Está en la página 1de 100

Notas gramaticales

Djudeo-espanyol
para castellanohablantes

Avram Gamliel
Rachel Bortnick
ESKRITURA DEL DJUDEO-ESPANYOL

El sistema de escritura de la publicación emblemática Aki Yerushalayim fundada y dirigida por Moshe
Shaul desde Jerusalem ha sido una inicitiva que permitió comunicarse en judeoespañol con un sistema de
escritura simple y accesible para el común de la gente inclusive usando una computadora con un teclado
tradicional o nacionalizado por país usando el alfabétcio románico (letras desde la A hasta la Z).

Este sistema fue y es muy discutido ya que tira por tierra los sistemas académicos e históricos de la escritura,
sin embargo, debe balancearse este 'sacrificio académico' por la posibilidad de mantener viva una lengua que
de otra forma posiblemente estuviera aún más en riesgo de desaparecer.

• NO SE USA Q, W, C (excepto en en nombres propios).


• La X solo para palabras como exodus, exilo, etc.
• Para el sonido de la 'C' que si suena como (s) se usa la S, y si suena como (k) se usa la K.
• Y es solamente consonante (yerno, yorar, etc.); no se usa sola.
• Se usa I para el conjuntivo ( "y" en Castellano), no se usa nunca en este caso la Y.
• Respecto de los sonidos del alfabeto exponemos algunos ejemplos:

A - Albert
B - Baruh
CH - CHarlie (en Inglés)
D - David
DJ - Joe (en Inglés)
E - Ester
F - Franko
G - Galanti
H - Hayim
I - Isaac
J - Jacques (en Francés)
K - Caden
L - Leon
M - Miriam
N - Nejama
O - Oro
P - Pola
R - Rosa
S - Salamon
SH - SHamuel
T - Tuvi
U - Uriel
V - Vitali
Y - Yavuz
Z - Zakuto

Ejemplos de palabras:
alhad (Domingo)
djugeves (jueves)
kaza (casa)
kuando (cuando)
tu i yo (tu y yo)
meldar (leer)
eskrivir (escribir)
En la actualidad, el judeoespañol se escribe comúnmente con el alfabeto latino, especialmente en Turquía.
Sin embargo, algunas comunidades todavía lo escriben usando caracteres aljamiados (alfabeto hebreo del
tipo rashi), práctica que era muy común y posiblemente universal hasta el siglo XIX. Aunque los alfabetos
griego y cirílico se emplearon en el pasado para el judeoespañol, hoy día están en desuso.

Tras la dramática pérdida que para las comunidades sefardíes europeas (particularmente las balcánicas)
significó la Segunda Guerra Mundial, la mayor parte de los hablantes de judeoespañol eran judíos turcos.
De ahí la importancia que tiene el uso de su alfabeto, que por la coincidencia en la existencia de sonidos
estandarizados subsana de manera muy eficiente la fonética del judeoespañol:

Ç - [ʧ] "Ch" española: Muńço 'Mucho'


Ş - [ʃ] "Sh" inglesa: Buşkar 'Buscar'
Y - [j] "i" semiconsonante o semivocal: Cidyo 'Judío'
J - [ʒ] "J" francesa: Fijo 'Hijo'
NY - [ɲ] "Ñ" española: Kunyada 'Cuñada'
H - [h] "H" aspirada española: Haber 'Socio'
PREZENTE DEL INDIKATIVO DE LOS VERBOS SER I ESTAR

SER: se uza para kualidades intrinsikas, para identifiar, para la ora, los dias, etc...

Egzemplos: Yo se la ija de Yusef i Sara, tu ken sos? El es profesor. Oy es martes. Son las ocho. Mozotros
semos amigos, djudyos, sefaradim, ...)

Yo se/so
Tu sos
El/Eya es

Mozotros semos
Vozotros sosh
Eyos/Eyas son

Refranes:
1. Dime kon ken vas, te dire ken sos.
2. La pasensya es pan i sensya.

ESTAR: se uza para lugares

Egzemplos: Yo esto aki. Ande estas tu? Estamoz en kaza.


Para kondisyones temporales i deskriptivas: Estó kansada/ kansado. Estamos en pies/asentados. Oy está
kalor/friyo.
Tanbien komo verbo ogziliaryo para konjugar el tiempo progresivo: Yo esto eskriviendo. Vozotros estash
meldando.

Yo estó
Tu estás
El/Eya está

Mozotros estamos
Vozotros estásh
Eyos/Eyas están

Dichas idiomatikas:
1. Estar en buenas kon alguno.
2. Estar para ... Estó para salir. Unos dizen "estó por salir".

LOS DOS TYEMPOS PASADOS DE LOS VERBOS SER I ESTAR

SER

Pasado Imperfekto

Yo era
Tu eras
El/Eya era

Mozotros eramos
Vozotros erash
Eyos/Eyas eran
Pasado Simple

Yo fui
Tu fuites
El/Eya fue

Mozotros fuimos
Vozotros Fuitesh
Eyos/Eyas fueron

Egzemplos: Eya era muy ermoza kuando era manseva. Antes de la gerra eran rikos. El fuego grande de
Salonik fue en 1917.

ESTAR

Pasado Imperfekto

Yo estava
Tu estavas
El/Eya estava

Mozotros estavamos
Vozotros estavash
Eyos/Eyas estavan

Pasado Simple

Yo estuve/estuvi
Tu estuvites
El/Eya estuvo

Mozotros estuvimos
Vozotros estuvitesh
Eyos/Eyas estuvyeron

Egzemplos: Ande estavash kuando vos telefoni ayer? Estavamos en la guerta; no sintimos el telefon. El
marido de mi amiga estuvo muy dezrepozado, ma agora ya esta mijor.
TENER

Prezente

Yo tengo
Tu tienes/tyenes
El/Eya tiene/tyene

Mozotros tenemos
Vozotros tenesh
Eyos/Eyas tienen

Egzemplo: En la Agada de Pesah esta eskrito "....Todo el ke tyene ambre, venga i koma. Todo el ke tyene
de menester, venga i paskue...."
Refran: Kon el chapeyo ke tengo, digo bonjur.

Pasado Simple

Yo tuvi/tuve
Tu tuvites
El/Eya tuvo

Mozotros tuvimos
Vozotros tuvitesh
Eyos/Eyas tuvieron/tuvyeron

Egzemplos: Anoche, tuvimos musafires (invitados) en kaza.

Pasado imperfekto

Yo tenia/teniya
Tu tenias/teniyas
El/Eya tenia/teniya

Mozotros teniamos/teniyamos
Vozotros teniash/teniyash
Eyos/Eyas tenian

Refran: Todo teniya Moshiko, sarna i sarampyon le manko!

Prezente del Subjontivo

Yo ke tenga
Tu ke tengas
El/Eya ke tenga

Mozotros ke tengamos
Vozotros ke tengásh
Eyos/Eyas ke tengan

Egzemplo: Auguro - Vidas largas ke tengash i tengamos.


Imperativo

Ten
Tene

Egzemplos: Ten un poko de paras ensima. "Ten kargo!". Ten un poko de pasensya.

Partisipio

Tenido

Egzemplo: "Ave tenido problemas kon mi komputadora."

Perifrasis con Tener

Tener ambre
Tener sed
Tener kalor
Tener kaentura
Tener friyo
Tener razon
Tener kargo
Ten kargo! (Ten cuidado)
Tener kargo de... (Tener cuidado de…)
Tener el uzo de... (Tener la costumbre de…)
Tener pasensia
Tener menester (necesitar)

TIEMPOS KOMPOZADOS

TENER se emplea tanbien komo verbo augziliario para azer tiempos kompozados.

Yo no tengo visto este filmo (Yo no he visto -nunca- esa película).


Nótese que "Yo no ave visto este filmo" significa “Yo no he visto -aún- esa película” y que hay cierta
intención de verla.
En el pasado kompozado: "Yo no tenia visto este filmo", es mas o menos lo mezmo de "Yo no avia visto este
filmo".
AVER

Es un verbo especial que se usa de dos maneras:

1. En tercera persona solamente:

Prezente

Ay (Hay)

Egzemplo: En Dallas ay dos universitas grandes.

Pasado Simple

Uvo (Hubo)

Egzemplo: Ayer uvo un aksidente de otomobil en este lugar.

Pasado imperfekto

Aviya (Había)

Egzemplo: Ayer aviya muncha djente en el sinema.

Nótese:

1. AVIYA es más usado que UVO.


2. AVIYA puede significar también “Solía haber”

Futuro simple

Avra (Habrá)

Egzemplo: Amanyana avra una konferensya en la universita.

Futuro

Va aver (Va a haber)

Egzemplo: En invyerno va aver muncha luvya.


2. Auxiliar

En este caso va seguido del participio:

A. No lo ave eskapado dayinda = No lo he terminado aún.

Ave
Aves
Ave

Avemos
Avesh
Aven

B. El filmo ya aviya empesado kuando arivimos. = La película ya había empezado cuando llegamos.

Aviya
Aviyas
Aviya

Aaviyamos
Aviyash
Aviyan
EGZEMPLOS DE BYERVOS KE SON DIFERENTES DEL ESPANYOL

La kestion de la J

abajo – ABASHO
bajar – ABASHAR
berenjena – BERENDJENA
dejar – DESHAR
embajada – EMBASADA
embajador – EMBASADOR
jabón – SHAVON
jarro – DJARRO
juego – DJOGO
jueves – DJUGEVES
pajaro – PASHARÓ (nota el aksento)

Pronunsasion de la "J" en los biervos sigyentes es komo la de “Jacques” en fransez:

IJA
MUJER
VIEJO
VIEJES
OJO …

La kestion de la Z o S

Abrazar – ABRASAR
abrazo – ABRASO
besar – BEZAR
besos – BEZOS
cabeza – KAVESA
casa – KAZA
cocer – KOZER
cosa – KOZA
coser – KUZIR
decir – DIZIR
empezar – EMPESAR
manzana – MANSANA …

La kestion de la B o V

abrir – AVRIR
arriba – ARIVA
barba – BARVA
beber – BEVER
bobo/a – BOVO/A
caballo – KAVAYO
recibir – RESIVIR
vivir – BIVIR …
Byervos ke se paresen al espanyol, ma tienen sinyifikasion diferente en Ladino

ABOKAR – Inclinar
AKANTONAR – Ponerse en una esquina
EMBARASADO/DA – 1. sucio, desordenado 2. avergonzado
ENKANTADO/DA – asombrado
KOMADRE – partera
MERKADO – comprado
UZARSE, SER UZADO/DA A… – Soler…
UZO – Hábito, costumbre

Otros byervos

acá – AKI
adelante – ADELANTRE
dentro – ALYENTRO
éso/a– ESTO/A
corto – KURTO
ciudad – SIVDAD
VERBOS

1. (…ar) KANTAR, ASENTAR


2. (…er) TENER, KOMER
3. (…ir) DURMIR, DIZIR

KANTAR

Prezente

Yo kanto
Tu kantas
El/eya kanta

Mozotros kantamos
Vozotros kantash
Eyos/eyas kantan

Imperativo

Kanta (s.)
Kantá (pl.)

ASENTAR/ASENTARSE

Prezente

Yo me asento
Tu te asentas
El/eya se asenta

Mozotros mos asentamos


Vozotros vos asentash
Eyos/eyas se asentan

Imperativo

Asenta/asentaté (s.)
Asentá/asentavos (pl.)

KOMER

Prezente

Yo Komo
Tu komes
El/eya kome

Mozotros komemos
Vozotros komesh
Eyos/eyas komen
Imperativo

Kome (s.)
Komé (pl.)

DURMIR

Prezente

Yo durmo
Tu durmes
El/eya durme

Mozotros durmimos/dormimos
Vozotros durmish/dormish
Eyos/eyas durmen/dormen

Imperativo

Durme (s.)
Durmí (pl.)

DIZIR

Prezente

Yo Digo
Tu dizes
El/eya dize

Mozotros dizimos
Vozotros dizish
Eyos/eyas dizen

Imperativo

Di (s.)
Dizí (pl.)

OTROS VERBOS

BENDIZIR
BEVER
DAR
MATAR
MUCHIGAR (Incrementar)
VINIR
VISTIR
FRAGUAR/FRAGUARSE

“Construir”, lo kontraryo es derrokar/se

Indikativo

Prezente

Yo fraguo
Tu fraguas
El/Eya fragua

Mozotros fraguamos
Vozotros fraguash
Eyos/Eyas fraguan

Egzemplos:
1. Kuando te fraguas una kaza, te salen munchos gastes.
2. Todo lo ke fraguan oy, no siempre es mijor de lo ke aziyan antes.

Pasado Simple

Yo fragüí
Tu fraguates
El/Eya fraguó

Mozotros fragüímos
Vozotros fraguatesh
Eyos/Eyas fraguaron

Egzemplos:
1. Fragüí unas kazikas de papel en djugando kon mi'rmaniko, i era el ke me las derrokava syempre.
2. Las urmigas, fraguaron debasho la tierra unos pasajes ke ni puide kreyerme.

Pasado Imperfekto

Yo fraguava
Tu fraguavas
El/Eya fraguava

Mozotros fraguavamos
Vozotros fraguavash
Eyos/Eyas fraguavan

Egzemplos:
1. Las piramidas, se fraguavan en pasandosen los planos de padre a ijo.
2. Mos fraguavash lo mizmo, ke vos fraguatesh vozotros?
Subjontivo

Prezente

Ke yo fragüe
Ke tu fragües
Ke el/eya fragüe

Ke mozotros fragüemos
Ke vozotros fragüesh
Ke eyos/eyas fragüen

Egzemplos:
1. No kijites ke te fragüe un sityo en Internet?
2. El padre le disho a su ijo ke se kazava: "Lo mijor va ser, ke te fragüemos una kaza para ti i tu
novya i kuando tendras mos pagas lo ke te emprestimos, El Dyo es grande"!

Imperfekto

Yo fraguariya
Tu fraguariyas
El/eya fraguariya

Mozotros fraguariyamos
Vozotros fraguariyash
Eyos/eyas fraguariyan

Egzemplos:
1. No seriya mas barato si el empyegado mos fraguariya una pare(d) entre las 2 entradas.
2. Si el motor del oto mos aze problemas, lo fraguariyamos i mos kedaria el oto, kaje muevo por otros 5 anyos.

Futuro

Yo fraguaré
Tu fraguarás
El/eya fraguará

Mozotros fraguaremos
Vozotros fraguaresh
Eyos/eyas fraguarán

Egzemplos:
1. Ke dizes? Metemos todo muevo o fraguaremos ensima de lo ke tenemos?
2. Fraguaremos debasho, una kamareta de los chikos para ke puedan djugar ayi.

Imperativo

Fragua, no fragües
Fraguá/fraguád, no fragüesh

Egzemplo:
No fragüesh sin pensar, fraguád kon planos
Partisipyo

Prezente

Fraguando

Egzemplo:
Tenyendo los planos en frente de eyos, en fraguando , ya lo vyeron ke avian ganado muncho tyempo.

Pasado

Fraguado/a

Egzemplo:
El palasyo del Sultan se lo aviyan fraguado al lado del riyo.

Refranes:
1. Fraguando , mas vale la kalida ke la kantida.
2. Avagar, avagar el pasharo se fragua su nido.

Notas

1. Todos los kavsos de la "Ü", "ü", se pronosyan


2. Los aksentos de enriva komo: "Á", "á", "É", "é", "Í", "í", "Ó", "ó", "Ú", "ú", mos amostran ke esta letra es
la ke tyene el aksento.
DAR/DARSE

Kontraryo de tomar/se (coger)

Indikativo

Prezente

Yo do
Tu das
El/Eya da

Mozotros damos
Vozotros dash
Eyos/Eyas dan

Egzemplos:
1. El ke me da la repuesta djusta, le do una medalya de oro.
2. Si tenemos, vos damos I si tenesh mos dash

Pasado Simple

Yo di
Tu dates
El/Eya dyo

Mozotros dimos
Vozotros datesh
Eyos/Eyas daron

Egzemplos:
1. Al povereto, ya le di tanto ke puide para ke se vayga a merkar un kafiko kon un sanduich.
2. Ya les dates lo ke les reviene?

Pasado Imperfekto

Yo dava
Tu davas
El/Eya dava

Mozotros davamos
Vozotros davash
Eyos/Eyas davan

Egzemplos:
1. A mi, el no me dava a djugar.
2. No me dishites ke te los davan los livros muevos ke salyeron?
Subjontivo

Prezente

Ke yo de
Ke tu des
Ke el/eya de

Ke mozotros demos
Ke vozotros desh
Ke eyos/eyas den

Egzemplos:
1. Kyeres ke te de una mano i ke te se aga mas livyano para alevantarlo?
2. Les avlas a tus patrones para ke te den la pujita ke te prometyeron.

Imperfekto

Yo dariya
Tu dariyas
El/eya dariya

Mozotros dariyamos
Vozotros dariyash
Eyos/eyas dariyan

Egzemplos:
1. Saves! Si me dariyas la permisyon, te merkava los 2 bilyetos de entrada.
2. Por seguro ke ya mos dariyan un pranso muy grande! No mos vimos por 15 anyos!

Futuro

Yo daré
Tu darás
El/eya dará

Mozotros daremos
Vozotros daresh
Eyos/eyas darán

Egzemplos:
1. Lo izyeramos kuando daremos buelta del viyaje.
2. Me darás la otorizasyon para ke te pudyera azerlo yo?

Imperativo

Da, no des
Dá/dád, no desh

Egzemplos:
1. No me des dolor de kavesa.
2. " Dame la mano!" el novyo le disho a su novya.
Partisipyo

Prezente

Dando

Egzemplo:
El pashariko ke tengo, en dandole a komer, mashalla ya se engrandesyo.

Pasado

Dado

Egzemplo:
Te akodras del diya ke te lo aviya dado el regalo?

Refranes:
1. Dar i tomar, sale korkova.
2. Me das un punto de apoyo i te lo podre alevantar el mundo entero.
REFRANES SEFARDÍES

El amigo ke no ayuda y el kuçiyo que no korta, ke se piedran poco emporta.


(El amigo que no ayuda y el cuchillo que no corta, que se pierdan poco importa)

Kien kome i suda, no tiene kalyentura.


(Quien come y suda, no tiene calentura).

El peşe esta en la mar i eyos ya fizieron bazar.

Pujados ke no amenguados.
(Muchos y no tristes).

Munços me dieron i munços me daran, ¡guay! kuando de mi no ay.


(Muchos me dieron, muchos me darán, "ay de mí" cuando no dé).

Kien munço se lo pyensa non se va en Yeruşalayim.


(Quien mucho lo piensa no va a Jerusalén).

El meoyo del adam es una tela de sevoya.


(El cerebro del hombre es una tela de cebolla).
Hace alusión a la debilidad humana.

Kada uno konose las koles de su guerta.


(Cada uno conoce las coles de su huerta)

Fyero ke da al vidro, ¡guay del vidro! Vidro ke da al fyero, ¡guay del vidro!
(Fierro que golpea al vidrio, ¡Ay del vidrio!, Vidrio que golpea al hierro, ¡Ay del Vidrio!)
Alude a una pelea o situación perdida de una manera u otra.

Pan ke ayga en el sesto, ke sea blanko, ke sea preto.


(Pan que haya en el cesto, que sea blanco, que sea moreno)

Şabat lo aharvaron, Alhad yoro.


(El sábado lo golpearon, el domingo lloró)
Hace alusión al respeto, irónicamente, que los judíos tienen por el sábado.

Kaveza abokada no le akoza filo de espada.

El ke munço se aboka, el kulo amostra.

El ke se eça kon kriyaturas se alevanta pişado.


(Quien se acuesta con niños amanece meado)
Hace alusión a evitar involucrarse en negocios o planes con jóvenes.

El ke se eça kon gatos se alevanta areskunyado


(Quien se acuesta con gatos, arañado se levanta)

La ida esta en mi mano, la vinida no se kuando.

No digas mal del dia fista ke escurese.

Kien del rey se kome la gayina flaka, godra la paga.

Kien de ajenos vestira, en medyo de la kaye le kitaran.


El mosafir no kome, ma la mesa se kompone.
Mosafir (del turco misafir): viajero

La tizna dize a la kaldera, ¡vate! ¡vate!, ke sos preta.

El dia ke no barri, vino kien no asperi.

Amigos i hermanos semos, a la bolsa no tokemos.

Lo ke fazes kon tu mano, no lo faze ni tu ermano.

Kada kualo kere yevar el agua a su muelino, i deşar en seko el del vizino.

El ke se kema kon la çorba, asopla en el yoğurt.


(Quien se quema con la sopa, sopla en el yogurt).

Gayegos semos i no mos entendemos.


(Gallegos somos y no nos entendemos).

Nadie save del mal de la oya, mas ke la kuçara ke la menea.

Aremyenda tus panyos, los yevaras sien anyos.

Lo ke tienes de fazer el Martes, fazelo el dia de antes.

No digas ¡höşt! al perro, ke te modre.

Kada gargajo a su paladar es savrozo.

Lo ke no pari, ke no kreşka.

De boka en boka la pulga se fizo gamelyo (camello).

Bueno, barato i kon las paras en la mano. - Paras - dinero.

Kulevra ke no modre, ke biva mil anyos.

Biva el devdor ke la devda esta en pyes.

Komo turko ke se eço a bever.

Al sultan, un yeşil yaprak.


Yeşil - verde, Yaprak – hoja.
Hace alusión a la insignificancia de ciertos regalos.

Por la kaveza fyede el peşe.

Basta ke es mi nombre Abravanel, alevanto la colça y me eço sin komer.

Kien no tenga meoyo, kale ke tenga paças.


Paças – Patas. Kaler - ser necesario, ser preciso. Meoyo, meolyo - seso, juicio. Cerebro

El rey se eço kon mi madre, ¿a kien reklamo?.


Abolta, abolta, komo rueda de muelino. Aboltar - tornar, volver, voltear.

Mar i guerta, ke no ay buelta.

Toma haber, sube un eskalon, toma mujer abaşa un eskalon.


Hace alusión a que se busque un socio de mejor nivel social y una mujer de clase inferior.

¿Para ken es esta paparrona? Para mi senyora suegra. ¿Para ken es esta paparrica? Para mi nuera.
Paparrona - aumentativo de patata. Paparrica - diminutivo de patata.
Hace alusión al trato inequitativo entre suegras y nueras.

Ken no esta ambezado a yevar bragas, la kostura le faze yaras.


Bragas - Pantalón, Yaras – llagas.

Kien ve al guerko, le keda el cesto.


Guerko - Diablo, infierno. Cesto - gesto.

¿Para ke keres las paras? ¿Para la vejez o la mensevez?


Paras - dinero, Mensevez - mancebez, juventud.

Lo ke no se faze el dia de la boda, no se faze a ninguna ora.

Kon kaza yena, presto se giza la sena.

Vos te fraguas kastiyos en Sefarad (España)


Hace referencia a hacerse de falsas ilusiones.

¡Guay! de la barka ke tiene munços kapitanes.

Asegun la barka, biene la fortuna.


Fortuna (del turco fırtın - tormenta, percance, sinsabor, infortunio).

Munços i buenos anyos i de novia ke te veyamos.


Fórmula de agradecimiento que se da a las jóvenes casamenteras.

Yo se un salmo, el hazán save dos.

Entre toma el gayo y daka el gayo kedan plumas en la mano.

En lo escuro todo es uno.

Saporta al ke nada le emporta.

Besa la mano ke keres ver kortada.

El Dio da barva onde no ay keşada.


El Grupo de Cohá

Dentro de los refranes sefardíes, es interesante destacar el Grupo de Cohá. cabe recordar que en turco, la C
tiene el sonido de la jota inglesa en "joy", o si se escribe con cedilla, de la "ch" castellana en "hacha". Cohá es
un nombre, deformado por la pronunciación sefardí, del célebre personaje ficticio turco Nasretdetin Hoca
(El Maestro Nasrettin). Es considerado el prototipo de tonto, ingenuo y hazmerreír del pueblo.
Generalmente se le ilustra como un anciano con un turbante enorme, montado sobre un asno pequeño, que
nunca obedece.

Cohá, Cohá, ¡vate! ¡vate! que sos feo.

De haçikos i pedikos un fijo encenio Cohá.

Pasiensia Cohá, que la noçada es larga.

Cohá, enriva del asno, el asno esta buşkando.

Vos sos komo la mula del Cohá.

Cohá despartio para si lo mas.


(Cohá repartió casi todo para Él).

Ansi komo el rey es fermozo para la reyna, ansi lo es Cohá para su mujer.

Cohá antes de kazar, merko la kuna.

Cohá kazo a la tuerta, metió el mundo en revuelta.

Cohá dize lo ke se le apega.

Cohá estuvo al banyo, tuvo de kontar sien i un anyos.

Cohá fue a la plaza. En vez de ganar, piedrio.

El pedo de Cohá a su mujer le gole a menekşe.


(El pedo de Cohá a su mujer le huele a violeta).

Cohá, Cohá, alenvantate, pişaras.

Saludos comunes

Buenos dias
Buenas tadres
Buenas noches.
Para saludar, shalom.
Para suhetar una buena semana: Semanada buena, o tadrada buena.
Una anyada buena kon muncha paz i salud, kon kaminos de leche i miel.
Mis mas kalorozas felisitasiones
Diksionario
Djudeo-espanyol
Castellano

Antonio Ruiz Tinoco


Güler Orgun et al.
Diksionario de Ladinokomunita

Diksionario de Djudeo-Espanyol a Castellano


por Orgun, Portal i Tinoco

a (prep.): a. Eg.:A todos los muevos abonados, vos abituál (adj.): habitual, normal. Eg.:Esta
digo un grande "bienvenidos". sonriendo kon su dulsor abitual.
a la fin: al final. Eg.:Despues de munchos anyos de abituár (v): habituar. Eg.:Kale abituar a los
lavoro, el reusho a la fin a inventar esta makina. mansevos ke avlen el Djudeo-Espanyol
a la fin: al fin. Eg.:Mete tu nombre a la fin de tu letra. abokárse (v): inclinarse. Eg.:Se abokó para
a la létra: a rajatabla. Eg.:Eyas observavan a la letra arrekojer piedras d'enbasho.
uno de los komandamientos. aboltár (v): girar, volver. Eg.:Yo ya abolti de mi
a las eskondídas: a escondidas (hacer algo ). viaje el viernes pasado. Ya aboltates la kara, ya
Eg.:Eya se engrandesio sin konoser djudios i se paso el diya, la semana, el mez. (Neh.)
konvertio al kristianizmo, ma kontinuo, a las abondánsa (f): abundancia. Eg.:Uvo todo modo
eskondidas, a azer ayuno un diya al anyo porke se de frutas i zerzevates en abondansa!
akodrava ke ansina uzavan en su kaza en Diya de abondánte (adj.): abundante. Eg.:Les auguro ke
Kipur. la mueva anyada les seya abondante de luz.
a partír de: a partir de. Eg.:Kursos de abondár (v): abundar. Eg.:Las frutas abondavan.
Djudeo-espanyol a partir del 8 de noviembre. aborresér (v): aborrecer, odiar. Eg.:Todos los ke
a pié, a pyé (lok. adv.): a pie. Eg.:Kaminando a pie me aborresen aman la muerte.
komo 10 minutos. abrasár (v): abrazar. Eg.:Las dos se abrasan i se
abafádo / abafáda (adj.): estofado / estofada. meten a avlar.
Eg.:Mos plaze komer el pishkado abafado porke es muy abráso (m): abrazo. Eg.:Mos arresivieron kon
liviano. bezos i abrasos.
abandonár (v): abandonar. Eg.:Nunka no mos van abrevár (v): abrevar. Eg.:Yaakov abrevó a las
abandonar. ovejas.
abasháda (f): cuesta abajo (ir). Eg.:Moravamos serka abrigárse (v): abrigarse. Eg.:Eyos no tyenen ni
de la Kula una abashadika ke se yamava El Kal De Los pan para komer ni lugar para abrigarsen.
Frankos. abrígo, avrígo (m): abrigo, refugio. Eg.:Kada
abasháda (f): resfriado, influenza, gripe. Eg.:Estuve padre de famiya deve de asigurar un avrigo para
hazina kon una abashada muy fuerte. los suyos.
abashamentádo (adj.): con resfriado. Eg.:Esto absolúto (adj.): absoluto. Eg.:En la vida, todo es
abashamentada. relativo i no ay nada de absoluto.
abashamiénto (m): resfriado, influenza, gripe. abudáho (m): hueva seca salada. Eg.:
Eg.:Esto kon un abashamiento muy fuerte. abudáraho (m): hueva seca salada. Eg.:
abashár (v): bajar. Eg.:No keriyamos abashar i suvir achákes de (m): culpa de. Eg.:Vino tadre
las eskaleras. achakes de la luvia.
abásho (adv.): abajo. Eg.:Kale ser modesto i mirar achunkádo (adj.): agachado. Eg.:Se kedo dos
mas abasho de si. Yamavan "los de abasho," "los malas oras achunkado, no lo mirimos en la kara.
negros," o "los ke danyan". adá (f): isla. Eg.:En Estanbol, ivamos a la Ada a
abastár (v): bastar. Eg.:De esta ropa ya abasta 4 pasar la enveranada.
metros: esta ancha. Ya abasta i sovra. adelantár (v): adelantar. Eg.:Estamos
abastesér (v): abastecer. Eg.:Lavora de diya i de perkurando para mantener i adelantar la
noche para abasteser a su famiya. konosensya de esta lingua i de muesta ermoza
abatído / abatída (adj.): abatido / abatida, afligido / erensya kultural...
afligida. Eg.:Desdichada de mi ! Me fui del bet din adelántre (adv.): adelante. Eg.:Siempre ke mos
abatida i muy triste... vaygamos para adelantre i nunka para atras.
abediguár (v): ayudar, socorrer, asistir. además (adv.): además. Eg.:Ademas vos kero
Eg.:Abediguar famiyas, hazinos, guérfanos i bivdas. rengrasiar por vuestras palavras de apresiasion.

Pajina 1/76
Diksionario de Ladinokomunita

adío, adiyo (interj.): adiós. Eg.:No tengo razon? Eg.:Grande fue la afrision de los djudios en Ayifto.
Ansina ke sea: Adiyo! aftahá, avtahá (f): esperansa. Eg.:Meter la
adjektívo (m).: adjetivo. Eg.:La verdad i la sinseridad avtahá en el Dio.
son los dos adjektivos ke resumen mi boletin. afuéra, ahuéra, fuéra (adv.): afuera, fuera.
adjénsia (f): agencia. Eg.:Me fui a la adjensia de viaje Eg.:Keriya djugar afuera kon los ijikos de la kaleja.
para merkar un bilyeto de avion. agá (m): señor, amo. Eg.:El aga le demando ke
adjilé (f): prisa. Eg.:Todo lo ke se aze kon adjile, se echo aze.
aze negro. agóra (adv.): ahora. Eg.:Mos demando sovre el
adjuntár (v): juntar, unir. Eg.:Espero ke otros amigos orijen de Ladino, i komo lo eskrivimos i lo
de LK, se van adjuntar a este evenimiento emportante. pronunsiamos agora.
adjustár (v): añadir. Eg.:Mesklar bien, adjustar la agradár a..., plazér a... (v): gustar a.... Eg.:Kreyo
tomat ke fue esprimida un poko para kitarle el kaldo. ke yo, le agrado solo a mi mama. Les plazgo a los
administrár (v): administrar. Eg.:Teniya la elevos, sovre todo kuando termino la klasa.
responsabilidad de administrar el Reynado. agradár, plazér (v): gustar. Eg.:Me agradan los
admirár (v): admirar. Eg.:Todos estos esfuersos son pimientones. A las kreaturas, les plaze la chikolata.
de admirar. agradesér (v): agradecer. Eg.:Azer i no
admirasión (f): admiración. Eg.:Tengo grande agradeser, es amargo komo la fiel. (Neh.)
admirasion por sus lavoros. agradesimiénto (m): agradecimiento. Eg.:...un
adolensyárse (v): caer enfermo; gimotear. Eg.:Puedo sentimiento sinsero de agradesimiento.
dizir ke me adolensyo kuando amostran la gerra en la água (f): agua. Eg.:Ofriyan dulses kon una tavla
televizyon. de plata kon vazos de agua freska.
adolesénsia (f): adolescencia. Eg.:Me izitesh aboltar aguzádo / aguzáda (adj.): afilado / afilado.
a mi adolesensia. Eg.:Para kortar esta ropa dura, prime una tijera
adovár (v): reparar, remendar. Eg.:Bushka de azer bien aguzada.
adovar esta makina. aguzadór (m): afilador. Eg.:
adréso (m): dirección. Eg.:Manda tu letra a su aguzár (v): afilar. Eg.:Dame los kuchiyos para
adreso. aguzar.
aedádo / aedáda (adj.): anciano / anciana. Eg.:La aharientár (v): averiar. Eg.:Lavorando muncho,
esklava seya de espanto, seya a kavza de la prometa ahariento la makina.
deskuvryo a Abdulhamid ke su maestra lo topava a el aharientárse (v): averiarse. Eg.:La karga del
muy aedado i enkapache de amor. kamion se ahariento.
afalagár (v): consolar, reconfortar. Eg.:Afalagar kon aharóva (f): algarroba. Eg.:Me akodro de arankar
palavras vanas. (Katalán) aharovas i chuparlas komo chupamelas!
aferrádo / aferráda (adj.): aficionado / aficionada. aharvár (v): golpear, pegar. Eg.:Ken se aharva
Eg.:Esta aferrado kon la ija del vizino. kon sus manos ke no yore.
aferrár (v): atrapar, agarrar, coger, prender. aínda, ayínda, daínda (adv.): aún, todavía.
Eg.:Aferraron al ladron. Eg.:Ya tomo muncho i dainda demanda.
aferrár abasháda: resfriarse. Eg.:Uvo muncho aire i áire, áyre (m): aire, viento. Eg.:Saldremos a
aferri una abashada muy fuerte. tomar un poko de aire.
afilú (adv.): aunque, mismo. Eg.:Una madre kere a ajektívo (m): adjetivo. Eg.:"Dezvelopado"
su ijo afilu si es un bandido. (Neh.) siempre se uzo komo ajektivo.
afitár (v): ocurrir, acontecer, suceder. Eg.:Ayer afito ajéno / ajéna (adj.+ m/f): extranjero / extranjera.
una koza muy agradavle Eg.:Los ajenos azen mas ke los serkanos. (Neh.)
afíto (m): acontecimiento; estreñimiento. Eg.:Afito de akademíya, akademía (f): academia. Eg.:Ay una
bilibiz. (Konstipasyon fuerte. Neh.) akademia relijioza Porat Yosef en Yerushalayim.
aflijár (v): afligir. Eg.:Mi hazinura lo aflijo. akajú (m): caoba. Eg.:En la biblioteka teniyan
aflijárse, tenér péna (v): afligirse. Eg.:Se aflijo porke mobles de akaju.
peryo su echo. akásia, akásya (f): acacia. Eg.:Las flores de
afloshár (v): aflojar. Eg.:Aflosharon la kuedra de la akasia tienen una golor muy delikada.
barka. akavár (v): acabar. Eg.:Akavimos de komer.
afrisión, afriisyón (f): privación, penuría; persecución. akél, akéya (adj.+ pron.): aquel, aquella. Eg.:En

Pajina 2/76
Diksionario de Ladinokomunita

akel momento me akodri lo ke diziya mi madre. agradavle.


Oye lo ke dize akel. ála (f): ala. Eg.:La gayina tiene alas, ma no bola.
akéyo (m+pron.): aquello. Eg.:Ansina pasavamos los alargár (v): alargar. Eg.:No kero alargar este
alhades en akeyos diyas ke no aviya televizion o video. sujeto. El Dio te alarge las vidas.
akí (adv.): aquí. Eg.:Ke bushkas por aki? alarmár (v): alarmar. Eg.:No ay koza de alarmar.
aklarár (v): despejar. Eg.:El Dio ke aklare los aláy (m): multitud. Eg.:Mos kedaron un alay de
korasones. kozas a estudiar.
akodrár (v): recordar. Eg.:Vere agora si te vo azer alburníya (f): berenjena frita con tomate.
akodrar de kozas alegres. Eg.:"alburniya" es una kumida de berendjena kon
akomodár (v): acomodar. Eg.:Estamos trokando la karne.
ora para akomodar a todos. alderredór (prep.): alrededor. Eg.:Alderredor de
akompanyár (v): acompañar. Eg.:Kantaron kantikas mi kaza ay yervado.
ermozas, akompanyadas kon gitara. aldikéra, faldukéra (f): bolsillo. Eg.:Parás para la
akontesér (v): acontecer, ocurrir. Eg.:Ke akontesio? aldikera.
Le akontesio una desgrasia. alégre (adj.): alegre. Eg.:Tu alegre i yo kontente.
akordár (v): acordar. Eg.:Siertos privilejios de alegría, alegríya (f): alegría. Eg.:Sintir i kantar
minoridad fueron akordados en Lausanne. kantikas - mos dio alegriya a los korasones!
akordárse (v): acordarse. Eg.:Las mujeres se alemán, almán (m): alemán. Eg.:Su livro fue
akordaron entre eyas para akseptarla. publikado i en aleman.
akórdo (m): acuerdo. Eg.:De akordo! (D'akordo!) aleshár (v): alejar. Eg.:Alesharon la boda.
akorrúto (adv.): a menudo. Eg.:Pasa por aki alevantár (v): levantar. Eg.:El Dio solo alevanta i
akorruto. (Munchas vezes.) arrebasha.
akostumbrár (v): acostumbrar. Eg.:La djente se alevantárse (v): levantarse. Eg.:Se alevantaron
akostumbra a la moda de vestirse. los pipinos a harvar al bahchevan.
aksán, aksénto (m): acento. Eg.:Avlavan el Turko alfilár (m): alfiler. Eg.:Rekoje un alfilar i lo apunta
kon un aksan de Espanyol. sovre su vistido.
aksantuar: acentuar. Eg.: alfilár (v): ensartar. Eg.:
aksantuasion: acentuación. Eg.: alfinéte: alfiler. Eg.:Teniya alfinetes espesiales
akseptár (v): aceptar. Eg.:No akseptamos mesajes kon kavesas de diferente kolores.
en otras linguas. álgo (pron.): algo. Eg.:Algo akontesio?
aksidénte (m): accidente. Eg.:Tuve un aksidente de algodón (m): algodón. Eg.:Mi madre aprontava
oto. kada tadre las mechas de algodon.
aksión (f): acción. Eg.:Mos eskrivyo en protestando algúja, agúja (f): aguja. Eg.:El farmasisto echava
la aksion del governo en Miami. algujas a los hazinos.
aktividád (f): actividad. Eg.:El lavora anchamente en algún (adj.: alguien, algo. Eg.:Si viene algun
munchas aktividades. prove, dale a komer.
aktívo / aktíva (adj.): activo / activa, lanzado / lanzada. algúno (pron.): alguien, alguno. Eg.:Alguno
Eg.:Es un miembro aktivo de muestra komunita. vino?
ákto (m): acto. Eg.:No es solamente un akto de alhád (m): domingo. Eg.:Shabat por la tadre es
bienfezensya ma tambien un akto de piedad. Noche de Alhad.
aktór (m): actor. Eg.:Keremos topar aktores ke alícha (f): pescado muy pequeño. Eg.:Alichas
puedan avlar esta lingua. fritas son muy savrozas.
aktrísa (f): actriz. Eg.:Es una aktrisa formidavle. alimentár (v): alimentar. Eg.:Uzavamos maiz
aktuál (adj.): actual. Eg.:Esto bushkando para alimentar a las gayinas.
enformasion sovre la situasion aktual del ladino. aliménto (m): alimento. Eg.:Ayi venden
akumplído / akumplída (adj.): dotado / dotada, hábil. alimentos turkos o gregos.
Eg.:Mario Levi es un otor muy akumplido. alimpiár, alimpyár (v): limpiar. Eg.:Las mujeres
al (a el) (prep.): al (a el). Eg.:Kere amostrar su mujer alimpiavan i deshavan arelumbrando.
al mundo entero. alishtereádo (adj.): acostumbrado. Eg.:Uno mas
al kontrário (adv.): sino. Eg.:No puedemos dizir ke alishtereado ke mi, me grito "Ayde".
es una koza mala; al kontrario, es una koza muy alishtereár (v): acostumbrar. Eg.:Mozotros ya

Pajina 3/76
Diksionario de Ladinokomunita

mos aviamos alishtereado a esto. kara amariya de verguensa.


alkansár (v): alcanzar. Eg.:Nada no se alkansa sin amatár (v): apagar. Eg.:Amata la lampa.
sudar. amatór (m): aficionado, principiante. Eg.:Lo esto
alkidé (m): azúcar cande. Eg.:Mavlacha era komo los dando a un grupo de amatores del Ladino.
bonbones de alkide shekeri. ambasadór (m): embajador. Eg.:Estava envitado
alkilár (v): alquilar. Eg.:Los tres estudiantes alkilaron el ambasador kon la mujer.
un chiko apartamento. ambezár (v): aprender. Eg.:Ambeza el arte i
alkól (m): alcohol. Eg.:Uzavan un reshó ke se metelo aparte. (Neh.)
asendiya kon alkol i metiyan a buyir el kaviko de la ambezárse (v): acostumbrarse, aprender. Eg.:El
demanyana. ombre deve ambezarse a lo bueno i a lo negro.
alkúnya (f): apellido. Eg.:Lo bushkaron kon el nombre (Neh.) Ambezate a favlar (kon korteziya). (Neh.)
i la alkunya. ambiérto, fambrénto (adj.): hambriento. Eg.:El
álma (f): alma. Eg.:Ke su alma repoze en paz. Lo arto no kreye al ambierto.
kero komo mi alma. El ojo ve, la alma dezea. ámbre, fámbre (f): hambre. Eg.:Ken tiene ambre
almáda (f): almohada. Eg.:Enriva l'almada aviya un no mira por guzano.
livro de tefila. amén (m): amén. Eg.:Vida larga i salud buena ke
almán, alemán (m): alemán. Eg.:Turistos kon tenga, amen. Por un amen ke no kede.
pasaporto alman no nesesitan viza. amerikána, merkána (f): tela de algodón. Eg.:Ize
almário, almáryo (m): armario. Eg.:Guadravan los dodje ridas de amerikana para el bebe.
platos en el almaryo. amígo / amíga (n+adj.): amigo / amiga.
almastigá (f): almáciga. Eg.:Almastiga es la rechina Eg.:Amigo viejo no se aze enemigo.
de un arvole. amijorár (v): mejorar. Eg.:
almenára (f): lámpara, araña (de luces). Eg.:Kuando amijorarse: mejorarse. Eg.:
me kazi, las almenaras se trokaron i se uzava la de amistád (f): amistad. Eg.:Las diferensias de
kandelas. enteres yelan la amistad. (Neh.)
alméndra (f): almendra. Eg.:El Dio da almendras al amistózo, amistóza (adj.): amistoso, amistosa.
ke no tyene muelas. (Prov.) Eg.:El puevlo Cubano es un puevlo muy, muy
almodróte (m): almodrote. Eg.:El almodrote es una amistozo.
gratinada de berendjena asada, kon guevo, azete, ámo (m): amo. Eg.:
masa en mojo, i kezo, al orno. amofádo, amufádo (adj.): con moho, mohoso.
alsafran: azafrán. Eg.: Eg.:Pan amofado
álto / álta (adj.): alto / alta. Eg.:Ke tengas mazal alto i amokárse (v): sonarse. Eg.:A Djoha le disheron
ke korras de reushita a reushita. ke se amoke, se kito la nariz.
aluénga (f): luenga. Eg.:Kon las aluengas kolgando amór (m): amor. Eg.:Mas vale pan kon amor ke
por afuera, lo miran al grego sin kreer... gayina kon dolor (Neh.)
áma, ma (konj.): pero. Eg.:Ya tengo kaji 90 anyos, amostrár (v): mostrar. Eg.:El vendedor amostra
ama me siento dayinda mansevika. la ropa al kliente.
amán (interj.): piedad, perdón. Eg.:Aman, por ande ananás (m): piña tropical. Eg.:(Ananas, no maiz)
fuyir de sus manos! Aman, ke se eskape este mal diya! fermentada en agua de pilonsio.
amanesér (v): amanecer. Eg.:Kuando mas eskura áncho / áncha (adj.): ancho / ancha. Eg.:Tiene
está la nochada, mas presto amanese. (Neh.) mano ancha (es jenerozo).
amánte (m/f): amante. Eg.:Despues de bien áncho / áncha (adj.): despreocupado. Eg.:
saludarsen, los dos amantes se desparten. anchór (f): anchor. Eg.:La kamareta tiene 3
amanyána (adv.): mañana. Eg.:De aki mos vamos a metros de anchor.
Amsterdam amanyana. anchúa, anchúya (f): anchoa. Eg.:Dizen (por
amárgo / amárga (adj.): amargo / amarga. Eg.:El reir) ke ay 300 maneras de gizar la anchua.
kafe sin asukar es amargo. Ken englute amargo, no anchúra (f): desahogo. Eg.:Biven kon anchura.
eskupe dulse. (Prov.) anchúsa, enchúsa (f): gratinado de espinaca con
amargúra (f): amargura. Eg.:No guadri amargura huevo y queso. Eg.:Teniyamos ornos para azer
kontra los ke me ekspulsaron. las tapas o enchusas.
amaríyo / amaríya (adj.): amarillo. Eg.:Se le izo la ánda (f): camilla. Eg.:Despues del aksidente, lo

