Está en la página 1de 39

Ruwaykuna

a) YUYARINA

1) Imaynalla

Imaynalla y? Waliqlla

mamay? n
Imaynalla nki? ni

Pay kachkan? kachkan

Qayakama, tata Qaya

kama Killa- kama

b) QHATICHINA

2) Qam Imaynalla qam kachkanki?

1. Mama Pawlina
2. Tata Mariyanu
3. Pay
4. Qam
5. Siwiku
6. Mariya
7. Mama

8. Tata
9. uqa
10. Qam
3) Qaya - tata Mariyanu. Qayakama, tata Mariyanu

1. Tupana - Tata
2. Inti punchaw - Mama
3. Qaya punchaw - Tata Kaliku
4. Tinkuna- Mama Kandicha
5. Illapa punchaw Tata Julyan
6. Kuychi punchaw - Mama Jasinta
7. Chaska punchaw - Tata Siwiku
8. Tinkuna - Mama Pawlina
9. Quyllur punchaw - Tatay
10. Ati punchaw - Mamay

c) MUYUCHINA

4) Rimay uqa rimani; qam rimanki; pay riman; Mariya riman


1. Richkay

2. puriy.

3. Yachay.

4. Parlay

5. Parlachkay

6. Purillay

7. Kachkay.

8. Parlallay.

9. Rimachkay.

10. Rillay.
d) YAPANA

5) uqa rimani uqa lla rimani

1. Tata Siwiku yachan


2. Qam parlanki
3. Pay purin
4. uqa purini
5. Mariyanu-rin
6. Mariya -parlan
7. Pay -llaqtakama rin
8. Alli-n kachkan
9. uqa ayllukama purichkani
10. Imaynataq kachkanki?

6) Llaqt rini Llaqta-kama rini

1. Ayll purin
2. Was rin
3. Qaya, Tata Mariyanu
4. Pay pamp purin
5. Yachay was richkani
6. Killa punchaw
7. Inti punchaw, mamay
8. Tinkuna
9. Qaya punchaw, Mama Mariya
10. Llaqt purichkanki

e) JUNTACHINA

7) uqa ri . uqa ri ni.

1. Qam puri . 2. Pay yacha . 3. Mariya richka . 4. uqa rimachka . 5. Tata


Mamani ri . 6. Qam yacha . 7. Tata Kaliku puri . 8. Pay ri . 9. uqa rima
. 10. Pay purichka .

8) rimanki Qam rimanki

1. parlachkani. 2. richkanki. 3. rin. 4. yachani.

5. purin. 6. richkan. 7. rimani. 8. yachanki.

9. parlan. 10. purinki.


f) TIKRANA

9) uqa rimani uqa rima- chka ni

1. Wasikama rin

2. uqa waliqlla kani

3. Paylla riman

4. Mama Pawlina wasikama purin

5. Mariyaqa allillan (kan)

6. Pay parlallan

7. Qam allin rimanki

8. Ayllukama rini

9. Wasikama purichkan

10. Yachay wasikama purichka


10) uqa yachani Ar, qam yachanki

1. Pay yachan
2. Qam parlanki
3. uqa rimachkani
4. Tata Kaliku purichkan
5. uqa allillan kachkani
6. Pay ayllukama purichkan
7. Qam rimallanki
8. Mama Jasinta yachan
9. Inti punchawkama purichkani
10. Illapa punchawkama purichkanki

g) AKLLANA

12) -nki - -ni - -n


1. Imaynalla kachka 2. Tata Mariyanu waliqlla kachka 3. uqa llaqtakama

purichka 4. Pay yacha 5. Imaynataq Mama Jasinta kachka 6. Qamr

Imaynataq kachka ? 7. Kaliku parlachka 8. Ayllu allillan kachka

9. Yachay wasikama qam richka 10. Imaynalla kachka taty?

h) TAPUYKUNA KUTICHINA

13) Imaynataq kachkanki? (Allillan) Allillan kachkani

1. Imaynataq Tata Kaliku? (Waliqlla)


2. Imaynataq Mama Jasinta kachkan? (Allin)
3. Imaynataq kachkanki, Mama Mariya? (Allillan)
4. Imaynataq kachkani? (Allillan)
5. Imaynataq pay kachkan? (Allillan)
6. Imaynataq Tata Siwiku kachkan? (Waliqlla)
7. Imaynataq qam kachkanki? (Waliqlla)
8. Imaynataq? (Allillan)
9. Imaynataq yachay wasi (Allillan)
10. Imaynataq kachkanki, tata Sisku? (Waliqlla)

