Está en la página 1de 33
‘srry Mitoy Diss efitre ‘Ajo Fenn 128A 3) ftp tee Maid Bs Bates hie Mite y Dias Joe Ga 29 CHAD) ie in coe oot, Aeinn enna comat cnOninoncome } Carlos A. Borsotti | Temas de metodologia de la investigacion en ciencias sociales empiricas aAiforpAvig En "Los modos de razonamienta', se intenta no silo shordar la incdencia que lenon coos man cho enzo ‘unto del investigaory dele concctenon que toon nl dei dela venga sin, también en a inte retain dea inforaconproporconda pra nidades Infante EL cero de campo y la ergunizacin de Is informa clin’ cpa dela deren sates data inferno Indices precdiable nifeaie, ocoliealeny las Aistintas manera de organza In norman obtonda “ta constrain de observable (ndisdoes cmp jews opeidera dstintne manors de oer incre comple En “Anis deinformacin cnn” se considera lands de srieshistrcan, landline intron fontifieeds en cadres de dot o mde arabes yuna se Fedo tatidents de asociacon yd correla de ranges ‘era niveln de meds nominaly ordinal leas coed Best a binqued de cignesesn de la inermectsn ‘uanstcads Por timo, ol "Bequea paral formulai de un pro: eto de ves gnein ene edo parce la primer, hace une aponimacin ntie& low datas come ents de un proyecto. En in sound, i apenas oo nace ys presenta en forna do proantas Sepodra repecha laf dona itiografinepeca aa cada tame. Para meniona algunos Sarco, puede {are desde Darel hana Foca, paca por Weber, Sele Seeds, Deutech Coo; Maint; Caltung,Cidens 1 muchisimos crs, También hay producin meta ‘hacia neon cabs tesco suc nmin srk Jnompe, « Porel Feral Mania Antonia Gall, Panda Korn, Manuel Moa y Ara, Maria Teresa Sve, Rath Sut Fix Sehuster lee Vasc de Gain Catal na Wainerman, La protectin epoca sbre metedloia ‘enorme, Eso, sin mencona is apores metals ae ‘alien nda investigactn AV Sal oe agrogn nn bigs {i neti do los textos que provraron mis refeanes rnetedolipca ade 1968 CAPITULO 1 La metodologia: Una toma de posicién, Sobre el conocimmiento ss perzmaseabon muchas coum guifots son sa Parientena qué hora pasan low cleivoy sna ener consis cm cambiar als beoae con, fs con tex modsls que isen tener en tints ‘tuasonsy cn ciatinan dats dopo, quis odd 1a Ghd snes san oe legadran uc en gods ‘Ls distnts contenido des sabers estén rlaconsdas «on a posicion social de las personas, eobrela base cm su tapecoria de vida, Aa lor eabere las personas ‘ya traectoria do vida se ha Gecarollada en tea deter, ‘minads épocn como trabandor rural eed muy distin de quien ha nacido en una familia de profesional ‘rmpretarior enon, 'Bs poe distingu nize: > eleonocimiento dirt, que reulta de una reac eta entre el sujto egnosconte yl beta de conor » eleonnciniento de un quchacer consistent on ls mas Aiverias abildades relacionadas con ese quer, » el conccimiento propasicions, pevenionte de propos Stones fundamentadas en al conocimients eonadorads dentin, 1 coosderacin down consiniento como dent so fundanenta en crterios signado ors historia, ial ‘endo en éts ls pugnas ere grupos academicon, Ba relat cone. emecinietoctentite, ln oxprera ‘soncitientodponble’ te prefers ala de ‘emorinients scumeladc Bn ine ciencassocile es eambion en la, {sine diniica del cones otic Leder dad do valores, las vtiaioneson ls formas de sb ios rls, hoe oc pba a acmulecn Sco Iento,Nobstante,elarwenal de conocniento disponible, 8 de indsl toéicav empiic,provee de heramntas {nmpressndibes en le proceso de produtcion de ronacl tent, Baos proses de conocimitto pueden apn = roducts diferentes ER eps unconaininta sistmticosobveun determinate oproblema, Canoe consular el conecinienta disponible que ee conaiers Steno y estematzar las dite Soeepcanes 9 as bropsiconceenmarcadas en elas, Aunque eet implies ta, con una moncgraiase busca responder nia pregunta sono de cul el enoximiontacentic disponible scbre {us dterminao ema oprbloms. Este tip de reduc co Aeromina'stado delat stad de sale’ mateo tebe Fore pec ED ns oc na puesta depia a superar To problemas que ae han dates. {ado n un sitncin, atdrcn ofc. Be para dele desergen dl problema que sha deteciao, Pero para que In propuesta ce sostenga on in lid fndamenta cent dobo basarae ea una monozratia que, apiada hego a ‘onsierain do la sits probleme detetad hare ‘ue le propuesta cuente oon Rndament clniice a de so, en uh ensayo sora convenient restr que na na ‘se2 slid fundamentoctenibooy ota muy dita. col {nctibilida ya viailidd da apliewein do rx proptesta ‘Unensajo parte do una pregunta, plist sere de sino dar reapuesta aun problema sore aac de cones ‘iets conten En ‘en principio, ne trata do produce nuevo sonacmiSHF Fre la be de informacion empires: Cons, ‘nla monngralis se parte dela expen dl pions ie ‘eas estronoLe6tA BELA vesTaASON = sefmdetectad, Como on clonsaye, para que eleonoeinents { producir so sstenga enn si fundamento cient, Alebe basare on una monograti que, wtliend Iaegy en sndlsis dela informacion empireachtenia, pueda vine laeseviidamente con el conoiiento enti disponible ‘imo base part ia produclin de nieve conacimiento. ia toss asf tomo en ol ensayo el conacimints ci: ‘ico disponible es un medio para canoes no un leo de Procustoal quehay quesomseterlssitueciénproblematicn Jalnfarnaetn empireaobtnida ise pretenders smmeter Jasituacionprolemten os nformacién ete al ono. ‘iment disponible a tara profuciendo nuevo camo. ‘lmionto, sino quece tcminarn deaconciendolaaiuacioa problemitia por concer. sn aportarnvovoconoctiento al cnocimiont disponible. Lasituacionpesblemitienpasaria ‘oorun gempo mas del conocimiente ya products, ‘Sedenominan‘sustanivn' las dsiplinas que producen ropannes a hen aoe sents La ecteblga cum cuanto propone ese Sintnts y enminor peemquefos Sciplingssstastvas ‘olucas sue proposes de manerssstendlen 6 ___ EED pn eni 1s flea 9 dsipneres qv reais gent prone Prodi conoiolent, at conn dl probleme cies ot ‘teat arp a Propaerac ia product dconacinisnto deed nt on taba asta o toms x arnte «baer dot ‘na ontlogiakantina ode nn mart, Par os pee "ees ete existe 8 Pini, tienen su ropa ‘cnteciay Wenn unt een: Par Kant sen ei ten por cs impose cpt at esecia, Para ars gu xelo esa pared poses dale dl que renin Eons p clones ontoligices, a su vez, se relacionan con evicionesgnovolgins, Para Aral Sante Tom. Farr lao onto Gone protucns on un eles queer on situncin de tau roan, se da un procsto de abs ‘econ quconduce al ente purooa Die ara Kanto pare sl neokantismo weberiano es posible conser ol endmeno, pero nol eseneia(l nanan) y, a partir de oe miltiples specter de un fondmeno, kabrd que eeleccionar alunos para conte el objeto de conocaent, or dtmo, para Mars ee prooeo de conceimient se sige tami un proce diléticoenel ques parte de unconeretoabstrato {Gtfondmeno que co noe pocona) apart ntableceras ‘tips detorminasones que ol ejet actual harefistado ‘ns intra, ve puede llegar a un abstracioconcreto, ‘Shocupto quo, al contaner todas Ins determinactones ue el, ‘bjeto ha end en su histota,propareona su connetacién feel praconte ‘También estén lx concepsanes acerca da naturales humana, que pueden ser bstrieas 0 ahistéricas, como lo prucba el deeartollo de los derechos buranos, que en el [ompo han dado ughra varias generacioes' as como as ‘incspciones sore la prodaceién dea sociedad, quo pueden ter, entre otras, de maturalizacin, de equilibria ¥consenso ‘ode permanente lucha por el poder. ‘AMlomas otal opeiones diseiplinarias, Cada distil na reomoer dstistesconcepeiones,basedas en supuestos [Ypropoicioueedierentes yor lo ante, abordaa lela ‘bade una dpten datnen, Una nila postvst di tinte de un estrcturalistao funcioalistao hstoriista, Sina taoria del aprendzaje conductista es diferente a una {words cyaetructivsta; una pecloga freudiana es distin luna plcologia dea "gestalt ct. ‘Quien prodiceconosimianto com base cent tiene ‘que tar que al hacer, esti poniendo on préctica alguna tmetadaosl, y quo lo hace deede alguna de esas opciones be a elise que gue send arietonlico y tomista a postr de los Beale, Lo que no xedebira decir eb {talon que proce coneimiono ee ingenuorespectn de tas opciones osupueetos, eran explictos oimplistos Sin ‘bargo ls produceindeconeciiento no debera detonerse ‘tlecapere de acarar ln implicanciae de las concepeionss flosfen y dssplinarce Bl peblema central dela Tnentos de Tes poricongsideoligicas efncluyen no eo lar “aloraciones dels personas, sno ls valores que compar ten as etintaesectres scien, con las expeseaciones 4 diferencias coprespondientas lab situacines an que 36 ‘esanelven en la vida eo ‘Lo que acontce exist independientemente de que sea pensade comprende tedo lo que, comtnmente, se denomina Tevedlidad Hate terion cuanto sito, pede resales modo, porosu embigheded se pone de manifests cuando co reeurda quo, respect doa reallad, hay distinc eon epsonos Mladen, a personas y ls scores sciles onstrayen sab I que aconteo independionternente de ‘que sea pensedo reaidades diferentes segs as poscones| {Fis sieuaciones en las que deseneven #0 vida socal aa valraclones. ‘Lo mental comprende a ponsad inclye tntolo pen- sado que se ha concrtado en products (ereaciones varia ‘cadémicn, artistes, ete) cuantolo pensedo en ato, que ets en la paigus de la personas y ae conatraye a parte {io las experiencias peraonales. La psquls tone diversas ‘ontenidae Gimagivacione, aos, propsicenae, concep tas), condicionados por lo aloes y por ls posiciones ae situacones en que ee desenvuolve las perconas en la vide tecial. Quienes, por aus stlores,coneben a In vids sac ‘omo in sistema equiibrado y deconsenso,tenderina tener ‘oncepiualisciones diferente de aquellos que cneiben I ‘ia socal come expresignyrenultante de conftas palit {,econdinios, cultures, et {Lo lingistiocomprende la expresin do pensadatr- minos, expresnos que enshcian concepts, propescones ‘Tambien fo lingustien esta