Pajina 4/76
Diksionario de Ladinokomunita

yevaron kon una anda. kere dizir el periodo del anyo entero. Eg.: Anyada dulse
ánde, ónde (adv.): donde, a donde. Eg.:Ande lo kon alegriya i sanedad para todos.
metes, ayí está. Onde komen dos, komen tres. ányo (m): año. Eg.:Mas vale sien anyos de
ándjak (adv): apenas; sin embargo, no obstante. galera, ke ir debasho de tierra. (Neh.)
Eg.:Andjak, para el Ladino tenemos varias solusyones anyúdo (m): nudo. Eg.:Mos burlamos ma
del problem. siempre echamos un anyudo kuando pyedremos
ándjel (m): ángel. Eg.:Es un andjel. una koza!
ándjelo (m): ángel. Eg.: aogár, afogár (v): ahogar. Eg.:Le echó los dedos
anekdóta (f): anécdota, chiste. Eg.:Mi mama siempre al garón i lo aogó.
kontava anekdotas. aogárse, afogárse (v): ahogarse. Eg.:Se aoga
anesteziko: anestésico. Eg.: en una kupa de agua.
anfitrión, anfitrióna (m/f): anfitrión, anfitrióna. Eg.:La apanyár (v): embargar. Eg.:Esta asentada en la
famiya del CIDICSEF es ekselente anfitriona. siya, apanyando moshkas.
animál (m): animal. Eg.:Komo la evolusyon de los aparejár, aprontár, (v): preparar. Eg.:Apareji un
animales... dulse de mansana ke se izo muy savrozo.
animar: animar. Eg.: aparente: aparente. Eg.:
anís, aínito (m): anís. Eg.:El raki se aze kon anito. apareser: aparecer. Eg.:
aniversário (m): aniversario, cumpleaños. Eg.:Oy es apartado / a: apartado / a. Eg.:
el aniversario del diya ke merkimos muestra kaza. apartar: apartar. Eg.:
aníyo (m): anillo. Eg.:Le regalo un aniyo de oro. apárte (adv.): aparte. Eg.:Kuando se kazo, biviya
ankéta (f): encuesta. Eg.:Me parese ke vos va kon sus parientes; agora se salio aparte. Me
interesar esta anketa ke izo Klara Perahya en Istanbul puedes eskrivir aparte si keres.
entre 805 personas. apénas (adv): apenas. Eg.:Apenas aboltas la
anóche (adv.): anoche. Eg.:No me akodro lo ke komi kara, ya se izo tadre.
anoche. apenas ke: no bien (luego que). Eg.:
ansí (adv.): así. Eg.:Komo el sol aklara la tinievla, apersevérse (v): fijarse en.., darse cuenta.
ansi el estudyo aklara a la inyorensa. (Neh.) Eg.:No me apersevi ke deshi la yave en kaza.
ansiklopédia (f): enciclopedia. Eg.:De ansiklopedias apoyár (v): apoyar. Eg.:Esto dispuesto a meter
a diksionarios, siempre emplean el nombre Ladino. mano, a apoyar i kolavorar.
ansína (adv.): así. Eg.:Ansina topimos el mundo, apoyárse (v): apoyarse. Eg.:Me apoyi a la meza
ansina lo vamos a deshar. para no kayer.
antepasádos (m): antepasados. Eg.:Mis avuelos i apóyo (m): apoyo. Eg.:A lo menos tendremos su
antepasados vinieron de Sefarad. apoyo moral.
ántes (prep.): antes. Eg.:Me demandates la alkunya apozar: posar. Eg.:
ke teniya antes de kazarme. aprender: aprender. Eg.:
antikitá (f): antigüedad. Eg.:Sokrate akel vertuozo aprendizaje: aprendizaje. Eg.:
ombre de la antikita... apresiár, apresyár (v): apreciado. Eg.:Sovre
antíko / antíka (adj.: antigua. Eg.:Este kal es antiko todo los mansevos empesan a apresyar i ambezar
(500 anios). la lingua.
antisemitízmo (m): antisemitismo. Eg.:Es otra forma apresurarse: darse prisa. Eg.:
de antisemitizmo. apretar: apretar. Eg.:
antiyér (adv.): anteayer. Eg.:Antiyer me estava aproksimativamente: aproximadamente. Eg.:
muriendo de la dolor. aprontár (v): preparar. Eg.:Se aprontava todo de
antójos (m/p): gafas. Eg.:Es flako i alto, tiene viernes para el Shabat .
antojos. apropiado: propio. Eg.:
anunsiár (v): anunciar. Eg.:Tengo el plazer de aprovár (v): intentar, probar. Eg.:Aprova de
anunsiarvos ke ya salyo el livro de kurso de Ladino . ambezarte el Ladino.
anvelóp, envelóp (f): sobre (un). Eg.:Lo mete en una arabá (f): coche, carro. Eg.:Un tiempo
anvelop i se lo manda al Dio por la posta! tomavamos "karosas" (araba/payton).
anyáda (f): año. Eg.:Anyada (al lugar de anyo) se uza arabo: árabe. Eg.:
para auguros, kon el adjektivo "buena" despues. Esto aránya (f): araña. Eg.:Le entró una aranya al

Pajina 5/76
Diksionario de Ladinokomunita

meoyo. arroz: arroz. Eg.:


araparse: afeitarse. Eg.: arrozar: regar. Eg.:
arar: arar. Eg.: arrufiar: irrigar, salpicar. Eg.:
arár (v): arar. Eg.: arrufyar: irrigar, regar. Eg.:
arar la mar: surcar. Eg.: arrugar: arrugar. Eg.:
arba: víspera. Eg.: artikolo: artículo. Eg.:
archivo: archivo. Eg.: arto / a: harto / a. Eg.:
ardor: ardor. Eg.: arvolé, arvól (m): árbol. Eg.:Arvol sin solombra
ariénto, adyéntro (adv.): dentro. Eg.:Ay ladron (persona egoista).
ariento de la kaza. as, ázo (m): as. Eg.:Era un as en su echo.
arina: harina. Eg.: asaltar: embestir. Eg.:
arko: arco. Eg.: asegurar: asegurar. Eg.:
arma: arma. Eg.: asemejante: semejante. Eg.:
armada: ejército. Eg.: asender: encender. Eg.:
arraskárse (v): rascarse. Eg.:Kada uno se arraska asentador: asiento. Eg.:
onde le kome. asentarse: sentarse. Eg.:
arraviádo / arraviáda (adj.): reñido / reñida, enfadado asér ke (adv.): mientras que, no obstante, por
/ enfadada. Eg.:Esta arraviado kon mi. tanto. Eg.:Dizen ke es muy riko, aser ke yo se ke
arraviárse (v): enojarse, enfadarse con.... Eg.:Para pedrio toda su fortuna al djugo.
ke no se arravye, este ultimo mesaje suyo lo estamos aserkar: acercar. Eg.:
pasando. aserkarse: acercarse. Eg.:
arrazgar: rasgar. Eg.: ashugár (m): ajuar. Eg.:Ashugar i kontado te
arrebashamiento: reojo (mirar de). Eg.: puedo dar, la buena ventura vátela a bushkar.
arregalar: regalar. Eg.: (Neh.)
arreglamiento: arreglo. Eg.: así: así. Eg.:Azme este plazer, asi tengas todo
arreglar: arreglar. Eg.: bueno, asi bivas munchos anyos. Asi biva yo ke te
arrekojer, rekojer: recoger. Eg.: dishe la vedra.
arrelumbrar, asender: alumbrar. Eg.: asigun: según. Eg.:
arrelumbrar, briyar: lucir. Eg.: asistir: asistir. Eg.:
arremangarse: arremangarse. Eg.: asolombrar: asombrar. Eg.:
arrematar: rematar. Eg.: asparago: espárrago. Eg.:
arrepentimiento: arrepentimiento. Eg.: aspekto: aspecto. Eg.:
arrepentirse, esvachearse: renunciar. Eg.: asperár: esperar. Eg.:Asperame aki una orika.
arrepintirse: arrepentirse. Eg.: asperar, esperar: esperar. Eg.:
arrepushar, arrondjar: empujar. Eg.: aspirin: aspirina. Eg.:
arresentarse: moderarse, templarse. Eg.: ásta (prep.): hasta. Eg.:De Salonik asta Atena ay
arrestar: arrestar, parar. Eg.: kinyentos kilometros.
arretarse, kedarse: pararse. Eg.: astronomiko/a: astronómico / a. Eg.:
arreventár (v): reventar. Eg.:Me se arrevento la fiel. astronoto / a: astronauta. Eg.:
Me espanti bueno. asukar: azúcar. Eg.:
arrevés (adv.): al revés. Eg.:Me se fue el bokado atagantár, atagentár (v): molestar, fastidiar. Eg.:
arreves. atakanár (v): areglar, ajustar, ordenar.
arrimár, apoyár (v): arrimar, apoyar. Eg.:Arrima este Eg.:Rachel me lo atakano todo.
espejo a la pared. atakanárse (v): acicalarse. Eg.:-Bueno, me
arrimárse (v): arrimarse. Eg.:Ken en buen arvole se vistire i me atakanare, i salimos a kaminar.
arrima, buena solombra lo kuvija. (Neh.) atakar: atacar. Eg.:
arríva (adv.): arriba. Eg.:Metyó todo de arriva atamiento: apego. Eg.:
abasho. atansión, atansyón, atensión: atención.
arrivar: arribar, llegar. Eg.: Eg.:Meldi el artikolo kon grande atansion i alegriya.
arrogar: rezar. Eg.: atar: atar. Eg.:
arrondjár (v): empujar, expulsar. Eg.: atarse: atarse. Eg.:

Pajina 6/76
Diksionario de Ladinokomunita

atomiko/a: atómico / a. Eg.: avrir: abrir. Eg.:


atrás: atrás. Eg.:Ni palavra ni pyedrada no tornan avuelo, avuela: abuelo, abuela. Eg.:
atras (Neh.) avyána (f): avellana. Eg.:
atrazar: atrasar. Eg.: avyertura: apertura. Eg.:
atrazar: atrasar. Eg.: aya: allá. Eg.:
atrazarse: atrasarse. Eg.: áyde: vamos. Eg.:Ayde no tenemos tiempo.
atrivírse, tenér koráje (v): atreverse, osar. Eg.: - No, ayegar: llegar. Eg.:
tia, aki no mos atrivimos a komer karne de vaka. ayer: ayer. Eg.:
atudrido / a: aturdido / a. Eg.: ayi: ahí. Eg.:
aturvar: azorar. Eg.: aynara: mal de ojo. Eg.:
aumár, afumár (v): ahumar. Eg.:Merkaron peshkados ayre: aire, viento. Eg.:
afumados. ayúda (f): ayuda. Eg.:Todo se va enderechar kon
aumentár, augmentár (v): aumentar. Eg.:El número ayuda del Dio.
de mesajes aumenta dramátikamente. ayúda (f): enema. Eg.:El doktor le rekomendo
aunar: unir. Eg.: una ayuda.
aunke: aunque. Eg.:Te lo vo a dar aunke no lo ayudár (v): ayudar. Eg.:Ayudáte i el Dio te
mereskas. ayudará. (Prov.)
autór, otór (m): autor. Eg.:El Sr. Nahum es el otor de ayúdo (m): ayuda. Eg.:Para el mentirozo, un
un muy buen livro, sovre los djudios de Izmir sarnudo es un ayudo. (Neh.)
autoridád (f): autoridad. Eg.:Eya es una autoridad en azer: hacer. Eg.:
djudeo-espanyol. azer luvya: llover. Eg.:
áva fréska (f): habicuela, judía. Eg.: azer pasar el tiempo: entretener. Eg.:
áva, avíka (f): judía blanca. Eg.: azer pena: saber mal. Eg.:
avagar: despacio. Eg.: azer portreto: retratar. Eg.:
avansar: avanzar. Eg.: azer regalo: regalar. Eg.:
avansar, adelantar: adelantar. Eg.: azer shakaruka: piropear. Eg.:
avantaje: ventaja. Eg.: azete: aceite. Eg.:
avenida: rambla. Eg.: azlahá (f): éxito, abundancia. Eg.:Azlaha ke te
avenír (m): futuro. Eg.:El ofisio de mano no tiene mas meta el Dio.
avenir. azno: burro. Eg.:
aver: haber. Eg.: bagaje: equipaje. Eg.:
averdadear: evidenciar. Eg.: bahshísh, bakshísh (m): propina. Eg.:Un
avertír (v): advertir. Eg.:Es para avertirvos ke vos "bahshish" bueno al garson ya abastava para esto.
mando este e-mail. bakal: colmado. Eg.:
avion: avión. Eg.: bakanyádo (m): bacallao. Eg.:
avizo: noticia. Eg.: bála (f): balón, bala. Eg.:Los ijikos djugavan en la
ávla: habla. Eg.:En la avla de Rodes, no entran kaye kon la bala.
munchos biervos en fransez. balkón (m): balcón, palco. Eg.:La aviya visto
avladéro: cháchara. Eg.:Todo lo ke disho, no tiene arimada en el balkon de la kula.
dinguna valor: es todo avladero. bálsa (f): charco. Eg.:Uvo muncha luvya: La kaye
avlánte: hablante. Eg.:Ay dainda tantos amantes i esta yena de balsas de agua.
avlantes de muestra lingua... banana: plátano. Eg.:
avlar: hablar. Eg.: banda de kuero: correa. Eg.:
avokato: abogado. Eg.: bandiera: bandera. Eg.:
avramilá (f): ciruela verde. Eg.:El biervo avramila banka: banco. Eg.:
viene de "Avram-mila", del komentario de la biblia ke bar: bar. Eg.:Kada tadre se va al bar para tomar
konta ke despues de su brit-mila, Avram Avinu se un aperitivo
asento debasho de un arvolé, el kual era arvolé de baragán, barragán (m): valiente, animoso,
zirguela! robusto. Eg.:Shimshón, personaje bibliko, fue un
avril: abril. Eg.: famozo barragan.
avríl (m): abril. Eg.: baraná (f): alboroto, tumulto. Eg.:"Ijika, no agas

Pajina 7/76
Diksionario de Ladinokomunita

barana ke esta durmiendo tu padre". biervo, palavra: palabra. Eg.:


barato: barato. Eg.: biftek: bistec. Eg.:
barbaro: bárbaro. Eg.: bilbíl, bulbúl (m): ruiseñor. Eg.:"Los bilbilikos
barbúnya (f): salmonete. Eg.: kantan..."
barbúnya fasúlya (f): habichuela rosa. Eg.: bilibíz (m): garbanzo tostado. Eg.:
bárka (m): barca. Eg.:En enverano, en las islas de bilieto, bilyeto: billete. Eg.:
Estanbol, ivamos a nadar kon barkas. bira: cerveza. Eg.:
barka motorizada: motora. Eg.: bírra, íra (f): cólera, furor. Eg.:Le suvyo la birra.
bárko (m): barca. Eg.:Mansevikos pasavan en los bisikleta: bicicleta. Eg.:
barkos por el bodre de la mar. biskucháda (f): bizcocho de pan. Eg.:
barrir: barrer. Eg.: bivir: vivir. Eg.:
basheza: bajeza. Eg.: bízba, bézba (f): avispa, abeja. Eg.:Va avlando la
basho: bajo, sórdido. Eg.: mizma koza: Bizba detras de la oreja.
basketbol: baloncesto. Eg.: blanko/a: blanco / a. Eg.:
bastánte: bastante. Eg.:Lavorava muncho, ma no blankúcho (m): albino. Eg.:"BLANKUCHO" era
ganava bastante. akeya kreatura/persona ke nasiya kon los kaveyos i
bastár, abastár (v): bastar. Eg.:Basta mi nombre, ke los parparos blankos.
me yamo Abravanel. blondo/a: rubio / a. Eg.:
batalia: batalla. Eg.: blu: azul. Eg.:
batalyon: batallón. Eg.: boda: boda. Eg.:
báva (f): baba. Eg.:Ya me kayo las bavas de ver este bodre: borde. Eg.:
diksionario maraviyozo. bodrum: bodega. Eg.:
bavajada: bagatela, algarabía. Eg.:Lo ke dize no es bógo, bogchá (m/f): lío. Eg.:El bogo era para
ni verdad ni realidad, esta avlando bavajadas. Al lugar meter la ropa limpia para ir al "hamam".
de azer una koza serioza se esta okupando de bohór / bohóra: primogénito, primogénita. Eg.:Al
bavajadas bohor de kada generasion se va la yave.
bayát (adj.): rancio, pasado, duro (pan). Eg.:Kon pan bóka: boca. Eg.:Se kito el pan de la boka para
bayat se aze "Revanadas de Parida". mantener a sus ermanos.
bayladór / bayladéra (m/f): bailarín / bailarina. bokál (m): botella. Eg.:Se podia meter esta
Eg.:Los bayladores de Irlanda mos plazieron muncho. alzeyte en un bokal (una redoma) para
baylar: bailar. Eg.: transportarla a la keyla.
bayle: baile. Eg.: bolar: volar. Eg.:
baza: base. Eg.: bolsa de mujer: bolso de señora. Eg.:
bazár (m): bazar, mercado oriental. Eg.:El martes, bolsa, sako: bolsa. Eg.:
era diya de bazar en Milas. bonéte (m): bonete. Eg.:Este mundo en un
bendizír, bendezír (v): bendecir. Eg.:Por lo ke bonete, ken lo kita i ken lo mete. (Neh.)
estamos, bendigamos. bonora: buena hora, buena suerte. Eg.:
benyarse: bañarse. Eg.: bora: ráfaga. Eg.:
benzin: gasolina. Eg.: borracho/a: borracho / a. Eg.:
beraha, bendision: bendición. Eg.:Salud i Beraha se Bosfor: Bósforo. Eg.:
le aga todo lo ke komio. bostan: huerta. Eg.:
bet din: tribunal rabinical. Eg.:Este pleto lo travo al botíka, butíka (f): tienda. Eg.:Me trusho dulsurias
bet din. de la butika de Haci Bekir de Estambol.
bever: beber. Eg.: bovedad: tontería. Eg.:
bezar: besar. Eg.: bovo, torpe: lelo, tonto. Eg.:
bézo: beso. Eg.:Munchos bezos a todos i asperemos boy (m): tamaño, talla, dimensiones. Eg.:Lo ke
ke en serka mos eskrivan aki... no tiene de boy, tiene de negregura. (Neh.)
Bíblia, Bíblya: Biblia. Eg.:Meldo la "Biblia de Ferrara" bóyo (m): bollo. Eg.:
en Ladino. bóyo de ráyo (m): bollo con queso rallado. Eg.:
bien: bien. Eg.: boz (f): voz. Eg.:No se le siente la boz.
bienfezensia: beneficencia. Eg.: bragas: bragas. Eg.:

Pajina 8/76
Diksionario de Ladinokomunita

braso: brazo. Eg.: saluda kon el chapeo ke tiene. (Neh.)


brávo (interj.): bravo. Eg.:Bravo, i grasias por tus chapín (m): zapato. Eg.:Mi madre ke vino de la
komentarios. Bulgariya los yamava Chapines(kalsados).
brávo, bráva (adj.): bravo, brava. Eg.:Admiro estos chapteár, chafteár (v): chocar. Eg.:Las ventanas
bravos djurnalistos. estavan chafteando del aire.
bravura: bravura. Eg.: chapteár, chafteár (v): topar con. Eg.:Dos
bráza (f): brasa. Eg.:Mos esta kemando komo braza. personas se chafteyaron.
brig ...: bergantín. Eg.: chark (m): rueda, engrenaje. Eg.:Arrodear el
Brindar (v): Brindar. Eg.:Entrava en las karseles , chark.
para brindar asistensia espiritual. chark, chárke (m): rueda. Eg.:La bisikleta tiene
brodar: bordar. Eg.: dos charkes.
broshúra (f): folleto. Eg.:La broshura de la ANL me charúka (f): zapatilla, babucha. Eg.:En sus pyes
vino ayer. no yevavan ke un par de charukas.
bruido: ruido. Eg.: chaucha: fríjol. Eg.:
bruído, ruído (m): ruido. Eg.:Baraná: Yo lo oyi chay: té. Eg.:
empleado komo sinonimo de bruido. chicolata: chocolate. Eg.:
bruma, duman: niebla. Eg.: chikéz (f): niñez, infancia. Eg.:En mi chikez en
brumozo: nebuloso. Eg.: Izmir, Turkiya, las preparasyones para Los Muadim
brusko / bruska (adj): brusco; oscuro. Eg.:La (Roshana i Kipur) empesavan a lo menos de un
kamareta era tan bruska i yelada ke me espantava de mez de antes.
entrar ayi sola. chiklet: chicle. Eg.:
buchúk (m): gemelo. Eg.:Mos nasieron buchukes. chiko / a: pequeño / a. Eg.:
bueno: bueno. Eg.: chiní (m): plato. Eg.:En la meza aviya chinis de
bulisa, mujer de kaza: ama de casa. Eg.: fruta seka.
burakito de alguja: agujerito. Eg.: chobán (m): pastor, varón de ganado. Eg.:Este
buráko (m): agujero. Eg.:Avia un burako en la pared. choban giyava mas de dozyentos karneros.
burlarse de...: burlarse de.... Eg.: chuflar: silbar. Eg.:
buró (m): oficina. buró. Eg.: Kada demanyana, se va chufléte (m): silbato. Eg.:El chiko mos unflo la
al buró. kavesa kon el chuflete ke le merko su padre.
bushkár (v): buscar. Eg.:Ke bushkas por estas chupéta (f): mamón. Eg.:Dale la chupeta al
partes? bebe, ke no yore.
bushkida: búsqueda. Eg.: dado: dado. Eg.:
búto: meta. Eg.:Muestro buto prinsipal es de daínda, déynda (adv): aún. Eg.:
promover el uzo del Ladino. dalkávo (adj.): de al cabo. Eg.:Parese ke el
buyir: hervir. Eg.: mundo troko en los dalkavo 50 anyos. Estuvo bien
buz (m): hielo. Eg.:No entiendo komo kitash la enteresante el dalkavo paragrafo ke eskrivites.
komida yelada buz i la metesh en el orno. dányo (m): daño. Eg.:No sale danyo de
buzaná (f): nevera, lugar frío. Eg.:En izmir, kuando akavidarse.
keremos dizir ke una koza o el tiempo esta muy yelado, dar: dar. Eg.:
dizimos "esta buzaná"! dar haber, informar: enterar. Eg.:
buziéra, buzyéra (f): nevera, frigorífico. Eg.:Kero dar razon: conceder. Eg.:
bever limonata yelada de la buzyera. dar uti: planchar. Eg.:
byervo, palavra: palabra. Eg.: data: fecha. Eg.:
büro: despacho. Eg.: dáta: fecha. Eg.:Un buen merkader paga su bono
chadir: paraguas. Eg.: a su data.
chaketon: bofetón. Eg.: de (prep.): de. Eg.:De oy endelantre... Este livro
chanaka: cáliz. Eg.: es de mi ermano.
chanáka de sateiít (f): antena parabólica. Eg.:Agora de ande: donde. Eg.:
tenemos television kon chanaka de satelit. de banka: bancario. Eg.:
chanta de ombre: cartera. Eg.: de fruta: frutal. Eg.:
chapéo, chapéyo (m): sombrero. Eg.:Kada uno de komer: comestible. Eg.:

Pajina 9/76
Diksionario de Ladinokomunita

de muévo: de nuevo. Eg.:I yo respondi de muevo, i ni aneksos, ni desenes en los mesajes.


dishe ke mas no vo eskrivir. desendiénte (m/f): descendiente. Eg.:Para mi,
de vez en kuando: de vez en cuando. Eg.: un desendiente de Estambullis, la palavra es
debasho: bajo, debajo, so. Eg.: "BISKOCHOS".
debáte (m): debate. Eg.: desgrasia: desgracia. Eg.:
dechidir: decidir. Eg.: deshar: dejar. Eg.:
dechidirse: decidirse. Eg.: desidar: decidir. Eg.:
dechizión, dechizyón (f): decisión. Eg.:Miller, para desiémbre, disiémbre (m): diciembre. Eg.:Vo ir
ser dramaturgo, tomo la dechizion de seguir sus otra vez en el mez de Disiembre.
estudios. desinar: dibujar. Eg.:
dedikarse: dedicarse. Eg.: desizión, desizyón (f): decisión. Eg.:Esperamos
dedo: dedo. Eg.: ke vash a respektar muestra desizyon, i deshar la
defender: defender. Eg.: lengua de LK asigun esta.
defenderse: defenderse. Eg.: deskansar: descansar. Eg.:
defile: desfile. Eg.: deskarádo / deskaráda: descarado / descarada.
defunkto / a: difunto / a. Eg.: Eg.:El deskarado, no se averguenso.
degustar: catar (vino). Eg.: deskonfiensa: desconfianza. Eg.:
deké: por qué, para qué. Eg.:No se deke en vezes el deskorajar: desanimar. Eg.:
mizmo mesaj sale dos vezes. deskripsion: descripción. Eg.:
dekor: decorado. Eg.: deskrivir: describir. Eg.:
dekreto: edicto. Eg.: deskudiado / a: descuidado / a. Eg.:
delantál (m): delantal. Eg.:Mama i delantal ke tapan deskudio: desaprensión. Eg.:
muncho mal. deskuvijár, deskuvrír (v): descubrir. Eg.:El bebe
delantre: delante. Eg.: se deskuvijava en durmiendo.
delegar: delegar. Eg.: deskuvrír (v): descubrir. Eg.:Moise Rahmani
delisiózo, delisióza (adj.): delicioso, deliciosa. mos aze deskuvrir su estorya, su vida de kada diya.
Eg.:Munchos frutos delisiozos i salutaryos por ofreser. desmazaládo / desmazaláda (adj.): desdichado /
demánda: pregunta. Eg.:Tuvimos munchas desdichada. Eg.:Desmazalado de mi!
demandas de ayudar en la gramatika de ladino. desmodrádo (adj.): incongruente. Eg.:El yevava
demandár (v): pedir, preguntar. Eg.:Vites al ombre, un vestido desmodrado.
demanda por el nombre. (Neh.) desordenado/a: desordenado / a. Eg.:
demanyana: mañana. Eg.: desparesér (v): desaparecer. Eg.:Yo no kreo ke
demaziado: demasiado. Eg.: muestra lingua va despareser.
demokrasia: democracia. Eg.: despues: después. Eg.:
demostrar: demostrar. Eg.: despues, atras: tras. Eg.:
dempues: después. Eg.: desrepozo: achaque. Eg.:
depender: depender. Eg.: destakaménto (m): destacamento. Eg.:El
derecha: derecha. Eg.: Governo Otomano mando un destakamento
derécho (m): derecho. Eg.:Kada uno tiene el derecho (müfreze) de soldados para onorar la seremonia.
de eskrivir i avlar kome kere. destakár (v): destacar. Eg.:
derritír (v): derretir. Eg.:Se aziya kon plomo derritido. destino: destino. Eg.:
Mos derritimos en pies fina ke venites. destruir: destruir. Eg.:
derrokar: derrocar, derrumbar. Eg.: detalio, detalyo: detalle. Eg.:
desbafár, esbafár (v): desahogarse. Eg.:No tengo detálios, detályos (m): detalles, minucia.
kon ken desbafar. Eg.:Vos vo eskrivir detalyos kuando tengo un poko
desde: desde. Eg.: de tyempo.
desdenio: desdén. Eg.: detener: detener. Eg.:
desdichádo, desdicháda (adj.): desdichado, detrás: detrás. Eg.:Kaminavan uno detras del
desdichada. Eg.:Al desdichado no le kamina el otro.
kavayo, dize ke es ojo malo. (Neh.) detras, despues: posterior. Eg.:
desén (m): diseño, dibujo. Eg.:Vos rogo de no meter dévda (f): deuda. Eg.:Ken apromete, en devda

Pajina 10/76
Diksionario de Ladinokomunita

se mete. (Neh.) direkto / a: directo / a. Eg.:


devér (v): deber. Eg.:Paga a ken deves, saves lo ke direktór: director, empresario. Eg.:Su padre era
tienes (Neh.) el direktor de un koro de kantar i de musika.
dever, mision: faena. Eg.: diríto (m): derecho. Eg.:No tenemos dirito de
devista, pishin: enseguida. Eg.: dizir a dingunos "no es djusto lo ke dizish vozotros".
devorar: devorar. Eg.:
déyo / déya (m/f): de ello, de ella. Eg.:Dizen ke se disko: disco. Eg.:
deve tener siempre dos deyos en la meza. diskulpar: disculpar. Eg.:
dezeo: deseo. Eg.: diskusion: discusión. Eg.:
dezesperarse: desesperarse. Eg.: diskutir: discutir, argüir. Eg.:
dezeyar: desear. Eg.: dispozar: disponer. Eg.:
dezierto: desierto. Eg.: distinguir: distinguir. Eg.:
dezír, dizír (v): decir. Eg.:No es kon dezirlo solo. distraido / a: despistado / a. Eg.:
dezorden, konfuzion: desconcierto. Eg.: diverso: diverso. Eg.:
dezvelopar: desarrollar. Eg.: divertirse: divertirse. Eg.:
dia entero: todadía. Eg.: diya / dia: día. Eg.:No era posible komer tanto
dia, diya: día. Eg.: dulse en un diya.
dialékto: dialecto. Eg.:Es orijinaryo de Sarayevo, i diz: rodilla. Eg.:
tiene el dialekto de los djudios. dizír, dezír (v): decir. Eg.:No son kozas ke se
diaspora: diáspora. Eg.: dizen.
diavlo: diablo. Eg.: djaketa: chaqueta. Eg.:
dícha: dicho. Eg.:Todas las dichas ke te akodrates djárro (m), djárra (f): jarro, jarra. Eg.:Trusho un
son las mismas ke i yo me akodro... djarro de agua.
dícha: dicha. Eg.:Ke negra tuvimos la dicha! (Neh.) djenero: género. Eg.:
diente: diente. Eg.: djenero, klase: índole. Eg.:
dientisto / a: dentista. Eg.: djenitores: progenitores. Eg.:
diéz, dyéz (adj. num.): diez. Eg.:Un bivo ke te mate i djente: gente. Eg.:Apretad mano solo delas
diez bovos ke no te abediguen. djentes buenas i vertuozas.
diezén, dyezén (adj.): décimo. Eg.:El Dyezen djesto: gesto. Eg.:
Kongreso de Estudios Djudeo-espanyoles... djibeladjuz: arpía. Eg.:
diferensia: diferencia, disparidad. Eg.: djóven, djovína (m/f): joven, mancebo. Eg.:Se
diferénte: diferente. Eg.:Teniyan unos kuantos arebivieron los dezeos de los djovenes de estudiar
biervos diferentes ke solo eyos uzavan. para saver.
difikultad: dificultad. Eg.: djoya: joya. Eg.:
difísil: difícil. Eg.:Es una koza muy difisil a dar a djoyero: joyero. Eg.:
entender. djudaísmo: judaísmo. Eg.:El es una de las
difuzar: difundir. Eg.: figuras mas veneradas del djudaismo.
difuzyon: difusión. Eg.: djudéo-espanyól (m): judeo-español. Eg.:
diksionário, diksionáryo: diccionario. Eg.:Ayer merki djudio / a: judío / a. Eg.:
un diksionario inglez-ladino, ladino-inglez. djuéves, djugéves (m): jueves. Eg.:Me akodro
dinero: dinero. Eg.: ke kada lunes i djugeves moz ivamoz al BAZAR .
dingún, ningún (adj.): ninguno. Eg.:Ningun ijo de djugar: jugar. Eg.:
djudio se tope en este sar. djugete: juguete. Eg.:
dingúno, ningúno (Pron.): nadie. Eg.:Ninguno da lo djulio: julio. Eg.:
ke no tiene. djuntos: junto - s (pl.). Eg.:
dinyidad: dignidad. Eg.: djurar: jurar. Eg.:
Dio: Dios. Eg.: djústo: justo. Eg.:Pagan djustos por pekadores.
diplomado/a: bachillerato / a. Eg.: (Neh.)
direksion, adreso: dirección. Eg.: djuzgo (m): juicio; proceso. Eg.:Samuel Hassid
direksion, volante: volante. Eg.: dezvelopara el tema "El djuzgo de Max Merten
direktamente: directamente. Eg.: enfrente de los Espejos".

Pajina 11/76
Diksionario de Ladinokomunita

djuzgo / djuzga (m/f): juez. Eg.:Se trata de un djuzgo los de esta letra.
ke estava avlando todo el tiempo kontra los djidios. eféto, efékto (m): efecto. Eg.:Una ovra kompleta
doblar: doblar. Eg.: kon aranjamientos orkestrales i efektos teatrales...
dobro: bien , bueno. Eg.:Eya es una mujer dobra. (Un eglenearse: pasarlo bien. Eg.:
adjektivo d'orijina slava) egoisto/a: egoísta. Eg.:
dóbro / dóbra (adj.): bien, bueno. Eg.:Eya es una egzaltado / a: ufano / a. Eg.:
mujer dobra. egzamen: examen. Eg.:
dodje: doce. Eg.: egzaminar: examinar. Eg.:
doktor: doctor. Eg.: egzekutir: ejecutar. Eg.:
dokuménto (m): documento, cédula. Eg.:Meldar egzempio: ejemplo. Eg.:
dokumentos en solitreo no es muy fasil, no es kolay. egzemplar: ejemplar. Eg.:
dokumento ofisial: albala. Eg.: egzersis: ejercicio. Eg.:
dolar: dólar. Eg.: egziliar: exiliar. Eg.:
dolio: duelo. Eg.: egzistir: existir. Eg.:
dolór (f): dolor. Eg.:Muncha miel da dolor de tripa. ekilibrar: abalanzar. Eg.:
domestiko / a, de kaza: doméstico / a. Eg.: ekonomizar: ahorrar. Eg.:
dominasion: dominio. Eg.: ekselente: excelente. Eg.:
dondurmá (f): helado. Eg.:Mos keriya enkomendar eksepsion: excepción. Eg.:
una dondurma (yelada) famoza de Cesme . ekseptado: excepto. Eg.:
dos: dos. Eg.: ekskuza: excusa. Eg.:
dospues: después. Eg.: eksperimentar: experimentar. Eg.:
dozientos: doscientos. Eg.: eksplikar, dar a entender: explicar. Eg.:
dróga (f): droga, medicamento. Eg.:La droga ya le izo eksplikasion: explicación. Eg.:
efekto. eksplorar: explorar. Eg.:
dubio: duda. Eg.: eksplozar: explotar. Eg.:
dublar: doblar. Eg.: eksplozar: estallar. Eg.:
dulse: dulce. Eg.: eksplozion: explosión. Eg.:
dunke, alora: entonces, por lo tanto. Eg.: ekspozar: exponer. Eg.:
durante: durante. Eg.: ekspozision: exposición. Eg.:
durasion: duración. Eg.: ekspresar: expresar. Eg.:
duréra (f): estreñimiento. Eg.:Mal por durera, peor ekspresión (f): expresión. Eg.:
por shushunera. (Prov.) (Neh.) ekspulsion: expulsión. Eg.:
durmir: dormir. Eg.: ekstendér (v): extender. Eg.:Es una famiya
duro / a: duro / a. Eg.: ekstendida de todos los Sefaradim del mundo.
e: e. Eg.:Estudios de lingua e istoria... el: el. Eg.:
ebreo: hebreo. Eg.: el de despues: próximo / a. Eg.:
écha: hecho, acto, acción realizada. Eg.:Le van a el mez ke viene: mes que viene (el). Eg.:
pagar segun sus echas. el save: allá usted. Eg.:
echar: echar, arrojar. Eg.: elegante: atildado / a. Eg.:
echar: abalanzar. Eg.: eleksion: elección. Eg.:
echar chiyo: chillar. Eg.: elektrisita: electricidad. Eg.:
echar kon fuersa: despeñar. Eg.: elektronika: electrónica. Eg.:
echar tino, azer atansion: tener cuidado. Eg.: elevo/a: alumno / a. Eg.:
echarse: echarse. Eg.: elijir: elegir. Eg.:
echarse anyudo: anudarse. Eg.: embargo: embargo. Eg.:
echizo: hechizo, encanto. Eg.: embarkasion kon vela: velero. Eg.:
echo: trabajo. Eg.: embasadór, embashadór (m): embajador. Eg.:
edad: edad. Eg.: embiar: enviar. Eg.:
editar: editar. Eg.: embidia: envidia. Eg.:
editoriál (m): editorial. Eg.: embolvérse (v): absorbarse. Eg.:Se embolvió en
efasár (v): borrar. Eg.:Yo perkuri, i finalmente lo efasi meldando este livro.

Pajina 12/76
Diksionario de Ladinokomunita

embreneár (v): placer, encantar. Eg.:Atyo, esto esta enderechár (v): subsanar. Eg.:Arvole tuerto
de embrenear! nunka se enderecha.
embreneárse (v): tener gusto, estar encantado. endevína (f): adivinanza. Eg.:Los chikos
Eg.:Vijitimos una guerta yena de flores i mos se djugavan a la endevina.
embreneó la alma. endevinár (v): adivinar. Eg.:Si endevinas lo ke
embrolio: infundio. Eg.: tengo en la aldikera, te do un razimo.
emision: emisión. Eg.: endevíno / endevína (m/f): adivino / adivina.
empalukeado: asombrado. Eg.: Eg.:Aviya uno nombrado Jak Namer, el endevino.
empedir: impedir. Eg.: endjuntos: junto, juntamente. Eg.:
empesar: empezar. Eg.: endriva, sovre: sobre. Eg.:
empesijo: comienzo. Eg.: enéro: enero. Eg.:Entre los dias 4 asta 9 de
empiegado / a: empleado / a. Eg.: enero me vo topar en "Kings Point".
emportánsa, importánsa (f): importancia. Eg.:No enfasyar: aburrir. Eg.:
olvidaremos la emportansa de las palavras. enfin: en fin. Eg.:
emportánte, importánte (adj.): importante. Eg.:El enfinkár (v): hincar (algo puntiagudo).
internet es muy importante para mantener bivo el Eg.:Enfinkarse por las tiralanyas.
ladino. enfirmeria: enfermería. Eg.:
emportár (v): importar. Eg.:No emporta. No enfirmo / a: inválido / a. Eg.:
m'emporta. Ke t'emporta? enformatika: informática. Eg.:
empórto (m): importe. Eg.:Paga el emporto de la enfrente: enfrente. Eg.:
fatura. enfrente de: frente a. Eg.:
emposivle: imposible. Eg.: engodrar: engordar. Eg.:
emprestádo / emprestáda (adj.): prestado / prestada. engrandeser: crecer. Eg.:
Eg.:Kuando uno merka una gazeta, deve darla enjendrar: engendrar. Eg.:
emprestada. enkantado / enkantada (adj.): asombrado /
emprestár (v): prestar. Eg.:Si el emprestar era asombrada. Eg.:Me kedi enkantada de ver tanta
bueno, empresteriya el Rey a su mujer. (Neh.) djente ke respondieron por esta palavra(topach -
empréstimo (m): préstamo. Eg.:Le dio un sevivon).
emprestimo. enkasháda (f): estafa (x). Eg.:Ya está enkashada
emprimadór (m): imprimidor. Eg.:Ivan Fidorof fue el grande.
primer emprimador. enkashár (v): meter, insertar. Eg.:Para ke no
emprimár, imprimár (v): imprimir. Eg.:El tiene un veya su madre ke estava meldando akel livro, lo
livro de ley ke fue imprimado en Izmir . enkasho aryentro del baul.
empriméro (adv.): al principio. Eg.:Emprimero, enkashár (v): meter dentro, estafar (x). Eg.:Le
¡SHANA TOVA U METUKA!! ANYADA BUENA I vendió el livro viejo a tripio de presio. Se la
DULSE ! Kualo ke aga emprimero? enkasho fino.
en: en. Eg.:Bivo muy leshos , en el kampo. enklinar: inclinar. Eg.:
en medio: en medio. Eg.: enkolgar: colgar. Eg.:
en mizmo tiempo: a la vez. Eg.: enkomendansa: mandamiento. Eg.:
en prezensia: ante. Eg.: enkomendar: recomendar, encargar. Eg.:
en primero, empesijo: principio. Eg.: enkontrar: encontrar. Eg.:
en raporto a: respecto a / de. Eg.: enkontrarse: encontrarse. Eg.:
en supito: de repente. Eg.: enkontro: encuentro. Eg.:
en vista, pishin: en seguida. Eg.: enkorajar: animar. Eg.:
enchikeser: reducir. Eg.: enkorajar: jalear. Eg.:
endagóra (adv.): ahora mismo, ahorita. enlokesér (v): enloquecer. Eg.:El bruido de los
Eg.:Endagora abolti de Quiberon ande pasi unos 10 ijikos me enlokesen.
diyas . enmofesído (adj.): enmohecido. Eg.:Kazas
endécha (f): lamento, elegía. Eg.:Era titolado enmofesidas kon kamaretas aleskuras.
"Endechas sefardies (romances y coplas)" en un enriva, sovre: sobre. Eg.:
manuskrito... Endechas de Tish'a BeAv. ensenyar: enseñar. Eg.:

Pajina 13/76
Diksionario de Ladinokomunita

enshaguár (v): enjuagar, lavar. Eg.:Enshaguate la mansevikas i muy ermozikas.


boka! ermozúra: hermosura. Eg.:Es una prova de la
enshémplo: ejemplo. Eg.:Aki te mando unos kuantos ermozura i de la rikeza de muestra kultura.
enshemplos del fenomeno linguistiko. ermuéra, nuéra (f): nuera. Eg.:Bushkava a
ensíma: encima. Eg.:Pasa el fregon por ensima el ovedeser todo lo ke la ermuera le ordenava.
moble. eroe: héroe. Eg.:
ensupito: de repente. Eg.: esforsarse: esforzarse. Eg.:
ensuziar: ensuciar. Eg.: esforso: esfuerzo. Eg.:
entendér (v): comprender, entender. Eg.:Poko avlar i esfuégro / esfuégra (m/f): suegro / suegra.
muncho entender! Eg.:Entre la esfuegra i la ermuera deshan la kaza
enteramente: enteramente. Eg.: sin barrir. (Neh.)
enterés, enteréso (m): interés. Eg.:Es el enteres ke esfuenyo: sueño. Eg.:
lo giya. eskaldar: escaldar, estofar. Eg.:
enteresánte, interesánte (adj): interesante. Eg.:Los eskalera: escalera. Eg.:
artikolos ke meldamos en Ladinokomunita son uno mas eskalon: escalón. Eg.:
enteresante del otro. eskalonar: escalonar. Eg.:
enteresar: interesar. Eg.: eskapar: acabar. Eg.:
enteresarse: interesarse. Eg.: eskarinyárse (v): añorar. Eg.:Ya se eskarinyo de
entero: entero. Eg.: mi i kere bolar i verme.
enteromper: interrumpir. Eg.: eskarinyo: añoranza. Eg.:
enterramiento: entierro. Eg.: eskarvár (v): cavar, buscar en cada rincón. Eg.:
enterrar: enterrar. Eg.: esklamar: exclamar. Eg.:
enterrarse: enterrarse. Eg.: eskojer: escoger. Eg.:
entision: intención. Eg.: eskola: escuela. Eg.:
entónses, estónses: entonces. Eg.:Estonses i agora eskonderse: esconderse. Eg.:
no! (Todo lo bueno kedo en el pasado!) (Neh.) eskondido/a: escondido / a. Eg.:
entornado/a: rodeado / a. Eg.: eskrita: escrito, manuscrito. Eg.:
entornar: rodear. Eg.: eskríto: escrito. Eg.:Lo tengo todo por eskrito.
entórno (m): entorno. Eg.:Es bueno tener karas de eskritor / eskritora (m/f): escritor / escritora. Eg.:
riza en el entorno. eskritór / eskritóra (m/f): escritor / escritora. Eg.:
entrada: entrada. Eg.: eskritúra (f): escritura. Eg.:Mi mama teniya una
entrafikado, komplikado: intrincado. Eg.: eskritura muy buena.
entrar: entrar. Eg.: eskrivir: escribir. Eg.:
entre: entre. Eg.: eskuchár (v): escuchar. Eg.:Ken no eskucha a la
entregar: entregar. Eg.: madre, escucha a la mala madrasta. (Neh.)
entremientes: entre tanto. Eg.: eskudo: escudo. Eg.:El eskudo es una arma
entreprisa: empresa. Eg.: defensiva ke se yevava al braso siedro. El padre
entuziasmo: entusiasmo. Eg.: izo de eskudo kon su kuerpo a la kriatura, durante
enventar: inventar. Eg.: el atako. (Kere dizir ke lo defendio kon su kuerpo).
enverano: verano. Eg.: El Eskudo de David (Magen David) es el simbolo
envitar: invitar. Eg.: del puevlo djudio. El "eskudo" era en pasado
enyegar: negar. Eg.: tambien una moneda portugeza.
epóka: época. Eg.:Saves de ke epoka era esta eskupir: escupir. Eg.:
kantika? eskuridad: oscuridad, tinieblas. Eg.:
éra (epóka): era. Eg.:Esto todo se paso en la era eskuro: oscuro. Eg.:
Romana. eskuzar: excusar, disculpar. Eg.:
erensia: herencia. Eg.: esmeralda: esmeralda. Eg.:
ergueler: doler. Eg.: espada: espada. Eg.:
ermana: hermana. Eg.: espalda: espalda. Eg.:
ermano: hermano. Eg.: espander: asomar. Eg.:
ermozo / a: hermoso, bello / a. Eg.:Teniya dos ijas, espandido / a, ancho: extenso / a. Eg.:

