Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
(Antonin Artaud)
Heparticipadoenelmovimientosurrealistade1924a1926ylohesecundadoensuviolencia.
Hablardelconelesprituquetenaenaquellapoca,yademsvoyaintentarresucitarantevosotroseseesprituquequeraser
blasfemoysacrilegoyque,aveces,loconsigui.
Dirisqueesteespritusehasuperado,quepertenecea1926,yquesireaccionis,lohacisen1926.
Elsurrealismonacideunadesesperanzaydeunmalestar,yviolaluzenlosbancosdelaescuela.
Msqueunmovimientoliterariohasidounarevolucinmoral,elgritoorgnicodelhombre,laspalabrasdenuestrosercontra
todacoercin.
Enprimerlugar,contralacoercindelPadre.
Ensuconjunto,elmovimientosurrealistahasidounaprofundaeinternainsurreccincontratodaslasformasdelPadre,contra
lapreponderanciainvasoradelPadreenlascostumbresyenlasideas.
Veamos,attulopuramentedocumental,elltimomanifiestosurrealista,queindicalanuevaorientacinpolticadeeste
movimiento:
CONTRAATAQUELAPATRIAYLAFAMILIA
Domingo5deenero1936,alas21horasenelGrenierdesAugustins,7,rudesGrandsAugustins{metroSaintMichet).
CONTRAELABANDONODELAPOSICINREVOLUCIONARIA
REUNINDEPROTESTA
Unhombrequeadmitelapatria,unhombrequeluchaporlafamiliaesunhombrequetraiciona.Loqueltraicionaesloqueespara
nosotroslarazndevivirydeluchar.
Lapatriaseinterponeentreelhombreylasriquezasdelsuelo.Exigequelosproductosdelsudorhumanosetransformenenreglas.
Hacedeunserhumano,untraidorasusemejanza.
Lafamiliaeselfundamentodelapresinsocial.Laausenciadetodocompaerismoentreelhijoyelpadrehaservidodemodelo
atodaslasrelacionessocialesbasadasenlaautoridadyeneldespreciodelospatronoshaciasussemejantes.
Padre,patria,patrn,taleslatrilogaquesirvedebasealaviejasociedadpatriarcaly,enlaactualidad,alacamadafascista.
Loshombresdominadosporlaangustia,reducidosaunamiseriayagotamientocuyascausasnocomprenden,sesublevarnunda
hartos.Arruinarnentonceslaviejatrilogapatriarcal:fundarnlasociedadfraternaldeloscompaerosdetrabajo,lasociedadde
lapotestadydelasolidaridadhumana.
PuedeverseporestemanifiestoqueelSurrealismomantienefrentealaorientacinestalinistalosobjetivosesencialesdel
marxismo;esdecir,lospuntosfundamentalesporlosqueelmarxismotrataalhombreeintentapenetrarensussecretos;yenesta
violenciaobstinadadebereconocerseelviejoestilosurrealista,queslopuedevivirexasperado.
PeroelmisteriodelSurrealismohasidoqueestarevolucinhapenetradoenelinconsciente.Hageneradounamsticaoculta,un
ocultismodenuevaespecieyque,comotodamsticaoculta,sehaexpresadoalegricamenteypormanifestaciones,quehantomado
laformadepoesa.
Todoloquetenaformadereivindicacinclara,elSurrealismolohadescartadoonolohaapoyado.
Unagranefervescenciaderebelincontratodaslasformasdeopresinmaterialoespiritualnosagitabacuandocomenzel
Surrealismo:Padre,Patria,Religin,Familia,nohabanadaquenodenostsemosymsconelalmaquemediantelaspalabras.
Enestarebelincomprometamosnuestraalmaylacomprometamosmaterialmente.Sinembargo,estarevueltaqueatacabatodono
eracapazdedestruirnada,porlomenosaparentemente.PueselsecretodelSurrealismoesqueatacalascosasensussecretos.
Paraalcanzarelsecretodelascosas,elSurrealimohabaabiertouncamino.AligualquedeelDiosDesconocidodelosMisteriosde
losCabiros,quedelAinSonph,orificioanimadodelosabismosenlaCabala,quedelaNada,elVaco,elNoSerdevoradordela
nadadelosantiguosBrahamasyVedas,sepuededecirdelSurrealismoloquenoes,peroparadecirloqueessenecesitaemplear
aproximacioneseimgenes,yelSurrealismoesunmovimientorecubiertodeimgenes.Resucita,porunaespeciedesortilegioenel
vaco,elespritudelasantiguasalegoras.
Ciertamentehayelementosenlapoesasurrealistadelosquesepuedehablar,reconocer,etctera.Perolosotrosgnerosdepoesa
nosconducensiempreaunterreno,nosllevanaunpasquenopuedeconfundirseconotros.ConelSurrealismocomienzaelcamino
delaperdicin,detalmaneraquenopuededecirsenuncaquesupoesaestdondelavemos.
