 " tendenci d !9 "u& ! " diso"uci,n de" o!den ;e!9!4uico " +i"oso+< en &ene! " ' " p"ic do +i"oso+< todo p!oceso de ;u!<dic ' po"<tic en

#edie3 " ' d !9 p so

!econst!ucci,n de "

socied d ' de" Est do 8 s do en " s

necesid des ' en "os inte!eses de "os indi3iduos. A p !te de esto7 e" cont! to soci "7 es " +i&u! cent! " de" iusn tu! "is#o #ode!no7 "os 4ue +o!# n p !te de este cont! to soci " son " s p!opi s pe!son s en est do de n tu! "e: 7 s< 4ue ent!e "os indi3iduos ' " socied d no se inte!pone nin&un est!uctu! soci " ni 55

po"<tic

4ue "es supon&

un p@!did

de

utono#<

o c p cid d de decidi! po! e""os

#is#os. Pe!o - ' 3 !ios tipos de Indi3idu "is#o: _ A8so"utist de Ho88esG Lusti+ic e" pode! 8so"uto de" Est do7 po! n tu! "e: 7 e" -o#8!e es un "o8o p ! e" -o#8!e. *i 4uie!e so8!e3i3i!7 de8e ent!e& ! todo su pode! un

o!& nis#o !ti+ici " " Est do o Le3i t- n. _ Li8e! " en LocHeG Entiende e" est do de n tu! "e: co#o un est do en e" 4ue e" -o#8!e es titu" ! de de!ec-os de "i8e!t d ' de p!opied d7 si 8ien estos de!ec-os c !ecen de e+ecti3id d " + "t ! e" pode! o!& ni: do 4ue se&u!e su de+ens ' " !eso"uci,n ;udici " de "os con+"ictos. En este c so7 no - ' necesid d de 4ue " s pe!son s ent!e&uen su "i8e!t d c #8io de 4ue e" Est do & ! ntice su se&u!id d. E" Est do p ! se! "e&<ti#o7 de8e!9 !espet ! "os de!ec-os indi3idu "es ' e6istentes en e" est do de n tu! "e: . _ De#oc!9tico1! dic " en Rousse uG P !te de " 8ond d n tu! " de" -o#8!e ' +i!# 4ue es " ci3i"i: ci,n ' " inst u! ci,n de " p!opied d p!i3 d " 4ue "o - co!!o#pido. Es posi8"e o!& ni: ! " socied d de t " +o!# 4ue " "i8e!t d ' " i&u "d d de " n tu! "e: 4ueden se&u! d s ' potenci d s con " uni,n de tod s " s pe!son s. Pe!o - ' en e" cont! to soci "7 un co#p !tidos po! todos: _ E" Est do es un ente !ti+ici "7 su!&ido " s pe!son s. _ E" indi3iduo es nte!io! " Est do ' " #is# socied d. p !ti! de " 3o"unt d "i8!e e6p!es d po! tod s se!ie de e"e#entos o c ! cte!<stic s 4ue son

_ L +uente de " "e&iti#id d po"<tic es e" consenti#iento7 no es posi8"e un pode! 4ue se e;e!: en cont! o " # !&en de" consenti#iento !e ". Es deci!7 " pe!son ' es # du! p ! inte!p!et ! "o 4ue de# nd su p!opi n tu! "e: 7 4uie!e &o8e!n !se si #is#o o

de"e& ! en ot! s pe!son s e" &o8ie!no p ! 4ue estos "o t! 8 ;en en 8ene+icio de todos.)/

56

E" +!uto de todo "o se!< n:

nte!io!#ente e6p"ic do son " s Dec" ! ciones de de!ec-o co#o

_ L Dec" ! ci,n de ?i!&ini de 1((/. _ L Dec" ! ci,n de K! nci 1(02. ).1.. Los De!ec-os de" Ho#8!e ' e" Cont! to *oci " P ! - 8" ! de "os de!ec-os de" -o#8!e tene#os 4ue to# ! en cuent 4ue e" su;eto es 4uien pone e" de!ec-o co#o pe!son ;u!<dic co"ecti3 se # ni+iest ' ctE t! 3@s de

sus ,!& nos 1 "os distintos ,!& nos de" est do disponen de un es+e! de !e" ti3 "i8e!t d p ! dict ! no!# s cu'os est 8"eci#ientos se "es enco#iend es deci!7 tienen

co#petenci p ! c!e !7 en sus !especti3os ni3e"es ;e!9!4uicos. L s no!# s 4ue en su con;unto 3 n +o!# ! e" de!ec-o positi3o en est do. En sentido #p"io7 es e" est do e"

4ue c!e ' est 8"ece " de!ec-o. Deci#os en sentido #p"io7 po!4ue un4ue " # 'o!< de " s no!# s p!o3ienen de " secto!es de" de!ec-o cu'o cti3id d di!ect o!i&en est9 de" est do7 no o8st nte7 encont! #os en "os #odos de co#po!t #ientos

consuetudin !ios de "os indi3iduos ' "os !esu"t dos de " ne&oci ci,n. *i 8ien est +o!# de de!ec-o no p!o3iene di!ect #ente de " 3o"unt d e6p!es de" est do7 sin e#8 !&o7

es s !e&" s de3ienen ;u!<dic s en " #edid 4ue e" est do7 de # ne! e6p!es o t cit "es !econoce t " c !9cte!. A-o! +i"oso+< 7 " cienci po"<tic e" cont! cto soci " es un ' " socio"o&< en "usi,n e6p!esi,n 4ue se uti"i: un en "

cue!do !e " o -ipot@tico

!e "i: do en e" inte!io! de un &!upo po! sus #ie#8!os7 co#o po! e;e#p"o e" 4ue se d4uie!e en un Est do en !e" ci,n "os de!ec-os ' de8e!es de" est do ' de sus

ciud d nos. *e p !te de " ide de 4ue todos "os #ie#8!os de" &!upo est9n de cue!do po! 3o"unt d p!opi con e" cont! to soci "7 en 3i!tud de "o cu " d#iten " e6istenci de un uto!id d7 de un s no!# s #o! "es ' "e'es7 -ip,tesis e6p"ic ti3 de "
35

" s 4ue se so#eten. E" p cto soci " es un

uto!id d po"<tic ' de" o!den soci ".)%

EDUARDO: Int!oducci,n " estudio de" De!ec-o. BEdito!i " Pu!!u 7 *.A. A!&entin 1%7 A@6ico 1. D.K. 1200C. P9&. 2)1%/

57

LA CRISIS DEL IUSNATURALISMO EN EL SIGLO EIE PANORAMA DEL PENSAMIENTO FILOS+FICO DEL SIGLO EE:

El N!o(os"%"9"s*o:

*i 8ien e" #o#ento cu"#in nte de" positi3is#o se p!odu;o en e" si&"o >I>7 sus postu" dos si&uen 3i&entes en e" ctu "7 co!!ientes socio",&ic s. A" +in " de" p!i#e! te!cio de si&"o B1222C se +und e" C<!cu"o de ?ien 7 4ue &!up t! 3@s7 de un " do po! e" neopositi3is#o7 ' po! ot!o7 de " s

p!o+eso!es de +i"oso+< ' cient<+icos7 en cu'o p!o&! # se +i!# e" p!op,sito de !e3 "o!i: ! "os +und #entos de" positi3is#o7 po! cu' c "i+ic d co#o neopositi3is#o. *u posici,n es c" ! #ente nti#et +<sic 7 no s,"o d#ite " e6pe!ienci co#o Enic +uente de" conoci#iento7 sino 4ue sostiene 4ue " s p!oposiciones cient<+ic s s,"o son 39"id s cu ndo se pueden co#p!o8 ! o 3e!i+ic ! e6pe!i#ent "#ente. )/

! :,n

"

doct!in

de" C<!cu"o - '

sido

La F!#o*!#olo<Ba = la A4"olo<Ba:

Keno#eno"o&< 7 i#po!t nte di!ecci,n +i"os,+ic de" si&"o >> +und d po! Ed#undo Husse!" en su &! n o8! In3esti& ciones ",&ic s.

