Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Djudeo-espanyol
para castellanohablantes
Avram Gamliel
Rachel Bortnick
ESKRITURA DEL DJUDEO-ESPANYOL
El sistema de escritura de la publicación emblemática Aki Yerushalayim fundada y dirigida por Moshe
Shaul desde Jerusalem ha sido una inicitiva que permitió comunicarse en judeoespañol con un sistema de
escritura simple y accesible para el común de la gente inclusive usando una computadora con un teclado
tradicional o nacionalizado por país usando el alfabétcio románico (letras desde la A hasta la Z).
Este sistema fue y es muy discutido ya que tira por tierra los sistemas académicos e históricos de la escritura,
sin embargo, debe balancearse este 'sacrificio académico' por la posibilidad de mantener viva una lengua que
de otra forma posiblemente estuviera aún más en riesgo de desaparecer.
A - Albert
B - Baruh
CH - CHarlie (en Inglés)
D - David
DJ - Joe (en Inglés)
E - Ester
F - Franko
G - Galanti
H - Hayim
I - Isaac
J - Jacques (en Francés)
K - Caden
L - Leon
M - Miriam
N - Nejama
O - Oro
P - Pola
R - Rosa
S - Salamon
SH - SHamuel
T - Tuvi
U - Uriel
V - Vitali
Y - Yavuz
Z - Zakuto
Ejemplos de palabras:
alhad (Domingo)
djugeves (jueves)
kaza (casa)
kuando (cuando)
tu i yo (tu y yo)
meldar (leer)
eskrivir (escribir)
En la actualidad, el judeoespañol se escribe comúnmente con el alfabeto latino, especialmente en Turquía.
Sin embargo, algunas comunidades todavía lo escriben usando caracteres aljamiados (alfabeto hebreo del
tipo rashi), práctica que era muy común y posiblemente universal hasta el siglo XIX. Aunque los alfabetos
griego y cirílico se emplearon en el pasado para el judeoespañol, hoy día están en desuso.
Tras la dramática pérdida que para las comunidades sefardíes europeas (particularmente las balcánicas)
significó la Segunda Guerra Mundial, la mayor parte de los hablantes de judeoespañol eran judíos turcos.
De ahí la importancia que tiene el uso de su alfabeto, que por la coincidencia en la existencia de sonidos
estandarizados subsana de manera muy eficiente la fonética del judeoespañol:
SER: se uza para kualidades intrinsikas, para identifiar, para la ora, los dias, etc...
Egzemplos: Yo se la ija de Yusef i Sara, tu ken sos? El es profesor. Oy es martes. Son las ocho. Mozotros
semos amigos, djudyos, sefaradim, ...)
Yo se/so
Tu sos
El/Eya es
Mozotros semos
Vozotros sosh
Eyos/Eyas son
Refranes:
1. Dime kon ken vas, te dire ken sos.
2. La pasensya es pan i sensya.
Yo estó
Tu estás
El/Eya está
Mozotros estamos
Vozotros estásh
Eyos/Eyas están
Dichas idiomatikas:
1. Estar en buenas kon alguno.
2. Estar para ... Estó para salir. Unos dizen "estó por salir".
SER
Pasado Imperfekto
Yo era
Tu eras
El/Eya era
Mozotros eramos
Vozotros erash
Eyos/Eyas eran
Pasado Simple
Yo fui
Tu fuites
El/Eya fue
Mozotros fuimos
Vozotros Fuitesh
Eyos/Eyas fueron
Egzemplos: Eya era muy ermoza kuando era manseva. Antes de la gerra eran rikos. El fuego grande de
Salonik fue en 1917.
ESTAR
Pasado Imperfekto
Yo estava
Tu estavas
El/Eya estava
Mozotros estavamos
Vozotros estavash
Eyos/Eyas estavan
Pasado Simple
Yo estuve/estuvi
Tu estuvites
El/Eya estuvo
Mozotros estuvimos
Vozotros estuvitesh
Eyos/Eyas estuvyeron
Egzemplos: Ande estavash kuando vos telefoni ayer? Estavamos en la guerta; no sintimos el telefon. El
marido de mi amiga estuvo muy dezrepozado, ma agora ya esta mijor.
TENER
Prezente
Yo tengo
Tu tienes/tyenes
El/Eya tiene/tyene
Mozotros tenemos
Vozotros tenesh
Eyos/Eyas tienen
Egzemplo: En la Agada de Pesah esta eskrito "....Todo el ke tyene ambre, venga i koma. Todo el ke tyene
de menester, venga i paskue...."
Refran: Kon el chapeyo ke tengo, digo bonjur.
Pasado Simple
Yo tuvi/tuve
Tu tuvites
El/Eya tuvo
Mozotros tuvimos
Vozotros tuvitesh
Eyos/Eyas tuvieron/tuvyeron
Pasado imperfekto
Yo tenia/teniya
Tu tenias/teniyas
El/Eya tenia/teniya
Mozotros teniamos/teniyamos
Vozotros teniash/teniyash
Eyos/Eyas tenian
Yo ke tenga
Tu ke tengas
El/Eya ke tenga
Mozotros ke tengamos
Vozotros ke tengásh
Eyos/Eyas ke tengan
Ten
Tene
Egzemplos: Ten un poko de paras ensima. "Ten kargo!". Ten un poko de pasensya.
Partisipio
Tenido
Tener ambre
Tener sed
Tener kalor
Tener kaentura
Tener friyo
Tener razon
Tener kargo
Ten kargo! (Ten cuidado)
Tener kargo de... (Tener cuidado de…)
Tener el uzo de... (Tener la costumbre de…)
Tener pasensia
Tener menester (necesitar)
TIEMPOS KOMPOZADOS
TENER se emplea tanbien komo verbo augziliario para azer tiempos kompozados.
Prezente
Ay (Hay)
Pasado Simple
Uvo (Hubo)
Pasado imperfekto
Aviya (Había)
Nótese:
Futuro simple
Avra (Habrá)
Futuro
Ave
Aves
Ave
Avemos
Avesh
Aven
B. El filmo ya aviya empesado kuando arivimos. = La película ya había empezado cuando llegamos.
Aviya
Aviyas
Aviya
Aaviyamos
Aviyash
Aviyan
EGZEMPLOS DE BYERVOS KE SON DIFERENTES DEL ESPANYOL
La kestion de la J
abajo – ABASHO
bajar – ABASHAR
berenjena – BERENDJENA
dejar – DESHAR
embajada – EMBASADA
embajador – EMBASADOR
jabón – SHAVON
jarro – DJARRO
juego – DJOGO
jueves – DJUGEVES
pajaro – PASHARÓ (nota el aksento)
IJA
MUJER
VIEJO
VIEJES
OJO …
La kestion de la Z o S
Abrazar – ABRASAR
abrazo – ABRASO
besar – BEZAR
besos – BEZOS
cabeza – KAVESA
casa – KAZA
cocer – KOZER
cosa – KOZA
coser – KUZIR
decir – DIZIR
empezar – EMPESAR
manzana – MANSANA …
La kestion de la B o V
abrir – AVRIR
arriba – ARIVA
barba – BARVA
beber – BEVER
bobo/a – BOVO/A
caballo – KAVAYO
recibir – RESIVIR
vivir – BIVIR …
Byervos ke se paresen al espanyol, ma tienen sinyifikasion diferente en Ladino
ABOKAR – Inclinar
AKANTONAR – Ponerse en una esquina
EMBARASADO/DA – 1. sucio, desordenado 2. avergonzado
ENKANTADO/DA – asombrado
KOMADRE – partera
MERKADO – comprado
UZARSE, SER UZADO/DA A… – Soler…
UZO – Hábito, costumbre
Otros byervos
acá – AKI
adelante – ADELANTRE
dentro – ALYENTRO
éso/a– ESTO/A
corto – KURTO
ciudad – SIVDAD
VERBOS
KANTAR
Prezente
Yo kanto
Tu kantas
El/eya kanta
Mozotros kantamos
Vozotros kantash
Eyos/eyas kantan
Imperativo
Kanta (s.)
Kantá (pl.)
ASENTAR/ASENTARSE
Prezente
Yo me asento
Tu te asentas
El/eya se asenta
Imperativo
Asenta/asentaté (s.)
Asentá/asentavos (pl.)
KOMER
Prezente
Yo Komo
Tu komes
El/eya kome
Mozotros komemos
Vozotros komesh
Eyos/eyas komen
Imperativo
Kome (s.)
Komé (pl.)
DURMIR
Prezente
Yo durmo
Tu durmes
El/eya durme
Mozotros durmimos/dormimos
Vozotros durmish/dormish
Eyos/eyas durmen/dormen
Imperativo
Durme (s.)
Durmí (pl.)
DIZIR
Prezente
Yo Digo
Tu dizes
El/eya dize
Mozotros dizimos
Vozotros dizish
Eyos/eyas dizen
Imperativo
Di (s.)
Dizí (pl.)
OTROS VERBOS
BENDIZIR
BEVER
DAR
MATAR
MUCHIGAR (Incrementar)
VINIR
VISTIR
FRAGUAR/FRAGUARSE
Indikativo
Prezente
Yo fraguo
Tu fraguas
El/Eya fragua
Mozotros fraguamos
Vozotros fraguash
Eyos/Eyas fraguan
Egzemplos:
1. Kuando te fraguas una kaza, te salen munchos gastes.
2. Todo lo ke fraguan oy, no siempre es mijor de lo ke aziyan antes.
Pasado Simple
Yo fragüí
Tu fraguates
El/Eya fraguó
Mozotros fragüímos
Vozotros fraguatesh
Eyos/Eyas fraguaron
Egzemplos:
1. Fragüí unas kazikas de papel en djugando kon mi'rmaniko, i era el ke me las derrokava syempre.
2. Las urmigas, fraguaron debasho la tierra unos pasajes ke ni puide kreyerme.
Pasado Imperfekto
Yo fraguava
Tu fraguavas
El/Eya fraguava
Mozotros fraguavamos
Vozotros fraguavash
Eyos/Eyas fraguavan
Egzemplos:
1. Las piramidas, se fraguavan en pasandosen los planos de padre a ijo.
2. Mos fraguavash lo mizmo, ke vos fraguatesh vozotros?
Subjontivo
Prezente
Ke yo fragüe
Ke tu fragües
Ke el/eya fragüe
Ke mozotros fragüemos
Ke vozotros fragüesh
Ke eyos/eyas fragüen
Egzemplos:
1. No kijites ke te fragüe un sityo en Internet?
2. El padre le disho a su ijo ke se kazava: "Lo mijor va ser, ke te fragüemos una kaza para ti i tu
novya i kuando tendras mos pagas lo ke te emprestimos, El Dyo es grande"!
Imperfekto
Yo fraguariya
Tu fraguariyas
El/eya fraguariya
Mozotros fraguariyamos
Vozotros fraguariyash
Eyos/eyas fraguariyan
Egzemplos:
1. No seriya mas barato si el empyegado mos fraguariya una pare(d) entre las 2 entradas.
2. Si el motor del oto mos aze problemas, lo fraguariyamos i mos kedaria el oto, kaje muevo por otros 5 anyos.
Futuro
Yo fraguaré
Tu fraguarás
El/eya fraguará
Mozotros fraguaremos
Vozotros fraguaresh
Eyos/eyas fraguarán
Egzemplos:
1. Ke dizes? Metemos todo muevo o fraguaremos ensima de lo ke tenemos?
2. Fraguaremos debasho, una kamareta de los chikos para ke puedan djugar ayi.
Imperativo
Fragua, no fragües
Fraguá/fraguád, no fragüesh
Egzemplo:
No fragüesh sin pensar, fraguád kon planos
Partisipyo
Prezente
Fraguando
Egzemplo:
Tenyendo los planos en frente de eyos, en fraguando , ya lo vyeron ke avian ganado muncho tyempo.
Pasado
Fraguado/a
Egzemplo:
El palasyo del Sultan se lo aviyan fraguado al lado del riyo.
Refranes:
1. Fraguando , mas vale la kalida ke la kantida.
2. Avagar, avagar el pasharo se fragua su nido.
Notas
Indikativo
Prezente
Yo do
Tu das
El/Eya da
Mozotros damos
Vozotros dash
Eyos/Eyas dan
Egzemplos:
1. El ke me da la repuesta djusta, le do una medalya de oro.
2. Si tenemos, vos damos I si tenesh mos dash
Pasado Simple
Yo di
Tu dates
El/Eya dyo
Mozotros dimos
Vozotros datesh
Eyos/Eyas daron
Egzemplos:
1. Al povereto, ya le di tanto ke puide para ke se vayga a merkar un kafiko kon un sanduich.
2. Ya les dates lo ke les reviene?
Pasado Imperfekto
Yo dava
Tu davas
El/Eya dava
Mozotros davamos
Vozotros davash
Eyos/Eyas davan
Egzemplos:
1. A mi, el no me dava a djugar.
2. No me dishites ke te los davan los livros muevos ke salyeron?
Subjontivo
Prezente
Ke yo de
Ke tu des
Ke el/eya de
Ke mozotros demos
Ke vozotros desh
Ke eyos/eyas den
Egzemplos:
1. Kyeres ke te de una mano i ke te se aga mas livyano para alevantarlo?
2. Les avlas a tus patrones para ke te den la pujita ke te prometyeron.
Imperfekto
Yo dariya
Tu dariyas
El/eya dariya
Mozotros dariyamos
Vozotros dariyash
Eyos/eyas dariyan
Egzemplos:
1. Saves! Si me dariyas la permisyon, te merkava los 2 bilyetos de entrada.
2. Por seguro ke ya mos dariyan un pranso muy grande! No mos vimos por 15 anyos!
Futuro
Yo daré
Tu darás
El/eya dará
Mozotros daremos
Vozotros daresh
Eyos/eyas darán
Egzemplos:
1. Lo izyeramos kuando daremos buelta del viyaje.
2. Me darás la otorizasyon para ke te pudyera azerlo yo?
Imperativo
Da, no des
Dá/dád, no desh
Egzemplos:
1. No me des dolor de kavesa.
2. " Dame la mano!" el novyo le disho a su novya.
Partisipyo
Prezente
Dando
Egzemplo:
El pashariko ke tengo, en dandole a komer, mashalla ya se engrandesyo.
Pasado
Dado
Egzemplo:
Te akodras del diya ke te lo aviya dado el regalo?
Refranes:
1. Dar i tomar, sale korkova.
2. Me das un punto de apoyo i te lo podre alevantar el mundo entero.
REFRANES SEFARDÍES
Pujados ke no amenguados.
(Muchos y no tristes).
Fyero ke da al vidro, ¡guay del vidro! Vidro ke da al fyero, ¡guay del vidro!
(Fierro que golpea al vidrio, ¡Ay del vidrio!, Vidrio que golpea al hierro, ¡Ay del Vidrio!)