ElSurrealismotenanecesidaddesalir.
Saliralaluzenelprimercaptulo,comodiceelDobledelhombreenelLibrodelosMuertosEgipcio.
Ynosotros,surrealistas,tenamosnecesidaddesalir,siempreconunmovimientodeinsatisfaccinmortal,conunaviolenciaqueno
conducaanada,peroquemanifestabasubterrneamentealgo:violenciaque,lamanadeaclararlascosas,hallamadodela
desmoralizacin.
RechazoyViolencia.
ViolenciayRechazo.
Estosdospolossignificativosdeunimposibleestadodelespritu,deunamisteriosaelectricidad,indicanelcarcteranormaldela
poesadeestapoca,quenoerapoesaenelsentidousual,sinolaemisinmagnticadeunhalo,unaespeciedemagiabizarraque
nosinundaba.
Rechazo.Rechazodesesperadodeviviryque,sinembargo,debeaceptarlavida.
EnelSurrealismo,ladesesperacinhaestadoalaordendelda,yconella,elsuicidio.Peroaestacuestinplanteadaenelnmero
2deLaRvolutionSurraliste:elsuicidioesunasolucin?Hanrespondidolossurrealistasunnimemente:No,yelsuicidiosigue
siendounahiptesis,segnlaspalabrasdeJouffroy:Enelsuicidioloquematanoesidnticoaloquesemata.
Todaslasmanifestacionessurrealistashanparticipadodeesteespritusuicida,enelqueelverdaderosuicidionointervienenunca.
Destruccinsobredestruccin.Mientrasquelapoesaatacalaspalabras,elinconscienteatacalasimgenes,yunespritu
mssecretotodavaseafanaenrecomponerlaestatua.
Laideaesromperloreal,extraviarlossentidos,desmoralizar,siesposible,lasapariencias,perosiempreconunanocinde
loconcreto.Desumasacrepretendida,elSurrealismosiemprelograsacaralgo.
Puesparal,elinconscienteesfsico,yloilgicoeselsecretodeunordendondeseexpresaunsecretodevida.
Cuandoharotoelmaniqu,deterioradoelpaisaje,losrepara,conlaintencindeestallarderisaoresucitarunfondode
imgenesterrorficas,quenadanenelInconsciente.
Quieredecirestoqueultrajalarazn,queretiraalossentidossusimgenesparadevolverlasasusentidoprofundo.
Ytambinsignificaquelosescritoresdeestetiempohanpresentidounconocimientodelosfondosocultosdelhombre,
perdidodesdeantesdelTiempo.
YelSurrealismohaliberadoydescongestionadolavida,hapermitidoaunhilodepreciosaelectricidadiraanimarpiedrasy
sedimentosinanimados.
Lavidadesorganizadasereformaenreaccinconlaanarquacatica,impuestaalosobjetosqueseven.
Elmundosurrealistaesconcreto,concretoparaquenosepuedaconfundirlo.
Todoloqueesabstracto,todoloquenoesinquietanteportrgicoobufonesco,todoloquenomanifiestaunestadoorgnico,como
unaespeciedeexsudacinfsicadelainquietuddelespritu,noprocededeestemovimiento.ElSurrealismohainventadola
escrituraautomtica,queesunaintoxicacindelespritu.Lamanolibredelcerebrovadondelallevaiapluma;yademsunextrao
hechizogualaplumadndolevida,yporhaberperdidotodocontactoconlalgica,estamanoasreconstruidatomacontactoconel
inconsciente.
Niegaporsumismomilagrolacontradiccinimbcildelasescuelasentreesprituymateria,entrelamateriayelespritu.
Cadavezqueseletoca,lavidareaccionamedianteeisueoylaslarvas.EstoquieredecirqueelInconscientegeneralha
sidoalcanzadoporalgo,ydaloqueconservaba.
Cuandounamujerhaconcebido,sueasinsaberlo.Cuandounhombrehasidoherido,ovaaestarenfermo,oentraenlaagona,
sueatambin.Juntoalossueosdeloshombresestnlossueosdelosgruposylossueosdelospases.
Noscuantossurrealistashabremossentidoqueconnuestrossueosrealizbamosunaespeciedeheridadegrupo,unaheridade
lavida.
Juntoalaobsesindelsueoyfrentealodiodelarealidad,elSurrealismotuvounapretensindenobleza,unaobsesindepureza.
Elmspuro,elmsdesesperadodelosnuestros,sedecacomnmentedetalocualsurrealista,puesparanosotros,slo
eraverdaderamentepuroelqueestabadesesperado.
