Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Session 8a Madhav Karogal Ishima
Session 8a Madhav Karogal Ishima
Ap A„L$dp„...
04 õhpNs
L¡$d iuMhy„ A¡ iuMhy„ S>ê$fu R>¡! 04
05 ârscph
06 A¡fpDÞX$ ^ h¡b
A¡d¡Tp¡“dp„ ‘Z ey‘uApB’u ‘¡d¡ÞV$“u kNhX$ 06
f¡gh¡“p qfTh£i“ QpV®$ lh¡ qX$rS>V$g b“i¡ 06
Ap drl“¡ rS>Ap¡apBbf
gp¡ÞQ ’hp“u i¼esp 07 24 dp¡bpBg hëX®$
lh¡ kpebfk¡ãV$u dpV¡$ ‘Z hudp¡!07 ap¡“dp„ rb“S>ê$fu apBëk“p¡ cfphp¡ ’pe R>¡?
D‘ep¡Nu ’i¡ "apBëk Np¡' 24
31 A¡aA¡¼ey
L$p¡C ap¡ëX$fdp„“u k„¿epb„^
apBg A¡L$ kp’¡ râÞV$ L¡$hu fus¡ L$fu iL$pe? 31
Þe|T‘¡‘k®“p D‘ep¡Nu g¡M, Ål¡fps,
rhrTqV»$Ák L$pX®$ hN¡f¡ qX$rS>V$g õhê$‘dp„
L¡$hu fus¡ kpQhu iL$pe? 32
08 apõV$$ ap¡fhX®$ A¡¼k¡gdp„ A¡L$ k¡g“¡ ‘pkhX®$ âp¡V$¡¼V$¡X$
hpB-apB c|gu Åh, L¡$hu fus¡ L$fu iL$pe? 36
lh¡ Aph¡ R>¡ âL$pi“u ‘p„M¡ X¡$V$p! 08 38 V¡$¼“p¡V$d®
12 “p¡g¡S> ‘phf X$p¡¼eyd¡ÞV$ ap¡d£qV„$N k„b„r^s iåv$p¡ 38
lp¡dhL®$ kfm b“phu, V|„$L$p kdedp„ 40 qX$rS>V$g B[ÞX$ep
h^y iuMhsu õdpV®$ V$uQf S>¡hu A¡‘! 12 hpB-apB“p¡ h^sp¡ ìep‘ 40
42 kpebf k¡ãV$u
V|$„L$u tgL$ L¡$hu fus¡ QL$pkip¡? 42
46 õdpV®$ NpBX$
A¡¼k¡gdp„ L$k®f“¡ fpMp¡ sdpfp L„$V²$p¡gdp„ 46
A¡¼k¡gdp„ L$p¡gd-fp¡
lpBX$-A“lpBX$ L¡$hu fus¡ L$fpe 47
N|Ng ‘f“u ‘p¡sp“u dprlsu s‘pkp¡ 48
TX$‘’u h¡bkpBV$ Ap¡‘“ L$fp¡! 49
18 e|Taºg h¡bkrh®k d¡àkdp„ L$pf ‘pqL¯$N “p¢^u gp¡! 49
A“¡L$ ‘pkhX®$ epv$ fpMhp“p¡ 50 apB“g [¼gL$
A¡L$ õdpV$® D‘pe ‘pkhX®$ d¡“¡S>f krh®k 18 ApS>¡ L$p¡C [¼gL$“u hps L$fhu “’u! 50
Ap`_p ârscph L¡$ k|Q_ editor@cybersafar.com `f S>ê$f Ap`ip¡.
õhpNs
kpebfkaf A¡ÄeyduqX$ep : bu-401, L¥$hëe^pd-1, V$pBçk â¡k fp¡X$, íepdg Qpf fõsp ‘pk¡, k¡V¡$gpBV$, Adv$phpv$-15
Email: support@cybersafar.com, ap¡“ : 079-4006 1513, dp¡. : 092272 51513
4 dpQ® 2018
ârscph
ÅÞeyApfu-18“p¡ A„L$ hp„Ãep dpÓ rhÛp’}Ap¡ dpV$¡ “l] ‘Z "kpebfkaf' dy¿e
‘R>u d¢ eyX¡$rkV$udp„ õL$p¡gfiu‘ rbT“¡kd¡“ dpV$¡ ‘Z S>bfv$õs ÓZ bpbsp¡ `f L¡$[ÞÖs R>¡ :
dpV$¡ A¡àgpe L$f¡gy„ lsy„. ApS>¡ d“¡ â¡fZpv$peu R>¡. kpebfkaf¡ ‘Z
rkg¡¼V$ ’ep“p¡ B-d¡g eyX¡$rkV$u Aphp fÐ_“¡ ip¡^u“¡ kdpS>“¡ âp¡X$[¼V$rhV$u
sfa’u dmu Nep¡ R>¡. Ap dpfp¡ v$i®“ L$fpìep A¡ bv$g Apcpf.
¼eyqfep¡rkV$u
‘l¡gp¡ A¡hp¡ L$p¡k® li¡ L¡$ S>¡“y„ - A[ð“ bpdfp¡guep,
d“¡ âdpZ‘Ó dmi¡! bpL$u d¢ dl¡kpZp q¾$A¡qV$rhV$u
AÐepf ky^u âdpZ‘Ó hNf“p DÑd op“, Mpk NyS>fpsu
Ap d¡N¡rT_dp„ õdpV®$ap¡_, BÞV$f_¡V$
S> L$p¡k® L$ep® R>¡. lº„ bu.A¡k. cpjpdp„ ‘|fy„ ‘pX$hp bv$g Ap‘“p¡
A_¡ L$çàeyV$f_p D`ep¡N rhi¡ kfm, lmhu
ku. A¡N°uL$ëQf“p¡ rhÛp’} R>y„ M|b M|b Apcpf.
cpjpdp„ dpN®v$i®_ Ap`hpdp„ Aph¡ R>¡, `f„sy
‘Z h¡b qX$TpC“ A“¡ ‘pe’p¡“ - iycd “„v$pkZp, kyfs "kpebfkaf'_y„ Ýe¡e gp¡L$p¡_¡ Ap kp^_p¡_u
âp¡N°ptdN dpfp fk“p rhjep¡ R>¡. Mf¡Mf hpõsrhL$ Æh““¡ dprlsu Ap`hp S>¡V$gy„ kurds _\u.
Ap‘“p¡ M|b M|b Apcpf! Akf L$f¡ R>¡ s¡hp V$¡¼“p¡gp¡Æ gp¡L$p¡ âñp¡_p S>hpb ip¡^u iL¡$ A¡V$gy„
- T„L©$s Np¡ep“u, kyfs A‘X¡$V$k bv$g lº„ "kpebfkaf' _l], s¡d_¡ h^y khpgp¡ \pe A_¡ s¡Ap¡ d¡m¡
"ApS>“p Ap^yr“L$ eyN“p ‘qfhpf“p¡ Apcpf dp“y„ R>y„. DÑfp¡ ip¡^u iL¡$ sp¡ Ap kaf kp\®L$ \i¡.
A¡L$gìe' rS>rds S>eõhpg“¡ "kpebfkaf' d“¡ rhrh^ n¡Óp¡ "kpebfkaf'_y„ dy¿e gÿe BÞV$f_¡V$
A_¡ V¡$¼_p¡gp¡Æ_u DS>mu bpSy>_¡ dpÝed
kp¡ kp¡ kgpd! rS>rds“u A“¡ V$¡¼“p¡gp¡Æ’u dprlsNpf
b_phu_¡ rS>opky A_¡ op_`|S>L$ âÅ sfuL¡$
ÄhpmpdyMu S>¡hu ^N^Nsu fpM¡ R>¡.
NyS>fpsu `qfhpfp¡_u rnrsÅ¡ rhõspfhp_„y
^Ni“¡ Apv$f‘|h®L$ kÞdp“. - r“fh L$p¥riL$cpC R>¡. Ap kaf hpQL$p¡_p â¡d A_¡ âp¡Ðkpl_\u
Ap âL$pf“u âQ„X$ ^Ni A¡ r“dphs, fpS>L$p¡V$ S> rhõsfsu flu R>¡.
dpQ® 2018 5
A¡fpDÞX$ ^ h¡b
6 dpQ® 2018
Ap drl“¡ rS>Ap¡apBbf gp¡ÞQ ’hp“u i¼esp
iê$Apsdp„ sØ“ das A“¡ AÐe„s Ap¡R>p v$f¡ ky^udp„ Ap krh®k kÑphpf fus¡ gp¡ÞQ ’B Åe s¡hu
dp¡bpBg X¡$V$p àgpÞk Ap‘u“¡ cpfs“¡ dp¡bpBg X¡$V$p“p¡ i¼esp R>¡.
kp¥’u h^y h‘fpi L$fsp¡ v$¡i b“phu v$¡“pf qfgpeÞk ‘l¡gp„ sb½$pdp„ rS>Ap¡ apBbf krh®k Adv$phpv$,
rS>Ap¡ L„$‘“u lh¡ b°p¡X$b¡ÞX$ n¡Ó¡ ‘Z dp¡V$u lgQg kyfs, hX$p¡v$fp, qv$ëlu A¡“kuApf, l¥Öpbpv$, S>e‘yf,
dQphhp“u s¥epfudp„ R>¡. L$p¡gL$Ñp, dy„bC A“¡ rhipMp‘Ë$“ddp„ gp¡ÞQ
sd¡ L$v$pQ ÅZsp lip¡ s¡d R>¡‰p R>A¡L$ ’i¡.
drl“p’u v$¡i“p„ v$k il¡fp¡dp„ rS>Ap¡ AÐepf¡ dmsp Al¡hpg A“ykpf,
apBbf krh®k“p¡ âpep¡rNL$ ^p¡fZ¡ Ap krh®k l¡W$m ‘l¡gp 3 drl“p dpV¡$
Adg Qpgu füp¡ R>¡. rS>Ap¡ apBbf A¡ vf drl“¡ 100 Æbu“p¡ lpC[õ‘X$
AÐe„s Ap¡R>p v$f¡ 1 Æbu‘uA¡k S>¡hu X¡$V$p das Ap‘hpdp„ Aphi¡.
KQu õ‘uX$“u b°p¡X$b¡ÞX$ X¡$V$p L$“¡[¼V$rhV$u Ap krh®k kdN° v$¡idp„ gp¡ÞQ
Ap‘su krh®k R>¡. Ap lpB-õ‘uX$ X¡$V$p’u ’pe s¡ ‘R>u s¡“p¡ QpS>® g¡hp“y„ iê$ ’i¡.
Ap‘Z¡ V$uhu Å¡hp“u ‘Ùrs ‘Z bv$gpi¡. Ap D‘fp„s Aph“pfp kdedp„ qfgpeÞk
Ap krh®k Adv$phpv$, kyfs, hX$p¡v$fp, dy„bC, rS>Ap¡ ‘p¡sp“p “¡V$hL®$“p¡ D‘ep¡N L$fu“¡ rhrh^
qv$ëlu A¡“kuApf A“¡ l¥Öpbpv$“p AdyL$ cpNp¡dp„ âL$pf“u krh®k Ap‘hp“y„ iê$ L$fi¡ S>¡“¡ L$pfZ¡ Ap‘Z¡
âpep¡rNL$ ^p¡fZ¡ Qpgu flu R>¡ A“¡ gp¡L$p¡ lpgdp„ g¡ÞX$gpB“, b°p¡X$b¡ÞX$, L¡$bgV$uhu L$“¡L$i“ hN¡f¡ dpV¡$
dasdp„ ky‘fapõV$ “¡V$ L$“¡[¼V$rhV$u“u dÅ dpZu füp AgN AgN L„$‘“u“p L$“¡L$i“ g¡hp“u S>ê$f fl¡i¡
R>¡. lh¡ Ap drl“p A¡V$g¡ L¡$ dpQ® 2018“p A„s “l].
BÞV$f“¡V$ A¡ÞX$ dp¡bpBg A¡kp¡rkA¡i“ Ap¡a B[ÞX$ep“p kh£nZ A“ykpf S|>“ 2018 ky^udp„
cpfsdp„ BÞV$f“¡V$ e|Tk®“u k„¿ep 50 L$fp¡X$“p Ap„L$“¡ ‘pf L$fu S>i¡.
8 dpQ® 2018
Ap‘Z¡ ÅZuA¡ R>uA¡ s¡d Mpk âL$pf“u Qu‘ kp’¡ Å¡X$hpdp„ A“¡ EÅ®“p h‘fpi“u fus¡
hpB-apB A¡V$g¡ A¡hu V$¡L$“p¡gp¡Æ Aph¡ sp¡ A¡ gpB-apB bëb b“¡ v$yr“ep“¡ dp¡Vy$„ “yL$kp“ L$fu flu
S>¡dp„ L$p¡C hpef rh“p, Ap‘Ï„ R>¡ S>¡“u dv$v$’u BÞV$f“¡V$“p¡ X¡$V$p R>¡. AÐepf¡ v$yr“epdp„ gp¡L$p¡“u
g¡‘V$p¡‘ L¡$ dp¡bpBg X¡$V$p L$“¡[¼V$rhV$u V²$pÞkaf L$fu iL$pe R>¡! hksu L$fsp„ dp¡bpBg“u k„¿ep
d¡mhu iL¡$ R>¡. hpõshdp„ hpB- 2011dp„ A¡L$ "V$¡X$ V$p¡L'$ h^u NC R>¡ A“¡ 2020 ky^udp„
apB iåv$ "hpefg¡k apeX¡$rgV$u' v$frdep“ õL$p¡V$g¡ÞX$“u eyr“hrk®V$u ApMu v$yr“epdp„ 50 AbS>’u
dpV$¡ hp‘fhpdp„ Aph¡ R>¡ ‘f„sy A¡“p¡ Ap¡a A¡qX$“bN®“p A¡L$ âp¡a¡kf h^y kp^“p¡ BÞV$f“¡V$ kp’¡ L$“¡¼V$
D‘ep¡N dp¡bpBgdp„ hpef rh“p l¡fpëX$ l¡k¡ "gpB-apB' iåv$“p¡ ’C Nep„ li¡ s¡hu i¼esp Å¡hpC
BÞV$f“¡V$ L$“¡¼i“ D‘fp„s OZp¡ D‘ep¡N L$ep£ lsp¡ A“¡ Ðepf¡ flu R>¡ Ðepf¡ X¡$V$p L$“¡[¼V$rhV$u dpV$¡
ìep‘L$ A’® ^fph¡ R>¡. s¡dZ¡ A¡hu L$ë‘“p L$fu lsu L¡$, lpg“u ìehõ’p“p L$p¡C knd
Äepf¡ "gpB-apB' A¡ ‘f„‘fpNs hpefg¡k fpDV$k®“u rhL$ë‘“u spsu S>ê$f R>¡.
Ap¡[àV$L$g “¡V$hqL¯$N V$¡L$“p¡gp¡Æ S>ÁepA¡ gpBV$ bëbT“p¡ D‘ep¡N âp¡a¡kf l¡k“p L$l¡hp dyS>b,
R>¡, S>¡ X¡$V$p V²$pÞkduV$ L$fhp dpV$¡ L$fu iL$pe. A¡ ‘R>u“p S> hj£ v$yr“epdp„ hpefg¡k X¡$V$p L$“¡[¼V$rhV$u
gpBV$-A¡rdqV»$N X$pep¡X®$T A¡V$g¡ A¡ âp¡a¡kf¡ "àep¡f gpB-apB' dpV$¡ 14 gpM dp¡bpBg V$phk®“y„
L¡$ A¡gBX$u“p¡ D‘ep¡N L$f¡ R>¡. “pd“u A¡L$ L„$‘“u fQu, S>¡ AÐepf¡ “¡V$hL®$ s¥epf ’ey„ R>¡, buÆ sfa
‘p„Q AbS>’u h^y dp¡bpBg
qX$hpBkuk Ap V$phk®“u dv$v$’u
X¡$V$p L$“¡[¼V$rhV$u d¡mh¡ R>¡ (hj®
2011“p Ap„L$X$p).
hpB-apBdp„ iy„ Mpdu R>¡?
âp¡a¡k“u ×rô$A¡ Ap ìehõ’p“u
Qpf Mpdu R>¡. kp¥’u ‘l¡gu Mpdu
A‘|fsu ndsp“u R>¡. AÐepf“u
hpefg¡k X¡$V$p L$“¡[¼V$rhV$u f¡qX$ep¡
kfL$pf“u "DÅgp' S>¡hu õL$ud, BÞV$f“¡V$ L$“¡[¼V$rhV$u“u v$yr“epdp„ rk‚ëk“p¡ D‘ep¡N L$f¡ R>¡, S>¡ blº
huS>mu“u bQs A“¡ A¡’u ‘Z lgQg dQphu flu R>¡. dep®qv$s lp¡hp’u AÐe„s dp¢Ou
rhi¡j, huS> MQ®dp„ bQs dpV$¡ Ap âp¡a¡kf“p ds¡ AÐepf¡ V$¡L$“p¡gp¡Æ R>¡ (A¡V$g¡ sp¡ cpfs
Ap‘Z¡ kp¥ Ofdp„ A¡gBX$u bëb“p¡ v$yr“epdp„ S>¡ fus¡ Sy>v$p„ Sy>v$p„ kp^“p¡“¡ S>¡hp v$¡idp„ Vy$-ÓuÆ-L¡$ ap¡f-Æ
D‘ep¡N L$fhp sfa hmu Nep R>uA¡. BÞV$f“¡V$“u X¡$V$p L$“¡[¼V$rhV$u dmu õ‘¡L$V²$d“u lfpÆ“p Ap„L$X$p
Aphp kpv$p A¡gBX$u bëb“¡ A¡L$ flu R>¡ s¡ rbgLy$g L$pe®nd “’u lÅfp¡ L$fp¡X$dp„ ‘lp¢Q¡ R>¡!). buÆ
dpQ® 2018 9
qX$rS>V$
apõV$ $ ap¡gfhX®
B[ÞX$
$ ep
dyíL¡$gu L$pe®ndsp“u R>¡. Ap iL$psp âL$pi D‘fp„s f¡qX$ep¡ h¡ìT, âL$pi L¡$hu fus¡ X¡$V$p hl“ L$f¡$?
gpMp¡ b¡T õV$¡iÞk (V$phk®) blº BÞäpf¡X$, AëV²$phpep¡g¡V$, A¡¼k-f¡,
A¡’u h^y dp¡V$p¡ khpg A¡ R>¡
dp¡V$p âdpZdp„ EÅ®“p¡ h‘fpi Npdp f¡ hN¡f¡“p¡ kdph¡i ’pe R>¡.
