Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Territoriales
Gerencia de Estudios – Cámara Chilena de la Construcción.
Septiembre 2019
¿Por que son importantes?
• Información agregada tiende a ocultar información que puede ser relevante para el
análisis que se busca
• ¿Puede el desarrollo urbano ser entendido como una super estructura por sobre la
estructura económica o simplemente es el resultado del crecimiento de las fuerzas
productivas?
• ¿Puede la realidad urbana modificar las relaciones de producción, al relocalizar los
factores productivos?
• ¿Podemos construir realmente ciudades que resuelvan los problemas que el
concepto moderno de ciudad generó?
• ¿Cuánto el estado interviene en el desarrollo sano de una ciudad con su normativa?
¿Por que son importantes?
Es importante para el planificador entender la interacción del
espacio y las decisiones de las personas y agentes económicos.
Para poder tomar decisiones de política,
es necesario saber donde existe el
atributo que se quiere intervenir y poseer
indicadores que permitan medirlo y
evaluarlo.
1. Dado que vivimos en una sociedad con recursos limitados, la política pública
necesita priorizar en un territorio el uso de los recursos. Esto depende a su
vez de buenos diagnósticos.
2. Para buenos diagnósticos, y su posterior evaluación se necesitan buenos
indicadores, que sean capaces de representar la realidad funcional del
espacio bajo evaluación
3. Es necesario que se represente la realidad local, de manera funcional.
¿Por que son importantes?
Sin embargo, no se puede describir la realidad completa. Siempre
será necesario agregar. El problema es que según como se agrupe,
se puede llegar a diferentes conclusiones:
¿Por que son importantes?
Hay muchas formas de agregar:
¿Por que son importantes?
Además de la agregación, es necesario también el análisis que se
realiza sobre la data (redes, clusterings, etc):
¿Por que son importantes?
La manera de como se modela la información es crucial:
¿Por que son importantes?
El óptimo es tener un mayor nivel de desagregación, aunque
muchas veces no se podrá, como veremos en los ejemplos:
Ejemplos:
i. Centros Educacionales
ii. Centros de Salud
iii. Áreas Verdes
iv. Centros Comunitarios
v. Centros Deportivos
vi. Paraderos de Transporte Público.
Donde cada uno de ellos entonces entrega la probabilidad de que un hogar escogido al azar se
encuentre en una situación de carencia de equipamientos Urbanos.
Indicador comunal de Entorno
Urbano. CChC
Indicador comunal de Entorno
Urbano. CChC
Metrópolis Hasting
Indicador comunal de Entorno
Urbano. CChC
El Indicador de equipamientos Urbanos general es obtenido entonces con un
procedimiento estadístico sobre cada uno de estos resultados, de modo de obtener
la “Probabilidad Conjunta” de que un hogar se encuentre en estado de carencia de 3
o más indicadores de entorno urbano.
Indicador comunal de Entorno
Urbano. CChC
El Indicador de equipamientos Urbanos general es obtenido entonces con un
procedimiento estadístico sobre cada uno de estos resultados, de modo de obtener
la “Probabilidad Conjunta” de que un hogar se encuentre en estado de carencia de 3
o más indicadores de entorno urbano.
Indicador comunal de Entorno
Urbano. CChC
El Indicador de equipamientos Urbanos general es obtenido entonces con un
procedimiento estadístico sobre cada uno de estos resultados, de modo de obtener
la “Probabilidad Conjunta” de que un hogar se encuentre en estado de carencia de 3
o más indicadores de entorno urbano.
Indicador comunal de Entorno
Urbano. CChC
De una manera similar, definimos los indicadores de Sanidad del Entorno y de
Seguridad del Entorno:
i. Contaminación Acústica
ii. Contaminación del Aire
iii. Contaminación de ríos, acequias, estanques, lagunas, etc.
iv. Contaminación de la Red de Agua Potable
v. Presencia de Basura y escombros en el entorno del hogar
vi. Presencia de Plagas y animales vagos en el entorno del hogar
Donde cada uno de ellos entonces entrega la probabilidad de que un hogar escogido al azar haya
experimentado en el último año alguna de estas problemáticas.