36

)N*I*#O8)(IA #I9R). 4i:ipedia

58

L s esenci s ide "es son "&o d d s o !e3e" do c!e ciones de @st po! "

" concienci ' 4ue7 po! t nto7 ni son

e" 8o! ci,n de sens ciones Be#pi!is#oC7 ni po! intuici,n de"

esp<!itu Bide "is#oC7 ni son p!oducto de est!uctu! s ! dic d s en " ! :,n BH ntis#oC. En est!ec- !e" ci,n est9 " teo!< de "os 3 "o!es o A6io"o&< 7 +und d po! A 6 *c-e"e!7 4ue descu8!e en " s cos s7 !e+ie!e e" cto de p!e+e!i!. Los 3 "o!es7 di+e!entes de" se!7 tienen distint !e "id d 4ue @ste: no son7 sino 4ue 3 "en7 ' no se conocen7 sino 4ue se intu'en. No poseen todos i&u " ni3e"7 po! "o 4ue son suscepti8"es de ;e! !4ui: !se en un &! d ci,n o8;eti3 4ue +und #ent " nue3 @tic 6io",&ic .

de#9s de" se!7 e" 3 "o!7 !e "id d sui &ene!is

" 4ue se

El E4"s%!#,"al"s*o:

Es "

co!!iente #9s di+undid

#edi dos de si&"o Bs. >>C '

4ue en e" +ondo tod

"

+i"oso+<

ctu " es7 de uno u ot!o #odo7 e6istenci "ist en sentido #p"io de tende! de " d to de " e6istenci 7 8 ndon ndo e" e6istenci "is#o de " et p

#odo p!i# !io ! cion "ist .

En e" sentido est!icto7 es un *a!en Oie!He&

+i"oso+< 7 cu'o p!ecedente es e" pens #iento de" d n@s

!d7 ' 4ue puede sinteti: !se en:

F: E" descu8!i#iento de " e6istenci co#o "&o 4ue 3iene d do7 un "&o #iste!ioso e inde+ini8"e. En tod !e "id d "o 3e!d de! #ente i#po!t nte no es su se!7 sino su e6isti!7 e" #odo co#o est9 en " e6istenci . ?: L conside! ci,n de" -o#8!e co#o un e6istente7 co#o "&uien 4ue d< des !!o""o de su e6istenci 7 3 +o!;9ndose su p!opio se!. Pe!o !!o; do " d< 7 en e" e6istenci 7 59

puesto en situ ciones7 4ue e" no - 8usc do ni 4ue!ido7 ' #uc- s 3eces -osti"es7 d ndo o!i&en " senti#iento de n&usti 7 4ue n ce t #8i@n de " concienci 4ue e" -o#8!e tiene de su "i8e!t d ' " te!!i8"e !espons 8i"id d de se! due=o de su destino. H ' dos co!!ientes:

L s 4ue supe! n " descu8!en Dios

n&usti

3it "7 po! e" c #ino de "

t! scendenci

en "

4ue

L s 4ue se cie!! n

es t! scendenci di3in 7 de8 ti@ndose sin espe! n: en " n d 7 es e" c so de" e6istenci "is#o

n&usti de un e6istenci 4ue no conduce teo.)2

La N!o!s,ol-s%",a:

Los tie#pos ctu "es son testi&os de un noto!io +"o!eci#iento de " +i"oso+< c t,"ic 7 en to!no con " " +i"oso+< esco"9stic 7 es " neoesco"9stic 7 i#pu"s d po! e" pont<+ice Le,n 6iii7 enc<c"ic Aete!ni P t!is B10(2C7 p!opu&n ndo un pens #iento c t,"ico #ode!no

inspi! do en " t! dici,n esco"9stic ' conc!et #ente en " to#ist . No es un !est u! ci,n de" siste# #edie3 "7 sino un !eno3 ci,n de" #is#o. De "o 4ue se t! t es de d pt ! "os p!incipios c pit "es ' " s "<ne s di!ect!ices de " esco"9stic

" nue3 !e "id d cu"tu! " ctu "i: ndo sus +i!# ciones.)(

Los N!oGa#%"a#os:

I#po!t ntes desde e" punto de 3ist de " +i"oso+< ;u!<dic 7 es e" #o3i#iento neoH nti no7 +"o!ece du! nte e" p!i#e! te!cio de si&"o. Ad4ui!iendo &! n u&e en A"e# ni . Lie8# nn

37

9ad;- 'ar0%rgo3dere&.o e- la so&iedad3pag 45

60

p!oc" #, " necesid d de un 3ue"t

O nt p ! supe! ! e" positi3is#o7 e" # te!i "is#o ' a,"a !l (ro6l!*a 1!l

e" -isto!icis#o. Es%! #!oGa#%"s*o (olar")a la a%!#,"8# ,o#o,"*"!#%o, !s(!,"al*!#%! 1!l sa6!r ,"!#%B3",o: E" #o3i#iento neoH nti no se p" s#, en dos escue" s:

Escue" de D den: inc"in d p!incip "#ente - ci " s cienci s de " cu"tu! .

Escue" de A !8u!&o: inc"in d

" s cienci s de " n tu! "e: .

La V.!l%a a la M!%a3Bs",a:

Co#o un

c ! cte!<stic

&ene! " de "

+i"oso+<

de "os E"ti#os oc-ent

=os7 de8e

se= " !se e" !esu!&i#iento de " #et +<sic o "o 4ue es "o #is#o7 " decidid oposici,n - ci " s ctitudes positi3ist s Bt n +!ecuentes e" si&"o p s doC. L 3ue"t se - ce t! 3@s de L neoesco"9stic 7 4ue no s,"o !econoce en e" cent!o de " +i"oso+< . L +eno#eno"o&< . " #et +<sic sino 4ue " co"oc " #et +<sic

E" e6istenci "is#o7 pues " pe!specti3 #et +<sic .

noci,n de" e6istente se const!u'e desde "

STAMMLER Y LA RESTAURACI+N DEL IUSNATURALISMO:

El D!r!, o Na%.ral 1! S%a**l!r:

61

A co#ien:os de" >> "os ;u!ist s co#ien: n

3e! 4ue no puede p!escindi!se de unos " so" +uente t! 3@s de"

p!incipios !ecto!es de "o ;u!<dico ' 4ue de 8 ndon ! e" de!ec-o positi3o

de " 3o"unt d de" Est do7 no puede sino 8oc ! en un dict du! de" pode! de!ec-o7 " c !ece! e" "e&is" do! de tod "i#it ci,n *e 3 !econociendo 4ue es neces !io

" -o! de dict ! " no!# positi3 . de" "

+i!# ! cie!to o!den o8;eti3o7 po! enci# pe" ci,n

de!ec-o positi3o " 4ue @ste de8e so#ete!se7 "o 4ue no es #9s 4ue un doct!in Iusn tu! "ist .)0

E" p!i#e!o en !ei3indic ! e" Iusn tu! "is#o +ue Rodo"+o *t ##"e! B10%/112)0C7 4ue # ne; nociones H nti n s de +o!# ' contenido p ! p"ic !" s " e6p"ic ci,n de" de!ec-o:

b E" de!ec-o positi3o7 tiene 4ue se! un Mde!ec-o ;ustoN7 po! "o 4ue de8e cont !se con un c!ite!io de ;ustici 7 4ue su#inist! e" de!ec-o n tu! ". bPe!o p ! *t ##"e!7 @ste Be" de!ec-o n tu! "C es un +o!# 7 3 c< en s< #is# 7 4ue

!eci8i!9 di+e!entes contenidos

"o " !&o de " -isto!i : E" de!ec-o n tu! " nos di!9 4u@ es

+o!# "#ente "o ;usto7 en tod s p !tes ' #o#ento7 pe!o no en c d #o#ento conc!eto7 pues depende!9 de" contenido -ist,!ico 4ue s@ de " +,!#u" de "o ;usto. De -< 4ue "
.2

+,!#u" de *t ##"e! se desc!i8 co#o un de!ec-o n tu! " de contenido 3 !i 8"e. IUSNATURALISMO TRADICIONAL Y POSICIONES AFINES: A co#ien:os de" si&"o !e p !ece "

concepci,n de" Iusn tu! "is#o c"9sico o t! dicion "

inspi! do en " doct!in esco"9stic ' 4ue to# sus 8 ses de " "<ne to#ist 7 en p !te puntu "i: d po! " s po!t ciones de " esco"9stic esp =o" .

