Está en la página 1de 1130

JOSE JUAN DEL COL

DICCIONARIO AUXILIAR
ESPAOL-LATINO
para el uso moderno del Latn

Instituto Superior Juan XXIII


Baha Blanca
2007
JOSE JUAN DEL COL

DICCIONARIO AUXILIAR
ESPAOL-LATINO
para el uso moderno del Latn

Diccionario auxiliar espaol-latino para el uso moderno del latn - Baha Blanca :
Instituto Superior Juan XXIII, 2007.

1250 p. ; 23x17 cm.

ISBN 978-950-9771-34-5

BAHIA BLANCA
Instituto Superior Juan XXIII
2007
Iesu Christo,
Verbo divino, veritatis ac vitae fonti perenni,
hoc recentis latinitatis lexicon
auctor ex animo et perlibenter dedicat.
Instituto Superior Juan XXIII, Baha Blanca, 2007
Vieytes 286
B8000AEF Baha Blanca (Buenos Aires), Argentina

Tel. +54 - 291 - 456-2117


E-mail: jjdc@juan23.edu.ar

Queda hecho el depsito que marca la Ley 11.723

Reservados todos los derechos.

Impreso en la Argentina - Printed in Argentina

Impreso por Sapienza Industria Grfica, Undiano 84, Baha Blanca

Cuidado de la edicin: Adrin Mandar

Composicin y armado: Zulma Iglesias / Daniel Cirio


PROLOGO

Con el presente diccionario deseo ofrecer una ayuda a quienes cultivan o aspiran a cultivar el
uso del latn como lengua viva.

S perfectamente que hay quienes rechazan de plano o miran de reojo la enseanza o estudio
del latn al que consideran idioma definitivamente muerto. Ms animadversin experimentan
varios hacia el uso del latn como lengua viva, viendo en esto una utopa.

No entro en semejante discusin. Solo remito a mi trabajo Latn hoy?, publicado en Roma
a nombre del Instituto Superior Juan XXIII en el ao 1999. En ese libro puntualizo signos de
renacimiento del latn, tanto en el mbito escolar curricular como en el mbito extraescolar,
en varios pases de Europa (Austria, Blgica, Suiza, Polonia, Suecia, Finlandia, Holanda, Ale-
mania ...) , en los Estados Unidos de Amrica e incluso en algn pas africano (Senegal y Ni-
geria, en Africa Occidental).

La problemtica del latn se centra en su inadecuada didctica. Por tal motivo se propicia hoy
una didctica del latn que, como dice Antonio Traglia, lleve a un conocimiento profundo del
mismo, no solo a travs de la lectura y estudio de los autores, sino tambin a travs de la pro-
duccin(cf Mir y Calvano, p. V). En mi estudio Latn hoy?, despus de afirmar que la ms
moderna didctica de las lenguas reconoce como bsico el principio que para aprender una len-
gua es indispensable usarla: usarla asiduamente (p. 124), advierto que omitir las referencias
a la lengua nativa del alumno y transferir cada vez ms su actividad mental a la lengua que se
quiere hacerle aprender, se ha vuelto un axioma del aprendizaje prctico (ib.).

No es el caso de que me explaye aqu sobre esto. Remito, pues, nuevamente a mi libro, cuyo
texto ntegro se puede encontrar en Internet (www.juan23.edu.ar. Hacer clic en Institucional
y luego en Publicaciones en el recuadro Nuestro Rector. El primer libro que aparece es
justamente Latn hoy?).

La elaboracin del presente diccionario me requiri, si bien con varias interrupciones, unas
dcadas de consultas y recoleccin de datos. Los libros y revistas de que me val son los que
constan en la bibliografa.

Se trata de un trabajo de recopilacin. No acu neologismos ni giros latinos. Tan solo, en va-
rias ocasiones, apliqu el recurso de una estricta analoga para aadir voces derivadas de otras
indicadas por tal o cual autor, mxime si eran voces de origen griego.

En la recopilacin practiqu cierta seleccin, dejando de lado neologismos que no me parecan


adecuados o que solo encontraba excepcionalmente, como traenus o traenum para tren;
posta (-ae f) o postae (-arum fpl) para correo y postalis, e para postal; sportum (-i n)
para deporte y sportivus, a, um para deportivo (cf Perugini, s. v. treno, posta, postale,
sport, sportivo); turista (cf Vox Latina fasc.159, p. 39; fasc. 161, p. 397), patriota (cf ib., fasc.
159, p. 61) ...
Hago notar que para gran parte de los lemas, las fuentes utilizadas fueron varias. As, v. gr.,
para publicidad fueron las siguientes: Lexicon Recentis Latinitatis, Perugini, Mir y Calvano,
Vox Latina fasc. 87, Bacci, Blnquez Fraile, Pittno, Chiesa, Ivenis 95 V 12 y 95 VII 3.

Obviamente, un diccionario y especialmente un diccionario que mira a aggiornare con neo-


logismos o nuevos giros un idioma que exhibe tanta prestancia literaria e histrica como es el
latn, reclama a tal efecto enriquecimientos cuidadosos y que debieran llevarse a cabo sin so-
lucin de continuidad, dado el constante y extraordinario avance cientfico-tcnico de nuestra
cultura y consiguientemente de nuestra habla.

El mo es un modesto aporte, pero hecho con el mayor esmero que me fue posible. Se aade
a otros dos aportes mos en favor de la causa latina. Son ellos:
- el n 3 de Cuadernos del Instituto Superior Juan XXIII, que lleva por ttulo: Latinae voces
locutionesque cum Hispano sermone comparatae (Baha Blanca, Instituto Superior Juan
XXIII, 1981; 29 p.);
- el libro titulado Vivae Latinitatis voces locutionesque e scriptis Magisterii Ecclesiastici collectae
et cum sermone Hispano comparatae con el correspondiente Supplementum libri cui titulus
Vivae Latinitatis voces locutionesque. Index cunctarum vocum in praefato libro relatarum
(Baha Blanca, Instituto Superior Juan XXIII, 1994; 337 y 23 p., respectivamente).

Con todas las fallas y lagunas que sin duda tiene, este diccionario para el uso moderno del latn
es el primero del gnero para hispanohablantes. Por lo menos, no me consta la existencia de
otro semejante en Espaa o Amrica Latina. Ojal otros autores, con ms competencia que yo,
encaren trabajos similares en favor de un idioma que fue universal ayer y que todava a me-
diados del siglo pasado fue propuesto como lengua cientfica internacional; que es el sustrato
de nuestro propio idioma y dems idiomas romances; cuyo estudio es altamente formativo en
s y por los valores que vehiculiza y enfatiza; que es considerado capaz de aportar hoy notables
beneficios a la cultura cientfico-tcnica y al mismo mbito empresarial. Incluso hay quien lo
ve como un hermano de Internet, capaz por ende de tender puentes y demoler barreras. En el
artculo de Internet titulado Lingua Latina in Interrete triumphat (el latn triunfa en Internet),
se pone de relieve justamente esto:

Sin duda, la capacidad para facilitar la comunicacin y tender puentes entre distintas culturas
es el rasgo definitorio del latn e Internet. Dos hermanos que, aunque se lleven entre s unos
cuantos aos, no pueden ocultar ser hijos de un mismo padre: la demolicin de las barreras
entre las gentes de todo el orbe.

Me place hacer constar que emprend la ardua tarea de este diccionario accediendo, gustoso,
a un pedido que, all por la dcada de 1960, me hiciera un Hermano en la Congregacin Sa-
lesiana, el P. Gregorio Conrat, Ecnomo de la Editorial Don Bosco de Buenos Aires. En rea-
lidad, l simplemente me haba pedido compilar un pequeo lxico latino, para aadirlo luego
como Apndice al Diccionario de la Lengua Latina del P. Salesiano Luis Macchi (Buenos
Aires, Editorial Don Bosco, 5 ed., 1958), del que estaba prevista una nueva edicin. Sera algo
as como el Piccolo Lessico del linguaggio tecnico, scientifico, sportivo moderno que figura,
como Apndice al Dizionario Italiano-Latino de Oreste Badellino (Torino, Rosenberg & Sellier,
edizione speciale, 2 reimpr., 1964). Pero, como trahit sua quemque voluptas (Virgilio, Eglo-
gas, II, 65; a cada cual lo arrastra su propia aficin), me complaca en ir anotando, constante
y seguidamente, cuantos vocablos y expresiones de latn moderno encontraba en revistas y li-
bros. Y as, el pequeo lxico lleg a convertirse en el actual, ms bien voluminoso.

Me agrada hacer constar, por ltimo, que el punto final a este trabajo, lo puse, casualmente,
en la fiesta litrgica de San Juan Bosco de este ao 2007. Fue una feliz coincidencia, no solo
por tratarse del fundador de la Familia Salesiana, a la cual me honro en pertenecer , sino por-
que Don Bosco, a quien la Iglesia llama Padre y Maestro de la Juventud, fue tambin un
autntico humanista. En 1884, Len XIII, eximio latinista, refirindose a una splica escrita
en latn por el mismo Don Bosco, le coment al cardenal Nina: Me gusta el latn de don
Bosco. No es ciceroniano, pero es correcto y sencillo y, al mismo tiempo, pulcro. Cuando el
Cardenal se lo cont a don Bosco, le pregunt si haba estudiado literatura. S -le respondi
don Bosco-. He ledo todos los clsicos latinos y con los mejores comentarios. Y le dio una
retahla de obras y autores (cf Memorias Biogrficas de San Juan Bosco, Madrid, Central Ca-
tequstica Salesiana, 1988; vol. XV, p. 374 y vol. XVII, p. 123).

Bajo los auspicios de don Bosco, confo, pues, el presente diccionario auxiliar espaol-latino
para el uso moderno del latn a la comprensin y benevolencia de los eventuales usuarios,
agradecindoles de antemano las observaciones, crticas y sugerencias que tuvieran a bien
hacerme.

Baha Blanca, 31 de enero de 2007.

Pbro. Lic. Jos Juan Del Col, sdb


Rector del Instituto Superior Juan XXIII
BIBLIOGRAFIA

Adulscens (Commentarolus nubeculatus Latine scriptus).

ALBERT Sigrides, Cottidie Latine Loquamur (Textus de rebus cottidianis hodiernisque),


Saraviponti-Saarbrcken, 1987.

ALBERT Sigrides, Cottidianum Vocabularium Scholare (Theodisco-Latinum, Latino-


Theodiscum, Francogallico-Latinum, Latino-Francogallicum), Saraviponti -Saarbrcken,
editio secunda, 2001.

ALBERT Sigrides C., Emissiones 5. Deliberationes de variis thematibus, Saraviponti 2005.

ALBERT Sigrides C., Emissiones 6. Deliberationes de variis thematibus, Saraviponti 2005.

BACCI Antonius, Lexicon vocabulorum quae difficilius Latine redduntur, Roma, Societas
Libraria Studium, 1963.

BADELLINO Oreste, Dizionario Italiano-Latino, Torino, Rosenberg & Sellier, 1961.

BLNQUEZ FRAILE Agustn, Diccionario Espaol-Latino, Barcelona, Editorial Ramn


Sopena, 1960.

BLNQUEZ FRAILE Agustn, Diccionario Latino-Espaol, Barcelona, Editorial Ramn


Sopena, 4 ed., 1961.

CALONGHI Ferruccio, Dizionario della Lingua Latina, vol. I Latino-Italiano, Torino, Ro-
senberg & Sellier, 3 ed., 1960.

CASTIGLIONI Luigi - MARIOTTI Scevola, Vocabolario della Lingua Latina, Torino,


Loescher Editore, 1966.

CHIESA Antonio, Dizionario Italiano Latino (integrativo antico e moderno), Bologna,


Tipografia Compositori, 1966.

Diccionario Ilustrado VOX Latino-Espaol, Espaol Latino, Barcelona, Biblograf, 20 ed.


(reimpresin), 1996.

EGGER Carolus, Lexicon nominum locorum, Officina Libraria Vaticana, 1977.

EGGER Carolus, Latine discere iuvat, Citt del Vaticano, Libreria Editrice Vaticana, 4 ed.,
1986.

EICHENSEER Caelestis, Libellus textualis phonocasetae septimae Dialogorum de rebus


recentioribus, Saraviponti, editio secunda, 2004.
FORCELLINI Aegidius, Lexicon totius Latinitatis, Bolonia, 1965.

HELFER Christian, Index verborum Latinitatis recentissimae selectus.

Ivenis (Commentarolus nubeculatus Latine scriptus).

KYKKOTIS I., English-Modern Greek and Modern Greek-English Dictionary, London,


Third Edition reprinted 1963.

Latinitas (Commentarii linguae Latinae excolendae provehendae quarto quoque mense e


Civitate Vaticana prodeuntes).

Lexicon Medicum Anglicum-Russicum-Gallicum-Germanicum-Latinum-Polonum,


Warszaw, Polish Medical Publishers, 1971.

Lexicon Recentis Latinitatis (editum cura Operis Fundati cui nomen Latinitas), Libraria
Editoria Vaticana in Urbe Vaticana; vol. I A-L, 1992; vol. II M-Z, 1997.

LEWIS Charlton T., A Latin Dictionary for Schools, Oxford at the Clarendon Press,
reprinted, 1964.

Lingua Latina in Interrete triumphat (el latn triunfa en Internet).

LUCIANO Luigi, Vocabolario Italiano-Latino, Bologna, Casa Editrice Prof. Riccardo P-


tron, 1962.

MARIANO Cosimo, Nuovo Dizionario Italiano-Latino, Milano-Roma-Napoli-Citt di


Castello, Societ Editrice Dante Alighieri, 18 ed., 1964.

MARTINEZ FIGUEROA Pedro, Lingua latina non mortua est in interneto (Cien trminos
computatrales aprestados por Dracn, seudnimo de Konrad M. Kokoszkiewicz).

MIR Josephus Maria, Nova Verba Latina, Barcinone in Aedibus Librariis Claret, 1970.

MIR J. - CALVANO C., Nuovo Vocabolario della Lingua Latina (Italiano-Latino Latino-
Italiano), European Language Institute, Castelfidardo (Ancona) e Arnoldo Mondadori
Editore, Milano, 1986.

Nuntii Latini, Finnish Broadcasting Company (Radiophonia Finnica Generalis),


17.12.2004 - 26.5.2006.

PABON Jos M., Diccionario Manual Griego-Espaol, Barcelona, Biblograf, 4 ed., 1969.

PACITTI Guerino, Piccolo Lessico (per un congresso internazionale dedicato al latino),


Roma, Angelo Signorelli Editore, 1966.
Palaestra Latina (Trimestres litterarum latinarum commentarii Caesaraugustae a sociis
claretianis editi).

PAVANETTO Cletus, Elementa linguae et grammaticae Latinae, LAS-Roma, 5 ed., 2001.

PERUGINI Angelo, Dizionario Italiano-Latino, Libreria Editrice Vaticana, 1976.

PITTNO Giuseppe, Dizionario latino-italiano italiano-latino, Edizioni Scolastiche


Mondadori, 3 ed., 1965.

SPRINGHETTI Aemilius, Lexicon Linguisticae et Philologiae, Romae apud Pontificiam


Universitatem Gregorianam, 1962.

TONDINI H. - MARIUCCI Th., Lexicon novorum vocabulorum, Roma-Parigi-Tournai-


New York, Descle & C., 1964.

Vocabula computatralia (en Internet).

Vox Latina (Commentarii periodici quater in anno editi).

Diccionarios principalmente consultados para la parte espaola

ALONSO Martn, Enciclopedia del Idioma, Madrid, Aguilar, tomo I A-CH, 1 reimpr., 1968;
tomo II D-M,1958; tomo III N-Z, 1958.

El Pequeo Larousse Ilustrado, Coedicin Internacional, 7 ed., 2000.

REAL ACADEMIA ESPAOLA, Diccionario de la Lengua Espaola, tomo I A/G; tomo


II, H/Z, 22 ed., 2001.
ADVERTENCIAS

En los lemas, he privilegiado las voces iniciales con sus sinnimas, prefiriendo en lo posible
las ms cortas. Tambin di la precedencia a las locuciones ms cortas.

En muchos lemas aparecen distintas voces y locuciones consignadas en una u otra fuente. De
tal manera resalta la ductilidad y flexibilidad del latn. El lector, a su vez, tiene la posibilidad
de elegir la opcin u opciones que prefiera.

Acentuacin

Todas las palabras de dos slabas tienen el acento tnico o prosdico sobre la penltima. Tal
acento no se marca.
En cambio, todas las palabras de tres o ms slabas llevan marcado el acento ortogrfico sobre
la penltima, si es larga (v. gr. b); sobre la antepenltima, si es breve (v. gr. c).
En latn, el acento no cae nunca sobre la ltima slaba ni antes de la antepenltima.

En algunos diccionarios, como el de Mir y Calvano, el acento ortogrfico es en todos los


casos una tilde como rayita oblicua que baja de derecha a izquierda. Ej: orgo, coctra, an-
tiqussima , exprmitur... En otros diccionarios, se emplea este acento para las palabras esdr-
julas o sobresdrjulas; se emplea, en cambio, una tilde como rayita horizontal para las palabras
graves, cuya penltima slaba sea larga. Ej: orgo, coctra, tribnal, clinmen, etc.
Este diccionario trae la segunda modalidad, pero solo cuando parezca oportuna.

Para la acentuacin, al indicar el genitivo de un vocablo, se seala la slaba larga o breve,


segn los casos, y siempre que parezca oportuno. Ej: caput, ptis; diadema, tis; munus, nris
... ; immnsitas, tis; pallor, ris; praeceptrix, cis ...

Como simple recurso didctico, se indica el genitivo -us de los vocablos de la cuarta decli-
nacin para que no se confundan con vocablos de la segunda declinacin. En los dems casos,
se indica o se omite libremente la desinencia del genitivo.

Un detalle que puede llamar la atencin: el dativo de liquis, en este diccionario se escribe li-
cui, siguiendo el ejemplo de Mir y Calvano; otros autores, como Pavanetto (cf p. 67, nota 3),
prefieren escribir alcui, tomando -cui como bislabo y no como monoslabo.

En los vocablos derivados del griego, se contempla en el presente diccionario, tanto la pro-
nunciacin caracterstica del latn, como la propia de aquel idioma: geomtria y geometra,
democrtia y democrata, theosphia y theosopha, etc. Algn autor, como Perugini,
adopta por regla ordinaria la pronunciacin griega. Los ms, al parecer, prefieren la pronun-
ciacin estilada en latn. Ntese que tambin en castellano hay varias voces de doble acentua-
cin autorizada: antinomia y antinoma, cardiaco y cardaco, demoniaco y
demonaco, simoniaco y simonaco, utopia y utopa, etc.
Cabe advertir, finalmente, que los signos ortogrficos son optativos. Responden a una finalidad
didctica.

Letras iniciales

Por ms que en latn est difundida la costumbre de escribir con inicial mayscula los adjetivos
derivados de nombres propios, en este diccionario ellos aparecen con inicial minscula, en sin-
tona con la modalidad de los idiomas romances. Y as, pasteuriano (y no Pasteuriano) more
purgare, para la traduccin de pasteurizar; cartesianismus (y no Cartesianismus) para car-
tesianismo; voltiana (y no Voltiana) mensura para voltio, etc.

Con inicial minscula aparecen tambin escritos los nombres de sistemas filosficos o litera-
rios, como asimismo los de movimientos polticos y sociales . Ej.: marxismus, nazismus,
hellenismus, latnitas, sexcentismus, gallicismus ...

Aparecen igualmente con inicial minscula nombres de religiones y sus seguidores, como
tambin nombres de miembros de rdenes o congregaciones religiosas. Ej: islamismus o re-
lgio islmica, islamticus; anglicanismus o anglicanorum relgio; frater o sodalis francisca-
lis; iesuita o sodalis societatis Iesu; sodalis o socius salesianus ...

Los ejemplos recin aducidos provienen de autores de nota, como Chiesa, Mir y Calvano,
Badellino, Perugini. En esos mismos autores, sin embargo, la norma de la inicial minscula
no es taxativa.

En este diccionario la inicial mayscula queda reservada para los nombres propios o los nom-
bres comunes usados como propios, tales como los nombres de naciones y pueblos. Y as, por
ej., Italia, ae; Itali, orum, pero itlicus, a, um.

Gnero

En la mayora de los sustantivos que tienen un gnero masculino y otro femenino, se hace
constar tan solo la forma del masculino. Por otra parte, la forma del femenino suele ser fcil
obtenerla de acuerdo a las normas morfolgicas del latn. Ej:

alumnus, i m alumna, ae f
vnditor, ris m vnditrix, cis f
Tabla de las abreviaturas

abl ablativo Fotogr Fotografa


abrev abreviatura gen genitivo
ac acusativo Geol Geologa
adj adjetivo Geom Geometra
adv adverbio Gram Gramtica
Aeron Aeronutica hab habitante/s
Agr Agricultura Herld Herldica
Anat Anatoma Impr Imprenta
aprox aproximadamente indecl indeclinable
Arm Armamento indic indicativo
Arq Arquitectura inf infinitivo
Astron Astronoma Inform Informtica
Autom Automovilismo intr verbo intransitivo
Biol Biologa Ling Lingstica
Bot Botnica Liturg Liturgia
Cinem Cinematografa Lg Lgica
coloq coloquial m masculino
Com Comercio Mar Marina
dat dativo Mec Mecnica
Dep Deportes Med Medicina
dep deponente mf masculino y femenino
Der Derecho Mil Milicia
Der Can Derecho Cannico mn masculino y neutro
despect despectivo mpl masculino plural
dim diminutivo Ms Msica
Econ Economa n neutro
Electr Electricidad npl neutro plural
Electrn Electrnica nom nominativo
Esgr Esgrima Opt Optica
etc. etctera Pat Patologa
excl exclamativo pl plural
f femenino pot potico
fpl femenino plural Pol Poltica
fig figurado por ej por ejemplo
F. C. Ferrocarril por ext por extensin
Filol Filologa pp participio pretrito
Filos Filosofa prop proposicin
Fs Fsica Psicol Psicologa
Fisiol Fisiologa Qum Qumica
fm femenino y masculino Radio Radio
Font Fontica Radiotecn Radiotecnia
Rel Religin
Ret Retrica
Sin sinnimo/s
sinc sincopado
sing singular
sobrent sobrentendido
subj subjuntivo
sust sustantivo
Teat Teatro
Tecnol Tecnologa
Telec Telecomunicacin
Teol Teologa
tr verbo transitivo
TV Televisin
v. vase
v. gr. verbi gratia, por ejemplo
Zool Zoologa
A
abacera: condimentria, ae f. Sin: taberna abanico: flabellum, i n. Sin: flabllulum.
condimentria. Uso: - plegadizo, plictile vel plicbile flabe-
llum; agitar el -, v. abanicar.
abaca: abbtia sive abbata, ae f.
abaniquero: (el que hace abanicos) flabello-
abacial: abbatialis, e. rum pifex (-fcis m) vel rtifex (-fcis m) //
(el que los vende) flabellorum nstitor vel
baco: (tabla o cuadro para el cmputo) ba- vnditor (-oris m). Sin: flabellorum propla.
cos, i m. Sin: tbula calculatria // (Arq, parte
superior en forma de tablero que corona el ab antiquo: antquitus. Sin: ex antiquitate; ex
capitel) bacos. omni antiquitate.

abad: abba vel abbas, tis m. Sin: coenobiar- abasa: abasa, ae f. Sin: ambulandi impotn-
cha. Uso: nombrar a uno -, abbatem liquem tia vel difficultas.
dcere.
abastecimiento: supplementum, i n. Sin:
abadejo: (bacalao) v. esta voz // (reyezuelo) suppedittio. Uso: - de cosas, de mercade-
rgulus, i m. Sin: trchilus. ras, rerum supplementum; mrcium suppe-
dittio; res vel merces in supplementum; - de
abadengo: tierras abadengas, bienes aba- vveres, commeatus, us m ; cuidar del - ge-
dengos, privilegiria possssio (-onis f). neral, rerum mnium commeatum compa-
rare vel providere; proveer al - del ejrcito,
abadesa: abbatissa, ae f. Sin: antstita; sacra- commeatum exerctui providere; impedirlo,
rum vrginum antstita vel moderatrix. exrcitum commeatu intercldere.

abada: (monasterio) abbata, ae f. Sin: coe- abat-jour: umbrculum (-i n) lmpadis. Sin:
nbium; monachorum coenbium vel domus lampas umbrculo instructa.
// (dignidad) abbatis munus (-nris n) vel
dgnitas (-atis f) // (casa parroquial) cria, ae abdicar: se abdicare. Sin: mnere se abdi-
f. care.

abajo: - el rey!, rex preat vel moriatur!; - abdominal: abdominalis, e. Sin: ventralis, e.
la repblica!, res pblica finem hbeat!
abec: (abecedario) v. esta voz // (rudimentos
abalear, v. fusilar, tirotear. de una ciencia o escuela) elementa, orum
npl. Sin: prima elementa; intia, orum. Uso:
abanicar: ventiliare flabellum vel flabllu- aprender el -, prima elementa dscere; ense-
lum; - a alguien, vntulum flabello movere ar el - a alguien, liquem elementa docere;
vel fcere licui // abanicarse, ventum vel no s el -, pnitus rudis sum.
vntulum sibi movere flabello.

19
abecedario

abecedario: (alfabeto) alphabetum, i n. Sin: de la tierra) terrae hiatus (-us m) // (profun-


abecedrium // (serie de las letras de un didad) profundum, i n. Uso: - del mar, del
idioma) litterarum ordo (-dnis m). Sin: ltte- ocano, maris, ocani profundum // (diferen-
rae, arum fpl // (cartel con las letras del alfa- cia grande entre cosas, personas, etc.) hiatus,
beto) tbula (-ae f) elementria. Sin: us m. Uso: - entre las reas del llamado
litterarum tabella vel tbula; tabella abeced- Norte desarrollado y las del Sur en vas de
ria // (libro con las letras del -) litterarum vel desarrollo, hiatus regionis sic dicti orbis sep-
abecedrius libellus // (lista en orden alfab- tentrionalis progressi atque australis adhuc
tico) index (-dcis m) in ltteras digestus. Sin: progredientis.
index litterarum rdine dispsitus.
abjuracin: abiurtio, onis f.
abedul: betulla, ae f.
abjurar: abiurare (liquid).
abeja: - domsticas, ccures apes, cicrium
pium vel apum fpl. ablacin: abltio, onis f.

abejaruco: apiastra, ae f. Sin: merops, pis f. ablativo: ablativus, i m. Sin: ablativus casus
(-us m).
abejero: apirius, ii m.
ablefaria: ablephria, ae f. Sin: palpebrarum
aberracin: (error) error, oris m. Sin: erra- defectus (-us m) vel defctio (-onis f).
tum // (extravo, extravagancia) delirtio,
onis f. ablfaro: plpebris carens.

abeto: bies, tis f. Uso: de -, abietrius, a, ablepsia: (oscurecimiento de la vista) oculo-


um; el que trabaja la madera de -, abietrius, rum calgo (-gnis f) // (prdida de la vista)
ii m. cecitas, atis f.

abigeato: abigeatus, us m. Sin: abctio; fur- abnegacin: (sacrificio que uno hace de su
tum gregis. voluntad o de sus intereses en servicio de
Dios o del prjimo; dedicacin) devtio, onis
abiognesis: abiognesis, is f. Sin: nativa vel f. Sin: devovendi se stdium // (renuncia-
naturalis genertio; genertio nullo a parente miento) abstinntia, ae f. Sin: abnegtio sui;
profecta; a nullo vivente orta procretio. se abnegandi stdium // (desinters, altruismo)
sui derelctio (-onis f). Sin: aliorum, non sui
abismo: abyssus, i f. Sin: praeceps (- cpitis cmmodi stdium; sui ( vel suae utilitatis) ne-
n); praeciptium, ii n ( en pl praeciptia, ium); glegntia.
praerupta, orum npl; vorgo (-gnis f); locus
praeceps vel praeruptus; gurges (-gtis m). abnegado: adj bstinens, entis. Sin: aliorum,
Uso: fig, arrojar a alguien a un -, liquem in non sui cmmodi studiosus; non mercede
praeceps icere; caer, precipitar en un -, in animatus, ductus, impulsus.
praeceps deferri; in praeciptium delbi; con-
ducir, empujar a alguien a un -, liquem in abocado: vino -, vinum lene, molle, suave.
praeceps gere vel deferre; estar al borde de
un -, in praecpiti stare // (resquebrajadura abogaca: advoctio, onis f. Sin: forense

20
abrebotellas

munus (-nris n). // (acercarse una embarcacin a otra, de in-


tento) harpagones vel frreas manus in
abogada: advocata, ae f. Sin: patrona; causae navem incere // (fig, acercarse a uno para
patrona; causarum actrix (-icis f). hablarle o tratar con l un asunto) licui oc-
crrere. Sin: liquem adire, convenire, cn-
abogado: advocatus, i m. Sin: iuris consul- gredi // (emprender o plantear un asunto
tus; causae patronus; causae vel causarum difcil) rem vel causam attngere. Sin: rem
actor; actor; causdicus. Uso: - civil, civilis tractandam suscpere.
controvrsiae actor; - consistorial, advocatus
sacri Consistrii; - criminal, causae crimina- aborgenes : aborgines, um mpl.
lis actor; - defensor, defensor; - del diablo, v.
promotor de la fe; - del Estado, advocatus abort (Inform) : interrmpere (processum vel
fidei; - de la paz y la justicia, advocatus pacis programma) // sust interrptio, onis f.
atque iusttiae; - de oficio, advocatus officia-
lis; - de pobres, advocatus plebis. abortar: abortare. Sin: abortum fcere.

abolicionismo: motus (-us m) abolitrius. abortista: adj abrtui favens. Uso: cultura -,
cultura quae abrtui favet // sust aborts fau-
abolicionista: adj abolitrius, a, um. Sin: ad tor (-oris m).
motum abolitrium prtinens. Uso: movi-
miento -, motus abolitrius // sust abolitionis abortivo: adj abortivus, a, um // sust
fautor vel propugnator, oris m. abortivum, i n.

abolir: - el gobierno monrquico, rgiam po- aborto: abortus, us m. Sin: abrtio, onis f.
testatem disslvere. Uso: - eugensico, abortus eugenticus; -
provocado, abortus procuratus; - terapu-
abominable: abominbilis, e. tico, abortus curationis caus factus; hacer un
-, abortum fcere; provocar un -, abortum
abominacin: abomintio, onis f. evocare vel procurare; abortioni peram dare.

abono: (accin y efecto de abonar) laetami- abotonadura: (accin de abotonar) v. aboto-


ntio, onis f // (sustancia con que se abona) nar // (botonadura, juego de botones) v. bo-
laetamen, mnis n. tonadura.

abordable: adbilis, e. abotonar: botonare. Sin: astrngere; nctere;


glbulis (vestem) astrngere, constrngere,
abordaje: (accin de atracar el barco a un nctere, conctere, subnctere, corcere.
desembarcadero o muelle) appulsus, us m //
(accin de tocar una embarcacin a otra, de abrasivo: abrasivus, a, um.
intento) harpagonum inictio (-onis f). Sin:
in navem incrsio (-onis f), incursus vel con- abrazadera: (aro o sortija de metal, que
cursus (-us m). Uso: entrar, saltar al -, in sirve para asegurar alguna cosa) nulus, i m.
navem transcndere. Sin: crculus.

abordar: (arribar, atracar una nave) appllere abrebotellas: extrculum, i n.

21
abrelatas

abrelatas: aprculum, i n. Sin: aprculum natrum; mchina uncinandis chartis.


pxidum; (instrumentum vasculorum vel
capsellarum) apertivum. abrochadura, v. abrochamiento.

abrevadero: aqutio, onis f. Sin: aqurium. abrochamiento: fibultio, onis f.

abreviacin: brevitio vel abbrevitio, onis f. abrochar: (cerrar o unir con broche o bro-
Sin: compndium. Uso: - de una slaba, slla- ches) infibulare vel infiblare. Sin: uncinare;
bae corrptio. fbul vel fbulis retinere // (cerrar o unir con
botones) glbulis astrngere, constrngere,
abreviado: compendirius, a, um. conctere; v. abotonar.

abreviador: adj compendirius, a, um // sust abrogacin: abrogtio, onis f. Sin: aboltio.


breviator vel abbreviator, oris m.
abrogador, v. abrogatorio.
abreviar: breviare vel abbreviare. Sin: perstrn-
gere; compndio uti. abrogar: abrogare; v. anular, rescindir.

abreviatura: (compendio o resumen) com- abrogatorio: abrogatrius, a, um.


pndium, ii n // (representacin de una pala-
bra por medio de una o varias de sus letras) abrojo: trbulus, i m.
abbreviatura, ae f. Sin: signum compendio-
sum; nota compendiria; simplem nota; ltte- absceso: abscessus, us m. Sin: apostma, tis
rae stenogrphicae fpl. Uso: escribir n vel apostma, ae f; suppurtio. Uso: absce-
empleando abreviaturas, notis scrbere; notis sos, suppurntia, ium npl; suppurata, orum npl.
verba excpere.
absentismo: offcii neglegntia. Sin: mneris
abridor: (cpsulae) rescissrium vel scis- neglegntia vel infrequntia (-ae f).
srium, ii n.
bsida o bside: Arq absis vel apsis, dis (ac
abrigo: epitgium, ii n. Sin: lacerna; su- -da) f. Sin: absda, ae f.
perindumentum; amculum; spparum, s-
parum, spharum; spparus, spharus // absolucin: absoltio, onis f. Uso: - sacra-
(manteleta) mantum, i n. Uso: - de mujer, mental, absoltio sacramentalis; recibir la -
palla; - de piel, mastrca vel mastrga ; man- sacramental, sacramentliter absolvi.
tum pellcium // (lugar para resguardar de la
lluvia, el viento, etc.) csula. Uso: - en la absolutismo: absolutismus, i m. Sin: abso-
montaa, csula montana. luta potestas.

abril: mensis Aprilis; simplem Aprilis, is m. absolutizacin: - de actitudes humanas, do-


minatus (-us m) humanarum voluntatum.
abrir: aperire. Uso: abran los libros!, ape-
rite libros!; evlvite libros! absoluto: (independiente, ilimitado) absolu-
tus, a, um // (que excluye toda relacin) per
abrochadora: uncinatrium, ii n. Sin: unci- se aestimatus. Sin: simplex, plcis; prprius.

22
abyeccin

Uso: velocidad -, perncitas per se aestimata. abstrado: in cogitatione defixus.

absolutorio: absolutrius, a, um. abstruso: abdtior, ius.

abstemio: abstmius, a, um. Sin: vinum non abulia: abula, ae f. Sin: voluntatis defctio;
bibens; vinum recusans. nimi languor; conslii inpia.

abstencin: abstntio, onis f. Sin: abstinn- ablico: ablicus, a, um. Sin: infirmae vo-
tia; recustio. Uso: - del voto, suffrgii oms- luntatis; iners, ertis.
sio.
abundancia: abundntia, ae f. Sin: cpia; af-
abstencionismo: abstntio (-onis f) recusat- fluntia; afflitas.
ria.
aburguesamiento: ad mdium cvium rdi-
abstenerse: abstinere. Uso: - de votar: suf- nem conformtio vel accommodtio (-onis f).
frgiis ferendis abstinere.
aburguesarse: ad mdium cvium rdinem
abstinencia: (virtud que consiste en privarse se conformare vel accommodare.
total o parcialmente de satisfacer los apeti-
tos) continntia, ae f. Sin: temperntia; mode- abusar: abti (liqua re ad liquid). Sin:
rtio // (privacin de determinados male (immdice, intemperate, immoderate)
alimentos) abstinntia, ae f. uti liqua re. Uso: - del poder, auctoritate vel
potestate abuti; - del cargo para algo, pblico
abstraccin: abstrctio, onis f. Sin: seinc- mnere abuti ad liquid; dejar alguien que
tio; separtio. Uso: hecha - de tal cosa, re otro abuse de l, se abutendum licui permt-
postpsita, posthbita, omissa // (concepto tere.
abstracto) abstrctum, i n. Sin: cogittio; res
cogitata; notio abstracta. Uso: gran facultad abusivamente: abusive, immdice, intempe-
de -, magna cogitandi vis vel facultas; las - ranter, iniuste, perverse (segn los varios sen-
de los filsofos, philosophorum cogitationes tidos).
ab omni rerum usu seiunctae; es solo una -,
res est cogitatione tantum et mente concepta. abusivo: non legtimus. Sin: iniustus, illci-
tus, inirius. Uso: acepcin - de una palabra,
abstracto: abstractus, a, um. Sin: abstractus, imprpria verbi significtio.
sevocatus, seiunctus a sensibus; cogitatione
seiunctus vel separatus; Ling incorporalis, e. abuso: abusus, us m. Sin: malus, pravus, per-
Uso: ciencias -, recnditae subtilioresque dis- versus, illcitus, non legtimus, immdicus
ciplinae; recnditae artes; concepto -, univer- usus (segn los varios sentidos). Uso: - con-
salis ntio; ntio adumbrata; cuestin -, sumstico, pravus consumendarum rerum
infinita questio; en -, infinite; separatim co- usus; - sexual, abusus sexualis; - de la liber-
gitatione; ente -, quod est cogitbile tantum; tad, licntia; - de los placeres, libdinum in-
nociones -, recnditae subtilioresque notio- temperntia; - del vino, vini intemperntia.
nes; nombre -, nomen abstractum vel incor-
porale. abyeccin: (envilecimiento) nimi abictio
(-onis f). Sin: nimus abiectus. Uso: vivir

23
acabse

en la -, turpiter vvere; in srdibus vvere // acampada, v. acampar, campamento.


(condicin de humildad o inferioridad)
humlitas, atis f. acampador, v. campista.

acabse (el): esto es el -, res redit ad restim. acampar: tndere. Sin: sedem ad tempus sta-
tere; tentria constitere vel pnere.
academia: (establecimiento de enseanza
para ciertas carreras o profesiones) ludus, i acampsia: acmpsia, ae f. Sin: membri rigor.
m. Sin: schola. Uso: - de Bellas Artes, Inge-
nuarum Artium Schola; Pulchrarum Artium acanalado: (que tiene estras) v. estriado.
Academa; - de esgrima, ludus gladiatrius //
(casa donde los acadmicos tienen sus reu- acanaladura, v. estra.
niones) academa, ae f . Sin: sedes // (socie-
dad de doctos) collgium, ii n. Sin: coetus; acanalar: (hacer en algo una o varias es-
socetas; sodlitas; sodaltium; academa; stu- tras) v. estriar.
diosorum collgium; doctorum coetus vel so-
cetas. Uso: - artstica, academa vel acantilado: rupna, ae f. Sin: locus praerup-
sodalcium artium; sodlitas rtium studiosa; tus et directus.
- artstico-literaria, collgium incrementis
litterarum et rtium ; - cientfica, academa acantonamiento: copiarum sttio (-onis f).
disciplinarum, doctrinarum, scientiarum; - li-
teraria, collgium vel coetus sodlium litte- acantonar: copias in castra pnere.
ratorum; sodalcium litterarum; sodlitas
litterarum studiosa; - Argentina de Letras, acaonear, v. bombardear.
Academa Argentina ltteris fovendis; Real -
Espaola, Academa Regalis Linguae Hisp- acaparar: comere. Sin: pignerari, praesti-
nicae provehendae; - de Ciencias Naturales, nare, praeoccupare; alicius rei nimietate po-
Academa Disciplinarum Naturalium; Ponti- tiri // fig acapararse el favor de alguien,
ficia - de las Ciencias, Pontificia Academa praeoccupare grtiam alicius; gratiam sibi
Scientiarum; Pontifcium doctrinis provehen- conciliare vel grtiam inire ab liquo, apud
dis Collgium; Pontifcia doctrinis provehen- liquem, ad liquem; acapararse el favor del
dis Socetas; - de msica, collgium pueblo, praeoccupare gratiam ad plebem vel
msicum; fundar una -, academam instit- apud plebem; acapararse todos los votos,
ere, constitere, cndere // (junta solemne) mnium suffrgia ad se rpere.
sollemnis conventus (-us m). Sin: amplissi-
mus consessus; acadmicus coetus. acaparador: captator, oris m. Sin: lucrator;
dardanrius; comptor; turpis rerum congestor.
acadmicamente: scholstico vel academi-
corum more. acaramelado: (baado de caramelo) crusta-
tus, a, um. Sin: liquefacto sccharo crustatus;
acadmico: acadmicus, i m. Sin: sodalis sccharo contectus vel condtus // fig mell-
collgii; academae sodalis; sodalis acadmicus. tus, a, um. Sin: mellfluus; mollis, e.

acallar: - una controversia, controvrsiam acaramelar: liquefacto sccharo crustare.


compnere.

24
accidentalmente

acardiotrofia: acardiotrphia sive -tropha, acatlico: (adj y sust) acathlicus.


ae f. Sin: cordis extenutio; cor extenuatum;
cor naturali vi carens. accesibilidad: accessiblitas, atis f.

acariasis: acariasis, is f. accesible: (que tiene acceso) accessbilis, e.


Sin: adbilis; intrbilis licui // (de fcil ac-
acariciar: mulcere, demulcere, permulcere. ceso) accessu fcilis. Sin: fcilis ditu vel
Uso: - voluptuosamente, palpare, palpari, at- prvius licui (tratndose de lugar); ad quem
trectare, contrectare // (fig, tocar suavemente) fcilis est ditus (tratndose de persona) //
mulcere, permulcere (v. gr. nimum, el (inteligible) comprehensbilis, e // (fcil de
nimo) ; blandiri (v. gr. uribus, los odos) // entender) intellectu fcilis. Sin: ad intelle-
(fig, pensar en alguna cosa con placer) fo- gendum fcilis // (fcil de lograr) accessbi-
vere (v. gr. spem, una esperanza). lis, e.

caro: carus, i m. Uso: los - de la roa, sca- acceso: (entrada) accessus, us m. Sin: ditus,
biei carus. ingressus, intritus, us m // (entrada al trato
o comunicacin con uno) admssio, onis f //
acarrear: curru vhere. (arrebato, exaltacin) mpetus, us m (v.gr.
mpetus irae). Sin: aestus, us m // (acometi-
acarpo: acarpus, a, um. Sin: frctibus carens; miento de una enfermedad) accssio, onis f
strilis. (v.gr., accssio morbi). Sin: mpetus, aestus,
us m; vehementia // tiempo de -, v. access
acartonado, v. apergaminado. time.

acatafasia: acataphsia sive -phasa, ae f. accesorio: adiunctus, a, um. Sin: secund-


Sin: sermonis perturbtio. rius; minor; parvus.

acatalepsia: acatalpsia sive -lepsa, ae f. accesorios: armamenta (-orum npl) additcia.


Sin: nulla cognoscendi frmitas; cognitionum
mnium dubittio. access time (Inform), tiempo de acceso: tem-
pus (-poris n) accesss; quantisper ad discum
acatalptico: acatalpticus, a, um. Sin: incr- adtur.
dulus; de rebus vel cognitinibus mnibus
dbitans. accidentado: (escabroso, abrupto) inquus,
a, um. Sin: praeruptus // (vctima de un acci-
acataposis: acatposis, -is f. Sin: (imposibi- dente) membris captus vel correptus.
lidad de deglutir) nulla glut(t)iendi facultas;
(dificultad de deglutir) glutiendi difficultas. accidental: (no esencial) accidentalis, e. Sin:
secundrius // (casual) fortutus, a, um. Sin:
acatarrado, v. catarro. casualis, e; qui (quae, quod) casu fit.

acatarrar: catharrum concitare. Sin: destilla- accidentalidad: casus, us m.


tionem excitare; pitutam cire, concire; v.
catarro. accidentalmente: accidentliter. Sin: casu;
casuliter; fortuto

25
accidente

accidente: (suceso eventual) casus, us m. Sin: acechar: explorare. Sin: observare; intr spe-
fortutus vel necopinatus casus // (desgracia) culari. Uso: acechar, observar con disimulo,
calmitas, atis f. Sin: malum; infortnium; dissimulanter vel tecte speculari, observare,
casus; adversus (acerbus, miserbilis) casus. explorare, scrutari.
Uso: - automovilstico, casus vehicularis vel
autocinticus; calmitas vehiculria vel auto- acedera: rumex, mcis mf.
cintica; - ferroviario, calmitas ferriviria;
casus ferrivirius; - de gas, calmitas gasalis; acederilla: xalis, ldis (ac -lda) f.
- de trabajo, adversus casus in pere; vulnus
(fortutus) in pere vel in pera; - de trnsito, acfalo: (sin cabeza) acphalus, a, um. Sin:
de circulacin, de carretera, casus virius; si- cpite carens vel destitutus // (sin jefe) mode-
nister casus virius; calmitas viria vel vehi- ratore carens // (sin una autoridad suprema)
culria // (privacin repentina de sentido, de supremo moderatore carens.
movimiento) v. sncope // Gram ccidens,
entis n. Uso: - gramatical, ccidens gramma- aceitar: leo ngere vel perngere. Sin: leo
ticale. Sin: defintio flexionalis // Filos, Teol lubricare, perfndere, subgere.
ccidens, entis n.
aceite: leum, i n. Uso: - combustible, leum
accin: actio, onis f. Sin: actus, us m; pera; ad comburendum aptum; leum ad exardes-
factum. Uso: - catlica, ctio cathlica; - cla- cendum fcile; - diesel, leum diselianum; -
rividente, ctio prvida; - militar, ctio mili- mineral, leum metllicum; - vegetal, leum
taris; - polticas, actiones polticae; - hrbidum; leum vegetbile; leum e semni-
proletaria, ctio proletaria; - recproca, ctio bus extractum; - de hgado de bacalao,
recproca; - social cristiana, socialis ctio leum hepticum; - de oliva, leum ex olivis
christiana; - violentas, actiones violentae; - pressum; echar - al fuego, leum flammae
de conjunto, communis pera; mnium vel igni adcere.
pera; communis mnium pera; hombre de
-, actor rerum // (Com, ttulo) actio, onis f. aceitera: (alcuza) vas (vasis n) olerium.
Sin: charta actionria; ttulus; sngrapha; Sin: vas lei; lei ampulla; ampulla oleria;
sngrapha pecniae. Uso: - bancaria, collo- lcythus; guttus // aceiteras (vinajeras, vina-
catae pecniae sngrapha; ttulus collocatae greras) lei acetique ampullae.
pecniae; - hipotecaria, hypothecria ctio;
ctio pigneratcia; adquirir acciones de una aceituna: oliva, ae f.
sociedad, societatis sngraphas mere.
aceleracin: accelertio, onis f. Sin: festin-
accionariado: scii (-orum mpl) pecunarii tio; propertio; motus cittior. Uso: perodos
peris. de -, aetates quibus res accelerantur.

accionista: actionrius, ii m. Sin: actionis acelerador: Autom acceleratrium, ii n. Sin:


possessor; actionum consors vel detentor; incitatrium; acceleratrum; pedale accelera-
prticeps negtii; scius pecunirius; collo- tionis; pedale motrium; pedale admincu-
catae pecniae sngraphae vel syngrapharum lum. Uso: apretar el -, acceleratrium
dminus. prmere.

acebo: ilex, licis f. acelerar: accelerare.

26
acertijo

acelga: beta, ae f. acepilladora: mchina (-ae f) runcinatria.

acento: (mayor intensidad con que se pro- acepillar: (alisar con cepillo la madera o los
nuncia determinada slaba de una palabra, - metales) runcinare. Sin: rncin abrdere vel
tnico) accentus, us m. Sin: vocis sonus; in- polire // (limpiar, quitar polvo con cepillo de
tntio vocis; pronuntiandi sonus. Uso: - in- certa, esparto, etc.) penculo mundare vel fri-
tensivo, accentus intentivus, intensivus, care. Uso: - un vestido, penculo vestem de-
dynmicus; - prosdico, - tnico, accentus; tergre, exctere, mundare.
accentus tnicus; vocis accentus; vocbuli
accentus // (pronunciacin particular) sonus, aceptacin: accepttio, onis f. Sin: accptio;
i m // (entonacin especial) vox, vocis f. Uso: admssio; probtio. Uso: simple -, accepttio
- airado, indignationis vox; - lastimero, vox pura.
miserbilis vel flbilis; el - de la verdad, vox
veritatis // (modulacin de la voz) modultio, aceptador: acceptator, oris m.
onis f. Sin: moderamentum vocis; vocultio.
Uso: - meldico, msicum modulamen; - m- acequia: rvulus, i m. Sin: canalcula; cana-
trico, accentus mtricus; - rtmico, accentus lculus.
rhthmicus // (signo que se pone sobre una
vocal) accentus, us m. Sin: accents nota; ac- acera: crepdo, dnis f. Sin: viae vel smitae
cents index ; nota vocis. Uso: - escrito u or- crepdo; fscia gradbilis. Uso: poner aceras,
togrfico, accentus orthogrphicus vel marginare vias.
orthgraphus; - agudo, grave, circunflejo,
accentus acutus, gravis, circumflexus; poner acercarse: approximare intr. Sin: prope, pro-
el - sobre ..., accentum pnere in + abl. pius, prxime accdere ad // fig applicare
se vel nimum ad . Uso: - ms al pueblo
acentuacin: enuntiandi sonus (-i m). Sin: (para comprenderlo y ayudarlo ), se pr-
intntio vocis; accentus, us m. Uso: reglas pius ad multitudinem applicare.
de -, prosdia sive prosoda // fig commend-
tio; momentum licui rei tributum. acerera: chlybis officina (-ae f) vel fornax
(-acis f). Sin: officina chalybia ; ergastrium
acentuado: accentu distinctus vel notatus (-a, chlybi efficiendo.
- um). Sin: accentu ictus; accentuatus.
acera, v. acerera.
acentuar: (dar acento prosdico a las pala-
bras) acere. Uso: - una slaba, sllabam acero: chalybia, ae f Sin: chalybs, bis m.
acere vel efferre; hay que - la penltima s- Uso: de -, chalybius // fig fortssimus, a, um.
laba, paenltima sllaba acuenda (est) //
(poner el acento ortogrfico) accentu slla- acerola: tuber, ris n.
bam distnguere; sllabae notam appnere //
fig liquid in lmine pnere; licui rei vim acertijo: (enigma o adivinanza que se pro-
ddere. pone como pasatiempo) aenigma, tis n //
(cosa o afirmacin muy problemtica) res
acepcin: sensus, us m. Sin: significtio; ambigua vel obscura. Sin: questio ambigua.
verbi significtio; nminis vis (ac vim, abl Uso: resolver un -, aenigma slvere.
vi; pl vires -ium f).

27
acetato

acetato: acetatum, i n. arsnico, cidum arsenici; - brico, cidum


bricum; - carbnico, cidum carbnicum; -
acetileno: acetilene, is n. Sin: gsium aceti- cianhdrico, cidum hydrocynicum; - clor-
lnicum. hdrico, cidum hydroclricum; - desoxirri-
bonucleico, cidum disoxyribonuclinicum;
acetilsaliclico (cido): cidum (-i n) acetyl- - fnico o carblico, v. fenol; - lisrgico, ci-
saliclicum. dum lysrgicum; - muritico, cidum salis
vel muriticum; - ntrico, cidum ntricum vel
acetona: acetonum, i n. Sin: acetnium; ace- nitri; argentum ntricum; - oxlico o sacrico,
tona; acto, onis m. cidum oxlicum vel scchari; - saliclico,
cidum saliclicum; - sulfrico, cidum
acetre: (h)mula, ae f. Sin: lustralis aquae s- sulp(h)ricum vel sulp(h)urosum; - tart-
tula; lstricae aquae sitella; aquae benedictae rico, cidum tartricum vel tartarale.
stula vel sitella, aquae lustralis (h)mula.
acimut: azimutum, i n.
achaque: (indisposicin) valetdinis incm-
modum (-i n). Sin: valetudo incmmoda // acimutal: azimutalis, e.
(enfermedad generalmente leve) invaletudo,
dnis f. Sin: adversae vel infirmae valetdinis acinesia: acinsia sive -nesa, ae f; acnesis, is
incmmodum. Uso: los - de la vejez, senec- f. Sin: musculorum immoblitas.
tutis incmmoda (-orum npl) vel molestiae (-
arum fpl). acintico: ad acnesin (ad acinsiam sive aci-
nesam) prtinens.
achicador: Mar sentinculum, i n // (el que
achica el agua en la sentina; el que saca el aclamar: (dar voces la multitud en honor de
agua de las zanjas o subterrneos de las alguien) acclamare licui // (conferir por voz
minas) sentinator, oris m. comn algn cargo u honor) salutare vel con-
salutare liquem (v. gr., ducem, por jefe).
achicar: (extraer el agua de una embarca-
cin, dique, etc.) sentinare. aclimatacin: acclimatiztio, onis f. Sin:
caeli vel loci assuetudo; caelo vel loco assue-
achicoria: cichrium, ii n. Sin: cichorum. tudo.
Uso: - silvestre, indvia; ntibum vel ntu-
bum; ntibus vel ntubus m f. aclimatado: caeli solique naturae assuetus.

aciano: canus, i m. aclimatar: caelo vel loco assuefcere // acli-


matarse, caelo vel loco assueferi; solo caeloque
acianoblepsia: acyanoblpsia sive -blepsa, assuscere; caeli solique naturae assuscere; ad
ae f. caeli solique naturam assuscere.

acidez: acor, ris m. Sin: acditas. aclimatizador, v. acondicionador.

cido: adj cidus, a, um // sust cidum, i n. acloropsia: achlorpsia sive -ropsa, ae f.


Uso: - actico, cidum acticum; - agarcico, Sin: vridis coloris cecitas.
v. agricina ; - amnico, cidum amnicum; -

28
acorden

acm: morbi discrimen (-mnis n). Sin: liquo).


(morbi) crisis , apex, culmen; mxima morbi
vis // fig apex, picis m. Sin: culmen; sum- acompaamiento: comitatus, us m // Ms
mus apex ; summum culmen. msicus succentus (-us m). Sin: cncinens
(cmitans, sociata) msica. Uso: bailar con -
acne o acn: ac(h)ne, es f. musical, ad artis msicae concentum saltare.

acogida: accptio, onis f. Sin: admssio. Uso: acomplejado: sibi diffdens.


- del otro, alterus accptio.
acondicionado: temperatus, a, um.
acolchado: adj tomento gosspino fartus
(-a, -um). Sin: coactis gosspinis obductus // acondicionador: - de aire, instrumentum
sust clcita, ae f. Sin: clcita plmea; strgu- ri temperando. Sin: instrumentum ris
lum fartum. temperandi.

acolchar: tomento gosspino farcire. Sin: aconfesional: constitutae religionis expers


coactis gosspinis obdcere. (-ertis).

acolchonar, v. acolchar. acopio, v. montn.

acolia o acola: achlia, ae f. Sin: nulla se- acoplado: remulcum, i n. Sin: currus auxi-
cernendae bilis facultas (supresin de la se- liaris vel supplementrius.
crecin biliar); secernendae bilis difficultas,
demintio vel immintio (disminucin de la acoplamiento: copultio, onis f. Sin:
secrecin biliar). coninctio; consocitio; iunctura. Uso: - en
el espacio, copultio extra-atmospherica.
acolitado: acolythatus, us m.
acoplar: copulare. Sin: coningere; conso-
aclito: (monaguillo) v. esta voz // (clrigo; ciare.
ministro de la Iglesia, cuyo oficio es acom-
paar y servir en el altar al sacerdote) acly- acorazado: adj loricatus, a, um. Sin: ca-
thus vel aclitus, i m. Sin: acolthus vel taphractus, aeratus, crustatus // sust loricata
acoltus, i m. (navis). Sin: navis loricata, cataphracta, ae-
rata, ferrata.
acometedor: oppugnator, oris m. Sin: provo-
cator. acorazar: loricare. Sin: aere (ferro, lamnis,
brtteis) contgere.
acomodable: accommodbilis, e.
acordarse: (ponerse de acuerdo) consentire.
acomodacin: accommodtio, onis f. Sin: convenire, congrere, concordare cum
liquo.
acomodador: (persona que designa los
asientos) designator vel dissignator, oris m. acorde: Ms accordum, i n. Sin: concentus.

acompaado: comitatus, a, um (por alguien, acorden: accrdeon, ei n. Sin: phys(h)ar-

29
acosar

mnice, es f; physharmnicum instrumentum acrobtico: acrobticus, a, um. Sin: ad fu-


vel rganum; rganum didctile; harmnica nmbulum (vel ad funmbulos) ttinens.
didctilis. Uso: - de boca, v. armnica.
acrobatismo: funambulorum ars, disciplina,
acosar (un jugador a otro, etc.): adurgere li- spectculum.
quem. Sin: insectari, adoriri, prmere li-
quem; instare licui ut + subj. acrocfalo: acrocphalus, a, um.

acoso: oppugntio, onis f. Sin: aggrssio; acrofobia: acrophbia sive -phoba, ae f.


irrptio; incursus, us m.
acromasia: achromsia, ae f. Sin: colorum
acostarse: cubare. Sin: ir a -, cbitum ire. defctio vel defectus.

acostumbrado: fuera de lo -, praeter slita; acromtico: achromticus, a, um. Sin: ridis


ms de lo -, plus slito; ultra slitum; segn colribus carens.
lo -, more slito.
acromatismo: achromatismus, i m; v. acro-
acotacin, v. nota. masia.

acotiledneas, v. criptgama. acromatopsia: achromatpsia sive -topsa,


ae f; v. daltonismo.
acrasia: acrsia, ae f. Sin: crporis elemento-
rum discrepntia. acrmico: coloris expers vel carens.

acreditado: (que tiene crdito o reputacin) acromio o acromion: acrmium, ii n. Sin:


fide dignus. Sin: auctoritatem consecutus // acromos vel acromus.
(autorizado oficialmente) pblice missus.
acrnfalo: acrmphalos vel acrmphalus, i
acreditar: grtiam auctoritatemque licui tri- m. Sin: summa umbilci pars.
bere // Com acceptum ferre vel referre li-
cui. Sin: in acceptum referre licui. acrstico: adj acrstichus, a, um // sust
acrstichis, dis f. Sin: carmen acrstichum.
acreedor: crditor, oris (pecuniosus) m. Uso:
- hipotecario, crditor hypothecrius; pigne- acrotera, acrtera o acroteria: acrotria,
ratcius crditor. orum npl.

acribia: exquisita diligntia. acroterio: acrotrium, ii n.

acrlico: vitrum plxicum vel plxile. acta: acta, orum npl. Sin: tbulae, arum fpl; lt-
terae, arum fpl; perscripta acta; perscrptio.
acrobacia: funmbuli ludus (-i m) vel exerci- Uso: actas de entrega o devolucin, perscrip-
ttio (-onis f) // fig res perdiffcilis. tiones rerum traditarum vel redditarum; - de
matrimonio, tbulae nuptiales; consignar en -,
acrbata: petaurista vel petauristes, ae m. liquid tbulis conscrbere; liquid ltteris
Sin: funmbulus; petauristrius. consignare; liquid in tbulis consignare,

30
actor

conscrbere, referre, perscrbere; liquid in actividad: actvitas, atis f. Sin: ctio; pera;
tbulas consignare ; firmar el -, acta obsig- indstria; nvitas; opus. Uso: - apostlica,
nare vel subscrbere; redactar el -, acta scr- pera vel indstria apostlica; opus apostli-
bere. cum; - cientfica, pera doctrinalis; agittio
studiorum; - comercial, mercatura; activida-
actnico: actnicus, a, um. des cotidianas, perae cotidianae; - econ-
mica, ctio oeconmica; - educativa,
actinio: actnium, ii n. institutria rtio; - humana, humana nvitas;
- individual, ctio unus cuiusvis; - industrial,
actinografa: actinogrphia sive -grapha, ae res technicorum vel fabriles; - intelectual,
f. mentis pera ac labor; - nacional, labor na-
tionis suae; - productiva, opus fructuosum; -
actingrafo: actingraphum, i n. pblica, pera pblica; - social, pera vel n-
vitas socialis; - voluntaria, voluntria pera;
actinograma: (Fs, registro obtenido con el - del espritu, mentis agittio; - de los sindi-
actingrafo) actinogramma, tis n // Med, v. catos, nvitas collegiorum opficum.
radiografa.
activismo: activismus, i m. Sin: nmia inds-
actinologa: actinolgia sive -loga, ae f. tria vel nvitas.

actinomancia: actinomntia sive -manta, ae activista: activista, ae m; activstria, ae f. Sin:


f. homo vel mlier actusior.

actinometra: actinomtria sive -metra, ae f. activo: (que obra) activus, a, um. Uso: filoso-
fa -, philosphia activa; principio activo,
actinomtrico: actinomtricus, a, um. Sin: princpium activum // Ling activus, a, um.
ad actinomtriam spectans (concerniente a la Uso: verbo -, verbum activum vel agens //
actinometra); ad actinmetrum prtinens (diligente y eficaz) actuosus vel operosus, a,
(relativo al actinmetro). um. Sin: sollers, ertis; mpiger, gra, grum; in-
dstrius; navus; assduus. Uso: - en escribir,
actinmetro: actinmetrum, i n. scribendo mpiger; es un hombre muy -,
vir est singularis indstriae // Econ accptum,
actitud: (disposicin de nimo manifestada i n.
exteriormente) agendi rtio (-onis f). Sin: se
gerendi modus // (disposicn psquica) hbi- acto: actus, us m. Sin: actum; ctio. Uso: -
tus, us m. Sin: status; voluntas; propsitum; acadmico, ctio acadmica; - conyugal, co-
mens; nimus; affectus; affctio; dispostio. niugalis actus (-us m); conigii actus; actus
Uso: - hostil, affctio simultatis; - moral, h- cniugum; coniugale commrcium; ample-
bitus moralis; - pasiva, socordia; - pastoral, xus (-us m) maritalis; - festivo, actus festivus;
pastoralis agendi rtio; asumir una -, hbi- - inmoral, ddecus; turpitudo; - oficial, actus
tum assmere. officialis; - pblico, actus pblicus; - redentor
de Cristo, Christi actus rdimens; - reflejo,
activacin: excittio, onis f. Sin: impulsus, actus qui non voluntate nostra fit.
us m.
actor: actor, oris m. Sin: rtifex, fcis m. Uso:

31
actora

- cinematogrfico, actor cinematogrphicus; tes accommodtio.


- cmico, comoedus; actor cmicus; mimus;
comoediarum actor; primer -, actor primarum actualizado: ad hodiernas disciplinas
prtium; qui agit primas partes (fig priores instructus. Sin: disciplinis hodiernis
partes); - trgico, tragoedus; actor trgicus; - instructus.
de pantomima, de variets, ldius; - de pri-
mera, praeclarus scaenrius rtifex; - de tea- actualizar: liquid renovare. Sin: ad diem
tro, actor vel rtifex scenicus; hstrio adaequare; ad praesens tempus aptare; ad
scenicus // (que demanda en juicio) pettor, praesntia vel ad tmpora accommodare; ad
oris m. Sin: actor. praesens tempus revocare vel referre // actua-
lizarse (culturalmente) hodiernis vel recen-
actora: pettrix, icis f. tiribus doctrinis mentem instrere. Sin: ad
hodiernas vel recentiores doctrinas mentem
actriz: actrix, icis f. Sin: rtifex scenica; omnino conformare; ad hodiernas discipli-
mima. Uso: - cinematogrfica, actrix cine- nas se omnino instrere vel conformare.
matogrphica.
actualmente: actuliter. Sin: hoc tmpore;
actuacin: effctio, onis f. Sin: exsectio; praesenti tmpore; hodiernis tempribus; in
ctio. Uso: - prctica, ctio et usus. praesenti; in praesntia; in praesens; nunc,
hodie.
actual: actualis, e. Sin: hodiernus; praesens;
nostrae aetatis; praesentis tmporis; actu ex- actuar: perfcere; effcere.
sistens vel vigens; qui, quae, quod nunc est;
ad praesens tempus spectans; ad praesntia acuarela: aquarellum, i n. Sin: hidatogrphia
prtinens. Uso: tiempo -, tempus hodiernum. sive hidatographa; tabella vel pictura aqu-
ria; imago ex aquato colore; tbula vel imago
actualidad: actulitas, atis f. Sin: praesens aquatis colribus picta.
res vel tempus; praesntia, orum npl; hoc
tempus; huius tmporis; nostra aetas; nostra acutico: aquticus, a, um. Sin: aqutilis, e.
tmpora. Uso: cuestin de -, quaestio ad prae-
sens tempus mxime ttinens; la constante - acuchillar: cultro perctere liquem.
de un escrito, etiamnunc alicius scripti vis et
auctritas; en la -, hodiernis tempribus; ser acueducto: aquae ductus vel aquaeductus, us
de -, cdere in tempus nostrum; ad praesntia m. Sin: aquaedctio.
referri vel pertinere.
acuerdo: consensus, us m. Sin: consnsio;
actualizacin: renovtio, onis f. Sin: accom- conspirtio; concordia; foedus (-dris n).
modtio; ad diem adaequtio; conformtio Uso: - adicional, foedus vel pactum addit-
nostro tmpori vel nostrae aetati; accommo- cium; - bilaterales, stipulationes inter duas
dtio ad praesntia vel ad tmpora. Uso: - partes contractae; - internacional, mtua na-
cultural, hodiernae doctrinae compartio; re- tionum consnsio, conspirtio, concrdia.
centioris doctrinae compartio; - en la ense-
anza, instittio ad hodiernam doctrinam aculturacin: alienae culturae assmptio vel
conformata; - de la vida religiosa, religiosae indctio (-onis f). Sin: alieni cultus humani
vitae (vel disciplinae) ad hodiernas necessita- assmptio vel indctio.

32
adecuacin

acmetro: acmetron vel acmetrum, i n. ad sonos prtinens; ad audiendos sonos tti-


Sin: mtiens vim audits instrumentum. nens; ad sonos accipiendos vel percipiendos
aptus. Uso: nervio -, auditionis nervus; ner-
acumulador Fs, Electr: adj cmulans vel vus acsticus; tubo -, tubus acsticus; tbula
accmulans, antis // sust accumulatrium, ii acstica.
n. Sin: accumulatrum; accumulatrium elc-
tricum; instrumentum elctridi cumulandae. adagio: (proverbio) provrbium, ii n // Ms
lene; lente; pacate; tranquille.
acumular: stipare.
adamita: adj adamianus, a, um // sust ada-
acuador: adj cudens, entis. Sin: signans // mita, ae m. Sin: adamianus, i m.
sust cusor, oris m. Sin: signator. Uso: - de
monedas, monetrius; officinator monetae; adaptabilidad: adaptablitas vel aptablitas,
monetae signator; signator monetrius // atis f.
Ling, - de neologismos, novator (-oris m) ver-
borum. Sin: inventor (-oris m) verborum no- adaptacin: apttio, onis f (ad + ac). Sin: ac-
vorum. commodtio vel conformtio; congruntia;
exaequtio. Uso: - biolgica, biolgica ac-
acuar: (imprimir o sellar por medio de commodtio; - radial, televisiva, cinemato-
cuo y troquel una pieza de metal) cdere. grfica, accommodtio radiophnica,
Sin: (form) signare // (fabricar o producir) televisfica, cinematogrphica; - sensorial,
fcere. Sin: effcere; effngere. Uso: - mone- snsuum congruntia; - social, socialis exae-
das, nummos cdere // Ling, - vocablos, qutio.
verba fcere vel prere; - nuevos vocablos,
nova effcere vel effngere vocbula; nova adaptado: aptatus, a, um. Uso: - a las nuevas
verba prere. exigencias, novis postulatis (vel indigntiis)
aptatus.
acupuntura: acupunctura, ae f.
adaptarse: se conformare. Uso: - a formas
acusar: vocare liquem in crimen. Uso: - a de pensamiento y vida, se ad cogitandi et vi-
alguien de corrupcin, liquem in crimen vendi formas conformare.
corruptionis addcere // ser acusado, venire
in crimen. adder (Inform), sumador, rgano de adicin:
additrium, ii n.
acusativo: accusativus, i m. Sin: casus accu-
sativus. Uso: doble -, gminus accusativus. address (Inform): (memory location) locus
(memriae, in memria) // (net location,
acusma: acusma, tis n. URL) inscrptio (interretialis vel interneti) //
(e-mail) inscrptio (cursualis) electrnica //
acstica: acstica, ae f. Sin: acstica disci- (to select a memory selection) locum
plina, doctrina, scintia, rtio; sonritas; eu- (memriae) elgere.
phnia sive euphona.
adecuacin: aequtio, adaequtio, exaequ-
acstico: acsticus, a, um. Sin: auditrius vel tio, onis f. Sin: accommodtio.
sonorus; ad sonorum disciplinam spectans;

33
adecuar

adecuar: aequare, adaequare, exaequare. lae dolor; glandularum dolores.


Sin: accommodare.
adenosis: adnosis, -is f. Sin: glandularum
adelantarse, v. sobrepasar. morbus.

adelante!: (para ordenar o permitir que al- adenoso, v. glanduloso.


guien entre) intra!
adenotoma: adenotmia sive -toma, ae f.
adelanto: (progreso) - profesional, prprii Sin: glndulae vel glandularum sctio.
mneris progressus (-us m). Sin: mneris
progressus, procssio, proventus. adentomo: adenotmicus culter (-tri m).
Sin: adenotmicum instrumentum.
adelfa: rhododendros, i f; rhododendron, i n.
Sin: rhododaphne, es f. adepto, ta: sectator vel assectator, oris m;
sectatrix, icis f. Sin: ssecla.
adenalgia: adenlgia sive -alga, ae f. Sin:
glandularum dolores. aderezo: (accin de aderezar) ornatus, us m.
Uso: - en el cuerpo y vestido, crporis ves-
adenenfrasia: ademphraxis, is f. Sin: glan- tiumque cultus.
dularum obstrctio.
adeudar: Com expensum ferre vel referre.
adenitis: adenes, nitis f; adenites, tdis f. Sin:
glandularum inflammtio vel infltio. adeudo: expensi ltio (-onis f). Sin: expen-
sum licui latum; pecuniae expensae ltio.
adenodermia: adenodrmia, ae f. Sin: aegra
glandularum cutis affctio. adherencia: adhaerntia, ae f.

adenografa: adenogrphia sive -grapha, ae adhesin: adhesio, onis f. Sin: sequela.


f. Sin: glandularum descrptio.
adhesivo: adj agglutinatrius, a, um. Sin:
adenoideo: glndulae formam habens glutinosus; viscosus; glutneus // sust tenia
(-entis). (-ae f) glutinosa. Sin: schida adhaesiva; sch-
dula agglutinatria.
adenoides: adenides, is f.
adianto: adiantum, i n. Sin: capillus Vne-
adenoiditis: adenoiditis, -is vel -tdis f. Sin: ris.
adenidis infltio vel inflammtio.
adicional: additcius, a, um vel additionalis,
adenologa: adenolgia vel -loga, ae f. Sin: e. Uso: protocolo -, protocollum (vel federis
glandularum scintia, doctrina, disciplina; de testimnium) additionale.
glndulis doctrina.
adicionar: ddere liquid licui rei vel ad li-
adenoma: adenoma, tis n. quid. Sin: adcere; adingere.

adenopata: adenopatha, ae f. Sin: glndu- adicto: (unido o agregado a otro en algn

34
administrador

cargo o ministerio) v. agregado // (droga- tivum, i n. Sin: adiectivum nomen. Uso: - ca-
dicto) v. esta voz. lificativo, adiectivum qualificativum; - deter-
minativo, adiectivum determinativum vel
adiestrador, ra: exercitator, oris m; exerci- discretivum.
tatrix, icis f. Sin: exrcitor; magister. Uso: -
de caballos, equorum dmitor, vel guberna- adjuntar: incldere. Sin: adingere; adcere.
tor, vel magister.
adjunto: profesor -, adiutor acadmicus.
adiestramiento: exercittio, onis f; v. entre-
namiento. administracin: (accin y efecto de adminis-
trar) administrtio, onis f. Sin: procurtio,
adiestrar: (hacer diestro a uno) liquem rtio, dispenstio. Uso: - defectuosa, vitiosa
dxterum (vel gilem) rddere // (ensear, procurtio; - domstica, rei domsticae admi-
instruir) instrere vel institere liquem li- nistrtio, procurtio, cura; - extraordinaria,
qua re, ad liquid. Sin: formare liquem ad extraordinria administrtio vel procurtio; -
liquid; condocefcere (referido a animales). municipal, administrtio municipalis; admi-
nistrtio municpii vel municipiorum; civita-
adinerado: nummatus, a, um. tis administrtio; - ordinaria, ordinria vel
consueta administrtio; - provincial, adminis-
adis: adis! (frmula de despedida) vale trtio provincialis; - pblica, procurtio rei
vel vleas! (para uno); valete vel valeatis! pblicae; - de la ciudad, administrtio rbica;
(para dos o ms). Sin: vive ac vale!; vvite - de Correos, pblici cursus procurtio; - de
ac valete!; vale vel valete pancretice; te vel la justicia, iudicandi munus; - de los bienes
vos valere ibeo; bene vale et bene mbula; de la Santa Sede, Conslium Apostlicae
bene valete et bene ambulate; cura, ut quam Sedis bonis (vel pibus) administrandis; con-
ptime vleas; curate, ut quam ptime vale- sejo de - , conslium administrationis // (casa
atis; valetdinem tuam cura diligenter; vale- u oficina) administrationis domus (-us f) vel
tdinem vestram curate diligenter // le, les sedes (-is f) // (En los Estados Unidos de
dice -, eum (eam), eos (eas) valere iubet; dar Amrica y otros pases, equipo de gobierno
un triste -, dcere triste vale; dar el ltimo - a que acta bajo un presidente) administrtio,
alguien, supremum vale licui dcere. onis f. Uso: la - Aeronutica y Espacial de
los norteamericanos, Administrtio Aronu-
adiposidad: adipsitas, atis f. Uso: epidemia tica et Spatialis Americanorum septentrion-
de la -, epidema vel pestilntia adipositatis. lium.

aditamento: additamentum, i n. Sin: man- administrador: administrator, oris m. Sin:


tisa. Uso: - tcnico, additamentum tchni- curator vel procurator. Uso: - Apostlico, Ad-
cum; mantisa tchnica. ministrator Apostlicus; - de los bienes pa-
rroquiales, necorus; sacrarum edium
aditivo: adj additivus, a, um // sust addi- curator vel procurator; - de un hospital, cura-
tivum, i n. tor nosocomi smptibus corcendis; - de un
hotel, administrator deversrii vel xenodo-
adjetivacin: adiectivorum usus (-us m). chi; - de una estancia, v. mayordomo; ser
buen, mal - de los bienes privados, res fami-
adjetivo: adj adiectivus, a, um // sust adiec- liares tueri, neglgere; ser buen, mal - de los

35
administrar

bienes pblicos, res pblicas vel pblicum tico, instituendi modum in usum recpere; -
aerrium tueri, neglgere. una lengua, sermonem in usum recpere.

administrar: administrare. Sin: curare, pro- adoqun: silex, lcis mf. Sin: lapis silex;
curare // (conferir) administrare. Uso: - los saxum silex.
sacramentos, sacramenta administrare.
adoquinado: adj pavimentatus, a, um. Sin:
administrativo: administrativus vel adminis- slice stratus; lapdibus constratus // sust stra-
tratrius, a , um. Sin: qui (quae, quod) ad ad- tura, ae f. Sin: stratum, pavimentum; silceum
ministrationem (vel ad res administrandas) pavimentum.
prtinet (vel pertinebat ). Uso: estado -, ad-
ministratrius status; administratria cond- adoquinar: slice strnere.
cio; funciones -, mnera administrativa;
genio -, rerum civlium gerendarum pertia. adoracin: adortio, onis f.

admirablemente: admirabliter. adorador: adorator, oris m.

admirador: admirator, oris m. adorno: ornatus, us m. Sin: ornamentum;


exorntio. Uso: - artificial, ornamentum fac-
admirativo: admirativus, a, um. tcium vel artificiale; - artificioso del estilo,
calamister; calamistrum; cincinnus.
admisin: (accin de admitir) admssio, onis
f. Sin: approbtio // Mec admssio. Uso: vl- adrede: consulto. Sin: conslio, stdio, cogi-
vula de -, valva vel vlvula admissionis. tate; de indstria.

ADN: mnima hminis pars, ADN nuncu- adrenalina: adrenalina, ae f; adrenalinum, i


pata. Sin: praecpuum elementum, quod n.
ADN siglis nuncupatur.
aduana: (tarifa) portrium, ii n. Sin: vect-
adobar: (curtir las pieles) v. curtir. gal, lis n. Uso: derechos de - sobre las
mercaderas de trnsito, portrium circum-
adoctrinamiento: erudtio, onis f. Sin: insti- vectionis; exento de -, portrio immunis; re-
ttio; erudtio factiosa. tiro de la -, portrii soltio; imponer derechos
de - sobre algo, portrium vel vectigal imp-
adoctrinar: edocere; perdocere. Sin: factiose nere licui rei; portrium alicius rei instit-
erudire. ere; imponer derechos de - sobre las
mercaderas extranjeras, peregrinorum mr-
adolescente: adulescens, entis m f. cium portria institure; pagar los derechos
de - por algo, pro liqua re portrium dare,
adopcin: adptio vel adoptatio, onis f. Uso: vel vectigal pndere; portrio penso expedire
- a distancia, adopttio e longinquo. // (oficina de la aduana) telnium, ii n; tel-
neum, i n. Sin: portitorum vel publicanorum
adoptar: adoptare. Uso: - prvulos, prvulos sedes (-is f); telonariorum mensa (-ae f) //
adoptare // fig in usum recpere; in commu- (administracin que percibe los derechos
nem usum recpere. Uso: - un mtodo didc- de -) portoriorum administrtio.

36
aerolnea

aduanero: adj vectigalis, e // sust prtitor, aeroclub: aronuticus crculus (-i m). Sin:
oris m. Sin: publicanus; telonrius; vectigli- sodalcium arium.
bus praefectus.
aerodinmica: arodynmica, ae f. Sin: a-
aducir: afferre, proferre. Uso: - un ejemplo, rodynmica scintia, doctrina, rtio, ars.
afferre liquid exempli caus vel grti; - mu-
chos ejemplos, exemplorum copi uti vel niti; aerodinmico: arodynmicus, a, um.
- como excusa o pretexto una enfermedad,
morbum excusare; habere excusationem aerdromo: ardromus, i m; v. aeroesta-
morbi; valetdinem crporis obtndere; uti cin, aeropuerto.
excusatione valetdinis; - como motivo que
, causari (con ac e inf, o con quod y subj); aeroestacin: sttio (-onis f) aronutica.
obtndere vel rationem obtndere (con ac e Sin: sttio aronvium, aroplanorum, aro-
inf). vehiculorum; v. aerdromo, aeropuerto.

adulacin: adultio, onis f. Uso: con -, adu- aerofaga: arophgia sive - phaga, ae f. Sin:
lanter. ris devortio vel degltio.

adltera: adltera, ae f. Sin: moecha. aerofaro: arpharus, i f.

adulterar: corrmpere. Sin: depravare; vi- aerofobia: arophbia sive -phoba, ae f. Sin:
tiare. ris impatintia, pavor, horror.

adltero: adulter, ri m. Sin: moechus, i m. aerfobo: arphobus, i m.

adventicio: adventcius, a, um. aerfono: arophnum sive arphonum, i n.

adventista: adventista, ae m. Uso: - del sp- aerofoto, v. aerofotografa (imagen).


timo da, adventista septem dierum.
aerofotografa: (arte) ars arophotogrphica
adverbio: advrbium, ii n. // (imagen) arophotographema, tis n; imago
arophotogrphica.
adversativo: adversativus, a, um.
aerofotometra: arophotomtria sive aro-
advertencia: (aviso) admontio, onis f. photometra, ae f.

adviento: adventus, us m. aergrafo: argraphum, i n.

aeriforme: ariformis, e aerograma: arogramma, tis n; v. radio-


grama.
aerobio: arbium, ii n.
aerolnea: arolnea vel arilnea, ae f. Sin:
aerobs: arium laphorum. Sin: arium aviolnea; via aria; arium vel aronvium
coenautmaton. iter; arius commeatus.

37
aerolito

aerolito: arlithus, i m. Sin: betulus, bety- aeronaval: aronavalis, e. Sin: arius et na-
lus; bolis, dis f ; ardens lapis. valis.

aerologa: arolgia sive -loga, ae f. Sin: aeronave: aronavis vel arinavis, is f. Sin:
ris doctrina. arovehculum vel arivehculum; navis
aria; arium navgium vel vehculum.
aerometra: aromtria sive -metra, ae f.
Sin: ris metiendi rtio, scintia, doctrina. aeronavegacin: aria navigtio (-onis f).
Sin: arinavigtio.
aermetro: armetrum, i n. Sin: instrumen-
tum aromtricum; ris mensurae index; aeronavegante: (persona que navega por el
ris metiendi instrumentum. aire como pasajero) v. pasajero (- de avin)
// (aeronauta) v. esta voz.
aeromodelismo: formellarum aronavlium
fingendarum ars. Uso: dedicarse al -, for- aeroplano: aroplanum sive arplanum, i n;
mellis aronavlibus fingendis studere. v. avin.

aeromodelista: formellarum aronavlium aeropuerto: aroportus sive ariportus, us m.


fictor (-oris m). Sin: studiosus formellarum Sin: portus aronuticus; aronvium portus;
aronavlium fingendarum artis. ariarum nvium portus; v. aerdromo, aero-
estacin, campo de aviacin. Uso: - de Fiu-
aeromodelo: formella aronavalis. Sin: micino, aroportus ad Fossam Traianam;
exemplar aroplani sive arplani, aroveh- ariportus, cui nomen Fiumicino; rea del
culi, aronavis. -, rea aroportuensis vel ariportuensis.

aeromvil: arovehculum, i n. Sin: arium aerscafo: arscapha, ae f.


vehculum; v. aeronave.
aeroscala, v. aeroestacin.
aeromoza, v. azafata.
aeroscopa: aroscpia sive -scopa, ae f.
aeronauta: aronauta, ae m. Sin: arius
nauta, viator, navigator. aeroscopio: aroscpium sive -scopum, ii n;
arscopum, i n.
aeronutica: (ciencia y arte) aronutica, ae
f. Sin: aronutica (vel artis aronuticae) aerosilla, v. telesilla, telefrico.
scintia, doctrina, rtio; ars per rem navi-
gandi; ariae navigationis pertia // (navega- aerosol: arosolum, i n. Sin: sparsivus liquor
cin) aria navigtio (-onis f); ariae nebulosus.
navigationes // (organizacin de los servicios
de navegacin area) indstria (-ae f) aro- aerospacial: aronuticus-sideralis.
nutica vel volandi // (cuerpo militar) classis
(-is f) area. aerostacin: arosttio, onis f. Sin: sttio a-
ronutica; ariarum nvium sttio.
aeronutico: aronuticus, a, um.
aerosttica: arosttica vel aristtica, ae f.

38
afeminacin

Sin: arosttica scientia, doctrina, ars. loqui vel dcere.

aerosttico: arostticus, a, um. afectado: (amanerado, falto de sencillez) af-


fectatus, a, um. Sin: ptidus, molestus; mo-
aerstato: arstatum vel arstaton, i n. Sin: lestus nimisque dligens; arcessitus (dicho de
anemplanum sive anemoplnum; globus vel lenguaje o estilo); quaesitus (dicho de cosas);
follis arostticus; globus hydrgeno imple- simulatus, fictus, mentitus (fingido, apa-
tus. rente).

aerotecnia o aerotcnica: arotchnia, ari- afectividad: affectvitas, atis f. Sin: affectio-


tchnia, arotchnica, aritchnica, ae f. Sin: nes nimi.
arotchnica vel aritchnica scintia, disci-
plina, ars. afecto: affectus, us m. Sin: benevolntia;
amor.
aerotcnico: arotchnicus vel aritchni-
cus, a, um. afectuosamente: affectuose vel affectiose.
Sin: amanter; benvole; benigne; affectuoso
aeroterapia: arotherapa vel aritherapa, ae nimo.
f.
afectuosidad: amablitas, atis f. Sin: benevo-
aerotermo: arothrmicus vel arithrmicus, lntia.
a, um. Uso: horno -, furnus arothrmicus.
afectuoso: affectuosus vel affectiosus, a, um.
aerotransportado: arovectus vel arivec- Sin: benvolus; benignus.
tus, a, um. Sin: per ra vel per rem vec-
tus. afeitadora: rasrium, ii n. Sin: mchina vel
machnula rasria. Uso: - elctrica, rasrium
aerotropismo: arotropismus vel aritropis- elctricum; mchina vel machnula rasria
mus, i m. elctrica; novcula elctrica; novcula elc-
tride acta; v. rasuradora.
aerova: va aria vel area. Sin: trames a-
rius vel areus. afeitar: barbam tondere vel (ab)rdere // afei-
tarse con navaja, novcul barbam rdere //
afasia: aphsia sive aphasa, ae f. Sin: locu- (poner afeites) v. afeite.
tionis amssio (prdida total de la facultad
del lenguaje); locutionis defctio, defectus, afeite: (cosmtico) pigmentum, i n. Sin:
perturbtio (prdida parcial). fucus. Uso: - femenino, mulebre oris vel fa-
ciei medicamen; poner afeites, fuco illnere;
afeccin: affctio, onis f. fucare vel infucare; pigmentis illnere.

afectacin: affecttio, onis f. Sin: ostenttio, afelio: aphlium, ii n; aphlius, ii m.


simultio, molstia. Uso: elegancia sin -, ele-
gntia sine molstia; con -, v. afectadamente. afemia, v. afasia.

afectadamente: ptide. Uso: hablar -, ptide afeminacin: mollties, ei f; molltia, ae f.

39
afeminadamente

Sin: cultus delictior; mores effeminati. societatem).

afeminadamente: effeminate. Sin: mlliter; afiliado: adscriptus, a, um. Sin: tsser pre-
mulibriter. ditus vel instructus. Uso: - a un partido, fac-
tiosus, factionrius; - al partido hitleriano,
afeminado: effeminatus, a, um. Sin: delica- factioni hitlerianae adscriptus.
tus; mollis.
afiliar: ascrbere. Sin: aggregare; cooptare.
afeminar: effeminare. Sin: mollire, emollire; Uso: - a un partido, in factionem ascrbere.
enervare.
afinar: - un instrumento, instrumento ratas
Afganistn : Afg(h)anistnia, ae f. voces restitere. Sin: nervos temperare; fides
tndere; rgana compnere vel moderari.
afgano: adj afg(h)anus, a, um // sust
Afg(h)anus, i m. afinidad: affnitas, atis f. Uso: - electiva, af-
fnitas electiva.
afiche, v. cartel.
afirmacin: affirmtio, onis f. Sin: assever-
aficionado: adj volupturius vel voluptrius, tio.
a, um // sust amator, oris m. Sin: cultor vo-
lupturius vel voluptrius. Uso: - al deporte, afirmativo: (que afirma) assevrans. Uso: de
athlticae (vel rei athlticae) amator; - al ft- modo -, asseveranter, affirmative // (que de-
bol, pedildii amator; v. diletante. nota o implica la accin de afirmar) affirma-
tivus. Uso: partcula -, partcula affirmativa;
afiladera: cos, cotis f. Uso: - elctrica de cu- confirmativa coninctio; de modo -, affirma-
chillos, elctrica cultrorum lima. tive.

afilador: acutiator, oris m. Sin: acutrius, co- afluencia: affluntia, ae f. Sin: frequntia;
tirius, samiator, samirius; faber acumin- frequenttio. Uso: - a las urnas, suffragiorum
rius; qui cuit cote ferrum vel ferramenta // frequntia; - de coches, affluntia vel fre-
(instrumento para afilar) acutrium, ii n. Sin: quntia vehicularis.
mola vel mchina acuminria //(correa de
afilar) tentipllium, ii n. Sin: cos (cotis f) afluente: amnis (-is m) vel flvius (-ii m) n-
ferro acuendo. fluens.

afiladura: exactio, onis f. afona: aphnia sive aphona, ae f. Sin: vocis


privtio vel amssio (- total) ; vocis defctio,
afilalpices: cuspidamentum, i n. Sin: (ins- defectus (-us m), tenitas (- parcial).
trumentum) cuspidrium, spiculrium, acu-
minrium; scriptrii lpidis cuspidamentum. afnico: (- total) phonus, a, um. Sin: voce
carens; sine voce; qui est sine voce; (- par-
afilar: acere, exacere. Sin: acuminare. cial) quem vox defecit. Sin: cuius vox obs-
cura vel obscurata est.
afiliacin: affilitio, onis f. Sin: adscrptio,
inscrptio; aggregtio; coopttio (in quandam aforismo: aphorismus, i m. Sin: sentntia;

40
agente

dictum, effatum. agachadiza: (gallina) rustcula, ae f.

afrancesado: gllice contaminatus vel inqui- agamia: gama germintio (-onis f).
natus. Sin: more gllico formatus vel confor-
matus. gamo: gamus, a, um. Sin: non sexualis.

afrancesar: gllice contaminare vel inqui- gape: (convite de caridad entre los primeros
nare. Sin: more gllico formare, conformare, cristianos) gape, es f. Sin: fraternum vel ca-
institere. ritatis convvium.

afrasia, v. afasia. agarcico: agarcicus, a, um.

Africa: Africa, ae f. Uso: - Central, Africa agaricina: cidum agarcicum.


Centralis vel Media; - Occidental, Africa Oc-
cidentalis; - del Norte, Africa Septentrionalis; agrico: agricum vel agricon, i n.
- del Sur, Africa Australis, Meridiana, Meri-
dionalis; - del Suroeste, Africa Australis-Oc- agave: agave, es f.
cidentalis.
agazaparse: se complicare.
africaans: lngua (-ae f) africana-nederln-
dica. agencia: (oficio o encargo de agente) procu-
rtio, onis f. Sin: administrtio // (oficina o
africanista: africanarum rerum studiosus vel despacho del agente) procurationis sedes
peritus. (-is f). Uso: - comercial, tractatrium; rebus
mercandis sedes; mercaturae provehendae
africano: adj africanus, a, um. Uso: lo -, afr- sedes; - inmobiliaria, praediorum procurtio;
citas; ndoles gntium Africae prpria // sust - publicitaria, nuntiorum venditationis pro-
Africanus, i m. curtio; sedes edibus vendendis; - recono-
cidas, procurationis sedes (a prncipe domo)
afroamericano: adj afroamericanus, a, um. recgnitae; - de cambio, taberna argentria; -
Sin: nigritarum americanorum prprius vel de colocaciones, sedes opifcibus assumen-
peculiaris; ad nigritas (vel nigricolores) ame- dis; - de una compaa, consociationis sedes;
ricanos prtinens // sust Afroamericanus, i m. - de informes, offcium informatrium; - de
transportes, sedes rebus transferendis; - de
afroasitico: adj afroasianus, a, um // sust turismo, sedes periegtica; sedes delectabli-
Afroasianus, i m. bus peregrinatinibus provehendis; - de via-
jes, itnerum procuratrix vel procurtio; sedes
afrodisaco: medicamentum (-i n) aphrodis- itneri parando vel procurando; sedes itinri-
acum vel venrium. bus parandis; itnerum procurandorum sedes.

afta: apththae, arum fpl. Sin: oscedo, dnis f. agenda: codicillus, i m. Sin: libellus, com-
mentarolum; adversria, orum npl; memo-
aftosa: febris (-is f; ac -em vel -im; abl -e vel rialis libellus; ordo agendorum.
-i) epizotica.
agente: (fuerza que obra) vis (ac vim; abl vi;

41
aggiornamento

pl vires, -ium). Sin: id quod fficit vel agit // agio: cllybus, i m. Sin: permutationis fruc-
(el que obra) effciens, entis m. Sin: agens // tus.
(persona que obra con poder de otra) procu-
rator, oris m // (cosa que produce un efecto) agiotador, v. agiotista.
causa, ae f. Sin: vices vel partes alicius
agens; personam alicius agens vel sstinens. agiotaje: pecniae nundintio (-onis f). Uso:
Uso: - bancario, curator nummulrius; - di- ejercer el -, nundinari; pecuni vel mrcibus
plomtico, legati minister; - ejecutor, app- nundinari; lucra fcere prtiis (mrcium) vi-
ritor; coactor; - electoral, studiosus tiatis.
suffragator; competitoris fautor; - fiduciario,
curator; - fiscal, exactor, coactor; actor publi- agiotista: nundinator, oris m.
cus; tributorum exactor; - patolgico, morbi
causa; - provocador, concitator minister; - se- agitacin: agittio, onis f. Sin: instigtio.
creto, speculator tectus; explorator; - secretos
rusos de la KGB, tecti ministri rssici e soda- agitador: (varilla de vidrio que se usa para
litate, litteris compendiriis KGB insigni; - revolver lquidos) agitatrium, ii n. Sin: vr-
txico, virus; venenum; txica vis; - de bolsa, gula agitatria // (persona que provoca con-
de cambio, de cambio y bolsa, chrematista; flictos sociales o polticos) agitator, oris m.
nummulrius; nummis mercandis curator; Sin: turbator vel perturbator; instimulator;
curator pecniae permutandae; nummorum concitator. Uso: - popular, seditiosus, i m;
commutator; - de circulacin, miles viat- vulgi vel plebis turbator, concitator, cncitor;
rius; - del contraespionaje, exploratorum ex- qui gitat vel exgitat (agitabat vel exagita-
plorator; - de negocios, negotiator; curator bat).
vel confector negotiorum; - de polica, minis-
ter vel custos pblicus; urbis custos; vigil, aglobulia: agloblia, ae f. Sin: glbuli demi-
lis; - de polica secreta, miles occultus a p- nuti mpl; globulorum rubrorum demintio,
blica tutela; - de seguridad, pblicae securi- defctio, defectus.
tatis custos; - de transportes, bastagrius;
mrcium expeditor; missionum procurator; aglutinacin: glutintio vel agglutintio, onis
qui negtium mrcium advectandarum gerit; f.
- de viajes, itnerum procurator.
aglutinante: gglutinans, gltinans, congl-
aggiornamento, v. actualizacin. tinans, antis. Sin : agglutinatrius ; aggluti-
nativus, glutinativus; ligatrius.
agilidad: aglitas, atis f. Sin: celritas. Uso: -
espiritual, celritas nimi; nimi moblitas; - agnosia: agnsia sive agnosa, ae f.
de estilo, expedita et fcile currens ortio; -
de ingenio, celritas ingnii; ingnium ad agnosticismo: agnosticismus, i m. Sin: ag-
mnia verstile; - de movimientos, cleres nstica doctrina vel philosphia; mentis hbi-
motus mpl; - de pensamiento, cleris mens; - tus agnsticus.
en correr, perncitas, velcitas.
agnstico: adj agnsticus, a, um. Sin: ad ag-
gilmente: agliter. Sin: pernciter; celriter; nosticismum ttinens // sust agnsticus, i m.
mobliter; expedite. Sin: agnosticismi sectator, studiosus, fautor.

42
agronmico

agonal, v. agonstico. agradecido: benefcii vel beneficiorum


memor (-ris). Sin: gratus in vel erga li-
agonfiasis: agomphosis,- is f. Sin: dntium quem. Uso: ser - con alguien, gratus erga li-
vacilltio; dentes vacillantes. quem sum; gratum grere nimum erga
liquem; licui gratiam habere pro liqua re;
agona: agnia sive agona, ae f. Sin: mortis erga liquem gratus vel memor sum pro li-
agon (-onis m). Uso: en la -, in ltimo spritus qua re; mostrarse - con alguien, licui gratum
agone; in supremo vitae agone; in mortis dis- se praebere; licui gratiam referre.
crmine; sin -, sine ulla agnia.
agregacin: adinctio, onis f. Uso: proceso
agonstica: res agonstica. de -, processus adiunctionis.

agonstico: agonsticus, a, um. Sin: agnicus. agregado: adj addictus, a, um // sust addic-
tus, i m. Sin: cooptatus; ascriptus. Uso: - co-
agonizante: moribundus, a, um. Sin: inter- mercial, cultural, militar, legationi in re
mriens, intermrtuus; nimam iam agens. negotiatria, culturali, militari addictus; - di-
plomtico, aggregatus diplomticus; - de em-
agonizar: intrmori. Sin: nimam gere; in bajada, pblicae legationi addictus.
ltimis vel in extremo esse; in ltimo vitae
discrmine esse. agresin: impugntio, onis f. Sin: aggrssio;
lacesstio.
agorafobia: agorophbia sive -phoba, ae f.
agresividad: aggressvitas, atis f. Sin: provo-
agorero: augur, ris m. Sin: augurator. candi vel aggrediendi stdium.

agosto: Augustus, i m. Sin: mensis Augustus. agresivo: infensus, a, um. Sin: infestus; pug-
nax.
agotado: (dicho de persona) defatigatus vel
fatigatus, a, um. Sin: confectus; defessus; agresor: aggressor, oris m. Sin: impettor; at-
enervatus; fractus // (dicho de libro) iam non temptator vel attentator.
venalis. Sin: qui iam non prostat; qui iam ve-
nalis non prostat. agricultura: agri vel agrorum cultura. Sin:
agri cltio; res rstica.
agotamiento: defatigtio vel fatigtio, onis f.
Sin: enervtio; lassitudo. Uso: - nervioso, agrimensor: agrimensor, oris m. Sin: agri vel
nervorum imbecllitas, debilittio, infrmitas, agrorum mensor; simplem mensor.
confctio.
agrimensura: agrorum mensura (-ae f).
agracejo, v. brbero.
agronoma: agronmia sive -noma, ae f.
agraciar: liquid licui concdere, largiri, di- Sin: agrria disciplina vel doctrina; agri co-
largiri. lendi ars vel scintia; agrorum culturae rtio.

agradable: placbilis, e. agronmico: agronmicus, a, um. Sin: ad


agrriam scintiam vel doctrinam spectans;

43
agrnomo

ad disciplinam vel rationem colendorum mal, aqua clida; - tibia, aqua tpida; - tnica,
agrorum prtinens. aqua tnica vel chininata; - de cal, aqua cal-
cis; - de cebada, aqua hordcea; - de Colonia,
agrnomo: agrnomus, i m. Sin: agrorum aqua coloniensis; odoramentum coloniense;
culturae peritus vel peritssimus; agrriae dis- - de cristalizacin, aqua crystallizationis; - de
ciplinae peritus. pozo, aqua puteana vel putealis; - de Seltz,
aqua selterana // sacar -, aquare // fig, estar
agrupacin: congregtio, onis f. Sin: coetus; con el - al cuello, in extrema spe salutis esse;
manus; globus. hacrsele a uno - la boca, sentire sibi moveri
salivam; llevar el - a su molino, omnia ad
agrupar: congregare. Sin: conglobare. utilitatem suam referre; mnia in rem suam
convrtere; tomar - en harnero, escribir en el
agrura: crium pomorum sata npl. -, dar palos en el -, imbrem in cribrum g-
rere; in aqua scrbere; litus arare; vires in
agua: aqua, ae f. Uso: - acdula, aqua ac- ventum effndere; frustra laborare; leum et
dula; - artesiana, aqua artesiana; - bautismal, peram prdere; se parecen como dos gotas
aqua baptismalis; - bendita, aqua benedicta, de -, tam smiles sunt quam ovo ovum.
sacra, lustralis, lstrica; - caliente, clida
aqua; - carbnica, v. agua de Seltz; - co- aguabenditera, v. pila.
rriente, aqua fluens vel prfluens; - destilada,
aqua stillata vel stillatcia; aqua artifcio aguacero, v. turbin.
stillata; aqua chmice pura; - dulce, aqua
dulcis; - estancada, muerta, aqua stagnans; - aguafiestas: turbator, oris m. Sin: importu-
esterilizada, aqua sterilizata; - filtrada, aqua nus visitator; homo molestus vel importunus;
saccata vel percolata; - fluvial, - de ro, aqua interpellator; interventor.
fluvialis; - fretica, aqua subterrnea; - fra,
aqua frgida; - fuerte, aqua nitrata; - gaseada, aguafuerte: imago (-gnis f) aqu nitrat in-
aqua gsio medicata; - helada, aqua conge- cisa. Sin: tbula aqu cid caelata.
lata; aqua gelu districta; aqua glcie concreta;
- hirviendo, aqua fervens; - manantial, aqua aguamanil: aquimanile, aquiminale, aquae-
viva vel sliens; - marina, - de mar, aqua ma- manale, is n. Sin: aquiminrium; aquale, is n.
rina; - mineral, aqua mineralis, medicata, me-
dicamentosa, salutaris; - oxigenada, aqua aguamarina: beryllus (-i m) caerleus.
oxygnio medicata vel ditata; - no potable,
aqua potu insalubri; aqua potu insalubris; - aguamiel, v. vino.
pluvial, - de lluvia, aqua plvia, pluvialis,
pluvitilis; - potable, aqua potbilis, potria; aguapi, v. vinillo.
aqua potulenta, poculenta, pocularis, bbilis;
aqua ad bibendum (vel ad potandum) apta; aguar: aqu dilere vel temperare (liquid)
aqua ptui apta; aqua salubri potu; aqua potu // fig remttere; mitigare; lenire.
salubris; - residuales, deflvium (fabrica-
rum); - rosada, - de rosas, rosae succus; - sa- aguardiente: aqua ardens. Sin: aqua vitae;
lada, aqua salsa; - subterrnea, - de fondo, stillatcia ptio vitgena.
aqua subterrnea; - sulfurosa, aqua sulph-
rea, sulphurosa, slphurans, sulphurata; - ter- aguarrs: aqua rsinae vel resinalis. Sin:

44
aire

leum terebnthinum. agusanarse: putrscere. Sin: corrumpi; ver-


minare.
agudeza: (perspicacia, viveza de ingenio)
mentis acumen vel celritas. Sin: ingnii al- agustiniano: augustinianus, a, um.
critas vel vis; subtile vel acre ingnium; acer
mentis obtutus (-us m) vel contitus (-us m). agustino: adj augustinianus, a, um // sust au-
Uso: - de juicio, subtile iudcium; iudicandi gustinianus, i m.
subtlitas // (perspicacia de la vista, odo u
olfato) acitas. Uso: - visual, acitas visualis aguzanieves: motacilla, ae f; v. pezpita.
// (fig, dicho agudo) argtia, ae f. Sin: lepos,
ris m; sal, salis mn (pl sales m) ; facete dic- aguzar: acere vel exacere (v.gr. mentem,
tum. ingnium).

agudizar: acere. Sin: acutum fcere vel rd- ahijado, da: flius lustralis; flia lustralis.
dere // agudizarse (agravarse una enferme-
dad) ingravscere. ahorcable: crucis offa (-ae f).

agudo: argutus, a, um. ahorcadura: suspndium, ii n.

guila: - bceps, quila biceps f. ahorcamiento, v. ahorcadura.

aguinaldo: strena, ae f. ahorcar: lqueo suspndere. Uso: digno de


ser ahorcado, dignus, qui lqueo suspendatur
agista, v. baista. // ahorcarse, se suspndere; lqueo se
suspndere; vitam suspndio vel lqueo finire.
aguja: acus, us f. Uso: - horaria, sagttula vel
lancola; index (-dcis m) horrius vel ho- ahorro: compndium, ii n. Uso: - de lea,
ralis; v. manecilla; - imantada, de marear o ligni compndium; - de trabajo, perae com-
magntica, acus magntica; - nutica, acus pndium // caja de ahorros, v. caja ; libreta
nutica; v. brjula; - de balanza, examen; - de ahorros, v. libreta.
de bitcora, - de ferrocarril, mutatrium; r-
gula verstilis vel declinatria; - del reloj de Aids, v. Sida.
sol, horolgii umbilicus vel gnomon // (obe-
lisco) obeliscus, i m // (capitel) capitellum vel Airbus: Officina Europaea, cui nomen Air-
captulum, i n // (chapitel) pinnculum, i n. bus.
Sin: pyramidale vel coniforme culmen //
(hoja de pino) acleus, i m // (pa) ver esta aire: ar, ris m. Uso: - acondicionado, ar
voz. accommodatus vel temperatus; ris tempe-
rtio vel temperamentum; ris tempertio
agujero: foramen, mnis n. Uso: - en la capa machinalis; ris temperamentum machinale;
de ozono, lacuna oznica; lacuna vel hiatus - comprimido, ar compressus vel pressus; -
in ozonosphaera. contaminado, viciado, ar corruptus; -
denso, ar crassus vel spissus; - hmedo, ar
agusanamiento: putredo, dnis f. Sin: cries. (h)midus; - leve, ar tnuis; - ntido, ar n-
tidus; - pestilencial, ar pstilens; - puro, ar

45
airn

purus; - rarefacto, ar extenuatus; al - libre, ajedrez: latrunculorum ludus. Sin: calculo-


subdialis, e; sub dio vel sub divo; in re pa- rum lusus; ludus latrunculrius. Uso: partido
tenti // Ms cantincula, ae f. Sin: sincnium; de -, latrunculorum certamen; tablero de -, t-
mondium; v. cancin. bula latrunculria; jugar al -, latrnculis (vel
ad latrnculos) ldere.
airn: rdea, ae f.
ajemez: bfora, ae f. Sin: fenestra bforis; an-
aislacionismo: segregationismus, i m. Sin: gusta fenestella, column interposit.
ab aliorum rebus secrtio vel seinctio.
ajenjo: absnthium, ii n.
aislacionista: (adj y sust) segregationista //
adj ad seiunctionem ab aliorum rebus tti- aj: piperitis (-is vel -tdis f) acrior.
nens // sust seiunctionis ab aliorum rebus fau-
tor. ajo: lium vel llium, ii n. Uso: de -, alli-
ceus; olor a -, odor alliceus.
aislado: segregatus, a, um. Sin: relegatus;
seclusus; separatus. ajuar: supellex vel suppellex, lctilis f.

aislador: (que asla) sgregans. Sin: disiun- ajustar: - algo a las condiciones, liquid me-
gens; sparans; quod sparat vel seiungit ab tiri rerum condicinibus.
liqua re // (cuerpo que intercepta el paso a
la electricidad, al calor o al sonido) intercep- ajusticiar: (ltimo) supplcio affcere. Sin:
tor, oris m. Sin: seiunctor; separator // Electr, (cpitis) supplcium de liquo smere; sup-
adj diffusionem impdiens; diffusioni repug- plcio necare vel occdere; ser ajusticiado,
natrius; propagationi resistens; quod intr- supplcio (cpitis) ffici; morte multari.
cipit fluxum elctricum; quod intercludit
fluentum elctricum; sust insulatrum, i n; ala: ala, ae f. Uso: - derecha, izquierda, ala
(fluxus elctrici) interceptrium vel disiunc- dextra, laeva; - del sombrero, ala vel margo
trium; (fluento elctrico) repugnatrium. (-gnis mf); - de un ejrcito, ala; cornu; cortarle
a uno las -, incdere pennas licui; renacerle
aislamiento: segregtio, onis f. Sin: releg- a uno las -, pennas licui renasci.
tio; separtio. Uso: celda de -, custdia singu-
laris // Fs, Electr insultio, onis f. Sin: alabarda: hasta, ae f. Sin: hasta securfera;
intercptio; disinctio. ansata hasta; securis hastata.

aislar: segregare. Sin: disingere, seingere, alabardero: hastatus, i m. Sin: hastatus


secldere, separare // Fs, Electr insulare. miles; miles hast (securfer vel ansat) ar-
Sin: intercpere; disingere // aislarse, sponte matus.
segregari. Sin: semetipsum a societate sein-
gere. alabastrita o alabastrites: alabastrites, ae m
(ac -en).
ajedrecista: latrunculorum lusor (-oris m).
alabastro: alabastrum, i n; alabaster, stri m.
ajedrecstico: ad ludum vel ad lusum latrun-
culorum spectans. labe: (Tecnol, parte de una rueda hidru-

46
alba

lica) pinna, ae f. alameda: (sitio poblado de lamos) popule-


tum, i n // (paseo cubierto de rboles) v.
alacena: armrium parietale vel parietrium. paseo.
Sin: armrium pareti insertum.
lamo: ppulus, i f. Uso: - blanco, ppulus
alado: alatus, a, um; ales, litis. Sin: penna- alba.
tus vel pinnatus // fig vlucer, cris, cre. Uso:
estilo -, v. estilo; con paso -, pinnato gradu. alano, v. bulldog.

alaj: libum mellitum vel aromticum. Sin: alarma: seal de -, perculi signum. Sin: sig-
panis mellitus. num monitrium; perculi index. Uso: - so-
fisticada, signum monitrium summo
alambicamiento: exprssio, onis f // fig artifcio confectum; aparato de -, apparatus
cavilltio; mentis intntio vel agittio. (-us m) periculorum index; silbato, silbido de
-, monitrius sbilus; sirena de -, sirena sibi-
alambicar: sucum exprmere vel elcere // fig latrix vel monitria; sonido de -, monitrius
ingnium intndere. Sin: mentem acere, fa- snitus; timbre de -, monitrium tintinnbu-
tigare, torquere. lum; monitrius tinnitus; suena la -, moni-
trius snitus (vel tinnitus) elcitur, ditur,
alambique: forncula, ae f. Sin: forncula prsonat; tinnit vel strepit perculi index // fig
stillatcia; clbanus stillatcius. sollicitudo, dnis f. Sin: timor; trepidtio.

alambrada: saeptum (-i n) reticulatum. alarmado: sollcitus, a, um. Sin: trpidans,


trpidus; sollicitdine affectus.
alambrado: adj reticulatus, a, um. Sin: retia-
lis; cancellatus // sust retculum, i n. Sin: alarmante: sollcitans. Sin: sollicitdine af-
opus reticulatum; structura reticulata; retcu- fciens; turbans, perturbans, conturbans.
lum vel rete frreum. Uso: campo -, ager vel
campus reticulato pere cinctus; ventana -, alarmar: liquem sollicitare. Sin: liquem
fenestra reticulata. turbare, perturbare, conturbare; liquem
sollicitdine affcere.
alambrar: (guarnecer de alambre) retculo
vel reti (vel rete) frreo ornare, exornare, alarmismo: anxetas, atis f. Sin : trepidtio;
adornare, instrere, munire // (cercar con terrores iaciendi vel differendi stdium.
alambre) reticulo frreo saepire; reti frreo
cngere. alarmista: adj pavefciens, entis. Sin: terr-
ficus; terrloquus; qui, quae terrorem ncutit;
alambre: aeris filum (-i n). Sin: filum qui, quae terrores iacit vel differt.
metllicum (frreum vel aneum). Uso: - de
pas, ferrum hirsutum; filum spinosum.; Alaska: Alasca, ae f. Uso: - rtica, Alasca
filum frreum (vel metllicum) aculeatum; rctica; de -, alascanus; natural de -, Alasca-
aculeatum ferri filum; filum spinis instruc- nus, i m.
tum; - del telfono, del telgrafo, v. cable.
alba: alba, ae f. Sin: alba tnica; vestis alba;
alambrecarril, v. telefrico. lntea sacerdotalis; sacerdotis tnica.

47
albacea

albacea: exsecutor (-oris m) testamenti. Sin: dela, ffula murtati; - de chorizo, ffula to-
testamenti curator; curator ex testamento. mcinae.

albaceazgo: ex testamento curatoris munus albornoz: (bata amplia) sbanum, i n. Sin:


(-nris n). gusapa; linteamen balneare; lnteum balne-
rium // (capa grande, con capucha) byrrhus,
albahaca: cimum, i n. i m.

albans: adj albanus, a, um; albaniensis, e // alboroto: strpitus, us m. Sin: fragor; tumul-
hab Albani, orum; Albanienses, ium. tus.

Albania: Albnia sive -bana, ae f. lbum: album, i n. Sin: tbula. Uso: - foto-
grfico, album photogrphicum.
albaal, v. alcantarilla.
albmina: albmina, ae f. Sin: albumen; al-
albail: structor, oris m. Sin: murrius; cae- bumentum.
mentrius; faber caementrius.
albuminoide: albuminides, is mf.
albarda: (pieza principal del aparejo de las
caballeras de carga) clitellae, arum fpl; v. alcabalero, v. exactor.
basto // (silla de montar) sella (-ae f) baiula-
tria. alcachofa: cnara vel cnara, ae f. Sin: cr-
duus hortensis vel hortnsius. Uso: - silvestre,
albaricoque: armenacum, i n. Sin: armen- v. alcauc, alcaucil; cabezuela de -, fructus
acum malum; armnium pomum. vel caput crdui hortensis, hortnsii, sativi.

albaricoquero: armenaca, ae f. Sin: arme- alcahuete, ta: (persona que procura, encubre
naca malus, arbor, prunus. o facilita un amor ilcito) leno, onis m; lena,
ae f.
albatros: larus, i m.
alcaide: castellanus, i m. Sin: castello prae-
albergador, ra: dminus, dmina deversrii. psitus.

albergue: deversrium, ii n. Sin: devertcu- alcaidesa: castellana, ae f. Sin: castelli d-


lum. Uso: - de la juventud, deversrium reci- mina.
piendis iuvnibus; - pequeo, hospitolum.
alcalde: sndicus, i m. Sin: urbis magister;
albinismo: albinismus, i m. praefectus cvium; rector civitatis; (de aldea)
rector vici; praefectus pagi; burgimagister.
albino: adj albcomus, a, um // sust homo al-
bcomus. alcalda: domus (-us f) vel sedes (-is f) muni-
cipalis.
albndiga: artcreas, atis n. Sin: offa.
lcali: alclium, ii n. Sin: lcali indecl; sal
albondiguilla: ffula, ae f. Uso: - de morta- (salis m) lcalis; sal (salis n) lcale; sal po-

48
alcuzcuz

tssicum. mitorio.

alcalmetro: alcalmetrum, i n. alcohol: lcohol, lis mn; alcholum, i n; l-


kohol; alkholum. Uso: - etlico, aethanolum;
alcalino: alcalnus sive alclinus; alclicus, lcohol aethlicus; - metlico, lcohol meth-
a, um. Uso: sustancias -, substntiae alcal- licus; alcholum methlicum; v. metano; -
nae. puro, alcholum merum; tomar -, alcholum
smere vel absmere.
alcaloide: alcalides, is m.
alcohlico: (que tiene alcohol, referente al
alcalosis: alcalosis, is f. alcohol) alcohlicus vel alkohlicus, a, um.
Sin: alcholum cntinens; ad alcholum pr-
alcance: (talento) v. capacidad. Uso: estar al tinens. Uso: bebidas - y no -, potulenta alco-
- (de la mano), esse in promptu; ad manum hlica et analcohlica // (que bebe alcohol
esse. con exceso) ebriosus. Sin: vinolentus, vino-
sus; alcholi vel alcholo indulgens; alco-
alcanca: theca (-ae f) nummria. hlibus vel alcholis dditus.

alcanfor: cmphora, ae f. alcoholimetria: alcoholimtria sive -metra,


ae f. Sin: alcholis mensura.
alcanforado: camphoratus, a, um. Sin: cm-
phor imbutus, aspersus, mixtus. alcoholmetro: alcoholmetrum vel alkoho-
lmetrum, i n.
alcanforar: cmphor imbere vel asprgere.
alcoholismo: alcoholismus, i m. Sin: ebrisi-
alcantarilla: (sumidero para las aguas llo- tas; ad ebriositatem proclvitas, propnsio, in-
vedizas) proflvium, ii n; (sumidero para las clintio; alcholum nimis sumptum.
aguas inmundas) cloaca, ae f.
alcoholizado: ebriosus Sin: alchole affec-
alcantarillar: proflvia vel cloacas conf- tus; alcoholismo affectus, laborans, adustus;
cere. vi alcohlic affectus.

alcaparra: cpparis, is f. alcoholizar: alcholo imbere vel infcere.

alcatraz, v. pelcano. alcohometra, v. alcoholimetra.

alcauc o alcaucil: (alcochofa silvestre) alcohmetro, v. alcoholmetro.


sclymos, i m. Sin: cnara silvestris; crduus
silvester vel silvestris // (alcachofa cultivada) Alcorn, v. Corn.
v. alcachofa.
alcornoque: suber, ris n. Uso: corteza del -,
alce: alces, is f. Uso: caza de los -, ventio cortex, tcis mf.
lcium.
alcuzcuz: cuscussus, us m.
alcoba: zotheca, ae f. Sin: cubculum; v. dor-

49
alcuza

alcuza: (vasija en que se tiene el aceite para alejarse: abire. Sin: recdere; evdere.
el uso diario) vas (-sis n; vasa, orum npl)
lei. Sin: vas olerium; lei ampulla; ampulla alel o alhel: leucion vel leucium, ii n.
oleria; lcytus; gut(t)us; v. aceitera // (vina-
greras) v. vinagrera. alemn: adj germanus vel germnicus, a, um.
Sin: teutiscus; teutnicus, theodiscus. Uso:
aldaba: ansa, ae f. idioma -, lingua germnica vel theodisca;
germnicus vel theodiscus sermo; en -, ger-
aldea: pagus, i m. Sin: vcus, oppdulum. mnice vel theodisce; sermone Germanorum,
Uso: - global, vicus universus. germnico, theodisco; Repblica Democr-
tica -, Democrtica res pblica Germniae
aldeano: vicanus. orientalis // sust Germanus, i m. Sin: Teutis-
cus; Teuton, nis m.
aldehuela: vculus, i m.
Alemania: Germnia, ae f. Uso: - meridio-
aleacin: mixtura, ae f. Sin: tempertio; tem- nal, Germnia meridionalis, meridiana, meri-
peratura. Uso: de buena, mala -, bonus, adul- dialis; - occidental, Germnia occidentalis; -
terinus, a, um; plata de ptima -, argentum oriental, Germnia orientalis; - unificada,
ptimae notae. Germnia coadunata; ex - democrtica orien-
tal, Democrtica quondam Germnia orien-
aleatoriedad: lea (-ae f) dbia. talis; Repblica Federal de -, Res pblica
Foederata Germniae; Foederatae Germniae
aleatorio: fortutus. Sin: incertus; dbius. Civitates; la - nazi, Germnia nazstica; la -
socialista oriental, Germnia socialstica
alegar: - razones, rationes praetxere. orientalis.

alegato: adiunctum, i n. Sin: charta ddita vel alergia: allrgia sive -lerga, ae f.
adiuncta; flium dditum vel adiunctum.
alrgico: allrgicus, a, um.
alegora: allegria sive -gora, ae f. Uso: ser-
virse de alegoras, rem per imgines signifi- alergista, v. alerglogo.
care.
alergologa: allergolgia sive -loga, ae f.
alegricamente: allegrice. Uso: hablar -,
figuratis verbis uti; translatis verbis loqui; alerglogo: allerglogus, i m.
imgine uti.
alero: subgrunda vel suggrunda, ae f. Sin:
alegrico: allegricus, a, um. Sin: translatus; subgrndium vel suggrndium; suggrund-
figuratus. tio.

alegorizar: allegorizare. alerta: (situacin de vigilancia o atencin)


index, dcis mf. Uso: - roja, index ruber //
alegreto: hilrius, a, um. (adv, con vigilancia y atencin) intentis cu-
lis. Sin: intento nimo. Uso: estar -, cavere;
alegro: hlaris, e; hlarus, a, um. vigilare; intentis culis vel intento nimo ma-

50
alfombrilla

nere; hay que estar -, cavendum vel vigilan- seanum vel morsense; estudio del -, abeced-
dum est; cauto opus est. ria (ars); el que aprende el -, abecedrius.

alesaje: modoli lumen (-mnis n). alfaja: scndula, ae f. Uso: fabricante de al-
fajas, scandulrius.
aleta: ala, ae f. Sin: pinna. Uso: - de hlice,
hlicae vel hlicis ala // (Dep, calzado en alfajor, v. alaj.
forma de aleta de pez que usan las personas
para impulsarse en el agua, al nadar o bu- alfalfa: herba (-ae f) mdica.
cear) pinnae natatriae.
alfanumrico: alphanumricus, a, um.
aletargado, v. letrgico.
alfarera: figlina vel figulina, ae f.
alexifrmaco: adj alexiphrmacus, a, um.
Sin: contra venenum // sust alexiphrmacum alfarero: fgulus, i m. Sin: fictilirius; oll-
vel alexiphrmacon; remdium contra vene- rius.
num. Uso: tomar un -, alexiphrmacum s-
mere; remedio uti adversus venenum. alfrez: (portaestandarte) sgnifer, ri m.
Sin: vexillrius; praecursor; antesignanus //
ALF: Academa Latinitati Fovendae. (subteniente) sbtenens, entis m. Sin: subcen-
turionis vicrius vel adiutor; alter a subcen-
alfa: alpha, ae f. turione.

alfabticamente: alphabtice. Sin: alphab- alfil: mrio, nis m.


tico rdine; litterarum rdine; per ordinatam
litterarum sriem. Uso: ordenar -, alphab- alfiler: acus, us m. Sin: accula, accula; sp-
tice vel litterarum rdine dispnere; ad (vel nula. Uso: - de gancho, acus tecta vel tuta.
in) ltteram digrere.
alfiletero: (especie de canuto para tener en
alfabtico: alphabticus vel alphabetrius, a, l alfileres y agujas) cuum theca (-ae f). Sin:
um. Sin: abecedrius. Uso: en orden -, litte- aciculrium; acirium; acutenculum.
rarum rdine dispsitus; v. alfabticamente.
alfombra: tapete, is n; tapetum, i n. Sin:
alfabetizacin: alphabtica instittio (-onis peripetasma, tis n (dat y abl pl -mtis);
f). Sin: alphabticae institutionis indctio; peristroma, tis n (dat y abl pl -mtis). Uso:
disciplina elementorum. - tendida, stratum tapete; - para pasillos y es-
caleras, longum tapete.
alfabetizar: (prima) elementa docere. Sin:
intia vel rudimenta docere. alfombrar: taptibus vel tapetis ornare; peri-
petsmatis vel peristrmatis exornare; - las
alfabeto: alphabetum, i n. Sin: abecedrium; paredes, taptibus paretes ornare.
litterarum ordo vel forma; ordo litterrius; lt-
terae elementriae. Uso: - latino, eslavo, gla- alfombrilla: tapete clceis purgandis. Sin:
goltico, alphabetum latinum, slvicum, stratum sub pdibus peripetasma.
glagolticum ; - Morse, alphabetum mor-

51
alfombrista

alfombrista: tapetrius, ii m. algomana: algomnia sive -mana, ae f.

alfnsigo: pistcium, ii n. algometra: algomtria sive -metra, ae f; v.


algesimetra.
alforja: pera, ae f. Sin: sacciprium; saccip-
rio, nis m. Uso: - pequea, prula. algmetro: algmetrum, i n; v. algesmetro.

alga: alga, ae f. alguacil: appritor, oris m.

algarrobo: (rbol) ceratniae sliquae arbor alhorre, v. meconio.


// (fruto) ceratnia sliqua.
alhucena, v. espliego.
algazara: clamor (-oris m) ingens.
aliceo: alliceus, a, um.
lgebra: lgebra, ae f. Sin: algbrica vel alge-
brica disciplina, doctrina, scintia; clculus aliado: (dicho de un Estado, de un pas, de
litteralis; ars supputandi vel ratiocinandi per un ejrcito, etc) foederatus, a, um. Sin: fe-
ltteras. dere coniunctus. Uso: estado -, cvitas foede-
rata; estar - con alguien, coniunctum esse
algebraico: algbricus vel algebricus. Sin: cum liquo // sust scius, ii m. Uso: los -,
ad lgebram ttinens. foederati, orum mpl; - poltico, scius polti-
cus; - del pueblo romano, scius ppuli ro-
algbrico, v. algebraico. mani.

algesimetra: algesimtria sive algesimetra, alianza: consocitio, onis f. Uso: - de parti-


ae f. Sin: metiendi doloris rtio vel ars. dos, coninctio factionum; - de centro-iz-
quierda, consocitio medio-sinistra.
algesmetro: algesmetrum, i n. Sin: doloris
index; metiendo dolori instrumentum. aliarse: federe se coningere cum liquo.
Sin: societatem coningere (vel federe
algesimetro, v. algesmetro. iungi) cum liquo.

algodn: (planta) xylon vel xylum, i n. Sin: alcuota: pars, partis f. Sin: summae pars;
gosspium vel gosspion, ii n; coton, onis m quota pars. Uso: segn - fijas, secundum quo-
Uso: - hidrfilo, gosspium hydrphilum; tas partes statutas.
de -, xlinus vel gosspinus, a, um; - en
rama, coacta gosspina npl; coactlia goss- alienable: alienbilis, e.
pina; tomentum gosspinum; borra de -, la-
nugo xlina; hilado o tejido de esta borra, alienacin: alientio, onis f // (trastorno inte-
linum xlinum; tela xlina; xlinum lnteum; lectual) alientio mentis. Sin: amntia; de-
txtile xlinum; plvora de -, xylon explo- mntia.
dens.
alienista, v. psiquiatra.
algofilia: algophlia sive -phila, ae f. Sin: in-
sana doloris voluptas vel cupido aliento: de un -, uno quasi hlitu; hasta el l-

52
almadreas

timo -, ad extremum spritum; dar los ltimos aljibe: cisterna, ae f.


-, nimam dere vel efflare.
aljofaina, v. palangana.
aligtor: alligator, oris m.
alloza, v. almendruco
alimentacin, v. nutricin.
alma: nima, ae (dat y abl pl -abus) f. Uso: -
alimenticio: artculos -, cibria, orum npl; v. colectiva, nima civitatis; las - del Purgato-
gnero. rio, nimae in purgatrio detentae; defuncti
admissa expiantes; las - de los difuntos, ni-
alimento: alimentum, i n. Sin: nutrimentum; mae defunctorum.
cibus, i m; pbulum; en pl edlia, orum n.
Uso: - artificiales, edlia artifcio parata; - de almacn: (tienda donde se venden artculos
muchas caloras, cibus multarum caloriarum. domsticos) taberna venditcia, venditria,
mercatria. Uso: - grande, pantoplium // al-
alineado: collineatus, a, um. Uso: naciones macenes (establecimiento comercial donde
no alineadas, civitates non collineatae. se venden gneros al por menor) pantop-
lium, ii n // (depsito) apotheca, ae f. Sin:
alinear: collineare. Sin: ordinare; ad lneam hrreum; receptculum; conditrium; repo-
digrere vel dispnere; rdine pnere; in r- sitrium; receptculum mrcium; rerum
dinem collocare, pnere, dispnere // aline- receptculum. Uso: - de trigo, cella frumen-
arse, rdinem fcere; pares incdere vel tria.
procdere.
almacenaje: locrium, ii n. Sin: mrcium re-
alisado: levigatus, a, um. ceptculi loctio.

alisadura: rei poltio (-onis f). almacenamiento: mrcium stiptio (-onis f).
Sin: condtio in receptculo, vel in hrreo, vel
alisios: vientos -, etsiae, arum fpl. Sin: tr- in apotheca.
pici efflatus.
almacenar: hrreo vel receptculo cndere.
Alitalia: Alitlia , ae f. Sin: Aronutica Sin: merces in hrreum repnere.
Socetas Alitlia appellata; socetas aronu-
tica itlica. almacenero: (tendero) apothecrius, ii m //
(guardalmacn) rerum receptculi custos
aliteracin: allittertio, onis f. Sin: adnomi- (-odis m).
ntio vel agnomintio; consontio litterarum;
homoeoprphoron, i n. almciga: gluten, tnis n; gltinum, i n.

alivio: allevtio, onis f. Sin: levtio, mitig- almada, v. armada.


tio; lnimen, lenimentum; levamen, leva-
mentum, allevamentum; soltium. Uso: - del almadraba, v. atunara.
dolor, de la fatiga , allevtio doloris, labo-
ris almadreas: sculpneae, arum fpl.

53
almagesto

almagesto: almagestum, i n. duratus.

almanaque: calendrium, ii n. Sin: ephme- almidonar: mylo firmare vel durare.


ris, dis f; fasti, orum mpl; compostio anni.
Uso: - astronmico, ephmeris astronmica almilla: sgulum, i n. Uso: - sin mangas, v.
vel mathemtica. corpio // (faja del pecho) v. sostn.

almazara: trapetum, i n; trapetus, i m; trapes, alminar, v. minarete.


etis m. Sin: trcular olerium.
almiranta: (nave del almirante) praetria
almeja: cnchula (-ae f) decussata. Sin: m- navis (-is f). Sin: princeps navis // (mujer del
tulus, i m. almirante, navarchi vel admiralis uxor.

almenado: pinnatus, a, um. almirante: navarchus, i m; navarcha, ae m.


Sin: classis navarchus, praefectus, imperator;
almenaje: pinnarum rdines. Sin: pinnae, admiralis, is m; amirlius, ii m. Uso: insignia
arum fpl. de -, vexillum vel insigne navis praetriae;
buque -, v. almiranta.
almenar: pinnis cngere.
almirez: v. mortero.
almendra: amgdala, ae f; amgdalum, i n.
Sin: amgdala nux (nucis f). Uso: aceite de -, almohada: cervcal, alis n; cervicale, is n
leum amygdlinum; leum amgdalis ex- (abl cervicali). Sin: cervicrium; pulvnar;
pressum. pulvinus; cervical cpitis.

almendrado: amygdlinus, a, um. almohadilla: tinctrium signatrium. Sin:


pulvillus signatrius vel umficus.
almendrero, v. almendro.
almohadn: pulvinar, aris n; pulvinus, i m.
almendro: amgdalus, i f. Uso: del -, amyg- Uso: - de aire, pulvinus arifer; pulvinus
dleus, a, um. re refertus; - calorfero, thermphorum.

almendruco: amara nux (nucis f). almohaza: strgilis, is f.

almbar: mulsum, i n. Sin: sciropum; syro- almohazar: strgili detergre, defricare,


pus. Uso: en -, mellitus, a, um. subrdere. Sin: penculo detergere.

almibarado: (pp de almibarar) mulso con- almndiga, v. albndiga.


dtus // fig mlseus, a, um.
almoneda, v. subasta.
almibarar: mulso condire.
almorrana, v. hemorroide.
almidn: mylum vel mulum, i n.
almorzar: prandre. Sin: prndium smere.
almidonado: amylatus, a, um. Sin: mylo Uso: despus de -, post prndium; pransus, a,

54
alpino

um; sin -, impransus; invitar a -, ad prndium aloptico: allopthicus, a, um.


invitare vel vocare.
alopecia: alopcia sive -peca, ae f.
almudano, v. muecn.
alorritmia: abnormis vel enormis arteriarum
almuerzo: prandium, ii n. Sin: prndium me- pulsus (-us, m). Sin: non aequa pulss ctuum
ridianum. Uso: - frugal, prandculum; prand- intervalla.
olum; durante el -, inter prandendum; tomar
el -, v. almorzar. alotropa: allotrpia sive -tropa, ae f. Sin:
formae varitio.
alocroario: allochricus, a, um. Sin: vers-
color, oris; colorem vrians. alotrpico: allotrpicus, a, um.

alocroico, v. alocroario. alpaca: (mamfero) alpaca sive lpaca, ae f //


(fibra textil) alpaca sive lpaca, ae f. Sin: al-
alocrosmo: allochrosmus, i m. pacae lana // (aleacin) alpacca, ae f. Sin: al-
pacha.
alocromasia: (enfermedad de la vista)
allochromsia sive -masa, ae f // (cambio de alpargata: sprtea, ae f. Sin: cannbina;
color) v. alocrosmo. slea sprtea vel cannbina; clceus sprteus
vel cannbinus.
alocucin: alloctio, onis f. Uso: - radial,
alloctio radiophnica. Alpenstock: bculus alpinus vel lpicus. Sin:
bculum lpicum; bculus montanus.
alodial: allodialis, e. Sin: immunis, e; tribu-
torum vel tributis immunis; aliena potestate Alpes: Alpes, ium fpl. Uso: de los -, v. alpino;
immunis. que habita en los -, lpicus vel inalpinus.

alodio: alldium, ii n. alpinismo: alpinismus, i m. Sin: alpinae ex-


cursiones, exercitationes; stdium alpinarum
alfono: alieni sermonis. scansionum; Alpium ascensus; mntium
ascensus; mntium lustrtio, ascensus, escen-
algeno: adj allgenus, a, um. Sin: alienge- sus; mntium stdium.
nus; allophylus // sust aliengena, ae mf. Sin:
allgenus, i m; allophylus, i m. alpinista: alpinista, ae m. Sin: Alpium lustra-
tor vel orbates (-ae m); orbates; vir alpinus;
alojamiento: hosptium, ii n. Sin: devers- mntium ascensor vel lustrator; montvagus,
rium; habittio. i m // (persona aficionada a ascensiones en
los Alpes) Alpium amator; scandendi Alpes
alojar: hosptio excpere // alojarse, dever- vidus, cpidus; studiosus Alpium lustrator;
sari. voluptrius mntium lustrator; studiosus
mntium ascensor.
alopata: allopthia sive -patha, ae f. Sin:
allopthica curtio. alpino: adj alpinus vel lpicus, a, um. Sin: al-
pensis, e; sust alpinus, i m; las tropas -, al-

55
alquera

pini, orum mpl. alquitranado: bitumintio, onis f. Sin: pic-


tio.
alquera: (casa de campo) domus (-us f) rs-
tica // (establecimiento agrcola) villa, ae f. alquitranar: bituminare. Sin: picare; catr-
Sin: fundus; villa rstica; rsticum prae- mine illnere; pice obtinere.
dium.
altanera: suprbia, ae f . Sin: nimi eltio;
alquilador: locator, oris m (que da en alqui- contmptio. Uso: con -, superbe; elate; con-
ler); conductor, oris m (que toma en alqui- temptim; insolenter.
ler). Uso: - de cuartos amueblados,
cubiculorum locator; - de vivienda, edium altar: altare, is n; altar, aris n. Sin: ara. Uso:
locator. - consagrado, altare consecratum; - inmvil o
fijo, altare immbile vel fixum; - mayor, al-
alquilar: (dar en alquiler) locare // (tomar en tare mximum, ara mxima; - movible o por-
alquiler) condcere. ttil, altare mbile vel porttile; - papal,
altare papale; - de madera, altare lgneum vel
alquiler: (dar en alquiler) loctio, onis f; durteum; - de mrmol, altare marmreum; -
(tomar en alquiler) condctio, onis f . Uso: de piedra, altare lapdeum; consagrar un -,
- anual, nnua habitationis pnsio; - de alma- altare vel aram consecrare; erigir un -, altare
cn, locrium; - de coches, loctio autocine- cndere, constitere, fcere.
torum; - mensual, mnstrua edium pnsio //
(precio en que se alquila algo) prtium loca- altarcito: rula, ae f.
tionis (de parte del locatario); prtium con-
ductionis (de parte del alquilador). Uso: altavoz: altilquium, ii n. Sin: altsonum; al-
costo del - de una habitacin, prtium pro ha- tsona tuba; megaphonum vel megalopho-
bitatione conducta erogandum; cunto num; vocis amplificator vel propagator; vocis
pagas de - ?, quanti hbitas?; pago un - ele- amplificandae instrumentum; v. megfono.
vado, magni hbito // de -, conductcius, a,
um. alte, v. malvavisco.

alquimia: alchmia, ae f. Sin: ars metallum alterable: mutbilis, e. Sin: qui, quae, quod
vel metalla mutandi; auri conficiendi ars; me- vitiari potest.
talli muttio.
altercado: alterctio, onis f. Sin: convcium.
alqumicamente: alchimstice.
lter ego: alter ego. Sin: alter idem.
alqumico: alchimsticus, a, um.
alternador: alternator, oris m.
alquimista: alchimista, ae m. Sin: alchmiae
studiosus vel professor. alternancia: alternamentum, i n.

alquitrn: catranum, i n. Sin: catramen, alternativa: ptio, onis f. Uso: - poltica,


mnis n; catranum; bitumen; pceum bitu- ptio poltica; vices pblicae.
men; pix, picis f.
alternativamente: alternatim. Sin: vicissim;

56
alud

alternis vcibus; in vicem; per vices. crusta.

alternativo: optivus, a, um. altramuz: lupinus, i m.

alterno: corriente -, v. corriente. altruismo: altrusmus, i m. Sin: alterus st-


dium; aliorum cura; communis utilitatis st-
alteza: (tratamiento honorfico) celsssimus dium; benevolntia erga lios.
vir, celsssimus princeps // (elevacin, subli-
midad) exclsitas nimi; eltio et magnitudo altruista: altrusta, ae m. Sin: alterus studio-
nimi. sus, aliorum curiosus; alieni curiosus; com-
munis utilitatis studiosus; aliorum cmmodis
altillo, v. desvn. insrviens.

altimetra: altimtria sive -metra, ae f. Sin: altura: (elevacin sobre la superficie de la


altitdinis mensura; altitdinis metiendae tierra) altitudo, dnis f. Uso: - de una per-
rtio, doctrina, disciplina; v. hipsometra. sona, celsitudo crporis, procritas crporis;
estar, ponerse a la - de su cometido, rebus
altmetro: adj altimtricus, a, um. Sin: ad al- agendis idneus sum, fio; estar, ponerse a la
titdinem metiendam spectans // sust altme- - de los tiempos, tempribus par sum, fio.
trum, i n. Sin: altitdinis index; altitdini
metiendae instrumentum vel index; v. hips- alubia, v. poroto.
metro.
alucinacin: alucintio, allucintio, haluci-
altiplanicie: oropdium, ii n. Sin: alta vel ntio, hallucintio, onis f. Sin: mentis error;
dita planties; montis vel montana planties; species falsa. Uso: tener alucinaciones, vanas
rgio in dorso montis porrecta. imgines accpere; padecer alucinaciones,
alucinari, allucinari, halucinari, hallucinari.
altiplano, v. altiplanicie. Sin: dcipi, falli, illudi.

altisonante: altsonans, antis; altsonus, a, alucinado: alucinatus, allucinatus, halucina-


um. tus, hallucinatus, a, um. Sin: alucinatione
captus, deceptus, laborans.
alto: (altura) altitudo, dnis f. Uso: la nave
tiene setenta y dos metros de -, navis in alti- alucinante: alucinatrius, a, um.
tdinem septuaginta duorum metrorum ex-
tnditur // alto! alto ah!: siste!, consiste! alucinar: (producir alucinacin) in errorem
Sin: gradum siste! // - el fuego, ignisttium, indcere // (fig ofuscar, seducir o engaar
ii n. con arte) cpere, decpere; illdere (con dat
o in y ac); irretire.
altoparlante: megphonum sive megaphnum,
i n; megaphnium, ii n. Sin: megalophonum; alucingeno: adj alucinatrius, a, um // sust
amplificatrium (instrumentum); repercuss- medicamentum alucinatrium.
rium; vocis amplificator; v. altavoz.
alud: labina, ae f. Sin: nvium moles; nvium
altorrelieve: ctypa imago (-gnis f). Sin: alta moles dcidens vel delabens (cuando se est

57
aludir

desarrollando); nives devolutae vel delapsae vione vexati (perjudicados por el -); aqua-
fpl; devolutus nvium lapsus; ingens nvium rum alluvione bruti (ahogados por el -);
moles e monte devoluta vel delapsa. Uso: cae alluvione e suis sdibus deturbati (echados
un -, nvium moles de monte devlvitur vel de sus moradas por el -).
lbitur; caminos obstruidos por los -, viae n-
vium mlibus interclusae. alveolitis: alveolitis, dis f. Sin: alveorum in-
flammtio vel infltio. Uso: - dental, alveoli-
aludir: liquem vel liquid significare. Sin: tis dentria; dntium alveolorum
liquem designare; liquid tngere; significa- inflammtio; - pulmonar, alveolitis pulmon-
tione liquem appellare; de liqua re mentio- ria; pulmonum alveolorum infltio.
nem incere; alldere + dat; annere;
adumbratim memorare; lviter tngere vel at- alvolo: alvolus, i m. Uso: - pulmonar, al-
tngere. volus pulmonaris vel pulmonrius.

alumbrar: auro vel argento illuminare. alverja, v. arveja.

alumbre: alumen, mnis n. alza: - en el precio de los vveres, prtii uc-


tio; pretiorum durtia. Sin: grvitas vel saev-
aluminio: alumnium, ii n. tia annonae; annonae critas, grvitas,
augmentum.
alumna: alumna, ae f. Sin: discpula (dat y
abl pl -abus). alzacoches, v. crquet.

alumnado: cuncti alumni; scholstici; dis- alzacuello: cllulum, i n. Sin: focale; colli
cpuli mpl. amictus (-us m) vel corona.

alumno: alumnus, i m. Sin: scholaris; scho- alzapao: velipndium, ii n.


lsticus; discpulus. Uso: - interno, ephebi
vel collgii alumnus; convictor; contubernalis. ama: - de casa, domseda, ae f; - de leche,
nutrix, icis f; - de llaves, rei domsticae cura-
alunizaje: lunae appulsus (-us m). Sin: in trix; - seca, assa; nutrix assa; sicca nutrix.
lunam appulsus vel descensus.
amado: bien -, percarus, a, um. Sin: summ-
alunizar: lunam contngere. Sin: in lunam pere dilectus.
appellere, descndere, contngere, gredi.
amaestrado: condocefactus, a, um.
alusin: allsio, onis f. Sin: memortio; mn-
tio. Uso: hacer - a, v. aludir. amaestrador: magister, tri m. Sin: doctor.
Uso: buen - (domador), domandi peritus ma-
alusivo: signficans. Uso: discursos - a algo, gister.
sermones quibus mntio incitur de liqua re.
amaestrar: condocefcere.
aluvin: allvies, elvies, dilvies, i f. Sin:
elvio, onis f; aquarum allvio vel collvio; amago: simultio, onis f. Sin: ldicra vers-
inundtio. Uso: vctimas del -, aquarum allu- tia; falsus crporis motus (-us m).

58
mbar

amainar: - la bandera, vexillum demttere, cuppdia.


subdcere, submttere; - las velas, vela ded-
cere vel subdcere. amarra: Mar ora, ae f. Sin: retinculum; ru-
dens, entis m (gen pl rudentum); funis; restis
amalgama: Qum amlgama vel hamlgama, (ac -im vel -em, abl -i vel -e). Uso: las - de
ae f // fig mixtura, ae f. Sin: commixtio; la nave, retincula navis; cortar las -, oras
rerum mixtura; diversarum rerum congreg- praecdere; soltar las -, slvere oras.
tio vel coninctio.
amarradero: navis sttio (-onis f).
amalgamacin: amalgamtio, onis f.
amarradura, v. amarre.
amalgamar: miscere vel commiscere //
amalgamarse, misceri. amarrar: appllere. Sin: applicare; alligare;
deligare; religare; ncoram icere; navem an-
amante: (varn) amans, antis; amator, oris corlibus firmare; rudntibus (vel fnibus, vel
m; amsius, ii m; is qui amat // (mujer) ea rstibus) navem alligare.
quae amat; amata, ae f; pelex, lcis f (concu-
bina de un hombre casado); mlier amata, amarre: appulsus, us m. Sin: applictio; alli-
adamata, dilecta. gtio; religtio; ncorae iacultio vel iacttio.

amanuense: amanuensis, is m. Sin: servus amasadera, v. artesa.


vel minister a manu.
amasador: subactor, oris m; qui massam
amaraje: descensus (-us m) in mare. Sin: sbigit // (panadero) pistor, oris m.
super mare descnsio, demssio, delpsio, de-
lapsus (-us m). amasadora: subactrix, icis f; quae massam
sbigit // (mquina de amasar) mchina sub-
amaranto: amarantus vel amaranthus, i m. actria.

amarar: aequorari. Sin: in mare descndere, amasadura: subctio, onis f; subactus, us m.


appllere, desilire; ad aequor appllere vel
delabi. amasar: subgere. Sin: dpsere; glutinare,
conglutinare. Uso: - harina, subgere fari-
amargamente: amare. Sin: amriter. nam; - pan, dpsere panem.

amargar: (volver amargo) amarum fcere. amatista: amethystus, i f.


Sin: amaricare; amarificare // (causar aflic-
cin o disgusto) liquem maerore affcere; amatorio: amatrius, a, um; v. ertico.
licui maerorem afferre // amargarse, tristi-
tiam ex liqua re excpere. amaurosis: amaurosis, -is f.

amargo: (dulce) v. amarguillo; (licor) ambages: ambages, um fpl. Uso: sin -, missis
amarellus, i m. ambgibus.

amarguillo: amarellum, i n. Sin: subamara mbar: - amarillo, sccinum, i n; - gris, par-

59
ambidextro

dillo, ambra, ae f; ambrum, i n; - negro, - naturae loca; res externa; res externae; cir-
azabache, ambrum nigrum. cumstntiae, arum fpl.

ambidextro o ambidiestro: adj ambidexter, ambigedad: ambigitas, atis f.


ra, rum; ambidexter, tra, trum // sust ambi-
dexter, tri m. mbito: (espacio comprendido dentro de l-
mites determinados) mbitus, us m. Sin: cir-
ambientacin: mbits assuetudo (-dnis f). citus, us m. Uso: en su - natural, in suo
Sin: accommodtio ad liquid (vel licui rei). mbitu naturali // (espacio ideal) mbitus, us
m. Sin: sptium, ii n; fines, ium mpl; rgio,
ambiental: ambitalis, e. Sin: circumiectalis, onis f . Uso: - poltico o estatal, mbitus qui
e. Uso: asuntos -, res circumiectales; proble- respblicas et civitates complectitur; - social,
mas -, problmata circumiectlia. mbitus socialis; fines rei socialis; - de ac-
cin, mbitus actionis; - de la accin pblica,
ambientar: assuefcere. Sin: aptare; (li- publicarum rerum rgio; - de la escuela,
quem) moribus temporibusque accommo- regio scholae; - de la vida, vitae sptium.
dare; mribus assuefcere; caelo assuefcere
(habituar al clima). Uso: - un personaje, in ambivalencia: ambivalntia, ae f. Sin: an-
momento histrico liquem collocare; ad ceps rtio, condcio, status; duplex rtio.
tmpora sua liquem referre // ambientarse,
assueferi; assuscere; se accommodare; ambivalente: anceps, cpitis. Sin: duplex;
caelo assueferi vel assuscere; mribus as- ambifrius. Uso: todo crecimiento es -, quae-
sueferi vel assuscere; locorum morumque vis progrssio ad utramque partem valet; am-
adiunctis assuscere; mribus se accommo- bivalente, sin duda, el trabajo, profecto labor
dare. vim habet in utramque partem.

ambiente: - artstico, artficum mbitus (-us ambn: ambo, nis m. Sin: cthedra; plpi-
m); - cientfico, disciplinarum naturlium m- tum; suggestus, us m; v. plpito.
bitus; - corrompido, morum temporumque
vitia, vel corruptelae, vel turpitdines; - do- ambulancia: autorcera, ae f. Sin: rcera au-
mstico, domsticus convictus; domstica tomatria; autoraeda infirmis (excipiendis);
consrtio; - favorable, secundi hmines mpl; autoambulatrium (vehculum); autocinetum
- histrico, tmporum ac rerum adiuncta npl; aegrorum; autovehculumm sauciorum; au-
- hostil, hmines mprobi mpl; - literario, lit- torcera infirmorum vel sauciorum.
teratorum mbitus; - moral, morum condicio-
nes; - periodstico, diurnariorum mbitus; - ambulante: mbulans, antis. Sin: ambulat-
obrero, opficum ordo; opfices mpl; - reli- rius; circumforneus. Uso: vendedor -, am-
gioso, mbitus sacer; religiosae vitae condi- bulator; nstitor; crcitor; circulator.
ciones; - social, socialis mbitus; socialis
vitae condiciones; tmpora et personae // - ambulatorio: (que sirve para caminar) am-
geofsico, mbitus, us m. Sin: circumiectus, bulatrius, a, um // (dispensario) ambulat-
us m; ambintia, ium npl; circumiecta, orum rium, ii n. Sin: ambulatrium mdicum vel
npl; circumiacntia, ium npl; circumfusa, valetudinrium.
orum npl; locorum natura; rerum locorumque
adiuncta; circumiecta natura; circumiacentia ameba: amoeba, ae f; amoebe, es f .

60
aminocido

amebeo: amoebaeus, a , um. Sin: vrsibus al- ametrallador: adj ballistrius, a, um. Uso:
ternis constans. Uso: verso -, versus amoe- fusil -, parvum tormentum automatrium
baeus. // sust ballistrius, ii m. Sin: ignfera misslia
iculans.
amenaza: amenazas a la vida humana, vitae
humanae minationes; hminum vitae impen- ametralladora: (autmatum) polbolum, i n.
dentes minationes; amenazas contra la vida, Sin: mydrbolum vel -on, i n; mydrbalum,
percula in vitam intentata; - frontal a toda la i n; mydribalatrix, icis f (mchina); pyro-
cultura de los derechos del hombre, minae ballista, ae f; ballista ignfera vel ignvoma.
adversum irium humanorum omnem cul-
tum. ametrallamiento: misslium ignivomorum
iactus (-us m).
Amrica: Amrica, ae f. Uso: - Espaola,
Amrica Hispnica; Iberoamrica, Hibero- ametrallar: mydribalare. Sin: mydris perc-
Amrica; - Latina, Sud -, Amrica meridiana tere, ferire; mydros icere, concere, incere,
vel australis; Centro -, - Central, Mdia Am- inferre, fndere, effndere; ignvoma vel ig-
rica; - del Norte, Amrica septentrionalis vel nfera misslia concere, icere, iactare, iacu-
septemtrionalis. lari; ignvomis vel ignferis misslibus
ggredi, verberare, perctere, confrngere,
americana: (prenda de vestir) thorcium diffrngere, cedere; ignferos vel ignvomos
americanum; thorax (-cis m) americanus; v. glbulos concere; ignferas vel ignvomas
campera. glandes concere.

americanada: americanorum more gestum // amianto: amiantus, i m. Sin: sbestos, i m.


fig res mira.
amiba, v. ameba.
americanismo: americanismus, i m.
amida: ammida, ae f.
americanista: americanista, ae m; america-
nstria, ae f. amigable: amicbilis, e. Sin: amicalis.

americanizacin: americaniztio, onis f. amigablemente: amicabliter. Sin: amicli-


Sin: morum americanrum indctio. ter.

americanizar: americanizare. Sin: mores amgdala: amgdala, ae f. Sin: tonsilla. Uso:


americanos indcere vel indere. inflamacin de las -, v. amigdalitis; supura-
cin, ulceracin de las -, tonsillarum suppu-
americano: adj americanus, a, um // sust rtio vel ulcertio.
Americanus, i m.
amigdalitis: amygdalites, tdis f. Sin: amg-
amerindio: Indus americanus m. Sin: au- dalae inflammtio; tonsillarum infltio.
tochthon (-nis m) americanus.
amina: amina, ae f.
ametista, v. amatista.
aminocido: aminocidum, i n.

61
amistoso

amistoso: amicbilis, e; no -, inamicbilis. amoniacal, v. amonaco.

amito: amictus, us m. Sin: epomis, dis f; l- amonaco: sust sal ammonacum n; sal am-
neus amictus; lnea epomis. monacus m; (gas compuesto de zoe e hidr-
geno) vapor ammonacus; (disolucin de gas
amnesia: amnsia sive -nesa, ae f. Sin: me- amonaco en agua) liquor ammonacus // adj
mriae amssio (prdida); memriae defctio ammonacus, a, um.
(debilidad notable). Uso: estoy sujeto a fre-
cuentes -, memria saepe me dficit. amonio: ammnium, ii n.

Amnesty International: Amnstia (-ae f) In- amor: amor, oris m. Sin: dilctio. Uso: - con-
ternationalis. Sin: socetas internationalis ab yugal, coniugalis amor; - divino, critas; -
amnstia; sodlitas ab amnstia internatio- materno, matris amor; materna critas.
nali; amnstia inter gentes.
amoral: sensus moralis expers. Sin: legis
amnista: amnstia sive -nesta, ae f. Sin: im- moralis nglegens.
pnitas; vnia et oblvio; vnia et impnitas;
vnia incolumitasque; oblvio rerum ante ac- amorcillo: liger puer Cupdo.
tarum vel praeteritarum; poenarum remssio
et oblvio; oblvio factorum dictorumque. amorfo: amorphus, a, um. Sin: informis;
Uso: - parcial, amnstia particularis vel par- form carens.
tialis; - total, amnestia totalis; - general, m-
nium factorum dictorumque oblvio; - amortiguador: antipulsrium, ii n.
poltica, discordiarum oblvio.
amortizable: amortizbilis, e . Sin: exstin-
amnistiar: amnstiam concdere. Sin: am- gubilis; solbilis.
nstiam decrnere; oblivionem praestare vel
sancire, vniam et impunitatem dare vel lar- amortizacin: amortiztio, onis f. Sin: exstnc-
giri; vniam in praetritum donare. tio; soltio. Uso: - en cuotas, gradalis vel gra-
dria soltio; - de una deuda, aeris alieni
amoblado: (supellctile) instructus, a, um. soltio vel exstnctio; dbitae pecniae sol-
tio; - de un crdito, iusti crditi soltio; cr-
amoblar: (supellctile) instrere (por ej, ditae pecniae soltio.
domum, una casa; conclave, un cuarto).
amortizado: amortizatus, a, um. Sin: exstinc-
amok: amok n indecl. tus; solutus.

amoladera, v. afiladera. amortizador (de coche, avin): elastrium,


ii n. Sin: amortizatrium; attenuatrium; ex-
amolador, v. afilador. tenuatrium.

amonestacin: montio, onis f. amortizar: amortizare. Sin: exstnguere,


restnguere; slvere, exslvere, disslvere,
amonestar: monere. perslvere. Uso: - en cuotas, pensinibus sl-
vere; gradatim vel sensim exstnguere; - en

62
anacmptico

una serie de aos, in annos slvere; - un cr- amplitud: - de ideas, nimi mentisque am-
dito, crditum slvere; - una deuda, pec- plitudo.
niam dbitam slvere; dbitum licui
slvere; - una deuda al contado, pecniam ampolla: (vasija de vidrio o de metal) am-
praesentem slvere; no estar en condiciones pulla, ae f. Sin: phala. Uso: pequea -, am-
de - las deudas, solvendo non esse. pllula; lagncula; fabricante de ampollas,
ampullrius, ii m // (tubito de vidrio) tbulus
amperaje: amperiana (elctridis) tnsio. (-i m) vtreus. Sin: vtreum subtilssimum vel
tenussimum // (vejiga) psula vel pstula ae
ampere, v. amperio. f // (vinajera) v. esta voz.

ampermetro, v. amperimetro. ampulosamente: inflate. Sin: tmide; tr-


gide. Uso: hablar, escribir -, ampullari; ses-
amperio: amprium, ii n. Sin: amperiana quipedlibus verbis ampullari.
(elctridis) mensura. Uso: - hora, amperhora,
ae f. ampulosidad: verborum tumor (-oris m) vel
pompa (-ae f). Sin: ampullae; ampullae et
amperimetro: ampermetrum, amperime- sesquipedalia verba.
trum, i n.
ampuloso: inflatus, a, um. Sin: trgidus; t-
ampliacin, v. amplificacin. midus; v. discurso, estilo, lenguaje.

ampliador: (aparato o mquina que ampla) amputacin: amputtio, onis f. Sin: exsctio,
amplificatria, ae f (mchina). trunctio.

ampliadora, v. ampliador amueblado, v. amoblado.

ampliar, v. amplificar. amueblar, v. amoblar.

amplificacin: amplifictio, onis f. Sin: am- amuleto: amuletum, i n. Sin: res averrunca;
plitio // Fotogr maiortio vel amplitio pho- en pl tambin prebia, orum n.
togrphica; (fotografa, texto, plano, etc.,
ampliados) anttypum amplificatum n. Uso: amura: propes, pdis m.
- electrnica, amplifictio electrnica.
anabaptista: anabaptista, ae m; anabaptstria,
amplificador: Fs, Electr amplificatrium, ii ae f. Sin: iterandi baptismi assertor m, asser-
n. Sin: amplificatrum; mchina amplificat- trix f.
ria; instrumentum amplificatrium // (alta-
voz) v. esta voz. anabiosis. anabiosis, -is f. Sin: resuscittio.

amplificar: amplificare // (reproducir foto- anabolismo: anabolismus, i m.


grafas, planos, textos, etc., en tamao mayor
del original) amplificare. Sin: in maius ite- anabrosis: anabrosis, -is f.
rare. Uso: el que amplifica, amplificator.
anacmptico: anacmpticus, a, um.

63
anacardo

anacardo, v. caoba. litterarum ignorntia, ignortio, insctia,


inscintia; plena litterarum ignorntia; litte-
anacoluto: anacoluthum vel anacoluthon, i n. rarum elementorum ignorntia.
Sin: orationis inconsequntia.
analgesia: analgsia sive -gesa, ae f. Sin: in-
anacoreta: anachoreta, ae m. dolntia, indolria, ae f; doloris supprssio,
carntia, vacitas; doloris sensus amssio,
anacortico: anachorticus, a,um. privtio, admptio, detrctio.

anacrentico: anacreontus, vel anacreon- analgsico: adj analgsicus vel analgticus,


tus, vel anacrenticus, a, um // sust ana- a, um. Sin: indolrius; dolorem uferens vel
creontus, ii m (versus, nmerus); arcens. Uso: remedios -, indolria, orum //
anacreontum, ii n (metrum). sust andynum, i n; medicamen analgsi-
cum; analgsicum medicamentum.
anacrnico: anachronsticus, a, um. Sin:
desuetus; obsoletus; a tmporis ratione ab- anlisis: (descomposicin de un cuerpo en
horrens. sus principios constitutivos) resoltio, onis f
// (examen que se hace de algn asunto,
anacronismo: anachronismus, i m. Sin: error obra, etc.) anlysis , is (ac -im, abl -i) f. Sin:
chronolgicus; falsa vel errata tmporum investigtio, pervestigtio; inquistio; expli-
computtio // fig res a nostris abhorrens tem- ctio; analtice, es f. Uso: - aritmtico, cien-
pribus; quod a ratione tmporis abhorret vel tfico, espectral, esttico, filosfico,
alienum est; quod a nostris mribus abhorret. gramatical, histrico, lgico, matemtico,
Uso: caer en anacronismos, rectum tmpo- psicolgico, qumico, anlysis arithmtica,
rum rdinem non servare. scientfica, spectralis, aesthtica, philos-
phica, grammaticalis, histrica, lgica, ma-
anaerobio: adj anarbicus vel anarbius, themtica, psycholgica, chmica vel
a, um // sust anarbium, ii n. Sin: anarbi- chmica; - espectroscpico, spectroanlysis,
cum vel anarbium bactrium; bactrium is f; - de la sangre, snguinis (elementorum)
sine oxgeno vivens. inspctio vel inquistio; - de la sociedad hu-
mana, anlysis societatis humanae; - por
anaggico: anaggicus, a, um. computadora, ordinatralis anlysis; anlysis
computatria; hacer el - de algo, alicius rei
anagrama: anagramma, -tis n. Sin: nomen sngulas partes dispcere.
inversis ltteris compsitum.
analista: analysta, ae m. Sin: anlysim exer-
analectas: selecta, orum npl. Sin: excerpta, cens.
orum npl; v. antologa, florilegio.
analticamente: analtice. Sin: per anlysim
analfabeto: adj analphabetus, a, um. Sin: vel per analticen; analtica ratione; singilla-
illitteratus; nsciens ltteras; ignarus alpha- tim, singulatim (detalladamente).
beti // sust analphabetus, i m. Sin: illitteratus;
litterarum ignrus. analtico: analticus, a, um. Sin: explicat-
rius; resolutrius.
analfabetismo: analphabetismus, i m. Sin:

64
anatema

analizador: (persona) analyzator, oris m. mata; fruli.


Sin: decompsitor; solutor // fig explorator,
oris m // (aparato) analyzatrium, ii n. Sin: anaranjado: (de color de naranja) lteus, a,
decompositrium; solutrium. um // (el segundo color del espectro solar)
lteum, i n; lteus color.
analizar: Qum analyzare. Sin: decomp-
nere, slvere, disslvere, reslvere; anlysim anarqua: anrchia sive anarcha, ae f. Sin:
fcere // fig investigare, pervestigare; inda- rerum evrsio, subvrsio, perturbtio; domi-
gare; inqurere (per partes); explorare; exa- natione vacare; lgibus carere; sine lgibus
minare; scrutari, perscrutari; perpndere. esse; nullae leges; nulla res pblica. Uso: -
moral, morum perturbtio et confsio; pro-
anlogamente: analgice. Sin: per anal- vocar la -, disturbare vitae societatem.
giam; analgica ratione.
anrquicamente: anrchice. Sin: per
analoga: analgia sive -loga, ae f. Sin: pro- anrchiam.
prtio; similitudo. Uso: por -, per analgiam;
similitdine; per similitdinem; simliter. anrquico: adj anrchicus, a, um. Sin: sedi-
tiosus; turbulentus; lgibus carens vel resolu-
analgicamente, v. anlogamente. tus; nullus lgibus obnxius; legum
imptiens. Uso: Estado -, cvitas lgibus re-
analgico: analgicus, a, um; ad analgiam soluta // sust anrchicus, i m. Sin: eversor,
spectans. Uso: calculadora analgica, com- subversor; rerum perturbator.
putatrum vel computatrium analgicum.
anarquismo: (movimiento social) anarchis-
anlogo: anlogus, a, um. Sin: smilis; affi- mus, i m // (doctrina) anarchicorum doctrina
nis; similitdinem habens. Uso: de manera -, vel rtio.
smili modo.
anarquista: anarchista, ae m. Sin: seditio-
anamnesis: anamnsis, is f // (reminiscencia) num fautor; nullus legis fautor; rerum nova-
recordtio, onis f. rum cpidus.

anamorfosis: anamorphosis, -is f. anasttico: anastticus, a, um. Uso: edicin


-, edtio anasttica.
anan: (fruto) ananasum, i n; ananasa, ae f.
Sin: malum pneum // (rbol) ananasus, i f. anastigmtico: anastigmticus, a, um.
Sin: pnea americana.
anastigmatismo: anastigmatismus, i m.
anaplastia: chirrgia sive -rurga (-ae f) ana-
plstica. anastomosis: anastomosis, is f.

anaquel: plteus, i m. Sin: loculamentum; anstrofe: anstrophe, es f.


pegma, -tis n; frulus; repositrium; armrii
loculamentum. anatema: anthema, tis n. Sin: excommu-
nictio.
anaquelera: pltei, orum mpl. Sin: pg-

65
anatematizar

anatematizar: anathematizare. Sin: excom- anclaje: ansrium, ii n.


municare // fig pblice exsecrari.
anclar: ncoram icere vel pnere. Sin:
anatocismo: anatocismus, i m. navem subdcere; ad ncoram deligare. Uso:
estar, permanecer anclado, stare, consstere
Anatolia: Anatlia, ae f. ad ncoram; buque anclado, navis ad nco-
ram deligata.
anatoma: anatmia sive anatoma, ae f; an-
tome, es f; anatmice, es f. Sin: crporis sc- ncora, v. ancla.
tio, incsio, concsio. Uso: - comparativa,
anatmia comparativa. andadera o andaderas: (utensilio para en-
sear a andar) (infntium) habenae, arum
anatmico: adj anatmicus, a, um. Sin: ad fpl.
crporis sectionem ttinens. Uso: diseccin - ,
sctio anatmica // sust anatmicus, i m. andador o andadores, v. andadera.

anatomista: anatomista, ae m. Sin: anat- Andaluca: Vandalcia, ae f. Sin: Andalsia;


miae studiosus, magister, doctor, peritus. Betica, Betica.

ancestral: avtus, a, um // fig priscus, a, um. andaluz: adj vandalicianus, a, um. Sin. an-
Sin: antquus, antiqussimus. dalusianus; andalusiensis, e // hab Vandali-
ciani, orum. Sin: Andalusienses, ium.
anchoa: phia, ae f. Sin: phye, es f; pua, ae
f. andamio: tabulatum, i n; tabultio, onis f.
Sin: contigntio.
anchura: - de una va, v. trocha.
andante: Ms aequabliter. Sin: lniter; mo-
deratus msicus modus; temperata symph-
anciano: adj (en oposicin a joven) vetus, nia; modultio aequbilis vel lenis; modultio
vteris // sust senex, senis m. Sin: homo vel aequbilis vel lenis fluens.
vir provectae aetatis; (en oposicin a joven)
homo vel vir vetus. Uso: - venerable, vener- andantino: Ms aequablius; lnius; modu-
bilis vel venerandus senex; asilo de ancianos, ltio lenior.
v. asilo; no es lcito dejar a los - en soledad,
non licet hmines vteres in solitdine reln- andas: lectica vel lectcula, ae f. Sin: sand-
quere. pila; gestatrium; portatria; frculum; sella
baiulatria, gestatria, portatria.
ancla: ncora, ae f. Uso: echar - o anclas,
ncoram vel ncoras icere; levar el - o an- andn: crepido, dnis f; v. plataforma.
clas, ncoram vel ncoras tllere, slvere;
cable del -, ancorale, is n; del -, ancoralis, e; Andes: Andae, arum fpl; Andes, ium fpl. Sin:
ancorrius, a, um; provisto de -, ancoratus; Andes montes; Andina iuga. Uso: de los -,
est el buque sobre el -, navis ad ncoram de- andinus, a, um
ligata est.
andinismo: andinismus, i m. Sin: andinae

66
anestesiar

excursiones, exercitationes; stdium andina- anemgrafo: anemgraphum, i n.


rum scansionum.
anemologa: anemolgia sive -loga, ae f
andinista: andinista, ae m. Sin: scandendi
Andes (Andas) vidus, cpidus; studiosus anemomancia o anemomanca: anemomn-
Andium (Andarum) lustrator. tia sive -manta, ae f.

andino: andinus, a, um. anemmetro: anemmetrum, i n. Sin: index


(-dcis) ventorum mots vel mpets; mens-
andrgino: adj ambiguo sexu. Sin: dplici rius ventorum index; mensrium ventorum
sexu // sust andrgynus, i m. instrumentum; instrumentum venti vel ven-
torum mensrium.
ancdota: andoctum, i n. Sin: narratincula;
historola, historincula; fabella, fbula. Uso: anmona o anemona: anmone, es f.
- divertida, faceta narratincula; lpida his-
torola. anemone, v. anmona.

anecdotario: anecdotorum collctio; narra- anemoscopia, v. anemomancia.


tinculae collectneae fpl; ancdota, orum
npl; narratinculae, fabellae, historolae fpl. anemoscopio: anemoscpium, ii n. Sin:
venti vel ventorum index (-dcis m); vento-
anecdtico: anecdticus, a , um. Sin: ad rum mutationum index.
ancdota prtinens.
anepigrfico: sine ttulo.
anecdotista: (que escribe ancdotas) anec-
dotorum scriptor. Sin: narratiuncularum aneritroblepsia, v. aneritropsia.
scriptor // (que refiere o gusta de contar
ancdotas) fabulator; qui narratinculas aneritropsia: anerythrpsia sive -thropsa, ae
narrat. f. Sin: nulla rubri coloris cernendi facultas.

anelctrico: anelctricus, a, um. aneroide. anerides, is n. Sin: barmetrum


sine lquido.
anemia: anhemia sive -haema, ae f. Sin:
snguinis inpia, deblitas, defctio, infrmi- anestesia: anaesthsia sive -sthesa, ae f. Sin:
tas. Uso: sufrir de -, anhemi laborare. sensationis privtio, amtio, admptio; nulla
sentiendi facultas vel imminuta sentiendi fa-
anmico: adj y sust anhemicus. Sin: sn- cultas (privacin total o parcial de la sensi-
guine dbilis; anhemia laborans. bilidad). Uso: - local, anaesthsia localis; -
por medio del ter, v. eterizacin.
anemografa: anemogrphia sive -grapha,
ae f. Sin: ventorum descrptio, tracttio, trac- anestesiar: anaesthetizare. Sin: anaesthsiam
tatus (-us m). afferre; soporare; anaesthesi soporare; sensu
alienare liquem; sentiendi facultatem au-
anemogrfico: anemogrphicus, a, um. ferre.

67
anestsico

anestsico: adj anaesthticus, a, um. Sin: in- ngel: ngelus, i m. Uso: - custodio o de la
dolrius; sentiendi facultatem uferens // sust guarda, ngelus tutelaris vel custos // fig, es
anaesthticum, i n. Sin: anaesthticum medi- un -, vir est exmi venustate (en extremo
camentum; medicamentum sensum uferens. hermoso), mitssimus et lenssimus (muy afa-
ble), probatssimus (muy bueno), purus cas-
anestesista: anaesthticus, i m. Sin: mdicus tusque (inocente).
anaesthticus.
angelical: anglicus vel angelianus, a, um; ad
aneurisma: aneurysma, tis n. Sin: (dilata- ngelos prtinens; fig ngeli smilis; nno-
cin de una arteria) arteriae amplifictio vel cens, purus. Uso: alma -, mens ab omni labe
dilattio; (dilatacin anormal del corazn) purssima; coros -, chori angelorum; saluta-
abnormis dilattio cordis. cin -, saluttio anglica; vida -, vita inte-
grrima.
aneurismtico: aneurysmticus, a, um. Sin:
ad aneurysma ttinens. anglicamente: anglice.

anexo: adj annexus, a, um // sust additamen- angelologa: angelolgia sive -loga, ae f.


tum, i n. Sin: adiuncta, orum npl. Uso: - es- Sin: doctrina de ngelis.
tadstico, additamentum statsticum.
angina: ngina, ae f. Sin: angor. Uso: - dift-
anfibio: adj amphbius, a, um // sust nimal rica, ngina diphthrica vel diphthertica; -
anceps. Sin: amphbia bstia; nimal in utra- de pecho, ngina vel angor pctoris.
que sede vivens. Uso: avin -, amphbia a-
ronavis; coche -, amphbium autocinetum. angiocolitis: angiocholites, is f.

anfibolia, v. anfibologa. angiografa: angiogrphia sive -grapha, ae


f. Sin: venarum arteriarumque descrptio.
anfibologa: amphiblia sive -bola, ae f; am-
phibolgia sive -loga, ae f. Sin: verborum angigrafo: angigraphum, i n.
ambigitas; ambgue dictum.
angiologa: angiolgia sive -loga, ae f. Sin:
anfibolgicamente: amphibolgice. Sin: ae- de venis arteriisque doctrina, disciplina,
quvoce; ambgue. scintia.

anfibolgico: amphbolus, a, um. Sin: amb- angioma: angioma, tis n.


guus; dbius; flexloquus.
anglicanismo: anglicanismus, i m.
anfractuosidad: anfractus, us m. Sin: reces-
sus, us m; sinus, us m. anglicano: adj y sust anglicanus.

angarillas: (andas) lectca, ae f. Sin: frcu- anglicismo: anglicismus, i m. Sin: nglica,


lum. Uso: ser llevado en -, lectic vehi, ferri, angla, britnnica vox; nglica loctio vel dc-
gestari, deferri // (vinagreras) ampullarum tio; Anglorum verbum vel phrasis; nglicum
theca. verbum; loctio Angliae prpria.

68
animador

anglicista: (versado en ingls) nglice sciens angustia: angor, oris m. Sin: maeror; anxe-
// (aficionado a lo ingls) rerum anglicarum tas; sollicitudo. Uso: morir de -, angore vel
cultor. angribus cnfici.

anglofilia: Angliae stdium. Sin: benevoln- angustiar: angore vel maerore affcere // an-
tia erga Anglos. gustiarse, estar angustiado, angore premi vel
ffici. Sin: nimo angi; afflictari de liqua re.
anglfilo: Angliae studiosus vel amans. Sin:
in Anglos benevolntior; Angliae et Anglo- anhdrido: anhydrides, is f. Uso: - carb-
rum amator. nico, anhydrides carbnica; carbneum
dioxydatum; carbnei dixidum; - sulfrico,
anglofobia: formdo (-dnis f) Anglorum. sulp(h)ur dioxydatum.
Sin: Angliae et Anglorum dium; hostlitas
in Anglos. anhidro: anhydrus, a, um. Sin: aqu carens;
siccus.
anglfobo: osor Anglorum. Sin: Angliae et
Anglorum hostis. anilina: anilinum, i n; anilina, ae f. Uso: f-
brica de -, anilinificina, ae f.
anglfono: anglphonus.
anilla: (anillo de gimnasia) crculus, i m. Sin:
anglomana: anglomnia sive -mana, ae f. nulus. Uso: fabricante de anillos, anulrius,
Sin: angliciztio, onis f; imitandi nglicos ii m.
mores stdium.
anillo: nulus, i m; crculus, i m. Uso: - del
anglmano: anglicizans, antis mf. Pescador, nulus piscatrius vel piscatoris ;
anillos de Saturno, circelli Saturni planetae.
anglosajn: adj nglicus-saxnicus; anglisa-
xnicus // sust Anglus-saxo (Angli-sxonis animacin: (accin y efecto de animar o ani-
); Anglosaxo, nis m // (lengua) lingua an- marse) animtio, onis f. Sin: concittio, inci-
glosxona vel anglosaxnica. ttio Uso: - social, socialis animtio;
incittio socialis; estar lleno de -, alacritate
Angola: Anglia vel Angola, ae f. efferri; carecer de -, motu carere; frigere //
(vivacidad) alcritas, atis f. Sin: motus, us m;
angols: adj angol(i)ensis, e; angolanus, a, calor, fervor // (movimiento o concurso de
um // sust Angol(i)ensis, is m; Angolanus, i gente) celbritas, atis f. Sin: frequntia //
m. (manifestacin de los actos caractersticos
de la animalidad) vitalis vis. Sin: animtio.
angora: (cabra) capra ancyrana // (conejo)
cunculus ancyranus // (lana) lana ancyrana. animado: (dotado de vida) animatus, a, um;
nimans, antis. Uso: ser -, nimal, alis n; ni-
anguila: anguilla, ae f. Uso: - ahumada, an- mans, antis mf, en pl tambin n.
guilla fumigata vel suffta.
animador: animator, oris m. Sin: incitator;
anguloso: (que tiene ngulos) angulatus // hortator; fautor.
(de rasgos muy salientes) angulosus.

69
animal

animal: nimal, alis n. Sin: nimans, antis anisocoria: anisocria sive -cora, ae f. Sin:
mf. Uso: - domstico, nimal domsticum vel impar pupillarum amplitudo vel amplifictio.
cicur; - racional, irracional, nimal rationale,
irrationale; - salvaje, fera // (contrapuesto a anisotropa: anisotrpia sive -tropa, ae f.
hombre) bstia, ae f // fig blua, ae f. Sin:
pecus (-dis f). aniversario: adj anniversrius, a, um // sust
anniversrius dies; dies memorialis; anniver-
animar: animare. Sin: incitare; nimum d- sria memria. Uso: - de matrimonio, anni-
dere. versrius matrimnii; - de sacerdocio,
sacerdtii natalis; sacerdotalis mneris nata-
animismo: animismus, i m. Sin: spirtuum lis; ab nito sacerdtio anniversrius dies; -
doctrina. del nacimiento, dies anniversrius natalis;
dies natalis y simplem natalis, is m; celebrar
animista: adj animsticus, a, um. Sin: ad ani- el - del nacimiento, natalem diem festum ha-
mismum spectans // sust animista, ae m. Sin: bere; - de la muerte, anniversrius fneris
animismi sectator vel fautor. dies; celebrar el - de la muerte de uno, anni-
versrium mortis alicius diem celebrare //
nimo: nimus, i m. Uso: - eufrico, nimi oficio y misa que se celebran en sufragio de
hilritas vel iucnditas; nimus hlaris vel iu- un difunto el da en que se cumple el ao de
cundus. su fallecimiento, anniversriae exsequiae; pro
defuncto anniversria sacra.
animosidad: (entusiasmo, ardor; valor, es-
fuerzo) animsitas, atis f. Sin: nimus // ano: podex, dcis m.
(aversin, ojeriza, hostilidad) animsitas.
Sin: dium; simultas. andico: anhdicus, a, um.

animoso: animosus, a, um. Sin: animatus; in- anodino: adj andynus, a, um. Sin: mitigati-
trpidus; lacer. vus, mitigatrius; dolorem sedans, mnuens,
levans, uferens // (insignificante, insubstan-
anin: nio, onis m; anion, ontis n. cial) flccidus, a, um. Sin: nihil signficans;
flexloquus // sust medicamentum (-i n)
aniquilacin: annihiltio, onis f. Sin: exina- andynum, mitigativum, mitigatrium.
ntio; exstnctio; excdium; dissoltio; eradi-
ctio. nodo: nhodus, i f.

aniquilamiento, v. aniquilacin. anofeles: anpheles, is m. Sin: anpheles


culex (-lcis m).
aniquilar: annihilare. Sin: annullare; nullifi-
care; ad nhilum redgere. anomala: anomlia sive -mala, ae f. Sin:
enrmitas; inaequlitas; irregulritas.
ans: (planta) anisum vel anicetum, i n //
(aguardiente anisado) v. anisado. anmalo: anmalus, a, um. Sin: enormis, ab-
normis; inaequalis.
anisado: anisatum, i n. Sin: ptio anisata.
anonimia: anonmia sive -nyma, ae f.

70
antecedencia

annimo: adj ignotus, a, um. Sin: clancul- ansetico: hanseticus, a, um.


rius; cuius nomen non constat; annymus;
innominatus; sine nmine. Uso: comprador ansia: anxetas, atis f. Sin: anxitudo, dnis f
-, emptor annymus; denuncias -, denuntia- // (anhelo) avditas, atis f. Sin: exspecttio.
tiones annymae; escritor -, ignoti nminis
scriptor vel auctor; scriptor clanculrius, ig- antagnico: antagonsticus, a, um.
notus, incertus; pintor -, pictor annymus;
poesas -, crmina ab incertis scriptribus antagonismo: antagonismus, i m. Sin: aemu-
vulgata; sociedad -, annyma socetas; soc- ltio (alicius vel cum liquo); contntio
etas nulli inscripta nmini; versos -, sine auc- (cum liquo de liqua re); repugnntia; riv-
tore versus // (escrito en que no se indica litas; lucttio; luctamen // (oposicin en opi-
nombre de autor) sine nmine vel sine auc- niones) opinionum oppostio. Sin:
tore scriptum // (carta sin firma) ltterae sine sententiarum discrepntia vel discreptio;
nmine scriptae; annyma epstula // (secreto opinionum vel opinationum contntio dscre-
del autor que oculta su nombre) v. incgnito. pans.

anorexia: anorxia sive anorexa, ae f. Sin: antagonista: antagonista, ae m. Sin: colluc-


cibi fastdium. tator; adversrius; emulus.

anormal: adj anormalis, e. Sin: abnormis, antrtico: antrcticus, a, um. Uso: crculo -,
enormis // (dicho de persona cuyo desarrollo crculus antrcticus.
fsico o intelectual es inferior al que corres-
ponde a su edad) mentis imminutione (vel Antrtida: Antrctica Terra. Sin: rgio an-
debilitate) laborans (- mental); crporis im- trctica; cntinens antrctica.
minutione laborans (- fsico) // (infrecuente)
inslitus, a, um. Sin: insuetus; inusitatus. anteayer: ndius trtius. Uso: est ausente
desde -, nunc est dies trtius, cum abest.
anormalidad: anormlitas, atis f. Sin: ab-
nrmitas. antebrazo: antibrchium vel antibrcchium,
ii n.
anosmia: ansmia sive anosma, ae f. Sin: ol-
facts defctio vel defectus (-us m). antecama: cubiculrium tapete (-is n). Sin:
strea; teges (tgetis f).
anotar: notare. Sin: consignare; perscrbere.
antecmara: anticmera, ae f. Sin: procoe-
anoxia: defectus (-us m ) oxygnii. ton, onis m.

anquilosado: ankylosi (vel anchylosi) affec- antecedente: adj antecedens, entis. Sin:
tus vel laborans // fig detentus, a , um. Sin: praecedens; anteactus; anterior // sust antece-
tardus; ignavus; lentus; iners; segnis. dens; en pl antecedntia (-ium n); anteriora
(-um n); ante acta (-orum n); ea quae antea
anquilosis: ankylosis vel anchylosis, is f. evenerunt vel facta sunt; ante facta (-orum n).

nsar: anser, ris m. antecedencia: antecssio, onis f; antecessus,


us m. Sin: praecedntia; antegradtio; prae-

71
antecesor

gressus. anteojero: ( el que hace anteojos) pifex


(-fcis m) pticus. Sin: vitrorum oculariorum
antecesor, v. predecesor. pifex // (el que los vende) vitrorum ocula-
riorum vnditor (-oris m).
antedata: antdata, ae f. Sin: anterior data;
superioris diei ascrptio. anteojo: (- de larga vista o catalejo) perspi-
cillum (-i n) speculatrium. Sin: instrumen-
antedatar: superiorem diem ascrbere. Sin: tum speculatrium; telescpium // (gemelos)
diem transactum indicare. tubus (-i m) bilens.

antediluviano: antediluvianus, a, um. Sin: anteojos: oculria, orum vel ium npl. Sin:
ante dilvium exsistens vel factus; dilvio an- perspicillum; perspicilla, orum npl; vitra
tiquior, antiquius // fig vetrrimus, a, um. Sin: oculria; oculria vtrea. Uso: - acromticos,
obsoletus. oculria vitra nitidssima; - ahumados, ocul-
ria fumigata; - bicolores, vitra oculria bino
antehlix: nthelix, cis f. colore distincta; - cncavos, bicncavos, ocu-
lria cncava, bicncava; - convexos, bicon-
antelio: anthlios, ii m. vexos, oculria convexa, biconvexa; - negros,
oculria nigra vel atra; - de sol, vitra oculria
antemeridiano: antemeridianus, a, um. Sin: nigranti fulgine llita; llevar -, grere ocul-
ante merdiem. ria; ponerse los -, oculria sibi impnere.

antemural: antemurale, is n. antepecho: crepdo, dinis f; v. pretil. Uso: -


de pozo, pteal, alis n; v. brocal.
antena: (de nave, radio, televisin) antemna
vel antenna, ae f. Uso: - emisora, transmi- antepenltimo: antepaenltimus, a, um. Sin:
sora, antemna emissria vel emissionis; ex- trtius ab ltimo; trtius a postremo.
terior, antemna in tecto psita; - interior,
antemna in conclavi psita; - receptora, an- antepuerta: porta (-ae f) antca.
temna receptria; - satelital, antemna satell-
tica; - supertelescpica, antemna antera: anthra, ae f.
hypertelescpica vel supertelescpica; - te-
lescpica, antemna telescpica; - telescpica anterior: (en el espacio) antcus, a, um. Sin:
dipolo, antemna telescpica diplica; - de antrior, oris; antecedens, entis. Uso: los
radio, antemna radiophnica; - de televisin, dientes -, dentes adversi // (en el tiempo) su-
antemna televisiva vel televisfica // (mstil prior, oris . Uso: el ao -, superiore anno; el
de telegrafa y telefona para captar y emitir da -, prdie // (en el tiempo y en el espacio)
las ondas hertzianas) malus (-i m) antemnae prior, oris. Uso: el suegro -, socer (socri m)
vel antemnalis // Zool cornu, us n; cornus, us prior; la suegra -, socrus (-us f) prior; los pies
m. Sin: cornculum. -, priores pedes; Homero es anterior a Hes-
odo, Homerus ante Hesodum fuit.
antenista: antemnae rtifex (-fcis m).
anteriormente: in antecessum.
anteojeras: oculorum tutamen (-mnis n).
Sin: crium oculare. antesala: vestbulum, i n. Sin: procoeton,

72
anticoncepcional

onis n; trium. Uso: hacer -, exspectare, op- tus // sust catholicorum osor; nminis cath-
periri. lici inimicus.

antevspera: nudiustertianus dies. anticicln: anticyclo, onis m. Sin: r anti-


turbneus.
antiabortista: oppugnator aborts m; oppug-
natrix aborts f. Sin: contrrius abrtui m; ad- anticipo: (Ret, anticipacin) anticiptio, onis
versatrix abrtuum evocandorum f. f. Sin: prolepsis, is f // (Econ, dinero antici-
pado) promtuum, i n. Sin: promtua pec-
antiareo: antiareus, a, um. Sin: aroplanis nia; pecnia ante soluta.
vel aronvibus infensus; velvolis oppsitus.
Uso: armas -, arma antiaria; arma aroplanis anticlerical: adj anticlericalis, e. Sin: clero
infensa; can -, tormentum aronvibus in- infensus; clricis infestus; clerictui vel reli-
fensum; defensa -, defensio antiarea; defen- gioni adversus; religionem perosus // sust an-
sio ad velvola arcenda; refugio -, suffgium ticlericalis, is m; cleri vel clericats
antiarium. adversator; clericorum osor. Uso: ser -, a sa-
cris administris (vel a clricis) abhorrere; sa-
antialcohlico: antialcohlicus, a, um. cros adversari ministros.

antialemn: Germanis infensus vel inimicus. anticlericalismo: anticlericalismus, i m. Sin:


hostlitas contra clerum, clricos, clericatum;
antialrgico: antiallrgicus, a, um. dium cleri; clericorum dium, simultas, of-
fnsio; aliena a sacris administris voluntas;
antiatmico: antiatmicus, a, um. alienus vel aversus a clricis nimus.

antibacteriano: antibacterianus, a, um. Sin: anticoagulante: adj anticoagulativus, a, um.


antibactricus. Sin: coagulationem chibens // sust antico-
gulans, antis n; anticogulum, i n.
antibala: antiglandulrius, a, um.
anticomunismo: anticommunismus, i m.
antibitico: adj antibiticus, a, um. Sin: ba- Sin: dium communistarum; hostlitas in
cillis nocens // sust antibiticum, i n. Sin: me- communistas; communistarum doctrinae fac-
dicamentum antibiticum; substntia tionisque dium.
micrbiis mortfera.
anticomunista: adj anticommunsticus, a,
anticanceroso: anticancerosus vel anticance- um. Sin: communistis inimicus vel adversus
rticus, a, um. // sust communistarum adversrius, despec-
tor, persecutor.
anticarcingeno: anticarcingenus, a, um.
anticoncepcin: anticoncptio, onis f. Uso:
antictodo: anticthodus, i f. prctica de la -, anticonceptionis usus; v.
contracepcin.
anticatlico: adj anticathlicus, a, um. Sin:
catholicorum odiosus; rei cathlicae pern- anticoncepcional: anticonceptionalis, e. Sin:
xius; doctrinae cathlicae infensus vel infes- anticonceptivus.

73
anticonceptivo

anticonceptivo: adj anticonceptivus, a, um. anticristo: antichristus, i m. Sin: pseu-


Sin: antifecundativus; atcius; conceptioni dochristus.
offciens; fecundationem impdiens. Uso:
medios o recursos -, subsdia anticonceptio- anticuario: (persona que hace profesin o
nlia; mentalidad -, mens contra conceptio- estudio particular del conocimiento de las
nem; pldora -, plula anticonceptiva // sust cosas antiguas) anticurius, ii m. Sin: anti-
anticonceptivum, i n. Sin: anticoncpiens; quitatis studiosus // (persona que las colec-
atcium. Uso: usar anticonceptivos, atcia ciona o negocia con ellas) vterum librorum
adhibere. comptor vel vnditor; rerum antiquarum
mercator.
anticonformismo: anticonformismus, i m.
Sin: conformitatis dium; inimictia adversus anticuerpo: anticorpus, pris n. Sin: ant-
conformitatem. gena, orum npl.

anticonformista: anticonformista, ae m. antidemocrtico: antidemocrticus, a, um.


Sin: antipopularis; aversus a ppulo.
anticongelante: adj gelu mnuens, comm-
nuens, chibens. Sin: antiglidus; gelifgius antideportivo: ab athltica vel a re athltica
// sust antiglidum, i n. Sin: anticogulum; alienus. Sin: ldicris exercendis contrrius.
liquor gelifgius; liquor gelu mnuens; con-
gelationem chibens. antidetonante: substntia antipulsatria.

anticonstitucional: anticonstitutionalis, e. antidiftrico: antidiphthricus vel antidiph-


Sin: constitutioni contrrius vel adversus; ci- therticus, a, um.
vitatis formae infensus.
antidivorcista: divrtio contrrius, a, um.
anticorrosivo: adj anticorrosivus, a, um. Sin:
anticorrodens, antirodens, antierodens // sust antidopaje, v. antidoping.
anticorrosivum, i n. Sin: anticorrodens, entis
n. antidoping: probtio (athletarum) de re stu-
pefactiva.
anticresis: antichrsis sive antchresis, is f.
Sin: mtuus usus. antidroga: fficax contra medicamenta stu-
pefactiva.
anticristianismo: antichristianismus, i m.
Sin: dium Christianorum; stdium adversus antieconmico: antioeconmicus, a, um.
Christianos; doctrinae Christi dium. Sin: rei oeconmicae contrarius vel infestus.

anticristiano: antichristianus, a, um. Sin: antiemtico: antiemticus, a, um. Uso: me-


christianis contrarius, infensus, infestus, n- dicamento -, medicamentum antiemticum.
xius, inimicus; doctrinae Christi contrrius;
christianos prsequens // sust christianorum antiesclavismo: lucttio (-onis f) vel motus
adversrius, despector, persecutor; Ecclsiae (-us m) contra servitutem.
Christi osor; christianae religionis inimicus.
antiespasmdico: adj antispamdicus, a,

74
antimilitarismo

um. Sin: mtigans, mitigatrius // sust an- antiguerrillero: adj y sust bellatribus tectis
tispasmdicum, i n. Sin: mitigatrium; me- aversus, contrrius, rnitens.
dicamentum antispamdicum; medicamentum
mitigatrium. antiherrumbre: res robginem precavens
vel uferens.
antiesttico: antiaesthticus. Sin: invenustus,
a, um. antihiginico: valetdini contrrius vel no-
cens. Sin: infensus curae valetdinis vel sani-
antifascista: antifascista, ae m. tatis.

antifebril, v. antipirtico. antihumanstico: antihumansticus, a, um.

antiflogstico: adj antiphlogsticus, a, um. antiimperialismo: antiimperialismus, i m.


Sin: inflammationem sedans vel mtigans // Sin: imperialis potestatis dium.
sust antiphlogsticum, i n.
antiimperialista: adj imperiosae dominatio-
antfona: antphona sive antiphna, ae f. nis contrrius vel adversus // sust antiimpe-
rialista, ae m. Sin: imperialis potestatis osor.
antifonario: antiphonrium, ii n. Sin: liber
antphonas (et responsria) cntinens. antiincendio: contra vel adversus incndium.

antigangrenoso: qui, quae, quod gangrae- antiinfortunio: contra vel adversus infort-
nam spprimit. nium.

antigs: antigasalis, e. Uso: mscara -, antiitaliano: Italis infensus vel inimicus.


masca antigasalis.
antijurdico: non iuridicialis. Sin: non leg-
antgeno: antgenum, i n. timus.

antigravedad, v. ingravidez. Antillas: Antillae, arum fpl. Sin: Antiliae.


Uso: mar de las -, mare antilacum.
antigubernamental: regmini contrrius vel
infensus. antilgico: antilgicus, a, um. Sin: antithti-
cus; contrrius; oppsitus.
antigedad: (tiempo antiguo) antquitas, atis
f. Sin: vetustas; antiqua vel vetus aetas // (los antlope: cervus fricus.
hechos sucedidos en tiempo antiguo) antiqua,
orum npl; res antquae // (los hombres anti- antimafia: contrrius mfiae.
guos) antiqui, orum mpl. Sin: vteres; prisci;
vteres vel antiqui hmines; prisca gens // (pl, antimateria: antimatria, ae f. Sin: matria
monumentos u otros objetos artsticos o lite- matriae contrria.
rarios de tiempo antiguo) antiqua vel antiqui-
tatis monumenta. Sin: pera antiqua. antimilitarismo: antimilitarismus, i m. Sin:
rei militaris dium vel fastdium; doctrina mi-
antiguerrilla: belli tecti propulstio (-onis f). litribus stdiis contrria.

75
antimilitarista

antimilitarista: antimilitarista, ae m. Sin: an- antipata: antipatha, ae f. Sin: repugnntia,


timilitarismi fautor; militribus stdiis con- averstio, avrsio; nimus alienus vel aversus
trrius vel aversus. ab liquo; aversa mens vel voluntas ab li-
quo; naturalis nimi repugnntia.
antimisil: contra misslia. Uso: aparato -,
contra misslia instrumentum. antiptico: antipthicus, a, um. Sin: invisus;
molestus; importunus; repugnans; aversus.
antimonrquico: antimonrchicus, i m. Sin:
rgio domintui infensus, contrrius, infes- antipatritico: a patrio amore alienus.
tus.
antipatriotismo: a patriae amore (vel cari-
antimonio: anthimnium, ii n. Sin: stbium. tate) alientio (-onis f).

antinacional: antinationalis, e. Sin: nationi antipedaggico: antipaedaggicus, a, um.


contrrius, infensus, adversrius. Sin: educationi contrrius vel hostilis.

antinatalista: poltica -, poltica adversus antiperistltico: antiperistlticus, a, um.


nascentes decreta. Uso: movimiento -, antiperistalsis, is f.

antinefrtico: antinephrticus, a, um. Sin: antipiresis: antipyrsis, is f. Sin: febris rem-


qui, quae, quod ad nephrtidi medendum dia.
valet.
antipirtico: adj antipyrticus vel antipri-
antineurlgico: antineurlgicus, a, um. cus, a, um. Sin: febrim arcens, depellens vel
sedans, mtigans // sust antipyrticum i n.
antiniebla: contra nbulam. Sin: febris remdium; medicamentum an-
tipyrticum vel antipricum.
antinomia: antinmia sive antinoma, ae f;
en pl tambin leges contrriae; normae sibi antipirina: antipyrina, ae f; antipyrinum, i n;
nvicem adversantes. Uso: las - de Kant, an- v. antipirtico.
tinmiae kantianae.
antpoda: adj antpodus, a, um // sust rgio
antinomismo: antinomismus, i m. antpoda f; en pl antpodae, arum f; antpodes,
um m // (habitante) qui regionem antpodam
antioxidante, v. antiherrumbre. ncolit; en pl tambin antpodes, um vel an-
tchthones, um Sin: qui contrriam terrae par-
antipapa: antipapa, ae m. Sin: pseudopnti- tem ncolit // fig prorsus contrrius. Uso: ser
fex; illegtimus Pntifex. los - o estar en los -, inter se repugnare; cosas
que estn en los -, repugnntia, ium npl.
antiparasitario: antiparasticus, a, um. Sin:
insectis infensus vel adversus. antipotico: antipoticus, a, um. Sin: rudis;
pedestris; vulgaris; a psi alienus.
antiparlamentario: antiparlamentaris, e.
Sin: contrrius cetui legatorum populrium. antipoltico: rei polticae adversus vel con-
trrius.

76
antitoxina

antiprotestante: antiprotestnticus, a, um. vel putrdinem, vel tabem repellens; inquina-


menti immunitatem imprtiens.
antiprotn: antiproto vel antiproton, onis m.
antissmico: antissmicus, a, um.
antirrbico: antirbidus, a, um. Sin: contra
rbiem fciens; antihydrophbicus. antisocial: antisocialis, e. Sin: rei sociali
contrrius vel infestus.
antirracional: rationi contrrius.
antitanque: currfragus, a, um. Sin: loricatis
antirradar: instrumentum (-i n) radiolc- crribus infestus.
tricum detectrium turbans.
antiterrorismo: antitromocrtia sive -crata,
antirreligioso: religioni contrrius, infensus, ae f. Sin: antiterrorismus; conslium vel in-
inimicus. ceptum contra tromcratas; lucttio contra
perpetuos terrores; contntio adversus terro-
antirreumtico: antirheumticus, a, um. Sin: ristas vel territores.
articulorum vel rtuum dolores sedans, mti-
gans. antiterrorista: adj antitromocrticus, a, um.
Sin: antiterrorsticus; perptuo terrori con-
antirrobo: instrumentum (-i n) furtum pre- trrius; terroris regmini adversus; contra per-
cavens. ptuos terrores // sust antitromcrates, is m.
Sin: antiterrorista, ae mf; antitrritor; antitro-
antirromano: antiromanus, a, um. Sin: Ro- mocrtiae fautor.
manis infensus, adversus, inimicus.
anttesis: antthesis, is f. Sin: contrapostio;
antisemita: adj antisemticus, a, um. Sin: a contrapsitum; antthetum; oppostio nega-
Semitis, Iudaeis, Hebraeis abhorrens; Semitis tionis. Uso: por -, per oppositionem negatio-
infensus // sust antisemita vel antisemites, ae nis // fig dispritas (alicius rei); contntio;
m. Sin: Semitarum osor. contrrium. Uso: ser la - de alguien, licui
dissimllimum esse.
antisemtico: antisemticus, a, um. Sin: se-
mitis infestus, hostilis; ad Iudaeorum dium antitetnico: adj antitetnicus, a, um // sust
ttinens. antitetnicus liquor. Sin: ttani antdotum n
vel antdotus f.
antisemitismo: antisemitismus, i m. Sin: Se-
mitarum dium; contra ppulum iudicum si- antittico: antithticus, a, um. Sin: contr-
multas; alienus ab Hebraeis nimus. rius, adversus, repugnans (licui rei) ; alienus
(ab liqua re).
antisepsia: antisepsis, -is f.
antitxico: adj antitxicus, a, um // sust me-
antisptico: adj antispticus, a, um. Sin: qui, dicamentum (-i n) antitxicum.
quae, quod putrdini obstat; tabem repellens,
spprimens // sust antispticum, i n. Sin: me- antitoxina: antitoxina, ae f. Sin: medicamen-
dicamentum antispticum; tabis medicamen- tum antitoxnicum; toxinarum remdium.
tum; putrdinis remdium; inquinamentum,

77
antivarilico

antivarilico: antivarilicus, a, um. Uso: va- antroplogo: anthroplogus, i m. Sin: an-


cunacin -, vaccintio antivarilica. thropologista, ae m; anthropolgiae cultor,
peritus.
antologa: antholgia sive -loga, ae f. Sin:
florilgium; antholgica, orum npl; scripta antropmetra: anthropometres, ae m. Sin:
selecta. Uso: - potica, crmina selecta; se- anthropomtriae peritus.
lecta potarum crmina; - latina, selecta lati-
nitatis (vel latini sermonis) scripta. antropometra: anthropomtria sive -metra,
ae f.
antonomasia: antonomsia sive -masa, ae f.
Sin: pronomintio. Uso: por -, per excelln- antropomtrico: anthropomtricus, a, um.
tiam dictum.
antropomrfico: anthropomrphicus, a, um.
antracita: anthracites, is m.
antropomorfismo: anthropomorphismus, i
antrisco: anthriscus, i m. m. Sin: anthropomorphtica heresis.

antropocntrico: anthropocntricus, a, um. antropomorfita: anthropomorphta, ae m.

antropofagia: anthropophgia sive -phaga, antropomorfo: adj anthropomorphus, a, um.


ae f. Sin: humanae carnis esus (-us m); hu- Sin: hminis formam habens // sust anthro-
mana carne vesci, ali; humanam carnem pomorphus, i m.
dere, manducare.
antropotoma: anthropotmia sive -toma, ae
antropfago: anthropphagus, i m. Sin: hu- f. Sin: humani crporis sctio.
manae carnis edax (-acis).
antropozoico: anthropozicus, a, um. Uso:
antropografa: anthropogrphia sive -gra- era -, aetas anthropozica.
pha, ae f.
anual: nnuus, a, um.
antropogrfico: anthropogrphicus, a, um.
anualidad: (importe anual) nnuum, i n;
antropgrafo: anthropgraphus, i m. nnua, orum npl. Sin: nnuus rditus.

antropolatra: anthropolatra, ae f. Sin: h- anuario: liber annalis vel memorialis.


minis adortio.
anulacin: annulltio, onis f. Sin: adnihil-
antropologa: anthropolgia sive -loga, ae f. tio; rescssio; resoltio. Uso: - de un crdito
Sin: scintia anthropolgica; humanae natu- por pago, soltio iusti crditi; soltio rerum
rae descrptio, doctrina, scintia. Uso: - cul- creditarum.
tural, anthropolgia culturalis.
anular: rescndere, reslvere (v. gr. stipula-
antropolgico: anthropolgicus, a, um. Uso: tionem, testamentum); disslvere vel tllere
razones -, anthropolgicae rationes. (v. gr. iudcia, leges).

78
aparato

anunciacin: annuntitio, onis f. cuntos - tienes?, quot annos es natus/a?


quot annos habes? // (que ocurre cada ao)
anunciador, ra: nuntiator vel annuntiator, quotannalis, e. Uso: inundaciones que se re-
oris m; nuntiatrix vel annuntiatrix, icis f. Sin: piten cada ao, inundationes quotannales.
praeco; pervulgator; laudativi nntii vulgator.
aoranza: desidrium, ii n. Uso: - del pa-
anunciante: adj nuntians, antis // sust, v. sado, praetriti tmporis desidrium.
anunciador.
aorta: aorta, ae f. Sin: artria vel arteriarum
anunciar: nuntiare. Uso: - con anticipacin, mxima.
praenuntiare.
aortitis: aortae inflammtio (-onis f).
anuncio: nntius, ii m; nottia, ae f. Uso: -
central, nntius centralis; - oficial, nntius apagacigarros: volminum exstinctrium
officialis; - publicitario, praecnium, ii n; (-ii n).
praecnium mercatrium gneris laudativi;
pl laudativa venditorum nntia; - en un dia- apagador: exstinctrium, ii n // (matacande-
rio, praecnium diurnrium; nntius diurn- las, apagavelas) bacillum vel tegillum exs-
rius; nntius per ephemridem ditus; tinctrium. Sin: bacillum flammae
nntius in diario relatus; arte de delinear restinguendae.
anuncios, ars tbulas praedicativas deline-
andi. apagn: fluoris elctrici abrptio (-onis f).

anuria: anria sive anura, ae f. Sin: urinae aparador: (mueble) bacus, i m. Sin: arm-
cesstio. rium; armrium prompturium. Uso: - pe-
queo, armarolum.
anverso: pars adversa. Uso: - de una mo-
neda, pars adversa alicius nummi. aparato: (mquina) instrumentum, i n. Sin:
mchina; machinamentum. Uso: - deportivo,
anzuelo: hamus, i m. Uso: sedal con -, icu- instrumentum oblectatrium; instrumentum
lum hamatum. ad ldicram exercitationem aptum; - esc-
nico, dispostio scenica; - estreo-electrof-
aalejo: calendrium ( -ii n) ecclesisticum. nico, stereolectrophnum sive
stereolectrphonum, i n; electrophnum sive
ao: annus, i m. Uso: - bisiesto, annus inter- electrphonum stereophnicum; - o mquina
calaris; - en curso, annus currens; - entrante, fotogrfica, instrumentum photogrphicum,
initurus annus; - escolar, scholaris annus; - mchina photogrphica; - investigador, per-
luz, annus lminis; annus luce mensus; - contatrum, i n; - magnetofnico, instrumen-
santo, annus sacer, piacularis; el - pasado, tum magnetophnicum; - porttil,
anno prxime praetrito; en el - de gracia, instrumentum porttile vel portbile; - telef-
anno post Christum natum, anno a Christo nico, telephnicum instrumentum; - de
nato, anno a reparata salute, anno D- radio, v. radio; - de radiografa, instrumen-
mini vel anno Dmini Nostri, anno chris- tum rontgenianum, - de televisin, instru-
tiano ; felicitar el - nuevo, faustum mentum televisrium, v. televisor // (conjunto
fortunatumque novum annum ominari; de cosas o personas para algn fin) appara-

79
aparcadero

tus, us m. Uso: - audiovisual, apparatus au- o cosa) figura, ae f. Uso: asumir la - de uno,
diovisualis; - burocrtico, apparatus charto- indere figuram alicius // (cosa que parece
crticus; - crtico, apparatus crticus; - y no es) spcies, i f. Sin: simulacrum; fucata
genital, genitale, is n; genitlia, ium n pl; - spcies. Uso: - de verdad, fucata (vel simu-
militar, apparatus militaris; - modernos de lata, vel ementita) veri spcies, apariencias -
diagnosis, recentssima diagnstica adiu- de virtud, simulacra virtutis.
menta; - respiratorio, rganum respiratrium
vel respirationis. apartadero: F.C. declinatrium, ii n. Sin:
mutatria, orum npl; rotlia moblia; orbita-
aparcadero: autoraedarum statio; rea sta- rum devertculum.
tiva autocinetorum; v. estacionamiento.
apartado, v. casilla (apartado postal).
aparcamiento, v. aparcamiento.
apartamento: diaeta, ae f; v. departamento.
aparcar: in statione (autoraedarum) con-
stitere, statere; vehculum in statione apartar: liquem avrtere, abdcere, avo-
sstere; autocinetum statere. care, deflctere, abstrhere, deterrere ab +
abl. Uso: - a los ciudadanos de votar, cives
aparcera: loctio prtibus facta. Sin: ius ab votis ferendis deterrere; no dejarse - del
partirium. propio propsito, a suo conslio non deterreri;
frmiter suum conslium tenere; apartarse
aparcero: colonus partirius. del camino, vi devrtere; de vi deflctere.

apareamiento: copultio generatria. apartheid: segregtio nigritarum. Sin: segre-


gtio hminum coloratorum.
aparejo: instrumentum, i n. Sin: instrctio;
structura. Uso: - tcnico, machinamentorum apasionadamente: cpide vel cupidssime.
instrctio; structurae machinales; aparejos de Sin: flagranter; ardenter; studiose vel studio-
navegacin, instrumenta navi regendae; apa- sssime; flagranti vel vehementi stdio.
rejos de pesca, piscatriae artis instrumenta.
apasionado: cpidus vel studiosus alicius
aparente: apparens, entis // (fingido, simu- rei. Uso: - por la caza, studiosus venandi; - por
lado) simulatus, a, um. Sin : fictus ; specio- la literatura, studiosus litterarum; estar - , ali-
sus. cius, vel alicius rei, studiosum vel studio-
sssimum esse; alicius rei studio flagrare,
aparicin: (accin de aparecer) conspectus, ardere, teneri; liqua re ardere vel captum
us m. Sin: adventus, us m. Uso: la - del sol, esse.
solis ortus; la - de un libro, libri edtio // (vi-
sin) vsio, onis f. Sin: visus, us m; visum, i apasionamiento: vehemntia, ae f. Sin:
n; manifesttio, appartio. Uso: - milagrosa, nimi ardor.
prodigialis visus, vel vsio, vel manifesttio;
la - de San Miguel Arcngel, Appartio Sancti apasionarse: (aficionarse con exceso a una
Michaelis Archngeli; v. espectro, fantasma. cosa) licui rei, in liquid studere; vehemen-
ter liquid cpere, exptere, optare; liqua re
apariencia: (aspecto exterior de una persona capi; alicius rei voluptate (amore, studio,

80
apetito

delectatione) capi // (aficionarse con exceso Apeninos: montes (-ium mpl) Appennini.
a una persona) amore alicius capi.
apepsia: appsia sive apepsa, ae f. Sin: di-
apata: apthia sive apatha, ae f. Sin: (impa- gestionis difficultas vel defectus.
sibilidad del nimo) indolntia; nihil sentire;
non dolere; nullus doloris sensus; (falta de apercepcin: appercptio, onis f. Sin: perci-
vigor o energa) torpor, nimi torpor; lenti- piendi sensus vel conscintia.
tudo; socrdia; ignvia; inrtia; segntia.
apergaminado: mcie confectus.
aptico: apthicus, a, um. Sin: (impasible)
senss expers; (falto de vigor o energa) tor- aperitivo: (slido y/o lquido) gusttio, onis
pens; lentus; socors; ignavus; iners; segnis. f. Sin: gustatincula; gustatrium; promulsis
(-dis f); gusttio apertiva vel aperitiva; cibi
apear: liquem ad pedes dedcere vel ad- appetntiam movens vel urgens; (solamente
dcere. lquido) prpoma, tis n. Sin: silatum; absin-
thiatum; ptio apertiva; occursria ptio.
apegado: - a la vida, vitae cpidus.
aperos: instrumenta, orum npl. Uso: - de jar-
apego: stdium, ii n. Sin: nimi adinctio. dinera, instrumenta hrtica.

apelacin: (accin de apelar) appelltio, apertura: aprtio vel apertio; adaprtio, onis
onis f. Uso: derecho de -, v. derecho; tribunal f. Sin: apertura. Uso: solemne -, sollemnis
de -, v. tribunal. aprtio // fig nimus patens.

apelar: appellare. Sin: provocare. Uso: - a la apesadumbrado: maestus liqu re. Sin:
lealtad de alguien, ad fidem alicius conf- maerore vel maestti affectus.
gere; - a la piedad de alguien, alicius mise-
ricordiam captare; - al pueblo, ad ppulum apesarado, v. apesadumbrado.
appellare vel provocare
aptalo: aptalus, a, um. Sin: foliorum ex-
apellido: cognomen, mnis n. Uso: nombre y pers; fliis carens.
-, nomen cognomenque.
apetencia, v. apetito.
apndice: (cosa adjunta o aadida a otra)
appendix, cis f. Sin: supplementum; addita- apetito: (impulso instintivo) cupditas, atis f.
mentum. Uso: - de un libro, appendix; ex- Sin: appetitus, us m; appettio // (gana de
trema libri (peris, volminis) pars; - del comer) appetntia, ae f. Sin: appettio; cibi
ciego, appendix intestina, clica; intestino- vel edendi cupditas, avditas, appetntia.
rum appendix. Uso: operacin del -, resec- Uso: falta de -, cibi fastdium; avivar, abrir o
tio appendicis; operar de -, v. operar. despertar el -, cibi cupiditatem excitare vel
concitare; appetentiam cibi fcere; comer con
apendicitis: appendicitis, dis f; appendicites, -, libenter dere vel cibum smere; hacer vol-
is f. Sin: appendcis inflammtio; clicae vel ver el -, aviditatem cibi appetendi revocare;
intestinae appendcis morbus. Uso: lo opera- perder el -, appetntiam amttere; tener -,
ron de -, clica appendix resecta est ei. cibum apptere; no tener -, cibum fastidire;

81
apetitoso

no tengo -, mihi cibi cupditas non est. zado, reprobari, improbari; repulsam ferre.

apetitoso: (que excita el apetito) appetntiam aplazo: reprobtio, onis f. Sin: improbtio;
xcitans vel fciens. Sin: palatum sscitans; repulsa.
salivam movens // (gustoso) spidus, a, um.
Sin: suavi vel grato sapore. aplicacin: usus, us m. Sin: applictio. Uso:
- tcnicas, rei tchnicae vel rerum technica-
apicultor: apirius, ii m. Sin: apiculrius; rum applicationes; las - de la energa at-
mllifex (- fcis), mellrius; pium cultor. mica a objetivos pacficos, vis atmica ad
usus bllicos adhbita; las - de la radio, mar-
apicultura: pium cultura vel cura. Sin: coniani inventi usus (-um mpl); - de un in-
mellifcium; apiria; ars apiria. vento, inventi usus.

apilamiento: coacervtio, onis f. aplicarse: se applicare. Sin: peram dare; se


convrtere ad liquid; studere licui rei. Uso:
apilar: congrere. Sin: coacervare. - a distribuir comida, in cibis distribuendis
peram dare.
apio: pium, ii n; pius, ii m. Uso: - culti-
vado, domstico, pium sativum vel hortense. aplique: (aparato de luz fijado a la pared)
lampas (elctrica) parietria. Sin: parietriae
apirtico: apyrticus vel apretus, a , um. lmpadis fulcrum.
Sin: febri carens.
Apocalipsis: Apocalipsis, is (ac -in) f // (fig,
apirexia: apyrxia sive apirexa, ae f; apyres- catstrofe) calmitas, atis f.
sis, is f. Sin: febris defctio vel defectus.
apocalptico: apocalpticus, a, um. Sin: ar-
aplanadora, v. bulldzer. canus; recnditus // fig calamitosus; terrfi-
cus; terrficans.
aplaudir: - fragorosamente a alguien, licui
mximos plausus tribere vel impertire. apcopa, v. apcope.

aplauso: plausus, us m. Uso: - estruendoso, apcope: apcopa, ae f; apcope, es f. Sin:


fragor plaudntium et acclamntium; stre- amputtio (extremae) ltterae vel sllabae.
pens (vel crpitans, vel rsonans) plausus;
largo -, longus plausus. apcrifo: adj apcryphus, a, um. Sin: adulte-
rinus; falsus; fictus; non authnticus. Uso:
aplazado: (diferido) dilatus, a, um. Sin: pro- carta -, ltterae adulterinae; libro -, liber falso
crastinatus // (desaprobado) improbatus, a, inscriptus licui; liber sbditus vel subdit-
um. cius; liber ignoti auctoris; liber apcryphus
vel apocrphicus (libro cuya inspiracin di-
aplazamiento: diltio, onis f. Sin: dilattio; vina no es segura) ; testamento -, testamen-
procrastintio. tum suppsitum.

aplazar: (diferir) dilatare // (desaprobar) re- apocrisiario: apocrisirius vel aprocrisrius,


probare, repllere, improbare. Uso: ser apla- ii m.

82
apostema

apodctico: apodcticus, a, um. Sin: certus; christianae religionis (vel doctrinae) defen-
certssimus; firmssimus. sor, adsertor, vindex; los - de la literatura
cristiana, christiani apologetae.
apodo: cognomen, mnis n. Sin: cognomen-
tum; ridculum vel irrisrium nomen; nomen aplogo: aplogus, i m. Sin: fbula, fabella;
dditum. Uso: - jocoso, nomen ioci caus fic- narratincula ficta.
tum; - mordaz, nomen despects caus fic-
tum. apopleja: apoplxia sive -plexa, ae f;
apoplexis, is (ac -in, abl -i) f. Sin: (sbiti) sn-
apdosis: apdosis, is f. Sin: reddtio; se- guinis ictus (-us m). Uso: - parcial, parlysis;
cunda pars perodi vel msicae phrasis. nervorum remssio; morir de -, apoplxi ar-
reptum vel correptum perire; ictu snguinis
apfisis: apphysis, -is f. Sin: ossis tubrcu- exstingui; padecer -, apoplexi arreptum vel
lum vel eminntia. correptum esse

apofona: apophnia sive -phona, ae f. apopljico o apopltico: apoplcticus vel


apoplectus, a, um.
apgrafo: apgraphum vel apgraphon, i n.
Sin: exemplar. apora: apria sive apora, ae f. Sin: apori-
tio, onis f.
apoliticismo: apolitcitas, atis f. Sin: poltica
quies. apostar: sponsionem fcere. Sin: pgnore
cum liquo certare vel contndere; liquem
apoltico: apolticus, a, um. Sin: haud polti- sponsione provocare vel lacssere. Uso: -
cus; rerum civlium incuriosus. algo, liquid in pignus dare, pnere; pignus
cum liquo pnere de liqua re; - cualquier
apologtica: apologtica, ae f. Sin: apolog- cosa, quovis pgnore certare vel contndere
tica disciplina, doctrina, ars; religionis defn- + prop inf.
sio; veritatis defnsio.
apostasa: apostsia sive -stasa, ae f. Sin:
apologtico: apologticus, a, um. Sin: lauda- aposttio; apostatus, us m; apostattio;
tivus, laudatrius; defensrius. Uso: escrito -, apostatatus, us m; a religione defctio.
apologticum, i n.
apstata: apstata, ae m; apostatrix, icis f.
apologa: apolgia sive -loga, ae f. Sin: de- Sin: religionis desertor, desertrix; a vera reli-
fnsio (defensa), purgtio (justificacin), lau- gione trnsfuga mf; ad impietatem vel ad fal-
dtio vel praecnium (encomio). Uso: hacer sam religionem trnsfuga.
la - de alguno o de alguna cosa, liquem vel
liquid dilaudare, laudibus efferre, in caelum apostatar: apostatare. Sin: apostsiam f-
ferre, ad caelum tllere; hacer la - (en de- cere; religionem desrere; a vera religione
fensa) de alguien, liquem defndere vel pur- defcere; a fide cathlica recdere.
gare de + abl.
apostema: apostma, tis n. Sin: abscessus,
apologista: apologista, ae m. Sin: apologeta; us m; suppurtio.
laudator; praeco; defensor. Uso: - cristiano,

83
apostilla

apostilla: annottio, onis f. Sin: nottio; nota; apreciacin: diiudictio, onis f (muy buena,
commentarolus; annotamentum. Uso: breve excellens; buena, bona; satisfactoria, medo-
-, annotatincula. cris vel probbilis; suficiente, suffciens; in-
suficiente, vitiosa vel non suffciens).
apostillar: annotare. Sin: impnere, app-
nere notas ad + ac. Uso: - un libro, librum an- apremiar, v. acosar.
notatinibus instrere.
aprendiz: discpulus, i m. Sin: tiro (-onis m);
apstol: apstolus, i m; apstola, ae f // (fig, alumnus; novtius.
propugnador, ra) fautor m, fautrix f; auctor
m, auctrix f. aprendizaje: discntia, ae f. Sin: discipulatus
vel alumnatus, us m; novitiatus, us m; tiroc-
apostolado: apostolatus, us m. Sin: apstoli nium; praeparatria exercittio; previum ti-
munus (-nris n). Uso: - de la oracin, rocnium. Uso: - escolar, discntia scholaris;
apostolatus orationis. - del latn, discntia latina vel linguae latinae.

apostolicidad: apostolcitas, atis f. aprensin: anxetas, atis f. Sin: anxietudo


(-dnis f); anxitudo; sollicitudo.
apostrofar: liquem apostrophare. Sin: li-
quem compellare, appellare; in liquem aprensivo: nxius, a, um. Sin: tmidus; p-
apstrophem fcere; liquem apstrophe vidus; saluti nimis cnsulens.
increpare, obiurgare; liquem vehementer
lloqui; in liquem nvehi. apresto: appartio, onis f. Sin: praepartio.

apstrofe: apstrophe, es f; apstropha, ae f. apretar: - el gatillo, lgulam conctere vel


Sin: compelltio; alloctio vhemens. addcere.

apstrofo: apstrophus, i f. aprietapapeles: chartae pressrium (-ii n); -


delantero, pressrium prius chartae.
apotegma: apophthegma, tis n. Sin: effa-
tum; sentntia. a priori: in antecessum.

apotema: apothma, tis n. apriorismo: apriorismus, i m. Sin: iudcium


a priori factum; experintiae praetermssio
apoteosis: (deificacin de los hroes, entre vel neglctio.
los paganos) apothesis, is f. Sin: in deos (vel
in deorum nmerum) coopttio, reltio; in apriorstico: apriorsticus, a, um.
deorum nmerum referre.
aprisco: ovile, is n. Sin: caulae vel caullae,
apoyo: (lo que sirve para sostener) firma- arum fpl.
mentum, i n. Sin: sustentculum; fulcrum;
fultura. Uso: - del papel (en la mquina de aprobable: approbbilis, e.
escribir), chartae sustentculum // fig adiu-
mentum. aprobacin: probtio, onis f. Uso: merecer
la -, probationem mereri; disfrutar el gozo de

84
arbitrar

la -, probationis gudio prfrui. Arabia: Arbia, ae f. Uso: - meridional, Ar-


bia meridiana; - Saudita, Arbia Saudiana; de
apropiado: aptus (+ dat; in vel ad + ac). Sin: - Saudita, arbicus saudianus; hab Arabes
idneus (+ dat; in vel ad + ac); aptus ac saudiani.
prprius.
arbigo, v. rabe.
aprovisionamiento, v. abastecimiento.
arabismo: arabismus, i m.
aproximadamente: crciter. Sin: fere; ferme.
Uso: - mil pasos, ad quinque mlia pssuum. aracnoideo: arachnoidus, a, um.

aproximativo: approximativus, a, um. arado: aratrum, i n. Uso: - mecnico, aratrum


automticum; - de ruedas, plaumoratum, i n.
aptitud: ingnium fcile ac propensum (ad +
ac). Uso: - para la msica, ingnium fcile aradura: artio, onis f. Uso: - mecnica, au-
ac propensum ad rem msicam. tomatria artio.

apuesta: (accin de apostar) spnsio, onis f arameo: adj aramaeus vel aramicus, a, um.
Uso: hacer una -, v. apostar; ganar la -, Uso: idioma -, lingua aramaea.
sponsionem vncere; liquem sponsione vn-
cere; perder la -, sponsionis condemnari; arancel: - de aduanas, index (-dcis m) rerum
sponsione vinci // (cosa que se apuesta) pig- vectiglium.
nus, nris n. Sin: sponsionis pignus.
arndano: myrtillus, i m. Sin: baca caerlea.
apuntador: mnitor scenicus. Sin: theatri
mnitor; inspirator theatralis. arandela: orbculus, i m.

apuntar: (asestar un arma) collineare. araa: (arcnido) armea, ae f ; armeus, i


m // (especie de candelabro) lychnuchus, i m.
apuntes: ntulae, arum fpl. Sin: adversria, Sin: funale, is n; lampadrium; crystllinum
orum npl. Uso: - de lecciones, adversria candelabrum; pendens lampadrium.
scholstica.
araar: rdere.
aquiescencia: assensus, us m. Sin: assnsio.
araazo: lacertio, onis f. Sin: vulnsculum;
aquiln: quilo, onis m. Sin: breas, ae m. levis cutis lacertio.

ara: (altar) v. esta voz // (piedra consagrada araita: aramolus, i m.


del altar) petra sacra. Uso: - porttil, ara por-
ttilis. rbitra: rbitrix, icis f. Sin: rbitra; discepta-
trix.
rabe: adj arbicus, a, um. Uso: lengua -,
sermo arbicus; Arabum lingua // sust Arabs, arbitraje: arbitratus, us m. Sin: arbitrtio.
bis m.
arbitrar: arbitrari. Sin: iudicare; iudcio aes-

85
arbitrariamente

timare; rbitri sentntiam ferre. arcabucera) liquem archibsio vel ballist


ignvom necare, interfcere, prostrnere.
arbitrariamente: (por arbitrio o al arbitrio)
ad arbtrium alicius. Sin: meo, tuo, etc. ar- arcabucero: ballistrius, ii m.
btrio vel arbitratu; ad voluntatem vel ad lib-
dinem; ex voluntate vel ex libdine // (con arcabuz: archibsium vel archabsium, ii n.
arbitrariedad) sine causa. Sin: tmere; in- Sin: ballista ignvoma; frrea fstula.
considerate; inconsulte.
arcaduz: (caera por donde se conduce el
arbitrario: (que depende del arbitrio) arbi- agua) fstula, ae f. Sin: tubus // (cangiln de
trrius, a, um. Sin: arbtrio; (ex) arbtrio fac- noria) v. cangiln.
tus; ad arbtrium vel ad libdinem factus //
(que implica arbitrariedad) non iustus. Sin: arcaico: (primitivo) archicus, a, um // (rela-
iniquus; temerrius; inconsideratus; inconsul- tivo al arcasmo) priscus; vetustus; vetus
tus; sine causa. (-tris); obsoletus; inusitatus. Uso: palabras -,
verba prisca vel obsoleta.
rbitro: rbiter, tri m. Sin: iudex, dcis m.
Uso: Dep agontheta, ae m; agonis vel ludi arcasmo: archaismus, i m. Sin: verbum pris-
rbiter; (ldicri) certminis iudex; el oficio de cum, vetustum, obsoletum; vetus vocbulum.
-, rbitri vel idicis munus; agonothsia, ae f. Uso: utilizar o emplear arcasmos, quaedam
nimis antique dcere.
rbol: (planta) arbor, ris f. Uso: - frutal, po-
mfera arbor; - de Cardn, arbscula card- arcasta: qui vel quae archaismos saepe dhi-
nica; - de levas, arbscula eccentricorum; - bet.
de Navidad, arbor natalcia, Nativitatis arbor;
christarbor // (palo o mstil del navo) malus, arcaizar: archaismos adhibere.
i m // - genealgico, stemma, tis n. Sin:
stemma genealgicum; gentis vel gentile arcngel: archngelus, i m. Sin: celitum g-
stemma; propginum diagramma (-tis n); minum princeps.
componer el - genealgico, famliae prop-
gines subtxere; gentis orgines subtxere // arcano: adj arcanus, a, um. Sin: occultus; se-
(barra fija o giratoria) asser, ris m. Uso: - cretus; abscnditus // sust arcanum, i n (or-
acodillado, asser cubitatus; - motor, de dinariamente en pl arcana, orum). Sin: res
mando o de impulsin, asser motrius; - de arcana, secreta, abscndita.
balancn, asser libramenti; - de distribucin,
asser distributionis; - de transmisin, asser arcedianato: archidiaconatus, us m.
impulsionis.
arcediano: archidicon, nis m; archidi-
arboladura: Mar armamenta, orum npl. conus, i m.

arboleda: rbores, um fpl. archicofrada: archifratrnitas, atis f. Uso: la


- del santsimo rosario, archifratrnitas sanc-
arcabucear: (disparar un arcabuz) archib- tssimi rosrii.
sium vel ballistam ignvomam expldere //
(matar a una persona con una descarga de archiducado: (cargo de archiduque) archi-

86
arengar

ducatus, us m // (funciones de archiduque) ar- blicos, tbulae pblicae; guardar una cosa en
chiducis munus (-nris n) // (territorio perte- un -, v. archivar // Inform scapus, i m. Sin:
neciente al archiduque) archiducatus; plica, ae f.
archiducis dcio, rgio, territrium.
arcipreste: archiprsbyter, tri m.
archiducal: archiducalis, e. Sin: archiducis
(del archiduque). arco: (arma para disparar flechas) arcus, us
(dat y abl pl rcubus) m // (Geom, porcin de
archiduque: rchidux, ucis m. Sin: Magnus curva) arcus, us m; apsis (hapsis), sdis (ac -
Dux. sda, ac pl -sdas) f // (Arq, fbrica en forma
de -) arcus, us m. Sin: curvatura; fornix (-cis
archiduquesa: archiducissa, ae f. Sin: m). Uso: - triunfal, arcus triumphalis vel
Magna Dux. ovans // (Fs, - voltaico) arcus (-us m) voltia-
nus; arcus Voltae // - iris, arcus plvius, cae-
archimandrita: archimandrita vel archiman- lestis, mbrifer, purpreus // (vara delgada en
drites, ae m. que se fijan cerdas para herir las cuerdas del
violn, contrabajo, etc.) arcus, us m // (porte-
archipilago: archiplagus, i n. Sin: mare n- ra, meta en deportes) pali, orum mpl. Uso:
sulis refertum. enviar la pelota fuera del -, extra palos mt-
tere follem.
archisinagogo: archisynagogus, i m.
ardilla: sciurus, i m. Sin: sciurolus vel scu-
architecture (Inform), descripcin de los sis- rolus.
temas: architectura, ae (computatralis vel or-
dinatralis) f. rea: rea, ae f. Uso: Dep, - de castigo (de
penal o penalti) o de gol, rea (iacts) poe-
architriclino: architriclnus, i m. nalis; rea iacts vlidi; - de juego, campus;
rea ludi // (medida de superficie equivalente
archivador: chartulrium, ii n. a cien metros cuadrados) rea, ae f. Sin: de-
cmetrum quadratum.
archivar: in tabulrio repnere, servare, cus-
todire, recndere, incldere. Sin: in tabulrium arena: fig, bajar a la -, (in) certamen descn-
referre; tabulrio consignare vel mandare. dere.

archivero: archivrius, ii m. Sin: char- arenacin: curtio arenria. Sin: arenither-


tulrius; chartrius; cartphylax, cis m; pia sive -therapa.
tabulrius; tabulrii praefectus; tabulrio
praepsitus. arenales: (h)arenifodina, ae f. Sin: arenria;
arenrium.
archivista, v. archivero.
arenga: alloctio, onis f. Sin: cntio. Uso:
archivo: archvum vel archum, i n. Sin: pronunicar una -, v. arengar.
tabulrium; chartrium; chartophylcium.
Uso: - domstico, tablinum vel tabulinum; - arengar: allocutionem habere (apud + ac).
musical, archivum rerum musicarum; - p- Sin: contionem habere.

87
arenque

arenque: aringus, haringus, harengus, i m. tum, i n.


Uso: - ahumado, aringus fumo et sale dura-
tus; - asado, aringus frictus; - en salmuera, argumentacin: argumenttio, onis f. Sin:
aringus muri vel salsgine perfusus. ratiocintio.

aremetro: aremetrum, i n. argumentador: argumentator, oris m.

areotectnica: areotectnica architectura (-ae aria: - musical, cantus, us m. Sin: cntio;


f). Sin: militaris architectura; munmina vel modus msicus; modulamen, mnis n;
munimenta struendi ars, rtio, doctrina. modus; nmerus.

argamasa: arenatum, i n. Sin: calcestrum, i rido: ridus, a, um. Sin: arens; siccus; ex-
n; calcina; arenae et coementi mixtura; v. hor- siccatus; exsuccus; exilis, grcilis.
mign.
arieta: cantincula, ae f. Sin: cntulus.
argamasar: dpsere lutum.
ario: rius, a, um. Uso: lengua -, lingua ria
rgana: rgata, ae f. Sin: mchina ad trahen- sive ariana.
dum apta.
arista: (interseccin de dos planos) arista, ae
arganeo: rganum, i n. f.

rgano, v. rgana. aristocracia: aristocrtia sive -crata, ae f.


Sin: optimtium dominatus vel principatus
Argelia: Algria, ae f. Sin: Icsium, ii n; Ico- (-us m); optimates (-um vel -ium mpl);
sitnia; Numdia. primores civitatis.

argelino: adj algeriensis, e; algerianus, a, um aristocrtico, ca: adj aristocrticus, a, um.


// sust Algeriensis, is m; Algerianus, i m. Sin: ptimas, tis (abl sing optimati; gen pl
optimatum vel optimtium); nbilis // sust vir
Argentina: Argentina vel Argentnia, ae f. nbilis; mlier nbilis. Uso: los -, aristocr-
Uso: la Repblica -, Argentina Res pblica. tici, orum mpl; delecti; nbiles; potentes;
prncipes; prceres.
argentino: adj argentinus, a, um; argentinen-
sis, e // hab Argentini, orum; Argentinenses, aristotlico: aristotlicus, a, um. Sin: aristo-
ium mpl. telus, aristotelus, a, um.

argento: - vivo, vivum argentum. Sin: aristotelismo: Aristtelis vel peripatetico-


hydrogyrus, hydrargyrus. rum doctrina.

argolla: frreus crculus. Sin: orbile, is n; aritmtica: arithmtica, ae f; arithmtice, es


canthus, i m // (juego) malleorum ludus. f; arithmtica, orum npl. Sin: nmeri, orum
mpl.
argonauta: (molusco) v. nautilo.
aritmtico: adj arithmticus, a, um // sust
argument (Inform), argumento: argumen- arithmticus, i m. Sin: arithmticae peritus;

88
armadura

arithmtices cultor. vir militaris; plaza de armas, ppidum, i n;


locus munitus; castrum, castellum // alzarse
aritmia: (falta de ritmo) arhthmia vel ar- en armas, seditionem fcere; arma movere
rhthmia, ae f. Sin: concentus, vel sonorum, contra liquem; rebellionem fcere; arrojar
vel vocis discrepntia (en sentido musical); las -, arma abcere vel procere; deponer las
orationis, verborum, vrsuum discrepntia -, ab armis discdere; empuar las -, arma c-
(en sentido literario). pere vel smere; entregar las -, arma trdere;
estar bajo las -, in armis esse; stipndia f-
aritmgrafo, v. aritmmetro. cere; hacer sus primeras -, tirocnium dep-
nere (tambin en sentido fig); llamar a las -,
aritmmetro: mchina computatrix, calcu- ad arma vocare vel concitare; llevar armas,
latrix, calculatria. arma vel telum ferre; esse, stare cum armis
vel cum telo; morir con las - en la mano, in
Arizona: Arizona, ae f. Uso: de -, arizonen- armis mori; pugnans ccido, cado, preo, oc-
sis, e. cumbo, morior; pasar a uno por las -, armis
liquem interfcere, occdere, necare; presen-
Arkansas: Arcansia, ae f. Uso: de -, arcan- tar las -, salutationem more militari fcere;
siensis, e. rendir el - (en seal de respeto al Santsimo),
arma demttere // (cada uno de los principa-
arlequn: snnio, onis m. Sin: ldio; mimus; les cuerpos militares) miltiae genus (-nris
scurra; vnetus ldio; Arlequinus, i m; scurra n); el - de artillera, tormentrii, orum mpl; el
centunculatus. - de caballera, equitatus, us m; quites, um
mpl; el - de infantera, peditatus, us m; pdi-
arma: telum, i n. Uso: - arrojadiza, mssile, tes, um mpl // (pl, tropas o ejrcitos de un Es-
is n; - automtica, telum autmatum vel au- tado) cpiae, arum fpl. Sin: armati, orum
tomatrium; - atmicas, arma vel misslia mpl; vires, vrium fpl; exrcitus, uum mpl //
atmica; atmici belli instrumenta; arma vi (blasn, escudo de armas) insigne, is n; las -
atmica displodntia; - biolgicas, arma bio- de familia, gneris vel famliae insigne; gen-
lgica; - blanca, ferrum, i n; gldius, ii m; tilcium insigne // (fig, medios para conse-
ensis, is m (pot); - convencionales, arma guir algo) arma, orum npl. Sin: auxlium;
conventionlia; arma usitata; - defensivas, subsdium; adiumentum.
arma ad tegendum (apta); - de fuego, telum
ignvomum, ignferum, plumbvomum; en pl armada: ratis vel rates, is f.
tambin arma ignvoma; - nucleares, arma
vel misslia nucleria; - ofensivas, tela vel armadillo: porcellus loricatus.
arma ad nocendum (apta); - qumicas, ch-
mica arma; comercio de armas, armorum ne- armador: (el que por su cuenta arma o
gotitio; armamentorum mercatura; fbrica equipa una embarcacin) naviculrius, ii m.
de armas, armorum officina; produccin de Sin: nauclerus. Uso: ejercer el oficio de -, na-
armas, armorum fabrictio; fabricar - atmi- viculriam exercere.
cas, atmica arma parare vel fabricare // com-
paero de armas, commlito, onis m; armadura: (conjunto de armas) armatura, ae
armorum vel belli scius; gente de armas, f. Uso: - ligera, levis armatura; - de armas
mlites; cpiae; hecho de armas, pugna vel de hierro, armatura; militaris ornatus (-us m)
prelium; hombre de armas, miles, ltis m; // (pieza o conjunto de piezas unidas unas

89
armamentismo

con otras en que o sobre que se arma algo) oculariorum.


compges, is f; compgo,-gnis f. Sin: coass-
tio; contabultio; contigntio; fultura; pag- Armenia: Armnia, ae f. Uso: de -, v. arme-
mentum // (conjunto de vigas de madera que nio.
forman el tejado) materitio; tignorum com-
pages // - de la cama, sponda, ae f. armenio: adj armnius, a, um. Sin: arme-
niensis, armnicus; armenacus // hab Arm-
armamentismo: ad (augenda) arma contn- nii, orum; Armenienses, ium.
tio (-onis f). Sin: emula rei militaris augen-
dae studia // (conjunto de armas) v. armera: (museo de armas) armamentrium,
armamento. ii n // (arte de fabricar armas) ars (artis f)
armamentria // (tienda en que se venden
armamento: (prevencin de todo lo necesa- armas) armorum taberna (-ae f).
rio para la guerra) belli (vel bllicus, vel mi-
litaris) apparatus (-us m). Sin: armero: (fabricante de armas) armorum
armamentrium, ii n; belli compartio; armo- faber (-bri m) vel rtifex (-fcis m). Sin: ar-
rum confltio, compartio; armorum appara- mamentrius faber, pifex, operarius // (ven-
tus; armamenta vel arma bllica; belli dedor de armas) armorum vnditor (-oris m).
instrumenta. Uso: control de los -, belli ap-
parats inspctio // (conjunto de armas al armio: armellinus, i m. Sin: mus pnticus;
servicio de un cuerpo armado) armamenta, de - , armellneus, a, um.
orum npl; instrumenta miltiae. Uso: - gigan-
tescos, immnia bllica arma; - tradicional y armisticio: indtiae, arum fpl. Uso: despus
atmico, apparatus armorum usitatorum et del -, datis indtiis; durante el -, indutiarum
atomicorum; invertir sumas fabulosas en -, tmpore; per indtias; conceder un - de dos
in rem militarem pecniam impndere am- aos, indtias binnii dare; hacer un -, fcere
plssimam; reduccin de los -, armorum de- vel inire, vel pacisci indtias; observar el -,
mintio (vel dimintio) // (Mar, equipo y indtias conservare; violar el -, indtias vio-
provisin de un buque) navis armamenta, lare; indutiarum fidem rmpere.
orum npl.
armona: (combinacin de sonidos agrada-
armario: armrium, ii n. Uso: - frigorfico, bles) harmnia sive -mona, ae f. Sin: sono-
v. frigorfero; - ropero, vestirium; armrium rum concentus vel consensus (-us m);
vestirium; - pequeo donde se guardan los sonorum vel vocum concrdia; vocum con-
zapatos, armarolum clceis servandis; - con centus // (proporcin y correspondencia de
cajoncitos, armrium loculatum; - con vidrie- las partes de un todo) concrdia, ae f. Sin:
ras, armrium vtreum; - de luna, armrium convenintia; cohaerntia. Uso: - de lo cre-
speculatum; fabricante de armarios, armari- ado, mundi cohaerntia // (amistad y buena
rius, ii m // - empotrado, v. alacena. correspondencia) mtua coninctio (-onis f).
Sin: consnsio; concrdia; voluntas concors
armazn: fultura, ae f. Sin: compges, is f; vel consntiens. Uso: la - de los pueblos,
compgo, gnis f. Uso: - del avin, fuselaje, mtua populorum coninctio; - espiritual,
aronavis lveus vel habitculum; - de la bi- animorum conspirtio atque consensus; -
cicleta, del automvil, brotae, autoraedae de pensamiento y accin, quaedam cogitandi
compages; - de los lentes, fultura vitrorum agendique similitudo; - de voluntades,

90
arquiepiscopal

conspirtio et quasi concentus voluntatum // arpa: harpa, ae f. Sin: psaltrium. Uso: tocar
(Ms, arte que trata de la formacin, suce- el -, psllere.
sin y modulacin de los acordes musicales)
ars vel disciplina harmnica. Sin: doctrina arpegio: fdium implsio (-onis f). Sin: con-
institutionis harmnicae. citata fdium vibrtio; harpae concentus (-us
m).
armnica: (instrumento msico) harmnica,
ae f. Sin: harmnica fltilis vel inflanda. arpeo: hrpaga, ae f.

armnico: harmnicus, a, um . Sin: cnso- arpista: psaltes, ae m; psltria, ae f. Sin: qui,


nus, cnsonans; concinnus; concors; cn- quae psaltrio (vel harp) canit.
gruens; modulatus (bien modulado);
numerosus (bien ritmado). Uso: sonidos -, arpn: iculum hamatum.
soni sibi cnsoni vel consonantes.
arqueo: arcae recogntio (-onis f). Sin: scrnii
armonio: harmnium, ii n. Sin: harmnicum recogntio; nummriae arcae recogntio; ac-
instrumentum; plectrum pneumticum. ceptae pecniae renumertio.

armoniosamente: harmnice. Sin: concr- arqueologa: archaeolgia sive -loga, ae f.


diter; congruenter; modulate. Sin: antiquitatis scintia; antiquitatum (vel
vetustarum rerum) doctrina; stdia antiquita-
armonioso: harmnicus, a, um. Sin: nume- tis; res archaeolgica; antiquitatis monu-
rosus; modulatus; cnsonus; concors. menta. Uso: - clsica, archaeolgia clssica;
- cristiana, rei christianae antiqussimae st-
armonizar: (estar en armona) concnere dium; christianae antiquitates; - grecorro-
cum liquo, vel cum liqua re, vel inter se. mana, stdia antiquitatis graecae
Sin: congrere, convenire, consentire cum romanaeque; - submarina, subacutica, ar-
liquo vel inter se // (poner en armona) con- chaeolgia subaequrea.
cinnare. Sin: conciliare; concordem rddere.
arqueolgico: archaeolgicus, a, um. Sin: ad
arns: (armadura) armatura, ae f // (pl, guar- archaeolgiam vel ad antiquitatis doctrinam
niciones de las caballeras) stramenta, orum spectans.
npl; arma vel ornamenta equstria.
arquelogo: archaelogus, i m. Sin: archaeo-
aro: (crculo o anillo de hierro, madera, etc.) lgiae studiosus, cultor, peritus; rerum anti-
crculus, i m (frreus, lgneus ) // (juguete quarum sciens, investigator, peritus.
de nios) trochus, i m.
arquero: (Dep, portero, guardameta) iani-
aroma: aroma, tis n (dat y abl pl aromti- tor, oris m. Sin: portrius; portae custos.
bus vel armatis). Sin: odor; odor suavis.
Uso: quemar aromas, incndere odores. arquetipo: archtypon vel archtypum, i n.

aromtico: aromticus, a, um. Sin: fragrans; arquidicesis: archidioecsis, is f.


odoratus; odrifer; suave olens.
arquiepiscopal, v. arzobispal.

91
arquisinagoga

arquisinagoga: archisynagga, ae f. familiares compnere; arreglrselas, rem


(res) expedire; sibi ipsi conslere.
arquisinagogo: archisynaggus, i m.
arreglarse: (acicalarse) corpus curare, or-
arquitecta: architetrix, icis f. nare, exornare. Uso: - delante del espejo, or-
nari ante spculum; (dicho del hombre
arquitecto: architectus, i m. Sin: aedificandi afeminado) occupatum esse inter pctinem
peritus. speculumque.

arquitectnico: architectnicus, a um. Sin: arreglo: - de una diferencia, compostio,


architcticus. concilitio, onis f.

arquitectura: (arte de proyectar y construir arremangarse: brchia denudare vel renu-


edificios) architectura, ae f. Sin: architect- dare.
nice, es f; artes architectnicae; architecto-
rum scintia vel doctrina; ars aedifcia arrendador, ra: (que da en arrendamiento)
exstruendi // (estilo de un eficicio) structura, locator, oris m; locatrix, icis f; locator vel lo-
ae f . Sin: forma et artifcium. Uso: - de estilo catrix alicius rei ex condicto // (que toma en
antiguo, antiquae structurae genus. arrendamiento) conductor, oris m, conduc-
trix, icis f; conductor vel conductrix alicius
arquitrabe: epistlium, ii n. rei ex condicto.

arrabal, v. suburbio. arrendamiento o arriendo: (accin de dar


en -) loctio, onis f. Sin: loctio alicius rei
arraigado: radicatus, a, um. Sin: fixus, defi- ex condicto vel ex condicto prtio // (accin
xus; adhaesus, adhaerens. de tomar en -) condctio, onis f. Sin: condc-
tio ex condicto (prtio).
arrancador: Autom machinamenti motrii
incitamentum. Sin: accensionis adiutrium; arrendante, v. arrendador.
incitatrum.
arrendar: (ceder en arrendamiento) locare
arranque: (de una mquina) expedtio, onis // (tomar en arrendamiento) condcere. Sin:
f. Sin: mtio, emtio; velocitatis resmptio; redmere.
Autom clere motionis princpium. Uso: me-
canismo de -, v. arrancador. arrendatario, v. arrendador.

array (Inform), tabla o matriz: matrix, icis f . arreo: (atavo, adorno) ornatus, us m // (pl,
Sin: sries, -i f. guarniciones de las caballeras) arma vel or-
namenta equstria; stramenta, orum npl.
arrebato: - del alma, nimi subltio; - de ira,
sbita ira. arrepentimiento: paenitntia, ae f. Uso: - ac-
tivo, malefactorum paenitntia.
arrebol: (afeite encarnado) v. colorete.
arresto: (captura) comprehnsio, onis f //
arreglar: - las cuentas de la familia, rationes (prisin) custdia, ae f. Uso: - domiciliario,

92
arrugar

custdia domstica. arrobarse, v. extasiarse.

arrianismo: arianismus, i m. Sin: Arii he- arrocero: oryzae cultor (-oris m).
resis; ariana doctrina.
arrodillada: genuflxio, onis f. Sin: genufle-
arriano: adj arianus vel rius, a, um; sust xus (-us m); flxio gnuum; gnuum inflxio.
Arii, vel arianismi, vel heresis arianae disc-
pulus, ssecla, fautor, sectator. arrodillado: genuflexus, a, um. Sin: genu
flexo, inflexo, submisso. Uso: - con ambas
arriar, v. amainar. rodillas, gnibus flexus vel psitus.

arriata o arriate: pulvinus, i m. Sin: rea, ae arrodilladura: gnuum flexura (-ae f).
f. Uso: - de violetas, violrium; - pequea,
pulvnulus; arola. arrodillarse: gnua flctere. Sin: gnua in-
clinare vel submttere; procmbere gnibus;
arriba: - Espaa!, Sursum Hispnia! in gnua procmbere; in gnua subsdere.
Uso: - ante uno, a los pies de uno, ad gnua
arribismo: mbitus, us m. Sin: ambtio; gl- alicius procmbere; ante pedes alicius pro-
riae avditas; escendendi cupditas; effrenus, cmbere; ad gnua se licui submttere.
effrenatus, immdicus mbitus. Uso: - en po-
ltica, perveniendi stdium; sollicitudo hono- arrollador: - de tabaco, involutor, oris m.
rumque contntio; immdicus publicorum
mnerum mbitus; effrena, vel effrenata, vel arrollar: (envolver una cosa en forma de
immdica dignitatum potestatumque amb- rollo) invlvere; convlvere. Sin: compli-
tio. care.

arribista: ambitiosus, a, um. Sin: glriae p- arrorr: lallus, i m; lallum, i n; lalla indecl.
petens vel cpidus; effrenatus et audax ali- Sin: nnia; nenola; somnferum carmen;
cius rei captator; repentinus homo; qui somnfera cantilena.
celriter ad honores prvenit.
arroyada: rvuli cursus (-us m).
arriendo, v. arriendamiento.
arroz: oryza, ae f. Uso: - seco, oryza condta;
arritmia: (Pat, irregularidad en las pulsa- - a la milanesa o a la valenciana, oryza Me-
ciones) arhthmia sive arhythma; arrhthmia diolannsium vel Valentinorum more con-
sive arrhythma, ae f. Sin: arteriarum pulsus dita; cultivo del -, oryzae cultura; oryzarum
exlex, abnormis, enormis. cultus (-us m); paella de -, oryzae patella.

arrtmico: arhthmicus vel arrhthmicus, a, arrozal: oryzae sationes (-um fpl).


um. Sin: arrhythmus.
arrugar: - las narices, corrugare nares; - el
arrobamiento, v. xtasis. ceo, la frente, el entrecejo, frontem obd-
cere; superclium tllere vel attollere; contr-
arrobar: admiratione vel stupore liquem af- here superclia // (mostrar desabrimiento o
fcere. Sin: singulari voluptate perfndere // ira por algo) aversari vel fastidire liquid.

93
arruinado

arruinado: (venido a menos) aere alieno piedra, artefacta lapdea.


obaeratus. Sin: aere alieno demersus vel op-
pressus. arteria: artria, ae f. Uso: - coronaria, artria
coronria vel cordalis // (fig, gran va de co-
arrullar: (dormir al nio con arrullos) municacin) principalis vel ptima via.
lallare. Sin: cantilenam (infanti) cnere vel
insusurrare; cantilenam insusurrando infantem arterioesclerosis, v. arteriosclerosis.
sopire.
arteriografa: arteriogrphia sive arteriogra-
arrullo o arrurr, v. arrorr. pha, ae f.

arsenal: (depsito o almacn general de arteriosclerosis: arteriosclerosis, -is f.


armas y otros efectos de guerra) armamen-
trium, ii n //(establecimiento martimo) na- artesanado, v. artesana.
vale, is n ; navlia, ium npl // (fig, depsito de
noticias, datos, etc.) receptculum, i n. Sin: artesana: (profesin) artifcium. Sin: munus
repositorium. fabrile; opficum artes vel mnera // (clase
social) opfices, um mpl. Sin: collgium vel
arsenical: arsnicus, a, um. Sin: arsnici corpus opficum. Uso: obra de artesano,
(gen sing); ad arsnium prtinens // (que con- opus fabrile.
tiene arsnico) arsnicum cntinens.
artesanito: psio (-onis m) operrius.
arsnico: adj, v. arsenical // sust arsnicum,
i n. Uso: - blanco, arsnicum album. artesano: pifex, fcis m. Sin: rtifex, fcis
m; faber, bri m; fabricator; officinator.
arsis: arsis, is (ac -im) f. Sin: ictus, us m; sub-
ltio, onis f. artesiano: artesianus, a, um. Uso: pozo -, p-
teus artesianus.
arte: ars, artis f. Uso: - clnico, ars clnica; -
culinario, ars culinria vel coquinria; - m- rtico: rcticus, a, um. Sin: septemtrionalis
dico, ars mdica vel salutaris; el - del aposto- vel septentrionalis, e.
lado, apstoli munus; Bellas Artes, bonae
(ptimae, ingnuae, liberales) artes vel disci- articulacin: (de miembros del cuerpo) arti-
plinae; - grficas, artes grphicae; - indus- cultio, onis f. Sin: articulamentum; commis-
triales, artes quaestuosae; - liberales, artes sura; rtuum nexus // (de piezas) iunctura, ae
liberales; - mgicas, mgicae vel magae f . Sin: vertculae, arum fpl; catentio mbilis
artes; - mecnicas, artes fabriles vel opero- // (pronunciacin clara y distinta) explantio,
sae; obra de -, opus summo artifcio factum; onis f. Sin: explanata vocum imprssio.
opus summ vel politssim arte perfectum;
artes y oficios, artes et artifcia; artes y cien- articular: (unir, enlazar) commttere. Sin:
cias, artes et stdia, artes et disciplinae; las - ingere; coningere // (pronunciar clara y
de la paz y de la guerra, belli pacisque artes; distintamente) (voces vel verba) articulare.
con -, arte, ex arte, ffabre. Sin: explanare; exprmere; distincte proferre;
voces exprmere vel enuntiare. Uso: - las le-
artefacto: artefactum, i n. Uso: artefactos de tras, ltteras suis sonis enuntiare.

94
artstico

articulito: commentatincula, ae m. loqui.

artculo: (escrito en peridico o revista) ar- artificioso: (hecho con artificio) artificiosus,
tculus, i m. Sin: scriptum; commenttio; a, um. Sin: fictcius; fictus; fucatus // (doble,
caput. Uso: - breve, captulum; commentar- engaoso, astuto) dolosus. Sin: cllidus, as-
olus; - de fondo, commenttio princeps; tutus.
caput primrium vel penurium; artculus pri-
mus, princeps, praecpuus; primrium vel artillera: (material de guerra que com-
praecpuum scriptum; penurius vel penrius prende caones, ametralladoras, etc.) res tor-
artculus // (cosa con que se comercia o que mentria. Sin: plumbvoma vel bllica
se consume) res, rei f. Sin: merx, mercis f. tormenta; pyroballistria arma; ballistria vel
Uso: artculos de consumo, bona quae usu pyroballistria, ae f. Uso: - antiarea, ballis-
consumuntur; artculos de exportacin, res tria antiarea; tormenta (bllica) adversus
quae exportantur; artculos de importacin, arios incursus; tormenta ignvoma contra
res quae importantur; artculos de lujo, mer- aronavium incursiones; - motorizada,
ces delicatae; res ad luxriam pertinentes; lu- ballistria autovectbilis; disponer la -, tor-
xriae instrumenta; artculos de la moda menta dispnere // pieza de -, tormentum, i n
femenina, mulebris hbitus res; - de platino, // (cuerpo de artilleros) (mlites) tormentrii
res ex platino confecta; artculos de primera Sin: (mlites) ballistrii vel pyroballistrii;
necesidad, merces vctui atque sui necess- mlites tormentis (bllicis) addicti; cohors
riae // Gram artculus, i m // (cada una de las tormentria, ballistria, pyroballistria. Uso:
disposiciones de un tratado, ley, etc.) caput, oficial de -, ductor tormentariorum, ballista-
ptis n. Sin: captulum; artculus; locus; pars. riorum, pyroballistariorum (comandante de
Uso: - de fe, sacrae doctrinae caput; - de ley, un destacamento); praepsitus ministrio
caput legis; artculos del tratado de paz, tormentrio (encargado del empleo de la -).
pacis condiciones // en el - de la muerte, in
artculo mortis. Sin: in supremo mortis agone artillero: (miles) tormentrius Sin: (miles)
vel discrmine. ballistrius, pyroballistrius, pyrobolrius; li-
brator; tormenti bllici librator.
artificial: artificialis, e. Sin: artificiosus; fic-
tcius, factcius; arte factus vel cnditus. Uso: artimaa: (trampa) fraus, fraudis f Sin:
colores -, factcii colores; fuegos -, ignes arti- dolus // (coloq, artificio o astucia para enga-
ficiosi vel festi; lago -, lacus strctilis; ojo -, ar a uno, o para otro fin) v. treta.
culus artificiosus; rosa -, rosa artificialis;
piedras preciosas -, factciae gemmae. artista: rtifex, fcis m. Sin: officinator; qui
in arte (vel rtibus) versatur. Uso: - perfecto,
artificialmente: artificiliter. Sin: artificiose. perfectus rtifex; - de teatro, scenicus, i m;
Uso: ser alimentado -, artificiliter nutriri. scenicus rtifex.

artificio: artifcium, ii n // (fig, doblez) artsticamente: arte. Sin: ffabre; artificiose;


dolus, i m. Sin: simultio, dissimultio; fraus. artificiliter. Uso: hecho -, fabrefactus vel
fabre factus.
artificiosamente: artificiose. Sin: artifcio;
ficte; fucate; contorte; ptide; nmio adhbito artstico: artsticus, a, um. Sin: ffabre factus,
artifcio. Uso: hablar -, ptide dcere vel cnditus, fictus; plenus artis. Uso: muy -,

95
artralgia

summo artifcio factus; politssima arte per- as: princeps, cpis mf. Uso: - del ciclismo, bi-
fectus; obras -, pera arte facta; perfeccin -, rotariorum princeps; los corredores ases,
artifcium et expoltio; produccin -, pera et principes cursores.
artifcia; carencia de sentido -, nulla ars; dar
forma - a una obra , artifcio opus perfcere asado: assum, i n. Sin: caro assa vel assata;
vel confcere; tener gusto -, artis sensu cibus assatus. Uso: - de nade o pato, buey,
pollere; artis iudcio pollere; sensum vel iud- cordero, lechn, ternera, vaca, assum anati-
cium habere. num, bbulum, agninum, porcellinum, vituli-
num, vaccinum; quien prepara asados,
artralgia: arthrlgia sive -thralga, ae f. Sin: assorum confector; quien vende asados, as-
articulorum dolores. sorum vnditor vel tabernrius; tienda de
asados, assorum taberna // (pp de asar) assa-
artrlgico: ad arthrlgiam ttinens. tus. Uso: - en el horno, in furno assatus.

artrtico: adj arthrticus, a, um. Sin: articulo- asador: (quien asa carne) assator, oris m; as-
rum vel artuum (gen) ; arthrtide (articulorum satrix, icis f // (varilla de metal en que se
vel artuum inflammatione) laborans, vexatus, pone al fuego lo que se quiere asar) veru, us
affectus; articulorum vel artuum (gen) // sust n (dat y abl pl vribus vel vrubus). Sin: ve-
arthrticus, i m; arthrtica, ae f. Sin: qui vel rutum, i n. Uso: - pequeo, verrculum //
quae arthrtide laborat, vexatur, affcitur. (aparato mecnico) veru vel verutum vers-
tile. Sin: veru machinatione versatum; assa-
artritis: arthritis, tdis (ac -in). Sin: articularis tria machnula; machintio crnibus
vel articulrius morbus; vtium articulare vel assandis; machnula versando veruto. Uso: -
articulrium; articulorum vel artuum inflam- con motorcito elctrico, veru vel verutum
mtio. Uso: padecer o estar afecto de -, arti- elctricum; veru elctrica vi motum.
culari vtio ffici; articulari morbo laborare,
vexari, ffici. asalariado: adj conductus, a, um. Sin: mer-
cennarius; mercede conductus // sust salaria-
artritismo: arthritismus, i m. rius, ii m. Sin: conductus; operrius
conductus; mercede conductus.
artrodia: Anat arthrdia sive arthroda, ae f.
asalto: (- a personas) mpetus, us m. Sin: ag-
artrologa: arthrolgia sive -loga, ae f. Sin: grssio, onis f // (- a lugares) oppugntio,
de crporis artculis doctrina vel rtio. onis f // (Esgr, acometimiento) pettio, onis f.
Uso: parar, evitar el -, petitionem effgere
artrpodo: rthropus, pdis m. vel vitare // (Esgr, juego) castellorum expug-
ntio. Sin: ludus castellorum. Uso: jugar
arveja: vcia, ae f. al -, castellorum expugnatione ldere;
castellorum expugnationi indulgere.
arzobispal: archiepiscopalis, e. Sin: ad
archiepscopum spectans. Assam: Assmia, ae f. Uso: de -, assamianus,
a, um; assamiensis, e.
arzobispo: archiepscopus, i m. Sin: metro-
polta. asamblea: conventus, us m. Sin: conslium.
Uso: - constituyente, conventus constitutio-

96
asegurarse

nalis; - General de las Naciones Unidas, ductrix (-icis f). Sin: anbathri minister vel
Conventus Generalis Nationum Unitarum; - ministra.
ordinaria, ordinrium conslium; miembro de
la -, convents sodalis (-is m); - solemne, ascesis: ascesis, is f.
conventus sollemnis.
asceta: ascetes vel asceta, ae m; asctria, ae f.
asbestino: asbestinus, a, um.
asctica, v. ascetismo.
asbesto: asbestos, i f. Sin: amiantus, i m.
asctico: ascticus, a, um.
ascride: scaris, -dis f.
ascetismo: (profesin de la vida asctica) as-
ascendencia: ascendntia, ae f. cetismus, i m. Sin: ascesis, is f; vita asctica;
ascticae vitae profssio // (doctrina de la
ascendiente: (influencia moral) auctritas, vida asctica) asctica disciplina. Sin: asc-
atis f. Sin: dgnitas // (antecesores) ascen- ticae vitae rtio; ascesis doctrina.
dentes, ium mpl. Sin: maiores; avi; proavi.
asearse: corpus curare, ornare, exornare. Sin:
ascensin: (accin y efecto de ascender) se ornare; ornari; se fngere; fingi.
ascnsio, onis f. Sin: scnsio. Uso: - de
Cristo, Ascnsio; Ascnsio Dmini // (fiesta asediar: obsidre. Sin: circumvallare.
con que se celebra el misterio de la -) Festum
Iesu Christi caelos ascendentis. Sin: Sollemnia asedio: obsdio, onis f. Sin: circumvalltio.
divini Redemptoris ad caelum escendentis.
aseguracin: assecurtio, onis f. Sin: cutio
ascensor: anbathrum, i n. Sin: scansrium; de liqua re; testifictio.
ascensrium; clla scandens; cllula scans-
ria; pnsilis cllula; mchina scansria; asegurado: (pblica) cautione tutus. Uso:
pegma scansrium vel scandens. Uso: - elc- casa -, domus cauta.
trico, anbathrum elctricum; anbathrum
elctrica vi actum; - pequeo, anabathrolum; asegurador: cautor, oris m. Sin: cautionis
- destinado para elevar pesos, v. montacar- dator.
gas // botn del -, anbathri mallolus vel
parvus mallolus; cabina del -, cella scans- aseguradora: socetas vel sodalcium sar-
ria; puerta del -, anbathri ostolum; bajar ciendis damnis. Uso: - para la proteccin del
en -, anbathro descndere, dvehi, deferri; paisaje, socetas locorum amoenittibus
subir en - al tercer piso, anbathro ad trtium tuendis; - sobre la vida, socetas cautioni
tabulatum escndere, ascndere, vehi, ele- exercendae.
vari, ferri; per anbathrum ad trtiam doms
tabulationem escndere; tomar el -, an- asegurar: - el coche, cautionem slvere de
bathro uti; el - no funciona, anbathrum non autoraeda.
movetur; el - se rompi, anbathrum vitiatum
est. asegurarse: - contra algo, sibi cavere de li-
qua re.
ascensorista: anbathri ductor (-oris m) vel

97
asentador

asentador: (cuero para suavizar las navajas) asesora: assestrix, icis f. Sin: consiliatrix.
v. afiladora.
asexuado o asexual: non sexualis, e.
aseo: (limpieza) mundtia, ae f; mundties, i
f // (adorno, compostura) elegntia, ae f. Sin: asfaltado: bitmine stratus vel obductus, a,
exorntio; nitor. um.

asepsia: asepsis, is f. Sin: inquinamenti im- asfalto: asphaltus, i m. Sin: bitumen, mnis
mnitas. n. Uso: - artificial, asphaltus artificialis; bitu-
men artificiale; de -, asphlticus; bitumino-
asptico: aspticus, a, um. Sin: inquinamento sus.
carens; inquinamento (inquinamenti, ab in-
quinamento) immunis; omni inquinamento asfctico o asfxico: asphcticus, a, um. Sin:
immunis. spritus vel nimae interclusione laborans.

asercin: assrtio, onis f. asfixia: asphxia sive -phyxa, ae f. Sin: suf-


foctio; spirits vel nimae interclsio. Uso:
aserradero: officina serrria vel serratria. producir -, v. asfixiar; morir de -, interclus
nim exspirare.
aserrn: scobis, is f. Sin: serrago, gnis f.
asfixiante o asfixiador: spritum vel nimam
asesor: assessor, oris m. Sin: curator; consi- intercludens // fig molestus; obtundens; fati-
liarius; consiliator. Uso: - eclesistico, eccle- gans.
sisticus curator; - eclesistico de la Accin
Catlica, sacerdos consilirius sodalitatis ab asfixiar: suffocare. Sin: nimam intercl-
Actione Cathlica; sacerdos Actionis Cath- dere; spritum praecldere vel suffocare, as-
licae sodlibus cnsulens; sacerdos consocia- phxiam afferre // asfixiarse, se suffocare
tionis curator Actioni Cathlicae Sin: nimam sibi intercldere; asphxi se
provehendae; sacerdos Actionis Cathlicae occdere.
sciis vel sodlibus addictus; - eclesistico de
los hombres de Accin Catlica, sacerdos ho- asfdelo: asphdelus vel asphdilus, i m.
mnibus cnsulens in Actionis Cathlicae ag-
mnibus militntibus; - eclesistico de las Asia: Asia, ae f. Uso: - Menor, Asia minor; -
jvenes de Accin Catlica, sacerdos puellis oriental, Asia orientalis.
cnsulens in Actionis Cathlicae societatem
adscitis; - eclesistico de los jvenes de Ac- asitico: asianus vel asiticus, a, um.
cin Catlica, sacerdos catholicorum ive-
num sodalitatis curator vel consiliarius; - asiento: (mueble para sentarse) sedile, is n.
eclesistico de las mujeres de Accin Cat- Sin: sedes, is f; subsllium; sella; scamnus;
lica, sacerdos muliribus cnsulens Actionis (en un triclinio) accbitus (-us m); (plaza en
Cathlicae societati addictis; - econmico del un vehculo, en un espectculo pblico) se-
presidente, consilirius oeconmicus praesi- dulria, orum npl; (divn semicircular)
dentis; - del juez, scabinus, i m; assessor i- sigma, tis n. Uso: - almohadillados, scamna
dicis. tomento strata; - cmodo, sella cmmoda; hi-
leras de asientos, subselliorum rdines; - re-

98
asistencia

servado, sedes reservata; asientos de la ga- asimetra: asymmtria sive -metra, ae f. Sin:
lera (o paraso), archisllia; asientos de pla- inaequlitas; enrmitas; prtium inaequlitas;
tea, sellae; - de madera, sedile lgneum; - de rerum ordo discors, dscrepans, abnormis;
mrmol, sedile e mrmore // (anotacin en non apta (vel dscrepans, abnormis, enormis,
registro o libro de contabilidad) transcrptio dssona, discors, bsona, exlex) prtium com-
vel descrptio, onis f // (apuntamiento de una postio.
cosa para que no se olvide) annotamentum, i
n; annottio, onis f. Sin: perscrptio. asimtrico: asymmtricus, a, um Sin: asm-
meter, tra, trum; inaequalis; enormis; discors.
asignacin: - familiares, scdulae nummriae
familiares; - a los miembros de familias rei- asimilacin: assimiltio, onis f. Sin: appro-
nantes, nnuus rditus; nnua pblice de- pritio. Uso: - de la comida, cibi concctio
creta; - de gastos, statutus sumptus; - de una vel confctio // Gram, litterarum attrctio.
suma, pecniae assigntio, destintio, erog-
tio; destinata pecnia; destinata licui rei pe- asimilar: (asemejar, comparar) assimulare
cniae summa. vel assimilare liquem licui vel liquid licui
rei. Sin: assmilem fcere liquem licui; as-
asignar: destinare. Uso: - una suma, pecu- smile fcere liquid licui rei // (Fisiol, apro-
niam (vel pecniae summam) licui rei (vel piarse los rganos las substancias necesarias
in liquid) destinare. para su conservacin o desarrollo) in natu-
ram suam liquid vrtere. Sin: confcere vel
asignatura: disciplina, ae f. Sin: doctrina. concquere cibum // (fig, adoptar ideas o
Uso: - auxiliares, disciplinae auxiliares; - cosas ajenas) liquid sibi arrogare vel
cientficas, scintiae; - humansticas, disci- assmere. Sin: liquid in usum suum (vel in
plinae humansticae, humanae, spirituales; - suam rem) convrtere; liquid in sucum et
jurdicas, disciplinae iuris civilis; - literarias, snguinem convrtere.
doctrinae liberales; ltterae, arum; - principa-
les, disciplinae principales; - tcnicas, techni- asincronismo: asynchronismus, i m.
corum disciplinae.
asincrnico o asncrono: asynchrnicus, a,
asilado, da: (persona que encuentra asilo um.
con proteccin oficial) asyli petitor (-oris m);
asyli petitrix (-icis f). asndetos: asndeton vel asndetum, i n. Sin:
dissoltio.
asilo: asylum, i n. Sin: perfgium. Uso: - po-
ltico, asylum polticum // (establecimiento assmico: assmicus, a, um. Sin: contra (vel
benfico) hosptium, ii n. Uso: - de ancianos, adversus) terrae motus munitus vel praemu-
gerontocomum, ii n; senum hosptium; nitus.
domus egenis snibus recipiundis; - para ex-
psitos, v. inclusa; - de hurfanos, v. orfa- asistencia: assistntia, ae, f . Sin: cura; cur-
nato; - de nios, v. guardera; - para los tio; opitultio; patrocnium; auxlium. Uso: -
pobres, ptochotrophum; ptochum vel pto- activa, pasiva, assistntia activa, passiva; -
chum; - de sordomudos, hosptium surdorum hospitalaria, curtio noscoma, curtio in va-
mutorumque. letudinrio; - peditrica, curtio puerorum; -
tcnica, tchnica vel technicorum cura; - a

99
asistente

los desocupados, auxlium opficum pere ecolgica Greenpeace, sodlitas oecolgica


carntium; - a los discapacitados, impedito- Greenpeace; sodlitas, cui nomen est ngli-
rum vel membris captorum opitultio vel au- cum Greenpeace; - econmico-social, conso-
xlium; - a los heridos, vulneratorum curtio; citio oeconmicae socialique rei
- a los matrimonios, assistntia matrimniis; provehendae; - estudiantil, studiosorum i-
- a los pobres, opitultio puperum. venum consocitio; - ilegal, illcita fctio; -
Internacional de Energa Atmica (en sigla
asistente: (el que cuida) adiutor, oris m. Sin: inglesa IAEA), Internationalis Atmicae
curator; custos. Uso: - eclesistico, sacerdos Energae Associtio; - laical, consocitio lai-
curator; - mdico, mediastinus, i m; - social, calis; sodalcium laicale; - Latina, Sodlitas
curator socialis; socialis adiutor // (soldado Latina; - poltica, factio; - profesional, coll-
destinado al servicio personal de un jefe u gium; - pugilstica, consocitio pugilats; -
oficial) fmulus militaris. Sin: tiro (-onis m) Sionista, Associtio Sionstica; - terrorista
duci addictus. Hamas, socitio tromocrtica, quae est
Hamas; - de hombres, coetus hminum; -
asistir: (estar o hallarse presente) interesse de las ideas, notionum nexus (-us m); - de los
vel adesse + dat. Uso: - a las funciones reli- trabajadores, collgium opficum; - de obre-
giosas, rebus divinis interesse; - al sepelio, ros solamente, socetas ex solis opifcibus
sepulturae adesse // (socorrer) adesse + dat. conflata; - de obreros y dueos, socetas ex
Sin: praesto vel auxlio esse + dat // (servir o opficum et dominorum ordnibus conflata; -
atender a alguien) ministrare + dat. Sin: as- para la defensa del ambiente, socitas loco-
sstere + dat; adstare vel astare + dat. Uso: - rum amoenittibus tuendis.
a los enfermos, a los moribundos, infirmis,
moribundis assstere; - a alguien en la hora asociado: associatus, i m. Sin: consociatus,
de la muerte, alicius hor mortis ei adstare sociatus, scius, asscius, conscius; adscrip-
(vel astare). tus; partionrius.

asma: asthma, tis n. Sin: anhlitus (-us m); asocial: insocibilis, e. Uso: societatem re-
anheltio; sprits difficultas; spirandi diffi- pugnans vel recusans.
cultas vel aspritas.
asociar: consociare (cum + abl). Sin:
asmtico: (relativo al asma) asthmticus. coningere (cum + abl); adingere ( + dat;
Sin: ad asthma prtinens // (que padece ad vel in + ac); aggregare (ad vel in + ac);
asma) asthmticus, i m. Sin: anhelator; spi- ascscere (+ dat; ad vel in + ac). Uso: - a Tur-
randi difficultate (vel asperitate) laborans. qua a la Unin Europea, Trciam in Unio-
nem Europaeam ascscere.
asociacin: associtio, onis f. Sin: consoci-
tio, socitio, socetas; assocetas; congreg- asociarse: - a o con alguien, se licui scium
tio, consrtium, consrtio; sodlitas, adingere; societatem cum liquo inire; - a
sodalcium; coetus; collgium. Uso: - cat- una corporacin, sodalcio se scium adin-
lica, cathlica consocitio; - catlica de asis- gere.
tencia social, cathlica socetas cvibus
iuvandis; - cultural, eruditorum consocitio; asociativo: associativus, a, um.
- deportiva, consocitio ludicrorum certmi-
num; athlticae ludis excolendis coetus; - asolar: assolare.

100
astenia

asomarse: prominere. Uso: No te asomes por aspirador: (adj, que aspira) aspirans, antis.
la ventanilla, noli ex fenestella prominere.
aspiradora: (aparato de limpieza que aspira
asonancia: assonntia, ae f. Sin: assontio; el polvo) aspiratrum, i n. Sin: aspiratrum pl-
soni congruntia vel similitudo; imperfecta veris; plveris ntlia; ntlia exhauritria; hau-
consonntia. ritria mchina; plveris hauritrium. Uso: -
de mano, manuale plveris hauritrium.
asonantado: ssonans, antis.
aspirante: (que aspira a algn estado, em-
asonantar: assonare. Sin: simliter desnere pleo, dignidad, etc.) aspirans, antis m. Sin:
vel cdere. candidatus. Uso: - al estado clerical, aspirans
statum clericorum; - a hermano lego, aspi-
asonante: adj ssonans, antis; sust vox sso- rans statum fratrum laicorum; - a la elocuen-
nans. cia, a la inmortalidad, candidatus
eloquntiae, immortalitatis; - al sacerdocio,
aspa: (cruz decusata) v. cruz. sacerdtii candidatus; ivenis sacerdtium
affectans; - a un empleo, candidatus alicius
aspecto: (semblante) aspectus, us m. Uso: - mneris.
eufrico, aspectus hlaris, hlarus, iucundus
// (elemento, faceta o matiz de algo) rtio, aspirina: aspirina, ae f; aspirinum, i n. Uso:
onis f. Sin: aspectus; res; fcies; forma. Uso: pastilla de -, plula vel pastillus aspirinae.
- deontolgico, rtio deontolgica; - esencia-
les, essentiales rationes; - estructurales, assembler (Inform): (assembly language, co-
structurarum formae; - fundamentales, fcies dificador de instrucciones) lingua machina-
primriae; - moderno, aspectus modernus; - lis. Sin: assembler, i m; compositria lingua
institucionales, institutorum formae; - posi- // (compiler, programa productor de progra-
tivos y negativos, fcies positivae et negati- mas) compilatrum, i n (assembleri). Sin:
vae; aspectus positivi et negativi; - compilatrium, ii n.
psicolgico, res psycholgica; - social, socia-
lis rtio; - de descuido y abandono, aspectus associative memory (Inform) memoria aso-
neglectus atque derelictus; bajo el - histrico, ciativa, almacenador asociativo: memria
sub aspectu histrico; bajo otro -, sub lio associativa.
aspectu; bajo varios -, sub vriis aspctibus.
asta: hasta, ae f. Uso: - de una balanza, sca-
aspern: cos, cotis f. pus, i m; bandera a media -, vexillum in
medio hastili; vexillum in medio palo prop-
aspersorio: aspersrium, ii n. Sin: asper- situm.
gillum vel aspergillus; lstricum aspers-
rium. astasia: standi vel consistendi difficultas.

aspiracin: Mec inspirtio, onis f // (vivo astenia: asthnia sive -thena, ae f. Sin: lan-
anhelo) appettio, onis f. guor; vrium defctio vel defectus (falta de
fuerzas); vrium deblitas vel remssio (decai-
aspirado: aspiratus, a, um. Uso: la p as- miento considerable de fuerzas).
pirada, p aspiratum.

101
astenopa

astenopa: asthenpia sive -nopa, ae f. Sin: pha, ae f.


cernendi infrmitas vel deblitas; oculorum
sensus vel cies hebes (-btis; abl -bti). astrofotogrfico: astrophotogrphicus, a,
um. Sin: ad astrophotogrphiam spectans.
asterisco: asteriscus, i m. Sin: stllula. Uso:
marcado con -, asterisco vel stellul signatus, astrofotometra: astrophotomtria sive -me-
distinctus. tra, ae f. Sin: astrorum lucis metiendae rtio,
disciplina, doctrina, scintia.
asteroide: asterides, is m.
astrografa: astrogrphia sive -grapha, ae f.
astigmtico: astigmticus, a, um. Sin: astrorum descrptio.

astigmatismo: astigmatismus, i m. astrolabio: astrolbium, ii n.

astilla: ssula, ae f. astrlatra: astrlatra, astrlatres, ae m; as-


trlatris, trdis f.
astillero: navlia, ium npl. Sin: navale; na-
vale armamentrium; navlium officina. astrolatra: astrolatra, ae f. Sin: astrorum
cultus.
astral: astralis, e. Sin: sidreus; ad astra tti-
nens. astrologar: (averiguar mediante la astrolo-
ga) astrologizare. Sin: astrolgiam exercere;
astringente: stpticus, a, um. Sin: astrict- notare vitam alicius ex natali die // (pronos-
rius; astrictriam vel astringendi vim habens; ticar mediante la astrologa) astrolgi li-
alvum vel ventrem astringens, bstruens, quid divinare, vaticinari, hariolari, augurare.
spprimens, cmprimens. Uso: accin -, vis
astringendi; remedios -, stptica medica- astrologa: astrolgia sive -loga, ae f. Sin:
menta; medicamenta astringntia, obstrun- mathsis, is (ac -im vel -in); caeli interpret-
tia, supprimntia, comprimntia. tio; ex astris vel sidribus divintio, hariol-
tio. Uso: - psicolgica, astrolgia
astro: - cinematogrfico, cinematogrphiae psycholgica.
lux, lumen, sidus, astrum.
astrolgico: astrolgicus, a, um. Sin: ad as-
astrodinmica: astrodynmica, ae f; astrody- trolgiam (vel hariolationem, vel divinatio-
nmice, es f. Sin: astrodynmica disciplina, nem ex astris) prtinens.
doctrina, scintia; sderum mtuum stdium.
astrlogo: astrlogus, i m. Sin: sderum aes-
astrofsica: astrophsica, ae f; astrophsice, timator; caeli vel sderum interpres; qui fu-
es f. Sin: astronmia phsica; astrophsica tura vaticinatur sidribus contemplandis.
disciplina, doctrina, scintia.
astrmetro: astrophotmetrum, i n. Sin: as-
astrofsico: adj astrophsicus, a, um // sust trorum luci metiendae instrumentum.
astrophsicus, i m. Sin: sderum indagator.
astronauta: astronuta, ae m; astronutria, ae
astrofotografa: astrophotogrphia sive -gra- f. Sin: nuta sideralis m; astronutis, dis f.

102
ataque

astronutica: astronutica, ae f; astronutice, narum // (tema o argumento) assumpta ma-


es f. Sin: res astronutica; astronutica doc- tria. Sin: peris propsitum; argumentum
trina, disciplina, scintia. propsitum; res propsita // (negocio, ocupa-
cin, quehacer) v. negocio.
astronutico: astronuticus, a, um. Uso:
traje -, vestis astronutica. atabacado: tabaco cncolor. Sin: tabaci co-
lori smilis; tabcini coloris (gen). Uso:
astronave: astronavis, is f. Sin: navis vel aliento -, spritus vel hlitus tabaco infectus.
aronavis sideralis; arium navgium
siderale. Uso: la - americana Challenger, atabal, v. tmpano.
navis sideralis americana, cui nomen
Challenger (provocatrix). atabalero, v. tmpano (taedor de tmpano).

astronavegacin: astronavigtio, onis f. atacante: oppugnator, oris m.

astronoma: astronmia sive -noma, ae f. atache, v. broche.


Sin: sideralis disciplina, rtio; sderum scin-
tia, investigtio, cogntio. atado: fascis, is m. Sin: involucrum. Uso: -
de cigarrillos, v. paquete.
astronmico: astronmicus, a, um. Sin: ad
astronmiam (vel ad sderum doctrinam) t- atadura: religtio, onis f. Sin: alligatura, ae
tinens. Uso: observaciones -, caelestes (vel f.
astrorum) observationes; hacer observacio-
nes -, motus stellarum observitare vel obser- atajo: (senda por donde se abrevia el ca-
vare; telescopio -, astroscpium mino) compendiria, ae f. Sin: compendi-
rium; compndium; via compendiria; viae
astrnomo: astrnomus, i m. Sin: sderum compndium; via transversa; transversum
interpres, spectator; astronmiae (vel sidera- iter; iter compendirium. Uso: ir por atajos,
lis scintiae) cultor vel peritus. compndiis ire; per compndia ire; llegar por
un -, compendiri pervenire.
astroqumica: astrochmica scintia vel doc-
trina. atalaya: spcula, ae f.

asueto: fria, ae f. Uso: da de -, dies feriatus. ataque: mpetus, us m. Sin: aggrssio, onis
f; ictus, us m. Uso: - areo a Gaza, mpetus
Asuncin: (cap. del Paraguay) Assmptio, arius in Gazam; - areos de los aliados, m-
onis f (in Paraquria). Sin: Assumptionpo- petus arii foederatorum; - apopltico, sn-
lis, is f // (elevacin al cielo de la Virgen guinis ictus; ictus mali sbitus; sufrir un -
Mara) Virgo Maria in caelum assumpta. Sin: apopltico, apoplexi rripi vel crripi; - at-
Depara Virgo caelo recepta // (fiesta de la -) mico, atmicus mpetus; - contra los dere-
sollemnia honori caelestis Reginae caelo re- chos civiles, mpetus in iura civlia; -
ceptae. informtico, mpetus ordinatralis; - suicida,
ictus suicidirius; - terrorista, mpetus terro-
asunto: ( cosa, caso) res, rei f. Sin: negtium, rsticus; - de una enfermedad, morbi irrptio.
ii n. Uso: - interno de China, res interna Si-

103
atar

atar: alligare. Uso: el que ata, alligator. alguna cosa) - al juicio de uno, iudcio alic-
ius stare; - al orden cronolgico, tmporum
ataraxia: ataraxa, ae f. Sin: nimi tran- rdinem servare.
qullitas, sernitas, imperturbablitas; per-
fecta nimi quies; immota tranqullitas nimi. atentado: (crimen) attentatum, i n. Sin: pet-
tio; insdiae. Uso: - dinamitero, pettio dyna-
atareado: negotiosus, a, um. Sin: plenus ne- mite patrata.
gtii; occupatssimus in liqua re. Uso: estar
muy -, multa gere; multis negtiis distineri. atentar: imptere, ptere, apptere liquem.

atad: cpulus, i m. Sin: fretrum; arca; lg- atenuante: attenutio, onis f. Sin: excustio.
nea arca.
atenuar: (minorar o disminuir) extenuare.
atvico: atvicus, a, um. Uso: - la verdad, veritatem extenuare.

atavismo: atavismus, i m. Sin: ndoles ex ateo, a: sust theus, i m; thea, ae f. Sin: Dei
tavis accepta, orta, hbita, suscepta. negator, negatrix; divinitatis infitiator, infi-
tiatrix; religionis expers. Uso: - militante, Dei
atavo: cultus, us m. Sin: ornatus; hbitus; infitiator et osor; ser -, Deum esse negare vel
vestitus. infitiari // adj theus, athesticus; irreligiosus.

ataxia: ataxa, ae f. Uso: Psicol, - mental, aterciopelado: velluto smilis.


mentis ataxia.
ateroma: atherma, tis n.
atxico: atxicus, a, um. Sin: ad ataxam pr-
tinens (relativo a la ataxia); ataxi laborans aterrizaje: ad terram lapsus (-us m). Sin: ap-
(que padece ataxia). paratus (-us m) desultrius; aroplanorum vel
aronvium appulsus (-us m). Uso: - forzoso,
atesmo: athesmus, i m. Sin: irrelgio; Dei appulsus vel descensus invitus.
negtio; divinitatis infititio; religionis con-
temptus. Uso: profesar el -, Deum esse ne- aterrizar: terram vel solum attngere, cpere,
gare vel infitiari; - de Estado, nulla Civitatis contngere. Sin: (ad terram vel solum)
(vel rei pblicae) relgio; res pblica a reli- descndere, labi, delabi; terram attngere; in
gione aliena. terram desilire, prosilire; ad terram appellere.
Uso: - sobre la luna, in Lunam descndere; al
atesta: athesta, ae m. -, in appellendo.

atencin: cura, ae f. Uso: - pastoral, pastora- aterrorizar: terrere, exterrere, conterrere.


lis cura; -!, attndite!; animadvrtite!; ca- Sin: terrorem licui incere, inferre, afferre,
vete! inctere; liquem in terrorem concere, add-
cere, compllere. Uso: estar aterrorizado,
ateneo: athenaeum, i n. Uso: Pontificio - Sa- terrore percelli, perfundi, commoveri; metu
lesiano, Pontifcium Athenaeum Salesianum. frangi vel examinari.

atenerse: (acomodarse uno en sus acciones a atestado: testimnium, ii n. Sin: documen-

104
tomo-gramo

tum. atmsfera: atmosphaera, ae f. Sin: ar terrae


circumiectus vel circumfusus; simplem ar //
atestar, v. certificar. fig atmosphaera. Uso: - amigable, at-
mosphaera amicalis.
tico: (piso que est bajo el tejado de una
casa) tticum, i n. Sin: ttica pars doms vel atmosfrico: atmosphericus, a, um. Sin:
edium. ris vel caeli (gen).

Atila: ttila, ae m. Uso: de -, attilanus, a, atoln: atollum, i n; atollus, i m. Sin: nsula


um. corrlica.

atildado: compsitus, a, um. Sin: comptus; atolondrado, v. inconsiderado.


legans; bellus.
atolondramiento, v. inconsideracin.
atpico: atpicus, a, um. Sin: extraordinrius;
enormis. atmico: atmicus, a, um. Uso: bomba -,
pyrbolum atmicum; pyrbolus atmicus;
Atlntico: Atlnticum, i n. Sin: ocanum desintegracin - o nuclear, tomi disinctio
Atlnticum. Uso: Pacto del - Norte, Pactum vel dissoltio; atomorum disiectus (-us m);
(Ocani) Atlntici Septentrionalis. energa -, vis atmica; era -, atmica aetas;
seculum tomo-phsicum; explosin -, di-
atlas: atlas, antis m. Sin: tbulae, arum fpl; rptio vel displsio atmica; guerra -, bellum
tbulae geogrphicae; terrarum tbulae. atmicum; peso -, pondus atmicum.

atleta: athleta, ae m; athltria, ae f. Sin: ago- atomismo: atomismus, i m.


nista vel agonistes, ae m; peritssimus vel for-
tssimus lusor. Uso: - olmpico, athleta atomista: atomista, ae m. Sin: atomismi fau-
olmpicus // (persona membruda) vir vel m- tor.
lier firmo crpore.
atomstica: atomstica, ae f. Sin: phsica vel
atltica, v. atletismo. phsice (-es) atmica.

atltico: athlticus, a, um. Uso: arte -, ars atomstico: atomsticus, a, um.


athltica; condicin -, condcio athltica;
constitucin -, crporis frmitas; ejercicios -, tomo: tomus, i f. Sin: corpsculum; cor-
athltica, ae f; tipo -, athlticum caput. psculum insecbile vel indivduum; indiv-
duum. Uso: bombardear el -, tomum
atletismo: athletismus, i m. Sin: athltica, ae verberare; constitucin del -, tomi constit-
f; res athltica; athltica exercittio; athlticae tio, compostio, structura; desintegrar el -,
stdium; stdium se (vel corpus) exercendi. tomum scndere, disingere, dissociare, dis-
Uso: - acutico, athletismus aquticus; - li- slvere, fndere, diffndere, diffrngere; estu-
gero, pesado, athltica levis, gravis; - mascu- diar el -, tomos explorare, investigare,
lino, femenino, athltica certmina inter scrutari, perscrutari.
viros, inter muleres // (doctrina) ars vel dis-
ciplina athltica. tomo-gramo: grammtomus, i m.

105
atonal

atonal: nmero carens. trctio modalis vel modorum // (gravedad) v.


esta voz.
atona: atnia sive atona, ae f. Sin: languor;
torpor. Uso: - estomacal, stmachi inrtia vel atractivo: adj attractivus, a, um. Sin: gratus;
resoltio; stmachus torpens, flccidus, ener- iucundus; illciens; delectationis plenus;
vatus; - visceral, vscerum torpor. aptus ad alliciendos nimos; (de lugar)
amoenus; (de persona) venustus (fsicam), l-
atnico: (que padece atona) tonus. Sin: pidus (moralm). Uso: de manera -, attractivo
torpens, torpescens; flccidus; enervatus; at- modo // sust attractvitas, atis f. Uso: suscitar
ni (vel torpore, vel languore) laborans // cierto -, attractivitatem quandam exhibere.
(perteneciente o relativo a la atona) atniae,
torporis, languoris (gen); ad atniam spectans atraer: allcere. Uso: - al estudio del latn,
// Gram, v. tono. ad linguam latinam addiscendam allcere.

tono: (sin acentuacin) tonus, a, um. Sin: atraillar: (atar con tralla) cpul vincire //
sine accentu; accentu carens // (sin vigor) v. (conducir teniendo la tralla) canem vel
atnico. canes fune trhere; canem corrgi dcere;
canem cpul tenere; canem cpul vinctum
atormentar: vexare. Sin: cruciare, excru- gere.
ciare; exagitare; torquere // atormentarse,
angi (liqua re, de liqua re, de liquo). Sin: atrasado: (que tiene atraso) retroactus vel re-
cruciari, excruciari; se afflictare; se cruciare. tractus, a, um; (antiguo, no al da) obsoletus;
vetustus. Uso: sueldos -, stipndia praetrita;
atornillador, v. destornillador. stipndia non soluta; stipndia retro dbita.

atornillar: cchleam vlvere. Sin: clavum atraso: tardtio, onis f.


cochleatum impllere, immttere, ingrere (in
ferrum, en el hierro; in lignum, en la madera atrepsia: at(h)rpsia sive -repsa, ae f. Sin:
). nutritionis vel alimniae carntia; crporis
vel vrium extenutio; vires attenuatae.
atrabiliario: adj hypocondracus, a, um. Sin:
melanchlicus; melanchli laborans; atr atresia: atresa, ae f. Sin: forminis (crpo-
bili suffusus vel laborans; (relativo a la atra- ris) occlsio.
bilis) ad atrabilem spectans // fig iracundus, a,
um. Sin: rbidus; stomachosus // sust melan- atribucin: attribtio, onis f. Sin: assigntio;
chlicus, i m. Sin: qui melanchli laborat. adiudictio // (facultad) potestas, atis f. Sin:
munus; mandatum.
atrabilis: atrabilis, is f; atra bilis. Sin: melan-
chlia; nigra bilis; melanchlicus umor. atribulado: sollcitus, a, um. Sin: calamito-
sus; aerumnosus; afflictus; excruciatus; ae-
atracarse: (comer o beber con exceso) ingur- rumnis, misriis, rebus adversis, rerum
gitari. Sin: se ingurgitare; dere ac bbere f- angstiis affectus, vexatus, cruciatus, pres-
fatim; se cibo ac vino onerare. sus, conflictatus. Uso: estar -, in angstiis
esse; aerumnas prpeti.
atraccin: vis attrahendi. Uso: - modal, at-

106
audiencia

atributivo: attributivus, a, um. roba, ae f. Uso: - deportivo, vestis campes-


tris; vestido solemnemente con - universita-
atributo: Gram attributum, i n. Sin: attrib- rio, rob universitria sollemniter vestitus.
tio; res attributa // (cualidad o propiedad)
nota; prprium; attributum (perfeccin di- atn: thynnus vel thunnus, i m // (propio o
vina). relativo al -) thynnrius, a, um; ad thynnum
spectans.
atricoma: at(h)ricmia sive -coma, ae f.
Sin: capillorum deflvium, amssio, spoli- atunera: thynnria pisctio. Uso: ejercer la -,
tio. thynnriam piscationem exercere.

atril: plteus, i m; plteum, i n. Sin: atunero: thynnrius, ii m.


anagnostrium; librorum fulcimentum.
audibilidad: audiblitas, atis f. Sin: soni in-
atrio: trium, ii n. Sin: vestbulum. tntio; facultas audiendi.

atriquia: athrchia sive athricha, ae f. Sin: audible: audbilis, e.


alopcia; capilli, capillorum defctio, inpia,
carntia. audicin: audtio, onis f. Sin: acroma, tis n.
Uso: - estereofnica, acroama stereophni-
atriquiasis, v. atriquia. cum; - musical, audtio musicalis; - radiof-
nica, audtio vel acroama radiophnica; serie
atrofia: atrphia sive atropha, ae f. Sin: de audiciones, series auditionum; escuchar -
tabes; extenutio; nutrimenti desrtio. Uso: - radiofnicas, auditiones radiophnicas aus-
del corazn, cor enervatum; cor naturali vi cultare; - de teatro por radio, fbulae ctio
carens. radiophnica; fbula scenica radiophnica.

atrofiado: trophus vel atrphicus, a, um. audiencia: (acto de or o atencin para or)
Sin: atrphi affectus vel laborans. audintia, ae f. Uso: dar - a uno, audire; dare
vel ddere aures suas licui; licui dicendi
atrofiar: extenuare. Sin: vires extenuare, de- potestatem fcere // (acto de or los jueces)
bilitare, minere, auferre; atrphi vel tabe audintia, ae f. Uso: - en tribunal, iudcium;
affcere // atrofiarse, extenuari. Sin: tabs- da de -, iudicirius dies // (lugar donde se da
cere; contabscere; debilitari; consumi; tro- -) auditrium // (tribunal de justicia) tribunal,
phum feri; vim prdere, amttere; atrphi alis n // (edificio en que se rene el tribunal)
vel tabe ffici. iusttiae paltium. Sin: aedes iurdici conven-
ts // (admisin a presencia de un prncipe o
atrfico: atrphicus, a, um. Sin: trophus; ta- autoridad) admssio, onis f. Sin: ditus, us m;
bficus; enervatus; extenuatus; torpens; natu- allquium; collquium; colloctio; facultas
rali vi destitutus; atrphi vel tabe affectus, conveniendi. Uso: - privada, domsticum
laborans // (perteneciente a la atrofa) atr- collquium; - pblica, pblica admssio; - ge-
phiae, extenuationis (gen); ad atrphiam tti- neral pontificia, pblica admssio a Summo
nens. Pontfice facta; condescendencia en dar au-
diencias, admissionum faclitas; dar o con-
atuendo: (atavo, vestido) vestis, is f. Sin: ceder, recibir en - a alguien, liquem

107
audiofrecuencia

admttere, excpere; ditum dare licui; no subsdiis instructi.


dar - a alguien, liquem non admttere; di-
tum negare licui; liquem arcere; presen- ulico: ulicus, a, um.
tarse a una - con alguien, venire in
collquium (vel collocutionem, vel all- aumentar: tr augere, adaugere. Sin: aug-
quium) cum liquo; procurar - a uno con al- mentare // intr augscere. Sin: adaugscere;
guien, dare licui admissionem alicius; crscere, incrscere.
licui ditum patefcere ad liquem; es fcil
tener una - con l, ditus ad eum fcilis est. aumento: incrementum, i n. Sin: augmen-
tum; additamentum; adauctus (-us m); ampli-
audiofrecuencia: audiofrequntia, ae f. Sin: fictio. Uso: - de la poblacin, natorum
frequntia audbilis. incrementa; nmerus hminum in dies cres-
cens; - de precios, rerum prtium adauctum;
audiolingual: udio-lingualis, e. pretiorum adauctus; - de sueldo, stipndii vel
salrii additamentum; augmentum salrii.
audimetro: audimetrum, i n.
aureola: nimbus, i m. Sin: corona; urea co-
audin: udio, onis m. Sin: valva amplifica- rona; corona radiata; corona nitens, fulgens,
trix. renitens, refulgens // (distincin) insgnia,
ium npl. Uso: la - de la gloria, insgnia gl-
audiovisual: audiovisualis, e. Sin: audivisi- riae; la - de la virtud, insgnia virtutis //
vus, audivisficus, audficus-visivus, audbi- (fama) laudes, um fpl. Uso: estar rodeado de
lis et visbilis. Uso: aparatos -, instrumenta una - de gloria, glriae ludibus florere.
audiovisulia; todo el sector de los -, univer-
sus apparatus (-us m) audiovisualis. auricular: adj auricularis, e . Sin: auricul-
rius. Uso: confesin -, confssio auricularis;
auditivo: auditrius, a, um. Sin: auscultat- testigo -, testis auricularis // (pieza de ciertos
rius. aparatos que sirve para escuchar) auscult-
bulum, i n. Sin: auscultatrium; excpulum;
auditor: auditor, oris m. Sin: audiens, entis. concha auditria vel auricularis; auditria
Uso: - de la nunciatura, Apostlici Nntii au- cfia; auriculare exceptculum. Uso: - de
ditor vel adiutor; - de la Rota, auditor sacrae radio, radiophnicum excpulum; radioph-
Romanae Rotae; - de Su Santidad, auditor vel nica calutica vel cfia; - de telfono, auscul-
iurisconsultus Summi Pontficis. tbulum telephnicum; biceps (-cpitis)
adminculum; translocutrium instrumen-
auditorio: (concurso de oyentes) auditrium, tum; tomar, levantar el -, auscultbulum s-
ii n. Sin: auditores; audientes; qui udiunt; mere, tllere; biceps adminculum ad os (vel
auditorum turba // (sala destinada a confe- ad aurem) appnere; translocutrium instru-
rencias, discursos, lecturas) auditrium, ii n mentum ori (vel auri) admovere.
// (sala destinada a conciertos y recitales) au-
ditrium msicum. aurora: aurora, ae f. Uso: - austral, boreal,
aurora australis, borealis.
aula: aula, ae f. Sin: auditrium. Uso: - esco-
lar, schola; conclave scholare; - didctica- auscultacin: ausculttio, onis f. Uso: - del
mente equipadas, oeci ad docendum trax, thoracis ausculttio.

108
auto-arrancador

auscultador, v. cofia. autnticamente: authntice. Sin: certa fide;


cum vel ex auctoritate.
ausente: absens, entis. Uso: estar - , absen-
tare; estando yo ausente, me absente. autenticar: (autorizar o legalizar alguna
cosa) authenticare. Sin: authnticum fcere
ausentismo, v. absentismo. vel rddere; ratum fcere vel habere; appro-
bare; confirmare; obsignare; subsignare; re-
auspiciador: praecnii caus pecniae pre- cognscere; vidimare. Uso: - un acta de
bitor (-oris m). nacimiento, de defuncin, orginis, bits tes-
timnium fide pblic obsignatum confir-
auspicio: auspcium, ii n. Sin: augrium; mare; - una firma, ratam effcere manum
omen, minis n. Uso: con el - de las Nacio- alicius; - con firma, subsignare; subscripto
nes Unidas, auspcio Nationum Unitarum. nmine ratum fcere liquid; - con sello, ob-
signare // (acreditar, dar fama) auctoritatem
Australasia: Australsia, ae f. afferre (vel adingere) licui rei. Sin: licui
rei fidem fcere, afferre, adingere, ddere.
Australia: Austrlia, ae f.
autenticidad: authentcitas, atis f. Sin: (ca-
australiano: adj australianus, a, um // sust lidad de autntico) auctritas; fides; certa
Australianus, i m. fides; veritatis fides; authntica rtio. Uso:
comedias de incierta -, fbulae vel comoe-
Austria: Austria, ae f. diae ambguae, incertae; libros de incierta -,
libri dbiae fidei; negar la - de una cosa, ali-
austraco: adj austracus, a, um. Sin: ustri- cius rei fidem abrogare // (verdad, sinceri-
cus, ustrius // sust Austracus, i m. Sin: Aus- dad) vritas; sincritas. Uso: - cristiana, vera
trius, ii m. christianae legis profssio.

austro: auster, tri m. autntico: authnticus, a, um. Sin: sincerus;


certus; verus; germanus; veri nminis (gen);
autarca, v. autarqua. fide dignus; auctoritate preditus. Uso: amis-
tad -, amictia veri nminis; copia -, authn-
autarqua: autrchia sive -archa, ae f. Sin: ticum, i n; exemplar authnticum;
autonmia; sufficintia; plena rerum suarum documentos sin duda -, certssima monu-
sufficintia. Uso: - econmica, in re oecon- menta.
mica plenum suarum rerum domnium.
autillo: lula, ae f; v. mochuelo.
autrquico: autrchicus, a, um. Sin: autno-
mus; nulli obnxius; suarum rerum dminus. auto: (automvil) v. esta voz.
Uso: producto -, res in prpria Natione con-
fecta vel effecta; - en sentido econmico, in re autoalienacin: autoalientio, onis f.
oeconmica nulli obnxius.
autoanlisis: autoanlysis, is f.
autenticacin: authentictio, onis f. Sin: tes-
ttio; obsigntio; (pblica) confirmtio. auto-arrancador, v. arrancador.

109
autobiografa

autobiografa: autobiogrphia sive -grapha, natus (-us m) vel domintio.


ae f. Sin: sui ipsus vita.
autcrata: autcrates, is m. Sin: dspota; do-
autobiogrfico: autobiogrphicus, a, um. minator; tyrannus; vir imperiosus.

auto-blindado, autoloricata, ae f Sin: auto- autocrticamente: tyrnnice. Sin: tyranno-


cataphrcta; autoreda loricata.; autocurrus rum more.
loricatus vel cataphractus; currus aeratus au-
tomatrius. autocrtico: tyrnnicus, a, um. Sin: imperio-
sus. Uso: poder -, tyrnnicum vel immdi-
autobs: laphorum, i n. Sin: coenoautoci- cum imprium.
netum, coenautocinetum; coenoautoraeda,
coenautoraeda; coenoautocurrus, coenauto- autocrtica: sui ipsus censura. Uso: - de la
currus; autoraeda longa vel pblica; autovec- Iglesia, Ecclsiae stdium censrie inqui-
tura pblica vel urbana; autocinetum rendi in se ipsam.
laphorum; autovehculum vel vehculum
pblicum. Uso: - que corre sobre rieles, v. autctono: adj indgenus, a, um // sust au-
autova; - turstico, laphorum periegticum; tocthon, autochton, autochthon, nis m. Sin:
tomar el - nmero 24, vehculum pblicum indgena, ae mf.
24 nmero signatum conscndere; v. colec-
tivo. autodeterminacin: autodetermintio, onis
f.
autocamin, v. camin.
autodidctico: autodidcticus vel autodidac-
autocar: autocurrus, us m. Sin: autopetri- tus, a, um.
tum vel autopetrritum; automatrium petri-
tum vel petrritum. autodidacto: autodidactus, i m. Sin: sui
ipsus magister; sibi ipsi magister;
autocicleta, v. motocicleta. absque alieno auxlio eruditus. Uso: ser -,
magistrum (vel praeceptorem) habuisse
autoclave: autoclavis, is f. Sin: clavis aut- nullum.
mata vel autocintica.
autodominio: continntia, ae f. Sin: sui ip-
autoconciencia: autoconscintia, ae f. Sin: sus tempertio.
sui ipsus conscintia.
autdromo: autdromus, i m. Sin: autocine-
autocontrol: sui custdia vel temperntia. tdromus; autocurrculum; currculum auto-
Sin: sui ipsus vigilntia. raedis.

autocosechadora, v. cosechadora (- automo- autoencendido: accensus spontneus. Sin:


triz). accnsio spontnea.

autocracia: autocrtia sive -crata, ae f. Sin: autoerotismo: autoerotismus, i m.


despotismus; tyrannis (-dis f); tyrnnicum
imprium; imprium singulare; unus domi- autoescuela: schola autocinetistarum.

110
automatizar

autofecundacin: sui ipsus praegntio. autolesionismo: autolaesionismus, i m. Sin:


autolaesionis crimen, culpa, fcinus; volun-
autofinanciacin: pecniae prpriae colltio tria vulnertio.
vel suppedittio. Sin: sui ipsus nummorum
suppedittio. autolesionista: autolaesionista, ae m. Sin:
murcus, i m; sui ipsus vulnerator.
autofinanciamiento, v. autofinanciacin.
automacin: automtio, onis f. Sin: automa-
auto-formacin: auto-formtio, onis f. tiztio; autmata vel automatria ctio, pera,
opertio; machinalis ctio vel pera; automa-
autgeno: autgenus, a, um; autgenis, e. triae operationes; hminum pera mchinis
Uso: soldadura -, autgena ferrumintio. demandata.

autogestin: prpria gstio, administrtio, autmata: autmatum vel autmaton, i n.


rctio, curtio (-onis f). Sin: gstio autnoma. Sin: automatrium, ii n. Uso: de -, relativo al
autmata, autmatus; automatrius // (per-
autogiro: autogyrus, i m; v. helicptero. sona sin voluntad) autmatus vir; autmata
mlier. Sin: homo attnitus vel stupens; mu-
autogobierno: rgimen (-mnis n) autno- lier attnita vel stupens; homo vel mulier
mum. sensu et voluntate carens.

autgrafo: adj autgraphus, a, um. Sin: chi- automticamente: autmate vel automtice.
rgraphus; idigraphus; propri manu scrip- Sin: ratione autmata; (su) sponte; ultro; per
tus; me, tu, su ipsus manu scriptus. Uso: se; ipse. Uso: las hojas de la puerta se abrie-
carta -, ltterae autgraphae; ltterae manu ron -, valvae se ipsae aperuerunt // (fig, ma-
scriptae; epstula autgrapha; un ejemplar - quinal e indeliberadamente) sine voluntate;
de Virgilio, idigraphus liber Verglii // sust usu irrationali.
autgraphum, i n. Sin: chirgraphum, i n;
chirgraphus, i m; idigraphum; manu scrip- automtico: (que funciona en todo o en
tum (-i n) ; mi (tu, su ) -, me (tu, su ) parte por s solo) automticus, a, um. Sin:
manu scriptum // (firma) autgraphum, i n. autmatus; automatrius; se ipse (ipsa,
Sin : nminis scrptio autgrapha. Uso: pedir ipsum) movens // (que ocurre por s mismo)
un -, autgrapham nminis scriptionem pos- qui (quae, quod) sponte su fit // (maquinal e
tulare. indeliberado) non voluntrius. Sin: irrationa-
lis.
autoinduccin: autoindctio, onis f.
automatismo: automatismus, i m. Sin: res
autointoxicacin: autointoxictio, onis f. machinalis, automtica, autmata, automat-
ria // fig irrationalis status vel condcio.
autolatra: autoltria sive -latra, ae f. Sin:
quasi divinus sui ipsus cultus. automatizacin, v. automacin.

autolesin: autolesio, onis f. Sin: autovul- automatizar: automatizare. Sin: liquid au-
nertio; autotmia. tomatri ratione instrere; automatriam ra-
tionem indcere.

111
automotor

automotor: adj automatrius, a, um // (veh- autonoma: autonmia sive -noma, ae f. Sin:


culo) autovehculum, i n. Sin: autocurrus; ve- autarca, autarcha; suis lgibus vivendi po-
hculum automatrium; currus automatrius testas. Uso: - absoluta, autonmia absoluta; -
// (aparato que ejecuta ciertos movimientos local, autonmia localis; - moral, mximum
sin intervencin directa de accin exterior) ius morliter eligendi; - personal, autonmia
automatrium, ii n. Sin: automatria m- personalis; - de vuelo, volats autonmia; -
china; automatrium instrumentum; automa- del Tbet, Tibeti vel tibtica autonmia;
trius apparatus. gozar de -, suis lgibus vvere; sui iuris esse;
no tener -, alieno imprio parre.
automotriz: adj automatria // sust automa-
tria mchina. autonomismo: autonomismus, i m.

automvil: autocinetum, i n. Sin: autoraeda; autnomo: autnomus, a, um. Sin: autoce-


autocurrus; autombilis, is m; autombile, is phlicus; independens; nmini obnxius.
n; autmatum; currus motrius, autombilis,
automatrius; autombilis vectura, raeda; automnibus, v. autobs.
automatria vel motria raeda; autmatum
vel automatrium vehculum Uso: - blindado, autooruga: autocinetum vel autombile eri-
autocinetum loricatum; - cubierto, autocine- ciatum; autombilis ericiatus.
tum intectum; - elctrico, autocinetum elc-
tricum; - con motor de 35 caballos de fuerza autopista: via vehiculria vel autocintica .
y ocho cilindros, (auto)raeda machinamento Sin: autostrata; autovia; crruum via; strata
35 E(quinarum) V(rium) octoque cylindris; autocintica; autoraedarum (vel autocineto-
- con motor posterior, automatria raeda ab rum, vel autovehiculorum) via; currculum
tergo propulsa; - de cilindrada pequea, ve- automoblium; iter autocinticum; currcu-
hculum exiguo machinamento propulsum; lum automoblibus aptum; latior via vehicu-
ir en -, autocineto vel autoraed vehi. laris; via autovehculis strata. Uso: -
sobreelevada, via autocintica pilis impsita.
automovilismo: automobilismus, i m. Sin:
autocinetismus; res autocintica // Dep auto- autopsia: autpsia sive -opsa, ae f. Sin: ne-
moblium certamen vel compettio // (pasin croscpia; cadveris sctio, inspctio, exami-
por el-) automoblium cupditas vel cupdo. ntio; secti crporis (vel cadveris) inspctio.
Uso: practicar una -, cadaver secare atque
automovilista: autoraedrius, ii m. Sin: auto- inspcere.
raedae (vel autocineti, vel autombilis) rector
vel ductor. autopullman: autmatum vel autocinetum
pullmanianum. Sin: raeda pullmaniana; lon-
automovilstico: autocinticus, a, um. Sin: gum autocinetum pullmanianum; coenoauto-
automobilsticus; autoraedrius; ad autorae- cinetum pullmanianum; coenoautmatum;
dam (vel ad autocinetum, vel ad autombi- autmatum plaustrum; automatrium pilen-
lem) spectans. Uso: accidente -, casus tum; longum autmatum; longa vel longs-
autocinticus; incremento -, autocinticum sima autoraeda. Uso: pequeo -, autocinetum
incrementum; industria -, res autocintica; pullmanianum minutum.
autocinetorum fabrictio.
autor, ra: (quien es causa de alguna cosa)

112
autostop

auctor, oris m; auctrix, icis f // (el que la in- pblicas, pblicae auctoritates; pblici ma-
venta) inventor, oris m // (causa, responsa- gistratus; - religiosas, potestates religiosae; -
ble) causa, ae f // (escritor) scriptor, oris m; responsables, auctoritates quas penes res est;
scriptrix, icis f. Uso: - sagrado, profano, las supremas - eclesisticas, rei ecclesisti-
sacer, profanus auctor; - de libros, librorum cae summae potestates; las - supremas de los
auctor; - de tragedias, trgicus scriptor; tra- Estados, supremi civitatum moderatores vel
goedigraphus; - cinematogrfico, v. escena- rectores; supremi rerum publicarum modera-
rista // (el que ha hecho alguna obra tores.
artstica) rtifex, fcis m.
autoritario: imperiosus, a, um. Sin: desp-
autoridad: (poder, mando) auctritas, atis f. ticus; prepotens; auctoritate abtens.
Sin: potestas; imprium; ius (iuris n). Uso: -
domstica, imprium domsticum; - legal, autoritarismo: praepotntia, ae f.
ius ac potestas; - moral, moralis auctritas; -
pblica, auctritas pblica; potestas ppuli; autorizacin: alicius rei faciendae potestas
- real, rgia potestas; - suprema, summa auc- vel facultas. Sin: approbtio; permissus (-us
tritas; aumentar la - de uno, alicius aucto- m) ; licntia. Uso: - por parte del Estado, ap-
ritatem amplificare; burlarse de la - de uno, probtio pblicis ab auctorittibus.
auctoritati alicius illdere; dar plena - a al-
guien, licui plenam auctoritatem dare; debi- autorizado: auctoritate (potestate, facultate,
litar la - de uno, alicius auctoritatem iure, permissu, vni) preditus, pollens, mu-
imminere vel deminere // (crdito, presti- nitus. Sin: cum auctoritate. Uso: estar - a
gio) auctritas. Sin: auctritas et fides. Uso: hacer algo, liquid faciendi auctoritatem ha-
la - de los filsofos, philosophorum auctri- bere vel auctoritate pollere, valere, uti.
tas; la - de los testimonios, rerum auctritas;
persona que goza de -, (vir, homo ) aucto- autorizar: licui auctoritatem (vel potesta-
ritate gravis; de mucha -, (vir, homo ) gra- tem) dare, fcere, concdere, tribere. Sin:
vssimus; es una - competente, bonus est permttere; facultatem indulgere vel permt-
auctor; es una - en algo, auctor est alicius tere; ius concdere // (dar fe el escribano o
rei; fundado en la - de alguien, in auctoritate notario en un documento) testari. Sin: p-
alicius psitus; adquirir - sobre uno, apud blic fide instrumentum firmare, ex iure et l-
liquem vel ab liquo auctoritatem (vel digni- gibus obsignare // (aprobar algo) ratum
tatem) sibi conciliare vel parare; apud li- dcere liquid.
quem vel ab liquo gratiam inire; fundarse en
la - de alguien, auctore liquo uti (ad li- autorrealizacin: autorealiztio, onis f.
quid); quitar - a algo, licui rei fidem abro-
gare; tener -, auctoritate apud liquem valere autorretrato: sui picta imago (-gnis f).
vel uti; auctoritate vel grati valere (de per-
sona); auctoritatem vel pondus habere (de es- autoservicio: ministrtio prpria. Sin: se
critos, documentos) // (ascendiente poltico) quisque ministrat.
grvitas, atis f. Sin: dgnitas // (persona in-
vestida de poder, mando o magistratura) - ci- autostop o autoestop: autocineti transentis
viles, potestates civiles vel civitatis; - retntio. Sin: crruum automoblium retntio.
comunales, municpii moderatores; - comu- Uso: practicar el -, autoraedas transentes re-
nistas, potestates communsticae; - polticas, tinere; hacer un -, autocinetum trnsiens re-

113
autostopista

tinere. f. Sin: caterva; multitudo; ingens nmerus.

autostopista o autoestopista: autocineti avalar: auctor fio vel sum. Sin: mea auctori-
transentis retentor vel retentrix. Sin: petitor tate defendo // Com sngraphae cautionem
vel petitrix convectionis. fcere vel interpnere; sngraphae alterum
subscrbere nomen cautionis grti.
autosuficiencia: propriarum rerum sufficin-
tia. avance: progrssio, onis f. Uso: - rpido (por
ej., de cinta en un grabador) procursus, us m.
autosuficiente: se ipse expdiens. Sin: sibi
providere valens; rebus suis sufficienter pre- avanzada: (partida de soldados) prima sttio
ditus. (-onis f).

autosugestin: autosuggstio, onis f. Sin: sui avanzado: liberior, ius. Sin: immoderatus;
persusio; sui ipsus instigtio, impulsus, per- immdicus; novus; rerum novarum cpidus.
mtio.
avanzar: (ir hacia adelante) prvehi. Uso:
autotanque: autocinetum cisterninum. Sin: se puede, est permitido -, prvehi licet //
autocarrum vel autovehculum cisterninum; hacer - (por ej., una cinta de grabador), pro-
autocarrus cisterninus; exceptculum auto- movere.
matrium; automatrius currus exceptrius.
ave: avis, is f. Sin: vlucris, is f (generalm en
autova: (autopista) v. esta voz // (autorriel) pl: vlucres, um). Uso: - acutil o acutica,
autoplaustrum, i n. Sin: autosarracum vel au- avis aqutilis; - brava, avis fera; - extica,
toserracum, i n; automatrium plaustrum. avis extica; - migratoria, pasajera, de paso,
avis migrans; peregrina vlucris; - nocturna,
auxiliador, ra: auxiliator, oris m; auxiliatrix, avis nocturna; - de corral, cohortis avis; - del
icis f. Uso: Mara -, Maria Auxiliatrix. pas, vrnula avis.

auxiliar: adj auxilirius, a, um; auxiliaris, e. avecindarse: domiclium sibi constitere (v.
Uso: caballo -, quus auxilirius vel auxilia- gr. Romae).
ris // sust auxiliaris, is m. Uso: - mdica, adiu-
trix mdica. avellana: avellana, ae f. Sin: avellana nux.

auxilio: -!, fer auxlium vel opem! avemara: (oracin) saluttio anglica. Sin:
marialis prex (precis f) // (cada una de las
aval: confirmtio, onis f. Sin: firmtio; fir- cuentas del Rosario) rosrii (vel marialis co-
mamentum; corrobortio; corroboramentum; ronae) glbulus, granum.
auctritas; praesdium; fides // (firma que se
pone en una letra de crdito para responder avena: avena, ae f.
de su pago si no lo hace el girador) (alterus)
nminis subscrptio in sngrapha cautionis avenamiento, v. drenaje.
caus.
avenar, v. drenar.
avalancha: (alud), v. esta voz // fig moles, is

114
avin

avenida: (va ancha) pltea, ae f. Sin: via struthiocameli.


lata; via principalis. Uso: - arbolada, adum-
brata via; pltea arbribus cnsita. avetarda, v. avutarda

aventador: (soplillo o abanico) flabellum, i aviacin: (locomocin area) aria vel area
n. Uso: - pequeo, flabllulum. navigtio. Sin: arius cursus (-us m); caeli
navigtio. Uso: - civil, civilis classis aria;
aventar: ventilare. Uso: - el trigo, ventilare campo de -, arosttio; ardromus; aron-
frumentum; ri vel vento frumentum prop- vium sttio; compaa de -, socetas aronu-
nere, pndere. tica // (doctrina, disciplina) aronutica, ae f.
Sin: ars (vel doctrina, vel disciplina) aronu-
aventura: (suceso extrao) casus vel eventus tica; volandi ars // (cuerpo militar de aviado-
singularis, mirficus // (casualidad) casus, us res) aria classis.
m. Sin: res fortuta // (riesgo) perculum, i n.
Sin: lea, ae f // (relacin amorosa ocasional) aviador: adj aronuticus, a, um. Sin: avia-
fcinus (-nris n) amatrium. Sin: amatrie trius // sust aronauta vel aronautes, ae m;
factum; lvitas amatria; breve amatrium aronaute, es m. Sin: aviator, oris m; aviatrix,
commrcium. icis f; volator arpetes, ae m; nauta vel viator
arius m; nauta vel viatrix aria f // (individuo
aventurero, ra : errator, oris m; erratrix, icis que presta servicio en la aviacin militar)
f; audax homo vel mlier. Sin: errticus; miles ariae (vel aronvium) classi addic-
errabundus; vagus; circumforneus; erro tus.
(onis m) mira consectans; circmvagus
eventus consectans. avin: aroplnum sive arplanum, i n. Sin:
aronavis vel arinavis; arovehculum; a-
avera: detrimentum, i n. Uso: sufrir una -, ronavgium; velvolum; aria navis; arium
detrimentum cpere; iacturam pati vel subire. navgium; vehculum arium; navis volans;
navis aroplangera. Uso: - antiincendio, a-
averiado: corruptus, a, um. Sin: deterioratus; roplanum exstinctrium; - bimotor, v. bimo-
vitiatus. tor; - cisterna, aroplanum cisternferum;
aronavis exceptria vel cisternfera; - co-
averiar: corrmpere. Sin: deteriorare; vi- mercial, aroplanum commerciale; - equi-
tiare. pado con cuatro motores, quadrimotrale
aroplanum; - especiales, aroplana speci-
averiguacin: inspectio, onis f. lia; - espa, de reconocimiento, aroplanum
speculatrium vel exploratrium; aronavis
averrosmo: averroismus, i m. Sin: Averroes speculatria; - gigante, aroplanum gigan-
doctrina. tum; arinavis giganta; - monomotor, aro-
planum unimotrale; - nodriza, aronavis
averrosta: averroista, ae m. nutrix; - particular, aroplanum privatum; -
supersnico, aroplanum sono vel snitu c-
avstico: avsticus, a, um. tius; aroplanum sonorum lmitem sperans;
- teledirigido, aroplanum telerectum vel te-
avestruz: strthio, onis m. Sin: struthiocame- ledirectum; - torpedero, aroplanum silurfe-
lus. Uso: de -, struthiocamelinus o con el gen rum, arovehculum siluris armatum;

115
avioneta

aroplanum nvibus demergendis vel diffrin- aviso: nntius, ii m; nntium, ii n. Uso: - pa-
gendis; aroplanum ignvomos vel ignferos rroquiales, paroeciales nntii; - publicitario,
siluros iculans, iactans // - a, de chorro, - a, praecnium; - radial, nntius radiophnicus;
de reaccin, - de propulsin, pyraulocinetum; nntius per aethrias undas missus; - televi-
aronavis pyraulocintica; aroplanum sivo, televisficum praecnium; nntius tele-
pyraulocinticum; aronavis retroversus pro- visficus; nntius per televisionis undas
pulsa vel impulsa; aroplanum invers vi pro- missus; - de retorno, allatae vel perlatae eps-
pulsum vel impulsum; aronavgium inversis tulae nntius; - en un diario, nntius diurnis
vribus propulsum; aroplanum ris haus- actis evulgatus; poner un - publicitario de
trium; - de asalto, de combate, aroplanum algo en diarios o revistas, laudativum alic-
incrsitans, incursans, aggrdiens, impug- ius rei nntium in actis diurnis vel in com-
nans, proeliare; - de bombardeo, bombopla- mentriis pnere; laudativam alicius rei
num, i n; aroplanum pyrobolrium; nottiam commentriis vel actis diurnis cr-
aronavis ignvomis globis vrberans, d- dere, concrdere.
ruens, diffringens, confringens; - de carga,
aroplanum onerrium; - de caza, aropla- avispn: crabro, onis m.
num insecutrium, insectatrium, venticum;
arinavis insectans; - de caza a reaccin, a- avitaminosis: vitamini penria (-ae f).
roplanum insectationis arihaustrium; - de
escolta, aroplanum praesidirium; - de h- avutarda: otis, dis f. Sin: otis tarda.
lice, aroplanum helicarum motu incitatum
vel propulsum; - de pasajeros, aroplanum axioma: axioma, tis n. Sin: pronuntiatum;
epibticum; - en picada, aroplanum (impro- enuntiatum; effatum.
viso vel de, ex improviso) ad perpendculum
illabens; - sin motor, - a vela, v. planeador; axiomtico: axiomticus, a, um. Sin: certus;
ir, viajar en -, aroplano vehi vel ferri; subir certssimus; certa firmaque ratione pronun-
al -, in aroplanum inscndere; subida al -, tiatus vel edictus.
inscnsio vel conscnsio in aroplanum // -
Boeing-747, aroplanum eius typi, qui dcitur aya: institutrix, icis f.
Boeing-747; - Concorde, aroplanum con-
cordiense; - Fokker F-28, aroplanum typi, ayer: heri. Uso: - por la maana, heri mane;
cui nomen Fokker F-28 // clase (categora) - por la tarde, heri vsperi; hasta -, usque ad
de -, classis, is f; cubierta de -, stega (ae f); hesternum diem.
stega epibtica; interior del -, aroplani in-
terna (-orum npl); el - est provisto de dos ayuda: auxlium, ii n. Sin: adiuvamen, mnis
cubiertas de pasajeros, en las que se encuen- n. Uso: de -, auxiliaris, e; - en favor de las
tran tres clases, aroplanum duabus stegis vctimas de la inundacin, auxlium pro vc-
epibticis instructum est, in quibus tres clas- timis inundationis // - de cmara, a cubculo;
ses inveniuntur. cubiculrius; - de cmara de Su Santidad, a
cubculo Pontficis Mximi.
avioneta: arvola, ae f.
ayudante: (que ayuda) adiutor, oris m. Sin:
avisador: - de incendios, index (-dcis m) in- minister. Uso: - del banquero ( en una casa
cndii. de juego) leae magister; - de cmara, cubi-
culrius; a cubculo; ser - de alguno, adiutri-

116
azoturia

cem peram navare licui in liqua re // (Mil, vectorum adiutrix vel ministra, adiutrix iter
oficial que est a las rdenes de otro supe- facintibus.
rior) ptio, onis m. Uso: - de campo, rei mi-
litaris adiutor; rei militaris subdiuva (-ae m); azafrn: crocum, i n; crocus, i m. Uso: de -,
in re militari adiutor // (maestro o profesor crceus, a, um.
subalterno) subdoctor, oris m. Sin: prscho-
lus; antescholrius; adiutor acadmicus; - de azahar: zhara, ae f. Sin: aurantii vel citri flos.
literatura latina, a ltteris latinis adiutor; - de
paleografa y diplomtica, a codcibus atque azalea: azalea, ae f.
diplomtibus interpretandis adiutor.
azanoria, v. zanahoria.
ayudanta: (empleo de ayudante) adiutoris
vel adiutricis munus (-nris n) // (oficina de zimo: zymus, a, um. Uso: pan -, panis zy-
ayudante) adiutoris vel adiutricis sedes (-is mus; panis sine fermento.
f).
azimut, v. acimut.
ayunar: ieiunare.
azimutal, v. acimutal.
ayuno: ieinium, ii n. Uso: - cuaresmal, iei-
nium quadragenrium; establecer el -, iei- azoado: azotum cntinens.
nium institere; guardar el -, ieinium
servare; prescribir el -, ieinium indcere; zoe: azotum vel azoton, i n. Sin: nitrge-
romper el -, ieinium slvere vel resignare // num.
(que no ha comido) ieiunus, a, um // (igno-
rante de lo que se habla) ieiunus. Sin: igna- azoemia, v. azotemia.
rus, nscius alicius rei; estar en ayunas o en
-, ieiuno ore esse; nescire liquid, rudem esse azogue, v. mercurio.
(in) liqua re.
azoico: azicus, a, um. Sin: animntibus vel
ayuntamiento: (junta, reunin) conslium, vivntibus carens; animntium vel vivntium
conclium. Sin: conventus // (corporacin expers. Uso: era -, aetas azica // (ntrico) ni-
que administra el municipio) consilirii civi- tratus, a, um.
tatis; conslium vel conclium municipale.
Sin: conslium civitati administrandae; civi- azotar: frul perctere, fustigare, pulsare.
tatis administrationis adiutores; conslium
quod civitatem administrat. azotea: solrium, ii n. Uso: - con baranda o
pretil, solrium clatratum.
azada: pstinum, i n. Sin: srculum.
azotemia: Med azothemia vel azotemia, ae
azadn: ligo, onis m. Sin: magnum vel maius f.
rutrum.
azoto: azotum, i n.
azafata: hspita (-ae f); ministratrix (-icis f)
(aria). Sin: hspita aria vel aronutica; azoturia: azotria sive azotura, ae f.
aria assistrix vel ministratrix; ancilla aria;

117
azteca

azteca: Azteca, ae m. azufrera: sulphurria, ae f. Sin: slphuris fo-


dina; sulphurata, orum npl.
azcar: sccharum vel sccharon, i n. Uso: -
biolgico, sccharum biolgicum; - cande, azulado: caerleus, a, um. Sin: subcaerleus;
sccharum candum; - de caa, saccharsium, caeruleatus.
ii n; saccharosis, is f; - de piln, scchari
meta; ingenio de -, saccharifcium; scchari azulejo: tessella, ae f. Sin: tessellatus latr-
officina; de -, sacchreus vel saccharinus, a, culus.
um; - en polvo o grano fino, sccharum pul-
vreum; - en terrones, sccharum cbicum // azuzador: instigator, oris m.
fig, es un terrn de -, mellitus est.

azucarado: (que contiene azcar o sabe a l)


saccharatus, saccharosus, a, um // (algo
dulce) dulcculus, a, um. Sin: subdulcis, e //
(fig, blando y meloso) mellitus; blanddicus.

azucarar: (baar con azcar) sccharo


asprgere // (endulzar con azcar) sccharo
condire // (fig y coloq, suavizar y endulzar al-
guna cosa) mitigare, temperare, mollire,
emollire.

azucarera: (recipiente) saccharrium, ii n.


Sin: scchari vsculum; sacchargerum vs-
culum; saccharrium pocillum // (fbrica)
saccharifcium, ii n. Sin: scchari officina.

azucarera: scchari taberna.

azucarero: (persona tcnica en la fabrica-


cin de azcar) saccharrius, ii m // (reci-
piente) v. azucarera.

azucarillo: (terrn de azcar) mellitus


pastillus (-i m).

azucena: llium, ii n.

azuela: scia, ae f.

azufrar: slphure asprgere licui rei. Sin:


liquid slphure consprgere, suffire, suffu-
migare.

118
B
baba: saliva, ae f. Sin: spuma; spmea sa- ludus chartarum bacaranus.
liva. Uso: - de los caracoles, cochlearum sa-
liva; - de serpiente, sanies, i f; echar -, bache: (hoyo en el camino) scrobculus i m //
spumas (in ore) gere // (fig, carsele a uno (pozo de aire rarefacto) locus tenuioris ris.
la -) summis laettiis ffici. Sin: summo ex-
sultare gaudio; vehementer gaudere. bachiller: baccalureus, i m. Sin: batalrius;
abitriens, entis mf.
Babel: Babel, elis f // (confusin, desorden)
confsio, onis f. Sin: tumultus; confsio ba- bachillerato: baccalaureatus, us m. Sin:
blica vel babylnia; babylnica perturbtio. batalrii gradus. Uso: conseguir el -, bacca-
Uso: - lingstica, babylnica locutionum laureatum adipisci.
perturbtio.
baca: labellum, i n. Sin: catillum; trlleum.
bablico: bablicus, a, um // (confuso, inin-
teligible) confusus, a, um. Sin: deordinatus. baciliforme: bacilliformis, e.

babilnico: babylnius vel babylnicus, a, bacilo: bacillus vel bacellus, i m; bacillum, i


um. Sin: babylon(i)ensis, e. n. Sin: microbacillum; bactrium. Uso: ba-
cilos de la tuberculosis, del tifus, del ttano,
babilonio: adj, v. babilnico // sust Babyl- del clera, de la peste, bacilla tuberculosis,
nius, ii m. typhi, ttani, chlerae, pestilntiae.

babor: sinistrum navis latus (-tris n). bacn, v. orinal.

babosa: (molusco) limax, acis f. back (jugador, en el ftbol), v. defensa.

baboso: salivosus, a, um. Sin: spumosus. background (Inform) fondo: (de una pin-
tura) fundus, i m // (de un escritorio con ven-
babucha: crpida, ae f. Sin: slea vel calgula tanas) ima, orum npl. Uso: to put a window
domstica. into background, fenestram in ima mttere vel
repnere // (relativo a un proceso) nferus, a,
babuino: cynocphalus, i m. um. Sin: psterus. Uso: to put into back-
ground, in ima mttere; inferiorem fcere.
baby-sitter: puerorum custos (-odis mf). Sin:
infantrius, ii m; infantria, ae f; grula, ae f. back-up (Inform) de reserva: cautionalis, e //
(copia de reserva) cpia, ae f. Sin: exscrip-
bacalao: (pez) asellus. Sin: asellus marinus tum cautionale. Uso: hacer -, cpias vel
// (su carne salada) asellus salitus. Sin: exscripta cautionlia fcere.
asellus marinus arefactus vel sale exsiccatus.
bacteria: bactrium ii n . Sin: bacillum.
bacar o bacarr: lea (-ae f) bacarana. Sin:

119
bacteriano

bacteriano: bactricus, a, um. Sin: bactrii campani vel sacri aeris mlleus.
vel bacteriorum (gen); ad bactria ttinens.
badana: aluta, ae f.
bactericida: adj bactericidalis, e. Sin: bact-
riis extiosus; bactria necans // sust bacteri- Baden (Estado de Alemania): Badnia, ae f.
cida, ae m. Sin: venenum bactericidale. Sin: Aquae Aureliae. Uso: de -, badenensis
vel badensis, e.
bacteriofagia: bacteriophgia sive -phaga,
ae f. badn: (cauce empedrado) incile, is n.

bacterifago: bacteriphagus, i m. badil: batillum vel vatillum, i n; batillus vel


vatillus, i m.
bacteriofobia: bacteriophbia sive -phoba,
ae f. badila, v. badil.

bacterigeno: bacterigenus, a, um. badminton o bdminton: ludus (-i m) pilae


pennatae.
bacteriologa: bacteriolgia sive -loga, ae f.
Sin: de bactriis vel de microbacillis rtio, bagatela: ldicra, ae f. Sin: res parvi mo-
doctrina, disciplina. menti; res nullus momenti; res vilssima,
levssima, parva, prvula; nugae, arum; inp-
bacteriolgico: bacteriolgicus, a, um. tiae, arum.

bacterilogo: bacterilogus, i m. Sin: bacte- Bahamas (Archipilago de las): Insulae Ba-


riolgiae peritus. hamenses.

bacteriopatologa: bacteriopatholgia sive baha: sinus, us m.


-loga, ae f.
Baha Blanca: Sinus (-us m) Albus.
bacterioscopia: bacterioscpia sive -scopa,
ae f. bailable: adj saltationi aptus // (ballet)
modus saltatrius.
bacterioscpico: bacterioscpicus a um.
bailar: saltare. Sin: ballare; choras dcere
bacterioterapia: bacteriotherapa, ae f . Sin: vel exercere. Uso: aprender a -, saltare ds-
per iniecta bactria curtio. cere; saber -, saltare scire, saltandi peritum
esse; - bien, cmmode vel eleganter saltare;
bculo: bculus, i m; bculum, i n. Sin: sacar a -, invitare ad saltandum.
pedum. Uso: - abacial, pedum abbatiale ; -
de los obispos, pastorale pedum; ltuus pasto- bailarn, na: (que baila) saltans, antis. Sin:
ralis vel episcopalis // fig levamen, mnis n. qui vel quae saltat // (que ejercita el arte de
Sin: soltium; subsdium. bailar) saltator, oris m; saltatrix, icis f. Sin:
ldius m; saltatrcula f; mima f. Uso: ser
badajo: mlleus, i m. Uso: - de (la) campana, buen -, ptime saltare.
campani vel campanae mlleus. Sin: aeris

120
balancear

baile: salttio, onis f. Sin: balltio; saltatus, bajorrelieve o bajo relieve: ctypum, i n;
us m; chora. Uso: de -, saltatrius, a, um; - ctypus, i m. Sin: anaglyptum; toruma
de despedida, salttio valedictionis; - de pun- (-mtis n); caelatura, ae f; caelatum opus.
tillas, balltio eltior; arte del -, saltandi ars; Uso: autor de bajorrelieves, toruta, ae m; es-
escuela de -, ludus saltatrius; maestro de -, tatua de mrmol en -, anaglyptum simula-
saltandi magister; pista de -, locus saltatrius; crum marmreum; en -, ctypus; anaglyptus.
sala o saln de -, oecus saltatrius; dirigir el
-, choras dcere; organizar un -, saltationem bala: (proyectil) plumbum, i n. Sin: globus;
institere. glans, glandis f; glans metllica, plmbea, ig-
nita; ignitus globus vel glbulus . Uso: - de
bailecito: saltatincula, ae f. hierro, globus frreus; - de plomo, plumbum,
i n; plmbea, ae f; gran cantidad de balas,
bailotear: circumsalire. Sin: circumsaltare; plmbea grando; arrojar balas, plumbum
saltitare. emttere.

baja: - de los precios, pretiorum demintio balada: cntio, onis f.


vel immintio (-onis f); - en el precio de los
vveres, annonae vlitas; - en la bolsa, deprs- baladronear: (hacer baladronadas) glori-
sio. sius vel iactanter se grere // (decir baladro-
nadas) se iactare. Sin: se ostentare; iactari +
baj: psias, ae m. Sin: strapa, ae m; sa- abl, de vel in + abl; glorisius se iactare; de
traps, pis; strapes, ae; strapes, is (ac -en). se glorisius praedicare; insolntius se iac-
tare; glorisius vel magnificntius loqui.
bajada: declivis via vel locus. Uso: Dep, -
libre, descnsio simplex; - en serpentina, balalaica: cthara (-ae f) balalica. Sin: c-
descnsio flexuosa. thara tringula rssica vel sarmtica.

bajar: (descender) descndere. Uso: - la es- balance: (cuenta general) rtio, onis f;
calera, (per) scalas descndere // (disminuir) rationes fpl. Sin: reltio; pecuniarum rtio;
baja la bolsa, argentrii fori prtia decres- rationum pondertio; arcae recogntio; rtio
cunt, deminuuntur, levantur. rei administrandae; rtio accepti et expensi;
acceptorum et expensorum rtio; tbulae
bajel: phaselus, i m. accepti atque expensi; crditi et dbiti
compenstio. Uso: - anual, nnua smptuum
bajito: brevculus, a, um. aestimtio vel computtio; compilar, hacer
el -, rationem dcere, subdcere, inire,
bajo: (voz que produce los sonidos ms gra- trhere, habere; tbulas accepti et expensi
ves) gravssima vel ima vox. Uso: - continuo, confcere; mostrar el registro del -, cdicem
gravior vox contnua // (el que tiene tal voz) expensi et accepti exhibere; nivelar el -,
gravssimae (vel imae, vel gravioris) vocis expensi et accepti rationem exaequare; tener
cantor // - de arena, vadum, i n. Sin: pulvinus el registro del -, cdicem dati et accepti
// fig, - fondos, abiecta vel srdida plebcula; habere.
ppuli faex (faecis f); abiectssimum civitatis
vulgus (-i n). balancear: Mar, Aeron iactari.

121
balanceo

balanceo: - de nave o avin, navis vel aro- Sin: blaesus.


navis iacttio, oscilltio, fluctutio, agittio,
inclintio. balbucir, v. balbucear.

balancn: lncula, ae f. Sin: libramentum; Balcanes: regiones balcnicae. Sin: Balc-


statrula. nia, ae f. Uso: de los -, balcaniensis, e.

balancita: - para pesar el oro, aurria sta- balcn: maenianum, i n. Sin: pdium.
tera.
balconcillo: podolum, i n. Sin: parvum mae-
balandrn: tnica (talaris) cum alcula. nianum.

balanza: libra, ae f. Sin: trtina. Uso: - de dos baldaqun o baldaquino: fastgium, ii n.


platillos, bilanx, ancis f; - de la mejor marca, Sin: baldachinum. Uso: - de bronce, aneum
trtina exquisitae vel accuratssimae notae; - fastgium; - de cama, tectum; - de gnero,
de ptima calidad, trtina ptimae (exquisi- tentrium; - de prpura, aulaeum.
tae, exactssimae, certssimae) fidei vel men-
surae; - de precisin, trtina bonae (exactae, balde: stula, ae f; stulus, i m. Sin: alvolus.
certae) fidei vel mensrae // - de comercio, Uso: - para incendios, hama vel ama, ae f; de
examintio rddits. Sin: sumpts reddits- -, gratis; en -, frustra.
que rtio; colltio compndii ac dispndii.
baldosa: latrculus, i m. Uso: - marmorosa,
balastar: glre sprgere vel strnere. latrculus marmoratus.

balata: ballata, ae f. Sin: cntio ballata f. balear: (herir o matar a balazos) liquem
plumbis (vel glndibus, vel plmbeis glndi-
balate: margo (-gnis mf) canalculi. bus) vulnerare, sauciare vel necare, interf-
cere // (tirotear, fusilar) v. estos verbos.
balaustrada: balaustrata, ae f. Sin: balaus-
tiorum ordo, saeptum, ornatus (-us m); saep- Baleares: Baleares (nsulae), ium fpl. Uso:
tum; plteus, plteum; loricae saeptum. Uso: de las -, balericus, a, um; balearis, e.
- de bronce, saeptum aneum; - de mrmol,
lorica marmrea. baln: glans, glandis f. Sin: granus plmbeus.

balaustre o balastre: balustium, ii n. balista: ballista, ae f. Sin: blea. Uso: - mon-


tada sobre ruedas, carroballista.
balbucear: balbutire. Sin: lingu haesitare;
lingu titubante loqui; balbum esse; incerta balstica: ballstica vel ballistria, ae f. Sin:
voce loqui (de nio). Uso: decir algo balbu- ars ballstica (como arte); ballistria disci-
ceando, liquid haesitntibus verbis dcere. plina, doctrina, scintia (como ciencia).

balbuceo: balbties, i f. Sin: linguae haesi- balstico: ballsticus vel ballistrius. Sin: ad
tntia vel titubntia; oris titubtio; os balbum. ballsticam prtinens; ad misslium ictum
spectans.
balbuciente: balbus, a, um; balbtiens, entis.

122
banca

balistita: ballistites, is f. Sin: pulvis (-vris balotaje: suffrgium (-ii n) decretrium. Sin:
m) prius fumo carens vel fumi expers. ltera suffragiorum ltio. Uso: demandar el -,
suffrgium decretrium ferre.
baliza: paltium, ii n. Sin: praetentura, ae f.
balsa: (embarcacin) ratis, is f // (charco)
ballena: bal(l)aena vel ballena, ae f. Sin: pris- stagnum, i n.
tis, is f; pistrix, icis f. Uso: caza de ballenas,
ventio ballaencea. balsmico: fragrans, antis. Sin: odorus; sua-
vis.
ballesta: ballista, ae f. Sin: arcuballista; ma-
nuballista. blsamo: blsamum, i n // fig solcium; sola-
men; levamentum; consoltio.
ballestero: ballistrius, ii m. Sin: arcuballis-
trius; manuballistrius. balsero: rector navis (vel ratis) traiectriae.

ballet: saltatria fbula (-ae f). Sin: scenica bltico: mar -, Blticum, i n. Sin: mare Bl-
salttio vel chora. ticum.

balneario: adj balnerius, a, um. Sin: balne- bamb: hirundo (-dnis f) ndica; (h)arundo
aris; balneatrius // sust blneum pblicum; ndica. Sin: bambusa, ae f.
blnea vel balnea, orum npl. Sin: blneae,
arum fpl. banal: vulgaris, e. Sin: trivialis.

balneoterapia: balneotherapa, ae f. Sin: cu- banalidad: nugae, arum fpl.


rtio balneria.
banana: banana, ae f; bananum, i n. Sin:
balneoterpico: balneotherpicus, a, um. ariena; musae paradisacae fructus. Uso: cul-
Sin: ad balneotherapam ttinens. tivador de bananas, cultor bananarum; cul-
tivo de bananas, cultura bananarum.
balompi, v. ftbol.
bananero: adj bananrius, a, um // (barco
baln: follis, is m. Sin: pila. Uso: apoderarse que transporta bananas) navis bananis one-
del -, follem occupare, tenere; pil potiri. rata. Sin: navis onerria cultoris bananarum.

baloncesto, v. bsquet. banano: bananus, i f. Sin: (arbor) banana;


musa paradisaca.
baloncito: follculus, i m. Sin: glbulus.
banca: (embarcacin filipina) v. canoa //
balonmano: manufllium, ii n. Sin: manu- (puesto o asiento en el Parlamento) sedes
follis, is m; follis pugillatrius vel pugnis (- is f) parlamentria vel in parlamento // (co-
missus. Uso: juego de -, manufllium; juego mercio que consiste en el giro, cambio y des-
de - de saln, manufllium aulare. cuento de valores, y la compra y venta de
efectos pblicos) res argentria; la - mundial,
balonvolea, v. voleibol. res argentaria mundana vel universalis // - de
hielo, v. banquisa.

123
bancario

bancario: ad argentriam prtinens. mada) agmen (vel globus, grex, manus) ar-
matorum. Uso: - armada, globus armatorum;
bancarrota: (quiebra) decctio, onis f // - criminales, greges criminales, - de los
(quiebra de un banco) argentriae dissoltio. cuatro, manus quattuor (scelestorum) //
Uso: hacer - (quiebra fraudulenta), credito- (conjunto) - de comediantes, famlia scenica
res fraudare; creditores decoquendo fraudare // (baranda del billar) banda vel ora ae f //
// (fig, desastre, hundimiento, descrdito) (faja o lista) fscia, ae f. Sin: clavus // (llanta)
naufrgium; evrsio; runa, dissoltio. Uso: v. esta voz // (cinta ancha que como distintivo
la - de la civilizacin, humani civilisque cul- se lleva atravesada desde un hombro al cos-
ts naufrgium. tado opuesto) insigne oblquum. Sin: obl-
quus blteus; oblquum blteum;
banco: (asiento de madera) sedile, is n. Sin: decoramentum transversum.
scamnum; scabellum; (lgneum) subsllium
Uso: - alto, scamnum ditum; - encorvado, bandada: agmen, mnis n. Uso: - de pjaros,
scamnum curvatum // (banco de los remeros vium agmen.
de una nave) transtrum, i n. Sin: iugum // -
de datos, indiciorum thesaurus; elementorum bandeja: ptera, ae f. Sin: lanx, lancis f; dis-
certorum thesaurus; - de hielo, v. banquisa; - cus, i m; scutella, ae f; vas metllicum vel lg-
de ojos, thesaurus transponendorum (vel neum. Uso: - de pastelillos, ptera cum
transferendorum) oculorum; - de sangre, hae- suavillis.
matheca; receptculum snguini colligendo
// (establecimiento pblico de crdito) argen- bandera: vexillum, i n. Sin: signum; insigne.
tria, ae f. Sin: mensa vel taberna argentria, Uso: - austraca, Austriae insigne vel ve-
nummria, nummulria; domus vel socetas xillum; - nacional, ptriae (vel ptrium, vel
argentria. Uso: - hipotecario, mensa hypo- nationis) vexillum; signum vel vexillum na-
thecria; - mundial, argentria mundana; - tionale; - olmpica, vexillum olmpicum; -
nacional, pblica mensa argentria; - de cr- tricolor, trcolor vexillum; vexillum tribus
dito, mensa creditria; - de Roma, argentria colribus tinctum; vexillum terno decoratum
romana; - del Santo Espritu, argentria a colore; - a media asta, vexillum mdio hastili
Sancto Spritu nominata; mensa nummulria (propsitum); despliegue de banderas, ve-
Sancti Spritus; billete de -, tssera vel chr- xillorum propostio vel iacttio; izar, levantar
tula nummria; directores del -, directores ar- la -, v. izar; amainar, arriar la -, v. amainar;
gentriae; argentriae praepsiti; presidente ondea la -, vexillum flitat vel vento agita-
del -, presidens argentriae // (tabln que tur.
sirve de mesa) tbula, ae f. Sin: mensa.
bandern: vexllulum, i n. Sin: parvum ve-
banda: (cuerpo de msicos) msici, orum xillum.
mpl. Sin: symphonaci (hmines); aeneato-
res; symphoniacorum agmen, manpulus, co- banderola: ventorum index (-dcis m) // (fig,
hors, collgium, sodlitas; aeneatorum hombre voluble) v. veleta.
manus; manus aeneatria. Uso: - lisa, tibci-
nes; - militar, mlites aeneatores; mlitum bandidaje, v. bandolerismo.
symphoniacorum manpulus; symphnia mi-
litaris // (pandilla) grex, gregis f. Sin: globus; bandido: (bandolero) v. esta voz // (fugitivo
caterva; manus (-us f) // (porcin de gente ar- de la justicia) prfugus, i m. Sin: exsul, lis;

124
bao

ptri extorris // (persona perversa) homo banquisa: glcies (-i f) pontvaga. Sin: ae-
pravus, perversus, depravatus, mprobus. quor glaciatum; glcies flitans, flctuans.

bando: manus, us f. Uso: los dos -, manus bantes: Bantuenses, ium mpl.
traque // (edicto o mandato) edictum, i n.
Sin: mandatum; decretum; iussum. baadera, v. baera.

bandola, v. mandolina. baador: vestis (-is f) balneria.

bandolera: (salteadora) praedatrix, icis f. baarse: balneare. Sin: blneo uti.


Sin: grassatrix // (correa cruzada por el
pecho que sirve para colgar un arma) bl- baera: (pila para baarse) lveus, i m. Sin:
teus, i m; blteum, i n. Sin: blteus oblquus; labrum; balneum vel blneum; slium; pis-
blteum oblquum; transversum pctoris cn- cina // (mujer que cuida de los baos y sirve
gulum. Uso: en -, transversus, a, um; in bl- a los que se baan) balneatrix, icis f. Sin: ba-
teo; ab humero dextro sub sinistrum linearum ministra.
brchium descendens; llevar la mochila en -,
srcinam transverso pctoris cngulo susti- baero: balneator, oris m. Sin: balinearum
nere. minister.

bandolerismo: latrocintio, onis f; latroc- baista: blneans, antis mf. Sin: qui vel quae
nium, ii n. Sin: praedtio; rapintio; grass- ad aquas venit; qui vel quae in aqua est; qui
tio. vel quae aquis titur; qui vel quae blneis de-
lectatur.
bandolero: praedo, onis m. Sin: latro; grassa-
tor; rapinator; tromcrates. bao: (accin) ltio, onis f. Sin: lavtio; bal-
netio; ctio balneandi. Uso: - caliente, la-
bandolina, v. mandolina. vtio clida; aquae clidae; - fro, lavtio
frgida; - de agua salada, blneum salsum; -
bandonen: bandonum, i n. de asiento, encathisma, tis n; - de chorro, la-
vtio in aquae deiectu; lavtio plvia; - de es-
bandurria, v. mandolina. puma, lavtio spumosa; baos de mar,
marina lavacra; - de pies, blneum pedum; -
bandwith (anchura de banda): dipason (n de vapor, lacnicum balneum vel blneum;
indecl) dnsitas (-atis f). assa sudtio; vaportio balinearum; darse un
- de pies, pedes lavare; tomar un -, lavari vel
Bangla Desh: Bangladesa, ae f. Uso: de -, se lavare // (cuarto de -) blneum, i n. Sin:
bangladesanus. lavacrum; lavatrina. Uso: - caliente, cald-
rium, ii n; - fro, frigidrium, ii n; blneum
banquero: argentrius, ii m. Sin: mensrius; frgidum; - turco, sudatrium, ii n; entrar en
mensulrius; nummulrius; trapezita. el -, blneum intrare vel introire; in blneum
introire; ir al -, ad (vel in) blneum ire vel ve-
banquete: - nocturno, comisstio, onis f. nire; blneum inire, adire, obire; salir del -,
e blneo gredi vel exire; blneo gredi; de
banquina: viae margo (-gnis mf). blneo exire // (sitio donde hay agua para

125
baobab

baarse) colymbus, i m. Sin: locus balne- scalarum fulcrum, fulcimen, fulcimentum.


rius. Uso: - comunes, blnea commnia, Sin: epimdion, ii n.
mixta, promscua; - privados, blnea privata;
- pblicos, blnea, orum npl; blnea pblica; barandilla: cancelli, orum mpl. Sin: clatri,
blneae vel thermae, arum fpl; - pblicos al orum mpl. Uso: - de escalera, v. baranda.
aire libre, blnea pblica subdilia (vel sub
divo, vel sub divum) // (pila o tina que sirve baratijas: nugae, arum fpl. Sin: gerrae;
para baar o lavar todo el cuerpo o parte de scruta, orum npl; nugamenta, orum npl ; res
l) v. baera // (retrete, excusado) latrina, ae vilssimae vel levssimae.
f. Sin: lavatrina; sellae familiricae. Uso: -
pblicos, frica, ae f; fricae, arum fpl // - de baratillero: nugivendus, i m. Sin: nugarum
agua, - de mara, blneum Mariae; en - vel scrutorum vnditor, nstitor, propla.
mara, subbulliente aqu mersatus; in
subbullientem aquam mersus; meter algo en baratillo: nugarum (vel gerrarum, vel nuga-
- mara, liquid subbulliente aqu mersare; mentorum) taberna (-ae f).
cocinar en - mara, liquid subbulliente aqu
mersatum cquere. barba: (parte de la cara debajo de la boca)
mentum, i n // (pelo que nace en la -) barba,
baobab: baobab indecl. ae f. Uso: - cerrada, barba clausa; - descui-
dada, barba inculta; - larga, barba prolixa; -
baptisterio: (sitio donde est la pila bautis- partida, barba partita; - de abanico, barba fla-
mal) baptistrium, ii n // (pila bautismal) v. belli; - que empieza a despuntar, lanugo,
pila. gnis f; corte de -, depostio barbae; con un
poco de -, barbtulus; sin -, imberbis; afeitar
baquelita: bachelites, ae m. la - a uno, licui barbam rdere, abrdere, re-
cdere, tondere; dejarse crecer la -, barbam
baquiano: (conocedor de los lugares) loco- demttere, promttere, submttere.
rum sciens (-entis) // (gua para transitar por
ellos) locorum dux (ducis m) // (experto) ali- barbacana: risma, ae f; risma, -tis n. Sin:
cius rei peritus; in liqua re versatus. muri fultura; antemurale; muri propugncu-
lum.
bar: thermoplium, ii n. Sin: bibria, ae f; ta-
berna vel tabrnula potria, potatria, bibria; barbajas: radculae, arum fpl.
popna, ae f // (- en hotel) oecus (-i m) pot-
rius. barbajuelas, v. barbajas.

barahnda: tumultus, us m. Sin: tumultu- barbar: (echar races las plantas) radculas
tio; perturbtio. emttere vel gere. Sin: radicscere.

baraja: (conjunto de naipes) lusrius char- barbrico: barbricus, a, um.


tularum (vel scidularum) fascculus (-i m).
Sin: chrtulae vel scdulae lusriae // (naipe) barbarie: barbria, ae f; barbries, i f. Uso:
chrtula (-ae f) vel scdula (-ae f) lusria. reducir a la -, ad barbriam vel ad barbriem
redcere; ad incultam feramque vitam red-
baranda: (barandilla de escalera) mans vel cere; volver a la -, ad barbriam redire.

126
barman

barbarismo: barbarismus, i m. Sin: vox br- barcarola: nuticum carmen.


bara, barbrica, vitiosa; brbarum verbum;
barbricum nomen. barco: navis, is f. Sin: navgium. Uso: - cis-
terna, navis lquidis vehendis; - comercial,
brbaro: brbarus, a, um. Uso: volverse -, in- navis mercatria; - negrero, navis nigritis ve-
humano cultu silvscere. hendis; - nodriza, navis nutrcia vel nutrcula;
- pesquero, navis piscatria; - de carga, one-
Barbarroja: Barba Rssea. Sin: Fridericus rria; navis onerria; - de motor, automatria
A(h)enobarbus. navis; navis machinamento acta; - de remos,
navis remis acta; - de vapor, vaporinavis; va-
barbero: tonsor, oris m. Sin: rasor; barbiton- porria; navis vaporria; navis vapore mota
sor. vel impulsa; - de velas, navis velis instructa,
predita; navis acta velis; navis promota ven-
barbeta: fulcimen, mnis n. Sin: basis, -is (ac tis.
-im vel -em; abl -i).
bardo: bardus, i m. Sin: vates; rhapsodus;
barbilla: brbula, ae f. cantor.

barbiquejo, v. barboquejo. barestesia: baraesthsia sive baraesthesa, ae


f. Sin: gravitatis sensus.
barbirrojo: a(h)enobarbus, a, um.
barestesimetro: baraesthesimetrum, i n.
barbo: barbus, i m.
baricentro: barycentrum, i n. Sin: gravitatis
barbn: homo bene barbatus. centrum.

barboquejo: redimculum, i n. Sin: bccula; barimetra: barymtria sive barymetra, ae f.


focale; cngulum; ligamen sub mentum duc-
tum. bario: brium, ii n. Uso: - sulfrico, brium
sulphricum.
barbullar: balbutire. Sin: singultim loqui;
incndita verba proferre. barisfera: barysphaera, ae f. Sin: mdia
terrae pars; terrae ncleus.
barbulln: balbtiens, entis. Sin: lingu he-
sitans. barita: barytes, is f.

barca: barca, ae f. Sin: navcula; scapha; baritonal: barytonalis, e. Uso: voz -, bartoni
cymba; lembus; linter. Uso: - pesquera, vox.
horia, ae f; cymba vel navcula piscatria; -
de motor, automatria cymba; - de remos, bartono: bartonus vel bartonos, i m. Sin:
actuarola ; - de ro, de lago, phaselus; br- barytonista, ae m; gravis vocis cantor.
cula; scphula; cmbula; lmbulus; - de
vapor, vaporalis navcula; - de vela, scapha barman: thermopla, ae m. Sin: triclinirius;
velvola vel velis instructa; lembus velis pre- genricam minister, tri.
ditus vel instructus.

127
barnabita

barnabita: barnabita vel barnabites, ae m. um; baronis (gen); ad baronem spectans.


Sin: sodalis barnabites; e Societate Pauli et
Brnabae. baronesa: (mujer del barn o que disfruta de
una barona) baronissa, ae f. Sin: (mujer del
barniz: verncium, ii n. Sin: nitens color; ni- barn) baronis uxor.
tens crusta // fig fucus, i m. Sin: spcies. Uso:
tener un - de algo, primis vel primribus la- barona: baronatus, us m. Sin: (dignidad) ba-
bris liquid gustasse, attigisse; tener un - lite- ronis dgnitas vel honor; (cometido) baronis
rario, tinctum esse ltteris; tener un - de munus; (jurisdiccin) baronis dcio, iurisdic-
gramtica, grammticis tinctum esse noti- tio, territrium, rgio.
nibus.
baroscopio: baroscpium, ii n.
barnizado: sust llitus, us m. Sin: vernicis in-
dctio // adj tinctus, a, um. Sin: llitus; bli- barotermgrafo: barothermgraphum, i n;
tus; verncio llitus; colore tinctus; recin -, barothermogrphium, ii n.
recens tinctus, llitus, blitus.
barquero: naviculrius, ii m. Sin: prtitor.
barnizador: tinctor, oris m. Sin: qui (liquid)
tingit vel llinit. barquichuela: navigolum, i n. Sin:
cymbula; lmbulus; lintrculus; scphulus.
barnizar: verniciare. Sin: vernice illnere; Uso: - pesquera, horola.
vernicem licui rei indcere; colore liquid
illnere; colorem licui rei indcere; licui barra: asser, ris m // (aparato de gimnasia)
rei nitentem colorem vel crustam indcere. tignum, i n. Sin: tignum vel ferrum transver-
Uso: - algo con algo, rem re (pice, con pez; sum. Uso: - paralelas, lneae parallelae; - pi-
cer, con cera ) tngere, illnere, oblnere, sapapel, vectis (-is f) premendae chartae; - de
lnere. chocolate, quadra chocolatae; - de espacios,
spatiorum vectis; - del timn, clavus; - de tu-
baroestesia, v. barestesia. rrn, quadra lucuntis.

bargrafo: bargraphum, i n; barogrphium, barrabs: malefactor, oris m. Sin: gneo,


ii n. Sin: altitdinis index. onis m; homo flagitiosus, seditiosus, malfi-
cus.
baromtrico: baromtricus, a, um.
barraca: (caseta tosca) tugrium, ii n. Sin:
barmetro: barmetrum, i n. Sin: index gra- casa; csula; maplia, ium npl. Uso: construir
vitatis; tbulus torricellianus. Uso: el - sube, barracas, tugria vel casas aedificare //
baja, argentum vivum barmetri ascendit, (edificio que se usa para almacn) taberncu-
descendit. lum, i n // (puesto en un mercado) tabrnula,
ae f.
barometrgrafo: barometrgraphum, i n;
barometrogrphium, ii n. barracn: amplum tentrium.

barn: baro, onis m. Sin: nbilis vel liber barragn: barracanus, i m. Sin: arbica vel
baro. Uso: de -, baronalis, e; barnicus, a, frica vestis; arbicum vel fricum vestimen-

128
basalto

tum; arbicus vel fricus amictus (-us m). barrilero: (el que hace barriles) doliorum
vel cuparum pifex; (el que los vende) dolio-
barranca o barranco: elvies, i f. Sin: rum vel cuparum vnditor.
abruptum.
barrilete: (dim de barril) dololum, i n //
barredera: scopae, arum fpl. Sin: mchina (instrumento que usan los carpinteros para
scopria. asegurar la madera en el banco) retincu-
lum, i n. Sin: ansa frrea // (juguete) v. co-
barrena: trebra, ae f. Uso: - elctrica, tre- meta.
bra elctrica; trebra electro xcita.
barrilito: dololum, i n. Sin: cadus.
barrenamiento: terebrtio, onis f.
barrio: vicus, i m. Sin: rgio. Uso: (de ciu-
barrenar: terebrare. Sin: perfdere. dad) urbis pars, rgio, vicus; - bajo, sordes
(-is f; sordes, ium fpl) urbis; - pobre, rgio
barrendero: scoprius, ii m. Sin: convrri- egena; - perifricos, aversa, orum npl; urbis
tor; converrens; cvicae mundtiae minister. aversa; - populosos, urbis regiones ppulo
frequentiores; - residencial, rgio habitati-
barreno: terebramen, mnis n. nibus lautiribus destinata // de -, vicanus, a,
um; habitantes de -, regionrii vici; partis
barreo: pelvis, is f. urbis ncolae.

barrer: scopare. Sin: vrrere, evrrere, de- barro: limus, i m. Uso: - termal, limus medi-
vrrere; scopis vrrere vel purgare. calis // de -, fctilis, e. Sin: figlnus vel figu-
lnus.
barrera: vallum, i n; vallus, i m Sin: repgu-
lum; obex, bicis mf; saepimentum; impedi- barroco: sust barocum, i n. Sin: ars baroca //
mentum. Uso: - aduanera, portrii limes adj barocus, a, um. Uso: estilo -, genus baro-
(-mtis m); - de separacin, vallum discrmi- cum // (fig, recargado, ampuloso) tmidus, a,
nis; - del sonido, repgula (-orum npl) soni. um; tumens, entis. Sin: trgidus; inflatus; af-
fectatus // (fig, recargado de adornos) fuca-
barrica, v. tonel. tus, a, um. Sin: dmodum expolitus // (fig,
extravagante, chocante) nsolens, entis. Sin:
barricada: saeptum, i n. Sin: obex, bicis inslitus; incompsitus.
mf; saepimentum; obex tumulturius vel su-
bitrius; saepimentum tumulturium vel su- barroquismo: barochismus, i m. Sin: rtio
bitrium. Uso: - de carros, carri pro vallo baroca.
obiecti; barricadas de piedras, bices saxo-
rum; el camino estaba bloqueado por una -, basal: basalis, e.
iter intersaeptum erat.
basltico: baslticus, a, um.
barrign: vir ventris obesi. Sin: vir ventre
obeso. basalto: basaltes, is m. Sin: basanites, ae (ac
-en) m.
barril: dlium, ii n. Sin: cupa; cadus; sria.

129
basamento

basamento: basis, is f. Sin: fundamentum. nistrildium, canistri ldium; follis (vel pilae)
canistrique ludus sive lsio (-onis f); pilaris
basarse: innti. Sin: consstere in + abl. Uso: et canistralis lsio. Uso: jugador de -, bas-
- en un autor, liquo auctore uti. caudrius, ii m; canistrilusor; jugar al -, pil
canistroque ldere; folle vel follculo canis-
bscula: libramen, mnis n. Sin: statera bas- troque ldere; partido de -, canistrildii cer-
cularis. tamen vel contntio; certamen follis
canistrique; follis vel pilae canistralis certa-
base: (superficie en que se asienta un men; practicar el -, follis canistrique ludo se
cuerpo) basis, is (ac -im vel em, abl -i) f (de exercere.
estatuas, monumentos, etc.); fundamentum, i
n (de muros, etc.); fulcrum, i n (apoyo, pie de bsquetbol, v. bsquet.
cama, etc.); crepdo, dnis f (zcalo, pedes-
tal). Uso: - de una columna, columnae basis; basquetbolista: bascaudrius, ii m. Sin:
- cuadrada, quadra, ae f; - cuadrada de co- follis bascaudrii lusor; follis canistrique
lumna, plinthus, i f // (lugar) - cientfica, lusor; pilae canistralis lusor.
sedes percontatinibus faciendis; - militar,
sttio militaris; - naval, portus bllicus; - basta: -!, satis!; iam satis! Sin: pax! Uso: -
naval de Guantmano, sttio navalis Guan- y sobra, satis superque est; pero de esto, -,
tmano; sttio navalis, cui nomen Guant- sed satis de hoc; sed haec hctenus.
mano // (condicin o norma fundamental de
un acuerdo) lex, legis f. Sin: condcio. Uso: bastarda: (dicho indigno) brbarus sermo.
bases de un concurso, certminis leges. Sin: brbarae voces.

base-ball, v. bisbol. bastardilla: en -, inclinatis ltteris.

base de datos (Inform): datotheca, ae f. bastardo: sprius, a, um. Sin: nothus; illeg-
timus; non legtimus; ignoto vel incerto patre
bsico: fundamentalis, e. Sin: praecpuus // natus; pelice vel plice ortus (nacido de con-
Qum bsicus, a, um. cubina); adulterinus (adulterino).

baslica: baslica, ae f. Sin: templum mxi- bastidor: (vrsilis) scaenae pries (-tis m).
mum; aedes sacra praecpua. Uso: - de San
Pedro, Sancti Petri Baslica; - de Letrn, Ba- bastin: propugnculum, i n.
slica Lateranensis.
basto: (aparejo o alabarda) clitellae, arum
basilical: basilicalis, e. fpl.

basilisco: basiliscus, i m. bastn: bculus, i m; bculum, i n. Uso: - de


alpinista, alpini prtica; montanus bculus; -
basket o basketball, v. bsquet. para esquiar, bculum nivale; nartatoris b-
culus; decursoris nivalis bculum.
basketbolista, v. basquetbolista.
bastos: virgae, arum fpl.
bsquet: ludus (-i m) bascaudrius. Sin: ca-

130
batiscafo

basura: purgamenta, orum npl. Sin: sordes, gata. Uso: - antiarea, tormenta antiaria,
ium fpl. Uso: - atmica, purgamenta atmica; antiarea; adversus aronvium incursiones
- radiactiva, purgamenta radioactiva. tormenta // (unidad tctica de artillera)
manus tormentria. Sin: agmen torment-
basurero: (recipiente) purgamentorum capsa rium // (obra de fortificacin que contiene
vel excpulum. Sin: srdium cstula vel re- cierto nmero de caones) munimentum, i n
ceptculum // (sitio) depositrium, ii n. Uso: // - de cocina, vasa vel instrumenta coquin-
- atmico, depositrium purgamentorum ato- ria // (agrupacin de pilas) pilae; pilarum s-
micorum. ries; - elctrica, pilae elctricae; sries
pilarum electricarum; pilae elctrice actae;
bata: domstica (vel cubiculria, vel cubit- pilae elctric vi actae // (acumulador) accu-
ria) vestis (-is f). Sin: laxa vel fluxa tnica; mulatrium, ii n. Sin: instrumentum elctridi
tnica talaris; indsium. cumulandae.

batalla: pugna, ae f. Sin: prolium; certamen; baterista: pulsator, oris m; pulsatrix, icis f.
concerttio. Uso: - electoral, populrium le-
gatorum certamen vel certtio. baticola: postilena, ae f.

batalln: cohors, ortis f. Sin: phalanx, angis f. batida: indago, gnis f. Sin: venatria excr-
sio. Uso: - de la polica, investigtio (hmi-
batn: (mquina) prelum, i n. Sin: press- num) maleficorum.
rium; mchina fullnica.
batidor: (que bate) percussor, oris m. Sin:
batanero: fullo, onis m. Sin: lanrius; coac- pulsator; verberator. Uso: - de oro, bracte-
tor lanrius. rius; bracteator // (explorador) explorator,
oris m.
bate: (en el bisbol y el crquet) lignum pul-
srium. batidora: (instrumento que bate alimentos)
agitbulum, i n. Sin: rudcula; rutbulum.
bateador: (en bisbol y crquet) pulsor, oris Uso: - elctrica, elctricum agitbulum; - de
m. Sin: battutor. mano, manuale agitbulum.

bateau-bus: navgium laphorum. batihoja: bracteator, oris m. Sin: bracterius.

batel: scapha, ae f. Sin: cumba vel cymba; fa- batimetra: bathymtria sive -metra, ae f.
selus vel phaselus; linter (-tris f). Sin: profundi maris mensura.

batelero: prtitor, oris m. Sin: lintrrius. batimtrico: bathymtricus, a, um. Sin: ad


bathymtriam ttinens.
batera: (conjunto de instrumentos de percu-
sin) tmpana, orum npl. Sin: tintinnbula; batintn, v. gong.
percussionlia instrumenta msica // (con-
junto de piezas de artillera) tormenta, orum batiscafo: bathscafus, i m; bathscafa, ae f;
npl. Sin: tormenta bllica; bellicorum tor- bathyscphium, ii n. Sin: bathycumba; sub-
mentorum sries; tormenta bllica congre- aqunea scapha.

131
batista

batista: baptistinum, i n. Sin: byssus, i f; sacro fonte lustrare liquem. Uso: el que bau-
byssum, i n; crbasus, i f (pl crbasa, orum tiza, baptizator; quien ha de ser bautizado,
n). Uso: - de lienzo, baptistinum lneum; - de baptizandus m.
seda, baptistinum sricum vel bombcinum.
bautizo: (accin de bautizar) baptiztio, onis
batologa: battolgia sive -loga, ae f. Sin: f.
multilquium; (inanis) verborum itertio.
bauxita: bauxites, is f. Sin: bauxense me-
batolgico: battolgicus, a, um. Uso: dic- tallum (-i n).
cin, locucin -, dctio, loctio battolgica.
Bavaria: Bavria, ae f.
batometra: bathomtria sive -metra, ae f.
bvaro, ra: sust Bvarus, i m; Bvara, ae f.
batomtrico: bathomtricus, a, um Sin: Baiovrius vel Baiorius m; Baiovria
sive Baioria f. Uso: - de Munich, Bvarus
batmetro: bathmetrum, i n. Sin: catapira- Monacensis // adj bavricus, a, um. Sin:
tes, ae m; perpndiculum nuticum. baiovrius; baiorius.

batsman: battutor, oris m. Baviera: Bavria vel Baioria, ae f.

bal: capsa, ae f. Sin: arca; cista; riscus; arca bayo: bdius, a, um. Sin: spadix, cis (ac pl -
viatria, sarcinria; cista itinerria. Uso: - cas). Uso: color -, color bdius.
mundo, ara maior; - del coche, autocineti re-
ceptculum onerrium vel sarcinrium. bayoneta: cuspis, dis f. Sin: mucro, onis m;
frmea, ae f; cuspis (vel mucro, vel frmea)
bauprs: palus (-i m) in transversum. baionensis; pgio vel stilus baionensis. Uso:
armar, calar la -, cspidem praefgere; ata-
bautismal: baptismalis, e. Sin: lstricus; lus- car a la -, cspide liquem ptere vel adoriri;
tralis; baptsmatis vel baptismi (gen). Uso: - cspide in liquem mpetum fcere.
pila vel fons baptismalis.
bazar: pantoplium, ii n. Sin: emprium;
bautismo: baptismus, i m; baptismum, i n; institrium; variarum mrcium emprium.
baptisma, tis n. Sin: regenerationis lava-
crum; sacrum lavacrum. Uso: administrar, bazo: splen, nis m. Sin: lien, nis n; linis,
conferir el - a uno, licui baptismum sive is m.
baptisma dare, conferre, ministrare; recibir el
-, baptismum accpere vel percpere. bazuca: bazuca, ae f.

bautisterio, v. baptisterio. beata: beata, ae f. Uso: nueva -, (caeles)


beata novnsilis.
bautizado: baptizatus, a, um. Uso: fig, vino -,
vinum dilutum. beatera, v. gazmoera.

bautizar: baptizare. Sin: sacro lavacro abl- beatificacin: beatifictio, onis f. Sin: inter
ere; aquis baptismi ablere; rite ablere; beatos ascrptio; in beatorum nmerum rel-

132
bisbol

tio vel coopttio. diorum caus (tributus); dar, asignar a al-


guien una - anual, nnuam pensionem (vel
beatificar: beatificare. Sin: in nmerum be- nnuum rditum) studiorum caus licui
atorum ascrbere vel referre. praebere vel tribere; establecer una - para
alguien, licui nnuam pensionem studiorum
beatfico: beatficus, a, um. caus decrnere.

beatitud: beatitudo, dnis f. Sin: betitas, atis becacina, v. agachadiza.


f.
becafigo: ficdula, ae f.
beato: beatus, i m // (fig, gazmoo) simulator;
homo religionis prvicax. becar, v. beca.

beb: infans, antis mf. Sin: pupus vel ppulus becario: pensionis stdii (vel studiorum)
m; infntula, pupa, pusola f. caus beneficirius. Sin: pensione vel rditu
studiorum caus fruens; qui pensione vel r-
bebedor: potor, oris m. Sin: potator. ditu studiorum caus fritur.

beber: bbere. Uso: - algo caliente, thermo- bedel: scholae custos (-odis m). Sin: ludi cus-
potare; - a la salud de, v. brindar; - a sorbos, tos; custos scholsticus; accensus (-i m)
sorbilare, sorbillare; exguis hustibus bbere; scholsticus; scholsticus appritor.
- hasta reventar, vino (vel liquore) nimis in-
dulgere; potatione paene exstingui. bedela: scholae vel ludi custodis munus
(-nris n). Sin: accensi scholstici offcium.
bebestible: potulentus, a, um. Sin: poculen-
tus. bedelio: bedllium, ii n.

bebida: ptio, onis f. Sin: potus, us m; pot- beduino: bedunus, i m. Sin: Arabs (-bis m)
tio; bibtio; pculum. Uso: bebidas, pocu- vagans; vagus Arabus.
lenta vel potulenta, orum; - alcohlicas,
ptiones alcohlicae; potulenta alcohlica; - begardo: begardus, i m.
no alcohlicas, - sin alcohol, potus non alco-
hlici; potulenta analcohlica; potiones anal- begonia: begnia, ae f.
cohlicae; - calientes, potiones calefactae;
potulenta calefacta; - fresca, frgida potin- beguino, v. begardo.
cula; - fras, potiones frgidae; potulenta fr-
gida; - helada, ptio nivata; glida behaviorismo: behaviorismus, i m.
potincula; - medicinal, ptio medicinalis;
comidas y bebidas, esculenta et potulenta; behaviorista: behaviorista, ae m.
tomar una -, potinculam gustare.
beige: lancolor, oris (sust y adj).
beca: pnsio, onis f. Sin: pnsio stdii (vel
studiorum) caus; rditus studiorum caus. bisbol: pilae ludus a basi. Sin: ludus baspi-
Uso: - anual, nnuum, i n; nnua pnsio stu- lae.
diorum caus (tributa) ; nnuus rditus stu-

133
bejuco

bejuco: planta sarmentosa. Sin: planta rbori bendecido: benedictione donatus (de per-
acclinis. sona); lustratus, expiatus, piatus; rite piatus
(de cosa).
Belceb: Belzebub indecl; Belzebul, lis
m. bendecir: (invocar en favor de alguien la
bendicin divina) benedictionem licui im-
Beln: Bthlehem vel Bthleem indecl; Beth- pertire; benedictione liquem donare; caeles-
lehmum, i n // de -, Bethlemticus vel Beth- tem favorem licui propitiare; caeleste
leemticus, a, um; hab de -, Bethlehemites, auxlium licui invocare; bene licui precari
ae m. // (consagrar algo al culto divino) conse-
crare. Sin: lustrare, expiare, piare, rite piare;
belga: adj blgicus, a, um // sust Belga, ae m; benedictione ditare liquid. Uso: - los cam-
Belgis, dis f. pos, aqu rite piat lustrare agros; - la co-
mida, consecrare cenam; - una casa, domum
Blgica: Blgica, ae f. Sin: Blgium; Gllia lustrare // (alabar) laudare. Sin: praedicare;
Blgica. ludibus extllere. Uso: - a Dios, Deum lu-
dibus extllere; Deum vel Deo benedcere;
belicoso: bellicosus, a, um. Sin: pugnax, cis. que Dios te bendiga! Deus tibi adsit!

beligerante: bellgerans, antis. Sin: bellige- bendicin: benedctio, onis f. Sin: (accin de
rator. bendecir) caelestis favoris implortio; caeles-
tis auxlii invoctio. Uso: - papal, benedctio
belladonna: belladonna, ae f. Sin: tropa pontificalis // (efecto de bendecir) Dei favor.
belladonna. Sin: caelestis favor; caeleste (vel divinum,
vel supernum) munus; Dei donum. Uso: dar
belleza: - naturales, naturae vel locorum una -, benedictionem praestare, tribere;
amoenitates; - de expresin, ornamenta ora- pedir una -, benedictionem postulare, impe-
tionis; orationis vel sermonis ornatus (-us m); trare, querere; recibir una -, benedictionem
- tipogrfica, typogrphicae artis venustas. accpere, suscpere, percpere; benedictione
donari // (consagracin) consecrtio, onis f //
belvedere: apopsis, is f. (alabanza) laus, laudis f // (beneficio) benef-
cium, ii n. Sin: donum; emolumentum. Uso:
bemol: (nota) hemitnium vel hemitnion, ii ser una -, magno emolumento, magno sui
n. Sin: semitnium // (signo que baja la nota esse + dat; mxime prodesse + dat; su lle-
medio tono) hemitnii signum vel nota. gada fue una verdadera -, peropportune
venit.
bencina: benzina, ae f; benzinum, i n; benz-
nium, ii n. Sin: propulsrius liquor. Uso: - sin bendito: agua -, aqua lustralis.
plomo, benzinum non plumbatum; - sper,
benzina superior; consumo de -, benzini ab- benedictina: benedictina, ae f. Sin: virgo be-
smptio; expendedor de -, benzinivnditor; nedictina; mnacha benedictina; monialis vel
benzinopla; gasto de -, benzinae dispn- sanctimonialis benedictina.
dium; surtidor de -, ntlia benzinria; tanque
de -, benzinrium, ii // (adj, relativo a la -, benedictino: benedictinus, i m. Sin: sodalis
accionado por la -) benzinrius, a, um. benedictinus; mnachus benedictinus; so-

134
berlina

dalis Ordinis Sancti Benedicti; Benedictini


Ordinis sodalis // (licor) benedictinum, i n. beque: tabulatum vel constratum (-i n) pro-
Sin: liquor benedictinus; vlida ptio bene- rae.
dictina.
brbero: (agracejo) spinosus frutex (-tcis
beneficencia: beneficntia, ae f. Sin: liber- m).
litas.
berbiqu, v. taladro.
beneficiado: (el que goza de un beneficio
eclesistico) beneficirius, ii m. Sin: benef- berceuse: (cancin de cuna) lallus, i m;
cio honestatus. lallum, i n. Sin: soporfera cantincula // (me-
cedora) cunae oscillatriae fpl.
beneficiar: benefcio vel privilgio liquem
donare. Sin: prodesse + dat; benefcere + dat berenjena: melongena, ae f. Sin: solanum
// beneficiarse, frui + dat. Sin: cmodum tr- melongena; solanum edle.
here ex liqua re.
berenjenal: (sitio plantado de berenjenas)
beneficiario: beneficirius, ii m. Sin: qui be- locus melongenis cnsitus // (fig, negocio
nefcia prcipit. enredado y de difcil salida) nodus, i m. Sin:
difficultas; tricae, arum fpl. Uso: meterse uno
beneficio: benefcium, ii n. Sin: emolumen- en un -, incdere in nodum; in slebras inc-
tum; lucrum; quaestus, us m; cmmodum // dere; in tricas se concere; se in angustum co-
(dignidad eclesitica que goza de renta) be- ncere; in angustum venire; in dumeta
nefcium. Sin: ttulus; munus sacrum. Uso: - corrpere.
eclesistico, benefcium ecclesisticum.
bergamota: (variedad de pera aromtica)
benfico: benficus, a, um. pirum falernum // (variedad de lima muy aro-
mtica) ctreum bergmium. Uso: esencia de
Bengala: (comarca de la India) Bengala, ae -, ctrei bergmii subtilssimus sucus.
f. Uso: Golfo de -, sinus Bengalensis // de -,
bengalensis, e; benglicus, a, um // luz de -, bergamote o bergamoto: (peral que pro-
ignes bengalenses mpl. Sin: ignes festivi vel duce la bergamota) bergamotta, ae f. Sin:
bengalenses; artificiosi ignes bengalenses; pirus falerna // (limero que produce la berga-
misslia pria npl. mota) citrus bergmia.