Alude a una pelea o situación perdida de una manera u otra.
Kada kualo kere yevar el agua a su muelino, i deşar en seko el del vizino.
Lo ke no pari, ke no kreşka.
¿Para ken es esta paparrona? Para mi senyora suegra. ¿Para ken es esta paparrica? Para mi nuera.
Paparrona - aumentativo de patata. Paparrica - diminutivo de patata.
Hace alusión al trato inequitativo entre suegras y nueras.
Dentro de los refranes sefardíes, es interesante destacar el Grupo de Cohá. cabe recordar que en turco, la C
tiene el sonido de la jota inglesa en "joy", o si se escribe con cedilla, de la "ch" castellana en "hacha". Cohá es
un nombre, deformado por la pronunciación sefardí, del célebre personaje ficticio turco Nasretdetin Hoca
(El Maestro Nasrettin). Es considerado el prototipo de tonto, ingenuo y hazmerreír del pueblo.
Generalmente se le ilustra como un anciano con un turbante enorme, montado sobre un asno pequeño, que
nunca obedece.
Ansi komo el rey es fermozo para la reyna, ansi lo es Cohá para su mujer.
Saludos comunes
Buenos dias
Buenas tadres
Buenas noches.
Para saludar, shalom.
Para suhetar una buena semana: Semanada buena, o tadrada buena.
Una anyada buena kon muncha paz i salud, kon kaminos de leche i miel.
Mis mas kalorozas felisitasiones
Diksionario
Djudeo-espanyol
Castellano
a (prep.): a. Eg.:A todos los muevos abonados, vos abituál (adj.): habitual, normal. Eg.:Esta
digo un grande "bienvenidos". sonriendo kon su dulsor abitual.
a la fin: al final. Eg.:Despues de munchos anyos de abituár (v): habituar. Eg.:Kale abituar a los
lavoro, el reusho a la fin a inventar esta makina. mansevos ke avlen el Djudeo-Espanyol
a la fin: al fin. Eg.:Mete tu nombre a la fin de tu letra. abokárse (v): inclinarse. Eg.:Se abokó para
a la létra: a rajatabla. Eg.:Eyas observavan a la letra arrekojer piedras d'enbasho.
uno de los komandamientos. aboltár (v): girar, volver. Eg.:Yo ya abolti de mi
a las eskondídas: a escondidas (hacer algo ). viaje el viernes pasado. Ya aboltates la kara, ya
Eg.:Eya se engrandesio sin konoser djudios i se paso el diya, la semana, el mez. (Neh.)
konvertio al kristianizmo, ma kontinuo, a las abondánsa (f): abundancia. Eg.:Uvo todo modo
eskondidas, a azer ayuno un diya al anyo porke se de frutas i zerzevates en abondansa!
akodrava ke ansina uzavan en su kaza en Diya de abondánte (adj.): abundante. Eg.:Les auguro ke
Kipur. la mueva anyada les seya abondante de luz.
a partír de: a partir de. Eg.:Kursos de abondár (v): abundar. Eg.:Las frutas abondavan.
Djudeo-espanyol a partir del 8 de noviembre. aborresér (v): aborrecer, odiar. Eg.:Todos los ke
a pié, a pyé (lok. adv.): a pie. Eg.:Kaminando a pie me aborresen aman la muerte.
komo 10 minutos. abrasár (v): abrazar. Eg.:Las dos se abrasan i se
abafádo / abafáda (adj.): estofado / estofada. meten a avlar.
Eg.:Mos plaze komer el pishkado abafado porke es muy abráso (m): abrazo. Eg.:Mos arresivieron kon
liviano. bezos i abrasos.
abandonár (v): abandonar. Eg.:Nunka no mos van abrevár (v): abrevar. Eg.:Yaakov abrevó a las
abandonar. ovejas.
abasháda (f): cuesta abajo (ir). Eg.:Moravamos serka abrigárse (v): abrigarse. Eg.:Eyos no tyenen ni
de la Kula una abashadika ke se yamava El Kal De Los pan para komer ni lugar para abrigarsen.
Frankos. abrígo, avrígo (m): abrigo, refugio. Eg.:Kada
abasháda (f): resfriado, influenza, gripe. Eg.:Estuve padre de famiya deve de asigurar un avrigo para
hazina kon una abashada muy fuerte. los suyos.
abashamentádo (adj.): con resfriado. Eg.:Esto absolúto (adj.): absoluto. Eg.:En la vida, todo es
abashamentada. relativo i no ay nada de absoluto.
abashamiénto (m): resfriado, influenza, gripe. abudáho (m): hueva seca salada. Eg.:
Eg.:Esto kon un abashamiento muy fuerte. abudáraho (m): hueva seca salada. Eg.:
abashár (v): bajar. Eg.:No keriyamos abashar i suvir achákes de (m): culpa de. Eg.:Vino tadre
las eskaleras. achakes de la luvia.
abásho (adv.): abajo. Eg.:Kale ser modesto i mirar achunkádo (adj.): agachado. Eg.:Se kedo dos
mas abasho de si. Yamavan "los de abasho," "los malas oras achunkado, no lo mirimos en la kara.
negros," o "los ke danyan". adá (f): isla. Eg.:En Estanbol, ivamos a la Ada a
abastár (v): bastar. Eg.:De esta ropa ya abasta 4 pasar la enveranada.
metros: esta ancha. Ya abasta i sovra. adelantár (v): adelantar. Eg.:Estamos
abastesér (v): abastecer. Eg.:Lavora de diya i de perkurando para mantener i adelantar la
noche para abasteser a su famiya. konosensya de esta lingua i de muesta ermoza
abatído / abatída (adj.): abatido / abatida, afligido / erensya kultural...
afligida. Eg.:Desdichada de mi ! Me fui del bet din adelántre (adv.): adelante. Eg.:Siempre ke mos
abatida i muy triste... vaygamos para adelantre i nunka para atras.
abediguár (v): ayudar, socorrer, asistir. además (adv.): además. Eg.:Ademas vos kero
Eg.:Abediguar famiyas, hazinos, guérfanos i bivdas. rengrasiar por vuestras palavras de apresiasion.
Pajina 1/76
Diksionario de Ladinokomunita
adío, adiyo (interj.): adiós. Eg.:No tengo razon? Eg.:Grande fue la afrision de los djudios en Ayifto.
Ansina ke sea: Adiyo! aftahá, avtahá (f): esperansa. Eg.:Meter la
adjektívo (m).: adjetivo. Eg.:La verdad i la sinseridad avtahá en el Dio.
son los dos adjektivos ke resumen mi boletin. afuéra, ahuéra, fuéra (adv.): afuera, fuera.
adjénsia (f): agencia. Eg.:Me fui a la adjensia de viaje Eg.:Keriya djugar afuera kon los ijikos de la kaleja.
para merkar un bilyeto de avion. agá (m): señor, amo. Eg.:El aga le demando ke
adjilé (f): prisa. Eg.:Todo lo ke se aze kon adjile, se echo aze.
aze negro. agóra (adv.): ahora. Eg.:Mos demando sovre el
adjuntár (v): juntar, unir. Eg.:Espero ke otros amigos orijen de Ladino, i komo lo eskrivimos i lo
de LK, se van adjuntar a este evenimiento emportante. pronunsiamos agora.
adjustár (v): añadir. Eg.:Mesklar bien, adjustar la agradár a..., plazér a... (v): gustar a.... Eg.:Kreyo
tomat ke fue esprimida un poko para kitarle el kaldo. ke yo, le agrado solo a mi mama. Les plazgo a los
administrár (v): administrar. Eg.:Teniya la elevos, sovre todo kuando termino la klasa.
responsabilidad de administrar el Reynado. agradár, plazér (v): gustar. Eg.:Me agradan los
admirár (v): admirar. Eg.:Todos estos esfuersos son pimientones. A las kreaturas, les plaze la chikolata.
de admirar. agradesér (v): agradecer. Eg.:Azer i no
admirasión (f): admiración. Eg.:Tengo grande agradeser, es amargo komo la fiel. (Neh.)
admirasion por sus lavoros. agradesimiénto (m): agradecimiento. Eg.:...un
adolensyárse (v): caer enfermo; gimotear. Eg.:Puedo sentimiento sinsero de agradesimiento.
dizir ke me adolensyo kuando amostran la gerra en la água (f): agua. Eg.:Ofriyan dulses kon una tavla
televizyon. de plata kon vazos de agua freska.
adolesénsia (f): adolescencia. Eg.:Me izitesh aboltar aguzádo / aguzáda (adj.): afilado / afilado.
a mi adolesensia. Eg.:Para kortar esta ropa dura, prime una tijera
adovár (v): reparar, remendar. Eg.:Bushka de azer bien aguzada.
adovar esta makina. aguzadór (m): afilador. Eg.:
adréso (m): dirección. Eg.:Manda tu letra a su aguzár (v): afilar. Eg.:Dame los kuchiyos para
adreso. aguzar.
aedádo / aedáda (adj.): anciano / anciana. Eg.:La aharientár (v): averiar. Eg.:Lavorando muncho,
esklava seya de espanto, seya a kavza de la prometa ahariento la makina.
deskuvryo a Abdulhamid ke su maestra lo topava a el aharientárse (v): averiarse. Eg.:La karga del
muy aedado i enkapache de amor. kamion se ahariento.
afalagár (v): consolar, reconfortar. Eg.:Afalagar kon aharóva (f): algarroba. Eg.:Me akodro de arankar
palavras vanas. (Katalán) aharovas i chuparlas komo chupamelas!
aferrádo / aferráda (adj.): aficionado / aficionada. aharvár (v): golpear, pegar. Eg.:Ken se aharva
Eg.:Esta aferrado kon la ija del vizino. kon sus manos ke no yore.
aferrár (v): atrapar, agarrar, coger, prender. aínda, ayínda, daínda (adv.): aún, todavía.
Eg.:Aferraron al ladron. Eg.:Ya tomo muncho i dainda demanda.
aferrár abasháda: resfriarse. Eg.:Uvo muncho aire i áire, áyre (m): aire, viento. Eg.:Saldremos a
aferri una abashada muy fuerte. tomar un poko de aire.
afilú (adv.): aunque, mismo. Eg.:Una madre kere a ajektívo (m): adjetivo. Eg.:"Dezvelopado"
su ijo afilu si es un bandido. (Neh.) siempre se uzo komo ajektivo.
afitár (v): ocurrir, acontecer, suceder. Eg.:Ayer afito ajéno / ajéna (adj.+ m/f): extranjero / extranjera.
una koza muy agradavle Eg.:Los ajenos azen mas ke los serkanos. (Neh.)
afíto (m): acontecimiento; estreñimiento. Eg.:Afito de akademíya, akademía (f): academia. Eg.:Ay una
bilibiz. (Konstipasyon fuerte. Neh.) akademia relijioza Porat Yosef en Yerushalayim.
aflijár (v): afligir. Eg.:Mi hazinura lo aflijo. akajú (m): caoba. Eg.:En la biblioteka teniyan
aflijárse, tenér péna (v): afligirse. Eg.:Se aflijo porke mobles de akaju.
peryo su echo. akásia, akásya (f): acacia. Eg.:Las flores de
afloshár (v): aflojar. Eg.:Aflosharon la kuedra de la akasia tienen una golor muy delikada.
barka. akavár (v): acabar. Eg.:Akavimos de komer.
afrisión, afriisyón (f): privación, penuría; persecución. akél, akéya (adj.+ pron.): aquel, aquella. Eg.:En
Pajina 2/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 3/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 4/76
Diksionario de Ladinokomunita
yevaron kon una anda. kere dizir el periodo del anyo entero. Eg.: Anyada dulse
ánde, ónde (adv.): donde, a donde. Eg.:Ande lo kon alegriya i sanedad para todos.
metes, ayí está. Onde komen dos, komen tres. ányo (m): año. Eg.:Mas vale sien anyos de
ándjak (adv): apenas; sin embargo, no obstante. galera, ke ir debasho de tierra. (Neh.)
Eg.:Andjak, para el Ladino tenemos varias solusyones anyúdo (m): nudo. Eg.:Mos burlamos ma
del problem. siempre echamos un anyudo kuando pyedremos
ándjel (m): ángel. Eg.:Es un andjel. una koza!
ándjelo (m): ángel. Eg.: aogár, afogár (v): ahogar. Eg.:Le echó los dedos
anekdóta (f): anécdota, chiste. Eg.:Mi mama siempre al garón i lo aogó.
kontava anekdotas. aogárse, afogárse (v): ahogarse. Eg.:Se aoga
anesteziko: anestésico. Eg.: en una kupa de agua.
anfitrión, anfitrióna (m/f): anfitrión, anfitrióna. Eg.:La apanyár (v): embargar. Eg.:Esta asentada en la
famiya del CIDICSEF es ekselente anfitriona. siya, apanyando moshkas.
animál (m): animal. Eg.:Komo la evolusyon de los aparejár, aprontár, (v): preparar. Eg.:Apareji un
animales... dulse de mansana ke se izo muy savrozo.
animar: animar. Eg.: aparente: aparente. Eg.:
anís, aínito (m): anís. Eg.:El raki se aze kon anito. apareser: aparecer. Eg.:
aniversário (m): aniversario, cumpleaños. Eg.:Oy es apartado / a: apartado / a. Eg.:
el aniversario del diya ke merkimos muestra kaza. apartar: apartar. Eg.:
aníyo (m): anillo. Eg.:Le regalo un aniyo de oro. apárte (adv.): aparte. Eg.:Kuando se kazo, biviya
ankéta (f): encuesta. Eg.:Me parese ke vos va kon sus parientes; agora se salio aparte. Me
interesar esta anketa ke izo Klara Perahya en Istanbul puedes eskrivir aparte si keres.
entre 805 personas. apénas (adv): apenas. Eg.:Apenas aboltas la
anóche (adv.): anoche. Eg.:No me akodro lo ke komi kara, ya se izo tadre.
anoche. apenas ke: no bien (luego que). Eg.:
ansí (adv.): así. Eg.:Komo el sol aklara la tinievla, apersevérse (v): fijarse en.., darse cuenta.
ansi el estudyo aklara a la inyorensa. (Neh.) Eg.:No me apersevi ke deshi la yave en kaza.
ansiklopédia (f): enciclopedia. Eg.:De ansiklopedias apoyár (v): apoyar. Eg.:Esto dispuesto a meter
a diksionarios, siempre emplean el nombre Ladino. mano, a apoyar i kolavorar.
ansína (adv.): así. Eg.:Ansina topimos el mundo, apoyárse (v): apoyarse. Eg.:Me apoyi a la meza
ansina lo vamos a deshar. para no kayer.
antepasádos (m): antepasados. Eg.:Mis avuelos i apóyo (m): apoyo. Eg.:A lo menos tendremos su
antepasados vinieron de Sefarad. apoyo moral.
