Está en la página 1de 9

Surrealismo y revolucin.

(Antonin Artaud)

Heparticipadoenelmovimientosurrealistade1924a1926ylohesecundadoensuviolencia.

Hablardelconelesprituquetenaenaquellapoca,yademsvoyaintentarresucitarantevosotroseseesprituquequeraser
blasfemoysacrilegoyque,aveces,loconsigui.

Dirisqueesteespritusehasuperado,quepertenecea1926,yquesireaccionis,lohacisen1926.

Elsurrealismonacideunadesesperanzaydeunmalestar,yviolaluzenlosbancosdelaescuela.

Msqueunmovimientoliterariohasidounarevolucinmoral,elgritoorgnicodelhombre,laspalabrasdenuestrosercontra
todacoercin.

Enprimerlugar,contralacoercindelPadre.

Ensuconjunto,elmovimientosurrealistahasidounaprofundaeinternainsurreccincontratodaslasformasdelPadre,contra
lapreponderanciainvasoradelPadreenlascostumbresyenlasideas.

Veamos,attulopuramentedocumental,elltimomanifiestosurrealista,queindicalanuevaorientacinpolticadeeste
movimiento:

CONTRAATAQUELAPATRIAYLAFAMILIA

Domingo5deenero1936,alas21horasenelGrenierdesAugustins,7,rudesGrandsAugustins{metroSaintMichet).

CONTRAELABANDONODELAPOSICINREVOLUCIONARIA

REUNINDEPROTESTA

Unhombrequeadmitelapatria,unhombrequeluchaporlafamiliaesunhombrequetraiciona.Loqueltraicionaesloqueespara
nosotroslarazndevivirydeluchar.

Lapatriaseinterponeentreelhombreylasriquezasdelsuelo.Exigequelosproductosdelsudorhumanosetransformenenreglas.
Hacedeunserhumano,untraidorasusemejanza.

Lafamiliaeselfundamentodelapresinsocial.Laausenciadetodocompaerismoentreelhijoyelpadrehaservidodemodelo
atodaslasrelacionessocialesbasadasenlaautoridadyeneldespreciodelospatronoshaciasussemejantes.

Padre,patria,patrn,taleslatrilogaquesirvedebasealaviejasociedadpatriarcaly,enlaactualidad,alacamadafascista.

Loshombresdominadosporlaangustia,reducidosaunamiseriayagotamientocuyascausasnocomprenden,sesublevarnunda
hartos.Arruinarnentonceslaviejatrilogapatriarcal:fundarnlasociedadfraternaldeloscompaerosdetrabajo,lasociedadde
lapotestadydelasolidaridadhumana.
PuedeverseporestemanifiestoqueelSurrealismomantienefrentealaorientacinestalinistalosobjetivosesencialesdel
marxismo;esdecir,lospuntosfundamentalesporlosqueelmarxismotrataalhombreeintentapenetrarensussecretos;yenesta
violenciaobstinadadebereconocerseelviejoestilosurrealista,queslopuedevivirexasperado.
PeroelmisteriodelSurrealismohasidoqueestarevolucinhapenetradoenelinconsciente.Hageneradounamsticaoculta,un
ocultismodenuevaespecieyque,comotodamsticaoculta,sehaexpresadoalegricamenteypormanifestaciones,quehantomado
laformadepoesa.

Todoloquetenaformadereivindicacinclara,elSurrealismolohadescartadoonolohaapoyado.

Unagranefervescenciaderebelincontratodaslasformasdeopresinmaterialoespiritualnosagitabacuandocomenzel
Surrealismo:Padre,Patria,Religin,Familia,nohabanadaquenodenostsemosymsconelalmaquemediantelaspalabras.
Enestarebelincomprometamosnuestraalmaylacomprometamosmaterialmente.Sinembargo,estarevueltaqueatacabatodono
eracapazdedestruirnada,porlomenosaparentemente.PueselsecretodelSurrealismoesqueatacalascosasensussecretos.

Paraalcanzarelsecretodelascosas,elSurrealimohabaabiertouncamino.AligualquedeelDiosDesconocidodelosMisteriosde
losCabiros,quedelAinSonph,orificioanimadodelosabismosenlaCabala,quedelaNada,elVaco,elNoSerdevoradordela
nadadelosantiguosBrahamasyVedas,sepuededecirdelSurrealismoloquenoes,peroparadecirloqueessenecesitaemplear
aproximacioneseimgenes,yelSurrealismoesunmovimientorecubiertodeimgenes.Resucita,porunaespeciedesortilegioenel
vaco,elespritudelasantiguasalegoras.

Ciertamentehayelementosenlapoesasurrealistadelosquesepuedehablar,reconocer,etctera.Perolosotrosgnerosdepoesa
nosconducensiempreaunterreno,nosllevanaunpasquenopuedeconfundirseconotros.ConelSurrealismocomienzaelcamino
delaperdicin,detalmaneraquenopuededecirsenuncaquesupoesaestdondelavemos.