i) TAPUYKUNA WAKICHINA

14) Mariya waliqlla kachkan Imaynataq Mariya kachkan?

1. uqa waliqlla kani


2. Payqa allillan
3. Tata Siwikuqa waliqlla
4. Qam allin kachkanki
5. Mama Mariya allillan
6. uqa waliqlla kachkani
7. Pay waliqlla kachkan
8. Llaqta allillan kachkan
9. Waliqlla kachkanki
10. Allillan kachkani

j) RIMAYKUNA QHATICHINA

15) QAM - TATA KALIKU

T: Imaynalla qam kachkanki? K: Waliqlla

T: Imaynalla tata Kaliku kachkan? K: Allillan

1. Tata Siwiku - Qam

2. uqa - Qam

3. Pay - uqa

4. Qam - Mama Mariya

5. Mama Jasinta - Mama Mariya

k) QILLQAY

16) Tata Kaliku, Mama Mariya parlachkanku



Ruwaykuna
a) YUYARINA

1) 02 Imataq
chay? Chayqa sacha
Chayr?
Imataq jaqay? urqu

? Jaqaypis a!

Imaynalla Waliqlla
Ima ? Sutiyqa
Ima ? Mariya
Imataq chay? Chayqa wasiy
Chayr? Chaytaq kanchay

b) QHATICHINA

2) Chay Imataq chay?

1. Jaqay
2. Chay
3. Kay
4. Chay
5. Chay
6. Jaqay
7. Chay
8. Kay

3) Kancha Chayqa kanchay

1. Sacha
2. Larqa
3. Chakra
4. Qhuya
5. Wasi
6. Qallpa
7. Sara
8. Suti
c) MUYUCHINA

4) Chakra Chakra -y Chakra -yki Chakra -n

1. Sacha
2. Kancha
3. Qhuya
4. Tata
5. Mama
6. Churi/Waway
7. Punchaw
8. Qusa/Warmi
9. Suti
10. Sipas

5) Kaliku Sutiyqa Kaliku

1. Mariya
2. Mirsika
3. Siwiku
4. Sisku.
5. Jasinta.
6. Riwuchu
7. Silistina.
8. Sisiku
9. Juwana.
10. Pawlina

6) Llamkay uqa llamkani, qam llamkanki, pay llamkan


1. Jamuy

2. Jamuchkay

3. Jamuchkallay

4. Puuy

5. Mikhuy

6. Kachkay
7. Allillan

8. Llamkachkay

9. Upyay

10. Puuchkallay
d)YAPANA

7) uqa yachani uqa-pis yachani

1. uqa llamkachkani
2. Pay jamun
3. Qam yachanki
4. Mirsika allillan kachkan
5. uqa qhari/warmi kani
6. Qamqa wayna/sipas kachkanki
7. Mariya wasikama purichkan
8. Pay rimachkallan*
9. Tatay jamuchkan
10. Qam llamkanki

8) Mariya purin Mariya-qa purin

1. Pay waliqlla kachkan


2. Chay llaqta
3. Qusan/warmin jamuchkan
4. Jaqay qallpayki
5. Mirsika puuchkan
6. Tata Sisiku llaqtakama richkan
7. Sipas purichkan
8. Qusan/warmin qillqachkan
9. Tatay mikhuchkan
10. Kay sara

9) Mamay Mamayr?
1 Tatan.
2. uqa
3. Mama Mirsika
4. Chakra
5. Mamayki
6. Tata Sisku
7. Silistina
8. Chay
9. Jaqay
10. Kanchan
e) JUNTACHINA
10) uqa qhawa uqa qhawa-ni

1. Qam qhuyakama ri . 2. Mariya allillan kakuchka . 3. Qam llamka . 4. Pay

jamu . 5. uqa jamuchka 6. Pay llamka 7. uqa allillan kachka . 8. Qam

waliqlla kakuchka 9. Chayqa larqa kachka 10. Pay llamkachka .