L¡$ A¡gBX$u bëbdp„’u “uL$msp¡
L$f¡ R>¡. Mpk “p¢^hp“u hps A¡ Ap b^pdp„’u “fu Ap„M¡ v$¡Mpsp
âL$pi BÞV$f“¡V$ X¡$V$p“y„ hl“
R>¡ L¡$ Apdp„’u blº Ap¡R>u EÅ® âL$pi rkhpe AÞe sdpd L$p„ sp¡
L¡$hu fus¡ L$fu iL¡$? A¡“p¡ S>hpb
rk‚ëk“u Ap‘-g¡ dpV$¡ S>ê$fu R>¡,
A¡gBX$u bëb“u Mpk ndspdp„
dp¡V$p cpN“u EÅ® b¡TõV$¡i““¡
R>¡ - A¡gBX$u bëb“u [õhQ
W$„X$p„ fpMhpdp„ S> MQp®C Åe R>¡.
Ap¡“ L$fsp„ Ap„M“p ‘gL$pfpdp„ s¡
ÓuÆ kdõep D‘g[å^“u R>¡.
âL$pris ’C iL¡$ R>¡ A“¡ A¡V$gu
ãgpBV$, lp¡[õ‘V$ëk hN¡f¡ S>ÁepA¡
S> TX$‘¡ b„^ ’C iL¡$ R>¡.
f¡qX$ep¡ rk‚ëk“p¡ D‘ep¡N kgpds
Ap‘Z¡ ÅZuA¡ R>uA¡ s¡d
2011dp„ A¡L$ "V$¡X$ V$p¡L$' v$frdep“ âp¡a¡kf l¡fpëX$ l¡k¡ kdN° qX$rS>V$g X¡$V$p ApMf¡ 0
A“¡ 1 õhê$‘¡ lp¡e R>¡. A¡gBX$u
‘f„‘fpNs hpefg¡k fpDV$k®“u S>ÁepA¡ gpBV$ bëb“p¡
bëb“p¡ âL$pi b„^ ’pe s¡ 0 A“¡
D‘ep¡N L$fu“¡ L$çàeyV$f ‘f huqX$ep¡ Qgphu bspìep¡ lsp¡.
Qpgy ’pe s¡ 1 X¡$V$p“y„ hl“ L$f¡
sp¡ A¡gBX$u bëb“¡ AÐe„s s¡S>
“’u s¡d, A„sqfepm N°pçe A‘|fsp R>¡ A’hp õhpõÕe dpV$¡
NrsA¡ Qpgy b„^ L$fus¡“p âL$pi
rhõspfp¡dp„ dp¡bpBg L$“¡[¼V$rhV$u kgpds “’u. Äepf¡ “fu Ap„M¡
Üpfp X¡$V$p“y„ hl“ ’C iL¡$!
‘lp¢QpX$hu MQp®m R>¡. v$¡Mpsp¡ âL$pi Ap‘Zu Qp¡sfa
Ap‘Zp V$uhu“p fudp¡V$ L„$V²$p¡gdp„
X¡$V$p“u kgpdsu A¡ Qp¡’p¡ dp¡V$p¡ AÐe„s blp¡mp âdpZdp„ D‘gå^
bfpbf Ap S> rkÙp„s’u L$pd ’pe
‘X$L$pf R>¡. lpg“u ìehõ’pdp„ R>¡ A“¡ kv$uAp¡’u A¡ Ap‘Zp
R>¡. fudp¡V$dp„“p BÞäpf¡X$ rk‚ëk 0
f¡qX$ep¡ rk‚ëk qv$hpgp¡“u Apf‘pf Æh““p¡ Ap^pf A“¡ Arcß
A“¡ 1“p L$p¡[çb“¡i“dp„ V$uhu“p
‘lp¢Qu iL$sp„ lp¡hp’u Ap‘Zp rlõkp¡ R>¡!
furkhf ky^u X¡$V$p dp¡L$g¡ R>¡,
X¡$V$p“¡ L$p¡C ‘Z l¡L$ L$fu iL¡$ R>¡. âp¡a¡kf l¡k¡ f¡qX$ep¡ h¡ìT
‘f„sy s¡“u Nrs v$f k¡L$ÞX¡$ 10’u
Ap Qpf¡e kdõep“p¡ S>hpb R>¡ A“¡ “fu Ap„M¡ v$¡Mpsp âL$pi“u
20 lÅf buV$ S>¡V$gu Ap¡R>u R>¡
gpB-apB V$¡L$“p¡gp¡Æ. qäL$hÞku kfMphu sp¡ s¡d“¡
Ap TX$‘¡ eyV$é|b“p¡ huqX$ep¡ L$p¡C
âp¡a¡kf l¡k“p ds¡, v$yr“epdp„ dpgyd ‘X$éy„ L¡$ f¡qX$ep¡ h¡ìT“u
baqf„N rh“p Å¡hp¡ lp¡e sp¡ s¡
14 AbS> A¡gBX$u gpBV$ bëbk kfMpdZudp„ D‘gå^ âL$pi“u
i¼e “ b“¡. âp¡a¡kf l¡k“u V$ud¡
R>¡. gpBV$ A¡V$g¡ L¡$ âL$pi A¡ qäL$hÞku v$k lÅf NZu h^y R>¡,
S>¡ V$¡L$“p¡gp¡Æ X¡$hg‘ L$fu R>¡ s¡dp„
ApMp Bg¡¼V²$p¡d¡‚¡qV$L$ õ‘¡L$V²$d“p¡ S>¡“p¡ Ap‘Z¡ kl¡gpC’u D‘ep¡N
fudp¡V$ L$„V²$p¡g“u S>ÁepA¡ A¡gBX$u
A¡L$ cpN R>¡, S>¡dp„ “fu Ap„M¡ Å¡C L$fu iL$uA¡ R>uA¡.
10 dpQ® 2018
bëb“p¡ D‘ep¡N ’pe R>¡ A“¡ A¡V$g¡ L¡$ hpõsrhL$ D‘ep¡N“u B[ÞX$e“ B[ÞõV$V$é|V$ Ap¡a kpeÞk
s¡ fudp¡V$“u S>¡d tkNg õV²$ud“¡ i¼espAp¡ v$ip®hu R>¡. b¢Npgyfy“p klep¡Ndp„ rhõspfhpdp„
bv$g¡ A¡L$ kp’¡ lÅfp¡, ‘¡f¡gg cpfsdp„ ‘Z L¡$ÞÖ kfL$pf Ap Aphu füp¡ R>¡.
X¡$V$p õV²$ud fudp¡V$ L$fsp„ A“¡L$NZu V$¡L$“p¡gp¡Æ“p D‘ep¡N“u i¼espAp¡ buÆ sfa cpfs“u buÆ A¡L$
h^y TX$‘¡ dp¡L$gu iL¡$ R>¡. s‘pku flu R>¡. cpfs kfL$pf“p gpBqV»$N L„$‘“u rhâp¡A¡ âp¡a¡kf
hj® 2011dp„ âp¡a¡kf l¡k¡ Bg¡L$V²$p¡r“¼k A“¡ ApBV$u d„Ópge l¡k“u L„$‘“u kp’¡ gpB-apB“p
Ap V$¡L$“p¡gp¡Æ’u dpÓ A¡gBX$u l¡W$m“u A¡L$ õhpeÑ rhop“ k„õ’p L$dri®eg D‘ep¡N dpV$¡ Å¡X$pZ
bëb“u dv$v$’u L$çàeyV$f ‘f "A¡ÄeyL¡$i“ A¡ÞX$ qfkQ® “¡V$hL®$' L$ey¯ R>¡. âp¡a¡kf l¡k 2016dp„
huqX$ep¡ f“ L$fu bspìep¡ lsp¡. s’p B[ÞX$e“ B[ÞõV$V$é|V$ Ap¡a cpfs“u dygpL$ps¡ ‘Z Apìep
V$¡L$“p¡gp¡Æ dÖpk Üpfp gpBqV»$N lsp.
AÐepf¡ L¡$V$gu âNrs ’C R>¡?
L„$‘“u qargàk“p klep¡Ndp„ Ap Ap b^y„ Å¡sp„ gpN¡ R>¡ L¡$ gpB-
Ap b^u hj® 2011“u hpsp¡ âep¡N lp’ ^fpep lsp. apB“p D‘ep¡N dpV$¡ Ap‘Z¡ lh¡
lsu. ApMu hps“¡ apõV$ ap¡fhX®$ s¡dp„ A¡gBX$u bëb“u dv$v$’u hjp£ ky^u fpl Å¡hu ‘X$i¡ “l]
L$fu“¡ hj® 2018dp„ Aphu S>CA¡ A¡L$ qL$gp¡duV$f“u rÓÄepdp„ v$f A“¡ BÞV$f“¡V$ X¡$V$p L$“¡[¼V$rhV$u“y„
sp¡ Ap hj®“p L$ÞÈeydf Bg¡¼V²$p¡r“L$ k¡L$ÞX¡$ 10 Æbu“u lpBõ‘uX¡$ crhóe Qp¡½$k‘Z¡ Ap¡R>y„ MQp®m,
ip¡dp„ Sy>v$u Sy>v$u L„$‘“uAp¡A¡ gpB- X¡$V$p V²$pÞkduV$ L$fhpdp„ kamsp ‘ep®hfZ dpV$¡ kp“yL|$m A“¡
apB“p a¼s âep¡N “l], L$dri®eg dmu lsu. Ap âep¡N lh¡ TX$‘“u fus¡ S>bfv$õs li¡!
dpQ® 2018 11
“p¡g¡S> ‘phf
lp¡dhL®$ L$fsu hMs¡ N|Ng“¡ ‘|R>hp S>sp„ sd¡ h^y N|„QhpC Åh R>p¡? Ap A¡‘ rhÛp’}“u
kp’p¡kp’ dçdu-‘à‘p“¡ ‘Z S>¡ s¡ rhje h^y kpfu fus¡ kdS>hpdp„ dv$v$ L$fi¡.
12 dpQ® 2018
1. S>¡ lp¡dhL®$ L$fhp“y„ R>¡, lh¡ Ap“u Akf iu ’pe R>¡ A¡ bpbs Ap‘Zp A„Ly$i blpf“u
A¡ AphX¡$ R>¡? Å¡ lp, sp¡ Sy>Ap¡ : R>¡. a¼s, Äepf¡ rhÛp’}A¡ Ås¡
ApNm h^p¡ A“¡ aV$paV$ lp¡dhL®$ ‘|fy„ ’e¡gy„ lp¡hp’u iuMhp“p¡ dyØp¡ Aph¡ Ðepf¡ OZu
lp¡dhL®$ ‘|fy„ L$fp¡. Å¡ “p, V$uQf“¡ ¿epg ‘Z “’u Aphsp¡ i¼espAp¡ R>¡.
sp¡ buÅ¡ khpg Ecp¡ L¡$ rhÛp’}“¡ S>¡ s¡ dyØp¡ bfpbf rhÛp’} L$p„ sp¡ V$éyi““p kf“¡
’pe. kdÅep¡ “’u. A¡V$g¡ s¡d“¡ A¡ ‘|R>u iL¡$, buÅ lp¡riepf rhÛp’}
2. lp¡dhL®$ L¡$d ‘|fy„ L$fhy„ A¡ rhÛp’} ‘f h^y Ýep“ Ap‘hp“u L¡$ dçdu-‘à‘p“u dv$v$ gC iL¡$.
L$p¡CL$ fus¡, Ås¡ iuMu S>ê$f gpNsu “’u. A¡ L$p¡C sfa’u dv$v$ “ dm¡ Ðepf¡
iL$pi¡? afu, Å¡ lp, ‘qfZpd¡, ‘funpdp„ A¡ S> khpg A’hp sp¡ ‘l¡g¡’u, rhÛp’}
sp¡ lp¡dhL®$dp„ ‘|R>¡gp S>fpL$ V¹$huõV$ L$fu“¡ ‘|R>hpdp„ Aph¡ BÞV$f“¡V$ sfa hm¡ R>¡ A“¡ ‘|R>¡
khpgp¡“p S>hpb ip¡^u sp¡ rhÛp’} Np¡’p„ Mpe R>¡. R>¡ N|NgNyfy“¡!
L$pY$p¡ A“¡ L$pd ‘|fy„ L$fp¡. Å¡ “kubÅ¡N¡ khpg V¹$huõV$ N|Ng OÏ„ b^y„ ÅZ¡ R>¡ A¡
Å¡ Ås¡ iuMsp„ “ AphX¡$,
sp¡ lh¡ dlÒh“p¡ khpg S>¡ rhÛp’} Aæepkdp„ s¡S>õhu “ lp¡e A¡ dp¡V$p cpN¡, lp¡dhL®$
Aph¡ R>¡. L$fsu hMs¡ S>¡ iuMhp“y„ R>¡ A¡ bfpbf iu¿ep-kdÄep
3. lp¡dhL®$dp„ S>¡ ‘|R¹>ey„ R>¡, A¡ rh“p, ¼ep„L$’u S>hpb ip¡^u“¡ L$p¡‘u L$fu g¡ R>¡. S>¡“u gp„bp
“ iuMuA¡ sp¡ ‘funpdp„
Npm¡ blº Mfpb Akf ’pe R>¡.
dpL®$dp„ a¡f ‘X$i¡? Å¡
“p, sp¡ iuMhp“u hps S>
S>hp v$p¡. A¡ “l] iuMuA¡ L$ep® rh“p ‘|R>hpdp„ Aph¡ A“¡ M{„, ‘Z A¡ rhÛp’}“¡ d|„Thsp
sp¡ Qpgi¡. ‘Z Å¡ dpL®$ rhÛp’}“¡ ANpD L$p¡‘u L$f¡gp¡ v$f¡L$ khpg“p aV$paV$ S>hpb Ap‘u
bNX¡$ s¡d lp¡e, sp¡ A¡L$ S>hpb epv$ flu Nep¡ lp¡e, sp¡ s¡“¡ iL¡$ R>¡ A¡hy„ “’u.
S> fõsp¡ R>¡ - ¼ep„L$’u buÅ L$fsp„ h^y dpL®$ dmu Åe R>¡ lp¡dhL®$ dpV$¡ N|Ng“¡ ifZ¡
S>hpb ip¡^u“¡ b¡Ì$u L$p¡‘u A“¡ buÅ“¡ AÞepe ’pe R>¡ S>sp OZp Mfp rhÛp’}Ap¡“p¡
W$‘L$pfu v$p¡! Ap, v$yr“ep ApMu“u A“ych lp¡e R>¡ L¡$ s¡Ap¡ S>¡ S>hpb
S>¡ rhÛp’} Aæepkdp„ s¡S>õhu rinZ‘Ùrs“u “bmpC R>¡. s¡“p ip¡^u füp lp¡e R>¡ s¡“p„ qfTëV$ sp¡
“ lp¡e A¡ dp¡V$p cpN¡ Ap R>¡‰u D‘pe sfuL¡$ ipmpdp„ rinZ‘Ùrs OZp„ dm¡ R>¡, ‘Z Å¡Csp¡ S>hpb
[õ’rsA¡ S> ‘lp¢Qsp lp¡e R>¡ A“¡ A“¡ ‘funp‘Ùrsdp„ a¡fapfp¡ kl¡gpC’u dmsp¡ “’u. d¡Õk“¡
s¡Ap¡ S>¡ iuMhp“y„ R>¡ A¡ bfpbf L$fhp“p âepkp¡ ’sp fl¡ R>¡. gNsp khpgp¡dp„ sp¡ Mpk A¡hy„
iu¿ep-kdÄep rh“p, ¼ep„L$’u ‘f„sy ipmp“u rinZ‘Ùrs ’pe R>¡.
S>hpb ip¡^u“¡ L$p¡‘u L$fu g¡ R>¡. A“¡ ‘funp‘Ùrs - Ap b„“¡ rhÛp’}“¡ A¡L$ sp¡ kdekf
dpQ® 2018 13
“p¡g¡S> ‘phf
lp¡dhL®$ ‘|fy„ L$fhp“y„ V¡$Þi“ lp¡e, Ap h¡bkrh®k“y„ gÿe blº Ap h¡bkrh®k b¡ fus¡ L$pd L$f¡ R>¡:
D‘f’u A¡ AphX$sy„ “ lp¡e A¡“u kfm R>¡ - Äepf¡ ‘Z L$p¡C 1. s¡“p ‘f v$yr“epcf“p
D‘pr^ lp¡e A“¡ N|Ng“¡ ‘|R>hp rhÛp’} lp¡dhL®$ L¡$ õV$X$u L$fu füp¡ gp¡L$p¡-rhÛp’}Ap¡ rhrh^
R>sp„ Å¡Csp S>hpb “ dmhp’u lp¡e Ðepf¡ s¡ Äep„ AV$L¡$ Ðep„ s¡“¡ khpgp¡ ‘|R>¡ R>¡ A“¡
A¡“p¡ sZph Ap¡f h^¡! L¡$V$gp„L$ dv$v$ê$‘ ’hy„. S>hpbp¡ ‘Z Ap‘¡ R>¡. L$p¡C
‘¡S> ‘f S>C“¡ S>hpb ip¡^hp¡? Å¡L¡$ dv$v$ê$‘ ’hp“p¡ A’® A¡ ‘Z ìer¼s Ap khpg-
ApS>“p kde“p gNcN v$f¡L$ “’u L¡$ s¡“¡ Å¡Csp S>hpbp¡ L$p¡‘u S>hpb V$p¡r‘L$ dyS>b kQ®
rhÛp’}“u Ap sL$gua R>¡ A“¡ s¡“¡ L$fhp dpV$¡ Ap‘u v$¡hp. A¡hy„ L$fhp“¡ L$fu iL¡$ R>¡.
L$pfZ¡ s¡“p gp„bp Npmp“p rinZ bv$g¡, S>¡ s¡ dyØp¡ rhÛp’} bfpbf 2. Ap X¡$V$pb¡T D‘fp„s,
‘f N„cuf Akf ’pe R>¡. kp¡¾¡$qV$L$ kdÆ iL¡$ A¡ dpV$¡, s¡“¡ s¡“¡ khpg“¡ A“yê$‘, ApMp
(socratic.org) “pd“u A¡L$ A¡‘- k„b„r^s h^ydp„ h^y, R>sp„ i¼e BÞV$f“¡V$ ‘f“u AÞe
h¡bkrh®k Ap sL$gua“p¡ S>hpb A¡V$gu kQp¡V$ A“¡ V|$„L$u dprlsu kpBV¹$k ‘Z spfhu
Ap‘hp“p¡ âepk L$f¡ R>¡. Ap‘hp“p¡ âepk L$fhpdp„ Aph¡ R>¡. Ap‘hpdp„ Aph¡ R>¡.
