Está en la página 1de 33

FULGENCIO BLAZQUEZ CONESA 2ºBACH CIENCIAS

1
INDICE
1. Gene
Generac
ración
ión del
del 98
98
1.1. Contexto histórico
1.2. e!ener"cionis#o
1.$. C"r"cter%stic"s
1.&. A'tores
2. Pío
Pío Car
Caro
o Bar
Baroj
ojaa
2.1. O(r"
2.2. Esti)o
2.3. I*eo)o!%"
2.4. +erson")i*"*
2.5. Bi()io!r",%"
3. El árbo
árboll de la cie
cienc
ncia
ia
$.1. Estr'ct'r"
$.2. +erson"-es
$.$. e#"
4. Valora
loraci
ción
ón
. Bi
Bibl
blio
io!r
!ra"
a"ía
ía

1. GENE
GENE#$
#$CI
CI%N
%N DE&
DE& 98
1.1. C'N(E)(' *I+(%#IC'
2
E) /)ti#o tercio *e) si!)o 0I0 ,'e #' ne!"tio 3"r" )" socie*"* es3"4o)"
" c"'s" *e 'n" serie *e 3ro()e#"s 5'e conc)'eron con e) Desastre del
98. +o)%tic"#ente6 )" ")tern"nci" entre )os conser"*ores  )os )i(er")es
en e) 3o*er no s"tis,"c%" " 'n" 3o()"ción *escontent" 5'e s',r%"
*i,ic')t"*es econó#ic"s6 "s% co#o e) a,ra-o econóico del /aí-. /aí-.
A3"recieron !r'3os 3o)%ticos
3o)%ticos "n"r5'ist"s
"n"r5'ist"s  soci")ist"s6
soci")ist"s6 "*e#7s *e )os
c"r)ist"s6 5'e intent"("n "3ort"r )"s so)'ciones 5'e )os conser"*ores 
)os )i(er")es no h"))"("n.

A*e#7s *e )" s'()e"ción *e )"s co)oni"s "#eric"n"s6 )os 3ro()e#"s


re!i
re!ion
on")
")is
ist"
t"ss cons
constitit'
t'ereron
on otr"
otr" *i,i
*i,ic'
c')t)t"*
"* #7s
#7s 3"r"
3"r" )" #")t
#")tre
rech
ch"
"
socie*"* es3"4o)". El abien,e era de de-con,en,o6 de-con,en,o6 *e *e-"*e8 en
to*os )os senti*os6
senti*os6 en 'n 3"%s *on*e )" #"or%" *e )" 3o()"ción i%"
"tr"s"*"  #iser"()e6 c'"n*o no hosti!"*" 3or )os c"ci5'es. L" 3oc"
in*'stri" 5'e sosten%" )" econo#%" se encontr"(" en C"t")'4"  en e)
+"%s 9"sco6 con )o 5'e )" concentr"ción *e este ti3o *e "ctii*"*es
,"orec%" )" e#i!r"ción h"ci" 8on"s #7s 3rós3er"s. +or s' 3"rte6 )"s
c)"ses ")t"s ,or#"*"s 3or "ristócr"t"s  #ie#(ros *e )" ")t" ('r!'es%"
i%"n "3"rt"*"s *e )os 3ro()e#"s *e) c"#3esin"*o  *e)
3ro)et"ri"*o6 en 'n #'n*o cerr"*o cerr"*o so(re s% #is#o.
He#os *e "4"*ir e) conoci*o Desastre del 98. C'("6 +'erto ico 
Fi)i3in"s er"n )"s /)ti#"s co)oni"s *e ')tr"#"r 5'e Es3"4" 3ose%"
h"st" ese #o#ento.
#o#ento. L"s !'err"s co)oni")es
co)oni")es 5'e se h"(%"n
h"(%"n inici"*o en
1:;< ,'eron #in"n*o
#in"n*o 3oco " 3oco )" #or")  )" econo#%" *e 'n 3"%s
" *e 3or s% *es#or")i8"*o "nte e) *es#oron"#iento 5'e se 3resent%".
E) 1 *e #"o *e 1:;:6 " )"s &=&< hor"s6 e) co#"n*"nte >'"n *e )"
Conch" *esc'(rió 5'e 'n" ,)ot" est"*o'ni*ense se "3roxi#"(" h"ci"
3osiciones es3"4o)"s. So)o siete hor"s #7s t"r*e ?" )"s 11=&<?6 )"s
tro3"s es3"4o)"s ,'eron *errot"*"s  "ni5'i)"*"s. A*e#7s6 e) e-@rcito
"#eric"no so)o s',rió 'n" ("-"6 e) #"5'inist" *e) Boston, " c"'s" *e
'n "t"5'e ") cor"8ón. Est" h'#i))"ción hi8o 5'e )" concienci" *e )os
es3"4o)es ?") #enos *e )os inte)ect'")es? se t"#(")e"se  5'e se
intent"r"n
intent"r"n ('sc"r so)'ciones "nte e) decli0e i/arable de E-/aa6
('sc"r so)'ciones E-/aa6
5'e "4os "ntes h"(%" si*o )" 3rinci3") 3otenci" #'n*i").
&a "ira del (ra,ado de Parí- -i!ni"icó el "in de n -eo. -eo. L"
"nterior !r"n*e8" h"(%" 5'e*"*o re*'ci*" en 'n"s hor"s " ceni8". L"
entre!" *e C'("6 Fi)i3in"s  +'erto ico o()i!"(" " re3)"nte"rse e)
c"#ino 5'e e) 3"%s ))e"("6  en este contexto6 en est" sit'"ción6 'n
!r'3
!r'3o o *e inteinte)e
)ect
ct'"
'")e )ess se 3'si
3'sier
eron
on #"no
#"noss " )" o(r"o(r"== abía
abía e
e
anal
anali5a
i5arr la-
la- caca-
-a-a- de la decadecadedencncia ia 66 3or
3or s'3'e
'3'est o6 b-car
sto
-olcione-. $ e-,o -e dedicaron lo- no0en,a6oci-,a-6
no0en,a6oci-,a-6 "'n5'e h"
5'e *ecir 5'e no ,'eron )os 3ri#eros6 co#o ere#os " contin'"ción.
1.2. #EGENE#$CI'NI+7'

3
" he#os "*erti*o 5'e )" *ec"*enci" *e) 3"%s no se 3ro*'-o so)o en
1:;:. Er" 'n ,enó#eno 5'e se 3resent%" *es*e "4os "tr7s. Los
re!ener"cionist"s *e#"n*"("n )" necesi*"* *e )" reconstr'cción
interior *e Es3"4" " tr"@s *e 'n" re"ora a!raria e,ecti"6 5'e
conte#3)"r" 'n" 3o)%tic" *e re!"*%os "cor*e con )"s necesi*"*es6
"s% co#o )" i#3ort"nci" *e 5'e e) 3'e()o ,'er" e*'c"*o e instr'i*o.
Es3"4" no 3o*%" se!'ir iien*o cerr"*" so(re s% #is#"6 sino 5'e er"
,'n*"#ent") 5'e se 3ro*'-er" 'n" "3ert'r" er*"*er" " E'ro3". &o-
re!eneracioni-,a- /edían la europeización de E-/aa coo nica
-alida al a,ra-o i/eran,e. As%6 e) )e#" *e este #oi#iento i*eo)ó!ico
?no )iter"rio? es ("st"nte *e#ostr"tio *e estos "nhe)os= despensa y
escuela.

Uno *e )os 3rinci3")es re3resent"ntes *e) e!ener"cionis#o ,'e


7acía- Pica0ea 1:&D 1:;;6 5'ien se 3re!'nt"("= +osee Es3"4"6
)" 3"tri" "#"*"6 ")ientos 3"r" se!'ir iien*o entre )os 3'e()os ios *e
)" histori" +ic"e" 3ens"(" 5'e )" so)'ción est"(" en "t"-"r  corre!ir
)os #")es *e Es3"4"= 'n" "!ric')t'r" "tr"s"*"6 'n" e*'c"ción
*e,iciente6 'n c)ero intr"nsi!ente6 'n" Constit'ción "ntic'"*"  'n
c"ci5'is#o o#ni3resente.

E) 3rinci3") re3resent"nte *e este #oi#iento ,'e oaín Co-,a


1:&&D1;116 c'"s "3reci"ciones 3ro*'-eron 'n" !r"n i#3resión e
in,)'enci" en )os escritores #7s -óenes6 entre e))os Un"#'no6 A8or%n 
Orte!"  G"sset. >o"5'%n Cost"6 en Colectivismo agrario en España
1:;: "n")i8ó )"s re,or#"s 5'e ser%"n neces"ri"s en e) c"#3o 3"r"
conse!'ir 5'e e) sector "!r"rio ,'er" rent"()e  3ro*'ctio. En 1:;;6
con e) ,in *e re!ener"r )" ri5'e8" "!r%co)" n"cion")6 ,'n*ó )" Li!" *e
Contri('entes *e i("!or8"6 5'e )e *io " conocer en to*" Es3"4". En
Oligarquía y caciquismo 1;1 "n")i8ó e) 3ro()e#" *e )os "('sos e
i#3osiciones 5'e )os c"ci5'es e-erc%"n so(re e) c"#3esin"*o.
+osterior#ente ,'e *i3't"*o re3'()ic"no  ")c"n8ó 'n" extr"or*in"ri"
3o3')"ri*"*.
A*e#7s *e) e!ener"cionis#o6 "'n5'e estrech"#ente inc')"*o "
este6 no 3o*e#os *e-"r *e h"()"r *e )" In-,i,ción &ibre de
En-ean5a :I&E;6 ,'n*"*" en 1:J 3or <ranci-co Giner de lo- #ío-
1:&D1;1< en 'n intento 3or reno"r )" ense4"n8" en Es3"4".
O3in"(" 5'e re,or#"r e) 3"%s " tr"@s *e #e*i*"s 3o)%tic"s er" "(s'r*o6
3'es e) 3'e()o er" "n"),"(eto6 con )o 5'e h"(%" 5'e intent"r 5'e
")c"n8"se 'n nie) "ce3t"()e *e e*'c"ción co#o con*ición neces"ri"
"ntes *e 3ens"r en to#"r otro ti3o *e #e*i*"s.
Giner *e )os %os 5'er%" "3"rt"rse *e )" ense4"n8" o,ici")6 ins',iciente
 *o!#7tic"6  *e )" ense4"n8" re)i!ios"6 c)"sist"  reser"*" " 'nos
3ocos.
1.3. C$#$C(E#=+(IC$+

4
Es *i,%ci) est"()ecer c"r"cter%stic"s co#'nes 3"r" 'n !r'3o *e escritores
t"n hetero!@neo co#o e) 5'e nos oc'3"6 "'n5'e es in*'*"()e 5'e h"
r"s!os co#3"rti*os 3or to*os e))os ?o ") #enos )" #"or%"? 5'e no
3'e*en ser o(i"*os. Ke to*os #o*os6 #7s "("-o ire#os "n")i8"n*o
'no " 'no " estos "'tores 6 en ese #o#ento6 concret"re#os )"s
c"r"cter%stic"s !ener")es 5'e " contin'"ción ex3one#os=