enndonndo por la psiiones slow stuaciones en que se desenvuclven Ins personas €2 Iida socal Sorin lon valores, e van privleglar certs aspects We scontece independientemente do que sea pensade ‘es ede sor peneada de distant materas ‘expresutse de dstintas ferme, ‘a rlacn adecuada ents lo aicigico, lo ontoligice, 4o mental y lo lings, In demestracon equ has le Burstorenrelacin de manera vero ydemostrtia inter ‘subjetivamente ol problema contral del metoologin ‘Esto implin dejar de lado problema dele verdad od lo verdadero en cuanto relacén univeca entre lo que etcale ite independiotomente equ se ensae pnsalo Sb a imetigacén en cli scies Desde una potsiin metodogica constructviata como a ae 49 arume, las ciencias ocals lendon a la compro in. Se trata do una tendoncia, nda que es poco probable ue so logre Ia plena comprensién den fenmene a ‘lo proceso de investgastn en cence sociales, Ast or ejemplo una investigacien que tee por abe ‘yo cuanlificat ls elementos contenido en algn cnjentn, debe intentar caruterians esos elementos de mado tal {ue permite investigaciones posteriores que den cute, ‘comprensivamiente de In composiin del conjunto, ‘partir de que las situacones sites son prod regs y Gasset deci yo soy yoy mi ersnetanc Sélo en i psicologin puede hablare de un yo. En cloning ‘sociales (sciologia,antopalogia, enc politica, cencias dela cnmunicacin, hiciona, cee trata de nzmupamiantos ‘que eatin en ciertascreunatancag alo que se pede nt lar unacrientacin de cen dade que dfctimente don do sor portadores de alguna reprerentacin social de los aspects de Ta seledad con los que se vnc Por lo general so carace de informacin sueintamente scomproba como pars imputar lor agrsparentes alguns tientacin de atin denida. Pero enon exime de im Dtar alguna orientacién de acciin, aunque wea de manors Eipstitien,o sseitear an onvan Soratipnconen fl eompenente axolgico intrinceco en toda investgadin foci. plicitacin de los supuestos de esta toma de posicién acerca de la metodologia Apartirdeloexpuesto,es posible expt ls mpuestos qs gubyacen a etn toma de poi » Toque scontene independientemante deque sea pensado es tomnossbe rece vlorseleonecnieny cleamecinionto dl eto prema " odusientrSincroumentepetnscrsncacocae otter exalts de eoncinianisgieo la thay in aptcano baequeds e roeinianon que ‘ondutan ada to rapes verona! Semone ‘stereo mente + eeodetin acrntialplaniar on chon (ie taverghcln ot tine Ge tu geacin sola ‘nie al deloe abd tenors qe aan towel La situacién problemitica Un prin es we stuscingu dy os cover nari oe cna en 9a lu omar exis se hace ole pre cambria Sco om ‘int cmos ota cones a “lin noe ede none rosons "eon de eign Introduccién lungue est texto es refrido ala productin de ‘conocmlento através de une monografe, un en. saxo un investigueidn su conten ambien aplcable fra en gu un egrosado univer ‘Stari debieraenfentar le problemas ques le presenten fl ojrsicia deat pofeisn ‘De manera provseri, puede desiree que 1. B00, Henbr(1977) Ces haa as Bes eth (oll Lia Camb Sar Picea = eos nonsorn | ‘ean rto00t0dIADELAMVESTIOACION Ba corriente encontrar en la Kterstura sobre metodo login de In investigacin alguna referencia «eb ldent Sear y formar qué se va a investigar con Urminos tales oma: el tema, Ia tematica ola preblematicns mventigns os término nei, "ospectivamente, un rea detemas ode problemas. Puede sostenerse que la expres ‘At, por ejemplo la ea o problematic del curiclo ee un enero del cul fevian especies el tera de la adscuaién del euriclay al ‘problema des los curiulo opm adecuadan at demartan {el mercado de train. Por ota pate, las eeacionesentee lun concept genérieoy sus expeiessclen ser relations» faquello qu en un contexte ox especie de un eonepts gon $c, en otro conteatopuode pasar ater el eoncepte romeo Gouna pose. En oote texto intereen considera los distntossapecton operaciones involueradae one proceso de identifi formulacin de qué oo va a investigar, nde que eluidar tudiante universitario las herrsmientae que cbr la bass dela experiencia, ac entiende qu laser de wild en el ‘momento en que se enfrente ana situacionproblensiiee el rc de profes al desi de plantenrsa qd _Baledserminaindelnqueseva niwetgnepte dilerenciar tres agpectow: , roblamte, 2x on de produccién de conceimiento vs fundamentatiments deseripiv, Bn 6ldeben doseibiese no alo situnlon problemdtienpropiamente dich, se tambidn cleaner (Gon gussesroduy ssn ‘nase aS Ua astrmacin dela situackn problemstice en un problema de investiga problema clans, is conveniente rcalcr que ol eaxtran alqueseexpON- lsontexes en alque =e prods ‘ssantacedenten code cardeer deriv. Porlotant tratandose eign a baqueda on oe medios de comunicacién masiva y fem personas que hayan trabajado previamentesituaciones Simoes forma pare deuna fminrisacion con itsacin problemen, que permitirddetatarlon miles aspectos Uns primera defini de lo que e denomina situacién qu, por resulta nstisfactorio para agen, sn peribides fs cotidanas acters or una cit cont andy ene etna tones d cnn ‘tos rlaonan cn su modo. Bala medida on "ene meng resi Sinden eer percha cone wn finceneno etal fpr > {ami como no probledten Cuando, pr sgt et ote nba que ntarung ee rene euon ‘inweiralccn, ese eta vdsenldang pace sor Jeretida como prclemdtn, dei, en un poses Ektptarlnac design store le oka ‘Pero no son toa las alteracione de las rutinas ia ae gui interosnn sino aqliae que para obordaras,requleren Sahm al eonocinintacentifen dieponble oa ia produc ‘nde mucro conodisientavineulado con el eonaimiento ane. ‘Las aituacionsexisten, sean pereibidas one por algun Cuando son peretbidas pueden rovultar indiferente, fixfactorias onsatafactorias Bala medida en que resul tan insatisactorins pasan a convertiee en una situacin preblematic, Jo quo no quiere doc que hayan dendo do Eranocuri, De tal manera, bay una coexistencia entre 1 ‘Seonor,situaconesy procesos que transcurren ya deta {Gin o dfinicin como problemtins de ens sees, situ ‘Sonesoproceaosy au poste en elacin eon el conecimiento Sento disponible. ‘Be impartante precisarquelassitwaionse problomsions aogereoren colo hichts, ueemoreacontecmientes dels ‘Hm couiiana, sine que tambien pueden darsteneleverro {Se conosimianios teins, ‘En foie, laa eeuaciones que pueden evar adatectar a una situacidn como problmticnpucden ser muy divers, Por ejemplo } Unslum sting olson un rocro- Una itunes do ‘te pe reclame ua interven ipedita. Bn al ‘Svat le moos de intrvenin stn putas en [hormatia agente om el oglamonto de convivens ‘Rum on ets chro -siguiendo fo propussto on lat dr oon qu nam ents capiaio- un profesional Sverstan debera mova los conscinientas owe Sdiridoonlarangnatres eu catora petnener In Sucin 4 Unerapo de docnto de una escuela contata que lot Shuns o leanean en latoseitara lo aprontiaen va dear ogre, nasa deta po as Shotts sgcerts, le intervencon puede ser dea. {tlverkn dl cneciniensy dela eens cosas Sela dsen el memes de baca un diag eo Spare drm areracterisens dla stuns, £51 ame a pole caus > Un dlirstve de un engi encuentra que las sancionae fisciplinriasapleadas por los docentes no tenen 1 resultado esperados. > Unacadémico nesta dsponer do na expoicin sso ‘mdvoa cobrolasdstintas coneopionesopivonge cre tus tema determinedo y no Ia encuentra, Una situaion As est ipo require reviea ol conacimient deponible ‘tbr las psitonscoeoncepcanosecbre ema. Bata ‘ovsin bibliogifen ve conestars enna monograia. > Unjarintadetcta queen a armativa vigent sabre un toma hay ineucnodase coteadieanesy penaa ques nscesario hacer alguna propuesta para euperatla. Una Sinaelén de este ipo requerng, en primer tino, Fevisdn dele normatvay a dering, logue dar ugar {pa monograia Bl ato que, adem, nsloya un and lisissistomitio de la jurioprudencia, se estar ante na fnvestignstn Ha nonmorafia en inverigaion sori, ia bare para fundamentar en wn ensayo, 24 propuesta para superar las contradisions o insuficienccs. + Unfunsionario acest formulary jcutarun programa pars resolver in problema socal. Une stuacin done Ee implice la relizacién de un dlagnfaticoy de una propuesta de ovluacign do las metaey rovultados que evaperan dl programa. Enostoscaso ce requerré del (qovtiuinatodnpenibl bre ln poten otal efcinn Alotener on cuenta lor aspect inclu onla deseripica, ela staan, lao posibicecausus que la oiginaon Jee mecanismos yaapectos a incu en a evaluacén > Uninvertigadorencuentre demjistesentrelorconcrpton ‘bipdest da wa uta tora o diferencias elas ex: plleciones gue dan do teriasscbre un mama fendmeso de explizatianesingufcientes que, respecta de certs hhchos,proveed Tas torias conocies. Una situcién de sto tpa implica no ele rovianrolconocimiontodispe- ible para exponer, on una monogafia, los desajustes cocoproni ina rtican nau ngicrion,t {bin recurirn un dispositive empiri adecuads pars {tenia caldar eave douajuste odfrencas. Como pd verse, Ine situnciones probleméticas son de nite thal, puedan requer intervenes iamediata 0 Aierida, pueden tener aistntoaleanc, Pero un prfeso nal universitario no debiera dejar de poner en cnexion lo ‘abe micede aqui y ahora co el sonocimient y Is eit concedes. sta conesin es In eonatrusién del abjto de onccmiento como problema cnt, Cusindo results insatisfactoria una sitvacién ‘Una stuasn recta insti cuand alien per civ tn dfs etre su valores yo ext decors, sucess stunner, process sss la teria ‘empiri gue, para abordaseoaoksonarlo, oe require {cut alomodnietoentiin pneu prota Ey une sitascign problemsticae pose diermingr Aistintae apes qn i eine cone al, ul elite ‘aque prevent la itu, ctor caso abaren en tei os acoesGnvduns grap vocation “tusctn i peribon ono problemen Th elacin em quit define a una sitacién como problemitin, ee destacar qu les no ryan Un ‘ici, no ton inpertnalmente dadas' un grope © un Individo,Ademde ea