^pfp¡ L¡$ Ap‘Z¡ Ap A¡‘“¡ kp‘¡nhpv$ A¡‘ AgN AgN L$pX®$dp„ s¡“¡ gNsu buÅ L$pX®$dp„, rhqL$‘uqX$ep ‘f s¡“¡
A¡V$g¡ L¡$ r’efu Ap¡a qfg¡qV$rhV$u rhi¡ dprlsu Ap‘i¡. S>¡d L¡$, ‘l¡gp„ gNsp¡ g¡M ip¡^u Ap‘i¡. Ap g¡M
‘|R¹>ey„. A¡‘“p X¡$V$pb¡Tdp„’u S>hpb ip¡^u Al] S> hp„Qu iL$pi¡, buS>¡ ¼ep„e
lh¡ iy„ ’i¡ A¡ Sy>Ap¡... Ap‘i¡. S>hp“u S>ê$f “’u.
14 dpQ® 2018
Ap dÅ“u h¡bkrh®k“p¡ b¡ S>hpbp¡ Apàep li¡ s¡dp„’u sdpfp¡ L$fip¡ A¡V$g¡ s¡ ap¡““p¡ L¡$d¡fp Ap¡‘“
fus¡ D‘ep¡N L$fu iL$pe R>¡: S>hpb ÅZu iL$ip¡. L$fi¡. sd“¡ S>¡ S>hpb d|„Thsp¡
1. ‘uku ‘f, A“¡ kp¡¾¡$qV$L$ ‘f dy¿eÐh¡ V$uQk® lp¡e s¡ râÞV$¡X$ õhê$‘¡, H[Ágidp„
2. A¡ÞX²$p¡BX$ L¡$ A¡‘g A“¡ V$utQNdp„ fk ^fphsp gp¡L$p¡ sdpfu kpd¡ lp¡e sp¡ A¡ khpg“¡
qX$hpBkdp„ A¡‘ õhê$‘¡ A¡[¼V$h R>¡ A“¡ s¡d“u k„¿ep õL¡$“ L$fu gp¡. Qplp¡ sp¡ sd¡ khpg
Ap b„“¡ fusdp„, s¡“p D‘ep¡N kss h^u flu R>¡, A¡V$g¡ sd“¡ V$pB‘ ‘Z L$fu iL$p¡ R>p¡.
’p¡X$p ’p¡X$p Sy>v$p R>¡. Å¡Csp¡ S>hpb dmhp“p QpÞk khpg õL¡$“ L$fhp“u kNhX$
kss h^sp Åe R>¡. kpBV$ ‘f d¡Õk“p v$pMgp dpV$¡ blº D‘ep¡Nu
‘uku ‘f kp¡¾¡$qV$L$“p¡ D‘ep¡N
V$p¡r‘L$ dyS>b kQ® L$fu iL$pe R>¡. R>¡ L$pfZ L¡$ s¡“u ap¡çey®gp ‘uku L¡$
S>¡d L¡$, ‘uku ‘f h¡b õdpV$®ap¡“dp„ V$pB‘ L$fhu dyíL¡$g
ap¡“dp„ kp¡¾¡$qV$L$“p¡ D‘ep¡N
b°pDTfdp„ sd¡ s¡“u kpBV$ Ap¡‘“ lp¡e R>¡. sd“¡ epv$ li¡ L¡$ ANpD,
L$fip¡ sp¡ kQ® bp¡¼kdp„ khpg õdpV$®ap¡“dp„ kp¡¾¡$qV$L$“u dÅ Ap‘Z¡ ap¡V$p¡d¡’ “pd“u Aphu S>
gMsp„, kp¡¾¡$qV$L$ ‘f S>¡ gp¡L$p¡A¡ AgN S> R>¡. Ap A¡‘ sd¡ Ap¡‘“ A¡L$ A¡‘“u hps L$fu Nep R>uA¡.
ÓuÅ L$pX®$dp„, qX$¼i“fu“u kpBV$ ‘f rlõV²$u“u ÅZusu h¡bkpBV$ ‘f lÆ k„sp¡j “ lp¡e, Ap A¡‘ h^y A¡L$
"qfg¡qV$rhV$u' iåv$“p¡ A’® kdÅhsy„ ApBÞõV$pB““u Ap ÅZusu L$pX®$dp„, Ap‘Z¡ ‘|R>¡gu hps N|Ng ‘f
‘¡S> Mp¡gu Ap‘i¡. r’efu“p„ AÅÎep„ ‘pkp„“p¡ g¡M ‘Z kQ® L$fu“¡ s¡“„ qfTëV¹$k bsphi¡!
bsphi¡.
dpQ® 2018 15
“p¡g¡S> ‘phf
NrZs“p khpgp¡ Apìey„, s¡“u kdS|>su ‘Z Ap‘¡ AÞe khpgp¡
R>¡.
Å¡ Ap‘Z¡ L$p¡C v$pMgp¡ õL¡$“ NrZs rkhpe“p khpgp¡ ‘Z
v$f¡L$ NrZs rinL$ A¡ hps¡
L$fuA¡ sp¡ Ap A¡‘ s¡“p¡ S>hpb, sd¡ Qplp¡ sp¡ L¡$d¡fp’u õL¡$“ L$fu
k„ds ’i¡ L¡$ NrZs“p v$f¡L$
S>hpb ky^u ‘lp¢Qhp“u ApMu iL$p¡ R>p¡, A’hp Ås¡ V$pB‘ L$fu
v$pMgp“p¡ DØ¡i dpÓ S>hpb
‘Ùrs kp’¡ Ap‘Z“¡ bsph¡ R>¡. iL$p¡ R>p¡. Ap‘Z¡ khpg ‘|R¹>ep
ip¡^hp“p¡ lp¡sp¡ “’u. s¡“p¡ Mfp¡
"Ap sp¡ S>hpb N|Ng L$fu“¡ ‘R>u, A¡‘ Sy>v$p Sy>v$p L$pX®$ õhê$‘¡
DØ¡i sp¡ A¡ âL$pf“p L$p¡C ‘Z
L$p¡‘u L$fhp“u S> hps “’u?' A¡hp¡ s¡“p S>hpb A“¡ k„b„r^s dprlsu
v$pMgp“p¡ rhÛp’} S>hpb Ap‘u
sd“¡ rhQpf Apìep¡? sp¡ ApNm Ap‘sp rhrh^ öp¡s bsph¡ R>¡.
iL¡$ s¡hu ‘Ùrs iuMhhp“p¡ lp¡e
hp„Qp¡! Ap v$f¡L$ L$pX®$ b°pDTfdp„“p
R>¡. NrZs Ap‘Z“¡ iuMsp„
Ap A¡‘“p¡ dp¡V$p¡ apev$p¡ A¡ h¡b‘¡S>“u S> NfS> kpf¡ R>¡.
iuMh¡ R>¡.
R>¡ L¡$ s¡ v$pMgp“p S>hpb ky^u A¡V$g¡ L¡$ L$p¡C khpg“p S>hpbdp„,
kp¡¾¡$qV$L$ A¡‘ Ap L$pd fuskf,
‘lp¢Qhp“u ApMu ‘Ùrs“p v$f¡L$ qX$¼i“fu“u kpBV$ ‘f A¡ iåv$“p¡
A¡L$ rinL$“u S>¡d L$fu Ap‘¡ R>¡.
sb½¡$, Ap õV$¡‘ ip dpV$¡ L$fhpdp„ A’® ^fphsy„ L$pX®$ A¡‘ bsph¡ sp¡
NrZs“p v$pMgp dpV¡$, A¡ v$pMgp¡ Ap A¡‘ Ap‘Z“¡ Ap v$pMgp¡ S>¡ õV¡$‘ “ kdÅe s¡“¡ dpV¡$ "tlV$'
A¡‘“u dv$v$’u õL¡$“ L$fp¡ A“¡ v$pMgp DL¡$ghp“p„ Sy>v$p„ Sy>v$p„ õV¡$àk bsphi¡. ‘f [¼gL$ L$fsp„, A¡ õV¡$‘ ip dpV¡$
rkhpe“p¡ bpL$u“p¡ cpN ¾$p¡‘ L$fu hÃQ¡ hÃQ¡ dlÒh“p dyØp sfa Ýep“ L$fhpdp„ Apìey„ s¡“u dyØpkf kdS>
gp¡. ‘Z v$p¡fi¡. dmi¡!
16 dpQ® 2018
Ðep„’u S>, A¡‘dp„’u S> qX$¼i“fu Å¡ Ap‘Z¡ Ap S> khpg ‘Z rhÛp’} lp¡e A“¡ s¡ õL|$gdp„
kpBV$“y„ ApM¡ApMy„ ‘¡S> Ap‘Z¡ X$pef¡¼V$ N|Ng“¡ ‘|R¹>ep¡ lp¡s sp¡ dmsp rinZ’u OZp¡ ApNm h^¡
Å¡C-õ¾$p¡g L$fu iL$uA¡ R>uA¡. A„s¡ sp¡ Ap S> b^p„ ‘¡S> ky^u A“¡ õdpV$®ap¡“-BÞV$f“¡V$“p¡ kpQp¡
Dv$plfZ sfuL¡$, Ap‘Z¡ ‘lp¢Ãep lp¡s, ‘Z A¡ dpV$¡ Ap‘Z¡ D‘ep¡N L$fsp„ iuM¡ A¡hy„ BÃR>sp
kp¡¾¡$qV$L$ A¡‘“¡ N°u“lpDk Ba¡¼V$“¡ Sy>v$u Sy>v$u OZu tg¼k s‘pku“¡ lp¡, sp¡ sdpfp õdpV$®ap¡“dp„ Ap
gNsp¡ L$p¡C khpg ‘|R>uA¡ sp¡ kde h¡X$ahp¡ ‘X$ép¡ lp¡s. A¡ L$kfs A¡‘ AQ|L$ lp¡hu Å¡CA¡!
A¡ “uQ¡“p„ rhrh^ L$pX®$ Ap‘Z“¡ Ap‘Zp hsu kp¡¾¡$qV$L$ L$f¡ R>¡. lp, Al]’u ‘Z A¡ S>hpbp¡“u
bsph¡ R>¡: ApS>“u õdpV®$ V¡$¼“p¡gp¡Æ“¡ b¡Ì$u “L$g “ L$f¡, ‘Z Ås¡ h^y
1. kp¡¾¡$qV$L$“p ‘p¡sp“p L$pfZ¡ rhÛp’}Ap¡“u Ås¡ iuMhp“u ÅZ¡ A¡ Å¡hp“u S>hpbv$pfu dçdu
X¡$V$pb¡Tdp„’u, N°u“lpDk ‘Ùrs OZu bv$gpC flu R>¡. A“¡ ‘à‘p“u!
Ba¡¼V$ iy„ R>¡ s¡“p¡ S>hpb A¡ buÅ L$p¡C
2. Ap S> âL$pf“u r¼hTg¡V$ rhÛp’} ‘pk¡’u kdpQpf `Ó_p dprgL$u`Zp A_¡ AÞe rhjep¡ k„b„r^s rhNs (ap¡d®-4)
“pd“u A¡L$ h¡bkpBV$ s¡Z¡ gM¡gp 1. âL$pi_ õ\m Adv$phpv$
2. âL$pi_ Ahr^ dprkL$
(S>¡“p rhi¡ Ap‘Z¡ S>hpb“p¡ ap¡V$p¡ 3. dyÖL$_y„ _pd rldp„iy L$uL$pZu
kpebfkaf“p dpQ® hp¡V¹$kA¡‘ ‘f _pNqfL$sp cpfsue
kf_pdy„ bu-401, L¥$hëe^pd-1,
2013 A„L$dp„ hps L$fu d„Nphu“¡ ‘p¡s¡ f¡qX$ep¡ duQ} V$phf kpd¡,
lsu) ‘f’u, ¼gpBd¡V$ L$p¡‘u L$fu g¡ íepdg Qpf fõsp `pk¡,
k¡V¡$gpCV$, Adv$phpv$-15
Q¡ÞS>“u b¡ kpfu A“¡ s¡“p L$fsp„, 4. âL$piL$_y„ _pd rldp„iy L$uL$pZu
b¡ “fku Akfp¡ v$ip®hsy„ Aphu L$p¡C _pNqfL$sp cpfsue
kf_pdy„ bu-401, L¥$hëe^pd-1,
h¡bh¡S> A¡‘ ‘f, blº f¡qX$ep¡ duQ} V$phf kpd¡,
3. N°u“lpDk Ba¡¼V$“p„ sdpd kde bNpX$ép íepdg Qpf fõsp `pk¡,
k¡V¡$gpCV,$ Adv$phpv$-15
‘pkp„, V|$„L$dp„ A“¡ dyØpkf, rh“p S>hpb 5. k„`pv$L$_y„ _pd rldp„iy L$uL$pZu
Bd¡S> kp’¡ kdÅhsy„ ‘¡S> i p ¡ ^ h p “ p ¡ _pNqfL$sp cpfsue
kf_pdy„ bu-401, L¥$hëe^pd-1,
4. rhrh^ huqX$ep¡“u Bd¡S> âepk L$f¡ sp¡, f¡qX$ep¡ duQ} V$phf kpd¡,
kp’¡ tg¼k S>¡ dyØp¡ s¡“¡ íepdg Qpf fõsp `pk¡,
k¡V¡$gpCV$, Adv$phpv$-15
5. N°u“lpDk Ba¡¼V$“u dpÓ d|„Thsp¡ li¡ 6. A¡ ìe[¼sAp¡_p„ _pd s\p kf_pdp„ S>¡Ap¡ kdpQpf `Ó_p dprgL$
ìep¿ep bsphsy„ ‘¡S> A¡“p rhi¡ A¡ lp¡e s\p S>¡Ap¡ k„`|Z® d|X$u_p A¡L$ V$L$p\u h^y_p cpNuv$pf L¡$
rlõk¡v$pf lp¡e - rldp„iy L$uL$pZu (kf_pdy„ D`f dyS>b)
6. R>¡hV$¡, lÆ h^y ÅZhy„ Qp¡½$k OÏ„ h^y lº„ rldp„iy L$uL$pZu Ap Üpfp Ål¡f L$fy„ Ry>„ L¡$ dpfu Ar^L$sd ÅZL$pfu A_¡
lp¡e sp¡ kQ® bp¡¼kdp„ ÅZu iL$i¡. rhðpk A_ykpf D`f S>Zph¡g rhNs kÐe R>¡.
Ap‘Zp khpg kp’¡ Å¡ sdpfp
klu
rldp„iy L$uL$pZu
N|Ng“y„ ‘¡S>! ‘qfhpfdp„ L$p¡C (âL$piL$_u klu)
dpQ® 2018 17
e|Taºg h¡bkrh®k
18 dpQ® 2018
A¡ rkhpe, N|Ng“u A¡L$ krh®k Dd¡fpC Åe R>¡. A¡ ‘R>u Ap‘Z¡ rhNsp¡ Dd¡fu Ap‘¡ R>¡. Ap‘Z¡
‘Z Ap‘Z¡ dpV$¡ hfv$p“ê$‘ b“u Äepf¡ ‘Z L$p¡C kgpds kpBV$ a¼s A¡ÞV$f r¼gL$ L$fhp“y„ fl¡ R>¡.
iL¡$ R>¡. A¡“u hps L$fsp„ ‘l¡gp„, ‘f Ap‘Z¡ ANpD’u “½$u L$f¡g Å¡ A¡ kpBV$ ‘f Ap‘Z¡ A¡L$’u
‘pkhX®$ d¡“¡S>f ApMf¡ iy„ R>¡ A¡ e|Tf“¡d A“¡ ‘pkhX®$ Ap‘u“¡ h^y A¡L$pDÞV$ Mp¡ëep lp¡e A’hp
ÅZu gCA¡. gp¡N-B“ ’CA¡ Ðepf¡ b°pDTfdp„“y„ sp¡ ‘qfhpf“u buÆ L$p¡C ìer¼sA¡
Ap ‘pkhX®$ d¡“¡S>f àgN-B“ ‘Z A¡ kpBV$ ‘f ‘p¡sp“y„ A¡L$pDÞV$
‘pkhX®$ d¡“¡S>f L¡$hu fus¡
ÅZu Åe R>¡ L¡$ L$p¡C kpBV$ ‘f Mp¡gu“¡ A¡ S> àgN-B““u
L$pd L$f¡ R>¡?
Ap‘Z¡ e|Tf“¡d-‘pkhX®$ Apàep dv$v$’u ‘p¡sp“p¡ ‘pkhX®$ k¡h L$ep£
dp¡V$p cpN“u ‘pkhX®$ d¡“¡S>f R>¡. Ap’u A¡ sfs Ap‘Z“¡ ‘|R>¡ lp¡e Ðepf¡ a¼s e|Tf“¡d gMsp„
krh®k A¡L$ S> fus¡ L$pd L$f¡ R>¡ R>¡ L¡$ iy„ Ap‘Z¡ bv$g¡ s¡ krh®k A¡ àgN-B“ Ap‘Z“¡ ‘|R>¡ R>¡ L¡$
- A¡ krh®kdp„ Ap‘Z¡ A¡L$pDÞV$ Ap‘Zp¡ ‘pkhX®$ epv$ fpMu g¡? S>¡ s¡ e|Tf“¡d dpV$¡ s¡Z¡ k¡h L$f¡gp¡
Mp¡gphuA¡ Ðepf¡ A¡ krh®k dpV$¡ Å¡ Ap‘Z¡ lp ‘pX$uA¡ sp¡ A¡ ‘pkhX®$ Ap‘Z¡ A¡ÞV$f L$fhp
a¼s A¡L$ dpõV$f ‘pkhX®$ epv$ kpBV$“y„ “pd, Ap‘Ï„ e|Tf“¡d dp„NuA¡ R>uA¡? Ap‘Z¡ "ek'
fpMhp“p¡ fl¡ R>¡. A¡ ‘R>u bpL$u“u A“¡ Ap‘Zp¡ ‘pkhX®$ kgpds fus¡ L$luA¡ sp¡ afu, Ap‘Zp¡ ‘pkhX®$
sdpd kpBV$ L¡$ krh®k“p ‘pkhX®$ A¡ krh®kdp„“p Ap‘Zp A¡L$pDÞV$dp„ Ap‘p¡Ap‘ A¡ÞV$f ’C Åe R>¡ A“¡
epv$ fpMhp“u D‘pr^ fl¡su k¡h ’C Åe R>¡. gp¡N-B“ ’hp dpV$¡ Ap‘Z¡ a¼s
“’u L$pfZ L¡$ A¡ L$pd Ap‘Z¡ A¡ ‘R>u Ap‘Z¡ Äepf¡ ‘Z A¡ÞV$f L$u â¡k L$fhp“u fl¡ R>¡.
krh®k“¡ kp¢‘u iL$uA¡ R>uA¡. A¡ h¡bkpBV$ ‘f afu L$p¡C hpf Å¡ L$p¡C kpBV$ ‘f Ap‘Z¡
‘pkhX®$ d¡“¡S>f krh®kdp„ gp¡N-B“ ‘¡S> ‘f S>CA¡ Ðepf¡ ‘pkhX®$ bv$guA¡ sp¡ Aphu ‘pkhX®$
A¡L$pDÞV$ Mp¡gpìep ‘R>u s¡“y„ A¡L$ A¡ àgN-B“ Ap‘p¡Ap‘ e|Tf“¡d d¡“¡S>f krh®k s¡Z¡ k¡h L$f¡gp¡
àgN-B“ Ap‘Zp b°pDTfdp„ A“¡ ‘pkhX®$“p qaëX$dp„ Ap‘Zu ‘pkhX®$ A‘X¡$V$ L$fhp“y„ ‘|R>¡ R>¡.
dpQ® 2018 19
e|Taºg h¡bkrh®k
V|$„L$dp„ Ap‘Z¡ Ap‘Zp ‘pkhX®$ OZu ‘pkhX®$ d¡“¡S>f krh®k d|m qX$hpBk“p ‘pkhX®$ L¡$ qa»Nf
epv$ fpMhp“u b^u S> tQsp Aphu Ap‘Zp hsu r“erds fus¡ Ap‘Zp râÞV$’u ‘pkhX®$ d¡“¡S>f krh®kdp„
‘pkhX®$ d¡“¡S>f krh®k“¡ kp¢‘u“¡ ‘pkhX®$ bv$gu “pMhp“y„ L$pd ‘Z gp¡N-B“ ’C iL$pe R>¡.