E) conce/,o de generación *e) 5'e est"#os tr"t"n*o6 en s' senti*o


)iter"rio6 ,'e "n")i8"*o 3or 'n cr%tico ")e#7n ))"#"*o >')i's +etersen.
Este "'tor est"()eció 'n" serie *e 3re#is"s 5'e 'n !r'3o *e "'tores
*e(er%"n c'#3)ir 3"r" 3o*er ser consi*er"*os 'n" generación. 9"#os "
"n")i8"r)"s con res3ecto " )os "'tores *e) ;:=
• Los "'tores *e(en ser coe,áneo-= est"()e8c"#os *es*e "5'%
5'i@nes son )os "'tores 5'e con,or#"n est" !ener"ción= i!'e)
*e Un"#'no 1:J&D1;$J6 Mn!e) G"niet 1:J<D1:;:6 +%o B"ro-"
1:2D1;<J6 >os@ "rt%ne8 'i8 A8or%n 1:$D1;J6 "#iro
*e "e8t' 1:&D1;$J6 Antonio "ch"*o 1:<D1;$; 
"#ón *e) 9"))eDInc)7n 1:JJD1;$J. O(ser"#os 5'e entre )"
,ech" *e n"ci#iento *e) #"or *e e))os ? Un"#'no?  *e) #enor
?Antonio "ch"*o? no h" #7s 5'e once "4os6 con )o 5'e
3'e*en ser consi*er"*os coet7neos.
• Ke(en tener 'n" "oración in,elec,al -eejan,e= to*os estos
"'tores reci(ieron )"s #is#"s in,)'enci"s6 "s% co#o 'n"s
3reoc'3"ciones co#'nes. E) )i(er")is#o er" co#/n " )" #"or%"
*e e))os to*os #ostr"ron inter@s en #"or o #enor #e*i*" 3or e)
Kes"stre *e) ;:  )" sit'"ción s'(si!'iente re")i8"ron
3'()ic"ciones con-'nt"s6 co#o e) Maniiesto conoci*o co#o
Maniiesto de los !res  e)"(or"*o en 1;1 3or A8or%n6 B"ro-" 
"e8t'6 "3o"*os 3or Un"#'no6 en e) 5'e *en'nci"n )"
*esorient"ción *e )" 3o()"ción es3"4o)"6 es3eci")#ente *e )"
-'ent'*6 con tintes re!ener"cionist"s.
• Ke(e *"rse 'n eco !eneracional 5'e )os "!)'tine= sin *'*"6 e)
Kes"stre *e) ;: es ese hecho en torno ") c'") se re/nen estos
"'tores6 ") #enos *es*e 'n 3'nto *e ist" te#7tico e i*eo)ó!ico.
• +res'3'estos est@ticos6 len!aje 6 e-,ilo cone-  o3'estos "
)os *e )" !ener"ción "nterior= )os *e) ;: se re(e)"n contr" )" 3ros"
in,)"*"  !r"n*i)oc'ente *e ,in")es *e) si!)o 0I0  res3on*en con
'n"s o(r"s c)"r"s  )'#inos"s *on*e )" )en!'" se estr'ct'r" en
37rr",os cortos ,or#"*os6 en s' #"or%"6 3or or"ciones si#3)es6
*e #"ner" 5'e )" co#3rensión *e) #ens"-e se ,"ci)it" ("st"nte.
• Existenci" *e 'n je"e o !ía e-/iri,al= i!'e) *e Un"#'no es )"
,i!'r" 5'e 3o*e#os consi*er"r guía *e este !r'3o.
&a- idea->
&a decadencia de E-/aa clina con el De-a-,re encionado? 6
5
e-,o o,i0a e lo- a,ore- del 98 analicen la conciencia nacional?
el problema de España> la- ca-a- de -- ale-? la- /o-ible-
-olcione-? el /a-ado? el ",ro? e,c. Estos escritores to#"n 'n"
"ctit'* ("st"nte 3ec')i"r "nte e) 3ro()e#"= ('sc"n e) conoci#iento *e
Es3"4" i"-"n*o 3or e))"6 *escri(ien*o )os c"#3os6 )"s ci'*"*es6 )os
ie-os #on'#entos6 3"r" intent"r recre"r )iter"ri"#ente )" histori" *e)
3"%s. Con esto6 3o*e#os *ecir 5'e no se con,or#"n con 'n
"cerc"#iento sin #7s ") 3"is"-e= es 'n "cerc"#iento est@tico6 (e))o6
c)"ro. Ca-,illa ser7 e) e-e *e) 3"is"-e6 co#o re3resent"nte *e )" esenci"
es3"4o)"6 *e )" *ec"*enci". o*os estos "'tores 3roienen *e )"
3eri,eri" ?Un"#'no6 "e8t'  B"ro-" er"n "scos6 A8or%n ")ic"ntino6
"ch"*o  G"niet "n*")'ces  9"))eD Inc)7n !"))e!o?  coinci*en en
"*ri*. Kes*e "5'% *esc'(rir7n )os ie-os 3'e()os c"ste))"nos6
si)enciosos  c"si #'ertos6 )os 3"is"-es6 )" histori" *e n'estro 3"%s6 )os
#on'#entos6 )os rec'er*os. S' "#or " Es3"4" )es ))eó " "n")i8"r )"s
c"'s"s *e t"nto *ec)ie " tr"@s *e tres te#"s ,'n*"#ent")es=
• E) /ai-aje= i"-"ron 3or Es3"4"  )" *escri(ieron6 es3eci")#ente
C"sti))"6 co#o 'n" re" creación *e) 3"is"-e. H"(%" 5'e e#3e8"r
*e cero6  esto no er" otr" cos" 5'e #ir"r con o-os n'eos )o 5'e
)es ro*e"(". C"sti))" si#(o)i8"(" " to*" Es3"4".
• L" i-,oria= no se interes"n 3or )" Histori" con #"/sc')"6 es
*ecir6 )" *e )os !r"n*es ho#(res  )"s !r"n*es ("t"))"s6 sino 3or
)" histori" *e) 3'e()o6 *e )"s 3erson"s 5'e tr"("-"n *%" " *%"6 )"
*e )os hechos coti*i"nos6 )" *e) tr"("-o6 )" *e )"s cost'#(res6 )"
*e )os #i))ones *e ho#(res sin histori"6 c")i,ic"*" 3or Un"#'no
co#o intra#istoria.
• L" li,era,ra= )"s ,'entes )iter"ri"s 5'e in,)'en est7n #' c)"r"s6
" 5'e son 'n re,erente histórico  )iter"rio. Los "'tores *e) ;: se
interes"n 3or )os c)7sicos *e n'estr" )iter"t'r"6 co#o e) $oema de
Mío Cid6 Gon8")o *e Berceo6 e) Arci3reste *e Hit"6 >or!e
"nri5'e6 Fr" L'is *e León6 Cer"ntes...
Estos "'tores eo)'cion"n *es*e e) co/roi-o -ocial 6 /olí,ico de
- j0en,d h"st" )" e"sión 3or #e*io *e )" )iter"t'r" " #e*i*" 5'e
"n ene-ecien*o. A8or%n 3ose%" *e -oen 'n" i*eo)o!%" "n"r5'ist"
r"*ic") 3"r"6 3osterior#ente6 eo)'cion"r " 3ost'r"s conser"*or"s
B"ro-" se #ostr"(" contr"rio " to*o ?er" "ntic)eric")6 "nti#i)it"rist"6
"nticristi"no6 "nti-es'it"6 "nti#"són6 "ntisoci")ist"  "ntico#'nist"?
Un"#'no est'o 'n tie#3o ",i)i"*o ") 3"rti*o soci")ist" "e8t' se
consi*er"(" "n"rcoDsoci")ist". (odo- a-i-,ían a la- i-a- ,er,lia- o
a lo- i-o- ac,o- co#o e)e#ento i*eo)ó!ico co#/n.
As% re")i8"ron 'n" isit" en co#/n " )" t'#(" *e "ri"no >os@ *e L"rr"
consi*er"*o 3or ")!'nos co#o 'n 3rece*ente *e )" Gener"ción6
,'eron *e exc'rsión " o)e*o en 1;26 "sistieron ") estreno *e Electra
*e G")*ós. Antonio "ch"*o  9"))eD Inc)7n ,'eron #7s (ien
#o*ernist"s en s' -'ent'* 9"))eDInc)7n6 "*e#7s6 si#3"ti8"(" con e)
6
c"r)is#o tr"*icion")ist"  3oco " 3oco ,'eron eo)'cion"n*o h"ci"
co#3ro#isos *e ti3o 3ro!resist" en s' #"*'re8.
Entre )os "'tores *e) ;: /redoina el -o de la /ro-a 3"r"
ex3res"rse. L" #"or%" *e )"s o(r"s #7s i#3ort"ntes son noe)"s o
ens"os. res "'tores 3o*e#os *est"c"r co#o 3oet"s= Antonio
"ch"*o6 9"))eDInc)7n  Un"#'no. "nto 9"))e co#o Un"#'no6 " 3es"r
*e escri(ir ")!'n"s o(r"s *e 3oes%"6 c')ti"n ,'n*"#ent")#ente )"
noe)" o e) ens"o6 en e) c"so *e) (i)("%no6 o )" noe)"  e) te"tro en e)
c"so *e) !"))e!o. +or s' 3"rte6 "ch"*o es e) 3oet" *e )" Gener"ción.
A'n5'e ten!" escritos en 3ros" #7s o #enos "3reci"()es6 *est"c"
,'n*"#ent")#ente 3or s' o(r" 3o@tic". B"ro-" ser7 e) !r"n noe)ist" *e)
;:6 entre!"*o 3or entero " est" )"(or.
E) e-,ilo es #' 3erson") en )o 5'e se re,iere " )os "'tores *e )os 5'e
est"#os tr"t"n*o. A'n "s%6 3o*e#os cit"r ")!'n"s c"r"cter%stic"s
coinci*entes=
• e"ccion"n contr" )" retóric"6 e) 3ros"%s#o  )" !r"n*i)oc'enci"
*e )" )iter"t'r" "nterior. Se conierten en "'t@nticos reno"*ores
*e) 3"nor"#" )iter"rio *e 3rinci3ios *e si!)o.
• E) esti)o es so(rio  *irecto. I#3ort" e) conteni*o e intent"n 5'e
@ste ))e!'e ") )ector *e )" #"ner" #7s c)"r" 3osi()e.
• C'i*"n )" ,or#" *e s' 3ros"6 son exi!entes  re"ccion"n contr"
)"s i#3recisiones o )os conteni*os con,'sos.
• eco!en 3")"(r"s 5'e est7n en *es'so  )"s inc)'en en s's
escritos. L"s en co#o 'n" #'estr" *e) 3"s"*o 5'e h" 5'e
conser"r.
• 9isión s'(-eti" e#oti" o inte)ect'")6 enton"ción )%ric" 
senti#ent"). A) i!'") 5'e )os "'tores ro#7nticos B@c5'er6
"soci"n e) 3"is"-e ") est"*o *e 7ni#o6 *e "h% 5'e e) s%#(o)o *e )"
*ec"*enci" es3"4o)" se" )" er#" #eset" c"ste))"n".
Los ,ea- 3rinci3")es *e )os "'tores *e est" !ener"ción6 "*e#7s *e )os
re)"cion"*os con )" re!ener"ción *e) 3"%s  e) pro%lema de España6 "
"n")i8"*os6 ser7n *os=
• L" i*"  )" #'erte6 e) senti*o *e )" i*"6 e) 3"so *e) tie#3o.
Est"s 3reoc'3"ciones existenci")es est"r7n re3resent"*"s
,'n*"#ent")#ente 3or Un"#'no6 "'n5'e )os *e#7s "'tores
t"#(i@n *"n #'estr"s *e e))"s en s' o(r"6 co#o ere#os.
• L" re)i!ión. No h" 'n"ni#i*"* entre e))os en c'"nto " este te#"=
*es*e )os c"tó)icos ,erorosos co#o A8or%n  "e8t' h"st" )os
"!nósticos co#o B"ro-"6 3"s"n*o 3or )os *'(it"tios6 co#o
Un"#'no6 e#os re3resent"*"s en )" Gener"ción *e ;: 3ost'r"s
#' *iers"s en re)"ción con )" re)i!ión.
1.4. $@('#E+

7
7i!el de @nano :18A4  193A;
Consi*er"*o e) !'%" *e )" Gener"ción *e) ;:6 i!'e) *e
Un"#'no ,'e 'n" ,i!'r" inte)ect'") *e 3ri#er" )%ne" en e)
3ri#er tercio *e) si!)o 00. A'n5'e (i)("%no *e n"ci#iento6
iió c"si to*" s' i*" en S")"#"nc"6 en c'" 'niersi*"*
tr"("-ó co#o c"te*r7tico *e !rie!o  co#o rector. Entre
1;2&  1;$ iió en F'erteent'r"  en Fr"nci" " c"'s"
*e) *estierro ") 5'e se io so#eti*o 3or s's cr%tic"s " )"
Kict"*'r" *e +ri#o *e ier". A 3es"r *e h"(er "3o"*o en 'n inicio
" )" e3/()ic"6 eo)'cionó h"ci" 3osiciones cr%tic"s t"nto " @st" co#o
") )e"nt"#iento #i)it"r *e) !ener") Fr"nco.
i!'e) *e Un"#'no 3oseó 'n" !r"n c')t'r" ,i)o)ó!ic"6 "nti!'"6
,i)osó,ic"  )iter"ri"6 )o c'") hi8o *e @) 'n re,erente c)"ro no só)o 3"r" s's
co#3"4eros *e !ener"ción6 sino t"#(i@n 3"r" )os escritores 5'e )e
s'ce*ieron.

C')tió to*os )os !@neros )iter"rios= 3oes%"6 noe)"6 te"tro  ens"o.

Ei*ente#ente6 el /roblea de E-/aa "e no de lo- ,ea-


/redilec,o- de @nano. S' 3reoc'3"ción 3or )" sit'"ción *e) 3"%s )e
))eó " "n")i8"r to*os )os "s3ectos 5'e h"(%"n con*'ci*o " )" 3"tri" "
ese est"*o *e 3ostr"ción. L" *escri3ción *e) 3"is"-e c"ste))"no se
conirtió en 'no *e s's o(-etios6 "s% co#o *e s's !entes. Est"
3reoc'3"ción )e ))eó " ",ir#"r= e *'e)e Es3"4" Pso es3"4o)6
es3"4o) *e n"ci#iento6 *e e*'c"ción6 *e c'er3o6 *e es3%rit'6 *e )en!'"
 h"st" *e 3ro,esión  o,icio es3"4o) so(re to*o  "nte to*o.
A r"%8 *e este *o)or6 Un"#'no escri(ió 'n" serie *e ens"os so(re e)
te#"6 co#o En torno al casticismo 1:;<6 $or tierras de $ortugal y
España 1;11  &ndan'as y visiones españolas 1;22. En e))os6 e)
"'tor re,)e-" s' e#oción "nte e) 3"is"-e e intent" o,recer s' 3ro3i"
inter3ret"ción *e) 3"3e) 5'e C"sti))" h" re3resent"*o " )o )"r!o *e )"
histori". En (ida de don )ui*ote y +anc#o 1;< "n")i8" )" !r"n o(r"
cer"ntin" co#o 'n #o*e)o *e i*e")is#o6 e) *e *on Q'i-ote6 5'e 3'e*e
"'*"r " h"cer s")ir ") 3"%s *e s' *e-"*e8  co("r*%". Es 'n"
inter3ret"ción 3erson") so(re 'n" o(r" 5'e "3"sionó " otros #ie#(ros
*e) ;:6 co#o A8or%n o B"ro-".
+o*e#os *est"c"r otros *os ens"os *e Un"#'no6 "'n5'e *e 'n"
te#7tic" #' *i,erente= Del sentimiento trgico de la vida 1;1$  -a
agonía del Cristianismo 1;2<. A5'%6 )" 3reoc'3"ción ,'n*"#ent") *e)
"'tor es )" b-eda del -en,ido de la 0ida. E) conteni*o *e estos
ens"os es e#inente#ente ,i)osó,ico  se h" isto en e))os 'n "*e)"nto
") existenci")is#o #o*erno. Un"#'no se #oió *'r"nte to*" s' i*"
entre )" ,e  e) "!nosticis#o re)i!ioso6 sin ter#in"r *e *ec"nt"rse 3or
nin!'no *e e))os. A*e#7s6 e) te#" *e )" #'erte o *e )" in#ort")i*"*