Benn: Bennum, i n. bergantn: celox, cis m. Sin: paro, nis m;


myparo; stlata, ae f; navis acturia vel prae-
benna: benna, ae f. datria. Uso: - pirtico, de corsarios, my-
paro pirticus.
benzina, v. bencina.
berilio: berllium, ii n.
benzoato: benzotum, i n; benzoas, atis m.
berilo: beryllos vel beryllus, i m.
benzoico: benzicus, a, um. Uso: cido -,
cidum benzicum. berlina: (carroza) (automatria) carruca.

135
berro

Sin: berolnia, ae f; berolinensis carruca // bibliofilia: bibliophlia sive bibliophila, ae f


fig, poner en -, liquem ludificandum ppulo Sin: librorum cultus vel amor; studiosa libro-
expnere. rum inquistio.

berro: mastrtium, ii n. biblifilo: bibliphilus, i m. Sin: librorum


amator vel cultor; studiosus librorum inquisi-
bersagliere: plumatus vel concursator miles tor.
(-ltis m). Sin: plumatus veles (-ltis m).
bibliografa: (descripcin, conocimiento de
berza, v. col. libros, de sus ediciones, etc.) bibliogrphia
sive bibliographa, ae f. Sin: librorum
besamanos: mans oscultio (-onis f). descrptio; dispsita (vel propsita, vel bene
ordinata) librorum descrptio // (catlogo de
bestialidad: fritas, atis f. Sin: bestilitas. libros o escritos referentes a materia deter-
minada) index (-dcis m) bibliogrphicus; li-
bestiario: bestirius, ii m. Sin: bestiarum vel brorum index. Uso: - atmica, de vi atmica
pcoris custos. librorum index, vel index bibliogrphicus.

best seller: liber plrimum (vel mxime) di- bibliogrfico: bibliogrphicus, a, um. Sin: ad
vnditus. librorum descriptionem vel ndicem prti-
nens.
betatrn: bettronum, i n.
bibligrafo: bibligraphus, i m. Sin: libro-
betnica: herba (-ae f) vettnica. Sin: ces- rum cgnitor atque descriptor.
tron, i f; prionitis; psychrtrophon.
biblilatra: biblilatra vel biblilatres, ae m.
betn: creta sutria. Sin: cera sutria; (atrum
vel flavum, negro o amarillo) liquamen su- bibliolatra: bibliolatra, ae f. Sin: nmia li-
trium. Uso: dar - a los zapatos, liqumine brorum venertio; nmius librorum cultus;
clceos perngere. quasi divinus librorum cultus.

bibern: lactisgium, ii n. Sin: sugitrium; bibliolito: bibliolthus, i m. Sin: fssile vel


gut(t) us , i m; papillata vel lactaris lagn- fosscium flium; fssilis flii vestgium.
cula; lagenula suctria; lacti sugendo vs-
culum. bibliologa: bibliolgia sive bibliologa, ae f.
Sin: librorum recta cogntio.
Biblia: Bblia, orum npl. Sin: Sacra Bblia;
sacri vel divini libri; divinae ltterae; sacrae bibliolgico: bibliolgicus, a, um.
scripturae; sacra volmina. Uso: versin la-
tina de la -, libri divini in latinum translati. biblilogo: biblilogus, i m. Sin: librorum
cgnitor vel peritus.
bblico: bblicus, a, um.
bibliomana: bibliomnia sive bibliomana,
bibliobs: bibliotheca cintica. ae f. Sin: nmius librorum amor; immdicus
librorum cultus; nmium librorum stdium;

136
bicornio

nmia librorum conquistio. bicameralismo: rtio biconsiliaris vel dibu-


lutica.
biblimano: biblimanes, is m. Sin: biblio-
mni laborans; nmius librorum amator; bicarbonato: bicarbonatus, us m; bicarbona-
conquisitor (vel accumulator, vel effrenatus, tum, i n. Sin: carbnii vel carbnicum dixy-
vel immdicus) librorum cultor. dum; ntrium bicarbnicum.

biblioteca: (lugar donde se tiene considera- bicfalo: dicphalus, a, um.


ble nmero de libros ordenados para la lec-
tura) bibliothca, ae f. Sin: amaltha vel bicentenario: bicentenrium, ii n.
amalthum. Uso: - circulante, bibliotheca li-
bris (per vices) commodandis; - Nacional de bceps: sust biceps, cpitis m. Sin: msculus
Pars, de Roma, Bibliotheca Nationalis Pa- biceps // adj biceps.
risiensis, Romana ; - pequea, biblioth-
cula; - privada, pblica, bibliotheca privata, bicicleta: brota, ae f. Sin: birtula; bicclula;
pblica; - del Congreso de Washington, Bi- velcypes, -dis m; cypes. Uso: - elctrica,
bliotheca Congresss Vasingtoniensis; for- brota elctrica; - fija, brota firma; - de carre-
mar una -, bibliothecam confcere vel ras, brota cursria vel cursualis; - de mujer,
institere // (coleccin de libros o tratados muleris (vel mulerum, vel feminarum) b-
semejantes entre s) librorum corpus (-pris rota; - de nio, peri birtula; - de pedal, bi-
n). Uso: - de derecho romano, corpus iuris ro- cclula pedlibus acta vel propulsa; - de
mani // perteneciente a la - o propio de ella, primera calidad, brota primae notae; - con
bibliothecalis, e. Sin: ad bibliothecam prti- motor, brota automatria; brota cum mot-
nens. rio; correr en -, brot crrere; ir en -, brot
vehi, insstere, insdere; montar en -, brotam
bibliotecario: bibliothecrius, ii m. Sin: bi- conscndere; (in) brotam insilire; brotae in-
bliothecae praefectus, custos, praepsitus, silire.
curator. Uso: nombrar a uno -, bibliothecae
liquem praefcere; ser -, bibliothecae biciclo: bcyclus, i m; bcyclum, i n. Sin: b-
praeesse. rota enormis.

bibliotecnia: bibliotchnica, ae f; bibliotch- bicloruro: sal (salis n) bichlorhdricum.


nice, es f.
bicoca: (fortificacin pequea) oppdulum, i
bibliotecografa: bibliothecogrphia sive bi- n.
bliothecographa, ae f.
bicolor: bcolor, oris.
biblioteconoma: bibliotheconmia sive bi-
bliotheconoma, ae f. Sin: doctrina vel disci- bicncavo: bicncavus, a, um.
plina de bibliotheca ordinanda; bibliothecarum
ordinandarum rtio. Uso: preceptos de -, prae- biconvexo: biconvexus, a, um.
cepta de bibliothecis ordinandis.
bicornio: bicorne vel bicorngerum cpitis t-
bicameral: biconsiliaris, e. Sin: dibuluticus, gimen (-mnis n).
a, um.

137
bicspide

bicspide: bicuspis, dis. Sin: bicuspidatus, nalis exhibtio.


a, um.
bienaventuranza: - eterna, v. beatitud.
bid o bidet: mannus vel mnnulus, i m. Sin:
hydrulicus mannus vel mnnulus; labellum bienestar: (conjunto de cosas necesarias
ntimum; ovata pelvis. para vivir bien) res prsperae. Sin: rerum
abundntia; fortunarum affluntia; rerum ma-
bidn: excpulum, i n. Sin: armillum; vas ex terilium abundntia. Uso: - familiar, rei fa-
frrea lmina. Uso: - de bencina, armillum miliaris cpia; - mediocre, res mdice
vel vas benzinae. prsperae; res satis prsperae; - pblico,
bonum commune // (vida holgada) prspera
bidonville: tuguripolis, is f. Sin: caspolis; vel cmmoda vivendi rtio. Sin: nmia pros-
assularum conglobtio. pritas; cmmodum; commditas. Uso: - au-
mentado, auctior prospritas; - mayor, maior
biela: biella, ae f. Sin: hasta (mots modera- prospritas; - mediocre, mdica prospritas; -
trix); directbulum; fndulus ambultilis. menor, minor prospritas; gozar de cierto -,
quadam prosperitate frui // (estado de la per-
bieldo: ventilabrum, i n. sona humana) bona vel prspera valetudo.
Uso: - fsico, crporis valetudo.
Bielorrusia: Bielorssia, ae f. Sin: Rssia
Alba. bienhechor, ra: adj benefciens; benficus
(m) vel benfica (f) in (vel adversus) liquem.
bien: bonum, i n. Uso: - alimentarios, ali- Sin: benignus, benigna; munficus, munfica
menta, orum npl; - comn, bonum commune; // (cuya influencia es til) salutaris, e. Sin:
- culturales, cults humani bona; - espiritua- tilis // sust benefactor, oris m; benefactrix,
les, - interiores del espritu, nimi bona; bona icis f. Sin: benficus homo; benfica mlier;
spiritlia; - externos, bona externa; res exter- auctor vel auctrix benefcii (vel beneficio-
nae; - inalienables, res quae abalienari ne- rum); qui vel quae benefciis liquem fficit
queunt; - inmuebles, - races, bona (vel affecit); qui vel quae benefcia in li-
immoblia; res soli; res non moventes; res quem confert (vel cntulit). Uso: el principal
quae moveri non possunt; - materiales, bona -, praecpuus benefactor; ser el - de uno, be-
materilia; opes terrenae; - muebles, res m- nefciis liquem affcere; benefcia in li-
biles; bona moblia; res moventes; res quae quem conferre; ptime (vel praeclare, vel
moveri possunt; - productivos, - de produc- egrgie) de liquo mereri.
cin, bona productiva; bona frugfera; bona
quaestuosa; bona lia bona gignntia; bona bienvenida: advenientis saluttio vel consa-
quae lia bona gignunt; bienes de consumo, luttio (-onis f).
bona consumptiblia, consumptiva; merces
fruendae; venlia, ium npl; bienes del Es- bienvenido: salve! Sin: carus exspectatusque
tado, bona pblica; possessiones pblicae; rei venisti!
pblicae bona vel possessiones; bienes de
fortuna, fortunae, arum fpl; opes; bona // - bifsico: gradus duos habens; momenta vel
hecho, probe factus. tmpora duo habens. Sin: qui, quae, quod
duos gradus (vel duo momenta, vel duo tm-
bienal: biennalis, e. Uso: exposicin -, bien- pora) habet.

138
billn

bife: bbula assa; assata bbula. Sin: caro synallagmticus. Uso: acuerdos -, mtuae
bbula assa; caro costalis assa; frustum b- pactiones; convencin -, convntio synallag-
bulae assum. mtica.

bifocal: bis flexus (-a, -um). Sin: dplici bilinge: bilinguis, e.


preditus flexu.
bilingismo: bilinguismus, i m. Sin: biln-
bifronte: bifrons, ontis. guitas, atis f.

bifurcacin: bifrcium, ii n; bifurcum, i n. billar: biliardum, i n. Sin: eburniplium; pi-


Sin: bfidum; bvium; biparttio. litdium; pilildium; ludus tudicularis; ebur-
nearum pilarum ludus; ludus globulorum
bifurcado: bfidus, a, um. Sin: bifidatus; bi- eburneorum; ludus sex forminum. Uso:
furcus. agujero o abertura de -, ludipilarum eburne-
arum foramen; baranda, reborde del -, ora
bigamia: bigmia sive bigama; digmia sive (mensae tudicularis); bola de -, pila vel
digama, ae f. Uso: practicar la -, duas uxo- sphaera ebrnea; ebrneus globus vel glbu-
res habere. lus; mesa de -, pilitudiria mensa; tbula lu-
sria; tbula ad pilis ludendum; lveus ad
bgamo: bgamus vel dgamus, i m. Sin: dua- ebrneis pilis ludendum; tablero, superficie
rum uxorum vir. de la mesa de -, bacus pilitudirius vel tudi-
cularis; jugar al -, tudiculari; sphaeris ebr-
bigote: mystax, cis m. Sin: sbium; barba neis ldere; ebrneis pilis vel glbulis in
labri superioris; en pl superioris labri pili; su- tbula ldere.
periora labra pilosa. Uso: - largo, prolixus
mystax; dejarse el -, fciem rdere praeter billarista: biliardilusor, oris m. Sin: qui bi-
mstacem. liardo vel eburniplio ludit.

bigotudo: superiore labro pilosus. Sin: ms- billete: (papel moneda) schedinummus, i m.
tace insignis vel conspcuus. Sin: charta argentria; tssera nummria;
schdula argentria; moneta chartcea. Uso:
bigud: calamistrillum, i n. Sin : fstula cris- - por valor de mil dlares, charta nummria
pans ; fstula crnibus crispandis; cylndrulus mille dllaris ( vel dollriis) valens // (cdula
comae crispandae; cylindrus crispandis ca- que acredita participacin en una rifa o lote-
pillis. ra) sors, sortis f. Sin: pittcium, ii n. Uso:
los - ganadores de la Lotera Nacional, sortes
bijou: gemma, ae f. Nationalis Aleae victrices // (carta breve) lit-
trulae, arum fpl. Sin: epistlium // (tarjeta o
bikini: vestis (-is f) vel vestcula (-ae f) documento que da derecho para entrar en al-
bikiniana. Sin: vestcula balnearis bikiniana; guna parte, para viajar, etc.) v. boleto.
bipartita vel bimembris vestcula; duplex bal-
neria fscia. billetera: crumna, ae f.

bilateral: duo ltera habens. Sin: ex duobus billn: blio, onis m. Sin: mlies (vel mliens)
latribus // fig bilateralis, e. Sin: mtuus; mille miliones.

139
billonario

billonario: bilionrius, ii m. binary (Inform) binario: binrius, a, um; bi-


naris, is, e.
bilocacin: biloctio, onis f.
binocular: binocularis, e.
bimano o bmano: duabus mnibus predi-
tus. Sin: duas manus habens. binculo: binculum, i n; binculus, i m. Sin:
speculatrium; perspicillum; conspicillum;
bimembre: bimembris, e. geminata specilla npl; telescpium gemina-
tum vel gminum.
bimensual: semimnstruus, a, um. Sin: bis
in mense (prdiens, recurrens). binomio: binmium, ii n.

bimestral: (que dura un bimestre) bimestris, bioclimatologa: bioclimatolgia, ae f. Sin:


e; bimnstruus, a, um. Sin: duos menses du- vivntium climatolgia.
rans // (que sucede o se repite cada bimestre)
qui, quae, quod alternis mnsibus (vel trtio biotica: biothica, ae f; biothice, es f.
quoque mense) fit (o con el verbo exigido por
el contexto). biofilia: biophlia, ae f. Sin: vitae amor; na-
turalis vitae amor.
bimestralmente: alternis mnsibus. Sin: tr-
tio quoque mense. biofsico: adj biophsicus, a, um // sust bio-
phsicus, i m. Sin: biophsicae peritus vel
bimestre: (tiempo de dos meses) bimestre, is studiosus.
n. Sin: bimensis, is m; duo menses; duorum
mnsium sptium vel tempus // (renta, biognesis: (generacin de un ser vivo por
sueldo, etc., que se cobra o paga al fin de otro) biognesis, is vel os f. Sin: vitae origo
cada bimestre) duorum mnsium merces vel genertio; generationis processus // (teo-
(-edis f) vel rditus (-us m). ra que defiende la necesidad de dicha gene-
racin y la imposibilidad de la llamada
bimotor: adj bimotrius, a, um; duobus mo- generacin espontnea) biogentica, ae f.
triis instructus; dplici machinatione orna- Sin: biogentica rtio; biognesis vel bioge-
tus; qui, quae, quod duobus motriis vel nseos rtio.
dplici machinatione movetur // sust bimot-
rium, ii n. Sin: aroplanum bimotrium; a- biogentica: ars biogentica.
roplanum duobus motribus instructum;
aria navis duobus machinamentis (vel dua- biogentico: biogenticus, a, um. Sin: ad
bus machinatinibus) instructa; aronavis d- biognesim vel ad biogenticam rationem t-
plici motria mchina predita. tinens. Uso: desarrollo -, biognesis proces-
sus; estudios -, biognesis stdia; leyes -,
binar: (dar segunda labor a las tierras) re- biognesis leges.
pastinare // (Liturg, celebrar dos Misas en un
mismo da) binare (Missam). Sin: Missam biogenia: biognia, ae f. Sin: orginis vitae
iterare; bis Missam celebrare; duas Missas stdium; ontognesis; disciplina vel doctrina
eodem die celebrare. de vivntium orgine ac processu (como
parte de la biologa); animntium vel ani-

140
Birmania

mantum origo ac processus (conjunto de los saeptum vel saepimentum; velamen; vela-
fenmenos vitales desde la concepcin hasta mentum; tgimen; tegumentum; velamentum
el completo desarrollo). interiectum.

biogeografa: biogeogrphia sive - grapha, biomdico: biomdicus, a, um. Uso: investi-


ae f. Sin: vivntium geogrphia. gacin -, investigtio biomdica.

biografa: biogrphia sive -grapha, ae f. Sin: biomtrico: biomtricus, a, um.


(alicius) vitae narrtio vel memria. Uso:
publicar la - de uno, librum de vita alicius binica: ars (artis f) binica.
dere.
biopsia: bipsia sive biopsa, ae f; biopsis, is
biografiar: vitam alicius narrare, enarrare, f.
expnere, scrbere, descrbere; de vita alic-
ius expnere. bioqumica: biochmia vel biochmia, ae f;
biochmica vel biochmica, ae f. Sin: vivn-
biogrfico: biogrphicus, a, um; ad vitam vel tium chmia.
ad biogrphiam alicius prtinens. Uso: do-
cumentos, lxicos, repertorios -, documenta, bioqumico: adj biochmicus vel biochmi-
lxica, repertria biogrphica; fuentes, inves- cus, a, um; ad animntium chmiam ttinens
tigaciones, memorias, noticias -, fontes, // sust biochmicus vel biochmicus i m. Sin:
investigationes, memriae, nottiae biogr- biochmiae peritus.
phicae
biosfera o bisfera: biosphaera, ae f.
bigrafo: bigraphus, i m. Sin: vitae narrator
vel scriptor; qui vitam alicius narrat, enarrat, biotecnologa: biotechnolgia sive -loga, ae
exponit, scribit (vel narravit, enarravit, expo- f.
suit, scripsit); ser el - de uno, alicius vitam
narrare (vel narravisse). bioterapia: biotherapa, ae f. Sin: curtio
biolgica.
biologa: biolgia sive -loga, ae f. Sin: scin-
tia biolgica; disciplina de vitae lgibus; de bitopo: bitopus, i m. Sin: biotpium, ii n.
animntium vita doctrina. Uso: - marina, bio-
lgia marina; - molecular, biolgia molecula- bixido: bixydum, i n.
ris.
bipartidismo: systema (-tis n) duarum fac-
biolgicamente: biolgice. tionum

biolgico: biolgicus, a, um. Sin: ad biol- biplano: biplanum, i n.


giam spectans.
bipolar: bipolaris, e. Sin: duos habens polos.
bilogo: bilogus, i m. Sin: biolgiae peritus
vel studiosus. biquini, v. bikini.

biombo: prthyrum, i n. Sin: dithyrum; Birmania: Birmnia, ae f.

141
birmano

birmano: adj birmanianus, a, um // sust Bir- tricum.


manus, i m.
bisulfato: bisulphatum, i n.
birome: clamus sphaerulatus. Sin: clamus
biroanus; grphium biroanum; v. bolgrafo. bit (Inform) dgito binario: bitus, i m (abrev.
de binaris digitus). Sin: nota binria. Uso:
birrete: biretum, i n. Uso: - de cuero, galerus least significant -, bitus mnimus; bitus m-
vel galerculus, i m; galerum vel galerculum nimi momenti.
n.
bitcora: pyxis (-ids f) magntica.
birretina, v. gorrita.
bter: amara ptio.
Bis!: (referido a uno) Rpete! vel tera!; (re-
ferido a dos o ms) Reptite! vel Iterate! bitonal: bivocalis, e. Sin: duos habens soni
gradus.
bisagra: vertculum, i n; vertcula, ae f. Sin:
vrtebra, ae f. bitonalidad: bisonritas, atis f. Sin: bivoc-
litas.
bisecar: bisecare. Sin: in duas partes secare.
bitumen: bitumen, mnis n.
biseccin: biperttio geomtrica.
bituminoso: bituminosus, a, um.
bisexual: adj bisexualis, e // sust bisexualis,
is m. Sin: ambisexualis. bivalente: bvalens, entis. Sin: dplici vi
preditus; geminata vi conspcuus.
bisexualidad: bisexulitas, atis f.
biyoduro: biididum, i n.
bisiesto: ao -, annus bis(s)extilis.
bizantinismo: byzantinismus, i m. Sin:
bismuto: bismut(h)um, i n. byzantinizandi mos, rtio, stdium // fig cap-
tiosa, orum npl. Sin: cavillationes; captin-
bisojo: paetus, a, um. culae; inanitates byzantinae; cavillationes
aetatis byzantinae prpriae.
bisonte: bison, ontis m. Sin: urus, i m.
bizantino: byzantinus, a, um. Sin: byzntius,
bist, v. bife. byzantacus, a, um.

bistec, v. bife. bizco: strabo, onis m.

bistre: fucus (-i m) ater. Sin: cosmticum fus- bizcochada: (panecillo) buccellatum, i n.
cum.
bizcochar: retorrere. Sin: recquere.
bistur: scalpellum, i n. Sin: scalprum;
scalper, pri m; culter (-tri m) vel cultellus bizcochera: (tienda) crustulorum vel biscoc-
anatmicus. Uso: - elctrico, scalpellum elc- torum taberna. Sin: crustulrii taberna; ta-

142
blefarofimosis

berna crustulria // (fbrica) crustulorum of- onis f // (efecto de blanquear) albrium, ii n.


ficina // (arte de trabajar bizcochos) crustu- Sin: albrium opus.
lorum ars. Sin: ars crustulria.
blasfemador, ra : blasphemator, oris m; blas-
bizcochero: crustulrius, ii m. Sin: dulci- phematrix, cis f.
rius.
blasfemar: blasphemare (Deum, Christum,
bizcochito: biscctulus, i m. nomen Domini ). Sin: exsecrari (Deum
); Deo (Christo, nmini Dmini ) male
bizcocho: crstulum, i n. Sin: biscoctus; bis- dcere; maledictum (in Deum ) concere;
coctum. (in Deum ) maledicta iactare; mpia verba
proferre vel evmere // (fig, maldecir, vitu-
Black Metal: modi msici metalli nigri. perar) maledictis lacssere (liquem).

blackout, v. apagn. blasfemia: blasphmia, ae f. Sin: blasphem-


tio; maledictum; exsecrtio; maledictum (in
blanca: Ms, v. mnima. Deum ) coniectum // (fig, palabra grave-
mente injuriosa contra una persona) contu-
Blancanieves: Alba Nix (nivis f). mlia, ae f. Sin: convcium; vitupertio.

blanco: adj albus, a, um. Sin: cndidus. Uso: blasfemo, ma: adj blasphemus, blasphema.
volver -, candidare; candificare // (individuo Sin: in Deum maldicus, maldica // sust
de la raza blanca) homo albcolor // (objeto blasphemator, oris m; blasphematrix, icis f.
para ejercitarse en el tiro; todo objeto sobre
el cual se dispara) scopus, i m. Sin: signum; blasn: (ciencia herldica) de insgnibus
meta; destinatum o en pl destinata; destina- doctrina // (escudo de armas) insigne, is n.
tum vel propsitum signum. Uso: dar en Sin: blaso, onis; stemma gentilcium. Uso: -
el -, scopum attngere; destinata ferire; colli- de familia, gneris insigne; insigne gentil-
neare; ictu vulnerare; no dar en el -, deerrare; cium; scuti gentilcii figura.
destinata non ferire // (fin u objeto a que se
dirigen deseos o acciones) propsitum, i n. blasonado: insigni gentilcio ornatus vel
Sin: destinatum; id quod ptitur. Uso: dar en instructus. Sin: gentilcio stmmate predi-
el -, propsitum ssequi; ser - de , obn- tus; blasonatus.
xium esse + dat.
bledo: blitum, i n; blitus, i m. Uso: no se me
blanqueador: dealbator, oris m. Sin: alb- da un bledo de ello, illud me nihil nterest;
rius, ii m; albator; albinus, i m // adj dealbans, no estimar un -, terncii non fcere.
antis.
blefaritis: blepharitis, dis f; blepharites, is f.
blanquear: dealbare. Sin: albo polire; alb- Sin: palpebrarum inflammtio.
rio oblnere. Uso: - una pared, paretem albo
polire, expolire, oblnere; accin de -, dealb- blefarofimosis: Med blepharophimosis, is f.
tio. Sin: palpebrarum contrctio vel restrctio;
plpebrae contractae.
blanqueo: (accin de blanquear) dealbtio,

143
blefarncosis

blefarncosis: blepharoncosis, is f. Sin: pal- bloc: (taco de calendario exfoliador) eph-


pebrarum infltio; plpebrae tumefactae, tu- meris rebus commemorandis // (taco de hojas
mescentes, intumescentes, turgescentes. de papel ligeramente pegadas) chartae vel
chrtulae compactae. Sin: annotationum li-
blefaropleja: Med blepharoplgia sive -ple- bellus; codicillus plgulis discindendis.
ga, ae f. Sin: palpebrarum parlysis vel re-
soltio. blocaje: alligbulum, i n.

blefaroptosis: Med blepharoptosis, is f. Sin: block, v. bloc.


palpebrarum demssio; plpebrae demissae
vel demissiores. blonda: opus denticulatum (vel spiculatum,
vel reticulatum) e bombcino confectum.
blefarospasmo: Med blepharospasmus, i m.
Sin: palpebrarum spasmus; palpebrarum con- bloque: (trozo grande de materia sin labrar)
vulsa contrctio. moles, is f. Sin: massa. Uso: - de mrmol,
massa mrmoris; marmrea moles; gleba
blefarstato: blepharstatum, i n. mrmoris // (conjunto, agrupacin) summa,
ae f. Uso: comprar, vender, alquilar algo en -,
blenorragia: Med blenorrhgia sive -rhaga, aversione vel per aversionem liquid vn-
ae f. Sin: urethrae destilltio vel distilltio; dere, mere, locare; fueron acusados en -, ac-
mictualis viae destilltio; urethrae inflamm- cusati sunt uno nmine // (Inform) sptium, ii
tio ac destilltio. n. Sin: segmentum // agrupacin de nacio-
nes, nationes consociatae. Sin: Nationum
blinda: (frrea, metllica) lorica, ae f. Sin: Consocitio quasi foedus (-dris n). Uso: dos
plteus; protctio; (ferratum) tgumen; (lori- - contrapuestos, duo quasi federa, inter se
catum) tegumentum. Uso: - de vidrio artifi- oppsita // (manzana de casas) nsula, ae f //
cial, plteus ex vitro artificiali (factus), - (libreta exfoliadora) liber commentrius.
contra los vientos, plteus ventis obstructus. Sin: annotatinibus scribendis liber.

blindado: loricatus, a, um. Sin: cataphractus; bloquear: alligare. Sin: impedire; praecl-
ferratus; loric munitus. Uso: carro -, currus dere; intercpere // bloquearse, alligari.
loricatus; tanque -, autocinetum loricatum.
bloqueo: (accin y efecto de bloquear) oc-
blindaje: lorictio, onis f. Sin: ferrtio; soli- clsio, onis f. Sin: septio; interdctio. Uso: -
dtio; solidamentum. de calle, camino o carretera, occlsio viae;
cabina de -, custdia viria.
blindar: loricare. Sin: loric munire. Uso:
blindar con hierro, bronce, acero, frre, blue jeans: lnteae bracae caerleae vel cru-
ane, chalybi loric munire. lae. Sin: lnteae bracae livdinae; lnteae bra-
cae americanae.
blitz: incrsio (-onis f) fulmnea. Sin: fulm-
nea oppugntio. blufear, v. fanfarronear.

blizzard: nivis tempestas (-atis f). Sin: pro- bluff, v. fanfarronada.


cella turboque nivis.

144
bochorno

blusa: pelsia, ae f. Sin: tuncula; thorcula; de pan, frustum panis; comer una cosa en un
indusolum pelusinum. Uso: - transparente, -, o en dos -, uno haustu liquid vorare; semel
pelsia perspcua; - de lino, pelsia lntea; - absorbre liquid; echar un -, tomar dos -,
fina de mujer, fscia vel tuncula pectoralis; - duas bcceas vel buccas manducare.
del vestido regional, pelsia gntica vel po-
pularis. bocal: rceus, i m. Sin: gillo (-onis m);
cathus. Uso: - para cerveza, rceus cerve-
boa: (gnero de ofidios) boa, ae f. Uso: - srius.
constrictor, boa constrictor // (adorno) boa
collaris. bocamanga: mnicae revimentum.

bob o bobsleigh: trhea gubernbilis vel mo- bocanada: (porcin de humo que se echa
derbilis. Uso: competencia de -, certamen cuando se fuma) fumi emssio (-onis f). Sin:
gubernbilis trheae. nicotianum suffimentum; fumi nubcula (ex
ore prolata).
bobada, v. bobera.
bocetar: liquid adumbrare. Sin: liquid de-
bobera, v. bobera. formare, informare, praeformare, formare.

bobera: (dicho o hecho necio) insulse (vel boceto: (en pintura, borroncillo en colores
inepte, vel stulte) dictum vel factum. previo a la ejecucin del cuadro) adumbrtio,
onis f. Sin: adumbrata pictura; delinetio; li-
bobina: orbculus, i m. Sin: bobina; rtula; neamentum; lneae (-arum fpl); lineamenta
rotella; cylndrulus filis involutus; refertus (-orum npl); prima lineamenta; imago
filis orbculus. Uso: - de pelcula cinemato- adumbrata. Uso: hacer el - de algo, liquid
grfica, orbis pellculae cinematogrphicae adumbrare; alicius rei primas lneas dcere
involvendae // (rollo de papel continuo que // (en escultura, modelado sin pormenor y en
emplean las rotativas) truncus chartarum. tamao reducido) adumbrata imago (-gnis
Sin: chartarum scapus. f). Sin: prplasma, tis n; opus (peris n) de-
formatum; opus incohatum vel inchoatum;
boca: os, oris n. Sin: bucca. Uso: andar de - incohata (-orum npl); exemplar (-aris n).
en - , in sermonem hminum venire; esse in Uso: - de yeso, de cera, exemplar e gypso, e
ore et sermone mnium; en - cerrada no en- cera factum.
tran moscas, nulli tacuisse nocet; habla la - y
paga la coca, nocet esse locutum; venrsele a bocha: (bola de madera, de boj) pila (lgnea,
uno a la - alguna cosa, liquid licui in buc- bxea). Sin: glbulus. Uso: juego de las -,
cam venire. globulorum ludus; certamen de bochas, pila-
rum certamen; aficionado al juego de las -,
bocadillo: (panecillo) frstulum vel frus- pilarum ludi amator vel studiosus; jugar a las
tillum n. Sin: pastillum; buccella; ffula. -, glbulos vel pilas versare.
Uso: - de carne, carnis frstulum; - con
jamn dentro, pastillum pern fartum. boche: (hoyo pequeo) scrobculus, i m.

bocado: bccea, ae f. Sin: frustum; offa; bochorno: (calor sofocante) frvidus aestus.
bucca. Uso: un - de polenta, offa pultis; un - Sin: ris crassitudo; caelum crassum.

145
bocina

bocina: bc(c)ina, ae f. Uso: - del automotor, sin casa ni hogar ni ocupacin) nomas, dis
autmati bcina; estrpito de bocinas, str- mf. Sin: (homo) errabundus;vagus homo;
pitus vel clangor bucinarum; tocar la -, v. bo- homo passim vagus; sine tecto ac sede pas-
cinar // (pabelln con que se refuerza el sim vagus (en pl sine tectis ac sdibus passim
sonido) tuba, ae f. Uso: - del fongrafo, del vagi). Uso: llevar una vida de -, vagari,
gramfono, tuba phonogrphii, grammoph- errare; sdibus incertis vagari; errabundam
nii. vitam vvere // (lengua checa) bohmica lin-
gua. Sin: bohmicus sermo.
bocinar: buccinare vel bucinare.
bohemo: adj bo(h)micus, a, um // (natural
bocinazo: bccinum, i n. de Bohemia) Bohemus vel Bomus, i m.

bodas: - de plata, argntea nuptilia npl. bohemoeslovaco: bohemoslovacus, a, um //


Bohemoslovacus, i m.
bodega: (lugar destinado para guardar el
vino) cella (-ae f) vinria. Sin: apotheca; c- boicot: interclusio, onis f. Sin: perae inter-
nava vel cnaba; dolirium // (- de buque) dctio; peris intercptio; alicius rei vittio,
stiva, ae f. Sin: caverna; sentna; ima navis; devittio, evittio.
terus vel cvea navis.
boicotear: boicotizare, boycotizare. Sin: in-
bodeguero, ra: cellrius, ii m; cellria, ae f. tercldere; intercpere; interdcere; impedire;
Sin: vinrius vel apothecrius m; vinria vel prohibere. Uso: - algo a alguien, intercldere
apothecria f. liquid licui; intercldere liquem ab liqua
re; alicius peram impedire, praepedire,
Boeing: aronavis e gnere Boeing. praevrtere; interdcere, intercpere // fig, -
algo, obstare licui rei; - a alguien, adversari
ber: adj borus, a, um. Sin: burus, a, um // licui; vitare vel fgere liquem // (hacer el
sust Borus vel Burus, i m. vaco a una persona) omni in re (vel omni ra-
tione) licui adversari.
bofetada: lapa, ae f.
boicoteo, v. boicot.
bogador: remex, -mgis m.
boina: pleus, i m; pleum, i n // - vasca, p-
bohardilla, v. buhardilla. leus vascnicus.

Bohemia: Bohemia, ae f. Sin: Bomia; Res boj: buxum, i n; buxus, i f.


pblica Bohmica.
bol: crater, ris (ac sing -ra, ac pl -ras) m;
bohmico, v. bohemo. cratera, ae f.

bohemio: (natural de Bohemia) v. bohemo // bola: glbulus, i m. Uso: - de nieve, glbulus


(persona de vida irregular y desordenada) nivis; jugar a las -, glbulis ldere.
lastaurus, i m. Sin: scortator; homo nequam,
impurus. Uso: vida de -, vita inordinata, ef- bolandistas: bollandiani sodales vel socii
frenata, intmperans, immoderata // (persona mpl.

146
blido

bolchevique: sust bolsevcus, i m. Sin: bols- calificaciones) pagella, ae f. Sin: pgina;


cevista, ae m // adj bolsevcus, a, um. scheda; punctorum summa; punctorum ac-
ceptorum tbula // - informativo o de noti-
bolcheviquismo, v. bolchevismo. cias, nntius, ii m; - mdico, - sanitario, acta
mdica, sanitria; scdula mdica; - meteoro-
bolchevismo: bolsevismus vel bolscevismus, lgico, nntius meteorolgicus; - oficial,
i m. Sin: rgimen vel res bolsevicorum; prin- commentrium officiale; nntius pblicus; -
cpia moresque bolsevicorum; bolsevicorum de guerra, nntius bllicus; - de victoria, lau-
rtio agendi. reatae tabellae.

bolchevizar: bolsevismum indcere. Sin: boleto: tssera vel tessrula, ae f. Sin: scheda,
bolsevcis sbdere; bolsevicorum rem per- schdula; scida, scdula; chrtula. Uso: - nu-
gere. merado, tssera loci certi; - de medio de
transporte, de viaje, tssera vectria, itinera-
bolero: (aire musical) msica bolrica // ria, viria, viatria; itneris tssera; scheda
(chaquetilla de seora) thoracolum, i n Sin: vectria; - de avin, tssera aria vel area; -
tuncula // (sombrero de copa) ptasus, i m. de ferrocarril, ferriviria tssera, ferratae
viae tssera; - de ida y vuelta, tssera itus et
boleta: scheda, schdula, schedula, ae f. rditus; itionis et reditionis tssera vel chr-
Sin: scida, scdula; tssera. Uso: - electoral, tula; tssera viatria ad endum et ad rede-
scheda suffrgii; scdula comitialis // (li- ndum valens; - de ingreso, tssera
branza para tomar o cobrar alguna cosa) transitria; - de teatro, tssera theatri vel the-
tssera, ae f. Sin: sngrapha // (cdula para trica; - para entrar a un estadio, tssera pa-
citar a juicio a los tribunales) v. cdula judi- lestrica; - con asiento reservado, tssera
cial // (cdula para exigir el pago de una cum sede reservata vel praenotata ; tssera
multa) tssera multatcia vel poenalis // - de sedis reservatae vel praenotatae; - de pri-
entrega, schdula traditionis; - de pedido, mera, segunda clase, tssera primae, secun-
schdula mandatcia. dae classis; despacho de boletos, aula
tesserarum // comprar el -, tsseram mere;
boletera: tesserria, ae f. Sin: tesserarum di- conseguir el -, tsseram sibi comparare vel
ribitrium; ostolum tesserarum; tesserria acqurere; mostrar el -, tsseram ostndere;
fenestella; tesserarum lculus vel prtula. perforar el -, tsseram terebrare; reservar con
Uso: - de equipajes, sarcinarum frulus vel suficiente antelacin un - numerado, tsse-
lculus; - de ferrocarril, ferrviae tesserarum ram loci certi satis mature praenotare vel re-
diribitrium. servare; sacar el -, smere tsseram.

boletero: tesserrius, ii m. Sin: schedulrius; boliche: (pequeo despacho de comestibles


tesserarum dispensator; scidarum distributor. y bebidas) caupnula, ae f. Sin: taberna es-
culentorum // (discoteca) v. esta voz // (juego
boletn: (publicacin) commentarolus, i m; de bolos) v. bolo // (juguete) mtula cum
commentarolum, i n. Sin: commentrium; sphaera.
commentrii, orum mpl; peridicus libellus //
(peridico que contiene disposiciones oficia- blido: bolis, dis m. Sin: arolithus; urano-
les) acta, orum npl. Sin: tbulae, arum fpl ; lithus.
acta pblica; tbulae pblicae // (- escolar, de

147
bolgrafo

bolgrafo: sphaergraphum, i n. Sin: sphae- (-us m) nummrius vel argentrius; forum


ristilus; grphium sphaerale vel sphaeratum; nummorum; nummorum mercatus; mercan-
grphium biroanum; clamus biroanus; stilus dis nummis sedes. Uso: frecuentar la -, uti
sphaeratus; stilus vel clamus sphaer foro // o la - o la vida!, aut lculos aut vitam!
instructus; graphis plmbea. Sin: si te salvum vis, trade crumnam!

bolillo: (palito torneado para hacer encajes) bolsillo: (bolsa en que se guarda el dinero)
tudcula, ae f. Sin: bacillum. crumina, ae f. Sin: marspium; prula ma-
nualis // (saquillo de vestidos) sinus, us m.
bolita: glbulus, i m. Sin: spherula. Uso: Sin: prula, scculus; sinus vestis; vestirius
jugar a las -, glbulis ldere. scculus. Uso: - del pantaln, braccarum
sinus; meter algo en el -, in sinum liquid
Bolivia: Bolivia, ae f. cndere; sacar algo del -, de prula liquid
trhere // de -, gestbilis, e. Sin: portbilis;
boliviano: adj bolivianus, a, um // sust Bo- palmalis; prulae aptus.
livianus, i m.
bolsista: pecniae negotiator (-oris m). Sin:
bolo: (palito torneado que se pone derecho bursae lusor.
en el suelo) bacillus, i m. Sin: conus. Uso:
juego de bolos, conildium; conorum ludus; bolsita: prula, ae f. Sin: scculus; mars-
bacillorum ludus. pium.

bolsa: crumna, ae f. Sin: saccus; marspium; bolso: (bolsa de mano) crumna, ae f. Sin:
sporta; bursa. Uso: - pequea, scculus; spr- pera; sinus; marspium; bulga; prula ma-
tula; crumilla; prula; - de agua caliente, ca- nualis // (bolsillo de la ropa) v. bolsillo.
lefacientis aquae bulga; - de aire, saccus
arius; - de los corporales, bursa; - de cuero, bomba: (proyectil o artefacto explosivo)
bulga; vdulus; ascopra; - de dormir, saccus bomba, ae f. Sin: pyrbolus vel pyrbolum;
dormitrius; - de dormir forrada de pieles, globus; telum; pila; mssile. Uso: - atmica,
dormitrius saccus villosus; - de herramien- bomba atmica vel nuclearis; pyrbolum at-
tas, bursa ferramentria; - de residuos, sr- micum vel nucleare; globus atmicus vel nu-
dium vel purgminum theca; scculus clearis; - explosiva, bomba displosiva, globus
purgamentis colligendis; - de seora, sccu- displodens; - fumgena o fumgena, pyrbo-
lus manurius, - de viaje, sprtula; - para li- lus fumficus; globus fumgenus; - incendia-
bros, cpsula // (institucin econmica) ria, bomba vel pila incendiria; pyrbolus vel
bursa, ae f. Uso: relativo a la -, bursrius, a, globus incendirius, gnifer, ignvomus, g-
um; - de comercio, bursa commercialis; juego neus; telum incendirium, ignferum, ignvo-
de -, ludus bursae; negociaciones de -, opera- mum; - lacrimgena, globus lacrimosus; -
tiones bursae; res nummria; bajar, subir la -, neutrnica, bomba neutrnica; pyrbolus
rerum nummariarum pretium mnui, augeri; neutrnicus; pyrbolum neutrnicum; - qu-
jugar a la -, in mercandis nummis tmere l- mica, pyrbolus chmicus vel bacteriolgicus
dere; in pecniam tmere ldere; nummos t- // - de demolicin, pyrbolus druens; - de hi-
mere mercari // (edificio donde se renen los drgeno, bomba hydrognica; pyrbolus
bolsistas) chrematistrium, ii n. Sin: baslica; hydrognicus; pyrbolum hydrognicum;
forum nummrium vel argentrium; mercatus pyrbolus ab hydrgeno vel ab hydrognio; -

148
bonaerense

de mano, pyrbolus manualis; - de relojera, simi sons.


pyrbolus, horolgii instar actus; - de tiempo,
pyrbolum displosurum, dirupturum, eruptu- bombear: antlare. Sin: ntlia uti; ntliam ad-
rum // arrojar bombas, pyrbolos mttere, i- hibere; ntlia haurire, trhere, extrhere, pro-
cere, concere; estalla una -, pyrbolus pllere. Uso: - agua, antli aquam haurire,
displditur // (mquina para elevar el agua tllere, exprmere; - toda el agua de un pozo,
u otro lquido) ntlia, ae f. Sin: haustrum. pteum exhaurire // (arrojar bombas de ar-
Uso: - aspirante, ntlia huriens; - centrfuga, tillera) v. bombardear.
ntlia centrfuga; - impelente, ntlia propul-
sans vel repulsans; - neumtica, ntlia pneu- bombeo: ntliae haustus (-us m). Sin: ntliae
mtica; - de mano, ntlia manualis; - de propulsus (abl -u m); aquae edctio, haustus.
nafta, ntlia benzinria; - de vapor, ntlia va-
poralis; - para incendios, sipho, onis m. bombero: siphonrius, ii m. Sin: vigil ignis;
vigil exstinctor. Uso: los - municipales,
bombachas, v. pantaln bombacho. siphonrii municpii; municipales vel pblici
siphonrii; cuerpo de bomberos, cohors si-
bombarda: bombarda, ae f. phonria; excbiae incndiis restinguendis;
excbiae adversus incndia; exstinguendis
bombardear: bombardare. Sin: pyrbolos incndiis praefecti.
iactare, iaculari, icere, concere, emttere in
+ ac; bombis verberare, perctere, conctere, bombilla: prula, ae f. Sin: ampulla. Uso: -
qutere; ignvomis globis ggredi, confrn- elctrica, prula elctrica; lampas (-dis f)
gere, diffrngere, direre, evrtere. Uso: - con elctrica; lampdium elctricum; - de bolsi-
caones, tormentis verberare, oppugnare, p- llo, lampdium manuale (elctricum).
tere; bllicis tormentis perctere.
bombo: tmpanum maius vel permagnum;
bombardeo: bombardtio, onis f. Sin: con- permagnus tmpanus.
cursus (us m) iaculatorius; pyrobolorum vel
bombarum conictio, proictio, ictio, iact- bombn: pulchrale, is n. Sin: dulcolum;
tio, emssio; igniferorum globorum iactus (-us bellarolum; cuppedolum; crstulum; sc-
m). Uso: - elctrico, implsio elctrica, chari amgdalum; v. confite, dulce.
extrnsecus oblata; - con caones, ignferis
pilis aggrssio; tormentorum verbertio; - del bombona: vas, vasis n. Uso: - metlica para
tomo, ictus rboris atmici. contener gases y lquidos muy voltiles, v.
garrafa.
bombardero: (avin de bombardeo) bombo-
planum, i n. Sin: aroplanum bombferum; bombonera: bellariolotheca, ae f. Sin: dul-
aronavis pyrobolria vel pyroballistria. ciria vel cuppedinria theca; bellariolorum
Uso: - enemigo, bomboplanum hostile // (ofi- theca; v. confitera.
cial o soldado de artillera) pyrobolrius, ii
m. Sin: ballistrius vel bombardrius, ii m // bonachn: sust mansuetus (vel plcidus, vel
adj pyrobolrius, ballistrius, bombardrius, simplex) homo // adj totus mansuetus; comis
a, um. et quietus; natur bonus.

bombardn: tuba mxima. Sin: tuba gravs- bonaerense: sust Bonarensis, is m. Sin: Bo-

149
bonanza

naropolitanus, i m // adj bonarensis, e. Sin: boquilla: fstula, ae f. Sin: cnnula;


bonaropolitanus, a, um. (h)arundo, dnis f. Uso: - para cigarrillos, fu-
misgium; fstula tabcina vel fumaria; cn-
bonanza: (tiempo sereno en el mar) malcia, nula nicotiana; hispanicarum fstula; - de
ae f. Sin: tranqullitas; malcia ac tranqulli- mbar, fumisgium scinum.
tas // (fig, prosperidad o tranquilidad en lo
moral) prospritas, atis f. Sin: tranqullitas; borato: Qum boras, atis m. Sin: boratum, i
quies ac tranqullitas. n; sal borcicum.

bonete: pl(l)eus, i m; pl(l)eum, i n. Sin: bi- brax: borax, acis m. Sin: borcium; sales
retum, i n; pil(l)olus; pil(l)olum; cpitis t- boraces; ntrium tetrabricum; chrysocolla.
gimen (-mnis n); tegumentum cpitis. Uso: -
eclesistico, ecclesisticus pleus; eccle- borbolla: vacola gaseosa.
sisticum cpitis tgimen.
borbotar: fervere.
bonito: (lindo, agraciado) pulchellus, a, um.
Sin: bllulus. borcegu: calgula, ae f. Sin: crea; cothur-
nus. Uso: par de borcegues, par cothurno-
bono: (tarjeta o medalla a modo de vale que rum; borcegues de montaa, clavata
puede canjearse por comestibles u otros ar- calceamenta.
tculos de primera necesidad) tssera, ae f //
(ttulo de deuda emitido comnmente por una bordada: navis flexus (-us m). Sin: transver-
tesorera pblica) pblici cursus ttulus (-i sus navis cursus; velorum in ventum obliqu-
m). Sin: pblica sngrapha. Uso: - del Te- tio.
soro, - del Estado, nummrium rei pblicae
mandatum. bordado: opus acu pictum. Sin: opus phr-
gium; pictura txtilis; pictura acu facta. Uso:
bonzo: bnzius, ii m. Sin: Buddhae sacerdos; - en oro, opus phrgium // (accin de bordar)
mnachus buddhsticus. acu pngere // (arte de bordar) ars acu pin-
gendi. Sin: plumria ars // adj plumtilis, e
bookmaker: relator pgnore certntium. Sin: Sin: acu pictus; phrgius. Uso: - en oro,
relator sponsionem facintium. phrygianus vel phryginius; auro intextus vel
distinctus; magnficamente -, magnficis op-
boom: improvisa prospritas (-atis f). Sin: ribus pictus.
improvisus flos oeconmicus; erptio fortu-
narum (publicarum). bordador: plumrius, ii m. Sin: qui acu pin-
git. Uso: - en oro, phrgio, onis m.
boot (Inform) : sust inititio systmatis. Uso :
cold -, inititio frgida ; inititio e frgido ; bordadora: plumria, ae f. Sin: quae acu
warm -, inititio clida, inititio e clido // tr pingit.
initiare.
bordadura, v. bordado.
booting-up (Inform): inititio systmatis.
bordar: acu pngere, depngere, ornare. Sin:
boquiabierto: quedarse -, stare ore patenti. pere txtili pngere; phrgio pere ornare.

150
bosque

Uso: - algo en un vestido, liquid vesti (vel borrachn: vinosus. Sin: vinosssimus; vini
in veste) intxere; - algo en oro, liquid auro capacssimus; v. borracho, 2 acepcin.
distnguere.
borracho: adj brius, a, um. Uso: hombre -,
bordear: (dar bordadas) in contrrium navi- homo brius // (que se embriaga habitual-
gare. Sin: sinus (velorum) in ventum obli- mente) ebriosus, a, um. Sin: vinolentus.
quare // (ir por el borde) viae mrginem
tenere. borrador: (utensilio para borrar lo escrito
en un pizarrn) cancellatrum, i n. Sin: pan-
bordereau o border: (cantidad recaudada nus (pao) deltilis; spngia (esponja) del-
en un espectculo pblico) index (-dcis m) tilis // (escrito de primera intencin, en que
accepti. Sin: index pecniae acceptae // (ex- se hacen adiciones, supresiones o enmien-
tracto de cuenta) nota vel scdula nummria; das) adversria, orum npl. Sin: primum
nota vel scdula mensaria. exemplar; prima perscrptio.

bordo: (lado exterior de la nave) navis latus borrajear: liquid neglegenter (vel incom-
(-tris n). Sin: navis margo (-gnis mf); costa psito, vel inordinate) scrbere vel comp-
// estar a -, in navi esse; navi vehi; llevar a -, nere.
nave (vel navi) portare, vhere; subir a -, (in)
navem conscndere; tomar a -, in navem im- borrar: cancellare. Sin: delre; abstergre;
pnere. lnere; expngere. Uso: - el pizarrn, tbu-
lam detergre; - con goma, pao, esponja,
bordn: (bastn o palo largo) bculum, i n; gummi, panno vel pnnulo, spngi delere, -
bculus, i m. Sin: scpio (-onis m); fustis (-is con tinta, atramento expngere; esponja para
m). Uso: - de los peregrinos, peregrinntium -, spngia deltilis // Inform delere. Sin: er-
bculum // (verso quebrado repetido al fin de dere.
cada copla) v. estribillo, 1 acepcin // (fig,
estribillo que repite con frecuencia una per- borrasca: caeli marisque procella.
sona en su conversacin) v. estribillo, 2
acepcin. borrn: litura, ae f.

boreal: borealis, e. Uso: sol -, sol borealis. borronear, v. borrajear.

brico: bricus, a, um Sin: borcicus. borujo: (orujo de la aceituna) nclei contriti


olivarum.
borla: lemniscus, i m. Sin: ornamentum sta-
mneum; ornativus filorum fascculus. Bosnia: Bsnia, ae f.

Borneo: Bona Fortuna. Sin: Brneum. bosnaco o bosniaco: adj bsnius, a, um.
Sin: bsnicus, bosnianus, bosniensis // sust
borra: tomentum, i n. Sin: lana scida. Bsnius, ii m. Sin: Bosniensis, is m.

borrachera: ebretas, atis f. Sin: temulntia, bosnio, v. bosnaco.


ae f.
bosque: silva, ae f. Uso: - rtico, silva rc-

151
bosquecillo

tica; - de conferas, pinetum. ae f. Sin: limbus; revimentum.

bosquecillo: slvula, ae f. Sin: lculus. botnica: botnica, ae f. Sin: herbria; her-


bria ars vel disciplina; botnica doctrina vel
bosquejar: (trazar las lneas principales en scintia. Uso: tratado de -, de botnica liber,
un dibujo) adumbrare. Sin: delineare, desig- commentrius, commentrium.
nare; primis lneis descrbere vel designare //
(en la escultura) inchoare. Uso: - una esta- botnico: adj botnicus, a, um. Sin: herb-
tua, signum inchoare, deformare, informare, rius; ad botnicam vel ad herbriam prtinens
praeformare, formare // (exponer breve- // sust botnicus, i m. Sin: herbrius; herba-
mente) brviter expnere. Sin: adumbrare; rum peritus; botnicae (vel botnicae disci-
inchoare, designare; dispnere; descrbere; plinae, scintiae, artis) studiosus.
informare. Uso: - un discurso, orationem dis-
pnere; - un plan, un proyecto, rationem ali- botar: (lanzar al agua un barco) navem de-
cius rei descrbere vel designare. dcere. Sin: navem in mare (in aquam, in
undas) dedcere; navem ex navlibus
bosquejo: (primer apunte) adumbrtio, onis edcere. Uso: operacin de -, v. botadura.
f. Sin: prima lineamenta (-orum npl); deline-
ata adumbrtio; linearis adumbrtio. Uso: - bote: (embarcacin pequea) cumba vel
del discurso, orationis adumbrtio; hacer el - cymba, ae f. Sin: scapha; lembus; linter (-tris
de algo, liquid adumbrare; liquid primis li- f). Uso: - neumtico, cumba infltilis; - ple-
neamentis designare vel descrbere // (des- gable, linter complicbilis; - de casco doble,
cripcin, relato vago y sucinto) descrptio, v. catamarn; - de remos, cumba remgera; -
onis f. Sin: informtio; decurtata descrptio // de salvamento, auxilirius lintrculus //
(obra esbozada) opus (peris n) adumbratum (tarro, vasija) sinus, i m; sinum, i n. Sin: vas;
vel inchoatum. vsculum; pyxis (-dis f); urcolus; rnula.
Uso: - de pintura, sinus picturae.
bosquimn o bosquimano: boscmanus, i m.
botella: lagoena, ae f. Sin: ampulla. Uso: -
boss: caput, ptis n. Sin: rector; dux. incendiaria, lagoena incendiria; - Moltov,
ampulla molotoviana; - de agua mineral, la-
bota: pero, onis m. Sin: zanca. Uso: - militar, goena aquae mineralis; - de aguardiente, la-
cliga; - de montaa, calceamentum carpti- goena vini adusti; - de cerveza, lagoena
num vel clavatum // (cuero pequeo para cerevsiae; - de gas, arphorus, i f; - de vino,
guardar el vino) utrculus, i m. Sin: oenpho- lagoena vini vel vinria; tomar, apurar una -,
rum. lagoenam exsiccare.

botada: (lanzamiento de un buque) v. bota- botelln o botellita: lagncula, ae f.


dura.
botica: (oficina donde se preparan medici-
botadura: navis dedctio (-onis f). Sin: navis nas) officina medicamentria vel medica-
in mare (in aquam, in undas) dedctio; navis mentrii // (oficina donde se venden
ex navlibus dedctio. medicinas) pharmacoplium, ii n. Sin: ta-
berna medicamentria // (conjunto de medi-
botamanga: (mnicae, bracarum ) lacnia, camentos) medicamenta, orum npl. Sin:

152
boxeo

medicinae, arum fpl; medicmina, um npl. botoncito: botontinus, i m.

boticaria: (la que prepara y expende las me- botonera: (establecimiento donde se hacen
dicinas) medicamentria, ae f // (mujer del botones) globulifcium, ii n.
boticario) pharmacoplae vel medicament-
rii uxor. botonero: globulrius, ii m. Sin: globulorum
rtifex, opifex, confector (el que hace boto-
boticario: (el que prepara y expende las me- nes); globulorum vnditor vel mercator (el
dicinas) pharmacopla, ae m. Sin: medica- que los vende).
mentrius. Uso: - ambulante, pharmacopola
circumforneus. botones: fmulus domsticus. Sin: appritor,
oris m; v. ordenanza.
botijo: rceus, i m; dim urcolus, i m. Sin:
cadus, i m; rcula. bouquet: (ramillete) florum fascculus //
(perfume) aroma, tis n. Sin: (suavis) odor;
botn: (polaina) crea, ae f // (botina) cal- flos odoris.
gula, ae f. Sin: cothurnus // (lo que se toma
del enemigo vencido; producto de un saqueo, boutique: (tienda de ropa de moda) tabrnula
robo, etc.) praeda, ae f. Sin: splia, orum npl; exquisita. Sin: exquisitorum tabrnula; deli-
exviae, arum fpl. catarum mrcium tabrnula.

botiqun: theca (-ae f) medicamentria. bveda: (construccin en forma de arco) for-


nix, cis m // (techo abovedado) cmera, ae f
botn: (yema de los vegetales) gemma, ae f // (habitacin subterrnea abovedada; cripta
// (capullo) v. esta voz // (disco de metal, de las iglesias donde se depositan los difun-
hueso, etc. que se pone en los vestidos para tos) hypogaeum vel hypogeum, i n. Sin:
abrocharlos) glbulus, i m. Sin: orbculus; crypta.
boto, onis m; vestis glbulus // (cualquier
cosa que tenga forma de botn) glbulus, i bovino: bovillus, a, um. Sin: bbulus.
m. Sin: orbculus; mallolus; necten (-tnis
n); fstula; pulsbulum. Uso: - automtico o bow window: maenianum, i n; v. mirador, ve-
de presin, mallolus comprimendus; glbu- randa.
lus pressrius; necten pressivum vel press-
rium; fstula autmata; - elctrico, elctricus box: (compartimento individual) saeptum
glbulus; - de avance rpido, orbculus pro- singulare.
curss; - de control, orbculus signatrius; -
del embrague (en la mquina de escribir, boxeador: pugil, lis m. Sin: pugilator. Uso:
etc.) orbculus conexionis; - de rebobinado, - peso completo, fuerte, pugil mximi pnde-
orbculus recurss; - de timbre, tintinnbuli ris.
pulsbulum; apretar un -, glbulum prmere
vel deprmere. boxear: pugil(l)ari. Sin: pugil(l)atu vel pug-
nis ldere, certare, concertare.
botonadura: nectnium, ii n. Sin: globulo-
rum vel malleolorum sries. boxeo: pugil(l)atus, us m. Sin: pugiltio; pu-
gilats certamen; certamen pugilatrium; p-

153
bxer

gilum certamen; pugilatria vel pugilandi ars; bradifasia: bradyphsia sive -phasa, ae f.
ldicrum pugilandi. Uso: ejercitarse en el -, Sin: haesitntia linguae.
pugilari; vencer a uno en el -, liquem pugnis
superare. bradifrasia: bradyphrsia sive -phrasa, ae f.

bxer: (especie de perro) canis pugilatrius. bradifrenia: bradyphrnia sive -phrena, ae


f.
boxstico: pugilatrius, a, um. Sin: ad pugi-
lationem vel ad pgilem prtinens. Uso: bradilalia: bradyllia sive -lala, ae f.
pelea -, v. boxeo.
bradipepsia: Med bradyppsia sive -pepsa,
boya: boia, ae f. Sin: spcula; capsa ancora- ae f. Sin: lenta concctio.
lis; ancorale flitans.
bragas: bracae, arum fpl. Uso: el que hace
boy friend: amicus, i m. las - o calzones, bracrius, ii m.

boy scout: puer explorator. Sin: ivenis ex- bragueta: (bracarum) apertura, ae f.
plorator; v. escultista.
brahmn: brachmana, ae m. Sin: brachma-
bozal: capistrum, i n. Sin: fiscella; oris vn- nus; brachmanes vel brachmanis, -is m;
culum. Uso: - para bueyes, fiscella; con el -, brachman, anis m.
capistratus; fabricante de bozales, capistr-
rius; poner el -, capistrare; praefgere os ca- brahmanismo: brachmanismus, i m.
pistro; fiscell capistrare.
braille: sexpunctualis Brailli scriptura cae-
bracero: (pen) operrius (-ii m) manualis. corum.
Sin: operrius a manu. Uso: los -, manu-
lium operariorum classis; v. jornalero, pen. branch (Inform): saltus, us m. Uso: relative -,
saltus relativus; conditional -, saltus condi-
bracito: brac(c)holum, i n. cionalis.

bracmn, v. brahmn. brandy, v. aguardiente.

brctea: brctea vel brttea, ae f. braquicardia: brachycrdia sive -carda, ae f.


Sin: lnguida cordis palpittio.
bradicardia: Med bradycrdia sive -carda,
ae f. Sin: lentus vel segnis cordis pulsus; cor- braquicfalo: adj brachycphalus, a, um //
dis pulsus deminutus, imminutus, extenuatus; sust brachycphalus, i m.
cordis pulss demintio, immintio, extenu-
tio. braquigrafa: brachygrphia sive -grapha,
ae f.
bradiestesia: bradyaesthsia sive -thesa, ae
f. braqugrafo: brachgraphus, i m.

bradifagia: bradyfgia sive -faga, ae f. braquiloga: brachylgia sive -loga. Sin:

154
bribn

breviloquntia; sermo brevis; sermo pressus. sub ala liquid portare.

braquimetra: brachymtria sive -metra, ae brecha: muri runa (-ae f). Uso: abrir -, tor-
f. mentorum pulsu murum subrere; batir en -,
tormentorum pulsu murum qutere vel con-
braquipnea: brachypna, ae f. Sin: angustus ctere; abrir un paso a travs de una -, per
spritus (-us m); angstior respiratus (-us m) muri runam ditum patefcere.
vel respirtio; curta respirtio; curtus respira-
tus. brcol: brssica (-ae f) sabllica.

braserillo: fculus, i m. brefotrofio: brephotrophum, ii n;


brephotrophum, i n; v. inclusa.
brasero: focus, i m. Uso: pies del -, foci
pedes; foci fulcra. bregma: bregma, tis n. Sin: anterior cpitis
pars.
Brasil: Braslia, ae f. Uso: Estados Unidos
del -, Foederatae Brasliae Civitates. bregmtico: bregmticus, a, um.

brasileo: adj brasiliensis, e; brasilianus, a, breva: ficus (-i vel ficus, us f) praecox.
um // sust Brasiliensis, is m; Brasilianus, i m.
breve: (documento pontificio) breve, is m.
brasilero, v. brasileo. Sin: Ltterae Apostlicae; Ltterae Pontficis
Romani; Ltterae Apostlicae in forma brevi.
bravo: (valiente) strnuus, a, um // (exce- Uso: - a los Prncipes, Epstulae ad Prnci-
lente) egrgius. Sin: exmius // -!, euge! Sin: pes; Epstulae Summi Pontificis ad Prncipes.
recte!; ptime!; praeclare!; cndide!
breviario: (libro que contiene la liturgia de
brazado: manpulus, i m. Sin: fascculus ma- las horas) brevirium, ii n. Sin: brevirium
nualis. litrgicum; divinum offcium; horae canni-
cae; litrgia horarum; preces vel precationes
brazal: brachiale, is n. Sin: dextrale; incle. horriae; horariarum precum liber; eptome
horarum liturgicarum. Uso: rezar el -, divi-
brazalete: armilla, ae f. Sin: dextrale, is n; num offcium perslvere; horas cannicas vel
dextrochrium; spinther (-ris n). Uso: pe- horrias preces recitare; recitar el - en coro,
queo -, dextralolum; adornado de brazale- coniunctim horrias preces Deo offerre //
tes, armillatus; armillis ornatus; fabricante de (compendio) brevirium, ii n. Sin: summ-
brazaletes, armillrius, ii m. rium.

brazo: brchium vel brcchium, ii n. Uso: - brezal, v. matorral.


elctrico, brchium elctricum; - de gram-
fono, de tocadiscos, bracholum phonogr- brezo: erce, es f.
phicum, grammophnicum, grammphoni; -
de mar, interiectum mare; - de ro, brchium bribn: versutus homo. Sin: imprbulus vel
amnis; - de silln, ancon, nis (ac -na) m; - scelestus homo; fraudator vel veterator, oris
de una balanza, ansa; llevar algo bajo el -, m.

155
bribonada

bribonada: malum fcinus (-nris n). Sin: Uso: fabricante de brocados, plumrius, ii m
prfide factum; fraus, fraudis f; dolus, i m. // adj plumrius, a, um. Sin: plumtilis, e.

bribonear: mprobe se grere. Sin: nefrie brocal: (antepecho de pozo) pteal, alis n.
vel sceleste vvere; fraudulenter gere; frau-
dare. brocatel: (tejido) pannus plumtilis. Sin:
pannus tnui auro intextus.
brida: habna, ae f. Sin: frenum.
brocha: (- para pintar) penculus, i m. Sin:
brigada: caterva, ae f. Sin: cohors; grex; glo- latior penicillus; ltius penicillum // (- de
bus. Uso: Brigadas Rojas, Rubrae Cohor- afeitar) penicillus saponrius. Sin: penicillus
tes; rubri brigatores // (conjunto de personas barbae saponandae.
reunidas para dedicarse a ciertos trabajos)
v. cuadrilla. broche: fbula, ae f. Sin: fibcula; nculus vel
uncnulus // (corchete para afianzar papeles)
brillante: adj fulgens, entis. Sin : splendens. chartarum fbula vel fibcula. Sin: nculus vel
Uso: discurso -, splndida vel ntida ortio; uncnulus metllicus.
pensamiento -, sentntia illustris // (dia-
mante) damas, antis m. Sin: gemma fulgens. brculi, v. brcol.

brillantina: lcidum unguentum. Sin: ca- broma: iocus, i m (pl ioci m; ioca, orum n).
pillare splendficum. Sin: ioctio; res iocosa; ludus; ridculum.
Uso: autor de la -, ioci auctor; en -, per
brinco: saltus, us m. Sin: resulttio. iocum; ioci caus; per ludum; per ridculum;
iocose; iocliter; ioculriter; ioculanter; decir
brindar: propinare licui. Sin: praebbere algo en -, dcere liquid per iocum; tomar
licui. Uso: brindo a tu salud!, bene tibi! vel algo a -, liquid in iocum vrtere.
bene te!
bromatologa: bromatolgia sive -loga, ae
brindis: propintio, onis f. Sin: hausts dic- f. Sin: alimentorum vel alimentria scintia;
tio. de alimentis doctrina.

bro: ardor, oris m. Sin: incittio; fervor bromatolgico: bromatolgicus, a, um. Sin:
nimi. ad bromatolgiam ttinens.

brioche: dulcirius panis. bromatlogo: bromatlogus, i m.

briologa: bryolgia sive bryologa, ae f. Sin: bromatometra: bromatomtria sive -metra,


muscorum descrptio. ae f.

brizna: festuca, ae f. Sin: stpula. bromatoterapia: bromatotherapa, ae f.

brocado: sust brocchatum, i n. Sin: plumria bromear: iocari vel adiocari. Sin: ioculari;
contxtio; opus plumtile vel plumrium ; s- ldere; ioculriter loqui; ioco uti; iocos gere.
ricum auro intertextum; pannus auro intextus. Uso: - con uno sobre algo, iocari cum liquo

156
brjula

de liqua re vel in liquid. bronquial: bronchialis, e. Sin: bronchiorum;


arteriarum; ad artrias spectans.
bromista: sust ioculator, oris m. Sin: iocosus
homo // adj iocans, antis. Sin: iocosus; ioca- bronquio: artria, ae f (en pl tambin artria,
bundus; ludens, ludibundus. orum n). Sin: artria spera.

bromo: bromum, i n. bronquitis: bronchitis, is vel dis f.

bromuro: bromrum, i n. Sin: brmidum. brontofobia: brontophbia sive -phoba, ae


Uso: - de alcanfor, cmphora bromata; - de f. Sin: nmius tontruum pavor.
etilo, aethlium bromatum.
brontologa: brontolgia sive -loga, ae f.
bronce: aes, aeris n. Uso: objeto de -, aer-
men, mnis n; aeramentum, i n; que suena browning: manuballstula brauningana.
como el -, aersonus.
browse (Inform) examinar, registrar docu-
bronceado: sust color fuscus vel adustus // mentos textuales: perlustrare // - la Web, na-
adj aneo (ahneo) colore tinctus vel circum- vigare.
fusus.
browser (Inform) visor: - de texto, exhibi-
bronceador: leum infuscans; v. crema trum, i n. Sin: exhibitrium // - de la Web, na-
solar. vigatrum, i n. Sin: navigatrium.

broncear: infuscare. Sin: aneum fcere; a- bruja: (hechicera) saga, ae f. Sin: sgana;
neum colorem indcere // broncearse, sole maga; malfica; venfica; striga; mulircula
infuscari. mgicis ( vel malficis, vel venficis) ddita
rtibus.
broncista: aerrius faber. Sin: aneae artis
pifex. brujera: venefcium, ii n. Sin: ars mgica;
mgicae vel magae artes fpl. Uso: - con fr-
bronconeumona: bronchopneumnia sive mulas, incanttio; incantamentum; - con la
-mona, ae f. Sin: bronchopulmontes, is f. mirada, fascintio; recurrir a la -, artes m-
gicas tractare.
broncopleuresa: bronchopleurtis, is vel dis
f. brujo: magus, i m. Sin: venficus; homo ma-
lficus vel venficus; homo mgicis (vel ma-
broncoscopia: bronchoscpia sive -scopa, lficis, vel venficis) dditus rtibus.
ae f.
brjula: acus (-us f) magntica. Sin: magn-
broncoscopio: bronchoscpium, ii n. ticus vel magntica index (-dcis mf); pyxis
(-dis f) magntica; clamus magnticus.
broncostenosis: bronchostensis, is f. Uso: - nutica, acus vel pyxis nutica; nuti-
cus vel nautarum index; acus magntica nau-
broncotoma: bronchotmia sive -toma; tarum; magntica acus nutica // fig, perder
bronchiotmia sive -toma, ae f. la -, mentis suae non esse. Sin: de potestate

157
brulote

vel mente exire; de gradu dici; mente per- bfalo: bos silvester.
turbari.
bufanda: amculum, i n. Sin: amictrium;
brulote: navis incendiria. Sin: navgium in- amculus; focale; fscia; fscia collaris; te-
cendirium. nia. Uso: - rosa, focale rseo colore; - de
lana, de seda, tenia lnea, srica.
bruir: polire vel expolire. Sin: levigare.
bufet: (mesa donde se sirven refrescos)
brusco: (planta esmilcea) v. rusco. mensa frgida // (aparador) v. esta voz.

brutalidad: immnitas, atis f. bufete: (mesa de escribir) v. escritorio.

bubnico: bubnicus, a, um. Uso: peste -, bufo: adj cmicus, a, um. Sin: ridculus; ri-
pestis bubnica; pestilntia glandulria vel dendus; ridiculosus; facetus; lpidus; festi-
inguinria. vus. Uso: pera -, msica comedia // sust
cavillator, oris m. Sin: actor cmicus vel rid-
buceador: urinator, oris m. Sin: subaqu- culus.
neus.
bufn: sust scurra, ae m. Sin: dersor; snnio
bucear: urinare vel urinari. (-nis m); ioculator scenicus // adj scurrlis,
e.
bucentauro, bucentoro: bucentaurus, i m.
bufonada: (hecho propio de bufn) scurrli-
buceo: urintio, onis f. Uso: pertrechos de -, tas, atis f. Sin: scurrae fcinus; res risu digna
apparatus (-us m) urinatrius. // ( dicho propio de bufn) scurrlis diccitas
// (chanza satrica) scurrilis lusus vel iocus.
buche: inglvies, i f.
bufonearse: (decir bufonadas) scurrari. Sin:
Buda: Buddha vel Budda, ae m. ioculari; iocari; scurram gere; scurrliter l-
dere.
bdico, v. budista.
bufonera, v. bufonada.
budn: scriblita nglica. Uso: - de chocolate,
rneum socolteum. bufonesco, v. bufo.

budismo: buddhismus, i m. Sin: relgio bud- buftalma: buphthlmia sive -thalma, ae f.


dhstica. Sin: oculorum dilattio, infltio, turgor;
culi eminentes.
budista: sust buddhista vel buddista, ae m.
Sin: Buddhae sectator vel ssecla // adj bud- bug (Inform) error: mendum, i n.
dhsticus vel buddsticus.
buggy (Inform) lleno de errores: mendosus,
Buenos Aires: Bonarpolis, is f. Sin: Bonus a, um.
Ar; Boni Ares; Bonae Aurae.
buganvilia o buganvilla: Bot buganvilla

158
burgomaestre

spectbilis. bulln: bulla, ae f. Sin: clavus pnetrans.


Uso: - de bronce, bulla anea.
buhardilla: (desvn) subtegulneum, i n.
Sin: cella subtegulnea; diaeta fastigata; sub buln: frrea iunctura. Sin: trablis clavus.
tgulis habittio // (ventana en el tejado de
una casa) fenestella, ae f. Sin: tecti fenes- bulto: (fardo, caja, bal, maleta, etc.) sr-
tella; spirculum. cina, ae f. Sin: fascis, is f. Uso: - postal, fascis
cursualis; despacho de bultos, ostolum fas-
bho: bubo, onis m. Sin: xio, onis f. cale; prtula fascalis // a -, crciter. Sin: fere;
ferme.
buhonero: nstitor, oris m; v. mercachifle.
bungalow: vllula (-ae f) bengalensis.
buja: (candelero) palmria, ae f. Sin:
lychnuchus; candelabrum manubriatum. buuelito: pastillus (-i m) trtilis.
Uso: - de encendido, candela accensiva //
(instrumento que produce la chispa en el buque: navis, is f. Sin: navgium. Uso: - al-
motor) spinthergenum, i n. Sin: instrumen- mirante, navarchis (-dis f); navis praetria;
tum scintillam gignens. - cisterna, navis cisternata; - escuela, didas-
clica navis; - frigorfico, navis frigorfica,
bula: - pontificia, Apostlica Bulla. Sin: refrigerativa, frigidria; - hospital, navis ae-
Apostlicae sub plumbo Ltterae. Uso: colec- grotis vehendis; navgium valetudinrium; -
cin de bulas, Bullrium. laboratorio, navis refectria; navis nvibus
resarciendis; - mercante, navis mercatria; -
bulboso: bulbosus, a, um. naufragado, navis fracta; - pesquero, navis
piscatria; - portaaviones, v. portaaviones; -
buldog: canis (-is m) taurinus. submarino, v. submarino // - de carga, oner-
ria, ae f ; navis onerria; navgium onerrium;
bulevar: ambultio, onis f. Sin: ambula- - de escolta, navis praesidiria; - de guerra,
crum. navis bllica; - de guerra misilstico, navis
bllica, misslium iaculatria; - de vapor,
Bulgaria: Bulgria, ae f. pyrscapha, ae f; navis vaporria; navis va-
pore acta vel impulsa; - de vela, v. velero; -
blgaro: adj blgarus, a, um // sust Blgarus, de vigilancia, navgium excubiale; - para co-
i m. locar minas, navis globos spargens displo-
dentes.
bulimia: bulmia sive -lima, ae f. Sin: bul-
mus, i m; sitomnia sive sitomana; phage- buqu: (perfume) v. bouquet // (gustillo de
daena; fames inexplbilis vel insatibilis. bebidas alcohlicas) v. gustillo.
Uso: que tiene, que padece -, bulimosus, a,
um. burbuja: bulla, ae f. Sin: perlcida saponis
bulla.
bulldog, v. buldog.
burdgano: burdo, onis m.
bulldozer: chamulcus automatrius vel fos-
srius. Sin: mchina aggerandi. burgomaestre: burgimagister, tri m. Sin:

159
burgus

praefectus urbis vel ppidi; magister cvium. ocrtia sive -crata; procurtio pblica // (in-
fluencia excesiva de los empleados pblicos)
burgus: sust mdii rdinis civis. Sin: m- nmia officilium (vel administrorum) auct-
diae classis civis // adj civilis, e. Sin: haud ritas. Sin: nmia ministrorum (vel publicorum
ndigens; medocris. officilium) grtia // (pedantera de los em-
pleados pblicos) nmia officilium morsi-
burguesa: burgensium ordo (-dnis m). Sin: tas // (clase social de los empleados pblicos)
mdia classis cvium; mdius cvium ordo; officiales, ium mpl. Sin: administri vel minis-
cives parum dvites. tri; pblici officiales vel administri; offici-
lium ordo, corpus, collgium, classis, coetus
buriel: cinreus, a, um. Uso: pao -, pannus (-us m).
cinreus vel rudis.
burcrata: burcrates, ae m; burcrates, is
buril: cestros, i m; cestrum vel cestron, i n. m. Sin: officialis, is m ; (pblicus) officialis,
Sin: celtis, is f; virculum, verculum, ver- administer, minister; graphecrates, -ae m; v.
culum; caelum. empleado (- pblico).

burilador: caelator, oris m. Sin: scalptor; burocrtico: burocrticus, a, um. Sin: gra-
sculptor; toruta vel torutes (-ae m). pheocrticus; chartocrticus. Uso: ad pbli-
cos officiales (vel administros, vel ministros)
buriladura: scalptura vel sculptura, ae f. prtinens; lentitud -, lentitudo in pblicis ex-
sequendis offciis; rodeos -, fastidiosae pu-
burilar: virculo sclpere, sclpere, exscl- blicorum officilium ambges (-um fpl).
pere. Uso: - un retrato, imginem virculo
pngere vel descrbere. burocratismo: grapheocrtia sive -crata
nmia. Sin: grapheocrtia nimis rrogans vel
burla: ludifictio, onis f. angusta; insolntia grapheocratarum.

burlar: (engaar) deldere // (frustrar) el- burstil: bursrius, a, um; v. bolsa.


dere. Sin: fllere.
burunds: adj burundiensis, e // sust Burun-
burlarse: - de alguien, de algo, liquem, li- diensis, is m.
quid deridre vel irridre. Sin: liquem, li-
quid ludificare vel ludificari. Burundi: Burndia, ae f.

burlescamente: ioculriter. Sin: iocose; per bus (Inform): magistrale, is n. Uso: data -,
ludum et iocum. magistrale datorum; address -, magistrale
locativum.
burlesco: ridiculrius, a, um. Sin: iocularis;
iocosus; facetus; festivus. buscador: investigator, oris m. Sin: indaga-
tor; quaesitor; queritans. Uso: - de oro, auri
burln: dersor, oris m. Sin: irrsor. conquisitor vel scrutator // (Inform, programa
-) programma indagatrium vel investigat-
burocracia: (conjunto de funciones y trmi- rium. Uso: - de Internet, interretialis mchina
tes) burocrtia sive -crata, ae f. Sin: graphe- quaesitria; - Google, programma investiga-

160
byte

trium, quod Google appellatur, vel cui


nomen est Google.

businessman, v. hombre (- de negocios).

busto: (parte superior del cuerpo humano)


truncus, i m. Sin: thorax, cis m; pars supe-
rior crporis // (escultura o pintura) hermes
vel herma, ae m. Sin: fcies (-i f); imago vel
effgies pctore tenus; signum pctore tenus
formatum. Uso: - de bronce, imago ex aere;
anea fcies; - de mrmol, marmrea fcies;
- de yeso, e gypso expressa fcies.

butaca: subsllium, ii n. Sin: arcisllium.

Butn: Butnia, ae f.

butans: adj butanianus, a, um // sust Buta-


nianus, i m.

buzo, v. buceador.

buzn: (tapn de cualquier agujero para dar


entrada o salida al agua u otro lquido) v.
tapn // (caja que sirve para recoger las car-
tas) sitella, ae f. Sin: theca (cpsula, capsella,
arca, rcula, scrnium, receptculum, lculus,
loculamentum) epistularum; theca tabellria
vel epistolaris; pblici cursus cpsula; sitella
cursualis; loculamentum cursual. Uso: echar
una carta en el -, in receptculum epstulam
immttere vel incere; epstulam in arcam ta-
bellriam (vel cursualem) ndere vel demttere.

byte (Inform), octeto (unidad de informa-


cin): octetus, i m. Uso: even -, octetus par;
higher -, octetus maior; octetus maioris mo-
menti; least significant -, octetus mnimus;
octetus mnimi momenti; lower -, octetus
minor; octetus minoris momenti; middle -,
octetus medocris; most significant -, octetus
mximus; octetus mximi momenti; odd -,
octetus impar.

161
C
cbala: cb(b)ala, ae f. Sin: futura rito de la repblica, eques meritorum in rem
coniciendi (vel providendi) ars; ars divinandi pblicam caus; - honorario, eques ornamen-
per ltteras vel per nmeros // (fig, intriga, trius; - de la Legin de Honor, eques Legio-
maquinacin) fraus, fraudis f. Sin: ma- nis Honoratorum; - de la orden de los Santos
chintio; mendcium. Mauricio y Lzaro, eques Mauricianus et La-
zarianus; caballeros de Malta, quites Meli-
cabaleta: cantincula, ae f. Sin: cantculum; tenses; - del Trabajo, eques peris vel laboris
cntulus; mdulus. caus; operrius eques. Uso: hacer - a uno,
liquem equestri dignitate insignire; licui
cabalgadura: equus sellaris. Sin: equus dignitatem equestrem dare; ad equestrem
ephppiis ornatus. dignitatem liquem perdcere; ser -, tener
rango de -, equestrem dignitatem possidere
cabalgar: equitare. Sin: equo vehi. // (el que se porta con caballerosidad) homo
urbanus. Sin: vir honestus. Uso: cumplido -,
cabalgata: cursus (-us m) equester. homo urbanus et lautus.

cabalista: cabbalista, ae m. Sin: cabbalorum caballete: (caballo gimnstico) ecleus, i m;


fictor vel effector; cbbalae studiosus // fig v. caballo // (soporte en que descansa el
machinator, oris m. Sin: fraudator. lienzo que se pinta) vara, ae f.

cabalstico: cabbalsticus, a, um. caballitos: (to vivo) equi circumfornei. Sin:


ldicra equria npl; verstilis ldicer orbis.
caballa: scomber, bri m.
caballo: equus, i m. Uso: - coceador, equus
caballerato: (dignidad de caballero) eques- calcitrosus; - delantero, equus additcius vel
tris dgnitas. Sin: equester honor. Uso: conce- funalis; - pequeo, mannus, i m; - semental,
der el - a uno, liquem equestri dignitate equus admissrius; - de batalla, equus bella-
decorare, ornare, honestare, insignire. tor; - de carrera, equus cursrius; equus ad
cursum valentssimus; - de caza, veredus;
caballera: equitatus, us m. Sin: quites, um equus venator; - de fuerza o de vapor, HP,
mpl // (institucin) equester ordo. equipotntia (machinationis); potntia (vel
potestas, vel virtus) equina; equus vaporalis;
caballerizo: stabulorum praefectus (-i m); - de labor, caballus; - de palo, equus lgneus;
praefectus stbuli. - de posta, veredus; equus cursualis; - de
raza, equus ptimi sminis; - de tiro, equus
caballero: (adj, que cabalga) quitans, antis. curulis, carrucrius, raedrius; - de silla,
Uso: - en un asno, sino utens; in sino se- sellaris equus // a -, equo vectus; equo nsi-
dens; sino nsidens // (sust, hidalgo, noble; dens; apearse del -, ex equo descndere;
el que pertenece a una orden de caballera; caerse del -, cdere de equo, decdere equo vel
persona condecorada con la insignia de al- ex equo; ir a -, equo vehi vel vectari; montar
guna orden) eques, quitis m. Uso: - al m- a -, conscndere equum; in equum insilire.

162
cablegrama

cabaa o cabauela: csula, ae f. cabezn: (que tiene grande la cabeza): c-


pito, onis m // (terco, obstinado) obstinatus, a,
cabar: taberna nocturna. Sin: devertculum um. Sin: prvicax, prtinax, acis.
nocturnum. Uso: espectculo de -, spectcu-
lum cabarticum; theatrdium vel theatrdion cabezudo, v. cabezn.
cmicum.
cabildo: (cuerpo de eclesisticos capitulares
cabaret, v. cabar. de una iglesia) collgium vel ordo canonico-
rum // (junta, captulo) v. estas voces.
cabecera: (principio de alguna cosa) caput,
ptis n // (lugar principal) primus locus // cabillero: paxillbulum, i n.
(parte de la cama donde se pone la cabeza)
cervcal, lis n // (- de distrito) locus prin- cabina: cella, ae f. Sin: cllula; aedcula;
ceps. diaeta; cellrium; cubculum; zothcula. Uso:
- telefnica, cella vel aedcula telephnica; -
cabecilla: gregis dux. de acero, cella chalybia; - del piloto, cella
aroplanigae; - de vidrio, cllula vtrea.
cabellera: coma, ae f. Sin: capilli, orum mpl.
Uso: - desgreada, turbata coma; turbati ca- cable: (maroma gruesa) rudens, entis m. Sin:
pilli; capilli disiecti. restis, is (ac -im vel -em, abl -i vel -e) f; funis;
caplum. Uso: - arrollado, funis in orbem con-
cabello: capillus, i m. Uso: - largos, cortos, volutus; - submarino, funis submarinus; ru-
capilli promissi, decurtati; - postizos, capilla- dens subaquneus; - subterrneo, funis
mentum, i n; coma adoptiva; - rizados, capilli subterrneus; - de acero, restis chalybia;
crispati vel vibrati; cabellos que por adorno ferratus funis vel rudens; - de alambre, funis
se dejan caer sobre la frente, v. flequillo. e filis frreis factus; - del ncora, ancorale,
is n; funis ancoratus // (hilo metlico) filum,
cabelludo: capillatus, a, um. i n. Sin: funculus. Uso: - elctrico, funculus
elctricus; filum elctricum; ductus electrici-
cabernet: (vid) vitis girundinensis // (vino) tatis; fluxs elctrici ductus; - de conexin,
vinum girundinense. (elctricus) funculus conexivus; - de hierro,
filum frreum; - del telfono, telephnicum
cabeza: caput, ptis n. Uso: - abajo, inverso filum; - del telgrafo, telgraphi filum.
cpite; - nuclear de neutrn, displosivum vel
displodens caput neutrnicum; - de clavo cablegrafiar: caplitranscrbere. Sin: per ca-
para adorno de las puertas o de otras cosas, pligrphiam nuntiare; capligrphiae ope scr-
bulla; - de partido, regionis caput; regionis bere; capligrmmate (vel cablogrmmate, vel
urbs praecpua; - de puente, caput pontis. funigrmmate) transmttere.

cabezal: pulvinus, i m. Sin: crvical; pulvi- cablegrfico: capligrphicus, a, um.


nar.
cablegrama: capligramma, tis n. Sin: ca-
cabezazo: (en el ftbol) cpitis pulsus (-us m) blogramma; funigramma; capligraphema; te-
et ictus (-us m). legramma subaquneum; telegrphicus
nntius submarinus; nntius telegrphicus

163
cableva

per subaquneum rudentem transmissum. cachipolla: hemerbium, ii n. Sin: bestola,


quae unum diem vivit.
cableva: funvia, ae f. Sin: tramen funale;
currus funalis; v. telefrico. cacho: (racimo de bananas) v. racimo.

cabo: (Mar, cuerda) funis chalybius // (el cacofona: cacophnia sive -phona, ae f. Sin:
que manda una escuadra de soldados) ptio, soni vel sonorum aspritas: insuvitas soni;
onis m. Sin: decanus. Uso: - de zuavos, de- sonus insuavis vel asper; spera vel bsona
canus zuavorum // de - a rabo, a cpite ad vox. Uso: producir cacofonas, voces speras
calcem; llevar a -, ad effectum addcere vel effcere.
perdcere.
cacofnico: cacophnicus, a, um. Sin: asper
cabotaje: circumvctio, onis f. Sin: navigtio vel insuavis (auditu vel uribus).
litornea, litoralis, litrea, orria. Uso: gran -,
longa circumvctio; buque de -, orria navis; cacologa: cacolgia sive -loga, ae f.
hacer navegacin de -, oras circmvehi vel
circumvectari. cacoquilia: cacochlia, ae f.

cabra monts: rupicapra, ae f. Sin: ibex, bi- cacoquimia: (depravacin de los humores
cis m. normales) cacochmia, ae f. Sin: discrsia //
(caquexia) v. esta voz.
cabriol: csium, ii n. Sin: molle pilentum.
cactceas: cactceae, arum fpl. Sin: (varia-
cacao: (planta) cacus, i f. Sin: ccao, onis rum) cactorum famlia.
m; ccoa, ae f; theobroma, tis n; theobroma
ccao; faba ccao; faba mexicana // (fruto) cacto: cactus, i f.
cacum, i n. Uso: - en polvo, caci (vel theo-
brmatis, vel mexicanae fabae) pulvis; be- cada: quisque, quaeque, quodque. Uso: uno
bida de -, cacica ptio; ptio ex faba cada diez habitantes, dcimus quisque n-
mexicana; ptio ex theobrmate confecta; cola.
ptio e faba cacaone cocta; tomar -, ccoam
sorbre vel sorbillare. cadver: cadaver, ris n. Sin: corpus exani-
matum, exnime, exnimum.
cacarear: (el gallo) cucurire; (la gallina)
glocire. cadena: catena, ae f. Sin: catentio; concate-
ntio. Uso: - alimentaria, catena vel concate-
cacerola: cculum, i n. Sin: cccabus; cap- ntio alimentria; - perpetua, perpetua
sarola; ptina; anulum. custdia; sempiterna vncula (-orum npl); - de
distribucin, catena distributionis; - de mon-
cachaza: (coloq, lentitud y sosiego en el tes, cordillera, mntium iuga (-orum npl );
modo de hablar o de obrar) lentitudo, dnis f. condenar a - perpetua, sempiternis vnculis
Sin: trditas; lnitas. mandare; estaciones (de radio, T. V.) en -, v.
estacin.
cachemir o cachemira, v. casimir.
cadencia: (repeticin regular de sonidos o

164
cafetera

movimientos) nmerus, i m. Uso: caminar feria vel cafaeria. Sin: ptio caferia; ar-
con -, numerose (in vel ad nmerum) gradi bica ptio; ex faba arbica ptio. Uso: -
vel ambulare // (ritmo de una pieza musical) comn, puro, solo, sin leche, cfea commu-
nmerus. Sin: modus // (medida que regula nis; - con leche, cafum vel cfea cum lacte;
el movimiento del que danza) nmerus // cafum cum lacte mixtum; cfea lacte tem-
(distribucin de los acentos en la prosa o perata; cafi lactisque ptio; - concentrado,
verso) nmerus. Uso: - rtmica del perodo, ptio caferia concocta; - descafeinado,
conclsio numerosa; verborum ad nmerum ptio caferia sine capheno; ptio caferia
conclsio; el discurso tiene una - rtmica, cafeno detracto; - expreso, cafum expres-
ortio numerose cadit // (final de una frase sum; cfea expressa; - instantneo, caferia
musical) clusula, ae f. Sin: clusula nume- sorbtio prpera; caferia ptio coram ex-
rose cadens; clusula ad sonum exquisita. pressa; - moka, cfea Mochana // una tacita
de -, cafi pocillum; una taza de -, pculum
cadenciosamente: numerose. cafi; preparar -, cfeam parare; sorber -,
cfeam sorbre; cafum sorbillare; cafi
cadencioso: numerosus, a, um. Uso: con pocillum sorbillare; caferiam potionem sor-
paso -, pssibus in nmerum; caminar con billare vel pytissare; tomar -, cfeam smere
paso -, numerosos pnere gressus. // mquina para preparar el -, mchina cafe-
ria // (casa donde se vende y toma -) cafe-
cadenilla: catella, ae f. ria, ae f. Sin: thermoplium; domus caferia;
taberna caferia; cafum; potria taberna. Uso:
cadera: coxa, ae f. Sin: coxendix, cis f. Uso: - cantante, - chantant, - concierto, caferia
- artificiales, coxae artificiales; coxendices symphnica; taberna caferia concentu cele-
factciae. brata; estar en un -, in cafo esse vel morari; ir
a un -, cafum adire vel obire; in cafum ire vel
cadete: (aprendiz de comercio, botones) ap- venire; in (vel ad) cafum deverti; ir con fre-
pritor, oris m // (alumno de una academia cuencia a cafs, cafa frequentare vel cele-
militar) ptio, onis m. Sin: discpulus milita- brare; salir de un -, (ex) cafo gredi vel exire.
ris // (joven noble que se educaba en los co-
legios de infantera o caballera) nbilis cafena: cafena, ae f; cafenum vel caphae-
miles natu minor. num, coffenum, i n.

cadma: cadma vel cadma, ae f. cafetera: (recipiente para servir el caf)


capis (-dis; ac pl -das). Sin: capedo (-dnis
cadmio: cdmium, ii n. f), capudo (-dnis f); caferia capedo; cafe-
rium; ccuma (vel cucumella vel cucmula)
caer: - de cabeza, correre. Sin: provolvi; de- cafaeria. Uso: - de porcelana, porcellnicum
volvi; correre; praecpitem ire vel correre caferium; porcellnica caferia vel ccuma
// hacer - de cabeza, liquem praecpitem // (recipiente para preparar el caf) mchina
dare. Sin: liquem in praeceps decere. caferia. Uso: - automtica, authepsa cafe-
ria; caferia autmata, automatria, autom-
caf: (planta y fruto) cafum vel cafaeum n; tica; - filtradora o con filtro, machnula
cfea; cffea. Sin: faba caferia vel cafaeria; arbicam potionem guttatim manans.
faba arbica // (semilla) caferia smina npl //
(bebida) cafum vel coffum, i n; cfea; ca- cafetera, v. restaurante, bar.

165
cafetero

cafetero: caf(f)erius vel cafaerius, ii m. lria; scrnii nummulrii curatrix.


Sin: thermopla, ae m; dminus tabernae ca-
feriae. cajero: arcrius, ii m. Sin: mensrius; num-
mulrius. Uso: - del erario, quaestor arcae
caftn: caftamus, i m. Sin: cafetanum. pblicae.

cados: (muertos en la guerra) bello caduci cajetilla: (paquete de tabaco picado) com-
mpl. pactura, ae f. Sin: compctio tabaci. Uso: - de
picadura espaola, contusi tabaci hispnici
caimn: alligator, oris m. Sin: crocodilus cai- cpsula.
manus.
cajista: typtheta, ae m.
caja: (recipiente) capsa, ae f. Sin: arca; theca;
dim pyxis ( -dis f); capsella; cpsula; arcella; cajita: cpsula, ae f; capsella. Sin: vsculum;
cstula. Uso: Aeron, - negra, cstula nigra; lculus; rcula. Uso: - de cigarrillos, hispani-
capsella voltui describendo; - de cartn, carum vel convolvellorum cpsula; - de bro-
theca e collmate vel e spissiore charta; - de ches, capsella unculorum metallicorum;
cigarros, theca volminum tabacinorum; - de cpsula fibicularum metallicarum; - de betn
distribucin, diribitrium, ii n; - de enchufe, (negro, amarillo), vsculum liquminis (atri,
contactrum, i n; v. enchufe; - de fsforos, sul- flavi); vsculum cretae sutriae; - de madera
phuratorum capsella; flammiferorum theca; para rap, capsella lgnea tabaco; fabricante
cpsula sulphurria; - de leche, capsa lactis; de cajitas, loculrius vel arculrius; v. cofre-
- de los caracteres, typorum capsa; - de m- cillo.
sica, capsella sonora; capsella sonos edens; -
de picadura, pyxis compacturae; - de reloj, cajn: (caja grande) armrium magnum.
horolgii capsella; - de resonancia, sonorum Sin: arca magna. Uso: - de la basura, purga-
repercusss capsa; - de zapatos, theca clceis mentorum capsa vel arca // (caja movible de
servandis; fbrica de cajas, capsarum vel ar- los armarios, mesas y otros muebles) locula-
cularum officina // (mueble donde se guarda mentum, i n. Sin: lculus; frulus dctilis.
dinero) arca, ae f. Sin: armrium. Uso: - de Uso: - de mesa, mnsulae lculus.
caudales, arca nummria; - fuerte, nummria
arca loricata; arca loricata, ferrata, munita; cal: calx , calcis f. Sin: (h)arenatum; calx
armrium loricatum, cataphractrium, ca- (h)aren admixta; calx macerata. Uso: - hi-
taphractatum; - principal, arca princeps // drulica, calx hydrulica; lugar donde se
(sitio donde se recibe el dinero y se hacen los apaga la -, calci exstinguendae fvea.
pagos) mensa, ae f. Sin: scrnium nummul-
rium; exactionis arca. Uso: - de ahorros, cala: (baha pequea) aesturium, ii n. Sin:
mensa parsimniae (provehendae); mensa sinus, us m // (la parte ms baja del barco)
parsimoniria; - de prstamos, mensa ad mu- caverna navis.
tuationes // libro de caja, codex (-dcis m) ac-
cepti et expensi // (espacio o hueco en que se calabacera: cucrbita, ae f.
forma la escalera de un edificio) scalrium, ii
n. calabacn: cucurbtula, ae f.

cajera: arcria, ae f. Sin: mensria; nummu- calabacino: lagoena (-ae f) cucurbitria.

166
calcogrfico

calabaza: (calabacera, calabacino) v. estas calcetn: tibiale spissum.


voces.
calcificar: clcio incrustare vel indurare.
calado: opus (peris n) reticulatum. Sin: ars
reticulata vel percolata. calcificacin: calcifictio, onis f. Sin: clcii
depostio.
calamar: lollgo vel lolgo, -gnis f. Uso: - gi-
gante, lolligo giganta; - pequeo, lollign- calcmetro: calcmetrum, i n.
cula.
calcina: (h)arenatum, i n. Sin: calx (h)are-
calambre. spasmus, i m; spasma, tis n. Sin: nata. Uso: horno de -, calcria fornax (-acis
contrctio; nervorum distntio vel rigor. Uso: f).
- de estmago, spasmus stmachi; padecer
de calambres, spasmo laborare vel vexari; calcinacin: calcintio, onis f . Sin: combs-
que padece de calambres, spsticus. tio.

calamita: (piedra imn) v. imn // (brjula, calcinado: calcinatus, a, um. Sin: coctus, ex-
flechilla imanada) v. brjula. coctus; ustus, perustus; in calcem redactus.

calandria: (pjaro) acrdula, ae f. Sin: calcinador: calcis exstinctor.


aluda calandra // (mquina para prensar)
cylindrus, i m. Sin: prelum; mchina expla- calcinar: comburendo in plverem vrtere.
natria.
calcio: Qum clcium, ii n.
calasancio: calasanctianus, a, um; v. escola-
pio. calcita: Qum calcites, is f; calcites, ae f; cl-
cii carbonatum.
calavera: (hombre vicioso) homo prditus,
dissolutus, effrenus, effrenatus, immdicus, calco: (copia) exemplar, aris n. Sin: chalcus;
frcifer, nequam; nefrius homo. apgraphum; imago (-gnis f) impressa vel
imitativa // (plagio, imitacin o reproduccin
calaverada: mprobe vel tmere factum. Sin: idntica o muy prxima al original) verbalis
flagtium. mututio.

calcar: antitpice exprmere. calcografa: (arte) chalcogrphia sive -gra-


pha, ae f. Sin: ars vel disciplina chalcogr-
calcetera: (fbrica de gneros de punto) phica // (grabado) chalcographema, tis n.
scutularum officina. Sin: scutulria (officina) Sin: imago chalcogrphica; imago chalcogr-
// (comercio de gneros de punto) scutularum phice depicta // (oficina donde se hacen cal-
taberna. Sin: scutulria (taberna). cografas) officina chalcogrphica.

calcetines: pedlia, ium npl. Sin: implia, calcografiar: chalcogrphice imprmere.


ium npl. Uso: ponerse los -, pedlia indere;
implia sibi indcere. calcogrfico: chalcogrphicus, a, um. Sin: ad
artem chalcogrphicam ttinens.

167
calcgrafo

calcgrafo: chalcgraphus, i m. urinrius.

calcomana: antitpica imginis imprssio. calculosis, v. litiasis.

calcopirita: Geol chalcopyrites, is f. calculoso: (relativo al mal de piedra) ad cl-


culos prtinens. Sin: ad calculorum morbum
calcotipia: chalcotpia sive -typa, ae f. Sin: spectans; calculorum prprius // (que padece
chalcotpica imprssio vel incsio. tal enfermedad) calculosus. Sin: calculorum
morbo laborans vel affectus.
calculable: computbilis, e.
caldaico, v. caldeo.
calculador: adj cmputans, antis. Sin: cl-
culans; raticinans // sust computator, oris m. caldas, v. termas.
Sin: calculator; ratiocinator. Uso: hbil -, in
arithmticis satis exercitatus // (aparato o caldesmo: chaldasmus, i m. Sin: dctio
mquina) v. calculadora. chaldica vel chaldaea.

calculadora: (aparato) calculatrium, ii n. caldeo: adj chaldaeus vel chaldicus, a, um


Sin: computatrium; computatrum; (instru- // (natural de Caldea) Chaldaeus, i m; (len-
mentum) numeratrium; mchina calculat- gua de los caldeos) lingua chaldaea. Sin:
ria, computatria, calculatrix, computatrix, sermo chaldicus.
clculans; mchina computandis nmeris.
Uso: - automtica, calculatrium autma- caldera: caldrium, ii n. Sin: caldria; lebes
tum; - electrnica, computatrium electr- (-tis m); cortina. Uso: - de la calefaccin,
nicum; machina calculatria electrnica; - calefactionis caldrium; - pequea, cortnula.
porttil, calculatrium gestbile; computa-
trum palmale; ordinatrum porttile vel pal- caldereta: (sopa de pescado) ius pscium.
male.
calderillo: cucumella vel cucmula, ae f.
calcular: calculare. Sin: computare; clculos
dcere, subdcere, pnere. caldero: a(h)enum, i n. Sin: ccuma; ccca-
bus.
calculation (Inform): computtio, onis f. Sin:
rtio. caldito: isculum, i n. Sin: leve ius.

clculo: (cuenta) numertio, onis f. Sin: cm- caldo: ius, iuris n. Sin: iurulntia. Uso: - es-
putus, i m; computtio; rtio; clculus. Uso: peso, ius firmum, pinge, corrborans; - de
- diferencial, clculus differentialis; - infini- carne, ius ex carne; - de pescado, ius pscibus
tesimal, clculus infinitesimalis; - matemti- condtum.
cos, mathematicorum rationes; efectuar
clculos, rationes dcere; v. calcular // (con- calefaccin: calefctio, onis f. Uso: - central,
jetura) coniectura, ae f // (consideracin) calefctio centralis; - deficiente, calefctio
considertio, onis f. Sin: cogittio // (concre- defecta; - excesiva, nmia vel immdica ca-
cin ptrea) clculus, i m. Sin: lapillus cal- lefctio; - con petrleo, calefctio oleria; -
culosus. Uso: - urinario, - vesical, clculus por agua, calefctio aquria; - por vapor, va-

168
calificado

porrium; calefctio vaporata vel vaporria; - calesitas: circumvectbulum, i n.


vaporfera por pisos, vaporrium singulorum
tabulatorum; aparato de -, apparatus (-us m) calibrador: (instrumento) diametrmetrum, i
calorficus; instrumentum calorficum; cal- n // (obrero) dimetri mensor.
dera de la -, calefactionis caldrium.
calibrado: diametrmetro vel mdulo exa-
calefaccionado: calefactus, a, um. minatus, a, um.

calefactor: (persona) calefactor, oris m // calibrar: diametrmetro metiri.


(aparato) calefactrium, ii n. Sin: instrumen-
tum calefactrium. Uso: - elctrico, instru- calibre: (instrumento) clibra, ae f. Sin: m-
mentum elctrice calefactbile; - de gas dulus // (dimetro) dimetrum, i n. Sin: m-
porttil, portbile calefactrium gasale. dulus. Uso: de mximo -, mduli mximi.

caleidoscopio: caleidoscpium, ii n. calidad: qulitas, atis f. Uso: de mejor -,


melioris qualitatis; de ptima -, ptimae
calendario: calendrium, ii n. Sin: fasti, qualitatis; de primera -, primae qualitatis; pri-
orum mpl. Uso: - astronmico, ephmeris mae notae; de segunda -, qualitatis secun-
(-dis f) mathemtica; - gregoriano, calend- dae.
rium gregorianum; - de taco, - exfoliador,
calendrium e schdulis. calidoscopio, v. caleidoscopio.

calendarista: curator calendrius. Sin: calen- calientacamas: thermoclnium, ii n.


drii curator.
calientapis: pedum calidrium. Sin: cpsula
calentador: caldrium vel calidrium, ii n. pedibus fovendis vel calefaciendis.
Sin: calefactrium vel excalefactrium;
pegma calefactrium. Uso: - elctrico, elc- calientaplatos: catinorum vel ferculorum ca-
tricum caldrium; - manual, manuale cald- lidrium. Sin: fculus catinis fovendis vel ca-
rium; - de bao, hydrotheca, ae f; blnei lefaciendis.
caldrium; fornax ( -acis f ) balnearis;
instrumentum balneo calefaciendo; - de califa: chalifa, chalipha, chalifas, chaliphas,
cama, ignitbulum; excalefactrium vas; ae m. Sin: phylarchus; Arabum vel Mahome-
thermoclnium elctricum; pegma lectum ca- tanorum princeps; Mahometi successor.
lefciens; - de viandas, ferculorum calid-
rium; - para la ducha, blnei pnsilis califato: chalifatus vel chaliphatus, us m //
caldrium. (oficio o dignidad de califa) chalifae munus
vel dgnitas // (territorio gobernado por el
calentamiento: calefctio, onis f. Uso: largo califa) chaliphae territrium, imprium, iu-
- del clima, calefctio clmatis longinqua. risdctio.

calentar: calefcere // calentarse, caleferi. calificacin: qualifictio, onis f.

calesa: csium, ii n. Sin: carpentum. calificado: qualificatione preditus.

169
California

California: Califrnia vel Caliphrnia, ae f. test; angstiae, arum fpl; encontrarse alguien
encerrado en un - sin salida, licui omnes
californiano: adj californianus, a, um // sust viae intercluduntur.
Californianus, i m.
callicida: callorum medicamentum. Sin: re-
caligrafa: calligrphia sive -grapha, ae f. mdium callis medendis.
Sin: ars scite scribendi.
callista: callista, ae m. Sin: callorum mdicus
caligrfico: calligrphicus, a, um. Sin: scite vel curator.
vel concinne scriptus; cum arte scriptus.
callo: callum, i n; callus, i m. Uso: - seo,
calgrafo: callgraphus, i m. Sin: (scite) scri- callum sseum // (pl, pedazos del estmago
bendi rtifex. de los rumiantes que se comen guisados)
omsum, i n. Sin: internea (- orum npl).
cliz: (copa o vaso) calix, cis m. Uso: levan-
tar los clices en honor de uno, licui propi- callosidad: callsitas, atis f. Sin: callosa du-
nare; beber el amargo - de las desventuras, rties (-i f).
mximas calamitates haurire; apurar el - del
sufrimiento, dolorem acerbssimum haurire; calloso: callosus, a, um. Sin: callis plenus vel
omnes labores exanclare vel exantlare // abundans; callo duratus.
(vaso sagrado) calix, cis m. Sin: calix sacer,
sacrficus, sacrificalis, sacrificialis // (cu- calmante: adj mitigatrius vel mitigativus, a,
bierta exterior de las flores completas) calyx, um // sust medicamentum vel lenimentum
cis m. mitigatrium.

calle: via, ae f. Uso: - asfaltada, via bitmine calmar: mitigare. Sin: lenire; sedare; mul-
obducta vel strata; - empedrada, via slice cre.
( vel lapdibus) strata, constrata, munita; -
muy frecuentada, via frequentssima; - late- cal: sermo plebius vel vulgaris; v. jeri-
ral, via lateralis; - peatonal, via ambulatria; gonza.
- principal, via principalis; primria vel prin-
ceps via; - secundaria, via secundria; - de calomel, v. calomelanos.
sentido doble, via dplicis cursus; - de sen-
tido nico, via unus cursus; mondromus, i calomelanos: calomelanum, i, n. Sin: calo-
m; via monodrmica // de la -, virius, a, um; melanum medicamentum; hydrargyrum chlo-
- Roma 21, Via a Roma nuncupata, aedes n. ratum.
XXI signatae.
calor: calor, oris m. Uso: - tropical, aestus
callejero: semitrius, a, um. Uso: pobre -, trpicus; - de 27 grados, calor vel aestus (-us
pauper semitrius. m) viginti septem grduum (supra zerum) //
(fig, actividad, viveza) incittio, onis f. Sin:
callejn: angiportum, i n; angiportus, us m. calor; vis et incittio. Uso: con -, concitate;
Sin: angustus callis; via interclusa. Uso: - sin vehementer; criter.
salida, fndula; fig res (vel causa, vel quaes-
tio) sine xitu; quaestio, quae enodari non po- calora: calria sive -lora, ae f. Sin: caloris

170
cmara

mensura. cere; quitar el - a alguien, liquem excalce-


are vel discalceare; licui clceos detrhere;
calrico: thermnticus, a, um. quitarse el -, se excalceare; excalceari; cl-
ceos depnere; hacerse quitar el -, pedes ex-
calorfero: (aparato de calefaccin) calri- calceandos praebere (licui).
fer, ri m. Sin: calorficum; calorferum;
instrumentum calefactrium; v. calefactor. Uso: calzador: calceatrium, ii n. Sin: (calceo-
- de vapor, vaporrium // (estufa) v. esta voz. rum) inductrium; calceamentrium.

calorificacin: calorifictio, onis f. calzar: calceare. Sin: clceos indere // cal-


zarse, se calceare; clceos sibi indere vel in-
calorfico: calorficus, a, um. dcere.

calorimetra: calorimtria sive -metra, ae f. calzonarias, v. tirantes.


Sin: caloris metiendi rtio.
calzoncillos: sbligar, ris n. Sin: subligcu-
calorimtrico: calorimtricus, a, um. lum; femorlia vel feminlia, ium npl. Uso: -
de bao, semicnctium; subligculum balne-
caluroso: aestuosus, a, um. Sin: ardens; fer- rium; cinctrium balneare; - de gimnasia o
vens; frvidus. de gimnasta, campestre (-is n); - cortos, curta
femorlia.
Calvario: Calvria, ae f. Sin: Calvriae locus
vel mons; Glgotha indecl // fig cruciatus, us cama: lectus dormitrius. Uso: armazn
m. de -, de madera o de metal, sponda (lgnea
vel metllina); manta de -, v. frazada; guar-
calvinismo: calvinismus, i m. Sin: calviniana dar -, affgi lecto.
relgio vel doctrina.
camafeo: (piedra preciosa labrada de re-
calvinista: adj calvinianus, a, um // sust cal- lieve) gemma (-ae f) ctypa // (figura tallada
vinianus, i m. Sin: calvinista; calvinismi sec- de relieve en piedra preciosa) ctypa imago
tator, assectator, ssecla; calvinianae (-gnis f).
doctrinae sectator.
camaldulense: adj camaldulensis, e // sust
calza: (liga que se pone en la pierna a ciertos camaldulensis, is m. Sin: mnachus (vel
animales) sbligar, ris n. Sin: subligculum. coenobita, vel anachoreta, vel eremita) ca-
maldulensis; in rdinem camaldulnsium
calzada: strata, ae f. Sin: strata via. Uso: - de allectus vel asctus.
arrastramiento, smita reptationis; - para pe-
atones, trames (-mtis m) viatorum. camalen: chameleon, -onis (vel -ontis m) //
fig homo levis vel mbilis.
calzado: calceamentum, i n. Uso: fbrica de
-, ergastrium calceamentrium; poner el - a camalenico: chamaelenicus, a, um // fig
alguien, calceare liquem; clceos indcere inconstans, antis.
licui; ponerse el -, se calceare; calceari; cl-
ceos indere vel smere; clceos sibi ind- cmara: (sala o pieza principal de una casa)

171
camarada

oecus, i m. Sin: conclave magnum, mxi- (-ium mpl) // (compaero) sodalis, is m. Sin:
mum; peramplum cubculum // (cada uno de gregalis; scius // (conmilitn) commlito,
los cuerpos colegisladores) pblicus coetus onis m.
(-us). Uso: - alta, cmera superior; la - baja
del parlamento, cmera inferior parlamenti; - camaradera: (tratndose de personas que
Baja o de los Comunes, senatus (-us m) ple- viven juntas) contubrnium, ii n. Sin: contu-
bius vel inferior; - de diputados, pblicus le- brnii necessitudo; mtua inter contubernales
gulatorum coetus; populrium oratorum fides (-ei f) // (tratndose de simples compa-
coetus; collgium populrium legatorum; - eros) sodlitas, atis f. Sin: sodlium fratr-
de los Lores, Senatus Britnniae; Angliae Se- nitas; mtua inter sodales fides.
natus // (junta) conslium, ii n. Sin: coetus;
collgium. Uso: - de apelacin, v. tribunal; - camarera: (criada) ancilla, ae f. Sin: fmula;
de comercio, commrcii conslium; cmera ministra. Uso: - de caf, cervecera, etc., f-
mercaturae; mercatorum coetus; - de la in- mula vel ministra cauponria // (criada que
dustria, cmera indstriae; ergolaborum cuida de los aposentos) cubiculria, ae f. Sin:
collgium; - del trabajo, opficum coetus; diaetria; ancilla cubculi vel cubiculria //
collgium opifcibus tuendis // - Apostlica, (azafata) v. esta voz.
Cmera Apostlica; Mensa Pblica Romani
Pontficis; aerrium Apostlicae Sedis // - ar- camarero: (mozo de fonda, hotel, etc. ) mi-
diente, - mortuoria, cubculum (-i n) mortu- nister, tri m. Sin: fmulus; cauponrius ser-
rium; conclave cadveri exponendo // vus vel minister; triclinrius; servus
(aparato destinado a registrar imgenes ani- triclinrius // (criado que cuida de los apo-
madas para el cine o la televisin) - cinema- sentos) cubiculrius, ii m. Sin: cubculi mi-
togrfica, cinephotomchina; mchina nister; adiutor vel fmulus a cubculo //
cinematogrphica; - fotogrfica, photom- oficial de la cmara del Papa, cubiculrius,
china; mchina photogrphica; instrumentum ii m; a cubculo; - secreto, cubiculrius nti-
photogrphicum; photographatrum; - foto- mus; - secreto supernumerario, cubiculrius
grfica automtica, instrumentum photogr- ntimus supra nmerum; - de honor, cubicu-
phicum automticum; - frigorfica, v. lrius honorrius vel ornamentrius; - de
frigorfero; - oscura, cpsula vel theca obs- honor de capa y espada, cubiculrius hono-
cura; capsa photogrphica // - de aire, pneu- rrius ab ense et lacerna.
mtica fstula; gummis (ac -im, abl -i) inflata
vel inflbilis; - de carburacin, cllula a camarlengo: camerrius, ii m. Sin: quaestor
commixtione; cmara commixtionis; - de (vel praefectus, vel praetor) aerrii. Uso: Car-
combustin, cmara exustionis; cmera com- denal -, Cardinalis Camerrius; Cardinalis
bustria; - de compensacin, aerrium num- aerrio Apostlicae Sedis praepsitus.
mis aequandis; - de gas, cella gsica; cella
gsii plena; conclave gsio effundendo // de cmaro, camarn: squilla, ae f.
-, conclavrius, a, um. Sin: camerrius. Uso:
msica de -, conclavria symphnia; msica camargrafo: exceptor (-oris m) cinemato-
gneris camerrii. grphicus.

camarada: (persona que vive con otra) con- camarote: dormitria (navis, de buque; ha-
tubernalis, is m. Uso: grupo de camaradas, maxstichi, de tren) cella vel cllula (-ae f).
contubernlium manpulus; contubernales

172
camin

camauro: galerculum, i n. Camern: Cam(m)arnia, ae f.

cmbaro: cmmarus, i m. Sin: gmbarus; cameruns: adj cam(m)aruniensis, e // sust


stacus. Cam(m)aruniensis, is m.

cambiar: mutare. Sin: immutare; permutare camilla, v. angarillas.


(liquid liqu re). Uso: - dinero, pecniam
permutare; - de coche o de tren, v. transbor- camillero: grulus infirmrius vel infirmo-
dar. rum.

cambiario: cambirius, a, um. caminador, v. caminante.

cambio: muttio, onis f. Sin: altertio. Uso: caminante: ambulator, oris m; ambulatrix,
- de clima, muttio caeli vel clmatis; cam- icis f.
bios de precios, prtii mutationes; - de signi-
ficado, muttio semntica; - de velocidad, caminata: ambultio, onis f.
temperamentum velocitatis; tempertio cele-
ritatis // (permuta) cllybus, i m. Sin: pec- caminero: virius, a, um. Sin: vialis, e. Uso:
niae vel nummorum muttio; permuttio polica -, viarum custodes vel curatores; cus-
pecuniarum. Uso: - monetario, cmbium, ii todes (vel curatores) virii; pblici viarum
n; - oficial, pblica permuttio pecniae; ministri; praefecti viis custodiendis.
agente de -, argentrius; mensrius; nummu-
lrius; trapezita (-ae m); casa de -, taberna camino: via, ae f. Sin: iter, itneris n. Uso: -
cambiria; fluctuacin del -, rei nummriae asfaltado, via bitmine (vel asphalto) llita,
muttio; libre -, lbera permuttio; lberum strata, constrata, perstrata; - carretero, via ve-
commrcium; lbera negotitio // (F. C., hiculria vel crribus prvia; iter crribus pr-
aguja) divrtium ferratarum viarum // (apa- vium; - empedrado, strata via; - militar, via
rato) - automtico de discos, discorum aut- militaris; - regional, via regionalis; - tortuoso,
matum mutatrium; - de velocidad, en serpentina, iter flexuosum; - transversal,
velocitatis mutatrium; apparatus velocitatis via transversa; - trillado, trita via // - de la es-
mutatrius; mechanema velocitatis mutat- cuela, iter scholare; - de herradura, smita
rium; systema (-tis n) velocitatis (commu- mulina; callis mulis apta; smita mulinica vel
tandae). mulinia; - para camiones, via carris motriis
prvia; desconocimiento de los -, error viarum
cambista: pecniae permutator (-oris m) // // apartarse del -, de via declinare; empedrar
(guardagujas) v. esta voz. un -, viam strnere; engravar un -, substrere
viam glre; indicar el -, viam monstrare;
Camboya: Cambsia vel Cambgia, ae f. poner borde al -, marginare viam; ponerse en
-, in viam se dare; proseguir su -, viam prse-
camboyano: adj cambosianus vel cambogia- qui // fatigado del -, fessus de via.
nus, a, um; cambogiensis, e // sust Cambo-
sianus vel Cambogianus, i m; Cambogiensis, camin: Autom autocarrus, i m; autocarrum,
is m. i n. Sin: autochamulcus; autoplaustrum; ca-
rrus vel chamulcus automotrius; carrus au-
camelia: camlia, ae f. Sin: camlia iapnica. tombilis; carrus autombilis; carrus

173
camionero

onerrius; autmatum onerrium; autocine-


tum onerrium; automatrium vehculum camomila: chamomilla, ae f. Sin: chamae-
onerrium. Uso: - blindado, autocarrus lori- melon, i n.
catus vel aeratus; - cisterna, carrus except-
rius; automatrius carrus exceptrius;- con camorrero, camorrista: adj litigiosus, a,
remolque, autocarrus cum remulcato; co- um. Sin: discordiosus; rixosus // sust litigator,
lumna de camiones, autochamulcorum vel oris m. Sin: rixator; homo litigiosus vel dis-
autocarrorum) agmen (-mnis n). cordiosus.

camionero: autocarri ductor. Sin: autoplaus- campamento: campus tentrius. Sin: tent-
tri gubernator. ria (-orum npl); taberncula (-orum npl).
Uso: estar de -, in tentrio campo commo-
camioneta: autocrrulus, i m. Sin: parvum rari.
autoplaustrum; parvum autocinetum oner-
rium. campana: campana, ae f. Sin: clocca vel
cloca; aes (- aeris n) sacrum; aes sonans. Uso:
camisa: camsia, ae f. Sin: (de varn o mujer) - pequea, campanella vel campnula; clc-
intrula; tnica intrula, ntima, interior; (de cula; nola; - colgadas en el campanario,
varn) subcula; subcula virilis; (de mujer) campanae in campanrio suspensae; - de la
indcula; indsium. Uso: - de dormir, - de libertad, clocca libertatis significativa // re-
noche, vestis (-is f) dormitria; tnica vel ca- lativo a las campanas, campanrius, a, um;
msia nocturna; - de franela, subcula e l- ad campanas prtinens; repique de campa-
nula; - de punto, intrula e gosspio aegptio. nas, crebri campanarum ictus; sonido, taido,
. toque de campanas, campanarum snitus
(-us m) vel tinntus (-us m); yugo de campa-
camisera: (fbrica) camisiarum vel interu- nas, cloccrium // echar a vuelo las -, campa-
larum officina // (tienda) taberna camisiarum nas vel aera utraque parte pulsare; suena la -,
vel interularum. campana vel clocca sonat (tambin sonatur),
prsonat, tinnit, canit; tocar, taer las -, cam-
camisero: (que hace camisas) camisiarum panizare; campanas (vel cloccas, vel aera)
vel interularum pifex (-fcis m) // (que vende sonare vel pulsare; tocar rpidamente las -,
camisas) camisiarum vnditor. repicarlas, campanas crebris ctibus pulsare.

camiseta: tuncula, ae f. Sin: tuncula inte- campanada: campanae ictus (-us m).
rior; indusolum (de mujer). Uso: - de gim-
nasia o de gimnasta, thorax agonalis; campanario: campanrium, ii n. Sin: cam-
indcula gymnstica; scutulata vestis; brevis panar, ris n; cloccrium; campanle, is n;
reticulata tuncula; - de punto, gauspina; turris campanria vel campanarum; turris
thorax lneus; tuncula lnea. ecclsiae; sacra turris; sacra templi turris.
Uso: - pequeo, turrcula campanria; - re-
camisola: breve colbium. matado en aguja, sacra turris in acutum fas-
tigiata picem.
camisn: camsia (-ae f) nocturna.
campanero: (el que toca las campanas)
camtico: chamticus, a, um. campanrius, ii m. Sin: campanator; campa-

174
campo

nista; campanarum pulsator; aerum agitator certmini interesse // (preeminencia o prima-


// (fundidor de campanas) campanifusor, oris ca en las luchas deportivas) principatus, us
m. Sin: campanarum fusor. m. Sin: primatus (-us m); ludorum principa-
tus. Uso: - deportivo nacional, nationis exer-
campanilla: (campana manual) tintinnbu- citationum primatus; - de ciclismo,
lum, i n. Sin: campnula vel campanella. birotulriae artis principatus; ganar el -, prin-
Uso: sonido de -, tinntus, us m ; suena la -, cipatum adipisci, acqurere, ssequi, cnse-
tintinnbulum tinnit, tintinnit, tintinnat; tocar, qui, obtinere, sibi comparare; vncere in
hacer sonar la -, campanellam movere, trac- ldicro (certmine).
tare, pulsare // (Bot, flor) campnula, ae f.
campera: penula, ae f; v. cazadora.
campanilleo: campnulae vel tintinnbuli
crpitus (- us m). campesina: rstica, ae f. Sin: rurcola; mu-
lier rstica.
campanillero: campnulae vel tintinnbuli
pulsator (-oris m). campesino: adj rsticus vel rusticanus, a,
um. Sin: agrestis, e. Uso: vida -, vita rstica
campaa: (serie de actos o esfuerzos para // (fig, rudo) rsticus vel rusticanus, a, um.
conseguir un fin determinado) motus, us Sin: agrestis; inurbanus; incultus // (habitante
m. Uso: campaas de difusin de la anticon- del campo) rsticus vel rusticanus, i m. Sin:
cepcin, motus ad anticonceptionem disper- agrestis, is m; rurcola, ae m // (labrador)
gendam; - electoral, comtium; mbitus, us agrcola, ae m. Sin: agri cultor (-oris m).
m; contntio de suffrgiis; durante la - elec-
toral, inter mbitum. camping: tentrium, ii n. Sin: campus vel
vicus tentrius. Uso: hacer -, tndere; tent-
campen: certator (-oris m) princeps. Sin: ria pnere; pernoctar en un -, in liquo tent-
princeps victor; primus luctator; primrius rio pernoctare.
superator; primanus, i m. Uso: - mundial,
certator mundanus; victor mundialis; prin- campista: in (campo) tentrio cmmorans.
ceps in toto orbe victor; - olmpico, olympio-
nces, ae m; - de peso pesado, primanus campo: Dep campus, i m. Uso: - de deporte,
mximi pnderis // (fig, defensor esforzado athlticae vel athlticus campus; - de ftbol,
de una causa o doctrina) propugnator, oris pedildii campus; palaestra pedildii; cam-
m. Sin: defensor. Uso: - de la independencia pus pedeludirius; - de golf, ludi ad scrob-
de la patria, ptriae libertatis defensor; - de la culos campus; - de hockey, ludi bacillorum
libertad, libertatis propugnator. recurvatorum campus; - de juego, campus
(lusrius); stdium; (lusria) palaestra; - de
campeonato: (certamen para conseguir el t- tennis, campus taenildii // (mbito real o
tulo de campen) certamen, mnis n. Sin: cer- imaginario) campus, i m. Sin: rgio, onis f;
ttio; compettio; ldicrum; ldicrum v. mbito. Uso: - alambrado, campus (vel
certamen. Uso: - mundial, certamen munda- ager) ferri (vel frreis, vel metllicis) filis
num vel mundiale; - mundial de aerbic, cer- saeptus; - cientfico, provncia vel ordo doc-
tamen mundiale exercitiorum arobicorum; - trinarum; - elctrico, campus elctricus; -
mundial de ftbol, certamen pedifllicum de gravitatorio, campus gravitatis et pnderum;
primatu mundano; participar en un -, licui - magntico, campus magnticus; - minado,

175
camposanto

locus ( vel ager, vel campus) ignvomis cn- forman un -, colliciares tgulae // (conducto
situs globis; - santo, v. camposanto; - tcnico, interior del cuerpo) canalis, is m. Uso: cana-
provnciae rtium; - turstico, castrum pere- les del pncreas, pancreatis canales // - diplo-
grinatrium // - de accin, campus actionis; - mtico, legatorum (vel per legatos)
de aviacin, campus aroportuensis ; - de commrcium (-ii n) // - jerrquico, canalis (-
concentracin, castra (-orum npl) concentra- is m) hierrchicus // - de informacin, trames
tionis; castra carcerlia; campus carcerrius (-mtis m) nntiis praebendis // - de televi-
vel carceralis; campus captivorum; pblicae sin, canalis (televisficus). Sin: sttio (emis-
custdiae locus vel campus; campus captivis sria) televisfica; televisficus trames. Uso:
custodiendis; densa captivorum stativa - 7, canalis sptimus // (pista en cinta magn-
(-orum npl); - de concentracin Mauthausen, tica) v. pista // (corte de un libro) v. corte.
campus carcerrius Mauthausen; - de exter-
minio, castra exitilia; campus captivis inte- canalera: (canal del tejado) v. canal.
rimendis vel internecandis; - de la educacin,
campus educationis; - de la investigacin, in- canaleta: canalculus, i m; canalcula, ae f.
quisitionis provncia; - de la especializacin, Sin: fssula; alvolus; rvulus.
provncia specialis; - de Marte, Campus Mr-
tius; - de minas, campus globis ignferis cn- canalizacin: (aquarum) per canales imms-
situs; - de o para prfugos, campus sio, dedctio, derivtio (-onis f). Sin: in ca-
receptrius; campus receptrius profugorum; nalem aquae indctio vel dedctio.
campus prfugis excipiendis vel recipiendis.
canalizar: - aguas, aquas per canalem (vel
camposanto: coemetrium, ii n. Sin: sacer per canales) dcere vel dedcere. Sin: aquas
campus; sepulcretum; cepotphium (sepul- canali (vel canlibus) immttere.
cretum in viridrio).
canalla: (hombre de malos procederes) frci-
campus: campus universitrius. fer, ri m. Sin: scelestus, i m; mprobus, i m;
prditus homo; homo nequssimus; pssimus
camuflar: celare. Sin: dissimulare. homo // (gente ruin) plebcula, ae f. Sin: p-
puli faex (faecis; gen pl faecum) f; prditi et
Canad: Cnada, ae f. abiecti hmines.

canadiense: adj canadensis, e // sust Cana- canallada: fcinus (-nris n) indignum, m-


densis, is m. probum, nefrium, scelestum. Sin: turpe vel
indignum scelus (-lris n).
canal: (cauce artificial) canalis, is m. Sin: l-
veus; fossa; fossura; rivus; euripus (si es canallesco: nefrius, a, um. Sin: abiectus;
grandioso y amplio); nilus (si es notable, scelestus; vilis.
pero de proporciones menores con respecto
al euripus). Uso: - artificial, canalis strcti- canap: lctulus, i m. Sin: lectcula; hemic-
lis; - navegable, fossa vel fossura navigbilis; clium; stibdium.
- de derivacin, aquae derivtio; - de riego,
rguus vel dicopus; - de Suez, euripus Sue- canario: canria, ae f. Sin: avis canria; ca-
tiensis; canalis Suesiensis // (- de tejas) coll- nria fringilla; canariensis passer.
ciae vel collquiae, arum fpl. Uso: tejas que

176
cancin

canasta: canistrum, i n. Sin: fscina; qualus; cancerticus, a, um. Uso: enfermedad -, mor-
qualum. Uso: - para desperdicios, purgamen- bus cancerticus // sust cancerosus, i m. Sin:
trius sirpculus, scripculus, surpculus // cancro laborans.
(juego) canistri ludus.
cancha: (lugar destinado a la prctica de de-
canastilla, canastillo: fiscella, ae f. Sin: cs- portes) campus (-i m) lusrius. Sin: ludorum
tula; cistella; crbula; quasillus, quasillum. campus; ludorum vel lusria palaestra; luso-
Uso: - de pan, panarolum, i n; - de la basura, rium stdium; gmnicum stdium; gmnica
srdium cstula. palaestra; ldicrae vel lusriae exercitationis
campus, palaestra, stdium; campus athlti-
canasto: riscus, i m. Uso: - o cesto para pa- cae. Uso: - de ftbol, campus pedildii; cam-
peles, excpulum purgamentrium. pus pedeludirius, pediludrius, pedilusrius;
- de tenis, campus tenilusrius; echar de la -
canastrero: (que hace canastas) canistrorum a un jugador, lusorem a campo relegare,
(vel calathorum, vel cistarum, vel crbium) amandare, amendare.
pifex // (que las vende) canistrorum vndi-
tor. canciller: (empleado auxiliar) cancellrius,
ii m. Sin: tabulrius; scriba; ab actis vel di-
cancn: salttio gllica. plmatis homo // (presidente del Gobierno)
cancellrius. Uso: - de Alemania Federal,
cancela: (verja) cancelli, orum mpl. cancellrius Germniae Confoederatae // - de
los Breves Apostlicos, Cancellrius
cncer: cancer, cri m. Sin: cancrum; carci- Brevium Apostolicorum; Cardenal - de la
nma (-tis n) , canc(e)roma (-tis n). Uso: - Santa Iglesia Romana, Cardinalis a diplma-
pulmonar, cancer pulmonrius vel pulmona- tis Pontficis Mximi // Gran -, Magnus Can-
lis; - de mamas o de los pechos, mamillarum cellrius.
cancer; - de ovario, ovrii cancer; - de piel,
cancer in pelle; - en el cerebro, cancer in c- cancillera: (oficio de canciller) cancellatura,
rebro // (signo o constelacin zodiacales) ae f. Sin: cancellariatus (-us m); offcium can-
Cancer, cri m. Sin: Cancri signum. cellrii; tabulrii vel cancellrii munus (-nris
n) // (sede) cancellria, ae f. Sin: sedes can-
cancerado: canceratus, a, um; v. canceroso. cellrii; cria // (oficina romana) - Apost-
lica, Cancellria Apostlica. Sin: Curia Riria.
cancergeno: cancergenus, a, um. Sin: car-
cingenus. cancin: cantio, onis f. Sin: canttio; cantus
(-us m); cantatus (-us m); carmen msicum.
cancerologa: cancerolgia sive -loga, ae f. Uso: - augural, auspicale cnticum; - b-
Sin: oncolgia sive oncologa. quica, - convival, cantus bcchicus vel inter
pcula; - folclrica, popular, cnticum popu-
cancerlogo: onclogus, i m. Sin: oncol- lare; - natalicia, cntio natalicia; - revolucio-
giae peritus, studiosus, doctus. naria, carmen seditiosorum // - a cuatro
voces, cnticum in quattuor dispertitum
canceroso: (adj, atacado del cncer) cance- voces; - de amor, cnticum amatrium; - de
rosus, a, um. Sin: cancrosus; cancro affectus cuna, lallus (-i m) , lallum (-i n); nnia; nen-
// (de la misma naturaleza que el cncer) ola; somnfera cantilena; somnferum car-

177
cancionero

men; - de jazz, cantus infractus vel commi- mon, cinnamomum, i n; cnnamus, i m.


nutus; cantar una - de cuna, lallare; cantile-
nam (infanti) insusurrare. caneln: cnnulo, onis m.

cancionero: liber crminum. Sin: melicorum cangiln: (cantarillo de la noria) haustrum,


vel lyricorum liber; crmina, um npl; mlica, i n.
orum npl; lrica, orum npl // (cancionista) v.
esta voz. cangrejo: cancer, cri m. Uso: - de mar, cm-
marus, gmmarus; stacus; pinzas del -,
cancioneta: cantincula, ae f. Sin: cntulus. chelae (-arum fpl) // fig, caminar como los
cangrejos, retro ire, ut cancri fciunt; (en el
cancionista: (quien compone canciones) sentido de: no hacer ningn progreso) nihil
cantiuncularum auctor (-oris m) vel auctrix profcere.
(-icis f) // (quien las canta) cantiuncularum
cantor vel cantrix. canguro: halmaturus, i m. Sin: mcropus.

candelabro: candelabrum, i n. Sin: lychnu- canbal: anthropphagus, i m. Sin: carne hu-


cus. Uso: el que hace candelabros, candela- mana vescens.
brrius.
canibalismo: cannibalismus, i m. Sin:
candelero: candelrium, ii n. Sin: candelfe- anthropophgia sive anthropophaga, ae // fig,
rum; ceroferrium; ceriolrium. Uso: - con fritas, atis f. Sin: effertio.
mango, buga; palmatria.
canilla: (grifo) epitnium vel epitnion, ii n.
candelita: candlula, ae f. Sin: mamilla; epistmium; v. grifo // (hueso
largo de la pierna) tbia, ae f // (can pe-
candidata: pettrix, icis f. queo de madera, por donde se vaca la
cuba) tbulus, i m. Sin: fstula.
candidato: pettor, oris m. Sin: candidatus;
mbitor. Uso: - para ser alumno, discpulus canillera: (almohadilla que protege la parte
petitor; presentarse como -, profiteri se anterior de la pierna) crurale, is n. Sin: tbiae
candidatum. tgimen; tibiale operimentum; crurale tgi-
men vel tegimentum; crea // (pieza de la ar-
candidatura: pettio, onis f. Sin: ambtio; madura que defenda la espinilla) cnemis
candidatria pettio; candidati ambtio. (-idis f). Sin: tibialis armatura; crea.

candilejas, v. proscenio. canillita: diariorum (vel diurnorum, vel ac-


torum diurnorum) clamator. Sin: diariorum
canfora: canistrfera, ae f. Sin: canphoros, praeco.
i f.
caninamente: canum more.
canela: cs(s)iae fstula vel cortex (-tcis mf).
Uso: de -, que huele a -, cinnmeus. canoa: cnoa, ae f. Sin: cudica; linter (-tris
f) ; scapha; dim cmbula; lmbulus; lembn-
canelo: cs(s)ia, ae f. Sin: cnnamum, cnna- culus; lennculus; lintrculus. Uso: - autom-

178
cantata

vil, autscapha; automatria linter vel scapha;


- canadiense, canadensis scapha; - esquimal canonizacin: canoniztio, onis f. Sin: sanc-
o Kayac, scapha esquimensis; cayachiana tifictio; in sanctorum cnonem (vel nme-
scapha; carrera de - esquimales, certamen rum) reltio; caelestes honores decreti. Uso:
scaphularum esquimnsium; - pneumtica, proceso de -, processus (-us m) sanctificatio-
cmbula cmmea; scphula pneumtica. nis.

canoaje: (como deporte) ludus cmbulae vel canonizado: canonizatus, a, um.


cymbularum // (como competicin) certamen
cymbularum. canonizar: canonizare. Sin: in sanctorum n-
merum (vel cnonem, vel album) referre vel
candromo: cyndromus, i m. Sin: canum ascrbere; ad sanctorum rdinem ascrbere;
stdium. sanctorum ordnibus ascrbere; fastis sancto-
rum ascrbere; celitum vel caelestes honores
canoero: canosta, ae m. Sin: remex, mgis licui decrnere.
m; remigator; rmigans.
canonja: cannici munus (-nris n), dgni-
canon: (regla) rgula, ae f. Sin: norma; prae- tas, rtio. Uso: recibir una -, in canonicorum
ceptum // (- de la Misa) canon, nis m // rdinem ascisci.
(composicin de contrapunto) rgula vel
norma canris. cantable: adj cantbilis, e. Sin: modulbilis
// sust cantbile, is n. Sin: modulbile.
cannicamente: cannice. Sin: secundum
cnones; secundum cannicas leges; ad c- cantador: cantor, oris m. Uso: - errante, can-
nonum praescripta. tor errticus.

canonicato, v. canonja. cantante: cantans, antis mf. Sin: canens,


entis mf; cantor vel cantator, oris m; cantrix
cannico: cannicus, a, um. Sin: ad cnones (-icis) vel cantatrix (-icis f); psltria f. Uso: -
ttinens. Uso: derecho -, ius (iuris n) canni- lrica, lrica cantrix.
cum; cannica disciplina; Cdigo de Derecho
-, Codex Iuris Cannici. cantar: cnere. Uso: - a menudo, cantitare;
que canta de odo, auriculrius cantor m; au-
cannigo: cannicus, i m. Sin: pater canni- riculria cantrix f.
cus. Uso: - honorario, cannicus ornament-
rius vel honorrius; - lectoral, cannicus cntaro: cntharus, i m. Sin: mphora; sinus,
thelogus; - penitenciario, cannicus poeni- i m; sinum, i n. Uso: - de agua, cntharus
tentirius; - regulares de San Agustn, can- aqurius; mphora aquria; - de leche, vas
nici regulares Sancti Augustini // asiento del lactrium; lactrium sinum vel sinus; - de
-, cannici scamnum vel subsllium; sede de vino, cntharus vinrius; sinus vinrius;
los -, canonicorum subselliorum (vel scam- sinum vinrium.
norum) sedes.
cantata: cantata, ae f. Sin: cnticum. Uso: -
canonista: canonista, ae m. Sin: iuris can- litrgicas, cantatae litrgicae.
nici peritus, doctor, callens, prudens.

179
cantautora

cantautora: cantrix (-icis f) et auctrix (-icis refrigeratrium, ii n.


f). Sin: cantocompsitrix (-icis f).
cantina: (stano) cellrium subterrneum //
cantautor: auctor et cantor, oris m. Sin: can- (depsito de vino) cella vinria. Sin: doli-
tocompsitor. rium // (lugar donde se vende vino) taberna
vinria.
cantera: fodina, ae f. Sin: cava; caverna.
Uso: - de azufre, sulphurria; - de cal, calc- cantinela, v. cantilena.
ria; - de hierro, ferrifodina; - de mrmol, mr-
morum lapicidina; - de oro, aurria vel cantinero: cellrius, ii m. Sin: vinrius; apo-
aurifodina; - de piedra, lapicidina, ae f; la- thecrius.
picidinae, arum fpl; - de plata, argentifodina;
- de slice, slicum lapicidinae. canto: cantus, us m. Uso: - coral, cantus ch-
ricus; - eclesistico, cantus ecclesisticus; -
cantero: (el que labra las piedra o las saca gregoriano, cantus gregorianus; cantus pla-
de la cantera) lapidrius, ii m. Sin: pifex la- nus; planus canendi modus; - litrgico, sacer
pidrius // (era para tener plantas de adorno) cantus; sacri mduli; - mensurable, cantus
rea, ae f. Uso: - pequeo, arola; conducir mensurbilis; - polifnico, cantus polyphni-
el agua a los -, aquam in reas irrigare; divi- cus; - de la victoria, v. epinicio; - de rgano,
dir la tierra en canteros, terram reis distn- cantus organalis; al - del gallo, sub galli can-
guere; terram in reas distribere vel tum; cantar un - a cuatro voces, msicum
divdere. carmen quattuor vcibus expressum (vel el-
citum) cnere; estudiar el - litrgico, cantu
cntico: cnticum, i n. Sin: hymnus; carmen, sacro insttui.
mnis n (poesa en general). Uso: - de las cre-
aturas, cnticum creaturarum. cantor: cantor, oris m. Sin: cantator; cantans
(-antis m); canens (-entis m). Uso: - ambu-
cantidad: (todo lo que puede medirse o nu- lante, cantor circumforneus vel crculans.
merarse) quntitas, atis f // (porcin grande
de una cosa) cpia, ae f // (tiempo que se em- cantora: cantrix, icis f. Sin: cantatrix, icis f;
plea en la pronunciacin de una slaba) cantans, antis f; canens entis f.
quntitas, atis f. Sin: quntitas sllabae //
- que se necesita, - que hace falta, necessria, canturrear o canturriar: cantilare. Sin: can-
orum npl. Sin: res necessriae; id, quod opus titare; canturire; summissa voce cnere; re-
est. misse cnere.

cantilena: cantilena, ae f. Uso: cantante de cnula: cnnula, ae f. Sin: tbulus; fstula;


cantilenas, cantiltrix, icis f; cantatrix canti- fistella. Uso: - para beber, siphnculus vel
lenarum. sipnculus.

cantimplora: (frasco para llevar la bebida) canuto: (tubo) tbulus, i m. Sin: fstula; fis-
lagoena, ae f. Sin: ampulla. Uso: - pequea, tella.
lagncula; serola; - revestida de paja, la-
goena scrpeo (vel srpeo) tegumento circm- caa: (tallo de las gramneas) (h)arundo,
data // (recipiente para enfriar el agua) dnis f. Sin: canna; clamus. Uso: de -,

180
catico

(h)arundneus, a, um; - de azcar, scchari mentum aroplanis praecipitandis, profligan-


arundo; arundo sacchrina; canna sacchar- dis, propulsandis; - de juguete, tormentum l-
fera vel sacchrina; - de Indias, arundo n- dicrum; - montado sobre ruedas, tormentum
dica // - del timn, clavus, i m. Sin: rotale // - de chimenea, camini turris (-is f).
gubernculum; clavus gubernculi // - de Sin: turris caminata // (pluma del ave cuando
paja para beber, cnnula potria; - de pescar, empieza a crecer) pluma parva. Sin: lanugo
saeta vel seta, ae f; arundo piscatria; pisca- (-gnis f) // (paso estrecho entre montaas)
tria prtica // (canilla de la pierna, tibia) praeruptssima fossa. Sin: praeceps eurpus;
tbia, ae f // (parte de la bota que cubre la praeciptium.
pierna) crurale, is n.
caonazo: (tiro de can de artillera)
caamar: cannabetum, i n. (bllici) tormenti ictus (-us m) vel emssio.
Sin: cannonis ictus // (ruido que produce)
caamazo: cannbinum, i n. Sin: cannbina tormenti (bllici) strpitus (-us m), fragor,
tela; pannus cannbinus. clamor, crpitus, bombus (-us m), tnitrus
(-us m) vel tnitrum (-i n).
camo: cnnabis, is (abl -i, raram -e) f; cn-
nabus, i m; cnnabum, i n. Uso: - ndico o de caoncito: cannonnculus, i m. Sin: tormen-
la India, cnnabis ndica (v. marihuana); - de tculum.
Manila, abac, cnnabis philippina; de -,
cannbinus; cannbius; cuerda de -, cannbi- caonear: cannnibus vel (bllicis) tormen-
nus funis; e cnnabi funis. tis perctere, conctere, qutere.

caera: (conducto o tubo por donde pasan caoneo: crebri cannonum vel (bellicorum)
las aguas, el gas, etc.) ductus, us m. Sin: fs- tormentorum ictus (-uum mpl).
tula. Uso: - del agua, aquae ductus vel fstula;
- subterrnea, fossa; cloaca, v. conducto // caonera, v. caonero.
(conjunto de caos por donde se distribuyen
las aguas o el gas) ductus, uum mpl. Sin: fs- caonero: (barco artillado con algn can)
tulae, arum fpl. cannonria, ae f. Sin: tormentria, ae f; navis
cannonria vel tormentria // (abertura) fe-
caita: - para sorber una bebida, cnnula nestella, ae f; v. tronera.
potria.
cauto: (can hueco que sirve para diferen-
caizal: arundinetum, i n. Sin: cannetum. tes usos) v. canuto.

caizo: arundnea cratis (- is f). caoba, caobo: (rbol) arbor mognica // (ma-
dera) moganum, i n Sin: anacrdium vel
cao: (tubo corto) tbulus, i m. Sin: fstula. anacrtium; lignum mognicum. Uso: de -,
anacrdicus.
can: (tubo) v. esta voz // (pieza de artille-
ra) canno, onis m. Sin: bombarda; tormen- caoln: caolinum, i n. Sin: argilla caolingensis.
tum; telbolum; tormentum bllicum,
aneum, ignvomum, ignferum; pyroballista. catico: chaticus, a, um. Sin: confusus
Uso: - antiareo, tormentum antiarium; tor- atque inordinatus.

181
capa

capa: (manto) cappa, ae f. Sin: mantellum; abundare; segn mi -, pro mea facultate;
lacerna; pllium; amculum; amictus (-us m); segn la - intelectual del hombre, ut est cap-
chlamys (-mdis f); laena (pesada, contra el tus hminum // (propiedad de contener) ca-
fro). Uso: - invernal, penula; - magna, pcitas, atis f. Uso: la - de 236.000 botellas,
cappa magna; - magna de los obispos, capcitas ducentarum triginta sex mlium la-
episcoporum vel episcopale syrma (-tis n); goenarum; - de carga, v. tonelaje.
- magna de los cardenales, purpreum
syrma; - militar, paludamentum (de los capacitacin, v. habilitacin.
generales), sagum (de los soldados); - pe-
quea, pallolum; parva laena vel abolla, par- caparazn: (cubierta coricea de los crus-
vum paludamentum; sgulum; - pluvial, tceos) testa, ae f. Sin: cortex (-tcis mf); con-
pluviale (-is n); trbea; sacerdotalis trbea; cha; putamen (-mnis n) // (cubierta que se
sacra trbea; - con capucha, pllium cuculla- pone a un caballo) stratum, i n. Sin: strgu-
tum; bardocucullus; - de coro, cappa; p- lum; operimentum.
llium; - de lana, lneum pllium; abolla (si
es pesada) // con -, cum pllio (laena, lneo capataz: ptio, onis m. Sin: ptio officinato-
pllio, abolla, paludamento, sago); pllio rum; operariorum moderator.
(laen) amictus vel indutus; palliatus, palu-
datus, sagatus // llevar la -, pllium (laenam capazo, v. capacho.
) gestare; pllio (laen ) amictum esse;
ponerse la -, se pllio (laen ) amicire; p- capciosidad: cptio, onis f. Sin: captincula.
llio amiciri; pllium (laenam ) (sibi) in-
dere // (estrato) stratum, i n; stratus, us m. capcioso: captiosus, a, um. Sin: dolosus;
Uso: - de arena, crium arenae // (cubierta) fallax; insidiosus. Uso: argumentos -, cap-
tegumentum, i n. Sin: operimentum; oprcu- tiosa, orum npl; preguntas -, interrogationes
lum; tectrium // fig, so - de, per spciem + captiosae.
gen.
capelln: cap(p)ellanus, i m. Sin: sacerdos
capacha, v. capacho. adiutor; prochi adiutor; crio minor; adiutor
curionis (en una parroquia); magister pietatis
capacho: (espuerta) fiscus, i m. (en un colegio o regimiento). Uso: - militar,
cappellanus militaris; mlitum cappellanus;
capacidad: (aptitud) facultas, atis f. Sin: cap- cappellanus castrensis; - de una crcel, de
tus (-us m) // (fig, inteligencia, talento) ing- un colegio, de un monasterio, de un hospital,
nii vis. Sin: nimi vel mentis facultas. Uso: - cappellanus crceris, collgii, monastrii,
intelectiva, percipiendi facultas; - lgica, iu- hospitalis // (cualquier sacerdote aunque no
dicandi potestas; - oratoria, dicendi facultas; tenga ninguna capellana) sacerdos, otis m.
- de improvisacin, extemporalis facultas ; Sin: prsbyter (-tris m).
acomodado a la - de los alumnos, discipulo-
rum cptui accommodatus vel aptatus; hom- capellana: cappellania, ae f. Sin: sacerdotis
bre de gran -, sollertssimus homo; hombre adiutoris munus (-nris n); curionis minoris
de ninguna -, homo ad nullam rem aptus; munus; munus adiutoris curionis.
desarrollar la - lgica, iudicandi vim exer-
cere vel acure; exceder la - humana, captum capelo: - cardenalicio, galerus cardinalis vel
hminis excdere; tener mucha -, ingnio galerum cardinale. Uso: con el - puesto, ga-

182
capitn

leritus // (fig, dignidad de cardenal) cardina- ceps urbs. Sin: urbs caput; sedes princeps vel
lis dgnitas. praecpua; urbs princeps; metrpolis, is f //
(caudal que uno posee) caput, ptis n. Sin:
caperucita: cucullina, ae f. Uso: - Roja, Cu- pecuniarum caput vel cpita; sors (sortis f);
cullina Rubra; Rubricppula; puella rubro sors caput; pecniae summa vel vis. Uso: - l-
pleo predita. quido, pecnia in subsdium servata vel re-
tenta; - social, caput societatis; caput
caperuza: cucullus, i m. sociorum; - y trabajo, res et pera; posesor
del -, possessor opum capitlium; acoger el
capilar: capillaris, e. Sin: capillceus // ofrecimiento de abundantes -, oblatum pecu-
(comparable a la forma y grueso de los cabe- niarum magnarum caput suscpere; deducir
llos) tenussimus, a, um. Sin: subtilssimus. del -, e cpite dedcere; gastar el -, sortem
exslvere; invertir un - en algo, in liqua re
capilaridad: capillritas, atis f. Sin: vis ca- pecniam collocare // (en contraposicin a
pillaris. Uso: los fenmenos de -, capillria, trabajo) opes (-um fpl) capitales. Sin: pera
ium npl // fig summa tenitas. capitlia npl.

capilla: (edificio pequeo destinado al culto) capitalismo: capitalismus, i m. Sin: nmius


cap(p)ella, ae f. Sin: sacellum; aedes (-is f); divitiarum congestus (-us m); immoderatus
oratrium. Uso: - gentilicia, avtum sacra- opum congestus; divtiae congestae; magna
rium; gentilcium sacellum; - lateral, cap- vel suprema pecniae potntia; rtio opum
pella lateralis; - mayor, cella mxima; - capitlium. Uso: - liberal, capitalismus liber-
papal, cappella papalis; - pequea, aedcula; tinus; - de Estado, oeconmicus Reipublicae
aedcula sacra; - privada, sacellum privatum; potentatus vel dominatus (-us m); Rei pbli-
- Sixtina, Sacellum Sixtinum vel Xystinum; cae capitalismus; programa del -, conslia ca-
Aedes Sixtina vel Xystina; - votiva, delu- pitalismi.
brum; - de las reliquias, cella reliquiarum; -
del Santsimo (Sacramento), cella capitalista: sust capitalista, ae m. Sin: vir
Sacramenti Augusti; - de la Virgen, cella Ma- (vel dminus, vel (h)erus, vel possessor) pe-
riae // (cuerpo de msicos o cantores de al- cuniosus, copiosus, praedives, lcuples
guna iglesia) symphonaci, orum mpl . Sin: (-tis), bene nummatus; vir pecniis abundans,
sacer chorus; cantorum chorus; schola canto- ffluens, refertus; ditissimus homo // adj ca-
rum; coetus canntium. Uso: - Sixtina, cho- pitalsticus, a, um. Uso: sociedad -, socetas
rus Sixtinus; maestro de -, magister chori pibus capitlibus innixa.
canntium.
capitalizacin: anatocismus, i m. Sin: pec-
capillita: cappllula, ae f. Sin: cllula; fnu- niae colloctio vel occuptio in liqua re.
lum; aedcula sacra.
capitalizar: anatocizare. Sin: pecniam in
capirotazo: benigna lapa. Sin: leve tli- liqua re occupare vel collocare; pecunias
trum. collocatas accumulare; opes congrere vel
coacervare; pecniam fnori dare.
capitacin: capittio, onis f.
capitn: capitneus vel capitanus, i m; capi-
capital: (ciudad principal de un pas) prin- tnius, ii m. Sin: dux (ducis m); praefectus;

183
capitana

centrio (-onis m). Uso: - de artillera, cent- conslii, conclii, comtii, coets, convents.
rio tormentrius; - de bandidos, praedonum
caput; - de caballera, quitum magister; - de captulo: (divisin que se hace en los libros
infantera, pditum praefectus; - de la ar- o en cualquier otro escrito para la mejor ex-
mada, classis praefectus; - de navo, prae- posicin) caput, ptis n // (junta) collgium, ii
fectus navis; navarchus; - de puerto, ports n. Uso: - de cannigos, canonicorum coll-
praefectus; grado de -, centuriatus (-us m) // gium vel coetus // (junta de religiosos) reli-
Dep, - de equipo, dux mans. Sin: lusorum giosae communitatis conslium, conclium,
dux; dux manpuli lusrii. Uso: - de equipo comtium, coetus, conventus, consessus.
de ftbol, follildii praefectus Uso: - general, generale religiosae commu-
nitatis conslium, conclium, comtium; con-
capitana: praetria navis. vocar el - general, generale religiosae
communitatis consilium (vel conclium, vel
capitanear: praesse. Sin: dcere. comtium) convocare vel cgere; generalem
religiosae communitatis conventum (vel coe-
capitana: praefectura, ae f. Uso: - del tum, vel consessum) convocare // (lugar
puerto, praefectura ports; praefectura por- donde se rene el -) sedes, is f. Sin: audit-
tuensis. rium. Uso: - de los cannigos, canonicorum
coets sedes.
capitel: capitellum, i n. Sin: caput columnae.
cap: motoris oprculum.
capitn: cpito, onis m.
capn: capo, onis m. Sin: capus. Uso: - re-
capitulacin: (entrega de una plaza o ejr- lleno, capus fartus.
cito) dedtio, onis f. Uso: recibir a -, liquem
in deditionem accpere // (convenio en que se caponera: (jaula de los capones), v. pollera.
estipula la rendicin) dedtio. Sin: condicio-
nes fpl. Uso: entablar una -, deditionem inc- capota: (cubierta plegadiza de algunos co-
pere; llegar a una -, ad condiciones ches) autocineti mbile tgimen vel oprcu-
descndere; no aceptar la -, condiciones re- lum.
cusare.
capote: penula, ae f. Sin: lacerna. Uso: - con
capitular: (entregar o entregarse una plaza capucha, bardocucullus; con -, penul vel
o ejrcito) deditionem fcere. Sin: in deditio- lacern indutus; paenulatus vel lacernatus;
nem venire; arma per pactionem trdere; se llevar -, penulam gestare; penul indutum
ddere licui; dedi licui // (pactar, convenir esse; ponerse el -, penulam (sibi) indere.
con el enemigo) de deditione pacisci. Sin: de
deditione gere; de condicinibus tractare; capricho: (antojo, deseo vehemente) libido,
certis condicinibus de deditione pacisci // dnis f. Sin: cupditas; cupido (-dnis f); arb-
(relativo a un captulo o cabildo) capitularis, trium; lbitum; prolbium; arbitratus (-us m);
e. Sin: ad conslium (vel conclium, vel co- nimi varetas vel moblitas. Uso: a -, segn
mtium, vel coetum, vel conventum) prti- el -, v. caprichosamente; amoldarse a los - de
nens vel ttinens // (individio de alguna uno, ad alicius arbtrium se accommodare;
comunidad eclesistica o secular, con voto totum se fngere ad alicius arbtrium, libdi-
en ella) capitularis, is m. Sin: sodalis (-is m) nem, nutum, voluntatem; depender del - de

184
carabina

uno, nutu atque arbtrio alicius gubernari; capsular: capsularis, e.


hacer caprichos, morosum esse; mandar
segn su -, ad arbtrium suum imperare; re- captar: (en radio o televisin) excpere. Sin:
frenar los -, libdines comprmere; satisfacer percpere. Uso: fcil de -, exceptu vel per-
un -, cupiditatem explere; secundar sus -, ceptu fcilis.
gnio suo indulgre; secundar el - de uno,
licui morem grere // caprichos de la for- captura: prehensio, onis f.
tuna, volublitas fortunae. Sin: fortuti casus;
fortuta, orum npl // (composicin musical capucha: cucullus, i m; cuculla, ae f. Uso:
fantasiosa) msica levis, mutbilis, volbilis, con -, provisto de -, cucullatus; capulatus.
vria, inconstans // (obra de arte llena de in-
genio e imaginacin) commentcium opus. capuchina: (religiosa) capuccina, ae f. Sin:
Sin: novum carmen (en versos); novum capulata; cucullata; franciscalis capulata //
melos (en msica). (planta de adorno) tropolum, i n.

caprichosamente: ad libdinem. Sin: cpide; capuchino: (religioso) capuccinus, i m. Sin:


libdine; libidinose; ex libdine; arbtrio (meo, capulatus; cucullatus; franciscalis capulatus
tuo, etc.); ad arbtrium (meum, tuum etc.). // (bebida) capuccinum, i n. Sin: cfea capuc-
cina; ptio capuccina; ptio cafaeria paulum
caprichoso: (que obra por capricho) libidi- lactata; cfea sorbtio cum mdico lacte
nosus, a, um. Sin: diffcilis; morosus. Uso: mixta.
fortuna -, fortuna libidinosa; humor -, mor-
sitas; intempries (-i f); ndole -, varia ac dif- capullo: (botn de flor) calculus, i m.
fcilis ndoles; nio -, diffcilis et ad iram
promptus puer // (que se hace por capricho) caquctico: adj cachcticus, a, um. Sin: tro-
vagus, a, um. Sin: novus; mirus. Uso: un phus; valetudinrius // sust cachectes, ae m.
alio -, novus atque mirus cultus.
caquexia: cachxia, ae f. Sin: atrphia; tabes
Capricornio: Capricornus, i m. (-is f).

cpsula: (envoltura soluble en que se encie- caqui: (rbol) dispyrus, i f // (fruto) kaki in-
rran algunas medicinas) plula, ae f // (vasija decl. Sin: cachi indecl.; dispyrum; dis-
de bordes bajos usada para evaporaciones) pyrum iapnicum; dispyros (-i m) kaki;
pyxis, dis f. Sin: vsculum // (fruto seco y pomum sanctum // (color) fulvus color.
hueco que contiene las semillas) cpsula, ae
f. Sin: vsculum // (membrana en forma de carabela: crabus, i m.
saco que se halla en el cuerpo) vsculum, i n
// (mixto de cobre con un fulminante para las carabina: carabina, ae f. Sin: manuballista;
armas de fuego) cpsula, ae f . Sin: cpsula manuballista ignfera vel ignvoma; sclope-
explodens // (parte de la nave espacial donde tum carabinrium; manuale tormentum. Uso:
se instalan los tripulantes, si los hay) cp- - libre, manuballista sine fulcmine; - pe-
sula. Sin: capsus, i m; cllula. Uso: - espa- quea, - de pequeo calibre, parva manu-
cial, cpsula spatialis; capsus spatialis; aria ballista; - de gran calibre, magna
cllula. manuballista; apuntar la -, manuballistam
collineare vel tractare.

185
carabinero

carabinero: carabinrius, ii m. Sin: miles a caracterologa: characteriolgia sive -loga,


pblica tutela. ae f. Sin: ingenirum stdium vel perscrut-
tio.
caracol: (molusco) limax, acis mf. Sin: cch-
lea vel cclea // (cavidad del odo interno) caracterolgico: characterolgicus, a, um.
cchlea, ae f.
carmbano: stria, ae f .
caracolear: obequitare. Sin: equitare in
orbem; quum in orbem vel gyrum gere. carambola: (fruto del carambolo) carmbola
(baca) // (lance del juego de billar) dbolus, i
caracoleo: orbis, is m. Sin: gyrus. m. Sin: amphbolus; ambitgium; biliardrius
dbolus; binrius appulsus (-us m).
carcter: (ndole) ndoles, is f. Sin: ing-
nium; natura; nimus. Uso: - un poco difcil, carambolo: averrhoa carmbola, ae f.
ingnium difficlius; - incompatibles, mores
inter se repugnantes // (letra o signo de la es- caramelizar, v. acaramelar.
critura) lttera, ae f. Sin: nota; ltterae nota //
(letra de imprenta) typus, i m. Sin: ltterae caramelo: bellarolum, i n. Sin: (durati) sc-
forma. Uso: - cubitales, ingentes ltterae; - chari pastillus, glndula, glandcula; coctum
cuneiformes, ltterae formatae in cnei sccharum.
modum; - cursivos, ltterae inclinatae; incli-
natae litterarum formae vel notae // (modo de caramillo: avena, ae f. Sin: rstica fstula; v.
decir o estilo) character, ris m. Sin: forma zampoa.
vel genus dicendi // (seal espiritual indele-
ble) character, ris m. Sin: (indelbilis) sacra- caranda, v. carnauba.
menti nota.
caravana: caravana, ae f. Sin: agmen, mnis
caracterstica: prprium, ii n. Sin: nota; pe- n; commeatus (-us m); comitatus (-us m).
culiaris (vel praecpua, vel singularis) nota; Uso: - de coches, autoraedarum commeatus;
nota propria ac peculiaris; nota ac propretas; - de mercaderes, mercatorum vel negotiato-
quod prprium est; peculiaris dos (dotis f) vel rum agmen.
forma // (actriz de carcter) actrix (-cis f)
mores xprimens. caravanera: gminis deversrium.

caracterstico: charactersticus, a, um. Sin: caravanero: gminis dux (ducis m). Sin:
prprius; peculiaris Uso: - de la mentalidad commeats magister.
del hombre moderno, ingnio et ndoli hmi-
num nostrae aetatis respondens; marca -, in- caravanista: gminis prticeps.
signe, is n; seal -, nota; insigne (-is n) //
(actor de una comedia de carcter) statrius, caravanning: autocineti remulcati iter.
ii m. Sin: actor mores xprimens.
carbgeno: carbgenum, i n.
caracterizar: notare. Sin: designare; descr-
bere. carblico: carblicus, a, um.

186
cardn

carbn: carbo, onis m. Uso: - fsil, carbo fs- ratrium; commixtor (-oris m);vsculum car-
silis vel fosscius, mineralis, lithntrax. buratrium.

carbonado: damas (-antis; ac -anta m) carburante: crburans, antis n (sobrent lqui-


niger. dum). Sin: liquor propulsrius; combustbile
lquidum.
carbonar: carbonem comparare.
carburar: carburare. Sin: carbnium ddere
carbonarios: carbonrii, orum mpl. Sin : car- (licui rei); carbnio saturare (liquid).
bonrii sodales; carbonariorum sodalcio
ascripti. Uso: sociedad de los -, carbonariorum carburo: carburum, i n.
sodlitas; carbonria socetas; carbonrium
sodalcium; partido de los -, carbonariorum carcajada: cachinnus, i m. Sin: cachinntio
fctio vel secta. (-onis f); sonorus cachinnus. Uso: provocar
carcajadas, cachinnos movere, commovere;
carbonato: carbonatum, i n. Sin: sal (salis) rerse a carcajadas, cachinnare; cachinnari;
carbnicum; carbnicus sal. effundi in cachinnos; soltar la -, cachinnum
tllere vel dere.
carbonera: (lugar) carbonria, ae f. Sin:
cella carbonria // (la que vende carbn) car- crcel: carcer, ris m. Sin: custdia pblica;
bonis vnditrix (-icis f). custdia carceralis. Uso: - clandestina, carcer
clandestinus; - de mxima seguridad, muni-
carbonero: (el que vende carbn) carbonis tssimus carcer; encerrado en la -, custdi
vnditor (-oris m). carcerali inclusus; fue condenado a nueve
aos de -, ad novem annos custdiae damna-
carbnico: adj carbnicus, a, um // sust tus est.
charta carbnea vel carbnica.
carcelario: carceralis, e. Sin: carcreus.
carbonfero: carbnifer, ra, rum. Sin: car-
bonem ferens; carbone dives. carcelero: carcerrius, ii m. Sin: crceris cus-
tos vel minister.
carbonizar: carbonizare. Sin: in carbonem
redgere vel convrtere. carcingeno: carcingenus, a, um.

carbono: carbnium, ii n. Sin: xydum car- carcinoma: carcinoma, tis n. Sin: cance-
bnicum. roma (-tis n); cancer malignus.

carbunco: carbnculus, i m. cardador: (persona cuyo oficio es cardar)


carminator, oris m. Sin: lanrius carminator
carbnculo, v. rub. vel pectinrius.

carburacin: carburtio, onis f. Sin: com- cardadura: carmintio, onis f. Sin: pectin-
mxtio (-onis f) propulsria. tio.

carburador: carburatrium, ii n. Sin: gene- cardn: concatentio mbilis. Sin: mbilis

187
cardar

(vel elstica, vel universalis) catentio; cate- cardias: crdia, ae f. Sin: stium cardacum;
ntio cardnica; iugum cardnicum. suprius stmachi foramen (-mnis n).

cardar: carminare. crdigan: strictria lnea.

cardelina: carduelis, is f. Sin: acalanthis, dis cardinal: cardinalis, e. Sin: capitalis; funda-
( ac -da) f. mentalis; praecpuus.

cardenal: cardinalis, is m. Sin: purpuratus, i cardiocele: cardiocele, es f. Sin: cordis hr-


m; pater cardinalis; purpuratus pater; purpu- nia.
ratus ecclsiae princeps; sacro laticlvio do-
natus. Uso: - in pectore, o in petto, cardinalis cardiocintico: cardiocinticus, a, um. Sin:
iam allectus designatusque; - camarlengo, cardiotnicus; cor xcitans; cordis msculum
cardinalis camerrius; - canciller, cardinalis rborans; cordis vim rborans; cordis motum
cancellrius; - decano, subdecano, cardinalis vel motus augens.
decanus, subdecanus; - penitenciario mayor,
cardinalis poenitentirius maior; - prefecto, cardiografa: cardiogrphia sive -grapha, ae
cardinalis praefectus; - secretario de Estado, f. Sin: cordis (vel cordis mtuum) descrptio.
cardinalis negtiis pblicis praepsitus; - vi-
cario, cardinalis vicri potestate urbis cardiogrfico: cardiogrphicus, a, um. Sin:
antistes; - del orden presbiteral, diaconal, ad cardiogrphiam ttinens.
cardinalis ordinis presbyteralis, diaconalis //
ser elegido -, roman prpur (vel sacr pr- cardigrafo: (especialista en enfermedades
pur) decorari, honestari, donari; nombrar a del corazn) v. cardilogo // (aparato que re-
uno -, liquem cardinalem fcere; licui sacrae gistra los movimientos del corazn) cardi-
prpurae honorem (vel dignitatem) deferre. graphum, i n; cardiogrphium, ii n. Sin:
instrumentum cordis mtibus metiendis.
cardenalato: cardinalatus, us m. Sin: cardi-
nalis dgnitas vel munus; romana vel sacra cardiograma: cardiogramma, tis n. Sin:
prpura. Uso: renunciar al -, sacrae prpurae cordis mtuum (vel palpitationum) descrptio.
honore se abdicare.
cardiologa: cardiolgia sive -loga, ae f.
cardenalicio: cardinalcius, a, um. Sin: ad Sin: doctrina de cordis natura et vtiis.
cardinales prtinens.
cardiolgico: cardiolgicus, a, um. Sin: ad
cardaco: (perteneciente o relativo al corazn) cardiolgiam spectans.
cardacus, a, um. Sin: cordis (gen). Uso: enfer-
medad -, cordis morbus // (que padece del co- cardilogo: cardilogus, i m. Sin: cardiol-
razn) cordis morbo affectus vel laborans. giae peritus vel studiosus; mdicus naturae
cordis peritus.
cardialgia: cardilgia sive -alga, ae f. Sin:
epigstrii dolor. cardioneurosis: cardioneurosis, is f.

cardilgico: cardilgicus, a, um. cardiopalmia: cardiopalmos, i m. Sin: nmia


(vel crebra, vel citata) cordis palpittio.

188
cargo

cardipata: adj cardiopthicus, a, um. Sin: carditis: carditis, dis f; cardites, is f. Sin:
corde laborans; cardiopathi affectus; cordis cordis inflammtio; cordis msculi infltio.
angore vexatus // sust vir vel homo cardiop-
thicus; mulier cardiopthica; qui vel quae car- cardo: cardus vel crduus, i m.
diopathi laborat.
caresta: (falta y escasez de cosas) critas,
cardiopata: cardiopatha sive cardiopthia, atis f. Sin: rerum critas // (falta de comesti-
ae f. Sin: cordis dolor, angor, aegrottio. bles) critas annonria vel annonae. Sin: vic-
tulium critas; rerum edendarum penria.
cardioptico, v. cardipata.
carga: srcina, ae f. Sin: onus (-ris n) //
cardiopericarditis: cardiopericardites, is f. (cantidad de electricidad contenida en un
Sin: cordis ac pericrdii inflammtio vel in- condensador) cumultio, onis f. Uso: - com-
fltio; cor et pericrdium inflammata. pleta, cumultio completa.

cardioplexia: cardioplgia sive -plega, ae f. cargable: (de electricidad) caricbilis vel


Sin: cordis parlysis (- is f). carricbilis, e.

cardioptosis: cardioptosis, is f. cargador: (portador) biulus, i m. Sin: gru-


lus; saccrius // (estuche en el que se dispo-
cardiorrexia: cardiorrhexis, is f; car- nen proyectiles) globulorum capsa vel
diorhxia sive cardiorhexa, ae f. Sin: cordis cpsula.
lacertio.
cargamento: onus, neris n. Sin: srcina;
cardiosclerosis: cardiosclerosis, is f. Sin: merces (-ium fpl).
cordis durtia vel durties (- i f).
cargar: onerare. Sin: onus impnere. Uso: -
cardiostenosis: cardiostenosis, is f. Sin: cor- una nave, merces in navem impnere ; - las
dis oris contrctio vel coarttio. acmilas, iumentis nera impnere; - a uno
de cadenas, onerare liquem catenis // (acu-
cardioterapia: cardiotherapa sive -rpia, ae mular electricidad) caricare vel carricare.
f. Uso: - una batera, accumulatrium caricare
// Inform lgere. Uso: la computadora carga
cardiotoma: cardiotmia sive -toma, ae f. un archivo, plica a computatro lgitur // fig, -
Sin: cordis sctio. la mano, grvius (vel vehementer, vel violen-
ter) gere cum liquo.
cardiotmico: cardiotmicus, a, um. Sin: ad
cardiotmiam prtinens. cargo: (fig, dignidad, empleo, oficio) munus,
nris n. Sin: offcium; onus, neris n. Uso: -
cardiotrofia: cardiotrphia sive -tropha, ae interino, munus ad tempus delatum; asumir
f. su -, munus suum suscpere; dejar el -,
munus depnere; ab mnere se abdicare;
cardiovascular: cardiovascularis, e. Sin: ejercer un -, munus obire; mnere fungi; des-
cordis sanguinisque vasculorum (gen). empear un - interino, munus ad tempus sus-

189
carguero

tinere.
carilln: concentus mechnicus. Sin: cpsula
carguero: (buque de carga) navis onerria. cnsonans.

cariado: cariosus, a, um. cariocinesis: caryocinesis, is f.

cariar: criem effcere vel prodcere. carioplasma: caryoplasma, tis n.

caricatura: (pintura grotesca) grillus vel carisma: charisma, tis n. Sin: donum; su-
gryllus, i m. Sin: ridcula vel ridiculria pic- pernum donum vel munus.
tura // (figura ridcula en que se deforman las
facciones de alguien) ridenda figura. Sin: ri- carismtico: adj charismticus, a, um. Uso:
dicularia (vel ridcula, vel depravata) alicius dones -, dona charismtica // sust charismti-
imago; imago alicius ridcule picta. Uso: ca- cus, i m.
ricaturas de Mahoma, ridculae imgines
Mahometi vel Macometi; hacer la - de uno, Critas: - Internacional, sodlitas, cui
liquem ridcule pngere, effngere; ridculam nomen Critas Internationalis.
alicius imginem adumbrare; liquem rid-
culum in modum effngere vel compnere // carlanca: collare, is n. Sin: mellum, i n; mil-
(persona ridcula) ridculum caput. Sin: lus, i m.
homo ridendus // (obra de arte en que se ri-
diculiza una persona o cosa) depravata vel carlinga: (camarote del piloto en un avin)
ridcula imittio. aroplanigae (vel gubernatoris, vel rectoris)
capsus (-i m).
caricatural: ioculriter figuratus.
carmelita: (religioso) (mnachus) carmelita
caricaturesco: ridiculrius, a, um. Sin: rid- vel karmelita, ae m. Sin: carmelitis, dis m;
culus; ridcule mirus. carmelites, is m; sodalis carmelites. Uso: -
descalzo, carmelita discalceatus vel excalce-
caricaturista: grillgraphus vel gryllgra- atus // (religiosa) (sanctimonialis) carmelitis
phus, i m. Sin: ridiculrius pictor; lpidus vel karmelitis, dis f. Uso: - descalza, (sanc-
adumbrator vel descriptor; imitator ridicul- timonialis) carmelitis discalceata; monasterio
rius vel lpidus; ridicularum imginum pic- de religiosas carmelitas, carmeltidum vrgi-
tor; qui ridcule pingit vel effingit; qui num coenbium // adj carmelitanus, a, um.
ridculum (vel depravatum) in modum effin- Sin: carmelticus.
git.
Carmelo: (monte) Carmel indecl; Carmelus,
caricaturizar: liquem ridcule pngere. Sin: i m.
alicius imginem in peius fngere.
carmes: adj carmosinus, a, um. Sin: ccci-
caridad: critas, atis f. Uso: obras de -, pera nus, coccneus // (tela) coccum, i n. Sin: pur-
caritatis. purissum // (polvo del color de la grana)
pulvis (-vris m) cccinus.
caries: cries, i f. Sin: dntium cries, pu-
tredo (-dnis f), tabes (-is f). carnal: (opuesto a espiritual) carnalis, e.

190
carosis

crporis volupttibus) imperare; mortificar la


carnalidad: carnlitas, atis f. -, dmitas habere libdines; ser esclavo de la
-, cupidittibus vel crpori servire; volupt-
carnauba: carnuba, ae f. tibus crporis dditum esse; quien se aban-
dona a los placeres de la -, libidinosus.
carnaval: (tiempo) carnevrium, ii n. Sin:
dies carnispriviales vel praequadragesimales carneada: macttio, onis f.
// (diversiones) Bacchanlia, ium vel -iorum
npl. Sin: Saturnlia, ium vel - iorum npl; carnear: mactare. Sin: concdere; cedere;
tripdia, iorum npl; oblectationes antequa- trucidare; iugulare.
dragesimales; pompae bacchanales, carnis-
priviales, praequadragesimales; tripdii dies carnero: (animal) ries, tis m. Uso: - cas-
ante quadragsimam. trado, vervex, cis m.

carnavalada: ridculum, i n. Sin: scurrilis carnet: (documento) diploma, tis n. Sin: ts-
iocus; bacchtio; bacchanal, alis n; trip- sera. Uso: - de conductor, diploma guberna-
dium. tionis; diploma autocinticum; autoraedrii
diploma; ltterae vehiculares; diploma guber-
carne: (parte blanda del cuerpo) caro, carnis nandi autocinetum; diploma vehculo auto-
f. Uso: - viva, vivum, i n; vivae partes; echar, matrio gubernando, regendo, ducendo;
cobrar carnes, carnes vel corpus fcere // charta licntiae gubernatriae; conseguir el -
(- comestible) caro, carnis f. Uso: - ahumada, de conductor, diploma gubernandi autocine-
caro fumo durata; - asada, assum, i n; caro tum adipisci // (documento de identidad) v.
assa; - cocida, - hervida, caro elixa; elixatura; documento // (librito de memoria que se
elixura; - congelada, caro congelata; - cruda, suele traer en el bolsillo) libellus, i m. Sin:
caro cruda; - fresca, caro recens; - gorda, pin- codicillus notarum; commentarolum; codi-
guis caro; - magra, pulpa; - rancia, caro rn- cilli (-orum mpl).
cida; - algo rancia, caro subrncida; - salada,
- en salsa, caro iurulenta vel iussulenta; carnicera: laniena, ae f. Sin: carnria, ae f;
hecho de -, crneus // - de buey o de vaca, lanirium; taberna laniria, macellria, car-
(caro) bbula ; - de cabrito, (caro) haedina; - nria // (fig, destrozo, matanza) strages, is f.
de carnero, (caro) vervecina; - de cerdo, Sin: caedes (-is f); trucidtio (-onis f); inter-
(caro) porcina vel suilla; - de cordero, (caro) ncio (-onis f). Uso: hacer una -, stragem f-
agnina; - de gallina, (caro) gallincea; - de cere vel dere.
jabal, (caro) aprina vel aprnea; - de pato,
(caro) anatina; - de perro, (caro) canina; - de carnicero: lnius, ii m. Sin: macellrius.
pollo, v. pollo; - de ternera o de ternero, Uso: - caballar, equicida.
(caro) vitulina; alimentarse de -, carne vesci,
ali, vvere // (el cuerpo en contraposicin al carola: chorea, ae f. Sin: salttio.
espritu) caro. Sin: corpus. Uso: de la - (rela-
tivo al placer de los sentidos en general) ve- carolingio: adj carolngicus, a, um // sust Ca-
nrius vel venreus, a, um; el ardor de la -, rolingus, i m.
corporis fax (o en pl faces); placer de la -,
voluptas crporis; cupditas; dominar los pla- carosis: carosis, is f. Sin: veternus.
ceres de la -, crpori (vel cupidittibus, vel

191
cartida

cartida: artria carotis; artriae cartides certamen; - de caballos individual, o por


fpl. Uso: de la -, carticus. equipos, cursus equorum singulorum, aut per
manpulos; - de 100 m, cursus centum metro-
carotina: carotenum, i n. rum (in longitdinem); - de coches, autorae-
darum cursus; certamen autoraedariorum;
carozo: ncleus, i m. Sin: os (ossis n); lignum. autocintici curss certamen; - de 10.000 m,
cursus decem mlium metrorum; - de fondo,
carpa: (pez) carpa, ae f. Sin: cprinus // (gajo longssimus cursus (velocitatis); - de medio
de uvas) botrus, i m. fondo, longior cursus (velocitatis); - de obs-
tculos, cursus (velocitatis) saepimentis op-
carpelo: carpelus, i m. psitis; cursus (velocitatis) impedimentis
interpsitis percurrendus; - de relevo, cursus
carpeta: chartrium, ii n. Sin: chartarolum; alternus; - sobre hielo, cursus super glciem;
chartophylcium; chartarum capsella; theca - de tndem, certamen gminae brotae //
chartcea. Uso: - de material plstico, theca hacer una -, cursum confcere; participar en
ex matria artificiali facta. una - , in certamen descndere; vencer en una
-, certamen vncere (genricam vncere, pal-
carpintera: officina lignria. Sin: fbrica mam ferre) // (competencia en la produccin
materiria; lignrii officina. de armas) - armamentista, rei militari augen-
dae contntio. Sin: increscens armorum st-
carpintero: lignrius vel lignerius, ii m. Sin: dium; increscens apparats militaris stdium;
tignrius; faber lignrius, tignrius, materi- armorum apparandorum furor cursusque;
rius. furor cursusque ad bllica instrumenta appa-
randa // (estudios para ejercer una profesin)
carpo: carpus vel carpos, i m. currculum, i n. Sin: cursus, us m. Uso: - elec-
trnica, cursus electrnicus; - estudiantil,
carquiol: latrculus, i m. studiorum currculum; currculum scholarum
// (profesin) cursus, us m. Sin: currculum.
carraca: (instrumento) crepitculum, i n. Uso: - poltica, cursus polticus; cursus ho-
Sin: crtalum. Uso: - pequea, crepitacillum. norum; al principio de la -, inente curr-
culo; intio currculi; hacer -, currculum
carranca, v. carlanca. fcere; clerem honorum cursum confcere //
(curso de la vida humana) cursus, us m. Sin:
carrascal: ilicetum, i n. Sin: prinorum nemus currculum; currculum vitae vel vivendi.
(-mris n); prnina silva.
carrerista: cursor, oris m. Uso: - veloz, cits-
carrera: (accin de correr) cursus, us m // simus cursor; - de bicicleta, birotrius ago-
(prueba de velocidad) cursus. Sin: certamen, nsticus.
mnis n. Uso: - a pie, pedester cursus; - ci-
clstica, cursus birotarum; cyclsticum certa- carreta: plaustrum, i n. Sin: plostellum.
men; brotae (vel birotale, vel birotrium, vel
birotulrium) certamen; - contra reloj, cur- carretada: vehes, is f. Sin: onus (neris n)
sus contra horolgium; excursus adversus carri.
horolgium; - corta de velocidad, brevior
cursus velocitatis; - de caballos, equorum carrete: (cilindro) cylindrus, i m // (rollo de

192
carta

pelcula) rtula, ae f // (bobina) orbculus.


carro: (vehculo) carrus, i m; carrum, i n. Sin:
carretera: strata, ae f. Sin: via strata; via au- currus, us m; plaustrum vel plostrum n. Uso:
tocintica; via crribus prvia. Uso: - asfal- - blindado, autocinetum loricatum; auto-
tada, via asphalto llita; via bitmine currus loricatus; automatrius currus lorica-
constrata; - costanera, v. costanero; - apro- tus; - pequeo, plostellum; parvum
piada para camiones, via autocinetis oner- plaustrum; - triunfal, currus triumphalis; - de
riis apta; v. calzada. combate, v. tanque; - de feriantes, v. trailer;
- de mano, plaustrum vel plostrum manuale;
carretero: (el que gua el carro) plaustr- vehculum manuale; - de transporte, carrus
rius, ii m. Sin: carpentrius; carrucrius; ve- vectrius // (- de mquina de escribir) crru-
hiculrius // (el que hace carros o carretas) lus, i m.
raedrius, ii m. Sin: rtifex vel faber carpen-
trius; vehiculorum vel vehiculrius fabrica- carrocera: (caja de automvil) capsus, i m.
tor; v. carrocero. Sin: plxenum, plxinum. Uso: coche con -
aerodinmica, autoraeda arodynmico
carretilla: pabo, onis m. Sin: pabillus; carr- capso // (taller, fbrica) ploxenria, ae f. Sin:
ola. officina autocintica.

carretillero: pabonrius, ii m. carrocero: (constructor de carruajes) car-


pentrius, ii m. Sin: raedrius; plostrrius;
carretista: curriculorum ductor. faber (-bri m) raedrius vel ploxenrius; pl-
xeni fabricator; fabricator vehiculrius; vehi-
carretn: plostellum. Sin: crrulus; parvum culorum fabricator vel rtifex // (conductor
plaustrum. Uso: - del basurero, plostellum de carruajes) raedrius, ii m. Sin: vehicul-
purgamentis averrendis. rius; vehiculorum ductor; v. carretero.

carril: (cada una de las barras de hierro por carromatero: plaustri (vel carri, vel serraci)
donde corren los coches del ferrocarril) r- ductor.
bita, ae f. Sin: currculum; rbita ferrata; r-
gula frrea vel ferrviae; rotalia, ium npl; - carromato: plaustrum, i n. Sin: carrus; serra-
nico, trames unus rbitae. cum vel sarracum; vectrius currus.

carrillito: bccula, ae f. carroza: carruca, ae f. Sin: petrritum, pet-


ritum; carpentum; pilentum; nbile petrri-
carrillo: maxilla, ae f. tum; autoraeda nobilssima. Uso: ir en -,
carruc vehi; - ferroviaria, carruca ferrivi-
carrista: crruum cataphractorum vel lorica- ria.
torum ductor.
carruaje: raeda, ae f.
carrito: crrulus, i m. Sin: plostellum. Uso: -
de mano, chiramxium; manuale plostellum; carrucha: trc(h)lea, ae f.
crrulus manualis; - de mano para bultos,
plostellum manuale sarcinrium; - de nio, carta: epstula vel epstola, ae f. Sin: ltterae,
puerile vehculum; infantis crrulus. arum fpl. Uso: - abierta, epstula aperta; -

193
cartabn

certificada, epstula certificata; epstula (rite)


commendata; epstula pblica cautione missa cartel: (anuncio que se pega en sitio pblico)
vel perferenda; - comercial, epstula merca- affixum, i n. Sin: libellus; tbula; proscrptio
tria; - electrnica, epstula electrnica; - fa- (-onis f) ; affixa tbula; tbula nntiis propo-
miliares, epstulae familiares; ltterae ad nendis; tbula libellis affigendis. Uso: - pu-
familiares datae; - urgente, epstula citata; - blicitario, clamosa tabella; tbula
de condolencia, ltterae consolatriae; - de fe- commendatcia; flium commendatcium; -
licitacin, epstula gratulatria; - de invita- de anuncios, proscripta, orum npl; nuntiorum
cin, epstula invitatria; - de psame, - de libelli vel proscriptiones // (cuadro de papel
condolencia, ltterae consolatriae; - de re- encartonado que sirve para la enseanza) t-
comendacin, commendatciae ltterae // bula, ae f. Uso: - ilustrados, tbulae imagni-
papel de -, charta epistolaris // por -, ratione bus ornatae.
epistulari; per ltteras missas; - por expreso,
epstula accelerata; epstula raptim transmit- crtel: chartellum, i n. Sin: convntio; pctio
tenda; prperae ltterae; - por Internet, eps- mercatria.
tula interretialis; - por va area, arvola
epstula // abrir una -, vncula epstulae rm- cartelera: album, i n. Uso: - de espectculos,
pere; cerrar una -, epstulam occldere; con- spectaculorum index vel libellus.
testar a una -, ad epstulam rescrbere; doblar
una -, epstulam complicare; echar una - en cartelero: affixorum (vel libellorum, vel nun-
el buzn, epstulam in cpsulam incere; en- tiorum, vel publicorum nuntiorum) glutina-
tregar una -, epstulam trdere; enviar car- tor.
tas, epstulas dare vel mttere; esperar una -,
epstulam vel ltteras exspectare; llevar, hacer cartelito: chrtula, ae f. Sin: scdula; pagella;
llegar una -, epstulam perferre; recibir car- nota; pittcium.
tas, epstulas accpere; terminar una -, finem
epstulae fcere; traer una - , epstulam af- carteln: tbula, ae f. Sin: tabella; tbula
ferre // - de crdito, tssera nummria; - de praedicativa.
pago, v. recibo // (naipe de la baraja) v. naipe
// - de ciudadana, diploma civitatis // - de los carteo: (intercambio de cartas) epistularum
derechos humanos, charta iurum hminum // commrcium cum liquo vel inter liquos.
- geogrfica, tbula geogrphica. Sin: epistolare collquium; missae atque ac-
ceptae ltterae // (las mismas cartas, objeto
cartabn: (instrumento) norma, ae f. de la correspondencia) ltterae vel epstulae,
arum fpl. Uso: el - de Cicern con tico, lt-
cartapacio: (cuaderno de apuntes) advers- terae Ciceronis ad tticum (missae); el -
ria, orum npl; v. carpeta // (funda o bolsa entre Cicern y Atico, Ciceronis et ttici
para llevar cuadernos o libros a la escuela) epstulae missae et allatae; - ininterrumpido,
scculus, i m. Sin: bulga; follis, is m; char- assiditas litterarum; - secreto, secretae eps-
tarolum; chartophylcium; theca scriptria tulae.
vel chartria; theca scholaris; v. cartera.
crter: cpsula (carteriana). Sin: arca.
cartearse: epistularum commrcio cum li-
quo uti. Sin: litterarum commrcium cum li- cartera: (valores o efectos comerciales de
quo habere; ltteras mttere et accpere. curso legal) permutationes, um fpl // (bolso)

194
cartujo

blgula, ae f. Sin: scculus. Uso: - de bolsillo, cartgrafo: chartgraphus, i m.


pascolus; - escolar, capsa scholstica; cp-
sula vel capsella scholaris ; - para guardar cartomancia: chartomanta, ae f. Sin: divi-
papeles o documentos, chartrium; chartul- ntio per lusrias chrtulas; ex chartis lusriis
rium; chartophylcium; cpsula chartria // divintio; ars lusriis chrtulis divinandi.
(portamonedas) blgula nummria. Sin:
zona; crumina; pascolus. Uso: robo de car- cartomntico: chartomantes, is m. Sin: char-
teras, manticultio; cllidus zonarum raptus; tarum lusoriarum divinator; ex lusriis char-
zonarum sctio; robar carteras, cruminas de- tis divinator.
crpere // (cubierta formada de dos hojas
rectangulares de cartn o piel, unidas por cartn: (papel muy fuerte y consistente)
uno de sus lados) dptycha vel dptyca, orum collema, tis n. Sin: charta densata, durata,
npl. Uso: - de piel, dptycha alut operta. crassa, spissa, spissior, mltiplex. Uso: -
crespo, spissa charta crispa; - ondulado,
carterista: sector zonrius. Sin: cruminseca; charta undulata; - piedra, macerata charta; de
sacculrius; manticulrius. -, e collmate; e spissiore charta // (caja de -)
v. caja // (dibujo que se ejecuta antes de
cartero: tabellrius, ii m. Sin: epistolrius; hacer un cuadro) graphis, dis f. Sin: grphi-
pblicus cursor vel tabellrius; viator cursua- dis vestgium; picturae exemplar.
lis.
cartuchera: cinctrium vel cngulum capsu-
cartesianismo: philosphia sive philosopha larum. Sin: embolorum tenia; igniferarum
cartesiana. Sin: doctrina cartesiana. glndium theca; displodntium tubulorum
fscia.
cartesiano: adj cartesianus, a, um // sust car-
tesianus, i m. cartucho: (carga de arma de fuego) cpsula,
ae f. Sin: mbolus; tbulus; cpsula pria vel
cartilagneo: cartilagneus, a, um. ignfera; tbulus displodens, explodens; cu-
cullus prius // (bolsa de papel fuerte o de
cartlago: cartlago, gnis f. cartulina) chartae involucrum. Sin: involu-
cre (-is n) chartceum // (cucurucho) v. esta
cartilaginoso: cartilaginosus, a, um. voz.

cartilla: - de ahorros, v. libreta; - de suminis- cartuja: (convento de cartujos) cart(h)sia,


tros, tssera annonria // (abecedario, silaba- ae f. Sin: monastrium cartusiense; cartusia-
rio) v. estas voces. num vel cartusianorum coenbium // (orden
religiosa) cart(h)usianorum ordo. Sin: cartu-
cartita: epistlium, ii n. Sin: littrulae, arum siani, orum mpl.
fpl.
cartujano: cartusianus, a, um; cartusiensis,
cartografa: chartogrphia sive -grapha, ae e.
f.
cartujo: sust cart(h)usianus, i m. Sin: mna-
cartogrfico: chartogrphicus, a, um. chus vel sodalis cartusianus.Uso: paciencia
de -, summa patintia; incredbilis quaedam

195
cartulina

patintia // adj, v. cartujano. cascabel: tintinnbulum, i n. Sin: crepitcu-


lum; sistrum. Uso: - pequeo. crepitacillum.
cartulina: - postal, v. tarjeta, postal.
cascabelear: tinnire. Sin: tintinnare.
casa: domus, us f. Uso: - Blanca, Domus Al-
bata; Aedes Albatae; - cinematogrfica, ci- cascada: aquae vel aquarum deiectus (-us m).
nematogrphica domus; - comercial, - de Sin: cataracta; aquae cadentes. Uso: cascadas
comercio, v. tienda; - consistorial, ayunta- del Anio, Anionis deiectus; cascadas del Nilo,
miento, cria f; - editora, v. editorial; - infla- Nilus cadens; - del Rin, Rheni cataractae.
ble, domus inflbilis; - imperial, Domus
imperatoris; - natalicia, domus nativitatis; - cascanueces: nucifrangbulum; v. rompenueces.
prefabricada, domus mbilis praestructa; -
privada, domus privata; - productora, domus cscara: (cubierta, envoltura) tegumentum.
fabricatrix; - rectoral, cria; - regular, domus Sin: tgumen vel tgimen, mnis n; tegimen-
regularis; - reinante, domus regnatrix; - reli- tum vel tegmentum. Uso: - de crustceos,
giosa, domus religiosa; - rodante, v. roulotte; calyx, ycis f; - de fruta, cereales, huevos, pu-
- Rosada, Domus Rsea; volver a -, domum tamen, mnis n; cortex (tcis m); crium; - de
ire // - de arena, domus ex harena; - de legumbres, follculus; - de moluscos, testa.
campo, villa; vllula; domus rstica; - de co-
rreos, diribitrium; aedes tabellriae; officina casco: (cuerpo de la nave) (navis) lveus;
postalis vel tabellria; - de Dios, templum; (navis) compago (-gnis f) vel compages (-is
domus Domini; sacra aedes; - del disco, soc- f) // (cuerpo del avin) v. fuselaje // (ua del
etas phonogrphicis discis edendis; - de Ejer- pie de las caballeras) ngula, ae f // (tonel)
cicios Espirituales, ascetrium; domus vel v. esta voz // - secador del pelo, calutica ca-
sedes Exerctiis Spiritulibus; sedes spiritua- pillorum siccfica, siccativa, siccatria // (co-
libus exercitatinibus; domus excitandis ad bertura para proteger la cabeza) cassis, dis
virtutem nimis; - de empeos o de prsta- f (de metal); glea, ae f (de cuero). Uso: fabri-
mos, pigneratorum domus; - de locos, amn- cante de cascos, cassidrius // - azules,
tibus curandis domus; - de madera, domus caerleae cssides; mlites, qui cssides
trabria; - de prostitucin, - de lenocinio, caerleae appellantur.
domus meretrcia; - de salud, valetudinrium.
caseificacin: csei effctio.
casaca: sagum, i n. Sin: tnica vel vestis co-
saca; lacrnula; penula. caseificio: ergastrium caserium.

casa-cuna, v. brefotrofio. casera, casero: casalis, is m. Sin: villa rs-


tica.
casadera, v. nbil.
casero: (que se hace en casa o pertenece a
casamata: cella tormentria. Sin: munits- ella) domsticus, a, um Sin: familiaris, e //
sima cella; cella loricata tormentisque bllicis (que permanece mucho en su casa) qui vel
instructa. quae domi vivit vel sedet. Uso: mujer -, do-
mseda, ae f
casamiento: nptiae, arum fpl. Uso: - por lo
civil, nptiae civiles. caseta: (casa o albergue pequeo y aislado)

196
castauela

csula, ae f. Sin: domncula; parva domus; desesperado, res insanbilis vel deplorata; -
cella; cllula; lculus; loculamentum; qu- normal, res slita; - particular, res peculiaris;
drula // (casilla donde se cambian de ropa los - piadoso, res miseranda; - Watergate, causa
baistas) litrea cella. Sin: litoralis cella; do- watergatiana; en - de necesidad, in casu ne-
mncula vel cllula balineria. cessitatis // Med, - clnico, morbus clnice cu-
randus; - patolgico, patholgicus morbus //
casete: capsella, ae f. Sin: cassetta; caseta // - de conciencia, questio moralis // hacer -
audio -, phonocapsella; phonocaseta; cpsula de uno, licui crdere.
(vel tenia, vel theca) sonans vel songera;
capsella sonora, sonbilis, magnetophnica. caspa: furfur, ris m; generalmente en pl.
Uso: coleccin de casetes, casetotheca; serie
de casetes, sries phonocasetalis // - com- casquillo: orbculus, i m. Uso: - del taco de
pacto, phonocaseta compacta. billar, convexus crii orbculus.

casilla: (caseta) v. esta voz // (taquilla) tes- cassette, v. casete.


serria, ae f. Sin: tesserarum frulus, lculus,
prtula; tesserria fenestella; v. boletera // cast: actorum actricumque index.
(divisin de un papel cuadriculado) arola,
ae f // (divisin de un casillero) lculus, i m // casta: genus, nris n. Sin: ordo; casta. Uso:
(escaque de un tablero de ajedrez, etc.) la - militar, genus militare; mlites (= los sol-
tessella, ae f // ( apartado postal) lculus ta- dados).
bellrius; curss pblici lculus; rei tabell-
riae loculamentum. castaa: castnea, ae f. Uso: - asadas, tosta-
das, castneae assae, assatae, tostae; - coci-
casillero: loculamenta, orum npl. Sin: lculi das, castneae coctae, elixae, molles;
(-orum mpl). Uso: - postal, pblici curss lo- vendedor, ra de - asadas, castanearum tosta-
culamenta. rum nstitor, institria; tortilla de castaas,
placenta castanearum.
casimir, casimira: lantium casmiriense. Sin:
lana casmiriensis. castaal, castaar o castaeda: castanetum,
i n. Sin: locus castneis cnsitus.
casino: (club) conventculum, i n // (casa de
juego) aleatrium, ii n. Sin: domus vel ta- castaero, ra : castanearum vnditor, tostor,
berna aleatria. nstitor; castanearum vnditrix, tostrix, insti-
tria.
casita: domncula, ae f. Sin: parva domus //
(casa de campo, de labor) vllula, ae f. Sin: castaeta, v. castauela.
rstica domncula.
castao: (rbol) castnea, ae f. Sin: fagus
casiterita: cassiteritum, i n. Sin: stannum castnea; castnea vesca // adj bdius, a, um.
oxydatum. Sin: brunus; castneae colore; fuscus;
mrreus (de los cabellos); spadix, dcis (de
caso: Gram casus, us m. Uso: construir con los caballos).
el - dativo, casu dativo adingere // (aconte-
cimiento, circunstancia) casus, us m. Uso: - castauela: crtalum, i n. Sin: sistrum;

197
castellano

crusma (-tis n); percussionalis orbculus. casuista: casusta, ae m.


Uso: tocar las -, crotalissare; crtala pulsare;
tocador, taedor de castauelas, crotalorum casustica: doctrina casustica.
pulsator; tocadora de castauelas, crotals-
tria; crotalorum pulsatrix. casulla: csula, ae f. Sin: planeta.

castellano: (idioma) lingua castellana vel his- catabolismo: catabolismus, i m.


pnica. Sin: sermo castellanus vel hispnicus.
cataclismo: cataclysmus, i m.
casticismo: casticismus, i m.
catacresis: catachresis, is f.
castigado: castigatus, a, um Sin: punitus.
catacumbas: catacumbae, arum fpl. Sin:
castillo: castellum, i n. Sin: castrum. Uso: - cryptae; hypogea (-orum npl); sacrae cryptae;
feudal, castellum feudale; arx privi iuris; - pe- cunculi sepulcrales; subterrnea ambulacra.
queo, parvum castellum vel castrum; opp- Uso: - de San Calixto, catacumbae callistia-
dulum // un - en el aire, ficta cogitatione nae.
imago.
catacstica: catacstica, ae f; catacstice, es
castizo: (del estilo o lenguaje) purus, a, um. f. Sin: catacstica disciplina; doctrina de
Sin: emendatus; limatus Uso: lenguaje -, echs lgibus.
sermo purus; pura ortio; - en el habla, ora-
tione limatus. catacstico: catacsticus. Sin: ad catacsti-
cam (vel ad catacsticen) ttinens.
castor: castor, ris m. Sin: fiber (-bri m).
Uso: de -, fibrinus vel fbrius. catafalco: moles fnebris. Sin: fnebre
pegma (-tis n); tmulus honorrius.
castradera: castratrium (ferramentum).
cataln: adj catalanus, catalnicus, catalu-
castrismo: Castri fctio (-onis f). nicus, a, um. Sin: cataloniensis vel catalau-
niensis, e // (habitante) Catalanus vel
castrista: Castri sectator m; Castri sectatrix f. Catalaunus, i m. Sin: Cataloniensis vel Cata-
launiensis, is mf // (idioma) lingua catalana;
casual: fortutus, a, um. sermo catalunicus.

casualidad: casus, us m. Sin: casus vel even- catalctico: catalcticus, a, um.


tus (-us m) fortutus.
catalejo: telescpium geminatum; v. anteojo
casualismo: philosphia sive philosopha (- de larga vista).
fortuti.
catalepsia: catalepsis, is f.
casucha: csula, ae f.
catalptico: ( relativo a la catalepsia) cata-
casuismo: casusmus, i m. lpticus, a, um. Sin: ad catalepsin spectans //
(atacado de catalepsia) catalpticus; cata-

198
catastro

lepsi laborans ; qui catalepsi laborat. catapleja, v. cataplexa.

catlisis: catlysis, is f. Uso: provocar la -, cataplexa: cataplssia sive -plessa; catapl-


catlysin effcere. xia sive -plexa, ae f.

cataltico: catalticus, a, um. catarata: (cascada) cataracta, ae f; catarac-


tes, ae m // (opacidad del cristalino o de su
catalizador: catalyzatrium, ii n. Sin: cataly- membrana) cataracta, ae f. Sin: culi cata-
zator; catlytrum, i n; catlysis effector; ele- racta; suffsio; oculorum suffsio;
mentum catlysin effciens. hypchyma, tos n; hypchysis, is f.

catalogable: in catlogum referendus, redi- ctaro: ctharus, i m.


gendus, ascribendus.
catarral: catarrhalis, e. Sin: pituitosus.
catalogacin: catlogi vel catalogorum con-
fctio. catarro: catarrhus, i m. Sin: destilltio,
distilltio; pituta. Uso: - crnico, diuturnus
catalogador: catlogi auctor vel confector. (vel ditinus, vel insanbilis) catarrhus;
- nasal, nrium destilltio; que padece -,
catalogar: (componer el catlogo de algo) catharro vel distillatione laborans; que
alicius rei ndicem confcere // (apuntar padece habitualmente -, v. catarroso; con-
algo en un catlogo) liquid in elenchum re- traer, pescar un -, destillatione crripi vel
ferre. Sin: liquid in catlogum redgere, ffici.
ascrbere, referre // (clasificar) digrere. Sin:
in classes distribere. Uso: - los libros de una catarroso: catarrhosus. Sin: pituitosus; cre-
biblioteca, bibliothecam digrere. bris destillationibus vexatus vel affectus.

catlogo: catlogus, i m. Sin: elenchus; index catarsis: catharsis, is f. Sin: purifictio; pur-
(-dcis mf); libellus index; repertrium. Uso: gtio.
- comercial, praedicatrius elenchus; - gene-
ral, index omnium rerum; - ilustrado, cat- catrtico: adj cathrticus, a, um; Med purga-
logus imagnibus exornatus, - de discos, tivus; purgatrius; purgandi vim habens;
discorum index. alvum purgans // (remedio) cathrticum, i n.
Sin: medicamen (-mnis n) purgativum.
cataloguista: catalogorum confector m; elen-
chorum confectrix f. catascopio: catascpium, ii n.

Catalua: Catalunia vel Catalnia, ae f. catastral: ad censrias tbulas pblicas pr-


tinens.
catamarn: (embarcacin de dos cascos
unidos) navgium bialveatum. Sin: navis catastro: tabulrium censuale. Sin: census, us
bialveata. m; pblicae censs tbulae. Uso: hacer el -,
censum habere vel gere; pblicas censs t-
cataplasma: cataplasma, tis n; cataplasmus, bulas confcere vel descrbere; hacer un
i m. Sin: fomenttio; malagma (-ae f vel -tis n). nuevo -, novas censs tbulas descrbere;

199
catstrofe

censrias tbulas pblicas renovare. urbis templum. Uso: - de Notre-Dame, cathe-


dralis beatae Mariae; plaza de la -, rea ca-
catstrofe: (acontecimiento imprevisto y fu- thedralis.
nesto) calmitas, atis f. Sin: catstropha, ae f;
catstrophe, es (ac -en); extium; runa; evr- catedrtico: (profesor) doctor, oris m. Sin:
sio; clades. Uso: - ecolgica, calmitas oeco- professor. Uso: - universitario, professor uni-
lgica // (desenlace del poema dramtico) versitrius; studiorum universitatis doctor; -
catstropha vel catstrophe, es f. Sin: xitus, en la Universidad de Praga, doctor in Pra-
us m; eventus, us m; fbulae eplogus. gensi studiorum Universitate // (tributo que
se pagaba al prelado) cathedrticum, i n.
catastrfico: calamitosus, a, um.
categora: Filos categria sive -gora, ae f //
catecismo: catechismus, i m. Sin: christianae (cada uno de los grados de una carrera o
doctrinae elementa vel praecepta; christianae profesin) gradus, us m // (condicin social
doctrinae summa. Uso: - universal, catechis- de una persona con respecto a otras) ordo,
mus mundanus vel universalis; - de la Iglesia dinis m. Sin: genus, nris n; classis, is f //
Catlica, Catechismus Ecclsiae Cathlicae; (clase, serie en la clasificacin cientfica)
compilar un -, catechismum compnere vel genus, nris n. Sin: classis; spcies; sries.
scrbere; christianae doctrinae summam in
brevi conspectu pnere; ensear, dar clase de categricamente: modo certo vel indubio.
-, catechismum docere; christianae doctrinae Sin: indubitate; absolute; simplciter; simpli-
elementa licui trdere. cssime. Uso: expresado -, simplciter elatus.

catecumenado: catechumenatus, us m. categrico: categricus, a, um. Uso: impera-


tivo -, imperativum categricum; conscien-
catecmeno, na: catechmenus, i m; cate- tiae praescriptum // (claro, preciso) certus;
chmena, ae f. Sin: christianae religionis can- indbius; absolutus; definitivus.
didatus m, candidata f.
catenaria: catenria, ae f.
ctedra: (asiento elevado) cthedra, ae f //
(empleo y ejercicio del catedrtico; materia catequesis: catechesis, is f. Sin: christianae
que ensea un catedrtico) cthedra, ae f. doctrinae instittio vel tradtio.
Sin: munus docendi; magistrium. Uso: -
universitaria, cthedra universitria; munus catequismo, v. catequesis.
pblice docendi in universitate; - de teologa,
cthedra theolgiae // (dignidad pontificia o catequista: catechista, ae m. Sin: catecheta,
episcopal) pontificalis dgnitas; pontificale ae m; catechesis (vel christianae doctrinae)
slium. Uso: elevar a alguien a la - episco- institutor m, institutrix f; qui vel quae christia-
pal, ad pontificale slium liquem evhere; nam doctrinam tradit licui; magister vel ma-
liquem pontificali dignitate decorare, or- gistra doctrinae christianae tradendae.
nare, honestare.
catequstico: catechsticus, a, um. Sin: cate-
catedral: cathedralis, is f. Sin: ecclsia vel chticus; ad catechismum vel ad catechesim
aedes cathedralis; templum cathedrale; tem- ttinens. Uso: enseanza -, catechtica insti-
plum princeps, maius, mximum; princeps ttio.

200
causalidad

catequizacin: catechizatio, onis f. catoniano: adj catonianus, a, um. Sin: cato-


ninus; catnius.
catequizar: catechizare liquem. Sin: Chris-
tianam doctrinam licui trdere; in elementis catonismo: Catonis morum ostenttio. Sin:
christianae religionis erudire liquem // fig, catonianae severitatis vel gravitatis imittio.
curare vel conari persuadere licui de liqua
re. catonizar: Catonem imitari. Sin: Catonem
gere; Catonis severitatem affectare.
catter: ctheter, ris (ac cathetrem vel ca-
thetra) m. catptrica: catptrica, ae f; catptrice, es f.
Sin: catptrica rtio vel doctrina; disciplina
cateterismo: catheterismus, i m. Sin: cathe- de lucis repercussu, repercussione, repulsu.
teriztio; cathetris introdctio vel immssio.
catptrico: catptricus, a, um.
cateto: cthetus, i f. Sin: lnea perpendicula-
ris. catre: lctulus, i m. Uso: - de tijera, - de
viento, lctulus verstilis vel plictilis.
catetmetro: cathetmetrum, i n.
Caucasia: rgio Caucsia.
catexis: cathexis, os f.
caucho: gumma, ae f; gummis vel cummis
catimarn: lnter gminis lveis suffulta. (-is; ac -im, abl -i vel -e, gen pl -ium) elstica.
Sin: dplices scaphae contabulatae, copula- Sin: resina elstica.
tae, coniunctae.
caucin: cautio, onis f. Uso: dar -, cautionem
catin: cation, onis vel cation, ontis m. interpnere, offerre, interpnere, exhibere,
praestare.
catdico: cathdicus, a, um. Uso: rayos -,
rdii cathdici. cauda: syrma, tis n.

ctodo: cthodos vel cthodus, i f. caudatrmula: motacilla, ae f.

catolicidad: catholcitas, atis f. caudillo: dux, ducis m. Uso: el - de Libia Ga-


dafi, dux Lbiae Gaddafi.
catolicismo: catholicismus, i m.
causa: causa, ae f. Uso: - eficiente, causa ef-
catlico: adj cathlicus, a, um. Uso: mundo -, fciens; causas - de beatificacin y de cano-
cathlicus orbis; ecclsia cathlica; cathlici nizacin, causae beatificationis et
(-orum mpl); doctrina, fe, religin, verdad -, canonizationis; con conocimiento de -, de re
doctrina, fides, relgio, vritas cathlica // edoctus; por - polticas, ex causis polticis.
sust cathlicus, i m. Sin: fidelis cathlicus.
Uso: - practicante, cathlicae religionis cul- causal: causalis, e. Uso: conjunciones -, co-
tor exmius vel egrgius; ser -, fidem cath- niunctiones causales.
licam profiteri.
causalidad: causlitas, atis f. Sin: causae

201
causticidad

ctio, rtio, vis; rtio effciens. Uso: principio n; cavirium, ii n.


de -, causarum ordo (-dnis m) vel nexus (-us
m). cavidad del ojo: cvea culi. Sin: orbis (-is
m).
causticidad: vis corrosiva f.
cayado: (palo de los pastores) pedum, i n //
custico: adj custicus, a, um. Sin: urens, (bculo pastoral del obispo) bculum, i n // -
adurens; fig mordax; dicax // sust custicum, que sirve para el hockey, hastile, is n.
i n. Sin: medicamentum custicum.
caza: ventio, onis f // fig consecttio, onis f
cauterio: (agente qumico o mecnico que // - del tesoro, thesauri perquirendi ludus.
quema las carnes) cautrium, ii n. Sin: cau-
ter, ris m // (llaga hecha artificialmente para cazabombardero: aronavis insectria et
mantener una supuracin) vulnus (-nris n) ballistria.
cautere factum.
cazador: adj venatrius, a, um // sust vena-
cauterizacin: cauteriztio, onis f. Sin: ads- tor, oris m. Uso: - furtivo, venator fraudulen-
tio; actus cauteriandi; adstio cautre facta. tus // (soldado que hace el servicio de tropas
ligeras) veles, ltis m. Sin: miles lviter ar-
cauterizador o cauterizante: cautrians vel matus.
cauterizans, antis.
cazadora: venatrix, icis f // (especie de cha-
cauterizar: cauterizare. Sin: cauteriare; li- queta) vestis venatria. Uso: - de piel, rheno,
quid cautrio rere, inrere, adrere. onis m; thorax pellitus vel pellceus.

cavador, v. excavador. cazasubmarinos: (navcula) submergiblium


insectatrix. Sin: (navcula) subaquanearum
cavar: pastinare. Uso: - la tierra, terram pas- lntrium venatrix.
tinare.
cazatorpedero: navis venatria vel deletrix.
cavatina: sincnium, ii n. Sin: torpedinariarum nvium venatrix; rates
(-is f) torpedinriis nvibus depellendis vel
caveau: subterrnea cella argentria. insectandis; lembus torpedinrias naves de-
pellens vel insectans; rates torpedinariarum
caverna: caverna, ae f. Sin: specus (-us m); nvium insectatrix.
spelunca.
cazo: rceus, i m. Sin: cccabus.
caverncola: adj cavernam vel cavernas n-
colens // sust caverncola, ae m. Sin: cavernae cebada: hrdeum, i n. Uso: dar - (echar
vel cavernarum ncola. pienso al ganado) cibria bstiis praebere.

cavia: cvia, ae f. Sin: cobia; bestola expe- cebadura: sagintio, onis f. Sin: fartura.
rimentalis.
cebar: (dar comida a los animales para au-
cavial o caviar: haviare, is n. Sin: caviale, is mentar su peso) saginare. Sin: fartire; in-

202
celador

escare // (poner en movimiento una mquina) cdride: lppia citriodora.


accndere.
cedrino: cdrinus, a, um.
cebo: (alimento que se da a los animales
para engordarlos) cibus, i m // (porcin de cdula: (documento personal) tssera, ae f.
materia explosiva) ignirium, ii n. Sin: Uso: - judicial, tssera iudicialis vel poenalis;
fomes (-mtis m) dirumpens; fomentum dis- - de identidad, charta identitatis; tssera agni-
plosionis. Uso: - fulminante, v. cpsula // tionalis; sngraphi vel identitatis diploma;
(carnada) esca, ae f. Sin: cibus. Uso: atraer charta vel tssera probatria; tssera fidem
con -, cibo allcere; cazar o pescar con -, in- alicius fciens; tsser identitatis testis //
escare // (fig, fomento de una pasin) fomes, (pedazo de papel escrito o para escribir en
mtis m. Sin: esca. Uso: - del mal, esca malo- l alguna cosa) scheda, ae f. Sin: scida; sch-
rum. dula, scdula. Uso: - de inscripcin, schdula
inscriptionis.
cebolla: caepa vel cepa, ae f; caepe vel cepe,
is n. Uso: picar las -, cepas trere; vendedor cefalalgia: cephallgia sive cephalalga, ae f.
de cebollas, v. cebollero // (bulbo) bulbus vel Sin: cephlgia; cephalrgia; dolor cpitis.
bolbus, i m. Uso: padecer -, cephallgia vel cpite labo-
rare; que padece -, cephallgicus; cephalr-
cebollar: caepina vel cepina, ae f. Sin: caepe- gicus.
tum vel cepetum, i n.
cefallgico: cephallgicus, a, um. Sin: ad ce-
cebollero: caeprius vel ceprius, ii m. phallgiam spectans.

cebollita: (planta) cepula vel cpula, ae f // cefalea: cephalaea vel cephalea, ae f. Sin:
(bulbo) blbulus, i m. dolor cpitis inveteratus.

cebra: zebra, ae f. Uso: de -, zebrinus, a, um; ceflico: cephlicus.


paso de -, v. paso.
cefalologa: cephalolgia sive cephalologa,
cebrado: virgatus, a, um. ae f.

ceb: bos vel taurus ndicus. cefaloplexia: cephaloplssia sive cephalo-


plessa; cephaloplxia sive cephaloplexa, ce-
ceca: (casa donde se labra la moneda) mo- phaloplgia sive cephaloplega, ae f. Sin:
neta, ae f. Sin: officina monetria vel argen- colli musculorum parlysis (-is f; ac -in, abl
tria. Uso: director de la -, officinae monetali -i).
praepsitus.
Ceiln : Ceilnia vel Ceylnia, ae f; Ceil-
cedazo, v. criba. num, i n; Ceylnum, i n; v. Sri Lanka.

cedilla: (signo ortogrfico) zetilla vel ztula, ceilans: ceilanianus, a, um.


ae f. Sin: parva zeta // (la virgulilla de ese
signo) cudula, ae f. Sin: caudilla; vrgula; celador, ra: (scholaris vel scholae) custos,
cudula vel vrgula subscripta. odis mf. Sin: mnitor; curator; qui vel quae

203
celadura

monet, curat, vgilat. celosa: persiana, ae f. Sin: (fenestrae) tran-


senna; clatri (-orum mpl). Uso: mirar como
celadura: (cargo o empleo) custodis munus a travs de una -, quasi per transennam asp-
(-nris n) vel offcium // (oficina) custodis cere.
sedes (-is f).
celotoma, v. quelotoma.
celda: (de convento) cllula, ae f. Sin: sacra
cllula // (de crcel) arca, ae f // (de un panal celtismo: vox cltica vel gllica.
de abejas) cllula, ae f.
clula: cllula, ae f. Uso: - fotoelctrica,
celdilla: cllula, ae f. cllula photolctrica; - germinal, cllula
germinalis; - nerviosa, cllula nervalis; - se-
celebracin: celebrtio, onis f. Uso: - euca- xual, cllula sexualis; - somtica, cllula so-
rstica, celebrtio eucharstica. mtica // fig partcula, ae f. Uso: - social,
partcula civitatis; - fundamental del Estado,
celebrante: - en la Misa, clebrans, antis m. primria partcula civitatis.

celebrar: celebrare. Uso: - Misa, Missam ce- celular: cellularis, e. Sin: cellaris. Uso: coche
lebrare; - un congreso, conventum celebrare, -, autocinetum captivis vehendis // (aparato
concelebrare, fcere. de telefona celular) telephnulum gestbile.

celestina, v. alcahueta. celulitis: cellulitis, dis f; cellulites, is f.

celaca o celiaca: (enfermedad) coelaca, ae celuloide: cellulida, ae f; cellulides, is f.


f. Sin: coellgia sive coelalga; coelacus
morbus; dolor abdminis. celulosa: cellulosa, ae f. Sin: cellulosa tela
vel membrana.
celaco o celiaco: adj coelacus, a, um. Sin:
coelaco morbo laborans; ad coelacam prti- celuloso: cellulosus, a, um.
nens // sust coelacus, i m. Sin: qui coelaco
morbo laborat. cementacin: caementtio, onis f. Sin: litho-
collae llitus (-us m), usus (-us m), usurptio
celibato: caelibatus, us m. (-onis f).

clibe: caelebs, lbis. Sin: gamus, i m. Uso: cementar: caementare. Sin: malthare; litho-
vida -, vita caelebs. coll vel caemento firmare, coagmentare,
constrere, strere // fig coagmentare; fir-
celo: ardor, oris m. Sin: stdium; zelus. Uso: mare; solidare; conglutinare; copulare. Uso:
el - de la caridad, zelus caritatis. - las amistades, amictias conglutinare; - la
paz, pacem coagmentare.
celofn: matria cellophnica. Sin: (flex-
bile) flium perspcuum. Uso: envuelto en -, cementerio: coemetrium, ii n. Sin: necr-
(flexbili) flio perspcuo contectus. polis; sepulcretum; requietrium; defuncto-
rum sedes; locus sepulcralis vel sepulcrorum.
celoma: coeloma, tos n.

204
centenario

cementista: pifex lithocollaris. cenital: zenithalis vel senitalis, e. Sin: ad


zenith spectans; ad caeli fastgium (vel
cemento: lithocolla, ae f. Uso: - u hormign picem) prtinens.
armado, calcestrum; lithocolla ferro vel ch-
libe conexa, durata, firmata; arenatum ferro ceniza: cinis, nris m. Uso: da o mircoles
duratum vel roboratum; coagmentum ferra- de -, fria quarta cnerum; sacrorum cnerum
tum vel duratum; construir en -armado, ferro dies (-i m); quitar la - (del cenicero), cneres
durat lithocoll exstrere. exctere; reducido a cenizas, decineratus, a,
um.
cena: cena, ae f. Sin: cibus vespertinus; cena
vespertina; pulae vespertinae. Uso: - frugal, cenobial: coenobialis, e. Sin: ad coenbium
ligera, cnula; - suculenta, cena exquisitssi- ttinens.
mis pulis appsita; - de despedida, cena va-
ledictria; tomar la -, vespertinum cibum cenobio: coenbium, ii n.
smere.
cenobita: coenobita, ae m.
cenculo: cenculum, i n. Sin: triclnium //
(tertulia, pea) sodalcium, ii n. Sin: crculus; cenobtico: ad coenobitam spectans.
cenculum.
cenotafio: cenotphium, ii n. Sin: tmulus
cenador: trchila, ae f. honorrius; tmulus vcuus.

cenar: cenare. Sin: cenam smere. Uso: invi- cenozoico: caenozicus, a, um. Sin: tertia-
tar a -, ad cenam invitare vel vocare; - en nus.
casa de uno, apud liquem cenare; despus
de -, post cenam; cenatus; sin -, incenatus. censo: census, us m. Uso: registro general
del -, rationrium; hacer el -, censum habere,
cendal: (vestidura sacerdotal) v. humeral. gere, dere; censum censere; incluir en el -,
in censum referre vel deferre; - de contribu-
cenefa: nstita, ae f. yentes, census aestimtio vel taxtio // rela-
tivo al -, censualis, e.
cenestesia: coenesthesis, is f.
censura: censura, ae f. Uso: - eclesistica,
cenestsico: ad coenesthesin ttinens. censura ecclesistica; - previa, censura pre-
via.
cenicero: cinerrium, ii n. Sin: vsculum vel
excpulum cinerrium; cneris receptculum; centavo: centsimus, i m.
catillus cinerrius. Uso: - lleno de colillas, ci-
nerrium ciccis repletum onustumque. centelleo: scintilltio, onis f.

cenicienta: ancllula despecta. centenario, ria: (concerniente o relativo a la


centena) centenrius, a, um; saecularis, e //
cenit o cnit: zenith vel senit indecl. Sin: (que tiene cien aos de edad) centum annos
caeli fastgium vel apex (picis m). natus vel nata; centum annorum senex (homo
vel mlier) . Uso: es ms que -, centsimum

205
centeno

annum excessit // (tiempo de cien aos) cen- parte central de la casa, interior pars edium;
tennale, is. Sin: sptium centenrium // (fies- parte - del da, mdium dii; mdius dies;
tas centenarias) saeculria, ium npl. Sin: parte - de la noche, mdia nox // (principal)
sollemnia saeculria; saeculares celebratio- primrius, a , um. Sin: principalis; praec-
nes; saeculares friae. Uso: celebrar el - de puus; potssimus; summus. Uso: consejo -,
algo, alicius rei saeculria celebrare; feste- primrium alicius societatis conslium;
jar el - de uno, centsimum diem natalem ali- punto -, res praecpua; pars primria; los pun-
cius gere; en el - de la muerte de uno, tos - de los argumentos, summae rerum; es la
centsimo anno post mortem alicius; en el -, cuestin -, summa questio est; id mxime
recurriendo el - de , centsimo exente (vel queritur // ( establecimiento -, casa -, oficina
exacto, vel revoluto) seculo ab ; exente -) primria sedes. Sin: centralis, is f (sedes);
(vel exacto, vel revoluto) seculo a officina principalis. Uso: - atmica, nuclear,
officina atmica; electrificina nuclearis; er-
centeno: scale, is n. gastrium atmicum; atmicae machinationis
sedes; ergastrium energiae atmicae gignen-
centsima: centsima, ae f. dae; - elctrica, electrificina; elctrica offi-
cina; officina vel ergastrium elctridi
centesimal: centesimalis, e. Uso: mtodo -, gignendae; primria sedes elctrica; sedes
rtio centesimalis. primria elctridi generandae; primria elc-
trici machinamenti (vel elctricae machina-
centgrado: centgradus, a, um. Sin: in gra- tionis) sedes; - elctrica elica, electrificina
dus centum diductus; in gradus centum distri- pneumtica; - elctrica nuclear, electrificina
butus. nuclearis vel atmica; - hidroelctrica, ergas-
trium hydroelctricum; - telefnica, prim-
centigramo: centigramma, tis n. Sin: cen- ria telephni (vel telephnii) sedes; telephonii
tsima grmmatis pars. diribitrium; translocutria officina; - tele-
grfica, primria telgraphi (vel telegrphii)
centilitro: centlitrum sive centiltrum, i n; sedes; - trmica, officina thermtica; caloris
centlitra, ae f. officina; - termonuclear, primria sedes elec-
troatmici machinamenti; sedes electroat-
centimano o centmano: centmanus, a , um. mico rbori generando; - de correos, primria
Sin: centum mnibus (preditus); centum pblici curss sedes; primrium pblici cur-
manus habens. ss diribitrium.

centmetro: centmetrum, i n. Uso: - cua- centralismo: centralismus, i m. Sin: conglo-


drado, cbico, centmetrum quadratum, c- bationis rtio. Uso: - romano, centralismus
bicum. romanus.

cntimo: terncius, ii m. centralista: centralsticus, i m. Sin: conglo-


bationis fautor.
central: (adj, que se halla en el centro) cen-
tralis, e. Sin: centratus; in centro psitus; in- centralita: primria cella telephnica. Sin:
terior; mdius. Uso: acontecimiento -, telephnii vel telephoni mutbulum. Uso: te-
eventus (-us m) centralis; Europa -, mdia lefonista de una -, primriae cellae telephni-
Europa; ncleo central, ncleus centralis; cae addictus m vel addicta f.

206
centroderecha

centralizacin: conglobtio, onis f (en sen- in urbe; el - de Sicilia, umbilicus Sicliae; en


tido material); ordintio vel conformtio in el - de la escena, in meditllio scaenae; en el
unum (en sentido metafrico). - del palacio, in mdio edium; colocar en el
-, liquid in mdio dispnere // (parte habi-
centralizador: mnia sibi trbuens vel attr- tada) locus habitatus // (punto de reunin;
buens. Sin: mnia ad se cnferens vel dfe- lugar donde es ms intensa la actividad)
rens; congregator; in unum conformator. sedes, is f. Sin: domiclium; domus; centrum.
Uso: - asistencial, domus hospitalis; - cine-
centralizar: (tomar para s toda la auto- matogrfico, rei cinematogrphicae sedes;
ridad) mnia ad se conferre. Sin: mnia artis cinematogrphicae sedes; - comercial,
sibi tribere // (reunir varios objetos en un emprium; - deportivo, ludicrarum exercita-
centro nico o hacerlos depender de un tionum sedes; - didctico, sedes institutria;
poder central) in unum cgere, contrhere, - electoral, suffragiorum ferendorum prim-
conglobare. Sin: ad unum ordinare, confor- ria sedes; - electrnico, electrnica sedes; -
mare, conferre. experimental, sedes experimentis faciendis;
- industrial, centrum indstriae; - local del
centrar: collineare. apostolado de la oracin, centrum locale
apostolats orationis; - meteorolgico, sedes
cntrico: cntricus, a, um. rei meteorolgicae; - poltico, sedes rerum
politicarum; - recreativo, sedes rei oblectat-
centrifugadora: mchina centrfuga. riae; - sociolgico, centrum sociolgicum; -
turstico, sedes peregrinatorum; centrum tu-
centrifugar: centrifugare. rsticum // - de atencin y acogida para en-
fermos de SIDA, sedes curationis et
centrfugo: centrfugus, a, um. Sin: centrum hospitalitatis pro laborantibus morbo AIDS; -
vel mdium fgiens; mdiam partem fgiens. de ayuda a la vida, sedes vitae iuvandae;
Uso: fuerza -, vis centrfuga; vis centrum (vel institutum vitam tuens; - de cmputos, sedes
mdium) fgiens. computatria; - de compras, centrum empt-
rium; - de entrenamiento, tirnibus exercen-
centrpeto: centrpetus, a, um. Sin: mdium dis sedes; - de estudios, studiorum praecpua
ppetens; centrum (vel mdium) petens; in sedes; - del imperio, imprii sedes vel domi-
mdium petens. Uso: fuerza -, vis centrpeta; clium; - de investigacin, sedes naturae
vis a centro (vel a mdio) avertens. rebus vestigandis vel investigandis; - de pro-
duccin, sedes pibus gignendis // fig res
centrismo: centrismus, i m. Sin: mediarum praecpua vel primria. Sin: alicius rei caput
prtium stdium. ac vluti centrum; nodus. Uso: - nervioso;
nervorum quasi nodus; - de la discusin, dis-
centrista: centrista, ae m. Sin: e factione putationis quasi caput // Dep, - delantero, in-
mdia; moderatarum prtium sectator vel cursor.
fautor.
Centro Amrica, v. Amrica.
centro: Geom centrum, i n // (parte cntrica)
mdium, ii n. Sin: meditllium; umbilicus; centrocampistas Dep: cies mdia.
pars mdia. Uso: el - de la ciudad, centrum
urbis; mdia urbs; en el - de la ciudad, mdia centroderecha Dep: pars mdia-dxtera;

207
centroizquierda

partes mdiae-dxterae. Uso: de -, parti m- cepo: pdica, ae f.


diae-dxterae addictus // (partido de -) fctio
mdia-dxtera cequ: seccinus, i m. Sin: ureus; nummus
ureus. Uso: - de Venecia, ureus vnetus; u-
centroizquierda Dep: partes mdiae sinis- reus vnetus nummus.
trae fpl // (partido de -) fctio mdia - sinis-
tra. cera: cera, ae f. Uso: persona que labra o
vende la -, v. cerero.
centuplicar: centuplicare.
cermica: (arte de fabricar vasijas y otros
ceidor: (faja) fscia, ae f. Sin: zona, ae f // objetos de barro) figulina vel figlina, ae. Sin:
(cinto) v. esta voz. figulina ars // (conjunto de objetos as fabri-
cados) fictlia, ium npl. Sin: vasa fictlia;
ceo: superclium, ii n // (fig, demostracin vasa ex argilla // (vasija de -) figlinum, i n.
de enfado que se hace con el rostro) truces Sin: opus figulinum; vas fctile.
culi mpl. Sin: torva vel hrrida fcies.
cermico: (artista dedicado a la cermica)
ceolita: zelithus sive zelithos, i m. v. ceramista // (relativo a la cermica) ad fi-
gulinam prtinens.
cepa: (parte del tronco de rbol o del tallo
de la planta que est dentro de tierra y unida ceramista: fgulus, i m; v. alfarero.
a las races) caudex, dcis m // (tronco de la
vid) vitis truncus vel stipes (-ptis m) // (toda cerato: ceratum, i n.
la vid) vitis, is f.
cerca: (cercado) saeptum, i n.
cepillar, v. acepillar.
cercopiteco: cercopithecus, i m.
cepillo: penculus, i m. Sin: penicillus; peni-
cillum. Uso: - de cabeza o para los cabellos, Cerdea: Sardnia, ae f.
penculus comatrius; penculus capillis
mundandis vel expoliendis; - para los dien- cerebelo: cerebellum, i n.
tes, penicillum dentrium; penculus vel peni-
cillus dentrius; dntium penculus; cerebral: cerebralis, e. Uso: operacin -, c-
penculus dntibus detergendis, mundandis, rebri opertio.
confricandis; - para limpiar pelaje, strgilis,
is f; - para la ropa, penculus vestirius; - cerebralismo: nmius intellectualitatis cultus
para las uas, penicillus nguium vel ngui- (-us m).
bus detergendis; - para los zapatos, penculus
calcerius // (caja de madera u otra materia cerebralista: nmiae intellectualitatis cultor.
en que se introducen las limosnas) rcula, ae
f. Sin: cpsula, ae f // (instrumento de carpin- cerebriforme: cerebriformis, e.
tera) rncina, ae f // - elctrico aspirador,
scpulae plveris hauritriae vel haustriae; cerebro: crebrum, i n. Uso: - electrnico,
- para dar masajes, scpulae elctric vi per- crebrum electrnicum.
fricantes.

208
cerraja

cerebroespinal: cerebrospinalis, e. cerero: cerrius, ii m.

ceremonia: (forma exterior y regular de un cereza: unas - traen o llevan consigo otras,
culto) caeremnia vel caerimnia, ae f. Sin: rem unam ltera squitur.
sollmnia, ium npl; ritus (-us m); offcium.
Uso: - nupcial, nuptiarum sollmnia; maestro cerilla: (vela de cera que se arrolla en forma
de ceremonias, caeremonirius, ii m; praefec- de librillo) glomus (glmeris n) filorum cera-
tus caerimoniarum; rtuum magister; magis- torum. Sin: cera flammfera; creus ignes-
ter a caerimniis // (acto para dar reverencia cens // (fsforo): cerolus, i m. Sin:
y honor en el mbito profano) offcium, ii n. sulphuratum; flammferum; cerolus sulphu-
Sin: sollemne (-is n); apparatus (-us m). Uso: ratus. Uso: caja de fsforos, flammiferorum
- oficial, sollemne pblicum; maestro de ce- vel sulphuratorum theca; cereolorum capsella
remonias, officiorum magister // (cumplido, // (cera de los odos) urium sordes (-ium
ademn afectado de cortesa) affectata offi- fpl).
cisitas. Sin: affectatum offcium. Uso: hacer
ceremonias, officisius fcere vel gere cum cerillero: (vendedor de cerillas o fsforos) v.
liquo; sin ceremonias, lbere et familiriter; fosforero // (estuche o caja para guardar fs-
nullo apparatu; no hagas ceremonias!, mitte foros) v. cerilla, fsforo.
ambages!
cerio: crium, ii n.
ceremonial: (conjunto de formalidades para
las funciones religiosas) caeremniae, arum cerncalo: tinnnculus, i m. Sin: tinnnculus
fpl. Uso: segn el -, ex caerimoniarum r- falco (-onis m).
dine, ratione, normis // (conjunto de formali-
dades para los actos civiles pblicos o cero: zerum, i n. Sin: zero indecl. Uso: bajo
solemnes) sollmnia , ium npl. Sin: ritus, -, infra (vel sub, vel subtus, vel subter) zerum;
uum mpl. Uso: - de corte, ulicae urbanitatis sobre -, supra zerum; cuarenta grados bajo -,
leges; ulica elegntia et disciplina; ulici quadraginta gradus sub zerum // fig, nihil.
ritus // (libro donde estn escritas las cere- Uso: es un - a la izquierda, nequicquam est
monias que se deben observar) caeremonia- in tali hmine; nhili vel nullus prtii est;
rum liber vel rtio. nullo nmero est; pro nhilo est.

ceremonialmente: officiose. ceroferario: ceroferrius, ii m. Sin: cerfo-


rus.
ceremonitico: officiorum nmius. Sin:
nmius offciis; in praestandis offciis nmius; ceroplstica: ceroplstica,ae f. Sin: ceropls-
ad satietatem officiosus; urbanitatem plus tica ars.
nmio affectans.
ceroto: cerotum, i n.
ceremonioso: (que observa con puntualidad
las ceremonias) officiosus, a, um. Sin: obs- cerradura: sera, ae f. Sin: claustrum, i n;
quii vel observntiae plenus; officiorum ple- claustra, orum npl. Uso: romper la -, seram
nus // (que gusta de ceremonias y vel claustra revllere, effrngere, refrngere.
cumplimientos exagerados) v. ceremonitico.
cerraja: (cerradura) v. esta voz // (planta me-

209
cerrajero

dicinal) cicrbita, ae f. Sin: sonchus oler- certificacin: testifictio, onis f. Sin: testi-
ceus. mnium.

cerrajero: claustrrius, ii m. Sin: claustrrius certificada: epstula commendata, com-


faber vel rtifex; clavrius; clavicrius; missa, consignata, cauta. Sin: ltterae com-
clvium faber. mendatae; epstula sub cautione missa vel
mittenda; epstula pblica cautione depsita.
cerrar: cludere. Uso: cierren los libros!,
cludite libros! certificado: testimnium scriptum. Sin: do-
cumentum; diploma, attestatum. Uso: - de
cerro: (altura) tmulus, i m // (colina) v. esta buena conducta, probitatis documentum vel
voz. testimnium; pblicum probitatis documen-
tum; ltterae testimoniales probitatis; - de
cerrojo: pssulus, i m. Sin: repgula, orum buen servicio, recti servtii testimnium; boni
npl (tambin en sing); claustra, orum npl offcii documentum; entregar un - , licui do-
(tambin en sing). Uso: echar el - a la puerta, cumentum (vel testimnium) alicius rei dare
stio bdere pssulum; aedes repgulis oc- vel impertire.
cldere; quitar, retirar el -, repgula laxare;
pssulum removere. certificar: testificari. Sin: testari; attestari;
pro certo affirmare.
certamen: certamen, mnis n. Sin: certtio;
agon, onis (ac sing agona, pl agonas) m; con- cerumen: cerumen, mnis n. Sin: (urium)
flictus, us m. Uso: - eliminatorio, certamen sordes, ium fpl.
exclusrium vel eliminatrium; - estivales,
invernales, aestiva, hiberna certmina; - in- cerusa: cerussa, ae f.
ternacional de danza escnica, certamen
ballationis scenicae; - musical, concerttio cervecera: (fbrica de cerveza) officina cer-
msica; - olmpicos, Olmpia, orum npl; visiria vel cerevisiria. Sin: cervsiae vel
certmina Olmpica, Olympaca, Olmpia; cervsiae officina; aedifcium cervsiae co-
Olmpici conflictus; - de canciones, certa- quendae; ergastrium cervsiae coquendae;
men cantionum; - de oraciones, sacra precum brassatrium, braseatrium, braxatrium, ii
concerttio vel contntio; - de piano, certa- n // (tienda donde se vende y se toma cerveza)
men clavicymbalistarum; certamen cla- cervisiria, ae f. Sin: taberna cervisiria, cer-
vicymblicum; - de violn, certamen visria, cervesiria; cervsiae taberna; potria
violinistarum. cervsiae taberna; tentrium cervisirium;
zythoplium, ii n.
certeza: certitudo, dnis f. Uso: - histrica,
histriae fides; - moral, opnio ex communi cervecero: (quien fabrica cerveza) cervisi-
agendi ratione certa; - plena, omnino explo- rius, ii m. Sin: cervesrius; brassator; cerv-
rata vritas; s con -, mihi certum (vel com- siae coctor // (dueo de una cervecera)
pertum, vel exploratum, vel persuasum) est; cervisirius, ii m. Sin: cervsiae vnditor //
certo scio; liquid pro certo hbeo; tengo la (relativo o perteneciente a la cerveza) cervi-
plena -, mihi exploratssimum (vel persuass- sirius, cervisrius, cervesirius; ad cerv-
simum) est. siam spectans. Uso: industria -, tchnica
cervisiria.

210
chalet

cerveza: (de cebada) cer(e)vsia, ae f. Sin: ae f.


cervsia; cervsa; zythum, i n; (de trigo)
crea; clia, ae f. Uso: relativo a la -, cervisi- cetceo: sust cetus, i m. Sin: cetceus; blua
rius, a, um; - de exportacin, cervisia expor- marina // adj cetceus, a, um.
tatcia; fiestas de la -, dies festi cervisirii;
sollmnia cervisiria; apurar copas de -, cer- cha: (soberano de Persia) Persarum impera-
vsiae pcula siccare; tomar una - helada, tor vel rex. Sin: Irniae gentis imperator vel
glidam cervsiam sorbillare. rex.

cervical: cervicalis, e. chacal: canis ureus. Sin: thos, thois m; scia-


callus.
cesacin: - de la actividad profesional y la-
boral, a professionis et laboris activitate ces- Chaco (El) : Phasianus, i m.
stio.
chac: ptasus militaris. Sin: galricum mi-
cesante: dejar -, dimttere. litare. Uso: - con plumas, galricum militare
pennatum.
cesrea: sctio vel opertio caesrea.
chacra: predium, ii n. Sin: fundus; ager.
cesarismo: caesarismus, i m.
chchara: inanis sermo. Sin: afannae vel af-
cesaropapismo: caesaripapismus, i m. fniae, arum fpl; inanis verborum affluntia
vel profluntia.
cesio: cesium, ii n.
Chad: Cidia, ae f.
csped: caespes, ptis m. Uso: terreno cu-
bierto de -, virectum; cortar el -, cespitem chadiano: adj ciadianus // sust Ciadianus, i
resecare; regar el -, cespitem irrigare. m.

cesta: quasillus, i m; quasillum, i n. Sin: cis- chal: ricnium, ii n. Sin: amculus, pallolum;
tella, cstula; fiscus. Uso: - de globo aerost- amictrium. Uso: - de mujer, mulebre ric-
tico, cmbula; crbula; - de pan, panrium; nium; - de seda, sricum ricnium
- de ropa, canistrum linteorum.
chalana: linter, tris m. Sin: ponto, onis m.
cestilla: fiscella, ae f; fiscellus, i m.
chal: vllula, ae f. Uso: - suizo, vllula helv-
cesto: cista, ae f. Sin: corbis (- is; abl -e vel tico more aedificata.
-i f); qualum (-i n.); qualus (-i m); sirpculus,
scirpculus, surpculus; (de mimbre, para flo- chaleco: colbium, ii n. Sin: thorax, acis m;
res, fruta, etc.) clathus (-i m). Uso: - de los thorcium; exmium. Uso: - de una serie de
desechos, sirpculus purgamentrius; - de los botones, thorax uno globulorum rdine; - de
papeles, scrpulus (-i m) chartarum; echar al dos series de botones, thorax binis globulorum
-, in cistam depnere. ordnibus; - de punto, thorax cubus textus.

cestn: cphinus, i m. Sin: scrpea vel srpea, chalet, v. chal.

211
chalupa

chalupa:(embarcacin pequea) scapha, ae gumentum, indumentum, involucrum; calce-


f. Sin: cymba; lembus // (canoa) scphula; amentum additivum. Uso: - de goma, cm-
lmbulus; cmbula; lennculus, lintrculus. meum vel cumminosum calceamentum;
Uso: - salvavidas o de salvamento, scapha cmmeum calceamenti involucrum, operi-
salvfica vel auxiliria; lembus adiunctus; mentum, tegumentum; cumminosa gllica.
scapha appsita vel succednea.
changador: biulus, i m. Sin: grulus. Uso:
chamarilero: scrutrius, ii m. pagar al -, biulo mercedem dare, rddere,
impertire.
chamarillero, v. chamarilero.
channel (Inform) canal: canalis, is m.
chambeln: cubiculrius, ii m. Sin: camer-
rius; minister cubculi; cubculo praepsitus. chantaje: extrsio, onis f. Sin: capttio; cp-
Uso: gran -, decrio (-onis m) cubiculario- tio; minae, arum fpl.
rum; - honorario, cubiculrius ornament-
rius. chantajear: captatione vel vi pecniam ex-
torquere. Sin: pecniam minis captare.
champagne, v. champn.
chantajista: extortor, oris m; captatrix, icis f.
champn: (vino espumoso) campnicum, i Sin: captator; captor; minator; expilator.
n. Sin: vinum campnicum, campanense,
campaniense; vinum spumans campanense; chanza, v. broma.
vinum ex Campnia gllica.
chapa: (hoja o lmina de madera, metal,
champaa, v. champn. etc.) lmina, ae f. Sin: tabella; brctea sive
brttea. Uso: - esculpida, lmina insculpta; -
champ: (lavado de cabeza) capitilvium, ii provisoria, tabella ad tempus; - numerada,
n. Sin: cpitis lavtio, ltio, lotura; spumfera lmina nmeris distincta, - puesta sobre la
ltio vel lavtio; lavtio frictioque cpitis; c- puerta de entrada, tabella ad doms ianuam
pitis lotura et perfrictio // (composicin ja- appsita // - de automvil, autoraedae tabella
bonosa que se utiliza para el lavado del pelo) vel insigne; de bronce, tabella erea vel
saponatum, i n. anea; - de cinc, lmina zncea; - de hierro,
lmina frrea; - de metal, insigne metllicum;
chamuscar: ustulare. - de plomo, charta plmbea.

chamusquina: (accin) nidor, ris m; chapeado: lminis obductus, obtectus, oper-


(efecto) exustionis relquiae. tus. Uso: muebles -, supellex lgneis obducta
lminis.
chanchullero: fraudator, oris m. Sin: cir-
cumscriptor. chapear: (cubrir o adornar con chapas de
madera, de plomo, de mrmol) lminas ligni
chancleta: domstica crpida. (vel plumbi, vel mrmoris) obdcere licui
rei. Sin: lminas vel brcteas indcere licui
chanclo: superclceus, i m. Sin: superclcei, rei; indcere liquid lminis; obtgere liquid
orum mpl; supercalceamentum; clcei inte- lminis. Uso: - los muebles, lgneas lminas

212
Checoeslovaquia

supellctili obdcere. charlatn: embaucador, v. esta voz // (que


habla mucho y sin necesidad) bltero, onis
chapita: lamella, ae f. m. Sin: garrtor; homo loquax, grrulus, ver-
bosus; adj loquax (-acis); grrulus; verbosus
chapucear: neglegenter liquid fcere. Sin: // (hablador indiscreto) fastidiose loquax.
incndite (vel incomplete, vel inordinate, vel
incompsite) liquid fcere. charmeuse (tela fina de seda artificial): sri-
cum carminosum.
chapucero: sust homo imperitus, ineptus,
ignarus, mnime tilis. Sin: homo mneris charnela: (bisagra) v. esta voz.
sui imperitus; inficetus vel incompsitus ex-
secutor // adj, hecho tosca y groseramente, charol: ceratura, ae f.
incnditus, a, um. Sin: incompsitus; in-
comptus. charretera: (adorno militar) insigne mili-
tare. Sin: (h)mero insigne (-is n). Uso: ga-
chaqu, v. chaqueta. narse las -, meris insgnia cnsequi; tener o
llevar las -, meris insgnia grere.
chaqueta: iacca, ae f. Sin : caracalla; thorax
(-acis m) manicatus; tuncula manicata. Uso: chrter: aronavis conductcia.
- de punto, alcula e mculis; - de uniforme,
tuncula formalis. chartreuse: cartusianum, i n. Sin: liquor car-
tusianum; vlida ptio cartusiensis.
chaquete: lusus (-us m) dudecim scripto-
rum. Uso: jugar al -, ldere dudecim scrip- chasis, v. armadura.
tis.
chauvinismo, v. chovinismo.
chaquetilla: levis tuncula manicata. Sin:
pllula manicata. chauvinista, v. chovinista.

charada: aenigma, tis n. Sin: aenigma Chechenia: Tsetsenia, ae f.


syllbicum; verborum ludus.
checheno, na: sust Tsetsenus, i m; Tsetsena,
charla: (accin de hablar mucho, sin sustan- ae f // adj tsetsnicus, a, um.
cia o fuera de propsito) loqucitas, atis f.
Sin: verbsitas; nugae, arum fpl; inanis check-in: - en hotel, v. recepcin.
sermo; multa verba // (disertacin) sermo,
onis m. Sin: sermocintio. check-up: totus crporis inspctio.

charlar: (conversar, platicar) cum liquo li- checoeslovaco, v. checoslovaco.


quid (vel de liqua re) fabulari (tr e intr dep).
Sin: cum liquo de liqua re sermonem con- checoslovaco: adj cecoslovakus sive ce-
ferre. Uso: - un poco, loqui liquid // (hablar coslovachus, a, um // sust Cecoslovakus sive
mucho y sin ninguna utilidad) blaterare. Sin: Cecoslovachus, i m.
garrire; argutari; argutari verbis.
Checoeslovaquia, v. Checoslovaquia.

213
Checoslovaquia

Checoslovaquia: Cecoslovkia vel Ce- viria.


coslovchia, ae f. Sin: Bohemoslovchia.
chichn: tumor, oris m. Sin: tuber, ris n; tu-
chef: archcoquus, i m. Sin: archimagirus. brculum; infltio.

cheln: scellinus, i m. Uso: - ingls, scellinus chicle: mastix, cis f. Sin: mstice, es f; gum-
britnnicus vel anglus; libella britnnica; - mis salivria; cummis masticbilis.
austraco, scellinus austracus.
chico: adulescntulus, i m. Sin: puer. Uso: -
cheque: perscrptio, onis f. Sin: assigntio; de la calle, puer virius; chicos de la calle,
mandatum nummrium; perscrptio num- pueri puellaeque virii.
mria; pecniae perscrptio; perscripta pec-
nia; nummria chrtula; chrtula mensria; chicoria, v. achicoria.
nummriae perscriptionis chrtula. Uso: -
bancario, nummrium argentriae manda- chifladura: (accin de chiflar) sibiltio, onis
tum; mandatum vel assigntio mensae num- f. Sin: sibilatus, us m // (coloq, locura,
mriae; - postal, sngrapha cursualis; mana) inptia, ae f ; ms a menudo, inptiae,
nummrium pblici curss mandatum; num- arum fpl. Sin: ineptola; inptia peculiaris;
mria pblici curss chrtula vel scdula; - de mana sive mnia f; insnia; demntia.
viaje o viajero, perscrptio viatria; iter
facintium nummrium mandatum; - sin chi o chiita, v. shiita.
fondo, sngrapha inanis; inane mandatum
nummrium; entregar un -, nummriae per- Chile: Chlia, ae f.
scriptionis chrtulam trdere; girar, librar,
expedir un -, perscrbere argentum (vel pec- chileno: adj chiliensis vel chilensis, e. Sin:
niam) de mensae scriptura; per scripturam chilianus // sust Chiliensis vel Chilensis, is m.
pecniam slvere; pagar con un -, per- Sin: Chilianus, i m.
scrbere vel rescrbere
chillador, chilln: clamator, oris m.
chequeo: inspctio mdica generalis. Sin: ac-
curata inspctio mdica. chimenea: (hogar o fogn) focus, i m. Sin:
fculus; caminus; lar, laris m // (conducto
cherry: vlida ptio cerasina. para dar salida al humo que resulta de la
combustin) fumrium, ii n. Sin: fumaro-
chevi: lnteum nglicum. lum. Uso: - de la Capilla Sixtina, fumrium
Cappellae Sixtinae.
chewing gum, v. chicle.
chimpanc: smia troglodtica, trogldytis
Chiapas: Cvitas Foederata Chiapas nuncu- (-dis), trogldytes (-ae).
pata.
China: Sinae, arum fpl. Sin: Sina sive China,
chic: exquisitus, a, um. Sin: expolitus; le- ae f.
gans.
china: (tejido de seda de la China) crispum
chica: puella, ae f. Uso: - de la calle, puella Sinae.

214
chocolate

chinche: (insecto) cimex, mcis m. Uso: ii n. Sin: sal, salis m; argute (vel facete, vel
chinches de cama, cmices lectulrii vel lec- lpide, vel salse) dictum; iocus; ridculum;
turii // (clavito metlico) clvulus musc- en pl tambin factiae; argtiae; sales, ium;
rius ioculria, orum n; ridiculria,orum n. Uso:
decir, soltar chistes, ioculari; ioculria fn-
chinela: crpida, ae f. dere // (burla o chanza) iocus, i m. Sin: iocu-
ltio, onis f. Uso: en -, ioci caus; per iocum;
chinesco: (instrumento msico) campanul- ioco; iocliter.
rium, ii n.
chistoso: sust ioculator, oris m. Sin: homo io-
chino, na: adj sinensis, e. Sin: sinus; sricus cosus; facetiarum amator // adj argutus, a,
// sust Sinensis, is m. Sin: Sinus, i m; Ser, um. Sin: facetus; salsus; lpidus; iocosus; io-
Seris m. cabundus; dicax, acis; ioculrius; iocularis;
ioculatrius. Uso: costumbre -, mos (moris
chip (Inform), pequeo circuito electrnico: m) iocularis; mujer -, mulier iocosa; iocula-
talus, i m. Sin: ssula, ae f. Uso: integrated -, trix, icis f.
talus integratus.
chito: taxillus, i m.
Chipre: Cyprus, i f.
chivo: haedus, i m. Sin: hircus, i m // - expia-
chipriota: adj cprius, a, um. Sin: cypracus torio, hstia succednea. Uso: utilizar a los
// sust Cprius, ii m. homosexuales como - expiatorio, homose-
xulibus pro hostia succednea uti.
chiquilla: pullula, ae f. Sin: pusa; pusola;
ppula. chocar: (encontrarse violentamente) coll-
dere cum + abl. Sin: illdere; concrrere;
chiquillo: purulus, i m. Sin: psio, onis f; conflgere. Uso: - recprocamente, collidi refl
puellus; ppulus; parvus puer. y pas; colldere inter se; dos trenes chocaron
frontalmente, duo trmina frontliter collisa
chismorreo: sermnculus, i m. Sin: sermn- sunt // (pelear, combatir) certare. Sin: dimi-
culi, orum mpl. care; cngredi cum liquo vel contra liquem.

chismoso: adj maldicens, entis Sin: mal- chocarrero: (que tiene chocarrera) scurrilis,
dicus; nugax, acis; grrulus // sust susurro, e // (aficionado a decir chocarreras) scurra,
onis m. Sin: obtrectator; detractor; maldicax ae m.
(-acis m).
chocha: sclopax, acis m.
chispa: scintilla, ae f. Sin: favilla. Uso: -
elctrica, elctrica; sucnea vel succnea fa- chocolatada: chocolatcia, ae f.
villa.
chocolate: chocolata, ae f; chocolatum, i n.
chisquero: ellchnium ignferum. Uso: salt Sin: socolata; socolatum; theobroma, tis n.
la chispa en el -, scintilla excitata est. Uso: ladrillo, tableta de -, chocolatae quadra;
tabella chocolatae; pastilla de -, chocolatae
chiste: (dicho agudo y gracioso) dictrium, qudrula; taza de -, chocolatae pculum; de

215
chocolateado

-, chocolticus // bebida hecha con -, choco- gadores, lusorum collisus; hubo un - entre
lata, ae f. Sin: socolata; chocolatae ptio; so- dos naves, duae naves inter se conflixerunt
colatae sorbtio; theobrmatis liquamen. vel concurrerunt // (Md conmocin) - mor-
tal, traumtico, nervioso, letalis, traumticus,
chocolateado: chocolteus, a, um. Sin: soco- nervorum ictus (-us m).
lteus.
choricera: taberna botulria, salria, sals-
chocolatera: (vasija para hacer o servir cho- ria, salsamentria, suria.
colate) chocolatrium vel socolatrium, ii n
(vsculum). Sin: vas chocolatferum vel so- choricero: botulrius; salsamentrius; mer-
colatferum; ccuma (cucumella, cucmula) cator botulrius, salsamentrius, salsrius,
chocolatria vel socolatria // (mujer que surius; negtians vel negotiator botulrius ...
labra chocolate) chocolati vel socolati fabri-
catrix, icis f; (que lo vende) chocolati vel so- chorizo: tomcina, ae f. Sin: iscium, ii n.
colati vnditrix.
chorro: (golpe de agua que sale con fuerza)
chocolatera: (oficina, fbrica) chocolatria aquae eiectus (-us m) . Uso: por medio de un
vel socolatria, ae f. Sin: chocolatria officina chorro de aire comprimido, ope compressi
vel fbrica; chocolatifcium. ris coniects.

chocolatero: (relativo al chocolate) choco- chova: mondula, ae f.


latrius vel socolatrius, a, um // (el que labra
chocolate) chocoltifex vel socoltifex, ficis chovinismo: sciovinismus, i m. Sin: exagge-
m // (el que lo vende) chocolatrius vel soco- ratus nationalismus; immdicus suae ptriae
latrius, ii m. Sin: chocolati vel socolati vn- amor.
ditor.
chovinista: sciovinista, ae mf. Sin: exagge-
chocolatn: chocolatilla vel socolatilla, ae f ; ratus nationalista.
chocolatillum vel socolatillum, i n. Sin: cho-
colatae vel socolatae qudrula; chocolati vel chubasco: ventus et imber.
socolati pastllulus.
chuchera: (cosa de poca importancia) res
chofer o chfer: ductor, oris m. Sin: rector; frvola; en pl tricae, arum f // (dulce)
gubernator; moderator; vector; raedrius; au- cup(p)dia, ae f. Sin: cup(p)dium; v. golo-
toraedrius; autocinetista; autocinetistes, ae sina // (alimento corto y ligero, ordinariam
m; autorector; automoderator; autovector; au- apetitoso) cup(p)diae, arum fpl.
tocineti vel autoraedae ductor, rector, guber-
nator. chuleta: (costilla de carnero, cerdo, etc.)
cstula, ae f. Uso: - asada, cstula assata; -
chopo, v. lamo. con jugo, carnis prtio suco madens; - con
jugo de tomate, cstula lycoprsici liqumine
choque: collsio vel allsio, onis f. Sin: colli- condita // (fig y coloq, bofetada) lapa, ae f.
sus, us m; concursus, us m. Uso: - de aviones,
de automviles, de trenes, aroplanorum, au- chupacirios: pietatis ostentator. Sin: peras-
toraedarum, trminum collsio; - de dos ju- sduus ecclsiae frequentator; v. mojigato.

216
ciceronianismo

chupada: haustus, us m. Uso: dar unas bue- citica: schias, dis (ac ischada) f. Sin: is-
nas -, cllide haustus fumi sgere. chidicus dolor; ischidici dolores; ischidica
pssio // enfermo de -, ischidicus; ischacus;
chupete: sugitrium, ii n. qui ischade laborat.

churriguerismo: corruptae artis barocae sp- citico: ischidicus, a, um.


cimen (-mnis n).
ciato: cathus, i m.
churro: (fruto de sartn) lganum (tubula-
tum). ciberespacio (Inform): cybersptium, ii n.
Sin: sptium cybernticum.
chusco: un tipo -, ridculus homo. Sin: lpi-
dum mirumque caput. ciberntica: cyberntica, ae f; cyberntice,
es f. Sin: informtica; scintia (vel disciplina,
chusma: (conjunto de galeotes que servan vel ars) cyberntica.
en las galeras reales) rmiges, um mpl. Sin:
classirii, orum mpl // (gente soez) fex ppuli ciberntico: cybernticus, a, um.
vel plebis.
ciborio: (copa) cibrium, ii n // (baldaqun o
chutar Dep: follem vel pilam (pede) icere, baldaquino) sacellum, i n.
pulsare, impngere.
cicatriz: cicatrix, icis f.
cianhdrico: adj cyanhdricus, a, um. Uso:
veneno -, venenum cyanhdricum // sust cicatrizacin: cicatricatio, onis f. Sin: gluti-
cyanhdricum, i n. Sin: cidum prssicum. ntio vel conglutintio.

cinico: cynicus, a, um. cicatrizado: cicatricatus, a, um. Sin: glutina-


tus vel conglutinatus; cicatrice obductus; ad
ciangeno: cyangenum, i n; cyanognium, cicatricem ductus, inductus, perductus.
ii n.
cicatrizar: cicatricare. Sin: cicatricem d-
cianografa: cyanogrphia sive -grapha, ae f. cere, indcere, perdcere // cicatrizarse, ci-
catricari. Sin: ad cicatricem venire vel
cianosis: cyanosis, is f. Sin: livor; lvidus pervenire.
color.
cicerone: mystagogus, i m. Sin: monstrator;
ciantico: cyanticus, a, um. Sin: lvidus; ex- pblicus monstrator; monstrator urbis; urbis
sanguis; vepllidus; ad cyanosin prtinens // mystagogus; dux vel ductor locorum, itneris,
(que padece cianosis) cyanosi laborans, ve- viae; comes, mtis mf. Uso: hacer de -, dcere
xatus, affectus; qui vel quae cyanosi laborat. liquem; ofrecerse como -, praebere se
ducem licui; valerse de un -, ducem adhi-
cianuro: cynidum, i n. Sin: sal (salis n) bere; uti duce.
cyanhdricum; sal (salis m) cyanhdricus.
Uso: - de potasio, hydrocynicum. ciceronianismo: ciceronianismus, i m. Sin:
ciceroniana imittio; Ciceronis imitandi st-

217
cclico

dium // (estilo ciceroniano) tulliana orationis cidrero: malus mdica.


intgritas.
cidro: citrus, i f.
cclico: cclicus, a, um. Uso: orden -, ordo
cclicus. cidronela: melissa officinalis.

ciclismo: cyclismus, i m. Sin: birotarismus; ciego: sust caecus, i m // adj caecus, a, um.
cyclismi exerctia, certmina, stdium; bro- Sin: culis captus; culis carens. Uso: - de
tae stdium; ars birotria vel birotulria; nacimiento, caecgenus, a, um; - de un ojo,
exercittio birotria; cyclstica res; ldicra ltero culo captus; volver - a uno, liquem
(-orum npl) cyclstica; athletismus birotalis; caecare vel occaecare; volverse -, caecum
ldicra (-orum npl) brotae; ldicra birotlia, feri; culos amttere; culis capi; caecitate
birotria, birotulria; cyclismi exerctia, cer- ffici.
tmina, stdium. Uso: practicar el -, rem
cyclsticam profiteri; birotulriam artem cielo: caelum, i n // (aire, atmsfera) ar,
exercere. ris m. Sin: caelum. Uso: - nublado, nbi-
lum; - sereno, serenum; a - abierto, a - des-
ciclista: adj, v. ciclstico // sust cyclista, ae cubierto, sub divo; sub Iove // (mansin de
mf. Sin: birotrius; birotulrius; cyclismi los bienaventurados) caelum, i n. Sin: reg-
exrcitor, studiosus, peritus. num caelorum vel caeleste; beatorum sedes.
Uso: ir al -, abire ad caelestes vel ad speros;
ciclstico: birotrius, a, um. Sin: birotulrius; caelstibus annumerari; nacido ms para el -
birotalis; cyclsticus. Uso: competencia -, que para la tierra, caelo potiusquam terrae
certamen cyclsticum; cyclistarum certtio natus // (fig, Dios, la Providencia) Deus, Dei
vel contntio. (voc Deus) m. Sin: Dminus; Dei vel divina
providntia // (- raso) lquear, lacunar, aris n
ciclo: cyclus, i m. Sin: perodus, i f. Uso: - // fig elevar hasta el - a una persona o cosa,
solar, cyclus solaris; - vital, vitalis crculus; - ad caelum extllere, ad astra ferre (vel ludi-
de estudios, studiorum cyclus. bus ferre, efferre, extllere) liquem vel li-
quid; tocar el - con las manos, caelum dgito
ciclomotor: birtula motria. attngere.

cicln: turbo, bnis m. Sin: turbo venti; ven- ciempis: centpeda, ae f. Sin: millpeda.
ts turbo; ventorum vortex vel turbo.
ciencia: (lo que se sabe) scintia, ae f // (con-
ciclostil o ciclostilo: cyclstilus, i m. Sin: po- junto de conocimientos) cogntio (-onis f)
lgraphum; copiatrum; cyclostilgraphum. rerum // (teora) doctrina, ae f. Sin: disci-
plina; scintia; ars. Uso: - aplicadas, discipli-
ciclotrn: cclotron, onis n. Sin: cycltro- nae naturales in usum traductae, vel sui
num hbitae, vel usu exrcitae; - atmica, scintia
de tomis; - auxiliares, artes disciplinaeque
cidra: ctreum, i n. Sin: ctreum malum; adiutrices; - divinas, divinae disciplinae; -
malum mdicum. Uso: agua de -, ptio c- econmicas, artes oeconmicae; - exactas,
trea; aromatizar con -, suavitate ctre con- disciplinae mathemticae; exactarum rerum
dire. stdium; - experimentales, doctrinae experi-

218
cierre

mento suffultae; disciplinae experiendo haus- stio atque investigtio; libros -, libri scient-
tae vel exquisitae; disciplinae experimentis fici; bonarum rtium libri; medios o recursos
nixae vel constantes; - ficcin, commentcia -, adiumenta doctrinae; poco -, parum scien-
scintia futurorum; commentcia rerum futu- tficus; progreso -, doctrinarum (vel discipli-
rarum scintia; - filosficas, disciplinae phi- narum, vel bonarum rtium) progrssio,
losphiae; doctrina vel disciplina de progressus, profectus, processus; sistema o
philosphia; - fsicas, artes machinales vel mtodo -, rtio (-onis f); via ac rtio; ars et
tchnicae; - humanas, humanae disciplinae; via; alicius rei vel disciplinae rtio; trabajo
disciplinae hminem amplectentes; - libera- -, labor ad scientiarum normas redactus //
les, scintiae liberales; - mecnica, machi- sust scientficus, i m. Sin: vir scientficus;
namentorum leges vel doctrina; - militar, doctus vir; vir doctrinarum peritus vel inves-
rerum bellicarum scintia; - naturales, scin- tigator; rerum natur peritus vir.
tiae vel disciplinae naturales; - nutica, nau-
ticarum rerum scintia; - ocultas, occultarum ciento: centum indecl. Uso: el 1 %, cent-
rerum disciplinae; - polticas, scintiae pol- sima (pars, partis f); inters del 1 %, cent-
ticae; - positiva, scintia positiva; - profanas, simae (partes); el 2 %, centsimae binae; el 3
profanae disciplinae; - sagradas, sacrae dis- %, centsimae ternae; el 4 %, centsimae
ciplinae; - social, scintia societatum; - supe- quaternae; el 5 %, centsimae quinae; el 10
riores, altiora disciplinarum stdia; - %, decem centsimae partes (-ium fpl); d-
teolgicas, disciplinae theolgiae; - univer- cima pars pro centum; dcima pars e centum;
sal, doctrinae univrsitas; rerum mnium decem e centum; centsimae denae vel denae
scintia; - de las finanzas, nummriae rei dis- centsimae; alrededor del 25 % de los enfer-
ciplina; nummariorum negotiorum stdium mos, crciter vicenae quinae centsimae ae-
// hombre de -, abundanti doctrina eruditus. grotorum; el 90 % de la poblacin,
Sin: in stdiis doctrinarum egrgius. nonagenae centsimae ppuli; el 100 %, lte-
rum tantum; con el inters del 100 %, centu-
cientficamente: scientfice. Sin: scientili- plicato; cum centsimo; condonar el 90 % de
ter; scientfica ratione; ad scintiae rationem; la multa, novem partes multae (dat) detr-
vi ac ratione; ratione quadam et rdine; eru- here; prestar dinero al 2 %, binis centsimis
dite. fenerari; rendir el - por uno, cum centsimo
fndere (de terreno); vender ganando el - por
cientificidad: scientialis rtio. uno, centuplicato vndere; el nmero de na-
cimientos disminuy en un 15 %, nmerus
cientificismo: scientifismus, i m. Sin: nmia natorum quinis denis centsimis imminutus
scientialis propnsio. est.

cientfico: adj scientficus, a, um. Sin: scien- cientopis, v. ciempis.


tialis, e; (de la ciencia o de las ciencias)
scintiae, doctrinae, artis; scientiarum, doc- cierre: clausura vel clusura, ae f. Sin: inter-
trinarum, rtium; (relativo a la ciencia) ad clsio. Uso: - de fbricas, officinarum inter-
scintiam (vel ad doctrinam, vel ad artem) t- clsio, praeclsio, occlsio, obsertio; -
tinens. Uso: estudios -, humanarum discipli- patronal, imperata perum intermssio // -
narum vel bonarum rtium stdia; metlico, cataracta vel cataractes, ae f. Sin:
investigacin -, scintiae pervestigtio; inqui- vertculae metllicae. Uso: - relmpago, - de
stio scientialis; veri investigtio; veri inqui- cremallera, clausura fulmnea; clusura trcti-

219
cierzo

lis; fulmnea verticularum occlsio; vestido cotinizado, hispnica nicotin vcua; hisp-
con - de cremallera, vestis, quae metllicis nica nicotinae expers; - emboquillado, his-
vertculis fulmneo modo occlditur. pnica lgul preditus; - ruso, hispnica
fistulata vel rssica; cajetilla de cigarrillos,
cierzo, v. aquiln. hispanicarum cpsula vel cucullus // embo-
quillar el -, hispnicam in fstulam immttere;
cifosis: cyphosis, is f. Sin: gibber, ris n. fumar un -, hispnicam sgere; hispnicam
succensam sgere; ex hispnica fumum vel
cifra: (nmero dgito) nmerus, i m // (signo vapores haurire; liar un -, hispnicam con-
con que se representa este nmero) cifra, ae vlvere vel contorquere; llevar un - encen-
f. Sin: nota; nmeri nota vel signum // (escri- dido en la boca, hispnicam in labris (vel in
tura secreta) cryptogramma, tis n. Sin: ore) succensam grere; ofrecer un -, hispni-
scriptum furtivum; notae vel ltterae secretae, cam offerre vel praebere; tener el - encen-
secretiores, arcanae, occultae. Uso: la clave dido, hispnicam accensam (vel succensam)
de una -, occulta litterarum significtio; es- habere.
cribir en -, notare; per notas scrbere; secretis
notis scrbere; per compndia scrbere; notis cigarro: sgarum vel cgarum, i n; sgarus vel
secretis uti // (abreviatura) nota compendi- cgarus, i m. Sin: volumen tabaci vel tabci-
ria // (suma) summa, ae f. Sin: pecnia (can- num; tabaci stilus, fascculus, rtulus, baci-
tidad de dinero). Uso: una - enorme, ingens llum; tabacum trtile vel convolutum. Uso: -
summa; ingens pecnia (si se trata de di- habano, volumen habanum; - toscano, tabaci
nero). bacillum tuscum; anillo del -, cngulum; caja
de cigarros, capsa sigarorum; capsella sga-
cifrado: per notas scriptus. Sin: ex pacto ris; fumar un -, sgarum (succensum) sgere;
scriptus. e sgaro fumum vel vapores haurire.

cifrar: arcanis notis scrbere. Sin: secretiri- cigea: - del pedal, ansa pedalis. Sin: vectis
bus notis exarare. Uso: mensaje cifrado, birotalis.
scriptum arcanis vel secretiribus notis exara-
tum. cigeal: (de un motor) asser (-ris m) anse-
rinus. Sin: arbscula manibulata.
cigarrera: (petaca para llevar cigarros) v.
petaca // (petaca para llevar cigarrillos) cilicio: (saco o vestidura spera) cilcium, ii
hispanicarum (vel convolvulorum, vel fasci- n. Sin: cilicina vestis vel tnica; cilicinum
culorum) theca. Sin: fistularum nicotianarum sagum; saccus cilicinus // (faja de cerdas o
theca. de cadenillas de hierro con puntas, que se
lleva a raz de la carne por penitencia) cil-
cigarrillo: hispnica, ae f. Sin: hispnula; cium, ii n. Sin: poenalis zona; paenitentiale
hispanilla; hispanola; convolvellus; convl- cngulum; zona frreis rigens cuspdibus.
vulus; fascculus; sigarellum; sigrula vel ci-
grula; sigarella vel sigarilla; sigrulus vel cilindrada: amplitudo cylndrica. Sin: mag-
cigrulus; convolvellus tabceus; convlvu- nitudo modiolorum. Uso: - total, modiolorum
lus tabcinus; tabaci fstula vel cnnula ; fs- consummata magnitudo.
tula nicotiana; bacillum nicotianum. Uso: -
con filtro, hispnica colo praemunita; - desni- cilndrico: cylndricus, a, um. Sin: cylindra-

220
cinedrama

tus; instar cylindri; in cylindri formam; cylin- cinceladura: caelatura, ae f. Sin: caelamen,
dri formam habens. mnis n.

cilindro: Geom e Impr, cylindrus, i m. Sin: cincelar: caelare. Sin: sclpere; dentato scal-
(- de coche) modolus, i m; (- de gramfono) pro sclpere.
cylindrus. Uso: - compresor, cylindrus pres-
srius. cincografa: zincogrphia sive -grapha, ae f.
Sin: zincotpia; cadmiogrphia; cadmiot-
cmbalo: cmbalum, i n; comnmente en pl. pia; zincogrphica ars; cadmiogrphica ars.
Uso: tocador, ra de -, cymbalista, ae m;
cymbalstria, ae f; tocar el -, cymbalissare; cincotipia, v. cincografa.
cmbala qutere vel perctere.
cine: (sala) cinematum, i n. Sin: cinemato-
cimbrar: concamerare. Sin: arcu fulcire. graphum. Uso: - al aire libre, cinematum
subdiale; entrar al -, (in) cinematum n-
cimbrear, v. cimbrar. gredi, intrare, introire; estar en el -, in cine-
mato esse, morari, manere; ir al -,
cimiento: substrctio, onis f. Sin: fundamen- cinematum adire, obire; in cinematum ire,
tum; fundationes (-um fpl). Uso: - de piedra, inire; venire; in cinematum se conferre; ci-
statumen (-mnis n); statumintio; poner nematum ptere; ir con frecuencia al -, cine-
los -, statuminare; fundamenta icere. matum frequentare; salir del -, cinematum
gredi, exire, relnquere; ab vel de cinemato
cimitarra: acnaces, is (ac -em vel -en) m. exire; cinemato gredi, exire; qu se pro-
Sin: rmpia (-ae f); falcatus ensis. yecta hoy en el -?, quid hodie in cinemato-
grapho exhibetur? // (tcnica, arte,
cimgeno: zymgenus, a, um. industria) cnema, tis n. Uso: - mudo, pell-
culae mutae; amante del -, cinmatis amator
cimologa: zymolgia sive -loga, ae f. Sin: m, amatrix (-icis) f; enemigo, ga del -, cin-
doctrina de fermentis. matis contemptor, osor m; cinmatis con-
temptrix vel osrix (-icis) f; estudio de -, oecos
cimoscopio: zymoscpium, ii n. sive oecus cinematogrphicus; programa de
-, cinmatis programma; ver -, cnema vel ci-
cinc: zincum, i n. Sin: cdmia. Uso: xido de nmata spectare; spectculum cinematogr-
-, spodos, i f; revestir de -, zinco liquid ob- phicum vsere; v. cinematografa.
dcere vel indcere; licui rei cdmiam ob-
dcere; revestido de -, zinco vel cadmi cineasta: (creador de cintas cinematogrfi-
obductus. cas) cineasta, ae m. Sin: cinmatis rtifex vel
cultor; pellicularum auctor; v. director (- ci-
cincel: caelum, i n. Sin: scalprum; dentatum nematogrfico) // (el que se dedica a la cine-
scalprum. matografa) cinematogrphicae artis cultor,
studiosus, peritus // (actor, actriz de cine)
cincelado: (pp de cincelar) caelatus, a, um // actor cinematogrphicus m; actrix cinemato-
(cinceladura) v. esta voz. grphica f.

cincelador: caelator, oris m. Sin: scalptor. cinedrama: cinematogrphica fbula. Sin:

221
cinegtica

cinematogrphicum drama (-tis n). fico, cinematum pornogrphicum; - sexua-


les, cinematea sexulia // (arte) cnema, tis
cinegtica: cynegtica, ae f. Sin: cynegtica n. Sin: cinematgraphum; res cinematogr-
ars; ars venandi vel venatria. phica. Uso: - sonoro, cinematgraphum vci-
bus intersertum; cinematogrphica vsio
cinesta, v. cineasta. vcibus copulata; - sonoro y hablado, cine-
matgraphum cnticis sermonibusque in-
cinemascope: cinemascope, es f; cinemasc- tersertum.
pium, ii n vel cinemascopum, i n.
cinescopio: cinematoscpium, ii n. Sin:
cinemateca: cinetheca, ae f. Sin: cinemato- tubus imagneus.
theca; (cinematographi) pellicularum locu-
lamenta (-orum npl); taeniolarum cinesiatra, v. cinesiterapia.
(cinematographicarum) repositrium vel re-
ceptculum. cinesiterapia: cinesitherapa, ae f. Sin: gm-
nica curtio; gmnicae curationes.
cinemtica: cinemtica, ae f. Sin: cinemtica
disciplina, doctrina, scintia. cintica: cintica, ae f. Sin: cintica rtio,
doctrina, scintia, ars; rtio de velocitate vel
cinematografa: cinematogrphia sive -gra- de mots velocitate; stdium motum attin-
pha, ae f. Sin: cinematogrphica ars vel res. gens.
Uso: - apta para la psicologa de los nios,
cinematogrphia puerorum nimis consent- cintico: cinticus, a, um. Sin: motrius.
nea, - estereoscpica, cinematogrphia ste-
reoscpica; dedicarse a la -, ad rem cinetoscopia: cinetoscpia, ae f.
cinematogrphicam se applicare.
cinetoscopio: cinetoscpium, ii n.
cinematografiar: cinematographare. Sin:
pellculam gyrare; cinematogrphicas imgi- cingals, v. ceilans.
num sries confcere; cinematogrphice rd-
dere, imprmere, descrbere. cngulo: cngulum, i n.

cinematogrfico: cinematogrphicus, a, um. cnicamente: cnice. Sin: cnico vel cynico-


Sin: cinemticus. Uso: arte -, cinematogr- rum more; impudenter; procciter; procacs-
phica ars; autor -, v. escenarista; cmara -, sime
v. cmara; cinta -, cinematogrphica pell-
cula, taenia, taenola; espectculo -, spect- cnico: (concerniente o relativo al cinismo)
culum cinematogrphicum; cinematogrphica cnicus, a, um // (desvergonzado) mpudens,
vsio; produccin -, v. produccin; sala -, entis. Sin: impudcus; procax (-acis) // (fil-
aula cinematographi. sofo -) cnicus, i m. Sin: cnicae sectae phi-
lsophus.
cinematgrafo: (edificio) cinematum, i n.
Sin: cinematographum; cinematogrphium; cinismo: cynismus, i m. Sin: cnica instit-
theatrum cinemticum vel cinematogrphi- tio; cynicorum disciplina // (desvergenza)
cum; cinematographi aula. Uso: - pornogr- impudntia, ae f. Sin: proccitas.

222
circulacin

cinocfalo: cynocphalus, i m. cinturn: blteus, i m; blteum, i n. Sin: cn-


gulum; cngulus; zona. Uso: - salvavidas, sa-
cinfilo: adj canum studiosus // sust canum lutis cngulus; - de seguridad, cngulum vel
amator vel cultor. cinctura securitatis; blteus, blteum securi-
tatis vel securitatis caus; zona securitatis;
cinofobia: cynophbia sive -phoba, ae f. Sin: atarse, apretarse el - de seguridad, blteo se-
(nmius) canum pavor vel timor. curitatis se alligare; cngulo se munire; cn-
gulum securitatis sibi aptare; cludere
cinta: tenia, ae f. Sin: taenola; nstita; lim- cngulum securitatis.
bus; vitta; fascola. Uso: - adhesiva, tenia
adhaesiva, adhaerens, glutinatria; - aisla- circo: (recinto circular y cubierto donde se
dora, aislante, tenia insulatria vel segrega- representan ejercicios ecuestres y acrobti-
tiva; fascola propagationi resistens; - cos) circus, i m. Uso: - ecuestre, circus eques-
dactilogrfica o de mquina de escribir, te- ter // (erosin de forma arqueada en un pas
nia colorfica; dactylogrphica taenola; montaoso) circus, i m.
scriptriae machnulae fascola; - discogr-
fica, taenola sonis edendis vel exprimendis; circuito: circitus, us m. Uso: - cerrado, cir-
- glutinosa, tenia glutinosa; - magntica o citus occlusus; - elctrico, circitus elctri-
magnetofnica, tenia magntica vel magne- cus; corto -, (elctricus) circitus curtus;
tophnica; fascola magnetophnic vi pre- (elctrici) fluxs interrptio; scini fluxs
dita; - mvil, tenia mbilis; - perforada, occlsio.
taenola convenienter vel ordinate terebrata; -
sonora, tenia sonans vel songera; phonote- circulacin: (movimiento de lo que circula)
nia; - transportadora, tenia transportatria circultio, onis f. Sin: circitus, us m; cursus ,
vel vectria; - vial, strata (-ae f); - de acero, us m. Uso: - sangunea, sangunea vel sn-
tenia chalybia; - de asfalto, via bituminata guinis circultio, circitus, cursus; - del agua,
vel bitmine constrata; - de color, tenia co- aquae circultio; - del aire, perflatus (-us m)
lore intincta; tenia colorata vel colorfica; - // (transmisin, propagacin) divulgtio, onis
de goma, tenia gummi contexta; vitta f. Uso: - mercantil, circultio bonorum pro-
cummi llita; - de video, capsella magneto- ductorum; - del dinero, rei nummriae vel
phnica; velocidad de -, velcitas teniae // nummorum usus (-us m); dinero en -, pecnia
(tejido largo y angosto) vitta, ae f. Sin: te- vel nummi in mnium usu; aumentar la - del
nia; redimculum // (para el cabello) fscia, dinero, magnam cpiam nummriae rei eff-
ae f. Sin: ligamen, mnis n // (franja, orla) la- cere; entrar en -, in usu esse incpere, in fre-
cnia, ae f. Sin: limbus. quentem usum venire; estar en -, in usu esse;
sui esse, in usu versari; poner en - un
cinto: cngulum, i n. Sin: zona; cinctura; chisme, rumorem disprgere vel differre (con
cinctus (-us m). Uso: - pequeo, cingillum; ac e inf); poner en - dinero, nummos dere;
znula; - de cuero, zona coricea; znula alu- poner en - un folleto, libellum circumferre;
tcia vel alutcea; - de goma, cngulum gm- poner en - una noticia, nntium divulgare
meum. sive vulgare; sacar de la -, tllere // (trnsito
por las vas urbanas) commeatus, us m. Uso:
cintura: (parte del cuerpo) mdium corpus. - trabada, iter impeditum; - prohibida (seal
Sin: mdia crporis pars // (cinto o ceidor) de trnsito), ne commees; - vial, commetio
v. estas voces. viria; normas de -, leges vel praecepta com-

223
circulante

meandi. circunnavegar: circumnavigare.

circulante: circumlatus, a, um. Uso: biblio- circunscripcin: circumscrptio, onis f. Uso:


teca -, bibliotheca circumlata. - eclesistica, circumscrptio ecclesistica.

circular: adj in orbem circumactus vel sinua- circunspeccin: verecndia, ae f. Sin: cir-
tus. Sin: orbi vel crculo smilis; rotundus (re- cumspctio; modstia.
dondo) // (carta dirigida a muchos) epstula
formalis. Sin: ltterae passim missae; ltterae circunstancia: (condicin concomitante)
circulares. adiuncta (-orum npl). Uso: - agravante, ate-
nuante, rerum adiuncta graviora, tenuiora;
circularmente: in orbem. conformarse a las - histricas y locales, se
ad tmporum locorumque adiuncta confor-
circulatorio: circulatrius, a, um. Uso: sis- mare // (situacin) tempus, ris n. Sin: con-
tema -, apparatus snguini diffundendo; sn- dcio. Uso: responder a las -, tempribus
guinis circularis fluxus; snguinis per venas assentire; tmpori servire; segn las -, ex
diffsio. tmpore; pro tmpore; pro re; tomar una de-
liberacin segn las -, ad tempus conslium
crculo: (rea contenida dentro de la circun- cpere; conslium pro tmpore et pro re c-
ferencia) crculus, i m. Sin: orbis (-is m); cir- pere // (ocasin) occsio, onis f. Sin: oppor-
citus (-us m). Uso: - rtico, crculus tnitas, atis f.
rcticus; el - central, crculus mdius; fig, -
vicioso, crculus vitiosus; vitiosus verborum circunstancial: adiunctivus, a, um. Sin: tem-
circutio // (sociedad, club) sodlitas, atis f. porrius. Uso: amistades -, amictiae tempo-
Sin: sodalcium; coetus (-us m); consocitio; rriae.
socetas; congrssio; grex (gregis m). Uso: -
familiar, congrssio familirium; - de juven- circunvolucin: (vuelta o rodeo de alguna
tud catlica, ivenum catholicorum coetus, cosa) circutio, onis f. Sin: orbis; sinus; cir-
socitas, consocitio // (cenculo) crculus, i cumvoltio // Anat, - cerebral, orbes crebri;
m. Uso: - latino, crculus latinus; crculus la- circumvoltio crebri cutis; - de las masas
tine loquendi; - de amigos, amicorum crcu- intestinales, intestinorum circumvoltio.
lus.
cirial: creus, i m. Sin: luminare ; cerofer-
circuminsesin: circuminsssio, onis f. rium, ii n.

circuncisin: circumcsio, onis f. cirlico: cyrllicus, a, um.

circunferencia: circumferntia, ae f. Sin: cir- cirrosis: cirrhosis, is f. Uso: - heptica, cir-


citus; crculus; crcinus; circinatio; circum- rhosis heptica; icoris inflammtio.
currens lnea; lnea rotundationis; lnea in
gyrum ducta; lnea in orbem reflexa. Uso: - ciruela: prunum, i n. Uso: - blanca, prunum
del crculo, circintio crculi. creum; cerolum; - pequea, prnulum.

circunnavegacin: priplus, i m. Sin: cir- ciruelo: prunus, i f. Uso: - silvestre, prunus


cumnavigtio. silvestris.

224
citar

ciruga: chirrgia sive chirurga, ae f. Sin: ars f. Sin: mictualis vesicae inspctio; urinae ve-
chirrgica; chirrgica medicina; medicina sicae inspctio. Uso: hacer la -, urinae vesi-
vulnerria. Uso: - dental, chirrgia odontoi- cam introspcere.
trica; - plstica, chirrgia plstica.
cistoscopio: cystoscpium, ii n. Sin: instru-
cirujano: chirurgus, i m. Sin: sector; vulne- mentum mictuali vesicae introspiciendae.
rrius; mdicus vulnerrius.
cistotoma: cystotmia sive cystotoma, ae f.
Cisjordania: Cisiordnia, ae f. Uso: de -, Sin: (mictualis) vesicae sctio.
cisiordnicus.
cita: (hora y lugar en que convienen encon-
cisma: schisma, tis n. Sin: discdium; ab trarse dos personas) constitutum, i n. Sin:
unitate Ecclsiae seinctio, desinctio, sepa- condictum; tempus locusque (ad convenien-
rtio; ab Apostlica Sede (vel a Romano Pon- dum). Uso: lugar de la -, constitutus locus;
tfice) seinctio. locus ad conveniendum dictus; hora de la -,
constitutum tempus; acudir a una -, ad
cismtico: schismticus, a, um Sin: dssi- constitutum venire; venire ad condictum; li-
dens; ab unitate Ecclsiae (vel ab Apostlica quem convenire; fijar una - con alguno,
Sede, vel a Romano Pontfice) seiunctus, di- constitutum fcere; tempus locumque
siunctus, separatus. constitere vel praestitere cum liquo; pedir
una -, locum tempusque pscere; tener una -
cisne: cycnus, i m. Sin: olor. Uso: de -, con alguien, cum liquo habere constitutum
cycnus; olorinus; fig, canto del -, suprema // (pasaje textual que se reproduce de un
vox (alicius). texto) locus, i m. Sin: locus allatus vel prola-
tus. Uso: - de Cicern, Ciceronis locus; - po-
cisterciense: adj cisterciensis, e. Uso: Orden ticas, potarum loci.
-, Ordo Cisterciensis // sust Cisterciensis, is
m. citacin: voctio, onis f. Sin: in ius voctio;
ctio vocandi in ius.
cisterna: cisterna, ae f. Sin: receptculum
aquae plviae. Uso: agua de -, aqua cister- citar: (avisar a uno sealndole da, hora y
nina vel collectiva. lugar para tratar de algn negocio) licui vel
cum liquo tempus et locum (colloquendi)
cstico: csticus, a, um. Uso: conducto -, ca- constitere // (referir textualmente lo que otro
nalis csticus. ha dicho o escrito) verba (las palabras),
locum (el pasaje) alicius afferre, proferre,
cistcula: fellis vescula. Sin: cystis (-is f) referre; commemorare. Uso: - a Homero, Ho-
fellis. merum (vel illud Homeri) commemorare; - a
Platn, Platonis locum afferre; - un ejemplo,
cistifllea: cystis fllea. Sin: fellis vescula. exemplum prdere, prodcere, propnere;
exemplo uti; - a uno como ejemplo, liquem
cistitis: cystitis, dis f. Sin: vesicae vel ves- in exemplum indcere; - una prueba, testi-
culae inflammtio; cystis infltio. mnium proferre // (emplazar a uno ante un
juez) citare liquem. Sin: in ius vocare; in
cistoscopa: cystoscpia sive cystoscopa, ae iudcium arcssere; ad idicem vocare. Uso:

225
ctara

- a uno como testigo, liquem testem citare; de -, civitatem adipisci; pedir la - en otro Es-
citare liquem in testimnium; testem citare tado, civitatem mutare; perder el derecho de
in liquid. -, civitatem amttere; quitar a uno el derecho
de -, civitatem licui admere; tener -, civita-
ctara: cthara, ae f. Uso: tocar o taer la -, tem habere.
citharizare.
ciudadano: adj cvicus, a, um // sust civis, is
citarista: citharista, ae m; citharstria, ae f. mf. Uso: - blanco, civis albcolor vel albi co-
loris; - negro, civis nigri coloris; - honorario
ctiso, v. codeso. de Berln, honorrius civis Berolinensis; - del
mundo, civis orbis terrarum.
citofaga: cytophgia sive -phaga, ae f.
civil: adj civilis, e // fig humanus, a, um. Sin:
citfono: citphonum sive citophnum, i n; excultus // sust civis, is m.
citophnium, ii n.
civilista: iuris civilis peritus. Sin: actor priva-
citologa: cytolgia sive -loga, ae f. Sin: tarum causarum.
cellularum doctrina vel scintia.
civilizacin: civiliztio, onis f. Sin: civlitas;
citolgico: cytolgicus, a, um. civilis cultus (-us m); cultus humanus; ani-
morum cultura; humanitatis cultus; humanus
citoplasma: cytoplasma, tis n. civilisque cultus; cultus atque humnitas.
Uso: la - actual, civiliztio hodierna; - consu-
citostoma: cytstoma, atis n. mista, civilis cultus rerum consumendarum; -
cristiana, christiana humnitas; - griega y ro-
citrato: citratum, i n. Sin: sal ctricum; sal c- mana, humanus cultus Graecorum et Roma-
tricus; sal citratum vel citratus. norum; - moderna, recentior civilis cultus; -
mundial, cunctorum hminum cultus civilis;
ctrico: ctricus, a, um. Uso: cido -, cidum - occidental, humanitatis cultus occidentalis;
ctricum. - universal, cultus humanitasque gntium; -
del amor y de la vida, amoris vitaeque cultus;
city: mdia urbs. la causa de la -, civilis culturae humanitatis-
que causa.
ciudad: urbs, urbis f (- grande); ppidum, i n
(- de provincia); cvitas, atis f (conjunto de civilizado: civilizatus, a, um. Sin: cultus.
ciudadanos). Uso: - industrial, artificiosa
urbs; urbs indstria; - fantasma, urbis simu- civilizar: civilizare. Sin: urbanum fcere, ad
lacrum. humanitatem informare, conformare, exc-
lere; ad civiles mores revocare; humanum
Ciudad del Vaticano: Cvitas Vaticana. cultum indcere; humano cultu exclere; in
humanum cultum civilemque dedcere // ci-
ciudadana: cvitas, atis f. Uso: - honoraria, vilizarse, ad humanitatem conformari, xcoli,
cvitas honorria; conferir a uno la -, civita- informari. Sin: humaniorem feri; feritatem
tem licui dare, impertire, impertiri, largiri; exere.
liquem civitate donare; obtener el derecho

226
clase

civilmente: civliter; (urbanamente) urbane. clarin: creta, ae f. Sin: gpseum bacillum


vel grphium.
civismo: ptriae critas. Sin: civilis nimus;
civile stdium. clarisa: clarissa, ae f. Sin: claralis vel claren-
sis virgo; soror religiosa a Sancta Clara nun-
cizaa: (planta) ziznia, ae f; ziznia, orum cupata.
npl. Sin: llium; herba nocens // fig, discr-
dia. Uso: sembrar -, discrdiam concitare; clarividencia: facultas longinqua perci-
discrdias excitare vel srere (en medio del piendi. Sin: divintio; vaticintio // (penetra-
pueblo, in vulgus); dissensiones commovere cin, perspicacia) perspiccitas, atis f . Sin:
vel fcere. sagcitas; mentis acumen.

clac: ttulus plicbilis. clarividente: divinator, oris m. Sin: vaticina-


tor; vates // (perspicaz) vir sagacssimae
clmide: chlamys, dis f. Sin: paludamentum. mentis.

clan: stirps, stirpis f. Sin: genus; gens // (ca- claro (en un bosque): rrior silva.
marilla) impenetrbile sodalcium; inacces-
sbile consrtium; sodalcium profanos claroscuro: (conveniente distribucin de la
excludens // (claque) v. esta voz. luz y de las sombras en un cuadro) apta lucis
et umbrae mxtio. Sin: lumen et umbra; l-
clandestinidad: clandestnitas, atis f. Uso: minum umbrarumque rtio // (diseo o di-
vivir en la -, vitam clandestinam dgere. bujo que no tiene ms que un color sobre la
superficie en que se pinta) monochrmaton,
clandestino: clandestinus, a, um. Sin: occul- i n. Sin: monochrmatos pictura; uncolor vel
tus; secretus. unus coloris pictura.

claque: turba plausorum. Sin: turba plaudn- clase: (divisin de estudiantes) scholae clas-
tium. sis (-is f). Uso: - mixta, classis promscua vel
communis; alumnos de las - superiores, dis-
clara: albumen, mnis n. Sin: album ovi. cpuli clssium superiorum // (aula) schola,
ae f // (leccin) lctio, onis f. Sin: praelctio;
claraboya: tecti fenestella. schola. Uso: - particulares, privatae scholae;
instittio subsidiria; - de latn, schola latina;
claretiano: adj claretianus, a, um. Uso: mi- horas de -, horae institutriae; horas de - se-
sionero -, missionrius claretianus // sust cla- manales, scholae hebdomadales; en sus -, in
retianus, i m. Sin: scius vel sodalis praelectinibus suis; dar -, lectiones dare vel
claretianus. trdere; praelectiones habere; dar - particu-
lares, privatas scholas habere; ven al frente
clarn: clarinum, i n. Sin: tuba clarsona. de la -!, veni ante classem! // (categora de
ciudadanos) classis, is f. Sin: ordo; genus.
clarinete: (instrumento) clarnulum. Sin: Uso: - alta, classis superior; - dominante,
tbia clarsona // (quien lo toca) clarinista, ae classis dminans; - media, mdius ordo;
m. mdia cvium classis; classis mdiae condi-
cionis; hmines mdiae fortunae; hmines

227
clsicamente

mdice locupltes; - obrera, ordo operrius clasicismo) clssicus, i m // (modelo en cual-


vel operariorum; proletria classis; plebs ope- quier literatura o arte) ptimus, a, um. Sin:
rria; - sociales, cvium rdines; civitatis praestantssimus; politus probatusque. Uso:
classes; sociales coetus; individuo de la - lengua -, lingua ptima vel praestantssima;
alta, liquis ex strato superiore exoriundus // lingua polita probataque; escritores -,
concordia entre las - sociales, cvium rdi- praestantes scriptores vel auctores; scriptores
num consensus; consensus mnium rdinum; ptimi; probati, boni; clsicos del gnero li-
cooperacin de las - sociales, cvium rdi- terario, clssici gneris litterrii.
num adiutrix pera; desigualdad de las - so-
ciales, clssium (vel cvium rdinum) clasificacin: classifictio, onis f. Sin: gra-
inaequlitas, disparlitas, dispritas; igual- dtio; ordo; descrptio vel discrptio; distri-
dad, equilibrio de las - sociales, clssium ae- btio; selctio; diribtio; in classes vel in
qulitas vel aequilbritas; hombres de toda gradus distribtio; in rdines parttio; in g-
clase, omnis gneris hmines; lucha de cla- nera dispostio. Uso: - general, ordo genera-
ses, rdinum inter ipsos dimictio; civitatis lis; descrptio generalis; - social, classifictio
clssium inter ipsas dimictio. socialis; classes (-ium fpl) sociales; - de la
correspondencia, epistularum diribtio; - de
clsicamente: clssice. Sin: clssico more; expedientes, pagellarum vel libellorum dis-
exemplo optimorum scriptorum. Uso: escri- tribtio, selctio, diribtio; hacer una - de los
bir -, ad exemplar optimorum scriptorum concurrentes, petitores in gradus distribere;
scrbere // (en sentido genrico) ptime; ele- pro dignitate emulos dispnere; nuestro
ganter; probate. atleta ocupa el cuarto lugar en la - nacional,
noster athleta ccupat quartum locum in gra-
clasicismo: classicismus, i m. Sin: classico- datione nationali.
rum scriptorum rtio, stdium, imittio; clas-
sicorum artficum rtio; more antiquorum clasificador: collectrium, ii n. Sin: scrnium
sentiendi vel scribendi rtio. vel loculamentum scriptis in ltteras digeren-
dis. Uso: - plstico, collectrium plsticum.
clasicista: adj classicsticus, a, um // sust
classicista, ae m. Sin: classicorum scriptorum clasificar: distribere. Sin: in rdines distri-
aut classicorum artficum studiosus, sectator, bere; descrbere vel discrbere; digrere; in
fautor, propugnator. rdines divdere; in gnera dispnere. Uso: -
expedientes, pagellas vel libellos distribere,
clsico: (concerniente o relativo a la litera- selgere, dirbere; pagellarum fascculos dis-
tura o al arte de la antigedad griega y ro- tribere.
mana, y a los que en los tiempos modernos
los han imitado) clssicus, a, um. Sin: clasismo: classismus, i m. Sin: clssium dis-
praestans; ptimus, doctus, legans. Uso: es- prium stdium; concertationes inter rdines;
critores -, scriptores clssici; praestantes lati- conflictationes inter classes.
nitatis scriptores; ptimi latinitatis auctores;
lenguas -, linguae clssicae vel antiquae; po- clasista: classista, ae m. Sin: concertator pro
esa -, posis (-is; ac -in f) clssica; literatura rdine (vel pro classe) cvium; clssium dis-
-, ltterae clssicae vel antiquae; tambin an- prium studiosus.
tiquae ltterae elegantes; mundo -, cultura -,
antquitas docta et legans // (partidario del claustro: peristylum monachale. Sin: prti-

228
cleptmano

cus quadriltera. tocar el -, clavicmbalum pulsare.

claustrofobia: claustrophbia sive -phoba, clavicembalista: clavicymballista, ae m; cla-


ae f. Sin: claustri vel claustrorum pavor; clau- vicymballstria, ae f.
sorum locorum formdo.
clavicmbalo, v. clavicmbalo.
clusula: clusula, ae f. Sin: termintio. Uso:
- rtmicas, clusulae vel terminationes nume- clavicmbano, v. clavicmbalo.
rosae; tipos de clusulas, clausularum gnera
vel formae. clavicordio: clavichrdium, ii n.

clausura: clausura, ae f. Sin: monachalis clavcula: clavcula, ae f.


clausura.
clavija: (taruguillo para ensamblajes o para
clavado: clavatus, a, um. Sin: confixus, a, tapar un agujero) paxillus, i m. Sin: pigrus;
um. Sin: clavi affixus. cunolus; clvulus // (pieza en instrumentos
msicos) verticillus, i m // (pieza que se co-
clavadora: instrumentum clavis immittendis. necta a la base de un enchufe, para estable-
cer un contacto elctrico) spina (-ae f)
clavar: clavare. Sin: confgere; clavis aff- contacts.
gere.
clavo: clavus, i m. Uso: el que hace clavos y
clave: clavis, is f. Uso: - de violn, clavis vio- clavijas, clavrius, ii m; fbrica de clavos,
lnica // (signos convenidos para escribir en clavorum officina; tienda de clavos, clavo-
cifra u otros distintos de los usuales) notae, rum taberna; surtido de clavos, clavorum
arum fpl. Sin: secretae (vel secretiores, vel ar- congries // (capullo seco de la flor del cla-
canae, vel occultae) notae. Uso: explicacin vero) caryophyllum vel garyophillum, i n.
de la -, secretarum notarum explictio, expla-
ntio, interprettio; - para explicar las ins- claxon: bcina, ae f. Sin: appropinquantis
cripciones, clavis ad explicandas (vel occurrentis, vel advenientis) autocineti
inscriptiones // (noticia o idea por la cual se vox; sonorus autocineti index.
hace comprensible algo que era enigmtico)
via vel ditus (-us m) ad liquid. Uso: dar la clemtide: clmatis, dis f; clematitis, dis f.
- de un problema, liquid explanare, expli-
care; encontrar la - de algo, liquid intell- clepsidra: clpsydra, ae f. Uso: el que hace o
gere; intelligendi viam invenire // (Arq, vende clepsidras, clepsydrrius, ii m.
piedra con que se cierra el arco o bveda)
mdium saxum. cleptomana: cleptomnia sive -mana, ae f.
Sin: furcitas; furandi libido; nsita furandi
clavel: dianthus, i m. Sin: caryophillum vel libido; ingnium furandi.
garyophyllon; dianthus caryophyllus.
cleptmano: cleptmanes, is m. Sin: furax,
clavero, v. girofl cis ; insanus fur; cleptomni affectus vel la-
borans.
clavicmbalo: clavicmbalum, i n. Uso:

229
clergyman

clergyman: sacerdotalis vestis laicorum more vel status (-us m). Uso: - spero, caeli asp-
confecta. ritas; - muy benigno, caelum mitssimum, -
glacial, glaciale caelum; - malsano, ar ps-
clerical: adj clericalis, e // sust clericorum tilens ; - pesado, caeli grvitas; - sano, caeli
(vel ecclesiasticorum, vel cleri) fautor m vel salbritas; salubre caelum; - trrido, trri-
fautrix f. dum caelum; - variado, caeli varetas; el - del
mundo, clima mundanum; cambios de -, caeli
clericalismo: clericalismus, i m. Sin: favor stats mutationes; - uno o dos grados ms be-
in clerum; favor erga clricos vel ecclesisti- nigno segn la escala Celsius, caelum uno
cos; in clricos stdium; stdium favendi cl- duobusve grdibus celsianis mtius.
ricis.
climtico: climticus, a, um. Sin: caeli (gen);
clericalizar: clericalizare. ad clima ttinens.

clrigo: clricus, i m. Uso: - Regulares de la climatologa: climatolgia sive -loga, ae f.


Madre de Dios, Ordo Clericorum Regul- Sin: clmatum stdium.
rium a Matre Dei; - vago, clricus vagus.
climatrico: climactricus, a, um. Sin: scn-
clero: clerus, i m. Uso: - extranjero, clerus silis, e; scalaris, e. Uso: ao -, climacter, ris
aliengenus vel xterus; - indgena, clerus in- m; tiempo -, v. climaterio.
dgena, indgenus, ptrius, domsticus; - re-
gular, clerus regularis; - secular, clerus climaterio: climactricum tempus (-poris n)
saecularis // pequeo clero, pueri altari inser-
vientes vel ministrantes; puerorum altari mi- clmax: (gradacin) gradtio, onis f. Sin:
nistrntium coetus. progrssio.

clbano: (horno porttil) clbanus, i m. clnica: clnica, ae f. Sin: nosocomum; vale-


tudinrium; medicina. Uso: - dermatolgica,
clich: chalcotpia sive -typa, ae f // fig, ginecolgica, odontolgica , clnica der-
exemplar, aris n. Sin: praestituta forma; sp- matolgica, gynaecolgica, odontoitrica ;
cimen praestitutum. - particular, domus clnica vel theraputica;
- privada, nosocomum privatum; - psiqui-
cliente: (protegido, da) cliens, entis mf (gen trica, valetudinarium vel nosocomum
pl clintium vel clientum); clienta, ae f // psychitricum // (parte prctica de la ense-
(comprador, ra) emptor, oris m; emptrix, icis anza de la medicina) clnica, ae f. Sin: cl-
f. nice, es f.

clientela: (conjunto de los clientes de una clnico: adj clnicus, a, um // sust clnicus, i
persona o de un establecimiento) clientela, m. Sin: mdicus clnicus.
ae f // (personas que estn bajo la proteccin
o tutela de otras) clientes, ium vel um mf // clip: (grapa para sujetar papeles) fbula, ae f.
(los parroquianos) emptores, um m; emptri-
ces, um f. clipboard (Inform): latbulum, i n.

clima: clima, tis n. Sin: caelum; caeli natura clipper: (velero) velocssima scapha velfera

230
coalicin

// (avin) aronavis transocenica. cloroformizar: chlorofrmio sopire liquem.

clis, v. clich. cloroformizacin: sopor per chlorofrmium


inductus.
clistel, clister o clisterio: clyster, ris m. Sin:
clystrium; clysmus; enteroclysma (-tis n); cloroformo: chlorofrmium, ii n. Sin: chlo-
alvi dctio; clysteris inictio; alvi irrigtio; rofrmicum medicamentum.
intestinorum lavtio vel ltio. Uso: limpiar el
vientre con -, alvum clysterizare vel clyste- clorosis: chlorosis, is f.
riare; clystere alvum purgare.
cloruro: chlorurum, i n. Sin: sal chlorh-
clisterizar: clysterizare. Sin: clysteriare // dricum; sal chlorhdricus. Uso: - de cal, calx
clisterizarse, clystre purgari. (calcis f) chlorata.

cltoris: cltoris, is (ac -in) vel dis f. clown: ridiculrius, ii m. Sin: scurra; ldius;
snnius.
clon: clonum, i n; clon, onis m. Uso: una
computadora -, computatrum hbridum. club: coetus, us m. Sin: sodalcium; sodli-
tas; socetas; consocitio; crculus. Uso: - de-
clonacin: clontio, onis f. Sin: clonizatio; portivo, sodalcium athlticum; sodlitas
clnesis; clnitus, us m; clonifactum, i n. corpribus ldicre exercendis; Rotary -, - de
los Rotarios, Rotariorum coetus; - de ftbol,
clonado: clonizatus, a, um. Sin: clonifactus. socetas pedildii
Uso: oveja -, ovis clonizata.
clueca: gallina matrix. Sin: mater gallina;
clonar: clonare. Sin: clonifcere; clonizare; gallina ncubans vel quae ncubat (cuando
clontui peram dare. Uso: - fetos humanos, empolla); gallina nutrix (cuando cra los
fetus humanos clonare; licencia, permiso de pollitos).
-, licntia vel permssio clonizandi.
cluniacense: cluniacensis, e.
clorato: sal chlricum; sal chlricus.
coaccin: conatus, us m. Uso: intentos de -
clorhidrato: chlori hydratum. psicolgica, conatus ipsos nimos corcendi.

clorhdrico: chlorhdricus, a, um. Sin: coactor, v. exactor.


hydrochlricus.
coadjutor, coadyutor: coadiutor, oris m.
clrico: chlricus, a, um.
coadyuvar: coadiuvare.
cloro: chlorum vel chloron, i n.
coagulacin: coagultio, onis f.
clorofila: chlorophylla, ae f. Sin: chlorophyl-
lum. cogulo: cogulum, i n. Sin: concrtio.

clorofrmico: chlorofrmicus, a, um. coalicin: coaltio, onis f. Uso: convenio de

231
coaxial

-, contractum coalitionis; - gobernante, for- cobro, v. cobranza.


mada por democristianos y socialdemcra-
tas, coaltio administratrix, quae ex cocacola: cocacola, ae f. Uso: lata de -, me-
demcratis christianis et demcratis socili- tllina cocacolae pyxis (-dis f).
bus constat.
cocana: cocana, ae f. Sin: cocanum; coca
coaxial: eodem axe volbilis. stupefciens. Uso: traficante de -, cocani ne-
gotiator.
cobltico: coblticus, a, um.
cocainismo: cocainismus, i m.
cobalto: cobaltum, i n. Uso: color -, caer-
leus color; cielo de -, caelum caerleum vel cocainomana: cocainomnia sive cocaino-
serenum; - radiactivo, radiocobaltum; cobal- mana, ae f. Sin: cocanae stdium vel cup-
tum radios educens. ditas; immdicus cocanae usus.

cobaya, v. cavia. cocainmano: cocani cpidus.

cobertera: operimentum, i n. Sin: oprcu- coccin: decctio, onis f. Sin: coctura.


lum.
coche : (carruaje generalmente de cuatro
cobertizo: (techo voladizo) tctulum pnsile. ruedas) raeda, ae f. Sin: currus, us m. Uso: -
Sin: pnsilis subgrunda ; pnsile subgrn- cuna, currus pero vehendo; - fnebre, currus
dium // (sitio cubierto, generalmente tosco y funestus // (automvil) autocinetum, i n. Sin:
sencillo) receptculum, i n. Sin: reposit- autoraeda; autocurrus; autovehculum; currus
rium; tegulatum. Uso: - para reparar las mie- autombilis vel automatrius. Uso: - ambu-
ses de la lluvia, nubilrium. lancia, raeda circumfornea; - blindado, au-
toraeda cataphracta vel loricata; currus
cobertor: (cubrecama; frazada), v. estas aeratus automatrius; - bomba, autocinetum
voces. pyrbolo dolose instructum; - capilla, sa-
cellum automatrium; subrotatum sacellum
cobrador, ra: exactor, oris m; exactrix, icis automatrium; - Dacia, autocinetum fabri-
f. Uso: - de impuestos: apodecta, ae m; tribu- cationis, cui nomen Dacia; - descubierto,
torum exactor m vel exactrix f; pecniae p- autocinetum intectum; - elctrico, autocine-
blicae coactor m vel coactrix f. tum elctricum; - estacionado, autocinetum
statutum; - Fiat usado, autocinetum Fiat,
cobranza: (accin de cobrar) exctio, onis f. lium ante habens possessorem; - fnebre,
Uso: hacer las cobranzas, dbitam pecniam autocurrus fnebris; - Mercedes Benz, auto-
exgere // (efecto de cobrar) pecnia exacta, cinetum mercednium; - nacional, currus
coacta, collecta. Sin: nummi accepti mpl. automatrius domsticus; - Opel, autocine-
tum opelianum; - parlante, autocinetum lo-
cobrar: accpere (pecniam). quens; - particular, autocinetum privatum; -
patrullero, autocinetum circumspectrium; -
cobre: aes, aeris n. Uso: - rojo, cuprum; mina pensante, autocinetum cgitans; - pequeo,
de -, fodina aeris; fodinae aerriae. autoredula; - provisto de dos motores, auto-
cinetum bimotrale; autocinetum binorum

232
coco

motrorum; - Pullman, autoraeda pul(l)ma- tabernculum automatriis vehculis asser-


niana; - saln, carrus cmmode instructus; - vandis.
solar, autocinetum solare; - tope, currus in-
cursans vel concursans // - de alquiler, de cochero: raedrius, ii m. Uso: - de alquiler;
punto, de plaza, vehculum pblicum vel cisirius.
meritrium; raeda pblica vel meritria; - de
auxilio, autocurrus instrumentrius; - de cochinilla: cochinilla, ae f.
carrera, autocinetum cursrium, currule,
currile; - de carrera de frmula 1, autocine- cocido: sust elixura, ae f. Sin: caro elixa.
tum cursrium rdinis primi; - de mudanzas,
autovehculum ad res domiclii transferen- cociente: quotus, i m. Uso: - intelectual,
das; - de seis cilindros, autocinetum sex index intelligntiae; quotiens (-entis n) in-
cylindrorum; - de varias cilindradas, autoci- telligntiae; - intelectual, tres puntos inferior,
netum plurimodiolatum // fbrica de coches, quotiens intelligntiae, tribus punctis inf-
ergastrium autocinticum; viaje en -, iter au- rius.
tocinticum; vctio vel vecttio autocintica
// bajar del -, ex autocineto descndere vel cocina: (lugar donde se prepara la comida)
gredi; conducir un -, autocinetum guber- culina, ae f. Sin: coquina // (aparato para
nare, rgere, dirgere; el - est parado, auto- cocer los alimentos) culina, ae f. Sin: focus.
cinetum manet immotum; ir, viajar en -, (in) Uso: - a gas, focus gsicus; culina gaso acta;
autocineto vehi vel vectari; subir al -, (in) au- - con horno elctrico y termostato, culina
tocinetum inscndere, ascndere, conscn- fculo elctrico et thermstato parata; - de
dere, escndere, scndere; automatriam campaa, authepsa campestris; - elctrica,
raedam intrgredi; tomar un - de alquiler, focus elctricus // (los manjares) culina.
vehculum pblicum condcere // (vagn) Sin: cibi, orum mpl // (arte de preparar los
carrus, i m; carrum , i n. Sin: currus (- us m); manjares) culina. Sin: coquina; condiendi
carruca. Uso: - cama, currus dormitrius; rtio. Uso: - china, Sinnsium coquinria ars;
cubculus cubitrius; carrus dormitrius; ars coquendi apud Sinenses; - econmica,
carruca dormitria; dormitrius hamaxstichi culina oeconmica; - popular, culina popu-
currus; dormitrius ferratae viae carrus; laris.
- comedor, - restaurant, carrus cenatrius;
currus escrius; carruca cenatria; - correo, cocinera: coqua, ae f. Sin: magra.
currus tabellrius vel epistolaris; - de carga
o de mercancas, carrus onerrius vel cocinero: coquus vel cocus, i m. Sin:
sarcinrius. coctor; coffrius. Uso: - jefe, magrus; archi-
magrus.
cochecito: csium, ii n. Sin: plostellum; par-
vum vehculum. Uso: - de mano, chiram- cocktail, v. cctel.
xium; vehculum manuale; - de nio,
autoredula; (infantis) plostellum. coco: (cocotero) cocus vel coccus, i f. Sin:
cocos nucfera // (fruto) cocum vel coccum, i
cochera: (lugar donde se guardan los co- n. Sin: coci nux // (bebida) coci ptio // (fan-
ches) rea stativa. Sin: raedria vel raedarum tasma con que se mete miedo a los nios)
sttio; autoraedarum sttio; autovehiculorum lmia, ae f.
receptculum; autocinetorum stbulum;

233
cocotero

cocotero, v. coco. mscua utriusque sexus eductio vel instit-


tio.
cctel o coctel: cinnus, i m. Sin: prpoma
(-tis n); ptio cinni. Uso: - Martini, martiniana coeficiente: coffciens, entis m. Uso: - de
mixtura; - molotov, lagncula molotoviana. expansin, coffciens dilatationis // Mat (n-
merus) coffciens; index (-dcis m) effciens.
coctelera, v. mezclador.
coepiscopado: copiscopatus, us m.
codal: cbiti tgimen.
coepscopo: copscopus, i m.
codeso: ctisus, i mf; ctisum, i n.
coercin: corctio, onis f.
cdice: codex, cis m.
coercitivo: corcitivus, a, um. Uso: medida -,
codificacin: codifictio, onis f. Sin: in c- ctio corcitiva.
dicem redctio; compostio iuris.
coetneo: coaetneus, a, um.
cdigo: (cuerpo de leyes dispuestas segn un
plan sistemtico) corpus iuris. Sin: leges coeterno: coaeternus, a, um.
(scriptae) // (recopilacin de leyes, instruc-
ciones, estatutos) codex, dcis m. Uso: - civil, coexistencia: coxsistntia, ae f. Sin:
civlium legum codex, - de comercio o mer- coniuncta exsistntia.
cantil, legum codex ad mercaturam pertinn-
tium; - de derecho cannico, Codex Iuris cofa: carchsium, ii n.
Cannici; - de derecho civil, codex iuris civi-
lis; - martimo, codex nuticus; classicarum coffe break: (pausa, para tomar el caf)
legum codex; legum codex ad classem spec- pausa caferia; (descanso, para tomar el
tntium; - militar, militrium legum codex; caf) intervallum caferium.
legum codex ad exrcitum pertinntium; -
penal, codex poenalis; poenlium legum cofia: (red para el pelo) calutica, ae f //
codex, delictorum poenarumque codex // (re- (gorro) mitella, ae f.
glamento) codex, dcis m. Uso: - de la circu-
lacin, - vial, codex virius; lex viria; codex cofrada: sodlitas, atis f. Sin: sodalcium;
legum viariarum; - telegrfico, codex rei te- sacra sodlitas. Uso: - de la Doctrina Cris-
legrphicae // - gentico, programma genti- tiana, Sodlitas Doctrinae Christianae.
cum. Sin: notae genticae // - postal, nmerus
praepositivus. cofrecillo o cofrecito, v. cajita.

codirector: commoderator, oris m. cognoscible, v. conocible.

codorniz: coturnix, icis f. cogulla: cuculla, ae f. Sin: cucullus; cu-


cullum. Uso: vestido de -, cucullatus.
coedicin: consociata vel communis edtio.
cohabitacin: cohabittio, onis f.
coeducacin: coductio, onis f. Sin: pro-

234
colaborador

cohabitar: cohabitare. Uso: el que cohabita, coincidir: congrere. Sin: convenire; conso-
cohabitator, oris m; la que cohabita, cohabi- nare.
tatrix, icis f.
coito: citus, us m. Uso: - heterosexual, ho-
cohesin: cohesio, onis f. Uso: - de los to- mosexual, citus heterosexualis, homosexua-
mos, tomi inter se cohaerescentes // (fig, lis.
unin) animorum coninctio.
cojn: pulvillus, i m.
cohesor: tbulus undis electromagnticis in-
dicandis. cojinete: (pieza en la que gira un eje) cubile,
is n. Uso: - de bolas, cubile sphaerularum.
cohete: (- pirotcnico) rdius, ii m. Sin: ignis
volans; volans rdius; rdius prius, lcidus, col: brssica, ae f. Sin: caulis, is m. Uso: - fer-
micans; mssile pyrium. Uso: - de seala- mentada, brssica fermentata; caulis cidus;
miento, rdius prius qui significationis - rizada, brssica crispa.
caus adhibetur; seal dada con un -, signifi-
ctio rdio prio facta; lanzar un -, rdium cola: (hilera de personas que esperan algo)
prium sublime expllere; se levanta en el exspectntium ordo. Sin: sries, i f. Uso:
aire un -, rdius pyrius sublime fertur // hacer -, in rdine esse; en srie stare vel
(arma de guerra o instrumento de investiga- adstare // (pasta de gelatina que sirve para
cin cientfica) mssile, is n. Sin: rocheta sive pegar) gluten, tnis n. Sin: gltinum; glus,
rucheta, ae f. Uso: - espacial, mssile spatio- glutis f. Uso: fabricante de -, glutinrius //
rum; - sonda o de reconocimiento, specillum; (extremidad posterior del cuerpo) cauda, ae f.
- sovitico, soviticum mssile; - teledirigido, Sin: penis, is m // (porcin que en algunas
mssile telerectum vel teledirectum; - de ropas talares se prolonga por la parte poste-
largo alcance, rucheta longi sptii; lanzar co- rior y se lleva comnmente arrastrando)
hetes a la luna, a los espacios interplaneta- cauda, ae f. Uso: llevar la -, trhere caudam
rios, ad lunam, ad intermndia misslia // (- o cabellera de cometa) lcida fax (facis
icere; misslibus lunam, intermndia ptere. f) // (- de pescado) ichthyocolla, ae f.

cohibente: instrumentum chibens. Sin: cor- colaboracin: coopertio, onis f. Sin: scia
pus obstans. (vel sociata, vel consociata, vel mtua) pera
in liqua re; communis nisus (-us m). Uso: -
cohombro: ccumis, mris m vel ccumis, is internacional, mtua inter nationes pera; -
( ac -im, abl. -i) m. poltica, sociata pera ad rem polticam spec-
tans; en -, soci per; consociatis vribus;
coiffeur: capillorum concinnator. libro escrito en -, liber sociat aliquorum
per scriptus.
coima: illcitum pecniae donum. Uso: so-
bornar con coimas, aere domare. colaboracionista: adiutor (-oris m) vel adiu-
trix (-icis f) contra ptriam.
coincidencia: convenintia, ae f. Uso: - de
hechos, convenintia rerum; - de ideas, con- colaborador, ra: laboris vel peris scius m,
venintia sententiarum. scia f. Sin: sodalis (-is mf) peris; laboris
consors (-sortis mf); synergus (-i m); adiutor

235
colaborar

m, adiutrix f (in liqua re, ad liquid); auxilia- gomapluma, clcita e gummi plmea; - de
ris (-is mf); auxilirius m; auxiliria f; labo- lana, clcita lnea; - de muelles, nstitae,
rum prticeps (-cpis mf); collaborator, oris arum fpl; - de pluma, plumcium, ii n; clcita
m; collaboratrix, icis f. Uso: nuestro -, peris plmea.
nostri scius.
colchonero, ra: culcitrius vel culcitrrius, ii
colaborar: cooperari. Sin: collaborare; cum m, culcitria vel culcitrria, ae f. Sin: culci-
liquo peram sociare vel navare; adiutricem tarum confector m, confectrix f.
peram licui praestare. Uso: - estrechamente
con alguien, arte (vel arcte) cum liquo coo- colchoneta: culctula vel culcitella, ae f. Sin:
perari. parva clcita.

colacin: (refaccin) v. lunch. coleccin: collctio, onis f. Sin: collectus, us


m; res collectae; collecta, orum npl; collect-
colada: (accin de colar) lavtio, onis f. Sin: nea, orum npl. Uso: - especiales, collectnea
detrsio; abstrsio // ropa -, abluta lntea. specilia; - jurdica, corpus iuris; - numism-
tica, corpus nummorum; nummi collecti; - de
colador: colum, i n. Sin: colatrium; cri- cassettes, casetotheca; - de clsicos latinos,
brum. Uso: - de caldo, de pasta, de macarro- collctio classicorum latinorum; - de cua-
nes, iuris, pastae, tubulatae pastae colum. dros, pinacotheca; - de documentos, docu-
mentrium; - de escritos, scripta collectnea;
colapez: ichthyocolla, ae f. Sin: gluten (-tnis - de inscripciones, corpus inscriptionum; - de
n) piscrium. leyes, legum corpus; - de libros, librorum s-
ries; bibliotheca; - de piedras preciosas, the-
colapiscis, v. colapez. saurus gemmarum; - de poesas, thesaurus
crminum vel pomatum; - de sellos de
colapso: vrium debilittio, extenutio, de- correo, pittaciorum cursulium collctio; pit-
fctio. Uso: - cardaco, cordis collpsio // tcia cursulia (vel cursria) collectnea; pit-
(fig, - moral) nimi defctio. tcia epistolria in rdinem redacta vel in
unum collecta; - de sentencias, dicta collec-
colateral: (adyacente por un lado) lteri hae- tnea; - de todas las herejas, mnium fdei
rens (-entis). Sin: ex ltere haerens // (pa- cathlicae errorum collectus // hacer - de
riente que no lo es por lnea recta) ex ltere cuadros, tbulas pictas collgere vel ndique
vel ex latribus cognatus m, cognata f. Sin: comere; hacer una - numismtica, vteres
affinis mf; transverso cognationis gradu recentioresque nummos in rdinem redgere.
coniunctus. Uso: parentesco -, cogntio (ex
latribus); affnitas. coleccionar: collgere.

colback: pellceus (Russorum) pleus. Sin: coleccionista: studiosus (alicius rei) collec-
cpitis tegumentum pellceum. tor m; studiosa collectrix f. Sin: qui vel quae
studiose (liquid) clligit.
colcha, v. cubrecama.
colecta: (recaudacin hecha por lo comn
colchn: clcita vel clcitra, ae f. Uso: con un fin caritativo) stips (stipis f) collatcia.
- neumtico, - de aire, clcita inflbilis; - de Sin: collecta; pecnia collecta. Uso: hacer

236
colrico

una -, pecniam vel stipem collgere, cgere, Sin: discpula; educanda; instituenda puella.
conferre // (oracin de la misa que reza el sa-
cerdote antes de la epstola) collecta, ae f. colegialidad: collegialis rtio. Sin: collgii
consensus (-us m) vel vis.
colectividad: commnitas, atis f. Sin: coetus
(-us m) hminum. Uso: - juda, commnitas colegialmente: commniter. Sin: totus
iudica. collgii consensu.

colectivismo: collectivismus, i m. Uso: - colegiata, v. iglesia.


marxista, collectivismus marxianus; absoluta
rerum commnio. colegio: (sociedad o corporacin de perso-
nas de la misma dignidad o profesin) coll-
colectivista: bona publicandi fautor m, fau- gium, ii n. Sin: coetus, us m; socetas; corpus.
trix f. Uso: Sacro - de Cardenales, Sacrum Cardi-
nlium Collgium; - episcopal, collgium
colectivizacin: bonorum aequtio (-onis f). episcopale; - de profesores, collgium docn-
Sin: collectiva rerum dispenstio. Uso: - de tium // - electoral, civitatis pars ppuli legatis
los medios de produccin, indctio collecti- creandis // (establecimiento educacional) co-
vae temperationis instrumentorum, quibus llgium, ii n. Sin: ephebum; institutum; pae-
bona gignuntur. dagogum. Uso: - eclesistico, collgium
ecclesisticum; - mixto, collgium mixtum;
colectivizar: publicare. Sin: in commune re- Pontificio Colegio Brasilero, Pontifcium
dgere. Uso: - los bienes privados, privata Collgium Brasilianum; - Sagrado Cora-
bona in commune redgere; singulorum bona zn, ephebum ex Iesu Corde nomen tra-
commnia fcere vel rddere. hens; - de internos, v. internado; - para
mujeres, puellarum collgium; puellis edu-
colectivo: adj collectivus, a, um // (pequeo candis institutum; puellare vel femneum
mnibus) coenautocinetum, i n. Sin: auto- paedagogum; - para varones, puerorum
raeda longa. Uso: - escolar, coenautocinetum collgium // (edificio del colegio) domus
scholare; v. autobs. (-us f) vel aedes (-ium fpl) iuventuti insti-
tuendae.
colector: (recaudador) v. esta voz // (apa-
rato) collectrium, ii n // (alcantarilla) lveus colemia: cholemia, ae f.
collectcius.
colepteros: coleptera, orum npl.
coldoco: choldochus, a, um. Uso: canal -,
ductus (-us m) choldochus. clera: (ira, enojo, enfado) ira, ae f. Sin: ira-
cndia. Uso: montar en -, irasci; bile exards-
colegial: (relativo a un colegio) collegialis, cere; iracndi exardscere vel effervscere
e. Sin: collegirius; ad collgium prtinens. // (bilis) bilis, is f // (enfermedad) chlera, ae
Uso: reunin -, collgii coetus // (estudiante f. Sin: chlera morbus; asiticus morbus.
en un colegio) collgii sodalis. Sin: ephebi Uso: sufrir de -, chler laborare.
alumnus.
colrico: (que se deja llevar de la ira) iracun-
colegiala: collgii vel ephebi alumna, ae f. dus. Sin: ad iram pronus vel proclivis; in iram

237
colesterina

praeceps // (relativo al clera) cholricus. collar: (adorno femenil; insignia de algunas


Sin: ad chleram prtinens // (enfermo de c- magistraturas, dignidades y rdenes de ca-
lera) chler affectus vel laborans. ballera) torques vel torquis, is mf. Sin:
collare, is n; lnea. Uso: - de la Anunciada,
colesterina, v. colesterol. collare vel torquis ab Annuntiata; - de perlas,
torquis gemmatus vel gemmata; torquis bac-
colesterol : cholesterolum, i n. Sin: choles- catus vel baccata; lnea margaritarum vel ex
terinum. margaritis ; - de una orden, torquis ornamen-
trius vel honorrius // (aro que se cie al
coleta: con -, crinicaudatus, a, um. pescuezo de los animales domsticos)
collare, is n.
colgador: (colgadero) tendculae, arum fpl.
Sin: vstium sustentculum; paenulrium. collera: (- de tiro o traccin) hlcium, ii n.

colgadura: palla, ae f. Sin: parastroma, tis colmenar: apirium, ii n. Sin: alverium;


n. alveare, is n.

clico: adj clicus, a, um. Uso: que padece colmenero: apirius, ii m.


clicos, torminosus // sust clica, ae f. Sin:
clicus morbus; vscerum vel clicus dolor; colobo: colbium, ii n.
trmina, um npl; chodapsus; leus vel leos, i
m. colocacin: (accin de colocar) colloctio,
onis f // (empleo) munus, nris n // (situacin)
coliflor: cauliflora, ae f. Sin: brssica cauli- condcio, onis f. Uso: una excelente -, ptima
flora; brssica pompeiana; caulis flridus. condcio.

colilla: (resto del cigarro que se tira) ciccum, colofn: clophon, onis m.
i n. Uso: colillas que humean, cicca fumntia.
Colombia: Columbia, ae f.
colillero: cicca clligens.
colombiano: adj columbianus, a, um // sust
Coliseo: Colossum, i n. Sin: Flvium am- Columbianus, i m.
phitheatrum.
colon: colum vel colon, i n. Sin: intestinum
colisin: collsio, onis f. Sin: allsio; collisus, crassum, lxius, plnius.
us m; concssio // fig conflictus, us m.
Coln: Cristbal -, Christphorus Columbus.
colitis: colites, is f. Sin: coli inflammtio;
crassi (vel latioris, vel laxioris, vel plenioris) colonia: (conjunto de personas que van de
intestini inflammtio. un lugar a otro para poblarlo o cultivarlo, o
para habitar en l) colnia, ae f // (territorio
collado: (cerro, colina) v. estas voces // (de- fuera de la nacin que lo hizo suyo, y ordina-
presin suave por donde se puede pasar f- riamente regido por leyes especiales) col-
cilmente de un lado a otro de una sierra) nia, ae f. Sin: rgio vel ntio subiecta;
clivus, i m. ppulus subiectus // - escolar, parvulorum vel

238
columnata

puerorum secessus (-us m). Uso: - veraniega, coloquial: colloquialis, e.


aestivus (parvulorum vel puerorum) secessus
(martimus, montanus). coloquio: collquium, ii n. Uso: - desintere-
sado, collquium ad cmmoda non ttinens;
coloniaje: colnicae dicionis tmpora (-um - diplomticos, collquia diplomtica; reali-
npl) vel aetas (-atis f). zar - diplomticos entre s, collquia diplo-
mtica inter se gere; - en la cumbre,
colonial: colonialis, e. Sin: colnicus; colo- collquium fastigiosum; mediante coloquios,
nirius. Uso: comercio -, commrcium cum collquiis institutis.
colniis; gneros -, merces colnicae; gue-
rras -, bella ad colnias acquirendas gesta vel color: color, oris m. Uso: - llamativo, color
bella quae ad colnias acquirendas geruntur; immdicus, immodestus; - al leo, color ole-
imperio -, colniae (las colonias); leyes -, rius; de variados -, verscolor, oris; versico-
leges colnicae; pueblo sujeto a rgimen -, lrius, versicolorus.
ppulus alienae dicioni ( vel colnicae di-
cioni, vel colnicae dominationi) obnxius; colorear: (dar color) colorare // (teir) tn-
someter un pueblo a rgimen -, in colnicum gere // fig, ornare. Sin: illuminare. Uso: - el
domnium ( vel in colnicam dominationem) estilo, verba pngere.
ppulum redgere; ppulum prpriam col-
niam constitere vel sibi subcere. colorete: rubrca, ae f. Sin: mnium; purpu-
rissum; fucus rubens vel purpreus; rubor.
colonialismo: colonialismus, i m. Sin: rgi- Uso: darse -, pintarse de -, purpurisso lbia
men (-mnis n) colnicum. Uso: poca del -, fucare; purpreo fuco lbia circumlnere.
colnicae dicionis vel dominationis aetas;
colonialismi tmpora. colorido: colorum varetas, pulchritudo, ve-
nustas. Uso: - falso, fucatus nitor; - natural,
colonialista: adj colonialismo favens // sust color verus; - sano, coloris bnitas; armona
colonialista, ae mf. Sin: colonialismi fautor del -, commissura colorum // (fig, brillo del
m, fautrix f; rerum coloniarum peritus, stu- estilo) dicendi color. Sin: orationis ornatus
diosus; rerum coloniarum perita, studiosa. vel nitor.

colonizacin: (movimiento de poblacin de colosal: colossus, a, um. Sin: colssicus; co-


un pas a otro) colniae vel colonorum de- lossus; ingens; enormis.
dctio in liquam regionem. Sin: colniae in
liqua regione constittio vel colloctio // columna: (pilar) columna, ae f. Sin: pila, ae
(transformacin de un pas en un teritorio f. Uso: - de puente, pila pntilis // - vertebral,
dependiente de la metrpoli) ppuli redctio columna vertebralis. Sin: vertebrarum sries
in prpriam colniam; v. colonial. vel spina; dorsi spina // Mil agmen, mnis n.
Uso: - motorizada, agmen crruum; - blin-
colonizar: colniam dedcere (in liquam re- dada, agmen crruum loricatorum.
gionem) // (formar o establecer una colonia)
coloniam in liqua regione cndere vel columnata: prticus, us f. Sin: peristlium;
constitere // (someter un pueblo a rgimen columnarum ordo. Uso: - del Bernini, berni-
colonial) v. colonial. niana prticus.

239
columnita

columnita: columella, ae f. praepsitus Legioni honoratorum; - de nave,


magister navis.
columpiar: (mecer en el columpio) oscillare.
Sin: oscillo movere vel impllere liquem // comandita: sociedad en -, socetas mercat-
columpiarse, oscillari. Sin: oscillo moveri, ria sodlium sponsorum.
impelli, iactari; oscillo ldere ; fig y coloq,
andar contonendose, anadear, natum (vel comanditario: scius commendatrius.
antium, vel nitum) more incdere.
comando: (grupo armado especializado en
columpio: (como instrumento) oscillum, i n; el combate de choque) manus (-us f) audax.
(como juego) oscilltio, onis f. Sin: audcior manpulus; impetuosa manus //
Mec guberntio, onis f. Uso: - automtico,
coluro: coluros vel colurus, i m. Uso: - de los guberntio autmata vel automatria.
equinoccios, colurus aequinoctiorum; - de los
solsticios, colurus solstitiorum. comatoso: veternosus, a, um. Sin: sopitus;
intermriens, intermrtuus, moribundus.
colutorio: collutrium, ii n. Uso: estado -, veternus, i m; coma, tis n.

coma: (estado patolgico) coma, tis n. Sin: combate: prelium, ii n. Sin: certamen,
veternus; sopor; torpor; sopor gravis; morbo- mnis n. Uso: - singular, certamen singulare;
sus sopor; torpor letalis. Uso: entrar en -, ob- - naval, areo, prelium navale, arium;
torpscere; estar en -, torpre veterno // dejar a uno fuera de - (en el boxeo) protr-
(signo ortogrfico) comma, tis n. Sin: vr- dere liquem extra certamen; protrusum li-
gula. Uso: marcar las -, vrgulis distnguere. quem devncere.

comadre: (madrina) commater, tris f. Sin: combs: stega, ae f. Sin: forus, i m; forum, i
pro matre // (partera) v. esta voz. n.

comadreja: mustela, ae f // (propio de o re- combinacin: coninctio, onis f. Uso: Qum


lativo a la -) mustelinus, a, um. chmica mxtio.

comadrona, v. partera. combinada: Dep coniuncta exercittio. Uso:


- nrdica, coniuncta exercittio septemtrio-
comandancia: (cargo) praetoris munus nalis; exercitationes septemtrionales coniunc-
(-nris n) // (edificio) praetrium, ii n. tae.

comandante: praefectus, i m. Sin: praep- combinado: (cctel) v. esta voz // Dep, v. se-
situs; centrio, onis m. Uso: - general, leccionado.
praefectus maior; - supremo del ejrcito,
imperator; - de artillera, praepsitus pyro- combinatorio: combinatrius, a, um. Uso:
ballistariis; - de aviacin, ariae classis prae- mtodo -, combinatria mthodus.
fectus; - de caballera, magister quitum;
- de los coraceros, praefectus quitum lori- combinar: compnere. Sin: coningere.
catorum; - de los guardacostas, praefectus Uso: - los colores, colores temperare.
classis praesidiriae; - de la Legin de honor,

240
cmic

combustible: adj combustbilis, e // sust comenzar: tr incpere. Sin: incohare vel in-
combustbile, is n. Sin: materia combustbi- choare. Uso: por dnde comienzo?, unde in-
lis; materies (-i f) comburenda; ignis mate- cpiam? // intr intium habere. Sin: oriri.
ria; alimentum ignis.
comerciable: mercbilis, e. Sin: vendbilis.
comedia: comedia, ae f. Sin: fbula. Uso:
- radial, radiofnica, fbula radiophnica; comercial: commercialis, e. Sin: mercat-
- televisiva, ludus televisficus // - de carc- rius; negotiatrius; negotialis; ad mercaturam
ter, statria comedia; - de enredo, comedia spectans. Uso: ciudad -, urbs a mercatribus
motria // componer comedias, comedias celebrata.
fcere vel scrbere; desaprobar una -,
comediam improbare; desechar una -, comerciante: mercator, oris m; mercatrix,
comediam recere; representar una -, icis f. Sin: mercans (-antis mf); mercaturam
comediam vel fbulam gere, exhibere; ad exercens. Uso: - al por mayor, negotiator; ne-
scaenam dere // de -, cmicus, a, um. gtians, - al por menor, al menudeo, nstitor;
vnditor.
comedigrafo: comoedigraphus, i m. Sin:
comoediarum scriptor; cmicus. comercio: (accin de comerciar) commr-
cium, ii n. Sin: mercatura; negotitio. Uso: -
comedor: (pieza destinada para comer) ce- exterior, commrcium externum; mercatura
nculum, i n. Sin: centio; refectrium; epu- externa; - ilcito, - clandestino, commrcium
latrium; triclnium; conclave epulare; oecus furtivum; - interior, mercatura verncula; -
refectrius. Uso: - pequeo, cenatincula // intermediarios, mercatura intermdia; libre -,
(que come mucho) comestor vel comesor, lberum commrcium; - mundial, commr-
oris m. cium mundanum // (tienda, almacn, estable-
cimiento comercial) v. tienda.
comendador: (caballero de una orden mili-
tar que tiene encomienda) commendator, oris comestible: esculentus, a, um. Sin: edlis, e
m. Sin: eques (quitis m) commendator; tor- // comestibles, esculenta, orum npl. Sin: ed-
quatus eques; eques beneficirius. Uso: - de lia, ium npl; cibaria, orum npl.
la Orden de Malta, Eques Melitensis benefi-
cirius; - de la Orden de San Gregorio cometa: (juguete) quilo, onis f. Sin: quila
Magno, Torquatus Eques Ordinis Gregoriani. chartcea; aquilina ex levi charta figura. Uso:
remontar una -, aquilonem sublime ferre //
comentar: commentari. Sin: explanare; com- (astro errante) cometa vel cometes, ae f. Sin:
mentrio illustrare; annotatinibus instrere. stella vel sidus (-dris n) cometes; stella cri-
Uso: - poemas, crmina commentari. nita; stella cincinnata.

comentario: commentrius, ii m (libro); cometido: munus, nris n. Sin: offcium.


commentrium, ii n (volumen) . Sin: com- Uso: desempear su -, mnere fungi; es co-
menttio. Uso: breve -, commentarolus; metido del juez, idicis est.
commentarolum; memorola.
cmic o comic: fbulae nubeculatae. Sin:
comentarista: commentator, oris m; com- nubeculati libelli; pginae cmice pictae.
mentatrix, icis f.

241
comicio

comicio: comtium, ii n. Uso: - parlamenta- comino: cuminum, i n.


rios, comtia parlamentria; resultado de los
-, xitus comitiorum; celebrar - libres, lbera Comintern, v. Komintern.
celebrare comtia.
comisara: (empleo o cargo de comisario)
cmico: (relativo a la comedia) cmicus, a, commissrii vel procuratoris munus, off-
um // (divertido, gracioso) cmicus. Sin: ri- cium, ministrium // (oficina del comisario)
dendus; ridculus. Uso: actor -, cmicus; co- commissrii sedes // (territorio administrado
moedus; comoediarum actor; una aventura -, por un comisario) commissrii dcio (-onis
ridcula res; poeta -, comoediarum scriptor //- f).
ambulantes, viri circenses.
comisario: commissrius, ii m. Sin: procura-
comida: (accin de comer) comstio, onis f. tor; curator; (alicius rei) praefectus. Uso: -
Sin: cibus, i m. Uso: - solemne, sollemnis de polica, de seguridad, de vigilancia, p-
comstio; - tranquila, compsitus cibus; - al blicae securitatis commissrius; pblicae tu-
paso, cibus subitrius; - en fro, cibus siccus telae curator vel procurator; praefectus
// (alimento) cibus, i m. Sin: esca, ae f; victus vgilum vel publicorum // (inspector de poli-
(- us m). Uso: comidas farinceas, cibi fari- ca) inspector vgilum vel publicorum // (el
ncei; comidas de pescado, cibi piscrii; - que tiene podeer y facultad de otro para eje-
para gatos, flium cibus; tomar su -, cibum cutar alguna orden o entender en algn ne-
cpere // (reunin de personas para comer) gocio) curator, oris m. Sin: procurator.
cena, ae f. Uso: dar comidas, cenas fcere;
asistir a las -, cenas obire; invitar a comer, ad comisin: (conjunto de individuos para en-
cenam invitare; durante la -, inter cenam // tender en algn asunto) commssio, onis f
(servicio, plato) mensa. Uso: - principal, (licui rei faciendae, procurandae, adminis-
mensa principalis // - del medioda, prn- trandae, provehendae). Sin: collgium; con-
dium, ii n; - de la noche, cena, ae f. slium; crculus; delecti viri; delectorum
virorum collgium. Uso: - cardenalicia, Pa-
comienzo: intium, ii n. Sin: princpium. trum Cardinlium Conslium; - especiales,
Uso: - de rengln, lneae intium. crculi speciales; - Europea, Commssio Eu-
ropaea; - Internacional, Conslium Interna-
comilona: comisstio, onis f. Sin: hellutio. tionale; Internationalis Commssio; -
Internacional Auschwitziana, Commssio In-
comillas: vrgulae, arum fpl. Sin: signum ci- ternationalis Auschwitziana; - Pontificia para
tationis; vrgulae dplices; pices, um mpl; , Pontifcia Commssio pro + abl ; - Ponti-
linolae, arum fpl. Uso: entre -, inter signa ficia de asistencia, Pontifcium Conslium
citationis; palabras entre -, verba duabus calamitosis vel egentibus adiuvandis, rele-
astricta linolis; colocar, encerrar algo entre -, vandis, allevandis; - Sueca para el premio
liquid vrgulis (vel apcibus) intercldere, Nobel, Conslium Nobelianum Suticum; -
distnguere, interpngere. de investigadores, commssio investigatorum
// (orden que se da a una persona para que
cominera: cavilltio, onis f. ejecute algn encargo) mandatum, i n. Sin:
iussum; imperatum. Uso: dar - a uno, manda-
Cominform, v. Kominform. tum licui dare ut + subj; cumplir una -, man-
datum xsequi, confcere, effcere, perfcere

242
compaero

// (encargo) curtio, onis f. Sin: procurtio; tricto) Britnnicae Communitatis Domnia;


negtium; mandatum (particularmente de Britnnici Imprii Domnia; (en sentido lato)
encargo verbal). Uso: dar - a uno, curatio- Britnnica Nationum commnitas, socetas,
nem licui commttere; negtium licui dare consocitio.
ut + subj; commttere, mandare licui liquid
faciendum; commttere, mandare licui ut vel cmoda: armarolum, i n. Sin: armarolum
ne + subj. loculatum vel mltiplex.

comisionado, da: curator, oris m; curatrix, comodoro: (oficial de marina que manda
icis f. Sin: qui pro liquo negtium curat; una divisin naval de ms de tres barcos)
quae pro liquo negtium curat. classis vel classi praefectus.

comisionar, v. comisin (dar comisin). compact disc, CD: discus compactus. Sin:
orbculus compactus; phonodiscus compac-
comisionista: mandatorum confector vel per- tus.
fector.
compadre: cmpater, tris m // (coloq, amigo
comit: comitatus, us m. Sin: conslium; o conocido) compar, ris m. Sin: amicus; s-
coetus (-us m); delecti, orum mpl, delectae, cius; sodalis.
arum fpl (de mujeres solas). Uso: - directivo
de una revista, conslium commentriis mo- compaginacin: paginarum digstio vel
derandis; - ejecutivo, comitatus exsecutrius; distribtio.
conslium rei exsequendae; - honorario, co-
mitatus honorrius; honorrium conslium; compaginado: in paginas digestus (liber).
coetus honoris caus constitutus; - Olmpico
Internacional, mnium nationum Conslium compaginador, ra: digestor (-oris m) pagi-
Olmpiis celebrandis; ex mnibus natinibus narum; paginarum digestrix (-icis f).
Conslium Olmpiis provehendis; - de bio-
tica, comitatus pro biothica; reunin del -, compaginar: in pginas disponere // (fig,
conslii conventus vel congrssio; constituir, poner en buen orden) ordinare. Sin: instr-
formar un -, conslium constitere. ere; digrere.

comitiva: comitatus, us m. Sin: coetus (-us compaerismo: (vnculo que existe entre
m); manus (-us f); agmen (-mnis n); caterva; compaeros) condiscipulatus, us m // (armo-
cmites, um mpl. Uso: jefe de -, ductor itine- na y buena correspondencia entre ellos) v.
rrius. camaradera.

cmitre: (hombre que ejerce su autoridad compaero: sodalis, is m. Sin: consodalis, is


con excesivo rigor o dureza) cruciator, oris m; scius; comes, mtis m. Uso: - de colegio,
m. ephebi sodalis (-is m) ; synephbus, i m; -
de equipo (deportivo) , collusor (-oris m) s-
command (Inform), comando: iussum, i n. cius; acii scius; - de escuela, condscipulus,
Sin: mandatum. i m ; - de juego, collusor, oris m; - de oficina,
collega, ae m; - de trabajo, scius laboris; -
Commonwealth of Nations: (en sentido es- de viaje, comes itneris.

243
compaa

compaa: socetas, atis f. Sin: sodlitas; partis f. Sin: provincia; circumscrptio admi-
consocitio; collgium. Uso: - area, socetas nistrativa (divisin territorial); compartimen-
aria vel aronutica; - Area Escandinava, tum; loculamentum; diaeta; lculus (de un
Socetas Aronutica Scandinava; - area mueble); locellus (de un casillero). Uso: - de
privada, consocitio aria privata; - Pan primera clase, primae classis loculamentum;
American, Socetas aronutica, cui nomen - de vagn, compartimentum vel diaeta
Pan American; - cinematogrfica, sodlitas currus ferrivirii; - para fumadores, para no
cinematogrphica; - comercial, socetas mer- fumadores, compartimentum fumatorum,
catria vel negotiatria; - dramtica, sodli- non-fumatorum; loculamentum tabacum fu-
tas scenica; comicorum vel scaenicorum mntibus, non-fumntibus; dividido en com-
socetas; - industrial, socetas industrialis; - partimentos, loculatus vel loculosus, a, um.
Internacional, Conslium Internationale; -
mercantil, mercatria socetas; negotiatorum compartimiento, v. compartimento.
sodlitas // - de Jess, Socetas Iesu; - de na-
vegacin, socetas navigatria; - del Sant- compartir: tribere (liquid licui). Sin: dis-
simo Sacramento, Sodlitas ab Augusto tribere; divdere; largiri; partiri, dispertire.
Sacramento; - de seguros, socetas cautini- Uso: no - las ideas de uno, ab liquo dissen-
bus praebendis; socetas pro damnis sarcien- tire.
dis; - de transportes, vecturae socetas //
(personas que acompaan a alguien) comita- comps: (instrumento) crcinus, i m. Uso:
tus, us m // (Mil, unidad tctica que forma abrir el -, crcinum didcere; hacer girar el -,
parte de un batalln y est mandada por un crcinum circum vlvere; medir con el -, cr-
capitn) manpulus, i m. Uso: los soldados cino dimetiri liquid // Mar, v. brjula //
de una -, manipulrii, iorum mpl; manipula- Mus, modus, i m. Sin: nmerus; metrum; m-
res, ium mpl. sicus pes. Uso: individuar una cancin desde
los primeros -, a primis msicis pedibus quae
comparacin: compartio, onis f. Sin: coll- sit cantincula concere; llevar el -, nmerum
tio. Uso: - internacional de la enseanza, in- (vel modum, vel metrum) dcere; no llevar
ternationalis compartio eruditionis. el -, a nmero aberrare

comparar: comparare. compasillo: nmerus minor. Sin: metrum


minus; (msicus) pes minor.
comparativamente: comparative. Sin: com-
parate; per comparationem; in comparatione compatible: compatbilis, e.
+ gen.
compatriota: compatriota, ae m. Sin: pa-
comparativo: adj comparativus, a, um // triota; meus, tuus, suus civis (mi, tu, su
sust comparativum, i n. -); (de nuestro pas) nostras, atis m; (del pas
de ustedes) vestras, atis m; popularis, is m.
comparsa: persona muta.
compendiador: breviator, oris m. Sin: qui in
compartimento: (accin de compartir) par- eptomen liquid cogit; qui in compndium
ttio, onis f. Sin: divsio; distribtio; sctio // liquid rdigit; qui eptome liquid cir-
(cada parte en que se divide un territorio, cumscribit.
edificio, caja, vagn de viajeros, etc.) pars,

244
competir

compendiar: (reducir a compendio algn es- Sin: offcium; negtium; opus. Uso: esto es
crito) compendiare. Sin: epitomare; liquid de mi -, hoc meum est; meum est hoc neg-
in eptomen cgere; eptome liquid cir- tium; creer algo de su -, liquid offcii sui d-
cumscrbere; in compndium liquid red- cere // (- del juez u otra autoridad) legtima
gere; liquid breviare // (escribir, exponer, potestas. Sin: ius atque potestas; iuris vel iud-
hablar compendiosamente) summatim cii alicius (rem esse). Uso: esto es de mi -,
(vel strictim, vel capitulatim, vel brviter, vel hoc est facultatis meae; sin -, nullo iure; nulla
paucis, vel paucis verbis) scrbere, expnere, potestate; nulla auctoritate; nulla facultate //
dcere // (contener en s, resumir) com- (aptitud, idoneidad) pertia, ae f. Sin: artis
plecti. vel doctrinae praestntia; intellegntia. Uso:
- especfica, cogntio atque facultas; subtlior
compendio: (sumaria exposicin escrita) intellegntia; - tcnica, rtium pertia; sin -,
brevirium, ii n. Sin: summrium; eptoma, inscienter; inscite, imperite.
ae f; eptome, es f // (sumaria exposicin
oral) brevis expostio. Sin: expostio prae- competente: ( a quien compete o incumbe al-
cisa. Uso: en -, v. compendiosamente. guna cosa) cmpetens, entis. Sin: legtimus,
idneus. Uso: juez -, iudex cmpetens; tribu-
compendiosamente: compendiose. Sin: br- nal -, tribunal legtimum // (apto, idneo)
viter; summatim. aptus (licui rei, ad liquid). Sin: idneus
(licui rei; ad vel in liquid) // (debido) iustus,
compendioso: compendiosus, a, um. Sin: a, um. Sin: dbitus // (proporcionado, ade-
brevis; pressus; praecisus; summatim exp- cuado) aequus, a, um.
situs (expuesto sumariamente) // (tratndose
de un escrito) in eptomen coactus; in com- competicin: (accin de competir sobre todo
pndium redactus; eptome circumscriptus. en los deportes) certamen, mnis n. Sin: com-
pettio. Uso: - comercial, aemultio mercat-
compensacin: compenstio, onis f. Uso: - ria; certtio commercialis; mercatura emula;
mensual por las ventajas suprimidas, com- - deportiva, ldicra compettio; ldicrum cer-
penstio mnstrua pro cmmodis sublatis. tamen; certamen lusrium; - deportivas mix-
tas, ivenum et puellarum mixta certmina; -
compensar: compensare. futbolstica, certamen follis pedumque; - in-
ternacional, certamen internationale; inter-
competencia: (competicin) compettio, onis nationalis compettio; - olmpicas, certmina
f. Sin: certamen; certtio; concerttio; con- Olmpia; empezar la -, certamen inchoare //
tntio. Uso: hacerle - a uno en algo, fcere (competencia) v. esta voz.
contentionem cum liquo de liqua re; venire
licui in contentionem // (emulacin) aemu- competidor, ra : compettor, oris m; compe-
ltio, onis f. Sin: certtio; competitorum ae- ttrix, icis f: Sin: pettor; certans; certator;
multio. Uso: - comercial, aemultio concertator; agonistes, ae m; emulus; aemu-
mercatria; certtio commercialis; mercatura lator. Uso: - olmpico, Olmpicus sive Olym-
emula ; - desenfrenada, immoderata vel ef- pacus certator.
frenata competitorum aemultio; libre -, l-
bera competitorum aemultio; hacerle - a competir: certare. Sin: concertare; con-
uno, liquem aemulari // (rivalidad) simul- crrere; contndere liqua re, vel cum liquo,
tas, atis f // (incumbencia) munus, nris n. vel inter se.

245
compilation

compilation (Inform) traduccin automtica completas: Liturg, completrium, ii n. Sin:


de un programa: compiltio, onis f // (colec- postremae horriae preces.
cin) colltio, onis f.
completo: (cabal) v. perfecto.
compile (Inform) traducir automticamente
un programa: compilare. complexin: (consitucin fsica del indivi-
duo) crporis affctio (-onis f). Sin: crporis
compiler (Inform) compilador, recopilador: constittio, tempertio, temperatura. Uso: -
compilatrum, i n. Sin: compilatrium. buena, bona constittio; - dbil, infirma cr-
poris constittio; crporis imbecllitas vel in-
complejo: adj complexus, a, um. Sin: mlti- frmitas; - externa, crporis figura; - fuerte,
plex; permixtus. Uso: problemas -, complexa firma crporis affctio; bene constitutum cor-
problmata // (Psicol, conjunto de ideas, pus; - grcil, graclitas vel tenitas crporis;
emociones y tendencias generalmente repri- ser de - enfermiza, infirma valetdine esse.
midas) complexus, us m. Sin: conscintia.
Uso: - de culpa, conscintia de culpa; - de in- complicacin: Med, implictio, onis f. Uso:
ferioridad, inferioritatis complexus; inferio- - cardacas, cordis implicationes; - de una
ris condicionis (vel status, vel gradus) enfermedad, morbi implictio // (concurren-
complexus; conscintia de inferiore condi- cia y encuentro de cosas diversas) rerum
cione (vel statu, vel gradu); - de superioridad, concursus (-us m) // (enredo) implictio, onis
exsuperntiae vel praestntiae complexus; f. Sin: rerum implictio. Uso: las - de la si-
tener - de inferioridad, se contemnendum ar- tuacin familiar, implictio rei familiaris //
bitrari // (conjunto de establecimientos fabri- (confusin, trastorno) confsio, onis f. Sin:
les) complexus, us m. Sin: consocitio, onis perturbtio. Uso: graves - polticas, magna
f. Uso: - comercial alimentario, alimentrius rerum (politicarum) perturbtio // (dificultad)
complexus mercatrius; alimentria conso- difficultas, atis f. Sin: nodus, i m. Uso: resol-
citio mercatria; - tcnico Siemens, con- ver una -, nodum expedire; la cosa presenta
socitio tchnica Siemens; complexus una grave -, magnam res difficultatem affert
tchnicus Siemens, vel qui Siemens ap- // (estado de una cosa complicada) implic-
pellatur. tio, onis f. Uso: la - de una mquina, mchi-
nae implictio.
complemento: complementum, i n. Sin: sup-
plementum. complicado: (mezclado con otras cosas)
mltiplex, plcis. Uso: causa -, causa mlti-
complementariedad: complementaretas, plex; enfermedad -, morbus mltiplex // (en-
atis f. maraado) contortus, a, um. Sin: perplexus;
tortuosus; implicatus, impeditus. Uso: cues-
complementario: complementrius, a, um. tin -, questio implicata; res impedita et
Sin: completrius; completivus. contorta; discusin -, impedita discepttio;
reglas gramaticales -, implicatiores gramm-
complemento: complementum, i n. Sin: sup- ticae leges // (fig, difcil) diffcilis, e . Sin: r-
plementum. duus. Uso: asunto -, rduum opus; res
diffcilis; la situacin es -, res in angusto est.
completamente: complete. Sin: plane; pni-
tus; perfecte. cmplice: (que toma parte en el delito o cri-

246
comprensin

men de otro) complex, lcis. Sin: scleris pr- cales) compsitor, oris m. Sin: modulator;
ticeps (-cpis), scius, adiutor. msicus; qui modos facit. Uso: - muy hbil,
faciendis modis peritssimus.
complicidad: socetas scleris. Sin: conso-
citio scleris; facnoris conscintia. Uso: compota: mala condta npl. Sin: poma cocta
con la - de un amigo, amico cnscio (abl ab- npl; condimentum; liquamen (-mnis n); li-
soluto). quamen frctuum; pomrium liquamen; sc-
charo concocta poma. Uso: - de higos,
compluvio: complvium, ii n. platha, ae f; - de peras, liquamen de piris;
hacer -, condimentum fcere.
componedora: (mquina de componer) m-
china typothtica. compra: mptio, onis f. Uso: contrato de -,
instrumentum emptionis; ir de compras, ire
componer: (producir obras musicales) com- obsonatum vel ad varias merces emendas; per
pnere. Sin: msicos modos fcere. Uso: - tabernas vagari; moderarse, refrenarse en las
melodas, meldias compnere. -, in rebus emendis se retinere.

comporta: (especie de canasta para trans- comprador, ra: emptor, oris m; emptrix, icis
portar la uva en la vendimia) cuba, ae f. Sin: f.
canasta; cphinus.
comprar: mere. Uso: - al contado, praesn-
comportamiento: (modo de ser) vitae con- tibus nummis mere; pecuni praesenti (vel
suetudo. Sin: facta, orum npl; mores et facta; numerat) mere; - barato, mere bene,
mores, um mpl. Uso: - diario, cotidiana vitae parvo, mnimo; - caro, mere male vel magno
consuetudo; - habitual, natura, ae f // (modo pretio; - ms caro, mere pluris; - a un precio
de portarse) vitae modus. Sin: rtio vitae vel razonable, mere salbriter.
vivendi; agendi rtio; mores, um mpl. Uso: -
heroico, sese gerendi hericus modus. compraventa: mptio et vendtio.

comportarse, v. portarse. comprensibilidad: comprehensiblitas, atis


f.
composicin: (el componer) compostio,
onis f. Sin: confctio; compositura; concin- comprensible: comprehensbilis, e. Sin: fci-
ntio // (creacin literaria) scrptio, onis f. lis intellectu; fcilis ad intellegendum. Uso:
Sin: scriptum; scriptura; opus, peris n // volver una cosa - para uno, liquid ad intelle-
(creacin musical) modi, orum mpl. Sin: n- gntiam alicius accommodare; es - que se
meri, orum mpl // (creacin potica) carmen, haya equivocado, fcile intllegi potest eum
mnis n // (mezcla) compostio, onis f. Sin: erravisse vel cur errverit.
confctio; mixtura; mxtio; permxtio. Uso: -
de ungentos, unguentorum compostio; - de comprensin: (accin de comprender) com-
un medicamento, medicamenti confctio; - de prehnsio, onis f // (facultad, capacidad o
varias cosas, coagmenttio; - en justas pro- perspicacia para entender y penetrar las
porciones, tempertio; temperamentum. cosas) intellegntia, ae f. Sin: captus (-us m);
percipiendi vis; facultas apprehendendi. Uso:
compositor: (que hace composiciones musi- justa - de una cosa, iustum alicius rei iud-

247
comprensivo

cium; recta alicius rei aestimtio. compuerta: cataracta vel cataractes, ae f.


Sin: transenna volbilis. Uso: - de desage,
comprensivo: (que contiene, comprende o de descarga, exonerationis cataracta; bajar
incluye) qui (quae, quod) multa in se compre- la -, cataractam decere vel demttere; subir
hendit vel complectitur // (tolerante) indul- la -, cataractam extllere, subdcere // (com-
gens, entis. Sin: clemens; benignus. porta) v. esta voz.

compresibilidad: compressiblitas, atis f. compuesta: flor -, v. flor.

compresible: compressbilis, e. compuesto: (cuerpo que se compone de


otros de distinta naturaleza) mixtura, ae f.
compresin: comprssio, onis f. Uso: rela- Sin: matria vel corpus mltiplex. Uso: - or-
cin de -, compressionis rtio; fase de -, com- gnico, compostio orgnica // (agregado de
pressionis vel a compressione gradus. varias cosas que componen un todo) concr-
tio, onis f. Uso: un - de estao y cobre, stan-
compresor: (que comprime) premens, entis. num et aes mixta // Gram, verbum
Sin: cmprimens // (aparato que sirve para compsitum // estar - de, constare liqu re;
comprimir) pressrium, ii n. Sin: prelum. constare ex vel de liqua re.
Uso: cilindro -, compressrium, ii n; cylin-
drus pressrius. computacin: ars computatria vel ordina-
tralis. Sin: disciplina computatria, ordina-
comprimido: compressus, a, um. Sin: pres- tralis, informtica. Uso: relativo a la -,
sus sive depressus; constrictus. computatrius; computatralis; ordinatralis;
por -, ordinatrliter.
comprobante: testtio vel attesttio , onis f.
Sin: testifictio; testimnium; documentum. computabilidad: computablitas, atis f.

comprometer: (exponer, poner en peligro) computadora o computador: computatria,


in grave discrimen addcere. ae f; computatrium, ii n. Sin: computatrum;
ordinatrum; mchina computatoria vel cm-
compromiso: (obligacin contrada, em- putans; instrumentum computatrium. Uso:
peo) offcium, ii n. Sin: conslium; stdium. de -, computatralis vel ordinatralis, e; - ana-
Uso: - poltico, polticum vel pblicum off- lgica, computatrum analgicum; - doms-
cium; - sociales, stdia societati adiuvandae; tica, microcomputatrum; - electrnica,
avenirse entre s (o con alguno) mediante - ordinatrum (vel elaboratrium, vel instru-
ambiguos, inter se (vel cum liquo) ambiguis mentum) electrnicum; - personal (PC), or-
consliis transgere; llevar a cabo su - de dinatrum domsticum vel personale; -
evangelizar, suam in evangelizatione adim- porttil, computatrum pugillare vel portbile;
plere actuositatem // (convenio entre litigan- ordintrulum gestbile; mundo de la -, orbis
tes) compromissum, i n. Uso: hacer un - computatralis; encender, apagar la -, ordina-
acerca de algo, compromissum fcere de li- trum accndere, exstinguere; jugar con la -,
qua re; por -, ex compromisso // (desposo- ordinatro ldere; meter, introducir algo en la
rios) v. esponsales // (palabra dada) v. -, ordinatro liquid ndere.
palabra.
computer (Inform): sust computatrum, i n.

248
comunin

Sin: ordinatrum, i n // adj computatralis. Sin: extraversus factum; - telefnica local, coll-
ordinatralis, e; v. computadora. quium locale; estar en - epistolar con uno,
clloqui cum liquo per ltteras; ponerse en -
computista: computator, oris m; computa- (telefnica) con uno, liquem telephnio (vel
trix, icis f. per telephnium, vel telephnii ope) lloqui //
va de -, iter, itneris n. Uso: cortarle a uno
comulgante: eucharstiae susceptor m, sus- las -, liquem itnere intercldere; un muro
ceptrix f. corta las - por tierra, murus iter intrcipit.

comulgar: acercarse a -, ad communionem comunidad: commnitas, atis f. Sin: soce-


eucharsticam accdere. tas; sodlitas; congregtio. Uso: - cientfica,
commnitas scientfica; - eclesiales de base,
comuna: municpium, ii n. communitates ecclesiales bsicae; - Econ-
mica Europea, Commnitas Oeconmica
comunicabilidad: communicablitas, atis f. Europaea; - internacional, commnitas inter-
nationalis; - mundial, commnitas universalis
comunicacin: (accin y efecto de comuni- vel mundana; - poltica, cvitas vel ntio; -
car o comunicarse) communictio, onis f. polticas econmicamente desarrolladas, flo-
Sin: nuntius; nottia. Uso: - interurbana, te- rentiores res pblicae; cvitates in re oecon-
lelquium; - social, communictio socialis; - mica progressae; civitates in quibus res
telefnica, communictio telephnica; tele- oeconmicae magis profecerunt; - polticas
phnicus nntius; collquium telephnicum; subdesarrolladas, egentiores res pblicae; -
- telegrfica, communictio telegrphica; religiosa, commnitas religiosa; - de Estados
nntius telegrphicus; capacidad de - verbal Independientes, Communitas Civitatum sui
y explcita, facultas communicationis verba- iuris; - de Taiz, consocitio tasiacensis vel
lis claraeque; medios de - social, instrumenta tasaca; equilibrio entre las - polticas, m-
communicationis socialis; llevar, traer una -, tuae civitatum necessitdines ad aequilibri-
nntium afferre vel perferre; recibir una -, tatem conformatae; quaedam inter civitates
nntium accpere // (unin que se establece) aequablitas; dirigir una -, communitatem
coninctio, onis f. Sin: colligamentum; colli- gubernare.
gtio; conxio. Uso: - telefnica, coninctio
(vel conxio, vel colligtio) telephnica; comunin: (participacin en lo comn) com-
colligamentum telephnicum; cortar la - (te- mnio, onis f. Sin: commnitas; conspirtio.
lefnica), coniunctionem intercldere; poner Uso: - de propsitos y obras, voluntatum
a uno en - (telefnica) con otro, liquem cum operumque conspirtio // (acto de recibir la
liquo coningere; ponerse en - (telefnica) Eucarista) commnio, onis f. Sin: synaxis,
con uno, se coningere cum liquo; teleph- -is; sancta commnio; sacra synaxis; comm-
nice communicare cum liquo // (trato, co- nio sancti altaris; cena Domnica, cena Dei;
rrespondencia, conversacin) commrcium, (sanctssimae) Eucharstiae percptio, recp-
ii n. Sin: collquium; sermo. Uso: - epistola- tio, smptio. Uso: - diaria, semanal, men-
res, commrcium epistularum; - epistolares sual, commnio vel synaxis cotidiana,
entre asociados, epistolare inter socios com- hebdomadalis, mnstrua; - frecuente, crbrior
mrcium; - telefnica, telephnicum coll- commnio; - muy frecuente, crebrrima com-
quium; telephnicus sermo; - telefnica mnio vel synaxis; - general, omnium com-
interurbana o de larga distancia, collquium mnio vel synaxis; mnium conventus ad

249
comunismo

Eucharstiam percipiendam, recipiendam, su- concatenacin o concatenamiento: caten-


mendam; communio mnibus ministrata vel tio vel concatentio, onis f.
distributa; - pascual, paschalis commnio;
primera -, prima commnio; prima Euchars- concausa: concausa, ae f.
tiae percptio; dar, distribuir la -, communio-
nem vel Eucharstiam ministrare, praebere, concausal: concausalis, e.
porrgere, impertire, largiri, distribere;
hacer la - espiritual, votis (vel nimi desid- concavidad: concvitas, atis f.
rio) Eucharstiam smere; recibir la -, com-
munionem percpere; Eucharstiae cncavo: cncavus, a, um.
sacramentum recpere; panem Eucharsticum
percpere; cen Domnic uti; cnam Dei concebible: cogitbilis, e.
dere; tomar la primera -, primam commu-
nionem recpere, accpere; primum sacram concebido: los recin -, recens concepti.
Eucharstiam smere // Teol, - de los santos,
sanctorum commnio. concejo: conclium, ii n. Uso: - federal, con-
clium foederale.
comunismo: communismus, i m. Sin: (-
como doctrina) communismi vel communis- concelebracin: concelebrtio, onis f.
tarum doctrina, praecepta, plcita; bonorum
aequandorum rtio vel doctrina; de aequandis concelebrar: concelebrare.
bonis doctrina; (- como faccin, partido)
communismi fctio; communistarum secta; concentracin: (accin y efecto de concen-
bonorum aequtio; bonorum mnium aequ- trar o concentrarse) conglobtio, onis f. Uso:
tio. Uso: - ruso, communismus rssicus; - de - urbana, sedes ncolis frequntior; - de
rostro humano, communismus humanus vel nubes, conglobtio nbium // (accin y efecto
humnior. de reconcentrarse) nimi intntio.

comunista: adj communsticus, a, um. Sin: concentrar: (reunir en un centro o punto lo


coenonsticus; communismi vel communis- que estaba separado) liquid in unum cgere
tarum (gen pl); ad communismum prtinens. vel conglobare. Sin: liquid ad unum con-
Uso: gobierno -, res pblica, in qua mnium ferre vel deferre. Uso: - las tropas, in unum
bona aequata sunt; partido -, communismi locum cpias condcere, contrhere, cgere
sectatores; communistarum fctio vel pars // concentrarse (de tropas), se conglobare;
(partis f) vel partes (prtium) // sust commu- conglobari in unum // (reconcentrarse, abs-
nista, ae mf; communstria, ae f. Sin: coeno- traerse) v. reconcentrarse.
nista mf; communismi fautor, sectator,
studiosus, praeco; fautor aequationis bono- concntrico: centro circumductus. Sin: qui
rum; bonis mnibus aequandis favens; ae- (quae, quod) in commune centrum circum-
quandorum bonorum studiosus vel fautor; gitur; qui idem centrum habet. Uso: crculos -
bolscevichus. , orbes circa eundem crdinem sese vertentes.

comunitario: communitrius, a, um. Uso: concepcin: concptio, onis f. Sin: concep-


modalidad -, rtio communitria; vida -, vita tus, us m. Uso: Inmaculada -, Immaculata
communitria. Concptio; sine labe concepta; labe omni

250
concienzudo

immunis; ab orgine Immaculata // fig conciencia: conscintia, ae f. Uso: - buena,


cogittio, onis f. Sin: cogitatum; cogitatus conscintia bona; recta conscintia; - colec-
(-us m); nimi conceptus; opintio; opnio; tiva, societatis conscintia; - indecisa, incerta
doctrina; disciplina. Uso: - cientfica, ntio vel vaga conscintia; - individual, privata
scientfica; ntio a scintiis profecta; - tica, conscintia; - insensible, conscintia hebes,
thica doctrina; - ideolgicas, opinationes hebescens, plmbea; - laxa, relajada, cons-
ideolgicae fpl; - poltica, rei pblicae cintia fcilis, indulgens (in liqua re); -
constituendae doctrina; de administranda re- moral, conscintia moralis; - profesional, -
pblica disciplina; - del amor, amoris disci- de la propia responsabilidad, prprii mneris
plina vel doctrina; - del mundo econmico, conscintia; - refleja, conscintia reflexa; -
de rebus oeconmicis opnio. social, conscintia socialis; - universal, uni-
versalis conscintia; - del deber, offcii cons-
concepto: conceptus, us m. Sin: cogitatum; cintia; conscintia mneris exsequendi; - del
cogitatus (-us m.); cogittio; ntio; cogntio; yo, egitas, atis f; conscintia sui ipsus;
sentntia; sensus (-us m.); sensum; mentis conscintia mei ipsus // ancho de -, cons-
sensum. Uso: - inicial, prima ntio. cinti fcili vel indulgenti; en -, segn -, ex
nimo, ex fide; ntegra mente; salva cons-
conceptualismo: conceptualismus, i m. cinti; ex nimi sentntia; en el santuario de
la -, in interiore nimi sacrrio; en la - p-
conceptualista: conceptualista, ae mf. blica, in conscintia pblica; estrecho de -,
sever conscinti; formacin de la - moral,
concertador: modulator, oris m; modulatrix, moralis conscintiae instittio; formacin de
icis f. Sin: moderator; phonascus. Uso: maes- las -, mntium formtio; hombre sin -, homo
tro -, concents magister; symphoniacorum sine ulla religione; homo pravus vel prditus;
vel canntium magister. la voz de la -, conscintiae vox; remordi-
miento de -, conscintiae stmulus, angor,
concertar: (intr, concordar) concordare. cruciatus (-us m) // descargar uno la -, cons-
Uso: el atributo concierta con el sustantivo cintiam suam exonerare; obrar contra -, a
en gnero, nmero y caso, eptheton vel ap- recta conscintia discdere; profundizar la -
psitum (cum) substantivo concordat in g- de s mismo, in seipsum introspcere pnitus;
nere, nmero et casu; el verbo concierta con sentir remordimiento de -, morderi conscien-
el sujeto en nmero y persona, verbum su- ti; conscinti mal angi vel excruciari; so-
biecto (vel cum subiecto) concordat in n- focar la voz de la -, (nimi) conscintiam non
mero et persona. curare.

concertista: symphonacus, i m. concienzudamente: (segn conciencia) v.


conciencia // (con atencin y cuidado) dili-
concesin: concssio, onis f. Uso: hacer - po- genter; (con mucha atencin o detenimiento)
lticas, concessiones polticas fcere. sancte; religiose; summ dilignti; diligenter
religioseque.
concha: (parte que cubre el cuerpo de mu-
chos moluscos y crustceos) conchlium, n. concienzudo: (que es de recta conciencia)
Sin: testa. Uso: fig, - del apuntador, cella iustus. Sin: probus; sanctus. Uso: - hasta el
suggestoris vel monitoris. escrpulo, religiosus // (de cosa que se hace
a conciencia) accuratus // (de persona que es-

251
concierto

tudia o hace las cosas con atencin y cui- conciudadano: concivis, is m.


dado) dligens, entis. Sin: curiosus (exacto,
por ej. en la investigacin, ad investigan- cnclave: conclve, is n. Sin: Patrum Cardi-
dum). nlium conclave; Purpuratorum Patrum con-
clave; Patrum Cardinlium comtium
concierto: concentus, us m. Sin: acroama, Romano Pontfici eligendo.
mtis n. Uso: - instrumental, concentus
instrumentalis; concentus msicis instrumen- conclavista: (sacro) conclavi addictus m.
tis datus; - musical, msicus (vel musicorum, Sin: Patrum Cardinlium (vel Purpuratorum
vel msicae) concentus vel symphnia; - po- Patrum) conclavi addictus.
lifnico, concentus polyphnicus; - radial,
symphnia per rdium transmissa; concentus conclusivo: conclusivus, a, um.
radiatus; - sinfnico, concentus symphnicus ;
- vocal, vocum concentus; - vocal e instru- concordar: (Gram, formar concordancia) v.
mental, vocum musicorumque instrumento- concertar.
rum concentus; - de cuerda y viento,
concentus nervorum tibiarumque; - de jazz, concordatario: pcticus, a, um.
concentus izzicus; - de msica contempor-
nea, concentus contemporalis msicae; - de concordato: pactum, i n. Sin: pctio. Uso: -
rgano, rgani concentus; - para violn, vio- entre la Santa Sede e Italia, Pactum inter
linae concentus; concentus violnicus // dar Apostlicam Sedem et Italiam conventum.
un -, msicum concentum habere vel dere.
concretamente: definite.
conciliacin: concilitio, onis f .
concretar: effcere. Sin: perfcere; ad effec-
conciliador: conciliator, oris m. tum addcere.

conciliar: adj conciliaris, e // tr, conciliare. concreto: cuestin -, finita vel definita quaes-
Sin: compnere. tio.

conciliarismo: conciliarismus, i m. concubina: concubina, ae f. Sin: paelex,


pelex, pellex, cis f.
concilio: Conclium, ii n. Uso: - Ecumnico
Vaticano II, Oecomnicum Conclium Vati- concubinato: concubinatus, us m.
canum Secundum.
concupiscencia: concupiscntia, ae f.
concinidad: concnnitas, atis f. Sin: concin-
nitudo, dnis f. concupiscible: concupiscbilis, e.

concisamente: presse. Sin: summatim; capi- concurrente: v. concursante.


tulatim; presse; brviter; paucis; presse brevi-
terque. concursante: pettor, oris m. Sin: compettor;
certans. Uso: (- en un concurso literario)
concisin: brvitas, atis f. Sin: breviloqun- scriptor emulus; v. competidor.
tia.