Indicador comunal de Entorno
Urbano. CChC
De una manera similar, definimos los indicadores de Sanidad del Entorno y de
Seguridad del Entorno:
i. Consumo de Drogas
ii. Tráfico de Drogas
iii. Riñas y peleas en el entorno
iv. Balaceras en el entorno
Donde cada uno de ellos entonces entrega la probabilidad de que un hogar escogido al
azar haya experimentado en el último año alguna de estas problemáticas.
Indicador comunal de Entorno
Urbano. CChC
De una manera similar, definimos los indicadores de Sanidad del Entorno y de
Seguridad del Entorno:
Indicador comunal de Entorno
Urbano. CChC
De una manera similar, definimos los indicadores de Sanidad del Entorno y de
Seguridad del Entorno:
Indicador comunal de Entorno
Urbano. CChC
De una manera similar, definimos los indicadores de Sanidad del Entorno y de
Seguridad del Entorno:
Metrópolis Hasting
Indicador comunal de Entorno
Urbano. CChC
De una manera similar, definimos los indicadores de Sanidad del Entorno y de
Seguridad del Entorno:
Metrópolis Hasting
Indicador comunal de Entorno
Urbano. CChC
De una manera similar, definimos los indicadores de Sanidad del Entorno y de
Seguridad del Entorno:
Promedio
Indicador comunal de Entorno
Urbano. CChC
Desde donde se construye una nueva matriz, conocida como matriz de correlación
muestral como:
Esta es una matriz simétrica, y por lo tanto diagonalizable. Sus valores propios
entonces verifican: Pesos:
Con un criterio dado, se
seleccionan variables que
aportan mayor información
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
El MCP tiene una limitante: No permite medir evolución en el tiempo, por lo que los resultados
ICVU son solo comparables entre las comunas en cada realización del ejercicio:
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
El MCP tiene una limitante: No permite medir evolución en el tiempo, por lo que los resultados
ICVU son solo comparables entre las comunas en cada realización del ejercicio:
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
Un resultado que si se puede ver temporalmente es el porcentaje de
población que vive en cada uno de los rangos.
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
Además, permite ver rankings de ciudades con distintas características. En
este caso, ciudades intermedias
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
Además, permite ver rankings de ciudades con distintas características. En
este caso, ciudades intermedias
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
Al ver la espacialización de este indicador, podemos comenzar a entender otras
relaciones:
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
Por población, vemos que la distribución esta bastante balanceada
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
Conectibilidad y movilidad
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
Vivienda y entorno
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
Vemos que puede variar ampliamente según ciudad:
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
Vemos que ser capital regional (y entonces mayores recursos) no asegura un buen
desempeño en el índice:
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
Aunque si hay relación en cuanto al gasto municipal por habitante.
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
Mide el estado de una comuna en particular en 6 dimensiones:
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
Otro que es interesante es ver comunas que cambian de rango