‘p¡s¡ r“ròs ’C iL$uA¡ R>uA¡. k„cpm¡ R>¡, A¡ ‘Z Ap‘p¡Ap‘! Ap‘Zp b^p ‘pkhX®$ A¡L$ S>
A¡ sp¡ v$¡Musy„ R>¡ L¡$ Sy>v$p d¡“¡S>f krh®kdp„ k¡h L$ep® lp¡e
‘pkhX®$ d¡“¡S>f“p buÅ
Sy>v$p OZp ‘pkhX®$ epv$ fpMhp A“¡ A¡ S> l¡L$ ’C Åe sp¡?
L$p¡C gpc?
dyíL¡$g R>¡, s¡d Å¡ Apëapb¡V$, Aphu tQsp õhpcprhL$ R>¡, ‘Z
dp¡V$p cpN“u kpfu ‘pkhX®$ “„bk® A“¡ õ‘¡rieg L¡$f¡L$V$k®“p blº X$fhp“u S>ê$f “’u.
d¡“¡S>f krh®k“y„ L$pd Ap‘Zp L$p¡[çb“¡i“hpmp blº AOfp ‘pkhX®$ dp¡V$p cpN“u ‘pkhX®$ d¡“¡S>f
‘pkhX®$ epv$ fpMhp S>¡V$gy„ kurds b“pìep lp¡e sp¡ s¡“¡ õdpV$®ap¡““p krh®k s¡dp„ Ap‘Ï„ A¡L$pDÞV$ A“¡
“’u. OZu kpfu krh®k Ap‘Z“¡, “p“p õ¾$u“ ‘f V$pB‘ L$fhp ‘Z k¡h L$f¡gp b^p S> ‘pkhX®$ kgpds
Ap‘Z¡ ‘p¡s¡ ‘Z ¼epf¡e epv$ “ dyíL¡$g lp¡e R>¡. kv$¹cpÁe¡ dp¡V$p fl¡ s¡ dpV$¡ s¡“¡ A¡“q¾$àV$¡X$ ap¡d®dp„
fpMu iL$uA¡ A“¡ l¡L$f“¡ ¾¡$L$ L$fhp cpN“u ‘pkhX®$ d¡“¡S>f krh®k kpQhu fpM¡ R>¡ s’p s¡dp„ gp¡N-B“
blº dyíL¡$g b“¡ A¡hp S>bfv$õs Sy>v$u Sy>v$u Ap¡‘f¡qV»$N rkõV$dhpmp ’hp dpV$¡ bpep¡d¡rV²$L$ A¡V$g¡ L¡$
õV²$p¢N ‘pkhX®$ b“phu Ap‘¡ R>¡. ‘uku A“¡ õdpV$®ap¡“ L¡$ V$¡bg¡V$ ‘f qa»NfrâÞV$, A¡kA¡dA¡k L¡$ N|Ng
Å¡ Ap‘Z¡ “bmp ‘pkhX®$“p¡ A¡L$kfMu fus¡ L$pd L$f¡ R>¡. Ap¡’¡[ÞV$L¡$V$f A¡‘ S>¡hu krh®k“u
D‘ep¡N L$fuA¡ L¡$ Sy>v$u Sy>v$u kpBV$ õdpV$®ap¡“ L¡$ V$¡bg¡V$dp„ Ap‘Z¡ dv$v$’u Vy$-õV$¡‘ h¡qfqaL¡$i““u
‘f A¡L$ S> ‘pkhX®$“p¡ D‘ep¡N ApMp qX$hpBk dpV$¡ ‘l¡g¡’u gp¡L$ kNhX$ Ap‘¡ R>¡.
L$fsp lp¡CA¡ sp¡ Aphu krh®k gNpìey„ lp¡e sp¡ Aphu ‘pkhX®$ OZu ‘pkhX®$ d¡“¡S>f krh®k
Ap‘Ï„ Ýep“ v$p¡f¡ R>¡ L¡$ sdpfp¡ d¡“¡S>f krh®kdp„ s¡“p¡ dpõV$f Ap¡V$p¡d¡qV$L$gu ap¡d® qag-A‘
‘pkhX®$ “bmp¡ R>¡ L¡$ Xy$[àgL¡$V$ R>¡. ‘pkhX®$ Ap‘hp“¡ bv$g¡ Ap‘Zp L$fhp“u kyrh^p ‘Z Ap‘¡ R>¡.
20 dpQ® 2018
A¡V$g¡ L¡$ Äepf¡ Ap‘Z¡ L$p¡C ‘Z sdpd dlÒh“p ‘pkhX®$ Ap‘Z¡ ‘¡V$“® L„$CL$ A¡hu fpMhu S>¡’u
h¡bkrh®k ‘f “hy„ A¡L$pDÞV$ ‘l¡g¡’u rhðpk‘pÓ NZph¡gu sd¡ kdÆ iL$p¡ L¡$ S>¡ s¡ ‘pkhX®$
Mp¡gphuA¡ Ðepf¡ A¡ krh®k Ap‘Zu ìer¼s“¡ dmu Åe A¡hu Np¡W$hZ L$C krh®k“p¡ R>¡, ‘Z Ap X$pefu
‘pk¡’u “pd, AV$L$, C-d¡Bg, ‘Z ’C iL¡$ R>¡. AÅZu ìer¼s“p lp’dp„ Aph¡
ap¡““„bf, A¡X²¡$k s’p AdyL$ ‘pkhX®$ d¡“¡S>f krh®k OZu sp¡e A¡ kl¡gpC’u A¡“p¡ N¡fgpc
qL$õkpdp„ ¾¡$qX$V$ L$pX®$ “„bf hN¡f¡ fus¡ kpfu A“¡ D‘ep¡Nu R>¡, ‘Z gC “ iL¡$. Å¡Å¡, ’p¡X$p kdedp„
rhNsp¡ ‘|R>su lp¡e R>¡. sL$gua A¡ R>¡ L¡$ Ap b^u krh®k Ap X$pefu A¡hu QusfpC S>i¡ L¡$
Ap‘Z¡ Aphu rhNsp¡ ‘pkhX®$ L$p„ sp¡ ‘¡BX$ R>¡ A’hp A¡hu fus¡ buÅ dpZk“¡ sp¡ W$uL$, sd“¡
d¡“¡S>f krh®kdp„ k¡h L$fu fpMuA¡ äu àgp“ Ap‘¡ R>¡, S>¡ Ap‘Z¡ dpV$¡ ‘p¡sp“¡ L$ep¡ ‘pkhX®$ L$C krh®k“p¡
sp¡ Äepf¡ ‘Z L$p¡C “hu h¡bkpBV$ A‘|fsp¡ lp¡e. sp¡ L$fhy„ iy„? R>¡ A¡ kdS>hy„ AOfy„ ‘X$i¡!
‘f A¡L$pDÞV$ Mp¡gphuA¡ Ðepf¡ Ap V|$„L$dp„, ‘pkhX®$ gMu fpMhp A¡
‘pkhX®$ epv$ fpMhp“p¡
rhNsp¡ s¡“p ap¡d®dp„ Ap‘p¡Ap‘ cg¡ S|>“p S>dp“p“p¡, ‘Z kl¡gp¡
kp¥’u kl¡gp¡ fõsp¡
Dd¡fpC Åe A¡hu Np¡W$hZ ’C A“¡ kgpds fõsp¡ R>¡.
iL¡$ R>¡. kp¥’u kl¡gp¡ fõsp¡ A¡ R>¡ L¡$ sd¡
cg¡ qX$rS>V$gu A¡L$v$d A¡[¼V$h lp¡, ‘pkhX®$ dpV$¡ N|Ng“u
L¡$V$guL$ A¡X$hpÞõX$ ‘pkhX®$
õdpV$® gp¡L$ kyrh^p
d¡“¡S>f krh®k b¡[ÞL„$N S>¡hp A¡L$ kpv$u X$pefudp„ sdpfp b^p
L$pdL$pS> dpV$¡ AgN’u rk¼ep¡X®$ ‘pkhX®$ gMu fpMhp“u V$¡h fpMp¡ ‘pkhX®$ epv$ fpMhp“p b¡ fõsp
b°pDTf“u ‘Z kyrh^p Ap‘¡ R>¡. A“¡ s¡“¡ Of¡Zp“u S>¡d gp¡L$fdp„ Ap‘Z¡ D‘f Å¡ep, A¡“p’u ApNm
kpfu ‘pkhX®$ d¡“¡S>f krh®k“p¡ kpQhp¡! h^u“¡, lÆ h^y kl¡gp¡, kgpds
A¡L$ dlÒh“p¡ apev$p¡ A¡ ‘Z R>¡ L¡$ ‘pkhX®$“u kp’p¡kp’ S>¡ s¡ “¡ kNhX$cep£ fõsp¡ ‘Z R>¡.
s¡“p¡ D‘ep¡N L$f“pf ìer¼s“y„ d©Ðey krh®k-b¡ÞL$ hN¡f¡“y„ “pd ¼epf¡e Å¡ sd¡ ‘ukudp„ BÞV$f“¡V$ ka®
’pe sp¡ A¡hp k„Å¡Ndp„ Ap‘Zp “ gMhy„. ‘pkhX®$ b“phsu hMs¡ L$fhp dpV$¡ N|Ng ¾$p¡d“p¡ D‘ep¡N
L$fsp lip¡ A“¡ A¡ÞX²$p¡BX$dp„ ‘Z
¾$p¡d b°pDTf hp‘fsp lip¡ sp¡ sd¡
OZu hpf Å¡ey„ li¡ L¡$ Ap‘Z¡ L$p¡C
h¡bkpBV$ L¡$ krh®kdp„ gp¡N-B“
’hp dpV$¡ e|Tf“¡d-‘pkhX®$
“pMuA¡ A¡ kp’¡ A¡L$ “p“u rhÞX$p¡
‘p¡‘-A‘ ’pe R>¡ A“¡ Ap‘Z“¡
‘|R>hpdp„ Aph¡ R>¡ L¡$ ¾$p¡d sdpfp¡
Ap ‘pkhX®$ epv$ fpMu g¡?
dpQ® 2018 21
e|Taºg h¡bkrh®k
sd¡ ‘uku L¡$ A¡ÞX²$p¡BX$dp„, N|Ng
A¡L$pDÞV$’u gp¡ÁX$-B“ lip¡ sp¡
‘Z Ap ‘¡S> ‘f sd“¡ afu ‘pkhX®$
Ap‘hp L$l¡hpdp„ Aphi¡.
A¡ L$p¡W$p¡ c¡v$u“¡ ApNm h^ip¡
A¡V$g¡ S>¡ ‘¡S> M|g¡ s¡dp„ sd¡ S>¡
A¡‘ L¡$ kpBV$ dpV$¡ ‘pkhX®$ k¡h
L$ep® lp¡e s¡“y„ “pd, e|Tf“¡d
A“¡ X$p¡V¹$k õhê$‘¡ ‘pkhX®$ Å¡hp
dmi¡ (S>¡’u bpSy>dp„ b¡W$¡g ìer¼s
kl¡gpC’u ‘pkhX®$ Å¡C “ g¡).
lh¡ sd¡ Äepf¡ ‘Z A¡ ‘pkhX®$
k¡h L$ep£ lp¡e s¡hu kpBV$dp„ afu
e|Tf“¡d gMip¡ Ðepf¡ ¾$p¡d“u Ap
¾$p¡ddp„ Ap kNhX$ blº S|>“u R>¡, A¡ R>¡, ‘Z Ap‘Z¡ k¡h L$f¡gp krh®k sdpfp¡ ‘pkhX®$ Ap¡V$p¡d¡qV$L$
‘Z ANpD A¡ Mpõku Akgpds ‘pkhX®$ buSy>„ L$p¡C Å¡C iL¡$ A¡d Dd¡fu Ap‘hp“y„ ‘|R>i¡.
lsu. A¡V$gu lv$¡ L¡$ Ap‘Z¡ b¡- My‰u rsÅ¡fudp„ k¡h ’sp “’u. N|Ng“u Ap äu krh®k ApNm
OX$u rhQpfsp ’C S>CA¡ L¡$ N|Ng Ap krh®k“p¡ gpc g¡hp dpV$¡, S>¡“u hps L$fu s¡ ‘¡BX$ ‘pkhX®$
S>¡hp dp¡V$u L„$‘“u Aphu c|g L¡$d lh¡ sd¡ ‘uku L¡$ A¡ÞX²$p¡BX$“p d¡“¡S>k® S>¡V$gu kpfu “’u. s¡ a¼s
L$fu iL¡$? A¡ kde¡, ¾$p¡d“u Ap¡af ¾$p¡d b°pDTfdp„, sdpfp N|Ng Ap‘Z¡ Ap‘¡gp ‘pkhX®$ epv$ fpM¡
õhuL$pfu“¡ Ap‘Z¡ s¡“¡ ‘pkhX®$ epv$ A¡L$pDÞV$’u gp¡ÁX$-B“ lp¡ R>¡, ‘p¡s¡ L$p¡çàg¡¼k ‘pkhX®$ S>“f¡V$
fpMhp“u R>|V$ Ap‘uA¡, sp¡ Ap‘Zp¡ Ðepf¡ buÆ L$p¡C h¡bkpBV$ ‘f L$fu Ap‘su “’u.
‘pkhX®$ ¾$p¡d“p k¡qV»$Ákdp„, A¡ (A¡ÞX²$p¡BX$dp„ L¡$V$guL$ A¡àkdp„ ‘Z) R>sp„, epv$ir¼s“p Å¡f¡ Qpghp
kpBV$“p “pd kp’¡ kQhpC Åe. sdpfy„ e|Tf“¡d-‘pkhX®$ Ap‘p¡ L$fsp„ OZu kpfu R>¡ A“¡ lh¡ OZu
‘R>u Ap¡qakdp„ Ap‘Z¡ ‘NR>|V$p¡ A“¡ ¾$p¡d s¡“¡ k¡h L$fhp“u Ap¡af kgpds ‘Z R>¡.
L$fhp L$çàeyV$f’u v$|f S>CA¡ A“¡ L$f¡ sp¡ s¡“¡ õhuL$pfu gp¡. Aphu fus¡ lp, sd¡ BÃR>p¡ sp¡ b¡ÞL$ A¡‘
L$p¡C ìer¼s ‘ukudp„ ¾$p¡d Mp¡gu“¡ N|Ng ¾$p¡d“¡ b¡-Qpf ‘pkhX®$ k¡h L¡$ kpBV$“p ‘pkhX®$ ¼epf¡e epv$
k¡qV»$Ák Sy>A¡ sp¡ A¡“¡ Ap‘Zp b^p L$fhp Apàep ‘R>u, passwords. “ fpMhp“y„ Ap krh®k“¡ L$lu iL$p¡
‘pkhX®$ v$¡Mpe! google.com ‘¡S> ‘f ÅAp¡. R>p¡.
N|Ng¡ Ap c|g lh¡ kpfu fus¡ N|Ng¡ ‘¡gu S|>“u c|g L¡$hu ‘pkhX®$ A„N¡“u AL$mpdZ lh¡
ky^pfu gu^u R>¡. lÆ ‘Ùrs A¡“u fus¡ ky^pfu s¡ lh¡ Å¡C iL$pi¡. ’p¡X$u Ap¡R>u ’C?
22 dpQ® 2018
L¡$ig¡k g¡hX$-v$¡hX“p apev$p sp¡ sd¡ ÅZp¡ R>p¡,
R>sp„ MQL$ph R>p¡?
b¡ÞL$ ê$‘¡ L$pX®$
b¡ÞL$ ApfbuApB L$pX®$k
ApfbuApB
hÃe®yAg
ey‘uApC ey‘uApC
u
ApBA¡a A¡d A¡dApBX$ A¡X²¡$k
pB
A¡“‘ukuA A¡kL$p¡X$
?