ántes (prep.): antes. Eg.:Me demandates la alkunya apozar: posar. Eg.:
ke teniya antes de kazarme. aprender: aprender. Eg.:
antikitá (f): antigüedad. Eg.:Sokrate akel vertuozo aprendizaje: aprendizaje. Eg.:
ombre de la antikita... apresiár, apresyár (v): apreciado. Eg.:Sovre
antíko / antíka (adj.: antigua. Eg.:Este kal es antiko todo los mansevos empesan a apresyar i ambezar
(500 anios). la lingua.
antisemitízmo (m): antisemitismo. Eg.:Es otra forma apresurarse: darse prisa. Eg.:
de antisemitizmo. apretar: apretar. Eg.:
antiyér (adv.): anteayer. Eg.:Antiyer me estava aproksimativamente: aproximadamente. Eg.:
muriendo de la dolor. aprontár (v): preparar. Eg.:Se aprontava todo de
antójos (m/p): gafas. Eg.:Es flako i alto, tiene viernes para el Shabat .
antojos. apropiado: propio. Eg.:
anunsiár (v): anunciar. Eg.:Tengo el plazer de aprovár (v): intentar, probar. Eg.:Aprova de
anunsiarvos ke ya salyo el livro de kurso de Ladino . ambezarte el Ladino.
anvelóp, envelóp (f): sobre (un). Eg.:Lo mete en una arabá (f): coche, carro. Eg.:Un tiempo
anvelop i se lo manda al Dio por la posta! tomavamos "karosas" (araba/payton).
anyáda (f): año. Eg.:Anyada (al lugar de anyo) se uza arabo: árabe. Eg.:
para auguros, kon el adjektivo "buena" despues. Esto aránya (f): araña. Eg.:Le entró una aranya al
Pajina 5/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 6/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 7/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 8/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 9/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 10/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 11/76
Diksionario de Ladinokomunita
djuzgo / djuzga (m/f): juez. Eg.:Se trata de un djuzgo los de esta letra.
ke estava avlando todo el tiempo kontra los djidios. eféto, efékto (m): efecto. Eg.:Una ovra kompleta
doblar: doblar. Eg.: kon aranjamientos orkestrales i efektos teatrales...
dobro: bien , bueno. Eg.:Eya es una mujer dobra. (Un eglenearse: pasarlo bien. Eg.:
adjektivo d'orijina slava) egoisto/a: egoísta. Eg.:
dóbro / dóbra (adj.): bien, bueno. Eg.:Eya es una egzaltado / a: ufano / a. Eg.:
mujer dobra. egzamen: examen. Eg.:
dodje: doce. Eg.: egzaminar: examinar. Eg.:
doktor: doctor. Eg.: egzekutir: ejecutar. Eg.:
dokuménto (m): documento, cédula. Eg.:Meldar egzempio: ejemplo. Eg.:
dokumentos en solitreo no es muy fasil, no es kolay. egzemplar: ejemplar. Eg.:
dokumento ofisial: albala. Eg.: egzersis: ejercicio. Eg.:
dolar: dólar. Eg.: egziliar: exiliar. Eg.:
dolio: duelo. Eg.: egzistir: existir. Eg.:
dolór (f): dolor. Eg.:Muncha miel da dolor de tripa. ekilibrar: abalanzar. Eg.:
domestiko / a, de kaza: doméstico / a. Eg.: ekonomizar: ahorrar. Eg.:
dominasion: dominio. Eg.: ekselente: excelente. Eg.:
dondurmá (f): helado. Eg.:Mos keriya enkomendar eksepsion: excepción. Eg.:
una dondurma (yelada) famoza de Cesme . ekseptado: excepto. Eg.:
dos: dos. Eg.: ekskuza: excusa. Eg.:
dospues: después. Eg.: eksperimentar: experimentar. Eg.:
dozientos: doscientos. Eg.: eksplikar, dar a entender: explicar. Eg.:
dróga (f): droga, medicamento. Eg.:La droga ya le izo eksplikasion: explicación. Eg.:
efekto. eksplorar: explorar. Eg.:
dubio: duda. Eg.: eksplozar: explotar. Eg.:
dublar: doblar. Eg.: eksplozar: estallar. Eg.:
dulse: dulce. Eg.: eksplozion: explosión. Eg.:
dunke, alora: entonces, por lo tanto. Eg.: ekspozar: exponer. Eg.:
durante: durante. Eg.: ekspozision: exposición. Eg.:
durasion: duración. Eg.: ekspresar: expresar. Eg.:
duréra (f): estreñimiento. Eg.:Mal por durera, peor ekspresión (f): expresión. Eg.:
por shushunera. (Prov.) (Neh.) ekspulsion: expulsión. Eg.:
durmir: dormir. Eg.: ekstendér (v): extender. Eg.:Es una famiya
duro / a: duro / a. Eg.: ekstendida de todos los Sefaradim del mundo.
e: e. Eg.:Estudios de lingua e istoria... el: el. Eg.:
ebreo: hebreo. Eg.: el de despues: próximo / a. Eg.:
écha: hecho, acto, acción realizada. Eg.:Le van a el mez ke viene: mes que viene (el). Eg.:
pagar segun sus echas. el save: allá usted. Eg.:
echar: echar, arrojar. Eg.: elegante: atildado / a. Eg.:
echar: abalanzar. Eg.: eleksion: elección. Eg.:
echar chiyo: chillar. Eg.: elektrisita: electricidad. Eg.:
echar kon fuersa: despeñar. Eg.: elektronika: electrónica. Eg.:
echar tino, azer atansion: tener cuidado. Eg.: elevo/a: alumno / a. Eg.:
echarse: echarse. Eg.: elijir: elegir. Eg.:
echarse anyudo: anudarse. Eg.: embargo: embargo. Eg.:
echizo: hechizo, encanto. Eg.: embarkasion kon vela: velero. Eg.:
echo: trabajo. Eg.: embasadór, embashadór (m): embajador. Eg.:
edad: edad. Eg.: embiar: enviar. Eg.:
editar: editar. Eg.: embidia: envidia. Eg.:
editoriál (m): editorial. Eg.: embolvérse (v): absorbarse. Eg.:Se embolvió en
efasár (v): borrar. Eg.:Yo perkuri, i finalmente lo efasi meldando este livro.
Pajina 12/76
Diksionario de Ladinokomunita
embreneár (v): placer, encantar. Eg.:Atyo, esto esta enderechár (v): subsanar. Eg.:Arvole tuerto
de embrenear! nunka se enderecha.
embreneárse (v): tener gusto, estar encantado. endevína (f): adivinanza. Eg.:Los chikos
Eg.:Vijitimos una guerta yena de flores i mos se djugavan a la endevina.
embreneó la alma. endevinár (v): adivinar. Eg.:Si endevinas lo ke
embrolio: infundio. Eg.: tengo en la aldikera, te do un razimo.
emision: emisión. Eg.: endevíno / endevína (m/f): adivino / adivina.
empalukeado: asombrado. Eg.: Eg.:Aviya uno nombrado Jak Namer, el endevino.
empedir: impedir. Eg.: endjuntos: junto, juntamente. Eg.:
empesar: empezar. Eg.: endriva, sovre: sobre. Eg.:
empesijo: comienzo. Eg.: enéro: enero. Eg.:Entre los dias 4 asta 9 de
empiegado / a: empleado / a. Eg.: enero me vo topar en "Kings Point".
emportánsa, importánsa (f): importancia. Eg.:No enfasyar: aburrir. Eg.:
olvidaremos la emportansa de las palavras. enfin: en fin. Eg.:
emportánte, importánte (adj.): importante. Eg.:El enfinkár (v): hincar (algo puntiagudo).
internet es muy importante para mantener bivo el Eg.:Enfinkarse por las tiralanyas.
ladino. enfirmeria: enfermería. Eg.:
emportár (v): importar. Eg.:No emporta. No enfirmo / a: inválido / a. Eg.:
m'emporta. Ke t'emporta? enformatika: informática. Eg.:
empórto (m): importe. Eg.:Paga el emporto de la enfrente: enfrente. Eg.:
fatura. enfrente de: frente a. Eg.:
emposivle: imposible. Eg.: engodrar: engordar. Eg.:
emprestádo / emprestáda (adj.): prestado / prestada. engrandeser: crecer. Eg.:
Eg.:Kuando uno merka una gazeta, deve darla enjendrar: engendrar. Eg.:
emprestada. enkantado / enkantada (adj.): asombrado /
emprestár (v): prestar. Eg.:Si el emprestar era asombrada. Eg.:Me kedi enkantada de ver tanta
bueno, empresteriya el Rey a su mujer. (Neh.) djente ke respondieron por esta palavra(topach -
empréstimo (m): préstamo. Eg.:Le dio un sevivon).
emprestimo. enkasháda (f): estafa (x). Eg.:Ya está enkashada
emprimadór (m): imprimidor. Eg.:Ivan Fidorof fue el grande.
primer emprimador. enkashár (v): meter, insertar. Eg.:Para ke no
emprimár, imprimár (v): imprimir. Eg.:El tiene un veya su madre ke estava meldando akel livro, lo
livro de ley ke fue imprimado en Izmir . enkasho aryentro del baul.
empriméro (adv.): al principio. Eg.:Emprimero, enkashár (v): meter dentro, estafar (x). Eg.:Le
¡SHANA TOVA U METUKA!! ANYADA BUENA I vendió el livro viejo a tripio de presio. Se la
DULSE ! Kualo ke aga emprimero? enkasho fino.
en: en. Eg.:Bivo muy leshos , en el kampo. enklinar: inclinar. Eg.:
en medio: en medio. Eg.: enkolgar: colgar. Eg.:
en mizmo tiempo: a la vez. Eg.: enkomendansa: mandamiento. Eg.:
en prezensia: ante. Eg.: enkomendar: recomendar, encargar. Eg.:
en primero, empesijo: principio. Eg.: enkontrar: encontrar. Eg.:
en raporto a: respecto a / de. Eg.: enkontrarse: encontrarse. Eg.:
en supito: de repente. Eg.: enkontro: encuentro. Eg.:
en vista, pishin: en seguida. Eg.: enkorajar: animar. Eg.:
enchikeser: reducir. Eg.: enkorajar: jalear. Eg.:
endagóra (adv.): ahora mismo, ahorita. enlokesér (v): enloquecer. Eg.:El bruido de los
Eg.:Endagora abolti de Quiberon ande pasi unos 10 ijikos me enlokesen.
diyas . enmofesído (adj.): enmohecido. Eg.:Kazas
endécha (f): lamento, elegía. Eg.:Era titolado enmofesidas kon kamaretas aleskuras.
"Endechas sefardies (romances y coplas)" en un enriva, sovre: sobre. Eg.:
manuskrito... Endechas de Tish'a BeAv. ensenyar: enseñar. Eg.:
Pajina 13/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 14/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 15/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 16/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 17/76
Diksionario de Ladinokomunita
pretencioso. Eg.:No le plazyo akeya ijika porke era imprimeríya, emprimeríya (f): imprenta. Eg.:Si
muy hadroza. Selim save la imprimeriya, o komo se puede
haftoná (f): golpe, zurra. Eg.:Kuando avlo mentiras, enkomendar, ke mos eskriva.
el padre lo mato de haftona. imprimír, emprimír (v): imprimir. Eg.:No lo
hahám: rabino, experto. Eg.:Kada uno es haham en pudimos imprimir por los problemas del sistema
su ofisio. (Neh.) Oneline.
halís (adj.): puro, genuino. Eg.:Es halis miel de bizba. imprudensia: imprudencia. Eg.:
hamál, hammál (m): portador. Eg.:Yama un hamal, inchir: llenar, rellenar. Eg.:
ke te yeve la validja fin al vapor. indechizo / a: vago / a. Eg.:
hamburger: hamburguesa. Eg.: indemas: además, por ende. Eg.:
haminádo (guevo) (adj.): (huevo) duro. Eg.:Un indiána (f): pavo. Eg.:Mizmo en Rodes diziyamos
dezayuno grande, kon boyos, burekas, guevos "indiana" por el inglez (turkey).
haminados, fritadas i frutas. indiáno (m): pavo. Eg.:En New York--diziyamos
handrájo (m): andrajo. Eg.:La ijika jdugava kon una "indiano" para "turkey" tambien, komo en la kaza
kukla de handrajo. de Matilda...
haragán, haragana / paresozo, paresoza (m/f / adj): indisio: pista. Eg.:
perezoso, holgazán. Eg.:En mi chikes, ero un poko industrial: industrial. Eg.:
haragana. infasio: tedio. Eg.:
haryénto (adj.): gusanado, putrefacto. Eg.: inferno: infierno. Eg.:?
hatir: favor. Eg.: influensa: influencia. Eg.:
havér (haverím): socio (socios). Eg.:El ganar i el informar: dar una noticia. Eg.:
pedrer son haverim. informasion: información. Eg.:
hazán: rabino oficiante. Eg.:Mas vale el hazan ke infrastruktura: infraestructura. Eg.:
todo el kal. (Neh.) inisial - a: inicial - a. Eg.:
hazino / a: enfermo / a. Eg.:El konosiya todos los inisiar: iniciar. Eg.:
hazinos i dava konsejos. inkieto / a: inquieto / a. Eg.:
hazinura: enfermedad. Eg.: inkizision: inquisición. Eg.:Los ke fuiyan de la
hohómbro (m): cohombre. Eg.: Inkizision se aresentaron en munchas partes del
i (konj.): y. Eg.:1) El Sultan i El Haham 2) Marido i mundo.
mujer" inklinár (v): inclinar. Eg.:
idea: idea. Eg.: inkluir: incluir. Eg.:
idióma (m): idioma. Eg.: inkluzo: incluso, incluido. Eg.:
igo: higo. Eg.: inkonvenivle: inconveniente. Eg.:
igual: igual. Eg.: inosente: inocente. Eg.:
ija: hija. Eg.: inseguridad: inseguridad. Eg.:
ijo / ija (m/f): hijo / hija. Eg.:son ijos de dos ermanos insidente: incidente. Eg.:
íjos (m/pl): hijos. Eg.:Todos somos ijos de las institúto: instituto. Eg.:En el "Instituto Cervantes"
Mitzvot. de Estanbol, ay kursos para los sefaradim.
iluzion: ilusión. Eg.: instrumento de lokomosion: vehículo. Eg.:
imaje: imagen. Eg.: intelijente: inteligente. Eg.:
imajinar: imaginar. Eg.: intensifikar: intensificar. Eg.:
imediatamente: inmediatamente. Eg.: intestino: intestino. Eg.:
imenso / a: inmenso / a. Eg.: intimidad: intimidad. Eg.:
imitar: imitar. Eg.: introduksion: introducción. Eg.:
impasiente: impaciente. Eg.: introduzir: introducir. Eg.:
impedimiento: impedimiento. Eg.: intrumiento de kaza: electrodoméstico. Eg.:
impedir: impedir. Eg.: investigador: investigador. Eg.:Yo so
imperador: emperador. Eg.: investigador de Ladino.