infuoni door medion decom "cin o cerns clinas soils eae sucaner en ‘ogutradasporcbias por gros ofesnnas queen un ‘tornado servodeconoimarton urtnd eon {orenupuesion valores nares yivacoes eens {ue som odo poston tn Jcgo cn eee moments ‘Sobre eto pueden dare stscioes de dna ind Perera, nego den mer nel sual oe meios han ince {ilenel venient da str etnias ence Gu ean an gots qo scale el principal retires de IRetudadveitran ques scala como alta al clad dela elucscin. Potemos ver eto sms on el aberdale elas ieutades de aprondina is cle, gn loco ‘cients, prj y prepa vloey, interes y ‘utiacons del dceteo dl gro ie oceien, pede ‘nculare con el nor scenic dein ls {concedes alunos, ne précis de lo davntes, ‘sous europotodtaDELA mvEameacbn » ee wtnceeinc heel meters See pees etter ace eaetaae eae eee Jae ce qo iene Bie areas orien ae Soe eee ence Sepehor enoeamurmaae ee eas eres Soraya cranes arenas ta ee beet patina Boe ae ences des Neate neers ose ee cea ace eae) oe eee | So eee ene paras airs ata tentnensele armen cates root pean eee eaten Soe eee oer eee eens eee ae! : amare aa cemeee ey essektysaay staal ae eee ser ce eee tnnce nee erence seers ‘osimianto conto dicponible. Por itimo, qui detocte una situacién problmsétic, a menos que saponga un consenao sain (sempre pligroeo ‘ono eupeete) date partir de quelo agontos Gndiduses ‘grup involuerads ena situacin ta poriben de distin teaners, Pars algunos desde un punto de vat, eed una titnarin problemen para ote lo ord deode otro punts Ae vst; para ros no sera una stusein problematien. Por ‘Gjempla, una plies que tenga por congscwenci una mayer ‘Seumonlacién de sitoma edvertivo puode ae vista por ‘unde como problemétiea en canto imitans posbldades Ae educacién popular, por otron, en cuanto manifestacién do a construccn de na sociedad exclayente; por oto fic, como no problematica porgue pobresy anallabetos babe siempre La familiarizacién con la situacién problematica Bisicaments le familiavisaci con la situacin probe- ‘mtn consate or sompenetraree dela caractatiatens de cha situacidn, su contest, sun antecedents, Para esto seri noceserio mantener eonversacions inermals son Ios ‘igentesinvolurados y buscar las noticias que, sobre In s- problomitica permite concer les dstintns poses que ‘oerea della ionen los agentes invalurados, daponer de Aistintas mancras do vor Ios desaroloe bistros ylograt mayer riquezs en su dewcrpcien ‘Canto mayor sea a friar con site po- bomitiea, su contoxtey ous antecedents, mavoresserén lg elementos con que ge cuente pera avansar en a com rena yo sentido dl objeto investigado en el moment (le analiae la informacion que e prodon on el proces de invostgacisn, “Aungue a continuacién so considvan por separado el, contexts y lov antacedentes no siempeex posible at Unt clara nea divsaia entre ambos ‘Taas DE TODOLoGKA DRA VESTA " El contexto Coma csi oe saints stan pb tise no se plantar on wn vac sual io qe sn ‘onl le mergentes, de proceso esas Snumiandos por distin agentes ay proce oil mds ampli estructural nae cuslosorh incerta Drolet tala como as Joltca commen adueacinelen cultura, Tarbes ay proceonsecnls ms présiman, coe agentes deinen sneampe, ‘Dada tn sicuactn problemi on una eacucla, ene campo mis px edn involieradeelasauerdaen ed cles ints rari eto ey ato atomante del gabietepricopdagdgi os ogres to alone skumnoe ado alles ext entero Latent constitu yor lo que acontece en la ‘peiqus del ivestigador, que es el eujeto que parcbe ¥ su pecepin de a relidad. Aungue la oistencia det ‘olided es independiente de que son pensada, nelida ‘pucetea propia toalidad peg, pare que se conver {hen problematic ex condiein nacesria que alien {a yecibn como tal. demas, hace reforoncie a proceso omnasiivo qu eniznenjucgoenel prea de detocien dlls alvuacion problemen > Lolingiietion yl lgico, aluden a eémo se expres ‘ituactn problemen Ine propoiionca modiante las (hale x enciada porelinvestigadore signifindo de {oe tarminos quo e uliaan; la olan ent los use ‘ts acontesimientoa 0 proosoe que trancarzen fet “mete, las epresentniones rentals los términos Yexpresione on los cuales so encanta naturaera Tégien de los enunciadce. Bl recancimients de situaciones problemas proper. ‘ona ol punto de acti de un proceso de produecion fds emodimienta, eee qu conduzes o no ala produccién ‘de nsevoconcemiento ‘Sicanel conjunto de copoinontosy tenis conosios Ineaucign no ex evident, entancesel probleme reuiere perlbe quo eco compatentes problemtcos constituyen {ia stonsin peblemdten, Las stunconesexistanin- tdopendiontemente de que seas pens ono {apetuaciones problemdties aparecen cuando se pere- ‘equelay difeatades que requiem intervencn me diate dferida por parte de quienes les pariben como tales. + Ta peeepen de que lo componentoy de una situacion ‘on problematics te produce sobre Ia base de na tore {de pore vlorstivao sso prefer, ideolgia tore. Siompre que ze peribo algo hay un trasfendo personal fq se pone on Jong eanoeimiontoe preosstontes, va Tires interesesy supuestos. Ba toda pereepidn dona ‘Stuscin interene sl aspetovaloratve y el punto de vista tedvion idole, que pone en rolain al situa ‘Séncon un deber ser. Hato apecto cot eatrechamente felacionao con condcionsmiento socaculturales. » Una stuaeign puedo considerarse como problemstca ‘al cuando ex perebida ydefinide como tl por alguien ‘por algunos Las ituacionesproblemitions se expren en descrip ‘ones mediante enunciadoe proposconses. + Bn conrecuenca,en este componente de un proceso de rucdn da onorimient eatin presents lasetidades ‘Que son a je de toda la problomtica metodo > akinlgco, exo e, os valores que fundamentan la ppereapen doa sitacin come inetistateria, vv Doontolige, eae, los heshos, aeontecimientos, tholones tiene oempsteas gue tanseurren sul {ese independientemente de que sean pensadoe; » lomentl, esta, las pereepsonesyrepresentaciones dlseans noche acomtccimtontos, stuationesterieas ‘empireas del sujto. » Tolingietice, eto e, a enuncacin de esos hechos, conterimientos stuacionestedrins oempirias que sujetopercbe ede considerarse que une situaién problemtcn ha side adeevadamente forma cuss: > desribe con ln mayor press posible Qo Tngstcn y To semantic) » Ios motivos pr los cuales la situaci resulta insatistae: tori lo axilieieo, asi como + tos low elementos fetone eGrzos oempivios) quel fomponen,eleontets, lw antecedentsy sus relaions, {neluyendo entre ellos [a satlsfacin, insatistaccén 0 {diferencia dol inaividue o grupos invelucrados Qo ‘tog 9 To ment Cuando se sosticne Ia convenieneia do realizar na des ripen lo mie completa posible de a situecin problems tie, el tering complet’ nondica queladeseripeiin deba ‘ola todo le que pueda dire ear ell ‘mse METODOLOGIADELADVERTIOACION “ Seria vano proponerse una deeripei tinaciosa¥to- tal de Ia stuaein problemation porave, aungue nose 10 slit, toda deserpein implies un procea de slecién beteptiva en el que se inluyen algunos aspactoe yn otto, En tada dosripeign ao recurve a cxterion de gelocion, so ‘denen en cuenta cierios elementos yt desechan oro. Tia situsein problemen culmina ent > Informulacin de todas as preguntas, en carter de pre untas provicris, que provosn lv dition aapectos ‘qe surgon do la doseepeén doin stuaciénproblomstion Dropiamentedicha, cu contaxtoy aus antocedentes. Por {o general, el conjunto de ertar preguntas provisoris dbfinen un programe de Investigacion; » ol agrupamiente de sas preguntas, que puede hacerse Sobre In base de extagorias de agentes ivolucrador on ln situcign problomdtia, sobre la base dele distin tos aunts que se hayan puceto do manifesto. Aquel 9 aquellos agrupamientoe que ee elecionen eon elabijeto eum proveta de investiga {Toda situacién problemética puede generar un problema que requiers investigaciGn cientifica? (olvondo a la cts de Eco) linterroganteplantendo introduc lea deals, entre In investigacin,euyo objetivyconsite en prodir enocimienta I actin, cuyo objetivo eonsise en incr ‘lar situaclones, en modiearae, ‘Coal or In relacién entre la terse y la préetica? Los coneeimienton entfcos se aplean en las prticas? (Cv (sl snl de tener como profern i producia decom: ‘iments? ;Cudles son le implcasonee politica oeales, ‘pistomotdreas, ete, que enon las respostas nests pre funtas para propuestas tales come le investigaesn acon Yluinvestigacin partipanta? “necto toto impouble dar respuesta a estas pregus tas Sin embargo, se ensiderénecoario expliitrlas pars Seflarquelas dplins inrtramentales (a etodalogia, sions) sompre tenn im rasfndo de opener En timo términ, loqueinteeeaeeolicionar las itn: ‘iones roblemstica,reslver lo que sha perebie croo insatintctorio, Las situneines problematcas se eluconan, ‘mantionen empeor ho en elias, ea por acelds 0 por omisin. Ahora bien, toda Intervencin por aeién woman mantiene alguna relsen ml eonocimiento, yess lactones eden variardebide ‘dstntas zones A modo de ejemplo, puden oonaidearae Se orientate eet Tecate ger Cote eee ses Formentera a Saaeaneeeece ee oe ‘id Snemsge coarse eras Stic interectarneineeians arcana 2 deter coll nl nina ue tok ee itor nun fader ee {sti "anon, og acti dj de ear” Sting nomuionlinngboniae erate speeeencastincsmagetcocine ot Slaiciscaane pani ea gs Se ees oie age Se he eee ieee Cooter pierces Sesigcbann eae nre oot ee ec eel sciennadeccenteen cen Steams cnn sar ie ‘conacimiento wbre liema, nn =P i a leetee eters meaeneiins aemlceges ene eencargen 1a poribilidad de products conceimionta conti, ex tendo como aqudl que proparsons infrmacis vida Yenilale de manera sstemnitice sabre un objeto de {stadio. Bn ote cao, a prodocin dl eonorieiento et ‘onsiderada como un aports para la resale d anes probleme, a cualquier cas, no hay une vineluein necesari en: tne ol conocilento conto y Te solucn dela atuasién pecblematiea, ye que el