PROFESORADO RESPONSABLE DA

CÓDIGO CHARLA
CORREOS ELECTRÓNICOS TÍTULO DA CHARLA

Omil Ignacio, Beatriz beatriz.omil@usc.es

ChT-015 Agustín Merino García agustin.merino@usc.es
Plantando cara ao Lume

ChT-049 Otero Pérez, Xosé Luis xl.otero@usc.es O arsénico, un drama para a humanidade
 A presenza do oso pardo en Galicia: actuacións de
Cht-080 Díaz-Maroto Hidalgo, Ignacio Javier ignacio.diazmaroto@usc.es
mellora do hábitat e papel da educación ambiental

A conservación e a xestión sustentable dos nosos

ChT-095 Díaz-Maroto Hidalgo, Ignacio Javier
bosques de frondosas autóctonas

A conservación das nosas paisaxes como elemento

ChT-099 Díaz-Maroto Hidalgo, Ignacio Javier ignacio.diazmaroto@usc.es
clave no desenvolvemento territorial sustentable
Cht-063 Vega Rodríguez, Antonio de antonio.devega@usc.es El territorio de Galicia: mundo rural y mundo urbano

Cht-068 Martín Barrasa Rioja martin.barrasa@usc.es El proyecto de ingenierá

Cht-073 Martín Barrasa Rioja martin.barrasa@usc.es Seguridad y salud laboral

 AS GAIVOTAS COMO UN POTENTE MODULADOR DA
ChT-050 Otero Pérez, Xosé Luis xl.otero@usc.es BIODIVERSIDADE NO PARQUE NACIONAL DAS ILLAS
ATLÁNTICAS

ChT-037 García González, Ignacio ignacio.garcia@usc.es A historia escrita nos aneis das árbores
ChT-027 López González, Francisco Javier franciscojavier.lopez@usc.es LEONARDO: a representación gráfica das súas ideas

A xeotecnia ou o porqué (normalmente) non se caen

ChT-093 Núñez Temes, Carlos carlos.nunez.temes@usc.es
as estruturas

ChT-094 Núñez Temes, Carlos carlos.nunez.temes@usc.es A Enxeñaría Civil é máis, non acaba na construción.
 A escavación de túneles en zonas urbanas: métodos,
ChT-096 Núñez Temes, Carlos carlos.nunez.temes@usc.es
problemas e solucións.
 TALLER E CHARLA D3MOBILE: ESCANEADO 3D DE
ChT-082 Ortiz Sanz, Juan Pedro juan.ortiz@usc.es
OBXECTOS REAIS CO MÓBIL/TÁBLET DOS ESCOLARES
 Determinación da cantidade de madeira que hai nun
ChT-019 Riesco Muñoz, Guillermo guillermo.riesco@usc.es
monte arborado

A gandeiría na encrucillada: cambio climático e

Cht-136 Rodríguez Rguez, M. Ramiro manuelramiro.rodriguez@usc.es
benestar animal

Modelos Matemáticos: Unha axuda para entender e

ChT-113 Vilar Rivas, Miguel Ángel miguel.vilar@usc.es
explicar a realidade
 Pandemias vexetais do século XXI: da couza da pataca
ChT-005 Cabaleiro Sobrino, Cristina cristina.cabaleiro@ucs.es
ó “ébola” dos olivos”

ChT-043 Díaz Varela, Emilio Rafael emilio.diaz@usc.es Planificación ambiental das paisaxes rurais

ChT-025 Fernández Lorenzo, Juan Luis juanluis.fernandez@usc.es Árbores que medran en tubos de ensaio
ChT-026 Fernández Lorenzo, Juan Luis juanluis.fernandez@usc.es Enxertos e microenxertos en especies leñosas.

ChT-038 Rigueiro Rodríguez, Antonio antonio.rigueiro@usc.es ÁRBORES SENLLEIRAS DE GALICIA

Outras producións do agro galego: helicicultura e

ChT-091 Rodríguez López, Teresa teresa.rodriguez@usc.es
lumbricultura

ChT-088 Rodríguez López, Teresa teresa.rodriguez@usc.es Biodiversidade e Conservación

ChT-089 Rodríguez López, Teresa teresa.rodriguez@usc.es Vivindo no solo: o que o ollo non ve
ChT-090 Rodríguez López, Teresa teresa.rodriguez@usc.es Apicultura: vivindo con abellas

ChT-009 Fernández Carrasco, Eugenio eugenio.fernandez@usc.es Enerxía nuclear. Unha enerxía segura?

A pegada ecolóxica e débeda ecolóxica na

ChT-010 Fernández Carrasco, Eugenio eugenio.fernandez@usc.es
Comunidade Autónoma de Galicia

ChT-107 Fraga López, Francisco José francisco.fraga@usc.es Nanotecnoloxía: Realidade ou ficción?

ChT-098 Sainz Osés, María Jesús mj.sainz@usc.es Sabemos o impacto ambiental do que comemos?
 DETERMINACIÓN DEL SEXO EN PECES: APLICACIONES
Cht-061 Martinez Portela, Paulino paulino.martinez@usc.es
PARA LA MEJORA DE LA PRODUCCIÓN ACUÍCOLA
ChT-086 Quiroga Berdeal, Maribel misabel.quiroga@usc.es CANCRO E ANIMAIS

ChT-013 Botana López, Luis Miguel luis.botana@usc.es As toxinas mariñas como orixe de medicamentos
 Movemento dos ións nas neuronas: implicacións para
ChT-126 Vale González, María del Carmen mdelcarmen.vale@usc.es
o funcionamento do cerebro.

Vale González, María del Carmen

mdelcarmen.vale@usc.es
ChT-127 Andrea Boente Juncal Que pasa dentro dunha neurona con Alzheimer?
andrea.boente.juncal@usc.es
ChT-119 Salgado Castro, Francisco Javier franciscojavier.salgado@usc.es Biomedicina, agullas e palleiros
 Bugarín Diz, Alberto J
alberto.bugarin.diz@usc.es
José M. Alonso Moral
josemaria.alonso.moral@usc.es
Purificación Cariñena Amigo
puri.carinena@usc.es Computación evolutiva: un modelo da intelixencia
ChT-117 Andrea Cascallar Fuentes
adrian.gonzalez@usc.es artificial para a resolución de problemas
Adrián González Sieira
manuel.lama@usc.es
Manuel Lama Penín
martin.pereira@usc.es
Martín Pereira Fariña

ChT-078 Francisco Fernández Rivera ff.rivera@usc.es Os fundamentos do funcionamento dun ordenador

ChT-017 Garrido Fernández, Juan M. juanmanuel.garrido@usc.es A Patente como ferramenta da innovación

Cht-016 Lema Rodicio, Juan M. juan.lema@usc.es A (enxeñaria) química para un mundo mellor
 As augas residuais como fonte de recursos. A visión da
Cht-003 Mosquera Corral, Anuska anuska.mosquera@usc.es
Enxañaría Química

ChT-020 Omil Prieto, Francisco francisco.omil@usc.es Aplicacións da Biotecnoloxía e a Enxeñaría Ambiental

Cht-135 Guitian Rivera, Francisco francisco.guitian@usc.es Los materiales: por qué los adoro

ChT-033 Pena Brage, Francisco José fran.pena@usc.es Maridaxe de Matemáticas e Informática

Modificación xenética de plantas: do neolítico ao

ChT-092 Sampedro Jiménez, Javier javier.sampedro@usc.es
século XXI
ChT-048 Cordero Santamaría, Óscar oscarj.cordero@usc.es Vacinas para o Cancro

ChT-074 Otero Casal, Ana María anaamaria.otero@usc.es Como se comunican as bacterias?

Desenvolvemento da competencia emprendedora a

ChT-085 Sixto García, José jose.sixto@usc.es
través das redes sociais

Cht-100 Noemí Álvarez Villar noemi.alvarez.villar@usc.es Somos o que dicimos. Lingua e educación.
 A utopía do bo vivir: educar para unha cultura da
ChT-108 Germán Vargas Callejas german.vargas@usc.es
sustentabilidade

Olveira Olveira, María Esther (coord) mariaesther.olveira@usc.es;

ChT-103 Antonio Rodríguez Martínez antonio.rodriguez.martinez@usc.es
Saídas profesionais das ciencias da educación.

El papel del pedagogo/a en la sociedad del S.XXI:

Cht-030 Sanjuán Roca, María del Mar mariadelmar.sanjuan@usc.es
competencias y contextos de trabajo
 Diseñando formación. El pedagogo/a como experto en
Cht-042 Sanjuán Roca, María del Mar mariadelmar.sanjuan@usc.es
formación
ChT-118 Trillo Alonso, Felipe felipe.trillo@usc.es Estudar e aprender na Universidade
 A avaliación económica: unha ferramenta para a
ChT-066 Fernández Fernández Melchor melchor.fernandez@usc.es
mellora da asistencia sanitaria

O dereito privado na fantasía e na ciencia ficción: a

ChT-123 Trigo García, Belen belen.trigo@usc.es Guerra das galaxias, Xogo de tronos, Eu, robot, e
outras historias

A historia da descolonización e o conflito do Sáhara

ChT-055 Ruiz Miguel, Carlos carlos.ruiz@usc.es
Occidental
 La maravillosa Historia del descubrimiento de
ChT-069 Alberto José Coelho Cotón albertojose.coelho@usc.es
fármacos

A impresión 3D: Unha tecnoloxía emerxente.

ChT-070 Coelho Cotón, Alberto José albertojose.coelho@usc.es
Aplicacións en ciencia.

As defensas do noso corpo: no límite entre o ben e o

ChT-097 Gómez Touriño, Iria iria.gomez.tourino@usc.es
mal

Molière, dramaturgo francés del siglo XVII, renovador

ChT-124 García Martínez, Manuel manuel.garcia.martinez@usc.es del teatro
ChT-125 García Martínez, Manuel manuel.garcia.martinez@usc.es Samuel Beckett un renovador del teatro.

ChT-014 Millet, Victor victor.millet@usc.es Filoloxías con futuro – tradicionais e dixitais

Seguindo as trazas dos quarks no LHC: Materia e

ChT-071 Adeva Andany, Bernardo bernardo.adeva@usc.es
Antimateria
 Alvarez Pol, Héctor hector.alvarez@usc.es
ChT-101 Beatriz Fernández Domínguez beatriz.fernandez.dominguez@usc.es
Do corazón da materia ao interior das estrelas

Taboada Antelo, Pablo

pablo.taboada@usc.es Nuevos avances tecnológicos en el ámbito de la salud:
Cht-067 (coordinador)
silvia.barbosa@usc.es La Nanomedicina
Barbosa Fernández, Silvia

ChT-132 Fuente Carballo, Raúl de la raul.delafuente@usc.es O láser, esa luz máxica

ChT-133 Fuente Carballo, Raúl de la raul.delafuente@usc.es Que hai detrás da luz polarizada?
 Rodríguez Añón, José A.
ja.rodriguez.anon@usc.es
(coordinador)
ChT-007 Cambio climático. Mitos, lendas e ciencia
xurxo.proupin@usc.es
Xurxo Proupín Castiñeiras

Cht-138 Benlliure Anaya, José j.benlliure@usc.es Do infinitamente pequeño ao infinitamente grande.

