Está en la página 1de 53

“hy„ ÅZp¡. OÏ„ dpZp¡!

Ap A„L$dp„...
04 õhpNs
L¡$d iuMhy„ A¡ iuMhy„ S>ê$fu R>¡! 04
05 ârscph
06 A¡fpDÞX$ ^ h¡b
A¡d¡Tp¡“dp„ ‘Z ey‘uApB’u ‘¡d¡ÞV$“u kNhX$ 06
f¡gh¡“p qfTh£i“ QpV®$ lh¡ qX$rS>V$g b“i¡ 06
Ap drl“¡ rS>Ap¡apBbf
gp¡ÞQ ’hp“u i¼esp 07 24 dp¡bpBg hëX®$
lh¡ kpebfk¡ãV$u dpV¡$ ‘Z hudp¡!07 ap¡“dp„ rb“S>ê$fu apBëk“p¡ cfphp¡ ’pe R>¡?
D‘ep¡Nu ’i¡ "apBëk Np¡' 24
31 A¡aA¡¼ey
L$p¡C ap¡ëX$fdp„“u k„¿epb„^
apBg A¡L$ kp’¡ râÞV$ L¡$hu fus¡ L$fu iL$pe? 31
Þe|T‘¡‘k®“p D‘ep¡Nu g¡M, Ål¡fps,
rhrTqV»$Ák L$pX®$ hN¡f¡ qX$rS>V$g õhê$‘dp„
L¡$hu fus¡ kpQhu iL$pe? 32
08 apõV$$ ap¡fhX®$ A¡¼k¡gdp„ A¡L$ k¡g“¡ ‘pkhX®$ âp¡V$¡¼V$¡X$
hpB-apB c|gu Åh, L¡$hu fus¡ L$fu iL$pe? 36
lh¡ Aph¡ R>¡ âL$pi“u ‘p„M¡ X¡$V$p! 08 38 V¡$¼“p¡V$d®
12 “p¡g¡S> ‘phf X$p¡¼eyd¡ÞV$ ap¡d£qV„$N k„b„r^s iåv$p¡ 38
lp¡dhL®$ kfm b“phu, V|„$L$p kdedp„ 40 qX$rS>V$g B[ÞX$ep
h^y iuMhsu õdpV®$ V$uQf S>¡hu A¡‘! 12 hpB-apB“p¡ h^sp¡ ìep‘ 40
42 kpebf k¡ãV$u
V|$„L$u tgL$ L¡$hu fus¡ QL$pkip¡? 42
46 õdpV®$ NpBX$
A¡¼k¡gdp„ L$k®f“¡ fpMp¡ sdpfp L„$V²$p¡gdp„ 46
A¡¼k¡gdp„ L$p¡gd-fp¡
lpBX$-A“lpBX$ L¡$hu fus¡ L$fpe 47
N|Ng ‘f“u ‘p¡sp“u dprlsu s‘pkp¡ 48
TX$‘’u h¡bkpBV$ Ap¡‘“ L$fp¡! 49
18 e|Taºg h¡bkrh®k d¡àkdp„ L$pf ‘pqL¯$N “p¢^u gp¡! 49
A“¡L$ ‘pkhX®$ epv$ fpMhp“p¡ 50 apB“g [¼gL$
A¡L$ õdpV$® D‘pe ‘pkhX®$ d¡“¡S>f krh®k 18 ApS>¡ L$p¡C [¼gL$“u hps L$fhu “’u! 50
Ap`_p ârscph L¡$ k|Q_ editor@cybersafar.com `f S>ê$f Ap`ip¡.
õhpNs

L¡$d iuMhy„ A¡ iuMhy„ S>ê$fu R>¡!


hp¡V¹$kA¡‘ ‘f ê$r‘ep“u Ap‘g¡ sp¡ lÆ ldZp„ iê$ ’C, s¡“p ‘f lp¡dhL®$“u
Ap‘g¡ sp¡ L¡$V$gpe kde’u iê$ ’C NC R>¡!
rhÛp’}Ap¡ ‘p¡sp“y„ lp¡dhL®$ L$fhpdp„ Äep„ AV$L¡$ Ðep„ rdÓp¡ ‘pk¡’u, s¡dZ¡ L$f¡gp
hL®$“u Bd¡S> d„Nphu“¡ b¡Ì$u L$p¡‘u L$f¡ R>¡ A’hp N|Ng ‘f S>hpb ip¡^hp Åe R>¡.
R>¡hV¡$ lp¡dhL®$dp„ S>fpe D‘ep¡Nu “ ’pe A¡hu kpBV¹$k ‘f Ap„V$pa¡fp h^u Åe R>¡!
ApS>¡ Of Ofdp„ Ap [õ’rs Å¡hp dm¡ R>¡ Ðepf¡ Ap A„L$dp„ Ap‘¡gu kp¡¾¡$qV$L$ “pd“u
A¡‘ Mpk s‘pkhp S>¡hu R>¡. Ap A¡‘, lp¡dhL®$dp„ “ kdÅsu bpbsp¡ Ås¡ iuMhp
d’sp rhÛp’} A“¡ s¡“p dçdu-‘à‘p“¡ blº D‘ep¡Nu ’pe R>¡. A¡ S>hpbp¡ sp¡ Ap‘¡
092272 51513 R>¡, ‘Z kp’p¡kp’ A¡hy„ buSy>„ OÏ„ bsph¡ R>¡ S>¡“p’u A¡ rhje“u kdS> h^y NpY$ b“¡
R>¡ A“¡ R>sp„, kde h¡X$apsp¡ “’u!
"kpebfkaf'“p¡ âepk ‘Z L„$BL$ A¡ S> qv$ipdp„“p¡ R>¡. S>¡ gp¡L$p¡ ApÆh“
www.facebook.com/
himanshu.kikani
iuMsp fl¡hpdp„ dp“¡ R>¡ A¡d“p dpV¡$ õdpV®$ap¡“ A“¡ BÞV$f“¡V$ A“Þe c¡V$ kdp“
R>¡. "kpebfkaf' Ap c¡V$“p¡ ‘|fp¡ gpc g¡hpdp„ dv$v$ L$f¡ A¡hu bpbsp¡ sfa sdpfy„
www.facebook.com/
cybersafar Ýep“ v$p¡fu“¡ Ap„Nmu tQÝep“y„ ‘yÎe L$dpe R>¡!
A¡aA¡¼ey rhcpNdp„, qX$rS>V$g ApL$p®Bh L$fhp rhi¡“p g¡M sfa ‘Z Ap‘“y„
Ýep“ v$p¡fhp BÃRy>„ Ry>„. A¡àk“u k„¿ep AÐepf¡ gpMp¡dp„ ‘lp¢Qu R>¡, Ðepf¡ Ap‘Zu
twitter.com/ L¡$V$guL$ Mpk S>ê$qfepsp¡ ‘|fu L$fhp Sy>v$u Sy>v$u A¡àk“y„ L$p¡[çb“¡i“ L¡$hy„ gpcv$peu ’C
cybersafar
iL¡$ A¡ Ap g¡M v$ip®h¡ R>¡. sdpfp Arcâpe S>ê$f Ap‘ip¡. - rldp„iy

A„L$ : 73, dpQ® 2018, hj® : 7 d|ëe : ` 30/-


1 dpQ® 2018“p fp¡S> âL$pris
s„Óu, dyÖL$ A“¡ âL$piL$ : rldp„iy L$uL$pZu
g¡ApDV$ A“¡ ‘¡S>k¡qV„$N : dl¡i “„v$hpZp
ìehõ’p‘“ klep¡N : Qp¥gp L$uL$pZu
k„‘L®$dprlsu :
k|Q“p¡, Arcâpe dpV¡$ : editor@cybersafar.com
ghpS>d_u s`pk dpV¡$ : support@cybersafar.com
www.cybersafar.com Ål¡fMbf_u s`pk dpV¡$ : advt@cybersafar.com

kpebfkaf A¡ÄeyduqX$ep : bu-401, L¥$hëe^pd-1, V$pBçk â¡k fp¡X$, íepdg Qpf fõsp ‘pk¡, k¡V¡$gpBV$, Adv$phpv$-15
Email: support@cybersafar.com, ap¡“ : 079-4006 1513, dp¡. : 092272 51513

4 dpQ® 2018
ârscph
ÅÞeyApfu-18“p¡ A„L$ hp„Ãep dpÓ rhÛp’}Ap¡ dpV$¡ “l] ‘Z "kpebfkaf' dy¿e
‘R>u d¢ eyX¡$rkV$udp„ õL$p¡gfiu‘ rbT“¡kd¡“ dpV$¡ ‘Z S>bfv$õs ÓZ bpbsp¡ `f L¡$[ÞÖs R>¡ :
dpV$¡ A¡àgpe L$f¡gy„ lsy„. ApS>¡ d“¡ â¡fZpv$peu R>¡. kpebfkaf¡ ‘Z
rkg¡¼V$ ’ep“p¡ B-d¡g eyX¡$rkV$u Aphp fÐ_“¡ ip¡^u“¡ kdpS>“¡ âp¡X$[¼V$rhV$u
sfa’u dmu Nep¡ R>¡. Ap dpfp¡ v$i®“ L$fpìep A¡ bv$g Apcpf.
¼eyqfep¡rkV$u
‘l¡gp¡ A¡hp¡ L$p¡k® li¡ L¡$ S>¡“y„ - A[ð“ bpdfp¡guep,
d“¡ âdpZ‘Ó dmi¡! bpL$u d¢ dl¡kpZp q¾$A¡qV$rhV$u
AÐepf ky^u âdpZ‘Ó hNf“p DÑd op“, Mpk NyS>fpsu
Ap d¡N¡rT_dp„ õdpV®$ap¡_, BÞV$f_¡V$
S> L$p¡k® L$ep® R>¡. lº„ bu.A¡k. cpjpdp„ ‘|fy„ ‘pX$hp bv$g Ap‘“p¡
A_¡ L$çàeyV$f_p D`ep¡N rhi¡ kfm, lmhu
ku. A¡N°uL$ëQf“p¡ rhÛp’} R>y„ M|b M|b Apcpf.
cpjpdp„ dpN®v$i®_ Ap`hpdp„ Aph¡ R>¡, `f„sy
‘Z h¡b qX$TpC“ A“¡ ‘pe’p¡“ - iycd “„v$pkZp, kyfs "kpebfkaf'_y„ Ýe¡e gp¡L$p¡_¡ Ap kp^_p¡_u
âp¡N°ptdN dpfp fk“p rhjep¡ R>¡. Mf¡Mf hpõsrhL$ Æh““¡ dprlsu Ap`hp S>¡V$gy„ kurds _\u.
Ap‘“p¡ M|b M|b Apcpf! Akf L$f¡ R>¡ s¡hp V$¡¼“p¡gp¡Æ gp¡L$p¡ âñp¡_p S>hpb ip¡^u iL¡$ A¡V$gy„
- T„L©$s Np¡ep“u, kyfs A‘X¡$V$k bv$g lº„ "kpebfkaf' _l], s¡d_¡ h^y khpgp¡ \pe A_¡ s¡Ap¡ d¡m¡
"ApS>“p Ap^yr“L$ eyN“p ‘qfhpf“p¡ Apcpf dp“y„ R>y„. DÑfp¡ ip¡^u iL¡$ sp¡ Ap kaf kp\®L$ \i¡.
A¡L$gìe' rS>rds S>eõhpg“¡ "kpebfkaf' d“¡ rhrh^ n¡Óp¡ "kpebfkaf'_y„ dy¿e gÿe BÞV$f_¡V$
A_¡ V¡$¼_p¡gp¡Æ_u DS>mu bpSy>_¡ dpÝed
kp¡ kp¡ kgpd! rS>rds“u A“¡ V$¡¼“p¡gp¡Æ’u dprlsNpf
b_phu_¡ rS>opky A_¡ op_`|S>L$ âÅ sfuL¡$
ÄhpmpdyMu S>¡hu ^N^Nsu fpM¡ R>¡.
NyS>fpsu `qfhpfp¡_u rnrsÅ¡ rhõspfhp_„y
^Ni“¡ Apv$f‘|h®L$ kÞdp“. - r“fh L$p¥riL$cpC R>¡. Ap kaf hpQL$p¡_p â¡d A_¡ âp¡Ðkpl_\u
Ap âL$pf“u âQ„X$ ^Ni A¡ r“dphs, fpS>L$p¡V$ S> rhõsfsu flu R>¡.

12 A„L$“y„ ghpS>d : ` 360/- (dpÓ cpfsdp„)


ghpS>d“p h^y rhL$ë‘p¡ A“¡ AÞe âL$pi“p¡ dpV¡$ Sy>Ap¡ www.cybersafar.com
dyÖZõ’p“ : A„bp Ap¡ak¡V$, BÞL$dV¡$¼k, Adv$phpv$
Registered with RNI. No. GUJGUJ/2012/45921 | Printed, published and owned by
Himanshu Kikani. Printed at Amba Offset, Basement of Parshwanath Chambers, Nr.
Income Tax Circle, Ahmedabad-380014. Published at B-401, Kaivalyadham-1, Opp. Radio ‘p¡õV$dp„ A„L$ N|d ’hp L¡$ “ dmhp A„N¡
Mirchi Tower, Nr. Shyamal Crossroads, Satellite, Ahmedabad - 380015. S>¡ s¡ drl“p“p R>¡‰p AW$hpqX$epdp„ dpÓ
Editor: Himanshu Kikani support@cybersafar.com `f ÅZ
L$fhu S>ê$fu R>¡. Mpk Ýep“ Ap‘ip¡ L¡$ S>¡
No part of this publication may be reproduced in any manner or form without permission of
the printer, publisher and owner. CyberSafar aims to impart knowledge on internet usage s¡ drl_p¡ `|fp¡ \ep `R>u ÅZ L$fsp„ afu
and computing. While every possible care is taken in providing the most accurate, updated A„L$ dp¡L$gu iL$pi¡ _l].
and objective information, readers are expected to make their own decisons. CyberSafar L$y$qfef’u A„L$ d¡mhsp rdÓp¡A¡ A„L$ “ dm¡
Edumedia does not accept responsibility for any decision taken by readers on the basis of
information provided herein. All trademarks, logos, pictures, graphics and screenshots of
sp¡ drl“p“p ‘l¡gp AW$hpqX$epdp„ S> ÅZ
web pages belong to their respective owners and are duly acknowledged. L$fu v$¡hu.

dpQ® 2018 5
A¡fpDÞX$ ^ h¡b

A¡d¡Tp¡“dp„ ‘Z f¡gh¡“p qfTh£i“ QpV®$


ey‘uApB’u lh¡ qX$rS>V$g b“i¡
‘¡d¡ÞV$“u kNhX$ f¡gh¡ dykpafu L$fsu hMs¡ Ap‘Z¡ AÐepf ky^u àg¡V$ap¡d® ‘f
A¡d¡Tp¡“ L„$‘“uA¡ ê$p. dyL$psp qfTh£i“ QpV®$dp„ Ap‘Ï„ “pd Å¡hp dpV¡$ ^½$pdy½$u L$fsp füp
10,000 ’u Ap¡R>u qL„$ds“u R>uA¡. ‘f„sy lh¡ [õ’rs bv$gpi¡. cpfsue f¡gh¡A¡ qfTh£i“ QpV®$
QuS>hõsyAp¡ Mfuv$hp dpV¡$ L$pNm ‘f râÞV$ L$fhp“y„ kv$„sf b„^ L$fhp“p¡ r“Z®e gu^p¡ R>¡.
ey‘uApC’u ‘¡d¡ÞV$ L$fhp“u kyrh^p lh¡ Ap L$pd dpÓ qX$rS>V$g BÞad£i“ bp¡X®$ A“¡ dykpafp¡“¡
iê$ L$fu R>¡. A¡d¡Tp¡““u dp¡bpBg dp¡L$gpsp A¡kA¡dA¡k“u dv$v$’u L$fhpdp„ Aphi¡.
A¡‘ L¡$ dp¡bpBg b°pDTfdp„ Mfuv$u Nep hj£ kàV¡$çbf drl“p’u cpfsue f¡gh¡A¡ “huqv$ëlu“p
L$fsu hMs¡ ey‘uApC’u ‘¡d¡ÞV$ lTfs r“TpdyqØ“, dy„bC k¡ÞV²$g, Q¡ßpC k¡ÞV²$g, lphfp A“¡
L$fhp dpV¡$... rkepgv$pl õV¡$i“p¡ ‘f
»» ‘¡d¡ÞV$“u ‘Ùrs ‘k„v$ L$fsu qfTh£i“ QpV®$ dyL$hp“y„
hMs¡ ey‘uApC ‘k„v$ L$fu“¡ b„^ L$e®y„ lsy„ s¡“¡ kpfp¡
sdpfp¡ ey‘uApC ApBX$u ârskpv$ dþep ‘R>u lh¡
Ap‘p¡. sb½$phpf sdpd õV¡$i“p¡
»» "h¡qfape' ‘f [¼gL$ L$fp¡. ‘f Ap â’p b„^ L$fhpdp„
»» sdpfp¡ ey‘uApC ApBX$u kpQp¡ Aphi¡. Ap ‘Ngp“¡ L$pfZ¡ f¡gh¡“¡ MQ®dp„ dp¡V$u bQs ’i¡ A“¡
li¡ sp¡ sdpfp ap¡“dp„“u ‘ep®hfZ ‘Z bQi¡.
ey‘uApC A¡‘dp„ S>hp L$l¡hpdp„ Aph“pfp kdedp„ Ap‘Z“¡ Ap‘Zp qfTh£i“ k„b„r^s b’® s’p
Aphi¡. L$p¡Q“u dprlsu àg¡V$ap¡d® ‘f“p qX$rS>V$g qX$õàg¡ ‘f’u, 139 “„bf
»» A¡ A¡‘dp„, ‘¡[ÞX„$N V²$pÞT¡¼iÞk X$peg L$fhp’u A’hp ‘p¡sp“p ap¡“dp„ A¡kA¡dA¡k Üpfp dmu iL$i¡.
V¡$bdp„, V²$pÞT¡L$i““u d„S|>fu Ap D‘fp„s V²¡$““p V$uV$u ‘pk¡“p QpV®$“u dv$v$’u ‘Z Ap dprlsu dmu
Ap‘ip¡ A¡V$g¡ sdpfp¡ Ap¡X®$f iL$i¡. ApNm S>sp„ V$uV$u ‘Z ‘p¡sp“p qX$rS>V$g qX$hpBkdp„ S> Ap
“p¢^pC Nep“p¡ k„v$¡i dmu dprlsu Å¡C iL$i¡.
S>i¡.
»» qfa„X$“p k„Å¡Ndp„ Ap‘Zp cpfsdp„ lh¡ 100 ê$r‘ep L$fsp„ ‘Z Ap¡R>u qL„$ds¡ fp¡S>“p¡ A¡L$ Æbu
ey‘uApC rgÞ¼X$ b¢L$ Mpspdp„ X¡$V$p Ap‘sp àgp“ iê$ ’C Nep R>¡, ‘f„sy ap¡f-Æ õ‘uX$“u ×rô$A¡
fL$d S>dp ’i¡. cpfs kdN° rhðdp„ AÐe„s ‘pR>m R>¡.
epv$ fl¡ L¡$ Ap‘Z¡ Ap âq¾$ep Ap¡‘“ rk‚g “pd“u eyL¡$“u A¡L$ L„$‘“uA¡ 88 v$¡ip¡dp„ ap¡f-Æ“u
10 rdr“V$dp„ ‘|fu L$fhp“u fl¡i¡. õ‘uX$ s‘pku s¡dp„ cpfs kp¥’u R>¡‰p ¾$d¡ R>¡.

6 dpQ® 2018
Ap drl“¡ rS>Ap¡apBbf gp¡ÞQ ’hp“u i¼esp
iê$Apsdp„ sØ“ das A“¡ AÐe„s Ap¡R>p v$f¡ ky^udp„ Ap krh®k kÑphpf fus¡ gp¡ÞQ ’B Åe s¡hu
dp¡bpBg X¡$V$p àgpÞk Ap‘u“¡ cpfs“¡ dp¡bpBg X¡$V$p“p¡ i¼esp R>¡.
kp¥’u h^y h‘fpi L$fsp¡ v$¡i b“phu v$¡“pf qfgpeÞk ‘l¡gp„ sb½$pdp„ rS>Ap¡ apBbf krh®k Adv$phpv$,
rS>Ap¡ L„$‘“u lh¡ b°p¡X$b¡ÞX$ n¡Ó¡ ‘Z dp¡V$u lgQg kyfs, hX$p¡v$fp, qv$ëlu A¡“kuApf, l¥Öpbpv$, S>e‘yf,
dQphhp“u s¥epfudp„ R>¡. L$p¡gL$Ñp, dy„bC A“¡ rhipMp‘Ë$“ddp„ gp¡ÞQ
sd¡ L$v$pQ ÅZsp lip¡ s¡d R>¡‰p R>A¡L$ ’i¡.
drl“p’u v$¡i“p„ v$k il¡fp¡dp„ rS>Ap¡ AÐepf¡ dmsp Al¡hpg A“ykpf,
apBbf krh®k“p¡ âpep¡rNL$ ^p¡fZ¡ Ap krh®k l¡W$m ‘l¡gp 3 drl“p dpV¡$
Adg Qpgu füp¡ R>¡. rS>Ap¡ apBbf A¡ vf drl“¡ 100 Æbu“p¡ lpC[õ‘X$
AÐe„s Ap¡R>p v$f¡ 1 Æbu‘uA¡k S>¡hu X¡$V$p das Ap‘hpdp„ Aphi¡.
KQu õ‘uX$“u b°p¡X$b¡ÞX$ X¡$V$p L$“¡[¼V$rhV$u Ap krh®k kdN° v$¡idp„ gp¡ÞQ
Ap‘su krh®k R>¡. Ap lpB-õ‘uX$ X¡$V$p’u ’pe s¡ ‘R>u s¡“p¡ QpS>® g¡hp“y„ iê$ ’i¡.
Ap‘Z¡ V$uhu Å¡hp“u ‘Ùrs ‘Z bv$gpi¡. Ap D‘fp„s Aph“pfp kdedp„ qfgpeÞk
Ap krh®k Adv$phpv$, kyfs, hX$p¡v$fp, dy„bC, rS>Ap¡ ‘p¡sp“p “¡V$hL®$“p¡ D‘ep¡N L$fu“¡ rhrh^
qv$ëlu A¡“kuApf A“¡ l¥Öpbpv$“p AdyL$ cpNp¡dp„ âL$pf“u krh®k Ap‘hp“y„ iê$ L$fi¡ S>¡“¡ L$pfZ¡ Ap‘Z¡
âpep¡rNL$ ^p¡fZ¡ Qpgu flu R>¡ A“¡ gp¡L$p¡ lpgdp„ g¡ÞX$gpB“, b°p¡X$b¡ÞX$, L¡$bgV$uhu L$“¡L$i“ hN¡f¡ dpV¡$
dasdp„ ky‘fapõV$ “¡V$ L$“¡[¼V$rhV$u“u dÅ dpZu füp AgN AgN L„$‘“u“p L$“¡L$i“ g¡hp“u S>ê$f fl¡i¡
R>¡. lh¡ Ap drl“p A¡V$g¡ L¡$ dpQ® 2018“p A„s “l].

BÞV$f“¡V$ A¡ÞX$ dp¡bpBg A¡kp¡rkA¡i“ Ap¡a B[ÞX$ep“p kh£nZ A“ykpf S|>“ 2018 ky^udp„
cpfsdp„ BÞV$f“¡V$ e|Tk®“u k„¿ep 50 L$fp¡X$“p Ap„L$“¡ ‘pf L$fu S>i¡.

lh¡ kpebfk¡ãV$u dpV¡$ ‘Z hudp¡!


AÐepf ky^u Ap‘Z¡ Æh““u kp’p¡kp’ Of D‘ep¡Nu A¡L$ àgp“ s¥epf L$ep£ R>¡ S>¡dp„ kp¡rieg duqX$ep L¡$
QuS>hõsyAp¡“p¡ hudp¡ Dsfpìep¡ R>¡ ‘f„sy lh¡ kpebf BÞV$“¡V$“p AÞe àg¡V$ap¡d® ‘f Ap¡mM“u Qp¡fu, X¡$V$p“u
kgpdsu’u ’sp “yL$kp“’u bQhp“p¡ hudp¡ ‘Z Qp¡fu, f¡Þkdh¡f S>¡hp dpgh¡f hN¡f¡’u ’sp “yL$kp““p
Dsfphu iL$pi¡. bÅS> A¡rgepÞT S>“fg BÞõeyfÞk k„Å¡Ndp„ ’sp MQ®“y„ hmsf d¡mhhp dpV¡$ A¡L$ gpM’u
L„$‘“uA¡ "B[ÞX$rhS>eyAg kpebf k¡a ‘p¡rgku' “pd¡ A¡L$ L$fp¡X$ ê$r‘ep ky^u“p¡ hudp¡ Dsfphu iL$pi¡.
dpQ® 2018 7
apõV$$ ap¡fhX®$

hpB-apB c|gu Åh, lh¡ Aph¡ R>¡


âL$pi“u ‘p„M¡ X¡$V$p!
hpB-apB’u X¡$V$p L$“¡[¼V$rhV$u“u ‘f„‘fpNs V¡$¼“p¡gp¡Æ“¡ bv$g¡, A¡gBX$u bëb’u X¡$V$p“y„ hl“
L$fsu A“¡ OZu fus¡ QqY$epsu "gpB-apB' V¡$¼“p¡gp¡Æ lh¡ hpõsrhL$sp b“hp“u “ÆL$ R>¡

L $ë‘“p L$fp¡ L¡$ sd¡ L$p¡C il¡f“p


buTu fp¡X$ ‘f’u ‘kpf ’C
füp R>p¡. sdpfu Qpf¡e bpSy> Sy>v$u
sdpfp Ofdp„ b°p¡X$b¡ÞX$ L¡$bg’u
BÞV$f“¡V$ L$“¡L$i“ Aphsy„ li¡,
‘f„sy ’p¡X$p kdedp„ Ofdp„“p¡
V$¡L$“p¡gp¡Æ v$õsL$ v$¡hp gpNu R>¡.
Myv$ cpfs kfL$pf¡ Ap V$¡L$“p¡gp¡Æ
A“¡ s¡“p AÞe auQk®“y„ V$¡[õV$„N
Sy>v$u b°pÞX$“p„ dkdp¡V$p„ lp¡qX¯$N A¡gBX$u bëb Qpgy L$fsp„ s¡“u iê$ L$fu v$u^y„ R>¡.
v$¡MpC füp„ R>¡. dp“u gp¡ L¡$ Al] b¡
lfua L„$‘“u L$p¡L$p-L$p¡gp A“¡ ‘¡àku
b„“¡“p„ lp¡qX¯$N R>¡. s¡dp„’u ‘¡àku“y„
kpv$„y lp¡qX¯$N R>¡, ‘Z L$p¡L$p-L$p¡gp
L„$‘“uA¡ A¡L$ Mpk âL$pf“y„ A¡gBX$u
gpBV$hpmy„ lp¡qX¯$N b“pìey„ R>¡. sd¡
Ap b„“¡ L„$‘“u“p„ lp¡qX¯$N ‘pk¡’u
‘kpf ’ip¡ A“¡ b„“¡ lp¡qX¯$N ‘f
“S>f a¡fhu“¡ ApNm “uL$mu S>ip¡.
b„“¡dp„’u ‘¡àku“y„ lp¡qX¯$N sd¡ L$v$pQ
c|gu S>ip¡, ‘Z L$p¡L$p-L$p¡gp“y„ dv$v$’u sdpfp õdpV$®ap¡“dp„ “hu fus¡ X¡$V$p L$“¡[¼V$rhV$u
lp¡qX¯$N sd“¡ R>V$L$hp v$¡i¡ “l]. lpCõ‘uX$ X¡$V$p dmhp gpN¡ A¡hy„
Ap lp¡qX¯$N“u A¡gBX$u gpBV$dp„’u ‘Z b“u iL¡$ R>¡! hpB-apB L¡$ ApV$g¡ ky^u hp„Qu“¡ S>¡ gp¡L$p¡
“uL$m¡g lpBõ‘uX$ X¡$V$p sdpfp b°p¡X$b¡ÞX$“u S>ê$f S> “l]! V$¡L$“p¡gp¡Æ’u kss A‘X¡$V$ fl¡ R>¡
õdpV$®ap¡“dp„ O|ku S>i¡ A“¡ sd“¡ Ap b^u kpeÞk qaL$i““u s¡d“p dNS>dp„ A¡gBX$u S>¡hp¡ S>
L$p¡L$p-L$p¡gp“p AÞe âdp¡i“g L$‘p¡m L$ë‘“p “’u. Ap qv$ipdp„“p TbL$pfp¡ ’C Nep¡ li¡! hps R>¡
huqX$ep¡ v$¡Mphp“y„ iê$ ’i¡! âep¡Np¡ OZp ApNm h^u Nep R>¡ hpB-apB L$fsp„ A“¡L$ fus¡ QqY$epsu
buÆ L$ë‘“p L$fp¡. AÐepf¡ A“¡ lh¡ Ap‘Zp v$¡idp„ ‘Z Ap gpB-apB V$¡L$“p¡gp¡Æ“u.