8
oc'3ó6 -'nto ") "nterior6 'n 3'esto 3rinci3") entre )os tr"t"*os 3or
Un"#'no.
Con res3ecto " )"s noe)"s6 3o*e#os ",ir#"r 5'e Un"#'no es "'tor *e
")!'n"s *e )"s #7s i#3ort"ntes *e )" Gener"ción *e) ;:6 "'n5'e
t"#(i@n he#os *e "ce3t"r 5'e no es @ste e) !@nero #7s *est"c"*o
entre )os c')ti"*os 3or e) "'tor.
Se )e h" "ch"c"*o 5'e e) rit#o te#3or") no es correcto6 5'e son
ineros%#i)es o 5'e " s's 3erson"-es )es ,")t" enti*"* h'#"n".
Un"#'no6 3reoc'3"*o 3or )" *i#ensión ,i)osó,ic" o i*eo)ó!ic" *e )os
"r!'#entos6 *est"c"6 #7s 5'e en )" noe)"6 en e) *r"#" o en )" noe)"
cort"6 "'n5'e s's "ciertos son in*'*"()es.
+'()icó s' 3ri#er" noe)" en 1:;6 tit')"*" Paz en la guerra. Se
enc'entr" #' cerc" to*"%" *e) e")is#o6 i#3er"nte en e) /)ti#o tercio
*e) 0I0. En 1;1& encontr"#os 'n" *e s's !r"n*es noe)"s6 Niebla6
inicio *e )o 5'e @) ))"#ó nivolas= )" 3resent"ción *e )"s 3"siones
h'#"n"s *esconect"*"s *e )os 3"is"-es o )os "#(ientes.
E) 3rot"!onist" *e )" noe)" es A'!'sto +@re86 'n ho#(re !ris
e#("rc"*o en 'n" histori" *e "#or. Este 3erson"-e se 3erc"t" *e 5'e
no es #7s 5'e 'n" cre"ción ,ictici" *e s' "'tor6  se re(e)" contr" @). Se
inici" 'n" coners"ción entre A'!'sto  Un"#'no6 en )" 5'e "5'@) )e
rec'er*" " @ste 5'e6 ") i!'") 5'e @) es 'n" cre"ción *e )" #ente *e s'
"'tor6 t"#(i@n )os h'#"nos *e3en*en *e) c"3richo *e Kios ") i!'") 5'e
en )os ens"os6 h"))"#os *e n'eo )" 3reoc'3"ción *e Un"#'no 3or e)
senti*o *e )" i*". Otr"s *os noe)"s *est"c"*"s son &%el +nc#e'
1;1  -a tía !ula 1;21.
En 1931 @nano /blica - !ran obra ae-,ra> San Manuel
Bueno, mrtir! N"rr" )" histori" *e 'n 37rroco entre!"*o ") sericio *e
s' co#'ni*"*. o*os )o "*or"n  )o consi*er"n 'n #o*e)o *e irt'*es6
3ero @) se *e("te entre e) sericio " es"s 3erson"s o )" ree)"ción *e s'
er*"*er" 3reoc'3"ción= h" 3er*i*o )" ,e  no cree en )" i*" etern". L"
*'*" re)i!ios" *e Un"#'no 5'e " "3"rec%" en ")!'nos *e s's ens"os
se 3roect" *e n'eo en est" noe)it".
Un"#'no es 'n #o*e)o en e) e#3)eo *e) i*io#". Uti)i8" 'n )en!'"-e
so(rio 3ero io6 ex3resio e intenso. H'e *e) retoricis#o e inc)'e 'n"
!r"n c"nti*"* *e t@r#inos 3o3')"res con )" ,in")i*"* *e reit")i8"r e)
senti*o *e ciert"s 3")"(r"s. A*e#7s *e) re,erente 3rinci3") *e )"
Gener"ción *e) ;:6 es 'no *e )os 3i)"res ,'n*"#ent")es *e )" )en!'"
es3"4o)" *e) si!)o 00

9
n!el Gani0e, :18A  1898;
Consi*er"*o 3or 'nos co#o 3rec'rsor *e )" Gener"ción6
Mn!e) G"niet se nos 3resent" co#o 'n" ,i!'r"
,'n*"#ent") 3"r" enten*er )"s 3reoc'3"ciones *e estos
inte)ect'")es *e 3rinci3ios *e si!)o. S' i*" ,'e i!'") *e
tr7!ic" 5'e )" #"rch" *e) 3"%s. C'rsó est'*ios *e Fi)oso,%"
 Letr"s  Kerecho 6 en 1:;26 in!resó en e) c'er3o
cons')"r. F'e e#("-"*or en A#(eres6 He)sinRi  i!"6
ci'*"* en )" 5'e se s'ici*ó )"n87n*ose " )"s "!'"s he)"*"s *e) r%o
Kin". F'e "#i!o *e Un"#'no6 "#ist"* *e )" 5'e s'r!ió s' Epistolario
3'()ic"*o en 1;&6 o(r" co#3)e#ent"ri" *e El porvenir de España 6 en
)" 5'e se inte!r"n )" #"or 3"rte *e )"s c"rt"s cr'8"*"s con Un"#'no.
Oc"sion")#ente eni"(" co)"(or"ciones 3erio*%stic"s " El deensor de
.ranada6 con )"s c'")es se ,or#"ron *os o)/#enes= .ranada la %ella
1:;J  Cartas inlandesas 1:;;. S' o(r" 3rinci3") ,'e 3'()ic"*" en
1:;6 tit')"*" "dearium español6 en )" c'") "n")i8" )" histori" *e
Es3"4"6 s's #")es  errores  )" sit'"ción conte#3or7ne" en
co#3"r"ción con E'ro3". Cree en )" necesi*"* *e 'n" reno"ción
es3irit'") in#e*i"t" co#o 3'nto *e 3"rti*". Kos noe)"s *est"c"#os *e
)" 3ro*'cción *e G"niet= -a conquista del reino Maya por el /ltimo
conquistador $ío Cid 1:;  s' contin'"ción -os tra%a*os del
inatiga%le creador $ío Cid 6 *e) #is#o "4o.
G"niet 3'e*e ser consi*er"*o 'n 3'ente *irecto entre e)
e!ener"cionis#o  )os "'tores *e) ;:6 " 5'e s's in5'iet'*es 3o)%tic"s
 s's 3reoc'3"ciones n"cion")es entronc"n con )"s *e )os "'tores *e )"
Gener"ción 5'e nos oc'3".
o- 7ar,íne5 #i5 $5orínF :183H19A;
N"ció en onó"r A)ic"nte  est'*ió e) ("chi))er"to con
)os esco)"3ios en ec)" 'rci". L" #"or 3"rte *e s' i*"
tr"nsc'rrió en "*ri*6 *on*e "*e#7s *e " )" )iter"t'r" se
*e*icó ") /eriodi-o co#o co)"(or"*or en )os 3rinci3")es
3erió*icos *e s' @3oc". A 3"rtir *e 1;& "*o3tó co#o
se'*óni#o e) "3e))i*o *e 'no *e )os 3rot"!onist"s *e s's
3ri#er"s noe)"s= A8or%n.

Si *e -oen er" e#inente#ente reo)'cion"rio *es*e e) 3'nto *e ist"


i*eo)ó!ico6 ,'e 3oco " 3oco eo)'cion"n*o h"ci" 3ost'r"s
conser"*or"s. Ke,en*ió ") ,in") *e s' i*" 'n c"to)icis#o ,ir#e 
tr"*icion"). A esto h" 5'e 'nir s' 3reoc'3"ción 3or e) 3"so *e) tie#3o6
3or s' ,'!"ci*"*. Ante este hecho A8or%n re"ccionó con nost")!i" *e )o
3"s"*o6 )o c'") 3'e*e ser ,7ci)#ente o(ser"*o en s's escritos.

10
E) e-,ilo *e s' o(r" es ("st"nte c"r"cter%stico= senci))o6 c)"ro  3reciso.
Uti)i8" ,r"ses cort"s  eit" )" s'(or*in"ción. S' n"rr"ción ,)'e
)ent"#ente " tr"@s *e *et"))"*"s *escri3ciones )%ric"s *e) 3"is"-e.
Uti)i8" "('n*"ntes "*-etios6 "s% co#o #et7,or"s  otros rec'rsos
)iter"rios. A) i!'") 5'e Un"#'no6 resc"t" 3")"(r"s *e) o)i*o  )"s intent"
reit")i8"r. Inc)'e 3")"(r"s *es's"*"s o r'r")es6 "*e#7s *e 'n )@xico
"ri"*o  3reciso 5'e *"n " s' o(r" 'n eh%c')o *e ex3resión
3r7ctic"#ente 3er,ecto. Otr" cos" son )os conteni*os.
&o- ar!en,o- e $5orín de-arrolla en -- no0ela- -on /oco
con-i-,en,e-. +on rela,o- líricoHde-cri/,i0o- e incl6en la-
i/re-ione- del a,or coo eleen,o -bje,i0o.
Entre )os te#"s 3rinci3")es 5'e *es"rro))"6 encontr"#os )os rec'er*os
*e s' in,"nci"  -'ent'*6 ))enos *e nost")!i" )" *escri3ción *e )" tierr"
c"ste))"n"  *e s's h"(it"ntes6 s's ci'*"*es6 s' histori"6 co#o #e*io
*e "n7)isis *e )" re")i*"* es3"4o)" *e) #o#ento )"s *escri3ciones *e
)os 3"is"-es " 3"rtir *e )os i"-es 5'e re")i8ó 3or to*" Es3"4". A/n" e)
3"is"-e  e) senti#iento6 en 'n "rr"n5'e noent"ochist". A)!'nos
,r"!#entos *e s' o(r" 3'e*en ser c")i,ic"*os co#o 3ros" 3o@tic" "
c"'s" *e) )iris#o  )" s'(-etii*"* 5'e encierr"n6 "#@n *e )os
n'#erosos rec'rsos )iter"rios.
Entre s's ens"os6 )os #7s interes"ntes "ct'")#ente son )os 5'e h"cen
re,erenci" " )'!"res  ,i!'r"s es3"4o)"s históric"s o )iter"ri"s= -os
pue%los 1;<6 -a ruta de don )ui*ote 1;12  #astilla 1;12. Otro
!r'3o *e ens"os son inter3ret"ciones  co#ent"rios so(re )"s o(r"s
3rinci3")es *e n'estr" )iter"t'r". Con e))os6 A8or%n 3'e*e ser
consi*er"*o 'no *e )os 3rinci3")es cr%ticos )iter"rios *e) si!)o 3"s"*o=
-ecturas españolas 1;126 Clsicos y modernos 1;1$  &l margen de
los clsicos 1;1<.
" he#os *icho 5'e s's noe)"s 3r7ctic"#ente c"recen *e "r!'#ento 
son #7s 'n 3retexto 3"r" 5'e e) "'tor *escri(" "#(ientes  "3orte s'
3'nto *e ist" 3erson") so(re e) 3"is"-e. Kest"c"n )"s 3ri#er"s 5'e
3'()icó 3or s's e)e#entos "'to(io!r7,icos= $a %oluntad 1;26 &ntonio
&'orín 1;$  -as conesiones de un pequeño ilósoo 1;&.
+osterior#ente *es"rro))ó *os noe)"s *e te#" "#oroso= Don 0uan
1;22  Doña 1n2s 1;2<.

E) te"tro *e A8or%n no tri'n,ó " c"'s" *e s' 3oco senti*o esc@nico  *e


)" ,")t" *e "cción en )os "r!'#entos. Kest"c"re#os so)"#ente -o
invisi%le 1;2:.

11
#airo de 7ae5, :184H193A;

+'e*e ser consi*er"*o 'n "'tor #enor


*entro *e )" Gener"ción *e) ;:6 " 5'e
e) ")c"nce *e s' o(r" no es co#3"r"()e "
"'tores co#o Un"#'no o B"ro-". "#iro
*e "e8t'6 n"ci*o en 9itori"6 *est"có
,'n*"#ent")#ente 3or s's en-a6o-6
"cert"*os  cr%ticos con )" sit'"ción *e)
#o#ento6 "*e#7s *e re3resent"tios *e
)" i*eo)o!%" *e s' Gener"ción.

En &acia otra España 1:;; "n")i8" )" *ec"*enci" en )" 5'e se


h"))"(" s'#i*"
Es3"4"6 intent"n*o "3ort"r so)'ciones. I*eo)ó!ic"#ente eo)'cionó
h"ci" e) "ntirre3'()ic"nis#o6  escri(ió Deensa de la #ispanidad 1;$&6
centr7n*ose en )os )o!ros *e) I#3erio Es3"4o)  en s' ")or inte!r"*or.
Inter3retó "cert"*"#ente )os tres 3erson"-es #7s i#3ort"ntes *e
n'estr" )iter"t'r" en Don 'ui(ote, don )uan y la #elestina 1;2J. En
1;$J ,'e con*en"*o " #'erte.

$n,onio 7acado :18H1939;

Antonio "ch"*o n"ce en Sei))" e) 2J *e -')io *e 1:<6 en e) seno *e


'n" ,"#i)i" i)'str"*"  *e i*e"s )i(er")es.
En 1::$6 c'"n*o s' "('e)o consi!'e 'n" 3)"8" *e
3ro,esor en )" Uniersi*"* Centr")6 to*" )" ,"#i)i" se
tr"s)"*" " "*ri*.
En 1;1 Antonio 3'()ic" s's 3ri#eros 3oe#"s en )"
reist" Electra6 *e )" 5'e s' her#"no 7anel es
'no *e )os 3ro#otores.
A)" "4o si!'iente re!res" " +"r%s  "))% consi!'e 'n
tr"("-o co#o icecóns') *e G'"te#")". K'r"nte
es" est"nci" se re)"cion" con #bn Darío. A s'
'e)t" " "*ri* #"ntiene s' 3ri#er enc'entro con otro "s3ir"nte " 3oet"6
an #aón ine5. "#(i@n est"()ece relacione- *e c"#"r"*er%"
con otros )iter"tos  "rtist"s 5'e con,)'en en e) "*ri* *e) c"#(io *e
si!)o.