252
condestabla

concurso: (competencia) certamen, mnis n. a muerte, cpitis damnatus.


Uso: - literario, litterarum certamen; - con
premios, certamen premiis propsitis; - de condenar: damnare; condemnare. Uso: - al
belleza, certamen venustatis mulebris // reo a veinticinco aos de crcel, reum ad vi-
anunciar un -, certamen indcere; presentarse ginti quinque annos crceris damnare.
a un -, certamen inire; proponer un -, certa-
men propnere; tomar parte en un -, certa- condensabilidad: densablitas, atis f.
men tentare; ad vel in certamen descndere //
(oposicin que se hace a algn cargo o dig- condensacin: denstio, condenstio, onis f.
nidad) examen de + abl; pblicum percu- Sin: concrtio. Uso: - transitoria, condens-
lum; pblica probtio. Uso: ganar en un -, tio trnsiens.
pblicum perculum felciter fcere; presen-
tarse a los - pblicos, in certmina deferre // condensador: densatrium vel condensat-
(muchedumbre de gente reunida en un lugar) rium, ii n. Sin: condensatrum.
concursus (-us m) in liquem locum. Sin: fre-
quntia. Uso: grandsimo - de gente, mxima condesa: (mujer que hered u obtuvo un con-
vulgi frequntia. dado) comes, mtis f. Sin: comitissa // (mujer
del conde) cmitis uxor.
condado: (territorio) comitatus, us m. Sin:
cmitis domnium; marchi (vel cmitis, vel condescendencia: obsequntia, ae f. Sin: ob-
toparchae) rgio // (dignidad) comitatus. Sin: squium; indulgntia; lnitas, lenitudo; fac-
cmitis dgnitas; toparchae munus // (potes- litas, nimi faclitas. Uso: demasiada -, nmia
tad) comitatus. Sin: iura graphionis. obsequntia; por -, obsequenter; indulgenter.

conde: comes, mtis m. Sin: comarchus; to- condescender: licui (vel alicius voluntati)
parcha, ae m; grphio, onis m. Uso: - pala- bsequi. Sin: licui (vel alicius voluntati)
tino, palatinus, i m. morem grere; morigerari licui. Uso: - a los
ruegos de alguno, prcibus alicius indul-
condecoracin: (insignia de distincin) in- gere; - con las opiniones de alguno, licui ad-
signe, is n. Sin: ornamentum; honorrium vel sentire; - consigo mismo, indulgere sibi.
honorficum insigne; honoris insigne; hono-
ris documentum. Uso: - militar; militare in- condescendiente: condescendens. Sin: bse-
signe vel ornamentum. quens; indulgens (licui); comis (in vel erga
liquem); fcilis (licui); mbilis prcibus.
condecorado: honoris insigni (pl insgnibus) Uso: - consigo mismo, sibi ipsi indulgens; ser
decoratus vel ornatus // (tratndose de con- - con alguno, indulgere licui.
decoracin militar) phaleratus. Sin: decora-
tus; militari insigni (pl militribus insgnibus condestable: comestbilis, is m. Sin: comes
vel phleris) decoratus; militaris virtutis stbilis; comes stbuli. Uso: Gran -, Comes-
caus phaleratus. tbilis Magnus.

condenacin: condemntio, onis f. Uso: - condestablesa: comestbilis (vel cmitis st-


eterna, condemntio sempiterna. bilis, vel cmitis stbuli) uxor.

condenado: condemnatus; damnatus. Uso: - condestabla: comestbilis dgnitas.

253
condicin

condicin: condcio, onis f. Uso: - atltica, condn: condomum, i. Sin: penis integumen-
condcio athltica; - econmicas, condiciones tum, tegumentum, involucrum, oprculum.
oeconmicae; - meteorolgicas, condiciones Uso: - para evitar el contagio de enfermeda-
meteorolgicae; aris status mutationesque; des venreas, penis operculum contra ven-
- privilegiada, praestantssima condcio; - so- reos morbos praemniens.
ciales, condiciones sociales; - del suelo, na-
tura soli vel terrae. condonacin: condontio, onis f. Sin: rems-
sio. Uso: - de las deudas, remssio debitorum.
condicional: condicionalis, e. Sin: condici-
nibus astrictus (sujeto a condiciones). condrologa: chondrolgia sive -loga, ae f.
Sin: de cartilagnibus disciplina, doctrina,
condicionalmente: condicionliter. Sin: scintia.
cum condicione; sub condicione.
condrolgico: chondrolgicus, a, um. Sin: ad
condicionamiento: corctio, onis f. Sin: co- chondrolgiam ttinens; ad disciplinam de
ctio; adctio. cartilagnibus spectans.

condicionar: corcere. Sin: liquem condi- conduccin: (accin y efecto de conducir)


cinibus astrngere. dctio vel condctio, onis f. Sin: modertio;
administrtio; curtio vel procurtio alicius
cndilo: cndylos vel cndylus, i m. rei. Uso: - radioasistida, modertio radio-
phno acta; confiar a alguien la - de la gue-
condimento: condimentum, i n. Uso: el que rra, bellum licui commttere // (conjunto de
hace o vende los condimentos, v. especiero. conductos dispuestos para el paso de algn
lquido o fluido) tubi, orum mpl.
condiscpula: condiscpula, ae f.
conducir: (guiar un vehculo automvil) r-
condiscpulo: condiscpulus, i m. gere. Sin: gubernare // conducirse, v. por-
tarse.
condition (Inform), condicin: condcio, onis
f. conducta: (porte o manera con que los hom-
bres gobiernan su vida y dirigen sus accio-
conditional (Inform) condicional: condicio- nes) vitae consuetudo. Sin: vitae institutum;
nalis, e. mores; facta; mores et facta. Uso: - arbitra-
ria, libido; buena -, morum prbitas; - edifi-
condolencia: (participacin en el pesar cante, praeclarum virtutis exemplum vel
ajeno) aegritdinis socetas. Uso: expresiones spcimen; - indigna, indgnitas; - intachable,
de -, participati doloris declartio vel signifi- sanctimnia; - ntegra, intgritas; - moral,
ctio // (psame) v. esta voz. vitae rtio; vivendi rtio; - poltica, acta vel
conslia (in re pblica); - prctica, vitae ctio;
condominio: condomnium, ii n. Sin: com- - reprochable y escandalosa, vitupertio
possssio. atque infmia; - virtuosa, virtus // tener
buena -, recte vvere. Sin: recte fcere; bene
condmino: compossessor, oris m. (vel recte, vel probe) gere vel se grere;
tener mala -, male vvere, male fcere; male

254
conferencia

gere vel se grere // (recua o carros que lle- us m; iunctura. Uso: - directa, connxio di-
vaban la moneda que se transportaba de una recta; - internacional, conexus internationa-
parte a otra, y especialmente la que se lle- lis; - de la antena, conxio antemnae;
vaba a la corte) iumenta sarcinria vel oner- establecer una - elctrica, traductum fcere.
ria; iumenta ac plaustra sarcinria.
confaln: vexillum, i n. Sin: signum.
conductismo, v. behaviorismo.
confalonier: vexillrius, ii m. Sin: vexllifer,
conductividad: conductvitas, atis f. ri m; sgnifer, fri m.

conducto: (canal o tubo) fstula, ae f. Sin: confaloniero, v. confalonier.


tubus, i m; ductus, us m. Uso: - elctrico, duc-
tus elctricus vel electricitatis; - respiratorio,
spirandi vel spritus meatus (-us m); trnsitus confederacin: (unin de varios Estados)
(-us m) spritus; nimae canalis; - de aguas, confoedertio, onis f. Sin: civitates (-um fpl)
acueducto, ductus aquarum. foederatae. Uso: - de Serbia y Montenegro,
confoedertio Serbianorum et Nigrimontano-
conductor: (de carruaje en general) ductor, rum // (liga o asociacin) socetas, atis f. Sin:
oris m. Sin: rector; gubernator; vector; sodlitas; sodalcium.
vehiculrius. Uso: - de automvil, raedrius;
autocinetista; - de perros (dog-sitter), canum confederado: foederatus vel confoederatus,
ductor; - de tranva, electrivector; auriga a, um. Sin: consociatus; federe iunctus.
tramviae; - de tren, trminis conductor //
Fis, sust conductrium, ii n; adj diffundens, confederativo: confoederalis, e.
entis. Uso: - elctrico, conductrium
elctricum; buen, mal - de calor, de electrici- conferencia: (entrevista) v. esta voz // (pl-
dad, bene, male diffundens calorem, elctri- tica, disertacin) disserttio, onis f. Sin: acro-
dem. sis, is (ac -in, abl -i) f; consulttio. Uso: -
radial, acroasis per radiophnicas undas h-
conductora: - de TV, nuntiatrix, icis f. bita; radiophnica commenttio vel dissert-
tio; - de prensa, collquium cum diariorum
conectador: commutamen, mnis n. scriptribus // dar una -, acroasin fcere; dar
una - de prensa, diurnrios congregatos edo-
conectar: (poner en contacto) conctere (vel cere; diariorum scriptribus congregatis li-
coningere) liquid licui rei vel cum liqua quid nuntiare // (reunin para tratar asuntos
re // (poner en contacto elctrico) traductu de trascendencia o propios de una organiza-
facto (vel interpsito) coningere (liquid li- cin) conventus, us m. Sin: coetus, us m; con-
cui rei vel cum liqua re). grssio; conslium. Uso: - episcopales,
episcoporum conferntiae; - episcopal lati-
conejera: cuniculorum cubile (-is n). Sin: cu- noamericana, coetus episcoporum Amricae
niculorum loculamentum. Latinae; - Vicentinas, Coetus Vincentiani;
Collationes Vincentianae; - de consulta, con-
conejillo: - de Indias, cobia, ae f. Sin: cvia. ventus consultationis; - por el desarme, con-
ventus appartui militari imminuendo vel
conexin: con(n)xio, onis f. Sin: conexus, reducendo; - por la paz, conventus (vel coe-

255
conferenciante

tus, vel conslium) paci instaurandae vel re- religinibus; luchas -, bella religiosa; bella
dintegrandae; - organizada por ..., conventus religionum caus suscepta.
instructus a, ab + abl; participar en una -,
convntui interesse. confesionario: v. confesonario // (tratado o
discurso en que se dan reglas para saber
conferenciante o conferencista: orator, oris confesar y confesarse) confessonrium, ii n.
m; oratrix, icis f. Sin: relator m; relatrix f. Sin: audiendi et exsequendi sacramentalem
confessionem mthodus.
conferenciar: (discutir ideas, proyectos, etc.)
gere vel agitare cum liquo de liqua re. Sin: confeso: (que ha confesado su delito o culpa)
communicare cum liquo de liqua re; com- confessus. Uso: reo -, reus confessus // (judo
municare conslia cum liquo. convertido) Iudaeus conversus.

confesado: confessus, a, um. confesonario: confessionale, is n. Sin: sedes


(-is f) confessionalis; sedes confessinibus
confesar: (declarar los pecados en confe- audiendis; confessionis auditrium; confes-
sin) confiteri. Sin: peccata rite confiteri; ad- sionis tribunal (-alis n); paenitntiae sacra-
missa vel commissa rite accusare; peccata menti tribunal.
sua sacerdoti aperire // (escuchar las confe-
siones) confitentes vel paenitentes audire. confesor: confessrius, ii m. Sin: confessio-
Sin: confessiones audire, recpere, excpere. nrius; sacrae paenitntiae administer; sacra-
menti paenitntiae administer. Uso: -
confesin: (reconocimiento de un hecho) ordinario, extraordinario, confessor ordin-
confssio, onis f. Uso: extorsionar una - a al- rius, extraordinrius // (cristiano que profesa
guien, vi liquem ad confitendum cgere; pblicamente la fe de Jesucristo y por ella
hacer - de algo, liquid confiteri // (credo re- est pronto a dar la vida; santo) confessor,
ligioso) confssio, onis f. Sin: relgio; oris m. Sin: Christi confessor.
constituta relgio; sacra instituta npl; - cris-
tianas, confessiones christianae; - luterana, confeti: coriandra, orum npl; coriandri, orum
anglicana, sacra instituta lutherana, nglica fpl. Sin: minutssimi chartae orbculi.
// (declaracin de los pecados en el tribunal
de la penitencia) confssio, onis f (peccato- confiable: fidus, a, um. Sin: cui tuto confdi
rum). Sin: admissorum (vel commissorum, potest; qui, quae, quod fidem meret vel mere-
vel peccatorum) confssio. Uso: - auricular, tur.
confessio auricularis vel auriculria; - gene-
ral, generalis confssio; totus vitae peccato- confianza: fidcia, ae f. Sin: confidntia.
rum confssio; - sacramental, confssio Uso: puesto de -, locus fidciae; solicitar un
sacramentalis; hacer una - general, univer- voto de -, suffrgium de fide sollicitare.
sae vitae acta sacerdoti confiteri; totus vitae
commissorum confessionem rite pergere // - confiar: - con el mayor secreto, secretis
de San Pedro (en Roma), apostlicum sepul- instillare uribus.
crum.
configuracin: figurtio, onis f.
confesional: confessionalis, e Sin: religio-
sus, a, um. Uso: disputas -, contentiones de confinacin, v. confinamiento.

256
confucianismo

confinado: relegatus, a , um. Sin: amandatus confitera: (oficina donde se hacen los dul-
vel amendatus; in exslium relegatus; in p- ces) officina dulciria vel cup(p)edinria //
blicae custdiae loco detentus. (tienda donde se venden) taberna dulciria
vel cupedinria // (pastelera) v. esta voz.
confinamiento: relegtio, onis f. Sin: aman-
dtio vel amendtio; ex(s)lium. Uso: lugar confitero: dulcirius, ii m. Sin: cup(p)edin-
de -, pblicae custdiae locus. rius; v. pastelero.

confinar: (lindar) fintimum vel confinti- conflicto: conflicttio, onis f. Sin: conflictus
mum esse. Sin: contrminum vel prximum (-us m). Uso: - mundial, conflicttio univer-
esse. Uso: - con un pas, tngere, attngere salis vel mundana; - nuclear, conflictus nu-
liquam terram; fintimum esse terrae vel clearis; - socio-econmico entre clases,
cum terra; adiacere licui loco vel ad liquem conflicttio oeconmica inter cvium rdines.
locum // (desterrar a uno) relegare. Sin:
amandare sive amendare; liquem relegare in conformacin: conformtio, onis f.
liquem locum; in pblicae custdiae locum
liquem mttere. conformarse: (convenir una persona con
otra) conformare se ad alicius voluntatem.
confirmacin: sacra confirmtio. Sin: sa- Sin: se accommodare ad alicius voluntatem;
crum chrisma (-tis n). Uso: conferir la -, v. bsequi voluntati alicius.
confirmar; recibir la -, confirmationis sacra-
mentum accpere; almo chrsmate inungi; conformidad: confrmitas, atis f. Sin: con-
sacro chrsmate roborari, signari, obsignari. gruntia; consnsio. Uso: - con el espritu del
mundo, cum mundi sensu congruntia.
confirmando: confirmandus, a, um. Sin:
sacra unctione roborandus. conformismo: conformismus, i m. Sin: con-
formitatis stdium.
confirmar: confirmare. Sin: confirmationem
conferre; sacra unctione confirmare vel robo- conformista: conformista, ae mf. Sin: con-
rare; sacro chrsmate inngere, signare, ob- formitatis studiosus; tempribus insrviens.
signare.
confort: cmmodum, i n. Sin: commditas;
confitado: candisatus, a, um. Uso: fruto -, cmmoda vitae; civilis uss cmmoda; utili-
fructus candisatus. tatum cmmoda. Uso: el - moderno, hodierna
cmmoda; mejora del -, aucta cmmoda
confite: pastillum, i n; pastillus, i m. Sin: vitae; con todo -, mnia cmmoda praestan-
crstulum; dulcolum; pulchrale (-is n); sc- tur.
chari glndula; scchari amgdalum; amg-
dalum sccharo llitum. confortacin: conforttio, onis f.

confitera: (mujer que hace o vende dulces y confortador: confortator, oris m.


confituras) dulciria, ae f. Sin: cup(p)edinria
// (caja donde se guardan confites) dulciolo- confortativo: confortativus, a, um.
rum (vel bellariorum, vel pulchrlium) theca
vel cpsula. confucianismo: confucianismus, i m. Sin:

257
confutable

Confcii doctrina vel cultus (-us m). conglomerado: conglomeratus, a, um.

confutable: qui (quae, quod) confutari (vel conglomerar: conglomerare.


refutari, vel refelli, vel corgui) potest.
Congo: Congus, i m. Uso: Repblica del -,
confutacin: confuttio, onis f. Sin: refut- Congi res pblica; res pblica congensis vel
tio; criminationis dissoltio; crminis diltio. cngica; de -, cngicus vel congensis.

confutador: adj conftans sive reftans, congoja: cordlium, ii n. Sin: acerbssimus


antis. Sin: refellens; corguens // sust confu- angor vel dolor. Uso: morir de -, acerbssimo
tator, oris m. Sin: refutator. angore cnfici.

confutar: confutare vel refutare. Sin: re- congoleo: congensis, e. Sin: cngicus, a,
fllere; argere, coargere, redargere. Uso: um.
- una acusacin, criminationem disslvere;
crimen dilere; - las argumentaciones, argu- congols, v. congoleo.
menta confutare; - objeciones, obiecta dil-
ere; contra dicta disslvere; - la deposicin congregacin: (conjunto de religiosos) con-
de los testigos, orationem tstium refllere. gregtio, onis f. Sin: socetas; sodlitas. Uso:
- religiosa, religiosa sodlitas; - salesiana,
confutatorio, v. confutador (adj). sodlitas salesiana; socetas Sancti Francisci
Salsii; religiosa familia sodlium Sancti
congelacin: congeltio vel geltio, onis f. Francisci Salsii; entrar en una -, congrega-
Uso: - de los embriones, embryonum conge- tionem ngredi // (hermandad que forman al-
ltio; punto de -, punctum gelationis. gunos devotos para ejercitarse en obras de
piedad) congregtio, onis f. Sin: collgium;
congelador: congelatrium, ii n. Sin: congla- coetus (-us m). Uso: - Mariana, Congregtio
ciatrium; capsa frigorfica; arca gelatria; Mariana; - de caridad, collgium rei subsi-
mchina refrigeratria. diriae; coetus rei subsidiriae administran-
dae; - de la doctrina cristiana, coetus vel
congelamiento, v. congelacin. sodlitas christianae doctrinae tradendae //
(dicasterio de la Curia Romana) Congreg-
congelar: congelare vel gelare. Sin: congla- tio, onis f. Uso: - Consistorial, Congregtio
ciare. Consistorialis; - de Negocios Eclesisticos
Extraordinarios, Congregtio pro negtiis
congestin: Md snguinis congestus (-us m) ecclesisticis extraordinriis; - de Religiosos,
vel mpetus (-us m) // (agolpamiento) stip- Congregtio de sodlibus religiosis; Congre-
tio, onis f. Sin: concurstio. gtio religiosorum negtiis praepsita; - de
Seminarios y Universidades, Congregtio de
congestionar: stipare. Sin: replere; refercire. seminriis et universittibus studiorum.

conglobar: conglobare. Sin: conglomerare; congregarse: congregari. Uso: se congrega-


agglomerare. ron varios miles de peregrinos, plura mlia
peregrinatorum congregata sunt.
conglomeracin: conglomertio, onis f.

258
conmemoracin

congresal, v. congresista. conjeturable: quem (quam, quod) coniectur


ssequi (vel cnsequi) pssumus.
congresista: congresss vel convents prti-
ceps. Sin : sodalis convents; congressioni conjeturador: coniector, oris m. Sin: coniec-
assistens; qui congrssui adest; qui convntui tator.
nterest; qui in congressu adest; qui in
conventu nterest. conjetural: coniecturalis, e. Sin: coniectat-
rius; in coniectura psitus.
congreso: (reunin) congressus, us m. Sin:
congrssio; conventus, us m; consessus, us conjeturalmente: coniecturliter. Sin: per
m; conclium. Uso: - cientfico internacional, coniecturas.
conventus doctorum mnium gntium; - eu-
carstico nacional, eucharsticus ex universa conjeturar: coniectare. Sin: coniecturare;
natione conventus vel congressus; - interna- concere; coniecturam fcere; coniectando
cional, conventus internationalis, universalis, querere; coniecturam alicius rei cpere ex
mundanus; ex mnibus gntibus vel natini- vel de liqua re. Uso: - de lo futuro, de futuris
bus conventus; - nacional de letras clsicas, concere; - por una carta, ex ltteris coniec-
congressus nationalis de ltteris clssicis; - de tare.
latn viviente, congressus de lingua latina
viva; conventus latini viventis; - de mdicos, conjugacin: coniugtio, onis f. Sin: decli-
medicorum conventus; - de meteorologa, ntio; verborum flexura vel declintio; rtio
conventus meteorolgicus, - para el fomento verborum inflectendorum.
del latn, congrssio latinitati fovendae; con-
vocar un -, conventum gere; reunirse en - conjugar: Gram declinare. Sin: flctere; in-
en un lugar, in liquem locum convenire // flctere; verbum in tmpora declinare; ver-
(cuerpo poltico deliberante) pblicus coetus bum per tmpora transdcere.
lgibus ferendis; - de diputados, legatorum
populrium coetus; - de senadores, senatus conjuntivitis: coniunctivitis, dis f. Sin: lip-
(-us m); senatorum coetus // (edificio donde pitudo, dnis f. Uso: - granulosa, trachoma,
los legisladores celebran sus sesiones) publi- tis n.
corum legatorum vel senatorum cria.
conjuntivo: coniunctivus, a, um.
congrio: conger, gri m.
conjunto: - musical, consocitio instrumen-
cnico: cnicus, a, um. talis; - de concertistas jazz, symphoniacorum
iaznsium grex; - de jazz, grex msicus iazi-
confera: confera arbor. corum rhythmorum; - de msica jazz, msici
more nigritarum Amricae strepentes;
conjetura: coniectura, ae f. Sin: conictio; symphonaci in (vel ad) nigritarum Amricae
coniecttio; hypthesis ; suppostio, opnio; nmerum personantes.
opintio; sentntia. Uso: - bien fundada, certa
coniectura; - falsas, male coniecta npl; - ima- conjura: coniurtio, onis f. Uso: - contra la
ginarias, sentntiae commentciae vel ftiles; vida, coniurtio contra vitam.
por -, coniectur; per coniecturam; coniectu-
rliter; por simple -, levi coniectur. conmemoracin: commemortio, onis f.

259
conmemorativo

conmemorativo: memorialis, e. consagracin: (accin y efecto de consa-


grar) consecrtio, onis f. Sin: dedictio // (ac-
conmilitn: commlito, onis m. Sin: armo- cin y efecto de consagrarse) devtio, onis f.
rum vel belli scius.
consagrado: consecratus, a, um. Sin: sacra-
conmutador: adj commtans vel mutans, tus; devotus // fig dicatus; dedicatus. Uso: vir-
antis // (aparato) mutatrum, i n. Sin: commu- gen - a Dios, sanctimonialis, is f;
tatrium; clavis mutatrix; epitnium (elctri- sanctimonialis mlier; virgo Deo devota.
cum); v. interruptor.
consagrar: consecrare. Sin: sacrare. Uso: el
connacional: connationalis, e. o la que consagra, consecrator, oris m; con-
secratrix, icis f // fig dicare; addcere // consa-
connatural: connaturalis, e grarse, se in stdium liquod trdere. Uso: -
al cuidado de los enfermos, aegrotis sanandis
connaturalidad: connaturalis rtio vel studiosam dare peram; - al estudio de las le-
forma. tras, se ad litterarum stdium conferre; stdio
litterarum pnitus se ddere.
connect (Inform), conectar: nctere vel co-
nctere. Sin: copulare; colligare; coningere. consagratorio: consecratrius, a, um.

connection (Inform) conexin: (entre ele- consanguinidad: snguinis commnio.


mentos de la computadora) ligamen, mnis n ;
(entre sistemas de la computadora va net) consciente: cnscius, a, um. Uso: ms -,
nexus vel conexus, us m; conxio; copultio; cnscior.
colligtio.
conscripto: adj conscriptus, a, um. Uso:
Connecticut: cvitas Connecticutnsium. padre -, pater conscriptus; conscriptus // (re-
cluta) v. esta voz.
cono: Mec, - difusor, infundbulum ri dis-
tribuendo. consecuencia: consequntia, ae f. Sin: con-
sectrium; consectio; sequela; quod inde
conocible: cognoscbilis, e. consquitur; xitus, us m; eventus, us m. Uso:
consecuencias de un hecho, eventus qui se-
conocimiento: cogntio, onis f. Sin: cognos- quuntur vel consequuntur; por -, v. consi-
cntia. Uso: - sociolgico, cogntio sociol- guientemente // (Lg, ilacin) consectrium,
gica; - terico, cogntio therica; - de la vida ii n. Sin: argumenti conclsio.
democrtica, cognoscntia vitae democrti-
cae. consecuente: Filos cnsequens vel sequens,
entis Sin: consectneus; consectrius.
conopeo: conopum, i n; conpium, ii n. Sin:
Eucharstici tabernculi velum; sacrae pxi- consejera: (mujer del consejero) consilirii
dis velum. uxor // (la que aconseja) consiliatrix, icis.
Sin: consultrix (-icis f); conslii auctrix //
conquistador: expugnator, oris m. (miembro de un consejo) consiliria, ae f.

260
conservatorio

consejero: (quien habitualmente aconseja) consenso: - popular, popularis voluntas.


consilirius, ii m. Sin: consiliator; consultor;
auctor conslii vel consiliorum. Uso: - cien- consentimiento: consnsio, onis f. Sin: con-
tfico, scientficus consilirius; - espiritual, cntio. Uso: - de los estudiosos, studiosorum
consilirius spiritalis; - privado, consilirius consnsio; por - unnime, unnima concen-
ntimus; ser el - de uno, liquem consliis iu- tione.
vare; valerse de uno como -, uti liquo consi-
lirio // (quien da eventualmente un consejo) conserje: magister edium m; magistra e-
suasor, oris m. Uso: mal -, malus suasor // dium f. Sin: custos, odis mf
(miembro de un consejo) consilirius, ii m.
Sin: assessor; allectus vel asctus in cons- conserva: siempre puede traducirse con el
lium; minister, administer. Uso: - comunal, participio pretrito de cndio; por ej, - de
consilirius civitatis; curator rei municipalis; carne, caro condta; - de fruta, poma condta;
- de Estado, consilirius a pblicis negtiis; fructus condti; - de legumbres, legmina
in negtiis pblicis consilirius. condta // otra forma de traduccin, con: li-
quamen, mnis n; condimentum, i n; decoc-
consejo: (parecer o dictamen que se da o se tum, i n; por ej: - de fruta, frctuum
toma) conslium, ii n. Uso: es un buen -!, condimentum; - de tomate, lycoprsici (vel
bonum conslium! // (entidad, colegio) cons- de lycoprsicis) liquamen // ms usos: con-
lium, ii n. Sin: collgium. Uso: - acadmico, servas de frutas o legumbres, slgama, orum
collgium acadmicum; - administrativo, npl; condimenta, orum npl; carne en -, carnis
conslium rebus administrandis; - central, compostio; leche en -, lactis conditio; hacer
conslium centrale; - comunal, conslium mu- conservas, condimenta fcere.
nicipale vel conslium municpio adminis-
trando; - diocesano, conslium dioecesanum; conservador: sust conservator, oris m. Sin:
- directivo, praefectorum conslium (de un servator; conservativus, i m; rerum conser-
establecimiento); moderatorum conslium vandarum studiosus; laudator tmporis acti //
(de un peridico); conslium ephemridi mo- adj conservativus, a, um. Sin: a rebus novis
derandae (de un diario); conslium commen- alienus; rerum conservandarum studiosus;
triis moderandis (de una revista); - federal, priscorum morum studiosus.
consociationis conslium; - obrero, tribunatus
(-us m) opficum; - de clase, conslium classi conservadora: conservatrix, cis f.
moderandae; - de fbrica, operariorum legati
mpl; operariorum delecti curatores vel procu- conservadurismo: conservaturismus, i m.
ratores; - de Seguridad de las Naciones Uni- Sin: rerum servandarum stdium; priscorum
das, Securitatis Conslium Nationum morum stdium; de rebus conservandis doc-
Unitarum; - Superior de Investigaciones trina; tmporis acti laudtio. Uso: - legal,
Cientficas, Conslium Suprius Investigatio- moral, poltico, conservaturismus legalis,
num Scientificarum; - de ministros, cons- moralis, polticus.
lium administrorum (rei pblicae
moderandae); supremum conslium pblicae conservatorio: - de msica, musicorum
rei administrandae, procurandae, moderan- schola. Sin: artis msicae ludus. Uso: alumno
dae; - de padres de alumnos, conslium pa- de -, musicorum scholae (vel ludi) frequen-
rentum; - de seguridad, conslium tator; qui musicorum scholam frequentat.
securitatis; conslium securitati tuendae.

261
conservera

conservera: condtio, onis f. Sin: conditura, desnere vel cdere.


ae f.
consorcio: socetas, atis f. Sin: sodlitas;
conservero: salgamrius, ii m. consocitio; collgium. Uso: - agrario, agri-
colaris socetas; - de ayuntamientos, conso-
consideracin: (accin y efecto de conside- citio municipiorum; - bancario, collgium
rar) considertio, onis f. Uso: - lingstica, nummulariorum; - de mdicos, collgium
considertio lingustica // (respeto) reverntia medicorum; - de sociedades, corporatae so-
licui vel adversus liquem. Sin: observntia cietates // (unin de los que viven juntos) con-
erga liquem; obsquium in liquem; con la srtium, ii n. Sin: consrtio, onis f. Uso: el -
mayor -, summa cum reverentia; en - a (= humano, consrtio humana; humanum con-
con respecto a ), quod ttinet ad ...; en - a m, srtium; - de las naciones, nationum consr-
a ti, a l, me, tu, su caus; sin ninguna -, tio // (unin conyugal) conigium, ii n.
nulla hbita ratione; inconsulte // estar lleno
de - hacia uno, alicius observantssimum conspiracin: - del silencio (omert), con-
esse; tener afecto y - hacia uno, liquem re- sensus ac tacitrnitas.
verentia et amore prsequi; tratar a uno con
mucha -, liquem summ observnti clere. constant (Inform) constante: (valor)
constans, antis m.
consigna: - de equipajes, repositrium, ii n.
Sin: reconditrium; repositrium sarcinarum. constelacin: constelltio, onis f. Sin: sig-
num; stellarum concrsio.
consistorio: consistrium, ii n.
constipacin, constipado: (resfriado)
consocio: conscius, ii m. constiptio, onis f. Sin: stiptio; gravedo,
dnis f; denstio // (catarro) v. esta voz // (- de
consola: cartbulum, i n. vientre) ventris constiptio vel constrctio.

consom: ius (iuris n) contractum. Sin: is- constipar: constipare. Sin: stipare; conden-
culum densatum. sare; gravdinem fcere , afferre, concitare.
Uso: constipado, constipatus, stipatus; con-
consonancia: consonntia, ae f. Sin: conso- densatus; gravdine laborans, vexatus, affec-
ntio, onis f; consonantes soni. tus; estar constipado, gravdine laborare,
pprimi, crripi, ffici // (acatarrar, acata-
consonante: adj cnsonans, antis. Sin: cn- rrarse) v. estas voces.
sonus; simliter cadens vel dsinens. Uso:
acordes -, soni inter se consonantes; concor- constitucin: (estatuto, ordenamiento)
des soni // (letra -) cnsonans, antis f. Sin: constittio, onis f. Uso: - Apostlica, Consti-
cnsona, ae f; cnsonans lttera; en pl tam- ttio Apostlica; - conciliar, constittio con-
bin cnsona elementa. ciliaris; - dogmtica sobre la Iglesia,
constittio dogmtica de Ecclsia; la - litr-
consonar: (formar consonancia) consonare gica del concilio, constittio litrgica conc-
inter se, o simplem consonare. Sin: concnere lii; la - Vterum Sapintia, constittio, cui est
// (aconsonantar; ser consonantes dos pala- intium Vterum Sapintia // (complexin f-
bras) consonare; genricam simliter sica del individuo) constittio crporis // (ley

262
consultor

fundamental de una nacin) constittio, onis constructivo: constructivus, a, um. Uso: pre-
f. Sin: lex fundamentalis; primria lex; pri- sencia -, constructiva praesntia.
mria rei pblicae lex; rei pblicae instituta;
charta civitatis constitutiva; formae civitatis constructor: adj structrius, a, um // sust
charta. Uso: la - argentina, argentina statuta; - structor sive constructor, oris m. Sin: aedifi-
europea, constittio europaea; conforme con cator; vir structor. Uso: - de habitaciones, e-
la -, cum primria rei pblicae lege concors difex, fcis m; edium faber; - de navos,
vel cngruens; rei pblicae institutis conv- naupgus, i m; constructores de la sociedad
niens; promulgar la -, primriam rei pblicae terrena, societatis terrestris conditores.
legem dere; redactar la -, prncipem civita-
tis legem cndere. construir: constrere. Sin: strere; exstrere.
Uso: - un puente, pontem fcere vel incere //
constitucional: constitutionalis, e. Sin: leg- (Gram, arreglar, ordenar las palabras de una
timus; primriae legis civitatis (gen); ad pri- frase) constrere. Uso: - una frase, verba
mriam civitatis legem prtinens. Uso: compnere vel strere; preposiciones que se
garanta -, cutio formae civitatis // (propio construyen con dos casos, praepositiones
de la constitucin de un individuo o pertene- quae possunt cum duobus csibus coniungi.
ciente a ella) ad crporis constitutionem vel
conformationem ttinens. consuetudinario: (habitual) consuetudin-
rius, a, um.
constitutivo: constitutivus, a, um. Uso: ele-
mento -, elementum constitutivum. cnsul: cnsul, lis m. Sin: procurator; p-
blicus procurator; legatus. Uso: - del Brasil,
constituyente: asamblea -, conslium formae Brasliae procurator.
civitatis constituendae. Sin: conslium rei p-
blicae stabiliendae vel constituendae. consulado: consulatus, us m. Sin: cnsulis
(vel procuratoris) dgnitas (dignidad de cn-
construccin: (accin y efecto de construir) sul); cnsulis munus vel offcium (cargo de
constrctio, onis f. Sin: exstrctio; aedific- cnsul); cnsulis sedes (casa u oficina en que
tio; fabrictio. Uso: - subterrnea, substrc- despacha el cnsul). Uso: - de Turqua, sedes
tio; edificio en -, aedifictio; tipo de -, pblici Trciae procuratoris.
structura; fbrica; est en - una casa, domus
aedificatur // (obra construida) aedifcium, ii consulta: consulttio, onis f. Sin: consultum;
n. Sin: opus, peris n; constrctio. Uso: que conslium. Uso: - multilaterales, consultatio-
sirve para la -, strctilis, e // (disposicin de nes multilaterales; - psicolgica, psychol-
las palabras en la frase) structura, ae f. Sin: gica consulttio; - de mdicos, medicorum
constrctio; compostio vel structura verbo- conslium; - acerca de algo, consulttio de
rum; verborum conformtio; enuntiatorum liqua re; participar de consultas, consulta-
structura. Uso: - elptica, constrctio ellp- tiones participare.
tica; - especial, specialis constrctio; - gerun-
dial, constrctio gerundiva; en la - de consultor, ra: consultor vel consultator, oris
algunos verbos, in nonnullis verbis m; consultrix, icis f. Sin: consilirius; consi-
construendis ; hacer la -, verba ordinare; la- liaris. Uso: - diocesanos, consultores dioe-
tinam orationem ptrii (vel vernculi; por ej cesani; consultores de distinto gnero,
hispnici) sermonis ratione compnere. consultatores vrii gneris.

263
consultorio

consultorio: consultrium, ii n. Uso: - matri- contable: (tenedor de libros) calculator, oris


moniales, cniugum consultrium; - prema- m; v. tenedor de libros.
trimonial, collgium desponsorum
eximinatrium; desponsis experiendis insti- contacto: contactus, us m. Uso: - elctrico,
tutum. radiofnico, contactus elctricus, radioph-
nicus // fig consuetudo, dnis f. Sin: necessi-
consumicin: (accin de consumir) v. con- tudo; contactus. Uso: - estrecho, angustus
sumo // (lo que se consume en un estableci- contactus (cum + abl); contactos de la Igle-
miento pblico, caf, bar, etc.) consmptio sia con la humanidad, necessitdines Eccl-
vel insmptio, onis f. Sin: insumptum; dis- siae cum humana societate; - inmanente de
pndium, ii. la Iglesia con la sociedad, Ecclsiae nsita
cum humana societate consuetudo.
consumidor: consmens, entis m.
contado (al): praesenti vel numerat pecuni.
consumismo: rerum consumendarum immo- Sin: praesntibus vel numeratis nummis.
dertio.
contador, ra: adj computatrius, a, um //
consumista: consmens, entis m vel con- (quien tiene por empleo llevar la contabili-
sumptor, oris m. Sin: rerum consumendarum dad) computator, oris m; computatrix, icis f.
immdicus. Sin: calculator; numerator vel dinumerator;
ratiocinator; rationrius; computista; tabul-
consumo: consmptio, onis f. Sin: insmp- rius; acturius. Uso: - pblico, revisor oeco-
tio; absmptio; insuptum. Uso: - de electri- nmicus // (aparato que sirve para medir o
cidad, elctrici fluxs absmptio; - de nafta, contar cualquier cosa) computatrium, ii n.
naphthae vel benzini consmptio; artculos Sin: calculatrium; mensrium; metitrium;
de -, res consumptbiles. index; taxmetrum; numertrum; index men-
srius; mchina calculatrix; instrumentum
consustanciacin: consubstantitio, onis f. fluxum (aquae, gsii, elctridis) mtiens;
instrumentum flxui metiendo. Uso: - (elc-
consustancial: consubstantialis, e. trico) de corriente, electrmetrum; - Geiger,
geigerianum instrumentum; geigerianus ap-
consustancialidad: consubstantilitas, atis f. paratus (-us m).

contabilidad: (arte, ciencia, sistema) ratio- contadura: (contabilidad) v. esta voz // (ofi-
cintio, onis f. Sin: computandi vel ratioci- cio de contador) computatoris vel ratiocina-
nandi ars, doctrina, disciplina, scintia // toris offcium // (oficina del contador)
(parte de una administracin encargada es- computatoris sedes. Sin: officina computat-
pecialmente de las cuentas) ratiocinatores, ria.
um mpl. Sin: rationrii; computatores; calcu-
latores // (las mismas cuentas) rationes, um contagio: contgio, onis f. Sin: contgium.
fpl. Sin: computationes; clculi. Uso: escuela
de -, schola ratinibus ediscendis ; libros de contagioso: contagiosus, a, um. Sin: cont-
-, tbulae, arum fpl; tbulae accepti et ex- gium fferens; quod contagione vulgatur.
pensi; estudiar -, rationes dscere.
container, v. contenedor.

264
continuacin

contaminacin: contamintio, onis f. Sin: lectionis continntia.


polltio; inquinamentum. Uso: - ambiental o
del ambiente, contamintio circumiectorum; conterrneo: adj conterrneus, a, um // sust
- del aire, contamintio ris; ris polltio; conterrneus, i m. Sin: popularis, is m; m-
ar pollutus; - de la naturaleza, polltio natu- niceps, cpis mf. Uso: nuestros -, populares
rae; - del suelo, soli contamintio. nostri; nostri (hmines); nostrates (-ium); las
-, mulieres populares vel eiusdem civitatis.
contaminado: contaminatus, a, um. Sin: in-
quinatus. contexto: (entorno lingstico) contextus, us
m. Sin: orationis vel sermonis contextus; con-
contaminador: contaminator, oris m. texta ortio. Uso: el significado depende del
-, significatus ex contextu pendet // (entorno
contaminar: contaminare. Sin: inquinare; fsico o de situacin) contextus, us m. Sin:
coinquinare; infcere; pollere. conexus, us m; rerum adiuncta (-orum npl);
rerum prospectus. Uso: - cientfico, conexus
contemplacin: contempltio, onis f. Sin: scientficus; - cultural, culturlia rerum
specttio. Uso: - de las cosas celestiales, cae- adiuncta; en este -, hoc in conexu; hoc in
lstium rerum contempltio. rerum prospectu.

contemplativo: adj contemplativus, a, um. continencia: continntia, ae f. Sin: abstinn-


Sin: spectativus. Uso: vida -, vita contempla- tia, temperntia. Uso: - peridica, continntia
tiva // sust contemplativus, i m. Sin: contem- certis tmporis intervallis servanda.
plator m, contemplatrix f; spectator m,
spectatrix f; Teol caelstium (vel supernarum) continental: continentalis, e. Uso: Grecia -,
rerum spectator m, spectatrix f. continentalis Graecia.

contemporaneidad: contemporlitas, atis f. continente: cntinens, entis (abl -i) f. Sin:


Sin: coevitas, atis f; simultas (-atis f) tm- terra cntinens. Uso: - Blanco, Cntinens
poris. Alba; - africano, cntinens terrae Africanae.

contemporneo: (del tiempo actual) con- contingencia: contingntia, ae f. Sin: cci-


temporneus, a, um. Sin: contemporalis; co- dens, entis n; casus, us m.
aevus; aetatis nostrae vel huius aetatis. Uso:
fsica -, phsice contempornea // (de la contingente: (adj, que puede suceder o no
misma edad) aequalis, is mf. Sin: eiusdem ae- suceder) casu evniens. Sin: forte contin-
tatis // (que ocurre al mismo tiempo) qui gens; fortutus; in casu psitus; non necess-
(quae, quod) eodem tmpore (vel simul) fit rius // sust casus, us m. Sin: quod casu
(vel factum est, etc.). cntigit, venit, ccidit; en pl tambin fortu-
ta, orum n // (parte que cada uno paga o
contenedor: (caja metlica) exceptrium, ii pone cuando son muchos los que contribuyen
n. Sin: exceptculum; excpulum; concept- a un mismo fin) v. cuota.
culum.
continuacin: continutio, onis f. Sin: conti-
contenido: continntia, ae f. Sin: res con- nitas; prosectio. Uso: - de la doctrina so-
tenta. Uso: el - de una leccin: scholae vel cial, doctrinae socialis continutio; - de las

265
continuativo

hostilidades, prosectio rerum hostlium. ros de -) merces (vel res) furtim (vel clam)
importatae vel exportatae // de -, furtim. Sin:
continuativo: continuativus, a, um. Sin: con- clam; clandestino; occulte; secreto.
tnuus; perptuus; non intermissus.
contracarril: rgula rectrix.
contorsin: contrtio, onis f. Sin: distrtio.
contraccin: contrctio, onis f. Uso: - peris-
contraalmirante: contralmirlius, ii m. Sin: tlticas, peristlticae contractiones.
prximus a navarcho.
contracepcin: contracptio, onis f. Sin: viae
contraatacar: mpetum contra fcere. Sin: concipiendae proli contrriae.
rursus instare.
contraceptivo, v. anticonceptivo.
contraataque: repugntio, onis f. Sin: pro-
pugntio; replsio; repulsus, us m; propuls- contracorriente: in contrrium. Sin: contra
tio. aquam sive contra aquas; contrrio amne; ad-
verso flmine // fig contra morem // Electr
contrabajo: (instrumento) contrabassum, i n. fluxus elctricus contrrius.
Sin: cthara vel fdula mxima . Uso: apren-
der a tocar el -, ctharam mximam dscere; contractilidad: contractlitas, atis f.
ensear a tocar el -, ctharam mximam do-
cere // (persona que toca este instrumento) contractual: contractualis, e.
fdicen (-cnis m) mximus // (voz ms grave
que la del bajo ordinario) gravssima vox // contradecir: bloqui licui. Sin: contra li-
(cantor que tiene esta voz) gravssimae vocis quem dcere.
cantor.
contraerse: cntrahi.
contrabajn: antifagotus, i m.
contraespionaje: speculatorum explortio.
contrabandear: merces furtim (vel clam) Sin: circa speculatores explortio.
importare vel exportare. Sin: furtivas merces
invhere vel evhere. contrafuerte: fulcimentum, i n. Sin: antris,
dis f; antrides, um fpl; erisma, ae f; erisma,
contrabandista: (que practica el contra- tis n.
bando) clandestinus importator m; clandes-
tina importatrix f. Sin: qui furtim (vel clam) contralmirante, v. contraalmirante.
mercaturam exercet; qui merces furtivas (vel
clandestinas) transfert // (que se dedica a la contralto: (voz media entre la de tiple y la de
defraudacin de la renta de aduanas) portrii tenor) contralti vox. Sin: secunda vel mdia
vel vectiglium fraudator. vox; alter ab acuto sonus; ltera vox ab acuta
// (persona que tiene esa voz) contraltus, i m.
contrabando: furtiva (vel clandestina) im- Sin: secundae (vel mdiae) vocis cantor m,
porttio vel exporttio. Sin: furtiva mrcium cantrix (vel cantatrix) f.
transltio; vectiglium vel portrii fraudtio.
Uso: practicar el -, v. contrabandear // (gne- contramaestre: (persona que dirige a oficia-

266
contribucin

les y obreros) opficum moderator. Sin: ptio contraste: dissimilitudo, dnis f.


(-onis m) officinatorum // (oficial de mar, que
manda las maniobras bajo las rdenes del contrata: (contrato que se hace con el Go-
oficial de guerra) subpraefectus, i m. bierno, con una corporacin o con un parti-
cular para ejecutar una obra material o
contramarcha: retrocssio, onis f. Sin: re- prestar un servicio por precio o precios de-
trocessus, us m; iter retrgradum. terminados) peris condctio. Uso: - de tra-
bajos pblicos, redemptura.
contraorden: iussi revoctio. Sin: contr-
rium imprium. Uso: da una -, contrarium contratar: cum liquo pactum fcere vel sti-
mperat atque ante imperavit. pulare. Sin: pactionem vel obligationem sti-
pulare.
contraposicin: contrapostio, onis f.
contratista: peris susceptor. Uso: - de obras
contrapresin: Mec contraprssio, onis f. pblicas, redemptor.
Sin: repercussus, us m.
contrato: contractus, us m. Sin: pactum; pc-
contraproducente: in contrrium agens. Sin: tio; conventum; res contracta. Uso: - bilate-
in contrriam partem agens. ral, mtuus contractus; pctio mtua;
stipultio inter duas partes contracta; - con-
contraproposicin: propsitum dissntiens. sensual, contractus consensualis; - enfitu-
Sin: diversum propsitum; condcio contra tico, emphitusis, is f; - escrito, sngraphus,
allata; condcio condicioni oppsita. i m; - multilateral, stipultio inter plures par-
tes contracta; - unilateral, contractus unilate-
contraproyecto: conslium dissntiens. Sin: ralis // - de compra, emptionis contractus;
contrrium conslium. mptio; - de locacin, loctio; de locando
pere pctio; - de servicios, contractus famu-
contrapuntista: contrapuncti peritus. latus; - de trabajo, contractus conductionis;
- de venta, vendtio; venditionis contractus //
contrapunto: (concordancia armoniosa de estipular un - con uno, pactionem fcere cum
voces compuestas) contrapunctum, i n; con- liquo; rem (vel negtium) cum liquo con-
trapunctus, us m. Sin: harmnia cnsona // trhere; rescindir un -, contractum rescn-
(arte de componer msica para varias voces) dere, disslvere; a contractu discdere vel
ars vel instittio contrapnctica. Sin: ars me- recdere // segn -, ex pacto. Sin: ex pacto et
ldias componendi. convento.

contrarreforma: contrareformtio, onis f. contratorpedero, v. cazatorpedero.


Sin: emendtio religionis reformatae.
contraventana: (puerta que interiormente
contrarrevolucin: contrria revoltio. Sin: cierra sobre la vidriera) transenna, ae f. Uso:
nova rerum muttio vel permuttio; (rerum) - rodante, transenna volbilis; v. persiana.
evrsio retrgrada.
contribucin: (accin y efecto de contribuir)
contrasea: nota, ae f. Sin: signum; ind- contribtio, onis f. Sin: colltio. Uso: - volun-
cium. taria, voluntria colltio; - en dinero, stipis

267
contricin

vel pecniae colltio; dar su -, stipem con- convalecencia: convalescntia, ae f.


ferre; rehusar su -, collationem recusare //
(cuota o cantidad que se paga para algn convalidacin: confirmtio, onis f. Sin: pro-
fin) contributum, i n. Sin: colltio; pars im- btio.
pensae // (carga que se impone a una persona
o comunidad) onus, neris n ; (en dinero) tri- conveccin: convctio, onis f.
butum, i n ; stipendium, ii n; pecniae (-arum
fpl) imperatae. Uso: condonar una -, tribu- convencin: (ajuste o concierto entre dos o
tum vel stipndium remttere; exigir una -, ms personas o entidades) convntio, onis f.
pecunias imperatas exgere; imponer una -, Uso: - bilateral, convntio synallagmtica;
tributum impnere; stipndium vel pecnias mtua convntio; - Europea, Convntio Eu-
imperare; pagar una -, tributum vel stipn- ropaea; - internacional, convntio internatio-
dium pndere; no querer pagar una -, stipn- nalis; la - de Kyoto, convntio kyotiana;
dium (vel de stipndio; tributum vel de pactum kyotianum (clmatis servandi).
tributo) recusare // (impuesto pagado al Es-
tado) v. impuesto. convencional: (perteneciente al convenio o
pacto) ex conventione receptus // (que resulta
contricin: contrtio, onis f. o se establece en virtud de precedentes o de
costumbre) usitatus, a, um. Sin: translatcius;
control: (inspeccin) inspctio, onis f. Sin: usu receptus.
recogntio; inquistio; recnsio; examintio;
examen // (regulacin) moderamen, mnis n. convencionalismo: conventionalismus, i m.
Sin: modertio; tempertio; ordintio. Uso: - Sin: moris observntia; stdium moris trditi.
de la circulacin, circulationis vel circuitio-
nis rgimen et modertio; - de natalidad, na- convenio: pctio, onis f. Uso: - internaciona-
tlium vel prolis tempertio, modertio, les, pactiones internationales vel inter natio-
ordintio; - de tono, toni moderamen; - de nes; pactiones quae inter ppulos conflantur;
volumen, volminis index vel moderamen // - de coalicin, v. coalicin.
(mando o dispositivo de regulacin) - remoto,
telemoderamen, mnis n. Sin: e longinquo conventculo: conventculum, i n. Sin: con-
gubernculum; moderamen automticum. ventincula.
Uso: con - remoto, telemoderatus, a, um.
convento: coenbium, ii n. Sin: monast-
controlar: inspcere. Sin: inspectare; re- rium; monachorum domiclium; sacra
cognscere; examinare; exqurere // fig mo- domus. Uso: - franciscano, franciscale coe-
derari. nbium.

controversial: controversiosus, a, um. Uso: conventual: adj conventualis, e. Sin: coeno-


declaracin vaticana -, declartio vaticana bialis; monasterialis; coenbii vel monastrii
controversiosa. (gen) // (religioso que vive en convento) coe-
nobita, ae m ; (religioso franciscano) sodalis
controversista: disceptator, oris m. Sin: pe- franciscalis conventualis.
ritus controvrsiae.
convergencia: convergntia, ae f.
controvertido, v. controversial.

268
convulsin

convergente: convergens, entis. convrtere ; ad bonam frugem redire vel se


recpere. Uso: - religiosamente, ad Deum
converger, v. convergir. converti; - al cristianismo (o al catolicismo),
ad christianam (vel ad cathlicam) religio-
convergir: convrgere. Sin: concrrere; con- nem converti; christianum feri; christianam
venire; conflere. religionem amplecti.

converso, sa: conversus, i m; conversa, ae f. convexidad: convxitas, atis f. Sin: conv-


xio.
conversacin: collquium, ii n. Sin: collo-
ctio; sermo, onis m. Uso: - radial, radio- convexo: convexus, a, um.
phnicum collquium; - telefnica,
colloctio telephnica; alargar la -, sermo- convictor: convictor, oris m.
nem protrhere; hacer una -, collquium ha-
bere; trabar -, sermonem srere. convictorio: convictus, us m. Sin: ephe-
bum; collgium.
conversar: clloqui cum liquo. Sin: sermo-
nem conferre (vel habere) cum liquo. convite: convvium, ii n. Sin: sympsium, ii
n; compottio, onis f.
conversin: convrsio, onis f. Uso: - moral,
morum emendtio; rditus ad bonam frugem; convival: convivalis sive convivialis, e.
- religiosa, ad Deum convrsio; ad Dei cul-
tum convrsio; - al cristianismo o al catoli- convivencia: convivntia, ae f. Sin: convic-
cismo, ad christianam vel ad cathlicam tus, us m; convctio; consrtio; contubr-
religionem convrsio. nium; consuetudo victs; communis vitae
consuetudo. Uso: - humana, humanus vel h-
converso, sa: adj conversus, a, um // sust minum convictus; humana vel hminum con-
conversus, i m; conversa, ae f. srtio; cvium coninctio; hminum socetas;
- prematrimonial, contubrnium ante matri-
convertibilidad: convertiblitas, atis f. mnium; relaciones de - humana, necessit-
dinum rationes in societate; mtua
convertidor: Tecnol commutatrium, ii n. commrcia in humano convictu; sectores de
Sin: mchina commutatria; mechanma la -, humanae societatis partes; buena - con
mutatrium; v . transformador. Rusia, bona convivntia cum Rssia.

convertir: (traer a la prctica de las buenas conviviente: contubernalis, is m.


costumbres) liquem ad frugem bonam red-
cere // (reducir a la verdadera religin al que convivificar: convivificare.
va errado) convrtere. Sin: ad veram religio-
nem tradcere. Uso: - al cristianismo, ad convivir: convvere. Sin: cohabitare; conver-
christianam religionem convrtere vel add- sari; contubrnio uti; un cum liquo vvere.
cere.
convoy: crruum agmen (-mnis n).
convertirse: (mudar de vida) mores emen-
dare. Sin: ad frugem bonam converti vel se convulsin: convlsio, onis f. Sin: spasmus,

269
conyugal

i m; spasma, tis n; nervorum vel membro- men, mnis n; culmen, mnis n; vertex, tcis
rum convlsio; nervorum contrctio vel re- m; apex, pcis m // (conjunto de las ramas y
trctio; musculorum rigor. hojas que forma la parte superior del rbol)
(rboris) frondes (-ium fpl) // (parte hueca
conyugal: coniugalis, e. Sin: maritalis; co- del sombrero) (ptasi) apex, pcis m.
nigii (gen); cniugum (gen).
cpano: cupulus, capilus, caupillus, i m.
coac: conacum, i n. Sin: conacum sive c-
nacum; coniacense (vinum); ptio coniacen- coparticipacin: comparticiptio, onis f.
sis; vlida ptio coniacensis.
copartcipe: comprticeps, cpis.
cooperacin: coopertio, onis f. Sin: adiutrix
pera; perae colltio; concors ctio. Uso: - copernicano: copernicanus, a, um.
europea, internacional, coopertio Europaea,
internationalis; - prctica, coopertio prc- copero: pocillator, oris m. Sin: cellrius; qui
tica; - contra el terrorismo, coopertio contra pcula ministrat; a catho vel a cathis mi-
terrorismum; - para rechazar el terrorismo, nister. Uso: ser -, hacer el -, pcula minis-
coopertio ad terrorismum arcendum; - de las trare
clases sociales, amica inter classes (vel inter
cvium rdines) conspirtio. copete: (cabello levantado sobre la frente)
cirrus, i m.
cooperador, ra: cooperator, oris m; coopera-
trix, icis f. Uso: - de la organizacin de ayuda copetudo: (que tiene copete) cirratus, a, um.
Care, cooperatrix organizationis auxiliaris
Care. copia: exemplar, aris n; exemplum, i n. Sin:
transcrptio. Uso: - a mquina, antgraphum;
cooperar: cooperari. Sin: adiuvare liquem apgraphum vel apgraphon; copiatum; di-
in liqua re. Uso: - con uno, adiutricem pe- graphum; copia; - autenticada, exemplar
ram navare (vel praestare) licui. consignatum; - calcada, sacada a calco,
transcriptum vel transcusum exemplum; - fo-
cooperativa: socetas cooperativa Sin: soc- togrfica, apgraphon photogrphicum; -
etas vel consocitio adiutrix in liqua re. Uso: hectogrfica, hectogrphicum (vel polygr-
- de consumo, socetas emptorum; associtio phicum) exemplar; - de una carta, litterarum
consumntium; - de produccin, associtio exemplum; exemplum epstulae; - de un cua-
productionis; cooperativas de solidaridad, dro, tbulae exemplar // (imitacin servil)
consociationes solidaritatis. imittio, onis f. Sin: similitudo.

coordinacin: coordintio, onis f. Sin: copiadora: (multicopista) copiatrum, i n.


nexus, us m; ordintio; dispostio. Sin: mchina exscriptcia vel plurificatria;
trcular (-aris n) litterarum exemplis facien-
copa: (vaso con pie para beber) cathus, i m. dis.
Sin: halus, i m; calix, cis m; scyphus, i m;
ptera; pyxis, idis f; pculum; cntharus; po- copiar: exscrbere. Sin: descrbere; copiare.
trium; vas potrium // (parte superior del Uso: accin de -, descrptio; exscrptio; co-
rbol) (rboris) caput, cpitis n. Sin: cacu- pitio.

270
coral

copista: exscriptor, oris m. Sin: descriptor; miento.


exempli scriptor.
copto: adj cpticus, a, um. Uso: rito -, cpti-
copistera: taberna exscriptria. Sin: officina cus ritus // sust coptus, i m.
exemplorum.
copulativo: copulativus, a, um.
copita: pocillum, i n. Sin: calculus; pculum
minutum. copy (Inform) duplicar: copiare // (resultado
de copiar) exemplar, aris n.
copla: (composicin potica breve) populare
epigramma (-tis n) // (estrofa) stropha, ae f copyright: ius proprietatis librriae.
// (versos) versus, um mpl. Uso: escribir
versos, versus fcere; crmina scrbere // coqueta: adj ambitiosa. Sin: immdice se os-
(cancin popular) popularis cantilena, canti- tentans; culis venans (que caza con los
ncula, nenia. Uso: - alternas, populares ojos); ambitiose circumspectans (que mira en
cantilenae alternae; alternae neniae; alterni torno con deseo de agradar) // sust ambitiosa
versus. mulier. Sin: immdica sui ostentatrix; culis
venatrix; ambitiosa circumspectatrix.
copo: - de nieve, nivis pluma; floccus nveus
sive nivalis; - de algodn en rama, floccus, coquetear: immdice se ostentare. Uso: -
i m. con alguien, (mlliter) blandiri licui; li-
quem blandtiis vel blandimentis allcere, ill-
copn: pyxis, dis f. Sin: cibrium // (copa cere, pellcere; liquem impudenter allcere;
grande en que se guarda el Santsimo Sacra- liquem mulibribus rtibus captare; - con la
mento) sacra pyxis. Sin: sacrum ciborium. mirada; culis venari; ambitiose circumspec-
tare.
copra: copra, ae f.
coqueteo o coquetera: immdica sui osten-
coprocessor (Inform) coprocesador: proces- ttio. Sin: ambtio. Uso: la - femenina, mul-
srium, ii n (mathemticum vel arithmti- ebres blandtiae (-arum fpl) vel artes (-ium
cum). fpl); - de miradas, petulntia oculorum.

coproduccin: consociata effctio. coqueto o coquetn: (gracioso, atractivo,


agradable) bllulus, a, um. Sin: pulchellus;
coprofagia: coprophgia sive -phaga, ae f. venstulus; bellus. Uso: frases -, blanda (vel
mllia, vel allicintia) verba; miradas -, ar-
coprfago: coprphagus, a, um. guti culi; blandientes culi // (que procura
agradar a las mujeres) levis et mulierosus.
coprolalia: coprollia sive -lala, ae f. Sin:
turpilquium; trpiter loquendi libido vel lu- coracero: miles (-ltis m) vel eques (quitis
bido. m) loricatus, cataphractus, ferratus, cliban-
rius.
coprorrea, v. diarrea.
coral: (animal) corllium vel corlium, ii n;
coprostasia: choprostasis, is f; v. estrei- corallum, i n. Uso: de -, corllicus; corllinus.

271
coralino

Uso: isla de -, nsula corllica // (composi- corcho: suber, ris n. Sin: cortex (-tcis mf).
cin musical) choralis, is m. Sin: chorale, is Uso: de -, subreus, a, um; cortceus; e vel ex
n; liber choralis // (relativo al coro) choralis, sbere; e vel ex crtice.
e. Uso: servicio -, chorale servtium.
cordada: scnsio (-onis f) gregalis. Sin: as-
coralino: corllicus vel corllinus, a, um. census (-us m) montanus colligatus; ascenso-
res montani colligati.
Corn: Coranum, i n; Coranus, i m. Sin: Al-
coranus; Koranum; koranum volumen; ma- cordados: chordata (animntia) npl.
hometanismi codex; islamismi lex.
cordel: funis, is mf Sin: restis, is (ac -im vel
cornico: cornicus, a, um. -em, abl -i vel -e) f.

coraza: lorica, ae f. Uso: revestido de -, lori- cordelito: funculus, i m. Sin: restcula; lnea
catus; loric munitus. vel lnia ; linum.

corazn: cor, cordis n. Uso: - artificial, cor cordial: (afectuoso, amistoso) benvolus, a,
arte factum; - pequeo, v. corazoncillo; - de um. Sin: benvolens, entis; familiaris; since-
plstico y metal, cor e re plstica et metallo; rus // (bebida o pocin confortante) ptio
con el - en la mano o en las manos, aperto (-onis f) corrborans. Sin: ptio recreandis
pctore; ex nimo; lo tengo en el -, cordi est vribus apta.
mihi; cordi hbeo; mihi curae est; mihi in me-
dullis haeret; mihi in amribus (vel in amore) cordialmente: ex nimo.
est; mihi in delciis est // (fig, centro de una
cosa) en el - de la ciudad, in urbis sinu; in cordillera: contnui vel perptui montes. Sin:
mdia urbe; en el - de la noche, mult nocte, perptua iuga; mntium sries (-i f). Uso: -
de multa nocte, concbia nocte. de los Andes, Andes, ium fpl; Andes montes
contnui; Andium catenae vel concatenatio-
corazoncillo: crculum, i n (dim de cor); cor- nes.
cillum (dim de crculum).
cordimariano: adj cordimarianus, a, um //
corbata: focale, is n. Sin: fscia collaris; sust cordimarianus, i m. Sin: sodalis cordi-
colli vitta vel fascola; croata; fscia croata. marianus; v. claretiano.
Uso: - sin nudo, fascola subliganda.
cordn: funculus, i m. Sin: restcula. Uso: -
corbeta: Mar crbita, ae f. Sin: celox (-cis de zapato, corrgia, ae f; corrgium, ii n; liga-
f). men, mnis n; - elctrico, funculus elctri-
cus; - salvavidas, funis (-is m) saltifer; -
corchea: chroma, tis n. Sin: chrmatis nota. umbilical, funculus vel cunculus umbilica-
lis; nervus umbilicaris.
corchero: subreus, a, um. Sin: subernus.
Corea: Corea, Crea, Korea, ae f. Uso: - del
corchete: (signo ortogrfico) parnthesis Norte, del Sur, Corea Septentrionalis, Meri-
quadra. Uso: encerrar algo entre corchetes, diana.
liquid parenthsibus quadris intercldere.

272
corologa

coreano: adj coreanus, a, um // sust Corea- sus (-us m) angularis. Uso: marcar un -, emt-
nus, i m. tere ex oblquo; procere ex ngulo.

corego: chorgus, i m. Sin: dux (ducis m) corneta: cornu (ordinariam tiene el gen y
chori. dems casos del sing como el nom). Uso: fa-
bricante de cornetas, cornurius, ii m.
coreografa: choreogrphia sive choreogra-
pha, ae f. Sin: chorearum ars vel rtio; ars cornetn: (instrumento msico de llaves)
scenicae saltationis. tuba pistillata.

coreogrfico: choreogrphicus, a, um. Sin: cornijal, v. manutergio.


scenicus; ad choreogrphiam prtinens; ad
scanicam saltationem spectans. coro: (reunin de personas que ejecutan
danzas y cantos) chorus, i m. // (conjunto de
coregrafo: choregraphus, i m. Sin: chore- personas reunidas para cantar) cantorum vel
arum rtifex; scenicae saltationis magister; canntium chorus. Uso: director de -, chori
chorearum saltationum rtifex. magister; chorodidscalus // (pieza musical
para varias voces) cnticum, i n. Sin: con-
corepscopo: chorepscopus, i m. Sin: centus, us m; chorus, i m. Uso: libro de -,
epscopi vicrius. liber cnticus; cntuum liber // (composicin
potica que sirve de letra a una pieza musical
corifeo: (el que guiaba el coro en las trage- concertada) chori carmen // (parte de la igle-
dias) coryphaeus, i m. Sin: phonascus; chori sia donde se cantan los oficios) chorus, i m.
dux vel princeps // (fig, el que es seguido de Sin: templi subsellrium. Uso: - de cannigos,
otros en una opinin, secta o partido) chori- canonicorum subsellrium; - de religiosas, vr-
phaeus, i m. Sin: antesignanus. ginum devotarum subsellrium; - de religio-
sos, sodlium religiosorum subsellrium.
corindn: corindnium, ii n.
corografa: chorogrphia sive -grapha, ae f.
corista: (persona que canta en un coro) chri- Sin: regionis descrptio.
cus, i m. Sin: choricista, ae m; chorutes, ae m.
corogrficamente: chorogrphice. Sin: se-
coriza: cryza, ae f. Sin: pituta; gravedo cundum chorogrphiam.
(-dnis f); destilltio nrium.
corogrfico: chorogrphicus, a, um.
cornamusa: tbia utriculria.
coroides: chorides, is f.
crnea: crnea, ae f. Sin: tnica crnea; culi
tuncula vel membrnula. Uso: - transpa- coroiditis: choroidites, is f. Sin: choridis in-
rente, crnea perlcida sive pellcida. flammtio vel infltio.

crner: recessus, us m // (ngulo de cancha) corola: corolla, ae f. Sin: floris corolla.


lusriae palestriae ngulus. Uso: echar la
pelota a -, in oblquum avrtere // (saque de corologa: chorolgia sive -loga, ae f.
esquina, en el ftbol) iactus (-us m) vel mis-

273
corona

corona: (moneda) corona, ae f // (Astron, corporativismo: corporativismus, i m. Sin:


halo) corona, ae f. corporationum rtio; collgii, societatis, so-
dlium stdium vel sensus (-us m); corpora-
coronacin: (acto de coronar) corontio, torum hminum rtio vel disciplina;
onis f. Sin: stephanosis; actus coronandi; co- corporatorum opficum socetas vel coetus (-
ronae impostio // (acto de coronarse un so- us m).
berano) coronae accptio vel suscptio. Sin:
pblica imprii assmptio. Uso: da de la - corporativo: corporativus, a, um. Sin: colle-
de un rey, dies quo rex diadema ccipit (vel gialis; ad corporationes prtinens; ad collgia
accpiet ...); dies quo rex solemni ritu inau- cvium ttinens; qui, quae, quod ad sodalcia
guratur (vel inaugurbitur...); da de la - del spectat; qui, quae, quod ad corporatos
Papa, dies quo Pontifex Mximus Summi hmines prtinet.
Pontificatus insigne sollemni ritu sscipit (vel
suscpiet ...). corporeidad: corporlitas, atis f. Sin: con-
crtio, onis f; crporis concrtio.
coronar: coronare. Sin: coron vel diad-
mate redimire; diadema (vel rgium insigne) corpreo: (que tiene cuerpo) corpreus, a,
cpiti alicius impnere, vel rgiam trdere um. Sin: corporalis, corporatus // (pertene-
potestatem (si se trata de un soberano). ciente o relativo al cuerpo) v. corporal.

coronario: coronrius, a, um. Sin: cordalis, corpulencia: corpulntia, ae f. Sin: obsitas;


e. crporis magnitudo; corpus amplum vel obe-
sum.
coronel: chiliarchus, i m. Sin: tribunus mli-
tum; praefectus cohortis; legionis tribunus Corpus Christi o Corpus: Crporis Christi
Uso: teniente -, chiliarchus vicrius. festum. Sin: sollmnia Sacramenti Augusti.

corpio: thorcium, ii n. Sin: thorax, acis m; corral: (animlium) cohors, ortis f. Sin: saepes
strphium; fscia pectoralis. vel sepes, is f. Uso: - de bueyes, bovile, is n; -
de cerdos, sule, is n; - de ovejas, ovile, is n.
corporacin: corportio, onis f. Sin: corpus,
pris n; coetus, us m; collgium; sodalcium; correa: crium, ii n; crius, ii m. Sin: lorum;
consocitio. Uso: jefe de una -, collgii ma- loramentum. Uso: - de transmisin, crium
gister vel princeps (-cpis m); corporaciones volbile.
de ciudadanos, cvium crpora.
correccin: (accin de corregir) corrctio ,
corporal: (perteneciente o relativo al onis f. Sin: reprehnsio; animadvrsio; obiur-
cuerpo) corporalis, e. Sin: crporis vel cr- gtio // (calidad de lo que es correcto) ho-
porum (gen). Uso: pena, castigo -, crporis nesta rtio. Uso: - deportiva, honesta
vrbera (-um, npl) // (lienzo que se extiende decertandi rtio // (alteracin o cambio que
en el altar para poner sobre l la hostia y el se hace en las obras escritas) emendtio,
cliz) corporale, is n. Sin: corporale lnteum; onis f. Sin: texts emendtio.
sacrum lnteum vel lintolum; lneus pannus.
correccional: custodirium, ii n. Sin: correc-
corporalmente: corporliter. tria domus. Uso: - de menores, domus pe-

274
correra

ris custodiendis et educandis. en el mismo partido) eiusdem partis fautor.

correcto: rectus, a, um. Uso: correcto!, rec- correo: (servicio pblico para el transporte
tum (est); recte!; es esto -?, estne hoc rec- de las correspondencias) cursus (-us m) p-
tum? blicus vehicularis, vehiculrius, cursualis, fis-
calis. Sin: res vehicularis, vehiculria,
corrector: (el que corrige) corrector, oris m. cursualis, tabellria. Uso: - areo, cursus a-
Sin: emendator. Uso: - de pruebas de im- rius; - diplomtico, pblicus legatorum cur-
prenta, corrector; plagularum corrector; pa- sus; vehiculrius cursus ad pblicos legatos
ginarum emendator. prtinens; Inform, - electrnico, cursus elec-
trnicus; ltterae electrnicae; - especial, es-
corredizo: convolutbilis, e. Uso: capote -, tafeta, anabsius, ii m; - militar, pblicus
tectum convolutbile. cursus castrensis; buque -, tabellria navis;
despacho de -, ostolum cursuale; empleado
corredor: (pasillo o pieza de paso larga y de -, officialis (-is m) cursrius; jefe de -, p-
angosta) andron, onis m. Sin: mesula; am- blici cursus praepsitus; rei tabellriae prae-
bulacrum; ambulatincula; fauces, ium fpl; psitus vel praefectus; vagn -, currus
trnsitus, us m. Uso: - subterrneo, cuncu- tabellrius; por -, cursu pblico vel fiscali;
lus, i m; - de la casa, fauces edium // (com- por - areo, cursu ario; enviar, expedir por
petidor) cursor, oris m. Sin: pettor, oris m. -, liquid cursu publico (vel vehiculari, vel
Uso: - de resistencia, qui longa spatia per- vehiculrio, vel fiscali) mttere // (cartas o
currit // (balcn corrido) v. balcn // (el que pliegos de cualquier clase que se despachan
interviene por oficio en las compras y ventas o reciben) epstulae (-arum fpl) vel fasces
de ciertos artculos) procurator, oris m. Uso: (-ium mpl) // (oficina de correos) diribit-
- de bolsa, collybista, ae m; nummulrius, ii rium, ii n. Sin: diribitrium cursuale; cursus
m; - de comercio, rebus mercandis procura- pblici diribitrium; epistularum vel littera-
tor; - de mercaderas, nstitor vel curator mr- rum diribitrium; pblicum epistularum diri-
cium. bitrium; curss pblici sedes; aedes
cursuales; officina cursualis. Uso: - central,
corregir: corrgere. Sin: emendare; polire vel praecpuum epistularum diribitrium // (men-
expolire. Uso: - un escrito, scriptum emen- sajero, estafeta) cursor, oris m. Uso: enviar
dare vel expolire; scriptum ad criticorum algo por -, liquid cursori perferendum
severitatem exgere; scriptum ad criticorum commttere; liquid per cursorem mttere //
rationem emendare. (buzn) pblici cursus cpsula vel capsella.
Uso: echar una carta al -, in pblici cursus
corregela: convlvulus, i m. cpsulam epstulam demttere, immttere,
incere // a vuelta de -, statim; extemplo; e ves-
correlacin: correltio, onis f. Sin: conve- tgio.
nintia; congruntia; mtua reltio.
correra: concurstio, onis f. Sin: incrsio;
correligionario: (que profesa la misma reli- excrsio; excursus, us m. Uso: - de los enemi-
gin) consecrneus, i m. Sin: religionis s- gos, hstium incrsio; hacer una -, excursio-
cius; eiusdem religionis prticeps; eandem nem vel incursionem fcere; hacer una -
religionem habens // (que tiene la misma opi- entre los enemigos, incursionem in hostes
nin poltica, especialmente si est inscrito (vel in fines hstium) fcere; impedir las co-

275
correspondencia

rreras al enemigo, hostem ab incursinibus duodevicsimo mensis currentis; moneda -,


prohibere. legalis pecnia; precio -, pretium vulgatum
vel praesens // sust cursus, us m. Sin: fluen-
correspondencia: (conjunto de cartas que se tum, i n; aquae fluentes. Uso: contra -, ad-
despachan o reciben ) epstulae, arum fpl. verso flmine vel amne; adversum in flumen;
Sin: ltterae, arum fpl; v. correo // (cartas que adversus amnis cursum; siguiendo la -, se-
se escriben dos o ms personas una a otra) cundo flmine // ( fig, curso, movimiento de
epistularum vel litterarum commrcium (cum los sentimientos y de las tendencias) vulgata
liquo, inter liquos). Sin: commrcium epis- vel communis opnio. Sin: multitdinis iud-
tolare; epistolare collquium // (accin y cium. Uso: corrientes del pensamiento filo-
efecto de corresponder o corresponderse) sfico, philosphiae, arum fpl; las varias - del
congruntia, ae f. Sin: cohaerntia; conve- pensamiento moderno, huius nostrae aetatis
nintia alicius rei cum liqua re. vriae doctrinae; fuertes - culturales, econ-
micas y polticas, motus magni culturales, oe-
correspondiente: adj correspondens, entis. conmici, poltici; - literarias, quae de ltteris
Sin: cngruens (licui rei, cum liqua re); eruditi viri sntiunt; - polticas, de re pblica
convniens (cum liqua re, licui rei, ad vel regenda opiniones; contra -, adversus com-
in liquid, in liqua re) // (miembro no nume- munes opiniones; adversus communem opi-
rario de una corporacin, que por lo general nandi agendique rationem; dejarse llevar de
reside fuera de la sede de esta y colabora con la -, communi opinione ferri; tmpori cdere
ella por correspondencia) scius correspon- vel inservire; tempribus servire; vulgarem
dens. Sin: epistularis scius // (corresponsal) consuetdinem sequi; ir contra -, multitudi-
v. esta voz. nis iudicio repugnare; communem opinionem
refutare; irse con o tras la -, aliorum opinioni
corresponsable: corresponsbilis, e. subscrbere; seguir la -, vulgatam opinionem
amplecti; multitdinis iudcium sequi //
corresponsal: relator, oris m; relatrix, icis f. Electr, - elctrica, vis elctrica. Sin: elctri-
Sin: correspondens, entis m; cooperator vel cus fluor; fluentum; fluentum elctricum; flu-
collaborator, oris m; cooperatrix vel collabo- xus (-us m) elctricus; sucneus fluctus;
ratrix, icis f; uceps (-cpis m) actorum; cap- sucnei fluctus vis. Uso: - alterna, fluxus al-
tator (-oris m) nuntiorum; dvena scriba. ternus; - continua, fluentum contnuum; - hi-
Uso: - especial, relator specialis; - radiotele- droelctrica, vis hidrolctrica; - parsita o
visivo, relator radiotelevisficus; Florencia de Foucault, fluentum verticosum; - termo-
Aubenas, - del diario Libration, Floren- elctrica, vis thermolctrica; hilo de la -,
cia Aubenas, cooperatrix actorum diurnorum, filum fluenti elctrici; impulsos de -, impul-
q. t. Libration. sus (mpl) fluenti elctrici; toma de - , elctri-
dis exceptculum; dar la -, elctricum
corrida de toros: tauromchia sive tauroma- rvulum immttere // estar al - de una cosa,
cha, ae f. Sin: pugna cum tauris; taurorum liquid scire vel cognscere. Sin: liquid no-
(in circo) agittio. visse vel cognovisse; estar al - de todas las
publicaciones, quae quotdie typis eduntur
corriente: adj currens, entis. Uso: agua -, perspecta habere; poner a alguien al - de una
aqua viva vel prfluens; ao -, annus vertens; cosa, certiorem fcere liquem alicius rei
cuenta -, quotidianae rationes; - mes, mensis vel de liqua re // - de aire, ris afflatus (-us
currens; el lunes, 18 del corriente, die Lunae, m). Sin: r ffluens.

276
cortejo

corrillo: conventculum, i n. Sin: crculus; rium.


collctio. Uso: reunirse en -, circulari; in
orbem core; orbem fcere vel collgere. cortacigarros: cultellus sectrius volmi-
num. Sin: cultellus ad secanda volminum
corrimiento: lapsus, us m. Uso: - de tierra, acmina.
lapsus terrae.
cortadora: - de csped, v. cortacsped.
corro: corona, ae f. Uso: - de amigos, amico-
rum corona; v. corrillo. cortahielos, v. rompehielos.

corroborante: adj corrborans, antis // sust cortalpices: instrumentum cuspidrium.


medicamentum corrborans. Sin: scriptrii lpidis cuspidamentum.

corromper: - a alguien, corrmpere li- cortapapel o cortapapeles: chartseca, ae f.


quem. Sin: liquem ab offcio detorquere; Sin: lgula vel lngula; culter, tri m; enscu-
liquem e recto itnere abdcere; liquem lus, gladolus, cultellus chartrius; gladolum
transversum gere, impllere, rpere. chartrium; culter chartrius; cultellus libr-
rius; caesria vrgula; (mquina) chartae sec-
corrupcin: (putrefaccin) corrptio, onis f. trix (-icis f).
Sin: tabes, is f // (- de costumbres) corrupti
mores; morum grvitas // (utilizacin de las cortaplumas: scalprum, i n. Sin: cultllulus;
funciones y medios de aquellas en provecho, culter plictilis; scalprum librrium; clamo
econmico o de otra ndole, de sus gestores) acuendo novcula.
corruptela, ae f. Sin: corrptio. Uso: - pecu-
niaria, corrptio pecuniria // tentativa de -, cortapuros, v. cortacigarros.
mbitus, us m.
cortar: secare. Sin: resecare; exsecare. Uso:
corsario: adj pirticus, a, um. Sin: praedat- - el pelo, capillos resecare; comam curtare vel
rius // sust, v. pirata. tondere; - la barba y el pelo, barbam comam-
que tondere.
cors: fscia, ae f. Sin: pectorale, is n; str-
phium; mamillare; fscia pectoralis; fem- corte: (superficie que forman los cantos de
neus thorax. un libro) sctio vel sectura foliorum. Uso: -
rojo, dorado, sctio (foliorum) rubra, aurata
corsetera: strophiria, ae f. Sin: quae str- vel urea // (filo) acies, i f // (residencia del
phia cnficit. soberano) aula, ae f. Sin: aula rgia. Uso: la
- de Toscana, Aula Etrusca // Suprema Corte,
corsetero: strophirius, ii m. Sin: qui str- summum causis dirimendis conclium; iud-
phia cnficit. cium postremae provocationis; v. tribunal // -
de vestido, texti segmen (-mnis n).
cortabolsas: crumenseca, ae m. Sin: manti-
culrius; sector zonrius. cortejar: sectare vel sectari. Sin: assectare
vel assectari; licui adulari.
cortacsped: herbisectrum, i n. Sin: mchina
herbisectria vel falcata; herbarum tons- cortejo: (requiebro o galanteo) assecttio,

277
cortesano

onis f. Sin: assiditas; obsquium; cmitas; cortometraje: brevior pellcula. Sin: astrc-
amatria allctio; amatriae blandtiae fpl // tior taenola; brevior cinematogrphica pell-
(personas de acompaamiento) comitatus, us cula.
m. Sin: pompa; agmen, mnis n; caterva; c-
mites. Uso: - fnebre, pompa fnebris; exse- corva: (parte de la pierna) poples, ltis m.
quiarum turba; funus, nris n ; exsquiae,
arum fpl; - de antorchas, taedfera pompa vel corveta: crbita, ae f. Sin: celox (- cis f).
multitudo; lampadariorum agmen.
corzo: musmo vel msimo, onis m. Sin: ca-
cortesano: (adj, perteneciente a la corte) u- prolus.
licus, a, um // sust ulicus, i m. Sin: ulicus
homo; v. gentilhombre. cosaco: cosacus, i m.

corteza: cortex, tcis mf. Cosa Nostra: Res Nostra. Sin: consoci-
tio scelesta, quae dcitur Res (vel Causa)
cortijo, v. alquera. Nostra.

cortina: cortina, ae f. Sin: lnteum; velum; cosecante: Geom csecans, antis f.


plgula. Uso: - corrediza, velum vel lnteum
volbile; - metlica, cataracta; cratis (-is f) cosechadora: mchina messria tritria vel
metllica; - metlica plegadiza, convolutab- trituratria. Uso: - automotriz, automatria
lia claustra npl; - transparente, plgula pers- messria tritria (mchina); autmatum mes-
pcua; - de cama, conopum vel conpium; - srium tritrium.
de teatro, aulaeum; bajar la - metlica, cata-
ractam abdcere // - de bamb, vallum gra- coseno: (c)sinus , us m. Sin: arcus (c)sinus.
mneum; - de fuego, ignis vapor; - de hierro,
frrea saepta npl; frreum vallum; velum coser: mquina de -, mchina sartria vel sar-
frreum; - de humo, nbula vel nubcula; - de ciendi.
muelle, munmen (-mnis n) vel munimen-
tum. cosilla o cosita: rcula vel rscula, ae f.

cortinaje: vela, orum npl. Sin: plgulae; ve- cosmtica: (ciencia y arte que trata de los
lmina. Uso: - corredizo, vela vel lntea volu- cosmticos) csmesis, is f. Sin: cosmtica, ae
blia; plgulae volbiles; - corrido, vela vel f; cosmtica ars, disciplina, doctrina, scintia;
lntea obducta; plgulae obductae; - desco- fucandi ars; ars conficiendi ornamentria me-
rrido, vela vel lntea reducta; plgulae reduc- dicmina, medicamenta, unguenta. Uso: - fa-
tae. cial, vultum fucandi ars; ars vults fucandi;
ars fciem fucandi.
cortinilla: lintolum, i n.
cosmtico: adj cosmticus, a, um. Sin: ad
cortisona: cortisonum, i n. csmesin vel ad cosmticam (vel ad cosmti-
cam artem) ttinens // sust cosmticum, i n.
cortocircuito: brevis circitus (-us m). Sin: Sin: cosmetrium; medicamen vel medica-
circitus curtus; contractus circitus. mentum; fucus; unguentum; tectrium; cos-
mticum medicamentum. Uso: - para el

278
costar

rostro, medicamen vel medicamentum facii; cosmopolita: adj cosmopolticus, a, um. Sin:
rostro ajado por los -, os medicmine attri- mundanus // sust cosmopolita, ae m. Sin:
tum; rostro cubierto de cosmticos, vultus mundi ncola; civis (-is mf) universi; totus
medicamnibus interstinctus. mundi civis.

cosmetlogo: artis cosmticae peritus. Sin: cosmopolitismo: cosmopolitismus, i m. Sin:


facii cosmetes (-ae m), curator, medicator; doctrina cosmopoltica; fratrnitas humana;
fciem medicandi peritus. totus mundi amor.

csmico: csmicus, a, um. cosquillar, v. cosquillear.

cosmogona: cosmognia sive -gona, ae f. cosquillas: titilltio, onis f.


Sin: de mundi orgine doctrina, disciplina.
cosquillear: titillare. Sin: pellem lviter ti-
cosmografa: cosmogrphia sive -grapha, ae tillare.
f. Sin: mundi vel universi descrptio.
cosquilleo: titilltio, onis f; titillamentum, i
cosmogrfico: cosmogrphicus, a, um. Sin: n. Sin: burburismus, i m.
ad cosmogrphiam spectans; ad mundi de-
scriptionem prtinens. costa: (orilla del mar y tierra que est cerca
de ella) litus, tris n. Sin: ora, ae f. Uso: -
cosmgrafo: cosmgraphus, i m. Sin: mundi Azul, Caerlea Ora // (cantidad que se paga
vel universi descriptor; qui mundum vel uni- por una cosa) impensa, ae f. Sin: prtium;
versum describit; cosmogrphiae (vel mundi sumptus, us m. Uso: a toda -, quacumque (vel
descriptionis, vel universi descriptionis) cul- quavis, vel omni) ratione vel contentione;
tor, studiosus, peritus. totis vribus , vribus mnibus; summa ope; a
- de la vida, cpitis perculo; perseverar a
cosmologa: cosmolgia sive -loga. Sin: uni- toda - en una cosa, in liqua re quoquo pacto
versi mundi scintia. (vel quoquo modo) perseverare.

cosmolgico: cosmolgicus, a, um. Costa de Marfil: Litus (-tris n) Ebrneum.


Sin: boris ora.
cosmometra: cosmomtria sive -metra, ae
f. costado: (cada uno de los dos lados del
casco de un buque) latus, tris n.
cosmonauta: cosmonauta, ae m. Sin: astro-
nauta; cosminauta; spatiinauta. costanero: litoralis, e; litreus, a , um. Sin: in
ltore psitus. Uso: camino -, litoralis vel ma-
cosmonutica: cosmonutica, ae f. Sin: res rtima via; ciudad -, urbs litrea.
cosmonutica; disciplina cosmonavalis.
costar: constare. Sin: stare vel esse con com-
cosmonutico: cosmonuticus, a, um. Sin: plem. de precio en abl, exceptuados los gen
cosmonavalis, e. tanti, quanti, pluris, minoris (tanto, cuanto,
ms, menos). Uso: cada fascculo cuesta DM
cosmonave, v. astronave. 8,50, fascculus singularis constat octo semis

279
Costa Rica

marcis Germnicis; cunto cuesta esta cotiledn: cotyledon, nis f.


casa?, quanti est haec domus? cuesta 40.000
liras, quadraginta mlibus libellarum est. cotilla, v. cors.

Costa Rica: Res pblica Orovitensis. Sin: cotizacin: aestimtio, onis f.


Costarica, ae f.
coto: (campo reservado de caza) saeptum ve-
costarricense : adj costaricensis, e // sust nationis. Sin: fines venatrii; privatus vena-
Costaricensis, is m. tionis locus.

costarriqueo, v. costarricense. cover girl: exterioris pginae puella.

coste: (cantidad que se paga por una cosa) v. cow boy: armentrius, ii m. Sin: pecurius.
costa.
coxalgia: coxlgia sive coxalga, ae f. Sin:
costeleta, v. chuleta. coxae dolor vel dolores; coxendcis inflam-
mtio; assidui coxae vel coxendcis dolores.
costero, v. costanero.
coxlgico: coxlgicus, a, um.
costo: (lo que cuesta una cosa) alicius rei
prtium. coyuntura: condcio, onis f. Uso: - econ-
mica, oeconmica condcio.
costumbre: mos, moris f. Uso: costumbres
inmorales, mores corrupti, prditi, pessm- coz: (patada) calx, calcis f. Sin: calcis ictus
dati; mores lapsi ad molltiem; mores pro- (-us m). Uso: dar coces contra el aguijn, ad-
lapsi in vtia; - navideas, mores sollmnia versus stmulum calcitrare; dar una - a uno,
natalcia Christi celebrandi; - tradicionales, liquem calce cedere, ptere, perctere, fe-
mores tranlatcii; consuetdines translatciae; rire; disparar, tirar coces, calcitrare; calces
segn la - tradicional, more translatcio. remttere; recibir una -, calce caedi // (Mar,
cabo inferior del mastelero) pes (pedis m)
costurera: sartrix, icis f. Sin: sutrix; sarcina- mali.
trix; vestfica.
crakers: qudrulae, arum fpl.
costurero: sartor, oris m. Sin: sarcinator; vs-
tifex (-fcis m); vestficus. craneoclasto: cranioclastum, i n. Sin: cranio-
clastes, ae m; instrumentum calvae vel calv-
cotangente: Geom cotangens, entis f. riae confringendae.

coterrneo, v. conterrneo. craneografa: craniogrphia sive -grapha, ae


f. Sin: calvae vel calvriae descrptio.
coti: (tela) trilix, cis f.
craneologa: craniolgia sive -loga, ae f.
cotidianidad: cotidianae vitae rtio. Sin: doctrina (vel disciplina, vel scintia) de
calva vel calvria.
cotila: ctyla vel ctula, ae f.

280
crdito

craneolgico: craniolgicus, a, um. Sin: ad rerum mnium procreator; Summus Cndi-


calvam vel calvriam ttinens. tor.

cranelogo: cranilogus, i m. creatividad: vis creatrix vel effectiva. Sin:


pera vel ctio creatrix. Uso: estmulo a la -,
craneomancia: craniomanta, ae f. stimulus ad peram creatricem praestandam.

craneometra: craniomtria sive -metra, ae creativo: creativus, a, um.


f. Sin: calvae vel calvriae mensura.
crecimiento: incrementum, i n. Sin: auctus,
craneomtrico: craniomtricus, a, um. Sin: us m; accrtio. Uso: - demogrfico, incre-
ad calvae vel calvriae mensuram spectans. mentum natorum; - demogrfico acelerado,
maturata natorum incrementa; - facultativo,
cranemetro: creanimetrum, i n. Sin: ins- incrementum in hminis arbtrio psitum; -
trumentum calvae vel calvriae metiendae. fsico, crporis incrementum; - personal y co-
munitario, singulorum hminum ac totus
craneoscopia: cranioscpia sive -scopa, ae humani gneris progrssio.
f. Sin: calvae vel calvriae inspctio.
credencial: (adj, que acredita) testimnium
cranetomo: cranitomum, i n. Sin: instru- vel fidem fciens // (carta credencial) ltterae
mentum calvae vel calvriae secandae. credentiales vel fiduciriae. Sin: pblicae lt-
terae; ltterae fidem habentes; ltterae alic-
crash (Inform) colapsar: correre. Sin: ius rei fidem facientes; ltterae demandati vel
collabi; cdere. Uso: el sistema colaps, crditi mneris testes.
systema crruit, collapsum est, ccidit //
(dicho de programas: hacer colapsar el sis- credibilidad: crediblitas, atis f. Sin: fides, ei
tema) direre liquid. Sin: evrtere liquid. f; auctritas; probablitas. Uso: - histrica,
Uso: el programa ha hecho colapsar el sis- histriae fides; razn de -, fidei (vel auctori-
tema, systema a progrmmate drutum vel tatis, vel probabilitatis) rtio; exceder toda -,
eversum est // (colapso) collpsio, onis f. omnem fidem excdere; poner en duda la -
de un hecho, in dbium rem vocare.
crasis: (Gram, contraccin) crasis, is f. Sin:
coninctio. Uso: - de dos slabas, syllabarum crdito: (asenso) fides, ei f. Uso: dar - a al-
coninctio // (Med, mezcla normal de las guien, licui crdere; dar - a algo, liquid
partes que constituyen los lquidos del orga- crdere // (derecho que uno tiene a recibir di-
nismo) crasis, is. Sin: mixtura, ae f; umorum nero de otro) crditum, i n. Sin: pecnia cr-
mixtura. dita; nomen non expunctum; dbitum non
dissolutum. Uso: crditos a recibir, crdita
crter: crater, ris (ac sing cratra, ac pl accipienda; carta de -, accreditivum, i n;
cratras) m. abrir - a alguien, offerre licui quod sumat
si opus sit; cobrar los -, nmina exgere; pe-
crtera: cratra, ae f. cniam (crditam) exgere; comprar a -, sua
fide, absenti pecnia, mere; dar dinero a -,
creador, ra: creator, oris m; creatrix, icis f. pecniam crdere; tomar dinero a -, pec-
Sin: procreator; cnditor. Uso: - del mundo, niam mutuare, mtuam pecniam smere //

281
credo

(reputacin de solvencia) fides, ei f. Uso: - cremallera: (barra con dientes que engra-
pblico, fides pblica; vender a -, alicius nan con un pin) retincula, orum npl. Sin:
fide vndere // (plazo para el pago) sptium machinamentum dentatum vel denticulatum.
ad solvendum. Uso: tres meses de -, trium Uso: ferrocarril de -, ferrvia dentata vel den-
mnsium sptium ad solvendum // (prestigio, ticulata // (cierre metlico y flexible que se
fama, confianza, estima) fama, ae f. Sin: aplica a una abertura longitudinal en pren-
existimtio; gratia; auctritas; fides; fidcia. das de vestir, bolsos, etc.) v. cierre relmpago
Uso: adquirir -, famam sibi acqurere; existi- // (en el microscopio) rechamus sive rcha-
mationem collgere; mantener el -, fidem mus, i m.
suam tueri; no tener -, nullam fidem habere;
perder el -, fidem amttere; quitar el - a uno, cremnofobia: cremnophbia sive cremno-
fidem derogare licui; tener -, grati valere; phoba, ae f. Sin: praecipitiorum vel vorgi-
grati et auctoritate valere. num pavor, horror, terror; cuiusvis praecpitis
(vel praerupti) loci pavor.
credo: (smbolo de la fe) fidei smbolum.
Uso: la frmula del -, frmula cathlicae cremor: cremor, ris m. Uso: - trtaro, tart-
fidei // (como oracin) smbolum, i n. Sin: rici salis cremor.
confssio fidei. Uso: recitar el -, smbolum
recensere // (doctrina) doctrina, ae f. Uso: - creolina: creolinum, i n.
poltico, quae liquis de re pblica sentit;
profesar el mismo - poltico, idem de re p- creosota: creosotum, i n.
blica sentire.
crespo: crispus, a, um. Uso: de pelo -, cris-
creencia: (accin de creer) fides, ei f // (lo pus; algo -, crspulus.
que se cree) opnio, onis f. Uso: - ancestrales,
opiniones maiorum vel avorum; - firme, crespn: crispum textum (- i n) // (velo) cris-
magna opnio; semejante -, eismodi opnio pum velum.
// (fe religiosa) Dei opnio; opnio de Deo;
opnio et relgio. Uso: - falsa, supersttio // cresta: (carnosidad que tienen sobre la ca-
(religin) relgio, onis f. Uso: - religiosas, beza algunas aves) crista, ae f // (cumbre de
Dei vel deorum cultus. las montaas) cacumen, mnis n.

creer: - en Dios, crdere in Deum. Sin: cr- crestomata, v. antologa.


dere Deo.
Creta: Creta, ae f; Crete, es f.
creble: credbilis, e. Sin: probbilis; veri s-
milis; fcilis ad credendum; qui, quae, quod cretceo: cretceus, a, um.
fcile credi potest.
cretcico: cretrius, a, um.
crema: (confeccin cosmtica) cremor, ris
m; cremum, i n. Sin: lomentum; ceroma, tis cretense: adj cretensis, e. Sin: crticus, a, um
n. Uso: - dental, v. pasta dentfrica; - depila- // sust Cretnsis, is m.
toria, dropax, cis m.; - de afeitar, pasta ton-
sria; - para los zapatos, v. betn. crtico: crticus, a, um. Uso: letras -, ltterae
crticae.

282
criptgrafo

cretinismo: cretinismus, i m. crmenes perpetrados contra la humanidad,


crmina contra humanitatem perpetrata; acu-
cretino: cretinus, i m. Sin: cretinismo labo- sado de crmenes de guerra, de belli crim-
rans // fig sinus; bardus; caudex (-dcis m); nibus accusatus.
hebes (-btis; abl -ti).
criminalidad: criminlitas, atis f. Sin: delin-
cretona: cretnium, ii n. Sin: cretonianum, quntia; immnitas. Uso: - juvenil, criminli-
i n. tas iuvenilis; - organizada, criminlitas
ordinata; latronum consocitio; latrones con-
cra: (accin de criar a hombres y animales) sociati.
eductio, onis f. Sin: nutrtio; nutrictio. Uso:
- de animales, pstio; - de bovinos, cura criminalista: criminalista, ae mf. Sin: poe-
boum; - de cerdos, porcultio; - de nios, nu- nalista; advocatus criminalis; iuris criminalis
trcium // (animal mientras se est criando) peritus; publicarum vel criminlium causa-
pullus, i m // (nio mientras se est criando) rum peritus.
infans, antis m. Sin: purulus; prvulus.
criminologa: criminolgia sive -loga, ae f.
criada: fmula, ae f. Sin: ancilla; domstica. Sin: crminum scintia.

criado: (persona que sirve a otra por sala- criollo: adj crolus, a, um. Sin: criollus; mix-
rio) fmulus, i m. Sin: domsticus; servus; tcius. Uso: lengua -, crola lingua // sust cr-
minister. olus, i m.

criador: nutritor, oris m. Uso: - de gusanos, cripta: (lugar subterrneo donde se ente-
bombycinator; bmbycum vel necydalorum rraba a los muertos) crypta, ae f. Uso: - vati-
cultor. canas, cryptae vaticanae // (piso subterrneo
destinado al culto en una iglesia) hypogum,
criar: nutricari. i n.

criatura: (cosa creada) res creata. Uso: - crptico: (oscuro, enigmtico) crpticus, a,
animada, nimans; nimal; - racional, homo; um. Uso: sentido -, sensus crpticus.
todas las -, rerum natura; natura // (nio de
poco tiempo) infantculus, i m; v. chiquillo. criptgama: planta cryptgama.

criba: cribrum, i n. Sin: vannus, i f. Uso: fa- criptogamia: cryptogmia sive -gama, ae f.
bricante de cribas, cribrrius, ii m; v. tamiz.
criptgamo: cryptgamus, a, um.
cribar: cribrare. Sin: per cribrum crnere.
criptografa: cryptogrphia sive -grapha, ae
cric, v. gato. f. Sin: ars cryptogrphica; rtio arcanis ltte-
ris scribendi.
cricket, v. crquet.
criptogrfico: cryptogrphicus, a, um.
crimen: crimen, mnis n. Uso: crmenes de
guerra del Japn, bllica crmina iapnica; criptgrafo: cryptgraphus, i m.

283
criptograma

criptograma: cryptogramma, tis n. Sin: fur- nus, i m; catinum, i n // (cavidad en la parte


tivum scriptum; res cryptogrammtica. inferior de los hornos para recibir el metal
fundido) cavum fusrium.
criptologa: cryptolgia sive -loga, ae f.
crisolito o crislito: chryslithus, i m.
criptn: cryptum, i n.
crispacin, crispadura, crispamiento o
criptorquidia: cryptorchdia, ae f. crispatura: crispitudo, dnis f. Sin: crispa f-
cies.
criptrquido: cryptorchis, dis.
cristal: crystallus, i m; crystallum, i n. Uso:
crquet: (juego de pelota ingls) lusus cric- objetos de -, v. cristalera; cristales de la ven-
ctius. Sin: ludus pilae et portae. tana, vitra fenestrae; fenestrlia vitra.

crisantemo: chrysnthemon, i n. cristalera: (establecimiento donde se fabri-


can objetos de cristal) officina crystallino-
crisis: (cambio favorable o desfavorable, rum // (tienda donde se venden)
que sobreviene en una enfermedad) crisis, is crystallinorum taberna // (conjunto de estos
(ac - im) f // (momento decisivo y peligroso mismos objetos) crystllina, orum npl. Sin:
de un asunto) discrimen, mnis n. Sin: crisis. vasa crystllina.
Uso: - econmica, difficultas annonae vel
nummria; - industrial, interceptus indstriae cristalino: adj crystllinus, a, um // (parte
cursus; - ministerial, summi rei publicae con- lenticular del ojo) tnica crystallides. Sin:
slii discrimen; civlium rectorum iactura; - lens crystllina; crystllinus, i m (humor).
mundial de la economa, mundana crisis oe-
conmiae; - poltica, rerum publicarum mu- cristalizable: crystallizbilis, e. Sin: in
ttio; - religiosa, religionis tedium vel crystallum (vel in crystallos, vel in crystalla)
fastdium; - social, rerum publicarum discri- densbilis vel congelbilis.
men; - de la escuela, crisis scholae; - de go-
bierno, rei pblicae rectionis discrimen; cristalizacin: crystalliztio, onis f. Sin:
amenaza de una - de gobierno, rei pblicae crystalli formtio; crystallorum denstio; in
rectionis mutandae vel immutandae commi- crystallum (vel in crystallos, vel in crystalla)
ntio; llevar a una - de gobierno, rei pblicae denstio vel concrtio; in crystllinam for-
rectionem (administrationem, moderatio- mam vrsio, convrsio, muttio, coagment-
nem) in discrimen addcere. tio; concrtio crystalli instar.

crisma: chrisma, tis n. cristalizado: crystallizatus, a, um. Sin: in


crystallum redactus vel versus; crystalli instar
crismal: chrismalis, e // concretus.

crismera: chrismrium, ii n. Sin: pyxdula cristalizar: crystallizare. Sin: in crystallum


oleria. (vel in crystallos, vel in crystalla) redgere,
redcere, cgere, densare; in crystllinam
crisol: (vaso para fundir) vsculum fus- formam vrtere // (tomar forma cristalina) v.
rium. Sin: vsculum fundendis metallis; cati- cristalizarse.

284
crtica

cristalizarse: in crystallum verti, cogi , den- christiana lex; (como culto) cultus (-us m) vel
sari. Sin: in crystallos abire; in crystalla den- ritus (-us m) christianus. Uso: abandonar el -
sari, congelare, concrscere; instar crystalli , christianum esse desnere; abrazar el -,
concrscere vel congelare. christianum feri; profesar el -, christianam
religionem profiteri; renegar del -, christia-
cristaloelctrico: crystallolctricus, a, um. nam religionem damnare.

cristalofsica: crystallophsica, ae f; cristianizar: christianizare. Sin: christianum


crystallophsice, es f. fcere vel rddere.

cristalogenia: crystallognia sive -gena, ae f. cristiano: adj christianus, a, um. Uso: ha-
Sin: crystallogentica doctrina, disciplina, cerse -, christianum feri; ser -, christianum
scintia. esse // sust christianus, i m. Sin: christcola;
christcolus; christifidelis; Christi cultor, sec-
cristalografa: crystallogrphia sive -gra- tator, ssecla. Uso: los primeros -, primgeni
pha, ae f. Sin: crystallorum rtio, stdium. christifideles.

cristalogrfico: crystallogrphicus, a, um. Cristo: Christus, i m. Uso: portador de -,


chrstifer, ra, rum
cristaloide: crystallides, is n (corpus).
criterio: critrium, ii n. Sin: norma; rtio; r-
cristalologa: crystallolgia sive -loga, ae f. gula; iudicandi norma, rtio, facultas. Uso: -
distintivo, rgula ad liquid ab liqua re dis-
cristalometra: crystallomtria sive -metra, tinguendum; - filolgico, iusta philolgiae
ae f. rtio; - fundamentales, critria fundament-
lia; - objetivos, normae obiectivae; - paleo-
cristalonoma: crystallonmia sive -noma, grfico, palaeogrphica rtio.
ae f.
crtica: (arte de juzgar de la bondad, verdad
cristiana: christiana, ae f. Sin: christifidelis; y belleza de las cosas) crtica, ae f; crtice, es
christcola; Christi cultrix vel sectatrix (-icis f; crtica, orum npl. Sin: ars vel res crtica.
f). Uso: - cronolgica, crtica chronolgica; - es-
ttica, crtica aesthtica; - filolgica, crtica
cristianamente: christiane. Sin: christiano philolgica; - histrica, crtica histrica; ars
(vel christianorum) more vel ritu; ad Christi crtica in rebus histricis (adhbita); - litera-
praecepta; prout Christi doctrina pstulat; ut ria, crtica litterria; crtica in ltteris; - de la
decet christianum. moda, crtica modae // (cualquier juicio o
conjunto de juicios sobre una obra literaria,
cristiandad: christinitas, atis f. Sin: chris- artstica, etc. ) iudcium, ii n. Sin: existim-
tiana ecclsia, res, socetas, consrtio; chris- tio; sentntia; censura. Uso: - histrica,
tianorum coetus (-us m); christades, um mf rerum gestarum iudcium; de rebus gestis
pl; christadae, arum mf pl. sentntia; - inteligente, intllegens iudcium;
- literaria, de ltteris iudcium; un libro de -
cristianismo: christianismus, i m. Sin: (como literaria, liber de aestimandis scriptribus vel
doctrina) relgio christiana; Christi doctrina; liber quo de scriptribus iudcia continentur //

285
crticamente

(personas que ejercen la crtica en los me- iudex, crticus; litteratus iudex; litterarum pe-
dios de difusin) crtici, orum mpl. Sin: exis- ritus; - de teatro, iudex scenicus // adj crti-
timatores vel existimantes; idices; docti viri; cus, a, um. Sin: diffcilis vel impeditus
litterati; v. crtico // caer bajo la -, in existi- (dificultoso); periculosus (que puede ocasio-
mntium arbtrium venire; hacer la - de un nar crisis). Uso: en momentos crticos para
libro, censuram fcere de libro; someter a - el Estado, impeditis rei pblicae temporibus.
los escritos de uno, censuram fcere de scrip-
tis alicius // (restitucin de los textos) resti- Croacia: Crotia, ae f.
ttio texts vel documenti. Sin: crtica texts
vel textualis; constittio texts; ars (vterum) croata: sust Croata, ae m // adj croatus,
exemplorum emendandorum; (vterum) croticus, a, um.
exemplorum inter se comparatorum emend-
tio; darse a la - textual, codcibus conferen- cromado: sust chrmii indctio (-onis f) //
dis se dare // (censura de las acciones de adj chromo llitus, blitus, tectus, contectus.
alguien) reprehnsio, onis f. Sin: vitupertio;
improbtio. Uso: dar pie para la -, reprehen- cromar: chromo illnere, oblnere, tgere,
sionis ansam habere; dare tamquam ansas ad contgere.
reprehendendum; hacer una - maliciosa o de-
nigrante de alguno o de algo, liquem vel li- cromtico: chromticus, a, um. Uso: escala
quid maldico dente crpere; hacer una - -, chroma, tis n; teora de la escala -, chro-
mordaz, liquem vel liquid adunco suspn- mtice, es f.
dere naso; incurrir en diversas -, in vrias re-
prehensiones incrrere; ser objeto de alguna cromatina: chromatina, ae f.
-, reprehensionis liquid habere // (murmura-
cin) obtrecttio, onis f. cromatismo: chromatismus, i m.

crticamente: crtice. Sin: ad crticam ratio- cromatforo: chromatphorum, i n.


nem; ad artis crticae rationem; ad normam
crticae artis. cromo: (metal) chromum, i n. Sin: chromti-
cum metallum // (estampa) v. cromolitografa.
criticar: (juzgar las cosas segn las reglas
del arte) (di)iudicare. Sin: iudcium fcere cromolitografa: (arte de litografiar) chro-
vel adhibere de liqua re // (censurar, vitupe- molithogrphia sive -grapha, ae f. Sin: chro-
rar) reprehndere. Sin: alicius rei censuram molithogrphica ars // (estampa)
fcere; liquid crpere vel destrngere. Uso: - chromalithogrphica imago.
mordazmente los escritos de alguien, scripta
alicius nasute destrngere; - todo libremente, cromolitografiar: chromolithogrphice im-
summa cum libertate cuncta notare vel cr- prmere liquid // (ejercer el arte de la cro-
pere. molitografa) chromolithogrphicam artem
exercere.
criticismo: criticismus, i m.
cromolitogrfico: chromolithogrphicus, a,
crtico: sust crticus, i m. Sin: iudex; existi- um. Sin: ad chromolithogrphiam prtinens.
mator. Uso: - exigente, emunctae naris aesti-
mator; - literario, litterarum existimator, cromolitgrafo: chromolithgraphum, i m.

286
cronolgico

Sin: chromolithogrphiae peritus. cronicismo: (larga duracin de una dolen-


cia) morbi vel infirmitatis diutrnitas. Sin:
cromometra: chromomtria sive -metra, ae diuturnus morbus // (estado crnico de un en-
f. fermo) diuturna vel perptua infrmitas.

cromosfera: chromosphaera, ae f. crnico: adj chrnicus, a, um. Sin: diuturnus;


perptuus. Uso: enfermedad -, infrmitas diu-
cromosoma: chromosoma, atis n. turna; que padece enfermedad -, infirmitate
perptua affectus // (autor de una crnica)
cromosmico: chromosmicus, a, um. chrongraphus, i m. Sin: chronista, ae m; re-
lator. Uso: - televisivo, relator televisficus.
cromotipia: (impresin en colores) chromot-
pia sive -typa, ae f // (obra realizada por -) cronofotografa: chronophotogrphia sive
chromotpica imago. Sin: imago colribus -grapha, ae f.
impressa.
cronografa: chronogrphia sive -grapha, ae
cromotipografa: (arte de imprimir en colo- f.
res) chromotypogrphia sive -grapha, ae f //
(obra hecha por este procedimiento) v. cro- cronogrfico: chronogrphicus, a, um. Sin:
motipia. ad chronogrphiam ttinens.

crnica: (historia que sigue el orden de los crongrafo: (el que profesa la cronografa)
tiempos) chrnica, orum npl. Sin: annales, qui chronogrphicam artem exercet // (el que
ium mpl; annales libri; libri chronicales; com- es perito en cronografa) chronogrphiae pe-
mentrii annorum. Uso: - ciudadana, acta ur- ritus // (aparato) chrongraphum, i n.
bana; rerum urbanarum acta; commentrius
rerum urbanarum; - contempornea, chr- cronograma: chronogramma, tis n. Uso:
nica contemporlia; - diaria, acta diurna; es- tmporum conspectus (-us m) vel tabella.
cribir una -, annales (acta, chrnica,
commentrium vel commentrios) scrbere // cronologa: chronolgia sive -loga, ae f //
(relacin sobre temas de actualidad) recn- (serie de personas o sucesos histricos por
sio, onis f. Sin: reltio; relationes. Uso: - orden de fechas) chronogrphia, ae f. Sin:
negra, cotidianae sclerum relationes; - po- tmporum descrptio; annorum digstio.
licial, reltio sclerum casuumque adverso-
rum; - semanal de ciencias y letras, cronolgicamente: chronolgice. Sin: tm-
hebdomadria scientiarum litterarumque re- poris vel tmporum ordine servato; observato
cnsio; - televisiva, chrnica (-orum npl) te- cuiusque anni ordine.
levisiva; transmssio chrnica televisiva //
(artculo de peridico en que se refieren no- cronolgico: chronolgicus, a, um. Sin:
ticias relativas a las cosas recientes) chr- tmporis vel tmporum (gen). Uso: orden -,
nica, orum npl. Sin: acta, orum npl; tmporis vel tmporum ordo; relatar en
commentrius (chrnicus); commentrii orden -, explicare rdines tmporum; seguir
(chrnici). el orden -, tmporis vel tmporum ordinem
servare; tmporis vel tmporum servare gra-
cronicidad: diutrnitas, atis f. dus; tmpora servare vel conservare.

287
cronlogo

cronlogo: chronlogus, i m. Sin: chronol- de su vida, decretria suae vitae momenta.


giae peritus; qui chronolgiam exercet vel
profitetur. crucificar: (liquem) crucifgere. Sin: cruci
fgere, affgere, suffgere; in crucem suff-
cronometrar: tempus alicius rei chronme- gere, pnere, gere, tllere; in cruce fgere //
tro metiri. fig liquem vexare, cruciare, excruciare. Sin:
contumeliose gere cum liquo; liquem con-
cronometra: chronomtria sive -metra, ae tumeli affcere.
f. Sin: tmporis mensurae cogntio vel ntio.
crucifijo: Christi crux. Sin: Crucifixi imago,
cronomtrico: chronomtricus, a, um. Sin: effgies, signum; Christi cruci (vel in crucem,
ad chronomtriam vel ad tmporis mensuram vel in cruce) fixi effgies; Christus cruci affi-
spectans. xus. Uso: un - de marfil, Christus cruci affi-
xus ex bore fictus.
cronometrista: (constructor de cronmetros)
chronometrorum fabricator // (el que mide crucifixin: crucifxio, onis f. Sin: cruci af-
con cronmetro el tiempo) tmporis mensor. fxio; de cruce suspndium.
Sin: qui alicius rei tempus metitur; qui chro-
nmetro alicius rei tempus metitur. crucifixor: crucifixor, oris m.

cronmetro: chronmetrum, i n. cruciforme: cruciformis, e.

cronoscopia: chronoscpia sive -scopa, ae f. crucigrama: crucigramma, tis n. Sin: litte-


rarum tricae; verba decussata; ltterae decus-
cronoscopio: chronoscpium, ii n. satae vel implexae.

croquet: malleorum ludus. cruz: crux, crucis f. Uso: - gamada, crux ha-
mata; - Roja, Crux Rubra; Socetas vel Ordo
crtalo: crtalon vel crtalum, i n. a Cruce Rubra; Institutum a Cruce Rubra;
miembro de la - Roja, minister Instituti a
cruce: (- de calles o caminos) cmpitum, i n. Cruce Rubra; - de San Andrs, crux decussata
Sin: decussis, is m; decusstio; intersctio; vel inclinata; en forma de -, crucifrmiter //
coninctio viarum. Uso: - de 2, 3, 4 calles o Filol, - de los intrpretes , locus ad intelle-
caminos, bvium, trvium, quadrvium; pa- gendum imperspcuus. Sin: desperatissimus
rarse en los -, ad cmpita consstere // (seal auctoris locus.
caminera) cave cmpitum // (Biol, cruza-
miento) permxtio, onis f. Sin: genus (-nris cruzada: expedtio sacra. Sin: sacrum
n) mixtum. bellum; expedtio mlitum cruce signatorum;
sacrum bellum cruce signatorum; cruciata, ae
crucero: (barco) cmmeans vel speculatria f. Uso: hacer una -, sacrum bellum sub crucis
navis. Sin: prosmia; stlata. Uso: - acora- signo suscpere // fig, - de oraciones, sacra
zado, loricata navis speculatria // (viaje) cir- precum contntio; precatrium bellum; cru-
cumvctio nutica. ciata precum; - por la moralidad, mribus
emendandis bellum.
crucial: decretrius, a, um. Uso: momentos -

288
cuadro

cruzado: crucgerus, i m. Sin: crcifer, ri; cuadrar: (adaptarse) accommodatum vel


miles crucgerus; miles cruce signatus vel in- aptum esse ad + ac.
signitus; cruciatus, i m.
cuadratura: quadratura, ae f; quadrtio, onis
cruzamiento: Biol decusstio chromosom- f. Sin: tetragonismus. Uso: fig, - del crculo,
tica. crculi quadratura; tetragonismus crculi;
adaequtio crculi ad quadratum; buscar la -
cruzar: - las piernas, crus cruri superpnere; del crculo, repugnntia querere.
- los brazos, brachia consrere vel decussare.
cuadriciclo: quadricyclus, i m. Sin: veloc-
cuadernillo: (conjunto de cinco pliegos de pedum (vel ocpedum, vel volucrpedum)
papel) v. quinterno // (librillo para el rezo quattuor rotis instructum vel ornatum.
eclesistico) v. aalejo.
cuadrienio: quadrinnium, ii n.
cuaderno: quaternio, onis m. Sin: libellus;
fascculus (chartarum); codicillus; commen- cuadrilla: (conjunto de personas para el des-
trius; commentrium; pugillares, ium mpl; empeo de un oficio) manpulus, i m. Sin:
pugillria, ium npl; paginarum vel pagella- manus, us f; agmen, mnis n. Uso: - de auxi-
rum fascculus. Uso: - anillado, codicillus lio, agmen auxilirium; auxiliria manus;
anularis; codicillum anulrium; - pequeo, opfices auxilirii vel auxiliabundi; auxiliato-
commentarolus; commentarolum; - de res; auxilirii; - de obreros, - de trabajadores,
apuntes, adversria, orum npl; codicillus no- operarum manus; operariorum manpulus.
tarum; - de bitcora, dirium nuticum; - de
dictado, dictata, orum npl. cuadrillizos: quadrigmini, orum mpl.

cuadra: (caballeriza) v. establo. cuadrimotor: adj quattuor motriis instruc-


tus. Sin: quadrplici machinatione ornatus;
cuadrado: (figura plana) quadratum vel qua- qui (quae, quod) quattuor motriis vel qua-
drum, i n // (producto de una cantidad por s drplici machinatione movetur // sust aro-
misma) quadratus nmerus. Uso: elevar al - planum quattuor motriis instructum.
un nmero, bis dcere nmerum; - de diez,
decem dcies multiplicata // adj quadratus vel cuadrinomio: quadrinmium, ii n.
quadrus, a, um. Uso: diez km cuadrados,
decem milia pssuum in quadrum (vel in qua- cuadrivalente: quadrvalens, entis.
dratum) ducta; extraer la raz -, quadratam
radicem extrhere. cuadrivio: quadrvium, ii n.

cuadrangular: quadrngulus, quadringulus, cuadro: (pintura, dibujo) pictura, ae f. Sin:


a, um. Sin: quadrangularis, quadriangularis, tbula picta vel depicta // fig fcies, i f. Sin:
e. rerum fcies; condicionum status. Uso: - ge-
neral, rerum facies universalis; en el - del
cuadrngulo: adj quadrngulus vel qua- apostolado catlico, in apostolats cathlici
dringulus, a, um. Sin: tetragnus // sust qua- provncia // (grupo de jugadores) v. equipo //
drngulum vel quadringulum, i n. Sin: (armazn cuadrangular de la bicicleta) com-
tetragnum; quadringula figura. pages, is f. Sin: quadrum , i n // (parte de un

289
cuadrpedo

jardn labrada en forma de cuadro) rea qua- doctrina; secta quakeriana.


dra vel quadrata; quadrus pulvinus (arriate) //
- clnico, morbi descrptio; - cronolgico, cuquero: qukerus, i m. Sin: quakerianae
tmporum nottio vel ordo; - fiel, quaedam vitae rationis sectator.
quasi expressa imago; - poltico, poltica
adiuncta (-orum npl); - sinptico, spcimen cuarentena: (tiempo de cuarenta das,
comparativum // - de honor, tabella honor- meses, aos) quadraginta dies, menses, anni.
ria; - de mandos, tbula instrumentorum. Sin: quadraginta dierum (vel mnsium, vel
annorum) sptium // (espacio de tiempo du-
cuadrpedo: adj qudrupes, pdis. Sin: qua- rante el cual estn privados de comunicacin
drpedans; quattuor pedes habens // sust qu- los que vienen de lugares infectos o sospe-
drupes, pdis m, f y n. Sin: qudrupes bstia. chosos de epidemia) quadraginta dierum se-
gregtio (-onis f). Sin: tempus (-pris n)
cuajo: (sustancia con que se cuaja) cogu- valetudini spectandae praestitutum; tempus
lum, i n. valetdini probandae praefinitum. Uso: estar
en -, ad valetudinem spectandam detineri; va-
cuakerismo, v. cuaquerismo letudinis spectandae caus in statione reti-
neri; poner en -, aislar en -, (per) dies
cukero, v. cuquero. quadraginta liquem segregare; tener en - por
razones sanitarias, valetudinis caus liquem
cualificado: idneis virttibus preditus. Sin: detinere vel remorari // fig y coloq, poner en
aptus vel idneus ad (liquod) munus explen- - una noticia, nntium in dbium revocare.
dum. Sin: licui nntio fidem abrogare.

cualitativo: qualitativus, a, um. cuaresma: quadragsima, ae f. Sin: quadra-


gesimale tempus; quadragenrii ieinii tem-
cuntico: qunticus, a, um. Sin: quod ad pus vel dies // (conjunto de sermones para los
quantorum doctrinam prtinet. domingos y ferias de -) quadragsimae ora-
tiones vel contiones; sacrae quadragesimales
cuantificable: numerbilis, e. Sin: mensur- orationes; sacrae quadragenrii tmporis ora-
bilis; nmeris aestimbilis. tiones; sacrae orationes quadragenrio tm-
pore hbitae.
cuantificacin: numertio, onis f. Sin: men-
surtio; ad nmeros vel mensuras redctio. cuaresmal: quadragenrius, a, um. Sin: qua-
dragesimalis, e. Uso: sermones -, v. cua-
cuantificador: numerator, oris m. resma.

cuantificar: nmeris vel mensuris aestimare. cuartana: quartana, ae f. Sin: febris quar-
Sin: ad nmeros vel mensuras redcere. tana. Uso: padecer -, quartanam febrim vel
febrem habere.
cuantitativo: quantitativus, a, um.
cuartel: castra, orum npl. Sin: stativa, orum
cuanto, v. quantum. npl; castra stativa; mlitum sttio; militare
contubrnium. Uso: - general, exrcits prae-
cuaquerismo: quakerismus Sin: quakerorum trium; cuarteles de invierno, hiberna vel hi-

290
cubierta

berncula (-orum npl) ; castra hiberna; cuar- locatum; - de huspedes, hosptium; hospitale
teles de verano, aestiva, orum npl; castra aes- cubculum; - de las reuniones, conclave con-
tiva; enseres del -, contubrnii mlitum gregationis; cuartos en planta baja, concl-
supellex (supellctilis f). via quae plano pede sunt.

cuarteta: tetrastchium, ii n. Sin: tetrsti- cuarzo: quarzum, i n. Sin: qurtium; quarzi-


chum minus. tes, ae m; quarzum crystallum; silex (-lcis m)
quarzferus.
cuarteto: (combinacin mtrica de cuatro
versos endecaslabos o de arte mayor) tetrs- cuasicontrato: quasi-contractus (-us m).
tichum, i n. Sin: tetrstichum maius // (com-
posicin para cantarse a cuatro voces cuaterna: quaterna, ae f. Sin: quatrnitas;
diferentes o para tocarse por cuatro instru- quatrnio sive qutrio, onis m.
mentos distintos entre s) quadricnium, ii n //
(el conjunto de esas cuatro voces o instru- cuatrimotor: aroplanum quattuor machina-
mentos) qudruplex melos (-i, n; pl mele; mentis vel machinatinibus instructum.
tambin melum en ac m sing y melos en ac
m pl ); qudruplex symphnia; cantus (-us m) cuba: (recipiente) cupa, ae f. Uso: - de riego,
a quttuor symphonacis ditus; quttuor cupa irrigatria; fabricante de cubas, cup-
symphonaci un canentes; quttuor fdium rius, ii m.
concentus. Uso: - de cuerda, qudruplex
melos rcubus effectum. Cuba (isla y Estado): Cuba, ae f.

cuartilla: (hoja de papel) charta pura. cubano: adj cubanus, a, um // sust Cubanus,
i m.
cuartito: parvum cubculum.
cubero, v. tonelero.
cuarto: (cada una de las cuatro partes en
que se divide un todo) quarta pars. Uso: tres cubeta: lveus, i m. Sin: lacus, us m; la-
-, tres quartae partes; - de hora, quadrans, bellum, i n // Fotogr, dololum, i n.
antis m; tres - de hora, horae dodrans (-antis
m); por un - de hora, per quadrantem horae; cubicaje: capcitas cbica.
por tres - de hora, per dodrantem horae //
(tiempo que transcurre entre dos lunas nue- cbico: cbicus, a, um.
vas) - creciente, luna crescens; - menguante,
luna decrescens // (habitacin, aposento) cubierta: (cosa que se pone encima de otra
conclave, is n. Sin: diaeta. Uso: - amoblado, para taparla o resguardarla) opertrium, ii
conclave supellctile instructum; - blindado, n. Sin: operimentum; tegmen vel tgimen, t-
conclave loricatum; loricata cella; - de bao, gumen, mnis; tegumentum; integumentum;
balneum vel blneum; - de dormir, cubcu- oprculum; tectum; tectrium; involucrum;
lum; dormitrium; - de una sola cama, cub- strgulum. Uso: - corrediza, tectum dctile
culum unus lecti; - de dos camas, cubculum vel trctile; - de algodn, de tela, strgulum
duorum lectorum; - de dormir con bao, cu- lnteum, xlinum; - de cama, v. frazada; - de
bculum cum blneo; - de estar, xedra; ex- cuero, tegumentum e crio factum; - de
drium; zotheca; - de hotel, cubculum goma, cinctus (-us m) gmmeus; - de libro,

291
cubierto

tegumentum, integumentum; pgina exterior cuchara: cchlear, aris n; cochleare, is n.


// - de la cama, strgulum, i n. Sin: toral, lis Sin: cochlerium; cochlearis, is m; lgula vel
n // - de neumtico, cummis (-is f) rotae. Sin: lngula. Uso: una - de miel, una lgula mellis.
gummi (indecl) rotae; cmmeum rotae invo-
lucrum; gmmea vel cmmea rota; gm- cucharita: cochlearolum, i n. Sin: tnue vel
meum (rotarum) operimentum; coriceum parvum cchlear; l(n)gula.
(rotarum) operimentum // (parte exterior de
la techumbre de un edificio) tectum, i n. Uso: cucharn: smpulum, i n. Sin: spthula vel
- de dos aguas, tectum pectinatum // (puente sptula; rudcula.
del barco) tabulatum, i n. Sin: constratum;
stega, ae f; fori, orum mpl; estar sobre -, in cuchichear: susurrare. Sin: consusurrare; in-
stega ( in summa nave vel navi) consdere // sussurare; murmurare; mussitare.
(sobre) v. esta voz // (tapa) v. esta voz.
cuchillada: (golpe que se da con cuchillo)
cubierto: (techumbre que cubre y defiende cultri ictus (-us m) . Uso: recibir una -, cultro
de las inclemencias del tiempo) protectum, i prcuti // (herida que resulta de una -) cesio,
n. Uso: - del andn, crepdinis protectum // onis f.
(utensilio de mesa) escrium instrumentum //
(servicio de mesa para cada persona) men- cuchillera: (oficio de cuchillero) cultrario-
sae supellex (-lectlis f); escria instrumenta. rum ars. Sin: cultrrii ars; ars cultrria // (ta-
ller donde se hacen cuchillos) cultrrii vel
cubil: cubile, is n. cultrariorum officina // (tienda donde se ven-
den) taberna cultrria // (sitio, barrio o calle
cubismo: cubismus, i m. Sin: cbica pictura; donde estn las tiendas de los cuchilleros)
cbica pingendi rtio. cultrarioum vicus (-i m).

cubista: cubista, ae m. cuchillero: (el que hace cuchillos) cultrrius,


ii m. Sin: cultrorum faber, pifex, confector //
cubo: (recipiente para sacar agua) stulus, i (el que los vende) cultrorum vnditor.
m; stula, ae f // (pieza central de la rueda,
donde encajan los rayos) modolus, i m // cuchillo: culter, tri m. Uso: - pequeo,
(slido limitado por seis cuadrados) cubus, i cultellus, i m; - muy pequeo, cultllulus; -
m. quirrgico, bistur, scalprum, i n; - de cocina,
culter coquinaris; - de monte, de caza, culter
cubrecama: toral, is n. Sin: plgula; strgu- venatrius; - de zapatero, scalprum, i n; fa-
lum; strgula, ae f; operimentum vel cooperi- bricante de cuchillos, cultrrius, ii m; pasar
mentum. a -, occdere, necare, interfcere.

cucaa: palus cucneus. Uso: - horizontal, cuchuchear, v. cuchichear.


palus cucneus in (vel per) transversum //
(fig, ganga) res opportunssima vel commo- cuclillo: Zool cucullus, cuclus, cculus, i m.
dssima.
cuco: (ave) v. cuclillo.
cucaracha: blatta, ae f.
cucurucho: cucullus, i m. Uso: - pequeo,

292
cuerda

cucllio, onis m; cucullinculus; el contenido algo, alicius rei rationem habere.


de un -, cuculli continntia.
cuentagotas: vsculum (frasquito) guttis nu-
cuello: (parte del cuerpo) collum, i n. Uso: merandis. Sin: fstula (canuto, tubito) guttis
echar los brazos al - de uno, collum alicius numerandis; vsculum vel fstula guttatim ef-
amplexu ptere; arrojarse al - de uno, in fundens.
collum alicius invdere // (parte superior y
ms angosta de una vasija) collum, i n // (tira cuentahilos: instrumentum filis numerandis.
de tela que en los vestidos corresponde al -)
collare, is n. Sin: colli amictus (-us m); colla- cuentakilmetros: tachmetrum, i n. Sin:
ris fmbria; fscia lnea. Uso: - alto, collare hodmetrum; mensuralis chiliometrorum
altum; - doblado, collare inversum; - de pe- machnula; mensrius itneris index; instru-
lliza, de pieles, collare pelltum vel pell- mentum kilimetris numerandis.
ceum.
cuentapasos: instrumentum pssibus eme-
cuenca: (territorio cuya aguas afluyen a un tiendis.
mismo ro, lago o mar) lveus, i m. Sin:
sinus, us m. Uso: - hidrogrfica, hydrogr- cuentarrevoluciones: instrumentum circui-
phicus sinus; - orogrfica, orogrphicus tionum enumerativum.
locus.
cuentista: (escritor que escribe cuentos) fa-
cuenta: (clculo, cmputo) cmputus, i m. bulator, oris m. Sin: fabularum vel narratio-
Sin: computtio; rtio. Uso: - regresiva, in- num auctor; narratiuncularum scriptor.
versa computtio; - de entradas y salidas, ac-
ceptorum et datorum rtio; hacer las -, cuento: fbula, ae f. Sin: fabella; narratin-
rationes (mathemticas) confcere // - banca- cula; fbula ficta vel commentcia; levis
ria, pecnia apud argentriam depsita . Uso: narrtio. Uso: - de hadas, fabella puerilis;
- bloqueada, cmputus impeditus; abrir una cuentos para nios, pueriles fbulae; narra-
-, acceptum et expensum referre in cdicem tiones delectandis peris accommodatae; -
vel in tbulas // (factura) prtium, ii n. Sin: radiados para nios, fbulae puerorum ra-
index (-dcis m) prtii; pecnia dbita; rtio diophnicae.
nummria. Uso: pagar la -, pecniam dbi-
tam perslvere // - corriente, cmputus coti- cuerda: (ensambladura de hilos) funis, is m.
dianus vel currens. Sin: cotidianae Sin: restis (-is; ac -em vel -im; abl ordina-
computationes (-um fpl); rtio cotidiana; riam -e). Uso: - pequea, chrdula; - de
schdula vel rtio mittendae pecniae; sch- nudos, funis nudorum // (hilo para instru-
dula vel rtio mittendae accipiendaeque pe- mentos msicos) chorda, ae f. Sin: nervus, i
cuniae. Uso: - corriente postal, de giros m. Uso: estirar las -, chordas vel nervos in-
postales, computtio cursualis cotidiana pers- tndere; hacer preludios con las -, probar si
criptionum; cursrius cmputus cotidianus estn templadas, praetentare pllice chordas;
assignationum; depositar en la - corriente, pulsar las -, nervos tngere vel perctere //
(pecniam) referre in cotidianas computatio- fig, tocar la - sensible de uno, liquem mo-
nes; rebasar su -, suprgredi computationum vere. Sin: liquem vel alicius nimum tn-
continuarum praesdium; excdere modum gere // Anat, tendn, nervus, i m. Sin: tenon,
computationum currntium // fig, tener en - ontis m. Uso: - vocal, plica vocalis // (cade-

293
cuerpo

nita en relojes de bolsillo o de sobremesa de culombio: culmbium, ii n.


antiguo sistema) machintio, onis f. Uso: dar
- al reloj, horolgium intndere; horolgio culpa: culpa, ae f. Uso: - colectiva, culpa
motum dare; horolgii machinationem gere; collectiva.
horolgii machinationi motum dare.
culpable: adj nxius, a, um // sust commis-
cuerpo: corpus, pris n. Uso: combatir - a -, sor, oris m.
cmminus pugnare // (conjunto de personas)
corpus. Sin: grex, gregis f. Uso: - diplom- culteranismo: culteranismus, i m. Sin: gon-
tico, corpus legatorum; legati, orum mpl; - gorismus; sexcentsimus; inflatum dicendi
especiales, greges speciales; - poltico, cor- genus; exorntior vel exquistior ortio; af-
pus polticum; - de baile, corpus diserte sal- fecttio; ampullae, arum fpl.
titntium vel saltntium; - de ejrcito,
exrcits pars (partis f) // - de guardia, sttio, culterano: (adj, perteneciente o relativo al
onis f. culteranismo) ad culteranismum ttinens //
(dicho del escritor que practicaba ese estilo
cuestin: questio, onis f. Uso: - nacional, literario) sexcentsticus, a, um. Sin: adj in-
questio nationalis; - social, questio socialis; flatus, tmidus, tumens, trgidus, inflatus et
- sometida a deliberacin, consulttio; v. tumens; sust sexcentsticus (inflatus ...) scrip-
consulta. tor vel auctor.

cuestionamiento: protesttio, onis f. culto: cultus, us m. Uso: - mariano, marialis


vel marianus cultus; - sagrado, sacer cultus;
cuestionario: quaestionrium, ii n. Sin: sacra, orum npl; caerimniae, arum fpl; asis-
quaestiones, um fpl; quaestionum codex tir al -, sacris interesse; celebrar un - ecum-
(-dcis m); index (-dcis m) quaestionrius; nico, cultum oecumnicum celebrare;
percontationum index; interrogationum ordo. promover el -, cultum lere ac fovere.

cuestor: quaestor, oris m. cultor, ra: cultor, oris m; cultrix, icis f.

cuestura: quaestura, ae f. cultura: (efecto de cultivar los conocimien-


tos humanos) doctrina, a f. Sin: erudtio. Uso:
cueza o cuezo: lveus, i m. - general, communes ltterae; - literaria y
cientfica, litterarum et scientiarum doctri-
cuidado: cura, ae f. Uso: - paliativos, curae nae; - universal, enciclopdica, mnium
dolorem lenientes // cuidado!, cave! vel c- rerum scintia; - variada, vria erudtio;
veas! amor a la -, amor cognitionis; stdium dis-
cendi; desprovisto de toda -, omnis omnino
culantrillo, v. adianto. eruditionis expers; extrao a toda -, stdiis
rudis; rudis rtium // (civilizacin) cultus, us
culebrilla: (artificio pirotcnico) serpentina, m. Sin: cultura; humnitas; cultura humana;
ae f. humanus cultus; civilis cultus; nimi vel in-
gnii cultura. Uso: - contempornea, hodier-
culinario: culinrius, a, um. Sin: coquin- nus cultus; - democrtica, democrticus
rius; coquinaris, e; coquinatrius. cultus; - ilustrada, cultus perfctior; - isl-

294
cpula

mica, islmica ingeniorum cultura; - refi- (cumplido) v. esta voz.


nada, poltior humnitas; - del egosmo, ego-
smi cultura; la - humana del lugar, localis cumplir: (ejecutar) - las rdenes de uno,
cultura humana ;- de la muerte, mortis cul- mandata vel imperata alicius fcere, xse-
tura; - de la vida, cultura vitae; pueblo des- qui, effcere, perfcere.
provisto de toda -, ppulus omnis cults et
humanitatis expers. cuneiforme: cuneiformis, e. Sin: cuneatus,
a, um.
cultural: culturalis, e. Uso: herencia -, her-
ditas culturalis; identidad -, idntitas cultura- cuneta: fosscula, ae f.
lis; propsitos -, propsita culturlia.
cua: cneus, i m. Uso: - de hierro, ferri c-
cmel: ptio cuminina. Sin: liquor cumini- neus; - de madera, ligni cneus; introducir
nus. una -, cneum insrere vel inculcare.

cumpleaos: natalis, is m. Sin: dies natalis cuada: cognata, ae f. Sin. sorria (uxoris vel
sive natalcius. Uso: feliz -!, felix natalis mariti soror); frtria vel fratrissa (fratris
dies!; celebrar el 80 -, diem natalem octo- uxor); glos, gloris (mariti soror, fratris uxor).
gsimum celebrare.
cuado: cognatus, i m. Sin: sorrius (sororis
cumplible: implbilis, e. maritus); levir, ri (uxoris frater, mariti fra-
ter).
cumplido: (accin obsequiosa o muestra de
urbanidad) offcium, ii n. Sin: obsquium; cuo: (troquel con que se sellan las monedas
officiosa vel honorfica verba; laus, laudis f; y las medallas) forma, ae f. Sin: typus, i m.
plausus, us m; gratultio, onis f. Uso: con Uso: - para sellar monedas, typus monetrius
muchos -, officiosssime; sin cumplidos, // (impresin o seal que deja el troquel) sig-
aperte; lbere, simplciter; familiriter; hacer num, i n. Sin: nota. Uso: - de monedas, typi
cumplidos a uno, licui offcia praestare; li- monetrii signum vel nota.
quem offciis prsequi; no resistir a los -,
ludibus non resstere; djate de cumplidos!, cuota: pars, partis f. Sin: prtio, onis f. Uso:
mitte ambages!; por -, officiose // (corts, ur- - mensual, pnsio mnstrua; - de un gasto,
bano) officiosus, a, um. impensae pars vel prtio; colltio; - de un
pago, pnsio; abonar la primera - al con-
cumplidor: adimpletor, oris m. tado, primam pensionem praesentem nume-
rare vel slvere; pagar en diez -, decem
cumplimentar: collaudare. Sin: gratulari. pensinibus uti.

cumplimentero: officiosus, a, um. Sin: offi- cupn: scdula vel schdula separbilis //
cisior; blandiosus. (Com, documento o resguardo expedido se-
parndolo de la matriz de un libro) schdula
cumplimiento: (accin y efecto de cumplir) emptria.
exsectio, onis f. Sin: effctio; confctio //
(perfeccin en el modo de obrar o de hacer cpula: tholus, i m. Uso: - de una baslica,
algo) perfctio, onis f. Sin: adimpltio // tholus basilicaris; - de San Pedro, Petrianus

295
cura

tholus. causarum actor.

cura: (tratamiento) cura, ae f. Sin: therapa. curio: crium, ii n.


Uso: - de uvas, ampelotherapa; - para adel-
gazar, cura crporis extenuandi vel exone- curioso: ignara videndi vel audiendi cpidus.
randi; cura emacrescendi // (sacerdote)
sacerdos, otis m. Sin: prsbyter, ri m; sacer curruca: atricapilla, ae f. Sin: slvia; slvia
minister; ecclesisticus. Uso: - de misa y olla, atricapilla.
sacerdos misellus vel srdidus.
currutaco, v. petimetre.
curabilidad: curablitas, atis f. Sin: sanabli-
tas. cursillo: currculum, i n. Uso: - de formacin
religiosa, religiosae institutionis currculum.
curacin: curtio, onis f. Sin: santio, onis f.
Uso: - milagrosa, santio miraculosa; santio cursiva: (letra) lttera inclinata // (escritura)
miraculose facta. ltterae inclinatae; inclinatae litterarum for-
mae. Uso: en -, inclinatis ltteris; inclinat lit-
curador: (el que cura a alguien) sanator, oris terarum form.
m. Sin: mdicus // (el que cura alguna cosa)
- de lienzos, fullo, onis m // (Der, persona curso: (serie de lecciones) cursus, us m. Sin:
elegida o nombrada para cuidar de los currculum; instittio; studiorum currculum;
bienes o negocios del menor) pupilli bono- institutionis cursus. Uso: - bsico, institut-
rum procurator; (el que hace las veces de -) rius cursus fundamentalis; - clsicos, huma-
subcurator. nsticos, cursus clssici, humanstici; -
cuatrimestral, semestral ..., quatrimestris, se-
curandero: empricus, i m. Sin: empricus mestris ... cursus; - facultativo, instittio l-
mdicus; artis medicinae simulator. bere selecta; - gratuitos, gratutae
institutiones; - superiores, scholae altioris r-
curasao: curasum, i n. Sin: liquor cordis. dinis; - universitarios, cursus universitrii; -
vespertino, instittio postmeridiana // - de
curdo: adj corduenus, a, um // sust Curdus, i alemn, instittio linguae theodiscae; - de di-
m; Corduenus, i m. bujo, de espaol, de religin ..., delineationis,
linguae hispnicae, religionis ... cursus; - de
curea: (carro sobre el que se monta el francs, instittio linguae francogllicae; -
can) carroballista, ae f. Sin: tormenti de historia, instittio histrica; - de latn,
bllici currus (-us m). Uso: montar un can instittio latina; instittio linguae latinae, -
sobre la -, carro ballistam impnere. de latn viviente, viventis latinitatis currcu-
lum; - de matemtica, instittio mathemtica;
curia: cria, ae f. Uso: - arzobispal, dioce- - de verano, schola aestiva // verse obligado
sana, episcopal, romana, cria archiepisco- a repetir el -, nnuum studiorum currculum
palis, dioecesana, episcopalis, romana. iterare cogi // (carrera o direccin) cursus, us
m. Sin: currculum; decursus, us m; lustrtio.
curial: ( perteneciente a la curia) curialis, e. Uso: - del sol, lustrtio solis; - del tiempo,
Sin: ad criam spectans; forensis, e; iudicia- cursus tmporum; el - de la vida, cursus
lis, e // sust curialis, is m. Sin: causdicus; vitae; el - de los sucesos, cursus rerum; con-

296
cyberspace

versiones rerum.

cursor (Inform) ndice mvil: indcium, ii n.

curtidor: coririus, ii m.

curtidura: officina coriria. Sin: coririi vel


coriarorum officina.

curtir: - pieles, crium vel cria subgere.


Sin: cria medicare; pelles subgere.

curva: (lnea curva) curva, ae f. Sin: lnea


curva // (vuelta, recodo) flexus, us m. Sin:
flxio, onis f; flexura; anfractus, us m; flexus
itneris; viae anfractus. Uso: - difcil, peli-
grosa, diffcilis, periculosus viae flexus; ca-
mino lleno de curvas, tortuosa (vel flexuosa,
vel sinuosa) via; trtile iter // (seal cami-
nera) cave viae flexum.

curvatura: curvatura, ae f. Sin: curvamen,


mnis n.

curvilneo: curvilneus, a, um.

cuscs, v. alcuzcuz.

custodia: (vaso sagrado en que se expone el


Santsimo Sacramento) ostensrium, ii n.

cutneo: cutneus, a, um.

Cuzco: Cuscum, i n.

cyberspace Inform, v. ciberespacio.

297
D
dacnomana: dacnomnia sive -mana, ae f. dactilologa: dactylolgia sive -loga, ae f.
Sin: mordendi furor; insana mordendi libido Sin: ars dgitis loquendi.
(-dnis f).
dactilolgico: dactylolgicus, a, um. Sin: ad
dacriadenitis: dacryadenites, is f. Sin: gln- dactylolgiam prtinens.
dulae lacrimantis inflammtio vel infltio.
dactiloscopia: dactyloscpia sive -scopa, ae
dactilar, v. digital. f. Sin: signatae vel impressae digitorum for-
mae inspctio, examintio, examen.
dactilgrafa: dactylgrapha, ae f. Sin: dacty-
loscriptrix, icis f; quae prelo manuali titur. dactiloscpico: dactyloscpicus, a, um. Sin:
ad dactyloscpiam ttinens.
dactilografa: dactylogrphia sive -grapha,
ae f. Sin: dactylogrphica ars, instittio, per- dadasmo: dadasmus, i m. Sin: cubismus,
tia. Uso: aprender -, dactylogrphiam ds- infantilismus.
cere; ensear -, artem dactylogrphicam
trdere. dadasta: dadasta vel dadastes, ae m. Sin:
dadasmi fautor vel studiosus.
dactilografiado: dactyloscriptus, a, um. Sin:
mchin scriptus. Uso: escrito -, dacty- dado: talus, i m. Sin: tssera. Uso: juego de
loscriptum, i n. los -, lea, ae f; lusus leae; jugador de dados,
aleator; leae lusor; jugar a los -, talis (vel
dactilografiar: dactylographare. Sin: dacty- tsseris, vel le) ldere; jugar a los - con pa-
loscrbere; mchin scrbere; machnul sin, le studiosissime ldere; leae indul-
scriptria exarare; dactylgrapho scrbere; gere; tiro de los -, iactus talorum vel
manuali (vel dactylogrphico, vel dactlico) tesserarum; tirar los -, talos icere; tsseras
prelo scrbere vel exscrbere; mchin vel mttere.
machnul dactylogrphic (vel dactlic)
scrbere. dador: - de trabajo, peris conductor.

dactilogrfico: dactylogrphicus, a, um. Sin: daemon (Inform): daemon, nis m.


ad dactylogrphiam spectans.
Dahomey: Dahomia, ae f. Sin: Berinum, i
dactilgrafo: dactylgraphus, i m. Sin: n. Uso: de -, dahomeianus; beninensis.
dactyloscriptor; qui manuali prelo titur.
Uso: un buen -, dactylogrphicae artis peritus Dakota: Dakota, ae f. Uso: - del Norte, del
vel callens; ser un excelente -, dactylogr- Sur, Dacota Septemtrionalis, Meridiana.
phica arte excllere.
dalia: dhlia, ae f.
dactilograma: dactylogramma, tis n. Sin:
dgiti signum vel nota. Dalmacia: Dalmtia, ae f.

298
dasimtrico

dlmata: Dlmata, ae m. Dantis (gen). Sin: Dantis potae. Uso: poesa


-, pesis (is, ac -in f) Dantis // (que imita o
dalmtica: (vestidura sagrada) dalmtica, ae recuerda a Dante) Dantem mitans vel s-
f. Sin: dalmtica vestis. piens. Uso: poesa -, psis Dantem mitans;
versus stilum (vel rationem dicendi) Dantis
daltoniano: daltnicus, a, um. Sin: achroma- imitantes // (terrorfico) terrficus, a, um.
tpticus; dyschromatpticus; achromatpsi
vel dyschromatpsi laborans, vexatus, affec- dantismo: dantismus, i m. Sin: Dantis st-
tus. dium.

daltnico, v. daltoniano. dantista: dantista, ae m. Sin: Dantis studio-


sus vel cultor.
daltonismo: daltonismus, i m. Sin: achroma-
tpsia sive achromatopsa; achromatopsis; danza: salttio, onis f. Sin: balltio; chorea.
dyschromatpsia sive dyschromatopsa; dal- Uso: - macabra, mortuorum salttio.
toniana oculorum infrmitas.
dao: damnum, i n. Sin: detrimentum; noxa.
dama: (mujer noble o de calidad) dmina, ae Uso: - materiales, damna materilia; reparar
f. Sin: matrona; illustris vel nbilis fmina // un -, damnum resarcire; sin algn -, nullo ac-
(cada una de las seoras que acompaaban cepto detrimento.
y servan a la reina o a las princesas) aulae
matrona. Uso: - cortesana, v. meretriz // dar: (dictar) se da latn dos horas por se-
juego de damas, calculorum ludus (-i m). mana, lingua latina sngulis hebdmadis duas
Sin: latrunculorum lusus (-us m). Uso: jugar horas trditur; (tocar) dan las 8, hora octava
a las -, clculis vel latrnculis ldere. tinnit.

damajuana: magna lagoena. drsena: (parte resguardada artificialmente,


en aguas navegables) portus (-us m) interior
damasco: (albaricoque) v. esta voz // (tejido) // (arsenal, astillero) navale, is n; navlia,
damascenum, i n. Sin: sricum damasce- ium npl.
num; pannus damascenus.
darviniano, na: darvinianus, a, um. Sin: ad
damisela: (seorita) v. esta voz // (dama cor- darvinismum spectans.
tesana) v. meretriz.
darvinismo: darvinismus, i m. Sin: darvi-
damnificado: laesus, a, um. Sin: detrimento niana doctrina. Uso: - social, darvinismus so-
vel iactur affectus; iacturam passus. cialis.

dans: sust Danus, i m // adj dan(i)us, a, um. darvinista: darvinista, ae m; darvinstria, ae


Sin: danensis, e; dnicus. f. Sin: darvinismi vel darvinianae doctrinae
sectator, fautor, ssecla.
Dante: Dantes, is m. Uso: - Alighieri, Dantes
Al(l)aghrius vel Al(l)ighrius. dasimtrico: dasymtricus, a, um. Sin: ad
dasymtriam prtinens (relativo a la dasime-
dantesco: (propio o caracterstico de Dante) tra); ad dasmeturm ttinens (relativo al da-

299
dasimetra

smetro). lctica certtio; opinionum commuttio vel


colltio. Uso: - parlamentario, disputtio par-
dasimetra: dasymtria sive dasymetra, ae f. lamenti; - televisivo, disputtio televisiva;
Sin: ars ris densitatis (vel crassitdinis, vel disputtio per televisficas undas transmissa.
spissitatis) metiendae.
debe: Econ dbita, orum npl.
dasmetro: dasmetrum, i n. Sin: instrumen-
tum ris densitati metiendae. deber: (aquello a que est uno obligado) of-
fcium, ii n. Sin: munus, nris n. Uso: - his-
data: (fecha de carta o documento) dies, i trico, moral, patritico, offcium
mf. Uso: carta sin -, epstula sine die; poner histricum, morale, patriticum; - profesio-
la -, diem in epstula ascrbere // (partida o nal, artis suae munus; - del amor universal,
partidas que en una cuenta componen el des- offcium caritatis universalis; - de la solida-
cargo de lo recibido) v. salida, salidas // (In- ridad, offcium mtuae necessitdinis; - de
form) datos; elementos de informacin, data, la solidaridad entre las naciones, offcium
orum npl. coniunctionis inter ppulos // cumplir con su
-, offcio fungi; offcio suo satisfcere; off-
data (Inform): data, orum npl. cium suum fcere, xsequi, explere, servare,
praestare; mnere fungi; munus suum xse-
database (Inform): (base de datos) datotheca, qui vel administrare; faltar a su -, no cumplir
ae f. Sin: datorum ordinatrum // (conjunto de con su -, deesse offcio suo; offcium suum
datos) data, orum npl. Sin: plicae datorum. desrere; ab offcio suo discdere; ser fiel a
su -, in offcio esse; consider su -, offcii
datara: datria, ae f. Uso: - Apostlica, Da- duxit ; cumplo el - de informarte, dbitum x-
tria Apostlica. pleo offcium certiorem te faciendi // (ejerci-
cio que se encarga al alumno para hacerlo
datario, datrius, ii m. en casa) pensum, i n. Sin: pensum domsti-
cum; pensum (scriptum) scholare. Uso: - pu-
dtil: (fruto de la palmera) dctylus, i m. Sin: nitivo, pensum poenale; devolver los deberes
caryota, ae f; palma, plmula; palmae fructus corregidos, pensa correcta rddere.
(-us m).
debilidad: (falta de vigor) deblitas, atis f.
dativo: adj dativus, a, um // sust dativus, i m. Sin: imbecllitas; infrmitas. Uso: - fsica,
Sin: casus dativus; casus dandi. Uso: doble -, crporis vel vrium imbecllitas; valetdinis
gminus dativus. infrmitas // (fig, falta de energa) imbeclli-
tas, infrmitas. Uso: - de nimo, nimi infr-
dato: datum, i n. Uso: - electrnicos infor- mitas, dissoltio, molltia, imbecllitas; - de
mticos, data electrnica ordinatrlia. espritu, infrmitas mentis.

day-hospital, v. hospital de da. debilitacin: (accin de debilitar) debilit-


tio, onis f. Sin: attenutio; enervtio; hebet-
deambulatorio: afn -, poriomnia sive po- tio // (falta de vigor) v. debilidad.
riomana, ae f.
debilitamiehto, v. debilitacin.
debate: disputtio, onis f. Sin: discssio; dia-

300
decenal

debilitar: enervare. Sin: hebetare; attenuare; n). Sin: seniorum primatus (-us m) vel locus
languefcere // debilitarse, enervari; relan- primus.
guscere; evigscere; devigscere; vigorem
amttere. decano: (el ms antiguo de una comunidad,
cuerpo, junta, etc.) senior, oris m. Sin: natu
debug (Inform), corregir errores en un pro- mximus // (el que con ttulo de - es nom-
grama: emendare. Sin: corrgere. brado para presidir una corporacin o una
facultad universitaria) decanus, i m. Sin: se-
debugger (Inform), corrector de programa: nior. Uso: - de los prrocos, senior curionum
emendatrum, i n. Sin: emendatrium; correc- vel parochorum; curionum primus; - de los
trium. profesores, professorum decanus vel primus;
- del Colegio de Cardenales, Cardinalis deca-
debugging (Inform), correccin: emendtio, nus; Patrum Cardinlium primus; Princeps
onis f. Sin: corrctio. Sacri Senatus; - del Sacro Colegio, Sacri
Collgii Decanus; - de una Facultad, Facul-
debut: prodctio, onis f. Sin: prolsio; tatis decanus; Facultati praepsitus; - de la
intium, princpium; exrdium. Facultad de Filosofa, decanus acadmicae
Facultatis philosphicae.
debutante: tiro, onis m.
decantar: (ponderar, engrandecer) iactare.
debutar: Teat produci. Sin: exordiri; intium Sin: celebrare; ludibus extllere // (trasegar
fcere. Uso: hacer -, liquem prodcere. un lquido sin que salga el poso) deliquare,
delicare.
dcada: decas, dis f. Uso: a mediados de la
- del 80, mediante decnnio octavo. decapitar: decapitare. Sin: decollare; securi
perctere.
decadente: labens, entis. Sin: lnguens.
decarburacin o descarburacin: carboni
decadentismo: decadentismus, i m. detrctio.

decgono: decagnus, i m; decagnum, i n. decarburar o descarburar: carbnium (li-


cui rei) detrhere.
decagrama: decagramma, tis n.
decatleta: in decathlo certator.
decalitro: decaltrum, i n. Sin: decem litro-
rum mensura. decatln: decathlum, i n.

declogo: declogus, i m. Sin: decem man- decauville: ferrvia agrestis. Sin: ferrvia de-
data vel praecepta. cauvilliana; via frrea angustior.

decmetro: decmetrum, i n. Sin: decem decena: (el nmero 10) decussis, is m // (can-
metra. Uso: - cuadrado, decmetrum quadra- tidad de diez) decas, dis f. Sin: decria, ae f.
tum.
decenal: decennis, e.
decanato: decani offcium vel munus (-nris

301
decenio

decenio: decnnium, ii n. profssio; - Universal de los Derechos del


Hombre, Declartio Universalis circa Iura
decepcin: decptio, onis f. Hminis; rehusar toda -, omnem declaratio-
nem recusare.
decibel, v. decibelio.
declarativo: Gram declarativus, a, um.
decibelio: Fs decibllium, ii n. Sin: dcima
belliana. declinacin: (cada, bajada) descensus, us m
// (Astron, distancia de un astro al ecuador
decigramo: decigrammum, i n. Sin: deci- celeste) recessus, us m // Gram declintio,
gramma, tis n; dcima pars grmmatis. onis f. Sin: declinatus, us m; flexus, us m; n-
minum flexura. Uso: - de una palabra, decli-
decilitro: deciltrum, i n. Sin: dcima litri ntio vocbuli in casus.
pars.
declinar: (decaer, disminuir) declinare, (se)
dcima: (cada una de las diez partes en que inclinare. Sin: defcere; recdere; (se) remt-
se divide un todo) dcima, ae f. Sin: dci- tere; immnui. Uso: al - el da, vergente vel
mum; dcima pars. Uso: - de segundo, d- deficiente iam die; el sol declina, sol (se) in-
cima secundi pars // (composicin potica clinat; la fiebre declina, febris (se) remittit;
que consta de diez versos octoslabos) decs- su gloria declina, eius gloria imminitur //
thichon, i n // (diezmo) v. esta voz. Gram declinare. Uso: - nombres y verbos, n-
mina declinare et verba.
decimal: (que tiene por base el nmero diez)
decimalis, e. Sin: decimrius; denrius. Uso: declinmetro: declinmetrum, i n. Sin: de-
nmero -, nmerus decimalis; sistema m- clinationis magnticae index.
trico -, systema mtricum decimale // (perte-
neciente al diezmo) decumanus vel decoccin: decctio, onis f. Sin: decoctum.
decimanus, a, um. Sin: decimalis.
decodificacin o descodificacin: mecha-
decimal (Inform): decimalis, e. nma codcibus transferendis. Sin: instru-
mentum cdicis commutatrium.
decmetro: decmetrum, i n. Sin: dcima
metri pars. Uso: - cuadrado, cbico, decme- decolonizar: dicionem colonialem auferre.
trum quadratum, cbicum. Sin: colnias disslvere.

decimilmetro: decimillmetrum, i n. Sin: decoloracin: decolortio, onis f. Sin: coloris


millmetri dcima pars. abltio, admptio, detrctio, subtrctio.

declamador: declamator, oris m. Sin: orator decolorante: adj decolrans, antis // sust l-
emphticus. quidum vel materia decolrans.

declaracin: declartio, onis f. Uso: - de decoracin: (accin de decorar) orntio,


aduana, declartio telonria; - del contenido, exorntio, onis f. Sin: exornandi actus //
rei contentae declartio vel indictio; - de in- (cosa que decora) ornamentum, i n. Sin: or-
gresos, de renta, fiscal, profssio; censualis natus, us m.

302
definidor

decorado, v. decoracin. subdcere.

decorativo: decorativus, a, um. deducible: deducbilis, e.

decretal: adj decretalis, e // sust ltterae de- deducir: (sustraer, rebajar) detrhere (li-
cretales. Sin: decretalis epstula. quid de liqua re).

decretalista: decretalista, ae m. Sin: decret- defecacin: alvi purgtio.


lium interpres, peritus, studiosus.
defecar: alvum purgare.
decretista: decretista, ae m.
defectible: defectbilis, e.
decbito: decbitus, us m. Uso: - lateral, de-
cbitus lateralis. defectivo: defectivus, a, um.

decuplicar: decuplare. Sin: dcies multipli- defenestracin: e fenestra deictio (-onis f) //


care. fig, deictio; amtio; remtio; depostio; ex-
plsio; de gradu vel de mnere deictio.
decurin: decrio, onis m.
defenestrar: de vel e fenestra decere // fig
decurso: decursus, us m. Uso: en el - de los depllere; demovere; removere; de gradu vel
tiempos, decursu tmporum. de mnere decere.

dedal: digitale, is n. Sin: digitale instrumen- defensa: defnsio, onis f. Uso: - antiarea,
tum, tegumentum, oprculum; dgiti muni- ariarum incursionum defensores; defensores
mentum, tegumentum. aronvium incursntium; - personal, sui de-
fnsio // (jugador, en el ftbol) defensor, oris
dedicacin: Rel dedictio, onis f. Sin: conse- m. Uso: - central, defensor mdius vel cen-
crtio; sollemne, is n. tralis; la -, defensores, um mpl.

dedicarse: incmbere. Uso: - a socorrer viu- defensor: adj defensrius, a, um // sust de-
das y hurfanos, incmbere in auxlium v- fensor, oris m. Uso: Dep, - de un ttulo, de-
duis orphanisque ferendum. fensor ttuli (athltici).

dedicatorio: dedicatrius, a, um. deferencia: (fig, muestra de respeto o de


cortesa) officiosa observntia.
deduccin: (Filos, forma de razonamiento)
argumenttio, onis f. Sin: ratiocintio. Uso: - dficit: lacuna, ae f. Sin: rei nummriae la-
conjetural, coniectura // (Lg, nexo entre el cuna; nummria iactura. Uso: llenar un -, la-
consiguiente y las premisas) conexum, i n // cunam explere.
(conclusin de silogismo) conclsio, onis f.
Sin: illtio // (accin de sacar o separar una definicin: defintio vel fintio, onis f.
parte del todo) dedctio, onis f. Sin: detrc-
tio. Uso: hacer - de dinero, pecniam ded- definidor: (que determina o manda) defin-
cere; pecniae summam substrhere, tor, oris m.

303
definir

definir: definire. defico: deficus, a, um.

definitivo: terminalis, e. depara: depara, ae f. Sin: Dei Mater; Dei


Gnetrix.
deflacin: defltio, onis f. Sin: nummria
contrctio vel coarcttio. desmo: desmus, i m.

deflacionista: deflationis fautor. desta: desta, ae m.

deflagrador: Mec incensrium, ii n. delacin: deltio, onis f. Sin: delatura, ae f.

deflector: instrumentum deflectrium. delantal: cinctus, us m; cinctum, i n. Sin:


cinctrium; praecinctrium; cinctculus.
defoliacin: defolitio, onis f.
delantera: Dep oppugnatores, um mpl. Sin:
defoliante: defoliamentum, i n. assultores; assultorum agmen // (parte ante-
rior de una cosa) pars antica.
defoliar: defoliare.
delantero: Dep oppugnator, oris m. Sin: as-
deforme: deformis, e. sultor; incursor. Uso: - centro, mdius assul-
tor; cursor centralis.
defraudador, ra: fraudator vel defraudator,
oris m; fraudatrix vel defraudatrix, icis f. delegacin: (accin y efecto de delegar) le-
gtio vel delegtio, onis f. Sin: mandatum;
degenerar: (de persona) degenerare. Sin: mneris delegtio // (conjunto de delegados)
corrumpi // (de cosa) in peius verti. Sin: de- delegtio, onis f. Sin: delecti viri vel hmines
pravari. // (cargo de delegado) legati munus // (ofi-
cina del delegado) legati sedes // - Apost-
deglucin: degltio, onis f. Sin: exhustio; lica, Delegtio Apostlica; - de hacienda,
actus deglutiendi. aerrii procurtio vel administrtio.

degradacin: grads deictio. delegado: delegatus, i m. Sin: legatus. Uso: -


Apostlico, Delegatus Apostlicus; delega-
degradar: de gradu decere // degradarse, se dos a las Organizaciones Internacionales,
abcere; corrumpi. viri legatorum mnere fungentes apud natio-
num Conslia; delegados de varias naciones,
dehiscencia: dehiscntia, ae f. Sin: patefctio delegati plrium nationum.
spontnea.
delegante: delegator, oris m. Sin: mandator;
deicida: deicda, ae m qui dlegat.

deificacin: deifictio, onis f. delegar: delegare liquid licui. Sin: concr-


dere; commttere; demandare.
deificar: deificare.
delete (Inform): delere; v. borrar.

304
demcrata

deliberativo: deliberativus, a, um. demaggico: demaggicus, a, um. Sin: po-


pularis; seditiosus. Uso: discurso -, cntio se-
delincuente: effractrius, ii m; effractor, oris ditiosa; espritu -, ingnium populare,
m. seditiosum; leyes -, leges turbulentae; orador
-, seditiosus plebis contionator; poltica -, po-
delineamiento: delinetio, onis f. Sin: desig- pularis rtio.
ntio; adumbrtio.
demagogo: demagogus, i m. Sin: plebis as-
delirante: delirus, a, um. sentator, fautor, turbator, seductor; vulgi ten-
tator; homo popularis, seditiosus,
delirar: delirare. turbulentus; homo rerum novarum cpidus;
civis evertendarum rerum cpidus; aurae po-
delirio: Med delrium, ii n. Sin: delirtio, pularis captator; rerum novarum moltor //
onis f (tambin en sentido fig). Uso: - de (sectario de la demagogia) popularis imprii
grandeza, cupditas potntiae. sectator. Sin: plebcola // (cabeza o caudillo
de una faccin popular) popularis factionis
delito: delictum, i n. Sin: crimen; scelus. princeps (-cpis m). Sin: plebis dux vel ductor
Uso: - flagrante, manifestum atque deprehen- // (orador revolucionario) contionator, oris
sum scelus; sorprender a uno en flagrante -, m. Sin: popularis orator.
liquem in manifesto delicto deprehndere
vel comprehndere. demarcacin: demarctio, onis f. Sin: fnium
descrptio; ctio terminandi. Uso: lnea de -,
delivery order: mandatum subministrationis. trminus, i m; confnium, ii n.
Sin: merces subministrandi mandatum.
demiurgo: demiurgus, i m. Sin: demarchus.
delta: delta indecl.
democracia: democrtia sive - crata, ae f.
deltaplano: anemoplanum, i n. Sin: arona- Sin: populare rgimen; civile imprium;
vis velfera vel velfica. rtio popularis. Uso: - liberal, democrtia li-
beralis; - parlamentaria, democrtia parla-
deltoides: adj triangularis, e. Sin: deltae s- mentria vel parlamentaris; defender la -,
milis // sust deltides, is m. causam popularem defndere; profesar la -,
ppuli causam gere; causam popularem sus-
demagogia: (dominacin de la plebe) dema- cpere // (partido poltico) - cristiana, demo-
ggia sive -goga, ae f. Sin: ppuli imprium; crtia christiana // (Estado en que el pueblo
plebis rgimen, domnium, domintio, domi- ejerce la soberana) popularis res pblica.
natus (-us m); (seditiosa) domintio popula- Sin: cvitas popularis.
ris; nfimae plebis dominatus vel arbtrium //
(poltica que halaga las pasiones de la plebe) demcrata: adj popularis, e. Sin: civilis.
popularis rtio. Sin: agitationes (-um fpl) p- Uso: ser -, populriter gere; volverse -, po-
puli. Uso: lo hizo por -, id fecit, ut plebi as- pularem feri // sust demcrata, ae m; dem-
sentaretur vel ad grtiam ppuli captandam. crates, is m. Sin: popularis, is m; homo
popularis; ppuli fautor. Uso: - cristiano, de-
demaggicamente: demaggice. Sin: popu- mcrates christianus; christianus democrti-
lriter; demaggico stdio. cus; - excelente, demcrates excellens; -

305
democrticamente

liberal, demcrates liberalis; social -, dem- demolicin: demoltio, onis f.


crates socialis; - socialista,v. social-dem-
crata; ser -, populriter gere; volverse demologa: demolgia sive -loga, ae f.
demcrata, popularem feri.
demonaco: daemonacus, a, um.
democrticamente: democrtice. Sin: popu-
lriter; democrtica ratione. demonio: (diablo) daemon, nis m. Sin: dae-
mnium; dibolus. Uso: adorador del -, dae-
democrtico: democrticus, a, um. Sin: po- moncola, ae m // (persona perversa)
pularis, e. Uso: caracterstica de quien (o de scelestus vel nefrius homo. Sin: homo ne-
lo que) es -, ndoles democrtica; espritu -, quam, nequssimus, sceleratssimus // (hom-
ingnium populare; gobierno -, potestas popu- bre o nio travieso) homo vel puer lascivus,
laris; partido -, fctio popularis; rgimen -, r- irrequietus, inquietus, turbulentus.
gimen democrticum; reglas -, democrtica
rtio; tendencia -, popularis imprii stdium; demonolatra: daemonolatra, ae f. Sin: de-
tradicin -, tradtio democrtica. monum adortio, cultio (-onis f), cultus (-us
m).
democratizacin: democratiztio, onis f.
Sin: rtio agendi populriter. demora: commortio, onis f; v. retraso

democratizar: democratizare. Sin: democr- demoscopia: demoscpia sive -scopa, ae f.


tiam indcere.
demoscpico: demoscpicus, a, um. Uso: in-
democristiano: adj y sust demochristianus. vestigacin - , indagtio demoscpica.
Sin: christianus democrticus // sust dem-
crata (-ae m) vel demcrates (-is m) christia- demostracin: (accin de manifestar) decla-
nus. rtio, onis f. Sin: testifictio; significtio //
(efecto de manifestar) testimnium, ii n. Sin:
demodulacin: demodultio, onis f. Sin: ori- signum // (ostentacin o manifestacin p-
ginrii vibrationis gneris restittio. blica de fuerza, poder, etc.) demonstrtio,
onis f. Uso: se esperan demostraciones de los
demodulador: (instrumentum) demodulat- opositores, demonstrationes adversariorum
rium. exspectantur; v. manifestacin // (razona-
miento mediante el cual se establece la ver-
demofobia: demophbia sive -phoba, ae f. dad de una proposicin) demonstrtio, onis f.
Sin: argumenttio. Uso: - geomtricas, ratio-
demografa: demogrphia sive -grapha, ae nes geomtricae; lineales probationes.
f. Uso: - comparada, demogrphia compa-
rata. demostrar: demonstrare. Sin: monstrare; os-
tndere; patefcere. Uso: - experimental-
demogrfico: demogrphicus, a, um. Uso: mente, experiendo probare vel ostndere;
cuestin -, demogrphica quaestio; explosin experimento comprobare; v. manifestar.
-, demogrphica explsio.
demostrativo: (que manifiesta) demonstra-
demgrafo: demgraphus, i m. tivus, a, um. Sin: epidcticus // (que prueba)

306
deontlogo

probans, antis. Sin: cmprobans. ordo vel sries; dentes, ium mpl. Uso: - pos-
tiza o artificial, dentatura artificialis; prthe-
demtico: demticus, a, um. sis dentria; dentes ficti, fictcii, facti, empti.

dendrocronologa: dendrochronolgia sive dental: dntium gen pl // Ling dentalis, e.


-loga, ae f.
dentario: dentrius, a, um.
dendrografa: dendrogrphia sive -grapha,
ae f. dentellado: denticulatus, a, um. Sin: serra-
tus.
dendrogrfico: dendrogrphicus, a, um.
denticin: denttio, onis f.
dendrometra: dendromtria sive -metra, ae
f. Sin: rborum dimnsio. denticulacin: denticultio, onis f.

denegacin: (accin de rechazar una acusa- denticulado: denticulorum ordo vel sries.
cin) abnuntia, ae f.
dentculo: dentculus, i m.
denigracin: obtrecttio, onis f. Sin: crimi-
ntio. dentfrico: dentifrcium, ii n. Sin: mundi-
cina, ae f; pasta dentria vel dentrfica. Uso:
denigrante: obtrectator, oris m. Sin: crimi- pomo de -, tbulus pastae dentriae.
nator.
dentina: dentinum, i n; dentina, ae f. Sin:
denigrar: (desacreditar, deslustrar la fama dentis ebur (-ris n).
de alguien) lacerare, ledere famam (vel
nomen) alicius. Sin: obtrectare licui; de- dentista: dentista, ae m. Sin: dentrius, ii m;
trectare liquem // (injuriar, ultrajar) ini- odontoiatrus; mdicus dentrius vel dntium.
riam licui fcere, inferre, afferre, impnere .
Sin: iniri liquem affcere. denuncia: (accin y efecto de denunciar) de-
nuntitio, onis f. Sin: deltio // (documento
denigratorio: calumniosus, a, um. en que consta) libellus, i m. Sin: libellus ali-
cius rei index.
denominador: denominator, oris m. Sin:
pars divisria. denunciante: delator, oris m.

densidad: dnsitas, atis f. Sin: spissitudo. denunciar: - algo a alguien , deferre liquid
Uso: - de poblacin, dnsitas demogrphica. ad liquem.

densmetro: densmetrum, i n. Sin: densitatis deontologa: deontolgia sive -loga, ae f.


index (-dcis m).
deontolgico: deontolgicus, a, um.
dentado: dentatus, a, um. Sin: denticulatus.
deontlogo: deontlogus, i m.
dentadura: dentatura, ae f. Sin: dntium

307
departamento

departamento: (apartamento) diaeta, ae f. commendans; - turstico, chrtula perieg-


Uso: - de tres piezas y cocina, diaeta trium tica.
conclvium coquinaeque // (compartimento)
loculamentum, i n. Sin: sedes; sttio; com- deponente: Gram deponens, entis.
partimentum. Uso: - de reanimacin, sttio
redanimationis; - de terapia intensiva, sedes deponer: depnere.
curationis valentssimae; - para fumadores,
loculamentum tabaco indulgentibus // (divi- deportacin: deporttio, onis f.
sin territorial) circumscrptio, onis f. Sin:
rgio; provncia. deporte: (recreacin, pasatiempo) refctio,
onis f. Sin: recretio; nimi (animorum si el
depauperacin: procedens indigntia. Sin: sujeto es plural) remssio, relaxtio; leva-
opum demintio. mentum, levamen (-mnis n) // (placer, di-
versin) voluptas, atis f (placer); delecttio
depauperado: opulnti destitutus. Sin: ad vel oblecttio, onis f (el divertirse); delecta-
misriam redactus. mentum vel oblectamentum, i n (lo que di-
vierte). Uso: por -, delectationis caus; nimi
depauperar: depauperare. Sin: ad inpiam caus // (ejercicio fsico) crporis exercittio.
redgere; alicius opes deminere. Uso: hacer, practicar -, corpus exercere;
exercitatione crporis exerceri // (actividad
dependiente: (empleado, especialmente de fsica ejercida como juego o competicin)
comercio) mercatoris fmulus vel adiutor. ludus gmnicus; gmnicum vel ldicrum cer-
tamen. Sin: gymnas, dis f; gymnstica;
depilacin: depiltio, onis f. Sin: evirtio pi- athltica; athltica ars; ars vel res gmnica;
lorum; pilorum detrctio. ldicra vel lusria exercittio; ldicra exer-
cendi; athlticae vel gmnicae exercitationes;
depilado: depilatus, a, um. Sin: deglabratus; gymnsticum exerctium; ludus crpori exer-
vulsus. citando vel exercendo. Uso: - acutico, gm-
nicum aqutile; deportes de invierno,
depilador: depilator, oris m. Sin: dropacator; ldicrae exercitationes hibernae; camiseta de
dropacista; alpilus, alipilrius (- de axilas). -, indcula gymnstica; campo de -, ludorum
campus, stadium, palaestra; campus ldicer
depilar: depilare. Sin: glabrare, deglabrare; vel ldicrus; lusria palaestra; lusrium st-
dropacare; psilothrare; pilos (licui) vllere, dium; ldicrae vel lusriae exercitationis
evllere, detrhere; v. rasura. campus; batir un rcord en un -, alicius
athlticae artis palmam ferre; practicar algn
depilatorio: adj depilatrius, a, um. Sin: -, athlticam vel gmnadem exercere.
pilos evellens; ad pilos detrahendos vel
evellendos aptus // sust depilatrium, ii n. deportista: (persona aficionada a los depor-
Sin: psilothrum vel psilotrum; dropax, cis tes o entendida en ellos) athlticae studiosus;
m; unguentum pilis detrahendis aptum. athletismi fautor (m), fautrix (f). Sin: gymni-
corum ludorum studiosus; lusriae crporis
dpliant: libellus xplicans. Sin: suasria pli- exercitationis studiosus // (persona que por
ctilis charta; chrtula suadendo accommo- aficin o profesionalmente practica algn
data; - comercial, chrtula mercem deporte) vir gmnicus. Sin: ludi gmnici cul-

308
derbi

tor (-oris m); cultrix (-icis f); athlticae vel rium.


athletismi cultor.
depreciacin: depretitio, onis f. Sin: vlitas;
deportivamente: gmnice. Sin: gmnico prtii demintio, immintio, mintio.
more; gmnica ratione; agonistarum ritu.
depreciar: prtium deminere, imminere,
deportividad: ndoles agonstica. minere. Sin: rem viliorem rddere.

deportivo: gmnicus, a, um. Sin: gymnsti- depredador: depraedator, oris m.


cus; lusrius; ldicer vel ldicrus; ad ldicra
vel lusria exerctia spectans. Uso: artculo depresin: (hundimiento) deprssio, onis f.
-, instrumentum athlticum; certamen -, l- Sin: demssio. Uso: - del terreno, locus de-
dicrum certamen; ldicra contntio; ldicrae pressus vel iacens // (decaimiento de nimo)
vel lusriae exercitationis contntio; club -, nimi abictio, demssio, contrctio, infrc-
exercitationum sodlitas; ldicris exercitati- tio, immintio; deprssio nimi. Sin: nimus
nibus (vel exerctiis) favendis sodalcium; demissus, depressus, fractus // (declive eco-
ejercicios y manifestaciones -, exercitationes nmico) iacens res oeconmica.
et manifestationes ldicrae; noticiario -, nn-
tii rei gmnicae; traje -, vestis ad crporis depresivo: dprimens, entis. Sin: nimum
exercitationes apta. frangens.

deposicin: depostio, onis f. depresor: deductrius, a, um. Uso: msculo


-, msculus deductrius; msculus demit-
depositante: depsitor, oris m. Sin: deposit- tendo aptus.
rius; deponens.
deprimido: depressus, a, um. Sin: demissus;
depositar: depnere. Sin: liquid licui cus- deiectus // fig abiectus, a, um. Sin: fractus;
todiendum vel servandum dare; ad tempus gravatus; vitam perosus vel detestans; vitae
trdere. fastidiosus.

depositario: depositrius, ii m. Sin: depsiti deprimirse: se vehementer abcere.


curator, administrator; temporrius possessor
vel detentor. depuracin: depurtio, onis f. Sin: depurg-
tio; mundtio.
depsito: depsitum, i n. Sin: depositrium;
conditrium, reconditrium; repositrium; depurador: instrumentum depurgativum.
receptculum; conceptculum. Uso: - de ben- Sin: apparatus mundatrius; mchina pur-
cina, receptculum benzinae; benzinrium; - fica.
de equipajes, de bultos, repositrium vel de-
positrium sarcinarum; receptculum sarci- depuratorio: purgatrius, a, um.
nrium; - de gas, gasrium; - de mercancas,
mrcium apotheca; - de nafta, exceptrium deradenitis: deradenites, is f. Sin: colli glan-
naphthae vel lei terrgeni; - de objetos per- dularum inflammtio vel infltio.
didos, offcium depositrium; offcium rerum
inventarum; - de trigo, hrreum vel gran- derbi o derby (competicin hpica o depor-

309
derecha

tiva) derbyanum (vel derbynum) certamen. nere cursum; suo cursu decdere; deerrare;
evagari // fig deerrare. Sin: itnere deerrare;
derecha: a la -, a mano -, ad dextram. Sin: deorbitare a via recta; e recto itnere decli-
(a) dextr. Uso: hacia la -, dextrorsus vel nare, deflctere, excdere, aberrare.
dextrorsum; a la - del Danubio, dextr Da-
nbio // individuo de extrema -, extremarum derivmetro: apoplanesmetrum, i n. Sin:
prtium dexterarum sectator. instrumentum declinationis mensurale.

derechamente: rect. Sin: directo. dermatitis: dermatites, is f. Sin: cutis inflam-


mtio, infltio, fervura.
derechista: sectator prtium dexterarum.
dermatgeno: dermatgenus, a, um.
derecho: - cannico, - eclesistico, ius can-
nicum; - civil, ius civile vel cvium; - crimi- dermatografa: dermatogrphia sive -gra-
nal, ius criminale; - divino, ius divinum; - pha, ae f.
hereditarios, iura hereditria; - hipotecario,
ius hypothecrium; pgnoris ius; - humanos, dermatgrafo: dermatgraphus, i m. Sin:
iura hminis; humana iura; respetar los - hu- dermatogrphiae peritus.
manos, iura humana revereri; - natural, ius
naturale; lex naturae vel naturalis; - pblico, dermatologa: dermatolgia sive -loga, ae f.
ius pblicum // - al descanso, ius requietis; - Sin: cutis morborum descrptio.
a la existencia, - a la vida, ius vitae; ius ad
vitam; - a un decoroso gnero de vida, ius in dermatolgico: dermatolgicus, a, um. Sin:
vitae dignum genus; - a la integridad fsica, ad dermatolgiam spectans..
ius integritatis crporis; - a la libre investi-
gacin de la verdad, ius veritatem lbere in- dermatlogo: dermatlogus, i m. Sin: mor-
vestigandi; - al trabajo, ius laborandi //- de borum pellis peritus.
almacenamiento, locationis prtium; - de an-
claje, vectigal stationis; prtium in portu con- dermatopata: dermatopatha sive -pthia, ae
sistendi; - de apelacin, ius appellationis; - f.
de asilo, asyli ius; ius sacrum asyli; templi
immnitas; - de asociacin, ius societatem dermatosis: dermatosis, is f. Sin: cutis mor-
liis cum liis core; - de entrada, portrium, bus, vtium; pellis morbus.
ii n; - de existencia de Israel, ius exsistntiae
Israhliae; derechos del fisco, fisclia, ium dermatozoo: parastica cutis bestola.
npl; fisclia iura; - de gentes, ius gntium;
derechos de los nativos, iura autcthonum; - dermoideo: sustancia -, dermides, is f; der-
de propiedad privada, privati domnii ius; - midos, os n.
de reunin, ius in unum locum se congre-
gandi; - de vida y muerte, necis et vitae licn- dernier cri: recentssimus, a, um.
tia; vitae necisque potestas; - de voto, ius
suffrgii; derechos de cruzar volando, iura derogatorio : derogatrius, a, um.
transvolandi.
derrame: (lo que se sale y pierde de los l-
deriva: ir a la -, flctibus ferri. Sin: non te- quidos) sprsio, onis f. Sin: effsio; profsio

310
desalentar

// (sesgo en el hueco de una puerta o ventana mere // desacreditarse, fidem amttere.


que permite abrirla mejor) incisura, ae f.
desafinacin: bsona vel dssona vox. Sin:
derroche: prodigntia, ae f. Sin: lrgitas dssona nota; dssonum quiddam.
nmia; profsio.
desafinadamente: dssone. Sin: bsone; ab-
derrota: profligtio, onis f (- militar, - en cer- surde.
tmenes deportivos, etc.).
desafinar: absurde vel bsone cnere. Sin:
derrotar: profligare. Sin: prostrnere; vn- bsonum esse; dssonum quiddam cnere.
cere, superare. Uso: ser derrotado en un cer- Uso: que desafina, bsonus; absurdus.
tamen deportivo, victus discdere.
desafo: (reto) provoctio, onis f. Uso: - de
derrotismo: rerum evertendarum stdium. nuestro tiempo, provoctio aetatis nostrae; -
presentado a ..., provoctio in + ac // (rivali-
derrotista: rerum evertendarum studiosus. dad, competencia) certtio, onis f. Sin: con-
tntio.
derrumbamiento, v. desmoronamiento.
desaguisado: (hecho contra ley o razn)
derrumbarse: delabi, labi, collabi. Sin: erratum, i n. Sin: mprobe (vel inconsiderate,
rere, correre. vel inconsulte) factum.

derrumbe: collapsus, us m. Sin: deiectus, us desahogar: effndere // desahogarse, ef-


m; terrae labes (-is f), lapsus, hiatus (-us m). fundi.

desabotonar: glbulos dislaqueare. desahogo: - econmico, mdica prospritas.


Sin: res satis prsperae. Uso: vivir con -, satis
desabrochar: exfibulare (desasir broches, vel mdice dives sum.
hebillas). Sin: laxare (desasir broches, hebi-
llas, botones u otra cosa con que se ajusta la desahuciado: (despedido) e domo locata ex-
ropa); dislaqueare. pulsus, deturbatus, eiectus // (que no tiene po-
sibilidad de curacin) desperatus, a, um. Sin:
desacidificacin: aciditatis amssio. prditus; depsitus.

desacidificar: aciditate privare. desahuciar: (despedir a un inquilino) e


domo locata ecere, expllere, deturbare, ab-
desacreditado: est -, fidem amisit. Sin: gere.
nulla ei fides est.
desahucio: e locata domo explsio, eictio,
desacreditador: detrectator, oris m. exctio.

desacreditar: detrectare vel infamare li- desalentar: nimum alicius frngere, per-
quem. Sin: famam (vel nomen, vel laudem) cllere // desalentarse, nimo frangi. Sin:
alicius detrectare, mnuere, deminere; li- nimo cdere, concdere, defcere, demitti vel
quem vel liquid per contemptionem depr- se demttere; nimum abcere vel despondere.

311
desaliento

desaliento: nimi abictio, defctio, dems- desapasionado: sincerus aequusque. Sin:


sio. Sin: abiectus vel iacens nimus. stdio et ira vcuus.

desalojado: domo eiectus. Sin: ex locata desaprobado: improbatus, reprobatus, a um.


domo eiectus (- de una casa alquilada); ex Sin: reiectus.
locato predio eiectus (- de un predio alqui-
lado). desaprobar: improbare; reprobare. Sin: re-
cere; respere.
desalojar: expllere. Sin: pllere; ecere; de-
cere (echar); exturbare, deturbare (hacer desarmable: soltilis, e.
salir a la fuerza); liquem domo ecere; li-
quem ex locata domo ecere (- de una casa desarmar: (desmontar) v. esta voz // (quitar
alquilada); liquem ex locato predio ecere las armas) exarmare, dearmare. Sin: armis
(- de un predio alquilado); liquem locatione spoliare // (reducir las fuerzas militares de un
doms privare (rescindir el contrato de al- Estado o su armamento) apparatum milita-
quiler de una casa); liquem predii loca- rem minere // desarmarse, arma depnere.
tione privare (rescindir el contrato de Sin: ab armis discdere.
alquiler de un predio).
desarme: (accin de desarmar o quitar las
desalojo: eictio, onis f. Sin: exctio ; expl- armas) exarmtio, onis f. Sin: dearmtio;
sio; domo eictio; ex locata domo eictio (- disarmtio; armis spolitio; armorum admp-
de una casa alquilada); ex locato predio tio. Uso: - nuclear, dearmtio nuclearis // (ac-
eictio (- de un predio alquilado). cin y efecto de desarmarse) ab armis
discssio vel discessus (-us m) // (disolucin
desamarrar: ncoram tllere. Sin: ancorlia del armamento) apparatus militaris dissoltio
slvere; navem slvere. // (reduccin del armamento) apparatus mili-
taris immintio. Uso: convenir en el - univer-
desanimar: alicius nimum frngere, affl- sal y gradual, consentire (inter se, cum
gere, decere, strnere, prostrnere // desani- liquo) de apparatu militari gradatim mi-
marse, nimo defcere, cdere, concdere, nuendo.
succmbere, frangi, demitti. Sin: nimum vel
mentem demttere, abcere, labefactare; desarrollo: progrssio, onis f; progressus, us
nimo se demttere. Uso: estoy desanimado, m. Sin: profectus, us m; incrementum. Uso: -
nimo demisso fractoque sum; no hay que cientfico, doctrinarum progressus; - comer-
desanimarse, non est concidendum (vel suc- cial, mercaturae incrementum; - corporal,
cumbendum) nimo; no se desanimen, ne crporis incrementum; - demogrfico, auctus
concidatis nimo. natorum nmerus; - espiritual, mentis profec-
tus; - econmico, oeconmica progrssio; rei
desnimo: exanimtio, onis f. Sin: nimi de- oeconmicae incrementum; oeconomicarum
fctio, demssio, abictio, contrctio; nimus rerum incrementum; - integral de todo el
fractus et demissus. hombre, omnmodus profectus totus hmi-
nis; - solidario de la humanidad, progrssio
desaparecido: amissus, a, um. Sin: non in- gneris humani mtuo peragenda; - tcnico,
ventus. Uso: muchsimos turistas -, permulti rtium incrementum; - verdadero, autntico,
turistae amissi. progrssio vera, genuina, veri nminis // - de

312
descarnado

la civilizacin, civilis cultus progrssio; - de descalificacin: (desacreditacin) interdc-


la personalidad, personae humanae incre- tio, onis f // (Dep, eliminacin de una compe-
mentum // en vas de -, ad progressionem ni- tencia) a certmine amtio. Sin: inhabilittio.
tens; sub- , minor progrssio; super-, nmia
vel immoderata progrssio. descalificar: (desacreditar, desautorizar o
incapacitar) interdcere // Dep, inhabilitare.
desatencin: (falta de atencin, distraccin) Sin: a certmine amovere.
inconsiderntia, ae f.
descalzo: excalceatus vel exclceus, a, um.
desayunar, desayunarse: ientare vel iantare.
Sin: ientculum smere; prandculum (vel descanso: quies, tis f. Sin: rquies. Uso: -
primum cibum) smere. eterno, aeterna quies; - festivo, rquies per
dies festos; - semanal, tium hebdomadale;
desayuno: ientculum, i n. Sin: prandculum; da de -, dies feriatus; das de -, friae, arum
primus cibus. Uso: tomar el -, v. desayunarse. fpl; hora de -, hora ad quietem data vel con-
cessa; lugar de -, ad quietem locus; - para el
desbandada: disprsio. Sin: dissiptio; caf, pausa caferia; tomarse algunos das de
disinctio. Uso: - de tropa, copirum disprsio -, liquot dies ad quietem sibi dare // (meseta
vel perturbtio; a la -, incompsite; effuse; de escalera) arola, ae f.
nullo rdine, disperse et diffuse.
descaradamente: procciter. Sin: impuden-
desbastar: asciare. Sin: dolare; sci dolare ter; proterve.
vel polire // fig erudire. Sin: imbere.
descarado: procax, acis. Sin: protervus; m-
desbloquear: impedimentum removere, re- pudens; nsolens.
cldere, reserare // fig liberare. Sin: difficul-
tate expedire. descarga: exonertio, onis f. Sin: emssio;
proictio; coniectus, us m; conictio. Uso: -
desbloqueo: impedimenti remtio vel cerrada, grando (-dnis f) telorum; - elc-
exmptio // fig difficultatis amtio. trica, elctrica emssio; ictus elctricus; vl-
vula de -, exonerationis vlvula.
desbordamiento: exundtio, onis f.
descargado: exoneratus vel deoneratus, a,
desbordar: (salir de los bordes, derramarse) um. Sin: exinanitus.
e ripis ffluere, exundare, redundare.
descargador: (el que por oficio descarga
descafeinacin: cafaeni abltio. Sin: cafae- mercancas) exonerator, oris m. Sin: biulus;
nae amtio. saccrius; qui merces (vel nera) exponit.

descalabro: sbitum patrimnii naufrgium. descargar: exonerare vel deonerare. Sin:


evacuare; exinanire; depnere; emttere.
descalcificacin: decalcifictio, onis f. Sin:
clcei immintio vel demintio. descarnado: carne prope nudatus. Sin: s-
seus.
descalcificar: clcium auferre.

313
descaro

descaro: proccitas, atis f. Sin: impudntia; descifrable: interpretbilis, e. Sin: explan-


protrvitas. bilis.

descarriar: liquem de via deflctere. Sin: desciframiento: notarum interprettio, eno-


transversum gere liquem // fig liquem a dtio, explantio, explictio.
recta via deflctere; liquem e recto itnere
deflctere; liquem a virtute deflctere; li- descifrar: interpretari. Sin: declarare; notas
quem in vtia indcere, addcere, impllere interpretari, enodare, explanare, explicare.
// descarriarse, deerrare. Sin: itnere Uso: - un epigrafe, inscriptionem declarare;
deerrare; deflctere vi; ex itnere deflctere; ttulum interpretari.
e via excdere; declinare de via; fig aberrare;
a recto itnere aberrare; e recta via aberrare. descolonizacin: el proceso de -, conatus co-
loniarum demoliendarum.
descarrilamiento: (F. C., accin y efecto de
descarrilar) devitio, onis f. Sin: exorbittio; descolorar, decolorar o descolorir: decolo-
ex ferratae viae dctibus digrssio vel digres- rare. Sin: colorem dmere vel amovere.
sus (-us m); ex rbitis (vel e rgulis frreis)
digrssio; e dctibus ferratis digressus. Uso: descolorido: dcolor, oris m. Sin: evanes-
- de un tren, hamaxstici exorbittio // (fig, cens, entis.
desviacin, descarro) devitio, onis f. Sin: e
recto itnere digrssio, digressus, aberrtio. descombrar: erdere. Sin: rudribus pur-
gare.
descarrilar: deviare. Sin: exorbitare; deflc-
tere; ex ferratae viae dctibus (vel rbitis) ex- descombro: egstio, onis f. Sin: rderum
cdere vel exsilire // fig e recto itnere egstio.
aberrare, gredi, dgredi.
descompresin: compressionis demintio,
descarro: ab itnere deflexus (-us m) // fig, - immintio, remssio.
moral, a virtute deflexus. Sin: turbtio; per-
turbtio; conturbtio; nimi turbtio. descomprimir: pressionem remttere. Sin:
pressum relaxare, laxare, minere.
descenso: descnsio, onis f. Uso: - deslizn-
dose con esqu, decrsio nartatria; - libre, desconectar: (Electr, interrumpir o suprimir
descnsio lbera. el enlace o comunicacin elctrica entre dos
aparatos o con la lnea general) disingere.
descentralizacin: decentrtio, onis f. Sin: Sin: cludere, interrmpere, intermttere, ss-
disperttio; distribtio; e mdio amtio; e tere.
centro proltio.
descongelacin: regeltio, onis f. Sin: egeli-
descentralizador: qui (ministria, mnera, dtio.
offcia) decentrat, dispertit, distrbuit.
descongelar: regelare. Sin: egelidare.
descentralizar: decentrare. Sin: dispertire;
distribere; e centro amovere; de mdio de- desconsideracin: (inadvertencia) inconsi-
movere, e mdio removere. derntia, ae f.

314
desde

descontaminacin: decontamintio, onis f. christianam fidem auferre; nomen christia-


num delere; a christiana re abalienare // des-
descontaminar: decontaminare. cristianizarse, christianam fidem amttere.

descontar: de summa decdere vel detrhere. descuartizar: (dividir en cuartos) quadrif-


Sin: decessionem de summa fcere; liquid riam divdere. Sin: in quattuor partes divdere
de summa dedcere; ex pecnia deductionem // (coloq, cortar en pedazos) lacerare. Sin: in
fcere; pecniae summam minere vel immi- frusta secare.
nere.
descubrimiento: (el descubrir) invntio,
descontentadizo: numquam contentus. Sin: onis f; (cosa descubierta) inventum, i n. Uso:
morosus; fastidiosus; diffcilis. - arquelgico, histrico, archaeolgicum,
histricum inventum; el - de Amrica, invn-
descorazonarse, v. desalentarse. tio Amricae; antes, despus del - de Am-
rica, ante, post Amricam inventam vel
descorchador, v. sacacorchos. repertam; el - de la energa atmica, reperta
vis atmica.
descostrado: erasus, a, um. Sin: calce detec-
tus, nudatus; tectrio exutus; pere tectrio descubrir: (manifestar lo que estaba oculto
exutus. o destapar lo que estaba tapado) manifes-
tare. Sin: patefcere; detgere // (hallar lo
descotar, v. escotar que estaba ignorado) invenire. Sin: reperire
// (alcanzar a ver) dispcere // (fig, enterarse
descote, v. escote. de lo que se ignoraba) deprehndere (v. gr.
fcinus, un delito); invenire (v. gr. coniuratio-
descoyuntar: luxare. nem, una conjuracin) // descubrirse: (qui-
tarse el sombrero) caput aperire. Sin:
descrdito: infmia, ae f. Sin: famae min- adaperire caput licui (delante de uno).
tio; laudis immintio; nminis demintio; af-
flicta vel nulla fides. descuento: dedctio, onis f. Sin: detrctio;
decssio; demintio; mintio; remssio; ex re
descredo: irreligiosus, a, um. Sin: mpius; dedctio; de summa detrctio vel decssio; e
theus; religionis expers. summa dedctio; summae immintio; prtii
demintio, mintio, decssio, dedctio. Uso:
descripcin: descrptio, onis f. Uso: - de un - especial, specialis prtii dedctio; - del 3 %,
viaje, hodopricum; descrptio itneris. dedctio ternarum centesimarum; conceder
el - del 10 %, deductionem dcimae partis
descriptible: descriptbilis, e. concdere; vndere mercem prtio decima
parte imminuto; sin -, sine deductione.
descriptivo: descriptivus, a, um.
descuido: incria, ae f. Sin: neglegntia ali-
descristianizacin: a christiana re alientio. cius rei.
Sin: nminis christiani deltio.
desde: inde ex. Sin: abhinc + ac. Uso: - hace
descristianizar: christiana fide privare. Sin: veinte aos, dende ex viginti annis; abhinc

315
desdoblamiento

viginti annos. dissoluti mores; libertad -, immoderata liber-


tas; petulancia -, effrenata petulntia.
desdoblamiento: biparttio, onis f. Sin: in
duas partes divsio. Uso: fig, - de la persona- desenfrenar: effrenare. Sin: frena vel frenos
lidad, personalitatis dissocitio. remttere, laxare, relaxare // desenfrenarse,
effrenari. Sin: effundi; remitti; se remttere;
desdoblar: bipartire. se relaxare; se effndere (in liqua re).

desecacin: exsicctio, onis f. desengrasar: dipem dmere. Sin: pingu-


dinem levare.
desecamiento, v. desecacin.
desenmascaramiento: personae dmptio,
desecho: retrimentum, i n. Sin: eiectamen- detrctio, despolitio // fig detctio, onis f.
tum; purgamen, mnis n; purgamentum; re- Sin: nudtio; denudtio.
cula merx. Uso: - industriales, eiectamenta
industrilia; - nucleares, sordes nucleares; - desenmascarar: (quitar la mscara) licui
venenosos, retrimenta venenosa; materiales personam dmere, detrhere. Sin: cpiti (vel
de -, reiecta, orum npl; relquiae, arum fpl. ex cpite) alicius personam dmere // (fig,
poner al desnudo) detgere vel retgere. Sin:
desembarazar: vacuefcere. Sin: vacuare. nudare; denudare. Uso: - el nimo, los pro-
psitos de uno, alicius nimum (vel cons-
desembargar: pigneratione exslvere. Sin: lia) nudare, - una maniobra, dolum detgere
e pigneratione slvere. // desenmascararse, personam depnere. Sin:
nimum nudare; se detgere; omnem dissi-
desembocar: (desaguar un ro, canal, etc.) mulationem abrmpere.
inflere in + ac. Sin: se effndere; infundi in
+ ac // (tener salida a un lugar) ferri ad + ac. desenrollar: vlvere, devlvere, evlvere.

desembragar: disingere. desensibilizacin: sentiendi vigoris immin-


tio.
desembrague: disiunctura, ae f. Sin: disinc-
tio. Uso: oprimir el pedal del -, pedale desensibilizador: Fotogr, photogrphicae
disiunctionis prmere. expressionis adiumentum.

desempleo: peris vactio. Sin: involuntria desentraar: (sacar las entraas) exenterare
vel coacta cesstio ab pere. // (averiguar, penetrar lo ms dificultoso y re-
cndito de algn asunto) perscrutari. Sin:
desenfoque: imago confusa. Sin: imago obs- rem pnitus indagare; in rem pnitus descn-
curata vel parum accurata. dere; rem ex omni parte considerare.

desenfrenado: effrenus vel effrenatus, a, um. desenvoltura: (desembarazo, desenfado)


Sin: dissolutus; effusus; immoderatus; im- alcritas secura. Sin: aperta ac secura simpl-
mdicus; intmperans. Uso: alegra -, effusa citas. Uso: con -, aperte et cndide; aperte ac
laettia; bebedor -, intmperans vel acrrimus lbere.
potor; caballo -, effrenus equus; costumbres -,

316
desfavorable

desenvuelto: expeditus, a, um. Sin: lacer, Uso: - econmico, accepti et expensi inae-
cris, cre; promptus; liber et expeditus; fcilis qualitates; creditorum et debitorum inaequ-
et expeditus. Uso: - en el decir, fcilis et ex- litas; inaequalis vel inaequata acceptorum et
peditus ad dicendum; apertior in dicendo. expensarum rtio; - sociales, civlium cls-
sium inaequalitates vel dissimilitdines; des-
deseo: (movimiento de la voluntad hacia el equilibrios entre los sectores productivos,
conocimiento o posesin de una cosa) opt- discrepntiae vel inaequalitates quae inter v-
tio, onis f. Sin: cupditas; stdium; voluntas; rios rei oeconmicae campos intercedunt; eli-
mos, moris m. Uso: - de aprender, stdium minar los - sociales, civlium clssium
discendi; conformarse, plegarse al - de uno, inaequalitates componere; reducir los -, dis-
se conformare ad voluntatem alicius; alic- crepntias imminere // (trastorno de la per-
ius voluntati bsequi; satisfacer el - de uno, sonalidad) perturbtio vel turbtio, onis f.
morem grere licui, morigerari licui; satis-
facer los propios -, cupiditates satiare et ex- desertar: exrcitum desrere. Sin: signa re-
plere; segn el - de uno, ex (vel de) alicius lnquere.
voluntate; reprimir el - de algo, cupiditatem
alicius rei comprmere // (lo que se desea) desertizacin: deserti propagtio. Sin: pro-
optatum, i n (generalm en pl). Sin: votum; id pagtio harenarum.
quod volo vel cupio. Uso: cumplir los - de
uno, alicius optata xsequi vel explere; f- desertor: desertor, oris m.
cere quae liquis optat vel vult; tener iguales
- y aversiones, idem velle et idem nolle // desesperadamente: desperanter.
(dicho de la suerte) corresponder a los - de
uno, optatis alicius respondere; este es mi -, desesperar: nimum despondere. Sin:
ita cpio, volo, velim; hoc est in votis; es mi desperare. Uso: - de algo, desperare liquid,
- que, cupio con ac e inf o con ut y subj; volo vel licui rei, vel de liqua re; - de s mismo,
con el subj; frustrar los -, optata fllere; los - de su salvacin, desperare sibi, saluti suae.
se realizan, evniunt optata; prevenir los -,
vota praecrrere; segn el -, ex optato vel ex desfalcar: dedcere. Sin: detrhere; subd-
voto; tiene los mismos - que yo, adem cupit cere; de summa liquid dedcere. Uso: - una
atque ego // (anhelo; apetencia del bien au- suma, decessionem de summa fcere; ex
sente o no posedo) desidrium, ii n; deside- pecnia deductionem fcere; pecniae sum-
rtio. Sin: anhlitus, us m; anheltio. Uso: - mam minere vel imminere.
de los bienes eternos, bonorum aeternorum
desidrium; despertar en uno el - de algo, f- desfalco: dedctio, onis f. Sin: detrctio;
cere licui desidrium alicius rei; commo- dmptio; subdctio.
vere licui desiderium alicius rei; sentir - de
algo, desidrio alicius rei teneri; esse in desfasado: dssidens, entis. Sin: dscrepans.
desidrio alicius rei.
desfase: dissidntia, ae f. Sin: discrepntia;
deseoso, sa: cpidus vel appettor; cpida vel dissonntia; incongruntia.
appetitrix.
desfavorable: (de persona) adversus, a, um.
desequilibrio: (falta de equilibrio) inaequ- Sin: infensus; alienus vel aversus ab liquo;
litas, atis f. Sin: discrepntia; dissimilitudo. infestus licui; inquus licui vel in liquem //

317
desfile

(de cosa) alienus, a, um Sin: adversus; in- deshierba: herbarum malarum exstirptio,
quus; non aequus. Uso: en posicin -, inquo exmptio, detrctio, destrctio.
vel alieno loco; viento -, ventus adversus.
deshollinador: caminorum purgator vel
desfile: (longus) ordo. Sin: agmen, mnis n; mundator. Sin: curator vel pifex purgandis
pompa. Uso: - militar, pompa militaris; - de caminis.
modelos, hbitu novo indutarum (vel induto-
rum, si son varones) ostnsio. deshumanizacin: dishumaniztio, onis f.
Sin: effertio.
desflorar: (quitar el lustre) deflorare vel
praeflorare // (fig, desvirgar) deflorare. Sin: deshumanizar: dishumanizare. Sin: efferare;
devirginare; virginitate privare // (fig, tratar ferum (ferocem, immanem) rddere; liquem
superficialmente un asunto) liquid delibare. humanitate exere, privare, spoliare.
Sin: liquid brviter tngere, attngere,
praestrngere; liquid summatim percpere. deshumedecedor: instrumentum ri sic-
cando.
desfogar: - la ira contra uno, ermpere (vel
evmere) iram in liquem; - los dolores llo- desiderativo, v. optativo.
rando, dolores in lcrimas effndere.
desierto: desertum, i n. Sin: deserta, orum
desfondar: rmpere. Sin: direre; effrngere; npl; solitudo; vstitas; deserta loca, locorum
perfrngere. vstitas; deserta locorum vstitas.

desgrasar: mculas auferre. desigualdad: inaequlitas, atis f. Sin: inae-


quablitas; differntia inaequata.
desgreado: incomptus, a, um. Sin: impe-
xus. Uso: cabellos -, incompti capilli; mujer desilusionado: in spe deceptus.
-, mlier incompta capillis; mulier crnibus
passis vel sparsis. desinencia: Gram, verborum xitus (-us m).

deshabill: domstica vestis. Sin: cubiculare desinfeccin: disinfctio vel disinfecttio,


vestimentum. onis f. Sin: purgtio; expurgtio; abltio, con-
tagionis purgtio. Uso: - con fumigaciones,
desherbar: exherbare. suffimentum, i n; sufftio, onis f; suffimen,
mnis n.
desheredado: pibus destitutus.
desinfectante: adj disinfectans, antis. Sin:
deshidratacin: dehydrattio, onis f. Sin: antispticus; infectionem uferens, contagio-
aquae detrctio, extrctio, subtrctio. nem detergens, bluens, expellens // sust an-
tispticum, i n. Sin: purgamen, mnis n;
deshidratador: aquae detractivus. purgamentum, i n; contagionis medicamen-
tum. Uso: solucin -, medicata aqua conta-
deshidratar: aquam extrhere vel detrhere. gionem detergens; aqua contagionis
Sin: exsiccare. expultrix.

318
desmentir

desinfectar: disinfectare. Sin: purgare; ex- deslumbramiento: caectio vel obcaectio,


purgare; infectionem ablere, depllere. Uso: onis f. Sin: oculorum caligtio vel scintilltio
- con fumigaciones, suffire; morborum conta- // fig nimi conturbtio.
giones suffimentis expllere.
deslumbrante: coruscans, antis. Sin: corus-
desinflamar: disinflammare. Sin: inflamma- cus; culos praestringens; oculorum ciem
tionem auferre, admere, amovere, detrhere, praestringens. Uso: faros -, luminria prael-
levare. cida.

desintegracin: disintegrtio, onis f. Sin: deslumbrar: excaecare. Sin: culos hebe-


dissoltio. Uso: - atmica, tomi dissoltio, tare, obtndere, offuscare; culos ( vel oculo-
disinctio, disiectus (-us m); tomi vis rum ciem, vel visum) perstrngere vel
discissa; - radiactiva, disintegrtio radioac- praestrngere.
tiva.
desmagnetizar: vim magnticam exctere.
desintegrar: scndere. Sin: disingere, dis-
slvere. desmalladura: scissura, ae f.

desinters: abstinntia, ae f. Sin: continntia; desmayado: nimo relictus.


innocntia. Uso: lo hizo con -, hoc fecit nulla
spe premii (vel mercedis) ductus. desmayarse: linqui. Sin: nimo linqui vel
relinqui. Uso: se desmay, nimo relictus est,
desinteresadamente: abstinenter. Sin: gratis; defecit, cncidit; nimus illi cncidit vel de-
gratuto; innocenter; liberliter; sine ulla uti- fecit.
litate; neglecta utilitate; nullo cmmodo.
desmayo: defctio, onis f. Sin: nimi vel ni-
desinteresado: (de persona) bstinens, entis. mae defctio. Uso: sufrir un -, v. desmayarse;
Sin: nnocens; haud lucrosus; non lucri cpi- se recobr del -, nimum recepit; nimus illi
dus; suae utilitatis mmemor; nulla mercedis rdiit.
spe ductus. Uso: ser -, esse abstinentem; suae
utilitatis immmorem esse; nihil de cmmo- desmentida: mendcii obiurgtio vel expro-
dis suis cogitare // (de cosa) gratutus. Uso: brtio. Uso: dar una -, liquem mendcii ar-
amor -, amor nullis causis srviens. gere, coargere; licui mendcium obcere;
recibir una -, mendcii rgui vel corgui.
desktop (Inform), escritorio: tbula, ae f
(systmatis). Sin: mensa. desmentir: (decir a uno que ha mentido) li-
quem mendcii argere vel coargere // (refu-
desler: dilere. Uso: - los colores con el tar) refutare. Sin: refllere; redargere;
agua, colores aqu dilere; colores desledos, coargere // (sostener o demostrar la false-
colores dilti. dad de un dicho o hecho) infitiari. Sin: ne-
gare; no poder - , negare non posse //
deslenguado: ore vel lingu solutus. Sin: (desdecir) diffiteri. Uso: - el propio cristia-
parum verecundus in loquendo; mpudens; nismo, diffiteri se christianum (esse) // (des-
impudcus; inverecundus. mentirse) a seipso descscere. Sin: a se
dissidre vel defcere. Uso: nunca se desmin-

319
desmenuzar

ti, semper sibi cnstitit. animar) v. esta voz.

desmenuzar: in fragmenta secare. desmoronamiento: labna, ae f. Sin: prolap-


sus, us m. Uso: - de tierra, terrae lapsus vel
desmilitarizacin: demilitariztio, onis f. prolapsus (- us m); terrae labes (-is f).
Sin: ad usum civilem redctio vel redctio;
apparats bllici amtio. desmoronarse: labi dep intr.

desmilitarizar: (suprimir la organizacin o desmovilizacin: exrcits (vel copiarum,


el carcter militar) ad usum civilem redcere vel mlitum) dimssio. Uso: orden la -, iussit
vel redgere // (desguarnecer de tropas o ins- mlites dimitti.
talaciones militares) apparatum bllicum au-
ferre vel removere. Sin: bllica instrumenta desmovilizar: exrcitum (vel cpias, vel m-
atque munitiones amovere. lites) dimttere. Sin: exrcitum missum f-
cere; cpias missas fcere; mlites missos
desmitificar: mthica ratione exere. Sin: fcere.
mthicis figmentis exere.
desmultiplicador: machinamentum frequn-
desmologa: desmolgia sive -loga, ae f. tiae minuendae. Sin: mechanema motinibus
lentandis.
desmonetizacin: nummriae potntiae
admptio. desnacionalizacin: denationaliztio, onis f.
Sin: charactris nationalis privtio; morum
desmonetizar: pecuniriam admere vim. alicius ppuli abrogtio.
Sin: potntiam nummriam dmere.
desnacionalizar: (privar del carcter nacio-
desmontable: soltilis, e. nal) denationalizare. Sin: charactre nationali
privare; mores alicius ppuli abrogare //
desmontar: decompnere. Sin: slvere; dis- (privatizar) ad privatum domnium redgere.
slvere. Sin: a domnio Civitatis vindicare.

desmopata: desmopatha, ae f. desnaturalizado: depravatus, a, um. Sin:


corruptus; perversus; inhumanus.
desmoralizacin: morum corrptio, depra-
vtio, prvitas, pervrsitas. Sin: mores mali, desnaturalizar: (alterar las propiedades o
pravi, deprditi, deteriores // (desaliento) v. condiciones de una cosa) naturam alterare,
esta voz. demutare, mutare, permutare, depravare,
corrmpere // (degradar una sustancia como
desmoralizado: (desalentado) spe destitutus. el alcohol o el aceite) denaturare // fig detor-
Sin: omni spe deiectus. Uso: estar profunda- quere. Sin: pervrtere.
mente -, nimo iacere.
desnicotinizado: nicotin (nicotino, nico-
desmoralizar: (corromper las costumbres) tiano veneno, nicotiano viro, nicotiana vi) v-
bonos mores depravare, corrmpere, vitiare; cuus. Sin: nicotinae (nicotini, nicotiani
desmoralizarse, bonos mores exere // (des- veneni, nicotiani viri, nicotianae rboris) ex-

320
despegar

pers. desorganizacin: dissoltio, onis f. Sin: so-


ltio; dissocitio; disturbtio; perturbtio.
desnicotinizar: nicotnam (nicotinum, nico-
tianum venenum, nicotianum virus, nicotia- desorientado: incertus, a, um. Sin: turbatus;
nam vim) detrhere. Sin: nicotinam ... haerens, entis; hesitans, antis; dbius; per-
extrhere vel elere. plexus.

desnudo: (adj, sin ropa, sin vestido) nudus, despacho: (lugar donde se despachan nego-
a, um // (sin adorno, sin rebozo) nudus. Sin: cios) offcium, ii n. Sin: tractatrium; off-
simplex, plcis. Uso: prosa -, nuda ortio // cium tractatrium // (aposento para el
(figura humana desnuda) nudum corpus. estudio) offcium, ii n. Sin: tractatrium; of-
fcium scriptrium. Uso: - del director, recto-
desnutricin: denutrtio, onis f. ris sedes vel tractatrium // (tienda) taberna,
ae f. Uso: - de bebidas, taberna potulentorum
desobturador: everrculum, i n. Sin: exter- // (lugar donde se venden determinados efec-
minatrium. tos) aula, ae f. Sin: oecus; tabrnula; osto-
lum. Uso: - de boletos, aula vel ostolum
desocupacin: (falta de ocupacin) carntia tesserarum; oecus tsseris comparandis; - de
(vel vactio) peris. Sin: ab pere vactio; lotera, srtium tabrnula // (comunicacin)
tium // (desempleo) coacta cesstio ab nntium, ii n; nntius, ii m. Uso: - radiotele-
pere. Sin: coacta vacitas laboris; invita grfico, v. radiotelegrama; enviar un - ur-
peris vactio; tium non voluntrium. gente, nntium citssimum mttere licui vel
ad liquem.
desocupado: (sin ocupacin, ocioso) pere
carens. Sin: sine quaestu; perum solutus; despectivamente: aspernanter. Sin: con-
otiosus; cessans. Uso: estar -, vacare; cessare temptibliter.
// (desempleado, sin trabajo) homo
sine quaestu; pere destitutus; invite vel despectivo: despectivus, a, um. Sin: contem-
coacte otiosus. Uso: estar -, peris vacatio- nens.
nem pati.
despecho: (disgusto originado por un desen-
desodorante: adj odorans, antis // sust cap- gao) indigntio, onis f. Sin: ira; dolor. Uso:
sella odorfera. Sin: foetris (fetris) delu- con -, contemptim (con menosprecio); spere
mentum. (con aspereza); stomachose (con malo
humor, con indignacin); iracunde (con ira).
desolacin: desoltio, onis f.
despedir: (alejar de s a uno prescindiendo
desollar: (quitar el pellejo) decoriare. Sin: de sus servicios) dimttere vel mttere. Sin:
deglbere; crio, pelle, cute exere liquem; missum fcere liquem; exauctorare; munus
pellem, crium, cutem detrhere licui. licui abrogare vel admere.

desorden: (confusin) confsio, onis f. despegar: (alzarse del suelo o del agua un
avin) avolare vel evolare. Sin: extolli; ele-
desordenadamente: hablar, obrar -, confuse vari; ad caelum extolli; ethera ptere; ra
gere, loqui. crpere. Uso: al -, in avolando // (separar)

321
despegue

disglutinare. horolgium sstere.

despegue: (de avin, helicptero, cohete, despertamiento: excittio, onis f. Sin: exper-
etc.) avoltio, onis f. Sin: subltio, elevtio, gefctio; expergefctio a somno.
eltio (in rem vel in ra). Uso: arranque
para el -, aronavis cursus. despertar: (despertamiento) v. esta voz //
(cortar, interrumpir el sueo a alguien) li-
despejado: expeditus, a, um. quem expergefcere vel expergificare. Sin:
liquem a somno excitare vel suscitare // des-
despellejar: deglbere. Sin: decoriare. Uso: pertarse, expergscere. Sin: expergeferi.
- perros y gatos, canes et cattos (vel feles)
deglbere. despido: dimssio vel mssio, onis f.

despensa: (lugar de la casa donde se guar- despierto: (vivo, despabilado) vivax, acis.
dan las cosas comestibles) prompturium, ii Sin: vivus; expeditus; lacer; promptus et f-
n. Sin: cellrium; cella; cella prompturia vel cilis. Uso: tipo -, vivaci ingnio preditus.
penria. Uso: - subterrnea, cellrium sub-
terrneum; - para carne, carnrium; - para despilfarro, v. derroche.
fruta, oporotheca, ae f; oporothece, es f; -
para vino, v. cantina. desplazamiento: - de aire, ris recssio.

despensero: cellrius, ii m. Sin: promus; peni desplumar: pennis spoliare.


procurator.
despolarizacin: depolariztio, onis f.
desperezarse: pandiculari. Sin: membra dis-
tndere. despolarizador: adj depolarizans, antis //
sust elctridi corroborandae inventum. Sin:
despersonalizacin: depersonaliztio, onis f. elctricae deminutionis remdium vel impe-
Sin: personalitatis detrctio. dimentum.

despersonalizar: depersonalizare. Sin: ndo- despolarizar: depolarizare.


lem personalem auferre.
despolitizacin: ndolis polticae abltio.
despertador: (persona que despierta) exper- Sin: polticae rationis admptio.
gefactor, oris m. Sin: excitator; qui xcitat,
expergefacit, expergscitur, expergficat // despolitizar: poltica ratione exere.
(reloj -) excitatrium, ii n. Sin: suscitbulum;
evigilatrium; horolgium horsonum; horo- despotismo: dominatus, us m; domintio,
lgium excitatrium, expergefciens, exper- onis f. Sin: tyrannis, dis (ac -idem vel -ida)
gficum; horolgium cum tintinnbulo; f, dominatus mpotens.
horolgium tintinnbulo instructum. Uso:
predisponer el (timbre del) - a las siete, horo- desptico: tyrnnicus, a, um. Sin: imperio-
lgium excitatrium praedispnere ad horam sus.
sptimam; suena el (timbre del) -, horol-
gium nsonat; detener, parar el timbre del -, despreciador: aspernator, oris m. Sin:

322
destinacin

despector; despectator. prtio faciendum locare; tomar a -, opus


certo prtio condcere vel redmere; opus fa-
desprendimiento: (derrumbamiento) v. des- ciendum ex condicto prtio condcere vel re-
moronamiento. dmere; trabajar a -, opus fcere ex condicto
(prtio).
desproporcin: disparlitas, atis f. Sin: inae-
qulitas; inconcinna prtium dispostio; in- destapador: extrahculum vel extrculum, i
convniens prtium compostio vel dispostio; n (lagoenae).
non apta rerum (vel prtium) compostio.
destapadura: obstructi labri aprtio.
desproporcionadamente: inordinate. Sin:
inconcinne vel inconcnniter; incompsite; destetar: ablactare.
incongruenter; inconvenienter // (de manera
desigual) inaequliter; (excesivamente) nimis; destete: ablacttio, onis f.
immdice; immoderate; supra modum; (ms
de lo justo) plus iusto vel aequo. destilacin: destilltio, distilltio, stilltio,
onis f. Sin: stillatcia exprssio. Uso: - artifi-
desproporcionado: inconcinnus, a, um. Sin: cial, stillatcia alicius rei exprssio artifcio
inconvniens; incngruens; haud vel parum hbita; - de orujos, vinacearum stilltio.
convniens // (desigual) inaequalis, e; (exce-
sivo) nmius; immoderatus; (ms de lo justo destilado: adj destillatus, distillatus, stillatus,
o acostumbrado) iusto vel slito maior; a, um // sust destillatum, i n.
maior quam par est.
destilador: destillator vel distillator, oris m.
desquiciar: crdine convllere. Uso: puerta
fcil de -, porta quae fcile potest crdine destilar: destillare, distillare, stillare,
convelli. exstillare. Uso: - artificialmente, liquid
artificio stillare.
desratizacin: mrium rattorum exterm-
nium, excdium, caedes (- is f). destilatorio: (local en que se hacen las des-
tilaciones) v. destilera // (alambique) cola-
desratizar: mribus rattis locum liberare. trium, ii n. Sin: colum; liquatrium; guttus
vel gutus; forncula stillatcia; clbanus
dessert, v. postre. stillatcius; distillatrium vas; cucumella
distillatria; forncula vel clbanus ad
destacamento: praesdium, ii n. stillandum.

destajista: redemptor, oris m. Sin: manupre- destilera: destillria, ae f (officina). Sin: of-
tirius, ii m. ficina stillatcia; officina suc(c)is destillandis
sive distillandis. Uso: - de orujos, officina vi-
destajo: a -, ex condicto (prtio); certo pr- nceis stillandis.
tio; obrero a -, v. destajista; trabajo dado a -,
alicius rei loctio, trabajo tomado a -, re- destinacin: destintio, onis f. Sin: design-
dmptio; dar una obra a -, opus locare; lo- tio; determintio; locus assignatus vel desig-
care opus ex condicto (prtio); opus certo natus.

323
destinatario

destinatario: destinatrius, ii m. Sin: recep- destructor: destructor, oris m.


turus; (is) cui liquid mttitur.
desulfuracin: desulphurtio, onis f.
destino: (hado, suerte) fatum, i n. Sin: sors,
sortis f; fortuna // (encadenamiento necesario desulfurante: deslphurans, antis.
y desconocido de los acontecimientos) fatalis
vis. Sin: necssitas; fatalis necssitas. desulfurar: desulphurare.

destornillador: (instrumento que sirve para desvalorizacin: devalortio, onis f. Sin: de-
destornillar y atornillar) cchleae tortrium. pretitio; valoris vel prtii demintio; vlitas.
Sin: vrulae versator; ferrum vrulam tor- Uso: - del dinero, del trigo, nummorum, fru-
quens, vertens, volvens ( eciens vel immit- menti vlitas; el dinero ha sufrido una -, vli-
tens); instrumentum cchleam (vel clavum tas pecniae facta est // (fig, disminucin)
cochleatum) eciens, exctiens, relaxans, mintio, demintio, immintio, onis f. Uso: -
xtrahens; evellens (o bien immittens, im- de la estima, detrecttio; - de la fama, del
pellens, ngerens, nserens). Uso: - elctrico, buen nombre, famae vel nminis mintio.
prelum cchleis elctrica vi eiciendis (vel in-
gerendis). desvalorizado: depretiatus, a, um. Sin: vile-
factus; pretio deminutus; abiectus; despectus.
destornillar: (deshacer las vueltas de un tor- Uso: el trigo est -, frumentum est in vilitate;
nillo para sacarlo) retorquere. Sin: cchleam los predios estn -, iacent prtia praediorum.
(vel clavum cochleatum) vlvere // destorni-
llarse (perder la cabeza, el juicio) inconside- desvalorizar: depretiare. Sin: pretio liquid
rate loqui vel gere. deminere; rei valorem imminere; rem vi-
liorem fcere.
destreza: artificisitas, atis f. Uso: el culmen
de la -, culmen artificiositatis. desvn: subtegulneum, i n. Sin: diaeta sub-
tegulnea; aedcula sub tecto vel sub tgulis;
destripamiento: exentertio, onis f. Sin: sptium sub tgulis; celsior doms pars sub
eviscertio; exenterandi actus (-us m) vel tecto. Uso: vivir en un -, sub tgulis habitare;
ctio. fig, relegar al -, abcere; abscndere.

destripar: exenterare vel exinterare. Sin: desvanecimiento, v. desmayo.


eviscerare.
desvergonzado, v. descarado.
destronamiento: dethroniztio, onis f. Sin:
de throno deictio, detrsio, deplsio // fig desvestirse: cabina para -, spolirium, ii n.
spolitio dignitatis. Sin: de gradu vel de statu Sin: apodytrium.
deictio.
desviacin: devitio, onis f. Sin: declintio;
destronar: de throno decere vel detrdere. aberrtio; exorbittio. Uso: - de la columna
Sin: slio depllere; regno pllere, expllere, vertebral, curvatura spinae.
spoliare; regnum licui admere // fig liquem
de gradu vel de statu decere. desvo: devertculum vel divertculum, i n.

324
devaluacin

desvitalizacin: (enervacin) enervtio, onis determinacin: determintio, onis f.


f. Uso: - de un nervio, deltio nervi.
determinante: decretrius, a, um.
desvitalizar: (enervar) enervare. Uso: - un
nervio, nervum delere. determinativo: determinativus, a, um.

detalladamente: per sngulas partes. determinismo: determinismus, i m.

detalle: pars, partis f. Sin: sngula pars vel determinista: adj determinsticus, a, um //
res; res minuta. Uso: no descuidar ni los me- sust determinista, ae m. Sin: determinismi
nores -, ne minutissimas quidem rerum part- fautor (-oris m) vel fautrix (-icis f).
culas neglgere.
detonacin: displsio, onis f.
detallista: (comerciante que vende al por
menor) v. revendedor. detonador: apparatus (-us m) displosivus.

detective: vestigator vel investigator, oris m. detraccin: detrctio, onis f.


Sin: indagator; crminum vestigator vel de-
tector. detractor: (adj, maldiciente, infamador) de-
tractivus, a, um // sust detractor, oris m. Sin:
detector: Electr detectrium, ii n. Uso: - que detrectator; obtrectator.
revela la presencia de las ondas hertzianas,
detectrium hertianum; detectrium magn- deuda: dbitum, i n. Sin: alienum aes. Uso:
ticum. - contrada, aes alienum contractum; - ex-
terna, aes alienum; aes alienum, quod cum
detencin: detntio, onis f. Sin: retntio. xteris nationibus contractum est; Sri Lanka
tiene una - externa de 7, 7 mil millones de d-
detener: (dicho de una autoridad: prender a lares, Srilanca aes alienum 7, 7 miliardorum
alguien) detinere. Sin: detentare; retinere; in dollariorum habet; Srilancae est aes alienum
custdia habere // detenerse (pararse, cesar 7, 7 miliardorum dollariorum; - hipotecarias,
en el movimiento o en la accin) subsstere. dbita hypothecria; - pagables a corto
Uso: hay que detenerse, subsistendum est. plazo, a largo plazo, dbita propinquo, lon-
ginquo solvenda; cargarse de deudas, grande
detenido: detentus, detentatus, retentus, a, aes alienum conflare; in aes alienum incdere;
um. condonar las -, dbita pecuniria remttere,
vel non iam repostulare; estar cargado, abru-
detentor: detentor, detentator, retentor, oris mado de deudas, aere alieno demersum (vel
m. Uso: los - de los medios de produccin, oppressum, vel oberatum) esse.
detentores instrumentorum ad bona gig-
nenda. deudor: dbitor, oris m. Uso: - hipotecario,
dbitor hypothecrius.
detergente: adj detergens, entis // sust
smegma vel smigma (-tis n) detergens. devaluacin: devalutio, onis f. Sin: min-
tio; demintio; immintio; vlitas; decremen-
determinable: determinbilis, e. tum.

325
devaluar

devaluar: nummorum vim minere, demin- descanso, dies feriatus; dies vcuus; dies (ab)
ere, imminere. omni pere vcuus; - hmedo, dies midus; -
internacional de la mujer, dies internationalis
devanadera: scula, ae f. Sin: labrum; feminarum; - laborables, profesti dies (- no
rhombus; girgillus, gyrgillus; arcus ad filum festivos), dies negotiosi (- ocupados en nego-
glomerandum. Uso: hacer girar como la -, cios); - seco, sin humedad, dies sudus; - de
liquem ut trbinem gere vel circumgere; abstinencia, de ayuno, dies abstinntiae, iei-
gira como la -, vluti turbo gitur vel circu- nii; - de los difuntos, dies mnium fidlium
mgitur. defunctorum; - de fiesta, dies festus; - del jui-
cio, supremi divinique iudcii dies; - del mer-
devanar: glomerare. Sin: lanam (in orbem) cado, nundinrius dies; - de la semana, dies
glomerare // devanarse los sesos, mentem hebdomadalis, hebdmadae, septimanae,
torquere vel fatigare. septimanrius // al - siguiente, postrdie; ps-
tero die; en el - de ayer, hesterno die; en el -
devastacin: vasttio vel devasttio, onis f. de hoy, hoc die; hodierno die; hasta el - de
hoy, usque ad hunc diem; usque ad hoc tem-
devastador: vastator vel devastator, oris m. pus (hasta el tiempo presente); para el - si-
guiente, in psterum diem // buenos -!
devolver: rddere. Sin: restitere. Uso: - el (frmula de saludo), bonum diem (tibi vel
orden y la seguridad, rdinem et securitatem vobis exopto, precor)! // orden del -, argu-
restitere. menta in die tractanda.

devoniano: devonianus, a, um. Sin: devni- diabetes: diabetes, ae m; diabetes, is (ac -in)
cus. m. Sin: diabetis vel diabetae morbus.

devorador, ra: devorator, oris m; devoratrix, diabtico: (concerniente o relativo a la dia-


icis f. betes) diabticus, a, um. Sin: ad diabetem
spectans // (que padece diabetes) diabticus.
devotamente: (piadosamente) pie. Sin: rite; Sin: diabetae morbo laborans; qui diabet la-
religiose // (con aficin especial) studiose, borat.
devote.
diablo: dibolus, i m. Sin: daemnium; dae-
devoto: (que se dedica con fervor a la pie- mon, nis m; satan indecl vel stanas, ae m.
dad) pius, a, um. Uso: muy - de la Virgen Uso: vete al -, i in crucem!; abi in malam cru-
Mara, Mariae Virginis cultor studiosssimus cem!
// (que mueve a devocin) pietatem ciens vel
xcitans // (aficionado a una persona) studio- diablicamente: diablice // fig sceleste.
sus alicius. Sin: dditus vel devotus licui; Sin: nefrie.
pius in (erga, adversus) liquem.
diablico: diablicus, a, um. Sin: diboli
dexiografa: dextrata scrptio (-onis f). Sin: (gen) // fig sceleratus, scelestus. Sin: nef-
scripturae dextrtio. rius; nequssimus.

da: dies, diei mf (en pl solo m). Uso: - calu- dibolo: (juguete) dibolus, i m.
roso, dies clidus; - muy caluroso, dies aes-
tuosus, frvidus; - feriado, - de asueto, - de diaclasa: diclasis, is f. Sin: rupis fissura vel

326
dialectal

hiatus (-us m). diafortico: diaphorticus, a, um. Sin: dia-


phorsi laborans.
diaconado, v. diaconato.
diafragma: (Fotogr, lmina flexible)
diaconal: diaconalis, e; diacnicus, a, um. diaphragma, tis n. Sin: diaphragma photo-
grphicum // (Anat, msculo que separa el
diaconar: diconi mneri xsequi. Sin: dia- pecho del abdomen) diaphragma, tis n. Sin:
cnico mnere fungi. discretrium; saeptum transversum // (tabi-
que transversal que separa los tubos de di-
diaconato: (oficio de dicono) diaconatus, us versos instrumentos y mquinas) dissaeptum,
m; diacnium, ii n. Sin: munus vel offcium i n. Sin: intersaeptum, i n.
diconi // (dignidad de dicono) diaconatus,
us m. Sin: diacnia, ae f; dgnitas diconi. diaglifo: scalptura, ae f.

diaconisa: diaconissa vel dicona, ae f. Sin: diagnosis: diagnsis vel dignosis, is f. Sin:
ministra ecclsiae. Uso: consagrar una -, di- morbi diagnosis; morbi cogntio, recogntio,
conam consecrare. iudcium; cogntio signorum morbi; morbi
naturae iudcium vel cogntio; cogntio morbi
dicono: diconus, i m; diacon, nis m. Uso: eiusque causae.
cardenal -, cardinalis diconus.
diagnosticar: diagnsin (o en pl diagnoses)
diacrtico: diacrticus, a, um. fcere. Sin: morbi signa cognscere.

diacrona: diachrona, ae f. diagnstico: signo -, signum morbi // sust res


quae (vel signum quod) ad diagnsin spectat;
diacrnico: diachrnicus, a, um. hacer el - de una enfermedad, morbi signa
cognscere.
diadema: diadema, tis n. Uso: que lleva -,
diademalis, e; diadematus, a, um. diagonal: adj diagonalis, e. Sin: diagnicus,
a, um; diagnios, on // sust diagnus, i m.
didico: didicus, a, um. Sin: diagonalis, is f; lnea diagonalis.

difano: diphanus, a, um. Sin: perlcidus. diagonalmente: diagonali lne. Sin: per
transversum.
difisis: diphysis, is f.
diagrama: diagramma, tis n.
diafona: diaphnia sive diaphona, ae f. Sin:
dissonntia. dial: discus, i m.

diafnico: diaphnicus, a, um. Sin: discor- dilage: dillage, es f. Sin: consummtio,


dans; dssonus. onis f.

diaforesis: diaphorsis, is f. Sin: sudoris dialectal: dialectalis, e. Sin: dialecti vel dia-
cpia; nmium sudoris proflvium; sufrir de lectorum (gen); ad dialectum vel ad dialectos
-, diaphoresi (vel sudoris cpi) laborare. prtinens; dialecti prprius.

327
dialectalismo

dialectalismo: vox vel loctio dialecti. Sin: ternos sermones srere, consrere; collquia
vox ad dialectum ttinens. con liquo srere. Uso: comenzar a -, sermo-
nem ordire cum liquo // (escribir una cosa
dialctica: dialctica, ae f; dialctice, es f. en forma de dilogo) scrbere liquid in dis-
Sin: dialctica, orum npl; dialctica ars; dis- putatione ac dilogo. Sin: in disputationem
serendi ars, rtio, scintia, disciplina, doc- ac dilogum redgere.
trina; ars argumentandi; ars bene disserendi.
Uso: varios gneros de -, vria disserendi g- dialogismo: dialogismus, i m. Sin: sermoci-
nera. ntio.

dialcticamente: dialctice. Sin: dialectico- dialogstico: (perteneciente o relativo al di-


rum more vel ratione. logo) dialogsticus, a, um. Sin: dialgicus; ad
dilogum spectans; ad sermones prtinens;
dialctico: adj dialcticus, a, um. Uso: suti- dilogi (gen) // (escrito en dilogo) dialogs-
leza -, disserendi vel disputandi subtlitas // ticus, a, um. Sin: dialgice scriptus; in dispu-
sust dialcticus, i m. Sin: disputator. Uso: - tatione ac dilogo scriptus; in disputationem
consumado, homo in dialcticis versatssi- ac dilogum redactus.
mus; hbil -, disserendi peritssimus; - vigo-
roso, valens dialcticus. dilogo: (pltica entre dos o ms personas)
dilogus, i m. Sin: collquium; colloctio;
dialecto: dialectus vel dialectos, i f. Sin: sermocintio; alternus sermo; alterni sermo-
vulgi sermo (-onis m). Uso: hablar en - v- nes; collquium duorum vel plrium inter se
neto, vneto sermone uti; vnete loqui. // (gnero de obra literaria) dilogus, i m.
Uso: - de obras dramticas, divrbium vel
dialectologa: dialectolgia sive -loga, ae f. devrbium; dilogus dramticus vel sceni-
Sin: dialectorum scintia. cus; (alterni) sermones; collquia persona-
rum; en forma de -, alternis sermnibus.
dialectlogo: dialectlogus, i m.
dialoguista: dialogista, ae m. Sin: dialogo-
dialelo: diallelum vel diallelon, i n. Sin: vi- rum scriptor vel auctor.
tiosus verborum circitus; vitiosus orationis
mbitus; vitiosa verborum vel orationis cir- diamante: damas, antis m. Uso: - en bruto,
cutio. damas rudis; damas nondum politus.

dilisis: Fs, Qum dilysis, is f // Ret dilysis. dimetro: dimetros, i f; dimetron, i n. Uso:
Sin: dissoltio; asndeton. medio -, semidimetros.

dialtico: dialticus, a, um. Sin: ad dilysin diana: (Mil, punto central de un blanco de
ttinens. tiro) signum, i n.

dialogal, v. dialogstico. diapasn: diapson indecl. Sin: tonrium;


soni vel vocis index; instrumentum vocis
dialogar: (hablar en dilogo) dialogizare. index.
Sin: clloqui; confabulari; sermocinari; ser-
monem conferre cum liquo de liqua re; al- diapositiva: diapositiva, ae f . Sin: imago

328
diccin

diapositiva vel translcida; imago photogr- diastasa: distasis, is f. Sin: didctio; distrc-
phica translcida. tio.

diariero: diariorum vnditor. Sin: diurnorum distilo: distylos, on.


vel ephemridum nstitor.
diatrmico: elctrice calefciens. Sin: elc-
diario: dirium, ii n. Sin: ephmeris, dis f; trica vi calefciens.
ephemrides, um fpl; diurnum; diurna, orum
npl; acta (-orum npl) diurna; commentrii diatesis: dithesis, is f.
diurni. Uso: - hablado, radial, dirium radio-
phnicum; nntium radiophnicum; nntius diatnico: diatnicus, a, um. Uso: escala -,
radiophnicus; diurna radiophnica; radio- diatnicus sonorum gradus; modulacin -,
phnica diurnorum nuntitio; facta diurna ra- ditonum, i n.
diophnice transmissa; ephmeris per rdium
dita; radiophnica diurnorum communictio dibujante: - de chistes, v. caricaturista.
vel enuntitio; radiophnicum diurnorum ac-
torum nntium; - ilustrado, dirium imagni- dibujar: liquid delineare. Sin: lneis descr-
bus ornatum; - latino, dirium latinum; el - bere.
Le Figaro, ephmeris, cui index (vel ttulus)
Le Figaro; - literario, litterarum acta; - local, dibujo: (representacin de un objeto) deline-
loci ephmeris; - televisivo, acta diurna tele- tio, onis f. Sin: designtio; diagramma; di-
visfica; el - vaticano LOsservatore Romano, graphe, es f; forma; figura; lineamenta, orum;
dirium Vaticanum, cui LOsservatore Ro- conformtio; descrptio; delineata imago; li-
mano est ttulus // - del alma, nimi arcanae nearis imago, descrptio, pictura; depicta
cogitationes sensusque; - de la maana, de la forma vel spcies . Uso: - animados, figurae
tarde, matutina, vespertina dirii edtio; - de spirantes vel se moventes; imgines vivae et
navegacin, dirium nuticum; liber nuti- spirantes; imagnculae disneyanae; - ejecu-
cus; acta nutica diurna // (relacin de los su- tado con la pluma, imago atramento deline-
cesos ocurridos de da en da) acta diurna. ata; - geomtrico, forma geomtrica;
Uso: - de Adolfo Hitler, acta diurna Adolfi lineamenta geomtrica; - de lpiz, imago gr-
Hitler // Com, libro -, rationrium, ii n. Sin: phide delineata; - de la Va Apia, Viae Appiae
adversria, orum npl; pecniae calendrium; diagramma; dibujos de Mahoma, delineatio-
diurna administrtio; codex accepti et ex- nes Mahometi vel Macometi; - del templo,
pensi. digraphe templi // (arte que ensea los pro-
cedimientos del -) grphice, es f. Sin: ars de-
diarqua: dyrchia sive -archa, ae f. lineandi; describendi ars; instittio artis
figurativae. Uso: clases de -, instittio deli-
diarrea: diarrhoea, ae f. Sin: dysentria vel neandi.
dysentera; ventris fluor, fluxus (-us m), fl-
xio; alvi proflvium. dicasterio: dicastrium, ii n. Sin: minist-
rium; offcium. Uso: los - de la Sede Apost-
dispora: (diseminacin de los judos) lica, Apostlicae Sedis ministria.
dispora, ae f. Sin: Hebraei disperse degentes
// (por ext, dispersin de individuos huma- diccin: dctio, onis f.
nos) dispora, ae f. Sin: disprsio; dissiptio.

329
diccionario

diccionario: dictionrium, ii n. Sin: lxicon; al dictado) dictatum, i n; ordinariam en pl


vocabulrium; glossrium; verborum index. dictata, orum. Uso: escibir al -, dictata exc-
Uso: - enciclopdico, lxicon encclion vel pere.
encyclopedicum; - ilustrado, lxicon imag-
nibus instructum vel auctum; - manual, lxi- dictador: tyrannus, i m. Sin: imperiosus vel
con manuale; - porttil, lxicon porttile; - imperiosssimus dominator.
universal, lxicon universale; - de neologis-
mos, lxicon novorum vocabulorum. dictadura: dictatura, ae f. Sin: dominatus, us
m; mpotens vel superba domintio; tyrannis,
dicfalo: dicphalus, a, um. Sin: biceps, cpi- dis (ac -dem vel -da) f. Uso: - comunista,
tis. dictatura communstica; communistarum
dtio; - econmica, oeconmicum imprium;
dicho: - mordaz, picante, acleus, i m. Sin: dominatus oeconmicus; domintio oecon-
dictrium; scomma (-tis n). Uso: proferir mica; - fascista, fascale rgimen (-mnis n);
mordaces contra alguno, dictria dcere in - masnica, massnica dictatura, - del prole-
liquem. tariado, operariorum dictatura vel dtio.

diciembre: December, bris m. Sin: mensis dictfono: dictaphnium, ii n. Sin: dictaph-


(-is m) December. num sive dictphonum.

dicogamia: dichogmia sive -gama, ae f. dictatorial: dictatrius, a, um. Sin: imperio-


sus.
dicogmico: dichogmicus, a, um.
dicterio: convcium, ii n. Sin: probrum; con-
dicgamo: dichgamus, a, um. tumlia. Uso: lanzar dicterios contra al-
guien, convcia licui ingrere; ingrere vel
dicotoma: dichotmia sive -toma, ae f. Sin: iactare probra in liquem; contumlias icere
dimiditio; biparttio. licui vel in liquem; affcere liquem contu-
mliis.
dicotmico: dichotmicus, a, um.
didctica: didctica, ae f. Sin: docendi ars
dicroico: dichricus, a, um. (artis f) vel rtio; ars didctica vel docendi;
didasclica ars vel disciplina. Uso: - general,
dicrosmo: dichrosmus, i m. Sin: duplex didctica generalis; - de las lenguas clsicas,
color. didctica linguarum classicarum.

dicromtico: dichromticus, a, um. Sin: b- didctico: didcticus, a, um. Sin: didascli-


color; bicolorus. cus.

dicromatismo: dichromatismus, i m. didasclico: didasclicus, a, um. Sin: ad do-


cendum aptus. Uso: poema -, poma didas-
dicrotismo: dicrotismus, i m. Sin: duplex ve- clicum.
narum vel arteriarum pulsus (-us m).
didimio: didmium, ii n.
dictado: (accin de dictar) dicttio, onis f.
Sin: dictare (inf substantivado) // (lo escrito

330
diftrico

dielectricidad: dielectrcitas, atis f. mrius, ii m. Sin: decimarum solutor // (el


que lo cobraba) decimarum exactor.
dielctrico: dielctricus, a, um.
diezmo: dcuma vel dcima, ae f; dcumae
diente: dens, dentis m. Uso: - emplomado, vel dcimae, arum fpl. Sin: dcima rgio
dens plumbatus vel ferruminatus; dens opr- fisco soluta (- que se pagaba al rey); dcima
culo tectus vel occlusus; - emplomado con Ecclsiae soluta (- que pagaban los fieles a la
oro, dens auro ferruminatus; dens ureo opr- Iglesia). Uso: cobrar los -, dcimas exgere;
culo tectus, obtectus, occlusus; dens ure l- imponer diezmos, dcumas imperare vel im-
min operculatus, tectus ...; limpiarse los -, pnere licui; pagar los -, dcimas dare vel
dentes elere; obturar un -, cariosum dentem slvere licui.
obturare.
difamador: adj diffamans, antis Sin: mal-
diresis: (pronunciacin en slabas distintas) dicus; maledcens // sust detrectator. Sin: ca-
dieresis, is f. Sin: diphthongi vel sllabae di- lumniator.
vsio // (signo ortogrfico) dieresis, is f. Sin:
signum diacrticum. difamatorio: contumeliosus, a, um. Sin: ig-
nominiosus; probrosus.
disel: (motor disel) dieseliana vel dieslia
machintio. diferencia: differntia, ae f. Sin: dissimili-
tudo, dnis f. Uso: - culturales, differntiae
diesi: diesis, is f. culturales; - sociales, dissimilitdines socia-
les.
dieta: (rgimen teraputico en el comer y
beber, y por ext esta comida y bebida) diaeta, diferencial: adj differentialis, e. Uso: clculo
ae f. Sin: victs rtio, modertio, tempertio; -, clculus differentialis // (engranaje) ani-
moderatus victus. Uso: estar a -, diaet cu- scycla vel aniscycla, orum npl. Sin: machi-
rari; tenui victu uti // (asamblea poltica y le- namentum transmissionis; rotarum aequator.
gislativa) conventus, us m. Sin: pblicus
conventus. Uso: celebrar una -, conventum diferir: differre. Uso: difiramos esto a una
gere vel celebrare // (honorario devengado) fecha ulterior, hanc rem in liud tempus dif-
viticum, i n. Uso: - de asistencia, convent- feramus.
cium.
dificultad: difficultas, atis f. Uso: - tcnicas,
diettica: diaettica, ae f. difficultates tchnicae; encontrarse con una -,
in difficultatem incrrere; qu - hay?, quid
diettico: adj diaetticus, a, um // sust diae- est negtii?; no hay -, nihil est negtii; sin -,
tticus, i m. fcile; sine ullo labore; nullo negtio.

dietista: diaetlogus, i m. Sin: mdicus diae- difraccin: diffrctio lminis.


tae peritus.
difteria: diphtria, ae f. Sin: diphtherites, is f;
diezmar: decimare vel addecimare. diphtheritis, dis f; angina; synanche, es f.

diezmero: (el que pagaba el diezmo) deci- diftrico: diphthricus, a, um. Sin: diphthe-

331
difusin

rite laborans. tubo -, tubus ppticus.

difusin: (accin y efecto de difundir) diff- digesto: digesta, orum npl. Sin: pandectae,
sio, onis f. Uso: - de la religin, religionis dif- arum fpl.
fsio.
digital: (relativo al dedo) digitalis, e. Uso:
difusor: adj diffusrius, a, um // sust diffu- impresin -, dgiti vel digitorum signum //
srium, ii n. Sin: instrumentum diffusrium. (planta) digitalis, is f. Sin: digitellum vel di-
gitillum; digitalis purprea.
digerible, v. digestible.
digital (Inform): digitalis, e. Uso: nomencla-
digerir: (hacer la digestin) concquere. tura -, nomenclatura digitalis.
Sin: digrere; cibum concquere, digrere,
confcere, perfcere. Uso: difcil de -, diffci- digitalina: digitellianus suc(c)us. Sin: digi-
lis concoctioni; alimento difcil de -, cibus tellianum medicamentum.
gravis; fcil de -, fcilis ad concoquendum;
fcilis concoctioni vel concoctu // (fig, sufrir, dignatario: homo dignitosus. Sin: amplssi-
sobrellevar) prpeti. Sin: ferre. mus (civitatis) vir; homo in dignitate collo-
catus vel constitutus; en pl tambin
digestibilidad: digestiblitas, atis f. Sin: con- dignitates, um.
coquiblitas.
dignidad: dgnitas, atis f. Uso: - humana,
digestible: digestibilis, e. Sin: digestu fcilis. dgnitas hminis; - personal, personalis dg-
Uso: alimento -, cibus digestbilis. nitas.

digestin: digstio, onis f. Sin: concctio; de- digresin: (a propsita oratione, ab re) di-
cctio; cibi concctio vel confctio. Uso: - grssio, digressus (-us m), egrssio. Sin: ex-
lenta, tarda concctio; comida de fcil -, crsio; excessus, us m; declintio (a
cibus fcilis ad concoquendum; dificultad de propsito). Uso: hacer una -, a propsito d-
-, crditas; que tiene dificultad de -, crudus; gredi, gredi, declinare; hacer frecuentes -, a
ayudar la -, concoctionem adiuvare; hacer la re saepe discdere.
-, cibos cquere; hacer una buena -, cibum
cmmode concquere; pulchre concquere; diktat: imperiosum edictum. Sin: decretum
impedir la -, concoctionem impedire. tyrnnicum; iussum rrogans.

digestivo: (adj, a propsito para ayudar la dilacin: diltio, onis f. Sin: mora. Uso:
digestin) digestivus, digestrius, a, um. Sin: larga -, longa mora; sin -, sine dilatione; sine
digerendo aptus; tilis concoctioni; conco- mora; nulla interpsita mora.
quendo tilis; concoctionem fovens; ad con-
coquendum aptus // (de las operaciones y dilatabilidad: dilatablitas, atis f. Sin: facul-
partes del organismo que ataen a la diges- tas extensiva; facultas se dilatandi.
tin) ppticus, a, um. Sin: concoctionis vel
digestionis (gen); ad concoctionem (vel ad di- dilatable: dilatbilis, e. Sin: extensivus; pro-
gestionem) prtinens. Uso: aparato -, appara- ducbilis.
tus ppticus; decoctionis rgana (-orum npl);

332
dinamarqus

dilatacin: dilattio, onis f. Sin: expnsio; dimension (Inform): tbula, ae f. Sin: matrix,
amplifictio; proltio; extnsio. cis f.

dilatativo: dilatatrius, a, um. dimensin: Fs, Geom dimnsio, onis f. Sin:


mensura; magnitudo; amplitudo // fig rtio,
dilema: dilemma, tis n. Sin: complxio; an- onis f. Sin: qulitas; propretas; facultas. Uso:
ceps sentntia; syllogismus cornutus. - cultural, rtio culturalis; - mundial, extn-
sio universalis; - personal del trabajo, rtio
diletante: (aficionado a las artes, especial- personalis laboris humani; - social, spcies
mente a la msica) alicius artis studiosus. socialis; la persona humana en todas sus di-
Sin: alicius artis amator. Uso: - en filosofa, mensiones, ipsius hominis omnes facultates.
philosphiae amator; - en letras, studiosus
litterarum // (que cultiva algn campo del diminutivo: deminutivum, i n. Sin: deminu-
saber o se interesa por l, como aficionado) tum nomen vel vocbulum; deminutorum n-
voluptrius cultor. Sin: qui liquam artem ad minum usus.
voluptatem tantum exercet; qui (in) liqua re
delectatur; en sentido peyorativo, lviter im- dimisin: abdictio, onis f. Sin: dimssio; re-
butus; tiro, medocris, rudis; (tamquam) hos- nuntitio. Uso: - del gobierno, rei pblicae
pes in liqua re; qui liquid lviter (vel rectionis (vel moderationis, vel administratio-
indocte, vel inscite) tractat; qui primribus la- nis) abdictio; hacer - de algo, remttere vel
bris liquid ttigit. depnere liquid; presentar la - de un em-
pleo, liquo mnere se abdicare; munus de-
diletantismo o dilettantismo: (aficin a pnere; provocar la - del gobierno, ad rei
cualquiera de las artes) rtio voluptria. Sin: pblicae rectionem abdicandam liquem pro-
alicius rei stdium vel amor; ars ad volupta- vocare.
tem exrcita. Uso: por -, voluptatis caus //
(conocimiento superficial) lvitas, atis f. Sin: dimisionario: abdicativus, a, um. Sin: renn-
medicritas; alicius artis leve stdium; me- tians; renuntiator; munus demittens vel depo-
docris scintia // (comportamiento de dile- nens.
tante) nmia quidquid agendi vel tractandi
faclitas; eorum rtio, qui res lviter (indocte, dimitir: mnere se abdicare.
inscite, quadam levitate) tractant.
dimorfismo: dimorphismus, i m. Sin: duplex
diligencia: (cuidado y actividad en ejecutar forma.
algo) diligntia, ae f. Sin: cura, ae f; indstria,
ae f // (coche grande para el transporte de dimorfo: dimorphus, a, um. Sin: dplicis for-
viajeros y mercancas) raeda, ae f. Sin: p- mae; dplici form. Uso: cuerpo, metal -, d-
blica raeda; vehculum conductcium. plicis formae (vel dplici form) corpus vel
metallum.
diloga: (pieza dramtica) dilgia sive -loga,
ae f // (ambigedad) ambguum dictum. Sin: Dinamarca: Dnia, ae f.
anceps sermo.
dinamarqus: adj danus, a, um. Sin: dni-
diluvial: diluvialis, e. cus. Uso: lengua -, Danorum lingua; lingua
dnica // sust Danus, i m.

333
dinmica

dinmica: dynmica, ae vel dynmice, es f. comn europeo, communis pecnia euro-


Sin: vrium doctrina; vrium motusque doc- paea; - nacional, pecnia nationalis.
trina; doctrina de motu eiusque lgibus. Uso:
- social, dynmica socialis; por una especie dinosaurio: dinosaurus, i m. Sin: tyranno-
de - interna, ob quasi interiorem dynmicam. saurus.

dinmico: (relativo a la dinmica) dynmi- diodo: d(h)odus, i f. Sin: biceps tubus elc-
cus, a, um. Sin: ad dynmicam ttinens; ad tricus.
motum spectans // (fig, activo, diligente, pre-
suroso) dynmicus. Sin: lacer; actuosus; dioptra: diptria sive dioptra, ae f.
navus; sdulus; semper liquid agens ac mo-
liens. diptrico: diptricus, a, um.

dinamismo: dynamismus, i m. Sin: vis dyn- diorama: diorama, tis n. Sin: horama, tis
mica // fig vis. Sin: dynamismus; alcritas, n; panorama; prospectus, us m; translucida-
atis f; voluntas actuosa; progressionis mpe- rum imaguncularum vel imginum horama.
tus; stdium innovandi, progrediendi, profi-
ciendi. Uso: - excepcional, alcritas summa; diorita: diorites, is m.
- misionero, dynamismus missionrius; - de
amor, amoris vis. dixido: dixidum, i n. Uso: - de carbono,
dixidum carbnei; carbneum dioxydatum;
dinamita: dynamites, is f; dynamita, ae f; d- emisiones de - de carbono, emissiones car-
namis, tis f. Sin: dnamis pulvrea. Uso: f- bnei dioxydati.
brica de -, dynamticum ergastrium.
diploma: diploma, tis n. Sin: testimnium.
dinamitero: eversor vel subversor, oris m. Uso: - acadmico, diploma acadmicum; - de
bachillerato, testimnium maturitatis.
dinamo o dnamo: dnamon vel dnamum,
i n. Sin: mchina vim elctricam fferens vel diplomacia: diplomata vel diplomtica, ae
inducens. f. Sin: diplomtica ars, disciplina, doctrina;
rtio civilis vel diplomtica; res diplomtica;
dinamomtrico: dynamomtricus, a, um. legationum obeundarum disciplina, doctrina,
ars; rei pblicae gerendae rtio et prudntia
dinammetro: dynammetrum, i n. // fig prudntia atque callditas.

dinasta: dynasta, ae f. Sin: famlia; domus; diplomado: diplmate donatus, exornatus,


gens; genus; prognies; stirps; domus regna- ornatus, instructus, preditus.
trix; rgia domus; regum sries, ordo, succs-
sio. Uso: la - de los carolingios, dynasta diplomarse: diploma ssequi.
carolngia; dynasta Carolingorum.
diplomtico: adj diplomticus, a, um. Sin:
dinero: (dinero corriente) pecnia, ae f. Uso: legatrius; legativus. Uso: carrera -, currcu-
- en efectivo, praesens pecnia; ahorrar -, pe- lum in legationibus obeundis; cuerpo -, le-
cniae compndium fcere // (Econ, medio gati, orum mpl; misin -, legtio, onis f;
de cambio de curso legal) pecnia. Uso: - ruptura de las relaciones -, legatorum revo-

334
director

ctio; por va -, per pblicos legatos; ratini- ltteras licui inscrbere; llevar una carta a
bus diplomticis // fig cllidus, a, um. Sin: su -, ad eum, cui inscriptae sunt, ltteras afferre
versutus; prudens, entis // sust diplomticus, // (camino o curso) cursus, us m. Sin: dirctio;
i m. Sin: legatus. via tenenda; iter propsitum vel susceptum.
Uso: - del viento, dirctio venti; en la misma
dipsomana: dipsomnia sive -mana, ae f. -, in eandem directionem; fig, las cosas toman
Sin sitis ardor, rbies; bibendi avditas vel cu- una mala -, res in peiorem partem mutantur
pido. // (accin de dirigir, administracin) rctio,
onis f. Sin: administrtio; procurtio; cura.
dipsomanaco o dipsomaniaco: adj dipso- Uso: - cinematogrfica, cinematogrphicae
mni laborans // sust dipsmanes, is m. scaenae ars; cinematogrphicae artis mode-
rtio; - escnica, scenica ars; spectculi r-
dipsmano, v. dipsomanaco. gimen; scenicae artis modertio; scaenarum
moderatoris vel artficis ars; - de la radio o
dptico: dptychum, i n vel dptycha, orum televisin, moderamen radiophniae vel tele-
npl. visionis // bajo la - de alguien, liquo duce;
estar bajo la - de alguien, ab liquo regi;
diptongo: diphthongus, i f. tener la - de algo, liquid rgere, adminis-
trare, gubernare, moderari; fig, - espiritual,
diputada: legata legislatrix. Sin: popularis modertio spiritualis // (los directivos) mode-
legislatrix. ratores, um mpl. Sin: rectores; praefecti; prae-
psiti; moderatorum collgium vel conslium.
diputado: orator popularis. Sin: legumlator Uso: la - general, primrium conslium; la - de
popularis; ppuli legatus; popularis legisla- un diario, ephemridi vel actis diurnis praep-
tor; popularis legatus lgibus ferendis; lectus siti // (sede) moderatoris vel moderatorum
vel delectus lgibus ferendis. Uso: Cmara sedes; praefecti vel praefectorum sedes.
de los -, legatorum ppuli coetus vel conc-
lium; elegido - al Parlamento, inter popula- direct (Inform), directo: directus vel rectus,
res oratores allectus. a, um. Uso: Direct Client Connection (DCC),
Directus Clintium Conexus.
dique: moles, is f. Sin: munimentum; agger,
ris m; sxea frena (- orum npl); sxei freni directamente: directe.
(-orum mpl) // fig frenum; repgula, orum
npl. Uso: oponer un - (a un mal), refrenare; directiva: (norma, regla) norma, ae f. Sin:
compscere; reprmere; frena incere; freno rgula; directiva (vis, norma); rtio directiva
cohibere, corcere, continere. sive directria.

direccin: (seas que se ponen a una carta o directivo: adj directrius vel directivus, a ,
bulto) inscrptio,onis f. Sin: inscrptio cursua- um. Sin: drigens, entis. Uso: consejo -, rec-
lis; domiclii inscrptio; index, dcis mf; do- torum collgium; norma -, agendi rtio.
miclium. Uso: - electrnica, telegrfica,
electrnica, telegrphica inscrptio; - postal, director: moderator, oris m. Sin: rector, di-
inscrptio cursualis; cambio de -, muttio rector; praefectus; curator; gubernator; prae-
inscriptionis; cambiar de -, domiclium mu- ses, sdis m. Uso: - cinematogrfico,
tare; escribir en un sobre la - de alguien, moderator cinematogrphicus; pellicularum

335
directora

cinematographicarum moderator; - escnico, directorio: (junta directiva) directrium, ii n.


magister scaenae; scaenarum rtifex, fabrica- Sin: conslium directivum; rectorum cons-
tor, moderator, auctor; scenicae artis mode- lium.
rator; - espiritual, director spiritualis;
director sprits; pietatis magister; sacrae dis- directory (Inform), directorio: (plicarum)
ciplinae magister; - general de una sociedad, index (-dcis m).
supremus societatis moderator; - tcnico (de
un equipo de ftbol, etc.) praefectus, i m; se- directrices: (normas) normae, arum fpl //
lector manpuli // - de banco, argentriae (orientaciones, sugerencias) conslia, orum
praefectus; - de banda, musicorum dux vel npl. Sin: admonitiones, um fpl.
magister; - de cine, pellicularum moderator;
dispsitor pellicularis; director cinematogr- dirigente: adj drigens, entis. Sin: regens,
phicus; cinematogrphicae artis magister; - mderans // sust moderator, oris m. Sin: rec-
de colegio, praeses ephebi; ephebi mode- tor; praepsitus. Uso: - de una empresa, so-
rator; director scholaris; - de compaa dra- cietatis bonis gignendis magister; dirigentes
mtica, philodramaticorum moderator, de empresas, officinarum praepsiti.
rector, regens, dux; - de coro, moderator
chori; chori canntium magister; cantorum dirigible: adj regbilis, e. Sin: gubernbilis //
coets magister; - de diario, ephemridis vel (globo dirigible) regbile, is n. Sin: gubern-
ephemridum moderator; moderator dirii; - bile; dirigbilis vel gubernbilis navis aria;
de emisora, procurator stationis radiophni- arinavis dirigbilis; follis vel aronavis reg-
cae; - de estudios, studiorum director; - de es- bilis, gubernbilis, infltilis; navgium reg-
cuela, moderator ludi; - de gimnasio, bile; aroplanum follnum; globus
gymnasiarca, ae m; director vel rector arostticus; v. zepeln. Uso: maniobrador de
gymnsii; - de hospital, valetudinrii rector; dirigibles, regiblium gubernator.
- de instituto, director vel rector instituti; - de
museo, musiarcus, i m; - de orquesta, magis- discado: - directo, transmssio telephnica
ter orchestrae; symphoniacorum magister; directa. Sin: collquium telephnicum direc-
symphoniacorum orchestrlium magister; - tum.
de revista, commentariorum moderator; - de
la revista Latinitas, praeses commentariorum discapacitado: adj praepeditus, a, um // sust
qui Latnitas inscribuntur; moderator com- homo praepeditus; v. disminuido.
mentariorum Latinitatis; - de seminario, di-
rector vel rector seminrii; - de teatro, theatri discernible: discernbilis, e. Sin: di(g)nos-
gubernator; - de una firma o sociedad comer- cbilis; notbilis; visbilis.
cial , (negotiatriae) societatis magister; - de
una obra, operis curator. discernimiento: discrtio, onis f. Sin: discri-
men, mnis n; iudcium; discernendi cies, fa-
directora: rectrix, icis f. Sin: gubernatrix; cultas, vis.
moderatrix; quae regit (vel quae gubernat, vel
quae moderatur) liquid; quae praeest licui disciplina: (accin y efecto de disciplinar o
rei. disciplinarse) disciplina, ae f. Sin: vivendi
rtio; mores. Uso: - eclesistica, disciplina
directorial: praesidalis vel praesidialis, e. ecclesistica; - frrea, disciplina frrea; - mi-
Sin: rectorum (gen mpl). litar, disciplina militaris // (doctrina, instruc-

336
disculpe!

cin de una persona) doctrina, ae f. Sin: edu- Sin: ars discogrphica.


ctio; instittio.
discogrfico: discogrphicus, a, um. Uso:
disciplinado: disciplinatus, a, um. Sin: mo- casa -, domus editria, quae phonodiscos in-
deratus; temperatus; bene moratus; disciplin cdit.
assuefactus, educatus, institutus.
discordia: discrdia, ae f. Sin: dissdium;
disc-jockey: rbium phonographicorum in- dissidntia; dissensus, us m; contntio, onis
troductor, explicator, exhbitor. f.

disconveniencia: disconvenintia, ae f. discoteca: (coleccin de discos) disci collec-


tnei // (local o mueble donde se guarda
disk (Inform), disco: discus, i m. Uso: - dicha coleccin) discotheca, ae f. Sin: disco-
image, disci simulacrum // (hard disk, disco rum theca vel custdia; rbium phonographi-
rgido) discus durus, rgidus, fixus // (floppy corum theca // (local donde se baila y
diskette) discus flexbilis. Sin: dsculus // escucha msica de discos) discotheca, ae f.
CD, discus compactus // (logical device, par- Sin: taberna discothecria. Uso: - bailable,
tition) volumen, mnis n. Sin : discus, i m // caupona saltatria; saltatria taberna; taberna
(floppy disk drive) statio disculorum. discothecria saltatria; - La Belle, disco-
theca, cui nomen Venusta.
disk drive (Inform): sttio discorum vel dis-
culorum. discotequero: discothecrius, ii m.

diskette (Inform), v. disquete. discrasia: dyscrsia sive -crasa, ae f.

disco: (- fonogrfico) discus, i m. Sin: orbis, discriminacin: discrimintio, onis f. Sin:


is m; phonodiscus; phonogrphicus discus vel discrimen, mnis n. Uso: - racial, discrimin-
orbis; discus sonans, rsonans, sonorus. Uso: tio phyltica; phylticum dium; rbies th-
- compacto, - digital, discus compactus; pho- nica; (inquum) inter gentes discrimen;
nodiscus compactus; Inform, - duro, discus hminum discrimen gneris caus; discrimi-
durus; - estereofnico, discus stereophnicus; naciones de todo tipo, omne genus discrmi-
- magntico, discus magnticus; - de gram- num; discrmina omnis gneris.
fono, discus grammophnicus; aprender in-
gls con discos, nglic lngu discis discromasia: dyschromsia sive -masa, ae f.
phonogrphicis insttui; nglicam lnguam
discis phonogrphicis dscere // (especie de discromtico: dyschromticus, a, um.
tejo que lanzan los atletas) discus, i m. Uso:
tiro, lanzamiento del -, iactus (us m) disci; discromatopsia: dyschromatpsia sive -opsa,
disci conictio vel emssio // - de seales, se- ae f.
mphorum, i n; semphorus, i m; smapher,
ri m; - de telfono, discus, i m // - perforado, discromatoso: dyschromsi laborans, affec-
perforatus discus // - invertebral, discus in- tus, vexatus.
vertebralis.
disculpe!, (mihi) ignoscas!
discografa: discogrphia sive -grapha, ae f.

337
discursito

discursito: oratincula, ae f. tad de tragar); nulla glutiendi facultas (im-


posibilidad de tragar).
discurso: oratio, onis f. Uso: - ampuloso, or-
tio inflata, tmida, trgida, adipata; - conme- disfgico: (concerniente o relativo a la disfa-
morativo, ortio memorialis; - hermtico, gia) dysphgicus, a, um. Sin: ad dysphgiam
ortio hermtica; - improvisado, extemporalis prtinens // (que padece disfagia) dysphgi
ortio; sbita ac fortuta ortio; - inaugural, laborans, affectus, vexatus.
ortio aditialis, initialis, auspicalis; prolsio
acadmica; - polticos, orationes polticae; - disfasia: dysphsia sive -phasa, ae f. Sin: lo-
televisivo, ortio televisfica; pronunciar un -, quendi difficultas; verba edendi difficultas.
orationem dcere, habere, recitare.
disfona: dysphnia sive -phona, ae f.
discusin: discssio, onis f. Sin: discepttio;
disputtio; controvrsia. Uso: - intrincada, disforia: dysphria sive -phora, ae f. Sin: an-
impedita discepttio; - metdica, ortio vi xetas, atis f; anxitudo, dnis f; aegritudo,
quadam et ratione hbita. dnis f.

discutible: disputbilis, e. Sin: controversus; disfrasia: dysphrsia sive -phrasa, ae f. Sin:


dbius; incertus; litigiosus. sermonis confsio, obscritas, incongruntia;
sermo confusus, obscurus, incngruens.
discutir: disctere liquid. Sin: disctere,
disceptare, disputare, dissrere de liqua re. disfraz: falsa rei adumbrtio // fig simultio
Uso: cuestin discutida, res controversa. sive dissimultio, onis f // (traje de mscara)
persona, ae f. Sin: larva.
disemia: dyshemia, ae f. Sin: snguinis
corrptio; sanguis corruptus. disfrazado: personatus, a, um. Sin: person
tectus // fig dissimulatus, a, um. Sin: celatus.
diseminacin: dissemintio, onis f.
disfuncin: disfnctio, onis f.
disentera: dysentria sive -tera, ae f. Sin:
trmina, um npl. disgrafa: dysgrphia sive -grapha, ae f. Sin:
litterarum oblvio.
disentrico: dysentricus, a, um. Sin: tormi-
nosus. disgregacin: disgregtio, onis f.

disear: delineare. dishidrosis: dishidrosis, is f.

disertacin: disserttio, onis f. Sin: com- disidencia: dissidntia, ae f. Sin: dissnsio.


menttio. Uso: - doctoral, disserttio doctora-
lis; escribir una -, commentari (de re). disidente: dssidens, entis.

disertador: dissertator vel dissertor, oris m. disipacin: dissiptio, onis f. Sin: effsio;
dissoltio; disprsio // fig effsio nimi.
disfagia: dysphgia sive -phaga, ae f. Sin:
glutiendi vel deglutiendi difficultas (dificul- disipar: disiparse en la lujuria, en el ocio, en

338
disparador

los vicios, dffluere luxri, tio, vtiis. disolubilidad: solublitas, atis f.

dislalia: dyslala, ae f. Sin: vitiosa sonorum disoluble: dissolbilis, e. Sin: solbilis.


formtio; linguae haesittio; pronuntiationis
perturbtio. disolucin: dissoltio vel soltio, onis f. Uso:
- de la Cmara de Diputados, populrium le-
dislocacin: disloctio vel deloctio, onis f. gumlatorum coets vel collgii dimssio; - de
Sin: luxtio; luxatura; luxus, us m. Uso: - de la Unin Sovitica, dissoltio Unionis Sovi-
un miembro, luxatum membrum // Geol dis- ticae; - del matrimonio, matrimnii dissol-
loctio, onis f. tio; nuptiarum dirmptio; - del parlamento,
dissolutio parlamenti; - del Senado, senato-
disminuido: minoratus, a, um. Sin: membris rum coets vel collgii dimssio; - de una
captus; membris invlidus (mermado en sus asociacin, de una sociedad, societatis dis-
capacidades fsicas); imbecillus; mente cap- soltio vel dirmptio; - de un contrato, pac-
tus (mermado en sus capacidades mentales). tionis vel federis soltio, dissoltio,
rescssio; - de una reunin, coets dimssio.
disminuir: minorare. Sin: deminere.
disolvente: dissolvens, entis. Sin: solvens;
dismnesia: dysmnesa, ae f. Sin: memriae dissolutivus; disscians.
perturbtio, debilittio, deblitas.
disolver: disslvere. Sin: dimttere; dirmere;
disnea: dyspnoea, ae f. Sin: spirandi difficul- rescndere. Uso: - en pleno el gobierno del
tas; spritus angstior. estado, totum rgimen rei pblicae (vel civi-
tatis) ex mnere dimttere; - el matrimonio,
disneico: (que padece disnea) dyspnicus, a, matrimnium dirmere vel disslvere; - la
um // (perteneciente a la disnea) ad Cmara de Diputados, el Senado, popul-
dyspnoeam ttinens. rium legumlatorum, senatorum mneris
finem fcere vel decrnere; - una reunin,
Disneylandia o Disneyworld: Disneylndia, coetum vel conventum dimttere.
ae f. Sin: urbs commentcia.
disonancia: (sonido o acorde desagradable)
disociabilidad: dissociablitas, atis f. dissonntia, ae f. Sin: vox dssona vel voces
dssonae; dssonum (vel bsonum, vel dscre-
disociable: dissocibilis,e. Sin: dissocialis; pans) quiddam; dscrepans quiddam in sonis
separbilis. vel in cantu (tratndose de voces) // (falta de
la conformidad o proporcin que natural-
disociacin: dissocitio, onis f. mente deben tener algunas cosas) inconcn-
nitas, atis f. Sin: discrepntia // fig animorum
disociado: dissociatus, a, um. Sin: disiunc- disinctio.
tus.
disonante: (que disuena) bsonus, dssonus,
disociar: dissociare. Sin: scndere; discn- a, um // (fig, que no es regular o discrepa)
dere; disingere; seingere; disslvere; sepa- discors, cordis. Sin: dscrepans, antis.
rare.
disparador: Fotogr dimissrium, ii n.

339
disparar

disparar: (- armas de fuego) displdere. Sin: qua re) liberare, slvere, exslvere. Uso: - a
expldere; globum vel ictum emttere. Uso: uno de decir algo, snere liquem liquid non
- dos, tres golpes, bis, ter expldere, - dcere.
con ametralladora, ictus (vel ignitos glbu-
los) mydrbolo emttere; - con escopeta o dispensarse: omttere vel praetermttere li-
fusil, sclopetare; ictum sclopeto mttere; ig- quid, con inf; si acompaado de negacin,
nitum glbulum sclopeto emttere; - contra con quin + subj. Uso: - de hacer algo, (se)
alguien, ictum mttere in liquem; plumbo abstinere ab liqua re vel liquid fcere; no
liquem ptere; gneis glndibus liquem p- puedo dispensarme de decir, fcere non pos-
tere; liquem ptere igni et plumbo; - contra sum quin dicam.
s mismo, ignvomis armis semet ipsum trans-
fgere vel transfdere // intr displodi. Uso: dispepsia: dysppsia sive -pepsa, ae f. Sin:
las armas disparan, arma disploduntur; dis- crditas; crudittio; diffcilis (cibi) concctio;
paran los caones, tormenta bllica displo- aegra digstio.
duntur; ignvoma tormenta crpitant // fig, -
los ltimos cartuchos, postrema experiri. dispptico: (concerniente o relativo a la dis-
pepsia) ad dysppsiam ttinens // (enfermo
disparate: (dicho disparatado) inptiae, de dispepsia) dysppticus. Sin: crudus;
arum fpl. Sin: inepte (vel stulte, vel absurde) dysppsi laborans, vexatus, affectus.
dictum; mendum, i n; menda, ae f; deliramen-
tum, i n. Uso: soltar disparates, ineptire; in- dispersivo: sprsilis, e. Uso: poder -, disper-
ptias (vel menda, vel deliramenta) proferre; gendi facultas; dissipandi potestas.
prperam loqui // (hecho disparatado) stulte
factum. Sin: error; erratum; lapsus, us m. displasia: dysplsia, ae f.
Uso: hacer disparates, errare; falli; labi.
display: (soporte publicitario) tbula vis-
disparo: ictus, us m. Sin: fragor, ris m. Uso: fica. Sin: tabella dilcida descriptria.
- de can, tormenti bllici ictus; - de fusil,
sclopettio, - de morteretes, emssio nitrati disponibilidad: (cualidad o condicin de
plveris. disponible) disponiblitas, atis f. Sin: potes-
tas; facultas. Uso: - a la adopcin, prompta
dispensa: immnitas, atis f. Sin: legis laxa- voluntas adoptationis; - de dinero, pecniae
mentum; privilgium. Uso: la ley no admite disponiblitas; expedita pecnia; - de tiempo,
-, lex nihil laxamenti habet. tium; tempus vcuum; tener - de tiempo, v-
cuum esse // (cantidad disponible) cpia, ae
dispensario: diribitrium mdicum. Sin: mi- f. Sin: abundntia ; cpiae, arum fpl. Uso: -
nistrium mdicum praesentneum. de agua potable, cpiae aquarum potulenta-
rum; - de tiempo, tii abundntia // (situacin
dispensar: (conceder, distribuir) dispensare. del funcionario que temporalmente se en-
Sin: largiri. Uso: - dinero, dispensare pec- cuentra sin destino) temporalis vactio. Sin:
niam // (eximir a alguno de una cosa) alic- subsidiria condcio. Uso: poner en -, tempo-
ius rei ( vel ab liqua re) immunem rddere; ralem vacationem licui dare; ser puesto en -,
alicius rei immunitatem dare vel impertire; temporalem vacationem accpere.
liquem exslvere liqua re; liquem ex li-
qua re exmere; liquem liqua re ( vel ab li- disponible: disponbilis, e. Sin: paratus;

340
distrofia

promptus. especialmente la que divierte o entretiene)


exhilartio, onis f.
disposicin: (prescripcin, precepto, norma)
praeceptum, i n. Sin: praescrptio; praes- distraerse: (distraer, esparcir el nimo) de
criptum; instittio // (disponibilidad) dis- liqua re levare mentem. Sin: lio divrtere
poniblitas, atis f. Sin: copia; facultas; mentem.
abundntia. Uso: estar a -, in promptu esse,
praesto esse licui; tener a su -, in promptu distrado: (poco atento a lo que se hace o
habere. dice) incuriosus, a, um. Sin: scitans, antis;
nglegens, entis // (desatento) non attentus.
disputador, ra: (quien disputa) disputator, Sin: aliena agens; mente sevocatus; (nimus)
oris m ; disputatrix, icis f. alienus ab liquo vel ab liqua re. Uso: estar
-, non attndere; nimum non attndere; liud
disquera: discoplium, ii n. (vel lias res, vel aliena) gere; nimo ex-
crrere et vagari; hablar como un -, aliena
disquet, disquete, disquette: dsculus vel or- loqui.
bculus. Sin: microdiscus; parvus orbis. Uso:
- de computadora, computatri orbculus vel distribucin: distribtio, onis f. Uso: - de
dsculus; dsculus ordinatralis; microdiscus premios, praemiorum assigntio; da de la -
vel orbculus computatrius. de premios, dies premiis tribuendis; - de la
nafta, distribuendae naphthae rtio; - de la
disquetera: disculorum excpulum. produccin, distribtio bonorum producto-
rum.
distanciador: instrumentum separativum.
distribuidor: (que distribuye) distributor,
distancimetro: apostasimetrum, i n. Sin: oris m. Sin: dispensator; dirbitor; largitor;
distntiae index (-dcis mf). diffusor; divisor; disprtiens, distrbuens, d-
videns. Uso: - de una editorial, doms edit-
distensin: distntio, onis f // fig relaxtio; riae distributor; - de pelculas, pellicularum
nimi remssio. assignator, distributor, divisor // (mquina
agrcola para esparcir abonos) mchina dis-
dstico: dstichon, i n. tributria vel erogatria // Electr distribut-
rium, ii n // - automtico, autmaton
distintivo: adj prprius, a, um. Sin: notbilis, distributrium. Sin: autmatum distributionis
e // sust insigne, is n. Sin: signum; nota. Uso: // Autom, - del encendido, distributrium ig-
- deportivo, insigne athlticum. nitionis.

distona: dystnia sive dystona, ae f. distrito: districtus, us m. Sin: tractus, us m;


territrium; rgio; provncia; iurisdictionis
distorsin: distrtio, onis f. fines, ium fpl. Uso: - judicial, districtus iudi-
cialis; del -, regionalis; districtualis; por -, re-
distraccin: (falta de atencin o aplicacin) gionatim.
mentis evagtio. Sin: evagantis (vel vagan-
tis, vel peregrinantis) nimi aberrtio vel avo- distrofia: dystrphia sive -tropha, ae f. Sin:
ctio // (cosa que atrae la atencin, denutrictio; vitiosum nutrimentum; mcies,

341
distrfico

i f; tabes, is f. divertir: voluptate afficere.

distrfico: dystrphicus, a, um // (concer- divertirse: voluptate ffici. Sin: indulgere


niente o relativo a la distrofia) ad dystr- otioso vitae crsui.
phiam spectans.
dividendo: Mat nmerus dividendus //
disuadir: dissuadre vel desuadre. (Econ, parte de inters que corresponde a
cada accin) (distribuenda vel distributa,
disuria: dysria sive -sura, ae f. Sin: min- segn los casos) pars, partis f. Sin: prtio;
gendi difficultas. usura; usura pro portione distribuenda vel
distributa. Uso: - anual, nnua usura pro por-
disrico: (concerniente o relativo a la disu- tione distribuenda vel distributa.
ria) ad dysriam vel ad mingendi difficulta-
tem prtinens // (que padece disuria) dividir: Mat divdere.
dysricus. Sin: dysri (vel mingendi diffi-
cultate) laborans. divieso, v. fornculo.

disyuntor: Electr disiunctrium, ii n. Divina Comedia: Divina Comedia.

ditesmo: dithesmus, i m. Sin: fides in duos divinatorio: divinatrius, a, um.


deos; manichaesmus.
divinidad: (naturaleza divina) divnitas, atis
ditologa: dittolgia sive -loga, ae f. f. Sin: ditas, atis f

diuresis: diursis, -is f. Sin: urinae profl- divinizacin: diviniztio, onis f. Sin: apothe-
vium vel abundntia; nmia urinae secrtio. sis, is f.

diurtico: adj diurticus, a, um. Sin: mict- divisa: (seal exterior) insigne, is n. Sin: sig-
rius; mictualis; urinam ciens, movens // sust num; ornatus, us m // (Econ, moneda extran-
diurticum medicamentum. jera) xtera moneta. Sin: xteri ttuli; xterae
sngraphae; xterae gentis nummi // Herld,
divn: lctulus, i m. Sin: lectcula, ae f; pul- gneris insigne // (frmula breve que expresa
vinar, aris n; molle subsllium. Uso: - semi- la norma o regla de conducta) norma, ae f.
circular, sigma, tis n. Sin: rgula; dictum; sentntia.

divergente: Fs devergens, entis. divisible: divisbilis, e.

divergir: devrgere. divisiblemente: divisibliter.

diverso: (desemejante) absmilis, e (con dat); divisin: (divisin y efecto de dividir) divsio,
dissmilis (con gen o dat) // (diferente) diver- onis f. Sin: parttio; distribtio. Uso: - del tra-
sus ab + abl. Sin: lius ac vel atque. Uso: del bajo, divsio vel parttio laboris; perum dis-
todo -, omnino diversus ab + abl; totus lius tribtio // (Mil, unidad militar) lgio, onis f.
ac (vel atque, vel quam) liqua res. Uso: - acorazada, lgio a crribus loricatis.

342
doctor

divisionismo: divisionismus, i m. sustituir los dilogos de una banda sonora


original por su traduccin en otro idioma)
divisor: Mat divisor, oris m. Sin: nmerus di- duplicare. Sin: voces transmutare.
visor.
doble: (habitacin) v. esta voz.
divo: (artista que goza de fama superlativa)
divus (vel divinus, vel praecellens, vel subli- doblez: plicatura, ae f. Sin: flexura; flxio;
mis) rtifex vel artis magister // (destacado flexus, us m.
cantante de pera) divus cantator.
docencia: docntia, ae f. Sin: instittio, onis
divorciado: digressus, a, um (a cniuge). f; doctrina; docendi rtio vel via.
Sin: divrtio digressus; seiunctus.
docente: magister, tri m. Sin: docens; doc-
divorciarse: divrtium (cum uxore vel cum tor; professor; pblicus praeceptor. Uso: - de
marito) fcere. Sin: (dicho de varn) uxorem gimnasio, de liceo, magister gymnasialis,
e matrimnio dimttere; (dicho de mujer) a lycealis; - universitario, universitatis studio-
viro discdere vel dgredi. rum doctor.

divorcio: divrtium, ii n. Uso: - absoluto o doceta: doceta, ae m.


vincular, divrtium absolutum.
doctico: docticus, a, um.
divorcista: divrtii fautor.
docetismo: docetismus, i m.
divulgacin: divulgtio, onis f.
dcilmente: dcili nimo vel mente.
divulgar: divulgare.
docimasia: docimsia sive -masa, ae f.
divulgativo: vulgatrius, a, um.
docimstica, v. docimasia.
dobladillo: margo, gnis m. Sin: labrum; lim-
bus; lacnia; limbus vesti contrahendae. docimstico: docimsticus, a, um.

dobladura: mrginis effctio. docking: astronvium coninctio. Sin: cum


astronavi conexio.
doblaje: vocum transmuttio.
doctor: doctor, oris m. Uso: - honorario, doc-
doblar: (vi) devrtere. Sin: flctere vel de- tor honorarius; - en letras, litterarum doctor;
flctere. Uso: - a la esquina, ad viae vel ad doctor ltteris tradendis; - en filologa, doctor
edium ngulum flctere, - a la derecha, flc- philolgiae; - en leyes, iuris doctor vel peri-
tere ad dxteram; dextrorsum (dextrorsus, tus; - en medicina, doctor medicinae; artis
dextroversum) deflctere; - a la izquierda, mdicae doctor // (telogo de gran autori-
flctere ad laevam; sinistrorsum (sinistrorsus, dad) doctor. Uso: - de la Iglesia, Ecclsiae
sinistroversus) deflctere // (aplicar una doctor; doctor sanctae Ecclsiae; decla-
sobre otra, dos partes de una cosa flexible) - rar a uno - de la Iglesia universal, liquem
una carta, epstulam complicare // (Cinem, universalis Ecclsiae doctorem declarare //

343
doctora

(mdico) mdicus, i m. rae autovehiculares.

doctora: doctrix, icis f. Sin: mlier (-ris f) documental: pellcula documentria. Sin:
doctor // (mdica) mdica, ae f. documentum cinematogrphicum.

doctorado: doctoratus, us m. Sin: lurea, ae documentalista: in documentis versatus, a,


f; doctoris gradus vel dgnitas. Uso: - honor- um.
fico, doctoratus honorficus; conseguir el -,
doctoratum ssequi; doctoris gradum adi- documento: documentum, i n. Sin: tbula;
pisci; ad doctoris gradum pervenire. ltterae, arum fpl. Uso: - comprobante, charta
probativa vel cmprobans; - pblicos, tbulae
doctoral: doctoralis, e. Sin: doctrius. pblicae; documentos de circulacin, ltterae
commeats; - de identidad, tssera agnitio-
doctorando: doctorandus. Sin: doctor futu- nalis.
rus vel renuntiandus; doctoris gradum adep-
turus; doctoris dignitatem meriturus. dodecaedro: dodecahedrum, i n.

doctorar: liquem doctorem fcere, renun- dodecafona: dodecaphnia sive -phona, ae


tiare, creare. Sin: licui doctoratum conferre; f.
licui doctoris gradum tribere; licui docto-
ris dignitatem deferre; ad doctoris gradum dodecgono: dodecagnum, i n.
liquem promovere; in doctorum nmerum
(vel album) liquem cooptare, allgere, ascr- dodecaslabo: dodecasllabus, a, um. Sin:
bere; inter doctores liquem referre, ascr- dudecim syllabarum; dudecim constans
bere, ascscere. sllabis.

doctorarse: doctor fio vel renuntior. Sin: dogaresa: ducis uxor.


doctoratum mereri; doctoris gradum ssequi
vel cnsequi; doctoris dignitatem adipisci; ad dogma: (punto fundamental de doctrina)
doctoris gradum pervenire; doctoris ttulo do- dogma, tis n. Sin: (doctrinae) caput; prae-
nari; in doctorum nmerum cooptari, allegi, ceptum; decretum; plcitum. Uso: los - filo-
ascribi. Uso: - en medicina, medicinae vel sficos, decreta vel plcita philosophorum //
mdici luream mereri; se doctor en zoolo- - teolgico, dogma, atis n. Sin: christianae
ga, in disciplina zoolgiae in doctores pro- doctrinae caput; cathlicae Ecclsiae vritas;
motus est. cathlicae fidei dogma; doctrinae caput Ec-
clsiae auctoritate statum vel decretum; defi-
doctrina: doctrina, ae f. Uso: - hermtica, nir un -, dogma definire.
doctrina hermtica, abscndita, obscura; - he-
terodoxa, doctrina heterodoxa; - social cat- dogmtica: dogmtica, ae f. Sin: theolgia
lica, cathlica doctrina socialis. dogmtica; dgmatum doctrina.

doctrinal: doctrinalis, e. dogmticamente: dogmtice // (conforme a


los dogmas) ad decretorum doctrinas // (afec-
documentacin: documenta, orum npl. Sin: tando magisterio) arroganter // (afectando
ltterae, arum fpl. Uso: - del automotor, ltte- autoridad) imperiose.

344
dominicano

dogmtico: (concerniente o relativo a los Dolorosa: Maria prdolens. Sin: Prdolens


dogmas) dogmticus, a, um. Sin: ad dgmata Virgo Maria.
spectans; ad decretorum doctrinas prtinens.
Uso: teologa -, theolgia dogmtica // (que doloroso: dolorficus, a, um.
profesa el dogmatismo) dogmatistes, ae m.
Sin: qui dogmtica ratione titur // (que sen- Dom: Dminus, i m. Uso: El Rdo. P. Dom
tencia con arrogante seguridad) rrogans, Gregorio Jos, Reverendus Pater Dminus
antis. Gregrius Ioseph.

dogmatismo: dogmatismus, i m. doma: domitura, ae f. Sin: dmitus, abl -u,


m.
dogmatista: dogmatista vel dogmatistes, ae
m. domador: dmitor, oris m.

dogmatizar: (ensear los dogmas) dogmati- domadura, v. doma.


zare. Sin: dgmata enuntiare, trdere // (fig,
afirmar alguna cosa con presuncin) arro- domstico: (perteneciente a la casa) doms-
ganter affirmare. ticus, a, um. Uso: Iglesia -, Ecclsia doms-
tica // (perteneciente a la familia) familiaris,
dlar: dllarum, i n; dollrium, ii n. Uso: - e // (criado que sirve en una casa) fmulus, i
americano, dollrium americanum; america- m. Sin: minister.
nus nummus; - Usa, Foederatarum (Amri-
cae) Civitatum dllarum, dollrium, domiciliario: domsticus, a, um.
nummus.
domiciliarse: domiclium constitere.
dolicocfalo: dolic(h)ocphalus, i m.
domicilio: domiclium, ii n. Uso: cambio de
dolmn: vestis dolmnia. -, domiclii transltio.

doloma: Geol doloma, ae f. Sin: lapis do- dominacin: dcio, onis f. Uso: - veneciana,
lomticus; rupes dolomiana vel dolomiensis. dcio venetiana.

Dolomitas: Dolomitae, arum fpl; Dolomites, dominarse: temperare sibi.


um. Sin: montes dolomiani vel dolomienses.
domingo: domnica, ae f; domnicus, i m.
dolomtico: dolomianus, a, um. Sin: dolo- Sin: dies domnica; dies domnicus; dies
miensis, e. solis; fria prima.

dolor: dolor, oris m. Sin: maeror; angor; Dominica: (isla, Estado) Domnica, ae f.
malum. Uso: - de cabeza (jaqueca), cpitis
dolor; calmar el -, malum lenire; dolorem mi- Dominicana (Repblica): Res pblica Do-
nere, mulcere; causar -, dolorem fcere vel miniciana.
movere; malum licui afferre; dolori esse; ex-
perimentar, sentir, tener -, dolere; dolorem dominicano: adj dominicianus, a, um // sust
cpere; in maerore versari. Dominicianus, i m.

345
dominico

dominico, ca: adj dominic(i)anus, a, um. ir a -, cbitum ire; - a pierna suelta, dormire
Uso: padre -, pater dominic(i)anus // sust do- in utramvis aurem vel in utrumvis culum.
minic(i)anus, i m; dominic(i)ana ae f. Sin:
sodalis dominic(i)anus; virgo dominic(i)ana. dormirse: (descuidarse, obrar con poca so-
licitud ante un peligro) indormire perculo.
dominio: (poder de usar y disponer) dom-
nium, ii n. Uso: - reservado, domnium reser- dormitar: semisomniare.
vatum // - de s mismo, continntia, ae f. Sin:
imprium vel potestas sui ipsus; suarum dormitorio: dormitrium, ii n. Sin: cubcu-
rerum tempertio // (Estados miembros de la lum; cubculum dormitrium; diaeta dormi-
Commonwealth) Domnia, orum npl. Sin: tria. Uso: - de una cama, cubculum cum
Commnitas Britnnica Dominiorum. uno lecto; - comn, commune cubculum
dormitrium; - pblico, pblica diaeta dor-
domin: ludus (-i m) vel lusus (-us m) d- mitria.
mini. Uso: jugar al -, dmino ldere.
dornajo: (especie de artesa) lveus, i m. Sin:
don: (ddiva) donum, i n. Uso: - de s mismo lacus, us m.
a los hermanos, donum sui ipsus pro frtri-
bus // (ttulo honorfico) Dminus, i m. dorso: tergum, i n. Sin: dorsum, i n. Uso: es-
crito al -, retro scriptus.
donatismo: donatismus, i m.
dosel: aulaeum, i n. Sin: conopum; con-
donatista: adj donatianus, a, um // sust do- pium.
natista, ae m. Sin: Donati ssecla ; donatismi
sectator. dosificacin: dosis mensurtio. Sin: tempe-
rtio; mensurtio; modultio.
donjuanesco: mulierrius, a, um.
dosificar: dosem dimetiri. Sin: temperare.
donjuanismo: mulerum secttio. Sin: con-
suetudo vel mos muleres sectandi. dosimetra: dosimtria sive -metra, ae f.

dopaje: excittio drogria. dosimtrico: dosimtricus, a, um.

doping: usus agonsticus medicamenti stupe- dosmetro: dosmetrum, i n.


factivi.
dosis: dosis, is f. Sin: mensura; pars; prtio;
dorada: (pez telesteo) aurata, ae f. Sin: quntitas. Uso: - letal, dosis letalis.
orata.
dossier: documentorum chartophylcium, ii
dormicin: dormtio, onis f. n. Sin: chartarum (vel schidularum, vel sche-
dularum, vel pagellarum) fascculus.
dormilona: (butaca para dormir la siesta)
cthedra supina. dote: dos, dotis f. Sin: fig donum; facultas;
virtus. Uso: - estilsticas, scribendi vel di-
dormir: dormire intr. Sin: cubare intr. Uso: cendi virtutes; - espirituales, spirituales

346
drenar

dotes. dramtica: ars dramtica, scenica, ldicra.

download (Inform), trasvasar: extrhere vel dramtico: dramticus, a, um. Sin: sceni-
prehndere (liquid ex rete sive ex reti). cus; fig trgicus; atrox (-cis). Uso: exponer
en forma -, ad rationem drmatis scrbere; ex
doxologa: doxolgia sive doxologa, ae f. artis scenicae lgibus scrbere; rem ita ex-
pnere, non quasi narretur, sed quasi agatur.
draconiano: draconianus, a, um Sin: rgi-
dus; frreus. Uso: mandar en forma -, draco- dramatizar: dramatizare. Sin: drmatis for-
niano more imperare; dar o establecer leyes mam dare; ad actus scaenarum compnere //
-, draconiano more severissimas leges cn- (exagerar) tr exaggerare, amplificare; nimis
dere, fcere, ferre. augere; intr modum excdere.

draga: (mquina para limpiar de fango y dramaturgia: dramatrgia sive -urga, ae f.


arena los puertos de mar, los ros, etc.) Sin: ars scenica.
everrculum, i n. Sin: mchina everrens vel
purgans // (barco que lleva esta mquina) dramatrgico: dramatrgicus, a, um.
ratis purgatrix. Sin: navis purgatria.
dramaturgista: dramaturgista, ae m.
dragado: excavtio, onis f. Sin: purgtio.
Uso: - de un puerto, canal..., ports, canalis dramaturgo: dramaturgus, i m. Sin: drma-
... excavtio. tis vel dramticus scriptor, auctor; scriptor
scenicus; conscriptor drmatum; fabularum
dragaminas: minarum everriatrix, icis f. Sin: scaenicarum scriptor vel auctor.
navis (vel pyrscapha) everriatrix; navis igni-
vomorum globulorum everriatrix. drstico: Med drsticus, a, um. Sin: acer;
fortis; praesens. Uso: medicamento -, drsti-
dragar: excavare. Sin: purgare; evrrere vel cum medicamentum; praesens remdium;
vrrere. medidas -, acriora conslia; palabras -, drs-
tica verba // (que acta rpida y violenta-
dragomn: interpres, prtis m. mente) acrrimus, a, um. Sin: vhemens.
Uso: obrar en forma -, acrrime gere; por-
dragomanato: intrpretis munus (-nris n). tarse de una manera - con alguno, vehemen-
ter gere cum liquo.
dragn: (animal fabuloso; soldado que hace
el servicio alternativamente a pie o a caba- drenaje: (accin y efecto de dar salida a las
llo) draco, onis m. aguas) sicctio, onis f. Sin: purgtio; aquae
dedctio, emssio, derivtio // (tratndose de
drama: (obra teatral) fbula, ae f. Sin: pus o humores del cuerpo humano) puris (vel
drama, tis n; fbula dramtica, scenica, the- (h)umoris) dedctio vel emssio.
atralis; ludus scenicus, theatralis. Uso: - re-
ligioso, fbula religiosa // (suceso terrible) drenar: (dar salida a las aguas) siccare. Sin:
calmitas, atis f. Sin: acerbus (vel miserbilis, aquam dedcere, emttere, derivare // (hacer
vel tristis, vel gravis, vel funestssimus) casus el desage de pus o humores del cuerpo) pus
(-us m). (vel (h)umorem) dedcere vel emttere.

347
drepanocitosis

drepanocitosis: drepanocytosis, os f. Sin: comestibles) v. tienda.


anemia drepanoctica.
droguero: aromatrius, ii m. Sin: unguent-
dril: trilcium, ii n. Sin: lnteum trilix (-lcis). rius; pigmentrius; armatum mercator vel
Uso: - para colchones, trilcium culcitarum; vnditor. Uso: laboratorio del -, aromatria
- burdo, pannus trilix. officina.

drink: ptio alcohlica. droguista, v. droguero.

driza: chalatrius funis (- is m). dromedario: dromedrius, ii m; dromas, dis


m.
droga: (condimento) condimentum, i n. Sin:
aroma, tis n (dat y abl pl armatis) // (estu- drommetro: drommetrum, i n. Sin: velo-
pefaciente) drog(i)a, ae f. Sin: medicamen- citatis index; velocitati metiendae instrumen-
tum vel medicamen (-mnis n) stupefactivum; tum.
phrmacum psychotrpicum; venenum stu-
pefactivum. dromoscopio: dromoscpium, ii n.

drogadiccin: drogomnia sive drogomana, drosera: drosera, ae f.


ae f. Sin: narcomnia sive narcomana.
drosometra: drosomtria sive -metra, ae f.
drogadicto: (adj y sust) drogomnicus. Sin: Sin: roris mensura.
narcomnicus; medicamento stupefactivo
utens. drosmetro: drosmetrum, i n. Sin: roris
index; rori metiendo instrumentum.
drogar: medicamentum stupefactivum (vel
drogam) licui praebere. drososcopio: drososcpium, ii n.

drogmn, v. dragomn. drusa: drusa, ae f.

drogodependencia: medicamentis stupefac- dualidad: dulitas, atis f.


tivis (vel drogis) obnoxetas.
dualismo: (sistema religioso o filosfico)
drogodependiente: adj y sust txico depen- dualismus, i m. Sin: dualismi doctrina //
dens. Sin: txicis indulgens; medicamentis (dualidad) v. esta voz.
stupefactivis (vel drogis) assuetus; sust toxi-
cmanes, is mf. dualista: dualista, ae m; dualstria, ae f.

droguera: (trato y comercio en drogas) mer- dualstico: dualsticus, a, um.


catura aromatria. Sin: commrcium aroma-
trium; mercatura vel commrcium ducado: (cargo de duque) ducatus, us m. Sin:
armatum // (tienda en que se venden drogas) ducis dgnitas, munus, nomen // (dominio de
aromatria, ae f. Sin: aromatoplium, ii n; ta- un duque) ducis domnium, dcio, rgio, terri-
berna armatum; taberna aromatria, un- trium // (moneda de oro) ducatus, us m.
guentria, pigmentria // (tienda de

348
duplicador

ducal: ducalis, e. Sin: ducis (gen). dulcamara: dulcamara, ae f.

duce: dux, ducis m. Uso: Mussolini, otrora - dulce: adj dulcis, e. Sin: suavis // sust dulce,
de Italia, Mussolini, quondam dux Italiae. is n; dlcium, ii n; dlcia, ium npl.

ducha: (aparato para ducharse) blneum dulcera: (vaso para dulce) dulcis vel dlcii
pnsile. Sin: tubus vel tbulus mammatus; vas // (mujer que hace o vende dulces) v. con-
blneum aquae deiectu instructum // (aplica- fitera.
cin de agua en forma de chorro o de lluvia)
lavtio plvia, pluvialis, mpluens. Sin: lav- dulcera, v. confitera.
tio aquae deiectu.
dulcero, v. confitero.
ducharse: lavatione plvia (vel pluviali, vel
impluenti) uti vel frui. Sin: lavari aquae dulcificante: dlcorans, antis.
deiectu; aqu perfundi; blneo pnsili lavari,
se ablere, prlui, uti. dula: dula, ae f. Sin: cultus dulae; angelo-
rum sanctorumque cultus (-us m).
ductilidad: ductlitas, atis f.
dulleta: caracalla, ae f.; caracallis, is f.
duda: dubittio, onis f. Sin: dbium, ii n.
Uso: con -, dubitanter; sin -, sine dbio, sine dulzura: dulcedo, dnis f. Sin: suvitas.
dubitatione; sin - alguna, sine ulla dubita-
tione; nulla interpsita dubitatione; disipar dumping: mrcium vlitas. Sin: prtii demi-
una -, dubitationem tllere, exmere, ex- ntio; rerum prtii immintio; mala vel vilis
pllere; despertar dudas en uno, liquem in vendtio.
dubitationem addcere; dubitationem licui
inferre; estar fuera de -, extra dubitationem duna: duna, ae f. Sin: (h)arenae cmulus, t-
esse; poner en -, in dbium vocare; in dubi- mulus; cmulus arenosus; collis arenosa;
tationem addcere. moles arenosa. Uso: - movediza, duna mbi-
lis; migrans collis (h)arenceus.
duela: lmina, ae f. Sin: tbula. Uso: - de
tonel, doliria tbula; - de cuba; cupae l- do: Ms bicnium, ii n. Sin: duorum con-
mina. centus (-us m); cantus geminatus.

duelo: (combate entre dos adversarios) sin- duodenal: duodenalis, e. Sin: duodeni (gen);
gulare certamen // (dolor por la muerte de al- ad duodenum ttinens.
guien) luctus, us m. Uso: - domstico,
privado, pblico, luctus domsticus, privatus, duodeno: duodenum, i n. Sin: intestinum
pblicus // que causa -, luctuosus, a, um. Sin: duodenum.
funestus; lgubris. Uso: da de -, dies lgu-
bris. duplicacin: duplictio, onis f. Sin: gemin-
tio; conduplictio.
duermevela: semisomnus sopor. Sin: semi-
somna quies; semisopita rquies. duplicador o duplicadora: polgraphum, i
n.

349
duque

duque: dux, ducis m. Uso: Gran -, Magnus


Dux.

duquesa: (la que tiene un ducado) ducissa,


ae f. Sin: dux, ducis f; dmina dux // (mujer
del duque) ducis uxor.

duracin: tempus, pris n. Sin: sptium, ii n;


tmporis sptium vel tractus. Uso: larga -,
diutrnitas; longnquitas; de corta -, caducus,
a, um; fugax, acis; de larga -, diuturnus vel
ditinus.

duramadre: dura mater. Sin: externa crebri


membrana; meninx (-ingis f) fibrosa.

durante: in + abl; inter o per + ac; la duracin


se expresa por ac simple y menos frecuente-
mente por abl simple; puede expresarse por
abl absoluto. Uso: - la batalla, in pugna; - la
cena, inter cenam; - sus estudios, inter stdia
sua; - diez das, per decem dies; rein - cinco
aos, quinque annos regnavit; se luch - tres
horas, pugnatum est tribus horis; durante mi
ausencia, me absente; - el consulado de Cice-
rn, Cicerone cnsule // - la noche, de nocte;
- el sueo, sub somno; - este tiempo, intrea;
- algn tiempo, aliquantisper.

durar: durare intr. Uso: - pocos minutos,


paucas minutas durare // (- mucho) perdurare
intr. Sin: manere vel permanere.

duraznero: prsicus, i f. Sin: malus vel arbor


prsica.

durazno: prsicum, i n. Sin: malum prsi-


cum; durcinum prsicum.

dux: dux, ducis m; (magistrado supremo en


Venecia) Venetorum vel Venetiarum Dux.
Sin: Venetiarum Princeps; Serenssimus Ve-
netorum Dux // (magistrado supremo en G-
nova) Gnuae dux. Sin: Genunsium dux.

350
E
ebanista: (h)beni faber, pifex, rtifex. Sin: eclesistico: adj ecclesisticus, a, um. Sin:
ebenrius faber. ecclsiae (= de la Iglesia); ad ecclsiam spec-
tans; clericalis (clerical). Uso: ley -, ecclsiae
bano: (h)benum, i, n; benus, i f. Uso: de -, lex; jerarqua -, ecclesistica hierrchia sive
ebneus vel ebninus, a, um. hierarcha; cometidos -, offcia ecclesistica;
dignidad -, clericalis dgnitas; ministerio -,
ebay (Inform) : domus auctionria interretia- clericale ministrium; abrazar la carrera -,
lis. ecclesisticam viam vitae ngredi; llevar el
hbito -, tnic vel hbitu talari indutum esse;
ebullicin: ebulltio, onis f. Sin: fervor. Uso: tomar el hbito -, tnic talari ndui; tnicam
punto de -, temperatura de -, punctum fervo- talarem indere // sust ecclesisticus, i m.
ris; entrar en - (un lquido), effervscere; Sin: clricus, i m; sacerdos, otis m.
estar en - bullire; bullare; v. efervescencia.
eclesiologa: ecclesiolgia sive -loga, ae f.
eccema, v. eczema. Uso: - de comunin, ecclesiolgia commu-
nionis.
eclampsia: eclmpsia sive eclampsa, ae f.
Sin: spasmi; spsmata. eclesiolgico: ecclesiolgicus, a, um.

clatant: mirficus, a, um. eclipse: eclipsis, is (ac -in) f. Sin: defctio,


onis f; defectus, us m; obscurtio; delquium
eclecticismo: eclecticismus, i m. Sin: eclc- n. Uso: - lunar, eclipsis vel defctio lunae; -
tica doctrina, disciplina, philosophia; eclec- solar, defectus vel delquium solis; observar
ticorum doctrina; variarum doctrinarum el - solar, deficientem solem intueri; seguir
selctio. las fases de un - de sol, solis deficientis art-
culos observare // fig, - del sentido de Dios y
eclctico: adj eclcticus, a, um. Uso: cultura del hombre, Dei sensus hominisque obscur-
-, mltiplex variaque doctrina; vria atque tio.
ndique sumpta doctrina; ser -, ex vriis dis-
ciplinis excellentssima quaeque libare // sust eclptica: eclptica lnea. Sin: orbis vel crcu-
eclcticus, i m. Sin: variarum doctrinarum se- lus solstitialis.
lector.
eco: (como imitacin de la voz) vocis imago
eclesial: ecclesialis, e. // (como repercusin del sonido) vox reper-
cussa. Sin: repulsus, us m. Uso: en ese punto
eclesialidad: ecclesilitas, atis f. Uso: crite- se siente un - triple, ibi ter adem vox rddi-
rios de -, critria ecclesialitatis. tur; las rocas hacan -, saxa vocem redde-
bant; se oye el - de las caadas, valles
eclesisticamente: ecclesistice. Sin: eccle- repercussae respondent.
sistico more.
ecocinesia: echocinsia sive -nesa, ae f;

351
ecolalia

echocinsis, -is f. penstio; pblicae pecniae administrtio;


- de comunin y de participacin, oeconmia
ecolalia: echollia sive -lala, ae f. communionis distributionisque bonorum;
- de libre mercado, oeconmia lberi
ecolalo: adj echolli affectus // sust qui mercatus; - de subsistencia, oeconmia sub-
echolli affcitur. sistentialis // ministro de -, (publicus) minis-
ter rei oeconmicae; tipo de -, rerum
ecologa: oecolgia sive -loga, ae f. Sin: res oeconomicarum genus; cuidar la - doms-
oecolgica. Uso: - humana, humana oecol- tica, rem familiarem curare; descuidar la -
gia. domstica, rem familiarem neglgere // (-
como ciencia) oeconmica disciplina; rerum
ecolgico: oecolgicus, a, um. Uso: calami- administrandarum rtio ac disciplina; oeco-
dad -, calmitas oecolgica; cuestin -, oeco- nmica rtio ac disciplina // (ahorro) parsi-
lgica questio. mnia, ae f. Sin: compndium, ii n. Uso:
hacer -, parsimniam adhibere; nummis pr-
ecologista: oecologista, ae m. Sin: custos oe- cere; servire privato compndio suo; hacer
colgiae; prsinus, i m. un poco de -, fcere liquid compndii // (fig,
armona entre las diferentes partes de un
eclogo: oeclogus, i m. Sin: investigator oe- todo) tempertio, onis f // (designio) - divina,
colgiae. Dei conslium.

ecometria: echomtria sive -metra, ae f. econmicamente: (con economa) parce.


Sin: frugliter // (con respecto a la economa)
ecomtrico: echomtricus, a, um. Sin: ad quod ttinet ad res oeconmicas.
echomtriam prtinens.
econmico: (relativo a la economa) oecon-
ecmetro: echmetrum, i n. micus, a, um. Sin: ad vectiglium pecuniae-
que disciplinam prtinens. Uso: ciencia -,
economato: (cargo) dispensatoris munus oeconmica disciplina; equilibrio -, rationum
(-nris n) // (despacho) oecnomi offcium. oeconomicarum aequilbritas; iniciativas -
Sin: dispensatoris sedes (-is f). del Estado, oeconmica incepta quae a re p-
blica suscipiuntur; iniciativas - de los indivi-
economa: (administracin) oeconmia sive duos, oeconmica singulorum incepta; leyes
-noma, ae f. Sin: res oeconmica; res (rerum -, leges oeconmicae; monopolio -, rerum oe-
fpl) oeconmicae. Uso: - domstica, rei do- conomicarum imperiosus dominatus (-us m);
msticae administrtio; rerum domesticarum sistemas -, rerum oeconomicarum rationes;
cura; rei familiaris cura vel administrtio; - la situacin -, res oeconmicae // (ahorra-
desarrolladas y subdesarrolladas, oeconmi- tivo, parsimonioso) parcus, a, um. Sin: oeco-
cae procurationes ditiores et egentiores; - nmicus. Uso: vida -, oeconmica vita; ser -,
mundial, oeconmia universalis; - nacional, frugliter vvere // (poco costoso) mnimi
oeconmia popularis vel nationalis; - pol- sumptus (gen). Sin: mnimae impensae
tica, oeconmia poltica; ars pblicae pec- (gen); haud magnae impensae; qui, quae,
niae administrandae; - pblica, cura aerrii; quod exigua impensa fit; qui, quae, quod
rerum publicarum administrtio; publicorum parvo (pretio) stat vel venit. Uso: de modo
bonorum administrtio; pblici aerrii dis- econmico, mnimo sumptu; ser -, parvi pr-

352
edematoso

tii esse; ser muy -, esse prtii mnimi. Sin: Aequatoriana Respblica.

economista: oeconomista, ae m. Sin: oeco- ecunime: aequnimus, a, um.


nmicus, i m; oeconmiae cultor vel peritus;
oeconomicarum rerum studiosus; aerrii ad- ecunimemente: aequanmiter.
ministrandi peritus.
ecuanimidad: aequanmitas, atis f .
economizar: nummis prcere. Sin: parsim-
niam adhibere; impensae prcere; alicius rei ecuatorial: aequinoctialis, e. Sin: crculi ae-
compndium fcere; alicius rei compndio quinoctialis (gen) ; ad crculum aequinoctia-
servire. lem ttinens // (telescopio o anteojo provisto
de montura -) mchina aequatrea.
ecnomo: (el que est encargado de la ad-
ministracin y el gasto de una casa) oecno- ecuatoriano: adj aequatorianus sive ae-
mus, i m. Sin: dispensator; rei familiaris quatrius, a, um // sust Aequatorianus, i m.
procurator // (el que se nombra en las religio-
nes para la administracin de los bienes tem- ecumene: oecumene, es f.
porales) oecnomus, i m. Uso: - general,
provincial, local, oecnomus generalis, pro- ecumnico: oecumnicus, a, um. Sin: univer-
vincialis, localis // (el encargado de un bene- salis; universus; ex universa terrarum orbe.
ficio eclesistico) curator rei beneficiriae. Uso: Concilio - Vaticano II, Conclium Oe-
cumnicum Vaticanum II.
ecopraxia, v. ecocinesis.
ecumenismo: oecumenismus, i m. Sin: - de
ecstasy: xtasis, is f. las obras, perum oecumenismus.

ectasia: ctasis, -is f. Sin: dilattio. eczema: eczema, tis n. Sin: impetgo, gnis
f. Uso: que sufre de -, impetiginosus.
ectsico: ectsicus, a, um. Sin: dilatatus.
edad: aetas, atis f. Uso: - cannica, aetas ca-
ectopia: ectpia sive -topa, ae f. Sin: abnor- nnica; - contempornea, haec aetas; prae-
mis postio. sens aetas; aetas nostra; - media, medium
aevum; media aetas; - moderna, recens aetas;
ectpico: ectpicus, a, um. Uso: feto -, fetus recntior aetas; tercera -, senectus, utis f; - de
ectpicus. oro, de plata, aetas urea, argntea; - del
bronce, aetas anea; aetas chalcolthica; - del
ecuacin: aequtio, onis f. Uso: - matem- hierro, aetas frrea.
tica, aequtio mathemtica; la - de Einstein,
ratio mathemtica, ab Einstinio inventa. edelweiss: stella alpina. Sin: leontopdium
alpinum.
ecuador: (crculo mximo) equator, oris m.
Sin: crculus aequinoctialis; meridianus cr- edema: oedema, tis n. Sin: pituitosus tumor.
culus. Uso: - pulmonar, pulmonum oedema.

Ecuador (Repblica del): Aequatria, ae f. edematoso: oedematosus, a, um.

353
edn

edn: eden indecl. Sin: paradisus terrestris // edificio: aedifcium, ii n. Uso: - pblico, ae-
fig locus deliciarum. difcium pblicum; - del Ministerio del Aire:
aedifcium supremae ab aria classe (vel
edicin: edtio, onis f. Uso: - anasttica, ed- classi) administrationis; - de muchos pisos,
tio anasttica; anasttica libri edtio; - arts- aedifcium plribus cum contignatinibus.
tica, liber exmia arte ditus; - cientfica,
edtio scientfica; - corregida y ampliada, edilicia: aedilcia vel aediltia, ae f. Sin: res
emendata et amplificata edtio; - crtica, ed- exstructria; fabricandi ars; ars exstruendi.
tio crtica; - escolar, edtio scholaris; libri in
usum tironum diti; - especial, edtio specia- edilicio: aedilcius vel aediltius, a, um. Sin:
lis; - fototpica, edtio phototpica; opus pho- aedilis, e; exstructrius.
totpice expressum; nueva -, edtio nova;
primera -, prima edtio; - tpica, edtio tpica; editar, v. publicar.
- de bolsillo, manual, edtio pugillaris vel pal-
malis // hacer una - crtica, librum secundum editor: adj editrius, a, um // sust ditor, oris
criticorum praecepta dere; la - est agotada, m. Sin: librrius vel librorum ditor: Uso: -
liber iam non prostat; mnia exemplria di- responsable, ditor responsalis; - del diario,
vndita sunt. ephemridis ditor.

edificacin: (accin y efecto de edificar) ae- editora: sust ditrix, icis f.


difictio vel exaedifictio, onis f. Sin: fabri-
ctio; constrctio, exstrctio // fig aedifictio, editorial: adj editrius, a, um. Uso: actividad
onis f. Sin: bonum vel rectum exemplum; -, ars editria; indstria editria vel libraria //
probitatis vel virtutis exemplum. Uso: para - (artculo de fondo) prima dirii commenttio
propia, sui incitandi caus; para la -, ad (vel // (casa editora) ditrix, icis f. Sin: editria;
in) aedificationem. domus ditrix vel editria; domus libris eden-
dis; officina librria; aedes librriae // (em-
edificado: fig bonis alicius exemplis presa -) socetas librria. Sin: socetas libris
instructus. Sin: virtutis exemplis instructus, edendis.
permotus, excitatus.
edredn: (cobertor) plmeum, i n. Sin: toral
edificante: (que incita a la virtud) ad virtu- (-alis n) plmeum; clcita plmea; stratum
tem xcitans. Sin: pios sensus xcitans; plmeum.
exemplo praelucens; recti exempli (gen de
cualidad); qui, quae, quod exemplo est. Uso: educacin: eductio, onis f. Sin: instittio.
de una manera -, sancte; pie. Uso: - cvica, disciplina poltico-socialis; -
escolar, eductio scholaris; - fsica, crporis
edificar: (fabricar, hacer un edificio o man- exercittio (-onis f) vel cultus (-us m); - de la
darlo construir) aedificare. Sin: fabricare; sexualidad y del amor, eductio ad sexualita-
constrere; exstrere. Uso: - alrededor, cir- tem et ad amorem; recibir una buena -, bene
cumaedificare // (fig, incitar a la virtud con el educari // (cortesa) urbnitas, atis f.
ejemplo) aedificare. Sin: ad virtutem exci-
tare; licui exemplo esse; bonis exemplis li- educador, ra: educator, oris m; educatrix,
cui praelucre; alicius pios sensus excitare. icis f. Sin: praeceptor m; praeceptrix f.

354
egipcio

educanda: educanda, ae f. Sin: alumna; dis- efervescente: effervescens, entis. Sin: bul-
cpula; educanda puella; instituenda alumna. lans, antis.

educando: educandus, i m. Sin: alumnus; eficacia: efficcia, ae f. Sin: efficcitas. Uso:


educandus puer; instituendus alumnus. la - de la escuela, efficcitas scholae.

educado: educatus, a, um. Sin: bene mora- eficaz: fficax, acis. Sin: effectivus.
tus; bonis mribus imbutus. Uso: bien -,
bene vel ingnue educatus; muy bien -, p- eficazmente: efficciter.
time institutus; mal -, male educatus vel mo-
ratus // (corts) urbanus, a, um. Sin: comis et eficiencia: efficintia, ae f. Sin: efficcitas.
urbanus, comis atque humanus. Uso: criterios de -, efficintiae rtio; - eco-
nmica, rei oeconmicae felcitas.
educar: educare. Sin: institere.
eficiente: effciens, entis.
educativo: educativus, a, um. Sin: institut-
rius; ad instituendum aptus. Uso: comunidad eficientemente: efficienter.
-, commnitas educativa; mtodo -, mthodus
educativa; obra -, pera educativa; opus edu- efmero: caducus, a, um. Sin: fluxus; vlu-
cativum; tarea -, munus educativum. cer; periturus. Uso: alegras -, volcria gu-
dia; bienes -, caduca bona; gloria -, fluxa
edulcoracin: dulcifictio, onis f. Sin: dul- glria.
cdinis inictio.
eflorescencia: efflorescntia, ae f. Sin: pustu-
edulcorar: dulcorare; indulcorare. ltio; erptio cutnea.

efectismo: nimi commovendi stdium efluencia: (calidad de efluente) effluntia, ae


f. Sin: efflxio; flxio; fluxus (-us m) // (ema-
efectivo: adj effectivus, a, um // (sust, dinero nacin) emantio vel mantio, onis f. Sin: ef-
-) effectiva pecnia. fsio; exhaltio.

efecto: effectus, us m. Uso. - colateral, vis efusivo: effusivus, a, um.


(ac vim, abl vi, pl vires, vrium) adventcia;
effectus secundrius; sequela non intenta; - gida o egida: (piel de la cabra Amaltea,
especiales, speciales vel peculiares effectus; adornada con la cabeza de Medusa) aegis,
- invernadero, effectus caldriae herbarum dis (ac -da) f // (fig, proteccin, defensa)
cellae; - prctico, effectus prcticus; - a pro- praesdium, ii n. Sin: auxlium; patrocnium;
fundidad, effectus penetralis. tutela. Uso: estar bajo la - de las leyes, legum
praesdio prtegi.
efectuar: efficere. Sin: ad effectum (vel ad
xitum, vel ad rem) liquid addcere, egipcaco o egipciaco, v. egipcio.
dedcere, perdcere.
egipcio: adj aegyptacus vel aegptius, a, um
efervescencia: effervescntia, ae f. Sin: // sust Aegptius, ii m.
ebulltio; aestutio; v. ebullicin.

355
Egipto

Egipto: Aegyptus, i f . Uso: ir a -, Aegyptum f. Sin: confctio // (manera de realizar una


vel in Aegyptum ire; estar en -, Aegypti vel in idea) actum, i n. Sin: res; opus, peris n // (-
Aegypto esse. musical) cantus vel concentus, us m // (supli-
cio de un reo de muerte) supplcium, ii n (s-
egiptologa: aegyptolgia sive -loga, ae f. mere de aliquo). Sin: nex, necis f.

egiptolgico: aegyptolgicus, a, um. ejecutar: (ajusticiar) v. esta voz.

egiptlogo:aegyptlogus, i m. ejecutivo: exsecutrius, a, um. Uso: poder -,


exsecutria potestas.
ego: Filos, ego indecl.
ejecutor: (realizador) actor, oris m.
egocntrico: sui nice studiosus.
ejemplar: (copia) exemplar, aris n. Sin:
egocentrismo: egocentrismus, i m. Sin: ef- exemplum. Uso: - gratuito, exemplar gratu-
frenatus (vel nmius, vel immdicus, vel im- tum; gratis exemplar; - de muestra, specmi-
moderatus) sui ipsus amor; nmium sui nis exemplum // (que da buen ejemplo)
ipsus stdium; immoderata sui eltio. hombre -, vir exempli recti; vir singularis
exempli; vida -, conducta -, vitae snctitas vel
egosmo: egosmus, i m. Sin: sui amor; n- intgritas; morum snctitas vel innocntia;
mius vel immdicus amor sui; rerum suarum prbitas perspecta; ser -, liis exemplo esse;
stdium vel amor; nmius suorum commodo- liis in exemplum praelucre; liis vitae in-
rum amor; prpriae utilitatis cupditas. tegritate praelucre // (que sirve de escar-
miento) castigo -, supplcii exemplum. Uso:
egosta: adj egosticus, a, um. Uso: sociedad infligir a uno un castigo -, exemplum in li-
-, egostica socetas // sust egosta, ae m. Sin: quem statere, dere, fcere; exemplum sta-
sui ipsus amans; sui studiosus; effrenate se tere in liquem vel in liquo.
(vel sui) amans; se ipse spectans; qui se tan-
tum intuetur; sui cmmodi studiosus; suarum ejemplificacin: exemplorum adhibtio vel
rerum tantum studiosus; suae ipsius utilitati usurptio.
srviens. Uso: qu -!, quam se ipse amans!;
ser -, mnia su caus gere; suis tantum ejemplificar: exempla adhibere vel usurpare.
cmmodis servire. Sin: exemplis uti; exemplis patefcere, ex-
planare, descrbere.
egotismo: egotismus, i m. Sin: sui adortio;
nmium sui ipsus stdium. ejemplo: (caso o hecho digno de ser imitado)
exemplum, i n. Uso: dar -, exemplum prae-
egotista: egotista, ae m. Sin: nmius sui ad- bere vel trdere; proponer como -, in exem-
mirator. plum propnere; recomendar algo como - a
los dems, cteris pro exemplo liquid com-
eje: axis, is m // (Mec, rbol) axon, nis m. mendare; seguir el - de uno, alicius vestgia
Uso: - propulsor o impulsor, - de transmi- prmere; he aqu unos -, en nonnulla exempla
sin, axon impulsrius. // por -, exempli caus vel grati; verbi caus
vel grati.
ejecucin: (accin de ejecutar) effctio, onis

356
electora

ejercer: - un arte, la medicina, la elocuencia, elstico: elsticus, a, um. Sin: flexbilis;


exercre artem, medicinam, rhetricen; - la mollis.
docencia en una universidad, in universitate
profiteri. elaterometra: elateriomtria sive -metra, ae
f.
ejercicio: exerctium, ii n. Sin: exercittio;
exercitamentum. Uso: - acrobticos, petau- elateromtricamente: elateriomtrice.
ristarum (vel funambulorum, vel catadromo-
rum) ludi; - atlticos, exercitationes elateromtrico: elateriomtricus, a, um.
athlticae; - escolar, exercittio scholaris;
exerctium scholare; - escolar punitivo, exer- elatermetro: elaterimetrum, i n.
ctium poenale; - espirituales, exerctia spi-
ritulia; spirituales vel sacrae exercitationes; elboro: (h)ellborum, i n; (h)ellborus, i m.
piae nimi exercitationes; - fsicos, crporis
vel phsicae exercitationes; firmandi crporis eleccin: (votacin para elegir cargos) elc-
exerctia; - gimnstico, gmnica exercittio; tio, onis f. Sin: comtia, orum npl. Uso: - an-
exerctium gmnicum ; - prcticos, exercita- ticipadas, electiones praematurae; - libres,
menta prctica; hacer - fsicos, se vel corpus elctio lbera; electiones lberae; lbera com-
exercre; exercri. tia; - parlamentarias, electiones parlament-
riae; comtia parlamentria; - polticas,
ejercitacin: exercittio, onis f. Sin: exerci- magistrtuum cretio; - presidenciales, com-
tamentum. Uso: - conjuntas, exercitationes tia praesidentilia; - pblicas, elctio pblica;
coniunctae; - internacional, exercittio inter- elecciones para el Parlamento Europeo,
nationalis; - militares, exercitamenta milit- electiones ad Parlamentum Europaeum
ria; - prcticas, exercitationes prcticae. (spectantes); encargados de las -, curatores
electionum; llamar a elecciones, vocare po-
ejercitar: exercre. Sin: instrere; formare, pulum ad comtia; participar de las -, elec-
informare. Uso: - la virtud, virtutem clere; tiones participare; comtiis interesse; realizar
virtuti studere; virtutem sequi // ejercitarse, elecciones, electiones habere vel exhibere; se
se exercre. Sin: exercri. realizaron - libres, electiones lberae hbitae
(vel exhbitae) sunt.
ejrcito: exrcitus, us m. Uso: - de tierra, de
mar y del aire, terrestris, navalis atque arius electivo: electivus, a, um.
exrcitus; grupo de ejrcitos, exerctuum
cies; del -, exercitualis, e; exrcits (gen). elector: elector, oris m. Sin: suffragator; qui
suffrgiun fert // (cada uno de los prncipes
elaboracin: elabortio, onis f. Sin: confc- alemanes que tenan derecho de elegir al em-
tio; effctio. Uso: - electrnica de los datos, perador) elector, oris m. Sin: princeps elec-
electrnica rerum (vel datorum) pertracttio. tor. Uso: Gran -, Elector Magnus.

elstica: (camiseta) intrula, ae f // (chaleco) electora: electrix, icis f. Sin: suffragatrix, icis
v. esta voz. // (princesa alemana con derecho de elegir
al emperador) electrix, icis f. Uso: - de Sajo-
elasticidad: elastcitas, atis f. Sin: natura vel nia, electrix Saxniae.
vis elstica // fig, (ingnii) flexiblitas, atis f.

357
electorado

electorado: electores, um mpl. elctricam vim suffcere.

electoral: electoralis, e. Sin: comitialis; ad electrizacin: electrizatio, onis f. Sin: elctri-


suffrgia ttinens. Uso: derecho -, ius electo- dis excittio, indctio, suscittio.
rale; ius suffrgii; ley -, lex de suffrgiis fe-
rendis; pugnas, contiendas, disturbios -, electrizar: electrizare. Sin: electricitatem ex-
suffragiorum certmina, contentiones, turbae. citare, suscitare, indcere; elctric vi imb-
ere; licui rei elctridem inctere //
elctricamente: elctrice. Sin: elctrine; s- electrizarse, vi elctrica (vel elctride, vel
cine; elctride; electricitate; electro; electri- electricitate) mbui vel perfundi // (fig, exal-
citatis ope; elctrica vi vel ope. tar, avivar, inflamar el nimo) accndere sive
incndere. Sin: inflammare; commovere;
electricidad: electrcitas, atis f. Sin: electris, permovere; excitare. Uso: - a uno, nimum
dis f; electrum; vis (sin gen y dat) elctrica; alicius excitare et inflammare; - al audito-
fluentum elctricum; fluor elctridis. Uso: - rio, auditores commovere, inflammare, er-
animal, electrcitas animalis; - negativa o re- gere.
sinosa, electris negativa; - positiva o vtrea,
electris positiva; - vegetal, plantarum vel r- electroacstico: electroacsticus, a, um.
borum electrcitas; - de origen termonuclear,
electris ex vi atmica exquisita; toma de -, electroanlisis: anlysis elctrica.
elctridis prehnsio; que funciona por medio
de la -, elctrica vi motus vel actus. electrobiologa: electrobiolgia sive -loga,
ae f.
electricista: electricista, ae f. Sin: electro-
tchnicus; electromechnicus; faber elctri- electrobioscopia: electrobioscpia sive -sco-
cus vel electrotchnicus; magister vel peritus pa, ae f.
elctricus; rtifex elctridis ( vel electricarum
rerum) peritus. electrocardiografa: electrocardiogrphia
sive -grapha, ae f.
elctrico: elctricus, a, um. Sin: scinus, su-
cineus; elctrinus. Uso: central -, officina electrocardigrafo: electrocardigraphum, i
elctrica; sedes elctridi generandae; fluxs n.
elctrici diribitrium; corriente -, energa -,
fluxus (-us m) elctricus; vis elctrica; fluen- electrocardiograma: electrocardiogramma,
tum energticum; descarga -, fluxs elctrici tis n.
ictus (ictus m); luz -, lux elctrica; traccin -,
tractria vis elctrica; de traccin -, elctric electrochoque: electroconvlsio, onis f. Sin:
vi incitatus. electroplxia sive electroplexa; ictus (-us m)
elctricus; electrotherpicus ictus; stmulus
electrificacin: electrifictio, onis f. Sin: elctricus; stmulus elctrica vi concitatus vel
electricitatis vel elctrici fluoris indctio; excitatus.
elctridis muntio.
electrocintica: electricorum flxuum doc-
electrificar: elctric vi instrere vel munire. trina, ars, rtio.
Sin: elctrico instrumento instrere; licui rei

358
electrn

electrocutar: elctrico fluxu vel ictu necare. elctricus magnes.


Sin: fluxus elctrici ictu necare // electrocu-
tarse, (ab, ex) elctrico fluxu (vel ictu) perire. electrlisis: electrlysis, -is f. Sin: elctrica
anlysis.
electrodinmica: electrodynmica, ae f;
electrodynmice, es f. Sin: electrodynmica electrologa: electrolgia sive -loga, ae f.
disciplina, doctrina, scintia. Sin: de elctride (de electricitate, de elctrica
vi) disciplina, doctrina, scintia.
electrodinmico: electrodynmicus, a, um.
Sin: ad electrodynmicam spectans. electrolgico: electrolgicus, a, um. Sin: ad
elctridem ttinens.
electrodinamismo: electrodynamismus, i m.
electromagntico: electromagnticus, a, um.
electrodinammetro: electrodynamme-
trum, i n. electromagnetismo: electromagnetismus, i
m. Sin: de electromagntica vi disciplina,
electrodo: elctr(h)odus, i f. doctrina, scintia.

electrodomstico: adj electrodomsticus, a, electromecnica: electromechnica, ae f.


um // sust electrodomsticum, i n (instrumen- Sin: electromachinalis disciplina vel ars.
tum, machinamentum). Sin: elctricum
doms utnsile (-is n) vel utenslium; instru- electromecnico: adj electromechnicus, a,
mentum domsticum elctricum. um // sust electromechnicus, i m. Sin: faber
electromechnicus.
electroesttico, v. electrosttico.
electrometalurgia: electrometallrgia sive
electrofisiologa: electrophysiolgia sive -lurga, ae f. Sin: metallrgia elctrica.
-loga, ae f.
electrometra: electromtria sive -metra, ae
electrofisiolgico: electrophysiolgicus, a, f.
um. Sin: ad electrophysiolgiam prtinens.
electrmetro: electrmetrum, i n.
electrfono: electrophnum sive elec-
trphonum electromotor: adj electromotrius, a, um.
Sin: elctridem movens // sust electromot-
electrforo: electrphorum, i n. rium, ii n. Sin: electromotrix (mchina); ma-
chinamentum motrium elctricum.
electrogalvnico: electrogalvnicus, a, um.
electromotriz: adj electromotria; elctride
electrgeno: adj electrgenus, a, um. Sin: acta. Uso: fuerza -, vis electromotria.
elctridem (vel electricitatem, vel vim elc-
tricam) gnerans // sust electrgenum, i n. electrn: electron vel electro, nis m; elec-
Sin: electrgenes, is n; mchina electrgena. tronum, i n. Uso: descarga continua de elec-
trones, electronum contnuae emissiones;
electroimn: electromagnes, tis m. Sin: impacto de electrones, electronum ictus.

359
electronic

electronic (Inform), v. electrnico. electrotcnico: electrotchnicus, a, um. Sin:


ad electrotchnicam prtinens.
electrnica: electrnica, ae f; electrnice, es
f. Sin: res electrnica; electrnica disciplina electroteraputica, v. electroterapia.
vel ars.
electroterapia: electrotherapa, ae f. Sin:
electrnicamente: electrnice. electrotheraputica, ae f; electrotherapu-
tice, es f; elctricae curationes.
electrnico: electrnicus, a, um.
electroterpico: electrotheraputicus, a, um.
electropositivo: electropositivus, a, um. Sin: electrotherpicus, ad electrotherapam
ttinens.
electropuntura: pnctio vel punctura elc-
trica. Sin: galvaniana pnctio. electrotermia: electrothrmia, ae f.

electroqumica: electrochmica vel -ch- electrotrmico: electrothrmicus, a, um.


mica, ae f; electrochmice, es f. Sin: electro- Uso: aparato -, instrumentum electrothrmi-
chmia vel -chmia , ae f; electrochmica vel cum.
-chmica disciplina, doctrina, scintia, ars.
electrotipia: electrotpia sive -typa, ae f.
electroqumico: adj electrochmicus vel Sin: electrotpica imprssio vel incsio; elec-
-chmicus, a, um // sust electrochmicus vel trotpica ars.
-chmicus, i m. Sin: electrochmicae vel
-chmicae peritus, professor, studiosus; ad elefanca: elephntia, ae f.
electrochmicam spectans.
elefancaco o elefanciaco: elephantacus, a,
electroscopia: electroscpia sive electrosco- um. Sin: elephnticus; elephantiosus; ad ele-
pa, ae f. phantasim spectans.

electroscopio o electrscopo: electrosc- elefantiasis: elephantasis, is f. Sin: elephan-


pium, ii n. tisis, is f. Uso: enfermo de -, elephantasi la-
borans.
electroshock, v. electrochoque.
elegible: eligbilis, e.
electrosincrotn: electrosnchroton, onis m.
elemento: elementum, i n. Sin: intium; prin-
electrosttica: electrosttica, ae f; electros- cpium. Uso: - decorativos, appaginculi,
ttice, es f. Sin: electrosttica disciplina, doc- orum mpl; - fundamentales, primria cpita;
trina, scintia. - prefabricados, elementa praefabricata; pri-
meros -, primrdia (-orum npl), rudimenta
electrosttico: electrostticus, a, um. (-orum npl), grmina (-um npl), smina (-um
npl); - productivo, res ad bona edenda gene-
electrotecnia: electrotchnica, ae f; electro- rata; - qumico, elementum chmicum vel
tchnice, es f. Sin: electrotchnica doctrina, chmicum; - sinttico, elementum synthti-
disciplina, ars. cum.

360
embalador

elenco: elenchus, i m. Sin: catlogus; index; Sin: ptio medicata; res rfovens vel corr-
sllabus // (Dep, equipo, seleccionado) v. borans; ptio cor rfovens. Uso: - de larga
estas voces. vida, elixir vitale.

elevacin: eltio, onis f. Uso: - espiritual, elocucin: eloctio, onis f.


eltio nimi; - de estilo, eltio orationis.
elogio: (alabanza de las buenas prendas y
elevalunas: levatrum (-i n) vitri fenestralis. mritos de una persona o cosa) laus, laudis f.
Sin: praecnium // (discurso en alabanza de
elevar: - una carta, epstulam mttere (licui alguien o de algo) laudtio. Sin: panegricus,
vel ad liquem). i m; panegrica ortio. Uso: - fnebre, laud-
tio fnebris; fnebris cntio.
elfo: fabulosus gnius. Sin: gnius, quem Elf
dicunt. e-mail (Inform) mensaje electrnico: nntius
electrnicus. Sin: epstula electrnica; ltterae
elidir: Gram eldere. Sin: supprmere. electrnicae // (direccin electrnica) (mit-
tentis) inscrptio electrnica.
eliminacin: elimintio, onis f. Uso: - de los
desechos atmicos, elimintio purgamenti ra- emancipacin: emanciptio, onis f. Sin: ab
dioactivi. auctoritate vindictio; a potestate libertio.
Uso: - femenina, emanciptio feminarum.
eliminatoria: (prueba) certamen exclus-
rium. embajada: (mensaje) nntius, ii m; nntium,
ii n. Sin: mssio; mandatum // (cargo) legtio,
elipse: Geom elixis, is f. onis f. Sin: legationis munus (-nris n) // (re-
sidencia) legtio, onis f. Sin: legati vel lega-
elipsis: Gram ellipsis, is f. Sin: detrctio; tionis sedes, domiclium, domus, aedifcium
vocis detrctio; omssio vocis. Uso: hacer // (conjunto de los empleados) legati adiuto-
una -, detrhere verbum. res, cooperatores, synergi.

elpticamente: ellptice. Sin: per ellipsim embajador: legatus, i m. Sin: orator. Uso: -
sive ellipsin. plenipotenciario, orator lberis cum manda-
tis; legatus cum mandatis; legatus cum p-
elptico: ellpticus, a, um. Sin: curtus; defec- blica auctoritate; legatus pblica auctoritate
tivus, per ellipsim dictus. missus; - ante ..., orator ante (vel apud) + ac;
- de Rusia ante el gobierno de la Repblica
elisin: elsio, onis f. Sin: detrctio; detrac- italiana, Rssiae orator apud moderatores
tus, us m (de una letra, ltterae; de una slaba, Rei pblicae Itlicae.
sllabae).
embajadora: legata, ae f. Sin: oratrix, icis f
lite o elite: primores, um mpl. // (mujer del embajador) legati vel oratoris
uxor.
elitismo: elitismus, i m.
embalador: stipator, oris m. Sin: mrcium
elixir o elxir: elixir indecl n; elixirum, i n. collector vel compsitor.

361
embalaje

embalaje: involcrum, i n. Sin: mrcium in- embarco: conscnsio, onis f. Uso: ficha de -,
volucrum, tegumentum, collctio, compos- scdula conscensionalis.
tio; mercis involucri compostio // (lo que
cuesta) prtium involucri mrcium. embargo: (incautacin de un navo) navis
retntio vel prohibtio // (prohibicin del co-
embalar: (merces) collgere vel compnere. mercio) commrcii interclsio // (prohibicin
Sin: merces collgere, colligare, alligare, in- del transporte de armas) interdctio armorum
vlvere, compnere, impnere. exportandorum.

embalsamador: cadveris (vel cadverum) embaucador: sust laqueator, oris m. Sin:


medicator vel condtor. trico, onis m; deceptor; fraudator; fraudis ma-
chinator; fallaciarum rtifex // adj dolosus, a,
embalsamamiento: mrtui conditura. Sin: um. Sin: fraudulentus; deceptrius; fallax;
(mortuorum) artificiosa medictio. fallaciosus.

embalsamar: blsamo illnere. Sin: odribus embaucar: illaqueare. Sin: turlupinari.


condire; corpus condire; arte condire vel me-
dicare // (perfumar, aromatizar) odribus im- emblema: emblema, tis n (dat y abl pl -ati-
bere. Sin: gratum odorem diffndere. bus sive -atis). Sin: insigne, is n; stemma, tis
n // fig emblema; smbolum; signum; figura;
embalse: lacus, us m. Sin: castellum; lacus imago.
artificialis vel artificiosus; stagnum artificio-
sum; aquarum receptculum; castellum emblemtico: emblemticus, a, um // fig
aquae pblicae. symblicus.

embanderado: vexillis ornatus vel exorna- embocadura: in os insrtio, ingstio, imms-


tus. sio // (desembocadura de un ro) stium, ii n.
Sin: ditus, us m; fauces, ium fpl; os, oris n.
embanderar: vexilla propnere vel exhibere.
Sin: vexillis ornare; vexilla iactare. embocar: (meter por la boca) (cibum) in os
ingrere, insrere, ndere // (poner los labios
embarazo: gravditas, atis f. en la boquilla) ori accommodare.

embarcacin: (accin de embarcar) embolia: emblia sive embola, ae f. Sin: ar-


conscnsio, onis f. Sin: in navem conscnsio triae obturtio; venae obstrctio; sangunei
// (barco) navgium, ii n. Uso: - pequea de vasis obstrctio.
vela, cymba velfera.
mbolo: (disco o pieza cilndrica de metal)
embarcadero: appulsus, us m. Sin: conscen- mbolus, i m; mbolum, i n. Sin: fndulus, i
sionis locus; portus, us m. m; pistillum, pistillus; fndulus ambultilis
vel recprocus // (cogulo) mbolum, i n. Sin:
embarcar: in navem impnere; imponere snguinis glbulum; artriae vel venae obtu-
navi // (fig, meter, enredar a uno en un nego- ramentum.
cio) liquem liquo negtio tmere implicare.
emboquillado: lgula, ae f. Uso: - de corcho,

362
embrutecer

lgula subrea; - de oro, lgula aurata. ae f. Sin: fets descrptio; doctrina de fets
formatione et incremento.
emboscadura: (accin) in silvis occulttio.
embriogrfico: embryogrphicus, a, um.
emboscar: in silvis bdere // emboscarse, in Sin: ad embryogrphiam prtinens.
silvis se bdere.
embrigrafo: (aparato para obtener figuras
embotellado: lagoen cnditus. Sin: lagoenis o dibujos del embrin) embrygraphum, i n //
recnditus, repsitus, servatus // (obstruido) (experto en embriografa) embrygraphus, i
obstructus, a, um. Sin: obturatus; obstrictus; m. Sin: embryogrphiae peritus.
interclusus; clausus.
embriologa: embryolgia sive -loga, ae f.
embotellamiento: in lagoena vel in lagoenis Sin: de germnibus doctrina; doctrina de ani-
condtio // (congestin de vehculos) obstrc- mati grminis incremento.
tio, onis f. Sin: constrctio; septio; obsssio;
obsdio. embriolgico: embryolgicus, a, um. Sin: ad
embryolgiam ttinens.
embotellar: in lagoena vel in lagoenis cn-
dere // (obstruir la circulacin) obstrere; embrilogo: embrylogus, i m. Sin: embryo-
obstrngere; obsdere; constrngere; intercl- lgiae callens, peritus, studiosus.
dere.
embrin: mbryo, onis m. Sin: fetus, us m;
embragar: coningere. germen, mnis n; germen animatum. Uso: -
humano, humanus mbryo; germen huma-
embrague: copultio, onis f. Sin: vectes, ium num; - supernumerarios, supernumerria
mpl (= palancas). Uso: maniobrar bien el -, grmina; - de un animal, animantis germen;
vctibus perite moderari. experimentos con embriones, experimenta
super embryones.
embrazadura: brchio apttio // (asa) ma-
nbrium, ii n. embrionario: embryonalis, e. Sin: fetalis.

embrazar: brchio aptare. embrollado: intricatus, a, um. Sin: implica-


tus; involutus; incomptus; incompsitus; non
embridado: frenatus, a, um. Uso: caballo -, concinnus, non perspcuus (especialm del es-
equus frenatus. tilo).

embridar: frenare. Uso: - un caballo, equum embrollo: impedimentum, i n. Sin: difficul-


frenare vel infrenare; equo frenum incere vel tas; nodus, i m.
adhibere.
embrutecer: depravare. Sin: omni humani-
embriognesis: embryognesis, is f. tate exere; mutis animntibus aequare // em-
brutecerse, depravari. Sin: omnem
embriognico: embryognicus, a, um. humanitatem exere, abcere; mutis animn-
tibus aequari.
embriografa: embryogrphia sive -grapha,

363
embrutecido

embrutecido: depravatus, a, um. Sin: omni emetina: Med emetina, ae f.


humanitae exutus; mutis animntibus aequa-
tus. emtrope: Opt sanus, a, um.

embrutecimiento: depravatio, onis f. Uso: - emetropa: emmetrpia sive -tropa, ae f.


del nimo, de las costumbres, depravtio Sin: emmetrpsia; rectus visus, recta rerum
nimi, morum. vsio; sanus videndi sensus; recta videndi fa-
cultas; normalis oculorum cies.
embudo: infundbulum, infudbulum, in-
fidbulum, i n. emetrpico: emmetrpicus, a, u,m. Sin: ad
emmetrpiam ttinens.
embutido: farcmen, mnis n. Sin: fartura, ae
f.; iscium vel inscium; lucnica; btulus; emigracin: emigrtio vel demigrtio, onis f.
tuccetum. Uso: - de hgado, btulus iecoralis; Sin: migrtio; transmigrtio. Uso: - laboral,
trozo de -, segmentum farcminis; el que hace migrtio ad laborem.
o vende embutidos, botulrius, ii m.
emigrante: adj migrans vel dmigrans,
emenagogo: emmenagogus, a, um. Uso: re- antis. Sin : migrans ; trnsmigrans. Uso :
medio -, emmenagogum remdium vel medi- obreros -, operrii domo emigrantes // sust
camentum. migrator, oris m. Sin: transmigrator. Uso: -
permanente, migrator perptuus.
emenagografa: emmenagogrphia sive
-grapha, ae f. emigrar: (domo) emigrare, demigrare. Sin:
migrare, transmigrare.
emenagogrfico: emmenagogrphicus, a,
um. emigratorio: migratrius, a, um.

emenaggrafo: emmenaggraphus, i m. eminencia: (altura o elevacin del terreno)


locus ditus. Sin: altitudo, dnis f (altura); t-
emenagologa: emmenagolgia sive -loga, mulus (elevacin, cerro); fastgium terrae
ae f. (elevacin del terreno) // (fig, excelencia, su-
blimidad de una dote del alma) praestntia,
emenaloga, v. emenagologa. ae f. Sin: excellntia; eminntia // (ttulo de
honor de los cardenales) eminentssimus vir
emergencia: (accin y efecto de emerger) (en aposicin). Sin: eminentssimus Prin-
emersus, us m // (ocurrencia, accidente que ceps. Uso: -!, Tu, vir Eminentssime! // (per-
sobreviene) eventus, us m. Sin: casus, us m. sona eminente) vir minens (en algo, liqua
re), excellens (en algo, in liqua re; entre
emrito: emritus, a, um. Uso: profesor -, todos, inter omnes), praestans (en algo, li-
professor emritus. qua re).

emtico: adj emticus, a, um. Sin: vomit- emir: emirus, i m. Sin: phylarchus; Arabum
rius; vomitionem cncitans vel movens // sust phylarchus.
emticum, i n (medicamentum, remdium);
vomitrium. emirato: phylrchia sive phylarcha, ae f.

364
empaquetado

Uso: - Arabes Unidos, Foederatae Phylr- ligandis, vel convasandis).


chiae Arbicae.
empacar: (liquid) obvlvere, ligare, conva-
emisario: (ro -) emissrium, ii n // (agente sare.
secreto) emissrius, ii m.
empadronamiento: oficina de -, angraphe,
emisin: (accin y efecto de emitir) emssio, es f.
onis f. Uso: emisiones de dixido de carbono,
emissiones carbnei dioxydati // (difusin empadronar: in cdicem referre; in regesta
por radio o televisin) emssio, transmssio, transferre.
onis f. Uso: - estereofnica, emssio stereo-
phnica; - radial, radiofnica, emssio vel empajar: (cubrir con paja) txtili ple cn-
transmssio radiophnica; radiodiffsio; dif- gere, instrere, operire (liquid) // (rellenar
fsio raditilis; - televisiva, emssio televis- con paja) ple sarcire.
fica; - de arte, emssio de arte; - de culinaria,
de arte culinria emssio; - de cultura, ems- empalizada: vallum, i n. Uso: levantar una -,
sio cultus humanitatisque; - espaolas de vallum exstrere vel dcere.
Radio Vaticana, hispnicae emissiones ex
Statione Radiophnica Vaticana. empalme: - de trenes, (ferriviarum ndicum)
coincidntia vel congruntia // (lugar donde
emisor: (persona) emissor, oris m. Sin: emit- se encuentran dos caminos) ramus, i m. Sin:
tens, entis mf // (aparato) emissrium, ii n. itnerum divrtium.
Sin: emissrium instrumentum. Uso: - de
radio, radiophnum emissrium vel emit- empantanar: (llenar de agua un terreno de-
tens; - de televisin, (instrumentum) emiss- jndolo hecho un pantano) paludem fcere.
rium televisficum. Sin: oblimare; limo replere // empantanarse,
se mrgere.
emisora: (estacin -) sttio emissria, emis-
siva, transmissria, emittens, transmittens. empaar: obscurare. Sin: excaecare.
Sin: sttio emissionis. Uso: - de frecuencia
modulada, sttio emissria frequntiae mo- empapar: mollire. Sin: imbere; madef-
dulatae; - de radio, sttio radiophnica; sttio cere; macerare // empaparse, mdidum fieri;
radiophnica emissria; - de televisin, sttio macerari.
televisfica; sttio televisfica emissria.
empapelar: (envolver en papel) chart vel
emitir: (lanzar ondas luminosas, elctricas, chartis amicire.
etc.) emttere.
empaque: (accin de empacar) chart ami-
emocin: nimi motus (-us m) vel commtio ciendi ctio.
(-onis f). Uso: con gran -, magna nimi com-
motione. empaquetador: in fascculum vel in fasccu-
los collector.
emoliente: mitigatrius, a, um.
empaquetado, empaquetadura o empa-
empacador: pifex rebus obvolvendis (vel quetamiento: (accin) constringendarum

365
empaquetar

sarcinarum actus (-us m) // (ocupacin) invo- empedrar: lpide (slice, saxo) strnere.
lucrorum faciendorum munus (-nris n).
empegar: ceroto vel cerato tgere.
empaquetar: sarcnulas obvlvere. Sin: par-
vis involcris obvlvere, constrngere; mer- empelazgarse: implicari. Sin: se inconside-
ces in cistam (cistas) impnere; merces in rate concere; se tmere compngere.
fasces (fascculos) colligare.
empella: obstrgulum, i n.
emparedado: (bocadillo) panicellus fartus.
Sin: quadrtula farta. empeo: (intento, empresa) negtium, ii n.
Sin: offcium; munus (-nris n) // (obliga-
emparentarse: (en sentido propio y metaf- cin) obligtio, onis f // (tesn y constancia)
rico) cognatione coniungi. contntio, onis f. Sin: sedlitas.

emparrado: prgula, ae f; pergulanum, i n. empeoramiento: in peius rere.


Uso: - enrejado, protectum pergulanum.
emperatriz: imperatrix, icis f. Uso: - de Aus-
emparrillar: in craticula assare. tria, Austriae imperatrix.

empastar: (cubrir de pasta) farinam sub- empiema: empyhaema, tis n.


gere, pnsere, dpsere // Pint, aqu colores
dilere vel temperare // (dicho de un diente o empricamente: emprice. Sin: experimento
muela, rellenar con pasta el hueco producido sive experimentis; usu (por sola la prctica);
por la caries) foramen dentis cariosi explere, experiendo (experimentando); sine ulla arte
implere, oblnere. aut ratione (sin criterio cientfico).

empatar: aequare vel exaequare // (en una emprico: (perteneciente o relativo al empi-
competicin deportiva) aequato certmine rismo) empricus, a, um // (basado en la ex-
vel aequat pugn discdere. periencia, sin teora ni razonamiento)
experimento collectus. Sin: experimentis
empate: aequtio, onis f. Sin: aequlitas // cgnitus; qui, quae, quod experimentis
(en una competicin deportiva) aequum vel constat; ex rerum usu sumptus vel depromp-
aequatum certamen. Sin: aequata pugna. tus. Uso: doctrinas -, emprica, orum npl;
tener un conocimiento - de algo, liquid usu
empavesada: plteus, i m. Sin: lorca, ae f. cgnitum habere; encontr un mtodo - para
resolver la cuestin, experimento invenit,
empavesar: navem loric munire. Sin: pl- qua ratione res explicari possit // (partidario
teo navem instrere. del empirismo filosfico) empricus, i m //
(mdico que ejerce por experiencia y sin es-
empedrado: pavimentum, i n. Sin: stratum; tudios) empricus, i m. Sin: mdicus empri-
stratura; pavimentum lapdeum, sxeum, sil- cus; qui solis experimentis medetur.
ceum; solum lpide (vel saxo, vel slice) stra-
tum, constratum, munitum // pp empirismo: (mtodo emprico) rtio cogi-
pavimentatus, a, um. Sin: lpide (saxo, slice) tandi (de pensamiento) vel agendi (de accin)
stratus. ex usu rerum deprompta // (medicina emp-

366
empresa

rica) emprica, ae f; emprice, es f. Sin: em- quaestu carens // buscarle, conseguirle - a


piricorum curandi rtio // (filosofa emprica) uno, licui munus (vel ministrium) querere
empirismus, i m. Sin: empiricorum mthodus vel comparare; desempear un -, mnere vel
(- i f), doctrina // (Psicol, teora de que todo ministrio fungi; privar a uno de su -, li-
conocimiento deriva de la experiencia) doc- quem offcio et mnere removere; ex offcio
trina eorum qui experimentis tantum confi- amovere; suspender a uno del -, mnere li-
dunt; doctrina quae experimentis tota constat. quem ad tempus privare.

emplastadura o emplastamiento: emplas- emplomado: plumbatus, a, um. Sin: plumbo


trtio, onis f. Sin: illtio, onis f; contamintio; obturatus vel obductus.
inquinamentum; polltio.
emplomadura: plumbatura, ae f. Sin: plm-
emplastar: oblnere. Sin: oblinire; inquinare; bea ferrumintio.
contaminare; emplastris vel cataplasmis in-
terstnguere. emplomar: plumbare. Sin: ferruminare;
plumbo conglutinare, ferruminare, ingere,
emplasto: (preparado farmacutico) emplas- devincire.
tum, i n. Sin: emplastrum; cataplasma, tis n;
malagma, ae f; malagma, tis n (dat y abl pl empobrecer: ad paupertatem redgere. Sin:
malagmatis) // (parche, pegote) v. parche. pauperscere.

empleada: (de oficina) officialis, is f // (de empobrecimiento: in paupertatem deictio


tienda, etc.) ministra, administra. Sin: cura- vel detrsio. Sin: egestas; paupries.
trix; adiutrix, icis f. Uso: - domstica, minis-
tra domstica; ancilla, fmula ; - de comercio, empolvado: (con polvos de tocador) cprio
mercatoris adiutrix. plvere ornatus.

empleado: (de oficina) officialis, is m. Uso: empolvar: pulverare. Sin: plvere affcere
- estatales, administri statales; officiales p- vel maculare // empolvarse (con polvos de to-
blica administrantes; - pblico, pblicus offi- cador) cprio plvere se ornare.
cialis vel administer; - de correos, officialis
cursrius vel tabellrius // (de tienda, etc.) empresa: (cosa que se emprende) inceptum,
minister, administer; curator. Uso: - de co- i n; opus, peris n // (sociedad comercial o
mercio, mercatoris adiutor; negotiatoris ad- industrial) socetas bonis gignendis, procre-
minister; - de la estacin, stationrius, ii m // andis, pariendis. Uso: - agrcola, rstica so-
ser un -, esse in peris; mnere fungi. cetas; - autnoma, domus effectria sui iuris;
- familiares, res oeconmicae familiares; - in-
empleador: operarum (vel operariorum, vel dustrial, socetas industrialis; opus mercat-
opficum, vel artficum) conductor. rium; domus vel socetas effectria; -
mediana, socetas mdii rdinis; - produc-
empleo: offcium, ii n. Sin: quaestus, us m; tora, socetas bonis gignendis magni vel
ministrium; occuptio; munus, nris n. Uso: mdii rdinis; - textil, socetas textlibus gig-
- civiles y militares, magistratus et impria; - nendis; - de dimensiones familiares, socetas
interino, munus (vel ministrium, vel off- familiaris rdinis; - de grandes proporciones ,
cium) ad tempus delatum; sin -, sine quaestu; socetas altioris rdinis; - de video juegos, of-

367
empresario

ficina ludis televisficis gignendis. vel cumulare.

empresario: conductor, oris m. Sin: redemp- encabalgamiento: lgnea compges ad tor-


tor; susceptor; erglabus; conductor peris, menta bllica sustinenda.
perae, operarum; redemptor perum. Uso: -
de pompas fnebres, libitinrius; - de teatro, encadenamiento: concatentio, onis f. Sin:
choragus; dminus vel dux gregis. nexus, us m. Uso: - de causas naturales, na-
turlium causarum nexus.
empuadura: cpulus, i m. Sin: mancula.
Uso: - de la espada, gldii cpulus. encadenar: catenare. Sin: vincire; catenis
onerare vel alligare. Uso: - juntamente, con-
emulsin: emlsio, onis f. Sin: emulsum me- catenare.
dicamentum; mixtura oleosa.
encaje: dentculus, i m. Sin: opus denticula-
emulsionar: emulsionare. Sin: in emulsio- tum, hamatum, reticulatum, spiculatum; tx-
nem (vel in emulsum medicamentum) con- tile (-is n) pinnatum; retculum denticulatum;
vrtere. reticulatus textus. Uso: - de aguja, opus acu
denticulatum; - bordado, opus acu pictum ac
enagua o enaguas: indcula, ae f. Sin: tnica denticulatum ( vel pinnatum).
interior.
encajonamiento: dispostio in arca facta.
enajenacin: alientio, abalientio, onis f.
Sin: alinitas; defctio; mentis alientio vel encajonar: in arca cndere.
alinitas.
encallar: (dar la embarcacin en la arena sin
enajenar: alienare, abalienare. poder salirse de ella) sdere. Sin: vado vel
in vadum illdi; litribus vel in ltora illdi.
enlage: enllage, es f; enallaxis, is f. Uso: hacer - una nave, navem in vadum im-
pngere; impngere navem litribus vel in l-
enana: nana, ae f. Sin: pumlio, nis f // tora; quedar encallado, haerere // (fig, no
(mujer de baja estatura) pusilla vel prvula poder salir adelante en un negocio o em-
mlier; despect, frustum (-i n) muleris. presa) haerere. Sin: conquiscere; haesitare;
nimo pendre. Uso: el asunto est enca-
enano: adj pusillus, a, um // sust nanus, i m. llado, res vel negtium haeret; me encuentro
Sin: pumlio; pmilus. Uso: - de jardn, encallado, hereo quid fciam; nimi vel
nanus hrticus // (hombre de baja estatura) nimo pndeo; in pendenti sum.
pusillus vel prvulus homo; despect, homn-
cio, onis m; homullus; homnculus; frustum encallecer: (criar callos) occallscere. Sin:
(-i n) hminis. callum obdcere // (endurecerse la carne a
manera de callos) obdurscere, obdurare, in-
enarbolar: propnere. Uso: - las banderas a durscere // (fig, endurecerse con la costum-
media asta, en seal de duelo, vexilla, pblici bre en los trabajos o en los vicios)
luctus caus, in mdiis palis propnere. occallscere. Sin: callum obdcere; durari vel
se durare. Uso: - contra el dolor, callum ob-
enarenar: aren obrere. Sin: arenam afferre dcere dolori.

368
enccargo

encallecido: callosus, a, um // fig occallatus, encanto: (atractivos fsicos de una persona)


a , um. Sin: duratus. Uso: - en los vicios, v- allciens venustas (-atis f). Sin: venustas et
tiis occallatus. pulchritudo crporis.

encaminamiento: in iter indctio. encaizada: clami complexi vel innexi.

encaminar: viam patefcere. Sin: in viam in- encaizar: clamis obtgere vel cludere.
dcere.
encaparse: se convlvere penul. Sin: tegi
encanalado: canali deductus. Sin: in vel cntegi penul; penulam indere.
canalem immissus.
encapotado: paenulatus, a, um.
encanalar: aquam in canalem immttere.
Sin: aquam canali dedcere. encapotar: penul invlvere.

encandilamiento: (accin) coruscamen, encapricharse: (cobrar o tener capricho por


mnis n; corusctio, onis f // (efecto) obcaec- una persona o cosa) liquem vel liquid ada-
tio, caectio, onis f. Sin: oculorum caligtio, mare.
caligo (-gnis f), scintilltio.
encapsular: in cpsulam introdcere.
encanillado: involtio, onis f.
encapuchado: cucullatus, a, um. Sin: cucullo
encantador: incantator, oris m. Sin: qui, opertus.
quae, quod fscinat // (extraordinariamente
bello) venustate (ad se) allciens. Sin: f- encapuchar: cucullo invlvere.
fluens venustate.
encarcelacin o encarcelamiento: incarce-
encantamiento: (accin) incanttio, onis f. rtio, onis f. Sin: in custdiam inclsio.
Sin: fascintio; cntio; incantamentum //
(efecto) fscinum, i n; si con filtro mgico, encarcelador: incarcerator, oris m.
venefcium, ii n // (frmula mgica) carmen,
mnis n. encarcelar: incarcerare. Sin: in crcerem
(vel in custdiam, vel in vncula) concere, in-
encantar: incantare. Sin: fascinare vel effas- cldere, mttere.
cinare // (fig, embelesar) allcere. Sin: attr-
here; rpere; ad se rpere; devincire; delenire encargado: curator vel procurator, oris m.
vel delinire; nimum a crpore abstrhere; Sin: praefectus. Uso: - de negocios ad nte-
mentem a crpore sevocare // (causar placer) rim, nterim curam agens ad negtia.
voluptate perfndere. Sin: suviter permul-
cre; suavssime affcere. Uso: estar encan- encargo: mandatum, i n; mandatus, us m.
tado por alguna cosa, incredibliter delectari Sin: iussum, i n; iussus, us m. Uso: por -, ali-
liqua re // (cautivar la atencin de uno) ali- cius mandato vel mandatu; alicius iussu;
cius mentem allcere. Sin: alicius nimum cumplir encargos, mandata xsequi, fcere,
vehementer retinere. effcere; dar encargos, mandata licui dare,
trdere, crdere; recibir encargos, mandata

369
encarnacin

ab liquo accpere, recpere, suscpere. -, ignirium porrgere; alcnzame el -, igni-


rium cedo; este - no funciona, ignirium ces-
encarnacin: incarntio, onis f. Sin: huma- sat // (el que enciende los faroles pblicos)
nae naturae assmptio // fig typus, i m; exem- lanternarum accensor vel incensor.
plar, aris n.
encender: accndere. Uso: - la luz, lumen ac-
encarnarse: (tomar carne humana) incar- cndere; - la radio, radiophnum accndere;
nari. Sin: humanam naturam assmere; caro fcil de -, fcile accensbilis.
fio.
encendido: Autom igntio, onis f. Sin: accn-
encartonar: in chartceum amictum immt- sio. Uso: - retardado, accnsio retardata;
tere. llave del -, clavcula ignitionis; sistema de -,
rtio accensionis.
encasillar: in lculis dispnere.
encerado: adj ceratus vel inceratus, a, um //
encustico: encusticus vel encustus, a, um. sust, v. pizarrn.
Sin: pictus colribus ustis.
enceramiento: ceratura, ae f.
encausto: (Pint, adustin o combustin) en-
custum, i n. Uso: pintura al -, encustum; encerrar: cludere. Sin: incldere. Uso: - en
encustica, ae f ; pictura encustica; encus- un lugar, cludere in liquem locum vel in
ticum opus; pintar al -, encusto pngere // liquo loco; - en una cosa, incldere (in) li-
(tinta roja con que escriban los emperado- qua re; - en la crcel; meter en la -, in crce-
res) encustum (sacrum) vel encutum. rem concere; encerrarse en casa, se domi
tenere.
enceflico: encephlicus, a, um.
enchapado: ars lminas obducendi licui rei.
encefalitis: encephalites, is f; encephalitis,
dis f. Sin: crebri infltio; encphali inflam- enchapar: lminas licui rei obdcere.
mtio.
enchufe: Electr pinna, ae f. Sin: spina; clav-
encfalo: encphalon vel encphalum, i n; cula; spina elctrica; spina conexiva; spina
encphalus, i m. contacts. Uso: - hembra, cpsula matrix;
caja de -, capsa contacts; cpsula prensria;
encefalografa: encephalogrphia sive ence- loculamentum elctricum.
phalographa, ae f.
encclica: encclica, ae f. Sin: encclia, orum
encefalograma: encephalogramma, tis n. npl; epstula encclica, ae f; ltterae (-arum
fpl) encclicae. Uso: la - Pacem in terris, En-
encendedor: (aparatito para encender ciga- cclicae Ltterae Pacem in terris; Litterae
rros, etc.) ignitbulum, i n. Sin: ignirium; Encclicae a verbis incipientes Pacem in te-
igniria machnula; machnula ignfera vel rris; la - Populorum progressio, Encclicae
ignparens; mechanema incensrium. Uso: - Ltterae, quibus intium (vel exrdium) Po-
de cigarrillos, ignitbulum vel incendbulum pulorum Progrssio; la - Ecclsiam suam,
nicotianum; tabaci incendbulum; alargar el Ltterae Encclicae, quae initium a verbis Ec-

370
encuadernado

clsiam suam ducunt. conferir a uno la -, quitis torquati dignitate


liquem insignire, decorare, ornare, hones-
enciclopedia: encyclopaeda, ae f. Sin: enc- tare.
clios disciplina; omnium rerum doctrina; uni-
versae doctrinae orbis; mnium rerum encondroma: enchondroma, tis n.
scintia ; disciplinarum universarum summa
vel compndium; mnium rtium disciplina- encontrar: invenire // (- despus de buscar)
rumque descrptio; disciplinarum mnium reperire // (descubrir) reperire // (sorprender)
complxio, summa, descrptio, orbis; doctri- deprehndere; (- inopinadamente) offndere
narum mnium corpus // (diccionario enci- // encontrarse (hallarse), esse. Sin: versari.
clopdico) lxicon encclion vel Uso: - en un estado, se habere (bien, bene;
encyclopedicum. Uso: - jurdica, encyclo- bastante bien, satis bene; mal, male); - con
pedia iurdica; corpus (-pris n) iuris; omnis alguien, licui occrrere ; bviam licui ve-
iuris corpus. nire; in liquem incdere.

enciclopdico: encyclopedicus, a, um. Uso: encorvado: curvatus vel incurvatus, a, um.


hombre -, vir omni doctrina ornatus; cultor
mnium (rtium et) disciplinarum; vir erudi- encorvadura o encorvamiento: curvtio vel
tissimus; obra -, opus (peris n) omnes disci- incurvtio, onis f. Sin: curvamen (-mnis n);
plinas complectens, tener una cultura -, curvedo (-dnis f).
omnem nosse disciplinam.
encorvar: curvare vel incurvare.
enciclopedismo: encyclopaedismus, i m.
encostrar: crust obdcere.
enciclopedista: encyclopaedista, ae m.
encuadernacin: (accin de encuadernar)
enclavado: inclusus, a, um. Uso: sitio - den- glutintio vel conglutintio, onis f. Sin: li-
tro del rea de otro, territrium in aliena terra brorum compctio vel concinntio // (la ma-
inclusum. nera como est encuadernado un libro)
ligatura, ae f. Uso: - a la francesa, ligatura
encltico: enclticus, a, um. frncica; - a la rstica, tegumentum rsticum
vel rusticanum; libellus consutus; liber in-
encoladura o encolamiento: glutintio, con- compactus // (forro o cubierta que se pone a
glutintio, onis f // (efecto de encolar) gluti- los libros) librorum vel libri tegumentum, in-
namentum, i n. tegumentum, tegimentum, involcrum. Uso:
- en cuero, integumentum alutcium; tegu-
encolar: glutinare; conglutinare; agglutinare. mentum e crio factum; - en pergamino, te-
gumentum membrneum; - en piel, pellcium
encomendarse: - a uno por algo, liquem tegumentum; tegumentum ex pelle factum; -
adhortari de liqua re. en plstico, tegumentum plsticum; - en tela,
tegmentum lnteo contectum // (taller donde
encomienda: (dignidad dotada de renta que se encuaderna) officina vel taberna glutinat-
se otorgaba a algunos caballeros en las rde- ria.
nes militares) commenda, ae f. Sin: quitis
torquati munus (-nris n) vel dgnitas. Uso: encuadernado: glutinatus, conglutinatus, a,

371
encuadernador

um. Uso: ejemplar -, exemplar ligatum; libro sio.


- en cuero, en pergamino, en piel, en tela,
liber crio, membran, pelle, lnteo tectus, encuesta: demoscopa, ae f. Sin: questio; in-
contectus, instructus, munitus, compactus. quistio; investigtio; indagtio.

encuadernador: glutinator vel conglutinator, encuestador: percontator, oris m.


oris m. Sin: compactor; bibliopgus, i m; bi-
bliopga, ae m; religator; librorum vel libr- encurtidos: macerata aceto edlia (-orum
rius glutinator, compactor, religator, npl).
concinnator.
endecgono: adj hendecagnus, a, um // sust
encuadernar: glutinare vel conglutinare. hendecagnum, i n.
Sin: colligare; religare; contgere. Uso: - un
libro en tela, en cuero, en pergamino, lnteo endecaslabo: hendecasllabus, i m.
vel txtili, crio, membran librum tgere,
contgere, concinnare, compngere, munire, endemia: endmia sive endema, ae f. Sin:
vestire; mquina de encuadernar, mchina morbus endmicus.
compactria vel bibliopctica; - en (o a la)
rstica, (librum) filo compngere crassiore- endmico: endmicus, a, um. Uso: enferme-
que chart tgere. dades -, morbi domstici.

encuadramiento (encerrar en un marco o endemismo: endemismus, i m.


cuadro) in forma inclsio // (distribuir) distri-
btio, onis f. Sin: defintio // (incluir en un endemoniado: (posedo del demonio) indae-
esquema u organizacin) inclsio (-onis f ) moniatus. Sin: maligno spritu obsessus; a
in + abl. daemnio (vel a demone) obsessus. Uso:
estar -, maligno spritu obsideri // (fig, muy
encuadrar: (encerrar en un marco o cuadro) perverso) daemonacus. Sin: perversssimus;
inquadrare vel quadrare. Sin: marginare; scelestssimus; sceleratssimus; lymphatus,
mrgine incldere; in forma incldere; t- lymphticus.
bul marginat incldere; liquid mrgine
munire // (incluir) incldere. endeudado: dbitor, oris m. Sin: debens;
aere alieno brutus, oppressus, demersus.
encuadre: (Fotogr, enfoque de la imagen)
imginis circumscrptio. endeudarse: debitorem feri. Sin: mutuari;
aes alienum fcere.
encubridor: receptator, ris m. Sin: scleris
vel sclerum scius; flagtii vel flagitiorum endiablado: daemonacus, a, um.
fautor.
endadis: hendadys, is f.
encubridora: receptatrix vel receptrix, cis f.
Sin: scleris vel sclerum scia; flagtii vel endibia, v. achicoria.
flagitiorum fautrix.
endilgador: qui culpam in lterum (vel in
encuentro: - conyugal, coniugalis congrs- lium) exnerat.