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
Otro que es interesante es ver comunas que cambian de rango
Índice de Calidad de Vida Urbana
ICVU
Pueden explorar resultados en:
https://cchc.bitbangtest.cl/2018/icvu
Índice de Bienestar Territorial - IBT
Centro Inteligencia Territorial UAI y Gerencia
Estudios CChC
Índice de Bienestar Territorial - IBT
METODOLOGÍA MODULAR
dimensión
CI
Materialidad de la Vivienda [IMV] e Infraestructura Básica [IIB] (calles,
veredas, señalética, iluminación, paraderos, basureros) Condición de Infraestructura
dimensión
AE
Áreas verdes, Equipamientos Deportivos y Culturales,
Establecimientos Educacionales y de Salud, y Servicios Públicos Accesibilidad a Equipamientos
dimensión
Amplitud térmica y
Cantidad de cobertura vegetal MA Medioambiental
dimensión
Grupo Socioeconómico [GSE] predominante
(nivel educacional e ingresos de las familias) SE Socioeconómica
Índice de Bienestar Territorial - IBT
METODOLOGÍA MODULAR
dimensión
Se busca solo caracterizar aspectos físicos del entorno urbano,
por lo que será utilizada como una herramienta de visualización. SE Socioeconómica
INFRAESTRUCTURA BÁSICA
Infraestructura Básica [IIB]
(calles, veredas, señalética, iluminación, paraderos, basureros)
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
ica ue nio sta ión íso ma ue via bo as ua go co ico ta lca lan ntt les po rno
Ar quiq nto aga epc ara ala haiq aldi uim ren cag ntia emu Cur illo Ta Chil Mo nge opia so
I A f c
n nto Con Val
p C oy V oq a A Ran Sa T Qu to Á C O
S a A n an
C C nt
n u a n uer Los
a P r P
a
Gr G
r Gr G
an
Gr
MATERIALIDAD DE VIVIENDAS
MATERIALIDAD DE VIVIENDAS [IMV]
(Estado de Techos, Muros y Pisos)
1
0.9
0.8
0.7
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
e o tt as ia nio uco po les ión íso ta lan ico lca ue ma bo ica ua go sta
qu rn n iv a l r q r g a
hai Oso Mo ren ald nto em opi nge epc ara uillo Chi Cu Ta qui ala uim A nca nti aga
y to A V A T C Á nc l p Q I C q a a f
Co er nta an os Co n Va Co R n S nto
u u S L n ra A
P P an ra Gr
a G
an Gr G
Gr
Reconocimiento del Entorno Urbano | Una oportunidad para la reinvención urbana
0.7
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
ue s io ia tt ón no so ue ca co a po a es co bo ta an ca ua go
a iq ena ton ldiv on pci sor raí uiq Ari mu lam pia illot gel uri im gas hill Tal cag tia
r M a C qu fa
yh A An Va rto nce O alp Iq Te Ca Co Qu s Án C n an
Co nta San e C o V o Co nto Ra n S
u n L n A a
Pu P
n Gra
n ra G ra Gr
a G
Gr
0.8
0.7
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
ta ue ue a ón ca an es a go co so po io ua bo ca s tt no co ia
g as uiq aiq lam pci Ari hill gel illot tia uri raí pia ton cag im Tal ena on sor mu ldiv
fa Iq oyh C nc a e C Á n n C a n u r M O Te Va
to Qu Sa lp Co n A an oq A o
C Co os n Va R C ta ert
An L ra n S a n un u
an G a
Gr
a P nP
Gr Gr a
Gr
EQUIPAMIENTOS DEPORTIVOS
Metros cuadrados por habitante, diferenciados en Centros deportivos
metropolitanos y centros deportivos locales.
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
tt es so co o o n ca e a a n ia io o ca o ta e co s a
on el aí u ag rn ció Ari uiqu agu lam hilla ldiv ton imb Tal piap gas aiqu uri ena illot
M ng par em anti Oso cep Iq anc Ca C Va An oqu C Ar u
rto os Á Val T S n Co tofa oyh Q
e n Co R a n C n C ta
Pu L n
a G ra a n S an
r A Pun
an Gr Gr G
Gr
EQUIPAMIENTOS CULTURALES
Metros cuadrados por habitante, diferenciados en Centros culturales
metropolitanos y centros culturales locales.