8 dpQ® 2018
Ap‘Z¡ ÅZuA¡ R>uA¡ s¡d Mpk âL$pf“u Qu‘ kp’¡ Å¡X$hpdp„ A“¡ EÅ®“p h‘fpi“u fus¡
hpB-apB A¡V$g¡ A¡hu V$¡L$“p¡gp¡Æ Aph¡ sp¡ A¡ gpB-apB bëb b“¡ v$yr“ep“¡ dp¡Vy$„ “yL$kp“ L$fu flu
S>¡dp„ L$p¡C hpef rh“p, Ap‘Ï„ R>¡ S>¡“u dv$v$’u BÞV$f“¡V$“p¡ X¡$V$p R>¡. AÐepf¡ v$yr“epdp„ gp¡L$p¡“u
g¡‘V$p¡‘ L¡$ dp¡bpBg X¡$V$p L$“¡[¼V$rhV$u V²$pÞkaf L$fu iL$pe R>¡! hksu L$fsp„ dp¡bpBg“u k„¿ep
d¡mhu iL¡$ R>¡. hpõshdp„ hpB- 2011dp„ A¡L$ "V$¡X$ V$p¡L'$ h^u NC R>¡ A“¡ 2020 ky^udp„
apB iåv$ "hpefg¡k apeX¡$rgV$u' v$frdep“ õL$p¡V$g¡ÞX$“u eyr“hrk®V$u ApMu v$yr“epdp„ 50 AbS>’u
dpV$¡ hp‘fhpdp„ Aph¡ R>¡ ‘f„sy A¡“p¡ Ap¡a A¡qX$“bN®“p A¡L$ âp¡a¡kf h^y kp^“p¡ BÞV$f“¡V$ kp’¡ L$“¡¼V$
D‘ep¡N dp¡bpBgdp„ hpef rh“p l¡fpëX$ l¡k¡ "gpB-apB' iåv$“p¡ ’C Nep„ li¡ s¡hu i¼esp Å¡hpC
BÞV$f“¡V$ L$“¡¼i“ D‘fp„s OZp¡ D‘ep¡N L$ep£ lsp¡ A“¡ Ðepf¡ flu R>¡ Ðepf¡ X¡$V$p L$“¡[¼V$rhV$u dpV$¡
ìep‘L$ A’® ^fph¡ R>¡. s¡dZ¡ A¡hu L$ë‘“p L$fu lsu L¡$, lpg“u ìehõ’p“p L$p¡C knd
Äepf¡ "gpB-apB' A¡ ‘f„‘fpNs hpefg¡k fpDV$k®“u rhL$ë‘“u spsu S>ê$f R>¡.
Ap¡[àV$L$g “¡V$hqL¯$N V$¡L$“p¡gp¡Æ S>ÁepA¡ gpBV$ bëbT“p¡ D‘ep¡N âp¡a¡kf l¡k“p L$l¡hp dyS>b,
R>¡, S>¡ X¡$V$p V²$pÞkduV$ L$fhp dpV$¡ L$fu iL$pe. A¡ ‘R>u“p S> hj£ v$yr“epdp„ hpefg¡k X¡$V$p L$“¡[¼V$rhV$u
gpBV$-A¡rdqV»$N X$pep¡X®$T A¡V$g¡ A¡ âp¡a¡kf¡ "àep¡f gpB-apB' dpV$¡ 14 gpM dp¡bpBg V$phk®“y„
L¡$ A¡gBX$u“p¡ D‘ep¡N L$f¡ R>¡. “pd“u A¡L$ L„$‘“u fQu, S>¡ AÐepf¡ “¡V$hL®$ s¥epf ’ey„ R>¡, buÆ sfa
‘p„Q AbS>’u h^y dp¡bpBg
qX$hpBkuk Ap V$phk®“u dv$v$’u
X¡$V$p L$“¡[¼V$rhV$u d¡mh¡ R>¡ (hj®
2011“p Ap„L$X$p).
hpB-apBdp„ iy„ Mpdu R>¡?
âp¡a¡k“u ×rô$A¡ Ap ìehõ’p“u
Qpf Mpdu R>¡. kp¥’u ‘l¡gu Mpdu
A‘|fsu ndsp“u R>¡. AÐepf“u
hpefg¡k X¡$V$p L$“¡[¼V$rhV$u f¡qX$ep¡
kfL$pf“u "DÅgp' S>¡hu õL$ud, BÞV$f“¡V$ L$“¡[¼V$rhV$u“u v$yr“epdp„ rk‚ëk“p¡ D‘ep¡N L$f¡ R>¡, S>¡ blº
huS>mu“u bQs A“¡ A¡’u ‘Z lgQg dQphu flu R>¡. dep®qv$s lp¡hp’u AÐe„s dp¢Ou
rhi¡j, huS> MQ®dp„ bQs dpV$¡ Ap âp¡a¡kf“p ds¡ AÐepf¡ V$¡L$“p¡gp¡Æ R>¡ (A¡V$g¡ sp¡ cpfs
Ap‘Z¡ kp¥ Ofdp„ A¡gBX$u bëb“p¡ v$yr“epdp„ S>¡ fus¡ Sy>v$p„ Sy>v$p„ kp^“p¡“¡ S>¡hp v$¡idp„ Vy$-ÓuÆ-L¡$ ap¡f-Æ
D‘ep¡N L$fhp sfa hmu Nep R>uA¡. BÞV$f“¡V$“u X¡$V$p L$“¡[¼V$rhV$u dmu õ‘¡L$V²$d“u lfpÆ“p Ap„L$X$p
Aphp kpv$p A¡gBX$u bëb“¡ A¡L$ flu R>¡ s¡ rbgLy$g L$pe®nd “’u lÅfp¡ L$fp¡X$dp„ ‘lp¢Q¡ R>¡!). buÆ

dpQ® 2018 9
qX$rS>V$
apõV$ $ ap¡gfhX®
B[ÞX$
$ ep
dyíL¡$gu L$pe®ndsp“u R>¡. Ap iL$psp âL$pi D‘fp„s f¡qX$ep¡ h¡ìT, âL$pi L¡$hu fus¡ X¡$V$p hl“ L$f¡$?
gpMp¡ b¡T õV$¡iÞk (V$phk®) blº BÞäpf¡X$, AëV²$phpep¡g¡V$, A¡¼k-f¡,
A¡’u h^y dp¡V$p¡ khpg A¡ R>¡
dp¡V$p âdpZdp„ EÅ®“p¡ h‘fpi Npdp f¡ hN¡f¡“p¡ kdph¡i ’pe R>¡.
L¡$ A¡gBX$u bëbdp„’u “uL$msp¡
L$f¡ R>¡. Mpk “p¢^hp“u hps A¡ Ap b^pdp„’u “fu Ap„M¡ v$¡Mpsp
âL$pi BÞV$f“¡V$ X¡$V$p“y„ hl“
R>¡ L¡$ Apdp„’u blº Ap¡R>u EÅ® âL$pi rkhpe AÞe sdpd L$p„ sp¡
L¡$hu fus¡ L$fu iL¡$? A¡“p¡ S>hpb
rk‚ëk“u Ap‘-g¡ dpV$¡ S>ê$fu R>¡,
A¡gBX$u bëb“u Mpk ndspdp„
dp¡V$p cpN“u EÅ® b¡TõV$¡i““¡
R>¡ - A¡gBX$u bëb“u [õhQ
W$„X$p„ fpMhpdp„ S> MQp®C Åe R>¡.
Ap¡“ L$fsp„ Ap„M“p ‘gL$pfpdp„ s¡
ÓuÆ kdõep D‘g[å^“u R>¡.
âL$pris ’C iL¡$ R>¡ A“¡ A¡V$gu
ãgpBV$, lp¡[õ‘V$ëk hN¡f¡ S>ÁepA¡
S> TX$‘¡ b„^ ’C iL¡$ R>¡.
f¡qX$ep¡ rk‚ëk“p¡ D‘ep¡N kgpds
Ap‘Z¡ ÅZuA¡ R>uA¡ s¡d
2011dp„ A¡L$ "V$¡X$ V$p¡L$' v$frdep“ âp¡a¡kf l¡fpëX$ l¡k¡ kdN° qX$rS>V$g X¡$V$p ApMf¡ 0
A“¡ 1 õhê$‘¡ lp¡e R>¡. A¡gBX$u
‘f„‘fpNs hpefg¡k fpDV$k®“u S>ÁepA¡ gpBV$ bëb“p¡
bëb“p¡ âL$pi b„^ ’pe s¡ 0 A“¡
D‘ep¡N L$fu“¡ L$çàeyV$f ‘f huqX$ep¡ Qgphu bspìep¡ lsp¡.
Qpgy ’pe s¡ 1 X¡$V$p“y„ hl“ L$f¡
sp¡ A¡gBX$u bëb“¡ AÐe„s s¡S>
“’u s¡d, A„sqfepm N°pçe A‘|fsp R>¡ A’hp õhpõÕe dpV$¡
NrsA¡ Qpgy b„^ L$fus¡“p âL$pi
rhõspfp¡dp„ dp¡bpBg L$“¡[¼V$rhV$u kgpds “’u. Äepf¡ “fu Ap„M¡
Üpfp X¡$V$p“y„ hl“ ’C iL¡$!
‘lp¢QpX$hu MQp®m R>¡. v$¡Mpsp¡ âL$pi Ap‘Zu Qp¡sfa
Ap‘Zp V$uhu“p fudp¡V$ L„$V²$p¡gdp„
X¡$V$p“u kgpdsu A¡ Qp¡’p¡ dp¡V$p¡ AÐe„s blp¡mp âdpZdp„ D‘gå^
bfpbf Ap S> rkÙp„s’u L$pd ’pe
‘X$L$pf R>¡. lpg“u ìehõ’pdp„ R>¡ A“¡ kv$uAp¡’u A¡ Ap‘Zp
R>¡. fudp¡V$dp„“p BÞäpf¡X$ rk‚ëk 0
f¡qX$ep¡ rk‚ëk qv$hpgp¡“u Apf‘pf Æh““p¡ Ap^pf A“¡ Arcß
A“¡ 1“p L$p¡[çb“¡i“dp„ V$uhu“p
‘lp¢Qu iL$sp„ lp¡hp’u Ap‘Zp rlõkp¡ R>¡!
furkhf ky^u X¡$V$p dp¡L$g¡ R>¡,
X¡$V$p“¡ L$p¡C ‘Z l¡L$ L$fu iL¡$ R>¡. âp¡a¡kf l¡k¡ f¡qX$ep¡ h¡ìT
‘f„sy s¡“u Nrs v$f k¡L$ÞX¡$ 10’u
Ap Qpf¡e kdõep“p¡ S>hpb R>¡ A“¡ “fu Ap„M¡ v$¡Mpsp âL$pi“u
20 lÅf buV$ S>¡V$gu Ap¡R>u R>¡
gpB-apB V$¡L$“p¡gp¡Æ. qäL$hÞku kfMphu sp¡ s¡d“¡
Ap TX$‘¡ eyV$é|b“p¡ huqX$ep¡ L$p¡C
âp¡a¡kf l¡k“p ds¡, v$yr“epdp„ dpgyd ‘X$éy„ L¡$ f¡qX$ep¡ h¡ìT“u
baqf„N rh“p Å¡hp¡ lp¡e sp¡ s¡
14 AbS> A¡gBX$u gpBV$ bëbk kfMpdZudp„ D‘gå^ âL$pi“u
i¼e “ b“¡. âp¡a¡kf l¡k“u V$ud¡
R>¡. gpBV$ A¡V$g¡ L¡$ âL$pi A¡ qäL$hÞku v$k lÅf NZu h^y R>¡,
S>¡ V$¡L$“p¡gp¡Æ X¡$hg‘ L$fu R>¡ s¡dp„
ApMp Bg¡¼V²$p¡d¡‚¡qV$L$ õ‘¡L$V²$d“p¡ S>¡“p¡ Ap‘Z¡ kl¡gpC’u D‘ep¡N
fudp¡V$ L$„V²$p¡g“u S>ÁepA¡ A¡gBX$u
A¡L$ cpN R>¡, S>¡dp„ “fu Ap„M¡ Å¡C L$fu iL$uA¡ R>uA¡.

10 dpQ® 2018
bëb“p¡ D‘ep¡N ’pe R>¡ A“¡ A¡V$g¡ L¡$ hpõsrhL$ D‘ep¡N“u B[ÞX$e“ B[ÞõV$V$é|V$ Ap¡a kpeÞk
s¡ fudp¡V$“u S>¡d tkNg õV²$ud“¡ i¼espAp¡ v$ip®hu R>¡. b¢Npgyfy“p klep¡Ndp„ rhõspfhpdp„
bv$g¡ A¡L$ kp’¡ lÅfp¡, ‘¡f¡gg cpfsdp„ ‘Z L¡$ÞÖ kfL$pf Ap Aphu füp¡ R>¡.
X¡$V$p õV²$ud fudp¡V$ L$fsp„ A“¡L$NZu V$¡L$“p¡gp¡Æ“p D‘ep¡N“u i¼espAp¡ buÆ sfa cpfs“u buÆ A¡L$
h^y TX$‘¡ dp¡L$gu iL¡$ R>¡. s‘pku flu R>¡. cpfs kfL$pf“p gpBqV»$N L„$‘“u rhâp¡A¡ âp¡a¡kf
hj® 2011dp„ âp¡a¡kf l¡k¡ Bg¡L$V²$p¡r“¼k A“¡ ApBV$u d„Ópge l¡k“u L„$‘“u kp’¡ gpB-apB“p
Ap V$¡L$“p¡gp¡Æ’u dpÓ A¡gBX$u l¡W$m“u A¡L$ õhpeÑ rhop“ k„õ’p L$dri®eg D‘ep¡N dpV$¡ Å¡X$pZ
bëb“u dv$v$’u L$çàeyV$f ‘f "A¡ÄeyL¡$i“ A¡ÞX$ qfkQ® “¡V$hL®$' L$ey¯ R>¡. âp¡a¡kf l¡k 2016dp„
huqX$ep¡ f“ L$fu bspìep¡ lsp¡. s’p B[ÞX$e“ B[ÞõV$V$é|V$ Ap¡a cpfs“u dygpL$ps¡ ‘Z Apìep
V$¡L$“p¡gp¡Æ dÖpk Üpfp gpBqV»$N lsp.
AÐepf¡ L¡$V$gu âNrs ’C R>¡?
L„$‘“u qargàk“p klep¡Ndp„ Ap Ap b^y„ Å¡sp„ gpN¡ R>¡ L¡$ gpB-
Ap b^u hj® 2011“u hpsp¡ âep¡N lp’ ^fpep lsp. apB“p D‘ep¡N dpV$¡ Ap‘Z¡ lh¡
lsu. ApMu hps“¡ apõV$ ap¡fhX®$ s¡dp„ A¡gBX$u bëb“u dv$v$’u hjp£ ky^u fpl Å¡hu ‘X$i¡ “l]
L$fu“¡ hj® 2018dp„ Aphu S>CA¡ A¡L$ qL$gp¡duV$f“u rÓÄepdp„ v$f A“¡ BÞV$f“¡V$ X¡$V$p L$“¡[¼V$rhV$u“y„
sp¡ Ap hj®“p L$ÞÈeydf Bg¡¼V²$p¡r“L$ k¡L$ÞX¡$ 10 Æbu“u lpBõ‘uX¡$ crhóe Qp¡½$k‘Z¡ Ap¡R>y„ MQp®m,
ip¡dp„ Sy>v$u Sy>v$u L„$‘“uAp¡A¡ gpB- X¡$V$p V²$pÞkduV$ L$fhpdp„ kamsp ‘ep®hfZ dpV$¡ kp“yL|$m A“¡
apB“p a¼s âep¡N “l], L$dri®eg dmu lsu. Ap âep¡N lh¡ TX$‘“u fus¡ S>bfv$õs li¡!

Ap‘“y„ ghpS>d fuÞey L$fp¡, kl¡gpC’u!


»» www.cybersafar.com ghpS>d“p hs®dp“ v$f ÅZp¡ A“¡
Ðep„’u S> Ap¡“gpB“ ‘¡d¡ÞV$ L$fp¡.
»» A’hp Ap‘ ‘¡V$uA¡d, dp¡rb[¼hL$, äuQpS>® hp¡g¡V$’u 92272
51513 D‘f fL$d dp¡L$gu Ap‘p¡.
»» A’hp ¾¡$qX$V$/X¡$rbV$ L$pX®$/“¡V$b¡[ÞL„$N’u ‘¡d¡ÞV$ L$fhp Ap tgL$ ‘f
ÅAp¡ : https://www.instamojo.com/@CyberSafar

""dpf¡ ghpS>d ¼epf¡ fuÞey L$fphhp_y„ R>¡?''


Ap`_p A¡X²¡$k g¡bgdp„ Ap`_p _pd_u D`f ghpS>d_u dyv$s_p¡ `l¡gp¡ drl_p¡ A_¡ A„rsd drl_p¡
gM¡gp¡ lp¡e R>¡. s¡ Å¡C, dyv$s `|fu \sp„ `l¡gp„ ghpS>d fuÞey L$fphu g¡hp rh_„su. - ìehõ\p`L$

dpQ® 2018 11
“p¡g¡S> ‘phf

lp¡dhL®$ kfm b“phu, V|„$L$p kdedp„ h^y iuMhsu

õdpV®$ V$uQf S>¡hu A¡‘!

lp¡dhL®$ L$fsu hMs¡ N|Ng“¡ ‘|R>hp S>sp„ sd¡ h^y N|„QhpC Åh R>p¡? Ap A¡‘ rhÛp’}“u
kp’p¡kp’ dçdu-‘à‘p“¡ ‘Z S>¡ s¡ rhje h^y kpfu fus¡ kdS>hpdp„ dv$v$ L$fi¡.

Å¡ sd¡ rhÛp’}, rinL$,


k„sp““p Aæepkdp„
dv$v$ê$‘ ’hp BÃR>sp„ dçdu-‘à‘p
fp¡S>¡fp¡S> rhÛp’}Ap¡“p R>’u
kps L$gpL$ õL|$gdp„ ‘kpf ’sp
lp¡e R>¡. Of¡ Apìep ‘R>u ’p¡X$p¡
L$fhpdp„ ’pe.
rhÛp’} Äepf¡ lp¡dhL®$ L$fhp
b¡k¡ Ðepf¡ s¡Z¡ dp¡V$p cpN¡ “uQ¡“u
L¡$ “hp S>dp“p“p„ v$pv$p-v$pv$u lp¡ kde fdhpdp„ L¡$ BÑf âh©rÑdp„ [õ’rsAp¡“p¡ kpd“p¡ L$fu“¡, A¡
sp¡ Ap g¡M Ýep“’u hp„QÅ¡. Åe A“¡ ÓZ¡L$ L$gpL$ lp¡dhL®$ dyS>b r“Z®e L$fhp“p ’pe :

12 dpQ® 2018
1. S>¡ lp¡dhL®$ L$fhp“y„ R>¡, lh¡ Ap“u Akf iu ’pe R>¡ A¡ bpbs Ap‘Zp A„Ly$i blpf“u
A¡ AphX¡$ R>¡? Å¡ lp, sp¡ Sy>Ap¡ : R>¡. a¼s, Äepf¡ rhÛp’}A¡ Ås¡
ApNm h^p¡ A“¡ aV$paV$ lp¡dhL®$ ‘|fy„ ’e¡gy„ lp¡hp’u iuMhp“p¡ dyØp¡ Aph¡ Ðepf¡ OZu
lp¡dhL®$ ‘|fy„ L$fp¡. Å¡ “p, V$uQf“¡ ¿epg ‘Z “’u Aphsp¡ i¼espAp¡ R>¡.
sp¡ buÅ¡ khpg Ecp¡ L¡$ rhÛp’}“¡ S>¡ s¡ dyØp¡ bfpbf rhÛp’} L$p„ sp¡ V$éyi““p kf“¡
’pe. kdÅep¡ “’u. A¡V$g¡ s¡d“¡ A¡ ‘|R>u iL¡$, buÅ lp¡riepf rhÛp’}
2. lp¡dhL®$ L¡$d ‘|fy„ L$fhy„ A¡ rhÛp’} ‘f h^y Ýep“ Ap‘hp“u L¡$ dçdu-‘à‘p“u dv$v$ gC iL¡$.
L$p¡CL$ fus¡, Ås¡ iuMu S>ê$f gpNsu “’u. A¡ L$p¡C sfa’u dv$v$ “ dm¡ Ðepf¡
iL$pi¡? afu, Å¡ lp, ‘qfZpd¡, ‘funpdp„ A¡ S> khpg A’hp sp¡ ‘l¡g¡’u, rhÛp’}
sp¡ lp¡dhL®$dp„ ‘|R>¡gp S>fpL$ V¹$huõV$ L$fu“¡ ‘|R>hpdp„ Aph¡ BÞV$f“¡V$ sfa hm¡ R>¡ A“¡ ‘|R>¡
khpgp¡“p S>hpb ip¡^u sp¡ rhÛp’} Np¡’p„ Mpe R>¡. R>¡ N|NgNyfy“¡!
L$pY$p¡ A“¡ L$pd ‘|fy„ L$fp¡. Å¡ “kubÅ¡N¡ khpg V¹$huõV$ N|Ng OÏ„ b^y„ ÅZ¡ R>¡ A¡
Å¡ Ås¡ iuMsp„ “ AphX¡$,
sp¡ lh¡ dlÒh“p¡ khpg S>¡ rhÛp’} Aæepkdp„ s¡S>õhu “ lp¡e A¡ dp¡V$p cpN¡, lp¡dhL®$
Aph¡ R>¡. L$fsu hMs¡ S>¡ iuMhp“y„ R>¡ A¡ bfpbf iu¿ep-kdÄep
3. lp¡dhL®$dp„ S>¡ ‘|R¹>ey„ R>¡, A¡ rh“p, ¼ep„L$’u S>hpb ip¡^u“¡ L$p¡‘u L$fu g¡ R>¡. S>¡“u gp„bp
“ iuMuA¡ sp¡ ‘funpdp„
Npm¡ blº Mfpb Akf ’pe R>¡.
dpL®$dp„ a¡f ‘X$i¡? Å¡
“p, sp¡ iuMhp“u hps S>
S>hp v$p¡. A¡ “l] iuMuA¡ L$ep® rh“p ‘|R>hpdp„ Aph¡ A“¡ M{„, ‘Z A¡ rhÛp’}“¡ d|„Thsp
sp¡ Qpgi¡. ‘Z Å¡ dpL®$ rhÛp’}“¡ ANpD L$p¡‘u L$f¡gp¡ v$f¡L$ khpg“p aV$paV$ S>hpb Ap‘u
bNX¡$ s¡d lp¡e, sp¡ A¡L$ S>hpb epv$ flu Nep¡ lp¡e, sp¡ s¡“¡ iL¡$ R>¡ A¡hy„ “’u.
S> fõsp¡ R>¡ - ¼ep„L$’u buÅ L$fsp„ h^y dpL®$ dmu Åe R>¡ lp¡dhL®$ dpV$¡ N|Ng“¡ ifZ¡
S>hpb ip¡^u“¡ b¡Ì$u L$p¡‘u A“¡ buÅ“¡ AÞepe ’pe R>¡ S>sp OZp Mfp rhÛp’}Ap¡“p¡
W$‘L$pfu v$p¡! Ap, v$yr“ep ApMu“u A“ych lp¡e R>¡ L¡$ s¡Ap¡ S>¡ S>hpb
S>¡ rhÛp’} Aæepkdp„ s¡S>õhu rinZ‘Ùrs“u “bmpC R>¡. s¡“p ip¡^u füp lp¡e R>¡ s¡“p„ qfTëV$ sp¡
“ lp¡e A¡ dp¡V$p cpN¡ Ap R>¡‰u D‘pe sfuL¡$ ipmpdp„ rinZ‘Ùrs OZp„ dm¡ R>¡, ‘Z Å¡Csp¡ S>hpb
[õ’rsA¡ S> ‘lp¢Qsp lp¡e R>¡ A“¡ A“¡ ‘funp‘Ùrsdp„ a¡fapfp¡ kl¡gpC’u dmsp¡ “’u. d¡Õk“¡
s¡Ap¡ S>¡ iuMhp“y„ R>¡ A¡ bfpbf L$fhp“p âepkp¡ ’sp fl¡ R>¡. gNsp khpgp¡dp„ sp¡ Mpk A¡hy„
iu¿ep-kdÄep rh“p, ¼ep„L$’u ‘f„sy ipmp“u rinZ‘Ùrs ’pe R>¡.
S>hpb ip¡^u“¡ L$p¡‘u L$fu g¡ R>¡. A“¡ ‘funp‘Ùrs - Ap b„“¡ rhÛp’}“¡ A¡L$ sp¡ kdekf

dpQ® 2018 13
“p¡g¡S> ‘phf

lp¡dhL®$ ‘|fy„ L$fhp“y„ V¡$Þi“ lp¡e, Ap h¡bkrh®k“y„ gÿe blº Ap h¡bkrh®k b¡ fus¡ L$pd L$f¡ R>¡:
D‘f’u A¡ AphX$sy„ “ lp¡e A¡“u kfm R>¡ - Äepf¡ ‘Z L$p¡C 1. s¡“p ‘f v$yr“epcf“p
D‘pr^ lp¡e A“¡ N|Ng“¡ ‘|R>hp rhÛp’} lp¡dhL®$ L¡$ õV$X$u L$fu füp¡ gp¡L$p¡-rhÛp’}Ap¡ rhrh^
R>sp„ Å¡Csp S>hpb “ dmhp’u lp¡e Ðepf¡ s¡ Äep„ AV$L¡$ Ðep„ s¡“¡ khpgp¡ ‘|R>¡ R>¡ A“¡
A¡“p¡ sZph Ap¡f h^¡! L¡$V$gp„L$ dv$v$ê$‘ ’hy„. S>hpbp¡ ‘Z Ap‘¡ R>¡. L$p¡C
‘¡S> ‘f S>C“¡ S>hpb ip¡^hp¡? Å¡L¡$ dv$v$ê$‘ ’hp“p¡ A’® A¡ ‘Z ìer¼s Ap khpg-
ApS>“p kde“p gNcN v$f¡L$ “’u L¡$ s¡“¡ Å¡Csp S>hpbp¡ L$p¡‘u S>hpb V$p¡r‘L$ dyS>b kQ®
rhÛp’}“u Ap sL$gua R>¡ A“¡ s¡“¡ L$fhp dpV$¡ Ap‘u v$¡hp. A¡hy„ L$fhp“¡ L$fu iL¡$ R>¡.
L$pfZ¡ s¡“p gp„bp Npmp“p rinZ bv$g¡, S>¡ s¡ dyØp¡ rhÛp’} bfpbf 2. Ap X¡$V$pb¡T D‘fp„s,
‘f N„cuf Akf ’pe R>¡. kp¡¾¡$qV$L$ kdÆ iL¡$ A¡ dpV$¡, s¡“¡ s¡“¡ khpg“¡ A“yê$‘, ApMp
(socratic.org) “pd“u A¡L$ A¡‘- k„b„r^s h^ydp„ h^y, R>sp„ i¼e BÞV$f“¡V$ ‘f“u AÞe
h¡bkrh®k Ap sL$gua“p¡ S>hpb A¡V$gu kQp¡V$ A“¡ V|$„L$u dprlsu kpBV¹$k ‘Z spfhu
Ap‘hp“p¡ âepk L$f¡ R>¡. Ap‘hp“p¡ âepk L$fhpdp„ Aph¡ R>¡. Ap‘hpdp„ Aph¡ R>¡.