Flores Arias, María maite.flores@usc.es

ChT-018 Teresa(Coordinación)
justo.arines@usc.es
Xogando coa luz
Justo Arines piferrer
Cht-029 Casas Méndez, Balbina Virginia balbina.casas.mendez@usc.es Matemáticas e loxística

Data Science: Estatística e matemáticas para a

ChT-128 Febrero Bande, Manuel manuel.febrero@usc.es
sociedade da información

Álvarez Díaz, Beatriz beatrizalvarez.diaz@usc.es

ChT-076 Davila Pena, Laura lauradavila.pena@usc.es Algoritmos: que son e para que serven?
Diz Pita, Érika erikadiz.pita@usc.es
 Álvarez Díaz, Beatriz beatrizalvarez.diaz@usc.es
ChT-077 Davila Pena, Laura lauradavila.pena@usc.es Criptografía, descifrando mensaxes
Diz Pita, Érika erikadiz.pita@usc.es

Morfoloxía da neurona: Métodos de estudio clásicos e

Cht-083 Gómez Segade, Luis Alberto luisalberto.gomez@usc.es
técnicas modernas cos neurotrazadores

Carmen Cadarso Suárez

carmen.cadarso@usc.es
(Coordinación)
ana.bouzas@usc.es
Ana Bouzas Lorenzo
Cht-081 Óscar Lado Baleato
oscarlado.baleato@usc.es Stat Wars: el Imperio de los Datos
juanantonio.arias.lopez@usc.es
Juan Antonio Arias López
berta.rial.ameijeiras@usc.es
Berta Rial Ameijeiras

A pandemia de covid-19: ¿Que aprendemos? ¿Que nos

Cht-044 Gestal Otero, Juan Jesús juan.gestal@usc.es
agarda?
 O consentimento na atención médica: dos 12 á maioría
ChT-040 Muñoz Barús, José Ignacio joseignacio.munoz.barus@usc.es
de idade

A linguaxe non verbal e a estética facial como medio

ChT-011 Suárez Quintanilla, josé maría josemaria.suarez@usc.es
de comunicación

Álvaro Ruibal Morell alvaro.ruibal@usc.es Imaxe molecular: a bioloxía dunha enfermidade é

ChT-031 Pablo Aguiar Fernández pablo.aguiar@usc.es plasmada nunha imaxe médica

ChT-120 Rodríguez Salgado, Dolores dolores.rodriguez@usc.es -NEUROquee?: -NEUROPSICOLOXÍA

ChT-052 Leis Fidalgo, José Ramón joseramon.leis@usc.es Moléculas en acción

ChT-053 Leis Fidalgo, José Ramón joseramon.leis@usc.es Solucións químicas os retos do cambio Global

ChT-032 González Bello, Concepción concepcion.gonzalez.bello@usc.es A QUÍMICA fronte ao reto das SÚPER-BACTERIAS
 ¿Qué ten que ver a química con nós?. Os productos
Cht-139 Ricardo Riguera Vega ricardo.riguera@usc.es naturais, fármacos, plásticos, biotecnoloxía, ecoloxía,
nanotecnoloxía…..

A historia cultural: o exemplo da música pop en

ChT-111 Sanmartín Barros, Israel israel.sanmartin@usc.es
España durante os anos 80

Fronteiras entre países: liñas de diferenciación ou

ChT-105 Paül Carril, Valerià v.paul.carril@usc.es
territorios de cooperación?

Cht-022 Suàrez Piñeiro, Ana Mª ana.suarez.pineiro@usc.es Estes romanos están tolos! ChT-003
 De que falamos cando falamos do Camiño. A idea
ChT-028 Monterroso Montero, Juan M. juanmanuel.monterroso@usc.es
europea do Camiño de Santiago

ChT-059 Cernadas García, Eva eva.cernadas@usc.es Informática visual aplicado a bioloxía e medicina

ChT-064 Cancela Barrio, Javier José Javierjose.cancela@usc.es A auga na agricultura

ChT-002 Vila Lameiro, Pablo pablo.vila.lameiro@usc.es Árbores e Madeira: Berce da vida e da cultura

Pódense obter medicamentos a partir de plantas

ChT-054 Rodríguez Gacio, María del Carmen mdelcarmen.rodriguez.gacio@usc.es
transxénicas

'Deseño para o outro 90 %': Dispositivos baseados na

ChT-034 Brocos Fernández, María Pilar pilar.brocos@usc.es
aplicación de conceptos básicos de Termodinámica

'Deseño para o outro 90 %': Purificación e desinfección

ChT-035 Brocos Fernández, María Pilar pilar.brocos@usc.es
de auga usando conceptos básicos de Termodinámica

Propiedades físicas da auga: consecuencias na

ChT-036 Brocos Fernández, María Pilar pilar.brocos@usc.es
Natureza e aplicacións na vida cotiá
Cht-102 Rodríguez Martínez, Héctor hector.rodriguez@usc.es Líquidos iónicos
ChT-075 Freire Iribarne, Félix felix.freire@usc.es A vida a través do espello
Cht-104 Freire Iribarne, Félix felix.freire@usc.es Gastronomia Molecular: Reacción químicas na cociña
Cht-106 Freire Iribarne, Félix felix.freire@usc.es A vida a través do espello
Cht-110 Freire Iribarne, Félix felix.freire@usc.es Gastronomia Molecular: Reacción químicas na cociña

A necesidade de andar separando: Procesos de

ChT-130 Rodríguez Martínez, Héctor hector.rodriguez@usc.es
separación na industria química
 RESUMO CHARLA IDIOMA EN QUE SE
OBSERVACIÓNS
IMPARTIRÁ A CHARLA

Os estudantes de secundaria reciben unha presentación nas aulas sobre

os impactos ambientas dos incendios forestais e as técnicas de
prevención, protección e restauración dos mesmos. Todo isto vai apoiado
A actividade inclúese nun programa de aprendizaxe-
por diferentes materiais educativos como vídeos demostrativos, xogos,
servizo da USC, polo que os horarios van depender un
actividades...
pouco da disponibilidade dos voluntarios Galego;
Ademais tamén pódese facer unha visita a diferentes lugares onde se
produciron lumes forestais próximos aos centros, de tal xeito que se farán
sinxelas prácticas de conservación.

As concentracións anormalmente elevadas do arsénico nas augas dos

pozos de moitos países do sueste asiático e a causa principal da morte de
milleiros de persoas cada ano. O problema obedece a un proceso
xeoquímico natural que se ve agravado polo feito que as augas
contaminadas co As son tamén usadas para regar os campos de arroz. Por
razóns diversas, intimamente relacionadas cos procesos xeoquímicos que
ocorren en solos alagados, o arroz concentra arsénico no gran polo que a meses de marzo-maio Galego;
inxestión de As nestes países acrecéntase debido ao gran protagonismo
que ten o arroz na súa dieta (ate 600 g /dia persoa). Explícase a raíz do
drama e potenciais solucións. Unha delas estase a desenvolver nos nosos
laboratorios e consiste en lavar o arroz antes do cociñado e despois
cocelo con exceso de auga. este proceso, segundo os nosos datos, pode
eliminar até un 60 % do arsénico.

Situación actual da presenza do oso pardo en Galicia, actuacións
emprendidas para a mellora do seu hábitat, e o papel da educación
ambiental na sensiblización da poboación das zonas oseiras.
Nun principio, sempre que se programe co tempo
suficiente, podería impartir as charlas dende o mes de
setembro de 2020 ata o mes de xaneiro de 2021.
A miña preferencia é impartir a charla de xeito Galego;
presencial, non obstante, no caso de que algún centro
prefera que sexa de xeito online, eu non tería
problema para facelo.

Nun principio, sempre que se programen co tempo

Identificación e descrición mediante material online e de xeito interactivo
dos nosos bosques de frondosas autóctonas (carballeiras, faiais, fragas,
soutos,...). Falarase principalmente da súa ecoloxía e a importancia da súa
conservación mediante unha xestión sustentable dos mesmos.
suficiente, podería impartir as charlas dende o mes de
setembro de 2020 ata o mes de xaneiro de 2021.
A miña preferencia é impartir a charla de xeito Galego;
presencial, non obstante, no caso de que algún centro
prefera que sexa de xeito online, eu non tería
problema para facelo.

Nun principio é indeferente sempre que se propoñan

as charlas coa antelación suficiente. En canto ás datas,
Na charla falarase da importancia da conservación das paisaxes como terían que ser principalmente entre o mes de
factor clave no desenvolvemento territorial sustentable, así como do Atlas setembro de 2020 e o mes xaneiro de 2021. Galego;
A miña preferencia é impartir a charla de xeito
e do Catálogo das Paisaxes de Galicia.
presencial, non obstante, no caso de que algún centro
prefera que sexa de xeito online, eu non tería
problema para facelo
Consideraciones en relación con el concepto de TERRITORIO, como
integrador del mundo rural y del mundo urbano, realidades cuyos límites
cada vez están más diluidos, lo que se constata con el hecho de que cada
vez somos más que habitantes de una aldea o de una ciudad, lo somos de
un territorio, somos "territoriantes". Una breve descripción de las
transformaciones producidas desde la segunda mitad del pasado siglo, y
de las herramientas político-administrativas de que disponemos para
poner orden en el conjunto de actividades y usos que se producen en un
ámbito territorial determinado. En este caso el ámbito es Galicia, en
donde se ponen de manifiesto las contradicciones y conflictos en relación Preferentemente pola tarde Castelán;
con la ordenación del territorio: abandono del mundo rural, impactos
paisajísticos, falta de cohesión social, problemas de contaminación, etc.
La ordenación del territorio, aunque es una técnica política y
administrativa, demanda la aportación de conocimientos científicos y
técnicos, que se imparten en distintos centros, en la Universidad de
Santiago de Compostela existen grados que incluyen enseñanzas sobre el
territorio en la Facultad de Geografía y en la Escuela Politécnica Superior
de Ingeniería

Breve introducción al proyecto de ingeniería tanto en la formación del

Castelán;
ingeniero como en su desarrollo profesional
Situación del mundo laboral del sector primario en materia de seguridad Castelán;
laboral
A colonia de gaivota patiamarela do P.N das Illas atánticas e unha das
colonias mais grandes do mundo. A concentración dun elevado número
de individuos no periodo de cría produce una forte alteración sobre as
porpiedades dos solos e a flora que conduce a un dramático cambio nas
comunidades vexetais. A expansión da colonia a novas zonas de cría, Galego;
como son as dunas ou praias pode ser unha ameaza para a conservación
de certas especies dunares consideradas raras ou amenazadas en Galiza.
Na conferencia comentaranse estos aspectos en base a información
acadada en estudos realizados nos últimos 25 ano.

Os aneis de crecemento das árbores varían segundo as condicións

ambientais do sitio no que se formaron, sendo máis estreitos nos anos
máis desfavorables para o crecemento, e anchos cando as condicións son
boas. Deste xeito, árbores que crecen en áreas próximas son parecidos
entre si, e van sendo máis diferentes a medida que as áreas están máis
lonxe. Isto fai que sexa posible obter series de aneis, denominadas series
dendrocronolóxicas, que poden ser encaixadas unhas con outras, e así
construír secuencias cada vez máis longas.
Castelán
As aplicacións destas técnicas é moi útil en múltiples disciplinas, porque a
árbore é como unha caixa negra que vai rexistrando os acontecementos
ao longo da súa vida. Nesta charla mostraranse as principais utilidades,
que abranguen desde comprender o crecemento das árbores, as
respostas ao clima e a dinámica forestal, incendios forestais ou pragas de
insectos. Tamén se falará das moitas aplicacións en investigación
histórica, mediante a datación de obxectos de madeira, edificios antigos e
xacementos, e finalmente, a importancia xeolóxica para reconstruír
procesos coma os terremotos ou as erupcións volcánicas.
Pode considerarse a Leonardo da Vinci (1542-1519) como o verdadeiro
precursor do sentido moderno do debuxo técnico e do deseño. Nesta
charla fálase da enigmática figura de Leonardo e tamén se fai unha Mellor en horario de mañá, sen límites en canto á
Galego
introdución ao debuxo técnico, e máis concretamente á Xeometría distancia dende Lugo.
Descritiva, tomando a figura de Leonardo e a súa curiosa e extraordinaria
obra como punto de partida desta disciplina.

A xeotecnia é unha rama da Enxeñaría que se encarga do estudo do

comportamento dos solos como parte da construción de infraestruturas.
Na charla, despois dunha breve explicación dos fundamentos dos que se
parte, se describen de maneira sinxela as principais obras xeotécnicas: Galego
estruturas de contención, noiros, cimentacións, túneles, etc e os
condicionantes que aparecen na súa execución.
Tamén se comentan casos famosos de patoloxía xeotécnica: a Torre de
Pisa, a subsidencia de México DF, etc.