372
enebral

endimetro: endimetrum, i n. terna) teri inflammtio.

endocardaco: endocardacus, a, um. endonefritis: endonephrites, tdis f. Sin: inte-


rioris renum membranae inflammtio.
endocardio: endocrdium, ii n. Sin: interior
cordis membrana. endosar: sngrapham (vel mandatum num-
mrium, vel scdulam nummriam) licui
endocardtico: endocardticus, a, um. transferre, transmttere, tradcere, cdere.
Sin: sngrapham transferendam obsignare;
endocarditis: endocardites, is f. Sin: interior sngrapham obsignando licui inscrbere;
cordis inflammtio; interioris membranae versuram fcere.
cordis inflammtio.
endosatario: versur fruens.
endocarpio: endocarpus vel endocarpos, i m.
Sin: interior fructs membrana; interior endoscopia: endoscpia sive -scopa, ae f.
fructs pars.
endoscopio: endoscpium, ii n.
endcrino: endcrinus, a, um. Sin: intus se-
cernens. Uso: glndula -, glndula endcrina. endosmomtrico: endosmomtricus, a, um.

endocrinologa: endocrinolgia sive -loga, endosmometra: endosmomtria sive -me-


ae f. Sin: disciplina vel doctrina de glndulis tra, ae f.
endcrinis.
endosmmetro: endosmmetrum, i n.
endocrinlogo: endocrinlogus, i m.
endsmosis: endsmosis, -is f.
endodermo: endoderma, tis n.
endosmtico: endosmticus, a, um. Sin: ad
endogamia: endogmia sive -gama, ae f. endsmosin spectans.
Sin: homoeogmia.
endoso: obsignatae sngraphae transltio.
endogmico: endogmicus, a, um. Sin: ho- Sin: versura, ae f.
moeogmicus.
endospermo: intrius semen.
endognesis: endognesis, -is f. Sin: interna
genertio vel gnesis; ntimus ortus (-us m). endotelio: endothlium, ii n.

endogentico: intus gnitus. endotrmico: endothrmicus, a, um.

endgeno: endgenus, a, um. Sin: intus endovenoso: in venas infusus vel iniectus.
ortus.
endulzar: edulcare. Sin: dulcorare.
endolinfa: endolympha, ae f.
enebral: iuniperorum dumetum. Sin: iun-
endometritis: endometrites, is f. Sin: (in- peri, orum fpl.

373
enebrina

enebrina: iunperi baca, ae f. Sin: iunpera Sin: puer indulgnti depravatus.


baca.
enfant prodige: mirficus vel mirbilis puer;
enebro: iunperus, i f. Uso: del -, iunperus, a, mirfica vel mirbilis puella.
um.
enfant terrible: puer timendus, metuendus,
enemistad: inimictia, ae f. Uso: por - perso- molestus, importunus.
nales, propter inimictias personales; tener -
con alguien, inimictias grere (vel exercere) nfasis: mphasis, -is (ac -im vel -in; abl -i).
cum liquo. Sin: eloctio emphtica; elquii vis; verbo-
rum vel orationis grnditas, magnificntia,
eneoltico: aeneolthicus, a, um. maiestas. Uso: decir con gran -, magna m-
phasi dcere // (en mal sentido) inflatum, t-
energtica: energtica, ae f. Sin: energtica midum dicendi (vel orationis) genus;
scintia, disciplina, doctrina; energae ampullae orationis; sermo tmidus vel tum-
scintia. dior.

energtico: energticus, a, um. enfticamente: emphtice. Sin: ardenter;


elate; cum mphasi; per mphasim // (en mal
energetismo: (energtica) v. esta voz // sentido) inflate vel infltius; tmide.
(Filos, dinamismo radical) energetismus, i m.
enftico: emphticus, a, um. Sin: ardens; ple-
energa: energa sive enrgia, ae f. Sin: vis. nus vi in dicendo // (en mal sentido) inflatus
Uso: - atmica, nuclear, energia atmica; vis vel inflatior; tmidus vel tumdior; trgidus.
nuclearis; - cintica, vis cintica; vis mots,
vis celeritatis; celeritatis impulsus; - elc- enfermedad: morbus, i m. Uso: - contagiosa,
trica, energia elctrica; fluentum elctricum; morbus contagiosus; - crnica, morbus diu-
elctrica vel elctrina vis; elctridis vis vel turnus; - endmica, morbus endmicus; - epi-
virtus; sucnea vis; - electroqumica, energia dmica, morbus epidmicus; - infantiles,
electrochmica vel electrochmica; - motora, puerorum morbi; - infecciosa, morbus tabfi-
vis motria; - neumtica, energia pneum- cus; - profesionales, artficum morbi.
tica; - qumica, energia chmica; - radiac-
tiva, vis rdians; - solar, energia solis; - enfermera: infirmria, ae f. Sin: aegri vel ae-
trmica, energia (vel vis) thrmica. grorum ministra; curatrix aegrotorum; nos-
coma (- de hospital).
energmeno: (posedo del demonio) energ-
menus, i m // fig homo furens, furiosus, enfermera: aegrotntium cubcula (piezas
lymphatus, lymphticus; homo furore correp- para enfermos). Sin: infirmorum sedes; va-
tus. Uso: pareca un -, tamquam frere vide- letudinrium, ii n (hospital en general).
batur.
enfermero: infirmrius, ii m. Sin: valetudi-
enero: Ianurius (mensis, is m). nrius; aegrorum minister; infirmorum cura-
tor; noscomus (- de hospital).
enervado: enervis, e.
enfermizo: aegrotcius, a, um. Sin: imbe-
enfant gat: puer delicatus vel fastidiosus.

374
engomar

cllior; valetdine infrmior. enfrascar: vinum cndere in lagoenas. Sin:


(vinum) in flascis cndere, recndere, rep-
enfermo: aeger, aegra, aegrum; aegrotus, a, nere; in oenphora vinum infndere, immt-
um; aegrotans, antis. Uso: - grave, aeger tere, ingrere.
morbo gravi; - incurables, aegrotantes insa-
nbiles; insanabliter aegrotantes; - mental, enfriamiento: frigidtio vel infrigidtio, onis
mente aeger; - terminales, aegrotantes mo- f. Sin: refrigertio; refrigescntia; perfrctio.
rientes; estar -, aegrotare; aegrotus sum.
enfriar: frigidare. Sin: refrigerare. Uso: me
enfervorizar: excitare. Sin: accndere, in- enfri, perfrictionem (mihi) contraxi.
cndere // enfervorizarse, ardscere. Sin: fer-
vscere; incendi. enganche: (pieza o aparato dispuesto para
enganchar) uncus, i m // (accin de engan-
enfeudado: infeudatus, a, um. Sin: feudali char una cosa) v. acoplamiento.
vnculo obligatus.
engaador: fraudator, oris m. Sin: deceptor,
enfeudar: infeudare. Sin: feudo investire; oris m.
vnculo feudali obligare; ppidum vel regio-
nem lege vectigali licui attribere. engao: (falacia) dolus, i m. Sin: fraus, frau-
dis f; fallcia, ae f; decptio, onis f. Uso: con
enfisema: emphysema, tis n. Uso: - pulmo- -, per dolum // (mentira) mendcium, ii n //
nar, pulmonum emphysema; pulmonum in- (error) error, oris m // - de los ojos, ludbrium
fltio; pulmonum alveolorum dilattio. oculorum; reconocer su -, errorem suum ag-
nscere; deshacer un -, errorem aperire.
enfiteusis: emphyteusis, is f. Sin: ius emphy-
tuticum. Uso: dar en -, liquid iure emphy- engaoso: dolosus, a, um. Sin: fallax, acis.
tutico attribere.
engastadura: inclsio, onis f. Sin: insrtio.
enfiteuta: emphytuta, ae m.
engaste: pala, ae f. Sin: funda.
enfitutico: emphytuticus, a, um.
englobar: complecti.
enflaquecer: macrscere, emacrscere. Sin:
macscere; gracilscere. engolfarse: se immrgere. Sin: se ingurgitare
// (fig, meterse mucho en una cosa, entre-
enflaquecimiento: crporis attenutio, exte- garse a ella por completo) - en los estudios,
nutio, tenutio. Sin: mcies, i f. bdere se ltteris vel in ltteras; haerere libris
vel in libris; haerere ltteris vel in ltteris; doc-
enfocar: Fotogr in foco ptico pnere. Sin: trinae stdiis se dare vel se ddere; - en los
focussare. placeres, in volupttibus volutare; - en los vi-
cios, in vtia se ingurgitare; ingurgitare se in
enfrascamiento: in oenphorum (vel in oe- vitiorum volutabrum; in vitiorum caeno (vel
nphora) vini infsio. Sin: (vini) in phlascam volutabro) icere.
(vel in phlascas) immssio; (vini) in lagoenis
(vel in oenphoris, vel in phlascis) conditura. engomar: gummi (vel cummi, vel commi)

375
engordar

illnere. vestire.

engordar: tr pinguefcere. Sin: saginare. enguijarrar: glre substrere vel obrere.


Uso: hacer -, obesare // intr pinguscere; pin-
guis fio. Uso: empiezo a -, pinguis esse coepi enguirnaldar: sertis ornare. Sin: redimire.
vel incpio.
engullir, v. tragar.
engranaje: (efecto de engranar) denticultio,
onis f. Sin: increntio; denticulorum implic- enharinar: farinam licui vel licui rei aspr-
tio; rotarum denticulorum implictio. Uso: - gere. Sin: liquem vel liquid farin aspr-
diferencial: denticultio differentialis // (con- gere, consprgere.
junto de las piezas que engranan) machina-
mentum denticulatum vel dentatum. Sin: enigma: aenigma, tis n (dat abl pl -atis vel
mchina denticulata; dentes vel dentculi mpl. -tibus). Sin: ambages, um fpl; griphus, i m.
Uso: - diferencial, aniscycla, orum npl // fig, Uso: adivinar un -, aenigma slvere; amba-
- burocrtico, administrativa machintio vel ges aperire.
mchina.
enigmticamente: aenigmtice. Sin: amb-
engranar: dentculis implicari. Sin: rotarum gue; obscure vel obscrius; perplexe; per am-
dentculis implicari. bages.

engrapadora, v. abrochadora. enigmtico: aenigmticus, a, um. Sin: obs-


curus, perobscurus; ambguus; perplexus; ar-
engrasacin: nctio, onis f. Uso: - de coche, canus. Uso: cuestin -, questio ambgua,
(autocineti) dipe nctio // (lubrificacin) lu- obscura, perplexa; palabras -, ambages, um
brictio, onis f. fpl; ambgua verba; respuesta -, perplexum
responsum.
engrasador: adj unctrius, a, um ; sust unc-
tor, oris m // (lubrificante) adj lubrificatrius, enigmatista: aenigmatista vel aenigmatistes,
a, um; sust lubrificatrium, ii n. ae m. Sin: qui aengmata solvit vel proponit;
qui obscure lquitur.
engrase: (engrasacin) v. esta voz // (lubrifi-
cacin) lubrictio, onis f. enjabonadura: sapone ltio, lotura, lavtio,
abltio.
engripado: pituitosus, a, um. Sin: pitut la-
borans; contagione grppica vexatus. enjabonar: saponare vel persaponare. Sin:
sapone ngere vel lavare. Uso: - el cuerpo,
engrosamiento: crasstio, onis f; crassamen- corpus sapone illnere; - las manos, manus
tum, i n. Sin: incrementum. sapone confricare.

engrudar, v. encolar. enjalbegado, v. enjalbegadura.

engrudo: gltinum, i n. Sin: gluten, tnis n. enjalbegador: dealbator vel albator, oris m.
Sin: albrius; albinus; tector.
enguantar: (manum) digitbulis tgere vel

376
enotecnia

enjalbegadura: dealbtio, onis f. Sin : ce- enmascararse: personam smere. Sin: per-
russae indctio, illtio, circumltio. sonam sibi aptare // fig se assimulare; fngere;
ostndere; mentiri.
enjalbegar: dealbare // (fig, afeitar) fciem
fucare. Sin: fciem pigmentis illinire. enmienda: (satisfaccin y pago del dao
hecho) satisfctio, onis f.
enjaular: cve (in cvea, in cveam) in-
cldere. Sin: in cvea cndere; in claustrum ennegrecer: nigrificare. Sin: fuscare; subni-
incldere. grscere; nigrum vel fuscum colorem licui
rei indcere.
enjoyar: gemmis ornare vel consrere.
enofilia: oenophlia, ae f. Sin: vini amor.
enjuagar: abstrgere. Sin: elere; perlere;
collere; ablere. enfilo: oenphilus, i m. Sin: vini amator,
cultor, studiosus.
enjugamanos, v. toalla.
enofobia: oenophbia sive -phoba, ae f. Sin:
enladrillado: pavimentum testceum. vini horror.

enladrillar: (pictis) latrculis constrnere. enofbico: ad oenophbiam prtinens.

enlucir: illnere. Sin: incrustare. enfobo: oenphobus. Sin: oenophbi af-


fectus; vinfugax, acis; vinfugus.
enlutar: nigro insigni ornare. Sin: nigr not
ornare (vexillum). enforo: (entre los antiguos, vasija destinada
al vino) oenphorum, i n.
enmarcar: (in) forma incldere. Sin: margi-
nare. Uso: - un cuadro, tbulam (in) forma enologa: oenolgia sive -loga, ae f. Sin: vini
incldere; tbulam marginare; cuadro enmar- conficiendi et conservandi doctrina, scintia,
cado, tbula marginata. disciplina; vinorum pertia.

enmascarado: adj personatus, a, um // sust enolgico: oenolgicus, a, um. Sin: ad oeno-


personatus homo. lgiam ttinens.

enmascaramiento: personae smptio. Sin: enlogo: oenlogus, i m. Sin: oenolgiae stu-


vestis muttio // fig dissimultio, onis f. diosus; vinorum peritus, doctor, cultor; vini
conficiendi et conservandi peritus.
enmascarar: (en sentido propio) personam
accommodare (aptare, applicare, impnere) enometra: oenomtria sive -metra, ae f.
licui. Sin: personam alicius cpiti imp-
nere vel adcere // (en sentido fig) tgere; ob- enomtrico: oenomtricus, a, um.
tgere; occultare; dissimulare; praetxere.
Uso: - con la expresin del rostro lo que uno enmetro: oenmetrum, i n.
piensa, fronte occultare sentntiam.
enotecnia: oenotchnica, ae f. Sin: ars vinum

377
enredo

faciendi. ensayador: explorator, oris m. Sin: examina-


tor; spectator; qui probat.
enredo: (nudo o intriga del poema pico o
dramtico o de la novela) nodus, i m. Sin: ensayar: tr probare. Sin: experiri; explorare;
complexus vel nexus argumentorum. experimento spectari // intr se exercere.

enrejado: (conjunto de rejas) retculum, i n. ensayismo: ars opusculorum altiore doctrina


Sin: saepimentum cratcium; opus reticula- conscriptorum vel conscribendorum.
tum; cancellatum vel clatratum opus; clathri
vel clatri, orum mpl; cancelli, orum mpl // (pp ensayista: opsculi altioris doctrinae scrip-
de enrejar) cancellatus, a, um. Sin: cancello- tor.
sus; cancellis instructus, munitus // (celosa)
transenna, ae f // (emparrillado) cratis vel cra- ensaystico: ad artem opusculorum altiore
tes, is f. doctrin conscriptorum ttinens.

enrocar: arroccare. ensayo: (examen, prueba de una cosa) expe-


rimentum, i n // (escrito breve destinado a un
enroque: arrocctio, onis f. Uso: realizar el -, peridico o publicado por l, o formando
v. enrocar. libro con otros del mismo gnero) opscu-
lum, i n. Sin: libellus // (Qum, operacin
ensabanar: lnteis vel linteamnibus invl- qumica que se efecta para determinar la
vere. composicin de los minerales) probtio, onis
f. Sin: specttio // (Qum, anlisis rpido de
ensacado: in clleo cnditus. Sin: in clleum un producto comercial para averiguar su
insutus. grado de pureza) inspctio, onis f.

ensacar: in clleum insere. Sin: in clleo ensenada: ltoris flexus (-us m).
cndere; in follem vel in folles confercire.
enseanza: (accin y efecto de ensear)
ensalada: acetria, orum npl. Sin: lera, um instittio, onis f. Sin: erudtio. Uso: - activa
npl; herbae, arum fpl. Uso: - rusa, mixtura del latn, activa linguae latinae instittio; -
russa; lerum mixtura russa; acetria ovis escolar, instittio scholaris; - facultativa,
commixta Russorum more; - de frutas, poma instittio facultativa; - metdica, docendi
concisa commixtaque in liqumine. rtio et via; rtio ac doctrina; - religiosa,
instittio religionis vel religiosa; - de la doc-
ensaladera: vas leri condiendo. Sin: trina cristiana, christianae doctrinae tradtio;
scphium vel scpium lactucrium. Uso: - de - de lenguas por radio, linguarum instittio
plata, scphium lactucrium ex argento. radiophnica; - del latn, instittio latina; lin-
guae latinae instittio // (conjunto de conoci-
ensambladura o ensamble: commissura, ae mientos) - primaria, primera -, instittio
f. Sin: coninctio; coagmenttio; iunctura. elementria, primria; - media, - secundaria,
segunda -, instittio secundria vel secundi
ensaamiento: vehemntia, ae f. Sin: saev- rdinis; - superior, instittio superior.
tia; immnitas. Uso: - teraputico, vehemn-
tia theraputica. enseres: instrumenta, orum npl. Uso: - de es-

378
entintar

cuela, instrumenta vel utenslia scholstica; fortitudo; nimi robur.


- de oficina, instrumenta offcii.
entrico: entricus, a, um. Sin: intestinorum
ensillar: equum strnere. Sin: equo sellam (gen).
impnere; incere equo ephppium.
enteritis: enterites, -is vel -dis f. Sin: tenes-
entablacin: contabultio vel tabultio, onis mus vel tenesmos, i m; intestini vel intestino-
f. Sin: contigntio. rum inflammtio.

entablado: tabulatum, i n. Sin: coasstio vel enterocele: enterocele, es f. Sin: intestinorum


coaxatio; coassamentum. hrnia.

entabladura, v. entablacin. enteroclico: enteroclicus, a, um. Sin: qui


enterocele laborat.
entallador: scalptor, oris m. Sin: caelator;
sculptor. enterocelitis: enterocelites, is f. Sin: tnuis
intestini colique inflammtio; tnuis crassi-
entalladura: scalptura, ae f. Sin: sculptura. que intestini inflammtio.

entarimado, v. entablado. enterofloga o enteroflogosis: enterophlogo-


sis, -is f. Sin: intestinorum inflammtio.
entarimar: contignare. Sin: tabulatum str-
ere. enteropata o enterosis: enteropatha, ae f.

ente: res, rei f. Sin: ens, entis n. Uso: - Su- enterostenosis: enterostenosis, -is f .
premo, supremum vel supernum Numen;
summus Deus // (asociacin) coetus, us m. enterotoma: enterotmia sive -toma, ae f.
Sin: consocitio // (institucin) institutum, i Sin: intestinorum sctio.
n.
enterotmico: enterotmicus, a, um. Sin: ad
entelequia: entelchia sive entelecha, ae f. enterotmiam ttinens.

entendedor: peritus, i m. Sin: intllegens entertomo: entertomum, i n.


rerum aestimator.
entidad, v. ente.
entenderse: - con alguien, consentire cum
liquo. entierro: funus, nris n. Sin: funertio; exs-
quiae, arum fpl; fnebris eltio.
entendido: doctus. Sin: eruditus.
entimema: enthymema, tis n. Sin: commen-
enterectasia: enterectsia, ae f. Sin: intesti- tum; commenttio.
norum infltio.
entintar: (manchar) atramento foedare //
entereza: (integridad) intgritas, atis f // (fig, (cubrir con tinta) atramento oblnere vel
constancia, fortaleza) constntia, ae f. Sin: instrere.

379
entoldado

entoldado: (toldo o conjunto de toldos colo- entrampar: in fveam concere. Sin: lqueo
cados y extendidos para resguardar del sol) captare // fig liquem decpere, deldere.
tentrium, ii n. Sin: velrium; vela, orum npl.
entrecano: semicanus, a, um. Sin: canes-
entomologa: entomolgia sive -loga, ae f. cens; albescens.
Sin: de insectis disciplina, doctrina, scintia.
entredecir: (prohibir la comunicacin con)
entomolgico: entomolgicus, a, um. Sin: ad interdcere. Sin: prohibere; vetare; praecl-
entomolgiam spectans. dere vel interdcere liquid licui; interdcere
licui liqua re // (poner en entredicho) v. en-
entomologista o entomlogo: entomlogus, tredicho.
i m. Sin: entomolgiae peritus, cultor; insec-
torum studiosus. entredicho: (pp de entredecir) interdictus.
Sin: prohbitus; praeclusus; vtitus // (puesto
entonacin: praecntio, onis f. Sin: modus en -) cui interdictum est liqua re // (casti-
vel sonus vocis. gado con - eclesistico) interdictus. Uso: per-
sonalmente -, personliter interdictus //
entonar: praecnere. Sin: insonare. Uso: - un (prohibicin de hacer o decir alguna cosa)
canto, cnticum impnere; - un salmo, imp- interdctio, onis f; interdictum, i n. Sin: pro-
nere psalmum. hibtio; vtitum // (censura o pena eclesis-
tica) interdictum, i n. Sin: sacrorum
entontecer: (poner tonto) obtndere. Sin: h- interdctio; sacrificiorum interdctio. Uso: -
betem fcere; ad hebetdinem redgere; men- personal, local, general, particular, interdic-
tem (alicius) hebetare, exinanire, extenuare tum personale, locale, generale, particulare;
// (volverse tonto) hebscere. Sin: mente he- - de una comunidad, interdictum in commu-
betari vel privari; hebes fio. nitatem; - de entrar en la iglesia, interdictum
ab ingressu ecclsiae; castigar con - una ciu-
entorpecimiento: torpedo, dnis f. dad, un templo, urbem vel civitatem, tem-
plum interdictione sacrorum punire; incurrir
entrada: (sitio por donde se entra) ditus en -, in interdictum incrrere; infligir el - a
(-us m) in (vel ad) liquem locum // (princi- uno, licui sacrifciis interdcere; lanzar un -
pios de una comida) promulsis, dis f. Sin: contra, interdictum ferre in + ac; quitar o le-
antecnium; gusttio; gustatrium // (billete vantar el -, interdictum tllere; sacrorum ius
que sirve para entrar en un teatro u otro sitio restitere.
donde se dan espectculos) tssera, ae f. Sin:
tessrula; tssera vel tessrula aditialis; ts- entreds: (tira bordada o de encaje que se
sera ingresss. Uso: - libre, ditus patet; - tru- cose entre dos telas) paraguda, ae f; para-
cha, tessrula adulterata; - para el partido de gudis, is f.
esta tarde, tssera pro certmine vsperi
spectando; reservar la -, tsseram aditialem entrega: Impr fascculus, i m. Sin: artculus
praenotare // (vestbulo) trium, ii n. prtibus ditus. Uso: publicar por entregas,
per intervalla dere // (accin de entregar)
entramado: compactura, ae f. Sin: compc- tradtio, onis f. Uso: la - de una plaza fuerte,
tio; compges, is f; compositura // fig, - de dedtio ppidi.
complicidades, conspirationis iunctura.

380
envasado

entregar: trdere. Sin: dare; ddere. Uso: - a (dilogo entre un representante de los medios
los sospechosos de crmenes de guerra al tri- de difusin y una personalidad) collquium,
bunal de La Haya, de crimnibus belli sus- ii n. Sin: interrogatrium; interrogtio; per-
pectos in tribnal haagense trdere // conttio; collquium percontativum, interro-
entregarse, se trdere. Sin: se dare; se ddere. gatrium. Uso: - radial, radiophnica
Uso: - a la melancola, a los placeres, al perconttio; radiophnicus congressus.
ocio, a los vicios, indulgere vel se ddere an-
gribus, volupttibus, ignviae, vtiis; - (ren- entrevistador: percontator, oris m.
dirse) a alguien, se trdere licui vel ad
liquem; - espontneamente al tribunal, su entrevistar: (en el periodismo) percontari
sponte tribunali se trdere // (confiar, enco- (liquem de liqua re, liquid ab vel ex li-
mendar) mandare. Sin: commttere. quo, liquem liquid). Sin: adire (vel vsere,
vel convenire) liquem ad percontandum;
entrems: promulsis, dis f. Sin: gustatin- conventum vel divrbium habere cum liquo
cula; gusttio; oblectamenta, orum npl. // entrevistarse, clloqui (vel convenire, vel
cngredi) cum liquo.
entremetimiento: interventus , us m. Sin:
interpostio; intercssio. entronizacin: inthroniztio, onis f.

entrenador: exrcitor, oris m. Sin: exercita- entronizar: inthronizare. Sin: in throno


tor; instructor; magister, tri m. Uso: - de un pnere; in slio collocare.
equipo, exercitator gregis vel turmae; - de fut-
bolistas, pedilusorum exrcitor. entusiasmo: (exaltacin del nimo) fervor,
oris m. Sin: nimi ardor, inflammtio, perm-
entrenamiento: (accin y efecto de entrenar tio, alcritas; mentis ardor, incittio; stdium;
o entrenarse) instittio, onis f. Sin: erudtio. enthusiasmus. Uso: propenso al -, ad nimi
Uso: - de animales, domitura, ae f // (prepa- ardorem proclvior // (exaltacin emocional
racin para un deporte o una competicin) provocada por un sentimiento de admira-
exercittio, onis f (en algo, in liqua re vel cin) el - de los espectadores, spectntium
alicius rei). hminum stdium; stntium frmitus et st-
dium; el - de los hinchas, fautorum clamor;
entrenar: (ejercitar) exercere liquem (in) clamosae ovationes.
liqua re vel ad liquid // entrenarse, exer-
ceri; se exercere vel se exercitare (liqua re entusiasta: ardens, entis. Sin: fervens; in-
vel in liqua re). Uso: - en la carrera y en la flammatus; stdio incensus.
lucha, exerceri currendo et luctando.
enunciar: enuntiare.
entrevista: (reunin concertada) coll-
quium, allquium, ii n. Sin: colloctio, onis enuresia o enuresis: enuresis, is f. Sin: uri-
f. Uso: - psicolgica, explortio vel investi- nae incontinntia. Uso: - nocturna, nocturna
gtio psycholgica; hacer una -, in alicius urinae incontinntia.
collquium venire; venire in collocutionem
cum liquo; mantener una larga - sobre un envasado: (in vas) infusus. Sin: immissus;
asunto, clloqui inter se multum de liqua re; ingestus. Uso: cerveza -, cervsia lagoenria.
pedir una -, collquium alicius ptere //

381
envasador

envasador: (que envasa) infusor, oris m. envoltura: involcrum, i n; involucre, is n.


Uso: mquina -, mchina infusria // (sust, Uso: - gaseosa, involucrum gsicum; - de los
embudo grande) infundbulum, i n. electrones, involucrum electronum.

envasar: (in vas) infndere. Sin: immttere; envolver: convlvere. Sin: complicare.
ingrere.
envuelto: convolutus, a, um. Sin: complica-
envase: (accin y efecto de envasar) (in vas) tus.
infsio. Sin: immssio; ingstio. Uso: - en
tonel, in cupa vel dlio condtio, repostio. enyesadura: gypstio, onis f. Sin: gypsi in-
dctio.
envejecer: assenscere.
enyesar: gypsare. Sin: gypso crustare, in-
envenenamiento: venentio, onis f. Sin: ve- crustare, illnere.
nefcium, ii n. Uso: - por gas, venentio ga-
salis. enzima: Qum nzyma, ae f; nzymum, i n.
Sin: solbile fermentum. Uso: - del jugo gs-
envenenar: (volver venenoso) veneno conta- trico, pepsina, ae f ; - del jugo pancretico,
minare vel inquinare // (matar) venenare. tripsina, ae f.
Sin: veneno interfcere // envenenarse, vene-
num smere; veneno mortem sibi conscs- enzimtico: enzymticus, a, um.
cere.
enzimologa: enzymolgia sive -loga, ae f.
envergadura: (de avin) tensura, ae; tnsio,
onis f. eocnico: eocenicus, a, um.

envilecer: dedcoris labe liquem affcere. eoceno: Geol adj eocenicus, a, um. Uso: te-
Sin: turpitudinis mcul (vel not) liquem rreno -, eocenica terra // sust eocaene, is, n;
affcere; dedcoris (vel turpitdinis) notam eocaene, es f. Sin: aetas eocenica.
licui inrere // envilecerse, dedcoris labe se
infcere. Sin: turpitdinis mcul (vel not) epacta: epactae, arum fpl. Sin: dies epactae;
se infcere; dedcoris (vel turpitdinis) notam nnuae adiectiones lunares.
sibi inrere.
epaggico: epaggicus, a, um.
envo: mssio, onis f. Uso: gastos de -, expen-
sae missionis; - contra reembolso, v. reem- epgogue: Filos epagge, es f. Sin: indctio;
bolso. inductionis ratiocintio; ratiocintio per in-
ductionem.
envin: (carrera para el salto) impulsus, us
m. Sin: mpetus, us m. Uso: tomar -, mpetum epanadiplosis: Ret epanalepsis, is f. Sin: re-
cpere; tomado el -, mpetu capto. pettio sentntiae vel verbi.

envoltorio: involcrum, i n. Uso: - plstico, epanalepsis, v. epanadiplosis.


involucrum plsticum.
eparca: eparchus, i m.

382
epigrafista

eparqua: eprchia sive eparcha, ae f. epfisis: (pequeo rgano nervioso y glandu-


lar situado en el encfalo) epphysis, is f //
epntesis: epnthesis, is f. Sin: adictio ltte- (parte terminal de los huesos largos) epphy-
rae vel sllabae. sis, is f. Sin: ossis caput.

epexgesis: epexgesis, is f. Sin: interpret- epifisitis: epiphysites, is f.


tio; explictio.
epifonema: epiphonema, tis n. Sin: excla-
epicardio: epicrdium, ii n. Sin: cordis invo- mtio; acclamtio.
lcrum.
epifragma: epiphragma, tis n.
epicarpio: epicarpus vel epicarpos, i m. Sin:
exterior frctuum pars vel membrnula. epigstrico: epigstricus, a, um.

epicentro: epicentrum, i n. Uso: - de un te- epigastrio: epigstrium, ii n.


rremoto, terrae mots epicentrum.
epignesis: epignesis, is f.
epicrasis: epcrasis, -is f. Sin: lenis curtio;
mitigata curandi rtio. epigentico: epigenticus, a, um. Sin: epig-
nesi ortus.
epicrstico: epicrticus, a, um. Sin: lenis, e.
epigenia, v. epignesis.
epicuresmo: epicuresmus, i m. Sin: Epicuri
doctrina. epiglotis: epiglottis vel epiglossis, dis f. Sin:
artriae sperae oprculum.
epicreo: epicurus.
epiglotitis: epiglottites vel epiglossites, is f.
epidemia: epidmia sive epidema, ae f. Sin: Sin: epiglttidis inflammtio.
pestilntia epidmica; lues (-is f) epidma.
epgono: epgonus, i m. Sin: sectator, assec-
epidmicamente: epidmice. Sin: epidmica tator.
contagione.
epgrafe: epgraphe, es f; epgrapha, ae f; epi-
epidmico: epidmicus vel epidmus, a, um; gramma, tis n (gen pl -maton; dat y abl pl
epidemialis, e. Sin: contagiosus; pestferus. -mtis). Sin: ttulus; elgium; inscrptio. Uso:
- sepulcral, v. epitafio.
Epifana: Epiphnia sive -phana, ae f. Sin:
Epiphnia, orum npl; Epiphniae, arum fpl; epigrafa: epigrphia sive -grapha, ae f. Sin:
dies Epiphaniorum. Uso: fiesta de -, festum res epigrphica; inscriptionum ars vel doc-
Epiphniae; festum Epiphniae Dmini; trina; titulorum vel epigrmmaton stdium.
Theophnia sive Theophana, ae f, vel Theo-
phnia, orum npl. epigrfico: epigrphicus, a, um.

epifenmeno: epiphaenmenon, i n. epigrafista: (versado en epigrafa) epigra-


phista vel epigraphistes, ae m. Sin: epigram-

383
epigramatario

matista; epigrammista; inscriptionum studio- tularum liber.


sus vel peritus.
epistolgrafo: epistularum auctor vel scrip-
epigramatario: epigrammatrius, ii m. Sin: tor.
epigrapharum scriptor; epigrmmaton auctor.
epstrofe: epstrophe, es f. Sin: convrsio.
epilepsia: epilpsia sive -lepsa, ae f; epilep-
sis, -is f. Sin: morbus comitialis, caducus, epistrfico: epistrphicus, a, um.
maior, snticus, sacer.
epitafio: epitphium, ii n. Sin: elgium; f-
epilptico: epilpticus. Sin: comitialis; neris ttulus; ttulus sepulcri; ttulus supre-
morbo comitiali (caduco, maiore, sntico, mus.
sacro) laborans.
epitalamio: epithalmium, ii n. Sin: carmen
epinicio: epincion vel epincium, ii n. Sin: nuptiale.
epincium carmen.
epitelial: epithlii (= del epitelio). Sin: ad
epiquerema: epicherema vel epichirema, tis epithlium spectans.
n. Sin: syllogismi demonstrtio vel probtio.
epitelio: epithlium, ii n.
episcopado: episcopatus, us m. Sin: epscopi
dgnitas, munus, auctritas, offcium, gradus, epitelioma: epithelioma, tis n.
ordo // (conjunto de obispos) episcopatus, us
m. Sin: epscopi, orum mpl. epitomadamente: in eptomae (vel in epto-
mes) spciem.
episcopio: (palacio episcopal) episcpium,
ii n. epitomador: epitomator, oris m. Sin: brevia-
tor.
episodio: episdium, ii n. Sin: narratincula;
emblium; peculiare factum // (digresin) di- epitomar: epitomare. Sin: in eptomam red-
grssio, onis f; digressus, us m. Sin: excursus, gere.
us m.
eptome: eptome, es f; eptoma, ae f.
epistaxis: epistaxis, is f. Sin: haemorrhgia
sive haemorrhaga ex nribus. epizootia: epizotia sive -zoota, ae f. Sin:
animlium pestis, contgio; lues (-is f) epizo-
epistemologa: epistemolgia sive -loga, ae tica // (glosopeda o fiebre aftosa) v. aftosa.
f.
poca: aetas, atis f. Sin: aevum, i n ; tempus,
epistemolgico: epistemolgicus, a, um. pris n; tmpora, um npl; pocha, ae f. Uso:
- arcaica, clsica, humanstica, aetas ar-
epistolar: epistolaris vel epistularis, e; epis- chica, clssica, humanstica; - moderna,
tolrius, a, um. haec (vel nostra, vel recens) aetas; nueva - po-
ltica, novum aevum polticum; - de oro,
epistolario: collectae epstulae fpl. Sin: epis- urea, quae dcitur, aetas; - del Renacimiento,

384
equipamiento

tempus Renascntiae; en nuestra -, hac ae- aequilbrium terroris; combinar en justo -,


tate. temperare (por ej, sonidos agudos con bajos,
acuta cum grvibus) // (fig, ecuanimidad) ae-
epopeya: (poema extenso, de asunto heroico) qulitas, atis f. Sin: aequilbritas; nimi mo-
epos indecl. Sin: epopaea, ae f; poma (-tis; dertio et equitas. Uso: - del alma, equus
dat y abl pl -tibus vel -tis n) vel carmen nimus; equa mens; - de juicio, iudcii ae-
(-mnis n) picum, hericum vel herum // quilbritas // (fig, mesura) modus, i m.
(serie de sucesos heroicos) frtia facta
(-orum npl). Sin: res (rerum fpl) memori equilibrismo: petaurstica (vel petauristae,
dignae; herica, orum npl; egrgia vel vel petauristarum) ars. Sin: funmbuli vel fu-
pulchra facta. nambulorum ars.

equidistancia: aequidilattio, onis f. Sin: par equilibrista: petaurista vel petauristes, ae m.


vel aequum intervallum. Sin: petauristrius; funmbulus; qui per ex-
tentum funem it.
equidistante: aequidistans, antis.
equimosis: ecchymsis, is f. Sin: vibex vel
equidna: echidna, ae f. vibix, cis f; sugilltio; livor; snguinis eff-
sio.
equilibrado: libratus, aequilibratus, a, um;
aequilbris, e // fig aequus; aequbilis; mode- equinoccial: aequinoctialis, e. Uso: crculo,
ratus; temperatus; constans; cordatus; pru- lnea -, crculus, lnea aequinoctialis.
dens; spiens. Uso: criterio -, equitas;
discurso -, ortio constans; espritu - , aequus equinoccio: aequinctium, ii n.
nimus; porte -, aequablitas.
equinococo: echinococcus vel echinococcos,
equilibrar: aequare // equilibrarse, librari. i m.

equilibrio: aequilbrium, ii n. Uso: - estable, equinococosis: echinococcosis, -is f.


aequilbrium stbile vel constans; estar en -,
librari; libramento stare; librari pndere; suis equinodermo: adj echinodermticus, a, um
pondribus librari; guardar, mantener el -, // sust echinoderma, tis n.
librare corpus; perder el -, labi; cdere; ae-
quilibritatem amttere; poner en -, librare // equinoftalma: echinophthalma, ae f. Sin:
(fig, combinacin ajustada de fuerzas o ele- palpebrarum infltio vel inflammtio.
mentos) aequbilis compenstio. Sin: aequi-
lbritas; aequlitas (in liqua re); equipaje: onus, neris n. Sin: srcina (-ae f)
aequilbrium. Uso: - ecolgico, aequilbritas vel srcinae (-arum fpl); impedimentum vel
oecolgica; - econmico, aequablitas oeco- impedimenta. Uso: - de mano, manualis sr-
nmica; rerum oeconomicarum aequablitas; cina vel sarcnula; compartimiento, depsito
- fsico y psquico, crporis animique aequi- de equipajes, sarcinrium; repositrium; re-
lbritas; - social, cvium aequablitas vel ae- ceptculum sarcinarum vel sarcinrium
quilbritas; - de las fuerzas, vrium
aequilbritas; aequilbrium vrium; - de los equipamiento: instrumenta, orum npl.
poderes, - poltico, potntia par; - del terror,

385
equipo

equipo: (grupo de personas) cohors, ortis f. era: (extenso perodo histrico) aetas, atis f.
Sin: grex, gregis m; turma, ae f. Uso: - mvil Sin: aevum, i n; aera, ae f. Uso: - atmica,
de polica, promptssima biocolytarum atmica aetas; aevum atmicum; - bizantina,
manus vel turma; securitatis custodum aera byzantina; - cenozoica, terciaria, aetas
promptssimum agmen // (en ciertos depor- caenozica, tertiana; - colonial, colnicae di-
tes, cada uno de los grupos que se disputan el cionis aetas; - cristiana, christiana aetas; aera
triunfo) - de jugadores, lusorum manpulus christiana; - electrnica, aetas electrnica; -
vel manus (-us f); manpulus lusrius; luso- fascista, fascalis aetas; fasclium aevum;
rum agmen vel cies; compaero de -, collu- fascalis nminis aetas; lictrii nminis aetas;
sor scius; - de ftbol, pedilusorum agmen; en el ao I, II, III ... de la - fascista, anno a
follilusorum turma; el - argentino, turma ar- fscibus restitutis (vel renovatis) I, II, III ...;
gentina; el - campen, agmen ptimum; el - - mesinica, messinica aetas; - mesozoica,
contrario, adversi lusores; - vencedor, supe- aetas mesozica; antes de la - cristiana, ante
ratrix manus; manpulus lusria laude insig- Christum natum (ante Chr. n.); de la - cris-
nis; el - de Liverpool, caterva liverpulensis; tiana, post Christum natum (post Chr. n.); -
manus liverpulana; el - turins Iuventus, de los zepelines, aera zeppelnica // (espacio
grex taurinensis, cui nomen latinum Iuven- de tierra donde se trillan las mieses) rea, ae
tus; su - favorito, turma quam dligit // (ropa f // (- de huerta) v. arriate.
con que se equipa un equipo deportivo) or-
natus vel apparatus, us m. Uso: - de buzo, ap- erario: (tesoro pblico) aerrium, ii n. Sin:
paratus urinatoris; - de deporte, ornatus aerrium pblicum; pecnia pblica // (lugar
athlticus; - de esqu, apparatus nartatrius. donde se guarda) aerrium, ii n. Sin: aerrii
locus.
equipolencia: aequipollntia, ae f. Sin: ae-
quivalntia; aequipollens rtio. erase (Inform), borrar, suprimir: delere. Sin:
erdere.
equipolente: aequipollens, entis. Sin: idem
valens. eremita, v. ermitao.

equirias: equria, -ium vel -orum npl. eremtico: eremticus, a, um. Sin: solitrius.

equitacin: (arte de montar a caballo) equi- eremitorio: ermus, i mf. Sin: secessus, us
tandi ars vel disciplina // (accin y efecto de m; recessus, us m; solitudo; locus solitrius;
montar a caballo) equittio, onis f. Sin: equi ascetrium.
vecttio; equitare (inf sustantivado). Uso: afi-
cionado a la -, equitandi studiosus; maestro eretismo: erethismus, i m.
de -, equitandi magister; ensear a uno la -,
liquem equo docere. erggrafo: erggraphum, i n.

equivalencia, v. equipolencia. ergmetro: ergmetrum, i n.

equivaler: aequipollre. ergotismo: ergotismus, i m.

equvoco, aequvocus, a, um. erica: erca, ae f; erce, es f.

386
erudito

ericceo: ericceus, a, um. mis religionem extrhere.

erisipela: eryspelas, atis n. errante: (que anda de una parte a otra sin
fijarse en ningn sitio) errans, errticus, erra-
erstica: erstica, ae f. Sin: erstica disputtio, bundus.
ratiocintio; captiosa, orum npl; captiosa ra-
tiocinandi rtio. errata: mendum typogrphicum; typogr-
phica menda (-ae f). Sin: typgraphi (vel im-
eritema: erythema, tis n. Sin: cutis rubor. pressoris, vel typothetae) menda vel
Uso: - solar, erythema solare. mendum.

Eritrea: Erythraea, ae f. errneo: errneus, a, um.

eritreo: adj erythraeus, a, um. Uso: mar -, error: (concepto equivocado o juicio falso;
plagus erythraeum; Erythraeum mare // sust accin desacertada o equivocada) error, oris
Erythraeus, i m. m. Sin: erratum. Uso: - de imprenta, erratum
typogrphicum; - de mquina, mendum
eritrocito: erythrcytum, i n. dactylogrphicum; lleno de errores, mendis
scatens; por -, errore; per errorem; salvo -,
erizo: (mamfero insectvoro) hystrix vel nisi fallor; nisi quid me fallit; caer en -,
histrix, cis f. Uso: (fig, cscara gruesa y co- errare; in errorem rapi; cometer un -, errare,
rreosa de fruta) follculum armatum et spi- peccare; corregir los - de un escrito, scriptum
nosum. emendare; corregirse de los propios -, errores
depnere; ab errribus discdere; escribir
ermitao: eremita vel anachoreta, ae m. Sin: con muchos -, mendose scrbere; inducir a -,
solitdinis ncola; homo solitrius. liquem in errorem indcere; liberar a uno
del -, licui errorem dmere; sealar un -,
ermitorio, v. eremitorio. mendum indicare // (cosa hecha errada-
mente) mendum, i n; menda, ae f. Uso: - de
ertico: erticus, a, um. Sin: amatrius. Uso: ortografa, scripturae mendum; - de mtrica,
poesa -, amatria posis (- is f; ac -in); prosdica menda; - de imprenta, v. errata; se-
poma erticum. alar un -, mendum indicare; es un -!, hoc
est mendum!
erotismo: erotismus, i m. Sin: erticus mor-
bus vel furor; ertica voluptas vel delecttio. eructacin, v. eructo.

erotomana: erotomnia sive erotomana, ae eructar: ructare.


f. Sin: amatria demntia, insnia; libdinis
insnia, furor, demntia. eructo: ructus, us m. Sin: ructtio, onis f; ruc-
tamen, mnis n.
erotmano: erotomni vexatus.
erudicin: erudtio, onis f. Uso: - humans-
erradicar: exstirpare. Sin: e radcibus tica, erudtio humanstica.
evllere. Uso: - el sentimiento religioso, reli-
gionem ex nimis radcitus evllere; ex ni- erudito: eruditus. Uso: - a la violeta, littrio,

387
erupcin

onis m. les) diagramma, tis n. Sin: modultio diat-


nica; sonorum gradtio, scnsio, gradus (-
erupcin: erptio, onis f. Uso: - cutnea, im- uum mpl); septem discrmina vocum. Uso: -
petgo, gnis f. cromtica, dimidiati sonorum gradus // - ss-
mica, terrae mtuum gradus (-uum mpl); -
ESA: Procurtio Spatialis Europaea. termomtrica, - de temperaturas, gradus (-
uum mpl) thermmetri // (paraje o puerto
esbozar: adumbrare. donde toca de ordinario una embarcacin o
avin) nvium vel aronvium sttio (- onis
esbozo: adumbrtio, onis f. Sin: imago f). Uso: hacer - en Barcelona, Barcinone sta-
adumbrata; lineamenta, orum npl. tionem fcere; Barcinonem appllere vel ap-
pelli // (lnea recta dividida en cierto nmero
escabechar: in mria (vel in salsamento) de partes iguales, en proporcin con las uni-
cndere. Sin: mri (vel salsamento) condire, dades de medida) mensura, ae f. Sin: mdu-
durare, conservare, asservare. lus. Uso: mapa con la - de 1:100.000, tbula
in qua regionum sptia cnties milies sunt
escabeche: (salsa o adobo para conservar y contracta vel ad cnties millsimam partem
hacer sabrosos los pescados y otros alimen- sunt redacta // fig, en gran -, ample, ampls-
tos) mria, ae f. Sin: salsamentum // (pescado sime; multum, plrimum; longe lateque (a lo
escabechado) durati mri pisces. largo y a lo ancho, por todas partes) // - Mer-
calli, mercalliana metiendi (terrae mots)
escabel: (tarima pequea para que descan- rtio; - de Richter, richteriana metiendi rtio
sen los pies del que se sienta) scamellum vel vel mensura; el terremoto alcanz 8 grados
scamillum, i n. Sin: scabellum; pedum recu- en la - de Richter, terrae motus octavum gra-
batrium; apponendis pdibus scabellum. dum richterianae metiendi rationis (vel se-
cundum richterianam metiendi rationem)
escabullirse: se apoculare; apoculari. Sin: consecutus est.
fig, clam dgredi, se subdcere, se abrpere;
raptim furtimque abire. escalador, ra: (deportista que practica la es-
calada) ascensor, oris m; ascenstrix, icis f.
escafandra: scaphandrum, i n; scaphn- Sin: scandens.
drium, ii n; scaphandrus, i m. Sin: urinatoris
tgimen (-mnis n); apparatus (-us m) uri- esclamo: scalmus, i m.
natrius. Uso: - para viajes espaciales, sca-
phandrum siderlibus itinribus aptum. escalar: ascndere vel conscndere. Sin:
scndere. Uso: - los Alpes, Alpes scndere.
escala: (sucesin ordenada, graduacin) gra-
dus, us m. Uso: - social, clssium socilium escalera: scalae, arum fpl. Sin: grduum s-
gradtio; vrii gradus (-uum mpl) vel rdi- ries. Uso: - excusada o falsa, scalae secre-
nes; el ms alto peldao de la - social, am- tiore mbitu; - mvil, rodante, mecnica,
plssimus dignitatis gradus; alcanzar un scalae volbiles, mbiles,verstiles, automa-
peldao ms alto en la - social, altiorem gra- triae; ambulacra volublia vel moblia; - por-
dum dignitatis cnsequi vel ascndere; - de ttil, de mano, scalae porttiles, manuales; -
colores, colorum gradtio vel gradus (-uum de avin, scalae aronavis; - de caracol, de
mpl) // (Ms, serie de las siete notas musica- husillo, cc(h)lea, ae f; scalae cochleatae; -

388
escandinavo

de cuerda, scalae funales; scalae restculis escandalizar: mali vel pssimi exempli esse
confectae; - de seguridad, scalae securitatis licui. Sin: malo (vel pssimo) exemplo esse
caus dispsitae; - de servicio, scalae famu- licui; offensioni vel offendculo esse licui;
lares, postcae, postrulae; - de tijera o offndere liquem liqua re; in liquo vel in
doble, scalae dplices; por escaleras de cara- liqua re offndere (intr); in offensionem ali-
col, per cchleas; espacio o hueco en que se cius incrrere, cdere; exemplo licui no-
forma la - de un edificio, v. caja; fabricante cere; (en sentido religioso) scandalizare //
de escaleras, scalrius, ii m; bajar las -, (per) escandalizarse por algo, liqua re offendi.
scalas descndere; subir las -, (per) scalas as-
cndere. escndalo: (accin o palabra que es causa
de que uno obre mal o piense mal de otro)
escalerilla: sclulae, arum fpl. Sin: breves offnsio, onis f. Sin: infmia; fcinus, nris
angustaeque scalae. n; flagtium; scndalum; res insignis inf-
miae; res mali (vel pssimi) exempli; malum
escalinata: scalria, ium npl. Sin: scalae, (vel pssimum, vel pravum) exemplum. Uso:
arum fpl; gradus, uum mpl; grduum ordo; uno de los mayores - jurdicos, unum ex m-
scalarum gradus (-uum mpl). ximis scndalis rei iurdicae; con gran - de
todos, magna cum offensione mnium; pie-
escalmo, v. esclamo. dra de -, lapis (-dis m) offensionis; qu -!,
fcinus indignum! // (fig, alboroto, ruido
escalofro: tremor lgidus vel glidus. grande) turba, ae f. Sin: tumultus, us m; con-
cittio; strpitus, us m; irgium, ii n. Uso:
escaln: (scalarum) gradus, us m. armar un -, strpere; strpitum dere vel f-
cere; armar escndalos, turbas effcere vel
escalonamiento: intervallandi rtio. Sin: op- dare; tragedias gere, movere, excitare ;
portuna dispostio; ordo distributivus; meth- armar un - contra uno, in liquem vehemen-
dica distribtio. ter increpare vel nvehi; armar - por una no-
nada, in re levi tumultum fcere; excitare
escalonar: intervallare. Sin: per gradus dis- fluctum in smpulo // (fig, asombro, admira-
pnere; ordinatim distribere. cin) stupor, oris m. Sin: admirtio. Uso. sus-
citar -, admirationem habere vel movere.
escama: squama, ae f.
escandalosamente: trpiter. Sin: procciter;
escamar: (quitar las escamas) desquamare. inverecunde; flagitiose; malo (vel pssimo)
exemplo.
escamotear: auferre. Sin: clam asportare; in-
tervrtere; subtrhere. escandaloso: turpis, e. Sin: flagitiosus; foe-
dus; mali (vel pssimi) exempli; malum (vel
escanciador, ra: pocillator, oris m; pocilla- pssimum) exemplum praebens.
trix, icis f. Sin: pincerna, ae m.
Escandinavia: Scandinvia, ae f. Sin: Scn-
escanda: far, farris n. dia.

escandalizador: mali exempli auctor. Sin: escandinavo: adj scandinavus vel scandin-
scndalum praebens. vius. Sin: scndius // sust Scandinavus, i m;

389
escandir

Scandinvius, ii m. Sin: Scndius, ii m. vaporum.

escandir: scndere. Sin: versus metiri; pdi- escpula: Anat scpula, ae f.


bus vel per pedes versus metiri.
escapular: (perteneciente o relativo a la es-
escansin: scnsio, onis f. Sin: (pdibus vel cpula) scapularis, e. Sin: scpulae (gen); ad
per pedes) vrsuum mensurtio; syllabarum scpulam prtinens.
enumertio.
escapulario: (objeto de piedad) scapulare, is
escao: (banco) scamnum, i n. Uso: - de ma- n. Sin: scapulrium; insigne, is n. Uso: - de la
dera, scamnum lgneum. Virgen del Carmen, scapulare vel insigne Vr-
ginis Carmeltidis.
escapada: (visita muy breve) excrsio, onis
f. Sin: devrsio; excursus, us m; brevis excr- escaque: (cada una de las casillas del ta-
sio vel excursus. Uso: hacer una - a casa, al blero de ajedrez o damas) tessella, ae f. Sin:
campo, a la ciudad, excrrere (vel evolare) plgula; arola // (cuadrito o casilla que re-
domum, rus, in urbem; hacer una - a casa de sulta de las divisiones del escudo) gentilcia
alguien, adire liquem; excrrere (vel evo- tessella.
lare) ad liquem.
escara: eschara, ae f. Sin: crusta.
escaparate: (especie de alacena o armario
con cristales para poner imgenes, loza, etc.) escarabajo: scarabaeus vel scarabus, i m.
armrium vel repositrium vtreum. Sin: vi-
tratum loculamentum; fenestra tabernria; v. escaramuza: (combate ligero) procurstio
vitrina // (hueco cerrado con cristales, en la vel concurstio, onis f. Sin: procursus, us m;
fachada de una tienda, que sirve para expo- leve vel prvulum prelium; minutum certa-
ner muestras de las mercancas vendidas en men; levis pugna. Uso: trabar una -, leve
ella) vitrria, ae f. Sin: vitrata ostenttio; pro- prelium consrere vel inire // (fig, ria o
positarum mrcium speculria (-ium vel discusin poco violenta) levis contntio vel
-orum npl); expositrium vtreum; monstrati- rixa. Sin: medocris certtio; parvi momenti
vus plteus; monstrativum plteum. dissnsio; disputatincula.

escapatoria: devertculum, i n. Sin: eff- escaramuzador: procursator, oris m.


gium; suffgium; perculi remdium // fig de-
vertculum, i n. Sin: effgium; anfractus, us escaramuzar: procursare; procursare in hos-
m; ambages, is f. Uso: escapatorias del dere- tem. Sin: minutis preliis pugnare; lvia cer-
cho, iuris anfractus; buscar escapatorias, re- tmina consrere; prvulis preliis
currir a escapatorias, tergiversari; contndere // fig cum liquo de liqua re con-
devertcula (vel anfractus, vel ambages, vel tndere. Sin: altercari; verbis decertare.
devertcula et anfractus, vel devertcula et fle-
xiones) querere vel exqurere. escarapela: insigne, is n. Sin: lintolum.

escape: (fuga de gas) gsii emssio // (dispo- escarbadientes: dentisclpium, ii n.


sitivo que permite la expulsin de los gases
de la combustin de un motor) emissrium escarbar: (dicho de pollos) fricare terram.

390
escenografa

Sin: terram pdibus rdere; solum nguibus escatolgico: eschatolgicus, a, um.


sclpere vel rdere; crribus sclpere terram
// (fig, inquirir curiosamente) liquid scrutari. escena: (parte del teatro donde actan los
Sin: exqurere sive inqurere; indagare; per- actores) proscenium, ii n. Sin: plpitum //
vestigare. (cada parte de una obra dramtica) scaena,
ae f. Sin: fbulae scenicae pars // (fig, arte
escarcha: pruna, ae f. Sin: glidum; gelu. de la interpretacin teatral) scenica ars.
Uso: cubierto de -, pruinosus; prunis bru- Sin: theatrum // (fig, actividad, vida humana)
tus. scaena, ae f. Uso: entrar en la - poltica, scae-
nam polticam ngredi.
escarda: runctio, onis f. Sin: purgtio.
escenario: (lugar del teatro) scaenrium, ii
escardadura, v. escarda. n. Sin: scaena, ae f; plpitum; proscenium
sive proscnium; scaenae, arum; scaenae ta-
escardar: (terram) sarire vel sarrire. Sin: bulatum. Uso: aparecer en el -, salir al -, (in)
runcare; purgare. scaenam prodire; salir, retirarse del -, a (vel
ex, vel de) scaena abire; de scaena decdere;
escardillar, v. escardar. scaenam relnquere // (caracterizacin del es-
cenario) scenicus apparatus (-us m). Sin:
escardillo: srculum, i n; srculus, i m. scaenae ornatus. Uso: armar el -, scenicum
apparatum instrere; cambiar el -, scenicum
escarlata: (de color -) coccneus vel ccci- apparatum mutare, commutare; mutare sp-
nus, a, um. Uso: color -, cccinum; coccum; ciem ornationis // fig, - de francachelas, lib-
color coccneus // (tela o pao de color -) dinum deversrium vel diversrium; - de la
coccum, i n. Uso: que va vestido de -, cocci- guerra civil, civilis belli arena vel harena; en
natus. el - del mundo, in theatro orbis terrarum; en
mi -, in arena mea.
escarlatina: (enfermedad febril) scarlatina,
ae f. Sin: febris rubra vel purprea // (tela de escenarista: Cinem auctor cinematogrphi-
lana de color carmes) v. carmes. cus.

escarpa: (declive del terreno) declvitas, atis escnico: scenicus. Sin: scaenalis, e; scae-
f. nrius.

escarpn: calcolus, i m. Sin: dibathrum. escenificacin: in actus dedctio. Sin: fbu-


lae ad scaenas dedctio.
escatimar: parvscere. Sin: nmium parce f-
cere (rem); avare vel srdide uti (re); srdide escenificar: in actus dedcere. Sin: scenicae
se grere; tenacem (vel srdidum, vel illibe- actioni aptare; in scaenas distribere.
ralem) esse. Uso: - la comida, defraudare (se,
liquem) victu vel cibo; - los gastos, sumptus escenografa: (arte de proyectar o realizar
circumcdere; circumcdere omnem impen- decoraciones escnicas) scaenogrphia sive
sam. scaenographa, ae f. Sin: scenica vel scaen-
ria ars; pingendarum scaenarum ars; theatr-
escatologia: eschatolgia sive -loga, ae f. lium appartuum ars // (conjunto de

391
escenogrficamente

decorados en la representacin escnica) um. Sin: ad servitutis institutum spectans //


scaenogrphia, ae f. Sin: scenicus vel thea- sust venalcius, venalicirius, ii m. Sin: mer-
tralis apparatus (-us m); ornatus scaenae; cator venalcius vel venalicirius; servitutis
scaenarum pictura, exorntio, apparatus. fautor; servorum (vel mancipiorum vel man-
cupiorum) mercator, negotiator, vnditor;
escenogrficamente: scaenogrphice. servitutis instituti fautor vel propugnator.

escenogrfico: scaenogrphicus, a, um. Sin: esclavo: servus, i m. Sin: mancpium vel


ad scaenogrphiam prtinens; ad scaenas t- mancpium. Uso: mercado de esclavos, ve-
tinens. naliciria, ae f; venalcium, ii n; negotitio
venaliciria; mancipiorum (vel mancupio-
escengrafo: scaengraphus, i m. Sin: rum, vel servorum) nundintio, negotitio,
scenicus exornator, instructor; scaenarum mercatura; ejercer el comercio de esclavos,
rtifex, pictor, moderator, auctor, fabricator; venaliciriam exercere; hacer comercio de
scaenrius rtifex; pictor scaenrius; the- esclavos, mancipiorum mercaturam (vel nun-
atralis apparats procurator vel rector. dinationem, vel negotiationem) fcere.

escepticismo: (doctrina epistemolgica) esclernquima: schlernchyma, tis n.


scepticismus, i m. Sin: scepticorum doctrina,
philosphia, rtio; Pyrrhonis doctrina; de escleritis, v. esclerotis.
cognitinibus omnibus dubittio; omnem ve-
ritatem desperntium doctrina // (cualidad de escleroma: (enurecimiento de la piel en re-
escptico) scptica rtio. Sin: dubittio; de cin nacidos) scleroma, tis n // (esclerosis)
rebus mnibus dubittio; de mnibus dubi- v. esta voz.
tntium rtio; ambigendi stdium; semper
ambigendi stdium vel voluntas; incredli- escleromtrico: scleromtricus, a, um. Sin:
tas; incrdulus nimus; diffidntia. Uso: con ad sclermetrum prtinens.
-, dubitanter; scepticorum more; pyrrhoneo-
rum more; recibi la noticia con -, rem dubi- esclermetro: sclermetrum, i n.
tanter accepit.
esclerosis: sclerosis, is f. Sin: durtia, ae f;
escptico: (que profesa el escepticismo) durties, i f; duramentum; texturarum dur-
scpticus. Sin: in mnibus dbitans; de cog- tia. Uso: - coronaria, tuberosa, sclerosis co-
nitinibus mnibus dbitans; de (vel in) rebus ronria, tuberosa.
mnibus incrdulus; omnem veritatem
desprans; veritatis absolutae improbator; escleroso: adj sclerticus, a, um. Sin: durus;
certae conclusionis aspernator. Uso: es un -, durescens // sust sclerosi laborans vel vexatus.
de mnibus rebus dbitat // (fig, que no cree
o afecta no creer en determinadas cosas) in- esclertica: sclertica, ae f. Sin: sclertica
crdulus. Sin: ad credendum segnis. membrana vel membrnula; culi tnica vel
tuncula.
esclavina: chlamis vel clamis, dis f. Sin:
pallolum. esclertico: sclerticus, a, um. Sin: ad scle-
rticam ttinens.
esclavista: adj venalcius vel venalicirius, a,

392
escoplear

escleroticotoma: scleroticotmia sive escolstico: (adj, relativo a la escolstica)


-toma, ae f. Sin: sclerotmia; sclerticae scholsticus, a, um. Uso: disputa -, contro-
(sclerticae membranae vel membrnulae; vrsia scholstica; escritor -, scriptor scho-
oculorum tnicae vel tunculae) incsio. lsticus; filosofa -, philosphia scholstica;
filsofo o telogo que sigue la escolstica,
esclerotitis: sclerticae (vel oculorum tni- scholsticus, i m // (relativo a las escuelas)
cae) inflammtio vel infltio. scholsticus, a, um. Sin: scholarum (gen pl).
Uso: disciplina -, disciplina scholstica.
esclerotoma, v. escleroticotoma.
escoliador, v. escoliasta.
esclusa: claustrum, i n. Sin: cataracta, ae f;
cataractes, ae (ac -en) m. escoliasta: scholiastes, ae m. Sin: interpres,
tis; explicator.
escoba: scopae, arum fpl. Sin: everrculum, i
n. escoliosis: scoliosis, is f. Sin: spinae dorsi
curvtio vel crvitas.
escobilla: (cepillo para limpiar) scpula, ae
f; scpulae, arum fpl // Electr, electricitatis escolopendra: scolopendra, ae f.
demptrum (-i n). Sin: pantgraphum.
escombros: rdera, um npl. Sin: coacervus
escobilln: (cepillo para barrer el suelo) v. fragmentorum; relquiae.
escobilla.
esconder: occultare. Sin: celare; cndere.
escocs: adj scticus, a, um // sust Scotus, i Uso: el que esconde, abscnditor, oris m // es-
m. conderse: se bdere (in + ac; in + abl; post +
ac). Sin: occultari vel se occultare (abl; in +
Escocia: Sctia, ae f. abl; post + ac); se recndere (in + ac.); cculi
vel se occlere (in + ac). Uso: - en los bos-
escofina: scbina, ae f. Sin: rdula. ques, in silvas se bdere, se abstrdere, se oc-
clere; estar escondido, latere; permanecer
escolapio: scholarum piarum sodalis (-is m). escondido, latitare // (accin de -) abscond-
Sin: e scholis piis sodalis; sodalis calasanc- tio, onis f .
tianus.
escondite: (juego) lusria sui occulttio. Sin:
escolar: adj scholaris, e. Sin: scholae (gen); ldicra latebrarum pettio.
discpuli prprius; ad discpulum spectans.
Uso: ao -, annus scholaris // sust scholaris, escopeta: sclopetum, i n. Sin: manuballista;
is m. Sin: scholsticus; discpulus; auditor. manuballista ignvoma. Uso: - de dos cao-
nes recortados, manuballista cum gminis
escolaridad: - obligatoria, frequenttio scho- tubis truncis; - para cazar, manuballista ve-
larum coactiva. natria; can de -, (manuballistae) tubus.

escolstica: (escolasticismo) scholstica, ae escopetazo: iactus sclopetrius.


f. Sin: philosphia vel theolgia scholstica,
vel scholarum. escoplear: (hacer corte con escoplo) scl-

393
escoplo

pere. Sin: incdere // (hacer agujero con es- que se presenta escotada por atrs, mlier
coplo) (scalpro) forare, perforare, pertndere. tergo (vel dorso) retecto (vel nudo, vel nu-
dato) incedens vel mbulans.
escoplo: scalprum, i n.
escote: vestis collum ac pectus, vel mdium
escorbtico: scorbticus, a, um. Sin: stom- corpus, vel tergum (vel dorsum) rtegens;
cace correptus; scorbuto affectus vel labo- collum ac pectus (...) nudatum; anterior vestis
rans. mbitus apertus (- por delante), postrior
vestis mbitus apertus (- por la espalda) //
escorbuto: scrbutus, i m; scrbutum, i n. (parte proporcional que cabe a cada uno por
Sin: stomcace, es f; scelotyrbe, es f. razn del gasto hecho en comn) collecta, ae
f. Sin: smbola, ae f. Uso: pagar el -, collec-
escoria: retrimentum, i n. tam dare; hacer pagar el -, smbolam exgere
ab liquo.
escorpin: scrpio, onis m.
escotilla: ostolum, i n. Sin: valvae, arum fpl;
Escorpin: Scrpio, onis m. constrati ostolum.

escorzo: obliqua imago. Sin: catgrapha, escotilln: (puerta cerradiza en el suelo) os-
orum npl. Uso: en -, in obliquo atque ex tolum pnsile vel verstile. Sin: ianua pnsi-
transverso. lis vel verstilis; valvatum pavimenti foramen
(-mnis n); valvata tabulati forcula.
escota: (cabo con que se atiesan las velas)
pes, pedis m. escribana: (oficio de los escribanos) scribae
munus vel offcium // (oficina del escribano)
escotadura: vestimenti aprtio. Uso: - exce- scriptrium, ii n. Sin: offcium scriptrium;
siva, (anterior vel posterior) vestis mbitus scribae offcium; scriptria mensa; tbula lit-
apertus nimis. terria.

escotar: retgere. Sin: nudare (collum ac escribano: scriba, ae m. Sin: scriptor.


pectus, el cuello y el pecho; mdium corpus,
la cintura; tergum vel dorsum, la espalda). escribir: - a mquina, dactylogrphico vel
Uso: - un vestido (por la parte del cuello y dactlico prelo scrbere; machnul scriptri
del pecho, de la cintura, de la espalda) vestis exarare. Uso: - a menudo, frequenter scr-
collum ac pectus, mdium corpus, tergum vel bere; - con garabatos, conscribillare; - de
dorsum retgere; vestido escotado, vestis prisa, raptim vel properanter scrbere; escrib
quae collum ac pectus (...) rtegit; vestis ms de lo que deba, plura scripsi quam
collum ac pectus (...) rtegens; mujer esco- dbui.
tada por delante, mlier nudo collo pectore-
que; mlier collo pectoreque retecto vel escrito: scriptum, i n. Sin: scriptura, ae f.
medio crpore nudato; mujer escotada por Uso: por -, scripto.
atrs, mlier tergo retecto (nudo, nudato);
mujer que se presenta escotada por delante, escritor: (persona que escribe) scriptor, oris
mlier collo pectoreque retecto vel mdio m. Sin: qui scribit // (autor de obras escritas
crpore nudato incedens vel mbulans; mujer o impresas) scriptor, oris m. Sin: auctor. Uso:

394
escrupuloso

- latino, latinitatis auctor; - refinado, scriptor hecho) scriptur condcere. Sin: sngraph
politssimus; - de agricultura, rerum rustica- obstrngere // (contratar a un artista, espe-
rum scriptor; - de historia, rerum scriptor; cialmente de teatro) ascrbere vel conscr-
rerum gestarum scriptor; - del Renacimiento, bere. Sin: scriptur condcere.
renascntium litterarum scriptor; los - de en-
tonces, tmporum illorum scriptores; los - escriturista: scripturista, ae m. Sin: Sacra-
posteriores, scriptores aetate posteriores vel rum Scripturarum peritus; Sacrorum Libro-
inferiores; scriptores inferioris aetatis; ser -, rum sciens.
scrbere; volverse -, ad scribendum vel ad
scribendi stdium se conferre; nimum ad escrfula, escrofulismo, escrofulosis: scr-
scribendum appllere, applicare; se ad scri- fula, ae f; scrfulae, arum. Sin: struma, ae f.
bendum applicare.
escrofuloso: scrofulosus. Sin: strumosus;
escritora: scriptrix, cis f. Sin: quae scribit. scrfulis plenus; scrfulis laborans vel affec-
tus.
escritorio: (despacho) scriptrium, ii n. Sin:
conclave scriptrium; graphum; offcium escrpulo: scrpulus vel scrpulus, i m. Sin:
tractatrium // (mueble) mensa scriptria. scrpulus et dubitatio. Uso: - de conciencia,
Uso: - pequeo, mnsula scriptria. relgio, onis f; con mucho -, v. escrupulosa-
mente; por exceso de escrpulos, nmia reli-
escritorzuelo: scriptor ineptus vel ineptssi- gione; sin -, sine scrpulo; sine ulla
mus. religione; hombre lleno de escrpulos, reli-
giosssimus homo; hombre sin escrpulos,
escritura: (accin de escribir) scrptio, onis homo nulla religione astrictus // hacer venir
f. Sin: scriptura // (forma o arte de escribir) los escrpulos a uno, scrpulum vel religio-
rtio vel modus scribendi. Sin: scripturae nem licui incere; licui religionem afferre;
genus; ltterae, arum fpl; litteratura, ae f // (es- librar a uno de los -, licui scrpulos ex
crito) scriptum, i n. Sin: scrptio; scriptura. nimo evllere; scrpulos exmere licui; me
Uso: error de -, scripturae mendum // (obra queda un solo -, mihi unus scrpulus restat;
escrita) scriptum, i n. Sin: liber, bri m. Uso: tener -, religioni habere; tengo - de hacer
Sagrada -, Sacra Scriptura; Biblia, orum npl; esto, religioni hbeo hoc fcere; no tener -,
Sacrae Scripturae, Ltterae, Pginae; divinae no hacer - de ..., non habere religioni; no
ltterae; divini libri; ltterae sanctae // (sis- tiene -, nullo tenetur scrpulo.
tema de signos utilizado para escribir) scrip-
tura. Uso: - cuneiforme, demtica, hiertica, escrupulosamente: scrupulose. Sin: reli-
jeroglfica, glagoltica, lineal, scriptura cu- giose, religiosssime; diligenter, diligents-
neiformis, demtica, hiertica, hieroglphica, sime; exacte, exactssime; accurate,
glagoltica, linearis; - taquigrfica, steno- accuratssime.
gramma, tis n.
escrupuloso: scrupulosus. Sin: religiosus.
escrituracin: auctoramentum, i n. Sin: Uso: ser -, assidu scrupulorum molsti agi-
ascrptio; conscrptio; scrptio; condctio. tari; conscintiae angore sollicitari; ser muy -,
religione terreri; officiorum religione terreri //
escriturar: (hacer constar con escritura p- (fig, exacto, minucioso) scrupulosus. Sin: reli-
blica y en forma legal un otorgamiento o un giosus; dligens; accuratus. Uso: diligencia -,

395
escrutador

summa vel accuratssima diligntia; escritor gere. Sin: munire; tutari.


muy -, religiosssimus auctor.
escudete: (objeto semejante a un escudo pe-
escrutador: (que examina con cuidado algo) queo) sctulum, i n.
scrutator, oris m. Sin: indagator; investigator;
explorator // (el que en las elecciones cuenta escudilla: scutella, ae f. Sin: sctula; ca-
y computa los votos) (suffragiorum) dirbitor, mella; ctula vel ctyla; catillus vel catillum;
oris m. Sin: (suffragiorum) computator. catnulus; gbata.

escrutar: suffrgia computare. Sin: rationem escudillar: (echar en escudillas) in scutellas


suffragiorum dcere vel habere. distribere vel fndere // (fig, contar lo que
se sabe; no guardar secreto) exprmere. Sin:
escrutinio: (examen y averiguacin exacta) aperte dcere; in mdium proferre; ante pedes
scrutnium, ii n. Sin: scrutintio // (votacin effndere.
o eleccin) suffrgium, ii n. Uso: - secreto,
tcita suffrgia; con - secreto, occultis suffr- escudo: (arma defensiva) scutum, i n
giis // (reconocimiento y cmputo de los (grande, rectangular); clpeus, i m, clpeum,
votos) diribtio, onis f. Sin: diribtio suffra- i n (pequeo, ovalado); parma, ae f (pequeo,
giorum; suffragiorum rtio vel computtio. redondo); pelta, ae f (pequeo, en forma de
Uso: hacer el -, dirbere; suffrgia dirbere, media luna); cetra, ae f (pequeo, en forma
computare; suffragiorum rationem habere. de ctara). Uso: armado o provisto de -, scu-
tatus; clipeatus, parmatus, peltatus, cetratus;
escuadra: (cuadrilla de personas) v. cuadri- scuto, clpeo, parm, pelt, cetr tectus // (-
lla // (corto nmero de soldados) agmen, de armas, blasn) insigne, is n. Sin: stemma,
mnis n. Sin: manus, us f; parva manus; ma- tis n; gentilcium insigne // (moneda anti-
npulus; praesdium, ii n. Uso: - volante, gua) scutatum, i n. Sin: (scutatus) nummus.
praesdium promptum // (conjunto de bu- Uso: - de plata, nummus argnteus.
ques) classis, is f // (instrumento) norma, ae f.
Uso: - de box, norma bxea. escuela: schola, ae f. Sin: ludus; discendi
ludus. Uso: - de prvulos, infntium ludus;
escuadrilla: (de buques) classcula, ae f. Sin: ludus parvorum puerorum; - primaria, ludus
nvium turma // (de aviones) classcula aria. litterrius vel elementrius; schola litterria;
Sin: avirius manpulus; velivolorum turma. schola fundamentalis; scola elementria; ele-
Uso: - de bombardeo, cohortcula ignfera vel mentorum (vel primordiorum, vel rudimen-
incendiria. torum) ludus; - secundaria, schola media;
schola mdii vel secundi rdinis; mdii rdi-
escuadrn: turma, ae f. Uso: - de coraceros, nis ludus; - normal, schola magistris confor-
loricatorum turma. mandis; schola ludi magistris instituendis vel
efformandis; schola magistris elementrii
escucha: audintia, ae f. Sin: audtio. Uso: - ludi formandis; - superior, schola superior;
atenta, dligens audtio; - de la palabra de altior schola; schola maiorum disciplinarum;
Dios, audtio verbi Dei. ingenuarum litterarum vel disciplinarum
ludus // - catlica, schola cathlica; - clsica,
escudar: (amparar con el escudo) scutare // schola clssica; - confesional, schola confes-
(fig, resguardar o proteger) tgere vel prot- sionalis; - estatal, pblica schola; pblica ci-

396
escter

vitatis schola (= schola pblica gestionis of- scholam itare; frecuentar una - de latn, scho-
ficialis); - experimental, schola experimenti lam linguae latinae obire; ir a la -, in ludum
grti cndita; - humanista, schola humanis- vel in scholam ire // (edificio escolar) ludi
tica; - industrial, institutum indstriae rti- vel scholae aedifcium, sedes, domiclium.
bus docendis; schola qu artes quaestuosae
docentur; - internacional, schola inter gentes esculpir: sclpere, insclpere. Sin: fngere;
instituta; - militar, ludus militaris; - mixta, effngere. Uso: imagen, figura esculpida,
schola promscua vel communis; - privada, imago sculpta; simulacrum sculptum; esta-
schola privata (= schola pblica gestionis pri- tuas esculpidas por uno, signa ab liquo facta
vatae, si es oficialmente reconocida); - p- vel expressa; - algo en bronce, liquid aere
blica, schola pblica; - tcnica, schola rtium fngere; - algo en cera, liquid e cera fngere;
technicorum; schola artibus exercendis; - ves- - en mrmol, signum e mrmore formare; es-
pertina, schola vespertina // - de artes y ofi- tatua esculpida en mrmol, signum marm-
cios, schola qu artes et artifcia docentur; - reum , vel e mrmore effectum // fig, - algo
de baile, ludus saltatrius; saltationis ludus; - en la mente, liquid ltius (vel pnitus) in
de comercio, rerum mercandarum schola; nimo fgere; esto se halla esculpido en mi
schola de rebus mercandis; schola commr- mente, hoc nsidet in memria mea; huius rei
cio ordinando moderandoque; - de conduc- memria mihi in mente haeret vel fixa est.
cin de automotores, schola autocintica;
autoraedae gubernandae schola; - de corte, escultismo: puerorum exploratorum motus
schola panno secando ad vestes; - de dibujo, (-us m).
schola digraphes, vel grphices, vel deline-
ationis; - de enfermera, schola aegrorum mi- escultista: adj ad motum exploratorum prti-
nistris instituendis; - de gimnasia, nens // sust adulescens explorator m; adules-
gymnsium; - de latn, schola linguae latinae; cens exploratrix f. Sin: sodalis explorator;
- de msica, ludus msicus; - de nias, schola sodalis exploratrix.
ad puellas erudiendas destinata; - de pintura,
pictorum schola; - de poesa, potarum escultor: sculptor, oris m. Sin: fictor. Uso: -
schola vel disciplina; tipo de -, scholarum de estatuas, staturius; statuarum rtifex; qui
genus vel ordo // (fig, que alecciona o da statuas fingit.
ejemplo) - de corrupcin, nequtiae officina;
la - de la experiencia, usus, us m; - de impru- escultura: (arte de esculpir o tallar) sculp-
dencia, imprudntiae ludus; en la - de la na- tura, ae f. Sin: ars sculptria vel staturia; ars
turaleza, natur magistr; en la - de la sculptoris, sculpendi, fingendi, effingendi //
pobreza, paupertate magistr // alumnos de (obra del escultor) sculptura, ae f. Sin: opus
las - primarias, discpuli (vel alumni, vel sculptoris vel insculptum. Uso: - en madera,
peri) elementrii; alumnos de las - medias, tectnica sculptura; lgneo sculptura.
mdii rdinis discpuli; alumnos que frecuen-
tan - superiores, discpuli scholas altiores escupidera: sputorum vas (vasis n) vel vs-
obeuntes // abrir una -, ludum vel scholam culum. Sin: cpsula vel capsella inspuendo;
aperire; cursar la - primaria, in litterrium sputis excipiendis cpsula.
ludum itare; cursar la - media, mdii rdinis
scholam celebrare; cursar - superiores, altio- escter: autobirtula, ae f. Sin: birtula auto-
res scholas obire; scholas maiorum discipli- matria; automotria bicclula; parva vel mi-
narum obire; frecuentar la -, in ludum vel in nuta brota automatria; v. motocicleta.

397
esdrjulo

esdrjulo: (de vocablo) proparoxtonus, a, esenios: esseni, orum mpl.


um. Sin: antepaenltimam sllabam cuens;
(de verso) hyprmeter, tra, trum. esfera: - de reloj, horolgii frons, discus; ho-
rarum index; numeralis orbculus // (fig, m-
esencia: (lo que constituye la naturaleza de bito; espacio a que se extiende o alcanza la
una cosa) essntia, ae f. Sin: natura; natura accin o el influjo de algo) sphaera, ae f. Sin:
et vis. Uso: la - divina, natura divina; la - de provncia. Uso: - concreta de derechos, certa
algo, quod est liquid (en expresin interro- definitaque iuris provncia; - personal,
gativa, quid vel quale sit liquid) // (la parte sphaera personalis; la - del espritu, sprits
ms importante en una cosa) vis. Sin: quod sphaera.
praecpuum (vel mximum) est in liqua re.
Uso: la - de la amistad, ipsa amictia; la - de esfrico: (Dep, baln en el juego de ftbol) v.
la cosa, res ipsa; en su -, gnere ipso; per se baln.
ipsum; indagar la - de las cosas, quale quid-
que sit perspcere // (extracto) sucus, i m. Sin: esferoidal: sphaeroidalis, e. Sin: sphaeridis
expressus sucus; liquor, oris m; liquor tenus- instar.
simus. Uso: - perfumada, unguentum; odor; -
de ssamo, sucus ex ssama (vel ex ssamo) esferoide: sphaerides, is f. Sin: globus
expressus; - de rosas, sucus rosae. sphaerae smilis.

esencial: (de la esencia de una cosa) essen- esfigmfono: sphygmphonum sive -phnum,
tialis, e. Sin: ad essntiam vel ad rem ipsam i n.
prtinens; in alicius rei natura psitus; cum
re ipsa coniunctus // (necesario, imprescindi- esfigmografa: sphygmogrphia sive -gra-
ble) necessrius, a, um. Uso: esto es lo - para pha, ae f. Sin: cordis plsuum rtio.
m, hoc mihi mxime necessarum est //
(principal) primus, a, um. Sin: praecpuus; esfigmogrfico: sphygmogrphicus, a, um.
princeps; potssimus; mximi momenti vel Sin: ad shygmogrphiam spectans.
mximo momento; caput. Uso: condicin -,
condcio prima; rei summa; res mximi mo- esfigmgrafo: sphygmgraphum, i n;
menti; lo -, el punto capital, caput, cpitis n; sphygmogrphium, ii n. Sin: cordis plsuum
summa, ae f; res summa vel prima; quod est calculatrium vel mchina calculatrix.
primum vel potssimum; ser un elemento -
para ..., mximo momento esse ad + ac; lo - esfigmograma: sphygmogramma, tis n.
es que ..., primum ac potssimum mnium est
(+ inf, vel ac + inf); totum in eo est ut (+ esfigmologa: sphygmolgia sive sphygmo-
subj); hay que ver dnde est lo -, videndum loga, ae f.
est ubi sit rei summa; lo - para el orador es
..., caput oratoris est ut (+ subj); lo - para una esfigmlogo: sphygmlogus, i m.
vida feliz, caput ad beate vivendum; decir lo
-, cpita rerum expedire. esfigmomanometra: sphygmomanomtria
sive -metra, ae f.
esencialmente: essentiliter. Sin: re ipsa;
ips rei natur; secundum essntiam. esfigmomanmetro: sphygmomanmetrum,
i n.

398
esmaltado

esfigmometra: sphygmomtria sive -metra, nista, ae m; battuator; armorum doctor; artis


ae f. gladiatriae magister; normas de la -, gladia-
triae artis dictata vel leges // adiestrarse en
esfigmmetro: sphygmmetrum, i n. Sin: la -, gldiis exerceri; gladiatria arte exerceri;
aemodynammetrum; instrumentum sngui- aprender la -, gladiatriam artem dscere; en-
nis prssui metiendo; instrumentum sngui- sear a uno la -, liquem armis docere; li-
nis pressioni metiendae. quem gladiatriam artem docere; practicar
la -, armis ldere; hastis concertare; arte gla-
esfigmoscopia: sphygmoscpia sive -scopa, diatria ldere vel concertare.
ae f.
esgrimidor: gladiator, oris m. Sin: gladiat-
esfigmoscpico: sphygmoscpicus, a, um. riae artis lusor; artis gladiatriae peritus vel
peritssimus.
esfigmoscopio: sphygmoscpium, ii n.
esgrimir: battere vel batere. Sin: armis uti
esfuerzo: nisus, us m. Uso: - colectivo, scia vel certare.
compositaque pera; comn - tico, moralis
communis nisus; aunar los -, labores simul esgrimista, v. esgrimidor.
suscpere.
eslabn: (hierro con que se saca fuego del
esfumar: (rebajar los tonos) - los colores, pedernal) ignirium, ii n. Sin: ignitbulum.
colores dilere, extenuare, stnguere, velare
// esfumarse (en sentido fig) evanscere. Sin: eslalon, v. slalom.
defervscere; deflagrare; detumscere. Uso:
se esfum su ira, illius ira defervit vel defr- eslavista: rerum slavicarum studiosus vel pe-
buit; se esfuman los odios, dia detumescunt. ritus.

esgrafiado: (obra hecha con el grafio) pic- eslavo: adj slavus, slvicus, a, um // sust
tura insculpta. Sin: linearis pictura insculpta; Slavus, i m.
grphica pictura vel imago; figura grphio
inscripta vel exarata. eslovaco: adj slovakus, slovacus, slovachus,
a, um. Uso: Repblica -, Respblica Slovaca
esgrafiar: picturam insclpere. Sin: figuram // sust Slovacus vel Slovakus, i m.
grphio inscrbere vel exarare.
Eslovaquia: Slovkia, Slovcia, Slovchia,
esgrima: (arte de manejar la espada, el sable ae f.
y otras armas blancas) gladiatura, ae f. Sin:
ars battuendi vel batuendi; ars gldii; armo- Eslovenia: Slovnia, ae f.
rum ars; ars gladiatria; ars digladiandi. Uso:
certamen de -, gladiatrium certamen; certa- esloveno: adj slovenus, slovnius, slovnicus
men digladiandi; escuela de -, gladiatrius // sust Slovenus, i m.
ludus; - con florete, con espada, con sable,
certamen digladiandi rdibus ferreis, adhbito esmaltado: malthatus, a, um. Sin: malth
gldio, adhbito ense falcato; espectculo de pictus, tectus; nitenti crust inductus. Uso: -
-, spectculum gladiatrium; maestro de -, la- al encausto, encusto pictus; obra esmaltada

399
esmaltar

al -, encustum; encusticum opus // fig li- esofagoscopio: oesophagoscpium, ii n.


qua re distinctus vel ornatus. Uso: - de flores,
flribus distinctus. esofagotoma: oesophagotmia sive -toma,
ae f. Sin: oesphagi vel gulae sctio.
esmaltar: malthare. Sin: malth vel encusto
pngere; nitentem crustam licui rei indcere; esotrico: esotricus, a, um. Sin: secrtior.
nitenti crust liquid indcere; rem malth t- Uso: doctrina -, doctrina esotrica, arcana,
gere, contgere, obdcere. Uso: - al encausto, secrtior.
encusto pngere // fig liqua re distnguere
vel ornare. esoterismo: esoterismus, i m. Sin: esotricae
rationis stdium.
esmalte: maltha, ae f. Sin: encustum; crusta
nitens. Uso: - blanco, crusta alba; - vtreo, espaciador: Tecnol, spatiorum vectis (-is m).
crusta vtrea; vitrum metllicum; - de los Sin: machintio lineatria; instrumentum lt-
dientes, cndida crusta dntium; candor dn- teris lineandis.
tium (la blanca superficie de los dientes);
dntium cortex (-tcis mf); - para las uas, de espacial: spatialis, e. Sin: sptii (gen); side-
uas, nguibus vel nguium maltha. ralis; csmicus. Uso: cpsula -, capsa spatia-
lis; guerra -, bellum siderale; laboratorio -,
esmeralda: smaragdus, i mf. officina sideralis; nave -, navis spatialis vel
csmica; navegacin -, astronavigtio; pro-
esmeril: smyris, dis m. gramas -, progrmmata spatilia; traje o ves-
tido -, escafandra -, vestis astronutica; vuelo
esmerilar: smride polire vel expolire. -, volatus spatialis.

esmoquin, v. smoking. espacio: sptium, ii n. Uso: - areo, sptium


arium; - csmico, sideral, sptium csmi-
esnob: trssulus, i m. Sin: novissimorum cum, siderale; vcuum vel inane sptium; -
morum affectator, sectator; homo affectatus, de tiempo, tmporis sptium; alcanzar los
vel nmium novitatis studiosus, vel nimis cuerpos celestes en el -, tngere crpora si-
elegntiae studiosus. drea ; conquistar el - a bordo de astronaves,
caelum scaphis praeptibus scndere; explo-
esnobismo: snobismus, i m. Sin: mos trossu- rar el -, caelstia loca investigare; lanzar al
lorum; fictae praestntiae affecttio; novo- -, liquid procul in caelum emttere, vel in
rum morum imitandi cupditas. ris sptia concere; liquid in ethera tor-
quere; liquid ad intermndia mttere; volar
esofagitis: oesophagites, is f. Sin: oesphagi por el -, per inane ire vel rere; per vcuum
inflammtio vel infltio. sptium sbvehi; por - de una hora, per horae
sptium; por - de tres das, trium dierum spa-
esfago: oesphagos, i m. Sin: fauces, ium tio; comprar espacios en diarios y canales de
fpl; stmachus; gula. televisin, sptia in diriis necnon in emis-
sinibus televisficis condcere.
esofagoscopia: oesophagoscpia sive -sco-
pa, ae f. espada: ensis, is m. Uso: - de dos filos, rom-
phaea; rmpia.

400
especializado

espadaa: (campanario) turrcula campan- espartaquista: spartacista, ae m.


ria // (planta) phasgnion vel phasgnium, ii
n. esparvel o esparver, v. gaviln.

espalda: tergus, gris n. Uso: - de carnero, espasmo: spasmus, i m; spasma, tis n. Sin:
armus vervecinus; volver las - (= huir), terga convlsio; membrorum vel nervorum convl-
vrtere; volver las - a uno, licui terga obvr- sio; cruciatus, us m.
tere.
espasmdico: spsticus, a, um. Sin: convul-
espaldar: dorsum, i n. Sin: tergum, i n; ter- sus; crcians, excrcians; cruciatus, excru-
gus, gris n. ciatus.

espantajo: terrculum, terriculamentum, i n. espstico: spsticus, a, um.


Sin: vium formido (-dnis f); psserum
terrculum. esptula: rudis, is f.

espantamoscas: muscrium,ii n. especera, v. especiera.

espantapjaros, v. espantajo. especia: aroma, tis n.

Espaa: Hispnia, ae f. especialidad: (rama de una ciencia, arte o


actividad) specialis doctrinae provncia vel
espaol: adj hispanus vel hispnicus, a, um; campus // (particularidad, singularidad) spe-
hispaniensis, e. Uso: lengua -, lingua hispana, cilitas, atis f. Sin: singulritas; peculiritas;
hispnica, hispaniensis; sermo hispanus; lite- singularis pertia. Uso: - de la escuela sale-
ratura -, ltterae hispnicae // sust, Hispanus, siana, specilitas scholae salesianae // Dep
i m. peculiaris ludus. Uso: - nrdicas, peculiares
ludi septemtrionales // (medicamento) - far-
espaolismo: hispanismus, i m. Sin: vox his- macutica, medicamentum peculiare.
pnica vel hispana (vocablo propio de la len-
gua espaola); loctio hispnica; idiotismus especialista: adj alicius rei peritssimus;
hispnicus (giro propio de la lengua espa- versatssimus in liqua re; speciali stdio ex-
ola). cultus; speciali stdio dditus; in speciali dis-
ciplina versatus, singulari pertia preditus //
espaolizarse: Hispanorum mores imitari. sust specialista, ae m // (mdico que se dedica
a una clase especial de enfermedades) v. m-
esparadrapo: ceratum vel cerotum, i n. Sin: dico.
emplastrum adhaesivum.
especializacin: specializtio, onis f. Sin:
esparavn: (gaviln) v. esta voz. // (tumor (accin) alicius rei singulare stdium;
seo) - de garbancuelo, pstulae equorum. (efecto) alicius rei peculiaris pertia.

esparavel: (red) iculum, i n. especializado: singulari pertia preditus.


Sin: alicius rei peritssimus.
esprrago: aspragus, i m.

401
especializar

especializar: specializare. Sin: speciale st- espectro: Fs spectrum, i n // (fantasma)


dium alicius rei amplecti // especializarse, spectrum, i n; phantasma; larva; umbra; si-
speciali stdio se exclere; in liqua re parti- mulacrum // (- horrible) terrculum, i n. Sin:
culatim versari; alicius rei stdium potssi- imago terrbilis; atrox imago; aspectu trux fi-
mum clere. gura. Uso: el - de la muerte, atrox imago
mortis.
especialmente: mxime. Sin: praecpue;
praesertim; speciliter. Uso: ms -, speci- espectrografa: spectrogrphia sive -grapha ,
lius. ae f.

especie: spcies, i f. Uso: formacin de las espectrgrafo: spectrgraphum, i n; spectro-


-, formtio specierum. grphium, ii n.

especiera: taberna condimentria. espectrograma: spectrogramma, tis n. Sin:


imago spectrogrphica.
especiero: condimentrius, ii m.
espectrometra: spectromtria sive -metra,
especificacin: specifictio, onis f. Sin: de- ae f.
signtio; explictio.
espectromtrico: spectromtricus, a, um.
especfico: specficus, a, um. Uso: vocacin
-, specfica voctio. espectroscopia: spectroscpia sive -scopa,
ae f.
espectculo: spectculum, i n. Sin: specta-
men, mnis n. Uso: - cinematogrfico, piro- espectroscpico: spectroscpicus, a, um.
tcnico, teatral, televisivo, spectculum
cinematogrphicum, pyrotchnicum, thea- espectroscopio: spectroscpium, ii n.
trale, televisficum; - de acrobacia o acroba-
tismo, funambulorum (vel petauristarum, vel especulacin: specultio, onis f; speculatus,
catadromorum) spectculum; espectculos us m // (examen o meditacin) contempltio,
de diferentes clases, miscella spectcula; dar onis f. Sin: cogittio // (investigacin) inves-
un -, spectculum exhibere; mirar un -, spec- tigtio, onis f. Sin: indagtio; explortio //
tamen contueri. (operacin comercial con nimo de lucro)
negotitio, onis f. Sin: quaestus, us m; avdi-
espectador: spectator, oris m. Sin: spectans, tas; negotiationis stdium; quaests avditas.
antis; stans; sessor. Uso: la masa de los -,
spectntium consessus (-us m); los - animan especulador: speculator, oris m. Sin: quaes-
a los jugadores, spectatores lusorum nimos ts speculator; homo quaestuosus vel quaes-
rigunt vel confirmant. tuosssimus; (immdico) questui srviens;
qui quaestu dcitur // fig lucrans, antis. Sin:
espectral: (que se refiere a los espectros o lucrpeta; quaestuosus; dardanrius. Uso: -
fantasmas) larvalis, e // (Fs, que se refiere al poltico, ex re pblica lucrum vel lucra f-
espectro solar) spectri (gen); ad spectrum ciens; rem pblicam ad suum lucrum rvo-
prtinens. cans; qui rem pblicam ad suum lucrum
rvocat; - en el precio de los vveres, ex anno-

402
espa

nae caritate lucrans; nmium ex annonae ca- giae cultor, studiosus, peritus, doctor; spelae-
ritate quaestum vel lucrum fciens. lorum naturae peritus.

especular: (meditar, raciocinar) speculari. esperantista: esperantista, ae m. Sin: zamen-


Sin: contemplari, contemplare; indagare; ex- hofianae linguae fautor vel studiosus // (rela-
plorare; meditari liquid vel de liqua re // tivo al esperanto) espernticus, a, um.
(procurar provecho o ganancia por cual-
quier medio) quaestum prsequi, fcere, esperanto: esperantus, i m. Sin: sermo vel
spectare. Sin: questui servire; quaestum f- lingua esperanto (indecl); lingua esperntica
cere ex liqua re (ganar sobre algo). Uso: - vel zamenhofiana; lingua, quae esperanto ap-
en el precio de los vveres, annonae caritatem pellatur.
questui habere; ex annonae caritate quaes-
tum fcere; constitere sibi quaestus immdi- esperanza: spes, spei f. Uso: - dbil, destello
cos ex annonae caritate; ppuli inpiam de -, spcula, ae f; exgua spes; perder la -,
questui habere; ex ppuli inpia quaestum spem abcere.
fcere; - sobre la ignorancia de uno, ex alic-
ius errore quaestum fcere; - sobre las des- esperma: sperma, tis n. Sin: semen, mnis
gracias ajenas, alicius calamittibus n.
insidiari; - sobre todo, ex mnibus quaestum
exercere. espermtico: spermticus, a, um. Sin: semi-
nalis, e; ad humanum semen ttinens; humani
especulativo: speculativus, a, um. Sin: con- sminis (gen).
templativus; in contemplatione psitus.
espermatorrea: spermatorrhoea, ae f. Sin:
espejarse: (mirarse al espejo) se in spculo involuntria vel invita sminis eictio.
intueri vel contemplari // fig exemplum sibi
smere ex liquo; liquem (vel liquid) in espermatozoide: spermatozides, is n; sper-
exemplum intueri vel smere. matozidum, i n.

espejismo: oculorum mendcium // fig falsa espermatozoo: spermatozoum, i n. Sin: vi-


spcies. Sin: imago vana. tale sprmatis vel sminis elementum.

espejito: specillum, i n. espesor: crassitudo, dnis f. Uso: - de pare-


des, muro, columna ..., crassitudo paretum,
espejo: spculum, i n. Uso: Autom, - retrovi- muri, columnae ...; medir el - de una chapa,
sor, spculum retrovisivum; - de cuerpo en- crassitudinem lminae metiri.
tero, amplum spculum; - de pared,
spculum parietrium. espesura: (paraje muy poblado de rboles)
densa silva // (vegetacin densa) crista, ae f.
espeleologa: spelaelgia sive -loga, ae f. Uso: - de hierbas, montn de hierbas, herba-
Sin: cavernarum vel de cavernis doctrina; rum crista; - de hojas, penacho de hojas,
speluncarum disciplina; scintia spelael- crista foliorum.
gica; de spelaelorum natura ars.
espa: (agente secreto) explorator, oris m.
espelelogo: spelaelogus, i m. Sin: spelael- Sin: speculator; emissrius; index, dcis mf;

403
espiar

explorator clandestinus. Uso: - industrial, espiral: adj spiralis, e // sust spira, ae f. Uso:
speculator officinarum // (en sentido vulgar) en -, in spiram; in anfractum; cochleatim //
delator, oris m. (muelle en - de un reloj) spira vel sprula. Sin:
elatrium, ii n; elatrium spirale.
espiar: speculari. Sin: explorare; (clam) ob-
servare; rimari. espiritismo: spiritismus, i m. Sin: communi-
ctio cum spirtibus; spirtuum (vel mortuo-
espigar: spicas lgere. Sin: omissas spicas rum, vel mnium) evoctio vel consulttio;
collgere // (buscar, rebuscar) decrpere. mortuorum evocandorum ars, rtio, stdium.

espigueo: (accin de espigar) spicilgium, ii espiritista: spiritista, ae m. Sin: spirtuum


n. (vel mortuorum, vel mnium) evocator, con-
sultor, consultator; spiritismi fautor // adj ad
espiguilla: herba spicosa. spiritismum spectans.

espinaca: spinaca vel spincia, ae f. espritu: (soplo vital) spritus, us m. Sin:


nima, ae f. Uso: - vitales, spritus vitales;
espineta: clavicmbalum, i n. Sin: spinettia- vires vitales; exhalar el -, nimam efflare //
num clavicmbalum. (sustancia incorprea) spritus. Sin: nimus;
mens. Uso: Dios es puro -, Deus mens est
espinillera: (pieza que preserva la espinilla) sine crpore; el - Santo, Spritus Sanctus //
tibiale vel crurale operimentum, tgimen (fantasma, espectro) larva, ae f. Sin: umbra;
(-mnis n), tegimentum, tegumentum. (vanum) simulacrum // (alma como sede de
la inteligencia y del sentimiento) nimus, i m.
espinillo: spinfera, ae f. Sin: mens; spritus. Uso: - crtico, nimus cr-
ticus; - democrtico y humanstico, democr-
espino: - albar, blanco, leucantha, ae f. Sin: tiae et humanismi spritus; - evanglico,
alba spina. spritus evanglii; - humano, hminum mens;
- de independencia, liberiores spritus mpl;
espinochar: panculas mundare vel degl- actividad del -, mentis agittio; cultivar el -,
bere. nimum vel mentem exclere; levantar el -
abatido, afflictum nimum ergere // (vivaci-
espinoso: aculeatus, a, um. Sin: spinosus; dad de ingenio) ingnii acumen (-mnis n).
spinis instructus vel munitus. Uso: presencia de -, nimi celritas; nimi
praesntia; tener presencia de -, nimo prae-
espintariscopio: spinthariscpium, ii n. senti esse, praesenti nimo uti; tener poca
presencia de -, parv esse nimi praesnti //
espintermetro: spinthermetrum, i n. (sagacidad, agudeza) argtiae, arum fpl //
(tendencia propia y caracterstica) el - de los
espinteroscopio: spintheriscpium, ii n. tiempos, mores, um mpl. Uso: el - de nuestros
tiempos, rtio atque inclintio tmporum;
espionaje: specultio, onis f. Sin: occulta ex- nostra tmpora ac mores // (carcter ntimo,
plortio. Uso: red de -, emissariorum conso- esencia o sustancia de una cosa) spritus, us
citio. m. Sin: sensus, us m. Uso: - cristiano, chris-
tianae vitae sensus; el - de la ley, voluntas et

404
esplenectoma

sentntia legis; legis rtio ac sentntia; legis ris immnitas.


voluntas vel rtio; el - del mundo, mundi sen-
sus; segn el - de San Francisco, secundum espiritualismo: spiritualismus, i m. Sin: pie-
Sancti Francisci spritum; vivir segn el - del tatis cultus; religionis sensus; animorum doc-
mundo, vvere ad huius mundi sensum // trina; doctrina quae mnia ex incorpreis
(amor de, empeo por) stdium, ii n. Uso: - pendre vel gigni docet.
de abnegacin, sui abnegandi stdium; - de
concordia y de paz, concrdiae pacisque st- espiritualista: adj ad spiritualismum ttinens
dium; - de conservacin, sui conservandi st- // sust spiritualista, ae m. Sin: spiritualismi
dium; - de contradiccin, concertationis fautor vel sectator.
stdium; contendendi stdium; - de inicia-
tiva, indstria, ae f; indstriae stdium; in- espiritualizacin: spiritualiztio, onis f.
dstriae navitatisque stdium; - de libertad,
libertatis stdium; - de oracin, de piedad, espiritualizado: spiritualizatus, a, um. Sin:
precationis vel pietatis stdium; - de recon- spiritualis factus vel effectus.
ciliacin y de mutuo respeto, spritus recon-
ciliationis atque mtui respects. espiritualizar: (hacer espiritual a una per-
sona o cosa) spiritualizare. Sin: liquem spi-
espiritual: nimi (gen). Sin: ad nimum pr- ritualem (vel liquid spirituale) fcere vel
tinens. Uso: bienes -, bona nimi; gozo -, rddere // (abstraer de lo corpreo) a crpore
nimi voluptas, oblecttio, oblectamentum; abstrhere. Sin: ab omni matriae concre-
necesidad -, nimi necssitas; salud -, animi tione segregare. Uso: - todo, ad mentis ratio-
salus // (incorpreo) incorporalis, e. Sin: in- nes mnia conformare; (en sentido religioso)
corpreus; crpore carens; crporis expers // ad religionis pietatisque rationes convrtere
(sagrado) sacer, sacra, sacrum. Uso: potestad mnia.
-, sacra potestas; sacrorum iurisdctio; sacra-
rum rerum modertio // (religioso) religiosus, espiritualmente: spirituliter vel spiritliter.
a, um. Sin: pius; spiritualis; religionis pieta- Sin: incorporliter; secundum spritum; sub
tisque cultor. Uso: director, padre -, director lmine spritus.
sprits; magister sprits vel pietatis; cons-
cintiae moderator; ejercicios -, spirituales espirmetro: spirmetrum, i n.
exercitationes; spiritulia exerctia; vida -, p-
etas; desarrollar las dotes -, spirituales dotes espiroqueta: spirochaeta, ae f; spirochaete,
explicare; hacer ejercicios -, spiritulibus es f.
exerctiis vacare; piis nimi exercitatinibus
vacare. esplacnografa: splanchnogrphia sive -gra-
pha, ae f.
espiritualidad: (religiosidad) spiritulitas vel
spiritlitas, atis f. Sin: petas; relgio; pietatis esplacnologa: splanchnolgia sive -loga, ae f.
cultus, sensus, stdium; religionis stdium
vel sensus; divini afflats sensus vel stdium. esplenalgia: splenlgia sive -alga, ae f. Sin:
Uso: - franciscana, spiritlitas franciscana vel splenis vel lienis dolor, dolores.
franciscalis; cultivar de lleno la -, ad pietatis
cultum se totum ddere // (incorporeidad) esplenectoma: splenectmia sive -toma, ae
spiritulitas. Sin: incorporalis natura; crpo- f. Sin: splenis vel lienis detrctio.

405
esplnico

esplnico: splenticus vel splenticus, a, um. (vel vertebrarum) inflammtio vel infltio.
Sin: splnicus; splenacus; ad splenem vel ad
lienem spectans. espondilosis: spondylosis, is f.

esplenitis: splenites, is f ; splenitis, -dis f. esponsales: sponslia, -ium vel -orum npl.
Sin: lienis inflammtio vel infltio. Uso: en- Sin: desponstio; despnsio. Uso: celebrar
fermo de -, lienosus; qui liene turgente labo- los -, sponslia celebrare vel fcere.
rat.
esponsalicio: sponsalcius, a, um. Sin: spon-
esplenologa: splenolgia sive -loga, ae f. salis, e; ad sponslia prtinens.

esplenomegalia: splenomeglia sive -gala, espora: spora, ae f. Sin: semen, mnis n; mi-
ae f. Sin: splenis vel lienis dilattio. nutssimum semen.

esplenopata: splenopatha, ae f, v. esplenal- espordico: spordicus, a, um. Sin: nfre-


gia. quens, nsolens, rarus, non contnuus ; passim
hbitus; passim datus vel acceptus; singilla-
espliego: lavndula spica. Sin: lavndula of- tim hbitus, datus, acceptus.
ficinalis.
esporangio: sporngium vel sporngion, ii n.
espln: melanchlia sive -chola, ae f. Sin: Sin: sporae involcrum.
tedium et displicntia; tristtia gravitasque
mentis; angores. Uso: que sufre de -, melan- esportilla: sprtula, ae f.
chlicus; tedio et displicnti affectus; sufrir
de -, melanchli laborare. esportillero, v. changador.

espodio: spodos, i f. esposar: mnicas licui incere vel collgere.


Sin: mnicis restrngere alicius manus; li-
espolear: (picar con la espuela al caballo) quem mnicis occupare.
equum calcribus concitare. Sin: equo calc-
ria sbdere // (fig, estimular) calcria licui esposas: mnicae, arum fpl.
admovere vel adhibere; licui stmulos admo-
vere vel adhibere, adcere; liquem stimulare esprit: ingnii vigor (-oris m).
vel incitare.
espuela: calcar, ris n // (fig, estmulo, incita-
espoleta: (Arm, detonador de bomba, gra- tivo) stmulus, i m. Sin: incitamentum; ac-
nada, torpedo, etc.) radolus vel tbulus ex- leus.
plodens, displodens. Uso: - de percusin,
radolus percussu explodens; - de tiempo, t- espuerta: sporta, ae f. Uso: - pequea, v. es-
bulus certo tmpore explodens. portilla.

espoln: (de aves) rdius, ii m; (de naves) espuma: spuma, ae f. Uso: sacar -, spumam
rostrum, i n. elcere.

espondilitis: spondylites, is f. Sin: vrtebrae espumadera: trua, ae f. Uso: - pequea,

406
esquila

trulla vel truella, ae f. esquematizar: compendiose expnere. Sin:


capitulatim tractare; res praecpuas tractare.
espumante: spumans, antis. Sin: spmeus;
spumosus; spumescens; spmiger; spmifer. esqu: (especie de patn) narta, ae f. Sin:
Uso: vino -, vinum vel merum spumans; fr- slea nivalis, oblonga, lbilis, lgnea; longa
vidum spumis vinum. ex ligno slea; oblonga ligni slea; oblonga
slea prolabens; pegma (-tis n) nrticum;
espurio: (bastardo) v. esta voz // (fig, falso, norvgica, ae f. Uso: ponerse los -, nartas vel
adulterado) sprius, a, um. Uso: verso -, sp- oblongas sleas aptare pdibus; quitarse los -,
rius versus; versus dbiae fdei. nartas vel oblongas sleas depnere // (de-
porte) narttio, onis f. Sin: ars nartatria; nar-
esqueje: thalldium, ii n. tatrius cursus (-us m); ldicra exercittio
nartatoria; per nives labendi ars. Uso: botas
esqueleto: (armazn del cuerpo de los verte- para esques, cligae nartatriae; carrera de
brados) scletus, i m ; scleton, i n. Uso: - - en colinas arenosas, narttio in cllibus are-
ambulante, scletus mbulans // (armadura nosis; competicin de -, nartarum certamen,
o armazn destinado a sostener alguna cosa) certtio; contntio; concerttio prolabntium;
v. armadura. equipo de -, apparatus nartatrius; - acutico,
narta aqutilis; pista de -, iter nrticum; asis-
esquema: (representacin de una cosa aten- tir a una competicin de -, prolabntium (per
diendo solo a sus lneas o caracteres ms sig- nives, per glciem, per undas) contentionem
nificativos) schema, tis n; schema, ae f. Sin: crnere; practicar el - acutico, oblongis s-
adumbrtio; lineamenta npl; alicius rei prae- leis per summas undas prolabi.
cpua lineamenta; alicius rei adumbrtio vel
descrptio. Uso: - de un cuento, praecpua esquiador: nartator, oris m. Sin: nartae lusor;
narratinculae lineamenta ; - de una obra, nartis prolabens; nartis se exercens; nartis
peris lineamenta; trazar el - de algo, alic- contendens; nartarum peritus; decursor niva-
ius rei primas lneas dcere; liquid adum- lis ( - sobre la nieve). Uso: - en la nieve o en
brare; liquid primis lneis designare. el hielo, per nives vel per glciem prolapsor;
lablibus sleis per nivem vel per glciem
esquemticamente: schemtice. Sin: adum- decurrens ; - acutico, aqutilis nartae lusor.
bratim (en bosquejo); summatim; brviter;
paucis verbis. esquiar: nartare. Sin: nartis prolbi; oblongis
sleis prolabi; nartis uti. Uso: - sobre la
esquemtico: schemticus, a, um. Sin: nieve, per nives prolabi, decrrere; per mn-
adumbratus; delineatus, primis lneis desig- tium nives prolabi; per iter nivale prolabi; -
natus. sobre el agua, per undas prolabi.

esquematismo: schematismus, i m. Sin: esquicio, v. bosquejo.


adumbrata rtio.
esquife: (barco pequeo) scapha, ae f. Sin:
esquematizacin: compendiria expostio. cymba; lembus; linter (-tris f).
Sin: in compndium redctio; rerum praeci-
puarum tracttio. esquila: (cencerro pequeo) tintinnbulum,
i n.

407
esquimal

esquimal: adj esquimensis vel aesquimen- rum; thermae, arum; - de enseanza, studio-
sis, e // sust Esquimensis vel Aesquimensis, rum sedes; scholae domiclium; - de plutonio,
is m. plutoniana fbrica; - de una colonia, colniae
constittio, conditio, dedctio.
esquirol: operisttium recusans vel repdians
(-antis). Sin: operisttii refragator; qui pe- establishment: dominatum retinentes (-ium
ram intermttere recusat. mpl).

esquisto: schistos vel schistus, i m. Sin: establo: stbulum, i n // (cochera o estable-


schistos lapis (-dis m); sctilis vel fssilis cimiento de coches de alquiler) v. cochera.
lapis.
estaca: paxillus, i m. Sin: stipes, ptis m.
esquistoso: schistos, a, on (vel -um). Sin:
schistosus; sctilis, e; fssilis, e. estacin: (sitio donde habitualmente hacen
parada los vehculos) sttio, onis f. Uso: -
esquivar: - a uno, liquem vitare, evitare, de- terminal, sttio terminalis vel finalis // (sitio
vitare. donde habitualmente hacen parada los tre-
nes) ferrviae sttio. Sin: sttio ferriviria;
esquizofrenia: schizophrnia, ae f; schi- sttio viae ferratae; hamaxostichorum sttio.
zophrnesis sive -phrensis, is f. Sin: mentis Uso: - central, sttio centralis vel principalis;
ablientio. hamaxostichorum sttio mxima; - secunda-
ria, sttio secundria; - terminal, transitoria,
esquizofrnico: schizophrnicus vel schi- sttio terminalis, transitria; jefe de -, statio-
zophrenticus, a, um. Sin: schizophrni af- nis praefectus; praepsitus stationi ferrivi-
fectus, laborans; ad schizophrniam ttinens. riae // - balnearia, sttio balnearis, balneria;
thermae, arum fpl; - climtica, mnsio salu-
esquizoide: adj schizophrniae smilis, e // bris valetdini; - cosmonutica, sttio cosmo-
sust schizides, ae m. nutica; - emisora, transmisora , sttio
emissria, emittens, transmittens; - espacial u
esquizomiceto: schizomyces, etos m. orbital, sttio sideralis; - meteorolgica, st-
tio meteorolgica; sttio scrutando caelo; -
estabilidad: stbilitas, atis f. Uso: - econ- militar, sttio militaris; - misional, sttio mis-
mica, stablitas oeconmica. sionalis; - receptora, sttio receptria vel re-
cpiens; - termal, sttio thermarum; -
estable: stbilis, e. Sin: durbilis, e; diutur- terrestre, sttio terrestris // - de radio, sttio
nus. radiophnica; sedes radiophnica; sttio
nntiis radiophnicis emittendis; - de servi-
establecerse: consstere vel consdere in li- cio, sttio vel taberna benzinria; sttio ben-
quo loco. Sin: sedem collocare, consdere, zini venditoris; sttio autocinetorum sibus
pnere. destinata; mozo de - de servicio, benzinrius;
- de subterrneo, sttio ferrviae subterr-
establecimiento: - atmico, officina atmica; neae; - de telgrafo, sttio telegrphica; - de
- comercial, v. tienda; - industrial, officina, televisin, sttio televisfica, televisria, te-
ae f ; fbrica, ae f ; ergastrium; indstriae levisualis; sttio imagnibus televisficis
quaestuosae sedes; - termal, sedes therma- emittendis; - de trnsito, sttio transitria //

408
estado

(visita a Iglesias o altares, especialmente en pblica exercitatus.


Semana Santa) supplcia stativa npl. Sin:
supplictio stativa ad + ac. estadstica: (estudio numrico de hechos mo-
rales y fsicos del mundo) statstica, ae f; sta-
estacionamiento: (lugar o recinto reservado tstice, es f. Sin: rtio; rationria vel
para estacionar vehculos; lugar donde numerria ars; rationalis doctrina; rationum
puede estacionarse un vehculo) sttio, onis f. scintia; rationariorum doctrina; doctrina de
Sin: commortio; rea stativa; sttio autorae- conficiendis rationriis; numerorum rtio.
darum. Uso: - demogrfica, econmica, aplicada,
statstica vel rtio demogrphica, oecon-
estacionar: in statione (autoraedam) comp- mica, applicata; hacer la - de algo, alicius
nere, constitere, statere. rei rationem subdcere; liquid recensere //
(cuadro, tabla, prospecto estadstico) ratio-
estacionario: stativus, a, um. Sin: immotus; nrium, ii n. Uso: clculos -, rationes stats-
immutbilis. ticae; datos -, data statstica; desproporcin
de las -, numerorum inaequlitas; segn la -
estada: (estancia) v. esta voz. de los mdicos, secundum rationrium medi-
corum // (censo o recuento) census, us m.
estadio: (lugar destinado a la prctica del de- Sin: rationrium.
porte) stdium, ii n. Sin: campus; harena; lu-
dorum campus; rea ludi; certminis rea; estadsticamente: statstice. Sin: rationrie;
athleticarum rtium campus; ldicrae exercita- ratione statstica.
tionis campus. Uso: - de ftbol, stdium pedi-
follis; stdium pedeludirium; campus folle estadstico: (relativo a la estadstica) stats-
pedibusque ludentium; - de hielo, para patinar ticus, a, um. Sin: rationrius; ad statsticam
sobre hielo, stdium glaciale; rea glcie con- spectans. Uso: investigaciones -, statsticae
tecta vel durata; el - de San Siro, stdium, quod investigationes // (persona que profesa la es-
a Sancto Syro nuncupatur; correr en el -, st- tadstica) statsticus, i m. Sin: statsticae pe-
dium crrere; corredor en el -, stadidromos, ritus; rei statsticae computator.
i m // (fase o perodo relativamente corto) gra-
dus, us m. Sin: tempus, pris n; momentum. estado: (entidad poltica) cvitas, atis f. Sin:
Uso: los - de la vida, aetatis gradus; vitae tm- res pblica; gens, gentis f. Uso: - colonial,
pora; - decisivo, discrimen, mnis n; - final, gens in colniae condicionem redacta; - de-
xitus, us m // (Med, perodo, dicho especial- mocrtico, popularis res pblica; cvitas po-
mente de cada uno de los tiempos de un ac- pularis vel democrtica; - Federal, Cvitas
ceso de fiebre intermitente) momentum, i n. Foederata; - humano, cvitas humana; - ideal,
cvitas ptima; res pblica perfectssima; - in-
estadista: (hombre versado en negocios de dustriales, civitates industriales; - soberano,
Estado o en materias polticas) vir rerum ci- res pblica lbera; sui iuris cvitas; cvitas
vlium peritus, prudens, sciens. Sin: vir ad- summo cum imprio; - tirano, tyrnnica cvi-
ministrandae vel regendae civitatis peritus; tas // - de derecho, res pblica in iure innixa;
vir rebus pblicis administrandis peritus; c- res pblica constitutionalis; cvitas stats iu-
vium vel civitatis ductor; vir rei pblicae ge- rdici vel legalis; - de la civilizacin, status
rendae scientssimus; rei pblicae cults civilis; asuntos de -, pblica negtia;
moderandae vir prudens vel sciens; vir in re constitucin de los - segn los principios

409
Estado Mayor

cristianos, christiana civitatum constittio; rica, Civitates Foederatae Amricae Septen-


gobierno del -, civitatis rgimen; intereses trionalis.
del -, pblica cmmoda; jefe de -, civitatis
rector vel moderator; supremus civitatis rec- estadounidense: adj Foederatarum Amricae
tor; summus civitatis moderator; razones de Septentrionalis Civitatum (gen). Sin: ad
-, rei pblicae rationes; religin del -, sacra Foederatas Amricae Septentrionalis Civita-
(-orum npl) pblica; secretario de -, pblicis tes prtinens // sust Foederatarum Amricae
negtiis praefectus; a expensas del -, pecuni Septentrionalis Civitatum civis.
pblic; sumptu pblico // (situacin en que
est una persona o cosa) status, us m. Uso: - estafador: fraudator, oris m. Sin: cir-
cientfico de los chinos, status scientficus Si- cumscriptor; mango, onis m; homo mendax,
narum; - civil, status (-us m) civilis; - oficial, fallax, falsus.
status vel condcio officialis; conceder - ofi-
cial a algo, licui rei statum (vel condicio- estafeta: (oficina del servicio de correos,
nem) officialem concdere; - poltico de las particularmente cada sucursal de la central)
mujeres, status polticus mulerum; el propio tabellariorum officina, domus, sttio // (co-
- social, status suus socialis; - de nimo, rreo ordinario) cursor, oris m.
nimi hbitus, affctio, sensus; mens; volun-
tas; nimi inclintio; - de colonia, colniae estafilococo: staphylococcos vel staphylo-
condcio; reducir un pueblo al - de colonia, coccus, i m.
gentem in colniae condicionem redgere; -
de demencia, demntiae status; - de emergen- estafiloma: staphyloma, tis n.
cia, perculum vel discrimen pblicum; per-
culum civitatis; status necessitatis; se declar estajanovismo: stachanovismus, i m.
- de emergencia, status necessitatis edictus
est; oficina de - civil, registro civil, civica- estajanovista: stachanovista, ae m.
rum rerum officina; incolarum civitatis re-
rumque familirium tabulrium; - de familia, estajanovizar: stachanovizare.
famliae condcio vel index; - de guerra,
bellum, i n; - de insolvencia, nulla solvendi estalactita: stalactis, itis f; stalactites, ae m.
cpia; - de salud, valetudo, dnis f; - de sitio,
obsessae urbis status; - del tiempo, tempestas, estalagmita: stalagmis, tidis f; stalagmites,
atis f. ae m.

Estado Mayor: militare imprium. Sin: estaliniano: stalinianus, a, um.


summus vel summorum ducum coetus (-us
m); summum exrcits conslium; copiarum estalinismo: stalinismus, i m.
prceres; exrcits primores. Uso: sede del -
-, praetrium. estalinista: adj stalinianus, a, um. Sin: ad sta-
linismum ttinens // sust stalinista, ae m. Sin:
Estados Unidos: Foederatae Civitates. Sin: stalinismi fautor.
Civitates Unitae. Uso: - - de Brasil, Foedera-
tae Brasliae Civitates; - - de Mxico, Foede- estambre: (rgano sexual masculino de las
ratae Mxici Civitates; - - de Amrica, plantas fanergamas) stamen, mnis n //
Civitates Amricae Unitae, - - de Norte Am- (hebra larga del velln de lana; lana torcida

410
estaar

y esponjada) stamen, mnis n. Sin: filum; estandarizacin: rerum ad mdulum confec-


linum; lnea; stamen filatum; filum lanae pec- tarum sries, i f. Sin: fabrictio rerum secun-
tinatae. Uso: hilar el - de la vida, fatlia nere dum sriem; ad praestitutum exemplar
stmina. dispostio, conformtio; normaturae indctio.

estampido: fragor, ris m. estandarizado: ad mdulum confectus. Sin:


ad exemplar factus vel fabricatus.
estampilla: (sello de correos) pittcium cur-
suale, cursrium, epistulare vel epistolare, estandarizar: ad mdulum confcere. Sin:
vehiculrium. Sin: tessrula epistolaris; ve- sriem rerum ad exemplar fabricare; ad
hiculrium insigne. Uso: - fiscal, pittcium praestitutum exemplar redcere; ad unum
pblicum vel fiscale; - sellada, pittcium sig- exemplar (con)formare; ad praestitutum
natum; - sin sellar, pittcium ntegrum; co- exemplar redcere vel restitere. Uso: - mer-
leccin de estampillas, corpus pittaciorum caderas, merces ad specmina confcere vel
cursulium; serie de estampillas, tesserula- ad exempla dispnere
rum cursulium sries; pegar las - al sobre, v.
estampillar // (especie de sello que contiene estanque: cisterna, ae f. Sin: conceptculum;
en facsmil la firma y rbrica de una per- excpulum; castellum; dividculum; stagnum;
sona, o bien un letrero para estampar en lacus, us m; palus, udis f.
ciertos documentos) sigillum, i n. Sin: signa-
trium (cmmeum vel frreum, de goma o de estanquero, v. tabaquero.
hierro); sigillum (e cummi vel e ferro).
estante: (mueble con anaqueles) armrium,
estampillado: sigillum appsitum. Sin: typi ii n. Sin: loculamentum; plteus; nidus; f-
imprssio. rulus; pegma, tis n; pegma librorum; reposi-
trium librorum. Uso: - desarmable, frulus
estampillar: pittcium cursuale affgere. Sin: dissocibilis // (anaquel) tabulatum, i n. Sin:
pittcia cursulia involcro epstulae aggluti- lculus.
nare, applicare; epstulam pittcio vehicul-
rio munire. estantera: (juego de estantes) loculamenta,
orum npl. Sin: pltei; fruli; pgmata; plute-
estampita: imagncula, ae f. orum sries; loculamentorum continutio //
(juego de anaqueles) tabulata. Sin: lculi.
estancado: estar - o encharcado, stagnare.
estaador: stagnator vel stannator, oris m.
estancia: (hacienda o finca de campo) v. Sin: qui stagno vel stanno obducit.
granja // (mansin, habitacin en un lugar)
mnsio, onis f. Sin: commortio. estaadura: (accin y efecto de cubrir o
baar una cosa con estao) stagnatura vel
estanco: (sitio donde se vende tabaco) v. ta- stannatura, ae f // (accin y efecto de soldar
baquera. una cosa con otra) v. soldadura.

estndar: exemplar, aris n. Sin: mdulus, i m. estaar: (cubrir con estao) stagnare vel
stannare. Sin: stagno vel stanno liquid ob-
estandardizacin, v. estandarizacin. dcere // (soldar un cosa con otra) v. soldar.

411
estaero

estaero: plumbrius, ii m. Sin: rtifex plum- mutatus; firmus.


brius.
estatificacin, v. estatizacin.
estao: stagnum vel stannum, i n. Sin:
plumbum album vel cndidum. Uso: de -, estatismo: (estatizacin) v. esta voz.
stgneus vel stnneus; cubrir de -, licui rei
stagnum (vel plumbum album) illnere, ob- estatizacin: (tendencia a exaltar la plenitud
dcere, indcere; cubierto de -, stagno vel del poder del Estado) rerum mnium sub ci-
stanno obductus, llitus; papel de -, stagni vel vitatis potestate redctio. Sin: rerum mnium
stanni lamella, brctea, charta. in rei pblicae imprium redctio; mnia in
civitatis potestatem redacta; mnia in rei p-
estaquilla: axculus, i m. blicae imprium redacta.

estar: - por alguno, a favor de alguno, stare estatizar: liquid in rei pblicae potestate p-
licui, ab liquo, cum liquo, pro liquo; - a nere. Sin: liquid in civitatis potestatem re-
favor de algo, stare pro liqua re; cmo dgere; liquid in rei pblicae imprium
ests?, quomodo te habes?; ut vales?; estoy redgere; liquid civitatis potestati tribere
poco bien, minus vleo; v. salud; estoy muy vel demandare; liquid rei pblicae imprio
contento, valde vehementerque gudeo. tribere vel demandare.

estarcido: brctea, ae f. Uso: - mimeogrfico, estatocisto: statocystis, is f. Sin: statlithos


brctea mimeogrphica. vel statlithus, i m.

estasis: stasis, is f. Sin: cesstio; intermssio; estatolatra: civitatis vel rei pblicae ador-
interrptio. Uso: - de sangre, snguinis tio. Sin: divinus quasi cultus rei pblicae (vel
restnctio. civili imprio) tributus.

estatal: pblicus, a, um. Sin: civitatis (del Es- estatoscopio: statoscpium, ii n.


tado). Uso: empleado -, pblicus minister.
estatua: sttua, ae f. Sin: simulacrum; sig-
estatalizacin: in pblicum redctio. Sin: num. Uso: - pequea, v. estatuita; levantar
bonorum assigntio civitati facta. una -, sttuam statere.

estatalizar: in pblicum redgere vel referre. estatuario: ad sttuas spectans.


Sin: bona civitati assignare.
estatuita: icncula, ae f. Sin: imagncula; si-
esttica: sttica, ae f; sttice, es f. Sin: sttica gillum; statculum; statnculum; pusillum si-
rtio, doctrina, disciplina; sttica crporum mulacrum.
doctrina; rtio de crporum aequilibritate;
scintia de crporum libratione. Uso: leyes estatus: status vivendi.
de la -, sttices leges; stticae doctrinae leges;
leges de crporum aequilibritate; - social, estatuto: (norma legal bsica para el go-
sttica socialis. bierno de un organismo pblico o privado)
statuta, orum npl. Uso: - del Consejo Euro-
esttico: stticus, a, um. Sin: stbilis, e; im- peo, Statuta Conslii Europae; - (Constitu-

412
estereofotograma

cin) de un Estado, rei pblicae constittio peritus.


vel instituta (-orum npl); - de una sociedad,
normae (-arum fpl) statutae; statuta societa- estenograma: stenogramma, tis n.
tis.
estenosis: stenosis, -is f.
Este: (punto cardinal) oriens, entis m. Uso:
Europa del -, Europa ad orientem solem ver- estenotipia: stenotpia, ae f.
gens.
estentreo: stentreus, a, um.
esterico: sebceus, a, um. Sin: sebosus; ste-
ricus Uso: velas -, candelae sebceae. estepa: tescum, i n; tesca vel tesqua, orum
npl. Sin: stpia, ae f ; loca deserta; loca tesca;
estearina: stearina, ae f. Sin: sebum vel inculta vstitas; inculti soli vstitas.
sevum. Uso: de -, sebceus; creus; vela de -,
candela sebcea; candela ex stearina con- estequiomtrico: stoechiomtricus, a, um.
fecta; hacer velas de -, candelas sebare vel
sevare. estera: strea, ae f. Sin: teges, gtis f; stra-
tum. Uso: - de junco, matta, ae f; - de paja,
esteatoma: steatoma, tis n. segestre, is n; segstria, ae f ; - pequea, te-
getcula.
esteganografa: steganogrphia sive -gra-
pha, ae f. Sin: ars scribendi per notas. estercolero: sterculinum, i n; sterculnium, ii
n; sterquilnium, ii n.
estenocardia: stenocrdia sive -carda, ae f.
Sin: angina pctoris. estreo, v. estereofnico.

estenografa: stenogrphia sive -grapha, ae estereocomparador: stereocomparator, oris


f. Sin: tachygrphia; brachygrphia. m.

estenografiar: stenographare. Sin: tachygra- estreo-electrofnico: stereolectrophni-


phare; stenogrphice vel tachygrphice scr- cus, a, um.
bere; acturio modo (vel acturia ratione, vel
acturia arte) scrbere; stenogrphica vel estereofona: stereophnia sive -phona, ae f.
tachygrphica arte (vel ratione) scrbere; Uso: - radial, stereophnia radiophnica; por
notis excpere; compendiose scrbere. -, stereophnice.

estenogrficamente: stenogrphice. estereofnico: stereophnicus, a, um. Uso:


aparato -, apparatus stereophnicus.
estenogrfico: stenogrphicus, a, um. Sin:
tachygrphiae (gen). Uso: signos -, notae, estereofotografa: stereophotogrphia sive
arum fpl; texto -, dicta (o, segn el sentido, -grapha, ae f.
dictata) notis excepta.
estereofotograma: stereophotogramma, tis
estengrafo: stengraphus, i m. Sin: tach- n.
graphus; acturius; notrius; stenogrphiae

413
estereografa

estereografa: stereogrphia sive -grapha, ae estereotipo: steretypus, i m. Sin: steretypa


f. Sin: solidorum descrptio in plano adum- lmina.
brata; solidorum figura in plano descripta.
estereotoma: stereotmia sive -toma, ae f.
estereogrfico: stereogrphicus, a, um. Sin: de secandis slidis doctrina.

esteregrafo: steregraphus, i m. Sin: ste- estril: strilis, e.


reogrphiae cultor, studiosus, peritus.
esterilidad: sterlitas, atis f. Sin: infecndi-
estereograma: stereogramma, tis n. tas.

estereometra: stereomtria sive -metra, ae esterilizacin: (con respecto a los rganos


f. Sin: rtio vel doctrina de slidis metiendis; sexuales) steriliztio, onis f. Sin: genitlium
rtio metiendi slida. privtio; potntiae genitalis privtio; sterili-
tatis indctio // (privacin, inmunidad de gr-
estereomtrico: stereomtricus, a, um. Sin: menes patgenos) microbiorum (vel
ad stereomtriam prtinens. bacillorum, vel malorum grminum) privtio,
purgtio, purgatura, immnitas.
esteremetro: steremetrum, i n.
esterilizado: sterilizatus, a, um. Sin: immu-
estereoscopia: stereoscpia sive -scopa, ae nis factus, effectus, rdditus; a micrbiis (vel
f. a bacillis, vel a malis germnibus) liberatus,
purgatus, immunis; microbiorum (bacillo-
estereoscpico: stereoscpicus, a, um. rum, malorum grminum) immunis; micr-
biis (bacillis, malis germnibus) immunis
estereoscopio: stereoscpium, ii n. effectus.

esterescopo, v. estereoscopio. esterilizador: sterilitatem fferens.

estereotipado: steretypus, a, um. Sin: ste- esterilizante, v. esterilizador.


retypis vel stereotpicis formis impressus //
(fig, fijo, inmutable) fixus; immutbilis; sem- esterilizar: sterilizare. Sin: strilem vel im-
per idem (adem, idem); suetus. Uso: una munem rddere // (hacer infecundo y estril)
sonrisa -, suetus atque inanis risus (-us m). strilem rddere; infecundum effcere; steri-
litate affcere // (destruir los grmenes pat-
estereotipar: steretypis imprmere. Sin: genos) a micrbiis (vel a bacillis, vel a malis
formis litterarum fixis imprmere. germnibus) liberare, purgare, immunem rd-
dere; micrbiis (bacillis, malis germnibus)
estereotipia: (arte de estereotipar) sterotpia exmere, privare, immunem rddere; micro-
sive -typa, ae f. Sin: ars steretypis (formis) biorum (bacillorum, malorum grminum)
imprimendi. immunem rddere. Uso: - agua, aire, instru-
mentos quirrgicos, etc., a micrbiis aquam,
estereotpico: steretypus vel stereotpicus. ra, ferramenta (vel machinamenta) chirr-
Sin: fixus; ad stereotpiam ttinens. gica, etc. liberare.

414
esttico

esterilla elctrica: strea elctrica. Sin: teges estesioneurosis: aesthesioneurosis, -is f.


(-tis f) vel cratis (-is f) elctrica.
estesionosis: aesthesionosis, -is f.
esterlina: sterlinga, ae f; sterlingus, i m. Sin:
nummus britnnicus; libella nglica; ureus esteta: pulchri studiosus (-i m). Sin: pulchri-
britnnicus nummus; libra sterlngica. tdinis intllegens, entis; pulchritudinis (vel
venustatis, vel elegntiae) cultor.
esternn: sternon vel sternum, i n. Sin: os
pctoris vel pectorale. esttica: aesthtica, ae f. Sin: aesthtica doc-
trina, ars, rtio; aesthtica res; aesthtica,
estero: (terreno pantanoso) stagnum, i n. orum npl ; pulchritdinis doctrina; doctrina
Sin: lacus, us m; lacuna, ae f // (estuario) aes- elegntiae vel venustatis. Uso: maestro de -,
turium, ii n. elegntiae magister; qui de elegntia preci-
pit.
estesiofisiologa: aesthesiophysiolgia sive
-loga, ae f. Sin: snsuum physiolgia. estticamente: (segn los preceptos de la es-
ttica) ad aesthticam normam. Sin: ex arte;
estesiognico, v. estesigeno. ex artis praeceptis // (con arte) arte. Sin: ele-
ganti artifcio // (de manera bella, elegante)
estesigeno: aesthesigenus, a, um. eleganter; venuste; pulchre; speciose.

estesiografa: aesthesiogrphia sive -grapha, esteticismo: aestheticismus, i m. Sin:


ae f. Sin: snsuum descrptio. pulchritdinis nmius cultus (-us m); venusta-
tis vel elegantiarum nmium stdium; n-
estesiologa: aesthesiolgia sive -loga, ae f. mium aesthticae stdium; rtio crtica ad
Sin: doctrina sensibilitatis; de snsibus dis- aesthticam tantum spectans.
ciplina; rtio de sentiendi facultate; ars de
snsuum faculttibus. esteticista: (relativo al esteticismo) ad aes-
thticam prtinens // (persona que practica
estesiomana: aesthesiomnia sive -mana, la cosmtica) ornator, oris m. Sin: cosmetes,
ae f. ae m.

estesiometra: (rama de la psicofsica) aes- esttico: (perteneciente o relativo a la est-


thesiomtria sive -metra, ae f. Sin: disciplina tica) ad aesthticam ttinens // (perteneciente
(vel doctrina, vel scintia) de tacts mensura, o relativo a la percepcin o apreciacin de
vel de tacts facultatis mensura // (medida de la belleza) aesthticus, a, um. Uso: preceptos,
la sensibilidad de la piel por medio del este- cnones -, aesthticae leges, normae, praes-
simetro) tacts mensura (-ae f). Sin: tacts cripta, praecepta; placer -, nimi oblecttio;
facultatis mensura. sentido, criterio -, legans iudcium;
pulchritdinis iudcium; venustatis vel ele-
estesimetro: aesthesimetrum, i n. Sin: sen- gntiae sensus; l carece de sentido -, pul-
sibilitatis index; instrumentum tctui me- chritdinem non intllegit; juzgar un libro
tiendo; instrumentum metiendae tacts segn un criterio -, libri elegntiam venusta-
facultati. temque iudicare // (artstico, de aspecto bello
y elegante) legans, concinnus, expolitus //

415
estetismo

(persona dedicada al estudio de la estetica) estigmtico: stigmticus, a, um.


aesthticae cultor vel studiosus.
estilete: (pual) pgio, onis m. Sin: sica, ae f
estetismo, v. esteticismo. // (punzn pequeo) stilus vel stylus, i m. Sin:
stlulus, i m; grphium, ii n.
estetofonmetro: stethophonmetrum, i n.
estilismo: nmia stili diligntia vel cura.
estetogonimetro: stethogonimetrum, i n.
estilista: scriptor legans. Sin: elegantis stili
estetografa: stethogrphia sive -grapha, ae cultor. Uso: eximio -, elegantssimus scriptor;
f. summus dicendi vel scribendi rtifex.

estetgrafo: stethgraphum, i n. estilstica: stilstica, ae f. Sin: elocutria; ora-


tria; rhetrica ; stili scintia, ars stili vel di-
estetometra: stethomtria sive -metra, ae f. cendi; elocutionis ars, rtio, praecepta; bene
dicendi vel scribendi praecepta. Uso: normas
estetoscopa: stethoscpia sive -scopa, ae f. de -, praecepta de dicendi gnere; bene di-
cendi praecepta.
estetoscpico: stethoscpicus, a, um.
estilstico: rhetricus, a, um. Sin: elocutrius;
estetoscopio o estetoscopo: stethoscpium, oratrius; orationis, elocutionis (gen); ad
ii n. Uso: - electrnico, stethoscpium elec- stilum spectans; ad scribendi genus prtinens.
trnicum. Uso: desde el punto de vista -, si orationem
spectes (= si consideras el estilo).
esteva: stiva, ae f. Sin: mancula, ae f; cpu-
lus, i m; buris, is f; bura, ae f. Uso: - del estilo: (manera de escribir o hablar) dicendi
arado, aratri mancula. vel scribendi genus (-nris n). Sin: orationis
forma vel genus; dicendi vel scribendi ars;
estibio: stbium, ii n; stibi, is n. eloquendi vel elocutionis genus; stilus, i m.
Uso: - ampuloso, tmidum (vel inflatum, vel
estircol: stercus, cris n. Sin: fimus, i m. trgidum) scribendi genus; - castizo, ortio
pura; - comercial, mercatorum dicendi genus;
estigma: (marca o seal en el cuerpo a con- - correcto, limatum dicendi genus; - desali-
secuencia de un proceso patolgico) stigma, ado, incnditum dicendi genus; - dulce, or-
tis n. Sin: signum // (marca impuesta con tio mollis et tnera; - elevado, ortio elata; -
hierro candente) instio, onis f. Sin: signum epistolar, epistolare genus; - florido, flri-
// (fig, seal de infamia, de deshonra, de ba- dum dicendi genus; - forense, forense dicendi
jeza moral) nota, ae f. Sin: mcula; ignom- genus; - hinchado, inflatum orationis genus;
nia; infmia // (marcas parecidas a las de las - humilde, ortio hmilis; - impetuoso, ortio
llagas de Cristo) sacra vlnera (-um npl). vhemens; - llano, ortio plana; - oratorio,
Sin: stgmata, um npl ; sacrae plagae; sacra oratrium dicendi genus; - potico, poticus
clavorum vestgia. Uso: imprimir milagrosa- sermo; - prosaico, soluta ortio (- en prosa);
mente los - de Cristo, sacra vlnera (vel sa- ortio crassa vel stilus crassus (- vulgar, falto
cras plagas) licui inrere; sacris clavorum de elevacin); - sencillo, tenue dicendi genus;
vestgiis liquem insignire, ornare, exornare. - sobrio y conciso, genus dicendi astrictum et

416
estomtico

contractum; scribendi genus concisum; - su- estiptiquez, v. estreimiento.


blime, sublime vel magnficum dicendi
genus; ortio grandis; - terso, purum genus estptico, v. estreido.
dicendi; limatum dicendi genus; lmpidum
dicendi genus; - ms terso, limtius dicendi estipulacin: stipultio, onis f.
genus; - del siglo XVII (en literatura), sp-
timi dcimi seculi ltterae // (modo, forma) - estocstico: stochsticus, a, um.
de vida, vitae rtio; vivendi vel agendi rtio //
(uso, costumbre) mos, moris m. Sin: consue- estofado: caro (carnis f) condta. Sin: bbula
tudo // (manera peculiar de ejecutar una lardo vinoque condta; extyphta, ae f (so-
obra) stilus, i m. Sin: rtio; genus; structurae brent caro). Uso: - de ternero, de liebre, exty-
genus. Uso: - arquitectnico, aedificandi phata vitulina, leporina.
rtio vel genus; al - de Lucano, stilo Lucani;
al - de ese tiempo, stilo illius tmporis; - del estoicamente: (a manera de los estoicos)
siglo XVII, sptimi dcimi seculi ampullae stice. Sin: stoicorum more vel ritu // (con es-
(-arum fpl); en - gtico, structurae gnere g- toicismo) frtiter vel fortssime. Sin: constan-
thico; - romnico, genus romnicum; rom- ter; constanti nimo.
nica architectandi rtio; en - romnico,
romnico structurae gnere; ad romnici g- estoicismo: stoicismus, i m. Sin: stica, ae f;
neris rationes aedificatus. stica, orum npl; stica vel stoicorum doc-
trina, philosphia, disciplina, rtio, schola //
estilogrfica: stilgraphum, i n ; stilogr- (fig, fortaleza o dominio sobre la propia sen-
phium, ii n. Sin: clamus stilogrphicus; gr- sibilidad) fortitudo, dnis f. Sin: nimi frmi-
phium replbile; grphium atramento tas vel constntia; firmus vel constans
instructum; stilus atramento instructus. nimus.

estilogrfico: stilogrphicus, a, um. estoico: sticus. Sin: fortis; intrpidus; cons-


tans.
estimacin: (aprecio, aceptacin) aestimtio
vel existimtio, onis f. Uso: adquirir -, exis- estola: stola, ae f.
timationem collgere; demostrar - por al-
guien, honorficum esse in liquem; expresar estomacal: (relativo al estmago) stmachi
a uno la propia -, liquem honorficis verbis (gen). Sin: ad stmachum ttinens // (que
prsequi; gozar de la - de alguno, ab liquo aprovecha al estmago) stmacho tilis vel
magni existimari; magni apud liquem esse; pertilis, e // (que tonifica el estmago y fa-
haber adquirido la - de alguien, existima- vorece la digestin) stmachum stmulans vel
tione florere apud liquem. corrborans. Sin: stmachi vim cuens; di-
gestbilis, e; ppticus // ( medicamento -) sto-
estimulador: instrumentum stimulatrium. mtice, es f.

estimulante: adj stmulans vel instmulans, estomalgia: stomlgia sive -alga, ae f. Sin:
antis. Sin: xcitans // sust irritamentum, i n ; oris dolor vel dolores.
irritamen, mnis n. Sin: concitamentum.
Uso: ser un - para el estmago, stmachum estomtico: (concerniente a la boca) stom-
excitare. ticus, a, um. Sin: oris (gen); ad os spectans.

417
estomatitis

estomatitis: stomatitis, is f. Sin: oris inflam- Uso: subir al -, suggestum ascndere,


mtio, infltio; oris membranarum infltio. conscndere; (in) suggestum scndere.

estomatologa: stomatolgia sive -loga, ae estrangulacin: strangultio, onis f; strangu-


f. Sin: dentria scintia vel ars; de oris natura latus, us m.
doctrina, disciplina; de oris morbis rtio.
estrangulado: strangulatus, a, um.
estomatolgico: stomatolgicus, a, um. Sin:
ad stomatolgiam prtinens. Uso: examen -, estrangulador: adj strngulans, antis // sust
inspctio stomatolgica; tratamiento -, cura strangulator, oris m.
vel curtio stomatolgica.
estrangular: strangulare.
estomatlogo: stomatlogus, i m. Sin: sto-
matolgiae peritus; vir dentriae artis (vel estranguria: strangria sive -gura, ae f. Sin:
scintiae, vel doctrinae, vel disciplinae) peri- urinae difficultas; urinae trmina (-um npl)
tus. vel stillicdia (-orum npl).

estomatoscopio: stomatoscpium, ii n. estrs: lapis strassianus.

Estonia: Estnia vel Aestnia, ae f. estratagema: strategma, tis (gen pl


-mton) n. Sin: cllidum conslium; verstia,
estonio: (natural de Estonia) Estoniensis, is; ae f ; astus, us m. Uso: - militar, militaris
Estonus, i; Eston, onis; Aestonus, i m // adj astus.
estoniensis, e; estnicus; Estniae (gen). Sin:
ad Estniam ttinens // (lengua hablada por estratega o estratego: strategus, i m. Sin: vir
los estonios) lingua estnica. rei militaris peritus.

estopa: stuppa, ae f. Uso: tapar con -, stupp estrategia: stratgia sive -tega, ae f. Sin:
obturare. stratgica ars, doctrina, disciplina, rtio,
scintia; strategi vel summi strategi disci-
estor: cortina, ae f. plina; imperatria ars; belli rtio; doctrina
bllica, rei militaris scintia. Uso: las reglas
estornino: sturnus, i m. de la -, praecepta imperatria.

estornudar: sternutare. estratgicamente: ex bllicae artis praecep-


tis.
estrabismo: strabismus, i m. Sin: oculorum
distrtio vel prvitas. Uso: adolecer de -, estratgico: (concerniente a la estrategia)
strabismo (vel oculorum distortione, vel stratgicus, a, um. Sin: imperatrius; ad
oculorum pravitate) laborare; afecto de -, stratgiam (vel ad strategum) spectans; ad rei
strabo, nis m; strabus, i m. militaris scintiam prtinens. Uso: plan -,
belli gerendi rtio; punto -, locus idneus;
estradivario: fidcula violina stradivariana. por razones -, propter belli rationem; segn
las reglas -, v. estratgicamente; hacer un
estrado: suggestus, us m; suggestum, i n. movimiento - de tropas, copias peropportune

418
estrs

movere vel dispnere; tomar una medida - ble, dextrum sidus (-dris n); he nacido bajo
(astuta), cllidum conslium cpere vel inire buena -, amico sdere ortus sum; felciter
// (conocedor del arte de la estrategia) rei mihi natus sum; nacido con mala -, malo
militaris peritus. astro natus, vel sinistro fato gnitus // fig,
hacer ver las -, acrrimo dolore liquem af-
estratificacin: stratifictio, onis f. Sin: fcere; poner a uno en las -, liquem stellis
strctio (-onis f) vel structura tabulatorum insrere; astris inferre vel ddere; in astra
instar. edcere; ad astra vel ad sdera ferre, mttere,
tllere; summis vel mximis ludibus efferre;
estratificar: tabulatim exstrere vel strere. summis ludibus ad caelum efferre; ad cae-
lum extllere ludibus; ver uno las -, doloris
estratigrafa: stratogrphia sive -grapha, ae vi violenter ffici // (fig, persona que sobre-
f. sale extraordinariamente) liqua re ex-
cellens, minens, praecellens, praestans. Uso:
estratigrficamente: stratogrphice. - cinematogrfica, actrix illa cinematogr-
phica celebrrima.
estratigrfico: stratogrphicus, a, um. Sin:
ad stratogrphiam ttinens. estrena: (regalo que se da en seal de felici-
dad o en recompensa de un servicio) strena,
estratgrafo: stratgraphus, i m. ae f. Sin: donum. Uso: dar, recibir una -, stre-
nam dare, accpere.
estrato: stratum, i n. Sin: ordo, dnis m. Uso:
estratos sociales superiores, socilia strata estreido: (que padece estreimiento) stpti-
superiora; estratos de la opinin pblica, p- cus, a, um. Sin: alvo adstrictus; alvo adstricta
blicae opinionis rdines. (obstructa, restricta, compressa, dura) labo-
rans; alvi durti (vel durtie) affectus; astrc-
estratsfera o estratosfera: stratosphaera, tior alvo // (fig, avaro, mezquino) srdidus.
ae f. Sin: aethreum sptium.
estreimiento: alvi durties (-i f). Sin: alvus
estratosfrico: stratosphericus, a, um. Sin: (-i f) adstricta, obstructa, restricta, compressa,
ad stratosphaeram spectans. dura; venter adstrictus ... Uso: mitigar el -,
(alvi vel ventris) durtiam lenire, emollire,
estrecho: Geogr fretum, i n. Uso: - de Gi- mitigare; provocar -, alvum vel ventrem
braltar, Fretum Gaditanum. astrngere, restrngere, comprmere; sanar el -,
durtiem sanare vel purgare; sufrir de -, diffi-
estrella: stella, ae f. Sin: astrum, i n; sidus, cliter (difficulter, difficllime) excrnere; su-
dris n; en pl, tambin ignes aethrei, aeth- perar el -, alvum movere.
rii, sidrei; caelestes faces. Uso: - ensorti-
jada, stella cincinnata; - errante, stella errans, estreptococo: streptococcos vel streptococ-
errtica, vaga, vagans; - fija, stella inerrans, cus, i m.
haerens, affixa caelo, immbilis, perennis; -
fugaz, stella trnsvolans; - polar, stella ad estreptomicina: streptomycina, ae f; strep-
septentriones vergens; - con cabellera, stella tomycinum, i n.
crinita vel comans; lluvia de estrellas, stella-
rum plvia // (fig, suerte, destino) - favora- estrs: contntio enervans. Sin: contntio v-

419
estresante

rium; nmia contntio nimi. estro: (estmulo) mentis incittio et motus //


(ardor) nimi ardor. Sin: ingnii fervor vel
estresante: vrium contentione enervans. aestus (-us m); ntima nimi permtio // (ins-
piracin) spritus, us m. Sin: instinctus, us m;
estra: (cada una de las rayas en hueco que oestrus, i m. Uso: - potico: spritus poticus;
suelen tener algunos cuerpos) stria, ae f. poticus afflatus (-us m) vel aestus (-us m);
potrum afflatus; poticae mentis afflatus;
estriacin: Zool striatura, ae f. potandi vena; potica virtus vel facultas.

estriado: striatus, a, um. Sin: striis ornatus estrobo: struppus, i m.


vel excavatus.
estrobofotgrafo: strobophotgraphus, i m.
estriar: (alterar una superficie formando en
ella estras) striare. Sin: strias fcere; in strias estroboscopia: stroboscpia sive -scopa, ae
excavare; striis exornare. f.

estribern: fulcrum prminens. estroboscopio: stroboscpium, ii n. Sin:


instrumentum stroboscpicum.
estribillo: (verso o versos que se repiten) in-
tercalaris versus sing ; versus intercalrii pl. estrofanto: strophantus hspida. Uso: medi-
Sin: rdiens versus vel stropha, ae f // (pala- cina hecha con -, medicamentum ex stro-
bra o expresin que alguna persona emplea phanto hspida.
por hbito vicioso con demasiada frecuen-
cia) verbum intercalare vel intercalrium; lo- estrgeno: oestrgenum, i n. Sin: medica-
ctio intercalaris vel intercalria // (cantilena) mentum oestrgenum.
cantilena, ae f. Sin: cantculum; cantincula,
ae f. Uso: repetir siempre el mismo -, eandem estroncio: strntium, ii n.
cantilenam cnere; eandem semper recantare
cantilenam. estropajo: scpula (-ae f) sprtea. Sin: spr-
teum penculum // fig nullus prtii res. Sin:
estribo: (especie de escaln para subir y contemptbilis res.
bajar del caballo) stpia, ae f . Sin: stpeda,
ae f; stapes, dis f; stapha; stphium; mitiscus, estructura: structura, ae f. Sin: forma; com-
i m. Uso: fig, perder uno los -, de mente dici; pago, gnis f; compages, is f. Uso: - edilicia,
patintiam abrmpere (impacientarse); ira aedificialis structura; la - de la Iglesia, struc-
exardscere (irritarse); hacer perder los - a tura Ecclsiae; - fundamentales de la Iglesia,
alguien, de mente liquem deturbare // (ma- necessria Ecclsiae forma; - gramaticales,
cizo, contrafuerte) sustentculum, i n // (uno structurae grammaticales; - prefabricada,
de los huesos del odo interno) stapes, dis m. domus praestructa; - rtmica de los versos,
rhthmica vrsuum structura, - sanitarias,
estribor: dxterum vel dextrum (navis) latus ministria valetdinis; - social, compago so-
(-tris n). cialis; structura societatis; - de pecado, pec-
cati institutum; structura peccati // gneros de
estricnina: strychnina, ae f; strychninum, i -: romnica, gtica, barroco, rococ, rena-
n. centista, glico imperial, structurae gnera:

420
estudio

romnicum, gthicum, barocum, conchatum, media, mdiae scholae alumnus vel discpu-
renascentiale, gllicum imperiale. lus; - de liceo, alumnus in Lycaeo; - univer-
sitario, academae (vel universitatis, vel
estructuracin: structurae dispostio. athenaei) alumnus; acadmicus alumnus; - de
derecho, filologa, filosofa, matemtica,
estructural: structuralis, e. Sin: ad struc- msica, psicologa, teologa ..., iuris, philol-
turam prtinens. giae (philolgicae disciplinae), philosphiae,
mathemticae (vel mathematicorum, vel ma-
estructuralismo: structuralismus, i m. Sin: thseos), msicae (vel musicorum, vel modo-
lingustica functionalis. rum musicorum, vel harmnices),
psycholgiae, theolgiae ... studiosus vel au-
estructuralista: adj structuralis, e. Sin: ad ditor; - de letras, adulescens vel ivenis lit-
structuralismum ttinens // sust structuralismi terarum stdio dditus; celestial patrono de
peritus, sectator, cultor. los -, caelestis patronus studiosae adulescn-
tiae ( vel iuventutis) ; los -, studentes, ium;
estructurar: secundum structuram disp- alumni; scholares, ium; scholstici; discen-
nere. tes, ium m; qui discunt.

estuario: aesturium, ii n. estudiantil: scholaris, e. Sin: scholsticus;


schlicus; discipulorum (gen).
estucado: incrusttio, onis f. Sin: gypsum;
tectura, tectrium. estudiar: studere + dat. Sin: vacare + dat;
stdiis se dare. Uso: - latn y griego, ltteris
estucador: gypsoplastes, ae m. Sin: gyps- latinis et graecis studere; - teologa, theol-
rius plastes; crustrius; tector. giae studere pernoscendae.

estucar: gypsare. Sin: crustare, incrustare; estudio: (aplicacin del espritu para com-
tectrio exornare, polire, illnere, cludere, prender o profundizar; conocimientos que se
indcere, munire, tgere. adquieren estudiando) stdium, ii n. Uso: -
cientficos, doctrinarum vel disciplinarum
estuche: theca, ae f. Uso: - plstico, theca stdia, - clsicos, studia clssica; - eclesis-
plstica; - de afeitar, theca rasria; - para ticos, stdia ecclesistica; - filolgicos, stdia
guardar agujas, cuum theca; - para lapice- philolgica; - humansticos, stdia humana,
ras, theca calamria; - para lpices, theca spiritulia, humanitatis; - secundarios, stdia
graphiria; - para lapiceras o lpices, gra- secundi rdinis; - tcnicos, technicorum st-
phirium; - de viaje, v. neceser. dia // (aposento donde trabajan ciertas per-
sonas) stdium, ii n. Sin: cubculum;
estuco: gypsum, i n. Uso: revestimiento de -, tablinum; stdii conclave (-is n); studiorum
tectura; tectrium; tectrium opus; recubrir zotheca, ae f. Uso: - de un artista, officina; -
con -, tectorio polire vel munire. cinematogrfico, stdium cinematogrphi-
cum; - fotogrfico, taberna photogrphica //
estudiante: studens, entis mf. Sin: alumnus empezar los -, stdia inire; proseguir los -,
m; alumna f; discpulus; discpula; scholaris, stdia prsequi; terminar los -, stdia per-
is mf; scholsticus, scholstica; discens, ad- gere.
discens mf; auditor m. Uso: - de escuela

421
estudioso

estudioso: studiosus, a, um. Sin: stdiis ddi- esvstica: crux (crucis f) hamata.
tus. Uso: crculo de estudiosos, studiosorum
crculus. E.T.A. (organizacin vasca revolucionaria):
grex vascnicus ETA appellatus. Sin: vasc-
estufa: lacnicum, i n. Sin: instrumentum ca- nica consocitio, quae est ETA.
lefactrium; fornax, acis f; hypocaustum.
Uso: - elctrica, lacnicum elctricum; - pe- etapa: (lugar donde se detiene un equipo de
quea, laconculum; forncula, ae f; - elc- ciclistas, etc.) sttio, onis f. Sin: mnsio;
trica con resistencia, forncula rhephoro mora; mortio // (pugna o competicin de ve-
predita; - de carbn, lacnicum anthrci- locidad) excursus, us m. Uso: - contra reloj,
num; lacnicum anthracit alendum; - de excursus adverso horolgio; excursus contra
lea, lacnicum lignis comburendis; lacni- horolgium // (trayecto) iter, itneris n.
cum lignis alendum // codo de la -, tubus
vermiculatus. ter: (esfera aparente que rodea la Tierra)
caelum, i n. Sin: inane, is n // (Fs, fluido
estufilla: (manguito para abrigar las manos) sutil) aether, ris (ac -ra) m. Sin: ar, ris
v. manguito // (braserillo para los pies) f- (ac rem vel ra) m // (Qum, lquido muy
culus, i m. Sin: excpula (-ae f) vel excpulum voltil) aether, ris m. Uso: - etlico, sulf-
(-i n ) pdibus fovendis vel calefaciendis. rico, aether aethlicus, sulphricus.

estupefaciente: adj stupefciens vel obstu- etreo: (perteneciente al ter) aethrius, a,


pefciens, entis. Sin: mirus; mirficus // sust um. Sin: etheris (gen); ad ethera spectans.
stupefciens, entis n. Sin: soporferum, i n; Uso: onda -, etheris unda // (pot, pertene-
medicamentum stupefactivum, somnferum, ciente al cielo) caelestis, e.
soporferum.
eterismo: aetherismus, i m. Sin: toxictio.
estupidez: (torpeza notable en comprender
las cosas) stupditas, atis f. Sin: stupor nimi; eterizacin: aetheriztio, onis f. Sin: anaes-
inslsitas; stulttia // (dicho propio de un es- thsia aethrica.
tpido) stulte dictum. Sin: stultum dictum //
(hecho propio de un estpido) stulte vel in- eterizar: aetherizare. Sin: (Qum, reducir al
epte factum. Sin: stultum factum; stultum estado de ter) in ethera redgere, vrtere,
fcinus (-nris n); res (rei f) stulta. convrtere; (Med, adormecer con el ter) e-
there sensus alienare.
estpido: stpidus. Sin: stultus; ftuus; hebes
(-tis; abl -ti); truncus; ineptus; insulsus. eternal: aeternalis, e. Sin: aeternbilis.

estuprador: stuprator, oris m. Sin: fututor; eternamente: aeternliter. Sin: aeterno.


qui ftuit. Uso: - de nias, parvularum fututor.
eternit: aeternirtes, ae m. Sin: amintina vel
estupro: stuprum, i n. durbilis tgula.

estuquista, v. estucador. eternizar: aeternare.

esturin: acupenser vel acipenser, ris n. eteromana: aetheromnia sive -mana, ae f.

422
etites

Sin: etheris aethlici smptio voluptria. desde el punto de vista -, iuxta etymolgiam;
ad originationem quod ttinet.
tica: thica, ae f; thice, es f. Sin: philos-
phia moralis; de mribus disciplina. Uso: - etimologista: etymlogus, i m; etymologista,
social, thica socialis; con arreglo a la -, ex ae m. Sin: etymolgiae cultor, peritus, studio-
mribus; ex thicae praeceptis. sus; etymolgiae callens, cllidus; nminum
enodandorum peritus, studiosus; in enodan-
etileno: aethylene, es f; aethylenum, i n. dis orignibus peritus.

etlico: aethlicus, a, um. etimologizar: etymolgiam investigare. Sin:


orginem nminum (vel vocum, vel vocabu-
etilismo: aethylismus, i m. Sin: vinolntia; v. lorum, vel verborum) inqurere; studiose ex-
alcoholismo. qurere unde nmina (vocbula, verba) sint
ducta vel unde voces sint ductae.
etilo: aethyle, es f; aethylis, is m.
etimlogo, v. etimologista.
etimologa: (ciencia que estudia el origen de
las palabras) etymolgia sive -loga, ae f // etiologa: (Filos, estudio de las causas de un
(origen particular de una palabra; razn de orden determinado de efectos) aetiolgia sive
su significacin y forma) tymum vel ty- -loga, ae f. Sin: causarum inquistio; rerum
mon, i n. Sin: vis, origo (-gnis f), enodtio, causarum stdium // (Med, parte de la medi-
explictio, interprettio nminis; nminis ori- cina que tiene por objeto el estudio de las
gintio; verbi vel verborum origo; vocis (vel causas de las enfermedades) aetiolgia, ae f.
nminis, vel vocbuli) origo; etymolgia Sin: morbi causarum inquistio; doctrina de
vocis; verbi vis. Uso: - popular, sin base morborum causis.
cientfica, origintio ad ppuli sensus accom-
modata, non a litteratorum profecta officinis; etiolgico: aetiolgicus, a, um.
segn la -, secundum etymolgiam; averi-
guar la -, appellationis tymon xsequi; bus- etope: adj aethipicus, a, um // sust
car la - de las palabras, orginem nminum ethiops, pis m. Sin: Aethopus, i m.
(vel vocum, vel verborum) scrutari vel exqu-
rere; dar la - de un vocablo, nomen vel ver- Etiopa: Aethipia, ae f.
bum explicare unde ductum sit; vocem
explicare unde ducta sit; nomen (vel vocem, etiqueta: (marca, seal o marbete) nota, ae f.
vel verbum) enodare; establecer la -, verbo- Sin: pittcium. Uso: - engomada, agglutina-
rum orginem explicare. tria schdula // (ceremonial que se observa
en los palacios y en actos pblicos solemnes)
etimolgicamente: etymolgice. Sin: ex or- v. ceremonial // (ceremonia en la manera de
gine vel (si se trata del significado) ex vi n- tratarse) officisitas, atis f. Sin: morum ele-
minis, vocis, verbi. gntia; probatus mos et usus; segn la -, ex
more; sin -, simpliciter; nullo apparatu; con-
etimolgico: etymolgicus, a, um. Sin: ad ducirse con arreglo a la -, ut probatus usus,
nminis (vel vocis, vel verbi) orginem prti- probatusque mos postulat, se grere.
nens (si se trata del origen); ad nminis vim
ttinens (si se trata del significado). Uso: etites: atites, is m. Sin: ferrum oxydatum.

423
etimoides

etmoides: ethmides, is n. Sin: nrium mea- eufemismo: euphemismus, i m. Sin: verbi vel
tus (-us m). verborum mitigtio; dictionis vel locutionis
mitigtio; mitigata dctio, loctio; mitigata
tnico: thnicus, a, um. verba; verba lnia; verbi lnitas. Uso: em-
plear un -, lenitate verbi rei tristtiam miti-
etnografa: ethnogrphia sive -grapha, ae f. gare; trstia dcere meliribus (vel mitigatis)
Sin: descrptio morum gntium. verbis; para usar un -, ut lviter (vel levs-
sime) dicam.
etnogrfico: ethnogrphicus, a, um.
eufona: euphnia sive -phona, ae f. Sin: so-
etngrafo: ethngraphus, i m. Sin: ethnogr- nritas, voclitas; soni vel vocis suvitas;
phiae cultor, peritus, studiosus. suavis dulcisque sonus.

etnologa: ethnolgia sive -loga, ae f. Sin: eufnico: euphnicus, a, um. Sin: vocalis;
doctrina de gntium natura (vel ndole) et suavis; bene sonans.
mribus.
euforia: euphria sive -phora, ae f. Sin:
etnolgico: ethnolgicus, a, um. nimi eltio, sernitas, hilritas, iucnditas;
nimus serenus, hlaris, hlarus, iucundus,
etnlogo: ethnlogus, i m. Sin: ethnolgiae laetus; mens laeta . Uso: - en el hablar, el-
cultor, peritus, studiosus. quii (vel loquendi) hilritas vel iucnditas.

etologa: etholgia sive -loga, ae f. eufrico: euphricus, a, um. Uso: soy -, eu-
phricus sum; nimo elato (vel sereno, vel h-
etolgico: etholgicus, a, um. lari vel hlaro, vel iucundo, vel laeto) sum.

etlogo: ethlogus, i m. eugenesia o eugentica: eugnia sive -gena;


eugnica vel eugentica, ae f. Sin: eugentica
etruscologa: doctrina rerum etruscarum. disciplina; doctrina de sana sbole procre-
anda; rtio vel exquistio bonae orginis.
eucarista: eucharstia sive -rista, ae f. Sin:
sacra synaxis (-is vel -os); augustum altaris eugensico: eugenticus. Sin: felciter gni-
sacramentum; sacramentum Crporis D- tus; ad eugniam spectans; ad sanam ac fe-
mini. Uso: celebrar, concelebrar la -, eucha- licem procreationem prtinens.
rstiam celebrare, concelebrare.
eugnesis, v. eugenesia.
eucarstico: eucharsticus, a, um.
eugenismo: eugenismus, i m.
eudemonismo: eudaemonismus, i m. Sin:
eudaemonolgia sive -loga. eupepsia: eupepsis, -is f; euppsia sive -pep-
sa, ae f. Sin: bona digstio; fcilis digstio
eudemonstico: eudaemonsticus, a, um. vel concctio.

eudimetro: eudimetrum, i n. eupptico: adj euppticus, a, um. Sin: diges-


trius; ad digerendum aptus // sust remdium

424
evangeliario

ad cibum concoquendum aptum. eurovisin: eurovsio, onis f. Sin: televsio


in Europa; horama (-tis n) europaeum; tele-
eurasitico: eurasiticus vel eurasianus, a, orasis vel telehorasis (-is f) per Europam.
um.
eutanasia: euthansia sive -nasa, ae f. Uso:
Euratom: communis rerum atomicarum - encubierta y subrepticia, practicada abier-
mercatus, qui Euratom audit. Sin: Euratom, tamente o incluso legalizada, euthansia,
ut aiunt; europaea de vi atmica commnitas; tecta quidem et prorepens aut quae palam pe-
europaea de adhibenda vi atmica commni- rgitur vel iure tiam ipso permttitur.
tas.
eutimia: euthmia sive -thyma, ae f. Sin: se-
euritmia: eurthmia sive -rythma, ae f. Sin: rena doloris tolerntia; tranquilla angorum to-
concnnitas, atis f; concinnitudo, dnis f; apta lerntia.
dispostio.
eutrapelia: eutraplia, ae f. Sin: iucnditas,
eurtmico: eurthmicus, a, um. affablitas, hilritas, cmitas, atis f.

euro: (unidad monetaria comn a los Esta- evacuacin: evacutio, onis f. Sin: egstio;
dos de la Unin Europea) euro, onis m; euro- exinantio; exonertio. Uso: tapn de - (en
nus, i m. Sin: euronummus; moneta vel los motores), valva evacuationis.
pecnia eurnica; nummus vel nmmulus
eurnicus; europecnia; euromoneta. Uso: evacuar: evacuare. Sin: vacuefcere. Uso:
relativo al -, eurnicus; partidario del -, eu- miles de personas fueron evacuadas, mlia
ronus, i m; fautor euronis; adversario del -, hminum evacuati sunt.
antieuronus, i m; adversrius euronis.
evadir: vitare, evitare, devitare. Sin: decli-
eurocheque: assigntio europaea. nare liquid vel ab liqua re; effgere liquid
vel ab (vel ex ) liqua re; defgere; eldere //
Europa: Europa, ae f. Uso: - Central, Orien- evadirse, evdere. Sin: aufgere, effgere de
tal, Europa Centralis, Orientalis. (vel ex, vel ab) + abl.

europesmo: (predileccin por las cosas de evaluable: evalubilis, e. Sin: aestimbilis.


Europa) europaeismus, i m // (carcter euro-
peo) mens (mentis f) europaea. evaluacin: evalutio, onis f. Sin: aestimtio.
Uso: Centro de -, institutum, quod est Cen-
europesta: europaeista, ae m. Sin: coniunc- trum Evaluationis; - global, evalutio globa-
tionis europensis fautor. lis.

europeizar: europaeizare. Sin: europaeum evaluador: adj evaluatrius, a, um. Sin: aes-
cultum indcere; ad Europaeorum cultum re- timatrius // sust evaluator, oris m. Sin: aes-
dgere. timator.

europeo: adj europaeus, a, um; europensis, evaluar: evaluare. Sin: aestimare.


e.
evangeliario: evangelirium, ii n. Sin: evan-

425
evanglico

glia, orum npl; liber evangeliorum. sio.

evanglico: (relativo al evangelio) ad evan- evasiva: effgium, ii n. Sin: tergiverstio;


glia prtinens. Sin: ad doctrinam christia- pseudthyrum.
nam ttinens // (relativo a las Iglesias
surgidas de la Reforma) evanglicus, a, um // evasivamente: evasive. Sin: ambgue; dbie;
(miembro de dichas Iglesias) evanglicus, i eludendo.
m.
evasivo: evasivus, a, um. Sin: ambguus; in-
evangelio: evanglium, ii n. Sin: doctrina certus; eludens; elusivus; rem non attingens.
christiana. Uso: responder de una manera -, incertis
responsis liquem implicare.
evangelista: evangelista, ae m. Sin: evanglii
scriptor. evemerismo: euhemerismus, i m. Sin: euhe-
meriana vel evemeriana doctrina; euheme-
evangelizacin: evangeliztio, onis f. Sin: riana vel evemeriana mytholgiae
evanglii praedictio. Uso: nueva -, nova interpretandae rtio.
evangeliztio.
evento: (suceso importante y programado)
evangelizador: evangelizator, oris m. Sin: eventus, us m. Uso: - histrico, eventus his-
evanglii predicator vel praeco (-onis f). tricus.

evangelizar: evangelizare. Sin: (predicar el eventualmente: forte. Sin: si forte; casu; for-
evangelio) evanglium praedicare; Christum tuto; si occsio vnerit; si necesse erit.
praedicare; (ensear el evangelio) liquem
evanglium docere. Uso: - a los pueblos, evidencia: evidntia, ae f. Sin: perspicintia
Christiana doctrin gentes exclere; evanglii rerum; illustrtio; perspicitas.
luce ppulos illustrare.
evitabilidad: evitablitas, atis f.
evaporacin: vaportio vel evaportio, onis
f. Sin: exhaltio; respirtio. Uso: la - de las evitable: evitbilis, e.
aguas, vaportio aquarum; aquarum respir-
tio. evocacin: evoctio, onis f.

evaporar: (convertir un cuerpo lquido o s- evocativo: evocativus, a, um.


lido en vapor) in vaporem (vel in vapores)
convrtere vel slvere // (intr, convertirse en evocatorio: evocatrius, a, um.
vapor) vaporare, evaporare; in vaporem (vel
vapores) converti, solvi, abire // (fig, disi- evolucin: (desarrollo) evoltio, onis f. Sin:
parse, desvanecerse) vanscere vel evans- cursus vel decursus, us m; progressus, us m;
cere. progrssio, onis f; incrementum, i n. Uso: -
democrtica, evoltio democrtica; - demo-
evaporatorio: evaporatrius vel evaporati- grfica, cursus demogrphicus; - econmica,
vus, a, um. cursus oeconmicus; - social, evoltio socia-
lis; cursus progredientis societatis; - de las
evasin: evsio, onis f. Sin: effgium; elp-

426
examen

especies, evoltio phylogentica // (varia- infltius commemorare; ensalzarse -, se ef-


cin) muttio, onis f. Uso: - fontica, muttio ferre insolenter.
phontica.
exagerado: (en el lenguaje) inflatus, a, um.
evolucionismo: evolutionismus, i m. Sin: Sin: elatus atque exaggeratus. Uso: eres -,
rtio evolutionis; doctrina evolutionalis. rem verbis exggeras // (excesivo) nmius, a,
um. Sin: immdicus; immoderatus; immo-
evolucionista: evolutionista, ae m. Sin: dar- destus; intmperans, intemperatus; effusus
vinismi fautor; fautor rationis evolutionis; (respecto de sentimientos); profusus, nsolens
darvinianae doctrinae sectator, assectator, (respecto de gastos). Uso: alabanzas -, effu-
fautor. sssimae laudationes; alegra -, laettia ef-
fusa; gastos -, sumptus effusi; - en los gastos,
evolutivo: evolutivus, a, um. Sin: ad evolu- nsolens in pecnia.
tionem spectans.
exagerar: (encarecer) liquid exaggerare
exabrupto: inptiae, arum fpl. Sin: stulte dic- (verbis). Sin: liquid augere; liquid augere
tum. Uso: soltar un -, liquid stulte dcere; verbis ; liquid extllere; liquid in maius ex-
soltar exabruptos, ineptire; ineptias proferre. tllere; liquid praeter modum extllere //
(dar proporciones excesivas a una cosa) li-
exactitud: exactitudo, dnis f. Sin: diligntia, quid nimis augere. Sin: nimis magnum fcere
ae f; accurtio; perfctio. Uso: - de la pronun- liquid // (propasarse) in liqua re modum
ciacin, exactitudo pronuntiationis; con -, excdere. Sin: finem et modum transire; n-
adamussim; accurate; diligenter; perfecte; mium esse in liqua re. Uso: - en los gastos,
con - absoluta, summ cur. sumptu extra modum excdere; - en el ha-
blar, verbis extra fines gredi; nmium d-
exactor: exactor, oris m. Sin: apodecta, ae m ; cere; (faltando a la verdad) veritatem gredi;
coactor; collectrius; vectiglium curator; plus dcere quam ptitur vritas; in falsum
prtitor (aduanero de un puerto). augere liquid; no hay que -!, ne quid
nimis!; toma, pero sin -, mdice bibe.
exageracin: (accin y efecto de exagerar)
exaggertio, onis f. Sin: eltio; superltio; exaltacin: - de la Santa Cruz, Exalttio
amplifictio // (cosa que traspasa los lmites Sanctae Crucis.
de lo justo, verdadero o razonable) nmium,
ii n (exceso). Sin: immodertio, immodstia, ex alumno: hesternus alumnus. Sin: prstinus
intemperntia (inmoderacin); effsio (ex- discpulus; quondam alumnus; quondam dis-
ceso en los gastos, en los sentimientos); pro- ciplinae alicius alumnus. Uso: mi -, quon-
fsio (exceso en los gastos). Uso: toda - es dam disciplinae meae alumnus.
viciosa, vtium est quod nmium est; sera
una - decir que..., nimis violentum est dcere examen: (investigacin, indagacin) inves-
(con ac e inf). tigtio, onis f. Sin: inquistio; inspctio; scru-
ttio; perscruttio; explortio; recogntio;
exageradamente: nimis. Sin: immoderate; discssio; examen, mnis n. Uso: - clnico,
immdice; immodeste; intemperanter; prae- mdico, clnica, mdica inspctio; - de con-
ter modum; (en el hablar) insolenter; infl- ciencia, examen conscintiae; recogntio vel
tius. Uso: conmemorar - a alguien, liquem inquistio sui; discssio conscintiae; hacer

427
examinador

el - de conciencia, censuram sui ipsus gere, xin) considertio, onis f. Sin: recogntio.
grere; conscintiam exctere; perscrutari se; Uso: libre - de la doctrina cristiana, de la Sa-
in se ipsum inqurere; interrogare nimum grada Escritura, lberum de christiana doc-
suum; in suam mentem introspcere; exctere trina iudcium; en el contexto simplem
se; nimum exctere; - de los registros, ins- lberum iudcium; lbera sacrarum scriptura-
pctio tabularum // (prueba que se hace de la rum interprettio; en el contexto simplem l-
idoneidad de una persona para el ejercicio bera interprettio; despus de un atento -, re
y profesin de una facultad, oficio o ministe- perspecta; despus de un maduro -, re diu
rio, o para comprobar o demostrar el apro- multumque ponderata // (deliberacin, con-
vechamiento en los estudios) examen, mnis sulta) delibertio, onis f. Sin: disputtio;
n. Sin: probtio, onis f; perculum; experi- quaestio. Uso: el asunto requiere un largo -,
mentum. Uso: - escrito, examen scriptum; res habet multam deliberationem; pienso que
examen scripto vel per ltteras faciendum, ha- hay que hacer un ms amplio - de la cues-
bendum (antes de rendirlo); perculum tin, ego mplius deliberandum cnseo; so-
scripto vel per ltteras factum, hbitum (des- meter algo a -, in quaestionem vocare liquid
pus de rendirlo); - oral, examen orale; exa- // (interrogatorio) interrogtio, onis f. Uso: -
men ore vel viva voce facindum, habendum de testigos, tstium interrogtio; hacer el - de
(antes de rendirlo); perculum ore vel viva los testigos, testes interrogare.
voce factum, hbitum (despus de rendirlo);
- prctico, prcticum experimentum; - te- examinador: (persona que examina) investi-
rico, thericum examen; arancel de -, tribu- gator, oris m. Sin: explorator; indagator; (que
tum pro perculo subeundo; - de literatura, averigua interrogando) quaesitor; inquisitor;
de matemtica, de historia, etc., examen de fig appensor, oris (el que pesa) // (- escolar)
ltteris, de mathemticis, de historia, etc.; pe- examinator, oris m. Sin: exquisitor; probatio-
rculum in (vel de) ltteris, in (vel de) mathe- nis rbiter (-tri m) vel iudex (-dcis m); qui
mticis, in (vel de) histria, etc.; mesa de -, explorat vel exquirit quid alumni sciant (vel
examinatores, um mpl. Sin: probationis rbi- didcerint). Uso: - sinodal, examinator vel
tri vel idices // aprobar, pasar un -, examen iudex synodalis; iudex administris sacrorum
superare; probari; perculum (in vel de litte- probandis.
ris, etc.) superare, evncere, eluctari; aprobar
el - pblico (o de Estado), exmine pblico examinando: examinandus, a, um. Sin: pet-
probari; desaprobar el -, perculum non su- tor; candidatus.
perare; rendir -, perculum fcere, subire;
examen subire; exmine explorari; rendir - examinar: (investigar, indagar) investigare.
de algo, de alguna materia, periclitari de (vel Sin: explorare; indagare; examinare; perpn-
in) liqua re; perculum fcere in liqua dis- dere; pndere. Uso: - la propia conciencia,
ciplina; he de rendir un -, examen mihi su- conscintiam perscrutari; todo juez corrupto
beundum est; rendir - de conduccin, examina mal la verdad, male verum exmi-
probationem vehendi autocinticam subire; nat omnis corruptus iudex // (- interrogando)
rendir - de todas las materias, disciplinarum querere (liquid; de liqua re). Sin: inqu-
mnium perculum fcere; repetir el -, per- rere (de liqua re); experiri interrogando.
culum terum fcere; tomar -, examinare; Uso: - el nimo, la ndole, el juicio, la cien-
exmine liquem explorare; explorare, exqu- cia, la pericia de uno, alicius nimum, n-
rere quid liquis sciat vel didcerit; alicius dolem, iudcium, scintiam, pertiam
doctrinam temptare // (consideracin, refle- interrogando experiri; - a los testigos, testes

428
exceptuacin

interrogare // (revisar, inspeccionar) probare. rium mechnicum; chamulcus fossrius.


Sin: spectare; recensere (liquid) ; cogns-
cere (liquid vel de liqua re); temptare. Uso: exceder: - el peso, praeponderare. Uso: - el
- el cdigo, cdicem recognscere; - la mo- peso en cinco kilos, quinque chil(i)ogrm-
neda, la virtud, pecniam, virtutem probare; mata praeponderare.
- las actas, de actis cognscere // (observar
con ojo crtico) observare. Sin: inspcere. excelencia: (ttulo honorfico) Excellntia, ae
Uso: - todas las partes del cuerpo, omnes f. Uso: Vuestra - viene solo?, Excellntia tua
partes crporis inspcere // (considerar, pon- sola venit? // (superior calidad o bondad) ex-
derar) considerare (liquid vel de liqua re). cellntia, ae f. Sin: praestntia (en algo, alic-
Sin: ponderare; perpndere. Uso: - el pro y el ius rei). Uso: por -, per excellntiam vel per
contra de algo, in utramque partem liquid eminntiam.
perpndere // (tratar, discutir, deliberar) con-
slere (liquid, de liqua re); deliberare (de excntrica: (pieza que gira alrededor de un
liqua re); agitare (liquid, de liqua re); dis- punto que no es su centro de figura) excen-
putare; dissrere (liquid, de liqua re) // trum, i n. Sin: cmmia.
(tomar examen) v. examen.
excentricidad: (estar fuera del centro) a
exantema: exanthma, tis n. Sin: exnthe- mdio abhorrere // (extravagancia) excentr-
sis; pustultio; cutis efflorescntia. citas vel eccentrcitas, atis f. Sin: insolntia;
morsitas; (dicho excntrico) tmere vel in-
exantemtico: exanthemticus, a, um. solenter dictum; (hecho excntrico) tmere
vel insolenter factum. Uso: - de carcter, in-
exarca: exarchus, i m. gnii insolntia.

exarcado: exrchia sive -archa, ae f; (cargo excntrico: (de carcter raro, extravagante)
del exarca) exarchi munus (-nris n); (digni- nsolens, entis. Sin: morosus; cerebrosus.
dad de exarca) exarchi dgnitas; (territorio Uso: conducta -, agendi rtio inslita (vel
del exarca) praefectura, ae f; exarchi territ- nova atque mira, vel tortuosa et nsolens);
rium. hombre -, cerebrosus homo; ser -, praeter
communem morem consuetudinemque v-
excavacin: excavtio, onis f. Sin: fssio; ef- vere vel gere // (que est lejos del centro) lo-
fssio; fossura. Uso: director de las -, fossio- calidad -, locus suburbanus; barrio -,
num magister vel praefectus; director general subrbium, ii n // (Geom, que est fuera del
de las -, fossionum summus moderator; ma- centro) e medio excedens. Sin: eccentros
terial de -, relquiae effossae; trabajo de -, (mf), on (n), gen -i.
fossionis pera ; hacer excavaciones, exca-
vationes dcere, pergere; fossiones fcere. excepcional: exceptionalis, e. Sin: extraordi-
nrius; inslitus; singularis.
excavador: adj excavans, antis. Sin: fdiens
// sust excavator, oris m. Sin: fossor // (apa- excepcionalmente: exceptionliter. Sin: per
rato que sirve para excavar) v. excavadora. exceptionem; extraordinrie; singulriter.

excavadora: excavatrium, ii n. Sin: m- exceptuacin: excptio, onis f. Sin: exclsio.


china effdiens, fossria, excavans; foss-

429
excerpta

excerpta o excerta: excerpta, orum npl. mare vel anathematizare; a sacris excldere;
de Ecclsia ecere; e fidlium consortione ex-
exceso: nmium, ii n. Uso: - de velocidad, pllere; Ecclsiae communione liquem pri-
nmia celritas. vare; sacrorum communione liquem
privare; sacrorum communionem admere
excitador: excitatrium, ii n. Sin: - elctrico, licui vel ab liquo; a sacrorum communione
elctricum excitatrium. liquem prohibere.

excitar: excitare. Sin: acere, exacere; sti- excomunin: excommunictio, onis f. Sin:
mulare. Uso: - el apetito paseando, obsonare anathemtio; a sacris exclsio; a fidlium
ambulando famem. consortione explsio; Ecclsiae communio-
nis privtio; a fidlium communione reictio;
exclamacin: exclamtio, onis f. sacrorum communionis admptio vel priv-
tio. Uso: absolver de la -, ab excommunica-
exclamativo: exclamativus, a, um. tione liquem abslvere; excommunicationis
poen liberare; liquem in sacrorum commu-
exclaustracin: exclaustrtio, onis f. nionem recpere vel restitere; imponer la -,
v. excomulgar; incurrir en -, in excommuni-
exclaustrado: exclaustratus, a, um. cationem incrrere.

exclusivamente: exclusive. excretorio: excretrius, a, um.

exclusividad: exclusvitas, atis f. Sin: singu- excursin: (viaje por lo comn corto) excr-
lritas; ius exclusivum. sio, onis f. Sin: peregrintio; peragrtio; iter,
itneris; excursus, us m; decrsio. Uso: - na-
exclusivismo: exclusivismus, i m. Sin: ex- vales, excursiones navales; - de recreo, de-
clusria rtio. lectbilis peregrintio; hacer una - al campo,
rusticanum iter pergere; in rus decrrere.
exclusivista: exclusivista, ae m. Sin: exclus-
riae rationis studiosus; ad exclusivismum excursionismo: excursionum stdium. Sin:
prtinens. peragrandi rtio.

exclusivo: exclusivus, a, um. Sin: exclus- excursionista: peragrator, oris m. Sin: excur-
rius; prprius; singularis. sor; peragrationum studiosus.

excomulgado: excommunicatus. Sin: Eccl- excusa: (accin de excusar o excusarse) ex-


siae communionis expers; communione fid- custio, onis f. Uso: nota de -, excustio
lium privatus; a fidlium consortione scripta // (justificacin) satisfctio, onis f.
expulsus; sacris exclusus vel remotus; (a) sa- Sin: purgtio // (pretexto) praescrptio, onis
cris prohbitus; sacrorum communione ca- f. Sin: nomen, mnis n // (motivo) ttulus, i m.
rens, expers, prohbitus. Uso: - vitando, Sin: causa. Uso: aducir una -, causam inter-
excommunicatus vitandus // fig, e factione pnere; aducir una - legtima, excusatione
expulsus. Sin: a societate exclusus. idnea uti ; alegar como - la edad, excusare
aetatem; dar o alegar su edad como -, aeta-
excomulgar: excommunicare. Sin: anathe- tem afferre; hallar una - adecuada, causam

430
exigencia

idneam nancisci; no admitir la - de alguien, del Estado a los agentes extranjeros para que
causam alicius neglgere; proporcionar una puedan ejercer las funciones propias de su
- a alguien, excusationem licui dare; con la cargo) plcitum, i n. Uso: - real, regale pl-
- de ..., per spciem + gen; per causam + gen. citum.

excusado: latrina, ae f (defluente aqu ins- exequial: exsequialis, e.


tructa vel ditata). Sin: latrinum, i n; secessus,
us m; postcum; cella ntima vel secreta exequias: exsquiae, arum fpl. Sin: funus,
(aquae proflvio instructa vel ditata); loca nris n; iusta, orum npl; suprema, orum npl;
(-orum npl) secreta. Uso: taza de -, latrinae exsequiale sacrum; iusta funbria vel exse-
vas (vasis n); vas sssile. quilia. Uso: asistir a las - de alguien, exs-
quias fneris alicius prsequi; celebrar las -
excusar: excusare liquem licui vel apud de alguno, alicius exsquias gere, cele-
liquem // excusarse, se excusare licui vel brare, fcere, rddere.
apud liquem de liqua re, vel in liqua re,
vel quod + indic vel subj, vel ac + inf. Uso: - exergo: exergon vel exergum, i n.
formalmente, formliter se excusare; - ofi-
cialmente por algo, officiliter se excusare exfoliador, v. bloc.
pro liqua re.
exhibicin: (accin de mostrar) exhibtio,
execute (Inform), poner en movimiento, onis f. Sin: ostnsio. Uso: - deportivas, ldi-
poner en marcha: run. Sin: pllere; v. run. cra spectcula; - gimnstica, gmnicum cer-
tamen; gmnica exhibtio.
exegesis o exgesis: exegsis, is f. Sin: exe-
gtice, es f; hermenutica, ae f ; explictio; exhibicionismo: ostenttio, onis f. Sin: os-
intreprettio; explantio. Uso: hacer la -, ex- tentamen, mnis n; iactntia; sui ostentandi
plicare; explanare; interpretari. stdium; nmia sui ostenttio; se palam pro-
ferendi stdium // (perversin sexual) exhibi-
exegeta o exgeta: exegta, ae m. Sin: inter- tionismus, i m (crporis).
pres, tis m; explanator; explicator; exegsis
professor. exhibicionista: ostentator, oris m. Sin: iacta-
tor; sui ostentandi studiosus; se palam profe-
exegtico: exegticus, a, um. Sin: explanat- rendi studiosus.
rius; interpretatrius; ad interpretationem t-
tinens. exhibir: exhibere. Sin: ostentare; ostndere;
praebere; proferre; propnere // exhibirse, se
exencin: - del servicio militar, (miltiae) va- ostentare.
ctio, onis f; - de impuestos, de obligaciones,
immnitas. exhortativo: adhortativus, exhortativus, hor-
tativus, a, um. Sin: monitrius; suasrius.
exequtur: (pase que da la autoridad civil
de un Estado a las bulas o rescriptos pontifi- exhortatorio, v. exhortativo.
cios) exsectio, onis f. Sin: litterarum aposto-
licarum exsectio; Apostlicae Sedis decreti exigencia: (pretensin) postulatum, i n; pos-
exsectio // (autorizacin que otorga el Jefe tultio, onis f // (necesidad) necssitas, atis f.

431
exigir

Sin: res (rei f) necessria. Uso: ceder a las - exgeno: exgenus, a, um. Sin: foris ortus.
experimentales, experimenta admttere.
exnfalo: exmphalus vel exmphalos, i m.
exigir: exgere liquid ab liquo. Sin: impe- Sin: umbilci hrnia.
rare liquid licui.
exorcismo: exorcismus, i m. Sin: demonum
eximido: immunis, e. Uso: - del servicio mi- explsio.
litar, vacans, antis; immunis milti.
exorcista: exorcista, ae m. Sin: demonum
eximir: exmere. Sin: liberare. Uso: - a al- expulsor.
guien del servicio militar, licui miltiae va-
cationem dare. exorcistado: exorcistatus, us m. Sin: exorcis-
trium; exorcistae munus, offcium, ordo.
existencia: exsistntia, ae f. Uso: demostrar
la - de Dios, Deum esse probare; negar la - exorcizar: exorcizare. Sin: demones ex-
de Dios, Deum esse negare. pllere, repllere, deprecari.

existencial: exsistentialis, e. exosmmetro: exosmmetrum, i n.

existencialismo: exsistentialismus, i m. exsmosis: exsmosis, -is f.

existencialista: exsistentialista, ae m. Sin: exstosis: (bulto leoso que se forma en el


exsistentialismi sectator vel fautor; philso- tallo y en las ramas de algunos rboles)
phus, qui exsistentialismi doctrinam amplc- exstosis, is f // (cierto tumor seo) exstosis,
titur. is f. Sin: eminntia vel excrescntia ssea; os
excrescens.
existencialmente: exsistentiliter. Sin: ad ex-
sistntiam quod ttinet. exotrico: exotricus, a, um.

exocarpio, v. exocarpo. exoterismo: exoterismus, i m. Sin: rtio exo-


trica; doctrina exotrica; doctrina pblice
exocarpo: exocarpus, i m. Sin: exterior frc- trdita vel impertita.
tuum pars.
exotrmico: exothrmicus, a, um.
exocrino: excrinus, a, um. Sin: extra secer-
nens. Uso: glndula -, glndula excrina. extico: exticus, a, um. Sin: peregrinus; ex-
ternus; adventcius; advectcius (importado).
exoftalmia o exoftalma: exophthlmia sive Uso: doctrina -, doctrina adventcia; lenguaje
-thalma, ae f; exophthalmus, i m. -, exticus sermo; locucin -, peregrina loc-
tio; vocablo -, exticum verbum.
exoftalmmetro: exophthalmmetrum, i n.
exotismo: peregrnitas, atis f. Sin: rerum exo-
exoftalmos, v. exoftalmia. ticarum stdium.

exogentico, v. exgeno. expansin: (Fs, accin de extenderse o dila-

432
experiencia

tarse) diffsio, onis f. Sin: propagtio, onis f tularum // (viaje o marcha) expedtio, onis f.
// (fig, propagacin) propagtio. Uso: - pol- Sin: peregrintio. Uso: - al planeta Marte,
tica, fnium vel imprii propagtio; necesidad expedtio in stellam errantem Martem.
de - poltica, necssitas fines producendi,
proferendi, propagandi; imprii propagandi expedidor: expeditor, oris m; expedition-
necssitas // (fig, manifestacin efusiva de rius, ii m. Sin: mittens // (empresario de
un afecto o pensamiento) - del nimo, nimi transportes) rei mittendae procurator; mis-
diffsio vel effsio. Sin: effusus nimus. sionum procurator; - de mercadera, mitten-
dae mercis procurator; mrcibus mittendis
expansionismo: expansionismus, i m. Sin: procurator; - pblico, del Estado, bastagrius,
expansionis cupditas, stdium; fines dila- ii m.
tandi stdium; imprii propagandi stdium.
expediente: (conjunto de papeles referentes
expansionista: expansionista, ae m. a un asunto): fascculus, i m. Sin: libellus;
instrumentum; insertum, i n ; inserta, orum
expansivo: expansivus, a, um. Sin: se expan- npl; tabellae, arum fpl; fascculus insertus;
dens (-entis) // (de persona) apertus, a, um. pagellarum fascculus; documentorum sries;
Sin: sincerus. tabularum vel instrumentorum corpus. Uso:
- de una causa, litis instrumentum.
expatriado: exsul, lis mf (patri, domo).
Sin: prfugus; extorris, e. expedir: (mandar, remitir) mttere. Sin: ex-
pedire.
expectacin: (intensidad con que se espera
una cosa) exspecttio, onis f // (fiesta en expeditivo: celer, ris, re. Sin: festinus; pa-
honor de la Virgen) Exspecttio parts Bea- ratus; promptus.
tae Mariae Vrginis.
expendedor, ra: distractor, oris m; distrac-
expectativa: (posibilidad razonable de que trix, icis f. Sin: vnditor vel venditator, oris
algo suceda) exspecttio, onis f. Uso: - eco- m. Uso: - clandestino, vnditor clandestinus.
nmica positiva, exspecttio oeconmica po-
sitiva; conforme a la -, pro exspectatione. expensas: a sus -, suis smptibus; a - del es-
tado, pblico sumptu.
expectoracin: exscretio, onis f.; exscreatus
vel screatus, us m. experiencia: experintia, ae f. Sin: experi-
mentum; usus, us m. Uso: - connatural, expe-
expectorante: exscreativum, i n. Sin: medi- rimentum naturae consentneum; la - diaria,
camentum exscreationi adiuvandae; ad usus cotidianus vel quotidianus; larga -,
exscreandum aptum remdium. longa experintia; longinqui tmporis usus;
- poltica, usus rei pblicae; - precoz, rerum
expectorar: screare vel exscreare. Sin: experintia velox; - de las cosas del mundo,
exspectorare; exspere. rerum saeculrium usus; los frutos de la -,
notiones ex usu partae; individuo de gran ,
expedicin: (cosa a expedir) merces mit- homo prudentssimus; homo usu preditus;
tenda // (accin de expedir) mssio, onis f . homo multarum rerum usum habens // adqui-
Sin: expedtio. Uso: - de cartas, mssio epis- rir - en algo, liquid experiri; usum alicius

433
experimentacin

rei experiri; haber hecho - de algo, rem ex- explicacin: explictio, onis f. Sin: explan-
pertam habere; saber algo por -, liquid usu tio, onis f.
compertum habere; aliquid usu cgnitum ha-
bere; tener poca -, usu non satis esse; tener explicar: explicare. Uso: quin sabe - esto?,
gran - en algo, in liqua re usum habere. quis hoc exprmere scit?

experimentacin: experimenttio, onis f. explicativo: explanatrius, a, um. Sin: ad


explicandum aptus. Uso: nota -, comment-
experimental: experimentalis, e. Sin: expe- rium, ii n.
rimento probatus; experienti innixus; in ex-
perimentis psitus (que se funda en la explcitamente: expresse. Sin: aperte; clare;
experiencia); experimentis cgnitus (cono- manifeste; expressis verbis (con palabras ex-
cido por experiencia); qui, quae, quod expe- plcitas); nullis ambgibus (sin ambages).
rimentis constat; qui, quae, quod experiendo Uso: prohibir -, planssime vetare.
(vel experimentis) attngitur, dignscitur,
cognscitur, comprobatur. Uso: ciencias -, exploracin: explortio, onis f. Uso: la - de
scintiae vel doctrinae experimentis nixae; las ruinas de Troya, explortio ruinarum
scintiae positivae; dato -, experimenti ind- Troianarum.
cium; medicina -, medicina experimentis
constans vel nixa. explorador: explorator, oris m. Sin: indaga-
tor; speculator; investigator // (escultista) v.
experimentalmente: experiendo vel expe- esta voz.
riundo. Sin: experimento vel experimentis;
usu (por la experiencia o prctica). Uso: se explosin: explsio vel displsio, onis f. Sin:
aprende -, experiendo vel experimentis ds- dirptio; erptio; prorptio. Uso: - atmica,
citur. atmica dirptio; - gigantesca, displsio gi-
ganta vel ingens; - mortfera, mortfera ex-
experimento: experimentum, i n. Uso: - at- plsio; explosiones de bombas, bombarum
micos, nucleares, experimenta atmica; ato- vel pyrobolorum displosiones ; - de gas, dis-
micorum instrumentorum experimenta; - plsio gasalis vel gasi; fase de -, displosionis
cientficos, technicorum experimenta; - tele- gradus (- us m) // fig effsio, onis f. Sin: erp-
visivos, experimenta televisfica; - de psico- tio. Uso: - de alegra, effsio nimi in laettia;
loga, experimentum psycholgicum. - de vicios, erptio vitiorum.

experto: peritus, a, um. Sin: exercitatus; ex- explosivo: adj explosivus, a, um. Sin: displo-
pertus; callens; sciens; versatus. Uso: hombre sivus; displdens; dirumpens // sust matria
-, peritus vir; ser -, callere; novisse; scire. displodens vel displosiva. Sin: pulvis (-vris
m) prius vel displosivus.
expiacin: (accin) expitio, onis f // (efecto)
piculum, i n. Uso: - de los crmenes, expi- explotacin: abusus, us m. Uso: las diversas
tio sclerum; sacrificios de -, piaculria, formas de -, abuss vrii modi.
orum npl; en -, piculi caus.
explotador: expilator, oris m. Sin: qui n-
expiatorio: piacularis, e. Sin: lustralis. Uso: mium ex aliena pera quaestum vel lucrum
cabrn -, piacularis vctima. facit.

434
expresin

explotar: (sacar utilidad) fructum crpere pblica de artculos de industria, ciencias o


vel prmere. Uso: - bosques, silvas cedere; artes) expostio, onis f. Sin: exhibtio; ostn-
- un campo, agrum clere vel exclere; - una sio; pblica ostenttio. Uso: - mercantil, mer-
mina, fodinam exercere // (abusar) liquem ces venales propsitae; - misionera, expostio
emngere. Sin: nmium quaestum ex alicius missionalis vel missionria; - mundial, exhi-
pera fcere; alicius per laboreque abuti. btio mundana; - universal, internacional, ex-
Uso: - robando, furtis quaestum fcere; - al postio universalis, internationalis // - de
Estado, questui habere rem pblicam; - la aparatos de radio y televisin, expostio
amistad, la familiaridad, amicti, familiari- instrumentorum radiophonicorum ac televi-
tate abuti; - la ignorancia del pueblo, ex ple- sificorum; - de arte total, universae vel totalis
bis ignorntia quaestum fcere; - la miseria artis pblica ostenttio; - de cuadros, tbulae
de los pobres, inpi miserorum abuti; - la propsitae; - de la prensa catlica, expostio
sangre de los pobres, puperum peram san- catholicarum scriptionum; librorum epheme-
guinemque questui habere. ridumque de re catlica expositio; - de retra-
tos, exhibtio imginum; hacer una - de
exponencial: exponentialis, e.. cuadros, pictas tbulas ad spectandum pro-
pnere; tbulas prpalam collocare.
exponente: Mat index, dcis m.
expsita: (infans vel puella) expsita, dere-
exponer: Fotogr expnere luci. licta, proiectcia.

exportacin: (accin de exportar) export- expsito: (infans vel puer) expsitus, derelic-
tio, onis f. Sin: evctio // (lo que se exporta) tus, proiectcius. Uso: casa de expsitos, bre-
id quod exportatur; ea quae exportantur. Uso: photrophum, i n; brephotrophum, ii n;
cerveza de -, cervsia exportatcia // (con- hosptium infntibus alendis.
junto de cosas exportadas) res (rerum) ex-
portatae. Sin: merces (-ium fpl) exportatae. expositor: (persona que expone o interpreta)
expsitor, oris m // (persona que presenta sus
exportado: exportatus, a, um. Sin: evectus. productos u obras en una exposicin pblica)
tabernculi exhibitrii custos (-odis m) vel
exportador: adj exportans, antis. Sin: ve- appritor (-oris m). Sin: tabernculo exhibit-
hens, entis // sust exportator, oris m. Sin: rio addictus.
evector; eductor.
expresamente: (claramente) v. explcita-
exportar: exportare. Sin: efferre; evhere. mente // (ex profeso, con particular intento)
consulto. Sin: ddit per.
exposicin: (accin y efecto de exponer) ex-
postio, onis f. Sin: exhibtio. Uso: - de cua- expresin: (manifestacin) exprssio, onis f.
dros, exhibtio imginum; - del Santsimo Sin: declartio; manifesttio; descrptio; re-
Sacramento, pblica Sacramenti Augusti praesenttio. Uso: - ajenas a la autntica re-
adortio; hacer la - del Santsimo, Sacramen- alidad de la religin catlica, religiosae vitae
tum Augustum ppulo supplicationis caus rationes a germana religione cathlica alie-
propnere // (fig, narracin) narrtio vel nae; expresiones de la comunin eclesial, ex-
enarrtio, onis f. Sin: descrptio; explantio pressiones communionis ecclesialis //
// - fotogrfica, expostio luci // (presentacin (palabra) dicta, orum npl. Sin: verba; voc-

435
expresionismo

bula; copulata verba; coniunctae vel copula- expropiacin: expropritio, onis f. Sin:
tae voces. Uso: - metafricas, verba translata admptio; spolitio; deictio; proprietatis pri-
// (locucin) dctio, onis f. Sin: enuntitio; lo- vtio; bonorum admptio. Uso: - de un fundo,
ctio; phrasis. Uso: - elptica, curta sentntia; deictio de fundi possessione; deictio de
enuntitio ellptica; - idiomtica, peculiaris solo, de possessione fundi; - por pblica uti-
loctio // - algebraica, algbrica exprssio, lidad, vindictio alicius rei ex rei pblicae
rtio, repraesenttio; - de alegra, effusa lae- utilitate facta.
ttia // (vivacidad de -) vigor, oris m vel vis
(ac vim; abl vi; pl vires, vrium, vribus) f. expropiar: expropriare. Sin: licui proprie-
tatem admere, abrpere, auferre, dmere; li-
expresionismo: expressionismus, i m. Uso: - quem proprietate privare; liquem
alemn, expressionismus theodiscus vel ger- possessione spoliare; spoliare liquem liqua
mnicus. re; liquem de possessione alicius rei de-
cere; liquem possessinibus (vel bonis) de-
expresionista: expressionista, ae m. Sin: ex- cere, deturbare, depllere, expllere;
pressionismi sectator. admere liquid ab liquo; admere liquid
licui. Uso: - por pblica utilidad, ex rei p-
expresivamente: expressive. Sin: aperte; blicae utilitate vindicare liquid.
plane; significanter.
expulsin: explsio, onis f. Sin: deplsio;
expresivo: (referido a cosas) xprimens, eictio; exctio.
entis. Sin: signficans; declarans. Uso: ade-
mn -, gestus rem et sentntiam xprimens; expurgado: (de autor o libro) emendatus, a,
ojos -, culi loquaces; rostro -, vultus argutus um. Sin: expunctus.
// (referido a expresiones) signficans, antis;
vvidus; vivus. Uso: palabras - , verba signi- expurgar: expurgare, purgare. Sin: emen-
ficntia; palabras ms -, verba plus efficin- dare, corrgere; resecare vel expngere. Uso:
tia // (referido a conceptos) fortis, e. Sin: hay que - el lenguaje, expurgandus est sermo.
gravis. Uso: discurso-, ortio gravis; senten-
cia -, sentntia fortis. exquisitez: (de comidas) suvitas, atis f; de-
lciae, arum fpl; (de nimo) noblitas (-atis f)
expreso: (correo extraordinario) epstula ingnita; (de maneras) elegntia, ae f; (de es-
praepes (-tis). Sin: prperae ltterae (-arum tilo) scribendi lenocnium.
fpl). Uso: por -, citssimo cursu // (tren r-
pido) tramen (-mnis n) celrrimum. Sin: ha- ex rey: quondam rex. Sin: rex slio deturba-
maxstichus citssimus. tus; rex dignitate auctoritateque spoliatus,
exspoliatus, despoliatus; qui rex fuit vel fe-
exprimidera, exprimidero o exprimidor: rat.
pressrium, ii n. Sin: mchina xprimens.
Uso: - elctrica, elctricum pressrium; - de extasiarse: (arrobarse, caer en xtasis) v. x-
agrios, citreorum pressrium; mchina ctreis tasis // (maravillarse, embelesarse) alicius
exprimendis. rei admiratione, gudio, laetti, voluptate
perfundi. Sin: summa alicius admiratione
ex profeso: ex professo. Sin: conslio; inds- (...) ffici; singulari admiratione (...) efferri.
tri; de vel ex indstria.

436
extradicin

xtasis: (arrobamiento del alma que se siente (ad) extra proltio.


transportada fuera del cuerpo) xtasis, is f.
Sin: mentis recessus (-us m); nimi abalien- exteriorizar: manifestare. Sin: extra pro-
tio; nimus a crpore abstractus; mens a sn- ferre.
sibus (vel a crpore) revocata; secessus
mentis atque nimi a crpore; mentis animi- exterminador, ra: exterminator, oris m; ex-
que in Deum raptus (-us m). Uso: caer en -, terminatrix, icis f.
tener -, divino spritu inflari vel tangi; abalie-
nato a rebus mnibus nimo in Deum rapi; a exterminio: excdium, ii n. Uso: campo de -,
snsibus bstrahi ac serphicis liquscere ar- campus excdii.
dribus // (estado del alma enteramente em-
bargada por un intenso sentimiento de extintor: exstinctrius, a, um // (sujeto -)
admiracin, alegra, etc.) summa admirtio exstinctor, oris m // (aparato -) exstinctrium,
(- de admiracin); summa voluptas (- de pla- ii n. Sin: instrumentum exstinctrium; appa-
cer). ratus exstinctrius.

extemporneo: extemporneus, a, um. Sin: extirpador: Agr mchina exstirpatria.


extemporalis, e.
extra, v. comparsa.
extensible: extensbilis, e.
extra-atmosfrico: extra-atmosphericus, a,
extensin: (accin y efecto de extender o ex- um.
tenderse; capacidad para ocupar una parte
del espacio) extnsio, onis f. Sin: amplific- extraccin: evlsio, onis f. Sin: edctio. Uso:
tio; dilattio; latitudo. Uso: la - de las fre- - dentaria, evlsio dentis; - social, genus,
cuencias radiales, frequentiarum nris n; stirps, stirpis f.
radiophonicarum extensiones.
extracto: (resumen sustancial de un escrito)
extensivamente: extensive. eptome, es f. Sin: summrium; brevirium;
excerpta, orum npl. Uso: hacer un - de algo,
extensivo: extensivus, a, um. liquid breviare, cgere, contrhere, strn-
gere, astrngere, constrngere, perstrngere;
extensor: adj extensrius, a, um. Sin: expan- liquid in eptomen (vel in angustum) cgere;
srius. Uso: msculo -, msculus extensrius eptome liquid circumscrbere; brevirium
// (aparato de gimnasia) musculorum exten- alicius rei pergere // (producto obtenido
srium. Sin: instrumentum expansrium. por evaporacin de un zumo o de una disolu-
cin de sustancias vegetales o animales) ex-
extensmetro: extensmetrum, i n. tractum, i n. Sin: liquor; sucus expressus.
Uso: - de carne, iurulntia, ae f ; - de ssamo,
extenuacin: (enflaquecimiento) mcies, i sucus ex ssamo (vel ex ssamo, vel ex s-
f // (debilitacin extremada de las fuerzas) sama) expressus o simplem sucus ex ssamo.
defatigtio, onis f. Sin: languor; lassitudo,
dnis f. extradicin: tradtio expostulata. Uso: - de
los reos, reorum tradtio; derecho de -, ius
exteriorizacin: manifesttio, onis f. Sin: tradendi reos; pedir, exigir o reclamar la - de

437
extraditar

alguno, alicius traditionem ptere, exgere; extrapolacin: Mat extrapoltio, onis f.


no tener el derecho de -, iure non pollere tra-
dendi reos. extrapolar: Mat extrapolare.

extraditar: rddere. Sin: trdere expostula- extraterrestre: adj extraterrester, tris, tre; ex-
tum (reum); trdere expostulatam (ream). traterrestris, e. Sin : aliengenus stellaris //
sust extraterrestris ncola (-ae f). Sin: alien-
extraescolar: extrascholaris, e. gena (-ae m) stellaris.

extraeuropeo: extraeuropaeus, a, um. Sin: extraterritorial: extraterritorialis, e. Sin: di-


haud europaeus; extra Europam psitus vel cione aliena immunis; pblica territrii po-
situs. testate immunis; a pblica territrii
auctoritate immunis. Uso: regiones espao-
extrajudicial: extraiudicialis, e. las -, hispnicae regiones extraterritoriales.

extralegal: extralegalis, e. extraterritorialidad: extraterritorilitas, atis


f. Sin: alienae dicionis immnitas; pblicae
extranjerismo: (aficin desmedida a cos- territrii potestatis immnitas. Uso: derecho
tumbres extranjeras) immdicum consuet- de -, (pblicae) immunitatis ius; ius immuni-
dinis externae stdium. Sin: immdicum tatis dicionis alienae; gozar del derecho de -,
morum extraneorum stdium // (voz, frase o pblicae immunitatis iure frui.
giro de un idioma empleados en otro) vox ex-
terna. extrauterino: extrauterinus, a, um.

extranjero: (natural de una nacin con res- extravagancia: insolntia, ae f. Sin: nvitas
pecto a los naturales de cualquier otra) d- // (discurso extravagante) inepte vel stulte
vena, ae mf. Sin: aliengena, ae m; dictum (-i n). Sin: deliramentum. Uso: decir
peregrinus, i m; externus vel extrneus, i m. extravagancias, ineptire; delirare; fatuari; de-
Uso: los -, externi, orum mpl; hostilidad para liramenta loqui // (accin extravagante) in-
con los -, hostlitas erga extrneos // (que es epte vel stulte factum. Uso: hacer
o que viene de pas extranjero): exter vel x- extravagancias, ineptire; despere; inepte f-
terus, a, um. Sin: externus; extrneus; pere- cere.
grinus; aliengenus; allophylus. Uso:
costumbres -, externa, orum npl // (pas ex- extravagante: (que hace o dice fuera del
tranjero) externa gens; xterae nationes vel orden regular) nsolens, entis. Sin: inslitus;
terrae. Uso: en el -, in externis locis; viaje al absurdus; a normis abhorrens // (ridculo) ri-
-, peregrintio ; habitar en el -, pregre vel in dculus, a, um. Sin: ridendus vel irridendus //
xtera regione habitare; ir al -, pregre exire (que obra con extravagancia) morosus, a,
vel proficisci; volver del -, pregre redire. um. Sin: cerebrosus; ftuus; stultus; ins-
piens.
extraordinario: extraordinrius, a, um. Sin:
incredbilis; inauditus; singularis; insignis; extraviado: (apartado del camino) dvius, a,
admirbilis, mirbilis; mirus. um. Sin: deflexus; de via deductus; vi
deceptus; a recto itnere aversus, deductus,
extraparlamentario: extraparlamentrius. abstractus // fig prditus, a, um. Sin: corrup-

438
eyectable

tus; pravus. Uso: una muchacha -, corrupta eyectable: eiectbilis, e.


virgo; muchachos -, prditi adulescentes.

extraviar: (hacer perder el camino) liquem


e recto itnere dedcere, abstrhere, avrtere,
abdcere // fig liquem corrmpere. Sin:
transversum gere liquem. Uso: - a una mu-
chacha, vrginem corrmpere vel vitiare //
(inducir a error) liquem in errorem ind-
cere.

extraviarse: (descarriarse) deerrare. Sin: it-


nere deerrare; ex via excdere vel decdere;
declinare de via; ex itnere deflctere; e recto
itnere aberrare; e recta via aberrare, decli-
nare, deflctere // fig corrumpi. Sin: deferri;
ad pravitatem venire; in detrius mutari.

extravo: errtio, onis f. Sin: erratum; erratus,


us m; error. Uso: - intelectual, error; error
mentis; - moral, errtio; error; nimi deprav-
tio.

extremauncin: extrema nctio (-onis f).


Uso: administrar la -, sacro leo inngere
liquem.

extremismo: extremismus, i m. Sin: doctrina


vel fctio extrema; doctrina extremarum pr-
tium.

extremista: extremista, ae m. Sin: partis ex-


tremae fautor, sectator; extremarum prtium
ssecla. Uso: - musulmanes, extremistae mu-
sulmani.

extremo: (punto ltimo a que puede llegar


algo) punctum extremum.

exulcerativo: exulceratrius, a, um.

exvoto: (don votivo) donrium, ii n // (cuadro


votivo) tbula, ae f. Sin: tabella votiva vel ex
voto.

439
F
fbrica: fbrica, ae f. Sin: officna; ergast- constrctio; aedifictio. Uso: - en serie, fa-
rium; domus fabricatria; machinria domus. brictio serialis; - de edificios, fabrictio ae-
Uso: - metalrgica, fbrica metallorum; - dificiorum; tanques de - rusa, currus
qumica, fbrica chmica; - textil, de tejidos, cataphracti a Russis fabricati; relativo a la -,
textrinum, i n; opifcium txtile; - de acero, fabricatrius.
chalybia, ae f; officina ferrria; chlybis of-
ficina vel fornax; ergastrium chalybrium; - fabricador: (que inventa o dispone una cosa
de algodn, officina xlina; - de anteojos, no material) machinator, oris m. Sin: moltor;
perspicillorum officina; - de armas, armorum auctor.
fbrica; - de artculos de punto, lanifcium;
tunicularum officina; - de automviles (auto- fabricante: fbricans, antis. Sin: fabricator;
motores, coches), ergastrium cinticum; au- rtifex; faber; pifex. Uso: - de armas, armo-
toraedarum (vel autocinetorum, vel rum faber ; - de fsforos, mercis sulphuratae
automoblium) fbrica vel officina; - de auto- pifex; - de ladrillos, laterrius, ii m; - de se-
motores Fiat, socetas autocinetorum effec- llos, sigillrius, ii m; sigillator, oris m; - de
trix, cui nomen Fiat; - de coches Opel, tejidos, textor, ris m; - de vidrios, vitrrius,
officina autocintica Opel; - de coches po- ii m; faber vitrrius.
pulares (VW), officina autocinetorum po-
pulrium (VW); - de azcar, scchari fabricar: (construir un edificio, un muro,
officina; - de bicicletas, officina cyclstica, etc.) fabricari vel fabricare. Sin: aedificare,
birotria, birotulria, birotalis; officina biro- exaedificare; constrere, exstrere // (fig,
tarum; - de cerveza, cervsiae officina vel f- hacer o construir una cosa inmaterial) str-
brica; ergastrium cervsiae coquendae; - de ere. Sin: fngere; machinari; moliri; excogi-
computadoras, officina ordinatrorum; - de tare; architectari. Uso: - una mentira,
dulces, cuppedinaria officina; - de electrici- mendcium strere.
dad, electrificna; - de gas, fbrica gasi vel
gsii; officina gsica vel gasria; - de lanas, fbula: fbula vel fabella, ae f. Sin: aplo-
lanria, ae f ; officina lanria; - de material gus.
plstico, officina rerum plasticarum; - de
muebles, supellctilis officina; - de papel, fabulista: fabulator, oris m. Sin: fabularum
chartria officina; - de plutonio, plutnii of- (vel fabellarum, vel apologorum) scriptor vel
ficina; - de plvora, plveris prii officina; - conscriptor.
de porcelana, fbrica porcellnica; - de sat-
lites artificiales, satllitum artificilium (vel fabuloso: fabularis, e; fabulosus, a, um.
artificiosorum) officina; - de seda, officina
bombcina vel srica; - de soda, nitrifcium, faccin: consocitio, onis f. Uso: - Hamas,
ii n. consocitio Hamas; - islmica Hamas,
consocitio islamstica, quae appellatur
fabricable: fabricbilis, e Hamas; - terrorista, consocitio terrors-
tica.
fabricacin: fabrictio, onis f. Sin: confctio;

440
fagocitosis

fachada: (parte exterior de un edificio) tura; confctio. Uso: precio de -, manupr-


frons, frontis f. Sin: frontispcium; aedifcii tium // - comercial, rtio, onis f. Sin: nomen
frons; pars antca // (fig, portada de un libro) (-mnis n); sngrapha sumpturia; rtio num-
libri fcies. mria; (scdula) prtii index (-dcis mf); ra-
tionis pecnia; expensarum index, ordo, nota,
rtio. Uso: pagar una -, nomen (vel rationis
facilidad: faclitas, atis f. Uso: - de expresin, pecniam) slvere, disslvere, perslvere.
fluens ortio; orationis faclitas; commditas
orationis; - de improvisacin, extemporalis facturar: (extender las facturas) perscrbere.
faclitas; - de palabra, faclitas sermonis. Sin: in rationem referre; in notam expen-
sarum referre.
facilitar: facilitare. Sin: faciliorem rddere;
alleviare. facultad: (potencia fsica o moral) facultas,
atis f. Sin: potestas; vis. Uso: - generativas,
facineroso: facinorosus vel facinerosus, a, genitales vires; - visiva, cernendi facultas; -
um. Sin: flagitiosus; inquus; sceleratus; sce- del nimo, ingnii vel nimi facultas // (en las
lestus. universidades, cuerpo de docentes de una
ciencia) facultas, atis f. Sin: academa; acad-
faccero, v. facquero. mica facultas; magistrium. Uso: - catlica,
facultas cathlica; - de ciencias polticas, fa-
facquero: phacochoerus, i m. cultas doctrinae polticae; magistrium de re
poltica; magistrium doctrinae polticae tra-
facsmil: exemplar, aris n. Sin: exemplum; dendae; - de ciencias puras y aplicadas, ma-
exemplum simllime expressum; ltterae assi- gistrium tradendis doctrinis theorticis et
mulatae; facsmile, is n. rerum sui adhbitis; - de derecho, magist-
rium iuris disciplinae tradendae; - de derecho
factor: (empleado de ferrocarril que cuida cannico, facultas iuris cannici; - de filoso-
de la recepcin, entrega o expedicin de las fa, facultas philosphiae; acadmica facul-
mercancas y equipajes) expedtor, oris m // tas philosphica; - de letras, magistrium
Mat factor, oris m. ltteris tradendis; - de medicina, facultas me-
dicinae; - de pedagoga, facultas paedag-
facttum: (sujeto que desempea en una giae; magistrium educationi tradendae; - de
casa o dependencia todos los menesteres) ali- teologa, facultas theolgiae.
cius topanta (n indecl). Sin: facttum in-
decl; rerum mnium actor; qui facit totum // faena: (matar reses y descuartizarlas) mac-
(coloq, persona entremetida, que oficiosa- ttio, onis f; mactatus, us m. Sin: lanitio, la-
mente se presta a todo gnero de servicios) niamentum; caedes; occsio; nex (necis f);
mnibus se immiscens negtiis; ardlio vel trucidtio.
ardlio, onis m; factitator // (persona de plena
confianza de otra y que en nombre de esta faenar: mactare. Sin: laniare; cedere; occ-
despacha sus principales negocios) mnium dere; necare; trucidare; iugulare.
alicius negotiorum curator. Sin: mnium
rerum alicius transactor et minister. fagocito: phagcytum sive -gocytum, i n.

factura: (hechura) factura, ae f. Sin: confec- fagocitosis: phagocytosis, -is f.

441
fagot

fagot: fagotum, i n; fagotus, i m. Sin: magna falleba: pssulus, i m.


tbia.
falo: phallus, i m.
faisn: phasianus, i m; phasiana, ae f. Sin:
phasiana avis. falsario: falsrius, ii m. Sin: adulterator.

faja: fscia, ae f. Sin: tenia. Uso: - usada falsarregla: (instrumento que se compone de
para llevar el dinero, zona; el que hace fajas dos reglas movibles alrededor de un eje) r-
de tal tipo, zonrius // (cinturn) cngulum; gulae mbiles // (falsilla) v. esta voz.
vitta.
falsete: falsa vcula. Sin: tnnula vox; vox
fakir, v. faquir. arte actior.

falcidia: detrctio, onis f. falsetista: cantor falsam vculam (vel tnnu-


lam vocem) edens.
falda: (ropa talar de la cintura abajo) cs-
tula, ae f. Sin: gonna vel gunna; spparum; falsificacin: falsifictio, onis f. Sin: simu-
limus; lacnia; hypoznium; tnica inferior. ltio; falstio; falsimnia; falsimnium; adul-
Uso: - clara, oscura, gunna clara, obscura; - tertio; contamintio.
con pliegues, cstula plicata; limus plicatus
// (regazo) sinus, us m. Sin: grmium // (fig, falsificado: adulterinus, a, um. Sin: falsifica-
parte inferior de un monte o sierra) radix, tus, falsatus; falsus; simulatus; fictus; corrup-
icis f; radices, um fpl. Uso: detenerse en la - tus; vitiatus.
de un monte, sub monte consstere; in montis
radice (vel radcibus) consstere. falsificar: falsificare. Sin: falsare; adulterare;
imitari; corrmpere; depravare. Uso: - el di-
faldistorio: faldistrium, ii n. Sin: pontificale nero, nummos adulterare; - la firma de uno,
vel episcopale subsllium. alicius nomen (vel subscriptionem, vel n-
minis subscriptionem) simulare; - los resulta-
falena: phalaena, ae f. Sin: nocturnus paplio dos de las investigaciones, effectus
(-onis m). investigationum falsificare.

falible: fallbilis, e. Sin: qui, quae, quod falli falsilla: rgula lineata. Sin: suppsita linea-
potest. rum vestgia; translcidae scribendi lneae;
lineata exemplarisque pgina.
flico: phllicus, a, um.
falta: (acto contrario al deber u obligacin)
falla: defectus, us m; defctio, onis f. Sin: v- culpa, ae f. Sin: noxa. Uso: cometer una -,
tium; lacuna. Uso: - elctrica, defectus elec- culpam vel noxam admttere // (infraccin
tricitatis; - mecnica, defectus machinalis; voluntaria de la ley) legis violtio. Uso: co-
fallas en la seguridad de los sistemas, lacu- meter una -, legem violare, non servare, non
nae securitatis systmatum. observare; contra legem fcere, commttere;
poenliter gere; no hubo -, nihil contra
fallar: (dejar de funcionar bien) defectum legem commissum // (error) mendum, i n //
habere. (escasez) inpia, ae f Sin: penria // (priva-

442
fantaseo

cin) privtio, onis f. Sin: admptio; detrc- fanerogamia: phanerogmia sive -gama, ae
tio. f.

fala: cymba, ae f. fanergamo: phanergamus, a, um.

falucho: phaselus, i m. Sin: lembus; navis fanfarria: (baladronada) v. fanfarronera //


cursria. (banda militar de msica) mlites aeneatores
mpl.
fama: fama, ae f. Uso: - de santidad, sancti-
tatis fama; de - mundial, per orbem clarssi- fanfarrn: adj gloriosus, a , um. Sin: vanlo-
mus. quus // sust homo gloriosus; slaco, onis m;
iactator; ostentator; sui ipsus iactator vel lau-
familia: familia, ae f. Uso: - bien constituida, dator. Uso: ser -, de se glorisius praedicare;
famlia bene ordinata; - imperial, famlia im- se iactare glorisius et insolntius.
peratria; - nuclear, famlia restricta; - nu-
merosa, famlia fecunda; famlia crebrae fanfarronada: (dicho propio de fanfarrn)
prolis; famlia multorum filiorum; - real, gloriose dictum // (hecho propio de fanfa-
rgia domus; famlia rgia; - religiosa, reli- rrn) gloriose factum.
giosa famlia; Sagrada -, Sacra Domus; Na-
zarethana Domus. fanfarronear: gloriari. Sin: se efferre vel iac-
tare; arroganter (vel iactanter, vel insolenter,
fan (admirador entusiasta): admirator stu- vel superbe) se grere; glorisius de se prae-
diosssimus; nmius admirator. dicare; glorisius vel magnificntius loqui; se
magnfice iactare et ostentare.
fanal, v. farol.
fanfarronera: gloritio. Sin: iacttio, iac-
fanticamente: fantice. Sin: furenter; fu- tntia; sui iactntia; vaniloquntia; vendit-
riose. tio; ostenttio; inanis iactntia; gloriosa
vendittio; ptida ostenttio; vendittio atque
fantico: fanticus, a, um. Sin: furens, entis; ostenttio.
furiosus. Uso: ser -, inflammato nimo esse.
fanta-ciencia: scintia fabularis. Sin: narr-
fanatismo: fanatismus, i m. Sin: delirtio; tio phantstica; phantascintia.
furor; fanticum stdium; fanticus ardor,
aestus (-us m), furor; nimus inflammatus vel FAO (Food and Agricultural Organization):
fanticus. Unitarum Nationum Institutum alimniae
atque agriculturae provehendis; ministrium
fanatizador: fantico stdio liquem xci- alimentis et agrorum culturae praepsitum.
tans, inflammans, compellens.
fantasear: innia cogitare. Sin: nugas medi-
fanatizar: fantico stdio liquem excitare, tari; nimo vagari, aberrare, deerrare, errare;
inflammare, compllere. phantsi discrrere, machinari, moliri.

fanergamas: phanergamae, arum fpl. fantaseo: (sueo de la fantasa totalmente


irrealizable) imaginria, orum npl. Sin: ima-

443
fantasa

gintio; fctio; phantsia; nugae, arum fpl; in- FAQ (Inform) acrstico de: Frequenter Alla-
ptiae, arum fpl; inanes imgines; fictae co- tae Quaestiones.
gitatione imgines; inanes mentis spcies;
smnia; res fictae vel commentciae. faqun, v. changador.

fantasa: (imaginacin) phantsia sive -tasa, faquir: fakirus vel fachirus, i m.


ae f. Sin: imagintio; phantstica imagintio;
cogitationis (vel cogitandi, vel imaginandi) faradio: fardium, ii n; fradum, i n.
vis // (imagen formada por la fantasa) ficta
imago. Sin: mentis spcies; res cogitatione faral: limbus, i m. Sin: lacnia.
ficta vel depicta // (ficcin, cuento) mentis in-
ventum. Sin: commentum; res commentcia; fardo: fascis, is f. Sin: moles, is f (mrcium);
ficta et commentcia fbula. srcina circumligata.

fantasioso: (vanidoso, presuntuoso) glorio- farfullar: incerte loqui. Sin: mussare, mussi-
sus, a, um. Sin: levis; vanus; inflatus; prae- tare.
sumptuosus vel praesumptiosus // (que tiene
mucha imaginacin) phantsticus, a, um. faringe: pharynx, ngis f. Sin: fauces, ium fpl;
Sin: imaginosus. gula; guttur, ris n.

fantasma: (espectro, aparicin fantstica) faringismo: pharyngismus, i m. Sin: muscu-


spectrum, i n. Sin: larva; umbra // (quimera, lorum pharyngis contrctio.
apariencia) umbra inanis. Sin: vana imago;
commentum // (en la terminologa escols- faringitis: pharyngitis, dis f. Sin: pharyngis
tica, imagen sensible, individual y concreta (fucium, gulae, gtturis) inflammtio vel in-
de las cosas) imago, gnis f. Sin: spcies, i f. fltio.

fantasmagora: (ilusin de los sentidos) faringoespasmo, v. faringospasmo.


phantasmagora, ae f. Sin: phantstica vsio
// (figuracin vana de la inteligencia) phan- faringologa: pharyngolgia sive -loga, ae f.
tasmtica illsio.
faringoscopia: pharyngoscpia sive -scopa,
fantasmagrico: phantasmagricus, a, um. ae f.
Sin: phantasmticus.
faringoscopio: pharyngoscpium, ii n.
fantasmal: phantasmticus, a, um.
faringospasmo: pharyingospasmus, i m.
fantsticamente: phantstice. Sin: ficte;
mente et cogitatione. faringostenosis: pharyngostenosis, -is f.

fantstico: phantsticus, a, um. Sin: com- faringoterapia: pharyngotherapa, ae f. Sin:


mentcius; imaginrius. Uso: historias -, his- pharyngoiatra; pharyngis curtio.
triae commentciae.
faringotoma: pharyngotmia sive -toma, ae
fantoscopio: phantascpium, ii n. f.

444
farmacomana

faringotmico: pharyngotmicus, a, um. camentorum // (receta) mdici praescriptum


Sin: ad pharyngotmiam spectans. (praescrptio, praeceptum, iussum); praes-
criptum mdicum; praescrptio mdica.
faringtomo: pharyngtomum, i n.
farmacodinamia: pharmacodynmice, es vel
farisaico: pharisicus, a, um. Sin: phari- pharmacodynmica, ae f. Sin: pharmacody-
saeus; pharisaeorum (gen pl) // (hipcrita) nmica disciplina, doctrina, scintia; doctrina
fallax, acis (gen pl fallcium vel fallacum). de medicamentorum vi.
Sin: mendax; simulator; simulationis amans.
farmacodinmico: pharmacodynmicus, a,
farisesmo: pharisaeismus, i m. Sin: phari- um.
saeorum doctrina vel disciplina // (hipocrisa)
hypcrisis, is f. Sin: fucata religionis spcies. farmacoendocrinologa: pharmacoendocri-
nolgia sive -loga, ae f.
farmaceuta, v. farmacutico.
farmacofilia: pharmacophlia sive -phila, ae
farmacutico: adj pharmacuticus, a, um. f. Sin: medicamentorum stdium; nmia vo-
Sin: medicamentrius. Uso: arte -, (ars) me- luntatis ad medicamenta inclintio.
dicamentria, ae f // (el que profesa la far-
macia) medicamentrius, ii m. Sin: (rei) farmacofobia: pharmacophbia sive -pho-
medicamentriae doctor // (el que ejerce la ba, ae f. Sin: medicamentorum horror, pavor,
farmacia) medicamentrius, ii m. Sin: phar- terror, metus.
macopla, ae m. Uso: - de medicinas atmi-
cas, pharmacopola atmicus. farmacognosia: (conocimiento de las sus-
tancias curativas) pharmacognsia sive -gno-
farmacia: (ciencia) pharmacolgia sive - sa, ae f. Sin: medicamentorum (naturlium)
loga, ae f. Sin: pharmacutica, ae f (scintia); cogntio // (farmacografa) v. esta voz.
medicamentorum (medicamentria, de medi-
camentis) disciplina, doctrina, scintia // farmacografa: pharmacogrphia sive -gra-
(profesin de esta ciencia) medicamentria, pha, ae f. Sin: singulorum medicamentorum
ae f. Sin: medicamentria (medicamentriae, descrptio.
medicamentrii) ars, munus (-nris n), pro-
fssio // (laboratorio del farmacutico) offi- farmacologa: pharmacolgia sive -loga, ae
cina medicamentrii vel medicamentria // f; v. farmacia.
(despacho del farmacutico) pharmcia, ae f.
Sin: pharmacoplium; pharmacotheca; me- farmacolgicamente: pharmacolgice.
dicamentria; medicamentrii vel pharmaco-
plae taberna; medicamentria vel farmacolgico: pharmacolgicus, a, um.
medicamentorum taberna.
farmaclogo: pharmaclogus, i m. Sin: me-
frmaco: medicamentum, i n; medicamen, dicamentorum peritus.
mnis n; phrmacum, i n.
farmacomana: pharmacomnia sive -
farmacocresia: (instruccin para la prepa- mana, ae f. Sin: insanum medicamentorum
racin de medicamentos) compostio medi- stdium; insana medicamentorum cupido.

445
farmacopea

farmacopea: (arte de preparar los medica- farol: lanterna vel laterna, ae f. Sin: fax, facis
mentos) pharmacopaea, ae f. Sin: pharmaco- f; lampas, dis f; lucerna; fcula; lumen,
rum tracttio vel index (-dcis mf); mnis n. Uso: - delantero (de bicicleta),
medicamentorum doctrina // (libro en que se lumen antcum vel antrius; - trasero (de bi-
encuentran las recetas de las sustancias me- cicleta), lumen postcum vel postrius; - de
dicinales que ms comnmente se usan) gas, lampas gasria; faroles de posicin (en
pharmacorum vel medicamentorum liber. un vehculo) lucrnulae, arum fpl; depsito
Sin: corpus (-pris n) medicamentorum. de faroles, receptculum lucernarum, lanter-
narum, lminum.
farmacopedia: pharmacopedia sive -pae-
da, ae f. Sin: doctrina de medicamentis con- farola: lanterna vel laterna, ae f.
ficiendis.
farolero: (el que hace faroles o los vende)
farmacopoesis, v. farmacopoyesis. lanternrius, ii m // (el que cuida de los faro-
les) lanternrius, ii m. Sin: lucernarum custos
farmacopola, v. farmacutico. // (vano, ostentoso) ostentator, oris m. Sin:
iactator.
farmacoplico, v. farmacutico.
farolito: lucrnula, ae f. Sin: lumen parvum;
farmacoposia: medicamenti smptio. parva lucerna.

farmacopoyesis: medicamentorum confctio frrago: farrgo, gnis f. Sin: congries, i f.


(-onis f).
farragoso: confusus (confuso), incompsitus
farmacopsicologa: pharmacopsycholgia (desordenado).
sive -loga, ae f.
farsa, v. sainete.
farmacopsiquiatra: pharmacopsychiatra,
ae f. fas: por - o por nefas, iure vel iniuri. Sin:
hac vel illa ratione (vel vi).
farmacoqumica: pharmacochmia sive -chi-
ma; pharmacochmia sive -chema, ae f. fascal: (hacina) v. esta voz.

farmacotecnia: pharmacotchnice, es f. fascculo: fascculus, i m.

farmacoterapia: pharmacotherapa, ae f. fascinacin: fascintio vel effascintio, onis


f. Sin: fscinum; incanttio; incantamentum.
faro: (torre alta en las costas, con luz en su
parte superior, para que sirva de seal a los fascinar: (atraer irresistiblemente) fascinare
navegantes) pharus, i f // (fanal, farol con po- vel effascinare. Sin: allcere vel illcere;
tente reverbero) pharus, i f // (foco delantero pellcere // (engaar, alucinar, ofuscar) dec-
de automvil) (elctrica) fax, facis f; lumen, pere. Sin: cpere; deldere; sedcere; ill-
mnis f. Uso: - anterior, lumen antrius; apa- cere; obcaecare.
gar los -, lmina exstnguere.
fascismo: fascismus, i m. Sin: fascistarum

446
fe

fctio, doctrina, systema (-tis n); fascistarum tor, fautor; mnia fato feri opinans.
imprium vel rgimen.
fatuidad: fatitas, atis f. Sin: insipintia; sto-
fascista: adj fascalis, e. Sin: lictrii (gen); e lditas; stulttia.
factione lictria; ad fascismum prtinens.
Uso: era -, fascalis (vel lictrii) nminis fatuo: ftuus. Sin: hebes, tis; inspiens; st-
aetas; partido -, fctio lictria vel fascalis; lidus; stultus; stpidus; obtusus.
fascalium pars vel fctio; rgimen -, fascale
rgimen // sust fascista, ae m. Sin: sodalis fauna: (conjunto de especies animales)
fascalis; novus lictor. Uso: los -, fascalis (vel fauna, ae f. Sin: animlia, ium npl.
lictrii) regminis sseclae.
favor: por -, quaeso. Sin: amabo; amabo te.
fase: (cada una de las diversas apariencias o
figuras con que se dejan ver la luna y algu- favoritismo: (- personal) favor in liquem
nos planetas) phasis, -is vel -dis (ac -im; abl immdicus, immoderatus, nmius; nmia in
-i) f. Sin: artculus, i m (perodo); varetas (vel erga) liquem grtia; nmium erga li-
(mudanza). Uso: las - de la luna, phases lu- quem stdium; personarum accptio. Uso:
nares; lunae artculi; lunae lminum varetas; pecar de -, usar - con uno, licui nmi grti
seguir las - del eclipse de sol, solis deficientis favere, studere, indulgere; licui potssime
artculos observare // (fig, cada uno de los di- (vel potssimum) favere // (- partidario) in ci-
versos aspectos sucesivos que presenta un vilem suam partem (vel in factionem suam)
asunto) gradus, us m. Sin: phasis; tempus; stdium.
momentum; condcio; status, us m. Uso: - ac-
tiva, activus gradus; - de aspiracin, gradus fax: (aparato) telecopiatrum, i n. Sin: teleco-
inspirationis; gradus vel phasis ab inspira- piale, is n (instrumentum); telecopialis, is f
tione; - de comprobacin, phasis comproba- (mchina) // (documento) telecpia, ae f. Sin:
tionis; - de compresin, gradus compressionis epstula telecopialis. Uso: transmitir por -, te-
vel a compressione; - de descarga, gradus lecopiare; por -, per telecopiatrum, vel per te-
exonerationis vel ab exoneratione; - de explo- lecopiale, vel per telecopialem; relativo al -,
sin, gradus displosionis vel a displosione; telecopialis, e.
fases de la vida, vitae vices vel tmpora.
FBI (Federal Bureau of Investigation): Off-
fasmetro: phasmetrum, i n. Sin: instrumen- cium Foederatum (vel Foederatorum) Vesti-
tum elctricum phsibus dimetiendis. gatrium. Sin: Offcium Foederatorum
Vestigatorum; Foederale Investigationis Cor-
fastidiarse: me fastidio de alguien o algo, me pus; Officium Investigatrium Foederatarum
distaedet alicius vel alicius rei. Civitatum, vulgo FBI appellatum.

fatalidad: fatlitas, atis f. Sin: fatum; fati ne- fe: fides, ei f. Uso: buena -, bona fides; de
cssitas; sensus fatalis necessitatis. buena -, (ex) bona fide; mala -, maltia, ae f;
nequtia; perfdia; fallcia; dar - a uno, licui
fatalismo: fatalismus, i m. Sin: fatalistarum fidem habere, tribere, adingere, arrogare;
doctrina. faltar a la - prometida, fidem ledere, fllere,
prdere, frngere, violare; guardar la - pro-
fatalista: fatalista, ae m. Sin: fatalismi secta- metida, fidem servare vel conservare; obrar

447
febrero

de mala -, malitiose gere; perfdi uti. rticus, a, um. Uso: ejrcito -, exrcitus foe-
deralis.
febrero: Februrius (mensis, is m).
federalismo: foederalismus, i m. Sin: rtio
febrfugo: adj febrfugus, a, um // sust febr- foedertica; sociandarum civitatum doctrina.
fugum, i n; febrifgium, ii n (medicamen-
tum). federalista: adj foederalsticus, a, um. Sin:
ad foederalismum ttinens // sust foedera-
febril: febrilis, e. Sin: febriculosus, a, um. lista, ae m. Sin: foederalismi fautor.

fecha: dies, dii mf. Sin: data (epstula); federar: foederare.


datum, i n; tmporis ascrptio; annottio tm-
poris. Uso: - y firma, dies et subscrptio. federativo: foederativus, a, um.

fechador (utensilio para estampar fechas) felicitar: (expresar el deseo de que una per-
rotbiles dierum typi // (matasellos) v. esta sona sea venturosa) licui mnia laeta exps-
voz. cere.

fechar: diem ascrbere, inscrbere, ddere, felmariscal: summus marescalcus.


appnere.
felpudo: tapete, is n.
fecundacin: fecundtio, onis f. Sin: concp-
tio. Uso: - artificial, fecundtio artificiosa; femenino: femininus, a, um. Sin: mulebris,
semintio vel praegntio arte effecta; - in e.
vitro, fecundtio in vitro.
femineidad: mulibritas, atis f. Sin: natura
fecundador: fecundator, oris m. feminina; quod muleris est.

fecundidad: fecnditas, atis f. Sin: fertlitas. feminidad, v. femineidad.


Uso: - racionalizada, fecnditas rationi con-
sentnea. feminismo: feminismus, i m. Sin: fminae
emanciptio; fminae in libertatem vindic-
tio.
federacin: foedertio, onis f. Sin: consoci-
tio; sodlitas; socetas; foederati mpl. Uso: - feminista: feminista, ae mf ; feminstria, ae
internacional, foedertio internationalis; - f. Sin: feminismi fautor (-oris m) vel fautrix (-
nacional de ftbol, pedildii foedertio na- icis f).
tionalis; - de los docentes, foedertio docn-
tium // (conjunto de Estados federales) - fengofobia: phengophbia sive -phoba, ae f.
Helvtica, Foedertio Helvtica; - de los Es- Sin: fulgentis lucis horror, pavor; splendn-
tados Unidos de Norte Amrica, Foedertio tium rerum horror.
Sttuum Unitorum (vel Civitatum Unitarum)
Amricae Septemtrionalis. fenol: phenolum vel phoenolum, i n. Sin:
cidum phenicum.
federal: foederalis, e; foederatus vel foede-

448
ferroviario

fenologa: phaenolgia sive -loga, ae f. trg, cualquiera de los das de la semana ex-
cepto sbado y domingo) fria, ae f. Uso:
fenomenal: phaenomenalis, e // fig immanis; fria secunda (lunes), fria trtia (martes),
inauditus; mirficus; portentosus; prodigio- etc.
sus; monstruosus.
feriado: adj feriatus, a, um. Uso: da -, dies
fenomnico: phaenomnicus, a, um. feriatus; dies vcuus; - nacionales, friae
(-arum fpl) nationis; hoy es - (escolar), hodie
fenomenismo: phaenomenismus, i m. vacamus schol.

fenmeno: (toda apariencia o manifesta- ferial: (perteneciente a las ferias o das de la


cin) phaenmenon, i n // (acontecimiento o semana) ferialis, e. Sin: non festus; profestus
proceso natural) res, rei f. Sin: eventus; fac- // (perteneciente a feria o mercado) ad exhi-
tum; phaenmenon. Uso: - actual, huius ae- bitionem vel ad mercatum spectans.
tatis res; - civil, phaenmenon civile; -
elctrico, phaenmenon elctricum; - huma- fermentacin: fermenttio, onis f. Sin: fer-
nos, eventus humani; - poltico, res poltica; vor; aestutio; aestus, us m.
factum polticum; - social, phaenmenon vel
factum sociale; mirar con inters los - espi- fermento: fermentum, i n // fig aestutio,
rituales, stdium ad res spirituales conferre onis f. Sin: aestus, us m.
// (cosa extraordinaria y sorprendente) por-
tentum, i n. Sin: prodgium; ostentum; mons- fernet: fernetum, i n.
trum.
ferreruelo: pallolum, i n.
fenomenologa: phaenomenolgia sive -
loga, ae f. ferrocarril: (camino con dos rieles parale-
los) ferrvia, ae f. Sin: via ferrata vel frrea;
fenotpico: phaenotpicus, a, um. ferratus trames (-mtis m); via frreis xibus
munita. Uso: - areo o colgante, ferrvia pn-
fenotipo: phaentypus, i m. silis; - funicular, trames funalis; funalis
currus; currus rudntibus subvectus; - metro-
fretro: fretrum, i n. Sin: cpulus; sand- politano, ferrvia metropolitana; - subterr-
pila; fneris arca. neo, ferrvia subterrnea vel inferna; -
urbano, ferrvia urbana; - de cremallera,
feria: (descanso y suspensin del trabajo) ferrvia denticulata vel dentata; - en acero,
fria, ae f. Uso: - escolares, scholarum via chalybia; viaje en -, iter vi ferrat; iter
friae; - veraniegas, friae aestivae; disfrutar quod ferrivi fit; viajar en -, ferrvi iter
de las -, feriari; otiari // (da feriado) v. gere, pergere, fcere // (tren) v. esta voz.
feriado // (mercado donde se exhiben
productos de un ramo industrial o comercial) ferroviario: adj ferrivirius, a, um. Sin: ferr-
exhibtio, onis f. Sin: mercatus, us m; viae, viae ferratae vel frreae (gen); ad ferr-
nndinae, arum fpl. Uso: - internacional, viam (vel ad viam ferratam, vel ad viam
exhibtio internationalis; - del libro, merca- frream) prtinens. Uso: accidente -, ferrivi-
tus librrius; nndinae librorum; - de rius casus (-us m); administracin -, ferrviae
muestras, mercatus specminum // (Li- (vel ferriviarum) administrtio (accin y

449
ferry

efecto de administrar); ferrviae (vel ferrivia- forma de ondas o puntos) lacnia, ae f. Sin:
rum) curatores vel praepsiti; qui rem ferri- punctum sertum vel lingulatum // (Arq,
viriam administrant (personas encargadas adorno a manera de -) encarpa, orum npl.
de la administracin); estacin -, sttio ferri-
viria; horario -, ferriviarum index (-dcis fetiche: idlum, i n. Sin: deus factcius; fac-
mf); horrium ferrivirium; lnea -, ferrivi- tcium numen (-mnis n).
rium iter; red -, ferrviae, arum fpl; viae
ferratae vel frreae; una densa red -, multae fetichismo: (culto de los fetiches) feticismus,
ferrviae; trfico -, commeatus ferrivirius // i m. Sin: idololatra, ae f ; factcii nminis
(empleado del ferrocarril) minister ferrivi- adortio; vana supersttio; facticiorum deo-
rius. Sin: ferrviae minister; ferrviae addic- rum cultus (-us m); falsorum nminum rel-
tus; ferrviae ministrio addictus; officialis gio vel adortio // (fig, idolatra, veneracin
ferrivirius; ferrviae pifex (-fcis m, si se excesiva) immoderatus cultus; caeca ador-
trata de un simple obrero). tio.

ferry o ferryboat: navis traiectria. Sin: fetichista: idollatres, ae m. Sin: idli ado-
traiectcium navgium; navis hamaxstichum rator; factcii nminis adorator // fig immo-
trnsvehens; navis ferrviae currus trnsve- deratus (vel immdicus, vel nmius) cultor.
hens.
feto: fetus, us m. Sin: conceptus, us m; par-
fervorn: hortatincula, ae f. Sin: exhortat- tus, us (dat y abl pl -ubus) m. Uso: - humano,
ria vel frvida oratincula; horttio. fetus humanus; infantculus conceptus; - no
nacido, fetus nondum natus.
festejar: celebrare. Sin: honorare.
feudal: feudalis, e.
festejo: sollmnia, ium npl. Sin: festvitas.
Uso: - oficiales, festivitates officiales. feudalidad: feudlitas, atis f. Sin: feudalis
rtio vel constittio; feudalis compges (-is f)
festn: convvium, ii n. Sin: festum; comis- sive compago (-gnis f).
stio; magna cena.
feudalismo: feudalismus, i m. Sin: feudale
festival: festivlia, ium npl. Sin: ldicrum; rgimen (-mnis n).
spectculum; festivum spectculum; lusrius
conventus; ldicer coetus; popularis recre- feudatario: feudatrius, ii m. Sin: dynastes,
tio. Uso: - musical, msicum spectculum; ae m; feudi dminus; feudi fritor; territrii
msicum festivumque spectculum; - de beneficirius. Uso: sbdito del -, cliens, entis
cine, festivlia cinematogrphica. m.

festivo: festivus, a, um. feudo: feudum, i n. Sin: benefcium territo-


riale; territrium beneficirium. Uso: dar
festn: (guirnalda de flores, frutos y hojas) algo en - a alguien, liquid licui beneficirio
sertum (-i n) vel serta (-orum npl). Sin: pan- nmine attribere; obtener un -, locum vel re-
crpium sertum vel ornamentum; pancrpia gionem beneficirio nmine obtinere.
corona. Uso: de -, pancarpneus, pancrpius,
pancarpus, a, um // (bordado de cadeneta en fez: pleus arbicus.

450
fideicomiso

fiado: vender a -, mercem solutione dilata fibroma: fibroma, tis n. Sin: fibratus tumor.
vndere.
fibrosidad: fibrata constittio.
fiador: sponsor, ris m. Sin: fideiussor; in-
tercessor. Uso: salir -, spondere; fideiubere. fibroso: fibratus, a, um. Sin: e fibris comp-
situs vel constans.
fiambre: promulsis, dis f. Sin: salacaccbia,
orum npl; coctum aut assum frgidum; fr- ficcin: fctio, onis f. Uso: - cientfica, v.
gida, orum npl; antecnium; antepastum; ciencia (ciencia ficcin).
cenae intium; gusttio.
ficha: (papeleta) scheda vel schida; sceda vel
fiambrera: (recipiente para llevar fiambres) scida, ae f. Sin: schdula vel schdula, sc-
theca frgidis servandis. Sin: pyxis frigidria dula vel scdula; tssera; tessrula. Uso: - cl-
// (fresquera) v. esta voz // (la que fabrica o nica, scheda clnica; - electoral, scheda
vende fiambres) frigidria, ae f. Sin: frigido- comitialis; tabella suffrgio ferendo; - mag-
rum confectrix (si solo fabrica); frigidorum ntica, scheda magntica; - mecanogrfica,
vnditrix (si solo los vende). scheda mecanogrphica; - perforada, scheda
perforata; - de asistencia, conventcium, ii n;
fiambrera: (oficina donde se fabrican fiam- - de inscripcin, scheda vel schdula inscrip-
bres) frigidorum officina // (tienda donde se tionis // (pieza que sirve para sealar los
venden) frigidorum taberna. tantos en el juego) scrpulus, i m // (pieza del
domin) v. dado // (pieza del ajedrez) latrn-
fiambrero: (el que fabrica o vende fiambres) culus, i m.
frigidrius, ii m. Sin: frigidorum confector (si
solo los fabrica); frigidorum vnditor (si solo fichado: in tsseras relatus. Sin: tsseris
los vende). mandatus; in tabellis annotatus vel ordinatus:

fianza: fideissio. Sin: spnsio pecuniria. fichador: in tsseras relator. Sin: tesserarum
Uso: - bancaria, fideissio mensria; argen- conscriptor; tabellarum ordinator.
triae domus cutio; dar - por uno, fideiubere
pro liquo. fichaje: in tsseras reltio. Sin: tabellria an-
nottio vel ordintio.
fibra: fibra, ae f. Uso: - musculares, fibrae
musculares; - sinttica, fibra synthtica. fichar: in schdulas vel scidulas dispnere.
Sin: in tsseras referre; tsseris mandare; in
fibrilacin: fibrilltio, onis f. Sin: gravssima tabellis annotare vel ordinare.
cordis inaequlitas vel inconstntia; cor inae-
quabilssime plpitans. fichero: (caja donde se clasifican las fichas)
chartotheca, ae f. Sin: scrnium, schedrium;
fibrina: fibrina, ae f. schedarum vel scidarum loculamentum, ar-
mrium, repositrium, scrnium, theca //
fibrinoso: fibrinosus, a, um. Sin: fibrin (conjunto de fichas) schedarum series, ordo,
abundans; fibrinam habens vel cntinens. congries. Uso: - de tarjetas, chartotheca.

fibrocemento: aeternites, is f. fideicomiso: fideicommissum, i n.

451
fidedigno

fidedigno: fide dignus. lebrar una -, diem festum gere.

fidelidad: fidlitas, atis f. Uso: alta -, summa fifty-fifty: lucri dimiditio. Sin: lucrum dimi-
fidlitas. diatum; aequssima parttio.

fideos: vermculi, orum mpl. Sin: pasta ver- fign, v. taberna.


miculata; farincei vermculi; longa pastae
segmenta (-orum npl); segmentcula (-orum figonero, v. tabernero.
npl) pastae; oblonga vermiculatae (vel tubu-
latae) pastae segmenta. Uso: - con jugo de to- figura: figura, ae f. Uso: - geomtricas, geo-
mate y queso, pasta vermiculata lycoprsici mtricae figurae vel formae; - retricas, sen-
liqumine caseoque condta. tentiarum figurae.

fiduciario: fiducirius, a, um. Sin: fidci figuradamente: figurliter. Sin: figurate;


nisus. metaphrice; translate; translative.

fiebre: febris, is f. Uso: - endmica, febris en- figurado: figuratus, a, um. Sin: figurativus;
dmica; - del heno, febris aestiva; rhinitis translatus, translativus; metaphricus;
(-dis f) pollinosa; - del oro, auri fames; tener symblicus.
-, febri correptum esse.
figurativo: imitativus, a, um. Sin: imginem
fiel: (aguja de la balanza) v. aguja // (cre- mitans vel xprimens.
yente) fidelis, is m // (cristiano) fidelis, is m;
christianus. Sin: christifidelis. figurero: imaguncularum (vel statunculo-
rum, vel staticulorum) vnditor.
field (cancha, campo de juego), v. campo.
figurilla: imagncula, ae f. Sin: statnculum;
fieltro: (especie de pao no tejido) feltrum, i statculum.
n. Sin: coctile, is n; coactlia, ium npl;
coacta, orum npl; pannus coctilis; coactum figurn: vestis adumbrtio, descrptio, spci-
villum; pannus ex lana coacta vel stipata; fi- men. Sin: exemplar vestis.
brnum, i n. Uso: hecho de -, coctilis, e; fi-
brnus, a, um; obrero que prepara el -, fijacarteles, v. cartelero.
lanrius coactor; coactilirius, ii m.
fijador: (fijapelo) liquor figens, fixrius, fi-
fiesta: festum, i n; festa, orum npl. Sin: dies xatrius, alligatrius // (fijador de carteles)
festus vel dies festa; dies festi; festvitas; v. cartelero.
sollemnitas; sollmnia, ium npl. Uso: -
mayor, festum maius; - movibles, festa fijar: fgere vel defgere. Uso: - el pelo,
moblia; sollmnia conceptiva; friae con- comam liquore figente oblnere vel aspr-
ceptivae sollemnes; - nacional, dies festus gere; - un cartel en lugar pblico, tbulam f-
nationalis; - navideas, sollmnia natalcia; - gere in pblico.
pblica, festum pblicum; - de invierno, hie-
male festum; - del carnaval, bacchanlium fijatopes: - del tabulador, calculatoris deci-
festum; - del Rosario, festum a Rosrio; ce- mani retinculum.

452
filigrana

fila: sries, i f. Sin: ordo, dnis m. Uso: en latliam spectans; ad pittcia prtinens. Uso:
larga -, porrecto rdine; en - india, unus post coleccin -, corpus philatlicum; pittaciorum
lium; hacer -, per rdinem singillatim acc- corpus; pittcia in ordinem redacta.
dere; poner en -, ordinare; rdine pnere; in
rdinem dispnere. filatelista: philatelista vel philatelistes, ae m.
Sin: pittaciorum peritus vel studiosus; pitta-
filacteria: (pedazo de piel o pergamino con ciorum collector; qui pittcia clligit. Uso: -
pasajes de la Escritura) phylactrium, ii n // fantico, philatelista phanticus.
(amuleto usado antiguamente) v. amuleto.
filauca: philuta, ae f.
filamento: (cuerpo filiforme, flexible o r-
gido) fibrae, arum fpl // (hilillo metlico de filautero: philauta, ae m.
una bombilla elctrica) ellchnium, ii n.
filauta, v. filauca.
filantropa: philanthrpia sive -thropa, ae f.
Sin: humnitas. file (Inform), archivo: scapus, i m. Sin: plica,
ae f.
filantrpico: philanthrpicus, a, um. Sin: hu-
manus; benignus; civilis; ad philanthrpiam filete: (bistec) carnis lamnula (-ae f).
ttinens.
filetear: trulo ornare.
filntropo: philnthropus, i m. Sin: philan-
thrpiae cultor, sectator, assectator; vir filiacin: filitio, onis f; filetas, atis f. Uso:
hminum amans vel amantssimus; vir anotar la -, filiationem enotare // (seas per-
hminum studiosus vel studiosssimus; vir sonales de un individuo) filiationis notae
homnibus amicus. (-arum fpl) // (fig, dependencia, ilacin)
origo, gnis f; ortus, us m; profctio. Uso: la
filarmona: philharmnice, es f; philharm- - de las ideas, idearum vel notionum origo.
nica, ae, f. Sin: msicae artis stdium.
filial: (sucursal) sedes (-is f) additcia vel au-
filarmnica: (acorden) v. esta voz. xiliria // (concerniente o relativo al hijo) fi-
lialis, e. Sin: flii (= del hijo) vel liberorum
filarmnico: philharmnicus, a, um. Sin: (= de los hijos). Uso: amor -, amor filialis;
musicorum studiosus; msicae vel msices petas in (vel erga) patrem (vel in matrem,
studiosus. Uso: orquesta -, symphonaca so- vel in parentes).
dlitas; symphoniacorum agmen, manus, ma-
npulus; sociedad -, sodlitas msicae arti (o filialmente: flii nimo. Sin: ut flium adde-
simplem msicae) provehendae; msicae stu- cet; pie.
diosorum sodlitas.
filigrana: (obra delicada formada con hilos
filatelia: philatlia sive -tela ; philatlica, ae de oro o plata) filigrana, orum npl. Sin: filum
f (ars). Sin: pittaciorum ars, doctrina, disci- ureum vel argnteum; ornamentum ex auro
plina, scintia. vel argento; opus auri vel argenti in fila ducti;
ornamentum ex ureis vel argnteis filis.
filatlico: philatlicus, a, um. Sin: ad phi- Uso: hebilla, pendientes, diadema de -, f-

453
Filipinas

bula, inaures, diadema ex filigranis; trabajar cae. Sin: pellicularum stdium.


en -, operari filigranis // (marca transparente
hecha en el papel al fabricarlo) signum filmoteca: pellicularum (cinematographica-
translcidum. rum) theca, capsa, capsella, rcula, locula-
mentum.
Filipinas: Philippinae vel Philippianae Insu-
lae. filobs: filoraeda, ae f. Sin: filovirius
currus; filoviria raeda. Uso: tomar el -, filo-
filipino: adj philippinus, a, um; philippinen- raedam conscndere.
sis, e // sust Philippinus, i m; Philippinensis,
is m. filogentico: phylogenticus, a, um.

film, v. filme. filogenia: phylognesis, is f.

filmable: aptus pellculae (cinematogrphi- filologa: philolgia sive -loga, ae f. Sin: phi-
cae). Sin: aptus (vel appsitus, vel accommo- lloga sive philolgica doctrina, disciplina,
datus) ad pellculam. ars, scintia; res philloga. Uso: - clsica,
philolgia clssica; antiquarum litterarum
filmador: pellculas mprimens. Sin: pellcu- stdia vel scintia; - comparada, compartio
las cinematogrphicas mprimens; pellicula- lingustica; - medieval, semtica, philolgia
rum rtifex vel operrius. mediaevalis, semitica; - moderna, recens phi-
lolgia.
filmadora: cinephotomchina, ae f. Sin: m-
china cinematogrphica; mchina imprimen- filolgico: philolgicus, a, um.
dis pellculis (cinematogrphicis).
fillogo: phillogus, i m. Sin: philolgiae
filmar: filmare. Sin: cinematographare; cultor, studiosus, peritus.
pellculam imprmere vel dedcere; imgines
cinematogrphicas cpere, exprmere; cine- filonesmo: philonesmus, i m. Sin: novitatis
matogrphice imprmere, rddere, referre. amor, cupditas, stdium; rerum novarum
amor.
filme: pellcula, ae f. Sin: pellcula (vel te-
nia, vel taenola) cinematogrphica; visfica filosofa: philosphia sive -sopha, ae f. Uso:
pellcula; horama, tis n. Uso: producir fil- - emprica, v. empirismo; - escolstica, philo-
mes, pellculas compnere, dere, fngere vel sphia scholstica ; - hermtica, philosphia
effngere. hermtica, abscndita, obscura.

filmina: (serie de diapositivas) diapositiva- filotaxis: phyllotaxis, is f.


rum sries. Sin: imagnculae mbiles // (mi-
crofilm) artata pellcula. filotecnia: philotchnia, ae f; philotchnice,
es f. Sin: rtium amor vel stdium.
filmografa: pellicularum cinematographica-
rum reltio vel descrptio. filotcnico: philotchnicus, a, um.

filmologa: disciplina artis cinematogrphi- filova: filoraeda, ae f. Sin: filovehculum;

454
fins

filovectura (pblica vel urbana); currus (-us mum.


m) filovirius; funalis traictio.
finalidad, v. fin.
filoxera: phyllxera vel phyllxere, ae f.
finalismo: finalismus, i m. Sin: teleolgia
filtracin: philtrtio vel filtrtio, onis f. Sin: sive -loga; doctrina finalstica vel de fnibus.
eliqutio, percoltio; philtrandi (vel filtrandi)
actus vel effectus. finalista: (partidario de las doctrinas de las
causas finales) finalista, ae m. Sin: qui censet
filtrar: tr philtrare vel filtrare. Sin: colare, mnia ad certum finem spectare // (jugador
percolare; eliquare, liquare; saccare // intr fil- que llega a disputar el campeonato en la
trarse, efflere, perflere; manare, perma- prueba final) selectus athleta. Sin: qui in cer-
nare; stillare; perferri. Uso: se ha filtrado la tamen ltimum (vel postremum, vel extre-
noticia de que ..., fama manat, fama perfertur mum) descendit; qui certmina exclusria
... vicit. Uso: equipo -, selecta caterva.

filtro: (cuerpo a travs del cual se hace financiacin: pecniae procurtio, suppedi-
pasar un lquido) colum, i n. Sin: colandi ttio, commodtio, destintio.
instrumentum. Uso: - de cigarrillos,
philtrum; nicotianae fstulae colum; financiar: pecniam suppeditare, commo-
hispnulae vel hispnicae colum; convolvelli dare, procurare, destinare (licui, ad liquid).
colum; transfusrium (vas); - del aire, colum Sin: nummos suppeditare (licui rei); pec-
ri purgando // (pocin a la que se atribuyen ni iuvare (liquem); sumptum praebere;
poderes mgicos) philtrum, i n. Sin: amat- sumptus conferre, dare, tribere, subminis-
rium; amatrium pculum; pculum amoris; trare.
medicamentum amatrium; amoris venef-
cium. financiero: adj nummrius, a, um. Sin: pe-
cunirius. Uso: recursos -, pecuniarum subs-
fin: (trmino) finis, is f. Sin: xitus, us m; dia; situacin - difcil, difficultas rei
pars (partis f) extrema. Uso: - del mundo, l- nummriae // sust nummrius vel nummul-
timum extium; rerum mnium extium; rius, ii m.
terrarum caelique extium; excdium totus
orbis terrarum; - de semana, extremae septi- finanzas: res vel rtio nummria. Uso: - del
manae friae; extrema hebdmadis pars; en Estado, civitatis rditus (-uum mpl); aer-
el - de semana, hebdmade exente; a fines rium.
del siglo pasado, exente praetrito seculo //
(objeto o motivo con que se ejecuta algo) finca: (propiedad inmueble) predium, ii n.
finis, is f. Sin: conslium; propsitum; sco- Sin: fundus. Uso: - pequea, praedolum;
pus, i m. Uso: a tal fin, ad hunc scopum (as- possessincula // (establecimiento agrcola)
sequendum); alcanzar un -, propsitum rsticum predium; ager, agri m. Sin: posss-
ssequi; proponerse un -, finem sibi prop- sio rstica. Uso: - pequea, agellus, i m; rs-
nere. ticum praedolum.

final: (trmino de una competicin depor- fins, v. finlands.


tiva) certamen ltimum, postremum, extre-

455
fingir

fingir: simulare liquid. Uso: - amistad, ami- nans, antis // sust subscriptor, oris m. Sin: ob-
ctiam simulare; finge partir, smulat se pro- signator vel signator. Uso: el - de esta carta,
ficisci. huius epstulae subscriptor.

finiquito: (remate o saldo de una cuenta) firmar: subscrbere. Sin: subsignare; ob-
exaequtio rationum. Sin: dbitae pecniae signare; nomen suum annotare, inscrbere,
soltio // (certificacin de su ajuste) pocha, subscrbere, subsignare. Uso: - en blanco,
ae f (solutae pecniae). Sin: testimnium vel chartam puram subscrbere; - un escrito,
testifictio solutae pecniae scripto nomen subscrbere; scriptum subscr-
bere; quien firma paga, obsignatori solven-
finlands: fnnicus, a, um. Sin: finlndicus // dum est; solvet qui obsignavit vel
sust Finnus, i m. obsignverit.

Finlandia: Fnnia, ae f. Sin: Finlndia. firmatario, v. firmante.

finta: Esgr capttio, onis f // fig fctio, onis f. firme: (capa de guijo o piedra machacada)
Sin: simultio; fallcia. Uso: hacer -, fngere; substrctio glareosa vel sxea. Sin: inferior
simulare; conatum simulare; liud ostndere stratura; infrius pavimentum.
quam ptere.
first-lady: princeps dmina.
finura: subtlitas, atis f. Uso: - excesiva,
nmia subtlitas; - de sentimientos, sententia- fiscal: adj fiscalis, e // (el que representa y
rum subtlitas. ejerce el ministerio pblico en los tribunales)
administer pblicus. Sin: actor pblicus; ac-
fiordo: sinus (-us m) perangustus. Sin: nti- cusator pblicus. Uso: el - de Turn, actor p-
mus sinus perangustus; maris angiportus (-us blicus taurinensis; - superior, suprior actor
m) vel angiportum. pblicus // (perteneciente o relativo al fisco)
fiscalis, e. Sin: pblicus; ad fiscum prtinens.
firma: (nombre de una persona que pone al Uso: fraude -, fiscalis fraus // (perteneciente
pie de un escrito; accin y efecto de firmar) o relativo al oficio de fiscal) actoris pblici
subscrptio, onis f. Sin: subsigntio; obsign- prprius; ad actoris pblici munus ttinens.
tio; consigntio; inscrptio; nomen (mnis n)
subscriptum, inscriptum; nminis consign- fisco: fiscus, i m. Sin: aerrium; pecnia p-
tio, inscrptio, subscrptio, subsigntio // blica.
(nombre comercial, empresa o estableci-
miento mercantil) socetas, atis f. Sin: domus; fsica: phsice, es (ac -en) f; phsica, ae f;
nomen; rtio; quaestuosa socetas vel conso- phsica, orum npl. Sin: phsica disciplina,
citio; negotiatria socetas; domus commer- doctrina, scintia; rtio de rerum natura.
cialis. Uso: - atmica, nuclear, phsica atmica, nu-
clearis; - mecnica, phsica mechnica; - so-
firmado: (suo nmine) signatus vel subscrip- cial, phsica socialis.
tus, a, um. Sin: nominatim subsignatus;
manu sua inscriptus. fsicamente: (de manera fsica) phsice //
(segn las leyes de la fsica) phsica ratione
firmante: adj subscribens, entis. Sin: obsig- // (relativamente al cuerpo) crpore; quod ad

456
fisionomista

corpus spectat. Uso: - est bien, crpore fisiogrfico: physiogrphicus, a, um. Sin: ad
valet. physiogrphiam vel ad naturae descriptionem
ttinens.
fsico: (adj, perteneciente a la fsica) phsi-
cus, a, um // (relativo a la naturaleza) natu- fisigrafo: physigraphus, i m. Sin: physio-
ralis, e. Sin: naturae (gen). Uso: el mundo -, grphiae peritus, cultor, studiosus.
rerum natura; fenmenos -, res naturales //
(perteneciente a la constitucin y naturaleza fisilisis: physilysis, -is f.
corprea) corpreus, a, um. Sin: naturae vel
crporis. Uso: beldad -, crporis pulchritudo; fisiologa: physiolgia sive -loga, ae f. Sin:
defecto -, vtium naturae vel crporis // ( el de animntium natura doctrina, disciplina,
que profesa la fsica) phsicus, i m. Sin: ph- scintia.
sicae vel physicorum cultor, studiosus, peri-
tus; naturae indagator // (exterior de una fisiolgico: physiolgicus, a, um. Sin: ad
persona) spcies, i f. Sin: aspectus (-us m); physiolgiam spectans.
figura; forma; fcies (semblante) // (constitu-
cin y naturaleza corprea de una persona) fisiologismo: physiologismus, i m.
corpus, pris n. Uso: - atltico, athletae cor-
pus; tiene un - atltico, athletae corpus est ei. fisiologista, v. fisilogo.

fisiocracia: physiocrtia sive -crata, ae f. fisilogo: physilogus, i m. Sin: physiolgiae


cultor vel studiosus.
fisicrata: physiocrtiae sectator.
fisin: fssio, onis f. Uso: - atmica, nuclear,
fisiocrtico: physiocrticus, a, um. Sin: ad tomi vel atomorum fssio; fssio atmica vel
physiocrtiam (vel ad physiocrtiae sectato- nuclearis.
res) prtinens.
fisionoma: physiognmia sive -gnoma, ae
fisiognmica: physiognmica, ae f. Sin: f. Sin: aspectus, us m; os, oris n; vultus, us m;
physiognmica ars; ars cognoscendi nimum fcies, i f; lineamenta, orum npl; oris vel
ex vults lineamentis. vultus lineamenta // fig, - estilstica, genus di-
cendi; - moral e intelectual, forma nimi et
fisiognosis: (conocimiento de la naturaleza) ingnii; la - de la batalla, pugnae forma vel
physiognosis, -is f. Sin: naturae rerum cog- fcies; la - de la poca, forma tmporum; la
ntio; rerum naturae doctrina, disciplina, - de los lugares, natura locorum.
scintia; stdium de rerum natura; naturae
cogntio // (determinacin del carcter de fisionomista: (que se dedica a hacer estudio
una persona por sus rasgos fisonmicos) de la fisonoma) physiognomon, nis m. Sin:
nimi cogntio ex vults lineamentis o sim- metopscopos, i m; vltuum peritus. Uso: ser
plem ex vultu // (diagnstico por la expresin -, ex vltibus hminum mores collgere; ex
de la cara) morbi cogntio ex vults linea- vultu nimum cognscere // (que tiene facili-
mentis vel ex vultu. dad natural para recordar y distinguir a las
personas por su fisionoma) qui hmines f-
fisiografa: physiogrphia sive -grapha, ae f. cile ex eorum aspectu vel lineamentis dignos-
Sin: (rerum) naturae descrptio. cit.

457
fisioterapia

fisioterapia: physiotherapa, ae f. Sin: medi- peritus, cultor, studiosus.


ctio phsica.
fitonomia: phytonmia sive -noma, ae f.
fisonoma, v. fisionoma Sin: legum de plantis stdium.

fisonomista, v. fisionomista. fitopata: phytopatha, ae f.

fitobiologa: phytobiolgia sive -loga, ae f. fitopatgeno: phytopathgenus, a, um.

fitobiolgico: phytobiolgicus, a, um. Sin: fitopatologa: phytopatholgia sive -loga, ae


ad phytobiolgiam prtinens. f. Sin: rborum earumque morborum descrp-
tio, investigtio, pervestigtio; de virntium
fitfago: phytphagus, a, um. (vel rborum, vel herbarum arborumque)
morbis disciplina, scintia, rtio.
fitofisiologa: phytophysiolgia sive -loga,
ae f. fitoqumica: phytochmica vel phytoch-
mica, phytochmia vel phytochmia; phyto-
fitognico: phytognicus, a, um. chmice, es f. Sin: phytochmica doctrina,
disciplina, scintia, rtio.
fitogeografa: phytogeogrphia sive -gra-
pha, ae f. Sin: rborum locorumque descrp- fitoterapia: phytotherapa, ae f; phytothera-
tio, doctrina, disciplina, scintia, rtio; putice, es f.
stdium de virntium (vel de herbarum arbo-
rumque) locis. fitotoma: phytotmia sive -toma, ae f.

fitografa: phytogrphia sive -grapha, ae f. fitotmico: phytotmicus, a, um.


Sin: rborum descrptio; herbarum arborum-
que descrptio. fitotomista: phytotmiae peritus, cultor, stu-
diosus.
fitogrfico: phytogrphicus, a, um. Sin: ad
phytogrphiam ttinens. flagelacin: flagelltio, onis f.

fitgrafo: phytgraphus, i m. Sin: phytogr- flagelo: (azote) flagellum, i n. Sin: flagrum


phiae cultor, studiosus, peritus. // (calamidad) calmitas, atis f. Sin: pern-
cies, i f; pestis, is f.
fitologa: phytolgia sive -loga, ae f. Sin: de
virntibus (vel de arbribus, vel de herbis ar- flagrante: en -, in manifesto ac deprehenso
boribusque) doctrina, disciplina, scintia. sclere. Uso: agarrar en -, liquem in ipso
facnore deprehndere; manifesto tenere; sor-
fitolgico: phytolgicus, a, um. Sin: ad prendido en -, manifestrius, a, um.
phytolgiam spectans.
flamenco: (adj, de Flandes) flndricus vel
fitologista, v. fitlogo. flandrus, a, um; flandrensis, e // (natural de
Flandes) Flandrus, i m // (lengua -) lingua
fitlogo: phytlogus, i m. Sin: phytolgiae flndrica; flandrensis lingua vel sermo //

458
flecha

(ave) phoenicpterus ruber. flebitis: phlebites, is f; phlebitis, -dis vel


-dos f. Sin: venarum inflammtio vel infltio.
flanco: (cada una de las dos partes laterales
de un cuerpo) latus, lteris n // (costado de fleboclisis: phleboclsis, -is f. Sin: venarum
un buque o de un cuerpo de tropas) latus n; ltio vel lavtio.
(de ejrcito o de flota) cornu, us m.
flebografa: phlebogrphia sive -grapha, ae
Flandres: Flndria, ae f. f. Sin: venarum descrptio.

flash: (Fotogr, destello luminoso) fulgor flebgrafo: phlebgraphus, i m. Sin: phlebo-


(-ris m) photogrphicus. Sin: subitnea lux grphiae peritus, cultor, studiosus.
flgurans; fulgur (-ris n) magnsio xcitum;
scintllula vel flmmula magnesio xcita, ex- flebograma: plebogramma, tis n. Sin: ve-
citata, elcita. Uso: disparar un -, fulgur mag- narum pulss descrptio.
nsii ope excitare // (informacin transmitida
rpidamente, de forma concisa) nntius fl- flebologa: phlebolgia sive -loga, ae f. Sin:
minans. Sin: brevis reltio stupefciens. venarum disciplina, scintia, rtio; de venis
doctrina.
flato: (ventris) flatus, us m. Sin: flamen
(mnis n); ventus, i m. flebolgico: phlebolgicus, a, um. Sin: ad
phlebolgiam vel ad doctrinam de venis pr-
flatulencia: flatulntia, ae f. tinens.

flatulento: (que causa flatos) inflans, antis. fleborragia: phleborrhgia sive -rhaga, ae f.
Sin: magnam habens inflationem; inflatio-
nem priens vel fciens // (que los padece) fleborrexia, v. fleborragia.
inflatione laborans. Sin: fltibus laborans.
flebosclerosis: phlebosclersis, -is f. Sin: ve-
flauta: tbia, ae f. Sin: fstula. Uso: - trans- narum durtia (-ae f) vel durties (-i f); venae
versal, tbia transversa; tocar la -, tbi c- (-arum fpl) durae vel duratae.
nere.
flebostenosis: phlebostenosis, is f.
flautado: tibnus, a, um. Sin: tbiis smilis
(sonus). flebotoma: phlebotmia sive -toma, ae f.
Sin: venae incsio; snguinis detrctio.
flauteado, v. flautado.
flebotomiano: phlebtomus, i m. Sin: phle-
flautista: (varn) tibcen, cnis m. Sin: fistu- botmiae peritus.
lator // (mujer) tibcina, ae f.
flebotomista, v. flebotomiano.
flebectasia: phlebctasis, -is f. Sin: venae
sive venarum dilattio. flebtomo: phlebtomum, i n.

flebectoma: phlebectmia sive -toma, ae f. flecha: (seal de trnsito o caminera) sagt-


Sin: venae sctio. tula, ae f. Sin: index (-dcis m) directionis.

459
flechazo

flechazo: (disparo de flecha) sagittae coniec- mollis iuncus; mimbre -, lentum vimen
tus (-us m), conictio, emssio (-onis f) // (-mnis n); olmo -, flxilis ulmus (-i f) // fig
(golpe de flecha) sagittae ictus (-us m). mollis, e (dctil); tractbilis (manejable);
fcilis (maleable); flexbilis; dcilis. Uso:
flegmasa: phlegmsia sive -masa, ae f. Sin: nimo -, mollis vel tractbilis nimus; cabe-
inflammtio. llos -, capilli dciles vel molles; tempera-
mento, carcter -, tractbile vel fcile
flema: (mucosidad que se arroja por la boca) ingnium; voz -, tractbilis vel flexbilis vox.
pituta, ae f. Sin: phlegma, tis n // (tardanza,
lentitud en las operaciones) lentitudo, dnis flexin: flxio vel inflxio, onis f; flexus vel
f. Sin: veternus, i m; cuncttio; lenta ndoles; inflexus, us m // Gram flexura, ae f.
lentus nimus; nimi lentitudo. Uso: la pro-
verbial - inglesa, lenta Britannorum ndoles flexo: brcchium elctricum flexbile.
nmini non cgnita // (serenidad, impasibi-
lidad) tranqullitas, atis f. Sin: constans nimi flictenia: phlyctaena, ae f. Sin: cutis vescula
tranqullitas. vel bllula.

flemtico: (relativo a la flema) pituitosus, a, flirt, v. flirteo.


um. Sin: phlegmticus // (tardo y lento en sus
acciones) lentus, a, um. Sin: tardus; cunctator flirtear: lusrie amare. Sin: amando ldere.
// (sereno, impasible) tranquillus, a, um. Sin:
plcidus; sedatus. Uso: ser -, tranquillo flirteo: amor levis. Sin: lusus (-us m) cum
nimo esse. blandtiis.

flemn: phlgmone, es f; phlegmon, nis m. flogstico: phlogsticus vel phlegsticus, a,


um.
flequillo: ntiae, arum fpl. Sin: capilli ante-
pnduli. flogosis: (inflamacin) phlogsis, -is f. Sin:
inflammatio; infltio; levis inflammtio //
fletamento: (accin de fletar) condctio, (erisipela) v. esta voz.
onis f.
flor: flos, floris m. Uso: - aclamdea, flos
flete: (precio de transporte de mercancas) aclamydeus; - compuesta, flos compsitus; -
vectura, ae f. Sin: locationis prtium. Uso: diploclamdea, flos diploclamydeus; - haplo-
dar a -, locare vel elocare; tomar a -, cond- clamdea, flos haploclamydeus; - zigomorfa,
cere // (precio del transporte por mar) nau- flos zygomorphus; - de lis, iunior rosa;
lum, i n // (carga que se transporta) merx amaryllis, dis f // fig, - de la edad, vitae flos;
(mercis f) vecturalis. - de la harina, farinae pollen (-nis n) vel
pollis (-nis mf); a - de agua, ad superfciem
flexibilidad: flexiblitas, atis f. Sin: molli- aquae vel ad summam aquam; a - de labios,
tudo (-dnis f); faclitas. Uso: - de la voz, primribus labris vel lbiis; primis labris;
mollitudo vocis. a - de tierra, summo solo.

flexible: flexbilis vel flxilis, e. Sin: mollis; flora: flora, ae f. Sin: satorum univrsitas.
lentus. Uso: abedul -, flexbilis betulla; junco -,

460
fluvial

floral: floralis vel florealis, e; flreus, a, um. flotante: flitans, antis. Sin: fluitando aptus;
Sin: florum (gen pl). submersioni resistens.

florecilla: flsculus, i m; flscula, ae f // (en flotar: fluitare. Sin: fluctuare; innatare; in-
sentido espiritual) flsculus spiritalis. nare; supernatare; in summo consstere.

florecimiento: efflorescntia, ae f. flote: a -, summa in aqua. Sin: ad superfciem


aquae.
florero: vas florale vel florferum. Sin: vas
florum. flotilla: classcula, ae f.

florestero: salturius, a, um. fluidez: fluditas, atis f. Sin: fluntia // fig


fluntia. Uso: - de estilo, fluntia loquendi.
floretista: ense rudi bttuens, entis.
fluido: flidum, i n. Sin: fluentum. Uso: -
florete: rudis, is f. Sin: dolo vel dolon, nis elctrico, vis elctrica; - elctrico de mayor o
m; hasta praepilata. menor intensidad, flidum elctricum maio-
ris minorisve intensitatis.
floricultor: florum cultor, oris m.
flujo: (movimiento de los fluidos) fluxus, us
floricultura: florum cultura, ae f. m. Sin: proflvium // (movimiento de ascenso
de la marea) maris cursus (-us m) vel acces-
florilegio: florilgium, ii n. Sin: selecti vel sus (-us m). Sin: aests accessus. Uso: - y re-
excerpti flores. Uso: - latino, selecti latinitatis flujo, maris cursus et recursus; aests
(vel latini sermonis) flores. accessus et recessus vel decessus (-us m) ; du-
rante el - de la marea, accedente aestu (abl
florn: florenus sive florinus, i m. Sin: floren- absoluto).
tinus nummus. Uso: - austraco, holands,
hngaro, austracus, batvus, hungricus flor: fluor, ris m.
nummus.
fluorescencia: fluorescntia, ae f.
florista: (que vende flores) florum vnditor
m; vnditrix, icis f // (que fabrica flores arti- fluorescente: fluorescens, entis.
ficiales) fictorum florum rtifex (-fcis mf).
fluorhdrico: fluorhdricus, a, um.
flsculo: flsculus, i m.
fluorina, fluorita: fluorites, is m.
flota: (conjunto de navos) classis, is f. Uso:
- mercante, classis mercatria vel negotiat- fluoroscopa: radioscpicum examen.
ria // (conjunto de aparatos de aviacin) a-
ronvium classis. Sin: classis aronutica. fluoruro: fluorhdricus sal.

flotador: sust natbile, is n. fluvial: fluminalis, e. Sin: fluvitilis; fluvi-


ticus.
flotamiento: fluittio, onis f.

461
fobia

fobia: phbia sive phoba, ae f. Sin: horror; folliculorum inflammtio.


timor.
folculo: follculus, i m.
foca: phoca, ae f. Sin: vtulus marinus.
folklore, v. folclore.
focmetro: focmetrum vel focmetrum, i n.
folklrico, v. folclrico.
foco: (lamparita elctrica) v. bombilla // (-
de lente; - de elipse) focus, i m. Uso: ajustar folklorista, v. folclorista.
el -, focussare // (fig, centro activo de ciertas
cosas) fons, fontis m. Sin: caput, cpitis n. folleto: libllus, i m.
Uso: - de contrastes, simultatum fons vel
caput. fomentar: promovere.

focmetro, v. focmetro. fomento: (medicamento) fomentum, i n.


Uso: aplicar fomentos, adhibere fomenta;
fogn: focus, i m. Sin: fornax, acis f. preparar fomentos, parare fomenta.

fogonero: fornacator, oris m. Sin: fornac- fonacin: phontio, onis f. Sin: sonorum for-
rius; focrius. mtio; vocis formandae rtio; vocis phaen-
mena.
folclor, v. folclore.
fonda: deversrium, ii n. Uso: - de estacin,
folclore: (conjunto de las tradiciones, creen- stationis caupona.
cias y costumbres de las clases populares)
gentilcii mores; peculiares ppuli mores // fondear: (anclar) ncoram icere, fgere, p-
(ciencia que estudia esas materias) demol- nere. Sin: ad ncoram deligare.
gia, ae f. Sin: demogrphia; ethnogrphia;
laogrphia; scintia rerum populrium. fondillos: (bracarum) fundus, i m.

folclrico: demolgicus, a, um. Sin: ethno- fondista: cauponrius, ii m; caupo, nis m.


grphicus; ad laogrphiam ttinens; ad genti- Sin: popinrius.
lcios mores spectans.
fondo: (parte inferior de una cosa) fundus, i
folclorista: lagraphus vel lalogus, i m. Sin: m. Sin: recessus, us m; pars extrema. Uso: -
demlogus; gentiliciorum morum studiosus, de la botella, lagoenae fundus; ima lagoena //
cultor, peritus. (capital, caudal) aerrium, ii n. Uso: - mone-
tario internacional, nummria rtio (vel
folder (Inform), carpeta, cuadernillo: index, institutum nummrium) orbis terrarum; -
dcis mf . Sin: scrnium, ii n; cooprculum, i mundial, universale vel mundanum aerrium;
n. - pblicos, aerrium // (dinero disponible) pe-
cnia, ae f. Sin: smptuum pecnia; necess-
folicular: follicularis, e. ria pecnia. Uso: - de reserva, pecnia in
subsdium servata; - secretos, secreta pec-
foliculitis: folliculitis, dis f. Sin: pilorum niae summa; reclamar los -, smptuum pe-

462
fonolgico

cniam exptere; retirar los -, pecuniam fonocardiografa: phonocardiogrphia sive


praecpere // Dep, carrera de -, longus cursus -grapha, ae f.
campester.
fonocardiograma: phonocardiogramma, tis
fonema: phonema, tis n. n.

fonemtico: phonemticus, a, um. fonoelectrscopo o fonoelectroscopio: pho-


nolectroscpium, ii n.
fonendoscopio: phonendoscpium, ii n.
fonofobia: phonophbia sive -phoba, ae f.
fontica: phontica, ae f; phontice, es f. Sin: Sin: sonorum rumorumque horror, pavor,
sonorum doctrina; vocum (vel soni, vel sono- terror, metus, timor; rumoris (vel strpitus,
rum) disciplina; phontica ars. vel clamoris) horror.

fonticamente: phontice. Sin: ad leges pho- fonfono: phonphonum sive -nophnum, i n.


nticas.
fonforo: phonphorum, i n.
fontico: phonticus, a, um. Sin: soni vel so-
norum (gen); vocis vel vocum (gen); phona- fonogengrafo: phonogengraphum, i n.
tionis (gen); vocalis, e; ad voces vel ad sonos
prtinens. Uso: transcripcin -, transcrptio fonografa: phonogrphia sive -grapha, ae f.
vel transltio phontica. Sin: vocum scriptura; sonorum imprssio;
vcibus describendis rtio; sonos scribendi
fonetismo: phonetismus, i m. rtio.

fonetista: phonetista, ae m. fonogrfico: phonogrphicus, a, um. Sin:


grammophnicus; vocalis; sonans; snifer;
foniatra: phoniatra, ae f. Sin: vocis curtio. ad phonogrphiam spectans.

fnica: phnica, ae f. Sin: phnica ars (artis fongrafo: phongraphum, i n; phono-


f). grphium, ii n. Sin: grammphonum. Uso: -
pequeo, phonogrphicum scrinolum; gram-
fnico: phnicus, a, um. Sin: phonticus; ad mophnium porttile.
vocem vel ad sonum ttinens.
fonograma: phonogramma, tis n.
fonocmptica: phonocmptica, ae f. Sin:
phonocmptica doctrina, disciplina, scintia, fonolita: phonolthes, is m.
rtio; doctrina de sonorum repercussione.
fonologa: phonolgia sive -loga, ae f. Sin:
fonocmptico: phonocmpticus, a, um. Sin: vocum vel sonorum disciplina, scintia, rtio;
sonos reperctiens. de vcibus doctrina.

fonocaptor: phonphoron vel phonphorum, fonolgico: phonolgicus, a, um. Sin: ad


i n. phonolgiam (vel ad vocum, vel ad sonorum
doctrinam) prtinens.

463
fonologizacin

fonologizacin: phonologiztio, onis f. Sin: forjar: (fabricar y formar) strere. Sin: fn-
commuttio phonolgica. gere. Uso: - una palabra, strere verbum; -
un ardid, fngere fallciam vel fbricam // fig,
fonlogo: phonlogus, i m. Sin: phonolgiae forjarse inquietudes, strere sibi sollicitdi-
peritus, cultor, studiosus. nem; forjarse miedos, fngere sibi metum.

fonometra: (arte de medir y regular los so- forma: forma, ae f. Uso: - elptica, forma
nidos) phonomtria sive -metra, ae f. Sin: so- ellptica; - de gobierno, civitatis forma; rei
norum mnsio (-onis f) vel mensura; ars pblicae modus (-i m); estar en plena -, p-
sonorum intentiones metiendi // (rama de la timo crporis hbitu esse.
lingstica que analiza los fonemas lingsti-
cos distintivos por va fontica) phonomtria, formacin: formtio vel conformtio, onis f.
ae f. Sin: doctrina quae ratione phontica lin- Sin: instittio. Uso: - especfica, peculiaris
guae phonmata distinctiva xplicat. nimi conformtio; - espiritual, formtio spi-
ritualis; - humanstica, litterarum cogntio et
fonmetro: phonmetrum, i n. Sin: soni in- pertia; - permanente, instittio continua; - a
tentionis index (-dcis mf); instrumentum la castidad, formtio ad castitatem; institutos
sono metiendo. de -, instituta formativa.

fonopata: phonopthia sive phonopatha, ae formador: formator, oris m. Sin: institutor;


f. praeceptor.

fonporo: phonporum, i n. formalidad: formlitas, atis f. Sin: frmula;


ritus, us m; mos, moris m. Uso: formalidades,
fonopsia: phonpsia sive phonopsa, ae f. offcia, orum npl; observar las -, mnia iusta
perfcere; se trata de una simple -, hoc ad
fonoscopio: phonoscpium, ii n. spciem tantum ttinet.

fonosimblico: phonosymblicus, a, um. formalismo: formalismus, i m. Sin: legis (vel


Sin: ex sono naturali formatus. normae, vel praecepti) rgida observntia;
nmia observntia.
font (Inform), fuente: typus, i m.
formalista: adj fastidiosus, a, um. Sin: pti-
fontanero, v. plomero. dus; formularum nimis studiosus vel obser-
vans // sust formalista, ae m. Sin:
football, v. ftbol. formulrius; formulismi sectator; fastidiosus
observator.
footing: ambulandi currendique exercittio.
formalizar: formalem vel formale rddere.
forestacin: silvae planttio vel stio.
formalmente: formliter. Sin: expresse, ex-
forestal: silvester, tris, tre; silvestris, tre. Sin: pressim; aperte; plane; significanter.
saltuensis, e. Uso: escuela -, schola silvis co-
lendis; guarda -, forestrius; salturius; sil- formar: formare, conformare, informare.
varum custos; leyes -, leges de silvis tuendis.

464
fosforescencia

format (Inform): (representacin de datos) forro: fdera, ae f // (tela interior con que ser
forma, ae f. Sin: compostio //(organizar refuerza un vestido) pannus substilis. Sin:
datos) formare vel conformare // (formatear subtegmen vel subtemen, mnis n; subsumen-
un disco) formare. tum; subsutura; subsutum; subsutus pannus
// (cubierta que se pone a un libro para pro-
formativo: formativus, a, um. Sin: institut- tegerlo) camsia, ae f.
rius. Uso: obra -, opus formativum; pera
formativa. fortaleza: (fuerza y vigor) robur, ris n. Sin:
frmitas; firmitudo. Uso: - de nimo, robur
Formosa: Formosa, ae f. Sin: Taivnia vel nimi; nimi frmitas // (una de las virtudes
Taiwnia, ae f; nsula Formosa. Uso: de -, adj cardinales, uno de los siete dones del Esp-
formosanus, taivanianus, a, um; sust Formo- ritu Santo) fortitudo, dnis f // (recinto forti-
sanus vel Taivanianus, i m. ficado) arx, arcis f (ciudadela). Sin:
castellum (castillo) // - volante, arx (arcis f )
frmula: frmula, ae f. Uso: - cientficas, volans.
scientiarum frmulae; - matemtica, qu-
mica, frmula mathemtica, chmica // (mo- fornculo: fornculus vel furnculus, i m.
delo de acto jurdico) iudcium, ii n. Uso: -
resolutoria, iudcium ad solvendas quaestio- forzamiento: - de una cerradura, effractura,
nes aptum vel cngruum. ae f. Sin: resertio dolosa; claustri revlsio.

formular: formulare. Uso: - en trminos con- forzar: cgere. Sin: compllere.


cretos, (liquid) in definitam formam vel f-
mulam redgere. fosfato: phosphatum, i n. Sin: sal phosphri-
cus; sal phosphricum vel phosphreum.
formulario: formulrium, ii n. Sin: spci-
men, mnis n; exemplar, aris n; typus; formu- fosfatura: phosphatria, ae f. Sin: urna
larum libellus; exemplar typis descriptum. slibus phosphricis (vel phosphreis) in-
Uso: - para pedido, frmula postulatria. fecta.

foro: Teat postscenium, ii n. fosforera: (la que vende fsforos) sul-


phurria, ae f. Sin: sulphuratorum (vel flam-
forraje: pbulum, i n. Uso: ir, salir por -, ir miferorum) vnditrix // (estuche para
a hacer provisin de -, pabulari; pabulatum guardar fsforos) sulphuratorum (vel flam-
vel ad pabulandum ire, gredi. miferorum) theca vel capsella.

forrajear, v. forraje. fosforero: (vendedor de fsforos) sulphur-


rius, ii m. Sin: sulphuratorum (vel flammife-
forrar: contgere, intgere, tgere. Sin: in- rorum) vnditor. Uso: - ambulante,
vlvere; operire; fder subsere vel cont- sulphuratorum vel mercis sulphuratae nsti-
gere. Uso: - un libro, chart librum intgere; tor.
- un vestido, vestimentum panno substili
munire; vestem subtgmine ornare; vestem fosforescencia: (luminescencia) phosphores-
subtgmine subsere vel munire. cntia, ae f. Sin: lumen, mnis n; splendor
lucis (o simplem splendor) in umbra, in um-

465
fosforescente

bris, in tnebris // (propiedad de algunos s- fssilis, e. Sin: fosscius. Uso: carbn -,


lidos y aun de algunos gases de emitir radia- carbo fssilis; concha -, concha vel cnchula
ciones luminosas) vis radiandi, vel tnuem fosscia // (fig y coloq, viejo, anticuado) ve-
exerendi lucem, vel tnuem exerendi splen- tustus, a, um. Sin: obsoletus vel exoletus.
dorem in umbra, in umbris, in tnebris, per
umbram, per umbram noctemque, nocte, de fosilfero: fosslifer, a, um. Sin: fosslia fe-
nocte // (luminosidad del mar debida a orga- rens vel gerens.
nismos) mare per obscuram noctem vermcu-
lis rdians, splendescens, micans. fosilizacin: obdurtio, onis f. Sin: concrtio;
in fssile convrsio // fig immutablitas, atis
fosforescente: phosphorescens, entis. Sin: f. Sin: retrgradi condcio.
phosphreum lumen emittens; luce phos-
phrea rdians, splendens; per noctem (vel fosilizado: in fssile conversus, a, um // fig
per umbram, vel per umbram noctemque, vel fixus; obsoletus (de cosas); iners (-ertis), re-
in umbra, vel in umbris, vel in tnebris) rdi- trgradus (de personas).
ans, splendens, splendescens, micans.
fosilizar: fssile fcere vel rddere // fosili-
fosfrico: (concerniente o relativo al fsforo) zarse, (de cosas) fssile feri; durscere, ob-
phosphricus vel phosphreus, a, um. Sin: durscere; durare; lapidscere; vluti petra
ad phsphorum spectans // (dc. de un cido durscere; quasi lapis obdurscere, durare,
compuesto de fsforo, oxgeno e hidrgeno) durari; (de personas) consenscere; obsols-
phosphreus vel phosphricus. cere vel exolscere; inertem feri.

fsforo: (metaloide combustible y que luce foso: fossa, ae f. Uso: cavar un -, fossam d-
en la oscuridad) phsphorum, i n; phspho- cere vel fdere.
rus, i m. Sin: lucferum elementum; lucfera
matries (-i f) // (trozo de cerilla, madera o fotalgia: photalgia sive -alga, ae f.
cartn, con cabeza de fsforo, que sirve para
encender) sulphuratum, i n. Sin: flammfe- foto, v. fotografa, fotografiar.
rum, i n; (- de cera) cerinum, i n; cerolus, i
m; cerolus flmmifer; cerolus sulphuratus; fotocalco: (calco obtenido mediante la foto-
cerolus slphure llitus; (- de madera) ra- grafa) photochalcogrphica imago. Sin:
mentum sulphuratum, ignferum, flammfe- imago photogrphice expressa // (procedi-
rum; lgneum sulphuratum; lignolum miento para sacar el calco de una fotografa)
flammferum; flammfera ssula; (- de papel) photochalcogrphia, ae f. Sin: photochalco-
chartceum sulphuratum vel flammferum. grphica ars.
Uso: caja de fsforos, sulphuratorum theca;
theca sulphuratis asservandis; theca ramentis fotoclula: photocllula, ae f.
sulphuratis asservandis; vendedor de fsfo-
ros, v. fosforero. fotocermica: photocermica, ae f. Sin: ars
(artis f) oper figulin photogrphice ornandi.
fosfuro: phosphurum, i n.
fotocomponedora: mchina luce vel photo-
fsil: sust fssile, is n. Sin: res fssilis; obiec- grphice compositiva.
tum fssile. Uso: los -, fosslia, ium npl // adj

466
fotognico

fotocomposicin: photogrphica typorum fotoelctrico: photolctricus, a, um. Uso:


compostio. clula -, cllula photolctrica.

fotocopia: photocpia, ae f. Sin: pgina pho- fotoelectrfono: photolectrphonum sive


tocopiata; photogrphicum exemplar; exem- -trophnum, i n; photolectrophnium, ii n.
plar photogrphice ditum, rdditum,
expressum, exscriptum, pictum, depictum; fotoelectrgrafo: photolectrgraphum, i n.
exemplar luce expressum; copia lucis ope
impressa. fotoelectrn: photolectron, nis m.

fotocopiadora: photocopiatrium, ii n. Sin: fotfilo: photphilus, a, um. Sin: lucis


photocopiatrum; mchina photocopiatria. amans.

fotocopiar: photocopiare. Sin: photogr- fotofobia: photophbia sive -phoba, ae f.


phice exscrbere, exprmere; exemplar pho- Sin: lucis horror, pavor, terror, metus, timor;
togrphice dere vel rddere. lucis tedium.

fotocromtico: photochromticus, a, um. fotfobo: photphobus. Sin: lucfugus; luc-


Sin: ad photochrmiam prtinens. fugax, acis; lucis osor vel perosus; lucem f-
giens.
fotocroma: photochrmia sive -chroma, ae
f. Sin: photochromtica ars. fotofoboftalmia: photophobophthlmia sive
-phthalma, ae f. Sin: nictalopa.
fotocromo: photochromtica imago.
fotfono: photphonum sive photophnum,
fotocromotipografa: photochromotypogr- i n; photophnium, ii n.
phia sive -grapha, ae f. Sin: photochromoty-
pogrphica ars. fotforo: photphorum, i n.

fotocromotipogrfico: photochromotypo- fotogalvanografa, v. galvanoplastia.


grphicus, a, um. Sin: ad photochromotypo-
grphiam ttinens. fotogasteroscopio: photogasteroscpium, ii
n.
fotocrongrafo: photochrongraphum, i n.
fotogastroscopio, v. fotogasteroscopio.
fotocronoscopia: photochronoscpia sive
-scopa, ae f. fotognesis: photognesis, -is f. Sin: lucis ge-
nertio, procretio, emssio.
fotodinmico: photodynmicus, a, um.
fotognico: (que promueve o favorece la ac-
fotodinia, v. fotalgia. cin qumica de la luz) photognicus, a, um
// (que tiene buenas condiciones para ser re-
fotoelectricidad: photolectrcitas, atis f. producido por la fotografa) cuius imago na-
Sin: photolectris, dis f; photolctrica vis turali quadam venustate exprmitur. Uso: ser
vel facultas. -, naturali quadam venustate xprimi.

467
fotgeno

fotgeno: (adj, que produce luz) photgenus, fotografiar: (ejercer el arte de la fotografa)
a, um. photogrphiam (vel photogrphicam artem)
exercere // (sacar fotos) photographare. Sin:
fotograbado: (procedimiento de grabar un photographmata fcere // (sacar una foto)
clis fotogrfico sobre planchas de zinc, liquem vel liquid photographare. Sin: (ali-
cobre, etc) photogrphica incsio. Sin: luce cius vel alicius rei) photogrphiam vel pho-
(vel lucis ope) incsio; brcteae photogrphi- tographema fcere; imginem photogrphice
cae incsio; ars photogrphice incidendi vel imprmere, exprmere, rddere, pngere, de-
excudendi // (arte de estampar estas plan- pngere; imginem luce (vel lucis ope, vel
chas por accin qumica de la luz) ars photo- lucis per) imprmere; imginem imprmere
grphice imprimendi. Sin: ars incisas // (fig, describir minuciosamente) liquid
brcteas luce (vel lucis ope) reddendi vel ex- summ dilignti descrbere vel narrare.
primendi // (lmina grabada o estampada
por este procedimiento) imago photogrphice fotogrficamente: photogrphice. Sin: lucis
(vel luce) incisa, excusa, impressa. impressione.

fotograbador: photoincisor vel photoimpres- fotogrfico: photogrphicus, a, um. Sin:


sor, oris m. Sin: luce (vel lucis ope) incisor photogrphice vel luce (vel lucis ope, vel
vel impressor. lucis per) impressus, expressus, rdditus,
pictus, depictus; ad photogrphiam spectans.
fotograbar: photogrphice incdere vel im- Uso: album -, album photogrphicum; apa-
prmere. Sin: luce (vel lucis ope) incdere vel rato -, mchina photogrphica; estudio -,
imprmere. photogrphium; stdium photogrphicum;
pelcula -, pellcula photogrphica; placa -,
fotografa: (arte) photogrphia sive -grapha, vitrum photogrphicum; brctea (vel brttea)
ae f. Sin: ars photogrphica; ars imgines vel lmina photogrphica; tarjeta -, chrtula
luce (vel lucis ope, vel lucis per) expri- photogrphica.
mendi; ars imgines photogrphice expri-
mendi // (estampa obtenida) photogrphia, ae fotgrafo: photgraphus, i m. Sin: rtifex
f. Sin: photographema, tis n; imago photo- imagnibus luce imprimendis, exprimendis,
grphica; imago photogrphice (vel luce, vel reddendis, pingendis, depingendis.
lucis ope) expressa, impressa, picta, depicta;
imago obiectu lucis expressa. Uso: - infra- fotograma: photogramma, tis n.
rroja, photogrphia infrarubra; - en colores,
photogrphia colrea; imago lucis ope vriis fotogrametra: photogrammtria sive -me-
picta (vel efficta) colribus; sacar fotos, v. fo- tra, ae f. Sin: photogrphica soli dimnsio.
tografiar; sacar una -, (alicius vel alicius
rei) photogrphiam vel photographema f- fotoincisin: photoincsio, onis f. Sin: lucis
cere; (alicius vel alicius rei) imginem luce ope incsio.
elcere, exprmere, imprmere // (taller en que
se ejerce el arte fotogrfico) officina photo- fotlisis: photlysis, is f. Sin: lucis ope disso-
grphica. Sin: officina imagnibus luce (vel ltio.
lucis ope, vel lucis per) exprimendis, im-
primendis, pingendis, depingendis. fotolitografa: (arte) photolithogrphia sive -
grapha, ae f Sin: photolithogrphica ars //

468
fototelegrafa

(estampa obtenida por medio de este arte) compostio. Sin: imago photogrphice
photolithogrphica imago. coniuncta vel tessellata.

fotolitografiar: photolithographare. Sin: fotn: photo vel photon, nis m.


photolithogrphice imprmere
fotonosis: photonosis, -is f.
fotolitogrficamente: photolithogrphice.
fotonovela: photogrphica fbula.
fotolitogrfico: photolithogrphicus, a, um.
Sin: ad photolithogrphiam prtinens. fotopata: photopthia sive photopatha, ae f

fotologa: photolgia sive -loga, ae f. fotopsia: photpsia sive -topsa, ae f.

fotomagntico: photomagnticus, a, um. fotptico: photpticus, a, um. Sin: ad pho-


tpsiam spectans.
fotomagnetismo: photomagnetismus, i m.
Sin: photomagntica vis. fotoptometra: photoptomtria sive -metra,
ae f.
fotomecnico: photomechnicus, a, um. Sin:
photomachinalis, e. Uso: impresin -, edtio fotoptmetro: photoptmetrum, i n.
photomechnica.
fotoqumica: photochmica vel photoch-
fotometra: photomtria sive -metra, ae f. mica, photochmia sive -chima, photochmia
Sin: photomtrica vel de lucis mensura doc- sive -chema, ae f. Sin: photochmica doc-
trina, disciplina, scintia, rtio. trina, disciplina, scintia, rtio.

fotomtrico: photomtricus, a, um. Sin: ad fotoqumico: photochmicus, a, um.


photomtriam ttinens.
fotorreportaje: photogrphica reltio.
fotmetro: photmetrum, i n. Sin: lucis
index (-dcis mf); instrumentum photomtri- fotorreprter (reportero grfico): relator
cum; instrumentum lucis intentioni metien- photogrphicus.
dae.
fotoscopio: photoscpium, ii n.
fotomicrografa: photomicrogrphia sive
-grapha, ae f. Sin: photomicrogrphica ars. fotosensible: actinosensitivus, a, um.

fotomicroscopia: (fotografa de un objeto fotsfera o fotosfera: photosphaera, ae f.


microscpico) photomicroscpia sive -sco-
pa, ae f // (fotografa de muy pequeo ta- fotosntesis: photosnthesis, is (ac -in) f.
mao) microscpica photogrphia.
fototeca: phototheca, ae f.
fotomicroscopio: photomicroscpium, ii n.
fototelegrafa: phototelegrphia sive -grapha,
fotomontaje: photogrphicarum imginum ae f. Sin: phototelegrphica transmssio.

469
fototerapia

fototerapia: (mtodo) phototherapa, ae f. gus, i m. Sin: homo drutus.


Sin: phototheraputice, es f // (curacin) so-
laris curtio; solares curationes. fracaso: (accin y efecto de fracasar): re-
pulsa, ae f. Sin: offnsio; frustrtio // (fig, su-
fototerpico: phototherpicus, a, um. Sin: ceso lastimoso e inopinado) calmitas, atis f.
phototheraputicus; ad phototherapam pr- Sin: infortnium; adversus casus (-us m) ;
tinens. improsper eventus (-us m); xitus (-us m) tris-
tis; adversa fortuna; inflix experimentum;
fototermmetro: photothermmetrum, i n. res (rei f) male gesta.

fototermoterapia: photothermotherapa, ae f. fraccin: (divisin de una cosa) frctio, onis


f. Uso: - del pan (eucarstico), frctio panis.
fototipia: (procedimiento) phototpia sive - // (parte, porcin de un objeto dividido) pars,
typa, ae f Sin: phototpica ars (artis f) // (l- partis f. Sin: prtio (-onis f) // (Mat, nmero
mina estampada) phototpica imago. Sin: quebrado) frctio; fractus nmerus.
imago luce typisque impressa vel expressa.
Uso: estampar fototipias, imgines luce fraccionable: partibilis, e. Sin: divisbilis;
typisque imprmere, exprmere, rddere, re- divduus.
ferre, dere.
fraccionamiento: parttio, onis f. Sin: div-
fototpico: phototpicus, a, um. Sin: pho- sio; distribtio; didctio.
totpice expressus; ad phototpiam ttinens.
fraccionar: partire vel partiri. Sin: divdere;
fototipografa: phototypogrphia sive -gra- didcere.
pha, ae f.
fraccionario: fractionrius, a, um. Sin: frac-
fototipogrfico: phototypogrphicus, a, um. tus.

fototropismo: phototropismus, i m. Sin: ad fractura: fractura, ae f.


lucem convrsio vel propnsio.
fragante, v. flagrante.
foulard, v. fular.
fragata: navis bllica minor. Sin: librnica;
fox terrier: canis vlpium vestigator. liburna.

foyer: theatrale vel theatri vestbulum. frgil: (quebradizo, que se rompe con facili-
dad) frgilis, e // (caduco y perecedero) fr-
frac: tuncula caudata, hirundnea, hirundi- gilis. Sin: caducus; fluxus // (que cae
nina, bfida. Sin: vestis vel snthesis caudata; fcilmente en el pecado) frgilis, e. Sin: d-
thorax caudatus. Uso: vestido con el -, tun- bilis; imbecillus; infirmus // (en leyenda de
cul caudat vestitus. advertencia) cave, frgile est (cuidado, es
material frgil).
fracasado: adj ignobilis, e. Sin: contemptus
(desacreditado); drutus (arruinado); pot fragilidad: (calidad de frgil o quebradizo)
nufragus; vitae vrtice raptus // sust nufra- fraglitas, atis f // (facilidad que se tiene de

470
francotirador

caer en lo malo) fraglitas. Sin: imbecllitas; franciscalis, e // sust franciscanus, i m. Sin:


deblitas; infrmitas. Uso: - humana, humani franciscalis, is m; frater franciscanus; sodalis
gneris imbecllitas et fraglitas. franciscalis. Uso: - conventual, franciscalis
conventualis.
fragmentacin: fragmenttio, onis f.
francmasn: francomurrius, ii m.
fragmentario: (compuesto de fragmentos)
fragmentrius, a, um. Sin: fragmentcius // francmasonera: francomurariorum sodal-
(incompleto, no acabado) truncus, a, um. cium vel secta. Sin: lucfugum francomura-
Sin: mancus; non absolutus. riorum sodalcium.

fragua: (fogn) caminus, i m. Sin: fornax, francmasnico: francomurrius, a, um.


acis f; furnus, i m // (taller) officina ferrria.
franco: (unidad monetaria de Francia, Bl-
fraile: (religiosi rdinis) sodalis, is m. Sin: gica, Luxemburgo, Suiza) francus, i m
frater, tris m. Uso: los - franciscanos, Sancti (gllicus, blgicus, luxemburgensis, helvti-
Francisci fratres; fratres rdinis Sancti Fran- cus). Sin: nummus gllicus ....; libella gllica,
cisci. blgica, luxemburgensis, helvtica // (indivi-
duo de pueblos antiguos de la Germania in-
frambuesa: rubus, i m; rubum, i n. Sin: ferior) Francus vel Frncicus, i m // (adj,
rubus idaeus; fragum idaeum. relativo a dichos pueblos) francus, frncicus,
a, um. Sin: ad Francos vel ad Frncicos spec-
francachela, v. comilona. tans // (desembarazado, libre) liber, ra ,
rum. Sin: securus // (exento) immunis, e.
francs: adj gllicus, a, um. Sin: franco- Sin: liber. Uso: puerto -, portus liber vel im-
gllicus; francogallus, frncicus. Uso: lengua -, munis; - de porte, liber ab expensis cursuli-
lingua gllica; gllicus sermo; francoglli- bus; vecturae prtio immunis // (leal, sincero)
cum, i n; literatura -, ltterae francogllicae sincerus, a, um. Sin: apertus; ingnuus; cn-
// sust Gallus, i m. Sin: Francogallus; Fran- didus.
cus.
francfilo: adj gallphilus, a, um. Sin:
francesismo: gallicismus, i m. Sin: gllica Gallorum studiosus // sust gallphilus, i m.
loctio; francogallorum verbum. Sin: Gallorum fautor.

francesista: gllici sermonis studiosus. Sin: francfobo: adj gallphobus, a, um. Sin:
gllicis ltteris doctus. Gallorum inimicus // sust gallphobus, i m.
Sin: Gallorum inimicus.
Francia: Gllia, ae f. Sin: Francogllia; Frn-
cia, ae f. francfono: adj francphonus, a, um. Sin:
gllice loquens // sust francphonus, i m. Sin:
francio: frncium, ii n. gllice loquens; qui gllice lquitur.

franciscana: franciscalis virgo. francoln: ttagen, nis m; attagena, ae f.

franciscano: adj franciscanus, a, um. Sin: francotirador: voluntrius pugnator.

471
franela

franela: lnula, ae f. Sin: lnea tela; tnuis dcere vel scrbere.


lana.
fraseologa: (conjunto de frases hechas, lo-
franja: tractus, us m. Uso: - de Gaza, tractus cuciones, modismos, refranes) phraseolgia
Gazae. sive -loga, ae f. Sin: phrsium collctio; pe-
culiares locutiones; locutiones selectae; locu-
franquear: (pagar el porte de cualquier ob- tiones in rdinem redactae.
jeto que se remite por correo) pittcium vel
pittcia epstulae mittendae slvere. Sin: pr- frasquete, v. frasquito.
tium (litterarum) slvere; prtium epstulae
mittendae slvere. frasquito: lagncula, ae f. Sin: ampllula.
Uso: - de perfume, olfactorolum n; unguen-
franqueo: epstulae perferendae prtium. tria, ae f ; myrothcium, ii n; ampulla vel
Sin: cursus (-us m) stipulatus. Uso: poner el concha odorum; ampulla unguentria; - de
-, epstulae pittcium applicare; epstulam goma de pegar, ampllula gummosi gltinis;
pittcio instrere. - de plstico, lagncula e re plstica; - de
tinta, ampllula atramentria.
franqueza: (sinceridad, ingenuidad) simpl-
citas, atis f. Sin: ingenitas. Uso: con -, fraternalmente: fraterne. Sin: fraterno
aperte, lbere, sincere, simplciter, ingnue, nimo vel amore; fraterna dilectione.
cndide.
fraternidad: fratrnitas, atis f. Sin: germni-
franquicia: immnitas, atis f. Sin: privil- tas; fraternus amor; necessitudo fraterna.
gium. Uso: - postal, cursualis vel vehicularis Uso: - universal, fraterna mnium necessi-
prtii immnitas; gratuta epistularum mssio. tudo; communis totus gneris hminum con-
cilitio et consocitio.
fraque, v. frac.
fraternizar: fraterne fcere vel vvere. Sin:
frasario: (coleccin de frases) locutiones liquo fraterne uti ; fraterne iungi cum liquo;
collectae vel excerptae fpl // (fraseologa) v. fraterno amore licui esse coniunctum ; fra-
esta voz. ternam amictiam inire.

frasco: (botella alta y angosta) phlasco vel fraterno: fraternus, a, um. Sin: fratris (gen).
flasco, nis m; phlasca vel flasca, ae f. Sin:
guttus vel gutus; lagoena; ampulla. Uso: - de fraude: fraus, fraudis f. Sin: - electoral, m-
vino, oenphorum, i n; - cuentagotas, phlasco bitus (-us m) suffragiorum; - fiscal, fiscalis
minutatim (stillatim, guttatim) liquorem fraus.
fundens vel effundens.
fray: frater. Uso: - Cristbal, frater Christ-
frase: phrasis, is f. Sin: loctio vel eloctio, phorus; frailes menores capuchinos, fratres
onis f; dctio; verba coniuncta. Uso: - hecha, minores capuccini; franciscales capulati.
trita vel detrita loctio; verba commnia et
trita. frazada: strgula, ae f; strgulum, i n. Sin:
lodix, dcis f; stratum, instratum; opertrium;
frasear: verbis coniunctis uti. Sin: eleganter vestis strgula. Uso: - acolchada, strgulum

472
freniatra

fartum; - calefactora, strgulum calefact- freidora: olla frixria.


rium; - elctrica automtica, lodix autmato
sucinoque calore tepefacta; - de lana, de plu- freidura: taberna frixria.
mas, opertrium lneum, plmeum; sacudir
las -, strgula conctere. frenada, v. frenazo.

fretica: agua -, aqua phretica vel phretia; frenado: frentio, onis f. Uso: - automtico,
aqua putealis vel puteana; aqua ex imo solo automtica frentio.
scatens vel prfluens.
frenar: (detener o aminorar con el freno el
frecuencia: Fs frequntia, ae f. Uso: alta -, movimiento de las ruedas) frenare. Sin: suf-
alta vel ltior frequntia (elctrica); maior, flaminare; sufflmine uti; sufflamen adhi-
uctior, elevata vel elevtior frequntia ; baja bere; rotas sufflaminare // (fig, enfrenar,
-, minor (vel minutior, vel deprssior, vel de- refrenar) frenare vel infrenare. Sin: moderari;
pressa) frequntia (elctrica); - modulada, corcere; reprmere; compscere; domare.
frequntia modulata // (repeticin frecuente)
crbritas, atis f. Sin: assiditas. Uso: - plu- frenastenia: phrenasthnia sive -sthena, ae
vial, pluviarum crbritas; - de los sacramen- f. Sin: mentis imbecllitas, infrmitas, hebe-
tos, frequens sacramentorum usus (-us m) vel ttio.
percptio (-onis f); crbrior sacramentorum
frequenttio. frenazo: sufflaminandi ctio.

frecuentacin: frequenttio, onis f. frenes: (delirio furioso) phrnesis sive phre-


nsis, is f; phrentis, dis (ac -im) f. Sin: ins-
frecuentar: (concurrir a menudo a algn nia; furor; febricitntium insnia // (fig,
lugar) frequentare, celebrare liquem locum. violenta exaltacin y perturbacin del
Sin: crebro adire vel ptere liquem locum. nimo) phrnesis, is f. Sin: mentis insnia vel
Uso: - una casa, una escuela, un templo, furor; cupdo; cupditas; mnia sive mana.
domum, scholam, templum frequentare //
(tratar con frecuencia a alguien) liquo fa- frenticamente: phrentice. Sin: furenter;
miliriter uti; frequentem vel multum esse furiose; insane.
cum liquo // (repetir un acto a menudo) - los
sacramentos, frequenter (saepe vel sepius; frentico: (posedo de frenes) phrenticus, a,
crebro vel crbrius) ad sacramenta accdere; um. Sin: phrentide laborans; insanus; vesa-
frequenter sacramenta accpere, excpere, nus // (fig, furioso, rabioso) phrenticus. Sin:
percpere, recpere; frequenter sacramentis furens; furibundus; effrenatus; concitatus; v-
uti. hemens; mentis insni affectus.

freezer: congelatrium, ii n. Sin: capsa (vel freniatra: phreniatrus, i m. Sin: phreniatrae


cpsula, vel capsella) frigorfica vel frigor- peritus, cultor, studiosus; insanorum mdi-
fera // (- de amplia capacidad) cella frigor- cus.
fica.
freniatra: (estudio de las enfermedades
fregadero: labellum, i n. Sin: trua. mentales) phreniatra, ae f. Sin: de phrenop-
thicis curandis doctrina, disciplina, scintia //

473
freno

(medicacin de las enfermedades mentales) frenopatologa: phrenopatholgia sive


infirmae mentis curtio. Sin: phrenopathico- -loga, ae f. Sin: de mentis morbis (vel vtiis)
rum curtio. doctrina, disciplina, scintia, rtio.

freno: frenum, i n (pl frena, orum n vel freni, frente: (parte anterior) frons, frontis f. Uso:
orum m). Uso: reprimir con el - tenso a un - de batalla, prima cies (-i f); prima exrci-
caballo, equum arctato compscere freno; tus cies; frentes de los edificios, frontes ae-
sacar el - a un caballo, frenum equo detr- dificiorum; en -, ex adverso; in adverso;
here; tascar, morder el -, frenum mndere, exadversum sive exadversus; texto latino con
mordre // (- de carro o vehculo automvil) versin italiana en -, latinum peris exem-
frenum, i n. Sin: sufflamen, mnis n. Uso: - plum, cuius in adversa pgina itlica inter-
hidrulico, sufflamen hydrulicum; - neum- prettio praebetur.
tico o de aire comprimido, frenum pneumti-
cum; - de discos, frenum discale; - de fresa: (fruto y planta) fragum, i n // (herra-
emergencia, frenum perculi; frenum necessi- mienta giratoria cortante) rota sectria. Sin:
tatis sbitae; - de mano, frenum vel suffla- mchina rotalis sectria.
men manuale; - de pedal, sufflamen pdibus
actum; - sobre las cuatro ruedas, frena (npl) fresadora: mchina excusria.
quattuor rotarum // los - estn rotos, suffl-
mina sunt disiecta; los - no funcionan, suffl- fresco: (cuadro) pictura muralis vel pariet-
mina suo non funguntur ministrio; soltar el ria. Sin: opus udo llitum; pictura udo in-
- de mano, sufflamen manuale laxare // fabri- ducta; pictura in recenti calce; tbula picta
cante de frenos, frenrius, ii m. udo llitis colribus. Uso: pintar al -, udo co-
lores illnere.
frenocomio: phrenocomum, ii n. Sin: phre-
nopathicorum valetudinrium. frescor: (fresco) refrigertio, onis f. Sin: re-
frigrium; ambile frigus (-ris n) // (fres-
frenologa: phrenolgia sive -loga, ae f. cura) v. esta voz.

frenolgicamente: phrenolgice. frescura: (cualidad de fresco) v. fresco // (lo-


zana, claridad, amenidad) - natural, natura-
frenolgico: phrenolgicus, a, um. Sin: phre- lis nitor; - de colorido, ntidus (vel vvidus,
nticus; psychitricus; neurolgicus. vel flridus) color; - de estilo, flridum di-
cendi genus; - de frase, flrida dctio; - de
frenologista o frenlogo: phrenlogus, i m. imgenes, de metforas, ntidae ac flridae
Sin: phrenolgiae peritus, cultor, studiosus. imgines, translationes; - de pensamientos,
flridae sentntiae // (chanza, dicho picante)
frenpata: phrenopathlogus, i m. Sin: phre- v. dicho.
nopatholgiae peritus, cultor, studiosus.
fresquera: frigidrium, ii n.
frenopata: (parte de la medicina que estu-
dia las enfermedades mentales) v. frenopato- fresquista: pictor parietrius. Sin: tector, oris
loga // (nombre genrico de las m.
enfermedades mentales) phrenopatha, ae f.
freudiano: adj freudianus, a, um // sust freu-

474
frontis

dianus, i m. Sin: Freud sectator. fritada: fricta vel frixola, orum npl. Sin:
frictura vel frixura, ae f; esca fricta vel frixa;
freudismo: freudismus, i m. Sin: freudiana fricta obsnia (-orum npl). Uso: - de huevo
doctrina; psychanlisis ad mentem Sigis- batido, v. tortilla.
mundi Freud.
frito: frictum, i n. Sin: frixa, orum; esculenta
fricacin, v. friccin. frixa npl.

fricand: vitulina lrido farta vel vitulinum fritura, v. fritada.


lrido fartum.
Friul o Friuli: Rgio (-onis f) Foroiuliensis.
fricar, v. frotar.
friulano: adj foroiuliensis, e // sust Foroiu-
fricas: caro comminuta decocta. liensis, is m.

fricativa: (consonante -) cnsona fricativa. frondosidad: frondsitas, atis f. Sin: luxria;


luxries (-i f) ; frndium exuberntia; lux-
fricativo: fricatrius, a, um. ria foliorum // fig luxria, ae vel luxries, i
f. Sin: ubertas; redundntia.
friccin: frctio, onis f. Sin: frictio; confri-
ctio // Mec frigmen, mnis n. frondoso: frondosus, a, um. Sin: frndeus;
frndifer vel frndifer, fra, frum; foliosus
friccionar, v. frotar. vel folisior; frndibus abundans.

frigidaire, v. frigorfero. frontal: adj frontalis, e // (paramento con que


se adorna la parte delantera de la mesa de
frigidario, v. frigorfero. altar) antipndium, ii n. Sin: pllium altaris.

frigorfero : adj refrigeratrius, a, um. Sin: frontalera: frontlia, ium npl.


frigorficus; frigidrius. Uso: cmara -, m-
china refrigeratria // sust frigidrium, ii n. frontalmente: frontliter.
Sin: refrigeratrium; frigidria, ae f; arm-
rium frigidrium; capsa frigorfica; cella fri- frontera: (confin de un Estado) fines, ium
gorfera vel frigidria. mpl. Sin: limes, mtis m. Uso: - argentina,
extrema Argentina; de -, limitneus // (fronta-
frigorfico, v. frigorfero. lera) v. esta voz.

frijol, v. poroto. fronterizo: (que est en la frontera) limit-


neus, a, um // (que est en frente de otra
friolento o friolero: alsiosus vel lsius. Sin: cosa) ex adverso psitus vel stans. Sin: qui
frgoris vel algris imptiens. (quae, quod) ex adverso (vel contra) stat vel
est.
frisa: (tela de lana) frsium, ii n. Sin: fr-
gium. frontis: (fachada o parte anterior de una f-
brica o de otra cosa) frons, frontis f. Sin: pars

475
frontispicio

antca. ftiriasis: phthirasis, is f. Sin: morbus pedi-


cularis.
frontispicio: (fachada o parte anterior de un
edificio) frons, frontis f. Sin: pars antca // fucsia: fchsia, ae f.
(Arq, frontn, remate de la fachada) v. fron-
tn // (fachada o portada de un libro) v. por- fuego: ignis, is m. Uso: - artificiales, ignes
tada. (-ium mpl) artificiosi, pyrotchnici, benga-
lenses, festivi; ignes mssiles; ignes arte facti;
frontn: (en el juego de la pelota, pared ignes festi; ignes ad ppuli laettiam; spect-
principal contra la cual se lanza la pelota) in culum pyrotchnicum vel spectcula pyro-
sphaeristrio frons // (edificio o sitio dis- tchnica; pera pyrotchnica; misslia
puesto para este juego) phaeristrium, ii n // pyrotchnica vel pria; - expiatorio, ignis
Arq fastgium; tmpanum, i n. piacularis; - fatuo, ftuus ignis; - olmpico,
ignis olmpicus; - de paja, ignes ab arescn-
frotadura o frotamiento: frictio, onis f. tibus gramnibus; flamma de stpula // fig,
Sin: confricamentum; confrictio; fricatus, us esta furia no ser ms que - de paja, cito ab
m; attritus, us m. eo abscedet ira; hacer - (disparar), tela frrea
mttere // (hogar) focus, i m // (hornilla) v.
frotar: fricare, perfricare, defricare, infricare. esta voz.
Uso: frotarse la cara, fciem sibi confricare;
frotarse los dientes, dntium confricamentis fuel o fuel-oil: petrleum viscosum.
uti.
fuelle: follis, is m. Sin: mchina vaporfera.
fructuoso: fructuosus, a, um. Sin: fecundus;
ferax; frtilis // fig tilis; lucrosus; profciens. fuente: (plato grande que se usa para servir
las viandas) frculum, i n. Sin: lanx, lancis f;
frustracin: frustrtio, onis f. Sin: decptio. paropsis, dis f; vas escrium. Uso: - para la
entrada, promulsidare frculum; poner en la
fruta: poma, orum npl. Sin: mala, orum npl; -, in lance pnere vel impnere // (manantial)
fructus, uum mpl. Uso: - cada, poma caduca; fons, fontis m. Sin: fontana, ae f // (aparato o
- seca, fructus ridi; - en almbar, en con- artificio con que se hace salir el agua en los
serva, fructus condti. jardines, plazas, etc.) silanus, i m. Sin: fons,
fontis m. Uso: las - de la Plaza San Pedro,
frutal: (dicho de un rbol que lleva fruta) po- Petriani fori fontes // - bautismal, fons sacer
mferus, a, um; pmifer, fra, frum. Sin: po- vel sanctus // (origen) fons, fontis m. Sin:
mosus; fructurius, fructuosus, frctifer. caput; origo (-gnis f).

frutera: lanx (lancis f) pomria vel fructu- fuera: - de juego, v. offside // - de s, alienata
ria. Sin: frctuum tmpanum. mente. Sin: amens, entis. Uso: estar uno - de
s, non esse apud se; sui cmpotem non esse;
frutero: (vendedor de fruta) pomrius, ii m. mentis non esse cmpotem; sui oblitum esse;
Sin: pomorum vnditor // (recipiente para estar - de s de alegra, laetti vel gudio ex-
poner fruta) v. frutera. sultare; laetti efferri; estar - de s de estu-
por, stupore attnitum esse; obstupscere;
fruticultura: cultura pomria. estar - de s de ira, prae iracndia non esse

476
fumfero

apud se; estar - de s de miedo, metu exani- num) fumum huriens vel sugens; tabaci
matum esse; amentem esse metu vel terrore. fumum sugens; tabaco indulgens. Uso: - em-
pedernido, fumator prtinax, cntumax, obs-
fuerza: vis (ac vim; abl vi; pl vires, vrium, tinatus, perptuus; - incorregible, fumator
vribus). Sin: robur, bris n; vigor; virtus; fa- insanbilis; se vanagloriaba de ser un estu-
cultas; opes (opum fpl); potntia. Uso: - ar- pendo -, magnum se esse fumi haustorem
madas, cpiae, arum fpl; - mecnica, vis praedicabat // no -, non fumator. Sin: fumo
mechnica; - militar, vis militaris; - motriz, alienus; aversus a fumo. Uso: departamento
motria vis; - naturales, naturae vel natura- para fumadores (en el tren ...), loculamentum
les vires; vires rerum; evolucin de incons- tabaco indulgntibus; locales separados para
cientes - naturales, caecus naturlium vrium fumadores, oeci fumatorum separati.
cursus; - productivas, vires productivae;
fuerzas para la paz, cpiae (nationum) paci fumar: fumare. Sin: fumicare; fumum (ta-
tuendae; usar la -, vi rem grere. baci) haurire, sgere; tabacum sgere; nico-
tianum fumum haurire; vaporatum tabacum
fuga: Ms fuga, ae f // Dep accelertio, onis sgere; dcere fumum tabaci; dare peram
f. Sin: procursus (-us m) rpidus vel citatus. fumo tabaci. Uso: el -, fumtio vel fumictio;
Uso: - final de los ciclistas, extrema birota- por -, propter fumicationem; cigarros a
riorum accelertio vel celritas. medio -, volmina media tantum absumpta;
- un cigarrillo, fumare hispnicam; - cigarri-
fuina, v. gardua. llos en cantidad, plrimas hispnicas fumare;
- deliciosamente, odoratum fumum lniter
fular: (tela fina de seda) tela srica // /(pa- dulcissimeque sgere; - como una chimenea,
uelo de seda para el cuello) (sricum) ric- ut caminus fumum sgere et emttere; - con
nium, ii n. Sin: sricum focale; strscia estilo, eleganter fumo indulgere; eleganter
srica. sgere et emttere fumum; - en pipa, fumis-
gio uti tabaco; tabaco indulgere fumarolo;
flica: flica, ae f; fulix, cis f. fumo mucho, con excesiva fruicin, totus in
fumo tabaci sum; muertes que se siguen al -,
full time: cargo -, munus (-nris n) pleni tm- mortes e fumicatione secutae; tengo la pa-
poris; profesin -, profssio plenria. sin de -, nmio tabaci stdio incendor, abr-
pior, ducor; tabaco plane captus sum; tabaci
fulminante: adj flminans, antis // (cpsula nimis sum studiosus; tabaci stdio tneor;
o pistn del arma de fuego) oprculum fl- summa cupiditate in tabacum feror vel incen-
minans vel fulmneum. dor; prohibicin de -, interdctio fumandi;
terminantemente prohibido -!, grviter inter-
fulmneo: fulmneus, a, um. dcitur ne quis tabaco utatur vel tabaco indl-
geat!; ya no est permitido -, fumare non iam
fumada: fumi gusttio vel haustus (-us m). lcitum.

fumadero: fumrium, ii n. fumarada: (emisin de humo) fmea co-


lumna.
fumador, ra : fumator, oris m; fumatrix, icis
f. Sin: fumans, antis; fumi haustor m vel fumfero: fmifer, fra, frum. Sin: fumfi-
haustrix f; nicotiani fumi haustor; (nicotia- cus; fumosus.

477
fumigacin

fumigacin: fumifigtio, onis f. Sin: fum- - de un rgano, morbus ad alicius membri


gium; suffimentum; sufftio; suffitus (-us m). perfunctionem spectans // Ling, anlisis -,
anlysis functionalis; lingstica -, lingustica
fumigador: fumigator, oris m. functionalis // (prctico, apropiado) tilis, e.
Sin: aptus; idneus; convniens.
fumigar: fumigare. Sin: fumificare; suffire,
subfire; suffimentare. funcionalidad: facultas, atis f. Sin: agendi
facultas; virtus agendi vel operandi; facultas
funmbulo: funmbulus, i m. Sin: petaurista apte exercendi; prprio mnere fungendi vis;
sive petauristes (-ae m); catdromus. prprium munus obeundi facultas; proprium
finem assequendi facultas; hablitas ad pro-
funcin: (accin propia de un rgano o apa- psitum.
rato de los seres vivos, mquinas o instru-
mentos) fnctio, onis f. Sin: ctio; processus, funcionalismo: functionalismus, i m. Sin:
us m; vis. Uso: - biolgicas, biolgici proces- philosphia de functinibus. Uso: - sociol-
sus; las - corporales, naturales crporis ac- gico, sociolgia functionalis.
tiones; - generativas, maritale commrcium //
(ejercicio de un empleo) munus, nris n. Sin: funcionalista: functionalista, ae m.
offcium; ministrium; opus, peris n; exec-
tio vel fnctio mneris. Uso: - social de la funcionamiento: fnctio vel perfnctio, onis
propiedad, sociale possessionis munus; - de f. Sin: opertio; ctio; agendi rtio, modus.
la ley civil, legis civilis munus; el ejercicio Uso: le explic el - de la mquina, ei ostendit
de su -, mneris sui fnctio; en el ejercicio qumodo mchina moveretur.
de las - pblicas y profesionales, in pblicis
negtiis artibusque sustinendis; cumplir una funcionar: (ejecutar una persona, mquina,
- educativa, educationis mnere fungi; des- etc., las funciones que le son propias) suo mi-
empear funciones, mnera exercere // (co- nistrio vel mnere fungi. Sin: moveri; ope-
metido) partes, ium fpl. Uso: la - del orador rari; in effectu vel in actu esse Uso: no -,
es persuadir ..., hae sunt oratoris partes, ut cessare // (ir bien una persona o cosa) effec-
persudeat ... // (espectculo) spectculum, i tum vel xitum ssequi.
n. Uso: asistir a una - de teatro, fbulam
spectare // (acto solemne, especialmente el funcionario: functionrius, ii m. Sin: minis-
religioso) ritus, us m. Sin: sacrum; sollemne; ter, stri m; praefectus; praepsitus. Uso: - p-
sacer ritus; sacra fnctio; caerimnia; religio- blico, magistratus, us m; administer pblicus;
nis caerimnia, caeremnia sacra; res divina ; officialis, is m; praeses, sdis m.
fnctio ecclesistica. Uso: asistir a una - re-
ligiosa, rei divinae interesse; celebrar una - funda: - de almohada, pulvini tgimen
religiosa, sacro operari; durante la - reli- (-mnis n), tegimentum, tegumentum, tegmen-
giosa, inter opus divinum. tum, tegmen (-mnis n). Sin: cervicalis
tgimen vel involucrum.
funcional: (relativo a las funciones del
cuerpo) functionalis, e. Sin: ad liquam func- fundacin: (persona jurdica dedicada a la
tionem prtinens; qui (quae, quod) ad li- beneficencia, ciencia, etc.) opus fundatum.
quam functionem ttinet. Uso: enfermedad -, Uso: la - Latnitas, Opus Fundatum Lat-
morbus functionalis; desorden o enfermedad nitas // (accin y efecto de edificar material-

478
fusil

mente) aedifictio. Sin: exstrctio // (erec- fcere // fundirse, liquscere.


cin, establecimiento) constittio, onis f. Sin:
instittio // (cimientos) fundamenta, orum funerales: (oficio religioso que se hace por
npl. los difuntos) exsequiae, arum fpl. Sin: funus,
nris n; funbria, ium npl; funeralis caerim-
fundador: cnditor, oris m. Sin: fundator; nia // (entierro que se hace con mucha solem-
constitutor, auctor. Uso: los - de Ordenes, Or- nidad) fneris vel exsequiarum pompa.
dinum fundatores; - de una sociedad , socie-
tatis cnditor. funeraria: libitna, ae f. Uso: tener a su
cargo una funeraria, libitinam exercere.
fundadora: cnditrix, icis f. Sin: auctrix; pa-
rens, entis. Uso: - de un Instituto Religioso, funicular: adj funalis, e // sust funvia, ae f.
Instituti Religiosi cnditrix; legfera mater Sin: tramen (-mnis n) funale; currus funalis;
vel parens. via funalis; ferrvia montana. Uso: - areo,
telephrica aria; ferrocarril -, currus funalis;
fundamental: praecpuus, a, um. Sin: prim- vehculum funale; - con pequeas cabinas
rius; fundamentalis. Uso: nocin -, prima para dos de forma oval, ovata vehcula fun-
ntio; principio -, alicius rei caput (ptis n). lia; ir en -, funali trmine uti; curru funali
vehi.
fundamentalismo: fundamentalismus, i m.
funculo: funculus, i m.
fundamentalista: adj fundamentalsticus, a,
um // sust fundamentalista, ae m. Uso: - isl- furgn: (vehculo para el transporte de mer-
mico, musulmn, islamista, ae m; fundamen- cancas) currus sarcinrius vel onerrius. Sin:
talis islamismi propugnator vel assertor. plaustrum sarcinrium vel onerrium // (auto-
mvil) autoplaustrum, i n; parvum autocine-
fundamentalmente: fundamentliter. tum onerrium vel sarcinrium // (vagn de
equipajes en un tren) v. vagn.
fundicin: (accin y efecto de fundir o fun-
dirse) fsio, onis f. Sin: fusura; conflatura, fusa: bischrma, ae f; bischrma, tis n.
flatura // (fbrica en que se funden metales)
fusrium, ii n. Sin: conflatrium; conflatria fuselaje: (aroplani) testudo, dnis f. Sin:
fornax; fusrius vel conflatrius furnus; offi- (aroplani) umbilcus, cymba, lmbulus, le-
cina fusria; aerria fornax, fbrica, officina; nnculus, lembnculus.
officina metallis liquefaciendis. Uso: - de
acero, chlybis conflatrium; conflatria fusibilidad: fusiblitas, atis f.
chlybis fornax.
fusible: (que puede fundirse) fsilis, e; fus-
fundido: confltilis, e. cius, a, um. Sin: liqubilis // (hilo fusible de
instalacin elctrica) fsile, is n. Sin: nexus
fundidor: fusor, oris m. Sin: flator; flatur- (-us m) fusbilis vel tutrius; filum fsile.
rius; fusurrius; faber aerrius. Uso: - de oro,
auricoctor. fusil: manuballista, ae f. Sin: pyroballista;
manuballista ignvoma; ignfera ballista;
fundir: fndere. Sin: conflare; liquare; lique- sclopetum; fstula pria. Uso: apuntar el -,

479
fusilamiento

manuballistam intndere; ignvomum tbu- dia, ae f. Sin: consnsio; consensus, us m;


lum intndere. conspirtio.

fusilamiento: alicius sclopettio, onis f. fusta: (ltigo) v. esta voz // (buque ligero de
Sin: ex manuballista interncio; per pyro- remos con uno o dos palos) celox, cis f.
ballistam interfctio; interfctio ex sclopeto;
interfctio glandis emissione. Uso: condenar fustn: fustneum, i n.
al -, liquem manuballist necandum (vel in-
terficiendum, vel prosternendum) decrnere; fustao, v. fustn.
liquem sclopeto vel per sclopetum necari
(vel intrfici, vel prosterni, vel transfodi) iu- ftbol: pedildium, ii n. Sin: pedifllium;
bere; liquem plumbo (vel glande, vel plm- follildium; harpasti ludus; ludus follis pe-
bea glande) necari iubere; liquem glandis dumque; follis calciumque ludus; sphaero-
(vel plmbeae glandis) emissione necari iu- mchia sive -macha. Uso: apasionado del -,
bere. studiosssimus follildii certminum; pelota
de -, pedifollis, is m; jugar al -, pedifolle l-
fusilar: liquem sclopetare. Sin: manu- dere; folle, calce, harpasto ldere; folle et
ballista necare; pyroballista occdere; sclo- clcibus ldere.
peto interfcere, prostrnere; plumbo (glande,
plmbea glande, glande metllica) necare, futbolista: pedilusor, oris m. Sin: follilusor;
perfdere, transfdere; fstula pyria interf- lusor pedifollis; sphaerista, ae m; pedisphae-
cere, concdere, intermere; glande metllica rista; podosphaerista; pilcrepus; folle pedi-
perfdere. Uso: fusilado, manuballist neca- busque ludens.
tus vel perfossus.
futbolstico: pedilusrius, a, um. Sin:
fusilazo: sclopettio, onis f. Sin: manuballis- follilusrius; follicularis; ad pedildium (vel
tae (vel pyroballistae, vel sclopeti, vel fstulae ad pedifllium, vel ad follildium) ttinens.
priae) ictus (-us m), coniectus, emssio; (de- Uso: sociedad -, pedildii (vel pedifllii, vel
tonacin) pyroballistae explsio, fragor, str- follildii) socetas.
pitus (-us m).
futurismo: futurismus, i m. Sin: novae futu-
fusilero: (concerniente o relativo al fusil) raeque artis conquistio; nmium vel imm-
manuballistrius, a, um. Sin: pyroballistrius; dicum futuri stdium.
sclopetrius; ad manuballistam prtinens //
(soldado de infantera armado de fusil) ma- futurista: (partidario del futurismo) futu-
nuballistrius, ii m. Sin: pyroballistrius; rista, ae m. Sin: futuri affectator, cpidus,
sclopetrius; miles manuballist ( vel pyro- vidus; novae futuraeque artis inquisitor, stu-
ballist, vel sclopeto) instructus. diosus; futuri nimis vel immdice studiosus
// (perteneciente o relativo al futurismo) futu-
fusin: (efecto de fundir o fundirse) fsio, rsticus, a, um. Sin: ad futurismum spectans.
onis f. Sin: fusura; conflatura. Uso: - termo-
nuclear, fsio thermonuclearis // (unin) co- futuro: adj futurus, a, um. Sin: psterus //
ninctio, onis f. Sin: copultio. Uso: - de sust futurum, i n; futura, orum npl. Sin: tem-
partidos, de facciones, prtium, factionum pus (-pris n) futurum vel psterum; futura
cotio vel coninctio // (fig, armona) concr- aetas. Uso: el coche del -, futurae aetatis au-

480
futurlogo

toraeda; en el -, in futuro; in futurum.

futurlogo: futurlogus, i m.

481
G
gabn: lacerna, ae f. Uso: - de piel, pellta la- gacetillero, v. reportero.
cerna; v. sobretodo.
gachas: puls, pultis f. Sin: pulmentum; pul-
gabardina: (tela de tejido diagonal) gabardi- mentrium. Uso: - de castaas, castanearum
num, i n. Sin: gabardinum txtile; txtile puls, pulmentum, pulmentrium.
transversum; diagonale txtile // (sobretodo
hecho con esa tela) gabardnea, ae f. Sin: la- gafas, v. anteojos.
cerna gabardnea.
gaffe, v. metida de pata.
gabarra: ratis, is f. Sin: ratis ad traiciendum
comparata. gaita: utrculus, i m. Sin: utrculus rsonans;
tbia utrculo infixa vel inserta. Uso: tocar la
gabela: (tributo, impuesto) v. estas voces. -, utrculo cnere; tbi utrculo insert c-
nere.
gabinete: (aposento menor que la sala, para
estar o trabajar) cubculum, i n. Sin: sedes, gaitero: utriculrius, ii m. Sin: ascaules, ae
is f; zotheca vel zothcula, ae f; conclve, is m; crnicen (-cnis m); tricen (-cnis m).
n. Uso: - de fsica, conclave rerum physica-
rum; - de qumica, conclave rerum chemica- galactagogo: galactagogus, a, um.
rum; cubculum vel cella chmicae (arti)
excolendae // (cuerpo de ministros del Es- galctico: galcticus, a, um.
tado) consistrium, ii n. Sin: ministrorum
conslium; supremum conslium regni vel rei galactforo: adj galactphorus, a, um // sust
pblicae; supremum rei pblicae gubernan- galactphorum, i n.
dae conslium; administrorum praesdium.
Uso: - del soberano, conslium vel consist- galactgeno: galactgenus, a, um. Sin: lac
rium prncipis; jefe de -, v. ministro. gignens.

gablete: fastgium, ii n. galactografa: galactogrphia sive -grapha,


ae f.
Gabn: Gabon, onis n.
galactologa: galactolgia sive -loga, ae f.
gabons: adj gabonensis, e // sust Gabonen-
sis, is m. galactmetro: galactmetrum, i n. Sin:
instrumentum lactis densitati metiendae.
gacela: dorcas, dis f.
galactopoyesis: galactopoisis, -is f. Sin: lac-
gaceta: (peridico) ephmeris, dis f. Sin: tis procretio vel genertio.
acta, orum npl; acta diurna; diurna, orum npl;
dirium; commentrii diurni. galactopoytico: galactopoiticus, a, um.
Sin: lac gignens vel effciens.

482
gallineta

galacturia: galactria sive -tura, ae f. Sin: Gales: Cmbria, ae f. Sin: Vllia, ae f.


urina lctea; lcteae urinae secrtio vel ems-
sio; emssio urinae lcteo colore. gals: adj cambriensis, e. Sin: valliensis, e //
sust Cambriensis, is m. Sin: Valliensis, is m.
galalita: galalthus, i m; galalthes, is f.
galgo: vrtagus, i m.
galantera: (cualidad de galante) officisi-
tas, atis f. Sin: amablitas; urbnitas // (-
hacia las mujeres) blandtiae (-arum fpl) galicanismo: gallicanismus, i m.
amatriae.
galicano: gallicanus, a, um.
galantina: pullus fartus lentoque igne elixus.
Galicia: Callecia vel Gallecia, ae f. Uso: de -,
galaxia: galxias, ae m. Sin: (por antonoma- callaecus vel gallaecus, a, um; natural de -,
sia) via lctea; orbis lcteus. Callaecus vel Gallaecus, i m.

galena: galena, ae f. galicinio: gallicnium, ii n.

galen: ingens bllica navis velgera. galicismo: gallicismus, i m. Sin: gllica vox
vel gllicum verbum (si se trata de vocablo);
galeote: remex, mgis m. gllica loctio vel dctio (si se trata de giro).

galera: (barco) acturia, ae f. Sin: navis ac- galio: gllium, ii n.


turia; glea // (carro grande de cuatro rue-
das) plaustrum maius // (carreta) v. esta voz gallardete: vexillum, i n. Sin: insigne; sig-
// (sombrero de copa) v. sombrero // Impr num; spparum; cntabrum.
forma, ae f.
gallego: adj callaecus vel gallaecus, a, um //
galera: (pieza larga y espaciosa) xystus, i (natural de Galicia) Callaecus vel Gallaecus,
m; xystum, i n. Sin: maenianum // (corredor, i m // (lengua romnica de Galicia) lingua
con columnas) prticus, us m; (corredor cu- callaeca, callaeciana, callaeciensis; lingua ga-
bierto) ambultio; ambultio tecta; (corredor llaeca etc.
descubierto) ambulacrum // (coleccin de
cuadros) pinacotheca, ae f; pinacothece, es f galleta: (pan de color moreno amarillento)
// (balcn de la popa del barco) prgula, ae f panis nuticus. Sin: panculus, panicellus te-
// (camino subterrneo) cunculus, i m. Sin: nuis.
concameratus cunculus. Uso: - subterrnea,
specus (-us m); cunculus subterrneus; trn- gallina: gallina, ae f. Uso: - ciega (juego),
situs (-us m) subterrneus; - para coches, ludus (puerilis) absconsrius.
specus autocinticus; - de una mina de antra-
cita, cvea anthrcina; - de una mina de car- gallinero: gallinrium, ii n. Sin: cubile galli-
bn, cvea carbonria; - de una mina de oro, narum // (persona que trata en gallinas)
arrgia, ae f; cavar una -, cunculum fdere gallinrius, ii m.
// (paraso del teatro) cvea, ae f. Sin: cvea
summa vel ltima. gallineta: (flica, chocha) v. estas voces.

483
gallito

gallito: gllulus, i m. Sin: pullus gallinceus


mas (maris m). galvanocaustia: galvanocustica, ae f. Sin:
galvanocustica ars.
gallocresta: slvia, ae f. Sin: horminum, i n.
galvanocauterio: galvanocautrium, ii n.
galocha: gllica, ae f. Sin: electrocautrium; elctricus cauter (-ris
m).
galn: (cinta) limbus, i m. Sin: taenola; fas-
cola; ornatus, us m; ornatura, ae f // (distin- galvanocroma: galvanochrmia sive -chro-
tivo de los grados) insigne, is n. Sin: ma, ae f. Sin: electrochrmia sive -chroma..
ornamentum; phlerae, arum fpl. Uso: que
lleva galones, insgnibus decoratus // (me- galvanografa: galvanogrphia sive -grapha,
dida) gallo, onis m. ae f.

galopada: qudrupes (-dis) vel quadrpedus galvanomagnetismo: galvanomagnetismus,


cursus (-us m). Sin: quadrpedans curstio i m. Sin: galvanomagntica vel electromag-
vel cursittio. ntica vis.

galope: qudrupes gressus (-us m). Sin: qua- galvanometra: galvanomtria sive -metra,
drpedus gradus (-us m). ae f.

galopillo, v. pinche. galvanmetro: galvanmetrum, i n. Sin:


electrmetrum; instrumentum elctrici fluxs
galopn: (galopillo) v. pinche. mensrium, metatrium, mensurale.

galpn: amplum tabernculum. Sin: nubil- galvanoplastia: galvanoplstica, ae f. Sin:


rium; receptculum; repositrium; tectum. electroplstica; electroplstica ars; electro-
chmica plasmtio.
galvnico: galvnicus, a, um. Sin: galvania-
nus. galvanoplstico: galvanoplsticus, a, um.
Uso: impresin -, galvanoplstica incsio vel
galvanismo: galvanismus, i m. imprssio; electroplstica vel electrotpica
incisio vel imprssio; reproduccin -, galva-
galvanizacin: galvaniztio, onis f. Sin: elc- noplstica (vel electroplstica, vel electrot-
trica stimultio; elctricus stmulus; (dar un pica) imago; galvanoplsticum (vel
bao de zinc fundido) zinci indctio vel stra- electroplsticum, vel electrotpicum) exem-
tura. plum.

galvanizar: (aplicar el galvanismo a un ani- galvanopuntura: galvanopnctio, onis f.


mal u objeto) galvanizare. Sin: elctrice vel
elctrica vi stimulare // (dar un bao de zinc) galvanoqumico: galvanochmicus, a, um.
liquid zinco illnere vel obdcere. Sin: licui
rei zincum indcere vel superpnere // (fig, galvanoscopia: galvanoscpia sive -scopa,
excitar, comunicar energa pasajera) exci- ae f. Sin: electroscpia sive -scopa.
tare. Sin: permovere; commovere; ergere.

484
gansterismo

galvanoscopio: galvanoscpium, ii n. Sin: primum locum tenere. Uso: el equipo A gana


electroscpium. por cinco goles a cero, manpulus A primum
locum tenet quinque portis comparatis ad
galvanoterapia: galvanotherapa, ae f. Sin: zero, vel V punctis comparatis ad nullum //
electrotherapa. (conseguir tras una lucha) ssequi, cnsequi.
Sin: merere, demerere (premia ...).
galvanotermia: galvanothrmia, ae f.
ganchillo: uncnulus, i m. Sin: hmulus.
galvanotipia: galvanotpia sive -typa, ae f.
Sin: electrotpa sive -typa. gancho: uncus, i m. Sin: uncinus; fbula.
Uso: - de donde cuelga el platillo de una ba-
gama: (escala musical) diagramma, tis n. lanza, ansa, ae f; - para colgar la carne, car-
Sin: sonorum gradus mpl // (escala de colo- nrium, ii n; fijar algo con - mviles, liquid
res) colorum gradtio. Sin: chromtici gradus uncis fugitivis impngere.
// fig varetas, atis f. Sin: multiplcitas.
gang: praedatria manus (-us f).
Gambia: Gmbia, ae f.
ganga: (cosa que se adquiere a poca costa)
gambiano: adj gambianus, a, um // sust aucpium, ii n.
Gambianus, i m.
ganglio: gnglion vel gnglium, ii n. Sin:
gambito: (en el juego de ajedrez) gambitum, nodus; nodus nervorum.
i n.
ganglioma: ganglioma, tis n.
gamella: (recipiente o artesa grande) lveus,
i m. Sin: arca. gangrena: gangraena, ae f. Sin: ulcus (-cris
n); lceris tabes (-is f); ulcus corrdens. Uso:
gameto: gametus, i m; gametes, is m; games, - de los huesos, tbida ssium cries // fig, -
tis m. Sin: generativa cllula. del Estado, rei pblicae ulcus vel pestis.

gamn, v. asfdelo. gangrenoso: tbidus, a, um. Sin: cancerti-


cus.
gamuza: (especie de antlope) rupcapra, ae
f // (piel de la -) rupcaprae pellis // (pao gngster, v. gnster.
afelpado o de lana) pannus villosus.
gangsterismo, v. gansterismo.
gamuzado: pellis rupicaprinae smilis.
ganso: anser, ris m. Uso: - cebado, anser l-
ganancia: quaestus, us m. Sin: lucrum. Uso: tilis; - relleno, anser fartus.
- neta, lucrum merum.
gnster: praedo (-onis m) gregalis. Sin: gre-
ganapn: (hombre que se gana la vida trans- galis latro; rapinator; manuballistulrius.
portando bultos) v. changador.
gansterismo: latrocintio, onis f. Sin: latroc-
ganar: (aventajar, exceder a uno en algo) nia, orum npl; rapinationes, rapinae; praeda-

485
ganza

tiones; praedatria ctio. tio; tutela promissa; tutelae vel protectionis


promssio. Uso: garantas acerca de las con-
ganza: clavis adulterina vel grimaldiana. diciones de salud y de vida de los obreros,
cautiones circa statum valetdinis et vitae
garabatear: (garrapatear, escribir mal) male opficum; - de diez mil dlares, cutio decem
efformatas ltteras dcere. Sin: informes lt- mlium dollariorum; abrogar momentnea-
teras dcere; atramento chartas foedare, inf- mente las - constitucionales, cautiones for-
cere, maculare // (fig, andar con rodeos, mae Civitatis ad tempus abrogare; dar,
tergiversar) circumire. Sin: tergiversari; am- prestar -, satisdare (vel satis dare) licui de
bgibus uti; - algo en papeles, liquid chartis liqua re; satisdationem offerre, praestare, in-
illnere. terpnere; exigir -, satis exgere ab liquo; re-
cibir -, satis accpere ab liquo; dando -,
garabato: (gancho) uncus, i m // (garrapato) mediante -, satsdato; el que presta una -, sa-
inexplicbile signum. Sin: ininterpretbilis tsdator // (responsabilidad asumida) offcii
nota; informes (vel rudes, vel inconcinnae, suscptio. Sin: mneris smptio; sponsum;
vel foedae) ltterae. promissum; pollicittio // (fianza, prenda)
pignus, pgnoris vel pgneris n. Sin: arra;
garaje: (cochera) receptculum, i n. Sin: rrabo (-nis m); fidcia; secritas; chrema-
stbulum; custodirium; conditrium; recep- tgraphum // (cosa que asegura y protege
trium; autoreceptculum; autorepositrium; contra algn riesgo o necesidad) praesdium,
stbulum autocinticum; autoraedae vel au- ii n. Uso: ser una - para alguno, licui prae-
toraedarum receptculum, custodirium, st- sdio esse.
bulum; autovehculi vel autovehiculorum
receptculum; autombilis vel automoblium garantir, v. garantizar.
receptculum; autocineti vel autocinetorum
receptculum; receptculum autocinticum; garantizado: satis exploratus. Sin: probatus;
receptculum crruum automatariorum; st- spectatus.
bulum crruum semovntium; aedes vel
aedis (-is f) vehculis automatriis asservan- garantizador: fideiussrius, ii m.
dis. Uso: - subterrneo, subterrneum recep-
tculum automatariorum; stbulum garantizar: (responder del valor de una
autocinetorum subterrneum // (taller de re- cosa) alicius rei bonitatem vel integritatem
paracin de vehculos) officina vehculis sar- testari // (asegurar) assrere. Sin: certificare;
ciendis. asseverare, declarare.

garajista: autoraedarum (vel autocinetorum, garbanzo: cicer, ris n.


vel autovehiculorum) custos (-odis m).
garonnire: (cuarto de soltero) caelibalis
garante: sponsor, oris m. Sin: fidedictor; fi- diaeta. Sin: parva celibis diaeta.
depromissor; fideiussor; pollicitator; vas,
vadis m. Uso: salir -, fidepromttere; fidem gardenia: gardnia, ae f.
dare.
garden-party (reunin social en un jardn):
garanta: (accin y efecto de afianzar lo es- hortense conventculum. Sin: hortensis con-
tipulado) spnsio, onis f. Sin: satisdtio; cu- grssio, compottio, merenda.

486
gas

gardua: (mamfero carnicero) fina, ae f. garitos) aleator, oris m. Sin: doms aleatriae
Sin: mustela fina. frequentator; homo in domo aleatria fre-
quens vel assduus.
garete, v. deriva.
garito: (casa de juego) aleatrium. Sin: ale-
garfio: uncus, i m. Sin: ferrum uncinatum, atrium conclve; domus aleatria; clandes-
aduncum, coniunctivum; asser falcatus; hr- tina leae domus. Uso: frecuentar el garito,
pago, nis m. aleatrium (vel domum aleatriam) frequen-
tare.
garganta: (fig, cualquier estrechura entre
montes, ros u otros parajes) fauces angus- garnacha: (especie de vino) vinum subfla-
tae. vum.

gargantear: (dicho de pjaros) garrire. Sin: garra: unguis, is m. Sin: flcula; branca (- de
fritinnire; minurire // Ms vibrissare. Sin: las fieras). Uso: fig, caer en las - de alguien,
garrulare; vocem flctere; vocem in cantando in manus alicius venire; arrancar algo de
crispare; trmulo vocem inflctere cantu. las - de alguien, liquid e manibus (vel e fu-
cibus) alicius erpere.
gargantilla, v. collar.
garrafa: bmbula, ae f. Sin: orca; rceus vel
grgara: gargariztio, onis f. Sin: gargaris- rceum, urcolus; capsa, cpsula. Uso: - de
mus, i m. Uso: hacer grgaras, gargarizatio- oxgeno, bmbula oxgeni; - de aceite, orca
nes fcere. oleria; - de metal, cpsula ex metallo; me-
tllica capsa; - para gas, rceus gasrius; vas
gargarear, v. gargarizar. gasrium.

gargarismo: (accin de gargarizar) v. gr- garrote: fustis, is m. Sin: bculum, i n.


gara // (medicamento lquido para gargari-
zar) gargarisma, tis n. garrucha, v. carrucha, polea.

gargarizar: gargarizare. Sin: gargarizatio- garza: pica, ae f. Sin: pica caudata. Uso: -
nem fcere. real, rdea, ae f.

garguero: fauces, ium fpl. gas: gasum, i n; gsium, ii n. Uso: - asfi-


xiante, gsium suffcans; - butano, gasum
garita: (atalaya) spcula, ae f // (casilla que butanum; - cianhdrico, gsium cyanhdri-
se destina para abrigo de centinelas, vigilan- cum; - lacrimgeno, gasum lacrimferum, la-
tes, guardafrenos, etc.) custodirium, ii n. crimatrium, lacrimgenum; lacrimosum
Sin: vigilirium; excubialis csula; excubiale venenum; vapor lcrimas xcitans; - mortal,
custodirium; excubiale tctulum; stationrii gasum letale vel letferum; - natural, gsium
csula // (quiosco del portero, en algunas terrgenum; - nervino, gsium nervinum; -
casas) atriensis cella. Sin: speculatria iani- oil, v. gasoil; - txico, venenum flbile; - ve-
toris vel ostirii cella. nenoso, gsium venenosum; fumus veneno-
sus; - de cocina, gsium coquinrium;
garitero: (el que con frecuencia juega en los exhalacin de -, gsicus vapor (-oris m); f-

487
gasa

brica de -, officina gsica. vel parare.

gasa: turunda, ae f. Sin: tnue txtile; lem- gasolinera: (lancha automvil con motor de
niscus; linamentum; penicillum; fscia medi- gasolina) v. motolancha // (depsito de ga-
camentosa; txtile medicamentrium vel solina para la venta al pblico) gas(i)olin-
medicamentosum. rium, ii n. Sin: benzinrium; naphtrium;
gas(i)olinae (vel benzinae, vel naphthae) re-
gaseiforme: gasiformis, e. Sin: ariformis; ceptculum vel repositrium // (puesto de ga-
ariam formam habens. solina para la venta al pblico) gasolinria,
ae f (taberna). Sin: benzinria, naphthria (ta-
gaseoducto, v. gasoducto. berna).

gaseosa: gaseosa (vel gasiosa) aqua vel ptio. gasomtrico: gas(i)omtricus, a, um.
Sin: aqua vaporosa; vaporalis vel carbnica
ptio; aqua vel ptio effervescens. Uso: - de gasmetro: (sitio y edificio) gas(i)metrum,
limn, ctrina ptio. i n. Sin: opifcium gsicum // (instrumento
para medir el gas) gas(i)metrum, i n.
gaseoso: gaseosus sive gasiosus, a , um. Sin:
vaporosus // (que contiene gas) gsium vel gastador: (soldado) miles fber.
vaporem cntinens, habens.
gasteroscopio, v. gastroscopio.
gasificar: gasificare. Sin: gasiforme vel gase-
osum fcere. gasto: sumptus, us m. Sin: impensa; impn-
dium; expensa; expensum. Uso: gastos de
gasista: gasrius vel gasirius, ii m. Sin: correo, expensae cursuales; gastos de envo,
faber vel pifex gasrius; gsii domstici dis- missionis impensae vel expensae; gastos de
tributor. hoteles, deversoriorum expensae; gastos de
transporte, expensum itneris.
gasoducto: gasiductus, us m; gsii ductus.
Sin: ductus gasalis. gastralgia: gast(e)ralgia sive -alga, ae f. Sin:
stmachi dolor vel spasmus.
gasgeno: (aparato destinado para obtener
gases): gasigeneratrium, ii n. Sin: apparatus gastrectasia: gast(e)rectsia sive -tasa, ae f;
gsii generator; gasgenum instrumentum // gasterctasis, -is f. Sin: gastroctsia sive
(mezcla de bencina y alcohol que se usa para -tasa; gastroctasis; stmachi dilattio vel
el alumbrado y para quitar manchas) infltio.
gas(i)genum, i n; gas(i)ognium, ii n.
gastrectoma: gastrectmia sive -toma, ae f.
gasoil: gasleum vel gasileum, i n. Sin: g- Sin: resctio (-onis f) ventrculi.
sium oleosum.
gastrelcosis: gasterhlcia sive -helca, ae f.
gasleo, v. gasoil. Sin: gastrohlcia; stmachi ulcus (-cris n)
vel ulcertio.
gasolina: gasolina vel gasiolina, ae f; gasio-
linum, i n. Uso: cargar -, gasolinam mere gastricismo: gastricismus, i m. Sin: gstricus

488
gato

morbus. gastrorragia: gastrorrhgia sive -rhaga, ae


f. Sin: snguinis e stmacho proflvium vel
gstrico: gstricus, a, um. Sin: stmachi fluxus (-us m), flxio vel flctio (-onis f).
(gen); ad stmachum prtinens.
gastroscopia: gastroscopia sive -scopa, ae f.
gastritis: gastrites, is f; gastritis, dis f. Sin: Sin: stmachi inspctio vel explortio.
stmachi inflammtio vel infltio.
gastroscopio: gastroscpium, ii n. Sin:
gastrocele. gastrocele, es f. Sin: stmachi instrumentum stmacho inspiciendo vel ex-
hrnia. plorando.

gastroenteritis: gastronterites, is f. Sin: st- gastrospasmo: gastrospasmus, i m. Sin: st-


machi et intestinorum inflammtio vel infl- machi spasmus (-i m) vel spasma (-tis n);
tio; alvi inflammtio. stmachi cruciatus (-us m).

gastroenterocolitis: gastronterocolites, is f. gastrotoma: gastrotmia sive -toma, ae f.


Sin: stmachi latiorisque intestini inflamm- Sin: stmachi sctio vel cesio (-onis f). Uso:
tio. hacer la -, stmachum secare.

gastroenterotoma: gastronterotmia sive gastrtomo: gastrtomum, i n.


-toma, ae f.
gata: catta, ae f.
gastroestenosis: gastrostensis, -is f.
gteau: placenta farta.
gastrointestinal: gastrontricus, a, um.
gatera: (agujero en pared, tejado o puerta
gastronoma: (arte de preparar una buena para que puedan pasar los gatos) cattarola,
comida) gastronmia sive -noma, ae f. Sin: ae f. Sin: cattorum vel flium foramen
ars vel res coquinria; ars vel res culinria; (-mnis n), ditus (-us m), trnsitus (-us m).
artis coquinriae normae vel leges.
gatesco: felinus vel felneus, a, um. Uso: ojos
gastronmico: gastronmicus, a, um. Sin: -, felnei culi.
coquinrius vel coquinaris; culinrius; ad
artem coquinriam ttinens. gatillo: (en las armas de fuego) lgula, ae f.
Sin: retinculum; mallolus; rostrum; ctu-
gastrnomo: (persona inteligente en el arte lus. Uso: apretar el -, conctere vel addcere
de la gastronoma) gastrnomus, i m. Sin: lgulam // (instrumento de hierro a modo de
gastronmiae cultor vel studiosus; coquin- alicates para extraer muelas y dientes) for-
riae artis peritus // (aficionado a comer rega- ceps, cpis f. Sin: forfex (-fcis mf) dentrius
ladamente) homo subtilioris palati. Sin: vel dentria; denthrpaga, ae f.
homo unct mens.
gato: (pequeo mamfero) cattus, i m. Sin:
gastroptosis: gastroptsis, -is f. Sin: stma- feles (-is f); aelurus. Uso: - de algalia, felis
chi remssio. prdalis vel marmorata; cattopardus, i m;
como los -, flium modo; fig, hay - ence-

489
gaucho

rrado, intus insdiae sunt; intus est equus geisha: iapnica saltatrix (-icis f). Sin: delec-
Troianus; fig, dar - por liebre, liquem tatrix; oblectatrix.
fllere, decpere, in errorem indcere; li-
quem verbis circumdcere; fig, ser como pe- gelatina: gelatina, ae f; gelatinum, i n. Sin:
rros y gatos, perpetuas inter se simultates ius (iuris n) vel isculum concretum. Uso: -
exercere // (aparato que permite levantar de fruta, isculum e fructibus concretum.
grandes pesos a poca altura) elevatrum sive
levatrum, i n (currs). Sin: rgata, ae m; gelatinoso: gelatinosus, a, um. Sin: concres-
trchlea, ae f; vectis, is m; martinellum, i n; cens, entis.
levationis vel erectionis adiumentum.
gemelo: adj gemellus, a, um. Sin: gminus;
gaucho: armentrius Amricae meridianae. gemellaris. Uso: hermanos -, gmini, orum
mpl; gmini fratres; fratres gemelli; gmini
gauss: gaussiana mensura. uniovulares // pl, juego de botones iguales
que se ponen en los puos de la camisa, g-
gaveta: (tina pequea) gbata, ae f. Sin: scu- minae fbulae. Sin: malloli (-orum mpl);
tella; camella; militaris scutella. glbuli gmini; glbuli manuleorum // pl,
doble anteojo, perspiclia, ium npl. Sin: ge-
gavia: (cofa) cvea, ae f. Uso: - de viga, spe- minatum specillum; duplex perspicillum; g-
culatria cvea; speculatrium carchsium. mina specilla. Uso: gemelos de teatro,
perspicilla vel perspiclia theatralia; bincu-
gaviln: accpiter, tris m. lus theatralis; gemelos prismticos, perspi-
cilla prismtica; gemelos de campo,
gaviota: gvia, ae f. Sin: larus, i m. binculus; gminum telescpium; telesc-
pium geminatum.
gavota: (antigua danza francesa) salttio
gllica. Gminis: Gmini, orum mpl. Uso: cpsula
espacial Gminis XII, spatialis cella (vel
Gaza: Gaza, ae f. Uso: la regin de -, rgio cpsula, vel capsa) Gemini XII appellata.
Gazae.
gemir: gmere, ingmere, ingemscere (li-
gazmoera: (afectacin de devocin) pieta- qua re, in liqua re, licui rei).
tis spcies (-i f). Sin: religionis ostenttio vel
simultio // (afectacin de modestia) pudic- gen o gene: genum, i n; gen indecl. Uso: - de
tiae simultio. Sin: verecndiae affecttio; la dislexia, genum dyslxiae.
pudictia simulata; verecndia ostentata.
genciana: gentiana, ae f.
gazmoo, a: (que afecta devocin) religio-
nis ostentator vel simulator (-oris m); religio- gendarme: vigil, lis m. Sin: custos (-odis
nis ostentatrix vel simulatrix (-icis f). m); biocolyta, ae m; excbitor; satelles (-
ltis); armatus, i m; custos pblicus; custos
gaznate: (garguero) v. esta voz. pblicae securitatis; miles a pblica tutela;
miles a pblica securitate. Uso: - pontificios,
giser, geiser o geyser: geyseriana scaturgo Civitatis Vaticanae excubitores; Pontifciae
(-gnis f). Sin: salientes aquae clidae. excbiae; Pontifcia vgilum cohors; Pontif-

490
generalizacin

cia a pblica tutela cohors. generador: (aparato o mquina) generat-


rium, ii n. Sin: mchina generatria; genera-
gendarmera: (cuerpo militar) vgiles, um trum, i n. Uso: - elctrico, generatrium
mpl. Sin: custodes; biocolytae; mlites a p- elctricum.
blica tutela; mlites a pblica securitate //
(cuartel o puesto de gendarmes) vgilum (vel general: adj generalis, e. Sin: universus;
custodum, vel custodum publicorum) contu- communis // en -, generatim. Sin: generli-
brnium vel sttio. ter; universe; in universum; plerumque. Uso:
hablar en -, generatim atque universe loqui;
genealoga: genealgia sive -loga, ae f. Sin: generatim loqui de liqua re // (jefe superior
propginum ordo vel sries; origo famliae en la milicia) dux, ducis m. Sin: ductor; prae-
vel familiarum; gneris stdium; orginis fectus exrcits; generalis, is m. Uso: - de la
descrptio; (en sentido concreto) propago, armada, praefectus maior classis; - de divi-
gnis f; stirps, stirpis f; gens, gentis f; prog- sin, praefectus legionis; divisionis militaris
nies, i f; sanguis, gunis m; prospia; gent- dux; - de brigada, praefectus vel dux cohortis
litas. miliriae; brigatae ductor // (prelado superior
de una orden religiosa) praepsitus generalis.
genealgico: genealgicus, a, um. Sin: ad ge- Sin: moderator supremus vel generalis; sum-
nealgiam spectans. Uso: rbol -, stemma, mus magister (-stri m).
tis n.
generalato: (Mil, empleo de general) ducis
genealogista: genelogus, i m. Sin: descrip- munus (-nris n); (grado de general) ducis
tor vel investigator propginum, prospiae, ordo (-dnis m) // (conjunto de los generales
gentilitatis, gneris, stirpis. de uno o varios ejrcitos) exrcits (vel exer-
ctuum) duces (ducum) mpl // (oficio o minis-
generacin: (accin y efecto de engendrar) terio del general de rdenes religiosas)
procretio, onis f. Sin: ortus, us m; genertio. generalis (vel summi moderatoris) munus
Uso: - espontnea, genertio spontnea; a vi- (-nris n).
vente nullo orta genertio vel procretio // (fi-
liacin o descendencia de padres a hijos) generalidad: (calidad de general) generli-
sboles, is f. Sin: prognies, i f; stirps, stirpis tas, atis f. Sin: universlitas; univrsitas. Uso:
f. Uso: hasta la tercera -, (usque) ad (vel in) la - de una idea, notionis commnitas; ntio
trtiam stirpem // (casta, gnero o especie) communis; ntio late patens // (el mayor n-
genus, nris n. Uso: la - humana, genus hu- mero) plrimi; mxima pars. Uso: la - del g-
manum; hminum genus // (conjunto de nero humano, humani gneris univrsitas;
todos los vivientes coetneos) aetas, atis f. mxima pars gntium; la - de los ciudadanos,
Sin: seculum. Uso: la - anterior, aetas su- plerique cives; mxima pars cvium; en la -
prior; de una - anterior, seculo prior; la - de los casos, plerumque // (vaguedad, impre-
presente, haec aetas, praesens aetas; huius ae- cisin) res vel questio vaga; indefinita ratio-
tatis hmines; hmines qui nunc sunt; la - ve- cintio. Uso: generalidades, loci communes.
nidera, futura aetas; proles futurorum
hminum; las - venideras, psteri (-orum generalsimo: summus praefectus miltiae.
mpl); postritas; futura secula; mi -, mea Sin: dux summus exerctuum.
aetas; muchas -, multa secula hminum.
generalizacin: generaliztio, onis f. Sin: ad

491
generalizado

universa accommodtio; rerum dilattio. plina, vel res) gentica. Uso: la - moderna,
scintia gentica recentioris tmporis; - mole-
generalizado: vulgatus, a, um. Sin: ltius pa- cular, gentice molecularis.
tens.
geneticista, v. genetista.
generalizar: (volver general) generalizare.
Sin: divulgare; liquid commune rddere // gentico: genticus, a, um. Uso: patrimonio
(considerar y tratar de manera general cual- -, patrimnium genticum.
quier punto o cuestin) generalizare. Sin:
universe dcere; generatim complecti; ltius genetista: gentices (vel doctrinae genti-
extndere; generliter definire // generali- cae) studiosus. Sin: (rei) genticae peritus.
zarse, increb(r)scere. Uso: el uso se ha ge-
neralizado, consuetudo incrbuit. geniecillo: homo vel mlier diffcilis.

generalmente: generliter. Sin: universe; ge- genio: (grande ingenio, fuerza intelectual ex-
neratim; plerumque. traordinaria) magnum ingnium. Sin: ing-
nium praestans vel praestantssimum; mens
generator (Inform), generador (un pro- paene divina // (sujeto dotado de dicha facul-
grama): generatrum, i n. Sin: generatrium. tad) vir (viri m) summi ingnii. Sin: vir
magno (vel praestantssimo) ingnio predi-
genrico: genricus, a, um. tus. Uso: - de la computadora, peritssimus
in computatris adhibendis; - de los musicales,
gnero: (clase, orden en que se consideran summum msici drmatis ingnium; ptimus
comprendidas diferentes cosas) genus, nris mnium in drmatum provncia // (deidad
n. Uso: - didctico, didasclico, dramtico, pagana) gnius, ii m.
pico, epistolar, filosfico, histrico, lrico,
literario, narrativo, oratorio, pastoral, po- genital: adj genitalis, e. Uso: aparato -, geni-
tico, profano, genus didcticum (vel aptum tale, is n // los -, genitlia, ium npl. Sin: partes
ad docendum), didasclicum, dramticum genitales. Uso: los - del varn, virlia, ium
(vel scenicum), picum, epistolare (vel epis- npl; los - de la mujer, fminal, lis n.
tularum prprium), philosphicum, histri-
cum, lricum (vel lyricorum crminum, vel genitivo: adj genetivus vel genitivus, a, um
lricae psis), litterarum (vel scribendi, vel // sust casus (-us m) genetivus. Uso: - parti-
scriptionis, vel scripturae), narrativum (vel tivo, genetivus partitionis.
narrationis), oratrium, pastorale, poticum,
profanum // (mercanca) merx, mercis f. Uso: genzaro: miles ianitirius.
- alimenticios, esculentae merces // (tela, te-
jido) pannus, i m. Uso: - grueso, pannus gros- genocidio: genocdium, ii n. Sin: interncio,
sus. onis f. Uso: - de los judos, genocdium iu-
daeorum.
generosidad: magnanmitas, atis f. Sin: libe-
rlitas; nimi magnitudo vel exclsitas. genoma: genoma, tis n.

gentica: gentica, ae f; gentice, es f. Sin: genotpico: genotpicus, a, um.


genesiolgia sive -loga; doctrina (vel disci-

492
geografa

genotipo: gentypus, i m. geodesmetro: geodaesmetrum, i n.

gentilhombre: (noble que serva en casa de geodesta: (profesor de geodesia) geodesiae


los reyes) nbilis vir vel homo. Sin: ulicus; professor // (el que se ejercita habitualmente
decrio cubiculrius. Uso: - de la corte real, en ella) geodaetes, ae m. Sin: terrae mensor;
ex nbili regis aula // (hidalgo) humanssi- geodesiae studiosus vel peritus.
mus vir. Sin: nbilis, is m; nbilis vir; ing-
nuus homo. geodtico, v. geodsico.

gentilicio: (perteneciente o relativo al linaje geodinmica: geodynmica, ae f; geodyn-


o familia) gentilcius, a, um. Uso: nombre -, mice, es f. Sin: dynmica terrestris; geodyn-
nomen gentilcium. mica doctrina, disciplina, scintia.

gentilidad: gentlitas, atis f. Sin: paganis- geodinmico: geodynmicus, a, um. Sin: ad


mus; idolorum cultus (-us m). geodynmicam ttinens.

gento: multitudo stipata. Sin: stiptio tumul- geofagia: geophgia sive -phaga, ae f.
tuosa.
gefago: adj gephagus, a, um // sust
gentleman, v. gentilhombre. gephagus, i m.

gentualla: plebcula, ae f. Sin: popellus, i m. geofsica: geophsica, ae f; geophsice, es f.