Quimportaqueestefuegopurosehayalimitadoaconsumirseensmismo.Haqueridosinceramenteserpuro.Yestapurezalaha
intentadoentodoslosplanosposibles:amor,espritu,sexualidad.
ElPadrediceSaintYvesdAlveydreenLesClefsdeVOrientelPadre,hayquedecirlo,esdestructor.
Unesprituacentuadamenterigurosoyque,parapensar,seponeenelplanosobreelevadodelanaturaleza,sientealPadrecomo
enemigo.ElmitodeTntalo,eldeMegarayeldeAtreocontienenentrminosfabulososestesecretoestaespeciedeverdad
inhumana,alacualintentanacomodarsetodosloshombres.
ElmovimientonaturaldelPadrecontraelHijo,contralaFamilia,esdeodio;esteodioquelafilosofachinanohapodidoseparar
delamor.
Ycadapadreparticularbuscatambinensuseracomodarseaestaverdadgeneral.
HevividohastalosveintisieteaosconelodiooscurodelPadre,demipadreparticular.Hastaeldaenquelevimorir.Entoncescedi
elrigorinhumanoconqueleacusabadeoprimirme.Y,porprimeravezenlavida,estepadremetendisusbrazos.Yyoque
estoymolestoenmicuerpo,comprendquelhabaestadotodalavidamolestoporelsuyo,yqueexisteunamentiradelsercontra
lacualhemosnacidoparaprotestar(19).
El10dediciembrede1926,alasnuevedelanoche,enelcafProphete,dePars,lossurrealistassereunieronencongreso.
SetratabadedilucidarloqueibaahacerelSurrealismoconsupropiomovimientofrentealarevolucinsocialenascenso.
Param,dadoloquesabemosdelcomunismomarxista,alcualtratabadeunirse,lacuestinnodebaniplantearse.
EsqueArtaudsedesentiendedelarevolucin?mepreguntaron.
Medesentiendodelavuestra,nodelama,respond,dejandoelSurrealismo,porquetambinelSurrealismosehabaconvertidoen
unpartido.
Esarebelinquelarevolucinsurrealistaqueraser,medianteelconocimiento,notienenadaqueverconunarevolucin
quepretendeyaconoceralhombre,ylohaceprisionerodesusnecesidadesmsgroseras.
ElpuntodevistadelSurrealismoyeldelmarxismoeraninconciliables.Ynotardenrevelarsecuandoalgunosdelos
surrealistasnotablesdecidieronafiliarsealpartido.Esdecir,alasucursalfrancesadelaTerceraInternacionaldeMosc.
SoissurrealistaomarxistasepreguntaAndrBretn,ysisoismarxista,qunecesidadtenisdesersurrealista?.
Setrataba,ensuma,paraelSurrealismo,dedescenderhastaelmarxismo,perohabrasidohermosoveralmarxismointentar
elevarsehastaelSurrealismo.
En1926elantagonismonopodaresolverse,pueslaHistorianosehabapuestoenmarcha.HoydapiensoquelaHistoriaha
avanzado,yquehayunhechonuevoenFrancia:eslaaparicindeunaideahistricaenlaconcienciadelajuventud,yestaideaque
quierodesarrollarlallamolareconciliacindelaCulturayelDestino.Enlaconcienciadesesperadadelajuventudhaaparecido
unanuevaideadelacultura.Yestaculturaquequiereconoceralhombre,tieneunaltoconceptodel.Noaceptaqueseseparela
vidadelhombredelosacontecimientos.QuierequesepenetreenlasensibilidadinteriordelHombre,quejuega,tambin,conlos
Acontecimientos.
Lanuevajuventudesanticapitalistaburguesa,ycomoelmismoKarlMarxhasentidoeldesequilibriodeuntiempoenelqueimpera
lapersonalidadmonstruosadelosPadres,basadaenlatierrayeneldinero.CuandoseacusaaMarxdequerersuprimirlafamilia:
Lafamilia,perosilahabisdestruidorespondedndeestnvuestrasantiguasvirtudes?Enlugardelavirtud,sloveola
materiayyo,Marxorganizolamateria,laorganizotcnicaycoercitivamente.SepuededecirqueMarxorganizadelosantiguos
valoresdelHombre,losquelaburguesahadejado.
Antesdeserlaexaltacindeunarealidadsuperior,elSurrealismoeraunaCrticadeloshechosydelmovimientodelaraznen
loshechos.
Entrelorealyyo,estoyyoymideformacinpersonaldelosfantasmasdelarealidad.
YlajuventudensuyoactualconsideraqueMarxhapartidodeunhecho,perohapermanecidoenestehecho,sinasomarseala
Naturaleza.Enresumen,haextradounametafsicadeunhecho,peronosehaelevadohastaunametafsicadelaNaturaleza,yla
juventudquiereprimeroelevarsehastalanaturaleza,antesdedejarseabrumarporlaparteeconmicadeloshechos.