Habitualmente asóciase a Enxeñaría Civil unicamente ao ámbito da

construción de grandes infraestruturas, como autoestradas, liñas de alta
velocidade, portos e aeroportos, pero na charla preténdese informar
sobre outras actividades fundamentais para o desenvolvemento da Galego
sociedade, como os sistemas de abastecemento e saneamento de auga, a
depuración, a xestión dos recursos hídricos, a conservación e explotación
de estradas, a planificación do territorio, as enerxías renovables, dando
unha visión global da profesión.
Ós túneles son das obras máis complexas da enxeñaría e cando hai que
facelos en áreas urbanas, nas que poden afectar a edificios, servizos, ao
tráfico e causar danos de gran importancia é preciso ter en conta moitos
máis factores.
O emprego de tuneladoras permite aumentar a seguridade na escavación Galego
e o control dos movementos que se producen no terreo, pero en moitas
ocasións non é suficiente e hai que recorrer a tratamentos do terreo,
como as inxeccións de compensación, que permiten levantar os edificios
para que non se vexan afectados pola execución do túnel.
Charla (1 hora – sen límite de asistentes) e taller (1 hora - máximo 30
alumnos/profesores). Na charla falarase sobre o escaneado 3D de
obxectos reais e no taller, os alumnos participantes aprenderán a
escanear en 3D un obxecto co seu propio móbil/tableta e unha aplicación
gratuíta.
Os modelos 3D escaneados son figuras virtuais tridimensionais, a escala,
que representan fielmente a realidade e que se emprega en multitude de
campos (medicina, veterinaria, urbanismo, arquitectura, moda,
automoción, aeroespacial, motos, videoxogos, deportes, conservación do
patrimonio, accesibilidade e moitos máis). Xa constitúen unha potente
ferramenta de rexistro de información utilizada por moitos escolares,
universitarios e profesionais de todo tipo en todo o mundo, pois, entre
outras cousas, os modelo 3D virtuais son os arquivos dixitais que
DE XANEIRO A MAIO. Castelán
empregan as impresoras 3D. Sen dúbida ningunha, esta técnica
difundirase nos próximos anos entre a poboación igual que o fixeron no
seu día a fotografía e o vídeo. Falarase entón das ferramentas gratuítas
existentes na actualidade para escanear en 3D a partir de fotos tomadas
con calquera móbil/tableta, o que permite xa a calquera alumno facer o
modelo 3D do obxecto que desexe.
Impartida polos organizadores do campionato científico escolar
internacional WWW.D3MOBILE.ES
Polas aplicacións que ten o modelado 3D de precisión, o tema pode
interesar a profesores e alumnos de todas estas materias: Tecnoloxía,
Informática, Debuxo, Educación Plástica e Visual, Tecnoloxía da
Información, Ámbito científico, Física, Matemáticas, Bioloxía, Xeoloxía,
Ciencias da Terra e do Medioambiente, etc.
Como podemos saber a cantidade de madeira que contén unha árbore?
Por que queremos saber iso?
Un monte ofrece produtos e tamén servizos para o home. Entre os
produtos, a madeira é un dos máis interesantes economicamente. Pódese
coñecer a cantidade de madeira nunha árbore ou nun bosque, así como a
evolución desa cantidade a medida que medra a árbore, a través de
certas técnicas que utilizan os enxeñeiros de montes e os enxeñeiros Castelán
técnicos forestais. Estas técnicas teñen un nivel de precisión diferente,
dependendo do detalle con que se desexe coñecer o volume e/ou peso
de madeira nas árbores. Ao coñecer a cantidade de madeira dispoñible
pódense tomar decisións racionais sobre como xestionar correctamente
este recurso e o monte no seu conxunto.

Preténdese de facer unha exposición dos problemas actuais dos sistemas Martes e venres, en horario de mañá, durante o
intensivos de produción gandeira: a súa influencia sobre o cambio
climático e o benestar animal. Nela trataranse as emisións producidas e as primeiro cadrimestre. Galego
Mércores, en horario de mañá, durante o segundo
técnicas dispoñibles para a súa mitigación e para a mellora do benestar
animal catrimestre.

Preséntanse a partir de exemplos ambientais, un par de modelos

matemáticos sinxelos que poñen de manifesto a utilidade desta
En principio, sen restricións Galego
ferramenta sen esquecer as súas limitacións, que obrigan a un estudo e
investigación permanente co fin de melloralos
As pragas e patóxenos dos cultivos son unha ameaza permanente para os
agricultores, especialmente dende que a mellora do transporte espallou
cultivos "exóticos" entre continentes e tras deles, os organismos que os
atacan. Os técnicos agrícolas son os responsables da sanidade vexetal e
pon ao servizo dos agricultores a tecnoloxía máis avanzada e imaxinativa
para loitar contra as pragas cos métodos máis respectuosos co medio
ambiente. A couza da pataca é un bo exemplo de todo o que se pode xaneiro, febrero, marzo Castelán
facer e de como a colaboración de todos é indispensable para acadar a
erradicación. A bacteria responsable da morte de oliveiras e outras moitas
froiteiras e ornamentais é un exemplo da dificultade extrema de previr e
controlar unha pandemia nun mundo globalizado e do enorme impacto
económico que un patóxeno vexetal pode facer na agricultura española e
europea.

As paisaxes rurais son o resultado da interacción entre actividades

humanas (agricultura, gandaría…) e o medio ambiente. En moitos casos,
caracterízanse por unha alta diversidade ecolóxica e capacidade de
provisión de servizos ambientais. Aínda así, a súa dinámica actual vese
ameazada por mudanzas aceleradas no uso dos recursos naturais e dos Galego
modos de vida nas áreas rurais. Nesta charla veremos un repaso histórico
do desenvolvemento das paisaxes rurais, a súa importancia na
conservación da biodiversidade e outros valores ambientais, así como
propostas para a súa planificación e ordenación.

Co cultivo in vitro podemos clonar masivamente árbores seleccionadas

nunha cámara de cultivo de reducidas dimensións. Esta técnica permite
Horario de tarde. Galego
clonar, por exemplo, castiñeiros, carballos, cerdeiras e nogueiras máis
produtivos ou resistentes a enfermidades.
O enxerto nas árbores é unha técnica tradicional para multiplicar
variedades produtoras de froito. O microenxerto, realizado in vitro, é
unha técnica relativamente recente que presenta moitas utilidades, como
curar ou detectar plantas infectadas con virus, rexuvenecer exemplares
Horario de tarde Galego
adultos ou producir planta enxertada en grandes cantidades. Como
exemplo, as variedades galegas de castaña poden microenxertarse in vitro
sobre padróns resistentes á “tinta” (unha doenza moi grave que afecta
aos castiñeiros).

Que é una árbore senlleira?

Novembro, Decembro e Xaneiro: de luns a venres,
Criterios de catalogación
mañás ou tardes
O catálogo galego de árbores senlleiras
Febreiro e Marzo: venres pola mañá, mércores e xoves Galego
Percorrido virtual con apoio de fotografías por algunhas árbores senlleiras pola tarde
recollidas no catálogo galego
Abril e Maio: luns e martes pola mañá ou pola tarde
As árbores senlleiras, un patrimonio natural para conservar

É dificil dar uns días, meses ou horario, pois depende

todo de como se vaia desenvolvendo o curso
Explícase en que consiste a cría de caracois e miñocas como posibles académico, polo que o mais doado é concertar
Galego
alternativas de produción no agro galego directamente cos centros

Trátase de que entendan o que é a biodiversidade, asi como a É difícil concretar os días pois depende muito da
importancia da súa conservación, e que se decaten de que cousas semana do curso, polo que o mais fácil é acordar Galego
podemos facer por ela. directamente cos centros interesados

Trátase de achegar ao alumnado a diversidade e a importancia do medio

edáfico na nosa vida cotiá. Intentarase que se decaten de que o solo é É difícil concretar os días pois depende muito da
algo vivo e que como tal temos que tratalo e conservalo. semana do curso, polo que o mais fácil é acordar Galego
directamente cos centros interesados

Explícase como son e como traballan as abellas e cales son os produtos
que nos achegan
É dificil dar uns días, meses ou horario, pois depende
todo de como se vaia desenvolvendo o curso
Galego
académico, polo que o mais doado é concertar
directamente cos centros

Coa escaseza cada vez maior de reservas de combustibles fósiles, estanse

Durante todo o ano, preferiblemente os venres pola
a formular unha serie de alternativas para satisfacer a cada vez máis
mañá (aunque podería verse a posibilidade doutros
importante demanda de enerxía por parte do ser humano. Unha das
días, dependendo do meu POD, pero sempre pola
posibilidades é a utilización de enerxía nuclear, unha enerxía que non ten
mañá). Preferiblemente provincias de Lugo e Coruña. Castelán
moi boa aceptación por parte da opinión pública. Nesta charla divulgativa
Malia que pode impartirse online, sen nengún
expóñense as principais vantaxes e problemas da utilización deste tipo de
problema, preferiblemente gostaríame facelo
enerxía co fin de que o asistente poida formarse unha idea global e opinar
presencialmente.
por si mesmo se é ou non unha aposta segura.

A pegada ecolóxica é un indicador ambiental que mide o efecto das

actividades dunha comunidade de seres humanos sobre o seu contorno
expresado en número de hectáreas de ecosistemas produtivos. O
obxectivo principal da pegada ecolóxica é o de avaliar o impacto que
exerce sobre o planeta un determinado modo de vida e o seu
consecuente grao de desenvolvemento sustentábel. Nesta charla
introdúcese o concepto de pegada ecolóxica, como se pode calcular a
mesma e a súa aplicación á Comunidade Autónoma de Galicia.
Durante todo o ano, preferiblemente os venres pola
mañá (aunque podería verse a posibilidade doutros
días, dependendo do meu POD, pero sempre pola
mañá). Preferiblemente provincias de Lugo e Coruña. Castelán
Malia que pode impartirse online, sen nengún
problema, preferiblemente gostaríame facelo
presencialmente.

A charla trata de dar unha visión da aplicación da nanotecnoloxía nos

diferentes sectores da sociedade. Farase fincapé nos retos de futuro e
Mércores ou Xoves en horario de mañá Castelán
poñendo exemplos da súa aplicabilidade en áreas como en medicina,
enxeñaría e alimentación.
O aumento extremadamente rápido da poboación mundial durante o
século XX determinou unha maior demanda de alimentos de orixe vexetal
e animal, que persiste no século XXI. A investigación e o desenvolvemento
tecnolóxico levaron a unha intensificación da Agricultura, que conseguiu
espectaculares incrementos nos rendementos dos cultivos. A demanda de
produtos animais satisfíxose a través de fortes cambios na produción
gandeira, que pasou de ser unha produción a pequena escala, a miúdo
baseada en ruminantes, a unha produción intensiva, e cada vez en maior
Preferentemente no segundo semestre en horario de
medida industrial. A intensificación da Agricultura e os cambios nos Castelán;
mañá.
sistemas de produción gandeira ten xerado importantes impactos
negativos no medio ambiente: emisións de gases asociados ao efecto
invernadoiro, contaminación da auga, alto consumo de enerxía, auga e
outros recursos naturais, deforestación, erosión e degradación de solos, e
diminución da biodiversidade. É necesario tomar conciencia destes
impactos para deseñar e aplicar cambios que permitan conseguir
alimentos sustentables e saudables e, ao mesmo tempo, protexer o
planeta no futuro.
Controlling the sex ratio is essential in finfish farming. A balanced sex ratio
is usually good for broodstock management, since it enables to develop
appropriate breeding schemes. However, in some species the production
of monosex populations is desirable because the existence of sexual
dimorphism, primarily in growth or first time of sexual maturation, but
also in color or shape, can render one sex more valuable. The knowledge
of the genetic architecture of sex determination (SD) is convenient for
controlling sex ratio and for the implementation of breeding programs.
Unlike mammals and birds, which show highly conserved master genes
that control a conserved genetic network responsible for gonad
differentiation (GD), a huge diversity of SD mechanisms has been reported
in fish. Despite theory predictions, more than one gene is in many cases
involved in fish SD and genetic differences have been observed in the GD
network. Environmental factors also play a relevant role and epigenetic
mechanisms are becoming increasingly recognized for the establishment
and maintenance of the GD pathways. Although major genetic factors are primeiro cuadrimestre Castelán;Inglés;
frequently involved in fish SD, these observations strongly suggest that SD
in this group resembles a complex trait. Accordingly, the application of
quantitative genetics combined with genomic tools is desirable to address
its study and in fact, when applied, it has frequently demonstrated a
multigene trait interacting with environmental factors in model and
cultured fish species. This scenario has notable implications for
aquaculture and, depending upon the species, from chromosome
manipulation or environmental control techniques up to classical
selection or marker assisted selection programs, are being applied. In this
review, we selected four relevant species or fish groups to illustrate this
diversity and hence the technologies that can be used by the industry for
the control of sex ratio: turbot and European sea bass, two reference
species of the European aquaculture, and salmonids and tilapia,
representing the fish for which there are well established breeding
programs.
A neoplasia é o crecemento anormal e incontrolado de células ou tecido.
Poden ser benignas ou malignas. As neoplasias ou tumores benignos non
crecen de maneira agresiva, non invaden os tecidos corporais que os
rodean nin se diseminan por todo o corpo e, xeralmente, non poñen en
perigo a vida. En cambio, se o tumor é maligno, as células que o forman
teñen capacidade para estenderse a outras áreas do organismo e crecer
neses órganos. Esta propagación é o que se denomina metástase. Con
frecuencia, a palabra “cancro” confúndese con neoplasia, pero soamente
as neoplasias malignas son verdadeiramente cancro. O cancro é común
Preferentemente no primeiro semestre.
nos animais e, en xeral, a súa incidencia aumenta coa idade. Algúns tipos
Distancia máxima 100 km
de neoplasias poden ser curadas, pero outros soamente poden ser
Posibilidade de organizar unha parte práctica para a
tratadas para diminuír a súa propagación e aliviar os síntomas. A miúdo, Galego
realización de citoloxías diagnósticas e observación de
os factores máis importantes para determinar o éxito do tratamento son
preparacións histolóxicas para mostrar no centro se
a detección temperá da neoplasia e o tipo de tumor. Os métodos de dispoñen de sala de microscopios.
diagnóstico das neoplasias nos animais son moi parecidos aos que se
empregan en medicina humana. Polo xeral, precísase realizar unha
biopsia da lesión para estudar baixo o microscopio e determinar se a
neoplasia é benigna ou maligna. Na charla proposta mostrarase con
abundante iconografía como se realiza nun laboratorio de anatomía
patolóxica veterinaria o procesado de mostras e o diagnóstico das
neoplasias a partir dos tecidos. Farase unha presentación de casos
prácticos en distintas especies, e discutirase a forte similitude que algúns
deles presentan con tipos de cancro frecuentes en medicina humana.