Pajina 14/76
Diksionario de Ladinokomunita

espandir: expandir. Eg.: estrécho / estrécha (adj.): estrecho / a.


espandirse, echarse: acostarse. Eg.: Eg.:Tuvimos oras estrechas.
espantar: asustar. Eg.: estreya: estrella. Eg.:
espantarse: asustarse. Eg.: estridia: ostra. Eg.:
espantavle: tremendo. Eg.: estropiarse: estropearse. Eg.:
espanto: miedo, espanto. Eg.: estudiante, elevo: estudiante. Eg.:
espantozo: cobarde. Eg.: estudiar: estudiar. Eg.:
espanyol: español. Eg.: estúdio: estudio. Eg.:El mas importante es el
espartir (distribuir): repartir. Eg.: estudio del Gershom Scholem.
espasio: espacio. Eg.: estupendo / a: estupendo / a. Eg.:
espedir: despachar. Eg.: etaj, apartamento: piso. Eg.:
espejo: espejo. Eg.: étang ?: estanque. Eg.:
espektador: espectador. Eg.: Ets., etsétera: etc., etcétera. Eg.:El espanyol,
espektakolo: espectáculo. Eg.: fransez, italiano, ets. son linguas latinas.
espekular: especular. Eg.: Evropa: Europa. Eg.:
esperansa: esperanza. Eg.: éya: ella. Eg.:Eya era la mas chika de 19
esperar: esperar. Eg.: kriaturas!
espertar: despertar. Eg.: éyos / éyas (pron.): ellos, ellas. Eg.:No ay nada
espertarse: despertarse. Eg.: de esperar de eyos.
espesial: especial. Eg.: Ezmirna: Esmirna. Eg.:
espesialménte: especialmente. Eg.:Por mozotros fácha, faz, kára: faz, cara. Eg.:Lo ke tienes de
espesialmente, esto era i es muy importante. dizir, dimelo en facha.
espierto / a: despierto / a, listo / a. Eg.: fada: hada. Eg.:
espor: deporte. Eg.: fadado/a: hadado / a. Eg.:
espozorio: compromiso. Eg.: fakto: hecho. Eg.:
ésta: esta. Eg.:Entre estas i estas, ya se izo de falitar: arruinarse. Eg.:
noche. falta: error. Eg.:
estableser: establecer, plantear. Eg.: fama: fama. Eg.:
estado: estado. Eg.: familial, familyal: de familia. Eg.:
estampa: estampa. Eg.: familiar, familyar: familiar. Eg.:
estampar: estampar. Eg.: famíya (f): familia. Eg.:Por seguro ke semos
Estanbol: Estambul. Eg.: todos una famiya .
estar: estar. Eg.: famozo/a: famoso / a. Eg.:
estar desrepozado: encontrarse a disgusto. Eg.: fantastiko/a: fantástico / a. Eg.:
estar repozado: encontrarse a gusto. Eg.: fantazía, fantezíya (f): fantasía. Eg.:Solo fueron
estar seguro: constar. Eg.: fantazias.
estasion de benzin: gasolinera. Eg.: farmasiya: farmacia. Eg.:
este: este. Eg.: fásha (f): faja, pañal. Eg.:De la fasha asta la
este / esta: eso / esa. Eg.: mortaja, no te vas a azer benadam!
estimádo: estimado. Eg.:Estimados Amigos de LK. fashadúra (f): faja, ajuar del recien nacido.
estimár: estimar. Eg.:Devemos de estimarmos Eg.:En la kortadura de la fashadura, se echava
orozos !! bombones blankos.
ésto: esto. Eg.:En esto vamos a kedar? Avlaremos de fashisto/a: fascista. Eg.:
otra koza. fásil, koláy (adj.: fácil. Eg.:Ke se les aga mas
estomago: estómago. Eg.: fasil i ke syerva a todos.
estória, istória, estórya: historia. Eg.:El profesor fastidiozo / a: fastidioso / a. Eg.:
mos avlava de la istoria de los sefaradim. fatigado/a: fatigado / a. Eg.:
estórias, istórias, estóryas: historias. Eg.:No me fatigar: fatigar. Eg.:
kontes estoryas de mil i una noche. favlár (v): hablar. Eg.:Mi abuela favlava el
estragalákya (f): garbanzo tostado blanco. Eg.: Djudeo-Espanyol.
estranyo: extraño. Eg.: favor: favor. Eg.:

Pajina 15/76
Diksionario de Ladinokomunita

fazer: hacer. Eg.: fishugar: molestar. Eg.:


fedér (v): heder; irritar. Eg.:De la kavesa fyede el físta (konj.): hasta. Eg.:Ya lo saven fista las
peshkado. pyedras de la kaye.
federasion: federación. Eg.: fláko / fláka (adj.): delgado / delgada, débil.
fedór (m), fedorína (f): hedor; arrogancia. Eg.:Está Eg.:El Doktor Beraha era alto i muy flako, teniya un
yeno de fedor. antojo sovre la nariz.
feliche: feliz. Eg.: flama: llama. Eg.:
felisida: felicidad. Eg.: flecha: flecha. Eg.:
felisitasion: felicitación. Eg.: fljónes (m): habichuella con ojo negro. Eg.:
feo/a: feo / a. Eg.: flor: flor. Eg.:
ferida: herida. Eg.: floristo/a: florista. Eg.:
ferido/a: herido / a. Eg.: flosho/a: lacio / a. Eg.:
ferír (v): herir. Eg.:Tantos muertos i feridos! Komo es flota: flota. Eg.:
pozivle esto? folklór: folklore. Eg.:Azen esforsos para no
feúzya, fiúzia, feguza (f): confianza. Eg.:Tener abandonar el folklor i la lingua de los avuelos.
feuzya en el Dio, no en fijo de ombre. (Neh.) fondasion: fundación. Eg.:
fey: fe. Eg.:No tener ni ley, ni fey, ni profeta. (Neh.) fondo: fondo. Eg.:
fiádo (adj.): fiado. Eg.:El fiado es dos vezes pagado. fonksion: función. Eg.:
fiárse (v): fiarse, hacer confianza. Eg.:Te puedes fiar fonksionar: funcionar. Eg.:
en eya. forma: forma. Eg.:
fidél (adj.): fiel. Eg.:Kero ser fidel a la lingua ke me formar: formar. Eg.:
ambezi de kriatura. forsar: imponer. Eg.:
fidéos (m): fideos. Eg.: fortúna (f): fortuna. Eg.:La fortuna es por ken la
fiérro, fyérro (m): hierro. Eg.:Ijo de kriar, fierro de perkura. (Neh.)
mashkar. fotó (f): foto. Eg.:
fiesta: fiesta. Eg.: fotografia: fotografía. Eg.:
fiestar: hacer fiesta. Eg.: fotolyo: sillón. Eg.:
figura: figura. Eg.: fotolyo (en teatro): butaca. Eg.:
fíjo / fija (m/f): hijo / hija. Eg.:Si no fago lo ke estó frágua (f): construcción. Eg.:La fragua mueva es
diziendo, no so fijo de mi padre (Neh.) komo un otel.
fiksár (v): fijar. Eg.:Devemos desidar i fiksar un fraguár (v): construir. Eg.:Sintyendo sus
program. konsejos, el soverano izo fraguar la KIZ KULESI.
fíkso / fíksa (adj.: fijo. Eg.:La gramatika tiene reglas fránko, fránka: franco, franca. Eg.:El lavoro era
fiksas para el uzo de las palavras. simple, ma lo izo kon hadras de franko. (Neh.)
filmo: película. Eg.: fransez: francés. Eg.:
filozofia: filosofía. Eg.: fraza: frase. Eg.:
fin (la): fin (el). Eg.: fregar: fregar, frotar. Eg.:
fin de semana: fin de semana. Eg.: freír, friyír (v): freír. Eg.:Puedes friyir endjuntos
fin, asta: hasta. Eg.: unos pimientonikos para darle mas savor.
final: final. Eg.: freno: freno. Eg.:
finalmente: finalmente, por fin. Eg.: frente: frente. Eg.:
findján, fildján, fidján (m): taza. Eg.:Ni le esta fresko/a: fresco / a. Eg.:
deshando bever sigundo findjan. frijidér (m): nevera, refrigerador. Eg.:Lo metiya
fíno (kolokyal) (prep.): hasta. Eg.:Me asenti para en un bokal i lo metiya en el frijider.
meldarlo del empesijo fino la fin. frío, fríyo (m): frío. Eg.:No me faze ni friyo ni
fíno / fína (adj.): fino / fina. Eg.:La mancha kaye en el kalor.
panyo mas fino. frontiera: frontera. Eg.:
fírma (f): firma. Eg.:Un buen komersante onora su fruchiguár (v): fructificar, multiplicarse.
firma. Eg.:Fruchiguaremos en la tierra.
firmár (v): firmar. Eg.:No vos olvidesh de firmar i azer fruta: fruta. Eg.:
firmar la petisyon de Salonik. frutero: frutería. Eg.:

Pajina 16/76
Diksionario de Ladinokomunita

frutiera: frutero. Eg.: gozár (v): disfrutar. Eg.:Gozaremos de todo lo


fruto del pino: piña. Eg.: bueno de este mundo.
fuégo, huégo (m): fuego. Eg.:Ay muncha kalor, el sol grado: escalafón. Eg.:
esta fuego! (Neh.) Flama sin fuego no ay. gramátika: gramática. Eg.:Mas vale la prátika ke
fuérsa, huérsa: fuerza. Eg.:Kerer bien por fuersa no la gramátika. (Neh.)
ay. (Neh.) gramer: gramática. Eg.:
fuerte: fuerte. Eg.: grande: grande. Eg.:
fuerte (kreatura): travieso. Eg.: grándes: grandes. Eg.:Kantikas espanyolas ke
funesto / a: funesto / a. Eg.: mos deshavan tresalidos a grandes i chikos...
fúrcha (f): brocha. Eg.:Los tapetes de embasho, los grasia: gracia. Eg.:
lavavan kon furchas i agua. grasias: gracias. Eg.:1) Munchas grasyas. 2) Mil
furtúna (f): tormenta, tempesta. Eg.:Ay furtuna en la grasyas al Dyo. 3) No tuvo pena a entrar grasyas al
mar. dezorden ke reynava entre los moradores. 4) Mos
fusta: falda. Eg.: akodramos solo lo bueno i grasyas ke es ansina."
futbol: fútbol. Eg.: grave: grave. Eg.:
futúro: futuro. Eg.:Rogamos ke en el futuro mos grégo / gréga (m+f): griego, griega. Eg.:Se
eskrivas en Ladino. eskondieron en kazas de amigos gregos durante el
fuyir: huir. Eg.: tiempo de la gerra.
fuzil, tufenk: escopeta. Eg.: gritar: bramar. Eg.:
galécha (f): zueca. Eg.:Yevavamos galechas en el grito: grito. Eg.:
banyo. grizo / a: gris. Eg.:
gamba: gamba. Eg.: groseríya (f): grosería. Eg.:
gána (f): gana. Eg.:Ya le vino la gana de kuzir. grúpo (m): grupo. Eg.: Tenemos un grupo ke
ganeden: paraíso. Eg.: yamomos 'Los Pregoneros' (The Storytellers).
garganta: cuello. Eg.: guadrar: guardar. Eg.:
garon: garganta. Eg.: Guay!, Ay! (interj.): ¡Ay!. Eg.:Guay de mi! Guay
garson - a: camarero / a. Eg.: de la madre ke me parió! Ay! ke no ay! Ke si de lo
gato: gato. Eg.: ke no ay aviya, Ay! no aviya!
gayá (peshkado) (f): zarguela. Eg.:Los djudios de guérko (m): satán, diablo. Eg.:"Ande se arrapa el
Estanbol gizan la gaya kon avramilas. guerko" es un lugar muy leshos.
gayardiya: gallardía. Eg.: guerta: huerto. Eg.:
gayina: gallina. Eg.: guertalano/a: hortelano / a. Eg.:
gayinero: gallinero. Eg.: guerto: huerto. Eg.:
gayo: gallo. Eg.: guésmo (m): olor. Eg.:Las rompiyamos para
gazeta: periódico. Eg.: goler el guesmo del pino.
gazoza: gaseosa. Eg.: gueso: hueso. Eg.:
gerra: guerra. Eg.: guevo: huevo. Eg.:
giador - a: guía. Eg.: gustár: gustar. Eg.:Me va gustar muncho si un
ginnam: infierno. Eg.: miembro los konose i me puede dar su adreso.
gitara: guitarra. Eg.: gustárse: alegrarse. Eg.:Mos gustimos de ver ke
givír, gevír (m): señor, amo. Eg.:Vido a la ija del gevir merkaron una kaza muy ermoza.
i se namoro de eya. gusto: gusto. Eg.:
gizár (v): guisar, cocinar. Eg.:El se lo giza, el se lo guzano: gusano. Eg.:
kome. habér: noticia, información. Eg.:Ke haber? - Todo
godro/a: gordo / a. Eg.: bueno.
godrura, gudrura: gordura. Eg.: hadrárse (v): forcejear. Eg.:Para byen no puede,
goler: oler. Eg.: para mal se hadra. (Neh.)
golor: olor. Eg.: hádras (f/pl): modales pretenciosas,
gómo (m): relleno. Eg.:Se inche de gomo de kezo, amaneramiento. Eg.:Kualo son estas hadras, ke
guevo i pan mojado. I todo esto al orno.... se kreye fulanika...
governo: gobierno. Eg.: hadrózo / hadróza (adj.): amanerado,

Pajina 17/76
Diksionario de Ladinokomunita

pretencioso. Eg.:No le plazyo akeya ijika porke era imprimeríya, emprimeríya (f): imprenta. Eg.:Si
muy hadroza. Selim save la imprimeriya, o komo se puede
haftoná (f): golpe, zurra. Eg.:Kuando avlo mentiras, enkomendar, ke mos eskriva.
el padre lo mato de haftona. imprimír, emprimír (v): imprimir. Eg.:No lo
hahám: rabino, experto. Eg.:Kada uno es haham en pudimos imprimir por los problemas del sistema
su ofisio. (Neh.) Oneline.
halís (adj.): puro, genuino. Eg.:Es halis miel de bizba. imprudensia: imprudencia. Eg.:
hamál, hammál (m): portador. Eg.:Yama un hamal, inchir: llenar, rellenar. Eg.:
ke te yeve la validja fin al vapor. indechizo / a: vago / a. Eg.:
hamburger: hamburguesa. Eg.: indemas: además, por ende. Eg.:
haminádo (guevo) (adj.): (huevo) duro. Eg.:Un indiána (f): pavo. Eg.:Mizmo en Rodes diziyamos
dezayuno grande, kon boyos, burekas, guevos "indiana" por el inglez (turkey).
haminados, fritadas i frutas. indiáno (m): pavo. Eg.:En New York--diziyamos
handrájo (m): andrajo. Eg.:La ijika jdugava kon una "indiano" para "turkey" tambien, komo en la kaza
kukla de handrajo. de Matilda...
haragán, haragana / paresozo, paresoza (m/f / adj): indisio: pista. Eg.:
perezoso, holgazán. Eg.:En mi chikes, ero un poko industrial: industrial. Eg.:
haragana. infasio: tedio. Eg.:
haryénto (adj.): gusanado, putrefacto. Eg.: inferno: infierno. Eg.:?
hatir: favor. Eg.: influensa: influencia. Eg.:
havér (haverím): socio (socios). Eg.:El ganar i el informar: dar una noticia. Eg.:
pedrer son haverim. informasion: información. Eg.:
hazán: rabino oficiante. Eg.:Mas vale el hazan ke infrastruktura: infraestructura. Eg.:
todo el kal. (Neh.) inisial - a: inicial - a. Eg.:
hazino / a: enfermo / a. Eg.:El konosiya todos los inisiar: iniciar. Eg.:
hazinos i dava konsejos. inkieto / a: inquieto / a. Eg.:
hazinura: enfermedad. Eg.: inkizision: inquisición. Eg.:Los ke fuiyan de la
hohómbro (m): cohombre. Eg.: Inkizision se aresentaron en munchas partes del
i (konj.): y. Eg.:1) El Sultan i El Haham 2) Marido i mundo.
mujer" inklinár (v): inclinar. Eg.:
idea: idea. Eg.: inkluir: incluir. Eg.:
idióma (m): idioma. Eg.: inkluzo: incluso, incluido. Eg.:
igo: higo. Eg.: inkonvenivle: inconveniente. Eg.:
igual: igual. Eg.: inosente: inocente. Eg.:
ija: hija. Eg.: inseguridad: inseguridad. Eg.:
ijo / ija (m/f): hijo / hija. Eg.:son ijos de dos ermanos insidente: incidente. Eg.:
íjos (m/pl): hijos. Eg.:Todos somos ijos de las institúto: instituto. Eg.:En el "Instituto Cervantes"
Mitzvot. de Estanbol, ay kursos para los sefaradim.
iluzion: ilusión. Eg.: instrumento de lokomosion: vehículo. Eg.:
imaje: imagen. Eg.: intelijente: inteligente. Eg.:
imajinar: imaginar. Eg.: intensifikar: intensificar. Eg.:
imediatamente: inmediatamente. Eg.: intestino: intestino. Eg.:
imenso / a: inmenso / a. Eg.: intimidad: intimidad. Eg.:
imitar: imitar. Eg.: introduksion: introducción. Eg.:
impasiente: impaciente. Eg.: introduzir: introducir. Eg.:
impedimiento: impedimiento. Eg.: intrumiento de kaza: electrodoméstico. Eg.:
impedir: impedir. Eg.: investigador: investigador. Eg.:Yo so
imperador: emperador. Eg.: investigador de Ladino.
imperio: imperio. Eg.: investigasion: investigación. Eg.:
importár (v): importar. Eg.:Mi papa importava investir: invertir. Eg.:
esensyas para azer kolonya. invitado / a: invitado / a. Eg.:

Pajina 18/76
Diksionario de Ladinokomunita

invitar: invitar, convidar. Eg.: kalmo / a: tranquilo. Eg.:


invitasion: invitación. Eg.: kalmo, arrepozado: quieto. Eg.:
inyervozo / a: nervioso / a. Eg.: kalor: calor. Eg.:
inyéto / inyéta (f/m): nieto / a. Eg.:La dieron a los kalsado, sapato: zapato. Eg.:
inyetos ke la guadren en kashon. kam. de echar, dormitorio: dormitorio. Eg.:
inyeve: nieve. Eg.: káma: cama. Eg.:La kama es una buena koza, si
ir: ir, marchar. Eg.: no se durme se arrepoza. (Neh.)
ir a komprar/emplear: ir de compras. Eg.: káma: cama. Eg.:La kama es una buena koza, si
ir de mal en peor: ir de mal en peor. Eg.: no se durme se arrepoza. (Neh.)
íra, bírra (f): cólera, furor. Eg.:No eskrivas una karta kamara: cabina. Eg.:
en un momento de ira. kamareta: habitación. Eg.:
irse: andar. Eg.: kamareta de estudio: gabinete. Eg.:
ishalla: Ojalá. Eg.: kaminar: caminar. Eg.:
italiano / italiana (adj.): italiano / italiana. Eg.:El kamíno: camino. Eg.:Ke tengan todos kaminos
italiana tambien es una lingua latina. de leche i miel i al vermos.
ivrít: hebreo. Eg.:Avlo en ivrit sovre la lingua i los kamino prinsipal: carretera, calzada. Eg.:
uzos. kamiza: camisa. Eg.:
ízla, ísla (f): isla. Eg.:Lo tuve un mez en mi kaza en la kamizíya (f): hucha. Eg.:
izla de Burgaz. kampána (f): campana. Eg.:A las ocho de la
japonezo / a: japonés - a. Eg.: demanyana, la kampana de la eglisya sona.
jenerál, djenerál (adj.): general. Eg.:Va dar una vista kampo, terreno: campo. Eg.:
jeneral de la aktividad de Ladinokomunita. kanon: cañón. Eg.:
jenerálmente (adv.): en general. Eg.:Bivimos ayi una kansado/a: cansado / a. Eg.:
vida jeneralmente trankila. kanserya: cansancio. Eg.:
jenerasion: generación. Eg.:Se prestan kansérya (f): cansancio. Eg.:Estó muerta de
maraviyozamente a edukar a las muevas jenerasiones. kanserya.
Jenero: Enero. Eg.: kantador / dera: cantor - a. Eg.:
jenerozo/a: generoso / a. Eg.: kantar: cantar. Eg.:
jeraniom: geranio. Eg.: kantaro: botijo. Eg.:
júnio: junio. Eg.:Van a tener (EL DIA DE DJOHA) el kánte: cante. Eg.:Sintimos muchos kantes en
20 de Junio. djudeo-espanyol.
jurnal: periódico. Eg.: kantíka, kantíga (f): canción. Eg.:Una de las
kácha (f): portado (de periódico), tapa (de libro). kantikas ke kanto es una ke tengo sintido en Izmir.
Eg.:La kacha del livro es un blu vibrante. kánto: canto. Eg.:Estas palavras me sonan komo
kacharóla (f): cazuela. Eg.:El dip de la kacharola ke un kanto.
este limpia. kanton: rincón. Eg.:
kada: cada. Eg.: kanyamázo (m): trapo. Eg.:Las metiya en un
káji, káje, kuáje (adv.): casi. Eg.:Mora kaji enfrente kanyamazo limpio.
de mi. kapachedad: capacidad. Eg.:
kal: sinagoga. Eg.:Istanbullis: Vos keriya demandar si kapachi: capaz. Eg.:
"el Kal de los Frankos" egziste oy. kapachitad: capacitad. Eg.:
kal (biva), (amatada): cal (viva), (apagada). kapo: jefe, cabecilla. Eg.:
Eg.:Enkalaron la kaza kon kal blanka. kára: mejilla. Eg.:En kada kara tiene una kondja.
kalavasudo, kalvo: calvo. Eg.: (Neh.)
kaldo: caldo. Eg.: kára: cara, rostro, semblante, faz. Eg.:El mal i el
kále: se debe. Eg.:Esto kale meterlo en un teatro bien en la kara se ven. (Neh.) Kara de riza. Kosta
Sefaradi. los ojos de la kara.
kaleja: calleja. Eg.: karakter: carácter. Eg.:
kalem: lápiz. Eg.: karar: cuantitad; decision. Eg.:Miro de eskrivir el
kalifikar: calificar. Eg.: karar ke puedo. Kere dizir ke si uno dio karar
kalkolo: cálculo. Eg.: a una koza o si uno pensa una koza, no troka de

Pajina 19/76
Diksionario de Ladinokomunita

opinion. kazalino/a: campesino / a, pueblerino / a. Eg.:


kardiako/a: cardiaco / a. Eg.: kazar: casar. Eg.:
karesar: acariciar. Eg.: ke: que, qué. Eg.:Ke bueno ke avlo!
kargar: cargar. Eg.: ke tiene: cuyo / a. Eg.:
karinyo: cariño. Eg.: ke, kuálo: qué. Eg.:Ke ke te diga?
karne: carne. Eg.: kedar: quedar, permanecer. Eg.:
karnéro (m): carnero. Eg.:De un karnero no se kita kedarse: quedarse. Eg.:
dos kueros. (Neh.) keilá, kehilá, kal: sinagoga. Eg.:Dezazer una
karo/a: caro / a. Eg.: keila para tomar un klavo. (Neh.)
karosa: carroza. Eg.: kemado / a: quemado / a. Eg.:
karpuz: sandia. Eg.: kemar: quemar. Eg.:
karrúcha (f): carrete; polea; garrucha. Eg.:Travavan kemarse del sol: broncearse. Eg.:
la barka kon una kuedra en una karrucha. ken: quién. Eg.:
karta: carta, tarjeta. Eg.:Yo meldi tu karta kon ken save: quién sabe. Eg.:
muncho intereso. kerer: querer. Eg.:
karúcha (f): rueda. Eg.:El otomobil tiene kuatro kerer bien: amar. Eg.:
karuchas. kerido/a: querido / a. Eg.:
karvon: carbón. Eg.: keshada: barbilla, mentón (m). Eg.:
kasap, karnesero: carnicero. Eg.: kesharse: quejarse. Eg.:
kasar: cazar. Eg.: kestión, kestyón (f): cuestión, pregunta. Eg.:No
kasha: caja. Eg.: agas kestyon de esto, ke no tiene emportansa.
kashón (m): cajón. Eg.:Ande esta la yave ke estava kestionário (m): cuestionario. Eg.:Inchi un
en el kashon? kestionario sovre el djudeo-espanyol.
kastanyetas: castañuelas. Eg.: kézo (m): queso. Eg.:Izimos borekas de kezo i
kasteyáno, kastilyáno: Castellano. Eg.:El Kasteyano patata.
es madre de la lingua muestra. kilo: kilo. Eg.:
katván (m): escriba. Eg.:El katvan empeso a eskrivir kilometro: kilómetro. Eg.:
un amuleto en la forma de una Menora. kimika: química. Eg.:
kavakadura: azada. Eg.: kimiko/a: químico / a. Eg.:
kavayo: caballo. Eg.: kinezo/a: chino / a. Eg.:
kavé, kafé: café. Eg.:Veniya a vijitarmos kada tadre a Kipur: Kipur, Día de Ayuno. Eg.:Todos ke
tomar el kafe kon la mama. tengash un Kipur livyano i PAS EN EL MUNDO
kaver: caber. Eg.: kirá (f): alquiler. Eg.:Puede ofrirme de pagar
kavesa: cabeza. Eg.: parte de la kira de kaza.
kavéyo (m): cabello. Eg.:Me se alevantaron los kitar: quitar. Eg.:
kaveyos de la kavesa. kitar, echar: sacar. Eg.:
kávo (m): cabo. Eg.:"Sofo letav" kere dizir "kavo kito: divorciado. Eg.:Se kazo por la sigundo vez
bueno ke tengamos"!!!. Me vo kon ti al kavo del mundo. kon un ombre kito tambien.
kavza: causa. Eg.:Ay muncho tiempo ke no vos klaro / a: claro / a. Eg.:
eskrivo por kavza de mi grande okupasyon. Kita la klasa: clase. Eg.:
kavza, kita el pekado. klasiko/a: clásico / a. Eg.:
kavzar: causar. Eg.: kliente: cliente. Eg.:
kavzo: caso. Eg.: kóche (m), arabá (f): coche. Eg.:Mos yevo al
kayarse: callarse. Eg.: Bosfor kon su araba.
kaye: calle. Eg.: kodrero: cordero. Eg.:
kayente: caliente. Eg.: koensidar: coincidir. Eg.:
kayentura: fiebre. Eg.: kofté, kyofté (f): albóndiga. Eg.:Unos kuantos
kayer: caer. Eg.: diyas antes, di la recheta de "koftes de prasa".
kayo: callo. Eg.:Ya me se izo kayo. kol: col, repollo. Eg.:Entre kol i kol lechuga.
kaza: casa. Eg.: kóla: cola. Eg.:Lo ke le dishe, lo tomo por la kola.
kazal: pueblo. Eg.: koláy (adj.): fácil. Eg.:Kolay i livyano ke te se

Pajina 20/76
Diksionario de Ladinokomunita

aga. kon ti: contigo. Eg.:


kolego / a: colega. Eg.: kondanasion: condenación. Eg.:
kolej, lise: colegio. Eg.: kondision: condición. Eg.:
kolektividad: colectividad. Eg.: kondukta: conducta. Eg.:
kolona: columna. Eg.: konduktor - a: conductor - a. Eg.:
koloniya: colonia. Eg.: konduzir: conducir. Eg.:
kolonya: colonia. Eg.: Konferénsia, konferensya (f): conferencia.
kolor (la): color (el). Eg.: Eg.:Mis konferensias son siempre en ladino.
kolorá (f): cólera. Eg.:Se inyervo muncho i se metyo konfiar: confiar. Eg.:
en kolora. konfidensia: confidencia. Eg.:
kolorádo (adj): rojo. Eg.: konfiensa: confianza. Eg.:
komandante: comandante. Eg.: konfirmar: corroborar. Eg.:
kombinasion: combinación. Eg.: konfonder: confundir. Eg.:
kombinezon, jupon: enaguas. Eg.: konfuzo / a: confuso / a. Eg.:
komedia: comedia. Eg.:Me pushó a eskrivir en kongreso: congreso. Eg.:
djudeo-espanyol mi komedia muzikal. konjeladór (m): congelador. Eg.:Mi ija tiene su
komentário: comentario. Eg.:Meldimos kon muncha konjelador en el garaj.
atension e interes los komentarios echos por muestros konkluzion: conclusión. Eg.:
amigos. konkuistar: conquistar. Eg.:
komer por midi: almorzar. Eg.: konoser: conocer. Eg.:
komer yerva: pacer, pastar. Eg.: konosido/a: conocido / a. Eg.:
komér, kumér (v): comer. Eg.:Me dava a komer konsedér (v): conceder. Eg.:Devesh de
lentejas kon kuchara en la boka. konseder ke si en un pais ay munchas linguas, en
komersante: comerciante. Eg.: akel pais...
komída, kumída (f): comida. Eg.:Zevulun disho: "La konséja, kuénto: conseja, cuento. Eg.:Ke
mijor komida es avaz sekas kon arroz." ermozos son los kuentos de la tiya de Sulucha!
komo: como. Eg.: konsejar: aconsejar. Eg.:
komo de betahayim: sepulcral. Eg.: konsejo: consejo. Eg.:Es kon orgolyo ke
kompajinasyón (f): compaginación, maquetación. resivimos sus mesajes i konsejos.
Eg.:Eskapimos la kompajinasyon del suplemento de la konsekuensa: consecuencia. Eg.:
gazeta. konsensia, konsensya: conciencia. Eg.:
kompanyero / a: compañero / a. Eg.: konsentir: consentir. Eg.:
kompetitivo / a: competitivo / a. Eg.: konserto: concierto. Eg.:
komple, kostum: traje. Eg.: konservar: conservar. Eg.:
kompletamente: completamente. Eg.: konsiderar: considerar. Eg.:
komplido: cumplido. Eg.: konsiderarse: considerarse. Eg.:
komplimento, komplimieento: cumplimiento. Eg.: konsolár (v): consolar. Eg.:La madre konsola su
komplir: cumplir. Eg.: ijo, alimpiando sus ojos.
komposto: almíbar. Eg.: konsolasión (f): consuelo. Eg.:Vinieron muchos
kompuesto: compuesto. Eg.: a darmos konsolasion.
komputadóra, kompúter: ordenador. Eg.:Munchos konsolato: consulado. Eg.:
amigos i konosidos no tienen komputadoras. konsonante: consonante. Eg.:
komun: común. Eg.:Sus lingua komun era el konstante: constante. Eg.:
Fransez. Es una persona muy komun. konsternasion: consternación. Eg.:
komunidád, komunitá: comunidad. Eg.:La konstruir: construir. Eg.:
komunidad de 900 Judios de Salonika supo organizar konsul: cónsul. Eg.:
un kongreso. kontakto: tacto. Eg.:
komunikar: comunicar. Eg.: kontar: contar. Eg.:
kon: con. Eg.: konteksto: contexto. Eg.:
kon mi: conmigo. Eg.: kontemplar: contemplar. Eg.:
kon si mizmo: consigo mismo. Eg.: kontener: contener. Eg.:

Pajina 21/76
Diksionario de Ladinokomunita

kontenerse: contenerse. Eg.: kozer: cocinar. Eg.:


kontentar: contentar. Eg.: kozína, kuzína, mutpák: cocina. Eg.:Avriya el
kontentarse: arreglarse. Eg.: armario de la kuzina de mi nona.
kontente: contento / a. Eg.: kravata: corbata. Eg.:
kontinuado: continuado. Eg.: krear: crear. Eg.:
kontinuál (adj.): continuo. Eg.:Ay un bruido kontinual. kreatura: niño, criatura. Eg.:
kontinuar: continuar, proseguir. Eg.: krem karamel: flan. Eg.:
kontinuidad: continuidad. Eg.: kreser: crecer. Eg.:
kontinúo (adj.): continuo. Eg.: kreyer: creer. Eg.:
kontra: contra. Eg.: kriansa: criatura. Eg.:
kontrario: contrario / a. Eg.: kriatura: criatura. Eg.:
kontribusyon: contribución. Eg.: krimen: crimen. Eg.:
kontrolar: controlar. Eg.: krio / a: crío / a. Eg.:
kontuar: puesto. Eg.: kristiáno, kristiána: cristiano, cristiana.
konveniente: oportuno / a. Eg.: Eg.:...djudias fueron salvadas por amigos
konvenser: convencer. Eg.: kristianos.
kopéta, kofté (f): albóndiga. Eg.:Kuando era chiko, kriter: criterio. Eg.:
mi ermano me ambezo estos versos: "Yo so una kopeta kriza: crisis. Eg.:
Kon sal i pimienta, Me dan un bezo Me kitan la savor." krúdo / krúda (adj.): crudo / cruda. Eg.:Estos
kopia, kopya: copia. Eg.: biervos krudos me shokan.
koraje: coraje. Eg.: kruzada: cruzada. Eg.:
korajozo: valiente. Eg.: kuadro: cuadro. Eg.:
korason: corazón. Eg.: kuadro: marco. Eg.:
kórcho (m): corcho. Eg.:Kita el korcho de la ridoma kuafor, berber: peluquería. Eg.:
de vino. kuál, kuála: cual. Eg.:Kual es tu ijo?
korektamente: correctamente. Eg.: kualidad: cualidad. Eg.:
koridor: pasillo. Eg.: kualkiér, kualkyér (adj/pron.): cualquier /
korijar: corregir. Eg.: cualqiera. Eg.:Se puede meldar en kualkier livro
koro: coro. Eg.: de linguistika.
korrer: correr. Eg.: kuálo: qué. Eg.:Kualo te plaze?
korrida: corrida. Eg.: kuando: cuando. Eg.:
korriente: corriente. Eg.: kuánto: cuanto. Eg.:Kuanto me das por ir i venir?
korso: curso. Eg.: kuántos, kuántas: cuantos, cuantas. Eg.:Muera
kortar: cortar. Eg.: Shimshon kon kuantos son.
Korte: Corte. Eg.: kuárto (m): cuarto. Eg.:Komimos kada uno el
kortijo: corral, patio. Eg.: kuarto del melon.
kortina: cortina. Eg.: kuatrén, kuartén (adj.): cuarto. Eg.:Su kuatren
kórva, kúrva (f): curva, través. Eg.:Ay munchas ijo estudió mas muncho.
kurvas en este kamino. kuatro: cuatro. Eg.:
koshkiyas: cosquillas. Eg.: kuchara: cuchara. Eg.:
kosho/a: cojo / a. Eg.: kuchiyo: cuchillo. Eg.:
kósta (f): costa. Eg.: kuchundúrya (f): coliflor. Eg.:
kostar: costar. Eg.: kuchundúrya (f): remolacha. Eg.:
kóste (m): coste. Eg.:Oy estan vendiendo al koste. kudiado, atension: cuidado. Eg.:
kostúmbre: costumbre. Eg.:Muestra erensia kultural, kudiar: cuidar. Eg.:
ke es la lingua, kultura, uzos i kostumbres... kuedra: cuerda. Eg.:
kotidiano / a: cotidiano / a. Eg.: kuénto: cuenta. Eg.:Kuento arreglado es medio
kovdo: codo. Eg.: pagado. (Neh.)
koyadúra (f): anchoa salada. Eg.:La koyadura era un kukla: muñeca. Eg.:
poko mas grande de la sardela i de karne muy blanda. kukuvaya: lechuza. Eg.:
koza: cosa. Eg.: kulá, kulé: torre. Eg.:Teniya 4-5 anyos i biviya

Pajina 22/76
Diksionario de Ladinokomunita

serka de la Kula de Galata. lavoro: labor. Eg.:


kulevra: serpiente. Eg.: lavóro: trabajo. Eg.:Es un lavoro echo kon
kúlo (m): culo. Eg.:Lavorar por un kulo de pipino. intelijensia i amor.
kulpa: culpa. Eg.: le: le. Eg.:Le gustava kontar anekdotas tipikas
kultivado/a: cultivado / a. Eg.: sefardis.
kultura: cultura. Eg.: leche: leche. Eg.:
kulturál: cultural. Eg.:Konservaron aspektos lektor: lector. Eg.:El kontenido de esta gazeta no
kulturales del Djudaismo. atirava los lektores.
kulupíya, koliflór (f): coliflor. Eg.: lentamente: lentamente. Eg.:
kumplir: cumplir. Eg.: leshano / a: lejano / a. Eg.:
kuna: columpio, cuna. Eg.: léshos (adv.): lejos. Eg.:De leshos oyi una boz.
kunarse: columpiarse. Eg.: letra: carta, letra. Eg.:
kunduradji, kunduryéro (m): zapatero. Eg.:Monsieur ley (f): ley. Eg.:La ley es para todos.
Galanti era chapinero (kunduradji) ma no ganava libertad: libertad. Eg.:
bastante. El kunduryero tiene la sapateta rota. libre, libero: libre. Eg.:
kundúrya (f): zapato. Eg.:No tiene kunduryas al pye. lígado, fégado (m): hígado. Eg.:Se le kemo el
kupa: vaso. Eg.: ligado, de tanto bever alkol.
kura: medicamento. Eg.: limito: limite. Eg.:
kurdeár (v): regular (reloj etc.). Eg.:Teniyamos oras limon: limón. Eg.:"Pishkado i limon i agua de
ke se deviyan kurdear una vez al diya. mar, i tu ke no tengas dingun mal"!
kuréar (v): regular; engañar. Eg.:Era un poko simple i limpiéza, limpyéza (f): limpieza. Eg.:La limpyeza
los amigos lo kureavan. es medya rikeza.
kuriozamente: curiosamente. Eg.: límpio, límpyo, límpia (adj.): limpio, limpia.
kuriozita: curiosidad. Eg.: Eg.:La kaza estava limpia.
kuriozo / a: curioso / a. Eg.: lindo/a: lindo / a. Eg.:
kúrso: curso. Eg.:Gloria Ascher la va emplear en su lingua maternal: lengua materna. Eg.:
kurso de kultura sefaradi. língua, léngua (f): lengua, lenguaje. Eg.:Ken
kurto / a, bashitiko / a: corto / a, bajo / a. Eg.: lingua tiene, a Roma va.
kusúr (m): resto. Eg.:No deshes kusures en el chini. linguístika (f): lingüística. Eg.:La linguistika
kuvrir, kuvijar: cubrir. Eg.: estudia komo se avla "de facto".
kuzir: coser. Eg.: lira: dinero turco. Eg.:La moneda de la Turkiya es
la: la. Eg.:Mirala. la LIRA.
laboriozo / a: trabajador. Eg.: lisensia: licencia. Eg.:
lado: lado. Eg.: lísta: lista. Eg.:Los miembros de esta lista ya
ladrón / ladróna (m/f): ladrón / ladrona. Eg.:No kero estan viendo komo lo eskrivimos.
ke se los roven los ladrones. lisyón (f): lección. Eg.:Ke te sierva de lisyon.
lampas de trafik: semáforo. Eg.: literatúra: literatura. Eg.:Diriji un kurso de lingua i
lándra, lándre (f): peste. Eg.:LA ESTREYA KE LE literatura djudeo-espanyola.
KAYGA, LANDRE KE LE DE! liviano: leve. Eg.:
lansar: lanzar. Eg.: lívro (m): libro. Eg.:No desha el livro de la mano.
lansarse, echarse: lanzarse. Eg.: lo: lo. Eg.:Lo ke va ser para uno, ke sea para
largo/a: largo / a. Eg.: todos.
lashón: lenguaje, lengua. Eg.:Dizir las kozas en lódo: lodo. Eg.:No es un ombre - es lodo kon
lashon i ladino. (Neh.) kanyo.
latin: latín. Eg.:Ay djente ke konfonden Ladino kon lojika: lógica. Eg.:
Latin. lóko / lóka (adj.): loco / loca. Eg.:Mas save un
latin, latino: latín. Eg.:Ay djente ke konfonden Ladino loko en su kaza, ke un savyo en kaza de otro.
kon Latin. lokúra (f): locura. Eg.:Todos tenemos muestras
lavar: lavar. Eg.: pasiones i lokuras.
lavarse: lavarse. Eg.: lovo: lobo. Eg.:
lavorar: trabajar. Eg.: luchár (v): luchar. Eg.:Estamos luchando por el

Pajina 23/76
Diksionario de Ladinokomunita

futuro. málo, mála: malo, mala. Eg.:Mas vale un malo


luénga, aluénga (f): luenga. Eg.:Le plaze una konosido ke un bueno para konoser. (Neh.)
komidika de luenga buyida kon un poko de vinagre. malorozamente: desgraciadamente. Eg.:
lugar: lugar. Eg.: mama: mamá. Eg.:
lukso: lujo. Eg.: manadéro (m): origen, fuente, raíz (de algo). Eg.:
luksyozo/a: lujoso / a. Eg.: manár (v): manar. Eg.:De esta tyerra manan
lúmbre (f): lumbre. Eg.:Abasha la komida de la leche i myel.
lumbre. mancha: mácula. Eg.:
lúna: luna. Eg.:Esta briyando komo la luna en kinze. mandár: mandar. Eg.:Pasensia ke te mande el
lúnes: lunes. Eg.:Kada lunes moz ivamoz al BAZAR. Dio. (Neh.)
lungo: largo. Eg.: manera: manera. Eg.:
lusido / a: lúcido / a. Eg.: manga: manga. Eg.:
luvia: lluvia. Eg.: manifestar: manifestar. Eg.:
luz: luz. Eg.: mankar, faltar: faltar. Eg.:
luzio / a: bonito / a. Eg.: mánko, mánka: menos. Eg.:A lo manko va ver a
ma: mas. Eg.: tu madre una vez a la semana.
ma: pero, mas. Eg.:Yo el dezeo ya lo tengo, ma no mano: mano. Eg.:
tengo ayinda la kapachita teknika. mansana: manzana. Eg.:
ma, áma (konj.): pero. Eg.:Yo el dezeo ya lo tengo, mansevéz (f): juventud. Eg.:La mansevez es una
ma no tengo ayinda la kapachita teknika. vez.
maále (f): barrio. Eg.:Biviyan en la maale de Balat en mansévo / manseva (m/f): joven, muchacho / a,
Estanbol. chico / a. Eg.:Lo yoramos ke se murio mansevo.
mabúl (m): diluvio, gran cantidad. Eg.:Kosta un mansheta: puñetes. Eg.:
mabul de paras. mantel: mantel. Eg.:
madám (f): doña, señora. Eg.:Hanumika, vate ande mantener: mantener. Eg.:
Madam Viktorya, dile ke te de un poko de "oturburda" manya: maña. Eg.:
mádre: madre. Eg.:Mi madre i mi padre nasieron en manyana: mañana. Eg.:De la manyana se ve el
Izmir. buen diya.
madrugada: madrugada. Eg.: manyifiko/a: magnifico / a. Eg.:
maestro/a: maestro / a. Eg.: manzíya: desgracia, desgaste. Eg.:La para ke no
magazén (m): almacén. Eg.:Los Djidios teniyan vayga en manziya. Mozotros dizimos: Pekado i
Magazenes de Manifatura [vender ropas]. manziya.
Magen David: Estrella de David (Escudo de David). mar (la): mar. Eg.:
Eg.:El Eskudo de David (Magen David) es el simbolo maraviyárse (v): maravillarse. Eg.:No te
del puevlo djudio. Eskudo de David: Una forma de dos maraviyes...
triangulos ekuilateros pozados uno ensima del otro en maraviyózo, maraviyóza (adj.): maravilloso,
arreves, formando una estreya de 6 puntas. maravillosa. Eg.:Te felisito por el lavoro
maho / a: majo / a. Eg.: maraviyozo ke estas aziendo.
majiskula: mayúscula. Eg.: mareo, shasheo: vértigo. Eg.:
majorita: mayoría. Eg.: marído: marido. Eg.:Marido selozo no tiene
makarón rayádo (m): macarrones al horno. Eg.: repozo. (Neh.)
makina: máquina. Eg.: marka: marca. Eg.:
makiyarse: maquillarse. Eg.: márso (m): marzo. Eg.:Noche de alhad, el 18 de
maksimo: máximo. Eg.: Marso) tuvimos aki en Dallas un konserto.
mal: mal. Eg.: mártes (m): martes. Eg.:Va estar avierto Martes,
maldicho / a: maldito / a. Eg.: Viernes i Alhad.
malgrádo: aunque. Eg.:Se metio en kamino malgrado marunchínos (m): macarrón de almendras. Eg.:
el negro tiempo. mas: más. Eg.:Mas tiene, mas kere.
malláh (m): angel. Eg.:KUATRO MALLAHIM KE mása: masa. Eg.:Para azer boyikos, kale finyir
MOS AKOMPANYEN. muncho la masa.
malo / a: malo / a. Eg.: masá, matsa (f), matzot (m): pan ázimo. Eg.:Ni

