Está en la página 1de 4

LA CONSTRUCCION SOCIAL DE LA REALIDAD Libro: Berger y Luckmann, La construcci n socia! "e !a rea!i"a" Ca#$tu!os: Intro"ucci n y ca#$tu!o %&'o!

INTRODUCCION: EL PROBLEMA DE LA SOCIOLOGIA DEL CONOCIMIENTO Las "os tesis (un"amenta!es "e !a socio!og$a "e! conocimiento son, #ara estos autores: La rea!i"a" se construye socia!mente& La socio!og$a "e! conocimiento "ebe ana!i)ar !os #rocesos #or !os cua!es esto se #ro"uce& Conce#tos im#ortantes son rea!i"a" *enten"i"a como una cua!i"a" #ro#ia "e !os (en menos +ue reconocemos como in"e#en"ientes "e nuestra 'o!ici n, y conocimiento *+ue "e(inimos como !a certi"umbre "e +ue !os (en menos son rea!es y +ue tienen ciertas caracter$sticas,& Rea!i"a" y conocimiento son t-rminos re!ati'os, #or+ue !o +ue es rea! #ara un tibetano #ue"e no ser!o #ara un americano, o tambi-n, e! conocimiento +ue tiene un crimina! es "istinto a! +ue tiene un crimina!ista& La socio!og$a "e! conocimiento estu"ia estas "i(erencias, #ero tambi-n !os #rocesos #or !os cua!es cua!+uier conocimiento !!ega a ser consi"era"o socia!mente como rea!i"a"& En otras #a!abras, !a socio!og$a "e! conocimiento se ocu#a "e !a construcci n socia! "e !a rea!i"a"& La e.#resi n /socio!og$a "e! conocimiento/ !a acu0a 1a. Sc2e!er "entro "e un conte.to (i!os (ico, no a3n socio! gico& En cua!+uier caso y "e mo"o genera!, !a socio!og$a "e! conocimiento se ocu#a "e !a re!aci n entre e! #ensamiento 2umano y e! conte.to socia! "on"e se origina& Los antecedentes inme"iatos "e !a socio!og$a "e! conocimiento son tres corrientes a!emanas: !a mar.ista, !a niet)sc2eana y !a 2istoricista& La socio!og$a "e! conocimiento "eri' "e 1ar. su i"ea b4sica: !a conciencia "e! 2ombre est4 "etermina"a #or su ser socia!& Tambi-n tom "e este autor e! conce#to "e /i"eo!og$a/ *i"eas +ue sir'en como armas #ara intereses socia!es,, y !a "e /(a!sa conciencia/ *#ensamiento a!e5a"o "e! 'er"a"ero ser socia! "e! +ue #iensa,& Tambi-n uti!i) !as i"eas mar.istas "e /in(raestructura/ *acti'i"a" 2umana, y /su#erestructura/ *mun"o #ro"uci"o #or esa acti'i"a",& E! anti6i"ea!ismo "e Niet)sc2e intro"u5o #ers#ecti'as a"iciona!es en cuanto a! #ensamiento 2umano como instrumento "e !uc2a #or !a su#er'i'encia y e! #o"er& 7i)o su #ro#ia teor$a "e !a (a!sa conciencia ana!i)an"o e! signi(ica"o socia! "e! enga0o y e! autoenga0o, y "e !a i!usi n como con"ici n necesaria #ara !a 'i"a& En genera!, !a socio!og$a "e! conocimiento (ue #ara Niet)sc2e una a#!icaci n "e! /arte "e !a "escon(ian)a/& E! 2istoricismo, #or su #arte, "estac !a re!ati'i"a" e 2istorici"a" ine'itab!e "e! #ensamiento 2umano, "a"o en !a i"eas "e /"eterminaci n situaciona!