11) puuni uqa puuni

1. llamkachkan 2. llaqtakama richkan 3. upyachkanki.


4. llamkachkan 5. yachay wasikama richkani 6. llamkan
7. allillan kakuchkan. 8. qillqachkani

f) TIKRANA

12) Payqa tatay Payqa tatayki

1. Payqa mamay
2. Mama Mirsikaqa aan/panan
3. Chay waynaqa waway/churiy
4. Jaqay sipasqa wawayki
5. Riwuchuqa tatay
6. Mariyaqa waway
7. Chayqa llaqtayki
8. Jaqayqa wasiy
9. Chayqa chakran
10. Payqa maman/tatan

13) Waway jamuchkan Waway jamuchkan. Wawaykir?

1. Mamay puuchkan
2. Tatay jaqaykama richkan
3. Waway/churiy mikhuchkan
4. Tatayki llamkachkan
5. Warmiyki/Qusayki jamuchkan
6. Warmin/Qusan purichkan
7. Tatay upyachkan
8. Tatayki puuchkan
9. Waway/Churiy qillqachkan
10. Maman llaqtakama richkan
14) uqa allillan kachkani? Qamr?

1. uqa llaqtakama rini


2. Pay wasinkama purin
3. Mama Mirsika puuchkan
4. Qam yachanki
5. Tata Kaliku mikhuchkan
6. Pay upyachkan
7. Qam qillqachkanki
8. uqa llamkachkani
9. uqa jaqaykama richkani
10. Qam punchawkama puuchkanki

15) Kayqa chakra (qallpa) Kayqa chakra, kaytaq qallpa

Kayqa chakra (chakra) Kayqa chakra, kay-pis chakra

1. Kayqa rumi (rumi)

2. Chayqa larqa (mayu)

3. Jaqayqa wasi (chuqlla)

4. Chayqa qallpa (chakra)

5. Kayqa sacha (sacha)

6. Jaqayqa sara (sara)

7. Chayqa papa (sara)

8. Kayqa qhura (sacha)

9. Chayqa mayu (wayqu)

10. Kayqa qhura (qhura)

g) AKLLANA

16) -qa - -r?

1. Pay , imaynataq kachkan? 2. Pay allillan kachkan 3. Qam , imaynataq kanki?

4. Tata Kaliku qillqan 5. Imataq jaqay? Jaqay mayu 6. Mama Silistina

awirichkan 7. Wawan/churin yachay wasikama richkan 8. Qusayki/warmiyki ,

imaynataq? 9. Chay , imataq? 10. Jaqay papa


17) -pis - -taq
1. uqa yachani, pay yachan 2. uqa purini, qam jamunki 3. Chayqa wasi,

chay chuqlla 4. Chayqa mayu, chay mayu 5. Jaqayqa sacha, jaqay qhura

6. Kayqa rumi, kay rumi 7. Chayqa mayu, chay wayqu 8. Kay qallpa, kay

chakra 9. Payqa mikhun, pay upyan 10. Payqa puun, pay puun.

h) TAPUYKUNA KUTICHINA

18) Imataq chay? (sacha) Chayqa sacha


1. Rumi
2. Qallpa
3. Qhura
4. Sacha
5. Mayu
6. Larqa
7. Sara
8. Kancha
9. Urqu
10. Chuqlla

19) Ima sutiyki? (Juwan) Sutiyqa Juwan

1. Ima sutin? (Mirsika)


2. Ima sutin? (Sisku)
3. Ima sutin? (Riwuchu)
4. Ima sutiyki? (Sisiku)
5. Ima sutiyki? (Silistina)
6. Ima sutiyki? (Juwana)
7. Ima sutiy? ( )
8. Ima sutiy? (Tuliku)
9. Ima sutiyki? ( )
10. Ima sutin? ( )

20) 1. Imaynalla kachkan? (Waliq)


2. Imataq chay? (Wasiy)
3. Imataq sutiyki? ( )
4. Imataq sutin? ( )
5. Imataq jaqay? ( )
i) TAPUYKUNA WAKICHINA

21) Sutinqa Mariya Imataq sutin?