ElSurrealismotenanecesidaddesalir.

Saliralaluzenelprimercaptulo,comodiceelDobledelhombreenelLibrodelosMuertosEgipcio.

Ynosotros,surrealistas,tenamosnecesidaddesalir,siempreconunmovimientodeinsatisfaccinmortal,conunaviolenciaqueno
conducaanada,peroquemanifestabasubterrneamentealgo:violenciaque,lamanadeaclararlascosas,hallamadodela
desmoralizacin.

RechazoyViolencia.

ViolenciayRechazo.

Estosdospolossignificativosdeunimposibleestadodelespritu,deunamisteriosaelectricidad,indicanelcarcteranormaldela
poesadeestapoca,quenoerapoesaenelsentidousual,sinolaemisinmagnticadeunhalo,unaespeciedemagiabizarraque
nosinundaba.

Rechazo.Rechazodesesperadodeviviryque,sinembargo,debeaceptarlavida.

EnelSurrealismo,ladesesperacinhaestadoalaordendelda,yconella,elsuicidio.Peroaestacuestinplanteadaenelnmero
2deLaRvolutionSurraliste:elsuicidioesunasolucin?Hanrespondidolossurrealistasunnimemente:No,yelsuicidiosigue
siendounahiptesis,segnlaspalabrasdeJouffroy:Enelsuicidioloquematanoesidnticoaloquesemata.

Todaslasmanifestacionessurrealistashanparticipadodeesteespritusuicida,enelqueelverdaderosuicidionointervienenunca.

Destruccinsobredestruccin.Mientrasquelapoesaatacalaspalabras,elinconscienteatacalasimgenes,yunespritu
mssecretotodavaseafanaenrecomponerlaestatua.

Laideaesromperloreal,extraviarlossentidos,desmoralizar,siesposible,lasapariencias,perosiempreconunanocinde
loconcreto.Desumasacrepretendida,elSurrealismosiemprelograsacaralgo.
Puesparal,elinconscienteesfsico,yloilgicoeselsecretodeunordendondeseexpresaunsecretodevida.
Cuandoharotoelmaniqu,deterioradoelpaisaje,losrepara,conlaintencindeestallarderisaoresucitarunfondode
imgenesterrorficas,quenadanenelInconsciente.

Quieredecirestoqueultrajalarazn,queretiraalossentidossusimgenesparadevolverlasasusentidoprofundo.

Ytambinsignificaquelosescritoresdeestetiempohanpresentidounconocimientodelosfondosocultosdelhombre,
perdidodesdeantesdelTiempo.

YelSurrealismohaliberadoydescongestionadolavida,hapermitidoaunhilodepreciosaelectricidadiraanimarpiedrasy
sedimentosinanimados.

Lavidadesorganizadasereformaenreaccinconlaanarquacatica,impuestaalosobjetosqueseven.

Elmundosurrealistaesconcreto,concretoparaquenosepuedaconfundirlo.

Todoloqueesabstracto,todoloquenoesinquietanteportrgicoobufonesco,todoloquenomanifiestaunestadoorgnico,como
unaespeciedeexsudacinfsicadelainquietuddelespritu,noprocededeestemovimiento.ElSurrealismohainventadola
escrituraautomtica,queesunaintoxicacindelespritu.Lamanolibredelcerebrovadondelallevaiapluma;yademsunextrao
hechizogualaplumadndolevida,yporhaberperdidotodocontactoconlalgica,estamanoasreconstruidatomacontactoconel
inconsciente.

Niegaporsumismomilagrolacontradiccinimbcildelasescuelasentreesprituymateria,entrelamateriayelespritu.

Cadavezqueseletoca,lavidareaccionamedianteeisueoylaslarvas.EstoquieredecirqueelInconscientegeneralha
sidoalcanzadoporalgo,ydaloqueconservaba.

Cuandounamujerhaconcebido,sueasinsaberlo.Cuandounhombrehasidoherido,ovaaestarenfermo,oentraenlaagona,
sueatambin.Juntoalossueosdeloshombresestnlossueosdelosgruposylossueosdelospases.

Noscuantossurrealistashabremossentidoqueconnuestrossueosrealizbamosunaespeciedeheridadegrupo,unaheridade
lavida.

Juntoalaobsesindelsueoyfrentealodiodelarealidad,elSurrealismotuvounapretensindenobleza,unaobsesindepureza.

Elmspuro,elmsdesesperadodelosnuestros,sedecacomnmentedetalocualsurrealista,puesparanosotros,slo
eraverdaderamentepuroelqueestabadesesperado.