primero es independiont de que fe modifique ono ln staackn que dio orgen al proceso de fnvetiacin. ‘Uncnao particular ae dolasstuacones problemas orginadas en lagunas ocontradiciones nla erie disp ible Enertos eae In cin para solacinar la itucin problemdticn colts en investiga. "Algunos autores ostionen que la modicacion de lo que ‘nur perenoce «la esfera de opin, mientras que la protutin de contcntent entice pertanece ala eaters Ae la nvestigscin Generalmente, por a division sora det eubaj, en la sociedad este dor roles aparscen separadon El cientifco porta un conelmlento caja apliecion sora, en tia Inotancia, noe sebecudl va eer Hl plc s eencarzedo daintervenie sabre lo que courte par transformanlo aun, fn dima instancia, no we sepa ot nce al enacts enti. ‘Ba distincidn entre I ntervenién en las situacones ya prodeeién de eonocimiento, que abarea evestiones ‘pistomolgiee y tosrcas av basa ola het rogeneidad de lesequerimientos especies decadn una de ‘essecteres lon crlcionamientony lan respeneaDldades Correspondents a gulonesactlan en ella. Aun cuando fmbue roles aoun desempeaades por una misma person, 1a produsién de conacimientoeshetarogénea con la acim, saloon los conte eaos on que es posible deseralar la ‘modalided de investigacion-ecn. CAPITULO I La construceién del objeto Lo mis portant naar econ cnn ola tia? Introduecién ‘nel sexo cabrola situactin problematic se rorts: ‘ia qu eu desciplén, ade au contest y de ne fanecedentes celminas con une serie de proguntas proviecriasy gue esas preguntas pusden agruparee ‘Spin titintoo criterion loo anunton 8 los qu oe teieren, lo iterentes tos de agentes invlueradon los dmbits et Tosca we proce, te. ‘lconjunto dels proguntasprovsorins conforma un programa de nvestgacén. Blinvestigadarno debe rena ‘lara panorama que le proves ese program. Por el contra. tines emel marco dee programa que-su preyed adore ‘ienifcada. El investigndor no este condiciones de dar reepuestaa ‘odes ene prqgontas enn Sno proces de invest gain, Poreco,deberdselecsonar uno doe de eos werupatientor de preguntas y decidir a cular le introrareeponder por {ud los considera importantes oestrateicos pars avant fel programa y prgué etd en condiciones de darles res: pede Tis preguntas que sehayan sleecionad won a baso para precisa toma de su investigniény para la biaqueda dal ‘Succimiento disponible consderada cena, 2 GALTUNG, hn 0, Dace i lingers ets ‘node Noemie, Cntr muita ede Cn ‘an, Meson dmv f2003, OrmizdsporCnsens ‘eta AC. Ede: Paando Mental Construccién del objeto, estado del arte, estado de situacién, marco teérico Jin general, on los textos de metadoogia do a invest cn se hace referencia «este componente del proce de lnvestigacion eon expresiones tales como estado del ae, ‘stag destuacin. marco td, Por ‘estado del aro tetad de staan, se entiende ‘una exposiién sstamatizada,preenbemente ere, del onocimiento tdrcey empirca produce sobre un deter ‘minado avunto, sta expoiein er na monograia, Pero fla consructiin dol ebjote, no afl debe disponerse de luna monografla sino que, ademas, serd necestio dcr conception desde ln cul se aboard La invostgacn tos conceptos y dimensiones quo cean eaherentes con est ‘oncepein. En general en ns disiplinassociales se denomia ‘marco teéric ala opin que haceelinvestigndar por une determi ‘anda orient desde lacual aa abordar todo trsbape. As, puedo aber mareos teéics originados on Dirthetn, ‘Marx Weber, Parsons, Geamsc, Bounties, Foucault Boe rare orientard la bonqueda del enccimionto dispose, Io ‘que noexcuyelbiequda dl concent proce desde otros marcos trios sobre al objeto de ivextgacin. Pero, por ora pate I expreién mare eri presenta slgunos problemas. El tGrmino "mara alude aun lomento ‘sto enol cual habria que eneunarar alot de nvete. ‘tckneltérmino tabi parece aludirslo al eonccimiento te ee enricter dejar de lado al eonocimientoemptic. Por tlkimo, ls expresion ‘mao tere’ parecers torEar al conociminto disponible noel eardcter de herramienta ‘omatptul ara conacer a objeto de nvestigaci,snoel de lunespacio conceptual en el que debier inaertaree tl ojto de investigaion. No obstante, dado qve mares tei ex luna expresin difunida, no hey dieltad en adoptarla, siempre que sea entienda come un proces de eonatrvein ‘Ynacomoun mates ida donde debe inaerarclasiecin Drablematio, En qué consiste Ia construceién del objeto La construesn del objeto consist en poner en consis lee grupo de proguntas previorias que ot han elozconado ‘mel conoimiento disponible eansiderado cientfen. Dich de otra manera, In consroctn del objeto es un poco que produce una metamorfss de stualdn pro ‘lamtic, ya que supane pasar do la deseripein del que sucede en unary en un momen scohistrioeepetco i planeo en tdrsnostafreo y emeeptunle $y, pore tanto, betraco, Hato permite fora las pregunta cen tila, en las eles se exprea un problema cient. ‘Desde el punto de vista epistemic, el proceso do ‘onatocn a objet sun agpocto contra j aunque par ‘ilerment ard, meroce una atenciny viganca erp »lomosimions disponible ao una herramiente par cono: fn, Pel caso que se considerealconoaimiento iponiile ‘imo un conacimiento dentro de ual hay que encaar & ‘stuscin socohistriea eepelen, ow atria produ. dando cencemionta sobre lla sino que cele conaideraria ‘un ejemplo mas el eonceimiento a producdo, Spe ac gy gaa ‘bjta de onocimiento sus relaione. La producsin de onosimiont os un proceso de ransformadionrelprost tnt el sujetoeognoscente¥ el objeto de conocimienta ‘dono, valen el comers fhematincoterio scenes lesion peg Clore tran cra neras de oduct, tte Bora parts objote por conse no ext yee ‘sperando te lin egue a cnnera ero csandoa fucnledeca como sun preemie utara Sr conoid, eae afta so eistencie, avo, tv rasan xt soneld en uses eget, ‘components Sr en nterrompe lean entre ol Jet qe conae oct por coarse itera a Intormcnsfactva entre amb parr dl proce > In elaboracién tac y conceptual de In stuacin pro Ulemética debe mantener le indole de ta St ea labo elon condjora a despazaroaxolégiea lo ontaligiea dela sitwacin problemética original, seestaria ante una Akesvirtalizaci deloque interes conocer, producto de tun insufcientevgianda epatemoldgen » construe objet de estudio no quler decir achicar, ‘odacr acta, aimplicar la xtuacién problemen, ind anutitir como objeto de conaciniento el olor sonjantor ‘4 preguntas provisorias quo se han seecionade; > slelobjta de estudio econstraye toniendo on eueata lo Aosarrllaeidoolgicos, nico histrins dle ste ‘ion problomética, puede entenderse que, en daiiivn, ‘no existen problamas cents ailadoy, sino que o int togran on conjuntoe do preblomas relacionados entre x Algunas indtcaciones para ta construceién del objeto Lacsituaciénprblematios or un aontoer un ita, ‘un proste,y en au deseripeién se ha puosto en evidenca ‘ve tiene milipes aspects y components. Esoswspeci ¥ componeates tienen un desserllohistren, idoloco {eérco y now pasa ded ela al problema cenc sin acer st trait deconstruccn del betedeconocimienta, que Inmplic un trabajo conceptual ‘nel proces de consirucsin de objeto deconaemiento esau que £8) es imposible concer os miltipln aspects dea situaion problemi 1) ea impoubiided nooo cupora mediante la descomposi clin ds eons aspectoso de sus elementos para proceder, primera, al eonerimionta de eada uno de tos, ogo, 2 agregr los conocmentos parca, En toda construcién de um objeto de estudio serecurre ctiterie de seeceiin tienen en cuenta certs perspec ‘as terion, supuesio, elementos y ot dooechan oro Tn sites an al proceso de construccdn del abet, en ‘imo termina, se busea formula en terminos abstract, les elementon eatroctranteseonstittivos, del propo de preguntas dela situacidnproblemdtca que va sora objeto testi ‘ss De uerovotoni aL BETIS Determinar a wnidad de andtsis 1y la propledad que ineresa El conjunto do proguntas provicorae sobre las ae se Ja decidido produtr eonocimlenta eontiene Ia unidad de ‘que es una primera orientacén sobre el tena de In investignion. ‘Ls undad de andisi x aquello sobre lo que se propons producir eonociniont y de esa entidad la propiedad per ticular que interes “Aveces noe el decidir cud ala unidad de ndlisisy 1a propiedad que interes, Una progusta que pede ayudar 8 preczarla sori a eiguent: cull ese tal que ene In propiedad? SSupingase quo un grupo de docentesesté predcupado porque etiman bajo nivel do comprensiGn lector de los alumne de un determinade grado el nivel primar. {Los agrupamienios provisarios de preguntas ve rere & Inetorminacin de bs niveler que efectivarment ncn os unos, Ins actividades del institucién, lo ave aportan los padres, ns metodolgias qu aplican lo docente, ot, El trupe de docntes ha daiddacomenzar porel agrupumiento tue ae ccupa de sus propies metodlorns. {Cul ela un {ad de anaisisy la propiodad particlar que s tend em ‘stenta? los deantse que enn a prope de aplicar une netodologia para ol eprendinje de a compeension leeara El tems dels invstgacin consietid on laa ietedologias eles doventes onl conducién de aprondiznjes sobre co renin Iota, ‘Supcngase que un investigador dtecta qu, a parte de (que la Ley Federal de Eduearin dispone la formulcion ‘bl Proyecto Educative Inetitacinal, In gestin de la ns ‘taciones da higaredistinos grado de libertad lo que oo Bantee en teminos de autonomianaitcionl El conjunts de prnguntasproviorias por la que opta se refer lov aspetes podaégios ycconsmieas, Cui sera a nid de sissy la propiedad que as tendrien cuenta. a gestion institucional que tiene la propiedad de tence algin erado de autonome lo podogio y seonémico, El tina ser tes grados de autonomia pedagogies yecomimica grado par Ta gestion institucional Disponer del uid de andlisis yl propiedad de ella gu interenn es une piers orientacén por a consti Setobiet, Determinar las dseiplinas