Sin: geophsica doctrina, disciplina, scin-
gentuza, v. gentualla. tia.

geocntrico: geocntricus, a, um. Sin: m- geofsico: geophsicus, i m.


diam terram circmiens; qui (quae, quod)
mdiam terram crcumit. geogenia: geognia sive -gona, ae f. Sin:
doctrina (vel disciplina, vel scintia) de terrae
geocentrismo: geocentrismus, i m. orgine.

geocclico: geocclicus, a, um. geognico: geognicus, a, um. Sin: ad geo-


gniam spectans.
geoda: geodes, is n.
geognosia: geognsia sive -gnosa, ae f. Sin:
geodesia: geodesia, ae f. Sin: terrae metien- de terrae sedimnibus doctrina, disciplina,
dae doctrina, disciplina, scintia; de terra me- scintia.
tienda (vel de terrae mensura) doctrina.
geogona, v. geogenia.
geodsico: geodeticus, a, um. Sin: ad geo-
desiam prtinens. geognico, v. geognico.

geodesimetra: geodaesimtria sive -metra, geografa: geogrphia sive -grapha, ae f.


ae f. Sin: terrarum descrptio; terrarum orbis des-
crptio.

493
geogrfico

geogrfico: geogrphicus, a, um. Sin: ad geopoltica: geopoltica, ae f.


geogrphiam prtinens.
geopolticamente: geopoltice.
gegrafo: gegraphus, i m. Sin: geogrphiae
cultor, studiosus, peritus. geopoltico: geopolticus, a, um.

geoide: geides, is m. geoqumica: geochmica vel geochmica, ae


f; geochmice vel geochmice, es f. Sin: geo-
geologa: geolgia sive -loga, ae f. Sin: chmia sive -chema; geochmia sive -chima;
terrae conformationis doctrina, disciplina, geochmica doctrina, disciplina, scintia.
scintia.
Georgia: Gergia, ae f.
geolgico: geolgicus, a, um. Sin: ad geol-
giam ttinens. georgiano: adj georgianus, a, um // sust
Georgianus, i m.
gelogo: gelogus, i m. Sin: geolgiae cultor
vel studiosus. geosfera: geosphaera, ae f.

geomagntico: geomagnticus, a, um. geosttica: geosttica, ae f. Sin: geosttica


doctrina, disciplina, scintia; doctrina de cr-
geomancia o geomanca: geomntia sive porum aequilibritate.
-manta, ae f.
geotermia: (calor interno de la Tierra) geo-
geomntico: adj geomnticus, a, um. Sin: ad thrmia, ae f. Sin: terrestris calor // (parte de
geomntiam spectans // sust geomantis vel la geologa, que estudia la temperatura del
geomantes, is m. Sin: geomntiae arte fatdi- globo terrestre y dems fenmenos trmicos
cus, faticanus, fatloquus, harolus. interiores) geothrmica, ae f. Sin: geothr-
mica disciplina, scintia, rtio; doctrina de
gemetra: gemetres, ae m. Sin: geomtriae terrestris caloris varietate vel vcibus.
cultor, peritus vel peritssimus.
geotrmico: geothrmicus, a, um. Sin: ad
geometra: geomtria sive -metra, ae f; geo- geothrmiam vel ad geothrmicam prtinens.
mtrice, es f; geomtrica, orum npl. Sin:
rtio geomtrica. Uso: - analtica, descrip- geotropismo: geotropismus, i m.
tiva, en el espacio, euclidiana, logartmica,
plana, geomtria analtica, descriptiva, spa- geranio: gernium vel gernion, ii n. Sin:
tialis (vel sptii), euclidiana, logarthmica, pelargnium odoratssimum.
plana; conocer la -, geomtrica didicisse; re-
solver un problema de -, geomtricum quid- gerente: procurator, oris m. Sin: curator; ad-
dam explicare. ministrator; negotiorum gestor vel curator.

geomtricamente: geomtrice. geriatra: geriatrus, i m.

geomtrico: geomtricus, a, um. geriatra: geriatra, ae f. Sin: senectutis me-


dicina.

494
gimnasia

geritrico: gerocmium sive -comum, ii n. gestaltismo, v. estructuralismo.


Sin: gerontocmium sive -comum; gerotr-
phium; senum hosptium. gestatorio: gestatrius, a, um. Uso: silla -,
sella gestatria.
gerifalte: (halcn de gran tamao) bteo,
onis m. Sin: esalon, onis f. gesticulacin: gesticultio, onis f. Sin: ges-
tus, us m.
germanio: germnium, ii n.
gesticulador, ra : gesticulator, oris m; gesti-
germanismo: germanismus, i m. culatrix, cis f. Sin: gesticulrius m; gesticu-
lria f.
germanista: germanista, ae m. Sin: germani-
carum litterarum studiosus; sermonis vel iuris gesticular: gesticulari. Sin: gestum gere, f-
germnici peritus. cere, pnere; gestu demonstrare, significare,
uti.
germinal: germinalis, e.
geyser , v. giser.
germinar: germinare. Sin: egerminare, con-
germinare, progerminare; germinscere; pul- Ghana: Gana, ae f.
lulare; grmina fndere, effndere, prere,
sprgere. ghans: adj ganensis, e // sust Ganensis, is
m.
germinativo: germinativus, a, um. Sin: ger-
minatrius. ghetto, v. gueto.

gerontocomio, v. geritrico. gibosidad: gibbsitas, atis f.

gerontocracia: gerontocrtia sive -crata, ae giga: parva cthara.


f. Sin: senum domintio.
gigantesco: gigantus, a, um. Sin: immanis,
gerontoiatra: gerontoiatra, ae f. Sin: e; ingens, entis; immensus. Uso: mole -,
senum cura. moles giganta; obra -, opus gigantum.

gerontologa: gerontolgia sive -loga, ae f. gigantismo: abnormis magnitudo.


Sin: morborum senlium stdium.
gilbert: mensura gilbertiana.
gerontlogo: gerontlogus, i m.
gimnasia: (arte de desarrollar y fortalecer el
gerundio: gerndium, ii n. Uso: - simple, ge- cuerpo) gymnstica, ae f; gymnstice, es f.
rndium simplex vel praesens; - compuesto, Sin: palestrica; ars gmnica, gymnstica,
gerndium compsitum vel praetritum. palestrica, exercitatrix. Uso: - especial,
gymnstica specialis; - sueca, respiratoria,
gerundivo: adj gerundivus, a, um // sust militar, educativa ..., exercittio sucica, spi-
gerundivum, i n. Sin: gerundivus modus. rbilis vel spirandi, militaris vel militria,
institutria vel ad corpus colendum ... ; - con

495
gimnasio

aparatos, gymnstica instrumentalis; paralelas, en las anillas, certamen gmni-


gymnstica quae appartibus exercetur; - sin cum inter viros (vel muleres) tigno adhbito,
aparatos, gymnstica quae sine appartibus tignis parallelis adhbitis, nulis adhbitis;
exercetur; gymnstica quae in solo fit; - de competicin - en el caballo con arzones, cer-
cmara, cubicularis exercittio; maestro, tamen gmnicum inter viros vel inter mule-
profesor de -, palestricus praeceptor, magis- res equo lgneo manbriis instructo;
ter, doctor; palestricae artis praeceptor // ejercicios -, crporis exercitationes; gmni-
apasionarse por la -, ldicras exercendi con- cae exercitationes; gmnicus usus; palestrici
suetdines adamare; aplicarse o dedicarse a motus; ludi gmnici, gymnstici, palestrici;
la -, palaestrae peram dare; ad (vel in) cor- firmandi crpora exerctia vel stdia; exhibi-
poris exercitationem se conferre; crporis cin -, gmnicum spectculum.
exercitationi se ddere vel se trdere; apren-
der -, palaestram dscere // fig, - mental, exer- gin, v. ginebra.
cittio ingnii. Sin: mentis agittio. Uso:
hacer - mental, exercere ingnium (o, segn ginebra: (vlida) ptio iunpera. Sin: aqua
el sentido, memriam). vitae (vel aqua ardens) iunpera.

gimnasio: (lugar destinado a ejercicios gim- gineceo: gynaecum, i n; gynaecum, ii n.


nsticos) gymnsium, ii n. Sin: palaestra, ae Sin: conclve mulerum.
f; aula athltica vel gymnstica. Uso: jefe, di-
rector del -, gymnasiarchus, i m ; gymnasiar- ginecocracia: gynaecocrtia sive -crata, ae
cha vel gymnasiarches, ae m; frecuentar el -, f. Sin: mulerum domintio.
gymnsium frequentare; in palaestram itare
// (centro de enseanza media) gymnasium, ii ginecofobia: gynaecophbia sive -phoba, ae
n. Uso: - clsico, gymnsium clssicum; f. Sin: muleris vel mulerum pavor, terror,
alumnos del -, gymnsii alumni vel discpuli; metus, timor (miedo morboso a las mujeres);
scholares gymnsium frequentantes; director muleris vel mulerum horror, tedium,
del -, gymnsii rector, moderator, praeses dium (aversin morbosa a las mujeres).
(-sdis m); profesor de -, gymnsii professor.
ginecografa: gynaecogrphia sive -grapha,
gimnasta: palaestrita, ae m. Sin: palestricus; ae f.
gymnastes, ae m; gymnsticus; gmnicus.
ginecloga: gynaecloga, ae f. Sin: mule-
gimnstica, v. gimnasia. rum mdica.

gimnstico: gmnicus, a, um. Sin: gymns- ginecologa: gynaecolgia sive -loga, ae f.


ticus; palestricus. Uso: competicin -, gm-
nicum vel palestricum certamen; certtio ginecolgico: gynaecolgicus, a,um.
crporum; competicin - masculina, feme-
nina, gmnicum certamen inter viros, inter gineclogo: gynaeclogus, i m. Sin: mule-
muleres; competicin - individual, gmni- rum mdicus.
cum certamen inter viros sngulos vel inter
muleres sngulas; competicin - por equipos, gipsfero: gpsifer, fra, frum.
certamen inter viros vel inter muleres per
manpulos; competicin - en la barra, en las gipso: gypsum, i n.

496
glaucoma

gipsfilo: gypsphilus, a, um. Sin: dianthus caryophyllus.

gipsografa: (procedimiento de estampacin girmetro: gyrmetrum, i n. Sin: celeritatis


en yeso) gypsogrphia sive -grapha, ae f // orbis index (-dcis mf).
(estampa que se obtiene por este procedi-
miento) gypsogrphica imago; imago gypso- giroscopio: gyroscpium, ii n.
grphice impressa; exemplar e gypso factum.
girosttico: gyrostticus, a, um.
gipsmetro: gypsmetrum, i n.
girstato: gyrstatum, i n.
gira: lustrtio, onis f.
gis: creta, ae f.
giralda, v. veleta.
gitano: zngarus vel cngarus, i m. Sin: tziga-
girndula: rota ignvoma. Sin: pegma ign- nus; hamaxbius; nomas, dis; homo erra-
vomum; gneus turbo (-binis m). Uso: - en- bundus; en pl tambin vagae gentes; nullam
cendidas, gneae rotae; gnea pgmata; se certam sedem habentes // (fig, errante y sin
encienden las -, pgmata incenduntur. domicilio fijo) v. bohemio.

girar: - a la derecha, a la izquierda, dextror- glaciar: glacirium, ii n. Sin: glaciata moles


sus ( vel dextrorsum, dextroversum), sinis- vel massa; glaciatae moles (-ium fpl) vel mas-
trorsus (vel sinistrorsum, sinistroversus) se sae; glaciatus acervus vel cmulus. Uso: - pe-
vrtere // (moverse alrededor o circular- renne, glacirium perenne, perpes (-tis),
mente) flecti in gyrum. Sin: gyros dare; in perptuum.
gyros ire.
glaciologa: glacilgia sive -loga, ae f.
girasol: heliotrpium, ii n. Sin: helianthus
(-i m); solsquium; solago, gnis f; herba glaciolgico: glacilgicus, a, um.
(-ae f) solstitialis vel solaris.
glacilogo: glaclogus, i m.
giratorio: volbilis, e. Sin: verstilis; vers-
bilis; gyratrius. glagoltico: glagolticus, a, um.

giro: (letra, libranza de comercio) tssera glndula: glndula, ae f. Uso: - adrenal o su-
nummria. Sin: nummria chrtula, scheda, prarrenal, lacrimal, pancretica, pineal, sa-
schdula, scdula. Uso: - postal, mandatum lival, tiroidea, glndula suprarenalis,
cursuale, cursrium, tabellrium, fiscale; lacrimalis, pancretica, pinealis, salivalis,
cursualis tssera; nummria scdula pblici thyroida.
cursus; nummrium pblici cursus manda-
tum; por - postal, cursuali usurpata schdula glanduloso: glandulosus, a, um. Sin: glndu-
// (estructura especial de la frase) dctio, onis lae vel glandularum (gen).
f // (movimiento circular) gyrus, i m. Sin:
circitus, us m, mbitus, us m. glasnost: perspicitas, atis f.

girofl: caryophyllon vel caryophyllum, i n. glaucoma: glaucoma, tis n.

497
glicemia

glicemia: glychemia sive glychaema, ae f. globulina: globulina, ae f.

glicerina: glycerina, ae f; glycerinum, i n. glbulo: glbulus, i m. Uso: - blanco, rojo,


Sin: leum glycerinum. glbulus albus, ruber.

glicerofosfato: glycerophosphatum, i n. gloria: glria, ae f. Sin: laus, laudis f // (cn-


tico religioso que empieza por las palabras
glicina: glycen, cnis n. Sin: glcine multi- Gloria a Dios en las alturas) carmen glo-
flora vel fruticosa; wistaria vel vistria sinen- ria.
sis. Uso: racimo de -, vistriae sinensis
corymbus (-i m). glorieta: trchila, ae f. Sin: trchilae, arum fpl;
prgulae, arum fpl.
glicognesis: glycognesis, -is f.
glorificacin: glorifictio, onis f. Sin: clarifi-
glicgeno: adj glycgenus, a, um // sust gly- ctio.
cgenum, i n.
glorificar: glorificare. Sin: clarificare.
glicosa, v. glucosa.
glosa: glossa, ae f. Sin: explantio; interpre-
glicosmetro: glycos(i)metrum, i n. ttio; annottio.

glicosuria: glycosria sive -sura, ae f. Sin: glosador: explanator, oris m. Sin: interpres,
glucosria sive -sura, ae f. tis m; interpretator; annotator.

glptica: glptica, ae f. Sin: glptica ars. glosalgia: glosslgia sive -alga, ae f. Sin: lin-
guae dolor.
gliptografa: glyptogrphia sive -grapha, ae
f. glosar: explanare. Sin: interpretari; annota-
tionem appnere.
gliptologa: glyptolgia sive -loga, ae f.
glosario: glossrium, ii n.
gliptoteca: glyptotheca, ae f.
glosema: glossema, tis n. Sin: vox obsoleta,
global: nteger, gra, grum. Sin: communis; rara, peregrina, explicatione ndigens.
generalis.
glosemtica: glossemtica, ae f.
globalizacin: globaliztio, onis f. Sin: glo-
balismus. glosista, v. glosador.

globo: globus, i m. Sin: follis, is m. Uso: - glosologa: glossolgia sive -loga, glottol-
aerosttico, globus vel follis arius, arostti- gia sive -loga, ae f. Sin: linguarum doctrina
cus, arstatus; follis voltilis; - dirigible, fol- vel stdium. Uso: el que estudia la -, glott-
lis dctilis; v. zepeln // - terrqueo o logus.
terrestre, globus terrqueus // - de juguete o
adorno. follculus, i m. Sin: glbulus. glosopeda, v. aftosa.

498
gobernar

glosopleja: glossoplgia sive -plega, ae f. gnomnica: gnomnica, ae f; gnomnice, es f.


Sin: linguae parlysis, -is f; linguae nervorum
resoltio. gnomnico: gnomnicus, a, um.

glotologa, glottolgia sive -loga, v. gloso- gnomonista: gnomnicus, i m.


loga.
gnoseologa: gnoseolgia sive -loga, ae f.
glotolgico: glottolgicus, a, um. Sin: ad Sin: doctrina de cognoscendi facultate, or-
glottolgiam ttinens. gine ac natura.

glotlogo: glottlogus, i m. gnoseolgico: gnoseolgicus, a, um.

glotn: adj vorax, acis. Sin: gulosus; gulae gnosticismo: gnosticismus, i m. Sin: gnosti-
vel ventri dditus // sust hlluo, onis m. Sin: corum doctrina vel heresis (- is f).
gulo, onis m; gneo, onis m; homo edax;
lurco, onis m; gmia, ae m; abligurrtor. Uso: gnstico: adj gnsticus, a, um // sust gnsti-
ser -, ligurrire; ventri dditum esse // (animal cus, i m.
rtico) gulo borealis.
goal, v. gol.
glotonera: hellutio, onis f.
gobernacin: praefectura, ae f. Sin: praefecti
glucemia, v. glicemia. vel gubernatoris dgnitas, munus; gubernato-
ratus, us m. Uso: sede de la -, aedes (-ium fpl)
glucgeno, v. glicgeno. praefecturae; gubernatoris sedes (-is f); - de
la Ciudad del Vaticano, Vaticanae Civitatis
glucometra: glycomtria sive -metra, ae f. Praefectura (el cargo); Sedes vel Paltium
Praefecturae Vaticanae Civitatis (la sede).
glucmetro: glucmetrum, i n.
gobernador: (jefe superior de una provincia
glucosa: glucsium, ii n. Sin: glycosum, i n; o territorio) praefectus, i m. Sin: gubernator;
glycsium, ii n; sccharum amylceum. rector; moderator; procurator; praeses (-sdis
f). Uso: - de una provincia, provnciae prae-
glucosuria, v. glicosuria. fectus vel gubernator.

gluten: gluten, tnis n; gltinum, i n. gobernanta: doms moderatrix (-icis f). Sin:
rerum domesticarum praeses (-sdis f).
glutinoso: glutinosus, a, um. Sin: viscosus.
gobernante: (el que gobierna la cosa p-
glutinosidad: glutinsitas, atis f. Sin: visc- blica) rei pblicae moderator, praefectus, gu-
sitas; vis glutinativa vel glutinosa. bernator, rector. Sin: civitatis rector; nationis
moderator. Uso: los -, rerum publicarum rec-
gnmico: gnmicus, a, um. tores.

gnomon: gnomon, nis m. gobernar: - un Estado, civitatem (vel rem


pblicam) rgere vel moderari; pblicae rei

499
gobierna

praesse; clavum rei pblicae tenere; rei p- summam imprii in civitate btinent; qui cla-
blicae guberncula tractare vel moderari. vum rei pblicae tenent // jefe de -, prae-
psitus regmini // sede del -, sedes (-is f)
gobierna, v. veleta. regminis. Sin: aedifcium regminis.

gobierno: (accin de gobernar) administr- gobio: gbius, ii m; gbio, onis m.


tio, onis f Sin: guberntio; procurtio; mo-
dertio // (- de un Estado) imprium, ii n. godo: adj gthicus, a, um // sust Gothus, i m.
Sin: summa imprii; rei pblicae rctio, ad-
ministrtio, procurtio, moderamen (-mnis gol: rete, is n. Sin: porta; meta; iactus (-us m)
n) // (constitucin poltica; forma de go- vlidus. Uso: hacer o meter -, follem in rete
bierno) constittio, onis f. Sin: rgimen (vel in portam) impllere, compllere, impn-
(-mnis n); rei pblicae vel civitatis temper- gere, ingrere, immttere, inferre; rete vio-
tio, forma, genus (-nris n); rei pblicae lare; invdere metam; iactum vlidum
gubernandae (vel moderandae) rtio. Uso: - cnsequi vel adipisci; no fue -, iactus non fuit
absoluto, domintio; - aristocrtico, imp- vlidus; Madrid-Barcelona: 4 a 3, Matriten-
rium aristocrticum; optimtium (vel optima- ses - Barcinonenses 4 : 3; Matritenses adver-
tum) dominatus (-us m) vel arbtrium; - civil, sus Barcinonenses (sobrent pugnantes)
militar, eclesistico, imprium civile, mili- quattuor ad tria, vel quattuor prae tribus (so-
tare, ecclesisticum; - comunista de Corea brent tulerunt vel reportaverun puncta).
del Norte, rgimen communsticum Corae
Septentrionalis; - constituido, res pblica gola: (embocadura estrecha de un puerto o
constituta; - demaggico, multitudinis domi- ro) stium, ii n.
natus vel imprium; - democrtico, imp-
rium democrticum, populare, ppuli; cvitas goleta: lembus, i m. Sin: navcula; myparo,
(vel rtio, vel res pblica) popularis; - desp- onis f.
tico, imprium despticum; - espaol, rgi-
men hispnicum; - federal de Alemania, golf: (juego nacional escocs) pilamlleus, i
Germniae rgimen foederale; - monrquico, m. Sin: pagnica, ae f; pilae malleique ludus;
imprium monrchicum; dominatus rgius; follis fustisque ludus. Uso: jugar al -, pila-
regale genus civitatis; genus rgiae civitatis; mlleo vel pagnic ldere.
- oligrquico, oligrchicus dominatus; pau-
corum imprium, domintio, potntia; - per- golfillo, v. pilluelo.
sonal, singulare imprium; - provisional,
rgimen temporrium; - republicano, res p- golfista: pilamalleator, oris m. Sin: pilamllei
blica; - tirnico, unus dominatus; - de Gran lusor; follis fustisque lusor.
Bretaa, administrtio britnnica, - del
Japn, rgimen Iapniae vel iapnicum; golfo: (parte del mar que penetra en la tie-
cambio de -, commuttio rei pblicae // (con- rra) sinus, us m. Sin: incurvum litus (-tris
junto de los ministros superiores de un Es- n). Uso: - Prsico, Sinus Prsicus; - de M-
tado) gubernatores, um mpl. Sin: rei xico, Sinus Mexicanus // (pilluelo) v. esta
pblicae moderatores vel rectores; summi rei voz.
pblicae moderatores; qui rei pblicae prae-
sunt; qui rei pblicae (vel rem pblicam) mo- goliardesco: golirdicus, a, um. Sin: goliar-
derantur; qui civitatis imprium btinent; qui dorum (gen). Uso: poesas -, crmina goliar-

500
gndola

dorum. elsticum; flxilis gummis vel flxile


gummi; - vulcanizada, gummis vulcanizata;
goliardo: (dado a la gula y a la vida desor- - de borrar, gummis vel cummis deltilis;
denada) dissolutus, a, um. Sin: luxuriosus // gummi vel cummi deltile; - de mascar, v.
(En la Edad Media, estudiante o clrigo va- chicle // de -, gmmeus vel cmmeus; e
gabundo que llevaba vida irregular) goliar- cummi // (pneumtico) pneumtica gummis
dus, i m. Sin: scholsticus vel clricus vagus, vel cummis; pneumticum gummi vel cummi
vagans, errans, errabundus, errneus. (indecl).

golilla: (pauelo alrededor del cuello) focale, gomapluma: gummis (vel cummis) plmea;
is n. gummis pluma (-ae f). Sin: cummis levis vel
mollssima; cummi (indecl) leve vel mollssi-
gollera, v. golosina. mum. Uso: de -, e gummi plmea; e cummi
(indecl) plmeo.
golosina: cuppdia, ae f vel cuppdium, ii n;
en pl, platos exquisitos. Sin: crustum; crs- gomar: gummi (vel cummi) illnere vel n-
tulum; placenta; esca (vel daps, dapis f) con- gere.
quisita vel exquisita; cibus exquisitus vel
suavssimus. Uso: vendedor de golosinas, gomina, v. fijador.
cuppedinrius, ii m.
gomista: gmmium vel cmmium vnditor.
golpe: (encuentro repentino y violento de dos
cuerpos) ictus, us m. Sin: percssio, onis f; gomosidad: gumminosa vel cumminosa na-
plaga, ae f. Uso: (en el juego del tenis) - de- tura. Sin: gmmea fcies; cummatus humor.
recho, ictus directus; - revs, ictus inversus //
(actuacin violenta y rpida) ictus. Sin: m- gomoso: (de la naturaleza de la goma) gum-
petus, us m. Uso: - terrorista, ictus terrorsti- mosus vel cummosus, a, um. Sin: cmmeus;
cus; - de estado, subitnea convrsio rerum; cumminosus; glutinosus; viscosus // (petime-
publicarum rerum repentina (vel violenta) tre) v. esta voz.
muttio; - militar, rerum muttio a viris mili-
tribus violenter effecta // - bajo, ictus infe- gnada: gonas, dis f. Sin: glndula genita-
rior; de -, sbito; de un -, semel; - de gracia, lis.
ictus letalis; - de mano, insdiae, arum fpl;
dar un - de estado, rem pblicam vi mutare. gonagra: gonagra, ae f. Uso: sufrir de -, g-
nibus laborare.
golpear: - la puerta, stium pulsare; golpe-
arse el pecho, perctere pectus. gonalgia: gonlgia sive -alga, ae f. Sin: g-
nuum dolores.
goma: gummis, is (ac -im; abl -i vel -e; gen
pl -ium) f; gummi indecl; cummis, is f; gonartritis: gonarthritis, dis f.
cummi indecl. Sin: gumma, ae f; gumen vel
gummen, mnis n; gluten, tnis n; gltinum. gndola: (barco chato de remos) vneta
Uso: - arbiga, gummis arbica; - artificial, cymba vel cmbula. Sin: vneta linter (-tris
sinttica, cummis artificialis; cummis arte f), navcula, navicella; vnetus thalamegus;
(vel artifcio) compsita; - elstica, gummi navis cubiculata.

501
gondolero

gondolero: naviculrius, ii m. Sin: cymbae gordiano: gordianus, a, um. Uso: nudo -,


vel cmbulae gubernator; magister thala- gordianus nodus; iugum Grdii // (fig, cual-
megi; magister navis cubiculatae quier nudo muy enredado o difcil de des-
atar) inexplicbilis lqueus vel nodus // (fig,
gonfaln: vexillum, i n. Sin: signum. dificultad insoluble) res difficllima, inexpli-
cbilis, inextricbilis, insolbilis. Sin: nodus
gonfalonier, v. confalonier. diffcilis.

gonfaloniero, v. confalonier. gordo: adj pinguis, e. Sin: adpeus; obesus //


sust homo pinguis.
gong: cmbalum aneum. Sin: discus ereus;
cmbalum vel pndulum asiticum; gongum. gorgojo: curclio, onis m.

gongorino: adj inflatus, a, um. Sin: tmidus gorgonzola: cseus argentiensis.


// sust inflatus vel tmidus scriptor.
gorgoritear, v. gorjear.
gongorismo: gongorismus, i m. Sin: sexcen-
tismus, i m ; rtio dicendi gongoriana vel gorgorito, v. gorjeo.
Gngorae prpria; inflatum dicendi genus
seculi sptimi dcimi // (imitacin de Gn- gorguera: (adorno de lienzo alechugado,
gora) pretiosismus, i m. Sin: gongorianum para el cuello) limbus, i m.
lenocnium; gongoriana affecttio; inflatum
dicendi genus. gorjear: cantilare. Sin: vibrissare; vibrare;
tinnire; fritinnire, minurrire, tinnitare; ga-
gongorista: gongorista, ae m. Sin: Gngorae rrire; vibrato cantu auras ferire; (de cantan-
studiosus; gongorismi peritus; sexcentsticus tes) cantilare; vocem vel cantum flctere,
scriptor vel auctor. inflctere, vibrare; vocem in cantando cris-
pare; trmulo vocem inflctere cantu.
gonigrafo: gonigraphum, i n.
gorjeo: grrulus cantus (-us m). Sin: ( de
goniometra: goniomtria sive -metra, ae f. aves) intortus vel vibrans sonus; tinnitus, us
Sin: goniomtrica disciplina, scintia; me- m; garritus, us m; (de cantantes) tnnula vox;
tiendis ngulis doctrina; de metiendis ngulis vocis modultio; cantus vel vocis flexiones.
ars.
gorra: pleus, i m; pleum, i n (para hom-
gonimetro: gonimetrum, i n. Sin: instru- bres); mitella, ae f (para mujeres). Sin: cap-
mentum ngulis metiendis. tulum, i n; cpitis tgimen (-mnis n). Uso: -
de lana, lneus apex (pcis m); - de pelo, de
gonococo: gonococcus, i m. piel, con pelo, pleus vel ptasus pellceus;
galerus vel galerum; - de plato, pleus planus;
gonorrea: gonorrhoea, ae f. Sin: genitalis s- - con visera, galerus, i m vel galerum, i n;
minis profsio; purulenta urethrae inflamm- pleus cum proiectura // cubierto con la -, con
tio. la - puesta, galeritus, a, um.

Google, v. buscador. gorrero: (que hace gorras) galrifex, fcis m.

502
grada

Sin: pileorum rtifex; galerorum pifex // grphia.


(que vende gorras) pileorum vel galerorum
vnditor. grabado: (arte de grabar) v. grabacin //
(obra grabada) caelatura, ae f, caelamen,
gorrita o gorrito: pilolus, i m. Sin: galer- mnis n, caelatum opus (con cincel); scalp-
culum, i n. tura vel sculptura (con buril). Sin: imago im-
pressa vel expressa. Uso: - en cobre, imago
gorro: pleus, i m; pleum, i n. Sin: apex, pi- chalcogrphica; imago aere insculpto im-
cis m. Uso: - cataln, pleus cataloniensis; - pressa; - en colores, imago colribus ornata.
frigio, apex phrgius; - vasco, pleus vasc-
nicus; - de dormir, pleum nocturnum. grabador: (persona que profesa el arte del
grabado) incisor, oris m. Sin: scalptor sive
gota: Med arthritis, dis f. Uso: - de las sculptor (con buril); caelator (con cincel) //
manos, chiragra, ae f; - en los pie s, podagra, (magnetfono) magnetphonum sive -toph-
ae f. num, i n; magnetophnium. Sin: instrumen-
tum magnetophnicum; capsella magntica;
gotera: (sitio en que cae el agua de los teja- mchina echica; instrumentum sonis
dos) v. alero. perscribendis; - de cassettes, casetphonum
sive -tophnum..
gotero, v. cuentagotas.
grabadura, v. grabacin.
gtico: gthicus, a, um. Uso: arte -, ars g-
thica; caracteres -, ltterae gthicae; escritura grabar: incdere Sin: imprmere; inscrbere;
-, scriptura gthica; iglesia -, gothica eccl- caelare (con cincel); sclpere, sclpere,
sia, lengua -, lingua gthica; sermo gthicus. insclpere (con buril). Uso: - levemente, sca-
rifare, scarificare; - en un disco, liquid in
gotoso: adj guttosus, a, um. Sin: arthrticus; disco incdere; liquid in phonogrphico orbe
articulrius; gutt laborans // sust homo (vel in disco) imprmere; - un discurso, ora-
arthrtide (articulorum vel rtuum inflamma- tionem magnetphono (vel magnetophnice)
tione) laborans; homo articulari vtio affec- excpere, recpere, suscpere, inscrbere //
tus; qui articulari vtio affcitur. (fig, fijar hondamente) insclpere. Sin: f-
gere, inscrbere (in nimo, in mente).
gourmet, v. gastrnomo.
gracia: la - de Dios, divina grtia. Uso: ac-
gozo: - intelectual, nimi voluptas vel oblec- cin de gracias, gratiarum ctio; por - obte-
tamentum. nida, voti sui compos factus; dar gracias por
algo, grates gere; grtias (mximas) gere
grabacin: incsio, onis f. Sin: incisus, us m; licui pro liqua re; gracias!, grtias tibi (vel
incisura; inscrptio; excptio; suscptio; cae- vobis)!; grtias (tibi vel vobis ago); muchas
latura (con cincel); scalptura vel sculptura -!, grtias plrimas (tibi vel vobis ago)!
(con buril); caelandi ars. Uso: - digital, inc-
sio digitalis; - fonogrfica, magnetophnica gracioso: (chistoso) lpidus, a, um. Sin: fes-
incsio; - de un disco, (phonogrphici) orbis tivus; iucundus.
incsio; - en madera, xylogrphia; - sobre
cobre, chalcogrphia; - sobre piedra, litho- grada: (peldao) gradus, us m. Sin: scalarum

503
gradacin

gradus // (cada uno de los bancos escalona- parentesco con uno, nullo gradu liquem
dos de un anfiteatro) cveae subsllium // contngere // (cada uno de los diversos esta-
(especie de rastro) crates vel cratis (-is f) dos, valores o calidades que, en relacin de
(dentata). Sin: (h)irpex, pcis m; occa; ras- mayor a menor, puede tener algo) gradus, us
trum. m. Uso: - de latitud, de longitud, gradus lati-
tdinis, longitdinis; intensidad de siete -
gradacin: gradtio, onis f. Sin: gradus, uum segn la escala de Richter, vis septem gr-
mpl; (serie) index (-dcis mf) gradatus vel duum richterianorum // (cada una de las 360
gradata; per gradus distribtio. Uso: - de so- partes iguales en que puede dividirse la cir-
nidos, sonorum gradus; gradaciones y des- cunferencia) gradus, us m // (manera de sig-
arrollos sucesivos, gradus processusque. nificar la intensidad relativa de los
calificativos) gradus, us m. Uso: - positivo,
gradera: grduum ordo, dispostio, sries. comparativo, superlativo, gradus positivus,
Sin: gradus, uum mpl; scalae, arum fpl. Uso: comparativus, superlativus // (ttulo y honor
dispuesto en -, gradatus, a, um; graderas del que se da en las universidades al que se gra-
estadio, stdii gradus (-uum mpl), gradatio- da en una facultad o ciencia) gradus, us m.
nes, cnei. Sin: ttulus; gradus acadmicus; dgnitas et
nomen. Uso: - de doctor, doctoris gradus;
grado: (peldao, escaln) gradus, us m. Sin: doctoris dgnitas ac nomen; conseguir el - de
ascensus, us m. Uso: es talentoso en alto -, doctor en letras, ad litterarum doctoris dig-
summo ingnio preditus est; hay muchos - nitatem pervenire; litterarum doctoris gra-
en la virtud, in virtute multi sunt ascensus; dum ssequi vel obtinere // (en la carrera
alcanzar el ms alto - de la virtud, virtutis militar) gradus, us m. Sin: ordo, dnis m. Uso:
praestntiam cnsequi; llegar al ms alto - los - inferiores y superiores, inferiores et su-
de perfeccin, de desarrollo (de una capaci- periores gradus; ascender de -, amplioris r-
dad), ad summum pervenire; llevar una obra dinis feri; tiene el mismo - en el ejrcito,
al ms alto - de perfeccin, peri fastgium eundem rdinem in exrcitu ducit // (volun-
impnere; por grados, gradatim; subir a un - tad, gusto) comprobtio, onis f. Uso: de - o
ms elevado, ascndere altiorem gradum; al- por fuerza, velis nolis; de buen -, libenter; li-
tiorem (dignitatis) gradum cnsequi // (cada benti nimo; libens, entis (si se trata de dos o
una de las divisiones del termmetro) gradus, ms, libentes); de mal -, invitus (si se trata
us m. Uso: - de temperatura, temperaturae de dos o ms, inviti); coactus (tratndose de
vel temperationis gradus; - de Celsius, - cen- dos o ms, coacti).
tgrado, gradus celsianus; 40 - de calor, qua-
draginta gradus celsiani caloris; 60 - bajo graduable: gradubilis, e. Sin: in gradus dis-
cero, sexaginta gradus sub (vel subter, vel cernendus, distribuendus, distinguendus.
infra) zerum vel sub zerum nmerum; de
cinco - en la escala de Richter, quinque gr- graduacin: (divisin en grados) gradutio
duum scalae richterianae // (en la masonera) vel gradtio, onis f. Sin: per gradus distnctio,
grados inferiores, gradus inferiores; - supre- dispostio // (colacin de grados acadmicos)
mos, gradus supremi; masn de 30 -, masso grduum (academicorum) colltio (-onis f).
(-onis m) sublimis gradus tricsimi //
(proximidad entre parientes) affinitatis gra- graduado: (dividido en grados) grdilis, e.
dus. Sin: gradus cognationis; vnculum pro- Sin: gradatus; in gradus diductus, distinctus;
pinquitatis. Uso: no tener ningn - de per gradus divisus, distinctus, distributus //

504
grajo

(que posee ttulo acadmico) gradu (acad- randi modus. Uso: - exacta, recta scribendi
mico) ornatus vel exornatus, decoratus, pre- rtio; emendatus scribendi mos; diversidad
ditus, potitus. Uso: - en filosofa, in de grafas, litterarum varetas; scribendi dis-
philosphia doctoris gradu ornatus; in philo- similitudo.
sphia doctor renuntiatus.
grfico: (adj, perteneciente o relativo a la es-
gradual: gradualis vel gradalis, e. Uso: sal- critura) grphicus, a, um. Sin: ad scripta
mos -, graduales psalmi; cntica grduum vel spectans; ad scribendum prtinens; scribendi
ascensionum. (gen); (aplicado a las descripciones, opera-
ciones y demostraciones que se representan
gradualmente: modo graduali. Sin: grada- por medio de figuras) grphicus // (represen-
tim; per gradus; pedetemptim vel pedeten- tacin por medio de lneas) descrptio, onis f.
tim. Sin: lineamenta, orum npl; imago grphica;
tbula.
graduando: gradu (acadmico) decorandus,
ornandus, honestandus, donandus. Sin: (aca- grafio: grphium, ii n.
dmicum) gradum adepturus. Uso: - en filo-
sofa, teologa, medicina..., philsophus, grafito: (mineral) graphites, ae m; graphites,
thelogus, mdicus (pblico diplmate) re- is m. Sin: graphitum, i n // (escrito o dibujo)
nuntiandus; - de bachiller, de licenciado, de grphio scriptum; inscrptio scariphata;
doctor, baccalureus, licentiatus, doctor re- inscrptio grphio incisa; scrptio vel figura
nuntiandus vel futurus. grphio exarata.

graduar: (conceder un ttulo universitario) graffono: graphphonum sive -phophnum,


ttulum (baccalaureats, de bachiller; licn- i n; graphophnium, ii n.
tiae, de licenciado; doctorats vel lureae, de
doctor) conferre. Sin: ad gradum promovere. grafologa: grapholgia sive -loga, ae f.
Uso: - de bachiller, de licenciado, de doctor,
baccalureum, licentiatum, doctorem renun- graflogo: graphlogus, i m.
tiare // (en las carreras militares, conceder
algn grado) liquem rdinem deferre licui grafomana: graphomnia sive -mana, ae f.
// (dividir y ordenar una cosa en una serie de Sin: scribendi libido; scribendi cacothes (-is
grados o estados correlativos) per gradus n); nmium scribendi stdium.
(vel gradatim) divdere, distnguere, distrib-
ere, dispnere. Sin: in gradus didcere. grafomanaco, v. grafmano.

graduarse: ttulum (baccalaureats, de ba- grafmano: graphomni affectus vel labo-


chiller; licntiae, de licenciado; doctorats rans.
vel lureae, de doctor) adipisci. Sin: liquem
gradum ssequi, cnsequi, adipisci, obtinere; grafometra: graphomtria sive -metra, ae f.
gradu vel ttulo donari. Uso: - de doctor, doc-
toris gradum (vel ttulum) adipisci; doctoris grafmetro: graphmetrum, i n.
ttulo donari; doctorem feri.
grajo: grculus, i m.
grafa: scriptura, ae f. Sin: scribendi vel exa-

505
grama

grama: gramen, mnis n. Sin: agropyrum. nualis vel manuria; manuale pyrbolum //
(fruto del granado) granatum, i n.
gramaje: grvitas, atis f. Sin: grammatura,
ae f; pondus per grmmata. Granada: (Estado insular) Granata, ae f.
Sin: Insula Granata. Uso: de - , adj granaden-
gramtica: (arte de hablar y escribir correc- sis, e; sust Granadensis, is m.
tamente una lengua) grammtica, ae f. Sin:
ars grammtica vel grammticae. Uso: - es- granadero: (soldado encargado de lanzar
tructural, grammtica structuralis; conforme granadas) pyrobolrius, ii m. Sin: ballistrius
a las reglas de la -, secundum praecepta (vel // (soldado de elevada estatura) prcerae sta-
leges) grammaticorum; iuxta leges dicendi; turae miles (-ltis m).
error de -, vtium sermonis; maestro de -, ma-
gister grammticus; regla de -, lex dicendi; granadina: granatina, ae f. Sin: granatina
dar clase de -, grammticam docere // (libro ptio (-onis f); sucus e malo granato.
que contiene reglas de la -) liber grammti-
cus vel grammaticalis. Sin: liber ad rem Gran Bretaa: Magna Britnnia. Uso: de - ,
grammticam ttinens. britnnicus, a, um; natural de - , Britnnicus,
i m.
gramatical: grammticus, a, um. Uso: estu-
dios -, grammtica, orum npl; reglas de -, grande: (de grandeza material) magnus, a,
praecepta vel leges grammaticorum; leges di- um. Sin: grandis (de gran mole); procerus (de
cendi. gran estatura); amplus (de gran extensin).
Uso: extraordinariamente -, ingens, entis;
gramtico: adj grammticus, a, um // (el en- magnitdine invisitata; igualmente -, pari
tendido en gramtica) grammticus, i m. magnitdine (abl de cualidad); par, paris;
Uso: ser un -, rei grammticae peritum esse; monstruosamente -, immanis, e; tan -, tantus;
grammaticam profiteri. cuan -, quantus; dos veces ms -, duplo
maior; ltero tanto maior; muchas veces ms
gramo: (unidad de peso) grammum, i n; -, multis prtibus maior // (prcer, magnate)
gramma, -tis n. Sin: scrpulum, scriplum; vir magnus. Uso: los siete -, septem viri
scrptulum n vel scrptulus m // fig granum, magni.
i n. Sin: grnulum.
granero: granrium, ii n. Sin: hrreum.
gramfono: grammphonum sive -moph-
num, i n; grammophnium, ii n. Uso: - por- granilloso: grneus, a, um; granosus, a, um.
ttil, grammphonum porttile vel portbile; Sin: nodosus; tuberosus; nodis differtus.
de -, grammophnicus.
grantico: granticus, a, um // fig lapdeus, a,
gramola, v. radiola. um. Sin: durssimus; perdurans.

grampa, v. grapa. granito: granites, ae m; granites, is m. Sin:


granites lapis (-dis m); lapis granosus vel
granada: (proyectil) granata, ae f. Sin: pyr- granatus; petra granata; saxum granata. Uso:
bolus granatus; pyrbolum granatum. Uso: - de -, granticus; granitis (gen); lpidis grani-
de mano, granata manu missa; granata ma- tis, granosi, granati; e granite (ex lpide gra-

506
gravedad

nite; ex lpide granoso vel granato) factum // vinum adustum vel sublimatum. Uso: una co-
fig, de - (firme, constante, tenaz) firmus, a, pita de -, vitalis aquae sorbtio vel haustus //
um. Sin: constans; tenax, persevrans // fig, (gancho de hierro u otro metal que sirve para
de - (duro, rgido, cruel) durus, a, um. Sin: unir o sujetar dos piezas) uncinus, i m. Sin:
rgidus; acerbus; severus; lapdeus; silceus. fbula (broche). Uso: - pequea de metal, de
Uso: corazn de -, cor granticum; cor slice hierro, uncnulus metllicus, frreus; - de pa-
concretum; tener un corazn de -, cor gran- peles, chartarum fibcula; sujetar pginas
ticum habere; pectus silceum habere. con grapas, pginas fibulare vel infibulare.

granizada: grando copiosa. Sin: copiosa pl- grapadora: uncinatrium, ii n.


via glacialis // (bebida) nivata (vel glida)
sorbtio granosa. Sin: glidum dulce grano- grasera: uncti stillantis collectculum vel re-
sum. ceptculum. Sin: alvolus gratculae subiec-
tus.
granizo: grando, dnis f. Sin: plvia glacialis.
gratificacin: (recompensa pecuniaria de un
granja: villa, ae f. Sin: fundus; predium; servicio eventual) salrium speciale. Sin:
rsticum predium; vicus. premium extraordinrium.

granjero: vllicus, i m. Sin: villae rsticae gratis: gratis. Sin: gratuto; sine mercede;
praepsitus. sine salrio.

Gran Lama: Dalailama, ae m. gratitud: gratitudo, dnis f. Sin: gratus ni-


mus; grata voluntas; grata benefcii (vel bene-
gran maestre: magnus magister. ficiorum) memria; memor beneficiorum
nimus.
grano: - de maz, zeae granum // Med tubr-
culum, i n. Sin: excrescntia, ium npl. gratuidad: gratutas, atis f.

granulacin: granultio, onis f. Sin: ad (vel gratuito: gratutus, a, um. Sin: gratis datus,
in) grana redctio. donatus, factus.

granulado: granulatus, a, um. grava: rudertio, onis f; rudus, dris n.

granular: adj granosus, a, um // tr, in (vel gravamen: (carga impuesta sobre un inmue-
ad) grana adgere vel commutare. ble o sobre un caudal) onus, neris n.

granuloso, v. granilloso. gravedad: (carcter de un sonido musical


relativamente bajo) grvitas, atis f. Uso: - del
granza: acus, acris n. sonido, grvitas soni // (seriedad, formali-
dad) grvitas, atis f. Uso: - de la enfermedad,
grapa: (bebida alcohlica) aqua vitalis vel grvitas morbi; - de la guerra, grvitas belli;
fervens. Sin: sucus e racemis expressus; v- - unida a gentileza, grvitas comitate condta
lidus liquor vitgenus; stillatcius sucus vit- // (peso de los cuerpos) crporum grvitas.
genus; acrior liquor ex racemis expressus; Sin: pondus, dris n // (manifestacin terres-

507
gravitacin

tre de la atraccin universal) vis attractiva. sodalcium; consrtio; consrtium. Uso: -


Uso: fuerza de - de Jpiter, vis Iovis attrac- obrero, opficum consocitio; - de barqueros,
tiva; ley de -, gravitatis lex; fig, ser el centro corporati lenunculrii; - de carpinteros, so-
de - de una cosa, quasi pondus alicius rei dalcium fabrum (vel fabrorum) lignariorum
esse. vel tignariorum, - de comerciantes, mercato-
rum collgium; - de pescadores, corpus pis-
gravitacin: (efecto de la atraccin univer- catorum.
sal de unos cuerpos sobre otros y origen de la
gravedad) gravittio, onis f. Sin: vis gravita- griego: graecus, a, um. Uso: - cristiano (len-
tis; vis et grvitas; nutus, us m; pondus, dris gua), grecitas christiana; - ortodoxo (quien
n; gravitatis contntio; nutus et pondus; gr- profesa la doctrina de la Iglesia ortodoxa
vitas et pondus. Uso: ley de la - universal, lex griega), Ecclsiae graecae orthodoxae soda-
gravitationis universalis. lis.

gravitar: gravitate vel nutu moveri, ferri. grieta: fissura, ae f. Sin: rima; hiatus, us m.
Sin: gravitate et pndere moveri, ferri. Uso: - de glaciar, glaciatae molis hiatus.

greba: crea, ae f. grifo: epitnium vel epitnion, ii n. Sin: epis-


tmium; mamilla. Uso: - doble, bina epit-
grecismo: (palabra o locucin) graecismus, nia.
i m. Sin: hellenismus; graecnicum nomen
vel vocbulum; vox graeca. grifn: gripus, i m.

grecizante: graecnicus, a, um. grilla: (hembra del grillo) grilli vel grylli f-
mina . Uso: esa es - !, nugas dicis!; ineptis!
grecizar: graecizare. Sin: graecari, pergrae-
cari, congraecari; Graecos imitari. grillo: grillus vel gryllus, i m.

gredal: adj cretceus; cretosus; crteus // sust grillroom: taberna crnium cratcul assata-
cretifodna, ae f. rum.

Greenpeace: sodlitas oecolgica Green- grin: (toca de monjas) redimculum, i n.


peace. Sin: sodlitas, nglico nmine Green-
peace appellata; Pax vridis. Uso: seguidor gripe: grippa, ae f. Sin: influntia; pituta, ae
de la asociacin -, sectator Pacis vridis. f; grippae morbus; morbus grppicus; cont-
gio (-onis f) grppica. Uso: - aviar, grippa
gregario: soldado -, miles (-ltis m) greg- avicularis; influntia vium; tener -, estar
rius. con -, gripp laborare; influnti ffici.

gregoriano: gregorianus, a, um. Uso: calen- grisceo: grisolus, a, um. Sin: cinerceus;
dario -, calendrium gregorianum; canto -, subfuscus; nigralbus; ex albo et fusco mix-
cantus gregorianus; planus canendi modus. tus.

gremio: corportio, onis f. Sin: corpus; grisn: grisinus, i m. Sin: panicillus; bacillum
collgium; consocitio; socetas; sodlitas; panceum vel panis; pastillus tubulatus.

508
guante

gris: hydrgenum carburatum vel subterr- globus; manpulus; turma; consocitio (- so-
neum. Sin: gsium subterrneum. Uso: ex- cial); - deportivos, coetus ludicrorum cert-
plosin de -, gsii subterrnei displsio. minum; - electrgeno, machinamentum
electrgenum; machinamentum elctridem
grito: clamor, oris m. Sin: vox, vocis f; voci- (vel electricitatem, vel vim elctricam) xci-
fertio. Uso: - de dolor, eiulatus, us m // fig, tans vel gnerans; - de extremistas, grex ex-
el ltimo - (= la ltima moda), ltimum ele- tremistarum; - familiar, globus familiaris; -
gntiae. Sin: clamor supremus. fotogrfico, nonnulli photogrphice expressi
mpl; - homogneos de fieles, fideles eiusdem
Groenlandia: Gronlndia vel Grolndia, ae rdinis et condicionis; - internacionales de
f. Sin: Grnia; Vridis Rgio,Tellus (-ris f), auxiliadores, internationales coetus auxilia-
Terra; Prasnia. torum; - palestino Hamas , Palaestinorum
consocitio, quae est Hamas; - parlamenta-
groenlands o groelands: adj gronlan- rio, pars legatorum populrium; - sanguneo,
diensis, e. Sin: gronlndicus; Terrae Vridis snguinis genus (-nris n); - de trabajo, coe-
(gen) // sust Gronlandiensis, is m. tus (-us m) operatrius.

grog: (vlida) ptio grogiana. grupsculo: glbulus, i m. Sin: tnues partes


fpl.
grosella: ribes indecl n. Sin: ribes rubrum.
gruta: specus, us m. Sin: spelunca. Uso: - de
grosularia: grossulria, ae f. Lourdes, lapurdensis specus (apparitionis).

grotescamente: ridcule. Sin: hrride; incon- guadaa: falx (falcis, gen pl -ium f). Uso : -
cinne; inepte. para cortar el heno, falx faenria vel fenria ;
fabricante de guadaas, falcrius, ii m; v.
grotesco: (ridculo y extravagante) ridculus, hoz.
a, um. Sin: ridcule mirus // (irregular, gro-
sero y de mal gusto) inconcinnus, a, um. Sin: guadaero: faenseca vel fenseca, ae m; fe-
ridculus; ineptus; nsolens; insulsus. nisex vel fnisex, -scis vel -scis m.

gra: (mquina que sirve para levantar guano: guanum, i n; guana, ae f.


pesos y transportarlos) tolleno vel tolenno,
onis m. Sin: trchlea; machinatio moli ele- guante: digitbulum, i n. Sin: chirotheca;
vandae // (mquina militar antigua usada en mnicae, arum fpl. Uso: - de boxeo, de es-
el ataque de las plazas) grus, gruis mf. Sin: grima, caestus, uum mpl; digitbula e crio;
demoltor (-oris m); corvus demoltor. - de goma, digitbulum vel chirotheca e
cummi (vel gummi); par de guantes, par
grulla: (ave zancuda) grus, gruis mf; gruis, (paris n) digitabulorum; bina digitbula; po-
is f // (antigua mquina de guerra) v. gra. nerse, calzarse los -, digitbula indere; qui-
tarse, sacarse los -, digitbula exere vel
grupera, v. baticola. pnere // (fig, arrojar, echar el - a uno) pro-
vocare, lacssere ad pugnam vel ad certamen;
grupo: coetus, us m. Sin: globus; conventus, recoger el -, ex provocatione pugnare.
us m. Uso: - de personas, hminum grex vel

509
guantera

guantera: digitabulria theca. guardafango, v. guardabarros.

guantera: (taller) digitabulorm officina // guardafrenos: frenorum custos (-odis m).


(tienda) digitabulorum taberna. Sin: frenator.

guantero: (el que hace guantes) digitabul- guardalmacn: custos (mrcium) recept-
rius, ii m. Sin: digitabulorum vel chiroteca- culi.
rum pifex (-fcis m); qui digitbula facit //
(el que los vende) digitabulorum vnditor vel guardalodos, v. guardabarros.
mercator.
guardameta: metae vel portae custos. Sin:
guarda: (persona) custos, odis m. Sin: de- initor; portrius.
fensor; protector; servator; titor. Uso: - fo-
restal, silvarum custos; - de caza, (pblicus) guardapolvo: (especie de abrigo de tela li-
venationis custos; - de frontera, miles limit- gera) cinctus, us m. Sin: cinctculus, i m; epi-
neus // (accin de guardar, conservar o de- tgium pulverrium vel pulvreum; vestitus
fender) tutela, ae f. Sin: conservtio; scholaris.
praesdium.
guardarropa: (armario para la ropa) vesti-
guardabarrera: curator valli. Sin: ferrivi- rium, ii n Sin: armrium; vestiria arca // (su-
rius custos (-odis m). jeto destinado para cuidar de la oficina en
que se guardan las ropas) vestspicus, i m.
guardabarros: luticpulum, i n. Sin: plteus Sin: vestplicus; vstiplex (-plcis m); vs-
vel plteum; plutolus vel plutolum; luti pl- tium custos; adiutor a veste, servus vstium
teus vel plutolus; tbula contra lutum. custos; adiutor a veste; fmulus a supellc-
tile.
guardabosque: (pblicus) salturius, ii m.
Sin: silvarum custos (-odis m); custos silves- guardasellos: pblicus obsignator. Sin:
tris. sphrgidum custos.

guardabrisa, v. parabrisas. guardava: custos (-odis m) viae ferratae vel


frreae. Sin: viae custos.
guardacantn: (cada uno de los postes de
piedra que se colocan a ambos lados de los guardera: - de prvulos, infntium asylum.
caminos, para evitar que los carruajes se sal-
gan de ellos) columella (protectria) (in mr- guardia: (defensa, custodia, vigilancia en
gine viae). Sin: trminus (-i m) lapdeus; general) tutela, ae f. Sin: praesdium; cust-
lapis (-dis m) ab (vel in) ltere viae. dia; cura; vigilntia. Uso: estar bajo la - de
uno, in alicius tutela esse; estar de - a algo,
guardacostas: miles litreus. Sin: custos l- asservare vel custodire liquid; praesdio esse
toris; orrius vigil; ltoris titor. licui rei; estar en -, vigil sum; caute gere;
cautionem adhibere // (custodia, vigilancia
guardaespaldas: stipator, oris m. Sin: crpo- de soldados, de destacamentos militares)
ris custos, protector, stipator; vlidus protec- custdia, ae f. Sin: statores vel stativi mlites;
tor. vigliae (-arum fpl) (de noche); excbiae

510
guerra

(-arum fpl) (de da y de noche). Uso: - cami- instrere.


nera, mlites viatrii; - campestre, agrorum
custodes; - carcelera, de prisiones, crceris guarnicin: (lo que se pone para adornar al-
custodes; - costanera, mlites ltoris custodes; gunas cosas) ornamentum, i n // (engaste)
mlites custdiae (vel tutelae) ltoris addicti; pala, ae f // (tropa que defiende una plaza)
- fronteriza, custodes fnium; limitnei mli- praesdium stativum. Sin: praesidirii vel sta-
tes; - marina, classirii mlites; - municipal, tionarii mlites; custodes; custdia; defenso-
custodes municipales vel pblici; vgiles civi- res. Uso: pequea -, praesidolum; dejar una
tatis; civitatis custodes; excbiae urbanae; - -, praesdium relnquere; disponer guarnicio-
Noble, Pontficis cohors (-ortis f) noblium; nes en varios lugares, praesdia dispnere;
custodum crporis noblium cohors; cohors estar de -, in praesdio esse; in praesdio
noblium custodum crporis Pontficis; - Pa- collocatum esse; poner una -, (in ppido)
latina, Custdia vel Cohors palatina; Palatina praesdium pnere, collocare, constitere;
cohors honorria; Palatini mlites honorrii; - (urbi) praesdium impnere; reforzar la -,
real, del rey, cohors rgia; - Suiza, Pontifcia praesdium confirmare; praesdium mairi-
Cohors Helvtica; pontifcia Helvetiorum co- bus cpiis firmare; sacar la -, praesdium (ex
hors; praetoriana Helvetiorum cohors; ponti- urbe) dedcere vel abdcere // (arreos de ca-
ficales praetoriani; - de corps, stipatores, ballo) arma vel ornamenta equstria. Sin:
satllites; custodes crporis; protectores lte- stramenta, orum npl.
ris; cuerpo de -, vgilans praesdium; - de Fi-
nanzas, mlites aerriae rei tuendae; montar guarnicionar: munire. Sin: circumfirmare.
la -, excbias suscpere // (puesto de -) sttio,
onis f. Sin: mlitum sttio; statincula mli- guarnicionera: (sitio donde se hacen guar-
tum. Uso: estar de -, stationem gere; in sta- niciones para las caballeras) officina ephip-
tinibus esse; stationrius miles sum // piria // (sitio donde se venden) ephippirii
(agente de polica, de seguridad o de orden taberna.
pblico) - civil, v. gendarme; - forestal, sal-
turius, ii m; silvarum custos vel titor; - mu- guarnicionero: ephippirius, ii m.
nicipal, custos municipalis; - urbano, vigil
urbanus; - Noble, nbilis custos crporis Pon- guata: bombcium, ii n.
tficis; protector sacri lteris Pontficis; - Pa-
latino, Palatinus miles honorrius; - real, Guatemala: Guatimala vel Guatimlia, ae f.
appritor; - suizo, helvtius miles ( vel exc-
bitor); - de corps, satelles, -ltis m; protector; guatemalteco: adj guatimalensis, e // sust
stipator; stipator crporis // (cautela, precau- Guatimalensis, is m.
cin) cautela, ae f. Sin: cautio, onis f. Uso:
estar en - contra alguien o algo, cavere li- gubernamental o gubernativo: guberna-
quem vel ab liquo, liquid vel ab liqua re. tivus, a, um. Sin: gubernatrius.

guardin: custos, odis m. Uso: el que hace gelfo: adj guelfus vel guelphus, a, um // sust
las veces del -, sustituto del -, subcustos, odis guelfus vel guelphus, i. Sin: papae propugna-
m. tor vel fautor.

guarnecer: (poner guarnicin) v. guarnicin guerra: bellum, i n. Uso: - atmica, bellum


// (adornar) ornare, exornare // (equipar) atmicum; bellum atmicis pyrbolis ges-

511
guerrera

tum; - civil, bellum domsticum, intestinum, bellator, miles, rmiger. Uso: - islmico, tec-
civile; - civil de exterminio, internecivum tus bellator islmicus.
bellum civile vel intestinum; - europea,
bellum Europaeum; - fra, bellum frgidum; gueto: (barrio judo) (clausus) Iudaeorum
bellum incruentum; bellum non armis bella- vicus (-i m).
tum; pax smilis bello; terror belli mnibus
impendens; - mundial, bellum mundanum, gua: (manubrio) v. esta voz // (mango que
mundiale, universale, pancsmium; bellum sirve para guiar y frenar el aro) clavis, is f //
totus orbis; bellum mnium gntium; pri- (libro de indicaciones) libellus, i m. Sin: en-
mera - mundial, prius vel primum bellum chiridion, ii n; index, -dcis mf. Uso: - telef-
mundanum; segunda - mundial, postrius vel nica, index vel catlogus telephnicus; index
alterum bellum pancsmium; secundum numerorum telephonicorum vel telephono-
bellum mundanum; secundum totus orbis rum; - turstica, libellus periegticus; enchi-
bellum; - relmpago, bellum celrrimum; ridion peregrinntium; hodopricon, i n;
bellum flminis more; bellum fulmneum; descrptio itneris; - de lugares, libellus (-i m)
- santa, bellum sanctum; islmicum bellum locorum dux (ducis m); itinerrium; la - de
sacrum; - total, bellum totale; - verdadera, Madrid, itinerrium Matritense vel urbis Ma-
veri nminis bellum // - contra los terroris- triti; - de trenes, index trminum // (el que
tas, bellum contra terroristas; - de indepen- acompaa a otro para ensearle el camino)
dencia, bellum restituendae ptriae; bellum dux, ducis m. Sin: dux viae, itneris, viarum
liberandae ptriae; - de liberacin, bellum li- atque itnerum, locorum; praemonstrator; mi-
berationis; - de posiciones o de trincheras, nistrator. Uso: - diplomado, ministrator
bellum stativum; - de religin, bellum reli- diplmate donatus; - alpino, ductor itnerum
gionis caus susceptum // partidario de la -, alpicorum // (fig, persona que ensea y dirige
belli instigator, incitator, excitator, fautor, a otra para hacer o lograr lo que se propone)
suasor, provocator, suscitator. dux, ducis m. Sin: magister, tri m; rector, oris
m. Uso: - espiritual, spiritualis dux.
guerrera: (chaqueta ordinaria que llevan los
militares cuando trabajan o estn en el guijo: grana lapdea. Sin: comminuti lpides
frente) tnica campestris. mpl; glrea, ae f.

guerrero: belligerator, oris m. guillotina: (mquina inventada para decapi-


tar a reos de muerte) guillotina, ae f. Sin: m-
guerrilla: bellum tectum, clandestinum, con- china decollatria; guillotiniana mchina;
cursatrium, incompsitum, inordinatum, dis- securis (-is f) letalis vel mortfera. Uso: cu-
persum, dolosum, fraudulentum, non chilla de la -, guillotinae securis; ferrum
legtimum; bellum dolis insidiisque gestum. damnatis decollandis; suplicio de la -, guillo-
Sin: concurstio; excrsio; insdiae (-arum fpl); tinianum supplcium; ajusticiar, ejecutar con
velitationes, um fpl. Uso: pelear en guerrillas, la -, v. guillotinar // (mquina de cortar
concrrere; clandestinum bellum grere; ex papel) guillotina. Sin: securis delbens;
occulto insidiari et dispersos circumvenire. instrumentum sectrium.

guerrillero: excursor, oris m. Sin: concursa- guillotinar: (decapitar con la guillotina) se-
tor; procursator; bellator tectus, solutus, clan- curi mortfera occdere. Sin: liquem guillo-
destinus; clandestinus miles; non legtimus tinian mchin plctere, necare; liquem

512
Guyana

guillotiniano supplcio necare; alicius caput guioncito: interductus (-us m) linearis.


mchin detruncare; guillotinae securi alic-
ius (vel licui) caput praecdere, secare; guirnalda: sertum, i n; serta, orum npl. Sin:
guillotinian mchin supplcium smere de corona. Uso: - pequea, corolla.
liquo; condenar a la -, guillotiniano suppl-
cio liquem multare // (Impr, cortar papel guisado: caro minutatim dissecta.
con la -) (chartam) guillotin secare.
guisante: pisum, i n.
guinda: amarenum, i n. Sin: subamarum c-
rasum; pruni crasi fructus. Uso: jarabe guiso: elixatura, ae f. Sin: mintal, lis n.
hecho con zumo de guindas, liquamen Uso: - de carne, caro (carnis f) elixa; - bien
(-mnis n) amarnicum; - garrafal, crasum sazonado, condtum ius; mezclar el - con el
marascum; vino de guindas garrafales, ma- asado, elixa assis miscere.
rascum, i n.
guitarra: cthara hispnica vel hispana. Sin:
guindo: - griego, garrafal, crasus marasca. fdula hispnica. Uso: - elctrica, elctrica c-
thara; tocar la -, citharizare; cthar cnere.
Guinea: Guinea, ae f. Uso: Repblica de -,
Res pblica Guineana; - espaola, portu- guitarrista: (varn) citharista, ae m; cithri-
guesa, Guinea Hispnica, Lusitana. cen, cnis m; (mujer) citharstria, ae f. Sin: c-
tharae hispnicae pulsator m vel pulsatrix f.
guineano: adj guineanus, a, um // sust
Guineanus, i m. gulag: gulgia rgio. Sin: campus captivis
custodiendis.
Guinness de los rcords: principtuum liber.
Uso: entr en el -, in principtuum librum gulasch: gulsium, ii n.
eius nomen relatum est.
gusano: vermis, is m // - de seda, bombyx,
guiada, guiadura o guio: nicttio, onis f. ycis m.
Sin: nictus, us m // (seal de direccin) di-
rectionis signculum. Uso: pon el guio a la gustable: appetbilis, e.
izquierda, directionis signculum sinistrorsus
pone. gustativo: gustatrius, a, um.

guiar: licui nictare vel nictari // guiarse, gusto: gustus, us m. Uso: - personal, gustus
significare inter se. Sin: furtim inter se asp- personalis; - del tiempo, gustus tmporis.
cere.
gutapercha: cummis vel gummis malae-
guin: (texto) argumentum, i n. Sin: libellus siana.
textualis. Uso: - cinematogrfico, libellus
textualis cinemticus; - de una obra teatral, gutural: gutturalis, e.
ludi scenici argumentum // (signo ortogr-
fico) linola, ae f. Sin: linola coniunctiva; Guyana: Guiana, ae f. Uso: de -, guianensis,
parva lnea; lnea paraethtica // Ms musi- e; natural de -, Guianensis, is m.
calis nota sequentem vocem ndicans.

513
H
habano: (cigarro) (volumen) habanum. Sin: conclave lecti snguli; conclave unus lecti; -
habanus (convlvulus); nicotianum bacillum doble, conclave binorum (vel duorum) lecto-
habanum vel habanense; tabacum haba- rum; - con (o sin) ducha, conclave cum (vel
nense. sine) lavacro plvio; - para hespedes, hos-
pitculum; hosptium; hospitale cubculum;
habilidad: pertia, ae f. Sin: dextritas. Uso: precio de la -, prtium habitationis.
- crtica, crticae artis pertia.
habitculo: habitculum, i n.
habilitacin: habilittio, onis f. Sin: facultas;
ius, iuris n; potestas; hablitas; capcitas. habitado: habitatus, a, um.
Uso: - acadmica, - para la enseanza, ha-
bilittio acadmica; ius vel facultas docendi; habitante: ncola, ae mf. Uso: - de una aldea,
conseguir la -, ssequi facultatem docendi; vicanus, i m; paganus, i m; - de una ciudad,
rendir los exmenes de -, periclitari ad asse- de un Estado, civis, is mf; - de una provincia,
quendam facultatem docendi. provincialis, is mf; - de un valle, vallcola, ae
m; los - del cielo, caelcolae, -arum vel -lum
habilitado: habilitatus, a, um. Sin: habilis; m; celites, um m; caelestes, ium m.
habilitatione preditus. Uso: - para la ense-
anza, pblica docendi facultate preditus. hbitat: naturalis sedes (-is f). Sin: naturale
domiclium.
habilitar: habilitare. Sin: hbilem (vel
aptum, vel idneum) rddere; facultatem ali- habitual: slitus, a, um. Sin: consuetus, usi-
cius rei tribere vel concdere; ius artis tatus.
exercendi licui dare; iure mneris gerendi
(vel exercendi) donare liquem; ad liquod habitu: frequentator, oris m.
munus fungendum liquem idneum rddere.
Uso: - para el ejercicio profesional, ius alic- hablar: loqui. Uso: - alemn, castellano,
ius mneris exercendi (vel alicius artis pro- francs, griego, ingls, italiano, latn, portu-
fitendi) concdere; - para la docencia, ius gus, ruso, theodisce, hispnice, gllice,
docendi licui concdere. graece, nglice, itlice, latine, lusitane, rs-
sice (vel sarmtice) loqui; theodisc, hisp-
habitabilidad: condcio habitbilis. Sin: fa- nic, gllic, graec, nglic, itlic, latin,
cultas habitandi. lusitan, rssic (vel sarmtic) lingu loqui
vel uti; - para sus adentros, secum loqui; ha-
habitable: habitbilis, e. Sin: qui habitari po- blas bien latn, bene vel expedite latine l-
test. queris; habla con claridad!, lquere clara
voce!; lquere distincte!; habla ms fuerte,
habitacin: (sitio donde se habita) habittio, por favor!, lquere maiore voce, quaeso!
onis f. Sin: habitculum; domus, us f // (cual-
quiera de las piezas de una casa) cubculum, hacha: (herramienta) scia, ae f. Sin: securis,
i n. Sin: conclave, is n. Uso: - individual, is f. Uso: - de dos cortes, de doble filo, bipen-

514
haragn

nis, is f; ferrum bipenne // (vela) creus, i m. halo: (crculo luminoso que rodea a veces el
Sol y la Luna) halo, nis f. Sin: halos (gen y
hacheta: ascola, ae f. ac halo); crculus, nimbus, corona (v. gr.
lunae) // (aureola) aurola, ae f. Sin: flgi-
hachs: hasisum, i n. Sin: sucus (-i m) can- dum lumen // (brillo que da la fama o el pres-
nbinus; ndicum soporferum (-i n). tigio) splendor, oris m. Uso: el - de la gloria,
de la virtud, de la santidad, splendor glriae,
hacienda: (finca agrcola) predium, ii n. virtutis, sanctitatis.
Sin: fundus; villa rstica // (bienes, riquezas
que uno tiene) bona, orum npl. Sin: divtiae; halterofilia: subltio pnderum.
opes, um fpl; fortunae; res familiaris; faculta-
tes // - pblica, civitatis rditus (-uum mpl). hamaca: hamaca, ae f. Sin: bainula; lctu-
Sin: (pblicum) aerrium. lus vel grabtulus pnsilis, suspensus; cubile
pnsile vel suspensum; matta pnsilis; strea
hacimiento: congestus, us m. Sin: congries, pnsilis vel suspensa.
i f.
hamburguesa: iscium hamburgense. Sin:
hacina: manipulorum cmulus. pulpamen (-mnis n) hambrgicum.

hacker (Inform) pirata informtico: frauda- handball: follis manualis.


tor interretialis, internetalis, ordinatralis.
handicap: aequbile certamen. Sin: certamen
hada: diva, ae f. Sin: saga; maga. compensatum vel accommodatum // (fig, des-
ventaja) impedimentum, i n. Sin: incmmo-
hagiografa: hagiogrphia sive -grapha, ae dum. Uso: competir en -, mpari certmine
f. Sin: ars vel disciplina hagiogrphica // contndere.
(vidas de los santos) hagiogrphica, orum
npl. hangar: receptculum (vel repositrium, vel
tectum) aroplanorum vel aronvium.
hagiogrfico: hagiogrphicus, a, um.
hpax: semel dictum vel adhbitum. Sin:
hagigrafo: hagigraphus, i m. unum exemplum; nicum.

Hait: Haita, ae f. Sin: Cvitas Haitiana. haplografa: haplogrphia sive -grapha, ae f.


Sin: verba omissa; mendum haplogrphicum.
haitiano: adj haitianus, a, um // sust
Haitianus, i m. haplologa: haplolgia sive -loga, ae f.

halconera: ars falconria. Sin: ars venandi happening: extemporalis ctio. Sin: ctio
cum vibus. enormis; inordinatum spectculum; sceni-
cum improvisum.
hall: trium, ii n. Sin: vestbulum. Uso: - de
hotel, amplum deversrii trium; amplus de- haragn: piger, gra, grum. Sin: desidiosus;
versrii ditus (-us m); v. atrio, vestbulo. ignavus; segnis; laboris fgiens.

515
harakiri

harakiri o haraquiri: harakrium, ii n. Sin: haz: manpulus, i m. Sin: merges, gtis f.


ventris lacertio; voluntria scssio ventris;
mors iapnico more sibi conscta. Uso: prac- hazmerrer: ridculus homncio (-onis m).
ticar el -, ventrem sibi confdere, transf-
dere, transverberare; mortem iapnico more heavy-metal: msica rationis driter metlli-
sibi conscscere. cae.

hard rock: grvior msica metllica. hebefrenia: hebephrnia, ae f; hebephrensis


sive -phrnesis, is f. Sin: hebephrenites, -tdis
hardware (Inform), elementos fsicos que f; pubertatis phrensis f. Uso: que padece -,
componen la instalacin: armatura, ae f hebephrnicus; hebephrni laborans vel af-
(electrnica). Sin: supellex, -lctilis f. fectus.

harem o harn: (lugar) gynaecum, i n; hebilla, v. broche.


gynaecum, ii n. Sin: grex. Uso: - rabe,
turco, islmico, Arabum, Turcarum, Islami- hebra: (porcin de hilo que se pone en la
tarum gynaecum // (conjunto de mujeres) aguja para coser) cia, ae f. Sin: fili prtio;
plicum vel pelicum grex; plices vel peli- sngula fili prtio.
ces, um fpl.
hebraico, v. hebreo (adj).
harina: farina, ae f. Uso: - de trigo candeal,
silgo, gnis f; farina silignea vel siligincea. hebrasmo: (profesin de la ley antigua o de
Moiss) hebraismus, i m. Sin: iudaismus; re-
harmonio, v. armonio. lgio hebrica vel iudica; Iudaeorum mores
(-um mpl = las costumbres hebreas) // (giro o
harpa, v. arpa. modo de hablar propio de la lengua hebrea)
hebraismus, i m. Sin: vox (vel loctio, vel
hartarse: - de comer, replere se cibo; - de dctio) hebrica; verbum hebricum.
beber, replere se potu, - de vino, replere se
vino. hebreo: adj hebricus vel hebraeus, a , um.
Uso: voces -, voces hebricae // sust, israe-
hartazgo: satritas, atis f. Uso: - de pasteles, lita, judo, Iudaeus, i , m. Sin: Hebraeus, i m
crustulorum satritas. // (lengua de los hebreos) lingua hebraea vel
hebrica. Sin: sermo hebraeus vel hebricus.
haschich o hasish, v. hachs.
hechicera, v. bruja
hasta: - luego!, vale!; te tinam mox revi-
sam!; inter nos revideamus!; - la vista!, hechicera, v. brujera.
vale!; - maana!, in crstinum!; in pste-
rum!; - pronto!, mox te (vel vos) videbo!. hechicero, v. brujo.

Hawai o Hawaii: nsulae Havaianae (vel hechizar: fascinare. Sin: magna admiratione
Hawaianae). Uso: de -, havaianus vel hawa- affcere.
ianus, a, um; natural de -, Havaianus vel
Hawaianus, i m. hechizo: fscinum, i n. Sin: fascintio.

516
heladero

spectans; voluptatum cupditas.


hechura: (accin y efecto de hacer) formtio
vel conformtio, onis f. Sin: conditura, ae f; hedonista: adj hedonsticus, a, um. Sin: he-
tracttio; plasmtio. dnicus; volupturius; volupttibus (omnino)
dditus; voluptatum cpidus // (pertene-
hectrea: hectrea, ae f; hectrium, ii n. Sin: ciente o relativo al hedonismo) ad hedonis-
hecatontrea, ae f; hecatmetrum quadratum; mum prtinens // (partidario del hedonismo)
decem milia metra quadrata; centum reae. hedonista, ae m. Sin: hednicus.
Uso: cuarenta-, quadraginta hectreae vel
hectria; miles de hectreas de bosques y fru- hegelianismo: hegelianismus, i m. Sin: he-
tales, mlia hectarearum ex silvis fructetis- geliana philosphia; hegeliana rtio discipli-
que. naque.

hctico, v. htico. hegeliano: adj hegelianus, a, um // sust


Heglii sectator; hegelianus philsophus.
hectogrfico: hectogrphicus, a, um. Sin:
polygrphicus. hegemona: hegemnia sive -mona, ae f.
Sin: imprium; principatus, us m; supremus
hectgrafo: hectgraphum, i n; hectogr- principatus, dominatus (-us m); supremum
phium, ii n. Sin: polgraphum, i n; polygr- imprium; summa imprii; ptior alicius
phium, ii n; polygrphicum vel dominatus vel potentatus (-us m). Uso: - in-
hectogrphicum instrumentum; mchina hec- glesa en Europa, Angliae in universa Europa
togrphica. Uso: sacar copias con el -, hect- dominatus; - sobre el mar, imprium marti-
grapho (vel hectgraphi ope) exemplria mum; supremum maris imprium; supremus
dere; per polgraphum vel per polygr- maris dominatus.
phium exemplria dere.
hegemnico: hegemnicus, a, um. Sin: ad
hectogramo: hecatogrammum, i n. Sin: he- hegemniam ttinens.
catogramma vel hectogramma, tis n ; cen-
tum grmmata (-um npl) vel scrpula (-orum hgira o hjira: hgira vel hgyra, ae f. Sin:
npl). mahometanorum aera, aevum, aetas, saecu-
lorum ordo; arbica aera; mahometanorum
hectolitro: hecatlitrum, i n. Sin: hectli- aetatis intium.
trum; centum litra (-orum npl).
helada: gelicdium, ii n. Sin: gelum, i n;
hectmetro: hecatmetrum vel hectme- gelus, i m ; glcies, i f.
trum, i n. Sin: centum metra. Uso: - cua-
drado, hecatmetrum quadratum; decem heladera: frigidrium, ii n. Sin: armrium
mlia metrorum quadratorum. frigidrium; arca gelfica.

hectovatio: hecatovtium, ii n. Sin: hecanto- heladera: taberna refrigeratria. Sin: geli-


vatt indecl; centum vatt; hecatowattum. darum sorbitionum taberna; potionum geli-
darum (vel gelatarum) taberna.
hedonismo: hedonismus, i m. Sin: hedoni-
corum rtio; doctrina mnia ad voluptatem heladero: caupo (-onis m) refrigeratrius.

517
helado

Sin: sorbitionum gelatarum (vel gelidarum, helenstico: hellensticus, a, um. Sin: helldi-
vel nivatarum) vnditor. cus; alexandrinus; alexandrinae aetatis. Uso:
autor -, alexandrinus scriptor; estilo -, ale-
helado: adj gelatus vel congelatus, a, um. xandrinum scribendi genus; alexandrina
Sin: glaciatus; glidus; gelu concretus vel scribendi ars; perodo -, hellenstica tmpora.
constrictus. Uso: estar -, frgore cnfici; fr-
gore rigere vel torpscere // (refresco o sor- helenizar: graecizare. Sin: mores Graecorum
bete de fruta, huevo, etc. en cierto grado de introdcere.
congelacin) gelatum, i n. Sin: ptio gelata,
nivata; gelata (vel glida) sorbtio, sorbitin- hlice: helix, cis f. Sin: hlica; spira.
cula; sorbtio gelu concreta; sorbillum (vel
sorbtium) gelatum, nivatum, glaciatum; sor- helicptero: helicpterum, i n. Uso: piloto de
billum gelu concretum. Uso: - de limn (de -, helicpteri gubernator.
fresas, etc.), ptio gelata cum citrorum (fra-
gorum vel fragularum, etc.) sucis; - de nata, helio: hlium, ii n.
nvea floris lactis sorbtio // (golosina o pos-
tre helado) gelatum, i n. Sin: cuppdia gelata; heliocntrico: heliocntricus, a, um. Sin: ad
cuppdium gelatum; glidum dulce; dulccu- heliocentrismum spectans.
lum gelu concretum; glcies edbilis. Uso: -
de durazno, de limn, de fresas, gelatum e heliocentrismo: heliocentrismus, i m.
prsico, e ctreo, e frago; lamer un -, cupp-
dium gelatum ligurrire vel ligurire // aparato heliocroma: heliochrmia sive -chroma, ae
para preparar helados, gelatria, ae f. Sin: f.
mchina gelatria, gelfica, refrigeratria //
fabricante de helados, gelatorum confector heliograbado: (procedimiento) ars imgines
vel fabricator (-oris m); vendedor de helados, heliogrphice imprimendi vel incidendi // (es-
gelatorum vnditor. tampa obtenida) imago heliogrphice im-
pressa vel incisa.
helar: (congelar) glaciare vel conglaciare.
Sin: congelare // (fig, poner o dejar a uno heliografa: (descripcin del sol) heliogr-
pasmado) obstupefcere. Sin: durare, phia sive -grapha, ae f. Sin: solis descrptio
constrngere nimum alicius; - de espanto a // (fotografa de este astro) solis photogr-
alguien, horrore perfndere liquem; liquem phia. Sin: photogrphica solis imago // (arte
pavore defgere. de fijar la imagen luminosa) heliogrphia, ae
f. Sin: ars (artis f) heliogrphicae imginis
helarse: (congelarse) glaciari. Sin: congelari imprimendae, exprimendae, pingendae; ars
// (ponerse una persona o cosa sumamente heliogrphicam imginem imprimendi, ex-
fra o yerta) frigscere. Sin: frgore astringi // primendi, pingendi // (sistema de transmisin
(echarse a perder los vegetales por causa de de seales por medio del heligrafo) helio-
la congelacin) aduri. Sin: comburi; deuri. grphia, ae f. Sin: ars signa heligrapho mit-
tendi, transmittendi; heliographicorum
helecho: filix vel felix, cis f; filex, lcis f. signorum ars.

helenismo: hellenismus, i m. Sin: verbum heligrafo: heligraphum, i n; heliogrphium,


(-i n) ex graeco translatum. ii n.

518
hematopoiesis

modynmice, es f. Sin: haemadynmica dis-


heliograma: heliogramma, tis n. ciplina, doctrina, scintia.

heliometra: heliomtria sive -metra, ae f. hemadinamometra: haemadynamomtria


sive -metra, ae f.
helimetro: helimetrum, i n.
hemadinammetro: haemadynammetrum,
helioscopia: helioscpia sive -scopa, ae f. i n. Sin: instrumentum snguinis pressioni
metiendae; instrumentum snguinis prssui
helioscopio: helioscpium, ii n. metiendo.

helistato: instrumentum heliostticum. hemadromgrafo: haemadromgraphum, i


n.
helioterapia: heliotherapa, ae f. Sin: helio-
theraputica, ae f; heliotheraputice, es f.; he- hemalopa: haemalpia sive -lopa, ae f . Sin:
liotheraputica curtio; solaris curtio; haemalpsia sive -lopsa, ae f.
curtio solis calore adhbito.
hemartrosis: haemarthrosis, -is f.
heliotipia: heliotpia sive -typa, ae f. Sin:
heliotpica ars; ars colores luce solari impri- hematemesis: haematmesis, -is f. Sin: sn-
mendi. guinis (vel sanguneus) vmitus (-us m); sn-
guinis (vel sangunea) vomtio (-onis f).
heliotrpico: heliotrpicus, a, um.
hemtico: haemticus, a, um. Sin: sangu-
heliotropismo: heliotropismus, i m. neus; snguinis (gen).

heliotropo: (girasol) v. esta voz // (gata de hemate: ruber snguinis glbulus.


color verde oscuro) heliotrpion vel helio-
trpium, ii n. hematofobia: haematophbia sive -phoba,
ae f. Sin: snguinis horror, pavor, terror.
helipuerto: portus helicoptricus. Sin: aro-
portus helicopterorum. hematgeno: (adj, que produce sangre) hae-
matgenus, a, um. Sin: haemotopoiticus;
helminto: helmins, hlminthos f. Sin: ver- snguinem gnerans vel gignens // (produ-
mis, is m; lumbrcus, i m. cido en la sangre) in snguine effectus // (de-
rivado de la sangre) e (vel a) snguine ortus.
helmintologa: helmintholgia sive loga, ae
f. Sin: vrmium descrptio. hematologa: haematolgia sive -loga, ae f.
Sin: de snguine doctrina; de snguinis na-
helmintolgico: helmintholgicus, a, um. tura disciplina.

helmintlogo: helminthlogus, i m. hematoma: haematoma, tis n.

hemadinmica: haemadynmica vel hae- hematopoiesis: (formacin o produccin de


modynmica, ae f; haemadynmice vel hae- sangre) haematopoisis, -is f. Sin: snguinis

519
hematopoytico

genertio // (hematosis) v. esta voz. hemisfrico: hemisphericus, a, um.

hematopoytico: haematopoiticus, a, um. hemisferio: hemispherium, ii n; hemisphaera,


ae f. Sin: semiorbis, is m; crculi, orum mpl.
hematosis: haematosis, -is f. Uso: - septentrional, crculi qui ad septem-
triones vergunt.
hematuria: aematria sive -tura, ae f. Sin:
sanguneae urinae emssio vel eictio. hemistiquio: hemistchium, ii n. Sin: dimi-
diatus versus (-us m).
heme aqu!: en adsum!
hemofilia: haemophlia sive -phila, ae f.
hemeralopa: hemeralpia sive -lopa. Sin:
hemeralpsia sive -lopsa, ae f. hemoftalmia: haemophthlmia sive -phthal-
ma, ae f.
hemeroteca: hemerotheca, ae f. Sin: ephe-
merotheca; ephemeridotheca. hemoglobina: haemoglobinum, i n; haemo-
globina, ae f.
hemiciclo: (semicrculo) v. esta voz // (saln
de forma circular, con gradas) hemicclium, hemlisis: haemlysis, -is f. Sin: snguinis
ii n. Sin: semicircularis vel semicirculata soltio.
sedes; semicirculare (vel semicirculatum, vel
lunatum) auditrium. hemoptsico: haemopticus vel haemopti-
cus, a, um. Sin: haemophthsicus; snguinem
hemicrnea: hemicrnia sive -crana, ae f; xscreans vel vomens; haemptysi laborans;
hemicrnium, ii n. snguine, tabe corrupto, laborans.

hemiope: hmiops, opis. Sin: hemipi (vel hemoptisis: haemptysis sive -moptysis, is f.
hemipsi) laborans. Sin: haemptois, dis f; snguinis vmitus
(-us m) sive vomtio; snguinis exsecrtio,
hemiopa: hemipia sive -opa, ae f. Sin: he- exsputio, eictio.
mipsia sive -opsa, ae f. Sin: semicecitas,
atis f; dimidiata rerum vsio. hemorragia: haemorrhgia sive -rhaga, ae f.
Sin: snguinis fluxus (-us m), flxio, flctio,
hemipico: ad hemipiam (vel ad hemip- effsio, proflvium. Uso: detener la -, hae-
siam) prtinens. morrhgiam sstere.

hemipleja o hemiplejia: hemiplgia sive hemorroide: haemrrhois, dis f; haemor-


-plega, ae f. Sin: hemiplxia sive plexa, ae f; rhida, ae f. Sin: infltio venarum.
dimidiata parlysis; dimidiata apoplexis vel
apoplxia; dimidiata nervorum resoltio. hemostasia o hemostasis: haemstasis, -is f.
Sin: sanguinationis remdium; medicina hae-
hemipljico: (concerniente o relativo a la morrhgiam sistens.
hemipleja) ad hemiplgiam (vel ad hemipl-
xiam) ttinens // (que padece hemipleja) he- hemosttico: adj haemostticus, a, um // sust
miplgi laborans vel affectus. haemostticum remdium vel medicamen-

520
hereja

tum. herbicida: herbicdum, i n. Sin: herbicidale,


is n; venenum herbicidale; venenum herba-
hemoteca: haemotheca, ae f. Sin: snguinis rum deltile; medicamentum herbis internec-
custdia. vum.

hemotoxia: snguinis corrptio. herbolario: (el que se dedica a recoger hier-


bas para venderlas) herbarum medicarum
henificadora: mquina -, feniversrium, ii n. collector (-oris m) // (el que vende hierbas
Sin: mchina versfena. medicinales) herbrius, ii m. Sin: herbarum
vnditor; herbarum medicarum vnditor //
henil: tugrium faenile. (tienda donde se venden hierbas medicina-
les) herbria, ae f. Sin: herbria taberna; her-
heptico: (que padece del hgado) hepati- barum medicarum taberna // (herbario,
rius, a, um. Sin: iecinerosus, iecinorosus; ie- coleccin de plantas) herbarum medicarum
corosus; iecoralis; iecorticus // (relativo al collctio.
hgado) hepticus, a, um. Sin: hepatirius;
hepatrius; ad hepar (-tis n) ttinens. herboristera, v. herbolario (tienda).

hepatitis: hepatitis, dis f. Sin: hepatopatha; herboso: hrbidus, a, um.


morbus hepatrius vel hepatirius; hpatis
morbus; morbus iecnoris; icoris inflamm- herciano: hertzianus vel hertianus, a, um.
tio. Sin: electromagnticus. Uso: onda -, hertiana
vel electromagntica unda.
heptacordo: (instrumento msico de siete
cuerdas) heptachordum, i n; heptachordus vel hercio: hertziana vel hertiana mensura. Sin:
heptachordos, i m. crebritatis mensura.

heptaedro: heptahedron vel heptahedrum, i heredero: heres, edis mf. Uso: - principal,
n. primus heres; - testamentario, heres ex testa-
mento; - universal, heres ex asse; heres bo-
heptgono: adj heptagnus, a, um // sust norum mnium; - del trono, rgiae potestatis
heptagnon vel heptagnum, i n. heres; rex destinatus // ser - de alguno, here-
dem esse licui vel alicius; dejar a uno - de
heptodo: hpthodos vel hpthodus, i f. algo, liquid hereditate relnquere licui;
nombrar a uno - en el testamento, liquem
herldica: herldica, ae f. Sin: ars herldica; heredem institere, scrbere, nuncupare, f-
stmmatum rtio. cere.

herldico: herldicus, a, um. hereje: adj haerticus, a, um. Sin: alienus a


sincera religionis doctrina // sust (homo) hae-
herbario: (relativo a las hierbas) herbrius, rticus, i m.
a, um. Sin: ad herbas spectans // (botnico)
herbrius, ii m // (coleccin de plantas secas hereja: (doctrina condenada por la Iglesia)
para el estudio) herbrium, ii n. Sin: botni- heresis, -is (ac -im, abl -i) f. Sin: fdei
cum, i n. cathlicae error; opnio a vera religione

521
herencia

aberrans; dssidens de religione opnio; falsa hermenutico: hermenuticus, a, um. Sin:


in fide opnio // (fig, opinin absurda) prava qui (quae, quod) ad artem interpretandi pr-
opnio. Sin: gravis error. tinet.

herencia: herditas, atis f. Uso: - cultural hermticamente: hermtice. Sin: arte, arcte;
mundial, culturalis herditas mundana; entre- obsignate. Uso: cerrar -, artssime cludere.
gar algo por -, liquid hereditate trdere.
hermtico: (perfectamente cerrado) herm-
hermafrodismo o hermafroditismo: her- ticus, a, um. Sin: obturatus; obstructus; arts-
maphrodismus, i m; hermaphroditismus. sime clausus // (fig, impenetrable, cerrado)
hermticus. Sin: obscurus; abscnditus. Uso:
hermafrodita: hermaphrodtus, i m. Sin: s- discurso -, ortio hermtica; literatura -, lit-
mimas (-aris m). teratura hermtica.

hermana: (religiosa) soror, oris f. Sin: mna- hermetismo: hermetismus, i m. Sin: obscri-
cha, ae f; virgo, gnis f; virgo sacrata; soror tas.
sanctimonialis.Uso: - enfermera, soror infir-
mria; - Misioneras de la Sagrada Familia, hernia: hrnia, ae f. Uso: - abdominal, v. en-
Sorores Missionriae a Sancta Famlia. terocele; - estrangulada, hrnia implcita; -
de corazn, v. cardiocele.
hermanamiento: gemellgia sive -loga, ae
f. Sin: gemellaris coninctio. herniario: hernialis, e.

hermanar: fraterno vnculo coningere. Sin: hernioso: herniosus, a, um.


fraterna necessitdine (vel caritate) conin-
gere; amicti coningere. herniotoma: herniotmia sive -toma, ae f.
Sin: hrniae sctio.
hermanarse: amicti inter se coniungi. Sin:
fraterno amore se coningere; - con uno, se heroicamente: fortssime. Sin: fortssimo
cum liquo (vel licui) coningere. nimo; herum more; ut heras (vel hers)
decet.
hermandad: (parentesco entre dos herma-
nos) germnitas, atis f // (fig, amistad ntima; heroico: (propio de hroe) hericus, a, um.
unin de voluntades) fraterna necessitudo Sin: fortssimus; fortis ac strnuus. Uso: ac-
(-dnis f) // (cofrada) v. esta voz. cin, empresa -, res praeclare gesta; forte fac-
tum; fcinus praeclarssimum; en pl tambin
hermano: frater, tris m. Uso: - siameses, fra- herica, orum npl; madres -, hericae matres
tres gmini siamenses // (religioso) frater, tris // (mtico) hericus, a, um. Uso: personajes -,
m. Uso: - clrigo, frater clricus; - lego, frater hericae personae; tiempos -, herica tm-
laicus. pora; aetates hericae; a la -, herice //
(pico) hericus, a, um. Sin: herus; picus.
hermenutica: hermenutica, ae f; herme- Uso: poesia -, hericum carmen; poema -,
nutice, es f. Sin: hermenutica disciplina, poma picum; herum carmen; verso -, ver-
ars; interpretandi vel explanandi rtio. sus hericus // (muy poderoso y eficaz) prae-
sentssimus, a, um. Uso: medicamento -,

522
heterogneo

remdium vel medicamentum praesentssi- herrero: ferrfaber, bri m. Sin: faber ferr-
mum. rius.

eroicmico: herico-cmicus, a, um. Sin: et hertz, v. hercio.


hericus et cmicus. Uso: poesa -, hericum
carmen in ridculum versum; poema -, heri- hertziano, v. herciano.
cum poma cmice compsitum.
hervidor: fervefactrium, ii n. Sin: fervefac-
herona: (estupefaciente) heronum, i n; he- tor (apparatus); caccbulus fervefciens.
rona, ae f. Sin: medicamentum heronum.
Uso: trfico de -, heroini commrcium // (de hervor: exaestutio, onis f. Sin: fervor; aes-
la mitologa, semidiosa) heris, dis f (ac sing tus, us m; ardor.
-da, ac pl -das) // (mujer de gran herosmo)
fortssima fmina. Sin: virago, gnis f // (fig, Herzegovina: Herzegovna, ae f. Sin: Herze-
mujer protagonista de una obra literaria) gvia; Arcegovna. Uso: de -, herzegovnus,
prior (entre dos) vel prima (entre ms de dos) a, um; herzegoviensis, e; arcegovinensis.
persona.
hetairismo: hetaerismus, i m.
herosmo: herosmus, i m. Sin: herocitas;
virtus herica; herica vis; singularis virtus; heterocigoto: heteroxygotum, i n.
incredbilis nimi fortitudo vel magnitudo
(-dnis f). Uso: - cotidiano, rerum cotidiana- heterclito: abnormis vel enormis, e. Sin:
rum herica virtus. exlex, gis mf.

herpe o herpes: herpes, -tis vel -tis m. Sin: heterodina o heterodino: heterodnamis,
ulcus (-cris n) serpens. -is f.

herptico: herpticus, a, um. heterodoxia: heterodxia sive -doxa, ae f.

herpetologa: herpetolgia sive -loga, ae f. heterodoxo: heterodoxus, a, um.


Sin: de serpntibus doctrina; serpntium
descrptio vel stdium. heteroftalma: heterophthlmia sive -phthal-
ma, ae f.
herrada: (cubo de madera) lveus, i m. Sin:
lacus, us m. heteroftalmo: heterophthalmus, a, um.

herrador: faber (-bri m) ferrrius. Sin: faber heterogameto: anisogames, tis f.


ferrrius iumentis calceandis.
heterogeneidad: heterogenitas, atis f. Sin:
herradura: frrea slea. dissimilitudo; gneris divrsitas; genus diver-
sum; natura diversa.
herramienta: ferramentum, i n.
heterogneo: heterogneus, a, um. Sin: dis-
herrera: (taller) officina ferrria // (tienda) smilis vel absmilis, e; diversi gneris.
taberna ferrria.

523
heterogenia

heterogenia: heterognesis, -is f. Sin: diversa hiades: hades, um fpl. Sin: hades stellae.
gnesis.
hialino: adj hylinus, a, um. Sin: vtreus; vi-
heteromorfismo: heteromorphismus, i m. trolus; pellcidus; translcidus. Uso:
Sin: facultas diversas suscipiendi formas. cuarzo -, hylinum, i n.

heteromorfo: heteromorphus, a, um. Sin: di- hialita: hyaltes, ae m.


versas suscpiens formas.
hialitis: hyalitis, dis f.
heteronoma: heteronmia sive -noma, ae f.
hialografa: (arte de grabar el cristal) hya-
heternomo: heternomus, i m. logrphia sive -grapha, ae f. Sin: hyalogr-
phica ars; ars pingendi vitrum vel crystallum
heterotaxia: heterotaxis, -is f. // (pintura sobre placa de vidrio o cristal)
pictura in vitro vel in crystallo. Sin: pictum
htico: hcticus, a, um. Uso: fiebre -, hctica vitrum vel crystallum.
febris.
hialgrafo: hyalgraphum, i n.
heurstica: heurstica, ae f. Sin: heurstica
rtio vel disciplina. hialoideo: vitro vel crystallo smilis, e.

heurstico: heursticus, a, um. Sin: heursti- hialoides: hyalides, is m. Sin: hylina (vel
cae (gen); ad heursticam ttinens. translcida) culi membrana vel membr-
nula.
hexadecimal (Inform): hexadecimalis, e. Sin:
sedecimalis, e. hialotecnia: ars vitrria. Sin: ars vitra fa-
ciendi.
hexaedro: hexahedron vel hexahedrum, i n.
hialurgia: hyalrgia sive -lurga, ae f. Sin: ars
hexagonal: hexagonalis, e; exagnius, a, um. conficiendi vitrum; ars conflandi crystallum;
Sin: sexngulus. ars vitri vel crystalli conficiendi, conflandi.

hexgono: hexagnum, i n; hexagnium, ii hialrgico: hyalrgicus, a, um. Sin: ad


n. Sin: sexngulum. Uso: figura de un -, hyalrgiam spectans.
sexngula figura.
hiato: hiatus, us m. Sin: (duarum) voclium
hexstilo: hexastylos, on; hexastylus, a, um. concursus (-us m).
Sin: senas habens columnas; senis ornatus
columnis. Uso: prtico -, prticus (-us f) hibernacin: (estado letrgico) veternus, i
hexastylos vel hexastyla, senas habens co- m. Sin: lethargus; sopor hibernus // (mtodo
lumnas, senis ornata columnis. teraputico) temperaturae (crporis) demin-
tio artificiosa. Uso: someter a -, (aegrorum)
hez: faex, faecis f (en sentido propio y figu- crpora frgore durare.
rado). Uso: - del pueblo, faex ppuli; - de la
sociedad, sordidssimi hmines. hibisco, v. malvavisco.

524
hidrodinmico

hibridacin: hybridtio, onis f. Sin: hybridi- peritus.


stio; gnerum mixtura.
hidria: hdria, ae f. Sin: stula; hama.
hibridismo: hybridismus, i m. Sin: genus
(-nris n) mixtum. hdrico: hdricus, a, um. Sin: aquae vel
aquarum (gen).
hbrido: hybrdicus, a, um. Sin: ex diverso
gnere natus. Uso: nombre -, nomen hybrdi- hidrocido: cidum hydrognii.
cum.
hidroavin: hydroplanum, i n. Sin: hydroa-
hidalgo: adj nbilis, e // sust vir (homo) claro roplanum; hydrovelvolum; voltilis navis,
gnere; vir illustri snguine vel stirpe. voltile navgium. Uso: - torpedero, hydro-
planum siluros mittens; hydroplanum ad ig-
hidrargirismo: hydrargyrismus, i m. Sin: nvoma misslia iactanda aptum.
hydrargyrsis, is; mercurialismus; aegritudo
ex mercrio; morbus ex hydrrgyro. hidrobiologa: hydrobiolgia sive -loga, ae
f.
hidrargirio o hidrargiro: hydrrgyrus, i m.
Sin: argentum vivum. hidrobiolgico: hydrobiolgicus, a, um.

hidrarto: hydrarthrum vel hydrarthron, i n. hidrocarbonato: hydrocarbonatum, i n.


Sin: artus hydrpicus.
hidrocarburo: hydrocarburum, i n. Sin:
hidrartrosis: hydrarthrsis, is f. Sin: arthro- hydrocarbneum; hydrogenanthrax, acis m.
sis hydrpica.
hidrocefalia: hydrocephalaea, ae f. Sin:
hidratacin: hydrattio, onis f. hydrocephlica affctio; hydrocephlicus
morbus.
hidratar: (combinar un cuerpo con el agua)
hydratare. Sin: aqu temperare; hydratum f- hidrocfalo: hydrocphalus vel hydroceph-
cere, effcere, ggnere, elaborare. licus, a, um. Sin: hydrocephalae affectus; ad
hydrocephalaeam prtinens.
hidrato: hydratum, i n.
hidrocele: hydrocle, es f.
hidrulica: (parte de la mecnica, que estu-
dia el equilibrio y el movimiento de los flui- hidroclorato: hydrochloratum, i n.
dos) hydrulica, ae f. Sin: hydrulica
doctrina, disciplina, scintia // (arte de con- hidroclrico: hydrochlricus, a, um.
ducir, contener, elevar y aprovechar las
aguas corrientes) hydrulica, ae f. Sin: ars hidrodinmica: hydrodynmica, ae f;
(artis f) hydrulica. hydrodynmice, es f. Sin: scintia hydrody-
nmica; doctrina de aquarum mtibus; disci-
hidrulico: adj hydrulicus, a, um // (per- plina aquarum metiendis mtibus.
sona que se dedica a la hidrulica) hydru-
licus, i m. Sin: aqurius; artis hydrulicae hidrodinmico: hydrodynmicus, a, um.

525
hidroelctrico

hidroelctrico: hydrolctricus, a, um. hidrogenar: hydrgeno vel hydrognio tem-


perare.
hidroelectrizacin: hydrolectrizatio, onis f.
hidrgeno: hydrgenum, i n; hydrognium,
hidrfilo: hydrphilus, a, um. Sin: bbulus. ii n. Uso: - pesado, hydrognium pondero-
sum; bomba de -, bomba hydrognica.
hidrofitografa: hydrophytogrphia sive
-grapha, ae f. Sin: aquaticarum vel aquige- hidrogeologa: hydrogeolgia sive -loga, ae
narum plantarum descrptio; descrptio f.
plantarum in aqua vivntium.
hidrognosia: hydrognsia sive -gnosa, ae f.
hidrofobia: (horror al agua y en general a
los lquidos) hydrophbia sive -phoba, ae f. hidrografa: hydrogrphia sive -grapha, ae f.
Sin: phobodipsos, i f; aquae formido (-dnis f) Sin: aquarum descrptio; aquarum vel de
vel pavor (-oris m); tedium pots; aquae po- aquis doctrina, disciplina, scintia.
tsque omnis dium // (rabia) rabies, i f.
hidrogrfico: hydrogrphicus, a, um. Sin:
hidrfobo: (adj, que tiene horror al agua) aquarum (gen).
hydrphobus vel hydrophbicus, a, um. Sin:
aqufugax (-acis); aqufugus; aquae horrore hidrgrafo: hydrgraphus, i m.
(pavore, terrore, metu, timore, tedio, dio)
oppressus vel cruciatus. Uso: ser -, aquae hidrohemia: hydrohemia sive -haema, ae
horrore vel tedio pprimi, cruciari; (morbi f.
caus) aquam horrere, abhorrere, pavscere,
expavscere, timere, odisse, aversari // (ra- hidrlisis o hidrolisis: hydrlisis, -is f. Sin:
bioso) rabiosus vel rbidus, a, um. Uso: perro soltio per aquam.
-, canis rbidus; ser - (rabioso), rabiosum vel
rbidum esse; volverse - (rabioso), rabiosum hidrolita: pulvis (-vris m) hydrolthinus.
vel rbidum feri.
hidroltico: hydrolticus, a, um. Sin: ad
hidrfono: hydrphonum sive hydroph- hydrlysin ttinens.
num, i n; hydrophnium, ii n.
hidrologa: hydrolgia sive -loga, ae f. Sin:
hidrforo: hydrphorus, a, um. aquarum vel de aquis doctrina, disciplina,
scintia.
hidrofosfato: hydrophosphatum, i n.
hidrolgico: hydrolgicus, a, um. Sin: ad
hidroftalmia: hydrophthlmia sive -phthal- hydrolgiam spectans.
ma, ae f. Uso: el que padece -, hydrophthal-
mus, i m. hidrlogo: adj hydrlogus, a, um // sust
hydrlogus, i m. Sin: hydrolgiae peritus,
hidrfugo: hydrfugus, a, um. Sin: hydrox- cultor, studiosus.
pulsrius; umores spprimens; qui (quae,
quod) umores spprimit. hidromancia o hidromanca: hydromanta,
ae f. Sin: divintio ex aqua.

526
hierticamente

hidromana: hydromnia sive -mana, ae f. speculatrium; speculatrium aquarum


instrumentum.
hidromntico: hydromnticus, a, um. Sin:
ad hydromantam (ad divinationem ex aqua) hidrosfera: hydrosphaera, ae f. Sin: aquarum
prtinens. globus; lquidum terrae involcrum.

hidromecnico: hydromechnicus, a, um. hidroski: oblongae sleae aqutiles. Sin: so-


leriae ssulae aqutiles.
hidromel o hidromiel: hydrmeli, tis n; h-
dromel, ellis n. Sin: mulsum; aqua mulsa. hidrosoluble: hydrosolbilis, e. Sin: in aqua
solbilis.
hidrmetra: hydrometra, ae m; hydrometres,
ae m. Sin: hydromtriae cultor, peritus, stu- hidrosttica: hydrosttica, ae f; hydrosttice,
diosus. es f. Sin: hydrosttica disciplina, scintia, ars;
de liquorum (vel umorum) libramento doc-
hidrometra: hydromtria sive -metra, ae f. trina.
Sin: aquae metiendae doctrina, disciplina,
scintia, ars. hidrostticamente: hydrosttice. Sin: secun-
dum hydrostticam vel hydrostticen.
hidromtrico: hydromtricus, a, um. Sin: ad
hydromtriam ttinens. hidrosttico: hydrostticus, a, um. Sin: ad
hydrostticam spectans.
hidrmetro: hydrmetrum, i n. Sin: aquae
metiendae index (-dcis mf); aquae libramenti hidrotecnia: hydrotchnica, ae f. Sin:
index. hydrulica doctrina, ars; hydrulicae artis
disciplina.
hidrometrgrafo: hydrometrgraphum, i n.
hidroterapia: hydrotherapa, ae f. Sin: de
hidroneumtico: hydropneumticus, a, um. aquarum curatione ars, disciplina; curtio
aqualis; aquarum curationes.
hidropesa: hydrpisis, is f. Sin: hydropis-
mus; hydrops, pis (ac -em, vel -en, vel -a) hidroterpico: hydrotherpicus vel hydro-
m. theraputicus, a, um.

hidrpico: adj hydrpicus, a, um. Sin: hidrotermal: hydrothermalis, e.


hydrpisi laborans vel affectus // sust hydr-
picus, i m. Sin: qui hydrpe laborat. hidrxido: hydrxydum, i n.

hidroplano: hydroplanum, i n. Sin: nav- hiedra: hdera, ae f.


gium voltile; voltilis (vel volans, vel al-
gera) navis. hiena: hyaena, ae f.

hidroscopia: hydroscpia sive -scopa, ae f. hierticamente: hiertice. Sin: grviter;


sollemniter; hiertico hbitu, incessu, more.
hidroscopio: hydroscpium, ii n. Sin: maris

527
hiertico

hiertico: hierticus, a, um // fig gravis; higinicamente: hyginice. Sin: salbriter;


sollemnis. salutriter; secundum normas hyginicas.

hierba: herba, ae f. Uso: - aromticas, herbae higinico: hyginicus, a, um. Sin: saluber vel
aromticae; herbae suavis odoris; mala -, salubris; salutaris; emundatus vel mundatus.
herba mala, nociva, damnosa; fig homo
malus; - medicinal, herba salutfera; infusin higienista: hygienista, ae m. Sin: valetdini
de - medicinales, aqua herbis salutferis me- dditus; salubritatis studiosus vel cultor.
dicata.
higo: ficus, -us vel -i f. Uso: - chumbo, ficus
hierro: ferrum, i n. Uso: - batido o forjado, ndicus; - seco, crica, ae f; ficus rida; en pl
ferrum procusum; obrero que trabaja el hie- tambin cuneae, arum f // (fig, no drsele a
rro, ferraririus, ii m. uno un -) flocci liquid fcere // (excrecencia
alrededor del ano) verrcula, ae f.
hietometra, v. pluviometra.
higrgrafo: hygrgraphum, i n.
hietmetro, v. pluvimetro.
higrologa: hygrolgia sive -loga, ae f.
high fidelity: summa vel mxima accuratione
confectus, a, um. higrolgico: hygrolgicus, a, um.

high life: lauttia, ae f. Sin: legans vita; lauta higrlogo: hygrlogus, i m. Sin: hygrolgiae
vivendi rtio. peritus, cultor, studiosus.

high school: americanum lycaeum. Sin: pro- higrometra: hygromtria sive -metra, ae f.
vctior (vel progrssior, vel superior) schola. Sin: doctrina, disciplina, scintia de ris
umore; rtio ris metiendo umori; umiditatis
higiene: (parte de la medicina) hygine, es f. mensura.
Sin: hyginica doctrina; valetdinis tuendae
scintia vel ars; sanitatis stdium // (conjunto higromtrico: hygromtricus, a, um. Sin: ad
de reglas y prcticas relativas al manteni- hygromtriam prtinens (relativo a la higro-
miento de la salud) hygine, es f. Sin: res metra); ad hygrmetrum ttinens (relativo al
hyginica vel sanitria. Uso: - mental, higrmetro).
hygiene mentalis; - pblica, salus (-utis f) p-
blica; reglas de -, hyginica praecepta; reglas higrmetro: hygrmetrum vel hygrmetron,
de - personal, praecepta de valetdine tuenda i n. Sin: umiditatis index (-dcis mf); instru-
// (limpieza, aseo personal) crporis mund- mentum ris metiendo umori.
ties (-i f) // (cuidado del cuerpo) crporis
cura (-ae f). Uso: - de la boca, de los ojos, higroscopia: hygroscopia sive -scopa, ae f.
de la piel, hygiene oralis, ocularis, cutnea; Sin: umiditatis observtio.
cuidar la -, corpus curare; valetdini servire
// (limpieza, aseo de las viviendas) salbritas, higroscpico: hygroscpicus, a, um.
atis f. Uso: cuidar la - de la casa, doms sa-
lubritatem tueri. higroscopio: hygroscpium, ii n.

528
hincha

higuera: arbor fics vel fici. Sin: arbor ficl- // (lugar donde se hila) v. hilandera.
nea.
hilo: filum, i n. Uso: - elctrico, filum elctri-
hija: filia, ae f. Uso: Hijas de la caridad, cum; funculus elctricus; ahneum vel a-
Puellae a caritate; Hijas de Mara, Puellae neum filum elctridem ferens; - metlico,
Mariae Vrgini sacrae vel devotae; Puellae filum metllicum; - telefnico, filum teleph-
mariales; Hijas de Mara Auxiliadora, Fliae nicum; del otro extremo del -, ex ltero ah-
Mariae Auxiliatricis. neo extremo filo; - de algodn, gosspii vel
xlini filum; - de caa de pescar, lnea, ae f;
hijastro, tra: privignus, i m; privigna, ae f. - de la corriente elctrica, filum fluenti elc-
trici; - de lana, lanae vel lneum filum; - de
hijo: flius, ii m. Uso: - (= descendiente) de lino, lini vel lnteum filum; - de nailon, filum
ladrn, rapcida vel rapcides, ae m; - del nailnicum; - de seda, filum bombcinum;
hombre (Cristo), Filius hminis. sin hilos, sine filis; nullis filis // (chorro muy
delgado y sutil de un lquido) filum, i n. Uso:
hijuela: (pedazo de lienzo que cubre la hos- - de agua, filum profluentis aquae // (conti-
tia sobre la patena hasta el momento del nuacin o serie del discurso) orationis filum.
ofertorio) pllula, ae f. Sin: anmula, ae f. Sin: argumentandi filum. Uso: - conductor
de la presente reflexin, harum cogitationum
hilado: netus, us m. Sin: nema, tis n; fila- propsitum; cortar el - del discurso, oratio-
men, mnis n; filatum; nemen, mnis n, sta- nem praecdere; perder el -, a propsito de-
men, mnis n; subtemen, mnis n. flctere; longe a propsito deflectere; lngius
abire; retomemos el -, ad propsitum rever-
hilador, ra: (persona) filator, oris m; filatrix tamur; ad id revertamur, unde devrtimus; ad
vel netrix, icis f. Sin: filficus m; filfica f ; id redeamus, unde digressi sumus; segn el -
qui, quae stmina (lanam, linum, etc.) net; se- conductor, secundum directrias normas //
ricrius (- de seda); lanficus (- de lana); lin- fig, pender de un -, tenui filo pendere; dmo-
ficus (- de lino) // hiladora (mquina usada dum tnui filo suspensum esse.
para hilar) mchina netria.
hilozosmo: hylozosmus, i m.
hilandera: filifcii operria. Sin: filandria.
himno: hymnus, i m; hymnum, i n. Sin: cnti-
hilandera: (arte de hilar) stmina nendi ars cum; carmen; cantus, us m. Uso: - internacio-
// (fbrica de hilados) filifcium, ii n. Sin: fi- nal, hymnus internationalis; communis
landa, ae f ; stminum officina; officina in natinibus hymnus; - nacional, cnticum natio-
qua stmina nentur; filis deducendis officina; nale; nationis carmen; ptrium hymnum; can-
deducendo stmini officina. Uso: - de lana, tar (en conjunto) el - nacional, ptrium
lanifcium, officina lanria; - de lino, officina hymnum concnere; nationis carmen decantare.
linteria vel linria; - de seda, officina seri-
cria vel bombcina; sericorum vel bomby- hincha: (partidario entusiasta de un equipo
cinorum officina; dueo de una -, filifcii deportivo) thyphosus, i m. Sin: estuans,
dminus. antis m; aestuosus spectator; qui aestuanti
pctore vel corde ludum (vel ludos) spectat;
hilandero: (persona que tiene por oficio cuiusdam mans sectator vel ssecla. Uso: la
hilar) filifcii operrius. Sin: filandrius, ii m muchedumbre de los -, fautorum multitudo;

529
hinchada

ser un -, stdiis ludi inflammari; ser - de un Sin: transgrssio; verborum transgrssio vel
equipo, licui manpulo (vel gmini) lusrio traictio.
(vel licui acii lusriae) favere // fig assen-
tator, oris m. Sin: fautor; favens. hiprbola: hyprbola, ae f.

hinchada: thyphosorum (vel aestuntium) hiprbole: hyprbole, es f. Sin: superltio


turba, multitudo, nmerus. Sin: fautores; aes- sive supraltio.
tuosi, aestuosssimi.
hiperblicamente: hyperblice. Sin: super-
hinchazn: tumor, oris m. Sin: tumditas, atis latis verbis; praeter modum; ultra fidem;
f // (fig, vicio del estilo o lenguaje hinchado) supra quam feri possit.
tumor verborum.
hiperblico: hyperblicus, a, um. Sin: super-
Hindostn: Hindostnia vel Hindustnia, ae latus; veritatem excedens; nmius. Uso: ex-
f. Uso: de -, hindostanus vel hindustanus, a, presiones -, superlata verba.
um; natural de -, Hindostanus vel Hindusta-
nus, i m. hiperbreo: hyperbreus, a, um.

hind: (indio) adj ndicus, a, um; sust Indus, hiperbulia: hyperbulia sive -bula, ae f. Sin:
i m // (el que profesa el hinduismo) hindusmi nmia voluntas; voluntatis excessus (-us m).
sectator. Sin: qui hindusmum profitetur.
hiperclorhidria: hyperchlorhydra, ae f.
hinduismo: hindusmus, i m.
hiperclorhdrico: hyperchlorhdricus, a,
hiniesta, v. retama. um.

hinojo: fenculum, i n. Sin: mrathrum. hipercrtica: hypercriticismus, i m. Sin: im-


moderata crtica; censura severssima,
hinterland: intrior rgio vel terra. acrrima, nmia; iudcium severssimum.

hiplage: hypllage, es f. hipercrtico: adj hypercrticus, a, um. Sin:


nimis severus; sevrior, severius // sust im-
hipalgesia: hypoalgsia, ae f; hypolgesis, moderatus crticus (-i m); nimis severus iudex
-is f. (-dcis m).

hiperacidez: nmia acditas (-atis f). Sin: hiperdula: hyperdula, ae f.


acritudo mxima.
hiperestesia: hyperaesthsia sive -sthesa, ae
hipercido: nimis cidus, acer, acerbus. f. Sin: nmia sensus (vel snsuum) concittio
vel permtio.
hiperacusia o hiperacusis: hyperacsia sive
-cusa, ae f. Sin: nmius auditus (-us m); hiperhemia: hyperhemia sive -haema, ae f.
nmia audiendi facultas. Sin: nimis snguinis congestus (-us m); nmia
snguinis confluntia.
hiprbato o hiprbaton: hyprbaton, i n.

530
hipnotista

hiperhidrosis: hyperhydrsis, -is f. Sin: hipertrofia: hypertrphia sive -tropha, ae f.


nmia sudtio; nmium sudoris proflvium. Sin: hypertrphiae morbus.

hipermetra: hypermtria sive -metra, ae f. hipertrfico: hypertrphicus, a, um. Sin:


hypertrphi laborans vel affectus.
hipermtrope: hyprmetrops, pis; hyper-
metrpticus, a, um. Sin: hypermetropi (sive hipiatra: hippiatrus, i m.
hypermetrpsi) laborans vel affectus.
hipiatra: hippiatra, ae f.
hipermetropa: hypermetropa sive hyper-
metrpsia, ae f. hipitrica: hyppitrica, ae f. Sin: hippitrica
ars (artis f).
hipermiope: hypermyops, pis. Sin:
hypermypi laborans vel affectus. hipitrico: hippitricus, a, um. Sin: ad hip-
pitricam spectans.
hipermiopa: hypermipia sive -miopa, ae
f. hpica: equittio, onis f.

hipernutricin: hypernutrtio, onis f. Sin: hpico: hppicus, a, um. Sin: equrius (rela-
copisior nutrtio. tivo a los caballos); equester, tris, tre; equi-
nus (relativo a la hpica). Uso: concurso -,
hiperplasia: hyprplasis, -is f; hyperplasa, certamen equestre; cursus equorum; equria,
ae f. Sin: hypertrphia congnita. -ium vel -orum npl.

hipersensibilidad: hypersensiblitas, atis f. hipismo: (conjunto de conocimientos relati-


Sin: nmia sentiendi vis; natura nimis patbi- vos a la cra y educacin del caballo) hp-
lis. pice, es f. Sin: equittio; equitandi ars //
(deporte hpico) equestres exercitationes, v.
hipersensible: hypersensbilis, e. Sin: te- hpico (concurso).
nrrimus; nimo tenrrimo; qui facllime
commovetur. hipnosis: hypnsis, -is f. Sin: somnus hypn-
ticus; sopor artificiose inductus.
hipertensin: hypertnsio, onis f. Sin: fre-
quntior snguinis fluxus (-us m); nmius hipnoterapia: hypnotherapa, ae f.
snguinis pressus (-us m).
hipntico: hypnticus, a, um. Sin: ad hypno-
hipertenso: hypertensione laborans vel affec- sim prtinens // sust soporferum (vel somn-
tus. ferum, vel somnficum) medicamentum.

hipertexto (Inform): hypertextus, us m; v. hy- hipnotismo: hypnotismus, i m. Sin: ars (artis


pertext. f) liquem sopiendi vel soporandi; ars hipn-
tica sopiendi; rtio soporem hypntice indi-
hipertiroidismo: hyperthyroidismus, i m. cendi vel infundendi.

hipertona: hypertnia sive -tona, ae f. hipnotista: (persona que profesa el hipno-

531
hipnotizable

tismo) hypnotista, ae m. Sin: hypnotismi pe- hipocentro: hypocentrum, i n.


ritus, cultor, studiosus // (persona que de-
fiende el hipnotismo) hypnotista, ae m. Sin: hipoclorhidria: hypochlorhdria sive -rhydra,
hypnotismi fautor vel defensor // (persona ae f.
que escribe sobre el hipnotismo) hipnotista,
ae m. Sin: qui (vel quae) de hypnotismo scri- hipocondra: hypochondra, ae f. Sin: affc-
bit. tio (-onis f) hypochondraca; morbus hypo-
condracus; melanchola; melanchlicus
hipnotizable: hypnotizbilis, e. Sin: sopbi- umor; atra bilis (-is f).
lis, e; hypntico artifcio soporbilis; arte
quadam sopbilis. hipocondraco: (concerniente o relativo a la
hipocondra) hypochondracus, a, um. Sin:
hipnotizacin: hypnotiztio, onis f. melanchlicus; hypochondraco morbo labo-
rans vel affectus.
hipnotizador: hypnotizator, oris m. Sin:
hypnotizans, antis; smnifer, soprifer; hipocndrico: (concerniente o relativo a los
hypnotismi rtifex vel effector // fig fascina- hipocondrios) hypochndricus, a, um // (con-
tor, oris m. Sin: incantator; magntizans, cerniente o relativo a la hipocondra) v. hipo-
antis. condraco.

hipnotizar: hypnotizare. Sin: sopire; hypn- hipocondrio: hypochndrium, ii n; hypo-


tice sopire; hypntica arte sopire; hypntico chndria, orum npl.
artifcio liquem sopire vel soporare // fig
allcere; fascinare; rpere; visu fascinare. hipocorstico: hypocorsticus, a, um. Uso:
geminacin -, gemintio hypocorstica.
hipoacidez, v. hipoclorhidria.
hipocresa: hypcrisis, is f. Sin: probitatis vel
hipoacusia: hypoacsia sive -cusa, ae f. Sin: virtutis simultio, dissimultio; fucata virtutis
audits debilittio, hebettio; debilitatus vel spcies (-i f).
hebes auditus (-us m); hebes audiendi sensus
(-us m). hipcrita: hypcrita, ae m; hypcritus, i m.
Sin: simulator, dissimulator; virtutis vel pro-
hipoalimentacin: alitura non suffciens. bitatis simulator; religionis simulator.
Sin: alimnia nimis mdica; alimnium
nimis mdicum; victus vel cibus non suffi- hipodrmico: hypodrmicus, a, um. Sin:
ciens. subcutneus; intercus, tis.

hipobulia: hypobula, ae f. Sin: voluntatis hipodermis: hypoderma, tis n.


imbecllitas vel infrmitas.
hipodermoclisis: hypodermoclysis, is f.
hipocampo: hippocampus, i m.
hipodroma: hippodrmia, ae f.
hipocardia: hypocrdia, ae f.
hipodrmico: hippodrmicus, a, um.
hipocastanceo: sust hippocstanum, i n.

532
hipotecario

hipdromo: hippdromos vel hippdromus, hipopepsia: hypoppsia, ae f.


i m. Sin: currculum; equorum stdium vel
circus. hipoptamo: hippoptamus, i m. Sin: equus
fluvitilis.
hipfisis: hypphysis, -is f. Sin: glndula pi-
tuitria vel pituitosa. hipstasis: hypstasis, -is f. Sin: substntia.

hipogstrico: hypogstricus, a, um. Sin: ad hiposttico: hypostticus, a, um.


hypogstrium ttinens.
hipotaxis: hypotaxis, is f. Sin: subordintio,
hipogastrio: hypogstrium, ii n. Sin: imus onis f.
venter.
hipoteca: hypotheca, ae f. Sin: pignus, -ris
hipogeo: (sepulcro subterrneo de los anti- sive -ris n. Uso: fincas rsticas libres de -,
guos) hypogum vel hypogaeum , i n // (ca- predia soluta; fincas rsticas sujetas a -,
pilla o edificio subterrneo) hypogum, i n. predia hypothecae obnxia; dar como - un
Sin: subterrneum; crypta; locus sub terra ex- predio, pgnori vel hypothecae dare pre-
cavatus. dium; liberar una casa de -, abslvere
domum ex pgnore; liberar una finca rstica
hipoglicemia o hipoglucemia: hypoglyche- de -, fundum lii obligatum liberare; recibir
mia sive -chaema, ae f. como - un predio, predium pgnori accpere.

hipogrifo: hyppogryphus vel hyppogryphos, hipotecable: pignerbilis vel pignorbilis, e


i m. Sin: pgasus vel pgasos, i m. Sin: ad pignerationem (vel ad pignorationem)
aptus.
hipohidrosis: hypohydrsis, -is f. Sin: m-
dica sudtio; mdica sudationis vis. hipotecado: pigneratus vel pignoratus, a, um.
Sin: obligatus; pigneratcius vel pignorat-
hipoliposis: hypolipsis, -is f. cius; oppsitus; hypothecae datus. Uso: no -,
solutus.
hipologa: hippolgia sive -loga, ae f. Sin:
de equis doctrina. hipotecar: (asegurar con hipoteca) pigne-
rare vel pignerari; pignorare vel pignorari.
hipomancia: hippomanta, ae f. Sin: pgnori dare vel oppnere liquid; hypo-
thecae dare // (someter a la hipoteca) obli-
hipmanes: hippmanes, is n. gare. Sin: pgnori obligare; hypothec
gravare; obligare liquid hypothecae nmine.
hipomntica: hippomntica, ae f.
hipotecariamente: pgnoris iure.
hipomntico: adj hippomnticus, a, um. Sin:
ad hippomantam spectans // (persona que hipotecario: hypothecrius, ii m. Sin: pigne-
practica la hipomancia) hippomnticus, i m. ratcius vel pignoratcius; ad pignus prti-
nens; ad hypothecam ttinens. Uso: acreedor
hipometropa: hypometropa sive -trpia, ae -, hypothecrius (pigneratcius, vel pignorat-
f. Sin: hypometrpsia sive -tropsa. cius) crditor.

533
hipotensin

hipotensin: hypotnsio, onis f. Sin: hypo- plina, scintia; altitdinis (vel altitdinum)
tona; mnima pressura. mensura.

hipotenso: hypotoni affectus. Sin: ex hypo- hipsomtricamente: hypsomtrice.


tona laborans.
hipsomtrico: hypsomtricus, a, um. Sin: ad
hipotenusa: hypotenusa, ae f. hypsomtriam (vel ad doctrinam de altitdine
metienda) spectans.
hipotermia: hypothrmia, ae f. Sin: caloris
demintio (-onis f); caloris defectus (-us m). hisopo: (planta) hyssopum, i n; hissopus, i f
// (utensilio para asperjar con agua bendita)
hiptesis: hypthesis, is (ac -im) f. Sin: sup- aspergillum, i n.
postio; coniectura; opnio; opintio; fctio;
casus fictus; opinatus, us m. Uso: - fantstica, hispanidad: (carcter genrico de todos los
commentcium quiddam; vanas -, sentntiae pueblos de lengua y cultura hispnica) his-
commentciae vel ftiles; enunciar una -, pnitas, atis f. Sin: hispanus mos (moris m)
hypthesim enuntiare; hacer una -, concere; vel hbitus (-us m); hispnica consuetudo;
coniectare; fngere; putare; hacer una - hispnici vel Hispanorum mores // (conjunto
acerca de algo, de liqua re coniectare; co- de los pueblos hispanos) hispnicum imp-
niecturam fcere de liqua re; hacer una - a rium.
base de algo, coniecturam fcere ex liqua
re; coniecturam alicius rei cpere ex (vel de) hispanismo: (estudio de la cultura hisp-
liqua re; fundarse en una -, coniectur niti; nica) hispanismus, i m // (palabra o giro es-
tu - es inadmisible, id quod assumis concedi paoles) hispnicum verbum; hispnica
nullo modo potest. loctio.

hipotticamente: hypothtice. Sin: condicio- Hispano-Olivetti: Hispano-Olivettina, ae f.


nliter; per hypthesim; coniectura. Uso: ex-
presado -, hypothtice elatus. histerectoma: hysterectmia sive -toma, ae
f. Sin: uterectmia; exstirptio teri.
hipottico: hypothticus, a, um. Sin: condi-
cionalis; coniectualis; coniecturalis; possbi- histeria: hystria, ae f. Sin: hystrica pssio.
lis; opinbilis (opinable), commentcius
(imaginario), coniectus (fundado en hipte- histrico: (relativo al tero) ad terum prti-
sis). nens. Sin: teri (gen) // (relativo al histe-
rismo) hystricus, a, um. Sin: furiosus.
hipotiposis: hypotypsis, os f. Sin: evidn-
tia; subictio sub aspectum vel sub culos. histerismo: hysterismus, i m. Sin: hystricus
furor (-oris m).
hipotona: hypotona, ae f.
histeritis: hysterites, is f. Sin: vulvae inflam-
hipotrofia: hypotrphia sive -tropha, ae f. mtio.

hipsometra: hypsomtria sive -metra, ae f. histeroscopio: hysteroscpium, ii n.


Sin: altitdinis metiendae doctrina, disci-

534
hodmetro

histerotocotomia, v. histerotoma. historieta: historola, ae f. Sin: narratincula;


fabella. Uso: - grfica, cmic, narratincula
histerotoma: hysterotmia sive -toma, ae f. fumosa collustrata; fabella fumfera, fum-
Sin: teri sctio. fica, fumgina, fumognea, fumolenta, nube-
culata; nubeculatae imgines; nubeculatus
histologa: histolgia sive -loga, ae f. Sin: de libellus; - jocosa, iocosa historola; narrati-
crporum contxtibus doctrina, disciplina, ncula faceta; ridcula fabella; libellus c-
scintia. mice depictus.

histolgico: histolgicus, a, um. Sin: ad his- historiografa: historiogrphia sive -grapha,


tolgiam ttinens. ae f.

histlogo: histlogus, i m. Sin: histolgiae historiogrfico: historiogrphicus, a, um.


peritus vel studiosus.
historigrafo: historigraphus, i m.
histopatologa: histopatholgia sive -loga,
ae f. historiologa: historiolgia sive -loga, ae f.

historia: histria, ae f. Uso: - contempor- historiosofa: historiosphia sive -sopha, ae


nea, histria contempornea; - legendaria, f. Sin: stdium principiorum histriae.
histria fabularis; - medieval, mdii aevi his-
tria; - de las religiones, histria religionum; Hitler: Adolfo Htler, Adolfus Htler(us).
- en verso, histria nmeris constricta; hist-
ria vrsibus scripta. hitleriano: adj hitlerianus, a, um // sust
Adolfi Htler(i) fautor vel sectator.
historiado: imagneus, a, um. Sin: imagni-
bus distinctus, ornatus; picturis decoratus, hitlerismo: hitlerismus vel hitlerianismus, i
exornatus. m.

historiador: histricus, i m. Sin: rerum (vel hobby: oblecttio, onis f. Sin: delicolae,
rerum gestarum, vel historiarum) scriptor. arum fpl; oblectamenta, orum npl; praeoptata
Uso: - antiguo, histricus vetus vel antiquus; subsiciva occuptio.
- moderno, histricus recentioris aetatis.
hockey: pilamlleus, i m. Sin: alsulgia, ae f;
historiar: (representar un suceso histrico o ludus hoccius; pilae malleique ludus; ludus
fabuloso en cuadros, estampas o tapices) pilae hastili vel hast percussae. Uso: - en un
imagnibus ornare vel distnguere. Sin: figu- campo de hierba, pilamlleus pratensis; -
ris decorare; picturis exornare. sobre hielo, - sobre patines, pilamlleus
super glciem; alsulgia glacialis; jugador de
historicidad: historcitas, atis f. - sobre hielo, alsulegirius, ii m; partido de -,
pilamllei certamen (-mnis n).
historicismo: historicismus, i m.
hodmetro: itneris mensrius (vel mens-
histrico: histricus, a, um. ria) index (-dcis mf).

535
hogar

hogar: (sitio donde se enciende lumbre) verborum vel vocabulorum ndicem volutare;
focus vel fculus, i m. Sin: caminus; lar, laris - un libro, librum evlvere ; percrrere
m. Uso: estar sentado junto al -, ad focum se- libri pginas.
dere // (fig, casa privada, familia) lar, laris m.
Sin: domus (-us f); domiclium. Uso: - do- hola!: salve (vel salvete)! Sin: salvus vel
mstico, lar familiaris; dejar el - domstico, salva sis! salvi vel salvae sitis!; ave vel avete!
larem desrere; larem familiarem suum reln- heus!, heus tu!; eho!, hodum!; ohe!
quere; volver al propio -, ad larem suum re-
verti vel redire. Holanda: Hollndia, ae f. Sin: Nederlndia.

hogaza: placenta, ae f. Sin: libum; foccia; holands: adj hollandus, a , um. Sin: neder-
foccium; foccius. landus ; hollandiensis, nederlandiensis, ne-
derlndicus // sust Hollandus, i m. Sin:
hoja: (parte terminal de los vegetales) f- Nederlandus, i m ; Hollandiensis, is m; Ne-
lium, ii n // (ptalo) (floris) flium, ii n // (cu- derlandiensis, is m; Nederlndicus, i m //
chilla) lmina, ae f. Uso: - de navaja, (idioma -) nederlndica vel hollndica lingua.
novculae lmina; - de afeitar, lmina (vel Uso: hablar en -, nederlndice loqui.
lamella, vel lamllula) rasria vel tonsria //
(lmina delgada de metal, madera u otra ma- holgazn: homo deses (dsidis), desidiosus,
teria) lmina, ae f. Sin: brctea sive brttea. iners (-ertis), otiosus, piger, ignavus.
Uso: - metlica, charta, ae f; - de plata, l-
mina argntea; - de plomo, charta plmbea; holocausto: (sacrificio religioso) holocaus-
aplicar una - de oro a algo, brcte ure li- tum, i n. Sin: holocautoma, tis n // (gran ma-
quid sublnere // (- de papel) pgina, ae f. tanza de seres humanos) occdio, onis f.
Sin: charta; plgula; chartae plgula. Uso: -
volantes, volitantes pginae // - de puerta, holocristalino: holocrystllinus, a, um.
valva, ae f vel valvae, arum. Sin: valvata foris
// fig, temblar como la - en el rbol, toto cr- holodrico: holohdricus, a, um.
pore trmere; totum trmere et horrere; no se
mueve la - en el rbol sin la voluntad del holoedro: holohedrum, i n.
Seor, mnia Dei nutu ac potestate adminis-
trantur. holofrstico: holophrsticus, a, um.

hojalata: lmina vel lamella, -ae f (frrea). holografa: imago (-gnis f) hologrphica.
Sin: brctea vel brttea (frrea); frrea lmina
stagno (vel stanno) obducta. hologrfico: hologrphicus, a, um.

hojalatero: bracterius, ii m. Sin: plumb- holgrafo: adj holgraphus, a, um. Uso: tes-
rius, ii m; rtifex (-fcis m) plumbrius; stag- tamento -, testamentum prpria manu scrip-
nator vel stannator. tum.

hojaldre: artolganus, i m. hombre: homo, mnis m; vir, viri m. Uso: -


armado, vir armatus; - blancos, hmines albi
hojear: - un diccionario, lxicon evlvere, coloris vel albicolores; - estudioso, vir stu-
pervlvere, pervolutare, revlvere, versare; diosus; - extraordinario, homo extraordin-

536
homogneamente

rius; - fornido, membrudo, homo compacto homepage (Inform): pgina domstica.


et robusto crpore; - intil, intilis homo; -
jaranero, homo laeticulosus; - letrado, vir homrico: homricus, a, um. Sin: ad Home-
doctus vel litteratus; vir multis ltteris; - ne- rum spectans. Uso: estilo -, stilus homricus;
gros, nigritae, arum m; hmines nigri coloris cuestin -, questio homrica.
vel atri coloris; - singular (excelente), homo
(ingnio atque nimo) singularis; - solitario, homicida: homicida, ae m. Sin: interfector,
homo solus vel solitrius, segrex (-grgis) // oris m; interfectrix, icis f. Uso: - contratado,
- de bien, vir probus et nteger; spectatae in- homicida conductcius.
tegritatis vir; - de Estado, vir rei pblicae re-
gendae scientssimus; - de negocios, homiltica: homiltica, ae f.
pragmatuta, ae m; homo negotiosus; - de
nieve, simulacrum nivale; - de paja, homo homiltico: homilticus, a, um.
stramneus; un pobre -, homo bessalis (vel
besalis); baro (-onis m) insulsssimus; homo homila: homlia, ae f. Sin: praedictio; cn-
trium caunearum; - que se ha levantado por tio sacra; sacra ortio, sermocintio. Uso: -
sus propios esfuerzos, homo suo Marte ela- cclicas: de adviento, navideas, cuaresma-
tus. les, pascuales, pentecostales, homliae ccli-
cae: adventuales, natalciae,
hombrera: (adorno en la parte correspon- quadragesimales, paschales, pentecostales; -
diente al hombro) insigne umerale. radiada, homlia radiophnica; hacer la -,
homliam habere vel proferre.
hombra de bien, v. probidad.
homiliario: homilirius, ii m; homilirium, ii
hombro: merus, i m . Uso: llevar algo a n. Sin: homiliarum liber vel volumen.
hombros, meris sublevatum liquid vhere.
homocroma: homochrmia sive -chroma,
homeognesis: homoeognesis, is f. ae f.

homeografa: homoeogrphia sive -grapha, homocromtico u homocromo: homochro-


ae f. mticus, a, um.

homegrafo: homoegraphum, i n. homofilia: homophlia sive -phila, ae f.

homepata: mdicus homoeopthicus. Sin: homofona: (calidad de homfono) homo-


homoeopathiae peritus; homoeopthicae the- phonia sive -phona, ae f. Sin: consonntia //
rapiae sectator; curationis homoeopthicae (conjunto de voces o sonidos simultneos que
fautor vel sectator. cantan al unsono) concentus, us m.

homeopata: homoeopatha, ae f. Sin: ho- homfono: homphonus vel homophnicus,


moeopthica curandi rtio. a, um. Sin: cnsonus, cnsonans; cncinens;
eiusdem vel unus soni.
homeopticamente: homoeopthice.
homogneamente: homognea ratione. Sin:
homeoptico: homoeopthicus, a, um. modo homogneo; un eademque natur; p-

537
homogeneidad

riter. homnculo: homullus, i m.

homogeneidad: homogenitas, atis f. Sin: Honduras: Hondria, ae f; Hondurae, arum


cohaerntia; congruntia; prtium congrun- fpl.
tia, compostio; adem (prtium) compos-
tio; prtium inter se cohaerntium concrdia, hondureo: adj honduriensis, e; honduria-
concnnitas; homognea natura, rtio; idem nus, a, um // sust Honduriensis, is m; Hondu-
genus (-nris n); eiusdem esse naturae; ean- rianus, i m.
dem naturam habere // fig affnitas; simili-
tudo; analgia; congruntia. hongo: (vegetal) fungus, i m. Sin: myces, etis
m (ac pl -etas); myceta, ae f. Uso: - atmico,
homogeneizar: homogneum rddere, f- fungus atmicus; - comestible, boletus, i m; -
cere, effcere. Sin: parem rddere; smilem venenoso, fungus venenosus // (sombrero)
rddere; eadem natur ornare. Uso: alimento galerus durus vel rgidus.
homogeneizado, alimentum homogneum
rdditum. honorabilidad: honorablitas, atis f. Sin: ho-
nestas; dgnitas; sanctimnia.
homogneo: homogneus, a, um. Sin: cn-
gener, ris; eiusdem gneris; eiusdem natu- honorable: honorbilis, e. Sin: honore dig-
rae; eodem gnere constans; cognatus; nus.
smilis. Uso: colores -, homognei colores;
molculas -, molculae homogneae; socie- honorario: adj honorrius, a, um. Sin: orna-
dades -, societates homogneae. mentrius. Uso: cannigo -, cannicus hono-
rrius vel ornamentrius // (estipendio,
homgrafo: homgraphus, a, um. Sin: iis- remuneracin) honorrium, ii n. Sin: sal-
dem ltteris scriptus. rium, ii n.

homonimia: homonmia sive -nyma, ae f. hopa: (especie de vestidura) abolla, ae f.

homnimo: homnymus, a, um. Sin: cogn- hora: hra, ae f. Uso: un cuarto de -, qua-
minis, e; eiusdem nminis; idem nomen ha- drans, antis m; media -, semihora; semis in-
bens; eodem nmine vel eadem appellatione decl.; hora dimdia; dimdium horae
(abl de cualidad). Uso: ciudades -, cognmi- sptium; tres cuartos de -, dodrans, antis m;
nes urbes; es su -, eodem atque ipse (vel quo - y media, sesquihora; media - despus, se-
ipse) nmine appellatur. mihora post; tres - despus, tribus horis post;
durante tres -, per tres horas; por -, horalis, e;
homosexual: adj homosexualis, e. Uso: in- un quaque hor; sngulis horis; in sngulas
clinacin -, inclintio vel proclvitas homo- horas; por media -, per dimdiam horae par-
sexualis; reprimir la inclinacin -, tem; per semihoram; por un cuarto de -, per
inclinationem homosexualem compscere // quadrantem horae; a las 6.15 de la maana,
sust homosexualis, is m. Sin: paedicator; so- hora sexta et quadrante ante merdiem (a.
domita, ae m; vir homosexualis. m.); a las 7.45 a.m., antemeridiana hora sp-
tima et dodrante; alrededor de las 8 de la
homosexualidad: homosexulitas, atis f. tarde, crciter horam octavam postmeridia-
Sin: paedictio; sodmia sive -doma. nam vel post merdiem (p.m.); a las 16.30 del

538
horca

martes, diei Martis hora sexta dcima et di- qundecim minutis.


mdia; a las 12, meridiano tmpore; hora Son las 8.50: Est hora octava et quinquaginta
duodcima; media - antes de medianoche, se- minuta (vel minutae); est hora octava cum
mihora ante mediam noctem // horas can- quinquaginta minutis; est hora octava et mi-
nicas, horae cannicae; - legal, hora legtima; nuta quinquagsima.
hora lege statuta; - local, hora loci prpria; Son las 9 menos diez: Est hora nona demptis
loci tempus; tempus locale; - pico, - punta, decem minutis.
tempus vel hora mximae frequntiae; - se- Son las 8.55: Est hora octava et quinquaginta
manales, horae hebdomadales; - solar, hora quinque minuta (vel minutae); est hora oc-
solaris; servicio por -, horale ministrium; a tava cum quinquaginta quinque minutis.
la - convenida, compsit hor; - de clase, Son las 9 menos 5: est hora nona demptis
hora institutria; indicar la -, horam indicare; quinque minutis.
pagar por -, horalem mercedem dare; pre- Faltan 5 minutos para las 9, quinque minuta
guntar la -, horam interrogare vel inqurere. (vel minutae) ad horam nonam desunt.

Qu - es?, quota hora est?, quota est hora? Se puede contestar abreviando; por ej., para
He aqu un modelo de respuestas para el las 8.05: octava et quinque; octava cum quin-
lapso de una hora, de 8 a 9 a. m. que, octava et quinta.
Son las 8: Est hora octava (a.m. = ante mer-
diem). horadacin: terebrtio, onis f.
Son las 8.05: Est hora octava et quinque mi-
nuta (vel minutae); est hora octava cum quin- horadado: terebratus vel perterebratus, a,
que minutis; est hora octava et minuta quinta. um. Sin: perforatus; pertusus.
Son las 8.15: Est hora octava cum quadrante;
est hora octava et qundecim minuta (vel mi- horadador, ra: terebrator, oris m; terebratrix,
nutae); est hora octava cum qundecim minu- icis f.
tis; est hora octava et minuta quinta dcima.
Son las 8.30: Est hora octava et dimidia; est horadar: terebrare vel perterebrare. Sin: per-
hora octava cum dimidio; est hora octava forare; pertndere.
semis; est hora octava et triginta minuta (vel
minutae); est hora octava cum triginta minu- horario: adj horrius, a, um. Uso: seal -,
tis; est hora octava et minuta tricsima. horae significtio // sust horrium, ii n. Sin:
Son las 8.35: Est hora octava et triginta quin- horarum index (-dcis mf), ordo, rtio. Uso: -
que minuta (vel minutae); est hora octava escolar, horrium scholare; - ferroviario, ho-
cum triginta quinque minutis; est hora octava rrium ferriviale; hamaxostichorum index; -
et minuta tricsima quinta. de apertura de una tienda, tabernae aperien-
Son las 9 menos 25: Est hora nona demptis dae hora statuta; - de consulta, tempus con-
viginti quinque minutis. sultationis; - de oficina, offcii fungendi
Son las 8.45: Est hora octava cum dodrante; horrium; - de trabajo, tempus laborandi; a -,
est hora octava et quadraginta quinque mi- hor statut; ad horam; tmpore; in tmpore.
nuta; est hora octava cum quadraginta quin-
que minutis; est hora octava et minuta horca: furca, ae f. Sin: patbulum. Uso: su-
quadragsima quinta. plicio de la -, supplcium suspndii; colgar
Son las 9 menos cuarto: Est hora nona de la -, in furcam suspndere vel tllere; fur-
dempto quadrante; est hora nona demptis cae subcere; condenar a la -, in furcam

539
horchata

damnare. turalis; quasi orbis litterarum; el - intelectual,


ingnii trmini; el - de la ciencia, scintiae
horchata: hordeceum mulsum (-i n). fines (-ium mpl); - de luces y sombras,
conspectus luce umbrque pervasus; algo
horizontal: horizontalis, e. Sin: libratus; rec- ofrece amplios -, liquid theatrum magnum
tus, directus; aequus; ad libellam aequus; ad habet; ensanchar el - de algo, fines alicius
libram iacens. Uso: columna -, columna ad rei proferre; trminos alicius rei promovere;
libram iacens; lnea -, lnea horizontalis; lnea esto sale de mi -, hoc non cpio; hoc ltius
recta vel directa; posicin -, postio horizon- est nimo meo.
talis; en sentido -, ad libellam vel ad libram;
colocar en posicin -, ad libellam vel ad li- horma: (molde o forma en que se fabrica
bram dirgere. una cosa) forma, ae f. Uso: - para zapatos,
forma vel frmula (-ae f) clcei; poner los za-
horizontalmente: horizontliter. Sin: recte; patos en la -, in forma clceos repnere.
directe; positione horizontali; plano situ; ad
libellam; ad libram; ad libramentum. hormign: lithocolla, ae f. Sin: caementum;
calcistrctium; calcestrum, i n; calcestris, is f;
horizonte: (lnea que limita la superficie te- rudus, dris n. Uso: columnas construidas
rrestre a que alcanza la vista del observador, en -, columnae calcestri structae; - armado,
y en la cual parece que se junta el cielo con caementum (vel coagmentum) armatum vel
la tierra) hrizon, ontis m. Sin: ltima caeli ferratum; lithocolla ferro durata vel conexa;
pars; extrema caeli rgio; extremus caeli arenatum ferro duratum; rudus lithocoll
limes (-mtis m); fniens crculus vel orbis concretum; varios miles de metros cbicos
(-is m); aspectus, conspectus, prospectus, us de -. plura mlia metrorum cubicorum cal-
m. Uso: hasta el ms lejano -, quo longssime cestri // - hidrulico, concretum hydrulicum.
culi conspectum ferunt; - inconmensura- Sin: calx (calcis f) hydrulica. Uso: trabajo
bles, immensi fines; aparecer en el -, esse in en - hidrulico, opus calce hydrulica struc-
prospectu; confundirse con el -, in prospects tum; v. argamasa.
longinquitatem abire; desaparecer del -, e
conspectu abire vel auferri; desde all se goza hormigonar: coagmento ferrato exstrere
un vasto -, inde longe ac late prospectus est; vel constrere.
otear el -, prospectum ptere; tener ante s un
vasto -, multum prospcere; late vel longe hormiguear: (experimentar hormigueo)
prospectare, prospcere // (Astron, gran cr- borrire vel burrire // (fig, bullir, estar en mo-
culo de la esfera celeste formado, en un lugar vimiento una muchedumbre) moveri; agitari
dado, por la interseccin de esta esfera y del (de personas o animales); concursare (de
plano horizontal) caelum, i n. Uso: un punto personas) // (abundar) abundare, redundare
del -, pars caeli; un - cargado de nubes, cae- (con el abl); plenum (vel plenssimum, vel re-
lum nebulosum; un - despejado, apertum cae- fertum) esse (con el gen o abl). Uso: hormi-
lum; un - dilatado, patens caelum // (fig, guean las faltas en este libro, hic liber
conjunto de posibilidades o perspectivas que refertus (vel plenus) est erratis; hic liber erra-
se ofrecen en un asunto o materia) orbis; torum plenus est // (experimentar alguna
campus; conspectus, prospectus (-us m); parte del cuerpo una sensacin ms o menos
fines (-ium mpl); trmini (-orum mpl); thea- molesta, comparable a la que resultara si
trum; scaena. Uso: - cultural, prospectus cul- por ella bulleran o corrieran hormigas) for-

540
hortense

micare intr. hornillo: (utensilio o recipiente donde se


hace fuego) fculus, i m. Sin: focus; forn-
hormigueo: formictio, onis f. Sin: formicu- culus; forncula; discus coctrius. Uso: -
ltio; concurstio, onis f; celbritas, atis f; elctrico, forncula vel authepsa elctrica; -
frequntia. Uso: un - de gente, multitdinis de camping, fculus mbilis; fculus cam-
formictio; hminum concursus (-us m) // pester sive campestris; - de gas, forncula ga-
Med formictio, onis f. sria; fornculus gsio altus vel actus.

hormiguero: (lugar donde se cran las horno: (obra de albailera que sirve para
hormigas) formicarum cunculus (-i m) vel cocer diferentes sustancias) furnus, i m. Sin:
cunculi. Sin: formicarum caverna vel tectum fornax, acis f. Uso: alto -, conflatrium; fur-
// (lugar donde hay mucha gente apiada y nus conflatrius; furnus fusrius; fornax ae-
en movimiento) locus frequens vel cleber. rria; fornax alta; metallorum fornax; furnus
Sin: loci celbritas (-atis f); locus tumultuo- cameratus; - crematorio, ustrinum, i n vel
sus. ustrina, ae f; - elctrico, furnus elctricus;
poner en el - por 30 minutos, in furno ins-
hormn u hormona: hormo vel hormon, rere 30 tmporis momenta // (parte del fogn
onis m; hormonum, i n. Uso: - del creci- de la cocina que sirve para asar las viandas)
miento, hormon crescntiae. fculus, i m. Uso: - elctrico, fculus elctri-
cus; - de microondas, furnus brvibus actus
hormonal: hormnicus, a, um. Sin: ad hor- undis.
mones prtinens.
horoscopio: horoscpium, ii n.
hormnico, v. hormonal.
horscopo: horscopus, i m // (prediccin)
hornacina: lculus, i m. divintio, onis f.

hornera: (mujer del hornero) pistoris uxor horquilla: (alfiler doblado que sirve para su-
(-oris f). Sin: furnriam exercentis uxor // jetar el cabello) fbula, ae f. Sin: furcilla cri-
(mujer que tiene por oficio cocer pan) pistrix, nalis; crinalis frcula; mulebris frcula; acus
icis f. (-us f) crinalis vel comatoria // (pieza de la
bicicleta en que entra la rueda delantera)
hornera: furnria, ae f. frcula, ae f // (bieldo u horca de agricultura)
frcula sive furcilla, ae f. Sin: fuscina; fusc-
hornero: (persona que cuece pan en el nula // - para tender la red, ames, mitis m.
horno) pistor, oris m. Sin: furnrius. Uso: ofi-
cio de -, furnria; tienda de -, pistrina; ejer- horse power, v. caballo.
cer el oficio de -, furnriam exercere //
(pjaro) furnria, ae f. hortelano, na: hortorum cultor (-oris m);
hortorum cultrix (-icis f). Sin: hortulanus m;
hornilla: (cada uno de los huecos abiertos hortulana f; hlitor vel litor m.
en el hogar donde se enciende la lumbre) f-
culus, i m; fculum, i n. Sin: loculamentum; hortense: hortensis, e. Sin: hortnsius; hortu-
aedcula. lanus.

541
hortensia

hortensia: hortnsia, ae f. Sin: hydrngea convalescntium; - para forasteros,


hortnsia. xenodochum vel xenodochum; llevar a uno
al -, liquem in valetudinrium dedcere.
hortcola, v. hortense.
hospitalario: nosocomialis, e. Sin: valetudi-
horticultor: litor, oris m. Sin: hortorum cul- nariorum (gen); ad valetudinria ttinens.
tor.
hospitalero, ra: noscomus, i m; noscoma,
horticultura: horticultura, ae f. Sin: horto- ae f. Sin: nosocomialis fmulus vel fmula;
rum cultura vel cultus (-us m). aegrorum minister vel ministra.

hosanna: hosanna indecl. Uso: cantar ho- hospitalizado: in valetudinrio decumbens


sannas, hosanna cnere. (-entis).

hospedar: hosptio recpere, excpere, acc- hospitalizar: in valetudinrium dedcere.


pere. Sin: recpere; excpere; receptare; re- Sin: valetudinrio liquem curandum trdere.
ceptum dare.
hostera: caupona, ae f.
hospedarse: - en casa de uno, deversari apud
liquem; domi vel in domo alicius deversari. hostess, v. azafata.

hospedera: hosptium, ii n. Sin: devers- hostia: Rel hstia, ae f. Sin: partcula, ae f;


rium; hosptium pblicum. Uso: - para foras- panis (-is m) eucharsticus. Uso: - consagra-
teros, xenodochum vel xenodochum das, hostiae consecratae.

hospicio: hosptium, ii n. Sin: receptrium, hostiario: (caja en que se guardan hostias no


ii n; sanativa custdia. Uso: pequeo -, hos- consagradas) hostirium, ii n. Sin: hostiarum
pitolum; - de los ancianos, gerontocomum; theca vel cpsula // (molde en que se hacen)
gerontotrophum; - de los pobres, ptochodo- hostrium, ii n.
chum; - para mendigos, hosptium egn-
tium; - para nias hurfanas, domus hotel: deversrium, ii n. Sin: devertculum;
puellarum orbatarum; - para viejos indigen- caupona; taberna deversria vel meritria;
tes, aedes (-ium fpl) hospitales snibus ege- xenodochum; pandochum. Uso: - acogedor,
nis. deversrium hospitale; - Continental, Dever-
srium mnium continntium; - giratorio o
hospital: valetudinrium, ii n. Sin: noso- rotable, vrsile vel rotbile deversrium;
comum; infirmorum hosptium; infirmorum Grand -, Magnum Deversrium; - modesto,
hospitalis domus (-us f). Uso: - civil, vale- deversorolum; - de campo, rstica caup-
tudinrium civile; pblicum infirmorum hos- nula; - de cuatro estrellas, deversrium quat-
ptium; - psiquitrico, valetudinrium tuor asteriscis insignitum; - de lujo,
psychitricum; - de ancianos, geronto- deversrium elegntius; el - ms a propsito,
comum; hosptium senum aegrotorum; - de peropportunum deversrium; botones del -,
campo, valetudinrium campestre; - de da, fmulus domsticus; conserje del -, adminis-
valetudinrium diurnum; ambulatria cura- trator (-oris m) deversrii; empleado de -, de-
tionis sedes; - para convalecientes, domus versrii minister; recepcin del -, ostolum

542
huevo

inscriptionis. de los sueldos, operisttium pro paritate mer-


cedum; emprender una - de hambre, indiam
hotelero: (persona que posee o dirige un voluntriam suscpere; estar en -, hacer -, ab
hotel) deversrii dminus. pere cessare; opus intermttere vel desrere;
opus vel munus detrectare; pere se slvere
hot pants: brevssimae bracae femneae fpl. ex compsito vel ex condicto; peras ex con-
dicto desrere vel intermttere; ex condicto a
hoy: (en el da presente) hdie. Uso: - mismo, labore (ab opribus) abstinere; ad laboris ces-
hoc ipso die // (en el tiempo presente; - da, - sationem descndere.
en da) nunc. Sin: hac aetate; his tempribus
// de - a maana, brevi tmpore; cito; de - en huelguista: peris cessator, desertor, inter-
adelante, ex hoc die; posthac; en el da de -, missor (ex condicto). Sin: operisttii prti-
hodierno die; hasta -, hasta el da de -, usque ceps; operisttium partcipans; ab pere
ad hunc diem; usque ad hodiernum diem; desertor.
usque ad hoc tempus; - por -, in praesens;
nunc quidem; nunc certe (= por ahora) // de huelgustico: ad operisttium spectans.
- (= del tiempo presente) hodiernus, a, um.
Sin: nostrae vel huius aetatis. huella: imprssio, onis f. Sin: vestgium;
nota; signum; stigma. Uso: - digital o dacti-
hoyo: scrobculus, i m. Uso: juego de los -, lar, imprssio digitalis.
scrobiculorum ludus // - de viruela, variola-
rum cicatrix (icis f). Sin: mala pstula cicatri- huerto: hortus, i m.
cata vel cicatrice obducta.
hueso: (parte dura de algunas frutas) os,
hoyuelo: fssula, ae f. ossis n.

hoz: falx (falcis, gen pl -ium f). Uso: - de se- husped: hospes, ptis m; hspita, ae f. Uso:
gador, falx messria; la - y el martillo, falx et - animal, nimal hospitale; - honorario, hos-
mlleus. pes honorrius.

hulfago: (respiracin fatigosa de algunos huevera: (utensilio que sirve para comer
animales) vlsio, onis f. Uso: que padece -, huevos pasados por agua) ovi vel ovrium
vulsus, a, um. pocillum. Sin: calculus ovrius.

huelga: (paro) operisttium, ii n. Sin: cess- huevo: ovum, i n. Uso: - asado, ovum assum;
tio, intermssio, desrtio peris; cesstio op- - batido, ovum agitatum; ovum rudcul agi-
ficum; ab pere cesstio; in pere cesstio; tatum; - duro, ovum duratum, induratum,
peris cesstio ex condicto vel ex compsito; concretum; - fresco, ovum recens; - frito o es-
voluntria opficum cesstio; cssio a labore trellado, ovum frictum; - fritos en aceite, ova
e condicto; intermssio perum; detrecttio fricta ex leo; - pasado por agua: ovum
operandi. Uso: - general, operisttium gene- molle, elixum, srbile; huevos al plato, ova
rale; operarum (vel operariorum, vel opfi- in catino tosta; huevos en salsa de manteca,
cum) mnium ab pere cesstio; - poltica, ova butreo iure immersa; yemas de - derre-
operarum secssio factiosa; - de hambre, con- tidas en salsa, ovi ltea in iure liquata; - en
slium indi vitam finiendi; - por la paridad tortilla, ovum mixtum // fig, buscar el pelo

543
hugonote

en el -, nodum in scirpo querere (= buscar el humanista: humanista, ae m. Sin: vir huma-


nudo en el junco). nitatis studiosus; rtium liberlium cultor vel
studiosus; studiorum humanitatis cultor; r-
hugonote: adj huguenotus, a, um // sust tium humanitatis studiosus; humanarum vel
huguenotus, i m. humaniorum litterarum cultor; elegantiarum
litterarum cultor; stdiis humanitatis et litte-
huguenotismo: huguenotismus, i m. Sin: hu- rarum dditus. Uso: humanistas ciceronia-
guenotorum doctrina vel secta. nos, humanistae ciceroniani; es un profundo
-, totus est in humanitatis ltteris, disciplinis,
hule: inceratum lnteum. rtibus; papa -, humanista pntifex // (en sen-
tido estricto) latinitatis cultor, qui ab humani-
hulla: carbo (-onis m) fssilis vel fosscius. tate appellatur. Sin: scriptor qui humanitatis
stdia profitebatur. Uso: los -, qui ab huma-
humanado: humanatus, inhumanatus, a, um. nitate nomen acceperunt; viri quasi renata
Sin: homo factus; caro factus. stdia humanitatis professi.

humanarse: (dicho nicamente del Verbo humanstico: humansticus, a, um. Sin: ad


Divino) hminem feri (homo fio). humanismum (ad stdia humanitatis, ad in-
genua stdia et artes) prtinens; ad humanas
humanidad: (naturaleza humana) humni- ltteras ttinens. Uso: educacin -, eductio
tas, atis f. Sin: humana natura; hminis vel humanstica; erudicin -, eruditio humans-
hminum natura // (gnero humano) huma- tica; formacin -, humanstica instittio.
num vel hminum genus (-nris n) // (con-
junto de todos los hombres) hmines, um humanitario: ad humanos sensus inclinis.
mpl. Sin: humana gens, socetas, commni- Sin: ad benevolntiam propensus; homnibus
tas, consrtio; universa hminum consrtio; amicus. Uso: sentimientos -, humnitas.
universa humana consocitio.
humanitarismo: ad humanos sensus procl-
humanidades: bonae ltterae; artes liberales, vitas vel inclintio. Sin: ad benevolntiam
bonae, ingnuae, honestae; artes ptimae; in- propnsio.
gnuae disciplinae; humaniores ltterae; lit-
terarum antiquarum stdium. humanizacin: humaniztio, onis f. Sin: ad
humanitatem informtio.
humanismo: humanismus, i m. Sin: stdia
(-orum npl) humanitatis; artes bonae, ptimae, humanizar: humanizare. Sin: humanum ef-
liberales; ingnua stdia atque artes. Uso: - fcere; ad humanitatem informare.
secular y religioso, humanismus saecularis et
religiosus; un nuevo -, novus humanismus; humear: fumare.
un - verdadero, vera humanitatis spcies //
- del Renacimiento, aetas quae ab humanitate humedad: (h)umditas, atis f. Sin: ulgo,
appellatur; aetas redintegratorum studiorum gnis f; uvditas; ar hmidus.
antiquitatis; (en sentido concreto) renovatae
ltterae; renovatae liberales artes; renovata humedecedor: humificatrium, ii n. Sin:
(vel renata, vel revocata) humanitatis stdia. mchina humficans.

544
hypertext

humeral: (pao blanco que se pone sobre los humorstico: (h)umorsticus, a, um. Sin: io-
hombros el sacerdote para tomar la hostia o cosus; festivus; salsus. Uso: diario -, iocosa
el copn) (h)umerale, is n. Sin: superhume- vel lpida ephmeris (-dis f); discurso -, fes-
rale; superhumerale velum; anaboldium // tivus sermo; festiva ortio; escritor -, festivus
adj humeralis, e. Sin: ad (h)merum spec- vel lpidus scriptor; librito -, salsus libellus.
tans.
humour: festvitas, atis f. Sin: argtiae vel fa-
humero: (can de chimenea) fstula fum- ctiae, arum fpl; urbani vel britnnici sales
ria. mpl.

humo: fumus, i m. Uso: - del tabaco, fumus hundimiento: demrsio, onis f.


tabcinus; entre bocanadas de -, inter fumi
nubculas ex ore prolatas; aspirar el -, hngaro: adj hngarus vel hungricus, a,
fumum aspirare; echar, sacar - por la boca, um. Sin: pannnius // sust Hngarus, i m.
por la nariz, por los ojos, per labra, per nares, Sin: Pannnius, ii m.
per culos fumum rddere, emttere, referre;
simula que saca - por los ojos, fumum per Hungra: Hungria, ae f. Sin: Pannnia.
culos referre smulat; tragar el -, fumum
absorbre; el aire casi no era respirable (por huno: adj (h)unnus vel hnnicus, a, um //
el -), ar spirbilis fere non erat (ex fumo); sust (H)unnus, i m.
le molesta a Ud. el -?, gravisne sum tibi hoc
tabaci fumo?; estne fumus tibi incmmodo?; hurn: viverra, ae f. Sin: furnculus.
hoc fumo nolim te molsti affcere; hoc
fumo nolim tibi molstiam prere. hurto: - de ganado o bestias, v. abigeato.

humor: umor, oris m. Uso: - acuoso, umor hsar: hssarus, i m.


queus; - vtreo, umor vtreus.
husita: adj hussianus, a, um // sust hussita,
humorismo: (h)umorismus, i m. Sin: festvi- ae m. Sin: hussianae heresis fautor vel sec-
tas, atis f; lepos, ris m; grtia; iucnditas; tator.
leporis ingnium; urbanitatis lepos; innatus
leporis sensus. Uso: - alegre, festivus lo- husitismo: hussianismus vel hussitismus, i
quendi vel scribendi modus; - chabacano, m. Sin: hussiana heresis; hussiana doctrina.
scurrilis lepos; - gentil y suave, humanus ac
suavis lepos. husmear: odorari.

humorista: adj lpidus, a, um. Sin: facetus; huso horario: crculus vel lnea temporalis.
festivus; iocosus; iocundus vel iucundus; fa-
cetiarum plenus // sust (h)umorista, ae m. hypertext (Inform): sust hypertextus, us m //
Sin: cavillator; festivus vel facetus homo. adj hypertextualis, e.

humorsticamente: humorstice. Sin: fes-


tive; facete; salse; per ridculum. Uso: hablar
-, per ridculum dcere.

545
I
IAEA: Ordo internationalis ab energa at- iconoclasta vel iconoclastes, ae m. Sin: ico-
mica. nmachus; sacrarum imginum eversor, frac-
tor, persecutor; qui sanctas imgines delet,
Iberoamrica, v. Amrica. evertit, cnterit.

icstico: icsticus, a, um. Sin: vvidus; ntide iconodula: iconodula, ae f. Sin: imginum
rferens. venertio.

ice-ax (pico de alpinista): alpinistae dolbra iconfilo: iconphilus, a, um.


(-ae f).
iconografa: (descripcin de pinturas, esta-
iceberg: glaciata moles (-is f). Sin: natans tuas o monumentos, y especialmente de los
moles glaciata; glacialis mons vagans vel antiguos) iconogrphia sive -grapha, ae f.
natans; glaciata moles flctuans. Sin: imginum descrptio; de imagnibus
tractatus (-us m) // (coleccin de imgenes o
iceboat: navis glacfraga. retratos) corpus (-pris n) vel collectus (-us
m) imginum. Sin: imgines collectneae.
ice hockey, v. hockey (- sobre hielo).
iconogrfico: iconogrphicus, a, um.
icnografa: ichnogrphia sive -grapha, ae f.
Sin: lineamenta, orum npl; forma, figura. iconlatra: iconlatra vel iconlatres, ae m.
Sin: imginum adorator vel cultor.
icnogrfico: ichnogrphicus, a, um.
iconolatra: iconolatra, ae f. Sin: imginum
icngrafo: ichngraphus, i m. adortio.

icnograma: ichnogramma, tis n. iconologa: iconolgia sive -loga, ae f. Sin:


imginum interprettio; imginum doctrina,
icnologa: ichnolgia sive -loga, ae f. disciplina, scintia.

icon: (Inform) icon, nis f. iconolgico: iconolgicus, a, um. Sin: ad


imginem prtinens; imginis (gen).
icono o cono: (imagen) icon, nis f. Sin: sig-
num, i n. Uso: la catedral gtica sobresale iconlogo: iconlogus, i m. Sin: imaginum
como - singular de la ciudad de Colonia, g- interpres, tis m; iconolgiae studiosus.
thica ecclsia cathedralis tamquam signum
singulare exstat urbis Coloniensis // (imagen iconmaco, v. iconoclasta.
sagrada) cona, ae f. Sin: imago sacra, sa-
crata, sancta; pictura icnica. iconomana: iconomnia sive -mana, ae f.

iconoclasta: adj iconoclsticus, a, um // sust iconomanaco: iconomni laborans vel af-

546
idealista

fectus. cogitatum. Uso: - genial, luminosa, sollers


consilium; - ingeniosa, cllidum inventum //
iconmetro: iconmetrum, i n. (opinin, apreciacin) opnio, onis f. Sin:
sentntia; existimtio. Uso: segn mi -, ut
iconoscopio: iconoscpium, ii n. mea opnio fert; me sentnti // (esquema,
proyecto) lineamenta, orum npl. Sin: rei
iconostasio: iconstasis, -is f. adumbrtio vel descrptio

iconoteca: iconotheca, ae f. ida: itus, us m. Uso: - y vuelta, itus et rdi-


tus.
ictericia: cterus, i m. Sin: aurugo vel aurigo
(-gnis f); cteri morbus; arcuatus (vel arqua- ideal: (adj, no real) commentcius, a, um //
tus) morbus; morbus rgius; fellis suffsio; (que posee la perfeccin extrema) idealis, e.
bilis suffsio; suffusa bilis. Sin: perfectus, perfectssimus; absolutus; p-
timus; summus // sust spcies, i f. Sin:
ictrico: ictricus. Sin: bile suffusus; fellis forma; species et forma alicius rei; ptima
suffusione (vel morbo rgio) laborans vel af- (vel perfecta, vel exmia, vel praeclara) alic-
fectus. ius rei forma vel spcies; spcies exmia; per-
fctio atque absoltio. Uso: - de belleza,
ctico: chthycus, a, um. Sin: pscium (gen perfecta vel exmia pulchritdinis spcies; el
pl); ad pisces ttinens. - de la elocuencia, perfectae eloquntiae sp-
cies, forma, norma; - de plenitud cristiana,
ictiologa: ichthyolgia sive -loga, ae f. Sin: christianae perfectionis imago; - de vida, per-
de pscibus doctrina, disciplina, scintia. fecte vivendi rtio; - de vida feliz, beatae
vitae spcies ac forma; los -, alta et praeclara;
ictiolgico: ichthyolgicus, a, um. Sin: ad los - de libertad, de paz y de justicia, spln-
ichthyolgiam spectans. didae illae libertatis et pacis et iusttiae for-
mae; concebir un - de perfeccin, absolutum
ictilogo: ichthylogus, i m. Sin: ichthyol- ac perfectum liquid nimo effngere; propo-
giae peritus, cultor, studiosus. nerse un - perfecto en el pensar y en el obrar,
perfectssimam sibi cogitandi agendique ra-
ictiosauro: ichthyosaurus, i m. tionem propnere.

ictus: ictus, us m. idealidad: perfctio, onis f. Sin: ptimum;


forma perfecta; exemplaris dgnitas; summa
idea: (representacin mental de una cosa) exempli perfctio.
dea, ae f. Sin: cogittio; cogitatum f // (con-
cepcin elemental, nocin) ntio, onis f. Sin: idealismo: idealismus, i m. Sin: spcies;
mentis ntio; conceptus, us m. Uso: - innata, forma. Uso: - filosfico, lingstico, idealis-
innata vel nsita ntio; ntio in nimis infor- mus philosphicus, lingusticus.
mata vel nsita; - tradicional, dea traditiona-
lis; asociacin de ideas, notionum nexus (-us idealista: (que profesa el idealismo) idea-
m) // (propsito) conslium, ii n. Uso: - do- lista, ae m. Sin: idealismi ssecla (-ae m), fau-
minante, praecpuum conslium // (ocurren- tor, professor, sectator // (que idealiza, que se
cia, hallazgo) inventum, i n. Sin: conslium; deja guiar ms por ideales que por conside-

547
idealizado

raciones prcticas) homo utilitati non insr- identificable: identificbilis, e. Sin: certe re-
viens. Sin: ab usu vitae abstractus vel aver- cognoscbilis; clare cogitbilis.
sus; pota // (soador) inanis somniator //
(que va tras un ideal) homo sublimis vel identificacin: identifictio, onis f. Sin: certa
magnnimus. agntio vel recogntio.

idealizado: perfectus, a, um. Sin: absolutus; identificarse: - con alguien, alicius vitae
cumulatus; expletus; ptimus. formas indere; cum liquo unum feri atque
eundem.
idealizar: (formarse un concepto ideal de
algo) speciem rei nimo crnere. Sin: perfec- identikit: sontis adumbrata imago. Uso: - del
tam rei formam concpere, percpere, fngere, asesino, occisoris adumbrata imago.
nimo effngere; liquid omni ex parte per-
fectum nimo sibi fngere; absolutum et per- ideografa: ideogrphia sive -grapha, ae f.
fectum nimo liquid fngere; cogitatione et Sin: cogitationum descrptio; grphica idea-
mente liquid perfectssimum (vel ptimum, rum exprssio.
vel pulchrrimum) fcere; perfectam imgi-
nem (vel formam) alicius rei effngere; in ideogrfico: ideogrphicus, a, um. Uso: es-
plchrius interpretari. Uso: idealizarlo todo, critura -, ltterae ideogrphicae.
ptima ac pulchrrima nimo sibi mnia fn-
gere // (aadir a algo una belleza superior a ideograma: ideogramma, tis n.
la verdadera) licui rei decorem ddere supra
verum. Uso: - la imagen de uno, quam pul- ideologa: (ciencia de las ideas) ideolgia
chrrimam fcere alicius imginem. sive -loga, ae f. Sin: doctrina de mentis no-
tinibus // (sistema doctrinal) ideolgia; doc-
idealizacin: in plchrius interprettio. trina; doctrinae rtio; opintio ideolgica;
forma cogitandi. Uso: - atea, comunista, so-
idealmente: (en la idea) ideliter. Sin: mente cialista, ideolgia athestica, socialstica,
tantum; cogitatione et mente (opuesto a re, communstica ; - falsa, vana, falsae, inanis
reapse, realmente); sola notione; in dea; in doctrinae rtio; - de la utilidad, ideolgia uti-
imgine; nimo; cogitatione; mente // (de litatis.
modo ideal, muy bien) ptime. Sin: perfecte;
explete; pulchrrime; praeclare. ideolgicamente: ideolgice. Sin: ex notione
rei.
idear: (trazar, inventar) excogitare. Sin:
nimo fabricari vel effngere. ideolgico: ideolgicus, a, um. Sin: ad men-
tis notiones prtinens.
identidad: (culidad de idntico) idntitas,
atis f. Sin: propretas. Uso: cdula de -, ts- idelogo: idelogus, i m.
sera identitatis; - cultural, idntitas culturalis;
- personal, idntitas personalis; sentido de la idlicamente: suviter ac simplciter.
propia -, sensus prpriae identitatis; - de
miras y accin, idem mnibus conslium, ea- idlico: (relativo al idilio) idllicus sive idyl-
demque agendi rtio // (Mat, igualdad) ae- lacus, a, um. Sin: buclicus; ad idllium t-
qulitas, atis f. tinens // (pastoril) pastorale. Uso: vida -,

548
dolo

pastoralis vita // (sumamente placentero o lengua) idiotismus, i m. Sin: loctio, onis f;


agradable) amoenus quietusque; suavssimae idioma, tis n; propretas, atis f; peculiaris
simplicitatis plenus // (amoroso) amatrius, sermonis propretas; peculiaris alicius lin-
a, um. guae dctio. Uso: es un - de la lengua latina,
haec est peculiaris latinae linguae dctio //
idilio: (pequeo poema de asunto buclico y (ignorancia) ignorntia, ae f // (idiotez) v.
amoroso) idllium, ii n. Sin: carmen (-mnis esta voz.
n) vel poma (-atis n) buclicum; pastorale
carmen // (coloquio amoroso) sermo amat- idlatra: (que adora dolos o dioses falsos)
rius vel amoris plenus. Sin: collquium ama- idollatra vel idollatres, ae m; idollatris,
trium // (relaciones entre enamorados) dis f. Sin: idolorum vel simulacrorum cultor
amtio, onis f. (-oris m), cultrix (-icis f) // (que ama excesi-
vamente una persona o cosa) frvidus vel n-
idioelctrico: idiolctricus, a, um. mius amator. Sin: qui prdite amat.

idioma: (modo particular de hablar) idioma, idolatrar: (adorar dolos) idla clere, ado-
tis n. Sin: peculiaris dctio; mos prprius di- rare, honorare, vereri. Sin: deorum simulacra
cendi; dialectos vel dialectus, i f // (lengua) clere, venerari, adorare; idolis servire //
lingua, ae f. Sin: sermo (-onis). Uso: - extran- (profesar una especie de culto por alguien o
jero, sermo extrneus; - francs, idioma glli- algo) tamquam deum clere; ut idolum ad-
cum; - nacional, sermo ptrius; - oficial, mirari, clere, dilgere, venerari; tamquam
lingua officialis; sermo pblicus; - universal, vel ut deum clere; liquem pro deo venerari;
sermo universalis. cultu paene divino liquem prsequi; quasi
divino cultu liquem clere vel venerari //
idiomtico: idiomticus, a, um. (amar excesivamente) liquem (vel liquid)
adamare. Sin: prdite amare; deperire amore
idiosincrasia: (temperamento o manera de alicius; liquem ardenti amore venerari; li-
ser que caracteriza a un individuo o colecti- quem in delciis habere; liquem ferre in cu-
vidad) idiosynchrsia sive -chrasa, ae f. Sin: lis; liquem in sinu gestare.
natura; ndoles, is f; ingnium // Med prpria
crporis affctio vel constittio. idolatra: (adoracin de los dolos y falsas
divinidades) idololatra sive idolatra, ae f.
idiota: (que padece de idiotez) hebes, tis Sin: idolorum cultus; simulacrorum adortio
(abl -ti). Sin: iditicus; stultus; stpidus; in- vel cultus // (fig, amor excesivo y vehemente)
spiens // sust idiota vel idiotes, ae m. Sin: amor vhemens. Sin: prditus vel nmius
homo hebes, stultus, stpidus // (ignorante, amor (alicius, alicius rei). Uso: - del poder,
falto de instruccin) (homo) indoctus; ineru- idololatria erga potestatem // (fig, obsequio
ditus, illitteratus, rudis. excesivo) nmia (alicius, alicius rei) vene-
rtio. Sin: obsquium immoderatum.
idiotez: (falta de desarrollo mental) rustci-
tas, atis f. Sin: mentis imbecllitas; ingnium idoltrico: idololtricus vel idoltricus, a,
hebes; aspritas agrestis // (fig, falta de inte- um.
ligencia) v. estupidez.
dolo: (figura de una falsa deidad a que se
idiotismo: (modo de hablar propio de una tributa adoracin) idlum, i n; idlium, ii n.

549
idoneidad

Sin: ficti vel falsi dei simulacrum; fictus vel nare; entrar en la -, ecclsiam intrare vel n-
commentcius deus // (fig, persona o cosa ex- gredi; frecuentar la -, ecclsiam frequentare;
cesivamente amada) delciae, arum fpl. Sin: ir a la -, ad (vel in) ecclsiam ire; llenar la -,
delicolae, arum fpl; amor. Uso: es mi -, est ecclsiam replere vel implere; salir de la -,
mihi nice in delciis; eum prae mnibus in de ecclsia gredi vel exire; ab ecclsia exire.
culis fero; is unus mihi mnia est; soy el - de
alguien, liquis me summo amore prosqui- igl o igloo: casa glcie instructa.
tur; hbeor ab liquo in delciis; in delciis
sum licui. ignicin: igntio, onis f.

idoneidad: idonitas, atis f Sin: hbilitas; fa- ignitrn: fstula thermoinica. Sin: sipho
cultas. (-nis m) thermoinicus.

iglesia: (sociedad de los cristianos) Ecclsia, igualdad: aequlitas, atis f. Sin: equitas; ae-
ae f. Uso: - militante, Ecclesia mlitans, labo- quablitas. Uso: - de nimo, equitas nimi; -
rans; - purgante, Ecclsia purgans; Ecclsia de bienes, bonorum aequtio; - de condicio-
labes xpians; - triunfante, Ecclsia trium- nes, condicionum equitas; - de derecho, ae-
phans; Ecclsia in caelo triumphans; - comu- qutio iuris; - de sentimientos, nimi
nitaria, Ecclsia quae communitatis ndolem aequlitas; - de las mujeres y de los hombres,
praefert; - heterodoxa, Ecclsia heterodoxa; - aqeulitas feminarum et virorum; - ante la ley
jerrquica, Ecclsia quae secundum Hierr- y los derechos civiles, aequlitas vel aequa-
chiae gradus (vel rdines) dispnitur; - local, blitas officiorum et irium.
Ecclsia localis; - naciente, - primitiva, Ec-
clsia nascens, exriens; Ecclsia orignibus ilacin: (accin y efecto de inferir una cosa
prxima; - Oriental y Occidental, Ecclsia de otra) consequntia, ae f. Sin: conclsio //
Orientalis et Occidentalis; - popular, Ecclsia (Filos, nexo entre el consiguiente y las premi-
popularis; - posconciliar, Ecclsia postcon- sas) illtio, onis f.
ciliaris; - del silencio, Ecclsia silntii; Ec-
clsia elinguis rddita vel redacta; Ecclsia ilativo: illativus, a, um.
ad silntium coacta; Ecclsia quae a silntio
nomen ccipit // (templo cristiano) ecclsia, ilegal: illegalis, e. Sin: illcitus; non legti-
ae f. Sin: templum; aedes, is f. Uso: - legti- mus.
mamente bendecida o dedicada, ecclsia le-
gtime benedicta vel dedicata; aedes rite ilegalidad: illeglitas, atis f. Sin: iniusttia;
expiata; - catedral o catedralicia, ecclsia ca- iniria.
thedralis vel episcopalis; templum maius;
aedes princeps; - colegial, ecclsia collegiata; ilegalmente: illegliter.
- conventual, ecclsia conventualis; - matriz,
ecclsia matrix; - metropolitana, ecclsia me- ilegible: illegbilis, e. Sin: obscurus; incom-
tropolitana; - parroquial, ecclsia paroecialis; prehensbilis; corruptus; parum clarus vel
curiale templum; aedes curialis; - pequea, perspcuus.
ecclesola, ae f; - puesta en entredicho, aedes
iure sacrorum privata // cerrar la -, eccl- ilegitimidad: illegitmitas, atis f. Sin: iniust-
siam cludere; consagrar una -, templum rite tia; res iniusta, vel non legtima, vel contra
consecrare; engalanar una -, templum exor- legem, vel lgibus vtita.

550
ilustre

ilegtimo: (no legtimo) illegtimus, a,um. error, oris m. Sin: mentis error; fallcia; falsa
Sin: non legtimus; lgibus vtitus // (falso) vel vana imago; falsa spcies; simulacrum.
falsus, a, um // (espurio) sprius, a, um // Uso: - infantil, illsio infantilis; - ptica, ocu-
(adulterino) adulterinus, a, um. lorum decptio; ludbrium oculorum; hacerse
ilusiones, falli vel se fllere; falsas sibi im-
ilaco: coxalis, e. gines fngere; in fraudem delbi; librarse de
una -, sibi errorem extorquere; ser vctima de
ilimitado: illimitatus, a, um. Sin: immensus; una -, in errore versari // (esperanza quim-
infinitus; quoslibet praetergrediens fines vel rica) spes inanis, vana, vcua, fallax, rrita.
trminos. Uso: libertad -, libertas illimitata; Uso: forjarse ilusiones, vana vel innia spe-
poder -, summum imprium; ius infinitum; rare; spes inanes pscere // (Ling, irona viva
infinita potestas; infinitum imprium. y picante) illsio, onis f.

ilgico: illgicus, a, um. Sin: non lgicus; ilusionismo: prestgiae, arum fpl.
non rationalis; non consectrius; non consec-
tneus; haud cnsequens; rationi contrrius. ilusionista: praestigiator, oris m.

ilogismo: inconsequntia, ae f. Sin: rationi ilusorio: illusrius, a, um. Sin: fallax; falsus;
repugnntia. inanis; rritus; vcuus. Uso: gozo -, falsum
gudium.
iluminacin: illumintio , onis f. Sin: lumi-
ntio; illustrtio // (conjunto de luces) lmina, ilustracin: illustrtio, onis f // (movimiento
um npl // fig illumintio. intelectual europeo) secula vel tmpora eru-
dita; aetas exculta // (grabado, estampa) v.
iluminado: illuminatus, a, um. estas voces.

iluminar: illuminare; luminare; colluminare. ilustrado: (docto, instruido) doctus, a, um.


Sin: collucere; illustrare; lumen adhibere, af- Sin: eruditus // (adornado con grabados,
ferre, dare. Uso: - un libro, librum imagn- imgenes, etc.) (imagnibus) ornatus, exorna-
culis belle illustrare; librum imagnibus tus, auctus; depictus // (aclarado) explanatus,
exornare. a, um. Sin: illustratus; enarratus.

iluminativo: illuminativus, a, um. Sin: ill- ilustrar: illustrare. Sin: collustrare // (aclarar
minans; illucescens; illustrans; clarficus. un punto o materia) explanare. Sin: illustrare,
enarrare, illuminare // (incluir lminas o gra-
iluminismo: illuminismus, i m. Sin: illumi- bados) - un libro, librum figuris distnguere,
nationis doctrina, disciplina; lminum aetas exornare, ornare; pictas effgies ddere libro
(-atis f). // fig, hacer ilustre a una persona o cosa, no-
bilitare. Sin: celebrare; illustrare.
iluminista: illuminista, ae m. Sin: illumi-
nismi fautor, sectator, professor. ilustrativo: explanatrius, a, um. Sin: expli-
catrius; interpretatrius.
ilusin: (concepto, imagen o representacin
sin verdadera realidad que procede de la ilustre: illustris, e. Sin: cleber; clarus, prae-
imaginacin o del engao de los sentidos) clarus; conspcuus; egrgius; exmius; insig-

551
imagen

nis; fam ingens; famigeratus, famigerbilis. impacto: ictus, us m. Sin: impctio, onis f.
Uso: volver -, illustrare; volverse -, illustrari.
impagable: (que no se puede pagar) insol-
imagen: imago, gnis f. Sin: effgies, i f; bilis, e.
icon, nis f; simulacrum. Uso: - geomtrica,
ptica, televisiva, imago geomtrica, ptica, impalpable: intctilis, e. Sin: non palpbilis;
televisfica; - sagrada, sacra imago; - de la tenussimus; inanis; levis.
voz (eco), vocis imago.
imparcial: (que juzga o procede con impar-
imaginar: imaginari. Sin: effngere, fngere; cialidad) equus, a, um. Sin: aequbilis; ius-
excogitare; suppnere; opinari; mente effn- tus; nteger; mdius; mdium se gerens. Uso:
gere, concpere; cogitatione fngere, depn- mantenerse -, ntegrum se servare; aequita-
gere // imaginarse, sibi liquid mente tem servare; ser -, mdium esse; mdio esse
effngere vel nimo fngere. nimo; mdium se grere // (que incluye im-
parcialidad) equus, a, um. Sin: aequbilis //
imaginario: imaginrius, a, um. Sin: com- (que no se adhiere a ningn partido) neutri
mentcius; fictus; excogitatus; putatus. parti favens; nulli parti obnxius. Uso: ser -,
neutri favere.
imaginativa: imaginandi facultas.
imparcialidad: impartilitas, atis f. Sin: e-
imaginativo: imaginativus, a, um. Sin: ad quitas; aequanmitas; aequablitas; intgritas;
cogitandum acutus. mens ntegra; iudcium ntegrum vel
incorruptum.
imn: (xido natural) magnetites, is f; mag-
netita, ae f // (barra de acero) magnes, tis impasibilidad: impassiblitas, atis f. Sin: im-
(ac -eta). Sin: magnes lapis (-dis m). perturbtio; constntia; frmitas. Uso: - del
nimo, nimus ab omni perturbatione liber;
imanar, v. imantar. - del cuerpo, corpus ab omni perturbatione l-
berum.
imantado: magnetis vi preditus. Sin: vi
magntica infectus vel imbutus. impasible: (incapaz de sufrir; insensible) im-
patbilis vel impetbilis, e. Sin: non (vel haud)
imantar: magntica vi (vel virtute) allcere, patbilis; pati nscius; patiendi expers // (im-
imbere, infcere. perturbable) impassbilis, e. Sin: impertur-
batus; impertrritus; omni perturbatione liber,
imbatido: invictus, a, um. Uso: permanecer vcuus; immotus; inconcussus. Uso: aire -,
-, invictum manere. os durum; quedar -, vultum non mutare; ean-
dem semper fciem servare; ser -, omni per-
imborrable, v. indeleble. turbatione nimi carere; vultu constanti
esse.
imitar: imitari. Sin: aemulari; effngere; as-
simulare, simulare; sectari; exempla sequi; impasiblemente: impassibliter. Sin: imper-
vestgia calcare vel prsequi; vestgiis inhae- turbate; impertrrite; impvide; vultu
rere. Uso: ser imitado, imitatione xprimi. constanti, imperturbato, immoto; immota
mente; immoto nimo. Uso: ver -, siccis cu-

552
imperio

lis crnere. Sin: acus tutria, tecta, tuta.

impasse: desperata res. Sin: difficultas. imperial: imperialis, e. Sin: imperatrius.


Uso: casa -, domus imperatria; palacio -,
impecabilidad: impeccablitas, atis f. Sin: paltium caesreum; poder -, potestas impe-
impeccntia. ratria vel caesrea.

impecable: (incapaz de pecar) impeccbilis, imperialismo: (sistema y doctrina de los im-


e. Sin: irreprehensbilis. perialistas) imperialismus, i m. Sin: cupdo
imprii; nmium imprii stdium; ppulos
impedimento: impedimentum, i n. Uso: re- subiugandi libdo; imperandi vel dominandi
mover los - del mercado internacional, im- avditas; imperandi ambtio vel cupditas; li-
pedimenta mercaturae internationalis bido dominandi; cupido imperandi vel do-
amovere. minandi; stdium vel cupido proferendi
(augendi, propagandi, amplificandi) imprii.
impelente: urgens, entis. Sin: premens; com- Uso: - internacional, imperialismus interna-
pellens. tionalis // (rgimen imperial) imperialismus,
i m. Sin: imperiosus dominatus (-us m); im-
impenitencia: impaenitntia, ae f. Sin: in periosa domintio.
peccato vel in peccando obstintio, pervic-
cia, pertincia; nimus in peccato offirmatus; imperialista: (partidario de extender la do-
occallatus peccatis nimus. minacin de un estado sobre otro u otros por
medio de la fuerza) imperialista, ae m. Sin:
impenitente: impenitens, entis. Sin: in malo imperialismi cpidus, vidus, studiosus, fau-
(vel in peccato) offirmatus; quem peccati tor; imprii fautor, cpidus, cupidssimus;
non penitet. imprii amplificandi (dilatandi, propagandi)
cpidus, vidus, fautor // (quien practica una
impensadamente: inopinanter, inopinate, in- poltica -) principats vidus; dominandi c-
opinato, necopinato. Sin: praeter opinionem; pidus; imperiosi dominatus fautor // adj im-
inconsiderate; tmere; inconsulto. periosus, imperiosssimus, a, um. Uso: afn
-, imperiosssima cupditas; dictadura -, im-
impensado: inopinatus, a, um. Sin: inexspec- periosa dictatura; dominacin -, imperiosssi-
tatus. mus dominatus; voluntad -, imperiosssima
voluntas // (perteneciente o relativo al impe-
imperativo: adj imperativus, a, um // sust rialismo) ad principatum vel ad imperiosum
modus imperativus // - categrico, imperati- dominatum spectans.
vum categricum; offcii necssitas.
imperialmente: imperiliter. Sin: more im-
imperceptible: imperceptbilis, e. Sin: levs- periali.
simus; tenussimus. Uso: - movimiento de los
labios, levssimus labiorum motus. imperio: imprium, ii n. Uso: bajo el - de
Diocleciano, Diocletiano imperitante. Uso:
imperdible: (que no puede perderse) inamis- Santo -, Sanctum Imprium (Romanogerm-
sbilis, e // (alfiler de seguridad que forma nicum); en tiempo del Tercer -, tmpore Trtii
una especie de broche) acus (-us f) fibulata. Imprii.

553
imperiosamente

imperiosamente: imperiose. Sin: cum imp- de imptigo) impetgine affectus vel laborans.
rio; imperiosi dmini more // fig arroganter.
Sin: elate; superbe. imptigo: impetgo, gnis f.

imperioso: imperiosus, a, um. Sin: rrogans; implacable: implacbilis, e. Sin: inexpibi-


elatus; nsolens. lis. Uso: odio -, odium implacbile vel inex-
pibile.
impermeabilidad: immeablitas, atis f.
implantar: institere. Sin: constitere; cn-
impermeabilizacin: immebilem reddens dere.
intnctio. Sin: illtio immeabilitatem gignens.
implementar: effcere. Sin: ad effectum
impermeabilizar: immebilem rddere vel perdcere vel addcere.
effcere.
implemento: instrumentum, i n. Uso: - agr-
impermeable: (impenetrable al agua o a cola, instrumentum agreste vel agri.
otro lquido) impermebilis, e. Sin: immebi-
lis; intransmebilis; impenetrbilis; impr- implicar: implicare. Sin: immiscere; invl-
vius; aquae impenetrbilis; non mebilis // vere; illigare; partcipem fcere (liquem ali-
(sobretodo de tela impermeable) pluviale, is cius rei); in (alicius rei) societatem
n. Sin: vestis implvia; immebilis (vel non ascscere.
mebilis) penula vel lacerna; mbribus im-
prvia penula vel lacerna; segestria, ae f. impluvio: implvium, ii n.

imperscriptible: impraescriptbilis, e. Sin: impolticamente: impoltice. Sin: impoltica


qui (quae, quod) preaescribi non potest. ratione // (imprudentemente) imprudenter.
Sin: incivliter; inurbane.
imperscrutable: inscrutbilis, e. Sin: im-
perscrutbilis; arcanus; incredbilis; supra hu- impoltico: impolticus vel non polticus.
manae mentis captum. Sin: a poltica abhorrens vel alienus // (im-
prudente) imprudens, entis. Sin: incivilis; in-
impersonal: impersonalis, e. Sin: imperso- urbanus; incllidus; a civili prudntia alienus.
nativus. Uso: verbos -, verba impersonalia;
modo -, impersonalis modus (verborum). imponderabilidad: imponderablitas, atis f.

impersonalidad: impersonlitas, atis f. imponderable: (que no puede pesarse, me-


dirse o precisarse) imponderbilis, e. Sin:
impersonalmente: impersonliter. nullius pnderis; sine pndere; pnderis vel
momenti carens (-entis), expers (-ertis); qui
imperturbabilidad: imperturbtio, onis f. (quae, quod) expendi non potest. Uso: los -,
Sin: impassiblitas; aequlitas; tranqullitas; imponderablia, ium npl; mnima momenta
v. ataraxia. (-orum npl).

impetiginoso: (concerniente o relativo al im- imponible: imponbilis, e. Sin: obligationi


ptigo) impetiginosus, a, um // (que padece obnxius.

554
impregnar

importacin: (accin de importar) import- imposibilidad: impossiblitas, atis f. Sin:


tio, onis f. Sin: invctio, onis f // (cosas im- nulla potestas, facultas; quod feri non potest.
portadas) importatcia, orum npl. Sin:
merces (-ium fpl) adventciae; res quae im- imposibilitado: impeditus, a, um. Sin: prae-
portantur; id quod importatur. peditus.

importado: importatus, a, um. Sin: invectus; imposible: impossbilis, e. Sin: qui, quae,
illatus. quod feri non potest. Uso: es - que, nullo
pacto fieri potest ut ...; feri non potest ut ...
importador, ra: importator, oris m; importa-
trix, icis f. Sin: invector m; invectrix f. impostergable: indifferbilis, e. Sin: dilatio-
nis imptiens; dilationem non patiens; qui
importancia: (lo que hace que una cosa sea (quae, quod) differri non potest; qui (quae,
considerable) momentum, i n. Sin: grvitas; quod) dilationem non rcipit vel non ptitur.
pondus; vis; praestntia. Uso: - creciente,
momentum augescens; cosa de cierta -, res impostergablemente: nulla dilatione, prola-
alicius momenti; cosa de grande -, res tione, prorogatione. Sin: sine dilatione; sine
magni momenti vel pnderis; cosa de m- ulla dilatione.
xima -, res mximi momenti; res summae
gravitatis; cosa de poca, mnima, ninguna -, impostor, ra: impostor, oris m; impostrix,
res parvi (vel levi), mnimi, nullus momenti; icis f. Sin: deceptor, oris m; simulator, oris m;
- de un asunto, rei magnitudo; dar demasiada sycophanta vel sucophanta, ae m // adj fal-
- a algo, liquid verbis nimis exaggerare; dar lax; falsdicus; falsloquus.
mucha - a algo, licui rei magnam vim (gra-
vitatem, praestntiam) tribere // (autoridad, impracticabilidad: inviablitas, atis f. Sin:
influencia) grvitas, atis f. Sin: auctritas. inaccessiblitas; impenetrablitas.
Uso: de (gran) -, magnus; de menor -, minor,
lvior; darse -, darse aires de gran -, mnia impracticable: imprvius, a, um. Sin: nvius;
contemptim gravique supercilio gere; ser inaccessbilis; invibilis; ditu clausus. Uso:
persona de -, plrimum pollere; summa auc- lugares -, loca impedita npl.
toritate (vel praestnti) pollere; auctoritate
et grati valere. imprecacin: (en sentido abstracto) exsecr-
tio, onis f (alicius rei) // (en sentido con-
importante: (que importa, considerable) creto) exsecramentum, i n. Sin: maledictum;
gravis, e. Sin: magnus. Uso: ms -, ptior; dirae fpl vel dira npl. Uso: lanzar impreca-
muy -, mximus vel gravssimus; ser -, valere ciones contra alguien, licui diras vel dira
// (que tiene importancia o autoridad) gravis, precari vel imprecari; liquem exsecrari vel
e. Sin: multae auctoritatis. devovere.

importar: importare. Sin: invhere; introd- impregnacin: perfsio, onis f.


cere.
impregnar: (liqua re) imbere. Sin: perfn-
importe: summa, ae f. Sin: prtii summa; dere; impraegnare; praegnantem fcere // im-
sumptus, us m. pregnarse de gramtica, de msica, de varios
errores, mbui grammtic, msic, vriis

555
imprenta

errribus. impresionable: mollis, e. Sin: qui (quae,


quod) fcile commovetur. Uso: ser -,
imprenta: (el arte de imprimir) ars typogr- facllime commoveri.
phica. Sin: ars impressria vel librria; ars
gutenbergia(na) // (establecimiento donde se impresionante: nimum cmmovens vel
imprime) typographum, i n; typographium, prmovens.
ii n. Sin: officina typogrphica vel librria;
domus preli; domus preli typogrphici // (im- impresionar: commovere; movere; permo-
presin) imprssio, onis f. Uso: caracteres de vere. Sin: excitare; affcere; nimum alicius
-, typi, orum mpl; characteres, um mpl; litte- tngere, mollire, movere // impresionarse,
rarum notae vel formae; error de -, mendum (criter) commoveri // (- placas fotogrficas)
typogrphicum; pruebas de -, typorum colluminare. Sin: luce imprmere.
exemplria vel experimenta npl; flia pro-
banda; pginae emendandae; relativo a la -, impresionismo: impressionismus, i m.
impressrius; dar a la -, typis imprmere vel
dere // (fig, lo que se publica impreso) impresionista: impressionista, ae mf. Sin:
scripta dita. Sin: scripta typis impressa. impressionismi studiosus, ssecla, fautor //
(relativo al impresionismo) impressionsti-
imprescindible: impraescindbilis, e. Sin: cus, a, um; ad impressionismum prtinens.
qui (quae, quod) praetermitti non potest;
quod omitti non potest; a quo recdere non impreso: adj typis impressus, a, um. Sin:
pssumus. typis ditus, scriptus, exaratus // sust res typis
impressa. Sin: scriptum typis ditum, exara-
imprescriptible: impraescriptbilis, e. Sin: tum, consignatum, mandatum; scriptum
qui (quae, quod) praescribi (vel vetustate in- praelo (prelo) ditum vel excusum. Uso: obra
firmari) non potest; praescriptioni non obn- impresa, opus scriptri mchin impressum;
xius. impresos, typis dita, vel scripta, vel im-
pressa.
impresin: (accin y efecto de imprimir) im-
prssio, onis f. Sin: typorum imprssio; v. impresor: (tipgrafo) impressor, oris m. Sin:
edicin. Uso: belleza de -, typorum venustas typgraphus; rtifex librrius; librorum pi-
// (obra impresa) liber typis impressus vel fex vel rtifex; librrius officinator; excusor;
exscriptus; opus typis exscriptum // (marca typotheta, ae m; typogrphicae (vel librriae)
que una cosa deja en otra) signum, i n. Sin: officinae pifex. Uso: - de moneda, excusor
nota; imprssio; incsio. Uso: - dactilar o di- argentrius; relativo al -, excusrius // (dueo
gital, digitalis imprssio vel incsio; signum de una imprenta) typogrphicae (vel libr-
dgiti (vel digitorum); dactylogramma, tis riae) officinae dminus vel possessor.
(dat y abl pl -is) n; impresiones en el nimo,
nimi impressiones // (fig, movimiento que impresora: impressrium, ii n. Sin. mchina
las cosas causan en el nimo) (nimi) com- impressria. Uso: - de computadora, instru-
mtio, onis f. Uso: - suave, terrible, suavis, mentum pressrium elaboratrii electrnici.
terrbilis nimi commtio.
imprevisible: impraevisbilis, e. Sin: non
impresionabilidad: molltia, ae f; mollties, ante visbilis; qui (quae, quod) praevideri non
i f. Sin: nimi molltia; faclitas; flexiblitas. potest.

556
impuesto

imprevisto: inopinatus; necopinatus, a, um. inenuntibilis; ineloqulibis; impossbilis


Sin: inexpectatus; haud exspectatus; inspera- dictu.
tus; non praevisus.
improrrogable: improrogbilis, e ; non pro-
imprimtur: vnia typis imprimendi. rogbilis. Sin: (qui, quae, quod) prorogari
(vel differri) nequit.
imprimir: (estampar o dejar huella por
medio de la presin) imprmere. Sin: inscl- improrrogablemente: improrogabliter. Sin:
pere; inscrbere (liquid in liqua re) // (dar a sine dilatione vel prorogatione; nulla dila-
la prensa los escritos para su publicacin) tione vel prorogatione.
typis mandare. Sin: prelo subcere vel sb-
dere // (publicar, editar) (librum) imprmere. improvisacin: extemporlitas, atis f // (obra
Sin: excdere; typis vel prelo imprmere, c- improvisada) sbita vel repentina ctio; res
dere, excdere, dere, exarare, gutenbrgia improvisa, subitria, inopinata; factum sbi-
arte exarare. Uso: pgina impresa, pgina tum // (discurso improvisado) sbita vel ex-
typis impressa // (fig, fijar algn afecto, idea, temporalis ortio. Sin: subitria dctio.
etc.) infgere (liquid in liqua re, vel licui).
Sin: inculcare liquid; in nimum imprmere. improvisado: improvisus, a, um. Sin: extem-
Uso: impreso en la memoria, in memoria p- poralis; subitrius; repentinus ac fortutus.
situs atque infixus; impreso en la misma na-
turaleza, in ipsa natura infixus; quedar improvisador: (que improvisa) extempora-
impreso en el nimo, in nimo insdere // (co- lis, e. Sin: extemporneus; ex tmpore agens;
municar) - un movimiento a algo, liquid im- ad extemporalitatem fcilis vel promptus.
pllere. Uso: quien compone de repente versos, qui
versus ex tmpore facit vel fundit; quien com-
improcedencia: vnitas, atis f. Sin: lvitas; pone de repente discursos, ex tmpore dicens
innitas; futlitas; vacitas // (falta de dere- (-entis); sbito dicens; dictor extemporalis,
cho) repugnntia contra quaestionem iudici- subitrius.
riam.
improvisar: (hacer una cosa de pronto, sin
improcedente: vanus, a, um. Sin: ftilis; estudio ni preparacin) sbito gere vel f-
inanis; carens fundamento; ftili fundamento cere // (hacer de ese modo discursos, poesas,
innisus // (no conforme a derecho) quaestioni etc) sbito dcere vel loqui. Sin: ex improviso
iudiciriae repugnans. vel ex tmpore dcere. Uso: - versos, poemas,
versus, crmina extemporliter (vel ex tm-
improductividad: infructusitas, atis f. Sin: pore, vel ex improviso) fndere, pngere,
infecnditas; sterlitas; innitas; nulla frc- scrbere // (preparar en poco tiempo algo)
tuum effctio. Uso: - econmica, sterlitas oe- liquid ex tmpore parare. Uso: - un al-
conmica. muerzo, un banquete, extemporale prndium,
convvium expedire; - una fiesta, festivum
improductivo: infecundus, a, um. Sin: in- festinare diem.
fructuosus, inanis, strilis; frctibus carens;
non fructficans; oeconmice strilis. impuesto: vectgal, alis n. Sin: tributum;
taxa. Uso: - adicional, accssio (-onis f); - au-
impronunciable: impronuntibilis, e. Sin: tomotor, vectigal autocinticum; - comple-

557
impugnable

mentario, completivum tributum; - directo, f; infitiator m; infitiatrix f.


tributum; tributum directum; - eclesistico,
vectigal vel nnuum tributum ecclesisticum; impugnante: impugnans, antis. Sin: impug-
- extraordinario, indctio (-onis f); - fijo, sti- natrius.
pndium; - indirecto, vectigal; tributum indi-
rectum; - personal, tributum viritim impulsividad: impulsvitas, atis f. Sin: im-
impsitum; tributum in cpita sngula; - p- plsio; impulsus, us m; vehemntia incon-
blicos, pblica, orum npl; - suplementario, sulta. Uso: por -, impulsione.
additcium tributum; - telefnico, taxa tele-
phnica; - unitario, taxa unitria vel elemen- impulsivo: impulsivus, a, um. Sin: dvius;
tria // - de estada, commorationis taxa; - de inconsultus.
ingreso, dits taxa; - del timbre, pro pblico
sigillo taxa; - en dinero, stipndium; - sobre impulso: (accin y efecto de impeler o im-
los bienes heredados, - sobre herencias, - pulsar) impulsus, us m. Sin: implsio, onis f;
sobre las sucesiones, tributum ex hereditate; appulsus, us m; incittio, mtio, permtio,
- sobre inmuebles, tributum; - sobre los pas- onis f. Uso: - elctrico, elctricus ictus (-us
tos pblicos, vectigal ex scriptura; - sobre la m); - misionero, impulsus missionalis; dar - a
renta, ex provntibus vectigal // cobrador, re- algo, licui rei favere; liquid impllere vel
caudador de impuestos, apodecta, ae m; tri- promovere; sentir el - de algo, liqua re mo-
butorum procurator vel exactor; exencin de veri vel impelli // (instigacin, sugestin) im-
los -, tributorum immnitas; exento de -, (tri- pulsus, us m. Sin: implsio (ad liquid);
butorum) immunis vel expers (-ertis); vcuus instinctus (-us m); stmulus. Uso: por - de al-
a tributis; oficina de -, offcium fiscale; sujeto guien, impulsu (vel instinctu) alicius; por mi
a -, tributrius vel vectigalis // cobrar, recau- -, impulso meo; por propio -, ultro; me, tu,
dar, exigir, hacer pagar los -, tributa (vectig- su, etc., sponte // Mec pressura, ae f.
lia, stipndia) exgere; disminuir, rebajar los
-, tributa temperare; establecer un - anual, impulsor: impulsor, oris m.
pecniam in sngulos annos imperare; eximir
a uno de un -, tributo (vectigali, stipndio) imputabilidad: imputablitas, atis f.
liquem liberare; pagar un -, tributum pn-
dere, ferre, conferre; vectigal slvere, pn- inabordabilidad: inaccessiblitas, atis f.
dere, pensitare; suprimir un -, vectigal
abrogare. inabordable: inaccessbilis, e. Sin: inadbi-
lis; nvius; imprvius; ditu carens vel diffci-
impugnable: impugnbilis, e. Sin: confutan- lis.
dus; improbandus; reprobandus; qui (quae,
quod) impugnari potest. inabrogable: inabrogbilis, e. Sin: irrevoc-
bilis; abrogationem non ptiens; qui (quae,
impugnacin: impugntio, onis f. quod) abrogari non potest.

impugnado: impugnatus vel oppugnatus, a, inaccesibilidad, v. inabordabilidad.


um. Sin: repulsus; negatus; recusatus.
inaccesible, v. inabordable.
impugnador, ra: impugnator, oris m; impug-
natrix, icis f. Sin: oppugnator m; oppugnatrix inaccin: inrtia, ae f.

558
inaugurado

inaceptable: inacceptbilis vel inacceptbilis. stbilis.


Sin: reiciendus; exprobandus.
inamovilidad: inamoviblitas, atis f. Sin: per-
inaceptablemente: inacceptabliter. petitas (-atis f).

inactividad: inactusitas, atis f. inanimado: inanimatus, a, um. Sin: inni-


mus; innimis, e; nim carens. Uso: los
inactivo: inactivus, a, um. Sin: inactuosus. seres - y los animados, innima et animata.

inadaptabilidad: inaptablitas, atis f. Sin: in- inapagable: inexplbilis, e. Sin: insatibilis.


convenintia.
inapelable: inappellbilis, e. Sin: appella-
inadaptable: inaptbilis, e. Sin: inconv- tione remota; sine provocatione; haud provo-
niens, entis. cbilis vel provocandus.

inadaptado: non idneus. Sin: non aptus. inapetencia: inappetntia, ae f. Sin: cibi fas-
tdium vel satetas.
inadecuado: inadaequatus vel non adaequa-
tus, a, um. Sin: haud cngruens; impar; non inaplicabilidad: inapplicablitas, atis f.
respondens.
inaplicable: inapplicbilis, e. Sin: non appli-
inadvertencia: inconsiderntia, ae f. Sin: ne- cbilis; non aptus ; non idneus.
glegntia; incria. Uso: por -, inconsiderate;
inconsulte; tmere; imprudenter; per impru- inapreciable: inaestimbilis, e.
dntiam; por pura -, tmere ac nulla ratione;
tmere ac nullo conslio; casu et tmere; t- inaprensible: inapprehensbilis, e. Sin: non
mere ac fortuto; inconsulte ac tmere. apprehensbilis; apprehensu diffcilis // (fig
que no se puede captar por demasiado sutil)
inadvertidamente: (por inadvertencia) v. in- inintelligbilis, e. Sin: incomprehensbilis.
advertencia // (descuidadamente) neglegen-
ter. Sin: incurate; incuriose. inasible: imprensbilis, e. Sin: effgiens;
evanescens; qui (quae, quod) comprehendi (=
inafectado: inaffectatus, a, um. ser agarrado) vel intllegi (= ser compren-
dido) non potest.
inagotable: inexhaurbilis, e.
inaudito: (nunca odo) inauditus, a, um. Sin:
inajenable o inalienable: inalienbilis, e. novus; inauditus ac novus // (fig, monstruoso,
Sin: alienationi non obnxius; qui (quae, extremadamente vituperable) infandus, a,
quod) abalienari nequit vel non potest. um. Sin: nefandus; exsecrandus.

inalmbrico: sine filo vel filis. inauguracin: inaugurtio, onis f. Sin: ins-
taurtio; intium; princpium; dedictio.
inalienabilidad: inalienablitas, atis f.
inaugurado: inauguratus, a, um. Sin: auspi-
inamovible: inamovbilis, e. Sin: perptuus; catus; nitus, inceptus; instauratus.

559
inaugural

inaugural: inauguralis, e. Sin: aditialis; in- dare // (fig, lisonjear) adulari liquem vel li-
augurativus; auspicalis. Uso: sesin -, aus- cui. Sin: assentari vel blandiri licui; liquem
picalis sssio. nimis laudare; liquem ludibus extllere;
liquem ad caelum efferre; liquem ad astra
inaugurar: inaugurare. Sin: auspicari; incho- (vel ad sdera) tllere.
are, inire, initiare, incpere; instaurare; dedi-
care. Uso: inaugur la sesin parlamentaria, incensario: turbulum, i n. Sin: incensrium;
sessionem parlamenti inauguravit. acerra; thymiatrium; turrium vas. Uso: agi-
tar el -, turbulum conctere; golpe doble de
inautntico: inauthnticus, a, um. -, turbuli ductus (-us m) cum dplici ictu;
golpe sencillo de -, turbuli ductus cum sm-
inaveriguable: non indagbilis, e. Sin: non plici (vel nico) ictu.
confirmbilis; incertus; non certus.
incertidumbre: Fs, principio de -, rtio in-
incansable: indefessus, a, um. Sin: indefati- determinationis.
gbilis; indefatigatus.
incidental: Der ncidens, entis. Sin: interiec-
incapacidad: incapcitas, atis f. Sin: inhab- tus, interpsitus, interlocutrius, a, um. Uso:
litas; ineptitudo; impertia. proposicin -, interiectio (-onis f).

incapacitado: ncapax, acis. Sin: inhbilis; incidentalmente o incidentemente: inciden-


ineptus; haud capax; non idneus. tliter. Sin: biter; accessrie; casu; forte;
fortuto; data occasione.
incendiario: incendirius, a, um.
incienso: incensum, i n. Sin: tus, turis n;
incendio: incndium, ii n. Uso: - intencional, thymiama, tis n. Uso: altar del -, altare in-
incndium consulto conflatum vel effectum. censi vel thymimatis.

incensacin: turifictio, onis f. Sin: turis in- incisivo: incisrius, a, um.


cnsio, suffimen (-mnis n), suffimentum;
thymimatis combstio, suffimentum; turis inciso: Gram incisum, i n. Sin: interictio;
honor licui tributus // (fig, adulacin) adul- interpsita enuntitio.
tio, onis f. Sin: assenttio; laus assentatrix,
ficta, immoderata. incivil: incivilis, e. Sin: incultus; rsticus;
rudis; inhumanus; inurbanus.
incensada: (cada uno de los movimientos del
incensario en el acto de incensar) turbuli incivilidad: incivlitas, atis f. Sin: rustcitas;
ictus (-us m) // (fig, adulacin, lisonja) v. in- inhumnitas; inurbnitas.
censacin.
incivilizado, v. incivil.
incensar: turificare; turificari. Sin: incensum
adolere licui vel licui rei; tus dare (vel of- inclasificable: enormis, e. Sin: descriptioni
ferre) licui vel licui rei; turis honorem li- abhorrens; a descriptione abhorrens.
cui (vel licui rei) tribere; ture liquem (vel
liquid) suffire. Uso: - el altar, arae incensum inclinacin: (accin y efecto de inclinar o in-

560
incompetente

clinarse) inclintio, onis f // (fig, disposicin, nmine iter fcere.


tendencia natural a alguna cosa) propnsio
vel inclintio ad + ac. Sin: nimi vel volunta- incoherencia: inconsequntia, ae f. Sin: n-
tis inclintio ad + ac; stdium alicius rei. congruens iudcium vel sentntia.
Uso: - buena, mala, bona, mala ndoles; - a la
elocuencia, ndoles ad dicendum; - a los es- incoloro: ncolor, oris Sin: coloris expers;
tudios, propnsio ad doctrinae stdium; - a colore destitutus.
los estudios literarios, propnsio ad littera-
rum stdium; - natural a la virtud, ad virtu- incombustibilidad: incombustiblitas, atis f.
tem ndoles // tener - a algo, stdio alicius
rei teneri; ad liquid propensum (vel procli- incombustible: incombustbilis, e. Sin: gni-
vem) esse; no tener ninguna - a una cosa, bus vel flammis inviolbilis; flammae vel igni
nimo alieno (vel averso) esse ab liqua re. non obnxius; igni vel gnibus imprvius; us-
tionis expers; ab ustione immunis; qui (quae,
inclusa: brephotrophum, ii n; brephotro- quod) uri non potest (vel pterat, etc.); qui
phum, i n. Sin: domus infntium exposito- (quae, quod) ignem non cncipit. Uso: ser -,
rum. gnibus non absumi, non cnfici; igni ress-
tere.
inclusero, v. expsito.
incompatibilidad: incompatiblitas, atis f.
inclusivo: comprehensivus, a, um. Sin: inclu- Sin: repugnntia; discrepntia; dissnsio.
dens; comprehendens. Uso: - de cosas, de naturaleza, de carcter,
repugnntia rerum, naturae, ingnii; - entre
incoativo: incohativus, a, um. algunos sobre algo, dissnsio inter liquos de
liqua re.
incoercible: incorcbilis, e. Sin: irrefrenbi-
lis; incohbilis; infrenis; effrenis; effrenus; incompatible: incompatbilis,e. Sin: dscre-
infrenus; corcitionis impatiens. pans; incngruens; inconvniens; pugnans;
repugnans licui rei; repugnans contra li-
incgnita: Mat incgnitum, i n // fig liquid quid; abhorrens (ab) liqua re; abhorrens li-
incgnitum. Sin: res incgnita, dbia, incerta. cui rei. Uso: cosas -, inter se repugnntia,
Uso: es una -, liquid non apparet vel non contrria; res inter se abhorrentes; ser -, re-
constat (no se ve); liquid intllegi non potest pugnare, dissentire; ser del todo - con algo,
(no se puede entender); liquid prspici vel mxime repugnare licui rei.
praevideri non potest (no se puede prever).
incompetencia: (falta de aptitud para algo)
incgnito: incgnitus, a, um. Sin: ignotus; inscintia, ae f. Sin: insctia; impertia (alic-
ignoratus; bditus; latens, entis. Uso: de -, ius rei) // (falta de jurisdiccin) nullum ius;
mnibus ignotus; nullo sciente; dejar el -, nulla potestas, auctritas, facultas, iurisdctio
(licui) quis (vel quae ...) sim (sis, sit ...) ape- (in liqua re, contra liquem, contra liquid);
rire vel detgere; palam iam quis (vel quae ...) iurisdictionis defectus (-us m); nullum ius iu-
sim (sis, sit ...) ferre; guardar el -, dissimulare dicandi vel cognoscendi de liqua re. Uso: -
quis (vel quae ...) sim (sis, sit ...); dissimulare de un juez, nulla idicis legtima potestas.
nomen (meum, tuum ...); viajar de -, liquam
regionem nullo sciente pervagari; sub alieno incompetente: (falto de aptitud para algo)

561
incompleto

imperitus vel ignarus (alicius rei); non in- incondicionado: non condicionatus. Sin:
tllegens (in liqua re vel alicius rei); rudis sine condicione; condicionum expers.
(ad liquid, in liqua re, liqua re, alicius
rei) // (falto de jurisdiccin) non legtimus. incondicional: absolutus, a, um. Sin: sine
Sin: iuris (vel facultatis, vel potestatis) ex- ulla condicione. Uso: donacin -, vera et ab-
pers ; non aptus ad statuendum de liqua re. soluta dontio; respeto -, sine ulla condicione
Uso: ser - acerca de algo, potestatem vel ius reverntia.
non habere liquid faciendi.
incondicionalmente: absolute. Sin: sine ulla
incompleto: incompletus, a, um Sin: imper- condicione; pure et simplciter.
fectus; mtilus; truncus.
inconfesable: infandus, a, um. Sin: nefandus;
incomprendido: (no comprendido) incom- tacendus; non revelandus.
prehensus, a, um. Sin: haud comprehensus;
non intellectus; obscurus; occultus // (de per- inconfundible: inconfundbilis, e. Sin: sin-
sona cuyo mrito no ha sido apreciado) non gularis.
satis probatus. Sin: minoris hbitus.
incongruencia: incongruntia, ae f. Sin: in-
incomprensible: incomprehensbilis, e. Sin: cohaerntia; inconvenintia; disconvenintia;
inaccessbilis; inintelligbilis. inconsequntia.

incomprensin: (falta de comprensin) in- incongruo: incngruus, a, um. Sin: incn-


tellegendi impertia // (falsa interpretacin) gruens; inconvniens; inconsentneus; incn-
prava interprettio // (fig, inquina) invdia, ae sequens.
f . Sin: nulla indulgntia.
inconmensurabilidad: immensurablitas,
incomunicabilidad: incommunicablitas, atis f.
atis f. Sin: nulla communictio.
inconmensurable: immensurbilis, e. Sin:
incomunicable. incommunicbilis, e. immensus.

incomunicacin: incommunictio, onis f. inconsciencia: (estado en que el individuo no


se da cuenta del alcance de sus palabras o
incomunicado: estar - (en segregacin celu- acciones) inscintia, ae f. Sin: insctia;
lar) in cella ab mnibus segregatum detineri; nescintia; ignortio; ignorntia // (falta de
in vnculis vel in custdia detineri segrega- conciencia) inconscintia, ae f // (dicho o
tum ab mnibus. hecho irreflexivos, imprudentes) inconside-
rntia, ae f. Sin: inconsidertio; imprudntia;
inconciliable: inconcilibilis, e. Sin: incom- temritas.
patbilis; insocibilis; inconvniens. Uso: ser
-, non cohaerere; non congrere; discordare; inconsciente: (no consciente) incnscius, a,
repugnare. um Sin: nsciens; nscius; nscius; haud ani-
madvertens, sntiens, intllegens; ignarus //
inconcluso: inconfectus, a, um. Sin: infectus; (irreflexivo) inconsideratus, a, um. Sin: in-
imperfectus. consultus; mprudens; incautus // (en psicoa-

562
incorreccin

nlisis) adj subliminaris; irrationalis; extra incontrolable: irregbilis, e. Sin: irrefrenbi-


conscintiam; infra conscintiae limen; sust lis.
incnscium, ii n; recndita nimi pars; nimi
profundum vel secretum; imus nimus. incontrolado: infrenatus, a, um. Sin: incon-
sideratus; incogitatus; impetuosus.
inconscientemente: incnscie. Sin: inscien-
ter; nscie; nulla conscintia. incontrovertible: incontradicbilis, e. Sin:
irrefutbilis; indubitbilis; indbius.
inconsideracin: inconsidertio, onis f. Sin:
inconsiderntia; imprudntia; temritas. inconveniencia: (desconveniencia) inconve-
nintia, ae f. Sin: disconvenintia; incon-
inconsideradamente: inconsiderate. Sin: in- gruntia // (despropsito) importune (vel
consulte; imprudenter; incaute; tmere. rstice, vel indecore) dictum vel factum.

inconsiderado: inconsideratus, a, um. Sin: inconveniente: adj inconvniens, entis. Sin :


inconsultus; imprdens; incautus; temerrius. disconvniens; inconsentneus; incnse-
quens; incngruus // (impedimento) impedi-
inconsistencia: lvitas, atis f. Sin: innitas. mentum, i n. Sin: obstculum; offendculum
// (dao) damnum, i n. Sin: nocumentum;
inconsistente: inanis, e. Sin: nugatrius; nu- detrimentum.
galis; tnuis; nullus momenti.
incorporacin: incorportio, onis f. Sin: in-
inconstitucional: inconstitutionalis, e. Sin: srtio; aggregtio. Uso: - de Bulgaria y Ru-
non legtimus; constitutioni incngruens, in- menia a la Unin Europea, adinctio
consentneus; contrrius; formae civitatis re- Bulgriae et Dacoromniae ad Unionem Eu-
pugnans; primriae (rei pblicae) legi ropaeam.
discors; cum primria (rei pblicae) lege dis-
cors vel dscrepans; institutis vel formae rei incorporado: incorporatus, a, um. Sin: asc-
pblicae non convniens. tus; cooptatus.

inconstitucionalidad: inconstitutionlitas, incorporar: incorporare. Sin: insrere; ag-


atis f. Sin: constitutioni contraretas; a cons- gregare; associare; unire.
titutione discrepntia; formae civitatis repug-
nntia. incorporeidad: incorporlitas, atis f. Sin:
spiritalis natura vel substntia.
inconsulto: inconsultus, a, um. Sin: impru-
dens; inconsideratus; incautus; incogitatus; incorpreo: incorpreus, a, um. Sin: incor-
praeceps (-cpitis). poralis; immaterialis; spiritualis; crpore ex-
pers vel vacans; sine crpore; nullo cum
incontable: innumerbilis, e. Sin: haud com- crpore. Uso: ser -, sine crpore esse; cr-
putbilis. pore carere vel vacare; crpore expertum
esse.
incontenible: incohbilis, e. Sin: intemper-
bilis; haud moderbilis. incorreccin: mendsitas, atis f. Sin: men-
dum; menda. Uso: - gramatical, sermonis v-

563
incorrecto

tium; soloecismus. incubacin: incubtio, onis f. Sin: incbitus,


us m; pulltio, onis f; fotus, us m. Uso: - ar-
incorrecto: mendosus, a, um. Uso: costum- tificial, artificiosa incubtio; - de una enfer-
bres -, mendosi mores. medad, morbi incubtio; morbus conceptus;
morbi maturescntia; occultus morbi pro-
incorregible: incorrigbilis, e. Sin: inemen- gressus; morbus nondum manifestus.
dbilis; non emendbilis; emendationis ex-
pers; cui desperata est emendtio. incubador: incubitrius, a, um.

incorrupcin: incorrptio, onis f. Sin: int- incubadora: incubatrix, icis f. Sin: incuba-
gritas. tionis cella; artificiosae incubationis appara-
tus.
incorruptamente: incorrupte.
incubar: (ova) incubare.
incorruptibilidad: incorruptiblitas, atis f.
Sin: incorruptum manere; non corrumpi // inculto: (de lugares) incultus, a, um. Uso: ser
fig intgritas; innocntia. -, cultu vacare // (de personas) incultus. Sin:
indoctus; rudis // (de estilo) incomptus, a,
incorruptible: incorruptbilis, e. Sin: qui um. Sin: hrridus.
(quae, quod) corrumpi nequit; qui corrumpi
non potest // (fig, que no se puede o es muy incultura: inhumnitas, atis f. Sin: incultus,
difcil de pervertir) nteger, gra, grum. Sin: us m; rustcitas; rditas; doctrinae carntia.
sanctssimus. Uso: juez -, iudex sanctssimus.
inculturacin: inculturtio, onis f. Sin: alie-
incorrupto: (que est sin corromperse) in- nae culturae adptio, assmptio; alterus cul-
corruptus, a, um // (fig, no daado ni perver- tus adptio; in mores accommodtio, in
tido) nteger, gra, grum. Sin: nnocens; cultum insrtio.
intactus; illibatus.
inculturar: inculturationem pergere.
incredulidad: incredlitas, atis f. Sin: imp-
etas. incumbencia: munus, nris n. Sin: offcium;
negtium.
incrdulo: incrdulus, a, um. Sin: non cr-
dulus; scpticus; mpius. incumplido: incompletus, a, um. Sin: infec-
tus; haud solutus; nondum absolutus.
increble: incredbilis, e. Sin: inenarrbilis;
extra fidem; fidem excedens vel sperans. incumplimiento: inobservntia, ae f. Sin:
promissi desrtio; a promissione defctio.
increblemente: incredibliter.
incunable: incunbulum, i n. Sin: incunbula
incremento: incrementum, i n. Uso: - demo- typogrphica npl; typogrphicae artis primr-
grfico, incrementum demogrphicum, nat- dia npl.
lium, natorum; densatus cvium (vel
incolarum) nmerus; - econmico, rei oeco- incurable: incurbilis, e. Sin: insanbilis;
nmicae incrementum. immedicbilis; non sanbilis.

564
independencia

incursin: incrsio, onis f. Sin: incursus, us indefinido: indefinitus, a, um.


m; irrptio. Uso: - area, arius vel areus
incursus; incrsio aria; incrsio aroplano- indeformable: indeformbilis, e. Sin: inde-
rum; - areas de aviones enemigos, incursus pravbilis.
arii aroplanorum hostlium; - fulmnea, in-
crsio fulmnea; - terroristas, incursiones tro- indehiscente: indehescens, entis.
mocratarum more; hacer incursiones en
territorio enemigo, incursiones (vel incursus, indeleble: indelbilis, e.
vel irruptiones) fcere in fines hstium.
indelegable: indelegbilis, e.
indagacin: indagtio, onis f. Sin: indago,
gnis f; investigtio; pervestigtio; inquistio. indelicadeza: inurbnitas, atis f. Sin: illiber-
litas; nulla reverntia.
indebido: (no obligatorio ni exigible) indbi-
tus, a, um. Sin: immritus; gratuto concessus indelicado: inurbanus, a, um. Sin: illiberalis;
// (ilcito) illcitus, a, um. Sin: non legtimus. parum rverens.

indeclinable: Gram indeclinbilis, e. indemnidad: indmnitas, atis f.

indefectibilidad: indefectiblitas, atis f. Sin: indemnizacin: indemntio, onis f. Sin:


ntegra perpetitas vel pernnitas; indeficin- damni compenstio; soltio compensativa.
tia; aeternum (vel perptuum, vel certum)
esse. indemnizar: damnum compensare, sarcire,
resarcire, slvere.
indefectible: (que no puede dejar de ser) in-
defectbilis, e. Sin: indefciens; numquam de- indemostrable: indemostrbilis, e.
fciens; numquam defuturus; indsinens;
intrminus; inexstingubilis; perennis; incon- independencia: independntia, ae f. Sin: li-
sumptbilis; non periturus; numquam casurus bertas; nulla obnoxetas. Uso: - civil, civilis
// (que no puede faltar) certus, a, um. Uso: libertas; - nacional, independntia nationalis;
plazo -, certa dies. - poltica, in re pblica administranda sui
iuris esse; - de carcter, - de espritu, libertas
indefectiblemente: (de modo que no puede ingnii; liber nimus; lbera voluntas; - de
dejar de ser) indeficienter. Sin: indesinenter; juicio, suo iudcio uti; - de la justicia, iuris-
perptuo; in perptuum; sine intermissione; dctio lbera; - de lenguaje, summa libertas in
sine fine // (de modo que no puede faltar) oratione // declaracin de -, declartio inde-
certe; certo. Sin: procul dbio; haud dbie; pendntiae; espritu de -, oboediendi fasti-
indubitabliter. Uso: vendr -, certo (vel haud dium; cuiusvis disciplinae recustio; guerra
dbie) veniet. de -, bellum pro libertate tuenda (si se trata
de mantenerla) vel recuperanda (si se trata
indefendible: indefensbilis. Sin: non defen- de recobrarla); - del Pas Vasco o Euskadi,
sbilis. independntia Vascniae // conseguir, con-
quistar su -, se in libertatem vindicare; parare
indefinible: indefinbilis, e. sibi libertatem; conseguir la - de alguien, li-
quem in libertatem vindicare; conservar la -,

565
independentismo

servare libertatem; defender la -, libertatem indestructibilidad: inexstinguiblitas, atis f.


defndere vel tueri; gozar de -, esse sui iuris, Sin: indefectiblitas; immortlitas; condcio
sui iudcii, sui arbtrii; lbere se grere; ha- indelbilis.
blar con -, ore lbero loqui; no tener -, iuris
alicius esse; alicius iuri esse obnxium; indestructible: indelbilis, e. Sin: perennis.
perder la -, licui obnxium feri; quitar la -
a alguien, licui libertatem erpere; reclamar indeterminable: indeterminbilis, e.
plena -, plenam independntiam flagitare;
tener -, sui iuris esse; suo (prprio) iure v- indeterminacin: indetermintio, onis f. Sin:
vere. indefintio; haesittio; titubtio; fluctutio;
dubittio.
independentismo: stdium obnoxietatis abo-
lendae vel auferendae. Sin: stdium suis iri- indeterminado: indeterminatus, a, um. Sin:
bus vivendi. indefinitus.

independiente: non obnxius. Sin: liber; sui indeterminismo: indeterminismus, i m. Sin:


iuris (gen). acrsia.

independientemente: independenter (ab li- indeterminista: indeterminista, ae m.


qua re). Sin: lbere; solute; per se; per se
ipsum; ad suum arbtrium. Uso: - del deber, India: India, ae f.
misso offcio; - de esta circunstancia, citra
hunc casum; - de la utilidad, separata utili- indiana: ndica, ae f. Sin: tela ndica; linum
tate; proceder - de algo, neglgere, omttere, ndicum; txtile vel textum ndicum.
praetermttere liquid; la virtud debe ser
apreciada - de la fortuna, per se virtus sine indianismo: (modismo) indismus, i m. Sin:
fortuna ponderanda est; valuar algo - de toda loctio ndica // (ciencia de la lengua y civi-
otra consideracin, liquid per se ipsum aes- lizacin indias) indiolgia sive -loga, ae f.
timare.
indianista: indilogus, i m.
independista: sust fautor obnoxietatis abo-
lendae vel auferendae. Sin: fautor suis iribus indiano: ndicus, a, um. Sin: indus; india-
vivendi facultatis // adj prprius stdii obno- nus.
xietatis auferendae.
indicador: index, dcis mf. Sin: indculus;
inderogable: inderogbilis, e. Sin: irrevoc- signum. Uso: - de camino, signum virium;
bilis. Tecnol, - del color de la cinta, clavcula colo-
ris teniae; - de espacios, spatiorum indcu-
indescifrable: ininterpretbilis, e. Sin: inex- lus; - de funcionamiento, index operationis;
planbilis; inexplicbilis; inintelligbilis. - de incendios, index incendiorum // adj ag-
nitionalis, e. Uso: cartelito -, schdula agni-
indescriptible: inenarrbilis, e. Sin: indic- tionalis; dato -, elementum agnitionale.
bilis; ineffbilis; supra quam dici vel enarrari
potest. indicativo: adj indicativus, a, um. Sin: indica-
trius // sust Ling, modus (-i m) indicativus.

566
indigesto

ndice: index, dcis mf. Uso: - alfabtico, mine // (con indiferencia) indifferenter. Sin:
index alphabticus; index in ltteram vel in neglegenter // (con frialdad) frgide.
ltteras digestus; index litterarum rdine ex-
plicatus; - analtico, general, sistemtico, indiferentismo: indifferentismus, i m. Sin:
index analticus, generalis, systemticus; - lentitudo nimi indifferentis. Uso: - poltico,
bibliogrfico, index librorum qui inspecti religioso, indifferentismus polticus, religio-
sunt; - onomstico, nminum index; - de au- sus.
diencia (de Radio/TV), index audintium; -
de materias, index rerum (quae pertractan- indiferentista: indifferentista, ae m. Sin: in-
tur); - de voces, de vocablos, nominum vel differentismi fautor vel sectator.
vocabulorum index.
indgena: adj indgenus, a, um; indgena, ae
ndico, v. indiano. mf y n. Sin: vernculus; nostras, atis mf y n.
Uso: bebida -, indgena ptio; buey -, bos in-
indiferencia: (frialdad, insensibilidad) len- dgenus; clero -, clerus indgena vel indge-
titudo, dnis f. Sin: nimus frgidus vel durus nus; clerus ex indgenis delectus; gallinas -,
// (incuria) neglegntia, ae f. Sin: incria. gallinae nostrates vel vernculi gneris; len-
Uso: - religiosa, neglegntia religionis vel gua -, sermo vernculus; palabras -, verba
divini cultus; ad qumlibet religionis formam nostrtia; vino -, indgena vinum // sust ind-
se aeque habere, vel se aeque movere. gena, ae mf; indgenus, i m. Sin: aborigo,
gnis m; autchthonus; autochthon, nis m.
indiferenciado: indiscretus, a, um. Uso: poblaciones -, aborgines vel aborge-
nes, um mpl; productos -, domstica, orum
indiferente: (que no presenta motivo de pre- npl.
ferencia) indfferens, entis. Uso: slaba -,
sllaba indfferens // (no determinado por s indigerible: (que no se puede digerir) indige-
a una cosa ms que a otra) indfferens. Uso: rbilis, e // (de muy difcil digestin) diffcilis
- acerca de la comida, indfferens circa vic- concoctu // fig intolerbilis, e.
tum; ser, mantenerse -, in neutram partem
moveri vel inclinari // (despreocupado) incu- indigestible: indigestbilis, e; v. indigerible.
riosus, a, um (alicius rei, liqua re, in liqua
re). Sin: nglegens (alicius rei, in liqua re, indigestin: indigstio, onis f. Sin: indiges-
in liquem, in liquid). Uso: - a los valores tus, us m; crditas; crudittio; mala concc-
espirituales, bonorum nimi incuriosus; - tio. Uso: morir de -, cruditate mori; tengo una
ante las vicisitudes del mundo, incuriosus vi- -, est mihi stmachus vitiatus.
cissitdinum humanarum; - en materia de
religin, circa religionem nglegens // (que indigesto: (difcil de digerir) diffcilis ad
por nada se conmueve) frgidus, a, um // (sin concoquendum. Sin: gravis // (que est sin
inters) me, te, le ... es -, me, tu, su ... nihil digerir) indigestus, a, um. Sin: inconfectus;
nterest; nihil omnino curare de + abl; liquid crudus; non concoctus // (fig, confuso, desor-
parum (vel mnime, vel nihil) curare. Uso: denado) indigestus. Sin: confusus; perturba-
eso me es -, nihil ad me; nihil ad me ttinet. tus; sine rdine // (spero, difcil en el trato)
molestus, a, um. Sin: incmmodus; importu-
indiferentemente: (indistintamente) indiffe- nus.
renter. Sin: indiscriminatim; nullo discr-

567
indignacin

indignacin: indigntio, onis f. Sin: ira, ae f. indiscutiblemente: indiscussibliter. Sin: in-


Uso: ver con -, iniquo nimo ferre. disputabliter; indubitabliter; indubitanter;
indubitate; indubitato; procul dbio; sine
indignado: iratus, a, um (contra alguien, li- dbio; sine controvrsia; nulla contentione.
cui; de algo, de liqua re). Uso: estar -, sto-
machari (contra alguien, licui). indiscutido: indiscussus, a, um. Sin: non dis-
cussus; indisputbilis; irrefutbilis; certssi-
indignar: indignationem movere licui // in- mus.
dignarse, irasci (contra alguien, licui; por
algo, de liqua re; de que, quod + indic o indisolubilidad: indissolublitas, atis f. Sin:
subj). Sin: indignari (por algo, liquid vel de perpetitas; pernnitas; dissolvi non posse;
liqua re); suscensre intr (contra alguien, indissolbilis vel inexplicbilis nexus (-us m)
licui). vel nodus (-i m). Uso: - del matrimonio, per-
petitas matrimnii; indissolbile matrimnii
indio: (adj, de la India) ndicus vel indus, a, vnculum.
um ; (- de Amrica) indianus, a, um // sust In-
dianus, i m. Sin: Indianus vel Indus Ameri- indisoluble: indissolbilis, e. Sin: insolbi-
canus; autochton Americanus // (metal) lis; indissocibilis; non dissolbilis; haud so-
ndium, ii n. lbilis.

indirect (Inform), indirecto: indirectus, a, um. indisolublemente: indissolubliter. Sin: in-


solubliter; inexplicbili nexu vel nodo.
indirectamente: indirecte. Sin: per indirec-
tum; modo non directo. indispensabilidad: indispensablitas, atis f.
Sin: necssitas.
indisciplina: indisciplintio, onis f. Sin: nulla
disciplina; inordintio. indispensable: indispensbilis, e. Sin: per-
necessrius. Uso: es - que, necesse est ut +
indisciplinado: indisciplinatus, a, um. Sin: ac e inf.
indcilis; effrenatus; effrenus; immodestus;
disciplinae impatiens; nulla disciplina cor- indisponible: impromptus, a, um. Sin: impa-
citus. ratus; non paratus; non in promptu.

indiscriminadamente: indiscriminatim. Sin: indisposicin: (falta de disposicin) nimus


indiscrete. alienus. Sin: voluntas aliena; malevolntia //
(desazn o quebranto leve de la salud) vale-
indiscriminado: indiscriminatus, a, um. tudo, dnis f. Sin: incmmoda (vel adversa,
vel infirma) valetudo; incmmodum; brevis
indiscutible: indiscussbilis, e. Sin: indispu- aegrottio vel aegritudo (-dnis f). Uso: - im-
tbilis; indubitbilis; indbius; irrefutbilis. provisa, (crporis) offnsio; por -, propter va-
Uso: ser -, dubitandum non esse (de liqua letdinem; valetdine impeditus // alegar -,
re); sine controvrsia esse; in controvrsiam valetdinem excusare; ser atacado de una -,
vocari non posse; es una verdad -, vritas est valetdine vel incmmoda (adversa, infirma)
de qua nulla controvrsia feri potest. valetdine ffici, crripi, tentari; tener una -,
lviter aegrotare; tener una ligera -, perlvi-

568
indulgencia

ter commoveri. Indochina: Indosinae, arum fpl. Sin: paenn-


sula Indosinensis.
indispuesto: (que se siente algo enfermo) l-
viter aegrotans. indochino: adj indosinensis, e,

indistinguible: indiscriminbilis, e. Sin: in- indoeuropeo: adj indoeuropaeus, a, um //


distinctus. sust Indoeuropaeus, i m.

individuacin: individutio, onis f. Sin: de- indogermnico: indogermnicus, a, um.


termintio; singulariztio; singularis defin-
tio. indogermano: Indogermanus, i m.

individual: (perteneciente o relativo al indi- ndole, v. temperamento.


viduo) individualis, e. Uso: exigencia -, indi-
vidualis exigntia // (propio y caracterstico indoloro: indolrius, a, um.
de alguien o algo) prprius.
Indonesia: (archipilago) Indonsia, ae f //
individualidad: individulitas, atis f. Sin: (Estado) Indonsia. Sin: Cvitas Indonsia;
singulritas; prpria natura // (originalidad) Foederatae Indonsiae Civitates.
propretas ingnii.
indonesio: adj indonesianus, a, um // sust In-
individualismo: (doctrina filosfica) indivi- donesianus, i m.
dualismus, i m // (egosmo) sui cmmodi st-
dium. Sin: effrenatus amor sui. Indostn: Hindustnia, ae f.

individualista: sust individualista, ae mf. indostans o indostano: adj hindustanus, a,


Sin: individualismi fautor (partidario del in- um // sust Hindustanus, i m.
dividualismo); sui cmmodi effrenatus fautor
(propenso al individualismo) // adj individua- induccin: (modo de razonar) indctio, onis
lsticus, a, um. Sin: sui cmmodi studiosus. f. Sin: illtio. Uso: por -, per inductionem //
(accin y efecto de inducir) indctio.
individualmente: singillatim. Sin: singula-
tim; viritim; per sngula cpita. inducido: Fs sucneum vel elctricum glo-
meramen (-mnis n).
individuar: individuare // fig sngula defi-
nire; nominatim circumscrbere; singillatim inductivo: inductivus, a, um.
designare; viritim deprehendere.
indulgencia: (facilidad en perdonar o disi-
individuo: adj indivduus, a, um. Sin: singu- mular las culpas) indulgntia, ae f. Sin: cle-
laris; indivisbilis // sust indivduum, i n. Sin: mntia; lnitas; lenitudo; nimi lenitudo.
homo sngulus; singularis homo; persona in- Uso: - con alguno, in liquem indulgntia;
divdua; sngula persona. Uso: un - cual- demasiada - para con alguien, nmia lenitudo
quiera, unus qulibet. in liquem; tener -, indulgre licui; indul-
genter liquem habere; indulgnti tractare
indivisibilidad: indivisiblitas, atis f. liquem // (facilidad en conceder gracias) fa-

569
indulgentemente

clitas, atis f. Sin: nimi faclitas // (remisin tallrgica; - nacientes, nascntia operosa ar-
que hace la Iglesia de las penas debidas por tifcia; - textil, indstria txtilis // - de las bi-
los pecados) indulgntia. Sin: poenae rems- cicletas, birotarum fabrictio vel ars; - de los
sio; indulgntia ecclesistica. Uso: - parcial, servicios, machinalis indstria ad ministria
indulgntia partialis; - plenaria, indulgntia spectans; - del vidrio, vitrria ars; introduc-
plenria; cuiusvis vel omnis poenae remssio; cin de la -, artes et artifcia invhere; pro-
conceder - plenaria en las condiciones acos- gresar en las -, in quaestuosa indstria (vel
tumbradas, indulgntiam plenriam conc- in quaestuosis rtibus) progressum fcere vel
dere suetis (vel statis) condicinibus; ganar, habere // (instalacin destinada a dichas ope-
lucrar - plenaria, indulgntiam plenriam ac- raciones) fbrica, ae f. Sin: officina. Uso: -
qurere, cnsequi, ssequi. del hierro, fbrica ferri, frrea, ferrria; - de
armas, officina armorum; - del bronce, de la
indulgentemente: indulgenter. Sin: clemen- madera, fbrica aerria, materiria.
ter; lniter; remisse; benigne.
industrial: (persona que vive del ejercicio
indultar: (perdonar a uno una pena) licui de una industria o es propietario de ella) fa-
ignscere. Sin: licui crimen condonare; li- bricator, oris m. Sin: rtifex; rtifex operosus;
cui gratiam delicti fcere; poenam licui re- rtibus dditus; praepsitus industrialis; er-
mttere vel condonare. glabus machinalis indstriae. Uso: los -, h-
mines quaestuosae indstriae (vel quaestuosis
indulto: (gracia o privilegio extraordinario rtibus) addicti // (relativo a la industria) ma-
concedido a uno) indultum, i n. Sin: concs- chinrius, a, um Sin: industrialis; quaestuo-
sio. Uso: - apostlico, indultum apostlicum; sae artis (gen); ad artes prtinens; ad
Sedis Apostlicae indultum // (remisin de la quaestuosam indstriam ttinens. Uso: arte -,
totalidad o parte de una pena) vnia, ae f. quaestuosae indstriae ars; centro -, urbs of-
Sin: remssio poenae. Uso: conceder el -, v- ficinis (vel quaestuosis indstriis) ffluens;
niam dare; poenam remttere; ignscere li- era -, aetas industrialis; escuela -, schola in-
cui. dustrialis; schola qu artes quaestuosae do-
centur; estructuras -, machinales structurae;
industria: (maa y destreza o artificio para naciones -, civitates industriales; la clase de
hacer algo) sollrtia, ae f. Sin: indstria; dex- los -, fabricatorum ordo vel classis; cvium
tritas; callditas; sagcitas // (profesin, ofi- classis indstriae quaestuosae addicta; c-
cio) ars, artis f. Sin: artifcium. Uso: ejercer vium ordo quaestuosis rtibus addictus; la
una -, artem fcere vel factitare // (conjunto poca - moderna, nostra haec machinria
de operaciones materiales ejecutadas para mercansque aetas; profesin -, ars quae (vel
la obtencin, transformacin o transporte de offcium quod) quaestus caus exercetur;
productos naturales) indstria, ae f. Sin: res progreso -, progressus industrialis; in quaes-
industrialis; ars, artis f; artifcium; fabrictio; tuosa indstria (vel in quaestuosis artibus)
indstria quaestuosa; artes quaestuosae, ope- progressus.
rosae, industriales. Uso: - y comercio, artes
quae quaestus caus tractantur; - concurren- industrialismo: industrialismus, i m. Sin:
tes, operosa artifcia vel artes operosae quae doctrina de indstriae principatu; aetas pe-
inter se aemulantur; - domstica, indstria rum industrilium; indstriae dominatus (-us
domstica; - mecnica, indstria mechnica m); machinalis indstriae dispenstio.
vel machinalis; - metalrgica, industria me-

570
infalible

industrialista: industrialista, ae m. ineptitud: ineptitudo, inis f. Sin: inptia; im-


pertia; insctia.
industrializacin: (introduccin de la indus-
tria) industrializtio, onis f. Sin: quaestuosae inepto: ineptus, a, um. Sin: imperitus;
indstriae invctio; indctio indstriae ma- nscius; non aptus.
chinalis // (fomento y aumento de la indus-
tria) industrializtio. Sin: artificiorum inerrancia: errorum immnitas.
incrementum; quaestuosae indstriae incre-
mentum; rtium et artificiorum provectus vel inescrutable: inscrutbilis, e. Sin: im-
profectus (-us m). Uso: la moderna -, hodier- perscrutbilis; non vestigbilis.
num quaestuosae indstriae incrementum;
una brusca -, nimis properatus rtium et arti- inexpiable: inexpibilis, e. Sin: non expibi-
ficiorum proventus; fomentar la - de una na- lis.
cin, nationem ad quaestuosae indstriae
incrementum provhere vel addcere. inexplicable: inexplicbilis, e. Sin: inextri-
cbilis; obscurus; occultus.
industrializar: (introducir la industria)
quaestuosam vel machinalem indstriam inexplicablemente: inexplicabliter. Sin:
(quaestuosas vel machinales indstrias) inv- nscio quo modo (= no s cmo); confuse; in-
here vel indcere. Uso: naciones altamente -, volute; occulte; secreto (= secretamente); ar-
civitates machinali indstri mxime progres- cano (= misteriosamente).
sae; nationes quaestuos indstri provects-
simae; pases que se van industrializando, inextinguible: (no extinguible) inexstingu-
regiones ad artes operosas (vel ad operosa ar- bilis, e. Sin: non exstingubilis; indelbilis;
tifcia) spectantes // (fomentar y aumentar la qui exstingui nequit vel non potest // (que no
industria) quaestuosam indstriam fovere, puede contenerse) effrenatus, a, um. Sin:
augere, amplificare. irrefrenbilis; qui corceri non potest. Uso:
risa -, magnus vel cachinnbilis risus.
indito: inditus, a, um. Sin: nondum ditus
vel vulgatus; nondum in lucem datus vel di- infalibilidad: infalliblitas, atis f. Sin: erroris
tus; nondum foras datus. Uso: escritos -, immnitas, vacitas; errare non posse. Uso: -
scripta nondum vulgata. pontificia, infalliblitas papalis; proclamar la
- del Sumo Pontfice, Pontficem Mximum
inefabilidad: ineffablitas, atis f. falli nscium pronuntiare.

inefable: ineffabilis, e. Sin: indicbilis; in- infalible: (que no puede engaar) fllere
enarrbilis; haud effbilis. nscius. Sin: inerrans; numquam fallens; non
fallax; qui errare non potest; qui ab omni er-
inefablemente: ineffabliter. Sin: inenarrab- rore liber est; qui ab omni errandi perculo
liter. vcuus est. Uso: verdades -, res numquam
fallentes; razonamiento -, rtio haud fallax //
ineficiencia: inefficintia, ae f. (que no puede engaarse) qui numquam
fllitur. Sin: falli nscius; in quem error non
inelegible: ineligbilis, e. Sin: non eligbilis. cadit // (seguro, cierto) certus, a, um. Sin: in-
dubitatus; indbius.

571
infaliblemente

infaliblemente: infallibliter. Sin: procul fecciones de vario gnero, infectiones vrii


dbio; sine dbio; certe vel certo. gneris.

infalsificable: incorruptbilis, e. infeccioso: (que causa infeccin) tbidus,


a, um Sin: contagiosus tabficus; pstilens,
infamante: ignominiosus, a, um. Sin: contu- entis // (que se difunde con la infeccin) con-
meliosus; probrosus; maldicus; maledicens. tagione vulgatus. Uso: enfermedad -, cont-
gio, onis f.
infamar: infamare (liquem). Sin: infmiam
inferre (licui); infmi asprgere (liquem); infectivo, v. infeccioso.
infamem fcere (liquem).
inferioridad: infrior condcio, locus, gra-
infante: (hijo legtimo del rey que no era in- dus. Sin: humlitas, atis f.
mediato sucesor del reino) e domo rgia prin-
ceps. Sin: flius regis vel rgius; puer (vel inferiormente: infrius. Sin: infra; inferne.
ivenis) rgius; adulescens (vel ivenis) rgii
snguinis; adulescens (vel ivenis) rgio s- infernal: infernalis, e. Sin: infernus; nferus
mine ortus. // fig diablicus; tenebrosus; vafrrimus.

infantera: peditatus, us m. Sin: pdites, um infestacin: infesttio, onis f. Sin: molstia;


mpl. Uso: militar en la -, stipndia pdibus vextio; persectio.
fcere.
infestar: (apestar) infestare // (causar estra-
infanticidio: infanticdium, ii n. gos con hostilidades) vastare. Sin: populare;
depopulare.
infarto: infarctus vel infartus, us m. Uso: -
cardaco, infarctus cordis; cordis incmmo- infiel: (que no profesa la fe considerada
dum; - de miocardio, infartus myocrdii; como verdadera) infidelis, e // los -, infide-
muri de - cardaco, e cordis incommodo les.
mrtuus est.
infiernillo: fculus aethanlicus.
infatigable: infatigbilis, e. Sin: indefatig-
bilis; infatigatus; indefatigatus. infierno: infernus, i m. Sin: nferi, orum
mpl; inferna, orum npl; locus infernus; dam-
infatigablemente: infatigabliter. Sin: inde- nationis sedes; sceleratorum sedes fpl; locus
fatigabliter; indefesse; indefessim. tormentorum. Uso: arrancar almas al -, e su-
perbo Stanae dominatu in Dei filiorum li-
infatuacin: infatutio, onis f. Sin: flagrn- bertatem vindicare.
tia; aestutio; eltio; incnsio.
infiltracin: mantio, onis f. Sin: permetio;
infatuado: infatuatus, a, um. Sin: estuans; percoltio; penetrtio.
flagrans; elatus.
infinidad: (calidad de infinito) infnitas, atis
infeccin: contgio, onis f. Sin: contamin- f. Sin: infintio. Uso: - del espacio, immnsi-
tio; contactus, us m; morbi contgio. Uso: in- tas; - del tiempo, aetrnitas; - del nmero, in-

572
influencia

numerablitas // (fig, gran muchedumbre) in- inflacionario o inflacionista: (perteneciente


gens vel immensus nmerus. Sin: immensa o relativo a la inflacin) ad nummorum in-
(vel infinita, vel innumerbilis) multitudo. flationem prtinens; (que es causa de infla-
Uso: me tienen ocupado una - de asuntos, cin) inflationem fovens.
plrimis negtiis distneor; pretende que hay
una - de mundos, ait innumerbiles esse mun- inflador: sufflatrium, ii n. Sin: conflat-
dos; - de veces, sescnties; mllies, persaepe. rium; ntlia pneumtica.

infinitesimal: infinitesimalis, e. Sin: infini- inflamable: inflammbilis, e. Sin: fcilis ad


tus; mnimus; in infinitum deductus vel exardescendum; igni concipiendo aptus vel
productus. Uso: clculo -, clculus infinite- idneus.
simalis; rtio in infinitum producta; mathe-
mticae computationes in infinitum inflamacin: inflammtio, onis f. Uso: - de
productae; dividido en partes -, in infinitum los pulmones, inflammtio pulmonum.
divisus; partes -, partes in infinitum divi-
sae. inflamar: inflammare // inflamarse, inflam-
mari.
infinitivo: adj infinitivus, a, um. Sin: infini-
tus. Uso: - histrico, infinitivus histricus, inflamatorio: inflammatrius, a, um.
descriptivus, narrativus // (modo -) infiniti-
vum, i n. Sin: infinitum; modus infinitus, in- inflar: inflare. Sin: sufflare; tumefcere.
finitivus, indefinitus.
inflexin: inflxio, onis f. Sin: flxio; fle-
infinito: (que no tiene ni puede tener fin) in- xura; flexus vel inflexus, us m Uso: - de la
finitus, a, um. Sin: fine carens; sine fine // voz, vocis flxio vel flexus.
(que no tiene lmites) immensus, a, um //
(muy extenso) mximus, a, um. Sin: ingens // inflorescencia: (forma de agruparse las flo-
(muy duradero) perptuus, a, um. Sin: infi- res en una planta) inflorescntia, ae f // (con-
nitus; aeternus // hasta lo -, in infinitum vel in junto de estas flores) flores, um mpl.
immensum; multiplicar hasta lo -, rem in im-
mensum amplificare. influencia: (accin y efecto de influir) affc-
tio, onis f. Sin: effectus, us m; tactus, us m;
inflacin: (accin y efecto de inflar) infltio, vis. Uso: - del cielo, affctio caeli, vis caeles-
onis f // (alza general de los precios y au- tis; - del sol, de la luna, solis, lunae tactus vel
mento de la circulacin monetaria) infltio, effectus; - de los astros, affctio vel vis astro-
onis f. Uso: - monetaria, infltio pecuniria, rum; - benfica, vis et utlitas; - daosa, vis
monetalis; pecniae infltio; nummorum in- nxia; - perniciosa, perniciosus afflatus (-us
fltio; rei nummriae nimetas; nmius rei m); ejercer una - daosa, nocere; obesse;
nummriae auctus (-us m); pecniae vlitas; ejercer una - til sobre alguien o alguna
vilescentis pecniae nimetas; padecer -, vi- cosa, prodesse licui, licui rei vel ad liquid;
litate nummorum laborare // (fig, excesiva iuvare vel adiuvare liquem vel liquid; estar
emisin de billetes en remplazo de moneda) bajo la - de algo, liqua re moveri, regi, duci
charta nummria nmia ac vilescens; chartae et regi; tener -, valere ad liquid (faciendum);
nummriae nmiae ac vilescentis edtio. vim habere vel afferre ad liquid; no tener
ninguna -, nihil valere in liqua re // (ha-

573
influenza

blando del influjo de un escritor o forma li- informatrium; sedes nntiis exquirendis //
teraria) imittio, onis f. Uso: en Tcito se ob- dar informaciones, certiorem fcere; nun-
serva fcilmente la - de los modelos griegos, tiare; nottias dare, trdere, afferre, praebere,
in Tcito Graecorum exemplrium imittio suppeditare; sacar, recabar informaciones,
fcile perspcitur // (autoridad) auctritas, informationes capssere; nottias exqurere,
atis f. Uso: tener -, auctoritatem habere; esse requrere, smere, indagare, investigare; reci-
magna auctoritate // (poder) potntia, ae f. bir informaciones, certiorem feri; cogns-
Uso: - como senador, senatria potntia; por cere, novisse, dscere, edscere, edoceri;
mi - personal, potnti mea; tener -, plri- informationes accpere; habere cgnitum vel
mum pollere; conseguir -, potntiam cnse- compertum // (averiguacin juridica y legal)
qui // (valimiento) grtia. Uso: tener -, valere; questio, onis f. Uso: - de testigos, tstium
grti florere vel valere; no tener ninguna -, interrogtio; - sumaria, compendiria inqui-
nihil grti valere vel posse // (importancia) stio.
momentum, i n // (gracia e inspiracin que
Dios enva interiormente a las almas) inspi- informado: edoctus, a, um. Sin: certior fac-
rtio, onis f. Sin: grtia. tus.

influenza, v. gripe. informador: informator, oris m. Sin: nuntia-


tor; relator; nntius.
influjo: (accin y efecto de influir) influxus,
us m. Sin: inflxio, implsio; impulsus, us m; informal: informalis, e.
afflatus, us m; vis (sin gen y dat); efficcia;
efficcitas; efficintia; v. influencia. Uso: informar: (enterar) nuntiare. Sin: certiorem
ejercer un grandsimo -, mximum pondus fcere liquem de liqua re.
habere; estar bajo el - de alguien, ab liquo
moveri ac duci; sentir profundamente el - del informtica: informtica, ae f. Sin: disci-
cristianismo, christianam fidem pnitus com- plina informtica vel informatria; ars com-
bbere // (fig, inspiracin, impulso) instinc- putatria. Uso: historia de la -, histria
tus (-us m) vel afflatus divinus // (flujo de la ordinatralis; peritos en -, periti rei ordinatra-
marea) v. flujo. lis.

informacin: (accin y efecto de informar) informtico: informticus, a, um. Sin: com-


informtio, onis f. Sin: nuntitio; reltio; nn- putatralis, e; ordinatralis, e. Uso: gusano -,
tium; nntius; nntia (-orum npl); nottia. vermis (-is m) ordinatralis; sistema -, systema
Uso: - burstil, de re nummria communic- ordinatrale.
tio vel enuntitio; - deportiva, ldicra, orum
npl; gmnica, orum npl; de ludis reltio; - ex- informativo: (que informa) informativus, a,
tranjera, exterarum gntium nntia; - inter- um. Sin: informatrius; nuntiatrius.
nacional, informtio internationalis; - local,
nostrae res (rerum fpl); - meteorolgica, nn- informe: (noticia que se da) nottia, ae f //
tius meteorolgicus; - nacional, ptriae nn- (accin y efecto de informar) informtio, onis
tia; ex universa natione nntia; - radial, f. Sin: reltio; nntius. Uso: - administrativo,
televisiva, nntium radiophnicum, televis- rtio rerum administrandarum; - escrito, oral,
ficum; medios de -, instrumenta informatio- reltio scripta, oralis; - diplomticos, jurdi-
nis; oficina de informaciones, offcium cos, privados, pblicos, relationes diplomti-

574
ingreso

cae, iurdicae, privatae, pblicae; - meteoro- rum doctrina; doctorum machinariorum rtio.
lgico, nntius meteorolgicus; nntius de Uso: - civil, scintia aedificatorum.
ris statu mutationibusque; - supletorio, co-
rrelatum, i n; - del mdico, mdici reltio // ingeniero: ingenirius, ii m. Sin: machinator;
dar un - , edocere. Sin: admonere; commo- machinrius; doctor machinalis vel machin-
nere; monere; dar, pedir, exigir un - adminis- rius; peritus machinrius. Uso: - civil, doctor
trativo, rationem rerum administrandarum aedilis; - electricista, electroingenirius;
rddere, expscere, exgere // (exposicin ingenirius electricitatis; - militar, miles
oral ante el tribunal) informtio oralis. munitor; - de minas, doctor machinrius
metallis extrahendis; cuerpo militar de inge-
infraccin: infrctio, onis f. Sin: transgrs- nieros, militrium machinatorum (vel machi-
sio; violtio. Uso: - de trnsito, delictum via- nariorum, fabrm vel fabrorum) corpus
trium. (-pris n).

infractor: violator, oris m. Sin: legrupa, ae ingenio: (fbrica de azcar) saccharifcium,


m; qui legem rumpit. Uso: - de trnsito, pec- ii n.
cator viatrius vel virius; neglector regula-
rum viariarum. ingeniosamente: ingeniose. Sin: acute;
sollerter.
infraestructura: substrctio, onis f. Uso: -
econmica, substrctio oeconmica. ingerencia, v. injerencia.

infraganti o in fraganti, v. delito. Inglaterra: Anglia, ae f. Sin: Britannia.

infrangible: infrangbilis, e. Sin: infrgilis; ingls: adj nglicus, a, um. Sin: britnnicus.
non frgilis; non fractus; numquam fractus. Uso: literatura -, ltterae nglicae // sust An-
glus, i m. Sin: Britannus // (lengua inglesa)
infrascripto: infra scriptus vel infrascriptus, nglicum, i n. Sin: nglica vel Anglorum lin-
a, um. Sin: subscriptus. gua; nglicus vel Anglorum sermo. Uso: ha-
blar -, nglice loqui; Anglorum lingu (vel
infrecuencia: infrequntia, ae f. Sin: rritas. sermone) loqui.

infusin: infsio, onis f // (producto obtenido ingobernable: irregbilis, e. Sin: non guber-
por -) (p)tsana, ae f. Sin: decoctum; ptio. nbilis.
Uso: - de genciana, ptio gentianina.
ingratitud: ingratitudo, dnis f. Sin: ingratus
infuso: infusus, a, um. Sin: nditus. Uso: nimus; ingrata voluntas; mmemor benefi-
ciencia -, scintia infusa vel ndita; nsita ciorum nimus.
menti doctrina.
ingrato: ingratus, a, um. Sin: ingratficus;
infusorio: adj infusrius, a, um // sust nimal mmemor benefcii vel beneficiorum.
infusrium. Sin: bestola infusria.
ingravidez: agrvitas, atis f.
ingeniera: ars (vel disciplina, vel scintia)
machinalis. Sin: machinariorum vel artificio- ingreso: (caudal que entra en poder de uno)

575
inhabilitacin

rditus, us m. Sin: quaestus (-us m). mystes, ae m; ad sacra admissus; sacris as-
suefactus. Uso: lenguaje de iniciados, mysta-
inhabilitacin: inhabilittio, onis f. rum sermo.

inhabilitar: inhbilem fcere. iniciador: adj incohativus vel inchoativus, a,


um. Uso: verbo -, incohativum verbum // sust
inhabitable: inhabitbilis, e. Uso: satlite -, initiator, oris m. Sin: incohator vel inchoator;
satelles (-ltis mf) inhabitbilis. inceptor.

inhabitacin: inhabittio, onis f. inicial: initialis, e. Sin: primordialis.

inhabitado: inhabitatus, a, um. Sin: desertus; iniciar: (licui rei) initiare. Sin: incpere; in-
habitatribus vcuus. choare; intium cpere, fcere, smere. Uso:
- al estudio del griego, graecis ltteris initiare;
inhalacin: (Med, accin de aspirar un - una magistratura, magistratum inire vel n-
vapor) vaporis vel fumi haustus (-us m). Uso: gredi; cuando inicia la adolescencia, ineunte
hacer inhalaciones, v. inhalar // (soplar adulescnti // iniciarse, initiari. Uso: - al sa-
sobre o en) inhaltio, onis f. Sin: inhalatus, cerdocio, sacerdtio initiari; iniciarse en los
us m. estudios, en las letras, stdiis, ltteris initiari.

inhalador: inhalatrium, ii n. Sin: vaporis iniciativa: (idea que sirve para iniciar una
(vel fumi) effusrium; mdici ris effus- accin) conslium, ii n. Sin: propsitum; im-
rium. pulsus, us m; propsitum susceptum // (ac-
cin del que propone o hace una cosa por
inhalar: inhalare. Sin: inspirare; afflare. Uso: primera vez) inceptum, i n. Uso: - individual,
- ter, ethera absorbre. inceptum unus cuiusque vel cuiusvis; - indi-
viduales, quae a sngulis suscipiuntur in-
inherencia: coninctio, onis f. Sin: con- cepta; libre -, lbera conslia inceptaque npl;
gruntia. - privada, privata singulorum ctio; privatum
singulorum inceptum; - propia, inceptum su
inhibicin: inhibtio, onis f. Sin: vtitum; sponte nitum; tomar una -, intium fcere
interdictum. alicius rei // (capacidad de emprender, in-
ventar, etc.) indstria, ae f. Sin: nvitas;
inhibitorio: inhibitrius, a, um. sollrtia; ingnium; celritas ingnii; nimus
promptus; libertas in agendo. Uso: - privada,
inhumacin: inhumtio, onis f. privata singulorum indstria, nvitas; priva-
torum libertas in agendo; por propia -, me,
iniciacin: inititio, onis f. Uso: - sexual, tu, su sponte; hombre de pronta - para ...,
inititio sexualis; - en la prctica de un culto, homo semper promptus paratusque ad ...;
in sacra introdctio; - en las reglas de una lleno de -, indstrius; ingeniosus, sollers (-
sociedad, introdctio; admssio; recptio. ertis) // (accin de adelantarse a los dems
en hablar u obrar) tomar la -, alicius rei vel
iniciado: adj initiatus, a, um. Sin: admissus; conslii prncipem esse // (derecho de hacer
receptus; (empezado) coeptus // (miembro de una propuesta; acto de ejercerlo) auctritas,
una sociedad secreta) initiatus, i m. Sin: atis f. Sin: conslium. Uso: por - de alguno,

576
inmensurable

auctoritate alicius; auctore liquo; por mi -, injustificable: inexcusbilis, e. Sin: haud ex-
me auctore; por - de l, eo auctore; por - pri- cusbilis.
vada, privato conslio; tomar la - para algo,
auctorem esse alicius rei, ad liquid, ut ...; injustificado: non iustificatus. Sin: non ex-
quien toma una -, alicius rei auctor; impul- cusatus; non probatus; illegtimus.
sor; suasor; por - ma, tuya, de l, me, tu,
su voluntate; que ha tomado la - de la resti- inmaculado: immaculatus, a, um. Sin: in-
tucin, auctor in restituendo. contaminatus; illibatus. Uso: la Inmaculada,
Virgo quavis labe intacta; Virgo cuiusvis
inicio, v. comienzo. labis vel primae labis expers; Virgo sine labe
originali concepta; Inmaculada Concepcin
inigualable: singularis, e. Sin: nicus; mxi- de Mara, Immaculata Mariae Virginis Con-
mus vel summus; incomparbilis; nulli com- cptio.
parandus (dicho de personas).
inmadurez: immatritas, atis f. Sin: acrbi-
inimaginable: incogitbilis, e. Sin: inexco- tas; impertia.
gitbilis; non imaginbilis.
inmaduro: immaturus, a, um. Sin: acerbus;
ininteligible: inintelligbilis, e. Sin: incom- crudus; nondum maturus.
prehensbilis; non intelligbilis.
inmanencia: immanntia, ae f.
injerencia: ingerntia, ae f. Sin: interpostio;
interventus, us m. Uso: - de uno, interpsita inmanentismo: immanentismus, i m.
alicius auctritas vel pera; interpsitum ali-
cius conslium. inmanentista: immanentista, ae mf. Sin: im-
manentismi sectator.
injerirse: conslium (vel auctoritatem, vel
peram) interpnere in liqua re vel in inmaterial: immaterialis, e. Sin: incorpora-
liquid. lis; incorpreus; non materialis.

injertar: insrere. Sin: emplastrare. inmaterialidad: immaterilitas, atis f. Sin:


incorporlitas.
injerto: instio, onis f. Sin: emplastrum;
(rama) srculus; propago, gnis f // (opera- inmediacin: proxmitas, atis f. Sin: nullus
cin quirrgica) implanttio; transplanttio. morae interpostio; tmporis proxmitas.

injuriar: insultare liquem, in liquem, li- inmediato: immediatus, a, um. Sin: prxi-
cui. Sin: contumliam (vel contumlias) in mus.
liquem incere; contumli (vel contumliis)
liquem affcere; contumliam (vel contum- inmensidad: immnsitas, atis f. Sin: immen-
lias) licui dcere, fcere, impnere // ser in- sum; infnitas. Uso: - del espacio, immensum
juriado, contumli (vel contumliis) ffici. sidreum.

injustamente: iniuste. Sin: inirie; per ini- inmensurable, v. inconmensurable.


riam; immrito; inique.

577
inmersin

inmersin: immrsio, onis f. Sin: demrsio. nimi.


Uso: lnea mxima de - (en las naves), im-
mersionis vel demersionis limes (-mtis m). inmovilismo: inrtia, ae f. Sin: desdia.

inmigracin: immigrtio, onis f. Sin: migr- inmovilizacin: mots impedtio.


tio; adventus, us m. Uso: - ilegal, immigrtio
illegalis. inmovilizado: impeditus, a, um. Sin: reten-
tus; cohbitus; immbilis; immbilis factus //
inmigrado: dvena, ae m. Sin: aliengena. fig iners; otiosus.

inmigrante: immigrator, oris m. Sin: mmi- inmovilizar: retinere. Sin: continere; cohi-
grans, antis; dvena. Uso: - legal, mmigrans bere; immbilem fcere, retinere, tenere.
legalis vel legtimus; - ilegal, immigrator ille- Uso: - un capital, pecniam otiosam tenere.
galis vel illegtimus.
inmunidad: immnitas, atis f. Sin: exmptio;
inmigrar: immigrare (in liquem locum). vactio. Uso: - personal, local, real, immni-
Sin: migrare. tas personalis, localis, realis.

inmiscuirse: immisceri vel se immiscere li- inmunitario: immunitrius, a, um.


cui rei. Sin: implicari vel se implicare liqua
re. inmunizacin: morborum parta immnitas.

inmoral: immoralis, e. Sin: inhonestus; tur- inmunizar: immunem rddere.


pis.
inmunologa: immunolgia sive -loga, ae f.
inmoralidad: immorlitas, atis f. Sin: prditi
mores mpl; morum corrptio, depravtio, inmunolgico: immunolgicus, a, um.
prvitas, pervrsitas, inhonestas.
inmunlogo: immunlogus, i m. Sin: mor-
inmoralismo: morlium recustio legum. borum immunitatis doctor.

inmortalizar: aeternare. Sin: immortalitatem inmutabilidad: immutablitas, atis f. Sin:


licui donare; immortalitate liquem donare; stablitas // fig constntia, ae f. Sin: frmitas.
liquem immortalitati commendare vel con-
secrare; liquem immortalitatis glri aff- inmutable: immutbilis, e. Sin: incommut-
cere; liquid immortalitati trdere // bilis; firmus; constans; haud mutbilis; sem-
inmortalizarse, immortalitatem sibi prere. per idem; mutari nscius.
Sin: immortalem cnsequi glriam.
innatismo: innatismus, i m.
inmvil: (que no se mueve) immbilis, e.
Sin: immotus; stbilis // (fig, firme, invaria- innato: innatus, a, um. Sin: ingnitus; con-
ble) v. inmutable. gnitus, nsitus, nativus, naturalis, natur n-
ditus.
inmovilidad: immoblitas, atis f. Sin: stabli-
tas // fig constntia; frmitas; immoblitas innominado: innominatus, a, um. Sin: non

578
insalivacin

nominatus. ductciae ncola vel habitator. Uso: - de vi-


vienda, adium conductor vel inquilinus.
innovacin: innovtio, onis f. Sin: renovtio;
novtio; novamen (-mnis n); novatus, us m. inquinamento: inquinamentum, i n. Sin:
Uso: - litrgicas, innovationes litrgicae; - contamintio; inquintio; polltio.
tecnolgicas, novitates tchnicae.
inquinar: inquinare. Sin: contaminare;
innovador: adj innovatrius, a, um // sust in- pollere; infcere.
novator, oris m. Sin: novator; instaurator; re-
formator. inquiridor: quaesitor, oris m. Sin: inquisitor.

inocentada: ludifictio, onis f. inquirir: inqurere. Sin: conqurere; exqu-


rere; querere; indagare; investigare; perves-
inocular: inoculare // fig ingrere. Sin: ins- tigare.
rere; infndere; immttere.
inquisicin: (accin de inquirir o investigar)
inodoro: (recipiente para excrementos) sella, inquistio, onis f. Sin: questio; investigtio,
ae f. Sin: sella familirica vel pertusa. pervestigtio; indagtio // (tribunal eclesis-
tico) inquistio, onis f. Uso: Sagrada -, sa-
inolvidable: quem (quam, quod) oblivisci crum idicum conslium contra heresim.
non pssumus. Sin : memori dignus; cuius
memria erit sempiterna; indelbilis; non inquisidor: (investigador) inquisitor, oris m.
oblitterbilis. Sin: inquirens, entis; investigator, pervesti-
gator; quaesitor; explorator // (juez de la in-
inoperable: insecbilis, e. Sin: chirrgi vel quisicin) inquisitor, oris m. Sin: intra
chirrgice non curbilis. idices contra heresim cooptatus vel adlec-
tus.
inorgnico: inorgnicus vel anorgnicus, a,
um. Sin: inanimatus; innimus; inanimalis // inquisitivo: inquisitivus, a, um. Sin: veritatis
(falto de la conveniente ordenacin de las studiosus. Uso: dialctica -, dialctica inqui-
partes) incompsitus, a, um. Sin: incnditus; sitiva.
incngruens; dissipatus.
inquisitorio: inquisitrius, a, um.
inoxidable: inoxydbilis, e. Sin: non oxyd-
bilis. insaciabilidad: insatiablitas, atis f. Sin: insa-
tetas.
input (Inform): (entrar datos) data indcere
// (entrada de datos) nitus, us m. Uso: - y insaciable: insatibilis, e. Sin: insaturbilis;
output, (datorum) nitus exitusque. inexplbilis; nihil satis habens; in nulla re ac-
quiescens.
inquilinato: inquilinatus, a, um. Sin: inqui-
lini habittio, condcio, status (-us m). insacular: in cpsulam (vel in pxidem, vel
in alvolum) incere.
inquilino: inquilinus, i m. Sin: locatrius;
conductor; edium conductor; domus con- insalivacin: insalivtio, onis f. Sin: salivria

579
insalivar

subctio; ope salivae molltio, (h)umecttio. piritual, in rebus spiritulibus plmbeus; -


frente al dolor, ndolens, entis; ser - a algo,
insalivar: saliv (h)umectare. Sin: saliv ma- liquid non sentire; non tangi vel moveri li-
defcere, illnere, ngere, inngere, mollire, qua re; volver -, hebetare; obtndere, retn-
(h)umectare, (h)umefcere. dere; volverse -, occallscere, obstupscere;
hebetscere; percallscere // (imperceptible)
inscripcin: inscrptio, onis f. Sin: - mural, non apparens. Uso: prdidas -, non apparn-
parietal, inscrptio muralis, parietalis; v. gra- tia damna; hacer progresos -, paene nihil pro-
fito. fcere.

insecticida: adj insecticidalis, e. Sin: insectis insensiblemente: sensim. Sin: paulatim; gra-
(vel bestolis) internecivus vel internicivus // datim; sensim sine sensu.
sust insecticdium, ii n. Sin: insecticidale, is
n; insecticida, ae mf (pulvis, liquor); vene- inseparable: inseparbilis, e. Sin: indissoci-
num insecticidale; venenum insectis interne- bilis; indissolbilis; indivisbilis.
civum. Uso: - contra las moscas, venenum
muscis internecivum. inseparablemente: inseparabliter. Sin: in-
dissolubliter; indissociabliter; indivisibli-
insectvoro: adj insectvorus, a, um. Sin: in- ter; indivisim.
sectorum vorax. Uso: planta -, planta insec-
tvora // sust nimal quod insectis pscitur vel insercin: insrtio, onis f. Sin: inserttio.
vscitur. Uso: - en la sociedad, insrtio in societatem.

insecto: insectum, i n. Sin: bestola; insectum insignia: (distintivo, divisa honorfica) in-
nimal; mnima bestola. signe, is n. Sin: decus; ornamentum. Uso:
Mil, - del arma o del cuerpo, insigne militare
insensibilidad: (falta de sensibilidad) insen- // (imagen o medalla de un grupo) stemma,
siblitas, atis f. Sin: torpor; stupor (crporis, tis n. Sin: signum // (bandera, estandarte)
in crpore); lentitudo; nihil sentire. Uso: ha- vexillum, i n.
llarse en un estado de -, obduruisse; torpere;
stupere; rigere // (dureza de corazn) durtia insinuacin: (accin y efecto de insinuar o
sive durties (nimi). Sin: inhumnitas; hebe- insinuarse) insinutio, onis f // (exordio) insi-
ttio nimi; plmbeum cor; plmbeus (vel nutio // (cosa que se da a comprender sin
lentus, vel obcallatus) nimus; nimus durus decirla claramente) obliqua sentntia u or-
vel lentus. Uso: - frente al dolor, indolntia. tio. Sin: obliqua verba. Uso: - ambiguas, am-
bigua verba; hacerle a uno secretamente una
insensible: (que carece de facultad sensitiva - falsa, fictum liquid ad aures (vel in aures)
o que no tiene sentido) insensbilis, e. Sin: in- alicius insusurrare; hacer insinuaciones en
snsilis; haud vel non patbilis; sensu (vel perjuicio de uno, occulte (vel obscure, vel
snsibus) carens vel expers; nihil sentiens. perplexe) dcere de liquo; liquem oblique
Uso: ser -, sensu carere; esse sine sensu; sn- perstrngere.
sibus alienatum esse // (que no siente las
cosas que causan dolor y pena o mueven a insinuante: insnuans, antis. Sin: blndiens,
lstima) inhumanus, a, um. Sin: durus; blandus; blandfluus; blandloquus; suadens.
frreus; plmbeus; trpidus. Uso: - en lo es- Uso: elocuencia -, blandiloquntia; blandil-

580
insospechado

quium; olor -, blandfluus odor; palabras -, bilis, e. Sin: indissolbilis; non solbilis //
suadntia verba. (que no se puede resolver o explicar) inex-
plicbilis, e. Sin: inextricbilis; inenodbilis;
insinuar: (dar a entender algo indicndolo insolbilis; obscurus.
ligeramente) insinuare. Sin: incere; insrere;
licui liquid significare; obscure icere; insoluto: insolutus, a, um.
icere de liqua re // fig inspirare. Sin:
instillare; suadere // insinuarse, insinuari. insolvencia: nulla solvendi facultas, potestas,
Sin: se insinuare; srpere; illabi. Uso: - en el cpia. Sin: neglecta soltio; in solvendo d-
nimo de una persona, se insinuare licui; bito neglegntia.
grtiam alicius sibi conciliare; - en la intimi-
dad de alguno, insinuare se in familiaritatem insolvente: adj non solvens (-entis). Sin: in
alicius; in alicius familiaritatem pnitus in- solvendo nglegens; ad solvendum non id-
trare; insinuare se vel immrgere se in con- neus. Uso: ser -, solvendo (vel ad solvendum)
suetdinem alicius. non esse // sust qui solvendo (vel ad solven-
dum) non est. Sin: debitorum fraudator; dbi-
insociabilidad: insociablitas, atis f. Sin: in- tor inhbilis vel non idneus.
socilitas; incivlitas; solitdinis amor; solit-
riae vitae cupido. insomne: insomnis, e. Sin: sine somno; vigil.
Uso: pasar las noches -, insomnes dcere
insociable o insocial: insocialis, e. Sin: so- noctes.
cietate alienus; agrestis; rsticus; incultus.
insomnio: insmnium, ii n sive insmnia,
insolacin: (accin y efecto de insolar) inso- ae f. Sin: insomnetas; insmniae morbus;
ltio, onis f // (malestar o enfermedad por privtio somni. Uso: que padece -, insomnio-
una exposicin excesiva a los rayos solares) sus; insmniae morbo laborans vel affectus;
solatum, i n. Sin: solis ictus (-us m); thermo- no sufrir -, insmniis carere; padecer -, in-
plgia. Uso: atacado de -, solatus, a, um; sole smniis fatigari.
ictus vel correptus.
insondable: inexplorbilis, e. Sin: impene-
insolar: (poner al sol) insolare. Sin: ad solem trbilis; inexplicbilis.
expndere vel siccare // insolarse, sole
crripi. insonoro: sono carens. Sin: sine sono.

insoldable: non coaptbilis. Sin: non coag- insoportable: intolerbilis, e. Sin: intoleran-
mentbilis ; non glutinbilis. dus; impatbilis; non tolerbilis; qui, quae,
quod ferri non potest // (dicho del carcter
inslito: inslitus, a, um. Sin: inusitatus. de una persona) morosus, a, um. Sin: diffici-
lis; impatiens; importunus.
insolubilidad: (no poder disolverse) insolu-
blitas, atis f. Sin: indissolublitas // (no poder insospechable: insuspicbilis, e. Sin: non
resolverse o explicarse) inexplicablitas. Sin: suspiciosus; suspicionis immunis; suspicioni
insolublitas; obscritas. haud obnxius.

insoluble: (que no se puede disolver) insol- insospechado: non suspectus. Sin: suspicio-

581
inspeccin

nis expers vel immunis; suspicione vcuus; brenaturales, superni afflatus; supernae
in quo nulla subest suspcio // (inesperado) nimi impulsiones; supernae admonitiones;
inexspectatus, a, um. Sin: inopinatus. por - divina, divnitus; Dei mnitu vel im-
pulsu; corresponder a las - del Espritu
inspeccin: inspctio, onis f. Sin: inspect- Santo, Spritus Sancti vcibus atque impul-
tio; scruttio; perscruttio; examintio; ex- sinibus bsequi // (cosa inspirada) cogit-
plortio; inquistio; investigtio. Uso: - fiscal, tio, onis f; cogitatum, i n. Sin: conslium;
inspctio fiscalis vel pblica; - de los boletos, mens; mnitus, us m; admontio. Uso: por -
syngraphorum inspctio. de alguien, liquo monente vel auctore; alic-
ius impulsu (v. gr. impulso meo, por mi -);
inspeccionar: explorare. Sin: inspcere; por - de la pasin, impulsu libdinum; se-
inspectare; investigare; examinare; inqurere; cundar la propia -, suo conslio uti.
inspectoris mnere fungi; inspectoris munus
gere, pergere, obire. inspirado: inspiratus, a, um. Sin: afflatus; in-
flatus; instinctus; mente incitatus, concitatus.
inspector: inspector, oris m. Sin: inspectator; Uso: divinamente -, divino spritu instinctus;
exactor; ex auctoritate inspector. Uso: - esco- escritor divinamente -, scriptor divino afflatu
lar, - de enseanza, studiorum moderator vel permotus; scriptor divino Spritu afflatus, tac-
exactor; pblicus studiorum curator; publica- tus, permotus; scriptor Dei nmine afflatus;
rum scholarum inspector; - general, inspector scriptor divino instinctu afflatus ac permotus.
generalis; - revisor de boletos, tesserarum
inspector; - de caminos, curator viarum; - de inspirador: inspirator, oris m. Sin: infusor;
obras pblicas, curator perum publicorum; afflator.
cargo de -, inspectoris munus, offcium.
instalacin: (accin de instalar) installtio,
inspectora: (casa, despacho u oficina del onis f. Sin: colloctio, onis f. Uso: - de luz
inspector) inspectoris sedes. elctrica, lucis elctricae colloctio; lucis ad-
dctio vel condctio // (cosas instaladas)
inspiracin: (entusiasmo creador, numen instructus, apparatus, contextus, ornatus, us
potico) inspirtio, onis f. Sin: inspiramen, m; textura. Uso: - elctrica, ductus (-us m)
mnis n; spritus, afflatus, us m; afflamen; in- elctricus; elctricus contextus, lucis elctri-
flammtio (nimi); oestrus, i m. Uso: - lite- cae textura; elctricae lucis ductus; lucis duc-
raria, inspirtio litterria; - potica, tus elctride actae; - hidrulica, hydrulicus
inspirtio potica // (inspiracin innata) in- apparatus; hidrulicae artis apparatus; - ra-
gnium, ii n. Sin: mpetus (ingnii), vis, diofnica, radiophnicus apparatus; - telef-
calor. Uso: dar, quitar fuerza a la -, ingnio nica, apparatus vel instructus telephnicus.
vires dare, rpere; decae la -, ingnium cadit
vel xcidit; frenar la -, frenare mpetum; obe- instalado: estar -, sedem habere.
decer a la -, ingnio servire; retardar la -, m-
petum morari // (movimiento sobrenatural instalar: (colocar) collocare. Sin: installare;
que comunica Dios a la criatura) inspirtio, in suo loco pnere // (poner en posesin de
onis f. Sin: afflatus, inflatus, instinctus, us m; una sede) in sede pnere, locare, collocare //
implsio; incittio; admontio. Uso: - divina, (poner en posesin de un cargo) installare.
divinus afflatus; instinctus afflatusque divi- Sin: in mnere constitere; immttere in pos-
nus; divina mentis incittio et permtio; - so- sessionem mneris vel offcii. Uso: la instal

582
instituto

como primera ministra, administrorum pre- instintivamente: instinctu. Sin: naturliter;


sidem primriam eam installavit // instalarse, sponte.
(en una sede) se in sede collocare; (en un
cargo) sui offcii possessionem cpere vel s- instinto: instinctus, us m. Sin: impulsus in-
mere // (domiciliarse) sedem fgere, pnere, natus; motus naturalis. Uso: - de conserva-
collocare. cin, instinctus sui conservationis.

install (Inform), instalar, colocar: collocare. institucin: (acto) instittio vel constittio,
Sin: institere; instrere. onis f. Sin: erctio; fundtio // (efecto) insti-
tutum, i n vel instittio, onis f. Uso: - civil,
instancia: (memorial, solicitud) rogtio, onis institutum civile; - culturales, instituta hu-
f. Sin: postultio; flagittio; pettio; expostu- mano cltui provehendo; - escolar, instittio
ltio; postulatum; efflagitatus, us m. Uso: a scholaris vel scholae; - internacionales,
mi -, efflagitatu meo. instituta internationlia; instituta cunctis gnti-
bus commnia; - sociales, institutiones sociales,
instantnea: Fotogr instantnea, ae f (pho- instituciones con finalidades polticas, instituta
togrphia). Sin: photogrphica imago lico civitatis temperationem contingntia.
(vel extemplo) expressa; extemporalis imago
photogrphica. institucional: institutionalis, e. Sin: consti-
tutrius; ad institutionem vel constitutionem
instantneo: sbitus, a, um. Sin: subitneus; (rei pblicae) spectans.
praesens; praesentneus; repentinus. Uso: ve-
neno de efecto -, praesentneum venenum. institucionalizar: vim iurdicam tribere.
Sin: vi iurdica donare.
instante: punctum tmporis. Sin: tmporis
momentum, vestgium, spiramentum. Uso: instituto: (establecimiento de enseanza, de
en un -, tmporis momento vel puncto; en ese investigaciones cientficas, etc.) institutum, i
preciso -, illo ipso tmporis vestgio; en n. Uso: - fisiolgico, institutum physiolgi-
pocos -, paucis tmporis spiramentis. cum; - Internacional de Energa Atmica, In-
ternationalis Instittio Energae Atmicae, -
instigacin: instigtio, onis f. Sin: incittio; pontificio de latn superior, papale institutum
sollicittio. altioris latinitatis; - tcnico, technicarum r-
tium schola; - teolgico, seminrium theol-
instigador: instigator, oris m. Sin: incitator; gicum; - de crdito, institutum pecniae
stimulator, instimulator; cncitor, concitator; credendae; - de educacin fsica, phsicae
impulsor; turbator; auctor. Uso: - oculto, auc- educationis institutum; - de Estudios Roma-
tor clandestinus; - de la sedicin, seditionis nos, Institutum Romanis Stdiis Provehen-
instimulator; - del pueblo, de la turba, ppuli, dis; - de geofsica matemtica, institutum
turbae concitator. geophsicae mathemticae; - de Pedagoga
y Ciencias Religiosas, Institutum Paedago-
instigadora: instigatrix, icis f. Sin: turbatrix; gae ac Disciplinarum Religiosarum // (ente,
perturbatrix. asociacin) institutum. Uso: - de las Hijas de
Mara Auxiliadora, Institutum Filiarum Ma-
instintivo: instinctivus, a, um. Sin: naturalis; riae Auxiliatricis; institutos de vida consa-
ingnitus; nsitus; innatus. grada, instituta vitae consecratae.

583
institutor

institutor: institutor, oris m. Sin: praeceptor; msicis instrumentis datus // (conjunto de


custos; praefectus; paedagogus. instrumentos destinados a determinado fin)
supellex (supellctilis f) instrumentalis.
institutriz: institutrix, icis f. Sin: paedagoga;
magistra; puerorum custos. instrumentalizacin: Ms componendi ars.
Sin: compositionis modus vel rtio.
instruccin: (conjunto de reglas o normas)
instrctio, onis f. Sin: praecptio; praescrp- instrumentar: Ms instrumentorum partes
tio; mandatum; ordintio. Uso: - pastoral, compnere.
instrctio pastoralis; - pontificia, instrctio
pontificia vel papalis; - secretas, occulta instrumento: (objeto que se utiliza para fa-
mandata (-orum npl); segn las -, secundum cilitar trabajos o para producir algn efecto)
instructiones; ad normam instructionum // instrumentum, i n. Sin: machinamentum; me-
(accin de instruir o instruirse) instrctio. chanma, atis n; mchina. Uso: - electrnico,
Sin: instittio; erudtio. Uso: - catequstica, mechanema electrnicum; - mdicos, tch-
catechtica instrctio; - escolar, erudtio nica instrumenta medicinlia; - msico,
scholaris; - primaria, instittio (vel doctrina, instrumentum msicum // instrumentos de
vel disciplina) puerilis; instittio primordio- anlisis qumicos, instrumenta, quibus res
rum, elementorum, rudimentorum; - prima- ope artis chmicae inquiruntur; - de hierro,
ria de las nias, primordiorum puellaris herramienta, ferramentum; fabricante de ins-
instittio; recibir una - bsica, insttui ad trumentos, ferramentrius, ii m; instrumentos
praecpuas communesque disciplinas // (in- de observaciones meteorolgicas, instru-
formacin judicial; conocimiento de una menta, quibus ris status mutationesque no-
causa) cogntio, onis f. Sin: cogntio causae; tantur; - para escuchar, instrumentum
causae inquistio, ordintio; cogntio alicius auscultatrium // Ms, - msico, msicum
rei vel de liqua re. Uso: sin -, incgnita instrumentum; - de arco, instrumentum m-
causa; hacer la - de un asunto, causam cog- sicum arcu tractatum; - de cuerda, fides, ium
nscere. fpl; - de percusin, cmbalum; crtalum;
tmpanum; - de viento, tbia; tuba; bcina;
instruction (Inform), instruccin, orden: ius- instrumentum infltile; conjunto de instru-
sum, i n. mentos de percusin (en una banda u or-
questa) tintinnbula, orum npl; tocar un -,
instructivo: instructivus, a, um. Sin: instruc- instrumento cnere; tocar un - de arco,
trius; tilis ad discendum. instrumentum msicum arcu tractare; tocar
un - de cuerda, fdibus cnere.
instructor: instructor, oris m. Sin: exercita-
tor; praeceptor, magister. Uso: juez -, inquisi- insubordinacin: intemperntia, ae f. Sin :
tor; auditor. inobsequntia; inoboedintia; indisciplina;
contumcia; disciplinae recustio; nulla dis-
instrumental: adj instrumentalis, e. Sin: ciplina.
instrumentrius; ad instrumentum prtinens;
instrumenti offcio fungens. Uso: Filos, insubordinado: inbsequens, entis. Sin: in-
causa -, causa secunda instrumentalis; con- dcilis; indisciplinatus; non obediens; null
cierto -, instrumentalis concentus (-us m); disciplin corcitus.
symphnia; msica -, cantus vel concentus

584
intelectualidad

insubsistencia: innitas, atis f. Sin: nllitas; tactus, us m.


vnitas.
intangible: intangbilis, e. Sin: inviolbilis;
insubsistente: inanis, e. Sin: insubsistens; non tangbilis.
nullus; non exsistens; vanus; fictus; commen-
tcius. integer (Inform), ntegro: adj nteger, gra,
grum // sust (valor) nteger, gri m.
insuficiencia: insufficintia, ae f. Sin: defec-
tus, us m; defctio; exigitas; pucitas; ten- integracin: (accin y efecto de integrar o
itas. integrarse) integrtio, onis f. Sin: redintegr-
tio; compltio; complementum; supplemen-
insuficiente : insuffciens, entis. Sin: non tum // (proceso de unificacin) coninctio,
suffciens; exguus; non (vel haud) satis. onis f // (fusin de empresas) aptus nexus et
coopertio.
insulina: insulinum, i n; insulina, ae f. Sin:
insulinum medicamentum. integral: integralis, e. Sin: totalis. Uso: cl-
culo -, clculus integralis; formacin -, for-
insulsez: (calidad de insulso) inslsitas, atis mtio integralis; pan -, autpyros, i m.
f. Sin: inptia; stulttia; nugcitas // (dicho in-
sulso) insulse dictum. integralismo: integralismus, i m.

insulso: insulsus, a, um. integralista: integralista, ae mf. Sin: integra-


lismi fautor vel fautrix.
insulto: insulttio, onis f; insultus, us m. Sin:
offnsio; contumlia; iniria. integralmente: integrliter. Sin: ntegre;
plene; omnino.
insuperable: insuperbilis, e. Sin: inexsupe-
rbilis; invincbilis; invictus. intelectivo: intellectivus, a, um.

insurreccin: insurrctio, onis f. Sin: sedtio; intelectual: (concerniente o relativo al en-


rebllio; tumultus, us; motus, us. tendimiento) intellectualis, e. Sin: rationalis;
intelligntiae vel mentis (gen). Uso: actividad
insurreccional: seditiosus, a, um. Sin: tu- -, mentis pera ac labor // (espiritual o sin
multuosus; turbulentus; trbidus; rebellis. cuerpo) spiritualis, e. Sin: nimi (gen). Uso:
facultades -, nimi facultates; gozo -, nimi
insustituible: insubstitubilis, e. Sin: perne- voluptas vel oblecttio; sustancias -, substn-
cessrius; sine quo nemo (vel nihil) substtui tiae intellectuales // sust intellectualis, is m.
potest. Uso: elemento -, elementum insubsti- Sin: homo intellectualis; excultus homo; vir
tubile; rol -, pars pernecessria. doctus vel eruditus; intllegens homo; vir in-
gnio praestans; vir omni doctrina preditus
intachable: integrrimus, a, um. Sin: incen- vel praestans. Uso: los -, docti, orum mpl; qui
surbilis; irreprehensbilis; inculpbilis; not stdia colunt; - catlicos, docti cathlici.
immunis.
intelectualidad: (entendimiento, mente) in-
intangibilidad: intangiblitas, atis f. Sin: in- tellectulitas, atis f. Sin: ingnium; mentis

585
intelectualismo

cies // (fig, conjunto de personas cultas de patefcere; aperire conslium suum; desechar
un pas o regin, etc.) exculti hmines. Sin: la - de hacer una cosa, liquid faciendi con-
viri docti vel eruditi . slium abcere; ejecutar sus -, cogitata vel
conslia perfcere; explorar la - de alguno, de
intelectualismo: intellectualismus, i m. alicius voluntate explorare; ignorar la - de
alguno, ignorare alicius conslium; no igno-
intelectualista: intellectualista, ae m. rar la - de alguno, haud ignarum esse alic-
ius conslii; interpretar bien la - de alguno,
intelectualmente: intellectuliter. Sin: bene voluntatem alicius interpretari; juzgar
mente; nimo; cogitatione. sin motivo suficiente de la - de alguno, men-
tem (vel conslium, vel propsitum) alicius
inteligibilidad: intelligiblitas, atis f. Sin: tmere (vel temerrio ausu) iudicare; tengo -
perspicitas; faclitas intellectu. de hacer algo, hbeo in nimo (vel est mihi in
nimo) liquid fcere; est mihi nimus li-
inteligible: intelligbilis, e. Sin: perceptbilis; quid fcere vel liquid faciendi; tener la
apprehensbilis; perspcuus; planus; fcilis ad misma -, eadem mente esse; no tener la
intellegendum. misma -, non idem velle; tener otra -, lio
spectare; tener - hostiles contra alguien, con-
intencin: (determinacin de la voluntad en tra liquem sentire.
orden a un fin) voluntas, atis f. Sin: nimus;
mens; conslium; cogitatum; propsitum. intencionado: animatus, a, um. Sin: paratus
Uso: - buena, voluntas bona vel recta; cons- ad. Uso: estar bien - para con alguno, bene
lium bonum vel rectum; - mala, prfida, con- affectum (vel animatum) esse in (vel erga, vel
slium malum, prfidum; con buena -, bona adversus) liquem; benvolo nimo esse erga
voluntate; bono conslio vel nimo; con - hos- liquem; esse bona voluntate erga liquem;
tiles, infense; infesto nimo; con - subversi- estar mal - con alguno, male affectum esse
vas, seditiose; con la - de, eo conslio, ea in liquem; alieno vel malvolo nimo esse
mente, eo nimo ut ...; con qu -?, qua erga liquem.
mente, quo nimo, quo conslio?; de primera
-, primo ictu; intio; ab intio; segn la - de intencional: cogitatus, a, um. Sin: meditatus;
alguno, ad mentem alicius; sin -, mente a re consideratus; perpensus; voluntrius; quod
aliena; sin mala -, mente a malo aliena; sin - consulto fit; Filos intentionalis,e.
de hacer algo, nullo hbito (vel suscepto, vel
nito) conslio liquid faciendi; sin - de hacer intencionalmente: consulto. Sin: cogitate;
dao, mente a patrando malo aliena; sin - de conslio; mente; propsito. Uso: lo hizo -, id
ofender a alguno, nullo hbito conslio li- consulto cogitateque fecit; lo hizo - para ...,
quem offendendi; nulla hbita voluntate li- eo conslio ( vel eo propsito, vel ea mente)
quem vituperandi // cul es tu -?, quid tibi id fecit ut ...
vis?; quae tua mens?; quid spectas? quo spec-
tas?; cul es su -? quid agitat vel cgitat?; intendencia: (direccin, cuidado y gobierno
quid iste sibi vult?; mi - es esta, mens mea de una cosa) cura, ae f. Sin: curtio; procur-
haec est; las - del enemigo son claras, hs- tio; praefectura; dispenstio.
tium conslia patent; cambiar de -, mutare
voluntatem; dar a conocer a alguno sus -, intendente: (el encargado de dirigir una
quid sui conslii sit licui ostndere; cogitata casa, finca, etc.) procurator, oris m // (jefe su-

586
interdependiente

perior) praefectus, i m. Sin: procurator; dis- intercambio: recproca permuttio. Sin:


pensator. Uso: - municipal, urbis sndicus; mtua rerum commuttio. Uso: - de ideas
municpii moderator, curator, administrator; acerca de un argumento importante, alterni
burgimagister, tri. sermones de gravi quadam re; economa de -,
negotiandarum rerum rtio et disciplina.
intensidad: intnsitas, atis f. Sin: intntio; in-
tnsio; contntio; grvitas; aestus, us m; vis; interceder: deprecari pro liquo. Sin: rogare
vehemntia. Uso: - de voz, intntio vocis; - pro liquo; licui adesse ad liquid impetran-
de olores, odorum grvitas vel vehemntia; - dum; deprecatorem adesse licui; suffragari
de sabor, vehemntia saporis. licui.

intensificar: intndere. Sin: amplificare; au- intercelular: intercellularis, e. Sin: inter


gere, adaugere; roborare; robur (vel vim, vel cllulas psitus.
vires) dare, ddere, ministrare.
interceptar: intercpere. Sin: intercldere;
intensivamente: intensive vel intentive. Sin: intersaepire; auferre; surrpere.
intente.
interceptor: interceptrius, a, um. Uso:
intensivo: intensivus vel intentivus, a, um. avin -, aronavis interceptria.
Sin: intentus. Uso: Gram, adverbios -, inten-
tiva advrbia; Agr, cultivo -, cultura intensiva; intercesin: intercssio, onis f. Sin: deprec-
curso -, schola intentiva; tratamiento -, cur- tio; preces; suffrgia. Uso: por - de alguien,
tio efficcior. liquo deprecatore, deprecante, rogante; pr-
cibus alicius.
intento: (propsito) propsitum, i n. Sin:
conslium; voluntas. Uso: - preciso, propsi- intercesor: intercessor, oris m. Sin: depreca-
tum susceptumque conslium; de -, consulto tor vel precator; mediator; propitiator.
// (cosa intentada) conamen, mnis n. Sin:
conatum, i n; conatus, us m. Uso: intentos de interconfesional: interconfessionalis, e. Sin:
reforma, conmina reformationis // (experi- ad plures statutas religiones ttinens.
mento) experimentum, i n. Uso: hacer toda
clase de intentos, mnia experiri. intercontinental: intercontinentalis, e. Sin:
mundanus; pancsmius; ad plures continen-
interaccin: ctio recproca // Biol interctio, tes spectans.
onis f.
intercostal: intercostalis, e.
interatmico: interatmicus, a, um. Sin:
inter tomos psitus. intercutneo: intercus, ctis m.

intercalar: intercalaris, e. Uso: palabra -, in- interdependencia: interdependntia, ae f.


tercalare verbum; verso -, intercalaris versus. Sin: mtua vel recproca obnoxetas; mtua
copultio vel coninctio (vel coninxio).
intercambiable: intermutbilis, e. Sin: rec-
proce mutbilis. interdependiente: interdependens, entis.

587
interdiocesano

interdiocesano: interdioecesanus, a, um. rddere; liquid adiecto fnore rddere;


tomar dinero a -, pecniam smere fnore;
interdisciplinar o interdisciplinario: inter- tomar dinero al 5 por ciento, pecniam s-
disciplinaris, e. mere (vel mutuari) quinis centsimis // (fig,
inclinacin del nimo) stdium, ii n. Sin:
inters: (provecho, utilidad, ganancia) cm- nimi attntio; voluntas; cupditas; affectus,
modum, i n. Sin: utlitas; emolumentum; us m; cura. Uso: - culturales, stdia doctri-
usus, us m; fructus, us m; lucrum; id quod n- nae; con muchsimo, mucho, escaso -,
terest. Uso: - egosta, suum ipsus cmmo- summo, magno, medocri stdio.
dum; - existenciales, potssima vitae
cmmoda // (lucro producido por el capital interesadamente: utilitatis caus. Sin: utili-
monetario) fenus vel faenus, nris n. Sin: tatis suae grti; lucri caus; me, tu, su,
usura; impndium. Uso: - a pagar, usurae alicius caus.
solvendae; - compuesto, fenus renovatum;
anatocismus; - elevado, grave fenus; - exor- interesado: (guiado principalmente por el
bitante, fenus iniqussimum; usura gravs- inters) quaestuosus, a, um. Sin: lucri vidus
sima; - mensual, usura mnstrua; - pequeo, vel cpidus; rebus suis intentus; utilitati suae
fensculum, i n; - razonable, fenus tolerbile; insrviens; mnia ad utilitatem rferens //
- simple, perptuum fenus; - del capital, c- (que tiene inters en una cosa) alicius rei
pitum usurae; - del 1 por ciento, centsimae studiosus. Sin: cuius nterest.
(usurae nnuae); - del 2, 3, 4, 5, etc. por
ciento, binae, ternae (vel trinae), quaternae, interesar: (cautivar la atencin y el nimo)
quinae, etc. centsimae; sin -, sine fnore; nimos, mentes, hmines ad (vel in) se con-
gratis; gratuto // agregar los - al capital, ca- vrtere // interesarse por algo, licui rei stu-
pitalizar los -, usuras perscrbere; defalcar dere; aspirare ad liquid, nimum attndere
los - del capital, cpiti mercedes exsecare; ad liquid; interesarse por alguien, conslere
dar, prestar dinero a -, pecniam licui f- licui.
nore (vel fnori) dare; pecniam apud li-
quem occupare fnore; pecniam fnore (vel interestelar: interstellaris, e. Sin: intersidera-
usur) mutuari; pecniam fnore collocare; lis; sideralis; csmicus; inter stellas psitus.
hallarse abrumado por los -, brutum fnore
esse; los - absorben el capital, mergunt sor- interferencia: interferntia, ae f. Sin: inte-
tem usurae; los - forman un capital, sors fit riectus, us m; interictio; interpostio; con-
ex usura; pagar los -, usuras pndere, sl- cursus, us m; concrsio.
vere, praestare; impndia tribere; pagar los
- de la deuda externa, usuras aeris alieni sl- interferir: (interponerse o mezclarse) inter-
vere; pagar por el dinero tomado a prstamo ferri. Sin: se interpnere, insrere, admiscere,
el - del 5 por ciento, quinas (vel quinque) immiscere; concrrere.
centsimas fnoris partes pndere; no perder
los -, usuras conservare; prestar dinero al 1 interfoliar: interfoliare. Sin: inter flia ins-
por ciento, centsimis fenerari; prestar al 2, rere; fliis intermttere.
3, 4, 5, etc. por ciento, binis, ternis (vel tri-
nis), quaternis, quinis, etc. centsimis fene- interfono: citophnium, ii n; citphonum
rari; recibir el -, usuram (ab liquo) accpere; sive citophnum, i n. Sin: intrphonum sive
restituir algo con los -, liquid cumulatum interphnum; interphnium.

588
internacional

nterin: en el -, nterim; intrea. interlocutora: interlocutrix, icis f.

interinamente: nterim. Sin: ad tempus. interlocutorio: interlocutrius, a, um.

interinato: (interinidad) interinatus, us m. interludio: interldium, ii n. Uso: - musical,


Sin: temporlitas // (cargo o empleo interino) orquestal, musicale, orchestrale interldium.
fiduciria pera.
intermediario: adj sequester, tra, trum; se-
interino: interinalis, e. Sin: temporrius; questris, tris, tre // sust mediator, oris m. Sin:
temporalis; fiducirius; ad tempus liquod; sequestris, is m; sequester, tri m; parrius;
ad tempus (vel nterim) delectus vel lectus proxeneta vel proxenetes, ae m; ccio, ctio,
(elegido interinamente), delatus vel datus cctio, onis m. Uso: hacer de -, cocionari.
(conferido interinamente), acceptus (recibido
interinamente). Uso: tener el mando - del intermedio: adj intermdius, a, um // sust in-
ejrcito, fiduciriam peram obtinere. termdium, ii n. Sin: intervallum; tempus
(-pris n) vel sptium interiectum, interpsi-
interior: adj interior, interius. Sin: internus; tum; exdium; emblium. Uso: - escnico,
intestinus; ntimus // (parte - de algo) interior exdium scenicum; - pantommico, em-
pars. Sin: interiora, um npl // (intimidad, in- blium // (msica que se ejecuta durante el
terioridad) ver en el - de las conciencias, in- entreacto) interldium, ii n. Sin: exdium vel
trius mentes inspcere; vida -, vita intrior // emblium msicum. Uso: a manera de -, ins-
(en contraposicin a lo extranjero) res do- tar emblii.
msticae vel civitatis. Sin: interna, orum npl.
interministerial: interministerialis, e. Sin: ad
interioridad: interiritas, atis f. Sin: intrni- plures administros prtinens.
tas; vita intrior.
intermitencia: intermssio, onis f; intermis-
interlnea: (espacio entre dos lneas de un sus, us m. Sin: intervalltio.
escrito) intervallum, i n; intervallum inter l-
neas // (Impr, regleta) lamella, ae f. intermitente: adj intermittens, entis. Sin: in-
tervallatus; intercapedinatus; peridicus; non
interlineal: interscriptus, a, um. Sin: inter- contnuus // sust mechanema (-tis n) inter-
psitus; interiectus; interscriptus inter lneas vallans.
pginae.
intermolecular: intermolecularis, e. Sin:
interlinear: interscrbere. Sin: inter lneas inter matriae partculas exsistens vel agens.
scrbere.
internacional: internationalis, e. Sin: pan-
interlocutor: collocutor, oris m. Sin: serm- csmius; mundanus; mnium gntium vel na-
cinans; collquii prticeps; qui collquitur; tionum; inter omnes gentes; ad omnes
qui cum ltero lquitur; en pl, qui sermonem nationes ttinens; mnium gntium commu-
nvicem cnferunt; qui inter se colloquuntur. nis. Uso: comercio -, negotitio internationa-
Uso: - atento y abierto, collocutor attentus lis; derecho - , ius internationale;
apertusque. instituciones -, institutiones mnium gn-
tium; jurado -, arbitratus (-us m) internationa-

589
internacionalidad

lis; reuniones -, internationales congressio- internet (Inform): interrete, is (abl -i) n. Sin:
nes; ser -, nullis fnibus, nullis natinibus internetum; interretculum; rete internatio-
contineri; nullis trminis circumscribi; ex nale; interrete internationale; intextus (-us m)
mnibus natinibus esse; tribunal - de La internationalis instrumentorum computato-
Haya, Tribunal prmanens iusttiae interna- riorum. Uso: de -, relativo a -, interretialis, e;
tionalis Hagae. internetalis; por -, interretiliter; internetli-
ter; ordinatrliter; incluir en - libros de bi-
internacionalidad: internationlitas, atis f. bliotecas, libros bibliothecarum in interrete
Sin: rtio vel condcio internationalis. Uso: - recpere vel incldere.
del derecho, ius universale vel gntium.
internista: internista, ae m. Sin: mdicus in-
internacionalismo: internationalismus, i m. teriorum; morborum internorum mdicus.
Sin: promtio cooperationis internationalis;
nationum consociationis stdium. Uso: - fi- interno: (alumno que come y duerme en el
nanciero, rei nummriae internationalismus. colegio) ephebi alumnus.

internacionalista: adj ad nationum conso- internuncio: (ministro pontificio que hace


ciationem spectans. Sin: ad cooperationem veces de nuncio) internntius, ii m. Uso: -
internationalem prtinens; gntium consocia- apostlico, apostlicus internntius; come-
tioni aspirans vel favens // sust internationa- tido del -, internntii munus; residencia del -,
lista, ae m. Sin: internationalismi fautor, internntii sedes.
sectator, studiosus, propugnator; gntium
confoederationis studiosus. interparlamentario: interparlamentaris, e.
Sin: ad utramque coetus oratorum popul-
internacionalizacin: (accin) rationis inter- rium partem ttinens.
nationalis indctio // (efecto) rationis inter-
nationalis effectus (-us m). interparroquial: interparoecialis, e.

internacionalizar: internationalem rddere. interpelacin: interpelltio, onis f. Sin: in-


terrogtio; rogtio; rogamentum; rogatum;
internacionalmente: internationliter. perconttio. Uso: contestar a las -, ad in-
terrogata respondere; hacer una -, perconta-
internado: (conjunto de alumnos y lugar tionem fcere.
donde habitan) internatus, us m. Sin: convic-
tus, us; collgium; ephebum; paedagogum; interpelar: (dirigir la palabra a uno para
convictus pro alumnis internis. Uso: dirigir pedir algo) interpellare. Sin: prcibus ptere
un - privado, ephebum privatum dirgere // vel flagitare // (exigir a uno explicaciones
(establecimiento) aedes scholasticorum inter- sobre un hecho) interpellare liquem. Sin: in-
norum // (estado y rgimen) mnsio tempor- terrogare liquem liquid vel de liqua re; li-
ria in instituto. quid ab (vel de, vel ex) liquo querere;
liquid ab (vel ex) liquo percontari; liquid
internar: dcere liquem intus; introdcere ex liquo sciscitari.
liquem in + ac; in interiorem partem immt-
tere // internarse, in interiora se recpere. Sin: interpersonal: interpersonalis, e. Uso: comu-
pnitus intrare vel penetrare. nin -, interpersonalis commnio.

590
interrupt

interplanetario: interplanetaris, e; interpla- favorablemente, male interpretari; - sueos,


netrius, a, um. Uso: viaje -, iter (itneris n) smnia interpretari.
interplanetrium.
interpretate (Inform), interpretar: interpre-
interpol: (Comisin Internacional de Polica tari.
Criminal) pblicae securitatis custodes inter-
nationales. Sin: biocolytae internationales; interpretation (Inform), interpretacin: inter-
mlites a pblica securitate internationali; ad- prettio, onis f.
ministrtio pblicae securitatis internationa-
lis; administrtio biocoltica internationalis. interpretativo: interpretatrius, a, um. Sin:
explanatrius, explanativus, explanans; intr-
interpolacin: (accin de interpolar) inter- pretans.
poltio, onis f. Sin: interpolamentum; insr-
tio; interpostio; interclsio; verborum intrprete: interpres, tis m. Sin: explanator.
interpostio // (pasaje interpolado) locus sub-
ditivus, subditcius, interiectus, interpolatus. interpreter (Inform), intrprete (un pro-
Uso: individuar, especificar la -, interiecta grama): interpretatrum, i n. Sin: interpreta-
scite distnguere. trium, ii n.

interpoladamente: interpolando. Sin: per in- interregional: interregionalis, e.


terpolationes.
interrelacin: obnoxetas mtua.
interpolador: interpolator, oris m. Sin: qui
intrpolat. interrogativo: Gram interrogativus, a, um.
Sin: percontativus; ad interrogationem spec-
interpoladora: interpolatrix, icis f. Sin: quae tans.
intrpolat.
interrogatorio: interrogtio, onis f. Sin:
interpolar: (poner una cosa entre otras) in- questio; perconttio. Uso: en el primer - de
terpolare. Sin: intersrere; intercere, interp- los jueces, in prima interrogatione idicum.
nere // (intercalar algunas palabras o frases
en el texto de un manuscrito antiguo, o en interrumpir: interrmpere. Sin: intercdere;
obras y escritos ajenos) interpolare. Sin: ver- intermttere; interpellare; interfari. Uso: - a
bis scriptum vel librum adulterare, corrm- uno que habla, interfari liquem; alicius ser-
pere, vitiare; scriptum alienis interiectis monem incdere, abrmpere; intercpere m-
verbis corrmpere. dium sermonem alicius; interpellare
liquem loquentem.
interpretacin: interprettio, onis f. Sin: ex-
plantio. Uso: - de una obra, interprettio; interrupcin: interrptio, onis f. Sin: inter-
enarrtio; expostio; hermeneuma, tis n; - mssio; intermissus, us m; intercapedo, dnis
exacta, inhaerens sentntiae explantio. f; cesstio. Uso: - de la fiebre, intermssio fe-
bris; la - enfra las amistades, intercapedo
interpretar: interpretari. Sin: explanare. amictias levat.
Uso: - benignamente, favorablemente, in mi-
tiorem partem liquid interpretari; - mal, des- interrupt (Inform), interrupcin: interrptio,

591
interruptor

onis f. manus publicorum custodum nationlium


prpere intervenintium; sin la - de alguno,
interruptor: Electr clavcula (elctrica) Sin: sine auxlio alicius; non interveniente liquo
epitnium (elctricum); interruptrium; in- // (operacin quirrgica) v. operacin.
terceptor; clavis lucis; clavis elctrica, accen-
siva; interruptrix (-icis f) clavcula; capsa intervenir: (tomar parte en un asunto) inter-
contacts elctrici. Uso: - automtico, epit- venire licui rei. Sin: interesse + dat o abl;
nium automticum vel autmatum; dar adesse + dat; se interpnere + dat; se intro-
vuelta, girar el -, epitnium vlvere, versare; mttere in + ac o in + abl. Uso: - en un di-
clavculam vrtere vel torquere. logo, intrloqui; no -, (se) abstinere; - en la
guerra, bellum participare; - en poltica, in
interseccin: intersctio, onis f. Sin: decus- rebus pblicis versari // (interponer uno su
stio. autoridad) auctoritatem suam interpnere in
liqua re // (interceder o mediar por alguien)
intersindical: intersyndicalis, e. Sin: ad plu- intercdere pro liquo // (sobrevenir, ocurrir)
res syndicatus prtinens; ad plura opficum supervenire. Sin: evenire; accdere; contn-
collgia ttinens. gere // (Med, hacer una operacin quirr-
gica) v. operacin.
intersticio: (hendidura o espacio que media
entre dos cuerpos o entre dos partes de un intervertebral: intervertebralis, e.
mismo cuerpo) intersttium, ii n; intersttio,
onis f // (intervalo) v. esta voz. intervi o interview, v. entrevista.

interurbano: interurbanus, a, um. Sin: vrias intestado: (que muere sin hacer testamento
clligens urbes. vlido) intestatus, a, um.

intervalo: intervallum, i n. Sin: intersttium; intestino: intestinum, i n. Uso: - ciego, intes-


intermssio; intercapedo, dnis f; sptium. tinum caecum; - delgado, tnue intestinum;
Uso: - lcido o claro, dilcidum intervallum; - grueso, colon vel colum, i n; intestinum
a - iguales, aequlibus intervallis; - de crassum, lxius, plnius.
tiempo, tmporis intervallum vel sptium; -
entre los dos tiempos de un partido, tempus intimacin: intimtio, onis f. Sin: condctio;
tii. edctio; indctio; denuntitio; impostio.

intervencin: (accin de intervenir) inter- intimar: intimare. Sin: condcere; edcere;


vntio, onis f. Uso: - militar, intervntio mi- indcere; denuntiare; impnere; imprio ad
litaris; - oratoria, interpsita ortio; - de uno opus arcssere; ad munus explendum citare
para recomendar, aconsejar ..., interpsita vel vocare.
alicius auctritas; interpsitum alicius con-
slium; - en un discurso, sermonis communi- intimidacin: mintio vel commintio, onis
ctio (inter praesentes); - en favor de alguien, f. Sin: mets incssio vel illtio; timor incus-
intercssio; formas de - sobre los embriones sus; minae, arum fpl.
humanos, formae incursionum in embryones
humanos; gracias a su -, eo intercedente; intimidad: intmitas, atis f. Sin: consuetudo;
grupo de - de la gendarmera nacional, ntima familiritas. Uso: crecer en la - con

592
inundacin

Jesucristo, crescere in intimitatem cum Iesu tolerntia; impatintia; importnitas; nimus


Christo. diffcilis, immoderatus, morosus.

intimidar: terrere. Sin: pavefcere; timorem intratable: intractbilis, e. Sin: intlerans;


(vel metum, vel formdinem, vel terrorem) af- morosus; fastidiosus; asper; imptiens.
ferre, inferre, incere; timore affcere, im-
plere, percllere; minas iactare. intrauterino: intrauterinus, a, um. Uso: dis-
positivos -, instrumenta intrauterina.
intimismo: internitatem exprimendi stdium.
intrincado: implexus, a, um. Sin: involutus;
intimista: nimi motuum repraesentator. contortus; impeditus; obscurus.

intolerancia: intolerntia, ae f. Sin: impa- introduccin: introdctio vel indctio, onis


tintia; importnitas. Uso: - filosfica, pol- f. Sin: exrdium; intium; princpium; (de
tica, religiosa, aliorum opinionum de libro) proemium, ii n.
philosphia, de re pblica, de religione into-
lerntia (vel impatintia, vel fastdium). introductivo: introductrius, a, um. Sin: in-
troitrius. Uso: proemio -, proemium intro-
intolerante: intlerans, antis. Sin: imptiens. ductrium.
Uso: ser - en materia filosfica, poltica, re-
ligiosa, aliorum opinionum de philosphia, introductor, ra: introductor, oris m; intro-
de re pblica, de religione omnino renere ac ductrix, icis f. Sin: instructor; initiator. Uso:
fastidire. - a la lgica, introductor ad lgicam.

intoxicacin: intoxictio, onis f. Sin: infc- introito: (entrada o principio de un escrito o


tio; venenosa condcio. Uso: - alcohlica, in- de una oracin) intritus, us m. Sin: exr-
toxictio alcohlica; - de nicotina, infctio ex dium; princpium; intium.
nicotina.
introspeccin: introspctio, onis f; introspec-
intoxicar: intoxicare. Sin: venenare; txicum tus, us m. Sin: interior inspctio vel inspectus
(vel venenum) exhibere vel praebere. (-us m); sui examen, inspctio, specttio, re-
cogntio.
intracelular: intracellularis, e.
introspectivo: introspectivus, a, um.
intramundano: intramundanus, a, um. Uso:
situacin -, condcio intramundana. introversin: introvrsio, onis f. Sin: in-
trospctio.
intramuscular: intramuscularis, e.
intuitivo: intuitivus, a, um. Sin: prspicax.
intransitable: intransbilis, e. Sin: impr- Uso: visin -, vsio intuitiva.
vius.
inundacin: inundtio, onis f. Sin: elvio,
intraspasable: intransgressbilis, e. onis f; elvies, i f; immanis elvio. Uso: -
anuales, nnuae inundationes; ser devastado
intratabilidad: intractablitas, atis f. Sin: in- por la -, eluvione vastari // - de basura, sr-

593
intil

dium elvies. inventario: inventrium, ii n. Sin:


repertrium; index, dcis mf; rationrium;
intil: intilis, e (ad liquid vel licui rei). brevirium. Uso: mdulo de -, forma reper-
Sin: inanis; rritus; vanus; non tilis; effectu trii.
carens. Uso : resultar intil, vano, in (vel ad)
rritum cdere. inventiva: facultas inveniendi vel inventio-
nis. Uso: falta de -, ingnii ieinitas; inven-
invalidez: invalditas, atis f. Sin: invaletudo, tionis inpia vel ieinitas; mucha -,
dnis f; invalntia, ae f. inventionis cpia; tener -, ad excogitandum
ingeniosum (vel acutum) esse; acutum et c-
invasin: invsio, onis f. Sin: irrptio; incr- lerem esse ad excogitandum.
sio. Uso: - barbrica, invsio barbrica; - ex-
tranjera, xterae gentis incursus (-us m); inventivo: ad excogitandum acutus. Uso: es-
hacer una - en un lugar, irruptionem fcere pritu -, ingnium ad inveniendum acutum.
in liquem locum; irrmpere in liquem
locum; invdere liquem locum vel in li- invento: inventum vel adinventum, i n; in-
quem locum. ventus, us m. Sin: res inventa; invntio vel
adinvntio; reprtio; repertus. Uso: los - ac-
invasor: adj invadens, entis. Sin: irrumpens; tuales, huius tmporis inventa; - milans, me-
qui (quae, quod) invadit // sust invasor, oris diolanense inventum; nuevo -, nova invntio;
m. Sin: aggressor; occupator. - tcnico, tchnicum inventum; inventos de
la aerosttica, inventa arosttica; inventos
invectiva: contumlia, ae f. Sin: obiurgtio; de la tcnica, technicorum inventa.
increptio; convcium; probrum. Uso: lanzar
invectivas contra alguno, nvehi in liquem; inventor: inventor, oris m. Sin: repertor; ex-
maledictis liquem insectari. cogitator; creator; qui nvenit vel rpperit li-
quid.
invencin: (accin de inventar) invntio,
onis f. Sin: reprtio. Uso: carente de -, tardus inventora: inventrix, icis f. Sin: quae nvenit
in excogitando // (cosa inventada) inventum, vel rpperit.
i n; inventus, us m. Sin: res inventa; repertus,
us m; excogitatus, us m; excogitatum. Uso: - invernculo, invernadero: invernculum, i
tiles, utliter inventa (-orum npl); - debidas n. Sin: caldria, ae f; caldrium, ii n; hibern-
al acaso, ea, quae casu inventa sunt // (fic- culum; caldria cella; tepidria saepta npl;
cin, engao) fctio vel confctio, onis f. Sin: cella tepidria; caldria florum cella; calefac-
res ficta. Uso: - fraudulenta, fraus, fraudis f; tum florum saeptum; arbustiva cella; herba-
machintio // (hallazgo) invntio. Uso: - de rum cella vel aedes (aedis f); vtrea lerum
la Santa Cruz, Invntio Sanctae Crucis // cella.
(parte de la retrica) invntio.
invernadero: (sitio a propsito para pasar
inventar: invenire vel adinvenire. Sin: exco- el invierno) hiberna sedes (sedis f; gen pl
gitare. -um vel -ium) vel sttio // (paraje donde
pastan los ganados en invierno) hiberna
inventariar: recensere. Sin: in inventrium pscua (-ae f) // (invernculo) v. esta voz.
referre; ndicem rerum digrere.

594
invisibilidad

inversin: (colocacin de caudales) pec- concssio mneris vel potestatis; mssio in


niae colloctio vel occuptio. Sin: pecnia potestatis (vel mneris) possessionem Uso:
collocata. Uso: - destinadas a la produccin derecho de -, inaugurandi ius; ejercer el de-
de armas, opes et pecuniarum collocationes recho de -, inaugurandi ius usurpare // (pose-
ad edenda arma destinatae; - privadas y p- sin de ciertos cargos o dignidades)
blicas, pecniae privatim et pblice colloca- investitura, ae f. Sin: benefcii vel mneris
tae; coordinar las -, pecnias (in efficienda possssio.
pera) apte et rdine collocare // Ling invr-
sio, onis f // (accin y efecto de invertir) in- investigacin: investigtio, onis f. Sin: per-
vrsio, onis f. Sin: convrsio. Uso: - de la vestigtio; indagtio; inquistio; recogntio.
marcha, curss convrsio; - sexual, sexs in- Uso: - cientfica, investigtio scientfica; in-
vrsio // (homosexualidad) homosexulitas, quistio scientialis; doctrinarum pervestig-
atis f // - meteorolgica, enormis caeli cale- tio; - filolgicas, inquisitiones phillogae vel
fctio. philolgicae; - nucleares, investigationes nu-
cleares vel atmicae // (- como mtodo) ac-
inversivo: inversivus, a, um. curatssima (vel diligentssima, vel docta, vel
elaborata) investigtio vel indagtio.
inversor: pecniae collocator. Sin: prestitor
pecuniarum. Uso: - extranjeros, praestitores investigador: vestigator vel investigator, oris
pecuniarum peregrini. m. Sin: inquisitor; indagator. Uso: - cient-
fico, scientficus investigator vel indagator;
invertebrado: adj invertebratus, a, um. Sin: - privado, investigator privatus; - universita-
non vertebratus; vrtebris carens; vertebra- rio, investigator acadmicus; inquisitor uni-
rum expers // sust invertebratum nimal vel versitatis; grupo de investigadores, grex
nimans. (gregis m) investigatrius.

invertido: adj homosexualis, e // sust sodo- investigadora: vestigatrix vel investigatrix,


mita, ae m. icis f. Sin: indagatrix.

invertir: (emplear los caudales o colocarlos investir: dignitatem vel munus licui dare,
en aplicaciones productivas) collocare. Uso: crdere, concrdere, demandare, trdere. Sin:
- dinero en acciones empresariales, sngra- domnium vel imprium licui dare, trdere,
phas pecniae in administratinibus collo- assignare, attribere, mandare, deferre; dig-
care; - dinero en algo, pecniam in liqua re nitati vel mneri liquem praefcere.
collocare, occupare, pnere, impndere; - el
dinero en fincas, pecniam in prediis pnere invierno: hiems, hemis f. Uso: - nuclear,
vel collocare; - el dinero en la compra de fin- hiems nuclearis.
cas, collocare pecnias in emptiones praedio-
rum; - el dinero en prstamos seguros, inviolabilidad: inviolablitas, atis f. Sin: in-
nummos (vel pecniam) expndere nmini- violbilis ndoles.
bus certis.
inviolable: inviolbilis, e. Sin: non violbilis.
investidura: (accin y efecto de conferir un Uso: derechos -, iura inviolablia.
cargo importante) dignitatis vel mneris
dtio, assigntio, attribtio, immssio. Sin: invisibilidad: invisiblitas, atis f. Sin: facul-

595
invisible

tas sui occultandi; in occulto esse. inyector: (aparato) iniectrium, ii n. Sin: in-
iectionale, is n.
invisible: invisbilis, e. Sin: non visbilis,
aspectbilis, perspicbilis; abscnditus; re- iodo, v. yodo.
cnditus; sub culos vel sub aspectum non
cadens. Uso: es -, non apparet. iodoformo, v. yodoformo.

invisiblemente: invisibliter. Sin: clam; la- ion: ion, ionis m. Uso: migracin de iones,
tenter; occulte; secreto. migrtio ionum; producir iones, iones eff-
cere vel conflare; suministar iones, iones im-
invitacin: invittio, onis f. Sin: invitatus, us mttere in liquid.
m. Uso: a - tuya, a te invitatus; por -, invitatu;
sin - de mi parte, invocatu meo; aceptar una ionizacin: ioniztio, onis f.
-, se venturum esse promttere; (para una co-
mida) ad cenam promttere; hacer una -, in- ionizar: iones excitare vel conflare. Sin: in
vitare; vocare; (para una comida) ad cenam iones convrtere.
vocare; recibir una -, invitari; rehusar una -,
abnere; (para una comida) ad cenam renun- iongeno: iongenus, a, um.
tiare // fig hortamentum, i n. Uso: - a la rec-
titud de pensamiento y accin, hortamentum ionmetro: ionmetrum, i n.
ad honeste cogitandum et agendum.
ionosfera: ionosphaera, ae f.
invocar: (llamar a uno en su favor) invocare.
Sin: appellare; implorare. Uso: - a voces, in- iperita, v. yperita.
clamare liquem ut ...; - el testimonio de al-
guien, testari liquem; testem fcere liquem. ir: ire. Uso: - a ver, acudir a, adire. Uso: - al
mdico, mdicum adire.
inyeccin: (accin y efecto de inyectar) in-
ictio, onis f; iniectus, us m. Sin: infsio Uso: ir y venir: concurstio, onis f.
- endovenosa, iniectio in venas, intra venas;
- hipodrmica o subcutnea, iniectus hypo- ira: ira, ae f. Uso: violenta manifestacin de
drmicus, intercutneus, subcutneus, inter- -, irae effsio.
cus (-ctis); - intramuscular, inictio
intramuscularis vel intra msculos; poner IRA (abrev de Irish Republican Army, Ejr-
una -, iniectionem subministrare; medica- cito Republicano Irlands): Corpus Hibr-
mentum licui infndere // (lquido inyec- niae liberandae.
tado) liquor iniectrius. Sin: infsio; inictio.
Uso: - letal, mortfera, inictio letalis, let- Irak o Iraq: Irquia, ae f. Sin: Irchia. Uso:
fera, mortfera; - venenosa, inictio vene- Repblica de -, Res pblica Iraquiana; Ira-
nosa, venfica; - de morfina, inictio quiana Natio.
mrphica; - de veneno mortal, inictio veneni
mortferi. Irn: Irnia, ae f.

inyectar: infndere. Sin: incere; syring in- iran: adj irnicus vel iranianus, a, um // sust
fndere; fstul incere. Iranianus, i m.

596
irreconciliable

iraqu: adj iraquianus, a, um // sust Iraquia- irnico: irnicus, a, um. Sin: iocosus; fictus;
nus, i m. simulatus; dissimulatus; irrisionem dissmu-
lans; ad ironam spectans.
irascibilidad: irasciblitas, atis f. Sin: iracn-
dia; faclitas ad irascendum. ironizar: irnice dcere vel exprmere. Sin:
ad ironam vrtere; cavillari.
irascible: irascbilis, e. Sin: iracundus; moro-
sus; cerebrosus. irracionabilidad: irrationablitas, atis f. Sin:
absrditas; incongruntia.
IRC (Inform): IRC indecl (abrev de In-
terretiliter Relatum Collquium). irracionable: irrationbilis, e. Sin: absurdus;
contra rationem.
iridio: irdium, ii n.
irracionablemente: irrationabliter. Sin: ab-
iridiscente: ridis colribus splendens vel ful- surde; sine ratione.
gens.
irracional: (que carece de razn) irrationalis,
iris: iris, -is vel -dis f. Sin: iris culi. Uso: e. Sin: ratione carens; rationis expers, sine
arco -, plvius arcus (-us m); arcus caelestis, ratione. Uso: animal -, nimal irrationale //
sidreus, mbrifer, purpreus. (opuesto a la razn o que va fuera de ella)
rationi non consentneus. Sin: dssidens a ra-
irisado: ircolor, oris. tione; a ratione aversus; inspiens.

Irlanda: Hibrnia, ae f. irracionalidad: irrationlitas, atis f. Sin: in-


sipintia.
irlands: adj hibrnius, a, um // sust Hiber-
nus, i m. irracionalismo: irrationalismus, i m.

irona: (burla fina y disimulada) irona, ae f. irracionalmente: irrationliter.


Sin: dissimultio; dissimulntia; urbana dis-
simultio. Uso: con -, v. irnicamente; sin -, irradiacin: irraditio vel raditio, onis f.
sine ulla irona; decir algo con -, liquid si- Sin: radiorum emssio. Uso: una - constante,
mulate dcere; hablar con - sobre algo, dissi- prmanens quaedam irraditio.
mulanter loqui de liqua re // (figura retrica
consistente en dar a entender lo contrario de irradiar: irradiare vel radiare. Sin: emttere;
lo que se dice) irona. Sin: invrsio; dissimu- diffndere.
lntia; dissimultio; verborum invrsio; in-
versa ortio; ludifictio veri. irreal: irrealis, e. Sin: non realis; fictus; com-
mentcius; imaginrius; non verus.
irnicamente: (burlescamente) irnice. Sin:
cum irona; per ironam; modo irnico; io- irrealidad: irrelitas, atis f. Sin: realitatis ca-
cose; per ludum // (disimuladamente) simu- rntia; nulla vritas; ficta res.
late. Sin: dissimulanter; ficte. Uso: hablar -,
dissimulanter loqui; habla siempre -, semper irreconciliable: irreconcilibilis, e. Sin: in-
contrria dicit ac intllegi vult. concilibilis; implacbilis.

597
irrecuperable

irrecuperable: irrecuperbilis, e. Sin: non irregularidad: irregulritas, atis f. Sin: ano-


recuperbilis; irreparbilis. mlia; enrmitas; inaequlitas; inaequabli-
tas.
irrecusable: irrecusbilis, e. Sin: insolbilis;
certssimus ; qui (quae, quod) refelli vel in- irregularmente: irregulriter. Sin: contra r-
firmari non potest. gulam; contra legem.

irredentismo: irredemptismus, i m. Sin: p- irreligiosidad: irreligisitas, atis f. Sin: (erga


triae integrandae stdium; stdium ptriae in- Deum) impetas; religiositatis defectus (-us
tegritatis; stdium recuperandi ptrios fines; m).
desidrium se ab xtera servitute redimendi.
irreligioso: irreligiosus, a, um. Sin: mpius;
irredentista: irredemptista, ae mf. Sin: p- religionis expers. Uso: ser -, religionem re-
triae integrandae (vel ptriae integritatis) stu- nere, respere, detrectare.
diosus, fautor, assertor, defensor; studiosus
recuperandi ptrios fines. irremediable: irremedibilis, e. Sin: insan-
bilis; inevitbilis; irreparbilis.
irredento: irredemptus, a, um. Sin: non (vel
nondum) redemptus; externae dominationi irremisible: irremissbilis, e. Sin: inexpibi-
subiectus; xtero domintui obnxius; (de te- lis; irremedibilis.
rritorio) nondum in libertatem vindicatus.
irremisiblemente: irremissibliter. Sin: irre-
irreducible o irreductible: irreducbilis, e. misse; irremediabliter.
Sin: non reducbilis.
irrenunciable: irrenuntibilis, e. Uso: obli-
irreflexin: inconsiderntia, ae f. Sin: incogi- gacin -, obligtio irrenuntibilis.
tntia; inconsidertio; inconsulta rtio.
irrepetibilidad: irrepetiblitas, atis f.
irreflexivo: inconsideratus, a, um. Sin: in-
consderans; inconsultus; imprdens. irrepetible: irrepetbilis, e. Sin: non iterbi-
lis.
irreformable: irreformbilis, e. Sin: incorri-
gbilis; inemendbilis. irreprensible: irreprehensbilis, e. Sin: in-
culpbilis; immaculatus; a reprehensione v-
irrefrenable: irrefrenbilis, e. Sin: effrenus; cuus.
effrenatus; indombilis; indmitus; non co-
rcitus; qui (quae, quod) corceri non potest. irresistible: irresistbilis, e. Sin: ineluctbilis;
inevitbilis; cui resisti non potest.
irrefutable: irrefutbilis, e. Sin: irrefragbi-
lis; incontroversus; non refutbilis; haud con- irresistiblemente: irresistibliter. Sin: ineluc-
futbilis. tabliter; insuperabliter; invincibliter.

irregular: irregularis, e. Sin: inaequalis; in- irresoluble: irresolbilis, e. Sin: insolbilis;


aequbilis; anmalus; abnormis; enormis; indissolbilis.
non regularis.

598
islamita

irresolublemente: irresolubliter. Sin: inso- lis; ad irrigandum aptus.


lubliter.
irrigacin: irrigtio, onis f.
irresoluto: (que no ha sido resuelto) insolu-
tus, a, um. Sin: non absolutus; non persolu- irrigar: irrigare vel rigare. Sin: aqu spr-
tus; non enodatus; non enucleatus // (que gere.
carece de resolucin) incertus, a, um. Sin:
cunctabundus; tardus ad decernendum; irrisin: irrsio, onis f. Sin: dersio; irrisus,
nimo flctuans. derisus, us m.

irrespirable: irrespirbilis, e. Sin: non (vel irrisorio: ridendus vel irridendus, a, um.
haud) respirbilis. Sin: ridculus; risbilis // (irrisoriamente exi-
guo) perexguus, a, um; mnimus. Uso: tan -,
irresponsabilidad: irresponsablitas, atis f. tntulus; tantillus.
Sin: nulla responslitas; responslitas defec-
tiva. irritacin: (el irritar) irrittio, onis f // (el
estar irritado) indigntio, onis f. Sin: ira; st-
irresponsable: irresponsbilis, e. Sin: irres- machus.
ponsalis.
irritar: irritare. Sin: exasperare; exacerbare //
irresponsablemente: irresponsabliter. Med exasperare // irritarse, irasci (contra al-
guien, licui).
irrevelable: irrevelbilis, e. Sin: non revel-
bilis; haud vulgandus; haud patefaciendus; irrompible: infrngilis, e. Sin: non frgilis.
haud communicandus; haud proferendus.
iscofona: ischophnia sive -phona, ae f. Sin:
irreverencia: irreverntia, ae f. Sin: revern- ischophonesis, -is f.
tiae defectus (-us m); nullum obsequium.
islmico: adj islmicus, a, um. Sin: islamti-
irreverente: haud bsequens. Sin: non rve- cus; mahometanus; ad islamismum vel ad
rens; mpius. mahometanismum prtinens. Uso: ley -, lex
islmica; nacin no -, res pblica non-isl-
irreversibilidad: irreversiblitas, atis f. mica // sust islamita, ae m.

irreversible: irreversbilis, e. Sin: irrevert- islamismo: islamismus, i m. Sin: mahometa-


bilis. nismus; relgio islmica vel mahometana;
Arabum vel Arbica fides; mahometana doc-
irrevocabilidad: irrevocablitas, atis f. trina; Mahometi doctrina; doctrina islmica
vel muslmica // (mundo musulmn) maho-
irrevocable: irrevocbilis, e. Sin: irrevocan- metanorum univrsitas f. Sin: universi maho-
dus; firmus; non revocbilis. metani.

irrevocablemente: irrevocabliter. islamita: adj islamticus, a, um // sust isla-


mita, ae mf.
irrigable: irrguus, a, um. Sin: irrigatu fci-

599
islamizar

islamizar: islamismum indcere. Sin: ad is- isodinamia: isodnamis, is f.


lmicam fidem convrtere; islmicis mribus
accommodare; mahometanam fidem sequi isodinmico: isodynmicus, a, um.
cgere; mahometanae disciplinae insrere.
isogmeto: isgames, tis m.
islands: adj islandiensis, e. Sin: islndicus
// sust Islandiensis, is m. isogamia: isogmia sive -gama, ae f.

Islandia: Islndia, ae f. isoglosa: isoglossa vel -glotta,ae f.

islndico, v. islands. isgono: isognus, a, um. Sin: aequales n-


gulos habens.
Islas Canarias: Insulae Fortunatae vel Can-
riae. isomerismo: isomerismus, i m. Sin: isomria
sive -mera, ae f.
ismaelita: ismalita, ae m. Sin: ismalticae
sectae ssecla vel cultor. isomerizar: isomerizare.

isobara o isbara: lnea isbara vel isobrica. isometra: isomtria sive -metra, ae f.

isobrico: isbarus, a, um. Sin: isobricus. isomtrico: isomtricus, a, um.

isobaro o isbaro, v. isobrico. isometropa: isometrpsia sive -tropsa, ae f.

isobaromtrico: isobaromtricus, a, um. isomorfismo: isomorphismus, i m. Sin:


propnsio ad eandem formam.
isobata o isbata: lnea isbatha.
isomorfo: isomorphus, a, um. Sin: eiusdem
isobtico: isbathus, a, um. formae; eadem form; eandem formam
habens.
isoclinal: isoclinalis, e.
isonoma: isonmia sive -noma, ae f.
isocolon: isocolum, i n.
isnomo: isnomus, a, um.
isocromtico: isochromticus, a, um.
isopermetro: isopermetrus, a, um.
isocrnico: isochrnicus, a, um; v. iscrono.
isoquimena o isoqumena: lnea isoch-
isocronismo: isochronismus, i m. Sin: idem mena.
tmporis sptium.
isoquimeno o isoqumeno: isochmenus, a,
iscrono: ischronus, a, um. Sin: isochrni- um.
cus; eodem tmporis intervallo actus vel h-
bitus. Uso: slabas -, ischronae sllabae. issceles: adj isscelus, a, um. Sin: duorum
aequlium lterum // sust issceles, is m.

600
italianohablante

isosilbico: isosyllbicus vel isosllabus, a, israelita: Isralta vel Israltes, ae m; Is-


um. raltis, dis f.

isotelo: isoteles, is m. israeltico: isralticus, a, um.

isoterma: isotherma, ae f. Sin: lnea isothr- stmico: sthmius vel sthmicus, a, um.
mica.
istmo: isthmus vel isthmos, i m. Sin: angs-
isotrmico: isothrmicus, a, um. Sin: eun- tiae ac fauces.
dem calorem habens; eodem calore fruens.
Istria: Hstria, ae f.
isotermo, v. isotrmico.
Italia: Itlia,ae f.
istero: istherus, a, um. Uso: lnea -, lnea
isthera. italianamente: itlice. Sin: Italorum more
vel ritu.
isotpico: isotpicus vel istopus, a, um. Sin:
ad istopos ttinens. italianismo: italianismus, i m. Sin: italicis-
mus.
isotopo o istopo: istopos vel istopus, i m;
isotpium, ii n. italianista: italianista, ae mf.

isotropa: isotrpia sive -tropa, ae f. italianizacin: italianiztio, onis f. Sin: itali-


corum morum indctio; itlicis mribus ac-
isotrpico: isotrpicus, a, um. Sin: ad isotr- commodtio.
piam spectans.
italianizar: italianizare. Sin: itlicum rd-
istropo: istropus, a, um. dere; mores itlicos indcere; ad itlicos
mores conformare, accommodare; itlicis
isquemia: ischemia, ae f. Sin: snguinis re- mribus accommodare. Uso: palabra italia-
tntio vel status (-us m). nizada, verbum itlice rdditum, translatum,
expressum, assimilatum.
isqumico: ischemicus, a , um.
italiano: adj itlicus vel talus, a, um. Uso:
isquialgia: ischilgia sive -alga, ae f. Sin: s- lengua -, itlicum, i n; itlica lingua; litera-
chias, dis (ac -da) f; ischidici dolores. tura -, ltterae itlicae // sust Italus, i m.

Israel: (pas, Estado) Isra(h)lia, ae f; Isral, italianfilo: Italorum fautor, laudator, proba-
lis m. Uso: Estado de -, Cvitas Israeliana, tor, dilector.
Isralica, Israltica.
italianfobo: Italorum osor vel detrectator.
israel: adj isra(h)elianus. Sin: isralicus; is-
ralticus. Uso: compaa -, socetas israliana; italianohablante: itlice loquens. Sin: itli-
la guerra rabe-israel, bellum arbicum et is- cam linguam dhibens.
ralicum // sust Isra(h)elianus,i m.

601
talo-americano

talo-americano: adj talus-americanus //


sust Italus-Americanus, i m.

iteracin: itertio, onis f. Sin: repettio; ge-


mintio.

iterativo: iterativus, a, um.

itinerario: (ruta que se sigue) iter, itneris n


// (descripcin de un camino) itneris rtio vel
descrptio // (gua, lista de datos referentes a
un viaje) itinerrium, ii n.

IVA (abrev de Impuesto sobre el Valor Aa-


dido): fiscale prtii additamentum.

izamiento: levtio, onis f. Sin: subltio. Uso:


- de la bandera, vexilli levtio; signi subltio.

izar: levare vel elevare. Sin: tllere vel at-


tllere. Uso: - la bandera, vexillum vel sig-
num elevare, tllere, propnere; vexillum in
summum palum attllere.

izquierda: (la mano -) laeva, ae f. Sin: sinis-


tra. Uso: a la -, a mano -, laev, ad laevam;
hacia la -, sinistrorsum vel sinistrorsus // Pol
partes sinistrae. Uso: extrema -, extremae
partes sinistrae.

izquierdista: extremae partis sinistrae (vel


extremarum prtium sinistrarum) fautor, sec-
tator, studiosus.

602
J
jabal: aper, apri m. Uso: de -, aprinus sive jacobinismo: iacobinismus, i m. Sin: iacobi-
aprneus. norum fctio.

jabalina: iculum, i n. Sin: hasta; hastile; jacobino: adj iacobinus, a, um. Sin: ad iaco-
mssile; pilum; telum; telum iaculbile. Uso: binismum prtinens // fig seditiosus; facino-
lanzamiento de la -, iacultio; teli iacultio, rosus; demagogus // sust iacobinus, i m. Sin:
conictio, emssio, iactus (-us m). iacobinismi sectator.

jabn: sapo, nis m. Sin: smegma vel jacobita: iacobita, ae m. Sin: Iacobi Baradaei
smigma, tis n. Uso: - de afeitar, sapo tons- Syri discpulus vel sectator.
rius; - de tocador, lomentum, i; odoratus
sapo; pastilla de -, saponis pila; hacer es- jaculatoria: precatincula, ae f. Sin: iacula-
puma con -, spumam sapone parare. tria prex (precis f) vel prectio; prex brevis.

jabonada, jabonado o jabonadura: (accin jade: petra nephrtica.


y efecto de jabonar) sapone abltio, lavtio,
lotura, ltio // (espuma que se forma al jabo- jadeante: anhelosus, a, um. Sin: anhelabun-
nar) saponatum, i n. Sin: saponis spuma. dus; anhelus.

jabonar: (liquid) sapone lnere, collnere, jadear: anhelare.


illnere, oblnere, ngere. Sin: (liquid) sa-
pone lavare, detrgere, mundare, purgare; jadeo: anheltio, onis f. Sin: anhlitus, us m.
(licui rei) saponem attrere. Uso: - manos,
pies, cuello, saponem mnibus, pdibus, jaguar: iaguarus, i m; iaguara, ae f.
collo attrere.
jalbegador, v. enjalbegador.
jabonera: theca saponria.
jalbegar, v. enjalbegar.
jabonero: adj saponrius, a, um // sust sapo-
nrius, ii m. Sin: saponis (vel smgmatis, vel jalbegue: lorica, ae f // (fig, afeite) v. esta
lomenti) confector (el que fabrica jabn); sa- voz.
ponis nstitor vel vnditor (el que lo vende).
jalea: gelatinum, i n; gelatina, ae f. Sin: ius
jaboneta: sapnula, ae f. Sin: saponis tabella. concretum.

jabonete, v. jaboneta. jalifa, v. califa.

jacar: crocodilus, i m. jalifato, v. califato.

jacinto: hyacinthus, i m. jaln: paxillus, i m. Sin: prtica mensria.

603
jalonar

jalonar: metiri, vel metari, vel dimetiri. Sin: jarabe: syrupus, i m. Sin: mulsum; sucus; li-
prtic metiri; ndicem pnere; paxillos quamen, mnis n. Uso: - de peras, de cerezas,
collocare. de duraznos, pirorum, cerasorum, malorum
persicorum liquamen; - para la tos, sucus
Jamaica: Iamica, ae f. tussicularis.

Jamaicano: adj iamaicanus, a, um // sust Ia- jarcia o jarcias: (cabos de un buque) ruden-
maicanus, i m. tes, ium mpl. Sin: habenae, arum fpl.

jamba: (de puerta) postis, is m. jardn: viridrium, ii n. Sin: hortus, i m;


tpia, iorum npl. Uso: - artificiales, tpia,
jamn: perna, ae f. Sin: ptaso vel petsio, orum npl; - botnico, hortus botnicus vel
onis m. Uso: - ahumado, fumosa perna; pe- herbrius; - pnsiles (sobre terrados o azo-
dazo, porcin de -, pernae segmentum vel teas) horti pnsiles; - zoolgico, zoolgicus
frustum; tajada de -, pernae lacnia; el que hortus; zoolgica villa; viridrium zoolgi-
hace jamones, pernrius, ii m. cum; (pblicum) therotrophum; hortus ani-
mntium; hortus animlibus spectandis; - de
jansenismo: iansenismus, i m. Sin: Iansnii infantes o de la infancia, nepiagogum; pue-
doctrina. rorum ludus; ludus puertiae; asylum vel vi-
ridrium infntium; institutum pro peris
jansenista: (relativo al jansenismo) iansens- custodiendis // (mancha en las esmeraldas)
ticus, a, um. Sin: iansenianus; ad iansenis- mcula, ae f. Sin: vena // (lugar ameno) locus
mum ttinens // (partidario del jansenismo) amoenus; terra ferax vel laeta; en pl amoeni-
iansenista, ae m. Sin: Iansnii vel iansenismi tates, um f // (lugar encantador, exquisito en
sectator. su clase) flos, floris m. Sin: culus, i m. Uso:
Italia es el - de Europa, Europae flos (cu-
Japn: Iapnia, ae f. Sin: Iapo, nis m. lus), Itlia; mnium Europae regionum pul-
chrrima est Itlia // (retrete o letrina,
japons: adj iapnius, a, um. Sin: iapnicus; especialmente en los buques) v. excusado.
iaponensis vel iaponiensis, e // (habitante de
Japn) Iapon(i)ensis, is m. Sin: Iapnius, ii jardincito: hrtulus, i m.
m; Iapon, nis m // (lengua -) iaponensis lin-
gua; iapnius sermo; en -, iapnice. jardinera: (la que cuida de un jardn) horti
cultrix (-icis f) // (mujer del jardinero) topirii
jaque: - mate, clculus ncitus. Sin: alligatus uxor.
clculus. Uso: dar - mate (al rey, al adversa-
rio) (regem, adversrium) ad ncitas (vel ad jardinera: topirium, ii n. Sin: topiria, ae f;
ncita) redgere vel adgere. topiria ars; hortorum cultura vel cultus (-us
m). Uso: ocuparse en -, topirium vel topi-
jaqueca: encephallgia sive -alga, ae f. Sin: riam fcere.
hemicrneum; hemicrnia; recurrens vel re-
cidivus dolor cpitis. jardinero: viridrius, ii m. Sin: topirius;
horti vel viridrii cultor, curator, custos.
jaquetilla: tuncula, ae f.
jarra: (aguamanil) aqualis, is m. Sin: aqui-

604
jerrquico

manle, is n vel aquaemanle, is n (para las militar interino, dux ad tempus lectus vel
manos y para poner en la mesa); vas aqu- delectus; - de contabilidad, praefectus com-
rium; pol(l)ubrum. putationum; - de estacin, rector stationis;
stationis praefectus; - de Estado, civitatis
jarrero: urceorum fabricator. princeps; nationis praeses; rei pblicae rec-
tor; - de Gobierno, praepsitus regminis; los
jarrete: poples, ltis m. jefes de naciones, prncipes nationum; - de
obreros, v. capataz; - de oficina, officilium
jarretera: perisclium, ii n. Sin: perscelis, primus; officialis primrius; - de personal,
dis f; stroppus vel struppus, i m; lgula ministrorum vel officilium moderator; - de
astrictria. taller, ptio (-onis m) officinatorum; - de una
cuadrilla de obreros, manpuli opficum (vel
jarrito: urcolus, i m. Sin: capedncula, ae operariorum, vel fabrorum) praefectus; - de
f. una escuela (doctrina, principios y sistema)
alicius doctrinae princeps, caput, auctor; -
jarro: rceus, i m; rceum, i n. Sin: hdria; de una junta de investigadores, praepsitus
urna. Uso: - de flores, florum testa. investigatrii coets.

jaspe: iaspis, dis f. jerarca: (superior y principal en la jerarqua


eclesistica) hierarcha, ae m. Sin: sacer prin-
jaula: parva cvea. ceps // por ext, persona que ejerce autoridad
en grado superior) praeses, sdis m. Sin: an-
jaura: turba canum. tistes, sttis m; praepsitus.

Java: Iava, ae f. jerarqua: hierrchia sive -archa, ae f. Sin:


dignitatis vel dignitatum ordo (-dnis m), dig-
javans: adj iavensis, e // sust Iavensis, is m. nitatum gradus (-us m). Uso: - anglica, an-
gelorum ordo; - apostlica, hierrchia
jazmn: iasminum, i n. apostlica; - civil, hierrchia civilis; - ecle-
sistica, hierrchia ecclesistica; sacra hie-
jazz: msica issica, izica, iazensis. Sin: i- rrchia; sacrae auctoritatis ordo; sacra
zici modi msici. Uso: msico de -, iassacus, potestas vel auctritas; ecclesisticus ordo; -
i m; issicus vel izicus, vel iazensis) msi- militar, hierrchia militaris; - de valores, rec-
cus. tus vel iustus bonorum ordo.

jazz-band: orchestra issica vel iazensis. jerrquicamente: hierrchice. Sin: hierr-


chico rdine; officiorum rdine; ex dignitatis
jeans, v. blue jeans. rdine.

jeep: currus vel carrus (-us m) gpicus. Sin: jerrquico: hierrchicus, a, um. Sin: ad dig-
automatrium petr(r)itum nitatis (vel ad dignitatum, vel ad honorum)
gradus spectans. Uso: grados -, hierrchici
jefe: praefectus, i m. Sin: praeses (-sdis mf); gradus; gradus dignitatis; honorum gradus
praepsitus; ductor; moderator; curator; an- (en la carrera civil); miltiae gradus (en la
tistes, sttis; princeps, cpis; magister. Uso: - carrera militar); orden -, dignitatis ordo; el

605
jerga

ms alto grado -, summum dignitatis (vel jersey: txtile lneum. Sin: strictria lnea;
auctoritatis) fastgium; summus dignitatis thorax (-cis; ac -acem vel -aca m) lneus;
gradus; en orden -, ut quisque gradu squitur; mcula; v. pulver. Uso: - de la combativi-
por va -, ad hierrchiae trmitem; siguiendo dad, mcula pugnacitatis.
el orden -, per gradus.
Jerusaln: Hiersalem vel Iersalem indecl.
jerga: (lenguaje especial y familiar que usan Sin: Hieroslyma, ae f; Hieroslyma, orum
entre s los individuos de ciertas profesiones npl.
u oficios) peculiaris sermo (puerorum, fabro-
rum, etc., de los nios, de los artesanos, etc.). jesuita: iesuta, ae m. Sin: Societatis Iesu so-
Sin: sermo prprius, perplexus, gregrius // dalis; e societate Iesu sodalis.
(jerigonza) v. esta voz.
jesutico: iesuticus, a, um.
jergal: ad gregrium sermonem prtinens.
jet: (avin a reaccin) aronavis inversa (vel
jergn: clcita stramnea vel stramentcia. contrria) vi propulsa. Sin: aroplanum ris
Sin: torus stramneus; torus e stramento vel haustrium; aronavgium inversa (vel con-
ex strmine. trria) vi propulsum; aronavis pyraulocin-
tica; aroplanum vel aronavgium
jerigonza: (lenguaje familiar que usan para pyraulocinticum; aronavis celrrima; aro-
s ciertos individuos de ciertos oficios) v. navgium celrrimum.
jerga // (fig y familiar, lenguaje de mal gusto
difcil de entender) sermo inquinatus. Sin: jcara: (taza pequea de loza o porcelana)
obscurus (vel recnditus, vel arcanus) sermo; pocillum, i n.
obscura loquendi rtio. Uso: hablar en -, re-
cndito sermone inter se loqui. jilguero, v. cardelina.

jeringa: syringa, ae f. Sin: syringias, ae f (ac jira: (banquete o merienda campestre) v. pic-
syringian); syrinx, syringis (ac syringa) f; fs- nic // (excursin de un grupo de personas)
tula; clyster sive cluster, ris m. Uso: - para lustrtio, onis f. Uso: hacer una -, circumire;
inyecciones subcutneas, intrcutis iniectio- hacer una - por Egipto, Aegyptum lustrare;
nis syringa; intrcutis iniects syringias; hacer una - por la provincia, obire provn-
syringa interctibus iniectinibus faciendis. ciam.

jeringar: syringam vel fstulam immttere. jirafa: girafa, ae f. Sin: camelopardus; came-
Sin: clystrem incere. loprdalus; cameloprdalis, is m // (Cinem,
TV) microphnium prolatum.
jeringuilla: clystrculus vel clustrculus.
jirn: (faja) fascola, ae f.
jeroglfico: adj hieroglphicus, a, um. Sin:
hierogrphicus // sust hieroglphicum vel jocoserio, v. tragicmico.
hierogrphicum signum. Sin: hieroglphica
vel hierogrphica nota, lttera // (fig, escritura jocoso: iocosus, a, um. Sin: lpidus; facetus.
difcil de leer o de comprender) parum clarae
ltterae. Sin: obscurae ltterae. jofaina: catinus, i m; catinum, i n. Sin: pel-

606
jubilar

vis, is (ac pelvim; abl pelvi vel pelve) f; vas, lium mercatura. Uso: ejercer la -, gemmas
vasis n; vasum; truellum; trlleum vel vndere vel venditare.
trlleus.
joyero: (el que vende joyas) gemmrius, ii m
jogging: cursus pedester. // (el que hace joyas) gemmati peris rtifex
(-fcis m) // (caja para joyas) dactyliotheca,
Jordania: Iordnia, ae f. ae f. Sin: gemmarum scrinolum; rnula mo-
nlium.
jordano: adj iordnicus, a, um. Sin: iorda-
niensis // sust Iordanus, i m. joyo, v. cizaa.

jornada: dies, diei mf. Uso: - Mundial de la joystick (Inform), palanca de control, mando:
Juventud, Dies Mundialis Iuventutis; Dies Iu- vectis, is m.
ventutis Mundanae; - Mundial del Enfermo,
Dies Mundialis Aegrotis dicatus; - por la Juan: Iohannes vel Ioannes, is m. Uso: - de la
Vida, Dies Vitae. Cruz, Iohannes a Cruce; Juan XXIII, Iohan-
nes Vicsimus Tertius.
jornal: (salario diario) merces (-edis f)
diurna. Uso: trabajar a -, diurna mercede Juana: Iohanna, ae f. Uso: - de Arco, Io-
conduci. hanna Arcensis vel Aurelianensis.

jornalero: mercenrius diurnus. Sin: con- jubilacin: (accin de jubilar o jubilarse) iu-
ductcius diurnus; operrius in diem conduc- biltio, onis f. Sin: honesta vel iusta mssio;
tus; pifex diurna mercede conductus. mnerum (vel e munribus) vactio; a m-
nere libertio, quies, rquies (-etis; ac
joven: ivenis, is m; iuvenca, ae f. -quiem/quietem; abl -quie/quiete) f // (renta
que disfruta la persona jubilada) pnsio, onis
jovial: hlaris, e. Sin: festivus; iucundus; l- f. Sin: pnsio socialis. Uso: derecho a la -,
pidus et festivus. pensionis socialis ius.

joya: (objeto pequeo de metal precioso) jubilado: adj jubilatus, a, um. Sin: rudirius;
gemma, ae f; en pl tambin monlia, ium n. rude donatus; (stipendia) emritus; mnere
Uso: adornado de joyas, gemmatus // (fig, perfunctus; suo mnere (honeste) solutus vel
relativo a cosa o persona de mucho valor) exsolutus; pensione fruens; pblice munri-
perfectus, a, um. Sin: ndique perfectus; (de bus solutus et altus. Uso: estar -, pblice mu-
cosa) mnibus nmeris absolutus; (de per- nribus solvi et ali // sust rudirius, ii m.
sona) ptimus; spectatssimus; (de cosa o
persona) exmius; divinus; singularis; divi- jubilar: liquem suo mnere (v. gr. docendi)
nus et singularis. Uso: una - de mujer, fmina slvere. Sin: munribus exslvere liquem;
ptima vel spectatssima. liquem rude donare; rudem dare (vel do-
nare) licui; licui rudem indulgere // jubi-
joyera: (tienda) gemmria vel monlium ta- larse (conseguir la jubilacin) rudem
berna. Sin: taberna gemmrii // (taller) gem- accpere. Sin: rude donari; mnere solvi vel
marum officina; monlium ergastrium // exsolvi; mnere propter aetatem exsolvi;
(comercio de joyas) gemmarum vel mon- munus ob statutam aetatem depnere; in

607
jubileo

tium recdere. jueves: dies Iovis. Sin: fria quinta.

jubileo: (ao santo) iubilaeum, i n; iubilaeus, juez: iudex, dcis m. Sin: existimator, oris m.
i m. Sin: annus iubilaeus vel iubilaei; annus Uso: - comisionado, miembro de comisin ju-
sacer vel sanctus. Uso: - centenario, iubi- dicial, cgnitor; - examinador (en el mbito
laeum centenrium; sollmnia (-ium npl) sae- acadmico), iudex periculorum scholrium;
culria; - extraordinario, universal, iubilaeum - prosinodal, iudex prosynodalis; - ad quem,
extraordinrium, universale // (fig y coloq, - de alzadas o de apelaciones, cgnitor iudi-
bodas de plata o de oro de una persona; con- ciorum (publicorum); - de paz, irenarches
memoracin de una institucin, reinado, etc.) sive irenarcha, ae m // (- en deportes) iudex
iubilaeum, i n. Uso: - episcopal, iubilaeum vel rbiter (-tri m). Uso: jueces del campo, i-
episcopale; annus a suscepto episcopatu (vel dices campi; - de lnea (linesman), iudex li-
a suscepta episcopali dignitate) XXV vel L; - nerius vel lneae; fnium iudex; campi
sacerdotal, iubilaeum sacerdotale; annus ab lmitum inspector; lateralis titor; rbitri
nito sacerdtio XXV vel L; - papal, iubi- adiutor; - de puerta, iudex portae; iudex iac-
laeum pontificale. tus vlidi.

jubn: sgulum, i n. jugada: lsio, onis f. Sin: lusus, us m. Uso:


hermosa -, bella lsio; - inteligente, spiens
juda: phaselus, i m. Sin: phasolus, i m. vel gnara lsio; mala -, exgua lsio; detener
la -, lusum corcere.
judo, v. yudo.
jugador: lusor, oris m. Sin: collusor; ludens,
juego: ludus, i m. Sin: lsio, onis f; lusus, us entis mf. Uso: - aficionados, ad voluptatem
m; lusittio; ldicrum; res ldicra. Uso: - (vel voluptatis caus) lusores; buen -, dexter
electrnicos, ludi electrnici vel magne- vel indstrius lusor; excelente -, ptimus
toscpici; - olmpicos, olmpia, orum npl; lusor; - extranjero, aliengena lusor; - lesio-
olmpia certmina vel sollemnia; ludi olm- nado, lusor vulneratus vel laesione affectus;
pia; ludi olmpici vel olympaci; olmpici mal -, malus vel imperitus lusor; - profesiona-
agones; olmpii, orum mpl; - olmpicos in- les, lusores professionales; - tramposo, insi-
vernales, olympaci ludi hiemales; - de aje- diosus lusor; - de golf, ad scrobculos lusor; -
drez, latrunculorum ludus; - de azar, de de hockey, pil bacilloque repando ludens; -
suerte, lea, ae f; ludus aleatrius vel teme- de pelota, pilcrepus; lusor pilae; - de tenis,
rrius; lusus leae; - de cartas o de naipes, taeniludens; sustituir a un - por otro, suff-
chartularum ludus; - de dados, ludus talrius; cere vel subrogare lusorem.
- de manos, praestgiae, arum fpl; - de pala-
bras, amphibolgia sive -loga; ambages, um jugar: ldere. Sin: ludum ldere; ludo pe-
fpl; litterarum muttio; - de pelota, lsio ram dare. Uso: - a juegos de azar, ldere
pilae; - de pelota a la pared, pila e parete re- le; leam exercere; leam ldere; - a los
percussa // perteneciente a los -, agonothti- dados, talis vel tsseris ldere; - a la gallina
cus; por -, per lusum; vencedor en los - ciega, ldere muscam aneam; ldere myin-
olmpicos, olympionices, ae m; vencer en los dam; - al ftbol, v. ftbol; - al golf, ad scro-
- olmpicos, olmpia vncere; el - se anima, bculos ldere; - al hockey, bacillis repandis
cobra inters, ludus incitatur; el - se enfra, ac pil ldere; - a la pelota, pil ldere; - a
pierde inters, ludus frigescit, friget, dficit. pares o nones, ldere par impar; - al tenis,

608
juntar

taenildere // - bien, recte (vel probe, vel crepundiorum taberna.


belle, vel rite) ldere; - con alguno, cum li-
quo colldere; - con frecuencia, lusitare; - juicio: iudcium, ii n. Uso: - final, iudcium
con los de su edad, pribus colldere; - da y dii novssimi; extremum Christi iudcium; -
noche, dies noctesque ludo dcere; totos dies sumario, promptum iudcium.
et noctes ldere; - el todo por el todo, rem in
summum perculum dedcere; perculum jukebox: phongraphum americanum vel
summae rerum fcere; universo perculo pblicum.
summam rerum commttere; - limpio, leg-
time ldere; - mal, male (vel inepte, vel julio: (mes) Ilius, ii m. Sin: mensis Ilius //
secus) ldere; - muy bien, perbelle vel prae- Fis iulium, ii n. Sin: iouliensis elctridis
clare ldere; - por dinero, ldere in pec- mensura; iouliensis mdulus.
niam; - toda la noche, ludum nocti aequare.
jumbo: capacssima navis vel aronavis. Sin:
jugarreta: inepta lsio. aronavis Jumbo appellata.

juglar: (en la edad media, el que se ganaba jump (Inform): (saltar) salire // (salto) saltus,
la vida recitando versos y tocando msica) us m.
iocularis, is m. Sin: ioculator; iocularis can-
tor, pota, citharoedus // (titiritero, jugador jungla: Bot iungla, ae f. Sin: ingala; silvosa
de manos) v. prestidigitador. rgio; deserta silva; densa et spera silva.
Uso: - tropical, silva trpica dnsior.
jugo: sucus vel succus, i m. Sin: sucus ex-
pressus. Uso: - gstrico, pancretico, sucus junk-mail, v. spam.
gstricus, pancreticus; - de fruta, pomorum
sucus; sucus e fructu expressus; - de limn, junta: collgium, ii n. Sin: coetus, us m; con-
limnea ptio; sucus ctreus vel ctrinus; - de slium; moderatorum vel curatorum coll-
naranja, aurantiata (ptio); sucus arncinus gium. Uso: - administrativa, conslium
vel malosinensis; - de tomate, lycoprsici li- administrativum; coetus (-us m) administra-
quamen (-mnis n). torum; - central, coetus primrius; conslium
primrium; - central de la Accin Catlica,
juguete: ldicrum, i n. Sin: crepndia, orum Conslium primrium Actionis Cathlicae
npl; puerile ldicrum; oblectamentum puero- Societati moderandae; - cientfica, coetus
rum; iculi, orum npl. Uso: divertirse, entre- scientficus; - Militar (en la Argentina),
tenerse con juguetes, crepndiis delectari, Conslium Militare, regendae Nationi prae-
oblectari, ldere. psitum; - municipal, conslium municipale;
municpii administratorum coetus; - parro-
juguetear: luxuriare. Sin: puerliter ldere. quial, conslium paroeciale vel parochiale; -
provincial, conslium provinciale.
jugueteo: delecttio, onis f. Sin: oblecttio,
oblectamen (-mnis n), oblectamentum; re- juntar: liquid conctere licui rei. Sin: co-
cretio; iocus. pulare, colligare, coningere liquid cum li-
qua re vel licui rei; adingere liquid licui
juguetera: (comercio de juguetes) crepun- rei vel ad liquid // juntarse, se commttere;
diorum mercatura // (tienda donde se venden) committi; conecti inter se; coniungi; se

609
juntura

coningere; congregari; se congregare. justificacin: iustifictio, onis f. Sin: excu-


stio; purgtio; defnsio; probtio.
juntura, v. ensambladura.
justificativo: iustificatrius, a, um. Sin: ex-
jurado: (tribunal) delecti idices. Sin: iura- cusatrius; excusans; probatrius; probati-
torum corpus, conslium, coetus (-us m) ; vus.
idicum collgium; rbitri. Uso: - de honor,
selecti rbitri dignitatis // (individuo de dicho justillo: thorcium, ii n.
tribunal) iuratus iudex // (conjunto de exami-
nadores de un certamen) conslium premiis juventud: iuventus, utis f. Sin: - femenina,
attribuendis. Sin: idices (praemiorum). iuventus feminina; - quemada (gastada), i-
venes vtiis adusti; - socialista obrera, socia-
juramento: iuramentum vel adiuramentum, i lstica iuventus operria; - subdesarrollada,
n. Sin: iusiurandum. Uso: prestar -, (coram iuventus parum provecta vel progressa; ive-
liquo) iuramentum praestare; ius iurandum nes parum provecti vel progressi.
dare.

jurar: iurare. Uso: - en falso, falsum iurare;


accin de -, adiurtio.

jursico: iurssicus, a, um.

jurdico: iurdicus, a, um. Sin: iuridicialis,e.

jurista: iuris peritus. Sin: iurisprudens, entis;


iuris studiosus, consultus, interpres.

justa: (pelea o combate singular, a caballo y


con lanza) hastildium, ii n. Sin: equestre
certamen; quitum certtio, decerttio, dimi-
ctio // (fig, competicin o certamen en un
ramo del saber) certamen, mnis n.

justar: hastis concertare vel concrrere. Sin:


armis ldere; ldicram pugnam fcere; equ-
tibus certare; equestre certamen inire.

justicia: iusttia, ae f. Sin: ius; iustum; equi-


tas; equum; rectum. Uso: - militar, castren-
sis iurisdctio; - original, iusttia originalis;
status innocntiae; - social, iusttia socialis;
administrar -, ius rddere, vel dcere; iud-
cium exercere; obtener -, ius suum adipisci;
recurrir a la -, ius ptere vel postulare; in ius
ire.