1. Sutiyqa Sisku
2. Sutinqa Mirsika
3. Chayqa llaqtay
4. Kayqa chakrayki
5. Jaqayqa mayu
6. Allillan kachkani
7. Sutinqa Mariya
8. Jaqayqa sara
9. Kayqa kanchan
10. Chayqa wasiy

j) RIMAYKUNA QHATICHINA:

22) Qam - sara

T: Imaynataq qam kachkanki? K: Waliqlla / Allillan kachkani

T: Imataq chay? K: Chayqa -saray

1. Pay - chuqlla

2. uqa - wasi

3. Mama Silistina - chakra

4. 5. Tata Sisku qallpa

6. Warmiyki/Qusayki - kancha

7. Mamayki - papa
8. Tatayki - sara

9. Qam - larqa

10. uqa - Ayllu

k) QILLQAY

23) Tata Kaliku, Mama Silistina kanchapi parlachkanku.



Ruwaykuna
a) YUYARINA:

1)

Imaynalla ?
kakuchkani
Tataykir, kachkan?
allillantaq
tiyakuchkan?
Jatun Ayllupi
Qamkuna llamkankichik?
jaqay mayupi
Paykunar?
chayllapitaq llamkachkanku

Ima ?
sutikuni
r, ima sutikun?

Payqa sutikun
b) QHATICHINA:

2) Llaqta Q: Maypitaq kachkan? K: Llaqtapi kachkan

1. Wasi

2. Ayllu

3. Llaqta

4. Chakran

5. Wasiy

6. Qhuya

7. Qullqi Chaka

3) Ayllu uqayku -ayllupi tiyakuyku

1. Qullqi Chaka

2. Chukiya

3. Putuqsi

4. Kay llaqta

5. Jaqay chimpa

6. Ayllu

7. Kay wasi
8. Titikachi

9. Yanawaya

10. Chayanta

4) Qhatu Q: May-kama-taq richkankichik? K: Qhatukama

1. Chimpa

2. Qallpa

3. Qhuya

4. Kancha

5. Urqu

6. Mayu

7. Llaqta

c) MUYUCHINA

5) Tarpuy uqayku tarpuyku; uqanchik tarpunchik; Qamkuna tarpunkichik; Paykuna


tarpunku

1. Tarpukuy

2. Qhipakuy

3. Tiyakuy

4. Pukllay

5. Purikuy

6. Parlakuchkay
7. Llamkakuchkay

8. Qillqachkallay

9. Qhipakuchkay

10. Tiyakuchkallay

d) YAPANA

6) Paykuna tarpuchkanku Paykuna-qa tarpuchkanku

1. Paykuna llaqtapi tiyanku

2. Qhari wasipi qhipakun

3. Paykuna kanchapi pukllanku

4. Tatay yachay wasipi llamkan

5. uqayku kaypi kayku

6. Ayllupi paykunalla tiyanku

7. Waway wasipi kachkan

8. Maman wasinkama richkan

9. Wawan/churin chaypi puun

10. Riwuchuqa Titikachipi qhipakun

7) Kayllapi purini Kayllapi puri -ku -ni

1. Allillan kachkankichik

2. Papata tarpuni

3. Kaypi llamkachkanku

4. Qullqichakapi llamkachkan

5. Putuqsipi qhipa-chkan
6. Chay pampapi qhipakun

7. Chay chakrapi tarpuyku

8. Paykuna Qucha Pampapi tiyanku

9. Maypitaq kachkankichik?

10. Ayllullapi puriyku.

e) KASKACHINA

8) (uqa) (wasi) (tiyay) uqa-qa wasi-pi tiyani

1. Qamkuna - Chukiya - wiay

2. Paykuna - yachay wasi - kakuchkay

3. uqayku - qallpa - llamkay

4. Pay - chay wasi - puuchkay

5. Chay wayna - chimpa - tiyakun

6. uqayku-llaqta - puuy

7. Paykuna - ayllu - qhipakuy

8. May - qam - llamkanki?

9. Mamay- Putuqsi - tiyay

10. Mama Silistina - chakra - llamkan


f) JUNTACHINA

9) -yku -nchik -nkichik -nku

1. uqanchik kanchapi puklla 2. Qamkuna yachay wasipi parla 3. Paykuna

tarpu 4. Paykuna wasillapi kaku 5. uqayku Yanawayapi tiya 6. uqayku

wasinpi puu 7. uqanchik ayllupi qhipaku 8. uqayku qillqa 9. Paykuna

puriku 10. Qamkuna chaypi kachka


f) TIKRANA

10) uqa chaypi tiyani uqayku chaypi tiyayku

1. Pay chaypi wian

2. Qam llaqtapi tiyakuchkanki

3. Pay chimpa ayllupi qhipakun

4. uqa Chukiyapi tiyani

6. Pay jaqaypi upyachkan

7. Qam Titikachipi llamkanki

8. uqa

Putuqsipi wiakuni

9. uqa llaqtakama purichkani

10. Qamqa waliqlla kakuchkanki

11) Chayqa mayu Chay-pis mayu-lla-taq

1. Chayqa qhatu
2. Jaqayqa llaqta
3. Payqa waway/churiy
4. Kayqa chakra
5. Paykunaqa allin kachkanku
6. Kayqa qallpay
7. Chayqa kanchayki
8. Payqa ayllupi tiyan
9. Jaqayqa larqa
10. Kayqa wasin

12) uqa qhatuni uqa-pis qhatu-lla ni-taq

1. uqayku chaypi tiyakuyku


2. Kaypi puunku
3. Titikachikama rini
4. Chay qallpapi tarpun
5. uqanchik kay ayllupi qhipakunchik
7. Qamkuna qillqankichik
8. uqayku llamkakuyku
9. Chay warmi wawan
10. Paykuna llamkanku

g) AKLLANA

13) -pi -ku -pis -qa

1. Wasi tiya chkan 2. Wasipi llamkallanitaq 3. Paykuna llaqta tiya nku


4. Wasin jaqay kachkan 5. Qamkuna chayllapitaq llamkankichik
6. uqayku jaqay ayllu tiya yku 7. Qamkuna chaylla taq tiya
nkichik 8. uqa Chayanta wia ni 9. Paykuna Chayantalla taq
wia nku 10. uqa llaqtakama purichkani

h) TAPUYKUNA KUTICHINA

14) uqa yachani, qamr? uqa-pis yacha-lla ni-taq

1. Paykuna purinku, paykunar?

2. Qamkuna rimankichik, uqaykur?

3. Tata Mamani parlachkan, uqar?

4. uqayku llaqtapi tiyachkayku, Qamkunar?

5. Qam rimanki, payr?

6. Mama Mariya rin, Tata Qhispir?

7. Qamkuna llaqtapi qhipakunkichik, uqaykur?

8. Paykuna chakrapi tarpukunku, Qamkunar?

9. uqanchik richkanchik, paykunar?