En 1;$ 3'()ic" s' )i(ro *e 3oe#"s +oledades6 *e esti)o #o*ernist"6 en


e) 5'e se ree)" co#o 'n 3oet" 3ro#ete*or. E#3ie8" " 3'()ic"r 3oe#"s
en )" reist" 3elios4

12
En 1;12 3'()ic" s' )i(ro Campos de Castilla en e) 5'e *e#'estr" 5'e "
no si!'e )" te#7tic" he*onist"  3reciosist" *e) c%rc')o #o*ernist" 5'e
t"nto h"(%" ,rec'ent"*o " 3"rtir *e entonces tr"t" 'n"s te#7tic"s
3"triótic"s 5'e c"r"cteri8"ron " )os #ie#(ros *e )" *eneración del 98.

Este !iro te#7tico h"ci" 'n" #"or tr"scen*enci" coinci*e con )"
en,er#e*"* *e s' es3os" Leonor6 5'e #'ere en 1;12 *e t'(erc')osis
ese tr"'#" s'#ió ") 3oet" en 'n" hon*" *e3resión. +"r" rec'3er"rse6
*eci*ió "("n*on"r Sori" D )" ci'*"* en 5'e ,'e t"n ,e)i8 con s' "#"*" D
consi!'ien*o e) tr"s)"*o ") instit'to *e) 3'e()o -ienense *e B"e8".

En B"e8" conoce " Fe*erico G"rc%" Lorc" en 1;1. K'r"nte es"


resi*enci" en e) s'r *e*icó tie#3o " est'*i"r "si!n"t'r"s *e )" c"rrer" *e
Fi)oso,%"  Letr"s6 consi!'ien*o )icenci"rse en 1;1: 3or )" Uniersi*"* *e
"*ri*.

Kes*e Se!oi" i"-ó contin'"#ente " "*ri* 3"r" se!'ir en cont"cto


con s' c%rc')o *e "#i!os )iter"tos  "rtist"s. A))% inició 'n i*i)io con +i)"r
9")*err"#"6 'n" #'-er c"s"*"6 " )" 5'e *e*ic"r%" 3oe#"s ("-o e)
no#(re *e G'io#"r ")!'nos *e e))os )os inc)'ó en s' )i(ro 5uevas
canciones 1;2&.

En ese 3erio*o intensi,icó s' co)"(or"ción )iter"ri" con s' her#"no


7anel. >'ntos re*"ct"ron seis o(r"s te"tr")es 5'e t'ieron 'n" ('en"
rece3ción 3or 3"rte *e) 3/()ico6 otor!7n*o)es 3o3')"ri*"*  *i nero.

En 1;2 in!res" co#o #ie#(ro en )" e") Ac"*e#i" *e )" Len!'".

Antonio ,'e 'n ho#(re *e "cti" #i)it"nci" re3'()ic"n" ") 3roc)"#"rse )"
e3/()ic" e) 1& *e "(ri) *e 1;$16 3"rtici3" *irect"#ente en )"
co)oc"ción *e )" n'e" ("n*er" en e) A'nt"#iento *e Se!oi".

En 1;$2 consi!'e 'n" 3)"8" *e 3ro,esor en e) Instit'to C")*erón *e )"


B"rc" *e "*ri*. En est" n'e" et"3" c"#(ió s' *e*ic"ción ") te"tro 3or
)"s co)"(or"ciones en e) in,)'ente 3erió*ico E) So). Se tr"t"(" *e 'n"s
n"rr"ciones en 3ros"6 *e intencion")i*"* re!ener"cionist"6 5'e re*"ctó
e#3)e"n*o s's "3ócri,os >'"n *e "iren"  A(e) "rt%n.

A) inici"rse )" G'err" cii) *e 1;$J se encontr"(" en "*ri*. Unos #eses


*es3'@s se tr"s)"*" con s' #"*re " )" )oc")i*"* ")enci"n" *e oc",ort6
*es*e *on*e *es"rro))ó 'n" intens" "ctii*"* en ,"or *e L" e3/()ic".
K'r"nte e) tr"nsc'rso *e )" !'err" ,'e #'t"n*o s' )i(er")is#o

13
i85'ier*ist" 3or 3osiciones 3róxi#"s ") +"rti*o Co#'nist". En #"r8o *e
1;$: se tr"s)"*" " B"rce)on"6 co)"(or"n*o con e) *i"rio L" 9"n!'"r*i".
Con )" s")'* #' *eterior"*"6 se s'#ó " "5'e))os 5'e h'%"n *e) ""nce
*e )"s tro3"s ,r"n5'ist"s6 cr'8"n*o )" ,ronter" con Fr"nci" e) 2: *e enero
*e 1;$;.

F"))eció en )" )oc")i*"* *e Co))io're e) 22 *e ,e(rero *e 1;$;.

#aón del ValleHInclán :18AAH193A;

S' "'t@ntico no#(re er" "#ón 9"))e +e4". Nos


encontr"#os "nte el a,or á- ori!inal de la
Generación del 98 6 3or 5'@ no6 *e to*" )" )iter"t'r"
es3"4o)". 9"))eDInc)7n se conirtió en 'no *e s's
3erson"-es. ) #is#o ,o#entó s' i#"!en estr",")"ri"
 extr""!"nte6 s's !estos *e 3rooc"ción6 s' "ctit'*
"nte )" i*" re,)e-"*" en s' o(r". N"ció en 9i))"n'e"
*e Aros" +ontee*r". Co#en8ó )" c"rrer" *e
Kerecho6 3ero no )" "c"(ó  e#i!ró " @xico en
('sc" *e ,ort'n". 9o)ió " "*ri*  iió co#o 'n
"'t@ntico (ohe#io.

"nto ,'e "s%6 5'e en 1:;; 3er*ió s' (r"8o i85'ier*o en 'n" 3e)e"6 )o
c'") no hi8o sino "'#ent"r s' i#"!en r"r"  (ohe#i". En 1; se c"só
con )" "ctri8 >ose,in" B)"nco. K'r"nte to*" s' i*"6 *e*ic"*"
enter"#ente " )" )iter"t'r"6 3"só *i,ic')t"*es econó#ic"s. Só)o ") ,in")6
en 1;$$6 )"s cos"s #e-or"ron ostensi()e#ente6 " 5'e ,'e no#(r"*o
*irector *e )" Ac"*e#i" Es3"4o)" en o#".
S' i#"!en ))"#"(" )" "tención6 "s% co#o s' 3ost'r" "nte )" i*". Ke
-oen er" tr"*icion")ist"6 ",err"*o " )os ")ores "nti!'os ?si#3"ti8"("
con e) c"r)is#o?6 3ero 3oco " 3oco  #7s *e3ris" *es*e 1;1< "
eo)'cion"n*o h"ci" 3osiciones reo)'cion"ri"s. Se conierte en 'n
cr%tico ,ero8 h"ci" to*o )o 5'e no )e !'st"(". S' incon,or#is#o )e h"ce
""n8"r en to*os )os "s3ectos 6 so(re to*o6 en e) 5'e #7s nos
interes"= )" )iter"t'r".

No es ,7ci) c)"si,ic"r s' o(r". Ke hecho6 3o*r%"#os *eno#in"r)"


inclasiica%le " c"'s" *e s' 3erson")%si#o esti)o. In*'*"()e#ente6 )os
inicios son #o*ernist"s. Entre 1;2  1;< 3'()ic" )"s Sonatas de
primavera6 estío6 otoño e invierno6 5'e c'ent"n )"s "ent'r"s *e)
#"r5'@s *e Br"*o#%n6 *escrito 3or 9"))e co#o 'n *on >'"n ,eo6
c"tó)ico  senti#ent"). E) te#" co#/n es e) "#or  )os "#(ientes
('có)icos  (ohe#ios *e ,in")es *e) 0I0. +o*e#os "soci"r est" 3ros" "
)" 3oes%" *e K"r%o en )o 5'e res3ect" ") *ec"*entis#o6 ") )'-o  " )os
14
"#(ientes re,in"*os. E- la ejor e-,ra de la /ro-a oderni-,a
e-/aola.

7s "*e)"nte6 se centr" en e) te"tro6  3'()ic" )"s Comedias %r%aras 6


,or#"*"s 3or )" tri)o!%" 6guila de %lasón 1;6 7omance de lo%os
1;:  Cara de plata 1;22. Se "#(ient"n en 'n #'n*o r'r") 5'e
3o*r%"#os i*enti,ic"r con G")ici" c"r"cteri8"*o 3or )" io)enci"  )"s
3"siones. Los 3erson"-es son #' in*ii*'")ist"s.

9"))eDInc)7n 'e)e " )" noe)" con )" tri)o!%" -a .uerra Carlista 1;:D
1;;6 co#3'est" 3or -os cru'ados de la causa 6 El resplandor de la
#oguera  .erialtes de antaño. N"rr" có#o se *es"rro))"ron )"s
s'cesi"s !'err"s c"r)ist"s 5'e "so)"ron e) norte *e Es3"4" en e) si!)o
0I0. A/n se not" 'n cierto tono #o*ernist"6 "'n5'e e) )en!'"-e h"
eo)'cion"*o  se conierte en #7s *es!"rr"*o 5'e en )"s o(r"s
"nteriores.
Un 3"r *e o(r"s te"tr")es *e este "'tor siren *e 3'ente entre e)
o*ernis#o  e) es3er3ento. Nos re,eri#os " arsa y licencia de la
7eina casti'a 1;2  Divinas pala%ras 1;2. A 3"rtir *e este 3'nto6 )"
o(r" *e 9"))eDInc)7n se "3"rt" *e c'")5'ier in,)'enci" )iter"ri" o *e
c'")5'ier corriente est@tic" 3"r" conertirse en ")!o "(so)'t"#ente
3erson")6 *e,ini*o 3or @) #is#o co#o esperpento. Un esperpento es
")!o ,eo6 "(s'r*o o ri*%c')o. 9"))e 'ti)i8"r7 est" 3")"(r" 3"r" re,erirse "
)" *e,or#"ción *e )" re")i*"* 3"r" *est"c"r )o 5'e tiene *e !rotesco. Es
'n" t@cnic" )iter"ri" c'" ,in")i*"* 3rinci3") es #ostr"r )" re")i*"* "
tr"@s *e )" c"ric"t'ri8"ción *e )" #is#"= )os 3erson"-es se en
*e,or#"*os6 conerti*os en #"rionet"s6 *istorsion"*os6 to*o e))o
n"rr"*o con 'n" 3ros" c"r!"*" *e iron%"  s"rc"s#o6 con concesiones
") )en!'"-e ')!"r 3erteneciente ") h"#3". E) "'tor 3reten*e h"cer 'n"
*en'nci" soci") 3or #e*io *e )" cr'e)*"* con es" socie*"* " )" 5'e
"n")i8". Est" t@cnic" c')#in" en 1;2 con )" 3'()ic"ción *e )" o(r"
te"tr") $uces de bo+emia. Un 3oet" cie!o ))"#"*o "x Estre))"6 !'i"*o
3or *on L"tino *e H%s3")is6 "!"n 3or )" noche #"*ri)e4"6 en 'n #'n*o
"(s'r*o c"r!"*o *e ti3os *e!r"*"*os  #%seros nótese )" in,)'enci" *e
)" noe)" 3ic"resc".

Kentro *e )" t@cnic" *e) es3er3ento6 la no0ela irano Banderas 1;2J


e- con-iderada na de la- obra- ae-,ra- de - a,or. r"t" so(re
'n *ict"*or his3"no"#eric"no *es3i"*"*o. L" 'ti)i8"ción *e) *i7)o!o es
#"!istr")6  "*e#7s 9"))eDInc)7n 'ti)i8" 'n !r"n n/#ero *e
"#eric"nis#os. L" tri)o!%" E) r'e*o i(@rico est7 ,or#"*" 3or -a corte
de los milagros 1;26 (iva mi dueño: 1;2:  Ba'a de espadas
1;<:. Se tr"t" *e )" "3)ic"ción *e )" t@cnic" *e) es3er3ento ") rein"*o
*e Is"(e) II6 c"r"cteri8"*o 3or )" corr'3ción  )" in-'stici".
15
ValleHInclán de-,aca "ndaen,alen,e /or la no0ela 6 el ,ea,ro.
+'e*e ser consi*er"*o 'no *e )os #e-ores *r"#"t'r!os *e) si!)o 00  'n
"*e)"nt"*o " s' tie#3o 3or s' t@cnic" te"tr"). Eo)'cionó *es*e e)
o*ernis#o ") es3er3ento6 es *ecir6 *es*e )" ex")t"ción *e )" (e))e8" 
)os "#(ientes ('có)icos " )" ex3resión *e )o ,eo6 )o re3'!n"nte6 )o
*e,or#e *e 'n" Es3"4" e#3o(reci*"  #iser"()e. En "#(os te#"s6 se
#ostró co#o to*o 'n #"estro6 "*e#7s *e en s' #"!istr") 'ti)i8"ción *e)
)en!'"-e

2. PI' B$#'$

2.1. Biblio!ra"ía

+%o B"ro-" n"ció en S"n Se("sti7n  iió6 *'r"nte


c"si to*" s' i*"6 en "*ri*. A))% est'*ió e*icin" 
se *octoró con 'n" tesis so(re E) *o)or. S' e-ercicio
co#o #@*ico ,'e (ree6 en Ceston". 9'e)e " "*ri*
*on*e entr" en cont"cto con escritores co#o A8or%n6
"e8t'...6 5'e )e ))e"n " entre!"rse " )" )iter"t'r"6 s'
!r"n oc"ción.
+'()ic" s's 3ri#eros )i(ros en 1; tr"s 'n" serie *e
co)"(or"ciones en *i"rios  reist"s. Si!'e 'n" et"3" *e
intens" )"(or 5'e con-'!" con i"-es 3or Es3"4"  E'ro3". En
1;11 3'()ic" E) 7r(o) *e )" cienci". H"st" entonces h"(%" 3'()ic"*o "6
"*e#7s *e c'entos6 "rt%c')os  ens"os6 *iecisiete noe)"s 5'e
constit'en )o #7s i#3ort"nte *e s' 3ro*'cción. S' ,"#" se conso)i*" 
s' i*" se cons"!r" " escri(ir o)i@n*ose c"*" e8 #7s se*ent"ri". En
1;$< in!res" en )" e") Ac"*e#i". K'r"nte )" G'err" Cii) 3"s" "
Fr"nci"6 3ero en 1;& se inst")" *e n'eo en "*ri*. 'ere en 1;<<.