^pfp¡ L¡$ Ap‘Z¡ Ap A¡‘“¡ kp‘¡nhpv$ A¡‘ AgN AgN L$pX®$dp„ s¡“¡ gNsu buÅ L$pX®$dp„, rhqL$‘uqX$ep ‘f s¡“¡
A¡V$g¡ L¡$ r’efu Ap¡a qfg¡qV$rhV$u rhi¡ dprlsu Ap‘i¡. S>¡d L¡$, ‘l¡gp„ gNsp¡ g¡M ip¡^u Ap‘i¡. Ap g¡M
‘|R¹>ey„. A¡‘“p X¡$V$pb¡Tdp„’u S>hpb ip¡^u Al] S> hp„Qu iL$pi¡, buS>¡ ¼ep„e
lh¡ iy„ ’i¡ A¡ Sy>Ap¡... Ap‘i¡. S>hp“u S>ê$f “’u.

14 dpQ® 2018
Ap dÅ“u h¡bkrh®k“p¡ b¡ S>hpbp¡ Apàep li¡ s¡dp„’u sdpfp¡ L$fip¡ A¡V$g¡ s¡ ap¡““p¡ L¡$d¡fp Ap¡‘“
fus¡ D‘ep¡N L$fu iL$pe R>¡: S>hpb ÅZu iL$ip¡. L$fi¡. sd“¡ S>¡ S>hpb d|„Thsp¡
1. ‘uku ‘f, A“¡ kp¡¾¡$qV$L$ ‘f dy¿eÐh¡ V$uQk® lp¡e s¡ râÞV$¡X$ õhê$‘¡, H[Ágidp„
2. A¡ÞX²$p¡BX$ L¡$ A¡‘g A“¡ V$utQNdp„ fk ^fphsp gp¡L$p¡ sdpfu kpd¡ lp¡e sp¡ A¡ khpg“¡
qX$hpBkdp„ A¡‘ õhê$‘¡ A¡[¼V$h R>¡ A“¡ s¡d“u k„¿ep õL¡$“ L$fu gp¡. Qplp¡ sp¡ sd¡ khpg
Ap b„“¡ fusdp„, s¡“p D‘ep¡N kss h^u flu R>¡, A¡V$g¡ sd“¡ V$pB‘ ‘Z L$fu iL$p¡ R>p¡.
’p¡X$p ’p¡X$p Sy>v$p R>¡. Å¡Csp¡ S>hpb dmhp“p QpÞk khpg õL¡$“ L$fhp“u kNhX$
kss h^sp Åe R>¡. kpBV$ ‘f d¡Õk“p v$pMgp dpV$¡ blº D‘ep¡Nu
‘uku ‘f kp¡¾¡$qV$L$“p¡ D‘ep¡N
V$p¡r‘L$ dyS>b kQ® L$fu iL$pe R>¡. R>¡ L$pfZ L¡$ s¡“u ap¡çey®gp ‘uku L¡$
S>¡d L¡$, ‘uku ‘f h¡b õdpV$®ap¡“dp„ V$pB‘ L$fhu dyíL¡$g
ap¡“dp„ kp¡¾¡$qV$L$“p¡ D‘ep¡N
b°pDTfdp„ sd¡ s¡“u kpBV$ Ap¡‘“ lp¡e R>¡. sd“¡ epv$ li¡ L¡$ ANpD,
L$fip¡ sp¡ kQ® bp¡¼kdp„ khpg õdpV$®ap¡“dp„ kp¡¾¡$qV$L$“u dÅ Ap‘Z¡ ap¡V$p¡d¡’ “pd“u Aphu S>
gMsp„, kp¡¾¡$qV$L$ ‘f S>¡ gp¡L$p¡A¡ AgN S> R>¡. Ap A¡‘ sd¡ Ap¡‘“ A¡L$ A¡‘“u hps L$fu Nep R>uA¡.

ÓuÅ L$pX®$dp„, qX$¼i“fu“u kpBV$ ‘f rlõV²$u“u ÅZusu h¡bkpBV$ ‘f lÆ k„sp¡j “ lp¡e, Ap A¡‘ h^y A¡L$
"qfg¡qV$rhV$u' iåv$“p¡ A’® kdÅhsy„ ApBÞõV$pB““u Ap ÅZusu L$pX®$dp„, Ap‘Z¡ ‘|R>¡gu hps N|Ng ‘f
‘¡S> Mp¡gu Ap‘i¡. r’efu“p„ AÅÎep„ ‘pkp„“p¡ g¡M ‘Z kQ® L$fu“¡ s¡“„ qfTëV¹$k bsphi¡!
bsphi¡.

dpQ® 2018 15
“p¡g¡S> ‘phf
NrZs“p khpgp¡ Apìey„, s¡“u kdS|>su ‘Z Ap‘¡ AÞe khpgp¡
R>¡.
Å¡ Ap‘Z¡ L$p¡C v$pMgp¡ õL¡$“ NrZs rkhpe“p khpgp¡ ‘Z
v$f¡L$ NrZs rinL$ A¡ hps¡
L$fuA¡ sp¡ Ap A¡‘ s¡“p¡ S>hpb, sd¡ Qplp¡ sp¡ L¡$d¡fp’u õL¡$“ L$fu
k„ds ’i¡ L¡$ NrZs“p v$f¡L$
S>hpb ky^u ‘lp¢Qhp“u ApMu iL$p¡ R>p¡, A’hp Ås¡ V$pB‘ L$fu
v$pMgp“p¡ DØ¡i dpÓ S>hpb
‘Ùrs kp’¡ Ap‘Z“¡ bsph¡ R>¡. iL$p¡ R>p¡. Ap‘Z¡ khpg ‘|R¹>ep
ip¡^hp“p¡ lp¡sp¡ “’u. s¡“p¡ Mfp¡
"Ap sp¡ S>hpb N|Ng L$fu“¡ ‘R>u, A¡‘ Sy>v$p Sy>v$p L$pX®$ õhê$‘¡
DØ¡i sp¡ A¡ âL$pf“p L$p¡C ‘Z
L$p¡‘u L$fhp“u S> hps “’u?' A¡hp¡ s¡“p S>hpb A“¡ k„b„r^s dprlsu
v$pMgp“p¡ rhÛp’} S>hpb Ap‘u
sd“¡ rhQpf Apìep¡? sp¡ ApNm Ap‘sp rhrh^ öp¡s bsph¡ R>¡.
iL¡$ s¡hu ‘Ùrs iuMhhp“p¡ lp¡e
hp„Qp¡! Ap v$f¡L$ L$pX®$ b°pDTfdp„“p
R>¡. NrZs Ap‘Z“¡ iuMsp„
Ap A¡‘“p¡ dp¡V$p¡ apev$p¡ A¡ h¡b‘¡S>“u S> NfS> kpf¡ R>¡.
iuMh¡ R>¡.
R>¡ L¡$ s¡ v$pMgp“p S>hpb ky^u A¡V$g¡ L¡$ L$p¡C khpg“p S>hpbdp„,
kp¡¾¡$qV$L$ A¡‘ Ap L$pd fuskf,
‘lp¢Qhp“u ApMu ‘Ùrs“p v$f¡L$ qX$¼i“fu“u kpBV$ ‘f A¡ iåv$“p¡
A¡L$ rinL$“u S>¡d L$fu Ap‘¡ R>¡.
sb½¡$, Ap õV$¡‘ ip dpV$¡ L$fhpdp„ A’® ^fphsy„ L$pX®$ A¡‘ bsph¡ sp¡

NrZs“p v$pMgp dpV¡$, A¡ v$pMgp¡ Ap A¡‘ Ap‘Z“¡ Ap v$pMgp¡ S>¡ õV¡$‘ “ kdÅe s¡“¡ dpV¡$ "tlV$'
A¡‘“u dv$v$’u õL¡$“ L$fp¡ A“¡ v$pMgp DL¡$ghp“p„ Sy>v$p„ Sy>v$p„ õV¡$àk bsphi¡. ‘f [¼gL$ L$fsp„, A¡ õV¡$‘ ip dpV¡$
rkhpe“p¡ bpL$u“p¡ cpN ¾$p¡‘ L$fu hÃQ¡ hÃQ¡ dlÒh“p dyØp sfa Ýep“ L$fhpdp„ Apìey„ s¡“u dyØpkf kdS>
gp¡. ‘Z v$p¡fi¡. dmi¡!

16 dpQ® 2018
Ðep„’u S>, A¡‘dp„’u S> qX$¼i“fu Å¡ Ap‘Z¡ Ap S> khpg ‘Z rhÛp’} lp¡e A“¡ s¡ õL|$gdp„
kpBV$“y„ ApM¡ApMy„ ‘¡S> Ap‘Z¡ X$pef¡¼V$ N|Ng“¡ ‘|R¹>ep¡ lp¡s sp¡ dmsp rinZ’u OZp¡ ApNm h^¡
Å¡C-õ¾$p¡g L$fu iL$uA¡ R>uA¡. A„s¡ sp¡ Ap S> b^p„ ‘¡S> ky^u A“¡ õdpV$®ap¡“-BÞV$f“¡V$“p¡ kpQp¡
Dv$plfZ sfuL¡$, Ap‘Z¡ ‘lp¢Ãep lp¡s, ‘Z A¡ dpV$¡ Ap‘Z¡ D‘ep¡N L$fsp„ iuM¡ A¡hy„ BÃR>sp
kp¡¾¡$qV$L$ A¡‘“¡ N°u“lpDk Ba¡¼V$“¡ Sy>v$u Sy>v$u OZu tg¼k s‘pku“¡ lp¡, sp¡ sdpfp õdpV$®ap¡“dp„ Ap
gNsp¡ L$p¡C khpg ‘|R>uA¡ sp¡ kde h¡X$ahp¡ ‘X$ép¡ lp¡s. A¡ L$kfs A¡‘ AQ|L$ lp¡hu Å¡CA¡!
A¡ “uQ¡“p„ rhrh^ L$pX®$ Ap‘Z“¡ Ap‘Zp hsu kp¡¾¡$qV$L$ L$f¡ R>¡. lp, Al]’u ‘Z A¡ S>hpbp¡“u
bsph¡ R>¡: ApS>“u õdpV®$ V¡$¼“p¡gp¡Æ“¡ b¡Ì$u “L$g “ L$f¡, ‘Z Ås¡ h^y
1. kp¡¾¡$qV$L$“p ‘p¡sp“p L$pfZ¡ rhÛp’}Ap¡“u Ås¡ iuMhp“u ÅZ¡ A¡ Å¡hp“u S>hpbv$pfu dçdu
X¡$V$pb¡Tdp„’u, N°u“lpDk ‘Ùrs OZu bv$gpC flu R>¡. A“¡ ‘à‘p“u!
Ba¡¼V$ iy„ R>¡ s¡“p¡ S>hpb A¡ buÅ L$p¡C
2. Ap S> âL$pf“u r¼hTg¡V$ rhÛp’} ‘pk¡’u kdpQpf `Ó_p dprgL$u`Zp A_¡ AÞe rhjep¡ k„b„r^s rhNs (ap¡d®-4)
“pd“u A¡L$ h¡bkpBV$ s¡Z¡ gM¡gp 1. âL$pi_ õ\m Adv$phpv$
2. âL$pi_ Ahr^ dprkL$
(S>¡“p rhi¡ Ap‘Z¡ S>hpb“p¡ ap¡V$p¡ 3. dyÖL$_y„ _pd rldp„iy L$uL$pZu
kpebfkaf“p dpQ® hp¡V¹$kA¡‘ ‘f _pNqfL$sp cpfsue
kf_pdy„ bu-401, L¥$hëe^pd-1,
2013 A„L$dp„ hps L$fu d„Nphu“¡ ‘p¡s¡ f¡qX$ep¡ duQ} V$phf kpd¡,
lsu) ‘f’u, ¼gpBd¡V$ L$p¡‘u L$fu g¡ íepdg Qpf fõsp `pk¡,
k¡V¡$gpCV$, Adv$phpv$-15
Q¡ÞS>“u b¡ kpfu A“¡ s¡“p L$fsp„, 4. âL$piL$_y„ _pd rldp„iy L$uL$pZu
b¡ “fku Akfp¡ v$ip®hsy„ Aphu L$p¡C _pNqfL$sp cpfsue
kf_pdy„ bu-401, L¥$hëe^pd-1,
h¡bh¡S> A¡‘ ‘f, blº f¡qX$ep¡ duQ} V$phf kpd¡,
3. N°u“lpDk Ba¡¼V$“p„ sdpd kde bNpX$ép íepdg Qpf fõsp `pk¡,
k¡V¡$gpCV,$ Adv$phpv$-15
‘pkp„, V|$„L$dp„ A“¡ dyØpkf, rh“p S>hpb 5. k„`pv$L$_y„ _pd rldp„iy L$uL$pZu
Bd¡S> kp’¡ kdÅhsy„ ‘¡S> i p ¡ ^ h p “ p ¡ _pNqfL$sp cpfsue
kf_pdy„ bu-401, L¥$hëe^pd-1,
4. rhrh^ huqX$ep¡“u Bd¡S> âepk L$f¡ sp¡, f¡qX$ep¡ duQ} V$phf kpd¡,
kp’¡ tg¼k S>¡ dyØp¡ s¡“¡ íepdg Qpf fõsp `pk¡,
k¡V¡$gpCV$, Adv$phpv$-15
5. N°u“lpDk Ba¡¼V$“u dpÓ d|„Thsp¡ li¡ 6. A¡ ìe[¼sAp¡_p„ _pd s\p kf_pdp„ S>¡Ap¡ kdpQpf `Ó_p dprgL$
ìep¿ep bsphsy„ ‘¡S> A¡“p rhi¡ A¡ lp¡e s\p S>¡Ap¡ k„`|Z® d|X$u_p A¡L$ V$L$p\u h^y_p cpNuv$pf L¡$
rlõk¡v$pf lp¡e - rldp„iy L$uL$pZu (kf_pdy„ D`f dyS>b)
6. R>¡hV$¡, lÆ h^y ÅZhy„ Qp¡½$k OÏ„ h^y lº„ rldp„iy L$uL$pZu Ap Üpfp Ål¡f L$fy„ Ry>„ L¡$ dpfu Ar^L$sd ÅZL$pfu A_¡
lp¡e sp¡ kQ® bp¡¼kdp„ ÅZu iL$i¡. rhðpk A_ykpf D`f S>Zph¡g rhNs kÐe R>¡.
Ap‘Zp khpg kp’¡ Å¡ sdpfp
klu
rldp„iy L$uL$pZu
N|Ng“y„ ‘¡S>! ‘qfhpfdp„ L$p¡C (âL$piL$_u klu)

dpQ® 2018 17
e|Taºg h¡bkrh®k

A“¡L$ ‘pkhX®$ epv$ fpMhp“p¡ A¡L$ õdpV$® D‘pe


‘pkhX®$ d¡“¡S>f krh®k
Y$Ngpb„^ A¡L$pDÞV$dp„ Ap‘Z¡ Ap‘¡gp AV$‘V$p ‘pkhX®$ epv$ “ fl¡sp lp¡e sp¡ tQsp “p L$fip¡,
Ap L$pd lh¡ OÏ„ kl¡gy„ b“u Ney„ R>¡

sp fuM ‘¡ spfuM, Ap¥f


qaf A¡L$ spfuM...''
1993dp„ Aph¡gu "v$prd“u'
“hpC “’u. ApMf¡ L¡$V$gp
‘pkhX®$ L$p¡C dpZk epv$ fpMu
iL¡$? ApS>“u qX$rS>V$g v$yr“epdp„
Mp¡V$p “’u, kph kpQp R>¡, ‘Z
‘pkhX®$ epv$ L¡$V$gp fpMhp A“¡ L¡$d
fpMhp?
qaëddp„ k“u v$¡Ap¡g“p¡ Ap fp¡S>bfp¡S> Ap‘Z¡ L$p¡Z ÅZ¡ Ap khpg“p¡ V|$„L$p¡ S>hpb R>¡ -
X$pegp¡N epv$ R>¡? ApS>L$pg sd¡ L¡$V$gu h¡bkrh®k, A¡‘ hN¡f¡dp„ ‘pkhX®$ d¡“¡S>f krh®k.
‘p¡s¡ L$v$pQ k“u ‘pÆ L$fsp„e Mpsp„ Mp¡gphuA¡ R>uA¡. sd¡ S>X$b¡kgpL$ rk¼ep¡qfV$u
h^y Ap¾$p¡i kp’¡ Ap S> X$pegp¡N D‘f’u, Ap b^p“p S>fp h^y BÃR>sp lp¡ sp¡ gpõV$‘pk (www.
Ahpf“hpf bp¡gsp lip¡, a¡f ÅZL$pf Ap¡mMusp-‘pmMusp lastpass.com) L¡$ h“‘pkhX®$
a¼s A¡V$gp¡ L¡$ sd¡ spfuM“¡ bv$g¡ Ap‘Z“¡ X$fph¡ L¡$ "Å¡Å¡ A¡L$“p¡ (1password.com) S>¡hu
"‘pkhX®$' iåv$ bp¡gsp lip¡! A¡L$ ‘pkhX®$ b^¡ “ “pMsp!' âp¡a¡i“g ‘pkhX®$ d¡“¡S>f krh®k“p¡
Ap‘Z“¡ Nyõkp¡ Aph¡ A¡dp„ Ap‘Z¡e kdÆA¡ L¡$ A¡ ÅZL$pf gpc gC iL$p¡.

18 dpQ® 2018
A¡ rkhpe, N|Ng“u A¡L$ krh®k Dd¡fpC Åe R>¡. A¡ ‘R>u Ap‘Z¡ rhNsp¡ Dd¡fu Ap‘¡ R>¡. Ap‘Z¡
‘Z Ap‘Z¡ dpV$¡ hfv$p“ê$‘ b“u Äepf¡ ‘Z L$p¡C kgpds kpBV$ a¼s A¡ÞV$f r¼gL$ L$fhp“y„ fl¡ R>¡.
iL¡$ R>¡. A¡“u hps L$fsp„ ‘l¡gp„, ‘f Ap‘Z¡ ANpD’u “½$u L$f¡g Å¡ A¡ kpBV$ ‘f Ap‘Z¡ A¡L$’u
‘pkhX®$ d¡“¡S>f ApMf¡ iy„ R>¡ A¡ e|Tf“¡d A“¡ ‘pkhX®$ Ap‘u“¡ h^y A¡L$pDÞV$ Mp¡ëep lp¡e A’hp
ÅZu gCA¡. gp¡N-B“ ’CA¡ Ðepf¡ b°pDTfdp„“y„ sp¡ ‘qfhpf“u buÆ L$p¡C ìer¼sA¡
Ap ‘pkhX®$ d¡“¡S>f àgN-B“ ‘Z A¡ kpBV$ ‘f ‘p¡sp“y„ A¡L$pDÞV$
‘pkhX®$ d¡“¡S>f L¡$hu fus¡
ÅZu Åe R>¡ L¡$ L$p¡C kpBV$ ‘f Mp¡gu“¡ A¡ S> àgN-B““u
L$pd L$f¡ R>¡?
Ap‘Z¡ e|Tf“¡d-‘pkhX®$ Apàep dv$v$’u ‘p¡sp“p¡ ‘pkhX®$ k¡h L$ep£
dp¡V$p cpN“u ‘pkhX®$ d¡“¡S>f R>¡. Ap’u A¡ sfs Ap‘Z“¡ ‘|R>¡ lp¡e Ðepf¡ a¼s e|Tf“¡d gMsp„
krh®k A¡L$ S> fus¡ L$pd L$f¡ R>¡ R>¡ L¡$ iy„ Ap‘Z¡ bv$g¡ s¡ krh®k A¡ àgN-B“ Ap‘Z“¡ ‘|R>¡ R>¡ L¡$
- A¡ krh®kdp„ Ap‘Z¡ A¡L$pDÞV$ Ap‘Zp¡ ‘pkhX®$ epv$ fpMu g¡? S>¡ s¡ e|Tf“¡d dpV$¡ s¡Z¡ k¡h L$f¡gp¡
Mp¡gphuA¡ Ðepf¡ A¡ krh®k dpV$¡ Å¡ Ap‘Z¡ lp ‘pX$uA¡ sp¡ A¡ ‘pkhX®$ Ap‘Z¡ A¡ÞV$f L$fhp
a¼s A¡L$ dpõV$f ‘pkhX®$ epv$ kpBV$“y„ “pd, Ap‘Ï„ e|Tf“¡d dp„NuA¡ R>uA¡? Ap‘Z¡ "ek'
fpMhp“p¡ fl¡ R>¡. A¡ ‘R>u bpL$u“u A“¡ Ap‘Zp¡ ‘pkhX®$ kgpds fus¡ L$luA¡ sp¡ afu, Ap‘Zp¡ ‘pkhX®$
sdpd kpBV$ L¡$ krh®k“p ‘pkhX®$ A¡ krh®kdp„“p Ap‘Zp A¡L$pDÞV$dp„ Ap‘p¡Ap‘ A¡ÞV$f ’C Åe R>¡ A“¡
epv$ fpMhp“u D‘pr^ fl¡su k¡h ’C Åe R>¡. gp¡N-B“ ’hp dpV$¡ Ap‘Z¡ a¼s
“’u L$pfZ L¡$ A¡ L$pd Ap‘Z¡ A¡ ‘R>u Ap‘Z¡ Äepf¡ ‘Z A¡ÞV$f L$u â¡k L$fhp“u fl¡ R>¡.
krh®k“¡ kp¢‘u iL$uA¡ R>uA¡. A¡ h¡bkpBV$ ‘f afu L$p¡C hpf Å¡ L$p¡C kpBV$ ‘f Ap‘Z¡
‘pkhX®$ d¡“¡S>f krh®kdp„ gp¡N-B“ ‘¡S> ‘f S>CA¡ Ðepf¡ ‘pkhX®$ bv$guA¡ sp¡ Aphu ‘pkhX®$
A¡L$pDÞV$ Mp¡gpìep ‘R>u s¡“y„ A¡L$ A¡ àgN-B“ Ap‘p¡Ap‘ e|Tf“¡d d¡“¡S>f krh®k s¡Z¡ k¡h L$f¡gp¡
àgN-B“ Ap‘Zp b°pDTfdp„ A“¡ ‘pkhX®$“p qaëX$dp„ Ap‘Zu ‘pkhX®$ A‘X¡$V$ L$fhp“y„ ‘|R>¡ R>¡.