imperio: imperio. Eg.: investigasion: investigación. Eg.:
importár (v): importar. Eg.:Mi papa importava investir: invertir. Eg.:
esensyas para azer kolonya. invitado / a: invitado / a. Eg.:
Pajina 18/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 19/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 20/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 21/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 22/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 23/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 24/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 25/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 26/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 27/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 28/76
Diksionario de Ladinokomunita
páyla (f): paila. Eg.:Si, Rosina, payla es un legen piadád, piedád (f): piedad. Eg.:El Dio ke mos
grande. mire kon ojo de piadad.
paylacho: payaso. Eg.: pie: pié. Eg.:
paz (f): paz. Eg.:Ke el Dio de paz en los reynados. piedrer: perder. Eg.:
pazí (m): acelga. Eg.:Kalavasa, pishkado, agranada, pierna: muslo. Eg.:
pazi, etc. piesa de teatro: pieza dramática. Eg.:
pecho: pecho. Eg.: pikante: picante. Eg.:
pedaso: pedazo, trozo. Eg.: pimiénta (f): pimienta. Eg.:
pedrer el ekilibro: titubear. Eg.: pimientón (m): pimientón verde. Eg.:
pedrer, piedrer: perder. Eg.: pina: piedra. Eg.:
pekado: lástima. Eg.: pintador / a: pintor - a. Eg.:
pelea: pelea. Eg.: pínya (adj.): salado (demasiado). Eg.:El kezo
pélo (m): pelo (de barba, de animal). Eg.:Se arrankó está pinya.
los pelos de la barva de inyervo. pinyon: piñón. Eg.:
peltek: tartamudo / a. Eg.: piron: tenedor. Eg.:
pena: pena. Eg.: pishar: mear , orinar. Eg.:Es probablemente del
pender: ahorcar. Eg.: verbo "pisheti" de Serbo-Kroatyo. En mi famiya es
pensada: pensamiento. Eg.: generalmente usado.
pensar: pensar. Eg.: pishin: en seguida. Eg.:
penserios: pena, problemas. Eg.: pisina: piscina. Eg.:
peór (adj., adv.): peor. Eg.:No se kere agora diskutir piskueso: nuca. Eg.:
ken es mas mijor o mas peor. pitágra (f): pasta seca de albericoque. Eg.:
perfeksion: perfección. Eg.: pizar: pisar. Eg.:
perfekto / a: perfecto / a. Eg.: plaj: playa. Eg.:
perfil, profil: perfil. Eg.: plasa: plaza. Eg.:
perikolo: peligro. Eg.: plata: plata. Eg.:
perikolozamente: peligrosamente. Eg.: plato: plato. Eg.:
perikolozo/a: peligroso / a. Eg.: plazér (m): placer. Eg.:Me izo plazer de
periodiko: periódico. Eg.:Los ke biven en Israel konoserlo.
resivieron ayer un periodiko ke se yama "Ladino". plazér (v): gustar, placer. Eg.:Me plaze estar en
perkurár (v): preocuparse, esforzarse. Eg.:Para la buena kompanyia.
proksima letra, perkura de eskrivir kon esta ortografia. pléto, pléyto (m): disputa, riña. Eg.:Despues de
pérla (f): perla. Eg.:Kita perlas de la boka. un buen pleto, una buena paz.
permeter: permitir. Eg.: plómo (m): plomo. Eg.:Se derrite el plomo una
péro (konj.): pero. Eg.:Dubrovnik no es mas en otra vez i se mete enbasho entre los pies.
Yugoslavia - pero en KROATIA. podér (m): poder, potencia. Eg.:El direktor tiene
perpetual: perpetua. Eg.: poderes anchos. Kada uno da segun su poder.
perro: perro. Eg.: poéma (m): poema. Eg.:Son liberos de meter en
perseguir: perseguir. Eg.: muzika los poemas de este livro.
pershíl, pirshíl, prishíl (m): perejil. Eg.: poéta (m+f): poeta. Eg.:Enkuentro de poetas ke
persona: persona. Eg.: eskriven en Ladino.
personal: personal. Eg.: poezia: poema, poesía. Eg.:
péshe (m): caña (zanca). Eg.: poko: poco. Eg.:
peshkádo, pishkádo (m): pescado. Eg.:Avlaremos polisiya: policía. Eg.:
de otra koza: De peshkado i agua de mar. politeza: cortesía. Eg.:
peshkar: pescar. Eg.: polítika (f): política. Eg.:Esto nesesita una aksion
pestanya: pestaña. Eg.: politika.
petrolio: petróleo. Eg.: polvora: pólvora. Eg.:
peynarse: peinarse. Eg.: ponte: puente. Eg.:
pezgades: pesadez. Eg.: popa: popa. Eg.:
pezgo: peso. Eg.: popular: popular. Eg.:
Pajina 29/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 30/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 31/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 32/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 33/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 34/76
Diksionario de Ladinokomunita
suksesivamente: sucesivamente. Eg.: tema (m): tema. Eg.:Este tema es sujeto de mis
suksesivo / a: sucesivo / a. Eg.: lavoros i estudios.
sultán (m), sultána (f): sultán, sultana. Eg.: temeridad: temeridad. Eg.:
sultán (m), sultána (f): sultán, sultana. Eg.:El Sultan temerozo / temeroza: temerario / temeraria. Eg.:
teniya munchos savios, doktores, avokatos djudios. tempesta, furtuna: tormenta. Eg.:
sumo: zumo, jumo, jugo. Eg.: temporalmente: temporalmente. Eg.:
supa: sopa. Eg.: temprano: temprano. Eg.:
superfisial: superficial. Eg.: tener: tener. Eg.:
supermarket: supermercado. Eg.: tener ozadia: osar. Eg.:
suportar: soportar. Eg.: tener sangluto: tener hipo. Eg.:
supozar: suponer. Eg.: tener temor: temer. Eg.:
surjir: surgir. Eg.: tenta: marquesina. Eg.:
survivir: sobrevivir. Eg.: tepsí, tipzím (m): cazuela, bandeja. Eg.:Se echa
suvida: cuesta. Eg.: en un 'tepsi' i se mete a sekar.
suvir: montar. Eg.: terminar: terminar. Eg.:
suzio / a: sucio / a. Eg.: terrivle: terrible. Eg.:
syélo, siélo (m): cielo. Eg.:El sol briyava en el syelo. tezis: tesis. Eg.:
syén, sién (f): sien. Eg.: ti: ti. Eg.:
tablo: pintura. Eg.: tía, tiya (f): tía. Eg.:Renée, ke ermozos son los
tabló préto (m): pizarra. Eg.:El profesor eskriviya kuentos de la tia de Sulucha!
sovre el tablo preto. tiémpo, tyémpo (m): tiempo, rato. Eg.:El tiempo
tadre: tarde. Eg.: no tiene ni empesijo, ni fin. (Neh.)
tafta: tafetán. Eg.: tierra de pais: territorio. Eg.:
tajada: tajada. Eg.: tiérra, tyérra (f): tierra. Eg.:La tyerra se manea i
takia: gorro. Eg.: no kae. (Neh.)
tal (adj.): tal. Eg.:Tal padre, tal ijo; tal arvol, tal fruto; tijéra (f): tijeras. Eg.:Es tan duro ke no korta
tal nombre, tal ombre. tijera.
tambien: también. Eg.: timaraná (f): manicomio. Eg.:Este lugar parese
tambur: tambor. Eg.: una timarana.
tan (adv.): tan. Eg.:Es tan grande ke no kave por la timbro, muur: sello. Eg.:
puerta. timido / a: tímido. Eg.:
tank: tanque. Eg.: timón (m): timón. Eg.:El kapitan detiene el timón
tánto, tánta (adv.): tanto, tanta. Eg.:Tanto me vino de la embarkasion.
afuerte ke me saltaron las lagrimas. tínya (f): tiña. Eg.:Ringworm en Inglez es "tinya".
tanyer: tañer. Eg.: tío, tíyo (m): tío. Eg.:Uno ke vino a darmos
tapar: tapar. Eg.: konsolasion era 'Tio Solomon'.
tapon: tapón. Eg.: tipo: tipo. Eg.:
tartalear: balbucear. Eg.: tiralánya (f): araña, telaraña. Eg.:Kaza serrada
tasa, kupa: copa. Eg.: se inche de tiralanyas.
te (pron.): te. Eg.:Yo te lo digo, tu ke lo sepas. tirár, travár sóvre (v): disparar. Eg.:En MEXICO
teatro: teatro. Eg.: se dize "hechar plomo" en lugar de "tirar balas kon
techo: techo. Eg.: revolver".
tefter: cuaderno. Eg.: títolo, título (m): título. Eg.:Eskojimos el titulo
teja: teja. Eg.: Vidas Largas porke es ladino.
tejado: tejado. Eg.: toáf (adj.): extraño, raro. Eg.:
teknisyen: técnico. Eg.: todo en saviendo: a sabiendas. Eg.:
teksto: texto. Eg.: todo enduna: tomo y lomo. Eg.:
telefon (m): teléfono. Eg.:Fue un plazer para mi avlar todo/a: todo / a. Eg.:
kon eya por telefon. tóka (f): tocado de muselina. Eg.:Muestras nonas
telefonar (v): telefonear. Eg.: siempre metiyan una toka blanka sovre los
telekomunikasion: telecomunicación. Eg.: kaveyos.
Pajina 35/76
Diksionario de Ladinokomunita
tóka (f): peón, peonza, trompo. Eg.:En Izmir, toka es tres: tres. Eg.:
un djugete ke, en kastilyano, se yama "peón" si tiene tresalído / tresalída (adj.): encantado, deleitado.
una punta de madero i "peonza" si la punta es de fierro. Eg.:Estó tresalido de vervos despues de tanto
tomár (v): tomar. Eg.:Toma i demanda. tiempo.
tomar al pelo: tomar el pelo. Eg.: tresalírse (v): tener mucho gusto. Eg.:Te vas a
tomar dush: ducharse. Eg.: tresalir por la ermozura del fostan ke te merkí.
tomar haber, informarse: enterarse. Eg.: treser: tercer. Eg.:
tomar savor: saber a.... Eg.: tresladar: traducir. Eg.:
tomat: tomate. Eg.: trezoro: tesoro. Eg.:
tomát reynádo (m): tomates rellenados de carne. trigónas (f): fila con nuez, triangular. Eg.:
Eg.: triko, sueter: jersey. Eg.:
topar: hallar, encontrar. Eg.: tripa: vientre. Eg.:
toparse: meterse. Eg.: triste: triste. Eg.:
Torá (f): Torá. Eg.:Agora yo meldo la Tora en ladino, triunfar: triunfar. Eg.:
tambien. trokar: cambiar. Eg.:
torero: torero. Eg.: trokar de opinion: cambiar de opinión. Eg.:
tornar: tornar. Eg.: tronko: tronco. Eg.:
torno: turno. Eg.: trupa de bestia: ganadería. Eg.:
toro: toro. Eg.: tu: tu. Eg.:
torsér (v): retorcer. Eg.:Tu dishites "tuertio", mozotros tualeta: wáter. Eg.:
dizimos "torsyo". tubo: tubo. Eg.:
total: total. Eg.: turar: durar. Eg.:
tractor: tractor. Eg.: turkáno, turkána (adj.): de Turquía. Eg.:Solo los
tradision: tradición. Eg.:Entre los djudios de Izmir ay sefaradim turkanos van a konoser esta palavra
una tradision ke es unika en el mundo entero. "alikobeni"!
tradision: tradición. Eg.:Entre los djudios de Izmir, ay turko: turco. Eg.:
una tradision ke es unika en el mundo entero. tútano (m): tuétano. Eg.:
tradisión, tradisyón (f): tradición. Eg.:Entre los tutuayar: tutear. Eg.:
djudios de Izmir ay una tradision ke es unika en el ultimo/a: último / a. Eg.:
mundo entero. umanidad: humanidad. Eg.:
traduizir: traducir. Eg.: úmido (adj.): húmedo. Eg.:El lavado kedó úmido.
traduksión, traduksyón (f): traducción. Eg.:Te avizo umiliar, arrebashar: humillar. Eg.:
ke sin la muzika, la traduksion vale poko. umiliasion: humillación. Eg.:
traduktor - a: traductor - a. Eg.: umo: gas. Eg.:
traer: traer. Eg.: un (adj.): un. Eg.:Tiene un ijo solo: un ijo
trafiko: tráfico. Eg.: regalado.
traidor-a: traidor-a. Eg.: una vez ke: como quiera que. Eg.:
trajedia: tragedia. Eg.: Ungaria: Hungría. Eg.:
tramvay: tranvía. Eg.: unidad: unidad. Eg.:
trankilizar: tranquilizar. Eg.: unido/a: unido / a. Eg.:
tranzito: transito. Eg.: uniko/a: único / a. Eg.:
trápo (m): trapo. Eg.: unir: unir. Eg.:
tratar: tratar. Eg.: universal: universal. Eg.:
travádos (m): pasta rellenada de nuez. Eg.: universitá, universidad (f): universidad. Eg.:
travar: tirar. Eg.: úno / úna (adj.): uno / una. Eg.:Una mano lava la
traversar: atravesar. Eg.: otra i las dos lavan la kara.
trazera: trasera. Eg.: uno a otro: mutuamente. Eg.:
tremblante: tembloroso. Eg.: unya: uña. Eg.:
tremblar: temblar. Eg.: urbano / a: urbano / a. Eg.:
tréno (m): tren. Eg.:Tomimos el treno para vinir a uzado, uzada: usado, usada. Eg.:Les viene mas
Estanbol. fasil eskrivir asigun estan uzados. Le dio dos
Pajina 36/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 37/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 38/76
Diksionario de Ladinokomunita
(huevo) duro: haminádo (guevo) (adj.). Eg.:Un abrazo: abráso (m). Eg.:Mos arresivieron kon
dezayuno grande, kon boyos, burekas, guevos bezos i abrasos.
haminados, fritadas i frutas. abrevar: abrevár (v). Eg.:Yaakov abrevó a las
a: a (prep.). Eg.:A todos los muevos abonados, vos ovejas.
digo un grande "bienvenidos". abrigarse: abrigárse (v). Eg.:Eyos no tyenen ni
a causa de, debido a: por módre (lok. prep.). pan para komer ni lugar para abrigarsen.