/ y /asiento "e !a 'i"a/, !o +ue (ue (4ci!mente re!acionab!e con e! -n(asis sobre !a situaci n socia! "e! #ensamiento& Este en(o+ue estimu! e! m-to"o 2ist rico en !a socio!og$a "e! conocimiento& 8ara Sc2e!er *a!em4n,, in'estigar en socio!og$a "e! conocimiento tiene senti"o como me"io #ara "es#e5ar !os obst4cu!os "e! re!ati'ismo, a (in "e #roseguir su 'er"a"era tarea (i!os (ica, #ues #ara -! !a (i!oso($a "eb$a trascen"er !a re!ati'i"a" "e !os #untos "e 'ista 2ist ricos y socia!es& 8ara este #ensa"or, !a socio!og$a "e! conocimiento es un m-to"o negati'o: !os /(actores rea!es/ regu!an !as con"iciones en +ue ciertos /(actores i"ea!es/ #ue"en a#arecer en !a 2istoria, #ero no a(ectan a -stos 3!timos: !a socie"a" "etermina !a #resencia #ero no !a natura!e)a "e !as i"eas& En este conte.to, Sc2e!er ana!i) en "eta!!e c mo e! conocimiento 2umano es or"ena"o #or !a socie"a", !a cua! !e #ro#orciona una /conce#ci n re!ati'o6natura! "e! mun"o/ #ara #ensar& En 1ann2eim *ing!-s, !a socio!og$a "e! conocimiento tu'o a!cances m4s 'astos& 8ara -!, !a socie"a" !!ega a "eterminar e! conteni"o "e !as i"eas, sa!'o en !as matem4ticas y en #arte en !as ciencias natura!es& 1ann2eim "istingui entre !os conce#tos #articu!ar, tota! y genera! "e i"eo!og$a, o sea, res#ecti'amente, una #arte "e! #ensamiento "e! a"'ersario, !a tota!i"a" "e!

#ensamiento "e! a"'ersario *(a!sa conciencia "e 1ar.,, y !a i"eo!og$a "e uno mismo& Con esto 3!timo !!ega m4s !e5os +ue 1ar. y a!can)a e! ni'e! "e !a socio!og$a "e! conocimiento me"iante !a i"ea "e +ue no 2ay #ensamiento 2umano +ue est- inmune a !as in(!uencias i"eo!ogi)antes "e! conte.to socia!& En o#osici n a! re!ati'ismo, 1ann2eim 2ab! "e /re!acionismo/ seg3n e! cua! e! conocimiento s !o #ue"e "arse "es"e una #osici n "etermina"a, reso!'ien"o e! #rob!ema "e! mar.ismo "es"e un 2istoricismo& La tarea "e !a socio!og$a "e! conocimiento #asa a ser ac!arar e! ob5eto "e! #ensamiento "es"e !as "i(erentes #ers#ecti'as +ue "e -! se "an& 1ann2eim "io tambi-n im#ortancia a! #ensamiento /ut #ico/, +ue #ro"uce una imagen "istorsiona"a "e !a rea!i"a" socia!, y a! #ensamiento !ibre "e ata"uras socia!es& Seg3n Lieber, !a conce#ci n "e Sc2e!er es una conce#ci n mo"era"a "entro "e !a socio!og$a "e! conocimiento, mientras +ue !a "e 1ann2eim es ra"ica!& En Norteam-rica, 1erton (ue es soci !ogo m4s im#ortante "e"ica"o a !a socio!og$a "e! conocimiento& Sus conce#tos sobre !as (unciones mani(iestas y !atentes se a#!ican a! #ensamiento, estab!ecien"o !a "istinci n entre !as (unciones conscientes o busca"as "e !as i"eas, y sus (unciones no busca"as o inconcientes& 8or su #arte 8arsons estu"i e! #a#e! "e !as i"eas, aun+ue ni este ni 1erton 2an su#era"o a 1ann2eim& 9eiger, #or otro !a"o, busc integrar un en(o+ue neo#ositi'ista en !a socio!og$a "e! conocimiento, #!antean"o !a i"eo!og$a como un #ensamiento socia!mente "istorsiona"o +ue #ue"e corregirse me"iante e! #ensamiento cient$(ico& S !o Stark !!ega m4s !e5os +ue 1ann2eim, #ara e! +ue !a socio!og$a "e! conocimiento no consiste