10. Qam parlachkanki, payr?

15) Maykamataq richkankichik? (Llaqta) Llaqtakama richkayku

1. Maykamataq tarpunku? (Jaqay-lla)


2. Maykamataq purichkan? (Ayllu)
3. Maykamataq jamuchkanku? (Wasinchik)
4. Maykamataq richkanki? (Yachay wasi)
5. Maykamataq llamkachkankichik? (Chay pampa)
6. Maykamataq jamuchkan (Qhatu)
7. Maykamataq purichkanki? (Chayanta)
8. Maykamataq richkanchik? (Jaqay sacha)
9. Maykamataq purichkan? (Chakra)
10. Maykamataq richkanki? (Qhuya)

16) Maypitaq tatayki tiyachkan? (Uru Uru) Tatayqa Uru Urupi tiyachkan

1. Maypitaq llamkachkanku? (Chakra)


2. Maypitaq Tata Istiku kachkan? (Llaqta)
3. Maypitaq llamkachkanki? (Qhuya)
4. Maypitaq qhipakuchkankichik? (Wasi)
5. Maypitaq Mariya kachkan? (Ayllu)
6. Maypitaq llamkachkanku? (Pampa)
7. Maypitaq kachkanchik? (Chukiya llaqta)
8. Maypitaq llamkachkankichik? (Qhuya)
9. Maypitaq purichkanku? (Llaqta)
10. Maypitaq kachkankichik? (Jaqay llaqta).

17) 1. Imaynataq panayki kakuchkan? Imaynataq aayki?


2. Maypitaq wawqiyki/turayki tiyakuchkan?
3. Imataq chay?
4. Imataq sutiyki?
5. Maykamataq richkanki?
6. Ima sutikunki?
7. Maypitaq tatayki tiyan?
8. Maypitaq paykuna wiakunku?
9. Maypitaq qillqachkankichik?
10. Imataq kay?

i) TAPUYKUNA WAKICHINA

18) Wasipi kachkan Maypitaq kachkan?

1. Wasipi kachkani
2. Llaqtapi llamkachkan
3. Kaypi kachkan
4. Chay ayllupi llamkachkayku
5. Pampapi purichkan
6. Jaqay ayllupi llamkakuchkayku
7. Yachay wasipi parlachkan
8. Chakranpi llamkachkan
9. Llaqtanchikpi kachkanchik
10. Jaqay wasipi llamkachkani.
j) RIMAYKUNA QHATICHINA

19) Sacha - Qhura T: Imataq chay? K: Chayqa sacha

T: Kayr? K: Kaytaq qhura

Sacha - Sacha T: Imataq chay? K: Chayqa sacha

T: Kayr? K: Kaypis sachallataq

1. Qhatun - Qhatun

2. Kanchay - Wasiy

3. Chakran - Kanchan

4. Qallpay - Qallpay

5. Mayu - Larqa

6. Chuqllan - Chuqllan

7. Qhuyan - Qhuyan

8. Chakra Qallpa

9. Mayu - Wayqu
10. Pampa - Pampa

k) QILLQAY

20) Maypitaq tiyakuchkanki


Ruwaykuna
a) YUYARINA

1)

Maymantataq ?
kani
Tataykir?
Paypis taq
Chay , maymantataq?
Kay chuwaykuqa
Kay r?
Qucha Pampamanta.
jamuchkankichik?
Llaqtamanta
?
Paykunapis, llaqtallamantataq jamuchkanku
Ima __ ?
sutikuni
Payr, ima sutikun?
Paypis
Payr?
Kaliku sutikun

b) QHATICHINA

2) Titikachi Paykunaqa Titikachimanta kanku


1. Llaqta

2. Ayllu

3. Chimpa

4. Yuraq Qasa

5. Llaqtay

6. Puna

7. Putuqsi

8. Chay Ayllu

9. Jaqay pampa

10. Yunka
3) Jamuy Wasiykumanta jamuchkayku

1. Apamuy
2. Kutimuy
3. Jurqhumuy
4. Lluqsimuy
5. Richkay

c) MUYUCHINA

4) Llaqta - kay Payqa llaqtamanta; uqaykuqa llaqtamanta kayku; Qamkunaqa


llaqtamanta kankichik; Paykunaqa llaqtamanta (kanku)

NOTA: En -Payqa llaqtamanta el verbo -kan se sobreentiende, lo cual no acontece con otros
verbos.
1. Ayllumanta jamuy