Pajina 24/76
Diksionario de Ladinokomunita

Pesah sin matsa, ni ija sin kazar. mereser: merecer. Eg.:


mashkar: mascar. Eg.: merikiarse: preocuparse. Eg.:
matar: matar. Eg.: merkar: comprar. Eg.:
material: material. Eg.: merseriya: mercería. Eg.:
maydanoz: perejil. Eg.: mersí: gracias. Eg.:Mersi muncho por tus
máyo: mayo. Eg.:Esto sera el Alhad 5 de Mayo a las esfuersos.
3. mesaje: mensaje. Eg.:
mayor: mayor. Eg.: mesklár (v): mezclar. Eg.:Los djudyos mesklan
maz: más. Eg.: biervos ebreos kuando avlan de la ley.
mazál, (m): suerte, destino. Eg.:Kismet es byervo mesurar: medir. Eg.:
turko ke kere dizir mazal, o suerte. meter al mundo: dar a luz. Eg.:
mazalózo / mazalóza (adj.): afortunado / afortunada. meter en lugar de: reemplazar. Eg.:
Eg.:Sos muy mazaloza de tener esta vida ke tyenes. meter en movimiento: mover. Eg.:
me: me. Eg.:Me miró. meter, pozar: poner. Eg.:
meará (f): cueva, caverna. Eg.: metro: metro. Eg.:
medalya: medalla. Eg.: mez: mes. Eg.:
média: media. Eg.:Es sekreto ke ya lo save la media meza: mesa. Eg.:
sivdad. mi: mi, mí. Eg.:El era mi ermano adoptado.
medianoche: medianoche. Eg.: miél, myél (f): miel. Eg.:Se aze kon mues mulida
medikería (f): medicina. Eg.:Al anyo ke viene, i miel kon klavo de komer.
keremos dedikar uno de los maratones a la medikeria miembro: miembro. Eg.:
(milizinas, doktores, ospitales ets.) en las komunidades miéntres, myéntres (prep.): mientras.
de los ladinoavlantes. Eg.:Myentres ke tu durmiyas, yo lavorava.
mediko, doktor: médico. Eg.: mijor: mejor. Eg.:
medio: medio. Eg.: mijorádo (adj.): mejorado. Eg.:Kada anyo
mediodia, midi: mediodía. Eg.: mijorado.
meditar: meditar. Eg.: mil: mil. Eg.:
medra: mierda. Eg.: milizina: medicina, remedio. Eg.:
mehorám (m): excomulgado; canalla. Eg.:Agora lo milyon: millón. Eg.:
kastigare a este mehoram. mína (f): empanada. Eg.:Mos dio una recheta de
meldadura: lectura. Eg.: mina de espinaka.
meldar: leer. Eg.: minimum: mínimo. Eg.:
memoravle: memorable. Eg.: minístro: ministro. Eg.:Me demando sovre el
memoria, tino: memoria. Eg.: ministro de la edukasion.
mendrúgo, mindrúgo (m): mendrugo. Eg.:Aki minor: menor. Eg.:
m'enkasho, mindrugos mashko. minúto: minuto. Eg.:Se desha 10 minutos en el
menear: menear. Eg.: orno.
menestér: menester, necesidad. Eg.:Pero a vezes minúto: minuto. Eg.:Se desha 10 minutos en el
tengo menester de un diksionario. orno.
menk (m): piedra de toque. Eg.:Shelomo dyo el menk mío, míyo, mía, míya: mio, mia. Eg.:Lo miyo
en pokas palavras kual es el rolo tan importante de la miyo, i lo tuyo miyo.
madre. mirada: mirada. Eg.:
ménos (adv.): menos. Eg.:Ya save el Inglez, mas o mirakolo, milagro: milagro. Eg.:
menos. mirar: mirar. Eg.:
ménos, mánko (adv.): menos. Eg.:Vino a las tres mishpahá (f): clan, familia. Eg.:Shalom a toda la
manko diez. mishpaha sefaradi i al mundo entero.
mentira, mintira: mentira. Eg.: mismo/a: mismo / a. Eg.:
mentiroso/a, mintirozo/a: mentiroso / a. Eg.: mitad: mitad. Eg.:
meoyo: cerebro. Eg.: miyope: miope. Eg.:
meoyo, razon: razón. Eg.: mizeria: miseria. Eg.:
merendar; piknikar: merendar. Eg.: mizmo: mismo. Eg.:

Pajina 25/76
Diksionario de Ladinokomunita

moble: mueble. Eg.: musafir: huésped, convidado. Eg.:


modérno, modérna: moderno, moderna. Eg.:No musandará, mansárda (f): mansarda, buharda.
toman parte en la vida moderna. Eg.:"Mansarda", es la kamareta ke esta debasho
modo: modo. Eg.: del techo.
mófo (m), mófa (f): moho. Eg.:Ya le kresyó mofa. músho (m): labio. Eg.:Koryó afuera en riendose
mofózo (adj.): mohoso. Eg.:El bodrum está mofozo. entre los mushos.
mogádos, masapan (m): mazapán. Eg.: mustacho: bigote. Eg.:
mojar: mojar. Eg.: musyu: don. Eg.:
molestar: molestar. Eg.: muy: muy. Eg.:
momento: momento. Eg.: muzéo, muséo: museo. Eg.:Komo dize H.-V.
moneda, para: dinero. Eg.: Sephiha, somos un muzeo bivo.
monosilabo: monosílabo. Eg.: muzika: música. Eg.:
montanya: montaña. Eg.: nada: nada. Eg.:
monton: montón. Eg.: nadar: nadar. Eg.:
moral: moral. Eg.: nariz: nariz. Eg.:
morár (v): morar, habitar. Eg.:Morar ande se arrapa nariz (de animal): hocico. Eg.:
el guerko: Leshos de todo. naser: nacer. Eg.:
moreno / a: moreno / a. Eg.: nasional: nacional. Eg.:
morfina: morfina. Eg.: nasyon: nación. Eg.:
moro / mora: moro / mora. Eg.:Djudios i Moros en la natura: naturaleza. Eg.:
literatura espanyola... naturalmente: por supuesto. Eg.:
mortája (f): mortaja. Eg.:Ma botones no ay en navaja: navaja. Eg.:
mortaja! nave, vapor: barco. Eg.:
mos (pron.): nos. Eg.:Mos disho... nazi: nazi. Eg.:Muestra famiya salvo de los nazis.
moshka: mosca. Eg.: negativo / a: negativo / a. Eg.:
moso / mosa: criada, mozo / moza. Eg.: negosio, echo: negocio. Eg.:
motel: fonda. Eg.: negregúra (f): maldad. Eg.:Para su negregura no
motor: motor. Eg.: ay par.
motosikleta: motocicleta. Eg.: négro / négra (adj.): malo / mala. Eg.:Ken negro
mozótros / mozótras: nosotros / nosotras. Eg.:Mis aze, negro topa.
ermanos partieron, mozotros kedimos aki. Se tomaron nesesario: necesario. Eg.:
kon mozotros (mos bushkaron pleto). nesesidad: necesidad. Eg.:
muchacho / a: muchacho / a. Eg.: nesesitar, tener menester: necesitar. Eg.:
muchiguár (v): incrementar, aumentar, multiplicar. nevlina: neblina. Eg.:
Eg.:Muchiguar rikezas es muchiguar ansyas. (Neh.) ni... ni...: tampoco, ni... ni.... Eg.:
muela: muela. Eg.: nido: nido. Eg.:
muerte: muerte, fallecimiento. Eg.: ningúno / ningúna (pron.): ninguno / ninguna.
muestro / muestra: nuestro / nuestra. Eg.: Eg.:
muevo/a: nuevo / a. Eg.: nivel: nivel. Eg.:
muéz (f): nuez. Eg.:Mesklar la matsa, la asukar i la no (adv.): no. Eg.:No save dizir no.
muez. no reushir el egzamen: suspender (el examen).
mujer: mujer. Eg.: Eg.:
muncho: mucho. Eg.: noche: noche. Eg.:
mundar: pelar. Eg.: Noel: Navidad. Eg.:
mundial: mundial. Eg.: nombre: nombre. Eg.:
mundo: mundo. Eg.: nono: abuelo. Eg.:La nona, el nono, mizmo la
mungrinéar (v): gimotear. Eg.: vizina de ariva ke ya saviya ke va vinir doktor,
Munisipalidad: Ayuntamiento. Eg.: vinian a kaza.
murir: morir, deceder, fallecer, expirar. Eg.: norte (m): norte. Eg.:Los "pasharos de inviero"
mursá (f): mohino, enfurruñado. Eg.:Uno ke tyene se van al Norte por la sezon.
kara de "mursa" i la djente no se azen amigos kon el . nostaljia: nostalgia. Eg.:

Pajina 26/76
Diksionario de Ladinokomunita

notar: apostillar. Eg.: operetta: zarzuela. Eg.:


notavlamente: notablemente. Eg.: opinion: opinión. Eg.:
novedades, avizos: informativo. Eg.: oportunidad: oportunidad. Eg.:
nóvio, nóvyo / nóvia, nóvya: novio, novia. Eg.:Lo ke oportuno: oportuno. Eg.:
el padre del novyo pago al padre de la novya... opozar: oponer. Eg.:
novle: noble. Eg.: oprimir: agobiar. Eg.:
nuáns, nuánsa (f): matiz. Eg.:La lingua muestra tiene óra (f): hora. Eg.:Muestros padres kontavan de
munchas enteresantes nuanses, ke vale la pena de oras negras (difisiles) ke pasaron.
estudiar. óra de bráso (f - m): reloj, muñequera. Eg.:Por
número (m): número. Eg.:El muevo numero de la su Bar-Mitzva, le regalaron una ora de braso.
revista AKI YERUSHALAYIM mos yego. orasion: plegaria. Eg.:
nunka: jamás. Eg.: orasionar: orar. Eg.:
nuvlozo: nublado. Eg.: orden: orden. Eg.:
o: o. Eg.:Me vienen mesajes en Inglez o en espanyol. ordenado/a: ordenado / a. Eg.:
objektivo / a: objetivo / a. Eg.: ordenar, meter orden: ordenar. Eg.:
objekto: objeto. Eg.: ordinario, bayagi: ordinario / a. Eg.:
observar: observar. Eg.: ordovres, apetites: tapas. Eg.:
obstakolo: obstáculo. Eg.: oreja: oreja. Eg.:
obtener: obtener, conseguir. Eg.: organizador: organizador. Eg.:
ochen: octavo / a. Eg.: organizasión (f): organización. Eg.:So muy
ofisial: oficial. Eg.: aktiva en muestra organizasion, Sephardi
ofisio: oficio. Eg.: Federation.
ofrir: ofrecer. Eg.: orgolyo: orgullo. Eg.:
ograsheár, ugrasheár (v): esforzarse. Eg.:Ugrashear orientar: orientar. Eg.:
kon la djente no es "kolay"( fasil). oriénte, oryénte (m): oriente. Eg.:Los sefardim
ogurar: augurar. Eg.: de oriente avlan djudeo-espanyol, ladino,
ója, foja (f): hoja. Eg.:Tiene muncha difikultad de djudezmo.
inchir la sola oja en Djudeo-Espanyol. Ya abolti la oja , oríjen, orijín (f): origen. Eg.:Esta es la orijin de la
unika solusion , i no guadri aborrision. Los sestos de teoriya.
ruda, kon las ojas i flores... orijinal: original. Eg.:Los orijinales estan en la
ójo (m): ojo. Eg.:El ojo ve, la alma dezea. biblioteka.
okazion: ocasión. Eg.: orivle: horrible. Eg.:
oksidente: occidente. Eg.: orno: horno. Eg.:
oktúbre, októbre (m): octubre. Eg.:Vo estar en New oro: oro. Eg.:
York en Oktubre para prezentar una charla i un ortografía, ortografíya (f): ortografía. Eg.:... kon
konsierto. la ortografia rekomendada por AKI
okupádo / okupáda (adj.): ocupado / ocupada. YERUSHALAYIM.
Eg.:No eskrivo..una razon es porke esto muy okupada. ospital, espital, eshpital, ispital: hospital. Eg.:
okupar: ocupar. Eg.: ospitalidad: hospitalidad. Eg.:
olokósto (m): holocausto. Eg.:Sovrebivieron el otél (m): hotel. Eg.:El abasho a un chiko otel.
Olokosto ma kedaron sin nada. otobus: autobús, autocar. Eg.:
olvidár, ulvidár (v): olvidar. Eg.:Komo olvidar las otománo (m+adj.): otomano. Eg.:El Ladino se
ermozas tadradas, las vijitas familiales. formo en el Imperio Otomano.
olvidárse, ulvidárse (v): olvidarse. Eg.:Ya me olvidi otomobíl (m), araba (f): carro, automóvil. Eg.:Mi
kualo era ke keriya dizir. papa mos yevava a pasear kon otomobil.
ombre: hombre. Eg.: otonyo: otoño. Eg.:
ombro: hombro. Eg.: otro/a: otro / a. Eg.:
omenaje: homenaje. Eg.: otros: demás. Eg.:
onor: honor. Eg.: ovedecer, obeisar: obedecer. Eg.:
onze: once. Eg.: ovedesyente, obeisente: obediente. Eg.:
operar: operar. Eg.: ovéja (f): oveja. Eg.:Teniyamos una oveja ke

Pajina 27/76
Diksionario de Ladinokomunita

parió tres kodrerikos. Eg.:Mis parientes en Estambol no komiyan arroz en


ovligar: obligar. Eg.: Pesah.
ovligasion: obligación. Eg.: parir: parir. Eg.:
ovra: obra. Eg.: parparear: lucir. Eg.:
oy: hoy. Eg.: parparo: párpado. Eg.:
oy demanyana: esta mañana. Eg.: partajar: compartir. Eg.:
oyído (m), oréja (f): oreja. Eg.:Por un oyido le entra, parte: parte. Eg.:
por el otro le sale. partida: parte, partida. Eg.:Las konsejas estan en
oyír, oír (v): escuchar. Eg.:El Dio ke te oyga! la partida de djudeo-espanyol de la Gazeta. E
ozar: osar. Eg.: bravo! Ya ganates la partida?" .
padre: padre. Eg.: partikolar: particular. Eg.:Esta baza de
pádres (m/pl): padres. Eg.:En tiempo de muestros informasion es un Archivo partikolar.
padres... partir: partir. Eg.:
pagar: pagar. Eg.: partisipante: participante. Eg.:Los partisipantes
país, paéz (m): país. Eg.:En el paéz ke irás, asegún veniyan para diskutir.
verás farás. partisipar: participar. Eg.:
pájina (f): página. Eg.:Ay tambyen pajinas en partizante: partidario / a. Eg.:
muestra lingua ke son de tresalir. parvenir: lograr. Eg.:
palavra: palabra. Eg.: pas: paz. Eg.:
paláza (f): pato. Eg.:"Duck - Canard" es PALAZA en pasa: pasa. Eg.:
Estanbol (Perahya). pasádo (m): pasado. Eg.:Para lo pasado no ay
pálma (f): palma. Eg.:Eskrito esta en la palma, lo ke remedio.
va yevar la alma. pasádo / pasáda (adj.): pasado / pasada.
pálmas (f/pl): aplauso. Eg.:Dar palmas. Eg.:Aguas pasadas no mueven molino. (Neh.)
pan: pan. Eg.: pasado amanyana: pasado mañana. Eg.:
pan espondjádo (m): bizcocho. Eg.: pasajero /a: pasajero / a. Eg.:
pandispánya (m): bizcocho. Eg.: pasaporto: pasaporte. Eg.:
pantófla, pantúfla (f): zapatilla. Eg.:Kon "la robe de pasar: pasar. Eg.:
chambre" ekose i las pantuflas en el pie... pasar al enemigo: pasarse. Eg.:
pányo (m): paño. Eg.:Arremenda tu panyo, lo pasar enfrente: cruzar. Eg.:
yevaras otro un anyo. (Neh.) pasear: pasear. Eg.:
papa: papá. Eg.: pasensia: paciencia. Eg.:
papel: papel. Eg.: pasharo: pájaro. Eg.:
papu, nono, granpapa: abuelo. Eg.: páso (m): paso. Eg.:Yo ize el primer paso.
par: par. Eg.:Me merki un par de kalsas. pasta, pastel: pastel. Eg.:
pará (f): dinero. Eg.:La pará va i viene. pastéles (m): empanadas. Eg.:
pára (prep.): para. Eg.:Este pan es para este kezo. pasto: sabor. Eg.:
para ke: para qué (intención). Eg.: patata: papa, patata. Eg.:
paralelo/a: paralelo / a. Eg.: patin: suelo. Eg.:
paralizado / a: paralítico / a. Eg.: páto (m): ganso, oca. Eg.:...gaynas, 1300 patos,
paras: dinero. Eg.: 50 pyernas de puerko, 17 kintales de karne, 700...
pardesu: abrigo. Eg.: "GATO" por "PATO".
pardon: perdón. Eg.:Demando una otra vez pardon a patóna (f): pato. Eg.:En Izmir "patona" es "duck"
todos. (Los diksionaryos no lo tienen!)
pared: pared. Eg.: patrania: algarabía. Eg.:
pareser: parecer. Eg.: patrimonyo: patrimonio. Eg.:
pareserse: parecerse. Eg.: patrón (m): patrón. Eg.:A la gayinika del patron
paresozo/a, haragan: perezoso / a. Eg.: no se dize kish.
pareza, haraganud: pereza. Eg.: patron, proprietario: dueño / a. Eg.:
parfum: aroma. Eg.: paviyon: pabellón. Eg.:
pariéntes, paryentes (m/pl): parientes, padres. payis: país. Eg.:

Pajina 28/76
Diksionario de Ladinokomunita

páyla (f): paila. Eg.:Si, Rosina, payla es un legen piadád, piedád (f): piedad. Eg.:El Dio ke mos
grande. mire kon ojo de piadad.
paylacho: payaso. Eg.: pie: pié. Eg.:
paz (f): paz. Eg.:Ke el Dio de paz en los reynados. piedrer: perder. Eg.:
pazí (m): acelga. Eg.:Kalavasa, pishkado, agranada, pierna: muslo. Eg.:
pazi, etc. piesa de teatro: pieza dramática. Eg.:
pecho: pecho. Eg.: pikante: picante. Eg.:
pedaso: pedazo, trozo. Eg.: pimiénta (f): pimienta. Eg.:
pedrer el ekilibro: titubear. Eg.: pimientón (m): pimientón verde. Eg.:
pedrer, piedrer: perder. Eg.: pina: piedra. Eg.:
pekado: lástima. Eg.: pintador / a: pintor - a. Eg.:
pelea: pelea. Eg.: pínya (adj.): salado (demasiado). Eg.:El kezo
pélo (m): pelo (de barba, de animal). Eg.:Se arrankó está pinya.
los pelos de la barva de inyervo. pinyon: piñón. Eg.:
peltek: tartamudo / a. Eg.: piron: tenedor. Eg.:
pena: pena. Eg.: pishar: mear , orinar. Eg.:Es probablemente del
pender: ahorcar. Eg.: verbo "pisheti" de Serbo-Kroatyo. En mi famiya es
pensada: pensamiento. Eg.: generalmente usado.
pensar: pensar. Eg.: pishin: en seguida. Eg.:
penserios: pena, problemas. Eg.: pisina: piscina. Eg.:
peór (adj., adv.): peor. Eg.:No se kere agora diskutir piskueso: nuca. Eg.:
ken es mas mijor o mas peor. pitágra (f): pasta seca de albericoque. Eg.:
perfeksion: perfección. Eg.: pizar: pisar. Eg.:
perfekto / a: perfecto / a. Eg.: plaj: playa. Eg.:
perfil, profil: perfil. Eg.: plasa: plaza. Eg.:
perikolo: peligro. Eg.: plata: plata. Eg.:
perikolozamente: peligrosamente. Eg.: plato: plato. Eg.:
perikolozo/a: peligroso / a. Eg.: plazér (m): placer. Eg.:Me izo plazer de
periodiko: periódico. Eg.:Los ke biven en Israel konoserlo.
resivieron ayer un periodiko ke se yama "Ladino". plazér (v): gustar, placer. Eg.:Me plaze estar en
perkurár (v): preocuparse, esforzarse. Eg.:Para la buena kompanyia.
proksima letra, perkura de eskrivir kon esta ortografia. pléto, pléyto (m): disputa, riña. Eg.:Despues de
pérla (f): perla. Eg.:Kita perlas de la boka. un buen pleto, una buena paz.
permeter: permitir. Eg.: plómo (m): plomo. Eg.:Se derrite el plomo una
péro (konj.): pero. Eg.:Dubrovnik no es mas en otra vez i se mete enbasho entre los pies.
Yugoslavia - pero en KROATIA. podér (m): poder, potencia. Eg.:El direktor tiene
perpetual: perpetua. Eg.: poderes anchos. Kada uno da segun su poder.
perro: perro. Eg.: poéma (m): poema. Eg.:Son liberos de meter en
perseguir: perseguir. Eg.: muzika los poemas de este livro.
pershíl, pirshíl, prishíl (m): perejil. Eg.: poéta (m+f): poeta. Eg.:Enkuentro de poetas ke
persona: persona. Eg.: eskriven en Ladino.
personal: personal. Eg.: poezia: poema, poesía. Eg.:
péshe (m): caña (zanca). Eg.: poko: poco. Eg.:
peshkádo, pishkádo (m): pescado. Eg.:Avlaremos polisiya: policía. Eg.:
de otra koza: De peshkado i agua de mar. politeza: cortesía. Eg.:
peshkar: pescar. Eg.: polítika (f): política. Eg.:Esto nesesita una aksion
pestanya: pestaña. Eg.: politika.
petrolio: petróleo. Eg.: polvora: pólvora. Eg.:
peynarse: peinarse. Eg.: ponte: puente. Eg.:
pezgades: pesadez. Eg.: popa: popa. Eg.:
pezgo: peso. Eg.: popular: popular. Eg.:

Pajina 29/76
Diksionario de Ladinokomunita

por: por. Eg.: destinadas a tenerle kompanyiya.


por demaziya, indemas: además. Eg.: preokupado / a: preocupado / a. Eg.:
por esto: por eso. Eg.: preokupasion: preocupación. Eg.:
por ke: por qué (razón). Eg.: preparativos: preparación. Eg.:
por konsekuensa: por consiguiente. Eg.: prepozision: preposición. Eg.:
por módo de (m): a causa de, por causa de. Eg.:Te presepto: precepto. Eg.:
troki siertas palavras por modo de la ortografiya ke se presiado, presyado (adj.): precioso, querido.
uza en LK. Eg.:Puedemos yamar a un ijiko chiko "presiadiko".
Por módo de, por mor de (m): para, para que. presio: precio. Eg.:
Eg.:Teniyan kaminos para ir por mor de salvarsen de la presiózo, presyózo (adj.): precioso.
persekusion. Eg.:Keremos salvar muestra lingua presioza.
por módre (lok. prep.): a causa de, debido a. presipisio: precipicio. Eg.:
Eg.:Está hazino por modre ke abuzó en el komer. presipitado abasho: picado. Eg.:
(Neh.) presto: pronto. Eg.:
por semana: semanal. Eg.: prestor: velocidad. Eg.:
por sien: por ciento. Eg.: preteksto: pretexto. Eg.:
porke: porque. Eg.: pretend, claim: pretender. Eg.:
portanto, aser ke: por tanto, pues, no obstante. Eg.: préto / préta (adj.): negro / negra. Eg.:Se le fizo
portmone: monedero. Eg.: el mundo preto.
portofolio: billetero. Eg.: previsto: pronostico. Eg.:
portofolio de dokumentos: cartera. Eg.: prezentar: presentar. Eg.:
portokal: naranja. Eg.: prezente: presente. Eg.:
portreto: retrato. Eg.: prezervar: preservar. Eg.:
posedar: poseer. Eg.: prezidénte, presidénte (m+f): presidente.
posesion: posesión. Eg.: Eg.:Fue nominado presidente de la Asosiasion.
posibilidad: posibilidad. Eg.: primér, priméra (adj.): primer, primera. Eg.:El
posivle: posible. Eg.: primer mez del anyo.
pósta (f): correo. Eg.:Los kuatro livros kostan 80 $ primero / a: primero / a. Eg.:
kon posta aerea. Echar una karta a la posta. primo / a: primo / a. Eg.:
potasio: potasio. Eg.: prinsipio: principio. Eg.:
povereto / ax: pobre, desgraciado. Eg.: prisa: prisa. Eg.:
poyo: pollo. Eg.: prísa (f): prisa. Eg.:Por mas de prisa, en pyes se
pozitivo: positivo. Eg.: pisha. (Neh.)
prasa: puerro. Eg.: privado: privado. Eg.:
prasifúchi (m): fritada de puerro. Eg.: privado / a: privado / a. Eg.:
pratikar: practicar. Eg.: probabilidad: probabilidad. Eg.:
pratiko: práctico. Eg.: problem: problema (el). Eg.:
prechizamente: precisamente. Eg.: probléma (m): problema. Eg.:Para el ke amostra
prechizo: preciso. Eg.: su amistad nunka ay problema.
preferar: preferir. Eg.: prodjekto: proyecto. Eg.:
pregúnta (f): pregunta. Eg.:Estava en kudiado: produizirse: producirse. Eg.:
Mando a su ijo por una pregunta. produzir: producir. Eg.:
preguntár (v): preguntar. Eg.:Nada va bien: No profesar: profesar. Eg.:
preguntes ni demandes. profesional: profesional. Eg.:
preguntón (m), preguntóna (f): preguntón, profesor-a: profesor-a. Eg.:
preguntona. Eg.:Buen pregunton! profitar: aprovechar. Eg.:
prekosion: medida. Eg.: profitar, ganar: lucrarse. Eg.:
prénsa (f): prensa, imprenta. Eg.:Fue transmetido en profundo: profundo. Eg.:
la prensa i las publikasyones en Ladino. programa, program: programa. Eg.:
prensesa: princesa. Eg.:La joven prensesa fue progresar: progresar. Eg.:
enserrada en esta kula kon muchas ijas de su edad proksimo, proksima: próximo, próxima.

Pajina 30/76
Diksionario de Ladinokomunita

Eg.:Para el proksimo Alhad, estamos aparejando raton: rata. Eg.:


un paseyo a Hunkar. Rav (m): Rabino (Gran). Eg.:El Sinyor Rav: El
prolungar: prolongar. Eg.: Gran Rabino.
prolungasion: prolongación. Eg.: rayador: rallador. Eg.:
prometer: prometer. Eg.: rayar: rallar. Eg.:
pronto, pronta: pronto, pronta; preparado, preparada. rayo: rayo. Eg.:
Eg.:El sharope esta pronto. razón (f): razón. Eg.:La razon diferensia al ombre
pronunsiar: pronunciar. Eg.: de las bestias. (Neh.)
propozar: proponer. Eg.: reál (adj.): real. Eg.:Korte real.
propozision: proposición. Eg.: reál (adj.): real. Eg.:Esto avlando de un dezeo
proprieta: predio. Eg.: real kon un programa.
prosperidad: prosperidad. Eg.: realidád (f): realidad. Eg.:Esto no troka la
prospero: próspero. Eg.: realidad.
prostéla (f): delantal. Eg.:La vistio i le metio prostela. realizar: realizar. Eg.:
protestar: protestar. Eg.: realmente: realmente. Eg.:
prova: prueba. Eg.: rebelion: rebelión. Eg.:
provár (v): probar, intentar. Eg.:Mi mama mos dizia, recheta: receta. Eg.:
"antes de dizir 'no m'agrada' (alguna komida), provala." red: red. Eg.:
prove: pobre. Eg.: redaksion: redacción. Eg.:
provenir: provenir. Eg.: redaktar: redactar. Eg.:
provensia: provincia. Eg.: redóma, ridóma (f): botella, redoma.
proverbio: proverbio. Eg.: Eg.:Tomava la ridoma de Raki .
pruntár, demandár (v): preguntar. Eg.:Prunta i te redresarse: incorporarse. Eg.:
responderé. refrán, reflán (m): refrán. Eg.:Arrekojí de 1979
psikiatriya: psiquiatría. Eg.: asta oy en diya mas de 500 kuentos i mas de 60
publikar: publicar. Eg.: reflanes, sovre todo en Turkíya i en Israel.
publiko: público. Eg.: refujiarse: refugiarse. Eg.:
puede ser: a lo mejor. Eg.: refuzar: rehusar. Eg.:
puéde ser: quizá, tal vez, puede que. Eg.:Todo regalado / a: único. Eg.:
puede ser. regla: regla. Eg.:
pueder: poder. Eg.: regretar: lamentar. Eg.:
puerpo, kuerpo: cuerpo. Eg.: reír, riír, riyír (v): reír. Eg.:Me azes reir muncho
puerta: puerta. Eg.: kon akeya fraza.
puevlo: pueblo. Eg.: rejion: región. Eg.:
pulmones: pulmones. Eg.: rekódro (m): recuerdo. Eg.:Meldi kon grande
punchon: púa. Eg.: plazer las konsejas i rekodros de tantos amigos.
punta: confín. Eg.: rekuérdo (m): recuerdo. Eg.:Trushimos komo
punta: esquina. Eg.:Ya avia arivado a la punta de la rekuerdo una lampara.
kaleja de Klara. rekuperar, rekovrar: recuperar. Eg.:
punto: punto. Eg.: relijion: religión. Eg.:
punyo: puño. Eg.: remedio: remedio. Eg.:
puso: muñeca, pulso. Eg.: remédio, remédyo (m): remedio. Eg.:Para todo
rabíno (m): rabino. Eg.:El imam, el papaz i los dos ay remedyo, para la muerte no. (Neh.)
rabinos ya se eskriviyan. renar: zorro. Eg.:
radio: radio. Eg.: renar: zorra. Eg.:
rais: raíz. Eg.: render: rendir. Eg.:
rakí (m): anisete turco. Eg.:El raki arrebive al peshe. renderse: rendirse. Eg.:
ramo: rama. Eg.: rendérse kuénto, dárse kuénto: darse cuenta.
rapidamente: rápidamente. Eg.: Eg.:Me di kuento ke devemos eskrivir en esta
rasa: raza. Eg.: lingua para no olvidarla.
rasizmo: racismo. Eg.: rengrasiár (v): agradecer. Eg.:Vos rengrasiamos

Pajina 31/76
Diksionario de Ladinokomunita

de vuestra atension. ridá (f): pañuelo. Eg.:Por dolor de shakeka, se


renkor: rencor. Eg.: metiyan una rida apretada en la frente.
renovelar: renovar. Eg.: rigorozamente: rigurosamente. Eg.:
reparár (v): reparar. Eg.:Esto es para reparar el riko/a: rico / a. Eg.:
tejado solo. rio: río. Eg.:
reperkusion: repercusión. Eg.: rizikar: arriesgarse. Eg.:
repetar: repetir. Eg.: riziko: riesgo. Eg.:
repetido: repetido. Eg.: rogar: pedir. Eg.:
replikar, kontestar: replicar, contestar. Eg.: roketa: cohete. Eg.:
reportaje: reportaje. Eg.: románsa (f): romance, balada. Eg.:Estas
repozo: reposo. Eg.: ermozas kantigas i romansas ke yevamos en el
republika: república. Eg.: korason.
repuesta: respuesta. Eg.: romanséro (m): romancero. Eg.:El Romansero
resefta: receta. Eg.: Sefaradi dize: ...
réshas, reshíkas (f): pastelitos dulces. Eg.: romanso: novela. Eg.:
resiprokamente: recíprocamente. Eg.: rompe kavesa: rompecabezas. Eg.:
resivir: recibir. Eg.: romper: romper. Eg.:
respekto, omenaje: respeto, homenaje. Eg.: rovar: robar. Eg.:
responder: responder. Eg.: roves (a la): revés. Eg.:
responder de: responder de. Eg.: rovle: roble. Eg.:
responsabilitad: responsabilidad. Eg.: roz (adj.): rosado. Eg.:Vestiya una bluza roz.
résto (m): resto. Eg.:No tomes la pena de bushkar el róza (f): rosa. Eg.:No ay roza sin espino.
resto de la kantika. rudéza (f): rudeza. Eg.:
restorante: restaurante. Eg.: ruj: barra de labios. Eg.:
restorar: restaurar. Eg.: rustiko / a: rústico / a. Eg.:
retardo: retraso. Eg.: ruvio / a: pelirrojo / a. Eg.:
retina: retina. Eg.: safanórya, karóta (f): zanahoria. Eg.:Komimos
reunion: reunión. Eg.:Se puede azer una reunion en una salata de safanorya.
la universita. sakrifisio: sacrificio. Eg.:
reunir: reunir. Eg.: sal (f): sal. Eg.:Mantenerse de pan kon sal.
reunirse: reunirse. Eg.: (Neh.)
reushir: tener éxito. Eg.: salata: ensalada. Eg.:
reushir el egzamen: aprobar (el examen). Eg.: salero: salero. Eg.:
reushitá (f): éxito, logro. Eg.:Le dezeamos viaje salida: salida. Eg.:
bueno i reushita buena. salir: salir. Eg.:
revanada: tajada. Eg.: saltar: saltar. Eg.:
reványo (m): rebaño. Eg.:Dava a komer a un revanyo salúd (f): salud. Eg.:Kon salud ke vayas, kon
de palomas. salud ke vengas. El fostan muevo, kon salud ke lo
revista: revista. Eg.: vistas.
revizár (v): revisar. Eg.:No es kolay revizar tekstos salúdes (f/pl): recuerdos. Eg.:Trusho saludes de
en haketiya. los amigos.
revolusion: revolución. Eg.: salúdo (m): saludo. Eg.:Korto el saludo.
revolvér (m): revólver. Eg.:Metiya el revolver al lado saludózo (m), saludóza (f): sano, saludable.
de la kavesa. Eg.:Le demandi un emprestimo i me refuzo;
Rey: Rey. Eg.: saludozo m'esté!
rezerva: reserva. Eg.: salvaje: salvaje. Eg.:
rezio / a: recio / a. Eg.: salvar: salvar. Eg.:
rezolver: resolver. Eg.: sálvo (adj.): salvo. Eg.:Salio sano i salvo del
rezúmen, resúmen, resumé (m): resumen. Eg.:...en aksidente. Lavora kada diya, salvo el Shabat.
forma de "resumen" (todos los mesajes del diya en San: San. Eg.:San Jorge, San Juan.
uno). sanar: sanar. Eg.:

Pajina 32/76
Diksionario de Ladinokomunita

sanarse: curarse. Eg.: senso: sentido. Eg.:


sanedad: sanýdad, salud. Eg.: sentéya (f): chispa. Eg.:Onde kaye la senteya, es
sangre: sangre. Eg.: ojo de la syega. (Neh.)
sangre fria, kalmo: sangre fría. Eg.: sentimiento: sentimiento. Eg.:
sánto, sánta (adj.): santo, santa. Eg.:Azerse del sentirse bien: encontrarse bien. Eg.:
santo. sentro: centro. Eg.:
sapato: zapatilla. Eg.: senyór, sinyór (m): señor, caballero. Eg.:No mo
sarnudár, estornudár (v): estornudar. Eg.:Hazino ke se vaya este senyor i mos venga otro peor. (Neh.)
sarnuda está serka de estar bueno. (Neh.) Kuando uno senyóra, sinyóra (f): señora. Eg.:La sinyora
sarnuda: - Bivas, kreskas i engrandeskas! maestra.
sarnúdo, estornúdo (m): estornudo. Eg.:Para el separar: separar. Eg.:
mentirozo, un sarnudo es un ayudo. (Neh.) ser: sed. Eg.:
sarpikar: salpicar. Eg.: ser (tener): sediento. Eg.:
sartén (f): sartén. Eg.:Algunos de vozotros se séra (f): cera. Eg.:Las bizbas produsen la sera.
akodran de la sarten de bimuelos de Pesah? seremonia de aviertura: inauguración. Eg.:
satisfecho / a: satisfecho / a. Eg.: seriozamente: seriamente. Eg.:
saver: saber. Eg.: serka: cerca, próxima. Eg.:
savor: sabor. Eg.: serkano / a: cercano / a. Eg.:
savor de boka: postre. Eg.: serradura: cerradura. Eg.:
savrozo / a: sabroso / a. Eg.: serrar: cerrar. Eg.:
se (pron.): se, sé. Eg.:El Ladino se formo en el servisio militar: servicio militar. Eg.:
Imperio Otomano. sesamo: sésamo. Eg.:
sedakero / a: mendigo / a. Eg.: sevoya: cebolla. Eg.:
sefarád, sefaradí (adj.): sefardí. Eg.:Va aver un shabat: sábado. Eg.:
konserto de muzika Sefarad. shaka: broma. Eg.:
sefaradím, sefardím (pl): sefardies. Eg.:Esto seguro shakaruka: piropo. Eg.:
ke algunos de estos Sefaradim saven meldar. shakéka (f): jaqueca. Eg.:Para kurar dolor de
seguir,perseguir, ir detras: seguir. Eg.: shakeka , se metiyan una rida apretada en la
segundo / a: segundo / a. Eg.: frente.
segundo dedo: índice. Eg.: shal: chal. Eg.:
seguridad: seguridad. Eg.: shalóm (m): saludo, salutación. Eg.:Shalóm! -
seguro: seguro. Eg.: Berahá ve Tová!
sehorá (f): enojo, aflicción, molestía. Eg.:No te tomes shampinyon: champiñón. Eg.:
sehora: una puerta se serra, otra se avre. (Neh.) shara tropikal: selva. Eg.:
seja: ceja. Eg.: sharópe (m): jarabe, confitura. Eg.:Es un
sekar: secar. Eg.: sharope de ombre. (Neh.)
sekreter: secretario / a. Eg.: shashearse: aturdirse. Eg.:
sekreto / a: secreto / a. Eg.: shaten: castaño / a. Eg.:
sekso: sexo. Eg.: shavon: jabón. Eg.:
selebrar: celebrar. Eg.: shef: jefe. Eg.:
seleksión (f): selección. Eg.:Eskapi la seleksion de shefteli: melocotón. Eg.:
tekstos para mi "Introduksion a la lingua". shena: escena. Eg.:
selo: celo. Eg.: shoá (f): holocausto. Eg.:El sujeto de los
selula: calabozo. Eg.: sefaradim en la Shoa es muy poko konosido.
selví (m): ciprés. Eg.:Oy mis padres sembraron un shofár (m): cuerno de carnero usado como
selví en el kampo para fyestar Tu-Bishvat. instrumento musical tradicional judio..
semana: semana. Eg.: Eg.:Sintimos al shofar kon respekto i kon grande
sementario, betahayim: cementerio. Eg.: amor.
sena: cena. Eg.: shofor: chofer. Eg.:
senar, komer por la noche: cenar. Eg.: shok: choque. Eg.:
sensia: ciencia. Eg.: shukur: gracias. Eg.:Shukur al Dyo.

Pajina 33/76
Diksionario de Ladinokomunita

si: sí. Eg.: sitio: sitio. Eg.:


si (konj.): si, sí. Eg.:Si kere el Dio.... situar: situar. Eg.:
si no: sino. Eg.: situasion: situación. Eg.:
siedra: izquierda. Eg.: sivdad: ciudad. Eg.:
siedrero/a: zurdo / a. Eg.: sivil: civil. Eg.:
siego / a: ciego / a. Eg.: siya: silla. Eg.:
siempre: siempre. Eg.: soko, merkádo (m): mercado. Eg.:En los sokos,
siémpre, syémpre (adv.): siempre. Eg.:La razon es la lakerda parvino ser muy rara.
siempre diferente. sol: sol. Eg.:
siérto, syérto (adv.): cierto. Eg.:No lo tomes por solamente: solamente. Eg.:
sierto. soldado: soldado. Eg.:
sieten: séptimo. Eg.: soleado: soleado. Eg.:
sigaro: cigarrillo. Eg.: soledad: soledad. Eg.:
síglo, syéklo, syékolo (m): siglo. Eg.: solo: sólo. Eg.:
sigonya: cigüeña. Eg.: solo/a: solo / a. Eg.:
siguiente: siguiente. Eg.: solombra: sombra. Eg.:
siguir: seguir. Eg.: soltero, muchacho: soltero. Eg.:
siguro: seguro. Eg.: sólu (adj.): solo. Eg.:La hakitiya es solu una otra
silaba: sílaba. Eg.: variedad del djudio-espanyol.
silensio: silencio. Eg.: solusion: solución. Eg.:
silueta: silueta. Eg.: someter: someter. Eg.:
simán, sinyál (m): señal, indicio. Eg.:Ke sea de buen son: son. Eg.:Se oye el son de la kampana.
siman. No dar sinyal de vida. sonár (v): sonar. Eg.:Para Kipur, sonan el
simpatiko: simpático. Eg.: shofár.
sin ...: sin .... Eg.: sonéte: sonido. Eg.:Se oye el sonete de la
sin braso: manco. Eg.: kampana.
sinagóga (f): sinagoga. Eg.:Aki en kaza i en la sonído, sonéte (m): sonido. Eg.:Abasho
sinagoga, konto tus poemas. reprezentamos los sonidos del alfabeto.
sinema: cine. Eg.: sonreír, sonriír, sonriyír (v): sonreír. Eg.:Si
siníza, seníza (f): ceniza. Eg.:Mi amor oy, es una sonreimos a la vida, eya tambien mos sonreira .
braza i no siniza. sonyar: soñar. Eg.:
sinken: quinto / a. Eg.: sorprender: sorprender. Eg.:
sinko: cinco. Eg.: sosyal: social. Eg.:
sinkuenta: cincuenta. Eg.: sovrár (v): sobrar. Eg.:Lo ke sovra del ladrón, se
sinsero: sincero. Eg.: lo yeva el endevino. (Neh.)
sintír, sentír (v): sentir. Eg.:Sentites el gayo kantar, sovre: sobre. Eg.:
ma no entendites de onde (Neh.) sovre el punto: a punto de. Eg.:
sintura: cinturón. Eg.: spiker: locutor. Eg.:
sinyal: señal. Eg.: stilista: estilista. Eg.:
sinyalar: señalar. Eg.: stilo: bolígrafo. Eg.:
sinyatura: firma. Eg.: su (adj.): su. Eg.:Es su bien.
sinyifikar: significar. Eg.: subsistir, turar: subsistir. Eg.:
sinyifikasion: significado. Eg.: sud, sur (m): sur. Eg.:Amanesimos kon un dia
sinyo: signo. Eg.: enuvlado en el sud de la Florida.
sinyor: caballero. Eg.: sudito / a: súbdito / a. Eg.:
sirá (f): fila, rango, momento oportuno. Eg.:Todos kon suerte: suerte. Eg.:
sira (a su torno), chikos i grandes. sufrir: sufrir. Eg.:
sirkular: circular. Eg.: sugjerar: sugerir. Eg.:
sirkulasion: circulación. Eg.: sujeto: tema, sujeto. Eg.:
sirkunstansia: circunstancia. Eg.: suksedar: suceder. Eg.:
sistema: sistema. Eg.: suksesion: sucesión. Eg.:

Pajina 34/76
Diksionario de Ladinokomunita

suksesivamente: sucesivamente. Eg.: tema (m): tema. Eg.:Este tema es sujeto de mis
suksesivo / a: sucesivo / a. Eg.: lavoros i estudios.
sultán (m), sultána (f): sultán, sultana. Eg.: temeridad: temeridad. Eg.:
sultán (m), sultána (f): sultán, sultana. Eg.:El Sultan temerozo / temeroza: temerario / temeraria. Eg.:
teniya munchos savios, doktores, avokatos djudios. tempesta, furtuna: tormenta. Eg.:
sumo: zumo, jumo, jugo. Eg.: temporalmente: temporalmente. Eg.:
supa: sopa. Eg.: temprano: temprano. Eg.:
superfisial: superficial. Eg.: tener: tener. Eg.:
supermarket: supermercado. Eg.: tener ozadia: osar. Eg.:
suportar: soportar. Eg.: tener sangluto: tener hipo. Eg.:
supozar: suponer. Eg.: tener temor: temer. Eg.:
surjir: surgir. Eg.: tenta: marquesina. Eg.:
survivir: sobrevivir. Eg.: tepsí, tipzím (m): cazuela, bandeja. Eg.:Se echa
suvida: cuesta. Eg.: en un 'tepsi' i se mete a sekar.
suvir: montar. Eg.: terminar: terminar. Eg.:
suzio / a: sucio / a. Eg.: terrivle: terrible. Eg.:
syélo, siélo (m): cielo. Eg.:El sol briyava en el syelo. tezis: tesis. Eg.:
syén, sién (f): sien. Eg.: ti: ti. Eg.:
tablo: pintura. Eg.: tía, tiya (f): tía. Eg.:Renée, ke ermozos son los
tabló préto (m): pizarra. Eg.:El profesor eskriviya kuentos de la tia de Sulucha!
sovre el tablo preto. tiémpo, tyémpo (m): tiempo, rato. Eg.:El tiempo
tadre: tarde. Eg.: no tiene ni empesijo, ni fin. (Neh.)
tafta: tafetán. Eg.: tierra de pais: territorio. Eg.:
tajada: tajada. Eg.: tiérra, tyérra (f): tierra. Eg.:La tyerra se manea i
takia: gorro. Eg.: no kae. (Neh.)
tal (adj.): tal. Eg.:Tal padre, tal ijo; tal arvol, tal fruto; tijéra (f): tijeras. Eg.:Es tan duro ke no korta
tal nombre, tal ombre. tijera.
tambien: también. Eg.: timaraná (f): manicomio. Eg.:Este lugar parese
tambur: tambor. Eg.: una timarana.
tan (adv.): tan. Eg.:Es tan grande ke no kave por la timbro, muur: sello. Eg.:
puerta. timido / a: tímido. Eg.:
tank: tanque. Eg.: timón (m): timón. Eg.:El kapitan detiene el timón
tánto, tánta (adv.): tanto, tanta. Eg.:Tanto me vino de la embarkasion.
afuerte ke me saltaron las lagrimas. tínya (f): tiña. Eg.:Ringworm en Inglez es "tinya".
tanyer: tañer. Eg.: tío, tíyo (m): tío. Eg.:Uno ke vino a darmos
tapar: tapar. Eg.: konsolasion era 'Tio Solomon'.
tapon: tapón. Eg.: tipo: tipo. Eg.:
tartalear: balbucear. Eg.: tiralánya (f): araña, telaraña. Eg.:Kaza serrada
tasa, kupa: copa. Eg.: se inche de tiralanyas.
te (pron.): te. Eg.:Yo te lo digo, tu ke lo sepas. tirár, travár sóvre (v): disparar. Eg.:En MEXICO
teatro: teatro. Eg.: se dize "hechar plomo" en lugar de "tirar balas kon
techo: techo. Eg.: revolver".
tefter: cuaderno. Eg.: títolo, título (m): título. Eg.:Eskojimos el titulo
teja: teja. Eg.: Vidas Largas porke es ladino.
tejado: tejado. Eg.: toáf (adj.): extraño, raro. Eg.:
teknisyen: técnico. Eg.: todo en saviendo: a sabiendas. Eg.:
teksto: texto. Eg.: todo enduna: tomo y lomo. Eg.:
telefon (m): teléfono. Eg.:Fue un plazer para mi avlar todo/a: todo / a. Eg.:
kon eya por telefon. tóka (f): tocado de muselina. Eg.:Muestras nonas
telefonar (v): telefonear. Eg.: siempre metiyan una toka blanka sovre los
telekomunikasion: telecomunicación. Eg.: kaveyos.

