Está en la página 1de 10

Sesión II

Fundamentos de derivada

El objetivo del presente documento es apoyar la adquisición de herramientas y


conceptos fundamentales sobre los fundamentos de la derivada de funciones de
varias variables, lo cual es un tema fundamental para el estudio de Cálculo III.
CÁLCULO III - CONTINUIDAD DE ESTUDIOS UNAP (ı́ndice:2) ÍNDICE

Índice

Página

I Lı́mites iterados 3
1. Ejercicios 4

II Derivada por definición 5


2. Conceptos Básicos 5

3. Ejercicios 6

4. Respuestas 8

2
CÁLCULO III - CONTINUIDAD DE ESTUDIOS UNAP (ı́ndice:2)

Segundo:

x2 − 3y 5 x2 − 3y 5
 
lı́m = lı́m lı́m 2
(x,y)→(0,0) x2 + xy + y 5 y→0 x→0 x + xy + y 5
Parte I
−3y 5
= lı́m 5
y→0 y

Lı́mites iterados = lı́m (−3) = −3


y→0

Ejemplos 1 Determinar la existencia de los siguientes lı́mites: Como los lı́mites iterados son distintos, entonces el lı́mite no existe.

x2 − y x3 + 2xy 2 + y 3
(a) lı́m (c) lı́m
(x,y)→(1,2) x2 + 5xy + 2 (x,y)→(0,0) x3 + y 3

Desarrollo: Desarrollo: Calculemos lı́mites iterados.

Primero:
x2 − y 1−2 1
lı́m 2
= =−
(x,y)→(1,2) x + 5xy + 2 1 + 10 + 2 13
x3 + 2xy 2 + y 3 x3 + 2xy 2 + y 3
 
lı́m = lı́m lı́m
(x,y)→(0,0) x3 + y 3 x→0 y→0 x3 + y 3
3
x
x2 − 3y 5 = lı́m 3
(b) lı́m x→0 x
(x,y)→(0,0) x2 + xy + y 5
= lı́m 1 = 1
x→0
Desarrollo: Calculemos lı́mites iterados.
Segundo:
Primero:

x3 + 2xy 2 + y 3 x3 + 2xy 2 + y 3
 
x2 − 3y 5 x2 − 3y 5
 
lı́m = lı́m lı́m 2 lı́m = lı́m lı́m
(x,y)→(0,0) x2 + xy + y 5 x→0 y→0 x + xy + y 5 (x,y)→(0,0) x3 + y 3 y→0 x→0 x3 + y 3
x2 y3
= lı́m 2 = lı́m 3
x→0 x y→0 y

= lı́m 1 = 1 = lı́m 1 = 1
x→0 y→0

3
CÁLCULO III - CONTINUIDAD DE ESTUDIOS UNAP (ı́ndice:2)

Consideremos la trayectoria y = mx, luego SECCIÓN 1


Ejercicios
x3 + 2xy 2 + y 3 x3 + 2x(mx)2 + (mx)3
lı́m = lı́m
(x,y)→(0,0) x3 + y 3 x→0 x3 + (mx)3
x3 + 2m2 x3 + m3 x3 Calcular los siguientes lı́mites:
= lı́m
x→0 x3 + m3 x3 x2 + y x2 + y 2
x3 1 + 2m2 + m3 (1) lı́m (6) lı́m
= lı́m 3 ((x.y)→(1,1)) xy + 2 ((x.y)→(0,0)) xy
x→0 x 1 + m3
1 + 2m2 + m3 x2 + y 2 + 1 x2 + y 2
= lı́m (2) lı́m (7) lı́m
x→0 1 + m3 ((x.y)→(0,0)) xy ((x.y)→(1,1)) xy
1 + 2m + m3
2
y 2 − xy xy
= (3) lı́m √ √ (8) lı́m 2
1 + m3 ((x.y)→(0,0)) x + y
((x.y)→(0,0)) y+ x
Por lo tanto, el lı́mite no existe. x x2 y 2
(4) lı́m (9) lı́m
((x.y)→(0,0)) x + y ((x.y)→(0,0)) x3 + y 3
√ √
x2 − y 2 x− y
(5) lı́m (10) lı́m
((x.y)→(0,0)) x2 + y 2 ((x.y)→(0,0)) x−y

4
CÁLCULO III - CONTINUIDAD DE ESTUDIOS UNAP (ı́ndice:2)

Parte II Ejemplos 2 Calcular, por definición, las derivadas parciales de primer orden
de
x3 y
Derivada por definición f (x, y) =
3
− 2xy 2 + 6y − 7
Desarrollo:

SECCIÓN 2 Derivemos con respecto a x.