2. Yachay wasipi kachkay

3. Llaqtamanta kutimuy

4. Waliqlla kakuchkay

5. Chukiyamanta kay

6. Qullqi Chakamanta chayamuy

7. Wasimanta jamuchkay

8. Qhuyapi llamkay

9. Llaqtamanta kutimuy

10. Llaqtamanta chayamuy.

5) Tata Tatanchik, tatayku, tataykichik, tatanku

1. Mama

2. an

3. Wawa/churi

4. Punchaw

5. Llaqta

6. Ayllu

7. Kancha

8. Tura/ Wawqi

9. Yachay wasi

10. aa/Pana
d) YAPANA

6) Llaqtapi llamkani Llaqtapi llamka-mu ni

1. Ayllupi tiyani
2. Kanchapi pukllan
3. Llaqtapi purin
4. Chakrata qhawanki
5. Yachay wasipi yachanku
6. Qusayta/warmiyta watuni
7. Chakrapi llamkayku
8. Mama Mariya tantata llaqtapi qhatun
9. Paykuna papata rantinku
10. Tantata llaqtamanta rantinku.

e) JUNTACHINA

7) Wasi pi kachkani Wasiypi kachkani (Usar el mismo posesivo que tiene el sujeto)

1. Chakra pi llamkakuchkanku
2. Llaqta kama purichkanku
3. Chakra pi llamkachkan
4.Llaqta manta lluqsimuchkankichik
5. Wasi manta jamuchkanku
6. Llaqta pi tiyakunchik
7. Mariyaqa wasi pi tiyakun
8. Chakra pi llamkakuyku
9. Jallpa manta apamuyku
10. Llaqta pi tiyakuchkanchik

f) KASKACHINA

8) (uqa) (wasi) (jamuy) uqa-qa wasi-manta jamu-ni

1. Qamkuna - Qasa - jamuy

2. Paykuna - Yuraq Qasa - tiyakuy

3. Tata Riwuchu - qhatu - apamuy

4. uqanchik - jaqay qasa - richkanchik

5. Mamay - ayllu - purin

6. Paykuna- Chukiya - qillqamuy

7. uqayku - kay llaqta - tiyakuy


8. uqa wasin - riy

9. Qam - qui jallpa - kay

10. Pay - wasin - qhipakuy

g) TIKRANA

9) Qhari rimachkan Qharikuna rimachkanku

1. Wawa yachay wasimanta lluqsimun


2. Qhari qhuyapi llamkachkan
3. Payqa llaqtamanta (kan)
4. Chakrapi llamkanku
5. Llaqtamanta chayamunku
6. Chay warmiqa Qullqi Chakamanta (kan)
7. Pay chakramanta kutimuchkan
8. Warmi wasimanta lluqsimuchkan
9. Qam ruwachkanki?
10. Pay yachan

10) Chayqa llaqta-y Chayqa llaqta-yku / Chayqa llaqta-nchik

1. Llaqtan
2. Qhatuy
3. Wawqiyki/Turayki
4. Chayqa jallpan
5. anniy
6. Qhuyan
7. aan/Panan
8. Chakrayki
9. Jallpan
10. Kanchayki
11) Llaqta-pi tiyani (jamuy) Llaqta-manta jamuni

Nota: -pi implica permanencia en un lugar, -manta indica movimiento

1. Qhatupi kachkan (apamuy)


2. Chayantapi llamkakuchkan (kutimuchkay)
3. Yanawayapi qhipakun (richkan)
4. Tatanqa wasinpi qhipakun (lluqsimuchkay)
5. Payqa chakraykichikpi tarpuchkan (jamuchkay)
6. Ayllupi puunku (lluqsimuy)
7. Qhatupi llamkanku (apamuy)
8. Punapi tiyanku (jamuy)
9. Chukisakapi kachkanku (qillqamuchkay)
10. Kanchapi qhatunku (rantimuy)