Explícase como a toxicidade dun composto se pode cambiar para

Castelán
apriveitar o seu efecto para obter medicamentos.
 A técnica de patch clamp é unha técnica empregada para medir as
propiedades eléctricas das membranas celulares. Nesta charla mostrarase
como se moven os principais ións nas neuronas, como se estudan estes
Horario de mañan (9 a 13) e exclusivamente en
movementos e as implicacións que teñen os ións no funcionamento do Castelán
centros de Lugo cidade.
cerebro.

O Alzheimer é unha enfermidade neurodexenerativa que afecta a unha

gran porcentaxe da poboación de idade avanzada. Nesta charla veremos Horario de mañan (9 a 13) en centro de Lugo cidade a
Castelán
de forma gráfica os principais cambios moleculares que acontecen en partir de Xaneiro
neuronas con Alzheimer.
A análise da abundancia de certas proteínas en líquidos biolóxicos (urina,
plasma, soro, líquido cefalorraquídeo, etc) vén a empregarse desde hai
tempo para o diagnóstico e prognóstico en moitas enfermidades. Nun
principio, soamente interesaba cuantificar a cantidade total de proteínas
nas mostras. Porén, máis tarde xurdiu a necesidade de medir a
abundancia dos principais grupos de proteínas presentes (electroforese),
ou dun xeito “dirixido” as especies proteicas que estaban especificamente
alteradas (inmunoanálises) como resultado dunha patoloxía ou
intervención terapéutica. Estas proteínas tan interesantes son uns dos
tipos que temos de marcadores biolóxicos (ou biomarcadores). Dende Preferiblemente pola tarde. Distancia 50 km. Castelán
finais do século pasado, unha disciplina chamada Proteómica permite a
análise simultánea de centos de proteínas das mostras biolóxicas na
procura destes biomarcadores. Porén, esta tarefa non é nada sinxela, xa
que segue sendo o equivalente a atopar unha “agulla nun palleiro”. Nesta
charla falaremos sobre Proteómica e Biomedicina, dos casos de éxito e os
seus beneficios sanitarios, pero sobre todo das dificultades e retos
tecnolóxicos que supoñen tipo de estudos.
A actividade consiste en dúas partes:
- unha introdución á intelixencia artificial e algún dos seus métodos e
resultados, coma a computación evolutiva, inspirada na teoría de Darwin
- un taller no que probaremos distintas ferramentas online que amosan
dun xeito participativo e lúdico o potencial que teñen os algoritmos
evolutivos para aprender automaticamente comportamentos
“intelixentes,” como, por exemplo, un vehículo de rodas que vai Distancia non superior a 1h30 (aprox.) Castelán
adaptando as súas características para percorrer a maior distancia posible
sobre unha contorna irregular.
A actividade remata cun videoxogo competitivo tipo “invaders” no que
os/as asistentes deberán derrotar os invasores, que manobran seguindo
unha estratexia evolutiva, mellorando progresivamente o seu
comportamento ata que vencen ao/á xogador/a.

Nesta charla introdúcense os elementos básicos dun ordenador a súa

función e a relación que hai entre eles. Móstrase o concepto de programa
e como é o paso dun programa escrito nunha linguaxe de programación a Galego
código binario do computador. Explícanse tamén os detalles da súa
execución.
Unha patente é un título que recoñece o dereito de explotar en exclusiva
a invención patentada, impedindo a outros a súa fabricación, venda ou
utilización sen o consentimento do titular da invención, tendo unha
validez duns 20 anos, tras os cales ponse a disposición da sociedade para
que calquera poida utilizar ou fabricar libremente dita invención.

Nos últimos 30 anos e despois de diversos avatares, o sistema de

Investigación e Desenvolvemento Español, en termos de publicacións
científicas e prestixio dos nosos investigadores está colocado a nivel
mundial nunha posición mellor que a correspondería ó tamaño da nosa Na modalidade presencial, preferentemente 2º
economía. semestre en Ourense e seus arredores; Lugo e os seus
arredores; Provincias de Pontevedra e Coruña. Galego
Sen embargo, a produción española de patentes segue sendo moi baixa, Na modalidade por videoconferencia (Teams)
quizás por descoñecemento entre os investigadores e público en xeral, actividade aberta a toda Galicia durante todo o curso.
sendo o número de patentes rexistradas un dos factores clave no
desenvolvemento económico industrial e humano dos países.

Coa charla temática pretendese dar unha información básica do que é e

para que serve unha patente, pondo múltiples exemplos. A charla está
orientada, principalmente a estudantes de Bacharelato e Ciclos
Formativos de Formación Profesional, independentemente da rama que
cursen

A química ten proporcionado á Sociedade innumerables avances nos

ámbitos da saúde, alimentación, materiais, combustibles. etc. Na charla Achegarase un folleto explicativo ó profesor
faise un pequeno repaso de alguns dos principais productos (antibióticos,
organizador da charla para que, no caso que o desexe, Galego
fertilizantes, aluminio.. ) que cambiaron o noso mundo. Indícanse tamén
cómo se producen industrialmente e, particularmente, ós que se o poda utilizar no seu programa docente.
producen en Galicia.
A auga, que é un ben moi preciado, se ensucia cando a empregamos nas
nosas casas ou na industria. Para manter as nosas fontes naturais de auga
en bo estado debemos evitar que esta auga contaminada chege ao medio
ambente. Para isto tratase nas Estacións Depuradoras de Augas Residuais Se son online as limitacións temporais case non
existen.
(E.D.A.R.). Actualmente ademais de depurar a agua estase explorando a
Charlas presenciais preferentemente nos meses de
posibilidade de transformar algúns dos compostos orgánicos que conten Castelán
outubro a xaneiro. Non habería problema en dala
en produtos útiles. Entre eles está o coñecido gas metano, que se pode
noutros meses pero nese caso tería máis restrinxidos
empregar para producir enerxía, e en fase de desenvolvemento a
os días dispoñibles.
obtención de biopolímeros, que teñen propiedades similares aos plásticos
convencionais orixinados a partir do petróleo. Por tanto, a idea é
convertir a agua residual dun residuo a un recurso.

Trátase de presentar dun xeito global as diferentes ramas da

Biotecnoloxía, facendo finalmente fincapé daquela máis relacionada cos
procesos de eliminación e valoración de residuos, a Biotecnoloxía
Ambiental, e a súa relación cun ámbito máis amplo como é o da Enxeñaría
Ambiental (que cobre tanto procesos biotecnolóxicos coma outros físico-
químicos).

A orientación da charla é eminentemente práctica, coñecendo algúns

exemplos representativos especialmente en Galicia, aínda que tamén a Entre xaneiro e abril en días a acordar co centro.
Galego
nivel Español e internacional: procesos de tratamento e depuración de Preferentemente en MODALIDADE PRESENCIAL
augas residuais urbanas e industriais, biorremediación de solos,
tratamento de efluentes gasosos, así como os novos procesos de
valorización (biocombustibles, bioplásticos, etc.).

Finalmente verase os diferentes xeitos de estudar estas disciplinas a nivel

de Grao e de Máster, facendo especial fincapé nas titulacións presentes
en Galicia.
Na charla preténdese informar os alumnos sobre o campo dos materiais,
as súas características e as súas aplicacións. Tras unha revisión superficial
dos principios da Ciencia de Materiais, ponse exemplos dalgúns dos
100km Castelán
materiais avanzados desenvolvidos no Instituto de Cerámica: bimateriais,
nanofibras, materiais híbridos 3D printing, etc. E da súa aplicación en
empresas spinn-off creadas polo noso equipo

Unha nova área da ciencia está a abrirse camiño; grazas á potencia de

cálculo das computadoras, a modelización matemática dos fenómenos da
natureza pode cobrar vida para estudar as implicacións dos resultados
teóricos da ciencia. Este é un exemplo de maridaxe intelectual que Galego
require o coñecemento de varias disciplinas e que nos servirá de
motivación para falar da titulación dobre en Matemáticas e Enxeñaría
Informática que está a ser implantada na USC.

Desde o inicio da agricultura, os humanos modificaron o xenoma das

plantas para crear as variedades actuais de cultivos. A selección de
mutacións e a hibridación foron as principais ferramentas deste proceso
durante miles de anos, inicialmente de forma accidental e
progresivamente dun xeito máis planificado e sistemático, contribuíndo a Primeiro semestre preferentemente pola tarde.
unha explosión de produtividade agrícola no século pasado. Nas últimas Segundo semestre preferentemente pola mañá. Castelán
décadas temos descuberto ferramentas para inserir novos xenes e editar Distancia: 70 km.
o xenoma con precisión. Estas ferramentas abren a posibilidade de
cambios radicais no metabolismo das plantas e de aumentos
espectaculares na produtividade das colleitas, pero hai un forte debate
sobre a súa aplicación.
Faise unha introdución xeral relacionada con saídas profesionais.
Resúmese que é o cancro e por que xorde, repasando conceptos de
bioloxía e introducindo ao sistema inmunitario. Despois faise unha
Galego
introdución á inmunoterapia, concretando nas vacinas. Finalmente fanse
uns comentarios sobre as inmunoterapias para o cancro en relación coas
terapias convencionais.

Malia seren tan pequenas, as bacterias utilizan sofisticados mecanismos

de comunicación para actuar de xeito conxunto. No caso dalgunhas
bacterias patóxenas, esta comunicación sérvelles para lanzar un ataque
coordinado e lograr deste xeito vencer ao noso sistema inmune. Os
mecanismos mellor coñecidos de comunicación bacteriana consisten na
emisión de sinais químicas ao medio, pero as bacterias tamén poden Galego
emitir sons, luz ou electricidade. Nesta charla explicaremos algúns destes
asombrosos mecanismos de comunicación das bacterias e veremos como
os investigadores estamos tratando de descubrir estratexias para enganar
ás bacterias, interferindo coa comunicación e evitando así que nos
ataquen.

Desenvolvemento do sentido da iniciativa e do espírito emprendedor:

conceptos básicos e procedementos necesarios. Pártese da ideación dun
proxecto persoal e/ou empresarial para determinar a súa identidade Santiago e contorna Galego
corporativa, desde a creación da marca ata o uso de Internet e das redes
sociais para a súa difusión e visibilidade.

A formación como docentes na USC (nos graos de Ciencias da Educación,

no Máster de Formación do profesorado) e o valor desta profesión na
sociedade actual. A charla céntrase na responsabilidade co alumnado que
De luns a xoves pola tarde. 50 km desde Santiago Galego;
implica a docencia e a repercusión que ten a lingua que empregamos
como docentes (enfocado desde a necesidade do uso dunha linguaxe
inclusiva e igualitaria).
Nun contexto de degradación ambiental e de destrución das formas de
relación entre os seres humanos é imperativo crear novas utopías, que
nos permitan visualizar horizontes que guíen a acción humana na procura
dun mundo mellor. Neste proceso a educación xoga un rol central, pois
non podemos cambiar o mundo se non cambiamos as persoas, nunha liña
que debe contemplar estilos de vida máis sustentables e harmónicos na
A partires de febreiro no segundo cuatrimestre Castelán;
convivencia entre as persoas e destas na natureza. Unha finalidade que
esixe educar na responsabilidade, a cooperación, a conciencia de
interdependencia e ecodependencia local e global, e o respecto por toda
forma de vida. Por tanto, trátase de educar na construción dunha nova
visión de humanidade, cuxo horizonte “utópico” sexa unha cultura
sustentable.

Nunha sociedade onde todos os espazos configuran momentos de ensino

MARTES/MES DE OUTUBRE-NOVEMBRO/HORARIO DE Galego
informal, as ciencias da educación sinalan e determinan ámbitos
MAÑÁ
competencias nas distintas realidades sociais.