en "esenmascarar "istorsiones, sino en estu"iar sistem4ticamente !as con"iciones "e! conocimiento en cuanto ta!: #ro#one una socio!og$a "e !a 'er"a", no "e! error& La socio!og$a "e! conocimiento (orma #arte "e !a socio!og$a y !as cuestiones 2asta a+u$ #!antea"as (orman #arte "e !a meto"o!og$a "e !as ciencias socia!es: a!imenta con #rob!emas esa in'estigaci n meto"o! gica& La socio!og$a "e! conocimiento "ebe ocu#arse "e to"o !o +ue se consi"ere /conocimiento/ en !a socie"a", y, #or !o tanto, "ebe ocu#arse "e !a construcci n socia! "e !a rea!i"a"& La socie"a" tiene (actiici"a" ob5eti'a, y est4 constru$"a #or una acti'i"a" +ue e.#resa un signi(ica"o sub5eti'o& La cuesti n centra! ser4 entonces a'eriguar c mo es #osib!e +ue !os signi(ica"os sub5eti'os se 'ue!'an (actici"a"es ob5eti'as& CAPITULO 1: LOS FUNDAMENTOS DEL CONOCIMIENTO EN LA VIDA COTIDIANA %& La rea!i"a" "e !a 'i"a coti"iana Nos interesar4 ana!i)ar c mo e! conocimiento orienta !a con"ucta en !a 'i"a coti"iana& La 'i"a coti"iana se #resenta como una rea!i"a" inter#reta"a #or !os 2ombres y +ue #ara e!!os tiene e! signi(ica"o sub5eti'o "e un mun"o co2erente& Es un mun"o +ue nace en sus #ensamientos y acciones, y +ue est4 sustenta"o como rea! #or -stos& 8ero, c mo se construye este mun"o intersub5eti'o "e! senti"o com3n: 8ara "escribir !a rea!i"a" "e !a 'i"a coti"iana usamos e! m-to"o (enomeno! gico, +ue sim#!emente "escribe, sin #resu#oner causas& Lo +ue 2ace es "irigirse intenciona!mente 2acia un ob5eto #ara conocer!o, sea +ue se trate "e a!go e.terior o "e a!go interior o menta!& La conciencia #ue"e a"em4s "istinguir "i(erentes ni'e!es "e rea!i"a",como un sue0o y a!go rea!& Entre !as muc2as rea!i"a"es, una es !a rea!i"a" #or e.ce!encia: !a "e !a 'i"a coti"iana, con to"a su im#eriosa #resencia "e! a+u$ y a2ora& Esta se ca#ta como or"ena"a #or una rutina, y como e.istente "es"e antes "e ingresar a e!!a& La gente consi"era !a rea!i"a" coti"iana como /su/ mun"o, im#ortan"o menos e! resto "e !as rea!i"a"es& La rea!i"a" "e !a 'i"a coti"iana se #resenta tambi-n como un mun"o intersub5eti'o, #ues no #o"emos e.istir en e!!a sin interactuar con !os "em4s& La continui"a" "e !a 'i"a coti"iana es interrum#i"a cuan"o surge un #rob!ema, momento en e! cua! se busca integrar!o "entro "e !o no #rob!em4tico& E! senti"o com3n, en e(ecto, #iensa +ue

cuan"o 'arios cuc2ic2ean *situaci n #rob!em4tica, en rea!i"a" est4n "iscutien"o sobre una cuesti n t-cnica y no sobre m$ *situaci n no #rob!em4tica,& Otras rea!i"a"es +ue no son coti"ianas son !os 5uegos, !as e.