dpQ® 2018 19
e|Taºg h¡bkrh®k

V|$„L$dp„ Ap‘Z¡ Ap‘Zp ‘pkhX®$ OZu ‘pkhX®$ d¡“¡S>f krh®k d|m qX$hpBk“p ‘pkhX®$ L¡$ qa»Nf
epv$ fpMhp“u b^u S> tQsp Aphu Ap‘Zp hsu r“erds fus¡ Ap‘Zp râÞV$’u ‘pkhX®$ d¡“¡S>f krh®kdp„
‘pkhX®$ d¡“¡S>f krh®k“¡ kp¢‘u“¡ ‘pkhX®$ bv$gu “pMhp“y„ L$pd ‘Z gp¡N-B“ ’C iL$pe R>¡.
‘p¡s¡ r“ròs ’C iL$uA¡ R>uA¡. k„cpm¡ R>¡, A¡ ‘Z Ap‘p¡Ap‘! Ap‘Zp b^p ‘pkhX®$ A¡L$ S>
A¡ sp¡ v$¡Musy„ R>¡ L¡$ Sy>v$p d¡“¡S>f krh®kdp„ k¡h L$ep® lp¡e
‘pkhX®$ d¡“¡S>f“p buÅ
Sy>v$p OZp ‘pkhX®$ epv$ fpMhp A“¡ A¡ S> l¡L$ ’C Åe sp¡?
L$p¡C gpc?
dyíL¡$g R>¡, s¡d Å¡ Apëapb¡V$, Aphu tQsp õhpcprhL$ R>¡, ‘Z
dp¡V$p cpN“u kpfu ‘pkhX®$ “„bk® A“¡ õ‘¡rieg L¡$f¡L$V$k®“p blº X$fhp“u S>ê$f “’u.
d¡“¡S>f krh®k“y„ L$pd Ap‘Zp L$p¡[çb“¡i“hpmp blº AOfp ‘pkhX®$ dp¡V$p cpN“u ‘pkhX®$ d¡“¡S>f
‘pkhX®$ epv$ fpMhp S>¡V$gy„ kurds b“pìep lp¡e sp¡ s¡“¡ õdpV$®ap¡““p krh®k s¡dp„ Ap‘Ï„ A¡L$pDÞV$ A“¡
“’u. OZu kpfu krh®k Ap‘Z“¡, “p“p õ¾$u“ ‘f V$pB‘ L$fhp ‘Z k¡h L$f¡gp b^p S> ‘pkhX®$ kgpds
Ap‘Z¡ ‘p¡s¡ ‘Z ¼epf¡e epv$ “ dyíL¡$g lp¡e R>¡. kv$¹cpÁe¡ dp¡V$p fl¡ s¡ dpV$¡ s¡“¡ A¡“q¾$àV$¡X$ ap¡d®dp„
fpMu iL$uA¡ A“¡ l¡L$f“¡ ¾¡$L$ L$fhp cpN“u ‘pkhX®$ d¡“¡S>f krh®k kpQhu fpM¡ R>¡ s’p s¡dp„ gp¡N-B“
blº dyíL¡$g b“¡ A¡hp S>bfv$õs Sy>v$u Sy>v$u Ap¡‘f¡qV»$N rkõV$dhpmp ’hp dpV$¡ bpep¡d¡rV²$L$ A¡V$g¡ L¡$
õV²$p¢N ‘pkhX®$ b“phu Ap‘¡ R>¡. ‘uku A“¡ õdpV$®ap¡“ L¡$ V$¡bg¡V$ ‘f qa»NfrâÞV$, A¡kA¡dA¡k L¡$ N|Ng
Å¡ Ap‘Z¡ “bmp ‘pkhX®$“p¡ A¡L$kfMu fus¡ L$pd L$f¡ R>¡. Ap¡’¡[ÞV$L¡$V$f A¡‘ S>¡hu krh®k“u
D‘ep¡N L$fuA¡ L¡$ Sy>v$u Sy>v$u kpBV$ õdpV$®ap¡“ L¡$ V$¡bg¡V$dp„ Ap‘Z¡ dv$v$’u Vy$-õV$¡‘ h¡qfqaL¡$i““u
‘f A¡L$ S> ‘pkhX®$“p¡ D‘ep¡N ApMp qX$hpBk dpV$¡ ‘l¡g¡’u gp¡L$ kNhX$ Ap‘¡ R>¡.
L$fsp lp¡CA¡ sp¡ Aphu krh®k gNpìey„ lp¡e sp¡ Aphu ‘pkhX®$ OZu ‘pkhX®$ d¡“¡S>f krh®k
Ap‘Ï„ Ýep“ v$p¡f¡ R>¡ L¡$ sdpfp¡ d¡“¡S>f krh®kdp„ s¡“p¡ dpõV$f Ap¡V$p¡d¡qV$L$gu ap¡d® qag-A‘
‘pkhX®$ “bmp¡ R>¡ L¡$ Xy$[àgL¡$V$ R>¡. ‘pkhX®$ Ap‘hp“¡ bv$g¡ Ap‘Zp L$fhp“u kyrh^p ‘Z Ap‘¡ R>¡.
20 dpQ® 2018
A¡V$g¡ L¡$ Äepf¡ Ap‘Z¡ L$p¡C ‘Z sdpd dlÒh“p ‘pkhX®$ Ap‘Z¡ ‘¡V$“® L„$CL$ A¡hu fpMhu S>¡’u
h¡bkrh®k ‘f “hy„ A¡L$pDÞV$ ‘l¡g¡’u rhðpk‘pÓ NZph¡gu sd¡ kdÆ iL$p¡ L¡$ S>¡ s¡ ‘pkhX®$
Mp¡gphuA¡ Ðepf¡ A¡ krh®k Ap‘Zu ìer¼s“¡ dmu Åe A¡hu Np¡W$hZ L$C krh®k“p¡ R>¡, ‘Z Ap X$pefu
‘pk¡’u “pd, AV$L$, C-d¡Bg, ‘Z ’C iL¡$ R>¡. AÅZu ìer¼s“p lp’dp„ Aph¡
ap¡““„bf, A¡X²¡$k s’p AdyL$ ‘pkhX®$ d¡“¡S>f krh®k OZu sp¡e A¡ kl¡gpC’u A¡“p¡ N¡fgpc
qL$õkpdp„ ¾¡$qX$V$ L$pX®$ “„bf hN¡f¡ fus¡ kpfu A“¡ D‘ep¡Nu R>¡, ‘Z gC “ iL¡$. Å¡Å¡, ’p¡X$p kdedp„
rhNsp¡ ‘|R>su lp¡e R>¡. sL$gua A¡ R>¡ L¡$ Ap b^u krh®k Ap X$pefu A¡hu QusfpC S>i¡ L¡$
Ap‘Z¡ Aphu rhNsp¡ ‘pkhX®$ L$p„ sp¡ ‘¡BX$ R>¡ A’hp A¡hu fus¡ buÅ dpZk“¡ sp¡ W$uL$, sd“¡
d¡“¡S>f krh®kdp„ k¡h L$fu fpMuA¡ äu àgp“ Ap‘¡ R>¡, S>¡ Ap‘Z¡ dpV$¡ ‘p¡sp“¡ L$ep¡ ‘pkhX®$ L$C krh®k“p¡
sp¡ Äepf¡ ‘Z L$p¡C “hu h¡bkpBV$ A‘|fsp¡ lp¡e. sp¡ L$fhy„ iy„? R>¡ A¡ kdS>hy„ AOfy„ ‘X$i¡!
‘f A¡L$pDÞV$ Mp¡gphuA¡ Ðepf¡ Ap V|$„L$dp„, ‘pkhX®$ gMu fpMhp A¡
‘pkhX®$ epv$ fpMhp“p¡
rhNsp¡ s¡“p ap¡d®dp„ Ap‘p¡Ap‘ cg¡ S|>“p S>dp“p“p¡, ‘Z kl¡gp¡
kp¥’u kl¡gp¡ fõsp¡
Dd¡fpC Åe A¡hu Np¡W$hZ ’C A“¡ kgpds fõsp¡ R>¡.
iL¡$ R>¡. kp¥’u kl¡gp¡ fõsp¡ A¡ R>¡ L¡$ sd¡
cg¡ qX$rS>V$gu A¡L$v$d A¡[¼V$h lp¡, ‘pkhX®$ dpV$¡ N|Ng“u
L¡$V$guL$ A¡X$hpÞõX$ ‘pkhX®$
õdpV$® gp¡L$ kyrh^p
d¡“¡S>f krh®k b¡[ÞL„$N S>¡hp A¡L$ kpv$u X$pefudp„ sdpfp b^p
L$pdL$pS> dpV$¡ AgN’u rk¼ep¡X®$ ‘pkhX®$ gMu fpMhp“u V$¡h fpMp¡ ‘pkhX®$ epv$ fpMhp“p b¡ fõsp
b°pDTf“u ‘Z kyrh^p Ap‘¡ R>¡. A“¡ s¡“¡ Of¡Zp“u S>¡d gp¡L$fdp„ Ap‘Z¡ D‘f Å¡ep, A¡“p’u ApNm
kpfu ‘pkhX®$ d¡“¡S>f krh®k“p¡ kpQhp¡! h^u“¡, lÆ h^y kl¡gp¡, kgpds
A¡L$ dlÒh“p¡ apev$p¡ A¡ ‘Z R>¡ L¡$ ‘pkhX®$“u kp’p¡kp’ S>¡ s¡ “¡ kNhX$cep£ fõsp¡ ‘Z R>¡.
s¡“p¡ D‘ep¡N L$f“pf ìer¼s“y„ d©Ðey krh®k-b¡ÞL$ hN¡f¡“y„ “pd ¼epf¡e Å¡ sd¡ ‘ukudp„ BÞV$f“¡V$ ka®
’pe sp¡ A¡hp k„Å¡Ndp„ Ap‘Zp “ gMhy„. ‘pkhX®$ b“phsu hMs¡ L$fhp dpV$¡ N|Ng ¾$p¡d“p¡ D‘ep¡N
L$fsp lip¡ A“¡ A¡ÞX²$p¡BX$dp„ ‘Z
¾$p¡d b°pDTf hp‘fsp lip¡ sp¡ sd¡
OZu hpf Å¡ey„ li¡ L¡$ Ap‘Z¡ L$p¡C
h¡bkpBV$ L¡$ krh®kdp„ gp¡N-B“
’hp dpV$¡ e|Tf“¡d-‘pkhX®$
“pMuA¡ A¡ kp’¡ A¡L$ “p“u rhÞX$p¡
‘p¡‘-A‘ ’pe R>¡ A“¡ Ap‘Z“¡
‘|R>hpdp„ Aph¡ R>¡ L¡$ ¾$p¡d sdpfp¡
Ap ‘pkhX®$ epv$ fpMu g¡?

dpQ® 2018 21
e|Taºg h¡bkrh®k
sd¡ ‘uku L¡$ A¡ÞX²$p¡BX$dp„, N|Ng
A¡L$pDÞV$’u gp¡ÁX$-B“ lip¡ sp¡
‘Z Ap ‘¡S> ‘f sd“¡ afu ‘pkhX®$
Ap‘hp L$l¡hpdp„ Aphi¡.
A¡ L$p¡W$p¡ c¡v$u“¡ ApNm h^ip¡
A¡V$g¡ S>¡ ‘¡S> M|g¡ s¡dp„ sd¡ S>¡
A¡‘ L¡$ kpBV$ dpV$¡ ‘pkhX®$ k¡h
L$ep® lp¡e s¡“y„ “pd, e|Tf“¡d
A“¡ X$p¡V¹$k õhê$‘¡ ‘pkhX®$ Å¡hp
dmi¡ (S>¡’u bpSy>dp„ b¡W$¡g ìer¼s
kl¡gpC’u ‘pkhX®$ Å¡C “ g¡).
lh¡ sd¡ Äepf¡ ‘Z A¡ ‘pkhX®$
k¡h L$ep£ lp¡e s¡hu kpBV$dp„ afu
e|Tf“¡d gMip¡ Ðepf¡ ¾$p¡d“u Ap
¾$p¡ddp„ Ap kNhX$ blº S|>“u R>¡, A¡ R>¡, ‘Z Ap‘Z¡ k¡h L$f¡gp krh®k sdpfp¡ ‘pkhX®$ Ap¡V$p¡d¡qV$L$
‘Z ANpD A¡ Mpõku Akgpds ‘pkhX®$ buSy>„ L$p¡C Å¡C iL¡$ A¡d Dd¡fu Ap‘hp“y„ ‘|R>i¡.
lsu. A¡V$gu lv$¡ L¡$ Ap‘Z¡ b¡- My‰u rsÅ¡fudp„ k¡h ’sp “’u. N|Ng“u Ap äu krh®k ApNm
OX$u rhQpfsp ’C S>CA¡ L¡$ N|Ng Ap krh®k“p¡ gpc g¡hp dpV$¡, S>¡“u hps L$fu s¡ ‘¡BX$ ‘pkhX®$
S>¡hp dp¡V$u L„$‘“u Aphu c|g L¡$d lh¡ sd¡ ‘uku L¡$ A¡ÞX²$p¡BX$“p d¡“¡S>k® S>¡V$gu kpfu “’u. s¡ a¼s
L$fu iL¡$? A¡ kde¡, ¾$p¡d“u Ap¡af ¾$p¡d b°pDTfdp„, sdpfp N|Ng Ap‘Z¡ Ap‘¡gp ‘pkhX®$ epv$ fpM¡
õhuL$pfu“¡ Ap‘Z¡ s¡“¡ ‘pkhX®$ epv$ A¡L$pDÞV$’u gp¡ÁX$-B“ lp¡ R>¡, ‘p¡s¡ L$p¡çàg¡¼k ‘pkhX®$ S>“f¡V$
fpMhp“u R>|V$ Ap‘uA¡, sp¡ Ap‘Zp¡ Ðepf¡ buÆ L$p¡C h¡bkpBV$ ‘f L$fu Ap‘su “’u.
‘pkhX®$ ¾$p¡d“p k¡qV»$Ákdp„, A¡ (A¡ÞX²$p¡BX$dp„ L¡$V$guL$ A¡àkdp„ ‘Z) R>sp„, epv$ir¼s“p Å¡f¡ Qpghp
kpBV$“p “pd kp’¡ kQhpC Åe. sdpfy„ e|Tf“¡d-‘pkhX®$ Ap‘p¡ L$fsp„ OZu kpfu R>¡ A“¡ lh¡ OZu
‘R>u Ap¡qakdp„ Ap‘Z¡ ‘NR>|V$p¡ A“¡ ¾$p¡d s¡“¡ k¡h L$fhp“u Ap¡af kgpds ‘Z R>¡.
L$fhp L$çàeyV$f’u v$|f S>CA¡ A“¡ L$f¡ sp¡ s¡“¡ õhuL$pfu gp¡. Aphu fus¡ lp, sd¡ BÃR>p¡ sp¡ b¡ÞL$ A¡‘
L$p¡C ìer¼s ‘ukudp„ ¾$p¡d Mp¡gu“¡ N|Ng ¾$p¡d“¡ b¡-Qpf ‘pkhX®$ k¡h L¡$ kpBV$“p ‘pkhX®$ ¼epf¡e epv$
k¡qV»$Ák Sy>A¡ sp¡ A¡“¡ Ap‘Zp b^p L$fhp Apàep ‘R>u, passwords. “ fpMhp“y„ Ap krh®k“¡ L$lu iL$p¡
‘pkhX®$ v$¡Mpe! google.com ‘¡S> ‘f ÅAp¡. R>p¡.
N|Ng¡ Ap c|g lh¡ kpfu fus¡ N|Ng¡ ‘¡gu S|>“u c|g L¡$hu ‘pkhX®$ A„N¡“u AL$mpdZ lh¡
ky^pfu gu^u R>¡. lÆ ‘Ùrs A¡“u fus¡ ky^pfu s¡ lh¡ Å¡C iL$pi¡. ’p¡X$u Ap¡R>u ’C?

22 dpQ® 2018
L¡$ig¡k g¡hX$-v$¡hX“p apev$p sp¡ sd¡ ÅZp¡ R>p¡,
R>sp„ MQL$ph R>p¡?
b¡ÞL$ ê$‘¡ L$pX®$
b¡ÞL$ ApfbuApB L$pX®$k
ApfbuApB
hÃe®yAg
ey‘uApC ey‘uApC
u
ApBA¡a A¡d A¡dApBX$ A¡X²¡$k
pB
A¡“‘ukuA A¡kL$p¡X$

?
¼eyApf
dp¡bpBg L$p¡X$’u
uA¡k hp¡g¡V$ ‘¡d¡ÞV$
A¡“BA¡aV
$u ApBA¡d‘
*99#

Ap^pf
"cud'
dp¡bpBg Ap^pqfs
“¡V$b¡[ÞL„$N
¡k b¡[ÞL„$N ‘¡d¡ÞV$
A¡dr‘“ ApfV$uÆA

$uA¡d
dpB¾$p¡ A¡V

õdpV®$ b¡[ÞL„$N“p„ A¡L$ “l], A“¡L$ ‘pkp„ R>¡ A“¡ A¡ b^p„ ‘fõ‘f
k„L$mpe¡gp„ R>¡! Ap b^p’u sd¡ N|„Qhpsp lp¡, sp¡ "kpebfkaf
õdpV®$ b¡[ÞL„$N BTuNpBX$' ApMy„ rQÓ õ‘ô$ L$fu v$¡i¡.

kpBT : 8.25 x 5.5 HQ, ‘¡S> : 96, qL„$ds ê$p. 110 (hÑp ê$p. 20 frS>. ‘p¡õV$/Ly$qfef QpS>®)

Ap¡“gpB“ Ap¡X®$f dpV¡$ Sy>Ap¡ :


www.cybersafar.com
“hy„ ÅZp¡. OÏ„ dpZp¡! A’hp L$p¡g/hp¡V¹$kA¡‘ : 92272 51513

www.cybersafar.com
dpQ® 2018 23
dp¡bpBg hëX®$

ap¡“dp„ rb“S>ê$fu apBëk“p¡ cfphp¡ ’pe R>¡?


D‘ep¡Nu ’i¡ "apBëk Np¡'
hp¡V¹$kA¡‘ Üpfp fp¡S> khpf¡ sdpfp ap¡“dp„ W$ghpsu k„¿epb„^ Bd¡Æk A“¡ buÆ “L$pdu apBëk’u
R|>V$L$pfp¡ d¡mhhp¡ lp¡e sp¡ Ap A¡‘ sdpfy„ L$pd OÏ„ kl¡gy„ b“phu v$¡i¡

fp¡ S> khpf¡ A“¡L$ cpfsue gp¡L$p¡“u S>¡d sd¡ ‘Z cpNp¡dp„ dp¡V$p cpN“p gp¡L$p¡ ky^u õdpV$®ap¡“ ‘lp¢Qu
sdpfp õdpV$®ap¡“dp„ hp¡V¹$kA¡‘ Ap¡‘“ L$fu“¡ Nep R>¡ A’hp sp¡ AdyL$ cpNp¡dp„ õdpV$®ap¡“ ‘Z lÆ
Y$Ngpb„^ rdÓp¡ A“¡ N°|àkdp„ NyX$dp¡q“¯N“p d¡k¡Æk OZu v$|f“u hps R>¡, ‘f„sy cpfsdp„ õdpV$®ap¡“ ^fphsp
dp¡L$gsp lip¡. A“¡ s¡“u dv$v$’u ‘l¡g hl¡guhpf BÞV$f“¡V$ kp’¡
sdpfp Ap d¡k¡S> A“¡ dÅ“u Bd¡Æk hp¡V¹$kA¡‘“p Å¡X$psp gp¡L$p¡“u k„¿ep blº TX$‘’u h^u flu R>¡.
N°|àkdp„ A“¡L$ gp¡L$p¡“u khpf L$v$pQ ky^pfu v$¡su li¡ V$¡L$ L„$‘“uAp¡“p¡ A„v$pS> R>¡ L¡$ V|$„L$ kdedp„ ‘|fp A¡L$
‘Z sd“¡ ÅZu“¡ “hpC gpNi¡ L¡$ Ap‘Zu Ap âh©rÑ AbS> gp¡L$p¡ Ap fus¡ õdpV$®ap¡““u dv$v$’u ‘l¡gu S>
N|Ng dpV$¡ dp¡V$p¡ dp’p“p¡ v$y:Mphp¡
b“hp gpNu R>¡! NyX$dp¡q“¯N d¡k¡Æk dp¡L$ghpdp„ Myv$ Ap‘Zp hX$pâ^p“
R>¡‰p L¡$V$gpe kde’u “f¡ÞÖ dp¡v$u ‘Z dp¡Mf¡ R>¡. A¡hy„ L$l¡hpe R>¡ L¡$ s¡Ap¡ fp¡S> khpf¡
Ad¡qfL$p“u rkrgL$p¡“ h¡gudp„ ‘p„Q hpN¡ ep¡Npæepk ‘|fp¡ L$fu“¡ rhrh^ kp¡rieg “¡V$hL®$k
b¡W$¡gp N|Ng“p A¡[ÞS>r“ek®“¡
‘f s¡d“p N°yàkdp„“p gp¡L$p¡“¡ NyX$dp¡q“¯N d¡k¡S> dp¡L$g¡ R>¡.
A¡L$ hps kdÅsu “lp¡su. s¡d“p
Ýep“dp„ Apìey„ lsy„ L¡$ cpfsdp„ v$f
ÓZdp„’u A¡L$ õdpV$®ap¡“dp„ fp¡S>¡ hpf BÞV$f“¡V$ kp’¡ Å¡X$pi¡. Ap L$pfZ¡
fp¡S> õV$p¡f¡S> awg ’C Åe R>¡! A¡“y„ b^u S> L„$‘“u lh¡ Ap “hp e|Tk® ‘f
L$pfZ iy„? ap¡¼k L$fu flu R>¡.
ApMu v$yr“epdp„ BÞV$f“¡V$“p “p¢^‘pÓ hps A¡ R> L¡$ ‘l¡guhpf
k„v$c£ A¡L$ “hp¡ Sy>hpm Ecp¡ ’ep¡ õdpV$®ap¡“ Mfuv$“pfp gp¡L$p¡ õhpcprhL$
R>¡, S>¡“¡ “pd Ap‘hpdp„ Apìey„ fus¡ kõsp, “uQgp õsf“p
R>¡ "^ “¡¼kV$ rbrge“' A¡V$g¡ L¡$ õ‘¡riqaL¡$i“ ^fphsp õdpV$®ap¡“
BÞV$f“¡V$ ‘f kq¾$e ’C fl¡gp ‘R>u“p A¡L$ AbS> Mfuv$¡ R>¡ A“¡ OZp kõsp X¡$V$p àgp“ Mfuv$¡ R>¡.
gp¡L$p¡, S>¡“y„ A¡‘uk¡ÞV$f cpfsdp„ R>¡! rhð“p AÞe Ap gp¡L$p¡“¡ õdpV$®ap¡“dp„ V$pB‘ L$fhy„ lÆ blº aphsy„
24 dpQ® 2018
“’u ‘Z hp¡V¹$kA¡‘ ‘f ^X$p^X$ Bd¡Æk“u Ap‘-g¡ A¡hy„ L$l¡hpe R>¡ L¡$ s¡Ap¡ fp¡S> khpf¡ ‘p„Q hpN¡
L$fhp“u s¡d“¡ S>bfu aphV$ ’C NC R>¡. ep¡Npæepk ‘|fp¡ L$fu“¡ rhrh^ kp¡rieg “¡V$hL®$k ‘f
OZp gp¡L$p¡ buÅ gp¡L$p¡A¡ s¡d“¡ dp¡L$g¡gp NyX$dp¡q“¯N s¡d“p N°|àkdp„“p gp¡L$p¡“¡ NyX$dp¡q“¯N d¡k¡S> dp¡L$g¡
d¡k¡S> ap¡fhX®$ L$fu“¡ k„sp¡j dp“¡ R>¡. sp¡ OZp gp¡L$p¡ R>¡. lÆ ’p¡X$p kde ‘l¡gp„ S> s¡dZ¡ rhrh^ kfL$pfu
N|Ng ‘f NyX$dp¡q“¯N Bd¡rS>k kQ® L$fu“¡ Ðep„’u "dpL£$V$ Ar^L$pfuAp¡ A“¡ kp„kv$p¡“p¡ A¡ hps¡ D^X$p¡ gu^p¡ lsp¡
d¢ “ep Apep l¥' sfuL¡$ buÅ“¡ ap¡fhX®$ L$fhp“y„ ‘k„v$ L¡$ s¡Ap¡ s¡d“p NyX$dp¡q“¯N d¡k¡S>“p S>hpb L¡$d Ap‘sp
L$f¡ R>¡. “’u!
epv$ fl¡ L¡$ hp¡V¹$kA¡‘“p A¡L$gp cpfsdp„ 20 L$fp¡X$ OZp gp¡L$p¡ A¡hp ‘Z R>¡ S>¡Ap¡ qv$hk EN¡ s¡“u
A¡[¼V$h e|Tk® R>¡. fpl Å¡ep rh“p ApNgp qv$hk“u fpÓ¡ S> hp¡V¹$kA¡‘dp„
sd“¡ ÅZu“¡ “hpC gpNi¡ L¡$ N|Ng ‘f R>¡‰p„ ‘p„Q Sy>v$p Sy>v$p NyX$dp¡q“¯N d¡k¡Æk“y„ cp’y„ s¥epf L$fu fpM¡
hj®dp„ NyX$dp¡q“¯N Bd¡Æk kQ® L$fhp“y„ âdpZ 10 R>¡ A“¡ khpf¡ k|fS> ENsph¢s Ap Bd¡Æk“p suf
NÏ„ h^u Ney„ R>¡! R>p¡X$hp“y„ iê$ L$fu v$¡ R>¡! õhS>“p¡“p k„‘L®$dp„ fl¡hp“u
Bd¡Æk ‘f ap¡¼k L$fsu kp¡rieg kpBV¹$k Ap fus¡ Ap‘Z“¡ kp¥“¡ Ndu NC R>¡.
r‘ÞV$f¡õV$¡ ¼hp¡V¹$k kp’¡“p Bd¡Æk qX$õàg¡ L$fhp dpV$¡
Ap b^p“y„ ‘qfZpd - õdpV$®ap¡“dp„ kss Ap¡R>u
A¡L$ “hy„ k¡L$i“ iê$ L$ey¯ A¡ ‘R>u Mpgu cpfsdp„’u
‘X$su õV$p¡f¡S>
Aphu Bd¡Æk X$pD“gp¡X$ L$fhp“y„ âdpZ ‘pR>gp A¡L$
S> hj®dp„ “h NÏ„ h^u Ney„ R>¡! h¡õV$“® qX$rS>V$g L$p¡‘® “pd“u A¡L$ X¡$V$p õV$p¡f¡S>
NyX$dp¡q“¯N d¡k¡Æk dp¡L$ghpdp„ Myv$ Ap‘Zp L„$‘“uA¡ L$f¡gp kh£nZ A“ykpf cpfsdp„ v$f ÓZdp„’u
hX$pâ^p“ “f¡ÞÖ dp¡v$u ‘Z dp¡Mf¡ R>¡. A¡L$ õdpV$®ap¡“ e|Tf“¡ fp¡S>¡fp¡S> ap¡““u õV$p¡f¡S> L¡$‘¡rkV$u

dpQ® 2018 25
dp¡bpBg hëX®$
‘|fu ’C Åe R>¡. Äepf¡ eyA¡kdp„ v$f AprV®$qarieg BÞV$¡rgS>Þk V|$ëk“p¡
10 e|Tfdp„’u a¼s A¡L$“¡ Aphu D‘ep¡N L$ep£ R>¡ ‘qfZpd¡ Ap A¡‘
kdõep ksph¡ R>¡. Ap‘Z“¡ A¡ ‘Z k|Qhu iL¡$ R>¡ L¡$
cpfsdp„ Bd¡Æk“u Ap‘-g¡ A“¡ sdpfp ap¡“dp„ hp¡V¹$kA¡‘“u L$C L$C
Ap¡R>u ‘X$su ap¡“ õV$p¡f¡S>“u kdõep Bd¡Æk sd¡ qX$guV$ L$fu “pMp¡ sp¡
Ýep“dp„ fpMu“¡ N|Ng¡ "apBëk Np¡' Qpg¡ s¡d R>¡.
“pd“u A¡L$ A¡‘ X¡$hg‘ L$fu R>¡.
apBëk Np¡ A¡‘ Ap‘Z“¡
AÐepf ky^u Ap‘Z¡ "r¼g“
b¡ fus¡ D‘ep¡Nu ’C iL¡$ R>¡
dpõV$f' S>¡hu L„$CL$ Ap S> âL$pf“u
r¼gt“N A¡‘“p¡ D‘ep¡N L$fsp Apìep 1. Ap‘Zp ap¡“dp„ S>Áep
R>uA¡, ‘f„sy sd¡ ‘p¡s¡ L$v$pQ A“ycìey„ fp¡L$su bu“S>ê$fu apBëk kl¡gpB’u
li¡ s¡d Ap A¡‘ ap¡““y„ cpfZ spfhu“¡ s¡“¡ qX$guV$ L$fhpdp„.
OV$pX$hp“¡ bv$g¡ h^pf¡ R>¡. 2. S>ê$fu apBëk kl¡gpB’u
‘p¡sp“u kp’¡ s¡ Y$Ngpb„^ buÆ buÆ ìer¼s“p ap¡“dp„ V²$pÞkaf
A¡àk“p¡ dpfp¡ Ap‘Zu ‘f Qgph¡ R>¡. L$fhpdp„.
‘qfZpd¡ ap¡““u õV$p¡f¡S> d¡“¡S> L$fhp“¡ bv$g¡ Ap‘Z¡ Ap buSy>„ L$pd apBëk Np¡ A¡‘ BÞV$f“¡V$ L$“¡L$i“
dp’¡ Ap h^pfp“p cpfZ“p¡ kpd“p¡ L$fhp“u d’pdZ rh“p ‘Z L$fu Ap‘¡ R>¡.
L$fhu ‘X¡$ R>¡.
õV$p¡f¡S> d¡“¡S> L$fhp dpV¡$
Äepf¡ N|Ng“u apBëk Np¡ A¡‘ dpÓ A¡L$ S> L$pd
L$f¡ R>¡ - Ap‘Zp ap¡““u cfpC Ne¡gu õV$p¡f¡S> Mpgu àg¡õV$p¡fdp„ S>C“¡ apBëk Np¡ A¡‘ ip¡^u“¡ X$pD“gp¡X$
L$fhpdp„ Ap‘Z“¡ dv$v$ L$fhu. A¡ rkhpe s¡ L$p¡C L$fu gp¡.
Ål¡fps L¡$ buÆ A¡àk“y„ cpfZ Ap‘Zp ‘f h^pfsu Ap A¡‘ A¡ÞX²$p¡BX$ 5.0 gp¡rg‘p¡‘ A’hp s¡“p’u
“’u. D‘f“p hT®“dp„ Qpgu iL¡$ R>¡. A¡V$g¡ L¡$ Å¡ sd¡ ‘pR>gp
N|Ng“u v$f¡L$ “hu krh®k“u S>¡d Ap A¡‘dp„ b¡ hj®dp„ “hp¡ õdpV$®ap¡“ MfuÛp¡ lp¡e sp¡ sd¡ Ap A¡‘“p¡
‘Z N|Ng¡ s¡“p AÐe„s rhipm Bd¡S> X¡$V$pb¡T A“¡ gpc gC iL$ip¡.