h) AKLLANA

12) -pi, -manta, -kama

1. Chay llaqta jamuchkani


2. Jaqay ayllu tiyakuyku
3. Wasin richkayku
4. Qaya , tata Sisku
5. May taq jamuchkanki?
6. Wasin lluqsichkayku
7. Chay sachakuna kan
8. Jaqay ayllu wawqiy/panay tiyakun
9. Payqa Putuqsi
10. Qamkunaqa yachay wasi llamkachkankichik

i) TAPUYKUNA KUTICHINA

13) Maypitaq chakrakuna kan? (Jaqay) Jaqaypi kan, in

1. Maypitaq mayukuna kan? (Jaqay)


2. Maypitaq papa kachkan? (Jaqay chimpa)
3. Maypitaq wasikuna kan? (Chay chimpa)
4. Maypitaq qhatu kachkan? (Kay llaqta)
5. Maypitaq tanta kan? (Llaqtakunalla)
6. Maypitaq ayllukuna kan? (Chay pampakuna)
7. Maypitaq kanchakuna kan? (Ayllu)
8. Maypitaq qhatukuna kan? (Chay llaqta)
9. Maypitaq yachay wasi kachkan? (Jaqay ayllu)
10. Maypitaq chakrayki kachkan? (Chay pampa)

14) Maymantataq chayamuchkanki? (Llaqta) Llaqtamanta chayamuchkani.

1. Maymantataq jamuchkankichik? (Aylluyku)


2. Maymantataq kanku? (Uru Uru)
3. Maymantataq apamuchkankichik? (Chukiya)
4. Maymantataq chayamuchkanku? (Pampa)
5. Maymantataq jamun (Kancha)
6. Maymantataq? (Apolo)
7. Maymantataq kutimuchkankichik? (Chakray)
8. Maymantataq kankichik? (Llaqta)
9. Maymantataq jamunku? (Mayu)
10. Maymantataq apamunku? (Llaqta).

15) 1. Imaynataq tatayki kachkan?


2. Imataq chay?
3. Maypitaq sachakuna kan?
4. Maypitaq qamkuna tiyakuchkankichik?
5. Imataq sutiyki?
6. Maypitaq wasi kan?
7. Maypitaq paykuna qhipakunku?
8. Maymantataq lluqsimuchkanku?
9. Maymantataq qamkuna kankichik?
10. Imaynataq qamkuna kakuchkankichik?

j) TAPUYKUNA WAKICHINA

16) Ayllumanta chayamun Maymanta chayamun?

1. Yuraq Qasamanta

2. Wasinmanta kutimuchkani

3. Yunkamanta jurqhumuyku

4. Llaqtamanta jamuchkayku

5. uqaykuqa Titikachimanta kayku

6. Mayumanta lluqsimuchkayku
7. Uru Urumanta jamuyku

8. Qucha Pampamanta qillqamuy

9. Mamayqa Putuqsimanta

10. Ayllumantasina chayamuchkanku.


17) 1. Wasiypi tiyachkan

2. uqankuqa allillan kakuchkayku

3. Mayupi kachkanku

4. Sutinqa Yanawaya

5. Paykunaqa allillan kachkanku

6. Jaqayqa mayu

7. Wasikunaqa kaypi kan

8. Chakrapi llamkachkani

9. uqaykuqa Qupanamanta kayku

10. Yachay wasimanta jamuchkanku

k) RIMAYKUNA QHATICHINA

18) Maymantataq kanki? (Qucha Pampa - Titikachi)

T: Maymantataq kanki? K: uqaqa Qucha Pampamanta kani

T: Paykunar? K: Paykunataq Titikachimanta

1. Maymantataq jamuchkankichik? (Llaqta - Ayllu)

2. Maypitaq tiyachkanki? (Kay ayllu - jaqay llaqta)

3. Maymantataq lluqsimuchkan? (Wasin - wasinku)

4. Maypi llamkachkanku? (Wasikuna - chakrakuna)

5. Maymantataq kankichik? (Llaqta - Ayllu)


l) QILLQAY

19) Maypitaq llamkanki, imatataq chaypi ruwanki

También podría gustarte