¼eyApf
dp¡bpBg L$p¡X$’u
uA¡k hp¡g¡V$ ‘¡d¡ÞV$
A¡“BA¡aV
$u ApBA¡d‘
*99#
Ap^pf
"cud'
dp¡bpBg Ap^pqfs
“¡V$b¡[ÞL„$N
¡k b¡[ÞL„$N ‘¡d¡ÞV$
A¡dr‘“ ApfV$uÆA
$uA¡d
dpB¾$p¡ A¡V
õdpV®$ b¡[ÞL„$N“p„ A¡L$ “l], A“¡L$ ‘pkp„ R>¡ A“¡ A¡ b^p„ ‘fõ‘f
k„L$mpe¡gp„ R>¡! Ap b^p’u sd¡ N|„Qhpsp lp¡, sp¡ "kpebfkaf
õdpV®$ b¡[ÞL„$N BTuNpBX$' ApMy„ rQÓ õ‘ô$ L$fu v$¡i¡.
kpBT : 8.25 x 5.5 HQ, ‘¡S> : 96, qL„$ds ê$p. 110 (hÑp ê$p. 20 frS>. ‘p¡õV$/Ly$qfef QpS>®)
www.cybersafar.com
dpQ® 2018 23
dp¡bpBg hëX®$
fp¡ S> khpf¡ A“¡L$ cpfsue gp¡L$p¡“u S>¡d sd¡ ‘Z cpNp¡dp„ dp¡V$p cpN“p gp¡L$p¡ ky^u õdpV$®ap¡“ ‘lp¢Qu
sdpfp õdpV$®ap¡“dp„ hp¡V¹$kA¡‘ Ap¡‘“ L$fu“¡ Nep R>¡ A’hp sp¡ AdyL$ cpNp¡dp„ õdpV$®ap¡“ ‘Z lÆ
Y$Ngpb„^ rdÓp¡ A“¡ N°|àkdp„ NyX$dp¡q“¯N“p d¡k¡Æk OZu v$|f“u hps R>¡, ‘f„sy cpfsdp„ õdpV$®ap¡“ ^fphsp
dp¡L$gsp lip¡. A“¡ s¡“u dv$v$’u ‘l¡g hl¡guhpf BÞV$f“¡V$ kp’¡
sdpfp Ap d¡k¡S> A“¡ dÅ“u Bd¡Æk hp¡V¹$kA¡‘“p Å¡X$psp gp¡L$p¡“u k„¿ep blº TX$‘’u h^u flu R>¡.
N°|àkdp„ A“¡L$ gp¡L$p¡“u khpf L$v$pQ ky^pfu v$¡su li¡ V$¡L$ L„$‘“uAp¡“p¡ A„v$pS> R>¡ L¡$ V|$„L$ kdedp„ ‘|fp A¡L$
‘Z sd“¡ ÅZu“¡ “hpC gpNi¡ L¡$ Ap‘Zu Ap âh©rÑ AbS> gp¡L$p¡ Ap fus¡ õdpV$®ap¡““u dv$v$’u ‘l¡gu S>
N|Ng dpV$¡ dp¡V$p¡ dp’p“p¡ v$y:Mphp¡
b“hp gpNu R>¡! NyX$dp¡q“¯N d¡k¡Æk dp¡L$ghpdp„ Myv$ Ap‘Zp hX$pâ^p“
R>¡‰p L¡$V$gpe kde’u “f¡ÞÖ dp¡v$u ‘Z dp¡Mf¡ R>¡. A¡hy„ L$l¡hpe R>¡ L¡$ s¡Ap¡ fp¡S> khpf¡
Ad¡qfL$p“u rkrgL$p¡“ h¡gudp„ ‘p„Q hpN¡ ep¡Npæepk ‘|fp¡ L$fu“¡ rhrh^ kp¡rieg “¡V$hL®$k
b¡W$¡gp N|Ng“p A¡[ÞS>r“ek®“¡
‘f s¡d“p N°yàkdp„“p gp¡L$p¡“¡ NyX$dp¡q“¯N d¡k¡S> dp¡L$g¡ R>¡.
A¡L$ hps kdÅsu “lp¡su. s¡d“p
Ýep“dp„ Apìey„ lsy„ L¡$ cpfsdp„ v$f
ÓZdp„’u A¡L$ õdpV$®ap¡“dp„ fp¡S>¡ hpf BÞV$f“¡V$ kp’¡ Å¡X$pi¡. Ap L$pfZ¡
fp¡S> õV$p¡f¡S> awg ’C Åe R>¡! A¡“y„ b^u S> L„$‘“u lh¡ Ap “hp e|Tk® ‘f
L$pfZ iy„? ap¡¼k L$fu flu R>¡.
ApMu v$yr“epdp„ BÞV$f“¡V$“p “p¢^‘pÓ hps A¡ R> L¡$ ‘l¡guhpf
k„v$c£ A¡L$ “hp¡ Sy>hpm Ecp¡ ’ep¡ õdpV$®ap¡“ Mfuv$“pfp gp¡L$p¡ õhpcprhL$
R>¡, S>¡“¡ “pd Ap‘hpdp„ Apìey„ fus¡ kõsp, “uQgp õsf“p
R>¡ "^ “¡¼kV$ rbrge“' A¡V$g¡ L¡$ õ‘¡riqaL¡$i“ ^fphsp õdpV$®ap¡“
BÞV$f“¡V$ ‘f kq¾$e ’C fl¡gp ‘R>u“p A¡L$ AbS> Mfuv$¡ R>¡ A“¡ OZp kõsp X¡$V$p àgp“ Mfuv$¡ R>¡.
gp¡L$p¡, S>¡“y„ A¡‘uk¡ÞV$f cpfsdp„ R>¡! rhð“p AÞe Ap gp¡L$p¡“¡ õdpV$®ap¡“dp„ V$pB‘ L$fhy„ lÆ blº aphsy„
24 dpQ® 2018
“’u ‘Z hp¡V¹$kA¡‘ ‘f ^X$p^X$ Bd¡Æk“u Ap‘-g¡ A¡hy„ L$l¡hpe R>¡ L¡$ s¡Ap¡ fp¡S> khpf¡ ‘p„Q hpN¡
L$fhp“u s¡d“¡ S>bfu aphV$ ’C NC R>¡. ep¡Npæepk ‘|fp¡ L$fu“¡ rhrh^ kp¡rieg “¡V$hL®$k ‘f
OZp gp¡L$p¡ buÅ gp¡L$p¡A¡ s¡d“¡ dp¡L$g¡gp NyX$dp¡q“¯N s¡d“p N°|àkdp„“p gp¡L$p¡“¡ NyX$dp¡q“¯N d¡k¡S> dp¡L$g¡
d¡k¡S> ap¡fhX®$ L$fu“¡ k„sp¡j dp“¡ R>¡. sp¡ OZp gp¡L$p¡ R>¡. lÆ ’p¡X$p kde ‘l¡gp„ S> s¡dZ¡ rhrh^ kfL$pfu
N|Ng ‘f NyX$dp¡q“¯N Bd¡rS>k kQ® L$fu“¡ Ðep„’u "dpL£$V$ Ar^L$pfuAp¡ A“¡ kp„kv$p¡“p¡ A¡ hps¡ D^X$p¡ gu^p¡ lsp¡
d¢ “ep Apep l¥' sfuL¡$ buÅ“¡ ap¡fhX®$ L$fhp“y„ ‘k„v$ L¡$ s¡Ap¡ s¡d“p NyX$dp¡q“¯N d¡k¡S>“p S>hpb L¡$d Ap‘sp
L$f¡ R>¡. “’u!
epv$ fl¡ L¡$ hp¡V¹$kA¡‘“p A¡L$gp cpfsdp„ 20 L$fp¡X$ OZp gp¡L$p¡ A¡hp ‘Z R>¡ S>¡Ap¡ qv$hk EN¡ s¡“u
A¡[¼V$h e|Tk® R>¡. fpl Å¡ep rh“p ApNgp qv$hk“u fpÓ¡ S> hp¡V¹$kA¡‘dp„
sd“¡ ÅZu“¡ “hpC gpNi¡ L¡$ N|Ng ‘f R>¡‰p„ ‘p„Q Sy>v$p Sy>v$p NyX$dp¡q“¯N d¡k¡Æk“y„ cp’y„ s¥epf L$fu fpM¡
hj®dp„ NyX$dp¡q“¯N Bd¡Æk kQ® L$fhp“y„ âdpZ 10 R>¡ A“¡ khpf¡ k|fS> ENsph¢s Ap Bd¡Æk“p suf
NÏ„ h^u Ney„ R>¡! R>p¡X$hp“y„ iê$ L$fu v$¡ R>¡! õhS>“p¡“p k„‘L®$dp„ fl¡hp“u
Bd¡Æk ‘f ap¡¼k L$fsu kp¡rieg kpBV¹$k Ap fus¡ Ap‘Z“¡ kp¥“¡ Ndu NC R>¡.
r‘ÞV$f¡õV$¡ ¼hp¡V¹$k kp’¡“p Bd¡Æk qX$õàg¡ L$fhp dpV$¡
Ap b^p“y„ ‘qfZpd - õdpV$®ap¡“dp„ kss Ap¡R>u
A¡L$ “hy„ k¡L$i“ iê$ L$ey¯ A¡ ‘R>u Mpgu cpfsdp„’u
‘X$su õV$p¡f¡S>
Aphu Bd¡Æk X$pD“gp¡X$ L$fhp“y„ âdpZ ‘pR>gp A¡L$
S> hj®dp„ “h NÏ„ h^u Ney„ R>¡! h¡õV$“® qX$rS>V$g L$p¡‘® “pd“u A¡L$ X¡$V$p õV$p¡f¡S>
NyX$dp¡q“¯N d¡k¡Æk dp¡L$ghpdp„ Myv$ Ap‘Zp L„$‘“uA¡ L$f¡gp kh£nZ A“ykpf cpfsdp„ v$f ÓZdp„’u
hX$pâ^p“ “f¡ÞÖ dp¡v$u ‘Z dp¡Mf¡ R>¡. A¡L$ õdpV$®ap¡“ e|Tf“¡ fp¡S>¡fp¡S> ap¡““u õV$p¡f¡S> L¡$‘¡rkV$u
dpQ® 2018 25
dp¡bpBg hëX®$
‘|fu ’C Åe R>¡. Äepf¡ eyA¡kdp„ v$f AprV®$qarieg BÞV$¡rgS>Þk V|$ëk“p¡
10 e|Tfdp„’u a¼s A¡L$“¡ Aphu D‘ep¡N L$ep£ R>¡ ‘qfZpd¡ Ap A¡‘
kdõep ksph¡ R>¡. Ap‘Z“¡ A¡ ‘Z k|Qhu iL¡$ R>¡ L¡$
cpfsdp„ Bd¡Æk“u Ap‘-g¡ A“¡ sdpfp ap¡“dp„ hp¡V¹$kA¡‘“u L$C L$C
Ap¡R>u ‘X$su ap¡“ õV$p¡f¡S>“u kdõep Bd¡Æk sd¡ qX$guV$ L$fu “pMp¡ sp¡
Ýep“dp„ fpMu“¡ N|Ng¡ "apBëk Np¡' Qpg¡ s¡d R>¡.
“pd“u A¡L$ A¡‘ X¡$hg‘ L$fu R>¡.
apBëk Np¡ A¡‘ Ap‘Z“¡
AÐepf ky^u Ap‘Z¡ "r¼g“
b¡ fus¡ D‘ep¡Nu ’C iL¡$ R>¡
dpõV$f' S>¡hu L„$CL$ Ap S> âL$pf“u
r¼gt“N A¡‘“p¡ D‘ep¡N L$fsp Apìep 1. Ap‘Zp ap¡“dp„ S>Áep
R>uA¡, ‘f„sy sd¡ ‘p¡s¡ L$v$pQ A“ycìey„ fp¡L$su bu“S>ê$fu apBëk kl¡gpB’u
li¡ s¡d Ap A¡‘ ap¡““y„ cpfZ spfhu“¡ s¡“¡ qX$guV$ L$fhpdp„.
OV$pX$hp“¡ bv$g¡ h^pf¡ R>¡. 2. S>ê$fu apBëk kl¡gpB’u
‘p¡sp“u kp’¡ s¡ Y$Ngpb„^ buÆ buÆ ìer¼s“p ap¡“dp„ V²$pÞkaf
A¡àk“p¡ dpfp¡ Ap‘Zu ‘f Qgph¡ R>¡. L$fhpdp„.
‘qfZpd¡ ap¡““u õV$p¡f¡S> d¡“¡S> L$fhp“¡ bv$g¡ Ap‘Z¡ Ap buSy>„ L$pd apBëk Np¡ A¡‘ BÞV$f“¡V$ L$“¡L$i“
dp’¡ Ap h^pfp“p cpfZ“p¡ kpd“p¡ L$fhp“u d’pdZ rh“p ‘Z L$fu Ap‘¡ R>¡.
L$fhu ‘X¡$ R>¡.
õV$p¡f¡S> d¡“¡S> L$fhp dpV¡$
Äepf¡ N|Ng“u apBëk Np¡ A¡‘ dpÓ A¡L$ S> L$pd
L$f¡ R>¡ - Ap‘Zp ap¡““u cfpC Ne¡gu õV$p¡f¡S> Mpgu àg¡õV$p¡fdp„ S>C“¡ apBëk Np¡ A¡‘ ip¡^u“¡ X$pD“gp¡X$
L$fhpdp„ Ap‘Z“¡ dv$v$ L$fhu. A¡ rkhpe s¡ L$p¡C L$fu gp¡.
Ål¡fps L¡$ buÆ A¡àk“y„ cpfZ Ap‘Zp ‘f h^pfsu Ap A¡‘ A¡ÞX²$p¡BX$ 5.0 gp¡rg‘p¡‘ A’hp s¡“p’u
“’u. D‘f“p hT®“dp„ Qpgu iL¡$ R>¡. A¡V$g¡ L¡$ Å¡ sd¡ ‘pR>gp
N|Ng“u v$f¡L$ “hu krh®k“u S>¡d Ap A¡‘dp„ b¡ hj®dp„ “hp¡ õdpV$®ap¡“ MfuÛp¡ lp¡e sp¡ sd¡ Ap A¡‘“p¡
‘Z N|Ng¡ s¡“p AÐe„s rhipm Bd¡S> X¡$V$pb¡T A“¡ gpc gC iL$ip¡.
26 dpQ® 2018
sd¡ ‘l¡gu hpf N|Ng apBëk Np¡ »»Ap‘Z¡ X$pD“gp¡X$ L$f¡gu apBëk
A¡‘ Ap¡‘“ L$fip¡ A¡V$g¡ s¡ ap¡““u »»ap¡“dp„ dp¡V$u S>Áep fp¡L$su gpS>®
õV$p¡f¡S> rkõV$d A¡¼k¡k L$fhp“u apBëk hN¡f¡.
d„S|>fu dpNi¡. Ap‘Z¡ s¡“u ‘pk¡ Ap »»S>¡ L$pX®$dp„ Ap‘Zp ap¡“dp„ h^y S>Áep
S> L$pd L$fphhp“y„ lp¡hp’u lp L$l¡hu fp¡L$psu lp¡hp“y„ S>Zpe s¡“p ‘f r¼gL$
‘X$i¡. L$fu“¡ s¡dp„ kpak|au L$fhp sfa Ap‘Z¡
Ap‘Z¡ d„S|>fu Apàep ‘R>u Ap ApNm h^u iL$uA¡ R>uA¡. S>¡d L¡$,
A¡‘ ap¡““u Ly$g õV$p¡f¡S>dp„’u L¡$V$gu hp¡V¹$kA¡‘ duqX$ep“p L$pX®$ ‘f r¼gL$
õV$p¡f¡S> cfpC NC R>¡ s¡ bsphi¡. L$fsp„ hp¡V¹$kA¡‘dp„ Ap‘Z¡ X$pD“gp¡X$
s¡“u “uQ¡ Sy>v$p Sy>v$p L$pX®$ õhê$‘¡ L$f¡g sdpd Bd¡Æk, huqX$ep¡,
rhrh^ âL$pf“u apBëk’u ap¡“dp„ ‘uX$uA¡a hN¡f¡ Å¡hp dmi¡. s¡dp„’u
L¡$V$gu S>Áep fp¡L$pC flu R>¡ s¡ S>¡ rb“S>ê$fu gpN¡ s¡“¡ rkg¡¼V$ L$fu“¡
S>Zphi¡. A¡L$ kp’¡ qX$guV$ L$fu iL$pe R>¡.
Ap L$pX®$Tdp„ Ap‘Z“¡ “uQ¡
apBg V²$pÞkaf L$fhp dpV¡$
dyS>b“u apBëk AgN spfhu“¡
bsphhpdp„ Aphi¡ : ApNm L$üy„ s¡d, apBëk Np¡ A¡‘ A¡L$ ap¡“dp„’u
»» gp¡ f¡Tp¡ëeyi“ duqX$ep A“¡ d¡d¡, S>¡dp„ qV$r‘L$g buÅ ap¡“dp„ BÞV$f“¡V$ L$“¡L$i“ rh“p apBg V²$pÞkaf
NyX$dp¡q“¯N d¡k¡Æk ‘Z Å¡hp dmi¡. L$fhp“u kyrh^p ‘Z Ap‘¡ R>¡. Ap dpV$¡ kpd¡“p ap¡“dp„
»» Xy$[àgL¡$V$ apBëk ‘Z apBëk Np¡ A¡‘ lp¡hu S>ê$fu R>¡.