involucradas Lassituaciones problemas, por propia naturaleza, ‘emitena varias dicplinasy se plantes el cba de que quienes realizan un proceso de produceién de cenosimicnto $enenformaciin en una disiplina Por ota parte le con juntos de problomaseientifco, pole comin se expan ‘ede una ola dapina, ‘A partir de eno obstdculs y para superar] abordaje ‘uniditsplinn, se ha reousido a etintos procedimienton » La mulidseptina. Consists en aborder una situactin ‘robles dnl varia dpa, xo cndices una serie de cpitulasestancos en los cules eopeciit fen cada diciplina construe ns sbjta de conscimients eade ou dscpine lu inerdiseiptina. El camino para la construccién do interdsepina ei puede transitare a pati de la de. claim de produer conodimiento sabre situacionee pro ‘emidtens por investigadares didamenteformacos en sana disciplinn ydlopaests a trabajar en equ para fonstituir un euerp de cnceptos ye hipéteas com esa varias disciplinas, Esto oun programa de trabeo enti a desurlla. Pero cl sister vigente para gradosaeadémics (mace ‘wins, doctored, exigouna ei indvidal Beto no debra eximiral maestranda al dectorando dew taro de buscar camoaimiento disponible considera centifca on tod las dssplinas involucradas, En ammo, le peroitira, ‘menos, ampiae vain unidoepin En eloaso de equipes de investiptin, sri ‘ae Retomando los ejemplos anteriores: ‘ras wrmonotoalh oRTAMVESTIOA 8 » Los dosntes que deciden investige I metedoogin que iologin ola anteopolog, Ia administrocon educacinal, > Quience dosidan nvestigarios grados de autonomia peda gia yecondiea en una gestin institucional tendrian (que recurirno sl al concemento considera nto elconjunto do enunsados roposconalositarrogatves tiene ol mismo nimere de varnblsy de ineéeita > adopt alpen debs guint ph: cuantiSeusign,deserpsn pla 2 comparais » plan): relacn > G)>0)0,tambin (1) =) expliccion: » p(s) >p (v: diaansatien onde pon propiedadeso trbutat 2,’ gon ob jiton ‘son cua antecedanteso indepen dintes ‘fon cauensintermedias ointrvinintas; "eon ects; son relacioes: son impliecionee > sino une pregunta genoal er una combinaciin de pre- ‘juntas dasagrogadae bien Tormadas ») Uncomponento semantic. Hl nuncadoproposiionl inerrogetivo planten una relacén cone coneimionto Alsponible «ean diversoeagpector que hacen al bj onbruida,respeeto delocuals hacen algunos eupuce toe que, en la medida que oe detocten daben ser eareg soso justifcadas Por ejemplo, el problema ‘cull ex incidenci da familia en ls aprendiajes” puede once [retupodcloes respecte dee qo entlende por amt 1b incident, aprendizae’ y, ain demasiadsvigancs netodoligica, se puede suponer queen le fila estan prosontes Ios padres biolgics, que las ealif\cacones su trando yas prorupsiane osm las, ‘Por decidirse si lo son 0 no lo son; ee > Roserefiren aproblomas soy sno qu stn vine {ees nao de prema reno ina > eat bien detorminada, ben defini, bin dlimitada, Un planteamiont que no sea progresivo, pasos ones Silcinente sex cent, » Gada pregunta que forms vn problema, sex general o desagregnde, sorters a sn covepto vibe oa os ‘acon entre coeepas vr » formule do um me ae icyuivoc; En este sontido, hay que tamer en claro que, el mismo "odo que no hay preguntas intrincecamonic bien conc Aas, sno que dependen del conjunta de poposicioncs del onacimiento cent disponible en el Gua se frmulen, ‘amporo hay respuestas intringecamente vail toe to uesia puede er vida en un cuerpo teica yeu fo ‘mento, pro no sr vilida ex ot, ‘La més importante en ia slaboracdn yformulacin de Jas preguntas se refere a oe aspects cemantics, Lay ‘meus ne rrono1osiA ELA VEGA * ‘las do formaciin ton necasarine pero no suiionts para ‘tspurar qu se lrmilen prepuntas pertinentes 9 suscep tibles de ser respontidas, porque ln pregunta puede estar ‘in formada Iopicamente pero ser emanticamente vasa, Aefocttona oft ‘Tipos de preguntas cientificas Las preguntas siemens pueden sasfcase seg di verso critrie. Agu ve considerardn ello aquellos tpte de ‘Preguntas que te utiizn con mayor frecuenci Preguntas generals y desagregadas Lor rblema eno etn inn on conjiondo hin Dein sl oss promnchnenor Uke snconar again donq seu cope ore ‘Sensi aur poblemas generico ay ase ‘tegen hasta eh enn depen ‘ois sacepbles de sr apondiaa detente: No ‘csi demgrept in propentas oe odes Ton. Sedrecamecte Es oneal rou an oer « deangregada) son gra de goneratida oo Fer eases Wk i eaten er Se "As por del, la pregunta ele 2m sisices concoct eon etadianten?reqsire dea: in, yu qe earactristiea es un concepo que, com {icodcon todos on nents paral, de or daar { Encomeeaencin comeapnde deagrearie varias ‘Semper cil ela poncio oil da fain do ge? {Gedln so a trapetria education, ul oo tanta Intoeal et? Estas on preguntas desagresadas que, a2 ‘ex pucdonrequeri ser deragrgndna ey ara. Po lo, erpecto de x poskin soil dei emia doin {se el maximo nivel de netraein leaned por su Sidr, cul nn npc stun alti ooupacin Seems oe Para haoer posible Ia nvestigacin las preguntas gene rales pueden dar lugar a sucotvaedosagrogeiones hasta Tega proguntas que puedan sr respond diretamen {e_ Agui ae presnta une gran dieuttad por un lado, as pregunta generals no pueden ivestigarve sin se do {rogadas; por oo Ino, ln desagrogacign de una pregunta Dueds condeir sla Imposiilidad de dar respuesta ala Dregunta quo a decagreg, Sola vgilencaopstomoligca $Ymelodeligza permit superar esta dificultad, Sia pesar de ‘ats vigilancan, subsist ln imposibdnd de dar respuce twa la progunta que ve desagr queda como sternativs liar Ine rospetae a cada una do las proguntae des iregadas, sur dntribucones de recuencies. “Raul or naceeaiodestacer que cada pregunta desagre- ‘gaa alude ana dimencién o aspost de oe coeepine con {enios en la pregunta que se desagreg. ‘probable queen a conocimento daponibo consu tado en Ia construc del abjeto aparezea una ceri de dimensiones que dasianIngar a peeguntas desegregadas, ET Investigador no iene que tomarias a todas, sino slo ‘aqllas que aean nocoarias y que consiere periments para stinvestgncin.Asimismo, debersincorporar aqui Aimensionos que le interenan yu no eatin en olson Imiento disponible. sto implica que ls preguntas ave se abeoltoseatacterstions de ot lementos port msm, ‘in tefrenein ne caratertatins dol eonjunto nia Fue felacones com otrn elementos: + Tloronals: se trata dels Yelasines entre el elemento Aseria y tres eloments: > comparativas secomparelacantidado calidad en que un ‘Sameato tiene el atrbuto ola propiedad ya distetbucién ‘deat en el conjunto del que es un clomonto; > tontertonles: describes an elemento por alguna pro- Pioded del conjunt, eapeto dels conjuntos, as preguntas pueden inluir stibuosopropiedades > analition sabionen a teaéa do oporacionosetaitiens om alguna propiedad de cada uno de los elementos » Getructurles 9 roforen Ine ruaciones de eada ole bento con todos o egies de lou otros elomentos; + glbalon propiedades del conjunto en referencia a os Somentos Cuando us hace referencia ‘lement se ineluyen po. ena onganizaciones, racer, 2onas, et. Cuando se hace {eferencag‘conjunt, hace referencia a cualguir conju {quency varioe miembros clement). Cuando hace {eferncia a surbutos 0 propidades,e insluyen todo tipo ‘de carncterntics o funcones, Esta lacioactn tone in [ovtanciaenel momento de decairlaunided de ands, ‘Snstrcin del objeto por surimpliccionesepistemolgiens {ara eitar Ia flaca eealgea, que consste en predicar ‘eum conjunto atrbutoropropiedades de sus elementos © Setin ef tipo de conocimiemto a producir Sogn ipo do conasiminto que a aioe produce, las protutas pueden tern m poems relatives ie cantidd, Ins cerecterisen ls semojencas y dierencan Inrelacién ln expliacin, el diagndstica, Ia evaluecion i Pryecei, a exloracn Esta elasfeacién tone particular importania en eo erin con los objetivos de ia invertignton yaa eds po de pregunta indica lio de onocimento ce pe pone alansae, “Asma, one elacfncon as hips, on euanta re puesasconeturte o provisrar las pregunta, (Gada uno dels tpor de promuntas tiene sus prion ‘Sin embers puede sostenerse ques tips que expo ‘ena contnuncin van en an nivel resend complied logue espata alas exignsas qe poesen para davies ‘ori tont,nocorrespnde que un ip de pregunta goo sopone tne mayor compigidad senna desagregeegn den tipo de regu de menor nivel de comple * Proruntas de cuantifeacin p @) CCanlguiers sea la formulaelén, este tipo de pregunta spunta a detorminarcadntos elementos de un conpunto ie ten tal cul propiedad. En este sentido, puede cor conside do como una expeie dt tipo do pregunta deserintivo, Por ejemplo, ants hogares tienen neceidaes bi cas instisfechas?,ceusntae estudiantes ionen tao cal ‘aacteristicn?, ee Tite tip de preguntas parece er fii, ya que se trata {lo decontar. Pero, cquése va contr, jtmosen definidos lon objets y las propidades a contar? hiengioes que haya trabjado en Ia elaboracin de tuna fla conse concc las difeltades coneoptanes ‘mpircas que se prerentan Siguiendo con los jemplos cbmo co concopeualin ‘no cesidades bisieas? sve eropo.ool LA ETMNCY = Aqui aparece oro probe, Supingate que hay acasr Ao sobre Ia concoptualizacin de neceatdad sia cud conjuntivaodieyuntvamente? El resultado seré muy ds tent sagt cles oem las novedades quo a consdoren ‘egin ae ropongn que quien Hienenneceidades bss lnatlafchas enen piso de terra eonjuntemente (9) eon falta de aga potable» que quienes tienen piso de era ‘eyuntivamente (a) fal de agua potable, Sool cambio fsa eonjanesn a una disyonen reduce un cambio sus- tancia eno que debo cantare, De echo ln acres eta: tices mucstran variacionas eno quo sence para deiir eceidad bic’ Tas cnracteritcas que debencontrse de los extudintes también deen see prose das qué we consider etudiante (tneenpt, regular, activo, ete), cules de suscaractristicas fe consideran importantes