Quimportaqueestefuegopurosehayalimitadoaconsumirseensmismo.Haqueridosinceramenteserpuro.Yestapurezalaha
intentadoentodoslosplanosposibles:amor,espritu,sexualidad.

ElPadrediceSaintYvesdAlveydreenLesClefsdeVOrientelPadre,hayquedecirlo,esdestructor.

Unesprituacentuadamenterigurosoyque,parapensar,seponeenelplanosobreelevadodelanaturaleza,sientealPadrecomo
enemigo.ElmitodeTntalo,eldeMegarayeldeAtreocontienenentrminosfabulososestesecretoestaespeciedeverdad
inhumana,alacualintentanacomodarsetodosloshombres.

ElmovimientonaturaldelPadrecontraelHijo,contralaFamilia,esdeodio;esteodioquelafilosofachinanohapodidoseparar
delamor.

Ycadapadreparticularbuscatambinensuseracomodarseaestaverdadgeneral.
HevividohastalosveintisieteaosconelodiooscurodelPadre,demipadreparticular.Hastaeldaenquelevimorir.Entoncescedi
elrigorinhumanoconqueleacusabadeoprimirme.Y,porprimeravezenlavida,estepadremetendisusbrazos.Yyoque
estoymolestoenmicuerpo,comprendquelhabaestadotodalavidamolestoporelsuyo,yqueexisteunamentiradelsercontra
lacualhemosnacidoparaprotestar(19).

El10dediciembrede1926,alasnuevedelanoche,enelcafProphete,dePars,lossurrealistassereunieronencongreso.

SetratabadedilucidarloqueibaahacerelSurrealismoconsupropiomovimientofrentealarevolucinsocialenascenso.

Param,dadoloquesabemosdelcomunismomarxista,alcualtratabadeunirse,lacuestinnodebaniplantearse.

EsqueArtaudsedesentiendedelarevolucin?mepreguntaron.

Medesentiendodelavuestra,nodelama,respond,dejandoelSurrealismo,porquetambinelSurrealismosehabaconvertidoen
unpartido.

Esarebelinquelarevolucinsurrealistaqueraser,medianteelconocimiento,notienenadaqueverconunarevolucin
quepretendeyaconoceralhombre,ylohaceprisionerodesusnecesidadesmsgroseras.

ElpuntodevistadelSurrealismoyeldelmarxismoeraninconciliables.Ynotardenrevelarsecuandoalgunosdelos
surrealistasnotablesdecidieronafiliarsealpartido.Esdecir,alasucursalfrancesadelaTerceraInternacionaldeMosc.

SoissurrealistaomarxistasepreguntaAndrBretn,ysisoismarxista,qunecesidadtenisdesersurrealista?.

Setrataba,ensuma,paraelSurrealismo,dedescenderhastaelmarxismo,perohabrasidohermosoveralmarxismointentar
elevarsehastaelSurrealismo.

En1926elantagonismonopodaresolverse,pueslaHistorianosehabapuestoenmarcha.HoydapiensoquelaHistoriaha
avanzado,yquehayunhechonuevoenFrancia:eslaaparicindeunaideahistricaenlaconcienciadelajuventud,yestaideaque
quierodesarrollarlallamolareconciliacindelaCulturayelDestino.Enlaconcienciadesesperadadelajuventudhaaparecido
unanuevaideadelacultura.Yestaculturaquequiereconoceralhombre,tieneunaltoconceptodel.Noaceptaqueseseparela
vidadelhombredelosacontecimientos.QuierequesepenetreenlasensibilidadinteriordelHombre,quejuega,tambin,conlos
Acontecimientos.

Lanuevajuventudesanticapitalistaburguesa,ycomoelmismoKarlMarxhasentidoeldesequilibriodeuntiempoenelqueimpera
lapersonalidadmonstruosadelosPadres,basadaenlatierrayeneldinero.CuandoseacusaaMarxdequerersuprimirlafamilia:
Lafamilia,perosilahabisdestruidorespondedndeestnvuestrasantiguasvirtudes?Enlugardelavirtud,sloveola
materiayyo,Marxorganizolamateria,laorganizotcnicaycoercitivamente.SepuededecirqueMarxorganizadelosantiguos
valoresdelHombre,losquelaburguesahadejado.

Antesdeserlaexaltacindeunarealidadsuperior,elSurrealismoeraunaCrticadeloshechosydelmovimientodelaraznen
loshechos.

Entrelorealyyo,estoyyoymideformacinpersonaldelosfantasmasdelarealidad.

YlajuventudensuyoactualconsideraqueMarxhapartidodeunhecho,perohapermanecidoenestehecho,sinasomarseala
Naturaleza.Enresumen,haextradounametafsicadeunhecho,peronosehaelevadohastaunametafsicadelaNaturaleza,yla
juventudquiereprimeroelevarsehastalanaturaleza,antesdedejarseabrumarporlaparteeconmicadeloshechos.