2.2. Per-onalidad
F'e 'n so)it"rio @) #is#o en >'ent'*6 e!o)"tr%" se inc)'e entre
5'ienes est7n6 en cierto #o*o6 Ten,er#osT 3or tener #7s sensi(i)i*"* *e
)" neces"ri". 7s "*e)"nte insiste en esto *es*e otro 7n!')o= s"(i*o es
5'e s' ti#i*e8  s' es3%rit' *e in*e3en*enci"6 #7s "/n 5'e s'
#iso!ini"6 )e hicieron rech"8"r e) #"tri#onio6 " )" e8 5'e ,'sti!"(" e)
rec'rso " )" 3rostit'ción. O3tó 3or 'n" "'tore3resión " )" 5'e @) #is#o
"tri('e 'n T*ese5'i)i(rioT  'n t")"nte *e Tho#(re r"(iosoT. o*o esto se
3)"s#" en 'n r"*ic") 3esi#is#o so(re e) ho#(re  e) #'n*o= T)" i*" es
esto6 cr'e)*"*6 in!r"tit'*6 inconscienci"6 *es*@n *e )" ,'er8" 3or )"
*e(i)i*"*T6 3"r" @) e) ho#(re er" e!o%st"6 cr'e)  (r't").  sin e#("r!o6
16
B"ro-" escon*%" otr" c"r" #7s oc')t"6 )" *e 'n ho#(re co#3"sio 
tierno con )os *es")i*os  #"r!in"*os6 'n senti#ent") necesit"*o *e
c"ri4o6 hi3ersensi()e "nte e) *o)or  )" in-'stici" 5'e sent%" 'n" in#ens"
tern'r" 3or )os seres *es")i*os o #"r!in"*os. As% se o(ser"
contin'"#ente en s' o(r". Le c"r"cteri8" "*e#7s 'n" "(so)'t"
sinceri*"*= B"ro-" no 5'iere en!"4"r ni en!"4"rse " he#os isto có#o
h"()" *e s% #is#o. ") ,'e e) có*i!o #or") 5'e "3)icó h"st" )"
ex"s3er"ción6 *e "h% )" ,"#" *e hosco  *e in*ii*'")ist" intr"t"()e 5'e
t'o entre 5'ienes no s'3ieron er e) ,on*o *eso)"*o *e s' ")#".

2.3. Ideolo!ía

L" i*eo)o!%" *e B"ro-" h" 5'e consi*er"r)" *e ,or#" inse3"r"()e *e s'


te#3er"#ento. L"s i*e"s so(re e) ho#(re  e) #'n*o 5'e se
*es3ren*en *e s's o(r"s se inscri(en " )" 3er,ección en )" )%ne" *e)
3esi#is#o existenci").
Es c"r"cter%stico *e B"ro-" s' r"*ic") esce3ticis#o re)i!ioso6 soci")6
econó#ico.  ))e!"r%" " *ecir= TNo existe er*"* 3o)%tic"  soci"). L"
#is#" er*"* cient%,ic"6 #"te#7tic"6 est7 en entre*icho6  si )"
Geo#etr%" 3'e*e t"#(")e"rse so(re )"s ("ses só)i*"s *e E'c)i*es6 5'@
no )es 3o*r7 3"s"r " )os *o!#"s @ticos *e )" socie*"*T. Son 3")"(r"s
ree)"*or"s *e) *es")i#iento es3irit'") 3ro3io *e )" crisis *e 3rinci3ios
*e si!)o.
+"r" B"ro-" e) #'n*o c"rece *e senti*o6 )" i*" )e 3"rece "(s'r*"  no
")(er!" nin!'n" con,i"n8" en e) ho#(re. Est" conce3ción h'n*e s's
r"%ces en Scho3enh"'er6 e) ,i)óso,o #7s )e%*o  "*#ir"*o 3or B"ro-"6 
se re,)e-" en s's o(r"s  3erson"-es.

S' i*eo)o!%" 3o)%tic" est7 #"rc"*" 3or e) #is#o esce3ticis#o. +ese "
s's cont"ctos -'eni)es con e) "n"r5'is#o6 )o 5'e re")#ente )e "tr"%" *e)
#is#o er" )" re(e)*%"6 e) i#3')so *e#o)e*or *e )" socie*"* est"()eci*".
ech"8"(" e) co#'nis#o6 e) soci")is#o  )" *e#ocr"ci"  3ronto se
encerró en 'n r"*ic") esce3ticis#o  ))e!ó " 3roc)"#"rse 3"rti*"rio *e
'n" *ict"*'r" inte)i!ente. En #e*io *e est"s i*e"s t"n contr"*ictori"s6
5'i87 )" *e,inición #7s "3ro3i"*" ser%" )" *e T)i(er") r"*ic")T. 9o)e#os "
s' in*ii*'")is#o  " s' n')" con,i"n8" en 'n #'n*o #e-or. Ke s'
se*icente "n"r5'is#o só)o 5'e*" )" 3ost'r" iconoc)"st". Ke "h% 5'e s's
3erson"-es 3re,eri*os se"n )os incon,or#ist"s.

17
2.4. E-,ilo
+%o B"ro-" ",ir#"(" 5'e )" noe)" er" 'n" es3ecie *e c"-ón *e s"stre en
e) 5'e to*o c"(%" 5'e no er" neces"rio 'n 3)"nte"#iento 3reio6 sino
5'e )o #7s i#3ort"nte er" )" n"t'r")i*"* conse!'i*" #e*i"nte )"
es3ont"nei*"* " )" hor" *e escri(ir. Est" es )" i#3resión s'3er,ici") 5'e
3ro*'cen #'ch"s *e s's noe)"s= e3iso*ios  "conteci#ientos 3'estos
'nos *etr7s *e otros6 "n@c*ot"s6 *i"!"ciones  *i!resiones6 #')tit'* *e
3erson"-es oc"sion")es. En re")i*"*6 no er" t"n es3ont7neo co#o @)
",ir#"(" s% se 3reoc'3"(" *e )" constr'cción n"rr"ti" 6 en !ener") s's
noe)"s tienen 'n" s'ti) )%ne" estr'ct'r")6 *e c"r"cter%stic"s #' s'i
!eneris.

L" t@cnic" n"rr"ti" *e B"ro-" es so(re to*o re")ist"6 ("s"*" en )"


o(ser"ción *e "#(ientes6 sit'"ciones  3erson"-es *e )" i*" re")6 3ero
istos " tr"@s *e) 3"rtic')"r s'(-etiis#o *e) "'tor6 )o 5'e con,iere " s'
o(r" 'n c"r7cter i#3resionist".

En c'"nto " )os 3erson"-es6 )os 3rot"!onist"s6 so(ri" 3ero certer"#ente


*e)ine"*os6 s'e)en ser seres #"r!in")es o en,rent"*os " )" socie*"*6 "
eces6 c"r!"*os *e ,r'str"ción  otr"s )"n8"*os " )" "cción. Co#o "
he#os *icho6 )"s noe)"s *e B"ro-" est7n 3o()"*"s 3or #')tit'* *e
3erson"-es sec'n*"rios6 "3en"s c"r"cteri8"*os6 5'e entr"n  s")en sin
3reio "iso6 3ero 5'e "3ort"n con s' 3resenci" )" #is#" i#3resión *e
"rie*"* 5'e se enc'entr" en )" i*".

Se )e h" critic"*o s' esti)o6 " eces *es")i4"*o o *esc'i*"*o e inc)'so


incorrecto. L" er*"* es 5'e 3osee D con ")!/n ")ti("-o no si!ni,ic"tio D
'n" 3ros" c)"r"6 senci))"  es3ont7ne"6 "ntirretóric"6 co#o er" e) i*e") *e
to*os )os #ie#(ros *e s' !ener"ción6 con "('n*"nci" *e ,r"ses cort"s 
#' ex3resi"s. H" 5'e *est"c"r )"s *escri3ciones )%ric"s con )"s 5'e
B"ro-"6 ,rec'ente#ente6 re#"t" )"r!os 3"s"-es n"rr"tios  en )"s 5'e
con*ens" (ree#ente e) "#(iente  )" i#3resión *e )o n"rr"*o.

2.. 'bra
+%o B"ro-" ,'e e) #7s i#3ort"nte noe)ist" conte#3or7neo 3or s's
extr"or*in"ri"s *otes *e n"rr"*or. S' in,)'enci" 3osterior h" si*o enor#e
 )os noe)ist"s *e )" 3os!'err" sie#3re )e reconocieron co#o s'
#"estro. F'e 'n escritor ,ec'n*%si#o. S's noe)"s son #7s *e sesent".
) #is#o "!r'3ó #'ch"s *e s's noe)"s en tri)o!%"s $&6 3ero est"s

18
c)"si,ic"ciones6 con ")!'n" exce3ción6 ,rec'ente#ente c"recen *e
re)"ción entre )"s o(r"s 5'e )"s inte!r"n. H" 5'e *est"c"r )"s *istint"s
tri)o!%"s=

D !ierra (asca ,or#"*" 3or -a casa de -izgorri :19;? el Mayorazgo


de $abraz :193; 6 .alaca/n el a%enturero :199; Est" /)ti#" es 'n
e-e#3)o *e )" noe) *e "cción *e B"ro-". N"rr"6 "ni#"*"  7!i)#ente6 )"
i*" *e) "sco "rt%n Z")"c"%n= s' in,"nci"  "3ren*i8"-e 3"r" )" i*"6 )"s
tre3i*"ntes "ent'r"s *e contr"("n*ist"6 s' "nt"!onis#o con C"r)os
Oh"n*o6 e) "#or  )" #'erte tr7!ic"6 to*"%" -oen6  e) h")o *e h@roe
3o3')"r cre"*o en torno s'o.

D -a luc#a por la vida; $a busca :194;? Mala +ierba :194; 6 -urora


0o(a :19;. L" 3ri#er" es 3"r" #'chos )" o(r" #7s intens" *e) "'tor=
C'ent" )" histori" *e 'n #'ch"cho6 "n'e)6 5'e6 eni*o *e 'n 3'e()o "
"*ri*6 " 3"s"n*o 3or *iersos "#(ientes  o,icios h"st" ter#in"r en
)os s'('r(ios *e )" ci'*"*6 entre #en*i!os6 !o),os  "!os6 ") (or*e *e )"
*e)inc'enci". B"ro-"6 con intención soci") testi#oni")6 3int" *esc"rn"*" 
so#(r%"#ente6 )"s c)"ses #e*i"s ("-"s 6 3"rtic')"r#ente6 )os estr"tos
#7s #iser"()es *e )" socie*"* #"*ri)e4" *e ,in")es  co#ien8os *e
si!)o= c'"*ros *e "#(iente6 ti3os *e to*" c")"4" D 3%c"ros6 3rostit't"s6
cri#in")es6 3ro)et"rios D 6 )" #en*ici*"*  )" #iseri"  en #e*io6 "n'e)6
5'e 3or s' ,")t" *e o)'nt"*  3or )" tot") *esor!"ni8"ción soci")6 se "
*e!r"*"n*o c"*" e8 #7s6 "'n5'e no *e,initi"#ente6 en )" *i,%ci) )'ch"
3or )" i*".

D -a ra'a= A e))" 3ertenece El rbol de la ciencia, $a dama errante 6 $a


ciudad de la niebla.

A*e#7s escri(ió c'entos6 noe)"s cort"s6 )i(ros *e i"-es6 (io!r",%"s6


ens"os6... es')t"n t"#(i@n *est"c"()es s's e#ori"s6 tit')"*"s Kes*e
)" /)ti#" 'e)t" *e) c"#ino6 siete o)/#enes 5'e constit'en 'n
i#3ort"nte testi#onio *e )" 3erson")i*"* *e) "'tor  'n exce3cion")
3"nor"#" *e to*" 'n" @3oc".

19
3. E& #B'& DE &$ CIENC=$

3.1. E-,rc,ra 6 con,enido de la obra

1J Par,e> &a 0ida de n e-,dian,e en 7adridF

En est" 3"rte se #'estr"n co#o son )"s c)"ses en )" Uniersi*"* *e


e*icin"6 An*r@s #"ni,iest" s' 3reoc'3"ción ,rente " )" eo)'ción *e)
c'rso. +iens" 5'e s's est'*ios *e(er%"n se!'ir 'n" )%ne" #7s seri" 
*isci3)in"*" 3"r" 5'e 3'*ier" "3ren*er re")#ente. H"ce "#i!os Ar"ci) 
ont"ner  se ,'n*"#ent" s' *es"!r"*o con )" !ente *e 3'e()o.
Se critic" e) est"nc"#iento *e Es3"4" D #7s concret"#ente *e "*ri* D
res3ecto " )os ""nces c')t'r")es  estr'ct'r")es *e) resto *e ci'*"*es
e'ro3e"s.
En 'no *e )os c"3%t')os se inici" 'n s")to ") 3"s"*o. Corres3on*e " )"
*escri3ción *e )" in,"nci" *e) 3rot"!onist"  s' "#(iente ,"#i)i"r. H'rt"*o
se siente so)o6 so(re to*o *es*e )" #'erte *e s' #"*re6 Fer#in"6 
#"ntiene ,rec'entes 3e)e"s con s' ,"#i)i" +e*ro6 s' 3"*re "r!"rit"6
s' her#"n" +e*ro6 A)e-"n*ro  L'isito6 s's her#"nos 3or c'")5'ier

20
#otio *e(i*o " s' inco#3"ti(i)i*"*. A3"rece It'rrio86 s' t%o6 con e) c'")
#"ntiene interes"ntes coners"ciones 5'e "'*"n " An*r@s " ,or#"rse
en )" i*". E) 3rot"!onist" ex3res" s's 3ens"#ientos reo)'cion"rios6 "s%
co#o s' ",ini*"* 3or )os )'!"res 3e)i!rosos.

