Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Crisis Asma
Crisis Asma
AUTORES:
Cómo citar este artículo: Guía de Algoritmos en Pediatría de Atención Primaria. Crisis de asma. AEPap. 2017 (en línea) consultado el dd/mm/aaaa.
Disponible en algoritmos.aepap.org
CRISIS ASMÁTICAA
AnamnesisB
Exploración física
Pulsioximetria
Valoración de la gravedad:
Crisis leveC
Crisis moderadaD
Crisis graveE
Crisis de riesgo vitalF
no ¿signos y
síntomas de
alarma?G
si
¿crisis de si
riesgo vital?
no
¿crisis de si
grave?
no
¿crisis de si
moderada?
no
buenaL incompletaM
¿respuesta?
malaN si
¿repetir?
no
DERIVACIÓN AL
ALTA HOSPITALO
A. La crisis de asma es un episodio de progresiva o repentina dificultad para respirar, con disnea, tos, sensación de opresión torácica o una combinación
de estos síntomas1.
B. Mediante una breve anamnesis, una exploración y una pulsioximetria, se puede determinar la gravedad de una crisis de asma1,2,3:
Anamnesis:
CRISIS DE ASMA LEVE. Valoración inicial por las características clínicas, FEM y pulsioximetria
Disnea Al andar
Frecuencia respiratoria Normal o aumentada
Frecuencia cardiaca <100 puls/min
Uso musculatura accesoria No
Sibilancias Moderadas*
FEM >80%
Saturación O2 >95%
CRISIS DE ASMA MODERADA. Valoración inicial por las características clínicas, FEM y pulsioximetria
Disnea Hablando
Lactante: llanto corto, dificultad para alimentarse
Frecuencia respiratoria Adultos y niños > 5a: 20 - 25 resp/min
Niños 2 - 5 años: 20 - 50 resp/min
Frecuencia cardiaca Adultos y niños > 5a: 100 - 120 puls/min
Niños 2 - 5 años: 100 - 130 puls/min
Uso musculatura accesoria Habitual
Sibilancias Importantes*
FEM 60 – 80%
Saturación O2 92 -95%
CRISIS DE ASMA GRAVE. Valoración inicial por las características clínicas, FEM y pulsioximetria
Disnea En reposo
Lactante: no come
Frecuencia respiratoria Adultos y niños > 5a: >25 resp/min
Niños 2 - 5 años: >50 resp/min
Frecuencia cardiaca Adultos y niños > 5a: >120 puls/min o bradicardia
Niños 2 - 5 años: >130 puls/min
Uso musculatura accesoria Habitual
Sibilancias Importantes o ausentes
FEM <60%
Saturación O2 <92%
G. Síntomas y signos de alarma. Constituyen un indicador de la necesidad de tratamiento urgente y de traslado inmediato al hospital:
• Administrar salbutamol: (MDI 0.1 mg/puls). De 2 a 4 puls con cámara espaciadora (con o sin mascarilla facial según la edad). Si es preciso, se repetirá la
dosis 3 veces a lo largo de una hora (una tanda cada veinte minutos).
• En caso de haber sido tratado con un corticoide oral recientemente, administrar prednisona /prednisolona a dosis de 0.5-1 mg/kg u otro corticoide oral a
dosis equipotente.
En caso de no mejorar el paciente, o la duración de la mejoría sea inferior a 3 horas, se considerará y tratará como una crisis moderada.
• Se administrará oxígeno de forma continua mediante mascarilla o sonda nasal para alcanzar una SpO2 del 94 % - 98%.
• Salbutamol: (MDI 0.1 mg/puls). De 6 a 8 puls (1 tanda cada 20 minutos en 1 hora, si fuera preciso) con cámara espaciadora (con o sin mascarilla facial
según la edad).
• Como alternativa: salbutamol nebulizado con una fuente de oxígeno y mascarilla facial a 0.15 mg/kg/dosis (hasta un máximo de 5 mg/dosis). Una
nebulización cada 20 minutos hasta un total de 3 en una hora.
• Lo antes posible, dentro de la primera hora del inicio del tratamiento, administrar prednisona/prednisolona por vía oral a 1 mg/kg (u otro corticoide a dosis
equipotente). Si no tolera por vía oral se utilizará la vía parenteral (preferible la vía intravenosa a la intramuscular).
De no mejorar el paciente, o si la mejoría es menor de 3 horas, se tratará como una crisis grave y se valorará su derivación al hospital más próximo en
ambulancia medicalizada acompañado por personal sanitario.
• Administrar oxígeno continuo mediante mascarilla o sonda nasal al flujo necesario para alcanzar una SpO2 de 94-98%.
• Salbutamol nebulizado con fuente de oxígeno y mascarilla facial a 0.15 mg/kg/dosis (hasta un máximo de 5 mg/dosis). Una nebulización cada 20 minutos
hasta un total de 3 en una hora.
• Bromuro de ipratropio (250 µg/dosis en ˂5 años y 500 µg/dosis en ˃5 años) nebulizado junto a salbutamol, una nebulización/20 minutos hasta un total de
3 en una hora.
• Como alternativa a la nebulización se puede administrar salbutamol: (MDI 0.1 mg/puls). De 8 a 10 puls con cámara espaciadora (con o sin mascarilla
facial según la edad) conjuntamente con bromuro de ipratropio 2-4 puls. Se repetirá cada 20 minutos hasta un total de 3 tandas en 1 hora.