26 dpQ® 2018
sd¡ ‘l¡gu hpf N|Ng apBëk Np¡ »»Ap‘Z¡ X$pD“gp¡X$ L$f¡gu apBëk
A¡‘ Ap¡‘“ L$fip¡ A¡V$g¡ s¡ ap¡““u »»ap¡“dp„ dp¡V$u S>Áep fp¡L$su gpS>®
õV$p¡f¡S> rkõV$d A¡¼k¡k L$fhp“u apBëk hN¡f¡.
d„S|>fu dpNi¡. Ap‘Z¡ s¡“u ‘pk¡ Ap »»S>¡ L$pX®$dp„ Ap‘Zp ap¡“dp„ h^y S>Áep
S> L$pd L$fphhp“y„ lp¡hp’u lp L$l¡hu fp¡L$psu lp¡hp“y„ S>Zpe s¡“p ‘f r¼gL$
‘X$i¡. L$fu“¡ s¡dp„ kpak|au L$fhp sfa Ap‘Z¡
Ap‘Z¡ d„S|>fu Apàep ‘R>u Ap ApNm h^u iL$uA¡ R>uA¡. S>¡d L¡$,
A¡‘ ap¡““u Ly$g õV$p¡f¡S>dp„’u L¡$V$gu hp¡V¹$kA¡‘ duqX$ep“p L$pX®$ ‘f r¼gL$
õV$p¡f¡S> cfpC NC R>¡ s¡ bsphi¡. L$fsp„ hp¡V¹$kA¡‘dp„ Ap‘Z¡ X$pD“gp¡X$
s¡“u “uQ¡ Sy>v$p Sy>v$p L$pX®$ õhê$‘¡ L$f¡g sdpd Bd¡Æk, huqX$ep¡,
rhrh^ âL$pf“u apBëk’u ap¡“dp„ ‘uX$uA¡a hN¡f¡ Å¡hp dmi¡. s¡dp„’u
L¡$V$gu S>Áep fp¡L$pC flu R>¡ s¡ S>¡ rb“S>ê$fu gpN¡ s¡“¡ rkg¡¼V$ L$fu“¡
S>Zphi¡. A¡L$ kp’¡ qX$guV$ L$fu iL$pe R>¡.
Ap L$pX®$Tdp„ Ap‘Z“¡ “uQ¡
apBg V²$pÞkaf L$fhp dpV¡$
dyS>b“u apBëk AgN spfhu“¡
bsphhpdp„ Aphi¡ : ApNm L$üy„ s¡d, apBëk Np¡ A¡‘ A¡L$ ap¡“dp„’u
»» gp¡ f¡Tp¡ëeyi“ duqX$ep A“¡ d¡d¡, S>¡dp„ qV$r‘L$g buÅ ap¡“dp„ BÞV$f“¡V$ L$“¡L$i“ rh“p apBg V²$pÞkaf
NyX$dp¡q“¯N d¡k¡Æk ‘Z Å¡hp dmi¡. L$fhp“u kyrh^p ‘Z Ap‘¡ R>¡. Ap dpV$¡ kpd¡“p ap¡“dp„
»» Xy$[àgL¡$V$ apBëk ‘Z apBëk Np¡ A¡‘ lp¡hu S>ê$fu R>¡.
»» hp¡V¹$kA¡‘, V$¡rgN°pd, lpBL$, d¡k¡>ÞS>f, »» A¡‘ Ap¡‘“ L$ep® ‘R>u “uQ¡“p cpNdp„ Ap‘¡g
BÞõV$pN°pd hN¡f¡ krh®kdp„ Ap‘Z¡ X$pD“gp¡X$ apBëk“p rhL$ë‘“p V$¡bdp„ ÅAp¡
L$f¡gu apBëk (v$f¡L$ krh®k dpV$¡ AgN L$pX®$ »» Al] Ap‘Z¡ X$pD“gp¡X$ L$f¡gu apBg, furkh
õhê$‘¡) L$f¡gu apBëk, A¡àk, Bd¡Æk, huqX$ep¡T,
»» gp„bp kde’u Ap‘Z¡ S>¡“p¡ D‘ep¡N “ L$ep£ Ap¡qX$ep¡, X$p¡¼eyd¡ÞV$k hN¡f¡ L¡$V$¡Nfudp„ Ap‘Zp
lp¡e s¡hu A¡àk ap¡“dp„“u apBëk Å¡hp dmi¡.

dpQ® 2018 27
dp¡bpBg hëX®$
»» v$f¡L$ L¡$V$¡Nfudp„, afu’u »» s¡dp„ k¡ÞX$ Vy$ “uefbpe ä¡ÞX$T ‘f
AgN AgN ‘¡V$p L¡$V$¡Nfudp„ r¼gL$ L$fp¡.
apBëk Å¡hp dmi¡. »» lh¡ sdpfp rdÓ“¡ s¡d“p ap¡“dp„
»» S>¡d L¡$ Ap¡qX$ep¡ apBëk apBëk Np¡ A¡‘ Ap¡‘“ L$fu“¡
k¡L$i“dp„ S>ip¡ sp¡ sdpd furkh bV$“ V$¡‘ L$fhp L$lp¡.
apBëk D‘fp„s hp¡V¹$kA¡‘ »» sdpfp ap¡“dp„ A¡ rdÓ“p qX$hpBk“y„
Ap¡qX$ep¡, åëeyV|$’’u “pd Å¡hp dmi¡.
d¡mh¡g Ap¡qX$ep¡, çeyrTL$ »» s¡“¡ rkg¡¼V$ L$fip¡ A“¡ rdÓ
apBëk AÞe kpDÞX$ Ap‘Zu rh“„su A¡¼k¡àV$ L$fi¡
apBëk, sd¡ ‘p¡s¡ q¾$A¡V$ A¡V$g¡ b„“¡ hÃQ¡ rkL$ep¡X®$ lp¡V$õ‘p¡V$
L$f¡g ap¡ëX$k®dp„“u çeyrTL$ fQpi¡ A“¡ BÞV$f“¡V$ L$“¡L$i“ rh“p
apBëk hN¡f¡ rhrh^ apBg Ap‘Zp ap¡“dp„’u s¡d“p
L¡$V$¡Nfudp„ sdpd Ap¡qX$ep¡ ap¡“dp„ V²$pÞkaf ’B S>i¡.
apBëk Å¡hp dmi¡. Apd Sy>Ap¡ sp¡ N|Ng apBëk
»» s¡dp„“u S>¡ s¡ apBg“¡ r¼gL$ Np¡ A¡‘ S>¡ L$p¡C kyrh^pAp¡ Ap‘¡ R>¡
s¡ “hu “’u. L$p¡C ‘Z kpfu apBg
Ap A¡‘“p¡ apev$p¡ A¡ R>¡ L¡$ s¡ L$C bpbs L¡$V$gu S>Áep fp¡L¡$ R>¡ d¡“¡S>f A¡‘ Apdp„“u dp¡V$p cpN“u
s¡ Ap‘Z“¡ blº kfm g¡-ApDV$ kp’¡ bsph¡ R>¡ A“¡ Ap‘Z¡ kyrh^p Ap‘¡ R>¡. hp¡V¹$kA¡‘ duqX$ep
dpV$¡ rb“S>ê$fu apBëk kl¡gpB’u rkg¡¼V$ L$fu“¡ qX$guV$ L¡$ qX$guV$ L$fhp lp¡e sp¡ ap¡““u N¡g¡fudp„
S>C“¡ ‘Z A¡ L$pd L$fu iL$uA¡ R>uA¡.
V²$pÞkaf L$fhp“p rhL$ë‘ Ap‘¡ R>¡.
‘f„sy Ap A¡‘“p¡ apev$p¡ A¡ R>¡ L¡$ s¡
L$C bpbs L¡$V$gu S>Áep fp¡L¡$ R>¡ s¡
L$fu“¡ s¡“¡ rkg¡¼V$, fu“¡d, i¡f, Ap¡‘“, apBg blº kfm g¡-ApDV$ kp’¡ bsph¡ R>¡ A“¡ Ap‘Z¡ dpV$¡
BÞap¡ s¡dS> qX$guV$ L$fhp rhi¡“p rhL$ë‘p¡ rb“S>ê$fu apBëk kl¡gpB’u rkg¡¼V$ L$fu“¡ qX$guV$ L¡$
dmi¡. V²$pÞkaf L$fhp“p rhL$ë‘ Ap‘¡ R>¡.
»» L$p¡C apBg V²$pÞkaf L$fhu lp¡e sp¡ s¡“¡ S>fp Å¡ sdpfp ap¡“dp„ hpf„hpf õV$p¡f¡S> cfpC S>hp“u
gp„bp¡ kde â¡k L$fsp„ s¡ rkg¡¼V$ ’i¡. kdõep fl¡su lp¡e sp¡ A’hp sp¡ ap¡“dp„ õV$p¡f¡S> ‘|fsu
»» lh¡ A¡‘“p d’pm¡ i¡f ApBL$“ ‘f r¼gL$ L$fsp lp¡e ‘f„sy rb“S>ê$fu apBëk“p¡ cfphp¡ ’C S>hp’u
Ap‘Zp„ ap¡“dp„“u S>¡ S>¡ A¡àk L¡$ krh®k“u ap¡“ ^udp¡ ârskpv$ Ap‘sp¡ lp¡e s¡hy„ gpNsy„ lp¡e sp¡
dv$v$’u Ap apBg V²$pÞkaf ’C iL¡$ s¡ b^u Ap A¡‘“p D‘ep¡N’u sd¡ ap¡“dp„ blº kl¡gpB’u
A¡‘ L¡$ krh®k“p ApBL$“ Å¡hp dmi¡. kpak|au L$fu iL$ip¡.

28 dpQ® 2018
kdN° ‘qfhpf dpV¡$ õdpV®$ap¡“, BÞV$f_¡V$ A“¡ L$çàeyV$f“p¡
op_MÅ_p¡ Mp¡gsy„ "kpebfkaf' d¡N¡rT“

râÞV$ râÞV$ râÞV$


d¡N¡rT“ A¡L$ hj®“y„ d¡N¡rT“ b¡ hj®“y„ d¡N¡rT“ ÓZ
ghpS>d ê$p. ghpS>d ê$p. hj®“y„ ghpS>d ê$p.

360/- 700/- 1050/-

» kps hj®’u AMbpf“p ‘p“¡ Qpgsu "kpebfkaf' hpQL$rdÓp¡“p âp¡Ðkpl“’u


h¡bkpBV$ õhê$‘¡ rh¼ku A“¡ lh¡ "kpebfkaf A¡ÄeyduqX$ep'“p “¡Å sm¡ rhrh^
‘y[õsL$pAp¡ s¡d S> râÞV$ A“¡ Ap¡“gpB“ d¡N¡rT“ sfuL¡$ ‘Z ‘p¡sp“p¡ ìep‘ h^pfu
flu R>¡.
» Ap` Ap kafdp„ Å¡X$pC Nep lp¡ sp¡ Ap`_p õhS>__¡ `Z s¡dp„ kpd¡g L$fu iL$p¡ R>p¡!
» NyS>fpsu `qfhpfp¡_¡ BÞV$f_¡V$_u ES>mu bpSy>’u `qfrQs L$fhp_p¡ âepk L$fsu Ap
`l¡g Ap`_p klep¡N’u S> ApNm ^`u iL$i¡.

"kpebfkaf A¡ÄeyduqX$ep'“p„ âL$pi“p¡ Mfuv$hp dpV¡$ ApNm Ap‘¡gu rhNsp¡ Sy>Ap¡

h^y rhNsp¡ dpV¡$ Sy>Ap¡ :


www.cybersafar.com

“hy„ ÅZhp, OÏ„ dpZhp


dpDk“¡ Ap‘p¡ ‘p„Mp¡!
dpQ® 2018 29
“hy„ ÅZhp, OÏ„ dpZhp
dpDk“¡ Ap‘p¡ ‘p„Mp¡!
d¡N¡rT““p ghpS>d v$fp¡
¾$d âL$pi“ Ap‘ Q|L$hip¡ Ap¡X®$f
1. 1 hj®_y„ râÞV$ d¡N¡rT“$“y„ ghpS>d 12 A„L$ ê$p. 360

2. 2 hj®_y„ râÞV$ d¡N¡rT“$“y„ ghpS>d 24 A„L$ ê$p. 700

3. 3 hj®_y„ râÞV$ d¡N¡rT“$“y„ ghpS>d 36 A„L$ ê$p. 1050

4. A¡ÞX²$p¡BX$ õdpV®$ap¡“ BTuNpBX$ (ê$p. 20 Ly$qfef/frS>. ‘p¡õV$ MQ® krls) ê$p. 130/-

5. õdpV®$ b¡[ÞL„$N BTuNpBX$ (ê$p. 20 Ly$qfef/frS>. ‘p¡õV$ MQ® krls) ê$p. 130/-

6. Qpf l¡ÞX$uNpBX¹$k“p¡ k¡V$ (Ly$qfef/frS>. ‘p¡õV$ MQ® krls) ê$p.240/-


("kpebfkaf'“p ANpD âL$pris L¡$V$gpL$ A„L$p¡ D‘gå^ R>¡. g¡V¡$õV$ dprlsu dpV¡$ h¡bkpBV$ Sy>Ap¡ L¡$ khpf“p 10’u 6 L$gpL$
v$frdep“ (fÅ“p qv$hkp¡ rkhpe) “uQ¡ Ap‘¡gp ap¡“ “„bf ‘f k„‘L®$ L$fip¡)

lp, lº„ "kpebfkaf'“p„ âL$pi“p¡ Mfuv$hp BÃRy>„ Ry>„. Ap kp’¡ ê$p. ................................................................, (A„L¡$
ê$r‘ep .............................................................................................)_p¡ Q¡L$/X$uX$u (‘¡A¡bg A¡V$ Adv$phpv$)
_„. ............................... spfuM.................................. b¡ÞL$ ............................................... kpd¡g R>¡.
_pd : .......................................................................................................................................
`|fy„ kf_pdy„ : ................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
Npd/il¡f:......................................... r`_L$p¡X$: ................................ rS>ëgp¡:..................................
ap¡_/dp¡. : .......................................Cd¡Bg : .................................................................................

» Ap‘ www.cybersafar.com ‘f’u X$pef¡¼V$ Ap¡“gpB“ ‘¡d¡ÞV$ L$fu iL$p¡ R>p¡.


» A’hp "kpebfkaf A¡ÄeyduqX$ep' L$¡ CyberSafar Edumedia “pd¡ Q¡L$/X$uX$u/d“uAp¡X®$f dp¡L$gu
iL$p¡ R>p¡. Q¡L/X$uX$u dp¡L$gsp„ ‘l¡gp„ s¡“u rhNsp¡, õ‘¡tgN hN¡f¡ S>ê$f QL$pku g¡ip¡.
» Q¡L$ d[ëV$rkV$u A“¡ ‘¡A¡bg A¡V$ Adv$phpv$ lp¡hp¡ S>ê$fu R>¡.
» d¡N¡rT“ kpv$u byL$‘p¡õV$ Üpfp dp¡L$ghpdp„ Aph¡ R>¡.
» AÞe âL$pi“p¡ Ly$qfef/ frS>õV$X®$ ‘p¡õV$ Üpfp dp¡L$gpe R>¡. S>¡“p¡ fhp_Nu MQ® AgN g¡hpe R>¡.

ghpS>d dp¡L$ghp“y„ kf“pdy„


kpebfkaf A¡ÄeyduqX$ep : bu-401, L¥$hëe^pd-1, f¡qX$ep¡ duQ} V$phf kpd¡, íepdg Qpf fõsp ‘pk¡, k¡V¡$gpBV$, Adv$phpv$-380015
Email: support@cybersafar.com, ap¡“ : 079-4006 1513, dp¡bpBg : 092272 51513

_p¢^ : dpÓ d[ëV$rkV$u, ‘¡A¡bg A¡V$ ‘pf Q¡L$ dp¡L$gip¡. Ap`_y„ ap¡d® L$p`u_¡ Q¡L$/X$uX$u kp’¡ dp¡L$gu Ap`p¡. Ap ‘¡S>“u T¡fp¡¼k ‘Z dp¡L$gu iL$p¡ R>p¡.
âL$pris A„L$p¡ õV$p¡L$dp„ li¡ Ðep„ ky^u dp¡L$gu iL$pi¡. v$f¡L$ A„L$ v$f drl“p“u ‘l¡gu spfuM¡ âL$pris A“¡ ÓuÆ spfuM¡ ‘p¡õV$ ’pe R>¡.
30 Ap‘“p¡ Ap¡X®$f âp¡k¡k ’sp„ 3 AW$hpqX$ep„ S>¡V$gp¡ kde gpNu iL¡$ R>¡, klep¡N Ap‘hp rh“„su. dpQ® 2018
A¡aA¡¼ey

L$p¡C ap¡ëX$fdp„“u k„¿epb„^ apBg


A¡L$ kp’¡ râÞV$ L¡$hu fus¡ L$fu iL$pe?
khpg dp¡L$g“pf : O“íepd v$h¡, dl¡kpZp

L $çàeyV$fdp„’u L$p¡C ‘Z apBg râÞV$ L$fhp“p b¡


fõsp R>¡.
1. S>¡ s¡ apBg“¡ s¡“p âp¡N°pddp„ Ap¡‘“ L$fu“¡
Apdp„’u L$p¡C ‘Z fus¡ Ap‘Z¡ S>ê$fu apBëk
rkg¡¼V$ L$fu“¡ rkg¡L$V$¡X$ L$p¡C ‘Z apBg ‘f dpDk gB
S>B“¡ fpBV$ r¼gL$ L$fsp„ s¡“p rhL$ë‘p¡“y„ d¡“y Mygi¡
‘R>u râÞV$ L$fhu, S>¡d L¡$ hX®$ apBg râÞV$ A“¡ s¡dp„ râÞV$“p¡ L$dpÞX$ Å¡hp dmi¡.
L$fhu lp¡e sp¡ dpB¾$p¡kp¡ãV$ hX®$ âp¡N°pd Ap¡‘“ Ap d¡“ydp„ râÞV$ ‘f r¼gL$ L$fsp„ Ap‘Z¡ Å¡Bsu
L$fu“¡ s¡dp„’u râÞV$ L$dpÞX$ Ap‘hp¡. b^u apBëk A¡L$ ‘R>u A¡L$ râÞV$ ’i¡.
2. rhÞX$p¡T A¡¼kàgp¡ff Ap¡‘“ L$fu“¡ X$pef¡¼V$ ApV$g¡ ky^u“u hps sp¡ kl¡gu R>¡ ‘f„sy OZu hpf
s¡dp„’u S>¡ s¡ apBg râÞV$ L$fhp dpV$¡, A¡ sd¡ A“ych L$fip¡ s¡d Å¡Bsu apBëk rkg¡¼V$ L$ep®
apBg“p “pd ‘f L$k®f fpMu“¡ dpDk’u fpBV$ ‘R>u fpBV$ r¼gL$ L$fip¡ sp¡ M|gsp rhL$ë‘p¡“p d¡“ydp„
r¼gL$ L$fhy„ A“¡ s¡dp„ dmsp râÞV$“p¡ L$dpÞX$ Å¡hp dmi¡ S>
râÞV$ L$dpÞX$“u dv$v$’u “l]!
apBg râÞV$ L$fhu. Apd ’hp“y„ L$pfZ A¡ R>¡ L¡$
Äepf¡ L$p¡C ap¡ëX$fdp„“u A¡L$’u Ap‘Z¡ rkg¡¼V$ L$f¡gu apBëkdp„
h^y apBg râÞV$ L$fhu lp¡e sp¡ L$p¡C apBg râÞV$ L$fhu i¼e
D‘f Ap‘¡gp¡ buÅ¡ fõsp¡ Ap L$pd “ lp¡e. S>¡d L¡$ L$p¡B âp¡N°pd“u
kl¡gpB’u L$fu Ap‘¡ R>¡. A¡[¼T¼eyV$¡bg apBg, Nus“u A¡d‘u-3 apBg L¡$
A¡ dpV$¡ rhÞX$p¡T A¡¼kàgp¡ffdp„ Ap‘Z¡ S>¡ apBg Tu‘ apBg.
râÞV$ L$fhp“u lp¡e s¡ ap¡ëX$fdp„ S>B“¡ S>ê$fu apBëk Ap D‘fp„s Ap‘Z¡ rkg¡¼V$ L$f¡gu b^u apBëk
A¡L$ ‘R>u A¡L$ rkg¡¼V$ L$fp¡. km„N apBëk rkg¡¼V$ râÞV$ L$fhu i¼e lp¡e ‘f„sy AgN AgN âp¡N°pd“u
L$fhp dpV$¡ ‘l¡gu apBg rkg¡¼V$ L$fu“¡ riãV$ L$u v$bphu lp¡e sp¡ ‘Z râÞV$ L$dpÞX$ Å¡hp “l] dm¡. Ap b„“¡
R>¡‰u apBg rkg¡¼V$ L$fsp„ b„“¡ hÃQ¡“u b^u apBg A¡L$ sL$gua“p D‘pe sfuL¡$ ap¡ëX$fdp„“u apBëk“¡ apBg
kp’¡ rkg¡¼V$ ’i¡. Å¡ AgN AgN apBëk rkg¡¼V$ V$pBàk dyS>b N°|‘ L$fu“¡ ‘R>u A¡L$kfMp âp¡N°pd“u
L$fhu lp¡e sp¡ L$ÞV²$p¡g L$u â¡k L$fu“¡ dpDk’u A¡L$ ‘R>u Å¡Bsu apBëk rkg¡¼V$ L$fu“¡ s¡“¡ A¡L $kp’¡ râÞV$ L$fu
A¡L$ apBëk rkg¡¼V$ L$fhu ‘X$i¡. iL$pe R>¡.

dpQ® 2018 31
A¡aA¡¼ey

Þe|T‘¡‘k®“p D‘ep¡Nu g¡M, Ål¡fps, rhrTqV»$Ák L$pX®$ hN¡f¡


qX$rS>V$g õhê$‘dp„ L¡$hu fus¡ kpQhu iL$pe?
khpg dp¡L$g“pf : Æs¡i ‘V$¡g

hp QL$rdÓ¡ dp¡L$g¡gp¡ d|m âñ


OZp¡ gp„bp¡ R>¡, ‘Z AÞe
hpQL$p¡ ‘Z A¡d“p S>¡hu S> L¡$
S>fp Sy>v$u S>ê$qfeps A“ychu füp
lp¡e A¡hy„ b“u iL¡$ R>¡.
Æs¡icpCA¡ ‘|R¹>ey„ R>¡ L¡$
""Þe|T ‘¡‘fdp„’u rhrh^ g¡Mp¡,
D‘ep¡Nu Ål¡fpsp¡ L$V$ L$fu“¡
s¡“¡ AgN AgN rhje âdpZ¡
kpQhhpdp„ blº sL$gua ‘X¡$ R>¡,
A¡L$ sp¡ S>Áep blº fp¡L¡$ A“¡ kde
S>sp„ L$pNm ‘ump A“¡ “pSy>L$ ’C
Åe, S>ëv$u apV$u Åe s¡hp ’C
Åe R>¡, sp¡ A¡“p¡ dp¡bpBg’u ap¡V$p¡
‘pX$u“¡ s¡“¡ rhrh^ ap¡ëX$f b“phu“¡ V|„$L$dp„ ApMp¡ âñ L$pNm ‘f“p
kpfu fus¡ kpQhu iL$pe A“¡ S>ê$f gMpZ“¡ Bd¡S> õhê$‘¡ A¡hu fus¡
‘X¡$ Ðepf¡ kfmsp’u ip¡^u iL$pe kpQhu g¡hp“p¡ R>¡, S>¡’u s¡ afu
A¡hp¡ D‘pe dp¡bpBg Üpfp L$ep¡ s¡ hp„Qhp A“¡ ip¡^hpdp„ kfmsp
bsphhp rh“„su R>¡. fl¡. Ap L$pd L$fhp dpV$¡ Ap‘Z¡
A¡d L$fhpdp„ õ‘¡k“p¡ âñ dy¿e b¡ ‘Ngp„ g¡hp„ S>ê$fu R>¡.
Ecp¡ ’pe sp¡ s¡“p¡ iy„ fõsp¡ L$fhp¡ 1. ep¡Áe fus¡ qX$rS>V$pBT¡i“
s¡“„y dpN®v$i®“ Ap‘ip¡, kp’¡, AMbpfdp„“p Ap‘Zp
dp¡bpBg’u ‘pX¡$g ap¡V$p ’p¡X$p X$pL®$ D‘pe lp¡e sp¡ s¡ ‘Z bsphhp d“Ndsp g¡M L¡$ Ål¡fps
fl¡sp/gpNsp lp¡e R>¡ s¡“p¡ L$p¡C rh“„su...'' L¡$ rhrTqV»$N L$pX®$“¡ ep¡Áe
32 dpQ® 2018
fus¡ qX$rS>V$g Bd¡S>“p gMpZ bfpbf hp„Qu iL$pe A¡ fus¡ gpBb°¡fu“u c¡mk¡m ’i¡ “l].
õhê$‘dp„ a¡fhhp„ Bd¡S>dp„“u gpBV$ s’p X$pL®$“¡k“y„ L¡$dõL¡$“fdp„ g¡Mp¡“u Bd¡S>
2. ep¡Áe fus¡ õV$p¡f¡S> Ap‘Z¡ ep¡Áe k„syg“ L$fu Ap‘¡ R>¡. A¡ b“u Nep ‘R>u Ap‘Z¡ s¡“¡ Bd¡S>
gu^¡gu Bd¡S>“¡ A¡hu fus¡ S> fus¡ Ap‘Z¡ Bd¡S> g¡su hMs¡ õhê$‘¡ ap¡““u N¡g¡fu A¡‘dp„ k¡h
kpQhhu, S>¡’u Ap‘Z¡ dp¡bpBg“¡ ep¡Áe fus¡ Np¡W$ìep¡ “ L$fhu ‘X$i¡ A“¡ Ðep„’u s¡“¡ N|Ng
Äepf¡ Å¡CA¡ Ðepf¡ s¡“¡ lp¡e A“¡ g¡M“u Bd¡S> kl¡S> ap¡V$p¡T, N|Ng L$u‘ L¡$ N|Ng X²$pBh
TX$‘’u ip¡^u iL$uA¡. Óp„ku L¡$ hp„L$p¡Q|„L$p¡ flu lp¡e sp¡ krh®kdp„ i¡f L$fhp“u fl¡i¡.
Ap b„“¡ ‘Ngp„ dpV$¡ Ap‘Z¡ s¡“¡ ‘Z âdpZdp„ OZu ìeh[õ’s N|Ng ap¡V$p¡T A“¡ N|Ng L$u‘ A¡
b¡ äu A¡‘“p¡ D‘ep¡N L$fu iL$uA¡ L$fu Ap‘¡ R>¡. b„“¡ krh®k rhi¡ "kpebfkaf'“p
R>uA¡. Ap fus¡ Å¡Csp g¡M“¡ qX$rS>V$g Sy>gpC 2015 A„L$dp„ Ap‘Z¡
1. L¡$dõL¡$“f Bd¡S>dp„ a¡fhhp“y„ L$pd ‘|fy„ ’ey„. rhNshpf hps L$fu Nep R>uA¡,
2. N|Ng L$u‘ N|Ng X²$pBh rhi¡ ‘Z Ap‘Z¡
õV$p¡f¡S>“p„ ‘Ngp„
ANpD Ahpf“hpf hps L$fu R>¡.
qX$rS>V$pBT¡i““p„ ‘Ngp„
lh¡ Ap‘Z¡ Aphu qX$rS>V$g A¡L$ fus¡ Å¡CA¡ sp¡ N|Ng“u
"L¡$dõL¡$“f' A¡L$ A¡hu A¡‘ Bd¡rS>k“¡ A¡hu fus¡ kpQhhp“u Ap b^u S> krh®k A¡V$g¡ L¡$
R>¡ S>¡“u dv$v$’u Ap‘Z¡ L$p¡C R>¡ S>¡’u Ap‘Z¡ BÃR>uA¡ Ðepf¡ ap¡V$p¡T, L$u‘ A“¡ X²$pBh gNcN
‘Z râÞV$¡X$ dV$uqfeg“¡ Ap‘Z¡ blº kl¡gpC’u Å¡Csp¡ g¡M ip¡^u A¡L$ kfMp rkÙp„s’u L$pd L$f¡ R>¡.
BÃR>uA¡ s¡ fus¡ õL¡$“ L$fu iL$uA¡ iL$uA¡. A¡ dpV$¡ Ap‘Z¡ "N|Ng a¼s s¡“p r“ròs D‘ep¡N dyS>b
R>uA¡. A¡V$g¡ L¡$ AMbpfdp„’u X²$pBh', "N|Ng L$u‘' L¡$ "N|Ng s¡dp„“p auQk®dp„ h^OV$ lp¡C iL¡$
L$p¡C g¡M õL¡$“ L$fhp¡ lp¡e sp¡ ap¡V$p¡T' S>¡hu krh®k“p¡ D‘ep¡N R>¡. Ap‘Z¡ L$p¡C A¡L$ krh®k“p
dp¡bpBgdp„ Ap A¡‘ Ap¡‘“ L$fu“¡ L$fu iL$uA¡ R>uA¡. b^p ‘pkp bfpbf kdÆ gCA¡
s¡“u dv$v$’u AMbpf“p S>¡ s¡ Aphu L$p¡C krh®k“u ‘k„v$Nu sp¡ b^u S> krh®k“p¡ D‘ep¡N
g¡M ‘|fsp¡ cpN k¡ÞV$fdp„ fl¡ s¡ L$fsp„ ‘l¡gp„ A¡L$ ApX$hps. A¡L$v$d kl¡gp¡ ’C Åe R>¡.
fus¡ s¡“p¡ ap¡V$p¡N°pa g¡hp“p¡ ’pe. Å¡ sd¡ blº dp¡V$p âdpZdp„ ‘f„sy AÐepf¡ Ap khpg“p
A¡ ‘R>u Ap‘Z¡ dp¡bpBg“p õ¾$u“ d“Ndsp g¡M“u qX$rS>V$g k„v$c®dp„ ÓZ¡e krh®k“p„ S>dp-
‘f Å¡hp dmsp L$„V²$p¡ëk“u dv$v$’u ApL$p®Bh (gpBb°¡fu) s¥epf L$fhp D^pf ‘pkp„ kp’¡ A¡d“p¡ gpc
Å¡Csp g¡M rkhpe“p bpL$u“p dpNsp lp¡ sp¡ dpÓ Ap l¡sy dpV$¡ L¡$hu fus¡ g¡hp¡ s¡“u V|$„L$dp„ hps L$fu
cpN“¡ ¾$p¡‘ L$fu iL$uA¡ R>uA¡. A¡L$ AgN N|Ng A¡L$pDÞV$ q¾$A¡V$ gCA¡.
Ap ‘R>u Äepf¡ õL¡$“ L$f¡gp¡ L$fu g¡ip¡ sp¡ kpfy„ fl¡i¡. A¡d
N|Ng L$u‘
cpN k¡h L$fhp L$luiy„ Ðepf¡ Ap L$fhp’u sdpfp A„Ns ap¡V$p¡N°pa L¡$
A¡‘ Ap‘p¡Ap‘, A¡ Bd¡S>dp„“y„ AÞe apBëk kp’¡ Ap qX$rS>V$g Ap krh®k Ap‘Zp