Eg.:Está hazino por modre ke abuzó en el komer. abrigo: pardesu. Eg.:
(Neh.) abrigo, refugio: abrígo, avrígo (m). Eg.:Kada
a causa de, por causa de: por módo de (m). Eg.:Te padre de famiya deve de asigurar un avrigo para
troki siertas palavras por modo de la ortografiya ke se los suyos.
uza en LK. abril: avril. Eg.:
a escondidas (hacer algo ): a las eskondídas. abril: avríl (m). Eg.:
Eg.:Eya se engrandesio sin konoser djudios i se abrir: avrir. Eg.:
konvertio al kristianizmo, ma kontinuo, a las absoluto: absolúto (adj.). Eg.:En la vida, todo es
eskondidas, a azer ayuno un diya al anyo porke se relativo i no ay nada de absoluto.
akodrava ke ansina uzavan en su kaza en Diya de absorbarse: embolvérse (v). Eg.:Se embolvió en
Kipur. meldando este livro.
a la vez: en mizmo tiempo. Eg.: abuela: vava, nona, granmama. Eg.:
a lo mejor: puede ser. Eg.: abuelo: nono. Eg.:La nona, el nono, mizmo la
a menudo: akorrúto (adv.). Eg.:Pasa por aki akorruto. vizina de ariva ke ya saviya ke va vinir doktor,
(Munchas vezes.) vinian a kaza.
a partir de: a partír de. Eg.:Kursos de abuelo: papu, nono, granpapa. Eg.:
Djudeo-espanyol a partir del 8 de noviembre. abuelo, abuela: avuelo, avuela. Eg.:
a pie: a pié, a pyé (lok. adv.). Eg.:Kaminando a pie abundancia: abondánsa (f). Eg.:Uvo todo modo
komo 10 minutos. de frutas i zerzevates en abondansa!
a punto de: sovre el punto. Eg.: abundante: abondánte (adj.). Eg.:Les auguro ke
a rajatabla: a la létra. Eg.:Eyas observavan a la letra la mueva anyada les seya abondante de luz.
uno de los komandamientos. abundar: abondár (v). Eg.:Las frutas abondavan.
a sabiendas: todo en saviendo. Eg.: aburrir: enfasyar. Eg.:
A ver: veremos. Eg.: acabar: akavár (v). Eg.:Akavimos de komer.
abajo: abásho (adv.). Eg.:Kale ser modesto i mirar acabar: eskapar. Eg.:
mas abasho de si. Yamavan "los de abasho," "los acacia: akásia, akásya (f). Eg.:Las flores de
negros," o "los ke danyan". akasia tienen una golor muy delikada.
abalanzar: echar. Eg.: academia: akademíya, akademía (f). Eg.:Ay una
abalanzar: ekilibrar. Eg.: akademia relijioza Porat Yosef en Yerushalayim.
abandonar: abandonár (v). Eg.:Nunka no mos van acariciar: karesar. Eg.:
abandonar. accidente: aksidénte (m). Eg.:Tuve un aksidente
abastecer: abastesér (v). Eg.:Lavora de diya i de de oto.
noche para abasteser a su famiya. acción: aksión (f). Eg.:Mos eskrivyo en
abatido / abatida, afligido / afligida: abatído / abatída protestando la aksion del governo en Miami.
(adj.). Eg.:Desdichada de mi ! Me fui del bet din aceite: azete. Eg.:
abatida i muy triste... acelga: pazí (m). Eg.:Kalavasa, pishkado,
abogado: avokato. Eg.: agranada, pazi, etc.
aborrecer, odiar: aborresér (v). Eg.:Todos los ke me acento: aksán, aksénto (m). Eg.:Avlavan el Turko
aborresen aman la muerte. kon un aksan de Espanyol.
abrazar: abrasár (v). Eg.:Las dos se abrasan i se acentuación: aksantuasion. Eg.:
meten a avlar. acentuar: aksantuar. Eg.:
Pajina 39/76
Diksionario de Ladinokomunita
aceptar: akseptár (v). Eg.:No akseptamos mesajes además, por ende: indemas. Eg.:
en otras linguas. adiós: adío, adiyo (interj.). Eg.:No tengo razon?
acercar: aserkar. Eg.: Ansina ke sea: Adiyo!
acercarse: aserkarse. Eg.: adivinanza: endevína (f). Eg.:Los chikos
achaque: desrepozo. Eg.: djugavan a la endevina.
acicalarse: atakanárse (v). Eg.:-Bueno, me vistire i adivinar: endevinár (v). Eg.:Si endevinas lo ke
me atakanare, i salimos a kaminar. tengo en la aldikera, te do un razimo.
acomodar: akomodár (v). Eg.:Estamos trokando la adivino / adivina: endevíno / endevína (m/f).
ora para akomodar a todos. Eg.:Aviya uno nombrado Jak Namer, el endevino.
acompañar: akompanyár (v). Eg.:Kantaron kantikas adjetivo: ajektívo (m). Eg.:"Dezvelopado"
ermozas, akompanyadas kon gitara. siempre se uzo komo ajektivo.
aconsejar: konsejar. Eg.: adjetivo: adjektívo (m).. Eg.:La verdad i la
acontecer, ocurrir: akontesér (v). Eg.:Ke akontesio? sinseridad son los dos adjektivos ke resumen mi
Le akontesio una desgrasia. boletin.
acontecimiento; estreñimiento: afíto (m). Eg.:Afito administrar: administrár (v). Eg.:Teniya la
de bilibiz. (Konstipasyon fuerte. Neh.) responsabilidad de administrar el Reynado.
acordar: akordár (v). Eg.:Siertos privilejios de admiración: admirasión (f). Eg.:Tengo grande
minoridad fueron akordados en Lausanne. admirasion por sus lavoros.
acordarse: akordárse (v). Eg.:Las mujeres se admirar: admirár (v). Eg.:Todos estos esfuersos
akordaron entre eyas para akseptarla. son de admirar.
acostarse: espandirse, echarse. Eg.: adolescencia: adolesénsia (f). Eg.:Me izitesh
acostumbrado: alishtereádo (adj.). Eg.:Uno mas aboltar a mi adolesensia.
alishtereado ke mi, me grito "Ayde". advertir: avertír (v). Eg.:Es para avertirvos ke vos
acostumbrar: akostumbrár (v). Eg.:La djente se mando este e-mail.
akostumbra a la moda de vestirse. afeitarse: araparse. Eg.:
acostumbrar: alishtereár (v). Eg.:Mozotros ya mos aficionado / aficionada: aferrádo / aferráda (adj.).
aviamos alishtereado a esto. Eg.:Esta aferrado kon la ija del vizino.
acostumbrarse, aprender: ambezárse (v). Eg.:El aficionado, principiante: amatór (m). Eg.:Lo
ombre deve ambezarse a lo bueno i a lo negro. (Neh.) esto dando a un grupo de amatores del Ladino.
Ambezate a favlar (kon korteziya). (Neh.) afilado / afilado: aguzádo / aguzáda (adj.).
actividad: aktividád (f). Eg.:El lavora anchamente en Eg.:Para kortar esta ropa dura, prime una tijera
munchas aktividades. bien aguzada.
activo / activa, lanzado / lanzada: aktívo / aktíva afilador: aguzadór (m). Eg.:
(adj.). Eg.:Es un miembro aktivo de muestra komunita. afilar: aguzár (v). Eg.:Dame los kuchiyos para
acto: ákto (m). Eg.:No es solamente un akto de aguzar.
bienfezensya ma tambien un akto de piedad. afligir: aflijár (v). Eg.:Mi hazinura lo aflijo.
actor: aktór (m). Eg.:Keremos topar aktores ke afligirse: aflijárse, tenér péna (v). Eg.:Se aflijo
puedan avlar esta lingua. porke peryo su echo.
actriz: aktrísa (f). Eg.:Es una aktrisa formidavle. aflojar: afloshár (v). Eg.:Aflosharon la kuedra de
actual: aktuál (adj.). Eg.:Esto bushkando enformasion la barka.
sovre la situasion aktual del ladino. afortunado / afortunada: mazalózo / mazalóza
acuerdo: akórdo (m). Eg.:De akordo! (D'akordo!) (adj.). Eg.:Sos muy mazaloza de tener esta vida
adelantar: avansar, adelantar. Eg.: ke tyenes.
adelantar: adelantár (v). Eg.:Estamos perkurando afuera, fuera: afuéra, ahuéra, fuéra (adv.).
para mantener i adelantar la konosensya de esta lingua Eg.:Keriya djugar afuera kon los ijikos de la kaleja.
i de muesta ermoza erensya kultural... agachado: achunkádo (adj.). Eg.:Se kedo dos
adelante: adelántre (adv.). Eg.:Siempre ke mos malas oras achunkado, no lo mirimos en la kara.
vaygamos para adelantre i nunka para atras. agencia: adjénsia (f). Eg.:Me fui a la adjensia de
además: por demaziya, indemas. Eg.: viaje para merkar un bilyeto de avion.
además: además (adv.). Eg.:Ademas vos kero agobiar: oprimir. Eg.:
rengrasiar por vuestras palavras de apresiasion. agradecer: agradesér (v). Eg.:Azer i no
Pajina 40/76
Diksionario de Ladinokomunita
agradeser, es amargo komo la fiel. (Neh.) ermano me ambezo estos versos: "Yo so una kopeta
agradecer: rengrasiár (v). Eg.:Vos rengrasiamos de Kon sal i pimienta, Me dan un bezo Me kitan la savor."
vuestra atension. albóndiga: kofté, kyofté (f). Eg.:Unos kuantos
agradecimiento: agradesimiénto (m). Eg.:...un diyas antes, di la recheta de "koftes de prasa".
sentimiento sinsero de agradesimiento. alboroto, tumulto: baraná (f). Eg.:"Ijika, no agas
agua: água (f). Eg.:Ofriyan dulses kon una tavla de barana ke esta durmiendo tu padre".
plata kon vazos de agua freska. alcanzar: alkansár (v). Eg.:Nada no se alkansa
aguja: algúja, agúja (f). Eg.:El farmasisto echava sin sudar.
algujas a los hazinos. alcohol: alkól (m). Eg.:Uzavan un reshó ke se
agujerito: burakito de alguja. Eg.: asendiya kon alkol i metiyan a buyir el kaviko de la
agujero: buráko (m). Eg.:Avia un burako en la pared. demanyana.
ahí: ayi. Eg.: alegrarse: gustárse. Eg.:Mos gustimos de ver ke
ahogar: aogár, afogár (v). Eg.:Le echó los dedos al merkaron una kaza muy ermoza.
garón i lo aogó. alegre: alégre (adj.). Eg.:Tu alegre i yo kontente.
ahogarse: aogárse, afogárse (v). Eg.:Se aoga en una alegría: alegría, alegríya (f). Eg.:Sintir i kantar
kupa de agua. kantikas - mos dio alegriya a los korasones!
ahora: agóra (adv.). Eg.:Mos demando sovre el orijen alejar: aleshár (v). Eg.:Alesharon la boda.
de Ladino, i komo lo eskrivimos i lo pronunsiamos alemán: alemán, almán (m). Eg.:Su livro fue
agora. publikado i en aleman.
ahora mismo, ahorita: endagóra (adv.). alemán: almán, alemán (m). Eg.:Turistos kon
Eg.:Endagora abolti de Quiberon ande pasi unos 10 pasaporto alman no nesesitan viza.
diyas . alfiler: alfilár (m). Eg.:Rekoje un alfilar i lo apunta
ahorcar: pender. Eg.: sovre su vistido.
ahorrar: ekonomizar. Eg.: alfiler: alfinéte. Eg.:Teniya alfinetes espesiales
ahumar: aumár, afumár (v). Eg.:Merkaron peshkados kon kavesas de diferente kolores.
afumados. algarabía: patrania. Eg.:
aire, viento: ayre. Eg.: algarroba: aharóva (f). Eg.:Me akodro de arankar
aire, viento: áire, áyre (m). Eg.:Saldremos a tomar un aharovas i chuparlas komo chupamelas!
poko de aire. algo: álgo (pron.). Eg.:Algo akontesio?
ajuar: ashugár (m). Eg.:Ashugar i kontado te puedo algodón: algodón (m). Eg.:Mi madre aprontava
dar, la buena ventura vátela a bushkar. (Neh.) kada tadre las mechas de algodon.
al (a el): al (a el) (prep.). Eg.:Kere amostrar su mujer alguien, algo: algún (adj.. Eg.:Si viene algun
al mundo entero. prove, dale a komer.
al fin: a la fin. Eg.:Mete tu nombre a la fin de tu letra. alguien, alguno: algúno (pron.). Eg.:Alguno
al final: a la fin. Eg.:Despues de munchos anyos de vino?
lavoro, el reusho a la fin a inventar esta makina. alimentar: alimentár (v). Eg.:Uzavamos maiz
al principio: empriméro (adv.). Eg.:Emprimero, para alimentar a las gayinas.
¡SHANA TOVA U METUKA!! ANYADA BUENA I alimento: aliménto (m). Eg.:Ayi venden alimentos
DULSE ! Kualo ke aga emprimero? turkos o gregos.
al revés: arrevés (adv.). Eg.:Me se fue el bokado allá: aya. Eg.:
arreves. allá usted: el save. Eg.:
ala: ála (f). Eg.:La gayina tiene alas, ma no bola. alma: álma (f). Eg.:Ke su alma repoze en paz. Lo
alargar: alargár (v). Eg.:No kero alargar este sujeto. kero komo mi alma. El ojo ve, la alma dezea.