0.9
0.8
0.7
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
a no les ta o io a a n o o o a a o a e e n o
vi
di sor nge illo ric on m ric illa iap aís nas b gu alc ag ast iqu ontt iqu ció uc
l Cu Ant Cala A Ch op par Are quim nca T anti fag Iqu M ha cep em
Va O Á Qu C al a o Ra S to to y n T
Lo
s
Sa
n
n
V nt n C an An uer Co Co
a u
P Gr a G r P a n
Gr an Gr
Gr
EQUIPAMIENTOS DE SALUD
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
o bo ico ta a o a ue ón íso an po go co lca ica ia les ue ua as ntt
ni st rn m i l v
nto uim Cur illo aga so ala quiq epc ara Chil opia ntia emu Ta Ar aldi nge haiq cag ren Mo
A oq u f O C I c p C a T n A
n C Q to n a
Co n V
l S V s Á Coy Ra ta erto
Sa an An
ran Lo n u
Gr ra n ra G Pu n P
G G a
Gr
Reconocimiento del Entorno Urbano | Una oportunidad para la reinvención urbana
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
s o co o ia es s o tt o ta ca n n a co o a i o a ca e e
raí mu sorn ldiv gel ena imb on tiag gas Tal hilla pció lam uri piap agu ton illot Ari aiqu uiqu
a r M C o n An uc
lp Te O Va s Án a A oqu rto San tofa C ce Ca C a n Q yh Iq
Va o nt n C e an n Con R a Co
L u A S
an Pu Gra n P Gr an
Gr ra Gr
G
EQUIPAMIENTOS EDUCACIONALES
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
ue co io ue ua bo es ia so ón a s no ca ca ta po an a co tt go
uiq mu ton aiq cag im gel ldiv raí pci lam ena sor Tal Ari gas pia hill illot uri on tia
Iq Te A n h u n a e a r C M an
n q
n Coy Ra Co os Á Va alp nc C
a
A O
to
fa Co C
Qu rto n S
a V Co nt n e
S an L
an an Pu A Pu Gra
Gr Gr Gr ran
G
DIMENSIÓN DE ACCESIBILIDAD
0.7
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
s
le rno via nio ma ico ta íso bo lan sta ue ica ión po ua lca uco as go ue ntt
nge so aldi nto ala Cur uillo ara uim Chil aga quiq Ar epc opia cag Ta em ren ntia haiq Mo
O V A C Q alp Coq of I nc C Ran T a A Sa oy rto
sÁ n nt Co
Lo Sa n
V n A nt an C ue
ra ra ran Pu Gr P
G G G an
Gr
AMPLITUD TÉRMICA
0.8
0.7
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
s tt e co o a es co o ia o o ca n a a ta s o i o c a n e
e na on aiqu mu piap illot gel uri tiag ldiv sorn imb Tal hilla agu lam gas raí ton Ari pció uiqu
r
A o y M h e o u n C n a O u C nc a a
C of alp Aa n e Iq
ta ert Co
T C Q sÁ Sa V Co
q
Ra t V an on
c
n u Lo a n n n
A an S C
Pu n P Gr Gr
a an
ra Gr Gr
G
COBERTURA VEGETAL
0.7
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
ta ue ca a go bo io po es tt ón ua a co an co ca ia s no so ue
g as uiq Ari lam tia im ton pia gel on pci cag illot mu hill uri Tal ldiv ena sor raí aiq
fa Iq Ca San oqu An Co Án to M nce an Qu Te C C r O pa h
to Va a A l y
An a n n
C an
S Lo s er Co
u n
R nt Va Co
r a P Pu a n
G Gr a
an G r Gr
Gr
DIMENSIÓN AMBIENTAL
0.7
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
tt o o a es co s bo sta ma ico ue via lca ua lan nio rno ica íso ue ión
on iap ag ot el u na a r iq i a g il o r a iq c
M op anti uill ng em Are quim fag Cala Cu yha ald T nca Ch Ant Oso A par Iqu cep
tr o C S Q s Á T ta Co to o V a l n
e an Lo n an An C R
Sa
n Va Co
Pu G r Pu r a n
a n
ra
n G Gr Gr
G
dimensión
CI Condición de Infraestructura
0,5 +
dimensión
AE Accesibilidad a Equipamientos
+
dimensión
0,75
MA Medioambiental
0.6
0.5
0,5
0.4
0.3
0.2
0.1
0,75
0
s