Pajina 35/76
Diksionario de Ladinokomunita

tóka (f): peón, peonza, trompo. Eg.:En Izmir, toka es tres: tres. Eg.:
un djugete ke, en kastilyano, se yama "peón" si tiene tresalído / tresalída (adj.): encantado, deleitado.
una punta de madero i "peonza" si la punta es de fierro. Eg.:Estó tresalido de vervos despues de tanto
tomár (v): tomar. Eg.:Toma i demanda. tiempo.
tomar al pelo: tomar el pelo. Eg.: tresalírse (v): tener mucho gusto. Eg.:Te vas a
tomar dush: ducharse. Eg.: tresalir por la ermozura del fostan ke te merkí.
tomar haber, informarse: enterarse. Eg.: treser: tercer. Eg.:
tomar savor: saber a.... Eg.: tresladar: traducir. Eg.:
tomat: tomate. Eg.: trezoro: tesoro. Eg.:
tomát reynádo (m): tomates rellenados de carne. trigónas (f): fila con nuez, triangular. Eg.:
Eg.: triko, sueter: jersey. Eg.:
topar: hallar, encontrar. Eg.: tripa: vientre. Eg.:
toparse: meterse. Eg.: triste: triste. Eg.:
Torá (f): Torá. Eg.:Agora yo meldo la Tora en ladino, triunfar: triunfar. Eg.:
tambien. trokar: cambiar. Eg.:
torero: torero. Eg.: trokar de opinion: cambiar de opinión. Eg.:
tornar: tornar. Eg.: tronko: tronco. Eg.:
torno: turno. Eg.: trupa de bestia: ganadería. Eg.:
toro: toro. Eg.: tu: tu. Eg.:
torsér (v): retorcer. Eg.:Tu dishites "tuertio", mozotros tualeta: wáter. Eg.:
dizimos "torsyo". tubo: tubo. Eg.:
total: total. Eg.: turar: durar. Eg.:
tractor: tractor. Eg.: turkáno, turkána (adj.): de Turquía. Eg.:Solo los
tradision: tradición. Eg.:Entre los djudios de Izmir ay sefaradim turkanos van a konoser esta palavra
una tradision ke es unika en el mundo entero. "alikobeni"!
tradision: tradición. Eg.:Entre los djudios de Izmir, ay turko: turco. Eg.:
una tradision ke es unika en el mundo entero. tútano (m): tuétano. Eg.:
tradisión, tradisyón (f): tradición. Eg.:Entre los tutuayar: tutear. Eg.:
djudios de Izmir ay una tradision ke es unika en el ultimo/a: último / a. Eg.:
mundo entero. umanidad: humanidad. Eg.:
traduizir: traducir. Eg.: úmido (adj.): húmedo. Eg.:El lavado kedó úmido.
traduksión, traduksyón (f): traducción. Eg.:Te avizo umiliar, arrebashar: humillar. Eg.:
ke sin la muzika, la traduksion vale poko. umiliasion: humillación. Eg.:
traduktor - a: traductor - a. Eg.: umo: gas. Eg.:
traer: traer. Eg.: un (adj.): un. Eg.:Tiene un ijo solo: un ijo
trafiko: tráfico. Eg.: regalado.
traidor-a: traidor-a. Eg.: una vez ke: como quiera que. Eg.:
trajedia: tragedia. Eg.: Ungaria: Hungría. Eg.:
tramvay: tranvía. Eg.: unidad: unidad. Eg.:
trankilizar: tranquilizar. Eg.: unido/a: unido / a. Eg.:
tranzito: transito. Eg.: uniko/a: único / a. Eg.:
trápo (m): trapo. Eg.: unir: unir. Eg.:
tratar: tratar. Eg.: universal: universal. Eg.:
travádos (m): pasta rellenada de nuez. Eg.: universitá, universidad (f): universidad. Eg.:
travar: tirar. Eg.: úno / úna (adj.): uno / una. Eg.:Una mano lava la
traversar: atravesar. Eg.: otra i las dos lavan la kara.
trazera: trasera. Eg.: uno a otro: mutuamente. Eg.:
tremblante: tembloroso. Eg.: unya: uña. Eg.:
tremblar: temblar. Eg.: urbano / a: urbano / a. Eg.:
tréno (m): tren. Eg.:Tomimos el treno para vinir a uzado, uzada: usado, usada. Eg.:Les viene mas
Estanbol. fasil eskrivir asigun estan uzados. Le dio dos

Pajina 36/76
Diksionario de Ladinokomunita

manteles dayinda no uzados. vestir: vestir. Eg.:


uzár (v): usar. Eg.:En esta fiesta, se aziya de vestirse: vestirse. Eg.:
almendra blankeyada, porke era mas klara de muez ke vez: vez. Eg.:
se uzava en el resto del anyo. vezino / a: vecino / a. Eg.:
úzo (m): uso. Eg.:Empesó a azerlo por reir, avagar vezíno / vezína (m/f): vecino / vecina. Eg.:Le di
avagar se le izo uzo. una dada al vezino chiko.
vaka: vaca. Eg.: viajar (kon): viajar (en). Eg.:
vakansas: vacaciones. Eg.: viaje: viaje. Eg.:
valer: valer. Eg.: vida: vida. Eg.:
valer la pena: valer la pena. Eg.: vidro: cristal. Eg.:
valéy (f), váye (m): valle. Eg.:...Esta en la VALEY de vidro delantero: parabrisas. Eg.:
los ijos de Hinom,... (Reyes B' 23,10). viejo / a: antiguo / a. Eg.:
validja: maleta. Eg.: viejo/a,aedado/a,nikochiri: viejo / a, anciano / a.
valór (f): valor. Eg.:Es koza de valor. Eg.:
valutozo / a: valioso. Eg.: viérnes (m): viernes. Eg.:Oy es viernes, pitikas
vano/a, vaziyo/a: vano / a. Eg.: kayentes.
vario, varia: vario, varia. Eg.:El djudeo-espanyol vijita: visita. Eg.:
(ladino) tiene varios dialektos. vijitar: visitar. Eg.:Kuando vamos a vijitar a algun
varón (m): varón, hombre. Eg.:Donde vas ijo varon? lugar eya bushka a rovarse loke topa en medyo.
A meldar la ley del Dio. viktima: víctima. Eg.:
vava, nona, granmama: abuela. Eg.: viktoria: victoria. Eg.:
váye (m), valéy (f): valle. Eg.:VAYE o VALEY es 1. víno (m): vino. Eg.:Buen vino no kere pregonero.
Espasyo yano ENTRE DOS MONTES o ALTURAS, 2. (Neh.)
El "basino" ande korre un rio. víno kolorádo: vino tinto. Eg.:
vaziyo / a: vacío / a. Eg.: viraje: curva. Eg.:
vazo: florero. Eg.: vísta (f): vista. Eg.:Lo konosko solo de vista.
vedra: verdad. Eg.: vistirse: ponerse. Eg.:
vedre: verde. Eg.: vitál (adj.): vital. Eg.:
vela: vela. Eg.: vitamina: vitamina. Eg.:
véla (f): bandera. Eg.:Las kolores de la vela turka son vitrina: escaparate. Eg.:
kolorado i blanko. vizíno / vizína (m/f): vecino / vecina. Eg.:Se
vender: vender. Eg.: ambezo un poko de grego kon los vizinos de arriva.
vendida: venta. Eg.: vokal: vocal. Eg.:
vengansa: venganza. Eg.: voluntad: voluntad. Eg.:
venir: venir. Eg.: vos (pron.): os. Eg.:A todos vozotros vos
ventana: ventana. Eg.: enkorajo de abonarvos.
vente: veinte. Eg.: votasion: votación. Eg.:
ventozo: ventoso. Eg.: vozótros / vozótras (pron.): vosotros.
ver: ver. Eg.: Eg.:Vozotros lo kulpash.
vérbo (m): verbo. Eg.:En el diksionario de Nehama el vuestro, vuestra (adj.+ pron.): vuestro, vuestra.
verbo es "Aneksar". Eg.:Mandá kuentos i konsejas ke oyitesh en
verdad: verdad. Eg.: vuestra chikez en djudeo-espanyol.
veremos: A ver. Eg.: vuvuayar: tratar de usted. Eg.:
verse: verse. Eg.: ya: ya. Eg.:
versión (f): versión. Eg.:Judy Frankel kanto una ya basta: ya basta. Eg.:
version muncho mas larga. ya, pishin: ya. Eg.:
verso: hacia. Eg.: yakishiklí / yakishiklíya (adj. m/f): guapo / guapa.
verter: verter. Eg.:Su konseja triste me izo verter Eg.:Korto la esperansa ke le va vinir un mazal kon
lagrimas. kavayo blanko i muy yakishikli.
vestído, vistído (m): vestido. Eg.:El vistido le viene yamar: llamar. Eg.:Esto es lo ke yamas
estrecho. kuchiador?

Pajina 37/76
Diksionario de Ladinokomunita

yáno / yána (adj.): llano / llana, plano / plana. Eg.:No


tenemos supa. Mete los platos yanos.
yanúra (f): llanura. Eg.:Kampo o terreno yano, sin
alto ni basho i sin arvoles.
yaúrt, yogúrt (m): yogurt. Eg.:el ke se kema la lingua
kon la sopa, asopla sovre el yogurt.
yaurtchí, yaurchí (m): vendedor de yogurt. Eg.:
yave: llave. Eg.:
yazér (v): yacer. Eg.:Yaze en paz...
yegár (v): llegar. Eg.:Yegar a no tener para pan.
(Neh.)
yeláda (f): helado. Eg.:De los Meksikanos sinti ke
"dondurma" se dize "yelada".
yeládo / yeláda (adj.): frío / fría. Eg.:Inchiya la ridoma
de una fuente onde la agua veniya yelada de las
montanyas.
yélo, buz (m): hielo. Eg.:Metiyamos el karpuz en el
pozo para ke se yele, porke no teniyamos yelo (buz).
yéma, géma (f): yema. Eg.:
yeno / a: lleno / a. Eg.:
yeno de djoya: enjoyado / a. Eg.:
yerno: yerno. Eg.:Amistad de yerno, sol d'invierno.
yerrarse: equivocarse. Eg.:
yerro: hierro (yerro). Eg.:
yerva: yerba, hierba. Eg.:
yerva: césped. Eg.:
yerva seka: heno. Eg.:
yevar: llevar. Eg.:
yevrék, simit (m): tostada con sésamo. Eg.:
yíddish, yídish (m): lengua de los judios askenazis.
Eg.:Empeso kon una kantika en Yiddish.
yo (pron.): yo. Eg.:Ke se yo? Sino yo para mi, ken
para mi?
yorar: llorar. Eg.:Me meti a yorar komo una kreatura
chika.
zarzavát, zerzevát (m): verdura, legumbre. Eg.:
zerdelí (m): albericoque pequeño. Eg.:
zirguéla, pruna (f): ciruela. Eg.:
zodiako: zodíaco. Eg.:
zor: difícil. Eg.:Mi echo, komo vos dishe, no es mas
zor ke del vuestro!

Pajina 38/76
Diksionario de Ladinokomunita

Diksionario de Castellano a Djudeo-Espanyol

(huevo) duro: haminádo (guevo) (adj.). Eg.:Un abrazo: abráso (m). Eg.:Mos arresivieron kon
dezayuno grande, kon boyos, burekas, guevos bezos i abrasos.
haminados, fritadas i frutas. abrevar: abrevár (v). Eg.:Yaakov abrevó a las
a: a (prep.). Eg.:A todos los muevos abonados, vos ovejas.
digo un grande "bienvenidos". abrigarse: abrigárse (v). Eg.:Eyos no tyenen ni
a causa de, debido a: por módre (lok. prep.). pan para komer ni lugar para abrigarsen.
Eg.:Está hazino por modre ke abuzó en el komer. abrigo: pardesu. Eg.:
(Neh.) abrigo, refugio: abrígo, avrígo (m). Eg.:Kada
a causa de, por causa de: por módo de (m). Eg.:Te padre de famiya deve de asigurar un avrigo para
troki siertas palavras por modo de la ortografiya ke se los suyos.
uza en LK. abril: avril. Eg.:
a escondidas (hacer algo ): a las eskondídas. abril: avríl (m). Eg.:
Eg.:Eya se engrandesio sin konoser djudios i se abrir: avrir. Eg.:
konvertio al kristianizmo, ma kontinuo, a las absoluto: absolúto (adj.). Eg.:En la vida, todo es
eskondidas, a azer ayuno un diya al anyo porke se relativo i no ay nada de absoluto.
akodrava ke ansina uzavan en su kaza en Diya de absorbarse: embolvérse (v). Eg.:Se embolvió en
Kipur. meldando este livro.
a la vez: en mizmo tiempo. Eg.: abuela: vava, nona, granmama. Eg.:
a lo mejor: puede ser. Eg.: abuelo: nono. Eg.:La nona, el nono, mizmo la
a menudo: akorrúto (adv.). Eg.:Pasa por aki akorruto. vizina de ariva ke ya saviya ke va vinir doktor,
(Munchas vezes.) vinian a kaza.
a partir de: a partír de. Eg.:Kursos de abuelo: papu, nono, granpapa. Eg.:
Djudeo-espanyol a partir del 8 de noviembre. abuelo, abuela: avuelo, avuela. Eg.:
a pie: a pié, a pyé (lok. adv.). Eg.:Kaminando a pie abundancia: abondánsa (f). Eg.:Uvo todo modo
komo 10 minutos. de frutas i zerzevates en abondansa!
a punto de: sovre el punto. Eg.: abundante: abondánte (adj.). Eg.:Les auguro ke
a rajatabla: a la létra. Eg.:Eyas observavan a la letra la mueva anyada les seya abondante de luz.
uno de los komandamientos. abundar: abondár (v). Eg.:Las frutas abondavan.
a sabiendas: todo en saviendo. Eg.: aburrir: enfasyar. Eg.:
A ver: veremos. Eg.: acabar: akavár (v). Eg.:Akavimos de komer.
abajo: abásho (adv.). Eg.:Kale ser modesto i mirar acabar: eskapar. Eg.:
mas abasho de si. Yamavan "los de abasho," "los acacia: akásia, akásya (f). Eg.:Las flores de
negros," o "los ke danyan". akasia tienen una golor muy delikada.
abalanzar: echar. Eg.: academia: akademíya, akademía (f). Eg.:Ay una
abalanzar: ekilibrar. Eg.: akademia relijioza Porat Yosef en Yerushalayim.
abandonar: abandonár (v). Eg.:Nunka no mos van acariciar: karesar. Eg.:
abandonar. accidente: aksidénte (m). Eg.:Tuve un aksidente
abastecer: abastesér (v). Eg.:Lavora de diya i de de oto.
noche para abasteser a su famiya. acción: aksión (f). Eg.:Mos eskrivyo en
abatido / abatida, afligido / afligida: abatído / abatída protestando la aksion del governo en Miami.
(adj.). Eg.:Desdichada de mi ! Me fui del bet din aceite: azete. Eg.:
abatida i muy triste... acelga: pazí (m). Eg.:Kalavasa, pishkado,
abogado: avokato. Eg.: agranada, pazi, etc.
aborrecer, odiar: aborresér (v). Eg.:Todos los ke me acento: aksán, aksénto (m). Eg.:Avlavan el Turko
aborresen aman la muerte. kon un aksan de Espanyol.
abrazar: abrasár (v). Eg.:Las dos se abrasan i se acentuación: aksantuasion. Eg.:
meten a avlar. acentuar: aksantuar. Eg.:

Pajina 39/76
Diksionario de Ladinokomunita

aceptar: akseptár (v). Eg.:No akseptamos mesajes además, por ende: indemas. Eg.:
en otras linguas. adiós: adío, adiyo (interj.). Eg.:No tengo razon?
acercar: aserkar. Eg.: Ansina ke sea: Adiyo!
acercarse: aserkarse. Eg.: adivinanza: endevína (f). Eg.:Los chikos
achaque: desrepozo. Eg.: djugavan a la endevina.
acicalarse: atakanárse (v). Eg.:-Bueno, me vistire i adivinar: endevinár (v). Eg.:Si endevinas lo ke
me atakanare, i salimos a kaminar. tengo en la aldikera, te do un razimo.
acomodar: akomodár (v). Eg.:Estamos trokando la adivino / adivina: endevíno / endevína (m/f).
ora para akomodar a todos. Eg.:Aviya uno nombrado Jak Namer, el endevino.
acompañar: akompanyár (v). Eg.:Kantaron kantikas adjetivo: ajektívo (m). Eg.:"Dezvelopado"
ermozas, akompanyadas kon gitara. siempre se uzo komo ajektivo.
aconsejar: konsejar. Eg.: adjetivo: adjektívo (m).. Eg.:La verdad i la
acontecer, ocurrir: akontesér (v). Eg.:Ke akontesio? sinseridad son los dos adjektivos ke resumen mi
Le akontesio una desgrasia. boletin.
acontecimiento; estreñimiento: afíto (m). Eg.:Afito administrar: administrár (v). Eg.:Teniya la
de bilibiz. (Konstipasyon fuerte. Neh.) responsabilidad de administrar el Reynado.
acordar: akordár (v). Eg.:Siertos privilejios de admiración: admirasión (f). Eg.:Tengo grande
minoridad fueron akordados en Lausanne. admirasion por sus lavoros.
acordarse: akordárse (v). Eg.:Las mujeres se admirar: admirár (v). Eg.:Todos estos esfuersos
akordaron entre eyas para akseptarla. son de admirar.
acostarse: espandirse, echarse. Eg.: adolescencia: adolesénsia (f). Eg.:Me izitesh
acostumbrado: alishtereádo (adj.). Eg.:Uno mas aboltar a mi adolesensia.
alishtereado ke mi, me grito "Ayde". advertir: avertír (v). Eg.:Es para avertirvos ke vos
acostumbrar: akostumbrár (v). Eg.:La djente se mando este e-mail.
akostumbra a la moda de vestirse. afeitarse: araparse. Eg.:
acostumbrar: alishtereár (v). Eg.:Mozotros ya mos aficionado / aficionada: aferrádo / aferráda (adj.).
aviamos alishtereado a esto. Eg.:Esta aferrado kon la ija del vizino.
acostumbrarse, aprender: ambezárse (v). Eg.:El aficionado, principiante: amatór (m). Eg.:Lo
ombre deve ambezarse a lo bueno i a lo negro. (Neh.) esto dando a un grupo de amatores del Ladino.
Ambezate a favlar (kon korteziya). (Neh.) afilado / afilado: aguzádo / aguzáda (adj.).
actividad: aktividád (f). Eg.:El lavora anchamente en Eg.:Para kortar esta ropa dura, prime una tijera
munchas aktividades. bien aguzada.
activo / activa, lanzado / lanzada: aktívo / aktíva afilador: aguzadór (m). Eg.:
(adj.). Eg.:Es un miembro aktivo de muestra komunita. afilar: aguzár (v). Eg.:Dame los kuchiyos para
acto: ákto (m). Eg.:No es solamente un akto de aguzar.
bienfezensya ma tambien un akto de piedad. afligir: aflijár (v). Eg.:Mi hazinura lo aflijo.
actor: aktór (m). Eg.:Keremos topar aktores ke afligirse: aflijárse, tenér péna (v). Eg.:Se aflijo
puedan avlar esta lingua. porke peryo su echo.
actriz: aktrísa (f). Eg.:Es una aktrisa formidavle. aflojar: afloshár (v). Eg.:Aflosharon la kuedra de
actual: aktuál (adj.). Eg.:Esto bushkando enformasion la barka.
sovre la situasion aktual del ladino. afortunado / afortunada: mazalózo / mazalóza
acuerdo: akórdo (m). Eg.:De akordo! (D'akordo!) (adj.). Eg.:Sos muy mazaloza de tener esta vida
adelantar: avansar, adelantar. Eg.: ke tyenes.
adelantar: adelantár (v). Eg.:Estamos perkurando afuera, fuera: afuéra, ahuéra, fuéra (adv.).
para mantener i adelantar la konosensya de esta lingua Eg.:Keriya djugar afuera kon los ijikos de la kaleja.
i de muesta ermoza erensya kultural... agachado: achunkádo (adj.). Eg.:Se kedo dos
adelante: adelántre (adv.). Eg.:Siempre ke mos malas oras achunkado, no lo mirimos en la kara.
vaygamos para adelantre i nunka para atras. agencia: adjénsia (f). Eg.:Me fui a la adjensia de
además: por demaziya, indemas. Eg.: viaje para merkar un bilyeto de avion.
además: además (adv.). Eg.:Ademas vos kero agobiar: oprimir. Eg.:
rengrasiar por vuestras palavras de apresiasion. agradecer: agradesér (v). Eg.:Azer i no

Pajina 40/76
Diksionario de Ladinokomunita

agradeser, es amargo komo la fiel. (Neh.) ermano me ambezo estos versos: "Yo so una kopeta
agradecer: rengrasiár (v). Eg.:Vos rengrasiamos de Kon sal i pimienta, Me dan un bezo Me kitan la savor."
vuestra atension. albóndiga: kofté, kyofté (f). Eg.:Unos kuantos
agradecimiento: agradesimiénto (m). Eg.:...un diyas antes, di la recheta de "koftes de prasa".
sentimiento sinsero de agradesimiento. alboroto, tumulto: baraná (f). Eg.:"Ijika, no agas
agua: água (f). Eg.:Ofriyan dulses kon una tavla de barana ke esta durmiendo tu padre".
plata kon vazos de agua freska. alcanzar: alkansár (v). Eg.:Nada no se alkansa
aguja: algúja, agúja (f). Eg.:El farmasisto echava sin sudar.
algujas a los hazinos. alcohol: alkól (m). Eg.:Uzavan un reshó ke se
agujerito: burakito de alguja. Eg.: asendiya kon alkol i metiyan a buyir el kaviko de la
agujero: buráko (m). Eg.:Avia un burako en la pared. demanyana.
ahí: ayi. Eg.: alegrarse: gustárse. Eg.:Mos gustimos de ver ke
ahogar: aogár, afogár (v). Eg.:Le echó los dedos al merkaron una kaza muy ermoza.
garón i lo aogó. alegre: alégre (adj.). Eg.:Tu alegre i yo kontente.
ahogarse: aogárse, afogárse (v). Eg.:Se aoga en una alegría: alegría, alegríya (f). Eg.:Sintir i kantar
kupa de agua. kantikas - mos dio alegriya a los korasones!
ahora: agóra (adv.). Eg.:Mos demando sovre el orijen alejar: aleshár (v). Eg.:Alesharon la boda.
de Ladino, i komo lo eskrivimos i lo pronunsiamos alemán: alemán, almán (m). Eg.:Su livro fue
agora. publikado i en aleman.
ahora mismo, ahorita: endagóra (adv.). alemán: almán, alemán (m). Eg.:Turistos kon
Eg.:Endagora abolti de Quiberon ande pasi unos 10 pasaporto alman no nesesitan viza.
diyas . alfiler: alfilár (m). Eg.:Rekoje un alfilar i lo apunta
ahorcar: pender. Eg.: sovre su vistido.
ahorrar: ekonomizar. Eg.: alfiler: alfinéte. Eg.:Teniya alfinetes espesiales
ahumar: aumár, afumár (v). Eg.:Merkaron peshkados kon kavesas de diferente kolores.
afumados. algarabía: patrania. Eg.:
aire, viento: ayre. Eg.: algarroba: aharóva (f). Eg.:Me akodro de arankar
aire, viento: áire, áyre (m). Eg.:Saldremos a tomar un aharovas i chuparlas komo chupamelas!
poko de aire. algo: álgo (pron.). Eg.:Algo akontesio?
ajuar: ashugár (m). Eg.:Ashugar i kontado te puedo algodón: algodón (m). Eg.:Mi madre aprontava
dar, la buena ventura vátela a bushkar. (Neh.) kada tadre las mechas de algodon.
al (a el): al (a el) (prep.). Eg.:Kere amostrar su mujer alguien, algo: algún (adj.. Eg.:Si viene algun
al mundo entero. prove, dale a komer.
al fin: a la fin. Eg.:Mete tu nombre a la fin de tu letra. alguien, alguno: algúno (pron.). Eg.:Alguno
al final: a la fin. Eg.:Despues de munchos anyos de vino?
lavoro, el reusho a la fin a inventar esta makina. alimentar: alimentár (v). Eg.:Uzavamos maiz
al principio: empriméro (adv.). Eg.:Emprimero, para alimentar a las gayinas.
¡SHANA TOVA U METUKA!! ANYADA BUENA I alimento: aliménto (m). Eg.:Ayi venden alimentos
DULSE ! Kualo ke aga emprimero? turkos o gregos.
al revés: arrevés (adv.). Eg.:Me se fue el bokado allá: aya. Eg.:
arreves. allá usted: el save. Eg.:
ala: ála (f). Eg.:La gayina tiene alas, ma no bola. alma: álma (f). Eg.:Ke su alma repoze en paz. Lo
alargar: alargár (v). Eg.:No kero alargar este sujeto. kero komo mi alma. El ojo ve, la alma dezea.
El Dio te alarge las vidas. almacén: magazén (m). Eg.:Los Djidios teniyan
alarmar: alarmár (v). Eg.:No ay koza de alarmar. Magazenes de Manifatura [vender ropas].
albala: dokumento ofisial. Eg.: almáciga: almastigá (f). Eg.:Almastiga es la
albericoque pequeño: zerdelí (m). Eg.: rechina de un arvole.
albino: blankúcho (m). Eg.:"BLANKUCHO" era akeya almendra: alméndra (f). Eg.:El Dio da almendras
kreatura/persona ke nasiya kon los kaveyos i los al ke no tyene muelas. (Prov.)
parparos blankos. almíbar: komposto. Eg.:
albóndiga: kopéta, kofté (f). Eg.:Kuando era chiko, mi almodrote: almodróte (m). Eg.:El almodrote es

Pajina 41/76
Diksionario de Ladinokomunita

una gratinada de berendjena asada, kon guevo, anciano / anciana: aedádo / aedáda (adj.).
azete, masa en mojo, i kezo, al orno. Eg.:La esklava seya de espanto, seya a kavza de
almohada: almáda (f). Eg.:Enriva l'almada aviya un la prometa deskuvryo a Abdulhamid ke su maestra
livro de tefila. lo topava a el muy aedado i enkapache de amor.
almorzar: komer por midi. Eg.: andar: irse. Eg.:
alquilar: alkilár (v). Eg.:Los tres estudiantes alkilaron andrajo: handrájo (m). Eg.:La ijika jdugava kon
un chiko apartamento. una kukla de handrajo.
alquiler: kirá (f). Eg.:Puede ofrirme de pagar parte de anécdota, chiste: anekdóta (f). Eg.:Mi mama
la kira de kaza. siempre kontava anekdotas.
alrededor: alderredór (prep.). Eg.:Alderredor de mi anestésico: anesteziko. Eg.:
kaza ay yervado. anfitrión, anfitrióna: anfitrión, anfitrióna (m/f).
alto / alta: álto / álta (adj.). Eg.:Ke tengas mazal alto i Eg.:La famiya del CIDICSEF es ekselente
ke korras de reushita a reushita. anfitriona.
alumbrar: arrelumbrar, asender. Eg.: ángel: ándjel (m). Eg.:Es un andjel.
alumno / a: elevo/a. Eg.: ángel: ándjelo (m). Eg.:
ama de casa: bulisa, mujer de kaza. Eg.: angel: malláh (m). Eg.:KUATRO MALLAHIM KE
amanecer: amanesér (v). Eg.:Kuando mas eskura MOS AKOMPANYEN.
está la nochada, mas presto amanese. (Neh.) anillo: aníyo (m). Eg.:Le regalo un aniyo de oro.
amanerado, pretencioso: hadrózo / hadróza (adj.). animal: animál (m). Eg.:Komo la evolusyon de
Eg.:No le plazyo akeya ijika porke era muy hadroza. los animales...
amante: amánte (m/f). Eg.:Despues de bien animar: animar. Eg.:
saludarsen, los dos amantes se desparten. animar: enkorajar. Eg.:
amar: kerer bien. Eg.: anís: anís, aínito (m). Eg.:El raki se aze kon
amargo / amarga: amárgo / amárga (adj.). Eg.:El anito.
kafe sin asukar es amargo. Ken englute amargo, no anisete turco: rakí (m). Eg.:El raki arrebive al
eskupe dulse. (Prov.) peshe.
amargura: amargúra (f). Eg.:No guadri amargura aniversario, cumpleaños: aniversário (m).
kontra los ke me ekspulsaron. Eg.:Oy es el aniversario del diya ke merkimos
amarillo: amaríyo / amaríya (adj.). Eg.:Se le izo la muestra kaza.
kara amariya de verguensa. año: anyáda (f). Eg.:Anyada (al lugar de anyo) se
amén: amén (m). Eg.:Vida larga i salud buena ke uza para auguros, kon el adjektivo "buena"
tenga, amen. Por un amen ke no kede. despues. Esto kere dizir el periodo del anyo entero.
amigo / amiga: amígo / amíga (n+adj.). Eg.:Amigo Eg.: Anyada dulse kon alegriya i sanedad para
viejo no se aze enemigo. todos.
amistad: amistád (f). Eg.:Las diferensias de enteres año: ányo (m). Eg.:Mas vale sien anyos de
yelan la amistad. (Neh.) galera, ke ir debasho de tierra. (Neh.)
amistoso, amistosa: amistózo, amistóza (adj.). anoche: anóche (adv.). Eg.:No me akodro lo ke
Eg.:El puevlo Cubano es un puevlo muy, muy amistozo. komi anoche.
amo: ámo (m). Eg.: añoranza: eskarinyo. Eg.:
amor: amór (m). Eg.:Mas vale pan kon amor ke añorar: eskarinyárse (v). Eg.:Ya se eskarinyo de
gayina kon dolor (Neh.) mi i kere bolar i verme.
añadir: adjustár (v). Eg.:Mesklar bien, adjustar la ante: en prezensia. Eg.:
tomat ke fue esprimida un poko para kitarle el kaldo. anteayer: antiyér (adv.). Eg.:Antiyer me estava
ancho / ancha: áncho / áncha (adj.). Eg.:Tiene mano muriendo de la dolor.
ancha (es jenerozo). antena parabólica: chanáka de sateiít (f).
anchoa: anchúa, anchúya (f). Eg.:Dizen (por reir) ke Eg.:Agora tenemos television kon chanaka de
ay 300 maneras de gizar la anchua. satelit.
anchoa salada: koyadúra (f). Eg.:La koyadura era un antepasados: antepasádos (m). Eg.:Mis avuelos
poko mas grande de la sardela i de karne muy blanda. i antepasados vinieron de Sefarad.
anchor: anchór (f). Eg.:La kamareta tiene 3 metros antes: ántes (prep.). Eg.:Me demandates la
de anchor. alkunya ke teniya antes de kazarme.

Pajina 42/76
Diksionario de Ladinokomunita

antigua: antíko / antíka (adj.. Eg.:Este kal es antiko árabe: arabo. Eg.:
(500 anios). araña: aránya (f). Eg.:Le entró una aranya al
antiguo / a: viejo / a. Eg.: meoyo.
antigüedad: antikitá (f). Eg.:Sokrate akel vertuozo araña, telaraña: tiralánya (f). Eg.:Kaza serrada
ombre de la antikita... se inche de tiralanyas.
antisemitismo: antisemitízmo (m). Eg.:Es otra forma arar: arar. Eg.:
de antisemitizmo. arar: arár (v). Eg.:
anudarse: echarse anyudo. Eg.: árbol: arvolé, arvól (m). Eg.:Arvol sin solombra
anunciar: anunsiár (v). Eg.:Tengo el plazer de (persona egoista).
anunsiarvos ke ya salyo el livro de kurso de Ladino . archivo: archivo. Eg.:
apagar: amatár (v). Eg.:Amata la lampa. arco: arko. Eg.:
aparecer: apareser. Eg.: ardor: ardor. Eg.:
aparente: aparente. Eg.: areglar, ajustar, ordenar: atakanár (v).
apartado / a: apartado / a. Eg.: Eg.:Rachel me lo atakano todo.
apartar: apartar. Eg.: arma: arma. Eg.:
aparte: apárte (adv.). Eg.:Kuando se kazo, biviya kon armario: almário, almáryo (m). Eg.:Guadravan
sus parientes; agora se salio aparte. Me puedes eskrivir los platos en el almaryo.
aparte si keres. aroma: parfum. Eg.:
apego: atamiento. Eg.: arpía: djibeladjuz. Eg.:
apellido: alkúnya (f). Eg.:Lo bushkaron kon el nombre arreglar: arreglar. Eg.:
i la alkunya. arreglarse: kontentarse. Eg.:
apenas: apénas (adv). Eg.:Apenas aboltas la kara, ya arreglo: arreglamiento. Eg.:
se izo tadre. arremangarse: arremangarse. Eg.:
apenas; sin embargo, no obstante: ándjak (adv). arrepentimiento: arrepentimiento. Eg.:
Eg.:Andjak, para el Ladino tenemos varias solusyones arrepentirse: arrepintirse. Eg.:
del problem. arrestar, parar: arrestar. Eg.:
apertura: avyertura. Eg.: arriba: arríva (adv.). Eg.:Metyó todo de arriva
aplauso: pálmas (f/pl). Eg.:Dar palmas. abasho.
apostillar: notar. Eg.: arribar, llegar: arrivar. Eg.:
apoyar: apoyár (v). Eg.:Esto dispuesto a meter mano, arriesgarse: rizikar. Eg.:
a apoyar i kolavorar. arrimar, apoyar: arrimár, apoyár (v). Eg.:Arrima
apoyarse: apoyárse (v). Eg.:Me apoyi a la meza para este espejo a la pared.
no kayer. arrimarse: arrimárse (v). Eg.:Ken en buen arvole
apoyo: apóyo (m). Eg.:A lo menos tendremos su se arrima, buena solombra lo kuvija. (Neh.)
apoyo moral. arroz: arroz. Eg.:
apreciado: apresiár, apresyár (v). Eg.:Sovre todo los arrugar: arrugar. Eg.:
mansevos empesan a apresyar i ambezar la lingua. arruinarse: falitar. Eg.:
aprender: ambezár (v). Eg.:Ambeza el arte i metelo artículo: artikolo. Eg.:
aparte. (Neh.) as: as, ázo (m). Eg.:Era un as en su echo.
aprender: aprender. Eg.: asegurar: asegurar. Eg.:
aprendizaje: aprendizaje. Eg.: así: ansí (adv.). Eg.:Komo el sol aklara la tinievla,
apretar: apretar. Eg.: ansi el estudyo aklara a la inyorensa. (Neh.)
aprobar (el examen): reushir el egzamen. Eg.: así: ansína (adv.). Eg.:Ansina topimos el mundo,
aprovechar: profitar. Eg.: ansina lo vamos a deshar.
aproximadamente: aproksimativamente. Eg.: así: así. Eg.:Azme este plazer, asi tengas todo
aquel, aquella: akél, akéya (adj.+ pron.). Eg.:En akel bueno, asi bivas munchos anyos. Asi biva yo ke te
momento me akodri lo ke diziya mi madre. Oye lo ke dishe la vedra.
dize akel. asiento: asentador. Eg.:
aquello: akéyo (m+pron.). Eg.:Ansina pasavamos los asistir: asistir. Eg.:
alhades en akeyos diyas ke no aviya televizion o video. asomar: espander. Eg.:
aquí: akí (adv.). Eg.:Ke bushkas por aki? asombrado: empalukeado. Eg.:

Pajina 43/76
Diksionario de Ladinokomunita

asombrado / asombrada: enkantado / enkantada se ahariento.


(adj.). Eg.:Me kedi enkantada de ver tanta djente ke avión: avion. Eg.:
respondieron por esta palavra(topach - sevivon). avispa, abeja: bízba, bézba (f). Eg.:Va avlando
asombrar: asolombrar. Eg.: la mizma koza: Bizba detras de la oreja.
aspecto: aspekto. Eg.: ayer: ayer. Eg.:
aspirina: aspirin. Eg.: ayuda: ayúda (f). Eg.:Todo se va enderechar kon
astronauta: astronoto / a. Eg.: ayuda del Dio.
astronómico / a: astronomiko/a. Eg.: ayuda: ayúdo (m). Eg.:Para el mentirozo, un
asustar: espantar. Eg.: sarnudo es un ayudo. (Neh.)
asustarse: espantarse. Eg.: ayudar: ayudár (v). Eg.:Ayudáte i el Dio te
atacar: atakar. Eg.: ayudará. (Prov.)
atar: atar. Eg.: ayudar, socorrer, asistir: abediguár (v).
atarse: atarse. Eg.: Eg.:Abediguar famiyas, hazinos, guérfanos i
atención: atansión, atansyón, atensión. Eg.:Meldi el bivdas.
artikolo kon grande atansion i alegriya. Ayuntamiento: Munisipalidad. Eg.:
atildado / a: elegante. Eg.: azada: kavakadura. Eg.:
atómico / a: atomiko/a. Eg.: azafrán: alsafran. Eg.:
atrapar, agarrar, coger, prender: aferrár (v). azorar: aturvar. Eg.:
Eg.:Aferraron al ladron. azúcar: asukar. Eg.:
atrás: atrás. Eg.:Ni palavra ni pyedrada no tornan azúcar cande: alkidé (m). Eg.:Mavlacha era
atras (Neh.) komo los bonbones de alkide shekeri.
atrasar: atrazar. Eg.: azul: blu. Eg.:
atrasar: atrazar. Eg.: baba: báva (f). Eg.:Ya me kayo las bavas de ver
atrasarse: atrazarse. Eg.: este diksionario maraviyozo.
atravesar: traversar. Eg.: bacallao: bakanyádo (m). Eg.:
atreverse, osar: atrivírse, tenér koráje (v). Eg.: - No, bachillerato / a: diplomado/a. Eg.:
tia, aki no mos atrivimos a komer karne de vaka. bagatela, algarabía: bavajada. Eg.:Lo ke dize no
aturdido / a: atudrido / a. Eg.: es ni verdad ni realidad, esta avlando bavajadas.
aturdirse: shashearse. Eg.: Al lugar de azer una koza serioza se esta
augurar: ogurar. Eg.: okupando de bavajadas
aumentar: aumentár, augmentár (v). Eg.:El número bailar: baylar. Eg.:
de mesajes aumenta dramátikamente. bailarín / bailarina: bayladór / bayladéra (m/f).
aún: daínda, déynda (adv). Eg.: Eg.:Los bayladores de Irlanda mos plazieron
aún, todavía: aínda, ayínda, daínda (adv.). Eg.:Ya muncho.
tomo muncho i dainda demanda. baile: bayle. Eg.:
aunque: aunke. Eg.:Te lo vo a dar aunke no lo bajar: abashár (v). Eg.:No keriyamos abashar i
mereskas. suvir las eskaleras.
aunque: malgrádo. Eg.:Se metio en kamino malgrado bajeza: basheza. Eg.:
el negro tiempo. bajo, debajo, so: debasho. Eg.:
aunque, mismo: afilú (adv.). Eg.:Una madre kere a bajo, sórdido: basho. Eg.:
su ijo afilu si es un bandido. (Neh.) balbucear: tartalear. Eg.:
autobús, autocar: otobus. Eg.: balcón, palco: balkón (m). Eg.:La aviya visto
autor: autór, otór (m). Eg.:El Sr. Nahum es el otor de arimada en el balkon de la kula.
un muy buen livro, sovre los djudios de Izmir balón, bala: bála (f). Eg.:Los ijikos djugavan en
autoridad: autoridád (f). Eg.:Eya es una autoridad en la kaye kon la bala.
djudeo-espanyol. baloncesto: basketbol. Eg.:
avanzar: avansar. Eg.: bañarse: benyarse. Eg.:
avellana: avyána (f). Eg.: bancario: de banka. Eg.:
averiar: aharientár (v). Eg.:Lavorando muncho, banco: banka. Eg.:
ahariento la makina. bandera: bandiera. Eg.:
averiarse: aharientárse (v). Eg.:La karga del kamion bandera: véla (f). Eg.:Las kolores de la vela turka

Pajina 44/76
Diksionario de Ladinokomunita

son kolorado i blanko. bizcocho: pandispánya (m). Eg.:


bar: bar. Eg.:Kada tadre se va al bar para tomar un bizcocho de pan: biskucháda (f). Eg.:
aperitivo blanco / a: blanko/a. Eg.:
barato: barato. Eg.: boca: bóka. Eg.:Se kito el pan de la boka para
bárbaro: barbaro. Eg.: mantener a sus ermanos.
barbilla, mentón (m): keshada. Eg.: boda: boda. Eg.:
barca: bárka (m). Eg.:En enverano, en las islas de bodega: bodrum. Eg.:
Estanbol, ivamos a nadar kon barkas. bofetón: chaketon. Eg.:
barca: bárko (m). Eg.:Mansevikos pasavan en los bolígrafo: stilo. Eg.:
barkos por el bodre de la mar. bollo: bóyo (m). Eg.:
barco: nave, vapor. Eg.: bollo con queso rallado: bóyo de ráyo (m). Eg.:
barra de labios: ruj. Eg.: bolsa: bolsa, sako. Eg.:
barrer: barrir. Eg.: bolsillo: aldikéra, faldukéra (f). Eg.:Parás para la
barrio: maále (f). Eg.:Biviyan en la maale de Balat en aldikera.
Estanbol. bolso de señora: bolsa de mujer. Eg.:
base: baza. Eg.: bonete: bonéte (m). Eg.:Este mundo en un
bastante: bastánte. Eg.:Lavorava muncho, ma no bonete, ken lo kita i ken lo mete. (Neh.)
ganava bastante. bonito / a: luzio / a. Eg.:
bastar: abastár (v). Eg.:De esta ropa ya abasta 4 bordar: brodar. Eg.:
metros: esta ancha. Ya abasta i sovra. borde: bodre. Eg.:
bastar: bastár, abastár (v). Eg.:Basta mi nombre, ke borracho / a: borracho/a. Eg.:
me yamo Abravanel. borrar: efasár (v). Eg.:Yo perkuri, i finalmente lo
batalla: batalia. Eg.: efasi los de esta letra.
batallón: batalyon. Eg.: Bósforo: Bosfor. Eg.:
bazar, mercado oriental: bazár (m). Eg.:El martes, botella: bokál (m). Eg.:Se podia meter esta
era diya de bazar en Milas. alzeyte en un bokal (una redoma) para
beber: bever. Eg.: transportarla a la keyla.
bendecir: bendizír, bendezír (v). Eg.:Por lo ke botella, redoma: redóma, ridóma (f).
estamos, bendigamos. Eg.:Tomava la ridoma de Raki .
bendición: beraha, bendision. Eg.:Salud i Beraha se botijo: kantaro. Eg.:
le aga todo lo ke komio. bragas: bragas. Eg.:
beneficencia: bienfezensia. Eg.: bramar: gritar. Eg.:
berenjena frita con tomate: alburníya (f). brasa: bráza (f). Eg.:Mos esta kemando komo
Eg.:"alburniya" es una kumida de berendjena kon karne. braza.
bergantín: brig .... Eg.: bravo: brávo (interj.). Eg.:Bravo, i grasias por tus
besar: bezar. Eg.: komentarios.
beso: bézo. Eg.:Munchos bezos a todos i asperemos bravo, brava: brávo, bráva (adj.). Eg.:Admiro
ke en serka mos eskrivan aki... estos bravos djurnalistos.
Biblia: Bíblia, Bíblya. Eg.:Meldo la "Biblia de Ferrara" bravura: bravura. Eg.:
en Ladino. brazo: braso. Eg.:
bicicleta: bisikleta. Eg.: Brindar: Brindar (v). Eg.:Entrava en las karseles ,
bien: bien. Eg.: para brindar asistensia espiritual.
bien , bueno: dobro. Eg.:Eya es una mujer dobra. brocha: fúrcha (f). Eg.:Los tapetes de embasho,
(Un adjektivo d'orijina slava) los lavavan kon furchas i agua.
bien, bueno: dóbro / dóbra (adj.). Eg.:Eya es una broma: shaka. Eg.:
mujer dobra. broncearse: kemarse del sol. Eg.:
bigote: mustacho. Eg.: brusco; oscuro: brusko / bruska (adj). Eg.:La
billete: bilieto, bilyeto. Eg.: kamareta era tan bruska i yelada ke me espantava
billetero: portofolio. Eg.: de entrar ayi sola.
bistec: biftek. Eg.: buena hora, buena suerte: bonora. Eg.:
bizcocho: pan espondjádo (m). Eg.: bueno: bueno. Eg.:

Pajina 45/76
Diksionario de Ladinokomunita

burlarse de...: burlarse de.... Eg.: camisa: kamiza. Eg.:


burro: azno. Eg.: campana: kampána (f). Eg.:A las ocho de la
buscar: bushkár (v). Eg.:Ke bushkas por estas demanyana, la kampana de la eglisya sona.
partes? campesino / a, pueblerino / a: kazalino/a. Eg.:
búsqueda: bushkida. Eg.: campo: kampo, terreno. Eg.:
butaca: fotolyo (en teatro). Eg.: caña (zanca): péshe (m). Eg.:
caballero: sinyor. Eg.: canción: kantíka, kantíga (f). Eg.:Una de las
caballo: kavayo. Eg.: kantikas ke kanto es una ke tengo sintido en Izmir.
cabello: kavéyo (m). Eg.:Me se alevantaron los cañón: kanon. Eg.:
kaveyos de la kavesa. cansado / a: kansado/a. Eg.:
caber: kaver. Eg.: cansancio: kanserya. Eg.:
cabeza: kavesa. Eg.: cansancio: kansérya (f). Eg.:Estó muerta de
cabina: kamara. Eg.: kanserya.
cabo: kávo (m). Eg.:"Sofo letav" kere dizir "kavo cantar: kantar. Eg.:
bueno ke tengamos"!!!. Me vo kon ti al kavo del mundo. cante: kánte. Eg.:Sintimos muchos kantes en
cada: kada. Eg.: djudeo-espanyol.
caer: kayer. Eg.: canto: kánto. Eg.:Estas palavras me sonan komo
caer enfermo; gimotear: adolensyárse (v). un kanto.
Eg.:Puedo dizir ke me adolensyo kuando amostran la cantor - a: kantador / dera. Eg.:
gerra en la televizyon. caoba: akajú (m). Eg.:En la biblioteka teniyan
café: kavé, kafé. Eg.:Veniya a vijitarmos kada tadre a mobles de akaju.
tomar el kafe kon la mama. capacidad: kapachedad. Eg.:
caja: kasha. Eg.: capacitad: kapachitad. Eg.:
cajón: kashón (m). Eg.:Ande esta la yave ke estava capaz: kapachi. Eg.:
en el kashon? cara, rostro, semblante, faz: kára. Eg.:El mal i
cal (viva), (apagada): kal (biva), (amatada). el bien en la kara se ven. (Neh.) Kara de riza. Kosta
Eg.:Enkalaron la kaza kon kal blanka. los ojos de la kara.
calabozo: selula. Eg.: carácter: karakter. Eg.:
cálculo: kalkolo. Eg.: carbón: karvon. Eg.:
caldo: kaldo. Eg.: cardiaco / a: kardiako/a. Eg.:
caliente: kayente. Eg.: cargar: kargar. Eg.:
calificar: kalifikar. Eg.: cariño: karinyo. Eg.:
cáliz: chanaka. Eg.: carne: karne. Eg.:
callarse: kayarse. Eg.: carnero: karnéro (m). Eg.:De un karnero no se
calle: kaye. Eg.: kita dos kueros. (Neh.)
calleja: kaleja. Eg.: carnicero: kasap, karnesero. Eg.:
callo: kayo. Eg.:Ya me se izo kayo. caro / a: karo/a. Eg.:
calor: kalor. Eg.: carrete; polea; garrucha: karrúcha (f).
calvo: kalavasudo, kalvo. Eg.: Eg.:Travavan la barka kon una kuedra en una
cama: káma. Eg.:La kama es una buena koza, si no karrucha.
se durme se arrepoza. (Neh.) carretera, calzada: kamino prinsipal. Eg.:
cama: káma. Eg.:La kama es una buena koza, si no carro, automóvil: otomobíl (m), araba (f). Eg.:Mi
se durme se arrepoza. (Neh.) papa mos yevava a pasear kon otomobil.
camarero / a: garson - a. Eg.: carroza: karosa. Eg.:
cambiar: trokar. Eg.: carta, letra: letra. Eg.:
cambiar de opinión: trokar de opinion. Eg.: carta, tarjeta: karta. Eg.:Yo meldi tu karta kon
camilla: ánda (f). Eg.:Despues del aksidente, lo muncho intereso.
yevaron kon una anda. cartera: chanta de ombre. Eg.:
caminar: kaminar. Eg.: cartera: portofolio de dokumentos. Eg.:
camino: kamíno. Eg.:Ke tengan todos kaminos de casa: kaza. Eg.:
leche i miel i al vermos. casar: kazar. Eg.:

Pajina 46/76
Diksionario de Ladinokomunita

casi: káji, káje, kuáje (adv.). Eg.:Mora kaji enfrente de chofer: shofor. Eg.:
mi. choque: shok. Eg.:
caso: kavzo. Eg.: ciego / a: siego / a. Eg.:
castaño / a: shaten. Eg.: cielo: syélo, siélo (m). Eg.:El sol briyava en el
castañuelas: kastanyetas. Eg.: syelo.
Castellano: kasteyáno, kastilyáno. Eg.:El Kasteyano ciencia: sensia. Eg.:
es madre de la lingua muestra. cierto: siérto, syérto (adv.). Eg.:No lo tomes por
catar (vino): degustar. Eg.: sierto.
causa: kavza. Eg.:Ay muncho tiempo ke no vos cigarrillo: sigaro. Eg.:
eskrivo por kavza de mi grande okupasyon. Kita la cigüeña: sigonya. Eg.:
kavza, kita el pekado. cinco: sinko. Eg.:
causar: kavzar. Eg.: cincuenta: sinkuenta. Eg.:
cavar, buscar en cada rincón: eskarvár (v). Eg.: cine: sinema. Eg.:
cazar: kasar. Eg.: cinturón: sintura. Eg.:
cazuela: kacharóla (f). Eg.:El dip de la kacharola ke ciprés: selví (m). Eg.:Oy mis padres sembraron
este limpia. un selví en el kampo para fyestar Tu-Bishvat.
cazuela, bandeja: tepsí, tipzím (m). Eg.:Se echa en circulación: sirkulasion. Eg.:
un 'tepsi' i se mete a sekar. circular: sirkular. Eg.:
cebolla: sevoya. Eg.: circunstancia: sirkunstansia. Eg.:
ceja: seja. Eg.: ciruela: zirguéla, pruna (f). Eg.:
celebrar: selebrar. Eg.: ciruela verde: avramilá (f). Eg.:El biervo avramila
celo: selo. Eg.: viene de "Avram-mila", del komentario de la biblia
cementerio: sementario, betahayim. Eg.: ke konta ke despues de su brit-mila, Avram Avinu
cena: sena. Eg.: se asento debasho de un arvolé, el kual era arvolé
cenar: senar, komer por la noche. Eg.: de zirguela!
ceniza: siníza, seníza (f). Eg.:Mi amor oy, es una ciudad: sivdad. Eg.:
braza i no siniza. civil: sivil. Eg.:
centro: sentro. Eg.: clan, familia: mishpahá (f). Eg.:Shalom a toda la
cera: séra (f). Eg.:Las bizbas produsen la sera. mishpaha sefaradi i al mundo entero.
cerca, próxima: serka. Eg.: claro / a: klaro / a. Eg.:
cercano / a: serkano / a. Eg.: clase: klasa. Eg.:
cerebro: meoyo. Eg.: clásico / a: klasiko/a. Eg.:
cerradura: serradura. Eg.: cliente: kliente. Eg.:
cerrar: serrar. Eg.: cobarde: espantozo. Eg.:
cerveza: bira. Eg.: coche: kóche (m), arabá (f). Eg.:Mos yevo al
césped: yerva. Eg.: Bosfor kon su araba.
cháchara: avladéro. Eg.:Todo lo ke disho, no tiene coche, carro: arabá (f). Eg.:Un tiempo
dinguna valor: es todo avladero. tomavamos "karosas" (araba/payton).
chal: shal. Eg.: cocina: kozína, kuzína, mutpák. Eg.:Avriya el
champiñón: shampinyon. Eg.: armario de la kuzina de mi nona.
chaqueta: djaketa. Eg.: cocinar: kozer. Eg.:
charco: bálsa (f). Eg.:Uvo muncha luvya: La kaye codo: kovdo. Eg.:
esta yena de balsas de agua. cohete: roketa. Eg.:
chicle: chiklet. Eg.: cohombre: hohómbro (m). Eg.:
chillar: echar chiyo. Eg.: coincidir: koensidar. Eg.:
chino / a: kinezo/a. Eg.: cojo / a: kosho/a. Eg.:
chispa: sentéya (f). Eg.:Onde kaye la senteya, es ojo col, repollo: kol. Eg.:Entre kol i kol lechuga.
de la syega. (Neh.) cola: kóla. Eg.:Lo ke le dishe, lo tomo por la kola.
chocar: chapteár, chafteár (v). Eg.:Las ventanas colectividad: kolektividad. Eg.:
estavan chafteando del aire. colega: kolego / a. Eg.:
chocolate: chicolata. Eg.: colegio: kolej, lise. Eg.:

Pajina 47/76
Diksionario de Ladinokomunita

cólera: kolorá (f). Eg.:Se inyervo muncho i se metyo con resfriado: abashamentádo (adj.). Eg.:Esto
en kolora. abashamentada.
cólera, furor: íra, bírra (f). Eg.:No eskrivas una karta conceder: konsedér (v). Eg.:Devesh de konseder
en un momento de ira. ke si en un pais ay munchas linguas, en akel pais...
cólera, furor: bírra, íra (f). Eg.:Le suvyo la birra. conceder: dar razon. Eg.:
colgar: enkolgar. Eg.: conciencia: konsensia, konsensya. Eg.:
coliflor: kuchundúrya (f). Eg.: concierto: konserto. Eg.:
coliflor: kulupíya, koliflór (f). Eg.: conclusión: konkluzion. Eg.:
colmado: bakal. Eg.: condenación: kondanasion. Eg.:
colonia: koloniya. Eg.: condición: kondision. Eg.:
colonia: kolonya. Eg.: conducir: konduzir. Eg.:
color (el): kolor (la). Eg.: conducta: kondukta. Eg.:
columna: kolona. Eg.: conductor - a: konduktor - a. Eg.:
columpiarse: kunarse. Eg.: conferencia: Konferénsia, konferensya (f).
columpio, cuna: kuna. Eg.: Eg.:Mis konferensias son siempre en ladino.
comandante: komandante. Eg.: confianza: konfiensa. Eg.:
combinación: kombinasion. Eg.: confianza: feúzya, fiúzia, feguza (f). Eg.:Tener
comedia: komedia. Eg.:Me pushó a eskrivir en feuzya en el Dio, no en fijo de ombre. (Neh.)
djudeo-espanyol mi komedia muzikal. confiar: konfiar. Eg.:
comentario: komentário. Eg.:Meldimos kon muncha confidencia: konfidensia. Eg.:
atension e interes los komentarios echos por muestros confín: punta. Eg.:
amigos. confundir: konfonder. Eg.:
comer: komér, kumér (v). Eg.:Me dava a komer confuso / a: konfuzo / a. Eg.:
lentejas kon kuchara en la boka. congelador: konjeladór (m). Eg.:Mi ija tiene su
comerciante: komersante. Eg.: konjelador en el garaj.
comestible: de komer. Eg.: congreso: kongreso. Eg.:
comida: komída, kumída (f). Eg.:Zevulun disho: "La conmigo: kon mi. Eg.:
mijor komida es avaz sekas kon arroz." conocer: konoser. Eg.:
comienzo: empesijo. Eg.: conocido / a: konosido/a. Eg.:
como: komo. Eg.: conquistar: konkuistar. Eg.:
como quiera que: una vez ke. Eg.: consecuencia: konsekuensa. Eg.:
compaginación, maquetación: kompajinasyón (f). conseja, cuento: konséja, kuénto. Eg.:Ke
Eg.:Eskapimos la kompajinasyon del suplemento de la ermozos son los kuentos de la tiya de Sulucha!
gazeta. consejo: konsejo. Eg.:Es kon orgolyo ke
compañero / a: kompanyero / a. Eg.: resivimos sus mesajes i konsejos.
compartir: partajar. Eg.: consentir: konsentir. Eg.:
competitivo / a: kompetitivo / a. Eg.: conservar: konservar. Eg.:
completamente: kompletamente. Eg.: considerar: konsiderar. Eg.:
comprar: merkar. Eg.: considerarse: konsiderarse. Eg.:
comprender, entender: entendér (v). Eg.:Poko avlar consigo mismo: kon si mizmo. Eg.:
i muncho entender! consolar: konsolár (v). Eg.:La madre konsola su
compromiso: espozorio. Eg.: ijo, alimpiando sus ojos.
compuesto: kompuesto. Eg.: consolar, reconfortar: afalagár (v). Eg.:Afalagar
común: komun. Eg.:Sus lingua komun era el kon palavras vanas. (Katalán)
Fransez. Es una persona muy komun. consonante: konsonante. Eg.:
comunicar: komunikar. Eg.: constante: konstante. Eg.:
comunidad: komunidád, komunitá. Eg.:La komunidad constar: estar seguro. Eg.:
de 900 Judios de Salonika supo organizar un kongreso. consternación: konsternasion. Eg.:
con: kon. Eg.: construcción: frágua (f). Eg.:La fragua mueva es
con moho, mohoso: amofádo, amufádo (adj.). komo un otel.
Eg.:Pan amofado construir: fraguár (v). Eg.:Sintyendo sus

Pajina 48/76
Diksionario de Ladinokomunita

konsejos, el soverano izo fraguar la KIZ KULESI. costa: kósta (f). Eg.:
construir: konstruir. Eg.: costar: kostar. Eg.:
consuelo: konsolasión (f). Eg.:Vinieron muchos a coste: kóste (m). Eg.:Oy estan vendiendo al
darmos konsolasion. koste.
cónsul: konsul. Eg.: costumbre: kostúmbre. Eg.:Muestra erensia
consulado: konsolato. Eg.: kultural, ke es la lingua, kultura, uzos i
contar: kontar. Eg.: kostumbres...
contemplar: kontemplar. Eg.: cotidiano / a: kotidiano / a. Eg.:
contener: kontener. Eg.: crear: krear. Eg.:
contenerse: kontenerse. Eg.: crecer: engrandeser. Eg.:
contentar: kontentar. Eg.: crecer: kreser. Eg.:
contento / a: kontente. Eg.: creer: kreyer. Eg.:
contexto: konteksto. Eg.: criada, mozo / moza: moso / mosa. Eg.:
contigo: kon ti. Eg.: criatura: kriansa. Eg.:
continuado: kontinuado. Eg.: criatura: kriatura. Eg.:
continuar, proseguir: kontinuar. Eg.: crimen: krimen. Eg.:
continuidad: kontinuidad. Eg.: crío / a: krio / a. Eg.:
continuo: kontinuál (adj.). Eg.:Ay un bruido kontinual. crisis: kriza. Eg.:
continuo: kontinúo (adj.). Eg.: cristal: vidro. Eg.:
contra: kontra. Eg.: cristiano, cristiana: kristiáno, kristiána.
contrario / a: kontrario. Eg.: Eg.:...djudias fueron salvadas por amigos
contribución: kontribusyon. Eg.: kristianos.
controlar: kontrolar. Eg.: criterio: kriter. Eg.:
convencer: konvenser. Eg.: crudo / cruda: krúdo / krúda (adj.). Eg.:Estos
copa: tasa, kupa. Eg.: biervos krudos me shokan.
copia: kopia, kopya. Eg.: cruzada: kruzada. Eg.:
coraje: koraje. Eg.: cruzar: pasar enfrente. Eg.:
corazón: korason. Eg.: cuaderno: tefter. Eg.:
corbata: kravata. Eg.: cuadro: kuadro. Eg.:
corcho: kórcho (m). Eg.:Kita el korcho de la ridoma cual: kuál, kuála. Eg.:Kual es tu ijo?
de vino. cualidad: kualidad. Eg.:
cordero: kodrero. Eg.: cualquier / cualqiera: kualkiér, kualkyér
coro: koro. Eg.: (adj/pron.). Eg.:Se puede meldar en kualkier livro
corral, patio: kortijo. Eg.: de linguistika.
correa: banda de kuero. Eg.: cuando: kuando. Eg.:
correctamente: korektamente. Eg.: cuantitad; decision: karar. Eg.:Miro de eskrivir
corregir: korijar. Eg.: el karar ke puedo. Kere dizir ke si uno dio
correo: pósta (f). Eg.:Los kuatro livros kostan 80 $ karar a una koza o si uno pensa una koza, no troka
kon posta aerea. Echar una karta a la posta. de opinion.
correr: korrer. Eg.: cuanto: kuánto. Eg.:Kuanto me das por ir i venir?
corrida: korrida. Eg.: cuantos, cuantas: kuántos, kuántas. Eg.:Muera
corriente: korriente. Eg.: Shimshon kon kuantos son.
corroborar: konfirmar. Eg.: cuarto: kuárto (m). Eg.:Komimos kada uno el
cortar: kortar. Eg.: kuarto del melon.
Corte: Korte. Eg.: cuarto: kuatrén, kuartén (adj.). Eg.:Su kuatren ijo
cortesía: politeza. Eg.: estudió mas muncho.
cortina: kortina. Eg.: cuatro: kuatro. Eg.:
corto / a, bajo / a: kurto / a, bashitiko / a. Eg.: cubrir: kuvrir, kuvijar. Eg.:
cosa: koza. Eg.: cuchara: kuchara. Eg.:
coser: kuzir. Eg.: cuchillo: kuchiyo. Eg.:
cosquillas: koshkiyas. Eg.: cuello: garganta. Eg.:

Pajina 49/76
Diksionario de Ladinokomunita

cuenta: kuénto. Eg.:Kuento arreglado es medio mi ermano.


pagado. (Neh.) de al cabo: dalkávo (adj.). Eg.:Parese ke el
cuerda: kuedra. Eg.: mundo troko en los dalkavo 50 anyos. Estuvo bien
cuerno de carnero usado como instrumento enteresante el dalkavo paragrafo ke eskrivites.
musical tradicional judio.: shofár (m). Eg.:Sintimos de ello, de ella: déyo / déya (m/f). Eg.:Dizen ke
al shofar kon respekto i kon grande amor. se deve tener siempre dos deyos en la meza.
cuerpo: puerpo, kuerpo. Eg.: de familia: familial, familyal. Eg.:
cuesta: suvida. Eg.: de nuevo: de muévo. Eg.:I yo respondi de
cuesta abajo (ir): abasháda (f). Eg.:Moravamos muevo, i dishe ke mas no vo eskrivir.
serka de la Kula una abashadika ke se yamava El Kal de repente: en supito. Eg.:
De Los Frankos. de repente: ensupito. Eg.:
cuestión, pregunta: kestión, kestyón (f). Eg.:No agas de Turquía: turkáno, turkána (adj.). Eg.:Solo los
kestyon de esto, ke no tiene emportansa. sefaradim turkanos van a konoser esta palavra
cuestionario: kestionário (m). Eg.:Inchi un "alikobeni"!
kestionario sovre el djudeo-espanyol. de vez en cuando: de vez en kuando. Eg.:
cueva, caverna: meará (f). Eg.: debate: debáte (m). Eg.:
cuidado: kudiado, atension. Eg.: deber: devér (v). Eg.:Paga a ken deves, saves lo
cuidar: kudiar. Eg.: ke tienes (Neh.)
culo: kúlo (m). Eg.:Lavorar por un kulo de pipino. decidir: desidar. Eg.:
culpa: kulpa. Eg.: decidir: dechidir. Eg.:
culpa de: achákes de (m). Eg.:Vino tadre achakes de decidirse: dechidirse. Eg.:
la luvia. décimo: diezén, dyezén (adj.). Eg.:El Dyezen
cultivado / a: kultivado/a. Eg.: Kongreso de Estudios Djudeo-espanyoles...
cultura: kultura. Eg.: decir: dezír, dizír (v). Eg.:No es kon dezirlo solo.
cultural: kulturál. Eg.:Konservaron aspektos decir: dizír, dezír (v). Eg.:No son kozas ke se
kulturales del Djudaismo. dizen.
cumplido: komplido. Eg.: decisión: dechizión, dechizyón (f). Eg.:Miller,
cumplimiento: komplimento, komplimieento. Eg.: para ser dramaturgo, tomo la dechizion de seguir
cumplir: komplir. Eg.: sus estudios.
cumplir: kumplir. Eg.: decisión: desizión, desizyón (f). Eg.:Esperamos
curarse: sanarse. Eg.: ke vash a respektar muestra desizyon, i deshar la
curiosamente: kuriozamente. Eg.: lengua de LK asigun esta.
curiosidad: kuriozita. Eg.: decorado: dekor. Eg.:
curioso / a: kuriozo / a. Eg.: dedicarse: dedikarse. Eg.:
curso: korso. Eg.: dedo: dedo. Eg.:
curso: kúrso. Eg.:Gloria Ascher la va emplear en su defender: defender. Eg.:
kurso de kultura sefaradi. defenderse: defenderse. Eg.:
curva: viraje. Eg.: dejar: deshar. Eg.:
curva, través: kórva, kúrva (f). Eg.:Ay munchas delantal: prostéla (f). Eg.:La vistio i le metio
kurvas en este kamino. prostela.
cuyo / a: ke tiene. Eg.: delantal: delantál (m). Eg.:Mama i delantal ke
dado: dado. Eg.: tapan muncho mal.
daño: dányo (m). Eg.:No sale danyo de akavidarse. delante: delantre. Eg.:
dar: dar. Eg.: delegar: delegar. Eg.:
dar a luz: meter al mundo. Eg.: delgado / delgada, débil: fláko / fláka (adj.).
dar una noticia: informar. Eg.: Eg.:El Doktor Beraha era alto i muy flako, teniya un
darse cuenta: rendérse kuénto, dárse kuénto. Eg.:Me antojo sovre la nariz.
di kuento ke devemos eskrivir en esta lingua para no delicioso, deliciosa: delisiózo, delisióza (adj.).
olvidarla. Eg.:Munchos frutos delisiozos i salutaryos por
darse prisa: apresurarse. Eg.: ofreser.
de: de (prep.). Eg.:De oy endelantre... Este livro es de demás: otros. Eg.:

Pajina 50/76
Diksionario de Ladinokomunita

demasiado: demaziado. Eg.: desgracia, desgaste: manzíya. Eg.:La para ke


democracia: demokrasia. Eg.: no vayga en manziya. Mozotros dizimos: Pekado i
demostrar: demostrar. Eg.: manziya.
dentista: dientisto / a. Eg.: desgraciadamente: malorozamente. Eg.:
dentro: ariénto, adyéntro (adv.). Eg.:Ay ladron ariento desierto: dezierto. Eg.:
de la kaza. desordenado / a: desordenado/a. Eg.:
depender: depender. Eg.: despachar: espedir. Eg.:
deporte: espor. Eg.: despacho: büro. Eg.:
derecha: derecha. Eg.: despacio: avagar. Eg.:
derecho: derécho (m). Eg.:Kada uno tiene el derecho despejar: aklarár (v). Eg.:El Dio ke aklare los
de eskrivir i avlar kome kere. korasones.
derecho: diríto (m). Eg.:No tenemos dirito de dizir a despeñar: echar kon fuersa. Eg.:
dingunos "no es djusto lo ke dizish vozotros". despertar: espertar. Eg.:
derretir: derritír (v). Eg.:Se aziya kon plomo derritido. despertarse: espertarse. Eg.:
Mos derritimos en pies fina ke venites. despierto / a, listo / a: espierto / a. Eg.:
derrocar, derrumbar: derrokar. Eg.: despistado / a: distraido / a. Eg.:
desahogarse: desbafár, esbafár (v). Eg.:No tengo despreocupado: áncho / áncha (adj.). Eg.:
kon ken desbafar. después: despues. Eg.:
desahogo: anchúra (f). Eg.:Biven kon anchura. después: dempues. Eg.:
desanimar: deskorajar. Eg.: después: dospues. Eg.:
desaparecer: desparesér (v). Eg.:Yo no kreo ke destacamento: destakaménto (m). Eg.:El
muestra lingua va despareser. Governo Otomano mando un destakamento
desaprensión: deskudio. Eg.: (müfreze) de soldados para onorar la seremonia.
desarrollar: dezvelopar. Eg.: destacar: destakár (v). Eg.:
descansar: deskansar. Eg.: destino: destino. Eg.:
descarado / descarada: deskarádo / deskaráda. destruir: destruir. Eg.:
Eg.:El deskarado, no se averguenso. detalle: detalio, detalyo. Eg.:
descendiente: desendiénte (m/f). Eg.:Para mi, un detalles, minucia: detálios, detályos (m).
desendiente de Estambullis, la palavra es Eg.:Vos vo eskrivir detalyos kuando tengo un poko
"BISKOCHOS". de tyempo.
desconcierto: dezorden, konfuzion. Eg.: detener: detener. Eg.:
desconfianza: deskonfiensa. Eg.: detrás: detrás. Eg.:Kaminavan uno detras del
describir: deskrivir. Eg.: otro.
descripción: deskripsion. Eg.: deuda: dévda (f). Eg.:Ken apromete, en devda se
descubrir: deskuvijár, deskuvrír (v). Eg.:El bebe se mete. (Neh.)
deskuvijava en durmiendo. devorar: devorar. Eg.:
descubrir: deskuvrír (v). Eg.:Moise Rahmani mos aze día: dia, diya. Eg.:
deskuvrir su estorya, su vida de kada diya. día: diya / dia. Eg.:No era posible komer tanto
descuidado / a: deskudiado / a. Eg.: dulse en un diya.
desde: desde. Eg.: diablo: diavlo. Eg.:
desdén: desdenio. Eg.: dialecto: dialékto. Eg.:Es orijinaryo de Sarayevo,
desdichado / desdichada: desmazaládo / i tiene el dialekto de los djudios.
desmazaláda (adj.). Eg.:Desmazalado de mi! diáspora: diaspora. Eg.:
desdichado, desdichada: desdichádo, desdicháda dibujar: desinar. Eg.:
(adj.). Eg.:Al desdichado no le kamina el kavayo, dize diccionario: diksionário, diksionáryo. Eg.:Ayer
ke es ojo malo. (Neh.) merki un diksionario inglez-ladino, ladino-inglez.
desear: dezeyar. Eg.: dicha: dícha. Eg.:Ke negra tuvimos la dicha!
deseo: dezeo. Eg.: (Neh.)
desesperarse: dezesperarse. Eg.: dicho: dícha. Eg.:Todas las dichas ke te
desfile: defile. Eg.: akodrates son las mismas ke i yo me akodro...
desgracia: desgrasia. Eg.: diciembre: desiémbre, disiémbre (m). Eg.:Vo ir

Pajina 51/76
Diksionario de Ladinokomunita

otra vez en el mez de Disiembre. doblar: doblar. Eg.:


diente: diente. Eg.: doblar: dublar. Eg.:
diez: diéz, dyéz (adj. num.). Eg.:Un bivo ke te mate i doce: dodje. Eg.:
diez bovos ke no te abediguen. doctor: doktor. Eg.:
diferencia, disparidad: diferensia. Eg.: documento, cédula: dokuménto (m). Eg.:Meldar
diferente: diferénte. Eg.:Teniyan unos kuantos dokumentos en solitreo no es muy fasil, no es
biervos diferentes ke solo eyos uzavan. kolay.
difícil: zor. Eg.:Mi echo, komo vos dishe, no es mas dólar: dolar. Eg.:
zor ke del vuestro! doler: ergueler. Eg.:
difícil: difísil. Eg.:Es una koza muy difisil a dar a dolor: dolór (f). Eg.:Muncha miel da dolor de
entender. tripa.
dificultad: difikultad. Eg.: doméstico / a: domestiko / a, de kaza. Eg.:
difundir: difuzar. Eg.: domingo: alhád (m). Eg.:Shabat por la tadre es
difunto / a: defunkto / a. Eg.: Noche de Alhad.
difusión: difuzyon. Eg.: dominio: dominasion. Eg.:
dignidad: dinyidad. Eg.: don: musyu. Eg.:
diluvio, gran cantidad: mabúl (m). Eg.:Kosta un doña, señora: madám (f). Eg.:Hanumika, vate
mabul de paras. ande Madam Viktorya, dile ke te de un poko de
dinero: dinero. Eg.: "oturburda"
dinero: moneda, para. Eg.: donde: de ande. Eg.:
dinero: paras. Eg.: donde, a donde: ánde, ónde (adv.). Eg.:Ande lo
dinero: pará (f). Eg.:La pará va i viene. metes, ayí está. Onde komen dos, komen tres.
dinero turco: lira. Eg.:La moneda de la Turkiya es la dormir: durmir. Eg.:
LIRA. dormitorio: kam. de echar, dormitorio. Eg.:
Dios: Dio. Eg.: dos: dos. Eg.:
dirección: adréso (m). Eg.:Manda tu letra a su doscientos: dozientos. Eg.:
adreso. dotado / dotada, hábil: akumplído / akumplída
dirección: direksion, adreso. Eg.: (adj.). Eg.:Mario Levi es un otor muy akumplido.
directamente: direktamente. Eg.: droga, medicamento: dróga (f). Eg.:La droga ya
directo / a: direkto / a. Eg.: le izo efekto.
director, empresario: direktór. Eg.:Su padre era el ducharse: tomar dush. Eg.:
direktor de un koro de kantar i de musika. duda: dubio. Eg.:
disco: disko. Eg.: duelo: dolio. Eg.:
disculpar: diskulpar. Eg.: dueño / a: patron, proprietario. Eg.:
discusión: diskusion. Eg.: dulce: dulse. Eg.:
discutir, argüir: diskutir. Eg.: duración: durasion. Eg.:
diseño, dibujo: desén (m). Eg.:Vos rogo de no meter durante: durante. Eg.:
ni aneksos, ni desenes en los mesajes. durar: turar. Eg.:
disfrutar: gozár (v). Eg.:Gozaremos de todo lo bueno duro / a: duro / a. Eg.:
de este mundo. e: e. Eg.:Estudios de lingua e istoria...
disparar: tirár, travár sóvre (v). Eg.:En MEXICO se echar, arrojar: echar. Eg.:
dize "hechar plomo" en lugar de "tirar balas kon echarse: echarse. Eg.:
revolver". edad: edad. Eg.:
disponer: dispozar. Eg.: edicto: dekreto. Eg.:
disputa, riña: pléto, pléyto (m). Eg.:Despues de un editar: editar. Eg.:
buen pleto, una buena paz. editorial: editoriál (m). Eg.:
distinguir: distinguir. Eg.: efecto: eféto, efékto (m). Eg.:Una ovra kompleta
diverso: diverso. Eg.: kon aranjamientos orkestrales i efektos teatrales...
divertirse: divertirse. Eg.: egoísta: egoisto/a. Eg.:
divorciado: kito. Eg.:Se kazo por la sigundo vez kon ejecutar: egzekutir. Eg.:
un ombre kito tambien. ejemplar: egzemplar. Eg.:

Pajina 52/76
Diksionario de Ladinokomunita

ejemplo: egzempio. Eg.: encuentro: enkontro. Eg.:


ejemplo: enshémplo. Eg.:Aki te mando unos kuantos encuesta: ankéta (f). Eg.:Me parese ke vos va
enshemplos del fenomeno linguistiko. interesar esta anketa ke izo Klara Perahya en
ejercicio: egzersis. Eg.: Istanbul entre 805 personas.
ejército: armada. Eg.: enema: ayúda (f). Eg.:El doktor le rekomendo
el: el. Eg.: una ayuda.
elección: eleksion. Eg.: Enero: Jenero. Eg.:
electricidad: elektrisita. Eg.: enero: enéro. Eg.:Entre los dias 4 asta 9 de
electrodoméstico: intrumiento de kaza. Eg.: enero me vo topar en "Kings Point".
electrónica: elektronika. Eg.: enfermedad: hazinura. Eg.:
elegir: elijir. Eg.: enfermería: enfirmeria. Eg.:
ella: éya. Eg.:Eya era la mas chika de 19 kriaturas! enfermo / a: hazino / a. Eg.:El konosiya todos los
ellos, ellas: éyos / éyas (pron.). Eg.:No ay nada de hazinos i dava konsejos.
esperar de eyos. enfrente: enfrente. Eg.:
embajador: ambasadór (m). Eg.:Estava envitado el engendrar: enjendrar. Eg.:
ambasador kon la mujer. engordar: engodrar. Eg.:
embajador: embasadór, embashadór (m). Eg.: enjoyado / a: yeno de djoya. Eg.:
embargar: apanyár (v). Eg.:Esta asentada en la siya, enjuagar, lavar: enshaguár (v). Eg.:Enshaguate
apanyando moshkas. la boka!
embargo: embargo. Eg.: enloquecer: enlokesér (v). Eg.:El bruido de los
embestir: asaltar. Eg.: ijikos me enlokesen.
emisión: emision. Eg.: enmohecido: enmofesído (adj.). Eg.:Kazas
empanada: mína (f). Eg.:Mos dio una recheta de enmofesidas kon kamaretas aleskuras.
mina de espinaka. enojarse, enfadarse con...: arraviárse (v).
empanadas: pastéles (m). Eg.: Eg.:Para ke no se arravye, este ultimo mesaje suyo
emperador: imperador. Eg.: lo estamos pasando.
empezar: empesar. Eg.: enojo, aflicción, molestía: sehorá (f). Eg.:No te
empleado / a: empiegado / a. Eg.: tomes sehora: una puerta se serra, otra se avre.
empresa: entreprisa. Eg.: (Neh.)
empujar: arrepushar, arrondjar. Eg.: ensalada: salata. Eg.:
empujar, expulsar: arrondjár (v). Eg.: ensartar: alfilár (v). Eg.:
en: en. Eg.:Bivo muy leshos , en el kampo. enseguida: devista, pishin. Eg.:
en fin: enfin. Eg.: enseñar: ensenyar. Eg.:
en general: jenerálmente (adv.). Eg.:Bivimos ayi una ensuciar: ensuziar. Eg.:
vida jeneralmente trankila. enteramente: enteramente. Eg.:
en medio: en medio. Eg.: enterar: dar haber, informar. Eg.:
en seguida: en vista, pishin. Eg.: enterarse: tomar haber, informarse. Eg.:
en seguida: pishin. Eg.: entero: entero. Eg.:
enaguas: kombinezon, jupon. Eg.: enterrar: enterrar. Eg.:
encantado, deleitado: tresalído / tresalída (adj.). enterrarse: enterrarse. Eg.:
Eg.:Estó tresalido de vervos despues de tanto tiempo. entierro: enterramiento. Eg.:
encender: asender. Eg.: entonces: entónses, estónses. Eg.:Estonses i
enciclopedia: ansiklopédia (f). Eg.:De ansiklopedias agora no! (Todo lo bueno kedo en el pasado!)
a diksionarios, siempre emplean el nombre Ladino. (Neh.)
encima: ensíma. Eg.:Pasa el fregon por ensima el entonces, por lo tanto: dunke, alora. Eg.:
moble. entorno: entórno (m). Eg.:Es bueno tener karas
encontrar: enkontrar. Eg.: de riza en el entorno.
encontrarse: enkontrarse. Eg.: entrada: entrada. Eg.:
encontrarse a disgusto: estar desrepozado. Eg.: entrar: entrar. Eg.:
encontrarse a gusto: estar repozado. Eg.: entre: entre. Eg.:
encontrarse bien: sentirse bien. Eg.: entre tanto: entremientes. Eg.:

Pajina 53/76
Diksionario de Ladinokomunita

entregar: entregar. Eg.: espacio: espasio. Eg.:


entretener: azer pasar el tiempo. Eg.: espada: espada. Eg.:
entusiasmo: entuziasmo. Eg.: espalda: espalda. Eg.:
enviar: embiar. Eg.: español: espanyol. Eg.:
envidia: embidia. Eg.: espárrago: asparago. Eg.:
época: epóka. Eg.:Saves de ke epoka era esta especial: espesial. Eg.:
kantika? especialmente: espesialménte. Eg.:Por
equipaje: bagaje. Eg.: mozotros espesialmente, esto era i es muy
equivocarse: yerrarse. Eg.: importante.
era: éra (epóka). Eg.:Esto todo se paso en la era espectáculo: espektakolo. Eg.:
Romana. espectador: espektador. Eg.:
error: falta. Eg.: especular: espekular. Eg.:
escalafón: grado. Eg.: espejo: espejo. Eg.:
escaldar, estofar: eskaldar. Eg.: esperansa: aftahá, avtahá (f). Eg.:Meter la
escalera: eskalera. Eg.: avtahá en el Dio.
escalón: eskalon. Eg.: esperanza: esperansa. Eg.:
escalonar: eskalonar. Eg.: esperar: esperar. Eg.:
escaparate: vitrina. Eg.: esperar: asperar, esperar. Eg.:
escena: shena. Eg.: esperar: asperár. Eg.:Asperame aki una orika.
escoger: eskojer. Eg.: esquina: punta. Eg.:Ya avia arivado a la punta
esconderse: eskonderse. Eg.: de la kaleja de Klara.
escondido / a: eskondido/a. Eg.: esta: ésta. Eg.:Entre estas i estas, ya se izo de
escopeta: fuzil, tufenk. Eg.: noche.
escriba: katván (m). Eg.:El katvan empeso a eskrivir esta mañana: oy demanyana. Eg.:
un amuleto en la forma de una Menora. establecer, plantear: estableser. Eg.:
escribir: eskrivir. Eg.: estado: estado. Eg.:
escrito: eskríto. Eg.:Lo tengo todo por eskrito. estafa (x): enkasháda (f). Eg.:Ya está enkashada
escrito, manuscrito: eskrita. Eg.: grande.
escritor / escritora: eskritor / eskritora (m/f). Eg.: estallar: eksplozar. Eg.:
escritor / escritora: eskritór / eskritóra (m/f). Eg.: Estambul: Estanbol. Eg.:
escritura: eskritúra (f). Eg.:Mi mama teniya una estampa: estampa. Eg.:
eskritura muy buena. estampar: estampar. Eg.:
escuchar: oyír, oír (v). Eg.:El Dio ke te oyga! estanque: étang ?. Eg.:
escuchar: eskuchár (v). Eg.:Ken no eskucha a la estar: estar. Eg.:
madre, escucha a la mala madrasta. (Neh.) este: este. Eg.:
escudo: eskudo. Eg.:El eskudo es una arma estilista: stilista. Eg.:
defensiva ke se yevava al braso siedro. El padre izo de estimado: estimádo. Eg.:Estimados Amigos de
eskudo kon su kuerpo a la kriatura, durante el atako. LK.
(Kere dizir ke lo defendio kon su kuerpo). El Eskudo de estimar: estimár. Eg.:Devemos de estimarmos
David (Magen David) es el simbolo del puevlo djudio. El orozos !!
"eskudo" era en pasado tambien una moneda esto: ésto. Eg.:En esto vamos a kedar?
portugeza. Avlaremos de otra koza.
escuela: eskola. Eg.: estofado / estofada: abafádo / abafáda (adj.).
escupir: eskupir. Eg.: Eg.:Mos plaze komer el pishkado abafado porke es
esforzarse: esforsarse. Eg.: muy liviano.
esforzarse: ograsheár, ugrasheár (v). Eg.:Ugrashear estómago: estomago. Eg.:
kon la djente no es "kolay"( fasil). estornudar: sarnudár, estornudár (v). Eg.:Hazino
esfuerzo: esforso. Eg.: ke sarnuda está serka de estar bueno. (Neh.)
esmeralda: esmeralda. Eg.: Kuando uno sarnuda: - Bivas, kreskas i
Esmirna: Ezmirna. Eg.: engrandeskas!
eso / esa: este / esta. Eg.: estornudo: sarnúdo, estornúdo (m). Eg.:Para el

Pajina 54/76
Diksionario de Ladinokomunita

mentirozo, un sarnudo es un ayudo. (Neh.) extenso / a: espandido / a, ancho. Eg.:


estrecho / a: estrécho / estrécha (adj.). Eg.:Tuvimos extranjero / extranjera: ajéno / ajéna (adj.+ m/f).
oras estrechas. Eg.:Los ajenos azen mas ke los serkanos. (Neh.)
estrella: estreya. Eg.: extraño: estranyo. Eg.:
Estrella de David (Escudo de David): Magen David. extraño, raro: toáf (adj.). Eg.:
Eg.:El Eskudo de David (Magen David) es el simbolo fácil: fásil, koláy (adj.. Eg.:Ke se les aga mas fasil
del puevlo djudio. Eskudo de David: Una forma de dos i ke syerva a todos.
triangulos ekuilateros pozados uno ensima del otro en fácil: koláy (adj.). Eg.:Kolay i livyano ke te se
arreves, formando una estreya de 6 puntas. aga.
estreñimiento: duréra (f). Eg.:Mal por durera, peor faena: dever, mision. Eg.:
por shushunera. (Prov.) (Neh.) faja, ajuar del recien nacido: fashadúra (f).
estropearse: estropiarse. Eg.: Eg.:En la kortadura de la fashadura, se echava
estudiante: estudiante, elevo. Eg.: bombones blankos.
estudiar: estudiar. Eg.: faja, pañal: fásha (f). Eg.:De la fasha asta la
estudio: estúdio. Eg.:El mas importante es el estudio mortaja, no te vas a azer benadam!
del Gershom Scholem. falda: fusta. Eg.:
estupendo / a: estupendo / a. Eg.: faltar: mankar, faltar. Eg.:
etc., etcétera: Ets., etsétera. Eg.:El espanyol, fama: fama. Eg.:
fransez, italiano, ets. son linguas latinas. familia: famíya (f). Eg.:Por seguro ke semos
Europa: Evropa. Eg.: todos una famiya .
evidenciar: averdadear. Eg.: familiar: familiar, familyar. Eg.:
examen: egzamen. Eg.: famoso / a: famozo/a. Eg.:
examinar: egzaminar. Eg.: fantasía: fantazía, fantezíya (f). Eg.:Solo fueron
excelente: ekselente. Eg.: fantazias.
excepción: eksepsion. Eg.: fantástico / a: fantastiko/a. Eg.:
excepto: ekseptado. Eg.: farmacia: farmasiya. Eg.:
exclamar: esklamar. Eg.: fascista: fashisto/a. Eg.:
excomulgado; canalla: mehorám (m). Eg.:Agora lo fastidioso / a: fastidiozo / a. Eg.:
kastigare a este mehoram. fatigado / a: fatigado/a. Eg.:
excusa: ekskuza. Eg.: fatigar: fatigar. Eg.:
excusar, disculpar: eskuzar. Eg.: favor: favor. Eg.:
exiliar: egziliar. Eg.: favor: hatir. Eg.:
existir: egzistir. Eg.: faz, cara: fácha, faz, kára. Eg.:Lo ke tienes de
éxito, abundancia: azlahá (f). Eg.:Azlaha ke te meta dizir, dimelo en facha.
el Dio. fe: fey. Eg.:No tener ni ley, ni fey, ni profeta.
éxito, logro: reushitá (f). Eg.:Le dezeamos viaje (Neh.)
bueno i reushita buena. fecha: data. Eg.:
expandir: espandir. Eg.: fecha: dáta. Eg.:Un buen merkader paga su bono
experimentar: eksperimentar. Eg.: a su data.
explicación: eksplikasion. Eg.: federación: federasion. Eg.:
explicar: eksplikar, dar a entender. Eg.: felicidad: felisida. Eg.:
explorar: eksplorar. Eg.: felicitación: felisitasion. Eg.:
explosión: eksplozion. Eg.: feliz: feliche. Eg.:
explotar: eksplozar. Eg.: feo / a: feo/a. Eg.:
exponer: ekspozar. Eg.: fiado: fiádo (adj.). Eg.:El fiado es dos vezes
exposición: ekspozision. Eg.: pagado.
expresar: ekspresar. Eg.: fiarse, hacer confianza: fiárse (v). Eg.:Te
expresión: ekspresión (f). Eg.: puedes fiar en eya.
expulsión: ekspulsion. Eg.: fideos: fidéos (m). Eg.:
extender: ekstendér (v). Eg.:Es una famiya fiebre: kayentura. Eg.:
ekstendida de todos los Sefaradim del mundo. fiel: fidél (adj.). Eg.:Kero ser fidel a la lingua ke