El Dio te alarge las vidas. almacén: magazén (m). Eg.:Los Djidios teniyan
alarmar: alarmár (v). Eg.:No ay koza de alarmar. Magazenes de Manifatura [vender ropas].
albala: dokumento ofisial. Eg.: almáciga: almastigá (f). Eg.:Almastiga es la
albericoque pequeño: zerdelí (m). Eg.: rechina de un arvole.
albino: blankúcho (m). Eg.:"BLANKUCHO" era akeya almendra: alméndra (f). Eg.:El Dio da almendras
kreatura/persona ke nasiya kon los kaveyos i los al ke no tyene muelas. (Prov.)
parparos blankos. almíbar: komposto. Eg.:
albóndiga: kopéta, kofté (f). Eg.:Kuando era chiko, mi almodrote: almodróte (m). Eg.:El almodrote es
Pajina 41/76
Diksionario de Ladinokomunita
una gratinada de berendjena asada, kon guevo, anciano / anciana: aedádo / aedáda (adj.).
azete, masa en mojo, i kezo, al orno. Eg.:La esklava seya de espanto, seya a kavza de
almohada: almáda (f). Eg.:Enriva l'almada aviya un la prometa deskuvryo a Abdulhamid ke su maestra
livro de tefila. lo topava a el muy aedado i enkapache de amor.
almorzar: komer por midi. Eg.: andar: irse. Eg.:
alquilar: alkilár (v). Eg.:Los tres estudiantes alkilaron andrajo: handrájo (m). Eg.:La ijika jdugava kon
un chiko apartamento. una kukla de handrajo.
alquiler: kirá (f). Eg.:Puede ofrirme de pagar parte de anécdota, chiste: anekdóta (f). Eg.:Mi mama
la kira de kaza. siempre kontava anekdotas.
alrededor: alderredór (prep.). Eg.:Alderredor de mi anestésico: anesteziko. Eg.:
kaza ay yervado. anfitrión, anfitrióna: anfitrión, anfitrióna (m/f).
alto / alta: álto / álta (adj.). Eg.:Ke tengas mazal alto i Eg.:La famiya del CIDICSEF es ekselente
ke korras de reushita a reushita. anfitriona.
alumbrar: arrelumbrar, asender. Eg.: ángel: ándjel (m). Eg.:Es un andjel.
alumno / a: elevo/a. Eg.: ángel: ándjelo (m). Eg.:
ama de casa: bulisa, mujer de kaza. Eg.: angel: malláh (m). Eg.:KUATRO MALLAHIM KE
amanecer: amanesér (v). Eg.:Kuando mas eskura MOS AKOMPANYEN.
está la nochada, mas presto amanese. (Neh.) anillo: aníyo (m). Eg.:Le regalo un aniyo de oro.
amanerado, pretencioso: hadrózo / hadróza (adj.). animal: animál (m). Eg.:Komo la evolusyon de
Eg.:No le plazyo akeya ijika porke era muy hadroza. los animales...
amante: amánte (m/f). Eg.:Despues de bien animar: animar. Eg.:
saludarsen, los dos amantes se desparten. animar: enkorajar. Eg.:
amar: kerer bien. Eg.: anís: anís, aínito (m). Eg.:El raki se aze kon
amargo / amarga: amárgo / amárga (adj.). Eg.:El anito.
kafe sin asukar es amargo. Ken englute amargo, no anisete turco: rakí (m). Eg.:El raki arrebive al
eskupe dulse. (Prov.) peshe.
amargura: amargúra (f). Eg.:No guadri amargura aniversario, cumpleaños: aniversário (m).
kontra los ke me ekspulsaron. Eg.:Oy es el aniversario del diya ke merkimos
amarillo: amaríyo / amaríya (adj.). Eg.:Se le izo la muestra kaza.
kara amariya de verguensa. año: anyáda (f). Eg.:Anyada (al lugar de anyo) se
amén: amén (m). Eg.:Vida larga i salud buena ke uza para auguros, kon el adjektivo "buena"
tenga, amen. Por un amen ke no kede. despues. Esto kere dizir el periodo del anyo entero.
amigo / amiga: amígo / amíga (n+adj.). Eg.:Amigo Eg.: Anyada dulse kon alegriya i sanedad para
viejo no se aze enemigo. todos.
amistad: amistád (f). Eg.:Las diferensias de enteres año: ányo (m). Eg.:Mas vale sien anyos de
yelan la amistad. (Neh.) galera, ke ir debasho de tierra. (Neh.)
amistoso, amistosa: amistózo, amistóza (adj.). anoche: anóche (adv.). Eg.:No me akodro lo ke
Eg.:El puevlo Cubano es un puevlo muy, muy amistozo. komi anoche.
amo: ámo (m). Eg.: añoranza: eskarinyo. Eg.:
amor: amór (m). Eg.:Mas vale pan kon amor ke añorar: eskarinyárse (v). Eg.:Ya se eskarinyo de
gayina kon dolor (Neh.) mi i kere bolar i verme.
añadir: adjustár (v). Eg.:Mesklar bien, adjustar la ante: en prezensia. Eg.:
tomat ke fue esprimida un poko para kitarle el kaldo. anteayer: antiyér (adv.). Eg.:Antiyer me estava
ancho / ancha: áncho / áncha (adj.). Eg.:Tiene mano muriendo de la dolor.
ancha (es jenerozo). antena parabólica: chanáka de sateiít (f).
anchoa: anchúa, anchúya (f). Eg.:Dizen (por reir) ke Eg.:Agora tenemos television kon chanaka de
ay 300 maneras de gizar la anchua. satelit.
anchoa salada: koyadúra (f). Eg.:La koyadura era un antepasados: antepasádos (m). Eg.:Mis avuelos
poko mas grande de la sardela i de karne muy blanda. i antepasados vinieron de Sefarad.
anchor: anchór (f). Eg.:La kamareta tiene 3 metros antes: ántes (prep.). Eg.:Me demandates la
de anchor. alkunya ke teniya antes de kazarme.
Pajina 42/76
Diksionario de Ladinokomunita
antigua: antíko / antíka (adj.. Eg.:Este kal es antiko árabe: arabo. Eg.:
(500 anios). araña: aránya (f). Eg.:Le entró una aranya al
antiguo / a: viejo / a. Eg.: meoyo.
antigüedad: antikitá (f). Eg.:Sokrate akel vertuozo araña, telaraña: tiralánya (f). Eg.:Kaza serrada
ombre de la antikita... se inche de tiralanyas.
antisemitismo: antisemitízmo (m). Eg.:Es otra forma arar: arar. Eg.:
de antisemitizmo. arar: arár (v). Eg.:
anudarse: echarse anyudo. Eg.: árbol: arvolé, arvól (m). Eg.:Arvol sin solombra
anunciar: anunsiár (v). Eg.:Tengo el plazer de (persona egoista).
anunsiarvos ke ya salyo el livro de kurso de Ladino . archivo: archivo. Eg.:
apagar: amatár (v). Eg.:Amata la lampa. arco: arko. Eg.:
aparecer: apareser. Eg.: ardor: ardor. Eg.:
aparente: aparente. Eg.: areglar, ajustar, ordenar: atakanár (v).
apartado / a: apartado / a. Eg.: Eg.:Rachel me lo atakano todo.
apartar: apartar. Eg.: arma: arma. Eg.:
aparte: apárte (adv.). Eg.:Kuando se kazo, biviya kon armario: almário, almáryo (m). Eg.:Guadravan
sus parientes; agora se salio aparte. Me puedes eskrivir los platos en el almaryo.
aparte si keres. aroma: parfum. Eg.:
apego: atamiento. Eg.: arpía: djibeladjuz. Eg.:
apellido: alkúnya (f). Eg.:Lo bushkaron kon el nombre arreglar: arreglar. Eg.:
i la alkunya. arreglarse: kontentarse. Eg.:
apenas: apénas (adv). Eg.:Apenas aboltas la kara, ya arreglo: arreglamiento. Eg.:
se izo tadre. arremangarse: arremangarse. Eg.:
apenas; sin embargo, no obstante: ándjak (adv). arrepentimiento: arrepentimiento. Eg.:
Eg.:Andjak, para el Ladino tenemos varias solusyones arrepentirse: arrepintirse. Eg.:
del problem. arrestar, parar: arrestar. Eg.:
apertura: avyertura. Eg.: arriba: arríva (adv.). Eg.:Metyó todo de arriva
aplauso: pálmas (f/pl). Eg.:Dar palmas. abasho.
apostillar: notar. Eg.: arribar, llegar: arrivar. Eg.:
apoyar: apoyár (v). Eg.:Esto dispuesto a meter mano, arriesgarse: rizikar. Eg.:
a apoyar i kolavorar. arrimar, apoyar: arrimár, apoyár (v). Eg.:Arrima
apoyarse: apoyárse (v). Eg.:Me apoyi a la meza para este espejo a la pared.
no kayer. arrimarse: arrimárse (v). Eg.:Ken en buen arvole
apoyo: apóyo (m). Eg.:A lo menos tendremos su se arrima, buena solombra lo kuvija. (Neh.)
apoyo moral. arroz: arroz. Eg.:
apreciado: apresiár, apresyár (v). Eg.:Sovre todo los arrugar: arrugar. Eg.:
mansevos empesan a apresyar i ambezar la lingua. arruinarse: falitar. Eg.:
aprender: ambezár (v). Eg.:Ambeza el arte i metelo artículo: artikolo. Eg.:
aparte. (Neh.) as: as, ázo (m). Eg.:Era un as en su echo.
aprender: aprender. Eg.: asegurar: asegurar. Eg.:
aprendizaje: aprendizaje. Eg.: así: ansí (adv.). Eg.:Komo el sol aklara la tinievla,
apretar: apretar. Eg.: ansi el estudyo aklara a la inyorensa. (Neh.)
aprobar (el examen): reushir el egzamen. Eg.: así: ansína (adv.). Eg.:Ansina topimos el mundo,
aprovechar: profitar. Eg.: ansina lo vamos a deshar.
aproximadamente: aproksimativamente. Eg.: así: así. Eg.:Azme este plazer, asi tengas todo
aquel, aquella: akél, akéya (adj.+ pron.). Eg.:En akel bueno, asi bivas munchos anyos. Asi biva yo ke te
momento me akodri lo ke diziya mi madre. Oye lo ke dishe la vedra.
dize akel. asiento: asentador. Eg.:
aquello: akéyo (m+pron.). Eg.:Ansina pasavamos los asistir: asistir. Eg.:
alhades en akeyos diyas ke no aviya televizion o video. asomar: espander. Eg.:
aquí: akí (adv.). Eg.:Ke bushkas por aki? asombrado: empalukeado. Eg.:
Pajina 43/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 44/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 45/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 46/76
Diksionario de Ladinokomunita
casi: káji, káje, kuáje (adv.). Eg.:Mora kaji enfrente de chofer: shofor. Eg.:
mi. choque: shok. Eg.:
caso: kavzo. Eg.: ciego / a: siego / a. Eg.:
castaño / a: shaten. Eg.: cielo: syélo, siélo (m). Eg.:El sol briyava en el
castañuelas: kastanyetas. Eg.: syelo.
Castellano: kasteyáno, kastilyáno. Eg.:El Kasteyano ciencia: sensia. Eg.:
es madre de la lingua muestra. cierto: siérto, syérto (adv.). Eg.:No lo tomes por
catar (vino): degustar. Eg.: sierto.
causa: kavza. Eg.:Ay muncho tiempo ke no vos cigarrillo: sigaro. Eg.:
eskrivo por kavza de mi grande okupasyon. Kita la cigüeña: sigonya. Eg.:
kavza, kita el pekado. cinco: sinko. Eg.:
causar: kavzar. Eg.: cincuenta: sinkuenta. Eg.:
cavar, buscar en cada rincón: eskarvár (v). Eg.: cine: sinema. Eg.:
cazar: kasar. Eg.: cinturón: sintura. Eg.:
cazuela: kacharóla (f). Eg.:El dip de la kacharola ke ciprés: selví (m). Eg.:Oy mis padres sembraron
este limpia. un selví en el kampo para fyestar Tu-Bishvat.
cazuela, bandeja: tepsí, tipzím (m). Eg.:Se echa en circulación: sirkulasion. Eg.:
un 'tepsi' i se mete a sekar. circular: sirkular. Eg.:
cebolla: sevoya. Eg.: circunstancia: sirkunstansia. Eg.:
ceja: seja. Eg.: ciruela: zirguéla, pruna (f). Eg.:
celebrar: selebrar. Eg.: ciruela verde: avramilá (f). Eg.:El biervo avramila
celo: selo. Eg.: viene de "Avram-mila", del komentario de la biblia
cementerio: sementario, betahayim. Eg.: ke konta ke despues de su brit-mila, Avram Avinu
cena: sena. Eg.: se asento debasho de un arvolé, el kual era arvolé
cenar: senar, komer por la noche. Eg.: de zirguela!
ceniza: siníza, seníza (f). Eg.:Mi amor oy, es una ciudad: sivdad. Eg.:
braza i no siniza. civil: sivil. Eg.:
centro: sentro. Eg.: clan, familia: mishpahá (f). Eg.:Shalom a toda la
cera: séra (f). Eg.:Las bizbas produsen la sera. mishpaha sefaradi i al mundo entero.
cerca, próxima: serka. Eg.: claro / a: klaro / a. Eg.:
cercano / a: serkano / a. Eg.: clase: klasa. Eg.:
cerebro: meoyo. Eg.: clásico / a: klasiko/a. Eg.:
cerradura: serradura. Eg.: cliente: kliente. Eg.:
cerrar: serrar. Eg.: cobarde: espantozo. Eg.:
cerveza: bira. Eg.: coche: kóche (m), arabá (f). Eg.:Mos yevo al
césped: yerva. Eg.: Bosfor kon su araba.
cháchara: avladéro. Eg.:Todo lo ke disho, no tiene coche, carro: arabá (f). Eg.:Un tiempo
dinguna valor: es todo avladero. tomavamos "karosas" (araba/payton).
chal: shal. Eg.: cocina: kozína, kuzína, mutpák. Eg.:Avriya el
champiñón: shampinyon. Eg.: armario de la kuzina de mi nona.
chaqueta: djaketa. Eg.: cocinar: kozer. Eg.:
charco: bálsa (f). Eg.:Uvo muncha luvya: La kaye codo: kovdo. Eg.:
esta yena de balsas de agua. cohete: roketa. Eg.:
chicle: chiklet. Eg.: cohombre: hohómbro (m). Eg.:
chillar: echar chiyo. Eg.: coincidir: koensidar. Eg.:
chino / a: kinezo/a. Eg.: cojo / a: kosho/a. Eg.:
chispa: sentéya (f). Eg.:Onde kaye la senteya, es ojo col, repollo: kol. Eg.:Entre kol i kol lechuga.
de la syega. (Neh.) cola: kóla. Eg.:Lo ke le dishe, lo tomo por la kola.
chocar: chapteár, chafteár (v). Eg.:Las ventanas colectividad: kolektividad. Eg.:
estavan chafteando del aire. colega: kolego / a. Eg.:
chocolate: chicolata. Eg.: colegio: kolej, lise. Eg.:
Pajina 47/76
Diksionario de Ladinokomunita
cólera: kolorá (f). Eg.:Se inyervo muncho i se metyo con resfriado: abashamentádo (adj.). Eg.:Esto
en kolora. abashamentada.
cólera, furor: íra, bírra (f). Eg.:No eskrivas una karta conceder: konsedér (v). Eg.:Devesh de konseder
en un momento de ira. ke si en un pais ay munchas linguas, en akel pais...
cólera, furor: bírra, íra (f). Eg.:Le suvyo la birra. conceder: dar razon. Eg.:
colgar: enkolgar. Eg.: conciencia: konsensia, konsensya. Eg.:
coliflor: kuchundúrya (f). Eg.: concierto: konserto. Eg.:
coliflor: kulupíya, koliflór (f). Eg.: conclusión: konkluzion. Eg.:
colmado: bakal. Eg.: condenación: kondanasion. Eg.:
colonia: koloniya. Eg.: condición: kondision. Eg.:
colonia: kolonya. Eg.: conducir: konduzir. Eg.:
color (el): kolor (la). Eg.: conducta: kondukta. Eg.:
columna: kolona. Eg.: conductor - a: konduktor - a. Eg.:
columpiarse: kunarse. Eg.: conferencia: Konferénsia, konferensya (f).
columpio, cuna: kuna. Eg.: Eg.:Mis konferensias son siempre en ladino.