610
K
kaki, v. caqui. chil(i)ogramma, tis n. Uso: cien kg, centum
chilogramma; mil -, mille chilogramma;
kamikaze: interemptor sui. Sin: voluntrius mille pndium (-ii n); tunna vel tonna
sui interemptor. (tonelada)

kan, khan o jan: caganus, i m. kilohertz, v. kilociclo.

Kant: Kntius, ii m. kilolitro: chil(i)olitrum, i n.

kantiano: adj kantianus, a, um // sust kan- kilometraje: chil(i)ometrorum mensura.


tista, ae mf. Sin: Kntii sectator.
kilomtrico: chil(i)omtricus, a, um.
kantismo: kantismus, i m. Sin: Kntii
doctrina; philosphia kantiana. kilmetro: chil(i)metrum, i n. Sin: mille
metra. Uso: - cuadrado, chil(i)metrum qua-
krate o karate: lucta cartica. Sin: oppug- dratum; 40 km de longitud, 40 chil(i)metra
ntio inermis iapnica. in longitdinem; velocidad hasta 140 km por
hora, velcitas usque ad centum quadraginta
kayak, v. canoa. chil(i)metra horlia; dista un km y medio de
..., a (vel ab) ... chil(i)metro sesquiltero
keniata: adj kenianus, a, um // sust Keni- distat; estar a unos 20 km de ..., a (vel ab) ...
anus, i m. crciter viginti chil(i)metra abesse; el trecho
es largo unos 8 km, sptium crciter octo
Kenya: Knia, ae f. Sin: Cvitas Keniana. chil(i)metra longum est.

key (Inform), llave: clavis, is f. kilovatio: chil(i)owattium; chil(i)ovtt(i)um,


ii n. Sin: mille vatt; kil(i)ovattiana mensura;
keyboard (Inform), teclado: claviatura, ae f. wattianae vel vattianae (wattenses vel vat-
Sin: malleolorum ordo vel series. tenses) elctridis mensurae.

KGB: sodlitas, ltteris compendiriis KGB kilovatio-hora: kiliovattihora, ae f. Sin:


insignis. mille horae vattianae.

kill (Inform), forzar la terminacin: occdere. kimono: kimonum, i n.

kilociclo: chil(i)ocyclus vel chil(i)ocyclos, i kindergarten, v. jardn (- de infantes).


m.
kiosco, v. quiosco.
kilogrmetro: chil(i)ogrmmetrum, i n.
Kirguizistn: Kirg(h)izistnia, ae f.
kilogramo: chil(i)ogrammum, i, n;

611
Kirsch

Kirsch: cerasinum, i n. Sin: aqua cerasina vel communistarum ex mnibus natinibus con-
cerasorum. slium.

kivi, v. kiwi. Kosovo: Kosvia, ae f.

kiwi: (fruto) kvium, ii n. Sin: grossulria si- kremlin: (sede de los rganos supremos de
nensis. la U.R.S.S.) Cremlinum, i n; Cremlinus, i m.
Sin: urbis Mscuae arx; Russiarum Republi-
knock-out: (golpe que pone fuera de com- carum sedes // (antigua residencia de los
bate) ictus ltimus. Uso: que recibi o sufri zares) imperatria Mscuae domus. Sin:
un -, ictu ltimo confectus; protrusus; quedar Rssiae imperatorum rgia.
-, protrusum esse.
kumel, v. cmel.
koljs o koljoz: colchsicum predium. Sin:
fundus pblica auctoritate excolendus vel ex- Kurdistn: Corduena, ae f.
cultus; predium pblica auctoritate adminis-
trandum. kurdo, v. curdo.

Kominform: ex communistarum factinibus Kuwayt o Kuwait: Cuvitum, i n; Cuvaitia,


informationum sedes. ae f. Sin: Phylrchia Cuvaitensis.

Komintern: mnium communistarum foede- kuwayt o kuwait : adj cuvaitensis, e. Sin:


rtio (-onis f). Sin: mnium supremum com- cuvaitianus, a, um // sust Cuvaitensis, is m ;
munistarum conslium; supremum Cuvaitianus, i m.

612
L
lbaro: lbarum, i n. Sin: signum, vexillum micum; officina chmica, - de idiomas, offi-
militare; (estandarte que usaban los empera- cina vel laboratrium linguarum; officina lo-
dores romanos desde el tiempo de Constan- quelaris; - en que se fabrican armas,
tino) vexillum cruce insignitum; vexillum armorum officina.
Christi nmine insignitum.
laboriosidad: laborisitas, atis f. Sin: oper-
laberinto: (edificio compuesto de gran n- sitas; sedlitas; sollrtia.
mero de compartimentos) labyrinthos vel
labyrinthus, i m. Sin: aedes vriis et tortuosis laborismo: laborismus, i m. Sin: fctio ope-
anfractibus distinctae // (caminos que se en- rria, operarum, operariorum; fctio opera-
trecruzan) fallaces viae. Sin: (variarum) am- riorum studiosa; Britannorum fctio operria.
bges (-is f) viarum // (parte del odo interno)
labyrinthus, i m // (complicacin inextrica- laborista: laborista, ae mf. Sin: factionis ope-
ble) nodus, i m. Sin: anfractus, us m; l- rriae sectator; operariorum rdinis studio-
queus; difficultas; error; ambages. sus; sodalis polticae factionis operariorum.

labial: labialis, e. Uso: letra -, lttera labia- laborterapia: ergotherapa, ae f. Sin: ergo-
lis. theraputica, ae f.

labiodental: labiodentalis, e. labrado o labranto: arbilis, e. Sin: arat-


rius; aratro aptus; sationalis.
laborable: (que se puede laborar o trabajar)
profestus (no festivo); negotiosus (ocupado labrusca: labrusca, ae f.
en negocios); operosus. Uso: campo -, cam-
pus arbilis; das -, profesti dies; horas -, laca: (sustancia aluminosa) lacca, ae f. Uso:
horae operosae. pintar de -, lacc oblnere vel obdurare // (fi-
jador) v. esta voz.
laboral: operrius, a, um. Uso: semana -,
septimana operria. lacayo: lacaius, ii m. Sin: pedsequus, i m;
antembulo, onis m; cursor; fmulus; srvu-
laboratorio: laboratrium, ii n. Sin: officina; lus // fig ssecla; sectator; assentator; adula-
opifcium. Uso: - atmico, officina (generat- tor.
ria) atmica; - bacteriolgico, biolgico, bac-
teriolgica, biolgica officina; - cientfico, lacnicamente: lacnice. Sin: concise;
officina naturae investigandae; - farmacu- presse; lacnica brevitate.
tico, - mdico, laboratrium pharmacuti-
cum; medicamentorum officina; - lacnico: lacnicus, a, um. Sin: brevlo-
fotogrfico, officina photogrphica; - mec- quens, entis; compressus. Uso: estilo -, stilus
nico, machinalis officina; - mvil, laborat- lacnicus.
rium mbile; - pirotcnico, laboratrium
pyrotchnicum; - qumico, laboratrium ch- laconismo: laconismus, i m. Sin: laconcitas;

613
lacre

breviloquntia, ae f; comprssio; brvitas; la- coctilirius, ii m.


cnica brvitas vel concsio; contrctio di-
cendi. Uso: - telegrfico, telegrphica ladrillo: later, ris n. Uso: fbrica de ladri-
breviloquntia. llos, laterria, ae f; fabricante de ladrillos, v.
ladrillero; fabricar ladrillos, lteres dcere;
lacre: cera sigillaris, signatria, hispnica. mquina para fabricar ladrillos, laterria
Sin: pix (picis f) signatria. mchina.

lacrimal: lacrimalis, e. lady: nglica mlier conspcua. Sin: dmina


spectatae nobilitatis.
lacrimatorio: lacrimatrius, a, um. Sin: ad
lacrimationem ttinens. lagar: (estanque pequeo donde se pisa la
uva para hacer vino) trcular, aris n. Sin: cal-
lacrimgeno: lacrimgenus, a, um. Sin: la- catrium; vinrius lacus // (prensa para es-
crimosus; lcrimas xcitans, xciens, gig- trujar uva) prelum, i n. Sin: trcular. Uso: -
nens. elctrico, elctricum trcular; elctricum pre-
lum vinrium.
lactancia: lacttio, onis f. Sin: lactatus, us m.
lagarto: langa, ae f. Sin: langrium; lacerta
lcteo: lcteus, a, um. Sin: lcticus; lactrius. vridis.

lacticinio: (leche) lac, lactis n // (cualquier lago: lacus, us m. Uso: - artificial, lacus
manjar compuesto de leche) lacticnium, ii n. strctilis.
Sin: lactcinum; lactrium; lactrium opus;
en pl tambin lactntia, ium n; casoli, orum lagoftalma: lagophthlmia sive -thalma, ae
m. f.

lctico, v. lcteo. lagoftlmico: lagophthlmicus, a, um. Sin:


ad lagophthlmiam spectans.
lacustre: lacustris, e. Sin: lacunalis.
lagoftalmo: lagothphalmus, a, um.
ladino: adj ladinus, a, um. Sin: romnicus;
r(h)aetoromanus // (dialecto romano) r(h)ae- lagpedo, v. lagpodo.
toromanus, i m. Sin: lingua ladina; lingua
r(h)aetoromnica. lagpodo: lagpus, dis m.

ladrillado: pavimentum stratum. Sin: lacte- lgrima: lacrima, ae f. Uso: torrente de l-


rcium pavimentum; pavimentum latrculis grimas, imber, bris m; lacrimarum imber;
factum. abandonarse a las -, trdere se lcrimis;
arrancar lgrimas, lcrimas cere, movere,
ladrillar: (solum, pavimentum) ltere str- commovere, concitare; contener, refrenar, re-
nere, munire, tgere. Sin: latrculis strnere. primir las -, lcrimas tenere, retinere, cohi-
bere, compscere, reprmere; lcrimis
ladrillero: (persona que tiene por oficio temperare; derramar, verter lgrimas, lcri-
hacer o vender ladrillos) laterrius, ii m. Sin: mas effndere, profndere, emttere, demt-

614
lmpara

tere; derramar un torrente de lgrimas, vim laicizar: (de religioso o eclesistico) ad lai-
lacrimarum profndere; deshacerse en lgri- corum rdinem redgere. Sin: ad laicorum
mas, collacrimare; lcrimis cnfici; in lcri- statum redcere // (de leyes, costumbres, ins-
mas effundi; lcrimis perfundi. tituciones) ad laicorum mores redcere vel
revocare. Sin: ad laicorum instituta redcere;
lagrimal, v. lacrimal. ad laicorum nutum (vel iussa, vel praescripta)
redcere vel redgere.
laguna: lacuna, ae f. Sin: stagnum; palus,
udis f; lama. laico: adj laicus, a, um. Sin: laicalis; saecula-
ris // sust laicus, i m. Sin: saecularis homo.
lagunoso: lacunosus, a, um. Sin: lacunaris, Uso: los -, laici, orum mpl; laicorum ordo.
e; plenus lacunarum vel lacunis.
laja: (lancha, piedra plana) v. lastra.
laicado: (conjunto de los fieles no clrigos)
laicatus, us m. Sin: laici, orum mpl; hmines lama: (sacerdote budista) lama, ae m. Sin:
saeculares; laicorum ordo // (condicin) lai- sacerdos tibetanus; sacerdos lama.
catus, us m. Sin: laicorum status (-us m); lai-
calis condcio. lamarquismo, v. transformismo.

laical: laicalis, e. Sin: laicus; saecularis; pro- lamasera: monastrium Tibetanorum. Sin:
fanus; ad laicorum rdinem (vel statum) pr- monachorum tibetanorum monastrium.
tinens; ad laicorum mores (vel principia, vel
instituta, vel praescripta) ttinens; laicorum lambrusco: acre vinum aemilianum. Sin:
princpiis (vel institutis, vel praescriptis) ob- vinum alexandrinum spumescens.
nxius; laicorum princpiis (vel institutini-
bus, vel mribus) conformatus. Uso: estado -, lamentable: (que merece lamentarse) paeni-
status laicalis; reducir al estado -, ad statum tendus, a, um. Uso: - frutos se derivan de ...,
laicalem redgere. paenitendi fructus oriuntur ex + abl.

laicidad: licitas, atis f. Sin: condcio vel n- lameplatos: patinrius, ii m. Sin: lurco,
doles laicalis; laicorum condcio. hlluo, gulo, onis m; homo edacssimus.

laicismo: laicismus, i m. Sin: laicorum prin- lmina: (plancha delgada de metal) lmina,
cpia, praescripta, instituta. ae f. Sin: brctea. Uso: - pequea, lamella;
lmina tenuata, extenuata; tnuis lmina; -
laicista: (partidario del laicismo) laicismi muy pequea, muy delgada, lamllula; - de
sectator. Sin: rdinis saecularis fautor // (per- estao, de acero, lamina ex stanno, ex
teneciente o relativo al laicismo) ad laicis- chlybe; - de mrmol, crusta mrmoris; - fle-
mum spectans. xible de micrfono, brctea vibrans.

laicizacin: rditus ad laicorum statum, vel lampadario: (candelabro grande) lampad-


ad laicorum rdinem, vel ad laicorum iussa rium, ii n // (farola) v. farol, linterna.
ac praescripta. Sin: in laicalem condicionem
(vel statum) redctio. lmpara: lampas, dis f (ac sing lmpadem
sive lmpada; ac pl lmpades vel lmpadas).

615
lamparero

Sin: lmpada, ae f; lychnus, i m. Uso: - apli- lanceta: lancola, ae f. Sin: puginculus;


cada al yelmo, lucerna aptata cssidi; - elc- scalpellum.
trica, lampas elctrica; globus elctricus;
lampas vi elctrica acta; lychnus elctride lancha: (bote, embarcacin pequea) cymba,
actus vel accensus; - elctrica colgante, pn- ae f. Sin: scapha; actuarolum n vel actuarola
silis lychnus, elctrica vi actus; - encendida, f; lembus; linter, tris f. Uso: - automvil, -
lucerna ardens; - fluorescente, lampas fluo- motora, - de motor, autoscafo, autscaphus, i
rescens; - nen, lampas lucflua; - porttil, m; autscapha, ae f; cymba ( vel scapha, vel
lanterna // - de aceite, lucerna, ae f; lychnus actuarola, vel linter) automatria; actuaro-
leo litus; lucerna petrleo lita; fabricante lum automatrium; - neumtica, scapha cm-
de lmparas de aceite, lucernrius; - de Ala- mea vel infltilis; linter gummi conflata; -
dino, Aladini lampas; - de estudio, lampas lu- pirata, paro vel myparo, onis m; parnculus;
cubratria; - de gas, lampas gsica; - de - de pedal, scapha pedalcia; - de remo,
petrleo, lampas vel lucerna petroleria; lam- cymba remgera; - de socorro, de salva-
pas petrleo acta, lita, alta; lampas petrleo mento, scapha salvfica; linter auxiliaris.
enutrita; - de pie, lampas stativa; encender la
-, lucernam accndere. lanchero: scaphrius, ii m.

lamparero: (el que hace lmparas) lmpa- landa: rgio deserta. Sin: planties inculta;
dum fabricator (-oris m) // (el que las vende) exterminata tellus (-uris f).
lmpadum nstitor vel vnditor // (el que tiene
cuidado de ellas) lampadrius, ii m. landgrave: landgrvius, ii m.

lamparilla o lamparita: lchnion, ii n. Sin: landgraviato: landgraviatus, us m. Sin: land-


lampdula; lampdium. Uso: - colgante, lam- grvii dgnitas, munus, territrium, iurisdc-
pdula pendens; lampdium pnsile; - elc- tio, sedes (segn los varios significados).
trica, glbulus elctricus; - de alcohol,
fculus aethanlicus; - de cama, de noche, de land: landvium, ii n. Sin: petritum vel pe-
dormitorio, lampdium lectuale; lchnion cu- trritum, i n.
biculare; - para leer, lampdium lectrium.
lanera: lanria taberna.
lampazo: (utensilio para fregar el suelo) v.
estropajo. lanero: adj lanrius, a, um. Sin: ad lanam
prtinens // sust lanrius, ii m. Sin: lanrius
lamprido: lmpyris, dis f. Uso: noctilca, negotiator, negtians; textlium lanariorum
ae f. negotiator // (almacn destinado a guardar
lana) receptculum lanrium.
lana: lana, ae f. Uso: lneus; lanrius; - sin-
ttica, lana synthtica; artculos de -, textlia langosta: (insecto herbvoro) locusta, ae f //
lanria; vestes ex lana; fbrica de -, lanoli- (crustceo) locusta marina.
num; obra de -, lana; obrera de -, lanfica;
pifex lanria; taller de lanas, officina lan- lanificacin o lanificio: (arte de labrar la
ria; trabajo de las lanas, lanifcium; el que lana) lanifcium, ii n. Sin: lanae ars; ars lan-
trabaja la -, lanficus; lanrius; pifex lan- fica // (obra de lana) lana, ae f.
rius.

616
lapicero

lanolina: lanolinum, i n. lanzaminas: instrumentum globos ignvo-


mos eciens.
lansquenete: miles lanceatus. Sin: miles
mercen(n)rius lanceatus. lanzamisiles: navis misslia eiculans. Sin:
mchina misslium propulsria.
lanza: (arma ofensiva de asta larga y hierro
agudo) lncea, ae f. Sin: hasta. Uso: con la - lanzatorpedos: tubus silurvomus. Sin:
en ristre, elat vel infest hast // (soldado, instrumentum siluros emittens; instrumentum
jinete armado de -) hastatus, i m. Sin: hasta- silurorum propulsrium vel expulsrium;
tus miles (soldado de a pie); hastatus eques mchina silurorum propulsria; apparatus si-
(jinete) // (palo largo, unido al tiro delantero luros propellens.
del carro) temo, nis m // (tubo metlico que
termina en una manga de riego) fstula, ae f. lanzazo, v. lanzada.

lanzacohetes: tormentum vel mchina rdios Laos: Lasium, ii n. Sin: Lasia, ae f.


prios emittens.
laosiano: adj laosianus, a, um. Sin: laosien-
lanzada: (golpe que se da con la lanza) ln- sis, e // sust Laosianus, i m.
ceae vel hastae ictus (-us m) // (herida que
con ella se hace) lnceae plaga vel vulnus laparascopia: laparoscpia vel laparescpia;
(-nris n). laparoscopa vel laparescopa, ae f. Sin:
ventris vel abdminis inspctio; interna
lanzadera: - espacial, v. transbordador. ventris inspctio. Uso: hacer la -, ventrem
introspcere.
lanzagranadas: instrumentum pyrbolos
terrestres eiculans. Sin: mchina pyrobolo- laparoscopio: laparoscpium vel laparesc-
rum terrstrium expulsria vel propulsria. pium , ii n.

lanzallamas: mchina flammvoma vel flam- laparotoma: laparotmia vel laparetmia;


mfera. Sin: instrumentum ignem vomens; laparotoma vel laparetoma, ae f. Sin: ventris
instrumentum gnium vomitrium vel eiect- sctio; abdminis praecisura, scssio, sctio.
rium. Uso: hacer la -, ventrem secare; someterse a
una -, laparotmiae se subcere.
lanzamiento: (accin de lanzar) iactus, us m.
Sin: iaculatus, us m; iniectus, us m; emssio, lapartomo: lapartomum vel lapartomum,
onis f; emissus, us m. Uso: - lateral (en el i n.
ftbol), iniectus lateralis; - del disco, iactus
disci; - de la jabalina, teli iactus; iculi ems- lapicera: (mango de la pluma de escribir)
sio; iacultio hastae; - del martillo, iactus clamus, i m. Sin: stilus; clamus scriptrius
mllei; - de la pesa, pnderis iactus; iactus vel chartrius. Uso: - fuente, clamus stilo-
globi frrei // (como deportes) - del disco, cer- grphicus; v. estilogrfica; - sencilla, cla-
tamen disci; - de la jabalina, certamen teli vel mus chartrius simplex; tomar la - en la
iculi; - del martillo, certamen mllei iaciendi; mano, clamum smere; stilum prehndere.
- de la pesa, certamen pnderis iaciendi.
lapicero: (instrumento en que se pone el

617
lapislzuli

lpiz) grphidis vel haematitae theca // (lpiz) phica.


haematites, ae f. Sin: lapis (-dis m) script-
rius; v. lpiz // (portaplumas) penngerum, i larguero: (cada uno de los dos palos o ba-
n. rrotes que se ponen a lo largo de una obra
de carpintera) scapus, i m // (poste transver-
lapislzuli: lapis caerleus. Sin: lapislzu- sal de la meta, en el ftbol) v. poste.
lus ; cyneus.
lrice: larix, cis f.
lpiz: grphium, ii n. Sin: graphis, -dis; hae-
matites, ae f; plumbum; plumbatum; plum- laringe: larynx, laryngis f. Sin: spirandi mea-
batus stilus; lapis scriptrius. Uso: - bicolor, tus (-us m); artria spera.
haematites bcolor; - encarnado, - rojo, ru-
brca, ae f; grphium rubrum; crula miniata; laringectoma: laryngectoma sive -tmia;
- tinta, lapis atramentrius // - de color, stilus laryngoctoma sive -tmia , ae f. Sin: laryn-
pigmentrius; - de color azul, negro, verde, gis (vel artriae sperae) sctio.
grphium caerleum, nigrum, vride; - de
plomo, - plomo, plumbum, i n; plumbgo, laringitis: laryngitis, dis f. Sin: laryngis
gnis f // escribir con -, scriptrio lpide exa- morbus; artriae sperae inflammtio vel
rare; pintarse los labios, los ojos, las cejas morbus.
con - de maquillaje, labia (vel labra, vel
labella), culos, superclia fucare (vel fuco laringfono: laryngphonum, i n.
illnere, vel fuco tngere).
laringografa: laryngogrphia sive -grapha,
Laponia: Lappnia, ae f. ae f. Sin: laryngis (vel artriae sperae)
descrptio.
lapn: adj lappnicus, a, um. Sin: lapponen-
sis // sust Lappo, nis m // (perteneciente o laringogrfico: laryngogrphicus, a, um.
relativo a Laponia) ad Lappniam ttinens // Sin: ad laryngogrphiam spectans.
(lengua hablada por los lapones) lappnicus
sermo. laringgrafo: larynggraphum, i n.

lardo: lardum sive lridum, i n. Sin: succdia, laringologa: laryngolgia sive -loga, ae f.
ae f. Uso: pedazo de -, lardrium; lardi frus- Sin: laryngoiatra; artriae sperae medicina
tum. vel cura.

largo: longus, a, um. Sin: productus; proli- laringolgico: laryngolgicus, a, um. Sin: ad
xus. Uso: letra, vocal, slaba -, lttera, voca- laryngolgiam prtinens.
lis, sllaba producta vel longa; a lo -,
secundum; por ej., a lo - del mar, del ro, etc., laringlogo: (persona versada en laringolo-
secundum mare, flumen, etc. // (longitud) ga) larynglogus, i m. Sin: laryngolgiae pe-
longitudo, dnis f. Uso: la nave tiene trescien- ritus vel cultor // (mdico especialista en
tos cincuenta y un metros de -, navis longi- enfermedades de la laringe) laryngoiatros
tdinem trecentorum unius metrorum habet. vel laringoiatrus, i m. Sin: laryngis (vel art-
riae sperae) mdicus.
largometraje: lngior tenia cinematogr-

618
latn

laringorragia: laryngorrhgia sive -rhaga, exonerare navem.


ae f.
lastrn: tbula, ae f. Sin: grandis quadratus
laringorrgico: laryngorrhgicus, a, um. (lapis); grande quadratum (saxum). Uso: - de
piedra, saxum.
laringoscopa o laringoscopia: laryngosc-
pia sive -scopa, ae f. Sin: laryngis vel art- lata: hoja de -, v. hojalata // (envase hecho
riae sperae inspctio. Uso: hacer la -, de hojalata) vas vel vsculum metllicum.
laryngem vel artriam speram introspcere. Uso: - de cerveza, vas metllicum cervsiam
cntinens.
laringoscpico: laryngoscpicus, a, um. Sin:
ad laryngoscpiam ttinens (relativo a la la- lateranense: lateranensis, e.
ringoscopa); ad laryngoscpium spectans
(relativo al laringoscopio). latido: (movimiento de contraccin y dilata-
cin del corazn) palpittio, onis f. Sin: pal-
laringoscopio: laryngoscpium, ii n. Sin: pittio cordis; cordis pulsus (-us m).
laryngis instrumentum exploratrium.
latifundio: latifndium, ii n. Sin: latus fun-
laringostenosis: laryngostensis, -is f. dus; amplssimus fundus; patentssimum
predium; ampla agri possssio.
laringotoma: laryngotoma sive -tmia, ae
f. Sin: laryngis divisura. latifundista: latifndii vel latifundiorum d-
minus, erus, herus, possessor. Sin: homo
laringotmico: laryngotmicus , a, um. Sin: bene praediatus, vel ptime praediatus, vel
ad laryngotomam prtinens. fundis praedives.

laringtomo: laryngtomum, i n. ltigo: virga, ae f. Sin: frula; sctica.

lasaa: (plato de origen italiano) lganum, i latn: latinum, i n. Sin: latinus sermo; latina
n. Sin: pasta segmentata. lingua; latnitas. Uso: - actual, latnitas ho-
dierna; - brbaro, clsico, cristiano, eclesis-
lser: (dispositivo electrnico) laser indecl. tico, latnitas brbara, clssica, christiana,
Sin: instrumentum lasricum // rayo -, rdius ecclesistica; - elegante, sermonis latini ele-
lasricus; haz de -, rdii lasrici. gntia; elegntia verborum latinorum; - lite-
rario, lingua latina litterria; - litrgico,
lastra: (lancha, piedra) lmina lapdea. Sin: latnitas litrgica; - macarrnico, latnitas
oblongus et grcilis lapis (-dis m) // (bote) macarnica vel culinaria; folenghiana lingua;
cymba, ae f. Sin: scapha. brbara ac faceta latnitas; sermo macarni-
cus; - medieval, latnitas (vel lingua latina)
lastrar: (poner el lastre a la embarcacin) mediaevalis; mdii aevi latnitas; - moderno,
saburrare. Sin: navem aren saburrare; latnitas moderna; - postclsico, latinus
navem saburr onerare vel gravare. sermo postclssicus; - viviente, latnitas viva;
vivens latnitas; latinum vivens; lingua latina
lastre: saburra vel sabura, ae f. Sin: sbulum. viva; sermo latinus vivus; - vulgar, lingua la-
Uso: poner el -, v. lastrar; echar el -, saburr tina vulgaris; sermo latinus vulgaris // en -,

619
latinajo

latine ; aprender el -, latine dscere; ensear latinista: latinista, ae m. Sin: latinitatis cultor
el - a alguien, liquem latine docere; escribir vel scriptor; in latinitate peritus; amator lati-
en -, latine scrbere; hablar -, latine loqui; nitatis; sermonis latini studiosus, peritus,
hablar bien el -, bene (vel prbene) latine sciens; amans linguae latinae; litterarum lati-
loqui; hablar mal, chapurrear el -, male (vel narum callens; vir latinis ltteris doctus; la-
inquinate) latine loqui; hablar mediocre- tine doctus; latine scribendi peritus; latine
mente el -, non pssime latine loqui; hablar diligenter loquens. Uso: los - modernos, qui
en - castizo, pure et latine loqui; hablar en - nunc latine scribunt; un buen -, bene latine
macarrnico, brbaro ac faceto modo latine doctus, sciens, loquens; eruditus latinitatis
loqui; folenghian lingu uti; olvidar el -, cultor; bonus latinitatis auctor; un ptimo -,
latine oblivisci; saber -, latine scire; latinam vir latine doctssimus.
linguam scire, didicisse; ser contrario al uso
del -, a consuetdine sermonis latini latinizado: latinizatus, a, um.
abhorrere; traducir al -, latine rddere vel
transferre; in latinum vrtere, convrtere, latinizar: (dar forma latina a voces de otra
transferre; - traducir del castellano al -, ex lengua) latinizare. Sin: latinare; formam lati-
(vel de) hispano sermone in latinum vrtere. nam verbis (vel vcibus, vel vocbulis) ind-
ere; latinum fcere verbum; latinam fcere
latinajo: (latn malo) sermo latinus importu- vocem; ad latinas aures accommodare. Uso:
nus, fastidbilis, imperceptus, incomprehen- - el nombre y apellido, nomen et cognomen
sus, fastidienter acceptus // (despectivamente, latinitate donare // (dar carcter, aspecto la-
voz o frase latina empleada en escrito o dis- tino, por ej. a un discurso) more latino con-
curso espaol) latine dicendi modus hrri- formare vel fngere (v. gr. orationem) //
dus; hrridum vel horrdius verbum latinum; (educar segn las costumbres latinas) ad
hrrida vel horridiora vocbula latina. mores latinos informare // (introducir la cul-
tura latina) latinae (vel Latinorum) humani-
latinar: (hablar o escribir en latn) latine tatis partcipem fcere // (adoptar una
loqui vel scrbere // (emplear con frecuencia costumbre o costumbres al modo de vivir de
voces o frases latinas) latinis verbis uti. Sin: los latinos) latinos mores indcere, introd-
Latinorum consuetdinem loquendi imitari. cere; latinos mores sequi; consuetdine uti la-
tina; cultum latinum accpere, amplecti,
latinidad: (condicin o carcter de lo latino) smere.
latnitas, atis f // (lengua latina) v. latn //
(tradicin cultural latina) latinae ltterae fpl. latin lover: mulierrius latinus. Sin: mulier-
Uso: - clsica, latnitas clssica // (conjunto cularis (vel mulierosus, vel femellrius) lati-
de los pueblos latinos) latini ppuli; genus la- nus; latinus feminarum captor.
tinum.
latino: latinus, a, um. Sin: latiniensis. Uso:
latinismo: latinismus, i m. Sin: loctio latina; derecho -, latnitas, atis f; ius (iuris n) Ltii.
verbum latinum usurpatum vel aptatum; ver-
bum (vel vox, vel vocbulum) latinitatem sa- latitud: latitudo, dnis f. Uso: grado de -, gra-
piens; loctio latinitatem rdolens. Uso: esta dus (-us m) latitudinis.
palabra es un -, hoc verbum latinitatem sapit
vel rdolet; hoc verbum latinitate rdolet. latomias: latmiae vel lautmiae, arum fpl.

620
lavadura

latn: orichalcum vel aurichalcum, i n. Uso: vulcani vmitus (-us m) vel ructamen (-mnis
de -, aurichalcus vel orichalcrius, a, um. n); saxa liquefacta; vulcani labes (-is f); ig-
nita matria fluens. Uso: de -, lvicus; co-
latrutico: latruticus, a, um. Sin: ad divi- rriente de -, rivus vel amnis gneus; rivus
num cultum ttinens. vulcnius.

latra: latra, ae f. Sin: Dei cultus; cultus Deo lavable: lavbilis, e. Sin: lotionis patiens; qui
dbitus. (quae, quod) lavari potest.

lad: lyra, ae f. Sin: cthara; testudo, dnis f. lavabo: (pila provista de grifos y accesorios
Uso: tocar el -, testdine cnere. para lavarse) lavabrum, i n. Sin: labrum; la-
bellum; mallvium; aqualis, is m; aquaema-
ludano: ldanum vel ldanum, i n. Sin: l- nale, is n; aquimanale; aquimanile;
danum medicamentum; medicamentum leni- aquiminale; aquiminrium // (cuarto para la
tivum. limpieza y aseo de una persona) lavacrum, i
n. Sin: lavatrium; blneum // (fragmento del
laudativo: laudativus, a, um. Sin: laudat- salmo 26 que se dice en el ofertorio de la
rius. misa) lavabo indecl.

laudemio: laudmium vel laudmium, ii n. lavacoches: autocinetorum lavator.

laudo: arbtrium, ii n. lavada, v. lavadura.

laureado: laureatus, a, um. lavadero: (lugar en que se lava) fullnica, ae


f. Sin: lavatrium; officina lavatria; cllula
laureando: lure donandus, decorandus, lavatria.
honestandus, ornandus. Sin: ad luream can-
didatus. lavado: lavtio, onis f. Sin: eltio; ltio; lo-
tura. Uso: - de coche, autocineti lavtio; - de
laurear: (coronar con laurel) lure coro- ropa, linteorum lavtio // fig, - del cerebro,
nare. Sin: lure coron donare. lavtio crebri. Sin: corctio mentis; coacta
opinionum muttio // fig, - de dinero sucio,
laurel: (rbol) laurus, i f. Uso: corona de -, pecniae male partae colloctio.
corona lurea; coronado de -, laureatus //
(victoria, triunfo, gloria) victria, ae f. Sin: lavadora: (mquina para lavar la ropa) lot-
triumphus; laus, glria. Uso: cargarse de lau- ria, ae f. Sin: mchina lavatria, elutria, lo-
reles, magnam glriam adipisci; cosechar tria, eluacra; lavatrium elctricum;
laureles por todas partes, mnium ndique mchina linteorum lavatria; mchina lnteis
laudem collgere; dormirse en los laureles, lavandis. Uso: - automtica, lavatrium au-
part glori velut repsito frui honore; in vic- tmatum; autmatum (automatrium, auto-
tria recmbere; ganar laureles, glriam adi- mticum) labellum fullnicum; - de vajilla
pisci; laudem sibi prere. automtica, labrum autmatum vasis esc-
riis.
lava: lava, ae f. Sin: massa lvica vel vulc-
nia; magma (-tis n) labens; magma flidum; lavadura: (accin de lavar) lavtio, onis f.

621
lavamanos

Sin: lavamentum; abltio; eltio; ltio; lo- lavatorio: (accin de lavar o lavarse) lav-
tura; lotus, us m // (lavazas, agua sucia) v. la- tio, onis f. Sin: ltio, onis f // (ceremonia li-
vazas. trgica) lavatrium, ii n // (cuarto de aseo)
v. lavabo // (excusado) v. esta voz.
lavamanos: aquinrium, ii n. Sin: labellum;
aquimanile, aquiminale, aquaemanale; lavavajillas, v. lavaplatos.
trlleum n vel trlleus m; v. lavabo.
lavazas: aqua eluacra.
lavanda, v. lavndula.
lvico: lvicus, a, um. Sin: lavae (gen); mg-
lavandera: (pannorum) lotria, ae f. Sin: matis labentis vel flidi (gen).
(pannorum) lavatrix vel purgatrix (-icis f).
Uso: - planchadora, lotria vestiumque com- laxante: medicamentum laxativum vel pur-
planatrix. gatrium.

lavandera: lavatrium, ii n. Sin: fullnium, laxativo: adj laxativus, a, um // sust lenimen-


ii n; fullnica, ae f; officina lavatria; lava- tum.
tria diaeta; taberna vestimentis lavandis.
Uso: - a vapor, (taberna) fullnica vapore laxidad, v. laxitud.
acta.
laxismo: laxismus, i m (in re morali). Sin: in
lavandero: lotor, oris m. Sin: lavator; fullo, instruendis mribus laxitudo (-dnis f) // fig
onis m; nacca, ae m. nmia indulgntia vel tolerntia.

lavndula: lavndula vel levndula, ae f. Sin: laxista: laxista, ae mf. Sin: laxismi fautor vel
csia, ae f. sectator // fig nimis indulgens. Sin: ad n-
miam tolerntiam inclinis.
lavapavimentos: elctricum pavimentorum
everrculum. laxitud: laxitudo, dnis f. Sin: lxitas; laxa-
mentum.
lavaplatos: (mquina para lavar los platos)
mchina elutria. Sin: mchina vasis lavan- laya: (pala con mango para remover la tie-
dis; mchina escriis lavandis; mchina es- rra) pala, ae f. Sin: biplium.
cariorum lavatria; vasorum mchina
lavatria; mchina lavandis vasis escriis // lazada: (nudo hecho de manera que tirando
(quien por oficio lava platos) escariorum la- de los cabos se desata con facilidad) nodus
vator. Sin: patinarum lotor vel purgator laxus . Uso: - doble, nodus laxus gminus //
(lazo, atadura o nudo de cintas o cosa seme-
lavar: lavare // lavarse, lavari. Sin: prlui; jante) v. lazo.
corpus vel se ablere.
lazareto: (establecimiento sanitario para
lavarropa o lavarropas, v. lavadora. aislar a los infectados o sospechosos de en-
fermedades contagiosas) valetudinrium, ii
lavativa, v. clister. n (contagiosis morbis curandis). Sin: conta-
giosorum valetudinrium; saeptum contagio-

622
lectorado

sis continendis. Uso: llevar al -, in valetudi- severitatis exemplum in liquem dere; apro-
nrium dedcere // (hospital de leprosos) va- vecharse de la - de uno, documentum vel
letudinrium leprosis excipiendis exemplum cpere ex liquo.
curandisque.
leccionario: lectionrium, ii n. Sin: perico-
lazarista: vincentianus sodalis (-is m). parum volumen (-mnis n).

lazo: (nudo hecho con arte) nodus, i m // leche: lac, lactis n. Uso: - caliente, lac cale-
(atadura o nudo que puede desatarse con fa- factum; - coagulada, lac coagulatum; - con-
cilidad) v. lazada // (cuerda o trenza con la densada, lac condensatum, spissatum,
lazada corrediza) lqueus mssilis vel mbi- densatum; - descremada, - desnatada, lac
lis // (fig, ardid, asechanza) lqueus, i m. despumatum; - fra, lac frgidum // - de
Sin: insdiae, arum fpl; fvea, ae f. mujer, lac mulebre; lac humanum; - de vaca,
de oveja, de cabra, vaccinum, ovinum, capri-
lebrato: lepsculus, i m. Sin: pullus lepori- num lac; - en polvo, lac pulveratum.
nus.
lechera: (mujer que vende leche) lactria, ae
leader, v. lder. f // (vasija) urcolus lactrius. Sin: excpulum
lactrium.
leasing: loctio in emptionem convertbilis.
Sin: loctio emptionem admittens. lechera: taberna lactria.

leccin: (enseanza que de una vez da un do- lechero: adj lactrius, a, um // sust lactrius,
cente a sus discpulos) schola, ae f. Sin: lctio ii m. Sin: lactis vnditor vel nstitor.
vel praelctio, onis f. Uso: - en latn, praelc-
tio latina; - escuchada, audtio, onis f; dar lechetrezna: euphrbia helioscpia.
una -, scholam habere; frecuentar las - de
uno, ad alicius scholas venire; scholis alic- lechn: (cochinillo de leche) prculus, i m.
ius interesse; alicius scholas frequentare;
audire liquem; auditorem esse alicius; - in- lechuga: lactuca, ae f.
augural, praelctio aditialis // (todo lo que en
cada vez seala el maestro a los discpulos lechuguino: amsius, ii m. Sin: amasincu-
para que lo estudien) pensum, i n. Sin: lctio. lus; delicolum; mollis homo; v. petimetre.
Uso: - para aprender, (e)discenda npl; apren-
der la -, lectionem dscere // (forma particu- lector: (quien lee habitualmente o por oficio)
lar de un texto) lctio, onis f. Sin: cdicis lector, oris m; anagnostes, ae m; (quien lee
scriptura. Uso: - adulterada, locus depravatus ocasionalmente) legens; qui legit; (aficio-
vel corruptus // (enseanza moral) instit- nado a la lectura) vir librorum studiosus //
tio, onis f. Sin: praeceptum. Uso: lecciones (Inform, dispositivo electrnico) apparatus
de moral, praecepta offcii // (amonestacin, legens.
advertencia) admontio, onis f // (ejemplo que
nos sirve de experiencia y nos ensea a con- lectora: lectrix, icis f ; legens; quae legit;
ducirnos) exemplum, i n. Sin: documentum. mulier librorum studiosa.
Uso: servirle de - a uno, licui documento vel
exemplo esse; dar a alguien una - ejemplar, lectorado: (orden de lector) lectoratus, us m

623
lectorala

// (cargo de lector) lectoris offcium vel dg- legalidad: (calidad de legal) leglitas, atis f.
nitas. Sin: legitmitas; legalis hbitus (-us m); leg-
tima forma // (rgimen jurdico-poltico)
lectorala: praebenda theologalis. leges, um fpl. Sin: ius; legum summa; con-
venintia cum lgibus. Uso: permanecer en
lectura: (accin de leer) lctio, onis f. Sin: la -, leges observare; salir de la -, leges per-
actus legendi. Uso: - corriente, currens vel frngere vel violare; gere contra legem; fines
velox lctio; - en voz alta, recittio; - latinas, legis praeterire.
lectiones latinae // aficin a la -, legendi st-
dium. legalismo: ntegra legum observtio. Sin: r-
gida lgibus obtempertio; inflexbilis iuris
leer: lgere. Uso: - en voz alta, recitare. conservtio.

legacin: (cargo de legado) legtio, onis f. legalista: adj plane vel absolute legtimus.
Sin: legationis munus vel offcium. Uso: Sin: lgibus rgide obtmperans; leges nte-
cumplir una -, legationem grere, obire, per- gre observans // sust nteger legum observa-
gere; emprender, aceptar una -, legationem tor. Sin: rgidus lgibus oboeditor; inflexbilis
suscpere, smere; mandar una -, legationem iuris observator.
mttere; rehusar una -, legationem recusare
// (personal que el legado tiene a sus rde- legalizacin: authentictio, onis f. Sin: con-
nes) legtio, onis f. Sin: legati, orum mpl; firmtio; ratihabtio; (legalis) testifictio;
communis legtio. Uso: - de Italia en Varso- fdei pblicae obsigntio; authnticae formae
via, Itlica legtio Varsviae // (sede de la -) comprobtio; pblice adiecta fides.
legationis sedes.
legalizar: authenticare. Sin: confirmare,
legado: (persona que una suprema potestad comprobare; authnticum declarare; ratum
eclesistica o civil enva a otra para tratar fcere, dcere, habere.
un negocio) legatus, i m. Uso: - del soberano
pontfice, legatus pontifcius // (manda o don legalmente: legliter. Sin: legtime; iure; ad
que se hace por testamento) legatum, i n. Sin: normam legis; secundum legem.
pecnia legata. Uso: anular el - de uno, lega-
tum alicius rritum fcere; caducar un -, le- legaoso: lippus, a, um.
gatum caducum vel rritum feri; dejar a uno
un -, legatum licui dare; dejar a uno como - legar: (dejar a alguien alguna manda en el tes-
el usufructo de todos los bienes, usum fruc- tamento) legatum licui scrbere vel ascrbere.
tum (vel usum et fructum, vel usum fructum- Sin: (testamento) legare; testamento reln-
que) mnium bonorum legare licui; duplicar quere. Uso: - dinero a uno, pecniam licui
un -, legatum duplicare; pagar un -, legatum legare // (enviar a uno como legado) liquem
exslvere; pedir un - a alguien, ab liquo le- legare.
gatum ptere, pscere, postulare; quitar a
uno un -, legatum licui admere. legendario: (concerniente o relativo a las le-
yendas) fabulosus, a, um. Sin: fabularis, e;
legajo: pagellarum fascculus. Sin: scidula- mirus; ad fbulam spectans. Uso: libros -,
rum vel schedularum fascculus. libri fabulosi // (libro de vidas de santos) liber
legendarum. Sin: liber qui est de rebus ab ho-

624
lengua

mnibus sanctis gestis. leguleyo: legulius, i m. Sin: causdicus.

legible: legbilis, e. Sin: lectu fcilis. Uso: legumbre: olus, ris n.


escribe, por favor, de manera legible!,
scribe, quaeso, legibliter! Leitmotiv: (Ms, tema musical dominante o
recurrente ) melos (nom y ac en sing; pl.
legin: lgio, onis f. Uso: - extranjera, lgio mele) perductrium. Sin: symphniae thema
(mlitum) exterorum. (-tis n) // (fig, motivo central o asunto que
se repite) iteratum propositionis (vel thma-
legislacin: (ciencia de las leyes) legisltio, tis) caput.
onis f // (conjunto o cuerpo de leyes) leges,
um fpl; legisltio. Uso: - civil, legisltio civi- leja: lixvia, ae f; lixvium, ii n.
lis; - injustas, iniquae legum lationes.
lema: (letra que se pone a los emblemas,
legislador: legislator, oris m. Sin: legumla- armas, empresas, etc. ) ttulus, i m // (frase
tor; legum auctor, cnditor, inventor. que por contrasea se escribe en los pliegos
cerrados de oposiciones y certmenes) sen-
legislatura: (conjunto de los rganos legisla- tentola, ae f. Uso: contrasear un artculo
tivos) legumlatores, um mpl // (tiempo du- con un - , commentationem liqua sententol
rante el cual funcionan los rganos notare // (tema, proposicin o texto que se
legislativos) legislationis sptium. toma por asunto de un discurso) lemma, tis
n // (frmula breve que expresa la norma o
legitimacin: legitimtio, onis f. Sin: confir- regla de conducta) dictum, i n. Sin: sentntia.
mtio; ratihabtio; testimnium vel documen-
tum fidei. lencera: linteria, ae f.

legitimar: (convertir algo en legtimo) legi- lencera: lntea, orum npl.


timare. Sin: ratum fcere; confirmare // (pro-
bar o justificar la verdad de alguien o algo lencero: linterius, ii m.
conforme a las leyes) probum demonstrare
vel ostndere // (hacer legtimo al hijo que no lengua: lingua, ae f. Sin: sermo, onis m. Uso:
lo era) natlibus restitere. Sin: nothum le- - actual, lingua hodierna; lingua praesens;
gtime natum pronuntiare. huius tmporis lingua; nostri tmporis lingua;
lingua recens vel recntior; recntior sermo;
legitimario: heres legtimus. - alemana, francesa, griega, inglesa, ita-
liana, latina, lingua theodisca, francogllica,
legitimidad: legitmitas, atis f. Sin: ius (iuris graeca, nglica, itlica, latina; - artificial, lin-
n); iusttia; cum lgibus convenintia. gua artificialis, factcia, fictcia; sermo arti-
ficiosus vel commentcius; - ulica, lingua
legitimismo: legitimismus, i m. Sin: legtimi ulica; - clsicas, clssicae linguae; - colo-
regminis rtio. quial, lingua colloquialis; - criolla, crola lin-
gua; - extranjera, lingua extrnea vel
legitimista: legtimi regminis fautor. peregrina; - franca, lingua vehicularis; -
franca formada a base de palabras inglesas,
legua: luga vel luca, ae f. pidgin English, lingua piginnglica; - inter-

625
lenguado

nacional, lingua internationalis; - materna, lengeta: lngula sive lgula, ae f // (tira de


nativus sermo; nativa lingua; - moderna, lin- piel que tienen los zapatos en el cierre bajo
gua recens vel recntior; recentis tmporis los cordones) obstrguli fulcmen, mnis n.
lingua; recentior sermo; - muerta, lingua
mortua; sermo iam non usitatus; lingua iam Lenin o Lenn: Leninus, i m.
non usitata; - nacional, lingua nationalis;
sermo ptrius; ptria lingua; - nativa, lingua leninismo: leninismus, i m. Sin: leniniana
nativa; - oficial, lingua officialis; - optativa, doctrina; plcita (-orum npl) leniniana. Uso:
lingua optionalis; - romance, lingua rom- profesar el -, leniniana plcita sequi.
nica; segunda -, secunda lingua; - universal,
lingua universalis; hminum communis leninista: adj leninianus, a, um // sust leni-
sermo; - usual, sermo usitatus; - verncula, nianus, i m. Sin: Lenini sectator; leninianae
sermo vernculus; lingua verncula; - viva, doctrinae defensor vel fautor.
lingua viva vel vigens; sermo vigens atque
usitatus; lingua vigens atque usitata; - vulgar lenitivo: adj lenitivus, a, um. Sin: delenfi-
(la que se habla en cada pas o nacin) lin- cus; delenitrius; lniens; mtigans; sedans //
gua vulgaris, vulgaris sermo // uso vivo de la -, sust lenimentum, i n. Sin: fomentum; leva-
linguae usus vivus; el uso de la - verncula, men (-mnis n), levamentum; remdium do-
usus linguae vernculae; en la - verncula, loris; remdium analgticum; medicamentum
verncule; vernculo sermone; soltura de -, dolribus minuendis.
linguae soltio; emplear la - verncula, lin-
gu verncul uti; escribir en la - materna, lente: lens, lentis f (ac lentem vel lentim, abl
nativ lingu scrbere; refrenar su -, linguam lente vel lenti). Sin: lens vtrea; vitrum specu-
continere, tenere, moderari; tener una cosa latrium; lenticulare vitrum; vitrum lenticu-
en la punta de la -, rem in primribus lbiis lari form. Uso: - cncava, convexa,
habere; no tener uno pelos en la -, audacter bicncava, biconvexa, lens cncava, con-
dcere vel loqui // fig, mala - (persona mur- vexa, bicncava, biconvexa; - planocncava,
muradora o maldiciente), homo malae lin- planoconvexa, lens plana cncava, plana
guae; homo immoderatae linguae. convexa; - convergente, divergente, lens con-
vergens, devergens; - menisco convergente,
lenguado: slea, ae f. lens cncava convexa, - menisco divergente,
lens convexa cncava; - electrnica, ptica,
lenguaje: (lengua) lingua, ae f // (manera de telescpica, lens electrnica, ptica, telesc-
expresarse) ortio, onis f. Sin: sermo; loctio. pica; - de aumento, lens amplificatrix vel am-
Uso: - corporal, sermo corporalis; - correcto, plificatria; vitrum imgines amplficans;
puro, sermo nteger vel incorruptus; - culto, perspicillum rebus vel obiectis amplificandis;
sermo urbanus; - familiar, coloquial, sermo - de contacto, lens (lentis f) insertcia; lens
cot(t)idianus; quotidiana loctio; - inco- ocularis adhaesiva // lentes m pl, v. anteojos.
rrecto, sermo mendosus vel inquinatus; - tc-
nico, sermo tchnicus; - terso, tornata ortio; lenticular: lenticularis, e. Sin: ad conspicilli
- de cocina, sermo culinrius vel coquinrius formam.
// (estilo) stilus, i m. Sin: dicendi genus; rtio
loquendi. Uso: - ampuloso, tmidum (vel in- lentisco: lentiscus, i m.
flatum, vel trgidum) dicendi genus.
lentitud: lentitudo, dnis f. Sin: trditas, atis f.

626
letra

lea: ir, salir por -, ir a hacer provisin de -, letana: litana, ae f; litanae, arum fpl. Sin:
gredi lignatum vel ad lignandum. supplictio litnica; preces litnicae. Uso: le-
tanas de la Virgen o lauretanas, litaniae lau-
leador: lignator, oris m. Sin: lignicida, ae retanae; preces vel supplicationes lauretanae;
m. letanas del Sagrado Corazn, litaniae de Sa-
cratssimo Corde Iesu; letanas del Santo
len: leo, onis m. Uso: - marino, trichecus, i Nombre de Jess, litaniae de Sanctissimo
m. Nmine Iesu; letanas de la Preciossima
Sangre, litaniae de Pretiosissimo Snguine;
leonera: (aposento desarreglado) cella scru- letanas de San Jos, litaniae de Sancto Io-
torum. seph; supplicationes Vrginis Sponso; leta-
nas de todos los santos, litaniae sanctorum.
lepidptero: lepidpterum, i n.
letargia , v. letargo.
lepra: lepra, ae f; leprae, arum fpl.
letrgico: lethrgicus, a, um. Sin: veterno-
leprosera: leprosorum hosptium vel valetu- sus.
dinrium. Sin: nosocomum leprosis segre-
gandis. letargo: lethrgia sive letharga, ae f; lethar-
gus, i m. Sin: veternus, i m. Uso: que padece
leproso: leprosus, i m. -, atacado de -, v. letrgico.

leptismo: leptismus, i m. Sin: macies, i f; letn: adj lettnicus vel lethnius, a, um //


corpus extenuatum. sust Letton, nis, m.

leptoclasa: Geol leptoclasis, -is f. Sin: fis- Letonia: Lettnia vel Lethnia, ae f.
sura.
letra: (signo grfico) lttera, ae f. Sin: ele-
lesbiana: tribas, dis f. Sin: fmina hom- mentum; ltterae forma; typus (tipo). Uso: -
phila. capital, capitalis lttera ; - cursiva, inclinata
lttera vel nota; - equivocada, typogrphicum
lesbiano, v. lesbio. mendum vel erratum; - gtica, lttera vel nota
gthica; - mayscula, lttera maiscula, gran-
lesbio: (perteneciente o relativo al lesbia- dis, grndior; - minscula, minuta vel mins-
nismo) trbadis prprius. Sin: fminae hom- cula lttera; - negrita, crssior lttera; -
philae prprius; trbadum (gen pl). numerales, ltterae numerales; - redonda o
redondilla, recta lttera; - uncial, uncialis lt-
lesin: lesio, onis f. Sin: vulnertio. tera; con - maysculas, grndibus ltteris; lt-
teris maisculis; con - minsculas, minutis
leso: laesus, a, um. Uso: crimen de - majes- ltteris // (conjunto de las palabras puestas
tad, crimen laesae maiestatis; perdullio en msica para que se canten) verba, orum
(-onis f). npl. Sin: textus, us m. Uso: - jocosa, verba
ldicra; - seria, verba sria; - de un oratorio,
Lesotho: Lesothum, i n. carmen oratrium; componer la -, verba com-
pnere // - de cambio, sngrapha, ae f. Sin:

627
letrado

sngrapha nummulria vel argentria. Uso: - leucocitosis: leucocytosis,-is f. Sin: imm-


de cambio endosada, sngrapha lteri dica leucocytorum multiplictio.
inscripta; firmar una -, sngrapham (nummu-
lriam) conscrbere; pagar una - de cambio, leucoma: leucoma, tis n. Sin: alba culi la-
pecniam per sngrapham slvere; protestar bcula vel gutta.
una - de cambio, sngrapham non solutam
denuntiare; armar pleito por una - de cam- leuconiquia: leuconycha f. Sin: alba unguis
bio, gere ex sngrapha; asignar dinero a labcula.
uno mediante una - de cambio, licui pec-
niam per sngrapham crdere; exigir en leucorrea: leuchorrhoea vel leucorrhea, ae f.
fuerza de una - de cambio, postulare liquid Sin: album feminarum (vel mulerum) pro-
ex sngrapha; firmar las - de cambio que se flvium.
han de traspasar a otros bancos, sngraphas
ad lias argentrias transferendas obsignare leva: (recluta de soldados) dilectus, us m //
// - credenciales, ltterae crditi mneris tes- (espeque o palanca) vectis, is m. Sin: vec-
tes; - patentes, patentes ltterae. Sin: pbli- tcula. Uso: - de cambio, velocitatis commu-
cum rescriptum // bellas o buenas -, literatura tator, vectcula, vectis.
vel litteratura, ae f. Sin: ltterae, arum fpl; lit-
terarum scintia; disciplinae litterarum; hu- levadizo: subductrius, a, um. Sin: levbilis.
manitatis stdia. Uso: puente -, pons elevbilis, mbilis, vers-
tilis.
letrado: (sabio, docto o instruido) litteratus,
a, um. Sin: doctus; eruditus // sust homo lit- levantacoches, v. gato.
teratus. Sin: doctus vir // (abogado, doctor o
licenciado en derecho) iuris peritus vel con- levantador: sublator, oris m. Uso: - de pesos,
sultus. pnderis vel pnderum sublator.

letrero: index, dcis mf. Sin: tbula nuntio- levantamiento: subltio, onis f. Sin: eltio;
rum. sublevtio. Uso: - de pesas, pnderum subl-
tio vel sublevtio; (como competicin) certa-
letrina: latrina, ae f. Sin: lavatrina. Uso: - p- men pnderis levandi.
blicas, frica, ae f; fricae, arum fpl.
levantar: - el nimo, nimum extllere, er-
leucemia: leuchemia sive -chaema,ae f. gere, levare; - el vaso, pculum tllere; - en
hombros, liquid (h)meris tllere; - las
leucmico: (concerniente o relativo a la leu- manos al cielo, attllere manus ad caelum; -
cemia) leuchemicus, a, um. Sin: ad leuche- nubes de polvo, plveris nubes (vel nimbos)
miam prtinens // (afecto de leucemia) excitare vel movere; - los ojos, ergere cu-
leuchemicus. Sin: leuchemi laborans vel los; - las suertes de la patria, ptriam afflic-
affectus. tam ergere; - una estatua a uno, licui
statuam pnere, statere, constitere.
leucocito: leucocytum, i n; leucocytus, i m.
Sin: albi snguinis glbulus; alba snguinis levantavidrios, v. elevalunas.
cllula.
levantino: orientalis, e. Sin: ex oriente pro-

628
Lbano

vniens sive vniens; ad auroram ttinens. nis; lex abortionum concedendarum; - adua-
neras, leges quae portrium respciunt; - ci-
levita: (israelita dedicado al servicio del viles: aduaneras, fiscales, las que regulan los
templo) levita vel levites, ae m // (dicono) impuestos, la disciplina de los vehculos p-
diconus, i m; diacon, nis m. Sin: levita vel blicos, la circulacin y cosas semejantes, ci-
levites, ae m // (vestidura masculina de eti- viles leges, quae portrium, fiscum,
queta) praefectcia , ae f (vestis). Sin: vestis vectiglia, publicorum vehiculorum discipli-
forensis; vestitus (-us m) forensis; fornsia, nam, ambulntium itum et rditum et lia
ium npl; lacerna vel snthesis praefectria. huismodi respciunt; - criminal, emprica,
Uso: sali con -, vestitu forensi egressus est. natural, sociolgica, lex criminalis, emprica,
naturalis, sociolgica; - de libertad religiosa,
levitacin: levittio,onis f. Sin: elevtio pro- lex de libertate religiosa; - del ms fuerte, ius
digialis; elevtio praeter naturam. fortssimi cuiusque.

levtico: levticus, a, um. Sin: levitis, dis // leyenda: (narracin o relato de sucesos fa-
(tercer libro del Pentateuco) Levticus, i m. bulosos) fbula, ae f. Sin: fbula comment-
cia; fabella popularis. Uso: - fabulosa, fbula
levulosa: fructuosum, i n. ficta; - maravillosa, fbula ac mirculum; -
potica, potica fbula; la - de Eneas, fbulae
lxico: adj lexicalis, e. Sin: ad lxicon spec- quae (vel ea quae) de Aenea traduntur; las -
tans // sust lxicon vel lxicum, i n. Sin: vo- de la mitologa, histria fabularis; segn la -,
cabulorum index, thesaurus, summa. Uso: - sicut (est) in fbulis; ut est in fbulis // (his-
electrnico, etimolgico, informtico, lxi- toria o relacin de la vida de uno o ms san-
con electrnicum, etymolgicum, ordina- tos) legenda, ae f ; legenda, orum npl. Sin:
trale; - ilustrado, lxicon imagnibus auctum; vita hominis sancti; res (rerum fpl) ab hmine
compilar un -, lxicon cndere vel confcere. sancto gestae; vitae hminum sanctorum; res
ab homnibus sanctis gestae. Uso: la - Aurea,
lexicografa: lexicogrphia sive -grapha, ae Legenda Aurea; libro de leyendas, liber le-
f. Sin: ars lxica conficiendi. gendarum; liber qui est de rebus ab homni-
bus sanctis gestis // (explicacin que
lexicogrfico: lexicogrphicus, a, um. Sin: acompaa a un plano, mapa, cuadro o gra-
ad lxica conficienda prtinens. bado) ttulus, i m. Sin: inscrptio; inscriptura.
Uso: poner una - a una estatua, sttuam
lexicgrafo: lexicgraphus, i m. Sin: lxici inscrbere.
scriptor vel cnditor.
lezna: sbula, ae f.
lexicologa: lexicolgia sive -loga, ae f.
liador : - de tabaco, v. arrollador.
lexicolgico: lexicolgicus, a, um. Sin: ad le-
xicolgiam ttinens. liana, v. bejuco.

lexiclogo: lexiclogus, i m. Sin: lexicol- libans: adj libanensis, e; lbanus, a, um //


giae peritus. sust Libanensis, is m.

ley: lex, legis f. Uso: - abortiva, lex abortio- Lbano (Estado del Oriente Medio): Lba-

629
liblula

nus, i m. Sin : Res Publica Libanensis. libertario: libertrius, ii m. Sin: anrchicus;


nihilista; nmiae libertatis fautor vel studio-
liblula: libllula, ae f. sus.

liberal: (que obra con liberalidad) liberalis, libertinaje: (desenfreno en las obras o en las
e. Sin: largus; largtor. Uso: ser -, largiri; lar- palabras) dissoltio, onis f. Sin: licntia, in-
gitate uti in liqua re, erga liquem; ser muy temperntia; immodstia; impudictia; licn-
-, magna esse liberalitate // (partidario de la tia libidoque; libertas effrenata, mxima,
libertad poltica en los Estados) liberalis, e. nmia, procax; morum soltio; soluti vel dis-
Sin: liberalista, ae m; liberalismi fautor. soluti mores. Uso: - sexual, licntia sexua-
lis.
liberalismo: liberalismus, i m. Sin: civilis li-
bertatis stdium. Uso: - desenfrenado, effre- libertino: (entregado al libertinaje) intmpe-
nus liberalismus; - econmico, liberalismus rans, antis. Sin: immodestus; impudcus; dis-
oeconmicus. solutus; voluptati dditus // sust asotus, i m;
lastaurus, i m; dissolutus homo.
liberalizacin: plenioris libertatis concssio.
Libia: Lbya, ae f; Lbye, es f.
Liberia: Libria, ae f.
lbico, ca o libio, bia: adj lbycus, a, um. Sin:
liberiano: adj liberianus, a, um // sust Liberi- libys, yos; libystnus // sust Libys, yos (pl
anus, i m. Lbyes, um) m; Libyssa, ae f; Libystis, dis f.

lbero: Dep lusor (-oris m) liber. libidinoso: libidinosus, a, um. Sin: lascivus;
luxuriosus; licentiosus.
libertad: libertas, atis f. Uso: - civil, civis li-
bertas; - condicional, libertas custodita; - fun- libra: (medida de capacidad) lbra, ae f. Sin:
damentales, libertates fundamentales; - librale pondus. Uso: de una -, libralis, e;
ilimitada, libertas illimitata; - personal, pri- media -, semilibra vel selibra; una - y media,
vati hminis libertas; - poltica, libertas pol- tres selibrae // (moneda) - esterlina, libella
tica; - provisional, libertas temporria; - britnnica vel nglica. Sin: libra sterlngica;
religiosa, libertas religionis; libertas reli- nummorum sterlingicorum libra.
giosa; - religiosa y de conciencia, libertas re-
ligionis et conscientiarum; - sociales, libramiento: (accin de librar) libertio,
libertates sociales // - de los ciudadanos, onis f // (libranza) v. esta voz.
communis libertas; - de coligarse, libertas
coalitionis; - de conciencia, facultas credendi librancista: (el que recibe una libranza) sn-
quod cuique libet; - de enseanza, libertas graph (vel tsser nummri) donatus; (el
docendi; - de imprenta, libertas rei press- que tiene una o ms libranzas a su favor)
riae; libertas quidvis typis edendi; - de pala- sngraph vel sngraphis instructus, predi-
bra, quidvis loquendi facultas vel licntia; - tus.
de pensamiento, qudlibet sentiendi facultas;
- de residencia, potestas domiclii eligendi; - libranza: (orden de pago) sngrapha, ae f;
de trabajo, libertas opifcii. sngraphus, i m. Sin: tssera nummria.

630
libro

library (Inform), coleccin de funciones com- putus conditrius; - de la caja de ahorros, li-
plejas: bibliotheca, ae f. Sin: librria, ae f (ta- bellus aerrii.
berna) . Uso: shared - , bibliotheca mtua.
libreto: libellus drmatis msici. Sin: melo-
libre: (exento, dispensado) liber, bra, drmatis textus (-us m); fbulae libellus.
brum. Sin: immunis, e. Uso: - de todo gasto,
liber ab omni sumptu; - de todo tributo, ab librillo: chartae tabcinae libellus.
omni nere immunis.
librito: (libro pequeo) libellus, i m. Sin: par-
librea: (traje que llevan los criados de una vus liber. Uso: - de bolsillo, libellus sinualis,
casa importante) schema, tis n vel schema, manualis, palmalis // (cuadernito de papel
ae f. Sin: vestis vel snthesis famularis. para fumar) v. librillo.

librepensador: liber suarum cogitationum libro: liber, bri m. Sin: opus; scriptum; volu-
auctor vel iudex. Sin: qui in religione suus men, mnis n. Uso: - best seller en 1961,
est; qui affirmat se esse religionis arbitrriae. liber, qui anno MCMLXI latissime divndi-
tus est; - cristianos y paganos, eclesisticos y
librera: (mujer que tiene por oficio vender seculares, religiosos y profanos, libri chris-
libros) librria, ae f // (esposa del librero) li- tiani et pagnici, ecclesistici et saeculares,
brrii vel biblioplae uxor. religiosi et profani; - diario, - mayor, codex
(-dcis m) maior; codex maior rationum; li-
librera: (tienda donde se venden libros) li- bellus rationum; - digitales, libri modo digi-
brria, ae f. Sin: biblioplium; taberna libr- tali transcripti; - educativo, bonus liber; liber
ria. Uso: - Herder, domus librria Herder; ad bene instituendum aptus; - escolares,
- Editorial Vaticana, Officina Librria Vati- scholares libri; - espirituales, libri quibus
cana; Librria Editria Vaticana; - de lance, - nimi excoluntur; - fundamental del Orden
de ocasin, vterum librorum taberna // (bi- de las Naciones Unidas, liber fundamentalis
blioteca) bibliotheca, ae f. Uso: - privada, do- Ordinis Nationum Unitarum, - ilustrado, - de
mstica bibliotheca // (armario, estante para estampas, liber imagnibus distinctus, orna-
libros) librrium, ii n. tus, exornatus ; - impresos, libri impressi;
libri typis confecti; - manuscritos, libri manu
librero: librrius, ii m. Sin: bibliopla, ae m; scripti vel confecti; - prohibidos, libri impro-
librorum vnditor, negotiator; negotiator li- batae lectionis // - con derecho de autor,
brrius. Uso: - ambulante, bibliopola circum- liber sub tutela iuris impressrii; - de a bordo,
forneus; - editor, librorum redemptor; - de dirium nuticum; - de aventuras, de csibus
lance, - de ocasin, libllio, onis m; - de vicibusque liber; - de bolsillo, liber palmalis,
viejo, v. anticuario. sinualis, manualis; - de caja, pecniae di-
rium; - de cantos, liber cantualis; libros de
libresco: librrius, a, um. Sin: ex libris com- consulta, libri consulendi; - de cuentas, v. re-
paratus, sumptus, haustus. gistro de cuentas; - de cuentos, liber com-
mentcius; - de lectura, liber lectionis; libros
libreta: (cuadernito de anotaciones o apun- de prstamo, libri mtuo dandi; libros para
tes) libellus, i m. Sin: commentarolum; par- uso escolar, libri in usum scholarum //
vus liber. Uso: - de ahorros, libellus abran los -!, aperite (vel evlvite)
parsimniae; libellus ad parsimniam; cm- libros!;cierren los -!, cludite (vel compli-

631
licantropa

cate) libros!; querra sacar un - (de prs- licenciar: (dar permiso) licntiam permttere
tamo), velim librum mtuum accpere; pasar (con el gen del gerundio o con ut y subj). Sin:
al - mayor, in cdicem maiorem rationum re- licntiam licui dare ut + subj; cpiam vel po-
ferre. testatem fcere; libertatem dare ut + subj //
(dar licencia a soldados o funcionarios) mt-
licantropa: (transformacin de un hombre tere. Sin: dimttere; exauctorare; liquem
en lobo) lycanthropa, ae f. Sin: in lupum missum fcere; discedendi licui facultatem
convrsio // (trastorno mental) lycanthropia. dare; mttere in commeatum; commeatum vel
Sin: rbies lupina; insnia lycanthrpica. missionem dare licui; vacationem (v. gr. mi-
ltiae) dare licui (- temporneamente); rude
licntropo: lycnthropus, i m. Sin: donare liquem (- definitivamente). Uso: - al
lycanthropi laborans vel affectus. ejrcito, dimttere exrcitum vel mlites //
(conferir la licencia universitaria) licntiam
licesta: lyci vel lyci discpulus, alumnus, licui tribere. Sin: licnti liquem ornare.
scholaris.
licenciarse: (conseguir la licenciatura), v. li-
licencia: (facultad o permiso para hacer cenciatura.
algo) licntia, ae f. Sin: potestas, facultas, atis
f; permissus, us m. Uso: - de conducir, licn- licenciatura: (grado de licenciado) licntia,
tia gubernatria vel gubernationis; licntia ae f. Uso: conseguir la -, licntiam adipisci.
vehculum gubernandi; - de ensear, licntia
docendi; quitar a uno la - de ensear, licui licencioso: licentiosus, a, um. Sin: dissolu-
licntiam docendi detrhere; - para llevar tus; impudcus; morum licntiae dditus; (de
armas, licntia armorum utendorum; con - dichos o escritos) lascivus; obscenus. Uso:
de los Superiores, cum facultate Superiorum; vida -, vita et licntia.
Superiorum permissu // (permiso concedido
a un militar para ausentarse de su cuerpo) liceo: lycum vel lycum. Uso: - cientfico,
commeatus, us m. Sin: dimssio. Uso: - ab- lyceum scientficum; lycium a doctrinis; -
soluta, mssio, onis f; darle a uno una -, li- clsico, lyceum clssicum; lycium ab huma-
cui commeatum dare; estar de -, in nitate; lycium, antiquitatis ltteris perdiscen-
commeatu esse; commeatum accepisse vel dis; - musical, lyceum musicale; - Hugo
habere; mandar en - a uno, liquem in com- Fscolo, Lyceum Hugonis Fscolo ttulo;
meatum mttere; pedir -, commeatum ptere; Lyceum ab Hugone Fscolo (appellatum);
tomarse una -, commeatum smere // (exen- de -, lycealis, e vel lycius; ad lyceum spec-
cin de un servicio) commeatus, us m. Sin: tans.
vactio. Uso: disfrutar de -, uti vacatione //
(abusiva libertad en obrar o decir) licntia. licitacin: licittio, onis f. Uso: - pblica,
Sin: intemperntia; morum licntia; verbo- uctio pblica.
rum licntia // (grado de licenciatura) licn-
tia, ae f. Sin: docendi facultas // - potica, licopodio: lycopdium, ii n.
licntia potica.
licor: (cuerpo lquido) liquor, oris m // (be-
licenciado: licentiatus, i m. Sin: licnti do- bida alcohlica) liquor. Sin: alcohlicus
natus, potitus; luream vel licntiam adeptus; potus vel liquor; vlida vel validssima ptio.
docendi facultate preditus. Uso: - fuerte, liquor fortis; - de genciana, v-

632
limador

lida ptio gentianina; - de nueces, liquor n- lientrico: (perteneciente o relativo a la lien-


ceus. tera) ad lientriam prtinens // (que la pa-
dece) lientricus, a, um.
licorexia: lycorxia, ae f. Sin: intolerbilis
fames (-is f). lienzo: (tela) lnteum, i n. Uso: de -, lnteus //
(pared de un edificio, o trozo de muralla de
licorista: liquorrius, ii m. Sin: (el que hace una fortificacin) murus, i m.
licores) liquorum confector; vlidae potionis
effector; dlcium potionum confector; (el que liga: (banda de tejido elstico, para asegurar
vende licores) liquorum vnditor, nstitor, las medias o los calcetines) perscelis, dis f;
propla; vlidae potionis vnditor. perisclium, ii n // (aleacin, mezcla) mix-
tura, ae f. Sin: commixtura; temperatura //
licoroso: liquorosus, a, um. Sin: vlidae po- (confederacin que hacen entre s los prnci-
tionis vel potioni smilis. pes o Estados) foedus, dris n. Sin: foeder-
tio; confoedertio; consocitio // (agrupacin
licuable: liqubilis, e. o concierto de individuos o colectividades)
sodalcium, ii n. Sin: conspirtio; heteria.
licuadora: liquatrium, ii n. Sin: liquefact-
rium. ligacin, ligada o ligadura: religtio vel li-
gtio, onis f. Sin: ligatura; vnctio.
licuefaccin: liquefctio, onis f. Sin: liqutio;
conflatura; confltio; fsio. Uso: - de la lignita o lignito: lignites, ae f.
nieve, de la cera, nivis, cerae tabes; - de un
metal, alicius metalli fsio, fusura, confla- lija: (pez marino) squalus, i m.
tura.
lila: (arbusto) syringa, ae f. Sin: syringa vul-
lder ductor, oris m. Sin: dux, ducis m; caput, garis.
ptis n; partis auctor; factionis princeps; pr-
tium dominator vel princeps; qui factioni Liliput: regnum pumilionum. Sin: fabulosa
praeest. Uso: - de los comunistas, communis- liliputianorum cvitas.
tarum ductor vel caput; - de la democracia
cristiana, democrtiae christianae ductor; - liliputiense: pumlio, onis m. Sin: crpore
de los republicanos, eorum caput, quibus a re brevis // fig, adj brevssimus, a, um. Sin: mi-
pblica nomen // (el que va a la cabeza de nutssimus.
una competencia deportiva) temporrius cer-
tminis victor; principatum temporrie (vel lima: (instrumento para desgastar y pulir)
temporliter) btinens. lima, ae f. Uso: fabricante de limas, limrius,
ii m; limarum rtifex // (fig, correccin, en-
liderazgo: domintio, onis f. Sin: dominatus, mienda) censura, ae f. Sin: corrctio; emen-
us m; principatus, us m; factionis rctio vel dtio; expoltio.
guberntio.
limado: limatus, a, um. Sin: politus. Uso: no -,
lientera o lientera: lientria, ae f. Sin: lvi- impolitus; rudis.
tas intestinorum.
limador: limator, oris m. Sin: qui limat.

633
limadura

limadura: (accin y efecto de limar) limtio, limonada: limonata, ae f. Sin: citrnea; ci-
onis f // (partecillas muy menudas que con la trnea ptio; limonata ctrina; ctrea vel c-
lima se arrancan de alguna pieza de metal o trina ptio; posca citronata. Uso: -
de materia semejante) limatura, ae f. efervescente, limonata fervescens, efferves-
cens, effervens; - gasificada, limonata ar-
limar: (pulir, desbastar con la lima) limare. phora.
Sin: lim polire liquid // (pulir una obra) li-
mare. Sin: expolire, perpolire; lim prsequi. limonero: citrus, i f. Sin: malus mdica vel
assria; limonis arbor; citrus limonum.
limbo: limbus, i m.
limosna: (lo que se da gratuitamente para
limitacin: - de velocidad (seal de trnsito), socorrer una necesidad) stips, stipis f. Uso:
moderare (vel mnue, vel demnue, vel im- alargar la mano para recibir una -, manum
mnue) celeritatem. ad stipem porrgere; dar una -, stipem dare
vel porrgere (mendico); juntar la - en la igle-
limitativo: restrictivus, a, um. Sin: coarctans; sia, in templo stipem cgere vel collgere;
coangustans; in angustum deducens vel rdi- pedir -, mendigar, mendicare vel emendicare
gens. stipem ab liquo; pedir una -, ab liquo sti-
pem ptere vel rogare; liquem stipem ro-
lmite: limes, mtis m. Sin: trminus; finis; gare; repartir limosnas, stipem sprgere vel
fines, ium fpl. Uso: - transversal, limes trans- largiri; vivir de -, mendicato cibo vitam sus-
versus; fijar un -, finem impnere vel statere tentare; mendicando vvere; mendicantem v-
// fig, sin -, sine fine; dempto fine; absque li- vere; stipe precria victitare // (en el uso
mtibus; lmites de la naturaleza, naturae eclesistico) eleemsyna, ae f. Uso: relativo
fines; dentro de los - de su jurisdiccin, intra a la -, eleemosynrius; ad eleemsynam tti-
lmites suae iurisdictionis; alcanzar los - de nens; dar limosnas, eleemsynas fcere;
edad, praescriptos aetatis lmites attngere. pedir -, eleemsynam ptere.

limtrofe: limtrophus, a, um. Sin: fintimus. limosnear: mendicare; v. mendigar.

limnologa: (estudio cientfico de los lagos y limosnero: (que da limosna con frecuencia)
lagunas) limnolgia sive -loga; limnelgia, largus vel liberalis erga puperes // (pordio-
ae f. Sin: de lcubus doctrina, disciplina, sero, mendigo) mendcus, i m. Sin: mend-
scintia. cans // (encargado de recoger y repartir
limosnas) eleemosynrius, ii m. Sin: elee-
limnmetro: limnmetrum vel limnme- mosynator; a largitinibus // (el que en los
trum, i n. palacios de reyes, prelados, etc., reparte las
limosnas) magister largitionum. Sin: a largi-
limo: limus, i m. Sin: lutum; c(a)enum. tinibus. Uso: - del rey, eleemosynrius r-
gius vel regis; magister largitionum (vel a
limn: (fruto del limonero) limo, onis m. Sin: largitinibus) regis; - del papa, eleemosyn-
limnium; ctreum; limneum pomum; rius pontifcius vel Summi Pontficis; magis-
malum ctreum; malum mdicum vel ass- ter largitionum (vel a largitinibus) Romani
rium. Uso: jugo, zumo de -, mali ctrei sucus. Pontficis.

634
lnea

limpiabotas, v. lustrabotas. Uso: ser linchado, mpetu ppuli (vel turbae)


interire, intrfici; ab indignanti turba (vel p-
limpiachimeneas: (re)purgator camini. pulo) interire vel intrfici.

limpiadientes: dentisclpium, ii n. lnea: lnea, ae f. Uso: - equinoccial, aequi-


noctialis lnea; - espiral, lnea spiralis vel tor-
limpiamanos: manutrgium, ii n. tuosa; - genealgica, gentilcia lnea; -
gtica, lnea gthica; - isobrica, v. isobara;
limpiaparabrisas: vitritrgium, ii n. Sin: vi- - peatonales, lneae trnsitus pditum; trn-
tritersrium; crystallorum mundatrium; pe- situs zebrinus; - recta, lnea recta; - transver-
nicillus rotans. sal, lnea transversa // - de confn, confnium,
ii n; en - ascendiente, ex superiore lnea; en
limpiapipas: fumaroli (vel fumisgii) mun- - colateral, ex transversa lnea; en - descen-
datrium. Uso: apretador del -, prelum, i n; diente, ex inferiore lnea; en - perpendicular,
rascador del -, rdula, ae f; vaciador del -, ad lneam; en - recta, rect; in directum; ex
expulsor, oris m. directa lnea; trazar una -, lneam dcere //
Dep, - de partida, itneris intium; (en el
limpiar: nitidare. campo de ftbol) - central, lnea mdia vel
centralis; - laterales, lneae laterales; (en el
limpidez: nitor, oris m. Sin: perspicitas. tenis) - lateral para dobles, lnea lateralis ludi
Uso: - de estilo, de lenguaje, orationis nitor dplicis; - lateral para singles, lnea lateralis
vel perspicitas. certminis singularis; - media, lnea mediana;
- del centro, lnea servtii; lnea primi misss;
lmpido: lmpidus, a, um. Sin: ntidus; dilci- lnea missionis // (formacin de jugadores en
dus; perspcuus; purus; lquidus. Uso: estilo -, el ftbol) la - defensiva, manpulus trium de-
lmpidum dicendi genus. fensorum; la - media (volantes), cies mdia;
cursorum cies; - de ataque, v. delantera //
limpieza: (accin) expoltio, onis f. Sin: pur- (rengln) linola, ae f. Uso: ya en sus prime-
gtio. Uso: - tnica, purgtio thnica // ras -, a primis ipsis linolis; v. rengln // (va
(efecto, cualidad) mundtia, ae f vel mund- area) arilnea, ae f. Sin: trames arius; a-
ties, i f. Uso: - urbana, cvica mundtia. rium iter; iter aronuticum; arinvium sive
aronvium iter; velivolorum iter // (va f-
limusina: limusina, ae f. rrea) tramen ferrivirium. Sin: limes (-mtis
m) ferratus; ferriviria lnea; viae ferratae
linchamiento: praesens supplcium. Sin: lnea vel decursus (-us m) // (va martima)
praesens poena; interfctio lynchiana; mpe- martimum iter // (- elctrica) funculus elc-
tus (-us m) ppuli. tricus. Sin: electriductus (-us m); filum elec-
trficum vel elctricum // (- telefnica) lnea
linchar: praesenti supplcio vel praesenti telephnica. Sin: filum telephnicum; ductus
poen affcere, necare, flctere. Sin: (-us m) vel traductus telephnicus; arium
lynchiano more (vel ritu lynchiano) necare, filum telephnicum; telephnica conexio //
trucidare, interfcere; tumulturie (vel tumul- fig rtio, onis f. Sin: lineamentum. Uso: - po-
tuose) supplcio affcere liquem; tumultu- ltica, rtio rei pblicae gerendae; - de con-
rie poenam cpere de liquo; tumulturie ducta, forma vivendi; vitae institutum;
supplcium de liquo (vel ex liquo) smere. vivendi vel agendi rtio; trazar las - maestras

635
lineal

del mundo actual, lineamenta adumbrare linker (Inform): consolidatrum, i n. Sin: con-
praecpua mundi, qui nunc est // - divisoria solidatrium.
(en autopistas), crepdo (-dnis f) dissepiens;
- divisoria de aguas, v. vertiente. linking (Inform): consolidtio, onis f. Uso:
dynamic -, consolidtio dynmica; static -,
lineal: linealis vel linearis, e. Sin: linerius, a, consolidtio sttica.
um; ex lneis constans. Uso: dibujo -, pictura
linearis. lino: linum, i n. Uso: - fino, crbasus, i f sive
crbasa, orum npl; de -, lnteus; tela de -, ln-
linesman, v. juez (- de lnea). teum; el que teje lienzos, telas (de lino), lin-
terius, ii m.
linftico: lymphticus, a, um; v. anmico, es-
crofuloso // (fig, ablico, flemtico) v. estas linleo: linleum, i n. Sin: linleum stratum.
voces.
linn: lnteum subtile.
linfatismo: lymphatismus, i m. Sin: dithesis
(-is f) lymphtica; v. anemia, escrofulismo. linotipia: (mquina que compone y funde
mecnicamente los caracteres tipogrficos
linfoma: lymphoma, tis n. por lneas) lineotpicum prelum vel praelum
// (arte de componer con dicha mquina) ars
lingote: (trozo o barra de metal en bruto) lineotpica. Sin: imprimendi modus lineo-
tlea, ae f. Sin: lngula; later, ris m. Uso: - tpicus; lineotpica compostio; linearis lit-
de cobre, aes (aeris n) grave vel regulare; - de terarum compostio.
hierro, ferri lngula; tlea frrea; - de plata,
later argnteus; argentum grave, infectum, linotpico: lineotpicus, a, um. Uso: impre-
non signatum; - de oro, palacra, palacrana, sin -, lineotpica imprssio; lineribus litte-
palacurna; later auri vel ureus; tlea urea; rarum formis (vel typis) imprssio.
rude auri pondus (-dris n).
linotipista: lineotypista, ae m; lineotypstria,
lingista: glottlogus, i m. Sin: linguarum ae f. Sin: lineotpici preli pifex (-fcis mf);
studiosus vel peritus; vir linguis doctus; glot- linearis litterarum compositionis peritus vel
tolgiae cultor. perita.

lingstica: lingustica, ae f. Sin: linguae vel linotipo: (mquina) lineotpicum prelum //


linguarum scintia, doctrina, pertia; glotto- (plancha o forma tipogrfica obtenida con la
lgica disciplina. linotipia) linearis litterarum forma.

lingstico: lingusticus, a, um. Sin: glotto- linterna: lanterna vel laterna, ae f. Sin: lan-
lgicus; ad lingusticam spectans; (gen) lin- terna gestbilis; elctricum lampdium ges-
guae vel linguarum. Uso: desde el punto de tbile. Uso: - mgica, laterna mgica.
vista -, quod ad linguam prtinet.
linternita: lucrnula, ae f. Sin: parvum
link (Inform), conexin, enlace: sust coninc- lumen.
tio, onis f. Sin: vnculum, i n; ligamen, mnis
n // tr consolidare. liofilizacin: lyophiliztio, onis f.

636
lista

lipasa: lipasis, -is f. lrica: lrica, ae f vel lrica, orum npl. Sin:
lyricorum crmina.
lipemana: lypemnia sive -mana, ae f. Sin:
atra bilis vel atrablis, is f. lrico: lricus, a, um. Sin: mlicus.

lipemanaco: lypemni (vel atrabli) labo- lirio: llium, ii n. Uso: - de los valles, v. mu-
rans vel affectus. guete.

lipemia: lipemia sive -paema; liphemia lirismo: lyrismus, i m. Sin: nimi affctio;
sive -phaema. spritus (-us m) vel mpetus (-us m) divinus;
instinctus (-us m) afflatusque lricus; aestus
lipoma: lipoma, tis n. Sin: adipoma. (-us m) vel fervor lricus ingnii.

lipotimia: lipothmia sive -thyma, ae f. Sin: lisrgico: lysrgicus, a, um.


nimae defctio.
list (Inform), lista: (estructura de datos) ca-
liquen: lichen, nis m; lichna, ae f. tena, ae f.

liquidacin: mrcium divendtio. Sin: diven- lista: (catlogo) index, dcis m. Sin: album;
dtio totalis; vendtio ex necessitate. Uso: - descrptio; nmerus vel nmeri mpl; tbula
de saldos o por fin de temporada, vendtio vel tbulae; rtio. Uso: - civil, fiscus; - elec-
rerum reliquarum. toral, tbulae, arum fpl; fig, - negra, (secre-
tus) invisorum (vel odiosorum, vel
liquidar: (hacer lquido algo slido o gase- vitandorum) libellus; - de contribuyentes,
oso) liquare. Sin: liquefcere // (saldar, pagar censuales libri; - de empleados, publicorum
enteramente) - las deudas, nmina slvere, ministrorum index; - de gastos, rtio, onis f ;
disslvere, perslvere, expedire // (vender - de libros, librorum index; - de vinos, vino-
mercancas en liquidacin) merces divndere rum charta; - de los esclavos, descrptio ser-
// (poner trmino a algo) - un negocio, neg- vorum; - de los filsofos, philosophorum
tium expedire. index; - de los jueces, album idicum; - de
los presos, rtio crceris; - de los senadores,
lquido: adj lquidus, a, um // sust liquor, oris album senatrium; - de los soldados, mlitum
m. Uso: - orgnico, liquor orgnicus. nmerus vel nmeri; - de una comida, v.
men // (recuento en alta voz que se hace de
lira: (moneda italiana) lira, ae f. Sin: libella; las personas que deben estar en un lugar) ca-
lira vel libella itlica; itlicus denrius // (ins- tlogus, i m. Uso: pasar -, nmina pronun-
trumento msico) lyra, ae f. Sin: fides, ium tiare; catlogum recitare // borrar a uno de la
fpl. Uso: aprender a tocar la -, fdibus ds- -, erdere vel erpere liquem albo; estar en
cere; ensear a uno a tocar la -, liquem do- la -, in albo vel in nmeris esse; poner a uno
cere fdibus; saber tocar la -, fdibus scire; en la -, alicius nomen in ndicem (vel in t-
tocar la -, lyr (vel fdibus) cnere // (genio bulas, vel in nmeros) referre; nomen alic-
potico, estro) spritus poticus. Sin: ingnii ius in albo ascrbere; alicius nomen albo
vena // (constelacin septentrional) Lyra, ae ascrbere; mttere liquem in album; liquem
f. Sin: fidcula. referre in album // (tira, de papel) (chartae)
scdula, ae f. Sin: (chartae) resegma, tis n;

637
listn

(tira, de gnero) fascola vel fscia, ae f // tica; historia de la -, litterarum histria; per-
(raya de color en una tela o tejido) virga, ae odos de la -, litterarum aetates; tratar de - en
f. forma histrica, de ltteris, explicatis ordni-
bus tmporum, gere // (conjunto de la pro-
listn: index, dcis m. Sin: ordo scriptus. duccin literaria) litteratura, ae f. Sin:
ltterae, arum fpl; litterarum monumenta.
listing, v. program. Uso: - cristiana, christianae ltterae; - cris-
tiana antigua, christianae antiquitatis ltterae;
listo: (hbil, maoso, sagaz) hbilis, e; peri- - griega cristiana, christiana grecitas; - in-
tus, a, um; (diligente) dligens, entis; (pronto, fantil, scriptiones peris destinatae; pera
expedito, dispuesto) expeditus. puerorum ndoli accommodata; - latina, Ro-
manorum ltterae; latinae ltterae; - latina
listn: (tabla angosta y larga) assrculum, i cristiana, christiana latnitas; christianae lati-
n; assrculus, i m. nitatis ltterae; christianorum ltterae latinae;
- moderna, litteratura moderna; - popular, lit-
lisura: lvitas, atis f. Sin: levor, ris m. teratura popularis; - de ficcin cientfica, lit-
teratura fictionis scientficae; - de pacotilla,
litntrax: lithanthrax, cis m. litteratura srdida; libri srdidi.

litargrico: lithargricus, a, um. Sin: ad litiasis: lithasis, is f. Sin: calculosis; calculo-


lithargrium ttinens. rum morbus; ex clculis labor; vesicae calcu-
lorum morbus.
litargirio: lithargrium, ii n.
litio: lthium, ii n. Sin: lthium elementum.
literal: litteralis, e. Sin: ad verbum; ad ver-
bum factus vel expressus. litoclasa: lithoclsis, -is f. Sin: rpium frc-
tio.
literalmente: ad verbum. Sin: ad ltteram.
Uso: traducir -, ad verbum exprmere; trans- litocromatografa, v. litocroma.
cribir -, ad ltteram transcrbere.
litocroma: lithochrmia sive -chroma, ae f.
literario: litterrius, a, um. Sin: litterarum vel Sin: chromolithogrphia sive -grapha.
disciplinarum (gen). Uso: cultura -, ltterae,
arum fpl; documento -, documentum litter- litocrmico: lithochrmicus, a, um. Sin: ad
rium; estudios -, stdia litterarum; ltterae, lithochrmiam spectans.
arum fpl.
litocromista: lithochromista, ae m.
literato: adj litteratus, a, um. Sin: doctus //
sust litteratus vir vel homo. Sin: vir ltteris litfono: lithphonum sive -phnum, i n.
dditus; vir litterarum studiosus; vir ltteris
doctus vel eruditus. litofotografa: lithophotogrphia sive -gra-
pha, ae f; v. fotolitografa.
literatura: (conocimiento de las obras y las
reglas literarias) litteratura, ae f. Sin: ltterae, litofotografiar, v. fotolitografiar.
arum fpl. Uso: - hermtica, litteratura herm-

638
liturgia

litofotogrficamente, v. fotolitogrfica- Sin: ora martima.


mente.
litoscopio: lithoscpium, ii n.
litofotogrfico, v. fotolitogrfico.
litosfera: lithosphaera, ae f. Sin: slidum
litogenesia: lithogentica, ae f. Sin: lithoge- terrae involcrum.
ntica disciplina, scintia, rtio; de lpidum
orgine doctrina. litote: ltotes sive littes, is f.

litognesis: lithognesis, -is f. litotoma: lithotmia sive -toma, ae f.

litografa: (arte de dibujar o grabar en pie- litotmico: lithotmicus, a, um.


dra una imagen, escrito, etc., para reprodu-
cirlo despus) lithogrphia sive -grapha, ae f. litotomista: lithotmiae peritus.
Sin: lithogrphica ars // (cada una de las re-
producciones obtenidas por el procedimiento litotricia, v. litotripsia.
litogrfico) lithogrphica imago. Sin: imago
lithogrphice impressa // (oficina en que se litotripsia: lithotrpsia sive -tripsa, ae f. Sin:
ejerce el arte litogrfico) lithogrphica offi- calculorum tritura, commintio, concsio; ve-
cina. sicae calculorum tritura.

litografiar: lithogrphice imprmere vel pn- litotrptico: lithotrpticus, a, um.


gere.
litotrtico, v. litotrptico.
litogrficamente: lithogrphice.
litotritor: lithotriptrium, ii n. Sin: instru-
litogrfico: lithogrphicus, a, um. Sin: ad mentum clculis conterendis, comminuendis,
lithogrphiam (vel ad lithogrphicam artem) concidendis; instrumentum vesicae clculis
prtinens. conterendis.

litgrafo: lithgraphus, i m. Sin: lithogr- litro: litrum, i n; litra, ae f. Uso: medio -, se-
phiae peritus vel cultor. miltra sive semiltrum.

litologa: litholgia sive -loga, ae f. Sin: de Lituania: Litunia, ae f.


lapdibus doctrina, disciplina, scintia.
lituano: adj lituanus, a, um // sust Lituanus,
litolgico: litholgicus, a, um. Sin: ad litho- i m.
lgiam (vel ad doctrinam de lapdibus) tti-
nens. liturgia: (conjunto de ritos y oraciones; ri-
tual aprobado por la Iglesia) litrgia sive -
litlogo: lithlogus, i m. Sin: litholgiae cul- turga, ae f. Sin: sacra vel divina litrgia; sacri
tor (el que profesa la litologa), peritus (el vel pblici ritus; sacrae vel pblicae caerim-
que tiene en ella especiales conocimientos). niae. Uso: celebrar la - de las Horas, Litr-
giam Horarum celebrare // (estudio terico o
litoral: (costa de un mar) martima rgio. histrico de los ritos) de sacris rtibus rtio

639
litrgico

vel disciplina ; de sacris caerimniis doctrina. llanta: (cerco de la rueda) canthus, i m. Sin:
crculus; orbis (-is m); rotae orbis. Uso: -
litrgico: litrgicus, a, um. Sin: ritualis, e; ad para la nieve, canthus hiemalis; - de hierro,
ritus sacros spectans. Uso: accin -, ctio li- crculus frreus.
trgica; asamblea -, coetus (-us m) litrgicus;
celebracin -, celebrtio litrgica; renova- llanto: deshacerse en -, in lcrimas effundi;
cin -, renovtio litrgica. lcrimas profndere; fatscere vel fatisci in
lcrimas.
liturgista: liturgista, ae m. Sin: litrgiae stu-
diosus; peritus rei litrgicae; disciplinae li- llanura: planties, i f. Uso: - baja, iacntia
trgicae professor, magister. loca npl; demissa loca.

living-room, v. sala ( - de estar). llapa, v. yapa.

llama: (animal) anchnia lama. llave: clavis, is f. Uso: - falsa, clavis lacnia,
adltera, adulterina; - inglesa, clavis nglica;
llamada: advoctio, onis f. Sin: appelltio // - de encendido, clavis ignitioni incitandae; -
(toque para que la tropa entre en formacin) de seguridad, clavis securitatis; - de un grifo,
(e)voctio, onis f. Sin: convoctio; appelltio epistmium; el que fabrica llaves, clavic-
// - telefnica, telephonema, tis n (dat y abl rius, ii m // estar bajo -, esse sub clavi; guar-
pl -is). Sin: telephnica advoctio, evoctio, dar bajo -, sub clauso habere; ofrecer las - de
appelltio, compelltio; - de larga distancia o la ciudad, claves urbis (in argumentum delati
interurbana, telelquium. imprii) deferre // (- musical) index, dcis m
// (corchete) uncus, i m. Sin: parnthesis un-
llamador: (persona que llama) appellator, cinata. Uso: colocar, encerrar algo entre lla-
oris m. Sin: convocator // (aldaba) pulsbu- ves, liquid parenthsibus uncinatis
lum, i n. Sin: mallolus; pistillus. Uso: - pe- intercldere //(en ciertas clases de lucha,
queo, parvus mallolus // (botn del timbre presa en el cuerpo o miembro del adversario)
elctrico) pressorolum, i n. Sin: mallolus; prehnsio, onis f // Electr, spina (-ae f) con-
glbulus; tintinnbuli glbulus vel pulsbu- tacts.
lum; mallolus elctrica vi actus. Uso: apre-
tar el -, parvum mallolum comprmere vel llavecita: clavcula, ae f.
dgito prmere; apriete el -, glbulum mpri-
mas, premas, mprime, preme. llavero: (persona) claviculrius, ii m // (uten-
silio) claviculrium, ii n. Sin: clvium retin-
llamamiento: arcesstio, onis f. Sin: arcess- culum.
tus (solo abl -u). Uso: por tu -, tuo arcessitu.
llegar: - en avin, en tren, en nave, aero-
llamar: vocare. Sin: appellare. Uso: cmo plno, trmine, nave dvehi; - el primero (en
te llamas?, quod est tibi nomen?; quis (m) vel una competencia), metam primum apptere.
quae (f) vocaris?; el que llama, advocator.
llenarse: (hartarse de comer o beber) v. har-
llana: (paleta con que extienden el yeso los tarse.
albailes) trulla, ae f.
llevar: ferre. Sin: afferre; deferre; inferre; ad-

640
locomotora

dcere; grere; portare, vhere. Uso: - un mientos como cines, teatros, restaurantes,
asunto ante alguien, rem ad liquem deferre; etc.) v. vestbulo.
- la guerra, bellum inferre con dat o in y ac;
- a mal, aegre ferre; el que lleva, adductor, lobo: lupus, i m. Uso: - rtico, lupus rcticus.
oris m; el que lleva de un lugar a otro, cir-
cumductor, oris m; - sobre los hombros, locacin, v. arrendamiento, 1 acepcin.
(h)meris sustinere; - un vestido, indutum
esse veste. local: adj localis, e // sust oecus, i m. Sin:
diaeta, ae f; sedes, is f; conclve, is n; locus,
llorado: no -, indeploratus, a, um. Sin: inde- i m. Uso: - nocturno, devertculum noctur-
fletus. num; - pblicos, oeci pblici.

llorar: flere, deflere. Sin: lacrimare, illacri- localidad: sedes, is f. Uso: - numerada, sedes
mare, illacrimari. Uso: - a lgrima viva, vim nmero notata.
lacrimarum profndere; effundi in lcrimas.
localismo: (excesiva preocupacin de uno
llover: plere. Uso: llueve a cntaros, a por el lugar en que ha nacido; aficin al ca-
mares, urceatim pluit; torrentis modo imber rcter local) oppidana iacttio.
effnditur; deja de -, imber dsinit vel remit-
tit; empieza a -, plere ncipit; est por -, localizacin: loci defintio, inquistio, coart-
imber mminet. tio sive coarcttio.

Lloyd: socetas martima, quae vocatur localizar: (fijar, encerrar en lmites determi-
Lloyd . Sin: socetas martima Lloyd (ap- nados) loci situm definire vel circumscrbere
pellata). // (averiguar el lugar) loci situm inqurere //
(determinar o sealar el emplazamiento que
lluvia: plvia, ae f. Sin: imber, bris m. Uso: - debe tener algo) locum coartare.
abundante, plvia copiosa; magnus imber; -
cida, plvia cida; - deshecha, torrencial, locativo: adj locativus, a, um // caso -, loca-
imber mximus vel effusus; - de balas, imber tivus, i m.
plmbeus; imber glndium; imber plumbo-
rum vel plumbearum; plmbea grando (-dnis locin: ltio, onis f. Sin: lavtio; lotura. Uso:
f); - de lgrimas, imber vel vis lacrimarum. - para despus del afeitado, linimentum con-
fectae rasurae.
lluvioso: pluviosus, a, um. Sin: pluvialis, e;
plvius. locomocin: locomtio, onis f. Sin: vctio;
vectura; facultas se movendi. Uso: medios de
load (Inform): (pasar datos de un disco a la -, vehcula, orum npl; vecturae, arum fpl.
memoria) lgere // (mover datos de la memo-
ria a un registro) movere. locomotor: motrius, a, um. Sin: ad moven-
dum aptus.
lobby: (grupo de personas influyentes, orga-
nizado para presionar en favor de determi- locomotora: tractrium, ii n. Sin: currus vec-
nados intereses) crculus fautorum // trius vel tractrius; mchina vectria vel
(vestbulo de un hotel o de otros estableci- tractria; currus ferrivirius tractrius. Uso:

641
locomvil

- Diesel, mchina vectria diseliana; - elc- P2.


trica, vectria vel tractria mchina elctrica;
- de maniobras, vectria mchina selectria; lgica: lgica, ae f; lgice, es f; lgicum, i n;
- de vapor, movida por vapor, vaportraha, ae lgica, orum npl. Sin: disciplina lgica. Uso:
f; vectria mchina vaporria. - matemtica, simblica, lgica mathemtica,
symblica; - moderna, nova lgica; lgica re-
locomvil: adj mbilis, e. Sin: qui, quae, cens.
quod moveri potest // sust mchina mbilis.
Sin: machinamentum mbile. lgicamente: (segn las reglas de la lgica)
lgice. Sin: ratione; recta ratione; recte, dia-
locucin: loctio, onis f. Uso: - divina, loc- lctice; subtliter (con rigor lgico); contexte
tio divina; - elptica, loctio ellptica; - me- (con ilacin).
tonmica, loctio metonmica.
lgico: lgicus, a, um. Sin: ad lgicam disci-
locura: vesnia, ae f. Uso: - vacuna, vesnia plinam prtinens. Uso: es - que ..., cnse-
vaccna vel bovna. quens est (con inf o ut y subj); inde squitur
vel consquitur ut etc.
locutor: annuntiator vel nuntiator, oris m.
Sin: nntius; locutor; praeco (-onis m); rela- login, log-in (Inform), entrar en una red o
tor. Uso: - principal, locutor principalis; - de cadena: tr inire.
radio, locutor vel relator radiophnicus; ra-
diophnicus praeco; nntius vel nuntiator ra- logstica: (ciencia del clculo y de los nme-
diophnicus; - de televisin, nntius (vel ros) logstica rtio, ars, disciplina // (arte de
locutor, vel relator) televisficus vel televi- situar las tropas en el terreno, alojarlas, ali-
sualis; televisficae mchinae nntius. mentarlas, etc. y atender a su transporte)
rtio apparandi instruendique exrcits //
locutora: annuntiatrix vel nuntiatrix, icis f. (ciencia del estado mayor) v. estrategia //
Sin: nntia; locutrix. Uso: - de radio, de tele- (lgica matemtica o simblica) v. lgica.
visin, nntia radiophnica, televisfica.
logstico: logsticus, a, um.
locutorio: locutrium vel allocutrium, ii n.
Uso: - telefnico, v. cabina. logoclona: logoclona, ae f. Sin: sermonis
confsio.
lodo: lutum, i n. Sin: aqua lutulenta.
loggrafo: loggraphus, i m.
logartmico: logarthmicus, a, um.
logogrifo: logogrphus, i m.
logaritmo: logarithmus vel logarithmos, i m.
logomaquia: logomchia sive -macha, ae f.
logia: (local donde se celebran asambleas Sin: verbosa pugna; concerttio verborum.
de francmasones) francomurariorum sedes
vel lbium // (conjunto de individuos logorrea: logorrhea, ae f. Sin: profluntia lo-
francmasones) fratrnitas (vel socetas, vel quendi.
lbia) francomurria vel massnica. Uso: la -
masnica P2, socetas francomurria logout, log-out (Inform), salir de una red o

642
lubricar

cadena: tr exire. sorttio; sorttio chartria; aleatria scheda-


rum sorttio. Uso: - pblica, nacional, p-
lombriz: lumbrcus, i m. Sin: vermculus; blica lea; ludus fisci aleatrii; billetes de la
vermis, is f. Uso: - intestinal, vermis intesti- -, sortes, ium fpl; schedae vel schdulae ale-
nalis. atriae; extraccin de la -, sorttio, onis f;
ganar en la -, caerle o tocarle a uno la -, sr-
lona: (tela fuerte de algodn) tela xlina // tium le quaestum fcere; ex srtium lea
(tela fuerte de camo) v. caamazo. lucrum fcere; hacer una -, aleatriam sche-
dularum sortitionem habere; srtium leam
longaniza: lucnica, ae f; lucnicum, i n. Sin: habere; hacer una - de beneficencia, aleat-
btulus, i m. riam schedularum sortitionem habere bene-
ficntiae caus; leam srtium habere (vel
longitud: longitudo, dnis f. Uso: Radio, dere) beneficntiae caus; jugar a la -, le
grado de -, gradus (-us m) longitdinis; - de ldere; srtium le ldere; srtium leam
onda, undulationis amplitudo. temptare; no ganar en la -, nummos in sr-
tium lea prdere; ser afortunado en la -,
loop (Inform), estructura de programa: m- prsper srtium le uti; srtibus felcibus
bitus, us m. vel prsperis uti; tuve suerte en el juego de la
-, srtium le ludens, prsper (vel secund)
lord: nbilis vir. Uso: nbilis Britnniae (vel fortun fritus (vel fructus) sum; no tuve
Angliae) vir. suerte, advers fortun fritus sum // (juego
casero semejante a la -) - casera, - de familia,
lordosis: lordosis, is f. numerorum lea; aleatrius ludus domsti-
cus. Uso: cartn numerado de la - de familia,
loro: psttacus, i m. Uso: como -, psittacorum scheda vel schdula aleatria // (lugar en que
more; repetir algo como un -, liquid rec- se despachan los billetes de -) fiscus aleat-
nere. rius.

losa: (piedra plana que sirve para varios lotero: fisci aleatrii exactor.
usos) lapis, dis m. Sin: saxum; lmina lap-
dea. Uso: - sepulcral, sepulcralis lapis; - de loza: (conjunto de objetos de -) v. vajilla.
mrmol, marmrea lmina // (- para pavi-
mento o mampostera) saxum quadratum. lozanear (las plantas, los prados): pubs-
Sin: quadratus lapis. Uso: - grande, ingens cere.
saxum quadratum // (sepulcro) sepulcrum, i
n. Sin: monumentum (sepulcri). lubricacin: lubrictio, onis f.

lotear: fundum dispertire. Sin: predium in lubricante: adj lubrficus, a, um // sust axn-
portinculas divdere. gia, ae f. Sin: leum axungiale, lubrficum,
lbricans; unguentum lubricativum. Uso: de-
loteo: fundi parttio. Sin: divsio fundi in psito del - (en un motor), cupa, ae f.
portinculas.
lubricar: lubrificare. Sin: axngi (leo lu-
lotera: (especie de rifa) sorttio, onis f. Sin: brfico) oblnere.
srtium lea; schedarum vel schedularum

643
lubrificacin

lubrificacin, v. lubricacin el segundo - a Noruega, secundatus Norv-


giae datus est // (trozo, pasaje) locus, i m.
lubrificante, v. lubricante Uso: - paralelos, loci smiles.

lubrificar, v. lubricar. lugarteniente: legatus, i m. Sin: vicrius.

lucha: lucttio, onis f. Sin: lucta; luctamen luis: ludovicus ureus.


(-mnis n). Uso: - grecorromana, lucta
graeca-romana; - libre, lucttio lbera; luct- luisa, v. vincapervinca.
tio null norm; lucttio sine normis; lucttio
exlex (-lgis); - poltica, contntio civilis; - lujo: luxus, us m. Sin: luxria; fastus; laut-
de clases, contntio rdinum; rdinum dimi- tia; magnificntia. Uso: con gran -, magn
ctio; clssium pugna; inter classes lucttio; luxri.
clssium oppsita discepttio; contntio
clssium socilium. lujoso: luxuriosus, a, um. Sin: lautus; sump-
tuosus; magnficus.
luchador: luctator, oris m. Sin: decertator.
lula, v. calamar.
luchana: barba reducta.
lumbrera: (cuerpo luminoso) luminare, is n
lucidez: lucditas, atis f. Uso: conservar la // (fig, persona insigne) lumen, mnis n. Uso:
plena -, lcidam sibi plene servare mentem. - de elocuencia, lumen eloquntiae; dicendi
lumen; - de sabidura, de virtud, sapintiae,
lucirnaga: cicindela, ae f . Sin: noctluca; virtutis lumen; las - del arte, lmina artis.
lmpyris, dis f. Uso: - pequea, lampyridi-
ncula. luminar, v. lumbrera.

lucro: lucrum, i n. Uso: - cesante, lucrum luminosidad: luminsitas, atis f. Sin: clri-
cessans. tas; lucditas; luculntia.

ludibrio: ludbrium, ii n; v. mofa. luminoso: luminosus, a, um. Sin: lucens


(-entis); lcidus; luculentus; clarus.
ludin: ludio (-onis m) cartesianus.
luna: luna, ae f. Uso: - creciente, luna cres-
Lufthansa: Socetas Ansetica. Sin: socetas cens vel adulescens (-entis); - llena, luna
aronutica germnica; Aronutica Socetas plena vel rotunda; media -, luna dimdia sive
Lufthansa appellata. dimidiata; semilna vel luna semiplena; -
menguante, luna decrescens, senescens,
lugar: locus, i m ( en pl loca, orum n). Uso: minor; - nueva, luna nova vel prima // media
- libres, desocupados, loca vcua; - memo- - (en el sentido fig de islamismo, imperio
rial, locus memorialis; el segundo -, secun- turco), falcata luna. Sin: dimdia luna. Uso: el
datus, us m; en este -, hoc loco, hic; en ese -, emblema de la media -, falcatae lunae ve-
eo loco, illic; en primer -, primo loco; - de xillum // fig, - de miel, melltum nuptiarum
prostitucin, v. prostbulo; vuelve a tu -!, tempus; primae conigii suavitates.
redi, quaeso, ad locum tuum!; fue asignado

644
luz

lunacin: luntio, onis f. Sin: circitus luna- lustrar: nitidare. Uso: - los zapatos, clceos
ris; lunae gyrus (-i m). Uso: - astronmicas nitidare, expolire; cret sutri (vel melant-
de 1968, lunationes astronmicae anni (vel ri, vel atramento sutrio, vel liqumine sut-
anno) 1968. rio) clceos lnere, circumlnere, ngere,
perngere.
lunar: lunaris, e. Sin: lunae (gen). Uso: pai-
saje -, lunaris locorum prospectus (-us m) ; luteranismo: (doctrina de Martn Lutero,
superficie -, fcies lunaris; el variar de la luz confesin luterana) lutheranismus vel luthe-
-, lunae lminum varetas. rismus, i m. Sin: doctrina lutherana; plcita
Lutheri; religio lutherana // (comunidad de
lunario: (perteneciente o relativo a las luna- los que viven en la confesin luterana) luthe-
ciones) ad lunationes ttinens // (almanaque rani, orum mpl. Sin: Lutheri sseclae; luthe-
o calendario) v. estas voces. ranismi sectatores.

luntico: lunticus, a, um. luterano: adj lutheranus, a, um // sust luthe-


ranus, i m. Sin: Lutheri ssecla; lutheranismi
lunch: prandculum, i n. Sin: prandolum; sectator.
ientculum vel iantculum; cnula; merenda;
gusttio. luto: (duelo exterior causado por la muerte
de una persona) luctus, us m. Uso: - pblico,
lunes: dies lunae. Sin: fria secunda. Uso: luctus pblicus; - por el hijo, luctus flii (gen
todos los -, cada -, sngulis diebus lunae. objetivo); da de -, dies luctuosus; estar de -,
in luctu esse // (vestido negro que se usa por
lunfardo, v. cal. la muerte de uno) vestis lgubris. Uso: vestir
de -, vestem lgubrem smere; quitarse el -,
Lunik: Lunare Mssile. lgubrem vestem depnere; luctum dep-
nere.
lupa: specillum, i n. Sin: perspicillum;
perspicillum vel conspicillum amplificat- luxacin: luxtio, onis f. Sin: luxatura; dias-
rium; lens amplificatria vel amplificatrix; trphia sive -tropha.
megaloscpium.
Luxemburgo: Luxemburgum, i n. Sin: Lu-
lupanar, v. prostbulo. cemburgum; Luciliburgum.

lpulo: lupus, i m. Sin: lupus salictrius; h- luxemburgus: adj luxemburgensis, e. Sin:


mulus lpulus. luciliburgensis, e; Luxemburgi, Lucemburgi,
Luciliburgi (gen) // sust Luxemburgensis, is
lupus: lupus, i m. mf. Sin:Luxemburgi ncola.

lurte, v. alud. luz: lux, lucis f. Sin: lumen, mnis n. Uso: -


elctrica, lux elctrica, lumen elctricum vel
lustrabotas: calceorum poltor, mundator, scinum; apagar la -, lumen (elctricum) vel
expurgator. Uso: - elctrico, elctricum cal- lucem (elctricam) exstnguere; encender la
ceamenti politrium; elctricum instrumen- -, lumen (elctricum) vel lucem (elctricam)
tum calceorum poliendorum. accndere, excitare, expedire, cire; - de Ben-

645
gala, fax (facis f) bengalensis vel benglica;
ignis bengalensis vel benglicus // (de auto-
motor) - cortas, lux candens; - largas, lux
praecandens vel plena; - (trasera) derecha, -
izquierda, lmpyris (-dis f) dxtera (vel dex-
tra), sinistra // dar a - (publicar una obra) in
lucem proferre.

646
M
macaco: macacus, i m. maceta: (tiesto) testa floralis; testa florum;
testa flribus excolendis; testum florale vel
macarronea: macaronea, ae f. florum; florgerum vas; vas flribus servan-
dis.
macarrones: macarones, um mpl. Sin: pas-
tilli, funculi, orum m; tubulati pastilli; pasta mach: machiana mensura.
tubulata vel segmentata; tbuli farincei; fa-
rina subacta et tubulata. Uso: - con jugo, tu- machete: (cuchillo grande que sirve para
bulata pasta suco condta; - con jugo de desmontar, cortar la caa de azcar y otros
tomate, tubulata pasta lycoprsici liqumine usos) culter (-tri m) silvticus. Sin: oblongus
condta; - con queso, pasta tubulata cseo culter silvticus vel peracutus.
conspersa; - con salsa, pasta tubulata iure
llita. machismo: virile superclium. Sin: ostentata
virlitas; virilitatis celebrtio; nmius virilita-
macarrnico: macarnicus vel macarrni- tis cultus; masculini principats defnsio.
cus, a, um. Sin: folenghianus, folengianus;
brbarus; semilatinus; culinrius. Uso: latn machista: sust virilitatis propugnator vel ce-
-, latnitas macarnica; lingua folenghiana. lebrator. Sin: masculini dominats propugna-
tor // adj virilitatem extollens. Sin:
macedn, macednico o macedonio: adj masculinum dominatum propugnans vel cle-
macednicus, macednius; macedoniensis, e brans; iactanter virilis; masculinae protrviae
// sust Mcedo, nis m. Sin: Macednius, ii (gen).
m.
macillo, v. mazuelo.
macedonia: (ensalada de frutas) poma con-
ditiva npl. Sin: conditiciorum pomorum macrobitico: macrobiticus, a, um.
commxtio; poma sccharo citreoque condta.
macrocefalia: macrocephlia sive -phala, ae
Macedonia: Macednia, ae f. f. Sin: nmium calvae incrementum.

maceracin o maceramiento: macertio, macrocfalo: adj macrocphalus, a, um. Sin:


onis f. Sin: subctio. macrocephli affectus; nmio calvae incre-
mento laborans vel affectus; ad macroceph-
macerar: macerare. Sin: subgere; tabef- liam vel ad macrocphalum spectans // sust
cere; emollire // fig afflgere; cruciare; ener- macrocphalus, i m. Sin: qui nmio calvae in-
vare // macerarse, languscere; macscere; cremento laborat.
tabscere; macerari; se macerare; excruciari;
se excruciare; castigari; corpus cruciare vel macroclima: macroclima, tis n.
torquere.
macrocosmo o macrocosmos: macrocos-
macero: clavator, oris m. mus, i m. Sin: megacosmus; universum;

647
macroftalmo

mundus universus. tria (vel e Madera) nsula provniens.

macroftalmo: macrophthalmus, a, um. madera: lignum, i n. Uso: - de construccin,


matria, ae f.
macrogameto: macrogamtes, is m.
madrs: txtile madrasianum. Sin: textura
macrogloso: macroglossa, ae f. madrasiana.

macromelia: macromlia sive -mela, ae f. madrastra: noverca, ae f. Sin: matrigna; ma-


Sin: nmia alicius membri longitudo (exce- trastra. Uso: de -, novercalis, e; odios de -,
siva longitud de un miembro); nmium alic- noverclia dia; ojos de -, novercales culi.
ius membri incrementum (excesivo
desarrollo de un miembro). madre: mater, tris f. Uso: lengua -, lingua pa-
rens; la - patria, mater ptria; maior ptria;
macromolcula: macromolcula, ae f. Sin: metrpolis; mtria, ae f; la - Tierra, Terra
plrium atomorum molcula. Mater; parens mnium terra; terra communis
mnium nostrum parens; communis mater
macropodia: macropdia, ae f. Sin: nmium mnium mortlium; - de Dios, Dei Mater;
pedum incrementum vel nmia pedum cras- Dei Genetrix; Dei Parens; Depara, ae;
situdo, magnitudo (desarrollo o tamao ex- Thetocos vel Theotcos, i f // - ma!,
cesivo de los pies). papae! Sin: babae!

macropsia: macrpsia sive -cropsa, ae f. madreperla: matriprnula, ae f (gen matris


Sin: megalpsia sive -lopsa. prnulae). Sin: unionum vel margaritarum
concha (-ae f); concha margaritfera.
macroquilla: macrochlia, ae f.
madrpora: madrpora, ae f. Sin: corllium
macroquiria: macrochria, ae f. multforum.

macroscpico: macroscpicus, a, um. madreprico: madrepricus, a, um. Sin: ad


madrporam prtinens.
macroscopio: macroscpium, ii n.
madreselva: matrisilva, a f. Sin: capriflium;
macuba: macubanum vel macubnum tabacum. lonicera, ae f.

maculatura: maculatura, ae f. madrigal: matricale vel madrigale, is n. Sin:


carmen (-mnis n) matricale; tnerum car-
Madagascar: Madagascria, ae f. Uso: de -, men.
v. malgache.
madrigalista: crminum matriclium cantor
Madeira o Madera: Matria, ae f. Sin: Ma- (-oris m) vel cantrix (-cis f).
dera, ae f. Uso: de -, Materinus, a, um // (vino
que se obtiene en la isla de -) vinum materi- madriguera: cubile, is n. Sin: cavum // fig
num sive maderanum. Sin: vinum in Matria latbulum, i n; recessus, us m.
(vel in Madera) nsula cultum; vinum e Ma-

648
magia

madrina: matrina, ae f. Uso: - de bautismo, maestra: callditas, atis f. Sin: magna per-
lustralis vel lstrica sponstrix (-cis f); lustra- tia; sollers indstria; praeclara ars; mirum ar-
lis (vel lstricae) generationis parens; mater a tifcium.
baptsmate; a lustrali (vel a lstrica) genera-
tione parens; - de bodas, prnuba vel pa- maestro: magister, tri m. Uso: - de primera
ranympha, ae f. enseanza, ludi magister; litterator; elemen-
trii ludi magister; rudimentista, ae m; - de
madroo: (el arbusto) rbutus, i f // (el fruto) armas, - de esgrima, artis gladiatriae magis-
rbutum, i n. ter vel doctor; lanista, ae; - de baile, saltandi
magister; - de canto, - de capilla, phonascus;
maduracin: maturtio, onis f. Sin: matri- magister chori canntium; cantorum coets
tas, atis f. Uso: - personal, personalis matur- magister; - de ceremonias, caerimonirius vel
tio; - psicolgica e histrica, hminum caeremonirius; praefectus (vel magister vel
temporumque progressiones; alcanzar su -, antistes,-sttis m) caerimoniarum vel caere-
ad maturitatem pervenire; maturitatem adi- moniarum; - de msica, magister msicae; -
pisci; maturscere; maturari; llevar a -, ad de novicios, magister noviciorum vel novitio-
maturitatem perdcere; maturare (tr). rum; - de obras, officinator, oris m; structo-
rum vel caementariorum magister;
madurez: matritas, atis f. Sin: maturtio. redemptor; conductor; - de retrica, rhetor;
Uso: - perfecta, quaedam quasi matritas et - del Sacro Palacio, Magister (vel Praefectus)
perfctio; - de los aos, de los tiempos, aeta- Sacri Paltii Apostlici; - en artes, liberlium
tis, tmporum matritas. rtium doctor.

maestra: magistra, ae f. Sin: praeceptrix mafia: mfia, ae f. Sin: sodalcium mafio-


(-cis f). Uso: - de primera enseanza, ludi sum; mproba fctio; perditorum hminum
magistra; elementrii ludi magistra; rudimen- fctio (-onis f) ; sodlitas scelestorum,
tstria. mafia vulgo appellata. Uso: - legal, mafia
legalis; il capo di tutti i capi della mafia,
maestral: adj caurinus, a, um // sust magis- caput cpitum mfiae.
tralis, is m. Sin: Caurus vel Corus, i m; crcius
vel crcius, ii m. mafioso: adj mafiosus, a, um. Sin: mafianus
// sust mafiosus, i m. Sin: gregalis mafianus;
maestranza: (conjunto de operarios) fabro- factiosus vel prditus homo.
rum (vel artficum, vel opficum, vel opera-
riorum) collgium vel coetus (-us m); maga: maga, ae f. Sin: saga.
operrii; opfices.
magia: maga, ae f. Sin: mgice (-es f); m-
maestre: magister, tri m. Uso: gran - de los gica, orum npl; mgica ars; disciplina m-
masones, magnus magister massonum (vel gica. Uso: - negra, ars mgica malfica; -
francomurariorum). oratoria, magia oratria; - sexual, magia se-
xualis; - subversiva, magia subversiva vel se-
maestresala: architriclinus, i m. Sin: tricli- ditiosa // fig fascintio, onis f. Sin:
nrius; mensarum structor; instructor conv- incantamentum. Uso: - de la voz, allciens
vii. vocis suvitas; - del estilo, allciens scribendi
suvitas.

649
mgico

mgico: mgicus, a, um. Sin: magus // fig magntico: magnticus, a, um. Sin: magn-
mirus; mirficus; mirbilis; mirandus; singu- tica vi preditus vel instructus. Uso: aguja -,
laris; incredbilis; divinus. pxidis nuticae acus (-us m).

magisterio: (enseanza) magistrium, ii n. magnetismo: magnetismus, i m. Sin: mag-


Sin: instittio; praecptio. Uso: - pontificio, ntica vis vel virtus. Uso: - animal, magne-
Pontficum Magistrium // (cargo de maes- tismus animalis; - terrestre, magnetismus
tro) munus (-nris n) docendi. Sin: magistri terrestris; dotado de -, v. magntico.
munus // (conjunto de maestros) magistri,
orum mpl. magnetita: magnettes, is f vel magnetites, ae
m. Sin: sidertes, ae m.
magistral: magistralis, e. Sin: fig excellens;
exmius; praeclarus; ptimus. magnetizable: ad vim magnticam conci-
piendam aptus vel idneus.
magistratura: magistratus, us m. Sin: iudi-
catus // (conjunto de los magistrados) ordo magnetizacin: magnetiztio, onis f. Sin:
magistrtuum; magistrtuum collgium. magnticae potntiae indctio; vrium mag-
neticarum indctio vel incssio.
magma: magma, tis n. Sin: magma terres-
tre; frvida slicum massa. magnetizado: magnetis vim habens. Sin:
magnetis vi preditus.
Magna Charta: lex princeps. Sin: primria
lex. magnetizador: magnetizator, oris m.

magnate: magnatus, i m. Sin: magnas, atis magnetizar: magnetizare. Sin: magnticam


m; princeps, cpis m; procer, ris m; unus e vim inctere, ingrere, inflere; magntica vi
primribus civitatis. Uso: los -, primres, um; imbere // fig fascinare liquem; liquem ad
prceres, um; optimates, -ium vel -um; mag- se allcere; liquem mira quadam vi allcere,
nates, um. excitare, permovere.

magnesia: magnsia, ae f. Sin: magnsium magnetofn o magnetfono: magnetpho-


oxydatum; xydum magnsii. num sive -tophnum, i n; magnetophnium,
ii n. Sin: mchina echica. Uso: - estereof-
magnesiano: magnesacus, a, um. Sin: nico, magnetphonum stereophnicum; en-
magnsium cntinens. cender, apagar el -, magnetphonum
accndere, exstnguere; - muy sensible, mag-
magnesio: magnsium, ii n. netphonum mxime sensbile.

magnesita: magnestes, is m; magnestes, ae magnetogenia: magnetognia, ae f.


m. Sin: magnsium carbnicum ; spuma
maris. magnetgeno: magnetgenus, a, um.

magnetic (Inform): magnticus, a, um. magnetgrafo: magnetgraphum, i n.

magnticamente: magntice. magnetologa: magnetolgia sive -loga, ae f.

650
majestad

magnetolgico: magnetolgicus, a, um. Sin: lgio vel doctrina; relgio Mahometi; relgio a
ad magnetolgiam ttinens. Mahometo cndita.

magnetmetro: magnetmetrum, i n. mahn: xlinum aegptium.

magnetoscopio: magnetoscpium, ii n. Uso: maicena: minutssima zeae farina.


encender, apagar el -, magnetoscpium ac-
cndere, exstnguere. mail, v. e-mail.

magnetotecnia: magnetotchnica, ae f; mag- mailing list (Inform): grex, gregis m (Inter-


netotchnice, es f. Sin: magnetotchnica doc- neti). Uso: mailing list owner, moderator
trina, disciplina, scintia. (-oris m) gregis.

magnetotcnico: magnetotchnicus, a, um. maillot: mcula vridis.


Sin: ad magnetotchnicam (ad magnetotch-
nicen, ad magnetotchnicam doctrinam) mainframe: apparatus praegrandis.
spectans.
maitines: matutinum, i n. Sin: horriae
magnetoterapia: magnetotherapa, ae f. preces matutinae.

magnetotropismo: magnetotropismus, i m. matre : dminus, i m. Sin : magister, tri m.


Uso : - dhotel: magister deversrii.
magnolia: magnlia, ae f. Sin: magnlia
grandflora. matresse: magistra, ae f. Sin: dmina.

mago: (miembro de la casta sacerdotal en la maz: mais vel mays indecl n. Sin : miza vel
religin zorostrica) magus, i m. Sin: Persa- misa, ae f; mays, maydis vel maidis f; zea, ae
rum sacerdos // (persona versada en la magia f; zea (-ae f) mais (indecl); zea frumentum;
o que la practica) magus, i m. Sin: mgicae granum turcum; trticum trcicum. Uso:
artis peritus; mgica arte pollens vel potens - tostado, zea tosta vel fricta; rosetas, flores o
// fig magnficus homo. Sin: habilssimus r- palomitas de -, zeae grana inflata, tosta, fricta
tifex // (astrlogo) v. esta voz. // (grano de esta planta) v. grano.

Mahoma: Mahometus, i m. Sin: Macome- majadera, v. tontera.


tus, i m; Mahometes vel Mahumetes, is m.
majadero, v. tonto.
mahometano: adj mahometanus, a, um. Sin:
macometanus, mahumetanus; musulmanus; majestad: (grandeza, superioridad y autori-
Mahometi (gen); ad Mahomam prtinens // dad sobre otros) maiestas, atis f. Uso: delito
sust mahometanus, i m. Sin: mahumetanus de lesa -, v. delito; reo de lesa -, v. reo // (t-
vel macometanus, i m; Mahometi sectator, s- tulo) maiestas. Uso: Su - (dicho a un rey),
secla, cultor; Macometi doctrinae sectator. Maiestas tua, vel Vestra Maiestas; Su - (dicho
de un rey), Maiestas Sua // su - el dinero, re-
mahometismo: mahometismus, mahometa- gina pecnia.
nismus, macometismus. Sin: mahometana re-

651
make-up

make-up, v. maquillaje, afeite. (-onis f); palustre contgium. Uso: contraer


la -, in palustrem morbum cdere vel delbi;
mal: malum, i n. Uso: - caduco, morbus co- curar de la -, ex palustri morbo evdere vel
mitialis vel caducus; morbus sacer; epilpsia; convalscere; estar enfermo de -, palustri
- real, malum, quod revera est; - de mar, v. morbo implicari; padecer -, consumirse de -,
mareo; - de ojo, fscinum, i n; venefcium; morir de -, palustri morbo (palustri febri vel
fascintio; mal de prkinson, v. parkinso- febre; palustri contgio vel contagione) labo-
nismo; - de piedra, ex clculis labor; v. litia- rare, absumi (vel cnfici), mori.
sis; producir - de ojo, fascinare.
Malasia o Malaysia : Malesia vel Malisia,
Malabar: Malabria, ae f. ae f. Uso: Federacin de -, Cvitas Foederata
Malaesiana.
malabar: (natural de Malabar) Malabarien-
sis, is m // (perteneciente o relativo a Mala- malasio: adj malaesianus, a, um // sust Ma-
bar) malabariensis, e. Sin: ad Malabriam laesianus, i m.
ttinens.
Malawi (ant. Nyasalandia): Malvium, ii n;
Malaca: Malacca, Malaca, Malacha, ae . Malvia, ae f.
Uso: Estrecho de -, Malaccae Fretum (-i n) ;
Malacensis Fretus (-us m); Pennsula de -, malawiano: adj malaviensis, e // sust Mala-
Malacensis (sive Malachensis) Paennsula. viensis, is m.

malacia: avditas edendi cibos acres. malbaratador: adj prdigus, a, um. Sin: ds-
sipans, antis // sust dissipator, oris m. Sin: ef-
Mlaga: (ciudad de Espaa) Mlaca, ae f. fusor, profligator, profusor, oris m. Sin: homo
Uso: de -, malacitanus, a, um; malacensis, e. prdigus; qui dssipat.

mlaga: (vino dulce que se elabora con la maldiciente: adj maldicus, a, um. Sin: ma-
uva de la tierra de Mlaga) vinum malacita- ledcens; ore (vel lingu) solutus, dissolutus,
num vel malacense. effrenatus, mpudens; mordax. Uso: ser muy
-, solutssimae linguae esse // sust maldicax
malaguea: (aire popular propio y caracte- vel male dicax, acis m. Sin: obtrectator; ma-
rstico de la ciudad de Mlaga) cantincula ldica lingua.
malacitana.
maldicin: (imprecacin) v. esta voz // fig
malandrn: latro, onis m. Sin: grassator; pestis, is f; perncies, i f (de personas o
praedo; fur, is m, frcifer, fri m; homo sce- cosas); calmitas, atis f (de cosas). Uso: -!
leratus vel inquus. malum!; male sit (v. gr. tibi)!

malaquita: molochitis, dis f; molochites, is maleabilidad: malleablitas, atis f. Sin: trac-


f. Sin: malachita, ae f; malachites, is f. tablitas, atis f.

malaria: malria, ae f. Sin: malus ar (ris; maleable: mallebilis, e. Sin: dctilis, e;


ac rem vel ra); morbus paluster vel mlleo bsequens. Uso: ser -, mlleo (vel
palustris; febris palustris; palustris contgio mlleis) bsequi // fig flexbilis, e. Sin: fl-

652
mamadera

xilis; tractbilis. Malta: Mlita, ae vel Mlite, es f. Uso: isla


de -, nsula Melitensis; Mlita nsula.
malecn: moles, is f. Sin: agger (-ris m);
muntio (-onis f); moles oppsita flctibus. maltear: maltificare.

maleta: vdulus, i m. Sin: bulga; averta; sc- malts: adj melitensis, e // sust Melitensis, is
culus; scculus viatrius; cista itinerria vel m.
vitica. Uso: - de cuero, cista scrtea; hacer
uno la -, viticum parare; res ad iter neces- maltratar: male (vel acerbe, vel spere) trac-
srias parare (disponer lo necesario para un tare. Sin: vexare; cruciare; male mulcare;
viaje); srcinas (vel vasa) collgere (prepa- pssime cum liquo gere.
rarse para irse de alguna parte, o dejar
algn cargo o empleo). maltusianismo: malthusianismus, i m. Sin:
malthusiana (vel Malthsii) doctrina, princ-
maletero: (el que hace maletas) vidulorum pia, praecepta.
(vel bulgarum, vel perarum) pifex (-fcis m)
// (el que las vende) vidulorum vnditor vel maltusiano: adj malthusianus, a, um // sust
propla // (botones) v. esta voz. malthusianus, i m. Sin: malthusianismi sec-
tator; Malthsii ssecla.
maletn: crumna, ae f. Sin: cista manualis;
cistella itinerria vel vitica. malva: malva, ae f. Uso: de color -, molchi-
nus.
malformacin: defrmitas, atis f. Sin: dis-
trtio; enrmitas. malvasa: malvasiense, is n. Sin: vinum
monembasianum vel monobasianum.
malgache: adj madagascariensis, e // sust
Madagascariensis, is m. malvavisco: althaea, ae f. Sin: hibiscum, i n.

Mal o Mali: Mlia, ae f. malversacin: peculatus, us m. Sin: intervr-


sio; pecniae pblicae intercptio.
mal: adj malianus, a, um // sust Malianus, i
m. malversador: peculator, oris m. Sin: inter-
versor; pblicae pecniae praedator, frauda-
malintencionado: malvolus, a, um. Sin: tor, interceptor.
malvolens; infensus; male animatus vel af-
fectus. malversar: peculari. Sin: intervrtere; inter-
cpere; peculatum fcere vel patrare; pbli-
malla: - de red, mcula, ae f // - metlica, cam pecniam avrtere.
saeptum reticulatum. Sin: rete frreum;
frreum retculum // (prenda para baarse) Malvinas (Islas): Insulae Maclovienses.
v. baador, calzoncillos.
mama: mamma, ae f. Sin: mamilla, mam-
malta: maltus, i m. Sin: hrdeum thallitum. milla, mmmula; uber, ris n.
Uso: cerveza de -, cervsia maltosa.
mamadera: sugitrium, ii n.

653
mamar

mamar: bera sgere vel ebbere; dar de -, manceba, v. casa (- de prostitucin).


mammare; mammas vel bera praebere, dare,
admovere. mancera, v. esteva.

mambla: (montecillo redondo) acuminatus mancha: mcula, ae f. Sin: commacultio;


collis // (tmulo) tmulus, i m. labes, is f; sordes, is f. Uso: lleno de manchas,
maculosus, maculentus, maculatus // fig m-
mambo: salttio haitiana. cula, ae f. Sin: labes; ddecus, cris n; igno-
mnia; turpitudo; vtium. Uso: hombre sin -,
mameluco: (individuo de una milicia privile- vir nteger castusque.
giada de Egipto) aegyptacus miles (-ltis m)
// (hombre torpe y tonto) stipes, ptis m. Sin: manchita: macella, ae f. Sin: labcula; m-
caudex, dcis m; homo stultus, stlidus, st- cula parva.
pidus, ftuus, bardus // (calzones bombachos)
v. pantaln // (mono, traje de faena) amictus, mandadero, v. ordenanza.
us m. Sin: operariorum amictus.
mandar: - interinamente, imprium nterim
mamfero: adj mmmifer, ra, rum. Sin: tractare.
mammalis; mammis preditus vel instructus
// sust mammferum, i n. Sin: nimal mam- mandarn: Sinarum princeps (-cpis m). Sin:
male vel mammans; blua (vel bllua) mam- sinensis magistratus vel purpuratus; rgius
malis vel mammans. minister sinensis.

mamografa: mammogrphia sive -grapha, mandarina: naranja -, mandarinum, i n. Sin:


ae f. Sin: mastogrphia; radiolgica mammae ctreum nbile.
investigtio vel inspctio.
mandarinato: sinensis magistratus (-us m).
mampara, v. biombo. Sin: prncipum sinnsium potestas vel imp-
rium.
mamut: mamuthum, i n. Sin: lephas (-antis
m) vel elephantus primignius. mandarinero o mandarino: mandarinus, i f.
Sin: citrus nbilis.
manada: manpulus, i m.
mandarinismo: opprimendi consuetudo.
management: administrtio, onis f. Sin: gu- Sin: insolntia; arrogntia.
berntio; rgimen.
mandato: - de pago (cheque), mandatum
mnager: (persona que planifica, controla y nummrium.
dirige un determinado tipo de organizacin
econmica) moderator (-oris m) societatis mandioca: mandica, ae f. Sin: manioca,
bonis gignendis // (persona que se encarga manihoca, mandioga, ae f.
de la direccin de los intereses econmicos
de un deportista, cantante, un conjunto mu- mando : (autoridad) auctritas, atis f. Sin:
sical, etc.) procurator, oris m (artficum, can- potestas; dgnitas. Uso: - interino: imprium
torum ...) fiducirium // (Mec, dispositivo) moderamen,

654
manaco

mnis n; v. regulador. Uso: - a distancia, te- brazo) mnica, ae f. Uso: - larga, mnica
lemoderamen, mnis n; e longinquo dirctio; longa; - demasiado cortas, mnicae nimis
guiar o conducir por medio de un - a distan- curtae // (tubo largo de lona o de cuero) tbu-
cia, telemoderari; - electrnico, moderamen lus, i m // (red de forma cnica que se man-
electrnicum. tiene abierta con un aro que le sirve de boca)
mculae, arum fpl. Sin: retculum.
mandoln o mandolina: mandolinum, i n.
Sin: fidcula vellicata; fidculae mandolinia- mangana: mnganum, i n.
nae. Uso: tocar el -, fdibus mandolini c-
nere. manganeso: manganense, is n. Sin: mang-
nium, ii n.
mandrgora: mandrgoras, ae f.
mangnico: mangnicus, a, um.
mandril: mandrillus, i m. Sin: mormon, onis
m; cynocphalus mormon; smia cynoc- manguera: uter, utris m. Uso: - de jardn,
phala africana. uter hrticus.

manecilla: (saetilla del reloj) horarum index manguilla, v. manguito.


(-dcis mf) // (signo de figura de mano puesto
en los escritos para llamar la atencin) ma- manguito: (abrigo que llevan las seoras
ncula, ae f. para cubrirse las manos) manleus, i m. Sin:
mancium vel mancium; pellcea (vel
manejable: (de cosa) hbilis, e. Sin: flexbi- pellta, vel villosa) mnica // (media manga
lis; dctilis; mollis // (de persona) tractbilis. que cubre desde el codo hasta la mueca)
Sin: dcilis; fcilis. brevis mnica. Sin: mnica superpsita;
mnicae tegumentum.
manejo: (accin y efecto de manejar o mane-
jarse) tracttio, onis f. Sin: usus, us m // (arte mango: (rbol de las regiones tropicales)
de manejar los caballos) equittio, onis f; mangfera ndica; (fruto) mangus, i m // (em-
equi modertio // (direccin y gobierno de un puadura de la espada o del cetro) cpulus,
negocio) negtium, ii n. Sin: negotitio; i m // (asidero de instrumento o utensilio)
negtii gstio // (maquinacin, intriga) tricae, manbrium, ii n // (esteva) cpulus, i m. Sin:
arum fpl. Sin: machintio. mancula, ae f; stiva; buris (-is f); (asa) ansa,
ae f.
manera: modus, i m. Sin: rtio. Uso: - de
obrar, modus agendi; de esta -, hunc in mangote: (media manga) v. manguito //
modum; comportarse a la - de alguien, in (manga ancha y larga) ampla mnica.
(vel ad) modum alicius (vel alicius more)
se grere; medir las cosas divinas a la - hu- man: rachis, dis f.
mana, humano mdulo metiri divina; huma-
nae mentis mdulo metiri divina; vivo a mi -, mana: mana sive mnia, ae f. Sin: furor; in-
vivo meo modo vel more; de diversas -, di- snia; demntia; insana cupdo (-dnis f).
versmode.
manaco: manacus, a, um. Sin: furiosus;
manga: (parte del vestido en que se mete el lymphticus.

655
manicomio

manicomio: manicmium, ii n. Sin: amn- tiare; expnere, declarare; ostndere; patef-


tium valetudinrium; demntium hosptium; cere; aperire // manifestarse (tomar parte en
custdia psychitrica; hosptium amntibus una manifestacin pblica) demonstrare.
recipiendis vel excipiendis. Sin: pblice declarare vel reclamare; tumul-
tuari. Uso: muchedumbres de personas se
manicura: (cuidado de las manos y especial- manifestaron a causa de elecciones falsifica-
mente de las uas) mnuum vel nguium das, multitdines hminum propter electio-
cura vel expoltio // (mujer que cuida y embe- nes falsificatas demonstraverunt.
llece las manos, especialmente las uas) m-
nuum vel nguium curatrix, politrix. manifiesto: (aviso pblico) libellus, i m. Sin:
pblicus libellus; nntius pblicus;
manicuro: mnuum vel nguium curator, po- nntius palam propsitus; nntium; ttulus;
ltor, expolitor. tabella. Uso: - publicitario, praecnium;
inscriptum praecnium; - de los festejos, fes-
manierismo: manierismus, i m. Sin: imitat- torum dierum nntius // (evidente, cierto)
ria scribendi rtio; sollcita imittio // fig af- manifestus, a, um. Sin: clarus; apertus; cer-
fecttio, onis f. Sin: nmium stdium; nmia tus; videns.
cura; artificiosa diligntia.
manija: manbrium, ii n. Sin: cpulus vel c-
manierista: (perteneciente o relativo al ma- pulum. Uso: - de automvil, verstile man-
nierismo) ad manierismum prtinens // (que brium; - para el papel secante, siccatrium.
cultiva el manierismo) manierismi cultor vel
sectator // fig, adj affectatus, a, um. Sin: fu- manillar, v. manubrio.
catus; ptidus; perpolitus; sust rtifex affec-
tatus. maniobra: (artificio y manejo con que al-
guien interviene en un negocio) administr-
manifestacin: (accin y efecto de manifes- tio, onis f. Sin: guberntio; usus, us m;
tar o manifestarse) manifesttio, onis f. Sin: rgimen, mnis n; artes, ium fpl; rtio, onis f.
declartio; publictio; ostnsio; expostio; Uso: hacer una falsa -, liquid intempestive
significtio // (reunin pblica para reclamar gere; hacer falsas -, male conslere rebus
algo o protestar por algo) manifesttio, onis suis // (evolucin o ejercicio de la tropa)
f. Sin: demonstrtio; pblicus concursus (-us exerctium, ii n. Sin: exercittio; decursus, us
m), conventus (-us m); cntio; tumultus (-us m; decrsio; decrsio campestris; bllica
m). Uso: se realizan manifestaciones con vio- exercittio. Uso: dirigir una -, campestrem
lencia, demonstrationes violenter exhibentur. decursionem moderari; hacer ejecutar una -
militar, mlites in decursionem edcere; pre-
manifestante: (adj, que toma parte en una senciar una - militar, decrsui mlitum
manifestacin pblica) manifestans, antis. interesse // (simulacro de combate) simula-
Sin: demonstrans; tumltuans // sust mani- crum vel imago pugnae. Sin: certamen ldi-
festator, oris m. Sin: demonstrans, antis m; crum; simulacrum pugnae ldicrum. Uso: -
vir tumultuosus vel seditiosus. Uso: los -, ma- naval, simulacrum navalis pugnae; ejecutar
nifestantes vel demonstrantes. una -, simulacrum vel imginem pugnae
cire; certamen ldicrum commttere // (arte
manifestar: (declarar, dar a conocer) mani- de gobernar la embarcacin) navis adminis-
festare. Sin: monstrare, demonstrare; enun- trtio, rgimen, usus. Sin: nauticarum rerum

656
mano

usus // (faena y operacin que se hace a Sin: confector // fig machinator, oris m. Sin:
bordo de los buques con su aparejo, velas, moltor; adulterator; plasmator infdus; pssi-
anclas, etc.) artifcia, orum npl. Sin: nutica mus tractator // (aparato) instrumentum
ministria npl. Uso: la - de los remos, remi- manu agitandum . Uso: - telegrfico, plec-
gtio; la - de las velas, velifictio; ejecutar trum telegrphicum; - Morse, plectrum Mor-
las -, armamenta compnere; ordenar las -, sianum; plectrum a Morse dictum.
iubere armamenta collocari vel aptari // (ma-
quinacin, intriga) artifcium, ii n. Sin: ma- manipular: compnere. Sin: confcere; con-
chintio; mchina, ae f vel mchinae, arum flare // fig machinari. Sin: moliri; strere;
fpl; malae artes; perplexa rtio. Uso: - oculta, mala fide plasmare; suis cmmodis aptare vel
artes occultae; clandestina conslia, con una accommodare; ad suam utilitatem convrtere.
- engaosa, per dolum; dolose.
manpulo: (divisin del ejrcito romano bajo
maniobrabilidad: aglitas, atis f // fig duct- la repblica) manpulus, i m. Uso: por man-
litas, atis f. Sin: ad cedendum proclvitas; pulos, per manpulos; manipulatim // (orna-
alienae voluntati obnoxetas. mento sagrado) manpulus, i m. Sin:
manipulare indumentum; ornatus (-us m) ma-
maniobrable: moderbilis, e. Sin: hbilis; nipularis.
gilis; versbilis; dctilis; facllime gubern-
bilis; gubernatu facllimus // fig tractbilis, e. maniquesmo: manichaeismus, i m. Sin: ma-
Sin: facllime suadbilis vel cedens. nichaeorum doctrina, heresis, secta.

maniobrar: moderari. Sin: gere; gubernare; maniqueo: adj manichaeus, a, um. Sin: ad
movere; exercere; exercitare // (disponer, manichaeismum ttinens; manichaeismum
hacer mover tropas) movere. Sin: dispnere. rdolens (que manifiesta maniquesmo) //
Uso: el general maniobr hbilmente, dux sust manichaeus, i m. Sin: manichaeismi sec-
perite cpias movit // (- una mquina) mo- tator vel ssecla.
vere. Sin: administrare // fig occulte vel
cllide dirgere. Sin: ad suam voluntatem maniqu: (armazn) sustentculum vstium
flctere. // (figura movible) exemplar fictcium; cor-
preum simulacrum imitativum // (persona
maniobrero: moderator, oris m. Sin: guber- encargada de exhibir modelos de ropa) ind-
nator; rector; regens // fig machinator, oris m. tor, oris m; indtrix, icis f. Sin: vstium indu-
Sin: cllidus moderator; machinator tectus ; tor m; vstium indutrix f; vstium monstrator
moltor vafrrimus. vel ostentator m; vstium monstratrix vel os-
tentatrix f.
manipulacin: manipultio, onis f. Sin:
adultertio; pssima tracttio; suis cmmodis manivela: manbrium, ii n. Sin: cupa; vec-
apttio; ad suam utilitatem convrsio. tcula; vectis (-is m) versrius. Uso: pernio
de -, vectculae cardo (-dnis m).
manipulado: compsitus, a, um. Sin: confla-
tus; elaboratus // fig mala fide plasmatus. Sin: mano: manus, us f. Uso: - derecha, manus
suis cmmodis aptatus vel accommodatus. dextra vel dxtera; - izquierda, manus sinistra
vel laeva; con las - entrelazadas, mnibus
manipulador: (persona) compsitor, oris m. implexis vel consertis; dar la -, manum

657
manojo

porrgere; darse la mano (en seal de amis- mantecoso: butyro pinguis vel plenus.
tad), ingere dextras; ingere amice dextras;
dextram dextrae commttere; estar en manos mantel: mantile vel mantele, is n; mantelum,
de uno, in mnibus alicius esse; levantar la i n; mantlium, ii n. Sin: tricliniare lnteum;
-, manum tllere; tener a mano, ad manum mensae velamen (-mnis n). Uso: - del altar,
habere // - de obra: (precio) manuprtium vel altaris lnteum; sacrae mensae lnteum; con-
maniprtium, ii n. Sin: peris remunertio vel junto de manteles y servilletas para la mesa,
merces (-dis f). Uso: pagar la - de obra, ma- lntea convivlia npl; tender el - sobre la
nuprtium dare //- de obra: (conjunto de asa- mesa, mantili (vel manteli, vel mantelo, vel
lariados) operariorum summa. Sin: universi mantlio) mensam strnere.
operrii mpl. Uso: - de obra disponible, v.
mercado (- laboral) // (conjunto de veinti- manteleta: pallolum; pllula; epitgium; te-
cinco hojas de papel) viginti quinque chartae gillum. Sin: alcula, ae f.
(vel chartarum) fascculus.
manteo: pllium, ii n.
manojo: manpulus, i m. Uso: por manojos,
manipulatim; atar los -, manpulos vincire. mantequera: (vasija en que se sirve la man-
tequilla) sinum, i n; sinus, us m.
manometra: manomtria sive -metra, ae f.
mantequero: (el que hace la manteca) butyri
manomtrico: manomtricus, a, um. Sin: ad pifex (-fcis m) // (el que la vende) butyri
manomtriam spectans. nstitor.

manmetro: manmetrum, i n. mantilla: calvtica, ae f. Sin: hispnicum


amictrium.
manopla: (guante sin separaciones para los
dedos, salvo el pulgar) mans operimentum mantis: mantis, dis mf. Sin : mantis reli-
vel tgimen (-mnis n). Sin: chirotheca (sine giosa.
dgitis).
mantisa: pars logarithmi decimalis. Sin: pars
manoscopio: manoscpium, ii n. decimalis addenda.

manscopo, v. manoscopio. manto: (especie de mantilla grande, que


usan las seoras) amculum, i n.
manta: strgulum, i n. Sin: vestis strgula.
Uso: - de cama, v. frazada; - de viaje, mantn: tegillum, i n.
pllium, ii n.
manuable : manualis, e. Sin: manurius;
manteca: butyrum, i n. Uso: - de cerdo, lridi manu agitbilis, agitandus, movendus. Uso:
liquamen (-mnis n); lridum liquefactum; libro -, liber manualis.
adeps (dipis mf) suillus vel suilla; - matre
d htel, butyrum promus (dictum). manual: (manuable, manejable) v. manuable
//(que se ejecuta con las manos) manualis, e.
mantecado: praemollis glida sorbtio. Sin: qui, quae, quod manu fit. Uso: trabajo -,
opus (pris n) manuale; labor mnuum //

658
mapamundi

(libro) manuale, is n. Sin: brevirium; sum- vel reparationes) necessriae fpl.


mrium; eptome, es f vel eptoma, ae f; en-
chiridion vel enchirdium, ii n; brevis liber; manutergio: manutrgium, ii n.
liber manualis, elementrius, explanatrius;
isaggicus commentrius (-ii m) vel isaggi- manzana: (fruto del manzano) malum, i n //
cum commentrium (-ii n). (espacio urbano, delimitado por calles por
todos sus lados) nsula, ae f.
manualmente: manu vel mnibus.
manzanal: maletum, i n.
manubrio: (empuadura, manija) man-
brium, ii n. Sin: cpulus, i m // (manillar de manzanar, v. manzanal.
la bicicleta) verstile (vel volbile, vel ma-
nuale) manbrium. Sin: clavus bicornis // manzanilla: nthemis, dis f.
(volante del automvil) manbrium, ii n. Sin:
gubernculum; rota moderatrix; v. volante. manzano: malus, i f.

manufactura: (obra hecha a mano) manu- maana: cras. Sin: die crstino. Uso: para -,
factum, i n. Sin: opus manu factum, confec- in diem crstinum; pasado -, perndie; pern-
tum, formatum; res manu facta // (obra hecha dino die; postrdie huius diei; para pasado -,
con auxilio de mquina) opus fabrile. Sin: res in perndium; in perndinum diem; - por la -
fabrilis // (lugar donde se fabrica) fbrica, ae , cras mane; - por la tarde, cras vsperi.
f. Sin: officina. Uso: - de armas, fbrica ar-
morum. maosmo: (doctrina) maotsetungana doctrina
vel rtio. Sin: maotsetungana instituta vel
manufacturacin: fabrictio, onis f. plcita npl // (rgimen) maotsetunganum r-
gimen (-mnis n).
manufacturado: manu factus, confectus,
formatus. maosta: adj maotsetunganus, a, um. Sin: ad
maotsetunganam doctrinam prtinens // sust
manufacturar: fabricari vel fabricare. maotsetunganae doctrinae fautor , sequax,
studiosus. Sin: maotsetunganorum instituto-
manufacturing: fabrictio, onis f. Sin: fabri- rum fautor.
catrium opus.
mapa: tbula (vel charta, vel forma) geogr-
manuscrito: adj manu scriptus. Sin: chiro- phica. Sin: topogrphica tbula; topogrphica
graphrius // (papel o libro escrito a mano) locorum descrptio; geogrphicum dia-
manuscriptum, i n. Sin: manuscriptum vel gramma (-tis n). Uso: - ferroviario, charta
manu scriptum; chirgraphum; liber manu trminum; - vial, tbula viria; mapas en co-
scriptus; libellus manu exaratus; idigraphus lores, geogrphicae tbulae colribus illus-
liber; ltterae autgraphae // (en paleografa) tratae.
codex (-dcis m) manu scriptus.
mapamundi: mappa (-ae f) mundi. Sin: orbis
manutencin: tutela, ae f. Sin: conservtio; terrarum descrptio; (en un papel plano) t-
tracttio conservativa; efficintiae cura; po- bula orbem terrarum describens; tbula totus
tntiae tutio; refectiones (vel restitutiones, orbis descriptionem cntinens; terrarum orbis

659
maqueta

(-is m) in tbula depictus; (en una esfera) maquillar: fucare. Sin: fuco illnere vel tn-
terrarum orbis in sphaera depictus; sphaera gere; medicare fciem (vel vultum, vel os), el
geogrphica; spherica vel sphaeralis terra- rostro vel unguculos, las uas // maquillarse,
rum imago. Uso: - en relieve, globus terrarum se fucare. Sin: se fuco illnere vel tngere
prstypis descriptus.
mquina: mchina, ae f. Sin: machinamen-
maqueta, v. boceto, esbozo. tum; machintio. Uso: - afeitadora, novcula
machinalis; - automtica, mchina autmata;
maqui o maquis: tectus libertatis gllicae - calculadora, mchina calculatria vel com-
propugnator. putandis nmeris; - cibernticas, mchinae
cybernticae; machinamenta cyberntica;
maquiavlico: adj machiavllicus vel ma- mchinae machinarum gubernatrices vel mo-
chiavlicus, a, um. Sin: ad machiavellismum deratrices; - elctrica, mchina elctrica; m-
ttinens (perteneciente o relativo al maquia- china elctride acta; mchina vi elctrica
velismo); machiavellianam doctrinam rdo- acta; - electrnica, mchina electrnica; -
lens (que sabe a maquiavelismo) // (fig, que electrosttica, mchina electrosttica; - ex-
acta con astucia y doblez) cllidus, a, um. ploradora, speculatrix mchina; - fotogr-
Sin: astutus; dolosus; vafer, vafra, vafrum // fica, mchina (vel machnula) photogrphica;
(el que sigue las doctrinas del maquiave- - heladora, mchina gelfica; - hidrulica,
lismo) doctrinae machiavellianae sectator, mchina hydrulica; - incubadora, mchina
fautor, assertor. incubatria; - magnetoelctrica, mchina
magnetolctrica; - sumadora, mchina ad-
maquiavelismo: machiavellismus, i m. Sin: ditionalis; - taladradora, v. taladradora; - tri-
machiavelliana vel (Nicolai) Machiavelli lladora, mchina trituratria vel tritria // -
doctrina; Machiavelli de rebus polticis doc- de cocinar, mchina coquinatria; - de coser,
trina; Machiavelli in rebus polticis agendi consutrium; consutria mchina; mchina
rtio; in rebus polticis agendi rtio a Machia- sartria vel sartrix; sartoris mchina; mchina
vello commendata // (fig, modo de proceder suens vel cnsuens; mchina suendi vel con-
con astucia, doblez y perfidia) callditas, atis suendi ; - de coser zapatos, mchina sutoria;
f. Sin: asttia; verstia; dolus; maltia. Uso: - sutoris mchina; - de coser grapas, v. abro-
poltico, regminis callditas; rtio dolose rem chadora; - de envolver, mchina involutria;
pblicam gerendi. - de escribir, dactylgraphum, i n; dactylo-
grphium; mchina vel machnula scriptria,
maquiavelista: adj machiavellismo adhae- dactylogrphica, dactlica; - de escribir blin-
rens // sust machiavellismi sectator. dada, dactylgraphum cataphractum vel lo-
ricatum; - de escribir elctrica,
maquillador: fucationum rtifex. dactylgraphum electride actum; mchina
scriptria elctride acta; - de escribir Olivetti,
maquillaje: fuctio, onis f. Sin: csmesis, -is dactylgraphum olivettianum; mchina
(ac -in); cosmetrium, ii n; tinctura; facii scriptria olivettiana; - de escribir porttil,
(vel vultus, vel oris) vel unguiculorum fuc- dactylgraphum manuale vel portbile; - de
tio; facii vel unguiculorum medictio, cul- escribir de oficina, dactylgraphum offcii; -
tus; cosmetrii indctio; pigmenti illtio // de grapas, uncinatrium, ii n; mchina unci-
(fig, engao, artificio) - de las palabras, ver- nandis chartis; - de lavar, mchina lavatria;
borum fuctio. - de rasurar, machnula rasria; - de rasurar

660
marcaje

elctrica, rdula vel novcula elctrica; ma- marasmo: marasmus, i m. Sin: tabes, is f; ta-
chnula rasria elctrica; - de vapor, vapora- bitudo, dnis f; consmptio; cachxia. Uso: -
lis vel vaporria mchina; mchina vapore senil, marasmus senilis.
impulsa vel acta // escribir a -, dactylogra-
phare. Sin: mchin scrbere. maratn: cursus marathnius. Sin: marath-
nium certamen vel currculum; certamen cur-
maquinal: (perteneciente o relativo a los srium marathnium. Uso: - olmpico,
movimientos y efectos de la mquina) machi- marathnius cursus olmpicus, olmpius,
nalis, e. Sin: mechnicus; machinrius // (fig, olympacus; el que participa en un -, mara-
ejecutado sin deliberacin) sine conslio ac thnii vel longssimi currculi certator.
mente. Sin: sine conslio ac ratione factus; ex
consuetdine sine conslio factus. maratoniano: marathnius, a, um.

maquinalmente: machinliter. Sin: mech- marbete: insigne, is n. Sin: nota; ttulus; ts-
nice // (fig, indeliberadamente) involuntrie. sera; praescrptio.
Sin: indeliberate; sine voluntate; sine mente
ac ratione. marca: insigne, is n. Sin: signum; nota. Uso:
- comercial o de fbrica, signum legtimum;
maquinaria: machinamenta, orum npl. Sin: doms insigne; ergastrii vel officinae nota; -
instrumenta, orum npl; machinarum corpus digital, v. dactilograma; - registrada, insigne
(-pris n) , apparatus (-us m), instructura. pblice inscriptum; nota pblice inscripta;
vino de ptima -, vinum ptimae notae //
maquinista: machinator, oris m. Sin: machi- (Dep, el mejor resultado tcnico) culmen,
nrius; mchinae ductor, rector, moderator. mnis n. Sin: primatus, us m. Uso: apareci
Uso: - del tren, machinator vel ductor trmi- una nueva - mundial, novum culmen munda-
nis. num ortum est.

maquinita: machnula, ae f. Sin: machilla. marcacin: notae imprssio, onis f. Sin:


Uso: - de afeitar, rdula; machnula rasria; distnctio.
- de cortar el pelo, tonsrium, ii n; machnula
tonsria; - para hacer o liar cigarrillos, ma- marcado: Dep impeditus, a, um. Uso: no -,
chnula convolvendis hispnicis. non impeditus.

maquis, v. maqui. marcador: (rotulador) v. esta voz // (persona


que marca) signator, oris m. Sin: notarum vel
mar: mare, is n. Uso: - Adritico, Hadriti- signorum impressor; notationum effector,
cum (mare); - rtico, mare rticum; - Caribe, exactor, mensor // (futbolista que hace gol)
- de las Antillas, Carbicum mare; Antilla- follis in portam impulsor. Sin: adversariorum
rum mare; - Glacial, mare Glaciale; - Medi- retis violator vel expugnator // (tablero)
terrneo, Mediterrneum mare; mare index, dcis mf. Sin: tabella; tbula; tabella
Internum; - Muerto, Mrtuum Mare. inscriptria.

marab: (ave) cicnia gutturosa. Sin: cic- marcaje: (en deportes) adversrii custdia.
nia gtture tmido // (adorno hecho de su Sin: adhaerendi rtio.
pluma) cicniae gutturosae pluma.

661
marcapasos

marcapasos: - cardaco, impulsrium card- fcere incpere; estar en -, iter fcere; estar a
acum. dos das de -, abesse iter duorum dierum; im-
pedir la - a alguien, itnere liquem prohi-
marcar: (poner una marca) signare. Sin: no- bere; interrumpir la -, iter intermttere
tare; not distnguere; notam (licui rei) im- (suspenderla); iter omttere vel supprmere
prmere // (meter un gol) rete violare. Sin: (abandonarla); proseguir la -, prgere in it-
follem in portam ingrere vel impllere // nere, iter prgere vel continuare; iter non in-
(conseguir un tanto) punctum ferre. Sin: termttere; reanudar la -, rursus se in viam
punctum sibi comparare // (en algunos de- dare // (ejercicio atltico) certamen ambula-
portes, contrarrestar el juego de su contrario trium. Sin: certtio ambulatria; ambultio
por medio de una vigilancia severa) adver- certatria; ambultio agonstica // (desplaza-
srium prmere vel impedire. miento de un conjunto de personas con un fin
determinado) ambultio, onis f. Sin: pompa.
marcha: (modo de caminar) gressus, us m. Uso: - de protesta, refragatria pompa; recla-
Sin: gradus, us m. Uso: con - veloz, citato vel mtio ambulatria; ambulatria dissensionis
pleno gradu; prpere; apresurar la -, gressum patefctio // (expedicin) expedtio, onis f.
maturare; gradum ddere (sobrent grdui) // Sin: miltia. Uso: la - sobre Roma, expedtio
(accin de marchar) Mil iter, itneris n. Uso: vel miltia adversus Romam // (fig, curso,
- apresurada, citato gmine iter; - de longi- desarrollo) cursus, us m. Uso: la - de las
tud superior a la normal, magnum iter ; - mi- ideas, cursus sententiarum, opinionum, doc-
litar, iter militare; - regular de un da (6-7 trinarum; la - de los acontecimientos, cursus
horas), iustum iter; tropas, columna en -, rerum; la - del tiempo, procedens tempus //
agmen, mnis n; a largas -, citato gmine; du- (pieza musical cuyo ritmo marcado evoca el
rante la marcha, in gmine; cerrar la -, paso de un hombre o de un grupo en marcha)
agmen cludere vel cgere; detener la -, concentus (-us m) ad gressum compsitus.
agmen constitere; guiar la -, agmen dcere Sin: aeneatorum concentus; tubarum cantus;
// (ejercicio militar) ambultio, onis f. Uso: agminalis concentus. Uso: - fnebre, fnebris
adiestrar en la - a los soldados, mlites edu- concentus ad gresssum compsitus; - real, re-
care ambulatum; ejercitar con marchas a los galis concentus ad gressum compsitus; eje-
soldados, mlites ambulando exercere; ejerci- cutar una -, concentum ad gressum
tar en la - a los soldados, mlites in ambu- compsitum dare // (toque de caja o clarn
lando exercere // Mil y en general, - para que marche la tropa o para hacer los
ininterrumpida, contnuum iter; a - forzadas, honores supremos militares) tmpani cantus,
magnis vel mximis itinribus; durante la -, us m (de caja); tubae (vel clssici, vel bci-
in itnere; iter fciens; sobre la - (de prisa), nae) cantus (de clarn); incitati modi, orum
festinanter, festinato, properanter, properato; mpl // (grado de celeridad en el andar de un
sobre la - (inmediatamente, en el acto) sta- buque, locomotora, etc.) cursus, us m. Sin:
tim, lico vel llico, cito, confestim, extemplo; motus, us m; velocitatis gradus. Uso: tener
abrir la -, primo ire; apresurar la -, iter ac- una - regular (funcionar bien), in effectu
celerare, intndere, maturare; cortar la - a al- esse; bene crrere vel moveri // (actividad o
guien, itnere liquem intercldere; dirigir la funcionamiento de un mecanismo) motus, us
- hacia alguna parte, iter liquo facere, con- m. Uso: poner en - el motor, machinamen-
ferre, convrtere, intndere; liquo contn- tum excitare, incitare, expedire, cire // (me-
dere; emprender la - hacia alguna parte, canismo para el cambio de velocidades en un
liquo versus iter ngredi, inire, incpere; iter vehculo) copultio, onis f. Sin: commuttio

662
maregrafo

// - atrs (accin de retroceder un vehculo marcongrafo: marcongraphum, i n; v. ra-


automvil) regrssio, onis f vel regressus, us diotelgrafo.
m. Sin: retrocssio; retrocessus (-us m); re-
trogradtio; retrogressus (-us m). Uso: dar - marconigrama: marconigramma, tis n. Sin:
atrs, retrocdere; retrgradi; recdere; intro- arium nntium; nntium radiophnice mis-
ducir, meter la - atrs, insrere retrogressum; sum; v. radiograma, radiotelegrama.
mecanismo para la - atrs, mechanema re-
gressioni aptum; rbol de la - atrs, arbs- marea: aestus, us m. Sin: aestus martimus.
cula (-ae f) retrocesss. Uso: - ascendente, v. flujo; - descendente, v.
reflujo; las grandes -, magni aestus; la - sube,
marchamar: stigma inscrbere + dat. Sin: baja, aestus crescit, decedit; bajando la -, mi-
signum imprmere + dat; v. sellar. nuente aestu.

marchamo: stigma, tis n. Sin: signum, i n. marear: ad nusam concitare vel movere.
Sin: stmachum movere. Uso: casi marea, ad
marciano: (adj, perteneciente o relativo al nuseam fere movet; este aroma me marea,
planeta Marte) martianus, a, um. Sin: mr- hic odor fastdium mihi affert // marearse,
tius; stellae Martis (gen) // (supuesto habi- nauseare vel nausiare. Sin: nuse commo-
tante del planeta Marte) stellae Martis veri; nuse ffici vel cnfici. Uso: - viajando
ncola. Sin: aliengenus stellaris; extraterres- en avin, volans in re nauseare.
tris ncola.
marejada: maris perturbtio vel eltio.
marco: (unidad monetaria alemana) marca,
ae f. Sin: marca germnica; nummus vel maremoto: marimotus, us m; maris vel aquae
numus Germnicus // (pieza que rodea, cie motus. Sin: subaqunea perturbtio; vasta
o guarnece algunas cosas, y aquella en maris concssio; profundi maris aestus (-us
donde se encaja una puerta, ventana, pin- m) vel concussus (-us m); maris furentssimus
tura, etc.) saeptum vel septum, i n. Sin: aestus.
forma; tbula marginata. Uso: pintura ence-
rrada en un -, pictura (vel picta imago) septo mareo: (efecto de marearse) nusea vel nu-
clausa; pictura (in) forma inclusa; poner el - sia, ae f. Sin: naupatha vel pelagismus (con
a un cuadro, picturam tbul marginata in- el movimiento de la embarcacin). Uso: - en
cldere. el avin, nusea aria; sentir -, sufrir de -,
nauseare; que padece -, sujeto a -, nausea-
marconigrafa: marconigrphia sive -gra- bundus; el que padece -, nauseator, oris m //
pha, ae f; v. radiotelegrafa. (incomodidad, molestia) incommditas, atis
f. Sin: molstia // (enfado) fastdium, ii n.
marconigrfico: marconigrphicus, a, um; v. Sin: tedium; nusea // (ajetreo) quasstio,
radiotelegrafista. onis f. Sin: iacttio; iactatus, us m // (agita-
cin) nimi concittio, commtio, permtio,
marconigrafista: marconigraphista, ae m; iacttio; nimi motus.
marconigraphstria, ae f. Sin: marconigrm-
matis addictus vel addicta; v. radiotelegra- maregrafo: maris aests index, dcis mf.
fista. Sin: estuum marinorum index.

663
mareta

mareta: levior maris fluctutio. nere // (dejar mrgenes) marginare // fig se-
gregare. Sin: a vita sociali excldere; in ex-
marfil: ebur, boris n. Uso: de -, ebrneus; tremam societatem detrdere.
ex bore (factus, a, um); el que trabaja el -,
eborrius, ii m; faber eborrius // (parte dura margrave: margrvius, ii m. Sin: marchco-
de los dientes cubierta por el esmalte) mes, tis m.
substntia adamntina vel adamanta.
margraviato: (dignidad, oficio) margravia-
margarina: margarina, ae f vel margarinum, tus, us m. Sin: margrvii dgnitas vel munus
i n. Sin: butyrum margarinum. // (jurisdiccin) margrvii iurisdctio vel
territrium.
margarita: (perla) margarita, ae f vel marga-
ritum, i n // (planta, flor) bellis, dis f. Mara: Maria, ae f. Uso: - Santsima, Maria
Sanctssima; la Virgen -, Beata Maria Virgo;
margen: margo, gnis mf // - del ro, ripa, ae Dei Mater; Depara; Sancta (vel Augusta, vel
f // que tiene margen, marginatus, a, um // fig, Alma) Dei Gnetrix vel Gnitrix, icis; - Auxi-
ocasin, motivo, occsio, onis f. Sin: ansa, ae liadora, Maria Auxilium Christianorum;
f. Uso: dar - para algo, ansam praebere; sp- Maria Auxiliatrix vel Adiutrix; mes de -,
tium dare. mensis marialis.

marginacin: exclsio a sociali vita. mariano: marialis, e. Sin: marianus; Mariae


dicatus vel consecratus.
marginado: sgregus, a, um. Sin: segrex,
grgis; a vita sociali exclusus; ad nfimam marihuana, marijuana, mariguana: mari-
plebem redactus; ad extremam societatem huana, mariguana, marijuana, ae f.
detrusus. Uso: sentirse socialmente -, in ex-
tremam societatem sentire se detrusum // marina: (fuerzas navales) classis, is f. Uso: -
sust homo sgregus vel segrex; qui in marg- mercante, acturiae naves fpl.
nibus humanae societatis est.
marinar: (poner en escabeche) v. escabe-
marginador: mrginis vel mrginum retin- char.
culum. Uso: - derecho, retinculum mrginis
dxteri vel dextri; - izquierdo, retinculum marine: manuballistrius clssicus. Sin:
mrginis sinistri vel laevi. classirius americanus; classirius Foedera-
tarum Civitatum Amricae Septentrionalis.
marginal: (perteneciente o relativo al mar-
gen) marginalis, e // (de importancia secun- marinera: (prenda de vestir) nutica vestis.
daria o escasa) secundrius, a, um. Sin: levis Sin: nautalis hbitus.
(vel levioris, vel minoris) momenti // (que
est al margen) in mrgine situs vel psitus. marinero: nauta, ae m. Sin: classirius.

marginalidad: status (-us m) marginalis. marinismo: marinismus, i m. Sin: mariniana


Uso: condicin de -, declvior status. scribendi rtio; affecttio in scribendo.

marginar: (apostillar) notas mrgini app- mariologa: mariolgia sive -loga, ae f. Sin:

664
marroqu

marianarum quaestionum scintia. marmota: mus (muris m) alpinus // (persona


que duerme mucho) dormtor, oris. Sin: som-
marilogo: marilogus, i m. Sin: mariana- niculosus homo.
rum quaestionum peritus.
maroma, v. cabo.
marioneta: neurospaston, i n. Sin: ppulus.
maronita: adj maronticus, a, um // sust ma-
mariposa: paplio, onis m. Sin: - pequea, ronita, ae m. Sin: christianus libanensis.
papilinculus.
marqus: marchio, onis m. Sin: demarchus.
mariscal: marescallus vel mareschallus, i m.
Sin: miltiae magister. Uso: - de campo, sum- marquesa: (la que tiene un marquesado)
mus miltiae magister; summus strategus. marchionissa, ae f // (mujer del marqus)
marchionis uxor.
mariscala: marescalli uxor.
marquesado: (ttulo o dignidad de marqus)
marisco: conchlium, ii n. marchionatus, us m. Sin: marchionis dgni-
tas; demarchi munus (-nris n) // (jurisdic-
marisma: palstria, ium npl. Sin: stagnosum cin) marchionis rgio vel dcio, onis f.
litus (-tris n); ora palustris; palus (-dis f) li-
trea; locus paluster vel palustris. marquesina: (especie de alero o proteccin)
pnsilis subgrunda (-ae f) vel subgrundtio
marismeo: stagnosus, a, um. Sin: paluster (-onis f); pnsile subgrndium; tectorolum
sive palustris; ad stagnosum litus spectans. pnsile // (cobertizo) prthyrum, i n. Sin:
tectum exsertum, proiectum; tegimentum vel
marital: maritalis, e receptculum columnatum. Uso: - de crista-
les, prthyrum vtreum.
marketing: rtio vel provsio negotiatria.
Sin: mercis vendendae promtio vel provc- marquetera: obra de -, intestnum opus.
tio; meditata mrcium diffsio. Uso: obrero en -, intestinrius, ii m.

marmita: olla, ae f. Sin: cccabus. Uso: - ca- marquisette: tela marchionissalis.


taltica, olla cataltica; - silenciadora, llula
silentiria. marrajo: (tiburn) v. esta voz.

mrmol: marmor, ris n. Uso: - con vetas marrasquino: sucus cersinus. Sin: dalmti-
multicolores, marmor varietate macularum cus liquor; subamari crasi liquor.
conspcuum; de -, marmreus; revestir de -,
marmorare. marro: ludus velitaris.

marmolista: (artfice que trabaja en mrmo- marrn: (color castao) castanearum color
les) marmorrius, ii m // (que los vende) mr- // (de color castao) castanearum colore (abl
moris vnditor vel tractator. de cualidad).

marmosete, v. vieta. marroqu: adj marokiensis, e. Sin: marokia-

665
marroqun

nus; marochiensis; marochinus; marochia- martillador o martilleador: malleator, oris


nus; maroccanus // sust Marokianus, Maro- m. Sin: mllei tractator; percussor; pulsator.
chianus, Maroccanus, Marochinus, i m //
(tafilete) v. esta voz. martillar: (batir y dar golpes con el marti-
llo) mlleo tndere vel cdere. // (fig, oprimir,
marroqun, v. marroqu. atormentar) vexare. Sin: pngere; prsequi;
perctere; pulsare; instanter lacssere.
marrubio: marrbium vulgare.
martilleo: pulsus vel percssio mllei. Sin:
Marruecos: Marchium, ii vel Maroccum, i percssio vel tnsio mlleo facta.
n. Uso: de -, v. marroqu.
martillo: (herramienta que sirve para gol-
marsala: vinum marsalense vel lilybaeta- pear) mlleus, i m. Sin: marcus. Uso: - pe-
num. queo, mallolus; mrculus; tudcula, ae f; -
elctrico, mlleus elctricus; mlleus scino
Marsella: Masslia, ae f. fluctu actus; el que trabaja a -, malleator //
(huesecillo del odo interno) mlleus, i m.
marsells: adj massiliensis, e // sust Massi-
liensis, is m. martinete: (mquina que sirve para clavar
estacas o pilotes) festuca vel fistuca, ae f //
marsellesa: massiliense, is n . Sin: carmen (macillo) pnnula, ae f // (mazo, generalmente
massiliense; Gallorum carmen ptrium. de gran peso, para batir algunos metales,
etc.) ponderosior mlleus.
marsupial: adj marsupialis, e // sust marsu-
pialis, is mf vel marsupiale, is n. Sin: nimal martingala: (artificio o astucia para enga-
marsupiale; blua vel bllua marsupialis; en ar a alguien o para otro fin) dolus, i m //
pl marsupiales, ium m vel marsupilia, ium (lance en el juego del monte) lusrii damni
n. duplictio. Sin: pignus (-nris vel -nris n)
mltiplex.
marta: meles vel melis, is f. Uso: de -, mel-
nus, a, um. mrtir: martyr, ris mf. Uso: morir -, mart-
rium consummare vel complere.
martagn: (planta) martagon, i n.
martirio: (tormento o muerte padecidos por
Marte: (dios de la guerra) Mars, Martis m. la fe) martrium, ii n. Uso: padecer el -, mar-
Sin: deus bellator. Uso: de -, mrtius, martia- trio ffici; martrium ferre // (fig, cualquier
lis , martianus // (planeta) stella Martis. Uso: sufrimiento grande) tormentum, i n. Sin: cru-
de -, mrtius; el esplendor del planeta -, ful- ciatus, us m; mximus dolor. Uso: padecer
gor mrtius. un -, cruciari; torqueri; tormento ffici; m-
ximo dolore ffici.
martes: fria trtia. Sin: dies Martis.
martirizado: martrio affectus.
martillada o martillazo: mllei ictus, us m.
Sin: ictus mlleo vibratus vel inflictus. martirizar: martyrizare. Sin: martrio aff-
cere, interfcere, necare // fig cruciare. Sin:

666
mscara

excruciare vel discruciare. masaje: chirpsia, ae f. Sin: perfrictio; fric-


tio; frctio; malaxtio, onis f. Uso: - suave,
martirologio: martyrolgium, ii n. Sin: frctio lenis; - con aceite, perfrictio cum
mrtyrum index, dcis mf. leo; saln de masajes, taberna tractatria;
aplicar, hacer masajes, malaxare; fricare;
marxiano (relativo a Carlos Marx): marxia- tractare.
nus, a, um. Sin: a Crolo Marx excogitatus
vel definitus; ad Croli Marx doctrinam pr- masajista: fricator, oris m; fricatrix, icis f.
tinens. Sin: tractator, tractatrix; alipta vel aliptes, ae
m; iatraliptes, ae m.
marxismo: marxismus, i m. Sin: marxiana
doctrina; Mrxii plcita (-orum npl) vel com- mascar: mndere. Uso: - tabaco, nicotiana
menta (-orum npl). flia mndere vel sgere.

marxista: adj marxianus, a, um. Sin: marxs- mscara: (figura de cartn pintado que se
ticus; ad bona assequenda ttinens. Uso: doc- pone uno sobre el rostro para disfrazarse)
trina -, doctrina marxstica // sust marxista, persona, ae f. Sin: larva. Uso: - de carnaval,
ae m. Sin: Croli Marx sectator vel ssecla; indumentum oris; - de teatro, persona; per-
ssecla doctrinae marxianae; sectator placi- sona cmica (de comedia); persona trgica
torum marxisticorum; bonorum aequando- (de tragedia); con -, personatus; ponerse la -,
rum fautor. personam indere, person caput tgere; per-
sonam cpiti adcere; personam sibi accom-
marzo: Mrtius, ii m. Sin: mensis Mrtius. modare vel sibi aptare; quitarse la -,
Uso: de -, Mrtius, a, um. personam depnere (tambin en sentido figu-
rado); quitarle a uno la -, desenmascararlo,
ms: a lo -, summum vel mximum; - y -, licui personam dmere; alicius cpiti per-
plus plusque; - o menos, plus minus; plus mi- sonam detrhere (tambin en sentido figu-
nusve; por - de cincuenta das, per plus quin- rado) // (traje extravagante con que se
quaginta dies // (signo de la adicin) disfraza uno) aliena vestis, is f. Sin: alienus
additionis signum vel index (-dcis mf). hbitus vel vestitus, us m; inslita vel inusi-
tata vestis. Uso: ponerse la -, alienam vestem
masa: (magnitud fsica) massa, ae f. Uso: - indere; quitarse la -, alienam vestem exere
crtica, massa vel moles (-is f) crtica // (mu- vel depnere // (careta de colmenero o de es-
chedumbre o conjunto numeroso de perso- grima) persona, ae f // (careta que se usa
nas) multitudo, dnis f. Sin: magna multitudo. para impedir la entrada de gases nocivos en
Uso: la - de la poblacin civil, magna cvium las vas respiratorias) persona, ae f. Sin: cas-
multitudo; penetrar en las - populares, ad po- sis, dis f; masca, ae f. Uso: - antigs, masca
pulrium multitdines propius accdere. antigasalis; persona contra letferos flatus
praemniens; cpitis integumentum adversus
masacrar: trucidare. Sin: mactare; cedere; letferos flatus ; - respiratoria, cassis du-
promscue interfcere; efferate necare. cendo spirtui; cassis ad spirandum apta //
(persona enmascarada) homo personatus.
masacre: trucidtio, onis f. Sin: caedes, is f; Sin: homo person tectus; qui personam
macttio; mactatus, us m. gerit; homo aliena (vel inslita, vel inusitata)
veste tectus; qui alienam (vel inslitam, vel

667
mascarada

inusitatam) vestem gerit (si lleva traje extra- masculinizacin: virilis hbitus smptio
vagante) // (fig, pretexto, disfraz) praetextum, (-onis f). Sin: virlium proprietatum smptio;
i n; praetextus, us m. Sin: species, i f; virilitatis adulteratae compartio.
nomen, mnis n. Uso: la - de la hipocresa,
integumenta dissimulationis; ocultarse tras masculinizar: virilem fcere vel rddere.
la - de la ficcin, involcris simulationis tegi; Sin: ad virilem morem convrtere.
quitar a uno la -, detgere liquem; evlvere
liquem integumentis dissimulationis nuda- mascullar, v. farfullar.
reque; quitarse uno la -, simulationem
abrmpere, depnere; abrmpere omnem mser o maser: instrumentum masricum.
dissimulationem; se detgere; se aperire; nu- Sin: instrumentum ndulis amplificandis.
dare nimum; patefcere se totum (licui);
tomar la - de la virtud, virtutis spciem vel masificacin: ad gregem redctio (-onis f).
simulationem indere. Sin: nmia aequtio.

mascarada: (festn de personas enmascara- masificar: ad gregem redgere. Sin: nmium


das) festum (vel dies festus) personatorum // aequare; vulgarem fcere.
(sarao de personas enmascaradas) persona-
torum congressus vel conventus (-us m) // masilla: gltinum, i n. Sin: ferrumen, mnis
(comparsa de mscaras) personati, orum n.
mpl. Sin: personati hmines; personatorum
caterva, multitudo, turba; personata pompa; masn: masso, onis m. Sin: francomurrius;
personatorum spectculum // fig ridcula si- liber structor. Uso: - comunista, masso com-
multio (-onis f). Sin: immrita pompa. munsticus; v. francmasn.

mascarilla: (mscara que solo cubre la parte masonera: secta massnica. Sin: massnica
superior del rostro) os, oris n. Sin: parvum fctio; consocitio massonum; fratrnitas
oris tgimen (-mnis n). Uso: con -, ore invo- massnica; fratrnitas factionis massnicae;
luto // (vaciado de yeso sacado sobre el ros- francomurariorum secta; francosocetas
tro de una persona) os e gypso expressum. massnica; v. francmasonera.
Sin: vultus e gypso expressus.
masnico: massnicus, a, um. Sin: franco-
mascarn: (cara disforme o fantstica que murrius; v. francmasnico.
se usa como adorno en ciertas obras de ar-
quitectura) os deformatum. Sin: turpata oris masoquismo: masochismus, i m. Sin: algo-
lineamenta; turpis persona. Uso: - de proa, lgnia sive -lagna, ae f; algophlia, ae f; ma-
rostrum, i n. sochianus libdinis furor.

mascota: (persona, animal o cosa que sirve masoquista: (perteneciente o relativo al ma-
de talismn, que trae buena suerte) amule- soquismo) masochianus, a, um. Sin: ad ma-
tum, i n. Sin: fortunae pignus (-nris n) // sochismum spectans // sust masochista, ae m.
(animal de compaa) nimal assectans. Sin: homo masochiana perversitate affectus;
vir masochiana libdine afflictus // fig homo
masculinidad: masculnitas, atis f. Sin: vir- dolorum cpidus.
litas; mos (moris m) masculinus vel virilis.

668
matasellar

masora: masora, ae f. Sin: rabbnica vel ma- dis (gen).


sortica philolgia; rabbnicum Bibliorum
stdium. mastoides: mastides, is n.

masoreta: masoreta, ae m. Sin: phillogus mastoiditis: mastoidtes, is f. Sin: mastidis


masorticus; rabbi indecl, Bibliorum studio- inflammtio.
sus.
mastologa: mastolgia sive -loga, ae f.
masortico: masorticus vel masorthicus, a,
um. mastolgico: mastolgicus vel mastlogus,
a, um.
masoterapia: maxotherapa, ae f. Sin: mala-
xotherapa. mastologista: mastlogus, i m.

mass media: instrumenta communicationis mastranzo: mntula, ae f.


socialis. Sin: subsdia multicommunicativa.
masturbacin: masturbtio, onis f.
mastalgia: mastlgia sive -talga, ae f. Sin:
mammae vel mamillae dolor. masturbador: masturbator, oris m.

mastelcosis: mastelcosis vel masthelcosis, -is masturbarse: masturbari. Sin: praeputiare.


f.
matacandelas, v. apagador.
masticar: mndere.
matadero: laniena, ae f. Sin: lanirium; locus
masticatorio: adj masticatrius, a, um // (lo animlium (vel animntium) mactationis.
que se mastica con fin medicinal) masticat-
rium, ii n. matador: mactator, oris m.

mastn: mastinus, i m. Sin: molossus, i m. matafuego: (instrumento) exstinctrium, ii n


// (oficial destinado a apagar los incendios)
mstique: mastcula, ae f. Sin: mstiche, es f. v. bombero.

mastitis: mastitis, dis f. Sin: mammae vel matanza: (mortandad de personas ejecutada
mamillae inflammtio. en una batalla, asalto, etc) interfctio, onis f.
Sin: strages, is f; caedes, is f. Uso: la - de los
mastodonte: mstodon, ontis m; mstodus, armenios y los kurdos, interfctio Armenio-
dontis m. Sin: lephas primignius // fig rum ac Curdorum // (accin de matar los cer-
homo pergrandis. Sin: homo immani crporis dos y de preparar su carne) macttio, onis f
magnitdine.
matar: mactare. Sin: cedere; occdere; in-
mastodntico: mastodnticus, a, um. Sin: in- terfcere; necare.
gens; enormis, abnormis, immanis.
matasellar: signum imprmere. Sin: sigillo
mastoideo: mastoidus, a, um. Sin: masti- cursuali notare liquid.

669
matasellos

matasellos: sigillum cursuale. materialidad: materilitas, atis f. Sin: corpo-


rlitas; natura concreta; corprea natura;
matasiete: homo gloriosus. rerum vel crporum concrtio; vis concreta.

match: lusrium vel athlticum certamen materialismo: materialismus, i m. Uso: -


(-mnis n). prctico, materialismus prcticus.

matemtica: mathemtica, ae f; mathem- materialista: adj materialsticus, a, um. Uso:


tice, es f. Sin: mathemtica, orum npl; ma- explicacin - de la historia, materialstica
themtica ars, disciplina, doctrina. Uso: histriae explictio // sust materialista, ae m.
estudiar -, mathemticae (vel mathemticis) Sin: unus matriae assertor; qui ad corpus
studere. mnia refert; qui corpream esse nimi natu-
ram contendit vel affirmat.
matemtico: adj mathemticus, a, um // sust
mathemticus, i m. Sin: mathemticae (vel materializacin: materializtio, onis f. Sin:
mathemtices) peritus vel cultor. reifictio.

matematismo: mathematicismus, i m. materializar: materializare. Sin: reificare; ad


matriam referre; ad matriam redgere vel
mateologa: mataeolgia sive -loga, ae f. redcere; matriae addcere vel subcere; ad
Sin: inanis doctrina; doctrina vcua et inanis. rerum concretionem referre; corpreum esse
(liquid) existimare // materializarse, mate-
matelogo: mataelogus, i m. rialem feri.

materia: (cosa fsica) materia, ae f; matries, maternalmente: materne. Sin: in modum


i f. Uso: - bruta, matria bruta; - incendiaria, matris; materna caritate; materno nimo.
matria incendiria; - nutritiva, nutrimentum,
i n; - prima o primera -, - en rama, res; ma- maternidad: (estado o cualidad de madre)
tria; infecta matria; matria rerum; matria matrnitas, atis f. Sin: matris munus vel off-
rudis; infecta vel imperfecta rerum matria cium. Uso: las alegras de la -, gudia quibus
// (disciplina cientfica) v. asignatura. matres afficiuntur; fiesta de la - de la Sant-
sima Virgen, festum Maternitatis Beatae Ma-
material: adj materialis, e. Sin: corpreus. riae Vrginis // (hospital donde se atiende a
Uso: bienes -, bona externa; placeres -, vo- las parturientas) maiocomum, ii n.
luptates, um fpl // sust matria, ae f. Sin: res;
rerum matria. Uso: - biolgico, biolgica materno: maternus, a, um. Sin: matris (gen).
matria; - explosivo, matria displosiva; - in-
combustible, flammis inviolbilis matria; - matin: (espectculo que tiene lugar en las
pirotcnico, matria pyrotchnica; - radiac- primeras horas de la tarde) spectculum
tivo, res rdios elicientes; - de carpintera, prima vsperi (hor) vel primo vspere.
matria; - de desecho de la fisin atmica,
matriae a disiecta tomo detractae; indivi- matiz: (combinacin de colores mezclados
duorum vel atomorum disiects resdua; - de con proporcin) hrmoge, es f. Sin: colorum
plstico, ex matria plstica (vel plasta) fac- commissura; colorum commissurae et trnsi-
tus. tus // (cada una de las gradaciones que

670
Mauritania

puede recibir un color sin perder el nombre vel in matrce inscrbere; in albo ascrbere; in
que lo distingue de los dems) varetas, atis f. album vel in tbulas referre; in matrculae r-
Sin: differntia; dfferens coloris spcies (-i dinem referre.
f). Uso: hasta en el blanco se advierten mu-
chos -, in candore ipso magna differntia est; matrimonial: conubialis, e. Uso: guardar di-
colores de diversos -, vrii colores // (grado ligentemente la fidelidad -, fidelitatem conu-
de intensidad que se puede dar a un sonido bialem strnue servare.
en la ejecucin de una partitura) cants vel
vocis flxio (-onis f) // (matices en el sentido matrimonio: matrimnium, ii n. Sin: conn-
fig. de rasgos que caracterizan una obra lite- bium vel conbium; conigium; nptiae,
raria) notae, arum fpl // (matices en el sen- arum fpl. Uso: - civil, matrimnium civile;
tido fig. de aspectos) modi, orum mpl. Sin: conbium officiliter (vel civliter) coniunc-
figurae, arum fpl. Uso: los - de la opinin p- tum; - entre homosexuales, conigium vel co-
blica, pblicae opinionis modi; hminum nbium inter viros homosexuales; - por la
opinionis figurae. Iglesia, conbium ritu ecclesistico coniunc-
tum; relativo al -, conubialis; asistir a un -,
matorral: dumetum, i n. Uso: - espeso, vas- nptiis interesse; celebrar un segundo -, se-
picetum. cundum matrimnium inire; contraer - (el
varn), liquam uxorem dcere; liquam in
matraca: crepitculum, i n. Sin: crtalum; matrimnium dcere; contraer - (la mujer),
sistrum. licui nbere; contraer - por el civil, matri-
mnium ritu civili ingere; dar su hija en -,
matriarcado: matriarchatus, us m. Sin: ma- fliam (licui) in matrimnium dare; pedir en
tris dominatus (-us m), domintio, domnium; -, uxorem sibi pscere; prometer su hija en -,
matriarchalis dgnitas; mulerum domintio. fliam (licui) despondre // ( marido y
mujer) cniuges, um mpl.
matriarcal: matriarchalis, e.
matriz: (tero) matrix, cis f. Sin: terus, i m;
matricial: matriculrius, a, um. alvus, i f; volva vel vulva, ae f // fig fons pri-
mus // (molde) forma, ae f // (estarcido) v.
matrcula: (lista, catlogo) matrcula, ae f. esta voz // (parte de libro o talonario que
Sin: matrix, cis f; album; index, dcis mf. queda encuadernada al cortar o separar los
Uso: - de vehculo, v. patente // (conjunto de talones, cheques, ttulos, etc., que la forman)
estudiantes que se han matriculado) acad- matrcula, ae f // iglesia, lengua -, ecclsia,
mici tirones. lingua matrix.

matriculacin: matricultio vel immatricu- matronmico: matronmicus, a, um. Sin: ex


ltio, onis f. Sin: perscrptio; nminis matris nmine ortus.
perscrptio; in tbulas vel in album reltio.
matutino: matutinus, a, um.
matriculado: in matrculam relatus. Sin: in
matrce inscriptus; in album vel in tbulas re- maullar: felire.
latus; in albo ascriptus.
Mauritania: Mauritnia, ae f.
matricular: immatriculare. Sin: in matrcula

671
mauritano

mauritano: adj mauritnicus, a, um. Sin: mayor: (comandante) centrio maior. Sin:
maurus // sust Mauritnus, i m. Sin: Maurus, centrio primorum rdinum // - de edad,
i m. maior aetate. Sin: sui iuris; suae potestatis;
emancipatus // libro -, liber rationum // co-
mausoleo: mausolum, i n. Uso: - leniniano, mercio al por -, magna mercatura; mercatura
mausolum Leninianum. magnrii; precio al por -, prtium magnrii
vel magnrium.
maxifalda: mximum hypoznium, ii n.
mayordoma: - de casa o palacio, praefec-
maxilar: menti (gen). Sin: ad mentum prti- tura doms vel paltii; - de una estancia,
nens. villictio vel vilictio, onis f; vllici vel vlici
munus (-nris n).
maximalismo: maximalismus, i m. Sin: n-
tegri propsiti vindictio vel propugntio. mayordomo: diaetarchus, i m; diaetarcha, ae
m. Sin: praefectus aulae vel paltii; praepsi-
maximalista: sust maximalista, ae m. Sin: tus domui; ministrorum vel famulorum ma-
ntegri propsiti vindicator, propugnator, gister; ministris vel fmulis praepsitus;
consectator // adj ad summum tendens. Sin: magister officiorum. Uso: - de una estancia,
mdiis consliis contrrius; moderationis im- vllicus vel vlicus, i m ; - de Su Santidad,
ptiens; ad ntegrum propsitum tuendum t- praefectus sacri paltii; pontificalis doms
tinens. praefectus; - de un soberano, diaetarchus
doms augustae.
maya: (indio) Maia, ae m. Sin: Maianus, i m
// (planta) bellis, dis f. mayora: (parte mayor de los individuos que
componen una nacin, ciudad o cuerpo; el
mayal: (instrumento) prtica, ae f. mayor nmero, la mayor parte) mairitas,
atis f. Sin: maior pars (partis f); maior nme-
mayesttico: maiestticus, a, um. Sin: rus; pars multa; mxima pars; plures, ium pl;
maiestativus; maiestatem nnuens; maiestatis plerque; plures ex nmero (por ej, idicum,
prprius. Uso: vuelo casi -, volatus (-us m) de los jueces). Uso: - absoluta, mairitas ab-
quasi maiestticus. soluta; pars absolute maior; - relativa, mai-
ritas relativa; maior relative nmerus;
mayutica: (obstetricia) maiutice, es f. Sin: mayoras de opinin, maiores partes opinio-
ars obstetrcia // (mtodo socrtico) maiu- num; - de votos, mairitas votorum; con
tica, ae f; maiutice, es f. Sin: maiutica ars, gran - de sufragios, magna maioritate suffra-
rtio, disciplina. giorum; convicciones de la -, maioris partis
opinationes; ser elegido por - absoluta, ab-
mayo: Maius, ii m. Sin: mensis (-is m) soluta maioritate ligi; tener - en el parla-
Maius. mento, in parlamento maioritatem tenere.

maylica: mailica, ae f. Sin: albus lapis mayoridad: maiornnitas, atis f.


(-dis m) calcreus.
mayorista: magnrius, ii m. Sin: negotiator;
mayonesa: ius (iuris n) magonianum. Sin: li- magnrius negotiator.
quamen (-mnis n) magnicum.

672
mecanizar

mayoritario: maioris partis (gen). Sin: pl- machintio, onis f. Sin: machinamentum; r-
rium (gen); ad maiorem partem spectans. ganum.

maysculo: maisculus, a, um. Sin: grandis, mecnicamente: mechnice. Sin: arte ma-
e // fig mximus, a, um. Sin: enormis, e; gran- chinali; machinatione quadam. Uso: movido
dis. -, arte machinali actus, motus, permotus.

maza: (utensilio usado para machacar, api- mecanicismo: mechanicismus, i m.


sonar, etc.) mlleus, i m. Sin: mattola; clava
// (bastn en forma de maza, usado como in- mecnico: (adj, relativo a la mecnica) me-
signia) clava, ae f. chnicus, a, um. Sin: machinalis, e. Uso: es-
tudios -, stdia mechnica; trabajo -,
mazapn: (pasta) amygdlina (vel amygd- mechnicus labor // (que funciona por un me-
lea) pasta albmine condta. canismo o mquina) mechnicus. Uso:
miembros -, membra mechnica // (el que
mazo: (martillo grande de madera) mlleus, profesa la mecnica) mechnicus, i m. Sin:
i m. Sin: marcus, i m. machinator; machinrius; pifex (-fcis m)
vel faber (-bri m) mechnicus; mechnicus
mazorca: (espiga densa y apretada de cier- operator. Uso: - dentista, pifex dentrius.
tas plantas gramneas, como el maz) pan-
cula vel panncula, ae f. Sin: panncula vel mecanismo: mechanismus, i m. Sin: m-
pannncula. china; machintio; machinamentum; mecha-
nma vel mechanisma, tis n. Uso: -
mazuelo: mallolus, i m. elctrico cinematogrfico, elctricum mecha-
nma cinemticum; - electrnico, mecha-
mazurca: salttio polnica. nema electrnicum; - de encendido,
mechanema incensrium // fig rtio, onis f.
mazut, v. fuel-oil. Sin: via; machintio; mechanismus; machi-
nalis rtio. Uso: - comerciales, rationes mer-
meandro: maeandrus, i m. catriae; - econmicos, machinationes
oeconmicae; - financieros y monetarios, ra-
meato: (conducto, canal u orificio) meatus, tiones nummriae et pecuniriae; - letal, me-
us m. Uso: - acstico, meatus acsticus. chanismus ltifer; - productivos, rationes
effectrices; se ha transformado en un - con-
Meca (La): Mecca, ae f. Sin: Mecha; Maco- traproducente, conversum dnique in machi-
raba. Uso: de la -, Meccensis vel Mechensis, namentum est quod contrria effecit.
e.
mecanizacin: machiniztio, onis f. Sin:
mecnica: (ciencia) mechnica, ae f. Sin: machinarum indctio; machinalis opertio;
mechnica vel machinalis disciplina, scintia; mchinis perum effctio.
machinalis vel mechnica rtio ac disciplina;
machinamentorum doctrina // (tcnica) me- mecanizado: machinizatus, a, um. Sin: m-
chnica ars (artis f). Uso: darse a la -, mech- chinis instructus; machinis effectus.
nicae arti se dare // (aparato o resorte interior
que da movimiento a un ingenio o artefacto) mecanizar: machinizare. Sin: mchinis

673
mecangrafa

instrere (proveer de mquinas); liquid m- rius; gnifer funculus. Uso: - elctrica, fun-
chinis vel machinamentis effcere (realizar culus incendirius elctricus; encender la -,
algo por medio de mquinas). Uso: - la in- funem incendirium succndere.
dustria nacional, nationalem indstriam ma-
chinalem fcere vel rddere. mechero: (boquilla de los aparatos de alum-
brado) fstula gasria // (encendedor de bol-
mecangrafa: mechangrapha, ae f; v. dac- sillo) ignitbulum, i n. Sin: ignirium; v.
tilgrafa. encendedor.

mecanografa: mechanogrphia sive -gra- mecografa: mecogrphia sive -grapha, ae f.


pha, ae f; v. dactilografa.
mecmetro: mecmetrum, i n.
mecanografiado: mchin scriptus.
mecnico: mecnicus, a, um.
mecanografiar: mecanographare; v. dactilo-
grafiar. meconio: mecnium, ii n.

mecanogrfico: mechanogrphicus, a, um. medalla: (pieza de metal batida o acuada)


nomisma vel numisma, tis n. Sin: nummus,
mecanografista, v. mecangrafo. i m. Uso: - de oro, de plata, de bronce, no-
misma ureum, argnteum, ereum vel a-
mecangrafo: mechangraphus, i m. Sin: neum // (distincin honorfica) honorrium
machinrius scriba; v. dactilgrafo. nomisma (tis n). Sin: honorficum insigne
(is n). Uso: - conmemorativa, nomisma me-
mecanograma: mechanogramma, tis n. moriale; nummus memri alicius rei
Sin: pgina dactylgrapho scripta, exscripta, inscriptus; - de oro al mrito, nummus ureus
exarata; flium dactylgrapho scriptum, honoris caus; nummus in honorem ex auro
exscriptum, exaratum. cusus; - al valor civil, civile decus (cris n);
nomisma cvicae virtutis caus datum; - al
mecanoterapia: mechanotherapa, ae f. valor militar, militare decus; nomisma mili-
taris virtutis caus tributum; conferir, otor-
mecedora: (silla) sella oscillatria. gar una - de plata a uno, nummum
argnteum licui deferre; hacerse con la - de
mecenas: maecenas, atis m. Sin: patronus; oro, ganar la - de oro, ureum nomisma (vel
litterarum vel artium patronus, adiutor, fautor, nummum) ssequi, cnsequi, obtinere, repor-
protector; doctorum hminum patronus. Uso: tare, merere, demerere.
un - munfico, munificentsimo, patronus mu-
nficus, munificentssimus. medallita: nomismtulum, i n. Sin: nomis-
mtium, ii; parvum nomisma.
mecenazgo: litterarum vel rtium patroc-
nium. Sin: doctorum hminum patrocnium; medalln: emblema, tis n. Sin: magnum no-
liberlitas maecenatiana; maecenatianum pa- misma (-tis n).
trocnium.
mdano, v. duna.
mecha: ellchnium, ii n. Sin: funis incendi-

674
medida

media: (prenda) tibiale, is n. Sin: crurale, is mdica: mdica, ae f. Sin: mdica mulier.
n; cliga, ae f. Uso: medias de nailon (nylon,
niln) nailonnsia vel naelnica tibilia; me- medicamento: medicamentum, i n. Sin: me-
dias de seda, tibilia bombcina; ponerse las dicamen, mnis n; medicina; phrmacum; re-
-, tibilia sibi indcere // - aritmtica, qun- mdium. Uso: - emoliente, medicamentum
titas mdia. mitigatrium; - por va bucal, medicamen-
tum ore sumendum.
mediacin: meditio, onis f. Sin: intercssio;
intercessus, us m; interpostio. medicamentoso: medicamentosus, a, um.
Sin: medicinalis, e; vim medendi habens.
mediador: adj sequester, tra, trum; sequester,
tris, tre // sust mediator, oris m. Sin: interces- medicar: medicare; medicari. Sin: mederi;
sor; sequester, tri m vel sequestris, is m; con- morbum curare vel levare; morbo occrrere.
ciliator; deprecator.
medicastro: medicaster, tri m. Sin: mdicus
mediadora: mediatrix, icis f. Sin: sequestra, imperitus, ineptus, intilis.
ae f; conciliatrix, icis f.
medicina: (ciencia y arte) medicina, ae f.
mediados: - del siglo sexto, mdium secu- Sin: scintia vel ars mdica, medicinalis, me-
lum sextum. dendi. Uso: - deportiva, medicina palestrica;
- experimental, medicina experimentalis; -
media luna: (adorno) lnula, ae f // (smbolo preventiva, medicina ad praecavendumn
de los musulmanes) luna dimdia vel dimi- apta; - sedativa, medicina mitigatria // (me-
diata. dicamento) v. esta voz.

mediana: lnea mediana. medicinal: medicinalis, e. Sin: mdicus; me-


dicamentosus.
medianera: (que media e intercede) media-
trix, icis f. Uso: medianera de todas las gra- medicin: mensura, ae f. Uso: - meteorol-
cias, omnis grtiae (vel mnium gratiarum) gicas, mensurae meteorolgicae.
mediatrix.
mdico: mdicus, i m. Uso: - auxiliar, mdi-
medianera: (pared comn a dos casas con- cus ssidens, auxilirius, auxiliaris; - ciru-
tiguas) intergries, i f. Sin: pries (-tis m) jano, chirurgus, i m; mdicus vulnerrius; -
intergerivus vel mdius. emprico, empricus, i m; - oculista, mdicus
oculrius; mdicus ab culis; - principal o di-
medianero: (que media e intercede) media- rector de un hospital, primus mdicus; prin-
tor, oris m // (aparcero, mediero, labrador ceps medicorum; mdicus primrius; - de
que trabaja a medias con otro en una finca) cabecera, assduus aegroto mdicus; - de
v. aparcero. consulta, consultus mdicus; - de odos, m-
dicus auriculrius; ir al -, mdicum adire.
medianoche: mdia nox. Uso: a -, mdia
nocte; concbia nocte; a - en punto, ad um- medida: (accin y efecto de medir) mensura,
bilcum noctis. ae f. Uso: - curie, mensura curiana; mdu-
lus curianus; - elctricas, elctricae mensu-

675
medidor

rae; - lineales, mensurae lineares; - de lqui- subsdia et vias indicare // (mitad) dimdium,
dos, liquidorum mensura, - de longitud, men- ii n. Sin: dimdia pars // (moderacin entre
sura longitdinis; - de masa, mensura los extremos) medicritas, atis f. Sin: mode-
massae; - de pesos, pnderum mensura; - de rtio; modus; mdium. Uso: guardar el justo
tiempo, mensura tmporis // (disposicin, -, mdium quiddam tenere; mediocritatem te-
prevencin) conslium, ii n. Sin: ctio, onis f. nere // (mdium) v. esta voz // (espacio fsico)
Uso: - compulsiva, ctio corcitiva; - conve- natura, ae f. Uso: - ambiente, circumiecta na-
nientes, accommodata rei conslia. tura; v. ambiente // (en el ftbol y otros de-
portes, cada uno de los jugadores de la lnea
medidor: (persona) mensor, oris m. Sin: media) cursor vel lusor mdius. Uso: - cen-
mensurator; mettor // (contador de gas o tral, cursor mdius cntricus vel centralis; -
agua) v. contador. derecho, cursor mdius dextrae partis; -
zurdo, cursor mdius sinistrae vel laevae par-
medieval: mediaevalis, e. Sin: mdiae aeta- tis; - volantes, citatssimi cursores // (sector,
tis; mdii aevi (gen). crculo o ambiente social) v. ambiente // (adj,
igual a la mitad de una cosa) dimdius, a,
medievalismo: mediaevalismus, i m. Sin: um. Sin: dimidiatus; semi indecl, en compo-
mdiae aetatis stdium et admirtio sicin con substantivos y adjetivos. Uso: -
luna, dimdia luna; - mes, dimidiatus mensis;
medievalista: mediaevalista, ae m. Sin: m- - hora, semihra; - pie, smipes, pdis m //
diae aetatis peritus vel studiosus. (adj, que est igualmente lejos de los extre-
mos) mdius, a, um // (adv, no del todo) semi
medievo: mdium aevum. Sin: mdia aetas indecl. Uso: - abierto, semiapertus; - borra-
(-atis f). cho, semigravis; - crudo, semicrudus; - de-
rruido, semrutus; - desnudo, seminudus; -
medio: (cosa que puede servir para un de- dormido, semisomnus, a, um; semisomnis, e;
terminado fin) subsdium, ii n. Sin: instru- - muerto, semimrtuus, sminex (-ncis), se-
mentum; adiumentum; rtio. Uso: - minimis, e sive seminimus, a, um ; - que-
audiovisuales, instrumenta audiovisiva vel mado, semiambustus, semicrematus; -
audivisfica; - clsicos, subsdia conventio- rapado, semirasus; - salvaje, semibrbarus.
nlia; - divinos, instrumenta divina; - lcitos,
lcitae rationes (vel subsdia); - ordinarios, medioda: (mitad del da) merdies, i f. Uso:
res usitatae; - radiales y televisivos, radioph- antes del -, ante merdiem; tmpore anteme-
nicae et televisficae transmissiones; - tera- ridiano; cerca del -, crciter merdiem; des-
puticos, medendi rationes; - de pus del -, post merdiem; tmpore
comunicacin, instrumentum communicatio- postmeridiano; al - en punto, ad umbilcum
nis; nntiis vulgandis instrumentum; - de co- diei // (sur) v. esta voz.
municacin interactivo, communicatrium
instrumentum interactivum; medios de comu- medioeval, v. medieval.
nicacin modernos, instrumenta communica-
tiva moderna; medios de comunicacin medioevo, v. medievo.
social, subsdia communicationis socialis;
medios de produccin, mdia (-orum npl) mediopensionista: qui dimdiam pensionem
productionis; instrumenta bonis gignendis; - solvit.
de transporte, vehculum; determinar los -,

676
megavatio

medir: mensurare. Sin: metiri. megaltico: megalthicus, a, um. Uso: monu-


mentos -, megalthica monumenta.
meditacin: medittio, onis f. Sin: commen-
ttio. Uso: libro de meditaciones, commen- megalito: meglithus, i m.
tationum liber.
megalocardia: megalocrdia sive -carda, ae
mediterrneo: mediterrneus, a, um. Uso: f.
regin -, regio mediterrnea.
megalocefalia: megalocephlia sive -phala,
Mediterrneo (Mar): Mare Mediterrneum. ae f.
Sin: mare internum vel intestinum. Uso: mar
- oriental, orientale mare internum. megalocfalo: adj megalocphalus vel me-
galocephlicus, a, um // sust megalocpha-
mdium: mdium, ii n. Sin: mnium evoca- lus, i m. Sin: cpito, onis m.
tor; mortuorum vel umbrarum consultor.
megalomana: (mana o delirio de grande-
mdula o medula: medulla, ae f. Uso: - espi- zas) megalomnia sive -mana, ae f. Sin: ef-
nal, spinalis medulla. frenata glriae appetntia; rerum magnarum
libido; immoderatum rerum magnarum st-
medusa: medusa, ae f. dium // (estimacin excesiva, morbosa, de
uno mismo) megalopsycha, ae f. Sin: nmia
meeting, v. mitin. sui opnio; elatus nimus; elatus sui ipsus
sensus, us; elata sui ipsus conscintia.
Mefistfeles: Mephistpheles, is m.
megalmano: adj megalomnicus, a, um.
mefistoflico: (perteneciente o relativo a Sin: maiora concupiscens; nihil nimo nisi
Mefistfeles) mephistophlicus, a, um // (dia- grande concpiens // sust megalmanes, is m.
blico, perverso) diablicus, a, um. Sin: sa- Uso: ser un -, magna insane apptere; grndia
tnicus; perversus. effrenate concupscere.

meftico: mephticus, a, um. megalpolis: megalpolis, is (gen pl -p-


leon) f. Sin: permagna urbs (urbis f).
megabyte: dcies centena mlia multiplorum.
megalopsia: megalpsia sive -lopsa, ae f.
megaciclo: megacyclus, i m. Sin: megahrt-
zium, ii n. Uso: 90 -, nonaginta megahrtzia megaterio: megathrium, ii n. Sin: mamm-
vel megacycli. ferum fssile.

megadina: megadyne, es f. megatn: megatnium, ii n. Sin: mgaton in-


decl.
megfono: megphonum sive -phnum, i n;
megaphnium, ii n. Sin: altsona tuba; vocis megatonelada, v. megatn.
amplificator.
megavatio: megavttium, ii n. Sin: mensura
megahertz: megahrtzium, ii n. megavattiana.

677
megavoltio

megavoltio: megavltium, ii n. Sin: mega- melena: capillamentum, i n. Sin: caesries,


voltiana mensura. i f; capillus promissus; coma promissa. Uso:
- enmaraada, capillamentum perturbatum.
meiosis: meiosis, is f.
melindre: (fruta de sartn) lganum, i n //
mejana: parva nsula. (afectacin de finura y delicadeza) delicats-
simum fastdium.
mejicano: adj mexicanus, a, um // sust Me-
xicanus, i m. melindrosamente: delictule. Sin: ptide.
Uso: hablar -, ptide loqui, dcere; nimis ex-
Mjico: (repblica y distrito federal) Mxi- quisite loqui.
cum, i n // (capital de la repblica y del dis-
trito federal) Mexicpolis, is f. melindroso: delictulus, a, um. Sin: delica-
tus; dulcculus; ptidus vel putdulus; mollis;
mejora: meliortio, onis f. Sin: in mlius mellitus; exquisitus. Uso: estilo -, ptida or-
muttio vel commuttio. tio; palabras -, mellita verba; el hablar -,
blandiloquntia, ae f; - en el hablar, blandlo-
mejorar: meliorare. Sin: tr meliorem fcere, quens, entis; blanddicus; blandiloquntulus;
effcere, rddere; in mlius mutare; intr me- in dicendo mlliter politus; hacerse el -,
liorari; meliorem esse vel feri; in melius in- ptide molliterque se grere // (descontenta-
clinari. Uso: - (tr) los servicios pblicos, dizo) v. esta voz.
ministria pblica meliorare, mejor (intr)
mucho la red vial, rete viale multum meliora- melisa: apiastrum, i n.
tum est.
melocotn: prsicum, i n; v. durazno.
melancola: melanchlia sive -chola, ae f.
Sin: maesttia; tristtia; maeror, oris m; ni- melocotonar: persicetum, i n. Sin: locus pr-
mus maerens vel melanchlicus; nimi aegri- sicis arbribus cnsitus.
tudo vel maesttia.
melocotonero, v. duraznero.
melanclico: melanchlicus, a, um. Sin: tris-
tis, e; subtristis; maestus. Uso: de carcter -, meloda: (serie de sonidos sucesivos que ha-
tristti quadam perptua et maerore affectus. lagan el odo) meldia sive -loda, ae f. Sin:
modus; modus msicus; modultio; modi vel
melanina: melaninum, i n. Sin: nigrum pig- mduli, orum; modulamen, mnis n; msi-
mentum. cum modulamen; nmeri, orum mpl. Uso: -
bailable, meldia saltationis; meldia saltat-
melanosis: melanosis, is f. Sin: nigrties ria vel sltica; - suaves, suaves modulationes;
cutis. cantar - llorosas, fleblibus modis concnere;
componer la - (del drama lrico), modos f-
melanuria: melanria, ae f. cere; entonar melodas, modos dare vel dere
// (dulzura y suavidad de la voz o del sonido
melanrico: melanricus, a, um. de un instrumento) suvitas, atis f // (tonada)
cantilena, ae f // (fig, serie de palabras agra-
melaza: mellceum, i n. dables al odo) suvitas, atis f. Uso: la - de

678
memorial

los versos, vrsuum suvitas. melopeya: melopeia, ae f. Sin: cants com-


postio; modulationis rtio.
meldicamente: meldice. Sin: modulate;
numerose. Uso: cantar -, modulate cnere. membrana: membrana, ae f. Sin: tnica; tu-
ncula. Uso: - mucosa, tnica mucosa; de -,
meldico: (concerniente o relativo a la melo- membranceus vel membrancius.
da) meldiae, vel modorum, vel modulorum
(gen de pertenencia); ad meldiam (vel ad membrete: inscrptio, onis f.
modos, vel ad mdulos) prtinens // (que
tiene meloda) meldicus, a, um. Sin: mli- membrillate: cydonites, ae mf.
cus; modulatus; numerosus.
membrillero: (membrillo) v. esta voz // (ar-
melodiosamente: melodiose. Sin: modulate; busto rosceo) cydnia, ae f. Sin: cydnia
canore; suviter; modulate suaviterque. arbor; arbor cydniae.

melodioso: melodiosus, a, um. Sin: meldus; membrillo: (arbusto) cydnia vel cotnia, ae
modulatus; canorus; dulcis; suavis; suviter f. Sin: cydnius, ii f // (fruto de este arbusto)
vel dulcssime modulatus. Uso: ser -, bene cydnium, ii n; cydneum, i n. Sin: malum
sonare. cydniae; cydnium malum.

melodrama: melodrama, tis n. Sin: drama memorndum: memorandum, i n. Sin: li-


(-tis n) msicum, mlicum, lricum; fbula bellus, i m; libellus memorialis; comment-
modulata vel mlica; pera msica. rius, commentarolus.

melodramtico: (perteneciente o relativo al memoria: memria, ae f. Uso: buena -, me-


melodrama) melodrmatis; fbulae modula- mria bona; - flaca, memria infirmior; -
tae vel mlicae (gen de pertenencia); ad me- lenta, memria lenta; - tenaz, memria tenax
lodrama (vel ad fbulam modulatam, // de -, memriter // aprender una cosa de -,
mlicam) ttinens // (que participa de las encomendar una cosa a la -, liquid mem-
cualidades del melodrama) melodramticus, riae mandare; liquid memri complecti;
a, um // (fig, exageradamente pattico) nimis memri liquid comprehndere; cultivar,
vel summe pathticus // (fig, enftico) infla- ejercitar la -, memriam clere, exercere,
tus, a, um. Sin: infltior; tmidus. agitare; guardar algo en la -, habere in me-
mria; memri continere vel custodire;
melolonta: melolontha, ae f; melolonthe, es f. saber de -, memri tenere // en - de alguien,
ob (vel in) memriam alicius; memriae ali-
melomana: melomnia sive -mana, ae f. cius; para eterna - de algo, ad perptuam
Sin: immdicum msices stdium. rei memriam // (Fs, dispositivo fsico, ge-
neralmente electrnico, en que se almacenan
melmano: melmanes, is m. Sin: melom- datos e instrucciones para recuperarlos y uti-
ni affectus vel laborans; fanticus msices lizarlos posteriormente) memriae hrreum
fautor; rei msicae nimis studiosus. vel conditrium.

meln: melo, onis m. Sin: melpepo, nis m. memorial: memoriale, is n. Sin: liber vel li-
bellus memorialis; commentrii, orum mpl.

679
memorialista

memorialista: memorialista, ae m. Sin: me- dis f; lnula.


morilium scriptor; rerum scriptor; commen-
trii vel commentariorum scriptor. menologa: menolgia sive -loga, ae f.

memorizacin: memortio, onis f. menologio: menolgium, ii n.

memorizar: memriae mandare. menonita: mennonista, ae m.

memory (Inform), memoria: memria, ae f. menopausia: menopausa, ae f. Sin: meno-


pausis, is f; menstruorum cesstio; menstrua-
mencin: mntio, onis f. Uso: recibir una - rum purgationum cesstio.
honorfica, honorfica mentione decorari vel
condecorari. menor: (persona que tiene menos edad que
otra) minor, oris m. Uso: - de edad, minoren-
mendeliano: Mendlii doctrinae fautor, as- nis, is m; minore aetate; minor annis // (reli-
sertor, defensor, sectator. gioso de la Orden de San Francisco) frater
minor // al por -, minutim.
mendelismo: mendeliana gentica doctrina.
Sin: doctrina gentica ad mentem Mendlii. menos: lo -, mnimum, i n; ms o -, plus
minus; al -, a lo -, por lo -, mnimum; m-
mendicante: adj mendicus, a, um. Sin: mn- nime; saltem; lo - posible, quam mnime.
dicans; mendicabundus // sust mendicus, i m.
mensaje: nntius, ii m; nntium, ii n. Uso: -
mendicidad: mendcitas, atis f. Sin: mendi- cifrado, per notas nntius; - radiofnico, nn-
ctio. tium radiophnicum; - secreto, nntius re-
cnditus; - telefnico, nntium telephnicum;
mendigante, v. mendicante. - telegrfico, nntius telegrphicus; descifrar
un -, nntium detgere.
mendigar: mendicare; mendicari. Sin:
stipem collgere; cibum rogare; victum osti- mensajera: (carruaje que para servicio p-
atim quaeritare. blico hace viajes peridicos a puntos deter-
minados) pblicus cursus. Sin: cursus
mendigo: mendicus, i m. Sin: mndicans; vehicularis; cursorum munus (-nris n) //
mendicbulum, i n. (empresa o sociedad que los tiene estableci-
dos) socetas mrcibus tabellisque dispertien-
meninge: meninx, ingis f. Sin: crebri mem- dis. Sin: socetas dispertiendis diriis et
brana. commentriis peridicis.

meningitis: meningitis, dis f. Sin: meningis menstruacin: (accin de menstruar) mens-


inflammtio; crebri membranarum inflam- trutio, onis f // (menstruo de las mujeres)
mtio vel infltio. mnstrua, orum npl.

menisco: (vidrio) lens (lentis f) cncava et menstrual: menstrualis, e.


convexa. Sin: lens convergens et devergens
// (Anat, cartlago) meniscus, i m. Sin: menis, menstruante: mnstruans, antis.

680
mercado

menstruar: mnstrua cere vel pllere. mentol: mentolum, i n. Sin: lcohol (-lis m
y n) menta expressus vel expressum.
mensual: (que sucede o se repite cada mes)
mnstruus, a, um. Sin: menstrualis, e // (que men: index (-dcis m) vel ordo (-dnis m)
dura un mes) mnstruus. Sin: unus mensis // cenae, ciborum, escarum, epularum, ferculo-
(pen, obrero a quien se paga por mes) ope- rum.
rrius cui mnstrua pecnia (vel mnstrua
merces; vel mnstruum stipndium, prtium, mercachifle: circulator, oris m. Sin: crcitor;
salrium) slvitur. circitor (vel circmitor, vel circumforneus)
nstitor.
mensualidad: (sueldo o salario de un mes)
mnstruum, i n. Sin: mnstruum stipndium mercader: mercator, oris m. Uso: - ambu-
vel salrium; mnstrua merces vel pecnia; lante, circulator; propla (ae m) circumfor-
stips (-stipis f) vel soltio mnstrua; unus neus; vagus mercator; - de esclavos,
mensis aes (aeris n). venalcius vel venalicirius, ii m; servorum
mercator vel negotiator.
mensualmente: (todos los meses) mnibus
mnsibus // (cada mes) sngulis mnsibus; in mercado: (lugar o edificio pblico destinado
sngulos menses // (cada treinta das) tric- a comprar, vender o permutar gneros y mer-
simo quoque die. cancas) mercatus, us m. Sin: nndinae, arum
fpl; macellum; forum nundinarum; rerum ve-
mnsula: ancon, nis (ac -ona m). nlium domus (-us f); amplior taberna; mul-
tigneris taberna. Uso: - al aire libre,
mensura: mensura, ae f. mercatus sub divo; da de -, nndinae, arum
fpl; dies mercurialis // (conjunto de operacio-
mensurabilidad: mensurablitas, atis f. nes comerciales) mercatus, us m. Sin: mer-
catura; nundintio. Uso: - clandestino o
menta: menta vel mentha, ae f. Uso: pastilla negro, commrcium clandestinum, furtivum,
de -, pastillus e sccharo et menta confectus. vtitum; mercatura clandestina, furtiva, v-
tita; annona excandefacta vel incensa; -
mental: mentalis, e. Sin: mentis (de la comn, communis mercatus; mercatus con-
mente). sociatus; - internacional, mercatura interna-
tionalis; - laboral, mercatus laboris; - libre,
mentalidad: mentlitas, atis f. Sin: mens, mercatus liber; liber mercaturae usus (-us m);
mentis f; ingnium; mentis hbitus (-us m) lbera negotitio; oeconmicus mercatus
vel habitudo (-dnis f); hbitus nimi; nimi liber; - de los libros, mercatura librorum //
inclintio; sentiendi rtio; mens animusque. comprar, vender a precio de - negro, prtio
Uso: - hedonista, mens hedonstica; mentis immdico (immoderato, iniquo, iniqussimo)
affectus, qui ad voluptatem propendet vel mere, vndere; ejercer el - negro, prtio im-
propendit; - de este mundo, huius seculi mdico mercari; permitir el - negro, anno-
mens; - de permisivismo sexual, mentis hbi- nam excandefactam permttere vel tolerare;
tus pro licntia sexuali. ser vctima del - negro, annon excandefact
vexari // (salida econmica) commrcium, ii
mentalmente: mente. Sin: nimo; cogita- n. Uso: - internacional financiador, pecunia-
tione; pctore; tcite secum. rum commrcium inter Civitates // (mbito

681
mercantil

que comprende a los productores y consumi- mercurio: (metal) hydrargrium, ii n. Sin:


dores) mercatus, us m. Uso: - comn euro- hydrrgyrus vel hydrrgyros, i m; argentum
peo, mercatus communis europaeus; vivum // (planeta) Mercrius, ii m. Sin: Mer-
consociatus Europae mercatus; Commnitas crii stella.
Europaea Mercats; Europaea rerum mercan-
darum commnitas. merendar: (tomar la merienda) merendare.
Sin: merendam cpere // (comer en la me-
mercantil: mercatrius, a, um. Sin: negotia- rienda) in merenda dere vel ad merendan-
trius; mercatoris, negotiatoris vel mercato- dum dere (v. gr. pernam, jamn).
rum, negotiatorum (gen). Uso: navo -, navis
mercatria vel negotiatria. merendita: merndula, ae f. Sin: parva me-
renda.
mercantilismo: (espritu mercantil) mer-
candi stdium. Sin: mercandi (vel quaests, merengue: placenta ovicata.
vel lucri) cupditas; usus (-us m) vel mos
(moris m) mercatorum, negotiatorum. Uso: meretricio: (perteneciente o relativo a las
por -, lucri caus; obrar por puro -, quaestu meretrices) meretrcius, a, um // (trato carnal
et lucro duci // (sistema econmico) mercan- con una meretriz) meretrcium, ii n.
tilismus, i m.
meretriz: mretrix, icis (gen pl -tricum vel
merced: (arbitrio) dcio, onis f. Sin: arb- -trcium f). Sin: scortum, i n; lupa, ae f. Uso:
trium; nutus, us m; potestas. Uso: estar a ejercer el oficio de -, meretricari.
la -, in dicione esse; in dicionem esse; sub di-
cione esse. mericismo: merychismus, i m.

mercedario: (religioso de la Orden de la meridiana: (siesta hecha despus de comer)


Merced) mercedrius, ii m. Sin: merced- v. siesta.
nius; sodalis mercednius; sodalis marialis
mercednius captivis redimendis. meridiano: adj meridianus, a, um // sust me-
ridianum, i n. Sin: crculus meridianus; cr-
mercenario: adj mercenrius vel mercenn- culus meridianus terrestris.
rius, a, um. Sin: stipendirius; conductcius;
mercede conductus. Uso: un ejrcito -, exr- meridin: merdies, i f.
citus conductcius // (jornalero que trabaja
por estipendio o jornal) mercenrius vel mer- meridional: meridianus, a, um. Uso: Austra-
cennrius, ii m // (soldado que sirve por di- lia -, Austrlia meridiana.
nero a un gobierno extranjero) stipendirius,
ii m. Sin: miles mercenrius. merienda: (comida ligera antes de la cena)
merenda, ae f. Sin: antecnium, ii n; cnula,
mercera: (conjunto de artculos menudos y ae f. Uso: tomar la -, v. merendar.
de poco valor) merces (-ium fpl) minutae //
(tienda en que se venden) institoris taberna, meristema: merstema, tis n. Uso: concer-
ae f. niente o relativo al -, meristemticus.

mercero: mrcium negotiator vel vnditor. meristemo, v. meristema.

682
mesita

mrito: mritum vel promritum, i n. Sin: mensa vel tbula lusria; - de noche, mensa
laus; virtus. Uso: segn el -, pro mritis; sin cubicularis vel cubiculria // levantar la -,
-, nullo mrito. mensam tllere vel removere; poner la -,
mensam strnere, instrere, apparare, compa-
meritocracia: meritocrtia sive -crata, ae f. rare, appnere; poner las cartas sobre la -,
Sin: omnmoda mriti mensura. detectis ldere chartis; fig aperte loqui; palam
gere; sentarse a la -, mensae accmbere; ad
meritocrtico: meritocrticus, a, um. Sin: ad mensam sedere; servir a la -, ministrare // (en
omnmodam mriti mensuram spectans. las asambleas polticas y otras corporacio-
nes, conjunto de las personas que las dirigen)
merlot: vinum rubrum burdigalense. delecti, orum mpl. Sin: conslium.

merluza: asellus, i m. Sin: merlcius vel mescolanza, v. mezcolanza.


merlccius, ii m; salpa, ae f; asellus marinus;
gadus merlcius. Uso: - a la catalana, asellus mesenceflico: mesencephlicus, a, um. Sin:
catalunico more; - a la vinagreta, asellus ad mesencphalum prtinens.
frictus acetoque perfusus.
mesencfalo: mesencphalus, i m.
merma: demintio, onis f.
mesnquima: mesnchyma, tis n.
mermelada: marmelada vel marmelata, ae f.
Sin: condimentum; poma vel mala (-orum mesentrico: mesentricus, a, um.
npl) condta, conditnea, decocta; pulpa po-
mria; frctuum liquamen (-mnis n); ius mesenterio: mesentrium, ii n.
(iuris n) pomrium concretum; frctuum
compostio, condtio, conditura, confectura. mesenteritis: mesenterites, is f. Sin: mesen-
Uso: - de membrillo, cydoniatum, i n; hacer trii inflammtio vel infltio.
una - de peras, liquamen de piris fcere.
meseta: (altiplanicie) alta planties, i f; v.
mes: mensis, is m. Uso: cada -, sngulis mn- altiplanicie // (porcin de piso horizontal en
sibus; a comienzos de -, mense ineunte; a me- que termina un tramo de escalera) arola, ae
diados de -, mdio mense; a fines de -, mense f.
exeunte vel vergente.
mesinico: messinicus, a, um. Uso: tiempo
mesa: mensa, ae f. Uso: - electoral, sedes co- -, tempus messinicum.
mitialis; - examinadora, magistrorum (arbi-
trorum, idicum) collgium; - plegadiza, mesianismo: messianismus, i m. Sin: Mes-
mensa plictilis; - puesta, mensa instructa; - sae exspecttio.
redonda, mensa rotunda; - con un solo pie,
monopdium; sobre -, post cenam; inter Mesas: Messas, ae m // fig renovationis
scyphos; vajilla de -, escria (vel cibria, vel mirus auctor.
menslia) vasa; vianda que se sirve en la -,
daps, dapis f; mensa // - de carnicero, laniona mesita: mnsula, ae f. Sin: discus, i m. Uso:
mensa; - de comedor, escria mensa; - de - redonda, orbiculata mnsula; - de noche, ar-
juego, lveus vel alvolus; bacus; forus; marolum; mnsula cubiculria (vel cubicu-

683
mesmerismo

laris), lecturia, nocturna. - del viaje, locus pettus; terra petta; Roma
es mi -, Romam peto.
mesmerismo: mesmerismus, i m. Sin: Mes-
mrii doctrina. metbasis: metbasis, is f.

mesocarpio: mesocarpus vel mesacarpos, i metablico: metablicus, a, um. Sin: ad me-


m. Sin: mdia fructs pars. tabolismum ttinens.

mesogstrico: mesogstricus, a, um. metabolismo: metabolismus, i m. Sin: nutri-


cationis rtio. Uso: - basal, metabolismus ba-
mesogastrio: mesogstrium, ii n. salis.

mesologa: mesolgia sive -loga, ae f. metacarpo: Anat metacarpus, i m; metacr-


pium, ii n. Sin: mdia manus (-us f); prima
mesn: (establecimiento pblico donde se da palmae pars (partis f).
hospedaje y se sirven comidas) deversrium,
ii n. Sin: caupona // (partcula fugaz de ra- metacismo: metacismus, i m.
diacin csmica) meson, onis n.
metacrnico: metachrnicus, a, um.
mesonero: caupo, onis m.
metacronismo: metachronismus, i m.
mesozoico: mesozicus, a, um.
metafsica: metaphsica, ae f; metaphsica,
mestas: aquae mixtae. orum npl. Sin: metaphsica disciplina, scin-
tia, doctrina.
mestizo: adj mixtcius vel mistcius. Sin:
mixtus vel mistus; snguine vel gnere mix- metafsicamente: metaphsice.
tus // sust mixtcius vel mistcius, ii m. Sin:
mixtus vel mistus, i m; homo mixtcius vel metafsico: (concerniente o relativo a la me-
mixtus. tafsica) metaphsicus, a, um. Sin: ad meta-
phsicam spectans // (obscuro y difcil de
meta: (trmino sealado a una carrera) comprender) abstrusus, a, um. Sin: recndi-
meta, ae f. Sin: calx, calcis f; constituta meta. tus; recnditus abstrususque // sust metaph-
Uso: llegar a la -, ad calcem pervenire // (en sicus, i m. Sin: metaphsicus philsophus.
ftbol y otros juegos, portera) meta vel
porta, ae f. Sin: ostirii vel ianitoris cella. metafona: metaphnia sive -phona, ae f.
Uso: jugador que defiende la portera, ini-
tor, oris m; portrius, ii m // (fin a que se di- metfora: metphora, ae f. Sin: transltio,
rigen las acciones o deseos de alguien) onis f; translatum verbum ; verbi transltio;
propsitum, i n. Sin: meta; conslium. Uso: - translata verbi significtio. Uso: - atrevidas,
fundamental, meta fundamentalis; alcanzar acres imgines; fuera de -, nihil translatis ver-
la -, metam contngere, attngere; propsitum bis.
ssequi; haber alcanzado la -, metam vel pro-
psitum tenere; aspirar a una -, liquid sequi, metafricamente: metaphrice. Sin: per me-
ptere, sibi propnere; ad liquid spectare // tphoram; metaphrico sermone; translata

684
metaloterpico

verbi significatione. a algo).

metafrico: metaphricus, a, um. Sin: trans- metalocroma: metallochrmia sive -chro-


latus. ma, ae f. Sin: galvanochrmia sive -chroma;
ars colorandis metallis.
metaforizar: translatione vel translatinibus
uti. metalocrmico: metallochrmicus, a, um.

metafragma: metaphragma, tis n. metalocromista: metallochromista, ae m.


Sin: metallochrmiae peritus.
metagnesis: metagnesis, is f. Sin: alternata
genertio. metalofobia: metallophbia sive -phoba, ae
f. Sin: metalli vel metallorum horror, pavor,
metagensico: metagenticus, a, um. Sin: ad terror, metus, timor.
metagnesin prtinens.
metalofona: metallophnia sive -phona, ae
metal: metallum, i n. Uso: - alcalinos, f.
metalla alclina vel alclica; detector de me-
tales, instrumentum metallum dtegens. metalografa: metallogrphia sive -grapha,
ae f. Sin: metallorum (vel de metallis) doc-
metalengua, v. metalenguaje. trina, disciplina, scintia; metallorum
descrptio.
metalenguaje: metalingua, ae f. Sin: systema
symbolorum et signorum doctrinae metalin- metalogrfico: metallogrphicus, a, um. Sin:
gusticae. ad metallogrphiam (vel ad metallorum doc-
trinam) prtinens.
metalepsis: metalepsis, is f.
metalgrafo: metallgraphus, i m. Sin: me-
metlico: metllicus vel metllinus, a, um. tallogrphiae (vel de metallis doctrinae) peri-
Sin: ex metallo; e metallo factus vel constans. tus, cultor, studiosus.

metalingstica: metalingustica, ae f. Sin: metaloide: metallides, is n.


metalingustica doctrina.
metaloscopia: metalloscpia sive -scopa, ae
metalingstico: metalingusticus, a, um. f.

metalizacin: metalliztio, onis f. metaloscpico: metalloscpicus, a, um. Sin:


ad metalloscpiam ttinens.
metalizado: metallizatus, a, um. Sin: metallo
obductus. metaloterapia: metallotherapa, ae f. Sin: per
metalla curtio.
metalizar: metallizare. Sin: metallo obd-
cere liquid; lviter metallo tgere liquid metaloterpico: metallotherpicus, a, um.
(cubrir algo con una capa de metal); metalli Sin: ad metallotherapam (vel ad curationem
spciem ddere licui rei (dar brillo metlico per metalla) spectans.

685
metalurgia

metalurgia: metallrgia sive -lurga, ae f. metaplsico: metaplsicus, a, um. Sin: ad


Sin: metllica, ae f; scintia metallrgica; metplasin prtinens.
metallorum disciplina; ars metllica.
metaplasmo: metaplasma, tis n; metaplas-
metalrgica, v. metalurgia. mus vel metaplasmos, i m.

metalrgicamente: metallrgice. metapsquica: metapschica, ae f. Sin: me-


tapschica doctrina, disciplina, scintia.
metalrgico: (concerniente a la metalurgia)
metallrgicus, a, um. Sin: ad metallrgiam metapsquico: metapschicus, a, um. Sin: ad
(vel ad metllicam) prtinens. Uso: obreros -, metapschicam ttinens.
metallorum opfices, operrii, perae // (el
que profesa la metalurgia) metallrgicus, i metapsiquista: metapsychista, ae m.
m. Sin: metllicus; metllicae (vel metallo-
rum) rtifex; metllicae artis peritus vel cul- metstasis: metstasis, -is f. Sin: morbi sedis
tor. muttio vel transltio.

metalurgista: artis metallrgicae peritus. metasttico: metastticus, a, um.

metamrfico: metamrphicus, a, um. Sin: metatarso: metatarsos vel metatarsus, i m.


mutationi naturae obnxius vel subiectus.
mettesis: metthesis, is f. Sin: transltio; lit-
metamorfismo: metamorphismus, i m. Sin: terarum transltio.
lenta immuttio naturae.
metemprico: metempricus, a, um. Sin:
metamorfopsia: metamorphpsia, ae f. omnem experintiam exsperans, evincens;
omne experimentum exsperans; experiundi
metamorfosis: (transformacin de una cosa facultates exsperans.
en otra; cambio de forma o estructura en la
evolucin de los organismos) metamorpho- metempsicosis o metempscosis: me-
sis, is f. Sin: transformtio; formae muttio, tempsychsis, is f. Sin: animarum migrtio.
immuttio, convrsio; convrsio in liam for-
mam; trnsitus (-us m) in liam figuram // metensomatosis: metensomatsis, is f.
(fig, mudanza que hace una persona o cosa
de un estado a otro) muttio, onis f. Sin: im- meterico: metericus, a, um.
muttio; convrsio.
meteorismo: (abultamiento del vientre) me-
metano: methanum, i n. Sin: gsium palus- teorismus, i m. Sin: stmachi vel intestini in-
tre; gsium palustre methanum. fltio; intestinorum turgor.

metanoducto: methaniductus, us m. meteorito: meteoritus, i m; meteorites, ae m.


Sin: meteorolithus, i m; arolithos sive aro-
metanol: methanolum, i n. lithus, i m; bolis, dis f; lapis (- dis m) arius
(vel areus) vel csmicus; caelestis fax (facis
metaplasia: metplasis, is f. f); stella trnsvolans; sidus (-dris n) volans

686
mtodo

vel decduum; lapis (e) caelo delapsus; meteoroscopia: meteoroscpia sive -scopa,
stellarum ignitum fragmentum. ae f.

meteoro: meteoron vel meteorum, i n. Sin: meteoroscpico: meteoroscpicus, a, um.


visum (-i n) caeleste. Sin: ad meteoroscpiam spectans.

meteorofobia: meteorophbia sive -phoba, meteoroscopio: meteoroscpium, ii n.


ae f.
metida de pata: ctio incauta et incllida.
meteorognomia: meteorognome, es f.
metlico: methlicus, a, um. Uso: lcohol -,
meteorognmico: meteorognmicus, a, um. lcohol (-lis m y n) methlicus vel methli-
Sin: ad meteorognomen spectans. cum.

meteorognosia: meteorognsia sive -gnosa, metilo: methylum, i n; methyle, is n.


ae f.
metdicamente: methdice. Sin: ordinate;
meteorografa: meteorogrphia sive -gra- ordinatim; ratione; cum mthodo; ex rdine;
pha, ae f. Sin: meteororum descrptio. certa ratione; ratione et rdine; via et ratione;
via et arte.
meteorogrfico: meteorogrphicus, a, um.
Sin: ad meteorogrphiam (vel ad meteororum metdico: (hecho con mtodo) methdicus,
descriptionem) prtinens. a, um. Sin: ratione hbitus, factus, compsi-
tus, institutus; via et ratione hbitus, comp-
meteorologa: meteorolgia sive -loga, ae f. situs. Uso: discusin -, ortio vi quadam et
Sin: scintia vel disciplina meteorolgica. ratione hbita; enseanza -, docendi rtio et
via; praecepta ratione et vi trdita (ensean-
meteorolgico: meteorolgicus, a, um. Uso: zas impartidas con mtodo); exposicin -,
estacin -, sttio meteorolgica. disserendi rtio // (persona que procede con
gran orden) ratione et vi se gerens; qui (vel
meteorologista, v. meteorlogo. quae) via et ratione facit // (sistemtico)
eodem semper more vivens; edem semper
meteorlogo: meteorlogus, i m. Sin: mete- ratione agens.
orolgiae cultor vel studiosus (el que profesa
la meteorologa); meteorolgiae peritus, n- metodismo: methodismus, i m.
bium observandarum peritus (el que tiene es-
peciales conocimientos en meteorologa). metodista: methodista, ae mf // (concerniente
al metodismo) ad methodismum prtinens.
meteoromancia: meteoromanta, ae f.
mtodo: mthodus, i f. Sin: rtio; via; habi-
meteoromntico: adj meteoromnticus, a, tus, us m; usus, us m; agendi rtio; rtio et
um. Sin: ad meteoromantam ttinens // sust via. Uso: - analtico-gramatical, analtico-
meteoromantes, is m. grammaticalis rtio; - asptico, rtio inquina-
menta praepediendi vel impediendi; -
meteoropata: meteoropatha, ae f. Assimil, rtio Assimil; - audiovisuales, ins-

687
metodologa

trumenta audiovisiva vel audiovisfica; - bu- metonmico: metonmicus, a, um. Sin: mu-
rocrtico, publicorum officilium hbitus, tatus; immutatus; per metonmiam dictus;
usus, agendi rtio // - cientfico, ars et rtio; quod est prprium metonmiae; quod meto-
interioris doctrinae rtio; via eruditssima; - nmiam constituit.
crtico, crticae artis rtio; criticorum rtio; -
didctico, docendi rtio, via, modus; ars do- metonomasia: metonomsia sive -masa, ae
cendi; didctica mthodus; instituendi modus f.
vel genus (-nris n); - educativo, instituendi
peros rtio; - experimental, mthodus expe- mtopa: mtopa, ae f.
rimentalis; - filolgico, grammaticorum criti-
corumque via ac rtio; - histrico, mthodus metralla: pyrbola, orum npl. Sin: mydri,
histrica; - inductivo, mthodus inductiva; - orum mpl; misslia, ium npl; blides (-um pl
Kneipp, via curandi kneippiana; curtio de bolis, dis f); pilae ignferae; globi plmbei
kneippiana; - modernos, recentiorum tmpo- ac frrei; pria vel pyrotchnica grando
rum rationes; - Natura, naturae rtio; - natu- (-dnis f); misslia ignfera, ignvoma, incen-
ral, mthodus naturalis; mthodus quam diria, frrea; glbuli ignferi, ignvomi, in-
naturalem appellant; - naturales de regula- cendirii, frrei; glandes ignferae,
cin de la fertilidad, naturales rationes fecun- ignvomae, incendiriae, frreae.
ditatis moderandae; naturales fertilitatis
moderandae modi; - nuevo, nova mthodus; metrallar, v. ametrallar.
- pedaggico, rtio educandi; - radial, rtio
radiophnica; - sociolgico, mthodus socio- metrallazo: ballisttio, onis f. Sin: pyro-
lgica; - Structural Approach, mthodus ballisttio; pyroboltio; mydroboltio; ballis-
Structural Approach dicta; - tcnico, tchnica tae (pyroballistae, pyrboli, mydrboli) ictus
mthodus; technicorum rtio; - vital, viva (-us m), coniectus (-us m) vel emssio (dis-
mthodus // - de combate, rtio proeliandi; - paro); ballistae sonus, i m vel fragor, oris m
de componer una obra, peris peragendi via; (detonacin).
- de educacin, instituendi modus ac rtio; -
de enseanza, rtio docendi; mthodus insti- mtrica: mtrica, ae f. Sin: metrolgia sive
tutria; docendi rtio ac disciplina; - de en- -loga; ars vel res mtrica; mtricae leges;
seanza del latn, linguae latinae docendae doctrina mtrica. Uso: innovaciones -, res
rtio; - de investigacin, investigandi rtio; mtricae novae; - latina, ars mtrica latina;
rtio pervestigationis; nuevos - de enseanza, licencia -, metiendi versus licntia; - de los
novae docendi viae; - de vida, vitae rtio poetas lricos, lyricorum ars mtrica; regla
de -, mtrica lex; rgula artis mtricae; versi-
metodologa: methodolgia sive -loga, ae f. ficationis lex.
Sin: mthodi (vel de mthodo) doctrina, dis-
ciplina, scintia. mtricamente: mtrice. Sin: mtrica ra-
tione.
metodolgico: methodolgicus, a, um. Sin:
ad methodolgiam ttinens. mtrico: mtricus, a, um.

metonimia: metonmia sive -nyma, ae f. metritis: metritis, dis f.


Sin: transnomintio; denomintio; immut-
tio; mutata verba (-orum npl). metro: (unidad de longitud, superficie o vo-

688
micelio

lumen; cantidad de algo) metrum, i n. Uso: - tio, permxtio, admxtio, onis f. Sin: mixtura;
cuadrado, cbico, metrum quadratum, cbi- compostio. Uso: - confusa, v. mezcolanza; -
cum; medio -, semmetrum; - y medio, ses- detonante o explosiva, gasum displodens vel
qumetrum; sesquilterum metrum; alto displosivum; - de plomo y estao, aes ac stan-
cuatro - y medio, quattuor semis metra altus; num mixta; una - de varias cosas, vriae res
cinco - ms ancho, quinque metris ltior // mixtae; una - de opiniones, varetas opinio-
(instrumento que se emplea para medir) me- num // Mec mixtura ris benzinique // (ar-
trum, i n. Sin: mensura (-ae f) mtrica // (me- gamasa) arenatum, i n.
dida del verso) metrum, i n. Uso: - poticos,
nmeri ac modi // (apcope de metropoli- mezclador: mixtrius vel mistrius, ii m. Sin:
tano, ferrocarril) v. metropolitano. commixtor vel commistor.

metrologa: metrolgia sive -loga, ae f. mezcladora: (aparato o mquina) mixtrium


vel mistrium, ii n (instrumentum). Sin: m-
metromana: metromnia sive -mana, ae f. china mixtria, mixtria, miscens, permis-
cens.
metrmetro, v. metrnomo.
mezcladura, mezclamiento, v. mezcla.
metronmico: metronmicus vel metrom-
tricus, a, um. mezcolanza: collvio, onis f; collvies, i f.
Sin: confsio.
metrnomo: metrnomum, i n.
mezquita: mesquta, ae f. Sin: meschita;
metrpoli: (ciudad principal, cabeza de pro- mosquita; moschea; oratrium muslmicum.
vincia o Estado) metrpolis, -is f. Sin: urbs Uso: - musulmana, mesquita muslmica.
princeps vel caput; urbs provnciae caput;
urbs rei pblicae (vel civitatis) princeps // (la mialgia: mylgia sive -alga, ae f. Sin: mus-
nacin respecto de sus colonias) genitale culorum dolor vel dolores.
solum, i n. Sin: solum ptriae; solum natale.
miasma: miasma, tis n. Sin: pstilens vel
metropolitano: (ferrocarril subterrneo que pstifer afflatus (-us) m.
circula por las grandes ciudades) ferrvia
subterrnea; hamaxstichus subterrneus; mica: pheugytes, ae m. Sin: pheugytes lapis,
tramen subterrneum // (ferrocarril elevado) dis; lapis specularis.
ferrvia aria vel area; (tren elevado) areum
vel arium tramen (-mnis n) // (arzobispo) micado: (emperador de Japn) Iapniae im-
metropolites vel metropolita, ae m. Sin: perator.
archiepscopus.
micelial, v. miclico.
Mxico, v. Mejico.
miclico: myclicus, a, um. Sin: ad my-
meyosis, v. meiosis. clium spectans.

mezcla: (accin de mezclar) mixtura, ae f // micelio: myclium, ii n.


(resultado de varias cosas mezcladas) mx-

689
micetografa

micetografa: mycetogrphia sive -grapha, microbiofobia: microbiophbia sive -phoba,


ae f. Sin: fungorum descrptio. ae f. Sin: microbiorum horror, pavor, terror,
metus, timor.
micetgrafo: mycetgraphus, i m. Sin:
mycetogrphiae cultor vel studiosus (el que microbiologa: microbiolgia sive -loga, ae
se ocupa en micetografa); mycetogrphiae f. Sin: microbiorum vel de micrbiis doctrina,
peritus (el que es versado en micetografa). disciplina, scintia.

micetologa: mycetolgia sive -loga, ae f. microbiolgico: microbiolgicus, a, um. Sin:


ad microbiolgiam ttinens.
micetolgico: mycetolgicus, a, um. Sin: ad
mycetolgiam prtinens. microbilogo: microbilogus, i m. Sin: mi-
crobiolgiae studiosus, cultor, peritus.
micetlogo: mycetlogus, i m. Sin: myceto-
lgiae cultor vel studiosus. microbioscopio: microbioscpium, ii n.

micetosis, v. micosis. microcefala: microcephlia sive -cephala,


ae f. Sin: cpitis exigitas
micologa: mycolgia sive -loga, ae f.
microcfalo: adj microcphalus, a, um // sust
micolgico: mycolgicus, a, um. Sin: ad microcphalus, i m. Sin: homo exiguo cpite.
mycolgiam ttinens.
microciclo: micrcyclus, i m.
micologista, v. miclogo.
microcircuito: mintulus circitus (-us m)
miclogo: myclogus, i m. Sin: mycolgiae elctricus.
cultor; fungorum studiosus; fungorum natu-
rae investigator vel inquisitor (el que se de- microciruga: microchirrgia sive -chirurga,
dica al estudio de la micologa); mycolgiae ae f.
peritus (el que tiene especiales conocimientos
en micologa). microcitemia: microcythemia, ae f.

micosis: mycosis, -is f. Sin: fungorum in cr- microclima: microclima, tis n.


pore formtio.
micrococo: micrococcus vel micrococcos, i
microbacteria: microbactrium, ii n. Sin: m; micrococcum, i n.
microbacillum.
microcomputadora: microcomputatrum, i n.
micrbico: micrbicus, a, um. Sin: ad micr- Sin: computtrulum; ordintrulum.
bia prtinens.
microcosmo: microcosmus, i m. Sin: minor
microbio: micrbium, ii n. Sin: microrganis- mundus.
mus unicellularis. Uso: cultivar microbios en
vidrio, micrbia in vasis vtreis clere. microelemento: microlementum, i n.

690
microprocesador

microficha: microchrtula, ae f. micrografa: microgrphia sive -grapha, ae


f. Sin: exiguarum rerum descrptio.
microfilm o microfilme: micropellcula, ae
f. Sin: microtaenola; photogrphica pell- microgrfico: microgrphicus, a, um. Sin:
cula; imginum taenola. Uso: microfilmes de ad microgrphiam (vel ad exiguarum rerum
cdices, photogrphica cdicum pellcula vel descriptionem) prtinens.
taenola.
micrgrafo: micrgraphus, i m. Sin: micro-
microfilmar: pellculis vel taenolis photo- grphiae cultor vel studiosus (el que profesa
grphicis liquid artare. la micrografa); microgrphiae peritus (el
que tiene especiales conocimientos en micro-
microftico: microphticus, a, um. grafa).

micrfito: micrphytum, i n. micrograffono: micrographphonum sive


-graphophnum, i n.
microfona: microphnia sive -phona, ae f.
micrograma: microgramma, tis n.
microfnico: microphnicus, a, um.
micromtrico: micromtricus, a, um.
micrfono: micrphonum sive microph-
num, i n; microphnium, ii n. Sin: microph- micrmetro: micrmetrum, i n. Sin: instru-
nicus apparatus (-us m); microphnicum mentum minutssimis metiendis rebus.
instrumentum. Uso: - dinmico, direccional,
micrphonum dynmicum, directrium; mi- micromiceto: micromyceta, ae m.
crfonos de radio Espaa, microphnia ra-
diodiffusionis Hispniae; acercarse al -, ad micromilmetro: micromillmetrum, i n.
microphnium accdere; arrimar el -, micro-
phnium ori admovere; hablar por -, per mi- micromotor: micromotrium, ii n (machina-
crophnium verba fcere; regular el -, mentum). Sin: parvum (vel pusillum, vel mi-
micrphonum aptare; servirse del -, micro- nutum) motrium.
phnico instrumento uti.
microonda: microunda. Sin: minutssima
microfongrafo: microphongraphum, i n. unda elctrica.

microfotografa: microphotogrphia sive microondas: furnus brvibus actus undis.


-grapha, ae f. Sin: microphotographema, tis
n; microscpica imago photogrphica. microorganismo: microorganismus, i m.
Sin: minutssimum corpus orgnicum.
microfotogrfico: microphotogrphicus, a,
um. Sin: ad microphotogrphiam spectans. micropelcula, v. microfilm.

microftalmia: microphthlmia, ae f. microprocesador: microprocessrium, ii n


(mechanema); micromechanema, tis n; m-
microgameto: microgamtes, is m. nimum mechanema electrnicum.

691
microprogramacin

microprogramacin: microprogrammtio, del hombre o de los animales articuladas con


onis f. el tronco) membrum, i n. Sin: artus, us m.
Uso: - viril, membrum, i n; penis, is m; muto,
micropsia: micrpsia sive micropsa, ae f. onis m; mntula, ae f; pars virilis; temblar en
todos los -, rtubus mnibus contremscere //
micropsiquia: micropsycha, ae f. Sin: nimi (parte de un todo) membrum, i n. Sin: pars,
demssio ; nimus diffdens vel demissus. partis f. Uso: - de un perodo, membrum; in-
cisum vel incsio; nosotros somos miembros
micropsquico: micropschicus, a, um. de un gran cuerpo, membra sumus crporis
magni; - por -, membratim; articulatim // (in-
microscopia o microscopa: microscpia dividuo que forma parte de una comunidad
sive -scopa, ae f. o cuerpo moral) scius, ii m. Sin: membrum;
consociatus, i m; sodalis, is m; ssecla. Uso:
microscpico: microscpicus, a, um. Sin: - perpetuo, sodalis perptuus; - de la Asam-
perpusillus; mnimus; minutus. blea de las Naciones Unidas, Unitarum Na-
tionum Coetus prticeps (-cpis m); - de la
microscopio: microscpium, ii n. Uso: - comisin, conslii membrum; - del Consejo
electrnico, microscpium electrnicum. de Seguridad de las Naciones Unidas, Con-
slii Securitatis Nationum Unitarum; - de la
microsegundo: microsecunda, ae f. misma corporacin, homo eiusdem crporis,
sodalitatis, sodalcii; - de la masonera, pr-
microsurco: (sistema de grabacin de discos ticeps societatis (vel sectae) massnicae; - del
gramofnicos) minutis sulcis incsio ( -onis Opus Dei, sodalis Operis Dei; - de las Na-
f) // (disco grabado con tal sistema) micro- ciones Unidas, sodalis Nationum Unitarum;
sulcus, i m. Sin: discus (sonans) sulcorum - de la Real Academia Espaola, Regalis
minutorum; discus minutis sulcis incisus; mi- Academae Hispnicae sodalis; - de la Unin
nutorum sulcorum orbis (-is m) incisus. Europea, sodalis Unionis Europaeae; - de
una asociacin, societatis ssecla; los - de
microtelfono: microtelphonum (vel mi- una familia, domus, us f; familiares, ium;
crotelphonon) sive -telephnum, i n; mi- todos los - de la familia, tota domus; - de un
crotelephnium ii n. partido, vir factionis; qui alicius partes s-
quitur; - del senado, senator, oris m; vir vel
micrtomo: micrtomon, i n. Sin: instru- homo senatrius; no es - de ningn partido,
mentum minutssimis secandis rebus. nullius partis est; ser - de aquel partido, illa-
rum prtium esse // (cada una de las partes
mielastenia: myelasthena, ae f. principales de un edificio) ala, ae f.

mielatrofia: myelatrphia sive -tropha, ae f. mircoles: fria quarta. Sin: dies Mercrii.

mielitis: myeltes, is f. Sin: medullae inflam- mijo: mlium, ii n.


mtio vel infltio.
mikado, v. micado.
mieloma: myeloma, tis n.
milenio: millnnium, ii n. Sin: mille anni;
miembro: (cualquiera de las extremidades mille annorum sptium. Uso: varios -, plura

692
mimetzacin

mlia (vel mllia, ium npl) annorum. dollariorum. Uso: varios centenares de - de
marcos alemanes, complures centeni milio-
milsima: millsima pars. nes marcarum Germanicarum; se necesitan
sesenta - de libras esterlinas, opus est sexa-
milsimo: millsimus, a, um. ginta milinibus libellarum Britannicarum //
(nmero muy grande indeterminado) ses-
miliamperio: milliamprium, ii n. Sin: centa mlia. Sin: sescnties (sescntiens); m-
millsima pars amprii. lies. Uso: un - de mundos, sescenta mlia
mundorum; millones y millones de seres hu-
miligramo: milligrammum, i n. manos, innumerbiles hmines; complura
centena mlia hminum.
milmetro: millmetrum, i n. Uso: - cua-
drado, cbico, millmetrum quadratum, c- millonario: milionrius, ii m. Sin: praedives
bicum. homo.

militar: adj militaris, e. Sin: militrius; cas- millonsimo: milionsimus, a, um.


trensis. Uso: disciplina -, militaris disciplina;
servicio -, servtium militare; militare vel mi- mimbre: vimen, mnis n. Uso: el que hace
ltiae munus (-nris n) // sust miles, ltis m. objetos de -, viminrius, ii m.
Sin: militaris, is m; persona militaris; homo
vel vir militaris; militrius, ii m. Uso: los -, mimeoclisador, v. mimegrafo.
mlites, um mpl; militares, ium mpl.
mimeografa: mimeogrphia sive -grapha,
militarismo: militarismus, i m. Sin: armo- ae f. Sin: mimeogrphica ars.
rum stdium; nmium rei militaris stdium;
nmium militaris apparatus stdium. mimeografiado: mimeogrphice ditus.

milln: (mil millares) mlio vel mllio, onis mimeografiar: mimeogrphice dere vel
m. Sin: dcies (dciens) centena mlia (-ium descrbere. Sin: mimegrapho (vel per mime-
npl); dcies centum mlia; mlies (mliens, graphum, vel mimegraphi ope) dere.
mllies, mlliens) mille; millena mlia. Uso:
un - y cien mil peregrinos, unus milio et cen- mimeogrfico: mimeogrphicus, a, um.
tum mlia peregrinatorum; un - y medio, unus
semis milio; dos, tres, cuatro ... -, duo, tres, mimegrafo: mimegraphum, i n. Sin: ap-
quattuor ... miliones vel milliones; vcies (v- paratus (-us m) mimeogrphicus; polgra-
ciens), trcies (trciens), quadrgies (quadr- phum, i n; polygrphium, ii n;
giens) ... centena mlia; vcies, trcies, polygrphicum instrumentum; mchina mul-
quadrgies ... centum milia; un - de veces, d- tiplicatria.
cies cnties mlies; cien - , cnties centena
mlia; mil -, miliardum, i n; dcies mlies cen- mimtico: mimticus, a, um. Sin: imitativus.
tena mlia; casi dos - de km cuadrados, duo
fere miliones chiliometrorum quadratorum; mimetismo: mimetismus, i m. Sin: mmesis,
los - de refugiados, perfugarum centena d- is f; imittio, onis f; ingnita imittio.
cies mlia // costa de dos o tres - de dlares,
sumptus (-us m) duorum triumve milionum mimetizacin, v. mimetismo.

693
mimetizar

mimetizar: (imitar) mimetizare // mimeti- en la tierra para extraer metales o minerales)


zarse, mimetizari (en sentido propio y figu- cunculus, i m. Sin: cvea, ae f, suffssio,
rado). onis f; arrgia, ae f //(artificio explosivo)
mina, ae f. Sin: ignvomus globus; globus g-
mmica: mmica, ae f. Sin: ars mmica; ges- nifer vel incendirius. Uso: - antitanque tele-
ticultio; stdium gesticulandi. dirigida, ignvomus globus currfragus ac
telemoderatus; - magntica, mina magntica;
mimografa: (tratado sobre la mmica o los - marina, mina marina; - submarina, mina
mimos) mimogrphia sive -grapha, ae f // subaqunea; globus gnifer subaquneus; -
(arte de reproducir escritos, dibujos me- subterrnea, mina subterrnea; globus ign-
diante el mimegrafo) v. mimeografa. vomus subterrneus; - terrestre, mina terres-
tris // colocar minas, minas collocare vel
mimgrafo: mimgraphus, i m. Sin: mimo- dispnere; desactivar minas, minas frustrari;
rum scriptor. encender minas, minas accndere vel incn-
dere; preparar minas, minas instrere vel pa-
mimosa: mimosa, ae f. Uso: - pdica o ver- rare; sacar minas, minas subdcere vel
gonzosa, mimosa pudca vel snsilis. subtrhere // (galera subterrnea hecha
para hacer saltar, por medio de la plvora,
mina: (lugar subterrneo de donde se ex- una roca, una fortaleza, etc.) cunculus, i m.
traen los metales o minerales) fodna, ae f. Sin: foramen, mnis n. Uso: - explosiva, cu-
Sin: metalli vena; (por sincdoque) me- nculus incendirius (ignvomus, prio pl-
tallum, i n vel metalla, orum npl. Uso: - na- vere repletus), foramen incendirium
tural, fodna naturalis; - de bronce, aerria, (ignvomum, prio plvere repletum); pren-
ae f; aeris fodna; metallum vel metalla aeris; der, pegar fuego a una -, cunculum (vel fo-
metallum aerrium, aneum, ahneum; me- ramen prio plvere repletum) succndere //
talla aerria, anea, ahnea; - de carbn, car- (torpedo) globus incendirius, gnifer, ign-
bonria; carbonifodna; carbonis vel vomus (fijo); incendirius globus natans (flo-
carbonria fodna; metallum carbonrium vel tante); incendirius globus vagans (de
metalla carbonria; metallum vel metalla corriente o a la ronza) // (fig, persona o cosa
carbonis; - de hierro, ferrria, ae f; ferrifo- que abunda en cosas dignas de aprecio, o de
dna, ae f ; metallum vel metalla ferri; que puede sacarse algn provecho o utilidad)
metallum ferrrium; metalla ferrria; - de cpia, ae f. Sin: thesaurus, i m. Uso: - de ar-
metal, metallifodna; - de oro, aurria, ae f; gumentos, argumentorum thesaurus; - de
aurifodna vel auri fodna; metallum vel me- ejemplos, exemplorum cpia.
talla auri; metallum aurrium; metalla au-
rria; - de plata, argentria, ae f; minar: (colocar minas) ignvomos globos
argentifodna; metallum vel metalla argenti; (subterrneos vel subaquneos, subterrneas
metallum argentrium; metalla argentria; - o submarinas) cndere // (hacer minas ca-
de sal, salis fodna // abandonar una -, me- vando la tierra y poniendo artificios explosi-
tallum vel metalla intermttere (por algn vos para derribar muros, edificios, etc.)
tiempo), destitere (para siempre); abrir una cunculos re displodente preditos gere.
-, metallum vel metalla institere; explotar
una -, metallum vel metalla exercere; volver minarete: minaretum, i n.
a explotar una -, metallum intermissum vel
metalla intermissa reclere // (cavidad hecha mineral: adj mineralis, e. Sin: metllicus.

694
ministerio

Uso: aceite -, minerale leum // sust mine- minifalda: tuncula (vestcula, indcula, t-
rale, is n. Sin: metallum. nica, gunna, cstula) mnima. Sin: gunna su-
prbrevis; hypoznium mnimum.
mineraloga: mineralgia sive -loga, ae f.
Sin: metallorum doctrina, descrptio, scin- minigolf: pilamlleus minutus.
tia.
minimalismo: minimalismus, i m.
mineralgico: mineralgicus, a, um. Sin: ad
minerlium (vel ad metallorum) doctrinam minimalista: minimalista, ae m.
ttinens.
minimizar: extenuare. Sin: ad mnimum re-
mineralogista: mineralgiae investigator. dgere; mnimi fcere.
Sin: metallorum doctrinae peritus.
mnimo: mnimus, a, um. Uso: como m-
minero: fossor, oris m. Sin: metallrius, ii m; nimo, mnimum; los que carecen del - vital,
metllicus. Uso: - de carbn, fossor carbon- qui mnimo subsdio carent ad vitam necess-
rius; - de metal, metallifossor vel fossor me- rio.
tllicus.
minio: mnium, ii n. Uso: pintar, untar con -,
minestrone: sorbtio compsita. miniare; mnio colorare.

miniar: miniare. Sin: minutssime pngere; miniordenador, v. minicomputadora.


subtlibus punctis pngere vel depngere; sub-
tili penicillo punctim pngere. Uso: - un libro, ministerial: ministerialis, e. Uso: seoro -,
minutis picturis librum ornare. domintio ministerialis.

miniatura: (letra floreada, trazada con ministerio: (cargo, empleo, oficio u ocupa-
minio en los antiguos manusritos) rubrca, ae cin) ministrium, ii n. Sin: munus, -nris n.
f // (pintura de pequeas dimensiones) mi- Uso: - pastoral, ministrium pastorale; cura
nuta vel minutssima pictura. Sin: imago pastoralis; - sacerdotal, ministrium sacerdo-
picta mnima; pictura mintulis punctis labo- tale; dejar el - sacerdotal, munus sacerdotale
rata. Uso: en -, minsculus; pusillus; una depnere // (empleo de ministro) ministri vel
Roma en -, pusilla Roma; la casa es un Es- administri (pblici) munus // (cada uno de los
tado en -, domus pusilla res pblica est // departamentos en que se divide la goberna-
(cosa menuda, de escaso tamao) res minuta, cin del Estado) ministrium, ii n; pblicum
parva, pusilla. ministrium. Uso: - europeo, ministrium
europaeum; - de la agricultura, ministrium
miniaturista: minutarum imginum pictor. agriculturae; - de la comunicacin, minist-
Sin: minutissimarum picturarum rtifex rium communicationis; - de cultura y educa-
(-fcis m). cin, ministrium cults atque educationis;
ministrium cultus reique culturalis; - de la
minicomputadora: computatrum vel ordina- defensa, ministrium pblicum rei defensio-
trum minutum. Sin: parvum instrumentum nalis; - de la pblica instruccin, minist-
computatrium. rium institutionis pblicae; ministrium a
pblica institutione; ministrium pblicum

695
ministra

rei institutriae; administrtio institutionis ministro: (persona que ejerce algn oficio,
pblicae, - del interior, ministrium rerum empleo o ministerio) administer vel minister,
domesticarum; ministrium administrationis tri m. Sin: ministrator vel administrator.
internae; - de la salud, ministrium valetdi- Uso: - de justicia, iudex, dcis m; praetor, oris
nis; ministerios de la Santa Sede, ministria m // (persona que dirige cada uno de los de-
Sanctae Sedis; - de transportes, sedes admi- partamentos ministeriales en que se divide la
nistri transvectioni (vel vehiculationi, vel rei gobernacin del Estado) administer pbli-
vehiculriae) praepsiti // (edificio en que se cus. Sin: reipblicae administer; civitatis
hallan las oficinas de cada departamento mi- moderator. Uso: - de la agricultura, adminis-
nisterial) sedes administri (pblici). Uso: - ter rei agrriae; del comercio exterior, mi-
de agricultura, sedes administri agriculturae nister commrcii xteri; - de cultura,
praepsiti; - de asuntos exteriores, sedes ad- administer pblicus rei culturalis; administer
ministri xteris negtiis praepsiti; - de asun- pblicus cults civilis; administer cults rei-
tos sociales, sedes administri negtiis que institutriae; - de defensa, minister de-
socilibus praepsiti; - del comercio exterior, fensionis; pblicus administer a defensione;
sedes administri commrcio cum xteris re- administer civitati defendendae praepsitus;
ginibus praepsiti; - de comunicaciones, administer pblicus defensionis militaris vel
sedes administri communicationi sociali rei defensionalis; - de la ecologa, administer
praepsiti; - de economa, de las finanzas, pblicus rei oecolgicae; - de economa, de
sedes administri rei nummriae pblicae hacienda, rei nummriae administer; pblico
praepsiti; - del exterior, sedes administri x- aerrio administrando praefectus; - de la eco-
teris negtiis praepsiti; - de la industria y el noma y la tecnologa, administer oecon-
comercio, sedes administri indstriae et com- miae technologiaeque; - de instruccin
mrcio praepsiti; - de la pblica instruccin, pblica, minister pblicae instructionis; - del
sedes administri pblicae institutioni praep- interior, minister a rebus interiribus; - de
siti; - del interior, sedes administri negtiis justicia, administer iusttiae; administer a
domsticis (vel rebus internis) praepsiti; - de rebus iudiciriis; - de relaciones exteriores,
justicia, sedes administri rei iudiciriae prae- administer ab xteris negtiis; administer
psiti; - de la marina mercante, sedes admi- rerum exterarum; minister negotiorum exte-
nistri rei martimae mercatriae praepsiti; - rorum; administer pblicus rationum extera-
de la salud, sedes administri saluti pblicae rum vel externarum; praepsitus xteris
praepsiti; - del tesoro, sedes administri the- negtiis; - de salud pblica, administer a sa-
sauririi; - para el ambiente, sedes administri nitate pblica; - del trabajo, administer peri
rei ambitali praepsiti; - para el turismo y el accurando; - de transportes, administer p-
espectculo, sedes administri rei periegticae blicus rei vehiculriae // - plenipotenciario,
et spectculis praepsiti. orator lberis cum mandatis; primer -, jefe de
gabinete, administer primrius; princeps mi-
ministra: administra pblica. Uso: - del exte- nister; princeps administrorum; administro-
rior, ministra a rebus xteris; - de relaciones rum presidens; praeses conslii
exteriores de los Estados Unidos, administra administrorum; - sin cartera, administer sine
rerum exterarum Confoederatarum chartophylcio; consejo de ministros, cons-
Civitatum Americanarum. lium administrorum.

ministrante: ministrans, antis m. Sin: ca- minoico: minicus, a, um.


millus christianus.

696
miologa

minoracin: minortio, onis f. Sin: demin- (-dcis m) minutarum vel minutalis.


tio; immintio; inferior condcio; naturae im-
pedimentum; nsitum obstculum; minuto: (tmporis) minutum, i n. Sin: mi-
abnrmitas. nuta, ae f; (horae) momentum. Uso: - de si-
lencio, minuta taciturnitatis; observar un - de
minora: minritas, atis f. Sin: minor pars. silencio, unam minutam taciturnitatis servare
Uso: - tnica, minor pars allphyla; - lings- sive observare; sexagsima parte de un - de
tica, minritas lingustica; minora de alguna tiempo, o sea segundo, secundum; punctum
nacin, pars minor alicius nationis; cives (tmporis); emplear 50 y 1, L (quinqua-
stirpis nmero inferioris; cives nmero pau- ginta) momenta unumque (tmporis) punc-
ciores (en pl, tambin gentes pauciores n- tum insmere; recorrer 100 m en menos de
mero). 10, C (centum) metra celrius quam decem
punctis emetiri; recorrer 50 km en 4 horas,
minorista: nstitor, oris m. Sin: caupo, onis 30y 32, viam L (quinquaginta) chilometro-
m. rum quattuor horis, XXX (triginta) momen-
tis, XXXII (duo et triginta) punctis confcere.
minu: mintula salttio. Sin: statculus, i m;
salttio gradu lnior. miocardaco: myocardacus, a, um. Sin:
myocrdii vel cordis msculi (gen).
minuendo: nmerus deminuendus.
miocardio: myocrdium, ii n. Sin: cordis
minuete, v. minu. msculus.

minueto, v. minu. miocardigrafo: myocardigraphum, i n.

minscula: lttera minuta vel mintior. miocardiograma: myocardiogramma, tis n.

minsculo: minsculus, a, um. Sin: pusillus. miocardtico: myocardticus, a, um.


Uso: letra -, v. minscula.
miocarditis: myocardtes, is f; myocardtis,
minusvalidez: impedtio, onis f. Uso: graves dis f. Sin: myocrdii (vel cordis msculi) in-
formas de -, graves impeditiones; v. minora- flammtio.
cin.
mioceno: adj miocenicus, a, um // sust mio-
minusvlido: (en lo fsico) membris im- caene, is n.
peditus vel captus. Sin: sucius; laesus // (en
lo psquico) mente captus. Sin: non compos miografa: myogrphia sive -grapha, ae f.
mentis; inhbilis; natur impeditus. Sin: musculorum descrptio.

minuta: prima scrptio (-onis f). Sin: exem- migrafo: mygraphum, i n.


plum // (lista de los platos de una comida, o
que pueden servirse en un restaurante, etc.) miograma: myogramma, tis n.
v. men.
miologa: myolgia sive -loga, ae f.
minutero: minutrium, ii n. Sin: index

697
miolgico

miolgico: myolgicus, a, um. Sin: ad myo- liud intendit.


lgiam prtinens.
mirada: obtutus, us m. Sin: prospectus, us m.
milogo: mylogus, i m. Sin: myolgiae pe- Uso: - alrededor, en torno, circumspectus, us
ritus vel peritssimus. m; actus circumspiciendi; circumspectus in
omnes partes; dirigir la -, obtutum fgere.
mioma: myoma, tis n.
mirador: (que mira) aspciens, entis (adj);
miope: adj myops, pis. Sin: mypi labo- aspector, oris m (sust) // (galera o pabelln
rans; lusciosus; luscitiosus. Uso: ojos -, culi desde donde se descubre una vista hermosa)
hbetes // fig hebes, tis. Sin: retusus vel re- apopsis, is f (abl -i); apopsis, dis f. Sin: locus
tunsus; parum acutus vel intllegens // sust ex quo prospectatur // (balcn cerrado con
myops, pis m. Sin: qui culis non satis cristales y cubierto) maenianum, i n.
prspicit; cuius culi non longe conspectum
ferunt. Uso: alguien se vuelve -, cies oculo- mirar: aspcere. Sin: intueri. Uso: - con bue-
rum alicius hebescit; culi alicius hebes- nos ojos, culis aspcere aequis; - con malos
cunt; ser -, culis non satis prospcere; non ojos, despcere; torvis culis aspcere; nimo
longe videre // fig non longe videre; parum haud aequo intueri; - fijamente, defixis culis
videre vel intellgere. intueri.

miopa: mypia sive myopa, ae f. Sin: lusc- mirada: mrias, dis f. Sin: decem mlia;
tio; culi hbetes; culi non satis prospi- dena mlia.
cientes; culi non longe conspectum ferentes
// fig ingnium parum acutum. Sin: ingnium miriagramo: myriogrammum, i n.
hebes vel retusum, vel retunsum.
mirialitro: myrilitrum, i n.
miosis: mysis, is f. Sin: pupillae contrctio.
mirimetro: myrimetrum, i n. Uso: - cua-
miosota: myostis, dis f. Sin: myosta, ae f; drado, myrimetrum quadratum (=
myoston, i n. 100.000.000 m2, mlies centena mlia metro-
rum quadratorum).
miosotis, v. miosota.
miripodo: myriapus, dis m. Sin: millpeda
mioterapia: myotherapa, ae f. Sin: muscu- vel centpeda, ae f.
lorum curtio.
mirilla: lamella collneans.
mira: (seal fija hacia la cual se dirigen vi-
suales) scopus, i m. Sin: meta; dirctio. Uso: miripodo, v. miripodo.
dirigir la -, tomar el punto de -, speculari;
estar a la -, andar a la -, quedar a la -, li- mirstica: myrstica, ae f.
quid speculari // (intencin) propsitum, i n.
Uso: poner la - en una cosa, rem sibi prop- mirlo: mrula, ae f; mrulus, i m.
nere; in liquid intndere; no tener ninguna -
poltica o temporal, nulla cmmoda poltica mirn (voyeur): contemplator libidinosus.
vel temporlia affectare; no tiene otra -, nihil Sin: obscena observandi cpidus; ad obscena

698
miscible

spectanda propensus. audire; durante la -, inter missam; ir a -, ad


missam venire; ad missam intrare; llegar
mirra: myrrha, ae f. Sin: murra vel murrha, tarde a -, trdius intrare ad missam; partici-
ae f. Uso: de -, v. mirrado. par en la -, missam (vel missae sacrifcium)
participare; perder la -, sacro non interesse;
mirrado: myrrhatus, murratus. Sin: mr- salir de la -, de missa discdere vel gredi.
rheus, mrreus, mrrhinus vel mrrinus.
misacantano: sacerdos novnsilis. Sin:
misa: missa, ae f. Sin: eucharstia, ae f; sa- neomystes, ae m; novnsilis sacer administer.
crum, i n; sacrifcium, ii n; sacrum missae;
missae sacrifcium; eucharsticum sacrif- misal: missale, is n. Sin: missale litrgicum;
cium; sacra eucharstia; sancta missa. Uso: - liber sacrificalis vel sacrificialis; liber sacro-
cantada, missa in cantu; sacrum sollemne; rum. Uso: - Romano, Ambrosiano ..., Mis-
sacrum sollemni ritu factum, peractum, cele- sale Romanum, Ambrosianum ...
bratum; - conventual, missa conventualis; -
exequial, missa exsequialis; - cotidiana, misantropa: misanthrpia sive -thropa, ae f.
missa quotidiana; - dominical, missa domi- Sin: societatis evittio; hminum declintio;
nicalis; dominicalis eucharstia; - fnebre, hminum (vel gneris humani) dium.
missa funebralis; - gregorianas, missae gre-
gorianae; - negra, daemonaca imittio mis- misantrpico: misanthrpicus, a, um. Sin:
sae; - pontifical, missa pontificalis; sacrum hminum fugax; hminum societatem f-
pontificali ritu peractum (celebrada) vel pe- giens.
ragendum (a celebrarse); - privada o rezada,
missa lecta; - satnica, missa satnica; - so- misntropo: misnthropus, i m. Sin: qui h-
lemne, missa sollemnis; missa sollmniter ce- minum societatem fugit.
lebrata; - vespertina, missa vespertina; -
votiva, missa votiva; - votiva de la Santsima miscelnea: (mezcla, unin de unas cosas
Trinidad, Missa votiva Sanctssimae Trinita- con otras) miscellnea, orum npl. Sin: stura,
tis // - de cuerpo presente, missa exsequialis; ae f // (obra o escrito en que se tratan muchas
missae sacrifcium exsequiale; - de difuntos, materias inconexas y mezcladas) miscell-
missa de rquiem, missa defunctorum, missa nea, ae f ; miscellnea, orum npl. Sin: collec-
de requie; missa pro defunctis; sacrum in ex- tnea, orum npl; silva, ae f; scripta
piationem; - del Espritu Santo, missa Spri- miscellnea vel collectnea; multa et vria
tus Sancti; - en accin de gracias, missa scripta; scripta inordinata (escritos desorde-
(votiva) pro gratiarum actione; - en el aniver- nados); scripta incompsita (escritos desor-
sario, missa in anniversrio; - en latn, missa denados, toscos); scripta incompta (escritos
latina; missa latine celebrata // asistir a -, toscos).
missae interesse; ayudar a -, altaris minist-
rio fungi; sacerdoti sacrificanti (vel sacris miscelneo: miscellneus, a, um. Sin: mis-
operanti) ministrare vel inservire; cantar -, cellus; mixtus. Uso: libro, cdigo -, liber,
missam cantare; celebrar -, decir -, sacrum codex miscellneus.
fcere vel pergere; sacrifcium vel sacrum
missae celebrare; missam gere vel celebrare; miscibilidad: temperablitas, atis f.
(sacram) eucharstiam celebrare; sacris fcere
vel operari; escuchar -, missam auscultare vel miscible: temperbilis, e. Uso: - con agua,

699
misil

aqu temperbilis. tor; divini verbi sator. Uso: - apostlico,


christianae doctrinae praeco apostlico m-
misil o msil: mssile, is n (en pl misslia vel nere.
arma misslia). Sin: rucheta vel rocheta, ae f;
telum mssile vel missbile; mssile bllicum; misogamia: misogmia sive -gama, ae f.
bllicus globus mssilis vel missbilis. Uso: - Sin: nuptiarum dium.
scud, rucheta sctica; - intercontinentales,
interplanetarios, misslia intercontinentlia, misgamo: adj misgamus, a, um // sust mi-
interplanetria; - nuclear, mssile nucleare; - sgamus, i m. Sin: nuptiarum osor.
con cabeza nuclear, rucheta cum displosivo
cpite nucleari. misoginia: misognia, ae f. Sin: mulerum
dium.
misin: (accin de enviar) mssio, onis f.
Uso: - de legados, legatorum mssio // (poder misgino: adj misgynus, a, um. Sin: in mu-
que se da a un enviado para que haga alguna leres malvolus // sust misgynus, i m. Sin:
cosa; - diplomtica) legtio, onis f // (viaje de mulerum osor.
estudio, de exploracin) peregrintio, onis f;
(por mar) navigtio // (cometido) munus, misterio: mystrium, ii n. Sin: arcanum.
nris n. Uso: la - propia de Grecia, de Roma, Uso: - del dolor, doloris arcanum.
Greciae, Romae prprium munus; cumplir
la propia -, suo mnere fungi // (encargo) misterioso: mysteriosus, a, um. Sin: msti-
mandatum, i n; mandatus, us m. Uso: dar a cus; arcanus; secretus.
uno la - de..., licui mandare ut + subj //
(serie de sermones que predican los misione- mstica: mstica, ae f. Sin: mstica disci-
ros) mssio, onis f. Sin: sacrae ad ppulum plina, scintia, rtio; rei msticae (vel de re
contiones // (viaje que hacen los predicado- mstica) doctrina. Uso: una - exagerada del
res evanglicos para difundir la religin) ex- trabajo, plus aequo mstica quaedam de la-
pedtio, onis f. Sin: legtio; sacra expedtio; bore rtio; alcanzar las cumbres de la -, ms-
legtio de propaganda fide vel ad propagan- ticae clmina attngere.
dam fidem.
msticamente: (de un modo mstico) mstice.
misional: missionalis, e; v. misionero. Sin: sensu mstico // (misteriosamente) ar-
cane. Sin: occulte.
misionero: adj missionrius, a, um. Sin: mis-
sionalis, e. Uso: asociacin -, consocitio misticismo: (doctrina mstica) v. mstica //
missionria; caridad -, critas missionalis; (estado de la persona que se dedica mucho a
celo -, zelus missionrius; estacin -, sttio Dios o a las cosas espirituales) mysticismus,
missionalis; obra -, opus missionale vel mis- i m. Sin: msticum stdium // (estado ex-
sionrium; viaje -, iter missionale; vocacin traordinario de unin inefable con Dios por
-, voctio missionria // sust missionrius, ii el amor) status (-us m) msticus. Sin: ms-
m. Sin: missionalis, is m; sacer missionalis; tica condcio.
Evanglii praeco (-onis m); Christi nntius;
christianae religionis (vel christianae verita- mstico: (que incluye misterio o razn
tis) nntius, praeco, propagator; sacerdos ad oculta) msticus, a, um. Sin: arcanus; secre-
propagandam fidem legatus; fidei praedica- tus; recnditus; occultus; bditus // (concer-

700
mnemnica

niente o relativo a la mstica) msticus,a, um. tos, nimos, tumultum.


Sin: ad msticam doctrinam ttinens // (el
que se dedica mucho a Dios o a las cosas es- mitin: conventus, us m. Sin: coetus, us m; co-
pirituales) msticus, i m. Sin: homo vel vir mtium; concurstio.
msticus; homo vel vir stdio mstico ddi-
tus, vel msticis disciplinis addictus, vel ms- mito: mythus vel mythos, i m. Sin: fbula.
ticis disciplinis initiatus ; divinarum rerum
contemplator vel scrutator // (el que escribe o mitografa: mythogrphia vel -grapha, ae f.
trata de mstica) homo vel vir rei msticae Sin: fabularum doctrina.
(vel msticae doctrinae, vel theolgiae ms-
ticae) studiosus. mitgrafo: mythgraphus, i. Sin: fabularum
scriptor.
mistificador: adj fallax, acis. Sin: fraudulen-
tus; ludificatrius // sust fraudator, oris m. mitologa: (ciencia de los mitos) mytholgia
Sin: ludificator; adulterator. sive -loga, ae f // (historia fabulosa de los
dioses, semidioses y hroes de la antigedad)
mistificar: fllere. Sin: decpere; ludificare; histria fabularis vel fabulosa. Sin: fbulae,
adulterare. arum fpl; antiquae fbulae; deorum homi-
numque fbulae. Uso: - romana, antiquae
mistral: caurus narbonensis. Romani ppuli fbulae.

mistura, v. mixtura. mitolgico: mytholgicus, a, um. Sin: fabu-


laris, e; fabulosus.
mitad: dimdium, ii n. Uso: a - de precio, di-
midiato prtio; en la - de la cuesta, in mdio mitlogo: mythlogus, i m.
clivo; en la - de la pgina, in mdia pgina;
en la - del verano, mdia aestate. mitomana: mythomnia sive -mana, ae f.

mtico: mthicus, a, um. Sin: fabulosus; fa- mitmano: mythmanes, is m. Sin: mytho-
bularis, e. mni laborans; ad mythomniam proclivis.

mitificar: in fbulam tradcere, extllere, mitn: mancium, ii n.


ergere (liquid vel liquem).
mitra: mitra, ae f. Uso: - pequea, mitella.
mitigacin: laxamentum, i n. Uso: - de la ley,
legis laxamentum. mitral: mitrae smilis.

mitigador, mitigante: mitigatrius, a, um. mitridatismo: immnitas vel indmnitas a


Sin: mitigativus. venenis. Sin: assuetudo ad venena.

mitigar: mitigare. Sin: sedare. Uso: - la fie- mixto: mixtus, a, um.


bre, la ira, el dolor, la severidad, febrim,
iram, dolorem, severitatem mitigare; - los mixtura: mixtura, ae f.
oleajes, la tempestad, los vientos, los nimos,
el tumulto, sedare fluctus, tempestatem, ven- mnemnica: mnemnica, ae f. Sin: mnem-

701
mnemnico

nica, orum npl; disciplina vel ars memriae. tssimus; artculos de -, merces delicatae fpl;
res elegantiores fpl; - en el vestir, vestis hbi-
mnemnico: mnemnicus, a, um. Sin: me- tus; nueva - en el vestir, nova vestimenta;
morialis, e; ad memriae artem spectans. novus vstium mos; vestido a la -, nove ves-
titus // poeta de -, pota nunc ( vel tunc) m-
mnemotecnia, mnemotcnica, v. mnem- xime vigens vel placens; la - de hacer algo,
nica. mos alicius rei faciendae; ser - o de -, estar
de -, vigere vel placere; moris (vel in more)
moar: tela interundata. esse; morem retinere; introducir - extranje-
ras, peregrinos mores indcere vel inferre;
mobiliario: adj mbilis, e. Sin: movens. seguir la -, aliorum hbitum imitari; volverse
Uso: efectos, objetos, enseres -, moblia, ium de -, in morem vrtere; fuera de -, desuetus;
npl; movntia, ium npl; res moventes vel obsoltior; iam non in more; pasar o pasarse
mbiles; res quae moveri possunt // (moblaje) de -, obsolscere, exsolscere.
v. esta voz.
modal: modalis, e.
moblaje: supellex, lctilis f (abl -e sive -i).
Sin: ornamentum, i n; ornamenta, orum npl; modalidad: rtio, onis f. Sin: condcio.
instrumentum. Uso: - de una casa, supellex
domstica; instrumentum domsticum; modelable: formbilis, e. Sin: quod formari
doms ornamentum potest.

moca: (variedad de caf) faba mocana // (in- modelado: (accin) fctio, onis f. Sin: com-
fusin de caf) ptio cafaeria mocana. postio; formtio // (efecto) fictura, ae f.

mochila: mntica, ae f. Sin: srcina; impedi- modelador: fictor, oris m. Sin: formator.
mentum; bulga; sacciprium dorsuale; saccus
meris suspendendus. Uso: llevar la -, srci- modelar: formare. Sin: fngere; accommo-
nam gestare; ponerse la -, srcinam ad dor- dare.
sum accommodare; quitarse la -, srcinam
pnere vel depnere. modelista: minutorum specminum rerum ef-
fector.
mochuelo: (ave rapaz nocturna) lula, ae f.
modelo: (representacin en pequea escala)
moco: mucus, i m. Sin: pituta. Uso: - de forma, ae f. Sin: exemplar; modus. Uso: - pe-
pavo (planta), amarantus caudatus. queo, formella; parva forma; - de una m-
quina, exemplar mchinae; - de una nave,
moda: (uso, modo o costumbre que est en modus navis // (figura de barro, yeso o cera
boga durante algn tiempo o en un determi- que despus se ha de reproducir en madera,
nado pas) moda, ae f. Sin: consuetudo, dnis mrmol o metal) exemplar, aris n. Uso: - de
f; mos, moris m; usus, us m; hbitus, us m; arcilla, proplasma, tis n; - de cera, exemplar
mos et consuetudo; cultus modus. Uso: - del e cera factum; - de yeso, exemplar e gypso
pas, cultus modus domsticus; - extranjera, factum // (vestido con caractersticas nicas,
cultus modus peregrinus; - femenina, mundus creado por determinado modista) vestis (-is
mulebris; - nueva, hbitus novus; mos recen- f) exemplaris vel singularis // (persona o cosa

702
moderno

digna de ser imitada) exemplar, aris n. Sin: rator.


exemplum; spcimen, mnis n. Uso: - eterno,
exemplar aeternum; - ideal, cogitata spcies; modernamente: moderne. Sin: moderna ra-
- perfecto de beldad femenina, excellens mu- tione; hodierno more.
lebris formae pulchritudo; - de integridad,
exemplum innocntiae; - de prudencia, pru- modernidad: (calidad de moderno) modr-
dntiae spcimen; - en su gnero, omni ex nitas, atis f. Sin: nvitas; moderna rtio //
parte in suo gnere perfectus; una esposa -, (nuevos modos de vivir y pensar) hodierna
uxor rarssimi (vel singularis) exempli; un consuetudo; novi mores; recntior cogitandi
obrero -, ptimus pifex // delinear el - ideal agendique modus // (poca actual) haec
del orador, summum oratorem fngere; ora- aetas. Sin: haec tmpora.
torem exprmere; escoger a uno como -, de-
lgere liquem ad imitandum; proponer un - modernismo: modernismus, i m. Uso: - filo-
a imitar, propnere licui exemplar ad imi- sfico, histrico, bblico, modernismus philo-
tandum; servir de -, exemplo esse; tomar a sphicus, histricus, bblicus; - literario,
uno como -, liquem sibi propnere ad imi- litterarum modernismus; modernismus in lt-
tandum; liquem sibi exemplum propnere; teris.
tomar a uno como - en algo, smere ab li-
quo (vel cpere de liquo) exemplum alic- modernista: adj modernsticus, a, um // sust
ius rei // (hombre o mujer que posa para modernista, ae m. Sin: modernismi sectator
pintor, escultor o fotgrafo) exemplar, aris n; vel fautor.
homo pictri (staturio, photgrapho) pro-
psitus; homo exemplaris caus pictori (sta- modernizacin: innovtio, onis f. Sin: ad
turio, photgrapho) propsitus; mlier novum exemplar compostio; ad nova exem-
pictori (staturio, photgrapho) propsita; pla compostio; ad novam formam redctio;
mlier exempli imitandi grti pictori (sta- ad nostrae aetatis morem redctio; accommo-
turio, photgrapho) propsita. Uso: - vivo, dtio ad praesntia.
nudum exemplar // (joven que exhibe los nue-
vos modelos de costura) adulescens vel modernizador: novator vel innovator, oris
puella exemplum novum xhibens; indutor, m. Sin: ad praesntia accommodator.
oris m; indutrix, icis f; desfile de modelos, no-
vorum exemplorum (vel exemplrium) trans- modernizar: novare vel innovare. Sin: ad
vctio, procssio; adulescntium nove novam formam redgere vel redcere; ad
vestitorum vel puellarum nove vestitarum novum exemplar compnere; ad nova exem-
transvctio, procssio. pla compnere; ad nostrae aetatis morem (vel
rationem) redgere; ad praesntia accommo-
modem (Inform), contraccin de modula- dare, novare, interpolare.
dor-demodulador: transmodulatrum, i n.
Sin: transmodulatrium. moderno: modernus, a, um. Sin: hodiernus;
novus; recens; recntior; recentssimus; nu-
moderado: moderatus, a, um. Sin: tempera- prrimus; novellus; praesentneus; nunc usi-
tus. Uso: - en poltica, in re pblica modera- tatus; huius (vel praesentis, vel nostrae)
tus vel temperatus. aetatis; huius (vel nostri) tmporis; nostri
tmporis prprius; nostrorum tmporum vel
moderador: moderator, oris m. Sin: tempe- dierum; nostri seculi; hodiernae vitae; qui

703
modificador

nunc (vel nostro tmpore) est. Uso: los hom- sor; aculeatus vel acerbus irrisor.
bres -, hmines moderni vel hodierni; la vida
-, vita moderna; tiempos -, tmpora moderna mofarse: - de uno, liquem ludbrio habere;
vel hodierna; uso eclesistico - del latn, mo- sugillare vel suggillare liquem; - de algo, su-
dernus usus ecclesisticus latinitatis. gillare liquid; - de todo, mnia in ludbrium
vrtere; v. burlarse.
modificador: mutator, oris m. Sin: commu-
tator; transformator; qui immtat. moglico, v. monglico.

modismo: (expresin privativa de una len- mogote: (montculo) acuminatus collis (is m)
gua) peculiaris modus dicendi // (idiotismo) // (hacina de forma piramidal) acuminatus
v. esta voz. mssium cmulus.

modista: (persona que tiene por oficio hacer mohair: txtile muhaiarense.
prendas de vestir) vestficus, i m; vestfica,
ae f. Sin: novorum vstium effector (-oris m) Mohammed, v. Mahoma.
vel effectrix (-icis f).
moharra: cuspis, dis f.
modisto, v. modista.
moho: (hongo muy pequeo que se cra en la
modo: modus, i m. Uso: - de expresarse, di- superficie de los cuerpos orgnicos) mucor,
cendi vel scribendi modus, forma; sententia- ris m // (capa que se forma en la superficie
rum orationisque forma; - de vivir, modus de un cuerpo metlico por alteracin qu-
vivendi. mica de su materia) robigo vel rubigo, gnis
f (- de los metales); ferrugo, gnis f (- del hie-
modulacin: modultio, onis f. Sin: vocis rro); aerugo, gnis f (- del cobre). Uso: cu-
flxio; sonoritatis flxio. Uso: - de frecuen- bierto de -, robiginosus; robgine obductus.
cia, frequntiae modultio.
moir: undulatus, a, um.
modulador: adj modulatrius, a, um // sust
modulator, oris m // (dispositivo que realiza mojigatera: (disimulacin) simultio, onis
la operacin de modulacin) modulatrium, f. Sin: fallcia; fctio; hypcrisis, is f // (bea-
ii n. Sin: instrumentum modulatrium. tera) pietatis simultio vel spcies; pietatis
erga Deum simultio; religionis ostenttio;
modular: modulari. perviccia religionis.

mdulo: (aparato) mdulus, i m. Uso: - es- mojigato: (disimulado) simulator, ris m.


pacial Huygens, mdulus spatialis Huygens. Sin: fallax; fictor; hypcrita vel hypcrites,
ae m // (beato) virtutis simulator; religionis
mofa: sugilltio vel suggilltio (alicius, ostentator vel simulator; homo religionis pr-
contra alguno). Uso: - amarga, mordaz, vicax.
amara suggilltio; aculeata vel acerba ludifi-
ctio. mojn: (seal que se coloca en un camino
para que sirva de gua) signum virium.
mofador: cavillator, oris m. Sin: derisor; irri-

704
mollear

moka, v. moca. dere, onerare, incursare, cedere.

mol, v. molcula-gramo. molibdenita: molybdaenites, is f; molybdae-


nites, ae m.
molar: (adj, de la pieza dentaria lateral) mo-
laris, e. Sin: ad dentem molarem prtinens // molibdeno: molybdaenus vel molybdaenos,
sust dens (dentis m) molaris, molrius, ma- i m; molybdaena, ae f; molybdaenum, i n.
xillaris.
molinero: molinrius, ii m. Sin: mlitor,
Moldavia: Moldvia, ae f. oris m; pistor; pistrinrius. Uso: de -, pisto-
ralis, e.
molde: (objeto hueco preparado de modo
que d su forma a la materia que se introduce molinillo: (instrumento pequeo que sirve
en l) forma, ae f. Uso: - de boj, bxea forma; para moler) pistrilla, ae f. Sin: pistillum; mo-
cera vaciada en un - de yeso, cera in formam lnula; rudis, is f; mixtrius. Uso: - de caf,
gypsi infusa // (conjunto de letras o forma ya machnula (vel pistrilla, vel molnula) cafe-
dispuesta para imprimir) forma multiplic- ria vel molendo cafo; pistrilla arbicis mo-
bilis. Sin: exemplum multiplicbile lendis fabis; - de pimienta, mola piperria;
machnula pperis molaris; pistrilla molendo
moldeador: formator vel conformator, oris pperi; - para triturar la carne, tritbulum vel
m. Sin: fictor; plasmator; plastes, ae m. Uso: tritrium carnis; mchina concisria (carnis);
el que hace molduras de yeso, gypsoplastes instrumentum carni conterendae; encender,
vel gypsoplasta, ae m. apagar el - (elctrico) de caf, (elctricam)
molnulam caferiam accndere, exstnguere.
moldura: torus, i m. Sin: crepdo, dnis f;
crusta. molino: (mquina) pistrnum, i n. Sin: mol-
num, i n ; molna, ae f; moletrna, ae f. Uso:
moldurar: toris ornare. - elctrico, pistrinum elctricum; - de aceite,
de aceituna, v. almazara; - de agua, aquimo-
molcula: molcula, ae f. lina, aqumola, hydrleta vel hydrletes, ae;
pistrinum aqurium vel hydrulicum; - de
molcula-gramo: grammimolcula, ae f. vapor, mola vaprea; pistrinum vaporrium;
- de viento, ventmola, ae f; ventimolna ; pis-
molecular: molecularis, e. Sin: ad molcu- trinum ventilatum // (casa o edificio en que
lam ttinens. hay un molino) molendinum, i n. Sin: molae,
arum fpl. Uso: fig, llevar el agua a su -,
moledor: mlitor, oris m. Sin: molendin- mnia ad suam utilitatem referre; cada cual
rius; pistrinrius. lleva el agua a su -, sibi quisque ruri metit; ad
suum quisque cmmodum refert quaecum-
moledura o molienda: molitura, ae f. Sin: que agit // (persona sumamente inquieta y
contrtio; commolendi actus. bulliciosa) irrequietus homo. Sin: ardlio,
onis m.
moler: mlere vel emlere. Sin: molare;
frngere; contrere; trere. Uso: - a uno a pu- mollear: (ceder una cosa a la fuerza o pre-
etazos, pugnis liquem contndere, obtn- sin) cdere (por ej, prementi crpori) // (do-

705
mollete

blarse por su blandura) flecti, inflecti. Sin: tans.


torqueri.
monacato: monachatus, us m.
mollete: (panecillo) orbculus panis. Sin:
pastillum ovatum; pastillus ovatus. monacillo, v. monaguillo.

molotov: ampulla molotoviana. Mnaco (estado): Monoecus, i m. Uso: de -,


monoecensis, e
molusco: nimal molluscum vel molle. Sin:
nimal ssibus carens. mnada: monas, dis f. Sin: nitas; singul-
ritas.
momentneamente: momentliter. Sin: ad
(vel in) praesens; in praesenti; in praesens monadologa: monadolgia sive -loga, ae f.
tempus. Sin: doctrina de mondibus vel de unittibus.

momentneo: momentneus, a, um. Sin: monaguilla: puella ministra altaris. Sin:


momentrius; temporneus, a, um; brevis; puella Missae insrviens.
brevssimus; exgui tmporis (gen de cuali-
dad). monaguillo: clerculus, i m. Sin: puer (vel
parvus) minister altaris; puer Missae insr-
momento: tmporis momentum. Uso: a l- viens; puer sacerdoti fmulans; puer sacris
timo -, ltimo momento; en el - oportuno, ministrans; camillus christianus.
tmpore opportuno; en un -, momento tm-
poris; por el -, in praesntia; por un -, paulis- monaquismo: monachismus, i m.
per; diferir para otro -, in liud tempus
liquid differre. monarca: monarcha, ae m; monarchus, i m.

momia: cadaver medicatum, duratum, con- monarqua: monrchia sive monarcha, ae f.


dtum. Sin: mrtui corpus medicatum. Sin: singularis principatus vel dominatus
(-us); singulare imprium; unus dominatus.
momificacin: crporum medictio. Sin: ca- Uso: - absoluta, monrchia absoluta; - cons-
dverum conditura. titucional, monrchia temperata vel constitu-
tionalis; regnum rei pblicae institutis
momificar: mrtuum arte medicare. Sin: convniens.
exanimatum corpus medicare; crpora (od-
ribus) condire, medicare, curare. monrquico: adj monrchicus, a, um. Sin:
monrchiae favens // sust monrchiae fautor.
mona: (simia) smia, ae f. Uso: fig, aunque
la - se vista de seda, - se queda, smia semper monasterio: monastrium, ii n. Sin: coen-
smia etiamsi urea gestit insgnia; dormir la bium; ascetrion vel ascetrium; monacho-
-, edormire crpulam. rum (vel monacharum) coenbium vel
domiclium.
monacal: monachalis, e. Sin: monsticus;
monchicus; mnachus; monachorum vel monstico: monsticus, a, um. Sin: monaste-
monacharum (gen pl); ad mnachos spec- rialis; monachalis; monchicus; coenobialis;

706
monja

monastrii (gen). nummrius. Uso: sistema -, rtio aerria.

mondadientes, v. escarbadientes. mongol: adj monglicus vel monglicus, a,


um // sust Mngolus vel Mngulus, i m.
mondadora: obrera - de arroz, oryzae runca-
trix vel purgatrix (-icis f). Sin: mlier oryzae mongolfiera, v. aerstato.
purgandae addicta.
Mongolia: Monglia vel Monglia, ae f.
mondadura: (accin y efecto de mondar) de-
cortictio, onis f. Sin: crticis detrctio. monglico: (adj y sust, de Mongolia) v. mon-
gol // (que padece mongolismo) mongolismo
mondar: (quitar la cscara) deglbere. Uso: affectus vel afflictus.
lugar donde se monda, decorticatrium; pur-
gatrium. mongolismo: mongolismus, i m.

moneda: (pieza de metal acuada para ser- mongoloide: gneri monglico smilis, e.
vir en las transacciones) nummus vel numus,
i m. Sin: moneta, ae f. Uso: - de oro, de plata, monigote: (mueco o figura grotesca) neu-
de bronce, numus ureus, argnteus, aneus // rospaston, i n. Sin: larva, ae f; ppulus, i m;
(dinero) res nummria. Sin: pecnia; nummi, mbile lignum // (persona insignificante y de
orum mpl. Uso: papel -, chartcea pecnia; poco carcter) truncus, i m. Sin: caudex,
valor de la -, pecniae vis; nummorum vis; dcis m; stipes, ptis m.
nummi prtium; pagar en - italiana, nummis
itlicis (vel Itliae nummis, vel libellis itli- monismo: monismus, i m.
cis) pndere vel slvere; pagar en libras es-
terlinas, nummis nglicis (vel libellis monista: adj monsticus, a, um. Sin: mo-
nglicis) pndere // fig, pagar en la misma -, nismo favens; ad monismum prtinens // sust
par pari referre; par pro pari referre; pari res- monista, ae m. Sin: monismi sectator.
pondere; par pari respondere; pria pribus
respondere. monitor: (persona encargada de ensear la
prctica de alguna disciplina) mnitor, oris
monedero: (bolsa o cartera donde se lleva m // (dispositivo electrnico) monitrium, ii
el dinero en metlico) marspium vel mar- n. Sin: monitrium; monitrium electrni-
sppium, ii n. Sin: crumna, ae f; theca num- cum; machinamentum vel instrumentum mo-
mria; nummorum scculus. Uso: - lleno, nitrium; machnula monitria.
marspium bene nummatum; marspium
plenum ssium // (el que acua la moneda) monitor (Inform) monitrium, ii n. Sin:
monetrius, ii m. Sin: pifex monetae; mo- album visficum; tbula dilcida descriptria;
netae cusor. Uso: - falso, paracharactes, ae m; machinamentum visficum descriptrium.
monetae adulterator; monetrius adulter.
monitorio: monitrius, a, um.
monegasco: adj monoecensis, e; sust Mo-
noecensis, is m. monja: mnacha, ae f (dat y abl pl -bus).
Sin: monialis, is f; sanctimonialis; nonna, ae
monetario: monetalis, e. Sin: monetrius; f (dat y abl pl -abus); nonna coenobialis;

707
monje

virgo monialis. Uso: - conversa, ancilla sanc- sincnium; cntio solitria; cantus homoph-
timonialis; convento de monjas, coenbium nicus.
monacharum; hacerse -, mnacha fio; cltui
divino sacrari; se cltui divino sacrare. mondico: mondicus, a, um.

monje: mnachus, i m. Sin: coenobita, ae m; monofsico: monophasis (gen). Sin: unus


nonnus, i m. Uso: hacerse -, mnachus fio // phasis (gen).
fig, el hbito no hace al -, barba non facit phi-
lsophum; non omnes qui habent ctharam monofisismo: monophysismus, i m. Sin:
citharoedi. doctrina eutychiana.

mono: (traje de faena, de una pieza) tuta, ae monofisita: monophysta, ae m. Sin: euty-
f. Sin: indutrium, ii n; tnica bracata; indu- chianus.
mentum bracatum // (simio) smius, ii m.
monofisitismo, v. monofisismo.
monoaural, v. monofnico.
monofnico: monophnicus, a, um.
monobsico: monobsicus, a, um.
monogamia: monogmia sive -gama, ae f.
monocigtico: monozygticus, a, um. Uso: observar la -, unam uxorem habere
(dicho de una persona), sngulas uxores ha-
monocigoto: monozygotum, i n. bere (dicho de varias personas).

monocotiledn: adj unus cotyldonis (gen) monogmico: monogmicus, a, um. Sin: ad


// sust monocotyledon, nis f. monogmiam ttinens.

monocotiledneas: monocotyldones, um f. monogamista: adj monogamsticus, a, um.


Sin: monogmiae favens, entis // sust mono-
monocotiledneo, v. monocotiledn. gamista, ae m. Sin: monogmiae fautor.

monocromasia: monochromatismus, i m. mongamo: (casado con una sola mujer)


Sin: colorum nitas. mongamus, i m. Sin: qui unam uxorem
habet. Uso: son mongamos, sngulas uxores
monocromtico: monochromticus, a, um. habent.
Sin: monochromus; monochrmatus; unico-
lorus; uncolor, oris; unus coloris (gen). monognesis: monognesis, -is f.

monculo: (que tiene un solo ojo) moncu- monogenia, v. monognesis.


lus, i m // (lente para un solo ojo) monospe-
cillum, i n. Sin: monculum, i n. monografa: monogrphia sive -grapha, ae
f. Sin: de re peculiari scriptum; libellus de li-
monocultivo: unus plantarum gneris cul- qua (vel de sngula) re; investigtio monogr-
tura. phica; como ejercicio acadmico, tambin
scripta exercittio. Uso: - histrica, unus
monodia: mondia, ae f. Sin: mondium; facti histria; escribir la historia romana por

708
monotesmo

monografas, res gestas ppuli Romani carp- trium habens; uno machinamento motus;
tim perscrbere. unimotralis, e // sust monomotrium, ii n.
Sin: unimotrium; unimotrum.
monogrfico: monogrphicus, a, um. Uso:
mtodo -, mthodus monogrphica. monopatn: monopedrota, ae f. Sin: xula
rotalis gubernbilis.
monografista: monographae auctor, oris m.
Sin: rerum peculirium scriptor vel studio- monoplano: monplanum sive -plnum, i n.
sus. Sin: arinavis vel aronavis unum planum
habens.
monograma: monogramma, tis n. Uso: el -
de Cristo, Christi (vel christianum) mono- monopolio: monoplium, ii n. Sin: unus
gramma. vendtio. Uso: - de la administracin y uso
de los medios de produccin, una auctritas
monolinge: unus sermonis (gen). administrandi instrumenta bonorum effectio-
nis iisque utendi; - de la enseanza, mono-
monoltico: monolthicus vel monlythus, a, plium instructionis.
um.
monopolista: (monopolstico) v. esta voz //
monolito: monlythus, i m. Sin: monlythus (persona que ejerce monopolio) v. monopoli-
lapis, dis m (piedra monoltica); columna zador.
monlytha (columna monoltica); monly-
thum monumentum (monumento monol- monopolstico: monopolsticus, a, um. Sin:
tico). ad monoplium spectans.

monlogo: monlogus, i m. monopolizacin: monopoliztio, onis f. Sin:


in monoplium redctio.
monomana: monomnia sive -mana, ae f.
monopolizador: monoples, is m; monopla,
monomaniaco o monomanaco: adj mono- ae m.
manacus, a, um. Sin: monomni laborans
vel affectus // sust monmanes, is m. monopolizar: monopolizare. Sin: monoplium
exercere; in monoplium redgere;
monometalismo: monometallismus, i m. privilgium (alicius rei vendendae)
excpere.
monometalista: monometallista, ae m. Sin:
mometallismi fautor vel sectator. monosilbico: monosllabus, a, um. Sin:
unus sllabae (gen).
monomtrico: monomtricus, a, um. Sin:
unus metri vel mensurae. monoslabo: monosllabum, i n. Sin: unus
sllabae vox vel verbum.
monomio: monmium, ii n.
monotesmo: monothesmus, i m. Sin: unus
monomotor: adj monomotrius, a, um. Sin: dei cultus (-us m) vel relgio.
unimotrius; unius motrii (gen); unum mo-

709
monotesta

monotesta: adj monothesticus, a, um. Sin: par a viandas, escrium vel escarum an-
ad unus dei cultum prtinens // sust mono- bathrum.
thesta, ae m. Sin: unus dei cultor.
montado: - sobre ruedas, subrotatus, a, um.
monotipia: (mquina) v. monotipo // (arte)
monotypa, ae f. Sin: compostio per sngulas montaje: instrctio, onis f. Sin: compostio;
ltteras; singularum litterarum compostio. coninctio; mchinae vel machinarum
instrctio; (en el cine) pellculae cinemato-
monotipista: monotypista, ae m. Sin: mo- grphicae compostio.
ntypus, i m.
montante: (espadn grande que se esgrime a
monotipo: montypum, i n. Sin: monotpi- dos manos) romphaea vel rhomphaea, ae f.
cum prelum; mchina monotpica. Sin: ingens gldius vel ensis (-is m) // (listn
o columna pequea) scapus (-i m) vel asser
monotona: monotnia sive -tona, ae f. Sin: (-ris m) cardinalis.
unus modi tenor; nulla varetas; varietatis ca-
rntia. Uso: con -, sine varietate; eodem sem- montaa: mons, montis m. Uso: - rusa,
per tenore; uno tenore; sine ulla varietate; currculum retroflexum; montes rssici.
nulla varietate; simliter atque uno modo.
montaero: studiosus mntium lustrator.
montono: montonus, a, um. Sin: unsonus Sin: scandendi montes vidus vel cpidus;
vel unum tenorem servans (de la voz); ae- montanis lustratinibus affectus.
qualis, e; sine ulla varietate; nulla varietate;
semper idem (adem, idem); simliter atque montaismo: stdium mntium scansionum.
uno modo. Uso: discurso -, ortio nulla va- Sin: mntium ascendendorum stdium; mon-
rietate predita vel delectans; vida -, adem tanae excursiones vel exercitationes. Uso:
semper vita; voz -, vox languens. hacer -, montes lustrare; mntium ascensus
factitare.
monovalente: monvalens, entis. Sin: mo-
nobsicus. montar: (subir sobre un animal o a un veh-
culo) ascndere. Sin: inscndere, conscn-
monseor: (ttulo que se da a los prelados) dere. Uso: - a caballo, (in) equum ascndere
dminus vel domnus, i m. Sin: meus dminus // (cabalgar) equitare. Sin: equo vehi, ferri,
// (ttulo de honor que concede el Papa a de- vectari; in equo ire; equum gere, rgere, im-
terminados eclesisticos) cappellanus hono- pllere // (armar o poner en su lugar las pie-
rrius, vel praelatus honorrius, Summi zas de cualquier aparato o mquina)
Pontficis. dispnere. Sin: collocare.

monstruo: monstrum, i n // fig (persona muy monte: mons, montis m. Uso: echarse al -,
mala) monstrum, i n. Sin: monstrum hmi- in silvis latitare // - de piedad, muturia (vel
nis; homo diritate taetrrimus; (persona muy mutuatcia, vel mututica) puperum mensa.
fea) foedssimum monstrum; homo pravae Sin: muturia mensa in subsdium miserorum
foeditatis. vel egntium; muturia mensa a pietate.

montacarga: anbathrum onerrium. Uso: - montecillo: montculus, i m.

710
moralista

montenegrino: adj nigromontanus, a, um; moqueta: tapete pro pavimento stratum.


sust Nigromontanus, i m.
mora: (fruto de la morera) morum, i n. Uso:
Montenegro: Nigromntium, ii n. - silvestre, rubum // (tardanza) mora, ae f.
Sin: diltio, sgnitas.
montera: (arte de cazar) ars venatria //
(caza de jabales, venados y otros animales moral: adj moralis, e. Sin: thicus. Uso: con-
de caza mayor) ventio, onis f. Sin: ventio ducta -, recta agendi rtio; enseanza -, offi-
atque insecttio. ciorum praecepta; hombre -, homo bonus,
honestus, nteger, probus, bene moratus; li-
montero: (persona que busca y persigue la bertad -, nimi libertas; obligacin -, offcii
caza en el monte) explorator, oris m. Sin: necssitas; preceptos -, praecepta morlia;
vestigator; indagator; pressor. morales praeceptiones; regla -, rgula
morum; sentimiento -, conscintia offcii //
montculo, v. montecillo. (ciencia que ensea las reglas que deben se-
guirse para hacer el bien y evitar el mal)
montn: congries, i f Sin: congestus, us thica, ae f; thice, es f. Sin: morum vel mo-
m. Uso: - de cadveres, congries cadve- ralis disciplina. Uso: - conyugal, doctrina co-
rum; - de piedras, lpidum congestus; a mon- niugalis; doctrina de conigii mribus
tones, copiosssime; satis superque. dirigendis; - individual, thica individualis //
(estado de nimo) nimus, i m. Uso: levantar
montura: (cabalgadura, bestia para cabal- la - de uno, iacentem alicius nimum er-
gar) sellare iumentum, i n. Sin: iumentum gere, refcere, augere; levantar la - de las tro-
sellrium (v. gr., sinus, mulus, equus, came- pas, miltibus nimos ddere // (moralidad)
lus) // (silla de montar) ephppium, ii n. Sin: v. esta voz.
fultura // (arreos de caballeras) iumentorum
phlerae (-arum fpl) vel ornatus (-orum mpl). moralidad: morlitas, atis f. Sin: mores;
morum condcio; honestas; intgritas; prbi-
monumental: monumentalis, e. Sin: monu- tas. Uso: - privada, privati mores; mores do-
mentrius. mstici vel ntimi; - pblica, pblici mores;
mores ppuli vel civitatis; - de los ciudada-
monumentalidad: magnificntia, ae f. Sin: nos, morlitas cvium; norma de -, recte
magnitudo, dnis f; ampla moles. agendi rtio ac norma; bene vivendi rtio.

monumento: monumentum, i n. Uso: - se- moralismo: moralismus, i m.


pulcral, monumentum sepulcrale; - del holo-
causto, monumentum holocausti; construir moralista: moralista, ae m // (autor de obras
un - en honor de alguien, fcere licui mo- de moral) de mribus scriptor // (profesor de
numentum. moral) moralis disciplinae magister vel doc-
tor. Sin: moralis scintiae professor // (per-
monzn: hppalus, i m. Sin: ventus mons- sona que estudia moral) moralis disciplinae
nius. cultor // (maestro de moral) magister virtutis
vel morum; vivendi (vel recte vivendi) prae-
moquero: mucnnium vel mucnium, ii n. ceptor // fig vitiorum insectator. Sin: morum
Sin: lintolum. castigator, emendator, reprehensor.

711
moralizacin

moralizacin: morum corrctio (-onis f). mordaz: mordax, acis. Sin: dicax; acerbus;
Sin: corruptorum morum emendtio. asper; amarus. Uso: ser -, aculeata usurpare
verba.
moralizador: mnitor ad virtutem. Sin:
corruptorum morum emendator. mordaza: (instrumento que se pone en la
boca para impedir el hablar) oris obturamen-
moralizar: (reformar las malas costumbres tum. Sin: pannus ad os claudendum. Uso:
enseando las buenas) mores corrgere vel poner -, licui in os pannos farcire; fig alic-
emendare; mores fngere, formare, infor- ius os obturare; licui os opprmere; alicius
mare; mores recte conformare // (discurrir linguam comprmere // (aparato usado para
sobre moral) de mribus disputare, dissrere, apretar) bccula, ae f. Uso: - del freno, freni
dissertare. bccula.

moralmente: morliter. Sin: morali ratione; mordazmente: mordciter. Sin: acerbe; cri-
sensu morali; ad rgulam morum; secundum ter; spere; amare.
praecepta morlia. Uso: obligar -, ex nimi
conscintia obligare. moreno: fuscus, a, um. Sin: subniger, gra,
grum. Uso: oso -, ursus subnigro pilo.
moratoria: diltio, onis f. Sin: proltio; pro-
crastintio. morfema: morphema, tis n.

morbidez: (calidad de mrbido) v. morbosi- morfina: morphinum, i n; morphina, ae f.


dad // (calidad de blando, muelle, delicado, Sin: mrphium, ii n; venenum somnferum.
suave) mollitudo, dnis f. Sin: molltia; moll-
ties; tenritas. Uso: - de la lana, de la carne, morfnico: morphnicus, a, um. Sin: mor-
molltia lanae, carnis; - de las manos, molli- phini vel morphinae (gen); ad morphinum
tudo mnuum. vel ad morphinam ttinens.

morbfico: morbficus, a, um. morfinismo: morphinismus, i m.

morbosidad: morbsitas, atis f. Sin: immo- morfinomana: morphinomnia sive -mana,


dertio; effrentio; intemperntia; morbosa ae f. Sin: morphini sumendi insnia, furor,
affctio, condcio; status (-us m) morbosus; concupiscntia; morphini insnia vel demn-
trbidus nimi hbitus (- us m). tia; morphini effrenata cupido; morphini abu-
sus (-us m).
morboso: morbosus, a, um. Sin: mrbidus;
patholgicus // fig immdicus, a, um. Sin: morfinmano: morphinmanes, is m. Sin:
immoderatus; abnormis; anormalis. morphinae studiosssimus; morphinomni
laborans vel affectus; morphino obnxius;
morcilla: btulus, i m. Sin: botellus; sangu- morphini sumptioni dditus vel deditssimus.
culus.
morfologa: morpholgia sive -loga, ae f.
mordacidad: mordcitas, atis f. Sin: dicci- Sin: formaevel formarum descrptio. Uso: -
tas; acrbitas; aspritas; amaritudo. griega, graeci sermonis morpholgia; - la-
tina, latinitatis morpholgia.

712
mortificacin

morfolgico: morpholgicus, a, um. morral: retculum, i n. Sin: pera. Uso: - pe-


queo, prula.
morgantico: morganticus, a, um. Uso: ma-
trimonio -, matrimnium morganticum. morrena: saxorum terraeque aggestus (-us
m).
morgue: cella fnebris. Sin: cella lgubris;
cella corpribus defunctorum excipiendis; morrin: (especie de gorro militar) v. chac.
cadverum (vel crporum mortuorum) repo-
sitrium. morse: (alfabeto) alphabetum morsianum.

morillo: ferrum focrium. Sin: frreum fulci- mortadela: murtatum vel myrtatum, i n. Sin:
mentum. tomculum; tomcina; murtatum frcimen
(-mnis n).
morir: mori dep intr. Sin: e vita discdere,
excdere, migrare; vit fungi vel defungi; mortaja: sudrium, ii n. Sin: lnteum; fne-
vitam finire; ltimum spritum rddere. Uso: bre lnteum.
- de pulmona, pneumni correptus vit
functus est; muri a los 82 aos, octogsi- mortal: mortalis, e. Sin: mortferus; mrtifer;
mum secundum annum agens vit functus mortficus; letalis; ltifer. Uso: pecado -, pec-
est. catum mortale.

morisco: arbicus, a, um. mortalidad: (calidad de mortal) mortlitas,


atis f. Sin: vitae mortalis condcio // (casos
mormn: mormo vel mormon, onis m. Sin: de muerte) mortuorum nmerus.
mormonianus.
morterete: mortarolum, i n. Sin: exguum
mormnico: mormnicus, a, um. mortrium.

mormonismo: mormonismus, i m. mortero: (utensilio para machacar) mort-


rium, ii n. Sin: pila. Uso: mano de -, pis-
moro: (de la antigua Mauritania) Maurus, i tillum, i n; moler en el -, in mortrio trere //
m // (maometano) v. esta voz. (argamasa) arenatum, i n. Sin: calcestrum, i
n // (pieza de artillera) mortrium. Sin: mor-
morosidad: (ir u obrar con lentitud) mor- trium bllicum vel ignvomum; instrumen-
sitas, atis f. Sin: diltio; trditas // (retrasarse tum pyrbolos emittens; mchina
en un pago) trditas, proltio, procrastintio pyrobolorum expulsria; instrumentum pyro-
in solvendo; lentum esse in solvendo. bolorum expulsrium.

moroso: (que va u obra con lentitud) moro- mortificacin: (accin y efecto de mortifi-
sus, a, um. Sin: tardus; lentus; serus // (que carse) mortifictio, onis f. Uso: - corporal,
se retrasa en un pago) lentus in solvendo. voluntria crporis castigtio, afflicttio, ma-
certio; voluntrius crporis cruciatus (-us
morra: jugar a la -, dgitis micare cum li- m); - de las pasiones, cupiditatum (vel libdi-
quo. num) refrentio vel continntia // (lo que
mortifica) contumlia, ae f. Sin: iniuria;

713
mortificante

corrctio; obiurgtio; reprehensio; acris mosquito: culex, lcis m.


obiurgtio; contumeliosa reprehensio.
mostacera o mostacero: sinapirium, ii n.
mortificante: contumeliosus, a, um. Sin: ni-
mum frangens vel deblitans. mostaza: sinpi n indecl; sinpe, is vel
sinpis, is f (ac -im, abl -e vel -i).
mortuorio: (relativo al muerto o a las hon-
ras que por l se hacen) morturius, a, um. mostrador: expositrium, ii n. Sin: cartbu-
Sin: mortualis, e // (preparativos para ente- lum (ostentationum); ostentus, us m; ssulae,
rrar a los muertos) funus, nris n. Sin: exse- arum fpl; mercatria mensa.
quiae, arum fpl; iusta funbria npl; iusta
exsequiarum npl. mote: (apodo) v. esta voz.

mosaico: musivum, i n. Sin: opus musivum, motel: deversrium vehiculrium vel autoci-
tessellatum, segmentatum, vermiculatum nticum. Sin: deversrium ad viam situm;
Uso: pavimento de -, tessellatum; solum vel deversrium viae autocinticae; deversrium
pavimentum tessellatum. autocineto vehntium vel utntium.

mosaiquista o mosasta: musivrius, ii m. motete: cantincula, ae f. Sin: breve cnti-


Sin: tessellrius; tessellator. cum; polyphnica cntio.

mosca: (insecto; pelo que nace al hombre motivacin: motivtio, onis f. Sin: incita-
entre el labio inferior y el comienzo de la mentum.
barba) musca, ae f.
motivo: (dibujo ornamental repetido) prae-
moscatel: adj apianus, a, um // (sust, vino -) cpuum argumentum // (tema de una compo-
muscatum, i n; apianum vinum. sicin musical) modus msicus. Sin:
modulata phrasis; mdulus (msicus) itera-
moscn: assectator, oris m. Sin: interpellator; tus; musicata cantilena // (causa o razn de
molestus vel importunus homo; taediosus una cosa) causa, ae f. Sin: rtio; motivum.
mulerum sectator. Uso: motivos polticos, rationes polticae.

mosquete: manuballista, ae f. Sin: pyro- moto, v. motocicleta.


ballista; sclopetum; manuballista ignvoma
vel ignfera. motocicleta: motobrota, ae f. Sin: autob-
rota; motcyclus; motocclula; brota mot-
mosquetero: manuballistrius, ii m. Sin: ria, autmata, automtica, automatria;
pyroballistrius; sclopetrius; miles manu- bcyclus automatrius; autcypes, pdis m.
ballist (vel pyroballist) armatus vel instruc- Uso: - con sidecar, autobrota cum adiecto
tus. csio; ir en -, autobrot vehi; viajar en -, iter
autobrot fcere // - de pequea cilindrada y
mosquitero: conopum, i n; conpium, ii n. rueda de dimetro reducido, birtula automa-
Sin: retculum; conopum vel retculum con- tria.
tra clices.
motociclismo: motocyclismus, i m. Sin: res

714
motscafo

autobirotulria. rium; - de explosin, motrium displosrium;


machintio a displosione; machinamentum
motociclista: motocyclista, ae m. Sin: auto- motrium displodendi vi preditum; - de
birotrius; motriae brotae ductor; brotae vapor, motrium vapreum vel vaporrium;
automatriae gubernator; bcicli automatrii - de dos cilindradas, machintio bimodiolata;
moderator; autobrot vehens. - de cuatro cilindradas, machintio quater-
modiolata; - de doce cilindros, machinamen-
motocross: certamen autobirotarum campes- tum dudecim cylindris preditum; - de
tre. varias cilindradas, machintio plurimodio-
lata vel polymodiolata; - de cuatro tiempos,
motocultivo: motocultura, ae f. Sin: agrorum motrium tetrchronum // encender, apagar
cultura machinarum automatariarum adiu- el -, motrium accndere, exstnguere.
mento.
motora: cymba automatria.
motonutica: motonutica, ae f. Sin: ars
nutica motria. motorbote: navgium automatrium.

motonutico: motonuticus, a, um. Sin: ad motorismo: motorismus, i m.


motonuticam spectans.
motorista: (persona que conduce una moto-
motonave: motonavis, is f. Sin: navis auto- cicleta) v. motociclista // (persona que prac-
matria; navis motralis. tica el motorismo) motorista, ae m //
(maquinista de tranva o de barco con motor)
motoneta: motocclula, ae f. Sin: birtula machinator, oris m. Sin: motori addictus.
automatria.
motorizacin: motoriztio, onis f. Sin: (ma-
motoniveladora: automatrius chamulcus chinamentorum) motoriorum instrctio.
(fossrius).
motorizado: motorizatus, a, um. Sin: machi-
motopatn, v. escter. natus; automatriis mchinis ( machinatini-
bus, machinamentis) munitus, preditus,
motor: (adj, que comunica movimiento) mo- instructus; (machinamentis) motriis instruc-
trius, a, um. Sin: movens, entis; qui (quae, tus. Uso: ejrcito -, exrcitus motorizatus vel
quod) movet // (mquina que mueve ciertos machinatus.
aparatos) motrium, ii n. Sin: motrum; ma-
chinamentum; machintio; machinamentum motorizar: motorizare. Sin: (machinamen-
motrium; motria mchina vel machintio. tis) motriis instrere; automatriis mchinis
Uso: - Diesel, machintio dislia; motrium munire; automatriis vehculis instrere.
machinamentum diselianum; - elctrico, mo-
trium sive motrum (vel machinamentum motor scooter, v. escter.
motrium) elctricum; de -, motrius; motra-
lis, e; gas de los -, gsium motrale; - accio- motscafo: scapha automatria. Sin: automa-
nado por nafta (gasolina, bencina), motrum tria linter (- tris f) vel cmbula; automat-
benzinrium // - de avin, aronavis propul- rium navgium.
srium; - de combustin, motrium benzin-

715
motriz

motriz: motrix, icis f. Uso: fuerza -, vis mo- xus; - neolatino, motus neolatinus; - ssmico,
vendi; vis tractria; vis qu liquid movetur; motus ssmicus; - vibratorios, motus vibra-
mquina -, mchina tractria. trii // - de la calle, viae concurstio; - de ca-
pitales en sentido bancario, pecuniarum
motu proprio: ltterae motu prprio datae rtio; - de capitales en sentido comercial, pe-
fpl. Uso: - del Papa (bula pontificia), Ltterae cuniarum exercittio; - de las mquinas, ma-
Apostlicae motu prprio datae fpl. chinarum meatus (-us m).

mountain bike: brota montana. moviola: movola, ae f. Sin: instrumentum


retractrium.
mouse (Inform), ratn: mus, muris m. Sin:
msculus, i m. moza: (joven) puella, ae f. Sin: adulescens;
ivenis // (soltera) caelebs, lbis f // (cama-
movible: mbilis, e. Sin: agitbilis; gilis. rera) ministra vel administra, ae f. Sin: tricli-
Uso: fiestas -, festa moblia // (que gira, que niria; dmnula tabernria.
da vueltas) verstilis, e.
mozrabe: adj mozarbicus, a, um // sust
movilidad: moblitas, atis f. Mzarabs, bis m.

movilizacin: (accin y efecto de movilizar) mozo: (joven) adulescens, entis m. Sin: ive-
mobilittio, onis f. Sin: dilectus vel delectus, nis, is m // (soltero) caelebs, lbis m // (hom-
us m; ad arma convoctio. Uso: - en masa, bre que sirve en las casas o al pblico en
delectus (-us m) tumulturius; - general, m- oficios humildes) minister, tri m. Sin: fmu-
nium cvium ad arma convoctio // fig, - ge- lus; fmulus domsticus; calator; mercen-
neral de las conciencias, generalis rius sive mercennrius. Uso: - recadero o
conscientiarum motus (-us m). para recados, cadete, tabellrius; dirbitor m;
- de bar, triclinirius, ii m; thermopla, ae m;
movilizado: (incorporado a filas) mobilita- thermoplii minister; tabernae potriae mi-
tus, a, um. Sin: conscriptus; collectus; ad nister vel fmulus; - de caf, cafeopla, ae m
arma convocatus. ; tabernae caferiae minister vel fmulus; - de
cervecera, minister cervisirius; - de cocina,
movilizar: (convocar a filas) mobilitare. Sin: v. pinche; - de comedor, triclinirius; cbi-
delectum habere, institere, gere; ad arma fer; qui cibos apponit; - de cordel, - de
convocare // fig cire vel concire. Sin: m- cuerda, - de estacin , grulus; biulus; - de
bilem vel lacrem rddere. cuadra, agso, nis m; - de matadero, lani-
rius administer; - de mulas, mlio, onis m;
movimiento: motus, us m. Sin: mtio, onis servus a iumentis; - de pastelera, grulus
f; meatus, us m. Uso: - corporal, mtio cor- dulcirius; - de restaurante, caupnius, ii m;
poralis; - histricos con finalidades polticas, caupnius puer.
incepta quae civitatis temperationem contin-
gunt; - insurreccional, seditiones et motus; - muar, v. moar.
Internacional de los Pases No Alineados,
Motus Internationalis Civitatum Non Conso- muceta: pallolum, i n. Sin: amculum.
ciatarum; - obrero y sindical, opficum motus
eorumque collegiorum; - reflejo, motus refle- muchachear: puerliter gere vel se grere.

716
muestra

Sin: ineptire. muecas a uno, liquem subsannare.

muchacho: puer, peri m. Sin: adulescens, muecn: muazzinus, i m. Sin: sacer rabum
entis m; psio, onis m. praeco.

muco: muccus vel mucus, i m. Sin: pituta, muela: (piedra de molino) mola, ae f. Sin:
ae f; humor mucosus. molaris lapis, mola machinria // (piedra re-
donda de afilar) cos, cotis f // (nombre de los
mucosa: mucosa, ae f. dientes grandes posteriores a los caninos)
genuinus vel molaris dens (dentis m) // (cerro
mucosidad: mucsitas, atis f. Sin: natura elevado y plano) molaris mons.
mucosa.
muelle: (pared de fbrica a lo largo de un ro
mucoso: mucosus, a, um. Sin: muculentus; o de un puerto, para facilitar el embarque y
pituitosus. desembarque de cosas y personas) agger, ris
m. Sin: moles, is f; obiectus (-us m) saxorum;
mudanza: (cambio de domicilio) domiclii moles flctibus oppsita; iactus (-us m) in
transltio. altum petrarum obex (bicis m) // (andn)
crepdo, dnis f // (resorte de metal) elat-
mudarse: domiclium immutare vel trans- rium, ii n. Sin: tendculum.
ferre.
murdago: viscum, i n.
mueblaje, v. moblaje.
muerte: mors, mortis f. Uso: - natural, mors
mueble: adj mbilis, e. Uso: bienes -, movn- naturalis; - prematura, mors immatura; conde-
tia, ium npl; res moventes vel mbiles; bona nar a -, cpite vel cpitis damnare; dar -, mor-
moblia // sust mbile, is n. Sin: piplum; ar- tificare; occdere; morte affcere; vit privare.
mrium (armario); arca, ae f; en pl, tambin
supellex, lctilis f; ornamentum, i n; ornatus, muesca: incisura, ae f. Sin: scalptura.
us m; apparatus, us m; instrumentum, i n (sin-
gulares colectivos). Uso: casa provista de muestra: (trozo de tela o porcin de un pro-
muebles, domus instructa; proveer de muebles ducto o mercanca, que sirve para conocer
una casa, domum instrere; v. moblaje. la calidad del gnero) spcimen, mnis n.
Sin: exemplum. Uso: - sin valor, spcimen
mueblista: (persona que hace muebles) su- sine prtio // (ejemplar o modelo que se ha
pellctilis fabricator vel pifex // (persona de copiar o imitar) spcimen // (rtulo de las
que vende muebles) supellctilis vnditor. tiendas que indica la naturaleza del comer-
cio) signum, i n. Sin: indcium // (fig, seal,
mueca: sanna, ae f. Sin: subsanntio, onis f; demostracin o prueba de una cosa) mons-
os distortum; oris distrtio vel depravtio. trtio vel demonstrtio, onis f. Uso: dar mues-
Uso: hacer muecas, os distorqure (torcer la tras de valor, virtutis signa dere (vel
boca); distorquere labra (torcer los labios); spcimen praebere) // (exposicin, exhibi-
contrhere frontem (arrugar la frente); con- cin) exhibtio, onis f. Uso: - de trabajos ar-
trhere vultum (contraer el rostro); contr- tsticos, exhibtio artificiorum.
here nares (fruncir las narices); hacerle

717
muestrario

muestrario: exempla collecta npl. Sin: mr- sum. Sin: strgula vel vestis villosa.
cium exemplria; propsita exempla vel spe-
cmina; exemplria rdine digesta. mulso: mulsus, a, um.

muft: mahometanorum religionis magister multa: multa vel mulcta, ae f. Sin: multtio;
vel moderator. poena; poena pecuniria; pecnia poenalis;
mulctatcia pecnia. Uso: condonar, perdo-
mugrn, v. esqueje. nar una -, remttere multam; imponer una - a
alguno, multam impnere licui vel in li-
muguete: convallria, ae f. Sin: convallria quem; mult liquem multare; licui multam
maialis; llium convllium; aster (-ris m) t- dcere vel irrogare; incurrir en una -, multam
ticus. commttere; hay que pagar multas, poenae
solvendae sunt.
mujer: mlier, ris f. Sin: fmina. Uso: - con-
sagrada, sanctimonialis, is f ; sanctimonialis multar: multare vel mulctare. Sin: mult li-
mlier; - cortesana, - pblica, mretrix, icis quem damnare vel punire; pecni liquem
f; mretrix mlier; - histrica, hystrica, ae f; multare.
hystrica fmina; - hombruna, - de nimo va-
ronil, virgo, gnis f; - de su casa, domseda, multicelular: multicellularis, e.
ae f.
multicolor: multcolor, oris. Sin: multicolo-
mujeriego: mulierosus, a, um. Sin: mulier- rus; multicolrius; multicoloris, e.
rius; mulierculrius; mulierosus homo; mul-
erum sectator vel studiosus; feminarum multicultural: multiculturalis, e.
prosecutor vel pedsequus. Uso: el ser -, mu-
liersitas. multiculturalismo: multiculturalismus, i m.

mujeril: mulebris, e. Sin: femneus. multilateral o multiltero: multilterus, a,


um.
mulero: mlio, onis m. Sin: servus a iumen-
tis. multimillonario: multimilionrius, ii m.

muleta: (palo con puo atravesado que sirve multinacional: adj multinationalis, e // sust
a los enfermos para apoyarse al andar) f- socetas multinationalis.
rula, ae f. Sin: bculum; subalare bculum vel
fulcrum; bculum orthopedicum vel rostra- multiplicacin: multiplictio, onis f.
tum. Uso: apoyarse en las - , bculis (subal-
ribus bculis vel fulcris; bculis orthopedicis multiplicador: multiplicator, oris m. Sin: n-
vel rostratis) inniti; caminar con muletas, lle- merus multplicans. Uso: aparato -, instru-
var muletas, bculis levare membra. mentum polygrphicum.

muletilla: (bordn, en la conversacin) v. es- multiplicando: nmerus multiplicandus.


tribillo.
multiplicar: multiplicare.
muletn: tegumentum gauspinum vel villo-

718
mundo

multplice: mltiplex, plcis. faciendi.

multiplicidad: multiplcitas, atis f. mundialmente: per totum (vel per univer-


sum) orbem. Uso: - famoso, per totum orbem
mltiplo: adj mltiplex, plcis // sust mlti- famosus.
plus, i m. Sin: nmerus multiplicativus.
mundillo: (arbusto) glbulus nivis // (calen-
multitasking (Inform): procssio (-onis f) vel tador de cama) v. calentador.
processus (-us m) mltiplex.
mundo: mundus, i m. Sin: orbis, is m; uni-
mundanal, v. mundano. versum, i n; univrsitas rerum; orbis terra-
rum; terrae, arum fpl (tierra, planeta);
mundanera: res mundanae, saeculares, hmines, um mpl; humanum vel hminum
terrenae. genus; gens humana; omnes gentes (gnero
humano); humana socetas; hminum con-
mundanidad: mundnitas, atis f. Sin: mun- srtio; consocitio humana (sociedad hu-
dana vnitas, cupditas, vita; res volupturiae; mana). Uso: el - actual, haec aetas; mundus
voluptria vita. Uso: engolfarse en las mun- huius tmporis; el - agrcola, res tota agrico-
danidades, se totum voluptatum blandimen- laris; el - antiguo, orbis antiquus; vteres, um
tis ingurgitare. mpl (los antiguos) vel vtera, um npl (las
cosas antiguas); vteres nationes; el - circun-
mundano: (perteneciente o relativo al dante, res quae circum sunt; el - contempo-
mundo) mundanus, a, um. Sin: ad mundum rneo, mundus qui nunc est; el - deportivo,
prtinens // (que atiende demasiado a las orbis gmnicus; el - espiritual, mundus spiri-
cosas del mundo) mundanus, a, um. Sin: talis; el - exterior, res externae; el - islmico,
mundialis, frvolus, volupturius; voluptti- orbis islmicus; - mecnico-tcnico, mundus
bus addictus. Uso: gloria -, mundialis glria; machinalis idemque tchnicus; el Nuevo -,
mujer -, mlier volupturia; mlier volupt- terrae novae; orbis novus ; el otro -, vita fu-
tibus ddita; sabidura -, mundana sapintia. tura; vita quae est post mortem; Tercer -, Tr-
tius, qui dcitur, Mundus; regiones trtii
mundial: mundialis, e. Sin: mundanus; uni- rdinis; el - del trabajo, perum atque artifi-
versalis; pancsmius; totus orbis terrarum; ciorum orbis (-is m); mundovisin, vsio pan-
mnium gntium vel nationum; universi g- csmia // del -, mundialis, e; alegras de este
neris humani. Uso: competencias -, cert- -, vitae gudia; las cosas del -, res humanae;
mina mundana; guerra -, bellum mundanum, el curso del -, rerum cursus (-us m); elemen-
universale, mnium gntium; solidaridad -, tos del -, mundilia elementa; el fin del -,
solidaretas mundialis. finis mundi; en este -, in terris; in his terris;
en los confines del -, in ltimis terris; hasta
mundialismo: mundialismus, i m. Sin: pan- las regiones ms lejanas del -, in ltimas
csmia (vel totus mundi) rtio. oras; partes del -, orbis terrarum partes; todas
las partes del -, omnes gntium partes; rique-
mundialista: pancsmius, a, um. Sin: ad uni- zas del -, orbis terrarum divtiae; seor del -,
versum terrarum orbem ttinens. dminus totus orbis; seores del -, dmini
terrarum; un - de cosas, rerum mxima cpia;
mundializacin: rtio liquid pancsmium un - de gente, magna hminum frequntia //

719
municipal

aunque se hunda el -, preant omnes licet; etsi mun: mnculum, i n. Sin: artus truncus vel
fractus illabatur orbis; desde que el - es -, post mtilus; brchium mtilum, truncum, man-
hmines natos; post hminum memriam; huir cum; trunca manus.
del -, vitare turbam; fgere celebritatem; reco-
rrer el -, orbem terrarum pererrare vel perva- mural: adj muralis, e. Sin: parietalis; parie-
gari; venir al -, in vitam venire; nasci; in lucem trius // sust pictura parietalis.
prodire; in lucem sscipi vel edi; tan pronto
como venimos al -, simul atque diti sumus; muralista: paretum pictor.
vivir en medio del -, in celebritate versari.
murena: murena, ae f.
municipal: municipalis, e. Uso: consejeros -,
curatores rei municipalis; consejo -, cons- muritico: muriticus, a, um. Uso: cido -,
lium curatorum rei municipalis. muriticum, i n.

municipalidad: (ayuntamiento) municipli- murcilago: vespertlio, onis m. Sin: vespe-


tas, atis f. Sin: municipalis cria; municipales rgo, gnis m.
magistratus // (sede) domus (-us m) munici-
palis. muro: murus, i m. Uso: - almenados, muri
pinnati; murorum pinnae; - de adobes, murus
municipalizacin: municipaliztio, onis f. macriae; el - de Berln, Berolini murus;
Sin: in municpii potestatem redctio. murus Berolinensis.

municipalizar: municipalizare. Sin: munic- muscular: muscularis, e. Sin: musculorum


pio commttere; municpii potestati attrib- (gen pl); lacertorum (gen pl).
ere; in municpii potestatem redgere.
musculatura: musculorum compages (-is f)
municipio: (comuna) municpium, ii n . Uso: vel summa.
ciudadano del -, mniceps, cpis m // (sede)
aedes (-ium fpl) magistri urbis. musculoso: musculosus, a, um. Sin: lacerto-
sus; torosus.
mueca: (figura de mujer que sirve de ju-
guete) pupa vel ppula, ae f. Sin: pusola; muselina: mossulinum, i n. Sin: crbasus, i f;
icncula; imagncula; icncula puellaris. crbasum, i n; en pl crbasa, orum; mausi-
Uso: fbrica de muecas, puparum officina liense txtile (-is n); mausiliensis crbasus;
vel ergastrium // (fig, muchacha hermosa y pannus mossulinus. Uso: - de lana, lana mos-
delicada) ppula, ae f. Sin: dulcolae, arum fpl. sulina.

mueco: (figurilla humana) pupus vel p- museo: musum vel musaeum, i n. Uso: -
pulus, i m // (joven fatuo y afeminado) ho- Britnico, Museum Britnnicum; - Europeo,
mnculus, i m. Sin: pusillus homo. Museum Europaeum vel Europae; - Nacio-
nal, Museum Nationale; - Tcnico, Museum
muequera: (tienda de muecas) puparum Tchnicum; - Vaticano, Museum Vaticanum
taberna // (gran cantidad de muecas) magna vel Vaticnicum; - de ciencias naturales, mu-
puparum cpia. seum disciplinarum naturlium; - de cuadros,
- de pinturas, v. pinacoteca.

720
musicoterapia

museografa: museogrphia sive -grapha, ae culum canntium, loquntium, saltntium.


f. Uso: actor de un -, msici drmatis hstrio
(-onis m).
museogrfico: museogrphicus, a, um.
musicalidad: canor, oris m.
musegrafo: musegraphus, i m.
musicalizar: liquid msicis notis excpere.
museologa: museolgia sive -loga, ae f. Sin: liquid msicis modis aptare, vestire, or-
nare; licui rei modos aptare. Uso: - una can-
museolgico: museolgicus, a, um. cin, carmen msicis modis aptare.

muselogo: muselogus, i m. Sin: peritus musicar, v. musicalizar.


rerum muselium
music-hall: varietatum theatrum.
muserola: fiscella, ae f. Sin: oris vnculum.
msico: msicus, i m. Sin: modulator; aene-
msica: msica, ae f; msice, es f. Sin: m- ator (tocador de trompeta; clarinero); tibcen,
sica, orum npl; msici modi. Uso: - casera, cnis m (tocador de flauta); crnicen, cnis m
cantus (-us m) domsticus; - clsica, msica (tocador de cuerno) Uso: - ambulante,
clssica; msici modi clssici; - instrumental, msicus circumforneus; - de orquesta,
cantus nervorum; tibiarum nervorumque can- symphonacus.
tus; cantus vel concentus msicis instrumen-
tis datus; - moderna, msica recntior vel musicografa: musicogrphia sive -grapha,
hodierna; - popular, msica popularis; - pro- ae f.
fana, msica profana ; - ratonera, msica
horrbilis vel felina; - sagrada, msica sacra; musicgrafo: musicgraphus, i m. Sin: mu-
- vocal, vocum concentus; concentus voce sicorum scriptor.
(vel vcibus) datus; - vocal e instrumental,
vocum nervorumque cantus // - de Bach, m- musicologa: musicolgia sive -loga, ae f.
sica bachiana; - de cmara, symphnia con- Sin: doctrina musicolgica; scintia msicae
vivalis (vel convivialis), domstica, artis. Uso: relativo a la -, musicolgicus; ins-
cameralis; concentus paucis instrumentis tituto de -, institutum musicolgicum.
datus; - de cuerda, msica rcubus effecta;
grupo de - jazz, grex musicorum izzicis n- musiclogo: musiclogus, i m. Sin: msicae
meris canntium // componer la -, modos f- studiosus; modorum peritus; msicae artis
cere; poner msica a un texto para que peritus; musicorum perstudiosus; histriae ac
pueda ser cantado, verba modis msicis or- tchnicae musicalis cultor, peritus, studio-
nare; v. musicalizar. sus.

musicabilidad: musicablitas, atis f. musicomana: musicomnia sive -mana, ae


f.
musicable: msicis modis aptbilis.
musicmano: musicmanes, is m.
musical: adj msicus, a, um. Sin: canorus;
melodus // sust msicum drama. Sin: spect- musicoterapia: musicotherapa, ae f.

721
musivo

musivo: musivus, a, um. Sin: tessellatus; ver-


miculatus.

muslim o muslime, v. musulmn.

muslmico, v. musulmn.

musulmn: adj musulmanus, a, um. Sin:


mslimus; muslmicus // sust musulmanus, i
m. Sin: mslimus, i m. Uso: - fundamenta-
lista, mslimus fundamentalsticus; v. maho-
metano, islmico.

mutacin: muttio, onis f. Uso: - cromos-


mica, muttio chromosmica; - puntual, mu-
ttio punctualis.

mutilacin: mutiltio, onis f.

muting: instrumentum sonum mnuens.

mutismo: mtitas, atis f. Sin: mutum os; lin-


guae defctio; mutum esse // fig tacitrnitas,
atis f.

mutualidad: auxlii vel adiumenti vicissi-


tudo (-dnis f).

mutuamente: nvicem. Uso: amarse -, nvi-


cem dilgere; denigrarse -, nvicem se obtrec-
tare; saludarse -, salutare nvicem.

mutuante: mtuans homo.

mutuo: adj mtuus, a, um // sust pecnia


mtua.

muzrabe, v. mozrabe.

mystery evenings: vsperae arcanae.

mystery shows: exhibitiones arcanae.

722
N
nabo: rapa, ae f; rapum, i n. amplificandae stdium; ptriae amplifican-
dae stdium. Uso: - psicoptico, nationalis-
ncar: concha, ae f. mus psychopticus.

nacido: - con estrella, homo sdere dextro nacionalista: adj nationalsticus. Sin: natio-
ditus. nem immoderate colens; ptriae nimis stu-
dens; ad ptriam amplificandam proclivis.
nacin: ntio, onis f. Sin: cvitas, atis f; gens, Uso: orgullo -, immoderatus suae gentis st-
gentis f; ptria, ppulus. Uso: - autnomas, dium; sentido -, nationalsticus sensus (-us m)
civitates sui iuris vel adeptae sui iuris statum; // sust nationalista, ae m. Sin: gentis suae ad-
- altamente industrializadas, civitates quae mirator, fautor; ptriae (vel nationis suae)
in operosis artifciis plrimum profecerunt; - amplificandae fautor; immoderatus ptriae
poco industrializadas, nationes in operosis cultor.
artifciis paulum progressae; - occidentales,
ppuli ad occasum habitantes; ppuli regio- nacionalizacin: nationaliztio, onis f. Sin:
nem occidentem colentes; - orientales, publictio; in pblicum redctio; pblicae tu-
Orientis civitates; - progresista, ntio incre- telae tradtio.
mentis crescens; - Unidas, Nationes Unitae
vel Counitae; Coniunctae (vel Consociatae, nacionalizar: nationalizare. Sin: publicare;
vel Sociatae) Nationes; Asamblea General de in pblicum redgere; pblicum fcere; p-
las - Unidas, Coetus Unitarum Nationum; blicae tutelae trdere.
Consejo de seguridad de las - Unidas, Unita-
rum Nationum Conslium securitati tuendae. nacionalsocialismo, v. nazismo.

nacional: nationalis, e. Sin: ptrius; doms- nacionalsocialista: (perteneciente o relativo


ticus; nationis, gentis, ptriae (gen). Uso: al nacionalismo) socialsticus nationalis. Sin:
bandera -, ptriae vel nationis vexillum; p- ad socialismum nationalem prtinens // (par-
trium vexillum; carcter -, character (-ris m) tidario del nacionalsocialismo) socialista
nationalis; equipo -, ptrius manpulus; gn- (-ae m) nationalis.
tica turma; himno -, ptrium carmen; lengua
-, ptrius sermo. nadador: adj nans, nantis. Sin: natans, antis.
Uso: apasionado -, nandi studiosus; hbil -,
nacionalidad: nationlitas, atis f. Sin: ntio; nandi peritus // sust natator, oris m (indica
cvitas; civitatis frutio. una cualidad caracterstica); nans, nantis vel
qui natat (el que nada en una circunstancia
nacionalismo: nationalismus, i m. Sin: suae determinada) // no -, non natator m; non na-
gentis stdium; nmium prpriae nationis tatrix f.
(vel prpriae civitatis, vel suae gentis) st-
dium; flagrantssimum ptriae stdium; suae nadar: nare. Sin: natare. Uso: que sirve para
nationis (vel prpriae civitatis) gloritio; suae -, natatrius; sitio en donde se nada, natbu-
gentis admirtio; gentis (vel nationis) suae lum; natatrium; natatria.

723
nadera

nadera: frvolum, i n. Sin: nugamenta, orum Napolen: Napleo, onis m.


npl; res nullus momenti; res levssima; en pl,
tambin nugae vel tricae, arum f. Uso: decir napolenico: napolenicus, a, um. Sin:
naderas, nugari; perder el tiempo en nade- Napoleonis (gen); ad Napoleonem spectans.
ras, nugas gere.
napolitano: adj neapolitanus, a, um // sust
nadir: nferi caeli vertex (-tcis m). Neapolitanus, i m.

nafta: naphta vel naphtha, ae f. Sin: leum naranja: arncium, ii n; arncia, ae f. Sin:
bituminosum vel terrgenum. Uso: - sin arntium vel aurntium; arntia vel aurntia;
plomo, benzinum non plumbatum. malum arntium vel aurntium; malum
ureum, snicum (vel sinense), pnicum;
naftalina: naphtalinum, i n; naphtalina, ae f. ctreum sinense.
Sin: sucus bituminosus; pulvis naphtae;
hydrocarburum contractum. naranjada: aurantina (aurntia, arntia, arn-
tina) potio (-onis f). Sin: mali sinensis sucus.
naf, naf o naif: (ingenuo) simplex, plcis.
Sin: ingnuus; nativus; artifcio carens; arti- naranjal: aurantirium, ii n. Sin: locus au-
fcii expers (-ertis) // (dicho de estilo pict- rntiis (vel citris sinnsibus) cnsitus.
rico) nativa simplicitate pictus.
naranjero: (perteneciente o relativo a la na-
nailon: nylum, i n. Sin: nailon indecl; txtile ranja) ad arncium prtinens // (persona que
(-is n) nailnicum vel nailneum; matria vende naranjas) aurantirius, ii m // (na-
plstica nailonensis. Uso: de -, nylnius, nai- ranjo) v. esta voz.
lnicus, nailneus, naelnicus.
naranjo: aurntius, ii f. Sin: citrus (-i f) si-
naipe: charta vel chrtula lusria. Sin: scida nensis; malus arntia; citrus arntia. Uso: -
vel scdula lusria; lusria pgina. Uso: juego amargo, dulce, citrus sinensis amara, dulcis.
de naipes, de cartas, chartarum (chartularum,
scidarum, scidularum) lusus (-us m) vel ludus narcisismo: narcissismus, i m. Sin: sui ado-
(-i m); jugar a los -, chartare; chartis (chrtu- rtio,venertio, cultus (-us m), admirtio;
lis, chartis lusriis, scidis, scdulis) ldere; nmia sui existimtio; narcissianum vtium.
mezclar los -, chartas (chrtulas, scidas, sc-
dulas) confndere; baraja de naipes, v. ba- narcisista: adj ad narcissismum (vel ad cul-
raja. tum sui, vel ad suam adorationem) ttinens;
narcissiani vtii prprius // sust sui adorator,
nana: (cancin de cuna) v. arrorr, ber- venerator, amator, mirator; (homo) se ipse
ceuse. amans; in se depriens; narcissiano vtio af-
fectus.
nanismo: nanismus, i m. Sin: nani natura.
narciso: narcissus, i m.
nanmetro: nanmetrum, i n. Sin: mnima
longitdinis mensura. narcoanlisis: narcoanlysis, is f. Sin: sopo-
ratae mentis indago (-gnis f); obnubilati
napolen: nummus napolenicus. nimi perscruttio.

724
NASA

narcodlar: narcodollrium, ii n. Sin: doll- catura medicamentorum stupefactivorum;


rium e medicamentis stupefactivis prov- mercatura pharmacorum psychotropicorum
niens. vel stupefactivorum; mercatura medicmi-
num psychotropicorum.
narcosis: narcosis, is f. Sin: sopor (vel torpor,
vel veternus) artificiosus vel innaturalis; sop- nardo: nardus, i f; nardum, i n. Uso: que pro-
tio chirrgica. duce -, nrdifer, fra, frum; de -, nrdinus;
aceite de -, nrdinum (sobrent leum); vino
narcoterapia: narcotherapa, ae f. Sin: sop- perfumado de -, nrdinum (sobrent vinum).
tio medicamentosa; medicinalis somni indc-
tio; soporfera curtio; cura ope narctici. nariz: sonarse, limpiarse las -, se emngere;
nares emngere; sonarse las - con el pauelo,
narctico: adj narcticus, a, um. Sin: sm- lintolo (vel mucnnio) se emngere; torcer
nifer; somnficus; soprifer; veternosus // uno las -, narem contorquere, detorquere,
sust narcticum, i n. Sin: sopor, oris m; re- contrhere.
mdium (vel medicamentum) narcticum,
somnferum, somnficum, soporferum, ve- narrador: narrator, oris m. Uso: - chistoso,
ternosum. Uso: suministrar un -, licui narc- acroama, tis n; - escrupuloso (de historia),
ticum dare; tomar un -, remdium auctor religiosssimus; - de fbulas, de anc-
somnferum smere. dotas, fabulator.

narcotina: narcotnum, i n; narcotna, ae f. narrativa: narrativa, ae f. Sin: modus vel


rtio narrandi; narrandi ars; scripta fabultio;
narcotismo: narcotismus, i m. Sin: nmia narrativum scribendi genus (-nris n).
narcoticorum smptio vel ingstio.
narrativo: narrativus, a, um. Sin: narrat-
narcotizacin: narcotiztio, onis f. Sin: so- rius; narrationis (gen). Uso: estilo -, stilus
poris artificiosi indctio; chirrgica sopitio- narrationis; fluidez -, narrtio fcile fluens; li-
nis effctio. teratura -, narrationes, um fpl; poema -,
poma (-tis n) narrativum; prosa -, prosa
narcotizado: narcotizatus. Sin: soporatus. narrativa.

narcotizador: narcotizans, antis. Sin: sop- narria: trhea vel traha, ae f.


rans.
narval: narvalus, i m.
narcotizar: narcotizare. Sin: soporare; sopo-
rem arcssere, indcere, praebere; narctico nasa: (cesta de boca estrecha que llevan los
(vel medicamento somnfico) liquem sopo- pescadores para echar la pesca) sirpculus
rare vel sopire. Uso: - con veneno, narctico (vel scirpculus) piscatrius.
veneno liquem soporare vel sopire.
NASA (abrev de National Aeronautics and
narcotraficante: narcomercator, oris m. Sin: Space Administration): Nationalis Aronuti-
mercator rerum narcoticarum. cae et Spatialis Americanorum (septentrion-
lium) Administrtio, Conslium Supremum
narcotrfico: narcomercatura, ae f. Sin: mer- Civitatum Foederatarum Amricae Septen-

725
nasal

trionalis negtiis ariis et aethriis praepsi- rum natationis genus; - estilo mariposa, nata-
tum, NASA vulgo appellatum. Sin: socetas tionis certamen papilionum more; - mezco-
exploratria, cui nomen NASA; institutum lanza, natationis certamen vrio gnere; -
navigationi siderali praepsitum (N.A.S.A.). estilo rana, natationis certamen ranae more;
certamen natatrium ranae in modum, vel
nasal: nasalis, e. Sin: nasi vel nrium (gen). pctore aquam findente; - zambullida del
Uso: e nribus ductus; nribus (vel per nares) trampoln, natationis certamen de suggestu
enuntiatus, pronuntiatus; consonantes -, con- desultrio, vel de contignatione.
sonantes nasales; consonantes quae per nares
pronuntiantur; pronunciacin, sonido -, pro- natalidad: natlium index (-dcis mf). Sin:
nuntitio, sonus nasalis; voz -, vox e nribus natorum nmerus vel summa. Uso: cada de
ducta. la tasa de -, nmerus natorum iam restrictus;
descenso de la -, natorum (vel prolis) decre-
nasalidad: naslitas, atis f. Sin: e nribus re- mentum; incremento de la -, prolis incremen-
sonntia; nasalis rtio soni; nasalis qulitas tum; el problema de la -, de propaganda prole
vocis; nasalis pronuntiandi rtio. (vel de natorum nmero) questio; regular la
-, natorum continere nmerum.
nasalizacin: nasaliztio, onis f. Sin: ad na-
salem sonum trnsitus (-us m). natatorio: natbulum, i n.

nasalizar: nasalizare. Sin: nasalem fcere, natillas: lac et ova armatis condta. Uso: -
rddere; e nribus pronuntiare; nasalem heladas, lac ovaque gelata.
sonum tribere (licui sllabae vel vocbulo).
nativismo: nativismus, i m.
nasofaringe, v. rinofaringe.
NATO (abrev de North Atlantic Treaty Orga-
nata: cramum, i n. Sin: cremor (-ris m) lc- nization): Consocitio ex pacto Atlntico.
teus; flos (floris m) lactis. Uso: - batida, lc- Sin: Consocitio Atlntica, quae est NATO;
teum mulsum (-i n); cramum battutum. Consocitio a pacto Atlntico Septentrionali;
Consocitio a pacto Ocani Atlntici septen-
natacin: (arte de nadar) ars natandi // (ac- trionalis; Institutum a Pacto Atlntico Sep-
cin y efecto de nadar) nattio, onis f. Uso: - tentrionali; confoedertio NATO;
sincronizada, nattio synchronizata; - a la Consocitio militaris NATO.
braza, nattio brcchiis contendens; - estilo
libre, nattio gnere sponte delecto; - estilo natrn: natrum, i vel ntrium, ii n.
mariposa, nattio papilionum more; - estilo
rana, nattio ranae more; - de costado, lteris natural: naturalis, e. Uso: al -, icnicus.
nattio; nattio a ltere (vel obliquo crpore);
- de espalda, dorsi vel tergi nattio; nattio naturaleza: rerum natura. Uso: - muerta, in-
supino crpore // (como deporte) certamen animarum rerum natura; respeto por la -, ob-
natatrium. Sin: natationis certamen. Uso: - servntia erga rerum naturam; rerum naturae
masculina, femenina, de 100 m, natationis observntia.
certamen inter viros, inter muleres, in longi-
tdinem metrorum C; - de espalda, natationis naturalidad: naturlitas, atis f. Sin: naturae
certamen supino crpore; - estilo libre, lbe- (vel naturali rationi) congruntia // fig candor;

726
navegable

ingenitas; simplcitas. Uso: con -, naturli- de natura.


ter; ingnue; simplciter.
naturista: adj ad philosphiam de natura
naturalismo: (sistema filosfico) naturalis- prtinens // sust naturista, ae mf. Sin: philos-
mus, i m. Sin: rtio naturalis; physicarum phiae de natura sectator.
legum sufficintia; universorum ad naturam
redctio; naturalis rdinis celebrtio // (co- naumaquia: naumchia, ae f. Sin: navale
rriente literaria) naturalismus. Sin: veri re- prelium; pugna navalis; navlium proelio-
praesenttio; vritas in describendo; veritatis rum spectculum.
imittio; veri repraesentandi stdium.
nautilo: nutilus, i m.
naturalista: (concerniente o relativo al na-
turalismo) naturalsticus, a, um. Sin: ad natu- navaja: novcula, ae f. Uso: - de afeitar, ra-
ralismum spectans // (que profesa la doctrina srium; novcula rasria; tonsrius culter
filosfica del naturalismo) naturalista, ae m. (cultri m); est mellada la -, novculae cies
Sin: naturalismi fautor, sectator; universorum hbetat.
ad naturam redactor; rationis naturalis cultor;
naturalis rdinis celebrator // (que sigue la te- nave: (barco) navis, is f. Sin: navgium. Uso:
ora esttica del naturalismo) veritatis imita- - capitana, navis praetria vel imperatria; -
tor. Sin: descriptor scrupulosus; veri corsaria, - pirata, praedonum navis; navis pi-
repraesentandi studiosus; veritatis imitandae rtica vel praedatria; - costera, navis orria;
assertor // (persona que profesa la historia - espacial, navis vel navcula sideralis; nav-
natural o tiene en ella especiales conoci- gium spatiale vel siderale; aronavis sideralis
mientos) phsicus, i m. Sin: vir physicorum circmvolans; - espacial Challenger, navis
peritus; rerum naturae (vel rerum natur- sideralis, cui nomen Challenger; - mercante,
lium) inquisitor; naturae investigator, specu- navis mercatria vel negotiatria; - oceono-
lator, studiosus; naturlium scientiarum grfica, oceanogrphica navis; - pequea,
peritus; histriae naturalis cultor. navcula vel navicella; - de carga, navis one-
rria vel vectria; - de guerra, navis bllica;
naturalizacin: (accin de naturalizar) na- - de pesca, navgium piscatrium; tomar una
turaliztio, onis f. Sin: civittis concssio, -, navem smere // (parte de una iglesia com-
communictio, dtio, dontio, largtio. Uso: prendida entre dos muros o dos filas de ar-
certificado de -, diploma civitatis // (accin cadas) navis, is f. Sin: aula; sptium; ala
de naturalizarse) naturaliztio. Sin: civitatis aedis. Uso: - central, aula mdia; mdium
consectio, acquistio, adptio. sptium; navis mdia, maior, principalis; - la-
teral, navis lateralis vel minor; - transversal,
naturalizado: naturalizatus, a, um. Sin: in ala vel aula transversa; - de templo, sacrae
civitatem ascriptus, receptus, asctus. aedis ala.

naturalizar: naturalizare. Sin: licui civita- navecilla: (nave pequea) navcula, ae f. Sin.
tem concdere, dare, impertire; liquem in ci- navicella; navigolum // (naveta de incienso)
vitatem ascrbere, recpere, suscpere, v. naveta.
asciscere; liquem civitate donare.
navegable: navigbilis, e.
naturismo: naturismus, i m. Sin: philosphia

727
navegacin

navegacin: navigtio, onis f. Uso: - area, socialismus nationalis; exaggeratum (vel ef-
arinavigtio vel aronavigtio; navigtio frenatum) suae gentis (vel nationis suae) am-
aria; per ethera navigtio; - automtica, plificandae stdium.
navigtio automatria; - espacial, navigtio
sideralis; - fluvial, navigtio fluminalis; - a ndragheta: bruttianorum praedonum grex
vela de tres das, triduana velifictio; tridui vel caterva.
velifictio.
Neandertal: de -, neanderthalensis, e.
navegador: navigator, oris m. Sin: nauta, ae
m. nebulizador: nebulizatrium, ii n. Sin: va-
poris effusrium.
navegante, v. navegador.
nebulizar: nebulizare.
naveta: (vaso o cajita para ministrar el in-
cienso) acerra, ae f. Sin: rcula; cmbium (in- nebulosa: Astron nebulosum, i n. Sin: stella
censi); vsculum vel excpulum turferum. nebulosa; stellarum nbula.

Navidad: Christi Natalis. Sin: Natvitas nebulosidad: nebulsitas, atis f. Sin: calgo
Christi vel Dmini; Natlia Iesu; natale D- (-gnis f); fulgo (-gnis f); caelum nbibus
mini; natalis Domnicus ; dies natalis D- obductum vel obtectum // fig obscritas, atis
mini; festum natalcium Dmini ; festum f. Sin: incertum, i n; res (rei f) obscura.
Nativitatis Dmini; festum nativitatis Dom-
nicae ; dies festus Iesu Christi natalis; Nas- neceser: rcula (mulebris). Sin: myrotheca;
centis Iesu sollmnia. Uso: tiempo de -, capsa mundo asservando; capsa mundcinis
tempus (-pris n) natalcium. asservandis.

navideo: natalcius, a, um. Uso: paz -, pax necesidad: la - carece de ley, necessitas caret
natalcia; regalo -, donum natalcium; tiempo lege; necssitas dat legem, non ipsa ccipit.
-, tempus natalcium.
necrobiosis: necrobiosis, -is f.
nazi: adj socialismi nationalis prprius. Sin:
ad hitlerianam factionem ttinens. Uso: dic- necrocomio: necrocomum, ii n.
tadura -, dictatura nazistarum // sust nazista,
ae m. Sin: factionis hitlerianae ssecla vel necrodula: necrodula, ae f.
fautor; hitlerianae factioni addictus; effrena-
tus gentis (vel nationis) suae fautor; v. na- necrofagia: necrophgia sive -phaga, ae f.
cionalsocialista.
necrfago: necrphagus, a, um.
nazifascismo: fasclium hitlerianorumque
dominatus (-us m). necrofilia: necrophlia sive -phila, ae f. Sin:
libdo in mrtuos; perversa in mrtuos libdo.
nazifascista: fasclium hitlerianorumque
fautor. necrfilo: (perteneciente o relativo a la ne-
crofilia) ad necrophliam spectans // (que pa-
nazismo: nazismus, i n. Sin: hitlerianismus; dece necrofilia) necrphilus, a, um. Sin:

728
nefrologa

mortuorum amore incensus. dverum mortuorum inspctio.

necrofobia: necrophbia sive -phoba, ae f. necroscpico: necroscpicus, a, um. Sin: ad


Sin: mortuorum horror, pavor, terror; nmius necroscpiam spectans.
mortuorum metus vel timor.
necrotoma: necrotmia sive -toma, ae f.
necrografa: necrogrphia sive -grapha, ae Sin: cadveris sctio.
f.
necrotmico: necrotmicus, a, um. Sin: ad
necrgrafo: necrgraphus, i m. necrotmiam prtinens.

necrolatra: necrolatra, ae f. Sin: mortuo- Nederland, v. Holanda.


rum cultus (-us m).
nederlands, v. holands.
necroltrico: necroltricus, a, um. Sin: ad
necrolatram prtinens. nefralgia: nephrlgia sive -alga, ae f. Sin:
renum vel rnium dolor.
necrologa: necrolgia sive -loga, ae f.
nefrlgico: nephrlgicus, a, um. Sin: ad
necrolgico: necrolgicus, a, um. Sin: ad ne- nephrlgiam ttinens.
crolgiam ttinens.
nefrectasia: nephrctasis, -is f. Sin: renis di-
necrologio: necrolgium, ii n. Sin: mortil- lattio.
gium.
nefrectoma: nephrectmia sive -toma, ae f.
necromancia o necromanca: necromanta, Sin: renis exstirptio vel evlsio.
ae f. Sin: mortuorum (vel inferorum) evoc-
tio; divintio per mrtuos vel per cadvera; nefrtico: (referente a los riones) nephrti-
divintio per umbras mortuorum; ex mortuo- cus, a, um. Sin: ad renes spectans // (que pa-
rum umbris vaticintio. dece de nefritis) nephrticus. Sin: ex rnibus
laborans.
necromana: necromnia sive -mana, ae f.
nefritis: nephritis, dis f. Sin: renum vel r-
necrmano: necrmanes, is m. Sin: necro- nium morbus; renum inflammtio; renalis
mni laborans vel affectus. pssio; vtium renale. Uso: sufrir de -, labo-
rare ex rnibus.
necrmetro: necrmetrum, i n.
nefrografa: nephrogrphia sive -grapha, ae
necrpolis: necrpolis, is f. Sin: coemet- f. Sin: renum descrptio.
rium; sepulcretum; cepotphium.
nefrolitiasis: nephrolithasis, is f.
necropsia, v. necroscopia.
nefrologa: nephrolgia sive -loga, ae f. Sin:
necroscopia: necroscpia sive necroscopa, de rnibus doctrina; de renum morbis disci-
ae f. Sin: necrpsia; cadveris inspctio; ca- plina.

729
nefrolgico

nefrolgico: nephrolgicus, a, um. Uso: a mis pedidos opuso una - absoluta,


quae petveram, plane recusavit; recibir una
nefrlogo: nephrlogus, i m. Sin: naturae -, repulsam ferre; responder con una -, recu-
renum peritus vel studiosus. sare.

nefropata: nephropthia sive -patha, ae f. negativo: (que incluye o contiene negacin


Sin: renum affctio (-onis f); morbi renales. o contradiccin) negans, antis. Sin: negat-
rius; negativus; infitialis, e. Uso: partcula -,
nefropexia: nephropxia, ae f. negans partcula; respuesta -, negtio, onis f;
dar una respuesta -, negare (roganti); hacer
nefropleja: nephroplgia, ae f. una seal, un ademn -, renere // (dicho de
resultados) rritus, a, um. Sin: nullus. Uso:
nefropltico: ad nephroplgiam prtinens. con xito -, infelciter; las tratativas tuvieron
un xito -, pctio ad rritum ccidit // (dicho
nefroptosis: nephroptsis, -is f. Sin: renis de efectos) perniciosus, a, um // Mat Fs ne-
moblitas. gativus, a, um. Uso: cantidad -, quntitas ne-
gativa; electricidad -, electrcitas (vel
nefrorragia: nephrorrhgia sive nephror- electris) negativa // (Fotogr, prueba negativa)
rhaga, ae f. Sin: haemorrhgia sive haemor- negativa, ae f . Sin: imago negativa vel versa;
rhaga renalis. imago inverse colorata.

nefrorrgico: nephrorrhgicus, a, um. Sin: negatrn, v. electrn.


ad nephrorrhgiam ttinens.
neglig, v. deshabill.
nefrosis: nephrsis, is f. Sin: sndrome (-es f)
nephrtica; nephropthia dgener. negociable: negotibilis, e. Sin: commerci-
bilis; merctilis; mercbilis; mercalis //
nefrospasmo: nephrospasmus, i m. Sin: renis (Econ, susceptible de ser comprado o ven-
spasmus (-i m), spasma (-tis n), cruciatus dido) vendbilis, e. Sin: venalcius; venalis.
(-us m). Uso: todo es -, mnia sunt venlia.

nefrotoma: nephrotmia sive -toma, ae f. negociacin: negotitio, onis f. Sin: pctio;


Sin: renis incsio vel sctio. pactum; conventum; pactum et conventum.
Uso: dirimir controversias con negociacio-
nefrotmico: nephrotmicus, a, um. Sin: ad nes, controvrsias pactis et conventis dir-
nephrotmiam spectans. mere vel reslvere; entrar en negociaciones
sobre algo, conditiones alicius rei tentare;
negacin: Gram, doble -, duplicata negtio; entraron en negociaciones de paz, de pace
duplicata negans partcula; duplicatae nega- gere coeperunt; de pace agi coeptum est.
tionis usus.
negociante: vnditor, oris m. Sin: nstitor.
negativa: (negacin) negtio, onis f. Sin: ne- Uso: - al por mayor, negotiator; mercator.
gntia; infititio. Uso: persistir en la -, perne-
gare; negitare // (repulsa o no concesin de negocio: (cualquier ocupacin, empleo o tra-
lo que se pide) recustio, onis f. Sin: repulsa. bajo) negtium, ii n // (utilidad que se logra

730
nefito

en lo que se trata) lucrum, i n. Uso: evitar lismi redintegrati fautor vel defensor // adj
todo lo que sabe a -, mnia vitare quae lu- neocapitalismi prprius. Sin: capitalismi re-
crum spiant // (local en que se negocia o co- dintegrati prprius.
mercia) taberna mercatria. Sin: taberna
institria vel venditionalis. Uso: - de antige- neoclasicismo: neoclassicismus, i m. Sin:
dades, palaeoplium, ii n. instaurata imittio classicorum; redintegra-
tum doctae antiquitatis stdium.
negra: (Ms, nota cuya duracin es la mitad
de una blanca) semimnima, ae f. neoclsico: adj neoclssicus, a, um. Sin: ad
neoclassicismum ttinens // (partidario del
negrero: adj ad nigritarum venalcium prti- neoclasicismo) neoclassicismi sectator vel s-
nens // sust nigritarum vnditor, venalcius, secla. Sin: redintegratae doctae antiquitatis
venalicirius // fig vexator, oris m. Sin: op- fautor.
pressor.
neocolonialismo: neocolonialismus, i m.
negrilla o negrita: crassiores ltterae fpl. Sin: Sin: novus colonialismus; nova colnica
litterarum notae crassiores fpl. Uso: en -, dcio; novum coloniarum genus; novum co-
crassiribus ltteris; crassiore litterarum lnicae dicionis genus.
form.
neocolonialista: adj neocolonialismi (vel
negritud: nigritudo, dnis f. Sin: nigrties, i novi colonialismi) prprius. Sin: innovatae
f. colnicae dicionis prprius; ad neocolonia-
lismum (vel ad novum colonialismum) spec-
negro: (individuo de color negro) nigrita, ae tans // sust neocolonialismi (vel novi
m. Sin: homo nigrcolor // trabajo en -, pera colonialismi) fautor.
clandestina, illegtima, illcita.
neocriticismo: neocriticismus, i m. Sin: in-
negro spiritual: cantus (-us m) religiosus ni- novata kantiana doctrina.
gritanus. Sin: religiosus nigritarum america-
norum cantus. neodarwinismo o neodarvinismo: neodar-
vinismus, i m. Sin: innovata darviniana doc-
negus: Aethipiae imperator. Sin: Aethipiae trina.
rex regum.
neofascismo: neofascismus, i m. Sin: fascis-
nemoroso: nemorensis, e. Sin: nemoralis; mus innovatus; renovatus fasclium motus
silvestris. (-us m); fasclium fctio innovata.

nenia: nnia, ae f. neofascista: adj ad neofascismum prtinens.