N"rr" )" 3oc" sensi(i)i*"* *e )" socie*"* "nte )os #'ertos en e) c"3%t')o
*e )" c)"se *e *isección.

Se c'ent" t"#(i@n co#o tr"nsc'rre e) er"no6 en e) c'") ont"ner 


An*r@s ,ort")ecen s' "#ist"*. K'r"nte e) tr"nsc'rso *e) 3erio*o esti")
An*r@s se ",icion" " )eer noe)"s.

An*r@s conoce " #'ch" !ente6 co#o Let"#en*i L"#e)"6 ho#(re


c'rioso "ssó6 chico s'3ersticioso  r"ro ","e) S"4'*o6 ,'t'ro
in!eniero  Fer#%n I("rr"6 'n chico en,er#o.

S' 3ri#er cont"cto con )" #e*icin" 3r7ctic" se ))e" " c"(o en e) Hos3it")
*e S"n >'"n *e Kios6 )o c'") )e res')t" *es"!r"*"()e  "'#ent" s'
#")est"r. Kes3'@s tr"("-" en e) Hos3it") Gener").

2K Par,e> &a- Carnaria-F

En est" 3"rte se n"rr" )" 3resent"ción *e Nin%  L')/ " H'rt"*o  s's
contin'"s s")i*"s con e))"s. A H'rt"*o no )e !'st" e) e!o%s#o *e s'
"#i!o 3"r" con e))"s6 " 5'e se "3roech" *e Nin%  5'iere 5'e @) h"!"
)o #is#o con L')/. An*r@s  L')/ se h"cen ('enos "#i!os.

An*r@s conoce " 9ir!ini"6 'n" co#"*ron" 5'e se "3roech" *e )"s


chic"s e#("r"8"*"s " )"s 5'e tr"t"6  siente re3')sión 3or e))".

Conoce t"#(i@n " 9en"nci"6 'n" "#i!" *e L')/ 5'e tr"("-" 3"r"
#"ntener " s' hi-"  " s' erno6 "no)o e) Ch","r*%n6 )os c'")es son
'nos ho)!"8"nes. En 'n" 3e)e" entre 9en"nci"  s' erno6 ") #eterse s'
hi-" " *e,en*er " s' #"ri*o6 L')/ 5'e est"(" "))% s")ió en *e,ens" *e s'
"#i!"6 ins')t"n*o " "no)o  " s' #'-er. E) ho#(re 5'iere 'n"
ex3)ic"ción *e )" ,")t"  An*r@s s"c" " Ko4" Leon"r*" *e) "3rieto6
conirti@n*ose en 'n" es3ecie *e h@roe 3"r" e))".

+or /)ti#o en este c"3%t')o se n"rr" )" i*" *e )"s c)"ses ("-"s  An*r@s
5'iere co#ent"r)"s con s' t%o 3"r" s"(er s' o3inión.

3K Par,e> (ri-,e5a 6 dolore-F

21
En este "3"rt"*o *e )" o(r"6 3o*e#os "3reci"r c)"r"#ente e) ,'erte
c"r7cter "'to(io!r7,ico *e )" noe)". L'isito6 e) her#"no 3e5'e4o *e
An*r@s6 e#3eor" *e s' en,er#e*"*. An*r@s *e*'ce 5'e se tr"t" *e
t'(erc')osis6 3or )o 5'e *e(e c"#(i"r *e "ires 3"r" ,ort")ecerse. Unos
3ri#os *e Kon +e*ro tienen en 9")enci" 'n"s c"s"s 5'e 3o*r%"n
conenir " )" ,"#i)i" H'rt"*o6  An*r@s i"-" h"st" 'n" *e e))"s 3"r"
co#3ro("r s' est"*o. +oco *es3'@s se #'*"n " e))"6 con )"
consi!'iente #e-or" *e) est"*o *e s")'* *e) her#"no #enor. 7s t"r*e6
se #'*"n *e n'eo " )" c"s" *e s's 3ri#os en )" ci'*"*. An*r@s se
o3one " esto6 3'es no )o e coneniente 3"r" )" s")'* *e s' her#"no6
3ero ,in")#ente "ce3t". L'e!o e#3ie8" " est'*i"r )"s "si!n"t'r"s *e)
Koctor"*o  'e)e " "*ri* 3"r" ex"#in"rse. " 3or /)ti#o6 i"-" " 'n
3'e()o en B'r!os 3"r" s'stit'ir " 'n #@*ico *'r"nte *os #eses
entonces reci(e )" c"rt" *e s' her#"n" cont7n*o)e )" #'erte *e s'
her#"no. +ero " es *e#"si"*o t"r*e 3"r" ir " er)o6 3'es h"n 3"s"*o
#'chos *%"s *es*e 5'e se enió )" c"rt"  " h" si*o enterr"*o.

Q'@ h" *e "'to(io!r7,ico en este c"3%t')o

K"r%o6 e) her#"no *e B"ro-"6 #'rió "ntes *e 5'e )" ,"#i)i" *e @ste se


tr"s)"*"r" 3"r" iir en B'r-"sot6 'n 3'e()o cerc"no " 9")enci". A*e#7s6
B"ro-" consi!'ió e) Koctor"*o con )" tesis tit')"*" E) *o)or. Est'*io *e
3sicoD,%sic" -'sto *es3'@s *e )" #'erte *e K"r%o  no "ntes6 co#o
oc'rre en )" noe)". "#(i@n h" 5'e *est"c"r 5'e B"ro-" est'o
tr"("-"n*o co#o #@*ico 'nos "4os en 'n 3'e()o6 h"st" 5'e *eci*ió
"("n*on"r  *e*ic"rse " otr"s cos"s.

"nto >')io Ar"ci) co#o ont"ner6 re3resent"n *os co#3"4eros


er*"*eros *e B"ro-"6 C"r)os 9enero  +e*ro i' K"ets6 #encion"*os "
#en'*o en s's #e#ori"s6 so(re to*o en )" 3"rte Ke est'*i"nte *e
#e*icin"6 *e F"#i)i"6 in,"nci"  -'ent'*.

E) t%o It'rrio8 es 'n 3erson"-e 5'e h"(%" "3"reci*o "ntes en L" K"#"
err"nte6 "'n5'e con *istint"s c"r"cter%stic"s6  5'e "s'#e 'n 3"3e)
i#3ort"nte en est" noe)". Se ins3ir" en 'n t%oD3ri#o *e) noe)ist"
))"#"*o >'sto Go4i6 5'e i%" en "*ri*6  " 5'ien e) -oen B"ro-" so)%"
er " #en'*o. etr"t"*o 3or B"ro-" co#o 'n ho#(re ori!in")6 oc'rrente6
e in*ii*'")ist"6 5'e h"(%" e#3e8"*o )" c"rrer" *e in!eniero #i)it"r6
3ero 5'e no )" "c"(ó. L'e!o est'*ió )" *e "(o!"*o6 5'e t"#(i@n *e-ó "
#e*io "c"("r6  3or ,in se hi8o #@*ico No o(st"nte no h"(r%" 3or 5'@

22
creer 5'e )"s i*e"s 5'e ex3res" It'rrio8 " )o )"r!o *e )" o(r"
corres3on*"n sie#3re " )" #"ner" *e 3ens"r *e >'sto Go4i.

Antonio L"#e)" "3"rece t"#(i@n (ree#ente en otr"s noe)"s *e B"ro-".


Co#o >')io Ar"ci)  ont"ner6 ,'e 'n conoci*o *e B"ro-" en s's "4os *e
est'*i"nte6  5'e es inc)'i*o en )" noe)" sin otr" #o*i,ic"ción 5'e s'
no#(re.

4K Par,e> Ini-icione-F

Plan "ilo-ó"ico

An*r@s o)ió " "*ri*6 enió *inero " "r!"rit"  en )" Bi()iotec"
N"cion") se encontró con Fer#%n I("rr" " c'r"*o. F'e " s' c"s"  )e
ense4ó s's inentos 5'er%" s"c"r 3"tente *e #'chos6 co#o *e 'n"s
))"nt"s 5'e )'e!o s")ieron ") #erc"*o. +or )"s t"r*es i(" " c"s" *e
It'rrio8 "8ote" *e E3ic'ro 5'ien6 h"()"n*o *e )" c"rrer" *e #e*icin"6
*ec%" 5'e )os 3ro,esores no ten%"n #7s ,in")i*"* 5'e co(r"r s' s'e)*o.
An*r@s *ec%" 5'e *e 3roecto *e i*" 5'er%" ser in*e3en*iente 
('sc"(" en )" ,i)oso,%" *e "nt  Scho3enh"'er. S' t%o )e "conse-ó )eer "
)os in!)eses Ho((es6 An*r@s est7 re")#ente "n!'sti"*o  s' t%o )e *ice
5'e est7 3er*i*o6 5'e 3ens"r co#o @) no )e " " ))e"r " n"*" ('eno.
An*r@s co#ien8" " *e,en*er " "nt #ientr"s 5'e It'rrio8 *ice 5'e to*o )o
5'e @) *ice son cos"s "(s'r*"s. L" *isc'sión entre It'rrio8  An*r@s
iene " ser "5'% 'n" contr"3osición *e) 3r"!#"tis#o ,i)osó,ico  e)
'ti)it"ris#o in!)@s. Los conce3tos *e es3"cio6 tie#3o6  c"'s")i*"* son
3ro3ie*"*es *e )" inte)i!enci" h'#"n"  no *e )" #is#" re")i*"*.

K Par,e> &a eL/eriencia en el /ebloF

En este c"3%t')o co(r"n !r"n i#3ort"nci" )"s 3"rtes *escri3ti"s6 3'es


nos h"cen 'n" i*e" *e) ,"(')oso 3"is"-e c"ste))"no *e A)co)e" *e)
C"#3o. Con #' 3ocos tr"8os co#o 'n *i('-o sin "c"("r 3o*e#os
*iis"r )os #is#os 3"is"-es 5'e An*r@s6 *e-"n*o 3oco es3"cio 3"r" )"
*'*"6 t"nto so(re )os co)ores co#o so(re )os *et"))es *e )os 3r"*os *e)
3'e()o cit"*o "nterior#ente. A*e#7s6 *escri(e con 3recisión 3)o#i8" e)
3'e()o  s' c)i#"6 es *ecir6 nos tr"ns#ite es" sens"ción *e (ochorno 
c")or inso3ort"()e6 co#o 3or e-e#3)o6 c'"n*o An*r@s  )os tres i"-"ntes
"n ") c"sino= ... Kes3'@s *e co#er6 An*r@s  )os tres i"-"ntes ,'eron "
to#"r c",@ ") c"sino. H"c%" en )" c"))e 'n c")or es3"ntoso e) "ire en%"
en r7,"!"s sec"s co#o s")i*"s *e 'n horno. No se 3o*%" #ir"r " *erech"

23
 " i85'ier*" )"s c"s"s6 ()"nc"s co#o )" niee6 re(o8"*"s en c")6
reer(er"("n est" )'8 %i*"  cr'e) h"st" *e-"r)e " 'no cie!o.

+or otr" 3"rte6 t"#(i@n son #' i#3ort"ntes )"s 3"rtes n"rr"ti"s
*es3'@s *e 'n c"3%t')o en e) 5'e *est"c"n )os *i7)o!os6 se escri(en
37rr",os )"r!os6 con 3ocos 3'ntos  #'ch"s co#"s6 )o 5'e h"ce 'n"
)ect'r" #' )ent". En ciert" 3"rte6 este hecho nos tr"ns#ite t"#(i@n )"
3es"*e8 *e )" i*" en e) 3'e()o6  e) const"nte "('rri#iento *e An*r@s
H'rt"*o.

'/o-ición ca/oMcidad

L" i*e" *e conocer Es3"4"6 )" c'") est"(" #' "rr"i!"*"  c)"r" en )os
-óenes *e es" !ener"ción6 ,'e )" 3rec'rsor" *e #'ch"s in5'iet'*es *e
)os -óenes *e ho en *%"  5'e entronc" con )" in5'iet'* *e conocer )"
tierr"  )os 3'e()os *e Es3"4".

An*r@s H'rt"*o se #'ee en 'n" socie*"* in#ers" en )"s #7s *iers"s


#iseri"s  )"cr"s soci")es6 3ero )" re")i*"* es3"4o)" se estr'ct'r" #7s
#"rc"*"#ente en )" contr"3osición c"#3oVci'*"*.