comandante: komandante. Eg.: confianza: konfiensa. Eg.:
combinación: kombinasion. Eg.: confianza: feúzya, fiúzia, feguza (f). Eg.:Tener
comedia: komedia. Eg.:Me pushó a eskrivir en feuzya en el Dio, no en fijo de ombre. (Neh.)
djudeo-espanyol mi komedia muzikal. confiar: konfiar. Eg.:
comentario: komentário. Eg.:Meldimos kon muncha confidencia: konfidensia. Eg.:
atension e interes los komentarios echos por muestros confín: punta. Eg.:
amigos. confundir: konfonder. Eg.:
comer: komér, kumér (v). Eg.:Me dava a komer confuso / a: konfuzo / a. Eg.:
lentejas kon kuchara en la boka. congelador: konjeladór (m). Eg.:Mi ija tiene su
comerciante: komersante. Eg.: konjelador en el garaj.
comestible: de komer. Eg.: congreso: kongreso. Eg.:
comida: komída, kumída (f). Eg.:Zevulun disho: "La conmigo: kon mi. Eg.:
mijor komida es avaz sekas kon arroz." conocer: konoser. Eg.:
comienzo: empesijo. Eg.: conocido / a: konosido/a. Eg.:
como: komo. Eg.: conquistar: konkuistar. Eg.:
como quiera que: una vez ke. Eg.: consecuencia: konsekuensa. Eg.:
compaginación, maquetación: kompajinasyón (f). conseja, cuento: konséja, kuénto. Eg.:Ke
Eg.:Eskapimos la kompajinasyon del suplemento de la ermozos son los kuentos de la tiya de Sulucha!
gazeta. consejo: konsejo. Eg.:Es kon orgolyo ke
compañero / a: kompanyero / a. Eg.: resivimos sus mesajes i konsejos.
compartir: partajar. Eg.: consentir: konsentir. Eg.:
competitivo / a: kompetitivo / a. Eg.: conservar: konservar. Eg.:
completamente: kompletamente. Eg.: considerar: konsiderar. Eg.:
comprar: merkar. Eg.: considerarse: konsiderarse. Eg.:
comprender, entender: entendér (v). Eg.:Poko avlar consigo mismo: kon si mizmo. Eg.:
i muncho entender! consolar: konsolár (v). Eg.:La madre konsola su
compromiso: espozorio. Eg.: ijo, alimpiando sus ojos.
compuesto: kompuesto. Eg.: consolar, reconfortar: afalagár (v). Eg.:Afalagar
común: komun. Eg.:Sus lingua komun era el kon palavras vanas. (Katalán)
Fransez. Es una persona muy komun. consonante: konsonante. Eg.:
comunicar: komunikar. Eg.: constante: konstante. Eg.:
comunidad: komunidád, komunitá. Eg.:La komunidad constar: estar seguro. Eg.:
de 900 Judios de Salonika supo organizar un kongreso. consternación: konsternasion. Eg.:
con: kon. Eg.: construcción: frágua (f). Eg.:La fragua mueva es
con moho, mohoso: amofádo, amufádo (adj.). komo un otel.
Eg.:Pan amofado construir: fraguár (v). Eg.:Sintyendo sus
Pajina 48/76
Diksionario de Ladinokomunita
konsejos, el soverano izo fraguar la KIZ KULESI. costa: kósta (f). Eg.:
construir: konstruir. Eg.: costar: kostar. Eg.:
consuelo: konsolasión (f). Eg.:Vinieron muchos a coste: kóste (m). Eg.:Oy estan vendiendo al
darmos konsolasion. koste.
cónsul: konsul. Eg.: costumbre: kostúmbre. Eg.:Muestra erensia
consulado: konsolato. Eg.: kultural, ke es la lingua, kultura, uzos i
contar: kontar. Eg.: kostumbres...
contemplar: kontemplar. Eg.: cotidiano / a: kotidiano / a. Eg.:
contener: kontener. Eg.: crear: krear. Eg.:
contenerse: kontenerse. Eg.: crecer: engrandeser. Eg.:
contentar: kontentar. Eg.: crecer: kreser. Eg.:
contento / a: kontente. Eg.: creer: kreyer. Eg.:
contexto: konteksto. Eg.: criada, mozo / moza: moso / mosa. Eg.:
contigo: kon ti. Eg.: criatura: kriansa. Eg.:
continuado: kontinuado. Eg.: criatura: kriatura. Eg.:
continuar, proseguir: kontinuar. Eg.: crimen: krimen. Eg.:
continuidad: kontinuidad. Eg.: crío / a: krio / a. Eg.:
continuo: kontinuál (adj.). Eg.:Ay un bruido kontinual. crisis: kriza. Eg.:
continuo: kontinúo (adj.). Eg.: cristal: vidro. Eg.:
contra: kontra. Eg.: cristiano, cristiana: kristiáno, kristiána.
contrario / a: kontrario. Eg.: Eg.:...djudias fueron salvadas por amigos
contribución: kontribusyon. Eg.: kristianos.
controlar: kontrolar. Eg.: criterio: kriter. Eg.:
convencer: konvenser. Eg.: crudo / cruda: krúdo / krúda (adj.). Eg.:Estos
copa: tasa, kupa. Eg.: biervos krudos me shokan.
copia: kopia, kopya. Eg.: cruzada: kruzada. Eg.:
coraje: koraje. Eg.: cruzar: pasar enfrente. Eg.:
corazón: korason. Eg.: cuaderno: tefter. Eg.:
corbata: kravata. Eg.: cuadro: kuadro. Eg.:
corcho: kórcho (m). Eg.:Kita el korcho de la ridoma cual: kuál, kuála. Eg.:Kual es tu ijo?
de vino. cualidad: kualidad. Eg.:
cordero: kodrero. Eg.: cualquier / cualqiera: kualkiér, kualkyér
coro: koro. Eg.: (adj/pron.). Eg.:Se puede meldar en kualkier livro
corral, patio: kortijo. Eg.: de linguistika.
correa: banda de kuero. Eg.: cuando: kuando. Eg.:
correctamente: korektamente. Eg.: cuantitad; decision: karar. Eg.:Miro de eskrivir
corregir: korijar. Eg.: el karar ke puedo. Kere dizir ke si uno dio
correo: pósta (f). Eg.:Los kuatro livros kostan 80 $ karar a una koza o si uno pensa una koza, no troka
kon posta aerea. Echar una karta a la posta. de opinion.
correr: korrer. Eg.: cuanto: kuánto. Eg.:Kuanto me das por ir i venir?
corrida: korrida. Eg.: cuantos, cuantas: kuántos, kuántas. Eg.:Muera
corriente: korriente. Eg.: Shimshon kon kuantos son.
corroborar: konfirmar. Eg.: cuarto: kuárto (m). Eg.:Komimos kada uno el
cortar: kortar. Eg.: kuarto del melon.
Corte: Korte. Eg.: cuarto: kuatrén, kuartén (adj.). Eg.:Su kuatren ijo
cortesía: politeza. Eg.: estudió mas muncho.
cortina: kortina. Eg.: cuatro: kuatro. Eg.:
corto / a, bajo / a: kurto / a, bashitiko / a. Eg.: cubrir: kuvrir, kuvijar. Eg.:
cosa: koza. Eg.: cuchara: kuchara. Eg.:
coser: kuzir. Eg.: cuchillo: kuchiyo. Eg.:
cosquillas: koshkiyas. Eg.: cuello: garganta. Eg.:
Pajina 49/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 50/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 51/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 52/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 53/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 54/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 55/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 56/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 57/76
Diksionario de Ladinokomunita
hasta: ásta (prep.). Eg.:De Salonik asta Atena ay hincar (algo puntiagudo): enfinkár (v).
kinyentos kilometros. Eg.:Enfinkarse por las tiralanyas.
hasta: fíno (kolokyal) (prep.). Eg.:Me asenti para historia: estória, istória, estórya. Eg.:El profesor
meldarlo del empesijo fino la fin. mos avlava de la istoria de los sefaradim.
hasta: físta (konj.). Eg.:Ya lo saven fista las pyedras historias: estórias, istórias, estóryas. Eg.:No me
de la kaye. kontes estoryas de mil i una noche.
hebreo: ebreo. Eg.: hocico: nariz (de animal). Eg.:
hebreo: ivrít. Eg.:Avlo en ivrit sovre la lingua i los hoja: ója, foja (f). Eg.:Tiene muncha difikultad de
uzos. inchir la sola oja en Djudeo-Espanyol. Ya abolti la
hechizo, encanto: echizo. Eg.: oja , unika solusion , i no guadri aborrision. Los
hecho: fakto. Eg.: sestos de ruda, kon las ojas i flores...
hecho, acto, acción realizada: écha. Eg.:Le van a holocausto: olokósto (m). Eg.:Sovrebivieron el
pagar segun sus echas. Olokosto ma kedaron sin nada.
heder; irritar: fedér (v). Eg.:De la kavesa fyede el holocausto: shoá (f). Eg.:El sujeto de los
peshkado. sefaradim en la Shoa es muy poko konosido.
hedor; arrogancia: fedór (m), fedorína (f). Eg.:Está hombre: ombre. Eg.:
yeno de fedor. hombro: ombro. Eg.:
helado: yeláda (f). Eg.:De los Meksikanos sinti ke homenaje: omenaje. Eg.:
"dondurma" se dize "yelada". honor: onor. Eg.:
helado: dondurmá (f). Eg.:Mos keriya enkomendar hora: óra (f). Eg.:Muestros padres kontavan de
una dondurma (yelada) famoza de Cesme . oras negras (difisiles) ke pasaron.
heno: yerva seka. Eg.: horno: orno. Eg.:
herencia: erensia. Eg.: horrible: orivle. Eg.:
herida: ferida. Eg.: hortelano / a: guertalano/a. Eg.:
herido / a: ferido/a. Eg.: hospital: ospital, espital, eshpital, ispital. Eg.:
herir: ferír (v). Eg.:Tantos muertos i feridos! Komo es hospitalidad: ospitalidad. Eg.:
pozivle esto? hotel: otél (m). Eg.:El abasho a un chiko otel.
hermana: ermana. Eg.: hoy: oy. Eg.:
hermano: ermano. Eg.: hucha: kamizíya (f). Eg.:
hermoso, bello / a: ermozo / a. Eg.:Teniya dos ijas, huerta: bostan. Eg.:
mansevikas i muy ermozikas. huerto: guerta. Eg.:
hermosura: ermozúra. Eg.:Es una prova de la huerto: guerto. Eg.:
ermozura i de la rikeza de muestra kultura. hueso: gueso. Eg.:
héroe: eroe. Eg.: huésped, convidado: musafir. Eg.:
hervir: buyir. Eg.: hueva seca salada: abudáraho (m). Eg.:
hielo: buz (m). Eg.:No entiendo komo kitash la hueva seca salada: abudáho (m). Eg.:
komida yelada buz i la metesh en el orno. huevo: guevo. Eg.:
hielo: yélo, buz (m). Eg.:Metiyamos el karpuz en el huir: fuyir. Eg.:
pozo para ke se yele, porke no teniyamos yelo (buz). humanidad: umanidad. Eg.:
hierro: fiérro, fyérro (m). Eg.:Ijo de kriar, fierro de húmedo: úmido (adj.). Eg.:El lavado kedó úmido.
mashkar. humillación: umiliasion. Eg.:
hierro (yerro): yerro. Eg.: humillar: umiliar, arrebashar. Eg.:
hígado: lígado, fégado (m). Eg.:Se le kemo el ligado, Hungría: Ungaria. Eg.:
de tanto bever alkol. idea: idea. Eg.:
higo: igo. Eg.: idioma: idióma (m). Eg.:
hija: ija. Eg.: igual: igual. Eg.:
hijo / hija: ijo / ija (m/f). Eg.:son ijos de dos ermanos ilusión: iluzion. Eg.:
hijo / hija: fíjo / fija (m/f). Eg.:Si no fago lo ke estó imagen: imaje. Eg.:
diziendo, no so fijo de mi padre (Neh.) imaginar: imajinar. Eg.:
hijos: íjos (m/pl). Eg.:Todos somos ijos de las imitar: imitar. Eg.:
Mitzvot. impaciente: impasiente. Eg.:
Pajina 58/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 59/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 60/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 61/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 62/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 63/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 64/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 65/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 66/76
Diksionario de Ladinokomunita
pero: ma, áma (konj.). Eg.:Yo el dezeo ya lo tengo, planchar: dar uti. Eg.:
ma no tengo ayinda la kapachita teknika. plata: plata. Eg.:
pero, mas: ma. Eg.:Yo el dezeo ya lo tengo, ma no plátano: banana. Eg.:
tengo ayinda la kapachita teknika. plato: plato. Eg.:
perpetua: perpetual. Eg.: plato: chiní (m). Eg.:En la meza aviya chinis de
perro: perro. Eg.: fruta seka.
perseguir: perseguir. Eg.: playa: plaj. Eg.:
persona: persona. Eg.: plaza: plasa. Eg.:
personal: personal. Eg.: plegaria: orasion. Eg.:
pesadez: pezgades. Eg.: plomo: plómo (m). Eg.:Se derrite el plomo una
pescado: peshkádo, pishkádo (m). Eg.:Avlaremos de otra vez i se mete enbasho entre los pies.
otra koza: De peshkado i agua de mar. pobre: prove. Eg.:
pescado muy pequeño: alícha (f). Eg.:Alichas fritas pobre, desgraciado: povereto / ax. Eg.:
son muy savrozas. poco: poko. Eg.:
pescar: peshkar. Eg.: poder: pueder. Eg.:
peso: pezgo. Eg.: poder, potencia: podér (m). Eg.:El direktor tiene
pestaña: pestanya. Eg.: poderes anchos. Kada uno da segun su poder.
peste: lándra, lándre (f). Eg.:LA ESTREYA KE LE poema: poéma (m). Eg.:Son liberos de meter en
KAYGA, LANDRE KE LE DE! muzika los poemas de este livro.
petróleo: petrolio. Eg.: poema, poesía: poezia. Eg.:
picado: presipitado abasho. Eg.: poeta: poéta (m+f). Eg.:Enkuentro de poetas ke
picante: pikante. Eg.: eskriven en Ladino.
pié: pie. Eg.: policía: polisiya. Eg.:
piedad: piadád, piedád (f). Eg.:El Dio ke mos mire política: polítika (f). Eg.:Esto nesesita una aksion
kon ojo de piadad. politika.