38

(ere&.o -at%ral de sta''ler

62

Conci8en " "e' n tu! " co#o un # ni+est ci,n de " "e' ete!n en " con3i3enci -u# n .

E" De!ec-o N tu! " contiene p!eceptos de!i3 dos de " n tu! "e: de" -o#8!e

E" 8o! "os p!eceptos p!i# !ios ' secund !ios de un +o!# enc den d

p !ti!

de dic- n tu! "e: ' 4ue se&u! " 3incu" ci,n de" de!ec-o n tu! " con Dios t! 3@s de " "e' ete!n .

P ! "e" #ente p !ecen ot! s posiciones +ines

" t! dicion " pe!o # ti: n 4ue"

pens #iento. As< " tesis de+endid po! RENARD de" de!ec-o n tu! " de contenido p!o&!esi3oG conci8e en e" De!ec-o dos + cto!es:

E" #et +<sico Bo pe!# nenteC

E" Hist,!ico Bo 3 !i 8"eC

Entendiendo 4ue - ' ot!os siste# s iusn tu! "ist s co#o #8ientes -ist,!icos di+e!entes pe!o con " #is# est!uctu! p!esidid po! " ;ustici . Ap !ecen ot!os uto!es iusn tu! "ist s de c !9cte! neoH nti no BDEL ?ECCHIOC o de

c !9cte! net #ente c t,"ico o e6istenci "ist BRECA*RN*7 *ICHE*7 LE5AT...C El ".s#a%.ral"s*o (ro%!s%a#%!:

Pr!s.(.!s%os A#%ro(ol8<",os:

Uno de "os puntos +und #ent "es de " teo"o&< p!otest nte est!i8 en "

+i!# ci,n de

4ue e" -o#8!e7 despu@s de" pec do7 es un n tu! co!!upt 7 ' 4ue no - de con+i ! en sus ctos7 sino e6c"usi3 #ente en " 5! ci . 63

Este p!esupuesto !esu"t + t " p ! e" de!ec-o n tu! " pues [c,#o pens ! 4ue de un n tu! "e: -u# noU.

co!!o#pid

pued n 8!ot ! un s no!# s !ecto! s de" co#po!t #iento

O(os","8# al Pos"%"9"s*o:

E" p!otest ntis#o nunc co#u"&, con e" positi3is#o ;u!<dico7 nunc !enunci,

si&n ! "

de!ec-o positi3o un +und #ent ci,n supe!io!7 nunc de;, de +i!# ! un Iusn tu! "is#o un4ue di+uso. Es ctitud se # ni+iest t #8i@n en " doct!in +i"os,+ic 1;u!<dic cudi! de" "

p!otest ntis#o conte#po!9neo7 4ue se de8 te ent!e " n tu! "e: -u# n p ! - "" ! en e"" un ;ustici ' "

i#posi8i"id d de i#pe!ios

necesid d de es

+und #ent ci,n nt!opo",&ic . Po! ot! p !te7 "os conteci#ientos -ist,!icos de " p!i#e! #it d de si&"o B+in " de " II 5ue!! Aundi "C con " p !ici,n de "os siste# s tot "it !ios7 o8"i& !on p" nte ! e" te#

de" 3 "o! ' +und #ento de" de!ec-o positi3o ' un ent!on4ue con 3 "o!es @ticos supe!io!es. O+!eciendo en " se&und #it d de si&"o so"uciones en dos di!ecciones:)2

L di!ecci,n 8<8"ic .

L di!ecci,n c!isto",&ic

TESIS DE CARLOS SANTIAGO NINO: I.s#a%.ral"s*o O#%ol8<",o: C !"os Nino Re: "o si&uiente: M Los siste# s o " s no!# s ;u!<dic s7 un c!e dos e

i#puestos po! e" pode! est t "7 no pod!9n se! c "i+ic dos co#o De!ec-o7 si no s tis+ cen

39

*arlos !a-tiago -i2o:tesis so0re dere&.o/%-i la &atoli&a

64

"os p!incipios "udidos en e" de!ec-o n tu! "N. *e c ! cte!i: po! un ide 4ue sostiene 4ue e6iste e" de!ec-o en t nto con;untos de p!incipios de ;ustici con 3 "ide: uni3e!s " 4ue pueden se! deducidos ! cion "#ente7 s< co#o t #8i@n7 con+i!# 4ue e" de!ec-o positi3o 4ue no cu#p" con t "es p!incipios no pod!9 se! c "i+ic do co#o de!ec-o. Est tesis conci8e " de!ec-o n tu! " co#o " cienci de" se! de" de!ec-o7 ' 4ue dic-o de!ec-o n tu! " es "o ;u!<dico po! c !9cte! de ;u!<dico ntono# si 7 poste!io!#ente7 est co!!iente nie& e"

todo siste# o no!# de de!ec-o 4ue no cu#p" con "os p!incipios

de ;ustici contenidos en e" de!ec-o n tu! "G es c" !o 4ue p ! este tipo de Iusn tu! "is#o " !e" ci,n ent!e de!ec-o ' #o! " es de c !9cte! no so"o neces !i sino 4ue condicion " n tu! "e: ;u!<dic de " s cos s. Es deci!7 4ue este siste# es 4ue" 4ue sostiene 4ue " s no!# s de de!ec-o positi3o

de8e tene! sus 8 ses ' +und #entos en e" de!ec-o n tu! "7 de no se! s<7 entonces no se!9n c t "o& d s De!ec-o..0 I.s#a%.ral"s*o D!o#%ol8<",o: C !"os Nino Re: "o si&uiente: M H ' p!incipios 4ue dete!#in n " ;ustici de " s

instituciones soci "es ' est 8"ecen p !9#et!os de 3i!tud pe!son " 4ue son uni3e!s "#ente 39"idos7 se4ui8"es " ! :,n -u# n 7 cu' 3 "ide: no depende de" !econoci#iento

e+ecti3o de cie!tos ,!& nos o indi3iduosN Est co!!iente no nie& e" c !9cte! ;u!<dico de" de!ec-o positi3o po! # s 4ue se cont! !io o 3io" to!io de "os c!ite!ios o p!incipios de" de!ec-o n tu! ". *o"o se "i#it ! cu " siste# ;u!<dico 4ue es in;usto o in3 "ido #o! "#ente7 deci! de t " o

un4ue "e !econoce p"en

entid d co#o de!ec-o. En est es identi+ic 8"e un !e" ci,n neces !i de "o ;u!<dico con "o
40

444. i%s-at%ralis'o deo-tol<gi&o.&o'

65

#o! "7 pe!o un condici,n ;u!<dic o8"i& to!ied d.