#eriencias re!igiosas o est-ticas, etc&, y e!!as "es'$an !a atenci n "e !a rea!i"a" "e !a 'i"a coti"iana, aun+ue esta siem#re retiene su #reeminencia: nuestro !engua5e, a3n usa"o en otras rea!i"a"es, sigue toman"o como re(erencia !a 'i"a coti"iana, #ue"e /tra"ucir/ !o no coti"iano a !o coti"iano& E! mun"o coti"iano se estructura en e! es#acio y en e! tiem#o& La rea!i"a" "e !a 'i"a coti"iana im#one sus tiem#os, +ue #ue"en ser in"istintos a !os tiem#os interiores "e ca"a uno: #or e5em#!o, 2ay +ue es#erar #ara conseguir a!go& E! tiem#o "e !a 'i"a coti"iana es #ercibi"o como !imita"o y continuo, y a -! "eben a"ecuarse !os #royectos "e 'i"a& Saber "e mi muerte 2ace +ue e! tiem#o coti"iano sea !imita"o& La estructura tem#ora! "e !a 'i"a coti"iana im#one secuencias #reestab!eci"as en !a agen"a "e! "$a y sobre nuestra biogra($a en con5unto& ;& Interacci n socia! en !a 'i"a coti"iana Tenemos "os ti#os "e e.#eriencias "e !os "em4s en !a 'i"a coti"iana: !a interacci n cara a cara y !os es+uemas ti#i(ica"ores& La interacci n cara a cara es e! #rototi#o "e !as "em4s, es a+ue!!a "on"e e! otro se me a#arece como rea! y tangib!e, y "on"e com#arto con -! un a+u$ y a2ora +ue se im#one& Nos "irigimos 2acia e! otro #re6re(!e.i'amente, es#ont4neamente, en e! senti"o +ue no es una actitu" re(!e.i'a como cuan"o "irigimos !a conciencia 2acia nosotros mismos& Las re!aciones cara a cara son muy (!e.ib!es: no es (4ci! im#oner #autas r$gi"as "e interacci n a! otro, #recisamente #or+ue es una interaci n #r .ima, no remota como #ue"e ser re!acionarse con otro con !a (antas$a o a tra'-s "e !a "istancia& 8or otra #arte, a3n en !a situaci n cara a cara yo a#re2en"o a! otro #or me"io "e es+uemas ti#i(ica"ores, o sea, !o ubico en una categor$a como 2ombre, como b!anco, como ti#o 5o'ia!, como c!iente, como mo!esto, etc&, ti#i(icaciones +ue a(ectan continuamente mi re!aci n con esa #ersona& Des"e ya, se trata "e es+uemas rec$#rocos, #or+ue e! otro tambi-n me ti#i(ica a m$& La mayor$a "e mis encuentros con !os otros en !a 'i"a coti"iana son t$#icos en este "ob!e senti"o, #ues ambos interactuamos seg3n como uno ti#i(ica a! otro& Inc!uso ante un e.tra0o tien"o a ti#i(icar!o, a buscar in"icios #ara ubicar!o en a!guna categor$a& Tambi-n #o"emos ti#i(icar en interacciones +ue no son cara a cara, como #or e5em#!o con a!guien +ue nunca 'imos #ero "e +uien 2emos o$"o 2ab!ar, o "e a!guien con +uien nos encontremos #or #rimera 'e) *anonimato,& La rea!i"a" socia! "e !a 'i"a coti"iana es a#re2en"i"a en un continuum "e ti#i(icaciones +ue se 'ue!'en #rogresi'amente an nimas me"i"a +ue se a!e5an "e! a+u$ y a2ora "e !a situaci n cara a cara& En un e.tremo est4n a+ue!!os con +uienes interact3o a menu"o cara a cara, y en e! otro e.tremo "e! continuum interact3o con abstracciones muy an nimas& La estructura socia! es !a suma "e to"as estas interacciones, estructura +ue es un e!emento esencia! "e !a rea!i"a" "e !a 'i"a coti"iana& <& E! !engua5e y e! conocimiento en !a 'i"a coti"iana En !a situaci n cara a cara, !as muecas +ue 2ace e! otro me #ue"en estar in"ican"o agresi'i"a", #ero cuan"o "esa#arece !a situaci n