piedad, perdón: amán (interj.). Eg.:Aman, por ande pollo: poyo. Eg.:
fuyir de sus manos! Aman, ke se eskape este mal diya! pólvora: polvora. Eg.:
piedra: pina. Eg.: poner: meter, pozar. Eg.:
piedra de toque: menk (m). Eg.:Shelomo dyo el ponerse: vistirse. Eg.:
menk en pokas palavras kual es el rolo tan importante popa: popa. Eg.:
de la madre. popular: popular. Eg.:
pieza dramática: piesa de teatro. Eg.: por: por. Eg.:
pimienta: pimiénta (f). Eg.: por ciento: por sien. Eg.:
pimientón verde: pimientón (m). Eg.: por consiguiente: por konsekuensa. Eg.:
piña: fruto del pino. Eg.: por eso: por esto. Eg.:
piña tropical: ananás (m). Eg.:(Ananas, no maiz) por qué (razón): por ke. Eg.:
fermentada en agua de pilonsio. por qué, para qué: deké. Eg.:No se deke en
piñón: pinyon. Eg.: vezes el mizmo mesaj sale dos vezes.
pintor - a: pintador / a. Eg.: por supuesto: naturalmente. Eg.:
pintura: tablo. Eg.: por tanto, pues, no obstante: portanto, aser ke.
piropear: azer shakaruka. Eg.: Eg.:
piropo: shakaruka. Eg.: porque: porke. Eg.:
pisar: pizar. Eg.: portado (de periódico), tapa (de libro): kácha (f).
piscina: pisina. Eg.: Eg.:La kacha del livro es un blu vibrante.
piso: etaj, apartamento. Eg.: portador: hamál, hammál (m). Eg.:Yama un
pista: indisio. Eg.: hamal, ke te yeve la validja fin al vapor.
pizarra: tabló préto (m). Eg.:El profesor eskriviya posar: apozar. Eg.:
sovre el tablo preto. poseer: posedar. Eg.:
placer: plazér (m). Eg.:Me izo plazer de konoserlo. posesión: posesion. Eg.:
placer, encantar: embreneár (v). Eg.:Atyo, esto esta posibilidad: posibilidad. Eg.:
de embrenear! posible: posivle. Eg.:
Pajina 67/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 68/76
Diksionario de Ladinokomunita
proponer: propozar. Eg.: rabino: rabíno (m). Eg.:El imam, el papaz i los
proposición: propozision. Eg.: dos rabinos ya se eskriviyan.
prosperidad: prosperidad. Eg.: Rabino (Gran): Rav (m). Eg.:El Sinyor Rav: El
próspero: prospero. Eg.: Gran Rabino.
protestar: protestar. Eg.: rabino oficiante: hazán. Eg.:Mas vale el hazan
provenir: provenir. Eg.: ke todo el kal. (Neh.)
proverbio: proverbio. Eg.: rabino, experto: hahám. Eg.:Kada uno es
provincia: provensia. Eg.: haham en su ofisio. (Neh.)
próximo / a: el de despues. Eg.: racismo: rasizmo. Eg.:
próximo, próxima: proksimo, proksima. Eg.:Para el radio: radio. Eg.:
proksimo Alhad, estamos aparejando un paseyo a ráfaga: bora. Eg.:
Hunkar. raíz: rais. Eg.:
proyecto: prodjekto. Eg.: rallador: rayador. Eg.:
prueba: prova. Eg.: rallar: rayar. Eg.:
psiquiatría: psikiatriya. Eg.: rama: ramo. Eg.:
púa: punchon. Eg.: rambla: avenida. Eg.:
publicar: publikar. Eg.: rancio, pasado, duro (pan): bayát (adj.).
público: publiko. Eg.: Eg.:Kon pan bayat se aze "Revanadas de Parida".
pueblo: kazal. Eg.: rápidamente: rapidamente. Eg.:
pueblo: puevlo. Eg.: rascarse: arraskárse (v). Eg.:Kada uno se
puente: ponte. Eg.: arraska onde le kome.
puerro: prasa. Eg.: rasgar: arrazgar. Eg.:
puerta: puerta. Eg.: rata: raton. Eg.:
puesto: kontuar. Eg.: rayo: rayo. Eg.:
pulmones: pulmones. Eg.: raza: rasa. Eg.:
puñetes: mansheta. Eg.: razón: meoyo, razon. Eg.:
puño: punyo. Eg.: razón: razón (f). Eg.:La razon diferensia al ombre
punto: punto. Eg.: de las bestias. (Neh.)
puro, genuino: halís (adj.). Eg.:Es halis miel de real: reál (adj.). Eg.:Korte real.
bizba. real: reál (adj.). Eg.:Esto avlando de un dezeo
qué: ke, kuálo. Eg.:Ke ke te diga? real kon un programa.
qué: kuálo. Eg.:Kualo te plaze? realidad: realidád (f). Eg.:Esto no troka la
que, qué: ke. Eg.:Ke bueno ke avlo! realidad.
quedar, permanecer: kedar. Eg.: realizar: realizar. Eg.:
quedarse: kedarse. Eg.: realmente: realmente. Eg.:
quejarse: kesharse. Eg.: rebaño: reványo (m). Eg.:Dava a komer a un
quemado / a: kemado / a. Eg.: revanyo de palomas.
quemar: kemar. Eg.: rebelión: rebelion. Eg.:
querer: kerer. Eg.: receta: recheta. Eg.:
querido / a: kerido/a. Eg.: receta: resefta. Eg.:
queso: kézo (m). Eg.:Izimos borekas de kezo i recibir: resivir. Eg.:
patata. recio / a: rezio / a. Eg.:
quién: ken. Eg.: recíprocamente: resiprokamente. Eg.:
quién sabe: ken save. Eg.: recoger: arrekojer, rekojer. Eg.:
quieto: kalmo, arrepozado. Eg.: recomendar, encargar: enkomendar. Eg.:
química: kimika. Eg.: recordar: akodrár (v). Eg.:Vere agora si te vo
químico / a: kimiko/a. Eg.: azer akodrar de kozas alegres.
quinto / a: sinken. Eg.: recuerdo: rekódro (m). Eg.:Meldi kon grande
quitar: kitar. Eg.: plazer las konsejas i rekodros de tantos amigos.
quizá, tal vez, puede que: puéde ser. Eg.:Todo recuerdo: rekuérdo (m). Eg.:Trushimos komo
puede ser. rekuerdo una lampara.
Pajina 69/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 70/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 71/76
Diksionario de Ladinokomunita
buen siman. No dar sinyal de vida. sino: al kontrário (adv.). Eg.:No puedemos dizir
señalar: sinyalar. Eg.: ke es una koza mala; al kontrario, es una koza muy
señor, amo: givír, gevír (m). Eg.:Vido a la ija del gevir agradavle.
i se namoro de eya. sistema: sistema. Eg.:
señor, amo: agá (m). Eg.:El aga le demando ke sitio: sitio. Eg.:
echo aze. situación: situasion. Eg.:
señor, caballero: senyór, sinyór (m). Eg.:No mo se situar: situar. Eg.:
vaya este senyor i mos venga otro peor. (Neh.) sobrar: sovrár (v). Eg.:Lo ke sovra del ladrón, se
señora: senyóra, sinyóra (f). Eg.:La sinyora maestra. lo yeva el endevino. (Neh.)
sentarse: asentarse. Eg.: sobre: endriva, sovre. Eg.:
sentido: senso. Eg.: sobre: enriva, sovre. Eg.:
sentimiento: sentimiento. Eg.: sobre: sovre. Eg.:
sentir: sintír, sentír (v). Eg.:Sentites el gayo kantar, sobre (un): anvelóp, envelóp (f). Eg.:Lo mete en
ma no entendites de onde (Neh.) una anvelop i se lo manda al Dio por la posta!
separar: separar. Eg.: sobrevivir: survivir. Eg.:
séptimo: sieten. Eg.: social: sosyal. Eg.:
sepulcral: komo de betahayim. Eg.: socio (socios): havér (haverím). Eg.:El ganar i el
seriamente: seriozamente. Eg.: pedrer son haverim.
serpiente: kulevra. Eg.: sol: sol. Eg.:
servicio militar: servisio militar. Eg.: solamente: solamente. Eg.:
sésamo: sesamo. Eg.: soldado: soldado. Eg.:
sexo: sekso. Eg.: soleado: soleado. Eg.:
sí: si. Eg.: soledad: soledad. Eg.:
si, sí: si (konj.). Eg.:Si kere el Dio.... sólo: solo. Eg.:
siempre: siempre. Eg.: solo: sólu (adj.). Eg.:La hakitiya es solu una otra
siempre: siémpre, syémpre (adv.). Eg.:La razon es variedad del djudio-espanyol.
siempre diferente. solo / a: solo/a. Eg.:
sien: syén, sién (f). Eg.: soltero: soltero, muchacho. Eg.:
siglo: síglo, syéklo, syékolo (m). Eg.: solución: solusion. Eg.:
significado: sinyifikasion. Eg.: sombra: solombra. Eg.:
significar: sinyifikar. Eg.: sombrero: chapéo, chapéyo (m). Eg.:Kada uno
signo: sinyo. Eg.: saluda kon el chapeo ke tiene. (Neh.)
siguiente: siguiente. Eg.: someter: someter. Eg.:
sílaba: silaba. Eg.: son: son. Eg.:Se oye el son de la kampana.
silbar: chuflar. Eg.: soñar: sonyar. Eg.:
silbato: chufléte (m). Eg.:El chiko mos unflo la kavesa sonar: sonár (v). Eg.:Para Kipur, sonan el
kon el chuflete ke le merko su padre. shofár.
silencio: silensio. Eg.: sonarse: amokárse (v). Eg.:A Djoha le disheron
silla: siya. Eg.: ke se amoke, se kito la nariz.
sillón: fotolyo. Eg.: sonido: sonéte. Eg.:Se oye el sonete de la
silueta: silueta. Eg.: kampana.
simpático: simpatiko. Eg.: sonido: sonído, sonéte (m). Eg.:Abasho
sin ...: sin .... Eg.: reprezentamos los sonidos del alfabeto.
sinagoga: kal. Eg.:Istanbullis: Vos keriya demandar si sonreír: sonreír, sonriír, sonriyír (v). Eg.:Si
"el Kal de los Frankos" egziste oy. sonreimos a la vida, eya tambien mos sonreira .
sinagoga: keilá, kehilá, kal. Eg.:Dezazer una keila sopa: supa. Eg.:
para tomar un klavo. (Neh.) soportar: suportar. Eg.:
sinagoga: sinagóga (f). Eg.:Aki en kaza i en la sorprender: sorprender. Eg.:
sinagoga, konto tus poemas. su: su (adj.). Eg.:Es su bien.
sincero: sinsero. Eg.: súbdito / a: sudito / a. Eg.:
sino: si no. Eg.: subsanar: enderechár (v). Eg.:Arvole tuerto
Pajina 72/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 73/76
Diksionario de Ladinokomunita
tijeras: tijéra (f). Eg.:Es tan duro ke no korta tijera. ke sin la muzika, la traduksion vale poko.
tímido: timido / a. Eg.: traducir: traduizir. Eg.:
timón: timón (m). Eg.:El kapitan detiene el timón de la traducir: tresladar. Eg.:
embarkasion. traductor - a: traduktor - a. Eg.:
tiña: tínya (f). Eg.:Ringworm en Inglez es "tinya". traer: traer. Eg.:
tío: tío, tíyo (m). Eg.:Uno ke vino a darmos tráfico: trafiko. Eg.:
konsolasion era 'Tio Solomon'. tragedia: trajedia. Eg.:
tipo: tipo. Eg.: traidor-a: traidor-a. Eg.:
tirar: travar. Eg.: traje: komple, kostum. Eg.:
titubear: pedrer el ekilibro. Eg.: tranquilizar: trankilizar. Eg.:
título: títolo, título (m). Eg.:Eskojimos el titulo Vidas tranquilo: kalmo / a. Eg.:
Largas porke es ladino. transito: tranzito. Eg.:
tocado de muselina: tóka (f). Eg.:Muestras nonas tranvía: tramvay. Eg.:
siempre metiyan una toka blanka sovre los kaveyos. trapo: kanyamázo (m). Eg.:Las metiya en un
todadía: dia entero. Eg.: kanyamazo limpio.
todo / a: todo/a. Eg.: trapo: trápo (m). Eg.:
tomar: tomár (v). Eg.:Toma i demanda. tras: despues, atras. Eg.:
tomar el pelo: tomar al pelo. Eg.: trasera: trazera. Eg.:
tomate: tomat. Eg.: tratar: tratar. Eg.:
tomates rellenados de carne: tomát reynádo (m). tratar de usted: vuvuayar. Eg.:
Eg.: travieso: fuerte (kreatura). Eg.:
tomo y lomo: todo enduna. Eg.: tremendo: espantavle. Eg.:
tontería: bovedad. Eg.: tren: tréno (m). Eg.:Tomimos el treno para vinir a
topar con: chapteár, chafteár (v). Eg.:Dos personas Estanbol.
se chafteyaron. tres: tres. Eg.:
Torá: Torá (f). Eg.:Agora yo meldo la Tora en ladino, tribunal rabinical: bet din. Eg.:Este pleto lo travo
tambien. al bet din.
torero: torero. Eg.: triste: triste. Eg.:
tormenta: tempesta, furtuna. Eg.: triunfar: triunfar. Eg.:
tormenta, tempesta: furtúna (f). Eg.:Ay furtuna en la tronco: tronko. Eg.:
mar. tu: tu. Eg.:
tornar: tornar. Eg.: tubo: tubo. Eg.:
toro: toro. Eg.: tuétano: tútano (m). Eg.:
torre: kulá, kulé. Eg.:Teniya 4-5 anyos i biviya serka turco: turko. Eg.:
de la Kula de Galata. turno: torno. Eg.:
tostada con sésamo: yevrék, simit (m). Eg.: tutear: tutuayar. Eg.:
total: total. Eg.: ufano / a: egzaltado / a. Eg.:
trabajador: laboriozo / a. Eg.: último / a: ultimo/a. Eg.:
trabajar: lavorar. Eg.: un: un (adj.). Eg.:Tiene un ijo solo: un ijo
trabajo: echo. Eg.: regalado.
trabajo: lavóro. Eg.:Es un lavoro echo kon intelijensia uña: unya. Eg.:
i amor. único: regalado / a. Eg.:
tractor: tractor. Eg.: único / a: uniko/a. Eg.:
tradición: tradision. Eg.:Entre los djudios de Izmir ay unidad: unidad. Eg.:
una tradision ke es unika en el mundo entero. unido / a: unido/a. Eg.:
tradición: tradision. Eg.:Entre los djudios de Izmir, ay unir: aunar. Eg.:
una tradision ke es unika en el mundo entero. unir: unir. Eg.:
tradición: tradisión, tradisyón (f). Eg.:Entre los universal: universal. Eg.:
djudios de Izmir ay una tradision ke es unika en el universidad: universitá, universidad (f). Eg.:
mundo entero. uno / una: úno / úna (adj.). Eg.:Una mano lava la
traducción: traduksión, traduksyón (f). Eg.:Te avizo otra i las dos lavan la kara.
Pajina 74/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 75/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 76/76