!e" ci,n cu'o c !9cte! neces !io no dete!#in de un no!# sino 4ue condicion

"

3 "ide: +o!# "7 "

su 3 "ide: # te!i "7 es deci!7 su

*iste# 4ue de+iende " p!ee6istenci de" de!ec-o n tu! "7 ' 4ue " s no!# s de8en se! !e+"e;o de este7 pe!o en c so de 4ue " no!# no se +ie" !e+"e;o de" de!ec-o n tu! "7 si se!9 conside! do de!ec-o7 este p!incipio no ""e& " e6t!e#o de" Onto",&ico..1

EL RESURGIMIENTO ACTUAL DEL IUSNATURALISMO: A +ines de" si&"o p s do7 e" iusn tu! "is#o p !ec< #ue!to ' ente!! do p ! " s co!!ientes do#in ntes de" pens #iento ;u!<dico. En e" si&"o ctu "7 ' so8!e todo despu@s de "

*e&und 5ue!! Aundi " - e6pe!i#ent do un !en ci#iento espect cu" !. *o8!e todo en A"e# ni 7 ! <: de" !@&i#en N :i ' de su de!!ot . Es !e "#ente en A"e# ni donde e"

nue3o iusn tu! "is#o - tenido #9s u&eG pe!o en +o!# #9s o #enos 8ie!t 7 e" deseo de 8usc ! un siste# de 3 "o!es 4ue +e!! !se se encuent! en ot!os #uc-os p <ses e +i"oso+< ;u!<dic

in+"u'e t #8i@n pode!os #ente en " s E"ti# s co!!ientes de " no!te #e!ic n . Dos di!ecciones tiene este su!&i! de" iusn tu! "is#o:

AC L p!i#e! 7 en "<ne de" iusn tu! "is#o t! dicion "7 de+endid po! ;u!ist s c t,"icos 4ue7 en &ene! "7 no - 8< n 8 ndon do nunc "os p!incipios 89sicos de " doct!in de"

De!ec-o N tu! " ' 4ue7 " c "o! de " s nue3 s ide s ' ot!os +en,#enos inte"ectu "es7 con un estudio #9s di!ecto ' penet! nte de " +i"oso+< 7 - n !eno3 do en #uc-os spectos su pens #iento.
41

I%s-at%ralis'o de ro0ert. pere1 'edi-a3&o'e-ta

66

DC L se&und 7 " constitu'en "&un s #ode!n s doct!in s iusn tu! "ist s cu'o n9"isis se esc p n "os est!ec-os "<#ites de este t! t do e"e#ent ".

*u +und #ento +i"os,+ico.

*u +"e6i8i"id d *u c !9cte! soci " o co#unit !io *u +9n de co#p"e#ent ci,n con e" De!ec-o Positi3o *u inte!@s en ""e& ! contenidos conc!etos

CORRIENTE IUSNATURALISTA DE LOS DERECHOS HUMANOS H 8itu "#ente7 se de+ine "os De!ec-os Hu# nos7 co#o 4ue""os 4ue son in-e!entes7 todos "os se!es -u# nosG neces !ios p !

i!!e3oc 8"es7 in "ien 8"es ' pe!tenecientes

se&u! ! " "i8e!t d ' e" # nteni#iento de un c "id d de 3id di&n 7 ' est9n & ! nti: dos tod s " s pe!son s en todo #o#ento ' "u& !. .( BAARIA 5UADALUPE *ANCHET7 200/7 P9&. 12C

En un sentido #p"io "os De!ec-os Hu# nos7 son 4ue"" s e6i&enci s 4ue 8!ot n de " p!opi condici,n n tu! " de" -o#8!e. B5u d "upe De# !c-i7 #ono&! +< s.co#. *. A7 122(7 P9&. 2C. *on "" # dos -u# nos po!4ue son de" -o#8!e7 de " pe!son -u# n 7 de c d uno de nosot!os.

67

*e&En ot!os7 "os De!ec-os Hu# nos7 consisten en un con;unto de de!ec-os o!ient dos " p!op,sito t! scendent " de" -o#8!e de !e "i: !se co#o se! espi!itu " t! 3@s de un se!ie

de 3 "o!es de " +i"oso+< 7 e" !te7 " #o! " ' e" de!ec-o. BLE> NO?A7 200(7 P9&. 10C.

De cue!do con HILARIO PULIDO ' AI5UEL DRICEcO B2.00/C7 "os De!ec-os Hu# nos son & ! nt< s "e& "es uni3e!s "es 4ue p!ote&en 4ue""os "os indi3iduos ' "os &!upos cont!

ctos de "os &o8ie!nos 4ue inte!+ie!en con "os de!ec-os +und #ent "es ' "

di&nid d -u# n .

*e puede A+i!# ! 4ue "os De!ec-os Hu# nos son 4ue""os pe!tenecientes

todos "os

*e!es Hu# nos. Lu!<dic #ente7 se&En 4ue tipo de concepci,n se ten& so8!e e" de!ec-o 8ien se BIusn tu! "ist 7 Ius! cion "ist 7 Iuspositi3ist 7 Re "is#o Lu!<dico o Du "is#o c te&o!< conceptu " Mde!ec-os -u# nosN puede se! de+inid

Lu!<dico7 ent!e ot! sC7 "

co#o7 !e3e" ci,n di3in 7 co#o o8se!3 8"e en " n tu! "e: 7 co#o cept ci,n uni3e!s " o co#o un se!ie de + cu"t des institucion "i: d s 4ue conc!et n e6i&enci s de " di&nid d7 " "i8e!t d ' " i&u "d d -u# n 7 " s cu "es de8en se! !econocid s positi3 #ente. E?OLUCION HI*TORICA L e6p!esi,n de MDe!ec-os Hu# nosN7 es de o!i&en !eciente. *u +o!#u" de inspi! ci,n +! nces Mde!ec-os de" -o#8!eN7 se !e#ont " s u"ti# s d@c d s de" si&"o >?III. Pe!o se

tiene 4ue tene! en cuent 4ue e" -o#8!e "os !econoce desde #u' nti&u d t .

68

En este t! 8 ;o se - !9 un !e+i!i@ndonos un

p!o6i# ci,n -ist,!ic

" o!i&en de "os de!ec-os -u# nos7 " des !!o""o de

se!ie de -ec-os i#po!t ntes 4ue - n cont!i8uido

estos de!ec-os. En este sentido co#o "o se= " LO*E THOAP*ON B1200C7 en su "i8!o Educ ci,n ' De!ec-os Hu# nos.

Un p!i#e! et p est !< constituid po! e" Hu# nis#o 5!eco1Ro# no en Occidente7 ' en sus o!<&enes o!ient "es7 po! e" deno#in do C,di&o H ##u! 8i7 4ue es e" p!i#e!o en !e&u" ! " conocid Le' de" T "ien 7 est 8"eciendo e" p!incipio de p!opo!cion "id d en " 3en& n: 7 es deci!7 " !e" ci,n ent!e " &!esi,n ' " !espuest .

En "

o8!

de *OKOCLE*7 encont! #os un p!ecedente t! &edi Anti&on 7 en " o8! se est 8

" concepto de "os de!ec-os "udiendo " e6istenci de

-u# nos en "

de!ec-os no est 8"ecidos po! e" -o#8!e7 po!4ue son in-e!entes -u# no.

su condici,n de se!

Los Die: A nd #ientos de" Anti&uo Test #ento constitu'en ot!o -isto!i

ntecedente en "

de "os de!ec-os -u# nosG #edi nte e" est 8"eci#iento de p!o-i8iciones7 se

est 8 n !econociendo 3 "o!es +und #ent "es de "os se!es -u# nos.

Po! ot!

p !te7 e" Estoicis#o7 un

co!!iente +i"os,+ic

de &! n in+"uenci

en e" de!ec-o

!o# no7 - ce ot! #enci,n i#po!t nte Mcon " p!ecisi,n de" concepto de de!ec-o n tu! " '

69

e" des !!o""o de" iusn tu! "is#o +und #ent do en " cos#opo"itis#o7 4ue ce!c !< "os -o#8!esN.

! cion "id d ' !e# t do en un

E" C!isti nis#o dio o!i&en

un nue3 et p en e" des !!o""o -ist,!ico de "os de!ec-os

-u# nos7 " p!oc" # ! " i&u "d d ent!e " s pe!son s ' " !ec- : ! " 3io"enci .