cara a cara, !a agresi'i"a" #ue"e +ue"ar ob5eti'a"a #or e5em#!o en un cuc2i!!o c!a'a"o en !a #are" "e mi casa& E! arma es a+u$ no s !o un #ro"ucto 2umano sino una ob5eti'aci n "e !a sub5eti'i"a" 2umana, y !a rea!i"a" "e !a 'i"a coti"iana es #osib!e 3nicamente #or estas ob5eti'aciones: estamos ro"ea"os "e ob5etos +ue #roc!aman !as intenciones sub5eti'as "e nuestros seme5antes& Un caso es#ecia! "e ob5eti'aci n son !os signos: e!!os tienen intenci n e.#!$cita "e ser'ir originariamente como in"icios "e signi(ica"os sub5eti'os& Los signos #ue"en ser gstos, ob5etos, etc&,, #ero 2ay signos, como !as #a!abras, +ue son !os m4s im#ortantes, !as cua!es se #o"r4n se#arar "e! a+u$ y a2ora inme"iato "e !os esta"os sub5eti'os en tanto #ue"an con'ertirse en sistemas "e signos ob5eti'amente accesib!es& E! !engua5e se origina en !a situaci n cara a cara #ero #ue"e se#ararse "e e!!a (4ci!mente, como cuan"o grito en !a oscuri"a" o 2ab!o #or te!-(ono&

E! !engua5e #ue"e 2acer #resentes muc2as e.#eriencias y signi(ica"os en un a+u$ y a2ora, #ue"e actua!i)arse to"o un mun"o con -!, tanto es#acia! como tem#ora!mente& Tabi-n es ca#a) "e trascen"er #or com#!eto !a rea!i"a" "e !a 'i"a coti"iana, como #or e5em#!o inter#retar un sue0o integr4n"o!o !ingu$sticamente "entro "e! or"en "e !a 'i"a coti"iana& E! !engua5e construye, en genera!, enormes sistemas "e re#resentaci n simb !ica, como #or e5em#!o e! arte, !a ciencia, !a re!igi n y !a (i!oso($a& Un s$mbo!o es un tema signi(icati'o ca#a) "e cru)ar "e una es(era "e rea!i"a" a otra& E! !engua5e constituye cam#os sem4nticos o )onas "e signi(ica"o !ingu$sticamente circunscri#tos, aco#!4n"ose a e!!o !a gram4tica, !a sinta.is y e! 'ocabu!ario& Aun+ue e! !engua5e #ue"e re(erirse a otras rea!i"a"es, se arraiga en !a rea!i"a" "e! senti"o com3n "e !a 'i"a coti"iana& Como sistema "e signos, #osee e! !engua5e !a cua!i"a" "e !a ob5eti'i"a": se me #resenta como una (actici"a" e.terna a m$ y su e(ecto sobre m$ es coerciti'o, #ues me ob!iga a sus #autas: no #ue"o usar !a sinta.is "e! a!em4n si 2ab!o ing!-s& 8or otro !a"o, e! !engua5e tiene una e.#ansi'i"a" tan (!e.ib!e +ue me #ermite ob5eti'ar una gran 'arie"a" "e e.#eriencias "e mi 'i"a& Tambi-n ti#i(ica e.#eriencias en categor$as signi(icati'as #ara m$ y mis seme5antes& A"em4s, gracias a -! #ue"e transmitir e.#eriencias a nue'as generaciones o "i(un"ir!as #or to"a !a socie"a"& 7ay un c3mu!o socia! "e conocimiento +ue me #ro#orciona es+uemas ti#i(ica"ores en mi 'i"a coti"iana, #resentan"o a esta como un mun"o co2erente e integra"o, y "i(erencia"o "e otras rea!i"a"es m4s "i(usas& E! conocimiento tambi-n se 2a!!a "istribu$"o socia!mente *#or e5em#!o !as c2ar!as "e mu5eres no me ata0en como 2ombre,, o sea, esta "istribuci n arranca "e! 2ec2o "e +ue yo no s- cosas +ue !os "em4s s$ saben, y 'ice'ersa&

También podría gustarte