Perosiestajuventudpropugnalaorganizacindelamateria,tambinquierequeseorganiceelespritu.Consideralaorganizacin
materialistadeLenincomounaorganizacintransitoriaypunitiva,ypiensaqueLeninaplicaenRusiaestaorganizacin
materialistaypunitivaconjustorigor.Espritumateriaymateriaespritu,afirmatambinlainterdependenciadeestosdosaspectos
desuser.Puessealimentaalmismotiempoquesiente;ypiensaalavezquesealimenta.AcusaalaEuropamodernadehaber
inventadounantagonismoquenoexisteenloshechos.YsicondenaaMarxlohacecomoeuropeoyporqueestajuventudamaal
Hombre,alHombreentero,parasalvarladelHombre.
Ensunuevaconcepcindelaculturahayunaideacontraelprogreso.Lacienciamodernanosenseaquenohahabidonunca
materia,yvuelvealaantiguaideaalquimistadecuatrocientosaosatrs,delostresprincipios,elazufre,elmercurioylasal,
quellamaenergamovimiento,masa.Puededecirsequenoresultanecesariomencionarelprogreso.

Ytodoestorevelaunaideasuperiordelacultura,peroparaqueestaculturaselogre,debenquebrarsemuchasideas,ideasque
sondolos,ysinosdecidimosaterminarconlosantiguosdolosnoesparahacernacerotrosnuevosbajonuestrospies.

Estajuventudnoquiereserengaada,ycuandosedicequelostiemposhancambiadoyquehoyunintelectualounpoetanopueden
ignorarsupoca,replicaquehayunerrorsobrelosintelectualesysobreeltiempo.Noseparaalosintelectualesdeltiempo,ylos
intelectualesnoseseparandesutiempo,ycomosutiempo,piensanqueelespritunoesunacosavacayqueelarteslovaleporsu
necesidad.Peroparaellos,estaideadeunaaccinnecesarianoquieredecirprostitucindelaaccin.

Hayunamaneradeestareneltiempo,sinvendersealpoderdeltiempo,sinprostituirlasfuerzasdeaccinalasconsignasde
lapropaganda:Guerraalaguerra,frentecomn,frenteunitario,frente nico,guerraalfascismo,frenteantimperialista,
contraelfascismoylaguerra,luchadeclases,claseporclase,clasecontraclase,etctera,etctera.

Existendolosdeembrutecimientoquesirvenalajergadelapropaganda.Lapropagandaeslaprostitucindelaaccin,yparamy
paralajuventud,losintelectualesquehacenliteraturadepropagandasoncadveresperdidosporlafuerzadesupropiaaccin.

Unintelectualinfluyesobreelindividuoysobrelamasa,yensuaccinunnimedemasahayunaideaculturalsobrelasfuerzasdel
individuo.LajuventudquierequeseleprocureunaideadelaeconomadelasfuerzasdelHombresinsuaccinsobrelos
individuos.Hayunatcnicaparadesplegarlasfuerzasdelhombre,comolahayenlamedicinachinaparacurarelhgado,elbazo,la
mdulaolosintestinos,tocandoalolargodelcuerpofsicopuntostambinfsicos,peroalejadosdelhgado,delestmago,dela
mdulaodelosintestinos.

Comoelmundotienesugeografa,elhombreinternotienesugeografaqueesunacosamaterial.Peroelmaterialismodialcticode
Lenintienemiedodeestamaneraprofundadeconocerlageografa.

Sinembargo,unaculturaprofundanodebetemerningunageografa,inclusosilabsquedadecontinentesinexploradosenel
hombreconduceaesevrtigo,dondesehallalainmaterialidaddelavida.

Laverdaderaculturahacebrotarlavida,ylajuventudquequiererestablecerunaideauniversaldelaculturapiensaquehaylugares
predestinadosparahacersurgiresasfuentesdevida,yponesumiradaalavezenelTibetyenMxico.LaculturadelTibetsloes
vlidaparaloqueenelLibrodelosMuertosEgipciosellamacadveres,esdecir,Invertidos.Porelcontrario,laculturadeMxico
vaeparahacersalirlossentidosinterioresdesusbarreras.Haceresucitados.

Todaverdaderaculturaseapoyaenlarazayenlasangre.LasangreindiadeMxicoguardaunantiguosecretoderaza,yantesde
quelarazasepierda,piensoquehayquepreguntarleporlafuerzadeesteantiguosecreto.MientrasqueelMxicoactualcopiaa
Europa,yoconsideroqueeslacivilizacineuropealaquedebepediraMxicosusecreto.LaculturaracionalistadeEuropaha
fallado,yyohevenidoalatierradeMxicoabuscarlasbasesdeunaculturamgica,quepuedeanresurgirdelasfuerzasdel
sueloindio.

También podría gustarte