dpQ® 2018 33
A¡aA¡¼ey
fp¡S>bfp¡S>“p L$pdL$pS>, rhQpfp¡, rhi¡“p Ap‘Zp rhQpfp¡ V$‘L$phu Bd¡S> i¡f ‘Z L$fu iL$ip¡.
ApBqX$ep, BÞV$f“¡V$ ‘f dmsu g¡hp“u kNhX$ ‘Z dmi¡. L$u‘dp„ Sy>v$p Sy>v$p g¡M“¡ r‘“
dprlsu, Bd¡Æk hN¡f¡ kpQhu A¡ kp’¡, L$u‘“u g¡btgN“u L$fhp“u kNhX$ dm¡ R>¡. Å¡ Ap‘Z¡
g¡hp dpV$¡ S> qX$TpB“ ’e¡gu R>¡. kyrh^p AÐe„s D‘ep¡Nu ’i¡. L$p¡C g¡M“¡ r‘“ L$fuA¡ sp¡ A¡ g¡M
Ap’u g¡Mp¡“p r¼gt‘Ák õV$p¡f S>¡d L¡$ Ap‘Z¡ Sy>v$p Sy>v$p g¡ML$ L¡$ b^p g¡Mp¡“u epv$udp„ kp¥’u d’pm¡
L$fhp A“¡ d¡“¡S> L$fhp dpV$¡ Ap AMbpf L¡$ rhje dyS>b L$u‘dp„ kQhpC fl¡i¡. Ap fus¡ a¡hqfV$
krh®k kp¥’u h^y D‘ep¡Nu ’i¡. g¡bg b“phu v$u^p„ lp¡e sp¡ A¡L$ S> g¡M kss Ap‘Zu “S>fdp„ fl¡
s¡hy„ k¡qV»$N L$fu iL$pe R>¡.
L$u‘dp„ õ’m L¡$ spfuM dyS>b
fudpBÞX$f ‘Z k¡V$ L$fu iL$pe
R>¡. sd¡ L$p¡C g¡M rhi¡ rdÓ“p
Of¡ S>B“¡ s¡d“u kp’¡ ê$bê$dp„
QQp® L$fhp dpNsp lp¡ sp¡ L$u‘dp„,
A¡ g¡M“p L$pX®$dp„ rdÓ“p Of“y„
gp¡L¡$i“ Dd¡fu v$p¡.
lh¡ sd¡ Äepf¡ ‘Z A¡ rdÓ“p
Of¡ S>ip¡ A“¡ sdpfp ap¡“dp„
L¡$dõL¡$“f A¡‘dp„ Ap‘Z¡ g¡M“u Bd¡S>“¡ Ap ÓZ¡e âL$pf“p BÞV$f“¡V$ L$“¡L$i“ A“¡ gp¡L¡$i“
Å¡Csp g¡M“¡ õL¡$“ L$ep® ‘R>u s¡“u g¡bg gNphu iL$pi¡ (s¡“p’u krh®k Ap¡“ li¡ sp¡ N|Ng L$u‘
Bd¡S> ap¡““u N¡g¡fudp„ k¡h L$fu ap¡“ ‘f ÓZ Bd¡S>“p¡ cpf h^i¡ sd“¡ epv$ A‘phi¡ L¡$ sdpf¡ S>¡ s¡
gCA¡, A¡ ‘R>u s¡“¡ S>fp gp„bp¡ “l]). g¡M“u rdÓ kp’¡ QQp® L$fhp“u R>¡!
kde â¡k L$fsp„ ap¡“dp„“u S>¡ S>¡ Ap fus¡ crhóedp„ Ap‘Zu spfuM A“¡ kde dyS>b fudpBÞX$f
A¡[àgL¡$i“dp„ Bd¡S>“y„ i¡qf»N i¼e gpBb°¡fu Mpõku dp¡V$u ’pe Ðepf¡ k¡V$ L$fhp’u r“ròs kde¡ Ap‘Z“¡
lp¡e A¡ b^u A¡‘“p ApBL$“ Å¡hp Ap‘Z¡ BÃR>uA¡ sp¡ g¡ML$ dyS>b, A¡ g¡M epv$ A‘phhpdp„ Aph¡ A¡hy„
dmi¡. s¡dp„ N|Ng L$u‘ ‘k„v$ L$fu AMbpf/kpdreL$ dyS>b L¡$ rhje k¡qV»$N ’C iL¡$ R>¡.
gp¡ (ap¡“dp„ s¡ “ lp¡e sp¡ ‘l¡gp„ dyS>b g¡Mp¡ spfhu“¡ d“Ndsp Ap‘Z¡ L$u‘dp„ õV$p¡f L$f¡gy„ b^y„
BÞõV$p¡g L$fhu ‘X$i¡!). g¡M“u dÅ dpZu iL$uA¡ R>uA¡. S> N|Ng ¼gpDX$dp„ k¡h ’pe R>¡
lh¡ N|Ng L$u‘ Ap¡‘“ L$fip¡ Al]’u sd¡ BÃR>p¡ sp¡ sdpfp A¡V$g¡ ‘p¡sp“p ‘uku L¡$ g¡‘V$p¡‘dp„
Ðepf¡ s¡dp„ Ap Bd¡S> Å¡hp dmi¡. rdÓp¡“¡ rhrh^ fus¡ A¡V$g¡ L¡$ N|Ng A¡L$pDÞV$’u gp¡N-B“
L$u‘ krh®kdp„ v$f¡L$ Bd¡S>“u kp’¡ hp¡V¹$kA¡‘, a¡kbyL$ ‘f L¡$ Bd¡Bg ’C“¡, Ap‘Z¡ k¡h L$f¡gp g¡Mp¡ Ðep„
Ap‘Z¡ s¡“y„ iuj®L$ A“¡ A¡ g¡M S>¡hu Sy>v$u Sy>v$u fus¡ Ap g¡M“u ‘Z Å¡C-hp„Qu iL$pe R>¡.

34 dpQ® 2018
N|Ng X²$pBh
sd¡ BÃR>p¡ sp¡ N|Ng X²$pBh“p¡
‘Z sdpfp ‘k„v$Nu“p g¡Mp¡“u
ApL$p®Bh b“phhp dpV$¡ D‘ep¡N
L$fu iL$p¡ R>p¡. Al] ‘Z sd¡ BÃR>p¡
s¡ g¡Mp¡“u Bd¡S> dp¡bpBgdp„
Ap¡agpB“ D‘ep¡N dpV¡$ X$pD“gp¡X$
L$fu iL$pe R>¡.
X²$pBhdp„ rhrh^ ap¡ëX$f b“phu“¡
N|Ng ap¡V$p¡T L$fu iL$uA¡ R>uA¡. Ap‘Z¡ a¼s g¡Mp¡ kpQhu iL$pe R>¡, ‘f„sy s¡dp„
Þe|T‘¡‘f“p r¼gt‘Ák õV$p¡f L$fhp N|Ng L$u‘“u S>¡d g¡btgN L¡$
N|Ng“u Ap krh®kdp„ Ap‘Z¡ fudpBÞX$f“u kyrh^p dmi¡ “l].
lp¡CA¡ sp¡ A¡dp„ Ap b^u M|buAp¡
¼hp¡rgV$udp„ S>fp Ad’u bp„^R>p¡X$
D‘ep¡Nu ’i¡ “l].
kp’¡ A“rgrdV$¡X$ ap¡V$p¡T õV$p¡f
Ap‘Z¡ Sy>v$p Sy>v$p rhjep¡
L$fu iL$uA¡ R>uA¡. Å¡ Ap‘Z¡
A“ykpf S>¡d L¡$ AÝepÐd, õhpõÕe,
dp¡bpBg L¡$ ‘uku“p õ¾$u“ ‘f Ap
fdsNds, fkp¡C hN¡f¡ dyS>b“p
ap¡V$p¡T Å¡hp dpNsp lp¡CA¡ sp¡
g¡Mp¡“p r¼gt‘Ák“p ap¡ëX$f
s¡“u NyZhÑp Qp¡½$k ‘|fsu R>¡.
b“phhp lp¡e sp¡ N|Ng ap¡V$p¡Tdp„
a¼s dp¡V$u kpBTdp„ râÞV$ L$fphhp
v$f¡L$ rhje dyS>b Apëbd b“phu
BÃR>uA¡ sp¡ NyZhÑp ’p¡X$u Dsfsu
iL$pi¡. AgbÑ Ap krh®kdp„
gpNu iL¡$ R>¡.
v$f¡L$ r¼gt‘N“¡ k„b„r^s h^pfp“u
Ap ap¡V$p¡T N|Ng“p ¼gpDX$dp„ Al] sd¡ Å¡ip¡ s¡d hps Ap‘Z¡
dprlsu gMhp“y„ L$pd ’p¡Xy$„ dyíL¡$g
õV$p¡f ’sp lp¡hp’u ap¡“ ‘f s¡“y„ AMbpf“p g¡Mp¡“p L$qV»$N kpQhu
b“u iL¡$ R>¡.
cpfZ h^sy„ “’u. fpMhp“p k„v$c£ L$fu R>¡ ‘f„sy
A¡ dpV$¡ Ap‘Z¡ v$f¡L$ r¼gt‘N“u
Ap krh®k Mf¡Mf sp¡ ìer¼sNs rhÛp’}Ap¡ ‘p¡sp“p Aæepkdp„
Bd¡S> r¼gL$ L$fu“¡ s¡dp„ BÞad£i“
ap¡V$p¡T õV$p¡f L$fhp dpV$¡ A“¡ s¡“y„ s’p AÞe gp¡L$p¡ ‘p¡s‘p¡sp“p fk“p
k¡L$i“dp„ S>C“¡ Å¡Csu dprlsu
AkfL$pfL$ fus¡ d¡“¡S>d¡ÞV$ L$fhp rhje A“ykpf Ap krh®rkT“p¡
Dd¡fu iL$uA¡ R>uA¡, ‘f„sy ap¡V$p¡Tdp„
dpV$¡ qX$TpB“ ’e¡gu R>¡. Ap’u D‘ep¡N L$f¡ sp¡ ‘p¡sp“u ApNhu
V$¡tNN“u kNhX$ “ lp¡hp’u g¡Mp¡“p
s¡dp„ Ap‘Z¡ ìer¼s“p Ql¡fp, kfk dÅ“u qX$rS>V$g gpBb°¡fu
r¼gt‘Ák“y„ d¡“¡S>d¡ÞV$ ’p¡Xy$„ dyíL¡$g
õ’m, Sy>v$u Sy>v$u QuS>hõsy hN¡f¡ kÆ® iL¡$ R>¡!
b“i¡.
A“ykpf ap¡V$p¡N°pa kl¡gpC’u kQ®

dpQ® 2018 35
A¡aA¡¼ey

A¡¼k¡gdp„ A¡L$ k¡g“¡ ‘pkhX®$


âp¡V$¡¼V$¡X$ L¡$hu fus¡ L$fu iL$pe?
khpg dp¡L$g“pf : rh‘ygLy$dpf X$u.fpW$p¡X$, k„sfpd‘yf

A¡ ¼k¡gdp„ L$p¡C hL®$iuV$dp„ sd¡ gp„bu dl¡“s


L$fu“¡ Mpõkp¡ X¡$V$p A¡ÞV$f L$fu, rhrh^ ap¡çey®gp
k¡V$ L$fu lp¡e A¡ ‘R>u buÆ L$p¡C ìer¼s kp’¡ A¡
A¡ dpV$¡ “uQ¡“p„ ‘Ngp„ g¡hp„ ‘X$i¡:
»» sdpfu A¡¼k¡g iuV$ Ap¡‘“ L$fp¡, Å¡ dpÓ
âep¡N dpV$¡ Ap rhr^ kdÆ füp lp¡ sp¡ sdpfp
hL®$iuV$ i¡f L$fhp“u ’pe sp¡ õhpcprhL$ fus¡ Ap‘Z“¡ dlÒh“p X¡$V$p kp’¡“u apBg“¡ L$p¡‘u L$fu“¡ s¡dp„
A¡hu BÃR>p ’pe L¡$ L$p„ sp¡ ApMu hL®$iuV$ A’hp s¡“p L$pd L$fip¡, S>¡’u L$p¡C c|g ’pe sp¡ hL®$iuV$
AdyL$ cpN“¡ ‘pkhX®$ âp¡V$¡¼V$ L$fuA¡, S>¡’u buÆ L$p¡C ‘f“p¡ L„$V²$p¡g Nydphu b¡kp¡ s¡hy„ “ b“¡.
ìer¼s ÅZsp„ L¡$ AÅZsp„ s¡dp„ L$p¡C a¡fapf “ L$f¡. »» s¡dp„ L„$V²$p¡g+A¡ L$fu“¡ A’hp kdN° hL®$iuV$“p
A¡¼k¡gdp„ kpdpÞe fus¡ ApMu hL®$iuV$“¡ ‘pkhX®$’u rbgLy$g X$pbu sfa D‘f“p Mp“pdp„ r¼gL$
âp¡V$¡¼V$ L$fu iL$pe R>¡ A“¡ Apd L$fsu hMs¡ buÆ L$fu“¡ sdpd k¡ëk rkg¡¼V$ L$fu gp¡.
ìer¼s A¡ âp¡V$¡¼V$¡X$ hL®$iuV$dp„ L¡$hp„ L¡$hp„ ‘Ngp„ gC iL¡$ »» lh¡ dpDk’u fpBV$ r¼gL$ L$fp¡.
s¡ r“ròs L$fu iL$pe R>¡. A¡V$g¡ L¡$ Ap‘Zp rkhpe“u »» Ap’u S>¡ Ap¡àiÞk“y„ d¡“y M|g¡ s¡dp„ ap¡d£V$
buÆ ìer¼s ‘pkhX®$ rh“p A¡ hL®$iuV$ Ap¡‘“ sp¡ L$fu k¡ëk ‘f r¼gL$ L$fp¡.
iL¡$, ‘Z s¡dp„ Ap‘Z¡ BÃR>uA¡ A¡V$gy„ S> L$fu iL¡$, »» lh¡ S>¡ rhÞX$p¡ M|g¡ s¡dp„ R>¡‰u V$¡bdp„ âp¡V$¡¼i“
A¡’u h^y “l]. rhcpNdp„, sd¡ Å¡ip¡ s¡d k¡g dpV$¡ gp¡¼X$“p
‘f„sy Å¡ Ap‘Z¡ ApMu hL®$iuV$ âp¡V$¡¼V$ “ L$fhu rhL$ë‘dp„ qV$L$ L$f¡gy„ Å¡hp dmi¡. dsgb L¡$
lp¡e A“¡ dpÓ A¡L$ L¡$ AdyL$ k¡g S> âp¡V$¡¼V$ L$fhp lp¡e Äepf¡ Ap hL®$iuV$“¡ âp¡V$¡¼V$ L$fhpdp„ Aphi¡
sp¡ s¡“u rhr^ ’p¡X$u N|„QhZcfu R>¡. N|„QhZ A¡V$gp Ðepf¡ s¡“p sdpd k¡ëk gp¡L$ ’i¡.
dpV$¡ R>¡ L¡$ Ap‘Z¡ ‘l¡gp„ sp¡ A¡ kdS>hy„ S>ê$fu b“¡ R>¡ L¡$
A¡¼k¡gdp„ ‘pkhX®$ âp¡V$¡¼i“ L¡$hu fus¡ L$pd L$f¡ R>¡.
A¡¼k¡gdp„ Äepf¡ L$p¡C ApMu hL®$iuV$“¡ ‘pkhX®$’u
âp¡V$¡¼V$ L$fhpdp„ Aph¡ Ðepf¡ bpe qX$ap¡ëV$ s¡dp„“p b^p
k¡g gp¡L$ ’C Åe s¡hu ìehõ’p lp¡e R>¡. Ap’u Å¡ Ap‘Z¡ Ap k¡qV»$N bv$ghp“y„ R>¡. Ap’u gp¡¼X$
Ap‘Z¡ dpÓ AdyL$ k¡g gp¡L$ L$fhp lp¡e sp¡ ‘l¡gp„ Ap rhL$ë‘dp„“y„ qV$L$ v$|f L$fu v$p¡ A“¡ Ap¡L¡$ L$fu Ap
ìehõ’p bv$ghu ‘X¡$. rhÞX$p¡dp„’u blpf “uL$mu ÅAp¡.

36 dpQ® 2018
»» d’pmp“u qfb“dp„ qfìey V$¡bdp„ ÅAp¡ A“¡
Ap fus¡ Ap‘Z¡ A¡hy„ k¡qV»$N L$ey¯ L¡$ Äepf¡ ApMu âp¡V$¡¼V$ iuV$ ‘f r¼gL$ L$fp¡.
hL®$iuV$ âp¡V$¡¼V$ L$fhpdp„ Aph¡ Ðepf¡ s¡dp„“p L$p¡C k¡g »» Al] "âp¡V$¡¼V$ hL®$iuV$ A¡ÞX$ L$ÞV$¡ÞV$k Ap¡a
gp¡L$ ’pe “l], L$pfZ L¡$ Ap‘Z¡ dpÓ AdyL$ k¡g gp¡L$ gp¡¼X$ k¡ëk'“p Mp“pdp„ qV$L$ L$fu v$p¡.
L$fhp BÃR>uA¡ R>uA¡. »» “uQ¡“p Mp“pdp„ sd“¡ kl¡gpB’u epv$ fl¡ s¡hp¡
lh¡ Ap‘Z¡ A¡hy„ k¡qV»$N L$fhp“y„ fl¡i¡ L¡$ Äepf¡ ‘pkhX®$ Ap‘p¡ (epv$ fl¡ Ap ‘pkhX®$ c|gpB
hL®$iuV$“¡ âp¡V$¡¼V$ L$fhpdp„ Aph¡ Ðepf¡ s¡dp„ dpÓ Ap‘Z¡ S>i¡ sp¡ sdpf¡ dpV$¡ Ap iuV$dp„“p X¡$V$p ‘f afu
BÃR>uA¡ s¡ S> k¡g gp¡L$ ’pe. Ap dpV$¡... L„$V²$p¡g d¡mhhp¡ dyíL¡$g b“u S>i¡).
»» S>¡ k¡g âp¡V$¡¼V$ L$fhp lp¡e s¡“¡ rkg¡¼V$ L$fp¡. »» lh¡ Ap iuV$ Ap¡‘“ L$f“pfp AÞe e|Tf iuV$dp„
»» A¡L$’u h^y k¡g rkg¡¼V$ L$fhp lp¡e sp¡ L„$V²$p¡g iy„ iy„ L$fu iL¡$ s¡“u d„S|>fu Ap‘p¡.
L$u“u dv$v$’u k¡ëk rkg¡¼V$ L$fp¡. »» Å¡ sd¡ âp¡V$¡¼V$ L$f¡gp k¡ëk AÞe e|Tf
»» lh¡ k¡ëk rkg¡¼V$¡X$ lp¡e Ðepf¡ dpDk’u fpBV$ rkg¡¼V$ ‘Z “ L$fu iL¡$ A¡hy„ BÃR>sp lp¡ sp¡
r¼gL$ L$fu“¡ ap¡d£V$ k¡ëkdp„ ÅAp¡. s¡“u kpd¡“y„ qV$L$ bp¡¼k Mpgu fpMip¡.
»» s¡dp„ âp¡V$¡¼V$i“ V$¡bdp„ ÅAp¡. Al] gp¡¼X$ »» lh¡ Ap¡L¡$ L$l¡sp„ Ap‘Z¡ Ap‘¡gp¡ ‘pkhX®$ afu
kpd¡“y„ Mp“y„ Mpgu li¡ s¡dp„ qV$L$ L$fu v$p¡. gMhp“y„ L$l¡hpdp„ Aphi¡.
A¡V$g¡ L¡$ Ap‘Z¡ A¡hy„ k¡qV»$N L$ey¯ L¡$ lh¡ Äepf¡ lh¡ ‘R>u Äepf¡ ‘Z buÆ L$p¡C ìer¼s Ap hL®$iuV$
hL®$iuV$ âp¡V$¡¼V$ L$fhpdp„ Aph¡ Ðepf¡ Ap‘Z¡ rkg¡¼V$ Ap¡‘“ L$fi¡ Ðepf¡ s¡Ap¡ s¡dp„ Ap‘Z¡ rkg¡¼V$ L$f¡gp
L$f¡gp gp¡L$ ’i¡ A“¡ bpL$u“p k¡ëk Ap¡‘“ fl¡i¡. k¡g rkhpe AÞe k¡gdp„ L$pd L$fu iL$i¡ ‘f„sy âp¡V$¡¼V$¡X$
lh¡ ApMu hL®$iuV$ âp¡V$¡¼V$ L$fhp dpV$¡... k¡g“¡ rkg¡¼V$ ‘Z L$fu iL$i¡ “l]!

dpQ® 2018 37
V¡$¼“p¡V$d®

hpf„hpf h„Qpsp A“¡ k„cmpsp, ‘Z Ap¡R>p kdÅsp V¡$L$r“L$g iåv$p¡“u kfm kdS>Z

X$p¡¼eyd¡ÞV$ ap¡d£qV„$N k„b„r^s iåv$p¡


Å¡ sdpf¡ dpB¾$p¡kp¡ãV$ hX®$ A’hp ‘[ågif, L$p¡fg X²$p¡, ‘¡S>d¡L$f L¡$ B“qX$TpB“ S>¡hp X¡$õL$V$p¡‘ ‘[ågtiN
kp¡ãV$h¡fdp„ L$pd L$fhp“y„ ’sy„ lp¡e L¡$ buÅ ‘pk¡ L$fphhp“y„ ’sy„ lp¡e sp¡ ÅZu gp¡ L¡$V$gpL$ Mpk iåv$p¡“p A’®!

dprS®>“
X$p¡¼eyd¡ÞV$ ‘¡S>dp„ gMpZ“p b„“¡ R>¡X$p A“¡ ‘¡S>“p R>¡X$p
hÃQ¡“u L$p¡fu S>Áep“¡ "dprS®>“'$ L$l¡hpdp„ Aph¡ R>¡.
L$p¡C ‘Z X$p¡¼eyd¡ÞV$ s¥epf L$fsu hMs¡ kpdpÞe fus¡,
gMpZ A“¡ ‘¡S>“p R>¡X$p hÃQ¡ v$f¡L$ bpSy>A¡ Ap¡R>pdp„
Ap¡R>p AX$^p HQ“p¡ dprS®>“ fpMhp¡ Å¡CA¡. A¡’u
Ap¡R>p¡ dprS®>“ fp¿ep¡ li¡ sp¡ ÅZL$pf ìer¼s kdÆ
S>i¡ L¡$ sd¡ X¡$õL$V$p¡‘ ‘[ågtiN“p ÅZL$pf “’u!

guqX»$N L$q“¯N/V²$¡qL»$N

gMpZdp„ b¡ guV$u hÃQ¡“u Mpgu S>Áep "guqX»$N' S>¡d b¡ guV$u hÃQ¡“u õ‘¡k "guqX»$N' L$l¡hpe R>¡, s¡d
L¡$ "gpB“ õ‘¡tkN/lpBV$' L$l¡hpe R>¡. gMpZ kpfu A¡L$ iåv$dp„ Sy>v$p Sy>v$p Anfp¡ hÃQ¡“u S>Áep "L$q“¯N'
fus¡ hp„Qu iL$pe A¡ dpV$¡ b¡ gpB“ hÃQ¡ blº h^y L$l¡hpe R>¡ A“¡ A¡L$ hp¼edp„ Sy>v$p Sy>v$p iåv$p¡ hÃQ¡“u
“l] L¡$ blº Ap¡R>y„ “l] A¡hy„ guqX»$N fpMhy„ S>ê$fu R>¡. S>Áep "V²$¡qL»$N' L$l¡hpe R>¡. kpdpÞe fus¡ "L$q“¯N' A“¡
dpB¾$p¡kp¡ãV$ hX®$ S>¡hp âp¡N°pddp„ tkNg L¡$ X$bg gpB“ "V²$¡qL»$N'“p qX$ap¡ëV$ k¡qV»$Ákdp„ a¡fapf “ L$fhp¡ Å¡CA¡,
õ‘¡tkN S>¡hp r“ròs rhL$ë‘ lp¡e R>¡. AÞe X$uV$u‘u ‘f„sy A“ychu qX$TpB“f ‘p¡sp“u L$ë‘“p dyS>b s¡dp„
kp¡ãV$h¡fdp„ qX$TpB“f“¡ h^y kpfp¡ L„$V²$p¡g dm¡ R>¡. a¡fapf L$fu“¡ gMpZ“¡ h^y ApL$j®L$ b“phu iL¡$ R>¡.