»» hp¡V¹$kA¡‘, V$¡rgN°pd, lpBL$, d¡k¡>ÞS>f, »» A¡‘ Ap¡‘“ L$ep® ‘R>u “uQ¡“p cpNdp„ Ap‘¡g
BÞõV$pN°pd hN¡f¡ krh®kdp„ Ap‘Z¡ X$pD“gp¡X$ apBëk“p rhL$ë‘“p V$¡bdp„ ÅAp¡
L$f¡gu apBëk (v$f¡L$ krh®k dpV$¡ AgN L$pX®$ »» Al] Ap‘Z¡ X$pD“gp¡X$ L$f¡gu apBg, furkh
õhê$‘¡) L$f¡gu apBëk, A¡àk, Bd¡Æk, huqX$ep¡T,
»» gp„bp kde’u Ap‘Z¡ S>¡“p¡ D‘ep¡N “ L$ep£ Ap¡qX$ep¡, X$p¡¼eyd¡ÞV$k hN¡f¡ L¡$V$¡Nfudp„ Ap‘Zp
lp¡e s¡hu A¡àk ap¡“dp„“u apBëk Å¡hp dmi¡.
dpQ® 2018 27
dp¡bpBg hëX®$
»» v$f¡L$ L¡$V$¡Nfudp„, afu’u »» s¡dp„ k¡ÞX$ Vy$ “uefbpe ä¡ÞX$T ‘f
AgN AgN ‘¡V$p L¡$V$¡Nfudp„ r¼gL$ L$fp¡.
apBëk Å¡hp dmi¡. »» lh¡ sdpfp rdÓ“¡ s¡d“p ap¡“dp„
»» S>¡d L¡$ Ap¡qX$ep¡ apBëk apBëk Np¡ A¡‘ Ap¡‘“ L$fu“¡
k¡L$i“dp„ S>ip¡ sp¡ sdpd furkh bV$“ V$¡‘ L$fhp L$lp¡.
apBëk D‘fp„s hp¡V¹$kA¡‘ »» sdpfp ap¡“dp„ A¡ rdÓ“p qX$hpBk“y„
Ap¡qX$ep¡, åëeyV|$’’u “pd Å¡hp dmi¡.
d¡mh¡g Ap¡qX$ep¡, çeyrTL$ »» s¡“¡ rkg¡¼V$ L$fip¡ A“¡ rdÓ
apBëk AÞe kpDÞX$ Ap‘Zu rh“„su A¡¼k¡àV$ L$fi¡
apBëk, sd¡ ‘p¡s¡ q¾$A¡V$ A¡V$g¡ b„“¡ hÃQ¡ rkL$ep¡X®$ lp¡V$õ‘p¡V$
L$f¡g ap¡ëX$k®dp„“u çeyrTL$ fQpi¡ A“¡ BÞV$f“¡V$ L$“¡L$i“ rh“p
apBëk hN¡f¡ rhrh^ apBg Ap‘Zp ap¡“dp„’u s¡d“p
L¡$V$¡Nfudp„ sdpd Ap¡qX$ep¡ ap¡“dp„ V²$pÞkaf ’B S>i¡.
apBëk Å¡hp dmi¡. Apd Sy>Ap¡ sp¡ N|Ng apBëk
»» s¡dp„“u S>¡ s¡ apBg“¡ r¼gL$ Np¡ A¡‘ S>¡ L$p¡C kyrh^pAp¡ Ap‘¡ R>¡
s¡ “hu “’u. L$p¡C ‘Z kpfu apBg
Ap A¡‘“p¡ apev$p¡ A¡ R>¡ L¡$ s¡ L$C bpbs L¡$V$gu S>Áep fp¡L¡$ R>¡ d¡“¡S>f A¡‘ Apdp„“u dp¡V$p cpN“u
s¡ Ap‘Z“¡ blº kfm g¡-ApDV$ kp’¡ bsph¡ R>¡ A“¡ Ap‘Z¡ kyrh^p Ap‘¡ R>¡. hp¡V¹$kA¡‘ duqX$ep
dpV$¡ rb“S>ê$fu apBëk kl¡gpB’u rkg¡¼V$ L$fu“¡ qX$guV$ L¡$ qX$guV$ L$fhp lp¡e sp¡ ap¡““u N¡g¡fudp„
S>C“¡ ‘Z A¡ L$pd L$fu iL$uA¡ R>uA¡.
V²$pÞkaf L$fhp“p rhL$ë‘ Ap‘¡ R>¡.
‘f„sy Ap A¡‘“p¡ apev$p¡ A¡ R>¡ L¡$ s¡
L$C bpbs L¡$V$gu S>Áep fp¡L¡$ R>¡ s¡
L$fu“¡ s¡“¡ rkg¡¼V$, fu“¡d, i¡f, Ap¡‘“, apBg blº kfm g¡-ApDV$ kp’¡ bsph¡ R>¡ A“¡ Ap‘Z¡ dpV$¡
BÞap¡ s¡dS> qX$guV$ L$fhp rhi¡“p rhL$ë‘p¡ rb“S>ê$fu apBëk kl¡gpB’u rkg¡¼V$ L$fu“¡ qX$guV$ L¡$
dmi¡. V²$pÞkaf L$fhp“p rhL$ë‘ Ap‘¡ R>¡.
»» L$p¡C apBg V²$pÞkaf L$fhu lp¡e sp¡ s¡“¡ S>fp Å¡ sdpfp ap¡“dp„ hpf„hpf õV$p¡f¡S> cfpC S>hp“u
gp„bp¡ kde â¡k L$fsp„ s¡ rkg¡¼V$ ’i¡. kdõep fl¡su lp¡e sp¡ A’hp sp¡ ap¡“dp„ õV$p¡f¡S> ‘|fsu
»» lh¡ A¡‘“p d’pm¡ i¡f ApBL$“ ‘f r¼gL$ L$fsp lp¡e ‘f„sy rb“S>ê$fu apBëk“p¡ cfphp¡ ’C S>hp’u
Ap‘Zp„ ap¡“dp„“u S>¡ S>¡ A¡àk L¡$ krh®k“u ap¡“ ^udp¡ ârskpv$ Ap‘sp¡ lp¡e s¡hy„ gpNsy„ lp¡e sp¡
dv$v$’u Ap apBg V²$pÞkaf ’C iL¡$ s¡ b^u Ap A¡‘“p D‘ep¡N’u sd¡ ap¡“dp„ blº kl¡gpB’u
A¡‘ L¡$ krh®k“p ApBL$“ Å¡hp dmi¡. kpak|au L$fu iL$ip¡.
28 dpQ® 2018
kdN° ‘qfhpf dpV¡$ õdpV®$ap¡“, BÞV$f_¡V$ A“¡ L$çàeyV$f“p¡
op_MÅ_p¡ Mp¡gsy„ "kpebfkaf' d¡N¡rT“
4. A¡ÞX²$p¡BX$ õdpV®$ap¡“ BTuNpBX$ (ê$p. 20 Ly$qfef/frS>. ‘p¡õV$ MQ® krls) ê$p. 130/-
5. õdpV®$ b¡[ÞL„$N BTuNpBX$ (ê$p. 20 Ly$qfef/frS>. ‘p¡õV$ MQ® krls) ê$p. 130/-
lp, lº„ "kpebfkaf'“p„ âL$pi“p¡ Mfuv$hp BÃRy>„ Ry>„. Ap kp’¡ ê$p. ................................................................, (A„L¡$
ê$r‘ep .............................................................................................)_p¡ Q¡L$/X$uX$u (‘¡A¡bg A¡V$ Adv$phpv$)
_„. ............................... spfuM.................................. b¡ÞL$ ............................................... kpd¡g R>¡.
_pd : .......................................................................................................................................
`|fy„ kf_pdy„ : ................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
Npd/il¡f:......................................... r`_L$p¡X$: ................................ rS>ëgp¡:..................................
ap¡_/dp¡. : .......................................Cd¡Bg : .................................................................................
_p¢^ : dpÓ d[ëV$rkV$u, ‘¡A¡bg A¡V$ ‘pf Q¡L$ dp¡L$gip¡. Ap`_y„ ap¡d® L$p`u_¡ Q¡L$/X$uX$u kp’¡ dp¡L$gu Ap`p¡. Ap ‘¡S>“u T¡fp¡¼k ‘Z dp¡L$gu iL$p¡ R>p¡.
âL$pris A„L$p¡ õV$p¡L$dp„ li¡ Ðep„ ky^u dp¡L$gu iL$pi¡. v$f¡L$ A„L$ v$f drl“p“u ‘l¡gu spfuM¡ âL$pris A“¡ ÓuÆ spfuM¡ ‘p¡õV$ ’pe R>¡.
30 Ap‘“p¡ Ap¡X®$f âp¡k¡k ’sp„ 3 AW$hpqX$ep„ S>¡V$gp¡ kde gpNu iL¡$ R>¡, klep¡N Ap‘hp rh“„su. dpQ® 2018
A¡aA¡¼ey
dpQ® 2018 31
A¡aA¡¼ey
dpQ® 2018 33
A¡aA¡¼ey
fp¡S>bfp¡S>“p L$pdL$pS>, rhQpfp¡, rhi¡“p Ap‘Zp rhQpfp¡ V$‘L$phu Bd¡S> i¡f ‘Z L$fu iL$ip¡.
ApBqX$ep, BÞV$f“¡V$ ‘f dmsu g¡hp“u kNhX$ ‘Z dmi¡. L$u‘dp„ Sy>v$p Sy>v$p g¡M“¡ r‘“
dprlsu, Bd¡Æk hN¡f¡ kpQhu A¡ kp’¡, L$u‘“u g¡btgN“u L$fhp“u kNhX$ dm¡ R>¡. Å¡ Ap‘Z¡
g¡hp dpV$¡ S> qX$TpB“ ’e¡gu R>¡. kyrh^p AÐe„s D‘ep¡Nu ’i¡. L$p¡C g¡M“¡ r‘“ L$fuA¡ sp¡ A¡ g¡M
Ap’u g¡Mp¡“p r¼gt‘Ák õV$p¡f S>¡d L¡$ Ap‘Z¡ Sy>v$p Sy>v$p g¡ML$ L¡$ b^p g¡Mp¡“u epv$udp„ kp¥’u d’pm¡
L$fhp A“¡ d¡“¡S> L$fhp dpV$¡ Ap AMbpf L¡$ rhje dyS>b L$u‘dp„ kQhpC fl¡i¡. Ap fus¡ a¡hqfV$
krh®k kp¥’u h^y D‘ep¡Nu ’i¡. g¡bg b“phu v$u^p„ lp¡e sp¡ A¡L$ S> g¡M kss Ap‘Zu “S>fdp„ fl¡
s¡hy„ k¡qV»$N L$fu iL$pe R>¡.
L$u‘dp„ õ’m L¡$ spfuM dyS>b
fudpBÞX$f ‘Z k¡V$ L$fu iL$pe
R>¡. sd¡ L$p¡C g¡M rhi¡ rdÓ“p
Of¡ S>B“¡ s¡d“u kp’¡ ê$bê$dp„
QQp® L$fhp dpNsp lp¡ sp¡ L$u‘dp„,
A¡ g¡M“p L$pX®$dp„ rdÓ“p Of“y„
gp¡L¡$i“ Dd¡fu v$p¡.
lh¡ sd¡ Äepf¡ ‘Z A¡ rdÓ“p
Of¡ S>ip¡ A“¡ sdpfp ap¡“dp„
L¡$dõL¡$“f A¡‘dp„ Ap‘Z¡ g¡M“u Bd¡S>“¡ Ap ÓZ¡e âL$pf“p BÞV$f“¡V$ L$“¡L$i“ A“¡ gp¡L¡$i“
Å¡Csp g¡M“¡ õL¡$“ L$ep® ‘R>u s¡“u g¡bg gNphu iL$pi¡ (s¡“p’u krh®k Ap¡“ li¡ sp¡ N|Ng L$u‘
Bd¡S> ap¡““u N¡g¡fudp„ k¡h L$fu ap¡“ ‘f ÓZ Bd¡S>“p¡ cpf h^i¡ sd“¡ epv$ A‘phi¡ L¡$ sdpf¡ S>¡ s¡
gCA¡, A¡ ‘R>u s¡“¡ S>fp gp„bp¡ “l]). g¡M“u rdÓ kp’¡ QQp® L$fhp“u R>¡!
kde â¡k L$fsp„ ap¡“dp„“u S>¡ S>¡ Ap fus¡ crhóedp„ Ap‘Zu spfuM A“¡ kde dyS>b fudpBÞX$f
A¡[àgL¡$i“dp„ Bd¡S>“y„ i¡qf»N i¼e gpBb°¡fu Mpõku dp¡V$u ’pe Ðepf¡ k¡V$ L$fhp’u r“ròs kde¡ Ap‘Z“¡
lp¡e A¡ b^u A¡‘“p ApBL$“ Å¡hp Ap‘Z¡ BÃR>uA¡ sp¡ g¡ML$ dyS>b, A¡ g¡M epv$ A‘phhpdp„ Aph¡ A¡hy„
dmi¡. s¡dp„ N|Ng L$u‘ ‘k„v$ L$fu AMbpf/kpdreL$ dyS>b L¡$ rhje k¡qV»$N ’C iL¡$ R>¡.
gp¡ (ap¡“dp„ s¡ “ lp¡e sp¡ ‘l¡gp„ dyS>b g¡Mp¡ spfhu“¡ d“Ndsp Ap‘Z¡ L$u‘dp„ õV$p¡f L$f¡gy„ b^y„
BÞõV$p¡g L$fhu ‘X$i¡!). g¡M“u dÅ dpZu iL$uA¡ R>uA¡. S> N|Ng ¼gpDX$dp„ k¡h ’pe R>¡
lh¡ N|Ng L$u‘ Ap¡‘“ L$fip¡ Al]’u sd¡ BÃR>p¡ sp¡ sdpfp A¡V$g¡ ‘p¡sp“p ‘uku L¡$ g¡‘V$p¡‘dp„
Ðepf¡ s¡dp„ Ap Bd¡S> Å¡hp dmi¡. rdÓp¡“¡ rhrh^ fus¡ A¡V$g¡ L¡$ N|Ng A¡L$pDÞV$’u gp¡N-B“
L$u‘ krh®kdp„ v$f¡L$ Bd¡S>“u kp’¡ hp¡V¹$kA¡‘, a¡kbyL$ ‘f L¡$ Bd¡Bg ’C“¡, Ap‘Z¡ k¡h L$f¡gp g¡Mp¡ Ðep„
Ap‘Z¡ s¡“y„ iuj®L$ A“¡ A¡ g¡M S>¡hu Sy>v$u Sy>v$u fus¡ Ap g¡M“u ‘Z Å¡C-hp„Qu iL$pe R>¡.
34 dpQ® 2018
N|Ng X²$pBh
sd¡ BÃR>p¡ sp¡ N|Ng X²$pBh“p¡
‘Z sdpfp ‘k„v$Nu“p g¡Mp¡“u
ApL$p®Bh b“phhp dpV$¡ D‘ep¡N
L$fu iL$p¡ R>p¡. Al] ‘Z sd¡ BÃR>p¡
s¡ g¡Mp¡“u Bd¡S> dp¡bpBgdp„
Ap¡agpB“ D‘ep¡N dpV¡$ X$pD“gp¡X$
L$fu iL$pe R>¡.
X²$pBhdp„ rhrh^ ap¡ëX$f b“phu“¡
N|Ng ap¡V$p¡T L$fu iL$uA¡ R>uA¡. Ap‘Z¡ a¼s g¡Mp¡ kpQhu iL$pe R>¡, ‘f„sy s¡dp„
Þe|T‘¡‘f“p r¼gt‘Ák õV$p¡f L$fhp N|Ng L$u‘“u S>¡d g¡btgN L¡$
N|Ng“u Ap krh®kdp„ Ap‘Z¡ fudpBÞX$f“u kyrh^p dmi¡ “l].
lp¡CA¡ sp¡ A¡dp„ Ap b^u M|buAp¡
¼hp¡rgV$udp„ S>fp Ad’u bp„^R>p¡X$
D‘ep¡Nu ’i¡ “l].
kp’¡ A“rgrdV$¡X$ ap¡V$p¡T õV$p¡f
Ap‘Z¡ Sy>v$p Sy>v$p rhjep¡
L$fu iL$uA¡ R>uA¡. Å¡ Ap‘Z¡
A“ykpf S>¡d L¡$ AÝepÐd, õhpõÕe,
dp¡bpBg L¡$ ‘uku“p õ¾$u“ ‘f Ap
fdsNds, fkp¡C hN¡f¡ dyS>b“p
ap¡V$p¡T Å¡hp dpNsp lp¡CA¡ sp¡
g¡Mp¡“p r¼gt‘Ák“p ap¡ëX$f
s¡“u NyZhÑp Qp¡½$k ‘|fsu R>¡.
b“phhp lp¡e sp¡ N|Ng ap¡V$p¡Tdp„
a¼s dp¡V$u kpBTdp„ râÞV$ L$fphhp
v$f¡L$ rhje dyS>b Apëbd b“phu
BÃR>uA¡ sp¡ NyZhÑp ’p¡X$u Dsfsu
iL$pi¡. AgbÑ Ap krh®kdp„
gpNu iL¡$ R>¡.
v$f¡L$ r¼gt‘N“¡ k„b„r^s h^pfp“u
Ap ap¡V$p¡T N|Ng“p ¼gpDX$dp„ Al] sd¡ Å¡ip¡ s¡d hps Ap‘Z¡
dprlsu gMhp“y„ L$pd ’p¡Xy$„ dyíL¡$g
õV$p¡f ’sp lp¡hp’u ap¡“ ‘f s¡“y„ AMbpf“p g¡Mp¡“p L$qV»$N kpQhu
b“u iL¡$ R>¡.
cpfZ h^sy„ “’u. fpMhp“p k„v$c£ L$fu R>¡ ‘f„sy
A¡ dpV$¡ Ap‘Z¡ v$f¡L$ r¼gt‘N“u
Ap krh®k Mf¡Mf sp¡ ìer¼sNs rhÛp’}Ap¡ ‘p¡sp“p Aæepkdp„
Bd¡S> r¼gL$ L$fu“¡ s¡dp„ BÞad£i“
ap¡V$p¡T õV$p¡f L$fhp dpV$¡ A“¡ s¡“y„ s’p AÞe gp¡L$p¡ ‘p¡s‘p¡sp“p fk“p
k¡L$i“dp„ S>C“¡ Å¡Csu dprlsu
AkfL$pfL$ fus¡ d¡“¡S>d¡ÞV$ L$fhp rhje A“ykpf Ap krh®rkT“p¡
Dd¡fu iL$uA¡ R>uA¡, ‘f„sy ap¡V$p¡Tdp„
dpV$¡ qX$TpB“ ’e¡gu R>¡. Ap’u D‘ep¡N L$f¡ sp¡ ‘p¡sp“u ApNhu
V$¡tNN“u kNhX$ “ lp¡hp’u g¡Mp¡“p
s¡dp„ Ap‘Z¡ ìer¼s“p Ql¡fp, kfk dÅ“u qX$rS>V$g gpBb°¡fu
r¼gt‘Ák“y„ d¡“¡S>d¡ÞV$ ’p¡Xy$„ dyíL¡$g
õ’m, Sy>v$u Sy>v$u QuS>hõsy hN¡f¡ kÆ® iL¡$ R>¡!
b“i¡.
A“ykpf ap¡V$p¡N°pa kl¡gpC’u kQ®
dpQ® 2018 35
A¡aA¡¼ey
36 dpQ® 2018
»» d’pmp“u qfb“dp„ qfìey V$¡bdp„ ÅAp¡ A“¡
Ap fus¡ Ap‘Z¡ A¡hy„ k¡qV»$N L$ey¯ L¡$ Äepf¡ ApMu âp¡V$¡¼V$ iuV$ ‘f r¼gL$ L$fp¡.
hL®$iuV$ âp¡V$¡¼V$ L$fhpdp„ Aph¡ Ðepf¡ s¡dp„“p L$p¡C k¡g »» Al] "âp¡V$¡¼V$ hL®$iuV$ A¡ÞX$ L$ÞV$¡ÞV$k Ap¡a
gp¡L$ ’pe “l], L$pfZ L¡$ Ap‘Z¡ dpÓ AdyL$ k¡g gp¡L$ gp¡¼X$ k¡ëk'“p Mp“pdp„ qV$L$ L$fu v$p¡.