para contare importantes en felasin con qué Hato se vincula en el avance en la com rena, propia de las loneins cals Sin preguntare en Felacin con gu ex importante, oe entard ane una forma fe contabilida worn, pero no se estar avanzando em la ‘lrecién de la comprensin “Aq xparese un problema adiciona: dada une series ‘adit, ol cambio de defnision do Toque se va weontar ‘ignica une ltracin de a sri: tone sentido altorar la teri? jaimo ped conserverae Ia serie, aun sea par Slalments?, ose debe mantance la serch Supongaoe otra situa vinculad con a pregunta aoe de eutntos estudiantes aprobaron le evaluacién de unt ‘eterminada signature. Het signin, entre otras cose, ty In oveluacin se considera adecuada. Poros e inclu orm tna evaluadin de la evaluacin do los aprondizjee, ora eonclurse que esta tka no tiene demasiada rea: ‘én eon Toque suds ene eurao 9 con Ia stung de os tetudiancne, Tea progunta accree dela cuantifncén data mucho do ser una pregunta ill Porls contraro, require un intenso trabajo conceptual yepistemaogico. Ensinteis, ests tipo de pregunta apunta a determina, con precision, cudntos objetos tienen tl o cual atria © propiedad y en calidad ocantidad, lo que impli una oon {xptunizacin aero doe bjetos dele atibutos opropie finds que interes, tacoma i elaboreein de indicadares (que pormitan caplar de manera lida ycondabl, ‘Steines en calidad eantidad * Preguntas de descripdn:p@) CCualguiar sa a formslacién, ent io de pregunta punta cdaterminar cules son lat arsterisas (roi. dee, abuts) do oe objeto cule son ine variaionoe {ileldadocentad de eon abt propioddes Por jenna judes son nx earectriatee de os hg ros then necododor Dias iste, ues ‘Shullantes non flo cul erasers? emo fo le cients? ‘Parsi so il nsmorar uns sce de carats cas, Hlarunto os qu no oda as carateritics teen a Sma siziteeion ys dbe tenor on emt que algo st ‘Senider sigan en el mare de una teorzcn ‘Slain col objeto da etutn, Parque os ata so de ‘ler eno dodanie vakdament,y na denen Sto puede sor vida eoponde a una determined cot ‘Selon dl bjt a doer. | “amos eempo sm om que ule tne espacio on oe retin oto ola patipaion dei amino I primero que cabefregunsare ot qué se va. enter: der por fin I dedida sgn rlacines de poentesco kre po jp afi een I aan a Spdsemedre talon padremndre no bilgi, Sides domntees, as nado de ie, ta irae variacanes de evrgion de concvenia se pueden da Tecegundo qu sabe progunlare ca seen dla parti peal genannten on moet Sparndoclovaprendaajn cncurenin alaneorweatras {ue realice la escuela, et Povo tami aoe el nie! de fartspae: ween ntact en opin, evade Ushdsedaoneey mre quenscguiminto doln ew as deinen, se, Pus sr gua ota intererado en ‘aus psurroso.oot neater * escribir so alguna de la pastcipacione yen uno slo de sos nivel. Eso dard ugar a una doseripton totalmente tistinea do aquolia quo apunte a datintesparteipecones tn dstntos nivel En a constraceién del objeto se encontrar poisonss « nvestigaconesrelatvas ala patcpaein dole fila ‘nla educecién. En ee conocimiento deponile considers ‘do cientificn oe encntearin diferencias rerpets de Toque se entende por familia y por parzipacion y us datintos ‘eles auf comodstntas dimensiones de aos concep Y dtintastenicas eistrumentos para la deeripeion de J parscipacin yd i fin om Ia educaion. Sop ahardaje tecrigo sus intereoes, ol lnveetigader deciding falas son nocerarine para poder descibirvildamente la ‘urtiipaién dele familia en la edveaei6n. + Preguntas de comparaién: (2) eta son preguntas ales como ds on as eine sasy lan ierentian entre? Pros exper props do ‘Ste tip es noeeti, previnseat, debi Seton its propia a eampaar, veh agu tole os comer: {shoo lative ala deserpeiin. Peo els arog uc chen sonsiderersedineotoneso saosin coanes as Shares coeeres sauna 8 glen dria ase y a ierenian entre nabecmetee edteasonale is "ou peblcos prado, ee abr na served dimensions oaspetoen quo ambas insltcioue tern conparaben plantas undonle, den tec dle drectivon doo rete eno Soc {Ered de akianos por srs, dracon dea oad, ‘ondidoneredlisian, nator due, te Su decried petted taboo ag ce mejansas yas iferenin, “También pd haber aspects dimensiones qu se den nun tipo de ental y noon elo par pre SSeanveniente omar como punto de paride encptoe ‘imensonos omnes «amin ue ha contd ceneeimient disponible que reaponden aa concep olan interes dl iavetgndr = "Preguntas de relacén:p 2) Hay que hacer una distinc, Una comm os preguntarae ‘eases in relacion entre Y y "2? y ote, muy dont, Breguntarsejoémo ea relacin entre '®'y 2? Por lo tani en principio, trata de dos tipos de pregunta > gout esl reacin entre y#°? > mo es la elacn entre ¥'y 97 Si se empies por a segunda pregunta, se hace el su puesto do que le primera etd respondda, Por eomplo sc ha comprotndo que hay una rela entre la recent, as tertos en el hogar ye nivel do comprcnan Ietore ee alsanzan oe nos, que os una rlacin pote y eaten ‘ent intone Paros nb cimopera a ieccnsalan starts en el hogar para gu oe fon fongan un meyer nivel de comprenai tara Hay canon on qu e considera la elacin nts proede- ado una ela unidad de alsa Por ejemplo, esc ‘ite aorign soil do ls etadeantes ous aprenden, En otros casos puede haber vero letentoe puston oh rela. Esto significa que hay varias undades Ge andl, ston par ceda uno de lo elementos que se rlaconen. Pot ‘Jeb, ln elacidn entre el gies del etabecmnts, Inmetedalogin qu utilizes le docenteey low aprendisajes Aslonesidanine a ls dos tgor do preguntas hay que cmencar por la esrpcén doo elements relacionados "Enel primer tipo (el em la elacnentr ya respuesta pune ser, 9 en genera oe bre lu bace de ‘nformecin cuanifcada, Se deerBen as propataes del ftementa ‘2 euantscan denen fv ropadades el elemento ay ae cuantifan, luego, recurriendo ala construc deo mati de daze y4 sgt ota, ‘= estblseacrsin yl intense dolar entre Enel serundo tipo (ibm oa la telackn entry, scent desabor que yay un sacion (cule cca rein yeu intesidad), oe quar saber cho oper ea ‘elaine cao ser netsario ects, hascumente, ‘nformactén no cuanticnde aunque tal Yee ‘guna informacion cusntiicnda, Este segundo tips ets be depo explintive ‘ Propuntas de explineén: 8) > (también, (48) > ste tipo de preguntas pant e determina por qué algo ‘= oporqut alge ox coma on ‘Puede adoptardistintas formas. Por sjmplo: jul 8 In inedencia dee pura que w produze ‘cul el in cencia des para que se produzea Y teniendo en eventa ‘T%, cqut incencia tiene en Ja emergence dey, el sin nedeneia de en que'y' soa co es? ‘Dada ls ndle dea dindmic den scieda, en ciencias ‘eciles na tiene caida una concepcién mecdnica dela eau: ‘Slidad Lainclunén on un proyecto lode mlgunnlscas/e lejos deaderira una concepeién de manoesusaldas, sg ‘enol reesocimiento de Ine Hmnitaciones del peneatlento ara considerar Ia totaldad de Ins poibes eaeas, Hato {nical neceaided de tratar la nocn Ge ens, ‘Tos acontecimientos euren dadnscertaa condiciones Se Ace que algo condicléa necesaria de algo catndo st no be produce o primar tampoo se dal segundo. es cond ‘ion nooseaia do yoy alo sao verdad que cuando no a¢ {i'n se da Yn términosformales "> y- Beto flo ae da se dark'y, que oxen cave del modus tllens ‘Siguiendo con el ejemplo, un mdtodo de ensedanza dea Isstoseritur sed conicin neesaria para gue lea lagen los aprendizajesadecundos, cuando sucede que, ho at utlian ene méto, owe logan los aprender ‘ecuados. ‘Se dice quo algo cs condielén suficlente de algo eu: 4a, ise produce primero, entonces se da Jo segundo. fs condctn suflcente dey sy slow cuanda se dae Dorgue oe ha dado. En Ulemainceformalee ©. Reto (loc hu dad yc parqu se dio. TReeurriendo al jomple, un metodo de enseenan de la lectonertara nerd condcnsufciente para qu oe alos lugren oe aprendizaesadecunder, cuando eared que 2 it [an oe métode yao pradsen los aprendiajesadocuados. ‘Para quo so proiuzea un fecto puede haber varinscausas oro queen principio, todas deben ser conideradas como Sinan satcent, ‘Lanacidn comin de causa hace referencia aun incident, guna ac, ow una cireunstansa que, en las condiciones fe ae hallan presenter de ondinario, aeftan a ferencia reso in eft, tre que apareze ono spareaca un De neuerdo con Toque antoced: 2) aélose puede inferir una cata dene un efecto en lens ela condiiin necennrar 1) silose puede inferirun feta desde una caus en eleaso dela conden ausiente Per todo cto pare dl spsestode que cones ony Inca yl fact x uniorme os dec, que toda ean ‘anc del po Ce const sn eft el a "Ademis eet sustain dete onere en cunta ‘lina de que en In produc en efecto poste ater: trated de xan a propotcén sag a val una omg aompabaa etl oc ‘mone, Tanto nas tenn socal cts en in nas llamada duns sean dead dla ls concnpeioes fee teu deceualnd, qu endian a etablaer lage eens fs tipo mechnce determina ere lan rcustanas “uate seta. espesa dl mrcaicisno en iencine soils aon aque las teortas qu tata combo soil com rgiadsen tut hac extrno al fndmong eonaderedo han ico dada lugar ana concopsn su tabi sso lo sadn interned los fenmenoe objeto com ents de comin soos eapeilmente oto en as variance su Po sons fw inodiend a lrg de produces bropusta funcionahta. Eston came fron inde Eertemente por In isin del sbedaj istamio, especie del determinismo, dts hn sido rerplazado por probable aun en las cocie das Low hse ‘aucalee no con cnaderedoscomo ncesramonts produc tare de on efoto, ino come seasden conse mun Serio prado de prbebiiad ‘mausoesaronoLact ia tresmcaiéy « Desde he tiempo, en ls ciencias scales oe considera fufconte poder airmar sien a rlacén entree fonemono tales yloefestos hay mayor, igual omen probed, Sn gue se considers nocanria estableer dics probabildad bon preisn, Aunque, ses posible convene amar cudnt ts In proba y on qué grad de confianzn se hae ‘Mrmacin, Enel trtamionto dela enusaldad, Weber parte dela ‘cin de eza. Distinguo: a) el aaa mafia, cuando no ‘pueden indicar causa b) el azar abeslut spicier, ‘ano existe imposbiidad subjetiva de conocer lasers nr jemplo, porta de nformacién 0 fwano se coneen los echospoibles que pede elt de 'un fendmeno y todos ecos hecho tenan igual pobebiidad de produczse (por empl, dados no cargadon, certas no aren) za lato, cand se hee ura coean ara Weber, dos ios hecho antecedents oon casas de loshachos aubsecuentes, Pero debe distinguire entre aque, 1a hechos que: a) son caueasadecundas auellon atce, etes gue dno haberse pred, nove hira produto tlefots, eno ae ubieraproducid come to produe}) son ures acidentales: aquellos antecodentes que, aique oe hayan producido, no hubleran nce en la preci de) fet, ben quo se produjern somo spre, ‘Dada su consopein epistomolgic, para Weber, tanto ‘nel momenta antecodene, como ene momento emacs ‘rode efecto, los hechos son infinity lo que hace nce oq, para poxer realizar ampirieamentela inputacn Lene hechoe ee impresindibela construct tanto felobjtnofendmeno qu ve ase conaderada causa, cuanto, |n Gol objeto ofenmeno quo va see considerado esta, Esto lo llews dstnguie dow tipoe de conocimienta El ‘onccimiento onli, que se obtene como rovultade do ‘una investigain mptica de wna regrsion causal, Eso cimiento nomlyico que resulta dela acumen el onocimiento ontligico sabre Ia conexién ene determi ‘don fonémenos que ae consideran causes ator oo consideran efectos, Bconoimiento mimolgico se bacaoh el ‘tlic, en definitive, establece a exiefonia decor rgularidades en las canesionescaucless permite sononer se cierto fendmenos zon sguldoe (abo oxperar que aten sides) regulanmente por eros aoe “Quienes se inican en nvestigncion enden a formulae preguntas tale como: [nudes aon lo factonee quo neiden ahr"? Rn reeldad 1a referencia un conhuntaindfinido ‘efaciorecaludea un programa de investigneonysgnien ‘quo el investigadar an noha deidido com cuales de eres {Retores trabajar en un determinad proyecto. Por tant ‘una proguntnsobroo factor apunta ean dveteidad Aoposibes enue ylevaria an mitneroindfinide dont dads do andlisis 8) ene navro indefindo de unidades do resentara un seri inconvenient onl construe 21 ebjat:d) actre'e una expresion matematica fisca, que are el campo a la ifarente fers entensidad deca factor y su compenstcisn, cuando en la vila soil “gue nen no deri ae mead eda factor sin eomprender In asionsliad eon telacén de factarescossstentercondiionan (adecuada 6 scidentalmonto) Ie orentacign de aeeion de counts de {etres on una determina covuntura sce ‘Aunque generalmente ln progunta del ip 2) 9 ‘rahaja sobre la bace de informacion evantfeade, tan lo pregunta cuanto sige pueden ser validas pars trabajar faminforeacin no cunntifonda Rivest pode pregunta se Intro una variable de proba ® afin de determina Inrelacin causal original > y se mantion, se especica cs expires. Tin explicacin genética ee intenta determiner oi gen histico do une stuacign. La difutead de eats tipo fe explcacén consste en eneantrar as doterminaciones © fimansiones que se mantionen mI large de In historia com las expecfeacionas propiss de eada memento histree, Hl brimer capitulo do Bt Capital sun semplo de este tpn de ‘olin: ote ejemplo fo proporciana el psconnaise, Sesuelecontrsponer a explicacén la comprenién 2b. ‘ela base do supuestoeparadigmac caanttaive yc ‘ativon Ademas do omit la expieaisn comprensiva ola comprensionexplictve, eta posi deja dt lado qu lat ‘Senciag socal inden ala somprensign, eualgulra sea lipo de Snformacion con el que se tabaje, cuantifeads, Do euantieade o amas a expliucign comprensiva ex aguélla que determina lowcin de an acinen d ton aap, to (por aud y puta qu enon agrupamientos hacen o dlen {is hace certs astones en eiréasereanstancing Stu Snwestgador, en un proyecto, no logra Is expiccign com ‘pronava, eto no Jo exe de plantoar ol proyecto de modo {ue le permit evenear en a commprensi, de foranle? [ipseneacerea del seid dela caraceraticn del agri pamlento estudiado. Te damostracién de tna relacién ested es petals amente df En primer traine, hay que comensar por [i'deseripién de los elementos que se van s inelulr en el studio del reac eausal, para lage determiner, on le ‘nformacin que os produsea para ln nvestignin 9 eon el Conocmiento cent disponible, ila relacin entre lox ‘dementon os seidental o docunda Tin casions, la proguntas de tipo explisativo apare cen con ditntas formulscones emo, por ejemplo dl (sel impacto de.7, uses son las consecuonsas do? En ‘ima insane, eae tio de progunta también punta En genes para quienes sa inician nla investigncn, ecomendableplntearseproguntas cua respuesta reqiera {in menor nivel de complaide + Preguntas de dingntin: 6) > P() Las preguntas sobre diagntio tienen origen on Tas cieneias médicas donde, después de detorminar ol eta Ao dl pactnte través de diversoe estudio, se pueden "ot etna cau do nota cman ‘eatamiento que permiiria controler o remover las eausas eerie Eltpode pregunta seve: oémo esa situacin'' culls on cus posiblescausas? Porlo general yen particular en educacin, seconsideran some de diagndeico 4 eotudio que Bosom tales sino des fripcones dela ltucin dl sista (eantidad do alunos, antidad de establecimientes,cantidad de docenes, te). ‘Un diagndstin implies detectar una situacin neat ‘ori, dseibirlayponera en vlan con stints eapectos oan, Kato o: desir «ae pudioran da cuenta do Je yexplear ‘Un extaiodingnéetieo tens immplcta una propucsta do ccin para removerlascausasquecondijeron alasinacién {evita * Preguntas de evaluacin Betas preguntas son del tio: jon qué medida re han logeado lan metas orosultedos? ‘Se suele entender por ‘meta una situacin cuanto ‘ley por resultado tink situsign no cuantifeablo, aun {qi fambin puede entenderse la inverse. Lo importante SSrotener que hay metas y rerltedos cuantifoables 700 ‘suanticaboe ay evalncionos de proceos, evaluacionee de resultado y evuaciones de proeaoey resultados, Ine siguacones aluar pueden ee le mde diverst: evalua de los Srrendisajes, evaluaeién inetituconal, evelueién do un Drograma, ete. Cada una de estas ovaluaconos tiene eu Dropiosrequerimientoy, ceria imposible en un texto de ‘ite tipo haearsiglers ns aomera rsefia de lo mucho ¥ ‘bueno que see etrto sabre eas diveraied de stuncanes ‘Sucopibles de er evaluadas. "En ese po de proguntas son central las proguntas previa, entre otras spor quéy para quése eval’, eles Son lo objetivo evtabecos?, (gut imagen deo evaluado ‘sta implicada tn loeobjtivost endlor som lot eiterios Dertnentos de evaluacio?, uguién y ebmo decide la eva alin’, gun y ebmo decide cules son los erteris que fandamentan Ie clin exclusin de les aspectosa eve Ia’, tquiéne partcipan en a ejecusién de In evalua 1 endl juice evaluativr, te, ‘Bs poco satomnendable que aborden preguntas do este tipo quence ov eatin iniinnda en a Tormacién come i vortigador. + Preguntas sobre proves Betas proguntas son del io: dada esta stuns, gut consecuetsas o qué deraroloe pueden provers? La poaiilidad de dar eppuestaempirica a eta pregun: ‘tno consata en la obteneion de informacion empiicn por parte dol iveatigador (evo ia elativa la deserpen de [i ituacin cuyo desarrollo oo quote proyocte), sino en 1a posibildad de encontrar eonoeimientonomoloica 0 dle regularidadesabresluaciones similares ala que decon royectar cone aspect correspondiente "Toto los dias hacomos proyeciones de sentido comin ‘funda on ol oonoeimento direct, based ene aso ‘amiento por analog: en ln situacén 8 los estudiantes fdoptaro el comportamiento7;en Ts situaion B sma « In Ablos estudiantes adopearon el compartamlento 7; abora que eetinen la siuacién C (similar eA, es probabo que lov cetdiantesadopton el comporsamiont Z El problema const en encontrar cnociniento dsponi- bo considerado entice que haya eotablecid egulazidadas de desarolieentr una situacién similar y os un aapecto ‘comparable de lasituacén sobre Ia queso desoe hace na brosecsin. “Bnet tipo d progunta ex habitual el modo de raona salts eter paribus Ee decir, todosoe demés epectos ‘on similares entonsee da una eituasidn ¥ puode eaperarse {ldesarollo Hn consesvencis, primero que aba que Semontrares que ls dems aspectos son sare. Tal ver pr ello un econorista exten sotenta que eters paribus ta como decir "prescindiendo dal peso del elafante * Preguntas de explora Bn orasiones, quienes inklan en la formacién en in. veetgacin manifogtan au interés on realiarestudioe ex ‘lratorios. Bn le mayor de los cass, la pregunta que Furman earresponde » alguna de lox pos pressdentes 9 estdn exponiendo una imagen del proces de investigation forreeponde, ma bio, i fnllarianion con a {hacia poblemica oa su liitado aceasealeonocimienta Ssentie disponible sobre el tema, Este tipo de pregunta ex propio de ineetigadors con ‘mucha experiencia en investigulin y eon un enoeimienta Saad dol tr, en sl quo han encontrado sitaciones& lab cuales el eonocimientoclentibes doponible ne presta stencin adecuada, En eons condiciones, ee proponen ex lara posibilided dela formslacin de maceonroncepto, 0 la detecin de relaciones lg uales no e ha prstade Suliient aencn, [Las preguntas de tipo exploratorio no estén eximidas 4e explicitar qué es lo que ae vas explora, y es slo et sible para quienes tienen Un profunde consimieno dl tema y digponen de sobreda expersenin con herramientas imetodolgieasy Seen A modo de ciere Bn algtin momento ay que deteneraey preguntaree: {20 puede formula In pregunta con preiién ‘Ge pueden identisear sue componentans ‘eo peden describe las premipossiones?, oaible desagregn Ia preguntegonoral hasta ogar reguntas quo puedan responders drectamente!s ‘se pedencrdenar las preguntas? ‘Bs pun crperar aia reper preguntn? a ‘que ui. es nwestigabe?, > interes investiga > para qué y para quienes puede