Pe!o sin e#8 !&o no +ue sino - st 1.21% cu ndo se dio " p!i#e! cons &! ci,n e6p!es 4ue est 8"eci, "i#ites " pode! de" Est do +!ente sus sE8ditos en " C !t A &n 7 4ue

con;unt #ente con e" - 8e s co!pus de 1./(2 ' e" Hi"" O+. Ri&-ts de 1./027 constitu'en "os ntecedentes de " s dec" ! ciones #ode!n s de de!ec-os.

Du! nte "os si&"os >?III ' >I>7 se suscit !on un se!ie de conteci#ientos -ist,!icos en "os 4ue se - ci p!esente " s ide s de "i8e!t d e i&u "d d de "os se!es -u# nos. Todos e""os cont!i8u'e!on " conceptu "i: cion de "os de!ec-os -u# nos.

Ent!e e""os se pueden dest c ! " s ide s de CHARLE* AONTE*\UIEU B1/0211(%%C ' LUAN LACODO ROU**EAU B1(1211((0C en K! nci 7 4ue son +und #ent "es. Aotente4uieu c!itico se3e! #ente "os 8usos de " I&"esi ' e" Est do. A" estudi ! " s " teo!< de"

instituciones ' costu#8!es +! nces s de " &o8ie!no de#oc!9tico p !" #ent !io7 con "

@poc 7 dio +o!# s p!ecis s

sep ! ci,n de "os pode!es7 "e&is" ti3o7 c 8 ndo

e;ecuti3o ' ;udici "7 co#o #ec nis#o de cont!o" !ecip!oco ent!e "os #is#os7

te,!ic #ente con " concent! ci,n de" pode! en un #is# pe!son ' "os consecuentes 70

8usos ' t!ope""os 4ue -ist,!ic #ente - 8< p!oducido e" i!!est!icto pode! de" #on !c en cont! de "os se!es -u# nos.

Po! su p !te LEAN LAC\UE* ROU**EAU7 denuncio 3i&o!os #ente " s in;ustici s ' #ise!i s !esu"t ntes de " desi&u "d d soci " de su @poc 7 p!opu&no " ide de un

socied d 8 s d en " i&u "d d 8so"ut 7 en " 4ue c d #ie#8!o7 " s decisiones de" co"ecti3o7 es 3o"unt d &ene! " constitu'e " Le'.

" p ! 4ue se so#ete

" #is#o tie#po p !te de" pue8"o so8e! no7 cu'

C 8e se= " ! 4ue " s ide s de Rousse u + 3o!ecie!on

" e" 8o! ci,n de" concepto de

"os de!ec-os -u# nos " p" s# ! " necesid d de " e6istenci de un i&u "d d ent!e "os -o#8!e7 4uienes de8en so#ete! su 3o"unt d indi3idu " o8;eto de "c n: ! e" 8ienest ! p ! todos. " 3o"unt d de" co"ecti3o7 con e"

Pe!o uno de "os ntecedentes # s si&ni+ic ti3os "os constitu'e e" des !!o""o conceptu " de "os de!ec-os -u# nos indi3idu "es7 "c n: su # 'o! !i4ue: en " s ide s "i8e! "es de " Re3o"uci,n K! nces en 1(027 con " Dec" ! ci,n de "os De!ec-os de" Ho#8!e ' de"

Ciud d no7 en donde se e6p!es pe!tenenci

e" c !9cte! uni3e!s " de "os de!ec-os -u# nos ' su

" -o#8!e po! se! -u# no.

A9s t !de7 "ue&o de" !econoci#iento de "os de!ec-os indi3idu "es7 co#ien: un nue3 "uc- . Los #o3i#ientos o8!e!os e#p!enden " de+ens de "os de!ec-os -u# nos7 desde 71

un

pe!specti3

co"ecti3 7 de # ne!

#9s

#p"i 7 es e" #o#ento en e" 4ue "os ' Rus de 121(7 de estos

t! 8 ; do!es e6i&en sus !ein3idic ciones. L s Re3o"uciones Ae6ic n constitu'en -ec-os -ist,!icos dete!#in ntes p ! "

cons &! ci,n ;u!<dic

de!ec-os co"ecti3os7 4ue - n sido deno#in dos econ,#icos ' soci "es en " s "e&is" ciones inte!n s.

Ot!o conteci#iento i#po!t nte en " -isto!i de "os de!ec-os -u# nos7 "o con+i&u! " se&und &ue!! #undi "7 pues sus secue" s cont!i8u'e!on su inte!@s - ci 4ue " co#unid d

inte!n cion " di!i&ie!

e" est 8"eci#iento de estos de!ec-os en

dec" ! ciones ' p ctos inte!n cion "es7 "o 4ue pe!#iti, e" !econoci#iento ' supe!3isi,n de "os #is#os7 #9s ""9 de" 9#8ito inte!no de c d Est do.

Pode#os deci! 4ue todos estos ntecedentes7 die!on sus po!tes p ! " cons &! ci,n de "os de!ec-os -u# nos7 t nto en " s constituciones inte!n s de " s di+e!entes n ciones7 co#o en "os inst!u#entos ;u!<dicos inte!n cion "es..2

CARACTERI*TICA*

42

AENA DUARTE7 LO*E B200(C. Los De!ec-os Hu# nos ' su cons &! ci,n en e" C,di&o O!&9nico P!oces " Pen ".

A ! c i8o1?ene:ue" . Re3ist Le6 No3 .

72

Los De!ec-os Hu# nos tienen un se!ie de c ! cte!<stic s 4ue son p!opi s7 ent!e e"" s pode#os #encion !: *on In3io" 8"es *on I!!enunci 8"es *on Inte&! "es *on de Inte!p!et ci,n E6tensi3 *on P!o&!esi3 s ' Pe!+ecti8"es *on Reconocidos *on Tute" dos De cue!do con HILARIO PULIDO Y AI\UEL DRICEcO B2.00/C ' " s c ! cte!<stic s de "os De!ec-os Hu# nos7 pode#os cit !:.) *on Uni3e!s "es: po!4ue pe!tenecen tod s " s pe!son s7 sin nin&un distinci,n. ntes cit dos7 ent!e

*on In "ien 8"es o Int! ns+e!i8"es: po!4ue no pueden pe!de!se ni t! ns+e!i!se po! p!opi 3o"unt d. *on In-e!entes: " ide de di&nid d de" -o#8!e7 son in-e!entes o inn tos " se! p !ti! de " #is#

-u# no7 todos "os se!es "os poseen pues se &ene! n n tu! "e: .

43

5A*TON7 KEDERICO DLA*I B200/C. Kund #entos de "os De!ec-os Hu# nos. Edito!i " A!ies.

73

No se pueden 4uit !: ni en ;en ! pues son p !te consust nci " de " p!opi n tu! "e: -u# n . *on I#p!esc!ipti8"es: es deci! no c duc n ni se pie!den con e" p s ! de" tie#po. CLA*IKICACION Pode#os c" si+ic ! "os de!ec-os -u# nos en:

Kund #ent "es7 insep ! 8"es de " 3id . No Kund #ent "es7 4ue""os d4ui!idos. Indi3idu "es7 de!ec-os indi3idu "es ci3i"es ' po"<ticos. Co"ecti3os7 p!opios de "os &!upos -u# nosG de!ec-os econ,#icos7 soci "es ' cu"tu! "es.