38 dpQ® 2018
åguX$
L$p¡C ‘Z X$p¡¼eyd¡ÞV$“p ‘¡S>dp„ ap¡V$p¡N°pa L¡$ f„N d|L$hp“u
b¡ fus lp¡e R>¡. A¡L$, S>¡dp„ ap¡V$p¡N°pa/f„N ‘¡S>“u ^pf
ky^u ‘lp¢Qu Åe A“¡ buÆ fus, S>¡dp„ ‘¡S>“p R>¡X$p
A“¡ ap¡V$p¡N°pa L¡$ f„N hÃQ¡ L$p¡fu S>Áep R>p¡X$hpdp„ Aph¡.
Äepf¡ ap¡V$p¡N°pa/f„N ‘¡S>“u ^pf ky^u ‘lp¢Q¡ Ðepf¡ s¡
bfpbf R>‘pe A¡ dpV$¡ qX$rS>V$g qX$TpB“dp„ ‘¡S>“u S>¡’u râ[ÞV$„N ‘R>u L$qV»$N hMs¡ ‘¡S>“u ^pf A“¡
blpf“u bpSy> AdyL$ rdrgduV$f S>¡V$gu h^pfp“u ap¡V$p¡N°pa/L$gf hÃQ¡ ìlpBV$ õ‘¡k R>|V$u “ Åe. ‘¡S>
õ‘¡kdp„ ap¡V$p¡N°pa/ L$gX®$ bp¡¼k“¡ a¡gphhy„ S>ê$fu R>¡, blpf“u Ap h^pfp“u õ‘¡k "åguX$' L$l¡hpe R>¡.

‘p¡BÞV$ ‘p¡BÞV$ A¡ dp‘“y„ h^y A¡L$ eyr“V$ R>¡. S>¡ ‘peL$p X$p¡¼eyd¡ÞV$dp„ A„sf Ap‘Z¡ rdrgduV$f,
kpdpÞe fus¡ V$pB‘a¡Bk A¡V$g¡ L¡$ Anf“u KQpC k¡[ÞV$duV$f L¡$ HQdp„ dp‘uA¡ R>uA¡, Aphy„ S> A¡L$ buSy>„
dp‘hp dpV$¡ D‘ep¡Ndp„ g¡hpe R>¡. eyr“V$ R>¡ ‘peL$p. A¡L$ HQ bfpbf 6 ‘peL$p ’pe.

NV$f ApfÆbu A“¡ kuA¡dhpeL¡$

L$p¡C ‘Z X$p¡¼eyd¡ÞV$dp„ gMpZ“u b¡ L$p¡gd hÃQ¡“u Ap b„“¡ qX$TpB“ dpV$¡“p„ kp¥’u ÅZusp„ L$gf dp¡X¡$ëk
Mpgu S>Áep“¡ "NV$f' L$l¡hpdp„ Aph¡ R>¡. Þe|T‘¡‘f, R>¡. ApfÆbu kpdpÞe fus¡ qX$rS>V$g ‘[ågL¡$i“ dpV$¡
d¡N¡rT“ A“¡ b°p¡ifdp„ "NV$f' blº dlÒh“u bpbs D‘ep¡Nu R>¡. s¡dp„ f¡X$, N°u“ A“¡ ågy L$gf“p k„ep¡S>“’u
R>¡. ApS>“p kdedp„ Äepf¡ X$p¡¼eyd¡ÞV$ râÞV$ s’p ‘uku õ¾$u“ ‘f gpBV$ âp¡S>¡¼V$ L$fu“¡ f„Np¡ v$ip®hhpdp„ Aph¡ R>¡.
A“¡ dp¡bpBg“p õ¾$u“ ‘f h„Qphp“y„ lp¡e Ðepf¡ A¡L$ Äepf¡ ‘¡‘f L¡$ AÞe k‘pV$u ‘f râ[ÞV$„Ndp„ kuA¡dhpeL¡$
L$p¡gddp„ 10 L¡$ 12’u h^y iåv$p¡ “ lp¡hp Å¡CA¡. A¡V$g¡ L¡$ õep“, dS>¡ÞV$p, egp¡ A“¡ åg¡L$ A¡d Qpf
gpB“dp„ A¡’u h^y iåv$p¡ ’pe sp¡ A¡ gMpZ“¡ b¡ L$gf“p rdîZ’u râ[ÞV$„N L$fhpdp„ Aph¡ R>¡. Ap^yr“L$
L$p¡gddp„ a¡fhu “pMhy„ Å¡CA¡ A“¡ b„“¡ L$p¡gd hÃQ¡ râ[ÞV$„Ndp„ Ap Qpf D‘fp„s buÅ õ‘¡rieg L$gk®“p¡
Ap¡R>pdp„ Ap¡R>u ‘p HQ“u NV$f õ‘¡k fpMhu Å¡CA¡. ‘Z D‘ep¡N ’pe R>¡.

dpQ® 2018 39
qX$rS>V$g B[ÞX$ep

hpB-apB“p¡ h^sp¡ ìep‘


cpfsdp„ h^y “¡ h^y L„$‘“uAp¡ hpB-apB lp¡V$õ‘p¡V¹$k“y„ S>„Ng Ecy„ L$fu flu R>¡. Ap‘Zp v$¡idp„
hpB-apB“p¡ D‘ep¡N rhv$¡ip¡“u kfMpdZudp„ kps NZu h^y TX$‘¡ h^hp“u i¼esp R>¡!

äu hpB-apB! Sy>v$u Sy>v$u ìer¼s“p d“dp„ Ap ÓZ


iåv$ Sy>v$u Sy>v$u Åv$yC Akf Ecu L$f¡ R>¡.
Ap‘Zp S>¡hp kf¡fpi e|Tf“¡ dp¡bpBgdp„ BÞV$f“¡V$
cpfs“p N°pduZ rhõspfp¡dp„ ‘p„Q gpM hpB-apB
lp¡V$õ‘p¡V$ Ecp L$fhp“u Ål¡fps L$fu R>¡. Ap “¡V$hL®$
Ecy„ ’ep ‘R>u A„v$pS>¡ ‘p„Q L$fp¡X$ N°pdhpkuAp¡“¡
X¡$V$p àgp“ OZp¡ kõsp¡ ’ep ‘R>u ‘Z dp¢Op¡ gpNsp¡ kfmsp’u b°p¡X$b¡ÞX$ A¡¼k¡k dmhp gpNi¡.
lp¡e A¡d“¡ äu hpB-apB“p¡ gpc g|„V$hpdp„ dÅ ‘X¡$ R>¡. "kpebfkaf'dp„ Ap‘Z¡ ANpD hps L$fu Nep
buÆ sfa N|Ng A“¡ a¡kbyL$ S>¡hu dp¡V$u V$¡¼“p¡gp¡Æ R>uA¡ s¡d dyS>b L¡$ÞÖ kfL$pf¡ v$¡i“p„ NpdX$pAp¡“¡
L„$‘“u“¡ äu hpB-apB“u dv$v$’u h^y “¡ h^y gp¡L$p¡“¡ lpBõ‘uX$ Ap¡[àV$L$g apBbf “¡V$hL®$’u Å¡X$hp dpV$¡
‘p¡sp“u krh®rkT sfa hpmhp“u sL$ v$¡Mpe R>¡. sp¡ cpfs“¡V$ “pd¡ A¡L$ dlÐhpL$p„nu âp¡S>¡¼V$ iê$ L$ep£ R>¡.
V$¡rgap¡“ L„$‘“uT dpV$¡ äu hpB-apB A¡L$ fus¡ lfua kfL$pf¡ Ap âp¡S>¡¼V$ dpV$¡ ê$. 10,000 L$fp¡X$ apmìep
kdp“ R>¡, ‘f„sy buÆ fus¡ ‘p¡sp“p S> e|Tk®“¡ h^pfp“u R>¡. Ap hj®“p bS>¡V$dp„ S>¡ Ål¡fps L$fhpdp„ Aphu R>¡
kNhX$ Ap‘hp dpV$¡“u A¡L$ s¡ Ap âp¡S>¡¼V$“p¡ S> A¡L$
“hu sL$ R>¡. A¡d¡Tp¡“, rlõkp¡ R>¡.
[ãg‘L$pV$® S>¡hu L„$‘“u“¡ cpfs“¡V$ âp¡S>¡¼V$“p
‘Z äu hpB-apBdp„ ‘l¡gp sb½$pdp„ v$¡i“u
v$¡Musp gpc v$¡Mpe R>¡. A¡L$ gpM N°pd ‘„Qpesp¡
L$pfZ L¡$ S>¡d h^y gp¡L$p¡ Ap “¡V$hL®$ kp’¡ L$“¡¼V$
BÞV$f“¡V$ kqa¯N L$fsp ’i¡ ’C NC R>¡ A“¡ A„v$pS>¡
s¡d s¡Ap¡ h^y “¡ h^y Ap¡“gpB“ ip¡t‘N ‘Z L$fi¡! AY$u gpM NpdX$p“p 20 L$fp¡X$ gp¡L$p¡“¡ b°p¡X$b¡ÞX$ “¡V$
äu hpB-apB L¡$ÞÖ kfL$pf“¡ ‘Z Ndu Ne¡gu kyrh^p L$“¡[¼V$huV$u dmhp gpNu R>¡.
R>¡ L$pfZ L¡$ s¡“p’u s¡“¡ qX$rS>V$g B[ÞX$ep“p õhà““¡ cpfs“u dp¡V$u Ap¡“gpB“ ip¡t‘N L„$‘“uT dpV$¡
TX$‘’u kpL$pf L$fhpdp„ dv$v$ dm¡ s¡d R>¡. Ap blº kpfp kdpQpf R>¡ L$pfZ L¡$ dp¡V$p il¡fp¡dp„
Ap S> L$pfZ¡ Aph“pfp kdedp„ Ap‘Zp v$¡idp„ gp¡L$p¡“¡ blº dp¡V$p âdpZdp„ Ap¡“gpB“ ip¡t‘N sfa
äu hpB-apB L¡$ ‘[ågL$ hpB-apB iåv$ h^y “¡ h^y hpmu v$u^p ‘R>u Ap L„$‘“uT ‘p¡sp“y„ dpL£$V$ rhõspfhp
NpS>hp“p¡ R>¡. dpV$¡ NpdX$pAp¡ sfa “S>f v$p¡X$phu flu R>¡.
cpfs kfL$pf¡ Ap hj®“p A„v$pS>‘Ódp„ kdN° AdyL$ kh£ âdpZ¡ hj® 2017dp„ cpfsdp„ S>¡V$gy„

40 dpQ® 2018
Ap¡“gpB“ ip¡t‘N ’ey„ s¡dp„ gNcN 41 V$L$p rlõkp¡ 20,000 õ’mp¡A¡ ‘[ågL$ lp¡V$-õ‘p¡V$ Ecp„ L$fhp“p¡
“p“p il¡fp¡“p gp¡L$p¡“p¡ lsp¡. âp¡S>¡¼V$ lp’ ^ep£ R>¡. sp¡ qfgpeÞk rS>Ap¡A¡ sp¡ ‘|fp
cpfsdp„ AÐepf¡ dp¡V$p cpN¡ ‘[ågL$ hpB-apB 15 gpM hpB-apB lp¡V$õ‘p¡V¹$k Ecp L$fhp“y„ cNuf’
krh®k õ’m Ap^pqfs krh®k R>¡. A¡V$g¡ L¡$ Ap‘Z¡ Ðep„ L$pe® E‘pX$éy„ R>¡.
f¡gh¡ õV$¡i“, A¡f‘p¡V$®, bk õV$¡i“, lp¡V$¡ëk, dp¡V$p lh¡ Ap‘Zp v$¡idp„ A¡hu h¡b krh®k ‘Z iê$
ip¡t‘N dp¡ëk, f¡õV$p¡fp„, L$p¡au ip¡àk hN¡f¡dp„ äu hpB- ’hp gpNu R>¡ S>¡ cpfsdp„ D‘gå^ sdpd hpB-apB
apB Ap¡af L$fhpdp„ Aph¡ R>¡. lp¡V$õ‘p¡V¹$k Ap‘Z“¡ “¼ip ‘f bsph¡ R>¡!
V$¡rgL$p¡d L„$‘“uT ApB.V$u. A“¡ rbT“¡k ‘pL®$, Å¡L¡$ ‘[ågL$ hpB-apB“u kyrh^p S>¡V$gu gp¡cpdZu
L$p¡g¡S>, lp¡[õ‘V$ëk hN¡f¡dp„ ‘Z hpB-apB kyrh^p R>¡ A¡V$gu S> Å¡Mdu ‘Z R>¡. f¡gh¡ õV$¡i“, A¡f‘p¡V$® L¡$
Ap‘hp dpV$¡“p kp¡ëeyiÞk ‘|fp ‘pX¡$ R>¡. "kpebfkaf'“p dp¡g, f¡õV$p¡fp„ S>¡hu Ål¡f S>ÁepAp¡A¡ dmsu hpB-apB
a¡b°yApfu-2018 A„L$dp„ Ap‘Z¡ ÅÎey„ s¡d v$¡i“u lp¡V$õ‘p¡V$“u kyrh^p L$p¡C ‘Z l¡L$f kl¡gpB’u l¡L$ L$fu
ApX$Óuk lÅf L$p¡g¡S>dp„ äu hpB-apB, Ap hj£ S> iL¡$ R>¡. dp¡V$u lp¡V$¡ëk“u ê$ddp„, lp¡V$¡g sfa’u dmsu
15du Ap¡NõV$ ky^udp„ dmhp gpN¡ s¡hu i¼esp R>¡, äu hpB-apB“u kyrh^pdp„ ‘Z Ap S> Å¡Md fl¡ R>¡.
‘f„sy hps lh¡ s¡“p’u ‘Z ApNm h^u flu R>¡. Ap’u A¡ Mpk epv$ fpMhp S>¡hy„ R>¡ L¡$ Ap‘Z¡
cpfs“p 270 f¡gh¡ õV¡$i“ ‘f äu hpB-apC“u kpdpÞe b°pDtTN L¡$ Nusp¡ kp„cmhp dpV$¡ L¡$ huqX$ep¡
kNhX$ Apàep ‘R>u N|Ng¡ s¡“p N|Ng õV¡$i“ âp¡S>¡¼V$ Å¡hp dpV$¡ äu hpB-apB“p¡ cg¡ D‘ep¡N L$fuA¡, ‘f„sy
l¡W$m lh¡ il¡fp¡dp„ ‘Z äu hpB-apB L$“¡[¼V$rhV$u Ap¡“gpB“ ip¡t‘N L$fu“¡ ‘¡d¡ÞV$ L$fhp“y„ lp¡e, b¡[ÞL„$N“y„
Ap‘hp“u iê$Aps L$fu v$u^u R>¡. L$p¡C ‘Z L$pdL$pS> L$fhp“y„ lp¡e L¡$ L$p¡C dlÒh“u kpBV$
dlpfpô²$“p ‘|Z¡ il¡fdp„ õdpV®$ rkV$u âp¡S>¡¼V$ l¡W$m ‘f Ap‘Zp e|Tf“¡d ‘pkhX®$ Ap‘u“¡ gp¡N-B“ ’hp“y„
N|Ng L„$‘“u ApMp il¡f“p 150 õ’mp¡A¡ hpB-apB lp¡e sp¡ A¡hp k„Å¡Ndp„ ¼epf¡e ‘[ågL$ hpB-apB ‘f
lp¡V$õ‘p¡V$ Dcp L$fu flu R>¡. Ap dpV¡$ L„$‘“uA¡ dy„bC cfp¡kp¡ d|L$hp¡ “l].
[õ’s gpk®“ A¡ÞX$ V$p¡b°p¡ L„$‘“u kp’¡ Å¡X$pZ L$e®y„ R>¡. cpfs S>¡hp Ópkhpv$N°õs v$¡idp„ ‘[ågL$ hpB-
Ap âp¡S>¡¼V$ l¡W$m ‘|Z¡ il¡f“p Sy>v$p Sy>v$p bNuQp, apB v$¡i“u kgpdsu“u fus¡ ‘Z Å¡Mdu b“u iL¡$ R>¡.
lp¡[õ‘V$ëk, ‘p¡rgk õV¡$iÞk S>¡hp Ål¡f õ’mp¡A¡ cpfsdp„ Ap S> L$pfZ¡ dp¡V$p‘pep ‘f“p ‘[ågL$ hpB-
äu hpB-apB A¡¼k¡k dmi¡. A¡L$ A„v$pS> dyS>b Ap apB lp¡V$õ‘p¡V$ “¡V$hL®$“¡ kfL$pf sfa’u kl¡gpC’u
lp¡V$õ‘p¡V$’u gNcN ApMy„ il¡f Aphfu g¡hpi¡ A“¡ d„S|>fu dmu flu “’u.
il¡f“u 30 gpM S>¡V$gu hõsu“¡ s¡“p¡ gpc dmi¡. Å¡L¡$ S>¡ fus¡ cpfs“p rhrh^ il¡fp¡dp„ õdpV$®
Ap hj®“p A„s ky^udp„ cpfs“p Ly$g 400 f¡gh¡ rkV$u“p¡ L$Þk¡àV$ ApNm ^‘phhpdp„ Aphu füp¡ R>¡. A¡
õV¡$i“ s’p rhrh^ dp¡V$p il¡fp¡dp„ N|Ng“u äu hpB- Å¡sp„ BÞV$“¡V$ Ap¡a t’Ák“p¡ ìep‘ S>¡d h^sp¡ S>i¡ s¡d
apB krh®k iê$ ’B S>hp“u ^pfZp R>¡. s¡d ‘f„‘fpNs “¡V$ L$“¡[¼V$huV$u“¡ õ’p“¡ ‘[ågL$ hpB-
a¡kbyL$ L„$‘“uA¡ A¡fV¡$g kp’¡ Å¡X$pZ L$fu“¡ v$¡idp„ apB“p D‘ep¡N“y„ QgZ ‘Z h^sy„ S>i¡.

dpQ® 2018 41
kpebf k¡ãV$u

V|$„L$u tgL$ L¡$hu fus¡ QL$pkip¡?


V|$„L$u tgL$ S>¡ h¡b‘¡S> ‘f gC Åe s¡ kgpds R>¡ “l] A¡ ÅZhp“u fusp¡ ÅZu fpMip¡ sp¡
BÞV$f“¡V$ ‘f“p„ Å¡Mdp¡’u OZ¡ A„i¡ bQu iL$ip¡

s dpfp ‘uku L¡$ õdpV$®ap¡““¡


hpBfk’u kgpds fpMhp“p¡
A“¡ sdpfu dlÒh“u dprlsu ‘Z
‘¡õV$ L$fhpdp„ Aphu lp¡e.
2. kpdpÞe iåv$p¡ lp¡e (S>¡d
L¡$ "Sy>Ap¡ Ap g¡M') A“¡
h¡b‘¡S>“u tgL$ Aphu R>¡ : https://
cybersafar.com/faq/what-is-
shortband-url/ Ap ApMu tgL$
kgpds fpMhp“p¡ A¡L$ kpv$p¡ D‘pe s¡“¡ L$p¡C h¡b‘¡S>“u tgL$ hp„Qsp„ Ap‘Z¡ kdÆ iL$uA¡ L¡$
ApV$gp¡ S> R>¡ - L$p¡C ‘Z tgL$ ‘f Ap‘hpdp„ Aphu lp¡e. Ap‘Z¡ L$ep ‘¡S> ‘f ‘lp¢Quiy„.
r¼gL$ L$fsp„ ‘l¡gp„ Qpf hpf rhQpf 3. L$p¡C eyApfA¡g ip¡V$®“f buÅ âL$pf“u tgL$dp„, a¼s
L$fhp¡! krh®k“u dv$v$’u tgL$ A¡V$gy„ g¿ey„ lp¡e L¡$ ip¡V$®ÞX$$
‘Z khpg A¡ ’pe L¡$ $tgL$ V|$„L$phu “pMhpdp„ Aphu eyApfA¡g rhi¡ "h^y ÅZp¡' A“¡
r¼gL$ L$fhp ep¡Áe R>¡ L¡$ “l] A¡ lp¡e. Ap iåv$p¡“¡ s¡“¡ d|m ‘¡S>“u tgL$
“½$u L¡$hu fus¡ L$fhy„? Ap‘hpdp„ Aphu
BÞV$f“¡V$“y„ ApMy„ lp¡e.
S>Ns tg¼k ‘f Qpg¡ Ap‘Z¡ ‘uku
R>¡ A“¡ Aphu tg¼k ‘f lp¡CA¡ sp¡
Ap‘Z“¡ Sy>v$u Sy>v$u tgL$hpmp iåv$p¡
h¡bkpBV¹$k D‘fp„s ‘f dpDk gC
a¡kbyL$, V$huV$f S>¡hu S>sp„ A¡ b°pDTf
kpBV$, hp¡V¹$kA¡‘, d¡k¡ÞS>f S>¡hu ‘l¡gp âL$pf“u tgL$dp„ Mpk rhÞX$p¡dp„ R>¡L$ “uQ¡ A¡ tgL$“y„ ApMy„
d¡k¡tS>N A¡‘ A“¡ C-d¡Bg L$iy„ V$¡Þi“ “’u L¡$d L¡$ A¡hu eyApfA¡g (h¡b A¡X²¡$k) Å¡C
hN¡f¡dp„ dmsu fl¡ R>¡. tgL$dp„, Ap‘Z¡ L$ep h¡b‘¡S> ‘f iL$pe.
S>Ciy„ s¡ Ap‘Z¡ ‘p¡s¡ Ðep„ “¡ Ðep„, õdpV$®ap¡““u hps L$fuA¡ sp¡
tgL$“p âL$pf
r¼gL$ L$ep® rh“p Å¡C iL$uA¡ R>uA¡. s¡“p b°pDTfdp„ L$p¡C tgL$“¡ â¡k
öp¡s Nd¡ s¡ lp¡e, tgL$ dy¿eÐh¡ Dv$plfZ sfuL¡$, "kpebfkaf'“p L$fu fpMhp’u s¡“y„ ApMy„ A¡X²¡$k
ÓZ õhê$‘¡ Ap‘Z“¡ dm¡ R>¡ : Ap¡¼V$p¡bf 2015 A„L$dp„ Ap‘Z¡ Å¡C iL$pe R>¡, ‘Z OZu A¡àkdp„
1. L$p¡C ‘Z h¡b‘¡S>“u ip¡V$®ÞX$ eyApfA¡g iy„ R>¡ s¡“u hps Aphu kNhX$ dmsu “’u.
ApM¡ApMu tgL$ L$p¡‘u- L$fu lsu. Ap g¡M ^fphsp d|m tgL$“p ÓuÅ âL$pfdp„ ’p¡X$u

42 dpQ® 2018
dyíL¡$gu R>¡. ip¡V®$L$V¹$k ÅZu gp¡ R>¡ A¡ ÅZhy„ sp¡ kl¡gy„ R>¡. $ip¡V$®ÞX$
ip¡V$®ÞX$ eyApfA¡g ‘p¡s¡ tgL$ S> eyApfA¡gdp„ Aphu S>¡ s¡ krh®k“p
Å¡ sdpf¡ hpf„hpf ip¡V$®ÞX$
lp¡hp’u, s¡“p ‘f dpDk gC S>CA¡ V|$„L$pnfp¡ lp¡e R>¡, S>¡d L¡$ N|Ng“p
eyApfA¡g“p¡ kpd“p¡ L$fhp“p¡ ’sp¡
sp¡ ‘Z b°pDTfdp„ “uQ¡ A¡ S> tgL$ qL$õkpdp„ goo.gl/kHCnbs A¡hy„
lp¡e, sp¡ L¡$V$gpL$ ip¡V$®L$V$ epv$ fpMu
v$¡Mpe, ApMy„ h¡b A¡X²¡$k “l]! S>¡d V|$„Ly$„ A¡X²¡$k b“¡ R>¡.
L¡$ ip¡V$®ÞX$ eyApfA¡g rhi¡“p g¡M“u
D‘f S>¡ ApMu tgL$ Ap‘Z¡ Å¡C
s¡“¡ N|Ng“u eyApfA¡g ip¡V$®“f
krh®k“u dv$v$’u V|$„L$u L$fhpdp„
Aph¡ sp¡ s¡ Aphu b“u Åe R>¡ :
goo.gl/kHCnbs
kp¡rieg kpBV¹$k ‘f lh¡
Aphp ip¡V$®ÞX$ eyApfA¡ëk“u S>
cfdpf lp¡e R>¡.
OZu hpf h¡b‘¡S>“p
eyApfA¡gdp„ H[Ági rkhpe“u
cpjp“p iåv$p¡ lp¡e sp¡ s¡“¡
hp¡V¹$kA¡‘ S>¡hu krh®kdp„ i¡f h¡bkrh®k“p¡ gpc gp¡
gp¡. V$pB“u eyApfA¡g, N|Ng,
L$fhpdp„ Aph¡ Ðepf¡ s¡ L$pfZkf L¡$
rbV$gu hN¡f¡ Sy>v$u Sy>v$u krh®k dpV$¡ Å¡ Sy>v$u Sy>v$u krh®k dpV$¡ Aphp
buÅ L$pfZp¡kf ApMy„ eyApfA¡g
Ap ip¡V$®L$V$ Sy>v$p Sy>v$p R>¡. ip¡V$®L$V$ epv$ fpMhp“u L$X$pL|$V$
blº gp„by„gQL$ b“u S>sy„ lp¡e R>¡,
S>¡d L¡$, V$pB“u eyApfA¡g L$p¡‘u “ L$fhu lp¡e sp¡ sd¡ http://
Ap L$pfZ¡ ‘Z eyApfA¡g V|$„L$phu
L$fu, “hu V$¡bdp„ ‘¡õV$ L$fu“¡ s¡dp„ www.getlinkinfo.com S>¡hu
Ap‘su krh®k“u dv$v$ g¡hpdp„
ApNm preview Dd¡fu v$p¡, sp¡ h¡bkrh®k“p¡ ‘Z gpc gC iL$p¡.
Aph¡ R>¡ (lh¡ dmsp kdpQpf
‘l¡gp„ s¡“y„ ApMy„ A¡X²¡$k v$ip®hsy„ sd¡ dm¡gy„ V|„$Ly„$ eyApfA¡g L$p¡‘u
dyS>b, N|Ng ¾$p¡d“p “hp hT®“dp„
‘¡S> M|g¡. L$fu“¡ Ap kpBV$ ‘f ‘¡õV$ L$fp¡
Ap kdõep fl¡i¡ “l]).
N|Ng L¡$ rbV$gu dpV$¡ ip¡V$®ÞX$ A¡V$g¡ s¡“y„ ApMy„ A¡X²¡$k s’p A¡
lh¡ âñ A¡ füp¡ L¡$ Aphu V|$„L$u
eyApfA¡gdp„ R>¡X¡$ àgk (+) kpBV$ kgpds R>¡ L¡$ “l] hN¡f¡
tgL$ Äepf¡ Å¡hpdp„ Aph¡ Ðepf¡ s¡“¡
Dd¡fhp’u Aphu kNhX$ dm¡. b^u dprlsu Å¡hp dm¡.
r¼gL$ L$fhpdp„ kgpdsu R>¡ L¡$ “l]
V|„$L$ph¡gy„ eyApfA¡g L$C ApNm S>¡“y„ Dv$plfZ Å¡ey„
A¡ “½$u L¡$hu fus¡ L$fhy„?
krh®k“u dv$v$’u V|„$L$phhpdp„ Apìey„ s¡ "kpebfkaf'“p g¡M“y„ V|$„Ly$„
s¡“p b¡-ÓZ D‘pe R>¡.

dpQ® 2018 43
kpebf k¡ãV$u
eyApfA¡g Ap kpBV$ ‘f L$p¡‘u-
‘¡õV$ L$fsp„, s¡ Ap‘Z“¡ bpSy>“p
õ¾$u“ip¡V$ S>¡hu dprlsu Ap‘¡ R>¡.
Aphu S> buÆ A¡L$ kpBV$
https://unshorten.it/ ‘Z R>¡.
Aphu kpBV$ ‘f L$p¡‘u-‘¡õV$“u
L$kfs “ L$fhu lp¡e sp¡ sd¡
‘uku“p ¾$p¡d A“¡ apefap¡¼k
b°pDTfdp„, Ap krh®k“y„ A“ip¡V$®“.
BV$! (Unshorten.It!) “pd“y„
A¡¼kV$¡Þi“ Dd¡fu iL$p¡ R>p¡.
Ap“p¡ apev$p¡ R>¡ L¡$ A¡L$ hpf
b°pDTfdp„ Ap A¡¼kV$¡Þi“ Dd¡ep®
‘R>u, Äepf¡ ‘Z L$p¡C ip¡V$®ÞX$ tgL$
v$¡Mpe A“¡ sdpf¡ s¡“¡ Q¡L$ L$fhu
lp¡e sp¡ s¡“p ‘f dpDk’u r¼gL$
L$fu, S>¡ d¡“y M|g¡ s¡dp„ A“ip¡V$®“
BV$ ‘f r¼gL$ L$fp¡. A¡L$ “hu
V$¡bdp„, A¡ tgL$“y„ ApMy„ A¡X²¡$k
A“¡ s¡ kgpds R>¡ L¡$ “l] s¡ Å¡hp
dmi¡!A¡ÞX²$p¡BX$dp„ Ap âL$pf“u
kyrh^p dpV$¡ sd¡ eyApfA¡g d¡“¡S>f
“pd“u A¡‘ A“¡ ApBAp¡A¡kdp„
eyApfA¡g A¡¼k-f¡ A¡‘“p¡ D‘ep¡N
L$fu iL$pe R>¡. Ap A¡‘ buÆ ‘Z
OZu kyrh^pAp¡ Ap‘¡ R>¡.
Ap b^y„ sd“¡ c¡Ådpfu S>¡hy„
gpNi¡ A“¡ b^u S> kpBV$ ‘f“u
tg¼k s‘pkhu S>ê$fu “’u, ‘Z
Ap bpbsp¡ kdÆ g¡hu, kgpdsu
dpV¡$ Ar“hpe® R>¡!