Sin: ad renovatum fasclium motum prprius
neocapitalismo: neocapitalismus, i m. Sin: // sust neo-fascista, ae m. Sin: neofascismi s-
capitalismus innovatus; nova cephalaeocrtia secla vel sectator ; neofascismo addictus; in-
sive -crata; nova opum capitlium rtio. novato fasclium mtui addictus; renovati
fasclium regminis ssecla vel sectator.
neocapitalista: sust neocapitalismi fautor vel
defensor. Sin: cephalaeocrates, is m; capita- nefito: nephytus, i m. Sin: religione re-

731
neogamia

cens; in religione (vel in christiana religione) nova luna; prima luna.


recens; a sacro Baptsmate recens.
neomicina: neomycina, ae f.
neogamia: neogmia sive -gama, ae f.
nen: (tubo fluorescente) neon, onis n.
neogriego: lingua neograeca. Sin: sermo
neograecus; recntior lingua graeca. neonato: neonatus, i m. Sin: modo natus; re-
cens natus.
neogelfismo: neoguelfismus, i m.
neonazi: adj neohitlerianus, a, um // sust
neogelfo: neoguelfus. novus hitlerianus (-i m). Sin: novi hitleriani
mots ssecla vel sectator.
neohebreo: sermo neohebricus. Sin: lingua
neohebrica; recntior sermo hebricus. neonazismo: novorum hitlerianorum motus
(-us m).
neolatn: neolingua latina. Sin: sermo neola-
tinus; recntior lingua latina . neopaganismo: neopaganismus, i m. Sin:
neogentlitas; neopagnitas; novus paganis-
neolatino: neolatinus, a, um. Uso: raza -, mus; nova gentlitas vel pagnitas.
neolatinum genus (-nris n); idioma -, v. ne-
olatn. neoplasia: neoplsia, ae f. Sin: neoplasma,
tis n.
neoltico: neolthicus, a, um.
neoplsico: ad neoplsiam (vel ad neo-
neologismo: neologismus, i m. Sin: verbum plasma) spectans. Sin: neoplsiae vel neo-
novatum vel novum; novatum vocbulum; plsmatis (gen).
novum nomen vel vocbulum. Uso: abun-
dancia de neologismos, novarum conditarum neoplasma, v. neoplasia.
vocum cpia; acuar neologismos, verba vel
nmina novare; verba nova cndere, effn- neoplatonicismo, v. neoplatonismo.
gere, prere; introducir neologismos, novas
indcere voces. neoplatnico: neoplatnicus, a, um.

nelogo: verborum novator. Sin: novorum neoplatonismo: neoplatonismus, i m. Sin:


nminum inventor vel cnditor. neoplatnica, orum npl.

neomaltusianismo: neomalthusianismus, i neotrico: neotricus, a, um.


m. Sin: novus malthusianismus.
Neo-Vulgata: Neo-Vulgata, ae f.
neomaltusiano: adj ad prolis moderationem
ttinens // sust natlium temperationis neozoico: adj neozicus, a, um // sust aetas
propugnator. Sin: moderationis prtuum de- (-atis f) neozica.
fensor.
Nepal: Neplia, ae f.
neomenia: neomnia, ae f. Sin: novilnium;

732
neumotrax

nepals: adj nepalianus, a, um // sust mtica doctrina vel disciplina.


Nepalianus, i m.
neumtico: (tubo de goma lleno de aire com-
nepiologa: nepiolgia sive -loga, ae f. Sin: primido para cubrir la llanta de la rueda)
de infntibus doctrina, disciplina, scintia. pneumticum, i n. Sin: pneumtica cummis
vel gummis (-is; ac -im f); inflata cummis vel
nepotismo: nepotismus, i m. Sin: cognatos gummis; uter (utris m) pneumticus vel a-
vel nepotes fovendi stdium; nmium (vel im- rius; cmmeum rotae involcrum. Uso: - de
mdicum, vel immoderatum) cognatos fo- auxilio, pneumticum subsidirium; contro-
vendi stdium. lar la presin de los -, inspcere pneumatico-
rum pressionem vel pressum; el - se desinfla,
nepotista: cognatorum vel nepotum fautor. e pneumtico ventus ffluit // adj pneumti-
cus, a, um. Sin: spiritalis; infltilis; re vel
Neptuno: Neptunus, i m. vento inflatus. Uso: mquina -, mchina
pneumtica.
nervio: nervus, i m. Uso: - ptico, nervus p-
ticus; nervus ocularis vel oculrius. neumatoma: pneumatoma, tis n.

nerviosidad, v. nerviosismo. neumatosis: pneumatosis, -is f.

nerviosismo: nervosismus, i m. Sin: irrequie- neumectoma: pneumectmia vel -toma, ae


tudo, dnis f; irrquies, etis f; nimi vel nervo- f. Sin: pulmonis detrctio, exstirptio, evl-
rum irrittio, contntio; mentis perturbtio; sio.
mens fastidiosa.
neumococo: pneumococcos vel pneumococ-
nervioso: nervosus, a, um. Sin: nervis labo- cus, i m.
rans; fastidiosus; irritbilis.
neumologa: pneumolgia sive -loga, ae f.
nestorianismo: nestorianismus, i m. Sin:
Nestrii doctrina; nestoriana heresis. neumlogo: pneumlogus, i m.

nestoriano: adj nestorianus, a, um. Sin: ad neumona, v. pulmona.


Nestrium eiusque doctrinam prtinens //
sust Nestrii doctrinae fautor vel sectator. neumnico, v. pulmonaco.

net (Inform), red: rete, is n (abl rete vel reti, neumonitis, v. pulmona.
gen pl rtium).
neumorragia: pneumorrhgia sive pneumor-
netserver (Inform): (computadora) computa- rhaga, ae f.
trum mderans. Sin: moderatrum // (pro-
grama) daemon (-nis m) mderans. neumotoma: pneumatoma, tis n.

neuma: Ms neuma, tis n; neuma, ae f. neumotrax: pneumothorax, acis m. Sin:


pulmonis exsicctio vel sicctio.
neumtica: Fs pneumtica, ae f. Sin: pneu-

733
neuralgia

neuralgia: neurlgia sive -alga, ae f. Sin: neurografa: neurogrphia sive -grapha, ae


nervorum dolor vel angor. f. Sin: nervorum descrptio.

neurlgico: neurlgicus, a, um. Sin: ad neu- neurologa: neurolgia sive -loga, ae f. Sin:
rlgiam (vel ad nervorum dolorem) ttinens // nervorum doctrina, disciplina, scintia.
(doloroso) acerbus, a, um. Sin: gravis, e; do-
lorem fferens // fig summum momentum ha- neurolgico: neurolgicus, a, um. Sin: ad
bens. neurolgiam prtinens.

neurastenia: (astenia o debilidad del sistema neurlogo: neurlogus, i m. Sin: neurolgiae


nervioso) neurasthnia sive -asthena, ae f. cultor.
Sin: nervorum deblitas, languor, infrmitas
// (mal humor, displicencia, espritu quisqui- neuroma: neuroma, tis n.
lloso) morsitas, atis f // (excitabilidad) ni-
mus (-i m) irritbilis. neurona: neuro, onis m. Sin: cllula neur-
nica.
neurastnico: (que sufre neurastenia)
neurasthnicus, a, um. Sin: nuricus; aeger neuronal: neuronalis, e.
nervis; nervis laborans; neurasthni labo-
rans; nervorum debilitate affectus. Uso: vol- neurpata: adj neuropthicus, a, um.. Sin: e
verse -, nuricum ffici vel feri. nervis laborans; nervorum infirmitate affec-
tus // sust neuropthicus, i m. Sin: qui nervo-
neurina: neurinum, i n. rum dolore laborat, vexatur, affcitur.

neurtico: neurticus, a, um. Sin: nervi vel neuropata: neuropthia sive neuropatha, ae
nervorum inflammatione affectus. f. Sin: nervorum infrmitas, dolor, angor.

neuritis: neuritis, dis f; neurites, is f. Sin: neuroptico: neuropthicus, a, um. Sin: ad


nervi vel nervorum inflammtio. neuropatham (vel ad nervorum infirmitatem)
ttinens.
neurobiologa: neurobiolgia sive -loga, ae
f. neursico, v. neurtico.

neurobiolgico: neurobiolgicus, a, um. Sin: neurosis: neursis, is f. Sin: nervorum mor-


ad neurobiolgiam spectans. bus vel angor. Uso: por causa de la -, propter
(vel ob) nervorum valetdinem.
neurobilogo: neurobilogus, i m. Sin: neu-
robiolgiae peritus. neurtico: adj neurticus, a, um. Sin: neu-
rosi laborans; neurosi affectus; nervis labo-
neurociruga: neurochirrgia sive -chirurga, rans; (perteneciente o relativo a la neurosis)
ae f. Sin: nervorum chirrgia. ad neurosin vel ad nervorum morbum spec-
tans // sust neurticus, i m. Sin: homo nervis
neurocirujano: neurochirurgus, i m. Sin: laborans; homo nervorum morbo affectus vel
neurochirrgiae peritus vel cultor. vexatus.

734
nictlope

neurotoma: neurotmia, ae f. Sin: nervi sc- nevatilla: motacilla, ae f.


tio (seccin quirrgica de un nervio); nervo-
rum sctio (diseccin de los nervios). nevazo: ningor, ris m. Sin: copiosae nives;
plrima nix; ingens nivis casus (-us m).
neutonio, v. newton.
nevera: (sitio donde se guarda nieve) niv-
neutralidad: neutrlitas, atis f. rium, ii n. Sin: cella nivria; locus glacii as-
servandae; pteus nvibus asservandis //
neutralismo: neutralismus, i m. Sin: nullus (heladera) v. frigorfero.
vel neutrus partis stdium; mdia mentis po-
stio; nimus a prtium stdio alienus. New Age: Aetas Nova.

neutralista: neutralista, ae mf. Sin: neutrali- new look: nova se gerendi et vestiendi rtio.
tatis fautor; neutrus factionis fautor vel suf- Sin: hbitus atque vestitus innovatus.
fragator; neutris prtibus favens vel addictus
// adj neutrarum prtium stdii prprius; ad newton: neotoniana mensura.
neutralitatem (vel ad neutralismum) prti-
nens. nexo: nexus, us m. Uso: - causal, nexus cau-
salis; - telefnicos, nexus telephnici.
neutralizable: neutralizbilis, e.
Nicaragua: Nicaraqua vel Nicaragua, ae f.
neutralizacin: neutraliztio, onis f. Sin: in
rritum redctio. nicaragense: adj nicaraquanus, a, um. Sin:
nicaraguensis, e // sust Nicaraquanus, i m.
neutralizado: neutralizatus, a, um. Sin: Nicaraguensis, is m.

neutralizador, v. neutralizante. nicarageo, v. nicaragense.

neutralizante: neutralizans, antis. nicho: aedcula, ae f (para estatuas); lculus,


i m vel loculamentum, i n (para colocar los
neutralizar: neutralizare. Sin: neutralem cadveres); columbrium, ii n (para urnas
fcere; rritum fcere; in (vel ad) rritum funerarias).
redgere; Qum neutram solutionem afferre.
Uso: - un veneno, venenum restnguere. nicociana, v. tabaco.

neutrino: neutrinus, a, um. nicotina: nicotinum, i n; nicotina, ae f. Sin:


nicotianum virus; nicotiana vis; venenum ni-
neutrn: neutro vel neutron, onis m; neutr- cotinum vel nicotianum. Uso: intoxicacin de
nium, ii n. Uso: bomba de neutrones, bomba -, infctio ex nicotina, vel e veneno nicotiano;
neutrnica; utilizar los - para fines pacficos, extraer la -, v. desnicotinizar.
neutrones ad utilitatem hminum adhibere.
nicotinismo: nicotinismus, i m. Sin: nicotini
neutrnico: neutrnicus, a, um. toxictio.

nevada: ningor, ris m. Sin: cpia nivis. nictlope: adj y sust nctalops, pis (ac sing

735
nictolopa

-opa, pl -opas). Sin: lusciosus. nielar: nigello caelare.

nictalopa: nyctalpia, ae f; nyctalpsia, ae Nger: (ro de Africa occidental) Niger, gris


f. Sin: lusctio, onis f m (ac -grim; abl -gri) // (estado de Africa oc-
cidental) Nigerium, ii n. Sin: Res pblica Ni-
nictofobia: nyctophbia sive -phoba, ae f. gritana. Uso: natural de la Repblica de
Sin: noctis (vel tenebrarum) horror, pavor, te- Nger, v. nigerino.
rror, metus, timor.
Nigeria: Nigria, ae f. Uso: natural de -, v.
nictofona: nyctophnia sive -phona, ae f. nigeriano.

nictografa: nyctogrphia sive -grapha, ae f. nigeriano: adj nigerianus, a, um // sust Nige-


rianus, i m.
nictografiador: adj nyctogrphiam exercens
// sust qui nyctogrphiam exercet. nigerino: adj nigeriensis, e // sust Nigerien-
sis, is m.
nictogrfico: nyctogrphicus, a, um.
Nigricia, v. Sudn.
nidal: (lugar sealado donde la gallina u
otra ave domstica va a poner sus huevos) nigth-club, v. cabaret.
lculus, i m.
nigromancia o nigromanca, v. necroman-
nidificacin: nidifcium, ii n. Sin: nidi aedi- cia.
fictio vel constrctio.
nigromante: necromntius, ii m. Sin: mor-
nidificar: nidulari. Sin: nidum fcere, tuorum evocator.
cnstruere, exstrere, strere, fabricare,
aedificare, locare, pnere. nihilismo: (negacin de toda creencia) nihi-
lismus, i m. Sin: eorum doctrina qui mnia
nido: nidus, i m. Uso: - de pjaro, nidus avis ad nhilum rvocant // (negacin de todo
// (fig, casa o habitacin de uno) domus pr- principio de conducta) eorum doctrina qui
pria. Sin: domncula // (fig, lugar donde se omnem vivendi rationem negant // (negacin
juntan gentes de mala conducta) latbulum, i de toda autoridad religiosa, poltica y social)
n. Sin: receptculum. anrchica (vel anarchicorum) doctrina. Sin:
eorum doctrina qui omnem auctoritatem ne-
niebla: nbula, ae f. Sin: caligo, gnis f. Uso: gant; doctrina mnia subvertens.
- espesa, nbula densa, crassa, atra, nigra; -
leve, nbula levis vel tenuis. nihilista: (negador de toda creencia) sust ni-
hilista, ae m. Sin: nihilismi sectator; qui
niel: nigellum, i n. omnia ad nhilum rvocat; adj mnia ad nhi-
lum rvocans // (negador de todo principio
nielado: (accin y efecto de nielar) nigello de conducta) sust qui omnem vivendi ratio-
caelatura (-ae f) // (pp de nielar) nigello cae- nem negat; adj omnem vivendi rationem ne-
latus. gans // (negador de toda autoridad religiosa,
poltica y social) sust qui omnem auctorita-

736
nivel

tem negat. Sin: rerum mnium subversor, nystagma ttinens.


turbator; nullius legis fautor; adj omnem auc-
toritatem negans; mnia subvertens vel tur-
bans; nulli legi favens. nistagmo: nystagma, tis n; nystagmus, i m.
Sin: nicttio; musculorum culi convlsio,
niln, v. nailon. spasmus, spasma (-tis n).

ninfomana: nymphomnia sive -mana, ae f. nistagmgrafo: nystagmgraphum, i n.


Sin: hysteromnia, ae f; furor vel fervor uterinus.
nitidez: nitditas, atis f. Uso: - de los tipos,
niera: nutrcula, ae f. Sin: grula; nutrix, typorum nitditas; - visual, acitas visualis.
cis f; infntium ntrix vel nutrcula; (ancilla)
parvulorum custos. nitral: nitrria, ae f. Sin: nitrifodina.

niera: infantlitas, atis f. Sin: inptiae, nitrato: sal nitratum. Sin: sal cidi ntrici.
arum fpl; inptiae vel nugae pueriles.
ntrico: ntricus, a, um.
nio: puer, peri m. Uso: - explorador, puer
explorator. nitro: nitrum, i n. Sin: sal ntricum.

nipn, v. japons. nitrogenado: nitrgenus, a, um. Sin: nitr-


geno preditus.
nquel: nichlium, ii n. Sin: nic(c)olum.
nitrgeno: nitrgenum, i n; nitrognium, ii
niquelado: (accin y efecto de niquelar) v. n.
niqueladura // (pp de niquelar) nichlio ob-
ductus, obtectus, tectus. nitroglicerina: nitroglycerinum, i n. Sin: ni-
troglcera, ae f.
niquelador: nichlii fabricator. Sin: nichlii
tractandi rtifex. nitroso: nitrosus, a, um.

niqueladura: nichlii obdctio. nivel: (instrumento para apreciar la inclina-


cin de superficies planas) libella, ae f. Sin:
niquelar: nicheliare. Sin: nichlio tgere (vel amussis, is (ac -im, abl -i). Uso: estar a -, ad
obtgere) liquid; nichlium obdcere licui libellam respondere // (altura a que llega la
rei. superficie de un lquido) altitudo, dnis f.
Uso: - del ro, flminis altitudo // (altura que
nirvana: nirvana, ae f; nirwana indecl. algo alcanza, o a la que est colocado) libra,
ae f. Sin: libramentum; fastgium, ii n. Uso:
nspero: (fruto) mspilum, i n; (rbol) ms- el - del agua, libramentum aquae; - del mar,
pilus, i f. libra maris; a - del mar, ad maris libram, pari
libra cum equore maris; bajo el - del mar,
nspola, v. nspero (fruto). infra maris libram; sobre el - del mar, supra
maris libram; monasterio situado a 580 m
nistgmico: nystgmicus, a, um. Sin: ad sobre el - del mar, monastrium quingentis

737
nivelacin

octoginta metris supra maris libram situm; blitas xigit.


estar al mismo -, pari libramento stare; esse
pari lnea cum liqua re // (grado, condicin) nobleza: noblitas, atis f. Uso: - de linaje, g-
gradus, us m. Sin: fastgium; condcio; ordo. neris noblitas; patrcia noblitas // (conjunto
Uso: - social, dignitatis gradus; dignitatis fas- o cuerpo de los nobles de un estado o de una
tgium; alto - social, summa dgnitas; altssi- regin) hmines nbiles.
mus dignitatis gradus; de bajo - social, tnui
loco ortus; obscuro loco natus; - muy avan- noche: nox, noctis f. Uso: al comienzo de la
zado, locus altssimus; bajo - moral, mores -, prima nocte; a media -, media nocte; a
depravati; - de moralidad, moralitatis ordo; - altas horas de la -, ya muy avanzada la -,
superiores de instruccin, superiores educa- multa nocte; adulta nocte; concbia nocte;
tionis rdines // a nivel legislativo, ex lege; hasta muy entrada la -, ad multam noctem;
alcanzar el - de alguien, alicius fastgium de -, nocte, noctu, nocturno tmpore; era de
(vel liquem) aequare; estar al mismo - de al- -, nox erat; la - entre el 20 y el 21 de diciem-
guien, esse pari libra cum liquo; ponerse al bre, nocte, qua dies XX et XXI mensis De-
- de alguien en alguna cosa, se exaequare cembris inter se iungebantur; dar las buenas
cum liquo; adaequare se licui vel liqua re; -, faustam noctem augurari; buenas -!,
no todos los alumnos estn al mismo -, non bonam noctem (tibi vel vobis exopto, pre-
mnium discipulorum ingnia pria sunt. cor)! bene dormi (vel dormite)!; mlliter
cubes (vel cubetis)!; serenam noctem tibi (vel
nivelacin: (accin de poner a nivel) librtio, vobis) minor; da y -, dies noctesque, noctes
onis f. Sin: libramentum // (accin de igualar diesque, noctes et dies, noctes atque dies; fa-
una cosa con otra) aequtio vel exaequtio, tigar da y -, diem noctemque fatigare.
onis f.
nocin: ntio, onis f. Uso: - de progreso,
nivelar: (poner a nivel) librare. Uso: - per- ntio progresss.
fectamente, perlibrare // (poner a igual altura
dos o ms cosas materiales) librare. Sin: ae- nocividad: nocimentum, i n.
quare vel coaequare // (fig, equilibrar) ae-
quare. Sin: coaequare vel exaequare // no comment: nullum verbum! Sin: sleo;
nivelarse, v. nivel. nihil dico; non idico.

no alineacin: seinctio a mximis Civitti- no conformista: conformitatis non studiosus.


bus.
no creyente: theos vel theus, a, um. Sin:
Nobel: premio -, premium Nobelianum. non credens; fidei contrrius; a fide aversus.
Uso: escritor premio -, scriptor premio No-
beliano honoratus. noctambulacin, v. noctambulismo.

no beligerancia: non belligerntia. Sin: nulla noctambular: noctambulare. Sin: nocte (vel
belligerntia. de nocte) ambulare vel vagari.

nobelio: noblium, ii n. noctambulismo: noctambulismus, i m. Sin:


noctambultio; noctmbuli agendi rtio.
noblesse oblige: noblitas cogit. Sin: hoc no-

738
no proliferacin

noctmbulo: adj noctmbulus, a, um. Sin: nombre: nomen, mnis n. Uso: - artstico,
noctuabundus; noctvagus, noctu vagans; nomen fictcium; - gentilicio, nomen gentil-
nocte (vel noctu) mbulans, errans, vagans // cium; - propio de lugar, v. topnimo; tomar
sust noctmbulus, i m. Sin: somnmbulus; el - de sor Mara, nomen cpere Sororem
qui noctu mbulat, errat, vagatur. Mariam.

noctvaro, v. noctmbulo. nomenclador: index, dcis mf. Uso: - profe-


sional, pblicus index; pblicus index munus
nodal: cardinalis, e. Sin: instar nodi. gerntium.

node (Inform), nodo: nodus, i m. Uso: un nomenclatura: nomenclatura, ae f. Sin: no-


nodo de Internet, nodus Interneti. mencltio; nminum index, ordo, sries;
index verborum; nmina; vocbula.
nodriza: nutrix, cis f. Sin: nutrcia, ae f. Uso:
salario de la -, nutrcia, orum npl; nutricatio- nomenklatura: primores communistae mpl.
nis stipndium vel remunertio.
nominal: nominalis, e. Sin: nmine; verbis
ndulo: tuber, ris n. Sin: nodus; ndulus; tantum.
genculum.
nominalismo: nominalismus, i m.
Noel: vir natalis (qui dcitur). Sin: vir nmine
Natalis. nominalista: adj nominalsticus, a, um. Sin:
ad rerum naturam spectans // sust nomina-
nogal: iuglans, andis f. Sin: nux, nucis f; nux lista, ae m. Sin: nominalismi studiosus vel
iuglans. fautor.

no intervencin: a bello dissnsio (-onis f). nominativo: adj nominatim ascriptus // (caso
Sin: in bello nulla intercssio; nulla socetas de declinacin) nominativus, i m. Sin: nomi-
in bello. nativus casus (-us m); casus nominandi; rec-
tus casus.
nmada: adj nomdicus, a, um. Sin: vagans;
vagus; errans; errabundus. Uso: pueblos -, nomologa: nomolgia sive -loga, ae f. Sin:
ppuli nomdici; gentes vagae; vagi ppuli; (de) condendis lgibus doctrina vel rtio.
tribu -, nomdica tribus (-us f) // sust nomas,
dis m. Uso: vivir como -, llevar una vida -, nomottico: nomothticus, a, um.
(passim) vagari; vagari et errare; aliunde lio
perptuo commigrare; ser un -, vagum esse. noosfera: noosphaera, ae f.

nomadismo: nomadismus, i m. Sin: errtio; nopal: ficus Indica.


vita errtica; consuetudo vel mos vagandi; in
alia loca contnua migrtio vel transgrssio; no proliferacin: nulla (alicius rei) propa-
nullam sedem habere. gtio, diffsio, amplifictio. Uso: tratado de
- - nuclear, pactum arma atmica non propa-
nomadizar, v. nmada (vivir como -). gandi; conslium arma atmica contrahendi.

739
nordeste

nordeste: (punto del horizonte) ortus (-us m) normando: adj normannus, a, um. Sin: nor-
vel exortus solstitialis. Sin: inter septemtrio- manniensis, e // sust Normannus, i m. Sin:
nes et orientem solem // (regin al -) rgio Normanniensis, is m.
inter septemtriones et orientem solem spec-
tans. normativo: praeceptivus, a, um.

nrdico: septentrionalis vel septemtrionalis, noroeste: (punto del horizonte) occasus (-us
e. m) solstitialis. Sin: inter septemtriones et oc-
casum solis // (regin) rgio inter bream et
noria: tmpanum, i n. Sin: ntlia; nora; m- occasum solis spectans. Uso: viento del -,
china hydrulica. caurus vel corus, i m.

norma: (escuadra que usan los artfices) norte: (punto cardinal) septmtrio vel sep-
norma, ae f // (regla que se debe seguir o a tntrio, onis m. Uso: Mar del -, Nrdicum
que se deben ajustar las operaciones) norma, mare; mare Germnicum; polo -, nrdicus
ae f. Sin: praeceptum; rgula; lex. Uso: - ali- polus; polus rcticus vel borealis; viento del
mentarias, praecepta alimentria; - cientfi- -, breas, ae m; septmtrio, onis m; quilo,
cas, normae scientficae; - directiva, norma onis m.
directria; - ticas, normae morales; - gene-
ral, norma generalis; - preceptivas, normae norteafricano: (natural del norte de Africa)
praeceptivae; normas de circulacin, de trn- Africae septentrionalis ncola, ae m // (perte-
sito, commeandi vel commeats praecepta; neciente o relativo a esta parte de Africa) ad
leges viriae; normas de urbanidad en la Africam septentrionalem prtinens. Sin: Afri-
mesa, urbanitatis praecepta in convviis ser- cae septentrionalis incolarum prprius.
vanda; segn - dadas recientemente, iuxta
normas recens datas. Norte Amrica: Amrica Septentrionalis.

normal: normalis, e. Sin: legtimus; regula- norteamericano: sust Amricae Septentrio-


ris; consuetus. Uso: escuela -, magistrium; nalis ncola, ae m // adj ad Amricam Septen-
schola normalis vel magistralis. trionalem ttinens. Sin: Amricae
Septentrionalis incolarum prprius; v. esta-
normalidad: normlitas, atis f. Sin: consue- dounidense.
tudo; regulritas.
Noruega: Norvgia, ae f. Uso: repblica de -,
normalista: (perteneciente o relativo a la es- res pblica norvgica.
cuela normal) ad scholam normalem prti-
nens // (alumno/na de una escuela normal) noruego, ga: sust Norvegus, i m; Norvega,
normalista, ae mf. Sin: scholae normalis ae f // adj norvgicus, a, um. Sin: norvegien-
alumnus vel alumna. sis, e.

normalizar: ad normalem condicionem re- nosocomio, v. hospital.


dcere.
nosografa: nosogrphia sive -grapha, ae f.
Normanda: Normnnia vel Normndia, ae Sin: morborum descrptio.
f.

740
notificacin

nosogrfico: nosogrphicus, a, um. sical, nota msica; ntula musicalis; signum


msicum; msicae signum // (caracterstica)
nosologa: nosolgia sive -loga, ae f. Sin: de nota, ae f. Sin: signum. Uso: - distintiva,
morbis doctrina. distinguens nota; - caractersticas, insignitae
notae // digno de -, notatione dignus. Sin: no-
nosolgico: nosolgicus, a, um. Sin: ad noso- tbilis; conspcuus; insignis // - de crdito,
lgiam prtinens. sngrapha fiduciria; v. crdito // tomar - de
algo, liquid notare vel animadvrtere.
nostalgia: (pena de verse ausente de la pa-
tria o de los deudos o amigos) nostlgia sive Nota Bene: Animadverte.
-alga, ae f. Sin: desidrium. Uso: - de la pa-
tria, ptriae desidrium; natalis vel ptrii soli notario: (escribano) scriba, ae m. Sin: libr-
desidrium; - de los suyos, de los amigos, rius; appritor (escribano de magistrado p-
desidrium suorum, amicorum; consumirse blico) // (funcionario pblico que da fe)
de -, desidrio aestuare, cnfici, flagrare, tabllio, onis m. Sin: libllio, onis m; scriba
oblanguscere // (pena que causa el recuerdo pblicus.
de algn bien perdido) desidrium, ii n. Sin:
acerbum rei desidrium. noticia: nntius, ii m; nntium, ii n. Sin: no-
ttia. Uso: - radial, nntius radiophnicus; -
nostlgico: nostlgicus, a, um. Uso: deseo -, televisiva, nntium televisficum; dar noti-
desidrii ardor, aestus (-us m), flamma. cias por la radio, nntia (vel rerum nntia)
radiophnicis undis vulgare, divulgare, dif-
nota: (apunte de algunas cosas o materias) fndere, dere, emttere.
annottio, onis f. Sin: explictio; nota; com-
mentrium. Uso: - crticas, annotationes cr- noticiario: (seccin de un periodico en la
ticae, vel de re crtica; - etimolgicas, notae que se dan noticias diversas, generalmente
etymolgicae; - filolgicas, annotationes phi- breves) notitirium, ii n. Sin: chrnica, orum
llogae, vel de re philloga // (advertencia, npl; notitiarum rubrca; conspectus (us m)
explicacin fuera del texto) nota, ae f. Sin: rerum. Uso: - semanal, conspectus rerum
annottio. Uso: - marginales, notae margina- hebdomadalis // (programa de radio o tele-
les // (calificacin escolar) punctum, i n. visin) v. noticioso.
Uso: libreta de notas, punctorum (accepto-
rum) libellus vel libllulus // (comunicacin) noticiero: (persona que da noticias por ofi-
nottio. Sin: commentrium; nota. Uso: - in- cio) v. reportero // (programa de radio o te-
formativas, notationes, um fpl; - diplomti- levisin) v. noticioso.
cas, notae diplomticae; libellus legati; legati
commentria npl // (observacin que se hace noticioso: (programa de radio o televisin en
a un libro o escrito) animadvrsio, onis f. que se transmiten noticias) commentrii,
Sin: annottio; nota // (reparo o censura des- orum npl. Sin: acta, orum npl. Uso: - radial,
favorable) vitupertio, onis f. Sin: animad- acta radiophnice transmissa; nntia radio-
vrsio // (cuenta, factura de gastos) rtio, phnica; nntii radiophnici.
onis f. Sin: index; ordo; nota. Uso: - de los
gastos, rtio expensarum; nota smptuum; - notificacin: notifictio, onis f. Sin: declar-
de las viandas, index escarum; ordo ferculo- tio; denuntitio; significtio. Uso: - previa,
rum // Ms nota, ae f. Sin: ntula. Uso: - mu- annuntitio praevia; - de multa, multae ind-

741
nomeno

cium. novena: novendilia, ium npl. Sin: novendia-


les preces; sacrum novendiale; novendialis
nomeno: nomenon, i n. supplictio. Uso: - predicada, novendiales di-
vini verbi contiones supplicationesque;
novato: novnsilis, e. hacer una -, novendialem supplicationem
gere; hoy comienza la - de la Asuncin de
novedad: (estado o calidad de nuevo) nvi- la Virgen, hoc die in honorem Mariae sidri-
tas, atis f // (suceso reciente) res nova. Uso: bus acceptae supplicationi novendiali intium
deseo de -, rerum novarum cupditas; mana est.
de -, nmia rerum novarum cupditas; nmium
rerum novarum stdium; ninguna -, nihil novia: (mujer que mantiene relaciones amo-
novi // (noticia reciente) recens nntium vel rosas con fines matrimoniales) sponsa, ae f.
nntius. Sin: desponsa; desponsata; pacta; uxor fu-
tura. Uso: estoy de - con uno, licui sponsa
novela: fbula, ae f. Sin: commentcia fbula; (vel destinata) sum; liquem sponsum hbeo
fbula ficta; fbula romnica vel romanensis; // (mujer que acaba de casarse) nova (vel re-
fbula milsia; fabulosa vel fabularis narr- cens) nupta.
tio. Uso: - cinematogrfica, cinematogr-
phica fbula; - histrica, fbula histrica; noviazgo: sponslia, -ium vel -iorum npl.
fbula in histrico gnere versans; - obscena, Sin: desponstio; promssio nuptiarum vel
turpis vel lasciva fbula amatria; - policaca, matrimnii.
fbula criminalis; - psicolgica, fbula
psycholgica; - radiofnica, fabella radio- novicia: novtia vel novcia, ae f. Sin: soror
phnica; - de amor, - rosa, fbula amatria novtia.
vel milsia; - de horror, fbula horrfica; - del
gnero de ficcin cientfica, fbula ex gnere noviciado: novitiatus vel noviciatus, us m.
fictionis scientficae. Sin: tirocnium; sacrum (vel novitiorum) tiro-
cnium. Uso: hacer el -, novitiatum pergere;
novelador, v. novelista. tirocnium pnere; terminar el -, tirocnium
depnere; casa de -, novitiats domus.
novelesco: fabulosus, a, um. Sin: comment-
cius; fictus; csuum inopinorum refertus; c- novicio: (que no ha profesado todava) nov-
sibus inopinatis intextus. tius vel novcius, ii m. Sin: religiosae sodali-
tatis tiro (-onis m); iunior religiosi rdinis
novelista: fabulator, oris m. Sin: fabularum alumnus. Uso: - clrigo, novtius clricus; -
scriptor, auctor, narrator; fabulosarum (vel lego, novtius laicus; maestro de novicios,
fictarum, vel commenticiarum) narrationum magister novitiorum // (principiante en un
scriptor; fabularum romanicarum auctor; mi- arte u oficio) tiro, onis m. Sin: tirnculus; in-
lesiarum fabularum narrator. cpiens, entis.

novelstica: ars fabulandi vel narrandi. noviembre: November, bris m. Sin: mensis
November.
novelstico: ad fbulas ttinens.
novillos: hacer -, no ir a la escuela, v. ra-
novelita: fabella, ae f. bona.

742
nulidad

novilunio: interlnium, ii n. Sin: intermns- dandi; nuditatis stdium; nudomnia sive


truum. -mana // (en arte) nudi crporis repraesen-
tandi rtio.
novio: (hombre que mantiene relaciones
amorosas con fines matrimoniales) sponsus, nudista: nudista, ae mf. Sin: hologymnus, i
i m. Sin: desponsus; desposatus; pactus; ma- m; nudismi fautor (-oris m) vel fautrix (-icis
ritus futurus. Uso: estoy de - con una, li- f); nudismi sectator vel sectatrix; homo nudi-
quam sponsam hbeo; liquam mihi tatis studiosus; mulier nuditatis studiosa; sui
despondi // (hombre recin casado) novus vel ipsius nudator vel nudatrix.
recens maritus.
nudo: (lazo) nodus, i m. Uso: - corredizo,
no-violencia: non-violntia, ae f. Sin: nulla nodus currax (acis) vel laxus; currax lqueus,
violntia; pacfica rtio; modus sui gerendi - gordiano o irresoluble, nodus grdius;
lenis, humanus, aequus. nodus inextricbilis; desatar el -, nodum sl-
vere, reslvere, exslvere, expedire // (punto
novocana: novocana, ae f; novocanum, i n. difcil de una cuestin) nodus, i m. Sin:
cardo. Uso: el - de la cuestin, totus quaes-
nube: nubes, is f. Uso: - electrnica, nubes tionis cardo (-dnis m); ese es el - de la cues-
electrnica; - radiactiva, nubes radiante vi tin, de eo omnis est controvrsia; desatar el
agens; - txica, nubes toxicata; - de gas, - de una cuestin, rem slvere vel expedire //
nubes gsica; - de polvo, pulvrea nubes. (- en los rboles) nodus. Sin: artculus; gen-
culum // (unin) vnculum, i n. Sin: nexus, us
nubecilla: nubcula, ae f. m // (punto donde se cortan dos sierras mon-
taosas) nodus.
nbil: nbilis. Sin: matrimnio apta.
nugado: (pasta) nucatum, i n.
nuclear: (perteneciente o relativo a la ener-
ga nuclear) nuclearis, e. Sin: atmicus. Uso: Nueva Guinea: Nova Guinea. Uso: de - , adj
armas -, arma atmica vel nucleria;; centra- novoguineanus, a, um; sust Novoguineanus,
les -, centrales nucleares; nucleares electrifi- i m.
cinae, energa -, vis atmica vel nuclearis;
energa - para usos civiles, vis nuclearis ad Nueva Zelanda: Nova Zelanda (vel Zeln-
usus civiles; fsica -, phsica nuclearis; fisin dia). Uso: de - , adj novozelandiensis, e; sust
-, fssio nuclearis; materia -, materia nuclea- Novozelandiensis, is m.
ris; misil -, mssile nucleare; programas -,
progrmmata nucleria; v. atmico. nuevo: novus, a, um. Uso: hombre -, homo
novus; - provincias, novae provnciae.
ncleo: ncleus, i m. Sin: ntima pars. Uso: -
atmico, atmicus ncleus; - de la clula, n- nuez: (fruto del nogal) nux, nucis f. Sin: in-
cleus cellularis. glans, andis f. Uso: - moscada, nux fragrans
vel moschata; - vmica, nux vmica; - de
nuclolo: nuclolus, i m. coco, cocci nux.

nudismo: nudismus, i m. Sin: nudandi cr- nulidad: nllitas, atis f. Sin: nihil; nhilum;
poris stdium; mos vel rtio crporis nu- innitas; (de persona) homo vel mulier nhili,

743
number

vel nullo nmero, vel nulus pnderis. Uso: nunciatura: nuntiatura, ae f. Uso: - Apost-
ser una -, nihil esse; esse nhili; estimar una lica, Nuntiatura Apostlica; Apostlici Nn-
-, pro nhilo dcere, habere, putare; nihil aes- tii legtio, munus, dgnitas, offcium // (sede
timare vel pndere. del nuncio) Apostlici Nntii sedes.

number (Inform), nmero: nmerus, i m. nuncio: (mensajero enviado) nntius, ii m.


Sin: legatus // (representante diplomtico del
numeracin: numertio, onis f. Uso: - ar- Papa) Nntius Apostlicus.
biga, Arabum numertio; - romana, Roma-
norum numertio. nurse: puerorum custos (-odis f). Sin: nutr-
cia; nutrix (-cis f).
numerador: (guarismo) numerator, oris m //
(aparato) instrumentum nmeros notans. nursery: puerorum cubculum.

numeral: numeralis, e. Uso: letra -, signum nutria: lutra, ae f.


numerale.
nutricin: victus, us m. Sin: cibus; alimen-
nmero: (expresin de una cantidad) nme- tum; nutrictio; nutricatus, us m; alimnia.
rus, i m. Uso: - arbigo, nmerus arbicus vel Uso: - deficiente, defectuosa, subalimenttio;
ndicus; - cardinal, nmerus cardinalis; - en- subnutrictio; ciencia de la -, nutriolgia sive
tero, totus nmerus; - fraccionario, que- -loga, ae f.
brado, nmerus fractus; - impar o par, par
(paris) vel impar nmerus; - postal, nmerus nutritivo: nutritrius, a, um. Sin: ntriens.
cursualis directrius; - romano, nmerus ro-
manus; - telefnico, nmerus telephnicus; - Nyasa, Nyassa, Nyasaland o Nyasalandia:
de fax, nmerus telecopialis vel telecopiatra- Nyasalndia, ae f. Uso: de -, nyasalandianus,
lis // (en las publicaciones peridicas cada a, um; nyasalandiensis, e ; natural de -, Nya-
una de las aparecidas en distinta fecha de salandianus, i m; Nyasalandiensis, is m; v.
edicin) libellus, i m. Sin: fascculus; opscu- Malawi.
lum; commentrius vel commentrium; n-
merus. Uso: - nico, commentrius nylon, v. nailon.
singularis; commentrium, quod nmerus
nicus dcitur.

numeroso: numerosus, a, um. Sin: abundans;


copiosus; ingens; frequens; nmero frequens.

numismtica: numismtica vel nomismtica ,


ae f. Sin: nummorum doctrina, disciplina,
scintia; nomsmatum rtio; res nummria.

numismtico: adj numismticus vel nomis-


mticus, a, um // (persona que se dedica a la
numismtica) vir (viri m) nummorum (vel rei
nummriae) peritus.

744

apa: (propina, yapa) v. estas voces.

oo: (apocado) pusillnimis, e // (de corto


ingenio) hebes, tis; obtusus; tardus // (beato)
pietatis simulator // (soso) insulsus; inspidus;
infacetus; illpidus.

oqui: glbulus, i m. Uso: oquis de papas,


glbuli ex tbere solani subacti.

745
O
oasis: asis, is f. Sin: amoenus in deserta obituario: (seccin necrolgica de un peri-
vastitate locus // fig perfgium; receptus, us dico) fnebris nntius, vel fnebre nntium
m; lenmen (-mnis n); levamen (-mnis n); // (libro parroquial en que se anotan las par-
refrigrium; solcium. tidas de defuncin y de entierro) obiturius
(vel mortualis) liber // (necrologa) necrol-
obcnico: cono everso smilis. gia sive -loga, ae f.

obedecer: oboedire (licui). Sin: prere, vel objecin: obictio, onis f. Sin: recustio;
obtemperare, vel bsequi (licui). contradctio; oppostio; oppsitus, us m;
obiectum, en pl tambin obiecta, orum;
obediencia: oboedintia, ae f. Sin: oboedtio, obiecta sentntia vel opnio; verba contra
onis f. dicta; id quod contra dcitur. Uso: - de con-
ciencia, conscintiae repugnntia; repugnn-
obertura: praecntio, onis f. Sin: proe- tia ex conscintia; hacer objeciones, obcere;
mium; msicum (vel symphonacum) proe- contra dcere; refutar las -, obiecta refutare.
mium, exrdium.
objetivacin: e vero aestimtio. Sin: rerum
obesidad: obsitas, atis f. Sin: corpulntia; certarum stdium.
pinguedo, dnis f; sagna, ae f.
objetivar: comprobare. Sin: confirmare; de-
obeso: obesus, a, um. Sin: corpulentus; cras- monstrare.
sus; saginatus. Uso: ser -, crpore amplo (vel
obeso) esse; volverse -, corpus fcere. objetividad: obiectvitas, atis f. Sin: obiec-
tiva rtio; equitas; iudcium sincerum, nte-
obispa: epscopa, ae f. Uso: - protestante, grum, aequum; intgritas iudcii; ntegra
protestntica epscopa. vritas. Uso: por escrpulo de -, ntegrae ve-
ritatis stdio.
obispado: (cargo y dignidad de obispo)
episcopatus, us m. Sin: pontificatus, us m; objetivo: (lente de un aparato de ptica,
episcopale munus; episcopalis dgnitas // (te- vuelto hacia el objeto que mira) obiectivum,
rritorio o distrito asignado a un obispo) dioe- i n. Sin: obiectivum photogrphicum; orb-
cesis, is f // (local o edificio donde funciona culus photogrphicus; lens (lentis f) vel len-
la curia episcopal) episcpium, ii n. Sin: tcula obiectiva; lens photogrphica;
episcopalis sedes vel cria. lenticulare vitrum // (fin, objeto, trmino de
un acto) conslium, ii n. Sin: finis; propsi-
obispo: epscopus, i m. Sin: pntifex, fcis m; tum; destinata, orum npl (blanco). Uso: fijar
antistes, sttis m. Uso: - auxiliar, castrense, los -, definire propsita; v. objeto // adj obiec-
coadjutor, diocesano, residencial, sufrag- tivus, a, um. Sin: realis, e; in natura situs, p-
neo, titular, episcopus auxiliaris vel auxili- situs; fig nteger; expers cupiditatis; ab omni
rius, castrensis, coadiutor, dioecesanus, opinionis arbtrio seiunctus.
residentialis, suffragneus, titularis.

746
obrero

objeto: (fin o intento a que se dirige o enca- obligatoriedad: obligatoretas, atis f. Sin: co-
mina una accin u operacin) propsitum, i rctio; obligtio.
n. Sin: finis; scopus // (cosa cualquiera)
obiectum, i n. Sin: res. Uso: - perdidos, casu obligatorio: obligatrius, a, um. Sin: impera-
amissae res // (asunto) v. esta voz. tus; iussus; praeceptus, praescriptus. Uso:
cosa -, res imperata; educacin -, instittio
objetor: repugnator, oris m. Sin: contradic- scholstica obligatria; ser -, ad liquid off-
tor; repugnans; contra dicens; se opponens. cio teneri.
Uso: - de conciencia, repugnator conscintiae
caus. obliteracin: oblittertio, onis f. Sin: infir-
mtio // Med occlsio partis cavae.
oblacin: obltio, onis f. Sin: largtio.
oboe: (instrumento msico de viento) bos ,
oblativo: oblativus, a, um. is f. Sin: altsona tbia gllica; tbia dplici
lngula predita // (obosta) obosta, ae m.
obligacin: (escritura por la cual se compro- Sin: altson tbi gllic canens.
mete uno a efectuar una cosa) nomen, mnis
n. Sin: spnsio; stipultio; obligationis chi- bolo: bolus, i m // fig stips, pis f. Sin: aes
rgraphum. Uso: - comercial, sngrapha, ae minutum; parva pecnia. Uso: - de San
f; emitir obligaciones, obligationes emttere // Pedro, Petrina stips.
(aquello que alguien est obligado a hacer)
munus, nris n. Sin: negtium; offcium. obra: opus, peris n. Sin: labor; ctio; actus,
Uso: - escolares, mnera scholria; scholae us m; factum; negtium. Uso: - buenas, recte
mnera; desempear, ejercer sus obligacio- facta; bene facta; pera bona; - inspirada,
nes profesionales y cvicas, suae artis suae- opus quasi divina manu perfectum; - litera-
que civitatis mnera sustinere // (imposicin rias, pera litterria; - maestra, opus
o exigencia moral) obligtio, onis f. Sin: of- praestantssimum; opus summo artifcio per-
fcium. Uso: - escolar, ad frequentandam fectum; - musical, opus msicum; melo-
scholam obligtio; - moral, offcium morale; drama, tis n; drama msicum, lricum,
- regulares, obligationes regulares; eximir a mlicum; - pia, opus pium; - pblicas, pera
uno de la - de comparecer en juicio, vadim- vel incepta pblica; opera pblico cmmodo
nium missum fcere. destinata; - sociales, pera socilia; - de asis-
tencia, institutum rebus subsidiriis dispensan-
obligacionista: sngraphae subscriptor vel dis vel administrandis; - de jardinera, opus
sponsor. topirium; obras de misericordia, misericr-
diae ministria; caritatis offcia // (edificio en
obligado: estar -, obligatum esse. Uso: el construccin) aedifcium aedificatrium. Sin:
parlamento holands no est - a seguir el su- sedes aedifcii aedificatrii.
fragio del pueblo, parlamentum nederlndi-
cum obligatum non est suffrgium ppuli obrera: operria, ae f. Sin: operatrix, cis f;
sequi. officinatrix, cis f; pifex, fcis f.

obligatoriamente: per obligationem. Sin: vi; obrero: operrius, ii m. Sin: operator; offici-
per vim; e praecepto. Uso: estudiar - el latn, nator; pifex, fcis m; rtifex, fcis m; faber,
in lingua latina e praecepto versari. bri. Uso: - especializado, operrius qualifica-

747
obrita

tus; operrius singulari pertia preditus; - no landa; - solar, observatrium solare.


especializado, operrius non qualificatus; -
extranjeros, operrii peregrini; operrii hs- obsesin: obsssio, onis f. Sin: possssio //
pites; - occidental, oriental, operrius occi- fig angor, ris m; anxetas; anxietudo; mnia
dentalis, orientalis; - de la industria, sive mana. Uso: - diablica, daemonaca ob-
operrius machinali indstriae addictus; dis- sssio.
minucin de los -, dimintio operariorum;
asumir obreros, operrios condcere // adj obsesivo: obsessivus, a, um. Sin: nxifer;
operrius, a, um. Sin: ad operrium vel ad mentem urgens; nimum percrcians. Uso:
operrios spectans; v. trabajador. neurosis -, neurosis obsessiva.

obrita: opella, ae f. obseso: obsessus, a, um. Sin: possessus; ve-


xatus a demone // fig energmenus, a, um.
observacin: (accin y efecto de observar) Sin: furens; furiatus; furibundus.
observtio, onis f. Sin: considertio; nottio
vel annottio; perspctio; delibertio. Uso: - obstculo: obstculum, i n. Sin: impedimen-
crticas, annotationes vel deliberationes cr- tum; obiex vel obex, bicis mf. Uso: - lings-
ticae de + abl; - emprica, observtio emp- ticos y culturales, lingustica atque culturlia
rica; observtio experimento collecta // obstcula; carrera de obstculos, currculum
(estudio de los fenmenos meteorolgicos) per obstcula; - en pruebas de velocidad,
observtio. Uso: - astronmicas y meteorol- cursrium impedimentum; - en pruebas
gicas, observationes astronmicae et meteo- de saltos, obiex saltu superandus vel supe-
rolgicae // (reparo, advertencia) randa.
animadvrsio, onis f. Uso: - crtica, gramati-
cal, crtica, grammtica animadvrsio in + obstetra: artis obstetrciae peritus m vel pe-
ac. rita f.

observador: observator, oris m. Sin: specta- obstetrical, v. obsttrico.


tor. Uso: buen -, acer spectator; - extranjeros,
observatores externi; observadores en los or- obstetricia: obstetrcia, ae f. Sin: obsttrica
ganismos de la Unin Europea, observatores disciplina, doctrina, scintia (la - como cien-
in rganis Unionis Europaeae. cia); obstetrcia, orum npl; ars obsttrica vel
obstetrcia; obstetricandi ars (la - como pro-
observancia: (cumplimiento exacto) obser- fesin).
vntia, ae f. Sin: obtempertio; servtio; ob-
servtio; oboedintia, ae f; officiorum obsttrico: obsttricus vel obstetrcius, a,
expltio; mnerum exsectio. Uso: - monas- um.
terial, coenobialis disciplina; - de la ley,
praecepti conservtio. obstruccin: obstrctio, onis f. Sin: septio;
impedtio; interclsio.
observatorio: observatrium, ii n. Sin: sp-
cula; speculatrium; turris observatria vel obstruccionismo: impedimenta, orum npl.
speculatria. Uso: - astronmico, spcula as- Sin: morae, arum fpl; instructum impedimen-
tronmica; turris astrorum speculatrix; turris tum; dolosum moramentum; morarum insr-
sidribus speculandis; turris ad astra specu- tio, interpostio, interictio; morarum

748
ocenico

interiectus (-us m) vel interpsitus (-us m). ocasionar: occasionem praebere, dare,
Uso: hacer -, impedire, obstrere; obstare; praestare, offerre. Sin: causam inferre;
offcere; morari; strere impedimenta licui; locum dare.
cuiusvis gneris impedimenta strere; impe-
dimenta afferre, inferre, fcere; moras inter- occidental: occidentalis, e. Sin: occduus;
pnere, intersrere, obcere, afferre. occidualis; ad (vel in) occidentem (solem)
vergens; ad occidentem solem versus; ad oc-
obstruccionista: adj moratrius, a, um. Sin: casum spectans.
dilatrius; sbdole tardans // sust morator,
oris m; moratrix, icis f. Sin: impedtor; occidentalismo: occidentalismus, i m. Sin:
obstructor; dilator; morarum fabricator, in- rerum occidentlium stdium (estudio) vel
ventor; impedimentorum fautor vel interp- cultus (predileccin por las cosas de Occi-
sitor; qui omni ope fficit, obstat, obsistit dente).
licui (vel consliis, vel coeptis alicius).
occidentalista: occidentalista, ae m. Sin:
obstruir: obstrere. Sin: obtrdere; intercl- rerum occidentlium cultor, fautor, studiosus
dere; praecldere; saepire; obturare; clu- // adj ad res occidentales prtinens.
dere.
occidentalizacin: occidentaliztio, onis f.
obturador: obturculum, i n. Sin: instrumen- Sin: rationis occidentlium indctio.
tum denti obturando // Fotogr luminosae ex-
positionis mensura. Sin: lucis tolerabilitatis occidentalizar: occidentalizare. Sin: occi-
index (dcis mf). dentlium rationem indcere.

obs: (pieza de artillera) tormentum blli- occidente: (punto cardinal) ccidens, entis
cum. Sin: magna ballista // (granada) gra- m. Sin: occasus, us m; ccidens sol; occasus
nata, ae f. Sin: globus frreus. solis. Uso: desde - y oriente, ab occasu et ortu
solis; de - a oriente, ab occasu solis ad orien-
oca: (nsar) anser, ris m // (juego de mesa) tem (vel ad exortum); en -, in parte caeli oc-
ludus nseris. Uso: jugar a la -, nsere l- cass // (regin situada en la parte oeste)
dere; nseris ludo indulgere. occdua terra, tellus (-ris f), rgio. Sin: occi-
dentis partes, terrae, regiones // (conjunto for-
ocarina: anserina, ae f. Sin: tbia fctilis bu- mado por los Estados Unidos y diversos
driensis. pases que comparten bsicamente un mismo
sistema social, econmico y cultural) cci-
ocasional: occasionalis, e. Sin: casualis; for- dens, entis m. Uso: en -, in occidente.
tutus; temporrius; in casu psitus; per oc-
casionem factus vel hbitus. Uso: discurso -, Oceana: Oceana, ae f. Uso: natural de -,
ortio per occasionem hbita; inscripciones -, Ocenius, ii m; Oceaniensis, is m.
inscriptiones temporriae.
ocenico: (perteneciente o relativo al oc-
ocasionalmente: occasionliter. Sin: ex oc- ano) ocenicus, a, um. Sin: ocenius; ocean-
casione; per occasionem; data vel oblata oc- nus // (perteneciente o relativo a Oceana)
casione; casu; casuliter; fortute. ocenius, a,um; oceaniensis, e.

749
ocano

ocano: ocanus, i m. Uso: - Artico, Ocanus gura.


Glacialis Septemtrionalis; - Atlntico, Atln-
ticus Ocanus; - Indico, Ocanus Indicus; - octava: (combinacin mtrica de ocho ver-
Pacfico, Ocanus Pacficus. sos) octstichon, i n. Sin: octoni versus; octo
vrsuum strophe (-is f) vel stropha; octonria
oceanografa: oceanogrphia sive -grapha, strophe; stropha octonis vrsibus exarata;
ae f. Sin: ocani descrptio. stropha ex octonis compsita vrsibus. Uso:
poesa en octavas, carmen ex octonis vrsi-
oceanogrfico: oceanogrphicus, a, um. Sin: bus compsitum; poema en octavas, poma
ad oceanogrphiam ttinens. octonis vrsibus constans vel digestum //
(Ms, intervalo de ocho grados) septem
oceangrafo: oceangraphus, i m. vocum intervallum; (serie diatnica de estos
ocho grados) diapson indecl. Sin: septem
ocelote: feles (is f) prdalis (-is f). discrmina vocum // (Rel, perodo de ocho
das que se prolonga en cada una de las prin-
ocena: ozena, ae f. cipales fiestas del ao) octava, ae f. Sin: octo
dies; octo dierum sptium; (ltimo da de los
ocio: (cesacin del trabajo, diversin u ocu- ocho antedichos) octava, ae f. Uso: la - de
pacin reposada, especialmente en obras de Pascua, octo dies post Pascham.
ingenio) tium, ii n.
octavario: supplictio dierum octo. Sin: sup-
oclocracia: ochlocrtia sive -crata, ae f. plictio in octavum diem; supplictio dierum
octo indicta.
oclologa: ochlolgia sive -loga, ae f.
octgono: octognum, i n; v. octgono.
oclusin: occlsio,onis f. Uso: - intestinal,
leus, i m; occlsio intestini; que sufre - in- octubre: October, bris m. Sin: mensis (-is m)
testinal, leo affectus. October.

oclusivo: occlusivus, a, um. Uso: consonante ocular: adj ocularis, e. Sin: oculrius; culi
-, cnsona occlusiva. vel oculorum (gen). Uso: testigo -, testis ocu-
laris vel oculatus; testis et spectator // (sis-
ocre: ochra, ae f. tema de lentes) oculrium, ii n. Sin:
specillum oculrium.
octacordio: octachordon vel octachordum, i
n. oculista: oculrius, ii m. Sin: pticus; oph-
thlmicus, i m; mdicus ocularis vel ocul-
octaedro: octhedron vel octhedrum, i n. rius; oculorum mdicus; mdicus ab culis;
ophthalmoiatra, ae m; v. oftalmlogo.
octagonal: octagonalis, e. Sin: octagnus,
octognus, octagnius; octngulus; octo n- oculstica: oculria, ae f; v. oftalmologa.
gulis (abl pl).
ocultacin: (accin de ocultar) abscnsio,
octgono: adj, v. octagonal // sust octag- onis f.
num vel octagnon, i n. Sin: octngula fi-

750
odontotoma

ocultismo: occultismus, i m. Sin: occultarum boresque suos narravit // (serie de desventu-


scintia rerum; rerum occultarum disciplina. ras) labores, um mpl. Sin: aerumnae, arum
Uso: relativo al -, occultsticus. fpl; mala, orum npl; longa malorum sries;
innmeri prope dolores; infinita prope sries
ocultista: occultista, ae m. Sin: rerum occul- malorum. Uso: despus de sufrir una larga -,
tarum cultor // adj ad res occultas spectans. multis perfunctus labribus.

ocupacin: (accin y efecto de ocupar) oc- odometra: odomtria sive -metra, hodom-
cuptio, onis f; occupatus, us m // (- militar) tria sive -metra, ae f.
occuptio. Sin: invsio; obsssio; opprssio.
Uso: la - espaola, occuptio hispanensis; - odmetro: odmetrum vel hodmetrum, i n.
militar, occuptio militaris // (trabajo) occu- Sin: vecturae index (-dcis mf); itneris men-
ptio. Sin: opus; negtium; stdium. Uso: - srius index.
full-time, opus contnuum; - intelectuales,
nimi stdia; atender a sus -, sua negtia odontalgia: odontlgia sive -alga, ae f. Sin:
gere; buscar -, opus querere; sin -, otiosus dntium dolores.
// (empleo, oficio) munus, nris n.
odontlgico: odontlgicus, a, um.
ocupacional: ad opus (vel ad munus) prti-
nens. odontologa: odontolgia sive -loga, ae f.
Sin: odontoiatra; de dntibus doctrina vel
ocupado: opus fciens. Sin: mnere fungens. rtio; dntium scintia; dentria disciplina;
odontoitrica doctrina vel disciplina.
ocupador, v. ocupante.
odontolgico: odontolgicus, a, um. Sin:
ocupante: adj ccupans, antis // sust occupa- odontoitricus; ad dentriam disciplinam t-
tor, oris m. tinens.

ocurrir: feri. Sin: accdere, evenire. odontlogo: (especialista en odontologa)


odontlogus, i m // (dentista) odontoitricus,
odalisca: odalysca, ae f. Sin: paelex, pelex, i m; odontoiatrus, i m; mdicus dentrius;
pellex, cis f; rgia paelex; paelex trcica ; an- odontolgiae peritus.
cilla gynaeco addicta.
odontmetro: odontmetrum, i n. Sin:
oden: odum, i n; odum, ii n. Sin: msi- instrumentum dntibus metiendis.
cum theatrum.
odontoscopio: odontoscpium, ii n.
odio: dium, ii n. Sin: offnsio; simultas; ni-
mus infensus, inimicus; inimica mens; aversa odontotecnia: odontotchnice, es f. Sin: ars
voluntas. Uso: - racial, dium phylticum. dentria.

odisea: (poema de Homero) Odyssa sive odontoterapia: odontotherapa, ae f. Sin:


Odyssa, ae f. Sin: Ulxea peregrintio // dntium curtio.
(viaje largo y aventuroso) iter longum et pe-
riculosum. Uso: cont su triste -, errores la- odontotoma: odontotmia sive -toma, ae f.

751
odre

odre: uter, utris m. off side: Dep extra ludum. Sin: postio an-
mala (in ludo). Uso: estar en -, seorsum esse
oeste: ccidens, entis m. Sin: occasus, us m. vel stare; patear en -, seorsum procere.
Uso: al -, in occidentem; in occasum; mirar
al -, estar situado hacia el -, ad occasum (vel oficial: adj officialis, e. Sin: pblicus; legti-
ad occidentem) vrgere, spectare; vrgere in mus; iure pollens; auctoritate (vel pblica
occidentem; viento del -, ventus occidentalis; auctoritate) pollens; fide dignus. Uso: boletn
viento que sopla del -, aura spirans ab occi- -, pblica acta; carta -, ltterae pblicae; eps-
dente; ventus ab occidente vniens. tula pblice missa; documentos -, officilia
documenta; invitacin -, invittio pblice
ofensiva: Mil oppugntio, onis f. Sin: belli allata; lengua -, sermo pblicus; noticia -,
illtio. Uso: abandonar la -, oppugnationem nntius pblice allatus; noticia no -, officio-
relnquere; ab oppugnatione desstere; lanzar sus nntius; relaciones - o diplomticas, p-
una -, oppugnationem incpere, inferre; armis blicae rationes vel necessitdines; pblica
ggredi; bellum inferre; rechazar la -, oppug- officiorum (vel necessitdinum) vncula; re-
nationem propulsare; tomar la -, priorem presentante -, pblice legatus // (empleado de
prelio hostes lacssere; priorem bellum una oficina) minister, tri m. Uso: - de canci-
inferre licui vel in liquem. llera, commentariensis, is m // (funcionario)
minister pblicus. Sin: officialis, is m // Mil
ofensivo: offensus, a, um. Sin: contumelio- praefectus, i m. Sin: officirius, ii m; cent-
sus; iniuriosus; (de armas) infensus, infestus, rio, onis m; dux, ducis m; ductor, oris m; duc-
hostilis. Uso: ser -, acerbe ledere. tor mlitum; tribunus mlitum; praepsitus
miltibus; praefectus mlitum (de infantera),
oferta: obltio, onis f. Sin: largtio; dontio; quitum (de caballera), fabrum vel fabrorum
exhibtio; propostio. Uso: - especial, obltio (de los zapadores), mlitum navlium (de
favorbilis; condiciones opportunssimae // marina). Uso: - inferior, subalterno, inferio-
(don) donum, i n. Sin: res oblata; elee- ris rdinis ductor; - superior, centrio primo-
msyna; stips (stipis f) // (cantidad de un bien rum rdinum; superioris rdinis ductor; - de
o servicio) res venales. Uso: - superior a la marina, officirius rei nuticae; centrio clas-
demanda, rerum venlium redundntia; sirius; navalis centrio.
rerum venlium nmia (vel effusa) affluntia;
la - es superior a la demanda, rerum ven- oficialidad: (conjunto de oficiales del
lium cpia affluit; res venales effuse ffluunt. Ejrcito o de parte de l) impria, orum
npl. Sin: praefecti mlitum // (goce del carc-
off limits: (Mil, dicho de lugar donde estn ter o cualidad de cosa oficial) auctritas, atis
prohibidos el acceso, el trnsito, etc.) ditus f.
vtitus // (fig, prohibido, vedado) prohbitus,
a, um. Sin: vtitus. oficializar: auctoritate probare. Sin: pbli-
cum rddere.
off line: Dep extra lneam. Sin: extra lneam
collocatus. oficialmente: officiliter. Uso: no -, inoffi-
ciliter; non officiliter; anunciar - algo, li-
offset: imprssio contrria. Sin: imprssio quid officiliter nuntiare.
vel excsio grphica offsetiana; imprssio
grphica cylindris gmmeis facta. oficiar: (presidir una celebracin litrgica)

752
oftalmologa

sacra fcere vel celebrare. Sin: offcia divina vere.


pergere vel perslvere.
oficioso: (hacendoso y solcito en ejecutar lo
oficina: (lugar donde se trabaja, prepara o que est a su cuidado) dligens, entis // (que
gestiona algo) sedes, is f. Sin: offcium, ii n; se manifiesta solcito por ser agradable y til
graphum, i n. Uso: - administrativa, off- a alguien) officiosus, a, um. Sin: bsequens;
cium bonis administrandis; - telefnica, of- actuosus; sdulus // ( que proviene de una
fcium telephnicum; telephnii sedes; autoridad, pero sin tener carcter oficial)
translocutria officina; - de cambio, taberna certa fide destitutus. Sin: pblicae auctoritatis
cambiria; - del catastro, offcium pblicis expers.
censs tbulis praepsitum ; - de correos,
epistularum diribitrium; diribitrium cur- ofiografa: ophiogrphia sive -grapha, ae f.
suale; aedes (-ium fpl) tabellriae; pblici Sin: serpntium descrptio.
curss diribitrium; - de informaciones,
sedes nuntiatorum; sedes nntiis divulgandis; ofiologa: ophiolgia sive -loga, ae f. Sin:
- de recaudacin, aerrium; fiscus; - de tel- serpntium (vel de serpntibus) doctrina, dis-
grafos, officina telegrphica vel telegraphi- ciplina, scintia.
ria; telgraphi sedes; - de turismo, sedes
procurandis itinribus; de -, graphealis, e; - ofiolgico: ophiolgicus, a, um. Sin: ad
donde trabajan los empleados pblicos, p- ophiolgiam spectans.
blica sedes vel sttio.
ofrenda: obltio, onis f. Sin: donum; donria,
oficinista: minister, tri m. Sin: officialis, is orum npl.
m; v. empleado (- de oficina).
oftalmia u oftalma: ophthlmia sive -thal-
oficio: (profesin mecnica o manual) minis- ma, ae f. Sin: oculorum morbus, inflamm-
trium, ii n. Sin: ars; artifcium. Uso: ser del tio, infltio.
-, peritum esse; las herramientas del -, ferra-
menta; instrumenta; fabrlia // (ocupacin ha- oftalmaco: (persona afecta de oftalmia)
bitual) ministrium. Sin: offcium; munus, ophthalmacus, i m. Sin: qui opthlmi labo-
nris n. Uso: - decisivo, decretrium munus; rat, vexatur, affcitur; qui ex culis laborat //
- interino, pera fiduciria; - manual, fabrli- (relativo a la oftalmia) ophthalmacus. Sin:
tas, atis f; - pblico, pblicum mandatum; ad ophthlmiam (vel ad oculorum morbum)
desempear un -, mnere fungi; offcium g- prtinens.
rere; munus exsequi vel praestare; desempe-
ar un - pblico, magistratum grere vel oftalmiatra: ophthalmoiatra, ae f. Sin: ocu-
habere // (servicio, favor) benefcium, ii n. lorum curandorum rtio.
Sin: offcium. Uso: ofrezco mis buenos -, be-
nefcia mea prebeo // - divino, sacra, orum oftlmico: (relativo a los ojos) ophthlmicus,
npl. Sin: divinum offcium; divinus cultus. a, um. Sin: ad culos ttinens // (relativo a la
Uso: - divinos radiados, sacra radiophnica // oftalmia) v. oftalmaco.
(oracin litrgica de la Iglesia catlica) Li-
trgia Horarum. Sin: horriae preces; off- oftalmologa: ophthalmolgia sive -loga, ae
cium divinum. Uso: recitar el - divino, horas f. Sin: oculorum scintia, disciplina; de cu-
cannicas recitare; divinum offcium persl- randis culis doctrina, rtio.

753
oftalmolgico

oftalmolgico: ophthalmolgicus, a, um. oftalmotonmetro: ophthalmotonmetrum,


Sin: ad ophthalmolgiam (ad doctrinam de i n.
curandis culis) spectans.
ohm, v. ohmio.
oftalmlogo: ophthalmlogus, i m. Sin: oph-
thlmicus, i m; mdicus oculrius; oculorum ohmio: (resistencia) resistntia hmica //
mdicus. (unidad de resistencia) hmium, ii n.

oftalmometra: ophthalmomtria sive -me- odio: odium, ii n.


tra, ae f.
odo: auditus, us m. Uso: tener -, tener buen
oftalmomtrico: ophthalmomtricus, a, um. -, tener - musical, sonos scite dignscere;
artem msicam callere.
oftalmmetro: ophthalmmetrum, i n.
OIT: Conslium internationale labori prove-
oftalmometroscopio: ophthalmometrosc- hendo.
pium, ii n.
ojal: (en la ropa) ocellus, i m; vestis ocellus;
oftalmoneuritis: ophthalmoneurites, is f. (en el calzado) ansa vel nsula, ae f // (agu-
Sin: neurites ptica. jero en ciertas cosas) foramen, mnis n.

oftalmopata: ophthalmopthia sive -patha, ojeada: obtutus, us m. Sin: oculorum obtutus


ae f. vel coniectus. Uso: echar una -, concere cu-
los in + ac.
oftalmorragia: ophthalmorrhgia sive -rrhaga,
ae f. ojiva: arcus (-us m) acutus. Sin: fornix, cis
m; fenestella acuto arcu ornata.
oftalmorrgico: ophthalmorrhgicus, a, um.
Sin: ad ophthalmorrhgiam prtinens. ojival: ogivus, a, um. Sin: acutus.

oftalmoscopia: ophthalmoscpia sive -scopa, ojo: culus, i m. Uso: - artificial de vidrio,


ae f. artificialis culus ex vitro confectus; - cl-
nico, morborum visu cogntio vel observtio;
oftalmoscpico: ophthalmoscpicus, a, um. fig attenta perspctio; - de buey, (ventana cir-
cular u ovalada) fenestella ovata vel smilis
oftalmoscopio: ophthalmoscpium, ii n. Sin: ovo, (planta herbcea) culus trgidus vel
introspiciendis culis instrumentum. bbulus; - de gato, quarzum galbum; - de la
balanza, agina, ae f; a ojos vistas, manifesto;
oftalmospasmo: ophthalmospasmus, i m. aperte; palam.

oftalmotermmetro: ophthalmothermme- ola: unda, ae f. Sin: fluctus, us m. Uso: - de


trum, i n. calor, calor ffluens; caloris affluntia; - de
entusiasmo, nimi inflammtio unanmiter
oftalmotoma: ophthalmotmia sive -toma, prfluens; - de fro, nmia frigris vis.
ae f.

754
omelette

oleada: unda ingens vel permagna. Sin: olimpaco u olimpiaco, v. olmpico.


undae ictus (-us m) vel mpetus (-us m)
olimpada u olimpiada: (fiesta o juego que
leo: oleum, i n. Uso: - santo, opoblsamum; se haca cada cuatro aos en la ciudad de
administrar los santos leos, liquem opo- Olimpia) olmpia, orum npl // (perodo de
blsamo inngere vel lnere. cuatro aos comprendido entre dos celebra-
ciones consecutivas de juegos olmpicos)
oleoducto: oleiductus, us m. Sin: ductus ole- olmpias, dis f. Uso: clculo de las -, olym-
rius; olei terrgeni ductus. padum rtio; contar por olimpadas, annos
ex olympadum ratione numerare // - inver-
oler: me huelo esto, hoc sbolet mihi. nales, olmpia hiberna.

olfatear: (oliscar) olfcere. Sin: nribus per- olmpico: olympacus, a, um. Sin: olmpi-
cpere // (como hacen los perros de caza) cus. Uso: estadio -, stdium olmpicum; jue-
odorari. Sin: odore vestigare; odorari et in- gos -, olmpia, orum; olmpia certmina;
vestigare; indagare et odorari // (fig y coloq, ludi olmpici; llama -, flamma olmpica;
averiguar, indagar) indagare. Sin: perspcere ignis olmpicus; vencedor en los juegos -,
(naturam alicius rei); diligenter investigare; olympionces, ae m; vencer en los juegos -,
sagciter pervestigare. olmpia vncere.

olfato: odoratus, us m. Sin: olfactus, us m. olivar: olivetum, i n. Sin: oltum; locus oli-
Uso: - agudo, (nrium) sagcitas // (fig, sa- vis cnsitus.
gacidad) sagcitas, atis f. Sin: callditas; as-
ttia; verstia; vafrtia. Uso: tener el - fino olla: (vasija redonda que sirve para guisar)
(en sentido propio y figurado) sagciter odo- olla, ae f. Uso: relativo a la -, ollaris, e; oll-
rari. rius; - pequea, llula; ollcula; - en figura de
cohombro, ccuma, ae f; - pequea en figura
oligarqua: oligrchia sive -archa, ae f. Sin: de cohombro, cucumella vel cucmula // (re-
optimtium (vel optimatum) imprium vel molino que forman las aguas de un ro en
dominatus (-us m); prcerum vel prncipum ciertos parajes) gurges, gtis m.
domintio, potentatus (-us m); paucorum po-
tntia, potentatus, dominatus; pauci et opti- ollero, v. alfarero.
mates.
olmeda: ulmrium, ii n. Sin: ulmtum, i n.
oligrquico: adj oligrchicus, a, um. Sin: ad
oligrchiam (vel ad paucorum dominatum) olmedo, v. olmeda.
ttinens // sust oligrchiae (vel paucorum po-
tntiae) amicus vel fautor. OLP: Ordo (vel Corpus) Palaestinae liberan-
dae.
oligoceno: adj oligocenicus, a, um // sust
oligocaene, is n. ombligo: umbilcus, i m. Uso: el - del mundo,
umbilicus mundi; umbilicus orbis terrarum.
oligohemia: oligohemia sive -haema, ae f.
Sin: snguinis defectus (-us m) vel demin- omelette, v. tortilla.
tio.

755
mnibus

mnibus: laphorum, i n. Sin: coenautocine- onda: unda, ae f. Uso: - corta, unda brevis;
tum; vehculum commune; raeda longa vel minoris longitdinis unda; - elctrica o hert-
pblica; omnivectrium (autocinetum); auto- ziana, elctrica unda; - electrnica, unda
cinetum laphorum; autovehculum maius; electrnica; - electromagntica, unda electro-
vehculum mnibus patens, datum, conces- magntica; - etrea, aethrea (aethria, aria)
sum; pblicum vehculum mnibus patens. unda; - larga, unda longa; - luminosa, unda
Uso: - areo, v. aerobs. luminosa vel lucflua; - mecnica, unda me-
chnica; - media, unda mdia; mdiae ampli-
omnipotente: omnpotens, entis. Sin: cunct- tdinis unda; - ptica, unda visualis vel
potens; (mnium) potentssimus. ptica; - radial, radiofnica, radiophnica
unda; - radioelctrica, unda radiolctrica; -
omnipresente: omnipraesens, entis. Sin: ubi- sonora, unda sonora, canora, acstica, aud-
que praesens; omni loco praesens. bilis; - televisiva, unda televisfica, televis-
ria, televisualis; - trmica, unda thermntica
omnisciencia: omniscintia, ae f. Sin: rerum vel calefciens; - ultracorta, unda suprbre-
mnium scintia. vis vel brevssima.

omnisciente u omniscio: omnsciens, entis. ondear: undare. Sin: fluctuare; fluitare; in


Sin: mnia sciens. vento fluitare.

OMS (abrev de Organizacin Mundial de la ondina: nympha, ae f. Uso: - marina, fluvial,


Salud): Institutum pancsmium sanitati pro- lacustre, nympha marina, fluvialis, lacustris.
vehendae.
ondulacin: (disposicin del cabello en
onanismo: (coito con eyaculacin extrava- ondas) capillorum undultio (-onis f). Sin:
ginal) onanismus, i m. Sin: onaniana luxria; crines in undas flexi; capillus lniter inflexus.
onaniana impudictia // (masturbacin) v. Uso: - permanente, cincinni durbiles; comp-
esta voz. tus (-us m) durbilis; undultio prmanens;
mujer con - permanente, mulier crnibus vi-
onanista: onanista, ae m. bratis, vel capillo vibrato, vel crispato capillo,
vel cincinnata capillos // (movimiento que
oncgeno: oncgenus, a, um. Sin: ad tumo- imita el de las ondas del mar) undultio. Uso:
res formandos idneus vel aptus. nmero de ondulaciones, nmerus vel cpia
undulationum.
oncologa: oncolgia sive -loga, ae f. Sin: de
tumribus disciplina, scintia; de tumorum ondulatorio: undulatrius, a, um.
orgine (vel formatione) doctrina vel rtio.
onfalocele: omphalocele, es f. Sin: umbilci
oncolgico: oncolgicus, a, um. Sin: ad on- hrnia.
colgiam spectans.
nice: onyx, chis (ac- ca, ac pl -cas) mf.
onclogo: onclogus, i m. Sin: oncolgiae
peritus vel studiosus. onicofagia: onychophgia sive -phaga, ae f.
Sin: mos rodendi (arrodendi, circumrodendi)
oncotoma: oncotmia sive -toma, ae f. ungues.

756
opalescente

onicfago: onychphagus. Sin: onycho- ontognesis: ontognesis, -is f.


phgi affectus; qui (quae) ungues rdere (ar-
rdere, circumrdere) solet. ontologa: ontolgia sive -loga, ae f. Sin: de
ente doctrina, disciplina, scintia.
onrico: onricus, a, um. Sin: smnio smilis.
ontolgico: ontolgicus, a, um. Sin: ad onto-
onirismo: onirismus, i m. lgiam prtinens.

oniromancia u oniromanca: oniromanta, ontologismo: ontologismus, i m. Sin: sermo


ae f. Sin: divintio per smnia; ex smniis de ente; de ente absoluto assrtio.
vaticintio; smnium interprettio.
ontologista: ontologista, ae m. Sin: ontolo-
on line: Inform, directe colligatus. gismi assertor vel defensor

onocrtalo: onocrtalus, i m. Sin: truo, nis ontlogo: ontlogus, i m. Sin: ontolgiae stu-
m. diosus.

onomancia u onomanca: onomanta, ae f. O.N.U.: Unitarum (vel Coniunctarum) Na-


Sin: ex nmine divintio. tionum Coetus (-us m). Sin: Sociatarum Na-
tionum Institutum; Foederatarum Nationum
onomstica: onomstice, es f. Sin: onoms- Conslium; Consocitio Nationum; Conso-
tica disciplina, scintia, rtio; de nomnibus citio Nationum Unitarum; Nationes Soci-
prpriis doctrina. atae; Conslium Internationale, quod vulgo
dcitur ONU; Unitarum Nationum Con-
onomstico: adj onomsticus, a, um. Sin: slium, quod O.N.U. siglis plerumque nuncu-
nominalis, e; nminis vel nminum (gen) // patur.
da -, nominalis dies (dii mf). Sin: festum
nominale; dies festus nminis; dies ex n- ooblasto: ooblastus, i m.
mine festus; dies nmini sacer. Uso: ndice -,
index (-dcis mf) nminum; celebrar el -, ooltico: oolthicus. Uso: concreciones -, oo-
diem onomsticum (vel nominalem diem) ce- lthica sedmina.
lebrare.
oolito: oolthos vel oolthus, i m.
onomatopeya: (imitacin o recreacin del
sonido de algo en el vocablo que se forma oologa: oolgia sive -loga, ae f. Sin: de ovis
para significarlo) verbi formtio per soni disciplina, scintia, rtio.
imitationem // (vocablo que imita o recrea el
sonido de la cosa o la accin nombrada) oolgico: oolgicus, a, um. Sin: ad oolgiam
onomatopeia, ae f. Sin: verbum rem ipsam (vel ad doctrinam de ovis) ttinens.
sono rferens; nminis fctio.
oomancia u oomanca: oomanta, ae f.
onomatopyico: onomatopeicus, a, um.
Uso: palabra -, verbum rem ipsam sono rfe- opalescencia: opalescntia, ae f.
rens.
opalescente: opalescens, entis. Sin: pali co-

757
opalino

lribus nitens; pali colores rferens. mercaderas) negtium, ii n. Sin: opertio.


Uso: - bancaria, opertio argentria; neg-
opalino: oplinus, a, um. Sin: verscolor; tium ad argentriam spectans; - comercial,
versicolrius. negtium; opertio commercialis; - finan-
ciera, negtium nummrium vel pecuni-
palo: palus, i m. rium; negtium de re pecuniria; rtio in re
nummria; efectuar - bancarias, negtia ad
opcin: ptio, onis f. Sin: elctio; facultas argentriam pertinntia grere, curare, xse-
eligendi. Uso: opciones contra la vida, optio- qui // (Med, intervencin quirrgica) sctio,
nes adversum vitam; - incondicional en favor onis f. Sin: sctio vel curtio chirrgica; sc-
de la vida, sine condicinibus pro vita elc- tio a chirurgo peracta; curtio ex manu. Uso:
tio; - o amor preferencial por los pobres, - cesrea, v. histerotoma; - quirrgica, ope-
ptio puperum et amor ptior erga eos. rtio chirrgica; - de apndice, resectio ap-
pendcis; - del corazn, sctio chirrgica
OPEC (abrev de Organization of the Petro- cordis; - de prstata, prstatae sctio chirr-
leum Exporting Countries): Conslium Civi- gica; sala de operaciones, quirfano, con-
tatum leum terrgenum exportntium. clave chirrgicum; afrontar, soportar, sufrir
una - quirrgica, someterse a una -, sectio-
pera: (poema dramtico puesto en msica) nem (chirrgicam) subire; sectioni sbici; se
drama (-tis n) msicum; fbula modulata; secari pati; hacer una - a alguien, sectionem
pera msica; melodrama; drama mlicum. chirrgicam licui pergere; liquem secare;
Uso: - bufa, festivum drama msicum; - c- es necesaria la -, ad manum veniendum est;
mica, iocosum vel cmicum drama msicum; la - sali bien, recte cessit sctio vel curtio;
comedia mlica // (teatro donde se repre- sin -, sine ferro, sine sectione; tengo que su-
sentan peras) theatrum msicum vel melo- frir una - quirrgica, sctio quirrgica mihi
dramticum. est subeunda // (Mil, toda accin y trabajos
propios de la guerra) res (bello) gesta vel
operacin: (accin y efecto de operar) ctio, acta (- realizada); res (bello) gerenda vel
onis f. Sin: opertio; actus, us m; res, rei ; res agenda (- a realizar). Uso: - blicas, actiones
gesta vel acta (accin realizada); res gerenda bllicae; bellum; base de operaciones, sedes
vel agenda (accin a realizar). Uso: - de la belli; estacin apta para las -, aestas apta rei
mente, mens, mentis (pensamiento, aprecia- gerendae; tempus anni bllicae rei aptum; el
cin, juicio); cogittio (el imaginarse); cogi- feliz xito de las -, res prspere gestae; plan
tatum (la cosa imaginada); opnio (la idea de operaciones, belli gerendi rtio vel ratio-
que uno se forma acerca de algo); coniectura nes; omnis vel totus belli (gerendi) rtio;
vel suspcio (conjetura) // (ejecucin de algo) confiar a alguien la direccin (o el mando
opertio, onis f. Sin: labor; opus, ris n. Uso: supremo) de las -, bellum licui dare vel de-
- qumica, chmica opertio; es una - fati- ferre; liquem praefcere bello (vel bello ge-
gosa, res est magni laboris // Mat calcultio, rendo); ad liquem summam vel imprium
onis f. Sin: clculus; computtio; supputtio; totus belli deferre; diferir las -, rem extr-
rtio. Uso: - aritmtica, matemtica, rtio here; dirigir las -, res grere; empezar las -,
arithmtica, mathemtica; - equivocada, cl- bellum inferre (licui); apenas empezadas las
culi error; ejecutar, resolver una -, rationem -, vixdum incohatis rebus; todas las - se de-
dcere, subdcere, habere; clculum pnere tuvieron, tota administrtio belli cnstitit.
// (negociacin o contrato sobre valores o

758
oportunismo

operado: ferro curatus. Sin: sectione chirr- biectiva opintio; intercambio de opiniones,
gica curatus vel tractatus. opinionum colltio, cambiar de -, sentntiam
mutare; de sentntia desstere; e sentntia re-
operador, ra: operator, oris m; operatrix, icis cdere.
f. Uso: - telefnico, v. telefonista.
opinion-maker: opinionis pblicae confor-
operante, v. operativo, eficaz. mator, formator, effector.

operar: (obrar una cosa, especialmente las opio: pion vel pium, ii n. Uso: - del pue-
medicinas, y hacer el efecto para que se des- blo, pium ppuli.
tina) vim habere vel exercere. Sin: efficacem
esse; prodesse + dat // (efectuar una opera- opiomana: opiomnia sive -mana, ae f. Sin:
cin quirrgica) secare. Uso: hacerse -, de- pii libido; insana (vel furiosa, vel vesana)
jarse -, se secari pati. pii cupdo

operating system (Inform), sistema opera- opiomanaco u opimano: opimanes, is m.


tivo: systema internum. Sin: opiomni laborans; pii insane cpi-
dus; vesana pii cupdine affectus vel impul-
operatividad: operandi possiblitas vel facul- sus; ob sumptum pium demens vel insanus.
tas.
opparamente: oppare. Sin: laute; spln-
operativo: operativus, a, um. Sin: perans; dide. Uso: banquetear - , epulari saliarem in
operatrius. Uso: posibilidades -, possibilita- modum.
tes operativae.
opparo: opparus, a, um. Uso: banquete -,
operatorio: operatrius, a, um. Sin: sectionis oppare apparatum convvium; comida -, sa-
vel curationis (gen); ad chirrgiam ttinens. liares dapes vel pulae.
Uso: acto -, sctio vel curtio; sala -, cubcu-
lum operatrium; aula operatria; tcnica -, oponente: adversrius, a, um. Sin: contr-
chirrgia; curtio. rius.

opereta: msicus lusus (-us m). Sin: msica oponible: ad opponendum aptus.
opella ; festivum drama msicum; festiva f-
bula modulata; drama mlicum brvius. oporto: vinum portucalense.

operista: (msico que compone peras) dr- oportunidad: opportnitas, atis f. Sin: occ-
matum musicorum scriptor. sio.

operstico: ad drama msicum spectans. Sin: oportunismo: opportunismus, i m. Sin: op-


drmatis msici prprius. portunitatis srvitus (-utis f); agendi rtio
tmpori (vel tempribus) morgera; opportu-
opinin: opnio, onis f. Sin: opintio; sentn- nitati serviendae (vel opportunittibus ser-
tia. Uso: - polticas, opiniones polticae; - viendis) rtio vel consuetudo; eorum agendi
pblica, pblica opnio; vulgi vel ppuli rtio, qui opportunitati (vel opportunittibus)
existimtio; mnium opnio; - subjetiva, su- srviunt; eorum agendi rtio, qui tmpori (vel

759
oportunista

tempribus) srviunt; lo hizo por -, id fecit, cillorum taberna. Sin: vitrorum oculariorum
tempribus insrviens. taberna // (establecimiento donde se fabrican
anteojos) perspicillorum officina. Sin: vitro-
oportunista: opportunista, ae m. Sin: oppor- rum oculariorum officina // fig vsio, onis f.
tunitati (vel opportunittibus) srviens; tm- Uso: nueva - que abre la fe cristiana, nova
pori vel tempribus insrviens; tempri vel quaedam vsio christian fide patefacta.
tempribus morgerus; qui tempribus servit.
Uso: ser -, tmpori vel tempribus servire; ptico: pticus, a, um Uso: aparatos -,
opportunitati vel opportunittibus inservire; instrumenta ptica; ilusin -, illsio ptica;
duabus sellis sedere. nervio -, nervus pticus // (comerciante de
objetos de ptica) pticus, i m. Sin: ocul-
oposicin: adverstio, onis f. Sin: repugnn- rius; ocularirius; oculariorum (vel vitrorum
tia. Uso: - constructiva, dissnsio fficax // oculariorum) vnditor // (persona con titula-
(partido que en un pas se opone a la poltica cin oficial para trabajar en materia de p-
del gobierno) fctio oppsita. Sin: adversa tica) faber (-bri m) pticus. Sin: oculariorum
fctio vel pars // Astron oppsitus, us m. Sin: faber, compsitor, pifex (-fcis m).
interiectus, -us m.
optimismo: (como sistema filosfico) opnio
opositor: adversator, oris m. Sin: advers- eorum qui mnia natur ptim esse arbitran-
rius; repugnans; contradictor; refragator. tur // (como cualidad personal) optimismus,
Uso: - del gobierno, adversrius regminis; el i m. Sin: ptima rerum interprettio; melio-
jefe de los -, repugnntium vluti dux. rum rerum exspectcio; mens (vel conslium,
vel rtio, vel sentntia) ad ptima , vel ad me-
opoterapia: opotherapa, ae f; opotherapu- liora, rferens mnia; nimus meliora , vel
tice, es f. Sin: curandi rtio per sucos (vel ptima, (semper) praesgiens, exspectans,
succos); sucorum animlium cura; curandi proponens, credens; nimus ad bonam spem
rtio per animlium sucos. proclivis. Uso: puede cultivarse el -, optimis-
mus coli potest.
opoterpico: opotherpicus, a, um.
optimista: (partidario del optimismo) qui
opresin: opprssio, onis f. Uso: - econ- mnia natur ptima esse arbitratur // (que
mica, social, poltica y tambin religiosa de suele ver las cosas bajo su aspecto ms fa-
la persona humana y de sus derechos, op- vorable) optimista, ae m. Sin: optimismi fau-
prssio oeconmica, socialis, poltica atque tor; melioris partis conspector; meliora
etiam religiosa personarum humanarum iu- (semper) exspectans, praesgiens, praesn-
riumque ipsarum. tiens, prospciens; ptima mnia idicans;
mnia in meliorem partem intrpretans ; qui
opsimata: opsimatha, ae f. ad bonam spem proclivis est ; qui sibi me-
liora promittit vel proponit . Uso: ser -, mnia
optativo: optativus, a, um. Uso: modo -, op- interpretari in meliorem partem; sibi meliora
tativus, i m; modus optativus. promttere vel propnere // adj optimsticus,
a, um.
ptica: ptica, ae f; ptice, es f. Sin: optica
ars, disciplina; phsica oculria // (estableci- optometra: optomtria sive -metra, ae f.
miento donde se comercian anteojos) perspi- Sin: oculorum acii metiendae rtio.

760
orden

optmetro: optmetrum, i n. Sin: metiendae orange, v. naranjada.


oculorum acii instrumentum.
orangutn: smia (-ae f) Styrus (-i m).
opsculo: opsculum, i n. Sin: libellus; xilis
libellus. orante: orans, antis m.

oquedal: procra silva. oratorio: (capilla privada) oratrium, ii n.


Sin: sacellum; aedcula; sacrrium // (drama
oracin: (plegaria) ortio, onis f. Sin: prex, musical de asunto religioso) oratrium. Sin:
precis f; prectio. Uso: - mental, sacra medi- concentus oratrius; sacrum carmen msi-
ttio, contempltio, commenttio; divinarum cum; opus (peris n) msicum sacrum. Uso:
rerum medittio; supernarum vel caelstium - de Beethoven, oratrium beethovenianum
rerum contempltio; rezar las - de la ma- //- festivo (en colegios o parroquias de los
ana, preces matutinas fndere; prcibus ma- Salesianos de Don Bosco, lugar donde se
tutinis Deum deprecari; precationem rene la juventud los das de fiesta para cum-
matutinam ad Deum fcere; precatione ma- plir con sus deberes religiosos y divertirse
tutina uti // Gram propostio, onis f. Sin: sen- honestamente), oratrium festivum.
tntia; enuntitio; enuntiatum. Uso: - causal,
enuntiatum causale; - concesiva, concessi- rbita: (trayectoria cerrada de un cuerpo)
vum enuntiatum; - condicional, enuntitio vel rbita, ae f. Sin: orbis; gyrus; crculus. Uso:
sentntia condicionalis; propostio hypoth- describir, cumplir rbitas, in orbem agi; in
tica; - consecutiva, enuntiatum consecuti- rbitam verti; in orbem duci; in rbitam vo-
vum; sentntia vel enuntitio consecutiva; - lare; describir rbitas alrededor de la tierra,
declarativa, propostio enuntiativa; - final, terram cursu ambire; terram circumvolitare;
enuntiatum finale; enuntitio finalis; - infini- poner en -, in rbitam (vel in circitum) pro-
tiva, enuntitio infinitiva; - interrogativa, cere // Astron rbita, ae f. Sin: tractus re-
sentntia interrogativa vel interrogatria; - currens. Uso: - lunar, rbita lunae; los astros
principal o regente, sentntia primria; re- describen sus -, sdera orbes suos confciunt
gens enuntitio vel enuntiatum; - relativa, // (cavidad, cuenca del ojo) orbis, is m // (fig,
enuntitio relativa; - subordinada, sentntia esfera, mbito, espacio) fines, ium mpl. Uso:
subordinata vel secundria. mantenerse en la propia -, se suis fnibus
contineri.
orador: orator, oris m. Sin: rhetor, ris m.
Uso: - ideal, orator perfectus; summus orator; orbital u orbitario: orbitalis, e. Sin: orbtus;
perfecti oratoris exemplar; - que improvisa, orbicularis. Uso: movimiento -, motus orbi-
extemporalis rhetor. talis; vehculo -, vehculum orbitale; vuelo -,
orbtus vel orbicularis volatus (-us m).
oral: (relativo a la boca) oris (gen) // (trans-
mitido de viva voz) oralis, e. Sin: verbalis; orbitar: in orbem agi vel duci. Sin: in rbi-
verbis prolatus // (examen o parte de l que tam verti vel volare. Uso: - alrededor de la
consiste nicamente en preguntas y respues- tierra, terram cursu ambire; terram circum-
tas verbales) examen coram (vel ore, vel volitare.
voce, vel modo orali) faciendum (a rendir)
vel factum (rendido). orden: (organizacin y disposicin armo-
niosa de las cosas) ordo, dnis m // (mandato)

761
ordenacin

mandatum, i n. Uso: - expresa, verbum ac normas) praecepta, orum npl. Uso: - jurdico,
mandatum; - de pago bancario, mandatum legum praecepta; iudiciales societatis institu-
nummrium, pecniae perscrptio; gyrus ar- tiones; iudiciorum rtio // (ordenacin del su-
gentrius; perscrptio ambulatria vel circula- perior para que se observe una cosa)
ris; cumplir las - de los superiores, antstitum mandatum, i n. Sin: iussum; praescriptum //
iussa xsequi // (sucesin, distribucin regu- (constitucin) constittio, onis f. Sin: ordin-
lar) ordo, dnis m. Uso: - cronolgico, ordo tio; conformtio; forma. Uso: - democrtico,
tmporis; - del da, ordo rerum agendarum; democrtica instittio; - del Estado, tempe-
en - alfabtico, litterarum rdine; alphab- rtio rei pblicae; constittio ppuli; Civitatis
tica ratione; en - cronolgico, servato tmpo- (vel rei pblicae) forma, ordintio, conform-
ris rdine // (instituto religioso aprobado por tio; - de nuestra vida, vitae nostrae ordintio.
el Papa) ordo, dnis m. Uso: - regular, ordo
regularis; - religiosas, rdines virorum reli- ordenanza: (soldado que est a las rdenes
giosorum; - de los jesuitas, ordo (religiosus) de un oficial o de un jefe para los asuntos del
iesuitarum // (grado del sacramento del servicio; empleado que en ciertas oficinas
orden) ordo. Uso: - sagradas, Sacri Ordines desempea funciones subalternas) appri-
// (cuerpo de personas unidas por alguna tor, oris m. Sin: stator; minister; fmulus; sr-
regla comn o por una distincin honorfica) vulus // (conjunto de preceptos o
ordo, dnis m. Uso: - de las Naciones Unidas, reglamentos) leges et instituta // (mandato,
Ordo Nationum Unitarum; - de los Caballe- disposicin, arbitrio y voluntad de alguien)
ros de Malta, Ordo Melitnsium Equitum; - iussum, i n. Sin: imperatum; praescriptum;
ecuestre del Santo Sepulcro, Ordo Equester decretum; plcitum.
a Sancto Sepulcro Hierosolymitano; - de
Santiago, Ordo Iacobianus // (reglas, leyes y ordenar: (poner en orden) ordinare. Sin:
estructuras que constituyen una sociedad) bene dispnere; bene vel recte compnere.
ordo, dnis m. Uso: - civil, ordo civilis; - ju- Uso: - un Estado, rem pblicam compnere,
rdico, ordo iurdicus; - pblico, disciplina rei dispnere, constitere // (conferir las rdenes
pblicae; - social, ordo socialis; rerum soci- sagradas) ordinare. Sin: rdines conferre li-
lium ordo. cui; sacramentliter ordinare vel consecrare.
Uso: - sacerdote, liquem sacerdotem creare;
ordenacin: (orden, disposicin) ordintio, Christi ministrum liquem sacrare; sacerd-
onis f. Sin: praescriptum // (ceremonia en que tio augere liquem; ordenarse de sacerdote,
se confieren las rdenes sagradas) ordintio, sacerdtio augeri.
onis f. Sin: consecrtio. Uso: - sacerdotal, or-
dintio sacerdotalis; recibir la - sacerdotal, ordinal: ordinalis, e.
ordinationem sacerdotalem recpere.
ordinariez: vulgritas, atis f. Sin: vlitas;
ordenador: adj ordinativus, a, um // sust or- vulgaris condcio; nimi abictio.
dinator, oris. Sin: dispsitor vel instructor //
(mquina electrnica) v. computadora. ordinario: (vulgar, grosero) vilis, e. Sin: pro-
miscus vel promscuus; plebius; srdidus //
ordenamiento: (accin y efecto de ordenar) (comn, corriente) ordinrius, a, um. Sin:
ordintio, onis f. Sin: rtio. Uso: - escolar, consuetus; slitus. Uso: comida -, cibus coti-
scholarum rtio; - de los estudios, rtio stu- dianus // (prelado) Ordinrius, ii m. Uso: -
diorum; disciplinarum rtio // (conjunto de castrense, Ordinrius castrensis; - del lugar,

762
organizacin

Ordinrius loci // - de la misa, ordinrium, ii (conjunto de rganos que constituyen un ser


n. vivo) hminis fabrictio. Sin: humanae natu-
rae figura, conformtio, tempertio // (con-
ordinativo: ordinativus, a, um. junto de leyes, usos y costumbres por que se
rige un cuerpo o institucin social) instituta,
oreja: (rgano externo de la audicin) auris, orum npl. Sin: corpus; compges, is vel
is f // (parte del zapato) lgula, ae f. compgo, gnis f. Uso: el - del Estado, rei p-
blicae disciplina, corpus, compages, rtio,
orfanato: orphanotrophum, ii n; or- forma, conformtio, tempertio; poderosos -
phanotrophum, i n. Sin: domus pupillaris; internacionales, valntia internationlia
pupillorum hosptium. Uso: - de nios, instituta; - social, corpus sociale; - de dere-
domus pupillorum; - de ninas, domus pupi- cho pblico, pblicum institutum.
llarum.
organista: organista, ae m. Sin: organrius;
orfebre: urifex, fcis m. Sin: aurrius, ii m. rgani modulator, moderator, pulsator; qui
rganum tractat vel pulsat. Uso: el que sabe
orfelinato, v. orfanato. tocar el rgano hidrulico, hydraula vel
hydraules, ae m.
organd: ventus txtilis.
organizacin: organiztio, onis f. Sin: insti-
organero: organrius, ii m. Sin: organorum tutum; instittio; constittio; conslium; com-
fabricator, faber, pifex. postio; consocitio; dispostio; modertio;
ordintio; tempertio. Uso: - adecuada del
orgnicamente: orgnice. trabajo humano, consentnea peris humani
dispostio; - bilaterales, consociationes m-
organicismo: organicismus, i m. tuae; - civiles o eclesisticas, instituta sive ci-
vlia sive religiosa; - culturales, instituta
orgnico: (relativo a los seres vivientes) or- disciplinis excolendis; - econmica, consti-
gnicus, a, um. Sin: animalis, e. Uso: cuer- ttio oeconmica; - escolar, scholae ordin-
pos -, crpora animlia; seres -, animntia; tio et disciplina; - financiera, institutum
gignntia npl; defecto -, vtium naturae // nummrium; - internacionales, conslia in-
(que tiene armona y proporcin) compsi- ternationlia; nationum conslia; conslia
tus, a, um. Sin: cohaerens; concinnus; cn- inter nationes obtinntia; consociationes
gruens. omnes nationes inter se copulantes; - inter-
nacional del trabajo, conslium internatio-
organigrama: organogramma, tis n. nale labori accurando (OIT); - Internacional
para la Alimentacin y la Agricultura (FAO),
organillo: orgnulum, i n. Sin: rganum ver- Conslium vctui et agriculturae accurandis,
stile; rganum parvum, porttile, manuale; compendiriis ltteris FAO appellatum; - ju-
rganum manubriatum. rdica, iuris tempertio, ordintio, compos-
tio; - jurdico-poltica de la comunidad
organismo: (ser vivo orgnico) nimal, alis mundial, iuridicialis et poltica ordintio m-
n. Sin: nimans, antis mf; en pl animntia, nium populorum; - multilaterales, consocia-
ium n // (el cuerpo humano) organismus, i m. tiones quasdam nationes inter se copulantes;
Sin: corpus orgnicum; hminis corpus // - mundial, modertio mundi; - nacional de

763
organizado

asistencia religiosa y moral de los obreros, nos, organorum dontio // (instrumento m-


collgium operriis in re morali ac religiosa sico) rganum, i n. Sin: rganum msicum.
tutandis; - profesionales, instituta artes profi- Uso: - hidrulico, hydrulus, i m; hydrulia,
tntia // - del Estado, rei pblicae tempertio orum n; hydrula vel hydrules, ae m; rga-
vel constittio; forma rei pblicae; - de las num hydrulicum; - elctrico, electrnico,
Naciones Unidas, Organizatio Nationum pneumtico, tubular, rganum elctricum,
Unitarum; - de las provincias, ordintio pro- electrnicum, pneumticum, tubulatum // (en
vinciarum; - de los estudios, studiorum ordo una mquina, pieza, dispositivo o mecanismo
vel rtio; organizaciones de los laicos, ordi- elemental que sirve para accionar, gobernar,
natae laicorum consociationes; - del trabajo, transmitir o guiar un movimiento) pars, partis
laboris tempertio. f. Sin: instrumentum // (fig, persona o cosa
que sirve para la ejecucin de un acto o un
organizado: organizatus, a, um. Sin: ordina- designio) ministrium, ii n; minister, tri m.
tus; constitutus; institutus; cnditus; comp- Uso: - colegiales, ministria collegilia; - di-
situs; apparatus; instructus. rectivos, ministri dirigentes mpl; rganos de
vigilancia, ministri vigilantes // (fig, medio
organizador: organizator, oris m. Sin: ordi- de difusin portavoz de un partido, agrupa-
nator; compsitor; constitutor; moderator; cin, etc.) commentrius, ii m; ephmeris,
machinator; instructor; apparator; qui insttuit dis f. Uso: - oficial, ephmeris pblica.
vel pparat.
organografa: organogrphia sive -grapha,
organizar: organizare. Sin: ordinare; consti- ae f. Sin: membrorum descrptio.
tere; institere; compnere; dispnere; cn-
dere; apparare; comparare; praeparare; organogrfico: organogrphicus, a, um. Sin:
praeordinare. Uso: - los estudios, stdiis r- ad organogrphiam (vel ad membrorum de-
dinem dare; - una fiesta, diem festum appa- scriptionem) prtinens.
rare; - un sepelio, sepulturam praeordinare; -
los juegos, ludos apparare // organizarse, se organgrafo: organgraphus, i m. Sin: orga-
parare, vel se comparare ad liquid. nogrphiae peritus.

rgano: (parte de un ser organizado desti- organologa: organolgia sive -loga, ae f.


nada para desempear alguna funcin nece- Sin: de membris disciplina, scintia, rtio;
saria para la vida) membrum, i n. Sin: doctrina de membrorum conformatione.
rganum; pars crporis. Uso: - sexuales, r-
gana sexulia; el - del odo, sensus (-us m) orgsmico: orgsmicus, a, um.
audiendi; los - del sentido, sensus, uum mpl;
eae partes crporis, quae ad sentiendum va- orgasmo: (culminacin del placer sexual)
lent; los - de la circulacin, snguinis cursus; orgasmus, i m // (exaltacin de la vitalidad
los - de la reproduccin, de la respiracin, de un rgano) rgani incittio // (eretismo) v.
de la sensacin, etc., procreationis, respira- esta voz.
tionis (vel respirats), senss (vel sentiendi
acts) instrumenta, etc; - para trasplante, r- orga: rgia, orum npl. Sin: comisstio; bac-
ganum transplantandum; abastecedores de chtio.
rganos para trasplantar, praebitores orga-
norum transportandorum; donacin de rga- orictognosia: oryctognsia sive -gnosa, ae f.

764
original

orictografa: oryctogrphia sive -grapha, ae orientar: (determinar la posicin o direccin


f. Sin: fosslium descrptio. de algo respecto a un punto cardinal) situm
agnscere // (dirigir o encaminar hacia un fin
orictologa: oryctolgia sive -loga, ae f. Sin: determinado) dirgere. Sin: convrtere; vr-
de fosslibus doctrina, disciplina, scintia. tere; liquem ad liquid hortari, informare,
institere. Uso: - la vida, vitam ad certam ra-
orictozoologa: oryctozoolgia sive -loga, tionis normam dirgere // orientarse, (diri-
ae f. girse hacia) dirgere se ad liquid; ad liquid
se convrtere; (hallar el camino) viam repe-
orientacin: (posicin de un objeto, de un rire, invenire. Uso: - en la vida, suam guber-
edificio, etc. con relacin a los puntos cardi- nare vitam; - en una cosa, liquid recte
nales) situs, us m. Sin: postio; positura // perspcere.
(fig, direccin, tendencia) dirctio, onis f.
Sin: facultas cursum dirigendi; inclintio; Oriente: orientis partes vel regiones fpl. Uso:
propnsio; rtio et inclintio; norma direct- Cercano o Prximo -, Oriens Propinquus; -
ria; orienttio. Uso: - caractersticas, normae Medio, Mdius Oriens; Extremo -, Extremus
directriae peculiares; - pastoral, rationes Oriens; extremae orientis partes (-ium fpl) //
pastoralis mneris sustinendi; - de la mente Gran -, francomurariorum corpus primrium,
hacia la verdad, dirctio rationis ad verita- vel collgium praecpuum.
tem, - del pensamiento humano, humanae
mentis propnsio vel proclvitas; dar una - orient-express: orientalis hamaxstichus c-
profesional, aptas trdere normas ad pr- tior.
prium suscipiendum munus (nris n); aptas
impertire normas ad prprium obeundum orfice: urifex, fcis m.
munus // (iniciacin) inititio, onis f. Sin:
initiamenta, orum npl; intia, orum npl. Uso: oriflama: auriflamma, ae f. Sin: auri flamma;
- profesional, inititio professionalis. vexillum ure (vel auri) flamm ornatum.

oriental: orientalis, e. Sin: ad orientem ver- original: (concerniente al origen) primig-


gens vel spectans; in orientem versus; orientis nius, a , um. Sin: innatus; congnitus. Uso:
(gen). Uso: lujo -, rgius apparatus (-us m); pecado -, peccatum orginis vel originale;
prsica luxria; prsicus apparatus; las zonas peccatum congnitum vel hereditrium //
-, orientis (solis) partes vel regiones; los -, (que no es copia) nativus, a, um. Uso: cdigo
orientales, ium; orientales gentes; orientis -, nativus codex (-dcis m) // (singular, que se
(solis) ppuli; los reyes -, orientis reges. distingue por ser fruto de la creacin espon-
tnea) novus, a, um. Sin: plane singularis;
orientalismo: orientalismus, i m. Sin: rerum prprius ac singularis; singularis et novus;
orientlium stdium; res orientlium imitandi mirus. Uso: carcter -, prpria ac singularis
stdium; (cultivo de las lenguas de Oriente) ndoles; un ingenio -, ingnium plane singu-
linguarum orientis stdium. lare; un tipo -, mirum vel singulare caput
(ptis n) // (ejemplar o modelo del que se
orientalista: orientalista, ae m. Sin: studiosus copia) exemplum, i n. Sin: exemplar, aris n;
rerum orientlium; linguis orientlibus doc- archtypum; primignium exemplar. Uso: -
tus; linguarum orientis callens, cllidus, peri- vicioso, mendosum exemplar; el - y la copia,
tus, studiosus. primignium exemplar et imago ex eo

765
originalidad

descripta vel efficta; el - del autor, exemplar orognesis: orognesis, -is f. Sin: mntium
ipsus auctoris manu scriptum; consultar el - origo.
, primiformem cdicem adire; reconstruir
crticamente el -, archtypum (vel exemplum orografa: orogrphia sive -grapha, ae f. Sin:
primignium) ad criticorum rationes statere. mntium descrptio.

originalidad: nvitas, atis f. Sin: propretas; orogrfico: orogrphicus, a, um. Sin: ad


insolntia (de algo nuevo y desacostum- mntium descriptionem spectans.
brado); rtio primignia. Uso: - en el escribir,
en el pintar, scribendi, pingendi nvitas; - en oropel: (lmina de latn que imita al oro)
el modo de escribir, novum dicendi genus; - urea brctea // fig fucus, i m. Sin: dissimu-
en los pensamientos y sentimientos, senten- ltio.
tiarum sensuumque nvitas // (fig, de carac-
teres, dotes) nvitas. Sin: singulritas; oropndola: glbulus, i m. Sin: glgulus.
authentcitas; ndoles nativa.
orozuz, v. regaliz.
orilla: (parte de la tierra contigua a un ro,
mar, etc.) equoris limen (-mnis n). orquesta: (lugar para los msicos en teatros,
conciertos, etc.) orchestra, ae f. Sin: sympho-
orinal: lsanum, i n. Sin: scphium; matella; niacorum, vel canntium suggestus (-us m),
mtula; matllio (-onis m); trulla. suggestum (-i n) // (conjunto de msicos que
intervienen en la ejecucin de una obra ins-
orla: margo, gnis f. Uso: - de luto o negra, trumental) symphonaci vel symphnici,
margo lgubris. orum mpl. Sin: chorus instrumentalis; sym-
phonaca sodlitas, manus, cohors; sympho-
ornamental: ornativus, a, um. Sin: ornamen- niacorum agmen, manpulus, grex. Uso:
trius. miembro de la -, symphonacus vel symph-
nicus, i m // (obra conjunta de tales msicos)
ornamento: ornamentum, i n. Sin: ornatus, symphnia sive -phona, ae f. Sin: orchestra,
us m. Uso: ornamentos de arquitectura, ap- ae f; musicorum symphnia; concentus msi-
paginculi, orum m. cus. Uso: el concierto de la -, symphnia, ae
f; cantar con acompaamiento de -, ad or-
ornitologa: ornitholgia sive -loga, ae f. chestram cnere; dirigir la -, symphniae
Sin: vium (vel de vibus) doctrina, disci- moderari.
plina, scintia.
orquestacin: symphoniacorum prtium
ornitolgico: ornitholgicus, a, um. Sin: ad conscrptio. Sin: orchestralis perae compo-
ornitholgiam (vel ad vium doctrinam) tti- stio // (fig, cosa concertada, puesta en es-
nens. cena para engaar) scaena, ae f. Sin: fbula;
fbula compsita.
ornitlogo: ornithlogus, i m. Sin: ornitho-
lgiae cultor, studiosus, peritus. orquestador: symphoniacorum prtium
conscriptor. Sin: orchestralis perae comp-
ornitorrinco: ornithorhyncos vel or- sitor.
nithorhynchus, i m.

766
ortopedia

orquestal: orchestralis, e. Sin: symphona- ortopico: orthopicus, a, um.


cus. Uso: msica -, symphnia sive -phona;
symphoniacorum concentus (-us m). ortofona: (correccin de los defectos de la
voz y de la pronunciacin) emendtio vocis
orquestar: (instrumentar una composicin vitiosae // (pronunciacin considerada como
musical para orquesta) symphoniacorum correcta o normal) orthophnia sive -phona,
partes conscrbere. Sin: orchestralem peram ae f. Sin: rectus vocis sonus.
compnere // (fig, organizar algo) liquid
dispnere, apparare, praeparare // (fig, con- ortofnico: orthophnicus, a, um.
certar, armonizar) compnere. Sin: conci-
liare, concordare. ortofonista: orthophonista, ae m.

orquestina: orchestrina vel orchestrnula, ae ortogonal: orthognius, a, um. Sin: orthog-


f. Sin: pauci symphonaci mpl; parvus nus; orthogonalis; perpendicularis.
symphoniacorum grex.
ortogonalmente: orthogonliter. Sin: per-
orqudea: orchis, is f. pendiculriter.

orsal, v. off side. ortografa: orthogrphia sive -grapha, ae f.


Sin: (parte de la gramtica normativa que da
ortocromtico: orthochromticus, a, um. reglas para el adecuado uso de las letras y
otros signos de la escritura) recte scribendi
ortocroma: orthochrmia sive -chroma, ae scintia vel doctrina. Sin: recta scribendarum
f. vocum rtio; disciplina nminis recte scri-
bendi // (conjunto de normas que regulan la
ortodoxia: (entre catlicos, conformidad con escritura de una lengua) recte scribendi r-
el dogma catlico) orthodxia sive -doxa, ae gulae vel praecepta // (forma correcta de es-
f. Sin: vera doctrina; vera (christianorum) re- cribir respetando las normas de la
lgio // fig sincera fides. ortografa) rectus ltteras scribendi modus.
Uso: error de -, mendum scripturae; scri-
ortodoxo: adj orthodoxus, a, um. Sin: rectae bendi mendum; cometer errores de -, verba
doctrinae cngruens; verae religioni conv- mendose scrbere; observar la -, verba recte
niens // sust verae religionis ssecla, sectator; scrbere.
veram doctrinam sequens // (calificativo con
que se distinguen ciertas Iglesias de la Eu- ortogrfico: orthogrphicus, a, um. Sin: or-
ropa oriental separadas de Roma) orthodo- thgraphus.
xus. Uso: Iglesias -, Ecclsiae orthodoxae;
personas que profesan la doctrina de las ortgrafo: orthgraphus, i m.
Iglesias ortodoxas, orthodoxi, orum mpl.
ortopeda: orthopaeda, ae m. Sin: orthopedi-
ortodromia: orthodrmia, ae f. cus, i m; mdicus orthopedicus; mdicus
membris corrigendis.
ortoepa, ortoepia u ortoepeya: orthopia
sive -pa, ae f. Sin: recta litterarum et verbo- ortopedia: orthopaeda, ae f. Sin: orthope-
rum enuntitio. dica ars; membrorum corrctio; ars de pue-

767
ortopdico

rorum membris recte conformandis. cilltio electrnica; las - del pndulo, pnduli
oscillationes // fig nuttio, onis f. Sin: fluc-
ortopdico: (perteneciente o relativo a la or- tutio; nimi fluctutio; nimus parum sibi
topedia) orthopedicus, a, um. Uso: instru- constans.
mentos -, orthopedica instrumenta; zapatos
-, orthopedici clcei // (ortopedista) v. orto- oscilador: oscillatrium, ii n. Sin: instrumen-
peda. tum oscillatrium.

ortopedista, v. ortopeda. oscilante: oscillans, antis. Sin: nutans // (en


sentido moral) mutbilis, e. Sin: dubitatione
ortptero: orthpteron vel orthpterum, i n. estuans.

ortoscopia: orthoscpia sive -scopa, ae f. oscilatorio: oscillatrius, a, um. Sin: nutans,


antis.
ortoscpico: orthoscpicus, a, um.
oscilgrafo: oscillgraphum, i n. Sin:
ortoscopio: orthoscpium, ii n. instrumentum nutatinibus perscribendis.

oruga: (larva) eruca, ae f // (planta herb- oscilograma: oscillogramma, tis n.


cea) eruca brssica // (vehculo dotado de
llantas articuladas) carrus cingulatus. Sin: osciloscopio: oscilloscpium, ii n.
vehculum ericiatum.
oscurantismo: obscurantismus, i m. Sin: cul-
orujo: (hollejo de la uva, despus de expri- turae evulgandae timor; progredientis doctri-
mida y sacada toda la sustancia) vincea, ae nae dium, tedium, fastdium.
f; vinceum, i n vel vinceus, i m; vincium
vel vincius. oscurantista: sust obscurantista, ae m. Sin:
retrgradus; progredientis doctrinae osor.
orza: (vasija) rceus, i m. Sin: cadus, i m. Uso: ser -, progredientis doctrinae lucem ab-
nere, renere, fastidire // adj ad progredien-
orzuelo: (granillo que nace en el borde de tis doctrinae dium prtinens.
los prpados) hordolus, i m.
oscurecimiento: obscurtio, onis f. Sin: in-
osadito: audculus, a, um. umbrtio; obumbrtio. Uso: - de guerra, belli
caus lminum obumbrtio vel occulttio.
osamenta: ossa, ium npl. Sin: sseus appara-
tus (-us m); ssea trama. osezno: ursae ctulus.

osario: ossrium vel ossurium, ii n. Uso: - osificacin: ossifictio, onis f. Sin: in os con-
de guerra, ossrium bello caducorum. vrsio.

oscar: premium ansgarianum. osito: rsulus, i m. Uso: - de peluche, rsulus


pnneus vel pannceus.
oscilacin: oscilltio, onis f. Sin: nuttio; iac-
ttio; iactatus (-us m). Uso: - electrnica, os- osmanl, v. otomano.

768
osteoptico

osmio: smium, ii n. i n.

smosis: smosis, -is f. Sin: mtua penetrtio osteognesis, v. osteogenia.


// fig opinionum commrcium. Sin: mtua
imittio. osteogenia: osteognia, ae f. Sin: osteogen-
tica doctrina, disciplina, scintia.
osmtico: osmticus, a, um. Sin: ad mtuam
penetrationem ttinens // fig mtua imitatione ostegeno: ostegenus, a, um.
nixus. Sin: in opinionum commrcio consis-
tens. osteografa: osteogrphia sive -grapha, ae f.
Sin: ssium descrptio vel considertio.
oso: ursus, i m. Uso: - amaestrado, ursus
condocefactus; - blanco, martimo, polar, osteologa: osteolgia sive -loga, ae f. Sin:
ursus albus vel martimus; - hormiguero, ssium (vel de ssibus) doctrina, disciplina,
myrmecphagus, i m. scintia.

ostetis:ostetes, is f. Sin: ssium inflamm- osteolgico: osteolgicus, a, um. Sin: ad os-


tio. teolgiam (vel ad ssium doctrinam)
spectans.
ostensivo: ostensivus, a, um. Sin: qui ostendi
potest. ostelogo: ostelogus, i m. Sin: osteolgiae
(vel de ssibus doctrinae) peritus.
ostensin: ostnsio, onis f.
osteoma: osteoma, tis n. Sin: ossilgo, gnis
ostensorio: ostensrium, ii n. Sin: theca vel f; tumor sseus sanbilis.
sphaera radiata; sphaera augusta; radiata Au-
gusti Sacramenti theca. osteomalacia: osteomalcia sive -malaca, ae
f. Sin: ssium mollitudo (-dnis f).
ostentacin: ostenttio, onis f. Uso: - de ri-
quezas, opum maiorum ostenttio. osteometra: osteomtria sive -metra, ae f.

ostentativo: ostentatcius, a, um. Sin: ad os- osteomielalgia: osteomyellgia sive -alga,


tentationem paratus; ostentandi vim habens. ae f.

osteoblasto: osteoblastus, i m vel osteoblasta, osteomielitis: osteomyelitis, dis f. Sin: os-


ae f. teomyelites, is f; ssium medullarum inflam-
mtio vel exaspertio.
osteoclasia: osteoclasis, is f. Sin: ossis vel s-
sium fractura, frctio. ostepata: osteopathae peritus.

ostefago: ostephagus, i m. osteopata: osteopthia sive -patha, ae f. Sin:


ossignius vel sseus morbus.
osteofona: osteophnia sive -phona, ae f.
osteoptico: osteopthicus, a, um.
ostefono: ostephonum sive osteophnum,

769
osteoplasma

osteoplasma: osteoplasma, tis n. ostrogodo: ostrogothus, i m.

osteoporosis: osteoprosis, is f. otalgia: otlgia sive -alga, ae f. Sin: urium


dolor vel dolores.
osteorragia: osteorrhgia sive -rrhaga, ae f.
otlgico: otlgicus, a, um. Sin: ad otlgiam
osteosarcoma: osteosarcoma, tis n. Sin: s- (vel ad urium dolorem) spectans.
sium tumor.
OTAN (Organizacin del Tratado del Atln-
osteosclerosis: osteosclerosis, -is f. tico Norte), v. NATO.

osteoscopio: osteoscpium, ii n. otero: collculus, i m. Sin: tmulus.

osteotoma: osteotmia sive -toma, ae f. Sin: otitis: otites, is f. Sin: auris vel urium in-
ossis vel ssium sctio. flammtio.

osteotmico: osteotmicus, a, um. Sin: ad otocisto: otocystis, is f.


osteotmiam (vel ad ossis, vel ad ssium sec-
tionem) prtinens. otfono: otphonum sive otophnum, i n.

ostetomo: ostetomum, i n. otografa: otogrphia sive -grapha, ae f. Sin:


urium descrptio.
osteotrofia: osteotrphia sive -tropha, ae f.
otolito: otlithos vel otlithus, i m.
ostiariado: ostiariatus, us m. Sin: ostirii mi-
nistrium; ostiariatus ecclesisticus. otologa: otolgia sive -loga, ae f. Sin: u-
rium ( vel de uribus) doctrina, disciplina,
ostiario: ostirius, ii m. Sin: initor ecclsiae; scintia.
ecclsiae custos.
otolgico: otolgicus, a, um. Sin: ad otol-
ostpolitik: ars poltica ad orientem ttinens. giam (vel ad urium doctrinam) prtinens.

ostra: strea vel stria, ae f; streum, i n; otlogo: otlogus, i m. Sin: otolgiae (vel de
conchlium. Uso: que abunda en ostras, os- uribus doctrinae) peritus.
treosus.
otomana: (sof otomano) othomanum, i n.
ostracismo: ostracismus, i m. Sin: trcicus lctulus vel torus; trcicum
scimpdium.
ostrero: (persona que vende ostras) ostre-
rius, ii m Sin: ostrearum vnditor // (lugar otomano: adj trcicus, a, um // sust Othoma-
donde se cran y conservan vivas las ostras) nus, i m. Sin: Turca, ae mf; Trcicus, i m.
ostrerium, ii n. Sin: ostrearum vivrium.
otopata: otopthia sive -patha, ae f.
ostricultura: ostrearum cultura.
otorragia: otorrhgia sive -rrhaga, ae f.

770
oxiacanta

otorrea: otorrhoea, ae f. Sin: auris fluxus (-us ovejero: (perro) canis pastorcius.
m).
overdose: nmia medicamenti stupefactivi
otorrinolaringologa: otorhinolaryngolgia smptio. Sin: immdica medicamenti stupe-
sive -loga, ae f. Sin: otorhinolaryngoiatra, factivi smptio vel inictio.
ae f; urium, nrium gutturisque (vel de uri-
bus, nribus guttureque) disciplina, scintia, overdrive: instrumentum velocitati multipli-
rtio; uribus, nribus gutturique medendis candae vel augendae.
doctrina.
overflow (Inform) exceso, rebasamiento (de
otorrinolaringlogo: otorhinolarynglogus, capacidad): redundntia, ae f.
i m. Sin: urium, nrium gutturisque (vel fau-
ciumque) mdicus. overol: superindumentum operrium.

otosclerosis: otosclerosis, -is f. Sin: auricu- ovillarse: glomerari. Sin: convolvi; cntrahi;
laris durties. se collgere; se complicare.

otoscopia: otoscpia sive -scopa, ae f. Sin: OVNI (abrev de Objeto Volador No Identifi-
auricularis inspctio. cado): inexplicata res volans.

otoscopio: otoscpium, ii n. Sin: uribus in- volo: (Arq, adorno en forma de huevo) orna-
trospiciendis instrumentum. tus (-us m) ovatus.

ototecnia: ototchnice, es f. ovulacin: ovultio, onis f. Sin: vuli xitus


(-us m).
ototoma: ototmia sive -toma, ae f.
ovular: (relativo al vulo) ad ovum (vel ad
oval: ovalis, e. Sin: ovatus; ovo smilis; ovi vulum) spectans. Sin: ad generativam cllu-
figuram habens. lam femneam prtinens // (relativo a la ovu-
lacin) ad ovulationem ttinens.
ovalar : ovatum fcere. Sin: ovi figur do-
nare. vulo: ovum, i n. Sin: vulum (humanum).

ovrico: ad ovrium ttinens. oxalemia: oxalhemia sive -haema, ae f.

ovario: ovrium, ii n. oxlico: oxlicus, a, um.

ovariotoma: ovariotmia sive -toma, ae f. oxaluria: oxalria, ae f.


Sin: ovariectmia; oophorectmia; ovrii in-
csio. oxford: linum xlinum oxoniense.

oveja: fig, - negra de la familia, famliam oxhdrico: oxhdricus, a, um. Uso: soldar
deshonestans mf. Sin: famliam ignomni con llama -, oxhdric flamm ferruminare.
mculans.
oxiacanta: leucocanthus, i m, leucocantha,

771
oxidable

ae f. Sin: alba spinus. aergo, gnis f (cardenillo, especialm del


cobre o bronce); ferrgo, gnis f (orn o moho
oxidable: oxydbilis, e. Sin: oxygnio tract- del hierro); cadma vel cdmia, ae f (- de
bilis, temperbilis, commiscbilis; robgini cinc); carborgo, gnis f (- de carbono).
vel stui obnxius; robginem vel situm cn-
trahens. oxigenacin: oxygentio, onis f. Sin: ox-
geni indctio.
oxidacin: oxydtio, onis f. Sin: oxgeni ad-
mxtio; robginis vel sits obdctio. oxigenado: (pp de oxigenar) oxygenatus, a,
Uso: por -, oxgeno admixto (abl absoluto). um. Sin: oxgeno ditatus, impletus, imbutus,
obductus. Uso: agua -, aqua oxigenata; aqua
oxidado: oxydatus, a, um. Sin: robiginosus; oxgeno imbuta vel medicata // (respirable,
galvanizatus; robgine obductus; aerugino- saludable) spirbilis, e. Sin: salber vel sal-
sus. Uso: inteligencia - por larga inaccin, bris, -bris, -bre. Uso: aire -, ar oxgeno
ingnium longa robgine laesum. abundans, ditatus, dives; ar purus, spirbilis,
salber // (descolorado por el oxgeno) flavus
oxidante: ad oxgenum admiscendum aptus oxgeno. Uso: cabellos -, capilli oxgeno de-
vel idneus. colorati; coma oxgeno flava; crines ox-
geno flavescentes.
oxidar: (combinar el oxgeno con un metal)
oxydare. Sin: liquid oxgeno temperare; li- oxigenar: (combinar el xigeno formando
cui rei vel cum liqua re oxgenum admis- xido) oxygenare. Sin: oxgenum ddere,
cere // (herrumbrar, enmohecer) robginem dare, indcere, obdcere licui rei; liquid
vel situm licui rei obdcere vel indcere. oxgeno ditare, implere, imbere // (volver
Sin: robgine liquid tgere vel obtgere // fig , respirable, salubre) spirbilem rddere (por
- a uno, affricare licui robginem suam (= ej, rem vel ra). Sin: rem in locum im-
comunicar por el frotamiento su moho a al- mttere (literalm, hacer entrar aire en un
guien). lugar); salbrem rddere (por ej, rem vel
locum) // (descolorar mediante el oxgeno)
oxidarse: (convertirse en xido) oxydari. oxgeno flavum rddere liquid. Uso: - los
Sin: xydum feri // (herrumbrarse, enmohe- cabellos, oxgeno comam flavam rddere;
cerse) robgine vel situ obduci, rodi, con- oxgeno capillum flavum rddere.
sumi, carpi. Sin: robginem vel situm trhere,
contrhere; ferrgine tegi; robgine infestari oxigenarse: oxgeno mbui vel impleri. Sin:
// fig in aerginem incdere. Uso: - por el oxgenum imbbere // (fig, airearse) liberiore
ocio, marcscere tii situ. caelo frui.

xido: (combinacin del oxgeno con un oxgeno: oxgenum, i n; oxygnium, ii n.


cuerpo simple) xydum, i n. Uso: - carb- Uso: - envasado, oxgenum metllicis capsis
nico, - de carbn, xydum carbnicum; car- conclusum; tienda de -, tentrium oxyg-
bnei xidum; carbneum oxydatum // nium; de -, oxygnicus vel oxygnius.
(capa de xido que se forma en la superficie
de algunos metales) robgo, gnis f // (orn, oxihemoglobina: oxyhaemoglobina, ae f.
moho, herrumbre de los metales) situs, us m
(moho de las cosas desusadas largo tiempo); oxtono: oxtonos vel oxtonus, a, um.

772
ozonosfera

oyente: adj udiens, entis. Sin: auscultans,


antis // sust auditor, oris m; auditrix, icis f.
Sin: auscultator m; auscultatrix f.

ozonador: instrumentum ozono conficiendo.

ozonar, v. ozonizar.

ozonizacin: ozoniztio, onis f. Sin: oznica


tracttio, tempertio; oznii infsio; aquae
steriliztio.

ozonizador: (que ozoniza) ozonizator, oris m


// (aparato destinado a producir ozono) v.
ozonador.

ozonizar: ozonizare. Sin: oznio saturare;


oxgenum in oznium vrtere.

ozono: oznium, ii n. Uso: capa de -, v. ozo-


nosfera; de -, oznicus.

ozonometra: ozonomtria sive -metra, ae f.

ozonomtrico: ozonomtricus, a, um.

ozonmetro: ozonmetrum, i n.

ozonoscpico: ozonoscpicus, a, um.

ozonoscopio: ozonoscpium, ii n.

ozonosfera: ozonosphaera, ae f. Sin: oznii


rgio caelestis.

773
P
pabelln: (tienda de campaa en forma de pactable: tractbilis, e. Sin: conventionalis;
cono) tentrium, ii n. Sin: tabernculum; pa- pactioni obnxius. Uso: todo es -, mnia sunt
plio, onis m // (colgadura plegadiza que co- conventionlia.
bija y adorna una cama, un trono, altar, etc.)
v. cortina // (bandera nacional) v. bandera // pacto: pactum, i n. Sin: pctio; convntio;
(edificio por lo comn aislado, pero que contractus (-us m); foedus, -dris n. Uso: -
forma parte de otro o est contiguo a l) e- bilateral, pactum synallagmticum vel m-
dium membrum. Sin: aedes, ium fpl; aedif- tuum; - internacional, pactum internationale;
cium // (nombre que se da a las habitaciones - lateranense, pctio inter Apostlicam
de los jefes en los cuarteles) praefectorum Sedem et Itliam nita; - poltico, foedus po-
diaeta (-ae f) // (ensanche cnico con que ter- lticum; - de autonoma, pactum autonmiae;
mina la boca de algunos instrumentos de - de no-agresin, foedus non-aggressionis; -
viento) tuba, ae f; v. bocina // // - de una ex- de Varsovia, pactum varsaviense; militare
posicin, de un hospital, paplio, onis m; - de foedus varsaviense.
la oreja, aurcula vel lgula
padecer: pati. Sin: prpeti; laborare con abl
pabilo o pbilo: (torcida o mecha de la vela) o con ex y abl. Uso: - dolor de cabeza, ex c-
(crei vel candelae) filum, i n vel fila, orum pite laborare // (soportar) ferre // (aguantar,
npl. tolerar) tolerare.

pace-maker: instrumentum excitatrium. padilla: patella, ae f. Sin: sartgo, -gnis f;


Sin: instrumentum cordi stimulando; v. mar- ptina.
capasos.
padrastro: vtricus, i m.
pachorriento: lentus, a, um. Sin: segnis, e;
piger, gra, grum. padre: (nombre que se da a ciertos religiosos
y a los sacerdotes) pater, tris m. Uso: - con-
paciente: (que tiene paciencia) ptiens, entis. ciliar, Pater conciliaris; Conclii Pater; - de
Sin: tlerans (alicius rei); animaequus // la Iglesia, Pater ecclesisticus; reverendo -
(enfermo que est sometido a tratamiento de la Orden de los Mnimos, reverendus Pater
mdico) aegrotus, i m. Sin: aeger, gri m; ae- ex Ordine Minimorum; - Guardin; Antistes
grotus, i m; valetudinrius, ii m. (-sttis m) sacri rdinis Franciscanorum;
Franciscalis famliae Moderator, Rector,
pacifismo: pacifismus, i m. Sin: irenismus; Praesul, Antistes; Franciscanae famliae Cus-
pacis stdium vel sollicitudo; universalis tos.
pacis provctio; indefessa pacis praedictio;
motus bello prohibendo. padrinazgo, v. patronazgo.

pacifista: pacifista, ae mf. Sin: pacis fautor, padrino: - de bautismo o confirmacin, pa-
studiosus, suasor. trinus, i m. Uso: - de bautismo, cmpater, tris
m; sponsor lstricus vel lustralis; lustralis vel

774
paguro

lstricae generationis parens // - de bodas, pagano: adj paganus, a, um. Sin: pagnicus;
auspex, -pcis m; prnubus; paranymphus // thnicus; gentilis, e ; idoltricus. Uso: cos-
(protector y acompaante de alguien en un tumbres -, gentlium mores // sust paganus, i
desafo, concurso, etc.) rbiter, tri m. Uso: - m. Sin: thnicus, i m; gentilis, is m; idollatra
en un duelo, singularis certminis rbiter vel vel idollatres, ae m; deorum (vel idolorum)
testis // (el que favorece y ayuda a otro en la cultor; qui idla colit.
vida) patronus, i m.
pagar: slvere. Sin: pndere. Uso: - al con-
padrn: tbulae (-arum fpl) pblicae vel cen- tado, pecunia praesenti (vel numerata) sl-
sriae. Sin: cvium index (-dcis m). vere; nummis praesntibus slvere;
pecniam praesentem (vel numeratam) pn-
paella: orzae vel oryzae patella (-ae f). dere.

paga, v. salario. pagar, v. letra de cambio.

pagable: solbilis, e. Sin: solutionem admit- pagaya: remus utrimque plmul instructus.
tens.
pgina: pgina, ae f. Sin: pagella; plgula.
pagadero, v. pagable. Uso: - impresa, plgula typis descripta; -
marcada, pgina signata; - web, pgina in-
pagador: (que paga) solutor, oris m. Sin: sol- terretialis; - web particular, propia, interre-
vendo idneus // (persona encargada de tialis pgina domstica; v. sitio; al pie de -,
pagar) stipendiorum distributor. in nfima vel in ima pgina; in pginae calce;
ad nfimam pginam; in nfimo pginae mr-
paganamente: thnice. Sin: gentliter; ethni- gine; en las - de los diarios, in diariorum p-
corum vel paganorum more; gentlium more. ginis; abrir en la - 10, pginam dcimam
aperire.
paganidad, v. paganismo.
paginacin: paginarum dispostio vel com-
paganismo: paganismus, i m. Sin: pagnitas; postio.
gentlitas; gentilismus; deorum vel idolorum
cultus (-us m); ethnicorum cultus, mores, pago: (finca o heredad) pagus, i m. Sin: vicus
instituta, etc.; paganorum relgio vel doctrina. // (accin de pagar) soltio, onis f. Sin: per-
Uso: abandonar el -, defcere a cultu idolo- soltio; prtii soltio. Uso: - a cuenta, ante-
rum. cessus, us m; - anticipado, promtuum, i n;
prtium promtuum; prtii soltio in anteces-
paganizar: (profesar el paganismo) thnice sum; - al contado, repraesenttio; prtium
vvere. Sin: gentlium more vvere; idolla- praesens; - de la deuda, totus dbiti exsol-
tras imitari; paganorum religioni et doctrinae tio; da de -, dies pecniae; exigir - antici-
indulgere; ethnicorum vel paganorum mores pado, prtium promtuum exgere.
imitari (imitar las costumbres de los paga-
nos); ethnicorum disciplinam sequi (seguir pagoda: Indorum vel ndicum templum. Sin:
sus principios) // (introducir el paganismo o templum buddhsticum.
elementos paganos) thnicis mribus accom-
modare. Sin: paganitate imbere. paguro: pagurus, i m.

775
pas

pas: cvitas, atis f. Sin: ntio, onis f. Uso: los jaula, annosa vulpes lqueo non cpitur.
- extranjeros, xterae civitates; - altamente
civilizado, ntio perpolita; - desarrollados, pajaza: stramentum, i n.
civitates (magis) progressae; nationes quae in
rebus oeconmicis profecerunt; - altamente paje: puer ulicus. Sin: pedsequus, i m.
desarrollados, civitates machinali indstria
mxime florentes; - en va de desarrollo, p- pajita: festuca vel festcula, ae f. Sin: pal-
pulus progrdiens; natio quae ad progressio- ola; cnnula. Uso: - para beber, cnnula po-
nem ntitur; cvitas, cuius oeconmicae tria.
progressiones sunt in cursu; - subdesarro-
llado, cvitas egentior; natio pibus inferior; pajizo: (de color de paja) flvidus, a, um.
cvitas quae minus in rebus oeconmicis pro- Sin: flavens; flavescens; gilvus; paleari co-
cessit; cvitas quae minus in pibus profecit; lore (abl).
ntio quae pibus minus valet, ad rem oeco-
nmicam quod prtinet; - occidentales, civi- pajonal: palerium, ii n.
tates occidentales.
Pakistn: Pakistnia vel Pachistnia, ae f.
paisaje: (extensin de terreno que se ve Sin: Cvitas Pakistaniana.
desde un sitio) prospectus, us m. Sin: situs
(-us m) loci, regionis, terrarum // (extensin de pakistan : adj pakistanianus vel pachistania-
terreno considerada en su aspecto artstico) nus, a, um // sust Pakistanianus vel Pachista-
amenitas, atis f. Sin: amoenum. Uso: - agra- nianus, i m.
dable, amoena rgio; rgio situ (vel natur)
amoena; loca amoena; amoenitates locorum PAL (abrev de Phase Alternation Line): pha-
// (pintura o dibujo que representa cierta ex- sis (-is f) alternatae lneae (= phasis alternans
tensin de terreno) pictura topiria. Sin: opus singularum linearum).
topirium; rgio in tbula depicta; pictura
peris topirii. Uso: un lindo -, amoenus pala: (utensilio) vatillum vel batillum, i n; ba-
locus pictus; rgio situ (vel natur) amoens- tillus, i m. Sin: pala, ae f; bipllium // (hoja de
sima; amoenitates pictae pictur topiri. hierro) pala, ae f. Uso: golpe de -, palae ictus
(-us m) // (raqueta) retculum, i n; retculus,
paisajista: pictor topirius. Sin: topiorum vel i m // (parte ancha del remo, con la cual se
amoenitatum pictor; amoenorum locorum hace fuerza en el agua) palma vel plmula,
pictor. ae f // (parte superior del calzado que abraza
el pie por encima) obstrgulum // (antipendio
paisista, v. paisajista. o pintura de altar) (altaris) tbula, ae f.

pjaro: avis, is f. Sin: vlucris, is mf; ales, palabra: verbum, i n. Sin: vocbulum; vox,
ltis mf; passer, ris m. Uso: - carpintero, vocis f; dictum. Uso: - cruzadas, crucivr-
picus, i m; - mosca, todus; anthphilus; - so- bium, ii n; - encltica, enclticum, i n; verbum
litario, montcola solitrius // fig, matar dos enclticum; - interrogativa, interrogationis
- de un tiro, una mercede duas res ssequi; de verbum; - tcnicas, technicorum verba; vo-
eadem fidlia duos paretes dealbare; ms cbula tchnica; palabras del uso comn,
vale - en mano que ciento volando, arri- verba e mdio sumpta; - por -, ad ltteram, ad
pienda quae offeruntur; - viejo no entra en verbum, verbo // (promesa verbal muy for-

776
palco

mal, - de honor) data fides. Uso: dar, empe- palanca: vectis, is m. Sin: vectculus; clavis
ar la -, fidem dare licui de liqua re; fidem (-is f); clavcula. Uso: - de cambio en un
suam obligare; fidem interpnere; dar su - coche, - del interruptor, commutatrium;
en garanta de algo, suam fidem in rem inter- vectis vel vectculus commutatrius, mutat-
pnere; dar su - por otro, fidem licui dare rius; - del freno (en la bicicleta, etc.), pha-
de ltero; faltar a su -, fidem datam fllere; langa freni. En la mquina de escribir: -
fidem violare, fllere, frngere, amttere, le- espaciadora interlineal, manubrolum linea-
dere; mantener la -, fidem servare, exslvere, rum vel interspatiorum; - sueltapapel, vectis
slvere; fidem datam conservare. solvendae chartae; - del cambio de interline-
acin, clavcula stativa interspatiorum; - de
palabrera: inanis loqucitas (-atis f). los marginadores, vectculus mrginum; - de
los marginadores automticos, vectculus
palabrero: verbosus, a, um. Sin: loquax, mrginum automatorum; - para bloquear el
acis; grrulus. carro, clavcula sistendo crrulo; - para fijar
y anular los topes, clavcula obcibus ponen-
palacete: villa urbana. Sin: peramoena do- dis vel auferendis; - para soltar el carro, vec-
mncula. tculus solvendo crrulo.

palaciego, v. cortesano. palangana: catinus, i m; catinum, i n. Sin:


labrum; polubrum vel pollubrum; pelvis, is f;
palacio: paltium, ii n. Sin: ampla (vel mag- trlleus vel trlleum; vas, vasis n.
nfica) domus. Uso: - municipal, domus vel
aedes pblica; cria urbana vel municipalis; palanganero: pelvis vel lebtis sustentcu-
aedes municipalis; - presidencial, aedes lum.
(-ium fpl) praesidiales vel praesidales; - prin-
cipesco, praetrium; - real, rgia domus; - del palanganita: mallvium, ii n. Sin: labellum.
deporte, stdium tectum; gmnica domus;
paltium exercitationum agonlium; - de los palanqueta: vectculus, i m. Sin: clavcula.
congresos, aedifcium convntibus aptum; -
de Justicia, Iusttiae paltium; - de 7 pisos, palatal: palatalis, e. Sin: palati (gen). Uso:
aedes VII contignationum; - de Vidrio, Pal- sonido -, sonus palatalis.
tium Vtreum; Unitarum Nationum Sedes.
Palatinado: Palatinatus, us m.
paladn: (caballero del squito de Carlo-
magno) comes (-mtis m) palatinus // (fig, palatino: (relativo al Palatinado) palatinus,
defensor denodado de alguien o algo) vin- a, um. Sin: ad Palatinatum spectans. Uso: es-
dex, -dcis m. Sin: defensor. cuela -, schola palatina // (relativo al pala-
dar) palati (gen).
palafito: paltio, onis f. Sin: sblica, ae f; su-
blcium; csula sublcia vel stagntilis; casa palco: (tablado o palenque donde se coloca
palis innixa; palustris casa. la gente para asistir a una funcin) tabula-
tum, i n. Sin: suggestum, i n; suggestus, us
palafrenero: strator, oris m. Sin: agso, onis m; plpitum; tabultio; contabultio; pdium
m; equorum vel stbuli curator. // (lugar del teatro en que se representa la es-
cena) scaena, ae f. Sin: scaenrium; theatrale

777
paleador

saeptum; theatralis plteus. paleofitogrfico: palaeophytogrphicus, a,


um.
paleador: ablator pal utens. Sin: homo pal
vel vatillo movens (nives, terram). Uso: - de paleofitgrafo: palaeophytgraphus, i m.
nieve, nivis everriator vel depulsor.
paleofitologa: palaeophytolgia sive -loga,
palenque: (valla de madera) vallum, i n // ae f.
(terreno cercado con madera u otros mate-
riales) saeptum, i n. paleofitolgico: palaeophytolgicus, a, um.

paleontropo: palaeonthropos, i m. Sin: ne- paleogeografa: palaeogeogrphia sive -gra-


anderthalensis homo. pha, ae f. Sin: antiquarum continntium
restittio.
paleoantropologa: palaeoanthropolgia
sive -loga, ae f. Sin: humanorum fosslium paleografa: palaeogrphia sive -grapha, ae
stdium. f. Sin: palaeogrphica disciplina, scintia,
ars; antiquarum scripturarum stdium; vte-
paleoarqueologa: palaeoarchaeolgia sive ris scripturae doctrina.
-loga, ae f.
paleogrfico: palaeogrphicus, a, um. Sin:
paleoarqueolgico: palaeoarchaeolgicus, a, antiquarum scripturarum (gen); ad palaeogr-
um. phiam prtinens.

paleoarquelogo: palaeoarchaelogus, i m. palegrafo: palaegraphus, i m. Sin: anti-


quorum cdicum interpres (-tis m) vel in-
paleocristiano: palaeochristianus, a, um. ventor; antiquarum scripturarum studiosus.

paleoecologa: palaeocolgia sive -loga, paleoltico: adj palaeolthicus, a, um // sust


ae f. Sin: antiquorum stuum restittio. palaeolthicum aevum.

paleoeslavo: adj palaeoslvicus, a, um // sust paleologa: palaeolgia sive -loga, ae f.


antiqua slavorum lingua; Cyrilli Methodiique
sermo. paleolgico: palaeolgicus, a, um. Sin: ad
palaeolgiam ttinens.
paleoetnologa: palaeoethnolgia sive -loga,
ae f. palelogo: palaelogus, i m.

paleoetnolgico: palaeoethnolgicus, a, um. paleontografa: palaeontogrphia sive -gra-


pha, ae f.
paleoetnlogo: palaeoethnlogus, i m.
paleontgrafo: palaeontgraphus, i m.
paleofillogo: palaeophillogus, i m.
paleontologa: palaeontolgia sive -loga, ae
paleofitografa: palaeophytogrphia sive f. Sin: fosslium investigtio; fosslium vel
-grapha, ae f. antiquorum animntium stdium; fosslium

778
palma

(vel de fosslibus) doctrina, disciplina, scin- pala puede agarrar de una vez) quod va-
tia. tillum cntinet.

paleontolgico: palaeontolgicus, a, um. palet: superindumentum, i n. Sin: lacerna;


Sin: ad palaeontolgiam spectans; ad an- amculum manicatum.
tiquorum animntium stdium prtinens.
palia: (lienzo que se pone sobre el cliz)
paleontlogo: palaeontlogus, i m. Sin: pa- palla, ae f. Sin: clicis operimentum, tegu-
laeontolgiae cultor, peritus, studiosus; fos- mentum, tegimentum, tegmentum // (cortina
slium investigator; fosslium vel antiquorum o mampara exterior que se pone delante del
animntium studiosus. sagrario) velum, i n.

paleozoico: adj palaeozicus, a, um. Sin: paliar: palliare. Sin: pllio amicire vel ind-
animntium originis aetatis (gen) // sust pa- ere // fig colorare. Sin: cohonestare; fucare;
laeozicum aevum. Sin: animntium orginis tgere; contgere.
aetas.
paliativo: palliativus, a, um. Sin: mitigat-
paleozoologa: palaeozoolgia sive -loga, ae rius. Uso: cuidados -, curae palliativae // sust
f. Sin: fosslium animlium stdium. levamentum, i n. Sin: linimentum; medica-
mentum mitigatrium.
paleozologo: palaeozologus, i m. Sin: fos-
slium animntium studiosus. palillo: (en el billar) clava, ae f // (escarba-
dientes) v. esta voz.
Palestina: Palaestina, ae f.
palimpsesto: palimpsestos vel palimpsestus,
palestino: adj palaestinus, a, um. Sin: palaes- i m. Sin: codex (-dcis m) erasus, rescriptus,
tinensis, e; palaestinianus // sust Palaestinus, abrasus.
i m. Sin: Palaestinensis, is m; Palaestinianus;
Arabs (-bis m) palaestinensis. palndromo: palndromus, i m. Sin: versus
palndromus.
palestra: palaestra, ae f Sin: gmnica pa-
laestra; stdium. palingenesia: palingensia sive -genesa, ae
f; palingnesis, -is f. Sin: nova vel iterata ge-
paleta: (tabla o plancha de rueda hidrulica, nertio; novus ortus (-us m).
ventilador, etc.) pinna, ae f // (llana de alba-
il) trulla, ae f // (badil u otro instrumento se- palinodia: palindia sive -oda, ae f. Sin: re-
mejante con que se remueve la lumbre) tracttio; recanttio.
vatillum vel batillum, i n ; vatillus vel
batillus, i m // (raqueta) retculum, i n; retcu- palio: (insignia pontifical) pllium, ii n. Sin:
lus, i m // (tabla donde dispone sus colores el pontificale pllium // (dosel porttil) fast-
pintor) (pictoris) tabella vel ssula. Sin: gium pnsile; v. baldaqun.
pictria tabella; colorum tabella.
palisandro: iacaranda brasiliensis.
paletada: (golpe que se da con la paleta) va-
tilli ictus (-us m) // (porcin que la paleta o la palma: (palmera) v. esta voz // (hoja de pal-

779
palmar

mera) palma, ae f. Uso: de -, palmrius; pal- palo: fustis, is m. Uso: dar a uno de palos,
maris, e; adornado con palmas, palmatus // fstibus liquem verberare; no se necesitan
(parte interna de la mano) palma, ae f. Uso: palabras, sino palos, non opus est verbis, sed
batir palmas, pludere // (fig, victoria, gloria, fstibus // - santo: pomum sanctum; v. caqui.
triunfo) palma, ae f. Sin: lurea; laus; pre-
mium. Uso: la - de la elocuencia, eloquntiae paloduz, v. regaliz.
vel dicendi laus; aspirar a la - de la elocuen-
cia, eloquntiae laude duci; conseguir la -, paloma: columba, ae f. Uso: - mensajera, co-
palmam ssequi; dar, ceder a uno la - de lumba internntia, epistularis, viatrix; - sil-
algo, palmam dare licui in liqua re, palmam vestre, palumbes, is f; de -, columbinus vel
alicius rei licui deferre; llevarse la -, pal- columbinceus.
mam ferre; luream deportare; merecer la -,
palmam merere; negar a uno la -, palmam palomar: columbrium, ii n.
licui negare; recibir la -, palmam accpere;
tener la - en algo, in liqua re (vel alicius palomino: (pollo de la paloma) columbinus,
rei) palmam habere vel possidere. i f. Sin: colmbulus; pullus columbinus.

palmar: (relativo a la palma) palmrius, a, palomita: (roseta de maz tostado) v. roseta.


um; palmaris, e // (claro, patente) apertus, a,
um. Sin: clarus; manifestus; perspcuus, pla- palomo: (macho de la paloma) columbus, i
nus; videns, entis. Uso: prueba -, certum ar- m. Uso: - mensajero, columbus internntius,
gumentum // (sitio o lugar donde se cran rmeans, viator.
palmas) palmrium, ii n.
palpable: palpbilis, e. Sin: tractbilis vel
palmario, v. palmar (claro, patente). attrectbilis; tctilis; tangbilis; contrectbilis
// fig apertus, a, um. Sin: perspcuus; mani-
palmatoria: (frula o varita de palma) pal- festus; videns.
matrium, ii n. Sin: palmatria frula // (es-
pecie de candelero bajo) palmatria , ae f. palpar: attrectare. Uso: el que palpa, attrec-
Sin: candelabrum manubriatum; candela- tator.
brum cpulo instructum.
palpitacin: palpittio, onis f. Uso: - del co-
palmera: palma, ae f. Sin: arbor palmae; razn, cardiopalmos, i m; (frequens) cordis
palma dactylfera. Uso: bosque de palmeras, palpittio.
palmetum; palmarum silva vel nemus; fruto
de la -, palma vel plmula; dctylus, i m; paludismo: malus ar. Sin: ar infestus, ma-
hoja, ramo de -, palma; que lleva un ramo de lignus, mrbidus, nocens, nocivus, pernicio-
palmeras, plmiger, gra, grum; que pro- sus.
duce palmeras (dtiles), rico en palmeras,
plmifer, ra, rum; abundante en palmeras, pampa: planum latum ac diffusum. Sin: ps-
palmosus; de -, plmeus; palmrius; palma- cua, orum npl; gramnea pscua; planties
ris. Amricae Australis.

palmeral: palmetum, i n. pan: panis, is m. Uso: - cimo, panis zymus;


- blanco, panis albus, cndidus, nveus, sili-

780
pandemnium

gneus, e silgine; - dulce, focale, is n; pla- panal: favus, i m. Uso: fabricar los -, moliri
centa, ae f; - dulce Motta, mottianum libum; favos.
- dulce de Espaa, dulcis panis hispnicus; -
dulce de Miln, mediolanense libum (frcti- panam: (sombrero) ptasus stramentcius.
bus fartum); mediolanensis placenta; - euca- Sin: plleus stramentcius; ptasus ple con-
rstico, panis eucharsticus; - ntegro o cinnatus; ex plea galerculus // (tela) tela pa-
integral, panis cibrius; - media-luna, panis namensis.
lunatus; - negro, panis ater, niger, rbidus;
panis pleni scalis; - rallado, panis rasus, tri- Panam: Pnama, ae f. Sin: Panmia; Pana-
tus, contritus, comminutus; - tostado, panis mensis Ntio vel Respblica. Uso: Canal de
tostus // - con levadura, fermentatus panis; - -, Euripus (vel Isthmus, vel Canalis) Pana-
de cebada, panis hordceus; - de centeno, se- mensis; Fossa Panamensis.
clinus panis; - de Espaa, panis hispnicus;
- de habas, panis fabceus; - de jengibre, panarabismo: panarabismus, i m.
libum piperatum; - de municin, panis milita-
ris vel castrensis; - de trigo, panis tritceus; - pancarta: pannus inscriptus.
en varitas, v. grisn. Uso: cesta de -, pan-
rium vel panarolum, i n; hacer pan, panem pancracio: pancrtion vel pancrtium, ii n.
confcere, fcere; la obra de hacer -, panif-
cium. pncreas: pncreas indecl; pncreas, ae f.
Sin: pancretica glndula.
pana: mancunianum, i n.
pancretico: pancreticus, a, um. Sin: ad
panacea: panaca, ae f. Sin: panax, cis m; pncreas ttinens. Uso: canal -, canalis pan-
pnace, es f; pnaces, is n; panchrestum me- creticus; jugo -, pancreticus sucus.
dicamentum.
pancreatitis: pancreatites, is f. Sin: pncreae
panadera: furnria, ae f. Sin: (taberna) pa- inflammtio; pancreticae glndulae inflam-
nria; pistrinum, i n; pistrina, ae f; sedes fur- mtio.
nriae exercendae.
pancromtico: panchromticus, a, um. Sin:
panadero : pistor, oris m. Sin: furnrius; p- omnes colores rferens.
nifex, fcis m; artcopus, i m; siliginrius
(- que cocina con flor de harina). Uso: el panda: (mamfero) ailurus fulgens vel minor.
lugar donde se amasa el pan, pistrinum, i n;
oficio de -, furnria, ae f; panria ars; ser -, pandemia: pandmia sive -dema, ae f. Sin:
furnriam vel pistrinum exercere. effusa pestilntia. Uso: - global, pandmia
globalis.
panafricanismo: panafricanismus, i m.
pandmico: pandmicus, a, um.
panafricanista: panafricanista, ae m. Sin:
panafricanismi fautor. pandemnium: (lugar en que hay mucho
ruido y confusin) pandaemnium, ii n. Sin:
panafricano: panafricanus, a, um. strpitus (-us m); magna confsio; perturbtio
mxima; mximus tumultus; convcium.

781
pandera

pandera, v. pandero. panfleto: libellus satricus, famosus, crimi-


nosus.
pandereta: tympanolum, i n.
pangermanismo: pangermanismus, i m. Sin:
pandero: tmpanum, i n. Uso: tocador de -, Germanos coniungendi stdium.
tympanista, ae m; tocar el -, tympanizare;
tmpanum pulsare pangermanista: pangermanista, ae m. Sin:
Germanos coniungendi studiosus // (relativo
pandilla: (grupo de gente que se rene para al pangermanismo) ad pangermanismum
algn fin) grex, gregis m. Sin: caterva; glo- prtinens.
bus; manus (-us f); socetas. Uso: - criminal,
malefactores consociati mpl; malefactorum pnico: terror, oris m. Sin: terror pnicus;
grex; praedatria manus; latrocnium. casus (-us m) pnicus; sbitus terror; lymph-
ticus metus.
panecillo: panicellus vel panculus, i m. Sin:
pastillum vel pastillus; orbculus panis. Uso: panificable: panificbilis, e. Sin: ad panem
- candeal, panculus similagneus, vel e s- faciendum ttinens.
mila factus; - embutido; pastillum farctum vel
fartum; - salado, crstulum sale condtum. panificacin: panifictio, onis f. Sin: panif-
cium; panis confctio.
panegrico: panegricus, i m. Sin: panegri-
cus sermo; panegrica celebrtio, commemo- panificadora: sedes furnriae exercendae.
rtio, laudtio.
panificar: panificare. Sin: panem fcere,
panegirista: panegyrista, ae m. Sin: laudator; confcere.
praeco; praedicator.
panislmico: panislmicus, a, um.
panel: (lmina, plancha, hoja de metal u otra
materia) lmina, ae f. Uso: - aislante, lmina panislamismo: panislamismus, i m.
separativa vel seclusria; - radiante, radiosa
lmina; - solar, lmina solaris. panislamista: panislamista, ae m.

paneslavismo: panslavismus, i m. Sin: Sla- panizo: pancum, i n; pancium, ii n.


vorum unitatis stdium.
panocha, v. mazorca.
paneslavista: (perteneciente o relativo al pa-
neslavismo) ad panslavismum spectans // panoja, v. mazorca.
(partidario del paneslavismo) panslavista, ae
m. Sin: Slavorum unitatis fautor; Slavorum panoplia: panhoplon vel panhoplum, i n.
unitati favens.
panorama: prospectus, us m. Sin: cir-
paneuropeo: paneuropaeus, a, um. cumspectus; conspectus; panorama, tis n;
vsio. Uso: - internacional, orbis prospectus;
panfletista: libelli satrici auctor. - del mundo contemporneo, mundi, qui nunc
est, prospectus; - predominantemente nega-

782
pantufla

tivo del mundo presente, conspectus mxi- pantano: (terreno anegado por las aguas es-
mam partem improbandus huius tancadas, y de fondo ms o menos cenagoso)
tmporis;qu lindo -!, o praeclarum prospec- palus, dis f // (embalse) stagnum, i n. Sin:
tum! aquarum receptculum.

panormico: prospectivus, a, um. Sin: pano- pantesmo: panthesmus, i m. Sin: doctrina


rmicus. mnia Deum esse affirmans.

pansexualismo: pansexualismus, i m. pantesta: (que sigue la doctrina del pante-


smo) panthesta, ae mf. Sin: panthesmi fau-
pantalla: (superficie blanca que sirve para tor, sectator // (perteneciente o relativo al
proyectar sobre ella imgenes fotogrficas o pantesmo) v. pantestico.
cinematogrficas) album, i n. Sin: quadrum
visficum; album lcidum vel visficum. Uso: pantestico: panthesticus, a, um. Sin: ad
- cinematogrfica, album; cinematographi panthesmum spectans.
album, tela, tbula; in cinemateo lnteum late
extentum; - ptica, album lnteum; - televi- pantera: panthera, ae f. Sin: prdalis, is f
siva, album televisficum, televisrium, vis- (- hembra); pardus, i m (- macho).
ficum; vitrum televisficum; album
televisfici scrnii; teleormatis album; vtrea pantografa: pantogrphia sive -grapha, ae f.
teleormatis fcies; - de computadora, scr- Sin: pantogrphica ars.
nium, ii n; quadrum visficum computatriae
// (aparato que se coloca delante de la luz pantogrficamente: pantogrphice. Sin: per
para que no ofenda los ojos o para dirigirla pantgraphum.
hacia donde se quiera) umbrculum, i n. Sin:
radiculum // - calefactora, radiatrium elc- pantogrfico: pantogrphicus, a, um. Sin: ad
tricum; - de chimenea, ignis umbrculum vel pantogrphiam prtinens.
umbella.
pantgrafo: pantgraphum, i n; pantogr-
pantaln: bracae, arum fpl. Sin: sarabara vel phium, ii n. Sin: instrumentum pantogrphi-
saraballa, ae f; sarabarum vel saraballum, i n. cum; v. escobilla.
Uso: - corto, bracae constrictae; - vaquero,
bracae rudes, spissae, crassae; - de deporte, pantmetra: pantmetrum, i n.
campestre, is n; - de golf, bracae follicantes;
sarabara follculans; ponerse los -, bracas sibi pantomima: pantomimus, i m. Uso: repre-
indere; bracis se indere. sentar una -, pantomimum gere.

Pantaln (personaje de la comedia vneta): pantommico: pantommicus, a, um.


ridiculrius ldio (-onis m). Sin: ridiculrius
Venetorum ldius (-ii m). pantomimo: pantomimus, i m.

pantaloncito: breves vel curtae bracae. Sin: pantufla: slea, ae f. Sin: crpida; sand-
brculae, arum fpl; femorlia vel feminlia, lium; soccus. Uso: en -, soleatus; crepidatus;
ium npl. vendedor de pantuflas, solerius.

783
pao

pao: (pedazo de lienzo u otra tela) pannus, papada: collum obesum. Sin: obesum guttur
i m. Sin: lnteum. Uso: - basto, lnteum gros- (-ris n).
sum; - cruzado, pannus obliquus; pannus filis
obliquis textus; pannus cruciatus; - fino, ln- papado: papatus, us m. Sin: pontificatus, us
teum tnue; - semifino, semilnteum; - de co- m; pontifcia dgnitas // (los papas) pontfi-
cina, tersrium; pannus tersrius; - de lino ces, um mpl.
burdo, pannus domsticus; - para forros, ln-
teum vestirium; - para trabajos de mano, papagayo: (ave) psttacus, i m. Uso: repetir
lnteum ad acs opus. algo como un -, liquid recnere // (orinal) v.
esta voz.
paolito o pauelito: sudarolum, i n. Sin:
lintolum. papahgo: (vela) spparum, i n; spparus, i
m.
pauelo: lintolum, i n. Sin: sudrium; (para
limpiarse la nariz) nasitrgium; muccnium, papal: papalis, e. Sin: pontifcius; pontifica-
mucnnium, mucnium, ii n; (para la cabeza, lis. Uso: misa -, missa papalis.
para el cuello) ricnium; - islmico, v. velo;
(para limpiarse el sudor) sudrium orrium. papalina: (gorra o birrete) galerculum, i n //
Uso: cubrirse el rostro con el -, sudrio f- (cofia de mujer) mitella, ae f.
ciem operire; sonarse, limpiarse las narices
con el -, sudrio nares emngere. papalino: (perteneciente o relativo al Papa)
pontifcius, a, um.
Papa: Papa, ae m. Sin: Summus Pntifex
(-fcis m); Romanus Pntifex, Pntifex Mxi- papanatas: caudex, dcis m. Sin: stipes, ptis
mus; Augustus Pntifex; Pastor Supremus; m; homo stlidus.
Iesu Christi Vicrius. Uso: el - Benedicto
XVI, Benedictus XVI Papa; elegir al -, Pon- Pap Noel: Pater Natalcius.
tficem Mximum elgere, creare, renuntiare;
ser -, pontificatum mximum obtinere; Iesu papel: charta, ae f. Sin: papyrus, i f. Uso: -
Christi vice fungi; Iesu Christi vices vel per- blanco, charta pura; - borrador, adversria,
sonam in terris gere, sustinere. orum npl; - carbn, - carbnico, - de calco,
charta transcriptcia, carbnea, duplicatria; -
papa: (la planta) solanum tuberosum // (el celofn, cellphana, ae f; cellophnia mem-
tubrculo) pomum terrestre. Sin: tuber (-ris brana; - ecolgico, charta oecolgica; - hec-
n) solanum; solani tuber vel bulbus (-i m). togrfico, charta hectogrphica; - higinico,
Uso: - fritas, tbera solani fricta; solani tbe- charta hyginica, purgatria, mundatria; -
rum sgmina fricta; - al horno, tuber solanum impreso, charta typis impressa; - moneda,
assum; papas sin pelar o cocidas con su charta vel scheda nummria; - pergamino, -
monda, poma terrstria non mundata, vel non apergaminado, membrana; membranum;
purgata; cultivador de papas, solani tberi pergamena; charta membrnea vel membra-
(vel tberum) cultor. ncea; - pintado, charta picta vel ornament-
ria; - rayado, lineata pgina; lineatum flium;
papable: papbilis, e. Sin: summo pontifi- - reactivo, charta reactiva; - satinado, charta
catu dignus; summo pontifictui aptus. dentata; - secante, charta bbula; bbulum
flium; - sellado, - timbrado, charta (pblice)

784
papista

signata; - transparente, charta translcida // vnditor; qui chartas vendit.


- de carta, charta epistularis; - de desechos,
charta intilis vel vetus; - de embalaje, charta papel moneda: schedinummus, i m. Sin: pe-
emportica; - de escribir, charta scriptria; - cnia chartcea; nummus chartceus; pecu-
de estraza, emportica, ae f (charta); charta niria chrtula; scida vel scdula nummria,
inepta; chartae ineptae fpl; - de fumar, charta nummria chrtula. Uso: papeles moneda de
tabcina; - de oficio, charta maior; librito de cinco ( diez, cien, quinientos) euros, schedi-
- de fumar, chartae tabcinae libellus; - de nummi quinque (decem, centum, quingento-
seda, charta bombcina; srica charta; - de rum) euronum; veinticinco mil liras en -
vidrio, - de lija, charta vitrria; charta vitr- moneda, nummriae chrtulae viginti quin-
ola; charta vtreo plvere aspersa; comer- que milium libellarum; retener oficialmente
ciante en -, chartrius, ii m // de -, chartceus; los papeles moneda falsificados, officiliter
fbrica de -, officina chartria // (escrito o retinere schedinummos falsificatos.
impreso) scriptum, i n. Uso: est entre mis -,
inter mea scripta est // (parte de la obra dra- papelorio: chartarum frrago (-gnis f).
mtica que representa cada actor) pars, par-
tis f; partes, prtium fpl. Uso: desempear el papelote o papelucho: (papel o escrito des-
- principal, primas partes gere; interpretar preciable) ltterae inanes fpl. Sin: scripta vlia
un -, partem gere // (fig, quehacer o funcin npl; tbulae incnditae fpl.
que uno desempea en la vida) partes, ium
fpl. Sin: persona, ae f (por analoga con el paperas: scrfulae, arum fpl; v. parotiditis.
lenguaje teatral); munus, nris n (incumben-
cia); offcium, ii n (deber). Uso: - de acusador, papiro: papyrus, i f; papyrum, i n. Uso: de -,
partes accusatoris; aprender el propio - , partes paprius.
dscere; cumplir bien su -, suas partes ex-
plere; susceptam personam recte (vel bene) papirografa: papyrogrphia sive -grapha,
grere; desempear el propio -, fungi vice ae f. Sin: papyrogrphica ars.
sua; hacer mal -, susceptam personam male
grere. papirogrfico: papyrogrphicus, a, um. Sin:
ad papyrogrphiam ttinens.
papelera: (mueble) loculamentum, i n. Sin:
loculamentum chartulrium; armrium // papirgrafo: papyrgraphus, i m. Sin: papy-
(cesta para tirar los papeles que no sirven) rogrphiae cultor.
sirpculus vel scirpculus, i m. Sin: quasillus;
sirpculus chartrius; sirpcula chartria; papirologa: papyrolgia sive -loga, ae f.
chartria cista, crbula, cstula, cistella. Uso:
tirar a la -, in sirpculum concere, incere, papirlogo: papyrlogus, i m. Sin: papyro-
decere, procere; v. canasto. lgiae peritus vel cultor; papyrorum studiosus
vel interpres (-tis m).
papelera: chartria vel chartarum taberna.
papisa: papissa, ae f.
papelero: (persona que fabrica papel) char-
tarum pifex (-fcis m). Sin: chartrius; qui papismo: papismus, i m.
chartas cnficit // (persona que vende papel)
chartopla, ae m. Sin: chartrius; chartarum papista: papista, ae mf. Sin: papismi (vel Ro-

785
papita

mani Pontficis) fautor m, fautrix f. Geom, parbola vel parbole. Sin: rbita;
tractus, us m; cursus, us m; gyrus, i m. Uso:
papita: glbulus solanianus. describir una -, flecti in gyrum; describir una
larga -, longo tractu per ra ferri.
pprika: cpsicum, i n.
parablico: parablicus, a, um.
Papa y Nueva Guinea: Papua Nova Gui-
nea. parabrisa, v. parabrisas.

Papuasia o Papa: Papusia, ae f. parabrisas: crystallum contra auram. Sin:


vtreus plteus; antcum (autoraedae) vitrum;
ppula: ppula, ae f. Sin: pstula; ulcus vitrum (autocineti) antrius; antiarium vi-
(-cris n). trum; vtrei ventorum bices; vtreae vento-
rum bices.
paquebote: acturia, ae f.
paracadas: decidculum, i n. Sin: desult-
paquete: (lo o envoltorio) involcrum, i n. rium; umbella pnsilis vel adaprtilis; um-
Sin: fascis (-is m); fascculus; compactura; bella salvfica; umbella descensria; umbella
sarcnula. Uso: - postal, cursualis fascis vel descnsui moderando; umbrculum ad des-
sarcnula; involucrum pblico cursu missum censum remorandum; umbella lapsum chi-
vel mittendum; fascis vel fascculus pblico bens.
cursu missus vel mittendus; - de cartas, fas-
cculus vel volumen epistularum; - de ciga- paracaidismo: decidculo utendi ars (artis f).
rrillos, hispanicarum vel convolvellorum
fascculus (atado); hispanicarum capsella paracaidista: decidiculrius, ii m. Sin:
(cajetilla), - de libros, fascis vel fascculus li- (homo, ivenis) decduus; salvfica umbella e
brorum; librorum compactura; - de tabaco, caelo labens; (si se trata de militar) decduus
contusi tabaci cpsula // (conjunto de cartas miles (-ltis m); aronauta decduus.
o papeles) - accionario, summa syngrapha-
rum scii pecunirii // (paquebote) v. esta paracentesis: paracntesis vel -centsis, is f.
voz. Sin: a ltere pnctio.

paquidermo: pachyderma, tis n. parachoques: collisionis repugnculum vel


defensculum. Sin: prtica antipulsria; co-
Paquistn, v. Pakistn. llisionum tutela; transtillum collisus propul-
sans.
paquistan, v. pakistan.
paraclasa: parclasis vel paraclsis, -is f.
par: adj par, paris // sust par, paris mf; par, Sin: terrae fractura; terrestris crustae fractura.
paris (pl pria, ium) n. Uso : seis - de geme-
los siameses, sex pria geminorum siamico- parada: (lugar o sitio donde se para) sttio,
rum. onis f. Sin: mnsio. Uso: - de automviles, de
coches de punto, vehiculorum sttio // (quite)
parbola: (alegora que encubre una cosa repulsa, ae f. Sin: mpets reictio // (Mil, for-
importante) parbola, ae f; parbole, es f // macin de tropas para pasarles revista o

786
paraso

hacer alarde de ellas en una solemnidad) m- amplificativa de un texto) parphrasis, is f.


litum recnsio vel inspctio. Sin: ostensiona- Sin: lbera vel liberior interprettio; circitus
lis pompa militaris. (-us m) vel circmitus (-us m) eloquendi.

paradigma: (ejemplo o ejemplar) para- parafrstico: paraphrsticus, a, um.


digma, tis n. Sin: exemplar; spcimen, mnis
n // (Leng, cada uno de los esquemas forma- paragnesis: paragnesis, -is f. Sin: metallo-
les en que se organizan las palabras para sus rum formtio.
respectivas flexiones) prospectus, us m. Sin:
schema; schemticum exemplum; structura paragensico: paragenticus, a, um. Sin: ad
verborum primria. paragnesin spectans.

paradoja: paradxon vel paradxum, i n. paragolpes, v. parachoques.


Sin: mirum; mirbile; absurdum; sentntia e
communi sensu abhorrens. pargrafo: Gram pargraphus, i mf. Sin: ar-
tculus; incisum.
paradjico: paradxus, a, um. Sin: mirbilis;
mirus; inauditus; contra vel praeter opinio- paraguas: umbella vel umbrella, ae f. Sin:
nem mnium. umbrculum; umbella pluvialis vel pluviti-
lis; pluviale tegumentum vel tutculum; pli-
paradojismo: rtio paradxi prpria. ctile tegmen (-mnis n). Uso: fbrica de -,
umbellarum officina; tienda de -, v. parage-
paraescolar: praeterscholaris, e. ra; abrir el -, umbrellam distndere; cerrar
el -, umbrellam plicare.
paraestatal: civitatis institutorum smilis.
Paraguay: (Repblica) Paraguaia vel Para-
parafango, v. guardabarros. guaya, ae f. Sin: Paraquria // (ro de Am-
rica) Paraqurius flvius.
parafasia: paraphsia sive -phasa, ae f. Sin:
loquelae perturbtio; abnormis loquela; ab- paraguayo: adj paraguaianus, paraguayanus,
normis loquendi rtio. paraquarianus, a, um // sust Paraguaianus,
Paraguayanus, Paraquarianus, i m.
parafernales: bienes -, bona quae extra
dotem sunt. paragera: umbellarum taberna.

parafina: paraffina, ae f; paraffinum, i n. Sin: paragero: (persona que por oficio hace pa-
petrlei sdimen (-mnis n). raguas) umbellarum pifex (-fcis m) // (per-
sona que por oficio vende paraguas)
parafinar: paraffinum indcere. umbellarum vnditor // (mueble o recipiente
para colocar los paraguas) umbellarum re-
parafrasear: circmloqui. Sin: parphrasi positrium.
vel circumlocutione uti; liis verbis signifi-
care. paraso: paradisus, i m. Sin: caelestis aula;
caelstium vel beatorum sedes; celitum reg-
parfrasis: (explicacin o interpretacin num; aeterna caelstium gudia // (fig, lugar

787
paralaje

encantador) ese lugar es un -, ille locus neas - entre s, parallelae lneae; lneae aequis
amoenssimus est; nullus illo amenior locus; intervallis inter se distantes; vidas -, vitae pa-
una paz de -, suavssima pax; numquam in- rallelae // fig smilis, e. Sin: par // (crculo del
terpellata quies (= una quietud jams in- globo terrestre paralelo al Ecuador) crculus,
terrumpida) // (en algunos teatros , anfiteatro i m. Sin: parallelus; parallelus crculus // (fig,
colocado en la parte ms elevada, gallinero) cotejo o comparacin de una cosa con otra)
cvea summa. compartio, onis f. Sin: colltio; contntio.
Uso: hacer un -, liquid cum liqua re com-
paralaje: paralaxis vel parallassis, is f. parare, conferre, compnere; contentionem
fcere; comparationem habere.
paralalia, v. parafasia.
paralelogramo: parallelogrammon vel
paralasis, v. paralaje. parallelogrammum, i n; parallelogrammus, i
m; parallelogramma, tis n.
paralaxi, v. paralaje.
parlisis: parlysis , is f. Sin: apoplexa, ae
paralela: parallelos vel parallela lnea. Sin: vel apoplexis, is (ac -in, abl -i) f. Uso: - es-
lnea pribus intervallis distans. pstica, parlysis spstica; - infantil, po-
liomyelitis epidmica; - progresiva, parlysis
paralelamente: parallelo modo. Sin: pa- progrdiens; apoplexis ditina; ataque im-
rallela ratione; pari intervallo vel pribus in- proviso de -, necopinata apoplexis; desplo-
tervallis; tractu pari; recta alicuius rei marse por un ataque de -, necopinata
regione. Uso: - al mar, secundum mare; corre apoplexi correre; estar afecto, aquejado de
- con, currit parallelo cursu una cum + abl; -, parlysi detineri, laborare, languere; pade-
la selva se extiende - al ro, silva recta flmi- cer de - progresiva, apoplexi ditina conflic-
nis regione prtinet // fig priter. Sin: item; tari; sufrir un ataque de -, parlysi crripi.
simul; concrditer; unanmiter.
paraltico: paralticus, a, um.
paralelas: (barras paralelas para ejercicios
gimnsticos) hastae parallelae. Sin: sseres paralizado: parlysi correptus, affectus, la-
paralleli; tigna parallela. borans. Sin: membris captus // fig languens,
entis. Sin: torpens, entis; lnguidus; remis-
paraleleppedo: paralleleppedum, i n; sus. Uso: - por algo, liqua re brutus; - por
paralleleppedus, i m. el fro, nmio frgore obstupefactus; - por el
miedo, pavore defixus; quedar -, languere vel
paralelismo: parallelismus, i m. Sin: (Geom, torpere intr; torpscere vel languscere intr.
estado de dos lneas o planos que son para-
lelos) aequilattio; aequbilis rtio // (simili- paralizar: parlysi affcere. Sin: paralticum
tud) similitudo, inis f. Sin: similitdinis rtio fcere vel rddere; membrorum usu destit-
// (simetra estilstica) concnnitas, atis f. ere vel privare // fig impedire. Sin: debilitare.

paralelo: adj parallelos, on vel parallelus, a, parallel (Inform), paralelo: (hardware) paral-
um. Sin: aeque distans. Uso: crculos parale- lelus, a, um // (software) simul perans.
los, crculi paralleli; lneas - a algo, lneae
pribus intervallis ab liqua re distantes; l- paralgico: paralogsticus, a, um. Sin: fallax;

788
parasitario

captiosus. entis.

paralogismo: paralogismus, i m. Sin: falsa paranomasia, v. paronomasia.


rtio vel ratiocintio; fallax argumenttio.
paranormal: metapschicus, a, um. Sin:
paralogizar: male vel vitiose ratiocinari. Sin: nimi facultates exsperans.
fallciter argumentari.
parapeto: (muralla detrs de la cual se colo-
paramdico: artis salutaris minister (-tri m). can los sitiados para defenderse contra el
Sin: adiutor a rebus mdicis; medendi artis fuego enemigo) lorca, ae f. Sin: plteus //
adiutor. (pretil o antepecho) crepdo, dnis f.

paramentos: (vestiduras sacerdotales) sacra paraplejia o parapleja: paraplgia sive


vestimenta. Sin: sacrae vestes; sacerdotlia -plega, ae f. Sin: inferioris crporis parlysis.
ornamenta // (adornos del altar) sacra orna-
menta. Sin: sacra supellex (-lctilis f); sacrae parapljico: paraplgicus, a, um. Sin: (rela-
supellctiles; paramenta vel vestimenta litr- tivo a la parapleja) ad paraplgiam prti-
gica. nens; (afecto de parapleja) paraplgi
affectus, debilitatus, mancus.
parmetro: Mat parmetron vel parmetrum,
i n // fig rgula; partes, ium fpl; rgula et iu- parapsicologa: parapsycholgia sive -loga,
dcium; certa iudicandi nota. Uso: - interior, ae f.
nimi partes; parmetros de normalidad,
normalitatis rgulae. parapsicolgico: parapsycholgicus, a, um.

paramilitar: paramilitaris, e. Sin: miltiae s- parapsiclogo: parapsychlogus, i m.


milis.
parar: refrenare. Sin: retinere, corcere, ss-
paramnesia: paramnsia sive -mnesa, ae f; tere, inhibere. Uso: - una mquina, un motor,
parmnesis, -is f. Sin: memria abnormis; mchinam, motrium sstere vel inhibere.
memriae anomlia.
pararrayo: flminar, aris n. Sin: fulminvo-
pramo: pramus, i m. rum; alexiceraunon, i n; adversus flmina
munimen (-mnis n); fulminaris antenna; ap-
paraninfo: (padrino de bodas) auspex, pcis paratus fulmen avertens; (apparatus) receptor
m. Sin: prnubus; paranymphus // (saln de flminum; (apparatus) aversor flminum;
actos acadmicos en ciertas universidades) (apparatus) deductor flminis. Uso: - radiac-
auditrium, ii n. Sin: aula magna; magna tivo, (apparatus) rdians flminum dissolu-
xedra; oecos vel oecus (-i m) mximus. tor.
Uso: - pequeo, exdrium.
parasitario: (relativo a los parsitos) ad pa-
paranoia: parania, ae f. Sin: amntia, de- rastos ttinens // (provocado por la presen-
mntia; insnia; mentis alientio. cia de parsitos) ob parastos. Sin:
parasitorum caus.
paranoico: paranicus, a, um. Sin: demens,

789
parasiticida

parasiticida: medicamentum parastis inter- parche: cerotum vel ceratum, i n. Sin: pegar
necivum. Sin: venenum parastis interimen- un -, v. parchar.
dis.
parcial: (no completo) mancus, a, um // (que
parastico: parasticus, a, um. Sin: ad paras- procede con parcialidad) non iustus. Uso: ser
tum spectans. -, non aequo nimo esse; ser - en juzgar,
aequo nimo non iudicare.
parasitismo: parasitismus, i m. Sin: parasit-
tio; parasitorum vel parastica ars // fig para- parcialidad: (prevencin en favor) grtia, ae
sitorum mos vel ars; parastica vivendi rtio. f. Sin: favor et grtia. Uso: delito de -, grtiae
crimen; sospecha de -, suspcio grtiae //
parsito o parasito: parastus, i m; parasta, (prevencin en contra) inquitas, atis f. Sin:
ae f. Sin: nimal parasticum; nimal alienis iniquus nimus; non aequus nimus.
impensis altum vel nutritum // fig parastus, i
m. Sin: parasitaster, stri m, alien mens vi- pardillo: (ave) lxia, ae f. Sin: prrula.
vens.
parecer: opnio, onis f. Sin: sentntia. Uso:
parasitologa: parasitolgia sive -loga, ae f. segn mi -, mea quidem opinione; segn tu -,
Sin: de parastis doctrina. tu quidem sentnti; ut tua fert opnio.

parasol, v. sombrilla. pared: pries, tis m. Uso: - divisoria, me-


dianera, pries vel murus mdius.
parataxis: parataxis, is f. Sin: coordintio
enuntiatorum. pareja: par, paris m, f, n. Sin: bini; gmini.
Uso: - homosexuales, pares homosexuales; -
paratfico: paratphicus, a, um. Sin: paraty- de bueyes, iugum boum; bini boves; - de ge-
pho affectus. melos, fratres gmini; y simplem gmini,
orum; noble - de hermanos, par nbile fra-
paratifo: paratyphus, i m. Sin: bengnior trum; tres o cuatro - de amigos, tria vel quat-
typhi morbus. tuor amicorum pria; - de novios, sponsi,
orum m vel sponsus et sponsa; - de esposos,
paratiroides: parathyrodes, is f. Sin: gln- cniuges, um m vel vir et uxor; - en dificul-
dula parathyrodes. tad, cniuges in difficulttibus versantes //
(compaero o compaera en los bailes) con-
parcela: partcula, ae f. Uso: - de terreno, saltator m, consaltatrix f.
agri partcula; agellus partitionalis; fundi di-
visi partcula. parnesis: parenesis, -is f. Sin: horttio, ex-
horttio, adhorttio, onis f.
parcelacin: fundi parttio vel divsio.
parentico: paraenticus, a, um. Sin: exhor-
parchar: consarcinare. Sin: resarcire; sar- tativus; hortativus; suasrius; monitrius.
cire; recompnere; refcere; reparare. Uso: -
una cubierta, ceratum vel cerotum gmmeae parnquima: parnchyma, atis n.
rotae agglutinare; - un neumtico, ceratum
vel cerotum pneumtico agglutinare. parenquimatitis: parenchymatites, is f.

790
parlamentar

parntesis: (signo ortogrfico) parnthesis, pariente: propnquus, (consanguneo) cog-


is f. Sin: interpostio; interclsio; interictio; natus vel consanguneus, a, um; (no consan-
parnthesis (vel interpositionis, vel interclu- guneo) affinis, e. Uso: ser - de alguien,
sionis, vel interiectionis) nota; parntheses (el cognatione vel affinitate cum liquo coninc-
signo completo); parnthesis aperta (la pri- tum esse.
mera mitad); parnthesis clausa (la segunda).
Uso: signos del -, parnthesis signa vel notae; parietal: parietalis, e.
abrir un -, parnthesin inire vel inchoare; pa-
rnthesin apertam pnere; cerrar un -, parn- parietaria: parietria, ae f.
thesin cludere vel concldere; parnthesin
clausam pnere; colocar, encerrar algo entre parificacin: parifictio, onis f. Sin: aequi-
-, liquid parenthsibus intercldere // (ora- partio; paritatis concssio; aequablitas; ae-
cin o frase incidental) parnthesis, is f. Sin: qulitas; parlitas; aequtio iuris; aequi iuris
interpostio; interclsio; interictio; propos- condcio.
tio interiecta. Uso: intercalar un -, liquid in-
terpnere // (fig, digresin) abrir un breve -, parificado: parificatus, a, um. Sin: par fac-
a propsito declinare aliquantum; entre -, tus, effectus; aequiparatus; paritate donatus.
biter; dicho sea entre - (incidentalmente) Uso: escuela -, schola parificata.
biter dictum sit.
parificar: parificare. Sin: aequare; aequipa-
parenttico: parenthticus, a, um. Sin: inter- rare; parem fcere vel rddere; paritatem con-
psitus. cdere vel largiri; aequum ius tribere; aequo
iure pnere. Uso: - una escuela privada,
parergn: parergon vel parergum, i n. Sin: scholam privatam pblicis parificare.
additamentum; accssio; appendix (-cis f);
ornamentum dditum. paritario: peraequatus. Sin: prilis; parith-
ticus; pribus prtibus constans. Uso: comi-
paresia: presis , is f. Sin: musculorum rela- sin -, conslium prile vel parithticum.
xtio vel remssio.
parking, v. aparcamiento, estacionamiento.
parestesia: paraesthesis, -is f ; paraesthsia
sive paraesthesa, ae f. Sin: abnormis sen- Parkinson: (enfermedad de -) v. prkinson.
tiendi facultas; sensibilitatis perturbtio.
prkinson: morbus parkinsonianus.
parestsico: paraesthsicus, a, um.
parkinsonismo: parkinsonismus, i m, v.
parhelio: parhlius vel parhlios, ii m; par- prkinson.
hlium, ii n.
parlamentar: (hablar, platicar) loqui. Sin:
paria: (habitante de la India, de nfima con- clloqui; sermonem conferre cum liquo //
dicin social, fuera del sistema de las castas) (hacer o escuchar proposiciones para la en-
pria m indecl. Sin: indus nfimi rdinis, vel trega de una plaza o para un armisticio, con-
nfimae plebis, vel nfimae condicionis // fig trato, etc.) gere de liqua re. Uso: - sobre la
homo nfimi rdinis; homo contemptssimus. rendicin, el armisticio, gere de condicini-
bus deditionis, indutiarum; - acerca de la

791
parlamentario

compra o venta de una mercadera, gere de parte de los patronos) laboris suspnsio vel
merce emenda vel vendenda. intermssio. Sin: imperata perum interms-
sio // (interrupcin de la actividad laboral
parlamentario: (militar que se enva a par- por parte de los trabajadores) v. huelga //
lamentar) orator, oris m. Sin: legatus; cadu- (especie de pjaro) clunipulsans avcula.
ceator // (miembro de un parlamento)
parlamentrius, ii m. Sin: dminus parlamen- parodia: (imitacin burlesca de una obra
taris; legatus (vel delegatus, vel orator) popu- seria de literatura) pardia sive paroda, ae
laris vel ppuli; scius conslii (vel conclii) f. Sin: ridcula alicius peris (vel scripti, vel
pblici; legumlator popularis // (pertene- libri) imittio // (cualquier imitacin burlesca
ciente al parlamento) parlamentrius, a, um. de una cosa seria) pardia, ae f. Sin: liquid
Sin: parlamentaris, e; prprius legatorum p- in ridculum deflexum; iocosa vel ridcula ali-
puli; contionis vel criae (gen), pblici con- cius rei imittio. Uso: hacer la - de algo, li-
slii sive conclii (gen); ad parlamentum quid per ridculum detorquere; imitando per
prtinens. iocum liquid irridere // (imitacin burlesca
de una msica seria, o aplicacin de una
parlamentarismo: parlamentarismus, i m. letra burlesca a una meloda seria) pardia,
Sin: legumlatorum populrium rgimen. ae f. Sin: ridcula crminis (vel cntici) imi-
ttio; carmen (vel cnticum) in risum defle-
parlamentarista: parlamentarista, ae m. Sin: xum.
parlamentarismi sectator vel ssecla; (coetus)
legumlatorum populrium fautor. parodiar: parodiare. Sin: pardiam fcere;
imitando deridere; per pardiam imitare; per
parlamento: parlamentum, i n. Sin: pbli- ridculum detorquere.
cum conslium vel conclium; coetus (-us m)
legatorum populrium; pblicus legum lato- pardico: pardicus vel parodsticus, a, um.
rum coetus; oratorum populrium coetus; p-
blicus coetus lgibus ferendis. Uso: - paronimia: paronmia, ae f. Sin: paronymo-
europeo, europaeum parlamentum; coetus le- rum qulitas.
gatorum populrium Europae; - nacional,
parlamentum nationale; disolucin del -, dis- paronmico: paronmicus, a, um. Sin: ad pa-
soltio parlamenti. ronmiam (vel ad parnyma) spectans.

parlanchn, v. palabrero. parnimo: parnymum, i n.

parlante, v. altavoz. paroniquia: paronchia sive -nycha, ae f.

parlotear, v. charlar (hablar mucho ...). paronomasia: paronomsia, ae f. Sin: agno-


mintio; supprile, is n; verborum ludus vel
parmesano: (natural de Parma) Parmensis, lsio; eruditus verborum ludus.
is m // (perteneciente o relativo a esta ciu-
dad) parmensis, e. Sin: ad Parmam ttinens // partida: (cada una de las dos glndulas sa-
(queso) parmensis, is (cseus m). livales situadas debajo del odo) parotis, dis
f. Sin: salivria (vel salivae) glndula //
paro: (suspensin del trabajo industrial por (tumor inflamatorio en estas glndulas) v.

792
parroquia

parotiditis.
parqu: (piso formado de tiras de madera)
parotiditis: parotitis, dis f. Sin: parotites, is coasstio vel coaxtio, onis f. Sin: contabu-
f; partidum (vel salivae glandularum) in- ltio; contigntio; lgneum pavimentum; pa-
flammtio. vimentum durteum // (piso formado con
losetas de madera) pavimentum vel tessella-
paroxismo: paroxysmus, i m. Uso: - de una tum lgneum. Sin: pavimentum e lgneis tes-
enfermedad, morbus et accssio; morbi ac- sellis; e durteis tessellis pavimentum. Uso:
cssio; - de la fiebre, febris accssio, accessus hacer un -, durteis tessellis compngere pa-
(-us m), accensus (-us m), mpetus (-us m); - vimentum; coassare vel contabulare lgneis
del dolor, summi vel acrrimi doloris intntio tessellis pavimentum.
// - espiritual, pasional, mpotens nimi ef-
frentio; nimi exacerbtio, concittio; nmia parquet, v. parqu.
excittio vel irrittio. Uso: - de la rabia, ira-
rum ardor; irae fervor. parqumetro: parcmetrum, i n. Sin: statio-
nis autocinticae instrumentum mensurale.
parpadeante: nictans, antis.
parra: prgula, ae f. Sin: trchila; umbrcu-
parpadear: palpebrare. Sin: nictare. lum; pergulana; pergulana vitis (-is f); came-
rria vel camarria vitis.
parpadeo: palpebrtio, onis f. Sin: nicttio.
prrafo: (signo ortogrfico) pargraphus, i
parque: (lugar arbolado) silva, ae f (si es de mf // (cualquiera de las divisiones de un es-
vastas proporciones); slvula vel prtulum (si crito o impreso, en que despus de punto
es de proporciones modestas). Uso: - munici- final se pasa a otro rengln) pargraphus.
pal, slvula municipalis; - nacional, silva p- Sin: artculus; comma, tis n.
blica vel communis // (jardines) horti, orum
mpl. Sin: viridrium vel viridirium. Uso: - parrilla: (til de cocina) cratcula, ae f; cra-
pequeo, hrtuli, orum mpl; - de atracciones, tculum, i n. Sin: retculum; parva crates;
horti oblectatrii; circus lusrius // (recinto) clatri vel clathri mpl; forculae fpl; cancelli
saeptum vel consaeptum, i n. Sin: sttio. Uso: mpl. Uso: - con termostato, cratcula cum
- arqueolgico, consaeptum archaeolgicum; thermstato; - de irradiacin concentrada,
- olmpico, consaeptum olympiorum; - de cratcula coacta radiatione calefacta., - para
animales, - zoolgico, vivrium; therotro- asar comidas, cratculum ad cibos assandos.
phum; viridrium zoolgicum; hortus
zoolgicus; las fieras encerradas en el -, in- prroco: prochus, i m. Sin: crio, onis m.
clusae vivrio ferae; - de automviles, con- Uso: el Sr. -, dminus prochus; - de cam-
saeptum autocinetorum; sttio autocintica; paa, crio rsticus; - de pueblo, pagi crio.
- de caza, saeptum venationis; - de diversio-
nes, consaeptum recreatrium // (sitio o pa- parroquia: parchia vel parecia, ae f. Uso:
raje donde se colocan las municiones de habitantes de dicho territorio, parochiani vel
guerra en los campamentos) armament- curiati, orum; iglesia de la -, ecclsia paro-
rium, ii n. Uso: - de artillera, tormentorum chialis vel paroecialis; parchiae vel pare-
saeptum // (sitio donde se sitan los vveres y ciae templum; templum parochiale vel
vivanderos) receptculum, i n. paroeciale; templum curiale; aedes vel aedis

793
parroquial

(-is f) criae // (conjunto de personas que participante: prticeps, cpis. Sin: partci-
constituyen la clientela de un comerciante o pans, antis. Uso: atletas - de ochenta y dos
industrial) assdui vel assueti emptores (-um naciones, athletae participantes ex octoginta
m ). Sin: emptorum clientela. duabus natinibus exoriundi.

parroquial: parochialis vel paroecialis, e. participar: participare. Uso: - de un experi-


Sin: parchiae vel pareciae (gen). Uso: casa mento, experimentum participare; - de la sa-
-, domus paroecialis; prochi domus; curionis grada liturgia, sacram litrgiam participare.
sedes.
participio: particpium, ii n. Uso: - presente,
parroquiano: (feligrs) parochianus vel pa- pretrito, futuro activo, futuro pasivo, partic-
roecianus, i m. Sin: curiatus; curialis // (el pium praesens, praetritum, futurum acti-
que acostumbra comprar en una misma vum, futurum passivum.
tienda lo que necesita) emptor assduus vel
assuetus // (el que acostumbra servirse de un partcula: (parte pequea) partcula, ae f.
artesano, oficial, etc., con preferencia a Sin: portincula; fragmentum; parva pars.
otros) accedens, entis m. Uso: ser - de al- Uso: - alfa, beta, elemental, partcula alpha,
guien, accdere licui vel ad liquem. beta, elementria vel elementcia; partculas
alfa, alpha-partculae; - cargadas de electri-
parte: pars, partis f. Uso: cuatro cinco -, cidad, partculae electricitate oneratae vel
quttuor quintae partes; la - libre de Berln, onustae // Gram partcula. Sin: vcula. Uso:
pars lbera Berolini; lbera cvitas Berolinen- - afirmativa, encltica, interrogativa, nega-
sis; - naturales, pudendas, pudenda, orum tiva, partcula affirmativa (vel vcula assen-
npl; - pudendas de la mujer, interfemnium; sum signficans), encltica, interrogativa,
pudenda mulibria // de - de uno, alicius n- negativa (vel negans partcula).
mine. Uso: de tu -, tuo nmine; de - de su to,
ptrui sui nmine; de - de uno, alicius n- particular: adj particularis, e. Sin: peculia-
mine; alicius mandatu vel iussu (por man- ris; specialis; prprius; singularis. Uso: en -,
dato de uno). speciliter, peculiriter, peculiari modo; (con
distincin o separacin) separatim; seorsum
partenognesis: parthenognesis, -is f. Uso: vel seorsus; privatim; (singular o especial-
- artificial, parthenognesis artificiosa; par- mente) singillatim; singulatim; in primis
thenognesis arte quaesita. (sobre todo) // sust homo privatus.

parterre: arola, ae f. Sin: rea; pulvinus, particularidad: peculiritas, atis f. Sin: spe-
pulvnulus; violrium; florale, is n. Uso: lle- cilitas; singulritas; propretas.
var el agua a los -, aquam in reas irrigare;
dividir en parterres, areis distnguere; in particularismo: particularismus, i m. Sin:
reas divdere. stdium singularitatis.

participacin: participtio, onis f. Sin: com- particularista: (partidario del particula-


munictio. Uso: - activa y responsable, activa rismo) particularista, ae m. Sin: singularitatis
et responsbilis participtio; - social y pol- studiosus; peculiarium rerum studiosus //
tica, socialis politicaque communictio. (perteneciente o relativo al particularismo)
ad particularismum prtinens.

794
partido

particularizar: singillatim vel particulatim tum ire // (mano de juego) lsio, onis f; lusus,
commemorare. Sin: sngula prsequi, us m. Uso: - de ajedrez, latrunculorum lsio;
enarrare, recensere, referre; partes singillatim echar una - de ajedrez, latrnculis ldere //
xsequi. (competencia concertada entre jugadores) v.
partido.
particularmente: (especialmente) praecpue.
Sin: praesertim // (con individualidad y dis- partidario: fautor, oris m. Sin: sectator vel
tincin) particulatim. consectator; ssecla. Uso: - del aborto, v.
abortista; - de la libertad, libertatis fautor; -
partida: (accin de partir) profctio, onis f. de un partido poltico, factionis polticae s-
Sin: digrssio. Uso: seal de la -, v. seal // secla; partidarios de un equipo, cuiusdam
(registro o asiento de bautismo, confirma- manus sectatores vel sseclae.
cin, matrimonio o entierro) annotamentum,
i n. Sin: annottio // (copia certificada de al- partidismo: factisitas, atis f. Sin: prtium
guno de estos registros o asientos) testim- favor vel stdium.
nium, ii n. Sin: consigntio. Uso: dar, enviar,
leer una -, testimnium vel consignationem partidista: factiosus, a, um. Sin: fautor pr-
dare, mttere, lgere; escribir una -, testim- tium; partis alicius studiosus, cpidus, sec-
nium scrbere // (artculo de una cuenta) tator.
nomen, mnis n. Sin: pars, partis f; rtio
perscripta; nmina, um npl. Uso: - doble, n- partido: (competicin deportiva) lusus, us m.
mina dplici exemplari exarata; - registrada, Sin: lsio, onis f; ludus; certamen; certtio;
perscrptio; registrar una -, nomen perscr- contntio; concerttio; contntio vel dimic-
bere; partidas (contables) de caja, nmina tio lusria; ldicrum certamen. Uso: - amis-
arcria; transcripcin de las - contables, n- toso, concerttio officiosa; - eliminatorio,
minum perscrptio; nmina transcriptcia (el certamen exclusrium; - individual, certa-
efecto de transcribir); - del debe y del haber, men singulare (mulerum certamen singulare:
codex (-dcis m) accepti et expensi; registrar simple dames; virorum certamen singulare:
en la - del debe y del haber, referre nomen in simple messieurs); - doble, certamen duplex
cdicem accepti et expensi // (guerrilla, tropa (duplex mulerum certamen: double dames;
o paisanos armados y sin sujecin a un duplex virorum certamen: double messieurs;
mando militar superior) concursatores, vel duplex certamen mixtum: doble mixto); d-
excursores, vel procursatores. Sin: clandes- plio, onis f; - de ftbol, lsio pilaris; pedilu-
tini bellatores; occulti dispersique bellatores; srium certamen; certamen pedifllicum;
non legtimi bellatores; non legtimi occulti- certamen folle pedibusque ludntium; follis
que bellatores; factiosi (afiliados a un bando) calciumque contntio; clcium follisque cer-
bellatores // (conjunto poco numeroso de tamen; follis pedumque certamen; pilae co-
gente armada, con organizacin militar u riceae certamen // disputar un -, certamen
otra semejante) armatorum globus vel manus commttere; empezar el -, certamen incohare;
(-us f) // (cuadrilla, reunin de personas para hacer un - de ajedrez, de billar, de bochas, de
el desempeo de algunos oficios o para cier- naipes, latrnculis, ebrneis pilis, lgneis vel
tos fines) manus, us f. Sin: grex; globus; ca- bxeis pilis (o simplem glbulis), chrtulis
terva // (excursin) excrsio, onis f. Sin: (vel chartis, vel scidis, vel scdulis) ldere;
decursus (-us m). Uso: hacer una - de campo, ganar el -, victriam adipisci, prere, repor-
in rus decrrere; hacer una - de caza, vena- tare ex ltera manu; ludo vncere; hacer un -

795
partisano

regular (normal, reglamentario), legtime l- partisano: bellator popularis; v. guerrillero.


dere; el - termin 0 a 0, certamen sine vict-
ria alterutrus gminis finem hbuit; perder partitocracia: factionum imprium vel po-
el -, ab ltera manu superari; concertatione testas.
vinci // intervalo entre los dos tiempos, inter-
vallum; intermssio; intermissus, us m; in- partitura: partitura, ae f. Sin: (in)tabulatura;
tersttium; resultado del -, certminis xitus parttio; distribtio; msicae partes fpl;
(-us m) ; despus del -, lusu peracto, lusione vocum et sonorum mnium descrptio; m-
peracta; primer tiempo del -, certamen prius; nium musicarum vocum descrptio vel desig-
segundo tiempo del -, alterus partis certa- ntio; exscripta sonorum signa msica.
men; los dos tiempos del -, duo statuta tm-
pora // (conjunto de personas que siguen y partner: (socio) sodalis, is m // (pareja en
defienden una misma faccin, opinin o juegos, deportes) collusor, oris m.
causa) fctio, onis f. Sin: pars, partis f; partes,
ium fpl; secta, ae f. Uso: - civil, fctio cvica; partnership: sodlitas, atis f.
- comunista, (poltica) fctio communstica
vel communistarum; - conservador, poltica parto: partus, us (dat y abl pl -ubus) m. Sin:
fctio conservativa; - democristiano, - dem- partitudo, dnis f; prtio, onis f; parturtio,
crata cristiano, fctio christiano-democr- onis f.
tica; secta democrtica christiana; - fascista,
fascalium vel fascalis fctio, pars; - hitle- parusa: parusa, ae f. Sin: alter Christi ad-
riano, fctio hitleriana; - laborista, fctio la- ventus (-us m).
boratria vel operariorum; - nacional
socialista, fctio nationalis socialstica; - parvenu: homo novus.
obrero, fctio poltica operariorum; - opues-
tos al gobierno, factiones regmini oppsitae; pasa: (uva seca) uva passa. Sin: staphis, dis
- poltico, fctio poltica; poltica pars vel f.
secta; - polticos, polticae partes; - poltico
nacional conservador, fctio poltica natio- pasadizo: trnsitus, us m. Sin: transtio; pr-
nalis conservativa; - popular, fctio popula- vium; v. pasillo.
ris; los - populares, populares partes; -
socialista, fctio socialistarum vel socials- pasado: (tiempo que pas) elapsa aetas. Sin:
tica; - social demcrata, fctio socialis de- tempus elapsum; anteacta aetas; superior
mocrtica; fctio demcratum socialium; aetas; exactum aevum. Uso: - maana, v. ma-
fctio socialismi democrtici; el - UNO, fc- ana.
tio UNO appellata // - de la izquierda, fctio
sinistra; - de los ecologistas, fctio rem oe- pasador: (barreta corrediza para asegurar
colgicam defendens; - de los verdes, prsina una puerta) pssulus, i m; pssulum, i n. Sin:
vel prasinorum fctio; poltica fctio oecolo- claustellum; claustrum; paxillum; v. cerrojo.
gistarum; - de los negros, fctio hminum ni-
grocolorum; miembro del - demcrata pasaje: (sitio o lugar por donde se pasa) me-
cristiano, sodalis factionis polticae demcra- atus, us m. Sin: trnsitus, us m. Uso: - subte-
tum christianorum // afiliarse al - hitleriano, rrneo, subtertrnsitus; trnsitus vel ductus
factioni hitlerianae nomen dare; era de aquel subterrneus; subpntium; subterrneae viae
-, erat illarum prtium. tractus; cryptoprticus // (trozo de un libro,

796
paseo

escrito u obra musical) locus, i m. Uso: - de tradcere, transcrrere tr; - la vida en algo,
una novela, fbulae locus; - paralelos, v. aetatem gere in liqua re; - en promedio dos
lugar // (boleto o billete para un viaje) v. bo- horas ante la computadora cada da, apud
leto. ordinatrum in mdio binas horas sngulis die-
bus gere; - por alto, praeterire vel omttere;
pasajero: viator, oris m. Sin: peregrinus; pe- dejar - tiempo, transmttere tempus; dejar -
regrinator; vector vel convector, insessor vel la ocasin, occasionem amttere // Autom
nsidens (- en medio de transporte, general- praetrvehi intr y dep. Uso: dejar - (un medio
mente hablando) , hospes, ptis (- en avin o de locomocin) dare viam + dat // Com, - al
buque) m. Uso: - de avin, vector vel viator mayor , in cdicem maiorem rationum re-
areus; arius viator vel peregrinator; volans, ferre.
antis.
pasarela: pontculus, i m.
pasamanera: (taller donde se fabrican pa-
samanos) segmentorum vel taeniarum offi- pasatiempo: oblecttio, onis f. Sin: oblecta-
cina // (tienda donde se venden) segmentria mentum; oblectamen (-mnis n); ludimen-
taberna. Sin: segmentorum vel taeniarum ta- tum.
berna.
pascua: pascha, ae f; pascha, tis n. Sin: pas-
pasamano: (gnero de galn o trencilla) seg- cha Dmini; dies paschalis. Uso: - florida,
mentum, i n. Sin: tenia; limbus; fascola; dies Resurrectionis Dmini; solemnidad de -,
vitta // (baranda, barandilla) scalare m- Paschae sollmnitas; Sollmnia Pschatis vel
nuum fulcmen (-mnis n) vel fulcimentum; Paschae.
v. baranda.
pase: (en el juego del ftbol, accin de pasar
pasamontaas: pleus montanus (lneus). la pelota a otro jugador del mismo equipo)
Sin: lneum totus cpitis tegumentum. pilae transmssio. Uso: habilidad en los -, pe-
rtia in pila transmittenda; efectuar un -,
pasante: (profesor que vigila los estudios de pilam (vel follem) licui remttere; ad li-
los alumnos y cuida de que aprovechen las quem pilam transmttere; efectuar pases,
lecciones que les dan) repettor, oris m; v. pilam sciis (vel ad scios) remttere; oppug-
ayudante. natribus vel incursribus pilam suppeditare.

pasaporte: sngraphus, i m. Sin: commeats pasear: ambulare. Sin: deambulare; inambu-


sngraphus; liber commeatus; commeats di- lare; obambulare; perambulare; spatiari; en
ploma (-tis n); diploma lberi commeats; un medio de transporte, vectari vel gestari.
ltterae (-arum fpl) patentes; libellus termina- Uso: - a caballo, en carroza, ferri (vel gestari,
lis; sngraphus, quo liber trnsitus datur. vel vehi, vel vectari) equo (vel in equo), curru
Uso: conceder el -, sngraphum concdere; (vel in curru, in ssedo); - en bote, navcul
commeatum dare; pedir el -, sngraphum p- (vel scaph, vel cymb) vehi; - por las calles
tere; lberum commeatum rogare vel impe- de la ciudad a pie, ambulare pdibus per
trare. urbem; - por las calles de la ciudad en coche,
raed (vel autocineto) vehi per urbem.
pasar: (de tiempo) transire intr. Sin: praete-
rire intr. Uso: - el tiempo, tempus consmere, paseo: (lugar o sitio pblico para pasearse)

797
pasiflora

ambultio vel deambultio f. Uso: - cubierto inrtia; incria // Com solvenda nmina npl.
de rboles, ambulacrum vel deambulacrum;
xystus, i m; xystum, i n // (accin de pasear) pasivo: Gram passivum, i n. Sin: verbum
ambultio, onis f. Sin: obambultio, onis f; patiendi vel passivum; vox passiva; patiendi
gesttio (en un vehculo). Uso: - espacial, si- modus // Com expensum, i n. Sin: aes (aeris
deralis obambultio; ir de -, ambulatum ire; n) alienum; dbita (-orum npl); data (-orum
abire deambulatum; dar un -, spatiari; ambu- npl).
lationem fcere vel confcere.
paso: (medida) passus, us m // (accin de
pasiflora: passiflra, ae f. pasar) trnsitus, us m. Uso: - por un puente,
trnsitus per pontem // (lugar o sitio por
pasillo: (corredor, pieza de paso de un edifi- donde se pasa de una parte a otra) trnsitus,
cio) andron, nis m. Sin: mesaula, ae f; am- us m. Sin: gradus, us m; transgressus vel
bulatincula; ambulacrum. Uso: al fondo del commeatus, us m; transtio. Uso: - a nivel,
-, in extremo ambulacro. ferrviae (vel viae ferratae) transgressus; ba-
rrera del - a nivel, repgula, orum npl; tam-
pasin: (accin de padecer): pssio, onis f. bin en sing, repgulum; el - a nivel est
Sin: perpssio; cruciatus, us m. Uso: la - de cerrado con barreras, viae ferratae transgres-
Jesucristo, Iesu Christi pssio // (apetito o sus, binis repgulis demissis, praepedtur; -
aficin vehemente a algo; perturbacin o de cebra, trnsitus zebrinus; trnsitus pdi-
afecto desordenado del nimo) cupditas, atis tum; - por debajo, - inferior, subtertrnsitus;
f. Sin: cupido; stdium; ardor; nimi motus dar el - a uno, viam dare licui; decdere vi
(-us m), mtio, permtio. Uso: - poltica, (ar- (vel de via, vel in via) licui // (- entre mon-
dens) civlium vel politicarum rerum st- tes) saltus, us m // (modo de andar) incessus,
dium; - humanas, motus animorum; humanae us m. Sin: gressus, us m; gradus, us m. Uso:
cupdines; tener - por algo, alicius rei amore - marcial, militar, gressus more mlitum; con
(vel cupiditate, vel stdio) ardre; quadam re - marcial, gressu militari; - vacilante, inse-
accendi, ardere, flagrare. guro, gressus ttubans, vacillans, labans; a -
lento, rpido, lento, citato gradu // (estampa
pasional: qui (quae, quod) ad amorem o huella que queda impresa al andar) vest-
movet, xcitat, impellit; qui amore incendit, gium, ii n. Uso: seguir los - de alguien, ves-
inflammat // (apasionado) fcilis ad amoris tgia alicius prsequi // (cada una de las
ignem concipiendum. Sin: ad amorem pro- mudanzas que se hacen en los bailes; - de
clivis; ad amoris ignem concipiendum pro- baile) motus, us m // (pasaje de un libro o es-
clivis. Uso: crimen -, scelus (-lris n) vel crito) locus, i m (pl loca, orum n) // (fig,
crimen ob vehementem amorem perpetra- avance) gressus, us m. Uso: - hacia la demo-
tum. cracia, gressus in directionem democrtiae //
- a -, sensim; sensim sine sensu; gradatim;
pasionista: sodalis a Passione Christi. pedetemptim; per gradus.

pasivamente: passive. Sin: inerter; non ac- pasqun: contumeliosus libellus. Sin: pro-
tuose; non repugnanter; Gram form vel si- brosum carmen.
gnificatione passiv.
pasquinada: Paschini stira. Sin: dictrium
pasividad: passvitas, atis f. Sin: tolerntia; in vulgus ditum.

798
pastor

pasquinar: liquem famosis libellis lacs- pastelero: dulcirius, ii m. Sin: placentrius;


sere. librius (vendedor de hogazas); scriblitrius;
crustulrius; cuppedinrius; pistor; pistor dul-
pass-partout: (llave maestra) clavis commu- cirius.
nis // (soporte de cartn, tela u otro material,
que en un cuadro enmarca la lmina, gra- pastelillo: suavillum, i n. Sin: dulcolum;
bado, etc.) imginum saeptum. cuppdium; cuppdia, ae f; crstulum;
pastillus. Uso: - con crema, suavillum cum
password (Inform) contrasea: signum, i n. cremre.
Sin: verba aditilia npl. Uso: - de cada uno,
verba aditilia singulorum; v. contrasea. pastelista: xergraphus, i m. Sin: pictor qui
pigmentis ridis titur; pictor qui xergraphis
pasta: pasta, ae f. Sin: pasta subacta; farina (vel ridis colribus) titur.
subacta. Uso: - dentfrica, - de dientes, pasta
dentria; - hectogrfica, pasta (vel massa) pasteurizacin: pasteurianus (lactis) pur-
hectogrphica vel polygrphica; pastas para gandi modus. Sin: sterilitatis effctio; malo-
sopa, farinae pastilli (-orum mpl); cintas, ti- rum grminum privtio.
rillas de -, pastae segmenta; quien hace la -,
farinae subactae pifex (-fcis m); fbrica de pasteurizado: pasteuriana ratione purgatus.
pastas para sopa, o alimenticias, pastae con- Sin: micrbiis morbferis privatus.
ficiendae officina; vendedor de -, farinae sub-
actae vnditor vel negotiator. pasteurizar: pasteuriano more purgare. Sin:
lac a malis germnibus liberare.
pastel: pastillum, i n. Sin: crstulum. Uso: -
dulce, scriblita, ae f; crustum; libum (- de pastilla: pastillus vel pastllulus i m. Sin: p-
queso, harina, huevos, aceite); frreum (- de lula; qudrula; glbulus; orbculus. Uso: -
harina de trigo candeal); - de carne, art- medicinal, orbculus medicinalis; - de car-
creas, tis n; pulmentum // (confusin, lo) bn, qudrula compressi carbnculi; - de
confsio, onis f. Sin: perturbtio, permxtio, chocolate, qudrula chocolatae; fabricante de
onis f // (intriga) fallcia, ae f. Sin: conslia pastillas, pastillrius.
clandestina vel dolosa npl // (lpiz compuesto
de materia colorante amasada con agua de pasto: (accin de pastar) pastus, us m. Sin:
goma) xergraphum, i n. Sin: pigmentum ri- pstio // (pienso, forraje) pbulum; pscua,
dum. Uso: pintar al -, ridis colribus (vel orum npl. Uso: - en las montaas, pscua
pigmentis ridis) pngere. montana; - segado verde, frrago, gnis f //
(cosa que sirve para el sustento del animal)
pastelera: (local donde se hacen pasteles, cibus, i m. Sin: victus, us m // (sitio en que
pastas u otros dulces) pistrina, ae f. Sin: of- pasta el ganado) pscuum, i n ; psculum, i
ficina cuppedinria, libria, crustulria // n.
(tienda donde se venden) dulciria (vel crus-
tulria, vel cuppedinria) taberna. Sin: dul- pastor, ra: pastor, oris m; pastrix, cis f. Uso:
cirii (vel crustulrii, vel cuppedinrii) - evanglico-luterana, pastrix evanglico- lu-
taberna // (arte con que se trabajan) ars (artis therana, - metodista, pastor methodista; - de
f) dulciria. la Iglesia Pentecostal, pastor Ecclesiae Pen-
tecostalis; - de ovejas, actor (conductor, gua)

799
pastoral

pcori. patentar: (inventum) legtime consignare.


Sin: (inventum) diplmate vel ltteris patn-
pastoral: adj pastoralis, e. Sin: pastoris vel tibus munire; inventum iure tutum rddere;
pastorum (gen); episcopalis vel epscopi (re- inventum privilgio munire.
lativo al pastor/prelado). Uso: bculo -, b-
culus vel ltuus episcopalis; episcopale patente: adj patens, entis. Sin: apertus; cer-
bculum; caridad -, critas pastoralis; carta -, tus; clarus; videns; manifestus. Uso: letras -,
episcopales ltterae; ministerio -, pastorale patentes ltterae // (ttulo librado por un rey o
ministrium, offcium, munus // (parte de la gobierno para conferir ciertos privilegios o
teologa relativa al ministerio sacerdotal) derechos) diploma, tis n. Uso: - de inven-
disciplina (vel doctrina, vel rtio) pastoralis cin, diploma inventi (vel inventorum); in-
// (especie de drama buclico) buclicum ventionis pblicum diploma // (inscripcin
carmen // (pieza musical) pastoralis concen- oficial y placa que llevan los vehculos) no-
tus (-us m). tculum, i n. Sin: prmula, ae f; insigne, is n;
nmero de -, notculi nmerus // (documento
pata: (pie y pierna de los animales) pes, oficial que acredita o autoriza) diploma. Sin:
pedis m. Sin: ngula. Uso: - hendida, bfida libellus; ltterae, arum fpl; testimoniales, ium
ngula // (hembra del pato) anas (natis vel fpl. Uso: - provisional, diploma temporrium;
ntis f) vel anser (-ris m) fmina // (base o - revocable, diploma revocbile; - de idonei-
apoyo de algo) pes, pedis m (de mesas, sillas, dad, idoneitatis testimnium; - de piloto, di-
etc.); fulcrum (de camas) // patas de rana ploma volandi.
(para el buceo) pinnae natatriae.
paternalismo: liberlitas domnica.
patada: calcis vel pedis ictus (-us m). Uso:
la - inicial (en el ftbol), primus pilae (vel paternalista: adj ad liberalitatem domnicam
follis) ictus; dar patadas (las bestias), calci- ttinens // sust liberalitatis domnicae osten-
trare; dar patadas en el suelo, terram pdibus sor.
qutere; dar una - a alguien, liquem calce
ptere vel ferire; v. puntapi. paternidad: patrnitas, atis f. Sin: patris ni-
mus; paternus amor; paterna critas; patris
Patagonia: Patagnia, ae f. munus (-nris n). Uso: - responsable, patrni-
tas cnscia; patrnitas sui offcii cnscia; - y
patata, v. papa. maternidad responsables, patrnitas materni-
tasque responsales; el ejercicio de la - res-
patear: - la pelota (en el ftbol), (pilam vel ponsable, paternitatis cnsciae munus.
follem) pede expllere; v. chutar.
paterno: paternus, a, um. Sin: ptrius. Uso:
patena: ptena vel ptina; patna, ae f. Sin: es deber -, hoc ptrium est.
eucharstica patna; eucharstici clicis opr-
culum. patticamente: pathtice. Sin: flebliter;
maeste; triste.
patentado: diplmate ornatus, exornatus,
preditus, munitus. Sin: facultatis documen- pattico: pathticus, a, um. Sin: flbilis;
tum xhibens. flexnimus; maestus; tristis; affectus movens;
nimos cmmovens; commotionem ssci-

800
patologa

tans; commovendi vim habens. das, patintio rotalis; competicin de -, pati-


nandi certamen (-mnis n).
patetismo: pathtica rtio. Sin: commovendi
vis. patinar: patinare. Sin: ptinis decrrere, ex-
crrere, labi; sleis ferratis (vel clceis
pathos: pathtica vis. Sin: commovendi (vel frreis) prolbi; pedrrotis prolabi; ( - sobre
concitandi) vis; affctuum vehemntia. hielo) super glciem patinare; super glciem
sleis rotlibus (vel clceis subrotatis) crrere
patbulo: patbulum, i n; patbulus, i m. vel procrrere.

patilla: (porcin de pelo que crece por de- patinazo: lapsus, us m.


lante de las orejas) brbula, ae f. Sin: brbula
maxillaris; barba spera; capillorum basella patio: (espacio descubierto que se deja en el
(-ae f). interior de las casas) cavedium, ii n. Sin:
cavum edium; implvium; aula (de palacio
patn: ptinus, i m; ptinum, i n. Sin: calo- real o principesco). Uso: - cubierto, testudo,
pdium; slea vel clceus lbilis; slea dnis f; - de San Dmaso, Aula Damasiana //
ferrata vel frrea; clceus ferratus vel frreus; (el piso bajo de los teatros) fruli, orum mpl.
calopdium ferratum; crpida frrea; - de
ruedas, pedrrota; rotalis ptinus; slea vel patituerto: valgus, a, um. Sin: varus.
clceus rotalis; slea subrotata; clceus
subrotatus. patizambo, v. patituerto.

ptina: ptina, ae f. Sin: crusta; stratura; gl- pato: anser, ris m. Sin: anas, tis (gen pl
tinum; subtilis concrtio; aerugo (-gnis f) n- natum vel antium) f. Uso: - Donald, Donal-
bilis. Uso: - de herrumbre, aerugo vel ferrugo dus Anser.
(-gnis f); situs, us m.
patofobia: pathophbia sive -phoba. Sin:
patinadero: lbricus locus. nosophbia sive -phoba.

patinador: patinator, oris m. Sin: ferrat patognesis: pathognesis, -is f. Sin: morbi
sle ludens; sleis frreis cursor; sleis vel morborum origo (-gnis f).
ferratis prolbens; pedrrotis prolabens. Uso:
- sobre hielo, super glciem sleis frreis (vel patogenia: pathognia, ae f. Sin: doctrina de
pedrrotis) prolabens. morborum orgine.

patinaje: patintio, onis f. Sin: patinandi ars, patognico: pathognicus, a, um. Sin: ad pa-
ludus, lusus (-us m); per ptinos decrsio, thogniam spectans.
decursus, delapsus (-us m); sleis vel clceis
lablibus prolpsio. Uso: - artstico, patintio patgeno: pathgenus, a, um. Sin: pathog-
artificiosa; certamen patinorum (vel solea- nicus; morbum gignens; ex quo (vel ex qua,
rum ferratarum, vel solearum subrotarum) ar- segn el contexto) morbus ritur.
tificiosum; ludus artificiosus solearum
ferrearum, vel solearum rotlium; - sobre patologa: patholgia sive -loga, ae f. Sin:
hielo, super glciem patintio; - sobre rue- morborum scintia, doctrina, disciplina.

801
patolgico

patolgico: patholgicus, a, um. Sin: (rela- immdicum ptriae suae stdium; immode-
tivo a la parte de la medicina que estudia las ratum suae nationis stdium; nmius vel st-
enfermedades) ad morborum doctrinam pr- lidus ptriae amor; nmium rerum
tinens // (perteneciente al conjunto de snto- domesticarum stdium; nmium nationis
mas de una enfermedad) ad morborum (suae) amplificandae stdium; orginum el-
naturam ttinens; ad morbi causam spectans. tio vel suprbia. Uso: - lugarea, oppidana
Uso: estado -, aegri condcio; proceso -, iacttio; immdicum soli natalis stdium.
morbi cursus (-us m).
patriotero: ptriae vel suae civitatis studi-
patlogo: pathlogus, i m. Sin: patholgiae sior. Sin: nmius suae gentis fautor; immdi-
studiosus, peritus, cultor. cus ptriae suae studiosus; nimis studiosus
rerum domesticarum; nmius nationis ampli-
patria: ptria, ae f. Uso: madre -, mater p- ficandae fautor.
tria; metrpolis, is f; ptria mnium nostrum
parens. patriticamente: ptrio amore. Sin: ptria
vel ptriae caritate. Uso: piensa -, bene (vel
patriarca: patriarcha vel patriarches, ae m. ptime) de re pblica sentit; se afana - por el
bien de la patria, ptriae saluti studiose (vel
patriarcado: patriarchatus, us m. Sin: pa- studiosssime, vel actuose, vel actuosssime)
triarchae dgnitas; patriarchale munus; pa- cnsulit vel prspicit; se comporta -, ptriae
triarcalis sedes; patrirchica iurisdctio. caritate permotus agit.

patriarcal: patriarchalis, e. Sin: patrirchi- patritico: patriticus, a, um. Sin: civilis; p-


cus; patriarchae (gen). triae studiosus; amoris (vel caritatis, vel pie-
tatis) in ptriam plenus. Uso: nimo -, civilis
patrimonio: patrimnium, ii n. Sin: res fa- nimus; cancin -, cnticum patriticum; de-
miliaris; bona paterna npl; paternae vel p- mostraciones -, significationes in ptriae ho-
triae opes (-um fpl). Uso: - religioso, norem vel laudem; discurso -, ortio pietatis
patrimnium sacrum. in ptriam plena; guerra -, bellum pro ptriae
libertate susceptum; poesas -, crmina civ-
patrio: ptrius, a, um. Sin: ptriae vel rei p- lia; poeta -, pota ptria caritate incensssi-
blicae (gen). Uso: amor -, ptriae amor vel mus; sentimientos -, stdia erga ptriam;
critas; critas erga ptriam, vel in ptriam; escribir poesas -, crmina in ptriam scr-
fiesta -, ptriae dies (diei mf); himno -, car- bere; ptriam carmnibus celebrare.
men (-mnis n) ptrium.
patriotismo: patriotismus, i m. Sin: ptriae
patriota: patriota, ae m. Sin: ptriae vel rei vel ptrius amor; ptriae (vel civitatis, vel rei
pblicae amans; ptriae studiosus; qui de re pblicae) critas, stdium, petas; petas in
pblica bene sentit. Uso: ardiente -, vir p- (vel erga) ptriam; amor rei pblicae; amor
triae amantssimus; como verdadero -, tam- in ptriam. Uso: por -, ptriae caus; rei p-
quam patriota verus; gran -, magnus patriota; blicae caus; ptriae caritatis caus; demos-
ser buen -, bene (ptime, studiose, studioss- trar -, se ptriae amantssimum praebere;
sime) de re pblica (vel de ptria) sentire. mnia e re pblica fcere; tener -, ptriam
amare; bene de re pblica sentire.
patriotera: de rebus ptriae iacttio. Sin:

802
payaso

patrstica: patrstica, ae f. Sin: patrolgia patrullar: circumire. Sin: circuitionem (noc-


sive -loga. turnam) fcere; excbias gere per (urbem);
manipulriter explorare vel custodire; explo-
patrstico: patrsticus, a, um. Uso: poca -, ratrio vel custodirio mnere fungi.
aevum Patrum Ecclsiae.
patrullero: coche -, v. coche.
patrocinador: patrcinans, antis. Sin: patro-
nus; fautor; advocatus; defensor // (que pa- pauperismo: pauperismus, i m. Sin: pauper-
trocina una actividad con fines publicitarios) tas diffusa.
pecuniarum largitor industrialis.
pausa: (breve intervalo) pausa, ae f.
patrocinar: patrocinari. Sin: favere licui;
fovere vel protgere liquem; patrocnium pava: (hembra del pavo) gallina ndica // (te-
alicius suscpere; patrocnio liquem tgere tera que se emplea para el mate) v. tetera.
// (apoyar o financiar una actividad con fines
publicitarios) praecnii caus pecniam pavimentacin: pavimenttio, onis f. Sin:
praebere. pavimenti constrctio vel obdctio. Uso: - de
las calles, stratura viarum.
patrocinio: patrocnium, ii n.
pavimentar: pavimentare. Sin: pavimentum
patrologa, v. patrstica. fcere, collocare, strnere, strere. Uso: - una
calle, viam munire vel strnere; - un camino,
patrn: - de bote o de lancha, naviculrius, iter munire; - con adoquines, saxo prismtico
ii m. Sin: nauclerus. vel rectingulo strnere; - con baldosas cua-
dradas, saxo quadrato (vel quadratis latrcu-
patronato: (derecho, poder o facultad que lis) strnere; - con ladrillos, latribus
tienen el patrono o patronos) patronatus, us strnere ; - con piedras, lpide (vel saxo, vel
m. Sin: patroni condcio, dgnitas, ius. Uso: slice) munire, strnere, perstrnere, constr-
derecho del -, ius patronats // (fundacin de nere.
una obra pa) tutelare collgium. Sin: ben-
ficum sodalcium. pavimento: pavimentum, i n. Sin: solum;
stratum; constratum; stratura. Uso: - de ma-
patronazgo, v. patronato. dera, contabultio; hacer el -, pavimentum
fcere, strnere, constrnere, substrnere; el
patrono: patronus, i m. Sin: herus, i m.; de- que hace pavimentos, pavimentrius, ii m.
fensor; custos; tutor; advocatus. Uso: - de la
ciudad, patronus urbis; - celestial ante Dios, pavo: gallopavo, onis m. Sin: gallus ndicus;
caelestis apud Deum Patronus; - principal, gallus americanus. Uso: - real, pavo, onis m.
patronus principalis; - de la dicesis, patro-
nus dioecesis. payasada: scurrlitas, atis f. Sin: scurrilis
iocus (-i m); scurrile dictum, factum.
patrulla: manpulus exploratrius, custodi-
rius, vgilans. Sin: excubiarum manus (-us f); payaso: scurra, ae m. Sin: ioculator; ridicul-
vgilum manpulus; vgiles circuitores. rius; homo levis vel scurrilis. Uso: - de circo,
maccus; snnio, onis m; ridiculrius circensis.

803
paz

paz: pax, pacis f. Uso: - armada, pax armata n; culpa; noxa; delictum; nefas n indecl. Uso:
vel procincta; pax innixa armis; pax armata - actual, habitual, peccatum actuale, habi-
ac vluti in procinctu, - mundana, pax mun- tuale; - formal, material, peccatum formale,
dana. materiale; - mortal, venial peccatum mortale
(vel mortferum, vel grave), veniale (vel
PC, v. computadora. leve); - interno, externo, peccatum internum,
externum; - manifiesto, peccatum manifes-
peaje: (derecho de trnsito) portrium, ii n. tum vel patens; - oculto, peccatum occultum
Sin: vectgal, lis n; portrii vectigal; vehi- vel latens; - original, peccatum originale;
culare vectgal; vectgal transitioni impsi- primignia noxa; hereditrium peccatum; -
tum. Uso: exencin de los derechos de -, personal, peccatum personale; - contra Dios,
portrii immnitas, atis f; exento, libre, exi- contra el prjimo, contra s mismo, peccatum
mido de los derechos de -, immunis portrii; contra Deum, contra prximum, contra se
cobrar, exigir, hacer pagar el -, portrium ipsum; - de comisin, de omisin, peccatum
exgere; imponer un -, portrium impnere; commissionis, omissionis; - del corazn, de
pagar el -, portrium dare; vectgal pndere; la boca, de obra, peccatum cordis, oris, pe-
por el -, en concepto de -, portrii nmine // ris.
(- de puente, carretera, autopista) rotrium, ii
n. Uso: exigir -, rotrium postulare, exgere, pecador: peccator, oris m. Sin: peccans; pec-
expscere; sin pagar el -, rotrio non perso- catis obnxius; qui peccat vel peccavit.
luto; sistema de -, systema rotrii colligendi.
pecaminoso: peccaminosus, a,um.
peajero: prtitor, oris m.
pechera: (guarnicin de encaje que se pone
pen: paean, nis m (ac paena vel pae- en la abertura de la camisola por la parte del
nem). Sin: victriae cantus (-us m) vel pecho) v. entreds // (pedazo de lienzo o pao
hymnus (-i m); festivus cantus vel hymnus; que se pone en el pecho para abrigarlo)
festivum cnticum; triumphalis cantus. rheno, onis m.

peatn: (persona que va a pie por una va pechuga: (pulli) thorax, cis m. Sin: avis
pblica) pedes, dtis m. Sin: mbulans sive pectus (-ris n).
dembulans; viator; pdibus mbulans, iens,
incedens; qui pdibus it. Uso: lugar reser- peciolado: pedunculatus, a, um.
vado para los -, locus pedtibus (vel ambu-
lntibus, vel viatribus) reservatus. pecolo o peciolo: pednculus, i m. Sin: pe-
dculus; petolus.
peatonal: pedtibus destinatus. Sin: vehculis
vtitus vel interdictus; ad pdites prtinens. pecios: relquiae (-arum fpl) navgii.

peca: lentcula, ae f. Sin: lentgo, gnis f; pecoso: lentiginosus, a, um. Sin: lentginum
ephlis, dis f. plenus.

pecable: peccando obnxius. pectoral: adj pectoralis, e. Sin: pctoris


(gen). Uso: cruz -, crux pectoralis vel encl-
pecado: peccatum, i n. Sin: peccamen, mnis pia // sust pectorale, is n. Sin: enclpium.

804
pedestal

peculiaridad: peculiritas, atis f. Sin: singu- pedante: adj ptidus, a, um. Sin: nmium d-
lritas; (quod) prprium (est) alicius vel ali- ligens; ineptiarum studiosssimus; molestus;
cius rei. Uso: - tnicas, civlia instituta a morosus; diffcilis; insuavis. Uso: discurso -,
mairibus trdita. ortio ptida; sermo ptidus; no seas -, ne p-
tidus sis // sust scolus, i m. Sin: morosus vel
peculio: peclium, ii n. Uso: - adventicio, diffcilis homo; umbrticus doctor; homo
castrense, profecticio, peclium adventcium, prae ltteris ftuus; minutioris eruditionis
castrense, profectcium. amator.

pedagoga: (como ciencia) paedaggia sive pedantera: morsitas, atis f. Sin: affecttio;
-goga, ae f. Sin: disciplina paedaggica, pue- molstia; subtlitas; nmia diligntia vel se-
rilis, de adulescntibus educandis; puertiae vritas; inptiae, arum fpl.
disciplina. Uso: historia de la -, puertiae dis-
ciplinae histria // (como arte) educandi ars. pedantesco: ptidus, a, um. Sin: ineptus; in-
Sin: paedaggica ars; ars puerorum instituen- epte pedestris; pedestris ac ptidus; inepti
dorum. paedagogi vel grammatistae (gen).

pedaggico: paedaggicus, a, um. Sin: ad pedantismo, v. pedantera.


paedaggiam (vel ad educandi artem) tti-
nens. pedazo: frustum, i n. Sin: fragmen (-mnis
n); fragmentum; pars, partis f; partcula; pr-
pedagogo: (ayo) paedagogus, i m // (precep- tio. Uso: - de pan, frustum panis; cortar en
tor, maestro) institutor, oris m. Sin: praecep- pedazos, in frusta secare vel divdere; - de
tor; magster (-tri m); educator pao, pannculus; - de papel, scida, scdula,
praeceptorque; peri vel iuventutis educator scheda, schdula.
// (perito en pedagoga) artis educandi stu-
diosus, cultor; artis peros excolendi magis- pederasta: paederastes, ae m. Sin: paedicator
ter. vel pedicator, oris m; paedco vel pedco, onis
m. Uso: - activo, cinaedus, i m; - pasivo, p-
pedal: pedale, is n. Sin: pedale adminculum thicus, i m.
vel instrumentum. Uso: - de piano, plectro-
cmbali pedale; oprimir el - para el cambio pederastia: (abuso deshonesto cometido
de velocidad de un coche, pedale commuta- contra los nios) paederstia, ae f. Sin: pae-
tionis (vel copulationis) prmere; sacar el pie dictio vel pedictio, onis f; paidophlia.
del - de cambio, pedem efferre a pedali co- Uso: practicar la -, paedicare vel pedicare //
pulatrio. (sodoma) v. esta voz.

pedalada: brotae proplsio. Sin: pedlium pedestal: basis, is (ac -im). Sin: crepdo,
verstio, impulsus (-us m), ictus (-us m). dnis f; fundamentum. Uso: - artstico de una
mesa, trapezphorum; - cuadrado de co-
pedalear: pedalare. Sin: birotare; pedlia lumna, plinthus, i m // (fig, fundamento)
gere, impllere, movere, versare; brotam caput, ptis n. Sin: cardo, dnis m; fundamen-
pdibus gere vel propllere; pedlibus uti; tum. Uso: bases de la libertad, de la paz, fun-
pedlibus vel brot insstere. damenta libertatis, pacis.

805
pedestrismo

pedestrismo: (ejercicio de carrera a pie a impulso una piedra) lpidis ictus (-us m).
travs del campo) pedum vel currendi exerci-
ttio // (deporte de carrera a pie) celeritatis pedrea: lapidtio, onis f. Sin: lpidum co-
vel currendi certamen. nictio.

pediatra o pedatra: paediater, tri m. Sin: pedrero: (operario que labra las piedras) v.
paediatros vel paediatrus; puerorum mdicus; cantero.
paediatrae cultor, doctor; mdicus paedia-
trae studiosus, peritus, peritssimus, mdicus pedunculado, v. peciolado.
puertiae peritus.
pednculo: pednculus, i m. Sin: pedculus;
pediatra: (rama de la medicina) paediatra, pedcinus; pedolus.
ae f. Sin: puerorum curandorum rtio, disci-
plina, doctrina // (ejercicio de la pediatra) peer: pdere. Sin: ventris flatus emttere, ex-
ars peros curandi. Sin: puerorum medicina pllere; inflationes emttere, disctere; crpi-
(-ae f) vel curationes (-um fpl). tus ventris emttere.

peditrico: paeditricus, a, um. Sin: ad pae- pegadura: glutinamentum, i n.


diatram spectans.
pegajoso: (que se pega con facilidad) gluti-
pedicura: pedicura, ae f. Sin: pedum purga- nosus, a, um. Sin: glutneus; viscosus. Uso:
trix (-icis f). resina en extremo -, resina quam glutinoss-
sima // (que se comunica con facilidad, con-
pediluvio: pedilvium, ii n. Sin: pedum ltio tagioso) contagiosus, a, um. Uso:
vel lavtio; pedum in aquam immrsio. enfermedad -, morbus contagiosus // (fig, pe-
sado, sobn) importunus ac molestus.
pedo: pditum, i n. Sin: ventris flatus (-us m).
Uso: - ruidoso, ventris crpitus (-us m); sol- pegar: - con cola, glutinare; conglutinare; v.
tar un -, pditum rddere vel emttere; v. encolar.
peer.
pegote: (emplasto que se hace con una mate-
pedofilia: paedophlia sive -phila, ae f; v. pe- ria pegadiza) v. emplasto // (parche) v. esta
derastia. voz.

pedologa: paedolgia sive -loga, ae f. Sin: peinada: pctio, onis f.


de pero scintia, disciplina, doctrina.
peinado: (accin de arreglar o arreglarse el
pedolgico: paedolgicus, a, um. Sin: ad cabello) pctio, onis f. Sin: oppexus, us m;
paedolgiam prtinens. oppexus capillorum // (forma de arreglarse
el cabello) comptus, us m. Sin: ornatus (-us
pedometra: paedomtria sive -metra, ae f. m) comae; (comarum) ornatus (-us m) vel
cultus (-us m); forma capillorum; compti ca-
pedmetro: paedmetrum, i n. pilli; caput comptum; crines culti, compsiti,
bene dispsiti, ornati // (pp de peinar) pexus
pedrada: (accin de despedir o arrojar con vel depexus, a, um. Sin: pectinatus; comptus

806
pelcano

// - de lana, carmintio, onis f vel carminatus, pellagram gignens; ex quo (vel ex qua, segn
us m. el contexto) pellagra ritur.

peinador: pectinator, oris m. Sin: comptor. pelagrologa: pellagrolgia sive -loga, ae f.


Uso: - de lana, carminator; lanrius pectin- Sin: pellagrae (vel de pellagra) doctrina, dis-
rius // (prenda o lienzo ajustado al cuello con ciplina, scintia.
que se protege el vestido de quien se peina o
afeita) involcrum, i n; invlucre, is n. Sin: pelagrlogo: pellagrlogus, i m. Sin: pella-
involumentum. grolgiae peritus.

peinadura: (accin de peinar o peinarse) v. pelagroso: (concerniente o relativo a la pe-


peinada. lagra) ad pellagram (vel ad pellis aegrae mor-
bum) ttinens // (que padece pelagra)
peinar: (desenredar el cabello) pectinare. pellagr (vel pellis aegrae morbo) laborans.
Sin: pctere; depctere // (componer el cabe-
llo) capillos (vel comam, vel crines) clere, pelar: (descortezar) glbere vel deglbere.
cmere, compnere, digrere, dispnere. Sin: deglubare; glabrare; deglabrare; decorti-
Uso: bien peinado, comptus, a, um // (desen- care. Uso: - las papas, solani tbera degl-
redar, limpiar el pelo de algunos animales) bere vel deglubare; v. mondar.
pctere vel depctere. Sin: pilos vel capillos
pctere, depctere // (desenredar o limpiar la peldao: gradus, us m // fig ascensus, us m;
lana de algunos animales) carminare. Sin: progressus, us m.
pctere, depctere; lanam pctere.
pelear: certare, contndere, conflgere, dimi-
peinarse: (desenredarse, alisarse el cabello care cum liquo de liqua re.
con el peine) capillos (comam, caesriem, ca-
pillos, crines, caput) pectinare vel pctere // pelele: larva, ae f. Sin: homo stramneus (fi-
(arreglarse el cabello) capillos clere vel c- gura humana de paja); homo e pannis factus
mere. Uso: - para adelante, capillos revocare (figura humana de trapos) // (fig, persona
a vrtice; - para atrs, capillos retrogere. simple e intil) intilis vel vecors homo.

peinazo: tgnulum, i n. pelendengue, v. perendengue.

peine: pecten, tnis m. Sin: crinales dentes. peletera: (oficio de adobar y componer pie-
Uso: - de boj, buxus (-i f) dentata; - de marfil, les) pellesuna, ae f. Sin: coriorum confec-
crinale ebur (boris n). tura; pllium subactarum confctio //
(comercio de pieles finas) mercatura pllium
peineta: (peine convexo que usan las mujeres // (tienda donde se venden) pellionis vel
para adorno o para asegurar el peinado) cri- pelliria taberna.
nale, is n.
peletero: pllio, onis m. Sin: pellrius;
pelagra: pellagra, ae f. Sin: pellis aegrae pellionrius.
morbus.
pelcano: pelicnus, pellicnus, pelecnus, i
pelagrgeno: pellagrgenus, a, um. Sin: m. Sin: platlea; pltea; cofnus.

807
pelcula

pelcula: (piel delgada y delicada) pellcula, peligrosidad: peligrsitas, atis f. Sin: cond-
ae f. Sin: cutcula; pellis subtilis, tnuis; cio periculosa.
membrnula; membrnulum // (cinta de celu-
loide) pellcula, ae f. Sin: taenola. Uso: - ci- peligroso: periculosus, a, um. Sin: intutus vel
nematogrfica, cinemtica vel non tutus ; male fidus; perculis plenus.
cinematogrphica pellcula; tenia vel taen-
ola cinematogrphica; cinematogrphica pella: (masa apretada de forma ms o menos
imginum sries; cinematogrphicae sries // redonda) glaeba, ae f. Uso: - de manteca,
- cmica, pellcula cmica; - didasclica, butyri glaeba.
pellcula didasclica; - documentales, pell-
culae documentriae; - erticas, cinemticae pelliza: vestis (-is f) pellcea vel pellita
pellculae erticae; - fotogrfica, photopell-
cula; pellcula vel brctea photogrphica; - pelo: pilus, i m. Sin: capillus; villus. Uso: -
muda, pellcula muta; - policial, pellcula axilares, pili subalares; - a la garon, comp-
criminalis; - pornogrfica, pellcula porno- tus (-us m) puerilis; - cortado corto, comptus
grphica; - moralmente positivas, cinemato- tnsilis; curtata coma; mujer de - corto, m-
grphicae pellculae honestati obsequentes; - lier decurtato capillo vel crine; - largo,
preferida, pellcula, quam mavis; - psicol- capillus longus, prolixus, promissus; - liso,
gica, pellcula psycholgica vel pschica; - capillus rectus; - rizado, cincinnatus capillus;
romnticas, pellculae cinematogrphicae, in cubierto de pelos, pilosus, hirsutus, villosus;
quibus tnerum quiddam et blandum insit; - sin pelos, dpilis; depilatus; glaber, bra,
sexuales, cinemticae pellculae sexuales; - brum; adornar el -, capillos ornare // buscar
sonora, pellcula sonans, sonora, snitans, el - al huevo, in ovo pilum querere; in scirpo
songera; - subtitulada, pellcula cum paucis nodum querere.
verbis versionis subter scriptis // - de accin,
pellcula periculosis csibus plena; pellcula pelota: pila, ae f. Sin: follis, is m; globus;
audcibus inceptis casibusque plena; - de orbis, is m; sphaera, ae f. Uso: - imparable,
cow boys, pellcula armentariorum; - de di- follis imprensbilis; - de cuero, pila coricea;
bujos animados, pellculae picturatae; - de coriceus uter; - de ftbol, pedifollis, is m;
terror, pellcula cinematogrphica horrfica; podosphaera; follis vel pila pedalis ; - de
- en blanco y negro, pellcula albo et atro co- goma, pila e cummi; - de tenis, follis tenil-
lore; - en colores, pellcula panchromtica // dii; - de viento, follis; inflatus follis; - para
actor de una -, pellculae hstrio (-onis m) vel deportes, harpastum; sphaera lusria; globus
actor (-oris m); de -, pellicularis, e; impresin lusrius; - para jugar a la pared, pila trigona-
de una -, excptio cinemtica; mquina de lis; - que sirve para ejercitarse en el pugilato,
pelculas, mchina cinematogrphica; cine- follis pugilatrius // juego de -, pila, ae f;
photomchina; hacer pelculas, cinematogr- pilae lusus vel ludus; pilaris lsio; aficin al
phicam artem exercere; imgines cpere; juego de la -, stdium pilae; jugador de -, pi-
proyectar una -, pellculam (teniam, taeno- lcrepus, i m; juego de la - a la pared, pila e
lam) exhibere, exprmere, didcere, versare. parete repercussa; juego de la - de voleo, vo-
ltilis pilae ludus; ludus follis transvolantis,
peligro: perculum, i n. Sin: discrimen, mnis vel ad solum non deiciendi; - vasca, ludus
n. Uso: - de muerte, perculum mortis; sum- pilae vascnicae; lugar del juego de la -,
mum vitae discrimen. sphaeristrium; apoderarse de la -, lusrium
globum arrpere; folle vel pil potiri; arrojar

808
pendiente

la - al arco, follem portae inferre; follem per adorna). Uso: - de damas, cniflo, onis m.
portam icere; inflar la -, follem inflare;
jugar a la -, pil ldere; parar la -, follem peluqun: parvum capillamentum.
retinere; pasar la -, pilam ad scium trans-
mttere; patear la -, follem impngere, prop- pena: poena, ae f. Sin: cruciatus, us m. Uso:
llere, promovere; perder la -, pilam amttere. - convencional, poena conventionalis; - de
muerte, poena capitalis; cpitis poena; sup-
pelotazo: pilae ictus (-us m). plcium extremum.

pelotear: pil ldere. Sin: pilam lbere icere penacho: crista (-ae f) plumtilis vel plmea.
vel perctere. Sin: pancula plumtilis, plumata, plumosa;
plumtilis panculae ornamentum.
pelotita: plula, ae f. Sin: follculus; glbu-
lus; orbculus; spherula; parva pila. penal: adj poenalis, e. Sin: poenrius; crimi-
nalis // Dep (penalti) ictus (vel iactus, us m)
pelotn: (conjunto de personas en tropel) poenalis. Sin: mxima poena; iactus undecim
manpulus, i m // (grupo de soldados) contu- metrorum; ictus a metro undcimo. Uso:
brnium, ii n. Sin: mlitum manpulus. Uso: rea de -, rea (-ae f) poenalis; cometer un -,
- de ejecucin, manpulus supplcio su- poenliter gere; poenliter ldere; oh, qu
mendo. bien, un -!, evax! poenalem ictum consecuti
sumus!
peltre: stannum plumbo temperatum.
penalidad: poenlitas, atis f. Sin: poenalis
peluca: galrus, i m; galrum, i n. Sin: gale- condcio vel snctio; poena.
rculum; capillamentum; cormbium; coma
ficta, appsita, suppsita, suppositcia; ca- penalista: adj poenalis causdici prprius //
pillamentum fictcium; crines empti. sust poenalista, ae m. Sin: causdicus; poena-
lis iuris consultus vel advocatus; iuris poena-
peluche: (tejido) densus mollisque villus. lis peritus vel prudens; criminlium causarum
Sin: ldicris conficiendis villus. tractator.

peluquera: (mujer del peluquero) tonsoris penalmente: poenliter. Sin: per poenam; ac-
uxor. Sin: capillorum concinnatoris uxor // tione poenali; sentntia poenali.
(la que tiene por oficio peinar, cortar el pelo,
etc.) tonstrix, icis f; capillorum tonstrix (en penalti o penalty, v. penal.
cuanto corta el pelo); ornatrix; capillorum
concinnatrix (en cuanto arregla o adorna el penalty area, v. rea, penal.
pelo).
pendenciero, v. camorrista.
peluquera: tonstrina, ae f. Sin: comarum fu-
catarum officina. pendiente: (que pende) pendens, entis // (in-
clinado) inclinatus // (que est por resolverse
peluquero: tonsor, oris m (en cuanto corta el o terminarse) suspensus; iniudicatus; in sus-
pelo); capillorum concinnator; comarum fu- penso relictus; adhuc sub idice; nondum
catarum rtifex (en cuanto lo arregla o compsitus, diremptus // (joya o adorno) in-

809
pndola

auris, is f. Sin: stalgmium, ii n; baca vel mentalis paenitntia; sacramento de la -, pae-


bacca; pendens baca. nitntiae sacramentum; hacer -, paenitntiam
habere vel gere // (expiacin de una culpa)
pndola: (pndulo de los relojes) perpend- culpae expitio (-onis f). Uso: hacer - de los
culum, i n. Sin: horolgii perpendculum vel pecados, peccata expiare; commissa vel ad-
libramentum // (reloj de -) pndula, ae f. Sin: missa lere, expiare // (pena que impone el
horolgium oscillatrium; horolgium per- confesor) poena, ae f. Uso: cumplir uno la -,
pendculo actum (vel pndulo munitum). gere paenitntiam // (acto de mortificacin)
voluntria afflicttio (-onis f). Sin: cruciatus
pendolario, v. calgrafo. (-us m) sponte susceptus ad commissa ex-
pianda; voluntria admissorun poena.
pendolista, v. calgrafo.
penitencial: paenitentialis, e. Sin: paeniten-
pendular: alternatim oscillans. Sin: in con- tirius.
trria flctuans.
penitenciara: - Apostlica, (Sacra) Paeni-
pndulo: adj pndulus, a, um. Sin: pnsilis; tentiaria (-ae f) Apostlica. Sin: Sacrum Tri-
pendens; suspensus // sust pndulum, i n. bunal (-alis n) Paenitentiariae Apostlicae;
Sin: perpendculum; libramentum. Uso: - os- Sacrum Conslium (-ii n) admissis paenitn-
cilante, pndulum oscillans vel oscillatrium tium expiandis // (crcel) carcer, ris m. Sin:
// - de reloj, v. pndola. ergstulum.

pene: penis, is m. Sin: caulis, is (abl -e vel penitenciario: adj paenitentirius, a, um.
-i) m; colis, is m; v. miembro (- viril). Sin: paenitentialis, e; (relativo a la crcel)
carceralis; ergastularis // sust paenitentirius,
penetracin: (accin de penetrar) penetr- ii m. Sin: sacerdos paenitentirius; praefectus
tio, onis f. Sin: penetrandi actus (-us m) // (in- admissis paenitntium expiandis. Uso: Car-
teligencia, comprensin) perspiccitas, atis f. denal -, Cardinalis Sacram Paenitentiariam
Sin: perspicintia; ingnii subtlitas vel acu- Regens; - mayor, Cardinalis paenitentirius
men (-mnis n). maior.

penetrar: penetrare. Sin: adire; illabi; perv- pensador: investigator, oris m. Sin: cogita-
dere; ngredi; prgredi; insinuari vel insi- tor; intellector; meditator; spiens; philso-
nuare, vel se insinuare phus; ingnium. Uso: un agudo -, homo
(-mnis m) ad excogitandum acutus; un gran
pnfigo, v. ponflico. -, magnum ingnium; profundo -, doctssi-
mus (rerum) investigator; subtilis investiga-
penicilina: penicillinum, i n, penicillina, ae tor; libre -, liber suarum cogitationum iudex
f. Sin: medicamentum penicllinum. Uso: (-dcis m); liber suarum cogitationum auctor;
curar con la -, morbum penicillin tractare; homo ab omni superstitione liber; homo libe-
inyectar la -, penicillinam incere; suminis- rioris de rebus divinis iudcii // (el que se de-
trar la -, penicillinam praebere. dica a estudios filosficos muy profundos)
philosophicarum quaestionum indagator.
penitencia: (arrepentimiento) paenitntia vel
poenitntia, ae f. Uso: - sacramental, sacra- pensamiento: (potencia o facultad de pen-

810
penumbra

sar) cogittio, onis f. Sin: mens; nimus; pecni), habitatione et mensa apud liquem
mentis vel cogitandi vis // (accin y efecto de fritur. Uso: estar de - en casa de uno, habi-
pensar) cogitatum, i n; en pl, tambin cogita- tare apud liquem // (persona que tiene o
tiones. Sin: cogitamen, mnis n; cogitamen- cobra una pensin) v. pensionado.
tum // (trinitaria) v. esta voz.
pentaedro: pentahedrum, i n.
pensil o pnsil: pnsilis, e. Sin: haud colum-
natus; nulla column sustentus. pentagonal: pentagnus, a, um.

pensin: (estipendio) benefcium, ii n. Uso: pentgono: adj pentagnus, a, um // sust


ir en -, benefcio tia ptere // (cantidad que pentagnum, i n; pentagnium, ii n. Sin:
se da a uno por mritos y servicios propios o quinqungulum // (edificio de Washington,
extraos, o bien por pura gracia del que la que alberga el secretariado de Defensa y el
concede) benefcium, ii n. Sin: stipndium. estado mayor de las fuerzas armadas de los
Uso: - anual, benefcium nnuum // (canti- EE. UU.) pentagnum Vasintniae aedif-
dad que se paga por alojamiento y/o comida) cium.
pnsio, onis f. Sin: viticum; pactum pro ha-
bitatione et mensa prtium; pactum pro victu pentagrama: pentagramma, tis n. Sin: mu-
prtium; pecnia, quae pro victu slvitur; pe- sicarum notarum arola.
cnia data vel danda pro victu. Uso: - com-
pleta, entera, plena pnsio; costo - completa, pentarqua: pentrchia sive -archa, ae f. Sin:
pecnia pro pernoctatione et victu solvenda; quinque virorum dominatus (-us m) vel po-
media -, dimdia pnsio; pagar la -, pactum tentatus (-us m).
pro habitatione et mensa prtium slvere;
pactum pro victu prtium slvere; pro victu pentatleta: pentathleta, ae m; pentathlus, i
pecniam dare vel slvere // (pupilaje, casa m.
donde se reciben huspedes) v. pensionado.
pentatln: pentathlum, i n. Sin: quinqur-
pensionado: (casa donde se reciben huspe- tium; certamen quinquepertitum, qunquiplex
des) convictus, us m. Sin: hosptium; hosptii (-plcis), quncuplex. Uso: - moderno, aetatis
vel convicts sedes; communis victs sedes; nostrae pentathlum; pentathlum recens; - in-
hosptium meritrium. Uso: un - hermos- dividual, por equipos, pentathlum singulo-
simo, pulchrrima convicts sedes // (colegio rum, per manpulos.
de alumnos internos) v. internado // (que
tiene o cobra una pensin) pensionatus. Sin: Pentecosts: Pentecoste, es f.
pensionrius; beneficirius; benefciis tributis
fruens; qui benefcio vel stipndio fruitur. pentodo: pnthodus vel pnthodos, i f .
Uso: maestra -, magistra pensionata.
penltimo: paenltimus, a, um; paene lti-
pensionista: (persona que est en un colegio mus. Sin: prximus ab ltimo vel ab extremo;
o casa particular y paga cierta pensin) con- prximus (a) postremo.
victor, oris m. Sin: contubernalis; pension-
rius; qui in convictu (vel in sede convicts) penumbra: paenumbra, ae f. Sin: sublustris
moratur vel est; qui pro habitatione et mensa umbra; Astron paenumbra.
prtium pactus est; qui, pacta mercede (vel

811
penuria

penuria: penria, ae f. Sin: egestas, atis f; in- pptico: ppticus, a, um. Sin: concoctioni in-
pia. srviens; ad concoctionem spectans.

pen: (el que camina, anda o ejecuta su peptona: peptonum, i n.


papel a pie) pedes, dtis m. Sin: mbulans;
dembulans; v. peatn // (infante o soldado pequins: catellus pekinensis.
de a pie) pedes, dtis m (en pl, tambin mli-
tes, um vel pedestres, ium) // (obrero) oper- pera: (fruto del peral) pirum, i n. Uso: - sil-
rius, ii m (en pl, tambin perae, arum f). vestre, pirum silvestre; - en almbar, pirum
Uso: - caminero, viae vel viarum curator; - sccharo condtum // (llamador o interruptor
de albail, operrius structor // (pieza en el en forma de pera) prula, ae f.
juego de ajedrez) latrnculus, i m. Uso:
mover un -, latrnculum dare (hacia ade- peral: pirus, i f. Uso: - silvestre, achras, dis
lante) vel redcere (hacia atrs) // (pieza en f.
el juego de damas) clculus, i m // (juguete)
v. trompo. peralte: (mayor elevacin de la parte exte-
rior de una curva en relacin con la interior)
peonada: (trabajo que realiza un jornalero peraltum, i n.
en un da) pera diurna // (conjunto de peo-
nes que trabajan en una obra) v. peonaje. perborato: sal perbricus m; sal perbricum
n.
peonaje: (conjunto de soldados de infante-
ra) pdites, um mpl. Sin: pedestres, ium mpl; percal: (tela de algodn) percala, ae f. Sin:
pditum vel pedstrium caterva, turma, cpia leve gosspium; tela ex levi cotone (vel gos-
// (conjunto de peones que trabajan en una spio, vel xylo).
obra) operrii, orum mpl. Sin: perae, arum
fpl; operarum vel operariorum caterva, turma, percepcin: percptio, onis f. Sin: compre-
cpia. hnsio; cogntio; intellctio. Uso: - sublimi-
nal, subcptio; - de la cultura, percptio
peonia: paenia, ae f. cults civilis.

peonza, v. trompo. perceptibilidad: perceptiblitas, atis f.

pepino: (planta) citrolus, i f. Sin: ccumis perceptible: perceptbilis, e. Sin: percipbi-


sativus // (fruto) citrolum, i n. lis.

pepita: clculus, i m. Uso: - de oro, ureus percha: (listn de madera o metal con col-
clculus. gaderos para la ropa) tendcula, ae f. Sin: un-
cnulus; uncus. Uso: colgar en la -,
pepsicola: pepsicola, ae f. tendculae (vel uncnulo, vel unco) impnere,
suspndere // (mueble para colgar ropa, som-
pepsina: pepsinum, i n; pepsina, ae f. Sin: breros u otros objetos) v. perchero.
ppticum elementum vel medicamentum;
sucus ppticus; nzyma (-ae f) pptica. perchero: vstium sustentculum. Sin: pae-
nulrium; fulcimentum vestirium. Uso: col-

812
perfeccionamiento

gar en el -, sustentculo vel paenulrio sus- regrinari. Sin: peragrare; exsulare; vagari;
pndere. iter gere, fcere, habere // (ir en romera a
un santuario) pietatis caus peregrinari.
percusin: percssio, onis f; percussus, us m.
Sin: pulstio; ictus, us m. Uso: de -, pulsti- peregrino: (que anda por tierras extraas)
lis. peregrnans, antis; peregrinator, oris m. Sin:
dvena; viator; pregre advniens // (que por
percusionista: msicus pulsator. devocin o por voto va a visitar un santua-
rio) peregrinator, oris m. Sin: pius peregrina-
percusor: (el que hiere) percussor, oris m. tor; pietatis caus peregrinator. Uso: -
Uso: percusores de los clrigos, clericorum apostlico, peregrinator apostlicus; la mar-
percussores // (pieza) percussrium, ii n. cha de los -, agmen religiosum peregrinn-
tium.
perderse: (errar el camino) vi dcipi. Sin:
errore viae falli. perejil: petroselinum vel petroselinon, i n.

prdida: perdtio, onis f. Sin: amssio; amis- perendengue: (pendiente, arete) v. pendiente
sus, us m; iactura; damnum; detrimentum. // (adorno femenino de poco valor) inane or-
Uso: - de tiempo, tmporis iactura; perdtio namentum. Sin: nugatrium ornamentum;
tmporis. mulebre ornamentum; en pl, tambin mun-
dus mulebris.
perdign: (grano de plomo) glbulus, i m;
glbulus plmbeus. Sin: metllica glans perentorio: (concluyente, decisivo) decret-
(glandis f). Uso: herir con tiro de perdigones, rius, a, um. Sin: firmssimus; omnino status
metllicis glndibus ptere vel ferire. vel constitutus; en el lenguaje jurdico, pe-
remptrius. Uso: edicto -, peremptrium
perdigonada: (tiro de perdigones) glndium edictum.
metallicarum (vel plumbeorum globulorum)
ictus (-us m) vel conictio (-onis f). perestroika: immuttio, onis f. Sin: renov-
tio; poltica renovationis, perestroika dicta.
perdiz: perdix, cis mf.
perfeccin: perfctio, onis f. Sin: absoltio;
perdn!: ignosce (mihi)!; ignoscas (mihi)!; confctio; consummtio; expoltio; perpol-
excusa (me)!; hbeas me excusatum! tio; perfectum. Uso: - cristiana, christiana
perfctio; - evanglica, evanglica perfctio;
perecuacin: peraequtio, onis f. a o hasta la -, ad (vel in) unguem; ad amus-
sim; ad perfectum; perfecte; ptime; plane; -
peregrinacin: (viaje por tierras extraas) absoluta, absoltio et perfctio.
peregrintio, onis f. Sin: peragrtio; itnerum
suscptio vel lustrtio // (viaje a un santua- perfeccionamiento: perfctio, onis f. Sin:
rio) sacra vel pia peregrintio. Uso: hacer absoltio; progrssio; profectus (-us m); pro-
una - a Lourdes, sacram peregrinationem La- gressus (-us m). Uso: - moral, emendtio;
purdum fcere. moralis perfctio; atender al propio - moral,
se ipsum emendare; seipsum meliorem fcere
peregrinar: (andar por tierras extraas) pe- vel rddere; progressionem fcere ad virtu-

813
perfeccionar

tem; prgredi in virtute; contribuir al - de perforacin: (accin de perforar) perfortio,


algo, licui rei excolendae (vel perficiendae, onis f. Sin: perfssio; perfossura; fossura //
vel absolvendae) conferre; promover el - de (efecto de perforar) terebramen (-mnis n).
la humanidad, hminum nimos exclere. Sin: trebra, ae f.

perfeccionar: (hacer perfecta una cosa) li- perforador: perforator, oris m. Sin: perfos-
quid ad perfectionem perdcere, addcere; sor.
liquid perfcere vel abslvere // (hacer mejor
una cosa) liquid mlius rddere; liquid ex- perforadora: perforculum, i n; chartarum
clere vel perpolire. Uso: mquina de un mo- perforculum. Sin: mchina prforans;
delo muy perfeccionado, mchina instrumentum perforatrium.
exquisitiore artifcio facta // perfeccionarse
en un arte, artem pnitus dscere. performance: (ejecucin) exsectio, onis f.
Sin: confctio; effctio; effectus, us m // (fun-
perfeccionismo: perfectionismus, i m. Sin: cin, espectculo) spectculum, i n // (resul-
mximae perfectionis stdium. tado obtenido) xitus, us m. Sin: successus,
us m; Dep, xitus certminis agonstici.
perfeccionista: adj mximam perfectionem
affectans vel ppetens // sust perfectionista, perfumar: odorare. Sin: suffire; suffimen-
ae m. Sin: mximae perfectionis studiosus. tare; odore vel odribus imbere, perfndere,
suffire; bonis odribus perfndere liquem
perfectible: perfectbilis, e. vel liquid // perfumarse, se odribus imb-
ere, perfndere, suffire.
perfecto: perfectus, a, um. Sin: absolutus;
completus; consummatus; excultus; perpol- perfume: odor, oris m. Sin: odoramentum;
tus; mnibus nmeris absolutus. bonus vel suavis odor.

perfil: (postura en que solo se deja ver un perfumera: myroplium, ii n. Sin: unguen-
lado o cara del cuerpo) obliqua imago. Uso: tria, ae f; armatum taberna; taberna un-
de -, ab (vel ex) obliquo; per (vel in) obli- guentria.
quum; figuras de -, catgrapha, orum npl;
oblquae imgines; esbozar, representar, pin- perfumero o perfumista: myropla, ae m
tar a uno o una cosa de -, liquem vel liquid vel myrpsius, ii m. Sin: unguentrius; aro-
(vel imginem alicius vel alicius rei) ex matrius; v. ungentario.
obliquo delineare, effngere, adumbrare, pn-
gere // (contorno de una figura) lineamenta, pergamino: pergamna, ae f. Sin: mem-
orum npl. Sin: figura lneis circumducta; ex- brana, ae f; membranum, i n; charta perga-
trema lineamenta npl ; primae lneae fpl. Uso: mena; membrana scriptria. Uso: - sutil,
trazar el - de uno, figuram alicius adum- membrnula; de -, membrneus; fabricante o
brare vel descrbere; figuram alicius summis vendedor de pergaminos, membranrius, ii m
lineamentis (vel primis lneis) circumdcere. // (documento escrito en -) diploma membra-
nceum. Sin: diploma ex membrana.
perfilado: delineatus, a, um. Sin: designatus;
expressus. prgola: (armazn que sostiene la parra u
otra planta trepadora) v. emparrado.

814
peridico

periantio, v. perianto. perihelio: perihlios vel perihlius, ii m; pe-


rihlium, ii n.
perianto: perianthum vel perianthon, i n; pe-
rianthus vel perianthos, i m. Sin: perignium; perilla: (porcin de pelo que se deja crecer
floris involcrum. en la punta de la barba) brbula, ae f.

pericardio: pericrdium, ii n. Sin: cordis in- perimetral o perimtrico: perimtricus, a,


volcrum. um. Sin: circumcurrens.

pericarditis: pericardites, is f; pericarditis, permetro: permetrus, i m. Sin: mbitus vel


tdis f. Sin: pericrdii (vel cordis involucri) circitus, us m.
inflammtio vel infltio.
perimisio: perimsium, ii n. Sin: externa
pericarpio: pericrpium, ii n; pericarpum, i musculorum membrana vel membrnula.
n. Sin: sminis involcrum.
perineo: perineus vel perinaeus, i m; peri-
pericia: pertia, ae f. Sin: dextritas; calldi- naeum.
tas; experintia; ars.
perineumona, v. pulmona.
pericondrio: perichndrium, ii n; perichon-
drus vel perichondros, i m. perineumnico, v. pulmonaco.

pericondritis: perichondrites, is f. Sin: peri- perinola, v. trompo.


chndrii vel perichondri inflammtio.
peridicamente: peridice. Sin: certis per-
periferia: (circunferencia) circumferntia, ae odis; statis tempribus; certo tmpore; per in-
f. Sin: mbitus; circitus, circumflexus, us m; tervalla; certis tmporum intervallis.
circintio vel circumdctio, onis // (alrededo-
res de una ciudad) periphria sive -phera, ae periodicidad: periodcitas, atis f. Sin: tempus
f. Sin: subrbium, ii n; extrema urbis pars peridicum; certa tmporum intervalla
(partis f); permetrus; mbitus; circitus, us (-orum npl).
m. Uso: parroquia de -, parecia suburbana.
peridico: adj peridicus, a, um. Sin: certis
perifrico: (de los alrededores de una ciu- vel statis tempribus recurrens, revertens, r-
dad) periphricus, a, um. Sin: subrbii (gen); diens; certo tmpore recurrens. Uso: fiebres -,
extremus; suburbanus. febres peridicae; publicaciones -, publica-
tiones peridicae // (impreso que se publica
perifollo: (planta, flor) anthriscum, i n. peridicamente) peridicum, i n. Sin: com-
mentrium; commentrius; commentrius
perfrasis : perphrasis, is f. Sin: circitus, us peridicus; commentrii (-orum mpl) peri-
m; circumloctio; circutio; verborum circu- dici; flia peridica; chronogrphicon, i n.
tio, circitus, mbitus; verborum compre- Uso: - semanal, v. semanario; - sexuales, pe-
hnsio, coninctio; coniuncta verba. ridica sexulia; - trimestral, peridicum tri-
mestre; el - Newsweek, peridicum
perigonio, v. periantio. Newsweek; el - Playboy, peridicum,

815
periodismo

cui ttulus est Playboy // (diario) v. esta periostitis: periostites, is f; periostitis, dis f.
voz. Sin: ssium tegumenti (vel tegimenti, vel teg-
menti) inflammtio.
periodismo: diurnalismus, i m. Sin: com-
mentariorum vel diurnariorum ars, offcium, peripattico: peripathticus, a, um.
profssio, opus.
periplo: priplus, i m. Sin: circumnavigtio.
periodista: diurnrius, ii m; diurnria, ae f.
Sin: diariorum (vel diurnalis, vel diurnrius) periscpico: periscpicus, a, um. Sin: ad pe-
scriptor; redactor diurnrius; ephemridis vel riscpium ttinens.
ephemridum scriptor; acta diurna narrans.
Uso: los -, diariorum vel ephemridum periscopio: periscpium, ii n. Sin: instru-
scriptores. mentum circumspciens.

periodstico: diurnrius, a, um. Sin: ephem- perisperma: perisperma, tis n. Sin: sminis
ricus; diurnalsticus; diurnalrius. involcrum.

perodo: (espacio de tiempo) perodus, i f. peristltico: peristlticus, a, um. Uso: con-


Sin: aetas, atis f; tmporis sptium. Uso: - tracciones -, contractiones peristlticae; mo-
cuaresmal, quadrageni ieinii maioris dies; - vimiento -, motus (-us m) peristlticus.
eneoltico, aetas aeneolthica; - glaciar, aetas
glacialis; - infecundos, tmpora conceptioni peristilo: peristylum, i n; peristlium, ii n.
non apta; tmpora quae fecunditate carent; -
paleoltico, aetas palaeolthica; - de gobierno, perito: adj y sust peritus. Uso: - cientficos,
perodus regminis; - de la decadencia, se- periti scientfici.
nescens aetas; - de los orgenes, antiquior
aetas; - de transicin, aetas mdia; segundo - peritoneo: peritonaeum vel peritonum, i n.
de su cargo de presidente, secunda perodus Sin: abdminis membrana; intrior ventris
mneris sui praesidentis // Gram perodus, i membrana.
f. Sin: mbitus, circitus, us m; orationis cir-
citus; verborum mbitus. Uso: - hipottico, peritonitis: peritonites, is f; peritonitis, dis
perodus hypothtica; hypothticum enuntia- f. Sin: peritonaei inflammtio; abdminis
tum // Med circitus, us m. membranae inflammtio.

peristico: peristii (gen). Sin: ad peristium perla: margarita, ae f; margaritum, i n;


(vel ad peristeon) prtinens. gemma, ae f. Uso: adornado de perlas, mar-
garitatus; que produce perlas, margartifer,
periostio: peristium, ii n. Sin: peristeum margarlifer, gmmifer; vendedor de perlas,
vel peristeon, i n; ssium tegumentum, te- joyero, margaritrius, ii m.
gimentum, tegmentum.
permanencia: permnsio; mnsio; remnsio,
periostiotoma: periostiotmia sive -toma, onis f. Sin: commortio; demortio.
ae f. Sin: peristii sctio.
permanente: adj prmanens, entis. Sin: diu-
periostitomo: periostitomum, i n. turnus; duraturus; perennis; permansurus;

816
persecucin

stbilis // (ondulacin artificial del cabello) peronospora: peronspora, ae f.


prmanens undultio. Sin: coma calamis-
trata. perpendicular: perpendicularis, e; perpendi-
culrius, a, um. Sin: ad perpendculum direc-
permeabilidad: permeablitas, atis f. Sin: pe- tus, o simplem directus, rectus. Uso: lnea -,
netrablitas. recta lnea; lnea ad perpendculum; en direc-
cin -, (directe) ad perpendculum; ser -, ad
permeable: permebilis, e. Sin: penetrbilis; perpendculum esse; directum esse.
prvius.
perpendicularmente: perpendiculriter. Sin:
permisividad: permissvitas, atis f. Sin: ad perpendculum; ad lneam; recto libra-
nmia permittendi consuetudo. mento; directe ad perpendculum. Uso: caer
-, ad lneam ferri; estar - , perpendculo res-
permisivismo: permissivismus, i m. Sin: pondere.
nmia permittendi rtio. Uso: - sexual, licn-
tia sexualis. perrera: canis cvea. Sin: cubile canis (o,
segn el contexto, canum).
permisivo: permissivus, a, um.
perrera: (muchedumbre de perros) canum
permiso: (licencia o consentimiento para caterva // (conjunto de personas malvadas)
hacer o decir algo) permssio, onis f. Sin: improborum grex (gregis m). Sin: cvium vel
permissus, us m; permissum, i n; concssio; hminum faex (faecis f).
facultas; licntia. Uso: - de abatir lobos, li-
cntia lupos sternendi; pedir - a uno, licn- perro: canis, is m. Uso: de -, caninus, cana-
tiam ab liquo ptere. nus, catulinus; - cazador o de caza, canis ve-
nator vel venticus; - dogo o de presa, v.
permutacin: permuttio, onis f. Uso: buldog- faldero, catellus; - lebrel, vrtragus
Gram, - de la vocal radical, permuttio voca- vel vrtagus, i m; - lebrero, canis leporrius
lis. vel leporinus; - lobo, crocottas, ae m; - mo-
loso, molossus, i m; molossus canis; - pastor,
permutar: permutare. Sin: commutare; mu- canis pastoralis vel pecurius; - pequeo, c-
tare; permutationem fcere. tulus vel catellus, i m; - rabioso, canis rabio-
sus vel rbidus; - ratonero, canis captor
pernera: bracae vel bracarum crus (cruris n). mrium (vel rattorum); - de aguas, canis
aquticus; - de corral, - de guardia, canis ca-
pernil: (de pantaln) v. pernera; (de puerco) tenrius; custos vel canis villticus, vgilans;
v. jamn. - de lanas, canis lniger // - que ladra no
muerde, canis tmidus vehemntius latrat
pernio: cardo, dnis m. Uso: - de manivela, quam mordet.
vectculi cardo.
persa: adj prsicus, a, um // (natural de Per-
perogrullada: patens propostio. sia) Perses, ae m // (idioma que se habla en
Persia) lingua prsica.
Perogrullo: de -, patens, entis. Sin: persp-
cuus; manifestus; apertus. persecucin: persectio, onis f. Sin: insect-

817
persecutorio

tio; vextio; cruciatus, us m. Uso: - poltica, famlia; las - de servicio, fmuli, orum mpl;
poltica persectio. vi a varias personas, plures vidi; no hay - que
..., nemo est qui + subj; una - conocida por
persecutorio: persecutrius, a, um. m, solo de nombre, quidam notus mihi n-
mine tantum // (cuerpo) corpus, pris n. Uso:
perseguible: iudcio persequendus vel dig- cuidado de la -, crporis (vel cutis) cura; tem-
nus. blaba en toda su -, toto crpore tremebat //
(accidente gramatical) persona, ae f.
perseguidor: persecutor vel insecutor, oris
m. Sin: insectator; infestator; vexator. Uso: - personaje: (sujeto de distincin o dignidad)
encarnizado, vexator et hostis. vir (viri m) clarus, praeclarus, clarssimus.
Sin: amplssimus vir // (ser humano o simb-
perseguir: liquem vexare, exagitare, lacs- lico de una obra literaria) persona, ae f. Uso:
sere, cruciare, insectari vel consectari. Sin: - principales y secundarios, primarum et se-
saevire in liquem; hostliter liquem ptere. cundarum prtium personae; - de teatro,
actor; scanicus vel scaenticus, i m; sceni-
Persia: Prsia, ae f; Persis, -dis f. cus actor; - de una novela, persona fbulae;
crear un - novelesco, fbulae personam con-
persiana: (especie de celosa para ventanas) fngere.
persiana, ae f. Sin: transenna volbilis; fenes-
trae postis (-is m), transenna, valva ; compli- personal: (adj, en persona) traducir me-
cbilis clatrus (fenestrae); fenestrae clatri diante una perfrasis con ipse, a, um; ej.: una
(-orum mpl) vel clatra (-orum npl). visita - del cnsul, ipsus cnsulis adventus //
(de la persona, propio) prprius, a, um. Sin:
persiano, v. persa. personalis, e. Uso: beneficio -, benefcium
personale; cosas de uso -, ea quae curando
persignarse, v. santiguarse. crpori sui sunt; mritos -, prpria alicius
promrita vel mrita; ventajas -, prpria ali-
persona: (Filos, supuesto inteligente) per- cius cmmoda; a ttulo -, prprio ipsus n-
sona, ae f; - divina, persona divina // (indivi- mine vel meo, tuo, suo ... nmine; por inters
duo de la especie humana) homo, mnis m -, propter suum emolumentum; aportar algo
vel vir, viri m (hombre), mulier, ris f (mujer). -, liquid sui afferre // (privado) privatus, a,
Sin: persona; caput, ptis n; quidam, quae- um. Uso: consideraciones -, privatarum
dam. Uso: - amable, lpidum caput; - com- rerum respectus (-us mpl); desgracia -, pri-
petentes, periti hmines; - culta, vir doctus vata calmitas; por iniciativa -, privato con-
vel mlier docta; - esforzada, caput audax; - slio; estudios, ocupaciones -, privata stdia //
fsica, phsica persona; - querida, carum (original) singularis, e. Sin: prprius ac suus.
caput // de - a -, secreto; cum solo (vel cum Uso: estilo -, singulare dicendi genus // (en
sola); sine rbitris; remotis rbitris; soli Der y Gram) personalis, e; ad personam
(solos) vel solae (solas); en -, ipse, a, um (por spectans // (conjunto de los empleados) per-
s mismo); praesens, entis (estando presente); sonae, arum fpl. Sin: ministri, orum mpl; mi-
tantos pareceres cuantas -, quot cpita tot nistria, orum npl; officilium corpus. Uso: -
sentntiae; personas de criterio, prudentes; - docente, docntium corpus; jefe del - (de tra-
de mal agero, homo calamitosus; fascina- bajadores), operariorum moderator; (de fun-
tor, oris m; una familia de seis - , sex cpitum cionarios) ministrorum vel officilium

818
perspectiva

moderator; jefe del - del protocolo, officio- tud, ipsa virtus (-utis f); eres la - del vicio, v-
rum magister. tium es // (figura retrica) ficta persona. Sin:
fctio (-onis f) personae; personarum fctio;
personalidad : (persona notable) vir prosopopeia, ae f.
praestans, clarus, clarissimus, amplssimus.
Uso: las ms altas - del Estado, prncipes in personificado: person donatus. Sin: hmi-
re pblica; una gran -, vir magnus et illustris nis form donatus. Uso: es la justicia -, est
// (en cuanto desempea un papel en la vida ipsa iusttia.
pblica) persona, ae f. Uso: tener en la Igle-
sia una - que no puede suprimirse, in perp- personificar: (atribuir vida o acciones de
tuum habere in Ecclsia personam // persona a un animal o a una cosa) nimal vel
(individualidad) ingnium, ii n; persona; per- rem personam constitere; hminis formam
sonlitas // (cualidades naturales) natura, ae licui tribere. Sin: nimal vel rem humana
f. Sin: ndoles; nimus; quod cuiusque pr- spcie indere // (representar a una persona
prium est; quod quisque habet sui // (cuali- determinada) alicius personam grere, sus-
dades adquiridas, costumbres) mores, um m. tinere, obtinere, ferre, indere; alicius partes
Sin: ingnium et mores, natura et mores // - gere, sustinere, obtinere; alicius vice fungi;
compleja, nimus haud simplex; - rgida, in- alicius mnere fungi; alicius prtibus
flexible, ingnium sperum vel intractabile // fungi.
cambiar de -, novum sibi indere ingnium;
mores mutare; desarrollar la - humana, h- perspectiva: (arte de representar los objeti-
minum dignitatem augere; formar la -, mores vos en relieve) perspectiva ars. Sin: grphice
conformare; formarse la - a imitacin de uno, delineandi ars; ars res pingendi (vel effin-
se in alicius mores formare; tener una doble -, gendi) naturali prospectu suo. Uso: leyes de
duabus quasi a natura personis indutum esse; la -, leges pingendi (vel effingendi) naturali
tener una - original, ingnio atque nimo sin- prospectu suo // (obra o representacin eje-
gularem esse; tener una - rica y compleja, cutada con tal arte) perspectiva, ae f. Sin:
vri multiplicique natur esse. prospectus, us m; pictura prospectiva; pictura
profunditatem repraesentans; grphica pro-
personalismo: personalismus, i m. Sin: doc- funditatis repraesenttio. Uso: plano o dibujo
trina de personae dignitate. en -, scaenogrphia sive -grapha, ae f; en esta
-, in hac perspectiva; hoc sub prospectu; re-
personalista: personalista, ae m. Sin: perso- presentar algo en -, liquid in suo prospectu
nalismi sectator, ssecla, professor. pnere // (conjunto de objetos que se presen-
tan a la vista) prospectus, us m. Sin: aspec-
personalizacin: ad personam conformtio tus; conspectus; despectus, us (vista desde lo
vel accommodtio. alto) // (punto de vista desde el cual se con-
sidera o se analiza un asunto) iudicandi rtio.
personalizar: notam personalem tribere. Sin: sentiendi modus; mbitus, us m. Uso: en
Sin: liquid personae aptare. la - materialista, in materialstico mbitu //
(esperanza o temor de sucesos) exspecttio,
personificacin: (accin y efecto de perso- onis f. Sin: praestoltio; spes (spei f) vel timor
nificar) personifictio, onis f. Uso: la - de la (segn el contexto). Uso: - de mayor bienes-
necedad, stltior stultssimo; la - de la sabi- tar, exspecttio commodioris vitae; la - de
dura, sapientssimus mnium; la - de la vir- una vida semejante, huius vitae propostio;

819
pertenencia

abrirse a una - internacional, prospctui guno, licui permolestum esse; licui neri
internationali patscere; se presenta una ale- esse intolerbili.
gre -, laeta exspecttio arrdet.
psame: commisertio, onis f. Uso: dar a al-
pertenencia: (derecho a la propieda de una guien el - por el fallecimiento del padre, de la
cosa) domnium, ii n. Sin: propretas; perti- madre, etc., commiserationem suam licui
nendi condcio. significare ob excessum patris, matris, etc.;
dolorem suum licui testari (declarare) ob ...;
prtiga: prtica, ae f. Uso: - de barquero, suum licui maerorem testari ob ...
contus, i m.
pesar: (intr, tener tal peso) pndere.
pertinente: prtinens, entis. Sin: ttinens;
spectans ; respciens; qui prtinet, ttinet, pesario: pessrium, ii n.
spectat, rspicit ad + ac.
pesca: (accin de pescar) pisctio, onis f;
pertrechos : apparatus, us m. piscatus, us m; piscatura, ae f. Uso: de -, pis-
crius sive piscatrius; - con anzuelo, pisca-
Per: Pervia, ae f. tus hamtilis; barco de -, navis piscatria; la
- del atn, pisctio thynnria; la pasin de la
peruano: adj peruvianus, a, um // sust Peru- -, piscatus vel piscandi voluptas.
vianus, i m.
pescadera: piscria, ae f. Sin: taberna pis-
perverso: perversus, a, um. Sin: corruptus; catria; forum piscrium vel piscatrium.
depravatus; pravus, mprobus; sceleratus; vi-
tiosus. pescadero: ichthyopla, ae f. Sin: piscrius,
ii m; pscium nstitor vel vnditor.
pesa: pondus, dris n. Uso: pesas de la ba-
lanza, pndera; - de gimnasia, halter, ris m pescado: (pez comestible) piscis, is m // (pro-
(ac pl -ras). ducto de la pesca) piscatus, us m. Uso: - en
salazn, salsamentum.
pesacartas: epistularum statrula.
pescante: (asiento de los cocheros, en ciertos
pesadilla: (sueo angustioso) ncubus, i m; coches) transtrum, i n.
ncubo, nis m. Sin: nocturna supprssio;
angor nocturnus vel somnialis; anxiosum pesebre: (sitio donde los animales comen el
smnium; formidamen (-mnis n) somniale; forraje) praesepe vel praesaepe, is n. Sin:
noctis visum tremendum. Uso: tener una -, praespium vel praesepium; praesaepes vel
in somno angi; in somno angribus vexari // praesaepis, is f // (nacimiento, representacin
(grave preocupacin) terror, oris m. Sin: del de Jesucristo) sacrum praesepe. Sin:
angor; ingens (vel gravis, vel intolerbilis) praesepe Divi Puelli; Iesu cunae (-arum fpl)
cura; cura et sollicitudo; onus intolerbile. vel cunbula (-orum npl).
Uso: esto es mi -, haec cura me sollcitat; esto
es una - para m, hoc est mihi magnae solli- pesebrera: praespia, ium npl.
citdini; hoc me angit; hoc neri mihi est;
hoc permolestum mihi est; ser una - para al- peseta: peseta, ae f. Sin: nummus hispanus

820
ptalo

vel hispnicus. neto, pondus prprium vel certum // (Dep,


atleta) - mosca, (athleta, ae m) a musca vel
pesimismo: (como sistema filosfico) pessi- pnderis muscae; - pluma, a pluma vel pn-
mismus, i m. Sin: doctrina eorum, qui mnia deris plumae; - ligero o liviano, a parvo pn-
in detrius rferunt // (como tendencia per- dere, vel parvi pnderis, vel pnderis levis; -
sonal) pessimismus. Sin: mens in detrius medio o mediano, a medio pndere vel pn-
mnia rferens; mens ad deteriora convertens deris mdii; - medio ligero o medio-mediano
(vel rferens) mnia; nimus mnia in peio- o Welter, a velteriano pndere, vel pnde-
rem partem intrpretans; rerum peior inter- ris velteriani, vel a parvo (levi) pndere
prettio; mens detrrima mnia idicans; mdio, vel parvi (levis) pnderis mdii; - pe-
naturalis nimi inclintio ad mnia in det- sado, a mximo pndere, vel pnderis m-
rius referenda; rtio mnia in peiorem partem ximi; - semipesado, a semimximo pndere,
interpretandi; in rerum quandam peiorem in- vel a mximo pndere dimdio, vel pnderis
terpretationem inclinare // (como tendencia a semimximi, vel mximi pnderis dimdii //
prever lo peor) nimus mala semper mi- (entidad, sustancia e importancia de algo)
nans. Sin: mali providntia; nimus ad trstia pondus. Uso: - poltico y econmico, pondus
ac maesta quaeque conversus; rtio in peius polticum atque oeconmicum.
mnia detorquendi; mentis ad detrrima
mnia proclvitas // (como tendencia a temer pespuntar: filo duplicato vel geminato sere.
lo peor, malos resultados) infelicis rerum xi-
tus timor. Sin: mens detrrima mnia exspec- pespunte: sutra duplicata. Sin: ictus dupli-
tans vel timens. catus; punctum retroversum.

pesimista: (que profesa el pesimismo) pessi- pestillo: (pasador o cerrojo con que se ase-
mista, ae m. Sin: pessimismi fautor, sectator, gura una puerta) v. pasador.
ssecla // (que propende a ver y juzgar las
cosas por el lado ms desfavorable) detrius pesua: (pedis) ngulae (-arum fpl).
mnia rferens. Sin: pssime sntiens de li-
qua re; atra videns mnia; peiora timens. pesuo: (pedis) ngula (-ae f).
Uso: ser -, (como tendencia personal) det-
rius interpretari; mnia in detrius referre; res petaca: (estuche para guardar el tabaco) ta-
in peius vrtere; detrrima mnia iudicare; baci scculus. Sin: capsella plveri nicotiano
pssimam putare suarum rerum condicio- asservando; tabaci cistella; nicotiana thcula;
nem; (como tendencia a prever lo peor) me- tabaci cpsula. Uso: - de oro, urea theca ni-
liora desperare; mnia semper desperare; de cotiano plveri asservando; v. tabaquera //
se et de mnibus rebus desperare; (como ten- (estuche para guardar los cigarros) theca
dencia a temer lo peor, malos resultados) ad- (vel pyxis, vel pyxidcula) volminum tabaci-
versos rerum xitus metere; deteriora norum. Sin: theca tabaci bacillis asservandis;
semper timere; omnes rerum xitus adversos capsella tabaci fascculis asservandis; theca
praemetere, praesagire, praedcere, praemo- vel capsella volumnibus tabcinis asservan-
nere, praenuntiare, ominari, vaticinari. dis; theca nicotianis bacillis asservandis; cap-
sella fasciculorum tabaci; sigarorum vel
peso: pondus, dris n. Uso: - atmico, pondus cigarorum capsella.
atmicum; - bruto, pondus ntegrum vel
totum; - especfico, pondus specficum; - ptalo: ptalum vel ptalon, i n. Sin: flium;

821
petardo

floris brttea. petrodlares: dollria e petrleo percepta.

petardo: (morterete) v. esta voz // (cohete petrognesis: petrognesis, is (ac -in) f.


lleno de plvora, que hace explosin con es-
truendo) petardum, i n; petarda, ae f. Sin: petrogenia: petrognia, ae f. Sin: petrarum
parvus vel minutus pyrbolus (-i m) chart- orgo.
ceus; parvum vel minutum pyrbolum char-
tceum; cucullus nitrati plenus. Uso: de -, petroglfero: petroglphicus, a, um. Uso:
petardrius. signo -, signum petroglphicum.

peticin: pettio, onis f. Uso: - de dilacin o petrografa: petrogrphia sive -grapha, ae f.


indulgencia, pettio dilationis vel indulgn- Sin: petrarum descrptio; disciplina vel scin-
tiae. tia petrogrphica.

petimetre: trssulus, i m. Sin: bellum petrleo: petrleum, i n. Sin: leum bitumi-


pomum; bellus homo vel homnculus; totus nosum, vivum, incendirium. Uso: - bruto,
de cpsula; levis et mulierosus homo; legans terrae leum; leum terrgenum; pozo de -,
adulescens et fucatus. pteus (-i m) petroleosus, petrolearis, petrole-
rius; petrlei pteus vel fons; bituminosi lei
petirrojo: erthacus, i m. Sin: erthacus r- pteus; yacimiento de -, v. petrolfero; zona
beus. petrolfera, locus vel rgio petrlei (vel bitu-
minosi lei) dives, abundans.
petral: antilena vel antelena, ae f. Sin: antela,
ae f. petrolero: (buque) petroleria, ae f (navis,
scapha) // (vendedor de petrleo) petrlei
petrarquismo: petrarchismus, i m. Sin: Pe- mercator // (relativo al petrleo) petrolerius,
trarchae potae imittio (imitacin de Pe- a, um. Sin: ad rem petroleriam prtinens.
trarca); Petrarchae crminum stdium Uso: sociedades -, societates petroleriae; ya-
(aficin a Petrarca). cimientos -, campi petrolerii.

petrarquista: (imitador de Petrarca) Petrar- petrolfero: petroleosus, a, um. Sin: petrleo


chae potae imitator // (aficionado a Pe- ffluens, abundans; petrlei abundans vel
trarca) Petrarchae crminum studiosus. dives (-vtis). Uso: yacimiento -, cubile pe-
troleosum; petrlei fodna.
petrificacin: petrifictio, onis f. Sin: in pe-
tram vrsio; in lpidem convrsio. petrologa: petrolgia sive -loga, ae f.

petrificado: petrificatus, a, um. Sin: lapdeus petrolgico: petrolgicus, a, um.


factus.
petrlogo: petrlogus, i m.
petrificar: petrificare. Sin: lapire; in lpidem
(vel in petram) convrtere vel vrtere; in petroqumica: petroleria chmia, chmia,
saxum mutare // petrificarse, lapidscere. chmice (-es f).
Sin: durscere.
petroqumico: petrochmicus. Sin: petrole-

822
pichn

rius-chmicus; ad petroleriam chmiam t- tris palaestra; equestre gymnsium; equinum


tinens. Uso: industria -, industria petroch- stdium.
mica vel petroleria-chmica.
picadillo: (guisado de carne cruda picada
pez : piscis, is m. Uso: - espada, xphias, ae con tocino, verduras y ajos u otros aderezos)
m; - de oro, v. dorada. mintal, alis n. Sin: tritumen, mnis n; pen-
thacum; comminuta caro.
pezn: (teta, mama) papilla, ae f // (rabillo
que sostiene la hoja, la flor o el fruto de las picado: (picadillo) v. esta voz // (que tiene en
plantas) petolus, i m. Sin: pednculus; ped- la piel cicatrices de pstulas variolosas) pus-
culus. tularum cicatrcibus obtectus // (dicho de un
avin) en -, ad perpendculum; vuelo en -, vo-
pezpita o pezptalo: motacilla, ae f. latus ad perpendculum; avin que bombar-
dea en -, aroplanum ad perpendculm
pezua, v. pesua. aggrdiens; tirarse en -, praecpitem se ferre
in + ac.
pianista: (persona que toca el piano por ofi-
cio) plectrocymbalista, ae m; plectrocymba- picadora: tritbulum, i n. Uso: - de carne,
lstria, ae f. Sin: plectrocmbali pulsator carnis tritbulum; - de hielo, glacii tritbu-
(-oris m) vel pulsatrix (-cis f) // (fabricante lum; - de verdura, - de legumbres, (h)lerum
de pianos) plectrocymbalorum (vel plectro- tritbulum.
cmbalm) rtifex (-fcis m) vel fabricator //
(persona que los vende) plectrocmbalm picadura: (accin de picar) pnctio, onis f //
vnditor vel mercator. (efecto de picar) punctum, i n. Uso: - pe-
quea, punctincula, ae f; - de una aguja,
piano: plectrocmbalum, i n. Sin: clavicm- quod acu punctum est; vulnus (-nris n) acu
balum; clavile, is n. Uso: - de cola, clavile punctum // (mordedura) punctum (de insec-
aliforme; plectrocmbalum caudatum; - de tos); morsus, us m (mordisco de aves, de ser-
media cola, semicaudatum plectrocmba- pientes); ictus, us m (herida: de avispas, de
lum; afinar el -, plectrocmbalum tndere vel serpientes); aculeatus ictus (de escorpiones)
contndere; estudiar -, in stdium plectro- // (tabaco picado) concisum vel contusum ta-
cmbali incmbere; plectrocmbalo peram bacum. Uso: - de hebras, tabacum in fibras
dare; tocar el -, plectrocmbalum pulsare. concisum.

pianoforte, v. piano. picaflor: todus, i m. Sin: anthphilus, i m.

pianola: automatrium vel automticum cla- picamaderos: picus, i m.


vile (-is n). Sin: mechculm plectrocmba-
lum vel clavicmbalum picapedrero: lapicda vel lapidicda, ae m.
Sin: lapidicaesor; quadratrius.
piar: pipiare, pipilare, pipire.
picaza, v. urraca.
picadero: (lugar o sitio donde los picadores
adiestran los caballos y las personas apren- pichn: columbus, i m. Uso: tirar al -, emt-
den a montar) hyppdromus, i m. Sin: eques- tere in columbas.

823
pickles

pickles, v. encurtidos. pcrico: pcricus, a, um.

pick-up: (Radiotecn, dispositivo captador) pictografa: pictogrphia sive -grapha, ae f.


excpulum, i n; sonorum excpulum. Sin: Sin: pictogramma, tis n; exprssio per figu-
(instrumentum) phonphorum. ras.

picnic: (gira campestre) excrsio campestris pictogrfico: pictogrphicus, a, um.


// (comida al aire libre) prandolum (-i n)
aprcum. Sin: cnula subdivalis; gusttio, pictrico: grphicus, a, um.
onis f. Uso: lugar apto para -, locus aptus ad
prandolum edendum; organizar un -, prand- pie: pes, pedis m. Uso: - plano, pes planus;
olum parare. de pies a cabeza, ab nguibus ad vrticem //
- artstico de una mesa, trapezphorum; - de
picnmetro: pycnmetrum, i n. la balanza, librae basis (-is; ac -im vel -em,
abl -i); - de mueble, de aparato: pes; fulcrum,
pico: (boca crnea de las aves) rostrum, i n fulmentum // - de cerdo (cocido), unguella
// (parte que sobresale en la superficie de al- vel ungella, ae f; - de len, leontopdium; al
gunas cosas) apex, picis m // (herramienta - de la letra, v. literalmente; al - de pgina,
de cantero y cavador) pupa, ae f. Uso: golpe v. pgina // dar - para una cosa, tamquam
de -, pupae ictus (-us m) // (parte de algunas ansam dare ut ...; alicius rei ansam dare;
vasijas , por donde se vierte el lqido) ros- tomar - (ocasin o motivo) de una cosa, ex
trum // (mechero de candil) myxa, ae f // (cs- liqua re ansam smere; ab liqua re vluti
pide de una montaa) cacumen vel culmen, scintillam ptere.
mnis n. Sin: vertex, tcis m; summus vertex
// (montaa puntiaguda) mons praeceps vel piedad: (virtud que inclina hacia los actos
praeruptus. Sin: iugum. Uso: que est a -, del culto divino) petas, atis f. Sin: nimus
cortado a -, praeruptus, abruptus; praeceps et pius // (compasin) misericordia, ae f. Sin:
praeruptus; rocas a -, recta saxa // (picamade- misertio.
ros, pjaro carpintero) picus, i m. Uso: -
verde, picus vridis // fig, - de oro, vir elo- piedra: (sustancia mineral dura y slida)
quentssimus. Sin: vir summae facndiae; vir petra, ae f. Sin: lapis, dis f; saxum. Uso: de -,
dicendi peritssimus. lapdeus; sxeus; - berroquea, v. granito; -
ciega, lapillus; - falsa, gemma vtrea; - filo-
picola: dolbra, ae f. Uso: - de alpinista, do- sofal, philosophalis lapis; lapis philosopho-
labra montana. rum; - fundamental (la primera que se pone
en los edificios), lapis primrius; auspicalis
picoso: varolis infectus. lapis; poner la primera -, lpidem auspicalem
pnere, icere, fgere, statere; poner la pri-
picotazo: rostri ictus (-us m). Sin: rostri vul- mera - de una iglesia, impnere primrium
nus (-nris n) // fig iacultio, onis f. ecclsiae lpidem; - infernal, sal nitratum ar-
genti; en pl, sales nitrati argenti; - jaspeadas,
picotear: rostro perctere, ferire, vulnerare. lpides ovati; - miliar (miliaria), mojn, mi-
lirium; lapis milirius; - pmez, pumex,
picrato: sal (salis m) pcricus; sal (salis n) p- mcis m; de - pmez, pumceus; - preciosa,
cricum. gemma vel margarita; hecho de - preciosas,

824
pijama

gmmeus; - sagrada, petra sacra; - triangula- pietismo: pietismus, i m. Sin: pietatis affec-
res (en forma de espina de pescado), lpides ttio.
spicati // - de afilar, aspern, cos, cotis f; - de
chispa, pedernal, pyrites, ae m; silex, lcis m; pietista: adj pietsticus, a, um // sust pietista,
lapis vivus; - de escndalo, offendculum, i ae m. Sin: pietatis affectator vel ostentator.
n; ser la - del escndalo, pssimum exem-
plum esse; - de molino, muela, mola, ae f, pieza: (porcin de tela) pannus, i m. Sin: tela;
molaris lapis; - de sapo, v. mica; - de toque, pannculus // (sala o aposento) cubculum, i
cotcula, ae f (en sentido propio), obrussa, ae n. Sin: doms membrum. Uso: - de recibo,
f (en sentido figurado); piedras en bruto, l- salutatrium; salutatrium cubculum //
pides assi // no dejar - sobre -, (aedifcium, (composicin suelta de msica vocal o ins-
urbem, arcem) fnditus (vel a fundamentis) trumental) opsculum msicum. Sin: pars,
discere, direre, evrtere, tllere, delere; el partis f. Uso: ejecucin de la -, cantus, us m;
que de ustedes est sin pecado, arroje la pri- - de violn, cantus fdibus // - teatral, fbula
mera -, qui sine peccato est vestrum, primus scenica vel dramtica // - de ajedrez, clcu-
(por ej, in liquam) lpidem mittat // (cl- lus, i m.
culo, piedrecilla que se forma en la vejiga de
la orina) clculus, i m // (granizo) grando, piezoelectricidad: piezolectris, dis f. Sin:
dnis f. piezolctrica vis.

piel: pellis, is f. Uso: - adobada, concinnata piezoelctrico: piezolctricus, a, um.


pellis; - de armio, pellis armellnea; - de ca-
brito, pellcula haedna; abrigo de - , rnacis, piezomtrico: piezomtricus, a, um. Sin: ad
dis f; vestis pellcea; casaca de -, scrtea, ae piezmetrum spectans.
f; cubierto de -, vestido de pieles, pellitus, a,
um; curtidor de pieles, v. peletero. piezmetro: piezmetrum, i n.

Pieles Rojas: Pelles Rubrae, Rbeae, Rufae. pigmentar: peculiarem colorem indcere.
Sin: indi qui pelles rufae vocantur; indi, in-
dgenae e cute rufa. pigmentado: peculiari colore obductus.

pielitis: pyelites, is f. pigmentario: ad pigmentum prtinens.

piemia: pyhemia sive pyhaema, ae f. pigmento: pigmentum, i n. Sin: color; fucus.

pimico: pyhemicus, a, um. pigmeo: (individuo perteneciente a los pue-


blos enanos que viven en las selvas de la re-
pienso, v. forraje. gin ecuatorial de Africa y en grupos
aislados en las Filipinas, Borneo y Nueva
piercing: pertundculum, i n. Uso: - de oro, Guinea) pygmaeus, i m. Uso: de los -,
plata, metal, pertundculum ureum, argn- pygmaeus, a, um // (fig, individuo muy pe-
teum, metllinum. queo) nanus, i m. Sin: pumlio, onis m; p-
milus; homnculus; homncio, onis m.
Pierrot, v. bufn.
pijama, v. piyama.

825
pila

pila: (pieza de piedra o de otra materia pulare, populari; praedas gere, fcere, au-
donde cae o se echa el agua para varios ferre.
usos) pila, ae f. Sin: labrum. Uso: - bautis-
mal, cntharus, i m; sacer fons; salutaris la- pillera: (accin propia de un pillo) nquiter
vacri fons; lustralis aquae fons; - de cocina, vel mprobe factum. Sin: indignum fcinus;
urnrium; aqurium; aqurius lveus; labelli flagtium; scelus, lris n.
alvolus; pila fullnica; - de fuente, concep-
tculum, i n ; - del agua bendita, labrum pillo: (persona falta de escrpulos) nequam
aquae lustralis vel lstricae; lustrale labrum; indecl. Sin: mprobus; scelestus; frcifer //
(en las casas) mula, ae f.; aquae benedictae (nio vagabundo o callejero que comete pe-
vsculum // Electr accumulatrium, ii n. Sin: queos delitos) v. pilluelo.
pila; lampdium manuale, lampas (dis; ac
sing -da, pl -des vel -das f) palmalis. Uso: - pilluela: mnnula, ae f. Sin: puella impr-
elctrica, pila elctrica vel elctrea; pila elc- bula vel ptulans.
tridis vim praebens, fundens, gignens; - elc-
trica de Volta, pila voltiana // - atmica, pila pilluelo: mnnulus, i m. Sin: puer imprbu-
atmica // (montn) strues, is f. Uso: - de la- lus, audculus, ptulans.
drillos, strues lterum // (pilar de puente) v.
pilar. pilrico: pylricus, a, um.

pilar: (pila de puente) pila, ae f // (pilastra o piloro: pylrus, i m. Sin: stmachi infrius
columna aislada de un edificio) pila. Sin: co- stium. Uso: estrechamiento del -, pylri st-
lumna // (piln de fuente) aqurium, ii n // nosis (-is f).
(hito o mojn que sirve de seal en los cami-
nos) v. mojn. pilotaje: (accin y efecto de pilotar) guber-
ntio, onis f. Sin: modertio; moderamen; r-
pilastra: pila, ae f. Sin: pilastrum, i n. gimen (-mnis n). Uso: - de automotor,
autocineti moderamen; - de avin, aronavis
pildora: plula, ae f. Sin: pastillus, i m. Uso: modertio; - de buque, navis guberntio //
- anticonceptiva, plula anticonceptionalis; (ciencia y arte que ensean el oficio de pi-
plula qua conceptus impediatur vel impedi- loto) gubernandi ars.
tur; tomar pldoras, plulas smere.
pilotar: gubernare, rgere, moderari. Uso: s
pileta: (pila pequea) labellum, i n; v. lavabo - un avin, aroplanum gubernare scio.
// (pila pequea que sola haber en las casas
para tomar agua bendita) lustralis (vel ls- piloto: (el que gua un buque, avin o veh-
tricae) aquae vsculum, labellum, stula // culo) gubernator, oris m. Sin: rector. Uso: -
(piscina) piscina, ae f. Uso: - de natacin, na- de automvil, autocineti gubernator; autorae-
tatrium, ii n; natatria, ae f; natatus, us m ; dae rector; - de avin, aronavis vel ariae
piscina natatria // (lavabo) v. esta voz. navis gubernator, rector; aroplanga, ae m;
volator; - de avin de caza a reaccin, guber-
pillaje: latrocnium, ii n. Sin: grasstio; de- nator aroplani insectationis arihaustrii; -
praedtio. de buque, navis gubernator; navgii rector; -
de planeador, gubernator velvolans // (luz
pillar: praedari. Sin: depraedari; furari; po- roja) lumen, mnis n. Uso: - posterior, lumen

826
pintoresco

postcum. pintar: pngere vel depngere. Uso: - a la


acuarela, aquatis colribus pngere; - al en-
pimentero: pperis arbor (-ris f). causto, a fuego, encausto pngere; inrere
picturas; - al fresco, udo colores illnere; - al
pimienta: piper, ris n. Uso: granito de -, p- leo, oleatis colribus pngere; leo dilutis
peris granum. colribus pngere; - al temple, al aguazo, a
la aguada, colribus aqu dilutis pngere; co-
pimiento: (planta) siliquastrum, i n. Sin: lribus aqu glutinat dilutis (vel temperatis)
cpsicum nnuum // (fruto) piperitis, -is vel pngere; colribus aqu glutineque dilutis
- dis f . Uso: pimientos en escabeche, pipe- (vel temperatis) pngere; - con esmalte, mal-
rtides aceto maceratae. tham indcere licui rei; malth liquid ill-
nere, obdcere, tgere, contgere; - de perfil,
pinacoteca: pinacotheca, ae f; pinacothece, obliquam imginem fcere.
es f.
pintarrajear: ridculas imgines delineare
pincel: penicillum, i n; penicillus, i m. vel pngere.

pinceta: volsella vel vulsella, ae f. Sin: forc- pintarse: - la cara, las uas, los labios, los
cula. ojos, las cejas, fciem (vel vultum, vel os),
ungues (vel unguculos), labia (vel labra, vel
pinchar: perforare. Uso: - un neumtico, labella), culos, superclia fucare, vel fuco
pneumticum perforare. illnere, vel fuco tngere; nitentem crustam
facii, nguibus, lbiis, culis, supercliis in-
pincharse: (ponerse una inyeccin) cutem dcere; nitenti crust fciem, ungues, lbia,
terebrare. culos, superclia tgere vel contgere.

pinchazo: (punzadura o herida que se hace pintor: (persona que profesa o ejercita el
con instrumento o cosa que pincha) punctura, arte de la pintura) pictor, oris m. Sin: pin-
ae f. Sin: pnctio, onis f. Uso: - de un neum- gendi rtifex. Uso: - excelente, pingendi cla-
tico, pneumtici perfortio // fig morsus, us rssimus arte; apella insignis in arte; - de
m. Sin: vellictio; stmulus; acleus. Uso: los cosas groseras y viles, rhypargraphus, i m;
- del dolor, stmuli doloris; sentir los - de los - de paisajes, v. paisajista; - en porcelana,
envidiosos, dente nvido morderi. pictor porcellanrius; - de retratos, pictor
imginum; anthropgraphus, i // (persona
pinche: (mozo de cocina) sublngio, onis m. que tiene por oficio pintar puertas, paredes,
Sin: servus vel fmulus culinrius. etc.) dealbator, oris m. Sin: tector.

ping-pong: tenildium tabulare vel mensale. pintorescamente: amoene. Sin: venuste; lec-
Sin: mensale pilildium; ludus pilae mensa- tssimis colribus. Uso: describir algo -, li-
lis. quid colribus pngere; liquid verborum
colribus depngere; liquid gratis colribus
pingino: aptendytes, is f. Sin: aptendytes ornare.
patagnia.
pintoresco: (ameno) amoenus, a, um. Sin:
pintamonas: malus vel imperitus pictor. venustus. Uso: lugares -, amoena, orum npl;

827
pintorrear

playas -, amoena ltorum // (vivo, animado, piocele: pyocele, is n.


lleno de imgenes) flridus, a, um. Sin: vvi-
dis colribus descriptus, expressus, ornatus. Po XII: Pius Papa Duodcimus.
Uso: estilo -, flridum dicendi genus.
pigeno: pygenus, a, um. Sin: pyognicus;
pintorrear, v. pintarrajear. suppuratrius; pus ciens.

pintura: (tabla, lmina o lienzo en que est piojo: (insecto) pedculus vel pedculus, i m.
pintada una cosa) pictura, ae f. Sin: tbula Sin: pedis, is m. Uso: huevo de -, lens, lendis
vel tabella picta. Uso: - histrica, pictura vel lndinis mf.
histrica; - inspirada, tbula quasi divina
manu picta; - mural, paretis pictura; pictura piojoso: pediculosus, a, um. Sin: pedicosus
parietria; - ornamental, pictura ornamenta- // fig srdidus, a, um.
lis; - a la acuarela, tbula aquatis colribus
depicta; tbula dilutis colribus leo depicta; piolet: dolabra glacfraga.
- al encausto, encustica, ae f (sobrent ars);
pictura encustica; - al fresco, v. fresco; - al pioln, v. cordelito.
leo, tbula dilutis colribus leo depicta ; -
al pastel, tbula dilutis colribus picta; tbula piorrea: pyorrhoea vel pyorhea, ae f. Sin:
xerochromtica; ejecut grandes -, picturas puris fluxus (-us m) vel efflxio (-onis f).
fecit grandes // (arte de pintar) pictura, ae f.
Sin: grphice, es f; ars pingendi vel picturae pipa: infundbulum, i n. Sin: infumbulum;
// (procedimiento de pintura) pictura, ae f. fumarolum; fumisgium; nicotianum in-
Sin: rtio picturae // (la imagen pintada) fundbulum vel infumbulum; fumarolum
imago, gnis f // (fig, descripcin o represen- tabcinum. Uso: - encendida, infundbulum
tacin viva y animada de una persona o cosa succensum; gran surtido de pipas, fumisu-
por medio de la palabra) imago, gnis f. Sin: giorum magna cpia // borla de la -, apex,
descrptio, repraesenttio. Uso: la - de los picis m; cabeza de la -, vsculum vel caput;
caracteres, naturarum imago. can de la -, fstula vel (h)arundo (-dnis f);
codo de la - (para vaciar la saliva), conve-
pinza o pinzas: (instrumento cuyos extremos xum; fndulus; cordoncillo de la -, funculus
se aproximan para agarrar o sujetar algo) fumaroli; desobturador de la -, everrculum;
forceps, cpis mf. Sin: forfex , fcis f; forpex, tapa de la -, vsculi opertrium // cargar la -,
pcis f. Uso: agarrar las -, frcipem arrpere. fumisgium refercire tabaco; infumbulum
nicotianis fliis farcire; llenar la - de tabaco
pinzn: fringilla vel frigilla, ae f; fringillus, i de la mejor calidad, tabaco ptimae notae fu-
m. marolum refercire, implere, replere.

pia: (fruto del pino) pnea, ae f. Sin: nux pipar: (fumar en pipa) ex nicotiano infund-
(nucis f) pnea // (anan) v. esta voz . bulo (vel infumbulo, vel fumarolo, vel fu-
misgio) fumum sgere. Sin: nicotianum
pin: (rueda dentada) dentata, ae f. Sin: fumum sgere, haurire; infumbulum (nico-
rota dentata. Uso: - grande, rota dentata tianis fliis fartum) sgere; (tabaci) fumum
maior // (simiente del pino) ncleus pneus. ex infundbulo haurire; ex infumbulo odora-
tos trhere nidres.

828
pirmano

pique: echar a - (hundir) una embarcacin, pirxico, v. pirtico.


navem deprmere.
pirhelimetro: pyrohelimetrum, i n.
piquera: (agujero o puerta pequea que se
hace en las colmenas) alvearis foramen prico: pricus vel prius, a, um. Sin: gneus.
(-mnis n).
pirita: pyrites, ae m. Sin: lapis ignirius.
piqueta: (herramienta) dolabella, ae f. Uso: - arsenical, pyrites arsenicalis.

piquete: (grupo de soldados) mlitum turma. piritoso: pyrticus, a, um.


Uso: - de guardia, stativum praesdium; sta-
tiva mlitum turma // (pequeo grupo) man- pirobalstica: pyroballistria ars (artis f) vel
pulus, i m. Uso: - de honor, manpulus doctrina (-ae f). Sin: pyrobolria ars vel doc-
honorficus // (destacamento agrupado en trina.
torno de la bandera) vexillum, i n.
pirobolista: pyroballistrius, ii m. Sin: pyro-
piragua: linter, tris f; lintris, is f. Sin: cymba; bolrius.
scapha; phaselus; navcula monxyla.
piroelectricidad: vis pyrolctrica.
piragismo: lntrium (vel cymbarum, vel
scapharum, vel phaselorum, vel navicularum pirograbado: (procedimiento para grabar)
monoxylarum) certamen (-mnis n). pyrogrphia sive -grapha, ae f // (talla obte-
nida pirograbando) encustum, i n. Sin:
pirata: pirata, ae m. Uso: - areo o del aire, pyrogrphica imago; v. encausto.
abductor; pirata caelestis; praedo (-onis m)
arius; - informtico, v. hacker; - martimo, pirograbar: pyrogrphice incdere. Sin: igne
praedo martimus; jefe de piratas, archipi- (vel ignis ope) incdere.
rata, ae m; praedonum dux.
pirografa, v. pirograbado.
piratear: pirticam gere, fcere, exercere.
Sin: pirtico vvere modo vel ritu. pirogrfico: pyrogrphicus, a, um.

piratera: pirtica, ae f. Sin: pirtica ars vel pirgrafo: pyrgraphum, i n.


vita; pirticum fcinus vel opus. Uso: practi-
car la -, v. piratear. pirologa: pyrolgia sive -loga, ae f.

pirtico: pirticus, a, um. piromancia o piromanca: pyromanta, ae f.


Sin: divintio ex igne.
pirtico: pyrcticus, a, um. Sin: febrcitans,
antis. Uso: hallarse en estado -, febricitare; piromana: pyromnia sive -mana, ae f. Sin:
febris aestu iactari. ignem subiciendi insanum stdium.

pirexia: pyrxia sive pyrexa, ae f. Sin: febris pirmano: pyrmanes, is m. Sin: ignem
(ac -im vel -em; abl -i vel -e) aestus (-us m) subiciendi vesane studiosus.
vel ardor; febris ardentssima.

829
piromntico

piromntico: pyromnticus, a, um. ticos) piscina, ae f. Sin: natbulum; natat-


rium stagnum; v. pileta (- de natacin).
pirometra: pyromtria sive -metra, ae f.
Piscis: Pisces, ium mpl.
pirmetro: pyrmetrum, i n. Sin: instrumen-
tum pyromtricum. piscolabis: (refrigerio o aperitivo que se
hace entre las comidas principales) v. lunch,
pirscafo: pyrscapha, ae f; v. buque (- de tentempi.
vapor).
piso: (pavimento natural o artificial) solum,
pirosfera: pyrosphaera, ae f. i n. Sin: pavimentum; stratum. Uso: - empe-
drado, pavimentum lapdeum vel silceum; -
pirosis: pyrosis,-is f. Sin: stmachi acor de baldosas, de ladrillo, pavimentum test-
(-ris m). ceum vel latercium; - de madera, pavimen-
tum durteum; lgneum pavimentum;
pirotecnia: pyrotchnica, ae f; pyrotchnice, constratum, i n; - de mrmol, solum marm-
es f. Sin: pyrotchnica ars. reum; - de mosaico, pavimentum tessellatum
vel musivum; - de piedra, pavimentum lap-
pirotnico: (concerniente o relativo a la pi- deum; - de slice, pavimentum silceum //
rotecnia) pyrotchnicus, a, um. Sin: ad pyro- (cada una de las plantas de un edificio situa-
tchnicam ttinens. Uso: espectculo -, das en diferentes planos) tabulatum, i n. Sin:
spectculum pyrotchnicum // (el que conoce contigntio, onis f; tabultio; contabultio;
y practica el arte de la pirotecnia) pyrotch- doms contigntio; conclvium ordo Uso: -
nicus, i m. subterrneo, tabulatum subterrneum; -
bajo, planta baja, pedeplana, orum npl; pla-
piroxeno: pyrxenum, i n. num tabulatum; plana tabultio (contabultio,
contigntio); primero, segundo ... -, primum,
prrico: prrichus vel prrhichus, a , um. secundum ... tabulatum; prima, secunda ... ta-
bultio; ltimo -, ltimus vel summus concl-
pirronismo: pyrrhonismus, i m. vium ordo; casa de tres -, domus trium
tabulatorum; domus quae tres tabulationes
pirueta: hacer una -, circumverti. habet; domus quae tribus constat contignati-
nibus.
pisada: (huella o seal que deja el pie en la
tierra) vestgium, ii n. Sin: gradus, gressus, pisn: pavcula, ae f. Sin: lgneus mlleus.
us m // fig vestgium, ii n. Sin: exemplum;
exemplar. Uso: seguir las - de uno, alicius pisoncito: (lgneus) mallolus.
vestgia prsequi vel calcare.
pista: (espacio acotado para ciertos tipos de
pisapapeles: chartarum pressrium. carreras, juego o competiciones, en hipdro-
mos, veldromos, estadios, campos de tenis,
pisaverde, v. lechuguino, petimetre. etc.) currculum, i n. Sin: iter; campus; pa-
laestra. Uso: - ecuestre, equorum palaestra;
piscina: (estanque destinado al bao, a la campus equis excercendis; - de esqu, iter
natacin o a otros ejercicios y deportes acu- nrticum; currculum nivale; - de patinaje,

830
pizarra

currculum sleis frreis prolabntium; - de est colocado el fulminante) (cpsulae) fn-


tenis, campus tenilusrius // (espacio desti- dulus, i m // (llave en forma de mbolo que
nado al baile) currculum, i n. Uso: - de tienen diversos instrumentos msicos) fndu-
baile, currculum saltatrium; locus saltat- lus. Sin: tbulus ambultilis.
rius // (terreno acondicionado para el despe-
gue y aterrizaje de aviones) campus, i m. Sin: pita: (agave) agve, es f.
currculum aronvium. Uso: - para el despe-
gue de aviones, campus aroplanis sustollen- pitecntropo: pithecnthropus, i m.
dis; campus ex quo aroplana extolluntur; -
de aterrizaje, campus in quem aroplana piteco: pithcus vel pithcos, i m.
descendunt // (cada una de las bandas para-
lelas de una cinta o un disco magnticos) s- pitillera: hispanicarum (vel convolvellorum)
mita, ae f. Uso: - magntica, smita theca vel capsella.
magntica.
pitillo, v. cigarrillo.
pistero: smpulum, i n. Sin: simpvium.
pito: (sonido muy agudo) sbilus, i m (en pl
pistilo: (floris) pistillum, i n. tambin sbila, orum n) // (instrumento) sibi-
latrium, ii n. Uso: tocar el -, sibilare; sbi-
pistola: pistlium, ii n. Sin: pistrium, ii n; lum dere; sbila dare, dere, fndere,
pistria, ae f; manuballstula; pyroballstula; effndere // (vasija de barro) fctile, is n //
sclopellum; scloptulum; pistlium machi- (claxon, bocina) bcina vel bccina, ae f. Sin:
nale; manualis ballstula; ballstula (vel ma- tuba // no vale un -, pro nhilo ducendum est;
nuballstula) ignvoma vel ignfera; parva no se me da un - de tus amenazas, tuas minas
ballista manualis. Uso: - automtica, manu- huius non fcio.
ballista (vel manuballstula) ignvoma auto-
matria // disparar con la -, manuballstul pitorro: (canuto) v. esta voz // (pitn, tubo
displdere; disparar tiros de -, ignitos glbulos que tienen los botijos, pisteros y porrones
e pyroballstula decere; tener a mano la -, pis- para moderar la salida del lquido) epist-
tlium ad manum habere // - libre, certamen mium, ii n. Sin: fstula; fistella; cnnula.
manuballstul sine fulcmine adhbit; cer-
tamen manuballstulae sine fulcmine adhbi- pituita: pituta, ae f.
tae; -, tiro rpido, certamen manuballstul
adhbit, celriter glndibus iaciendis. pituitario: pituitrius, a, um. Uso: glndula
-, glndula vel membrana pituitria.
pistolero: manuballistulrius, ii m. Sin: pyro-
ballistulrius; praedo manuballistulrius; pxide: pyxis, dis f. Sin: vsculum.
latro manuballstul armatus.
piyama: pygama, ae f. Sin: vestis (-is f) vel
pistoletazo: manuballstulae ictus, vel co- tnica cubicularis, cubiculria, cubitria, dor-
niectus (-us m), vel emssio; pistlii ictus vel mitria, nocturna.
explsio.
pizarra: (roca) ardsia, ae f. Sin: lapis (-dis
pistn: (mbolo de bomba) v. mbolo // m) sctilis; schistos lapis niger // (hoja plana
(parte o pieza central de la cpsula donde y delgada de -, para techos y cobertizos)

831
pizarrn

scndula, ae f (ex ardsia) // (trozo de - negra vel inservire; volupttibus indulgere vel se
o azulada, en que se escribe o dibuja) lapis ddere; suas libdines explere vel satiare.
niger vel caerleus. Sin: tbula nigra vel cae-
rlea; lapdea tbula scriptria // (encerado plagiar: alicius scripta furari vel imitari.
para escribir o dibujar en l) tbula, ae f.
Sin: tbula scriptria, litterria, scholaris. plagiario: sust plagirius, ii m. Sin: plagia-
Uso: ve a la -!, i (procede, progrdere, veni) tor; alieni scripti furator; alicius vel alicius
ad tbulam!; escribe esto en la -, por favor!, rei imitator; qui liquid ab liquo srripit //
inscribe quaeso hoc tbulae!; inscribe quaeso adj plagiatcius, a, um.
hoc in tbula!
plagio: plgium, ii n. Sin: alieni scripti fur-
pizarrn: lapis (-dis m) scriptrius. tum; alicius vel alicius rei imittio, imita-
mentum. Uso: cometer un -, plgium
pizarrn, v. pizarra (encerado). commttere; furtum fcere; liquid furari (v.
gr. ex iis rebus).
pizca: coloq mica, ae f. Sin: mcula; hilum;
frstulum, frustillum. Uso: una - de sal, mica plaid: (tela a cuadros) vestis (-is f) laculata
salis. // (manta escocesa) pannus laculatus. Sin:
Scotorum strgula (vel vestis) laculata. Uso:
pizza: pitta, ae f. Sin: pista; placenta; scri- llevar el -, pannum laculatum gestare; po-
blita; moretum; compressa placenta. nerse el -, strgul laculat amiciri.

pizzera: placentria, ae f (taberna). Sin: mo- plan: (proyecto, intencin de realizar algo)
reti (vel pistarum, vel placentarum) taberna; conslium, ii n. Sin: rtio (-onis f). Uso: -
taberna scriblitria. operativo, praestituta peris tempertio; - po-
ltico, de repblica conslium; - quinquenal,
placa: (lmina, plancha o pelcula) lmina, programma quinquennale; quinquennalcium
ae f. Sin: brctea vel brttea; placa // Fotogr inceptum; quinquennalis administrationis
lmina photogrphica // Impr lmina typo- rtio; - de accin, agendi rtio vel conslium;
grphica // (insignia) insigne, is n. Sin: ph- - de guerra, belli gerendi conslium; - de in-
lera, ae vel phlerae, arum f. versin, pecniae collocandae rtio; planes
de desarrollo econmico, oeconmicae pro-
placard, v. alacena. gressionis conslia; conslia de oeconomica-
rum rerum incremento; planes para alejar el
placebo: medicamen vcuum. peligro del terrorismo, rationes ad perculum
terrorismi avertendum // - de estudios, stu-
placer: voluptas, atis f. Sin: delecttio; oblec- diorum rtio. Sin: ordo studiorum; discipli-
ttio; delectamentum; delectamen (-mnis n). narum rtio; studiorum currculum // (plano ,
Uso: - carnales, crporis (vel libidinosae) vo- representacin esquemtica) descrptio vel
luptates; - espirituales, nimi oblectamenta discrptio, onis f. Sin: spcies; figura. Uso: -
vel voluptates; - sensibles, bona quae snsi- regulador de una ciudad, aedilcia urbis
bus capiuntur; placeres de la mesa, oblecta- rtio; descrptio urbis vel aedificiorum; forma
menta convivlia; voluptates vini et urbis; moderandae urbis descrptio; praesti-
epularum; los placeres de la vida, vitae gau- tuta rei exstructriae (urbis) tempertio; rtio
dia; entregarse a los -, suae libdini indulgere aedificatria; rtio aedifcia exstruendi // -

832
plano

de cuentas, discrptio computationum (sive praecipuis lineamentis propnere. Sin: opus


comptuum) et nminum. summis lineamentis adumbrare.

plancha: (utensilio para planchar la ropa) planeo: arivoltio, onis f. Sin: arivolatus
complanatrium, ii n; complanatria, ae f. vel arovolatus, us m.
Sin: pressrium; ferrum pressrium; instru-
mentum complanatrium; ferrum vel ferra- planeta: (cuerpo celeste) planeta, ae m; pla-
mentum politrium; complanatrium netes, ae m. Sin: stella vagans, errans; sidus
rugarum; prelum vestirium. Uso: - con ter- (-dris n) errans. Uso: - Jpiter, Iovis stella;
mostato, prelum vestirium thermostato ar- stella Iovialis; Iuppiter stella errtica // (es-
matum vel preditum // (lmina ) lmina, ae pecie de casulla) planeta, ae f. Sin: palla (sa-
f. Uso: - elctrica, elctrica lmina //(en el cerdotalis). Uso: - plegada, planeta plicata.
windsurf) velitbula, ae f.
planetario: planetrius, a, um; planetaris, e.
planchado: complantio, onis f. Sin: laevi- Sin: planetarum (gen pl); ad planetas prti-
gtio (linteorum). nens. Uso: sistema -, planetarum motus et ra-
tiones.
planchadora: complanatrix, icis f. Sin: lae-
vigatrix; vstium complanatrix; linteorum planificacin: planifictio, onis f. Sin: prae-
laevigatrix. dispostio; praestituta rerum dispenstio vel
ordintio. Uso: - arbitraria, praestituta rerum
planchar: complanare. Sin: laevigare; ferro dispenstio; - demogrfica, praestituta tem-
clido complanare. Uso: - un vestido, una pertio demogrphica; una razonable - del
camisa, vestem, indsium clido ferro com- trabajo humano, rationalis ordintio praesti-
planare. tuta peris humani; promover e imponer una
masiva - de los nacimientos, provhere et in-
plancton: plancton, onis n. ingere vastssimam natorum moderationem.

planctnico: planctnicus, a, um. Sin: planc- planificar: ad rationem praestitutam descr-


tonis smilis; ad plancton spectans. bere.

planeacin: plantio, onis f. Sin: libratus vo- planimetra: planimtria sive -metra, ae f.
latus (-us m); volatus labens. Sin: plana metiendi ars, rtio, doctrina.

planeador: velvolum, i n. Sin: anemopla- planmetro: planmetrum, i n.


num; aronavis velfera. Uso: piloto de -, a-
ronavis velferae gubernator. planisferio: planispherium, ii n.

planear: (descender en planeo) per ra de- plano: (adj, llano) planus, a um. Sin: equus
lbi; in re pendre; suspensum esse; librato // (liso) levis, e // (representacin grfica)
volatu vehi // (cernerse en el aire como las descrptio, onis f. Sin: lineamenta, orum npl;
aves) in re versari. Sin: suspensum esse; adumbrtio; forma; dispostio; delinetio,
per ra delabi // (proyectar, organizar) li- distribtio. Uso: - catastral, censria predii
quid descripte praestitere vel praefinire // (vel fundi) descrptio; - de un edificio, aedif-
(trazar o formar el plan de una obra) rem cii forma; aedificandi descrptio vel rtio; -

833
planta

de los itinerarios de los ferrocarriles, itne- pedeplanis; cuartos, departamentos en -


rum ferriviariorum descrptio; levantar el - baja, conclvia quae plano pede sunt; edificio
de una casa, designare (delineare, adum- en - baja, aedes (edium fpl) plano pede ae-
brare, descrbere) domum // (superficie dificatae; construir una - baja, aedifcium
plana) planum, i n. Sin: aequum, i n; locus plano pede institere; habitar en - baja, plano
planus vel aequus. Uso: - inclinado, deve- pede habitare.
xum, i n; planos de sustentacin, alae, arum
fpl; fig, estar en el mismo - que alguien, in plantacin: (accin y efecto de plantar)
aequo stare licui; ponerse en el mismo - que planttio, onis f. Sin: stio; constio; postio;
alguien, aequari cum liquo // (distancia re- satus, us m // (conjunto de lo plantado) plan-
lativa de los objetos que figuran en un cua- tria, ium fpl. Sin: sata, orum npl // (terreno
dro) prospectus, us m. Uso: primer -, frons, en el que se cultivan plantas de una misma
frontis f ; segundo o ltimo -, recessus, us m; clase) locus (arbustis) cnsitus. Sin: semin-
en el primer -, a fronte; priore parte // estar en rium; arbustum; sationes, um fpl; culta, orum
el primer -, conspcuum vel eminentem esse; npl. Uso: - de vstagos, surculorum postio //
in promptu esse; in fronte esse; estar en se- (rboles plantados) plantrium, ii n. Sin: ar-
gundo, en ltimo -, in recessu esse; que est boretum; arbustum.
en primer -, minens, entis (en sentido propio
y figurado); conspcuus (en sentido figu- plantar: plantare. Sin: (sembrar) srere;
rado); figura de primer -, fig princeps, cpis; (meter en tierra) fgere // (concerniente o re-
caput, ptis n; que est en segundo -, reductus lativo a la planta del pie) plantaris, e.
(en sentido propio); las partes que estn en
segundo -, reducta, orum n; abscedntia, ium plantear: (establecer) statere // (suscitar)
n. movere. Uso: - un problema, quaestionem
movere // (exponer) pnere vel propnere.
planta: (rbol) arbor, ris f. Sin: planta. Uso: Uso: - un problema, quaestionem pnere;
- decorativa, planta decorativa // (parte infe- quaestionis frmulas propnere.
rior del pie) planta, ae f. Sin: planta pedis;
solum, i n; vola, ae f; basis , -is (ac -im, abl -i) plantgrado: adj plantgradus, a, um // sust
f (en los animales); hasta la - del pie, usque plantgradus, i m.
ad imos pedes // (diseo en que se da idea
para la fbrica o formacin de una cosa) plantilla: (suela interior del zapato) slea, ae
forma, ae f. Sin: descrptio; adumbrtio; de- f; parva slea. Uso: - anatmica, slea anat-
linetio; spcies; linearis descrptio. Uso: - mica.
topogrfica, linearis locorum descrptio; - de
la ciudad, forma urbis // (plan que determina plasma: plasma, tis n.
las diversas dependencias y empleados de
una oficina, universidad u otro estableci- plasmabilidad: plasmablitas, atis f. Sin: ca-
miento) frmula, ae f. Sin: nmeri; ordo; s- pcitas formationis.
ries. Uso: estar, quedar en -, in nmeris esse,
manere; salir de -, desnere in nmeris esse // plasmable: plasmbilis, e. Sin: fingbilis; fle-
(piso) tabulatum, i n; v. piso. Uso: - baja, pe- xbilis; formbilis; formationis capax .
deplanum, i n; pedeplana, orum npl; pedepla-
nae (aedes); tabulatum infrius; contigntio plasmador: plasmator, oris m. Sin: formator;
infrior; planus pes (pedis m); en - baja, in fictor; conflator; confector.

834
platillo

plasmar: plasmare. Sin: fngere; effngere; platabanda, v. arriate.


formare; conformare; configurare; confcere;
conflare. plataforma: (superficie llana horizontal ms
elevada que lo que la rodea) suggestus, us m;
plstica: (arte de plasmar o formar cosas de suggestum, i n // (suelo o azotea de ciertas
barro, yeso, etc.) plstica, ae f; plstice, es f. construcciones) rea vel arola aequa. Sin:
Sin: fingendi vel effingendi ars, rtio, doc- stratum; contigntio vel contabultio (- de ta-
trina // (dicho de un material) v. plstico. blas). Uso: certamen de zambullidas desde
la - de 10 m, natationis certamen de contigna-
plsticamente: plstice. tione, metra X alta // (programa o conjunto
de reivindicaciones o exigencias que pre-
plstico: (adj, perteneciente o relativo a la senta un grupo poltico, sindical, profesio-
plstica) plsticus, a, um. Sin: ad effingendi nal) propsitum, i vel propsita, orum n.
artem (vel rationem, vel doctrinam) ttinens. Uso: - poltica, propsitum polticum; - rei-
Uso: artes -, artes fingendi; artes quae in ef- vindicativa, vindicationis propsita et cons-
fectu psitae sunt; artes quae rerum formas lia // (andn de una estacin de ferrocarril)
imitantur vel effingunt // (perteneciente o re- crepdo, dnis f. Sin: viae ferratae crepdo //
lativo a materias o productos plsticos) pls- - de vehculo, stratum currs //- petrolfera,
ticus, a, um. Uso: sustancia -, res plstica; artificiosa nsula petroleria.
materia -, materia plstica; productos -, pls-
tica, orum n // (dctil, blando, que se deja pltano: pltanus, i f. Uso: de -, plataninus.
moldear fcilmente) mollis, e. Sin: (ad fin-
gendum) fcilis. Uso: arcilla -, fcile lutum // platea: cvea, ae f. Sin: cavedium; cvea
(fig, aplicado al estilo o a la frase que por su mdia.
concisin, exactitud y fuerza expresiva da
mucho realce a las ideas o especies menta- plateado: argentatus, a, um. Sin: inargenta-
les) expressus, a, um. Sin: vivus // sust res tus.
plstica. Sin: plstica matria vel matries
(-ii f); res plstice effecta. Uso: - verde, v- plateadura: argenti indctio.
ridis plstica; plstica oecolgica.
platear: argento obdcere. Sin: licui rei ar-
plastificacin: plastifictio, onis f. Sin: rei gentum indcere.
plsticae obdctio.
platera: (arte y oficio del platero) argentrii
plastificado: plastificatus, a, um. Sin: pls- (vel argentficis, vel fabri argentrii) ars //
tic contectus. Uso: libro con tapa -, liber (taller del platero) argentrii officina //
tectur plastificat munitus. (tienda del platero) argentrii taberna.

plastificar: plastificare. Sin: rem plsticam platero: argentrius, ii m. Sin: argntifex,


obdcere; plstic uti; plsticam adhibere. fcis m; argentrius faber (-bri m).

plata: (metal) argentum, i n. Uso: de -, argn- platillo: (plato pequeo) patella, ae f. Sin:
teus; argentrius; ad argentum spectans; mo- patnula; catillus; catillum; scutella. Uso: -
neda de -, argnteus, i m; - de buena ley, de la balanza, trtina; statera; lanx, lancis f
argentum probum // (dinero) pecnia, ae f. // (cmbalo) cmbalum, i n. Sin: discus (ex

835
platina

aurichalco). Uso: hacer chocar los -, discos platonismo: platonismus, i m. Sin: doctrina
(ex aurichalco) colldere. platnica.

platina: (parte del microscopio en que se co- plausibilidad: plausiblitas, atis f.


loca el objeto que se quiere observar) cati-
nus, i m. plausible: plausbilis, e. Sin: plausu dignus;
probbilis.
platinado: (accin y efecto de platinar) pl-
tini obdctio. plausiblemente: plausibliter.

platinar: pltino obdcere, obtgere, tgere. playa: (ribera del mar o de un ro grande)
acta, ae f. Sin: arenosum litus (-tris n);
platino: pltinum, i n. Sin: altia, ae f; altia, (lugar llano y espacioso, explanada) rea, ae
orum npl; aurum album; leucochrysus, i m. f. Uso: - de estacionamiento, rea stativa; -
de estacionamiento reservada para los clien-
platirrinos: smiae platyrhinae. tes, rea stativa pro clintibus sepsita.

platito, v. platillo (plato pequeo). play-boy: trssulus, i m. Sin: ivenis volup-


turius vel voluptrius; ivenis dives et vo-
plato: (vajilla de mesa) ptina, ae f. Sin: ca- lupturius.
tinus; catinum. Uso: - pequeo, catillus; cat-
nulus; - sopero, scuta vel scutra; scutella; - de player: lusor, oris m; v. jugador.
papel, patella chartcea; un - de caldo, quan-
tum iuris scutella cntinet // (platillo de la plaza: (espacio libre) pltea, ae f. Sin: rea;
balanza) lanx, lancis f. Sin: trtinae vel librae forum. Uso: - abierta, pltea prospctui pa-
lanx // (vianda o manjar que se sirve en los tens; - interior, cavedium; - Mayor, Pltea
platos) frculum, i n. Sin: daps, dapis f (gene- Maior; - San Pedro, Pltea Petrina; Area Pe-
ralm en pl). Uso: carta o lista de platos, v. triana; Forum Petrianum; - de la Concordia,
men; - preferido, dapes quae prae cteris li- Forum Concordiale; - de Mayo, rea, nmine
quem delectant; - tpico, peculiare frculum; Maii nota; - de toros, rea taurorum; tauro-
saborear algn -, frculum quoddam degus- rum circus (-i m) // (mercado) forum, i n //
tare // (servicio) missus, us m. Sin: mensa; (ciudad o lugar con guarnicin, - fuerte) p-
cena. Uso: primero, segundo, tercer -, prima, pidum, i n. Sin: locus munitus.
secunda (vel ltera), trtia cena vel mensa; -
de o para la entrada, promulsis, dis f; v. en- plazoleta: platola, ae f. Sin: arola.
trada // (pin grande de bicicleta, etc.) v.
pin // (disco de arcilla que sirve para ejer- plebiscitario: unnimis, e; unnimus, a, um.
citarse en el tiro al plato o tiro al vuelo) ca- Sin: mnium consensu.
tinus, i m. Sin: discus, i m. Uso: tirar al -,
emttere in discum // - volador, orbis (discus, plebiscito: plebiscitum, i n. Sin: plebis sci-
globus, clpeus) volans. tum vel decretum.

platnicamente: platnice. plectro: plectrum, i n. Sin: tnnulum.

platnico: platnicus, a, um. plegadera, v. cortapapeles.

836
pliego

pleiteador, v. camorrista. nmia snguinis cpia // fig redundntia, ae f.


Sin: repltio; affluntia. Uso: - de palabras,
pleitista, v. camorrista. nmia verborum abundntia; nmium verbo-
rum proflvium.
plenario: adj plenrius, a, um // (pleno, reu-
nin general) sssio plenria. pletrico: plethricus vel pletricus. Sin:
snguinis abundans // fig redundans, antis
plenipotenciario: legatus cum lberis man- Sin: abundans; repletus; ffluens.
datis. Sin: legatus cum summa potestate; le-
gatus cum auctoritate, vel cum mandatis; pleura: pleura, ae f. Sin: pulmonis vel pul-
legatus cum pblica auctoritate. monum membrana, membrnula.

pleno: (reunin o junta general) v. plenario. pleuresa, v. pleuritis.

pleonasmo: pleonasmus, i m. Sin: redundn- pleurtico: (que padece pleuresa) pleurti-


tia; nimetas; verborum redundntia vel ni- cus, a, um. Sin: lteris dolore laborans //
metas. Uso: usar muchos -, verborum (concerniente o relativo a la pleura) pleurti-
redundnti (vel nimietate) uti. cus, a, um; ad pleuritem (vel ad pleurtidem)
prtinens.
pleonsticamente: pleonstice. Sin: redun-
danter; verborum redundnti vel nimietate; pleuritis: pleuritis vel pleurites, is f; pleuritis,
verborum cum redundntia. Uso: escribir, dis f. Sin: plurisis, is f; pleurae inflamm-
hablar -, magna cum verborum redundntia tio; lteris vel lterum dolor (-ris m).
scrbere, loqui.
pleurocentesis: pleurocntesis, is f.
pleonstico: pleonsticus, a, um. Sin: redun-
dans; suprfluus. pleuroneumona: pleuropneumnia sive
-pneumona, ae f. Sin: pleuropulmonites, is
pleroma: plerma, atis n. f; pleuropneumonitis, dis f. Uso: - simple,
pulmonis eiusque membranae inflammtio; -
plesimetra: plessimtria sive -metra, ae f; doble, pulmonum eorumque membranae in-
plessomtria sive -metra. flammtio.

plesimtrico: plessimtricus vel plessomtri- pleuroperineumona: pleuroperipneumnia


cus, a, um. sive -pneumona, ae f.

plesmetro: plessmetrum vel plessmetrum, pleurotoma: pleurotmia sive -toma, ae f.


i n. Sin: pleurae (vel pulmonis membranae) sc-
tio.
plesiosauro: plesiosauros vel plesiosaurus, i
m. plexigls, v. acrlico.

pltora: (abundancia de sangre) plethria, plexo: plexus, us m.


plethra vel pletra, ae f. Sin: pletra; sanguis
(-gunis m) redundans; snguinis abundntia; pliego: (hoja de papel, especialmente de

837
plinto

forma cuadrangular y doblada por la mitad) cium, ii n. Sin: plmeum stratum; clcita plu-
plgula, ae f // (fascculo de 8, 16 o ms p- mis farta.
ginas de opsculo o libro) fascculus, i m.
Uso: - en 8, quaternio, onis m. pluralidad: (el mayor nmero) maior pars
(partis f) // (multiplicidad) multiplcitas, atis
plinto: plinthus, i f. f.

plioceno: adj pliocenicus, a, um // sust plio- pluralismo: pluralismus, i m. Uso: - cultural,


caene, is n. Sin: aetas (-atis f) pliocenica. pluralismus culturalis.

PLO, v. OLP. pluralista: (partidario del pluralismo) plu-


ralista, ae m. Sin: multiplicitatis studiosus vel
plomada: perpendculum, i n. fautor // (relativo al pluralismo) pluralsticus,
a, um. Sin: ad pluralismum ttinens. Uso: so-
plomero: (fabricante de objetos de plomo) ciedad -, socetas pluralstica.
plumbrius, ii m. Sin: zincrius; plumbrius
rtifex // (persona especializada en la insta- pluricelular: pluricellularis, e.
lacin, mantenimiento y reparacin de las
conducciones de agua y otros fluidos, as plurilateral: plurilterus, a, um.
como de otros servicios sanitarios y de cale-
faccin en los edificios) faber (-bri m) pluripartidismo: plrium factionum mode-
hydrulicus. rtio.

pluma: (rgano producido por la epidermis plusvala: valor (-ris m) excedens. Sin: va-
de las aves) pluma, ae f. Sin: penna. Uso: lorem excedens, entis m; augmentum valoris;
comenzar a cubrirse de plumas, plumscere aucta rerum (vel prtii) aestimtio; aestimtio
// (conjunto de plumas) plumae, arum fpl // peris (vel perum) crescens.
(- de metal para escribir o dibujar) pnnula,
ae f. Sin: clami vel stili apex (picis m), plutocracia: plutocrtia sive -crata, ae f. Sin:
cuspis (-pdis f), acumen (-mnis n); cuspis dvitum rgimen, imprium, dominatus (-us
scriptria; stilus plumbatus // - fuente, - m), domintio.
estilogrfica, stilgraphum, i n. Sin: clamus
stilogrphicus; v. estilogrfica // - esferogr- plutcrata: plutcrata vel plutcrates, ae m.
fica, v. bolgrafo.
plutocrtico: plutocrticus, a, um.
plumero: (mazo de plumas atado a un
mango, que sirve para quitar el polvo) pen- Plutn: (planeta) Pluto vel Pluton, onis m.
culus vel pennculus, i m. Sin: penicillus; pe-
nculus plmeus // (caja donde se ponen las plutonio: plutnium, ii n. Uso: de -, pluto-
plumas) calamrium, ii n. Sin: pennrium; nianus.
graphirium; theca calamria vel pennria //
(instrumento para ahuyentar las moscas, ca- pluvial: adj pluvialis, e. Sin: implvius. Uso:
zamoscas) muscrium, ii n. capa -, pluviale, is n; csula pluvialis.

plumn: (colchn lleno de pluma) plum- pluvmetro, v. pluvimetro.

838
poema

pluviometra: pluviomtria sive -metra, ae f. ciari vel ardere.


Sin: hyetomtria sive -metra, ae f.
podgrico: podgricus, a, um.
pluviomtrico: pluviomtricus, a, um. Sin:
hyetomtricus; ad pluvimetrum spectans. podagroso: podagrosus, a, um. Sin: pdibus
aeger; pdibus laborans.
pluvimetro: pluvimetrum, i n. Sin: hyet-
metrum; plviae metiendae instrumentum. podartritis: podarthrites, is f; podarthritis,
dis f.
pneuma: pneuma, tis n. Sin: spritus, us m.
podenco, v. perro (- de caza).
poblacin: (conjunto de pobladores) popu-
ltio, onis f. Sin: populsitas; ppulus; c- poder: potestas, atis f. Sin: potntia; imp-
vium (vel hminum, vel incolarum) nmerus; rium; dominatus, principatus (-us m); dcio,
hmines, um mpl; cives, ium mpl; ncolae, iurisdctio (-onis f). Uso: - absoluto, absoluta
arum mpl. potestas; - abusivo, arbitratus, us m; - adqui-
sitivo, potntia emendi; - ejecutivo, potestas
poblamiento: (proceso de asentamiento de exsecutria, exsecutiva, administrativa, gu-
un grupo) incolarum dedctio. bernativa; - espiritual y temporal, rerum divi-
narum humanarumque potestas; - interino,
pobo, v. lamo. potestas fiduciria; - judicial, potestas iudi-
cialis vel iudiciria; - legislativo, potestas le-
pobreza: paupertas, atis f. Sin: egestas; in- gfera; potestas legum ferendarum; -
pia; penria. Uso: - de espritu, nimi in- pblicos, pblici magistratus; rerum publica-
pia; - de ingenio, trditas ingnii; tardum rum rectores.
ingnium; - de la lengua, sermonis inpia vel
egestas; - de vocablos, penria verborum; podero: potestas, atis f. Uso: - atmico, po-
vocum pucitas. testas atmica.

pocero: (hombre que fabrica o hace pozos o podologa: podolgia sive -loga, ae f. Sin:
trabaja en ellos) puterius, ii m. pedes curandi ars.

pocilga: sule, is n. Sin: porcinrium, ii n; podlogo: podlogus, i m.


porcorum stbulum.
podmetro: podmetrum, i n. Sin: mens-
pocillo: (jcara) pocillum, i n. Uso: - con pla- rius pssuum index (-dcis mf); instrumentum
tito, pocillum cum catillo, patella, sctula, pssibus numerandis.
scutella; - de caf o t, pocillum caferium
vel theanum; tassa, ae f; - de porcelana, po- poema: (obra en verso) poma, tis (gen pl
cillum porcellnicum. pomatum vel pomatorum; dat y abl pl po-
matis vel pomtibus) n. Sin: carmen, mnis
podagra: podagra, ae f. Sin: pedum dolor. n. Uso: - pico, poma picum vel hericum;
Uso: enfermar de -, in podagrae morbum in- picum carmen; - lrico, poma lricum vel
cdere; padecer -, laborare ex pdibus; sufrir mlicum.
de un acceso de -, podagrae dolribus cru-

839
poemita

poemita: pomtion vel pomtium, ii n. cum, i n. Sin: polona vel polnica lingua; po-
Sin: breve hericum carmen. Uso: - ertico, lonus vel polnicus sermo (-onis m).
pomtium amatrium.
polaina: tibiale, is n. Sin: crurale vel cruris
poesa: (composicin en verso) posis, is (ac tegmen (-mnis n), tgimen (-mnis n); teg-
-in) f. Sin: vincta vel potica ortio; obstricta mentum ; superior clceus. Uso: - de cuero,
nmeris ortio; astricta vrsibus ortio; con- crea, ae f; pero, onis m; - de cuero o de
cretam crmina, um npl // (cada uno de los pao, pedule, is n; pedulis, is m; polainas de
gneros poticos) - dramtica, posis sce- fieltro, implia, ium npl.
nica vel dramtica; - lrica, carmen lricum;
psis lrica; - macarrnica, posis macar- polaquiuria: pollachiria sive -chiura, ae f.
nica , macarrnica, macaronea, folenghiana. Sin: abnormis vel enormis ac frequens min-
gendi stmulus.
poeta: pota, ae m. Uso: - cmico, cmicus
pota; - dramtico, pota scenicus; - eleg- polar: polaris, e. Uso: bestias -, bluae pola-
aco, elegiarum vel elegorum scriptor; - lrico, res ; crculo -, polaris crculus; estrella -,
pota lricus; vates (- is m) lricus; - nacio- stella polaris; luz -, lux polaris.
nal, vates ptrius; - trgico, trgicus pota;
tragoediarum pota; - que improvisa, extem- polaridad: polritas, atis f.
poralis pota.
polarimetra: polarimtria sive -metra, ae f.
potica: (poesa, arte de componer obras po-
ticas) potica, ae f. Sin: ars potica; psis, polarimtrico: polarimtricus, a, um.
is (ac -in) f // (obra o tratado que da reglas
acerca de la poesa) liber vel disputtio de polarmetro: polarmetrum, i n.
arte potica. Sin: commenttio artis poticae.
polariscopio: polariscpium, ii n.
poetisa: potria, ae f. Sin: vates, is f.
polarizacin: polariztio, onis f.
poetizar: potare vel potari.
polarizado: polarizatus, a, um.
pogromo: interncio, onis f (hebraeorum).
Sin: plurimorum trucidtio. polarizador o polarizante: polarizator, oris
m.
pointer (Inform), puntero, indicador: index,
dcis mf. Uso: mouse -, muris index; stack -, polarizar: polarizare. Sin: ad polum con-
struis index. vrtere vel dirgere // fig ad unum convrtere
vel intndere.
poker o pquer: pokerianus ludus (-i m) sive
lusus (-us m). polca: polcha, ae f. Sin: bohmica salttio.
Uso: bailar la -, v. polcar.
pokerista: pokerianus lusor.
polcar: bohmice saltare.
polaco: adj polonus vel polnicus, a, um //
sust Polonus, i m // (lengua polaca) polni- polea: trchlea vel trclea, ae f. Sin: orbcu-

840
polica

lus; rchamus; orbculus tractrius vel vect- polindrico: polyndricus, a, um.


rius. Uso: por medio de una -, trochleatim.
poliarqua: polyrchia sive -archa, ae f. Sin:
polmica: contntio, onis f. Sin: controvr- multorum vel plrium imprium; multorum
sia; contntio dicendi; acris contntio; cert- vel plrium dominatus, potentatus, rgimen.
tio dialctica. Uso: - literaria, litterria
contntio; sin -, sine controvrsia; sine ulla poliartritis: polyarthritis, dis f.
controvrsia; sostener una -, controversari;
controvrsiam habere cum liquo de liqua re; policfalo: polycphalus, a, um.
acerbe cum liquo contndere; trabar una -,
controvrsiam fcere; controvrsiam inferre polichinela: Polecenella, ae m. Sin: maccus,
in liquem; v. polemizar. i m; bucco, onis m; maccus neapolitanus ;
neapolitanus ldio (-onis m) vel ldius (-ii
polmico: concertatrius, a, um. Sin: pug- m).
nax, acis; bellatrius. Uso: discurso -, ortio
pugnax; elocuencia -, concertatrium genus polica: (conjunto de los reglamentos que
dicendi; escritor -, pugnax scriptor; estilo -, mantienen el orden pblico) disciplina p-
stilus bellatrius // (dicho de cosas) concerta- blica. Sin: civilis disciplina // (administra-
tionis vel contentionis plenus. Uso: escritos -, cin encargada de mantener dicho orden)
libri contentionis pleni. pblicae securitatis administrtio vel cura.
Sin: rei pblicae quietis (vel securitatis) cura.
polemizar: (entablar una polmica) conten- Uso: - caminera, viarum custdia, custdia
tionem suscpere // (sostener una polmica) viatria; - judicial, iudiciria custdia; - mu-
concertare vel digladiari cum liquo. Sin: nicipal, municipalis custdia; - secreta, tcita
controvrsiam habere cum liquo; pugnciter custdia, custdia secreta; - urbana, urbana
cum liquo de liqua re certare. (urbis, civitatis) custdia // (cuerpo de los
agentes de -) biocolytae, arum mpl. Sin: cus-
polemoscopio o polemscopo: polemosc- todes, um mpl; custdiae, arum fpl; aediles,
pium, ii n. ium mpl; pblici, orum mpl; ministri vel ad-
ministri pblici; corpus biocolticum; pbli-
polen: pollen, lnis n; pollis, nis mf. Sin: flo- cae securitatis custodes, curatores, tutores.
ris pollen vel pollis. Uso: - area, aediles arii; - caminera, mlites
viatrii; - cientfica, pblici scientiali ratione
polenta: polenta, ae f; polentum, i n. Sin: usi mpl; - secreta, tcitae custdiae; custodes
puls, pultis f. occulti; tecti vgiles; occulti securitatis civita-
tis custodes; ser vigilado por la - secreta, t-
poleo: pulgium, ii n. citis custdiis observari vel asservari //
(agente de -) biocolyta, ae m. Sin: custos,
poliadenitis: polyadenites, is f; polyadnia odis m; aedilis, is m; vigil, lis m; pblicus
sive -adena, ae f. Sin: multarum vel plrium custos, minister, administer; pblicae securi-
glandularum inflammtio. tatis custos, minister, tutor; miles a pblica
securitate vel tutela; minister a protectione ci-
poliandria: polyndria sive -andra, ae f. vili; pblicus custos urbanus. Uso: mujer -,
Uso: practicar la -, multos vel plures habere vigil pblica; agente de - secreta, tectus vel
viros; multis vel plribus viris nuptam esse. occultus pblicae securitatis custos; vigil ar-

841
policaco

canus vel secretus; agente de - de trnsito, poliemia: polyhemia sive -haema, ae f. Sin:
miles viatrius // sede de la -, sttio biocoly- nmia ( vel enormis, vel abnormis) snguinis
tarum. abundntia.

policaco o policiaco: (perteneciente o rela- polister: polyester, eris m. Uso: de -,


tivo a la polica) biocolticus, a, um. Sin: ad polyestrius.
disciplinam pblicam prtinens // (propio de
los agentes de polica) vgilum vel publico- poliestesia: polyaesthesis, is f; polyaesthsia
rum gen pl // (severo) severus, a, um. Sin: sive -aesthesa, ae f. Sin: sensibilitatis exces-
acerbus; acer, acris, acre. sus (-us m); nmia (vel enormis, vel abnor-
mis) sentiendi facultas.
policial, v. policaco.
polifagia: polyphgia sive -phaga, ae f. Sin:
policitemia: polycythemia sive -haema, ae vorcitas.
f.
polifona: poliphnia sive -phona, ae f. Sin:
policlnica: (clnica u hospital en una ciu- multsonus concentus. Uso: - sagrada, poly-
dad) polyclnicum, i n; polyclnica, ae f. Sin: phnia sacra.
polyclnicum nosocomum // (clnica de en-
fermos ambulantes) ambulatrium medic- polifnico: polyphnicus, a, um. Sin: mult-
bulum. Sin: ambulatrium valetudinrium; sonus.
valetudinrium adventcium.
poligamia: polygmia sive -gama, ae f. Sin:
policroma: polychrmia sive -chroma, ae f. uxorum plurlitas; matrimnium mltiplex.
Sin: colorum varetas. Uso: practicar la -, plures uxores dcere vel
habere.
policromo o polcromo: polchromus, a,
um. Sin: polycrhromticus; multcolor; mul- polgamo: sust polgamus, i m. Sin: plrium
ticolorus; verscolor. uxorum vir // adj polygmicus.

polidactilia: polydactlia sive -dactyla, ae f. poligenia: polygnesis, is f. Sin: origo ml-


tiplex.
polidctilo: (que tiene muchos dedos) poly-
dctylus, a, um. poligenismo: polygenismus, i m.

polideportivo: polygmnicus, a, um. poligenista: polygenista, ae m. Sin: polyge-


nismi sectator.
polidrico: polyhdricus, polyhedricus,
polyhedrius, a, um. Sin: polyhedri formam poliginia: polygnia, ae f.
habens.
polglota, v. polgloto.
poliedro: polhedrum vel poledrum, i n.
poliglota o poliglotismo: polyglttia, ae f.
poliedrometra: polyhedromtria sive -me- Sin: plrium vel multarum linguarum scin-
tra, ae f. tia.

842
polismico

polgloto o poligloto: polyglotta, ae m. Sin: polinizacin: pollintio, onis f.


multilinguis; qui multis linguis titur; multa-
rum linguarum peritus vel intllegens; pl- polinomio: polynmium, ii n.
rium linguarum peritus // (escrito en varias
lenguas) polyglttius, a, um. polinosis: pollinosis, is f. Sin: rhinitis polli-
nosa.
poligonal: polygnius, a, um. Sin: multn-
gulus vel multingulus. poliomieltico: poliomyelticus, a, um. Sin:
ad poliomyeltidem ttinens.
polgono: polygnum, i n; polygnium, ii n.
Sin: mult(i)ngula figura // (campo de tiro) poliomielitis: poliomyelites, is f ; poliomye-
campus iaculatrius. litis, dis f. Sin: morbus poliomyelticus, po-
liomielticus, polyomyelticus, polymyelticus;
poligrafa: polygrphia sive -grapha, ae f. parlysis infantilis.
Sin: scripta polygrphica.
poliopa: polypsia sive -opsa, ae f; polyop-
poligrfico: polygrphicus, a, um. sis, is f. Sin: vsio (-onis f) mltiplex; visus
(-us m) mltiplex et abnormis.
polgrafo: (el que se dedica al estudio de la
poligrafa) polgraphus, i m // (autor que ha poliopsia, v. poliopa.
escrito sobre materias diferentes) scriptor v-
rius, mltiplex, verstilis. Sin: variarum poliptico: polypticus, a, um. Sin: ad
rerum scriptor; variorum argumentorum polypsiam (vel ad polyopsin) spectans.
scriptor; multorum librorum scriptor; vrius
et mltiplex et copiosus in scribendo. plipo: plypus, i m.

polimata: polymatha, ae f. polptico: adj polptychus, a, um // sust po-


lptychum, i n. Sin: tbula polptycha.
polimetra: polymtria sive -metra, ae f.
polirritmia: polyrhythmus, i m.
polimtrico: polymtricus, a, um.
polirrtmico: polyrhthmicus, a, um.
polimita: polmitus, a, um.
polisarcia: polysrcia sive -sarca, ae f. Sin:
polimorfismo: polymorphismus, i m; poly- obsitas, atis f; pinguitudo, dnis f; corpus
mrphia, ae f. (-pris n) obesum; pingue corpus.

polimorfo: polymorphus, a, um. Sin: plures polisemia: polysmia, ae f. Sin: vria signi-
habens (vel praebens) formas. fictio; varetas vel multitudo significatio-
num; snsuum multiplcitas .
Polinesia: Polynsia, ae f.
polismico: polysmus, a, um. Sin: polyse-
polinesio: sust Polynesianus, i m; Polynsius, mantus; plurvocus; multa vel plura signfi-
ii m // adj polynesianus, polynsius, polyne- cans; plures sensus (vel significationes)
sacus, a, um. habens. Uso: vocablo -, vocbulum polyse-

843
polislabo

mum. disciplina smptuum insumendorum; - fiscal,


disciplina fisci administrandi; - interna, pol-
polislabo: adj polysllabus, a, um. Sin: plu- tica interna; domsticae rei pblicae geren-
risyllbicus, multisyllbicus; plrium sylla- dae rtio; - social, poltica socialis; disciplina
barum // sust vocbulum polysllabum. Sin: socialis vitae provehendae // (asuntos que in-
vocbulum plrium syllabarum. teresan al Estado) res (rei f) poltica. Uso:
campo de la -, politicarum rerum provncia;
polisilogismo: polysyllogismus, i m. Sin: los hechos de la -, pblicae res; rei pblicae
syllogismus mltiplex. eventa vel facta; darse a la -, rei pblicae
peram dare; rem pblicam capssere // (arte
polisndeton: polysndeton vel polysnde- o traza con que se conduce un asunto) pol-
tum, i n. tica, ae f. Sin: disciplina. Uso: - familiar, fa-
miliaris disciplina; - laborales, perum
polispasto: polyspaston, i n. disciplinae; - positiva, poltica positiva; - ra-
cional, poltica rationalis; la - del gobierno,
Politbur: Conslium Supremum Unionis regminis poltica.
Soviticae. Sin: Centrale Conslium So-
viticum; Supremum Conslium Soviticum. politicastro: politicaster, tri m. Sin: rerum
publicarum affectator; homo rudis in re pol-
politcnico: adj polytchnicus, a, um. Uso: tica.
escuela -, schola polytchnica; instituto -,
polytchnicum institutum // sust polytchni- poltico: adj polticus, a, um. Uso: actividad -,
cum, i n. opersitas poltica; poltica actusitas; con-
trastes -, poltica discdia; perspicacia -, iu-
politesmo: polythesmus, i m. Sin: idolola- dcium intllegens rei pblicae; voluntad -,
tra vel idolatra, ae f; plrium deorum cultus voluntas poltica; abandonar la vida -, a
(-us m). Uso: profesar el -, multos vel plures pblicis negtiis se removere; darse a la
deos clere. vida -, rem pblicam capssere; desarrollar
una actividad -, rem pblicam grere; parti-
politesta: adj polythesticus, a, um. Sin: ido- cipar de la vida -, vitam polticam participare
loltricus // sust polythesta, ae m. Sin. idol- // sust polticus, i m. Sin: homo vel vir polti-
latra vel idollatres, ae m; plrium deorum cus; vir in re pblica versans. Uso: polticos
cultor; qui multos deos colit. de ambos sexos, muleres virique poltici;
- versadsimo, homo in rebus polticis
poltica: (arte, doctrina u opinin referente apprime versatus; homo in rebus polticis
al gobierno de los Estados) poltica, ae f; po- plrimum versatus; - de gran valor, rei
ltice, es f. Sin: politolgia, ae f; scintia vel pblicae gerendae vir scientssimus.
disciplina poltica; ars poltica; disciplina de
re pblica administranda; moderandae rei p- politizacin: pnderis poltici adictio.
blicae disciplina; rem pblicam (vel res p-
blicas) administrandi scintia; rei pblicae politizar: vim polticam adcere vel excitare.
administrandae scintia vel ars. Uso: - agra-
ria, rtio agrria; - exterior, poltica xtera; politologa: politolgia sive -loga, ae f. Sin:
rei pblicae gerendae rtio ad externa negtia politicorum negotiorum pertia; polticae artis
quod ttinet; - financiera, poltica pecuniria; stdium.

844
plvora

politlogo: politlogus, i m. Sin: politicorum pollo: (cra de las aves) pullus, i m // (gallo
negotiorum peritus; polticae artis studiosus. joven) pullus gallinceus; gallus iuvencus.
Uso: - asado, pullus gallinceus assus; - al
poliuria: polyria sive -ura, ae f. Sin: n- limn, pullus gallinceus ctreo condtus;
miae urinae eictio vel emssio (-onis f). carne de -, caro gallincea.

polirico: (concerniente o relativo a la po- polo: Fs polus, i m. Uso: - magntico, polus


liuria) polyricus, a, um. Sin: ad polyriam magnticus // Astron polus, i m. Sin: axis (-is
prtinens // (que la padece, adj y sust ) poly- m); caeli axis; vertex (-tcis m); caeli vertex;
ricus. Sin: polyri laborans vel affectus; n- cardo (dnis m); caeli cardo Uso: - norte,
miae urinae eiectione (vel emissione) polus aquilonaris; axis septentrionalis o sim-
laborans. plem axis; septemtrionalis caeli cardo; - sur,
polus australis; meridianus caeli cardo //
polivalencia: polyvalntia, ae f. Sin: multi- (cualquiera de los extremos del eje de la Tie-
valntia. rra) polus, i m. Sin: (mundi) vertex vel cardo.
Uso: - antrtico, austral, sur, polus antrcti-
polivalente: polvalens, entis. Sin: multva- cus, australis vel austrnus, meridianus; meri-
lens. dianus mundi cardo vel vertex; -rtico,
boreal, norte, polus rticus, breus vel bo-
pliza: (papeleta que sirve para diferentes realis, septentrionalis, glidus, glacialis; sep-
objetos) scheda, ae f. Sin: schdula, ae f; tentrionalis mundi cardo vel vertex // (en
scida, scdula; tssera, tessrula; chrtula // sentido lato) - norte, septentrionalis rgio; -
(instrumento formal del contrato de seguro) sur, meridiana regio. Uso: viaje al - norte,
cautionis schdula vel sngrapha. Uso: - de iter ad septemtriones // (juego) polyldium,
seguro contra los infortunios, chrtula tutan- ii n // - acutico, v. waterpolo.
dis infortunatis; - de seguro del coche, chr-
tula tutandae autoraedae; - de seguro de vida, Polonia: Polnia, ae f.
chrtula tutandae vitae.
poltrona: arcisllium, ii n. Sin: cthedra ; s-
polizonte, v. agente (- de polica). lium; lctulus vel lectcula; molle arcisllium.
Uso: - pequea, cathdrula.
pollada: pulltio, onis f // (conjunto de chi-
quillos de una misma madre) proles, is f. Sin: polvareda: plveris nubes (-is f), globus,
sboles, is f. nimbus, turbo (-bnis m). Sin: pulvis (-vris
m) crassus, densus, opacus, niger, ater.
pollera: (sitio en que se cran pollos) gallin-
rium, ii n. Sin: pullrium // (vendedora o polvillo: pulvsculus, i m. Sin: minutus vel
criadora de pollos) pullria, ae f // (falda ex- tenussimus pulvis.
terna del vestido femenino) v. falda.
polvo: pulvis, vris m. Uso: - dentfrico, pul-
pollero: (vendedor o criador de pollos) vis dentrius; - radiactivo, pulvis radioacti-
pullrius, ii m. vus.

pollito: pllulus, i m. Sin: gallinceus pullus plvora: pulvis prius vel pricus. Sin: pul-
tenellus. vis nitratus.

845
polvorn

polvorn: plveris prii repositrium vel re- pontificado: pontificatus, us m. Uso: durante
ceptculum. el - de Pablo VI, Paulo VI Romano Pontfice.

pomada: capillare, is n. Sin: unctum. Uso: pontifical: adj pontificalis, e. Uso: funciones
untar con -, capillari ngere, inngere, uncti- -, pontificlia , ium npl; sollmnia pontific-
tare; uncto madefcere, insuccare, insucare. lia; misa -, pontificale, is n; sacrum pontifi-
cale; missa pontificalis // (libro que contiene
pomelo: ctreum, i n. Sin: ctreum malum; ci- las ceremonias pontificias y las de las fun-
trum grande vel paradisacum; grandis cedris, ciones episcopales) liber (-bri m) pontifica-
dis f. lis.

pomologa: pomolgia sive -loga, ae f. Sin: pontificalmente: pontificliter. Sin: pontifi-


de arbribus pomferis scintia; de colendis cali ritu; more pontificali; insgnibus pontifi-
frctibus doctrina; de pomis colendis et ser- clibus.
vandis disciplina.
pontificar: (oficiar de pontfice) pontificare;
pomolgico: pomolgicus, a, um. Sin: ad po- dep pontificari. Sin: sollmnia sacra fcere
molgiam ttinens. vel celebrare; pontficis ritu sacra sollmnia
fcere; sacrum vel sacra pontificali ritu f-
pomlogo: pomlogus, i m. Sin: pomolgiae cere // (hablar con tono dogmtico y sufi-
(vel de frctibus doctrinae) peritus. ciente) arrogantem se praebere; se quasi
orculum iactare // (actuar de ese modo) se
pomposo: pomposus, a, um. Sin: pompti- nmia auctoritate grere; contumciter mnia
cus, pompatus; magnficus; gloriosus. gere.

ponche: pncium, ii n. Sin: pnsium; arom- pontfice: pntifex, fcis m. Uso: el Augusto
tica ptio; calda odorata; clida armatis con- -, Augustus Pntifex; el Romano - , Romanus
dta; cnacum vel conacum ovrium; ovum Pntifex; el Sumo -, Summus Pntifex; sum-
vino (vel lacte) et sccharo condtum. mus sacrorum Antistes (-sttis m).

poncho: penula americana. pontificio: pontifcius, a, um. Sin: Pontficis


(gen).
ponderable: ponderbilis, e.
pontn: (barco chato que sirve en los puer-
ponedero: (lugar destinado para que pongan tos para diversos usos) ponto, onis m.
huevos las gallinas y otras aves) lculi, orum
mpl // (lugar en que se halla el nidal de la pontonero: faber, bri (gen pl fabrm, ms
gallina) lculus, i m. Sin: nidamentum. usado, y fabrorum). Uso: dos compaas de
pontoneros, duae fabrm centriae.
pney, v. poni.
pony, v. poni.
poni: ecleus vel culus, i m. Sin: mannus;
mnnulus. pool: consrtio, onis f. Sin: consocitio.

pontezuelo: pontculus, i m. pop: popularis, e.

846
pornografa

popcorn: mizae grana tosta npl. tum; - sobre los beneficios, pars lucri.

pope: pope, es m. Sin: papas, ae m; sacerdos porche: (soportal, cobertizo) nubilrium, ii


orthodoxus vel Ecclsiae orthodoxae. n.

popeln, v. popelina. porcino: porcinus, a, um. Sin: sullus.

popelina: papalinum, i n. pordioseo: mendictio, onis f.

popular: popularis, e. Sin: vulgi vel plebis pordiosera, v. pordioseo.


(gen).
pordiosero: mendcus, i m. Sin: mendcans.
popularidad: aura popularis. Sin: aura vulgi;
popularis grtia vel glria; plebis vel ppuli porfa: a -, certatim. Sin: certmine.
favor. Uso: buscar -, auram popularem cap-
tare; popularem glriam exptere. porfiar: (disputar y altercar obstinada-
mente) certare vel concertare. Sin: contn-
populismo: populismus, i m. Sin: nmius dere.
favor in plebem.
prfido: porphyrites, ae m. Sin: porphyrites
populista: sust populista, ae m. Sin: popu- lapis (-dis m); porphyrticum marmor (-ris
lismi fautor // adj populismo favens, entis; ad n). Uso: de -, porphyrticus, a, um.
populismum spectans.
pormenores: peculiaria lineamenta.
populoso: frequens, entis. Sin: ppulo fre-
quens. Uso: muy -, frequentssimus; prfre- pormenorizar: sngula enarrare, recensere,
quens. referre. Sin: particulatim vel singulatim dis-
srere; partes singillatim xsequi; res vel m-
popurr: cento, onis m // fig rerum collvio nimas enarrare.
(-onis f).
porno, v. pornogrfico.
porcelana: porcellana, ae f. Sin: porcell-
nica; argilla porcellnica; argilla sinensis // pornofilm: pellcula cinematogrphica obs-
(vasija o figura de -) porcellanum, i n. Sin: cena.
vas porcellanum; opus vel vas porcellnicum;
res ex porcellana; res ex argilla sinensi. Uso: pornografa: (tratado acerca de la prostitu-
de -, porcellanus, a, um; pintor en -, por- cin) pornogrphia sive -grapha, ae f // (ca-
cellanrius, ii m ; vajilla de -, porcellanae, rcter obsceno de obras literarias o
arum fpl. artsticas) obscnitas, atis f // (obras litera-
rias o artsticas de este carcter) obscenita-
porcentaje: centsima, ae f (pars, partis f). tes fpl; scripta obscena; libdines, um fpl
Sin: centsimae (partes, ium fpl). Uso: el de- (figuras obscenas: en pintura, escultura,
bido -, dbitae centsimae partes; - del 2, del etc.); tbulae (arum fpl) obscenae; lascivssi-
3 ... por ciento, binae, ternae ...centsimae mae picturae (pinturas obscenas).
( partes); - del ciento por ciento, lterum tan-

847
pornogrfico

pornogrfico: pornogrphicus, a, um. Sin: (navis); (navgium) aroplangerum vel aro-


obscenus vel obscenssimus; lascivus vel las- planferum.
civssimus; procax; impudcus; turpis; ad li-
bdinem instigatrius. Uso: escritor -, portabloc: sustentculum, i n. Sin: retincu-
scriptor obscenus; lenguaje -, verborum obs- lum; sustentculum ephemridis rebus com-
cnitas; imgenes, pinturas -, lascivssimae memorandis.
imgines, picturae; material -, res pornogr-
phicae. portacargas: nerum repositrium.

porngrafo: porngraphus, i m. Sin: scriptor portada: (parte anterior de una cosa) v.


obscenus, lascivus, procax. frontis // (primera plana de un libro impreso)
frons, frontis. Sin: tegumentum vel integu-
pornoshop: rerum obscenarum taberna. Sin: mentum; libri frons, involcrum, tegumen-
rerum ad libdinem instigntium taberna. tum; frons volminis; liminaris pgina. Uso:
- de revista, commentrii integumentum.
porosidad: porsitas, atis f. Sin: pumicsi-
tas. portadocumentos: tesserarum thcula.

poroso: porosus, a, um. Sin: pumicosus; portador: prtitor, oris m. Sin: portator; ges-
spongiosus; rimosus; fistulosus; poris abun- tator; allator. Uso: - de telegramas, prtitor
dans. vel allator telegraphmatum.

porotito: phasellus, i m. Sin: phaseolinus. portaequipaje o portaequipajes: retincu-


lum sarcinale. Sin: sarcinarum sustentculum
poroto: phasolus vel phaselus, i m; fasolus vel receptculum.
vel fasolus m.
portaestandarte: vexillrius, ii m. Sin: sgni-
porra: fustis, is m. Sin: bculus; frula. Uso: fer vel vexllifer, fri m.
- de goma de la polica, fustis cmmeus; b-
culus cummatus; frula cmmea vel cum- portafolio o portafolios: (para documentos)
mata; frula turbae disperdendae. chartarum vel documentorum theca // (para
dinero) scculus, i m. Sin: brsula; mars-
porrn: rhtium, ii n. Sin: cornculum v- pium; crumena; blgula nummria.
treum.
portafotografas: photographiarum (vel im-
port (Inform): (conector) portus, us m // ginum photographicarum) theca.
(ajustar un programa para otra plataforma)
transferre. Sin: transportare. portahelicptero: (bllica) navis helicptera
gestans.
portaagujas: cuum pulvillus.
portalmpara o portalmparas: lychnu-
portaalfileres: spinularum pulvillus. chus, i m. Sin: lmpadis fulcrum vel fultura.

portaaviones: aroplangera, ae f (navis). portalpiz: graphiorum vsculum. Sin: hae-


Sin: aroplanfera vel aroplanphora mattae (vel lpidis scriptrii) theca; v. lpiz.