T #8i@n pode#os - ce! un

C" si+ic ci,n 5ene! cion " de "os de!ec-os -u# nos. L

di3isi,n de "os de!ec-os -u# nos en t!es &ene! ciones +ue conce8id po! p!i#e! 3e: po! OAREL ?A*AO en 12(27 c d un se soci uno de "os &! ndes 3 "o!es p!oc" # dos

en " Re3o"uci,n K! nces : "i8e!t d7 i&u "d d ' +! te!nid d. PRIAERA 5ENERACION: *on " s "i8e!t des indi3idu "es ' "os de!ec-os de p !ticip ci,n po"<tic !ei3indic dos en "os si&"os >?II ' >?III +!ente es s e6i&enci s +ue!on " s #on !4u< s 8so"ut s. Co#o !esu"t do de es s "uc- s7 cons &! d s co#o ut@nticos de!ec-os ' di+undidos

inte!n cion "#ente7 ent!e "os cu "es +i&u! n: e" de!ec-o " 3id ' "i8e!t d de pens #iento ' de concienci 7 de!ec-o inti#id d7 de!ec-o " p!opied d p!i3 d 7 ent!e ot!os. "

" inte&!id d +<sic 7 " "

n cion "id d7 de!ec-o

74

*E5UNDA 5ENERACION: *on "os de!ec-os econ,#icos7 soci "es ' cu"tu! "es7 de constitucion "is#o soci " 4ue en+!ent " e6i&enci -< e" su!&i#iento de"

de 4ue "os de!ec-os soci "es ' ccesi8"es '

econ,#icos7 desc!itos en " s no!# s constitucion "es7 se n !e "#ente

dis+!ut 8"es. *e de# nd un Est do de Dienest ! 4ue i#p"e#ente cciones7 p!o&! # s ' est! te&i s7 +in de "o&! ! 4ue " s pe!son s "os &ocen de # ne! #9s e+ecti3 G ent!e "os " se&u!id d soci " ' o8tene! " s sti+ ccion de "os de!ec-os " s "ud7

cu "es tene#os: de!ec-o

econ,#icos7 soci "es ' cu"tu! "es7 de!ec-o " t! 8 ;o7 "i8e!t d sindic "7 de!ec-o educ ci,n7 3i3iend ' !ec!e ci,n7 ent!e ot!os.

TERCERA 5ENERACION: *on "os #9s !ecientes7 este &!upo +ue p!o#o3ido p!o&!eso soci " ' e"e3 ! e" ni3e" de 3id de!ec-o de 3i3i! en un socied d en p : ' co#o e" de!ec-o p !ti! de "os setent p ! incenti3 ! e"

de todos "os pue8"osG ent!e e""os tene#os: dis+!ut ! de un #edio #8iente s no7 s< situ ci,n de t! so

" des !!o""o de "os pue8"os 4ue p decen un

econ,#ico ' soci ". *i no se cu#p"en "os de!ec-os de " te!ce! &ene! ci,n no p !ece posi8"e 4ue se pueden e;e!ce! "os nte!io!es. .. KUNDAAENTO DE LO* DERECHO* HUAANO* Lo p!i#e!o 4ue - ' 4ue conside! ! es 4ue si&ni+ic Kund #ento7 en un "en&u ;e co!!iente es 4ue""o en "o 4ue se po' "&o7 es " !e "id d 4ue si!3e p ! ci#ent ! o sopo!t ! ot!

u ot! s. En p " 8! s de HEIDE55ER7 " p " 8! +und #ento tiene di3e!sos si&ni+ic dos7

44

(ere&.os .%'a-os

75

ent!e e""os: 4ue""o 4ue ' de nte# no ' ce p ! todo ente7 co#o sopo!te7 esto es7 e" se!. .% *e entiende po! Kund #ento de "o De!ec-os Hu# nos " c !9cte! soci " o <nte!su8;eti3o7 4ue p!opo!cion n !e "id d o !e "id des de

"os De!ec-os Hu# nos "

consistenci neces !i p ! 4ue pued n se! !econocidos7 !espet dos ' p!o#o3idos en su con;unto7 de +o!# des !!o""o sie#p!e indi3isi8"e e inte!dependiente7 ' pued n p!o'ect !se - ci 8ie!to ' pe!+ecti8"e. Es !e "id d no es ot! un

4ue e" 3 "o! soci "

+und #ent " de " di&nid d de " pe!son -u# n . ./ E6isten ;u!ist s co#o NORDERTO DODDIO 4ue +und #ento 8so"uto +i!# 4ue es i#posi8"e encont! ! un

"os de!ec-os -u# nos. En e" Co"o4uio de" Instituto Inte!n cion "

de Ki"oso+< ce"e8! do en LdA4ui"i en 12/.7 DODDIO p!opuso sustitui! " 8Es4ued de un +und #ento 8so"uto de "os de!ec-os -u# nos po! e" estudio de " s di3e!s s

+und #ent ciones posi8"es 4ue " s cienci s soci "es 3 " n7 p ! este ;u!ist it "i no7 e" p!o8"e# puest 89sico !e" ti3o en p!9ctic "os de!ec-os -u# nos no es su +und #ent cion7 sino su

' p!otecci,n.C Pe!o son #uc-os "os ;u!ist s ' +i",so+os 4ue no

co#po!ten est opini,n sino 4ue7 po! e" cont! !io7 se= " n 4ue " +und #ent cion de "os de!ec-os -u# nos - sido ' es o8;eto de &! n inte!@s "o " !&o de" tie#po7 ' " # 'o!<

conside! 4ue es un " 8o! te,!ic con &! n incidenci en " p!9ctic .

En !e+e!enci

este p" nte #iento conside! ndo 4ue este es e" te#

de dic-

#ono&! +< 7 "os Kund #entos de "os De!ec-os Hu# nos7 de8en se! o8;eto de estudio
45

5A*TON KEDERICO DLA*I7 200/7 P9&. 2 -ttp:PPQQQ.+on&dc #.o!&Pup"o ds de!ec-os -u# noseiep " .pd+C.

46

76

8 ;o un

teo!<

en especi+ico7 puesto 4ue est

+und #ent cion se!9

8o!d d

conce8id te,!ic #ente se&En e" tipo de concepci,n 4ue se ten& so8!e e" De!ec-o 8ien se Iuspositi3ist 7 Iusn tu! "ist 7 Ius! cion nist u ot!os ' no conce8i!" 8 ;o un

di3e!sid d de opiniones o cu nto

con3enienci 7 se de8e # ntene! un

posici,n +i!#e en

c!ite!ios ' postu! s. C 8e p!e&unt !se si no +und #ent #os "os de!ec-os uto!id dU A #i entende! "

-u# nos [\ui@n pod!9 e6i&i! 4ue se !espeten con

Kund #ent cion p!opi 4ue se "e de8e d ! " "os De!ec-os Hu# nos es 8 ;o " Co!!iente Iusn tu! "ist ..(

KUNDAAENTACION DE LO* DERECHO* HUAANO* ?I*TA DE*DE LA CORRIENTE IU*NATURALI*TA E" IU*NATURALI*AO7 es p!oducto de un " !& e3o"uci,n -ist,!ic 4ue su+!e distintos p!ocesos ' 4ue p s de " ide de un de!ec-o de!i3 do de " di3inid d7 deducido de " n tu! "e: -u# n . L s co!!ientes IU*NATURALI*TA* son " s 4ue +i!# n " e6istenci de" De!ec-o n tu! "7 tod s coinciden en de!ec-o. Los p !tid !ios de " Co!!iente IU*NATURALI*TA sostienen 4ue " s "e'es positi3 s - n de ;ust !se " de!ec-o n tu! "7 de #odo 4ue si un "e' no es con+o!#e " de!ec-o +i!# ! " e6istenci de un ;u!icid d p!e3i ' +und #ent do! de" " de un de!ec-o

n tu! "7 c !ece de "e&iti#id d. B -ttp:PPQQQ.eco;o3en.co#C. Co#o #encion #os con nte!io!id d e6isten co!!ientes 4ue nie& n ese p" nte #iento ' +i!# n 4ue so"o e6isten "e'es -u# n s. Pe!o [\u@ sucede!< si no e6istiesen "e'es n tu! "esU Ac so ntes de p!o#u"& ! " s "e'es -u# n s7 no se!i n in;ustos e" sesin to ni e" !o8o. Ade#9s7 si " "e'
47

Cit do po!: Encic"opedi "i8!e de XiHipendi 7 200/7 P9&. 10.