realizar un sports Ie Fepuceta denne preguntas? ‘Muchas onl condones que pueden hacer nvestign- un problema, Algunas se refloren il investgador forma le inciativa, onstanca, apacided de taba individual ‘ira oe refioren a la pregunta tists os ‘icamente leita; std bien concsbidey formate, a las ‘varablee qu contiene no sn demasadeso muy amplias tsbre los hechoe le qus remit hy informacion dcponble ‘susceptible do er produce, tess se refieren alos recur. on econimieos, da personal tence «de tempos, Ota, or fin, co referen al contexta pelt o academic Los onrenvos ‘on objetvos de wna inveatigacn sn lige deco- ‘ocimients que sea a produ. Anicomoeada fp ris pregunta indaga qué se quiere conocer y sobre sé, os objetivosexpictan el tipo deconociiento Spice ‘Como en las pregunta, los objeivos dessgregados no cuantifcacin le crrespende el bjetivo coANTIIEAR, + dserpen, le coreaponde objetivo oesommin, Deve axa, estanusei > gemelanaasy diferencias le correeponde el bjetivo coe » Teli, le correspond ol objetivo prnemaowan o stie > exphencdn le coreaponde el ehjetiva DETERMINAR 0 3- ‘panuese eaweaencia si wn aspoct es eausa adecuada © azcdental d un aft odo In génesis de un fendmeno {oo coresponderia una expresidn como ‘expla I nek ‘et, que e una redundancia) + aguéstiee, le corerponde el objetivo mNGvOsTICAR LA ‘runcox + evalu, ls correspond ol objetivo DeTERMINAN 9H [TAMLECER (correspond explicit el tipo de objeto y de bralacin efietu) + prayer, le eartepondo cl ebctivo wnovctan at m= + pleracin le corrmpond el objetivo: xLonan cores onde expicitar Io que va eo explorado), Los objetivo ne frmulen en infinitive y oe verbo pro- pucstosprecedantemonta pueden sor romplazados por ex resones equivalents, siomprequese tate delos objetivos bropios dal proceso de produceign de conoeimiento que 8 va docarolar al come sueodo con las proguntas, ol cbetivo gener tn ede ser alennendo sn sleanaaeproviamente oro ob jativoe que luego permitirin aleansarlo,y 6 correspond ‘con la pregunta general Pera responder una pregunte general, para lograr un jativo general, hay que responder alas preguntas des fregadas ylograr los ojeivoedenagrogados, para lo ty que desplegaraevidndos expeciieas Puede ccurvir gue para dar respuesta ana pregunta y lpr un objativ haya ‘oe derplegar varias actividades. También poede sucoder ‘Ive cou unt actividad pueda darse respuesta varios pre {func y logon varie objtivos. Por empl, en el primer Eno, para determina a tetedsogin que utiliza un dosent [puede ser neteasro observa clase ver las planifeaciones, “Entrevista alos alums, ten el segund caso un cms Ae estudinntes puede dar respuesta ie promuntas ace. fn del desempeioacadémio de los extudiantes, dl nivel ‘cioecondmio de a amin de orgen, et. ‘La precisin on las preguntas yen los obetivosfavoece la sbtencigm de una mayor caida on las actividades ne ‘ceraine Esta su ve, perite tener mas elardad acerca tela factibiidad de a inwestigacin, Tn tro proceso de conaement es nacsaro Tograr et ‘nerenci entre las preg, laecbjetivosyInsaetividades, ‘Runaue de una penta puede infrirwe cl ajetivo decane ‘Stientoy vcevers buna progonta no lene explicit corresponitonte objetivo de conceimiento, abe suponer que pregunta no tend reepuoeta, que fue dejda de lado Sept las atvidadesprevnsashabra que infec sl objtivo brite. Stun objetivo formula no tiene explicitada la pret cornpondiente suede algo similar. Notas sobre las hipétesis Las hipitesis son tespuesta conjoturaleso provisrias a las progutas. Por lo ano, da pregunta debe tener ui eless orrespondiet, aun oa come deco recinise pve determiner lacohereaein de In tatalidad da traao. ‘Gon fecuenda, ater de labora un proects, el inves ticadrthene sigue hipsteie.A veces strata de hipétesis fr trabajo, que toma a forma do supuestos. Cuando la regia x deol la relacn entre ye, ol supuosto {Gu toma cn hipsters de ena os ue haba alguna {elacin entre eos elementos. Peo la hipotesi que en une Investigacn determina eoresponde a una pregunta de ‘se tpo iene qu expicitar in daresay tintenstdad qu, me cnjoeua,oprovisoiamente se ecpora que tenga esa felon (es pontiva fuerte, os negata ¥ bil, no hay ‘eli, st). Loe distintos ipos de preguntas dan lugar hipstesisde vere atienlan, Para una progunta de > Cuaatifeacsn: la hipiteis debe mensiona aquellos as pesos qa jutiquen I pres y la vader del conten. Ei hipetsts erin algo at somo: para euantifiar vi Atmenten lo estudiantes universitaio y sus carat ‘vias oe considerardn, on prinepo, alos estudiantes ‘Betriculados quo ain no agrsaron yr gener, slap teva, orgensecoeeonémeo,carrora que curs, ef Descripn le hiptesis dade mencionar nquelias cara feratiens que sev sine, de modo qua dasripeign tea vida para os fine de a ivestiguin. La hiptosis ‘eri algo as come: para describ validamente ans es: {tllanter universtarios se consderardn, en principe, ‘ine, tape de vida orien socioccondmio, careers Comparing debe mencona aqvellascaac teristen ques van nude neque ln despa delos elemenioe compara so lisa pa lo ints do 1s compares, a hips sri elgy elcome: pare dcterminarvlidamente la serena y Sse tne on eatalecimientos pico y priv oc error dns fe desiznectn Ge os dinette, odode dengnecisn Sees ene, Sas nnn ead Se Relacin (nt elemento: Ia histsis de enjts sobre intend dren del eacion ene In eoncoein de adic qu teen loa dorntes 3 Ine apenas lgrads por oe luninon La ips ‘eva algo aa oma elasn one le motoolg Jo custom td dn ea lon por leaks et fete y posits rey neptivao dibly pntieg ee alain ns per) la pte debe mencionar auc Ilsaspecoso dimensiones que se onaderan pertneies prs detrminar elmo de pers i eacion, Lah {las seiasgo oa coms pave entablce vliamente Simonsen cn mst de een ‘tlizada prio dacentes ee aprons logan Jon alunos econilrscinyon msgs egies ‘imensions ol rigensalonsnss do nia So fvigen, In Sinponibidad! de material de lostora en lo xplinsns En expleacign, habe que ten encents loedistntos ip de expieacén. »» Eneleagodo wna explain obra base deinforme ‘iin cuantiicads la hipoteris debe enjoturar acer fesilarelacicn original entre e'y) se mantions, 20 ‘espeifino ents coprea al intvoduetr una variable {de prueba ()- La hipstesis era algo asicome,arela ‘Gn entre la metadologia gue wilt lox dacents Jnesprendizajer que lograt lo alumnnon se mantone (@ se epecien oes caprea)cunndo so introduse et trigoa azelorcondnio de In fri, els amos hyn cureado et nivel inca, te > Ba el aco de gust ntent data que wn fend ‘nanos caus adectadao acetal de otxo, Is hipd- oe in algo net comora cen protestant esau Secunda oacidentaldelnacimientodelcaptalir> Intuetal modero 1» Belen deuna expiucign gnc trata. de de ‘mnrgealespnt atrazine "inanteerse ao lege do ln historia com ls Seeadhzacones propas de eada ramon isin, {ERigeneradoundatoroinndsensmeno, ta hips [Sao aa como: Par eterminar vaidaente I ‘ine ficou den erence conte SieSsen pence) modo do produce, le forma vb, abs ote ington hipinis ag debe inte enact Deaugae se snserndn problemas oni situaia ‘$Sluas dein arpeionrelaclonndos ac coniererén ‘est necund oslntal La hides erin lg ox ‘Str se repstran los nvees de eegranamientoy de Spats gun em principio extarlan producdoe rola pate ctorien da au deve, om ‘iddn dees eto as pts compenetori et 1 Brae deme de as prunes rene rerpcto Esfubjn a ovalay le critrns que fundamentals ieee cay lpsteis debe nh oe aaectoe ‘Strepeninte de jn 4 evelur Tos reside ‘Gar reaperan Eh gener i hipitess eri algo as ‘Sisipertevaharvaidamentela situa intial Sun univer oe conaear, en pn os fiat que se ha ode las carreras qu se dicta ‘smaosti dl cuerpo do docente, Im antiad de sprouse de enstanzay aprendia, aodade 8 fi man de aan 1 Bros en general esun pode cneimintineno WW inenpnsn a ilerencconsaten qu la bio 1S Scien formalrse on trmsnce de probabildades (Gi cccetaente acne omumercas) el desarrollo ececacnia sare In main que se pryect, 2p ue covcopona. La hipaa eri lg at SSAg'Skdo es ecules nvele de deagranamient, el compensators probable que dentee de dies sminuid el poreentaja de peblacin de 188 20 atios con euacin soeundaria completa, > Baplorcin:lnhipétosisdebiers hacer agua contra sobre I que ae espera hallar cowl explorcin, La hip {esis sera algo ab come: tanta en la biografa teen ‘uanto en aqulla eos Snformacién empire nose han ‘studio ls eausas y Tas motivacionee de loe renee aque han abandonado el seundaro para reintoparse Teesexels, ‘A modo de sintesis Se ha puto ol énfass en as preguntas com las que ‘orresponden, por un led, lo objetvos de onocimiont Dorel oo, las hipéess on cuanto reapestasconjeturaos ‘lag preguntas ‘Como antes se ceialara, enters poriniiar un procs Ae conoctniento puede depertarse a parti de dstints tuaiones Con resuncia ations une hipéess etmaus sea precisa quo, a medide que ae vaya predenndo, perm {ormularla pregunta a responder el tipodeconecmiente a roi, En casinos, parte do un io de conocimiente ‘producir sobre un abjte el que medida que we vaya pre ‘sande, permite formula In progunta a responder Le \ipétsis correspondientes. La formulas de un proyecte de investigncién debe contener la expoieién de toto sus components, de manera elaray coherent, cualviera sea ‘componente por el que se haya comenzado, Por timo abe destaear que en las preguntas lo ob jetivosy las hips, tanto on las gonoales cuanto enous ‘desagregacions, se encuentran los concept is sopeton dimensiones de éstos qu, al menos inkdalments, att bajar ena investigni ox dei, as coneeptos bre as ‘que habra que obtenor informacion empire. ‘Loe desaerllo precedentes pusdensintizarse en la siguiente abl: ‘meus De ueToDoLook BELA ECACC one [cameron] ig es onset ut | Pons cir Dever, Devcripién: JOuslen | Lax carctereticns Compare ‘Sine as om Et [amet [tera Siete | iene Coy | Retin oie ‘cman Inka a” Sere ‘pa (See

También podría gustarte