Pajina 55/76
Diksionario de Ladinokomunita

me ambezi de kriatura. freno: freno. Eg.:


fiesta: fiesta. Eg.: frente: frente. Eg.:
figura: figura. Eg.: frente a: enfrente de. Eg.:
fijar: fiksár (v). Eg.:Devemos desidar i fiksar un fresco / a: fresko/a. Eg.:
program. fríjol: chaucha. Eg.:
fijarse en.., darse cuenta: apersevérse (v). Eg.:No frío: frío, fríyo (m). Eg.:No me faze ni friyo ni
me apersevi ke deshi la yave en kaza. kalor.
fijo: fíkso / fíksa (adj.. Eg.:La gramatika tiene reglas frío / fría: yeládo / yeláda (adj.). Eg.:Inchiya la
fiksas para el uzo de las palavras. ridoma de una fuente onde la agua veniya yelada
fila con nuez, triangular: trigónas (f). Eg.: de las montanyas.
fila, rango, momento oportuno: sirá (f). Eg.:Todos fritada de puerro: prasifúchi (m). Eg.:
kon sira (a su torno), chikos i grandes. frontera: frontiera. Eg.:
filosofía: filozofia. Eg.: fructificar, multiplicarse: fruchiguár (v).
fin (el): fin (la). Eg.: Eg.:Fruchiguaremos en la tierra.
fin de semana: fin de semana. Eg.: fruta: fruta. Eg.:
final: final. Eg.: frutal: de fruta. Eg.:
finalmente, por fin: finalmente. Eg.: frutería: frutero. Eg.:
fino / fina: fíno / fína (adj.). Eg.:La mancha kaye en el frutero: frutiera. Eg.:
panyo mas fino. fuego: fuégo, huégo (m). Eg.:Ay muncha kalor, el
firma: sinyatura. Eg.: sol esta fuego! (Neh.) Flama sin fuego no ay.
firma: fírma (f). Eg.:Un buen komersante onora su fuerte: fuerte. Eg.:
firma. fuerza: fuérsa, huérsa. Eg.:Kerer bien por fuersa
firmar: firmár (v). Eg.:No vos olvidesh de firmar i azer no ay. (Neh.)
firmar la petisyon de Salonik. función: fonksion. Eg.:
flan: krem karamel. Eg.: funcionar: fonksionar. Eg.:
flecha: flecha. Eg.: fundación: fondasion. Eg.:
flor: flor. Eg.: funesto / a: funesto / a. Eg.:
florero: vazo. Eg.: fútbol: futbol. Eg.:
florista: floristo/a. Eg.: futuro: futúro. Eg.:Rogamos ke en el futuro mos
flota: flota. Eg.: eskrivas en Ladino.
folklore: folklór. Eg.:Azen esforsos para no futuro: avenír (m). Eg.:El ofisio de mano no tiene
abandonar el folklor i la lingua de los avuelos. mas avenir.
folleto: broshúra (f). Eg.:La broshura de la ANL me gabinete: kamareta de estudio. Eg.:
vino ayer. gafas: antójos (m/p). Eg.:Es flako i alto, tiene
fonda: motel. Eg.: antojos.
fondo: fondo. Eg.: gallardía: gayardiya. Eg.:
forcejear: hadrárse (v). Eg.:Para byen no puede, gallina: gayina. Eg.:
para mal se hadra. (Neh.) gallinero: gayinero. Eg.:
forma: forma. Eg.: gallo: gayo. Eg.:
formar: formar. Eg.: gamba: gamba. Eg.:
fortuna: fortúna (f). Eg.:La fortuna es por ken la gana: gána (f). Eg.:Ya le vino la gana de kuzir.
perkura. (Neh.) ganadería: trupa de bestia. Eg.:
foto: fotó (f). Eg.: ganso, oca: páto (m). Eg.:...gaynas, 1300 patos,
fotografía: fotografia. Eg.: 50 pyernas de puerko, 17 kintales de karne, 700...
francés: fransez. Eg.: "GATO" por "PATO".
franco, franca: fránko, fránka. Eg.:El lavoro era garbanzo tostado: bilibíz (m). Eg.:
simple, ma lo izo kon hadras de franko. (Neh.) garbanzo tostado blanco: estragalákya (f). Eg.:
frase: fraza. Eg.: garganta: garon. Eg.:
fregar, frotar: fregar. Eg.: gas: umo. Eg.:
freír: freír, friyír (v). Eg.:Puedes friyir endjuntos unos gaseosa: gazoza. Eg.:
pimientonikos para darle mas savor. gasolina: benzin. Eg.:

Pajina 56/76
Diksionario de Ladinokomunita

gasolinera: estasion de benzin. Eg.: Eg.:Korto la esperansa ke le va vinir un mazal kon


gato: gato. Eg.: kavayo blanko i muy yakishikli.
gemelo: buchúk (m). Eg.:Mos nasieron buchukes. guardar: guadrar. Eg.:
generación: jenerasion. Eg.:Se prestan guerra: gerra. Eg.:
maraviyozamente a edukar a las muevas jenerasiones. guía: giador - a. Eg.:
general: jenerál, djenerál (adj.). Eg.:Va dar una vista guisar, cocinar: gizár (v). Eg.:El se lo giza, el se
jeneral de la aktividad de Ladinokomunita. lo kome.
género: djenero. Eg.: guitarra: gitara. Eg.:
generoso / a: jenerozo/a. Eg.: gusanado, putrefacto: haryénto (adj.). Eg.:
gente: djente. Eg.:Apretad mano solo delas djentes gusano: guzano. Eg.:
buenas i vertuozas. gustar: agradár, plazér (v). Eg.:Me agradan los
geranio: jeraniom. Eg.: pimientones. A las kreaturas, les plaze la chikolata.
gesto: djesto. Eg.: gustar: gustár. Eg.:Me va gustar muncho si un
gimotear: mungrinéar (v). Eg.: miembro los konose i me puede dar su adreso.
girar, volver: aboltár (v). Eg.:Yo ya abolti de mi viaje gustar a...: agradár a..., plazér a... (v). Eg.:Kreyo
el viernes pasado. Ya aboltates la kara, ya paso el diya, ke yo, le agrado solo a mi mama. Les plazgo a los
la semana, el mez. (Neh.) elevos, sovre todo kuando termino la klasa.
gobierno: governo. Eg.: gustar, placer: plazér (v). Eg.:Me plaze estar en
golpe, zurra: haftoná (f). Eg.:Kuando avlo mentiras, buena kompanyia.
el padre lo mato de haftona. gusto: gusto. Eg.:
golpear, pegar: aharvár (v). Eg.:Ken se aharva kon haber: aver. Eg.:
sus manos ke no yore. habichuela rosa: barbúnya fasúlya (f). Eg.:
gordo / a: godro/a. Eg.: habichuella con ojo negro: fljónes (m). Eg.:
gordura: godrura, gudrura. Eg.: habicuela, judía: áva fréska (f). Eg.:
gorro: takia. Eg.: habitación: kamareta. Eg.:
gracia: grasia. Eg.: habitual, normal: abituál (adj.). Eg.:Esta
gracias: grasias. Eg.:1) Munchas grasyas. 2) Mil sonriendo kon su dulsor abitual.
grasyas al Dyo. 3) No tuvo pena a entrar grasyas al habituar: abituár (v). Eg.:Kale abituar a los
dezorden ke reynava entre los moradores. 4) Mos mansevos ke avlen el Djudeo-Espanyol
akodramos solo lo bueno i grasyas ke es ansina." habla: ávla. Eg.:En la avla de Rodes, no entran
gracias: shukur. Eg.:Shukur al Dyo. munchos biervos en fransez.
gracias: mersí. Eg.:Mersi muncho por tus esfuersos. hablante: avlánte. Eg.:Ay dainda tantos amantes
gramática: gramer. Eg.: i avlantes de muestra lingua...
gramática: gramátika. Eg.:Mas vale la prátika ke la hablar: avlar. Eg.:
gramátika. (Neh.) hablar: favlár (v). Eg.:Mi abuela favlava el
grande: grande. Eg.: Djudeo-Espanyol.
grandes: grándes. Eg.:Kantikas espanyolas ke mos hacer: azer. Eg.:
deshavan tresalidos a grandes i chikos... hacer: fazer. Eg.:
gratinado de espinaca con huevo y queso: anchúsa, hacer fiesta: fiestar. Eg.:
enchúsa (f). Eg.:Teniyamos ornos para azer las tapas hacia: verso. Eg.:
o enchusas. hada: fada. Eg.:
grave: grave. Eg.: hadado / a: fadado/a. Eg.:
griego, griega: grégo / gréga (m+f). Eg.:Se hallar, encontrar: topar. Eg.:
eskondieron en kazas de amigos gregos durante el hambre: ámbre, fámbre (f). Eg.:Ken tiene ambre
tiempo de la gerra. no mira por guzano.
gris: grizo / a. Eg.: hambriento: ambiérto, fambrénto (adj.). Eg.:El
grito: grito. Eg.: arto no kreye al ambierto.
grosería: groseríya (f). Eg.: hamburguesa: hamburger. Eg.:
grupo: grúpo (m). Eg.: Tenemos un grupo ke harina: arina. Eg.:
yamomos 'Los Pregoneros' (The Storytellers). harto / a: arto / a. Eg.:
guapo / guapa: yakishiklí / yakishiklíya (adj. m/f). hasta: fin, asta. Eg.:

Pajina 57/76
Diksionario de Ladinokomunita

hasta: ásta (prep.). Eg.:De Salonik asta Atena ay hincar (algo puntiagudo): enfinkár (v).
kinyentos kilometros. Eg.:Enfinkarse por las tiralanyas.
hasta: fíno (kolokyal) (prep.). Eg.:Me asenti para historia: estória, istória, estórya. Eg.:El profesor
meldarlo del empesijo fino la fin. mos avlava de la istoria de los sefaradim.
hasta: físta (konj.). Eg.:Ya lo saven fista las pyedras historias: estórias, istórias, estóryas. Eg.:No me
de la kaye. kontes estoryas de mil i una noche.
hebreo: ebreo. Eg.: hocico: nariz (de animal). Eg.:
hebreo: ivrít. Eg.:Avlo en ivrit sovre la lingua i los hoja: ója, foja (f). Eg.:Tiene muncha difikultad de
uzos. inchir la sola oja en Djudeo-Espanyol. Ya abolti la
hechizo, encanto: echizo. Eg.: oja , unika solusion , i no guadri aborrision. Los
hecho: fakto. Eg.: sestos de ruda, kon las ojas i flores...
hecho, acto, acción realizada: écha. Eg.:Le van a holocausto: olokósto (m). Eg.:Sovrebivieron el
pagar segun sus echas. Olokosto ma kedaron sin nada.
heder; irritar: fedér (v). Eg.:De la kavesa fyede el holocausto: shoá (f). Eg.:El sujeto de los
peshkado. sefaradim en la Shoa es muy poko konosido.
hedor; arrogancia: fedór (m), fedorína (f). Eg.:Está hombre: ombre. Eg.:
yeno de fedor. hombro: ombro. Eg.:
helado: yeláda (f). Eg.:De los Meksikanos sinti ke homenaje: omenaje. Eg.:
"dondurma" se dize "yelada". honor: onor. Eg.:
helado: dondurmá (f). Eg.:Mos keriya enkomendar hora: óra (f). Eg.:Muestros padres kontavan de
una dondurma (yelada) famoza de Cesme . oras negras (difisiles) ke pasaron.
heno: yerva seka. Eg.: horno: orno. Eg.:
herencia: erensia. Eg.: horrible: orivle. Eg.:
herida: ferida. Eg.: hortelano / a: guertalano/a. Eg.:
herido / a: ferido/a. Eg.: hospital: ospital, espital, eshpital, ispital. Eg.:
herir: ferír (v). Eg.:Tantos muertos i feridos! Komo es hospitalidad: ospitalidad. Eg.:
pozivle esto? hotel: otél (m). Eg.:El abasho a un chiko otel.
hermana: ermana. Eg.: hoy: oy. Eg.:
hermano: ermano. Eg.: hucha: kamizíya (f). Eg.:
hermoso, bello / a: ermozo / a. Eg.:Teniya dos ijas, huerta: bostan. Eg.:
mansevikas i muy ermozikas. huerto: guerta. Eg.:
hermosura: ermozúra. Eg.:Es una prova de la huerto: guerto. Eg.:
ermozura i de la rikeza de muestra kultura. hueso: gueso. Eg.:
héroe: eroe. Eg.: huésped, convidado: musafir. Eg.:
hervir: buyir. Eg.: hueva seca salada: abudáraho (m). Eg.:
hielo: buz (m). Eg.:No entiendo komo kitash la hueva seca salada: abudáho (m). Eg.:
komida yelada buz i la metesh en el orno. huevo: guevo. Eg.:
hielo: yélo, buz (m). Eg.:Metiyamos el karpuz en el huir: fuyir. Eg.:
pozo para ke se yele, porke no teniyamos yelo (buz). humanidad: umanidad. Eg.:
hierro: fiérro, fyérro (m). Eg.:Ijo de kriar, fierro de húmedo: úmido (adj.). Eg.:El lavado kedó úmido.
mashkar. humillación: umiliasion. Eg.:
hierro (yerro): yerro. Eg.: humillar: umiliar, arrebashar. Eg.:
hígado: lígado, fégado (m). Eg.:Se le kemo el ligado, Hungría: Ungaria. Eg.:
de tanto bever alkol. idea: idea. Eg.:
higo: igo. Eg.: idioma: idióma (m). Eg.:
hija: ija. Eg.: igual: igual. Eg.:
hijo / hija: ijo / ija (m/f). Eg.:son ijos de dos ermanos ilusión: iluzion. Eg.:
hijo / hija: fíjo / fija (m/f). Eg.:Si no fago lo ke estó imagen: imaje. Eg.:
diziendo, no so fijo de mi padre (Neh.) imaginar: imajinar. Eg.:
hijos: íjos (m/pl). Eg.:Todos somos ijos de las imitar: imitar. Eg.:
Mitzvot. impaciente: impasiente. Eg.:

Pajina 58/76
Diksionario de Ladinokomunita

impedimiento: impedimiento. Eg.: infundio: embrolio. Eg.:


impedir: empedir. Eg.: inicial - a: inisial - a. Eg.:
impedir: impedir. Eg.: iniciar: inisiar. Eg.:
imperio: imperio. Eg.: inmediatamente: imediatamente. Eg.:
imponer: forsar. Eg.: inmenso / a: imenso / a. Eg.:
importancia: emportánsa, importánsa (f). Eg.:No inocente: inosente. Eg.:
olvidaremos la emportansa de las palavras. inquieto / a: inkieto / a. Eg.:
importante: emportánte, importánte (adj.). Eg.:El inquisición: inkizision. Eg.:Los ke fuiyan de la
internet es muy importante para mantener bivo el Inkizision se aresentaron en munchas partes del
ladino. mundo.
importar: emportár (v). Eg.:No emporta. No inseguridad: inseguridad. Eg.:
m'emporta. Ke t'emporta? instituto: institúto. Eg.:En el "Instituto Cervantes"
importar: importár (v). Eg.:Mi papa importava de Estanbol, ay kursos para los sefaradim.
esensyas para azer kolonya. inteligente: intelijente. Eg.:
importe: empórto (m). Eg.:Paga el emporto de la intención: entision. Eg.:
fatura. intensificar: intensifikar. Eg.:
imposible: emposivle. Eg.: intentar, probar: aprovár (v). Eg.:Aprova de
imprenta: imprimeríya, emprimeríya (f). Eg.:Si Selim ambezarte el Ladino.
save la imprimeriya, o komo se puede enkomendar, ke interés: enterés, enteréso (m). Eg.:Es el enteres
mos eskriva. ke lo giya.
imprimidor: emprimadór (m). Eg.:Ivan Fidorof fue el interesante: enteresánte, interesánte (adj).
primer emprimador. Eg.:Los artikolos ke meldamos en Ladinokomunita
imprimir: imprimír, emprimír (v). Eg.:No lo pudimos son uno mas enteresante del otro.
imprimir por los problemas del sistema Oneline. interesar: enteresar. Eg.:
imprimir: emprimár, imprimár (v). Eg.:El tiene un livro interesarse: enteresarse. Eg.:
de ley ke fue imprimado en Izmir . interrumpir: enteromper. Eg.:
imprudencia: imprudensia. Eg.: intestino: intestino. Eg.:
inauguración: seremonia de aviertura. Eg.: intimidad: intimidad. Eg.:
incidente: insidente. Eg.: intrincado: entrafikado, komplikado. Eg.:
inclinar: enklinar. Eg.: introducción: introduksion. Eg.:
inclinar: inklinár (v). Eg.: introducir: introduzir. Eg.:
inclinarse: abokárse (v). Eg.:Se abokó para arrekojer inválido / a: enfirmo / a. Eg.:
piedras d'enbasho. inventar: enventar. Eg.:
incluir: inkluir. Eg.: invertir: investir. Eg.:
incluso, incluido: inkluzo. Eg.: investigación: investigasion. Eg.:
incongruente: desmodrádo (adj.). Eg.:El yevava un investigador: investigador. Eg.:Yo so
vestido desmodrado. investigador de Ladino.
inconveniente: inkonvenivle. Eg.: invitación: invitasion. Eg.:
incorporarse: redresarse. Eg.: invitado / a: invitado / a. Eg.:
incrementar, aumentar, multiplicar: muchiguár (v). invitar: envitar. Eg.:
Eg.:Muchiguar rikezas es muchiguar ansyas. (Neh.) invitar, convidar: invitar. Eg.:
índice: segundo dedo. Eg.: ir de compras: ir a komprar/emplear. Eg.:
índole: djenero, klase. Eg.: ir de mal en peor: ir de mal en peor. Eg.:
industrial: industrial. Eg.: ir, marchar: ir. Eg.:
infierno: inferno. Eg.:? irrigar, regar: arrufyar. Eg.:
infierno: ginnam. Eg.: irrigar, salpicar: arrufiar. Eg.:
influencia: influensa. Eg.: isla: ízla, ísla (f). Eg.:Lo tuve un mez en mi kaza
información: informasion. Eg.: en la izla de Burgaz.
informática: enformatika. Eg.: isla: adá (f). Eg.:En Estanbol, ivamos a la Ada a
informativo: novedades, avizos. Eg.: pasar la enveranada.
infraestructura: infrastruktura. Eg.: italiano / italiana: italiano / italiana (adj.). Eg.:El

Pajina 59/76
Diksionario de Ladinokomunita

italiana tambien es una lingua latina. un Kipur livyano i PAS EN EL MUNDO


izquierda: siedra. Eg.: la: la. Eg.:Mirala.
jabón: shavon. Eg.: labio: músho (m). Eg.:Koryó afuera en riendose
jalear: enkorajar. Eg.: entre los mushos.
jamás: nunka. Eg.: labor: lavoro. Eg.:
japonés - a: japonezo / a. Eg.: lacio / a: flosho/a. Eg.:
jaqueca: shakéka (f). Eg.:Para kurar dolor de lado: lado. Eg.:
shakeka , se metiyan una rida apretada en la frente. ladrón / ladrona: ladrón / ladróna (m/f). Eg.:No
jarabe, confitura: sharópe (m). Eg.:Es un sharope de kero ke se los roven los ladrones.
ombre. (Neh.) lamentar: regretar. Eg.:
jarro, jarra: djárro (m), djárra (f). Eg.:Trusho un djarro lamento, elegía: endécha (f). Eg.:Era titolado
de agua. "Endechas sefardies (romances y coplas)" en un
jefe: shef. Eg.: manuskrito... Endechas de Tish'a BeAv.
jefe, cabecilla: kapo. Eg.: lámpara, araña (de luces): almenára (f).
jersey: triko, sueter. Eg.: Eg.:Kuando me kazi, las almenaras se trokaron i se
joven, mancebo: djóven, djovína (m/f). Eg.:Se uzava la de kandelas.
arebivieron los dezeos de los djovenes de estudiar para lanzar: lansar. Eg.:
saver. lanzarse: lansarse, echarse. Eg.:
joven, muchacho / a, chico / a: mansévo / manseva lápiz: kalem. Eg.:
(m/f). Eg.:Lo yoramos ke se murio mansevo. largo: lungo. Eg.:
joya: djoya. Eg.: largo / a: largo/a. Eg.:
joyero: djoyero. Eg.: lástima: pekado. Eg.:
judaísmo: djudaísmo. Eg.:El es una de las figuras latín: latin. Eg.:Ay djente ke konfonden Ladino
mas veneradas del djudaismo. kon Latin.
judeo-español: djudéo-espanyól (m). Eg.: latín: latin, latino. Eg.:Ay djente ke konfonden
judía blanca: áva, avíka (f). Eg.: Ladino kon Latin.
judío / a: djudio / a. Eg.: lavar: lavar. Eg.:
jueves: djuéves, djugéves (m). Eg.:Me akodro ke lavarse: lavarse. Eg.:
kada lunes i djugeves moz ivamoz al BAZAR . le: le. Eg.:Le gustava kontar anekdotas tipikas
juez: djuzgo / djuzga (m/f). Eg.:Se trata de un djuzgo sefardis.
ke estava avlando todo el tiempo kontra los djidios. lección: lisyón (f). Eg.:Ke te sierva de lisyon.
jugar: djugar. Eg.: leche: leche. Eg.:
juguete: djugete. Eg.: lechuza: kukuvaya. Eg.:
juicio; proceso: djuzgo (m). Eg.:Samuel Hassid lector: lektor. Eg.:El kontenido de esta gazeta no
dezvelopara el tema "El djuzgo de Max Merten enfrente atirava los lektores.
de los Espejos". lectura: meldadura. Eg.:
julio: djulio. Eg.: leer: meldar. Eg.:
junio: júnio. Eg.:Van a tener (EL DIA DE DJOHA) el lejano / a: leshano / a. Eg.:
20 de Junio. lejos: léshos (adv.). Eg.:De leshos oyi una boz.
juntar, unir: adjuntár (v). Eg.:Espero ke otros amigos lelo, tonto: bovo, torpe. Eg.:
de LK, se van adjuntar a este evenimiento emportante. lengua de los judios askenazis: yíddish, yídish
junto - s (pl.): djuntos. Eg.: (m). Eg.:Empeso kon una kantika en Yiddish.
junto, juntamente: endjuntos. Eg.: lengua materna: lingua maternal. Eg.:
jurar: djurar. Eg.: lengua, lenguaje: língua, léngua (f). Eg.:Ken
justo: djústo. Eg.:Pagan djustos por pekadores. lingua tiene, a Roma va.
(Neh.) lenguaje, lengua: lashón. Eg.:Dizir las kozas en
juventud: mansevéz (f). Eg.:La mansevez es una lashon i ladino. (Neh.)
vez. lentamente: lentamente. Eg.:
kilo: kilo. Eg.: levantar: alevantár (v). Eg.:El Dio solo alevanta i
kilómetro: kilometro. Eg.: arrebasha.
Kipur, Día de Ayuno: Kipur. Eg.:Todos ke tengash levantarse: alevantárse (v). Eg.:Se alevantaron

Pajina 60/76
Diksionario de Ladinokomunita

los pipinos a harvar al bahchevan. lograr: parvenir. Eg.:


leve: liviano. Eg.: luchar: luchár (v). Eg.:Estamos luchando por el
ley: ley (f). Eg.:La ley es para todos. futuro.
libertad: libertad. Eg.: lúcido / a: lusido / a. Eg.:
libre: libre, libero. Eg.: lucir: arrelumbrar, briyar. Eg.:
libro: lívro (m). Eg.:No desha el livro de la mano. lucir: parparear. Eg.:
licencia: lisensia. Eg.: lucrarse: profitar, ganar. Eg.:
limite: limito. Eg.: luenga: luénga, aluénga (f). Eg.:Le plaze una
limón: limon. Eg.:"Pishkado i limon i agua de mar, i tu komidika de luenga buyida kon un poko de vinagre.
ke no tengas dingun mal"! luenga: aluénga (f). Eg.:Kon las aluengas
limpiar: alimpiár, alimpyár (v). Eg.:Las mujeres kolgando por afuera, lo miran al grego sin kreer...
alimpiavan i deshavan arelumbrando. lugar: lugar. Eg.:
limpieza: limpiéza, limpyéza (f). Eg.:La limpyeza es lujo: lukso. Eg.:
medya rikeza. lujoso / a: luksyozo/a. Eg.:
limpio, limpia: límpio, límpyo, límpia (adj.). Eg.:La lumbre: lúmbre (f). Eg.:Abasha la komida de la
kaza estava limpia. lumbre.
lindo / a: lindo/a. Eg.: luna: lúna. Eg.:Esta briyando komo la luna en
lingüística: linguístika (f). Eg.:La linguistika estudia kinze.
komo se avla "de facto". lunes: lúnes. Eg.:Kada lunes moz ivamoz al
lío: bógo, bogchá (m/f). Eg.:El bogo era para meter la BAZAR.
ropa limpia para ir al "hamam". luz: luz. Eg.:
lista: lísta. Eg.:Los miembros de esta lista ya estan macarrón de almendras: marunchínos (m). Eg.:
viendo komo lo eskrivimos. macarrones al horno: makarón rayádo (m). Eg.:
literatura: literatúra. Eg.:Diriji un kurso de lingua i mácula: mancha. Eg.:
literatura djudeo-espanyola. madre: mádre. Eg.:Mi madre i mi padre nasieron
llama: flama. Eg.: en Izmir.
llamar: yamar. Eg.:Esto es lo ke yamas kuchiador? madrugada: madrugada. Eg.:
llano / llana, plano / plana: yáno / yána (adj.). Eg.:No maestro / a: maestro/a. Eg.:
tenemos supa. Mete los platos yanos. magnifico / a: manyifiko/a. Eg.:
llanura: yanúra (f). Eg.:Kampo o terreno yano, sin majo / a: maho / a. Eg.:
alto ni basho i sin arvoles. mal: mal. Eg.:
llave: yave. Eg.: mal de ojo: aynara. Eg.:
llegar: ayegar. Eg.: maldad: negregúra (f). Eg.:Para su negregura no
llegar: yegár (v). Eg.:Yegar a no tener para pan. ay par.
(Neh.) maldito / a: maldicho / a. Eg.:
llenar, rellenar: inchir. Eg.: maleta: validja. Eg.:
lleno / a: yeno / a. Eg.: malo / a: malo / a. Eg.:
llevar: yevar. Eg.: malo / mala: négro / négra (adj.). Eg.:Ken negro
llorar: yorar. Eg.:Me meti a yorar komo una kreatura aze, negro topa.
chika. malo, mala: málo, mála. Eg.:Mas vale un malo
llover: azer luvya. Eg.: konosido ke un bueno para konoser. (Neh.)
lluvia: luvia. Eg.: mamá: mama. Eg.:
lo: lo. Eg.:Lo ke va ser para uno, ke sea para todos. mamón: chupéta (f). Eg.:Dale la chupeta al bebe,
lobo: lovo. Eg.: ke no yore.
loco / loca: lóko / lóka (adj.). Eg.:Mas save un loko en maña: manya. Eg.:
su kaza, ke un savyo en kaza de otro. mañana: amanyána (adv.). Eg.:De aki mos
locura: lokúra (f). Eg.:Todos tenemos muestras vamos a Amsterdam amanyana.
pasiones i lokuras. mañana: demanyana. Eg.:
locutor: spiker. Eg.: mañana: manyana. Eg.:De la manyana se ve el
lodo: lódo. Eg.:No es un ombre - es lodo kon kanyo. buen diya.
lógica: lojika. Eg.: manar: manár (v). Eg.:De esta tyerra manan

Pajina 61/76
Diksionario de Ladinokomunita

leche i myel. me: me. Eg.:Me miró.


manco: sin braso. Eg.: mear , orinar: pishar. Eg.:Es probablemente del
mandamiento: enkomendansa. Eg.: verbo "pisheti" de Serbo-Kroatyo. En mi famiya es
mandar: mandár. Eg.:Pasensia ke te mande el Dio. generalmente usado.
(Neh.) medalla: medalya. Eg.:
manera: manera. Eg.: media: média. Eg.:Es sekreto ke ya lo save la
manga: manga. Eg.: media sivdad.
manicomio: timaraná (f). Eg.:Este lugar parese una medianoche: medianoche. Eg.:
timarana. medicamento: kura. Eg.:
manifestar: manifestar. Eg.: medicina: medikería (f). Eg.:Al anyo ke viene,
mano: mano. Eg.: keremos dedikar uno de los maratones a la
mansarda, buharda: musandará, mansárda (f). medikeria (milizinas, doktores, ospitales ets.) en las
Eg.:"Mansarda", es la kamareta ke esta debasho del komunidades de los ladinoavlantes.
techo. medicina, remedio: milizina. Eg.:
mantel: mantel. Eg.: médico: mediko, doktor. Eg.:
mantener: mantener. Eg.: medida: prekosion. Eg.:
manzana: mansana. Eg.: medio: medio. Eg.:
maquillarse: makiyarse. Eg.: mediodía: mediodia, midi. Eg.:
máquina: makina. Eg.: medir: mesurar. Eg.:
mar: mar (la). Eg.: meditar: meditar. Eg.:
maravillarse: maraviyárse (v). Eg.:No te maraviyes... mejilla: kára. Eg.:En kada kara tiene una kondja.
maravilloso, maravillosa: maraviyózo, maraviyóza (Neh.)
(adj.). Eg.:Te felisito por el lavoro maraviyozo ke estas mejor: mijor. Eg.:
aziendo. mejorado: mijorádo (adj.). Eg.:Kada anyo
marca: marka. Eg.: mijorado.
marco: kuadro. Eg.: mejorar: amijorár (v). Eg.:
marido: marído. Eg.:Marido selozo no tiene repozo. mejorarse: amijorarse. Eg.:
(Neh.) melocotón: shefteli. Eg.:
marquesina: tenta. Eg.: memorable: memoravle. Eg.:
martes: mártes (m). Eg.:Va estar avierto Martes, memoria: memoria, tino. Eg.:
Viernes i Alhad. mendigo / a: sedakero / a. Eg.:
marzo: márso (m). Eg.:Noche de alhad, el 18 de mendrugo: mendrúgo, mindrúgo (m). Eg.:Aki
Marso) tuvimos aki en Dallas un konserto. m'enkasho, mindrugos mashko.
mas: ma. Eg.: menear: menear. Eg.:
más: maz. Eg.: menester, necesidad: menestér. Eg.:Pero a
más: mas. Eg.:Mas tiene, mas kere. vezes tengo menester de un diksionario.
masa: mása. Eg.:Para azer boyikos, kale finyir menor: minor. Eg.:
muncho la masa. menos: ménos, mánko (adv.). Eg.:Vino a las tres
mascar: mashkar. Eg.: manko diez.
matar: matar. Eg.: menos: mánko, mánka. Eg.:A lo manko va ver a
material: material. Eg.: tu madre una vez a la semana.
matiz: nuáns, nuánsa (f). Eg.:La lingua muestra tiene menos: ménos (adv.). Eg.:Ya save el Inglez, mas
munchas enteresantes nuanses, ke vale la pena de o menos.
estudiar. mensaje: mesaje. Eg.:
máximo: maksimo. Eg.: mentira: mentira, mintira. Eg.:
mayo: máyo. Eg.:Esto sera el Alhad 5 de Mayo a las mentiroso / a: mentiroso/a, mintirozo/a. Eg.:
3. mercado: soko, merkádo (m). Eg.:En los sokos,
mayor: mayor. Eg.: la lakerda parvino ser muy rara.
mayoría: majorita. Eg.: mercería: merseriya. Eg.:
mayúscula: majiskula. Eg.: merecer: mereser. Eg.:
mazapán: mogádos, masapan (m). Eg.: merendar: merendar; piknikar. Eg.:

Pajina 62/76
Diksionario de Ladinokomunita

mes: mez. Eg.: kara de "mursa" i la djente no se azen amigos kon el .


mes que viene (el): el mez ke viene. Eg.: moho: mófo (m), mófa (f). Eg.:Ya le kresyó mofa.
mesa: meza. Eg.: mohoso: mofózo (adj.). Eg.:El bodrum está
meta: búto. Eg.:Muestro buto prinsipal es de mofozo.
promover el uzo del Ladino. mojar: mojar. Eg.:
meter dentro, estafar (x): enkashár (v). Eg.:Le molestar: fishugar. Eg.:
vendió el livro viejo a tripio de presio. Se la enkasho molestar: molestar. Eg.:
fino. molestar, fastidiar: atagantár, atagentár (v). Eg.:
meter, insertar: enkashár (v). Eg.:Para ke no veya su momento: momento. Eg.:
madre ke estava meldando akel livro, lo enkasho monedero: portmone. Eg.:
aryentro del baul. monosílabo: monosilabo. Eg.:
meterse: toparse. Eg.: montaña: montanya. Eg.:
metro: metro. Eg.: montar: suvir. Eg.:
mezclar: mesklár (v). Eg.:Los djudyos mesklan montón: monton. Eg.:
biervos ebreos kuando avlan de la ley. moral: moral. Eg.:
mi, mí: mi. Eg.:El era mi ermano adoptado. morar, habitar: morár (v). Eg.:Morar ande se
miedo, espanto: espanto. Eg.: arrapa el guerko: Leshos de todo.
miel: miél, myél (f). Eg.:Se aze kon mues mulida i moreno / a: moreno / a. Eg.:
miel kon klavo de komer. morfina: morfina. Eg.:
miembro: miembro. Eg.: morir, deceder, fallecer, expirar: murir. Eg.:
mientras: miéntres, myéntres (prep.). Eg.:Myentres moro / mora: moro / mora. Eg.:Djudios i Moros
ke tu durmiyas, yo lavorava. en la literatura espanyola...
mientras que, no obstante, por tanto: asér ke (adv.). mortaja: mortája (f). Eg.:Ma botones no ay en
Eg.:Dizen ke es muy riko, aser ke yo se ke pedrio toda mortaja!
su fortuna al djugo. mosca: moshka. Eg.:
mierda: medra. Eg.: mostrar: amostrár (v). Eg.:El vendedor amostra
mil: mil. Eg.: la ropa al kliente.
milagro: mirakolo, milagro. Eg.: motocicleta: motosikleta. Eg.:
millón: milyon. Eg.: motor: motor. Eg.:
mínimo: minimum. Eg.: motora: barka motorizada. Eg.:
ministro: minístro. Eg.:Me demando sovre el ministro mover: meter en movimiento. Eg.:
de la edukasion. muchacho / a: muchacho / a. Eg.:
minuto: minúto. Eg.:Se desha 10 minutos en el orno. mucho: muncho. Eg.:
minuto: minúto. Eg.:Se desha 10 minutos en el orno. mueble: moble. Eg.:
mio, mia: mío, míyo, mía, míya. Eg.:Lo miyo miyo, i lo muela: muela. Eg.:
tuyo miyo. muerte, fallecimiento: muerte. Eg.:
miope: miyope. Eg.: mujer: mujer. Eg.:
mirada: mirada. Eg.: multitud: aláy (m). Eg.:Mos kedaron un alay de
mirar: mirar. Eg.: kozas a estudiar.
miseria: mizeria. Eg.: mundial: mundial. Eg.:
mismo: mizmo. Eg.: mundo: mundo. Eg.:
mismo / a: mismo/a. Eg.: muñeca: kukla. Eg.:
mitad: mitad. Eg.: muñeca, pulso: puso. Eg.:
modales pretenciosas, amaneramiento: hádras museo: muzéo, muséo. Eg.:Komo dize H.-V.
(f/pl). Eg.:Kualo son estas hadras, ke se kreye Sephiha, somos un muzeo bivo.
fulanika... música: muzika. Eg.:
moderarse, templarse: arresentarse. Eg.: muslo: pierna. Eg.:
moderno, moderna: modérno, modérna. Eg.:No mutuamente: uno a otro. Eg.:
toman parte en la vida moderna. muy: muy. Eg.:
modo: modo. Eg.: nacer: naser. Eg.:
mohino, enfurruñado: mursá (f). Eg.:Uno ke tyene nación: nasyon. Eg.:

Pajina 63/76
Diksionario de Ladinokomunita

nacional: nasional. Eg.: ermanos partieron, mozotros kedimos aki. Se tomaron


nada: nada. Eg.: kon mozotros (mos bushkaron pleto).
nadar: nadar. Eg.: nostalgia: nostaljia. Eg.:
nadie: dingúno, ningúno (Pron.). Eg.:Ninguno da lo ke notablemente: notavlamente. Eg.:
no tiene. noticia: avizo. Eg.:
naranja: portokal. Eg.: noticia, información: habér. Eg.:Ke haber? -
nariz: nariz. Eg.: Todo bueno.
naturaleza: natura. Eg.: novela: romanso. Eg.:
navaja: navaja. Eg.: novio, novia: nóvio, nóvyo / nóvia, nóvya. Eg.:Lo
Navidad: Noel. Eg.: ke el padre del novyo pago al padre de la novya...
nazi: nazi. Eg.:Muestra famiya salvo de los nazis. nublado: nuvlozo. Eg.:
neblina: nevlina. Eg.: nuca: piskueso. Eg.:
nebuloso: brumozo. Eg.: nudo: anyúdo (m). Eg.:Mos burlamos ma
necesario: nesesario. Eg.: siempre echamos un anyudo kuando pyedremos
necesidad: nesesidad. Eg.: una koza!
necesitar: nesesitar, tener menester. Eg.: nuera: ermuéra, nuéra (f). Eg.:Bushkava a
negar: enyegar. Eg.: ovedeser todo lo ke la ermuera le ordenava.
negativo / a: negativo / a. Eg.: nuestro / nuestra: muestro / muestra. Eg.:
negocio: negosio, echo. Eg.: nuevo / a: muevo/a. Eg.:
negro / negra: préto / préta (adj.). Eg.:Se le fizo el nuez: muéz (f). Eg.:Mesklar la matsa, la asukar i
mundo preto. la muez.
nervioso / a: inyervozo / a. Eg.: número: número (m). Eg.:El muevo numero de la
nevera, frigorífico: buziéra, buzyéra (f). Eg.:Kero revista AKI YERUSHALAYIM mos yego.
bever limonata yelada de la buzyera. o: o. Eg.:Me vienen mesajes en Inglez o en
nevera, lugar frío: buzaná (f). Eg.:En izmir, kuando espanyol.
keremos dizir ke una koza o el tiempo esta muy yelado, obedecer: ovedecer, obeisar. Eg.:
dizimos "esta buzaná"! obediente: ovedesyente, obeisente. Eg.:
nevera, refrigerador: frijidér (m). Eg.:Lo metiya en un objetivo / a: objektivo / a. Eg.:
bokal i lo metiya en el frijider. objeto: objekto. Eg.:
nido: nido. Eg.: obligación: ovligasion. Eg.:
niebla: bruma, duman. Eg.: obligar: ovligar. Eg.:
nieto / a: inyéto / inyéta (f/m). Eg.:La dieron a los obra: ovra. Eg.:
inyetos ke la guadren en kashon. observar: observar. Eg.:
nieve: inyeve. Eg.: obstáculo: obstakolo. Eg.:
niñez, infancia: chikéz (f). Eg.:En mi chikez en Izmir, obtener, conseguir: obtener. Eg.:
Turkiya, las preparasyones para Los Muadim (Roshana ocasión: okazion. Eg.:
i Kipur) empesavan a lo menos de un mez de antes. occidente: oksidente. Eg.:
ninguno: dingún, ningún (adj.). Eg.:Ningun ijo de octavo / a: ochen. Eg.:
djudio se tope en este sar. octubre: oktúbre, októbre (m). Eg.:Vo estar en
ninguno / ninguna: ningúno / ningúna (pron.). Eg.: New York en Oktubre para prezentar una charla i
niño, criatura: kreatura. Eg.: un konsierto.
nivel: nivel. Eg.: ocupado / ocupada: okupádo / okupáda (adj.).
no: no (adv.). Eg.:No save dizir no. Eg.:No eskrivo..una razon es porke esto muy
no bien (luego que): apenas ke. Eg.: okupada.
noble: novle. Eg.: ocupar: okupar. Eg.:
noche: noche. Eg.: ocurrir, acontecer, suceder: afitár (v). Eg.:Ayer
nombre: nombre. Eg.: afito una koza muy agradavle
norte: norte (m). Eg.:Los "pasharos de inviero" se van oficial: ofisial. Eg.:
al Norte por la sezon. oficina. buró: buró (m). Eg.: Kada demanyana,
nos: mos (pron.). Eg.:Mos disho... se va al buró.
nosotros / nosotras: mozótros / mozótras. Eg.:Mis oficio: ofisio. Eg.:

Pajina 64/76
Diksionario de Ladinokomunita

ofrecer: ofrir. Eg.: en el Imperio Otomano.


Ojalá: ishalla. Eg.: otoño: otonyo. Eg.:
ojo: ójo (m). Eg.:El ojo ve, la alma dezea. otro / a: otro/a. Eg.:
oler: goler. Eg.: oveja: ovéja (f). Eg.:Teniyamos una oveja ke
olor: golor. Eg.: parió tres kodrerikos.
olor: guésmo (m). Eg.:Las rompiyamos para goler el pabellón: paviyon. Eg.:
guesmo del pino. pacer, pastar: komer yerva. Eg.:
olvidar: olvidár, ulvidár (v). Eg.:Komo olvidar las paciencia: pasensia. Eg.:
ermozas tadradas, las vijitas familiales. padre: padre. Eg.:
olvidarse: olvidárse, ulvidárse (v). Eg.:Ya me olvidi padres: pádres (m/pl). Eg.:En tiempo de
kualo era ke keriya dizir. muestros padres...
once: onze. Eg.: pagar: pagar. Eg.:
operar: operar. Eg.: página: pájina (f). Eg.:Ay tambyen pajinas en
opinión: opinion. Eg.: muestra lingua ke son de tresalir.
oponer: opozar. Eg.: paila: páyla (f). Eg.:Si, Rosina, payla es un legen
oportunidad: oportunidad. Eg.: grande.
oportuno: oportuno. Eg.: país: país, paéz (m). Eg.:En el paéz ke irás,
oportuno / a: konveniente. Eg.: asegún verás farás.
orar: orasionar. Eg.: país: payis. Eg.:
orden: orden. Eg.: pájaro: pasharo. Eg.:
ordenado / a: ordenado/a. Eg.: palabra: biervo, palavra. Eg.:
ordenador: komputadóra, kompúter. Eg.:Munchos palabra: byervo, palavra. Eg.:
amigos i konosidos no tienen komputadoras. palabra: palavra. Eg.:
ordenar: ordenar, meter orden. Eg.: palma: pálma (f). Eg.:Eskrito esta en la palma, lo
ordinario / a: ordinario, bayagi. Eg.: ke va yevar la alma.
oreja: oreja. Eg.: pan: pan. Eg.:
oreja: oyído (m), oréja (f). Eg.:Por un oyido le entra, pan ázimo: masá, matsa (f), matzot (m). Eg.:Ni
por el otro le sale. Pesah sin matsa, ni ija sin kazar.
organización: organizasión (f). Eg.:So muy aktiva en paño: pányo (m). Eg.:Arremenda tu panyo, lo
muestra organizasion, Sephardi Federation. yevaras otro un anyo. (Neh.)
organizador: organizador. Eg.: pañuelo: ridá (f). Eg.:Por dolor de shakeka, se
orgullo: orgolyo. Eg.: metiyan una rida apretada en la frente.
orientar: orientar. Eg.: papá: papa. Eg.:
oriente: oriénte, oryénte (m). Eg.:Los sefardim de papa, patata: patata. Eg.:
oriente avlan djudeo-espanyol, ladino, djudezmo. papel: papel. Eg.:
origen: oríjen, orijín (f). Eg.:Esta es la orijin de la par: par. Eg.:Me merki un par de kalsas.
teoriya. para: pára (prep.). Eg.:Este pan es para este
origen, fuente, raíz (de algo): manadéro (m). Eg.: kezo.
original: orijinal. Eg.:Los orijinales estan en la para qué (intención): para ke. Eg.:
biblioteka. para, para que: Por módo de, por mor de (m).
oro: oro. Eg.: Eg.:Teniyan kaminos para ir por mor de salvarsen
ortografía: ortografía, ortografíya (f). Eg.:... kon la de la persekusion.
ortografia rekomendada por AKI YERUSHALAYIM. parabrisas: vidro delantero. Eg.:
os: vos (pron.). Eg.:A todos vozotros vos enkorajo de paraguas: chadir. Eg.:
abonarvos. paraíso: ganeden. Eg.:
osar: ozar. Eg.: paralelo / a: paralelo/a. Eg.:
osar: tener ozadia. Eg.: paralítico / a: paralizado / a. Eg.:
oscuridad, tinieblas: eskuridad. Eg.: pararse: arretarse, kedarse. Eg.:
oscuro: eskuro. Eg.: parecer: pareser. Eg.:
ostra: estridia. Eg.: parecerse: pareserse. Eg.:
otomano: otománo (m+adj.). Eg.:El Ladino se formo pared: pared. Eg.:

Pajina 65/76
Diksionario de Ladinokomunita

parientes, padres: pariéntes, paryentes (m/pl). pecho: pecho. Eg.:


Eg.:Mis parientes en Estambol no komiyan arroz en pedazo, trozo: pedaso. Eg.:
Pesah. pedir: rogar. Eg.:
parir: parir. Eg.: pedir, preguntar: demandár (v). Eg.:Vites al
párpado: parparo. Eg.: ombre, demanda por el nombre. (Neh.)
parte: parte. Eg.: peinarse: peynarse. Eg.:
parte, partida: partida. Eg.:Las konsejas estan en la pelar: mundar. Eg.:
partida de djudeo-espanyol de la Gazeta. E bravo! Ya pelea: pelea. Eg.:
ganates la partida?" . película: filmo. Eg.:
participante: partisipante. Eg.:Los partisipantes peligro: perikolo. Eg.:
veniyan para diskutir. peligrosamente: perikolozamente. Eg.:
participar: partisipar. Eg.: peligroso / a: perikolozo/a. Eg.:
particular: partikolar. Eg.:Esta baza de informasion pelirrojo / a: ruvio / a. Eg.:
es un Archivo partikolar. pelo (de barba, de animal): pélo (m). Eg.:Se
partidario / a: partizante. Eg.: arrankó los pelos de la barva de inyervo.
partir: partir. Eg.: peluquería: kuafor, berber. Eg.:
pasa: pasa. Eg.: pena: pena. Eg.:
pasado: pasádo (m). Eg.:Para lo pasado no ay pena, problemas: penserios. Eg.:
remedio. pensamiento: pensada. Eg.:
pasado / pasada: pasádo / pasáda (adj.). Eg.:Aguas pensar: pensar. Eg.:
pasadas no mueven molino. (Neh.) peón, peonza, trompo: tóka (f). Eg.:En Izmir,
pasado mañana: pasado amanyana. Eg.: toka es un djugete ke, en kastilyano, se yama
pasajero / a: pasajero /a. Eg.: "peón" si tiene una punta de madero i "peonza" si
pasaporte: pasaporto. Eg.: la punta es de fierro.
pasar: pasar. Eg.: peor: peór (adj., adv.). Eg.:No se kere agora
pasarlo bien: eglenearse. Eg.: diskutir ken es mas mijor o mas peor.
pasarse: pasar al enemigo. Eg.: pequeño / a: chiko / a. Eg.:
pasear: pasear. Eg.: perder: pedrer, piedrer. Eg.:
pasillo: koridor. Eg.: perder: piedrer. Eg.:
paso: páso (m). Eg.:Yo ize el primer paso. perdón: pardon. Eg.:Demando una otra vez
pasta rellenada de nuez: travádos (m). Eg.: pardon a todos.
pasta seca de albericoque: pitágra (f). Eg.: perejil: maydanoz. Eg.:
pastel: pasta, pastel. Eg.: perejil: pershíl, pirshíl, prishíl (m). Eg.:
pastelitos dulces: réshas, reshíkas (f). Eg.: pereza: pareza, haraganud. Eg.:
pastor, varón de ganado: chobán (m). Eg.:Este perezoso / a: paresozo/a, haragan. Eg.:
choban giyava mas de dozyentos karneros. perezoso, holgazán: haragán, haragana /
pato: paláza (f). Eg.:"Duck - Canard" es PALAZA en paresozo, paresoza (m/f / adj). Eg.:En mi chikes,
Estanbol (Perahya). ero un poko haragana.
pato: patóna (f). Eg.:En Izmir "patona" es "duck" (Los perfección: perfeksion. Eg.:
diksionaryos no lo tienen!) perfecto / a: perfekto / a. Eg.:
patrimonio: patrimonyo. Eg.: perfil: perfil, profil. Eg.:
patrón: patrón (m). Eg.:A la gayinika del patron no se periódico: gazeta. Eg.:
dize kish. periódico: jurnal. Eg.:
pavo: indiána (f). Eg.:Mizmo en Rodes diziyamos periódico: periodiko. Eg.:Los ke biven en Israel
"indiana" por el inglez (turkey). resivieron ayer un periodiko ke se yama "Ladino".
pavo: indiáno (m). Eg.:En New York--diziyamos perla: pérla (f). Eg.:Kita perlas de la boka.
"indiano" para "turkey" tambien, komo en la kaza de permitir: permeter. Eg.:
Matilda... pero: péro (konj.). Eg.:Dubrovnik no es mas en
payaso: paylacho. Eg.: Yugoslavia - pero en KROATIA.
paz: pas. Eg.: pero: áma, ma (konj.). Eg.:Ya tengo kaji 90
paz: paz (f). Eg.:Ke el Dio de paz en los reynados. anyos, ama me siento dayinda mansevika.