E) #'n*o r'r") A)co)e" *e) c"#3o es 'n #'n*o in#ói) co#o e) 3ro3io
An*r@s H'rt"*o *ice= T...'n ce#enterio (ien c'i*"*oT 3resi*i*o 3or )"
3"sii*"*  )" inso)i*"ri*"* *e s's !entes "nte )"s in-'stici"s. +")"(r"s
co#o e!o%s#o6 3re-'icios6 eni*i"6 cr'e)*"*6 etc.6 son )"s 5'e so(res")en
en s' 3int'r". Es 'n 3'e()o ,icticio ") 5'e B"ro-" *" c"r"cter%stic"s t%3ic"s
*e 'n 3'e()o #"nche!o. As%6 s' cr%tic" socioD3o)%tic" 3reten*e ser *e
c"r7cter n"cion")

L" ci'*"*6 "*ri*6 es T'n c"#3o *e ceni8"T 3or *on*e *isc'rre 'n" Ti*"
sin i*"T. Ke n'eo se nos 3resent"n #'estr"s *e )" #7s "(so)'t"
#iseri"6 con )" 5'e se co*e" )" *es3reoc'3"ción *e )os 3'*ientes6 *e )os
Tse4oritos -'er!'ist"sT.

AK Par,e> &a eL/eriencia en 7adrid

Encen,ro- con an,i!o- ai!o- 6 con &l

C'"n*o An*r@s ))e!" " "*ri*6 e) 3ri#er conoci*o 5'e enc'entr" es " s'
t%o It'rrio86 con e) 5'e #"ntiene 'n" coners"ción so(re s' ex3erienci"
en e) 3'e()o o )" sit'"ción *e Es3"4".

24
7s t"r*e enc'entr" " ont"ner. Con @ste coners" so(re >')io e) c'")
3"rece 5'e h" esc")"*o ("st"nte en )" i*"6 "'n5'e *e 'n" #"ner" 3oco
honros"...6  C"4i8o6 5'e tiene 'n 3erió*ico *e c"rnicer%"  5'e
#"ntiene 'n" ,or#" *e i*" triste se!/n An*r@s. K%"s #7s t"r*e se
enc'entr" con >')io6 e) c'") )e 3resent" s' 3'nto *e ist" so(re s'
sit'"ción6  con Fer#%n I("rr"6 e) c'") est7 3ens"n*o en i"-"r " B@)!ic"6
" 5'e en Es3"4" es i#3osi()e h"cerse c"#ino en e) #'n*o *e )os
inentos *e(i*o6 en 3"rte6 " )" sit'"ción *e est"nc"#iento 5'e ie e)
3"%s.

Fin")#ente se enc'entr" con L')/. Este es 'n 3'nto *ecisio en )"


histori"6 3'es este 3erson"-e interiene not"()e#ente en e) est"*o *e
7ni#o *e) 3rot"!onist"6 "*e#7s *e conertirse6 3or ,in6 en 'nos *e )os
3erson"-es 3rinci3")es #7s i#3ort"ntes con s' *ec)"r"ción #'t'" *e
"#or.

E0olción del carác,er de $ndr- *r,ado

+o*e#os "3reci"r en este c"3%t')o 'n" ciert" eo)'ción *e) c"r7cter *e


An*r@s6 *e(i*o " s' n'eo tr"("-o6 en !r"n 3"rte. Un "#i!o *e Kon
+e*ro )e o,rece 'n tr"("-o co#o #@*ico *e hi!iene6 e) c'") "ce3t"6 no
#' !'stos"#ente. En este 3er%o*o6 e) c"r7cter *e An*r@s se 'e)e
#7s "!rio6 e inc)'so #e "treer%" " *ecir6 #7s "ntisoci") 5'e en e) resto
*e )" o(r"6 si c"(e. A5'% "*o3t" 'n !r"n 3"3e) L')/6 co#o %" *e
esc"3e *e An*r@s. Es *ecir6 L')/  s' tien*"6 co#o e) 3ro3io B"ro-" *ice6
se conierte en 'n o"sis 3"r" An*r@s6 e) /nico )'!"r en e) 5'e e)
3rot"!onist" se enc'entr" " !'sto. Ke este #o*o6 )"s isit"s " L')/ se
h"cen c"*" e8 #7s ,rec'entes6 h"st" 5'e6 ))e!"*o cierto 3'nto6 "c"("
3or *ec)"r"r)e s's senti#ientos *e "#or.

Idea- -obre el aor

An*r@s *e#'estr" en este c"3%t')o 'n" ,i)oso,%" "#oros" ("st"nte


c'rios". E) 3rot"!onist" "se!'r" 5'e6 co#o en )" #e*icin" "nti!'"6 h"
*os 3roce*i#ientos= )" ")o3"t%"6 5'e consiste en )" ne'tr")i8"ción6 es
*ecir6 )os contr"rios se c'r"n con )os contr"rios6  )" ho#eo3"t%"6 5'e
consiste en 5'e )os se#e-"ntes se c'r"n con )os se#e-"ntes. E) 3ri#er
3roce*i#iento iene " *ecir 5'e )"s 3erson"s 5'e son ,%sic"#ente
*i,erentes  se en"#or"n6 es 3or5'e son #' inse!'ros *e s% #is#os 
*e s' c'er3o6 en c"#(io6 )"s 3erson"s i!'")es 5'e se en"#or"n6 son
3e*"ntes  en!re%*os6 3'es con,%"n en s' ,%sico.

25
"#(i@n 3osee 'n" teor%" so(re e) "#or6 ") 5'e consi*er" 'n" #e8c)"
entre e) instinto ,etichist"  e) sex'"). Es *ecir6 e) sexo e#3'-" ") ho#(re
" )" #'-er  iceers"6 3ero ))e!" 'n #o#ento en e) 5'e se e#3ie8" "
i*e")i8"r " )" 3erson" es c'"n*o e#3ie8" " "ct'"r e) ,etichis#o.

K Par,e> &a eL/eriencia del ijoF

Vida ne0a> ,rabajo 6 a,rionio

A5'% co#ien8" 'n" n'e" et"3" 3"r" An*r@s. Un" et"3" en )" 5'e6 ")
contr"rio 5'e en )"s "nteriores6 *est"c"n )" c")#"  )" ,e)ici*"*. An*r@s
consi!'e 'n n'eo tr"("-o co#o tr"*'ctor *e )i(ros cient%,icos6 5'e )e
3ro*'ce 'n" !r"n tr"n5'i)i*"* ") no tener 5'e est"r en cont"cto con e)
3/()ico6  "*e#7s se c"s" con L')/6 con )" 5'e consi!'e 'n" !r"n
est"(i)i*"* e#ocion"). +ero to*o esto 5'e*" tr'nc"*o con e) e#("r"8o
*e L')/6 e) c'") 3ro*'ce 'n !r"n i#3"cto en An*r@s. A 3"rtir *e "5'%6 )"
tr"n5'i)i*"*  est"(i)i*"* co#ien8"n " *es"necerse6 h"st" 5'e ))e!" e)
*esen)"ce ,in").

3.2. Per-onaje-

En torno " An*r@s H'rt"*o "3"recen #')tit'* *e 3erson"-es6 3rinci3")es6


sec'n*"rios  co)ectios6 c"r"cteri8"*os *e *i,erente ,or#" 'nos  otros
 5'e6 -'nto " )os "#(ientes 3resent"*os t"#(i@n en )" noe)"6 "'*"n "
*"rnos 'n" i*e" *e )" re")i*"*  )" i*" es3"4o)" en e) tr7nsito *e) si!)o
0I0 ") 00.

+o*e#os "!r'3"r )os 3erson"-es en=

• +rinci3")es= An*r@s6 L')/6 It'rrio8.

• Sec'n*"rios= 3"*re6 "#i!os6 her#"nos6 3erson"s 5'e )e ro*e"n...

• +erson"-es co)ectios.

• +ESONA>ES +INCI+ALES=

26
H$ndr- *r,ado.

S' c"r"cteri8"ción se con,i!'r" 3"')"tin"#ente. B"ro-" se inc)in" 3or )"


3int'r" 3ro!resi"6 i"  r73i*". ec'rre6 3or e-e#3)o=

• A )" contr"3osición *e) 3erson"-e o *e s's i*e"s con )"s *e otro


3erson"-e= B"ro-" co#ien8" c"r"cteri8"n*o " An*r@s en e) c"3%t')o
tercero en contr"ste con s' ,"#i)i". H"()" *e s' 3"*re6 *e s'
*es"c'er*o con @)6 *e) contr"ste *e )"s i*e"s 3o)%tic"s *e 'no  *e
otro...

• Los 3erson"-es se c"r"cteri8"n t"#(i@n 3ro!resi"#ente #e*i"nte


s' "ct'"ción  s's 3ro3i"s 3")"(r"s. Los *e,ine 3oco " 3oco6 en
sit'"ción.

• A) ,in") *e) 3ri#er c"3%t')o " co#ien8" )" c"r"cteri8"ción *e


H'rt"*o6 5'e ir7 co#3)et7n*ose en )os si!'ientes c"3%t')os6 h"st"
e) ,in") *e )" noe)"6 " 5'e An*r@s " eo)'cion"n*o " )o )"r!o *e
@st"  " "*5'irien*o es3esor h'#"no.

Se nos 3resent" co#o 'n -oen h'#"no6 !eneroso6 "nti('r!'@s6


ent'si"st" *e Es3ronce*"6 B"ro-" nos h"()" *e s's !'stos  s's
o3iniones en si!'ientes c"3%t')os6 co#3"r7n*o)e6 3or e-e#3)o con >')io
Ar"ci) con 5'ien H'rt"*o est7 #' en *es"c'er*o en c'"nto " s's i*e"s.

An*r@s H'rt"*o es 'n -oen #@*ico sin oc"ción6 esc@3tico  con !r"n
senti*o cr%tico. Se nos #'estr" s' 3esi#is#o6 3or e-e#3)o6 en s' 3"so
3or e) hos3it") *e S"n >'"n *e Kios6 s' *e3resión  s' #e)"nco)%"6 )o 5'e
)e h"ce est"r tot")#ente en *es"c'er*o con )" ,i)oso,%" *e Scho3enh"'er.
Se nos #'estr" t"#(i@n es" tern'r" 5'e siente 3or )os seres #7s
*es")i*os  s' ex")t"ción h'#"nit"ri"6 t"#(i@n en e) hos3it")6 en s'
en,rent"#iento 3or e) #@*ico " c"'s" *e )o oc'rri*o con )" en,er#"  s'
!"to.

ene#os t"#(i@n *"tos *e s' i*eo)o!%"6 3or e-e#3)o6 3or )" i#3resión
5'e 3ro*'ce en An*r@s H'rt"*o e) #eetin! *e "n"r5'ist"s6 h"cien*o
B"ro-" 'n" ")'sión " s's i*e"s 3o)%tic"s.

Ke "5'%6 *e )os contr"stes *e H'rt"*o con otros 3erson"-es6  *e s'


"ct'"ción " )o )"r!o *e )" noe)"6 se *es3ren*e )" 3erson")i*"* *e
An*r@s H'rt"*o6 3erson"-e 3rinci3")  3rot"!onist" *e E) 7r(o) *e )"
cienci"= es 'n -oen *esconcert"*o6 5'e no enc'entr" 'n siste#" *e
27
i*e"s en 5'e ("s"r s' i*"6 ni si5'ier" en )" inte)ect'")i*"* constit'e
'no *e )os ex3onentes *e )os con,)ictos existenci")es *e) inte)ect'") *e)
si!)o 00 ")tern"n en @) )" i)'sión  )" *esi)'sión  s' *esen!"4o "
"'#ent"n*o " )o )"r!o *e )" noe)" es 'n 3erson"-e "ntisoci") 5'e siente
*es3recio 3or e) rico  si#3"t%" 3or e) 3o(re6 o*i" )" socie*"*6 )e h"ce
*"4o6 sentirse #") no enc'entr" " n"*" 5'e )e !'ste o )e h"!" ,e)i8.

S' ,'er8" *e o)'nt"*  #'estr"s *e "cción o interención son c"*" e8


#7s esc"s"s  "n s'stit'@n*ose 3or )" "t"r"xi"6 e) esce3ticis#o6 s'
"3"t%"  "(')i" sin re#e*io.

C'"n*o An*r@s se h"ce #@*ico *e !ente 3o(re6 s' có)er" e irrit"ción "n
crecien*o c"*" e8 #7s6 h"st" e) 3'nto *e 5'e " t"#3oco siente es"
tern'r" 3or )os seres *es")i*os *e) 3rinci3io *e )" noe)". "n so)o
3'e*e sentir *is!'sto6 #o)esti"  *esi)'sión.

Enc'entr" 'n o"sis *e tr"n5'i)i*"* ") c"s"rse con L')/. Est7 enc"nt"*o
con s' #'-er6 s' ,"#i)i"  s' c"s"  consi!'e 'n tr"("-o co#o tr"*'ctor6
5'e t"#(i@n )e h"ce ,e)i8. A 3es"r *e esto6 An*r@s ten%" 'n" 3re#onición6
3resent%" 5'e tr"s es" n'e" i)'sión en*r%" *e n'eo )" *esi)'sión6 e)
*o)or... Sent%" 5'e en s' i*" h"(%" 'n" ent"n" "(iert" " 'n "(is#o 
te#%" 5'e este o)ier" " "(rirse "nte s's 3ies.

C'"n*o L')/  e) ni4o #'eren6 An*r@s 3ier*e s' con,i"n8" en )" cienci"6
") no 3o*er )" #e*icin" s")"r " s' es3os"6  t"n só)o )e 5'e*" )"
co#3"sión *e )os *e#7s. An*r@s6 inc"3"8 *e se!'ir so3ort"n*o )"s
ex3erienci"s *e )" i*"6 se s'ici*". F'e "c"so )" i*" *e An*r@s
H'rt"*o 'n" i*" "c%" C"(e 3re!'nt"rse tr"s este /)ti#o c"3%t')o.

H&l.

L')/6 co#o 3erson"-e 3rinci3")6 es c"r"cteri8"*" 3"')"tin"#ente6 ") i!'")


5'e H'rt"*o o It'rrio8. +"rece6 en 'n 3rinci3io6 5'e no " " tener t"nt"
i#3ort"nci" co#o co(r" ") ,in").