L$fhp BÃR>uA¡ R>uA¡. »» “uQ¡“p Mp“pdp„ sd“¡ kl¡gpB’u epv$ fl¡ s¡hp¡
lh¡ Ap‘Z¡ A¡hy„ k¡qV»$N L$fhp“y„ fl¡i¡ L¡$ Äepf¡ ‘pkhX®$ Ap‘p¡ (epv$ fl¡ Ap ‘pkhX®$ c|gpB
hL®$iuV$“¡ âp¡V$¡¼V$ L$fhpdp„ Aph¡ Ðepf¡ s¡dp„ dpÓ Ap‘Z¡ S>i¡ sp¡ sdpf¡ dpV$¡ Ap iuV$dp„“p X¡$V$p ‘f afu
BÃR>uA¡ s¡ S> k¡g gp¡L$ ’pe. Ap dpV$¡... L„$V²$p¡g d¡mhhp¡ dyíL¡$g b“u S>i¡).
»» S>¡ k¡g âp¡V$¡¼V$ L$fhp lp¡e s¡“¡ rkg¡¼V$ L$fp¡. »» lh¡ Ap iuV$ Ap¡‘“ L$f“pfp AÞe e|Tf iuV$dp„
»» A¡L$’u h^y k¡g rkg¡¼V$ L$fhp lp¡e sp¡ L„$V²$p¡g iy„ iy„ L$fu iL¡$ s¡“u d„S|>fu Ap‘p¡.
L$u“u dv$v$’u k¡ëk rkg¡¼V$ L$fp¡. »» Å¡ sd¡ âp¡V$¡¼V$ L$f¡gp k¡ëk AÞe e|Tf
»» lh¡ k¡ëk rkg¡¼V$¡X$ lp¡e Ðepf¡ dpDk’u fpBV$ rkg¡¼V$ ‘Z “ L$fu iL¡$ A¡hy„ BÃR>sp lp¡ sp¡
r¼gL$ L$fu“¡ ap¡d£V$ k¡ëkdp„ ÅAp¡. s¡“u kpd¡“y„ qV$L$ bp¡¼k Mpgu fpMip¡.
»» s¡dp„ âp¡V$¡¼V$i“ V$¡bdp„ ÅAp¡. Al] gp¡¼X$ »» lh¡ Ap¡L¡$ L$l¡sp„ Ap‘Z¡ Ap‘¡gp¡ ‘pkhX®$ afu
kpd¡“y„ Mp“y„ Mpgu li¡ s¡dp„ qV$L$ L$fu v$p¡. gMhp“y„ L$l¡hpdp„ Aphi¡.
A¡V$g¡ L¡$ Ap‘Z¡ A¡hy„ k¡qV»$N L$ey¯ L¡$ lh¡ Äepf¡ lh¡ ‘R>u Äepf¡ ‘Z buÆ L$p¡C ìer¼s Ap hL®$iuV$
hL®$iuV$ âp¡V$¡¼V$ L$fhpdp„ Aph¡ Ðepf¡ Ap‘Z¡ rkg¡¼V$ Ap¡‘“ L$fi¡ Ðepf¡ s¡Ap¡ s¡dp„ Ap‘Z¡ rkg¡¼V$ L$f¡gp
L$f¡gp gp¡L$ ’i¡ A“¡ bpL$u“p k¡ëk Ap¡‘“ fl¡i¡. k¡g rkhpe AÞe k¡gdp„ L$pd L$fu iL$i¡ ‘f„sy âp¡V$¡¼V$¡X$
lh¡ ApMu hL®$iuV$ âp¡V$¡¼V$ L$fhp dpV$¡... k¡g“¡ rkg¡¼V$ ‘Z L$fu iL$i¡ “l]!
dpQ® 2018 37
V¡$¼“p¡V$d®
hpf„hpf h„Qpsp A“¡ k„cmpsp, ‘Z Ap¡R>p kdÅsp V¡$L$r“L$g iåv$p¡“u kfm kdS>Z
dprS®>“
X$p¡¼eyd¡ÞV$ ‘¡S>dp„ gMpZ“p b„“¡ R>¡X$p A“¡ ‘¡S>“p R>¡X$p
hÃQ¡“u L$p¡fu S>Áep“¡ "dprS®>“'$ L$l¡hpdp„ Aph¡ R>¡.
L$p¡C ‘Z X$p¡¼eyd¡ÞV$ s¥epf L$fsu hMs¡ kpdpÞe fus¡,
gMpZ A“¡ ‘¡S>“p R>¡X$p hÃQ¡ v$f¡L$ bpSy>A¡ Ap¡R>pdp„
Ap¡R>p AX$^p HQ“p¡ dprS®>“ fpMhp¡ Å¡CA¡. A¡’u
Ap¡R>p¡ dprS®>“ fp¿ep¡ li¡ sp¡ ÅZL$pf ìer¼s kdÆ
S>i¡ L¡$ sd¡ X¡$õL$V$p¡‘ ‘[ågtiN“p ÅZL$pf “’u!
guqX»$N L$q“¯N/V²$¡qL»$N
gMpZdp„ b¡ guV$u hÃQ¡“u Mpgu S>Áep "guqX»$N' S>¡d b¡ guV$u hÃQ¡“u õ‘¡k "guqX»$N' L$l¡hpe R>¡, s¡d
L¡$ "gpB“ õ‘¡tkN/lpBV$' L$l¡hpe R>¡. gMpZ kpfu A¡L$ iåv$dp„ Sy>v$p Sy>v$p Anfp¡ hÃQ¡“u S>Áep "L$q“¯N'
fus¡ hp„Qu iL$pe A¡ dpV$¡ b¡ gpB“ hÃQ¡ blº h^y L$l¡hpe R>¡ A“¡ A¡L$ hp¼edp„ Sy>v$p Sy>v$p iåv$p¡ hÃQ¡“u
“l] L¡$ blº Ap¡R>y„ “l] A¡hy„ guqX»$N fpMhy„ S>ê$fu R>¡. S>Áep "V²$¡qL»$N' L$l¡hpe R>¡. kpdpÞe fus¡ "L$q“¯N' A“¡
dpB¾$p¡kp¡ãV$ hX®$ S>¡hp âp¡N°pddp„ tkNg L¡$ X$bg gpB“ "V²$¡qL»$N'“p qX$ap¡ëV$ k¡qV»$Ákdp„ a¡fapf “ L$fhp¡ Å¡CA¡,
õ‘¡tkN S>¡hp r“ròs rhL$ë‘ lp¡e R>¡. AÞe X$uV$u‘u ‘f„sy A“ychu qX$TpB“f ‘p¡sp“u L$ë‘“p dyS>b s¡dp„
kp¡ãV$h¡fdp„ qX$TpB“f“¡ h^y kpfp¡ L„$V²$p¡g dm¡ R>¡. a¡fapf L$fu“¡ gMpZ“¡ h^y ApL$j®L$ b“phu iL¡$ R>¡.
38 dpQ® 2018
åguX$
L$p¡C ‘Z X$p¡¼eyd¡ÞV$“p ‘¡S>dp„ ap¡V$p¡N°pa L¡$ f„N d|L$hp“u
b¡ fus lp¡e R>¡. A¡L$, S>¡dp„ ap¡V$p¡N°pa/f„N ‘¡S>“u ^pf
ky^u ‘lp¢Qu Åe A“¡ buÆ fus, S>¡dp„ ‘¡S>“p R>¡X$p
A“¡ ap¡V$p¡N°pa L¡$ f„N hÃQ¡ L$p¡fu S>Áep R>p¡X$hpdp„ Aph¡.
Äepf¡ ap¡V$p¡N°pa/f„N ‘¡S>“u ^pf ky^u ‘lp¢Q¡ Ðepf¡ s¡
bfpbf R>‘pe A¡ dpV$¡ qX$rS>V$g qX$TpB“dp„ ‘¡S>“u S>¡’u râ[ÞV$„N ‘R>u L$qV»$N hMs¡ ‘¡S>“u ^pf A“¡
blpf“u bpSy> AdyL$ rdrgduV$f S>¡V$gu h^pfp“u ap¡V$p¡N°pa/L$gf hÃQ¡ ìlpBV$ õ‘¡k R>|V$u “ Åe. ‘¡S>
õ‘¡kdp„ ap¡V$p¡N°pa/ L$gX®$ bp¡¼k“¡ a¡gphhy„ S>ê$fu R>¡, blpf“u Ap h^pfp“u õ‘¡k "åguX$' L$l¡hpe R>¡.
‘p¡BÞV$ ‘p¡BÞV$ A¡ dp‘“y„ h^y A¡L$ eyr“V$ R>¡. S>¡ ‘peL$p X$p¡¼eyd¡ÞV$dp„ A„sf Ap‘Z¡ rdrgduV$f,
kpdpÞe fus¡ V$pB‘a¡Bk A¡V$g¡ L¡$ Anf“u KQpC k¡[ÞV$duV$f L¡$ HQdp„ dp‘uA¡ R>uA¡, Aphy„ S> A¡L$ buSy>„
dp‘hp dpV$¡ D‘ep¡Ndp„ g¡hpe R>¡. eyr“V$ R>¡ ‘peL$p. A¡L$ HQ bfpbf 6 ‘peL$p ’pe.
L$p¡C ‘Z X$p¡¼eyd¡ÞV$dp„ gMpZ“u b¡ L$p¡gd hÃQ¡“u Ap b„“¡ qX$TpB“ dpV$¡“p„ kp¥’u ÅZusp„ L$gf dp¡X¡$ëk
Mpgu S>Áep“¡ "NV$f' L$l¡hpdp„ Aph¡ R>¡. Þe|T‘¡‘f, R>¡. ApfÆbu kpdpÞe fus¡ qX$rS>V$g ‘[ågL¡$i“ dpV$¡
d¡N¡rT“ A“¡ b°p¡ifdp„ "NV$f' blº dlÒh“u bpbs D‘ep¡Nu R>¡. s¡dp„ f¡X$, N°u“ A“¡ ågy L$gf“p k„ep¡S>“’u
R>¡. ApS>“p kdedp„ Äepf¡ X$p¡¼eyd¡ÞV$ râÞV$ s’p ‘uku õ¾$u“ ‘f gpBV$ âp¡S>¡¼V$ L$fu“¡ f„Np¡ v$ip®hhpdp„ Aph¡ R>¡.
A“¡ dp¡bpBg“p õ¾$u“ ‘f h„Qphp“y„ lp¡e Ðepf¡ A¡L$ Äepf¡ ‘¡‘f L¡$ AÞe k‘pV$u ‘f râ[ÞV$„Ndp„ kuA¡dhpeL¡$
L$p¡gddp„ 10 L¡$ 12’u h^y iåv$p¡ “ lp¡hp Å¡CA¡. A¡V$g¡ L¡$ õep“, dS>¡ÞV$p, egp¡ A“¡ åg¡L$ A¡d Qpf
gpB“dp„ A¡’u h^y iåv$p¡ ’pe sp¡ A¡ gMpZ“¡ b¡ L$gf“p rdîZ’u râ[ÞV$„N L$fhpdp„ Aph¡ R>¡. Ap^yr“L$
L$p¡gddp„ a¡fhu “pMhy„ Å¡CA¡ A“¡ b„“¡ L$p¡gd hÃQ¡ râ[ÞV$„Ndp„ Ap Qpf D‘fp„s buÅ õ‘¡rieg L$gk®“p¡
Ap¡R>pdp„ Ap¡R>u ‘p HQ“u NV$f õ‘¡k fpMhu Å¡CA¡. ‘Z D‘ep¡N ’pe R>¡.
dpQ® 2018 39
qX$rS>V$g B[ÞX$ep
40 dpQ® 2018
Ap¡“gpB“ ip¡t‘N ’ey„ s¡dp„ gNcN 41 V$L$p rlõkp¡ 20,000 õ’mp¡A¡ ‘[ågL$ lp¡V$-õ‘p¡V$ Ecp„ L$fhp“p¡
“p“p il¡fp¡“p gp¡L$p¡“p¡ lsp¡. âp¡S>¡¼V$ lp’ ^ep£ R>¡. sp¡ qfgpeÞk rS>Ap¡A¡ sp¡ ‘|fp
cpfsdp„ AÐepf¡ dp¡V$p cpN¡ ‘[ågL$ hpB-apB 15 gpM hpB-apB lp¡V$õ‘p¡V¹$k Ecp L$fhp“y„ cNuf’
krh®k õ’m Ap^pqfs krh®k R>¡. A¡V$g¡ L¡$ Ap‘Z¡ Ðep„ L$pe® E‘pX$éy„ R>¡.
f¡gh¡ õV$¡i“, A¡f‘p¡V$®, bk õV$¡i“, lp¡V$¡ëk, dp¡V$p lh¡ Ap‘Zp v$¡idp„ A¡hu h¡b krh®k ‘Z iê$
ip¡t‘N dp¡ëk, f¡õV$p¡fp„, L$p¡au ip¡àk hN¡f¡dp„ äu hpB- ’hp gpNu R>¡ S>¡ cpfsdp„ D‘gå^ sdpd hpB-apB
apB Ap¡af L$fhpdp„ Aph¡ R>¡. lp¡V$õ‘p¡V¹$k Ap‘Z“¡ “¼ip ‘f bsph¡ R>¡!
V$¡rgL$p¡d L„$‘“uT ApB.V$u. A“¡ rbT“¡k ‘pL®$, Å¡L¡$ ‘[ågL$ hpB-apB“u kyrh^p S>¡V$gu gp¡cpdZu
L$p¡g¡S>, lp¡[õ‘V$ëk hN¡f¡dp„ ‘Z hpB-apB kyrh^p R>¡ A¡V$gu S> Å¡Mdu ‘Z R>¡. f¡gh¡ õV$¡i“, A¡f‘p¡V$® L¡$
Ap‘hp dpV$¡“p kp¡ëeyiÞk ‘|fp ‘pX¡$ R>¡. "kpebfkaf'“p dp¡g, f¡õV$p¡fp„ S>¡hu Ål¡f S>ÁepAp¡A¡ dmsu hpB-apB
a¡b°yApfu-2018 A„L$dp„ Ap‘Z¡ ÅÎey„ s¡d v$¡i“u lp¡V$õ‘p¡V$“u kyrh^p L$p¡C ‘Z l¡L$f kl¡gpB’u l¡L$ L$fu
ApX$Óuk lÅf L$p¡g¡S>dp„ äu hpB-apB, Ap hj£ S> iL¡$ R>¡. dp¡V$u lp¡V$¡ëk“u ê$ddp„, lp¡V$¡g sfa’u dmsu
15du Ap¡NõV$ ky^udp„ dmhp gpN¡ s¡hu i¼esp R>¡, äu hpB-apB“u kyrh^pdp„ ‘Z Ap S> Å¡Md fl¡ R>¡.
‘f„sy hps lh¡ s¡“p’u ‘Z ApNm h^u flu R>¡. Ap’u A¡ Mpk epv$ fpMhp S>¡hy„ R>¡ L¡$ Ap‘Z¡
cpfs“p 270 f¡gh¡ õV¡$i“ ‘f äu hpB-apC“u kpdpÞe b°pDtTN L¡$ Nusp¡ kp„cmhp dpV$¡ L¡$ huqX$ep¡
kNhX$ Apàep ‘R>u N|Ng¡ s¡“p N|Ng õV¡$i“ âp¡S>¡¼V$ Å¡hp dpV$¡ äu hpB-apB“p¡ cg¡ D‘ep¡N L$fuA¡, ‘f„sy
l¡W$m lh¡ il¡fp¡dp„ ‘Z äu hpB-apB L$“¡[¼V$rhV$u Ap¡“gpB“ ip¡t‘N L$fu“¡ ‘¡d¡ÞV$ L$fhp“y„ lp¡e, b¡[ÞL„$N“y„
Ap‘hp“u iê$Aps L$fu v$u^u R>¡. L$p¡C ‘Z L$pdL$pS> L$fhp“y„ lp¡e L¡$ L$p¡C dlÒh“u kpBV$
dlpfpô²$“p ‘|Z¡ il¡fdp„ õdpV®$ rkV$u âp¡S>¡¼V$ l¡W$m ‘f Ap‘Zp e|Tf“¡d ‘pkhX®$ Ap‘u“¡ gp¡N-B“ ’hp“y„
N|Ng L„$‘“u ApMp il¡f“p 150 õ’mp¡A¡ hpB-apB lp¡e sp¡ A¡hp k„Å¡Ndp„ ¼epf¡e ‘[ågL$ hpB-apB ‘f
lp¡V$õ‘p¡V$ Dcp L$fu flu R>¡. Ap dpV¡$ L„$‘“uA¡ dy„bC cfp¡kp¡ d|L$hp¡ “l].
[õ’s gpk®“ A¡ÞX$ V$p¡b°p¡ L„$‘“u kp’¡ Å¡X$pZ L$e®y„ R>¡. cpfs S>¡hp Ópkhpv$N°õs v$¡idp„ ‘[ågL$ hpB-
Ap âp¡S>¡¼V$ l¡W$m ‘|Z¡ il¡f“p Sy>v$p Sy>v$p bNuQp, apB v$¡i“u kgpdsu“u fus¡ ‘Z Å¡Mdu b“u iL¡$ R>¡.
lp¡[õ‘V$ëk, ‘p¡rgk õV¡$iÞk S>¡hp Ål¡f õ’mp¡A¡ cpfsdp„ Ap S> L$pfZ¡ dp¡V$p‘pep ‘f“p ‘[ågL$ hpB-
äu hpB-apB A¡¼k¡k dmi¡. A¡L$ A„v$pS> dyS>b Ap apB lp¡V$õ‘p¡V$ “¡V$hL®$“¡ kfL$pf sfa’u kl¡gpC’u
lp¡V$õ‘p¡V$’u gNcN ApMy„ il¡f Aphfu g¡hpi¡ A“¡ d„S|>fu dmu flu “’u.
il¡f“u 30 gpM S>¡V$gu hõsu“¡ s¡“p¡ gpc dmi¡. Å¡L¡$ S>¡ fus¡ cpfs“p rhrh^ il¡fp¡dp„ õdpV$®
Ap hj®“p A„s ky^udp„ cpfs“p Ly$g 400 f¡gh¡ rkV$u“p¡ L$Þk¡àV$ ApNm ^‘phhpdp„ Aphu füp¡ R>¡. A¡
õV¡$i“ s’p rhrh^ dp¡V$p il¡fp¡dp„ N|Ng“u äu hpB- Å¡sp„ BÞV$“¡V$ Ap¡a t’Ák“p¡ ìep‘ S>¡d h^sp¡ S>i¡ s¡d
apB krh®k iê$ ’B S>hp“u ^pfZp R>¡. s¡d ‘f„‘fpNs “¡V$ L$“¡[¼V$huV$u“¡ õ’p“¡ ‘[ågL$ hpB-
a¡kbyL$ L„$‘“uA¡ A¡fV¡$g kp’¡ Å¡X$pZ L$fu“¡ v$¡idp„ apB“p D‘ep¡N“y„ QgZ ‘Z h^sy„ S>i¡.
dpQ® 2018 41
kpebf k¡ãV$u
42 dpQ® 2018
dyíL¡$gu R>¡. ip¡V®$L$V¹$k ÅZu gp¡ R>¡ A¡ ÅZhy„ sp¡ kl¡gy„ R>¡. $ip¡V$®ÞX$
ip¡V$®ÞX$ eyApfA¡g ‘p¡s¡ tgL$ S> eyApfA¡gdp„ Aphu S>¡ s¡ krh®k“p
Å¡ sdpf¡ hpf„hpf ip¡V$®ÞX$
lp¡hp’u, s¡“p ‘f dpDk gC S>CA¡ V|$„L$pnfp¡ lp¡e R>¡, S>¡d L¡$ N|Ng“p
eyApfA¡g“p¡ kpd“p¡ L$fhp“p¡ ’sp¡
sp¡ ‘Z b°pDTfdp„ “uQ¡ A¡ S> tgL$ qL$õkpdp„ goo.gl/kHCnbs A¡hy„
lp¡e, sp¡ L¡$V$gpL$ ip¡V$®L$V$ epv$ fpMu
v$¡Mpe, ApMy„ h¡b A¡X²¡$k “l]! S>¡d V|$„Ly$„ A¡X²¡$k b“¡ R>¡.