77

-u# n +ue! ;ust so"o po! se! "e'7 "os !e&i#enes po"<ticos 4ue 3io" sen "e& "#ente "os de!ec-os -u# nos no se!< n in;ustos7 n die pod!< p!otest ! cont! e""os. P ! est co!!iente de pens #iento e" +und #ento de" de!ec-o positi3o '

1consi&uiente#ente de "os de!ec-os +und #ent "es1 se encuent! Hu# nos en cu nto 4ue de!ec-os 4ue co!!esponden7 Mpe! seN7

en "os De!ec-os

" n tu! "e: -u# n .

De -< 4ue ese +und #ento se encuent!e en "o pecu"i ! de " n tu! "e: -u# n !especto de "os de#9s se!es: su especi " di&nid d. .0 Ade#9s est co!!iente se= " 4ue e" +und #ento de "os de!ec-os -u# nos se encuent! en " esenci de" -o#8!e7 es deci!7 de su n tu! "e: 7 de su +o!# !econoce! ' & ! nti: !7 p!opi de se!. A"

de!ec-o positi3o "e toc

4ue""os De!ec-os 4ue n cen

n tu! "#ente de " +o!# de se! de" -o#8!e ' - p" s# !"os en "e'. E" de!ec-o n tu! " es e" "<#ite de " " 8o! "e&is" ti3 4ue se pod!9 ;ust ! " conte6to -ist,!ico7 pe!o nunc pod!9 i! en cont! de "os de!ec-os -u# nos +und #ent "es. L co!!iente IU*NATURALI*TA encie!! en su seno un con;unto de doct!in s #u'

3 !i d s7 " i&u " 4ue un se!ie de ;u!ist s7 4ue si se n "i: n e6- usti3 #ente to# !< cie!to tie#po co#o o8;eto de in3esti& ci,n7 pe!o - ' 4ue de; ! c" !o 4ue tod s tienen e" #is#o deno#in do! co#En " c!eenci de 4ue e" de!ec-o Mpositi3oN de8e se! o8;eto de un 3 "o! ci,n con !!e&"o 4ue e" De!ec-o N tu! ". En #i opini,n e" intento 4ue #e;o! e6p"ic e" +und #ento de "os De!ec-os es e" su#ido desde " Co!!iente de" De!ec-o N tu! "7 es deci! IU*NATURALI*TA7 po!4ue este !esc t p ! e" discu!so de "os de!ec-os -u# nos e" concepto de " di&nid d de " pe!son . MEn
48

un siste# supe!io!

" no!# s o p!incipios 4ue no es # s

-ttp:PPQQQ.+on&dc #.o!&Pup"o ds de!ec-os -u# nos eiep " .pd+

78

e+ecto7 en e" +ondo se t! t

de tene! concienci

de "

di&nid d o8;eti3

de "

pe!son

-u# n 7 de 4ue e" -o#8!e no puede se! t! t do " !8it!o de" pode! ' de " socied d7 po!4ue es o8;eti3 #ente un se! di&no ' e6i&ente7 po!t do! de unos de!ec-os en 3i!tud de su di&nid d7 !econocidos7 pe!o no oto!& dos po! " socied d.

L #e;o! # ne! de +und #ent ! "os de!ec-os -u# nos es po! un o!den #o! " o8;eti3o de c ! cte!<stic Iusn tu! "ist . Los de!ec-os -u# nos7 t " 3e: n tu! "es7 !esu"t n de un conc!eci,n -ist,!ic de " "e' n tu! "7 4ue dete!#in 4ue " co#unid d -u# n 8us4ue - ce! posi8"e "os indi3iduos condiciones # te!i "es ' espi!itu "es p ! 4ue pued n

des !!o"" !se de " #e;o! # ne! posi8"e.

?I5ENCIA DE LA CORRIENTE IU*NATURALI*TA L s p!i#e! s +o!#u" ciones -ist,!ic s de "os de!ec-os -u# nos se !e "i: !on en e" si&"o >?I " s cu "es in3oc n e6p!es #ente e" de!ec-o n tu! ". Los de!ec-os -u# nos son conce8idos co#o de!ec-os oto!& dos po! e" de!ec-o n tu! " ' su e6istenci no depende de" de!ec-o positi3o. Lo Enico 4ue 4ued " "e&is" do! es su !econoci#iento.

En e" t! nscu!so de" si&"o >I> est +und #ent cion de "os de!ec-os -u# nos pe!di, &! n p !te de +ue!: con3i!ti, en " de con3icci,n cu ndo ot! s co!!ientes co#o e" Positi3is#o Lu!<dico se concepci,n ius+i"oso+ic do#in nte. Los de!ec-os Hu# nos +ue!on

decepcion dos 8 ;o " +o!# de de!ec-os ' & ! nt< s constitucion "es po! " # 'o!< de "os ,!denes ;u!<dicos positi3os. Es en e" si&"o ctu "7 ' so8!e todo despu@s de " *e&und 5ue!! Aundi "7 nue3 #ente est co!!iente e6pe!i#ent un !en ci#iento espect cu" !7 so8!e todo en A"e# ni G con " 79

p !ici,n de "os !e&<#enes tot "it !ios7 su!&i, " ius+i"oso+ico p ! e3it ! 4ue " s t!ocid des

necesid d de 8usc ! un +und #ento co#etid s7 cont! "os de!ec-os

+und #ent "es7 du! nte " se&und &ue!! #undi " no 4ued ! n i#punes. Entones7 Mse sinti, " necesid d de p!opo!cion ! "os de!ec-os -u# nos un +und #ent cion # s

s,"id 4ue e" #e!o de!ec-o positi3o p ! pode! p!ote&e! esos de!ec-os cont! !e&i#enes tot "it !ios "o 4ue condu;o IU*NATURALI*AO. un especie de !en ci#iento de" de!ec-o n tu! "7 es deci!7 de"

CONCLUSIONES:
L +i"oso+< ' " cienci se di+e!enci en 4ue e" cient<+ico "o 4ue p!etende es conoce! p !ti! de " +i"oso+< o8se!3 ci,n un -ec-o ni3e" +eno#@nico #u' de"i#it do #ient! s 4ue "

p!etende conoce! "

tot "id d de un -ec-o +eno#@nico7 pe!o no so"o en " pe!# nece! sie#p!e.

tot "id d de" -ec-o en si7 sino en " esenci 7 en "o 4ue 3 H 8" ! ce!c de" Positi3is#o es !e+e!i!se

" ide de pe!+eccion "id d de " s !e" ciones

;u!<dic s7 o8tene! " pu!e: de" De!ec-o p ! "os positi3ist s es o8se!3 !"o co#o Enico7 t@!#ino tot " donde no e6ist n di+e!entes # tices ' " +o!# de "o&! ! un cienci pu! es p !t ndo " espi!itu "id d7 " s c!eenci s !e"i&ios s7 e" c !9cte! #o! "7 #et +<sico ' soci ". De8ido est s c ! cte!<stic s e" positi3is#o es un co!!iente #onist no d#ite e"

3e!d de!o esp<!itu de "os se!es -u# nos7 "ue&o se puede c t "o& ! co#o insensi8"e7 o8;eti3 ' e&o<st 7 e" se! -u# no no es so"o no!# ;u!<dic 7 t #8i@n es esenci 7 es

c!eenci 7 es cu"tu! 7 es senti#ientos7 costu#8!e7 es #o! "7 es se!7 es senti! " 3e!d de! !e "id d 4ue nos co#p = desde "os p!incipios de " e6istenci 7 s< co#en: #os ' po! e""o se de8e !espeto " c "id d de " n tu! "e: 4ue es Enic ' p!ee6istente7 supe!io!. 80

Con esto no se 4uie!e deci! 4ue e" positi3is#o se

un

co!!iente e!!,ne 7 pe!o de8e

en+oc !se desde ot!o punto de 3ist 7 to# ! co#o inst!u#ento de +o!# ci,n7 " De!ec-o N tu! "7 es deci! " co!!iente Iusn tu! "ist 7 4ue"" 4ue +und "os p!incipios de "