• Prednisona/prednisolona por vía oral a una dosis de 2 mg/kg con un máximo de 40 mg/día (u otro corticoide a dosis equipotente), dentro de la 1ª hora del
inicio del tratamiento Sólo si no tolerara por esta vía o presentara un nivel de conciencia disminuido se utilizará una vía parenteral.
De empeorar o no encontrar mejor al paciente se considerará y tratará como una crisis de asma de riesgo vital.
Como norma general, todo paciente con crisis de asma grave se derivará urgentemente al hospital más próximo en ambulancia medicalizada, acompañado
por personal sanitario. Durante el traslado se administrará oxígeno, broncodilatadores nebulizados y corticoides sistémicos.
• Evaluar rápidamente al paciente y administrar O2 continuo al flujo necesario para alcanzar una SpO2 > 94%.
• Administrar la primera nebulización de salbutamol a 0.15 mg/kg de peso más 250 a 500 µg de bromuro de ipratropio con O2 a 6-8 litros/minuto.
• Repetir nebulizaciones de salbutamol y bromuro de ipratropio sin solución de continuidad u optar por la nebulización continua de salbutamol (10 ml de
salbutamol añadidos a 140 ml de suero fisiológico en bomba de perfusión a ritmo de 12 a 15 ml/hora sobre el depósito de la mascarilla de nebulización.
• Canalización de vía IV y monitorización del paciente.
• Administrar corticoide por vía parenteral (2 mg/kg).
• Vigilar la aparición de signos de parada cardio-respiratoria inminente.
• Valorar si precisa ser intubado y/o la administración de adrenalina IM al 1/1000 (1mg/1cc) a 0.01 mg/kg/dosis, máximo 0.4 mg/dosis y 3 dosis, una cada
20 minutos si fuera necesario.
• Solicitar una ambulancia del sistema de emergencias (UCI móvil).
L. Buena Respuesta
Se puede dar de alta al paciente con el tratamiento por escrito, comprobando previamente que el niño o la familia realizan bien la técnica inhalatoria.
En caso de no mejorar el paciente, o mejoría menor a 3 horas, considerar y tratar como crisis moderada.
M. Respuesta incompleta
Ante una respuesta incompleta, se realizara valoración individual, y se decidirá si se continúa con el tratamiento y posterior alta a domicilio o si se trata de un
paciente de alto riesgo se derivará al hospital.
N. Mala respuesta
O. Derivación al hospital
El traslado de un paciente con crisis de asma grave o con crisis de asma vital se realizará en ambulancia medicalizada, acompañado por personal sanitario.
Durante el traslado:
0 < 30 < 20 No No
Toda la espiración
2 46-60 36-50 (estetoscopio) Aumentado
Inspiración y
3 > 60 > 50 espiración, sin Actividad máxima
estetoscopio**
El uso de músculos accesorios se refiere sólo al esternocleidomastoideo, que es el único músculo que
se ha correlacionado bien con el grado de obstrucción.
*Se puntúa de 0 a 3 en cada uno de los apartados (mínimo 0, máximo 9)
**Si no hay sibilancias y la actividad del esternocleidomastoideo está aumentada puntuar el apartado
sibilancias con un 3.
Crisis Leve: 0-3 puntos; Moderada: 4-6 puntos; Grave: 7-9 puntos.
Tabla 2. Valoración global de la gravedad de la crisis integrando el Pulmonary Score y la saturación de oxígeno por pulsioximetría
PS SpO 2
1
The Global initiative for asthma. Global strategy for asthma management and prevention. Revised 2015. Disponible en: http://www.ginasthma.org/
2
Grupo de Trabajo de la Guía de Práctica Clínica sobre Asma. Guía de Práctica Clínica sobre Asma. Osakidetza/Servicio Vasco de Salud, 2005. Disponible en:
http://www.avpap.org/gtvr/GPCasma.pdf y http://www.osakidetza.euskadi.eus/conteni dos/informacion/osteba_formacion/es_ost
eba/adjuntos/d_05_03_adaptacion_guia_as ma.pdf
3
The British Thoracic Society. Scottish Intercollegiate Guideline on the Management of Asthma. Revised 2014. Disponible en: https://www.britthoracic.org.uk/guidelines-
and-qualitystandards/asthma-guideline/
4
Smith SR, Baty JD, Hodge D III. Validation of the pulmonary score: An asthma severity score for children. Acad Emerg Med. 2002; 9: 99-104.
5
Castillo JA, De Benito J, Escribano A, Fernández M, García S, Garde J y cols. Consenso sobre tratamiento del asma en pediatría. An Pediatr (Barc). 2007; 67(3): 253-73.
6
Guía Española para el Manejo del Asma 2015. (GEMA 4.0) Disponible en: http://www.gemasma.com
7
National Asthma Education and Prevention Program. Guidelines for the Diagnosis and Management of Asthma. National Institute of Health, National Heart, Lung and
Blood Institute. 2007; NIH Publication No. 08- 5846. Disponible en: http://www.nhlbi.nih.gov/healthpro/guidelines/current/asthmaguidelines/full-report
8
Alba Moreno F, Buñuel Alvarez C, Fos Escrivà E, Moreno Galdó A, Oms Arias M, Puig Congost M, Ridao Redondo M, Sanz Borrell L. Asma Infantil [En linea] Barcelona:
Institut Català de la Salut, 2008. Guies de pràctica clínica i material docent, núm. 13. Disponible en: http://www.gencat.net/ics/professionals/g uies/asma_infantil.htm