Conceptos Básicos lı́m
f (x + h, y) − f (x, y)
h→0 h
(x + h)3 y
 3 
2 xy 2
Sea f (x, y) una función de dos variables. Si dejamos fija la variable y ha- − 2(x + h)y + 6y − 7 − − 2xy + 6y − 7
3 3
ciendo y = y0 , entonces f (x, y0 ) es una función de una variable. Luego la = lı́m
h→0 h
derivada en x = x0 es la derivada parcial de f respecto a x en (x0 , y0 ) 2 2
3x hy + 3xh y + h y 3
y se denota por fx (x0 , y0) . Es decir − 2hy 2
= lı́m 3
h→0 h
f (x0 + ∆x, y0 ) − f (x0 , y0)  2
3x y + 3xhy + h2 y

fx (x0 , y0 ) = lı́m . = lı́m − 2y 2
∆x→0 ∆x h→0 3
De manera análoga, se define la derivada en y = y0 como la derivada 3x2 y
= − 2y 2 = x2 y − 2y 2
parcial de f respecto a y en (x0 , y0 ) denotada por fy (x0 , y0 ) . Es decir 3

f (x0 , y0 + ∆y) − f (x0 , y0 ) Derivemos con respecto a y.


fy (x0 , y0 ) = lı́m .
∆y→0 ∆y f (x, y + h) − f (x, y)
lı́m
h→0 h
En general, se definen las derivadas parciales de f con respecto a x y x3 (y + h)
 3
xy

2 2
a y, respectivamente, como − 2x(y + h) + 6(y + h) − 7 − − 2xy + 6y − 7
3 3
= lı́m
f (x + ∆x, y) − f (x, y)
h→0 h
3
fx (x, y) = lı́m , xh
∆x→0 ∆x − 4xyh − 2xh2 + 6h
= lı́m 3
f (x, y + ∆y) − f (x, y) h→0 h
fy (x, y) = lı́m .  3
x

∆y→0 ∆y = lı́m − 4xy − 2xh + 6
h→0 3
Se denota por x3
∂f ∂f = − 4xy + 6
= fx (x, y) y = fy (x, y) . 3
∂x ∂y

5
CÁLCULO III - CONTINUIDAD DE ESTUDIOS UNAP (ı́ndice:2)

SECCIÓN 3 √ x − y3
(3) f (x, y) = xy − − 100
Ejercicios 5
1 1
(4) f (x, y) = √ − 7xy + 2
x y
I. Calcular fx (x0 , y0 ) y fy (x0 , y0 ) para las siguientes funciones en los pun-
tos (x0 , y0 ) indicados: (5) f (x, y) = sen (xy) + 12

(1) f (x, y) = 3x2 + xy en (2, 4) . (6) f (x, y) = cos (x) − sen (y)
x
(2) f (x, y) = 3x2 − xy + y 3 en (2, 1) . (7) f (x, y) = − 6x − 1
y
y2
(3) f (x, y) = −x2 y + + 35 en (−2, 0) . (8) f (x, y) = cos (xy) − sen (xy)
4
3x2 (9) f (x, y) = ex

(4) f (x, y) = + x y en (−5, 4) .
5 (10) f (x, y) = exy
 
√ 1 III. Calcular las derivadas de primer orden de las siguientes funciones:
(5) f (x, y) = x + 3y − xy − 10 en ,4 .
4 √
(1) f (x, y) = xy − xy 3 + 6x
1 √
(6) f (x, y) = + xy en (1, −1) . x 5
xy 3
x (2) g (x, y) = + − 6y
1

1
 y 25
3
(7) f (x, y) = − x en ,1 . √
xy 5 (3) h (x, y) = xe−2y + xy − 12
1 √ 6
(8) f (x, y) = √ − x + y + 100 en (1, 4) . (4) f (x, y) = p
x x2 + xy − y
(9) f (x, y) = −x3 + 3xy 2 − y 3 en (1, 1) . xy
(5) g (x, y) = 2 − 10
p x + 5xy 2 − 3xy
(10) f (x, y) = 3x2 + xy en (2, 4) .
(6) h (x, y) = sen (x2 + y 2 ) − cos (x2 − y 2 )
∂f ∂f
II. Calcular y por definición para cada una de las siguientes funcio- (7) f (x, y) = xyex−y + cos2 (x) + 4
∂x ∂y
nes:
1 (8) g (x, y) = (6x − 4y)8 − e−xy + sen (x) cos (y)
(1) f (x, y) = 3 − y 2 + 6 p
x (9) h (x, y) = sen3 (xy 2 ) − cos2 (x2 y) − xe−y
6 √ √  √ y
(2) f (x, y) = 2 − 8 (10) f (x, y) = sen e6x − y + cos x−
x + y2 7
6
CÁLCULO III - CONTINUIDAD DE ESTUDIOS UNAP (ı́ndice:2)