Perosiestajuventudpropugnalaorganizacindelamateria,tambinquierequeseorganiceelespritu.Consideralaorganizacin
materialistadeLenincomounaorganizacintransitoriaypunitiva,ypiensaqueLeninaplicaenRusiaestaorganizacin
materialistaypunitivaconjustorigor.Espritumateriaymateriaespritu,afirmatambinlainterdependenciadeestosdosaspectos
desuser.Puessealimentaalmismotiempoquesiente;ypiensaalavezquesealimenta.AcusaalaEuropamodernadehaber
inventadounantagonismoquenoexisteenloshechos.YsicondenaaMarxlohacecomoeuropeoyporqueestajuventudamaal
Hombre,alHombreentero,parasalvarladelHombre.
Ensunuevaconcepcindelaculturahayunaideacontraelprogreso.Lacienciamodernanosenseaquenohahabidonunca
materia,yvuelvealaantiguaideaalquimistadecuatrocientosaosatrs,delostresprincipios,elazufre,elmercurioylasal,
quellamaenergamovimiento,masa.Puededecirsequenoresultanecesariomencionarelprogreso.
Ytodoestorevelaunaideasuperiordelacultura,peroparaqueestaculturaselogre,debenquebrarsemuchasideas,ideasque
sondolos,ysinosdecidimosaterminarconlosantiguosdolosnoesparahacernacerotrosnuevosbajonuestrospies.
Estajuventudnoquiereserengaada,ycuandosedicequelostiemposhancambiadoyquehoyunintelectualounpoetanopueden
ignorarsupoca,replicaquehayunerrorsobrelosintelectualesysobreeltiempo.Noseparaalosintelectualesdeltiempo,ylos
intelectualesnoseseparandesutiempo,ycomosutiempo,piensanqueelespritunoesunacosavacayqueelarteslovaleporsu
necesidad.Peroparaellos,estaideadeunaaccinnecesarianoquieredecirprostitucindelaaccin.
Hayunamaneradeestareneltiempo,sinvendersealpoderdeltiempo,sinprostituirlasfuerzasdeaccinalasconsignasde
lapropaganda:Guerraalaguerra,frentecomn,frenteunitario,frente nico,guerraalfascismo,frenteantimperialista,
contraelfascismoylaguerra,luchadeclases,claseporclase,clasecontraclase,etctera,etctera.
Existendolosdeembrutecimientoquesirvenalajergadelapropaganda.Lapropagandaeslaprostitucindelaaccin,yparamy
paralajuventud,losintelectualesquehacenliteraturadepropagandasoncadveresperdidosporlafuerzadesupropiaaccin.
Unintelectualinfluyesobreelindividuoysobrelamasa,yensuaccinunnimedemasahayunaideaculturalsobrelasfuerzasdel
individuo.LajuventudquierequeseleprocureunaideadelaeconomadelasfuerzasdelHombresinsuaccinsobrelos
individuos.Hayunatcnicaparadesplegarlasfuerzasdelhombre,comolahayenlamedicinachinaparacurarelhgado,elbazo,la
mdulaolosintestinos,tocandoalolargodelcuerpofsicopuntostambinfsicos,peroalejadosdelhgado,delestmago,dela
mdulaodelosintestinos.
Comoelmundotienesugeografa,elhombreinternotienesugeografaqueesunacosamaterial.Peroelmaterialismodialcticode
Lenintienemiedodeestamaneraprofundadeconocerlageografa.
Sinembargo,unaculturaprofundanodebetemerningunageografa,inclusosilabsquedadecontinentesinexploradosenel
hombreconduceaesevrtigo,dondesehallalainmaterialidaddelavida.
Laverdaderaculturahacebrotarlavida,ylajuventudquequiererestablecerunaideauniversaldelaculturapiensaquehaylugares
predestinadosparahacersurgiresasfuentesdevida,yponesumiradaalavezenelTibetyenMxico.LaculturadelTibetsloes
vlidaparaloqueenelLibrodelosMuertosEgipciosellamacadveres,esdecir,Invertidos.Porelcontrario,laculturadeMxico
vaeparahacersalirlossentidosinterioresdesusbarreras.Haceresucitados.
Todaverdaderaculturaseapoyaenlarazayenlasangre.LasangreindiadeMxicoguardaunantiguosecretoderaza,yantesde
quelarazasepierda,piensoquehayquepreguntarleporlafuerzadeesteantiguosecreto.MientrasqueelMxicoactualcopiaa
Europa,yoconsideroqueeslacivilizacineuropealaquedebepediraMxicosusecreto.LaculturaracionalistadeEuropaha
fallado,yyohevenidoalatierradeMxicoabuscarlasbasesdeunaculturamgica,quepuedeanresurgirdelasfuerzasdel
sueloindio.