Nesta charla falaríase do papel da pedagoxía nos diferentes contextos de

traballo (sistema educativo, administración, concellos, hospitais,
editoriais, comunicación e Tics, etc) e do pedagogo/a como profesional
que posúe coñecementos, habilidades e actitudes sobre políticas,
A partir de xaneiro, preferentemente polas mañás/nun
sistemas, institucións, contextos, recursos e procesos educativos y Castelán
radio de 40 kilómetros de Santiago.
formativos, e en función disto das características das tarefas a
desenvolver. Resaltando a súa importancia, complexidade e diversidade
de temáticas que tratan, das competencias que se adquiren nos estudos
de pedagoxía e de outras que deberían traballarse.
Nesta charla falaríase do papel do pedagogo/a nos diferentes contextos
de traballo como especialista en formación e deseñador desta. As súas
competencias para a análise de necesidades formativas e o posterior A partir de xaneiro/preferentemente polas mañás/ un
Castelán
deseño de formación axeitada ás necesidades detectadas. O papel da radio de 40 km de Santiago
didáctica na formación do profesional da educación e a formación e a súa
transcendencia nos diferentes contextos formativos e laborales.
Importa que saiba discernir e participar do seu rol de estudante e do seu
rol de membro da comunidade universitaria, sen esquecer a súa condición
de cidadán. Importa que constrúa un proxecto persoal de aprendizaxe ao
servizo dun proxecto persoal de profesión, xa desde a ABAU. Importa que
saiba que a motivación intrínseca xermina de dentro a fóra, descubrindo o
interese (se o ten) do que se lle presenta e que iso, a miúdo, esixe un
esforzo notable. Importa saber que a clave está no pensamento, e que:
reflexionar sobre o que se pensa e fai (metacognición), coñecer as propias
posibilidades e carencias (autoconcepto), e controlar as actitudes, pondo
todo iso ao servizo dun mesmo (autorregulación), son claves no proceso
de construción da identidade (tamén como universitario). Importa saber
que estudar e aprender non sempre van da man: pois memorizar sen
sentido anacos soltos de información para reproducilos mimeticamente e
de maneira acrítica non é aprender. Importa saber que tampouco son o
mesmo render e aprender: pois cando o que se fai é estudar para o
exame (chapar) ou traballar para a nota (dicirlle ao profesor o que quere Novembro: lunes 16, 23 ou 30; martes, 17 ou 24.
escoitar, sen importar se se entende ou non e menos aínda se se está de Decembro: martes, 1.
acordo), iso non é aprender. Importa saber que aprender é relacionar a Pola mañá.
información entrante co coñecemento previo atribuíndolle sentido. Nun radio de 100km dende Santiago de Compostela
Castelán
Importa saber que o sentido só se infere a través dun exercicio de Duración mínima da actividade 1 hora; aconsellable:
argumentación e contra-argumentación nun diálogo construtivo (non é o 1'30 h.
reino do capricho). Importa saber que nesa dirección a razón ten a súa Sempre presencial e so por razón do confinamento
emoción e a emoción ten a súa razón. Importa saber que estudar é podería ser online
atreverse a cuestionar o que se le ou escoita e a cuestionarse a un mesmo
desde iso. Importa saber que a humildade intelectual é clave para poder
aprender, pero que iso non ten nada que ver con tolerar ningún tipo de
humillación. Importa saber que hai malas prácticas docentes ás que, a
miúdo, os estudantes ven coaccionados a acomodarse, e convén
identificalas: pois non é o mesmo someterse a dar respostas doutros a
preguntas que xamais se expuxeron, que descubrir cooperativamente cos
profesores as preguntas que vertebran e dan coherencia a un campo de
coñecemento e a un desempeño profesional. Nesta liña, importa saber
que tampouco é o mesmo desenvolver tarefas de rutina, de memoria, de
opinión ou de comprensión. Importa saber que, ao fin, a lóxica da
avaliación implica intercambiar condutas por cualificacións do profesor, e
que estas poden ser alienantes ou emancipadoras. Importa saber que o
fracaso, á primeira, é unha forma de aprender. Importa saber que hai vida
máis aló da avaliación. Importa saber que un estudante universitario, no
A Economía da Saúde é unha especialidade dentro dos estudos
económicos dedicada á investigación e á análise das actividades
relacionadas co financiamento, produción, distribución e consumo dos
produtos que satisfán necesidades de saúde. Trátase dunha disciplina que
estuda a oferta e a demanda dos servizos sanitarios, así como os
diferentes modelos de financiamento e provisión de servizos sanitarios
tanto no ámbito público como no privado. Nun escenario no que os
Centros das comarcas de Santiago e Ourense. Castelán;
recursos son escasos e as necesidades ilimitadas ponse de manifesto a
conveniencia de establecer mecanismos que faciliten a toma de decisións
dentro dun proceso racional de asignación de recursos. A escaseza obriga
a elixir e adoptar decisións seleccionando alternativas dentro dun
conxunto de oportunidades factibles e a Economía da Saúde proporciona
o coñecemento e ferramentas para que esta elección sexa a máis
adecuada en cada circunstancia.

Ten algo en común o dereito privado coa fantasía e a ciencia ficción? Por
suposto. Estás vendo unha serie, digamos, Xogo de tronos: dragóns,
camiñantes brancos, violencia, intriga... e tamén un exemplo estupendo
dunha figura xurídica de dereito privado. Películas, digamos, a triloxía de
O señor dos aneis: hobbits, elfos, ananos, espectros, orcos, aventuras... e, A charla pódese impartir en castelán.
Zona xeográfica (charla presencial): Santiago de
de novo, o argumento ten a súa base nun conflito xurídico. Por suposto, Galego
Compostela e Lugo (capital)
non hai dous sen tres,... ou máis: Star Wars, Eu, robot, ou O planeta dos
Datas dispoñibles: en función das obrigas académicas
simios.

Por certo, Xogo de tronos, O señor dos aneis, e o Planeta dos simios son
tamén novelas, e Eu, robot, un volume de relatos.

Búscase nesta charla explicar o xurdimento do proceso de
descolonización (especialmente de Africa) despois da aprobación da Carta
das Nacións Unidas con referencia especial ó caso do Sáhara Occidental,
última colonia española e última colonia de Africa
O horario e os días estarán en función do horario e día
sen docencia na Facultade.
É moi importante poder disponer de conexión internet Castelán
para exhibir mapas.
Un repaso a la historia de los descubrimientos más importantes de la
terapéutica, especialmente la lucha contra las infecciones. Especial Mellor no segundo cuatrimestre, aínda que tamén no Castelán
primeiro.
atención a la serendipia.

Descrición da tecnoloxía de impresión 3D. Aplicacións no ámbito

científico, particularmente o deseño de catalizadores para reaccións Preferentemente en Santiago durante o primeiro
Castelán;
químicas. Taller demostrativo con impresora. cuadrimestre e fora no segundo.

Un dos sistemas de control máis poderosos do noso corpo son as nosas

defensas, o sistema inmunitario: estas células están en todas partes,
chegan ata o último confín do noso organismo para defendernos dos
patóxenos externos e das células canceríxenas. Pero, que pasa cando as
nosas defensas pasan ó lado escuro da forza, cando van en contra nosa e Santiago ou concellos limítrofes Castelán
permiten que as infeccións, o cáncer e as enfermidades autoinmunes
progresen? Explicaremos como funciona o sistema inmune, e como a
investigación biomédica busca convencelo de que se quede no lado
luminoso.

Molière (1622-1673) é o dramaturgo máis importante do século XVII

francés, e un dos autores teatrais máis importantes da historia do teatro,
que renovou a comedia. Molière era ante todo actor, pero tamén
director, e autor. A importancia da súa obra pódese explicar pola súa
evolución, as súas experiencias e influencias que recibiu como actor, que
forxaron lentamente o seu talento e as súas técnicas de escritura. Escribía
ao mesmo tempo que representaba e fíxoo até a súa morte, pouco De preferencia antes de marzo 2021 Castelán
despois de representar a súa última obra, Le malade imaginaire (O
enfermo imaxinario) en 1673.
Esta charla percorrerá a obra deste autor, mostrando as grandes etapas
da súa evolución, e relacionando a faceta escénica da súa obra coa súa
creación literaria.
Samuel Beckett (1905-1989), dramaturgo irlandés que viviu a maior parte
da súa vida adulta en Francia, que escribiu tanto en inglés -a súa lingua
materna- como en francés, é coñecido como un dos principais autores do
teatro do absurdo, sobre todo, polas súas obras En attendant Godot,
(Esperando por Godot) e Fin de partie (Final de partida). Con todo, Samuel
Beckett seguiu evolucionando nas obras seguintes (pouco coñecidas en
De preferencia antes de marzo 2021 Castelán
España), levando a cabo unha profunda renovación estética.
Esta conferencia sobre a obra de Samuel Beckett tratará as diferentes
facetas da obra de Beckett (que tamén era novelista e poeta) e
demostrará como partindo do teatro do absurdo, a súa obra radicalízase
progresivamente e transfórmase, até aproximarse ao que se podería
denominar como un teatro abstracto.

A charla quere presentar a titulación de filoloxía alemá (itinerario dentro

do Grao de Linguas e Literaturas Modernas). Explicaranse non só os
requisitos e a estrutura, senón tamén como é o traballo na titulación. E Setembro a decembro: luns ou venres. En xaneiro
cal pode ser o futuro do titulado. E falando de futuro, a charla falará calquera día. A partires de febreiro luns, martes e Galego
doutro ámbito, non representado na docencia en Galicia, pero si na xoves.
investigación de moitos grupos, que son as humanidades dixitais, ámbito
de enorme potencial e futuro na actualidade.

Introdúcese a fenomenología dos quarks, e da antimateria, utilizando

referencias como a estrutura atómica, a radioactividade natural, os tipos
de enerxía, ou os dispositivos médicos como o PET. Expóñense ideas
xerais sobre a cosmología, o papel do baleiro, as contribucións dalgúns
grandes físicos, e sobre a realización de experimentos en aceleradores de Castelán
partículas. Relátanse algúns logros alcanzados pola USC no experimento
de antimateria LHCb do CERN, desde a súa proposta en 2000 ata a
actualidade. O relator dirixiu o Grupo de Física de Altas Enerxías do IGFAE
(GAES) no periodo 1993-2013.
Introdúcense os conceptos de física nuclear precisos para entender dende
as reaccións que producen a enerxía do sol ata como se forman os
elementos químicos que constituen o sistema solar e o universo. Desta
maneira, viaxaremos dende os compoñentes máis minúsculos do corazón Galego;
da materia, os núcleos atómicos, ata as estruturas estelares nas que se
forman, mediante reaccións nucleares, os distintos isótopos dos
elementos dos que está formado o mundo que nos rodea e nos mesmos.

Nesta charla comentarase cómo as ferrramentas que provee a

nanotecnoloxía pódense aplicar ao campo biomédico, coas súas vantaxes,
inconvintes e limitacións, para xerar novos dispositivos capaces de actuar
como ststema de transporte de fáramcos, simultáneamente como
sistemas de contraste por imaxe e axentes terapéuticos (plataformas Castelán;Galego;Inglés;
teragnósticas) controlables a demanda, como sistemas estructurados para
a rexeneración de tecidos, etc., e se exporán diversos exemplos curiosos
que exemplifican axeitadamente as capacidades e potencialidade desta
rama da ciencia denominada nanomediciña.

Que é un láser? Que ten de especial? Para que se usa? Nesta charla
abordaremos estas e outras preguntas, debatendo sobre este dispositivo
A partir de xaneiro Galego
de múltiples aplicación e que é recoñecido como un dos dez maiores
logros tecnolóxicos do século XX. E como non, levaremos algún láser.

Que teñen en común algunhas gafas de sol, un filtro polarizador

fotográfico, a microscopia por polarización, a análise de tensións en
A partir de xaneiro Galego
materiais, as pantallas LCD e o cinema •3D? Todas estas cousas están
baseadas nunha propiedades da luz pouco coñecida: a polarización.

A charla ten como eixo principal os 10 "comentarios" máis habituais que
día a día se están a manexar, dende o clima sempre cambiou non é nada
novo ata ou protexemos clima ou mantemos benestar. A medida que
estes puntos se están desenvolvendo coméntase que é o clima e como o
estudamos, se está a cambiar e os motivos naturais e de orixe
antropoxénica, problemas potenciais e transversais deste cambio
climático global, ou se existen solucións para remedialo.
A charla tamén podería impartirse en Castelán.
Poderían impartirse mais de 6 charlas se fose
necesario e nos tivésemos oprtunidade de cadrar as
nosas axendas.
Preferentemente a unha distancia equivalente a 1 Galego
hora aproximadamente de Santiago por mor de
problemas de desprazamento e tempo.
Podería impartirse vía on line nunha situación
extraordinaria

Unha das cuestións fundamentais ás que a física intenta responder é a

estrutura e orixe da materia que constitúe o Universo. Hoxe sabemos que
toda a materia ten unha estrutura microscópica común na que un puñado
de partículas elementais e interaccións entre elas dan lugar a toda a
materia. Por outra banda tamén sabemos que toda a materia se xera nos
primeiros momentos do Universo, o chamado Big Bang, e que desde
entón as estrelas son os únicos centros de transformación desa materia. Castelán
Polo tanto é necesario coñecer o mundo do infinitamente pequeno para
comprender a estrutura do infinitamente grande.
Nesta charla abordaremos dende un punto de vista accesible estudantes
de 4 ESO e Bacharelato estas cuestións fundamentais, así como unha
panorámica sobre como traballamos os científicos que se dedican a estas
investigacións.