Pajina 66/76
Diksionario de Ladinokomunita

pero: ma, áma (konj.). Eg.:Yo el dezeo ya lo tengo, planchar: dar uti. Eg.:
ma no tengo ayinda la kapachita teknika. plata: plata. Eg.:
pero, mas: ma. Eg.:Yo el dezeo ya lo tengo, ma no plátano: banana. Eg.:
tengo ayinda la kapachita teknika. plato: plato. Eg.:
perpetua: perpetual. Eg.: plato: chiní (m). Eg.:En la meza aviya chinis de
perro: perro. Eg.: fruta seka.
perseguir: perseguir. Eg.: playa: plaj. Eg.:
persona: persona. Eg.: plaza: plasa. Eg.:
personal: personal. Eg.: plegaria: orasion. Eg.:
pesadez: pezgades. Eg.: plomo: plómo (m). Eg.:Se derrite el plomo una
pescado: peshkádo, pishkádo (m). Eg.:Avlaremos de otra vez i se mete enbasho entre los pies.
otra koza: De peshkado i agua de mar. pobre: prove. Eg.:
pescado muy pequeño: alícha (f). Eg.:Alichas fritas pobre, desgraciado: povereto / ax. Eg.:
son muy savrozas. poco: poko. Eg.:
pescar: peshkar. Eg.: poder: pueder. Eg.:
peso: pezgo. Eg.: poder, potencia: podér (m). Eg.:El direktor tiene
pestaña: pestanya. Eg.: poderes anchos. Kada uno da segun su poder.
peste: lándra, lándre (f). Eg.:LA ESTREYA KE LE poema: poéma (m). Eg.:Son liberos de meter en
KAYGA, LANDRE KE LE DE! muzika los poemas de este livro.
petróleo: petrolio. Eg.: poema, poesía: poezia. Eg.:
picado: presipitado abasho. Eg.: poeta: poéta (m+f). Eg.:Enkuentro de poetas ke
picante: pikante. Eg.: eskriven en Ladino.
pié: pie. Eg.: policía: polisiya. Eg.:
piedad: piadád, piedád (f). Eg.:El Dio ke mos mire política: polítika (f). Eg.:Esto nesesita una aksion
kon ojo de piadad. politika.
piedad, perdón: amán (interj.). Eg.:Aman, por ande pollo: poyo. Eg.:
fuyir de sus manos! Aman, ke se eskape este mal diya! pólvora: polvora. Eg.:
piedra: pina. Eg.: poner: meter, pozar. Eg.:
piedra de toque: menk (m). Eg.:Shelomo dyo el ponerse: vistirse. Eg.:
menk en pokas palavras kual es el rolo tan importante popa: popa. Eg.:
de la madre. popular: popular. Eg.:
pieza dramática: piesa de teatro. Eg.: por: por. Eg.:
pimienta: pimiénta (f). Eg.: por ciento: por sien. Eg.:
pimientón verde: pimientón (m). Eg.: por consiguiente: por konsekuensa. Eg.:
piña: fruto del pino. Eg.: por eso: por esto. Eg.:
piña tropical: ananás (m). Eg.:(Ananas, no maiz) por qué (razón): por ke. Eg.:
fermentada en agua de pilonsio. por qué, para qué: deké. Eg.:No se deke en
piñón: pinyon. Eg.: vezes el mizmo mesaj sale dos vezes.
pintor - a: pintador / a. Eg.: por supuesto: naturalmente. Eg.:
pintura: tablo. Eg.: por tanto, pues, no obstante: portanto, aser ke.
piropear: azer shakaruka. Eg.: Eg.:
piropo: shakaruka. Eg.: porque: porke. Eg.:
pisar: pizar. Eg.: portado (de periódico), tapa (de libro): kácha (f).
piscina: pisina. Eg.: Eg.:La kacha del livro es un blu vibrante.
piso: etaj, apartamento. Eg.: portador: hamál, hammál (m). Eg.:Yama un
pista: indisio. Eg.: hamal, ke te yeve la validja fin al vapor.
pizarra: tabló préto (m). Eg.:El profesor eskriviya posar: apozar. Eg.:
sovre el tablo preto. poseer: posedar. Eg.:
placer: plazér (m). Eg.:Me izo plazer de konoserlo. posesión: posesion. Eg.:
placer, encantar: embreneár (v). Eg.:Atyo, esto esta posibilidad: posibilidad. Eg.:
de embrenear! posible: posivle. Eg.:

Pajina 67/76
Diksionario de Ladinokomunita

positivo: pozitivo. Eg.: empresteriya el Rey a su mujer. (Neh.)


posterior: detras, despues. Eg.: pretender: pretend, claim. Eg.:
postre: savor de boka. Eg.: pretexto: preteksto. Eg.:
potasio: potasio. Eg.: primer, primera: primér, priméra (adj.). Eg.:El
practicar: pratikar. Eg.: primer mez del anyo.
práctico: pratiko. Eg.: primero / a: primero / a. Eg.:
precepto: presepto. Eg.: primo / a: primo / a. Eg.:
precio: presio. Eg.: primogénito, primogénita: bohór / bohóra.
precioso: presiózo, presyózo (adj.). Eg.:Keremos Eg.:Al bohor de kada generasion se va la yave.
salvar muestra lingua presioza. princesa: prensesa. Eg.:La joven prensesa fue
precioso, querido: presiado, presyado (adj.). enserrada en esta kula kon muchas ijas de su edad
Eg.:Puedemos yamar a un ijiko chiko "presiadiko". destinadas a tenerle kompanyiya.
precipicio: presipisio. Eg.: principio: en primero, empesijo. Eg.:
precisamente: prechizamente. Eg.: principio: prinsipio. Eg.:
preciso: prechizo. Eg.: prisa: prisa. Eg.:
predio: proprieta. Eg.: prisa: adjilé (f). Eg.:Todo lo ke se aze kon adjile,
preferir: preferar. Eg.: se aze negro.
pregunta: demánda. Eg.:Tuvimos munchas prisa: prísa (f). Eg.:Por mas de prisa, en pyes se
demandas de ayudar en la gramatika de ladino. pisha. (Neh.)
pregunta: pregúnta (f). Eg.:Estava en kudiado: privación, penuría; persecución: afrisión,
Mando a su ijo por una pregunta. afriisyón (f). Eg.:Grande fue la afrision de los
preguntar: pruntár, demandár (v). Eg.:Prunta i te djudios en Ayifto.
responderé. privado: privado. Eg.:
preguntar: preguntár (v). Eg.:Nada va bien: No privado / a: privado / a. Eg.:
preguntes ni demandes. probabilidad: probabilidad. Eg.:
preguntón, preguntona: preguntón (m), preguntóna probar, intentar: provár (v). Eg.:Mi mama mos
(f). Eg.:Buen pregunton! dizia, "antes de dizir 'no m'agrada' (alguna komida),
prensa, imprenta: prénsa (f). Eg.:Fue transmetido en provala."
la prensa i las publikasyones en Ladino. problema: probléma (m). Eg.:Para el ke amostra
preocupación: preokupasion. Eg.: su amistad nunka ay problema.
preocupado / a: preokupado / a. Eg.: problema (el): problem. Eg.:
preocuparse: merikiarse. Eg.: producir: produzir. Eg.:
preocuparse, esforzarse: perkurár (v). Eg.:Para la producirse: produizirse. Eg.:
proksima letra, perkura de eskrivir kon esta ortografia. profesar: profesar. Eg.:
preparación: preparativos. Eg.: profesional: profesional. Eg.:
preparar: aparejár, aprontár, (v). Eg.:Apareji un dulse profesor-a: profesor-a. Eg.:
de mansana ke se izo muy savrozo. profundo: profundo. Eg.:
preparar: aprontár (v). Eg.:Se aprontava todo de progenitores: djenitores. Eg.:
viernes para el Shabat . programa: programa, program. Eg.:
preposición: prepozision. Eg.: progresar: progresar. Eg.:
presentar: prezentar. Eg.: prolongación: prolungasion. Eg.:
presente: prezente. Eg.: prolongar: prolungar. Eg.:
preservar: prezervar. Eg.: prometer: prometer. Eg.:
presidente: prezidénte, presidénte (m+f). Eg.:Fue pronostico: previsto. Eg.:
nominado presidente de la Asosiasion. pronto: presto. Eg.:
prestado / prestada: emprestádo / emprestáda (adj.). pronto, pronta; preparado, preparada: pronto,
Eg.:Kuando uno merka una gazeta, deve darla pronta. Eg.:El sharope esta pronto.
emprestada. pronunciar: pronunsiar. Eg.:
préstamo: empréstimo (m). Eg.:Le dio un propina: bahshísh, bakshísh (m). Eg.:Un
emprestimo. "bahshish" bueno al garson ya abastava para esto.
prestar: emprestár (v). Eg.:Si el emprestar era bueno, propio: apropiado. Eg.:

Pajina 68/76
Diksionario de Ladinokomunita

proponer: propozar. Eg.: rabino: rabíno (m). Eg.:El imam, el papaz i los
proposición: propozision. Eg.: dos rabinos ya se eskriviyan.
prosperidad: prosperidad. Eg.: Rabino (Gran): Rav (m). Eg.:El Sinyor Rav: El
próspero: prospero. Eg.: Gran Rabino.
protestar: protestar. Eg.: rabino oficiante: hazán. Eg.:Mas vale el hazan
provenir: provenir. Eg.: ke todo el kal. (Neh.)
proverbio: proverbio. Eg.: rabino, experto: hahám. Eg.:Kada uno es
provincia: provensia. Eg.: haham en su ofisio. (Neh.)
próximo / a: el de despues. Eg.: racismo: rasizmo. Eg.:
próximo, próxima: proksimo, proksima. Eg.:Para el radio: radio. Eg.:
proksimo Alhad, estamos aparejando un paseyo a ráfaga: bora. Eg.:
Hunkar. raíz: rais. Eg.:
proyecto: prodjekto. Eg.: rallador: rayador. Eg.:
prueba: prova. Eg.: rallar: rayar. Eg.:
psiquiatría: psikiatriya. Eg.: rama: ramo. Eg.:
púa: punchon. Eg.: rambla: avenida. Eg.:
publicar: publikar. Eg.: rancio, pasado, duro (pan): bayát (adj.).
público: publiko. Eg.: Eg.:Kon pan bayat se aze "Revanadas de Parida".
pueblo: kazal. Eg.: rápidamente: rapidamente. Eg.:
pueblo: puevlo. Eg.: rascarse: arraskárse (v). Eg.:Kada uno se
puente: ponte. Eg.: arraska onde le kome.
puerro: prasa. Eg.: rasgar: arrazgar. Eg.:
puerta: puerta. Eg.: rata: raton. Eg.:
puesto: kontuar. Eg.: rayo: rayo. Eg.:
pulmones: pulmones. Eg.: raza: rasa. Eg.:
puñetes: mansheta. Eg.: razón: meoyo, razon. Eg.:
puño: punyo. Eg.: razón: razón (f). Eg.:La razon diferensia al ombre
punto: punto. Eg.: de las bestias. (Neh.)
puro, genuino: halís (adj.). Eg.:Es halis miel de real: reál (adj.). Eg.:Korte real.
bizba. real: reál (adj.). Eg.:Esto avlando de un dezeo
qué: ke, kuálo. Eg.:Ke ke te diga? real kon un programa.
qué: kuálo. Eg.:Kualo te plaze? realidad: realidád (f). Eg.:Esto no troka la
que, qué: ke. Eg.:Ke bueno ke avlo! realidad.
quedar, permanecer: kedar. Eg.: realizar: realizar. Eg.:
quedarse: kedarse. Eg.: realmente: realmente. Eg.:
quejarse: kesharse. Eg.: rebaño: reványo (m). Eg.:Dava a komer a un
quemado / a: kemado / a. Eg.: revanyo de palomas.
quemar: kemar. Eg.: rebelión: rebelion. Eg.:
querer: kerer. Eg.: receta: recheta. Eg.:
querido / a: kerido/a. Eg.: receta: resefta. Eg.:
queso: kézo (m). Eg.:Izimos borekas de kezo i recibir: resivir. Eg.:
patata. recio / a: rezio / a. Eg.:
quién: ken. Eg.: recíprocamente: resiprokamente. Eg.:
quién sabe: ken save. Eg.: recoger: arrekojer, rekojer. Eg.:
quieto: kalmo, arrepozado. Eg.: recomendar, encargar: enkomendar. Eg.:
química: kimika. Eg.: recordar: akodrár (v). Eg.:Vere agora si te vo
químico / a: kimiko/a. Eg.: azer akodrar de kozas alegres.
quinto / a: sinken. Eg.: recuerdo: rekódro (m). Eg.:Meldi kon grande
quitar: kitar. Eg.: plazer las konsejas i rekodros de tantos amigos.
quizá, tal vez, puede que: puéde ser. Eg.:Todo recuerdo: rekuérdo (m). Eg.:Trushimos komo
puede ser. rekuerdo una lampara.

Pajina 69/76
Diksionario de Ladinokomunita

recuerdos: salúdes (f/pl). Eg.:Trusho saludes de los reportaje: reportaje. Eg.:


amigos. reposo: repozo. Eg.:
recuperar: rekuperar, rekovrar. Eg.: república: republika. Eg.:
red: red. Eg.: reserva: rezerva. Eg.:
redacción: redaksion. Eg.: resfriado, influenza, gripe: abasháda (f).
redactar: redaktar. Eg.: Eg.:Estuve hazina kon una abashada muy fuerte.
reducir: enchikeser. Eg.: resfriado, influenza, gripe: abashamiénto (m).
reemplazar: meter en lugar de. Eg.: Eg.:Esto kon un abashamiento muy fuerte.
refrán: refrán, reflán (m). Eg.:Arrekojí de 1979 asta oy resfriarse: aferrár abasháda. Eg.:Uvo muncho
en diya mas de 500 kuentos i mas de 60 reflanes, sovre aire i aferri una abashada muy fuerte.
todo en Turkíya i en Israel. resolver: rezolver. Eg.:
refugiarse: refujiarse. Eg.: respecto a / de: en raporto a. Eg.:
regalar: arregalar. Eg.: respeto, homenaje: respekto, omenaje. Eg.:
regalar: azer regalo. Eg.: responder: responder. Eg.:
regar: arrozar. Eg.: responder de: responder de. Eg.:
región: rejion. Eg.: responsabilidad: responsabilitad. Eg.:
regla: regla. Eg.: respuesta: repuesta. Eg.:
regular (reloj etc.): kurdeár (v). Eg.:Teniyamos oras restaurante: restorante. Eg.:
ke se deviyan kurdear una vez al diya. restaurar: restorar. Eg.:
regular; engañar: kuréar (v). Eg.:Era un poko simple resto: kusúr (m). Eg.:No deshes kusures en el
i los amigos lo kureavan. chini.
rehusar: refuzar. Eg.: resto: résto (m). Eg.:No tomes la pena de
reír: reír, riír, riyír (v). Eg.:Me azes reir muncho kon bushkar el resto de la kantika.
akeya fraza. resumen: rezúmen, resúmen, resumé (m).
religión: relijion. Eg.: Eg.:...en forma de "resumen" (todos los mesajes
relleno: gómo (m). Eg.:Se inche de gomo de kezo, del diya en uno).
guevo i pan mojado. I todo esto al orno.... retina: retina. Eg.:
reloj, muñequera: óra de bráso (f - m). Eg.:Por su retorcer: torsér (v). Eg.:Tu dishites "tuertio",
Bar-Mitzva, le regalaron una ora de braso. mozotros dizimos "torsyo".
rematar: arrematar. Eg.: retraso: retardo. Eg.:
remedio: remédio, remédyo (m). Eg.:Para todo ay retratar: azer portreto. Eg.:
remedyo, para la muerte no. (Neh.) retrato: portreto. Eg.:
remedio: remedio. Eg.: reunión: reunion. Eg.:Se puede azer una reunion
remolacha: kuchundúrya (f). Eg.: en la universita.
rencor: renkor. Eg.: reunir: reunir. Eg.:
rendir: render. Eg.: reunirse: reunirse. Eg.:
rendirse: renderse. Eg.: reventar: arreventár (v). Eg.:Me se arrevento la
reñido / reñida, enfadado / enfadada: arraviádo / fiel. Me espanti bueno.
arraviáda (adj.). Eg.:Esta arraviado kon mi. revés: roves (a la). Eg.:
renovar: renovelar. Eg.: revisar: revizár (v). Eg.:No es kolay revizar
renunciar: arrepentirse, esvachearse. Eg.: tekstos en haketiya.
reojo (mirar de): arrebashamiento. Eg.: revista: revista. Eg.:
reparar: reparár (v). Eg.:Esto es para reparar el revolución: revolusion. Eg.:
tejado solo. revólver: revolvér (m). Eg.:Metiya el revolver al
reparar, remendar: adovár (v). Eg.:Bushka de azer lado de la kavesa.
adovar esta makina. Rey: Rey. Eg.:
repartir: espartir (distribuir). Eg.: rezar: arrogar. Eg.:
repercusión: reperkusion. Eg.: rico / a: riko/a. Eg.:
repetido: repetido. Eg.: riesgo: riziko. Eg.:
repetir: repetar. Eg.: rigurosamente: rigorozamente. Eg.:
replicar, contestar: replikar, kontestar. Eg.: rincón: kanton. Eg.:

Pajina 70/76
Diksionario de Ladinokomunita

río: rio. Eg.: salvaje: salvaje. Eg.:


robar: rovar. Eg.: salvar: salvar. Eg.:
roble: rovle. Eg.: salvo: sálvo (adj.). Eg.:Salio sano i salvo del
rodeado / a: entornado/a. Eg.: aksidente. Lavora kada diya, salvo el Shabat.
rodear: entornar. Eg.: San: San. Eg.:San Jorge, San Juan.
rodilla: diz. Eg.: sanar: sanar. Eg.:
rojo: kolorádo (adj). Eg.: sandia: karpuz. Eg.:
romance, balada: románsa (f). Eg.:Estas ermozas sangre: sangre. Eg.:
kantigas i romansas ke yevamos en el korason. sangre fría: sangre fria, kalmo. Eg.:
romancero: romanséro (m). Eg.:El Romansero sano, saludable: saludózo (m), saludóza (f).
Sefaradi dize: ... Eg.:Le demandi un emprestimo i me refuzo;
rompecabezas: rompe kavesa. Eg.: saludozo m'esté!
romper: romper. Eg.: santo, santa: sánto, sánta (adj.). Eg.:Azerse del
rosa: róza (f). Eg.:No ay roza sin espino. santo.
rosado: roz (adj.). Eg.:Vestiya una bluza roz. sanýdad, salud: sanedad. Eg.:
rubio / a: blondo/a. Eg.: sartén: sartén (f). Eg.:Algunos de vozotros se
rudeza: rudéza (f). Eg.: akodran de la sarten de bimuelos de Pesah?
rueda: chark, chárke (m). Eg.:La bisikleta tiene dos satán, diablo: guérko (m). Eg.:"Ande se arrapa
charkes. el guerko" es un lugar muy leshos.
rueda: karúcha (f). Eg.:El otomobil tiene kuatro satisfecho / a: satisfecho / a. Eg.:
karuchas. se debe: kále. Eg.:Esto kale meterlo en un teatro
rueda, engrenaje: chark (m). Eg.:Arrodear el chark. Sefaradi.
ruido: bruido. Eg.: se, sé: se (pron.). Eg.:El Ladino se formo en el
ruido: bruído, ruído (m). Eg.:Baraná: Yo lo oyi Imperio Otomano.
empleado komo sinonimo de bruido. secar: sekar. Eg.:
ruiseñor: bilbíl, bulbúl (m). Eg.:"Los bilbilikos secretario / a: sekreter. Eg.:
kantan..." secreto / a: sekreto / a. Eg.:
rústico / a: rustiko / a. Eg.: sed: ser. Eg.:
sábado: shabat. Eg.: sediento: ser (tener). Eg.:
saber: saver. Eg.: sefardí: sefarád, sefaradí (adj.). Eg.:Va aver un
saber a...: tomar savor. Eg.: konserto de muzika Sefarad.
saber mal: azer pena. Eg.: sefardies: sefaradím, sefardím (pl). Eg.:Esto
sabor: pasto. Eg.: seguro ke algunos de estos Sefaradim saven
sabor: savor. Eg.: meldar.
sabroso / a: savrozo / a. Eg.: seguir: seguir,perseguir, ir detras. Eg.:
sacar: kitar, echar. Eg.: seguir: siguir. Eg.:
sacrificio: sakrifisio. Eg.: según: asigun. Eg.:
sal: sal (f). Eg.:Mantenerse de pan kon sal. (Neh.) segundo / a: segundo / a. Eg.:
salado (demasiado): pínya (adj.). Eg.:El kezo está seguridad: seguridad. Eg.:
pinya. seguro: seguro. Eg.:
salero: salero. Eg.: seguro: siguro. Eg.:
salida: salida. Eg.: selección: seleksión (f). Eg.:Eskapi la seleksion
salir: salir. Eg.: de tekstos para mi "Introduksion a la lingua".
salmonete: barbúnya (f). Eg.: sello: timbro, muur. Eg.:
salpicar: sarpikar. Eg.: selva: shara tropikal. Eg.:
saltar: saltar. Eg.: semáforo: lampas de trafik. Eg.:
salud: salúd (f). Eg.:Kon salud ke vayas, kon salud ke semana: semana. Eg.:
vengas. El fostan muevo, kon salud ke lo vistas. semanal: por semana. Eg.:
saludo: salúdo (m). Eg.:Korto el saludo. semejante: asemejante. Eg.:
saludo, salutación: shalóm (m). Eg.:Shalóm! - señal: sinyal. Eg.:
Berahá ve Tová! señal, indicio: simán, sinyál (m). Eg.:Ke sea de

Pajina 71/76
Diksionario de Ladinokomunita

buen siman. No dar sinyal de vida. sino: al kontrário (adv.). Eg.:No puedemos dizir
señalar: sinyalar. Eg.: ke es una koza mala; al kontrario, es una koza muy
señor, amo: givír, gevír (m). Eg.:Vido a la ija del gevir agradavle.
i se namoro de eya. sistema: sistema. Eg.:
señor, amo: agá (m). Eg.:El aga le demando ke sitio: sitio. Eg.:
echo aze. situación: situasion. Eg.:
señor, caballero: senyór, sinyór (m). Eg.:No mo se situar: situar. Eg.:
vaya este senyor i mos venga otro peor. (Neh.) sobrar: sovrár (v). Eg.:Lo ke sovra del ladrón, se
señora: senyóra, sinyóra (f). Eg.:La sinyora maestra. lo yeva el endevino. (Neh.)
sentarse: asentarse. Eg.: sobre: endriva, sovre. Eg.:
sentido: senso. Eg.: sobre: enriva, sovre. Eg.:
sentimiento: sentimiento. Eg.: sobre: sovre. Eg.:
sentir: sintír, sentír (v). Eg.:Sentites el gayo kantar, sobre (un): anvelóp, envelóp (f). Eg.:Lo mete en
ma no entendites de onde (Neh.) una anvelop i se lo manda al Dio por la posta!
separar: separar. Eg.: sobrevivir: survivir. Eg.:
séptimo: sieten. Eg.: social: sosyal. Eg.:
sepulcral: komo de betahayim. Eg.: socio (socios): havér (haverím). Eg.:El ganar i el
seriamente: seriozamente. Eg.: pedrer son haverim.
serpiente: kulevra. Eg.: sol: sol. Eg.:
servicio militar: servisio militar. Eg.: solamente: solamente. Eg.:
sésamo: sesamo. Eg.: soldado: soldado. Eg.:
sexo: sekso. Eg.: soleado: soleado. Eg.:
sí: si. Eg.: soledad: soledad. Eg.:
si, sí: si (konj.). Eg.:Si kere el Dio.... sólo: solo. Eg.:
siempre: siempre. Eg.: solo: sólu (adj.). Eg.:La hakitiya es solu una otra
siempre: siémpre, syémpre (adv.). Eg.:La razon es variedad del djudio-espanyol.
siempre diferente. solo / a: solo/a. Eg.:
sien: syén, sién (f). Eg.: soltero: soltero, muchacho. Eg.:
siglo: síglo, syéklo, syékolo (m). Eg.: solución: solusion. Eg.:
significado: sinyifikasion. Eg.: sombra: solombra. Eg.:
significar: sinyifikar. Eg.: sombrero: chapéo, chapéyo (m). Eg.:Kada uno
signo: sinyo. Eg.: saluda kon el chapeo ke tiene. (Neh.)
siguiente: siguiente. Eg.: someter: someter. Eg.:
sílaba: silaba. Eg.: son: son. Eg.:Se oye el son de la kampana.
silbar: chuflar. Eg.: soñar: sonyar. Eg.:
silbato: chufléte (m). Eg.:El chiko mos unflo la kavesa sonar: sonár (v). Eg.:Para Kipur, sonan el
kon el chuflete ke le merko su padre. shofár.
silencio: silensio. Eg.: sonarse: amokárse (v). Eg.:A Djoha le disheron
silla: siya. Eg.: ke se amoke, se kito la nariz.
sillón: fotolyo. Eg.: sonido: sonéte. Eg.:Se oye el sonete de la
silueta: silueta. Eg.: kampana.
simpático: simpatiko. Eg.: sonido: sonído, sonéte (m). Eg.:Abasho
sin ...: sin .... Eg.: reprezentamos los sonidos del alfabeto.
sinagoga: kal. Eg.:Istanbullis: Vos keriya demandar si sonreír: sonreír, sonriír, sonriyír (v). Eg.:Si
"el Kal de los Frankos" egziste oy. sonreimos a la vida, eya tambien mos sonreira .
sinagoga: keilá, kehilá, kal. Eg.:Dezazer una keila sopa: supa. Eg.:
para tomar un klavo. (Neh.) soportar: suportar. Eg.:
sinagoga: sinagóga (f). Eg.:Aki en kaza i en la sorprender: sorprender. Eg.:
sinagoga, konto tus poemas. su: su (adj.). Eg.:Es su bien.
sincero: sinsero. Eg.: súbdito / a: sudito / a. Eg.:
sino: si no. Eg.: subsanar: enderechár (v). Eg.:Arvole tuerto

Pajina 72/76
Diksionario de Ladinokomunita

nunka se enderecha. deshando bever sigundo findjan.


subsistir: subsistir, turar. Eg.: té: chay. Eg.:
suceder: suksedar. Eg.: te: te (pron.). Eg.:Yo te lo digo, tu ke lo sepas.
sucesión: suksesion. Eg.: teatro: teatro. Eg.:
sucesivamente: suksesivamente. Eg.: techo: techo. Eg.:
sucesivo / a: suksesivo / a. Eg.: técnico: teknisyen. Eg.:
sucio / a: suzio / a. Eg.: tedio: infasio. Eg.:
suegro / suegra: esfuégro / esfuégra (m/f). Eg.:Entre teja: teja. Eg.:
la esfuegra i la ermuera deshan la kaza sin barrir. tejado: tejado. Eg.:
(Neh.) tela de algodón: amerikána, merkána (f). Eg.:Ize
suelo: patin. Eg.: dodje ridas de amerikana para el bebe.
sueño: esfuenyo. Eg.: telecomunicación: telekomunikasion. Eg.:
suerte: suerte. Eg.: telefonear: telefonar (v). Eg.:
suerte, destino: mazál, (m). Eg.:Kismet es byervo teléfono: telefon (m). Eg.:Fue un plazer para mi
turko ke kere dizir mazal, o suerte. avlar kon eya por telefon.
sufrir: sufrir. Eg.: tema: tema (m). Eg.:Este tema es sujeto de mis
sugerir: sugjerar. Eg.: lavoros i estudios.
sultán, sultana: sultán (m), sultána (f). Eg.: tema, sujeto: sujeto. Eg.:
sultán, sultana: sultán (m), sultána (f). Eg.:El Sultan temblar: tremblar. Eg.:
teniya munchos savios, doktores, avokatos djudios. tembloroso: tremblante. Eg.:
superficial: superfisial. Eg.: temer: tener temor. Eg.:
supermercado: supermarket. Eg.: temerario / temeraria: temerozo / temeroza. Eg.:
suponer: supozar. Eg.: temeridad: temeridad. Eg.:
sur: sud, sur (m). Eg.:Amanesimos kon un dia temporalmente: temporalmente. Eg.:
enuvlado en el sud de la Florida. temprano: temprano. Eg.:
surcar: arar la mar. Eg.: tenedor: piron. Eg.:
surgir: surjir. Eg.: tener: tener. Eg.:
suspender (el examen): no reushir el egzamen. Eg.: tener cuidado: echar tino, azer atansion. Eg.:
tacto: kontakto. Eg.: tener éxito: reushir. Eg.:
tafetán: tafta. Eg.: tener gusto, estar encantado: embreneárse (v).
tajada: revanada. Eg.: Eg.:Vijitimos una guerta yena de flores i mos se
tajada: tajada. Eg.: embreneó la alma.
tal: tal (adj.). Eg.:Tal padre, tal ijo; tal arvol, tal fruto; tener hipo: tener sangluto. Eg.:
tal nombre, tal ombre. tener mucho gusto: tresalírse (v). Eg.:Te vas a
tamaño, talla, dimensiones: boy (m). Eg.:Lo ke no tresalir por la ermozura del fostan ke te merkí.
tiene de boy, tiene de negregura. (Neh.) tercer: treser. Eg.:
también: tambien. Eg.: terminar: terminar. Eg.:
tambor: tambur. Eg.: terrible: terrivle. Eg.:
tampoco, ni... ni...: ni... ni.... Eg.: territorio: tierra de pais. Eg.:
tan: tan (adv.). Eg.:Es tan grande ke no kave por la tesis: tezis. Eg.:
puerta. tesoro: trezoro. Eg.:
tañer: tanyer. Eg.: texto: teksto. Eg.:
tanque: tank. Eg.: ti: ti. Eg.:
tanto, tanta: tánto, tánta (adv.). Eg.:Tanto me vino tía: tía, tiya (f). Eg.:Renée, ke ermozos son los
afuerte ke me saltaron las lagrimas. kuentos de la tia de Sulucha!
tapar: tapar. Eg.: tiempo, rato: tiémpo, tyémpo (m). Eg.:El tiempo
tapas: ordovres, apetites. Eg.: no tiene ni empesijo, ni fin. (Neh.)
tapón: tapon. Eg.: tienda: botíka, butíka (f). Eg.:Me trusho dulsurias
tarde: tadre. Eg.: de la butika de Haci Bekir de Estambol.
tartamudo / a: peltek. Eg.: tierra: tiérra, tyérra (f). Eg.:La tyerra se manea i
taza: findján, fildján, fidján (m). Eg.:Ni le esta no kae. (Neh.)

Pajina 73/76
Diksionario de Ladinokomunita

tijeras: tijéra (f). Eg.:Es tan duro ke no korta tijera. ke sin la muzika, la traduksion vale poko.
tímido: timido / a. Eg.: traducir: traduizir. Eg.:
timón: timón (m). Eg.:El kapitan detiene el timón de la traducir: tresladar. Eg.:
embarkasion. traductor - a: traduktor - a. Eg.:
tiña: tínya (f). Eg.:Ringworm en Inglez es "tinya". traer: traer. Eg.:
tío: tío, tíyo (m). Eg.:Uno ke vino a darmos tráfico: trafiko. Eg.:
konsolasion era 'Tio Solomon'. tragedia: trajedia. Eg.:
tipo: tipo. Eg.: traidor-a: traidor-a. Eg.:
tirar: travar. Eg.: traje: komple, kostum. Eg.:
titubear: pedrer el ekilibro. Eg.: tranquilizar: trankilizar. Eg.:
título: títolo, título (m). Eg.:Eskojimos el titulo Vidas tranquilo: kalmo / a. Eg.:
Largas porke es ladino. transito: tranzito. Eg.:
tocado de muselina: tóka (f). Eg.:Muestras nonas tranvía: tramvay. Eg.:
siempre metiyan una toka blanka sovre los kaveyos. trapo: kanyamázo (m). Eg.:Las metiya en un
todadía: dia entero. Eg.: kanyamazo limpio.
todo / a: todo/a. Eg.: trapo: trápo (m). Eg.:
tomar: tomár (v). Eg.:Toma i demanda. tras: despues, atras. Eg.:
tomar el pelo: tomar al pelo. Eg.: trasera: trazera. Eg.:
tomate: tomat. Eg.: tratar: tratar. Eg.:
tomates rellenados de carne: tomát reynádo (m). tratar de usted: vuvuayar. Eg.:
Eg.: travieso: fuerte (kreatura). Eg.:
tomo y lomo: todo enduna. Eg.: tremendo: espantavle. Eg.:
tontería: bovedad. Eg.: tren: tréno (m). Eg.:Tomimos el treno para vinir a
topar con: chapteár, chafteár (v). Eg.:Dos personas Estanbol.
se chafteyaron. tres: tres. Eg.:
Torá: Torá (f). Eg.:Agora yo meldo la Tora en ladino, tribunal rabinical: bet din. Eg.:Este pleto lo travo
tambien. al bet din.
torero: torero. Eg.: triste: triste. Eg.:
tormenta: tempesta, furtuna. Eg.: triunfar: triunfar. Eg.:
tormenta, tempesta: furtúna (f). Eg.:Ay furtuna en la tronco: tronko. Eg.:
mar. tu: tu. Eg.:
tornar: tornar. Eg.: tubo: tubo. Eg.:
toro: toro. Eg.: tuétano: tútano (m). Eg.:
torre: kulá, kulé. Eg.:Teniya 4-5 anyos i biviya serka turco: turko. Eg.:
de la Kula de Galata. turno: torno. Eg.:
tostada con sésamo: yevrék, simit (m). Eg.: tutear: tutuayar. Eg.:
total: total. Eg.: ufano / a: egzaltado / a. Eg.:
trabajador: laboriozo / a. Eg.: último / a: ultimo/a. Eg.:
trabajar: lavorar. Eg.: un: un (adj.). Eg.:Tiene un ijo solo: un ijo
trabajo: echo. Eg.: regalado.
trabajo: lavóro. Eg.:Es un lavoro echo kon intelijensia uña: unya. Eg.:
i amor. único: regalado / a. Eg.:
tractor: tractor. Eg.: único / a: uniko/a. Eg.:
tradición: tradision. Eg.:Entre los djudios de Izmir ay unidad: unidad. Eg.:
una tradision ke es unika en el mundo entero. unido / a: unido/a. Eg.:
tradición: tradision. Eg.:Entre los djudios de Izmir, ay unir: aunar. Eg.:
una tradision ke es unika en el mundo entero. unir: unir. Eg.:
tradición: tradisión, tradisyón (f). Eg.:Entre los universal: universal. Eg.:
djudios de Izmir ay una tradision ke es unika en el universidad: universitá, universidad (f). Eg.:
mundo entero. uno / una: úno / úna (adj.). Eg.:Una mano lava la
traducción: traduksión, traduksyón (f). Eg.:Te avizo otra i las dos lavan la kara.

Pajina 74/76
Diksionario de Ladinokomunita

urbano / a: urbano / a. Eg.: ver: ver. Eg.:


usado, usada: uzado, uzada. Eg.:Les viene mas fasil verano: enverano. Eg.:
eskrivir asigun estan uzados. Le dio dos manteles verbo: vérbo (m). Eg.:En el diksionario de
dayinda no uzados. Nehama el verbo es "Aneksar".
usar: uzár (v). Eg.:En esta fiesta, se aziya de verdad: vedra. Eg.:
almendra blankeyada, porke era mas klara de muez ke verdad: verdad. Eg.:
se uzava en el resto del anyo. verde: vedre. Eg.:
uso: úzo (m). Eg.:Empesó a azerlo por reir, avagar verdura, legumbre: zarzavát, zerzevát (m). Eg.:
avagar se le izo uzo. verse: verse. Eg.:
vaca: vaka. Eg.: versión: versión (f). Eg.:Judy Frankel kanto una
vacaciones: vakansas. Eg.: version muncho mas larga.
vacío / a: vaziyo / a. Eg.: verter: verter. Eg.:Su konseja triste me izo verter
vago / a: indechizo / a. Eg.: lagrimas.
valer: valer. Eg.: vértigo: mareo, shasheo. Eg.:
valer la pena: valer la pena. Eg.: vestido: vestído, vistído (m). Eg.:El vistido le
valiente: korajozo. Eg.: viene estrecho.
valiente, animoso, robusto: baragán, barragán (m). vestir: vestir. Eg.:
Eg.:Shimshón, personaje bibliko, fue un famozo vestirse: vestirse. Eg.:
barragan. vez: vez. Eg.:
valioso: valutozo / a. Eg.: viajar (en): viajar (kon). Eg.:
valle: váye (m), valéy (f). Eg.:VAYE o VALEY es 1. viaje: viaje. Eg.:
Espasyo yano ENTRE DOS MONTES o ALTURAS, 2. víctima: viktima. Eg.:
El "basino" ande korre un rio. victoria: viktoria. Eg.:
valle: valéy (f), váye (m). Eg.:...Esta en la VALEY de vida: vida. Eg.:
los ijos de Hinom,... (Reyes B' 23,10). viejo / a, anciano / a: viejo/a,aedado/a,nikochiri.
valor: valór (f). Eg.:Es koza de valor. Eg.:
vamos: áyde. Eg.:Ayde no tenemos tiempo. vientre: tripa. Eg.:
vano / a: vano/a, vaziyo/a. Eg.: viernes: viérnes (m). Eg.:Oy es viernes, pitikas
vario, varia: vario, varia. Eg.:El djudeo-espanyol kayentes.
(ladino) tiene varios dialektos. vino: víno (m). Eg.:Buen vino no kere pregonero.
varón, hombre: varón (m). Eg.:Donde vas ijo varon? (Neh.)
A meldar la ley del Dio. vino tinto: víno kolorádo. Eg.:
vaso: kupa. Eg.: visita: vijita. Eg.:
vecino / a: vezino / a. Eg.: visitar: vijitar. Eg.:Kuando vamos a vijitar a algun
vecino / vecina: vezíno / vezína (m/f). Eg.:Le di una lugar eya bushka a rovarse loke topa en medyo.
dada al vezino chiko. víspera: arba. Eg.:
vecino / vecina: vizíno / vizína (m/f). Eg.:Se ambezo vista: vísta (f). Eg.:Lo konosko solo de vista.
un poko de grego kon los vizinos de arriva. vital: vitál (adj.). Eg.:
vehículo: instrumento de lokomosion. Eg.: vitamina: vitamina. Eg.:
veinte: vente. Eg.: vivir: bivir. Eg.:
vela: vela. Eg.: vocal: vokal. Eg.:
velero: embarkasion kon vela. Eg.: volante: direksion, volante. Eg.:
velocidad: prestor. Eg.: volar: bolar. Eg.:
vendedor de yogurt: yaurtchí, yaurchí (m). Eg.: voluntad: voluntad. Eg.:
vender: vender. Eg.: vosotros: vozótros / vozótras (pron.).
venganza: vengansa. Eg.: Eg.:Vozotros lo kulpash.
venir: venir. Eg.: votación: votasion. Eg.:
venta: vendida. Eg.: voz: boz (f). Eg.:No se le siente la boz.
ventaja: avantaje. Eg.: vuestro, vuestra: vuestro, vuestra (adj.+ pron.).
ventana: ventana. Eg.: Eg.:Mandá kuentos i konsejas ke oyitesh en
ventoso: ventozo. Eg.: vuestra chikez en djudeo-espanyol.

Pajina 75/76
Diksionario de Ladinokomunita

wáter: tualeta. Eg.:


y: i (konj.). Eg.:1) El Sultan i El Haham 2) Marido i
mujer"
ya: ya. Eg.:
ya: ya, pishin. Eg.:
ya basta: ya basta. Eg.:
yacer: yazér (v). Eg.:Yaze en paz...
yema: yéma, géma (f). Eg.:
yerba, hierba: yerva. Eg.:
yerno: yerno. Eg.:Amistad de yerno, sol d'invierno.
yo: yo (pron.). Eg.:Ke se yo? Sino yo para mi, ken
para mi?
yogurt: yaúrt, yogúrt (m). Eg.:el ke se kema la lingua
kon la sopa, asopla sovre el yogurt.
zanahoria: safanórya, karóta (f). Eg.:Komimos una
salata de safanorya.
zapatero: kunduradji, kunduryéro (m). Eg.:Monsieur
Galanti era chapinero (kunduradji) ma no ganava
bastante. El kunduryero tiene la sapateta rota.
zapatilla: sapato. Eg.:
zapatilla: pantófla, pantúfla (f). Eg.:Kon "la robe de
chambre" ekose i las pantuflas en el pie...
zapatilla, babucha: charúka (f). Eg.:En sus pyes no
yevavan ke un par de charukas.
zapato: kalsado, sapato. Eg.:
zapato: chapín (m). Eg.:Mi madre ke vino de la
Bulgariya los yamava Chapines(kalsados).
zapato: kundúrya (f). Eg.:No tiene kunduryas al pye.
zarguela: gayá (peshkado) (f). Eg.:Los djudios de
Estanbol gizan la gaya kon avramilas.
zarzuela: operetta. Eg.:
zodíaco: zodiako. Eg.:
zorra: renar. Eg.:
zorro: renar. Eg.:
zueca: galécha (f). Eg.:Yevavamos galechas en el
banyo.
zumo, jumo, jugo: sumo. Eg.:
zurdo / a: siedrero/a. Eg.:
¡Ay!: Guay!, Ay! (interj.). Eg.:Guay de mi! Guay de la
madre ke me parió! Ay! ke no ay! Ke si de lo ke no ay
aviya, Ay! no aviya!

©2003-2009 Güler Orgun, Ricardo Portal i Antonio Ruiz Tinoco

Echo el diya 20 de Djulio de 2010 (Martes)

Kada parte kontiene 2774 byervos.

Mas detalyos en:


Pajina del Diksionario Eksperimental de Djudeo-Espanyol de
Ladinokomunita

Pajina 76/76

También podría gustarte