-u# nid d ' " "e "t d con e" se!. *i nos !e+e!i#os un poco !eco!d ! 4ue p!i#e!o - ' 4ue inte!io!i: !" un concienci 4ue se c!e

" no!# 7 es i#po!t nte

ntes de e6te!io!i: !" ' p ! eso es neces !i

8 se de p!incipios 4ue no so"o son t@cnicos7 #uc-os de

estos7 p ! no deci! " # 'o!< n cen con e" se! -u# no ' se 3 n des !!o"" ndo co!de " e3o"uci,n de " socied d. *i so#os se!7 so#os "e' N tu! "7 entonces e" positi3is#o no de8e o"3id !se de esto7 poseen un e6ce"ente est!uctu! ;u!<dic 7 pe!o p ! pode! "c n: ! un doct!in 4ue

3e!d de! #ente "o&!e un o!den7 es neces !io to# ! en cuent nuest! s ! <ces ' de#9s spectos 4ue nos co#p"e#ent n co#o se!es ! cion "es. E" Iusn tu! "is#o no es un tesis e6c"usi3 7 pe!#ite 8!i!se " c #po de " no!# en todo e" sentido de " !ec "c p " 8! 7 ;u!<dic 7 #o! "7 teo",&ic 7 etc. L i#po!t nci de est ' teo!< un4ue

en 4ue nosot!os "os se!es -u# nos p!o3eni#os de un

n tu! "e:

t! te#os de esc p ! de e"" 7 est nos incu"c no1so"o en e" De!ec-o Positi3o7 Bentendido co#o no!# Lu!<dic C7 sino t #8i@n en " p !te -u# n un Bentendido co#o " ctitud !epetiti3 7 4ue

espi!itu "id dC7 t #8i@n en un

costu#8!e 4ue p!o3oc co#o "e'7 es

nosot!os #is#os decidi#os to# !"

s< co#o n ce e" De!ec-oG no es

posi8"e 4ue e" #is#o -o#8!e pe!#it c e! en un !utin ' p t!ones pe!diendo sentido so8!e c!eenci s ' t! diciones de " n tu! "e: #is# 7 po! eso nos -e#os cuestion do: [\u@ so#os "os Ho#8!es sin nuest! esenci U7 [Ac so e" -o#8!e puede 3i3i! de

+o!# "id des t@cnic s7 o"3id ndo su n tu! "e: U Y.. *i no tene#os Cu"tu! 7 ni ? "o!es7 !e"i&i,n ni #o! "7 entonces... [\u@ so#osU7 [Ho#8!es , A 4uin sU 81

DIDLIO5RAKIA
SL?ARET7 AARIO: Int!oducci,n " De!ec-o. BEdito!i " Ac.5! Q Hi""7 *e!ie Lu!<dic . 1220C. P9&./2. OLA*O7 LUI* A: Cu!so de Int!oducci,n " De!ec-o7 To#o I. BPu8"ic ciones UCAD7 C ! c s7 ?ene:ue" 2002C. P9&. 22. 5ARCIA AAYNE*7 EDUARDO: Int!oducci,n " estudio de" De!ec-o. BEdito!i "

Pu!!u 7 *.A. A!&entin 1%7 A@6ico 1. D.K. 1200C. P9&. .0. LATORRE7 AN5EL: Int!oducci,n " De!ec-o. BEdito!i " A!ie". D !ce"on 7 C ! c s7 A@6ico 12(/C. P9&. 1)). 82

5ARCIA AAYNE*7 EDUARDO: Int!oducci,n

" estudio de" De!ec-o. BEdito!i "

Pu!!u 7 *.A. A!&entin 1%7 A@6ico 1. D.K. 1200C. P9&. .0. LATORRE7 AN5EL: Int!oducci,n " De!ec-o. BEdito!i " A!ie". D !ce"on 7 C ! c s7 A@6ico 12(/C. P9&. 1)..C+!. C !"os *. Nino: Int!oducci,n " An9"isis de" De!ec-oG BA!ie"7 D !ce"on 7 120)C. p. 1/ ' ssG Rtic ' De!ec-os Hu# nosG Pi dos7 Duenos Ai!es7 120.7 P. 2. ' ss.

NO?OA AONRREAL7 EDUARDO: E" de!ec-o co#o o8st9cu"o p ! c #8io soci ". BEdito!i " si&"o 3eintiuno edito!es7 12(2C. P9&. 12(.

OEN*EL7 HAN*: Teo!< pu! de" De!ec-o BEdito!i " Uni3e!sit !i de Duenos Ai!es7 12((C. P9&s. 10%110/.

5A*TON7 KEDERICO DLA*I B200/C. Kund #entos de "os De!ec-os Hu# nos. Edito!i " A!ies.

AENA DUARTE7 LO*E B200(C. Los De!ec-os Hu# nos ' su cons &! ci,n en e" C,di&o O!&9nico P!oces " Pen ". A ! c i8o1?ene:ue" . Re3ist Le6 No3 .

PINTO7 AANUEL B122(C. Te# s de De!ec-os Hu# nos. Edito!i " de" Pue!to. PULIDO7 HILARIO ' ot!os B200/C. De!ec-os Hu# nos. Edito!i " Te#is7 *. A. *ANCHET ROAERO7 AARIA 5UADALUPE B200/C. De!ec-os Hu# nos. C ! c s1 ?ene:ue" . Edito!i " Duc-i3 co .

*ANT7 RAKA. Encic"opedi Li8!e. De XiHipedi . Kund #ent cion Iusn tu! "ist de "os De!ec-os Hu# nos.

-ttp:PPQQQ.+on&dc #.o!&Pup"o ds De!ec-os Hu# noseiep " .pd+. 83

-ttp:PPQQQ.8;neQ"i+e.o!&. De!ec-os Hu# nos7 tesis !e "ist . denu. -ttp:PPQQQ.eci;o3en.co#PcincoP0(Pn tu! ".-t#". -ttp:PPQQQ.#ono&! +i s.co#Pt! 8 ;os L.HORAAECHE: P-i"osop-i Ao! "is BCo"e&io A96i#o de O= 7 Du!&os7 Esp = C7 p9&. 111 ' ssG ? 1CATHEREIN: Ki"oso+< de" De!ec-o BInst. Edit. Reus7 A d!id7

12%0C7 p9&. 12% ' ss. G RECAN*EN* *ICHE*7 LUI*: Int!oducci,n " Estudio BEdit. Po!!u 7 A@6ico7 12(0C7 p9&. 220 ' ss. DEAARCHI7 5UADALUPE B122(C. Aono&! +< s.co#. ENCICLOPEDIA LIDRE. De XiHipedi . De!ec-os Hu# nos. KILO*OKIA DEL DERECHO. Cos#o"o&< . Tesis de C !"os Nino. SL?ARET7 AARIO: Int!oducci,n 1220C. P9&. 11.. 5ARCIA AAYNE*7 EDUARDO: Int!oducci,n " estudio de" De!ec-o. BEdito!i " " De!ec-o. BEdit. Ac.5! Q Hi""7 *e!ie Lu!<dic .

Pu!!u 7 *.A. A!&entin 1%7 A@6ico 1. D.K. 1200C. P9& .0. DODDIO7 NOR?ERTO: Iusn tu! "is#o ' Iuspositi3is#o Lu!<dico. 7 P9&. 1/(. NINO7 CARLO* *.: Int!oducci,n e" n9"isis de" De!ec-oG BEdit. A!ie"7 D !ce"on 7 120).C P9&. 1/. LATORRE7 AN5EL: Int!oducci,n A@6ico 12(/C7 p9&.1./. " De!ec-o. BEdit. A!ie". D !ce"on 7 C ! c s7

84

HAN* OEL*EN: Teo!< Pu! de" De!ec-o BEdude8 Edito!i " Uni3e!sit !i 7 Duenos Ai!es712((C. P9&.

85

También podría gustarte