Nesta charla coñecerás un pouco máis preto o apaixonante mundo da luz,

as súas aplicación en moitos eidos da vida cotiá, o seu potencial e o seu
papel nas nosas vidas. Farase un percorrido dende o seu nacemento ata á Horario de mañá preferentemente Castelán
actualidade a través dos premios nobeis que se teñen recibido no eido da
Fotónica
Na primeira parte darase unha pincelada sobre os obxectivos da disciplina
matemática investigación de operacións (io) xunto con algún dos seus
fitos: a súa orixe, a figura do físico e matemático G. Dantzig, o problema
da dieta, o problema do viaxante de comercio, a relación coa teoría de
grafos, ou o desenvolvemento da io en paralelo aos avances da
informática.
A segunda parte dedicarase a revisar algunhas aplicacións da io á loxística Meses: septiembre, octubre, febrero, marzo, abril,
por medio da presentación dalgúns casos de estudo, por exemplo o mayo Castelán
deseño das rutas das cosechadoras de herba e maíz dunha cooperativa Distancia: 100 km
agraria, un problema de reparto de penso entre os socios dunha
cooperativa, a reorganización das rutas de ambulancias que transportan
mostras desde centros de saúde a un hospital central ou a organización
da recolleita en vehículos de diferentes tipos de persoas maiores que
acoden a un centro de día.

Charla divulgativa explicando que é a Ciencia dos Datos (Data Science, en

inglés). Este termo púxose de moda como forma de aproveitar o proceso
de monitorización continua asociada a sociedade da información que se
produce tanto no eido público como privado. Con exemplos sinxelos A partir do segundo cuadrimestre (finais de xaneiro). Galego
amósase que os métodos da Ciencia dos Datos son modelizacións
matemáticas e estatísticas relativamente simples de datos complexos:
sons, imaxes, curvas, etc.

Neste charla explicaremos que son os algoritmos, un concepto cada vez

máis presente: nos medios de comunicación, en Internet, nas redes Como máximo 1 hora en coche dende Santiago.
Galego
sociais... Abordaremos problemas de distintos tipos e como resolvelos Preferiblemente antes de marzo.
empregando o algoritmo adecuado.
Nesta charla trataremos de achegar aos alumnos os sistemas de cifrado
máis relevantes ao longo da historia, así como tamén algúns métodos de
Como máximo 1 hora en coche dende Santiago.
criptoanálise, que buscan romper a seguridade dos devanditos sistema. O
Preferiblemente antes de marzo. Galego
obxectivo desta sesión é que os mozos xoguen o papel de criptoanalistas
e descifren, coa axuda de programas informáticos, mensaxes previamente
codificadas.

Fechas: en Novembro, Decembro do 2020 e Xaneiro de

Na primeira parte da charla mostraremos aos estudantes a complexidade
das neuronas como foi observada polos histólogos clásicos como D.
Santiago Ramón y Cajal, principal defensor da doutrina neuronal. Na
segunda parte da charla mostraremos as imaxes con técnicas
inmunohistoquímicas modernas e con neurotrazadores.
2021, os martes, mércores e xoves a calquera hora
En maio de 2021 podría ser en calquera día da semán
e a calquera hora. Castelán;
É necesario ter un PC con proxector e Windows 8-10
con Microsoft Office2010 ou superior, cun proxector
para poder ver as imaxes de PowerPoint.

"Stat Wars: el Imperio de los Datos" trata de achegar a estatística aos

estudantes de ESO e Bacharelato. A finalidade desta charla: amosarlles a
súa utilidade para resolver problemas cotiás e presentarlles unha
profesión con moito futuro e saídas laborais.
O seu formato, innovador e atractivo, permite que os alumnos aprendan
xogando. Para iso, mesturamos a información cos concursos e
A convir cos centros. Preferiblemente en: novembro
empregamos unha linguaxe próxima e sinxela, apta para todos os Castelán;Galego;
2020 e febreiro, marzo, abril e maio 2021.
públicos.
Este proxecto conta coa colaboración da Fundación Española para a
Ciencia e a Tecnoloxía- Ministerio de Ciencia, Innovación e Universidades
e da Rede Nacional de Bioestatística (BIOSTATNET).
¿Anímaste a coñecernos?
¡Que a forza dos datos che acompañe!

Faise un repaso dos principais aspectos epidemiolóxicos e preventivos da Modalidade por Videoconferencia fundamentalmente
pandemia de covid-19 destacando as principais ensinanzas que nos e presencial cando as condicións epidemiolóxicas o Castelán;Galego;
deixou e cal pode ser a evolución futura. permitan
Abordarase que é o Consentimento Informado na atención médica, como Castelán
se leva a cabo e as peculiaridades en caso dos menores de idade

A estética facial e as súas expresións supoñen unha importante arma no

proceso de comunicación non verbal dos seres humáns. Vanse describir
Mércores pola mañá Castelán
os factores que teñen influencia no desenvolvemento da comunicación e
como podemos influír neles

Se trata dunha serie de seminarios que contan unha nova pespectiva que Días laborables
se abre co estudo da bioloxía das enfermidades a través los estudos de Calquera mes excepto septembro, outubro e febreiro
Galego
imaxe médica molecular, poñendo o foco en enfermidades de ampla Máximo 70 km
incidencia como o cancro e o Alzheimer.

Na charla preténdese dar a coñecer dun xeito atractivo para o alumnado

que é a Neuropsicoloxía. Farase unha delimitación conceptual, subliñando
a diferenciación con disciplinas afines como a Neuroloxía ou outras
subdisciplinas da Psicoloxía. Presentaránselles os seus principios e
técnicas dunha forma práctica, facendo que o alumnado manexe
Só podería impartir online Castelán
algunhas das tarefas propias da avaliación neuropsicolóxica. Asemade,
amosaranse os principais campos de aplicación científica e profesional da
Neuropsicoloxía, en especial da Neuropsicoloxía Clínica, a través da
presentación de casos representativos dalgúns dos principais trastornos
neuropsicolóxicos e o seu tratamento.

É un show con demostracións en vivo e vídeos de reaccións químicas
ilustrando unha charla cuxo fío condutor é o feito diferencial da
reactividade. As explicacións baséanse na estrutura e as propiedades das
moléculas participantes. O mesmo tempo saliéntase a relevancia e o
impacto das moléculas na evolución da humanidade.
Veremos algúns dos chamados materiais intelixentes e os alumnos
poderán manipular algúns deles.
Estou máis dispoñible no primeiro cuadrimestre pero
intento pactar cos centros día e hora conveniente para
ambos.
Preferentemente presencial xa que a charla ten un Galego
compoñente de experimentos en directo que non
poderían facerse Online e que serían sustituidos por
vídeos
A charla baséase nun informe da American Chemical Society para a
UNESCO no que se analizan os riscos e problemas da globalización:
quecemento global, cambio climático, escaseza de auga potable e
alimentos, enerxía sostible, saúde global, etc. Comentaremos as solucións Estarei máis libre o primeiro cuadrimestre que o
que a Química está a ofrecer para estes problemas e incluso algunhas das segundo pero eu tentarei adaptarme como sempre e Galego
que es están a investigar en moitos Centros de Investigación de todo o pactar horarios e días aceptables para ambas partes.
mundo. E unha visión integrada de como a Ciencia pode axudar a resolver
problemas sociais globais acrecentados polo crecemento exponencial da
poboación mundial e do consumo e dos desequilibrios e desigualdades
crecentes.

O descubrimento da penicilina durante a primeira metade do século XX e

todos os antibióticos desenvoltos a partir de entón, representa sen
dúbida un dos logros máis importantes en Medicina. Estes fármacos non
só salvaron millóns de vidas, senón que tamén son unha ferramenta Os venres é sempre o mellor día, e dependendo da
chave no éxito dos procedementos hospitalarios comúns, como a cirurxía distancia do centro, de mañán mellor. O mes de
xeral, a diálise, o tratamento fronte ao cancro, etc. Lamentablemente, a Febreiro é sempre moi complicado polas clases de
Castelán
capacidade destas medicinas para curar as infeccións está agora en grave prácticas.
perigo debido á aparición e propagación mundial das SÚPER-BACTERIAS, O horario preferido das charlas sería a partir de
que son aquelas que son inmunes a varios antibióticos. Nesta charla mediados de xaneiro 2021.
abordarase como a ciencia se está enfrontando a este problema.
Explicaranse as estratexias químicas máis novidosas que se están a utilizar
para desenvolver solucións a este grave problema.
Indícase a conexión entre a Química e a vida cotián de todos nos, con
exemplos de productos naturais, fármacos, plásticos e outros compuestos
que empregamos todos os dias. Tamen se mostran ejemplos comunes
doe procesos baseados na biotecnoloxía, a ecoloxía e as nanociencias. A
ninguna limitación en principio Castelán
charla ten carácter divulgativo, apropiado para alumnos sen
coñecementos previos de química ou cos mais elementais, e trata de levar
os alumnos a interesarse po los aspectos quimico-científicos que
interveñen na vida cotián.

A partir do 1 de febreiro

Recentemente, os 'estudos da fronteira' ('border studies') están a

desenvolverse moito, na intersección de distintos campos disciplinares
tradicionais, entre eles a Xeografía. Na charla explicaremos como as
fronteiras son presentadas, polo xeral polos estados-nación, como liñas
que marcan as diferenzas entre os países (de feito, na Xeografía escolar
polo xeral empréganse para demarcar nos mapas cores distintas Terá que ser coherente coa miña docencia; sobre todo
Galego;
correspondentes a países, rexións, etc.); levando isto ao extremo, mesmo no 2º semestre, pero podería adaptarme ao 1º
chegaron a seren escenarios de conflitos. Porén, nas últimas décadas, no
contexto da Unión Europea, as fronteiras están a converterse en
escenarios privilexiados para a cooperación, por exemplo a través de
programas como INTERREG. Na charla mobilizaremos en todo momento
distintas realidades do planeta.

Os romanos non foron só grandes conquistadores senón que destacaron

tamén como magníficos construtores e enxeñeiros. Esta faceta reflicte
moi ben o seu carácter imperialista e a súa grandeza. De feito, foron
Maior dispoñibilidade no primeiro cuadrimestre
capaces de pensar e realizar obras imposibles para a súa época, algunhas Galego
das cales aínda se manteñen hoxe en día en pé. Faremos un repaso por (xaneiro incluído)
algunhas destas abraiantes construcións: vías, pontes, acuedutos, minas,
etc. e reflexionaremos tamén sobre a súa transcendencia histórica.
O Camiño de Santiago converteuse, nas últimas décadas, nun fenómeno
de carácter internacional onde as dimensións turística, relixiosa, artística e
de ocio están superpostas.

A intención desta charla céntrase en amosar a imaxe do camiño de

Castelán
Santiago como un Itinerario Cultural que vertebra a identidade europea,
tanto no presente como no pasado.

A formulación da charla será, por un lado histórico e artístico, e por outro

de carácter social e cultural.

Falarei do meu traballo como investigadora e profesional da informática

na construción de programas que dan soporte a investigacións realizadas
nos ámbitos da medicina e bioloxía con distintas finalidades. Abordarei
temas relacionados coas linguaxes de programación, a análise de imaxes,
as interfaces gráficas de usuario, a construción de programas simples e os As charlas só poderán ser entre os meses de xaneiro e
métodos matemáticos que os soportan. Mostrarei algúns programas xuño a unha distancia de 100 km. de Santiago.
Galego
desenvolvidos no CiTIUS e utilizados en laboratorios de investigación e Se a conferencia non é presencial podería ser ofertada
hospitais. Estes programas analizan automaticamente imaxes de a calquer IES de Galicia.
microscopia no ámbito da biomedicina para medir e contar as estruturas
de interese en cada problema. Estes programas axudan ao persoal de
biomedicina no diagnóstico ou deseño de fármacos en enfermidades
como cancro, obesidade, diabetes e poliquistose renal.

O manexo da auga na agricultura preséntase coma un reto de futuro.