√ ∂2f
(11) g (x, y) = ln (xy) − xy (1)
√ ∂x2
(12) h (x, y) = ln ( x − cos (y)) + 12x
∂2f
x p (2)
(13) f (x, y) = − x − y 2 − 12 ∂x∂y
ln (cos (y))
√ √ ∂3f
(14) g (x, y, z) = xy z − ln (xy + z) + 1 (3)
∂x∂y 2
t3 − t + 1 ∂3f
(15) h (t, x, y) = √ p (4)
xy − x2 − ty ∂y∂x∂y
(16) f (t, x, y) = − ln (txy) − cos (xy) + etx−y Indicación 1 Recordar que:

(17) g (s, t, x) = cos (e−st + sen (sx2 )) − 13 (1) sen (α ± β) = sen (α) cos (β) ± cos (α) sen (β) .
 2√  (2) cos (α ± β) = cos (α) cos (β) ∓ sen (α) sen (β) .
x y
(18) h (x, y, z) = arctan (x + y + z) − ln
z
(19) f (x, y, z) = arctan (ex − e−y + e2z )
(20) g (x, y, z) = arctan (x2 − y 2 − ez ) + 12
IV. Determinar el dominio de las siguientes funciones:
(1) f (x, y) = ln (xy − 1)
ex+y
(2) g (x, y) =
cos (x)
1 7
(3) h (x, y) = −
x y
(4) f (x, y) = ex−y − 7
(5) g (x, y) = sen (x2 − 7y) + 5
p
(6) h (x, y) = cos (xy)
x2 √
III. Dada la función f (x, y) = − cos ( xy − e−x ) + arctan (xy) . Cal-
y
cular:

7
CÁLCULO III - CONTINUIDAD DE ESTUDIOS UNAP (ı́ndice:2)

SECCIÓN 4 ∂f
(7) = (xy + y) ex−y − sen (2x) ;
Respuestas ∂x
∂f
= xex−y (1 − y)
∂y
∂f y3
III. (1) = y − √ + 6; ∂g 1 1
∂x 2 x (8) = 48 (6x − 4y)7 + cos (x − y) + cos (x + y) + ye−xy ;
∂x 2 2
∂f √ ∂g 1 1
= x − 3 xy 2 = −32 (6x − 4y)7 + cos (x + y) − cos (x − y) + xe−xy
∂y ∂y 2 2

∂g 1 5
xy 3 ∂h 3y 2 sen2 (xy 2 ) cos (xy 2 ) + 4xy cos (x2 y) sen (x2 y)
(2) = + ; (9) = − e−y ;
∂x y 125x ∂x
p
3 2
2 sen (xy ) − cos (x y) 2 2

∂g 3 5 xy 2 x
= − 2 −6 ∂h 6xysen2 (xy 2 ) cos (xy 2 ) + 2x2 cos (x2 y) sen (x2 y)
∂y 25 y = p + xe−y
∂y 3 2
2 sen (xy ) − cos (x y)2 2
∂h y 1
(3) = √ + 2y ; ∂f √  1 √ y
∂x 2 xy e (10) = 6e6x cos e6x − y − √ sen x− ;
∂x 2 x 7
∂h x 2x
= √ − 2y ∂f 1 √  1 √ y
∂y 2 xy e = − √ cos e6x − y + sen x−
∂y 2 y 7 7
∂f 6x + 3y √
(4) =− 3 ;
∂g 1 xy
∂x (x2 + yx − y) 2 (11) = − ;
∂x x 2x
∂f 3x − 3 ∂g 1 1√
=− 3 = − xy
∂y (x2 + yx − y) 2 ∂y y 2y

∂g y ∂h 1 − 24 x cos (y)
(5) =− ; (12) = √ + 12x;
∂x (5y − 3y + x)2
2 ∂x 2x − 2 x cos (y)

∂g x − 5y 2 ∂h sen (y)
= =√
∂y x − cos (y)
∂y (5y 2 − 3y + x)2
∂f 1 1
∂h (13) = − p ;
(6) = 2x (sen (x2 − y 2 ) + cos (x2 + y 2)) ; ∂x ln (cos y) 2 x − y 2
∂x
∂h ∂f y x tan y
= −2y (sen (x2 − y 2 ) − cos (x2 + y 2 )) =p + 2
∂y ∂y x−y 2 ln (cos y)

8
CÁLCULO III - CONTINUIDAD DE ESTUDIOS UNAP (ı́ndice:2)


∂g yz + xy 2 z − y ∂h 2x2 + 4xy + 4xz − x + 2y 2 + 4yz + 2z 2 + 2
(14) = √ ; (18) =− 3 ;
∂x xy + z ∂x x + 2x2 y + 2x2 z + xy 2 + 2xyz + xz 2 + x