L¡$ ip¡V$®ÞX$ eyApfA¡g rhi¡“p g¡M“u
D‘f S>¡ ApMu tgL$ Ap‘Z¡ Å¡C
s¡“¡ N|Ng“u eyApfA¡g ip¡V$®“f
krh®k“u dv$v$’u V|$„L$u L$fhpdp„
Aph¡ sp¡ s¡ Aphu b“u Åe R>¡ :
goo.gl/kHCnbs
kp¡rieg kpBV¹$k ‘f lh¡
Aphp ip¡V$®ÞX$ eyApfA¡ëk“u S>
cfdpf lp¡e R>¡.
OZu hpf h¡b‘¡S>“p
eyApfA¡gdp„ H[Ági rkhpe“u
cpjp“p iåv$p¡ lp¡e sp¡ s¡“¡
hp¡V¹$kA¡‘ S>¡hu krh®kdp„ i¡f h¡bkrh®k“p¡ gpc gp¡
gp¡. V$pB“u eyApfA¡g, N|Ng,
L$fhpdp„ Aph¡ Ðepf¡ s¡ L$pfZkf L¡$
rbV$gu hN¡f¡ Sy>v$u Sy>v$u krh®k dpV$¡ Å¡ Sy>v$u Sy>v$u krh®k dpV$¡ Aphp
buÅ L$pfZp¡kf ApMy„ eyApfA¡g
Ap ip¡V$®L$V$ Sy>v$p Sy>v$p R>¡. ip¡V$®L$V$ epv$ fpMhp“u L$X$pL|$V$
blº gp„by„gQL$ b“u S>sy„ lp¡e R>¡,
S>¡d L¡$, V$pB“u eyApfA¡g L$p¡‘u “ L$fhu lp¡e sp¡ sd¡ http://
Ap L$pfZ¡ ‘Z eyApfA¡g V|$„L$phu
L$fu, “hu V$¡bdp„ ‘¡õV$ L$fu“¡ s¡dp„ www.getlinkinfo.com S>¡hu
Ap‘su krh®k“u dv$v$ g¡hpdp„
ApNm preview Dd¡fu v$p¡, sp¡ h¡bkrh®k“p¡ ‘Z gpc gC iL$p¡.
Aph¡ R>¡ (lh¡ dmsp kdpQpf
‘l¡gp„ s¡“y„ ApMy„ A¡X²¡$k v$ip®hsy„ sd¡ dm¡gy„ V|„$Ly„$ eyApfA¡g L$p¡‘u
dyS>b, N|Ng ¾$p¡d“p “hp hT®“dp„
‘¡S> M|g¡. L$fu“¡ Ap kpBV$ ‘f ‘¡õV$ L$fp¡
Ap kdõep fl¡i¡ “l]).
N|Ng L¡$ rbV$gu dpV$¡ ip¡V$®ÞX$ A¡V$g¡ s¡“y„ ApMy„ A¡X²¡$k s’p A¡
lh¡ âñ A¡ füp¡ L¡$ Aphu V|$„L$u
eyApfA¡gdp„ R>¡X¡$ àgk (+) kpBV$ kgpds R>¡ L¡$ “l] hN¡f¡
tgL$ Äepf¡ Å¡hpdp„ Aph¡ Ðepf¡ s¡“¡
Dd¡fhp’u Aphu kNhX$ dm¡. b^u dprlsu Å¡hp dm¡.
r¼gL$ L$fhpdp„ kgpdsu R>¡ L¡$ “l]
V|„$L$ph¡gy„ eyApfA¡g L$C ApNm S>¡“y„ Dv$plfZ Å¡ey„
A¡ “½$u L¡$hu fus¡ L$fhy„?
krh®k“u dv$v$’u V|„$L$phhpdp„ Apìey„ s¡ "kpebfkaf'“p g¡M“y„ V|$„Ly$„
s¡“p b¡-ÓZ D‘pe R>¡.
dpQ® 2018 43
kpebf k¡ãV$u
eyApfA¡g Ap kpBV$ ‘f L$p¡‘u-
‘¡õV$ L$fsp„, s¡ Ap‘Z“¡ bpSy>“p
õ¾$u“ip¡V$ S>¡hu dprlsu Ap‘¡ R>¡.
Aphu S> buÆ A¡L$ kpBV$
https://unshorten.it/ ‘Z R>¡.
Aphu kpBV$ ‘f L$p¡‘u-‘¡õV$“u
L$kfs “ L$fhu lp¡e sp¡ sd¡
‘uku“p ¾$p¡d A“¡ apefap¡¼k
b°pDTfdp„, Ap krh®k“y„ A“ip¡V$®“.
BV$! (Unshorten.It!) “pd“y„
A¡¼kV$¡Þi“ Dd¡fu iL$p¡ R>p¡.
Ap“p¡ apev$p¡ R>¡ L¡$ A¡L$ hpf
b°pDTfdp„ Ap A¡¼kV$¡Þi“ Dd¡ep®
‘R>u, Äepf¡ ‘Z L$p¡C ip¡V$®ÞX$ tgL$
v$¡Mpe A“¡ sdpf¡ s¡“¡ Q¡L$ L$fhu
lp¡e sp¡ s¡“p ‘f dpDk’u r¼gL$
L$fu, S>¡ d¡“y M|g¡ s¡dp„ A“ip¡V$®“
BV$ ‘f r¼gL$ L$fp¡. A¡L$ “hu
V$¡bdp„, A¡ tgL$“y„ ApMy„ A¡X²¡$k
A“¡ s¡ kgpds R>¡ L¡$ “l] s¡ Å¡hp
dmi¡!A¡ÞX²$p¡BX$dp„ Ap âL$pf“u
kyrh^p dpV$¡ sd¡ eyApfA¡g d¡“¡S>f
“pd“u A¡‘ A“¡ ApBAp¡A¡kdp„
eyApfA¡g A¡¼k-f¡ A¡‘“p¡ D‘ep¡N
L$fu iL$pe R>¡. Ap A¡‘ buÆ ‘Z
OZu kyrh^pAp¡ Ap‘¡ R>¡.
Ap b^y„ sd“¡ c¡Ådpfu S>¡hy„
gpNi¡ A“¡ b^u S> kpBV$ ‘f“u
tg¼k s‘pkhu S>ê$fu “’u, ‘Z
Ap bpbsp¡ kdÆ g¡hu, kgpdsu
dpV¡$ Ar“hpe® R>¡!
44 dpQ® 2018
dpQ® 2018 45
õdpV®$ NpBX$
46 dpQ® 2018
A¡¼k¡gdp„ L$p¡gd-fp¡
www.cybersafar.com
hp„Qsp flp¡, h„Qphsp flp¡!
lpBX$-A“lpBX$ L¡$hu fus¡ L$fpe
A¡¼k¡gdp„ L$pd L$fsu hMs¡ fp¡ L¡$ lpBX$ L$p¡gd rkg¡¼V$ L$fp¡.
sd¡ Mpõky„ dp¡Vy$„ X¡$V$p V$¡bg b“pìey„ buÅ¡ fõsp¡ fp¡ L¡$ L$p¡gd rkg¡¼V$
lp¡e sp¡ ¼epf¡L$ k„¿epb„^ fp¡ A“¡ L$ep® ‘R>u fpBV$ r¼gL$ L$fu“¡ S>¡
X¡$V$p“¡ L$pfZ¡ X¡$V$p“¡ bfpbf kdS>hp¡ d¡“y M|g¡ s¡dp„ lpBX$ ‘f r¼gL$
dyíL¡$g b“u Åe R>¡. L$fhp“p¡ R>¡.
A¡ V$¡bg“u râÞV$ L$pY$su hMs¡
‘Z dp¡Vy$„ V$¡bg dyíL¡$gu kS>£ R>¡.
kv$cpÁe¡ A¡L$k¡gdp„ Ap‘Z¡
L$p¡gçk A“¡ fp¡“¡ Ap‘Zu dfÆ
dyS>b lpBX$ L¡$ A“lpBX$ L$fu
iL$uA¡ R>uA¡, A¡V$g¡ L¡$ Ap‘Zu
S>ê$qfeps dyS>b AdyL$ fp¡ L¡$ L$p¡gd
V$¡bgdp„ fl¡ Mfu ‘Z a¼s v$¡Mpsu
b„^ ’pe A“¡ S>ê$qfeps dyS>b
s¡ afu’u v$¡Mpe A¡hy„ k¡qV»$N L$fu
L¡$ L$p¡gd rkg¡¼V$ L$fu iL$pe. Ðepf¡ rlX$“ fp¡ L¡$ L$p¡gd v$ip®hsu
A“¡ V¡$L$“p¡gp¡Æ“u
dpQ® 2018 47
õdpV®$ NpBX$
epv$ li¡ L¡$ A¡râg 2015“u hN¡f¡. Å¡ sd¡ BÞV$f“¡V$“p ‘phf dashboard
L$hf õV$p¡fudp„ Ap‘Z¡ N|Ng ‘f“u e|Tf lp¡ sp¡ sd¡ ap¡V$p¡T, L¡$g¡ÞX$f, S>¡d L$p¡C L$pf“p X¡$ibp¡X®$ ‘f
Ap‘Zu L$d®Ly$„X$mu s‘pkhpdp„ dv$v$ X²$pCh, A¡X$hX®$T L¡$ A¡X$k¡Þk, L$pf“p k„Qpg“ k„b„r^s b^u S>
L$f¡ A¡hp, N|Ng“p ‘p¡sp“p A¡L$ A¡gV$®k hN¡f¡“p¡ ‘Z D‘ep¡N dprlsu Å¡hp dm¡ A¡ fus¡ N|Ngdp„
h¡b‘¡S>“u hps L$fu lsu. L$fsp lip¡. Ap‘Zp A¡L$pDÞV$ k„b„r^s b^u
N|Ng rhi¡ A¡hy„ L$l¡hpe R>¡ L¡$ s¡ N|Ng“u Ap b^u S> krh®kdp„ dprlsu Ap X¡$ibp¡X®$ ‘f A¡L$ kp’¡
Ap‘Zp rhi¡ Ap‘Zp Æh“kp’u sdpfp ‘p¡sp“p A¡L$pDÞV$ k„b„r^s Å¡hp dmi¡.
L$fsp„ ‘Z h^y ÅZ¡ R>¡. Ap hps OZu b^u dprlsu A¡hu li¡ S>¡ Ap X¡$ibp¡X®$ ‘f S>C“¡ sd¡ Sy>v$u
L¡$V$gu lv$¡ kpQu R>¡ A¡ ÅZhy„ lp¡e sdpfp ‘p¡sp“p Ýep“dp„ “l] lp¡e. Sy>v$u krh®k“p k¡qV»$N ‘¡S> ‘f ‘Z
sp¡ Ap‘Z¡ N|Ng Mf¡Mf Ap‘Zp OZu krh®k A¡hu ‘Z li¡ S>C iL$ip¡. N|Ng¡ ldZp„ Ap
rhi¡ L¡$V$gy„ ÅZ¡ R>¡ A¡ s‘pkhy„ S>¡“p¡ D‘ep¡N L$fhp“y„ sd¡ iê$ L$ey¯ ‘¡S>“¡ afu qX$TpB“ L$ey¯ R>¡ s¡“¡
Å¡CA¡. li¡ A“¡ ‘R>u kde S>sp„ s¡“¡ L$pfZ¡ dp¡bpBg“p “p“p õ¾$u“ ‘f
Ap‘Zp fp¡tS>v$p Æh“dp„ c|gu ‘Z Nep lip¡. ‘Z s¡“p¡ D‘ep¡N lh¡ h^y kfm
Ap‘Z¡ N|Ng“u A“¡L$ krh®k“p¡ Ap b^y„ S> ÅZhy„ lp¡e sp¡ b“¡ R>¡. ’p¡X$p ’p¡X$p kde¡ Ap ‘¡S>
D‘ep¡N L$fuA¡ R>uA¡. S>¡d L¡$, Ap h¡b‘¡S> ‘f ‘lp¢Qp¡ https:// AQ|L$ Å¡hy„ S>ê$fu R>¡.
48 dpQ® 2018
TX$‘’u h¡bkpBV$ d¡àkdp„ L$pf ‘pqL¯$N “p¢^u gp¡!
Ap¡‘“ L$fp¡! A¡f‘p¡V$®“p rhipm ‘pqL¯$N
sd¡ cybersafar.com S>¡hu àgp¡V¹$k S>¡hu L$p¡C S>ÁepA¡
kpBV$“u dygpL$ps g¡hp dpNsp lp¡ sd¡ L$pf ‘pL®$ L$fp¡ ‘R>u L$pf
A“¡ h¡bb°pDTf“p A¡X²¡$k bpfdp„ A¡¼T¡V$gu ¼ep„ ‘pL®$ L$fu lsu
ãL$s cybersafar gMip¡ sp¡ A¡ s¡ epv$ fpMhy„ dyíL¡$g b“u S>sy„
iåv$ ^fphsu b^u kpBV$“y„ kQ® lp¡e sp¡ N|Ng d¡àk sdpfu dv$v$
qfTëV$ Å¡hp dmi¡ A“¡ sdpf¡ L$fu iL¡$ R>¡. Å¡L¡$ A¡ dpV$¡ sdpfp
s¡dp„’u cybersafar.com ip¡^u“¡ ap¡“dp„ gp¡L¡$i““y„ k¡qV»$N Ap¡“
s¡“p ‘f r¼gL$ L$fhy„ ‘X$i¡. lp¡hy„ S>ê$fu R>¡.
1. L$pf ‘pL®$ L$ep® ‘R>u
õdpV$®ap¡“dp„ N|Ng d¡àk
A¡‘“ Ap¡‘“ L$fp¡ A“¡
s¡dp„ v$¡Mpsp ågy X$p¡V$ ‘f sp¡ gMu iL$p¡ R>p¡ A“¡
r¼gL$ L$fp¡. Ap X$p¡V$ d¡‘ ‘f r“ròs kde dpV$¡ ‘pqL¯$N
Ap‘Ï„ õ’p“ v$ip®h¡ R>¡. dþey„ lp¡e sp¡ s¡ kde “p¢^u
Ap L$pd TX$‘u b“phhp 2. v$¡MpC fl¡gp rhL$ë‘p¡dp„ v$¡hp’u R>¡‰u ‘„v$f rdr“V$
dpV$¡ sd¡ A¡X²¡$k bpfdp„ a¼s "k¡h ep¡f ‘pqL¯$N' rhL$ë‘ bpL$u lp¡e Ðepf¡ sd“¡
cybersafar gMu“¡ ku^y„ A¡ÞV$f r¼gL$ L$fp¡. A¡gV$® ‘Z dmu S>i¡!
â¡k L$fhp“¡ bv$g¡ L$ÞV²$p¡g + A¡ÞV$f 3. lh¡ v$¡Mpsp õ¾$u“dp„ "dp¡f 4. A¡ D‘fp„s Al] L¡$d¡fp
L$u â¡k L$fip¡ sp¡ A¡X²¡$k bpfdp„ BÞap¡' ‘f r¼gL$ L$fp¡. ApBL$“ ‘f r¼gL$ L$fu“¡
cybersafar “u ApNm www.$ Al]’u sd¡ Ap gp¡L¡$i“ sd¡ L$pf“p gp¡L¡$i““p¡
A“¡ ‘pR>m .com Ap‘p¡Ap‘ buÅ kp’¡ i¡f L$fu iL$p¡ ap¡V$p¡N°pa ‘Z d¡‘dp„ k¡h
Dd¡fpC S>i¡ A“¡ ku^u S> A¡ R>p¡. L$p¡B “p¢^ gMhu lp¡e L$fu iL$p¡ R>p¡.
h¡bkpBV$ Ap¡‘“ ’i¡.
Ap kyrh^p“p¡ gpc dpÓ L$çàeyV$f ‘f Sy>v$p Sy>v$p âp¡N°pçk“u Sy>v$u Sy>v$u rhÞX$p¡T ‘f L$pd L$fu
X$p¡V$L$p¡d hpmu h¡bkpBV$ dpV$¡ A“¡ füp lp¡ Ðepf¡ A¡L$ kp’¡ sdpd rhÞX$p¡T rdr“dpBT L$fhp“u S>ê$f Ecu
BÞV$“¡V$ A¡¼kàgp¡ff, apefap¡¼k ’C? sp¡ rhÞX$p¡ L$u+A¡d L$u â¡k L$fp¡.
A“¡ N|Ng ¾$p¡d b°pDTfdp„ dmu A¡ S> fus¡ riãV$ kp’¡ rhÞX$p¡ L$u A“¡ A¡d â¡k L$fsp ANpD rdr“dpBT
iL¡$ R>¡. L$f¡gu rhÞX$p¡ ‘|h®hs ’B S>i¡.
dpQ® 2018 49
apB“g [¼gL$
www.cybersafar.com