le via ta rno ntt nio ma po bo as ico uco sta go ue ica lan íso lca ua ue ión
nge aldi uillo so Mo nto ala opia uim ren Cur em aga ntia haiq Ar Chil ara Ta cag quiq epc
O to A C C oq A T tof Sa oy lp n I nc
sÁ V Q er San C nta n an C Va Ra Co
Lo u n u A r n
n
P
G ra P G ra ran
a G G
Gr
1
0 Reconocimiento del Entorno Urbano | Una oportunidad para la reinvención urbana
0,25
Identificación de Zonas
Críticas
33,6% de la población
IBT=0,35
38.790 personas
0,5
14,5% de la superficie
Intermedias
IBT=0,46 39,3% de la población
45.355 personas
0,75 66,9% de la superficie
Destacables
IBT=0,59 27,1% de la población
31.257 personas
1 18,5% de la superficie
Entorno Urbano · Reinvención Urbana En base a Análisis de Local Moran con distancia de 300 metros
Reconocimiento del Entorno Urbano | Una oportunidad para la reinvención urbana
0,25
Identificación de Zonas
Críticas
28,2% de la población
IBT=0,36
3.081.875 personas
0,5
Punta Arenas concentra 1,2%
Intermedias
IBT=0,48 44,5% de la población
4.857.647 personas
0,75 Punta Arenas concentra 0,9%
Destacables
IBT=0,61 27,2% de la población
2.967.774 personas
1 Punta Arenas concentra 1,1%
Entorno Urbano · Reinvención Urbana En base a Análisis de Local Moran con distancia de 300 metros
En base a Análisis de Local Moran con distancia de 300 metros
Reconocimiento del Entorno Urbano | Una oportunidad para la reinvención urbana
0.35
0.30
0.25
0.20
0.15
0.10
0.05
0.00
e
aís
o ta n ica gu
a
uc
o io ue tt a o bo ta n lca ico o
ivi
a es o as
iqu r as ció Ar a on iq on lam iap m illo illa Ta r orn la d el ti ag en
u a ag e p nc m t a M Ca p
qu
i Ch Cu Os ng n r
Iq alp of nc Ra Te An yh o Co Qu V sÁ Sa A
V t o n Co rt Co an ta
an An C Sa e
an Lo r n
an Pu G Pu
Gr Gr an Gr
Gr
0.20
0.15
0.10
0.05
0.00
ua ivi
a n n
uc
o ue bo tt íso ta s es go ica o
ric
o st
a io lca ue no a
ag ld pc
ió illa iq m on ra li lo na el tia Ar iap ga on Ta iq or lam
n c a e Ch Te
m
yh
a ui M a r e ng n p Cu a nt u s Ca
Ra V nc q o lp Qu A Á Sa Co to
f A Iq O
Co Co Co rt Va ta os n An
n
n Pu
e n n L
Gr
a Sa
an Gr
a
Gr
a Pu
Gr r an
G
0.45
0.40
0.35
0.30
0.25
0.20
0.15
0.10
0.05
0.00
lca bo ua tt n n ia o ta no s
uc
o o e
ico st
a so es ic a e io a
Ta g on illa pc
ió iv ag lo or na pi
ap
ai
qu r
ga aí el Ar qu n am
u im ca M h ld ti il s re m Cu ar g ui to Ca
l
q n o C ce Va Sa
n
Qu O A Te Co y h
of
a lp sÁ
n Iq An
Co Ra er
t n
nt
a Co t Va n
Co a n An Lo Sa
an Pu an Gr Pu an
Gr an Gr Gr
Gr
Reconocimiento del Entorno Urbano | Una oportunidad para la reinvención urbana
0.25
0.20
0.15
0.10
0.05
0.00
íso bo ni
o n
gu
a ta tt ue n lca ivi
a as ica ric
o ta go uc
o o ue es no a
ra im to pc
ió a as on iq illa Ta la d en Ar llo tia iap ia q el or lam
a
qu n e nc a g M u Ch r Cu i n m p ng s Ca
alp o A nc Ra to
f
rt
o Iq V aA Qu Sa Te Co yh sÁ
O
V C
Sa
n Co An e nt an Co Lo
an an an Pu Pu Gr
Gr Gr Gr an
Gr
0.35
0.3
0.25
0.2
0.15
0.1
0.05
0
ta e bo n a ica tt
gu
a
uc
o
ag
o
aís
o as n o ue lca ta o
ric
o io ivi
a es
gas iqu im pció lam Ar on a m ti r en hilla piap ia q Ta illo orn u t on la d gel
of
a Iq
u
qu e Ca M nc Te Sa
n lp
a r C Co yh u Os C
An n
t o nc to Ra Va ta
A
Co
Q V sÁ
An C C o er an n Sa
n Lo
an an Pu Gr an
Pu
Gr Gr an Gr
Gr
¿Preguntas?
Indicadores Territoriales
Daniel Serey
Gerencia de Estudios – Cámara Chilena de la Construcción.
Septiembre 2019