44 dpQ® 2018
dpQ® 2018 45
õdpV®$ NpBX$

A¡¼k¡gdp„ L$k®f“¡ fpMp¡ sdpfp L„$V²$p¡gdp„


A¡¼k¡gdp„ L$p¡C õâ¡X$iuV$dp„ kde bNX¡$ A¡ ‘Z “ Qpg¡. Ap“p »» s¡dp„ ‘l¡gp rhL$ë‘dp„ ApaV$f
L$pd L$fsu hMs¡ Ap‘Ï„ L$k®f L$p¡C D‘pe sfuL¡$ Ap‘Z¡, A¡ÞV$f L$u â¡k â¡tkN A¡ÞV$f d|h rkg¡L$i“
A¡L$ k¡gdp„ lp¡e s¡dp„ X¡$V$p A¡ÞV$f L$fsp„ Ap‘Z¡ ^pfuA¡ s¡ qv$ipdp„ qX$f¡L$i“ A¡hu V$¡¼õV$ kp’¡
L$ep® ‘R>u Ap‘Z¡ A¡ÞV$f L$u â¡k L$k®f ApNm h^¡ s¡hy„ k¡qV»$N L$fu A¡L$ X²$p¡‘X$pD“ bp¡¼k Å¡hp
L$fuA¡ Ðepf¡ L$k®f L$p¡C buÅ k¡gdp„ iL$uA¡ R>uA¡. A¡ dpV$¡... dmi¡. s¡dp„ Ap‘Ï„ L$k®f
ApNm h^¡ R>¡. »» A¡¼k¡gdp„ rbgLy$g X$pbu sfa “uQ¡ S>dZ¡, D‘f L¡$ X$pbu
kpdpÞe fus¡ lpBgpBV$¡X$ k¡g D‘f rhÞX$p¡T“p ApBL$“ ‘f sfa Mk¡ s¡hy„ k¡qV»$N L$fu
r¼gL$ L$fsp„ S>¡ rhÞX$p¡ M|g¡ s¡dp„ iL$pe R>¡.
(A¡V$g¡ L¡$ S>¡ k¡gdp„ L$k®f lp¡e)
s¡dp„ L$pd ‘|fy„ ’ep ‘R>u
A¡ÞV$f L$u â¡k L$fsp„
A¡ k¡g“u “uQ¡“p¡ k¡g
lpBgpBV$ ’sp¡ lp¡e R>¡
A“¡ L$k®f s¡dp„ ‘lp¢Qu
S>sy„ lp¡e R>¡.
Ap‘Z¡ Äepf¡ Ecu
L$p¡gddp„ A¡L$ ‘R>u
A¡L$ k¡gdp„ X¡$V$p A¡ÞV$f
L$fhp“p¡ lp¡e Ðepf¡ Ap
kNhX$ D‘ep¡Nu R>¡ ‘f„sy
Äepf¡ ApX$u fp¡dp„ A¡L$
‘R>u A¡L$ L$p¡gddp„ X¡$V$p
A¡ÞV$f L$fhp“p¡ lp¡e Ðepf¡ A¡L$ “uQ¡“u sfa A¡¼k¡g Ap¡àiÞk“p »» Ap X²$p¡‘ X$pD“ rgõV$dp„
k¡gdp„ X¡$V$p A¡ÞV$f L$ep® ‘R>u A¡ÞV$f rhL$ë‘ ‘f r¼gL$ L$fp¡. g¡ãV$“p¡ rhL$ë‘ ‘k„v$ L$fu gp¡
L$u â¡k L$fsp„ Å¡ L$k®f s¡“u “uQ¡“p »» lh¡ S>¡ rhÞX$p¡ M|g¡ s¡dp„ X$pbu A“¡ Ap¡L¡$ L$lu ApNm h^p¡.
k¡gdp„ Qpëey„ Å¡e sp¡ Ap‘Z¡ s¡“¡ ‘¡“gdp„ A¡ÞX$hpÞõX$ bV$“ ‘f lh¡ sd¡ Äepf¡ ‘Z A¡L$ k¡g
afu’u D‘f“u fp¡dp„ S>dZu sfa“p r¼gL$ L$fp¡. lpBgpBV$¡X$ lp¡e Ðepf¡ A¡ÞV$f L$u
k¡gdp„ gphhy„ ‘X¡$ R>¡. »» lh¡ S>¡ rhÞX$p¡ M|g¡ s¡dp„ D‘f“u â¡k L$fip¡ sp¡ L$k®f X$pbu bpSy>“p
A¡¼k¡gdp„ OZp¡ b^p¡ X¡$V$p sfa A¡qX$V$]N Ap¡àiÞk Å¡hp k¡gdp„ S>i¡ A“¡ s¡ k¡g lpBgpBV$
A¡ÞV$f L$fhp“p¡ lp¡e Ðepf¡ ApV$gp¡ dmi¡. ’i¡.

46 dpQ® 2018
A¡¼k¡gdp„ L$p¡gd-fp¡

www.cybersafar.com
hp„Qsp flp¡, h„Qphsp flp¡!
lpBX$-A“lpBX$ L¡$hu fus¡ L$fpe
A¡¼k¡gdp„ L$pd L$fsu hMs¡ fp¡ L¡$ lpBX$ L$p¡gd rkg¡¼V$ L$fp¡.
sd¡ Mpõky„ dp¡Vy$„ X¡$V$p V$¡bg b“pìey„ buÅ¡ fõsp¡ fp¡ L¡$ L$p¡gd rkg¡¼V$
lp¡e sp¡ ¼epf¡L$ k„¿epb„^ fp¡ A“¡ L$ep® ‘R>u fpBV$ r¼gL$ L$fu“¡ S>¡
X¡$V$p“¡ L$pfZ¡ X¡$V$p“¡ bfpbf kdS>hp¡ d¡“y M|g¡ s¡dp„ lpBX$ ‘f r¼gL$
dyíL¡$g b“u Åe R>¡. L$fhp“p¡ R>¡.
A¡ V$¡bg“u râÞV$ L$pY$su hMs¡
‘Z dp¡Vy$„ V$¡bg dyíL¡$gu kS>£ R>¡.
kv$cpÁe¡ A¡L$k¡gdp„ Ap‘Z¡
L$p¡gçk A“¡ fp¡“¡ Ap‘Zu dfÆ
dyS>b lpBX$ L¡$ A“lpBX$ L$fu
iL$uA¡ R>uA¡, A¡V$g¡ L¡$ Ap‘Zu
S>ê$qfeps dyS>b AdyL$ fp¡ L¡$ L$p¡gd
V$¡bgdp„ fl¡ Mfu ‘Z a¼s v$¡Mpsu
b„^ ’pe A“¡ S>ê$qfeps dyS>b
s¡ afu’u v$¡Mpe A¡hy„ k¡qV»$N L$fu

fkcfu, kfm kdS> A¡V$g¡...


iL$pe R>¡. ApV$gy„ L$fsp„ Ap‘Z¡ ‘k„v$
‘Z fp¡S>bfp¡S>“p Æh“dp„
D‘ep¡Nu A¡hu bpbsp¡¡“u
L$p¡gd A“¡ fp¡ lpBX$ L$fhp dpV$¡ L$f¡gu fp¡ A’hp L$p¡gd õ¾$u“
sd¡ S>¡ L$p¡gd L¡$ fp¡ lpBX$ L$fhp ‘f v$¡Mphp“u b„^ ’i¡ ‘f„sy Ap
dpNsp lp¡ s¡“¡ rkg¡¼V$ L$fp¡. ‘pk¡ lpBX$ L$f¡gu fp¡ L¡$ L$p¡gd ¼ep„ R>¡
‘pk¡“u A¡L$’u h^y fp¡ L¡$ L$p¡gd s¡ v$ip®hhp dpV$¡ s¡“u S>ÁepA¡ b¡
A¡L$ kp’¡ rkg¡¼V$ L$fhu lp¡e sp¡ ‘psmu gpB“ Å¡hp dmi¡.
riãV$ L$u v$bphu fpMp¡. A¡ rkhpe Äepf¡ ‘Z Ap‘Z¡ lpBX$ L$f¡gu
L$ÞV²$p¡g L$u“u dv$v$’u A¡L$’u h^y fp¡ fp¡ L¡$ L$p¡gd A“lpBX$ L$fhu lp¡e
a¼s L$çàeyV$f, BÞV$f“¡V$

N|„Qhu “pMsu hpsp¡ “l]

L¡$ L$p¡gd rkg¡¼V$ L$fu iL$pe. Ðepf¡ rlX$“ fp¡ L¡$ L$p¡gd v$ip®hsu
A“¡ V¡$L$“p¡gp¡Æ“u

rkg¡L$i“ ’ep ‘R>u d’pmp“u ‘psmu X$bg gpB““¡ fpBV$ r¼gL$


qfb“dp„ lp¡d V$¡bdp„ k¡ëkN°|‘dp„ L$fu“¡ A“lpBX$ r¼gL$ L$fp¡ A’hp
ap¡d£V$ ‘f r¼gL$ L$fp¡ A“¡ s¡dp„ A¡ ‘psmu X$bg gpB“ ‘f r¼gL$
lpBX$ A“¡ A“lpBX$ l¡W$m lpBX$ L$fp¡!

dpQ® 2018 47
õdpV®$ NpBX$

N|Ng ‘f“u ‘p¡sp“u dprlsu s‘pkp¡

"kpebfkaf'“p S|>“p hpQL$p¡“¡ Æd¡Bg, eyV$é|b, huqX$ep¡, d¡àk myaccount.google.com/

epv$ li¡ L¡$ A¡râg 2015“u hN¡f¡. Å¡ sd¡ BÞV$f“¡V$“p ‘phf dashboard

L$hf õV$p¡fudp„ Ap‘Z¡ N|Ng ‘f“u e|Tf lp¡ sp¡ sd¡ ap¡V$p¡T, L¡$g¡ÞX$f, S>¡d L$p¡C L$pf“p X¡$ibp¡X®$ ‘f
Ap‘Zu L$d®Ly$„X$mu s‘pkhpdp„ dv$v$ X²$pCh, A¡X$hX®$T L¡$ A¡X$k¡Þk, L$pf“p k„Qpg“ k„b„r^s b^u S>
L$f¡ A¡hp, N|Ng“p ‘p¡sp“p A¡L$ A¡gV$®k hN¡f¡“p¡ ‘Z D‘ep¡N dprlsu Å¡hp dm¡ A¡ fus¡ N|Ngdp„
h¡b‘¡S>“u hps L$fu lsu. L$fsp lip¡. Ap‘Zp A¡L$pDÞV$ k„b„r^s b^u
N|Ng rhi¡ A¡hy„ L$l¡hpe R>¡ L¡$ s¡ N|Ng“u Ap b^u S> krh®kdp„ dprlsu Ap X¡$ibp¡X®$ ‘f A¡L$ kp’¡
Ap‘Zp rhi¡ Ap‘Zp Æh“kp’u sdpfp ‘p¡sp“p A¡L$pDÞV$ k„b„r^s Å¡hp dmi¡.
L$fsp„ ‘Z h^y ÅZ¡ R>¡. Ap hps OZu b^u dprlsu A¡hu li¡ S>¡ Ap X¡$ibp¡X®$ ‘f S>C“¡ sd¡ Sy>v$u
L¡$V$gu lv$¡ kpQu R>¡ A¡ ÅZhy„ lp¡e sdpfp ‘p¡sp“p Ýep“dp„ “l] lp¡e. Sy>v$u krh®k“p k¡qV»$N ‘¡S> ‘f ‘Z
sp¡ Ap‘Z¡ N|Ng Mf¡Mf Ap‘Zp OZu krh®k A¡hu ‘Z li¡ S>C iL$ip¡. N|Ng¡ ldZp„ Ap
rhi¡ L¡$V$gy„ ÅZ¡ R>¡ A¡ s‘pkhy„ S>¡“p¡ D‘ep¡N L$fhp“y„ sd¡ iê$ L$ey¯ ‘¡S>“¡ afu qX$TpB“ L$ey¯ R>¡ s¡“¡
Å¡CA¡. li¡ A“¡ ‘R>u kde S>sp„ s¡“¡ L$pfZ¡ dp¡bpBg“p “p“p õ¾$u“ ‘f
Ap‘Zp fp¡tS>v$p Æh“dp„ c|gu ‘Z Nep lip¡. ‘Z s¡“p¡ D‘ep¡N lh¡ h^y kfm
Ap‘Z¡ N|Ng“u A“¡L$ krh®k“p¡ Ap b^y„ S> ÅZhy„ lp¡e sp¡ b“¡ R>¡. ’p¡X$p ’p¡X$p kde¡ Ap ‘¡S>
D‘ep¡N L$fuA¡ R>uA¡. S>¡d L¡$, Ap h¡b‘¡S> ‘f ‘lp¢Qp¡ https:// AQ|L$ Å¡hy„ S>ê$fu R>¡.

48 dpQ® 2018
TX$‘’u h¡bkpBV$ d¡àkdp„ L$pf ‘pqL¯$N “p¢^u gp¡!
Ap¡‘“ L$fp¡! A¡f‘p¡V$®“p rhipm ‘pqL¯$N
sd¡ cybersafar.com S>¡hu àgp¡V¹$k S>¡hu L$p¡C S>ÁepA¡
kpBV$“u dygpL$ps g¡hp dpNsp lp¡ sd¡ L$pf ‘pL®$ L$fp¡ ‘R>u L$pf
A“¡ h¡bb°pDTf“p A¡X²¡$k bpfdp„ A¡¼T¡V$gu ¼ep„ ‘pL®$ L$fu lsu
ãL$s cybersafar gMip¡ sp¡ A¡ s¡ epv$ fpMhy„ dyíL¡$g b“u S>sy„
iåv$ ^fphsu b^u kpBV$“y„ kQ® lp¡e sp¡ N|Ng d¡àk sdpfu dv$v$
qfTëV$ Å¡hp dmi¡ A“¡ sdpf¡ L$fu iL¡$ R>¡. Å¡L¡$ A¡ dpV$¡ sdpfp
s¡dp„’u cybersafar.com ip¡^u“¡ ap¡“dp„ gp¡L¡$i““y„ k¡qV»$N Ap¡“
s¡“p ‘f r¼gL$ L$fhy„ ‘X$i¡. lp¡hy„ S>ê$fu R>¡.
1. L$pf ‘pL®$ L$ep® ‘R>u
õdpV$®ap¡“dp„ N|Ng d¡àk
A¡‘“ Ap¡‘“ L$fp¡ A“¡
s¡dp„ v$¡Mpsp ågy X$p¡V$ ‘f sp¡ gMu iL$p¡ R>p¡ A“¡
r¼gL$ L$fp¡. Ap X$p¡V$ d¡‘ ‘f r“ròs kde dpV$¡ ‘pqL¯$N
Ap‘Ï„ õ’p“ v$ip®h¡ R>¡. dþey„ lp¡e sp¡ s¡ kde “p¢^u
Ap L$pd TX$‘u b“phhp 2. v$¡MpC fl¡gp rhL$ë‘p¡dp„ v$¡hp’u R>¡‰u ‘„v$f rdr“V$
dpV$¡ sd¡ A¡X²¡$k bpfdp„ a¼s "k¡h ep¡f ‘pqL¯$N' rhL$ë‘ bpL$u lp¡e Ðepf¡ sd“¡
cybersafar gMu“¡ ku^y„ A¡ÞV$f r¼gL$ L$fp¡. A¡gV$® ‘Z dmu S>i¡!
â¡k L$fhp“¡ bv$g¡ L$ÞV²$p¡g + A¡ÞV$f 3. lh¡ v$¡Mpsp õ¾$u“dp„ "dp¡f 4. A¡ D‘fp„s Al] L¡$d¡fp
L$u â¡k L$fip¡ sp¡ A¡X²¡$k bpfdp„ BÞap¡' ‘f r¼gL$ L$fp¡. ApBL$“ ‘f r¼gL$ L$fu“¡
cybersafar “u ApNm www.$ Al]’u sd¡ Ap gp¡L¡$i“ sd¡ L$pf“p gp¡L¡$i““p¡
A“¡ ‘pR>m .com Ap‘p¡Ap‘ buÅ kp’¡ i¡f L$fu iL$p¡ ap¡V$p¡N°pa ‘Z d¡‘dp„ k¡h
Dd¡fpC S>i¡ A“¡ ku^u S> A¡ R>p¡. L$p¡B “p¢^ gMhu lp¡e L$fu iL$p¡ R>p¡.
h¡bkpBV$ Ap¡‘“ ’i¡.
Ap kyrh^p“p¡ gpc dpÓ L$çàeyV$f ‘f Sy>v$p Sy>v$p âp¡N°pçk“u Sy>v$u Sy>v$u rhÞX$p¡T ‘f L$pd L$fu
X$p¡V$L$p¡d hpmu h¡bkpBV$ dpV$¡ A“¡ füp lp¡ Ðepf¡ A¡L$ kp’¡ sdpd rhÞX$p¡T rdr“dpBT L$fhp“u S>ê$f Ecu
BÞV$“¡V$ A¡¼kàgp¡ff, apefap¡¼k ’C? sp¡ rhÞX$p¡ L$u+A¡d L$u â¡k L$fp¡.
A“¡ N|Ng ¾$p¡d b°pDTfdp„ dmu A¡ S> fus¡ riãV$ kp’¡ rhÞX$p¡ L$u A“¡ A¡d â¡k L$fsp ANpD rdr“dpBT
iL¡$ R>¡. L$f¡gu rhÞX$p¡ ‘|h®hs ’B S>i¡.

dpQ® 2018 49
apB“g [¼gL$

ApS>¡ L$p¡C [¼gL$“u hps L$fhu “’u!


"kpebfkaf'“p Ap A„rsd Ap N°|‘ L$p¡Z¡ fÃey„ R>¡ A¡ ÅZhy„ Ap krh®k b„^ L$fhp“y„ a¡kbyL$ ‘f
‘¡S> ‘f’u S> dp¡V$p cpN¡ sdpfu h^y fkâv$ R>¡. a¡kbyL$ A“¡ N|Ng v$bpZ h^u füy„ R>¡.
kpebfkaf“u iê$Aps ’su li¡ L„$‘“u“p„ iê$Aps“p„ hjp£dp„, Ap A¡‘g“p õ’p‘L$ õV$uh Å¡åk“¡
L¡$d L¡$ Ap ‘¡S> ‘f l„d¡ip L$p¡C L„$‘“udp„ L$pd L$f“pfp gp¡L$p¡A¡! ‘p¡sp“p„ bpmL$p¡ ApB‘¡X$ hp‘f¡ A¡
AÅZu, A“p¡Mu hps L$l¡sp Ad¡qfL$“ i¡fbÅfdp„ A¡‘g ‘k„v$ “lp¡sy„ A“¡ lpg“p kuBAp¡
h¡b‘¡S>“p¡ ‘qfQe L$fphhpdp„ Aph¡ S>¡hu V$¡L$ L„$‘“udp„ fp¡L$pZ L$f“pfp V$ud L|$L¡$ lÆ ldZp„ S> L$üy„ R>¡ L¡$
R>¡, ‘Z ApS>¡ Ap ‘¡S> ‘f L$p¡C b¡ blº dp¡V$p fp¡L$pZL$pfp¡A¡, A¡‘g“¡ s¡d“p ‘qfhpf“p„ bpmL$p¡ kp¡rieg
[¼gL$“u hps L$fhu “’u! L$üy„ R>¡ L¡$ L„$‘“u s¡“u âp¡X$¼V¹$k“u “¡V$h¼k®“p¡ D‘ep¡N “ L$f¡ A¡hy„
L$pfZ R>¡, hp¡V¹$kA¡‘ ‘f afsu õhpõÕe ‘f Akf s‘pk¡ “¡ s¡Ap¡ BÃR>¡ R>¡ A“¡ V$¡¼“p¡gp¡Æ“p¡
’e¡gu Ap dÅL$... ""Aph“pfu bpmL$p¡dp„ ApBap¡“, ApB‘¡X¹$k“p¡ D‘ep¡N L$fhp“u hps Aph¡ Ðepf¡
‘¡Y$udp„ dçdu bpmL$p¡“¡ L$l¡i¡ L¡$ D‘ep¡N dep®qv$s L$fhp“y„ L$pd kudpAp¡ S>ê$fu R>¡.
sd“¡ dp¡V$p„ L$fhp lº„ 10-10 dpbp‘ dpV$¡ kl¡gy„ b“ph¡¡. R>¡‰¡, hëX®$ l¡ë’ Ap¡N£“pBT¡i“¡
L$gpL$ Ap¡agpB“ flu R>y„...'' ApS>¡ ’p¡X$p kde ‘l¡gp„, N|Ng¡ huqX$ep¡ N¡çk“u gs’u ’sp d¡ÞV$g
kp¥ L$p¡C hp¡V¹$kA¡‘, a¡kbyL$, eyV$é|b eyV$é|b qL$X¹$k “pd¡, Mpk bpmL$p¡ qX$kp¡X®$k®“¡ 2018“p fp¡Np¡“u
hN¡f¡dp„ ‘fp¡hpe¡gp„ Å¡hp dm¡ R>¡ dpV$¡ AgN krh®k iê$ L$fu R>¡. Ap epv$udp„ d|¼ep R>¡.
Ðepf¡ Ap‘Zu Apk‘pk“u v$yr“ep krh®kdp„ bpmL$p¡ dpV$¡ ep¡Áe “ lp¡e Ap b^y„ iy„ bsph¡ R>¡?
L$fsp„ S>fp dp¡V$p hsy®mdp„, Ap S> A¡hy„ L$ÞV$¡ÞV$ v$¡Mphp gpÁey„ lp¡hp“u V$¡L$“p¡gp¡Æ“p¡ D‘ep¡N Mp¡V$p¡ “’u,
k„v$c£ iy„ b“u füy„ R>¡ ÅZhp- aqfepv$p¡ EW$u flu R>¡. s¡“p¡ rhfp¡^ lp¡C ‘Z “ iL¡$, ‘Z
kdS>hp S>¡hy„ R>¡. a¡kbyL¡$ ‘Z Mpk bpmL$p¡ dpV$¡ Arsf¡L$ AÐe„s Å¡Mdu R>¡. Ap‘Z¡
Ad¡qfL$pdp„ L¡$V$gpL$ gp¡L$p¡A¡ AgN d¡k¡ÞS>f krh®k gp¡ÞQ L$fu ‘p¡s¡ dp¡bpBgdp„ ‘fp¡hpe¡gp fluiy„
c¡Np ’C“¡ k¡ÞV$f ap¡f üyd“ R>¡. Ap krh®k ‘Z, bpmL$p¡ ‘p¡sp“p A“¡ s¡dp„ S>¡ Å¡iy„-L$fiy„ A¡ S> b^y„
V$¡L$“p¡gp¡Æ “pd“y„ A¡L$ N°|‘ fÃey„ “ÆL$“p rdÓp¡ A“¡ a¡rdgu kp’¡ Ap‘Zp„ bpmL$p¡ ‘Z L$fi¡. A¡d“¡
R>¡, S>¡ Ad¡qfL$p“u 55,000 huqX$ep¡ L$p¡tgN A“¡ d¡k¡tS>N L$fu L$C qv$ipdp„ gC S>hp„ R>¡ A¡ Ap‘Z¡
S>¡V$gu ‘[ågL$ õL|$gdp„ A¡L$ Ty„b¡i iL¡$ A¡ dpV$¡ qX$TpB“ L$fhpdp„ Aphu rhQpfhp“y„ R>¡!
iê$ L$fhp“y„ R>¡. Ap Ty„b¡i“p¡ lp¡hp“y„ L$l¡hpdp„ Aph¡ R>¡, ‘Z d|m "kpebfkaf'dp„ Adpfu
l¡sy, rhÛp’}Ap¡“¡ V$¡¼“p¡gp¡Æ“p l¡sy bpmL$p¡ lÆ Mf¡Mf kdS>Zp„ d’pdZ Ap S> R>¡ - ApS>“u õdpV®$
b„^pZ’u Q¡shhp“p¡ R>¡. Ty„b¡i“y„ ’pe s¡ ‘l¡gp„ s¡d“¡ a¡kbyL$ dpV$¡ V¡$¼“p¡gp¡Æ“p kdS>cep® D‘ep¡N“¡
iuj®L$ R>¡ - ^ V²y$’ A¡bpDV$ V$¡L$. s¥epf L$fu v$¡hp“p¡ ‘Z lp¡C iL¡$ R>¡. kss âp¡Ðkpl“ Ap‘hy„!
"kpebfkaf' rhi¡ Ap`_p ârscph L¡$ k|Q_ editor@cybersafar.com `f S>ê$f Ap`ip¡.
50 dpQ® 2018
"kpebfkaf'“p ANpD âL$pris L¡$V$gpL$ A„L$p¡ lpgdp„ D‘gå^ R>¡.
‘pR>gp A„L$p¡ Ap‘ A„L$v$uW$ ‘p„Q ê$r‘ep“p qX$õL$pDÞV$ kp’¡ Mfuv$u iL$p¡ R>p¡.
D‘f“p„ L$hf‘¡S> dpÓ k|QL$ R>¡. D‘gå^ sdpd A„L$p¡“u epv$u A“¡ Ap¡“gpB“ ‘¡d¡ÞV$ dpV¡$ : www.cybersafar.com
RNI No. GUJGUJ/2012/45921. Registered under Postal Registration No. GAMC-1850/2016-2018 valid up to 31st December-2018 by
the SSPO’s Ahmedabad City Division. Published on 1st of every month. Posted on 3rd of every month. Posted at Ahmedabad PSO.
“hy„ ÅZp¡. OÏ„ dpZp¡!

www.cybersafar.com

También podría gustarte