∂g xz + x2 y z − x ∂h x2 + 2xy + 2xz + y 2 + 2yz − 2y + z 2 + 1
= √ ; =− 2 ;
∂y xy + z ∂y 2x y + 4xy 2 + 4xyz + 2y 3 + 4y 2 z + 2yz 2 + 2y
√ ∂h x2 + 2xy + 2xz + y 2 + 2yz + z 2 + z + 1
∂g x2 y 2 + xy z − 1 = 2
= √ ∂z x z + 2xyz + 2xz 2 + y 2z + 2yz 2 + z 3 + z
∂z 2xy z + 2z
p  ∂f ex
y − 5t y + 3
(2 − 6t ) x2
3 y − txy 2 − x2 + ty (19) = 2x ;
∂g ∂x e − 2ex−y + 2ex+2z + e−2y − 2e2z−y + e4z + 1
(15) =− ;
∂t
p √ 2 p 2
2 2
x − ty − xy x − ty ∂f e−y
= 2x ;
  ∂y e − 2ex−y + 2ex+2z + e−2y − 2e2z−y + e4z + 1
p
∂g 2x − x y − txy (t3 − t + 1)
2 3 2
∂f 2e2z
= ; = 2x
∂x
p √ 2 p 2 ∂z e − 2ex−y + 2ex+2z + e−2y − 2e2z−y + e4z + 1
2x x2 − ty − xy x − ty
∂f 2x
p  (20) = 4 ;
x3 y − txy 2 + ty (t3 − t + 1) ∂x x − 2x y − 2x e + y 4 + 2y 2 ez + e2z + 1
2 2 2 z
∂g
=− ∂f 2y
∂y
p √ 2 p 2
2y x2 − ty − xy x − ty =− 4 ;
∂y x − 2x y − 2x e + y 4 + 2y 2ez + e2z + 1
2 2 2 z

∂f 1 ∂f ez
(16) = xetx−y − ; =− 4
∂t t ∂z x − 2x2 y 2 − 2x2 ez + y 4 + 2y 2ez + e2z + 1
∂f 1 IV.
= tetx−y + ysen (xy) − ;
∂x x ∂f ∂2f ∂2f ∂f 1 ∂2f 2
(1) = 2x−y; = 2; = −1; = −x− ; 2 = 3;
∂f 1 ∂x ∂x2 ∂y∂x ∂y 2
y ∂y y
= −etx−y + xsen (xy) −
∂y y ∂2f
= −1
∂x∂y
∂f
(17) = −sen (sen (sx2 ) + e−st ) (x2 cos (sx2 ) − te−st ) ;
∂s ∂g ∂2g ∂2g
(2) = ye−xy +6y ; 2 = −y 2 e−xy ; = e−xy −xye−xy +6;
∂f ∂x ∂x ∂y∂x
= se−st sen (sen (sx2 ) + e−st ) ;
∂t ∂g ∂2g 2 −xy ∂2g
= 6x + 2y + xe ;
−xy
2
= 2−x e ; = e−xy −
∂f ∂y ∂y ∂x∂y
= −2sx cos (sx2 ) sen (sen (sx2 ) + e−st ) xye−xy + 6
∂x
9
CÁLCULO III - CONTINUIDAD DE ESTUDIOS UNAP (ı́ndice:2) REFERENCIAS

∂h 1 1 ∂2h 2 1 ∂2h 1
(3) = √ − 2 ; 2 = 3 − √ ; = 2 2; Referencias
∂x 2 x x y ∂x x y 4 x3 ∂y∂x xy

[1] Edwards, C. Henry y Penney, David E. “Cálculo con geometrı́a analı́tica”


Prentice-Hall, 1996.
∂h 1 ∂2h 2 ∂2h 1
= − 2; 2
= 3
; = 2 2 [2] Simmons, George F. Çálculo y geometrı́a analı́tica ”, McGraw-Hill, 2002.
∂y xy ∂y xy ∂x∂y xy

∂f ∂2f
(4) = −ysen (xy) − e−x ; = e−x − y 2 cos (xy) ;
∂x ∂x2

∂2f ∂f
= −sen (xy) − xy cos (xy) ; = −xsen (xy) ;
∂y∂x ∂y

∂2f 2 ∂2f
= −x cos (xy) ; = −sen (xy) − xy cos (xy)
∂y 2 ∂x∂y

∂g 1 ∂2g 1 ∂2g ∂g y2 1
(5) = ; = − ; = 0; = 2ye + ;
∂x x ∂x2 x2 ∂y∂x ∂y y

∂2g y2 2 y2 1 ∂2g
= 2e + 4y e − ; =0
∂y 2 y 2 ∂x∂y

10

También podría gustarte