España é un país con recursos limitados e Galicia diríxese a unha situación
similar. A introdución de novas ferramentas tecnolóxicas na agricultura
(sensores, satélites, drons, big data) axudará a unha mellor toma de A partir de xaneiro.
decisións do agricultor, para atinxir unha agricultura sostible cos recursos
hídricos, e os demais inputs precisos para acadar unha agricultura
competitiva e respectuosa co medio ambiente.
Na exposición resáltase cómo a evolución humana e cultural sempre tivo
unha íntima vinculación coa madeira e os seus derivados, tanto como
Galego
soporte, materia prima ou fonte de recursos que permitise avanzar ás
máis diversas sociedades, dende a prehistoria ata a carreira espacial

Nos últimos anos, creceu o interese pola utilización das plataformas

vexetais como vía de produción de proteínas recombinantes con interese
farmacéutico. Este interese vén dado tanto polas dificultades intrínsecas
Preferentemente, horario de mañana Castelán
dos sistemas tradicionais (bacterias ou células animais), así como polas
vantaxes do uso de plantas como “ biofactorías” para a obtención de
fármacos.

A charla comezará introducindo os conceptos de “deseño social” e

“deseño para o outro 90 %”. Neste contexto, describiranse diferentes
dispositivos e métodos que teñen en común o feito de aplicar conceptos
termodinámicos básicos: sistemas de refrixeración, deshidratador solar, Galego
reforestación de zonas áridas e forno solar. Tamén se poderá ver unha
maqueta dun colector solar, feita por alumnos meus con materiais de
refugallo.

A charla comezará introducindo os conceptos de “deseño social” e

“deseño para o outro 90 %”. Describiranse logo diferentes métodos de
purificación e desinfección de auga empregados neste contexto. Veremos Galego
que están baseados en principios elementais de Física (nomeadamente
Termodinámica), Química e Bioloxía.

Amosaranse as implicacións da dilatación anómala da auga e dos valores

relativamente elevados que neste líquido acadan unha serie de
Galego
propiedades físicas como a calor específica, as calores latentes de fusión e
vaporización, a tensión superficial e a permitividade dieléctrica.
Os líquidos iónicos son sales cunha baixa temperatura de fusión, podendo
ser líquidos a temperatura ambiente e mesmo a temperaturas moi
inferiores. Estas substancias adoitan presentar unha serie de
características atractivas, como poden ser unha presión de vapor
practicamente nula e unha gran capacidade de solvatación de solutos de
natureza diversa. Isto permite a súa consideración como unha posible
alternativa máis sostible ós disolventes orgánicos convencionais que se Galego;
utilizan en cantidades inxentes en innumerables procesos na industria
química, ou para o desenvolvemento de novos procesos con mellores
prestacións. Tamén están en investigación outras potencialidades da
tecnoloxía de líquido iónico, por exemplo o emprego directo do líquido
iónico como un material vantaxoso ou a mellora das propiedades de
principios activos farmacéuticos.
A materia sexa orgánica ou inorgánica é a responsable de ver a terra e
todo o que engloba tal e coma o coñecemos. Esta materia esta formada
por moléculas, que á súa vez están formadas por átomos, sendo moi
importante non só a súa conexión senón tamén e a súa distribución
espacial. Deste xeito poderemos conectar átomos para xerar moléculas
que aparentemente son idénticas —xemelgas—, pero que en realidade
son diferentes, son imaxes especulares unha da outra con propiedades
moi distintas.
Así, cando nos vemos reflectidos nun espello, o mundo que vemos é un
mundo reflexo do real. Trataríase por tanto dun mundo moi diferente ao
que vemos, con similitude ao que Lewis Carrol describe non libro "A
TRAVES DO ESPELLO E O QUE ALICIA ALI ENCONTROU", segunda parte de
"Alicia non pais das marabillas".
Así por exemplo, unha laranxa tería o aroma dun limón e viceversa, o
En principio poderá ser calquer día da semán entre
mesmo ocorrería coas sementes do comiño e da hortelá. O ibuprofeno
Marzo-Xuño, e non teño problema pola hora.
non funcionaría, e mesmo a talidomida pasaría de ser un analxésico a
Residencia en Marín (PO), en canto a distancia
provocar mutacións e deformacións nos fetos de mulleres embarazadas.
preferiblemente as Provincias de Pontevedra e A Castelán;
Todo isto está relacionado tamén coas moléculas que forman parte do
Coruña, podería ser tamén Ourense ou Lugo, pero non
noso corpo. O DNA forma unha hélice que xira á dereita, e a mesma zonas que me supoñan un desprazamento moi longo.
estrutura helicoidal dextróxira atopámola nas alfa helices de proteínas.
Por outro lado os polisacáridos xeran maioritariamente hélices que xiran á
dereita (amilosa). Todas estas boimoléculas levan a cabo funcións vitais
no noso corpo que están relacionadas coa estrutura helioidal que
adoptan.
Se vos fixades no corpo humano, atopamos asimetría que se repite
sempre ao longo de diferentes individuos. Por exemplo, a maioría de nós
ten o corazón a esquerda ao igual que ou estómago, sendo esta
distribución a óptima para levar a cabo un funcionamento perfecto do
noso organismo.
O obxecto final desta charla é levar ao público a entender máis a natureza
que nos rodea, o complicada e intelixente que é, podendo chegar a ser
caprichosa, pero tamén a poder formular preguntas filosóficas coma a de
se pode existir un mundo especular o noso, onde a simple vista poidamos
vivir, pero no que en realidade teriamos moitos problemas.
Cada vez que entramos nunha cociña para elaborar un prato ou un menú,
podemos sentirnos coma un científico cando entra nun laboratorio de
investigación. Cando cociñamos os alimentos, estes (reactivos químicos)
sofren cambios físicos —cambios de estado, color, peso— e cambios En principio poderá ser calquer día da semán entre
químicos —cambios de composición— debido aos diferentes procesos Marzo-Xuño, e non teño problema pola hora.
aos que están sometidos: pelado, cortado ou cocción entre outros. O Residencia en Marín (PO), en canto a distancia
obxetivo principal desta charla é amosar ao público en xeral unha cociña preferiblemente as Provincias de Pontevedra e A Castelán;
coma un laboratorio de investigación, onde se explicarán as principais Coruña, podería ser tamén Ourense ou Lugo, pero non
transformacións químicas que teñen lugar nunha cociña de maneira zonas que me supoñan un desprazamento moi longo.
sinxela. Ao longo da exposición introduciránse os aditivos alimentarios, as
súas funcións e algunas curiosidades. Por último, introduciránse
experimentos sinxelos onde pódese observar unha transformación
química ou o papel do aditivo alimentario dunha maneira moi sinxela.
A materia sexa orgánica ou inorgánica é a responsable de ver a terra e
todo o que engloba tal e coma o coñecemos. Esta materia esta formada
por moléculas, que á súa vez están formadas por átomos, sendo moi
importante non só a súa conexión senón tamén e a súa distribución
espacial. Deste xeito poderemos conectar átomos para xerar moléculas
que aparentemente son idénticas —xemelgas—, pero que en realidade
son diferentes, son imaxes especulares unha da outra con propiedades
moi distintas.
Así, cando nos vemos reflectidos nun espello, o mundo que vemos é un
mundo reflexo do real. Trataríase por tanto dun mundo moi diferente ao
que vemos, con similitude ao que Lewis Carrol describe non libro "A
TRAVES DO ESPELLO E O QUE ALICIA ALI ENCONTROU", segunda parte de
"Alicia non pais das marabillas".
Así por exemplo, unha laranxa tería o aroma dun limón e viceversa, o
mesmo ocorrería coas sementes do comiño e da hortelá. O ibuprofeno En principio poderá ser calquer día da semana entre
non funcionaría, e mesmo a talidomida pasaría de ser un analxésico a Marzo-Xuño, e non teño prblema pola hora.
provocar mutacións e deformacións nos fetos de mulleres embarazadas. Residencia en Marín (PO), en canto a distancia
Todo isto está relacionado tamén coas moléculas que forman parte do preferiblemente as Provincias de Pontevedra e A Castelán;
noso corpo. O DNA forma unha hélice que xira á dereita, e a mesma Coruña, podería ser tamén Ourense ou Lugo, pero non
estrutura helicoidal dextróxira atopámola nas alfa helices de proteínas. zonas que me supoñan un desprazamento moi longo.
Por outro lado os polisacáridos xeran maioritariamente hélices que xiran á
dereita (amilosa). Todas estas boimoléculas levan a cabo funcións vitais
no noso corpo que están relacionadas coa estrutura helioidal que
adoptan.
Se vos fixades no corpo humano, atopamos asimetría que se repite
sempre ao longo de diferentes individuos. Por exemplo, a maioría de nós
ten o corazón a esquerda ao igual que ou estómago, sendo esta
distribución a óptima para levar a cabo un funcionamento perfecto do
noso organismo.
O obxecto final desta charla é levar ao público a entender máis a natureza
que nos rodea, o complicada e intelixente que é, podendo chegar a ser
caprichosa, pero tamén a poder formular preguntas filosóficas coma a de
se pode existir un mundo especular o noso, onde a simple vista poidamos
vivir, pero no que en realidade teriamos moitos problemas.
Cada vez que entramos nunha cociña para elaborar un prato ou un menú,
podemos sentirnos coma un científico cando entra nun laboratorio de
investigación. Cando cociñamos os alimentos, estes (reactivos químicos)
sofren cambios físicos —cambios de estado, color, peso— e cambios
En principio poderá ser calquer día da semana entre
químicos —cambios de composición— debido aos diferentes procesos
Marzo-Xuño, e non teño prblema pola hora.
aos que están sometidos: pelado, cortado ou cocción entre outros. O
Residencia en Marín (PO), en canto a distancia
obxetivo principal desta charla é amosar ao público en xeral unha cociña Castelán;
preferiblemente as Provincias de Pontevedra e A
coma un laboratorio de investigación, onde se explicarán as principais
Coruña, podería ser tamén Ourense ou Lugo, pero non
transformacións químicas que teñen lugar nunha cociña de maneira
zonas que me supoñan un desprazamento moi longo.
sinxela. Ao longo da exposición introduciránse os aditivos alimentarios, as
súas funcións e algunas curiosidades. Por último, introduciránse
experimentos sinxelos onde pódese observar unha transformación
química ou o papel do aditivo alimentario dunha maneira moi sinxela.

As operacións de separación están presentes na inmensa maioría dos

procesos químicos industriais, xa sexa para a valorización de materias
primas multicompoñente, a purificación de compostos, etc.; xogando un
papel crucial na obtención de multitude de produtos e materiais que nos
rodean na vida cotián. Os modos de acometer as separacións desexadas Galego;
son moi variados, incluíndo destilación, extracción, absorción...
Preséntanse exemplos clásicos de utilización destas técnicas, así como a
Enxeñería Química como disciplina de referencia para a a súa concepción
e deseño.
 INSTITUTO / CENTRO
CAMPUS CENTRO DEPARTAMENTO
SINGULAR (Opcional)

Escola Politécnica Superior de

Lugo Edafoloxía e Química Agrícola
Enxeñaría (L)

Escola Politécnica Superior de

Lugo Edafoloxía e Química Agrícola;
Enxeñaría (L)
 Escola Politécnica Superior de
Lugo Enxeñaría Agroforestal
Enxeñaría (L)

Escola Politécnica Superior de

Lugo Enxeñaría Agroforestal
Enxeñaría (L)

Lugo Escola Politécnica Superior de Enxeñaría Agroforestal

Enxeñaría (L)
 Escola Politécnica Superior de
Lugo Enxeñaría Agroforestal
Enxeñaría (L)

Escola Politécnica Superior de Produción Vexetal e Proxectos de

Lugo
Enxeñaría (L) Enxeñaría

Lugo Escola Politécnica Superior de Produción Vexetal e Proxectos de

Enxeñaría (L) Enxeñaría
Lugo Escola Politécnica Superior de
Enxeñaría (L)

Escola Politécnica Superior de

Lugo Botánica;
Enxeñaría (L);
 Escola Politécnica Superior de
Lugo Enxeñaría Agroforestal;
Enxeñaría (L);

Lugo Escola Politécnica Superior de Enxeñaría Agroforestal;

Enxeñaría (L);

Lugo Escola Politécnica Superior de Enxeñaría Agroforestal;

Enxeñaría (L);
 Escola Politécnica Superior de
Lugo Enxeñaría Agroforestal;
Enxeñaría (L);
 Escola Politécnica Superior de
Lugo Enxeñaría Agroforestal;
Enxeñaría (L);
 Escola Politécnica Superior de
Lugo Enxeñaría Agroforestal;
Enxeñaría (L);