L')/ es )" es3os" *e H'rt"*o  es 'n 3erson"-e inent"*o6 'n in!re*iente


noe)esco6 'no *e esos es3)@n*i*os ti3os *e #'-eres ,rec'entes en
B"ro-".

B"ro-" *e*ic" *os c"3%t')os " este 3erson"-e=

28
1º Se nos 3resent" co#o 'n 3ro*'cto #"rchito 3or e) tr"("-o6 )" #iseri" 
)" inte)i!enci"6 se *" 'n" *escri3ción ,%sic" *e e))"  se )" 3resent" en
contr"ste con s' her#"n" Nin%. Anti37tic"  !r"cios"6 con sonris" *e
#")ici"6 *ec%" horrores6 )/ci*"  #or*"8...

2º H"()" *e s' c"r7cter6 es 'n 3erson"-e con 'n ,on*o #' h'#"no 
#' no()e6 to)er"nte6 *esen,"*"*"6 ,r"nc"6 no "ce3t"(" *erechos ni
3r7ctic"s soci")es...

L')/ siente6 ") i!'") 5'e An*r@s  B"ro-" t"#(i@n6 es" tern'r" 3or )os
seres *es")i*os6 es sincer"6 tiene e) ",7n *e "n")i8"r)o to*o... En )os
r"s!os *e L')/ 3o*e#os er 3roect"*o e) t")"nte *e B"ro-"6 5'e inc)'so
*e*ic" 'n c"3%t')o " este 3erson"-e en s's #e#ori"s.

Es 'n 3erson"-e insi!ni,ic"nte en 3rinci3io6 5'e co(r" 'n *es"rro))o


"'tóno#o  3ro!resi"#ente se h"ce #7s i#3ort"nte en )" noe)" h"st"
conertirse en 'n 3erson"-e 3rinci3")..

HI,rrio5.

Se nos 3resent" 3or 3ri#er" e8 en )" se!'n*" 3"rte *e )" noe)" en e)
c"3%t')o ))"#"*o L" cr'e)*"* 'niers")  co#ien8" "h% s' c"r"cteri8"ción6
5'e contin/" " )o )"r!o *e )"s "3"riciones *e este 3erson"-e en )" noe)".

Es 'n ,i)óso,o esc@3tico6 3ero #7s re")ist" 5'e An*r@s6 5'e re3resent" ")
B"ro-" "*'ro. B"ro-" se sire *e @) 3"r" to*"s )"s *isc'siones 3o)%tic"s
 3"r" ex3oner )"s 3reoc'3"ciones *e )" @3oc".

En )" c'"rt" 3"rte *e )" noe)" An*r@s e It'rrio8 #"ntienen 'n" )"r!"
coners"ción en 5'e se c"r"cteri8" " este /)ti#o #e*i"nte )" ex3osición
*e s's i*e"s o #e*i"nte )" contr"3osición *e s's i*e"s  )"s *e s'
so(rino.

• +ESONA>ES SECUNKAIOS=

B"ro-" c"r"cteri8" " estos 3erson"-es con tr"8os r73i*os6 "'n5'e


t"#(i@n se *etiene en e))os. Se tr"8"n estos 3erson"-es #7s o #enos
r73i*o6 se!/n )" inci*enci" o re3erc'sión 5'e ten!"n en )os 3erson"-es
3rinci3")es. Los tr"8os son #7s r73i*os c'"nto #7s e3isó*ico es e)
3erson"-e.

29
S' ,i!'r"6 3or )o !ener")6 se nos *" #'ch"s eces c"r!"*" *e 'n" !r"n
iron%"  senti*o s"t%rico  otr"s eces ))enos *e tern'r" o *e co#3"sión.

&i-i,o6 e) her#"no *e An*r@s. C"r"cteri8"*o con #'ch" tern'r".

S' 3"*re6 *e c'" c"r"cteri8"ción se sire 3"r" c"r"cteri8"r t"#(i@n "


An*r@s en )" 3ri#er" 3"rte *e )" noe)"6 *"*"s )"s *i,erenci"s entre e))os.
Kes3ótico6 "r(itr"rio...

A#i!os *e An*r@s co#o $racil c%nico6 ii*or  sin escr/3')os 


7on,aner6 " )os 5'e t"#(i@n c"r"cteri8" con res3ecto " An*r@s.

Villa--= "'tor *r"#7tico 5'e se nos 3resent" en L"s #osc"s6 ins3ir"*o


en e) escritor A)e-"n*ro S"W" 5'e sirió " 9"))e Inc)7n co#o #o*e)o 3"r"
e) "x Estre))" *e L'ces *e Bohe#i"6  5'e "3"rece *e n'eo en e)
c"3%t')o -a muerte de (illas/s .

7anolo el Ca"andín= 'n ch')"3o erno *e )" se4or" Venancia6 5'e


i%" " cost" *e e))"  5'e 3ertenece ") #'n*o *e L')/.

En oc"siones6 e) *etenerse en 'n 3erson"-e no se -'sti,ic" 3or


necesi*"*es *e) "r!'#ento centr")6 sino 3or es" ten*enci" *e B"ro-" "
entretenerse en e) c"#ino.

• OOS +ESONA>ES=

+or /)ti#o h" 'n" "#3)%si#" !")er%" *e 3erson"-es r73i*"#ente


tr"8"*os 5'e son 3erson"-es co)ectios  5'e constit'en e) "#(iente6 e)
te)ón *e ,on*o *e )" noe)"= )os 3ro,esores6 )"s !entes *e) 3'e()o6 )os
")'#nos *e )" 'niersi*"*...

3.3. (ea-

Crí,ica -ocial. L" re3resent"ción *e) 3'e()o no )e ,"orece en "(so)'to 


3one *e re)iee e) )"*o triste e i!nor"nte *e )" !ente *e) c"#3o. +ero )"
noe)" t"#(i@n critic" )" socie*"* ('r!'es" *e "*ri*  Es3"4" en
!ener"). En 'n" coners"ción con 'n "#i!o h"()"n *e có#o no se 3'e*e
h"cer inesti!"ciones #@*ic"s seri"s en Es3"4". An*r@s t"#(i@n
#'estr" s' *is!'sto 3or )"s corri*"s *e toros  *ice 5'e es 'n" ,iest"
s"n!rient". Otro e-e#3)o es c'"n*o An*r@s i"-" en tren  'n extr"n-ero
*ice 5'e Es3"4" es #iser"()e  "tr"s"*o.

30
Cla-e- -ociale-. B"ro-" h"ce hinc"3i@ en )" creciente )"!'n" entre )os
ricos  )os 3o(res. An*r@s ))e!" " o*i"r " )os ricos  sentir in*i,erenci" 3or
)os 3o(res.

Ciencia. An*r@s 5'iere ))e!"r " )" er*"* cient%,ic". Se!/n )" Bi()i"6 e)
7r(o) *e )" cienci" es 'no *e *os 7r(o)es 5'e est"("n en e) -"r*%n *e
E*@n. En 'n" *e )"s coners"ciones con s' t%o6 h"()"n *e est" histori"
(%()ic" en )" 5'e Kios *ice 5'e e) ,r'to "!rio *e) 7r(o) *e )" cienci"
ter#in"r7 3or *estr'ir )" h'#"ni*"*. An*r@s *ice 5'e "nt h" si*o Te)
!r"n *estr'ctor *e )" #entir" !recoDse#%tic"T  5'e tr"s "nt no 5'e*"
#7s 5'e T'n c"#ino estrecho  3enoso= )" Cienci"T.

7al,ra,o a la- jere-. H" #'chos e-e#3)os *e) #")tr"to *e )"s


#'-eres. En s' 3'esto *e #@*ico *e hi!iene6 An*r@s *esc'(re co#o )"s
ce)estin"s #")tr"t"n " )"s 3rostit't"s *e s's ('r*e)es  )"s tr"t"n co#o
esc)""s. Otro e-e#3)o *e )" #iso!ini"6 es s' "#i!o >')io 5'e 5'iere 5'e
s' #'-er )'8c" co5'et"  *icen 5'e )" 3rostit'e. Este #is#o "#i!o se
"c'est" con )" her#"n" *e L')/  )'e!o se nie!" " c"s"rse con e))".

7anieí-o. En "ri"s 3"rtes *e) )i(ro6 )os 3erson"-es *ii*en " )"
h'#"ni*"* en *os c)"ses. E) *octor It'rrio8 *ii*e " )" !ente en ti3os
i(@ricos  ti3os se#it"s. Otro 3erson"-e6 Anto4ito6 c)"si,ic" " )"s #'-eres
en *os c"te!or%"s= )"s 3o(res 3"r" *iertirse  )"s ric"s 3"r" c"s"rse 3or
s' *inero.

De-il-ión. Es 'n te#" 3rinci3") *e )" noe)". Co#ien8" con )"


e*'c"ción6 c'"n*o An*r@s se *esi)'sion" con )os 3ro,esores6 )os #@*icos
5'e #")tr"t"n " )"s en,er#er"s  )" ,")t" *e sensi(i)i*"*. En 'n"
coners"ción *e )" c'"rt" 3"rte6 An*r@s *ice= TLos 3ro,esores no siren
#7s 5'e 3"r" e) e#(r'teci#iento #etó*ico *e )" -'ent'* est'*ios"T.
7s "*e)"nte se *esi)'sion" con e) 3'e()o  s's h"(it"ntes. "#(i@n )e
3rooc"n *esi)'sión e) e!o%s#o6 e) #")tr"to *e )"s #'-eres  )" *iisión
entre c)"ses soci")es er otros te#"s.

E!oí-o 6 "al,a de co/a-ión. En e) 3'e()o6 An*r@s "tien*e " 'n" *e


)os 3"cientes *e) *octor S7nche86 5'ien h" i*o " er )os toros6  )e
reco#ien*" " )" 3"ciente " 5'e cons')te con 'n es3eci")ist" en "*ri*
3or s' !r"e est"*o *e s")'*. C'"n*o e) *octor S7nche8 se enter"6 se
en,"*" con An*r@s 3or5'e si )" #'-er " " 'n es3eci")ist"6 3er*er7 ese
Tne!ocioT.
31
<ilo-o"ía. En )"s coners"ciones ,i)osó,ic"s6 s' t%o *e,ien*e e)
3r"!#"tis#o "n!)os"-ón  An*r@s "(o!" 3or e) i*e")is#o ")e#7n *e "nt
 Scho3enh"'er. A An*r@s )e 3reoc'3"n #7s )"s i*e"s  )os senti#ientos
*e )os en,er#os 5'e )os s%nto#"s *e )"s en,er#e*"*es.

$n,i-ei,i-o. En "ri"s *isc'siones An*r@s c')3" " )os -'*%os  h"st"


3"rece "*e)"nt"r *e #"ner" in5'iet"nte e) Ho)oc"'sto. En 'n"
coners"ción con s' t%o en )" c'"rt" 3"rte *ice= THo6 *es3'@s *e si!)os
*e *o#in"ción se#%tic"6 e) #'n*o 'e)e " )" cor*'r"6  )" er*"*
"3"rece co#o 'n" "'ror" 37)i*" tr"s *e )os terrores *e )" noche. X...Y S%6
eso *e,ine e) c"r7cter se#%tico6 )" con,i"n8"6 e) o3ti#is#o6 e)
o3ort'nis#o... o*o eso tiene 5'e *es"3"recer. L" #ent")i*"* cient%,ic"
*e )os ho#(res *e) norte *e E'ro3" )o ("rrer7T.

4. V$&'#$CI%N

E) 7r(o) *e )" cienci" #e h" 3"reci*o 'n" o(r" ("st"nte interes"nte6 en
3ri#er )'!"r 3or5'e es *istint" *e )o 5'e )eo nor#")#ente 6 en se!'n*o
)'!"r6 3or5'e es 'n" noe)" 5'e nos h"ce re,)exion"r so(re )" i*" 6 " )"
e86 nos "'*" " ,or#"r 'n" )i!er" conce3ción so(re )" #is#".
B"-o #i 3'nto *e ist" es ("st"nte "#en"6 exce3t'"n*o ")!'nos *i7)o!os
*e An*r@s H'rt"*o con s' t%o It'rrio86 en )os 5'e An*r@s tr"t" *e ('sc"r
'n" ,i)oso,%" *istint" o "#(os *isc'ten so(re e) Mr(o) *e )" Cienci"  e)
Mr(o) *e )" 9i*" 3"r" enten*er)os h" 5'e tener ("st"ntes
conoci#ientos so(re ,i)oso,%". +or otro )"*o6 otro 3'nto en e) 5'e e) "'tor
se extien*e *e#"si"*o son )"s *escri3ciones6 so(re to*o *e 3"is"-es6
co#o e) *e) 3'e()o *e 9")enci" *on*e tr"s)"*"n " L'isito o e) interior *e
)" c"s" *e *icho 3'e()o. +or )o *e#7s6 #e h" !'st"*o6 " 5'e he
conoci*o )" re")i*"* es3"4o)" *e )" @3oc" *es*e 'n 3'nto *e ist" cr%tico
5'e nos "'*" " ,or#"r 'n" i*e" contr"st"*" so(re "5'e) #o#ento. Est"
re")i*"* se re,)e-" #e*i"nte )"s *escri3ciones 5'e re")i8" e) 3rot"!onist"
*e) ti3o *e socie*"* 5'e se #'ee en )os c",@s6 en )os hos3it")es6 en )"
'niersi*"*6 etc.
C'"n*o ter#in@ *e )eer E) 7r(o) *e )" cienci" 3o*%" *escri(ir)o
3er,ect"#ente con *os 3")"(r"s= ,i)oso,%"  cienci".

. BIB&I'G#$<=$
BAO>A6 + El r%ol de la ciencia 6 "*ri*6 C7te*r"

32

También podría gustarte