Lugo Escola Politécnica Superior de Enxeñaría Agroforestal;

Enxeñaría (L);

Escola Politécnica Superior de

Lugo Matemática Aplicada;
Enxeñaría (L);
 Escola Politécnica Superior de Produción Vexetal e Proxectos de
Lugo
Enxeñaría (L); Enxeñaría;

Escola Politécnica Superior de Produción Vexetal e Proxectos de

Lugo
Enxeñaría (L); Enxeñaría;

Escola Politécnica Superior de Produción Vexetal e Proxectos de

Lugo
Enxeñaría (L); Enxeñaría;
 Escola Politécnica Superior de Produción Vexetal e Proxectos de
Lugo
Enxeñaría (L); Enxeñaría;

Escola Politécnica Superior de Produción Vexetal e Proxectos de

Lugo
Enxeñaría (L); Enxeñaría;

Escola Politécnica Superior de

Zooloxía, Xenética e Antropoloxía
Lugo Enxeñaría (L);Facultade de
Veterinaria (L); Física ;

Escola Politécnica Superior de

Zooloxía, Xenética e Antropoloxía
Lugo Enxeñaría (L);Facultade de
Física ;
Veterinaria (L);

Escola Politécnica Superior de

Zooloxía, Xenética e Antropoloxía
Lugo Enxeñaría (L);Facultade de
Veterinaria (L); Física ;
 Escola Politécnica Superior de
Zooloxía, Xenética e Antropoloxía
Lugo Enxeñaría (L);Facultade de
Física ;
Veterinaria (L);

Lugo Facultade de Ciencias (L); Enxeñaría Química;

Lugo Facultade de Ciencias (L); Enxeñaría Química;

Lugo Facultade de Ciencias (L); Física Aplicada;

 Produción Vexetal e Proxectos de
Lugo Facultade de Veterinaria (L)
Enxeñaría
 Zooloxía, Xenética e Antropoloxía
Lugo Facultade de Veterinaria (L)
Física
 Anatomía, Produción Animal e
Lugo Facultade de Veterinaria (L);
Ciencias Clínicas Veterinarias ;

Farmacoloxía, Farmacia e Tecnoloxía

Lugo Facultade de Veterinaria (L);
Farmacéutica ;
 Farmacoloxía, Farmacia e Tecnoloxía
Lugo Facultade de Veterinaria (L);
Farmacéutica ;

Farmacoloxía, Farmacia e Tecnoloxía

Lugo Facultade de Veterinaria (L);
Farmacéutica ;
 Escola Politécnica Superior de
Santiago Enxeñaría (L);Facultade de Bioloxía Bioquímica e Bioloxía Molecular;
(S);
 Escola Técnica Superior de
Santiago Electrónica e Computación; CITIUS
Enxeñaría (S);

Santiago Escola Técnica Superior de Electrónica e Computación; CITIUS

Enxeñaría (S);
 Escola Técnica Superior de
Santiago Enxeñaría Química;
Enxeñaría (S);

Escola Técnica Superior de

Santiago Enxeñaría Química;
Enxeñaría (S);
 Escola Técnica Superior de
Santiago Enxeñaría Química;
Enxeñaría (S);

Escola Técnica Superior de

Santiago Enxeñaría Química;
Enxeñaría (S);
 Escola Técnica Superior de
Santiago Instituto de Cerámica
Enxeñaría (S);

Escola Técnica Superior de

Santiago Enxeñaría (S);Facultade de Matemática Aplicada;
Matemáticas (S);

Santiago Facultade de Bioloxía (S); Bioloxía Funcional ;

Santiago Facultade de Bioloxía (S); Bioquímica e Bioloxía Molecular;

Santiago Facultade de Bioloxía (S); Microbioloxía e Parasitoloxía; Instituto de Acuicultura

Facultade de Ciencias da
Santiago Comunicación (S);Facultade de Ciencias da Comunicación;
Dereito (S);

Facultade de Ciencias da Educación

Santiago Didácticas aplicadas
(S)
 Facultade de Ciencias da Educación
Santiago Pedagoxía e Didáctica
(S)

Facultade de Ciencias da Educación Pedagoxía e Didáctica ;

Santiago
(S);

Facultade de Ciencias da Educación

Santiago Pedagoxía e Didáctica ;
(S);
 Facultade de Ciencias da Educación
Santiago Pedagoxía e Didáctica ;
(S);
 Facultade de Ciencias da Educación
Santiago Pedagoxía e Didáctica ;
(S);
 Instituto de Estudios e
Facultade de Ciencias Económicas e
Santiago Fundamentos da Análise Económica Desenvolvemento de Galicia
Empresariais (S)
(IDEGA)

Santiago Facultade de Dereito (S); Dereito Común;

Santiago Facultade de Dereito (S); Dereito Público e Teoría do Estado;

Santiago Facultade de Farmacia (S) Química Orgánica Instituto de Cerámica

Santiago Facultade de Farmacia (S) Química Orgánica Instituto de Cerámica

Santiago Facultade de Farmacia (S); Farmacoloxía, Farmacia e Tecnoloxía CIMUS

Farmacéutica ;

Santiago Facultade de Filoloxía (S); Filoloxía Clásica, Francesa e Italiana ;

Santiago Facultade de Filoloxía (S); Filoloxía Clásica, Francesa e Italiana ;

Santiago Facultade de Filoloxía (S); Filoloxía Inglesa e Alemá;

Instituto Galego de Física de

Santiago Facultade de Física (S) Física de Partículas
Altas Enerxías
 Instituto Galego de Física de
Santiago Facultade de Física (S) Física de Partículas
Altas Enerxías

Santiago Facultade de Física (S) Física de Partículas

Santiago Facultade de Física (S); Física Aplicada;

Santiago Facultade de Física (S); Física Aplicada;

Santiago Facultade de Física (S); Física Aplicada;

Instituto Galego de Física de

Santiago Facultade de Física (S); Física de Partículas ;
Altas Enerxías

Facultade de Física (S);Facultade de

Santiago Física Aplicada;
Óptica e Optometría (S);
 Estatística, Análise Matemática e
Santiago Facultade de Matemáticas (S); Instituto de Matemáticas
Optimización;

Estatística, Análise Matemática e

Santiago Facultade de Matemáticas (S); Instituto de Matemáticas
Optimización;

Estatística, Análise Matemática e

Santiago Facultade de Matemáticas (S); Instituto de Matemáticas
Optimización;Matemáticas ;
 Estatística, Análise Matemática e
Santiago Facultade de Matemáticas (S); Instituto de Matemáticas
Optimización;Matemáticas ;

Santiago Facultade de Medicina e Ciencias Morfolóxicas

Odontoloxía (S)

Facultade de Medicina e Estatística, Análise Matemática e

Santiago
Odontoloxía (S) Optimización

Facultade de Medicina e Psiquiatría, Radioloxía, Saúde Pública,

Santiago
Odontoloxía (S) Enfermaría e Medicina
 Ciencias Forenses, Anatomía
Santiago Facultade de Medicina e Patolóxica, Xinecoloxía e Obstetricia, Instituto de Ciencias Forenses
Odontoloxía (S); "Luís Concheiro" (INCIFOR)
e Pediatría ;

Facultade de Medicina e Cirurxía e Especialidades Médico-

Santiago
Odontoloxía (S); Cirúrxicas ;

Facultade de Medicina e Psiquiatría, Radioloxía, Saúde Pública,

Santiago
Odontoloxía (S); Enfermaría e Medicina ;

Santiago Facultade de Psicoloxía (S); Psicoloxía Clínica e Psicobioloxía;

Santiago Facultade de Química (S); Química Física;

Santiago Facultade de Química (S); Química Física;

Santiago Facultade de Química (S); Química Orgánica; CIQUS

Santiago Facultade de Química (S); Química Orgánica; CIQUS

Santiago Facultade de Xeografía e Historia (S) Historia

Instituto de Estudios e
Santiago Facultade de Xeografía e Historia (S) Xeografía Desenvolvemento de Galicia
(IDEGA)

Facultade de Xeografía e Historia

Santiago Historia ;
(S);
 Facultade de Xeografía e Historia
Santiago Historia da Arte;
(S);

Santiago Outro; Electrónica e Computación; CITIUS

Escola Politécnica Superior de

Santiago e Lugo Enxeñaría Agroforestal;
Enxeñaría (L);
 Escola Politécnica Superior de
Santiago e Lugo Enxeñaría Agroforestal;
Enxeñaría (L);

Escola Politécnica Superior de

Santiago e Lugo Enxeñaría (L);Facultade de Farmacia Bioloxía Funcional ;
(S);

Escola Politécnica Superior de

Santiago e Lugo Física Aplicada;
Enxeñaría (L);Facultade de Física (S);

Escola Politécnica Superior de

Santiago e Lugo Física Aplicada;
Enxeñaría (L);Facultade de Física (S);

Escola Politécnica Superior de

Santiago e Lugo Física Aplicada;
Enxeñaría (L);Facultade de Física (S);
Santiago e Lugo Facultade de Ciencias (L) Enxeñaría Química
Santiago e Lugo Facultade de Ciencias (L) Química Orgánica CIQUS
Santiago e Lugo Facultade de Ciencias (L) Química Orgánica CIQUS
Santiago e Lugo Facultade de Ciencias (L) Química Orgánica CIQUS
Santiago e Lugo Facultade de Ciencias (L) Química Orgánica CIQUS

Facultade de Ciencias (L) / Escola

Santiago e Lugo Enxeñaría Química
Técnica Superior de Enxeñería (S))
ESTUDANTADO AO QUE VAI DIRIXIDA: MODALIDADE/S de Impartición

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos

Presencial
Formativos Superiores
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos
Presencial
Formativos Superiores

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos

Presencial
Formativos Superiores

1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos Presencial

Superiores
1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos
Presencial
Superiores

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos

Presencial
Formativos Superiores
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial
Formativos Superiores
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial
Formativos Superiores

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos

Presencial
Formativos Superiores
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos
Presencial
Formativos Superiores

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según
Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos
Presencial
Formativos Superiores
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos
Presencial
Formativos Superiores

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según
Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos

Presencial
Formativos Superiores
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos
Presencial
Formativos Superiores

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos

Presencial
Formativos Superiores

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos

Presencial
Formativos Superiores

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos

Presencial
Formativos Superiores
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos
Presencial
Formativos Superiores

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria
1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos
Presencial
Superiores
1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos Presencial e Online según
Superiores preferencia do centro de secundaria
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según
Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos

Presencial
Formativos Superiores
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos
Presencial
Formativos Superiores

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos

Presencial
Formativos Superiores
1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos Presencial e Online según
Superiores preferencia do centro de secundaria
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según
Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos Presencial e Online según

Superiores preferencia do centro de secundaria
1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos Presencial e Online según
Superiores preferencia do centro de secundaria

1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos

Presencial
Superiores
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según
Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria
1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos
Presencial
Superiores

1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos Presencial e Online según

Superiores preferencia do centro de secundaria

1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos Presencial e Online según

Superiores preferencia do centro de secundaria
1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos
Presencial
Superiores

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos Presencial e Online según

Superiores preferencia do centro de secundaria
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos
Presencial
Formativos Superiores

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según
Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria
1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos
Presencial
Superiores
1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos Presencial e Online según
Superiores preferencia do centro de secundaria

1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos Presencial e Online según

Superiores preferencia do centro de secundaria

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos

Presencial
Formativos Superiores
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según
Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos

Formativos Superiores Presencial
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos
Presencial
Formativos Superiores

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos Presencial e Online según

Superiores preferencia do centro de secundaria
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según
Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos

Presencial
Formativos Superiores

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos

Presencial
Formativos Superiores
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos
Presencial
Formativos Superiores

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos

Formativos Sup.

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según
Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos Presencial e Online según

Superiores preferencia do centro de secundaria

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según
Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos Presencial

Superiores

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos

Online
Formativos Superiores
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según
Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos

Presencial
Superiores

1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos Presencial e Online según

Superiores preferencia do centro de secundaria

1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos

Online
Superiores

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según
Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos Presencial e Online según

Superiores preferencia do centro de secundaria
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos
Presencial
Formativos Sup.

1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos

Presencial
Superiores

1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos

Presencial
Superiores

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos

Presencial
Formativos Superiores
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según
Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos Presencial e Online según

Superiores preferencia do centro de secundaria
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según
Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según

Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos

Presencial
Formativos Superiores

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos

Presencial
Formativos Superiores

4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos

Presencial
Formativos Superiores
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según
Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según
Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según
Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según
Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria
4º ESO, 1º e 2º de BAC e Ciclos Presencial e Online según
Formativos Superiores preferencia do centro de secundaria

1 e 2º de BAC e Ciclos Formativos Presencial e Online según

Superiores preferencia do centro de secundaria