848
prtico

portallaves: clvium thcula. porte: (lo que se paga porque lleven una
cosa de un sitio a otro) vectura, ae f. Sin:
portamicrfono: micrphoni vel microphni ltio; vecturae vel lationis prtium; impensae,
sustentculum. arum fpl. Uso: franco de -, portes pagados,
vecturae prtio soluto // (modo de gobernarse
portamonedas: crumina, ae f. Sin: mars- y portarse) agendi rtio // (actitud, conti-
pium; pascolus. nente) hbitus, us m. Sin: gestus, us m; hbi-
tus vel gestus crporis. Uso: - altivo, fastus
portauela: (bracarum) lacnia, ae f. (us m); - arrogante, insolntia; - austero, aus-
tritas; - desenvuelto, hbitus liber et expedi-
portapantalla: (albi, telae vel tbulae) ten- tus; - desgarbado, acrbitas; - grave,
culum, i n. grvitas; - lleno de dignidad, dgnitas; - mo-
desto, modstia; - pudoroso, pudor; - rudo,
portapapeles, v. portafolio. aspritas.

portaplumas: penngerum, i n. porteador, v. changador.

portarse: (conducirse, obrar bien o mal) se portera: inula, ae f. Sin: initrix, icis f; (an-
grere. Sin: gere; fcere. Uso: - spera- cilla) ostiria, ae f; atriensis, is f; inuae cus-
mente con uno, liquem spere tractare; - tos (-odis f).
bien, mal hacia uno, bene, male de liquo
mereri; - bien, mal, con prudencia ..., bene, portera: (habitacin o garita donde est el
male, prudenter ... se grere; - como un her- portero) ostirium, ii n. Sin: ianitoris cubcu-
mano, como un amigo, fraterne, amice f- lum; ostirii cella vel cllula; adductrium //
cere; - liberalmente, cortsmente con uno, (meta, en el ftbol) porta, ae f. Sin: stium.
liquem liberliter habere. Uso: postes de la -, (retis) statmina, um npl;
pali, orum mpl; red de la -, nxile rete; llevar
porttil: gestbilis, e. Sin: portbilis. la pelota hacia la - opuesta, follem ad opp-
sitam portam perdcere.
portatoalla: pendilnteum, i n. Sin: manutr-
gii sustentculum. portero: initor, oris m. Sin: ostirius, ii m;
portrius, ii m; atriensis, is m // (jugador que
portaviandas: carrito -, rulus ferendis cibis. defiende la meta de su bando) portrius, ii m.
Sin: ferculorum cistella. Sin: initor; initor retis; custos portae // -
elctrico, citphonum sive citophnum , i n.
portaviones, v. portaaviones. Uso: hablar por el - elctrico, citphono
clloqui.
portavoz: (bocina) bcina, ae f. Sin: meg-
phonus sive megaphnus; vocislator (-oris m) portezuela: (dim de puerta; puerta de ca-
; vocis amplificator; transmittendae voci t- rruaje) ostolum, i n.
bulus // (vocero) relator, oris m. Sin: prolo-
cutor; alicius nmine nuntiator. Uso: - del prtico: prticus, us f. Uso: - cudruple, qua-
curso, prolocutor classis. dra prticus // (vestbulo del templo): pronon
vel pronum, i n; pronos vel pronus, i m
portazgo, v. peaje. (templi). Uso: - de Bernini, prticus berni-

849
portilla

niana. posclsico: postclssicus, a, um.

portilla: fenestella orbiculata. Sin: foramen posconciliar: postconciliaris, e.


(-mnis n) rotundum; fenestella ovata vel s-
milis ovo. posdata, post scriptum: postscriptum, i n.
Sin: ddita verba npl ; extremae epstulae
portillo, v. portezuela. adiecta vel ddita.

portn: portale, is n. Sin: porta praecpua. posdiluviano: postdiluvianus, a, um.


Uso: - de bronce en el Vaticano, anea e-
dium vaticanarum porta; anea Pontifcii Pa- pose: (afectacin) ostenttio, onis f. Sin: af-
ltii porta. fecttio; iacttio; gloritio; gloriosa ostent-
tio. Uso: darse -, efferre vel se efferre
portorriqueo, v. puertorriqueo. magnfice; iactare se; se ostentare; darse -
por algo, se iactare in liqua re; ostentare li-
portuario: porturius, a, um. Sin: portuensis; quid; dndose -, gloriose vel ptide.
portensis.
posesin: possssio, onis f. Uso: dar la - de
Portugal: Lusitnia, ae f. Sin: Portuglia. algo, possessionem alicius rei licui dare;
entrar en - de algo, in possessionem alicius
portugus: adj lusitanus, a, um. Sin: lusit- rei venire; estar en - de algo, possidere li-
nicus; portuglicus. Uso: literatura -, ltterae quid; possessionem alicius rei habere vel te-
lusitnicae // sust Lusitanus, i m // lengua -, nere; quedar en - de algo, in possessione
lingua lusitana. alicius rei manere vel permanere; tomar -
de algo, possidere vel occupare liquid; potiri
portulano: prtuum descrptio. liqua re vel alicius rei.

porvenir: futurum, i n. Sin: venturum; fu- posesivo: possessivus, a, um.


tura, ventura, eventura npl ; tempus (-pris n)
futurum. posesorio: possessrius, a, um.

posada: caupona, ae f. Sin: deversrium; v. posguerra: de -, post bellum exstans.


mesn
posibilidad: possiblitas, atis f. Sin: facultas
posadero: caupo, onis m. (v. gr. liquid faciendi); potestas. Uso: - posi-
tivas del ferrocarril, ferrviae possibilitates
posar: (ponerse en disposicin de ser retra- positivae; eso est fuera de toda -, nullo
tado) se pictori propnere (- ante el pintor); modo fieri potest; existen varias - tericas,
se photgrapho propnere (- ante el fot- plures possibilitates theorticae exstant.
grafo).
posibilismo: possibilismus, i m.
posbautismal: postbaptismalis, e.
posibilista: sust possibilista, ae m. Sin: ad
posblico: postbllicus, a, um. mdia conslia proclivis // adj possibilsticus,
a, um. Sin: possibilismi prprius; ad possibi-

850
postal

lismum prtinens. cndita, data // (Fotogr, prueba -) pellcula


positiva . Sin: imago vel brctea rectis col-
posible: possbilis, e. Sin: qui, quae, quod ribus impressa.
feri potest. Uso: cmo es - que ...?, qui po-
test?; cmo era -?, qui feri pterat?; cuan- positn o positrn: psito, onis n.
tos ms sea -, quam plrimi; en lo -, ut potest;
es -, potest; feri potest; si es -, si potest; es - posliminio: postlimnium, ii n. Uso: por el
que, feri potest ut ...; el mayor tiempo -, derecho de -, postlimnio.
quam diutssime; eso ya no es -, id feri iam
non potest; lo ms a menudo -, quam saeps- posmeridiano: pomeridianus, posmeridia-
sime; lo ms pronto -, quam primum; quam nus, postmeridianus, a, um. Sin: post mer-
brevssime; quam celrrime; quam citssime; diem.
lo ms tarde -, quam serssime; todo lo que te
es -, quantum potes; hacer lo -, hacer todo lo poso: (sedimento del lquido contenido en
-, mnia fcere, experiri, moliri, temptare (ut una vasija) sedimentum, i n. Sin: sdimen,
...). mnis n; resduum; subsidntia, ae f; faex,
faecis f; quod subsdit (= lo que se ha depo-
posicin: iudcium, ii n. Uso: - especial, pri- sitado) . Uso: - de caf, cafi faex.
vilgium; status (-us m) peculiaris; - expl-
cita, explcitum iudcium. posologa: (Med, parte de la farmacologa
que trata de las dosis en que deben adminis-
posindustrial: postindustrialis, e. Sin: post trarse los medicamentos) posolgia sive
quaestuosarum rtium incrementum. -loga, ae f. Sin: pharmacoposolgia; de
metiendis medicamentis doctrina; de medi-
positiva: (Fotogr, prueba positiva) v. posi- camentorum temperatione (vel de medica-
tivo. mentis temperandis) doctrina vel rtio; de
dsium proportione doctrina // (Med, dosifi-
positivismo: positivismus, i m. Sin: eorum cacin de un medicamento) medicamenti
rtio qui censent res experimentis solm- tempertio. Sin: medicamentorum portio vel
modo cognosci posse. portiones; (medicamenti) prtium (vel portio-
num) descrptio vel explictio.
positivista: positivista, ae m. Sin: qui rebus
solmmodo credit experiendo cgnitis; rebus posoperatorio: sectionem chirrgicam sb-
tantum credens experiendo cgnitis. sequens.

positivo: (adj, que en todo busca la realidad postal: adj cursrius, a, um. Sin: cursualis,
de las cosas, lo prctico y til) prudens, entis. e; tabellrius; vehicularis; pblici curss.
Sin: expertus, usu peritus; callens, cllidus. Uso: cdigo -, nmerus cursualis directrius;
Uso: hombre -, homo usu peritus; homo giro -, charta nummria; sngrapha cursualis;
rerum gerendarum peritus; juicio -, iudcium mandatum cursuale // sust chrtula cursria,
positivum // Gram, nombres -, nmina posi- cursualis, epistolaris, diribitria. Sin: pblici
tiva // (Der) positivus, a, um // (con respecto curss chrtula, scida, scdula. Uso: - ilus-
al derecho promulgado) scriptus, a, um. Sin: trada o con vista/s, chrtula picta; - multico-
cnditus; datus. Uso: derecho -, ius (iuris n) lor de felicitacin, pagnula vel chrtula
ex lgibus ortum; ley -, lex positiva, scripta, optativa multcolor.

851
poste

poste: (madero, piedra o columna para postilln: auriga cursualis. Sin: veredrius.
servir de apoyo o de seal) palus , i m.
Sin: malus, i m; longrius, ii m; fustis, is postizo: fictus, a, um. Sin: suppositcius; si-
m; sustentculum // (pilar o puntal) pila, ae mulatus; haud naturalis.
f. Sin: stela. Uso: - indicador, stela index
(-dcis mf); - telefnico, telegrfico, postre: appendix, cis f. Sin: bellria, orum
malus telephnicus, telegrphicus; - telefni- npl; pulchrlia, ium npl; tragmata, um npl;
cos, telegrficos, sustentcula filorum tele- prndii appendix; secunda mensa. Uso: - va-
phonicorum, telegraphicorum; - de la riados, cpia bellariorum; a los -, in postrema
electricidad, malus electricitatis; postes de mensa; comer el -, bellria (vel mensam se-
una red elctrica, sustentcula filorum elec- cundam) comdere // a la -, postremo; dni-
tricorum // (cada uno de los dos palos verti- que.
cales de la portera de ftbol y de otros
deportes) palus, i m. Sin: malus; longrius; postridentino: post actum Conclium Tri-
fustis. dentinum.

postema, v. apostema. postsinodal: postsynodalis, e.

pster: tbula picta. Sin: parietria imago. postulacin: postultio, onis f.


Uso: colgar un -, tbulam pictam pareti aff-
gere. postulado: postulatum, i n.

postergar: (dejar atrasado algo) procrasti- postulador: postulator, oris m. Sin: pettor;
nare. Sin: differre; proferre; prorogare // rogator. Uso: - de las causas de canonizacin
(tener en menos o apreciar a alguien o algo de los Siervos de Dios, orator vel rogator pro
menos que a otra persona o cosa) parvi pn- causis canonizationis Servorum Dei.
dere. Sin: praetermttere; praeterire; negl-
gere. postulanta: (Der Can) pstulans, antis f.

posteridad: postritas, atis f. Sin: psteri, postulante: (Der Can) pstulans, antis m //
orum mpl. (candidato, aspirante a un cargo) supplex,
plcis m. Sin: pettor, oris m.
postigo: (puerta chica abierta en otra
mayor) ostolum, i n // (cada una de las puer- pstumo: pstumus, a, um. Sin: postremus;
tecillas hechas en las ventanas o puertaven- ltimus // escritos -, scripta post auctoris
tanas) postcum, i n. Sin: postcula; forcula; mortem dita; libro -, liber (-bri m) post mor-
fenestella; valva vel vlvula; forcula vel vl- tem scriptoris ditus vel vulgatus.
vula ad fenestram occludendam // (tablero
con bisagras o goznes para cubrir cuando postura: (situacin o modo en que est
conviene la parte acristalada de puertas y puesta una persona, animal o cosa) positura,
ventanas) plictiles valvae. ae f. Sin: postio, onis f; psitus, us m; status,
us m. Uso: - recta, rectus status; - supina, su-
postilar, v. apostillar. pnitas.

postilla, v. apostilla. potable: potbilis, e. Sin: salbris; bbilis;

852
prctica

potu salbris; ptui aptus; ad bibendum potentiale, is n. Sin: dnamis, is f; vis, rboris
aptus. f. Uso: - elctrico, potentiale elctricum;
elctrica dnamis; - magntico, potential
potasa: potassa vel potaxa, ae f. Sin: potssi- magnticum; - de friccin, vis frictionis; - de
cum carbonatum. movimiento, movendi vis.

potsico: potssicus vel potxicus, a, um. potencialidad: potentilitas, atis f. Sin: po-
Sin: potssii vel potxii (gen); potssio vel tntia; facultas; potestas; capcitas; vis.
potxico compsitus.
potencialmente: potentiliter.
potasio: potssium vel potxium, ii n. Sin:
klium; clium carbnicum. potenciar: augere. Sin: fovere; amplificare;
lere.
pote: (vaso de barro de diversas formas y
usos) pyxis, dis f. Sin: vsculum. Uso: - de potencimetro: potentimetrum, i n. Sin:
mostaza, sinapirium; - de tabaco, pyxis ta- potentialis index.
baci; v. bote.
poterna: postca, ae f.
potencia: (capacidad para ejecutar algo o
producir un efecto) potntia,ae f. Sin: vis (ac pot-pourri: carnes oleraque vria.
vim, abl vi); facultas, atis f // (capacidad ge-
nerativa) vis genitalis // (poder y fuerza, es- potro: (caballo desde que nace hasta la
pecialmente de un Estado) potestas, atis f. muda de denticin de leche) equinus pullus
Sin: dcio, onis f; imprium // (Nacin o Es- // (antiguo instrumento de tortura; aparato
tado soberano) res pblica vel respblica. de gimnasia) ecleus, i m.
Sin: cvitas; ppulus; imprium. Uso: gran-
des -, civitates potentiores; res pblicae do- pozal: (cubo para sacar agua de un pozo) s-
minantes; impria potentiora; la - romana, tulus, i m; stula, ae f. Sin: alvolus // (brocal
ppulus romanus; la gigantesca - romana, del pozo) pteal, alis n.
moles imprii Romani // (facultad del alma)
potntia, ae f. Sin: facultas. Uso: - del alma, pozo: pteus, i m. Sin: fons, fontis m. Uso: -
nimi facultas; - intelectiva, ingnii facultas artesiano, pteus artesianus; - de agua, p-
// (persona o entidad poderosa o influyente) teus aquarius; - de petrleo, petrolfero, p-
potens, entis; en pl, tambin praepotentes, teus oleferus vel petroleosus; fons olerius;
ium. Sin: auctoritates, um fpl; vires (vrium, propio de o relativo a los - , putealis, e; pu-
vribus) fpl. Uso: - militar, armorum vis vel teanus, a, um.
dominatus; - infernales, Averni vires // Mat
potestas, atis f. Sin: nmeri iterata multiplic- prctica: praxis, is f. Sin: usus, us m; res et
tio per se ipsum. Uso: elevar 4 a la tercera -, usus; rerum usus. Uso: - anticonceptivas,
quattuor ad trtiam potestatem evhere // Fs usus conceptioni officientes; - ilegales, actio-
potntia, ae f. nes lege vtitae; - impropia, praxis imprpria;
en la -, en la - de la vida, in actione vitae; in
potencial: (que tiene o encierra en s poten- usu vitaque communi; llevar a la -, poner
cia) potentialis, e // (que puede suceder o algo en -, liquid effcere; liquid ad effec-
existir) potentialis, e // sust potntial, alis n; tum dedcere; liquid ad rem addcere vel

853
prcticamente

dedcere; teora y -, rtio et usus; ars et usus; rtia; en la vida -, inter vitam prcticam //
scintia atque usus; rerum cogntio et usus; (conocedor, entendido) gnarus, a, um. Sin:
en la teora y en la -, cogitatione (vel opi- sciens, entis (alicius rei), instructus (liqua
nione) ac re // (destreza, habilidad adquirida) re, in liqua re, ad liquid). Uso: - en poltica,
pertia, ae f. Sin: experintia alicius rei; gnarus rei pblicae; mdico -, mdicus ex usu
rerum experintia // prcticas de piedad, medens; no -, (homo) ignarus (alicius rei);
prcticas religiosas, pietatis offcia. Sin: pia no ser - en hacer algo, ignarum esse alicius
exerctia; pietatis offcia; religionis et pietatis rei faciendae // (experimentado, experto, ver-
offcia. sado) peritus, a, um (alicius rei, liqua re,
ad liquid). Sin: usu peritus (alicius rei);
prcticamente: in usu. Sin: in usu vitae, in versatus, exercitatus (in liqua re); instructus
actione vitae. (liqua re, in liqua re, ad liquid); (alicius
rei) prudens. Uso: poco -, inexpertus (alicius
practicabilidad: accessiblitas, atis f. rei, licui rei, ad liquid); rudis (alicius rei,
in liqua re); - del oficio, in arte exercitatus;
practicable: (que se puede practicar o poner - de la vida, in rebus versatus, in rebus atque
en prctica) actu fcilis. Sin: factu fcilis // usu versatus; - de los lugares (baquiano), lo-
(transitable) prvius, a, um. Sin: patens; ac- corum sciens, peritus, prudens; - en el arte
cessbilis; ditu fcilis. militar, rei militaris peritus; in re militari
exercitatus; no - en el arte militar, rei milita-
practicante: (que practica y profesa su reli- ris imperitus; poco - en el arte militar, rei mi-
gin) religionis observans (-antis). Sin: reli- litaris inexpertus; - en los negocios,
gionis cultor, studiosus, dligens; rtibus negotiosus; in rebus tractandis versatus vel
religiosis bsequens // (el que en los hospi- exercitatus; ser - en hacer algo, peritum esse
tales cuida de los enfermos bajo la direccin alicius rei faciendae; exercitatum esse ad
del mdico) mediastinus, i m. Sin: mdici mi- liquam rem faciendam; ser muy - en algo,
nister, adiutor, auxiliator // (persona que por magnum usum habere in liqua re; peritssi-
tiempo determinado se instruye en la prc- mum vel prudentssimum esse alicius rei //
tica de la ciruga y medicina, al lado y bajo (til) tilis, e // (de uso fcil, cmodo) usu
la direccin de un facultativo) tiro, onis m. fcilis, e. Sin: hbilis (que se puede manejar
Sin: novcius vel novtius, ii m. o llevar fcilmente) // (Mar, tcnico que, por
el conocimiento del lugar en que navega, di-
prctico: (concerniente o relativo a la prc- rige el rumbo de las embarcaciones en la
tica) prcticus, a, um. Sin: effectivus; ad costa o en un puerto) peritus gubernator.
usum ttinens. Uso: arte -, ars effectiva; ars Uso: - de costa, orae (vel ltoris) peritus vel
in actu consistens; ciencias -, artes in agendo dux; peritus orae gubernator; - de puerto,
psitae; ejercicio -, exercittio; experimento ports peritus vel dux; peritus ports guber-
-, usus et experintia; enseanzas, lecciones nator; - de ro, amnis peritus; peritus amnis
-, praecepta quae ad institutionem vitae spec- gubernator.
tant; filosofa -, philosphia activa; philos-
phia quae in actione versatur; habilidad, pradera: prata, orum npl. Sin: campi hr-
aptitud -, facultas; sentido -, mente -, prudn- bidi; hrbida rura; arva viridntia.
tia; sistema -, ratio et usus; tentativa -, expe-
rimentum; vida -, vita prctica; vitae usus; pradera, v. pradera.
ctio vitae; conocimiento -, usus (-us m); pe-

854
preciosidad

prado: pratum, i n. Sin: campus hrbidus; cdere; praeire // (tener una persona prima-
herbosus campus; hrbida tellus (-ris f) ca sobre otra u otras en algo) antecdere li-
quem (vel licui) liqua re. Sin: antecllere
pragmtica: pragmtica, ae f. Sin: disci- liquem (vel licui) liqua re vel in liqua re;
plina pragmtica. anteire liquem (vel licui) liqua re.

pragmtico: pragmticus, a, um. Sin: ad preceptivo: praeceptivus, a, um.


pragmatismum spectans.
precinto: fscia fiscalis.
pragmatismo: pragmatismus, i m. Sin: prag-
mtica rtio vel doctrina. precio: prtium, ii n. Uso: bajo -, vlitas, atis
f; bajo - de los vveres o de los comestibles,
pragmatista: pragmatista, ae m; pragmatis- annonae vlitas, annona lxior; - caro de las
tes, ae m. cosas, critas; rerum mnium critas; - su-
bido de la mano de obra, critas operario-
pralina: amgdala sccharo involuta. Sin: rum; - subido de los vveres, annonae critas;
amgdalum sccharo involutum. - usurario, prtium feneratrium; - de lista,
prtium in ndice exhbitum; - de la mano de
praxis: praxis, is f. Sin: prctica; ctio. obra, manuprtium vel maniprtium, ii n // a
mitad de -, prtio dimidiato; a un - altsimo,
prebenda: praebenda, ae f. permagno; permagno prtio; plrimi; al -
ms alto posible, quam plrimo; a bajo -,
precalentar: praecalefcere. parvo; parvo prtio; al - ms bajo posible,
quam mnimo prtio; a un - nfimo, insignifi-
precario: precrius, a, um. Sin: temporrius; cante, mnimo, vilssime; - al por mayor, pr-
ad tempus; incertus; mutbilis. tium magnrium; - al por menor, prtium
institrium; a qu -?, quanti?; qu - tiene?,
precaucin: cutio, onis f. Sin: provsio; quanti est?; a cualquier -, quanticumque vel
praecavendi rtio. Uso: tomar precauciones, quantocumque // baja el - de alguna cosa,
praecavere. prtium alicius rei retro abit, prtium alic-
ius rei minuitur vel deminuitur; comprar, ven-
precedencia: (anterioridad) praecedntia, ae der a un - alto, mere, vndere magno, vel
f. Sin: antecssio, onis f; antecessus, us m // magno prtio; contener los -, prtia conti-
(prioridad, preferencia, superioridad) prior nere; establecer, fijar el - de una cosa, licui
locus. Sin: ptior dgnitas; ordo ptior; ius rei prtium constitere vel statere; pagar el
antecedendi. -, prtium pndere vel perslvere; pagar el -
de una revista, commentariorum prtium de-
precedente: adj praecdens, entis. Sin: ante- pndere, pndere, slvere; poner el - a una
cdens; anteactus, anterior; prior; superior // cosa, licui rei prtium impnere vel pnere;
sust antecssio, onis f. Sin: anteactum; ante- sube el - de alguna cosa, prtium alicius rei
factum. Uso: sin precedentes, sine exemplo; augetur; res crior fit.
crear un -, exemplum indcere, pnere, sta-
tere. preciosidad: (cualidad de precioso) preti-
sitas, atis f // (cosa preciosa o exquisita) res
preceder: (anteceder) praecdere. Sin: ante- magni prtii. Sin: res exquisita, pretiosa, pre-

855
preciosismo

tiosssima; res mximi prtii. felicis recordationis; mi - en este cargo, qui


ante me hoc mnere functus est.
preciosismo: (extremado atildamiento del
estilo) orationis ptida affecttio. Sin: exqui- predecir: praedicare. Sin: portndere; prae-
sitioris orationis stdium; decus affectatum // nuntiare; vaticinari.
(tendencia al refinamiento excesivo) pretio-
sismus, i m. Sin: pretisitas. predestinacin: Teol praedestintio, onis f //
(determinacin de los acontecimientos futu-
preciosista: pretiosista, ae m. Sin: pretio- ros) fatum, i n.
sismi fautor.
predestinar: ad liquid delgere // Teol prae-
precisamente: (justa y determinadamente) destinare.
prprie. Sin: definite // (con precisin) accu-
rate. Sin: diligenter; exacte; ad amussim // predicacin: Rel praedictio, onis f. Sin:
(necesaria, forzosa o indispensablemente) sacra cntio; rerum divinarum nuntitio.
absolute. Sin: certe vel certo; haud dbie;
profecto // (en las respuestas afirmativas) predicador: (que predica) praedicator, oris
plane. Sin: planssime; vere, verssime; ita; m. Sin: praeco, onis m; orator; hortator; con-
ita plane. tionator, oris m // (orador sagrado) sacer ora-
tor vel contionator; orator a sacris; Evanglii
preclsico: praeclssicus, a, um. praeco.

precomprimido: praecontractus, a, um. Uso: predicamento: Filos praedicamentum, i n.


hormign -, calcestrum praecontractum. Sin: categria, ae f // (fama, grado de estima-
cin en que se halla alguien) aestimtio, onis
preconciliar: praeconciliaris, e. f. Sin: fama. Uso: gozar de -, fam vel aesti-
matione valere.
precristiano: praechristianus, a, um. Sin:
ante aevum christianum. predicar: (publicar, hacer patente y clara
una cosa) praedicare. Sin: contionari.
precursor: (que precede) praecursrius, a, Uso: - el Evangelio, Evanglium praedicare;
um // (que anuncia, que presagia) praenn- salutis nntium ferre // (exhortar, ensalzar,
tius. Uso: signo -, praenntium, ii n; signifi- inculcar) - la guerra, ad bellum nimos (h-
ctio; ser un signo - de algo, significare minum) inflammare; - la paz, la virtud,
liquid // (el que anuncia una cosa) praenn- pacem, virtutem (vel ad pacem, ad virtutem)
tius, ii m // (el que va delante, antecesor) hortari vel adhortari; pacem, virtutem praedi-
praecursor, oris m. Sin: antecessor, oris m . care vel suadere; - la verdad, inculcare veri-
Uso: el - (San Juan Bautista), Praecursor, tatem; fig , - a los sordos, cantare surdo;
oris; Antecursor. cnere surdis; surdo narrare fbulam // (pro-
nunciar un sermn) sacram orationem (vel
predecesor: decessor, oris m. Sin: anteces- contionem) habere. Sin: orationem de rebus
sor; praedecessor. Uso: los -, maiores; prio- divinis (vel de rebus sacris) habere; ad (vel
res; superiores; qui ante fuerunt vel vixerunt; apud) christianum ppulum contionem ha-
los - y los sucesores, priores et sequentes; bere // (fig, reprender, amonestar, regaar)
nuestro - de feliz memoria, Decessor Noster liquem obiurgare. Sin: liquem grviter mo-

856
prejuicio

nere, admonere, reprehndere; increpare li- preferencial: praeferentialis, e. Uso: amor -,


quem. praeferentialis dilctio (erga + ac).

predisposicin: praedispostio, onis f. Sin: preferible: praeferendus, a, um. Sin: antepo-


dispostio; proclvitas; propnsio; inclintio. nendus; anteferendus; praeponendus; ptior,
optablior; mlior. Uso: es - ..., mlius est +
predominancia: dominntia, ae f. Sin: prae- inf.
valntia; praepotntia.
preferiblemente: potssimum. Sin: ptius; in
predominio: (poder, superioridad) praedo- primis; prae cteris; prae liis.
minatus, us m. Sin: dominatus, us m; princi-
patus, us m; domnium; imprium. Uso: prefijo: Gram praefixum, i n. Sin: praevr-
propsito de -, dominandi conslium // (in- bium; praepostio // - telefnico, praefxum, i
flujo o fuerza dominante que se tiene sobre n. Sin: nmerus praefixus.
alguien o algo) auctritas, atis f. Sin: potes-
tas; efficcia; vis. Uso: tener -, pollere; va- preglaciar: praeglacialis, e.
lere; vigere; auctoritatem, potestatem,
efficciam, vim habere. pregonero: laudator, oris m. Sin: praedica-
tor.
prefabricacin: praefabrictio, onis f. Sin:
praefabricatus, us m; praeconstrctio; doms pregunta: interrogtio, onis f. Sin: percont-
praestrctio. tio // (cuestin) quaestio, onis f // (lo pregun-
tado) quaesitum, i n.
prefabricado: adj praefabricatus, a, um. Sin:
praestructus; praeconstructus // sust domus preguntar: querere. Sin: percontari; rogare
praestructa. vel interrogare. Uso: - a alguien, ab (vel ex,
vel de) liquo percontari; - alguien sobre
prefabricar: praefabricare. Sin: praestrere; algo, liquem (vel ex liquo) de liqua re ro-
ntea strere. gare vel interrogare; - a alguien su opinin,
liquem rogare sentntiam; yo me pregunto,
prefacio: (prlogo) v. esta voz // (parte de la intra me intrrogo.
misa que se reza antes del canon) praeftio,
onis f. prehelnico: praehellnicus, a, um.

prefecto: praefectus, i m. Sin: magister; an- prehistoria: praehistria, ae f. Sin: aetas


tistes (-sttis m). Uso: - Apostlico, Praefec- praehistrica; aetas ante hominum mem-
tus Apostlicus; - de las ceremonias riam.
pontificias, pontificlium caerimoniarum (vel
caeremoniarum) praefectus. prehistrico: praehistricus, a, um.Sin: peran-
tquus; priscus; ante hminum memriam. Uso:
prefectura: (dignidad, empleo o cargo de edad -, aetas praehistrica vel fabularis.
prefecto) praefectura, ae f. Sin: praefecti dg-
nitas vel munus (-nris n) // (oficina o despa- prejuicio: praeiudcium, ii n. Sin: praeiudi-
cho del prefecto) praefecti sedes // Rel, - catum; falsa vel fallax opnio; anticipatum iu-
apostlica, Praefectura apostlica. dcium; opnio praeiudicata vel praesumpta;

857
prelado

tmere concepta opnio. Uso: atarse a pre- premio Nobel de literatura, de qumica, pre-
juicios, praeiudicatis opininibus praepediri; mium nobelianum litteraturae, chemae; -
dejarse llevar por prejucios, praeiudicata vel Nobel de la paz, premium pacis nobelia-
praesumpta opinione duci. num; nobeliana palma pro pace; el premio
Nobel de Fsica fue asignado conjuntamente
prelado: antistes, sttis m. Sin: praesul, lis a tres investigadores, phsicae premium no-
m; praelatus, i m. Uso: Rel, - domstico, An- belianum contributum est tribus investigat-
tistes Urbanus; Antistes domus Pontficis ribus // (de persona galardonada con el
Mximi; domsticus antistes Summi Pntifi- premio Nobel) premio illo a Nobel nuncu-
cis. pato laureatus vel decoratus; premio nobe-
liano (v. gr., pro pace) donatus vel honestatus.
prelatura: Rel Antstitis vel Presulis dgni- Uso: fue distinguido con el - Nobel, premio
tas, honor, munus (-nris n). nobeliano decoratus (vel ornatus) est // asig-
nar a uno el primero, el segundo -, primum,
prelavado: lavtio initialis. secundum premium licui adiudicare vel at-
tribere; entregar, otorgar a uno el primer -,
preludio: (lo que precede y sirve de entrada; primum premium licui deferre; obtener el
preparacin o principio a algo) exrdium, ii primer -, primum premium ferre; ser distin-
n. Sin: intium; intritus, us m; praeldium; guido con el - Nobel de la paz, Premio No-
praenuntitio // (lo que se toca o canta para beliano pacis ffici; ser estimado digno del -
ensayar la voz, probar los instrumentos o de la victoria, nicetrio dignum haberi.
fijar el tono antes de comenzar la ejecucin
de una obra musical) praelsio, onis f. Sin: premisa: praemissa, ae f (propostio); prae-
proldium // (composicin musical indepen- mssio, onis f. Sin: antecdens, entis. Uso: la
diente destinada a preceder la ejecucin de - mayor del silogismo, syllogismi propostio
otras obras; obertura) praecntio, onis f. Sin: maior; prtesis, is f; la - menor, praemissa
proemium; praeldium. minor; apdosis, is f.

prelusin: praelsio, onis f. premonstratenses: praemonstratenses, ium


m.
premeditacin: praemedittio, onis f. Sin:
praecogittio; praecdens medittio. premura: (prisa, urgencia, instancia) cel-
ritas, atis f. Sin: festintio; propertio, onis f;
premiar: premio liquem affcere. Sin: li- properntia, ae f // (aprieto, apuro) discri-
cui premium dare vel tribere. Uso: trabajos men, mnis n. Sin: angstiae, arum fpl.
premiados, pera premio decorata; - a los
vencedores de un concurso, premiis ornare prenatal: praenatalis, e. Sin: antegenitalis.
vel decorare eos qui in certmine palmas tu-
lerunt; premio donare eos qui victores e cer- prendedor: acus, us f. Uso: - grande, magna
tmine discesserunt. acus; - pequeo, accula; spnula; - para los
cabellos, acus comatria vel crinalis.
premio: premium, ii n. Uso: - cientfico,
premium scientficum; - pecuniario, pre- prendera: scrutrium, ii n. Sin: venlium
mium pecunirium, - Nobel, premium no- supellectlium taberna.
belianum; premium a Nobel institutum;

858
presbicia

prenotacin: praenottio, onis f. Sin: prae- preocuparse: sollcitum esse. Uso: - de al-
signtio. Uso: - de un sitio, loci condctio vel guien, sollcitum esse pro liquo; - de (o por)
praenottio. algo, sollcitum esse alicius rei (vel liqua
re, vel de liqua re, vel in liqua re, vel circa
prenotar: praenotare. Sin: praesignare; liquid, vel propter liquid); in sollicitdine
praeoccupare. Uso: - un sitio, locum cond- esse de liqua re; curis ffici liqua re; no - en
cere; locum in antecessum constitere. absoluto de algo, susque deque habere vel
ferre liquid.
prensa: (mquina que sirve para prensar o
comprimir) prelum, i n. Uso: - hidrulica, preparacin: praepartio, onis f. Uso: - de
prelum hydrulicum; - para imprimir, pre- un libro, libri confctio vel compostio; en -
lum typogrphicum // (imprenta) prelum, i n. (de un libro) confcitur vel compnitur.
Sin: imprssio, onis f; res pressria; ars libr-
ria, typogrphica, guttenbrgia // (conjunto preparado: praeparatus, a, um.
de publicaciones peridicas y especialmente
diarias) ephemrides, um fpl; diria, orum prepararse: parare se. Sin: se comparare.
npl; diurna, orum npl; scriptiones typis im-
pressae, exaratae, ditae, excusae; scripta preposicin: praepostio, onis f. Uso: prepo-
typis impressa, exarata, dita, excusa; scripta siciones que rigen el acusativo, el ablativo,
in vulgus dita. Uso: - clandestina, pginae praepositiones accusativae, ablativae.
typis occulte exaratae; - diaria y peridica,
diurni et per intervalla diti commentrii; - prepsito: praepsitus, i m. Uso: - provin-
porno, opscula obscena; - y propaganda, cial, general de la Compaa de Jess, So-
acta diurna et divulgtio // la invencin de la -, cietatis Iesu praepsitus provincialis,
artis typogrphicae excogittio vel invntio; generalis.
artis typogrphicae inventum (la invencin
concreta). Uso: en -, sub prelo; sub prelo p- presa: (accin de prender) prehnsio, onis f.
situs; libertad de -, rei librriae libertas; los // (acequia, zanja de riego) derivtio, onis f
representantes de la -, ephemridum procura- (flminis). Sin: fssula; canalculus; rvulus
tores ; problema de la -, questio de scriptis // (muro grueso de piedra u otros materiales
prelo ditis // (conjunto de personas dedica- que se construye a travs de un ro, arroyo o
das al periodismo) diurnrii, orum mpl. Uso: canal, para detener el agua a fin de derivarla
agente de -, cum diurnriis commrcii cura- fuera del cauce) agger, ris m. Sin: opus,
tor; conferencia de -, conventus diurnriis peris n; moles, is f. Uso: cerrar los ros con
edocendis // difundir la - catlica, scripta et presas, flmina opribus obstrere; construir
commentrios de re cathlica vulgare. Sin: una - en un ro, molem in flumen edcere.
vender diariamente la - catlica, cathlica
scripta cotidie venditare. presagiar: praesentire vel praesagire liquid.

prenunciar: praedcere. Sin: praenuntiare; presbiacusia: presbyacsis, is f. Sin: senilis


portndere; ante nuntiare. srditas; audits defectus (-us m).

preocupacin : (cuidado, desvelo) sollici- presbicia: presbypsia sive -opsa, ae f. Sin:


tudo, dnis f. Uso: - ecolgica, oecolgica presbypia sive -opa, ae f; viss defectus
sollicitudo. (-us m); hypermetrpsia sive -opsa; senilis

859
prsbita

videndi deblitas vel infrmitas. coram ; fig, - de nimo, praesntia nimi;


praesens nimus // (figura del cuerpo) forma,
prsbita o prsbite: presbytes, is m; pres- ae f. Sin: spcies, i f. Uso: de buena -, cr-
byta, ae m. Sin: presbypsi laborans; pres- pore vel forma praestanti; pulcher aspectu ;
byop affectus; qui (quae) contuetur de mala -, spcie deformis.
longinqua. Uso: ser -, senliter videre; senum
modo crnere. presentacin: praesenttio, onis f. Sin:
monstrtio, ostnsio, exhibtio. Uso: - de la
presbiterado: presbyteratus, us m. Sin: sa- Virgen Mara en el Templo, Praesenttio Vr-
cerdtium; presbteri dgnitas. Uso: recibir ginis Marae in Templo; fiesta de la - de la
el -, presbyterats rdinem accpere vel rec- Virgen, Festum Mariae Vrginis ad templum
pere. deductae; Festum Mariae Vrginis Deo a pa-
rntibus devotae.
presbiterio: (rea del altar mayor hasta el
pie de las gradas) presbytrium, ii n // (reu- presentador: praesentator, oris m. Sin: os-
nin de los presbteros con el obispo) pres- tentator; praesentans; monstrans, ostendens,
bytrium, ii n. xhibens; introductor // (persona que pre-
senta y comenta un espectculo, o un pro-
presbtero: prsbyter, ri m. grama televisivo o radiofnico) praeco, onis
m.
prescribir: praescrbere. Sin: praecpere;
praestitere // (recetar) praescrbere. presentar: (introducir a uno en la casa o en
el trato de otro, a veces recomendndolo per-
prescripcin: praescrptio, onis f. Uso: - ad- sonalmente) liquem ad liquem (in conspec-
quisitiva, usucpio, onis f; usus et auctritas; tum alicius) dcere, dedcere, prodcere;
praescrptio acquisitiva; - extintiva, liquem licui praesentare; permtame pre-
praescrptio exstinctiva; adquirir por -, usu- sentarle el Profesor ..., concede ut tibi prae-
cpere // (tratamiento ordenado por el m- sentem professorem ...; - una persona a otra
dico, receta) plcitum, i n. Uso: - mdicas, con una recomendacin, liquem licui tr-
medicorum plcita. dere et commendare // (mostrar, dar a cono-
cer algo) monstrare. Sin: exhibere. Uso: la
prescriptible: praescriptbilis, e. Sin: cosa presenta dificultades, res (multas) xhi-
praescriptioni vel usucapioni obnxius bet difficultates // presentarse, comparecer,
sese praesentare; se offerre; se ipse coram of-
preseleccin: prior selctio. ferre. Uso: - a alguien, liquem adire; - en
pblico, in pblicum prodire // (proponer) -
presencia: (asistencia) praesntia, ae f. Sin: una propuesta de ley, legem rogare.
aspectus, us m; conspectus, us m. Uso: - de
Dios, praesntia Dei; en - de alguien, coram presente: praesens, entis. Sin: assistens;
liquo; in praesntia, in conspectu, in aspectu astans, antis. Uso: al -, de -, in praesens, in
alicius; en - del pueblo, coram ppulo; praesenti, ad praesens, nunc; tener -, ob cu-
palam ppulo; en mi -, in conspectu meo; ad- los habere; ante culos propnere; mente re-
mitir a su -, coram admttere liquem; hacer cogitare // -! adsum!, praesens (sum)!, asto!
acto de -, interesse; ir, venir a la - de uno, in // Gram tempus praesens // (obsequio, re-
conspectum alicius venire, ngredi; venire galo) donum, i n. Sin: munus, nris n.

860
presidio

presentir: praesentire. Sin: odorari; subodo- (oris f).


rari. Uso: - el porvenir, quid futurum sit odo-
rari. presidente: praeses, sdis m. Sin: presidens,
entis m; praepsitus, i m. Uso: - actual, pre-
preservativo: adj praeservativus, a, um. Sin: sidens hodiernus; - interino, rei pblicae prae-
mniens, entis; tuens; tutans; ad praecaven- ses nterim delectus vel lectus; - transitorio,
dum aptus // (remedio) praeservativum, i n. presidens transitrius; - vitalicio, praeses
Sin: antdotum, i n; antdotus, i m (adversus sempiternus; - de la repblica, praepsitus vel
liquid); remdium praesumptum. Uso: praeses rei pblicae; princeps vel moderator
tomar un -, medicamento se praemunire // Reipblicae; - de Alemania, Germniae pre-
(condom) praeservativum, i n. Sin: tegumen- sidens; - de Cuba, Cubanorum moderator; - de
tum; tutamentum; munimen, mnis n ; penis Italia, praeses Rei pblicae itlicae; - de los
integumentum vel tegumentum; penis invo- Estados Unidos de Norte Amrica, praeses Fo-
lcrum vel oprculum // (pesario) pessrium, ederatarum Civitatum Amricae Septemtrio-
ii n. Sin: pessum; pssulum. nalis; - del Politbur, presidens Supremo
Conslio Sovitico; - del consejo de ministros,
presidencia: (accin de presidir) modera- praeses administrorum publicorum; praeses
men, mnis n // (dignidad o cargo del presi- conslii administrorum; - del senado, praeses
dente) praesidntia, ae f. Sin: praesidatus, us senats; - de un partido poltico, praepsitus
m; praesidentis offcium; presidis munus factoni polticae; - de una sociedad, societatis
(-nris n); presidis dgnitas; praefectura. magister; - de un congreso, praeses con-
Uso: bajo la - de alguien, liquo preside; gresss; - de una comisin, praeses conslii
sub modermine alicius; conferir la -, li- licui rei faciendae, procurandae, administran-
quem praefcere licui rei; ejercer la -, licui dae, provehendae ...; - de la Conferencia Epis-
rei praeesse vel praesidre; praesidatum ad- copal, presidens cetui episcoporum; - del
ministrare // (palacio del presidente) presi- Instituto de Estudios Romanos, Instituti Ro-
dis paltium vel sedes. manis stdiis provehendis praeses; presidentes
de juntas parroquiales, presides consiliorum
presidencial: praesidentialis, e. Sin: praesi- paroecilium // vice -, vicepresidens. Sin:
dialis, e; presidis (gen). Uso: juramento -, propraeses, dis, m.
ius iurandum praesidentiale; silla -, sella
praesidentialis. presidiario: praesidirius, ii m. Sin: ergastu-
lrius.
presidencialismo : praesidentialismus, i m.
Sin: summum presidis imprium. presidio: (guarnicin de soldados en una
plaza fuerte) v. guarnicin // (ciudad o for-
presidencialista: praesidentialista, ae m. Sin: taleza que se puede guarnecer de soldados)
praesidentialismi fautor. praesdium, ii n. Sin: arx, arcis f; munimen,
mnis n; propugnculum; ppidum; arx prae-
presidenta: (mujer que preside) antstita, ae sdio munita // (establecimiento penitencia-
f. Sin: moderatrix, praepsita; praeses, rio) ergstulum, i n // (conjunto de
sdis f // (jefa del Estado) praeses, sdis f. Sin: presidiarios) ergstuli, orum mpl; ergstula,
presidens, entis f; rei pblicae summa cura- orum npl // (ayuda, socorro) auxlium, ii n.
trix vel moderatrix // (mujer del presidente) Sin: subsdium, ii n // (amparo, defensa) pa-
praesidentis vel presidis (reipblicae) uxor trocnium, ii n. Sin: praesdium; tutamentum;

861
presin

praesdium (comit elegido por el Soviet Su- mnimo, pecniae sine fnore, vel parvis tan-
premo). tum usuris sumptae (si se trata de - recibidos)
vel crditae (si se trata de - otorgados); -
presin: pressio, onis f. Sin: pressus, us m; sobre prenda, pecnia psito pgnore crdita
pressura // fig instntia, ae f. Sin: sollicittio; // amortizar un -, aes mtuum rddere; dar a
flagittio; mpetus, us m. Uso: alta -, hyper- -, commodare; crdere; mtuum dare; dar di-
tnsio, onis f (snguinis); baja -, lentus sn- nero a -, pecniam dare mtuam; pedir un -,
guinis pressus; - arterial, prssio vel pressus mtuo ptere; pedir dinero a -, pecniam m-
arterialis; arteriosa prssio; - atmosfrica, tuam rogare; querere pecnias mtuas f-
prssio vel pressura atmospherica; - sangu- nore; recibir en -, mtuo accpere; recibir
nea o de la sangre, prssio vel pressus sn- dinero en -, pecniam mtuam ab liquo ac-
guinis; arteriotnia sive -tona, ae f; varias - cpere; tomar a -, mtuum accpere, cpere,
para que los hombres sigan la nueva moda, smere ab liquo; versuram fcere ab liquo;
vrii mpetus, quibus hmines adducuntur, ut commodatum accpere; mutuari liquid;
novam modam sequantur; - de aceite, pres- tomar dinero a -, mutuari pecnias; smere
sura lei; - de la imitacin, mpetus imitandi; ab liquo pecnias mtuas.
- del aire, ris prssio vel pressus; - del ox-
geno, prssio oxygnii; - de los neumticos, prestar: mtuum dare. Sin: mtuo dare li-
pneumaticorum prssio, hacer -, prmere; quid; commodare; praestare. Uso: el -, com-
pressare; instare; urgere, sollicitare // aparato modtio; praesttio; mtui dtio, onis f; - a
para medir la - sangunea o tensin arterial, inters, fenerare vel fenerari; - a inters ele-
tonmetrum, i n. vado, pecniam occupare grandi fnore; - sin
inters, commodare liquid licui; liquid
preso: (encarcelado) carceratus vel incarce- licui mtuum dare; - dinero, pecuniam dare
ratus. Sin: crcere detentus, clausus, inclu- mtuam licui; - dinero a inters, pecniam
sus; in crcere inclusus vel detentus; in fnori dare licui; pecniam fenerari; - di-
custdia carcerali detentus. Uso: visitar a los nero al cinco por ciento, fenerari pecniam
-, crcere clausos invsere. quinis centsimis; pecniam quinis centsi-
mis nnuis mutuari; pedir prestado dinero a
prestacin: (accin y efecto de prestar) alguien, pecniam mtuam ptere ab liquo;
praesttio, onis f. Sin: dtio; praebtio. Uso: - pedir prestado un objeto, liquid utendum
del juramento, praesttio iurisiurandi // - so- ptere; recibir prestado algo de alguien, li-
cial, benefcium sociale. quid ab liquo mutuari; liquid ab liquo m-
tuum accpere vel smere (con inters,
prestamista: fenerator vel faenerator, oris m. fnore); tomar prestado algo de alguien, li-
Sin: mutuatrius; mtuans homo. quid ab liquo mutuari.

prstamo: (accin y efecto de prestar) mu- prestidigitacin: (arte o habilidad para


tutio, onis f. Sin: versura; mtui dtio; per- hacer juegos de manos) ars vel pertia praes-
muttio // (lo que se presta) commodatum, i tigiarum // (juego de manos) praestgiae,
n. Sin: crditum; mtuum. Uso: a ttulo de -, arum fpl. Uso: hacer -, praestgias gere;
mtuo; dado, prestado a ttulo de -, mtuus, praestigiarum ludos gere.
a , um // (dinero que se presta) pecnia mtua
vel crdita. Uso: - otorgados, crditae sum- prestidigitador: praestigiator, oris m. Sin:
mae; prstamos sin inters o con un inters agyrta, ae m.

862
preventivo

prestigiador, v. prestidigitador. aestimtio; sumpts vel smptuum aestim-


tio; expensae vel expensarum rtio // (cm-
prestigio: auctritas, atis f. Sin: dgnitas; auc- puto anticipado de los gastos e ingresos)
tritas et grtia; auctritas et nomen. Uso: praesmptio futuri accepti et expensi. Sin:
gozar de - ante alguien, auctoritate et grti praesumptiva dandi accipiendique compos-
apud liquem florere vel valere; gozar de tio // (motivo, causa o pretexto con que se
gran -, multum auctoritate valere. ejecuta una cosa) praesuppsitum, i n. Uso:
- esencial, essentiale praesuppsitum.
presumible: coniecturalis, e. Sin: probbilis,
e; veri smilis, e. Uso: es -, veri smile est; presurizacin: pressus temperatus.
praesumi potest; no es -, haud veri smile est
+ inf. presurizar: pressum temperare.

presumiblemente: probabliter. Sin: veri si- prt--porter: vestis prompta.


mliter; ut veri smile est; quantum praesumi
potest; ut suspicari licet. Uso: har - esto, pretendiente: candidatus, i m. Sin: pettor //
veri smile est eum hoc facturum esse. (- a la mano de una mujer) procus, i m.

presumir: (conjeturar) concere. Sin: co- preternatural: praeternaturalis, e.


niectare; putare; suspicari. Uso: como se
puede -, ut suspicari licet // (jactarse) sibi pretextar: praetexare. Sin: praetndere;
arrogare, tribere, assrere. Uso: - sabidura, praetxere; allegare; proferre; in mdium
sibi sapintiam arrogare. proferre.

presuncin: nmia sui fidcia. pretexto: praetextum, i n; praetextus, us m.


Sin: obtentus, us m; spcies, i f; causa ficta
presunto: praesumptus, a, um. Sin: probbi- o simplem causa. Uso: con este -, hoc prae-
lis; coniectus; opinatus. textu; con el - de la antigua amistad, prae-
texto vteris amictiae; buscar un -, causam
presuponer: praesuppnere. confngere; hallar un -, causam reperire; ale-
gar como -, dar por -, v. pretextar.
presupuestar: praecalculare. Sin: ante aesti-
mare; sumptus praevidere; praecomputare; pretil: (murete o vallado de piedra u otra
sumptus ante computare; sumptum vel sump- materia, que se pone en los puentes y en otros
tus in antecessum aestimare; aestimationem parajes para preservar de cadas) crepdo,
fcere alicius rei; expensae vel expensarum dnis f.
rationem inire.
pretina: (cinturn con hebilla para sujetar
presupuesto: adj praesuppsitus, a, um. Sin: ciertas prendas de ropa) cinctura, ae f.
suppsitus; praesumptus // (cmputo antici-
pado de los gastos) praecomputtio smp- preventivo: adj praeventivus, a, um. Sin:
tuum. Sin: futuri sumpts (vel futurorum praemniens, entis; ad praecavendum aptus.
smptuum) aestimtio, computtio, iud- Uso: guerra -, bellum praeventivum; medi-
cium; sumptus in antecessum aestimatus; fu- das -, praecautiones, um fpl; prisin -, cust-
turi sumpts (vel futurorum smptuum) dia ad praecavendum; sistema -, systema

863
prever

praeventivum; detener a uno en prisin -, in primero: primus, a, um. Uso: el - de la clase,


pblicae custdiae loco cautionis caus li- antescholrius, ii m; princeps discipulorum;
quem detinere; poner a uno en prisin -, dare princeps inter discpulos; el - de una lista,
liquem in custdiam cautionis caus // ( re- primus in tbula.
medio -) antdotum, i n; antdotus, i f.
primitivo: adj primitivus, a, um. Sin:
prever: prospcere. Sin: praevidere; antevi- primignius; prstinus; priscus; vetustssi-
dere vel ante videre; praesentire; praesagire; mus; primus. Uso: costumbres -, prisci
praenscere vel antqui mores (-um mpl); estado -,
prstinus status (-us m); hombre -, homo pri-
previsin: prospicintia, ae f. Sin: providn- mignius, primitivus, priscus; el pueblo -,
tia. Uso: - social, providntia socialis. prisca gens; palabras -, primignia verba;
primitiva et nativa verba // sust homo primi-
prima: v. primo, ma // (cantidad que cobra gnius vel primaevus. Uso: los -, primi mor-
el asegurador por el seguro) vectgal, alis n. tlium.
Uso: - de seguro, vectgal societati tutelari //
(hora cannica) Prima, ae f. primo, ma: (hijo, ja del hermano del padre)
ptrui flius, flia; (de la hermana del padre)
prima bailarina: praesultrix, icis f. amitinus m, amitina f, o bien mitae flius,
flia; (del hermano de la madre) avnculi f-
primaca: (primer lugar o superioridad de lius, flia; (de la hermana de la madre) con-
una cosa) principatus, us m. Sin: primus vel sobrinus, consobrina.
princeps locus; primae partes. Uso: dar a al-
guien la -, primas (vel primas partes) licui primordial: primordialis,e. Sin: primig-
tribere vel concdere; tener la -, prncipem nius; primitivus; priscus; prstinus; antquus;
esse in liqua re; primas (vel primas partes) antiqussimus. Uso: edad -, antiqussima
obtinere; priores partes gere // (dignidad o aetas.
empleo de primado) primatis dgnitas. Sin:
primatus, us m; summa dgnitas vel auctri- princesa: principissa, ae f. Sin: princeps,
tas. Uso: - del Sumo Pontfice, summus vel cpis f; princeps fmina. Uso: - hereditaria,
supremus Ecclsiae principatus; totius Eccl- principissa hereditria, - real, principissa re-
siae principatus. galis // (mujer del prncipe) prncipis cniux
vel cniunx (-igis f), vel uxor (-oris f) // (hija
primado: (primer lugar, grado, superiori- del prncipe) prncipis flia // (hija del rey)
dad) v. primaca // (primero y ms preemi- rgia virgo (-gnis f), mlier rgio gnere
nente de todos los arzobispos y obispos de un orta; e domo rgia princeps fmina.
reino o regin) primas, atis m. Sin: antistes,
sttis m. Uso: Abad -, Abbas (-atis m) Primas principado: (ttulo o dignidad de prncipe)
(-atis). principatus, us m. Sin: prncipis dgnitas //
(territorio o lugar sobre el que recae este t-
primario: primrius, a, um. Sin: primus. tulo) prncipis dcio (-onis f). Sin: rgio prn-
cipis imprio subiecta // (primaca, ventaja o
primavera: (estacin) ver, veris n. Uso: la superioridad) v. primaca.
- de Praga, ver pragense // (planta) pr-
mula veris; bellis, dis f . prncipe: princeps, cpis m. Uso: - elector,

864
privilegio

elector princeps; - heredero, princeps heredi- prisionero: ( - de guerra) captivus, i m. Uso:


trius; princeps imprii successioni destina- los - alemanes, germani captivati; tomar,
tus; - real, princeps regalis vel rgius; - de la hacer - a alguien, liquem cpere // (persona
sangre, princeps rgii snguinis // fig, - azul, que est presa) v. preso.
sponsus perfectus. Sin: princeps ureus.
prisma: prisma, tis n.
principiante: (el que empieza a estudiar o
aprender un oficio, arte, etc.) tiro, onis m prismtico: prismticus, a, um // prismti-
(alicius rei, vel liqua re, vel in liqua re). cos, prismtica perspicilla npl; v. anteojos.

principio: (inicio, origen) princpium, ii n. privacy: vita privata vel ntima. Sin: ntimae
Sin: intium; origo // (principios de una co- res; vita domstica.
mida) v. entrada, fiambre // desde el -, ab
ovo; desde el - de la comida hasta el fin, ab privado: adj privatus, a, um. Uso: comida -,
ovo usque ad mala. cena privata; en la vida -, in vita privata //
sust homo privatus.
prior: (superior del convento) prior, oris m.
Sin: (coenbii) antistes (-sttis m), magister privatizacin: ad privatam administrationem
(-tri m), moderator (-oris m) // (prroco o alicius negtii (vel societatis) transltio
cura) v. estas voces // gran - de una orden (-onis f).
ecuestre, equestris rdinis magister prior.
privatizar: ad privatam administrationem
priora: priorissa, ae f. Sin: (coenbii) ants- liquid transferre.
tita vel praeses (-sdis f) , moderatrix (-tricis
f), magistra; (coenbii vel coenbio) prae- privilegiado: privilegiatus, a, um. Sin: privi-
fecta; (coenbio) praepsita. lgio vel benefcio donatus; iure praecpuo
donatus. Uso: ocupar un lugar -, locum occu-
priorato: prioratus, us m. Sin: prioris off- pare privilegiatum.
cium vel dgnitas; magistrium; coenbii ma-
gistrium. Uso: - de una orden ecuestre, privilegio: (derecho) ius, iuris n. Sin: privi-
equestris rdinis magistrium. lgium. Uso: - legal, praecpua lex; praec-
puum ius; los - de las mujeres, mulibria iura;
priori: a -, ex antecapto iudcio. tener, conceder, quitar el - de hacer algo, ha-
bere, dare, admere privilgium alicius rei
prioridad: (precedencia) priritas, atis f. Sin: faciendae // (condicin privilegiada) peculia-
praecedntia; ptior (vel princeps, vel pri- ris condtio. Sin: praecpuum cmmodum.
mus) locus. Uso: dar la - a alguien, primas Uso: posiciones de -, praecpua cmmoda; es
(vel primas partes) licui dare, tribere, de- - de nuestra patria, ptriae nostrae peculiaris
ferre, concdere; obtener la -, primas (vel pri- condtio est // (ventaja) cmmodum, i n. Uso:
mas partes) obtinere // (anterioridad en - exclusivo, sui solus cmmodum // (don,
tiempo) antecssio, onis f. Sin: praegressus, prerrogativa) - de la edad, quod vel quantum
us m, praegrssio, onis f; antquitas. tribitur aetati; semejante - le daba la gloria,
tantum licntiae dabat ei glria; es - de los
prioritario: prior, prius. Sin: superior; prae- doctos, doctorum hminum est; es - de
cpuus; ptior. pocos, ad paucos rcidit.

865
pro

pro: - y contra, in utramque partem. Uso: aetas; resolver un -, quaestionem enodare,


despus de evaluar el - y el contra, re attente slvere, perslvere // fig difficultas, atis f.
perpensa; disputar en - y en contra, in utram- Sin: nodus, i m; res diffcilis. Uso: - central,
que partem disputare; no hablar ni en - ni en quod caput est.
contra, in neutram partem disputare; valuar
el - y el contra, quid cmmodi, quid detri- problemtica: quaestiones, um fpl. Sin:
menti ex liqua re futurum sit, perpndere. complexus (-us m) quaestionum. Uso: - de-
mogrfica, quaestiones demogrphicae; - del
probabilidad: probablitas, atis f. Sin: veri trabajo, complexus quaestionum ad laborem
similitudo. spectntium.

probabilismo: probabilismus, i m. problemticamente: problemtice. Sin: am-


bgue; dbie.
probabilista: probabilista, ae mf.
problematicidad: dubetas, atis f. Sin: am-
probable: (verosmil) probbilis, e. Sin: veri bigitas.
smilis; credbilis; probabilitatem habens //
(que se puede probar) demonstrbilis, e. Sin: problemtico: problemticus, a, um. Sin:
demonstrationem admittens. dbius; incertus; ambguus; anceps.

probablemente: probabliter. Sin: veri sim- problematismo, v. problematicidad.


liter; cum probabilitate.
procedimiento: processus, us m. Sin: modus,
probador: (en tiendas de ropa, habitacin en i m; modus procedendi; rtio; agendi rtio;
que se prueban las prendas de vestir) cella ordo; rtio et ordo; via; rtio et via. Uso: -
vel cllula, ae f. qumico, chmicus vel chmicus processus; -
forzoso del pensamiento, necessrius ratioci-
probeta: (tubo de ensayo) vtreus tbulus. nandi ordo // (Der, modo de proceder en jus-
Sin: ampulla vtrea; vsculum; probatrium ticia) ctio, onis f. Sin: iudcium; questio
(vas, vasis n). iudicialis. Uso: seguir el -, iure gere.

probidad: prbitas, atis f. Sin: intgritas. procedure (Inform), procedimiento: proce-


dura, ae f. Sin: processus, us m; forma pro-
problema: problema, tis (gen pl: problema- cedendi; certus procedendi modus.
torum; dat y abl pl: problmatis). Sin: ques-
tio, onis f; causa. Uso: - demogrfico, procesador (Inform y Tecnol): elaborat-
questio de multitudinis incremento; - ecol- rium, ii n. Sin: processrium. Uso: - de datos,
gico, oecolgica questio; - filolgico, ques- elaboratrium datorum; - de textos, txtuum
tio philolgica; el gran -, summa questio; - elaboratrium.
morales acerca de la natalidad, morales
quaestiones cum augescente natorum nmero procesal: processualis, e. Sin: iudicialis.
coniunctae; - pastorales, pastorlia probl- Uso: actas -, acta processulia.
mata; problemas con la polica, incmmoda
cum pblicis custdibus; problemas de nues- procesin: procssio, onis f. Uso: - general y
tro tiempo, quaestiones quas recens invexit solemne del Santsimo Sacramento, procs-

866
profanar

sio generalis et sollemnis (vel solemnis) proventus potarum; - del espritu, nimi
Sanctssimi Sacramenti. fetus.

proceso: (procedimiento) processus, us m. producible: producbilis, e. Sin: ad produ-


Uso: - jurdico, processus iurdicus; - ratifi- cendum aptus.
catorio, processus ratificationis; - de beatifi-
cacin de Juan Pablo II, processus producir: prodcere. Sin: ggnere; effcere;
beatificationis Iohannis Pauli II; - de pacifi- prere.
cacin, processus pacificationis.
productividad: productvitas, atis f. Sin: fe-
process (Inform): processus, us m. cnditas; fertlitas; fercitas; ubertas. Uso: -
econmica, productvitas oeconmica; - de
processor (Inform) : procesador, v. esta voz la tierra, de los campos, fecnditas terrae,
// (Central Processing Unit, unidad central agrorum; - de la vid, fercitas vitis // fig, - de
de proceso): processrium centrale. la mente, fecnditas nimi.

proclamacin: renuntitio, onis f. Sin: decla- productivo: productivus, a, um. Sin: fecun-
rtio. Uso: - oficial de los vencedores, pblica dus; ferax; frtilis; fructuosus.
victorum renuntitio.
producto: (cosa producida) productum, i n;
procreacin: procretio, onis f. productus, us m. Sin: fetus, us m. Uso: pro-
ductos de la tierra, fructus praediorum //
procrear: procreare. (Mat, cantidad que resulta de la multiplica-
cin) productus, us m. Sin: multiplicationis
procurador: (el que ejecuta algo en nombre effectus; summa ex multiplicatione effecta.
de otro) procurator, oris m. Uso: - general, Uso: - agrcolas, (ea) quae terra gignit; ea
procurator generalis // (el que por oficio, en quae e terra gignuntur; - elaborados, res
los tribunales, hace, a peticin de una de las manu factae; - importados, res pregre invec-
partes, todas las diligencias necesarias) tae; - industriales, fructus officinarum; artif-
actor causarum. cia operaque; - primarios, res primigniae; -
sintticos, res chmicis artifciis effectae; res
produccin: (accin de producir) prodctio, synthtice (vel per snthesin) factae.
onis f. Sin: confctio. Uso: - cinematogr-
fica, imgines vel pellculas cinematogrphi- productor: productor, oris m. Sin: fabricator;
cas dere; - econmica, oeconmica producens, entis; qui cnficit; qui fbricat vel
efficintia; - teatral, ludos scenicos exhibere fabricatur. Uso: - agrcola, arator; agrcola //
// (cosas producidas) proventus, us m. Sin: (obrero) v. esta voz.
fetura, ae f; bona, orum npl; fructus, uum
mpl. Uso: - econmica, opes, opum fpl; - me- profanacin: profantio, onis f. Sin: conta-
talfera y aurfera, metallorum aurique fe- mintio; deturptio; violtio.
tura; - de aceite, lei proventus; - de vino,
vinearum proventus; aumento de la -, pro- profanador: profanator, oris m. Sin: profa-
vntuum auctus (-us m); garantizar la -, ap- nans; contaminator; sacrlegus.
paratus bonis gignndis fovere // fig, - de
oradores, oratorum fetus (-us m); - de poetas, profanar: profanare. Sin: contaminare; vio-

867
profano

lare; deturpare; foedare; pollere. Uso: - un ad liquod munus (vel ministrium) prti-
lugar, alicius loci sanctitatem violare. nens; ad liquam artem ttinens; ad artem
exercendam spectans. Uso: actividad -, act-
profano: profanus, a, um. Sin: non sacer. vitas professionalis; asesoramiento -, consul-
Uso: mezclar lo sacro con lo profano, mis- ttio professionalis; asociacin -, artficum
cere sacra profanis // fig imperitus; indoctus; socetas; collgium artem profitntium; con-
rudis. socitio (socetas, sodlitas; sodalcium) ad
liquam artem (vel ad liquod munus) prti-
profase: prophasis, is f. nens; competencia -, professionalis compe-
tntia; enfermedad -, morbus professionalis;
profeca: propheta, ae f; prophettio, onis f. escuelas -, scholae professionales; scholae
Sin: praedctio; vaticintio; praedictum; vati- vel ludi vriis artibus exercendis; experiencia
cnium; rerum futurarum praedctio. -, prprii mneris prudntia; crditi sibi m-
neris prudntia et usus (-us m); institutos -,
profesar: profiteri. Sin: pblice fateri vel instituta professionlia; instruccin -, instit-
confiteri. Uso: - la fe cristiana, Christi fidem tio vriis rtibus exercendis; secreto -, secre-
profiteri. tum professionale; tareas -, mnera cuiusque
prpria vel sua // sust rtifex, fcis m. Sin:
profesin: (accin y efecto de profesar) pro- artem prfitens, exercens, fctitans; qui artem
fssio, onis f. Uso: - de fe, profssio fidei; liquam exercet, profitetur, fctitat; qui li-
emitir la - de fe, emttere professionem fidei quo mnere fungit.
// (ceremonia eclesistica en que alguien pro-
fesa en una orden o congregacin religiosa) profesionalidad: cuiusdam artis cura. Sin:
profssio. Uso: - religiosa, religiosae vitae in negtiis mxima diligntia.
profssio; - solemne de los votos, sollemnis
votorum nuncuptio; - temporal, perpetua, profesionalismo: artis vel mneris exerc-
temporria, perptua profssio; emitir, hacer tium.
la - religiosa, professionem (religiosam) f-
cere // (actividad permanente) ars, artis f. profeso: (religioso que ha profesado) profes-
Sin: munus, nris n; profssio. Uso: - acad- sus, i m. Uso: - laico, laicus professus; - reli-
mica, professio acadmica; - anterior, munus gioso, professus sodalis (-is m); sodalis sacra
prstinum; - humilde, ars hmilis vel srdida; vota professus; sodalis religiosam vitam pro-
- liberales, artes ingnuae; - noble, elevada, fessus; sodalis religiosa vota professus.
ars nbilis vel ingnua; de -, professione; far-
macutico de -, professione pharmacopla; profesor: professor, oris m. Sin: magister;
por -, pro mnere; ensear latn por -, lin- doctor; praeceptor; institutor. Uso: - auxiliar,
guam latinam pro mnere docere; ejercicio v. ayudante; - adjunto, professor adiutor; -
de la -, professionis exercittio; ejercer una -, doctor, professor doctor; - emrito, professor
artem factitare vel exercere; mnere fungi; vel praeceptor emritus; - improvisado, pro-
munus obire; ejercer la - de mdico, medici- fessor subitrius; - principal, classis magister
nam exercere, fcere, profiteri. (vel professor) principalis; - suplente, profes-
sor vicrius; - titular, ordinrius professor vel
profesional: adj professionalis, e. Sin: pro- magister; legtimus magister; - universitario,
fessionis, mneris, ministrii, artis (gen de professor acadmicus vel universitrius; pro-
pertenencia); professionis vel artis prprius; fessor studiorum universitatis; scholarum al-

868
programa

tioris rdinis magister // - de antropologa, profilaxis: prophylaxis, is f. Sin: morbi cu-


professor anthropolgiae; - de clnica, clni- tio; morborum cutio vel cautiones; morbi
cae disciplinae praeceptor vel professor; - de avertendi precautiones.
educacin fsica, palestricae artis exercita-
tor, magister, praeceptor; professor athlti- prfugo: prfugus, i m. Sin: rfugus; rfuga,
cae; - de elocuencia latina, latinae ae m; fugitivus; exsul; extorris; trnsfuga.
eloquntiae professor; - de enseanza media, Uso: - ilegales, prfugi illegales.
professor scolae mdiae; - de escultura,
sculpturae professor; - titular de filologa cl- profundidad: profnditas, atis f. Sin: profun-
sica, ordinrius professor acadmicus philo- dum, i n; altitudo; altum; ima npl. Uso: - ma-
lgiae clssicae; - de filosofa, philosphiae rinas, mrium profunda vel nfima; imae
praeceptor; - de filosofa escolstica, profes- maris ltebrae; vscera maris; nfima ponti; -
sor philosphiae scholsticae; - de fsica, de erudicin, altssima erudtio; - de ingenio,
professor phsicae; - de fisiologa, professor altitudo ingnii; alta mens; - de la verdad, ve-
physiolgiae; - de gimnasio, professor ritatis profundum; - de miras, summa prudn-
gymnasialis; - de historia natural, histriae tia; tener - de nimo, alto nimo esse.
naturalis professor; profesores de intercam-
bio, professores vicissim delegati; - de latn, profundizacin: fig profundior inquistio.
professor latinitatis; linguae latinae praecep- Sin: ltior perspctio vel pervestigtio.
tor; latinarum litterarum doctor vel professor;
- de lenguas vivas, professor linguarum viva- profundizar: fig liquid ltius perspcere vel
rum; - de matemtica, professor mathemti- perscrutari. Sin: fnditus inspcere; pnitus
cae disciplinae; - de msica, professor intellgere; in liquid pnitus se insinuare; in
msices vel msicae ntimam alicius rei penetrare rationem.

profesora: professorissa, ae f. Sin: profes- prognosis: prognsis, is f. Sin: praentio;


trix, doctrix, praeceptrix, institutrix , icis f. praeiudcium; praesgium; praevsio; prae-
noscntia. Uso: - de una enfermedad, morbi
profesoral: professoralis, e. Sin: profess- cursus praeiudcium; praeiudicatus morbi
rius; cathedrrius. Uso: de manera -, ut pro- cursus vel xitus.
fessorem decet.
program (Inform), programa: sust pro-
profeta : propheta, ae m. Sin: vaticinator. gramma, tis n. Uso: - listing, textus pro-
grmmatis // tr programmare.
profetisa: prophetissa, ae f.
programa: (proyecto ordenado de activida-
profetizar: prophetare. Sin: vaticinari; futura des) rtio, onis f. Sin: forma; propsitum;
praedcere vel praenuntiare. propsita npl; conslium, ii n; conslia npl;
programma, tis (dat y abl pl: progrmmatis)
profilctico: adj prophylcticus, a, um. Sin: n; ordo rerum agendarum. Uso: - comunes,
ad morborum cautiones ttinens; ad valet- commnia agendi conslia; - mximo, ntegra
dinem tuendam aptus. Uso: curas -, morbo- forma vel rtio (alicius rei); - mnimo, m-
rum cautiones vel curationes // (preservativo) nima forma vel rtio; - poltico, moderandae
remdium prophylcticum; v. preservativo. rei pblicae conslia; - prctico, exsequenda-
rum rerum propsita; progrmmata discipli-

869
programacin

narum propsita; scholae propsita et insti- programado: propsitus, a, um. Sin: instruc-
tuta; - de gobierno, principats forma; - del tus; adumbratus.
Pontificado, Pontificats forma; - de vida,
vitae rtio; establecer el - del da, diem dis- programador, ra, v. programer.
pnere; exponer, proponer, determinar el -
de gobierno, futuri principatus formam des- programar: programmare. Sin: propnere;
crbere, propnere, statere; realizar el pro- designare; statere; constitere.
pio -, suum institutum perfcere vel cnsequi
// (serie ordenada de operaciones necesarias programtico: programmticus, a, um.
para llevar a cabo un proyecto) programma,
tis n. Uso: - atmico, programma atmicum; programer o programmer (Inform), progra-
- deportivo, programma ad crporis exercita- mador: (programador humano): programma-
tiones spectans; - escolar, currculum; scho- tor, oris m; programmatrix, icis f. Sin:
lae vel studiorum instituta; ordo vel rtio rdinis instrumentorum electronicorum prae-
studiorum; - informtico, ordinatrale pro- parator, oris m; praeparatrix, icis f// (disposi-
gramma; - nuclear, programma nucleare; - tivo programador) programmatrum, i n. Sin:
operativo, programma operatrium; - pasto- programmatrium.
ral, programma pastorale; - poltico, pro-
gramma polticum; - religiosos, progrmmata programmable (Inform): programmbilis, e.
religiosa; - de computacin, programma ordi-
natrale vel computatrale; renunciar a los - progresar: profcere in liqua re. Sin: pr-
nucleares, progrmmata nucleria depnere gredi ad liquid, in liqua re; progressum f-
// (serie de cine, teatro, etc. o emisin de te- cere in liqua re, progressum habere in liqua
levisin, radio, etc.) programma, tis n. Sin: re Uso: - algo en la filosofa, in philosphia
index, dcis mf. Uso: - radial, - radiofnico, liquid profcere.
index radiophnicus; programma radioph-
nicum; programas de cine, progrmmata ci- progresin: progrssio, onis f. Sin: gradtio;
nemtica vel cinematogrphica; gradus, us m. Uso: - aritmtica, geomtrica,
progrmmata cinematographi vel cinemati; progrssio arithmtica, geomtrica; (en la
- de televisin, televisivum programma; spec- msica) - ascendente, descendente, crescens,
tculum vel spectamen televisficum; televi- decrescens progrssio.
sionis index vel programma // (escrito que
indica los pormenores de una fiesta, las con- progresismo: progressismus, i m. Sin: pro-
diciones de un examen, etc.) libellus, i m. gressionis stdium.
Sin: rtio, onis f; index, dcis mf; charta expli-
cativa; libellus progrmmatis. Uso: - de di- progresista: sust progressista, ae mf. Sin:
versiones, ludorum libellus ; - de un progressismi fautor // adj progressionis stu-
espectculo, spectculi index; - de una fun- diosus. Sin: ad progressionem prtinens.
cin de teatro, ludi scenici charta explica-
tiva // - gentico, structura gentica. Sin: progresivamente: progressive. Sin: per pro-
programma genticum. gressionem; per gradus; gradatim; proficien-
ter.
programacin: programmtio, onis f. Sin:
rerum agendarum rtio; rerum exsequenda- progresivo: progressivus, a, um. Uso: de ma-
rum conslium vel propsitum. nera -, modo progressivo.

870
proliferacin

progreso: (accin de ir hacia adelante) pro-


cssio, onis f. Sin: processus; progressus, us prohibicionista: prohibitionista, ae mf.
m; progrssio. Uso: - cientfico, scientfica
progrssio; progressus scientficus; doctri- prohibitivo: prohibitivus, a, um.
narum processus; - comercial, progressus
mercatrius; - econmico, oeconmica pro- prohibitorio: prohibitrius, a, um. Sin: pr-
grssio; - moderno, progrdiens haec aetas; - hibens; vetans; interdicens.
polticos y econmicos, progressus poltici
atque oeconmici; - religioso, progressus re- prohibido: prohbitus, a, um. Sin: vtitus; in-
ligiosus; - social, socialis processus; - tc- terdictus; negatus; inconcessus. Uso: libros -
nico, progressus tchnicus; progrssio rei , libri prohbiti; libri improbatae lectionis //
tchnicae; progressus rtium; rtium techni- (en sealizacin) - adelantarse, ne praeter-
carum progressus; inventorum processus; - grediaris; - cazar, venari non licet; noli ve-
tecnolgico desenfrenado, technolgicus nari; ne veneris ; - pescar, piscari non licet;
progressus effrenatus; el - de los pueblos, po- noli piscari; ne pisceris; - estacionar, ne sis-
pulorum progrssio; - de los tiempos, progr- tas; - fumar, fumare non licet; fumare vti-
diens aetas; instrumentos de -, progressionis tum; noli fumare; ne fumes; - girar a la
instrumenta // hacer progresos, processus ha- derecha, ne flectas dextrorsum; - girar a la
bere (in liqua re); procdere; no hacer -, izquierda, ne flectas sinistrorsum; - girar a
nihil profcere in liqua re; fomentar el - de derecha y a izquierda, neutro flectas.
los pueblos, populorum progressionem pro-
vhere; hacer algn -, liquid profcere (in prjimo: Rel prximus, i m. Sin: hmines,
liqua re), progressionis aliquantum habere; um mpl; lii, orum mpl.
no oponerse al - de los pueblos, progredienti
populorum viae (vel culturae) non offcere prolapso: ptosis, is f. Uso: - del estmago,
vel non adversari // (aumento, perfecciona- stmachi ptosis.
miento) profectus, us m. Sin: incrementum;
auctus, us m. Uso: - cientfico, scientiarum prolegmeno o prolegmenos: prolegme-
incrementum; - espiritual, profectus nimi; - non, i n; prolegmena npl. Sin: praeftio;
tcnico, rtium incrementa; los - del cristia- proemium; prlogus; prolquium.
nismo, rei christianae incrementa; el - de la
ciudad, incrementum urbis // (desarrollo de proletariado: proletariatus, us m. Sin: prole-
la civilizacin) progressus, us m. Sin: civilis trii, orum mpl; classis proletria; proletria
cults progressus; hminis cultus progr- (vel operria, vel aerria) plebs (plebis f) ;
diens. Uso: - social, incrementum cults civi- puperes; egentes. Uso: dictadura del -, dic-
lis; incrementum progressionis socialis. tatura proletariats.

prohibicin: prohibtio, onis f. Sin: interdc- proletario: sust proletrius, ii m // adj prole-
tio; interdictum; vtitum. Uso: - de estacio- trius, a, um. Sin: egens; inops; pauper; bonis
namiento (de coches), commorationis fortunae carens // fig plebius, a, um. Sin: po-
interdctio; - de caza, venationis vtitum; - de pularis, e.
pesca, piscationis interdictum; retirar la -, in-
terdictum retrhere. proliferacin: prolifertio, onis f. Sin: pro-
pagtio; multiplictio. Uso: tratado interna-
prohibicionismo: prohibitionismus, i m. cional sobre la prohibicin de la - nuclear,

871
proliferar

tractatus (-us m) internationalis de prolifera- el cumplimiento de una -, promissum exgere


tione nucleari vitanda. vel flagitare.

proliferar: velocssime propagari. prometer: promttere. Sin: polliceri; pollici-


tari; spondere; fidem dare, obligare, obstrn-
prolijidad: (cuidado, esmero) accurtio, onis gere. Uso: - montes de oro, - el oro y el moro,
f. Sin: stdium; sedlitas; diligntia; cura d- auri montes polliceri; mria montesque
ligens // (cualidad de verboso) prolxitas, atis polliceri.
f. Sin: prolixitudo (-dnis f); loquendi pro-
fluntia; nmia verba npl; orationis nmia lon- prometido, da: (persona que ha contrado
gitudo (-dnis f). esponsales legales o que tiene una mutua
promesa de casarse) sponsus, i m; sponsa vel
prolijo: (cuidadoso, esmerado) accuratus, a, pacta, ae f.
um. Sin: studiosus; sdulus; dligens; sollci-
tus; exquisitus // (largo, dilatado) prolixus, promocin: (accin y efecto de promover)
a, um. Sin: effusus; diffusus; profusus; diu promtio, onis f // (elevacin o mejora de las
productus; verbosus; loquax; multloquus. condiciones de vida, de productividad, etc.)
Uso: discusin -, diu producta discepttio. provectus, us m. Sin: provctio. Uso: posibi-
lidad de - cultural, posse ad altiores humani
prologar: praefari. cults gradus ascndere.

prlogo: prlogus, i m. Sin: proemium; promocional: ad provectionem (vel ad pro-


praeftio; prolgium; prolquium; praem- ventum) ttinens.
bulus; prolegmena npl; peris exordium;
sermo previus. Uso: - breve, praefatincula. promotor, ra: promotor, oris m; promotrix,
icis f. Sin: prmovens; prmovens; fautor; fa-
prolusin: prolsio, onis f. Sin: proldium; vens; impulsor; moltor; suasor; auctor;
praelsio; praeldium; exrdium. instructor. Uso: - de la fe, fidei promotor.

promedio: (trmino medio) mdium, ii n; pronaos: pronaus vel pronaos, i m; pronaon


mdia, ae f. Sin: mdia rtio vel quntitas; vel pronaum, i n. Sin: templi vestbulum vel
summa intermdia. Uso: - de vida, summa in- trium.
termdia annorum, quos hmines vivunt; en
-, in mdio; in summa intermdia // (media pronombre: pronomen, mnis n. Uso: - de-
aritmtica de dos o ms cantidades) mdius mostrativo, encltico, indefinido o indetermi-
nmerus. nado, interrogativo, personal, posesivo,
relativo, pronomen demonstrativum, enclti-
promesa: (accin de prometer) promssio, cum, indefinitum, interrogativum, personale,
onis f. Sin: pollicittio // (lo prometido) pro- possessivum, relativum.
missum, i n. Sin: fides, ei f; data fides (= pa-
labra dada, fe empeada). Uso: - de pronominal: pronominalis, e.
garanta, spnsio, onis f; cumplir, mantener
una -, promissum fcere, slvere, abslvere, pronstico: prognsticum, i n. Sin: progn-
servare, tenere; promisso stare; satisfcere sis, is (ac -in) f; praevsio; praedctio; prae-
promisso; fidem praestare vel servare; exigir noscntia; praesgium; auspcium;

872
pronunciar

praesnsio; vaticintio. Uso: - reservado, ctio; - gil, ligera, prompta loctio; os


prognosis anceps (ancpitis), dbia, incerta, promptum; - agradable, suave, lenis, suavis
suspensa; - del tiempo, tmporis prognsti- vocum vel litterarum exprssio; - andaluza,
cum; praedctio tempestatis; praenuntitio sonus andalsius; - arrastrada, lata loctio;
tempestatis; tempestatis futurae praesgium. lata verborum exprssio; - buena, pronunti-
tio bona; rectus vocis sonus; - clara, clara vel
prontitud: promptitudo, dnis f. Sin: prae- distincta pronuntitio; explanata vocum ex-
sntia nimi; celritas; alcritas; vivcitas. prssio; - confusa, os confusum; confusa litte-
Uso: con -, prompte, alcriter, sollcite, stu- rarum exprssio; - elegante, ornata
diose. pronuntitio; - extranjera, peregrnitas; oris
peregrnitas; sonus peregrinus; - mala, oris
pronunciacin: (accin y efecto de pronun- prvitas; - nasal, vox nasalis; rhinophnia, ae
ciar) pronuntitio, onis f; pronuntiatus, us m. f; - ronca, rauca vel fusca pronuntitio; - rs-
Sin: enuntitio; appelltio; proltio; littera- tica, agrestis (vel rudis, vel rstica) pronun-
rum enuntitio vel appelltio; enuntiandi titio; os rsticum; oris rustcitas // corregir
rtio; pronuntiandi modus; ltteras appellandi un defecto de -, oris vtium expugnare; equi-
rtio vel modus. Uso: - antigua, antiqua pro- vocarse en la -, in appellandis ltteris offn-
nuntitio; litterarum appelltio antiqua; - cl- dere; tener una - afectada, ptide loqui vel
sica, pronuntiatus clssicus; pronuntiandi dcere; putdius exprmere ltteras; tener una
rtio clssica; - correcta, emendata verbo- - gil, prompte loqui vel dcere; tener una -
rum vel litterarum pronuntitio; - figurada, agradable, suave, lniter vel suviter loqui,
figurata pronuntitio; - latina o del latn, ap- dcere; voce suavi (vel leni) esse; tener una
pelltio latina; pronuntiatus latinus; latini ser- buena -, tener una - clara, plane loqui vel d-
monis appelltio vel proltio; litterarum cere; licui est os planum vel explanatum; lt-
latinarum appelltio; - litrgica del latn, li- teras suis quasque sonis enuntiare; tener una
trgica litterarum latinarum appelltio; - mo- - confusa, licui est os confusum; ltteras obs-
derna del latn, hodierna latine appellandi curare; ltteras neglegntius obscurare; tener
rtio; - nacional, pronuntiatus nationalis; - una - rstica, rstice loqui vel dcere; tener
nacional del latn, linguae latinae appelltio una - uniforme, aequabliter loqui vel dcere.
(vel appellandae rtio) nationalis; - resti-
tuta, restituta pronuntitio; - tradicional, pronunciamiento: (alzamiento militar con-
litterarum appelltio translatcia; - tradicio- tra el gobierno) sedtio, onis f. Sin: tumultus,
nal del latn, pronuntiatus latinus translat- motus, us m; rebllio, onis f.
cius; - uniforme, pronuntiatus uniformis; - de
la u francesa, pronuntitio ltterae u pronunciar: (articular, proferir) pronuntiare.
gllicae; marcar, sealar la -, indicare verbo- Sin: proferre; dcere; appellare; enuntiare.
rum sonum; signare litterarum appellationem Uso: no sabe - la r, ltteram r appellare
// (suma de las propiedades que distinguen la (vel dcere) non potest; - claramente las le-
fontica de un idioma) loctio, onis f. Uso: - tras, ltteras exprmere; - confusamente las
francesa, inglesa, etc., loctio gllica, n- letras, ltteras obscurare; - distintamente las
glica, etc. // (modo de hablar o pronunciar palabras, explanate verba proferre; - el latn
segn la conformacin de los rganos voca- en forma distinta de los romanos, latinum
les y con relacin al uso) sonus, i m. Sin: lo- sermonem non ut Romani proferre // (decir)
ctio; exprssio; os, oris n; vox; sonus vocis; dcere. Uso: - un discurso, orationem dcere
vocis imprssio. Uso: - afectada, ptida lo- vel habere; - el nombre de Mario, Mrium d-

873
pronunciarse

cere // (declarar con autoridad) dcere. Sin: toral, ambtio; - radial, praecnium radio-
pronuntiare. Uso: - una sentencia, dcere sen- phnicum; praecnium radiophnice emis-
tntiam; sentntiam pronuntiare vel ferre; - la sum; nottiae divulgtio radiophnica; -
sentencia de muerte contra alguien, consti- televisiva, praecnium televisuale; praec-
tere supplcium in liquem; - un juramento, nium televisfice emissum // hacer - de algo,
ius iurandum iurare. liquid divulgare, evulgare, pervulgare, pro-
pnere, illustrare, suadere; alicius rei prae-
pronunciarse: (manifestar el nimo, la in- cnium fcere vel edcere; venalis rei dere
tencin) sentntiam (vel quid liquis sentiat, praecnia; liquid pervulgare cum laude; li-
qu piensa uno) de liqua re dcere. Sin: de quid laudando extllere; liquid dilaudando
liqua re sententiam aperire, vel se aperire; vulgare; liquid ludibus efferre vel extllere;
aperire se, sentntiam, sensus (meos, suos, hacer - electoral, ambire; hacer la - de los
etc.). Uso: no -, tacere; silere, nihil dcere (de escritos de alguien, alicius scripta praecnio
liqua re); sobre esta cuestin no me pronun- venditare; hacer - mediante carteles, clamo-
cio, de hac re nihil dico // (votar o fallar) sen- sis tabellis dere praecnia // Colegio de Pro-
tntiam dcere (vel ferre) de liqua re // paganda Fide, Ephebum Urbanianum de
(declararse) - a favor de algo, probare li- Propaganda Fide; Collgium Urbanianum
quid; - en contra de algo, recusare liquid; - christiano nmini propagando; Sagrada Con-
por un partido, partem, cuius liquis sit, pro- gregacin de Propaganda Fide, Congregtio
fiteri; - vencido, manus dare; victum se pro- de Propaganda Fide; Sacrum Conslium
fiteri. christiano nmini propagando.

pronuncio: pronntius, ii m. Uso: - Apost- propagandista: laudator, oris m. Sin: annun-


lico, Pronntius Apostlicus. tiator; fautor; vulgator; praeco; praedicator,
suasor, instigator. Uso: - electoral, v. agente
propagacin: propagtio, onis f. Sin: divul- (- electoral) ; - de algn partido, alicius
gtio; dissemintio. Uso: tratado sobre la - factionis (vel partis) fautor, propugnator, sua-
de las armas nucleares, tractatus de propaga- sor.
tione armorum nuclerium.
propagandstico: praecnius, a, um. Sin:
propagador: (persona) propagator, oris m. propagatrius; nntiis vulgandis aptus; ad
Uso: - de la fe, Christiani nminis propagator suasionem aptus.
// (aparato) vocis propagatrium, ii n; v. re-
sonador. proparoxtono: proparoxtonus, a, um. Uso:
vocablo -, proparoxtonum verbum.
propaganda: (publicidad desarrollada para
propagar o difundir un producto, una mate- propedutica: propaedutica, ae f. Sin: pro-
ria, un espectculo, etc.) (alicius rei) divul- paedutica disciplina, doctrina, instittio;
gtio. Sin: (alicius rei) praecnium, previa alicius disciplinae instittio; previa
publictio, celebrtio, praedictio, propostio; instittio.
(alicius rei) pervulgtio commendativa; lau-
dativus alicius rei nntius; laudativum ali- propedutico: propaeduticus, a, um. Sin:
cius rei nntium. Uso: - comercial, praeparatrius; introductrius.
vendittio; nntium laudativum rei venden-
dae; mercis praecnium vel elgium; - elec- propensin: propnsio, onis f. Sin: inclin-

874
proporcionado

tio; proclvitas; faclitas. orthogrphicae proprietates; las - de los ani-


males, animlium proprietates; - en el len-
propiciatorio: propitiatrius, a, um. Sin: pla- guaje, verborum propriorum usus (-us m);
catrius; proptians; placans. hablar con -, prprie dcere.

propiedad: (dominio sobre una cosa) pro- propietario, ria: possessor, oris m; posses-
pretas, atis f. Sin: possssio, onis f ; manc- trix, icis f
pium; domnium. Uso: derecho de -, ius
proprietatis; mal uso de la -, pravus proprie- propileo: propylaeum, i n.
tatis usus; transformacin de la - de privada
a colectiva, transltio bonorum a privatis ad propina: corollrium, ii n. Sin: mercdula;
commune // (lo que se posee) possssio, onis munsculum; parvum corollrium; parva
f. Sin: propretas, atis f; bona, orum npl; res merces; parva strena. Uso: dar la - a alguien,
(prpria, familiaris). Uso: cosas de - de al- corollrium dare licui; corollrium licui
guien, res ex possessione alicius; las -, pos- asprgere; licui supra constitutum liquid
sessiones; substntiae; opes, um; bona, orum ; adcere; como -, pro mercedis cmulo.
patrimnium; - privada, privata possssio;
privata bonorum possssio; - privada de los proponedor, ra: propsitor, oris m; propsi-
medios de produccin, privata possssio trix, icis f. Sin: proponens; hortator; auctor;
instrumentorum bonis gignendis; funcin so- conslii impulsor.
cial de la -, sociale proprietatis munus (-nris
n); proprietatis munus in universorum utili- proporcin: proprtio, onis f. Sin: symm-
tatem; perder toda su -, totam possessionem tria; eurthmia; commensus (-us m); com-
suam amttere; mnia sua amttere // (- como mensus proportionis; congruntia;
derecho) domnium, ii n. Sin: mancpium; convenintia; concnnitas. Uso: - aritmtica,
ius; ius possidendi vel domnii; ius proprie- geomtrica, continua, proprtio arithmtica,
tatis. Uso: - colectiva, comn, domnium geomtrica, contnua; a cada uno en -, pro
commune; - privada, domnium privatum; rata parte; secundum ratam partem; con la
derecho de -, mancpium; rerum domnium; debida -, cum dbita proportione; en - del
ius possidendi; ius domnii; ius proprietatis; trabajo hecho, pro ratione laboris et perae;
derecho de - privada, ius privati domnii; ius en - de las fuerzas de cada uno, pro suis
bona privatim possidendi; ius bona privata cuiusque vribus.
possidendi; ius res ut suas privatim possi-
dendi; derecho de - sobre los bienes muebles proporcionadamente: pro portione. Sin:
e inmuebles, rerum domnium, vel movn- cum proportione; cum dbita proportione;
tium, vel solidarum; carcter social del dere- servata proportione // fig apte. Sin: accom-
cho de -, iuris proprietatis ndoles socialis // modate; appsite; convenienter; congruenter.
dar en -, mancpio dare; estar en -, in manc-
pio esse; pasar en -, in mancpium cdere; re- proporcionado: proportionatus, a, um. Sin:
cibir en -, liquid in mancpio accpere; aptus; idneus; appsitus; aequatus; accom-
recuperar el derecho de -, ius mancpii recu- modatus; convniens; consentneus,
perare vel recpere // (cualidad o atributo) cngruens. Uso: - a los tiempos, tempribus
propretas, atis f. Sin: prprium, ii n. Uso: - par; - a las condiciones sociales, rerum con-
caractersticas de cada cosa, singularum dicionibus par; societatis condicionibus par;
rerum sngulae proprietates; - ortogrficas, cuerpo bastante -, corpus satis proportiona-

875
proporcional

tum; pena - al delito, poena digna sclere. nem ptere; el asunto no admite -, res dila-
tionem non rcipit, vel non ptitur.
proporcional: proportionalis, e. Sin: aequ-
bilis; respondens. prorrogacin, v. prrroga.

proporcionalidad: aequablitas, atis f. Sin: prosa: prosa, ae f. Sin: prosa ortio; soluta
apta prtium compostio. ortio; soluta nmero ortio; metro soluta
ortio; ortio pedestris; sermo pedester. Uso:
proporcionalmente: proportionliter. Sin: simple -, nuda ortio; sermo merus; - lrica,
proportionabliter; aequabliter; cum propor- prosa lrica; - potica, carmen solutum; - rt-
tione; pro rata; pro rata parte; pro portione; mica, prosa numerosa; ortio numerosa; en -,
secundum ratam partem. in oratione; en - o en poesa, vel soluta vel
astricta oratione; vel soluta vel obstricta n-
proposicin: Filos enuntiatum, i n; enunti- meris oratione; sive nmeris astricta sive
tio, onis f // Gram propostio. prosa oratione; sive vincta sive soluta ora-
tione; sive ligata sive soluta oratione; escribir
propuesta: propsitum, i n. Uso: - de ley, ro- en -, soluta oratione uti; soluto sermone uti;
gtio; res proponendae fpl; - de transmisiones soluta oratione conscrbere; mezclar poesa
en latn, propsitum emissionum latinarum. con -, versus admiscere orationi.

propulsin: proplsio, onis f; propulsus, us prosaico: (relativo a la prosa) prosicus, a,


m. Sin: implsio. Uso: - de cuatro ruedas, um. Sin: prosrius; prosalis, e; prosus; soluta
implsio quattuor rotarum. oratione conscriptus // (falto de idealidad o
elevacin) a psi alienus. Sin: incomptus;
propulsor: adj propulsrius, a, um. Sin: pro- incnditus; pedester, stris, stre// (insulso, vul-
pulsans, antis; propellens, entis; propellendo gar) insulsus, a, um. Sin: vulgaris; rsticus.
idneus; propellendi vim habens // (persona)
propulsor, oris m. Sin: propulsator; impulsor prosapia: prospia, ae f; prospies, i f.
// (aparato) propulsrium, ii n.
proscenio: proscenium, ii n. Sin: scaenae
prorrata: rata, ae f. Sin: rata pars vel prtio; ostolum.
pnsio, onis f. Uso: a -, pro rata; pro portione;
pro rata parte vel portione. proscribir: (expulsar a una persona del te-
rritorio nacional) proscrbere. Sin: patri ex-
prorratear: pecniam ratis prtibus slvere. pllere; in exslium mttere // (fig, prohibir
Sin: pecniam pensinibus slvere; pec- una costumbre o uso) interdcere. Uso: - las
niam pro ratis prtibus (vel pro ratis, vel pro armas nucleares, atmica arma interdcere.
portionibus) partiri vel distribere.
proselitismo: proselytismus, i m. Sin: pro-
prorrateo: soltio in ratas partes (vel in ratas selytorum compartio; novorum asseclarum
pensiones) divisa. conquistio; stdium proslytos faciendi.
Uso: - filosfico, proselytismus philosphi-
prrroga: prorogtio, onis f. Sin: proltio; cus; - poltico, proselytismus polticus; st-
diltio. Uso: conceder una -, prolationem dium lios perducendi in suas partes; -
permttere; tempus dare; pedir una -, dilatio- religioso, proselytismus religiosus; stdium

876
protagonista

ad suam religionem lios convertendi. prostatitis: prostatites, is f. Sin: prstatae in-


flammtio; urethrae glndulae infltio.
proslito: proslytus, i m. Sin: novus ssecla,
sectator, discpulus. prostatmetro: prostatmetrum, i n.

prosista: prosae vel prosarum scriptor. Sin: prostatotoma: prostatotmia sive -toma, ae
scriptor prosicus; prosae orationis scriptor; f. Sin: prstatae (vel urethrae glndulae) sc-
solutae orationis scriptor. tio.

prosodia: prosdia sive -oda, ae f. Sin: res prstesis: prsthesis vel prthesis, is f. Sin:
prosodaca; prosodaca rtio. Uso: error de -, litterarum appostio.
prosodacum mendum; obrita de -, opella de
re prosodaca; reglas de -, mtricae leges vel prostibulario: lupanaris, e.
normae; prosdiae leges; prosodacae rgu-
lae; versificandi leges; mtricae crminum prostbulo: prostbulum, i n. Sin: lupanare,
leges vel normae. is n; lupanrium, ii n.

prosdico: prosdicus vel prosodacus, a, prostitucin: prostittio, onis f. Sin: mere-


um. Uso: acento -, accentus mtricus; licen- trcium. Uso: vivir de -, vulgato crpore
cia -, licntia mtrica vel potica; desde el quaestum fcere // fig dehonestamentum, i n.
punto de vista -, ad prosdiam quod ttinet. Sin: ddecus, cris n.

prosopopeya: (personificacin) prosopo- prostituir: prostitere. Sin: prostrnere; vul-


peia, ae f. Sin: fctio personae; fictae perso- gare; venndare vel venmdare // fig trpiter
nae indctio; personarum ficta indctio // fig liqua re abuti.
insolntia. Sin: arrogntia; suprbia; superc-
lium. prostituirse: sese prostitere. Sin: pudic-
tiam suam prostitere // fig trpiter se grere.
prospecto: compendiria descrptio. Sin: ex-
planatria tabella; brevis scripti explantio; prostituta: prostituta, ae f. Sin: mretrix, icis
grphicum alicius rei praecnium. f; lupa vel lupana; prostbula, ae f; prostbu-
lum, i n.
prstata: prstata, ae f. Sin: glndula
urethrae; mictualis viae glndula. prostituto: (pp de prostituir) prostitutus, a,
um // adj prostbilis, e.
prostatalgia: prostatlgia sive -alga, ae f.
Sin: prstatae dolor; urethrae glndulae dolo- protagonista: (personaje principal de una
res. obra literaria o cinematogrfica) actor prae-
cpuus. Sin: mximi momenti actor, primae
prostatectoma: prostatectmia sive -toma, partis actor vel persona. Uso: - de una novela,
ae f. Sin: prstatae detrctio; prstatae tumo- prima fabulosae narrationis persona // (per-
ris exstirptio. sona o cosa que en un suceso desempea la
parte principal) protagonista, ae m. Sin: prin-
prosttico: prostticus, a, um. Sin: prstatae ceps in agendo; effector praecpuus; primas
(= de la prstata); ad prstatam spectans. partes agens.

877
prtasis

prtasis: (primera parte del poema dram- que remplaza un rgano o parte de l) pr-
tico; exposicin) prtasis, is f. Sin: propostio thesis, is f. Sin: membrum artificiosum. Uso:
// (primera parte del perodo) prtasis, is f. - dental, dentaria, prthesis dentria.
Sin: prior pars perodi.
protesta: (accin y efecto de protestar) re-
proteccin: protctio, onis f. Sin: patroc- clamtio vel reclamittio, onis f. Sin: protes-
nium; tutela; praesdium; defnsio. ttio; refragtio; recustio; expostultio. Uso:
manifestacin de -, multitudo cvium recla-
proteccionismo: protectionismus, i m. Sin: mntium; permiso de -, licntia reclamitatio-
protctio contra concurrntiam externam; p- nis; - popular, protesttio popularis //
blicum suarum mrcium patrocnium; p- (promesa con aseveracin o atestacin de
blica suarum mrcium tutela; domesticarum ejecutar algo) protesttio, onis f. Sin: test-
mrcium tutela. tio; declartio; profssio; affirmtio.

proteccionista: protectionista, ae m. Sin: protestante: sust protestans, antis mf. Sin:


protectionismi fautor, sectator, professor. novator, oris m; novatrix, icis f; reformator,
oris m; reformatrix, icis f; reformatae Eccl-
protector, ra: adj protectivus, a, um. Sin: siae sectator, sectatrix // adj protestnticus, a,
protegendo idneus; damnum avertens; inco- um.
lumitatem tutans // sust protector, oris m; pro-
tectrix, icis f. Sin: patronus, i m ; patrona, ae protestantismo: protestantismus, i m. Sin:
f; tutor, oris m ; tutrix, icis f; defensor, oris m ; protestntium doctrina, relgio, reformtio;
defenstrix, icis f; adiutor, oris m ; adiutrix, novatores; reformatores; Ecclsiae reforma-
icis f; fautor, oris m ; fautrix, icis f, custos, tae sectatores.
odis mf; praeses, dis mf; praestes, sttis mf.
Uso: - de la ciudad, custos urbis; - de la liber- protestantizacin: protestantiztio, onis f.
tad, praeses libertatis; nombrarse un carde-
nal -, Patrem Cardinalem patronum sibi protestantizar: protestantizare.
adsciscere.
protestar: (expresar la oposicin a alguien o
protectorado: (dignidad, cargo o virtud de a algo) reclamare licui vel licui rei. Sin: re-
protector y su ejercicio) protectoris vel pa- clamitare; refragari; expostulare liquid; ex-
troni dgnitas, munus, auctritas, potestas // postulare de liqua re cum liquo;
(parte de soberana que un Estado ejerce expostulationem fcere de liqua re // (afir-
sobre otro) protectoratus, us m. Sin: poltica mar con mpetu un sentimiento, una actitud,
militarisque tutela // (nacin en que se ejerce una opinin) protestari. Sin: testari; profiteri;
esta soberana) cvitas (vel res pblica) tute- sollemniter declarare // (Der, realizar el pro-
lata. Sin: cvitas lii civitati subiecta. testo de una letra de cambio u otro docu-
mento) sngrapham protestari. Sin:
protectora, v. protectorado. sngrapham insolutam recere; sngrapham
praefinito tmpore non solutam auctoritati
protena: protenum, i n; protena, ae f. deferre vel demandare; sngrapham definito
tmpore non solutam pblice expostulare; de
prtesis: (adicin de letras al principio de sngrapha stato tmpore non soluta pblice
un vocablo) v. prstesis // (pieza o aparato expostulare.

878
proveedor

protesto: sngraphae protesttio, onis f. Sin: protomrtir: protomartyr, ris mf.


legtima vel pblica de non soluta stato tm-
pore sngrapha expostultio. Uso: hacer el - protomdico: protomdicus, i m. Sin: archia-
de una letra de cambio, v. protestar. ter, tri m; archiatrus, i m.

protisto: protistus, i m. protn: proton, onis m; protonum, i n.

protoblstico: protoblsticus, a, um. protnium: protnium, ii n.

protoblasto: protoblastus, i m. protonotario: protonotrius, ii m. Uso: -


apostlico, protonotrius apostlicus.
protocolar: (perteneciente o relativo al pro-
tocolo) protocollaris, e. Uso: normas -, offi- protoplasma: protoplasma, tis n.
ciorum vel caerimoniarum normae //
(conforme a costumbre) mori recepto consen- prototpico: prototpicus, a, um.
tneus. Sin: normae trditae cngruens //
(protocolizar) v. este verbo. prototipo: (ejemplar original o primer
molde en que se fabrica una figura u otra
protocolizar: in protocollum referre. Sin: cosa) exemplar primum. Sin: archtypum vel
protocollo liquid consignare; in acta referre; archtypon, i n; prottypum, i n; prottypus,
in tbulas referre; in pblicas tbulas referre; i m // (fig, modelo de una virtud, vicio o cua-
in tbulis descrbere; in pblicis tbulis lidad) exemplar, aris n; exemplum, i n. O
descrbere. bien se emplea un adjetivo, como nicus, sin-
gularis, princeps; por ej., el - de los genera-
protocolo: (serie ordenada de los documen- les, nicus imperator; el - de los educadores,
tos que un notario autoriza y custodia) pro- educator princeps.
tocollum, i n. Sin: acta, orum npl; codex,
dcis m; tbulae, arum fpl; frmulae, arum protozoario: protozoon, i n. Sin: protistus, i
fpl; tabulae pblicae; actorum index // (cere- m; protistum, i n.
monia diplomtica o palatina establecida
por decreto o costumbre) officiorum vel cae- protozoo, v. protozoario.
rimoniarum rtio. Sin: officiorum vel caeri-
moniarum normae. Uso: segn el -, ex protuberancia: protuberntia, ae f. Sin:
officiorum rdine; ex caerimoniarum normis tumditas; tumntia; eminntia; promi-
// (acta o cuaderno de actas relativas a un nntia.
acuerdo, conferencia o congreso diplom-
tico) protocollum, i n. Sin: federis testim- provecho: emolumentum, i n. Uso: para
nium. Uso: - de Kyoto, protocollum su propio -, prprii emolumenti grti;
kyotianum. atender tan solo a su propio -, nihil nisi sua
ipsius emolumenta spectare; buen -!, sapiat
protoevangelio: protovanglium, ii n. tibi!

protofito: protophytum, i n. proveedor, ra: prebitor, oris m; prebitrix,


icis f. Sin: provisor; procurator; administra-
protohistoria: protohistria, ae f. tor.

879
proverbial

proverbial: proverbialis, e. Uso: ser -, provisoriamente, v. provisionalmente.


in provrbio esse; volverse -, venire in
provrbium (vel in consuetudinem provrbii). provisorio, v. provisional.

providencial: providentialis, e. Sin: prvi- provocador, ra: adj provocatrius, a, um //


dens. Uso: oportunidad -, providentialis op- sust provocator, oris m; provocatrix, icis f.
portnitas.
proyeccin: (accin y efecto de proyectar)
provincial: adj provincialis, e. Uso: Ec- proictio, onis f. Sin: proiectus, us m. Uso: -
nomo -, Oecnomus provincialis; Superior -, cinematogrfica, proictio cinematogr-
Superior provincialis // (sust, Superior reli- phica; - de imgenes, imginum proictio;
gioso) provincialis, is m. Sin: religiosae pro- imgines luce proiectae // (resonancia o al-
vnciae praepsitus. Uso: el Padre -, Pater cance de un hecho o de las cualidades de una
Provincialis. persona) proictio, onis f. Sin: repercssio;
effsio.
provincialato: (dignidad, oficio o empleo de
provincial o provinciala) provincialatus, us proyectar: (idear, trazar o proponer el plan
m. Sin: provincialis munus (-nris n), off- y los medios para la ejecucin de algo) con-
cium, gradus (-us m) // (tiempo que dura esta slium inire de liqua re. Sin: rationem insti-
dignidad) provincialis diutrnitas. tere, formare, designare // (hacer ver una
pelcula en la pantalla o en la pared) prae-
provincialismo: provincialismus, i m. Sin: bere. Sin: exhibere; procere (imgines) in
provinciale verbum; provincialis loctio. adversum album (vel in adversum paretem).
Uso: qu se proyecta?, quid praebetur?; quid
provinciano, na: provincialis, is mf. exhibetur?

provisin: (accin y efecto de proveer) pro- proyectil: (cuerpo arrojado con fuerza)
vsio, onis f. Sin: suppedittio; praebtio; pro- telum, i n. Sin: iculum; mssile // (bala) v.
visus, us m // (mercaderas provistas) esta voz.
prebita, orum npl. Uso: - de bencina, benzi-
nam comparare vel recpere; provisiones de proyectista: adumbrator, oris m. Sin: desig-
boca, obsnium, ii n; - de vveres, commea- nator; delineator; descriptor; auctor.
tus, us m; provisiones para el viaje, vitica,
orum npl; comprar provisiones, ir de provi- proyecto: (designio, pensamiento de hacer
siones, obsonare. algo) conslium, ii n. Sin: propsitum. Uso: -
irreales e intiles, propsita irrelia et inut-
provisional: provisrius, a, um. Sin: tempo- lia; - de vida, vitae propsitum; concebir un
rrius; temporalis; ad tempus; transiturus. -, conslium inire, cpere, suscpere; trabajar
Uso: juez -, iudex ad tempus lectus; presi- en un importante -, conslio mximi momenti
dente -, praeses (-sdis m) ad tempus delectus, peram dare // (bosquejo, esbozo) delinetio,
vel nterim delectus. onis f. Sin: rei adumbrtio vel descrptio;
adumbrata imago // (proposicin) rogtio,
provisionalmente: provisrie. Sin: tempo- onis f. Uso: - de ley, legis rogtio; presentar
rrie; temporliter; ad tempus; nterim; int- un - de ley, rogationem ferre; rechazar un -
rea. de ley, rogationem antiquare.

880
psicografa

proyector: (aparato que sirve para proyec- prusiano: adj borssicus, a, um. Sin: prssi-
tar imgenes sobre una pantalla) proiect- cus; prussus // sust Borussus, i m. Sin: Bo-
rium, ii n. Sin: proiectrum; imagnibus russianus; Prussus; Prssicus.
proiciendis mchina. Uso: - de cine, proiec-
trium cinematogrphicum vel pellicularum; pseudnimo, v. seudnimo.
- de diapositivas, de filminas, proiectrium
diapositivarum; proiectrium imginum sta- psicastenia: psychasthnia sive -asthena, ae
tivarum // (aparato formado por una lm- f. Sin : neurasthnia sive -asthena.
para potente y un espejo cncavo
combinados de modo que los rayos lumino- psicastnica: psychasthnica, ae f. Sin:
sos alumbren objetos muy distantes como bu- psychasthnica doctrina, disciplina, scintia.
ques, aeronaves, etc.) lampas lucem
emittens. Sin: lampas lucis fasces prociens. psicastnico: psychasthnicus, a, um. Sin: ad
psychasthniam prtinens (relativo a la psi-
prueba: (test, ensayo, experiencia) tenta- castenia); psychasthni laborans (afecto de
mentum vel temptamentum, i n. Sin: tenta- ella).
men vel temptamen, mnis n; probtio //
(ensayo de espectculo) praelsio, onis f. psicoanlisis: psychanlysis vel psychoan-
Uso: - general, mnium praelsio // (Impr, lysis, is f.
muestra de la composicin tipogrfica) an-
ttypum, i n. Sin: typorum exemplar; exem- psicoanalista: psychanalista vel psychoana-
plar typis edendorum; prelo excusae lysta, ae m; psychoanalticus, i m. Sin: psy-
plgulae; typis exaratae plgulae; typis im- choanlysis peritus vel studiosus.
pressae pginae. Uso: pruebas por corregir,
prelo excusae plgulae emendandae vel psicoanaltico: psychanalticus vel psychoa-
corrigendae; - ya corregidas, pginae emen- nalticus, a, um. Sin: ad psychoanlysin tti-
datae vel correctae; primera, segunda, ter- nens.
cera ... revisin de las -, plgulae vel pginae
typis impressae primo, secundo, trtio ... re- psicoanalizar: nimum (alicius) psychoa-
cgnitae (revisin hecha) vel recognoscendae nlysi investigare.
(revisin a hacerse); correccin de - tipogr-
ficas, exemplorum vel plagularum emend- psicodinmica: psychodynmica doctrina.
tio; corregir las pruebas, pginas prelo
expressas emendare vel corrgere; entregar a psicofrmaco: psychophrmacum, i n. Sin:
uno las -, plgulas vel pginas prelo excusas medicamentum psychotrpicum; medica-
(vel prelo expressas, vel typis exaratas, vel mentum nimi perturbationum.
typis impressas) licui dare (vel rddere)
emendandas vel corrigendas; enviar a uno las psicofsica: psychophsica, ae f; psychoph-
-, licui (vel ad liquem) plgulas corrigendas sice, es f. Sin: psychophsica doctrina, disci-
mttere; recibir las -, emendandas pginas ac- plina, scintia.
cpere; revisar las -, plgulas recognscere.
psicofsico: psychophsicus, a, um.
Prusia: Prssia, ae f. Sin: Borssia. Uso: -
oriental, Borssia orientalis. psicografa: psychogrphia sive -grapha, ae
f.

881
psicogrfico

psicogrfico: psychogrphicus, a, um. Sin: affectus; (mulier) psychopath affecta; qui


ad psychogrphiam spectans. vel quae psychopath laborat; qui vel quae
nimi affectione laborat; qui vel quae mente
psicgrafo: psychgraphum, i n. infirma est; qui vel quae mentis infirmitate
laborat // (psiquiatra) v. esta voz.
psicograma: psychogramma, tis n.
psicopata: psychopatha, ae f. Sin: mentis
psicokinesia, v. psicoquinesia. infrmitas; nimi affctio; peculiaris ingnii
(vel mentis) alientio; amntia; demntia.
psicloga: psychloga, ae f. Sin: humani
nimi investigatrix. psicoptico: psychopthicus, a, um. Sin: ad
psychopatham spectans.
psicologa: psycholgia sive -loga, ae f. Sin:
psycholgica doctrina, disciplina, scintia; psicopatologa: psychopatholgia sive
nimi investigtio vel pervestigtio; humani -loga, ae f. Sin: de mentis infirmitate (vel de
nimi investigtio; de hminum nimo doc- mentis alienatinibus) doctrina, disciplina,
trina. Uso: - aplicada, psycholgia in rebus scintia.
collocata; - emprica, psycholgia emprica;
- estructuralista o de la forma, psycholgia psicopedagoga: psychopaedaggia sive
structuralis; - etnolgica, psycholgia gn- -paedagoga, ae f.
tium; - experimental, psycholgia experi-
mentalis; - social, psycholgia socialis; - psicopedaggico: psychopaedaggicus, a,
veterinaria, psycholgia veterinria. um.

psicolgicamente: psycholgice. psicopedagogo, ga: psychopaedagogus, i m;


psychopaedagoga, ae f.
psicolgico: psycholgicus, a, um. Sin:
nimi (gen); ad nimum prtinens; ad hu- psicoquinesia: psychocinesis, is f.
mani nimi investigationem ttinens.
psicosis: psychosis, is f. Sin: nimi vel mentis
psiclogo: (el que profesa la psicologa) turbtio, conturbtio, perturbtio; mentis alie-
psychlogus, i m. Sin: psycholgiae cultor, ntio vel inaequablitas // fig psychosis. Uso:
studiosus, peritus; nimi investigator, inqui- - de guerra, psychosis bllica.
sitor; humani nimi investigator // (conoce-
dor del alma humana) humani nimi psicosomtico: psychosomticus, a, um.
prudens.
psicotecnia: psychotchnica, ae f; psycho-
psicomancia: psychomanta, ae f. Sin: divi- tchnice, es f.
ntio per evocatos manes.
psicotcnico: psychotchnicus, a, um.
psicometra: psychomtria sive -metra, ae f.
psicoterapeuta: (varn) psychotheraputa,
psicpata: (persona que padece alguna en- ae m. Sin: psychotherapae vel psychothera-
fermedad mental) psychopthicus, i m; putices peritus, studiosus, cultor // (mujer)
psychopthica, ae f. Sin: (vir) psychopath psychotheraputria, ae f. Sin: psychothera-

882
publicacin

pae vel psychotheraputices perita, studiosa, psychiatram prtinens // (hospital o clnica)


cultrix. valetudinrium psychitricum. Sin: valetudi-
nrium mente captis curandis.
psicoteraputica, v. psicoterapia.
psquico: pschicus, a, um. Sin: nimi vel
psicoteraputico: psychotheraputicus, a, animorum (gen); ad nimum ttinens. Uso:
um. Sin: ad pschicas curationes prtinens. debilidad -, nimi vel mentis infrmitas; es-
tado -, nimi status (-us m) vel condcio; por
psicoterapia: psychotherapa, ae f. causas -, propter causas pschicas.

psicoterpico: psychotherpicus, a, um. Sin: psitacismo: psittacismus, i m.


ad psychotherapam ttinens.
psitacosis: psittacosis, is f.
psictico, ca: adj psychticus, a, um. Sin:
psychosi laborans // sust psychticus, i m; psoriasis: psorasis, is f. Sin: scbies, ei f.
psychtica, ae f.
pterodctilo: pterodctylus, i m.
psicotnico: psychotnicus, a , um. Sin: ni-
mum corrborans; nimi vigorem cuens vel pterpodos: pterpodes, um mpl. Sin: pter-
stmulans. podes vespertiliones.

psicrometra: psychromtria sive -metra , ae ptialina: ptyalna, ae f. Sin: ptyalinum ele-


f. mentum.

psicromtrico: psychromtricus, a, um. Sin: ptialismo: ptyalismus, i m. Sin: nmia salivae


ad psychromtriam spectans. secrtio.

psicrmetro: psychrmetrum vel psychr- pa: acus, us f. Uso: - de diamante, acus ada-
metron, i n. mntina; - de fongrafo, de gramfono, acus
phonogrphica, grammophnica; - de zafiro,
psique, psiquis: psyche, es f. Sin: nimus. acus sapphirina.

psiquiatra: psychiater, tri m; psychiatrus vel pub: pblica potria taberna. Sin: thermop-
psychiatros, i m. Sin: insanorum vel demn- lium nglicum; caupona nglica.
tium mdicus; mentis morborum mdicus;
infirmae mentis mdicus; animarum curator. publicable: publicbilis, e. Sin: editioni id-
neus; ad publicandum aptus.
psiquiatra: psychiatra, ae f. Sin: psychi-
trica, ae f; psychitrice, es f; psychitrica doc- publicacin: (accin y efecto de publicar)
trina, disciplina; de morbis mentis scintia; publictio, onis f. Sin: divulgtio; proltio;
doctrina de mentis morbis curandis; ars de- promulgtio // (accin de publicar una obra)
mntibus medendi; mentis insanae curtio; publictio, onis f. Sin: edtio // (obra publi-
demntium medicina. cada) publictio, onis f. Sin: opus, peris n;
scriptum; scriptum ditum; liber, bri m. Uso:
psiquitrico: psychitricus, a, um. Sin: ad publicaciones, scripta, orum npl; scripta

883
publicador

prelo dita; - oficial, publictio officialis; - venlium rerum dere praecnia; hacer - de
peridica, publictio peridica; scriptum pe- algo en los diarios, liquid amplssimo prae-
ridicum; scriptum statis intervallis ditum; cnio in diriis celebrare; dejarse influenciar
vulgati per intervalla commentrii. por la -, praecniis moveri.

publicador, ra: publicator, oris m; publica- publicista: (periodista) diurnrius, ii m //


trix, icis f. Sin: praeco; enuntiator; vulgator. (persona que escribe generalmente de varias
materias) publicista, ae m. Sin: scriptorum
publicar: (genricam) vulgare, divulgare, vel scriptionum vulgator, pervulgator, ditor
evulgare, pervulgare. Sin: dere; emttere; // (persona que ejerce la publicidad) praec-
pblice dare; in lucem dere, prdere, nii vel praeconiorum auctor. Sin: nntii vel
proferre, emttere, dare; in pblicam lucem nuntiorum auctor; vulgator vel divulgator
dere vel dare; in vulgus dere, prdere, emt- nuntiorum laudativorum; praeco; hortator,
tere, propnere, dare; in pblicum dere, bucinator vel buccinator, laudator mrcium;
dare, emttere, evulgare, pervulgare, prop- revocator. Uso: los -, diurnrii scriptionum-
nere; foras dere, mttere, efferre, emttere, que editores // (persona versada en derecho
dare // (por medio de la imprenta) publicare. pblico) iuris pblici peritus.
Sin: typis dere, vulgare, evulgare; liquid
typis descriptum vulgare, dere; liquid in publicitar: praeconari.
pblicum propnere typis descriptum. Uso: -
un libro, librum publicare, dere, vulgare; - publicitario: (concerniente a la publicidad)
un libro a sus expensas, librum suis smpti- divulgatrius, a, um. Sin: pervulgatrius;
bus typis dere; - en una revista, per com- praedicatrius; praecnius; laudatrius sive
mentrios evulgare; hacer - algo, liquid laudativus; revocatrius nuntiorum vel divul-
typis excudendum curare // ser publicado, gationis (gen); ad praecnium (vel ad lauda-
publicari. Sin: vulgari; in pblicum prodire tionem; vel ad laudis divulgationem)
vel proponi; foras dari; in lucem emitti, pro- spectans. Uso: agencia -, ii, qui praecniis fa-
dire; in vulgus prodire. ciendis sunt praepsiti; anuncio, aviso, men-
saje -, (alicius rei) praecnium; nntius;
publicidad: (condicin o carcter de pblico laudativus nntius; laudativa nottia; material
que se da a una cosa) divulgtio, onis f. Sin: -, laudativa nntia npl // (apto para la publi-
pervulgtio; propagtio. Uso: dar - a una cidad) ad praecnium aptus, idneus, accom-
carta, epstulam pervulgare // (divulgacin modatus. Sin: divulgationi vel propagationi
de noticias o anuncios de carcter comer- favens // (persona que ejerce la publicidad)
cial) praecnium, ii n. Sin: praedictio; laus, v. publicista.
laudis f; laudtio; revocmina, um npl; prae-
cnium laudativum; divulgtio vel pervulg- pblico: (notorio, conocido por todos) p-
tio commendatcia; laudis divulgtio; laudis blicus, a, um. Sin: communis; notus; vulga-
praecnium vel praecnia. Uso: - clamorosa, tus, divulgatus, pervulgatus; mnium. Uso:
clamosum praecnium; clamor venditrius de dominio -, notus et pervulgatus // (el pue-
vel venditandi; clamosa praedictio; - comer- blo en general) hmines, um mpl. Sin: ppu-
cial, mercatria praecnia npl; - luminosa, lus; cives, ium mpl; vulgus, i n. Uso: la
mural, radial, televisiva, revocmina lumi- opinin del -, hminum opnio; agradar al -,
nosa, murlia, radiophnica, televisiva ; se- ppulo placere; ab mnibus probari // (asis-
cretos de la -, praeconiorum arcana; hacer -, tencia, concurrencia) spectatores, vel spec-

884
puericultura

tntium consessus (los espectadores); audi- rimum profecerunt; - poco industrializados,


tores, vel ii, qui audiunt (los oyentes); corona, nationes in operosis artifciis apparandis pau-
ae f (los que escuchan a un orador). Uso: el lum progressae; - recin industrializados, ci-
- presente, praesentes; el - de las gradas, vitates recens rtibus et artifciis instructae; -
spectatores in grdibus; el - de los lectores, jvenes y dbiles, ppuli emergentes copiis-
lectores; el - de un teatro, theatrum, i n ; uno que inferiores; - pobres, civitates egentiores,
del - (de un orador) , unus e corona; en -, a la tenuiores, fortunis nopes; - prsperos, aco-
vista de todos, in pblico; el - lleva en hom- modados, opulentos, desahogados, nationes
bros a un jugador, turba lusorem meris ges- florentiores; - ricos, opulentiores vel ditiores
tat; sacar al -, v. publicar. ppuli; pueblos en vas de desarrollo, natio-
nes, quae ad progressionem nituntur; civita-
puchero: (vasija de barro que sirve para co- tes ad progressionem nitentes; ppuli ad
cinar la comida) ccabus vel cccabus, i m. profectum civilem contendentes; ppuli, qui
Sin: pultrius, ii m (para la polenta). Uso: - ad profectum civilem nituntur; nationes qua-
pequeo, caccbulus, i m; cucumella vel cu- rum oeconmicae res sunt in cursu; - subde-
cmula // (alimento diario y regular) victus, sarrollados, nationes minus progressae;
us m. Sin: alimentum, i n vel alimenta, orum civitates humanitatis cultu minus provectae;
npl. Uso: ganarse el -, se sustentare; parare populi in rebus oeconmicis paulum pro-
ea quae ad victum suppditant; necessria ad gressi.
cultum redmere.
puente: pons, pontis m. Uso: - areo, pons
puches, v. gachas. arius; - colgante, pons pnsilis; - giratorio,
pons verstilis vel versbilis; - levadizo, pons
pucho: (punta o colilla de cigarrillo) cic- subductrius, levbilis, mbilis; - pasadizo
cum, i n. Sin: trnculus fumficus; fragmen- (de calle, carretera o va del tren) via su-
tum fstulae nicotianae; nicotiani bacilli perobducta; pons vel arcus (-us m) super
ciccum; nicotianae fstulae ciccum. Uso: pu- viam; pons viae impsitus; pons viam tra-
chos que humean, cicca fumntia. ciens; - de hierro, madera, piedra, pons f-
rreus, lgneus, lapdeus vel sxeus; - de
pudding, pudin o pudn: scriblita nglica. mando, pons gubernatrius; - de un navo,
forus, i m; stega, ae f // (tabla para embarcar
pudendo: pudendus, a, um. Uso: partes -, v. y desembarcar) pontculus, i m.
parte.
puentecillo: pontculus, i m.
pueblito: oppdulum, i n. Sin: vicus, i m.
puerco: porcus, i m. Sin: sus, suis mf; verres
pueblo: (ciudad) ppidum, i n // (aldea) vel verris, is m; maialis, is m ( puerco cas-
pagus, i m. Sin: vicus // (nacin) ntio, onis trado) // (trmino injurioso) maialis, is m.
f. Sin: gens, gentis f; cvitas, atis f; ppulus, i Sin: homo turpis, corruptus, spurcssimus.
m. Uso: - desarrollados, gentes progressae;
civitates opulentiores; civitates, quae in rebus puerco espn o puerco espino: echinus, i m.
oeconmicis profecerunt; civitates oecon- Sin: ercius; crinceus vel crincius, ii m;
mica progressione praestantes; - indigentes, hystrix vel histrix, cis f.
menesterosos, ppuli egeni; - industrializa-
dos, civitates, quae in operosis artifciis pl- puericultura: puericultura, ae f. Sin: puero-

885
puerperal

rum cultura vel cultus (-us m) // (como cien- ferior, postumatus, us m; asignar el primer -
cia) de peris fovendis doctrina, disciplina, a uno, primas ( vel primas partes) licui tri-
scintia; praecepta (-orum npl) de peris ex- bere, concdere, dare, deferre; obtener el
colendis. primer -, primas ferre // (tiendecilla donde se
vende al por menor) mensa, ae f. Sin: merca-
puerperal: puerperalis, e. Sin: parturialis; ad tria mensa; mnsula institria.
puerprium prtinens.
pgil: pugil, lis (abl -i) m.
puerro: porrus, i m.
pugilato, v. boxeo.
puerta: inua, ae f. Sin: porta; stium; foris,
is f; fores, ium fpl. Uso: - arrollable, cata- pugilismo, v. boxeo.
racta, ae f; cchlea; fenestra pnica; claustra,
orum npl; - doble, porta portae oppsita; - de pugilista, v. pgil.
seguridad, porta securitatis caus dispsita;
empujar la -, inuam pllere, impllere, pro- pugilstico: pugilatrius, a, um. Sin: ad pugi-
pllere; entrar por la -, per ianuam (vel per lationem vel ad pgilem prtinens.
forem) ngredi; tirar de la -, inuam trhere;
de - en -, ostiatim. pugna: pugna, ae f. Uso: - electorales, v.
electoral.
puertaventana: fenestrata foris, is f.
pulchinela, v. polichinela.
puerto: (lugar de la costa dispuesto por el
hombre para dar abrigo a los barcos) portus, pulga: pulex, lcis m.
us m. Uso: - areo, v. aeropuerto; - franco,
portus liber vel immunis // (garganta o bo- pulgar: pollex, lcis m.
quete en las montaas) angstiae, arum fpl
(mntium). Sin: fauces, ium fpl (mntium). pulgn: bruchus, i m.

Puerto Rico: Portus Dives. Sin: Portoricus, i pulido: (alisado) laevigatus, a, um // (bru-
m. ido) politus, expolitus, a, um.

puertorriqueo: adj portudivitensis, e. Sin: pulidor: (instrumento que sirve para pulir)
portoricensis // sust Portudivitensis, is m. Sin: expoliatrium, ii n. Sin: expoliatria mchina
Portoricensis, is m. // (persona que pule) poltor, oris m. Sin:
plio vel pllio, onis m.
puesta: - al da, v. actualizacin; - a punto,
postrema inspctio mchinae; - en marcha, pulimento: poltio vel expoltio, onis f. Sin:
verstio machinamenti motrii; - en rbita, politura. Uso: - literario, orationis expoltio.
in rbitam immssio.
pulir: expolire. Uso: el dolor pule los ni-
puesto: - de guardia, v. guardia; - militar, mos, dolor xpolit nimos.
praesdium; praesdium stativum; - de soco-
rro, promptae curationis locus (-i m; pl loca, pulley machine: mchina bracchiorum et
orum n); - de trabajo, locus operandi // - in- tergi lacertis exercendis.

886
puntera

pullman: (coche de lujo en ciertas lneas de pulso: (latido intermitente de las arterias)
ferrocarril) currus (-us m) pullmanianus. Sin: pulsus, us m. Sin: percussus, us m; arteria-
currus exdrii (vel xedrae) instar // (autocar) rum vel venarum pulsus. Uso: - dbil, pulsus
v. autopullman. lnguidus vel exguus; - fuerte, firme, pulsus
vgetus; - frecuente, pulsus citatus vel creber;
pullover, v. pulver. - lento, pulsus tardus; - regular, pulsus stbi-
lis; - irregular, inaequalis venarum percus-
pulmn: pulmo, onis m. Uso: - artificial, sus; sentir el -, sentire pulsus venarum; tomar
pulmo artificialis; - de acero, pulmo chaly- el -, venam tngere, tentare vel temptare, te-
bius. nere; pulsum venarum attngere; pulsum no-
tare // - de telfono, telephnica mensura.
pulmonar: pulmneus, a, um. Sin: pulmon-
rius. pulverizador: pulveratrium, ii n. Sin: dif-
fusrium; nimbus.
pulmona: pulmonites, is f. Sin: pneumnia
sive -mona , ae f; pneumonitis, dis f; punch: clida alcohlica ptio.
peripneumnia sive -mona; pulmonis (vel
pulmonum) inflammtio. Uso: enfermo de -, punk: adj punkianus, a, um // sust punkianae
pulmonrius; pneumnicus; peripneumni- catervae ssecla.
cus.
punta: acumen, mnis n. Sin: cuspis, dis f;
pulver: thorax, acis m. Sin: lneus thorax; (de torre campanaria, de montaa) apex
strictria lnea; v. jersey. Uso. - oscuro, tho- (picis m); vertex (-tcis n); cacumen, culmen
rax ( vel thorax lneus) fuscus. (-mnis n). Uso: - de la lanza, hastae vel ln-
ceae cuspis; - de tierra sobre el mar, lingua
pulpa: pulpa, ae f. vel lngula, ae f; provisto de -, aculeatus; pro-
visto de dos, tres ... -, bicuspidatus, tricuspi-
plpito: plpitum, i n. Sin: suggestus, us m; datus ...; hora de -, tempus mximae
suggestum, i n; sacer suggestus. Uso: subir frequntiae.
al -, suggestum ascndere.
puntal: fultura, ae f.
pulpo: plypus vel pulpus, i m // fig sangui-
suga, ae f. puntapi: pedis ictus (-us m). Uso: dar un -
a uno, liquem pede (vel calce) ptere, perc-
pulsacin: (accin de pulsar) pulstio, onis tere, cedere, ferire; dar puntapis, calcitrare;
f. Sin: ictus, us m; pulsus, us m; percussus, us calces remttere; dar puntapis contra uno,
m // (latido de una arteria) artriae pulsus; clcibus liquem ptere vel cedere; (multis)
palpittio. Sin: arteriosa pulstio. pedis ictibus liquem concdere; recibir un -,
pedis ictu caedi.
pulsador: pulsbulum, i n. Sin: mallolus
(pulsatrius). Uso: - elctrico, mallolus punteado: Ms, sust pulsus, us m. Sin: velli-
elctrica vi actus; apretar el -, mallolum ctio // (pp de puntear) interpunctus, a, um.
comprmere vel dgito prmere.
puntera: (contrafuerte de cuero que se co-
pulsera: armilla, ae f. Sin: bracchiale, is n. loca en la punta de algunos zapatos) clcei

887
puntero

spculum. Uso: - de charol, spculum lci- cardinales, quattuor mundi crdines // hasta
dum. cierto -, aliqutenus; quadmtenus; hasta qu
-, quousque vel quo usque; qutenus; hasta
puntero: (punzn para sealar) rdius, ii m. tal - que, a tal - que, eo usque, ut; usque deo,
Sin: virga. ut; - por -, singillatim, singulatim // estar a -
de, in eo esse, ut; estoy a - de partir, profec-
puntilla: dentculi, orum mpl. Uso: - de tul, turus sum // - muerto (del mbolo), quietis
dentculi tutelenses; andar, caminar de pun- locus; - muerto inferior, infrior quietis
tillas, summis pedum dgitis gradi. locus; - muerto superior, suprior quietis
locus.
punto: (signo de puntuacin) punctum, i n.
Sin: interpnctio. Uso: dos -, duo puncta; - puntuacin: (accin y efecto de puntuar) in-
final, punctum finale; - pequeo, punctum terpnctio, onis f. Sin: interpunctum; verbo-
pusillum; - suspensivos, signum (vel puncta) rum interpnctio // (manera de puntuar)
reticntiae; - y coma, semicolon, i n; punctum interpungendi rtio // (signos de puntuacin)
et comma; punctum et vrgula; punctum cum interpuncta vel interpunctiones verborum.
vrgula; vrgula punctata // (puntada de cos- Sin: interductus, uum mpl; interpuncta inter-
tura) punctum, i n. Sin: punctura; sutura. valla. Uso: marcar, sealar la -, v. puntuar.
Uso: - ruso, punctum spinarum speciem mi-
tans; - de adorno, punctum oculatum vel puntual: (que llega a un lugar o parte de l
exornativum; - de cadeneta, punctum catenu- a la hora convenida) tempestivus, a, um. Sin:
latum; - de cordn, punctum funiculare; - de promptus // (pronto, diligente, exacto en
cruz, punctum decussatum, - de espada, hacer las cosas a su tiempo) dligens, entis.
punctura transversria; - de trencilla o de es- Sin: exactus; accuratus; lacer vel lacris.
piga, punctum granulatim factum; punctum
rdinem grani mitans; - por encima, punc- puntualidad: (cuidado y diligencia en llegar
tum imbricatum // (punto o materia diferente a un lugar o partir de l a la hora convenida)
de que se trata en un discurso) punctum, i n. tempestvitas, atis f. Sin: promptitudo, dnis f
Uso: - esencial, rei caput; puntos de disen- // (cuidado y diligencia en hacer las cosas a
sin, puncta dissensionis; - pequeo, pnctu- su debido tiempo) diligntia, ae f. Sin: accu-
lum; punctillum; los - principales de la rtio; sedlitas.
gramtica latina, grammticae latinae puncta
praecpua; aqu finca el -, hoc opus; hic labor puntualizacin: pressa defintio. Sin: cir-
est; tocar el - justo, rem acu tngere // - de cumscripta explictio.
ebullicin, punctum ebullitionis; - de fusin,
de licuefaccin, fusurae vel liquationis calor puntualizar: presse vel brviter definire.
// - culminante, summum, i n; culmen (-mnis
n); fastgium; vertex (-tcis m) // (fig, modo puntualmente: punctuliter. Sin: tempestive;
de ver) - de vista, opnio, onis f. Sin: rtio; in tmpore.
respectus, us m; sentntia; cogitatum; sensus,
us m; iudicandi vel iudcii rtio. Uso: desde puntuar: (poner en la escritura los signos
todos los - de vista, mnibus prtibus; omni ortogrficos) interpngere. Sin: punctis
ex parte; mnibus nmeris; desde diversos - distnguere vel notare. Uso: - un texto, textum
de vista, non una ex parte; desde algn - de interpngere // (calificar el acto de un exa-
vista, liqua ex parte // Geogr, los cuatro - men o sealar los puntos en cualquiera com-

888
purificador

peticin) punctis notare. berosa vel olitria; tberum pultcula. Uso: -


de habas, pultcula fabcea; - de papas, so-
punzn: perforculum, i n. lani tberum pultcula; solani tuberosi pult-
cula; - de smola, similago, gnis f.
puado: pugnus, i m. Uso: un - de dinero,
pugnus aeris; un - de heno, manpulus feni; pureza: (cualidad de puro) mundtia, ae f;
un - de sal, pugnus vel pugillus salis. mundties, ei f. Sin: purtia; pritas; intgri-
tas. Uso: - de estilo, de lenguaje, incorrupta
puetazo: claphus, i m. Sin: pugni ictus orationis intgritas; sermonis mundtia //
(-us m). Uso: dar un -, claphum licui d- (- de costumbres) morum snctitas. Sin:
cere; dar puetazos, colaphizare; licui cla- morum innocntia et intgritas // (castidad)
phos infrngere; liquem pugnis cedere, cstitas, atis f. Sin: castimnia; pudictia; in-
contndere, incursare; reir a puetazos, nocntia nimi; nimi candor; nimus purus
pugnis contndere vel certare; estoy magu- et incorruptus // (virginidad) virgnitas, atis f.
llado de puetazos, obtusus sum pugnis.
purga: (remedio): purgamentum, i n. Sin:
puo: (mano cerrada) pugnus, i m. Uso: de purgatrium; ptio purgatria; medicamen
propio -, sua ipsius manu; cartas de mi -, mea (-mnis n) vel medicamentum purgatrium,
manu scriptae ltterae; apretar el -, manum purgativum, purgans; mdica ptio purgativa
comprmere // (adorno que se pone en la bo- vel cathrtica; coeliticum, i n; cathrticum,
camanga) brachiale vel bracchiale, is n; ma- i n. Uso: - nacional, purga gentica.
nleus, i m; pars mnicae reflexa vel replicata
// (mango de ciertas cosas) cpulus, i m. Sin: purgacin: purgtio, onis f. Sin: alvi purg-
mancula, ae f. Uso: - de la bicicleta, brotae tio; alvum purgare, repurgare, ablere.
cpulus.
purgante: adj purgans, antis. Uso: Iglesia -,
pupila: (abertura del iris) pupilla vel ppula, Ecclsia xpians // (medicina que purga)
ae f. Uso: amar a uno como a la - de sus ojos, v. purga.
liquem in culis ferre vel gestare; liquem
in delciis habere // (prostituta) v. esta voz // purgativo: purgativus, a, um. Sin: purgatrius.
(alumna interna) convictrix, icis f. Sin: con-
tubernalis, is f // (hurfana, respecto de su purgatorio: purgatrium, ii n. Sin: ignis (-is
tutor) pupilla, ae f. m) purgatrius vel piacularis; flamma expia-
trix; piacularis flamma // fig assduus crucia-
pupilaje, v. internado. tus (- us m).

pupilo: - de un colegio, convictor, oris m. purificacin: (accin de purificar o purifi-


Uso: medio -, semiconvictor; v. interno. carse) purifictio, onis f. Sin: castifictio,
onis f // festividad de la - de la Virgen Mara,
purasangre: sust purus sanguis (-gunis m). Purifictio Beatae Mariae Vrginis. Sin: Fes-
Sin: quus generosus; puro snguine equus // tum Mariae se purificanti sacrum.
adj generosus, a, um. Sin: boni sminis
(gen). purificador: adj purificatrius, a, um //
(pao con que se enjuga el cliz; lienzo en
pur: (pasta) pultcula, ae f. Sin: pultcula tu- que se limpia los dedos el sacerdote en el

889
purificar

altar) sacrum lnteum vel lintolum. Sin: (sa-


crum) lintolum detergens vel abstergens; pusilnime: pusillnimis, e; pusillnimus, a,
lintolum clici detergendo. Uso: limpiar el um.
cliz con el -, clicem sacro lnteo detergre
vel abstergre. pusilanimidad: pusillanmitas, atis f.

purificar: purificare. Sin: castificare; pur- puta, v. meretriz.


gare; purum rddere. Uso: que purifica, cas-
tficus, a, um. putsch: subitnea convrsio rerum.

purismo: purismus, i m. Sin: puri sermonis puzolana: puteolana, ae f (terra). Sin: puteo-
exctio, affecttio, stdium, amor; puri ser- lanus pulvis (-vris m).
monis exctio diligentssima vel (en mal sen-
tido) molestssima; ptrii sermonis tutela vel puzle o puzzle: (crucigrama) ltterae decus-
custdia. Uso: - exagerado, nmium vel pti- satae. Sin: ltterae implexae.
dum puri sermonis stdium // neo-, neopuris-
mus, i m. Sin: instauratum puri sermonis
stdium; instaurata sermonis pritas.

purista: purista, ae m. Sin: puri sermonis


exactor, amator, affectator, studiosus. Uso: -
exagerado, nmius incorruptae linguae ama-
tor; verborum reprehensor nimis rrogans.

puritanismo: puritanismus, i m.

puritano: sust puritanus, i m. Sin: purita-


nismi fautor vel sectator // adj puritanus, a,
um.

puro: (cigarro) volumen (-mnis n) tab-


ceum. Sin: volumen tabcinum; volumen ta-
baci.

purpurado: Cardinalis, is m. Sin: Pater pur-


puratus.

purulencia: purulntia, ae f.

purulentamente: purulente.

purulento: purulentus, a, um. Sin: pure vel


snie plenus.

pus: pus, puris n. Sin: puris tabes (-is f).

890
Q
quntico, v. cuntico. quepis: kepsium, ii n. Sin: galerculum; cap-
pcula proiectur munita.
quebrado: Mat fractus nmerus.
queratina: ceratina, ae f.
quebrantador: exstinctor, oris m.
queratitis: ceratites vel keratites, is f. Sin:
quebrantapiedras: saxfraga, ae f. crneae inflammtio.

quebrar: decquere. Sin: defcere; correre; querer: velle. Uso: qu quieres?, quid vis?;
decquere creditribus; faculttibus dfici // quid tibi vis?
- fraudulentamente, creditores decoquendo
fraudare. Uso: estar prximo a -, in aere querosn o queroseno: liquor kerosnicus.
alieno vacillare.
quesera: (la mujer que hace o vende queso)
queda: domuegrssio vtita vel interdicta. caseria, ae f Sin: caseorum coctrix vel vn-
ditrix // (lugar donde se fabrican quesos) v.
quehacer: negtium, ii n. Sin: opus, peris quesera // (vasija de barro, que se destina
n; pera, ae f. para guardar y conservar los quesos) vscu-
lum caserium. Sin: theca caseria.
queilofagia: cheilophgia sive -phaga, ae f.
Sin: frequens suorum labiorum morsus (-us quesera: (lugar donde se hace el queso) ca-
m). seale, is n. Sin: officina caseria // (tienda en
que se vende queso) taberna caseria.
quelotoma: cheletmia sive -toma, ae f.
Sin: chelae caesura; hrniae sctio. quesero: adj caserius, a, um // (persona que
hace o vende queso) caseator, oris m. Sin: ca-
quemado: ustus, a, um. Sin: combustus; serius, ii; caseorum pifex; csei coctor vel
exustus; perustus; arsus; crematus; concre- vnditor
matus.
quesillo o quesito: casolus, i m.
quemador: ignis iniectrium, ii n.
queso: cseus, i m. Sin: pressum lac. Uso: -
quemadura: stio, onis f. Sin: combstio; fresco, cseus recens; - lombardo, cseus ac-
exstio; ustura. dulus; - parmesano, parmensis cseus; - ra-
llado, cseus tritus; - suizo, helvticus
quemarropa: a -, (desde muy cerca) cmmi- cseus; - de bola, de Holanda, cseus bta-
nus. Sin: prope; prpius; prxime // (de modo vus; - de cabra, de oveja, de vaca, caprinus,
brusco) aspriter. Sin: acerbe; criter. ovinus, vaccnus cseus; hacer -, cseum f-
cere; cseos figurare.
quepi, v. quepis.
quicio: cardo, dnis m. Uso: fuera de -, v.

891
quiebra

fuera (- de s); sacar de - a uno, deturbare vel quilogramo, v. kilogramo.


decere liquem de mente; salir uno de su - o
de sus -, nimo abalienari. Sin: mente labi; quilolitro, v. kilolitro.
de potestate exire; non esse apud se.
quilombo: (lupanar) v. prostbulo.
quiebra: decctio, onis f. Sin: naufrgium
fortunarum; fortunarum runa; rationum con- quilometraje, v. kilometraje.
turbtio, turbtio; bonorum cssio. Uso: - de
un banco, argentriae dissoltio; - del Es- quilomtrico, v. kilomtrico.
tado, pblici aerrii dissoltio // fig runa, ae
f. Sin: labes, is f; naufrgium. quilmetro, v. kilmetro.

quietismo: quietismus, i m. Sin: indiffern- quilovatio, v. kilovatio.


tia; apatha.
quimera: (monstruo fabuloso) chimaera, ae f //
quietista: quietista, ae m. Sin: quietismi sec- fig allucintio vel alucintio; hallucintio vel
tator vel fautor. halucintio. Sin: commentum; imago (-gnis f)
vana; vana spcies. Uso: perseguir quimeras,
quijada: maxilla, ae f. vanas spcies mente sequi; sus esperanzas son
quimeras, eius spes inanes sunt.
quijero: canalculus declinans.
qumica: chmia sive chima; chmia sive
Quijote: Quixotus, i m. Uso: Don -, Dminus chema, ae f. Sin: chmice, es f; chmica vel
Quixotus. chmica, ae f; chmica disciplina, doctrina,
scintia, ars. Uso: - aplicada, chmia ad
quilate: certium, ii n; cerates, is m. Sin: s- usum transferenda; - farmacutica, medica-
liqua, ae f. Uso: oro de diez -, aurum decem mentria chmica; - inorgnica, chmica
siliquarum. anorgnica; desarrollo de la -, chmicae artis
incrementum; posibilidades ofrecidas por la
quilfero: chlifer, a, um. - en las producciones sintticas, facultas res
plrimas chmicis artifciis efficiendi.
quilificacin: chylifictio, onis f. Sin: cibum
in chylum redgere vel convrtere. qumicamente: chmice vel chmice. Sin:
chmico modo; ad chmicae praescripta; ope
quilificar: chylificare. artis chmicae.

quilla: carina, ae f. qumico: (concerniente o relativo a la qu-


mica) chmicus vel chmicus, a, um. Sin:
quilo: (linfa) chylus vel chylos, i m // (kilo) chemicalis, e; ad chmiam vel ad chmicam
v. kilogramo. ttinens. Uso: frmula -, chmica frmula //
(el que profesa la qumica) chmicus, i m.
quilociclo: chiliocyclus, i m. Sin: mille cycli. Sin: chimista vel chemista, ae m; chmiae vel
chmicae cultor, studiosus, peritus.
quilogrmetro, v. kilogrmetro.
qumico-fsica: chmica-phsica.

892
quintaesencia

quimificacin: chymifictio, onis f. Sin: junto de -) nuglia, ium npl.


chymsis, is f; cibi in chymum convrsio; di-
gstio. quincallero: (que fabrica quincalla) nuga-
rum (vel nuglium, vel gerrarum) confector
quimificar: chymificare. Sin: cibum in // (que vende quincalla) nugivendus, i m. Sin:
chymum redgere vel convrtere. nugigrulus; nugarum vnditor. V. barati-
llero.
quimioterapia: chimiotherapa vel chemi-
therapa, ae f. Sin: chmica medicina; curtio quincena: (espacio de quince das) sems-
vel curationes per chmica medicamenta. trium, ii n. Sin: dimidiatus mensis; quinde-
cim dierum sptium // (pago que se recibe
quimioterpico: chimiotherpicus vel che- quincenalmente) quindecim dierum merces
mitherpicus, a, um. (-dis f), salrium, stipndium.

quimismo: chimismus vel chemismus, i m. quincenal: (que dura una quincena) bisheb-
domadalis, e. Sin: semimnstruus; semstrii
quimiurgia: chemirgia sive -urga, ae f. Sin: (gen); dimidiati mensis (gen); qundecim die-
chmica elabortio; chmica confctio. rum (gen); bis in mense; alternis hebdma-
dis.
quimo: chymus vel chymos, i m. Uso: con-
vertir en - el alimento, v. quimificar. quinina o quinino: chininum, i n.

quimono, v. kimono. quinolena: chinolinum, i n.

quimotropismo: chimiotropismus, i m. Sin: quinqu: lucernrium, ii n.


motus (-us m) vel impulsus (-us m) chmicis
medicamentis impertitus. quinquenal: quinquennalis, e. Sin: quin-
quennalcius. Uso: plan -, quinquennalcium
quinario: quinrius, a, um. Uso: verso -, qui- inceptum; conslium efficiendi liquid per
nrius versus. quinqunnium; establecer un plan -, quin-
qunnium ad liquid perficiendum (vel
quincalla: nugae, arum fpl. Sin: nuglia, ium gerendum) statere, decrnere, edcere.
npl; nugamenta, orum npl; gerrae, arum fpl.
quinta: (casa de campo) villa, ae f. Sin:
quincallera: (que fabrica quincalla) nuga- domus rstica // (establecimiento agrcola)
rum (vel nuglium, vel gerrarum) confectrix villa, ae f. Sin: fundus, i m; rus, ruris n; rs-
(-icis f) // (que vende quincalla) nugivenda, ticum predium. Uso: en su -, rure suo // (re-
ae f. Sin: nugigrula; nugarum vnditrix clutamiento) conscrptio, onis f.
(-icis f).
quintaesencia: (ltima esencia o extracto de
quincallera: (fbrica de quincalla) nuglia algo) quinta essntia. Sin: ntima natura;
vel nugria officina. Sin: nugarum (vel nug- praecpua vis, virtus, rtio alicius rei; prae-
lium, vel gerrarum) officina // (tienda o lugar cpuum alicius rei elementum // (fig, lo ms
donde se vende) nuglia vel nugria taberna. puro, intenso y acendrado de algo) excelln-
Sin: nugarum taberna, v. baratillo // (con- tia, ae f. Sin: flos, floris m; robur, bris n; me-

893
quintal

dulla. Uso: la - del discurso, sucus orationis; nibus harioltio vel divintio. Uso: profesar
la - del ingenio, acris ingnii cies. la -, ex mnibus hariolari vel divinare.

quintal: quintale, is n. Sin: centum chilio- quiromante: chiromantes vel quiromantis, is


grmmata; mille hecatongrmmata; centum- m. Sin: fatloquus; sortlegus; ex mnibus ha-
pndium, ii n; pondus (-dris n) centenrium. rolus, fatloquus, sortlegus; dvinans e
mans lneis; chiromntice callens vel peri-
quinterno: (cuaderno de cinco pliegos) tus.
quintrium, ii n. Sin: quinqueflium; quinque
flia npl; libellus; fascculus; paginarum fas- quiromntico: (perteneciente o relativo a la
cculus; exguus codex (-dcis m). quiromancia) chiromnticus, a, um. Sin: ad
chiromantam spectans // (persona que la
quinteto: (combinacin de cinco versos de profesa) v. quiromante.
arte mayor) pentstichon, i n. Sin: stropha
quinis vrsibus modulata vel constans // quirospasmo: cheirospasmos vel cheirospas-
(composicin de cinco voces o instrumentos) mus, i m; chirospasma, tis n. Sin: mans
quincnium, ii n. Sin: quinticnium; qunio, nervorum distntio.
onis f; quntuplex melos (nom y ac); quinque
voces vel instrumenta; quinque fdium quirrgico: chirrgicus, a, um.
symphnia; cantus a quinque symphonacis
ditus // (agrupacin de cinco msicos) quin- quisquilla: (pequeez o menudencia) res ne-
que symphonaci. Sin: quinque msici; quin- glegenda. Sin: pusilla res; res vel quaestin-
que musicorum chorus. cula nullus momenti; parvi momenti res; en
pl , tambin quisqulia, orum n; quisquiliae,
quiosco: (edificio pequeo donde se suelen arum f; nugae; intiae // (camarn) cmma-
vender peridicos, flores, etc.) trchila, ae f. rus, i m.
Sin: aedcula; csula; tabrnula; taberncu-
lum; bacus venalcius vel venditionalis. quiste: (vejiga) cystis, is f. Sin: vesica, ae f.
Uso: - de peridicos, ephemridum tabrnula Uso: - pequeo, vescula; - sebceo, athe-
vel tabernculum; diariorum vel commenta- roma, tis n.
riorum tabrnula.
quitamanchas: (producto) matria mculis
quiragra: chiragra vel cheragra, ae f. Sin: eluendis // (persona que tiene por oficio qui-
mnuum morbus articularis; arthritis manus tar las manchas de la ropa) fullo, onis m.
tenens.
quitanieves: autmaton vel autmatum nives
Quirinal: Quirinalis collis. diffindens, drimens, averrens, converrens,
everrens. Sin: instrumentum nivi dirimendae,
quirfano: cmera operationis. Sin: con- diffindendae; instrumentum nvibus dimo-
clave quirrgicum; cubculum corpribus se- vendis; mchina nvibus dimovendis; m-
candis. china nives everrens.

quirgrafo: chirgraphum, i n. quitanza: pocha, ae f (acceptae pecniae).


Sin: acceptiltio vel accepti ltio. Uso: exten-
quiromancia: chiromanta, ae f. Sin: ex m- der una -, apochare; pocham dare vel

894
Qumran

conscrbere; pecniam acceptam ferre.

quitasol, v. sombrilla.

quite: Tauromaquia devitio, onis f. Sin: re-


plsio; mpets reictio.

quiz: questio, onis f. Sin: quaestincula, ae


f; quaesitum, i n; quaesita, orum npl; prop-
sita questio; quaestiones lusriae fpl. Uso:
proponer un -, quaestionem pnere; v. rom-
pecabezas.

Qumran: Cumranum, i n. Uso: de -, Cumra-


nensis, e.

895
R
rabadilla: (en las aves) clunis, is f. tilis, e; gnticus; gneris, stirpis, gentis (gen).
Uso: conflicto -, contntio phyltica; discri-
rbano: rphanus, i m. Sin: raphnulus; r- minacin -, discrimintio phyltica; odio -,
pulum, i n; rpula, ae f. phylticum dium.

rabrbaro, v. ruibarbo. racimo: racemus, i m. Uso: - de bananas,


arienarum racemus.
rabdomancia: rhabdomanta, ae f. Sin. divi-
ntio per virgam. raciocinar: (escarum) tsseras institere.
Sin: (ciborum) portiones tribere.
rabdomante: rhabdomantes vel rhabdoman-
tis, is m. Sin: quilex (-lgis vel -lcis) m; racionado: per tsseras distributus (dicho de
rhabdomantae peritus; radioaesthsiae peri- comida).
tus; vaticinator per virgam.
racional: (perteneciente o relativo a la
rabdomntico: rhabdomnticus, a, um. Sin: razn) rationalis, e. Sin: rationbilis, e; ratio-
ad rhabdomantam vel ad radioaesthsiam nis (gen) // (arreglado a ella) rationi conv-
prtinens. niens, consentneus; ratione susceptus;
ratione innixus. Uso: seguir un mtodo -, ra-
rab: (rabino) rabbi indecl; v. rabino. tione prsequi liquid // (dotado de razn) ra-
tionalis, e. Sin: rationbilis; rationis prticeps
rabia: (ira, enojo, enfado grande) rbies, ei (-cpis); ratione preditus. Uso: animal -, ni-
f. Sin: furor, oris m // (enfermedad) rbies, ei mal rationale; naturaleza -, natura rationalis
f. Sin: mnia hydrophbia. vel rationbilis.

rabina: rabbina, ae f. racionalismo: rationalismus, i m. Sin: huma-


nae rationis principatus (-us m); eorum opnio
rabnico: rabbnicus, a, um. Sin: magistri iu- qui soli rationi mnia tribuenda esse sttuunt.
daici (gen).
racionalista: rationalista, ae m. Sin: rationa-
rabino: rabbinus, i m. Sin: magister hebraeus lismi fautor, sectator; qui mnia ratione per-
vel iudicus; magister iudaeorum; legis he- squitur; qui humana tantum ratione ntitur;
bricae doctor. Uso: el magisterio de los -, qui censet mnia rationi tribuenda esse.
rabbnicum magistrium.
racionalizar: rationalizare.
rabona: hacer o hacerse -, scholam desrere;
hacer - por divertirse, scholam desrere rela- racionamiento: (ciborum) tesserarum insti-
xandi nimi caus; scholas neglgere oblec- ttio. Sin: (escarum) demensa vendtio vel
tandi nimi caus. distribtio.

racial: phylticus, a, um. Sin: thnicus; gen- racismo: razismus i m. Sin: strpium discri-

896
radical

men (-mnis n); discrimintio phyltica; el- radiactivo: radioactivus, a, um. Sin: rdios
tio phyltica discriminatrix; prpriae stirpis edens vel elciens; rdiis agens; radiante vi
eltio; phylticum dium; rbies thnica; st- agens vel preditus. Uso: cobalto, hierro,
dium suae cuiusque stirpis; suae cuiusque yodo ... -, radiocobaltum, radioferrum, ra-
stirpis vluti cultus. Uso: toda apariencia de dioidium; cuerpo, corpsculo -, corpus, cor-
-, quaevis spcies iniqui inter gentes discr- psculum radios edens; elemento -,
minis. elementum radioactivum; material -, res r-
dios elciens; metal -, metallum radiante vi
racista: razista, ae m. Sin: razismi fautor; preditum ; metallum radiante vi agens; nube
phylticus osor; allophylorum osor; prpriam -, nbula infecta rdiis; polvillo -, pulvis
stirpem extollens; gneris sui acrrimus as- (-vris m) radiante vi agens; volver - una
sertor; stirpis (vel gentis suae, vel gneris sui) cosa, licui rei vim radiorum inctere.
acrrimus vel immdicus assertor.
radiador: (aparato de calefaccin) calorfe-
racket: (estafa) illcita pecniae exctio rum, i n. Sin: radiatrium, ii n; radiator, oris
(-onis f). m (apparatus, us m) ; caloris radiator; instru-
mentum calorficum // (serie de tubos por los
radar: radar indecl. Sin: radrium, ii n; radar, cuales circula el agua destinados a refrigerar
aris n; radiodetector; radiotelmetrum; appa- los cilindros de algunos motores de explo-
ratus (-us m) radrius; radiolctricum instru- sin) radiatrium, ii n. Sin: tbuli radiatrii;
mentum; instrumentum radiolctricum v. refrigerador.
detectrium; instrumentum radiolctricum
explorationis; radiolctricum instrumentum radial: radialis, e; v. radiofnico.
praemonitrium vel praenntians. Uso: - con-
tra la niebla, radrium contra nbulam; ma- radiante: rdians, antis.
nejar el -, radar (vel radrium, vel apparatum
radrium) administrare. radiar: (emitir seales, palabras o sonidos
por radiodifusin) transmttere, mttere,
radiacin: (emisin o difusin de energas emttere. Sin: dere; diffndere; radioph-
en forma de rayos rectilneos) raditio, onis f. nice emttere // (Fs, despedir rayos de luz
Sin: radiorum emssio vel diffsio. Uso: - o de calor) radiare vel radiari. Sin: rdios
atmica, raditio vel irraditio atmica; - emttere vel fndere.
electromagntica, raditio electromagntica;
rdii electromagntici; sucneae elctridis radical: (relativo al principio de una cosa)
rdii; - ultravioletas, radiationes ultraviol- radicalis, e; innatus, a, um. Sin: ingnitus; ra-
ceae // (radiodifusin) v. esta voz. dicalis, e; radcitus agens. Uso: vicio -, vtium
innatum vel ingnitum // (completo, total) ra-
radiactividad: radioactvitas, atis f. Sin: vis dicalis, e. Uso: curacin -, radicalis curtio;
rdians; irrdians vis; vis rdiis agens; vis r- curtio, quae radcitus (vel strpitus, vel p-
dios diffundendi; radiorum ctio; radiorum nitus, vel fnditus) evellit morbum eiusque
edctio; radios eliciendi facultas; concretam causas; - novedad cristiana, radicalis nvitas
vis radiorum. Uso: - artificial, radioactvitas christiana; remedio -, remdium radicale (vel
artificialis; estudiar la - del sol, solis virtutem gravssimum, vel efficacssimum) // (partida-
radioactivam investigare. rio de reformas absolutas en materia pol-
tica) extrema sequens, entis. Sin:

897
radicalismo

extremarum rerum (novarum) sectator; rei num sinuale, - de cinco vlvulas, scrnium
pblicae fnditus innovandae studiosus; undsonum quinque fstulis instructum; las
rerum radcitus commutandarum studiosus; ondas de la -, radiolctricae undae; radio-
qui rem pblicam radcitus commutare cupit phnicae undae; aethriae undae; - transistor,
vel ntitur. Uso: diputados, senadores -, de- instrumentum transistorianum ; - transistor
putati, senatores radicales; partido -, fctio para coche, undsonum scrinolum autorae-
radicalis; fctio extrema sequens; fctio dis paratum; radiophnulum autocinetis pa-
eorum, qui rem pblicam radcitus commu- ratum vel aptum; por -, radiophnice //
tare nituntur; miembro del partido -, radicalis, (estacin emisora) radiophnum emiss-
is m. rium; sttio emissria vel radiophnica. Uso:
- Nacional de Espaa, Sttio Radiophnica
radicalismo: radicalismus, i m. Sin: radic- Hispnica; - Vaticana, Radiophnium Vatica-
lium doctrina, theria, systema; rerum pni- num; Vaticana Sttio Radiophnica; estudios
tus (vel radcitus) commutandarum stdium; de - Barcelona, Officina Stationis Barcino-
stdium liquid (v. gr. scintiam, religionem) nensis // apagar la -, radiophnum exstn-
radcitus reformandi (vel fnditus renovandi). guere; disminuir, bajar el volumen de la -,
Uso: - poltico, civitatis fnditus innovandae radiophnii vim demttere; encender, prender
rtio vel stdium. la -, radiophnum accndere; escuchar la -,
radiophnium auscultare; or por -, radioph-
radicalmente: radicliter. Sin: radcitus; p- nice audire; mandar un telegrama por -, ra-
nitus; fnditus. Uso: estar - ordenado a, esse diotelegrphi liquid mttere; transmitir por
radicliter ordinatum in + ac; transformar -, -, per rdium diffndere vel mttere; radio-
radcitus transformare. phnice nuntiare.

radicar: radicari in + abl. radioactividad, v. radiactividad.

radiestesia: radiaesthsia sive -aesthesa; ra- radioactivo, v. radiactivo.


dioaesthsia sive -aesthesa, ae f.
radioaficionado: radioamator, oris m. Sin:
radiestesista: radiaesthesista vel radioaesthe- amator rei raditilis; radiophniae operator
sista, ae mf. Sin: radiaesthsiae cultor vel pe- volupturius; rei radiophnicae studiosus.
ritus.
radiobiologa: radiobiolgia sive -loga, ae
radio: (metal) rdium, ii n // Geom rdius, ii f.
m // (rayo) v. esta voz // (aparato de radio)
radiophnum sive radiphonum, i n; radio- radiocasete: radiocasetophnum sive
phnium, ii n. Sin: radiatrium, ii n; mchina -casetphonum, i n.
radophnica; capsella radiophnica vel und-
sona; instrumentum radiophnicum; appara- radiocomedia: ludus radiophnicus. Sin: f-
tus radiophnicus; scrnium vel scrinolum bula radiophnica.
undsonum; vibrans scrnium; arca vel m-
china raditilis; radiophnicum instrumen- radiocomunicacin: radiocommunictio,
tum transmittens; mchina radios (vel sonos) onis f. Sin: radiophnica communictio;
emittens. Uso: - porttil, radiophnum por- radiophnicus nntius.
tbile vel porttile; - de bolsillo, radioph-

898
radiografa

radiocronista: chronista (-ae m) radiophni- radiaesthsia sive -aesthesa, ae f.


cus. Sin: relator radialis; evntuum per vias
areas nntius. Uso: - deportivo, agonlium radioestesista: radioaesthesista vel radiaes-
rerum per vias areas nntius. thesista, ae mf.

radiodifundido: radiodiffusus, a, um. Sin: radiofaro: radipharus, i f. Sin: pharus r-


radiophnice diffusus. Uso: noticia -, radio- dians.
phnicus nntius; nntius radiophnice dif-
fusus vel transmissus. radiofona: (parte de la fsica) radiophona
sive -phnia, ae f. Sin: radiophnica doctrina ,
radiodifundir: radiare. Sin: radiodiffndere; disciplina, scintia // (radiodifusin) v. esta
radiophnice diffndere, divulgare, nuntiare; voz // (la actividad pertinente a la radio) ra-
radiophnice nntios diffndere. diophona, ae f. Sin: res radiophnica vel ra-
ditilis; ars radiophnica. Uso: por -,
radiodifusin: radiodiffsio, onis f. Sin: ra- radiophnice.
diomssio; radionuntitio; radiodivulgtio;
radiophnica diffsio, divulgtio, emssio, radiofnico: radiophnicus, a, um. Uso:
transmssio, propagtio; diffsio raditilis. transmisin -, transmssio radiophnica.
Uso: Sociedad Espaola de -, Socetas vel
Consocitio Radiophnica Hispnica. radiofonista: radiophonista, ae m; radiopho-
nstria, ae f. Sin: radiophnicus recitator; ra-
radiodifusor: radiodiffusor, oris m. Sin: ra- diophnica recitatrix (-tricis ).
dionuntiator.
radifono: radiophnum sive radiphonum;
radiodifusora: sttio radiophnica emittens. radiophnium, ii n.

radioelectricidad: radiolectris, dis f. radiofongrafo: radiophongraphum, i n.


Sin: radiophnium cum phongrapho
radioelctrico: radiolctricus, a, um. Uso: coniunctum.
seal -, radiolctricum signum.
radiofrecuencia: radiofrequntia, ae f. Sin:
radioemisin, v. radiodifusin. radiophonicarum undarum frequntia.

radioemisora: sttio radiophnica emittens. radiogoniometra: radiogoniomtria sive


Sin: radiophnicum instrumentum transmit- -metra, ae f.
tens.
radiogonimetro: radiogonimetrum, i n.
radioescucha: radioudiens, entis m. Sin: ra-
dioauditor; radioauscultator; rdii auditor; ra- radiografa: (procedimiento para hacer fo-
diophoni auditor vel auscultator; tografas por medio de los rayos X) radiogr-
radiophnum udiens. phia sive -grapha, ae f // (fotografa obtenida
por este procedimiento) radiogrphica
radioestacin: sttio radiophnica. imago. Sin: radiophotogrphica imago. Uso:
sacar la - de algo, v. radiografiar.
radioestesia: radioaesthsia sive -aesthesa;

899
radiografiar

radiografiar: (fotografiar por medio de los radimetro: radimetrum, i n.


rayos X) radiographare. Sin: liquid vel ali-
cius rei imginem radiogrphice exprmere. radionovela, v. radioteatro.
// (radiotelegrafiar) v. esta voz.
radiorreceptor: radioreceptrium, ii n. Sin:
radiogrfico: radiogrphicus, a, um. Uso: radioreceptor, oris m (apparatus, us m); radio-
placa -, lmina vel brctea radiogrphica. phnum (vel radiphonum, vel radiphnium)
receptrium, recpiens, receptans; instrumen-
radiograma: radiogramma, tis n. Sin: mar- tum receptrium radiophnicum.
conigramma, tis n; radiotelegramma, ae f ;
radiotelegraphema, tis n ; nntius radiotele- radioscopa: radioscpia sive -scopa, ae f.
grphicus; nntius radiophnice transmissus; Sin: examen radioscpicum.
nntium radiophnice transmissum; nntius
per ethera transmissus; nntium per radio- radioscpico: radioscpicus, a, um.
phnicas undas missum.
radiotaxi: autocinetum meritrium ab arces-
radiogramfono: radiogrammphonum sive stu radiophnico.
-grammophnum, i n.
radioteatro: fbula radiophnica. Sin: ludus
radiogramola, v. radiogramfono. radiophnicus.

radioistopo: radioisotpium, ii n. radiotecnia: radiotchnica, ae f.; radiotch-


nice,es f. Sin: ars radiotchnica.
radiolocalizacin: radiolocaliztio, onis f.
radiotcnico: adj radiotchnicus, a, um. //
radiolocalizador: radiolocalizatrium, ii n; sust radiotchnicus, i m.
v. radar.
radiotelefonema: radiotelephonema, tis n.
radiolocalizar: radiolocalizare. Sin: obst- Sin: telephonema radiotelephnicum.
culum per radioundas antevidere.
radiotelefona: radiotelephona sive -phnia,
radiologa: radiolgia sive -loga, ae f. Sin: ae f. Sin: radiotelephnica communictio.
radiolgica doctrina, disciplina, scintia.
radiotelefnico: radiotelephnicus, a, um.
radiolgico: radiolgicus, a, um. Uso: es-
tado, resultado -, status (-us m) radiolgicus; radiotelefonista: radiotelephonista, ae m; te-
investigacin -, investigtio radiolgica. lephonstria, ae f. Sin: radiotelphoni (vel ra-
diotelephnii) administer; radiotelphoni
radilogo: radilogus, i m. Sin: mdicus ra- administra.
dilogus; radiolgiae studiosus vel peritus.
radiotelfono: radiotelphonum sive -ra-
radiomensaje: radionntius, ii m vel radio- diotelephnum, i n; radiotelephnium, ii n.
nntium, ii n. Sin: nntius radiophnicus;
nntium radiophnicum; arius vel areus radiotelefotografa: radiotelephotogrphia
nntius; arium vel areum nntium. sive -grapha, ae f.

900
raid

radiotelegrafa: radiotelegrphia sive -gra- radioterapeuta: mdicus radiotherpicus.


pha, ae f. Sin: radiotelegrphica ars; trans-
mssio radiotelegrphica (como arte); radioteraputico: radiotherpicus, a, um.
radiotelegrphica doctrina, disciplina, scin-
tia (como ciencia). radioterapia: radiotherapa, ae f. Sin: radio-
therpica curtio.
radiotelegrafiar: radiotelegraphare. Sin: per
rdium telegraphare; nntios per rdios trans- radioterpico, v. radioteraputico.
mttere; radiotelegrphice scrbere (licui vel
ad liquem); radiotelegrphice nuntiare (li- radiotoma: radiotmia sive -toma, ae f.
quid licui); radiotelegrphice communicare
(cum liquo de liqua re). radiotransmisin: radiodiffsio, onis f. Sin:
radiocommunictio; radiophnica emssio,
radiotelegrfico: radiotelegrphicus, a, um. nuntitio, evulgtio.
Sin: ad radiotelegrphiam ttinens.
radiotransmisor: radiophnum vel radio-
radiotelegrafista: radiotelegraphista, ae m; phnium emittens, emissrium, propagat-
radiotelegraphstria, ae f. Sin: radiotelegrphiae rium. Sin: instrumentum radiophnicum
minister; rei telegrphicae addictus; radiote- emittens; instrumentum emissrium (vel
legrphicus rtifex (-fcis mf); per rdium transmissrium) radiophnicum.
telegraphista; minister per rdium ltteris
mittendis. radiotransmitir: radiophnice transmttere,
diffndere, divulgare, propagare.
radiotelgrafo: radiotelgraphum, i n; radio-
telegrphium, ii n. Sin: radiotelegrphicum radiotropismo: radiotropismus, i m.
instrumentum.
radiovisin, v. televisin.
radiotelegrama: radiotelegramma, tis n.
Sin: radiotelegraphema, tis n; radiogrphi- radioyente, v. radioescucha.
cum telegramma ; radiotelegrphicus nn-
tius; radiotelegrphicum nntium. rafaelesco: Raphaelis Snctii more factus.

radiotelescopio: radiotelescpium, ii n. rfaga: ictus (- us m) venti. Sin: mpetus (-us


m) venti; flatus (-us m) venti.
radioteletipia: radioteletpia, ae f.
ragln: epndytes, ae m. Sin: epndytes ra-
radioteletipo: radioteltypon, i n. Sin: ra- glianianus.
dioteletpicum instrumentum.
rag: mintal, lis n. Sin: stura, ae f; pulpa-
radiotelevisin: radiotelevsio, onis f. Sin: mentum; ius crneum (guisado de carne).
radiotelehorasis, is f; radiotelehorama, tis n
raid: (incursin sbita) incrsio , onis f Sin:
radiotelevisivo: radiotelevisivus, a, um. Sin: procurstio; procursus (-us m). Uso: - areo,
radiotelevisficus; radiotelevisrius. incrsio aronutica; area excrsio; areus
procursus // (viaje, excursin) excrsio, onis

901
ral

f // (como competicin) rpidus procursus. rami, orum mpl // fig divsio in partes.
Sin: rpida procurstio; procursationis (vel
longi cursus) certamen (-mnis n); velocitatis ramificar: ramificare. Sin: ramos dere, dif-
certamen. fndere, prodcere; ramis diffundi // ramifi-
carse: partiri; dvidi; dgeri (in ramos, in
ral, v. carril. brchia, in crnua).

raz: radix, cis f. Uso: - cuadrada, cbica, ramillete: (ramo de flores formado artificial-
radix quadrata, cbica; extraccin de la - mente con flores cortadas) florum fascculus.
cuadrada, radicis quadratae investigtio; ex-
traer la -, radicem extrhere // Gram radix. ramilletera: florum vnditrix (-icis f).
Sin: basis, is (ac -im, abl -i) f.
ramito: rmulus, i m. Sin: ramnculus; sr-
raj: Indorum princeps (-cpis m), rgulus. culus.
Sin: ndicus rgulus.
ramo: ramus, i m. Uso: - de locura, liquid
rallador: rdula, ae f. Sin: scbina, ae f; sc- stulttiae vel demntiae; cada uno tiene su -
bina culinria. de locura, nemo stulttiae omnino expers est.

rallar: comminere. Sin: scbin abrdere, rampa: ascensus, us m. Sin: gradus, uum
comminere; ad scobes (vel ad mculas) red- mpl // - de lanzamiento, turris aroplanis (vel
gere. misslibus) eiciendis.

rallo, v. rallador. rana: (cierto juego de destreza) turrcula lo-


culata. Sin: turris columbria.
rally: autocinetorum certamen (-mnis n).
rancho: (pbulo que se hace para muchos en
RAM, abrev de random access memory comn) cibus, i m. Sin: victus, us m; cibatus,
(Inform), memoria de acceso aleatorio: me- us m; cibtio, onis f. Uso: - de los soldados,
mria voltilis. Uso: dynamic -, memria militaris pastus (-us m), cibus, victus // (finca
dynmica; static -, memria sttica. donde se cran caballos y otros cuadrpedos)
predium rei pecuriae curandae.
rama: (cada una de las partes en que se con-
sidera dividida una ciencia, arte, etc.) pars, rap: tabacum pulveratum, pulvreum, con-
partis f. Uso: ramas del saber, doctrinae par- tritum, sternutatrium. Sin: pulvis (-vris m)
tes; vriae doctrinarum partes. nicotianus, sternutatrius; pulvis tabaci; ta-
bacum in plverem redactum vel contusum.
rambla: (suelo por donde las aguas pluvia- Uso: una toma de -, tabaci pulvrei (vel pul-
les corren cuando son muy copiosas) pluvia- verati) mica; nicotiani plveris mica; oler -,
lis via. tabacum pulvreum (vel nicotianum plve-
rem) odorari vel olfcere; tomar -, pulverato
ramera, v. meretriz. tabaco (vel tabaco pulvreo) uti; nicotianum
plverem nribus trhere vel haurire; pulv-
ramificacin: ramifictio, onis f. Sin: ramo- reo tabaco nares opplere; tabacum contusum
rum propagtio; in ramos divsio, parttio; nribus trhere vel haurire.

902
rastrillo

rarefaccin: rarefctio, onis f. Sin: relaxtio;


rapsoda: rhapsodus, i m. dilattio. Uso: - del aire, del hielo, rarefctio
ris, glacii.
rapsodia: rhapsdia sive -oda, ae f.
rascacielos: caelisclpium, ii n. Sin: caelifr-
rapsodo, v. rapsoda. cium; septiznium; aedes (-ium fpl) superdi-
tae; aeditssimae vel celsssimae aedes;
rapto: (impulso, arrebato) impulsus (-us m) assurgentes ad caelum aedes; caelum perfri-
irrefrenbilis. Sin: mpetus (-us m) imperio- cantes (vel scabentes) aedes. Uso: - de 110
sus. pisos, caelisclpium, centum decem contig-
natinibus preditum.
raptor: ablator, oris m.
rascador: rdula, ae f.
raqueta: (bastidor con mango que sujeta una
red o pergamino o ambas cosas) retculum, i raso: (tela de seda lustrosa) rasum txtile.
n; retculus, i m. Sin: retculum percuss- Sin: srica, orum npl.; pannus rasus vel att-
rium; retculum manubriatum; lusrium ret- licus.
culum; pilaris retculus. Uso: jugar a la -,
manubriato retculo ldere. raspador: raspatrium, ii n. Sin: rdula. Uso:
- de acero, chalybia rdula.
raquialgia: rhachilgia sive -alga, ae f. Sin:
(dorsi) spinae dolor vel dolores. raspilla, v. miosota.

raquianestesia: rhachianaesthsia sive -aes- rastra: (grada, instrumento de agricultura)


thesa, ae f. v. grada.

raquicentesis: rachicntesis vel rhachicn- rastrillar: (pasar la rastra por los sembra-
tesis, is f. dos) cratire. Sin: occare, occaecare; pctine
vrrere. Uso: - el terreno, terram rastro er-
raqudeo: rhachdeus, a, um. Sin: rhchidis dere; pctine vrrere humum // (recoger con
(= del raquis). el rastro la parva) tritam messem rastro
collgere, cgere, racemari // - para desterro-
raquis: (columna vertebral) rhachis, dis f. nar, glebas infrngere vel in plverem red-
gere.
raqutico: adj rhachticus, a, um. Sin: rha-
chtide laborans; detortis membris; crpore rastrillo: (instrumento que sirve para reco-
detorto // (fig, exiguo, mezquino) exguus, a, ger hierba, paja, etc.) raster, tri m; rastrum, i
um. Sin: parvus, paucus; angustus; pusillus, n. Sin: pecten, tnis m; rastri, orum mpl. Uso:
levis, tnuis // sust rhachticus, i m. Sin: qui - pequeo, rastellus, i m; allanar la tierra con
rhachtide laborat. el -, cratire, pectinare, occare; arrastrar con
el -, pctine vrrere; recoger el heno con el -,
raquitis: rhachitis, dis f. Sin: scoliosis; spi- pctine faenum collgere // (verja levadiza a la
nae distrtio, defrmitas, prvitas, curvatura, puerta de algunas plazas de armas) cata-
curvamen (-mnis n), morbus. racta, ae f. Sin: ercius vel hercius.

903
rastro

rastro: (rastrillo) v. esta voz // (vestigio, hue- pora; vacivae vel subsicivae horae. Uso: a -
lla) v. pisada. perdidos, subsecivis in horis; trabajos hechos
a - perdidos, subsicivae perae; conceder un
rasura: rasura, ae f. Uso: - de los pelos, ra- - de descanso, tempus vacivum laboris licui
sura pilorum. dare.

rasuradora: novcula, ae f. Uso: - elctrica ratn: mus, muris m. Sin: sorex, rcis m.
de bateras, novcula pilis elctricis ncita vel Uso: de -, murnus; soricnus.
acta; - elctrica con cabeza mvil, novcula
elctrica cultellis versatlibus; v. afeitadora. ratonera: (trampa para ratones) muscpula,
ae f, muscpulum, i n.
rasurar: rdere. Sin: rasitare.
ravioles: lxulae, arum fpl. Sin: rabolae,
rata: mus (muris mf) maior. Sin: mus rattus. arum fpl; pastilli farti.
Uso: - de cloaca, mus decumanus vel deci-
manus. raya: (guin largo) lnea, ae f. Uso: dos -,
binae linolae; duae lneae; dos - horizonta-
rata parte, v. prorrata. les, verticales, duae lneae horizontales, ver-
ticales // (separacin de los cabellos que deja
ratear: per evulsionem furari. Sin: in pblico ver la piel) capillorum discrimen (-mnis n).
auferre; palam spoliare. Sin: discrimen comae; capillorum sulcus vel
discrimen. Uso: hacerse la -, capillorum sul-
ratera: (ratonera grande para ratas) v. ra- cum dcere.
tonera.
rayo: rdius, ii m. Uso: rayos alfa, alpha-
ratera: frtulum, i n. Sin: abltio occulta; rdii; rdii alpha; - catdicos, rdii cathdici;
evlsio furtfica. - csmicos, rdii csmici; - directo, tangente,
rdius directus, tangens; rayos gama, rdii
ratero: latrnculus circumforneus. gamma; rayos lser, rdii lasrici; - lumino-
sos, rdii luminosi; rayos ultravioleta, solis
ratificacin: ratifictio, onis f. Sin: confir- rdii perviolcei vel ultraviolcei; - visual, r-
mtio; comprobtio; ratihabtio; obsigntio; dius visualis; rayos X, roentgeniani rdii; X
pblica confirmtio; confirmtio pblice rdii; rdii lttera X designati.
data; pblica fides. Uso: - de la constitucin,
ratifictio constitutionis. rayn: rayon n indecl. Sin: radolum, i n;
radiosum (sricum).
ratificar: ratificare. Sin: confirmare; appro-
bare; sancire; ratum habere, dcere, fcere. raza: phyle, es f. Sin: stirps, pis f; genus,
Uso: - la constitucin europea, constitutio- nris n; gens, gentis f. Uso: la - humana,
nem europaeam sancire. genus humanum; gens humana, hminum
genus; de pura -, purae stirpis; semnii puri.
rating, v. clasificacin.
razia: praedtio, onis f. Sin: depraedtio;
rato: - libres, - perdidos, - de ocio, tempus vasttio; popultio; depopultio; dirptio.
sepsitum. Sin: subseciva vel subsiciva tm- Uso: hacer una -, praedari; depraedari.

904
real

razn: (facultad de discurrir) mens, mentis f. adversrius; obnixus; obsistens, obntens; re-
Sin: rtio, onis f // (argumento o demostra- bellis, e. Uso: nimo -, voluntad -, obnixus
cin) rtio. Sin: argumentum. Uso: dar - a al- nimus; obnixa voluntas; obsistens animus
guien, licui assentiri (de liqua re); tener -, vel voluntas; obnitens nimus vel voluntas;
recte dcere vel fcere; fuerza de la -, rationis obnitendi voluntas // sust reactionrius, ii m.
vis; razones de la fuerza, vis rationes; tienes Sin: (contrario a las innovaciones) novis
-!, recte dicis! // (motivo, causa) causa, ae f. rebus repugnans, resistens, obnitens, obsis-
Sin: rtio. Uso: - poltica, rtio poltica; con tens; (tradicionalista) regredientis humanita-
-, (ptimo) iure; sin -, sin motivo, sine ra- tis studiosus; vteris cogitandi agendique
tione; nulla vel sine causa; iniri; immrito; rationis studiosus vel fautor; pristinarum
con o sin -, iure aut iniri // (derecho, justi- rerum fautor; vteris moris tenax; retrgra-
cia) ius, iuris n. Sin: iustum, i n. dus; laudator tmporis acti; (en sentido pol-
tico) legum atque institutorum pristinorum
razonable: rationbilis, e. Sin: rationalis; studiosus.
iustus; rationi cngruens, consentneus, con-
vniens; cum ratione cohaerens. reactivacin: redintegrtio, onis f. Sin: reno-
vtio; restaurtio; restittio; ad prstinum
razonablemente: rationabliter. Sin: ration- usum renovata apttio; ad prstinam navita-
liter; ad rationem; cum ratione; iuste; recte. tem excittio; ad prstinum munus (-nris n)
redctio.
reaccin: (accin que resiste o se opone a
otra, obrando en sentido contrario a ella) re- reactivar: redintegrare. Sin: renovare; res-
plsio, onis f vel repulsus, us m; repercssio; taurare, restitere; resuscitare; ad usum te-
oppostio; repugnntia; repugntio; vis con- rum aptare.
trria. Uso: avin a -, aronavgium inversa
(vel contrria) vi propulsum; vencer la fuerza reactivo: adj in contrrium agens. Sin: vim
de -, obtndere mpetum repulss // (tenden- contrriam habens; contrrius // Qum reac-
cia tradicionalista en lo poltico) vterum tivus, a, um; ragens // sust contrria vis; vis
institutorum stdium; legum atque instituto- reperctiens vel contra agens; vis vel liquid
rum pristinorum stdium // (en sentido cul- in contrrium agens // Qum reactivum, i n //
tural, social ...) rectio, onis f. Sin: rerum (test) proba, ae ; v. test.
pristinarum stdium; regredientis humanita-
tis stdium; regressus (-us m) ad vteres co- reactor: (avin que usa motores de reaccin)
gitandi agendique rationes. Uso: - escptica, v. jet // (parte de una central nuclear) react-
rectio scptica // (Med, efecto secundario rium, ii n. Sin: reactrum. Uso: - atmico, re-
de un remedio o terapia) rectio, onis f // Fs, actrum atmicum; ergastrium energiae
Qum rectio. Uso: - en cadena, rectio cate- atmicae; - nuclear, reactrium vel reactrum
nata; rectio continuata; vis contrria et con- nucleare; ncleo del -, medulla reactralis vel
tnua. reactri.

reaccionar: renti licui. Sin: obnti, ress- reafirmar: rursus vel terum affirmare. Sin:
tere, obsstere, offcere, adversari, repugnari dnuo confirmare, assrere, asseverare.
licui.
real: realis, e. Sin: verus; certus; in natura
reaccionario: adj reactionrius, a, um. Sin: psitus; qui re ipsa est; ad rem vel ad realita-

905
real

tem spectans. Uso: mal -, malum quod revera justo sentido de la realidad) recto vel sano
est. rerum iudcio preditus // (sust, partidario
del realismo en filosofa) realista, ae m. Sin:
real ( Inform) realis, e. Uso: floating point realismi sectator, studiosus, professor // (en
value, nmerus vel valor realis. campo artstico) veri vel veritatis imitator.
Sin: realitatem ntuens; qui verum imitatur;
realeza: reglitas, atis f. Sin: regalis maies- nmius naturae imitator; qui rerum veritatem
tas, dgnitas, potestas. Uso: - de la Virgen imitatur vel repraesentat; qui veram rerum
Mara, regalis dgnitas Beatae Vrginis Ma- speciem intuetur // (partidario de la monar-
riae; fiesta de la - de Cristo, sollmnitas Do- qua) monrchiae (vel rgiae potestatis, vel
mino Nostro Iesu Christo universorum regi regis) fautor // - en juzgar, ex ipsa rerum na-
dicata; vivir la - cristiana, christianam rega- tura idicans; juicio, pensamiento -, iudcium
litatem vvere. ntegrum; mens ntegra; de manera -, no te-
rica, re, non cogitatione.
realidad: relitas, atis f. Sin: res, rei f; res
ipsa. Uso: - actuales, hodiernae realitates; - realizacin: (el llevar a cumplimiento) effc-
sociolgica, relitas sociolgica; - tempora- tio vel confctio (-onis f) . Sin: effectus, us
les, realitates temporales; - teolgicas, verita- m. Uso: - prctica, prctici effectus mpl //
tes theolgicae; veritates divnitus patefactae; (resultado) effectus. Sin: xitus (-us m) // (la
la - de la vida, relitas vitae; ajeno a la -, ab cosa hecha) opus, peris n. Sin: res, rei f.
ipsa realitate alienus; a mi parecer, la - es que
..., res quidem se mea sentnti sic habet ut realizar: realizare. Sin: (liquid) xsequi;
...; respetar la - objetiva, fidem veritatis ser- perfcere; effcere, confcere; ad effectum ad-
vare. dcere, dedcere, perdcere; ad rem vel in
rem addcere; ad xitum perdcere. Uso: - el
realismo: (doctrina o sistema de los filsofos propio perfeccionamiento, ad nimi perfec-
que atribuan realidad a las ideas generales) tionem sese perdcere; - un pensamiento, co-
realismus, i m // (realidad objetiva) res ipsae gitatum ad effectum dedcere; - un proyecto,
ut sunt // (sistema esttico) realismus. Sin: conslium xsequi; propsitum ad rem add-
verismus; veritatis repraesenttio vel imittio; cere; - un sueo, smnium verum evdere;
veri imitandi doctrina; nuda rerum imittio; poder - algo, parem esse licui rei exsequen-
accurata vel diligentssima rerum imittio; dae // realizarse, ad effectum perduci. Sin:
verae specii rerum stdium // (justo sentido feri; certum vel verum feri.
de lo real) realismus. Sin: prudntia; rectum
vel sanum rerum iudcium // (doctrina u opi- realmente: re vera. Sin: re ipsa; reapse; re-
nin favorable a la monarqua) opnio mo- liter.
nrchiae favens. Sin: sentntia rgiae
potestati favens // (partido de los fautores de realpolitik: ars poltica realis.
la monarqua) partes (-ium fpl) monrchiae
(vel rgiae potestatis, vel regis) fautorum. realquilar: terum locare.
Sin: monrchiae fautores.
reanimacin: (conjunto de medios terapu-
realista: (adj, prctico, experimentado) pru- ticos destinados a restablecer las funciones
dens, entis. Sin: ad realismum prtinens; ad vitales) redanimtio, onis f. Sin: refctio v-
veri imitationem ttinens // (provisto de un rium; ad vitam revoctio.

906
rebelde

reanimador: redanimationis peritus vel cul- reasuncin: resmptio, onis f. Sin: nova as-
tor. smptio; in prstinum statum restittio.

reanimar: (restablecer las funciones vitales) rebaja: mintio, demintio, immintio, onis
redanimare. Sin: a morte revocare // (confor- f. Sin: dedctio; detrctio; remssio; laxa-
tar; dar vigor; restablecer las fuerzas) ref- mentum; levamentum. Uso: - de los vveres,
cere. Sin: relevare; renovare; confirmare; annonae laxtio; - en el pasaje, itneris de-
refovere // (infundir nimo y valor) relaxare. ductum prtium; - en el precio, prtii min-
Sin: extllere, tllere; attllere. tio; hacer alguna - sobre una cosa, liquid
dedcere (vel detrhere) de liqua re; hacer
reanudar: renectare. Sin: renovare; restau- una - del 5, del 10 %, quinas, denas centsi-
rare; rursus annctere. Uso: - relaciones in- mas partes dedcere de liqua re.
ternacionales, necessitdines inter gentes
(vel inter nationes) renovare. rebajar: (disminuir, quitar algo de una cosa)
liquid dedcere (vel detrhere) de liqua re.
reaparecer: terum vel rursus apparre. Sin: Uso: - el precio, prtium minere vel immi-
dnuo comparre, apparre , parre, exstare, nere; - el precio de los vveres, annonam la-
occrrere, videri, prodire; dnuo in conspectum xare vel temperare.
venire.
rebajo: canalis, is m.
reaparicin: nova appartio. Sin: nova ma-
nifesttio vel vsio; iterata vsio; iteratus visus rebanada: frustum, i n. Sin: segmentum; la-
(-us m); recrsio; redtio. mnula. Uso: - de embutido, de mortadela, de
queso, farcminis, murtati, csei lamnula; -
rearmar: rursus armare. Sin: arma resmere; de pan, quadra (-ae f) panis ; panis frustum;
dnuo armis ditare, instrere, munire. Uso: - cortar en rebanadas, v. rebanar.
una nave, navis armamenta redintegrare, re-
fcere, renovare. rebanador: concisrium, ii n.

rearme: (accin de rearmar) armaturae re- rebanar: in frusta secare.


novtio. Sin: nova armorum aggertio, coa-
cervtio, collctio, compartio, cumultio, rebautizar: rebaptizare. Sin: terum bapti-
confltio, praepartio; comparandorum ar- zare.
morum stdium; cpiae armorum apparandae
aestutio, concerttio, furor, insnia // (efecto rebeco: ibex, cis m.
de rearmar) novus bllicus apparatus (-us m).
Sin: novi armorum apparatus. rebelarse: rebellare. Sin: rebellionem fcere.
Uso: - contra uno, rebellare in liquem.
reaseguro: reassecurtio, onis f. Sin: nova
cutio; confirmtio; assecurationis assecur- rebelde: adj rebellis, e. Sin: rebellans, antis
tio. mf; indcilis, e // sust rebellis, is m; rebella-
trix, icis f. Sin: rebellans, antis mf; qui, quae
reasumir: resmere vel reassmere. Sin: rur- dficit (vel defecit) ab liquo. Uso: - comu-
sus assmere; terum recpere vel excpere. nistas, rebelles communistici.

907
rebelin

rebelin: rebllio, onis f. Sin: sedtio; defc- nefas; incurri en varias - (en la culpa) se-
tio. Uso: apresurar una -, admaturare defec- pius in culpam relapsus est; - en la enferme-
tionem; inducir a uno a la -, liquem ad dad, recidiva, ae f; novae temptationes morbi;
defectionem incitare. - en el comunismo, relpsio in communis-
mum.
rebobinado: - rpido (por ej., de cinta en un
grabador), recursus, us m. recalcitrante: reclcitrans, antis. Sin: recu-
sans; detrectans; reluctans; repugnans.
rebotar: (botar cualquier objeto al chocar
en algn sitio) resilire. Sin: resultare; repr- recalentar: recalefcere. Sin: ad saturitatem
cuti; solo resultare. Uso: rebot la pelota en (vel ad satietatem) calefcere vel excalfcere.
el arco, resluit follis in portam // (rechazar
una cosa a otra que choca con ella) reperc- recamador: plumrius, ii m.
tere. Sin: retndere; rectere.
recamadora: plumria, ae f. Uso: - en oro,
rebote: (accin y efecto de rebotar) repercs- aurivestrix, icis f.
sio, onis f; repercussus, us m. Uso: - de la pe-
lota, pila solo resultans; de -, recussu; recamar: acu pngere vel ornare.
repercussu o bien se resuelve con resliens o
exsultans; ej.: devolver la pelota de -, resi- recamo: acu pingendi ars. Sin: plumria ars
lientem pilam remttere // (fig, de rechazo, de // (obra recamada) opus acu pictum.
resultas) consequenter. Sin: quam ob rem; ex
quo effcitur ut ... // (cada uno de los botes recapitulacin: recapitultio, onis f. Sin:
que despus del primero da el cuerpo que re- collctio; summrium; eptoma, ae f.
bota) resultus, us m.
recapitular: recapitulare. Sin: summatim
rebuscado: (afectado) v. esta voz. collgere, dcere, expnere; capitulatim
dcere; presse dcere; brviter vel celriter
recadero: crsitans administer. Sin: privatus perstrngere; in pauca referre; summa rerum
appritor. cpita retractare vel reptere; rerum cpita
summatim reptere; comprehndere.
recaer: (caer nuevamente enfermo) in mor-
bum recdere. Sin: in morbum terum inc- recargo: onus neri dditum vel superddi-
dere; in morbum rursus cdere vel incdere // tum // (cantidad o tanto por ciento que se re-
(reincidir) in culpam relabi. Sin: in culpam carga a algo, especialmente por retraso en el
rursus labi // (venir a parar en uno los efectos pago) tributum adiectum. Sin: tributi accs-
de alguna cosa) in liquem recdere. Sin: ad sio vel additamentum; supertaxa, ae f; super-
liquem pervenire vel redundare. Uso: hacer taxtio; taxae additamentum // (Med,
- la culpa sobre uno, culpam in liquem con- aumento de calentura) febris incrementum.
ferre; que la pena recaiga sobre l mismo,
poena in ipsum rcidat. recaudacin: (accin y efecto de recaudar)
pecniae (vel pecuniarum) exctio, coctio,
recada: relpsio, onis f; relapsus, us m. Sin: collctio, conquistio. Sin: tributorum exctio
recursus, us m. Uso: - en la culpa, in eandem // (cantidad recaudada) pecnia exacta,
culpam lapsus; repetitum delictum, fcinus, coacta, collecta; pecniae exactae, coactae,

908
recesivo

collectae. Uso: hacer una buena -, magnam Sin: recptio // (ocultamiento o encubri-
pecniam (vel magnas pecnias) fcere, c- miento) occulttio, onis f. Sin: celtio.
gere, collgere; oficina de la -, exactorum of-
ficina. receptculo: (cualquier recipiente o cavidad
en que puede contenerse algo) receptculum,
recaudador: exactor, oris m. Sin: collector; i n. Sin: conceptculum; conceptus, us m.
coactor. Uso: - de basura, receptculum purgamento-
rum // (parte axial de la flor; extremo del pe-
recebo: (arena o piedra muy menuda) glrea, dnculo) receptculum.
ae f.
receptador: occultator, oris m.
recensin: recnsio, onis f. Sin: existimtio;
iudcium; censura; libri existimtio; censura receptar: (acoger, recibir) receptare. Sin: re-
libri. Uso: - favorable, desfavorable, pti- cpere; accpere // (ocultar o encubrir) abs-
mum, pssimum iudcium; hacer la - de un cndere. Sin: occultare; recndere; celare.
libro, librum recensere vel recognscere; iu-
dicare de libro; de libro iudcium (vel censu- receptividad: (capacidad de recibir) recept-
ram) fcere, institere; libri censuram vitas, atis f. Sin: receptablitas // (Med, pre-
scrbere. disposicin a contraer ciertas enfermedades
de carcter infeccioso) propnsio ad certos
recensionar: recensere. Sin: recognscere; morbos contrahendos.
examinare; perpndere; ponderare.
receptor: adj recpiens, entis // (persona que
recepcin: (accin y efecto de recibir) recp- recepta o recibe) acceptor vel receptor, oris
tio, onis f. Sin: accptio. Uso: - radial, radio- m. Sin: recpiens, entis m // (dicho de un apa-
recptio; recptio radiophnica; - televisiva, rato) receptrium, ii n. Sin: exceptrium; ex-
recptio radiotelevisiva // (admisin en un ceptculum; instrumentum acceptrium vel
empleo, oficio o sociedad) admssio, onis. receptrium. Uso: - automtico, receptrium
Sin: assmptio; coopttio // (ceremonia o autmatum, automatrium, automticum; -
fiesta que se celebra para recibir personas) radiofnico, receptrium radiophnicum;
admssio, onis f. Uso: - oficial, pblica ad- mchina receptrix radiophnica; - telefnico,
mssio; pblica ac sollemnis admssio; so- receptrium telephnicum; - de bolsillo, ra-
lemne - de ciudadanos, amigos, colegas ..., diophonum manuale vel fundale; - televisivo
sollemnis civium, amicorum, collegarum ... de mesa, (receptrium) televisrium men-
admssio; dar una esplndida -, liberalssime sale.
vel honorificentssime coram excpere cives,
amicos, collegas ... // (servicio de un hotel, receptora: receptria, ae f. Sin: receptria
empresa, etc., encargado de recibir y atender vel acceptria sedes.
a los clientes) recptio, onis f // (en hoteles,
congresos, etc., dependencia u oficina donde recesin: recssio, onis f; recessus, us m. Sin:
se inscriben los nuevos huspedes, los con- secssio; decssio; coacta ab pere cesstio;
gresistas que llegan, etc.) offcium recept- res oeconmica iacens.
rium.
recesivo: recessivus, a, um. Sin: ad rem oe-
receptacin: (acogida) recepttio, onis f. conmicam iacentem spectans.

909
receta

receta: (prescripcin facultativa) graph- reciclar: ad usum iteratum aptare. Sin: rebus
rium, ii n. Sin: praeceptum mdicum vel m- reiectis uti.
dici; mdici praescriptum; praescrptio
mdica vel medicamentria; itrica praescrp- recidiva: recidiva, ae f. Sin: relapsus, us m;
tio // - de cocina, praeceptum coquendi. Sin: relpsio; reincidntia; morbus recidivus; ite-
compostio vel rtio (frculi conficiendi). rata vel nova lpsio; iteratus vel novus lap-
sus.
recetario: praescriptionum medicarum
collectus (-us m), libellus, brevirium. Sin: recinto: saeptum vel septum, i n. Sin: con-
formularum medicarum codicillus, index saeptum vel conseptum; saepimentum; con-
(-dcis m), volumen (-mnis n). saeptus, us m.

recibidor: (que recibe) receptor vel acceptor recioto: (vino espumante de Verona) vero-
// (antesala) v. esta voz // (saloncito de au- nense vinum.
diencia) salutatrium, ii n. Sin: exdrium, ii
n ; salutatrium conclve vel cubculum. recipiente: receptrium vel exceptrium, ii
n. Sin: receptculum vel exceptculum; ex-
recibimiento: recptio vel accptio. Sin: ad- cpulum; vas, vasis n. Uso: - de cristal,
mssio. crystllinum excpulum; - para guardar con-
servas, salsamentrium; - para guardar resi-
recibo: (escrito en que uno afirma haber re- duos, excpulum purgamentrium.
cibido algo) pocha, ae f. Sin: relatria, ae f;
accptio, onis f; acceptiltio vel accepti ltio; reciprocidad: reciprcitas, atis f. Sin: reci-
pocha solutae pecniae; acceptae pecniae proctio; vicissitudo (-dnis f); mtuum; rtio
testimnium; receptionis scriptura, scheda, mtua.
schdula, sngrapha; receptionis declartio,
significtio, testimnium. Uso: talonario de recproco: recprocus, a, um. Sin: mtuus.
recibos, apocharum volumen; acusar -, ac-
ceptam pecniam denuntiare; dar un -, apo- recitacin: recittio, onis f. Sin: dctio; or-
chare; acceptationis ltteras trdere; entregar tio; pronuntitio.
un -, pocham subscriptam trdere; acceptam
pecniam referre; escribir, extender un -, recitador, ra: recitator, oris m; recitatrix, icis
pocham conscrbere licui; acceptum li- f. Sin: rcitans.
quid testari vel referre; firmar un -, pocham
subsignare. recital: (concierto compuesto de varias
obras ejecutadas por un solo artista en un
reciclabilidad: ad iterandum (vel ad usum mismo instrumento) mondia sive -oda, ae f
iteratum) aptablitas (-atis f). // (lectura o recitacin de composiciones de
un poeta) recittio, onis f. Sin: crminum re-
recicable: ad iterandum (vel ad usum itera- cittio.
tum) aptus vel idneus. Sin: qui, quae, quod
terum iterumque adhiberi possit. recitativo: recitativus, a, um. Sin: pronuntia-
tivus; declamatrius.
reciclaje o reciclamiento: ad usum iteratum
apttio. reclamacin: reclamtio, onis f. Sin: expos-

910
recogerse

tultio. Uso: - de los curdos, reclamtio Cur- reclusorio: reclusrium, ii n. Sin: carcer, ris
dorum; - de una deuda, exctio // (querella) m; vncula, orum npl; custdia, ae f.
querela, ae f. Sin: querimnia. Uso: hacer -
pblicas, querelas pblice testari de + abl; recluta: (mozo alistado para el servicio mi-
pblice queri de + abl // (reivindicacin) litar) tiro, onis m. Sin: conscriptus; novus
vindictio, onis f. Sin: flagittio. Uso: recla- miles; miles tiro; exrcits vel miltiae tiro.
maciones de la humanidad, flagitationes hu- Uso: alistar reclutas, v. reclutar; conjunto de
manae famliae. los reclutas de un ao, v. reclutamiento.

reclamante: adj y sust reclamans vel recl- reclutamiento: (accin y efecto de reclutar)
mitans, antis; sust reclamator, oris m. Uso: dilectus vel delectus, us m. Sin: mlitum con-
muchedumbre de reclamantes, turba recla- quistio; ad miltiae munus convoctio. Uso:
mntium. oficina de -, sttio conquisitionis vel evoca-
tionis // (conjunto de los reclutas de un ao)
reclamar: (protestar) reclamare vel recla- conscripti, orum mpl; mlites modo cons-
mitare licui. Uso: - contra las diferencias cripti; novi mlites; tirones mlites; exrcits
entre los sueldos de las mujeres y de los va- vel miltiae tirones.
rones, contra differntias inter mercedes fe-
minarum et virorum reclamitare // reclutar: conscribere. Sin: conqurere; mil-
(reivindicar) vindicare liquid sibi. Uso: - de- tiae ascrbere; scrbere, conscrbere, lgere
rechos, iura vindicare // (pedir o exigir con mlites; (mlitum) dilectum habere vel fcere;
derecho o con instancia algo) expostulare. conquisitionem gere vel fcere; exrcitum
Sin: pscere; depscere, exgere, reptere. scrbere vel conscrbere.
Uso: - ante alguno, expostulare cum liquo.
recobrarse: (volver en s de una enfermedad)
reclame, v. publicidad. revalscere. Sin: convalscere; rfici; se ref-
cere // (recuperarse de un dao recibido) ac-
reclamo: (anuncio llamativo, propaganda) v. ceptum damnum resarcire.
propaganda // (pjaro que se utiliza para
atraer a otros) illex, lcis m. recogedero: (parte en que se recogen o alle-
gan algunas cosas) collectculum, i n. Sin:
reclinatorio: reclinatrium, ii n. Sin: genu- locus in quo dispersa colliguntur // (instru-
flexrium; gnibus flectendis scabellum; mento con que se recogen) collectrium, ii n.
scamnum gnibus ponendis; scamnum Deo Sin: instrumentum ad res colligendas.
supplicando.
recogedor: collector, oris m. Sin: coactor //
reclusin: reclsio, onis f. Sin: custdia; cap- (utensilio para recoger la basura) v. recoge-
tvitas; carcer, ris m, in crcere detineri. dero.

recluso: reclusus, a, um. Sin: carceratus; car- recogedora: collectrix, icis f.


cerrius; in crcere (vel in custdia, vel in
vnculis) cnditus, detentus, inclusus, clau- recogerse: (abstraerse) se collgere vel re-
sus; in custdiam (vel in crcerem, vel in vn- collgere. Sin: in se ipse secdere; secum
cula) trditus. nimo recogitare.

911
recogimiento

recogimiento: medittio, onis f. Sin: cogit- tio; recogntio; explortio; specultio // (gra-
tio; attntio; attntio nimi; cogittio in se titud) gratus nimus. Sin: grata mens.
conversa. Uso: - interior, medittio; contem-
pltio; lugar de -, recessus, us m; secessus, reconstituyente: adj corrborans vel rbo-
us m; estar en profundo -, in meditatione de- rans, antis. Sin: rcreans; refciens; reconst-
fixum esse. tuens; vires redntegrans. Uso: cura -, cura
reconsttuens // sust corroboramentum, i n.
recombinacin: Biol recombintio, onis f. Sin: remdium rborans vel corrborans;
ptio tontica; medicina salutem refciens.
recomendable: commendbilis, e. Sin:
commendandus; commendatione dignus. reconstruccin: reconstrctio, onis f. Sin:
restittio; reaedifictio; nova constrctio.
recomendacin: commendtio, onis f. Uso: Uso: - material, restittio materialis; - ptica,
carta de -, ltterae commendatciae, commen- reconstrctio ptica.
dattiae, commendatriae.
reconstruir: reconstrere. Sin: reaedificare;
recomendado: commendatus, a, um. Sin: terum aedificare.
laudatus; in prtio hbitus.
reconvencin: (accin de reconvenir) admo-
recomendante: adj commendans, antis. Sin: ntio, onis f. Sin: redargtio; obiurgtio //
suffrgans; favens // sust commendator, oris (Der, demanda contra quien promovi el jui-
m. Sin: fautor m, fautrix f; qui vel quae li- cio) reconvntio, onis f. Sin: actionis retrsio;
quem commendat. mtua accustio vel ctio; voctio terum in
ius; ltera in ius voctio.
recomendar: commendare. Sin: suffragari;
favere; - las almas a Dios, nimas Deo com- reconvenir: (censurar, reprender a alguien
mendare. por lo que ha hecho o dicho) redargere. Sin:
increpare, obiurgare // (Der, ejercitar accin
reconcentrado: totus in liqua re. Sin: in co- contra quien promovi el juicio) reconvenire.
gitatione vel in contemplatione alicius rei Sin: actionem retorquere; actorem vicissim
defixus. convenire; crimen nvicem intentare licui.

reconcentrarse: totum esse in liqua re. rcord: summum, i n. Sin: primatus, us m;


principatus, us m; vertex (-tcis m); alicius
reconocer: (distinguir) internscere. Sin: rei principatus (-us m); contentionis vel cer-
dignscere; noscitare; crnere, discrnere, se- tminis principatus. Uso: - mundial, primatus
crnere // (examinar detenidamente) recog- mundanus; principatus in orbe terrarum; hoy
nscere // (admitir) admttere Uso: - las el - del salto de longitud es de ocho metros y
propias obligaciones pecuniarias, suum doce centmetros, hodie vertex salts in lon-
nomen admttere; - a uno como jefe, liquem gitdinem est octo metrorum et dudecim
prncipem habere // (confesar) fateri vel con- centimetrorum (8 m, 12 cm); batir el -, sum-
fiteri // (declarar solemnemente) agnscere. mum attngere; alicius rei principatum cn-
sequi vel ssequi; detener el -, alicius rei
reconocimiento: (accin y efecto de recono- principatum obtinere, retinere, detinere, con-
cer o reconocerse) agntio, onis f. Sin: cogn- servare.

912
rectilneo

recorrido: (accin y efecto de recorrer) per- sala de -, diaeta quietis; diaeta remissionis
curstio, onis f. Sin: decursus, us m // (espa- nimi // (en los colegios, suspensin de la
cio que ha recorrido, recorre o ha de clase para descansar o jugar) pausa, ae f.
recorrer alguien o algo) sptium, ii n // (ruta, Sin: se termin el -!, pausa finita est!; pausa
itinerario prefijado) trames, mtis m. Uso: - finitur!
ferroviario, trames ferrivirius.
recrudecimiento: recrudescntia, ae f.
recortaduras: resgmina, um npl. Sin: exaspertio; exacerbtio; intntio;
augmentum. Uso: - de la enfermedad, recru-
recorte: (cosa recortada) segmentum, i n. descntia morbi; - del dolor, doloris intntio.
Sin: resegmen, mnis n. Uso: - de diario, seg-
mentum e dirio exsectum; - de papel, char- recrudescencia, v. recrudecimiento.
tae resegmen; - de tejido, txtilis ( vel texti,
vel texts) segmentum // - de tiempo, subsici- rectangular: rectangularis, e. Sin: rectngu-
vum vel subsecivum tempus; trabajo hecho lus vel rectingulus; orthognius; rectinguli
en los - de tiempo, pera (-ae f) subsiciva; formam habens.
opus (peris n) subsecivum.
rectngulo: adj, v. rectangular. Uso: tringu-
recreacin: (accin y efecto de recrear) re- lo -, tringulum recto ngulo (= con un ngulo
fctio, onis f. Uso: - espiritual, refctio nimi recto) // sust rectngulum vel rectingulum, i
// (diversin para alivio del trabajo) relax- n. Sin: rectagnum; orthognum.
tio, onis f. Sin: relevamen, mnis n; relevtio;
quies; rquies; delectamentum; delecttio // rectificacin: rectifictio, onis f. Sin: corrc-
(juego) ludus, i m. Sin: ldicra, orum npl. tio; emendtio; poltio.

recrear: (crear o producir de nuevo) recre- rectificador: (Mec, operario mecnico que
are. Sin: refcere; restitere; terum fcere. maneja una rectificadora) rectificator, oris m.
Uso: - los espritus abatidos, afflictos nimos Sin: corrector // (Electr, aparato que trans-
recreare // (divertir, alegrar o deleitar) delec- forma una corriente alterna en corriente
tare. continua) rectificatrium, ii n (fluenti). Sin:
directrium (fluenti).
recrearse: recreari. Sin: delectari; nimum
refcere et recreare. rectificadora: (persona) rectificatrix, icis f //
(Mec, mquina para rectificar piezas met-
recreativo: ldicer, cra, crum. Sin: delec- licas) rectificatrium, ii n. Sin: mchina me-
tando idneus; delectandi caus cnditus; tallis poliendis.
nimum vel nimos relaxans (que descansa),
rcreans vel refciens (que recrea), delectbi- rectificar: rectificare. Sin: corrgere; emen-
lis vel delectans (que divierte). Uso: medios dare // (Qum, purificar lquidos por destila-
-, auxlia ad nimi relaxationem. cin) purgare vel perpurgare. Sin: dnuo
destillare.
recreo: (accin de divertirse) ludus, i m. Sin:
lsio, onis f; lusus, us m; lusittio; ldicrum; rectilneo: rectilneus, a, um. Sin: rectis l-
delecttio; delectamen, mnis n; delectamen- neis constans // (del carcter o comporta-
tum; oblectamentum; quies; rquies. Uso: miento de las personas exageradamente

913
rectitud

rectas) immdice vel nimis rectus. gares) cria, ae f. Sin: prochi vel curionis
domus (-us f), aedes (-is f); curialis domus;
rectitud: prbitas, atis f. Sin: intgritas; ni- criae domus vel sedes.
mus probus vel nteger. Uso: - moral, rectum,
i n; consciente de su -, sibi conscius recti; - de rectora: (empleo, oficio del rector) v. recto-
vida, proba vita; con -, recte; iuste. rado // (jurisdiccion del rector) rectoris iuris-
dctio // (oficina del rector) v. rectorado.
recto: adj rectus vel directus, a, um. Uso: en
lnea -, recta vi; rect; in directum // (justo) recuerdo: memria, ae f. Uso: - nostlgico,
iustus. Sin: aequus // (honrado) probus. Sin: memria desidrii plena; perder el -, mem-
nteger, gra, grum // (porcin del intestino) riam depnere; transmitir el -, prdere li-
interneum, i n. Sin: intestinum rectum. quid memriae // (accin de recordar)
recordtio, onis f // (recordatorio) monumen-
rector: (persona a cuyo cargo est el go- tum, i n // (souvenir, cosa que se regala en
bierno y mando de una comunidad, hospital testimonio de buen afecto) mnemsynum, i
o colegio) v. director // (superior de Instituto n. Sin: imagncula; memorculum; memo-
religioso) superior, oris m. Sin: moderator; riale.
rector; qui praeest. Uso: - Mayor, Rector
Maior; el - Mayor de los Salesianos, Mode- recuperabilidad: recuperablitas, atis f; (en
rator Supremus Societatis Salesianae // (su- sentido moral) revocablitas (a vtiis ...); (en
perior de un convento) prior, oris m. Sin: sentido sanitario) sanablitas (a morbo).
coenbii antistes, sttis m // (prroco o cura
propio) prochus, i m. Sin: crio, onis m // recuperable: recuperbilis, e. Sin: recupera-
(persona que rige una universidad o centro tivus; (en sentido moral) a vtiis revocbilis,
de estudios superiores) rector, oris m. Sin: e; redemptionem admittens; (en sentido sa-
moderator. Uso: - de universidad, universita- nitario) sanbilis vel servbilis.
tis (studiorum) rector; presidens universita-
tis; presidens universitrius; rector recuperacin: recupertio, onis f. Sin: recp-
universitatis; mximi athenaei moderator; tio; nova acquistio, compartio; (en sentido
studiorum universitatis moderator; el - mag- moral) redmptio; a vtiis revoctio vel erp-
nfico de la universidad, rector magnficus tio; ad virtutem redctio; (en sentido sanita-
universitatis. rio) santio; restittio sanitatis vel
valetdinis; valetudo restituta. Uso: Econ, -
rectorado: (oficio, cargo, dignidad del rec- econmica, incrementum oeconmicum; - de
tor) rectura, ae f; rectoratus, us m. Sin: rec- ciudades, de la libertad, recupertio rbium,
toris vel moderatoris munus (-nris n), libertatis; comunidades de - de drogadictos,
offcium, dgnitas // (oficina del rector) rec- communitates sanandis homnibus txico de-
toris vel moderatoris sedes (-is f) // (tiempo pendntibus.
durante el cual se ejerce el cargo de rector)
rectoris diutrnitas. Sin: tempus quo rectoris recuperar: recuperare. Sin: reparare; terum
munus exercetur. acqurere; (en sentido moral) redmere; a v-
tiis revocare; e vtiis erpere; ad virtutem re-
rectoral: adj rectoris proprius. Sin: rectoris dcere. Uso: - una posicin, locum reptere.
vel moderatoris (gen); ad rectores prtinens
// (sust, habitacin del prroco en algunos lu- recurrente: (persona que entabla o tiene en-

914
redactor

tablado un recurso) flagitator, oris m. Sin: televisiva, intextus televisficus; - vial, - de


postulator // (que vuelve a ocurrir o aparecer carreteras, rete viale vel virium; virius in-
especialmente despus de un intervalo) se- textus; viria rtio; la - de los nervios, ner-
pius rdiens. Sin: certo tmpore recurrens. vorum implictio // Dep ictus (-us m) vlidus;
v. gol.
recurso: (medio, expediente) adiumentum, i
n. Sin: subsdium; instrumentum Uso: - au- redaccin: (accin y efecto de redactar)
diovisuales, instrumenta auditria-visulia; - scrptio vel conscrptio, onis f. Sin: compos-
didcticos apropiados, apta subsdia ad do- tio; confctio; redctio; digstio. Uso: la - de
cendum; - oratorios, adiumenta dicendi; - ra- un diario o de una revista, ephemridis (vel
diofnicos, subsdia radiophnica; - tcnicos, commentrii vel commentariorum) conscrp-
subsdia tchnica; no me faltan recursos para tio vel compostio // (lugar u oficina donde
... , mihi adiumenta non desunt ad ...; procu- se redacta) auctorum vel scriptorum sedes.
rarse recursos para hacer frente a cualquier Uso: la - de un diario, ephemridis vel dirii
contingencia, subsdia comparare ad omnes scriptorum sedes // (conjunto de los redacto-
res // (bienes, medios de subsistencia) opes, res) scriptores. Sin: compositores; scriptorum
opum fpl. Sin: facultates, um fpl. Uso: recur- vel compositorum collgium. Uso: la - de un
sos para vivir, vivendi opes vel facultates; diario, ephemridis (vel dirii) scriptores vel
acaparamiento de los -, naturae opes a paucis compositores; la - de una revista, comment-
avidssime comptae; agotados ya los - de la rii scriptorum collgium; collgium com-
patria, exhaustis iam ptriae faculttibus; es- mentriis conficiendis // consejo de -, (de
terilizacin de los -, naturae opes extenuatae; diario) consilium ephemridi (vel dirio) ap-
sin recursos, sine pibus vel faculttibus; parando, moderando, edendo; (de revista)
cada cual segn sus propios -, pro sua quis- conslium commentrio apparando, mode-
que facultate; pro suis quisque pibus // (Der, rando, edendo; conslium commentriis ap-
apelacin) recursus, us m; recrsio, onis f. parandis, moderandis, edendis; jefe de -,
Sin: appelltio; provoctio; libellus appella- redactor prnceps (-cpis m); compositorum
tionis. Uso: entablar -, libellum appellatio- caput (-ptis n) .
nis dare vel praebere // - a la anticoncepcin,
anticonceptionis usus. redactar: scrbere vel conscrbere. Sin: pers-
crbere; compnere; redgere; digrere. Uso:
red: (aparejo hecho con hilos, cuerdas, - un decreto, decretum perfcere, - un diario,
alambres, etc., trabados en forma de mallas acta diurna edenda curare; dirio edendo
para pescar, cazar, cercar, sujetar) rete, is n. praeesse; - una ley, legem scrbere.
Sin: retculum, i n; retculus, i m. Uso: - ba-
rredera, everrculum; - metlica, rete metlli- redactor: scriptor vel conscriptor, oris m.
cum; frreum retculum; - de alambre, rete Sin: compsitor; redactor; digestor. Uso: -
frreum; - de compra, retculum penurium; publicitario, scriptor nuntiorum laudativo-
- de pescar, piscatrium rete; sagena, ae f; - rum; - de diario, diarii (vel ephemridis, vel
para cazar aves, transenna, ae f ; el que hace actorum diurnorum) conscriptor vel compsi-
o vende redes, retirius // (conjunto de ele- tor; qui ephemridi edendae peram dat; qui
mentos organizados para determinado fin) ephemridem (vel acta diurna) conscribit; qui
rete, is n. Sin: intextus, us m. Uso: - ferrovia- actis diurnis edendis praeest; - de peridico,
ria, ferriviarum rete; - telefnica, rete tele- peridici redactor; - de revista, commentrii
phnicum; filorum rete vocem reddntium; - (vel commentariorum) conscriptor vel com-

915
redactora

psitor; - jefe de diario, dirii moderator pri- plictio; reduplictio.


mrius; dirii concinnator princeps.
redoble: fragor, ris m. Sin: crpitus (-us m);
redactora: auctrix, icis f. Sin: redactrix, icis strpitus (-us m); snitus (-us m) ; concrep-
f. tio. Uso: - de tambor, tmpani fragor.

redada: retis iactus (-us m) vel coniectus (-us redoma: guttus, i m.


m). Sin: comprehnsio raptim facta. Uso: -
de malhechores, perditorum hminum cap- redonda: (Impr, tipo de letra) v. letra.
tura; scelestorum complrium comprehnsio.
redondilla: (combinacin mtrica de cuatro
redecilla: retculum, i n; retculus, i m. Sin: octoslabos) v. cuarteta // (letra redonda) v.
retolum, i n. Uso: - para el cabello, vesica, letra.
ae f.
reducir: (disminuir o aminorar) minere vel
redencin: redmptio, onis f. Sin: libertio. deminere. Sin: dedcere; astrngere, contr-
here. Uso: - al mnimo, liquid minere quo
redentor, ra: sust redemptor, oris m; redemp- non minus // (volver algo al lugar donde es-
trix, icis f. Sin: liberator; servator. Uso: el - taba o al estado que tena) redcere. Sin: in
(Jesucristo), Redemptor vel Reparator, oris prstinum restitere // - a ceniza, in cnerem
m; humanae salutis Auctor; humanae Repara- vrtere; - a la miseria, ad inpiam redgere.
tor naturae; - del mundo, mundi Redemptor
// adj redemptrius, a, um. reducto: tutculum, i n. Sin: tutamen, mnis
n ; tutamentum // Mil munimentum minus;
redentorista: redemptorista, ae m. Sin: so- propugnculum adiunctum; bllicum recep-
dalis redemptorianus vel ligorianus; sodalis a tculum.
Sanctssimo Redemptore.
reductor: (adj, que reduce o sirve para re-
redil, v. aprisco. ducir) rdigens, entis. Sin: mnuens // sust
(apparatus) redactor, oris m. Sin: (apparatus)
redimibilidad: redimiblitas, atis f. Sin: re- aptator vel adaptator. Uso: - de presin, ins-
demptionis possiblitas. trumentum pressioni minuendae.

redimible: redimbilis, e. Sin: redemptbilis. redundancia: (sobra o demasiada abundan-


cia de cualquier cosa o en cualquier lnea)
rdito: rditus, us m. Sin: proventus, us m. redundntia vel exundntia, ae f // (repeticin
Uso: - de la produccin, proventus produc- intil de un concepto) redundntia. Sin: ver-
tionis // (inters del dinero) usura, ae f. Sin: borum vel orationis redundntia; fusa nimis
fenus sive faenus, nris n. ortio.

redivivo: redivivus, a, um. Sin: reviviscens; redundante: redundans vel exundans, antis.
renascens; renatus; resurgens. Sin: exberans; superabundans. Uso: estilo -,
redundans dicendi genus.
redobladura, redoblamiento: duplictio,
onis f. Sin: gemintio; congemintio; condu- redundar: redundare vel exundare. Sin:

916
reexpedir

abundare, superabundare, superafflere // (re- dere; dbitam pecniam slvere. Uso: - en


sultar, venir a parar en beneficio o dao de cuotas, pensinibus slvere.
alguien o algo) - en honor, honori verti; ho-
nori esse licui; esto redunda en su honor, reembolso: refsio, onis f. Sin: repenstio;
hoc illi decri est; - en fastidio, fastdio (vel persoltio; pecniae reddtio; pecuniria res-
tedio, vel molstiae) esse licui. tittio; restitutria soltio; iusti crditi sol-
tio; acceptae pecniae soltio vel restittio.
reduplicacin: reduplictio, onis f. Uso: - de Uso: - de gastos, smptuum compenstio;
ADN, reduplictio ipsus ADN. impensa (-ae f) rddita vel reddenda; efec-
tuar el -, pecuniam slvere; aes alienum sl-
reedicin: nova edtio. Sin: edtio iterata; l- vere; dbitum rddere, dbitam pecniam
tera edtio. rddere ; crditam pecniam licui slvere ;
enviar un paquete contra -, fascem mttere
reedificacin: reaedifictio, onis f. Sin: nova impensis tabellrio solvendis (ab liquo); fas-
aedifictio, ltera erctio. cculum mttere solutione tabellrio danda.

reeditar: terum vel dnuo dere. reemplazable: permutbilis vel commutbi-


lis. Sin : subrogbilis vel surrogbilis.
reeducacin: (accin de reeducar) nova edu-
ctio. Sin: ltera instittio; reformtio; emen- reemplazar: surrogare. Sin: supplere; subs-
dtio // (conjunto de tcnicas o ejercicios titere; licui succdere; alicius vicem sup-
para recuperar las funciones normales de plere; locum alicius occupare; in locum
una persona) exercittio refectria. Sin: ha- alterus succdere, subintrare, subintroire.
bilitatis recupertio.
reemplazo: suffctio, onis f. Sin: suppltio;
reeducar: rursus educare. Sin: dnuo insti- subrogtio; substittio.
tere, clere, fngere; reformare; corrgere //
(volver a ensear, mediante movimientos y reencarnacin: reincarntio, onis f. Sin: me-
maniobras reglados, el uso de los miembros tempsychsis, is f; nova incarntio.
o funciones, perdido o viciado por ciertas en-
fermedades) exercendo refcere. Sin: grada- reencarnar: reincarnare. Sin: rursus incar-
tim resanare. nare; -se, reincarnari vel rursus incarnari.

reelegibilidad: reeligiblitas, atis f. Sin: reestructuracin: nova dispostio.


novae electionis idonitas.
reestructurar: recompnere. Sin: terum
reelegible: reeligbilis, e. Sin: terum eligbi- dispnere.
lis.
reexaminacin: recogntio, onis f. Sin: nova
reembolsable: refusbilis, e. Sin: repensbi- considertio; lterum examen.
lis; restitutionem admittens; restitutioni ob-
nxius; in restitutionem cadens. reexaminar: recognsere. Sin: rursus exami-
nare, perpndere, repndere.
reembolsar: refndere. Sin: repndere; per-
slvere; dbitum rddere; aes alienum rd- reexpedir: remttere. Sin: rursus mttere.

917
reexportacin

reexportacin: reexporttio, onis f. (dicho de persona solamente) perhumanus;


perurbanus // (fig, astuto, malicioso) astutus,
refaccin: (alimento moderado para reparar a, um. Sin: cllidus; vafer; dolosus; versutus.
fuerzas) ientculum, i n. Sin: refctio; cibi
smptio; v. tentempi // (compostura, repa- refinamiento: exactio, onis f. Sin: purgtio;
racion de lo estropeado) repartio, onis f. poltio, expoltio, perpoltio; perfctio.
Sin: refctio.
refinar: polire, expolire, perpolire. Sin: pur-
refaccionar: restitere. Sin: refcere; recon- gare, expurgare.
cinnare; restaurare; v. reparar.
refinera: fbrica eliquatria. Sin: officina
refeccin, v. refaccin. licui rei purgandae vel expoliendae. Uso: -
del azufre, del azcar, del oro, de la plata,
refectorio: refectrium, ii n. Sin: cenculum; etc., officina slphuri, sccharo, oro, argento,
cenatrium; oecus refectrius. etc. purgando vel expoliendo; - del petrleo,
ergastrium petrleo (vel leo terrgeno) pur-
referee, v. rbitro. gando.

referencia: (noticia o informacin sobre al- reflector: reflector, oris m. Sin: pharus, i f;
guien o algo) reltio, onis f; relatus, us m. proiectrium; lucis proiectrium; lucis
Uso: como punto de -, quasi caput ad quod proiector vel repercussor (apparatus); lumi-
rliqua referuntur // (relacin, dependencia) nare repercussrium; spculum lucem reflec-
reltio, onis f. Sin: rtio; necessitudo (-dnis tens; lampas (-dis f) vel lumen (-mnis n)
f); respectus, us m; vnculum. Uso: - a Dios, revrberans; lampas lucem prociens vel re-
necessitdinis rtio cum Deo. vrberans. Uso: - elctrico, pharus elctrica;
lampas elctrica vi acta lucis fasces pro-
referendario: referendrius, ii m. ciens.

referndum: plebis scitum. Sin: rogtio; ad reflejado: repercussus, a, um. Sin: reflexus;
ppulum provoctio; suffrgium ppuli; in- reverberatus; resliens. Uso: luz -, lumen re-
terrogtio pblica. Uso: - sobre la constitu- percussum.
cin europea, suffrgium ppuli de
constitutione europaea; convocar un - popu- reflejar: reflctere. Sin: referre; rddere; re-
lar, rogare ppulum; disponer un -, suffr- verberare; resilire. Uso: la casa se refleja en
gium ppuli institere; hacer un -, el lago, doms imginem lacus rcipit, red-
suffrgium ppuli fcere; someter el texto de dit, refert; estas cifras reflejan el estado fi-
la constitucin a un -, textum legis funda- nanciero, hae notae aerrium reddunt; el
mentalis ad suffrgium ppuli deferre. alma se refleja en los ojos, nimus per culos
(vel ex culis) minet.
refinacin: poltio, expoltio, perpoltio, onis
f. Sin: exactio; purgtio; politura; purgatura. reflejo: (que ha sido reflejado) reflexus, a,
um. Sin: repercussus // (Fisiol, involuntario)
refinado: (sobresaliente en una condicin involuntrius. Sin: su sponte factus // (acto
buena) excellens, entis. Sin: minens; reflejo) reflexus, us m. Sin: actus vel motus
praestans; expolitus, perpolitus; exquisitus; reflexus; involuntria nervorum agittio.

918
reformado

Uso: - condicionado, incondicionado, refle- accedentes et recedentes, aests (vel


xus condicionatus (vel condicionalis), abso- estuum) accessus et recessus; durante el
lutus vel non condicionatus // (destello, luz - de la marea, recedente aestu.
reflejada por un objeto) repercussus, us m.
Sin: repercssio; reverbertio; lux reflexa vel reforestacin: silvarum redintegrtio. Sin:
remissa. rborum restittio; rborum complanttio vel
constio; silvarum refctio; rborum culturae
reflexin: (accin y efecto de reflexionar) co- renovtio.
gittio vel recogittio, onis f. Sin: medittio;
commenttio; delibertio; considertio; refl- reforestar: arbribus redonare. Sin: terum
xio. Uso: - ontolgica, reflxio ontolgica; - arbustare vel silvscere; rursum arbribus
psicolgica, reflxio psycholgica; - pblica, vestire; rborum culturam renovare; silvas re-
reflxio pblica; despus de madura -, re di- fcere vel reparare; campos (colles, montes)
ligenter perpensa ; re attente considerata; con silvis vestire, revestire, tgere, retgere.
-, cogitate; considerate; prudenter; sin -, in-
considerate; tmere // (accin y efecto de re- reforma: (accin de reformar o reformarse)
flejar o reflejarse) repercssio, onis f. Sin: reformtio, onis f. Sin: emendtio; corrctio,
repercussus, us m; reverbertio; reflxio. repartio; renovtio; rerum muttio; in mlius
Uso: - parcial, total, repercssio partialis, to- redctio. Uso: - agraria, emendtio agricultu-
talis; - del sonido, phonocmpsia, ae f; sono- rae; - de las costumbres, morum reformtio;
rum repercssio; v. fonocmptica. - democrticas, econmicas, reformationes
democrticae, oeconmicae; - escolar, refor-
reflexionar: deliberare. mtio scholaris; studiorum rationis innovtio;
studiorum rtio ac disciplina innovata; stu-
reflexivo: (de persona) consideratus, a, um. diorum rtio novis consliis elaborata; - evan-
Sin: prudens; cautus; circumspectus; medita- glica, reformtio evanglica; - internas,
tivus; ad meditationem proclivis; cautus in reformationes internae; - litrgica, reformtio
decernendo; nihil tmere agens; natur cogi- litrgica; - militar, miltiae rtio novis cons-
tabundus // Gram reflexivus, a, um. Sin: re- liis fulta; - poltica, nova rei pblicae instituta
fractivus; retransitivus. legesque; - religiosa, reformtio religiosa; sa-
crorum emendtio vel instaurtio; relgio in
reflorecimiento: reflortio, onis f. Sin: nova prstinum restituta; - tributaria, nova tributo-
flortio // fig renovtio, onis f. Sin: recretio; rum descrptio constituta // hacer la - escolar,
redintegrtio; instaurtio vel restaurtio; no- studiorum rationem ac disciplinam innovare;
vtio; restittio. Uso: - de las letras, de las hacer la - poltica, novis lgibus ac institutis
ciencias, de las artes, litterarum, scientiarum, rem pblicam ordinare; reclamar - polticas,
rtium renovtio vel instaurtio; - de las cos- reformationes polticas postulare; hacer una
tumbres cristianas, christianorum morum - religiosa, sacra mundare // (religin refor-
instaurtio; - de los estudios, novtio vel re- mada; Iglesias protestantes) reformtio, onis
novtio studiorum; - de las virtudes, virtu- f. Uso: - luterana, lutherana sacrorum
tum redintegrtio; novi virtutum flores. constittio; - evanglico-luterana, reformtio
evanglico-lutherana; v. protestantismo.
reflujo: recessus, us m. Sin: decessus;
recessa, ae f; amptis, is f. Uso: flujo y -, reformado: adj reformatus, a, um. Sin:
accessus et recessus; aestus martimi correctus; emendatus // sust reformatus, i m.

919
reformador

Sin: ssecla Lutheri, vel Calvini, vel Zwingli gens.


...
refracto: refractus, a, um. Sin: repercussus;
reformador, ra: reformator, oris m; reforma- reflexus; reverberatus.
trix, icis f. Sin: emendator; corrector; instau-
rator. Uso: - religioso, religionis reformator; refrangibilidad: refringiblitas, atis f.
sacrorum corrector et emendator.
refrangible: refringbilis, e. Sin: repercuss-
reformar: reformare. Sin: emendare; corr- bilis; reverberbilis.
gere; in mlius mutare. Uso: - el Estado,
novis institutis ac lgibus rem pblicam refrendacin: authentictio, onis f. Sin: au-
instaurare; - el propio pensamiento, sentn- thenticitatis approbtio, confirmtio, testtio;
tiam suam retxere. contrascrptio; subscrptio; ltera obsigntio.

reformativo: reformatrius, a, um. Uso: de- refrendar: authenticare. Sin: approbare; con-
liberaciones -, deliberationes reformatriae. firmare; recognscere; authnticum fcere
vel rddere; authnticum declarare.
reformatorio: sust reformatrium, ii n. Sin:
emendatria domus; aedes peris corrigendis refrescadura: refrigertio, onis f. Sin: frigi-
// adj reformatrius, a, um. Sin: emendat- dtio; refrigescntia.
rius.
refrescante: refrgerans, antis. Sin: refrige-
reformismo: reformismus, i m. Sin: refor- ratrius; refrigerativus; refrigerosus.
mistarum doctrina vel fctio (faccin, bando,
partido). Uso: - poltico, politicarum refor- refrescar: (renovar, reproducir una accin;
mationum stdium; publicarum mutationum renovar un sentimiento, dolor o costumbre
praedictio. antiguos) renovare. Sin: redintegrare; restau-
rare; refcere. Uso: - el recuerdo de alguna
reformista: reformista, ae m. Sin: refor- cosa o de alguien, memriam redintegrare
mismi sectator, defensor, praedicator. Uso: - alicius rei vel alicius; - algo en la memoria
poltico, politicarum reformationum fautor; de uno, redgere liquid in memriam alic-
publicarum mutationum suasor. ius; - una llaga, vulnus refricare // (atempe-
rar, moderar o disminuir el calor de algo)
refraccin: refrctio, onis f. Sin: reverber- refrigerare. Sin: temperare. Uso: - el aire, n-
tio; refractus, us m; lucis repercussus (-us m); mios calores temperare; la verdolaga re-
lux repercussa; radiorum duplictio, reper- fresca los intestinos, porcilaca (vel portulaca)
cussus, repercssio. Uso: - atmosfrica, re- refrgerat intestina // (intr, templarse o mode-
frctio atmospherica. rarse el calor del aire) refrigscere. Uso: el
tiempo ha refrescado, caelum mitscere coe-
refractar: (dicho de rayos luminosos) reflc- pit; nimii calores remiserunt.
tere. Sin: reverberare; reperctere; replicare;
refrngere; resilire. Uso: - los rayos, radios refresco: (bebida fresca o fra) refrgerans,
refrngere vel replicare. antis n. Sin: ptio (-onis f) refrgerans, refri-
geratria, refrigerativa, refrigeratrix; frgida,
refractario: refractrius, a, um. Sin: refrin- ae f; ptio frgida. Uso: tomar un - en el bar,

920
regaina

potionem frgidam in thermoplio smere // gustum, i n; gustus, us m; convivolum; pran-


(alimento moderado que se toma para forta- dculum; prandolum; cnula; liquid cibi.
lecerse y continuar en el trabajo) v. refrige- Uso: tomar un -, gustare; merendare; liquid
rio // (pequea fiesta o agasajo en que se cibi attngere vel cpere // (alivio o consuelo)
toman cosas apetitosas de comer y beber) levamen, mnis f. Sin: levamentum; solcium
gusttio, onis f. Sin: gusttio dulciria; cup- vel soltium; solamen, mnis n; solamentum.
pdiae, arum fpl; potiones (-um fpl) et cup- Uso: procurar - a alguien, licui levamento
pdia (-orum npl). Uso: ofrecer un - a los esse.
amigos, amicos potinibus cuppediisque re-
creare. refuerzos: (tropas que se suman a otras para
aumentar su fuerza) auxlia, orum npl. Sin:
refrigeracin: refrigertio, onis f. Sin: frigi- subsdia, orum npl; auxilirii mlites, vel au-
dtio; refrigescntia. Uso: - de los cilindros, xilirii, orum mpl. Uso: enviar -, cpias sub-
cylindrorum refrigertio; - por agua, refrige- sdio mttere.
rtio aquria vel per aquam; - por aire, refri-
gertio per rem. refugio: (asilo, amparo) refgium, ii n. Sin:
perfgium; suffgium; receptrium vel re-
refrigerador: (adj y sust) refrgerans, antis // ceptculum; asylum; latbulum. Uso: - an-
(aparato e instalacin para refrigerar) refri- tiareo, suffgium antiarium; - contra las
geratrium, ii n. Sin: frigidrium. incursiones areas, adversus aronvium in-
cursiones perfgium, refgium, receptcu-
refrigeradora, v. frigorfico. lum; receptculum areis (vel aronvium)
incrsibus cavendis; - antiatmico, suff-
refrigerante: adj refrgerans, antis. Sin: fri- gium antiatmicum vel antinucleare; - at-
gorficus; refrigerativus; frigidrius; refrige- mico, suffgium atmicum vel nucleare; -
ratrius // (aparato que sirve para enfriar un montano, montanum refgium, deversoro-
producto cualquiera) v. refrigerador. lum, hospitolum; - de los soldados, mlitum
receptculum.
refrigerar: refrigerare. Uso: - los miembros
en el agua, membra refrigerare aqu // refri- regadera: nasiterna vel nassiterna, ae f. Sin:
gerarse: refrigerari. Uso: - a la sombra o en stula; alvolus. Uso: regar con una -, nassi-
el agua, umbr aquve refrigerari. tern irrigare.

refrigerativo: refrgerans, antis. Sin: refrige- regaliz o regaliza: (planta) glycyrrhiza vel
ratrius. Uso: bebidas -, refrigerntia, ium glycyrriza, ae f. Sin: glycurhtia; liquirtia //
npl; potiones refrigerantes; remedios -, refri- (trozo de la raz de esta planta) radix
gerntia; remdia refrigerntia. glycyrrhizae // (pastilla) pastillus glycyrrhzi-
nus.
refrigerio: (alivio que produce una cosa
fresca) refrigrium, ii n. Sin: refrigertio. regalo: donum, i n. Sin: munus, nris n. Uso:
Uso: sentir -, refrigerari; tomar - a la sombra, - de bodas, donum nuptiale; hacer un -,
refrigerari (vel frigus captare) in umbra vel donum dare; artculo para -, apophorticum,
sub umbra // (alimento moderado que se i n; apophoreta, orum npl.
toma para reparar las fuerzas y continuar en
el trabajo) refectincula, ae f. Sin: gusttio; regaina: severa corrctio.

921
regar

regar: irrigare. Sin: irrorare; aqu asprgere rferens; - comunista, rgimen communsti-
vel consprgere. cum; - corporativo, consociata collgia r-
tium artificumque; - democrtico, rgimen
regata: (carrera entre varias lanchas) democrticum; populare rgimen; ppuli do-
cymbarum (vel scapharum, vel lntrium) cer- minatus (-us m); popularis civitatis rgimen;
tamen (-mnis n) vel certtio (-onis f). Sin: - fascista, rgimen lictrium; lictria dcio;
cymbarum cursus (-us m); remigntium cer- fascale rgimen; fasclium dcio; - hitleriano,
tamen // (carrera entre varias embarcaciones polticum systema hitlerianum; - monr-
ligeras) certamen nuticum. Sin: navicula- quico, rgius dominatus; rgium imprium
rum certamen vel certtio; navigiorum vel n- vel rgimen; - parlamentario, rgimen parla-
vium certamen // - con veleros, con buques mentare; - poltico, - de un Estado, rgimen
de vela, certamen curss velfici; certamen polticum; civitatis genus (-nris n); pblicae
nvium velivolarum; certamen navigiorum administrationis forma; pblicae rei forma;
velis instructorum. rerum publicarum rctio; - presidencial, r-
gimen praesidiale; - republicano, imprium
regatear: contndere de prtio. populare; - totalitario, tyrnnicum civitatis
imprium // - diettico, diaeta, ae f. Sin: vic-
regencia: (accin de regir o gobernar) dirc- ts rtio; diaettica curtio // Gram constrc-
tio, onis f. Sin: curtio; procurtio; adminis- tio, onis f.
trtio. Uso: - de un Estado, rei pblicae
administrtio; civitatis procurtio // (go- regimiento: (cuerpo militar) regimentum, i
bierno de un Estado durante la menor edad n. Sin: lgio, onis f. Uso: - de artillera, regi-
del soberano) (vicria) regni procurtio; con- mentum tormentrium; - de caballera, regi-
sejo de -, supremum conslium regno re- mentum equitats; - de infantera,
gendo; supremum regno administrando regimentum peditats; pditum lgio; que
conslium // (cargo de regente) regentis dg- forma parte del -, legionrius // fig agmen,
nitas, auctritas, munus. mnis n. Sin: turma.

regenerar: (renovar moralmente) regene- regin: (divisin territorial) rgio, onis f.


rare. Sin: recreare; resuscitare; rursus gene- Uso: - centrales, septentrionales, regiones
rare. centrales vel mdiae, septentrionales; -
pobre, rgio pauper vel inops // (Zool, cada
regente: regens, entis m. Sin: rector, oris m una de las partes en que se considera divi-
(vicrius); procurator; administrator; mode- dido el exterior del cuerpo) zona, ae f. Uso: -
rator; negotiorum gestor. ilaca, zona coxalis.

regicidio: regicdium, ii n. regional: regionalis, e. Uso: gobierno -, ad-


ministrtio regionalis.
rgimen: rgimen, mnis n. Sin: forma; dis-
ciplina; rctio; administrtio; moderamen, regionalismo: (vocablo o giro privativo de
mnis n; modertio; procurtio; imprium. una regin determinada) regionalismus, i m
Uso: - capitalista, plutocrtia, ae f ; - central, // (dicho de doctrina poltica y social) rtio
rgimen centrale; - colonial, rei pblicae co- regionalis // (amor o apego a su regin) re-
lnica (vel colnico more) administrtio; rei gionis prpriae stdium.
pblicae administrtio formam coloniarum
regionalista: regionalista, ae m. Sin: regio-

922
regla

nalismi fautor, cpidus, studiosus; regionis libellus, i m; album, i n; codex, dcis m. Uso:
prpriae fautor // adj ad regionis prpriae st- - civil, angraphe, es f; cvium album vel
dium ttinens. index (-dcis m); liber cvium index; pblicae
cvium tbulae; criae offcium registratio-
regionalizacin: ad ius regionale accommo- nis; incolarum civitatis rerumque familirium
dtio. tabulrium; del - civil, anagrphicus; - pbli-
cos, pblicae tbulae; - de apuntes, advers-
regionalizar: ad ius regionale accommodare. ria, orum npl; - de caja, de las entradas y
salidas, de ingresos y gastos, codex accepti et
regir: Gram recpere. Sin: exgere; rgere. expensi; - de cuentas, liber censualis; - de
Uso: cum rige el ablativo, cum rcipit los impuestos, tabellae tributriae; - de tarje-
(vel xigit, vel regit) ablativum. tas, chartotheca; - de una administracin,
chartae (-arum fpl) negotiales; tbulae vel c-
register (Inform), registro, registrar(se): sust dices rerum administrandarum; anotar en un
regestrum, i n // tr nomen ddere vel profiteri. -, in albo descrbere; in album ascrbere vel
referre; in tbulas referre, conferre, ascrbere,
registrable: aptus vel idneus ad referendum exscrbere, perscrbere; tbulis mandare; in
in tbulas // (grabable) incisrius, a, um (in libellum (in tbulas, in commentrios, in
magnetophnio). acta) referre; anotar en el - civil, in cvium
album referre; in pblicas cvium tbulas re-
registrador: (el que tiene por oficio regis- ferre; inscribir bienes en los - pblicos, in p-
trar) contrascriptor, oris m // (persona que blicas tbulas bona referre vel descrbere;
est a la entrada o puerta de un lugar para tener un -, commentrium (vel tbulas, vel ra-
reconocer los gneros y mercaderas que en- tionem) confcere; tener los - de comercio,
tran o salen) scrutator, oris m. tbulas rationum descrbere // (departamento
de la administracin pblica) civicarum
registrar: (examinar con detencin una rerum officina // (timbre de voz o sonido)
cosa) scrutare vel scrutari. Sin: speculari; tonus, i m // (pieza de rgano) pinna, ae f //
inspcere // (transcribir en los libros de un re- (accin de registrar) v. inspeccin.
gistro pblico las resoluciones de la autori-
dad o los actos jurdicos de los particulares) regla: (instrumento) rgula, ae f. Uso: - gra-
pblice inscrbere. Sin: liquid in acta referre duada, rgula in gradus diducta; - de madera,
vel mttere; pblicis ltteris mandare; in tbu- lgnea rgula // (norma) lex, legis f. Sin: rtio,
las pblicas (vel in tbulis pblicis) referre; onis f; norma; rgula; praescriptum, praecep-
in albo descrbere; in album referre; in tbu- tum; praecptio. Uso: - emprica, praeceptum
las vel in album transferre // (poner de mani- ex rerum usu sumptum; - gramatical, gram-
fiesto las mercancas para que sean mtica lex, grammticae norma, rgula, prae-
examinadas o contadas) aestimandas merces ceptum, praescriptum; grammaticorum lex
patefcere // Ling, - una voz en el dicciona- vel praescriptum; grammticum praeceptum;
rio, vocbulum ingrere, insrere, recpere // grammtica praecptio; - sintctica, syntaxis
(grabar) incdere. praeceptum, vel lex, vel norma; - de higiene,
v. higiene; reglas del juego, ludi leges vel ra-
registro: tbulae, arum fpl. Sin: comment- tiones; reglas de acentuacin, v. acentuacin
rius, ii m; commentrium, ii n; commentrii, // (ley universal que comprende lo sustancial
orum mpl; acta, orum npl; regesta, orum npl; que debe observar un cuerpo religioso) r-

923
reglamentacin

gula, ae f . Uso: la - de San Benito, rgula vel diligntius ordinare; - los precios, prtia
Sancti Benedicti. continere // (persona que vive bajo una regla
o instituto religioso) regularis, is m. Sin: so-
reglamentacin: ordintio, onis f. Sin: ordo; dalis religiosus; religiosus alicius rdinis so-
rtio. dalis // (ajustado y conforme a regla) iustus,
a, um. Sin: legtimus; compsitus. Uso: ejr-
reglamentar: normis constitere. Sin: ordi- cito -, iustus exrcitus; gobierno -, iustum
nare; rdine pnere; (rem) dispnere, distri- vel legtimum imprium // (fijo) fixus, a, um.
bere. Sin: certus; status; statutus; status ac certus.
Uso: renta -, status ac certus rditus // (uni-
reglamentario: legtimus, a, um. Sin: regu- forme, sin cambios grandes o bruscos ) ae-
laris, e; ex instituto. qualis vel aequbilis, e. Sin: uniformis;
certus; certus et aequbilis. Uso: movimiento
reglamento: lex, legis f. Sin: ordo, dnis m; -, motus aequbilis; motus certus et aequbi-
normae minutae. Uso: - carcelario, carceralis lis.
vel carcerria disciplina; - escolar, lex scho-
lstica; lex quae in scholis exercetur; ordina- regularidad: (calidad de regular) regulri-
tiones scholsticae vel scholares; - vial, tas, atis f. Sin: aequablitas; ordo; rtio; iusta
ordintio viria. rtio vel conformtio. Uso: - del curso de los
astros, cursus constans (vel ratus) stellarum
regresin: regressus, us m. Sin: regrssio, re- vel astrorum; - de los fenmenos naturales,
trocssio, onis f. vicissitdines rerum et rdines; - del movi-
miento, aequablitas mots; motus aequbilis;
regresivo: regrdiens, entis. Sin: regressivus. motus certus et aequbilis; - del pulso, ae-
quus vel stbilis arteriarum pulsus; - de vida,
regreso: (en sentido propio y figurado) re- vitae rtio bene ac sapienter instituta; - en la
gressus, us m. modulacin de la voz, vocis conformtio; con
-, ratione et vi (con mtodo); guardar una
regulable: moderbilis, e. gran - en la conducta, recte atque rdine f-
cere // (puntualidad) diligntia, ae f. Uso: con
regulacin: tempertio, onis f. Sin: moder- la mayor -, diligentssime // (justa propor-
tio; moderamen (-mnis n). Uso: - trmica, cin) commditas, atis f. Sin: equitas; con-
caloris tempertio. venintia; congruntia. Uso: - de miembros,
commditas et equitas membrorum // (ade-
regulador: moderator, oris m. Sin: ordinator; cuada disposicin) compostio, onis f. Sin:
dispsitor; temperator. Uso: plan -, rtio conformtio; concinntio. Uso: - de una fi-
(-onis f) aedificatria; rtio aedifcia gura geomtrica, symmtria, ae f; - de una
exstruendi // (dispositivo) moderamen, mnis frase, compostio; - de miembros, apta mem-
n. Uso: - del sonido, moderamen snitus; - de brorum compostio; - de rasgos, (recta) line-
velocidades, rota moderatrix velocitatum; amentorum conformtio; congruntia et
moderamen velocitatis. aequlitas prtium; convenintia prtium; -
en la colocacin de las palabras, verborum
regular: tr (rem) moderari. Sin: dirgere; or- conformtio (justa colocacin); verborum
dinare; temperare // (ajustar una cosa) ordi- concnnitas (simetra) // (exacta observancia
nare. Uso: - el reloj, horolgium diligenter de la regla o instituto religioso) observntia,

924
reintegrar

ae f. Sin: stricta vel summa disciplina // (per- reinar: regnare. Sin: imperare; rgere. Uso:
feccin que resulta de observar las reglas es- - interinamente, regnum nterim tractare.
tticas) perfctio, onis f. Sin: absoltio;
perfctio atque absoltio. Uso: - de una obra reincidencia: reincidntia, ae f. Sin: iterata
literaria, elegntia. lpsio; novus lapsus; iteratum vel repetitum
fcinus (-nris n), scelus (-lris n), delictum.
regularizacin: ad ius dispostio. Sin: ad Uso: - en el pecado, sepius iteratum pecca-
legem conformtio. tum; - en la enfermedad, in morbum relp-
sio.
regularizar: ad legem vel ad ius dispnere,
conformare. reincidente: recidivus,a, um. Sin: qui vel
quae eandem culpam committit. Uso: fiebres
regularmente: (comnmente) generliter. -, recidivae febres; pecador -, recidivus pec-
Sin: regulriter; plerumque; persaepe. Uso: cator; ser -, terum delnquere; idem fcinus
condiciones - reiteradas, condiciones regu- renovare; in eandem culpam plries relabi;
lriter iteratae // (conforme a reglas) ad sepius in idem crimen relabi.
legem; recte; rdine.
reincorporacin: recorportio vel reincorpo-
rehabilitacin: rehabilittio, onis f. Sin: cu- rtio, onis f.
rtio // fig famae reddtio, redintegrtio, re-
novtio; infmiae detrctio; ad (vel in) reincorporar: recorporare vel reincorporare.
ntegrum restittio; in pristinum restittio. Sin: rursus incorporare; dnuo corporare; te-
Uso: - en el honor, in prstinam dignitatem rum cooptare; redintegrare.
(vel in prstinum honorem) restittio.
reingreso: iterata ingrssio. Sin: iteratus in-
rehabilitar: rehabilitare. Sin: rursus hbilem gressus (-us m) vel intritus (-us m).
rddere; in prstinum statum restitere // fig
bonam famam redintegrare. Sin: honorem reino: regnum, i n. Uso: reinos animal y ve-
restitere // rehabilitarse, bonam sibi famam getal, regna animale et vegetale.
reconciliare vel redintegrare.
Reino Unido de Gran Bretaa: Regnum
reimpresin: reimprssio, onis f. Sin: ltera Unitum Britnniae.
imprssio. Uso: - de la primera edicin, nova
imprssio primae editionis. reinsercin: iterata insrtio (-onis f).

reimprimir: reimprmere. Sin: terum (rur- reinsertar: terum insrere.


sus, rursum, dnuo) imprmere; terum typis
imprmere; terum typis remandare, exa- reintegrable: redintegrbilis vel reintegrbi-
rare, descrbere, exscrbere. lis, e. Sin: reinstaurbilis.

reina: regina, ae f. Uso: - de belleza, formo- reintegracin: redintegrtio, onis f. Sin: res-
sitatis regina; - del trigo, de la manzana, etc., tittio; restaurtio; in ntegrum restittio; in
regina frumenti vel trtici, mali, etc. // (pieza prstinum revoctio.
del juego de ajedrez) regina. Sin: Amazon,
nis f (ac Amzonem vel Amzona). reintegrar: redintegrare vel reintegrare. Sin:

925
rer

restaurare; in ntegrum restitere; in prsti- culum, i n; retculus, i m // (redecilla para


num revocare. poner el equipaje en los vagones de ferroca-
rril, en los mnibus ...) retculum vel retcu-
rer: ridre. Uso: - a carcajadas, effuse ri- lus. Sin: retinculum; retinculum (vel rete)
dere; - para sus adentros, occulte maligneque sarcinrium // (parte de las hornillas y hor-
subridere. nos que sostiene el combustible) cratcula, ae
f; cratculum, i n.
reivindicable: vindicbilis, e. Sin: repetbi-
lis, flagitbilis (reclamable); recuperbilis rejuela: (reja pequea) v. rejilla.
(recuperable).
relacin: (correspondencia o trato) reltio,
reivindicacin: vindictio, onis f. Sin: repe- onis f. Sin: rtio; necessitudo (-dnis f); com-
ttio; recupertio; vindciae, arum fpl. Uso: - mrcium; coninctio; vnculum. Uso: - afec-
de la libertad, libertatis vindictio; - de los tiva, caritatis necessitudo; - amistosas,
bienes, vindictio bonorum; hacer muchas -, rationes amicales; buenas - con ..., bonae
multa reptere; no hacer ninguna -, nullam coniunctiones cum + abl; - carnal, carnalis
rem flagitare; tratar de apoderarse de algo reltio; - cientficas, doctorum mtuae ratio-
por una injusta -, iniustis vindciis liquid p- nes; - comerciales, mercatriae relationes;
tere. negotiationum rationes; mtua commrcia;
- conyugales, maritales amplexus; - diplo-
reivindicar: vindicare liquid sibi vel ad se. mticas, rationes vel relationes diplomticae;
Sin: liquid reptere, flagitare, recuperare. pblicae rationes vel necessitdines; pbli-
Uso: - un derecho, ius vindicare, reptere, cae necessitdinis rationes; legationum com-
prsequi; - el antiguo dominio sobre el mar, mrcia; - diplomticas con la Santa Sede,
martimum imprium recuperare vel recpere; rationes (vel civitatum coniunctiones) cum
- el honor de uno, alicius famae conslere; Apostlica Sede; pblicae necessitdinis ra-
- la libertad del pueblo, ppulum in liberta- tiones cum Apostlica Sede; - diplomticas
tem vindicare vel reptere. entre la Sede Apostlica y Rusia, pblicae ne-
cessitdinis rationes inter Sedem Apostli-
reinvidicatorio: vindicationis (gen). Sin: cam et Rssiam; - epistolar, epistularum
repetitionis, recuperationis (gen); ad vindica- commrcium; - fortuitas, connexiones sive
tionem (vel ad repetitionem, vel ad recupera- conexiones fortutae; - futuras, relationes fu-
tionem) spectans. turae; - homosexuales, rationes homosexua-
les; - humanas, humanae necessitdines; -
reja: (red de barras de hierro, que se pone internacionales, pblicae Civitatum rationes;
en las puertas, ventanas y otras partes, para rationes pblicae inter nationes; res rationes-
adorno, seguridad y defensa) clathri vel cla- que inter nationes; pblicae rationes quae
tri, orum mpl. Sin: cataracta, ae f; cancelli, inter nationes intercedunt; - interpersonales,
orum mpl; transenna, ae f. Uso: rejas de hie- inter personas necessitdines; - jurdicas, re-
rro, clathri frrei; ventana con -, clatrata fe- lationes iurdicae; - lgica, reltio lgica; -
nestra; fenestra clathris munita; proveer de normales, relationes normales; - pblicas,
rejas , clatris munire vel cludere. pblicae rationes; pblicae necessitdinis ra-
tiones; - real, reltio realis; - recprocas de
rejilla: (celosa o reja pequea que cierra al- convivencia, mtua commrcia in humano
gunas aberturas) transnnula, ae f. Sin: ret- convictu; - sociales, relationes sociales; - de

926
relativismoe

amistad, amictiae necessitudo vel coninc- dad, en la caridad, pietatis, caritatis lnguor;
tio; amictia et coninctio; - de vecindad, vi- petas, critas lnguens, languescens, defer-
cinitatis coninctio // contraer relaciones vescens.
con uno, cum liquo rationem contrhere;
estar en - de amistad con alguien, esse in relajante: refectrius, a, um. Sin: relaxandi
amictia cum liquo; amictiam cum liquo vim habens; (espiritualmente) nimum (vel
grere; tener - con alguien, cum liquo ratio- mentem) laxans, levans, llevans, rcreans.
nem habere; consuetdine uti cum liquo;
tener - comercial con alguien, negtium ha- relajar: laxare vel relaxare. Uso: - el nimo
bere cum liquo; se da una - recproca, rec- con el juego, laxare nimum lusu; - el ardor
proca reltio habetur // (trato de carcter de la virtud, virtutis stdium laxare vel remt-
amoroso) coninctio, onis f. Uso: entablar tere; - la disciplina, disciplinam remttere vel
una - sexual, coniunctionem sexualem inire debilitare; - las costumbres, mores remissos
cum + abl // (conexin) reltio, onis f. Sin: (vel resolutos) rddere.
coninctio; respectus, us m. Uso: entablar re-
laciones de ayuda, coniunctiones auxiliares relajarse: (en el sentido de distraer o espar-
inire // (relato, exposicin, informe) reltio, cir su nimo) relaxare nimum. Sin: relaxari
onis f; relatus, us m. Sin: narrtio, renuntitio, nimo; relaxare se liqua re (- con alguna
expostio (rerum gestarum, dictorum ...). cosa) vel ab liqua re (dejando a un lado al-
Uso: - escrita, scripta reltio; - radiofnica, guna cosa) // (- en la vida espiritual) nimi
reltio radiophnica; hacer una -, relationem torpre (vel languore) ffici. Sin: languori
fcere vel proferre // con - a, quod prtinet (vel torpri, vel neglegntiae) se dare.
vel ttinet ad + ac; en - a las circunstancias,
pro ratione adiunctorum. relanzamiento: (reactivacin) novus impul-
sus (-us m). Sin: renovatus progressus (-us
relacional: necessitdinis (gen). Uso: esen- m).
cial dimensin -, essentialis necessitdinis
rtio. relanzar: (reactivar) refovere. Sin: rursus
promovere // (repeler) recere. Sin: retor-
relche, v. relajacin. quere; responsrie cere.

relais, v. rel. relativamente: comparate. Sin: ad liquid


quod prtinet, ttinet; ratione hbita alicius
relajacin: (accin y efecto de relajar o rela- rei. Uso: - al hijo, ad flium quod prtinet; -
jarse, en sentido de descanso o esparci- a lo que escribes, quod scribis; - a las propias
miento) relaxtio, onis f. Sin: laxamentum, fuerzas, pro suis cuiusque vribus; - a los pro-
remssio; oblecttio. Uso: - fsica, crporis pios medios, pro sua cuiusque facultate.
(vel vrium) remssio, defctio, immintio; -
espiritual, nimi (vel mentis) relaxtio, laxa- relatividad: relatvitas, atis f. Uso: teora de
mentum, remssio // - moral, dissoltio, onis la -, theria relativitatis.
f. Sin: mores lapsi ad molltias; nimi rems-
sio et dissoltio; nimi remssio ac lxitas; relativismo: relativismus, i m. Uso: - espiri-
nimi debilittio, deblitas, infrmitas. Uso: - tual, relativismus spiritalis; - tico, relativis-
de la disciplina, disciplinae remssio, incria, mus thicus; - que predomina
neglegntia; remssior disciplina, - en la pie- incontrovertible, relativismus, qui aperte do-

927
relativista

minatur; relativismus incontradicibilis. ctypum opus (peris n); bajo -, caelamen,


mnis n; crusta, ae f ; caelatum opus; prs-
relativista: sust relativista, ae m // adj rela- typon, i n; bajo - cincelado, toreuma, tis n;
tivsticus, a, um. caelatura; ctypon, i n; anaglyptum vel ana-
glpticum opus (en pl anaglypta, orum); eff-
relativo: (que guarda relacin con alguien o gies (-i f) minens; imago ( -gnis f) ctypa
con algo) ad liquem vel ad liquid prtinens // esculpir, modelar en -, liquid ita sclpere,
// (no absoluto) ideas -, notiones, quae colla- effngere, ut lia in umbris, lia in eminntia
tione (vel comparatione) hbita intellegun- videantur // (fig, importancia) momentum, i
tur; velocidad -, velcitas comparative dicta n. Sin: grvitas. Uso: personaje de -, vir cla-
// Gram relativus, a , um. . Uso: pronombre -, rus vel clarissimus; amplssimus vir; vir auc-
pronomen relativum. toritate gravis; poner algo de -, liquid in
lucem proferre; liquid in lmine pnere; li-
relator, ra: relator, oris m; relatrix, icis f // quid illustrare; gravitatem (vel momentum)
(informador, ra) nntius, ii m; nntia, ae f. alicius rei proferre vel extllere.

relax, v. relajacin. religin: (sentimiento y culto religioso) rel-


gio, onis f. Sin: cultus, us m; sacrorum ritus
rel: Electr commutamen, mnis f. Sin: (-us m). Uso: - heterodoxa, relgio hetero-
instrumentum elctricum temperatrium. doxa // (orden, instituto religioso) relgio,
onis f. Sin: ordo, dnis m; congregtio reli-
relectura: iterata lctio // (nueva interpreta- giosa vel monstica. Uso: - benedictina, rel-
cin) nova interprettio. gio benedictina.

releer: relgere. Sin: terum lgere. religiosa: (mujer que pertenece a una orden
o congregacin religiosa) sanctimonialis, is f.
relevador, v. rel. Sin: castimonialis, is f; sanctimonialis virgo;
sanctimonialis mlier; sacra virgo; virgo de-
relevancia: momentum, i n. Sin: magnitudo vota; virgo Deo devota; mlier religiosa; m-
(-dnis f); pondus (-dris n); grvitas. lier Deo consecrata.

relevante: gravis, e. Sin: grandis; notbilis; religiosidad: religisitas, atis f.


magni momenti vel pnderis; consideratione
dignus. religioso: (piadoso, que practica la religin)
religiosus, a, um. Sin: pius; religionis colens;
relicario: (lugar donde se guardan las reli- religionis praeceptis obtmperans. Uso: prc-
quias) reliquirium, ii n // (estuche) reliqui- ticas -, religiones // (que pertenece a una
rium, ii n. Sin: reliquiarum cpsula, theca, orden o congregacin religiosa) religiosus, i
custdia. m. Sin: religiosus sodalis; pius vir religiosus;
vir Deo consecratus.
relieve: (labor o figura que resalta sobre el
plano) eminntia, ae f. Sin: prominntia; reliquia o reliquias: relquiae, arum fpl. Sin:
proiectura, ae f; proiectus, us m. Uso: - en lipsana, orum npl. Uso: besar las -, relquias
mrmol, ex mrmore prominntia // (gra- venerari osculando.
bado, esculpido) alto -, emblema, atis n;

928
remiendo

rellano: praecnctio, onis f. Sin: scalarum horologiorum fbrica vel officina // (tienda
arola; scalarum arola intercalaris. donde se venden) horologiorum taberna.

reloj: horolgium, ii n. Uso: - atmico, ho- relojero: (el que hace relojes) horologirius,
rolgium atmicum; - despertador, horol- ii m. Sin: horologiorum rtifex (-fcis m), fa-
gium expergficum; v. despertador; - bricator, pifex (-fcis m) // (el que los vende)
elctrico, horolgium elctricum; - electr- horologiorum vnditor, negtians, negotiator
nico, horolgium electrnicum; - hidrost- // (el que los repara) horologiorum refector.
tico, - de agua, clpsydra, ae f ; horolgium
hydrostticum vel hydrulicum; horolgium remanencia: Fs remanntia, ae f.
aqutile vel aqurium; horolgium ex aqua; -
solar, solrium, ii n; horolgium solrium vel remanente: rliquum, i n.
solare // - de arena, horolgium arenrium
vel ex arena; - de bolsillo, horolgium gest- remango: replicatura, ae f vel replictio, onis
bile, manuale, portbile; - de cuarzo, horol- f. Sin: reflxio; recollctio; invrsio.
gium qurzicum vel e quarzo; - de pared,
horolgium pnsile; - de pndola, horol- remanso: aqua stagnans.
gium oscillatrium; horolgium perpend-
culo actum; horolgium perpendculi rematar: (tirar al arco, en el ftbol) follem
libramento actum; - de precisin, chronme- (vel pilam) in portam icere vel mttere.
trum, i n; perfectus horarum index; - de pul-
sera, horolgium brachiale vel bracchiale; rembolso, v. reembolso.
horolgium armillare; - de repeticin, horol-
gium sonbile, sonans, sonax (-acis); - de remendar: resarcire vel sarcire. Sin: refcere;
ruedas, horolgium rotale vel rotbile // dar reparare; concinnare; reconcinnare.
cuerda al -, horolgium intndere vel retor-
quere; horolgii machinationem instrere vel remendn: veteramentrius, ii m. Sin: sarci-
gere; horolgio machinationem dare; el - nator, oris m; sarctor; refector; reparator.
falla, horolgium aberrat vel mentitur; fun- Uso: sastre -, constor, oris m; zapatero -, ve-
ciona el -?, estne horolgium in actu?; mira- teramentrius sutor.
mos el - para saber qu hora es, horolgium
inspcimus, ut sciamus, quota sit hora; poner remera: (prenda de vestir) intrula, ae f.
el - en hora, horolgium ordinare, temperare,
accommodare, instrere, compnere; mi - remero, ra: remigator, oris m; remigatrix,
anda, marcha bien, horolgium meum recte icis f. Sin: remex, -mgis m; rmigans, antis.
metitur; adelanta, velcius vel cius move- Uso: banco de los -, transtrum, i n.
tur; atrasa, retardatur vel lntius movetur;
va cinco minutos adelantado, quinque minu- remesa: (remisin que se hace de una cosa)
tis ctius progrditur; va diez minutos atra- mssio, onis f. Uso: - de dinero, pecniae ms-
sado, decem minutis retardatur; se par, sio; pecnia missa; - de dinero por cheque,
sbstitit vel cnstitit; dsiit moveri. pecniae mssio per mandatum nummrium
// (cosa enviada en cada vez) merx (mercis f)
relojera: (arte de hacer relojes) ars horol- missa.
gia conficiendi. Sin: ars horolgica vel horo-
logiria // (taller donde se hacen relojes) remiendo: sartura vel sutura, ae f. Sin: refc-

929
remise

tio, reconcinntio, onis f. ris clcei refctio.

remise: coche de -, autoraeda meritria. Sin: rmora: (pez marino) rmora, ae f. Sin:
autocinetum meritrium. echenis, nedis f; remligo, gnis f // (fig,
cosa que detiene o dificulta) rmora, ae f.
remitente: missor, oris m. Sin: mittens, entis; Sin: mora; impedimentum; retardtio; trdi-
qui mittit ltteras. tas; repgulum, i vel repgula, orum.

remo: remus, i m. Uso: mango del -, remi c- remordimiento: conscintiae morsus (-us
pulus; pala del -, palma vel plmula, ae f // m). Uso: sentir -, conscintiae morsu cruciari.
Dep remgium, ii n; remigtio, onis f. Sin:
remigandi vel remorum ludus, certamen, cer- remplazable, v. reemplazable.
ttio. Uso: practicar el -, remigare.
remplazar, v. reemplazar.
remocin: (de cosas, sobre todo de vehcu-
los) abltio, onis f // (privacin de cargo o remplazo, v. reemplazo.
empleo) privtio, onis f. Sin: amtio vel re-
mtio; destittio. remunerativo: quaestuosus, a, um. Sin: lu-
crativus; fructuosus; lucrosus.
remolacha: beta, ae f. Sin: betceus, i m; beta
vulgaris vel ptula. Uso: cultivo de -, betarum renacentista: adj anagenticus, a, um. Sin:
cultura. ad renascntiam ttinens // sust renovationis
homo; homo novus.
remolachero: (persona que se dedica al cul-
tivo de remolacha) betarum cultor. renacimiento: (accin de renacer) novus
ortus (-us m). Sin: renovtio (-onis f); nova
remolcador: adj remulcans, antis. Sin: tra- natvitas; ad vitam restittio vel revoctio.
hens; tractrius; remulco trahens // sust re- Uso: el - de la vegetacin, renascentes herbae
mulcator, oris m. Sin: currus (-us m) // (actividad nueva dada a las artes o cien-
remulcans vel tractrius; currus remulco tra- cias) renascntia, ae f. Sin: reviviscntia; re-
hens // (embarcacin que remolca) navis vel genertio; renovtio; recretio; restaurtio;
navgium remulcans. Sin: navis vel scapha renovata alcritas. Uso: - artstico, literario,
tractria; navis remulco trahens; linter ad poltico, restittio rtium, litterarum, rei p-
naves remulco adducendas. blicae; - del latn y griego, latinitatis et grae-
citatis renovtio // (perodo histrico del
remolcar: remulcare. Sin: remulco dedcere siglo XVI) anagnesis, is f. Sin: renascntia;
vel trhere. Uso: cable de -, remulcum; veh- renascntia litterarum; renatae vel renovatae
culo remolcado, currus (- us m) remulcatus. ltterae; ltterae redintegratae; renatae vel re-
novatae artes; renatae (renovatae, renascen-
remolino: vertex vel vortex, tcis f. tes, reviviscentes) artes ac ltterae; aetas
renatarum litterarum et rtium; aetas e renas-
remolque: remulcus, i m vel remulcum, i n; cntibus (vel e reviviscntibus) rtibus nun-
- en el que se viaja y se vive, v. roulotte. cupata; aetas, quae a renascntibus rtibus
nuncupatur. Uso: los autores del -, renascn-
remonta: (compostura del calzado) anterio- tiae auctores; los ingenios del -, renatarum lit-

930
renta

terarum ingnia; desde el comienzo del -, rengln: lnea, ae f. Sin: versus, us m. Uso: -
inde a renatis seculo XV ltteris; ab exrdio por -, per sngulos versus; escribir dos - a
vel a primrdiis renatarum litterarum; desde uno, liquid litterarum ad liquem dare; leer
la poca del -, ab aetate litterarum redinte- entre renglones, plus quam significatur in-
gratarum; despus del -, post renatas seculo tellgere; no escribir ni un -, ne verbum (vel
XV ltteras; post renatas latinas ltteras; post ne ltteram) quidem scrbere; una carta de
renatas vterum ltteras artesque; en el per- pocos -, ltterae paucorum vrsuum.
odo del -, renatarum litterarum tmpore; flo-
rescntibus de ntegro ltteris; ltteris reno: tarandrus, i m. Sin: rhenus, i m. Uso:
renovatis. - hembra, tarandrus fmina; - macho, taran-
drus mas (maris m); de -, tarandrnus.
renal: renalis, e. Sin: renum (de los riones).
Uso: enfermedad -, nephropatha, ae f. renombrado: famosus, a, um. Sin: cleber,
-bris, -bre; clarus, praeclarus; illustris, e; n-
rendez-vous, v. cita, entrevista. clitus; insignis, e; fam ingens vel praestans;
notssimus.
rendicin: (accin y efecto de rendir) expug-
ntio,onis f. Uso: - de una plaza, ppidi ex- renombre: nomen vel renomen, mnis n.
pugntio // (accin y efecto de rendirse) Sin: fama, glria, laus, celbritas, opnio.
dedtio (licui vel ad liquem). Uso: - incon- Uso: de gran -, magnae opinionis; de - inter-
dicional, dedtio sine ulla condicione; acep- nacional, internationliter notssimus; adqui-
tar la - de uno, liquem in deditionem rir -, famam cnsequi.
accpere vel recpere; obligar a uno a la -, li-
quem ad deditionem redgere; liquem in (vel renovable: renovbilis vel innovbilis. Sin:
ad) deditionem impllere vel compllere // iterbilis; iterationem vel continuationem ad-
(rendimiento, producto) v. rendimiento // - de mittens.
cuentas, rationum reddtio (-onis f). Sin: ac-
cepti et expensi rtio. renovacin: renovtio, vel novtio, vel inno-
vtio, onis f. Sin: redintegrtio; instaurtio
rendimiento: rdditus vel rditus, us m. Sin: vel restaurtio. Uso: - democrtica, renovtio
proventus, fructus, us m. democrtica; - disciplinaria, disciplinae
instaurtio; - doctrinal, doctrinae redintegrtio;
rendirse: dedi vel se ddere licui. Sin: in de- - de las costumbres cristianas, christianorum
ditionem venire, deditionem subire; fcere morum renovtio; - de los juegos, instaurtio
deditionem licui vel ad liquem; arma tr- ludorum; secreto de la -, ntima renovationis
dere. vis.

renegado, da: abnegator, oris m; abnegatrix, renovador, ra: renovator, vel novator, vel in-
icis f. Sin: abdicator; desertor; apstata, ae m. novator, oris m; renovatrix, icis f. Sin: instau-
rator; restitutor; redintegrator // adj
renegador: abnegator, oris m. novationem prmovens; novandi vim ha-
bens; progressum inducens vel sscitans.
renegociar: dnuo pacisci. Sin: retractare;
novas pactiones fcere (cum liquo de liqua renta: (beneficio que se obtiene de una cosa)
re); (licui) novas condiciones propnere. rditus, us m. Sin: proventus, us m; vectgal,

931
rentabilidad

alis n. Uso: - neta, slidi rditus mpl; la eco- reojo: mirar de -, limis aspcere, intueri,
noma es una gran -, magnum vectigal est spectare; limis culis aspcere; obliquis cu-
parsimnia; - del petrleo, petrlei rditus; lis aspcere // (fig, mirar con enfado o pre-
constituir una - vitalicia, rditus ad vitae tem- vencin hostil) liquem despcere.
pus duraturos institere // (beneficio anual)
pnsio, onis f. Sin: nnuum, i vel nnua, reologa: rheolgia sive -loga, ae f.
orum; nnua pecnia. Uso: sealar una - a
alguien, nnuam pecniam statere licui // remetro: rhemetrum, i n.
(lo que paga un arrendatario) merces, edis f.
Uso: - de un predio, agri vel predii merces // reoscopio: rheoscpium, ii n.
(deuda pblica) pblica nmina.
restato: rhestatum, i n; rhestatus, i m.
rentabilidad: rentablitas, atis f.
reparacin: repartio, onis f. Sin: restittio;
rentado: (que tiene renta para mantenerse) redintegrtio, refctio; sartura. Uso: - de
qui redtibus fruitur // (que disfruta de un se- culpa, satisfctio.
guro social) pensionrius cautionis socialis.
reparar: reparare. Sin: refcere; restitere;
rentar: rditum vel proventum prere. restaurare. Uso: - carreteras, stratas restit-
ere; v. refaccionar.
rentista: (persona que recibe renta) reditu-
rius, ii m; redituria, ae f. reparo: (cosa que se pone por resguardo)
praesdium, ii n. Sin: munimen, mnis n; mu-
renuncia: abrenuntitio, onis f. nimentum; tutela; defnsio. Uso: - contra la
lluvia, munimen ad imbres.
renunciante: renntians, antis. Sin: de iure
suo cedens // sust renuntians. Sin: renuntia- reparticin: (accin y efecto de repartir) di-
tor, oris m; renuntiatrix, icis f ; qui vel quae gstio, onis f. Sin: distribtio; divsio // (de-
de suo iure cedit. pendencia en una organizacin
administrativa) pars administratria.
renunciar: renuntiare. Sin: abdicare; dimt-
tere. Uso: - al cargo, mnere se abdicare; - a repartir: (distribuir algo dividindolo en
cargos civiles, civlibus offciis renuntiare. partes) distribere. Sin: divdere // (entregar
a personas distintas lo que han encargado o
renunciatario: renuntiatrius, ii m. Sin: is, deben recibir) rddere. Sin: trdere. Uso: -
cuius in favorem liquis renuntiat. cartas, ltteras rddere; epstulas trdere //
(cargar una contribucin o ganancia por
reo: reus, i m. Uso: - de lesa majestad, (lae- partes) vectgal distribere.
sae) maiestatis reus; hacerse - de lesa majes-
tad, maiestatem ledere vel minere. reparto: (repartimiento, oficina) pars, partis
f. Sin: rea; rgio, sctio, sttio, onis f. Uso:
reforo: rhephorus, i m; rhephorum, i n. - de reanimacin, sttio redanimationis // (ac-
cin y efecto de repartir) tradtio, onis f. Uso:
regrafo: rhegraphum, i n. - de cartas, perltio cursualis; epistularum vel
litterarum tradtio.

932
repetidor

repasar: (volver a pasar por un mismo sitio dire, reverti, se recpere; ptriam reptere //
o lugar) redire. Uso: - por un camino, redire (devolver algo o a alguien a su patria)
viam vel iter; viam reptere; iter relgere; - domum remttere. Sin: in ptriam redcere
por una calle, redire viam // (recorrer lo que vel restitere.
se ha estudiado) recensere. Sin: reptere.
Uso: - las lecciones, dictata secum reptere; repercusin: repercssio, onis f; repercussus,
memri recensere dictata; - mentalmente las us m. Sin: resulttio; reverbertio; resonntia;
reglas, praecepta reptere // (volver a mirar, redundtio; redundntia.
examinar o registrar una cosa) recognscere;
reclere // (volver a explicar la leccin) rur- repercutir: (intr, rebotar) reprcuti. Sin: re-
sus vel dnuo explicare. Sin: lectionem re- ferri; reddi; repelli; resultare; resilire . Uso:
lgere, reclere; terum lectionem lgere // el sonido repercute, sonus resultat // (tr, -
(- en su mente, en su memoria) recogitare. rayos, sonidos, etc.) reperctere. Sin: rever-
Sin: reclere; liquid memri vel nimo re- berare; rddere, regrere; referre; reflctere;
ptere; secum revlvere; secum recogitare de remttere; replicare. Uso: - los rayos, rdios
liqua re; liquid cum nimo revlvere; replicare vel reverberare; - la voz, vocem re-
secum nimo reputare. Uso: repaso conmigo mttere, reiectare, reperctere // (Med, recha-
toda mi jornada, totum diem meum scrutor zar, repeler, hacer que un humor retroceda o
// (reconocer muy por encima un escrito, pa- refluya hacia atrs) repllere. Sin: recere;
sando por l la vista ligeramente o de co- nxios humores lio avrtere // (recaer sobre)
rrido) liquid strictim (vel cursim) lgere. recdere. Sin: redundare; redire (in liquid vel
Uso: - un libro, librum strictim attngere. in liquem). Uso: el castigo (de alguien) re-
percute sobre su familia, poena in eius fam-
repasata, v. regaina, reprimenda. liam rcidit; la infamia repercute sobre los
amigos, infmia ad amicos redundat.
repaso: (accin y efecto de volver a pasar)
retrnsitus, us m. Sin: retranstio, onis f; rdi- repertorio: (lista de obras dramticas que
tus, us m; redtio; iteratum trnsitus; recursus, habitualmente ejecuta un artista) repert-
us m // (estudio ligero de lo que se tiene visto rium, ii n // (coleccin de obras o noticias)
o estudiado) recnsio, onis f. Sin: relctio; re- index, dcis mf. Sin: thesaurus.
pettio; itertio; retractatus, us m (el repetir);
recenstio, onis f (el releer). Uso: doy un - a repeticin: itertio, onis f. Sin: repettio.
la parte que he de declamar, tero declama-
tionis partem // (reconocimiento de algo des- repetidamente: iteratim. Sin: terum iterum-
pus de hecho, para ver si le falta o sobra que; terum atque terum; terum ac sepius;
algo) recogntio, onis f. Sin: recnsio. saepe sepius; crebro; frequenter.

repatriacin: (regreso espontneo a la pa- repetidor: (alumno que repite un curso) v.


tria) remigrtio, onis f. Sin: in ptriam rditus repitiente // (el que repasa a otro la leccin)
(-us m) vel revrsio; domum redtio // (devo- repettor, oris m. Sin: submagister; promagis-
lucin de un extranjero al pas de origen) in ter; subsidirius vel domsticus magister;
ptriam remssio vel restittio. hypodidscalus // Telec amplificatrium
instrumentum // (TV, emisor de dbil poten-
repatriar: (regresar a la patria) repatriare. cia, que retransmite los programas difundi-
Sin: remigrare; domum redire; in ptriam re- dos por una estacin principal) sttio

933
repetir

mutatria. Sin: apparatus mutatrius. rius; - fotgrafo intruso, reptcius imginum


auceps.
repetir: iterare.
reposera: sella dormitria. Sin: sella flexbi-
repetitivo: iterativus, a, um. lis, flxilis, plictilis; reclnis sella; flxile ac
plictile subsllium; scimpdium vel oblonga
repique: sacri aeris concentus; sacrorum ac plictilis sella; sedile (-is n) cubitrium.
aerum concentus. Sin: campani aeris concen-
tus. reposicin: repostio, onis f.

repisa: plteus, i m. repositorio: repositrium, ii n. Sin: recept-


culum; reconditrium.
repitiente: adj rpetens, entis. Sin: terans //
sust alumnus rpetens (scholam); eiusdem repostera: (oficina donde se fabrican con-
scholae iterator. fituras, pasteles, embutidos, etc.) v. confite-
ra, pastelera // (despensilla en que se
replicar: replicare. Sin: iterare; reptere; guardan provisiones de esta clase) cellrium,
respondere. ii n. Sin: prompturium vel promptrium; c-
llula penaria vel penuria; cllula promptu-
repoblacin: incolarum redintegrtio. ria // (lugar donde se guardan los objetos del
servicio de la mesa) armrium, ii n. Sin: arca;
repoblar: novis ncolis frequentare. repositrium; armrium prompturium; v.
aparador.
repollo: brssica capitata vel cumana.
repostero, v. confitero, pastelero.
reportaje: reltio, onis f. Uso: - fotogrfico,
scriptum photographmatis illustratum. represalia: represliae, arum fpl. Sin: hosti-
mentum; vis vi repulsa. Uso: actos de -, actus
reporter, v. reportero. represaliarum; derecho de -, clarigtio, onis f;
ius represaliarum; por -, ttulo represaliarum;
reporterismo: (oficio de reportero) relatoris clarigationis caus; hacer represalias, vim vi
munus (-nris n) // (informacin periodstica) repllere; pria pribus respondere; par pro
reltio, onis f (diurnorum reltio; diurnorum pari referre.
nntii vel nntia, si se trata de diarios; com-
mentariorum reltio; commentariorum nntii represaliar: represliis uti (contra liquem).
vel nntia, si se trata de revistas). Sin: represliis plctere (vel affcere) li-
quem.
reportero: relator, oris m. Sin: auceps (-cpis
m) notitiarum (cazador de noticias). Uso: - representacin: (accin y efecto de repre-
de diario, diurnorum vel diurnrius relator; sentar) repraesenttio, onis f. Sin: descrptio;
nuntiorum explorator; - de radio, relator sta- reltio. Uso: - grfica de un plano, descrptio
tionis radiophnicae; - de revista, commen- aedificandi // (figura, imagen o idea que sus-
tariorum relator; - de televisin, relator tituye a la realidad) effgies, i f. Sin: imago,
stationis televisficae; - grfico, relator pho- gnis f. Uso: - pictricas, formae ac figurae //
tgraphus vel photogrphicus; photodiurn- (obra dramtica) spectculum, i n. Sin:

934
reprobado

spectamen, mnis n; fbulae ctio; exhibtio aetatis philosophorum; mal - de la latinidad,


spectculi; ludus scenicus. Uso: - religiosa, malus auctor latinitatis // (sostenedor, parti-
spectculum sacrum; sacer ludus scenicus // dario) auctor, oris m. Sin: cgnitor. Uso: el -
(hecho de representar a una casa comercial) de una idea, de un parecer, sentntiae auctor
negotiorum procurtio // (cuerpo de repre- vel cgnitor // (actor o actriz) actor, oris m;
sentantes) v. delegacin // - proporcional, actrix, icis f. Sin: scenicus, i m; scenica, ae
procurtio proportionalis. f.

representador: repraesentator, oris m. Sin: representar: (hacer presente algo) reprae-


repraesentans. sentare // (actuar en nombre o por cuenta de
otro; hacer las veces de otra persona o co-
representante: (persona que hace las veces lectividad) alicius vice (vel mnere) fungi;
de otra) vicrius, ii m; vicria, ae f. Uso: ser alicius vicrius sum // - los intereses de al-
el - de alguien, alicius vice (vel offcio, vel guien, alicius negtia procurare // (ejecutar
prtibus) fungi; alicius personam grere; ser una obra de teatro) fbulam dare, gere, pe-
el - de la ciudad, de una firma o sociedad co- rgere // (interpretar un papel de una obra
mercial, de una sociedad civil, civitatis, so- dramtica) alicius personam grere vel
cietatis (nminis), collgii personam grere gere // (informar, referir) referre. Sin: renun-
// (persona que representa a un ausente, tiare.
cuerpo o comunidad) repraesentans, antis m.
Sin: legatus vel delegatus, i m; curator vel representativo: (que se puede tomar como
procurator, oris m; nntius; orator. Uso: - del representacin de otra persona o cosa) re-
drama ingls, repraesentans drmatis nglici; praesentativus, a, um . Sin: signficans; signi-
- del rey, regis legatus; - de una empresa, so- ficativus // (caracterstico, ejemplar,
cietatis bonis gignendis procurator; represen- modlico) praecpuus, a, um. Sin: excellens;
tantes de otras Iglesias cristianas, princeps (-cpis) // rgimen -, forma rei p-
repraesentantes aliarum ecclesiarum christia- blicae repraesentativa.
narum; representantes de varias naciones y
gobiernos, repraesentantes variarum natio- represin: reprssio, onis f. Sin: corctio;
num regiminumque; representantes de todos cohibtio; refrentio.
los partidos, repraesentantes mnium factio-
num politicarum; enviar a uno como -, li- represivo: repressivus, a, um. Sin: rpri-
quem legare; liquem legatum mttere // mens; corcitivus; corcitrius. Uso: medida
(persona que gestiona los contratos y asun- -, corctio.
tos profesionales) curator negotiorum. Uso:
ser el - de uno, de una firma o sociedad, ali- reprimenda: reprehnsio, onis f. Sin: obiur-
cius, societatis (vel nminis) negtia (vel ra- gtio; severa corrctio.
tiones) procurare // (el que sirve de modelo,
de ejemplo) exemplar, aris n. Sin: auctor; reprimido: repressus, a, um. Sin: corcitus;
princeps. Uso: noble - de su ciudad, egrgius cohbitus; refrenatus.
auctor civitatis suae; el principal - de la de-
mocracia, homo florens prae cteris in ra- reprobado: (censurado) vituperatus, a, um.
tione populari; - de la poca antigua, Sin: exprobratus; reprehensus; correptus //
exemplar aevi prioris; el ms autorizado - de (que no aprob un curso o examen) reproba-
la filosofa contempornea, princeps huius tus, a, um. Sin: improbatus. Uso: alumno -,

935
reprochar

alumnus improbatus. praesidialis vel praesidalis // - Democrtica


Alemana, Res pblica Democrtica Germ-
reprochar: liquem reprehndere vel obiur- nica; - Federal de Alemania, Foederata Res
gare. Sin: liquem verbis increpare, increpi- pblica Germnica; - Arabe Unida, Resp-
tare, corrpere, exprobrare. blica Arbica Unita; - Federal de Austria,
Res pblica Foederatarum Austriae Civita-
reproduccin: (accin y efecto de reproducir tum; - Centroafricana, Respblica Africae
o reproducirse) genertio, onis f. Sin: procre- Mdiae; - Popular China, Res pblica Popu-
tio; progenertio, regermintio. Uso: - por laris Sinensis; - de Colombia, Columbiana
segmentacin, scissipritas, atis f; segment- Respblica; - de Sudfrica, Respblica Afri-
ria procretio vel genertio; genertio per cae Australis.
scissionem hbita; tcnicas de - artificial,
modi generationis artificiosae // (cosa que re- republicanismo: rei pblicae stdium.
produce o copia un original) exemplum, i n.
Sin: exemplar, aris n. Uso: una - fotogrfica republicano: (dicho del ciudadano de una
del Cdice B, exemplar Cdicis B photogr- repblica) republicanus, i m. Sin: rei pbli-
phice expressum // (copia de un texto, una cae civis // (partidario de este gnero de go-
obra u objeto de arte) imago, gnis f. bierno) rei pblicae studiosus, fautor,
propugnator. Sin: popularis imprii (vel po-
reproducible: regenerbilis, e. Sin: rursus pularis rei pblicae) fautor, assertor; commu-
producbilis; potis effingi vel xprimi. nis libertatis studiosus vel amans; is, cui a
repblica nomen.
reproducir: (volver a producir o producir de
nuevo) regenerare. Sin: procreare; rursus pro- repuesto: piezas de -, partes subsidiriae, ad-
dcere // (volver a hacer presente lo que ditciae, supervacneae.
antes se dijo o aleg) reptere. Sin: adem
dcere vel fcere // (sacar copia de un origi- repulgo, v. dobladillo.
nal) imitari. Sin: exprmere.
requesn: cogulum, i n. Sin: lac coagula-
reproductivo: reproductivus, a, um. Sin: ad tum; meta (-ae f) lactis; cogulum recoctum;
gignendum vel ad procreandum aptus. coacti lactis massa; cocta massa csei re-
cocta.
reprueba: novum argumentum. Sin: crtior
probtio. requisar: exqurere. Sin: expostulare, ex-
gere.
reps: crispum, i n. Uso: - de seda, crispum
sricum. requisicin: conquistio, onis f.

repblica: (como Estado) res pblica vel res- requisito: condcio, onis f. Sin: res necess-
pblica, vel Respblica. Sin: cvitas. Uso: - ria.
autnoma, provncia lbera; - comunistas o
socialistas, pblicae res communsticae vel requisitoria: accustio, onis f. Sin: crimin-
socialsticae; - democrtica, popularis res p- tio; criminosa ortio.
blica; - federal, res pblica foederalis vel
foederata; - presidencialista, res pblica resarcible: reparbilis, e. Sin: qui (quae,

936
resfro

quod) potest sarciri, resarciri, reparari. diriae // (guardia o custodia) - monetaria,


nummi repsiti; aerrium cnditum; - met-
resarcimiento: satisfctio, onis f. Sin: com- lica, subsidiria vis metalli; - de oro, cndi-
penstio; restittio; medela damni. tum auri aerrium; pretisius aerrium //
(porcin de superficie que se protege) saep-
resarcir: resarcire vel sarcire. Sin: reparare; tum, i n. Sin: loci reservati; loca reservata.
refcere; damna sarcire vel compensare. Uso: - nacional, parque nacional, saeptum
pblicum; saeptum beluarum plantarumque;
resbaladero: (adj, resbaladizo) v. esta voz // - de caza, ventio reservata; fines venatrii;
(lugar resbaladizo) lbricum, i n // (paraje privata venationis loca // (territorio reser-
en que hay hielo para resbalar) glcies con- vado) - de indios, autchtonum terra prpria
sistens. // (Dep, jugador que aguarda para actuar)
vir vel lusor subsidirius // (excepcin) ex-
resbaladizo: lbricus, a, um. Sin: lpsilis; l- cptio, onis f. Uso: - mental, tcita excptio;
bilis. Uso: de un modo -, lbrice. epichia; interprettio restrictiva.

resbaln: lapsus, us m. Sin: lpsio, prolp- reservacin: (accin y efecto de reservar) re-
sio, onis f // fig lapsus. Sin: error praeceps servtio, onis f // (reserva de habitaciones, de
(-ciptis). localidades para un espectculo) praenot-
tio, onis f. Sin: praesigntio; v. prenotacin.
resbaloso, v. resbaladizo.
reservado: (que se reserva o debe reser-
rescate: (accin y efecto de rescatar) re- varse) reservatus, a, um. Sin: repsitus, se-
dmptio, onis f. Sin: libertio // (dinero con psitus; exceptus; exclusus; destinatus. Uso:
que se rescata, o que se pide para ello) pr- sitios -, loci reservati; loca reservata // (ca-
tium, ii n (pro redemptione). llado; reacio en manifestar su interior) tci-
tus, a, um. Sin: taciturnus; tectus //
rescindir: rescndere vel scndere. Sin: dis- (cauteloso) cautus, a, um // (prudente, cir-
slvere; abrogare; rritum fcere. Uso: - un cunspecto) circumspectus. Sin: prudens; mo-
contrato, pactionem rescndere. destus; verecundus.

resea: (accin y efecto de resear) recnsio, reservar: reservare. Sin: sepnere, repnere;
onis f; recensus, us m. Sin: recogntio; excpere, excldere; destinare. Uso: hacerse
descrptio; numertio; reltio. Uso: - cronol- -, condcere; me hice - un camarote en el
gica, nottio tmporum // (narracin sucinta) Queen Mary, domnculam vel cllulam
brevis reltio, expostio, narrtio // (informa- conduxi navis Reginae Marae.
cin crtica o comentario sobre una obra li-
teraria o cientfica, etc.) commentrium, ii n; resfriado: adj gravedinosus, a, um. Sin: gra-
commentrius, ii m. Sin: iudcium; recogn- vdine vel pitut affectus, correptus, labo-
tio; censura; v. recensin // (revista que se rans // (sust, catarro, constipado) v. estas
hace de la tropa) mlitum lustrtio. voces.

reserva: (cuerpo de tropas) subsidirii, orum resfro: pituta, ae f. Sin: gravedo; destilltio;
mpl. Sin: auxlia vel subsdia, orum npl; m- perfrctio; cpitis gravedo. Uso: agarrar un -,
lites subsidirii vel auxilirii; cpiae subsi- perfrictionem sibi contrhere.

937
resguardar

resguardar: saepire. Sin: protgere; munire. nimo biit; no -, no saber - a algo, liquid
iniquo nimo ferre; liquid aegre (vel mo-
residence (house) : diaeta deversria leste, vel grviter) ferre.
disiuncta.
resina: resina, ae f. Uso: - sinttica, artificial,
residencia: (lugar en que se reside, casa, do- resina synthtica, artificialis, artificiosa, arte
micilio) commortio, onis f. Sin: sedes, is f; facta.
domiclium vel domus; habitandi sedes. Uso:
- secundaria, habitandi sedes secundria; - resistencia: (accin y efecto de resistir o re-
para menores, commortio minribus hosp- sistirse) resistntia, ae (contra + ac) f. Sin:
tium praebens; permiso de -, permssio resi- obstntia; rensus, us m; frmitas, firmitudo
dntiae vel habitandi; vnia commorandi // (-dnis f); constntia; patintia; tencitas.
(casa suntuosa) residntia, ae f. Sin: mnsio. Uso: - armada, resistntia armata; - fsica,
Uso: - del presidente, residntia presidis; - crporis patintia; sin -, sine ulla resistntia;
de los reyes, residntia regum // (centro hos- sine ullo renisu; bien preparado para la -, ad
pitalario en el que hay enfermos internados) resistntiam aptus adversus + ac // (conjunto
v. hospital. de personas que se oponen a los invasores o
a una dictadura) resistntia, ae f // Electr re-
residencial: residentialis, e. Sin: sedis vel do- sistrium, ii n. Sin: rhephorum, i n; rhe-
miclii (gen) Uso: ad vicum urbis lautiorum phorus, i m.
domorum spectans.
resistente: (que resiste) resistens, entis. Sin:
residente: resdens, entis. Sin: cmmorans; obsistens; obstans. Uso: - al fuego, igni resis-
sedem vel domiclium habens. tens // (que pertenece a la resistencia) resis-
tens, entis.
residual: resduus, a, um. Sin: rliquus.
resistir: resstere. Uso: - a la demagogia, de-
residuo: resduum, i n. Sin: rliquum; res- maggiae resstere.
dua, orum npl. Uso: - qumicos, resdua che-
miclia; - radiactivos, resdua radiactiva; resma: scapus, i m. Sin: fascis, is m; fasccu-
purgamentum radioactivum. lus, i m. Uso: - de papel, chartae fascis; - de
papel de carta, fascculus chartae epistolaris.
resignado: ptiens, entis. Sin: aequus; ac-
quiescens; tlerans; pacatus; quietus; sorte resoli o resol: roslium, ii n. Sin: ros (roris
sua contentus. m) solis; dulcssima aromtica ptio.

resignarse: acquiscere. Sin: obtemperare; resolver: (desatar una dificultad o dar reso-
parre; bsequi; aequo nimo ferre, pati, to- lucin a una duda) reslvere. Sin: slvere,
lerare. Uso: - a las circunstancias, tmpori exslvere. Uso: - un problema, un enigma,
cdere vel parre; - a la propia suerte, fortu- quaestionem, aenigma slvere; quaestionis,
nae (suae) succmbere; in sua sorte quis- aengmatis nodum expedire vel exslvere.
cere; - a la voluntad de alguien, licui (vel
alicius voluntati) bsequi; - a la voluntad de resonador: resonatrium, ii n. Sin: vocis
Dios, ad Dei nutum se totum accommodare propagatrium.
vel compnere; se fue resignado, aequo

938
responsabilidad

resonancia: (prolongacin del sonido) reso- respiratrium automatrium.


nntia, ae f. Sin: resontio, repercssio, onis
f // (sonido producido por repercusin de respirar: respirare. Sin: spirare; nimum vel
otro) repercussus, us m. Sin: sonus percussus spritum gere, accpere, collgere, dcere,
// (fama) nomen, mnis n. recpere, trhere. Uso: - afanosamente, spri-
tum crebro collgere; - levemente, lenem sp-
resonar: (repercutir el sonido) resonare. Sin: ritum gere; - a pleno pulmn, aperto pctore
sonum vel snitum rddere. salutferum ra dcere.

resorte: (muelle de metal) elatrium, ii n. respiratorio: respiratrius, a, um. Sin: spiri-


Sin: lmina vel lamella mollis, flxilis, flex- talis; spirbilis; spirandi (gen); spritus (gen).
bilis, elstica; spira frrea. Uso: aparato -, vscera spirablia npl; vas -,
meatus (um mpl) spirandi vel sprits; r-
respaldar, v. respaldo. gano -, rganum respiratrium.

respaldo: dorsuale, is n. Sin: dorsum; recli- responder: respondere. Uso: responde ahora
natrium; fulcrum dorsi. Uso: - de silla, recli- a lo que te pregunto: nunc respondeto ad ea,
natrium sellae; arcus vel dorsum sellae. quae te interrogo; quin sabe -?, quis res-
ponsum dare scit?; quin sabe - a esta pre-
respeto: respectus, us m. Sin: observntia gunta?, quis huic quaestioni respondere scit?
(vel dbitus honor) in liquem. Uso: - hu-
mano, inanis pudor; inanis humani iudcii responsabilidad: responsablitas vel respon-
pudor; malus pudor; - por los dems, cetero- slitas, atis f. Sin: onus, neris n; munus,
rum observntia; con el debido -, cum reve- nris n; offcium, ii n; culpa, ae f (culpabili-
rntia; sin - humano, nullo ad humana iudcia dad); auctritas, atis (peso, valor del cargo).
respectu. Uso: - conformes a las aptitudes naturales,
mnera et offcia ingnio uniuscuiusque con-
respiracin: respirtio, onis f. Sin: respira- sentnea; - especfica, peculiaris responsli-
tus, spritus, us m; nima; efflatus, us m; ex- tas; - especfica sobre el ambiente de vida,
haltio. Uso: - afanosa, spiritus angustior; offcium de vitae loco; - financiera, onus
angstiae (-arum fpl) sprits; - animal, cut- nummrium; - misionera, responsablitas
nea, vegetal, respirtio animalis, cutnea, ve- missionalis; - social, socialis obligtio; - sub-
getalis; - artificial, respirtio artificiosa, jetiva, subiectiva responslitas; tremenda -,
artificialis; curtio oxygnia; - boca a boca, grave onus; responsabilidades del matrimo-
sculum salutare; - dbil, spritus rarus, nio, responsabilitates cniugum; conciencia
nima tnuis (especialmente de un mori- de la propia -, offcii sui conscintia; sibi cr-
bundo); dificultad de -, spirandi difficultas; diti mneris conscintia; conscintia mne-
anheltio; spritus gravis; rganos de la -, r- rum exsequendorum // la - de amar la vida
gana respirationis. humana, offcium vitam humanam amandi;
la - de este empeoramiento, onus talis con-
respiradero: spirculum, i n. Sin: spiramen- versionis in peius; es cosa de gran -, res est
tum; fstula; pteus; os exhalationis. magni neris vel pnderis; es decisiva la - de
la familia, decretria est famliae responsli-
respirador: respiratrium, ii n. Sin: instru- tas; esto implica muchas y graves -, hoc
mentum respiratrium. Uso: - automtico, multa graviaque imponit nera; la - recae

939
responsabilizacin

sobre alguien, eventus in caput alicius rci- responsorial: adj responsorialis, e // (libro
dit // achacar a uno la - de algo, ab liquo ra- de los responsorios) responsoriale, is n. Sin:
tionem ptere; culpam (alicius rei) in responsoriorum liber vel volumen.
liquem derivare vel concere; asumir la - de
algo, liquid in se recpere; alicius rei ratio- respuesta: (accin de responder) respnsio,
nem in se recpere; causam in se transferre; onis f // (lo que se responde) responsum, i n.
cargar con la - (culpa) de algo, alicius rei Uso: - telegrfica, telegrphicum responsum;
culpam suscpere; ejercer la propia -, offcia esperar - positiva del gobierno de Israel,
sua xsequi; estar exento de -, culp vacare; responsum positivum ab regmine israheliano
extra culpam esse; sentir su -, suam sentire exspectare.
responsabilitatem; tener la grave - de educar
rectamente a sus hijos, gravi offcio teneri restablecer: - crticamente un texto, textum
recte educandi prolem; tomo sobre m la -, ad criticorum rationem exgere. Sin: textum
perculum (el riesgo) vel culpam (la culpa) crtice (vel ad crticam rationem) corrgere
in me recpio; praesto perculum vel culpam vel emendare.
// bajo mi -, me auctore (a instigacin ma);
meo perculo (por mi cuenta y riesgo); sin -, restar: Mat dedcere (nmerum de vel ex
nullo rationis reddendae offcio. alio). Sin: subdcere; detrhere; deductionem
fcere.
responsabilizacin: responsalitatis vel res-
ponsabilitatis ininctio. restauracin: restaurtio, onis f. Sin: refc-
tio; restittio; instaurtio. Uso: - econmica,
responsabilizar: responsalitatem vel respon- restaurtio oeconmica; - de una antigua cu-
sabilitatem iningere. bierta, restittio vetusti cuiusdam integu-
menti; - de una casa, restittio doms.
responsable: sust responsalis vel respons-
bilis, is m. Sin: auctor; moderator; sponsor, restaurado: refectus, a, um. Sin: restitutus;
responsor; (promotor de una empresa) alic- renovatus.
ius rei dux (vel auctor, vel caput, vel prin-
ceps); qui praestat liquem (que da garanta restaurador: restaurator, oris m. Sin: refec-
por uno) vel liquid (por algo); qui spondet tor; restitutor; repostor.
pro liquo (quien se hace garante de al-
guien). Uso: los - de la mala condicin de la restaurn, v. restaurante.
educacin, responsbiles de mala condicione
educationis; ser - de algo, liquid praestare; restaurante: caupona, ae f; caupnium, ii n.
liquid in se recpere; auctorem esse alicius Sin: refectria, ae f (taberna); taberna dever-
rei; hacer a uno -, ab liquo rationem ptere sria vel refectria; domus cenatria. Uso: -
// adj responsalis vel responsbilis, e. Sin: de hotel, centio, onis f; - chino, caupona si-
offcii sui cnscius (concienzudo); obnxius nensis; - musical, caupona msica; estar en
(culpable). Uso: ejercicio - de la paternidad un -, in caupona esse; ir al -, cauponam
y maternidad, responsalis paternitatis ac adire, ad cauponam deverti; quedar en un -,
maternitatis exercittio; de manera -, modo in caupona manere vel morari.
responsali.
restaurar: restaurare. Sin: reficere; reparare;
responsablemente: responsabliter. restitere; redintegrare.

940
retculo

restorn, v. restaurante. anstasis, is f;: rditus ad (vel in) vitam; re-


viviscntia, resuscittio (a mortuis); ad vitam
resucitacin: resuscittio, onis f. restittio; - de los muertos, mortuorum ad
vitam revoctio; Pascua de -, sollmnia (vel
resucitado: resuscitatus, a, um. Sin: in vitam sacrum sollemne) ob memriam anstasis
redux; ad vitam revocatus vel reductus; redi- Domini Nostri Iesu Christi.
vivus; reviviscens.
retablo: sacra tbula torumatis decorata.
resucitador, ra: resuscitator, oris m; resusci-
tatrix, icis f. Sin: vitae restitutor. retaguardia: auxiliare vel auxilirium agmen
(-mnis n). Sin: agmen postremum.
resucitar: (volver a la vida a un muerto) re-
suscitare. Sin: ad vitam revocare; vitam rd- retahla: longa sries (-ei f). Uso: - de pala-
dere // (volver a la vida) resuscitari. Sin: bras, flumen verborum; - de reglas, fasti-
resrgere; revivscere; ab nferis excitari. diosa praeceptorum sries.

resultado: xitus, us m. Sin: eventus; effec- retama: genista, ae f.


tus; (favorable) successus // (situacin) sta-
tus, us m. Uso: - final, status finalis // sin -, retardador: Cinem cinematogrphicum suf-
sine effectu, vel sine ullo effectu. flamen (-mnis n).

resumen: summrium, ii n. Sin: compn- retardatario: morator, oris m. Sin: tardans,


dium; eptoma, ae f. retardans.

resumir: recapitulare. Sin: compendiare; retardo: retardtio, onis f.


comprehndere; summatim expnere;
brviter recensere; in compndium redgere; retencin: (accin y efecto de retener) retn-
in artum contrhere; per cpita recensere. tio, onis f // (parte o totalidad retenida de un
sueldo, salario u otro haber) dedctio, onis f.
resurgimiento: resurrctio, onis f. Sin: reno- Sin: pecniae subdctio, subtrctio; pars sa-
vtio. Uso: - italiano, renata Italorum ntio; lrii retenta // Med retntio.
libertas talae genti restituta vel redintegrata;
aetas a resurgente Italia nuncupata; aetas, retentiva: retinntia, ae f. Sin: virtus reten-
quae a resurgente Italia nuncupatur; escrito- tria; facultas retinendi; memria.
res (poetas, pintores, escultores) del - ita-
liano, aetatis scriptores (potae, pictores, retentivo: retinendi vi preditus.
sculptores vel staturii) e resurgente Italia
nuncupatae; guerra del - italiano, bellum It- reticencia: reticntia, ae f. Sin: silntium;
liae in libertatem vindicandae; bellum pro dissimultio. Uso: con -, reticenter; dissimu-
restituenda Itliae libertate et unitate; Italo- lanter, ex dissimulato.
rum bellum ad libertatem repetendam; histo-
ria del - italiano, redintegratae Italae gentis reticente: rticens, entis. Sin: tacens, tcitus;
histria. silens.

resurreccin: resurrctio, onis f. Sin: retculo: retculum, i n; retculus, i m. Sin:

941
retina

retolum. missionem accepisse vel habere; pedir -, mis-


sionem ptere // (sueldo, haber o pensin que
retina: rtina, ae f. Sin: membrana reticulata; perciben los retirados) stipndium, ii n. Sin:
retculum oculare vel oculrium; culi ret- benefcium.
culum; reticulata culi membrana.
retocar: (revisar) retractare // (corregir)
retirada: recessus, us m. Sin: recssio; re- corrgere. Sin: emendare // (perfeccionar) ex-
cptio, onis f; receptus; secessus; discessus. polire.
Uso: batirse en -, emprender la -, discdere,
recdere, se recpere; loco cdere. retoque: (de obra literaria, de arte, etc.) ex-
poltio, onis f. Sin: recogntio; corrctio;
retirado: (distante, apartado de un lugar) emendtio.
distans, antis Sin: remotus // (dicho de un mi-
litar) miles stipndiis confectis vel stipndia retrica: (arte que ensea las reglas del bien
emritus. Sin: miles dimissus vel missus // decir) rhetrica, ae f; rhetrice, es f. Sin: rhe-
(dicho de un funcionario, obrero, etc.) em- trica ars (artis f); dicendi ars, bene dicendi
ritus. Sin: rude donatus; cui rudis data vel do- scintia vel ars. Uso: las reglas de la -, di-
nata est. Uso: generales -, generales, cendi praecepta; libros de -, libri rhetrici //
postquam rude donati sunt // (lejos de la vida retricas (sofisteras o razones que no son
pblica) solitrius. Sin: a civitatis tumultu re- del caso) vanilquium, ii n. Sin: inanis sonus;
motus. Uso: llevar una vida -, vitam solit- inanis fnditus sonus.
riam gere; vida - entre las paredes
domsticas, vita umbrtilis. retorsin: retrtio, onis f. Sin: refuttio; re-
plsio; reictio.
retirar: retrhere vel abstrhere. Uso: - los
soldados de Irak, mlites ex Irquia abstr- retortijones: (de tripas) trmina, um npl.
here; - a los soldados israeles de la regin de
Gaza, ex regione Gaza mlites israhelianos retractacin: retracttio, onis f; retractatus,
retrhere. us m. Sin: revoctio; reprobtio; corrctio;
emendtio.
retiro: (accin y efecto de retirarse) recessus,
us m. Sin: secessus, us m; receptus, us m; va- retractar: revocare. Uso: - las propias pala-
ledctio; rudis, is f. Uso: dar a uno el -, rudem bras, v. retractarse.
dare vel donare; lograr el -, rudem accpere;
rude donari; recibir su -, rudem accpere // retractarse: dicta revocare; verba sua revo-
(ejercicio de devocin que consiste en prac- care vel recantare; orationem suam retxere.
ticar ciertas devociones retirndose por uno
o ms das de las ocupaciones ordinarias) retractista: pictor imginum vel iconicorum.
sacer recessus // (situacin del militar, fun- Sin: anthropgraphus.
cionario, obrero, etc., retirado) commeatus,
us m. Sin: dimssio; mssio; vactio; libertio retraso: commortio, onis f. Uso: por - de los
(a mnere, a miltia). Uso: - provisorio, defi- carteros, propter commorationem tabellario-
nitivo, dimssio temporria, perptua; - limi- rum.
tado, ilimitado, mssio ad diem, sine die (vel
in perptuum); pasar a -, discdere ab armis; retrato: effgies, i f. Sin: imago, gnis f; si-

942
reumtico

mulacrum. Uso: - fotogrfico, effgies luce de grabador), retrogere vel retorquere.


expressa; - al natural, effgies icnica; simu-
lacrum icnicum; - en colores, effgies col- retroceso: (accin y efecto de retroceder) re-
ribus expressa; - en lpiz o pluma, imago trocessus, us m. Sin: recssus vel regressus,
lneis adumbrata; - en madera, metal, piedra, us m; retrocssio, regrssio, revrsio, onis f .
etc., sttua; simulacrum; signum; hacer el - Uso: - rpido (por ej., de una cinta de graba-
de uno, alicius spciem exprmere; alicius dor) recursus, us m // (empeoramiento) dete-
imginem fngere vel effngere; hacer el - de rior condcio; muttio in peius.
uno en pintura, en escultura, en cincel, en
lpiz, alicius imginem (vel simulacrum) retrogradacin: retrogradtio, onis f. Sin:
penicillo, scalpro, caelo, grphide rddere. retrogressus, retrocessus, regressus, us m.

retreta: (toque militar que se usa por la retrogradar: retrgradi. Sin: retrocdere.
noche para avisar a los soldados que se reco-
jan al cuartel) recptui signum. Sin: militaris retrgrado: retrgradus, a, um. Sin: a pro-
sonus recptui canens. gressione aversus; rerum novarum reprobator
vel osor; vterum rerum studiosus; misone-
retrete, v. excusado. sta, ae m.

retribucin: retribtio, onis f. Sin: remunera- retrogresin, v. retroceso.


tio; compenstio; merces, edis f. Uso: - ho-
nesta, iusta merces. retroproyector: proiectrium supracapitale.
Sin: proiectrium lminis diurni.
retributivo: retributioni insrviens. Sin: ad
retribuendum aptus; ad mercedem prtinens. retrospectivo: retrospciens vel retro asp-
ciens, entis. Sin: retro respciens; ad praet-
retroactividad: retroactvitas, atis f. Sin: re- ritum respciens.
trotrctio; vis in praetritum valens.
retrovisor: spculum retroscpicum vel
retroactivo: retroactivus, a, um. Sin: in prae- anoscpicum. Sin: spculum retro prosp-
tritum valens vel vigens; in antecessum ciens.
quoque vigens; qui (quae, quod) in praetri-
tum valet vel viget. Uso: dar efecto - a una retrucano: (inversin de trminos) verbo-
ley, statere vel effcere ut lex in praetritum rum invrsio // (juego de palabras) verborum
(vel in antecessum) quoque vleat; emanar ludus.
una ley -, in praetritum ferre legem; tener
aplicacin -, retrorsum valere; vim retro ha- reuma o rema, v. reumatismo.
bere; la ley tiene valor -, lex in antecessum
quoque viget. reumtico: (que padece reuma) rheumticus,
a, um. Sin: arthrticus; articulari morbo affec-
retroceder: retrocdere; retro cdere Sin: re- tus vel vexatus; rheumatismo laborans // sust
cdere; retrgradi; retro gradi; movere; rheumticus, i m. Sin: qui articulari morbo
pedem (vel gradum, vel gressum) referre, re- laborat, vexatur, affcitur // (relativo al reu-
trhere, vrtere // fig deteriorem feri. Sin: matismo) rheumticus. Sin: arthriticus. Uso:
peiorem feri. Uso: hacer - (por ej., una cinta dolores -, articulorum vel rtuum dolores;

943
reumatismo

dolores articulares; sufrir fuertes dolores -, revlida o revalidacin: revalidtio, onis f.


magnos articulorum dolores habere. Sin: convalidtio; recogntio; ratihabtio; ap-
probtio; confirmtio.
reumatismo: rheuma, tis n; rheuma, ae f.
Sin: rheumatismus, i m; arthritis, dis f; mor- revalidar: revalidare. Sin: convalidare;
bus articularis; vtium articulrium; dolor ratum habere vel fcere; recognscere; appro-
rheumticus; dolor articulorum vel rtuum. bare; confirmare.
Uso: - articular, rheumatismus articularis; -
muscular, rheumatismus muscularis; tener -, revalorizacin: revalortio, onis f.
padecer de -, rheumatismo (articulari morbo,
articulorum vel rtuum morbo) laborare, ve- revaluacin: (nueva evaluacin) iterata exis-
xari, ffici. timtio // (incremento del valor de una mo-
neda o de otra cosa) valoris auctus (-us m).
reunin: (accin y efecto de reunir) inctio,
onis f. Sin: coninctio // (accin y efecto de revaluar: (volver a evaluar) terum existi-
reunirse) congregtio, onis f. Sin: congrssio; mare // (elevar el valor de una moneda o de
consocitio; coadiuntio; collctio, onis f.; otra cosa) valorem augere.
coetus, conventus, congressus, consessus, us
m; conclium; cotio; crculus; conventcu- revelacin: (accin de revelar) reveltio,
lum; concilibulum; sssio; consulttio. Uso: onis f. Sin: patefctio; manifesttio; resertio;
- anual, consessus nnuus; nnua sssio; - nuntitio; apertio vel aprtio // (manifesta-
clandestina, secreta, conventus clandestinus; cin divina) Reveltio. Sin: vritas divnitus
- muy concurrida, conventus frequentssi- trdita; res divino afflatu patefacta; vritas
mus, celebrrimus, mximus; - cumbre, Deo aperiente accepta.
summi gradus congrssio vel conventus; - fa-
miliar, congrssio familirium; - festivas, ce- revelado: adj revelatus, a, um. Sin: manifes-
lebrationes; - parlamentaria, consessus tatus; patefactus; reseratus. Uso: verdades re-
parlamentariorum; - plenaria, generalis coe- veladas por Dios, veritates Deo revelante (vel
tus; - de despedida, congressus valetudin- aperiente) acceptae // (Fotogr, operacin de
rius; - de mdicos, medicorum conclium vel revelar) lamellae photogrphicae detctio o
coetus; - de profesores, consulttio vel con- bien brcteae photogrphicae detctio (segn
slium magistrorum // realizar una -, conc- se trate de plancha o de pelcula fotogrfica).
lium habere; levantar , disolver una -,
conclium vel coetum dimttere. revelador: ( que revela) revelator, oris m //
(bao para revelar la fotografa) revelat-
reunir: (a personas o animales) congregare. rium, ii n.
Sin: collgere; cgere // reunirse, convenire
intr. Sin: congregari. revelar: (mostrar, descubrir) manifestare.
Sin: patefcere; reserare; prdere; pndere;
revacunacin: revaccintio, onis f. Sin: nova detgere; retgere. Uso: - los artilugios de
vaccintio. uno, malas artes alicius in mdium proferre;
- una fotografa, imginem luce impressam
revacunar: revaccinare. Sin: dnuo (vel te- medicat aqu detgere // (manifestar de
rum, vel rursus) vaccinare; dnuo vaccnum parte de Dios) divnitus revelare vel manifes-
pus (puris n) insrere. tare.

944
revisionista

revendedor: propla, ae m. Sin: nstitor. reversible: (que puede usarse por el derecho
Uso: tienda de -, propola, ae f.; - de locali- o por el revs) reversbilis, e. Sin: verstilis,
dades, tesserarum vnditor iniquus. vertbilis, revertbilis; ad invertendum aptus
vel idneus.
reventa: iterata vendtio. Uso: - de localida-
des, vendtio tesserarum iniqua. reversin: revrsio, onis f. Sin: regrssio;
restittio.
reventar: (deshacer o romper aplastando
con violencia) eldere. Sin: protrere; rm- reverso: pars (partis f) aversa. Uso: - de una
pere; dirmpere; displdere // (fig, causar moneda, pars aversa alicius nummi.
gran dao a una persona) vexare liquem.
Sin: protrere // (estallar) rumpi. Sin: di- revs: (bofetada) lapa, ae f. Sin: inversa
rumpi. Uso: - de envidia, de rabia, invidi, manu percssio.
ir rumpi; - de risa, cachinnum tllere; risu
solvi. revestimiento: (accin y efecto de revestir)
indctio, onis f // (capa o cubierta con que se
reventn: rptio, onis f. Sin: dirptio. Uso: - resguarda o adorna una superficie) tegimen-
de neumtico, gummis dirptio. tum, i n. Sin: involucrum; operimentum.

reverdecer: (cobrar nuevo verdor) viridita- revestir: vestire vel revestire. Sin : cont-
tem resmere. Sin: vridem colorem recupe- gere; tgere.
rare // (renovarse o tomar nuevo vigor)
revivscere. Sin: revvere. revisar: recognscere. Sin: recognitioni (vel
exmini, vel eximinationi) trdere, subcere,
reverencial: reverentialis, e. Sin: revernti sbdere.
plenus; reverenter prestitus. Uso: temor -,
metus (-us m) reverentialis. revisin: (accin de revisar) revsio, onis f.
Sin: recogntio; inspctio; examen, mnis n;
reverenciar: reverntiam licui praestare. examintio; emendtio; corrctio. Uso: - m-
dica, explortio mdica; mdici inspctio; -
reverendsimo: reverentssimus vel reveren- de las cuentas, calculorum vel rationum re-
dssimus. Sin: dmodum vel perquam reve- cogntio; - de pruebas tipogrficas, recogn-
rendus. tio; - de un libro, libri emendtio.

reverendo: (digno de reverencia) venerbi- revisionismo: revisionismus, i m. Sin: recog-


lis, venerandus; veneratione vel honore dig- ntio et emendtio; rerum anteriorum (vel su-
nus; colendus // (ttulo o tratamiento que se periorum) recogntio. Uso: - poltico,
aplica a eclesisticos y religiosos) reveren- condicionis polticae recogntio.
dus, a, um. Uso: el - padre Gregorio, reve-
rendus pater Gregrius; el muy - padre revisionista: (perteneciente o relativo al re-
Miguel, dmodum (vel perquam) reverendus visionismo) ad rerum anteriorum recognitio-
pater Michael // sust reverendus, i m. nem ttinens; (perteneciente o relativo al
revisionismo poltico) ad condicionis polti-
reversibilidad: reversiblitas, atis f. Sin: ad cae recognitionem spectans // (partidario o
invertendum idonitas. seguidor del revisionismo) revisionista, ae m.

945
revisor

Sin: rerum anteriorum (vel superiorum) re- commentrii; - literaria, litterarum recogntio
cognitionis fautor; (en lo poltico) rerum po- vel acta; commentrii ltteris excolendis; -
liticarum recognitionis fautor. muy difundida, vulgatssimi commentrii; -
oficial, commentrius officialis; - pequea,
revisor: revisor, oris m. Sin: recgnitor; exa- commentarolus; - porno, ephmeris obs-
minator; inspector. Uso: - de boletos, inspec- cena; - teatral, fabularum recogntio; la - La-
tor; perforator; - de cuentas, dispunctor; tnitas, commentrii, qui Latnitas
rationum cgnitor; inspector rei nummriae, inscribuntur; commentrii, quibus Latnitas
sive rerum nummariarum; - de tareas, de index, nomen, ttulus; commentrii Latinita-
pruebas de imprenta, corrector vel emenda- tis; la - Vox Latina, peridici commentrii,
tor. quibus est index Vox Latina; commentrii
Vocis Latinae; la - Macadam, commentrius
revista: (inspeccin exacta, examen deta- Macadam inscriptus.
llado) recogntio, onis f. Sin: inquistio. Uso:
pasar - a algo, liquid recognscere vel in- revistita: commentarolus, i m. Uso: - gr-
qurere // (inspeccin de la tropa, de los ca- fica, commentarolus nubeculatus; commen-
ballos, etc.) recnsio, onis f. Sin: recessus, us tarolus pictogrphicus vel scaenogrphicus.
m; lustrtio. Uso: - naval, nvium recogntio
vel recnsio; navalis decrsio; pasar - al ejr- revival: (retorno o reactualizacin de un es-
cito, exrcitum recensere, lustrare, recogns- tilo, de elementos o de temas artsticos del
cere; exrcits recensionem gere // pasado, o de modas consumistas de un pa-
(publicacin peridica) commentrius, ii m; sado reciente) renovatus vigor. Sin: renovata
commentrium, ii n. Sin: commentrius pe- vitlitas // Teatro nova in scaenam prodtio.
ridicus; commentrii peridici; acta peri- Sin: spectculum redintegratum, renovatum,
dica; recnsio; peridicum; recogntio; in prstinum restitutum.
chronogrphicon, i n. Uso: - semanal, quin-
cenal, mensual, bimestral, trimestral, cuatri- revivificacin: revivifictio, onis f. Sin: re-
mestral, commentrii peridici singulis viviscntia; ad novam vitam suscittio vel ex-
hebdomdibus, bis in mense (vel sexto d- cittio.
cimo quoque die), sngulis mnsibus, alternis
mnsibus, quater in anno (vel quarto quoque revocabilidad: revocablitas, atis f. Sin: re-
mense), ter in anno (vel quinto quoque vocbilis ndoles (-is f).
mense) diti; commentrii hebdomadrii, bis
mnstrui, mnstrui, bimestres, trimestres, revocable: revocbilis, e. Sin: mutbilis; pre-
quatrimestres vel quadrimestres; recnsio crius.
hebdomadria, bis mnstrua, mnstrua, bi-
mestris, trimestris, quatrimestris vel quadri- revocar: (anular una concesin, un man-
mestris; - bibliogrfica, librorum recnsio; - dato, una norma legal o una resolucin) re-
cientfica, scientiarum recnsio; (comment- vocare. Sin: rescndere; irritare; abrogare //
rium) peridicum scientficum; acta (-orum (enlucir o pintar de nuevo una pared) trulli-
npl) peridica scientfica; - deportiva, eph- zare. Sin: calce oblnere, illnere, perpolire;
meris lusria; recnsio rei athlticae; - ilus- trullizationem vel tectrium indcere. Uso: -
trada, ephmeris imagnibus ornata; una pared, paretem trullizare; paretem tec-
commentrius peridicus picturatus; - lin- trio polire vel expolire; pareti tectrium in-
gsticas mensuales, mnstrui linguarum dcere vel obdcere; - con yeso, gypsare; -

946
rezo

con una mano de blanco, dealbare; albo po- revolucionarismo: rerum evertendarum con-
lire vel expolire. slium vel stdium.

revocatorio: revocatrius, a, um. revolucionarista: rerum evertendarum ppe-


tens.
revolcarse: volutari. Sin: se volutare; pro-
volvi. Uso: - en el suelo, humi volvi vel vo- revlver: manuballstula, ae f. Sin: pyroba-
lutari. llstula; ignvoma manuballstula vel manu-
ballista; manualis pyrbolus; manuballstula
revolucin: (vuelta completa de una rueda) vel pyroballstula verstilis; pistlium vel
convrsio, onis f. Sin: circitus, us m; vers- pistrium rotbile; scloptulum. Uso: - del
tio. Uso: revoluciones por minuto, conversio- microscopio, vertculum; tiro de -, ictus (-us
nes per minutum (factae); conversiones m) manuballstulae; disparar tiros de -, igni-
sngulis minutis, vel in sngula minuta // (mo- tos glbulos e manuballstula (vel e pyro-
vimiento de un astro en el curso de su rbita) ballstula) decere.
circitus, us m. Sin: convrsio; revoltio; m-
bitus, us m. Uso: - del sol, solis circitus; las revoque: tectrium, ii n. Sin: trulliztio; tec-
- celestes, caeli mutationes vel conversiones trium vel albrium opus.
// (perturbacin, rebelin; cambio violento
en las instituciones polticas) revoltio, onis revuelta: sedtio, onis f. Sin: rebllio. Uso: -
f. Sin: rebllio; sedtio; evrsio; rerum per- popular, sedtio popularis; incitar a una -, ad
turbtio , evrsio, convrsio, muttio; popu- seditionem liquem incitare, excitare, conci-
laris tumultus; cvium sedtio; rerum civlium tare, impllere, stimulare, instimulare; susci-
muttio; rerum improvisa evrsio; rerum pu- tar una -, seditionem concitare, movere,
blicarum evrsio, convrsio, perturbtio; rei conflare.
pblicae perturbtio, convrsio, dissoltio.
Uso: - cultural, sedtio ab hminum cultura revulsivo: adj revulsivus, a, um. Sin: revo-
appellata; - francesa, sedtio vel revoltio catrius // sust revulsivum, i n (medicamen,
francogllica; gllica rerum convrsio; evr- mnis n). Sin: medicamentum revocatrium.
sio rerum francogllica; - mundial, revoltio
universalis; toto orbe terrarum rerum mut- rey: (pieza del juego de ajedrez) Rex, regis
tio; - rusa, rssica rerum muttio. m.

revolucionario: adj seditionrius, a, um. Sin: Reyes: da de -, dies Epiphaniae; regalos de


seditiosus; turbulentus; rerum evertendarum -, epiphaniae dona vel mnera.
(vel commutandarum) cpidus; rerum nova-
rum cpidus; ad res evertendas prtinens // reyezuelo: (dim de rey) rgulus, i m // (p-
sust revolutionrius, ii m. Sin: seditionrius; jaro) rgulus. Sin: trchilus, i m.
eversor; subversor; rei pblicae subversor;
turbulentus vel seditiosus homo; rerum nova- rezar: precari. Sin: orare, rogare. Uso: - las
rum cpidus homo; genricam rebellis, is m. oraciones de la maana, preces matutinas
Uso: hacer propaganda -, turbulenta diss- fndere.
rere; ser -, pblicis commutandis (vel ever-
tendis) rebus studere; rerum novarum rezo: (accin de rezar) prectio, onis f. Sin:
molitorem esse. prex, precis (de ordinario preces, um fpl); ro-

947
Rhodesia

gtio; deprectio; recittio // (oficio eclesis- (moral) sevritas, atis f. Uso: - cientfico, sub-
tico) sacrae vel horriae preces. Sin: horriae tilis rei (vel doctrinae) investigtio; - lgico,
precationes; divinum offcium. disserendi subtlitas.

Rhodesia: Rhodsia, ae f. rigorismo: rigorismus, i m. Sin: rigoris af-


fecttio; inflexbilis hbitus; nmius rigor,
rhodesio: adj rhodesianus, a, um // sust nmia sevritas; severa iudicandi rtio.
Rhodesianus, i m.
rigorista: sust rigorista, ae m. Sin: rigorismi
rhum, v. ron. fautor; rigoris affectator; exactor disciplinae
gravssimus; rigidorum morum probator //
ra: (parte del ro ms prxima a su desem- adj inflexbilis, e. Sin: ad severitatem procli-
bocadura en el mar) flminis in mare stium. vis; severe idicans.

ribera, v. orilla. rima: (consonancia o asonancia de dos


voces) consonntia, ae f. Sin: homoeotelu-
ribosoma: ribosoma, tis n. ton, i n; terminationis idntitas; consonntia
verba; verba simliter desinntia; idem ver-
Richter: escala -, richteriana metiendi rtio. borum xitus; vocum vel verborum smilis
xitus; v. asonancia, consonancia. Uso: - al-
rcino: rcinus, i m. Uso: aceite de -, rcini ternante, consonntia alternata; - cruzada,
leum; rcini sucus. consonntia clausa; - doble, consonntia du-
plex; - encadenada, consonntia catenata; -
riel: rbita, ae f. Sin: ductria rbita. Uso: - imperfecta, consonntia imperfecta; - inte-
ferroviario, rbita vel rgula ferriviria; rie- rior, consonntia mdia vel interna; - leonina,
les, gmini axes; gmini ferratae viae axes consonntia leonina; - partida, consonntia
(-ium mpl); binae lminae viae ferratae; rie- partita // (composicin en verso, del gnero
les de acero, ferriviriae rgulae chalybiae; lrico) octava -, octstichum; octoni versus;
el tren corre sobre los -, tramen gminos axes carmen vel poma octstichis (vel octonis)
terit; prohibido atravesar los -, nequaquam vrsibus constans; sexta -, hexstichum; car-
licet rbitas transversare. men hexstichum; carmen hexstichis stro-
phis; tercia -, trstichum; carmen vel stropha
rienda: habena, ae f. Uso: a - suelta, citato ternis vrsibus constans; bsqueda de la -,
equo; dar - suelta a la fantasa, ingnio habe- homoeoteluti stdium; en -, extremis slla-
nas permttere; dar - suelta a las pasiones, li- bis consonntibus; por exigencia de -, ho-
bidnibus indulgere, inservire; libdini se moeoteluti caus.
ddere totum; se libidnibus permttere.
rimador: versificator, oris m. Sin: versficus;
rifa: (juego) sorttio, onis f; v. lotera // (con- versificandi peritus; consonntium verborum
tienda, pendencia) rixa, ae f. Sin: irgium; auctor.
convcium.
rimar: (ser una palabra asonante, o ms es-
rifle, v. fusil. pecialmente, consonante de otra) simliter
desnere, cdere; consonare. Sin: extremis lt-
rigor: rigor, oris m; (del tiempo) aspritas; teris (vel extremis sllabis) consonare //

948
risada

(hacer versos rimados) versus simliter des- rinlogo: rhinlogus, i m. Sin: rhinolgiae
inentes (vel cadentes) fcere; versus extremis cultor (que profesa la rinologa); rhinolgiae
sllabis consonantes fcere. peritus vel peritssimus (que tiene conoci-
mientos especiales de ella).
rimero, v. montn.
rinmetro: rhinmetrum, i n.
rinalgia: rhinlgia sive -alga, ae f. Sin: n-
rium dolor. rinoplastia: rhinoplstice, es f.

rinanto, v. gallocresta. rinorragia: rhinorrhgia sive -rrhaga, ae f.


Sin: nrium haemorrhgia; haemorrhgia ex
rincn: (ngulo) ngulus, i m // (escondrijo o nribus; naris sanguintio; nasalis snguinis
lugar retirado) recessus, us m. fluxus.

ring: (recinto redondo, pista para pruebas rinorrea: rhinorrhoea, ae f. Sin: nasi profl-
deportivas) tabulatum, i n Sin: tabulamen- vium.
tum; athletarum tabulatum // (cuadriltero
para el boxeo) pugilats suggestum (-i n) vel rinoscopia: rhinoscpia sive -scopa, ae f.
suggestus (-us m); pugilats vel pgilum pa- Sin: nrium inspctio; rhinoscpica inspc-
laestra; suggestus quadratus; suggestus qua- tio.
dratus et fnibus circumsaeptus.
ria: rixa, ae f. Sin: alterctio; iurgium.
rinitis: rhinites, is f. Sin: nrium inflamm-
tio. rin: ren, renis (gen pl renum vel rnium)
m. Uso: - artificial, ren artificiosus.
rinoceronte: rhinceros, tis (ac -otem vel
-ota) m. risa: risus, us m. Uso: - descompuesta, ca-
chinnus (-i m); cachinntio; - espasmdica,
rinofaringe: rhinopharynx, ngis f. sardnica, risus spsticus; - inextinguible,
magnus risus; cachinnalis risus; estallido de
rinofaringitis: rhinopharyngitis, dis f. Sin: -, effusus ac strepens risus; cachinnus //
rhinopharyngis inflammtio, exaspertio; caerse, desternillarse, morirse de -, risu
nrium fauciumque inflammtio. correre, mori, moriri, dirumpi; dissilire
risu; cachinno cncuti; causar - / mover, pro-
rinofona: rhinophnia sive -phona, ae f. vocar a -, risum movere, commovere, exci-
Sin: vox per nares dita; vox quae per nares tare, concitare; contener la -, risum tenere,
egritur. continere, compscere; convertir algo en ob-
jeto de -, liquid in risum vrtere; ser motivo
rinolaringologa: rhinolaryngolgia sive de - para uno, dare risum licui; rsui vel irr-
-loga, ae f. sui licui esse; licui risum praebere; tomar
algo a -, risu liquid excpere; tomar todo a -,
rinologa: rhinolgia sive -loga, ae f. Sin: mnia ad ridculum referre.
nrium (vel de nribus) doctrina, disciplina,
scintia; nrium stdium disciplinaque. risada, v. risotada.

949
risotada

risotada: cachinnus, i m; cachinntio, onis f. lerado, lento, celriter, pigre; con - regular,
aequa ratione ac tmpore; sin -, extra modum
ristra: restis, is (ac restim, restem; abl resti, // (disposicin peridica y armoniosa de
reste) f. Uso: - de ajo, restis llii, lii, hlii; - voces y clusulas en el lenguaje; proporcin
de cebollas, cepae vel cepis restis. simtrica de los tiempos fuertes y dbiles en
una frase musical) rhythmus, i m. Sin: mo-
ristre: lanza en -, hast protent, porrect, in- dultio; nmerus; nmeri, orum mpl; harm-
fest. nia; concnnitas; nmerus msicus; nmerus
modusque; numerorum modorumque rtio.
ritmar: modulari. Sin: rhthmice modulari; Uso: - libre, nmerus solutus; - potico, po-
rhythmo ditare; rhthmice ordinare; nmeris ticus nmerus; - quebrado, infracti et concisi
dispnere; certo nmero distnguere. nmeri; - regular, astrictus nmerus; - en la
prosa, orationis solutae nmeri; prosae ora-
rtmica: (ciencia del ritmo) rhthmica, ae f; tionis nmerus; con -, in nmerum; sin -,
rhthmice, es f. Sin: ars rhthmica; numero- extra nmerum.
rum rtio, ars, modertio.
rito: ritus, us m. Uso: - bizantino, byzantinus
rtmicamente: rhthmice. Sin: numerose; ritus; - demonaco, ritus daemonacus vel
concinne; ad (vel in) nmerum; ad (vel per) daemnicus; - paganos de expulsin de de-
nmeros; rhthmica ratione; ad rhythmi nor- monios, ritus pagnici daemoniorum expe-
mas. Uso: bailar -, in nmerum vel ad nme- llendorum; segn el - ortodoxo, ritu
ros saltare; cantar o tocar -, modulate (vel in orthodoxo.
modum) cnere; caminar, marchar -, nume-
rose incdere; hablar -, numerose (vel in ritornelo: (estribillo) v. esta voz // (trozo ins-
modum) dcere; alzar los brazos -, in nme- trumental que precede y a veces sigue un
rum tllere brachia vel bracchia. trozo de canto) proemium, ii n (obertura);
postcnium, ii n. Sin: repetitum cnticum
rtmico: rhthmicus, a, um. Sin: modulatus, (canto que se repite), repetendum cnticum
numerosus, concinnus. Uso: canto -, modula- (que ha de repetirse) // (verso intercalar;
tus (vel numerosus, vel modulatssimus) can- grupo de versos intercalares) versus (-us m)
tus; prosa -, numerosa ortio; no -, intercalaris; versus intercalares // repetir el
incompsitus; enormis; su prosa tiene caden- acostumbrado -, eandem cantilenam cnere.
cia -, eius ortio numerose cadit; disposicin Sin: adem semper decantare.
- de las palabras, verborum constrctio et
nmerus. ritual: (ceremonial) caerimniae, arum fpl //
(libro que contiene ritos) rituale, is n. Sin:
ritmo: (orden acompasado en la sucesin o liber ritualis; sacrorum rtuum liber // adj ri-
acaecimiento de las cosas) rhythmus, i m. tualis, e. Sin: rtuum prprius; ad ritus sacros
Sin: rtio; modus; certae vices. Uso: - biol- ttinens.
gico, rhythmus biolgicus; - biolgicos del
propio organismo, certae sui crporis vices; ritualismo: ritualismus, i m. Sin: nmia ob-
- del mundo, certae vices rerum; - naturales, servntia rtuum.
vices naturales; el acostumbrado - de tra-
bajo, sueta operandi rtio; el - de la vida, ritualista: ritualista, ae m. Sin: ritualismi
vitae rhythmus vel fluxus (-us m) // con - ace- sectator, fautor; rtuum studiosus, peritus,

950
rodar

callens; rtuum observantssimus; scinti rocambolesco: vrius mirificusque.


rtuum eruditus.
rociador: nimbus, i m. Sin: - elctrico, nim-
rivalidad: (competencia) certamen, mnis n. bus elctricus.
Sin: certtio // (enemistad) rivlitas, atis f.
Sin: aemulatus, us m; simultas, atis f; aemu- rock and roll o rocknroll: nuta et vl-
ltio prava, vitiosa, nvida, infesta. vere. Sin: salttio nuta et vlvere; msica
gneris, quod Rocknroll dcitur; modi
rizadillo: nio de pelo -, puellus cincnnulo msici nutntium seque torquntium.
capillo; cincinntulus puer.
rococ: adj trgidus, a, um. Sin: tmidus; in-
rizado: crispus, a, um. Sin: cincinnatus. Uso: flatus; rcocus. Uso: estilo -, trgidum vel in-
de pelo -, cincinnatus; algo -, cincinntulus, flatum dicendi genus // sust rococo indecl.
cincnnulus. Sin: barcus; ars baroca; trgida artis rtio;
nimis exquisitum vriumque genus.
rizo: (ensortijado) v. rizado // (mechn de
pelo ensortijado) cincinnus, i m. Uso: - pe- rodaballo: rhombus, i m.
queo, cincnnulus, i m.
rodaja: (pieza circular y plana, de cualquier
rizoso, v. rizado. materia; ruedecilla) orbculus, i m. Sin: r-
tula // (tajada circular) lamnula orbicularis.
roast-beef, v. rosbif. Sin: segmentum orbiculare. Uso: - de morta-
dela, lamnula murtati.
robar: (cosa robada) furtum, i n. Sin: rap-
tum; res furtiva. rodaje: (conjunto de ruedas) rotae, arum fpl.
Sin: rotarum congries (-ei f) vel acervus //
robo: furtum, i n. Uso: - con fractura o con (preparacin, aprendizaje, prctica) experi-
escalo, furtum fractis claustris factum. mentum temporrium // (Cinem, proceso de
grabacin de una pelcula) pellculae cine-
robot: robotum, i n. Sin: autmatum, i n; m- matogrphicae imprssio // (funcionamiento
china automatria; homo machinalis, mech- controlado de un motor nuevo) motorii (vel
nicus, automatrius, artificialis; homo se machinationis, vel rotarum) compostio. Sin:
ipsum movens; autmaton (-i n) robot. perfecta autoraedae machinamenti commis-
Uso: moverse como robots, robotorum in sura vel accommodtio; rotarum disciplina.
modum se movere; portarse como un -, in ro-
boti modum se grere. rodamiento: Mec voluttio, onis f. Uso: - de
bolas, voluttio globularis.
robtica: robtica, ae f. Sin: ars robtica.
rodar: (filmar o impresionar una pelcula ci-
robtico: robticus, a, um. nematogrfica) pellculam imprmere. Sin:
pellculam cinematogrphicam parare // (mo-
robotizacin: robotorum indctio. verse una cosa por medio de ruedas) volvi.
Sin: devolvi; vehi // (caer) prolapsum vel
robotizar: roboto vel robotis instrere. praecpitem cdere; praecpitem cdere, ferri,
provolvi.

951
rodeo

rodeo: rodeo: (accion de rodear) circitus, Sin: phalangae, arum fpl. Uso: - compresor,
us m. Sin: circumdtio, onis f // (camino ms cylindrus premens // (de mquina de escri-
largo o desvo del camino derecho) flexus, us bir) cylindrus. Uso: cabeza derecha, iz-
m. Sin: circitus, us m; a recta via deflctio // quierda del -, caput dextrum, laevum
(deporte que consiste en montar a pelo po- cylindri.
tros salvajes o reses vacunas bravas y hacer
otros ejercicios) spectculum equestre // (reu- rodio: rhdium, ii n.
nin del ganado mayor para reconocerlo o
para contar las cabezas o para cualquier rododendro: rhododendrum vel rhododen-
otro fin) circitus quitum // (modo ambiguo dron, i n.
de decir una cosa por medio de indirectas)
anfractus, us m. Sin: ambages, is f; verborum rodrign: pedamen, mnis n; pedamentum, i
vel orationis anfractus. Uso: con rodeos, per- n. Sin: adminculum.
plexe vel oblique; sin rodeos, simplciter, sin-
cere, aperte; missis ambagibus; andar con rogacin: (accin de rogar) rogtio, onis f.
rodeos, ambgibus uti; circumlocutinibus Sin: supplictio // rogaciones (letanas en
uti; per circumlocutiones verba fcere; con procesiones pblicas) rogationes, um fpl.
rodeos, perplexe; oblique; sin rodeos, simpl- Sin: arvalis vel arvorum lustrtio; ambarvalis
citer; sincere; aperte; missis ambagibus // lustrtio.
buscar rodeos, moras nctere. Sin: rem
cllide differre. rogativa: ad Deum supplictio vel deprectio
// rogativas, rogationes, um fpl. Sin: litana,
Rodesia, v. Rhodesia. ae f; litanae, arum fpl; preces rogatriae vel
pblicae. Uso: - para pedir la lluvia, ad im-
rodilla: genu, us n. Uso: de rodillas, psitis petrandam pluviam pblicae preces; celebrar
(vel flexis, vel inclinatis) gnibus; gnibus las -, litanas celebrare, gere, pergere.
submissis; inflexo genu; gnibus nixus; caer
de rodillas, gnibus se devlvere; pronis g- rogatorio: rogatrius, a, um. Sin: rogationis
nibus cdere; procmbere genu sive gnua; (gen); ad rogationem spectans.
gnua pnere licui (ante alguien); doblar la
-, hincarse, ponerse de rodillas, v. arrodi- rojear: el - de las cumbres alpinas, iugorum
llarse; estar de rodillas, gnibus niti; gnua Alpinorum rubor (-ris m).
subsdere // (pao basto u ordinario que sirve
para limpiar) pannus vel pnnulus, i m. Sin: rojete, v. colorete.
gusape, is n; gusapum, i n; abstersrius
pannculus. rojo: (radical, revolucionario) russatus, a,
um // sust (ssecla) rsseus vel russatus, i m.
rodillazo: genu ictus (-us m). Uso: los -, russati, orum mpl; la faccin de
los -, russata fctio.
rodillera: (cosa que se pone para comodi-
dad, defensa o adorno de la rodilla) genuale, rol: (rollo) v. esta voz // (papel, funcin) par-
is n. tes, ium fpl. Sin: munus, nris n // (lista o
enumeracin) index, dcis mf.
rodillo: (cilindro que se hace rodar para
allanar y apretar la tierra) cylindrus, i m. rollo: rtulus, i m. Sin: volumen, mnis n;

952
romntico

scapus, i m. Uso: - de papel, chartae (vel cogitandi agendique rtio. Uso: apego a la -,
chartarum) rtulus vel volumen; plagularum cathlicae romanitatis stdium.
scapus; chartarum glomus (glmeris n) // -
fotogrfico, pellcula photogrphica // (ca- romanismo: (entusiasmo por Roma) roma-
rrete cinematogrfico) volbilis discus cine- nismus, i m. Sin: rerum romanarum stdium;
matogrphicus. favor in romanum nomen // (conjunto de ins-
tituciones, cultura o tendencias polticas de
ROM, abrev. de read-only-memory (In- Roma) v. romanidad // (vocablo del dialecto
form): memria fixa. romano) vox romanae dialecti.

romadizo: pituta, ae f. Sin: destilltio n- romanista: romanista, ae m. Sin: rerum ro-


rium; nasi pituta; v. coriza. manarum studiosus (estudioso de la romani-
dad); iuris romani peritus (que profesa el
romana: (balanza) romana, ae f. Sin: statera derecho romano o tiene en l especiales co-
romana. nocimientos); linguarum romanicarum stu-
diosus; romannsium litterarum studiosus
romance: adj romnicus, a, um. Sin: roma- (versado en las lenguas romances y en sus
niensis vel romanensis, e // (lengua romance) correspondientes literaturas).
lingua romnica vel romaniensis. Sin: sermo
romnicus vel romaniensis; neolatina lingua; romanizar: romanizare. Sin: (adoptar la ci-
sermo a latino deductus; lingua vulgaris, a ro- vilizacin romana) vitae cltui Romanorum
mano sermone derivata // (idioma espaol) conformare, aptare; cltui atque humanitati
hispana lingua. Sin: hispanus sermo. Uso: es- Romanorum conformare; cltui moribusque
cribir en -, hispane vel verncule scrbere. Romanorum conformare // (difundir la civili-
zacin romana) mores Romanorum indcere.
romancero: (persona que canta romances)
romanticorum vel fleblium crminum cantor romanticismo: romanticismus, i m. Sin: (es-
// (coleccin de romances) romntica vel fle- cuela literaria de la primera mitad del siglo
blia crmina. Sin: romntica (vel fleblia) XIX) romanticorum schola, doctrina, ars //
crmina collecta vel collectnea. (poca de la cultura occidental en que pre-
valeci tal escuela literaria) romntica aetas
romancista: (dicho de la persona que escriba // (cualidad de romntico, sentimental) nimi
en lengua romance, por contraposicin a la (nmia) mollitudo (-dnis f). Sin: immdica
que escriba en latn) scriptor romaniensis. mollitudo.

romnico: romnicus. Uso: estilo -, stilus ro- romntico: (concerniente o relativo al ro-
mnicus. manticismo o que participa de sus cualida-
des) romnticus, a, um. Sin: ad
romanidad: romnitas, atis f. Sin: res roma- romanticismum prtinens // (partidario del
nae; mores et instituta Romanorum; spritus romanticismo) romanticismi (vel scholae ro-
romanus; ndoles romana; qulitas antiqui mnticae) ssecla vel fautor. Uso: los -, ro-
cultus romani; Romanorum instituta leges- mntici, orum mpl // (novelesco, romanesco)
que; Romanorum cogitandi agendique rtio commentcius, a, um. Sin: fictus // (sentimen-
// (en sentido catlico) cathlicae romanitatis tal) mollis, e. Sin: mollculus; suavis; tener;
instituta ac mores. Sin: romana et cathlica tener atque mollis. Uso: espritu -, molle pec-

953
romanza

tus; seorita -, mollis puella; - como soy, qu fex (-fcis mf) ncibus frangendis.
mollti sum nimi; hay en su nimo algo -,
tnerum quiddam atque molle inest in eius rompeolas: moles (-is f) fluctfraga. Sin:
nimo // (dicho de lugar: ameno, delicioso) moles flctibus obiecta, oppsita , restans.
amoenus. Sin: blandus. Uso: localidad -,
locus amoenus; playas y costas -, amoenita- rompeviento: tuncula vento arcendo vel
tes ltorum et orarum. prohibendo.

romanza: romnticum carmen. Sin: suave ron: rhmium, ii n. Sin: rhumum; cnneus;
cnticum; carmen flbile, cmmovens; cntio scera nutica.
melda vel permulcens; carmen commoven-
dis nimis aptum. roncador: adj ronchans vel rhonchans ; ron-
chissans. Sin : stertens; proflans; ronchsonus
rombo: (figura geomtrica) rhombus, i m. // (pez marino) sparus cntharus.
Sin: sctula, ae f // (rodaballo) rhombus, i m.
roncar: roncare, ronchare, rhonchare, ron-
romboidal: rhomboidalis, e. Sin: scutulatus; chissare. Sin : strtere; proflare; ronchos
rhombi vel sctulae instar. dere; dormiendo ronchos dere.

romera: devota vel sacra peregrintio. roncha: (rebanada) lamnula, ae f. Uso: - de


embutido, farcminis lamnula.
romero: (peregrino) peregrinator, oris m.
Sin: peregrinus; peregrinator, peregrinus ad ronco: raucus. Uso: voz -, vox rauca.
loca sacra // (arbusto) ros (roris m) marinus.
ronda: (accin de rondar) circutio sive cir-
rompecabezas: (problema o acertijo de dif- cumtio, onis f. Sin: nocturna lustrtio, circu-
cil solucin) aenigma, tis n. Sin: res vel tio, circumtio; nocturnus circitus vel
questio abstrusa, obscura, inexplicbilis; in- circmitus, us m // (grupo de personas que
tricata (vel perplexa, vel perdiffcilis) ques- andan rondando) circitores, um mpl. Sin: cir-
tio; inceptum abstrusum; opus rduum // cuitores; vgiles; excubitores; exploratores;
(juego que consiste en reconstituir un dibujo vgiles nocturni . Uso: hacer una -, circuitio-
recortado caprichosamente) subvertculum, nem fcere, gere, obire; circure sive cir-
i n. Sin: devertculum; coagmentationis cumire; lustrare; vsere; ir de - por la ciudad,
ludus. urbem circure, circumire, lustrare, vsere;
pasa la -, vgiles circumeunt // (reunin noc-
rompehielos: (buque para navegar entre los turna de mozos para tocar y cantar por las
hielos) navis glciem frangens, effringens, calles) ivenum turma (vel globus, vel
diffringens, confringens, infringens, perfrin- manus) noctu festive ppidum lustrntium.
gens. Sin: navis glacfraga.
rondar: (dar vueltas alrededor de una cosa)
rompehuelgas: peris desertionem recusans. circure vel circumire. Uso: - las fortificacio-
Sin: condictam peris cessationem (vel inter- nes, circumire munitiones // (recorrer de
missionem, vel desertionem) recusans. noche una poblacin para vigilar o pasear)
v. ronda // (dicho de los mozos: pasear las
rompenueces: nucifrangbulum, i n. Sin: for- calles donde viven las mozas a quienes ga-

954
rosmarino

lantean) puellarum (vel dominularum) vias, roquete: rocchettum vel rochetum, i n.


domos vel fores perlustrare, circuire, circu-
mire. rosa: rosa, ae f. Uso: - silvestre, rosa silves-
tris; - de oro, urea rosa; agua de rosas (esen-
rond: circutio vel circumtio, onis f. Sin: cia de rosas), rosceum, i n; rseum leum;
circitus vel circmitus, mbitus, us m. leum rosceum vel rosatum; rosae sucus;
sucus rosrius; vino de rosas, rosatum, i n //
rondn: (animal) cpselus, i m. Sin: apus, fig, - de los vientos, orbis ventorum. Sin:
dis m // de -, inconsulto. Sin: tmere. ventorum diagramma (-tis n), descrptio,
digraphe (-es f).
ronquera: rucitas, atis f. Sin: vox rauca;
fauces raucae. rosal: (arbusto) rosrium, ii n // (planto de
rosales) rosetum, i n. Sin: rosrium.
ronquido: rhoncus vel ronchus, i m.
rosario: (rezo de la Iglesia) rosrium, ii n.
ronzal: (de cuero) numella, ae f. Uso: atado Sin: sacrum rosrium; rosrium marianum
con -, numell vinctus. vel mariale; rosrium Mariae Vrginis; sa-
crum Beatae Vrginis rosrium; marialis ro-
roa: (sarna) scbies, ei f. Sin: psora, ae vel srii prectio; prex marialis rosrii. Uso:
psorae, arum f. rezar el -, rosrium recitare; rosrii preces
perslvere vel proferre; Beatam Vrginem ro-
rooso: (que tiene o padece roa) scabiosus, srio precari; rezar el - en honor de la Virgen,
a, um. Sin: scaber, bra, brum; psricus. Beatam Vrginem rosrio clere // (sarta de
cuentas) grnulae, arum fpl. Sin: corona ro-
ropa: - blanca, lntea, orum npl. Sin: linte- scea; rosrii corona; marialis corona; corona
mina, um npl. Uso: - de cama, strgulum, i precatria.
n; - de marca, ptimae notae vestimentum; -
para lavar, lavanda, orum npl; lavandria, rosbif: assum craticulatum. Sin: iuvenci caro
orum npl; lavar la -, lntea lavare; ablere assata; iuvenci carnis lmina assata.
vstium sordes; planchar la -, rugata lntea
rdere; lntea complanare; secar la - al sol, rosca: (vuelta circular o espiral de una cosa)
lntea (in) sole siccare; lntea solis vapore spira, ae f // (pan o bollo en forma de -) spira.
apricare; tender la - (lavada), mdida lntea
expnere. roscn: scriblita, ae f.

ropavejero: scrutrius, ii m. rosola: rosola, ae f.

ropera: (la que cuida de la ropa de una co- roseta: zeae granum inflatum. Sin: zeae
munidad) vestplica vel vestspica, ae f. granum tostum, frictum, igne inflatum.

ropero: (armario) vestirium, ii n. Sin: ar- rosetn: roso, onis m. Sin: fenestra instar
mrium vestirium; arca vestiria. Uso: - de rosae; rosceum ornamentum; fenestra circu-
pared, vestirium pareti insertum; v. alacena laris colmnulis exornata.
// (el que cuida de la ropa de una comunidad)
vestspicus, i m. rosmarino: ros (roris m) marinus.

955
rosoli

rosoli o rosol, v. resoli. vel assaturas) vendit.

rosquilla: (bollo en figura de rosca): crstu- rotocalco: (peridico ilustrado) rotochalcus,


lum, i n. i m. Sin: libellus vriis colribus distinctus,
commentrius peridicus picturis exornatus;
rosticera, v. roticera. libellus ex chalcographeo rotbili.

rostro: vultus, us m. Sin: os, oris n; fcies, i rotocalcografa: rotochalcogrphia sive -gra-
f. Uso: - descompuesto, alterado, vultus dis- pha, ae f. Sin: rotochalcogrphicus processus
tortus; vultus distortus ac perturbatus; - her- (-us m).
mtico, vultus hermticus; - melanclico, os
in maesttiam flexum. rotocalcogrfico: rotochalcogrphicus, a,
um.
Rota: (tribunal de la corte romana) Sacra
Rota. Sin: Sacra Romana Rota; Ecclsiae rotograbado: heliogrphia sive -grapha, ae
Conslium ltibus iudicandis. Uso: auditor de f. Sin: heliogrphica ars, incsio, imago.
la -, auditor vel advocatus Sacrae Romanae
Rotae. rotonda: (edificio, sala o cenador de planta
circular o semicircular) holus, i m // (plaza
rotacin: (de disco) cursus, us m. Sin: rot- circular) rea orbiculata.
tio.
rotor: (parte giratoria de una mquina elc-
rotacismo: rhotacismus vel rhotacismos, i trica o de una turbina) rotatrium, ii n. Sin:
m. mchina rotalis.

rotary: socetas vcibus convniens. rotulacin: notculi (vel insignis metllici)


applictio. Uso: - de vehculos, numeralis ve-
rotate (bits) (Inform): rotare. Sin: vlvere. hiculorum distnctio.

rotativa: rotativa, ae f. Sin: rotbile typogra- rotulador: (instrumento semejante a un bo-


phum; rotbile prelum vel praelum; mchina lgrafo o estilogrfica, que escribe o dibuja
typogrphica rotbilis; machinamentum ro- mediante una escobilla o pincel de fieltro)
tablibus (vel rotntibus) litterarum formis grphium coctile.
instructum.
rotular: notculo (vel insigni metllico)
rotativo: rotativus, a, um. Sin: rottilis, ver- instrere. Sin: lmin distnguere; lminam
stilis, e; rotatrium habens motum. (vel notculum, vel insigne metllicum)
applicare (licui rei). Uso: - un coche, una
roticera: (tienda donde se venden asados) motocicleta, autocinetum, brotam automat-
assria, ae f. Sin: assorum vel assaturarum ta- riam notculo instrere.
berna.
rtulo: (ttulo, inscripcin que se pone a una
roticero: assrius, ii m. Sin: assatrius; tos- cosa indicando lo que es) ttulus, i m. Sin:
tor; assorum (vel assarum crnium, vel assa- inscrptio; notculum; scdula vel schdula;
turarum) vnditor; qui assa (vel assas carnes, chrtula; tabella // (cartel anunciador) v. car-

956
rueda

tel. rub: rubinus, i m. Sin: carbnculus; anthrax,


cis m. Uso: - 401, carbnculus quadringen-
rotura: (accin de romper) rptio, onis f. tsimus primus.
Sin: frctio. Uso: - de la direccin, frctio gu-
bernculi; - del freno, frctio sufflminis // rubn, v. rub.
(efecto de romper) ruptura, ae f. Uso: reparar
la - del carro, ruptum currum refcere // Med rubia: (planta) rbia, ae f.
fractura, ae f.
rubidio: rubdium, ii n.
roturacin: fssio vel effssio, onis f.
rubio: flavus, a, um. Sin: subflavus. Uso:
rouge, v. colorete. pelo -, subflavus capillus; flava coma; flavi
capilli.
roulette, v. ruleta.
rublo: rublus, i m. Sin: nummus rssicus.
roulotte: remulcata csula. Sin: domncula
mbilis; domncula vectbilis; domncula rbrica: (epgrafe, ttulo) ttulus, i m. Sin:
autoraedae (adiuncta); habitculum remulca- inscrptio, onis f; epigramma, tis n // (parte
tum. de un libro o revista) pars, partis f // (norma
litrgica) rubrca, ae f.
round: certminis pars. Sin: congressus, us
m. Uso: primer -, congressus primus. rubricar: (poner uno su rbrica en un docu-
mento o escrito con o sin la firma) rubricare
routine (Inform), v. procedure. // (firmar un despacho o papel y ponerle el
sello o escudo de armas) breviata subscrip-
rozamiento: frctio, onis f. Uso: clculo del tione subsignare, obsignare, subnotare.
coeficiente de -, frictionis rtio; coeficiente
de -, frictionis vis. rubriquista: normarum liturgicarum studio-
sus.
rozar: (intr, dicho de una cosa: pasar to-
cando y oprimiendo ligeramente la superficie ruda: ruta, ae f.
de otra) strngere vel perstrngere. Sin: libare;
lviter tngere vel attngere. Uso: - las aguas, rudimental o rudimentario: rudis, e. Sin:
aquas lviter attngere; summas undas strn- elementrius; inchoatus atque rudis; infor-
gere; - la piel, summam cutem perstrngere; mis. Uso: conocimiento - del idioma, elemen-
- la tierra caminando, terram lviter attn- tria sermonis cogntio; forma - de los
gere. sistemas econmicos, rudis rtio rerum oeco-
nomicarum.
Ruanda o Rwanda: Ruanda, ae f.
rueda: rota, ae f. Uso: - anterior, rota mode-
ruands: adj ruandensis, e // sust Ruanden- ratrix vel rectrix; - dentada, rota dentata vel
sis, is m. denticulata; rota dntibus instructa vel ar-
mata; - hidrulica, rota hydrulica, aquaria;
rubola: rubola, ae f. Sin: rossllia; ruben- aqulega rota; - maciza (sin rayos), tmpa-
tes psulae, pstulae, pustillae. num, i n; - motriz o posterior, rota motrix; -

957
rufin

pequea, rotella; orbculus; - de cohetes, rota arum fpl.


ignvoma; - de la fortuna, rota vel rotella for-
tunae; - de molino, mola; molare saxum; - de ruiseor: luscnia, ae f; luscnius, ii m. Sin:
molino de viento, ventrota; - de Oro de adon, nis f.
Pars, rota urea parisiensis; de dos -, brotus,
a, um; de cuatro -, quadrrotus, a, um; - a -, rulero, v. bigud.
rot tangente rotam; cambiar la - del coche,
autoraedae rotam immutare // (crculo o ruleta: (juego de azar) ludus rtulae // (rueda
corro formado de personas o cosas) v. cr- horizontal giratoria que se usa para este
culo, corro. juego) rtula (ldicra). Sin: rotella; discus;
vrsile rotbulum.
rufin: (el que hace el trfico de mujeres p-
blicas) leno, nis m. Sin: lenocinator; mere- Rumania o Rumana: Rumnia, ae f. Sin:
tricum tutor // (hombre vicioso y Romnia; Dacoromnia; Dcia.
despreciable) infamis, prfidus, mprobus
homo. rumano: (natural de Rumania) Rumenus vel
Romenus, i m. Sin: Dacoromanus; Dacus //
rufianear: lenocinari. Sin: lenocnium pro- (adj) rumnicus, a, um. Sin: romnicus; da-
fiteri. coromanus; dacoromnicus; dcicus // (len-
gua -) lingua dacoromnica; dacoromanus
rufianera: lenocnium, ii n. sermo.

rufianesco: lennius, a, um. Sin: lenonis vel rumba: rumba, ae f. Sin: salttio cubana.
lenonum (gen); ad lenocnium ttinens.
run (Inform), ejecutar, realizar las operacio-
rugby: harpasti ludus. Sin: harpastildium; nes especificadas por un programa de un or-
ludus pilae ovatae; ludus follis ovati. denador: operari. Uso: the program is
running, programma operatur; run a pro-
rugoso: rugosus, a, um. Sin: ruginosus; rugis gram, fac ut programma operetur // (sust,
plenus, bsitus, sulcatus; cute contract de- running) opertio, onis f // (cadena, serie de
formis. datos) catena, ae f.

ruibarbo: rhabrbarum vel rabrbarum, i n. runa: (cada uno de los caracteres que em-
Sin: rheubrbarum; reupnticum; rhaeum. pleaban en la escritura los antiguos escan-
dinavos) runa, ae f.
ruido: strpitus, us m. Sin: crpitus, us m;
fragor, ris m; stridor, ris m. Uso: - parsito rnico: rnicus, a, um.
(en la radio), undae radiophnicae interrup-
tae vel perturbatae; meter -, strpere. rupia: (unidad monetaria de la India) rpia,
ae f. Sin: nummus ndicus.
ruina: (accin de caer o destruirse algo)
runa, ae f // (prdida grande de los bienes de ruptura: ruptura, ae f. Sin: fractura; frctio //
fortuna) fortunae naufrgium. Uso: - de su fig violtio, onis f. Sin: intermssio, repudi-
patrimonio, patrimnii (vel rei familiaris) tio, onis f; (- de relaciones amistosas) dirp-
naufrgium // ruinas, escombros, paritinae, tio; alientio; discrdia. Uso: - de un

958
rutina

matrimonio, matrimnium ruptum; - de un


tratado, violtio federis, violatum vel rup-
tum foedus; - entre amigos, amictiae dirp-
tio.

rural: ruralis, e. Sin: rsticus; ruris (del


campo) vel agrorum (de los campos).

rusco: ruscus, i m. Sin: ruscus aculeatus.

rush: nisus, us m. Sin: mpetus extremus.

Rusia: Rssia, ae vel Rssiae, arum f.

ruso: adj russus, a, um. Sin: rssicus. Uso:


en idioma -, rssice // sust Russus, i m.

rstico: rsticus, a, um. Sin: rusticanus; im-


politus; inurbanus // folleto, libro a la rstica
o en rstica, libellus, liber filo compactus
crassioreque charta munitus.

rustidera: ptina assatria.

rustir, v. asar.

ruta: (carretera, camino) v. estas voces. Uso:


- espaciales, itnera astronutica // (derrota
de un viaje) cursus, us m. Sin: dirctio. Uso:
- de un avin, aronavis cursus; - de una em-
barcacin, navis dirctio; martimus cursus
// (itinerario) itinerrium, ii n.

rutina: assduus usus. Sin: assuetus vel itera-


tus modus agendi; consueta vitae rtio; sueta
operandi rtio // (Inform, secuencia invaria-
ble de instrucciones que forma parte de un
programa y se puede utilizar repetidamente)
v. procedure.

959
S
sbado: sbbatum, i vel sbbata, orum n. Sin: sabidillo: adj erudtulus, i m // sust sctulus,
dies sbbati vel Saturni. Uso: - santo, prael- i m. Sin: littrio, onis m.
dium anastsis Dmini Nostri; misa del -
santo, sacrum sollemne ob praeldium anas- sabihondo o sabiondo: adj inanem doctri-
tsis Dmini Nostri; observancia del -, sab- nam ostentans // sust scolus, i m. Sin: rro-
batismus; sbbati observntia; observar el -, gans; doctrinae ostentator, iactator; inanis
sabbatizare; sbbatum clere. (vel vcuae) doctrinae ostentator.

sabana: tesca vel tesqua, orum n. sablazo: (golpe y herida de sable) acnacis
ictus (-us m). Sin: ensis falcati ictus; incurvi
sbana: lnteum, i n. Sin: linteamen, mnis gldii ictus. Uso: dar sablazos, falcato ense
n; lecti lnteum vel linteamen; strgulum; ln- perctere, cedere, ferire, fdere, confdere;
teum strgulum; cubiculare lnteum. Uso: - incurvo gldio ferire.
santa, Sancta Sindon (-nis f); Sacrum Ln-
teum. sable: acnaces, is (ac -em vel -en) m. Sin:
falcatus ensis vel gldius; ensis vel gldius
saban: (en las manos) ulcus (-cris n) ex incurvus.
hiberno frgore. Sin: tumor ex hiberno fr-
gore; tumor a frgore; ulcus a frgore; ulcus sabotaje: iniria, ae f (accin contra el dere-
quod fit ex frgore hiberno; vtium frgoris; cho); interpelltio, onis f (molestia); mora, ae
(en los pies) prnio, onis m; pernculus vel f ( retardo); impedimentum, obstculum, i n
perninculus, i m. (obstculo); communis peris intercssio vel
corrptio; occulta evrsio; occulta vel frau-
saber: (conocer) scire. Sin: novisse (perfecto dulenta vasttio; occulta ac dolosa vasttio.
con valor de presente). Uso: - de memoria,
memri liquid tenere; - de odas, fam li- saboteador: interpellator, oris m. Sin: inter-
quid accepisse; - de buena fuente, certis auc- cessor; morator; impedtor; obstructor; occul-
tribus liquid comperisse; hacer - algo a tus vastator, eversor, direptor; peris
alguien, liquem certiorem fcere de liqua intercessor vel interpellator; qui opus inter-
re; no sabe qu hacer, incertus est quid agat; cedit vel interpellat.
quin sabe esto?, quis hoc scit?; quin
sabe explicar esto?, quis hoc explicare scit?; sabotear: occulte vel fraudulenter evrtere,
sin saberlo, nsciens vel imprdens, entis; a -, pervrtere, vastare, direre, dirpere, inter-
sclicet // (dicho de una cosa, tener sabor) - pellare. Sin: occulte doloseque evrtere (per-
a, spere vel respere liquid. Uso: el vino vrtere ...); eversione dolose affcere;
sabe a pescado, vinum rsipit piscem // (oler communi peri adversari (vel detrimentum
a) olere vel redolere liquid, vel liqua re, vel afferre); secreto impedire vel disturbare.
ex liqua re. Uso: sabe a azafrn, olet cro-
cum; sabe a azufre, slphure olet; nada tiene sabueso: segsius, ii m. Sin: canis segsius,
que sepa a la Academia, nihil olet ex Acade- venator, indagator, vestigator.
ma.

960
saco

saca: pera, ae f. Sin: saccellus m vel sacce- sacarosa: saccharosis, is f.


llum n; scculus.
sacatapn, v. sacacorchos.
sacabotas: furca (-ae f) caligaris. Sin: instru-
mentum clceis detrahendis. sacerdocio: sacerdtium, ii n. Sin: presbyte-
ratus, us m; sacerdotalis ordo; sacerdotis
sacabuche: sambuca, ae f. Sin: grandis tuba; munus, offcium, dgnitas, honor. Uso: - mi-
magna vel mxima tuba. nisterial, sacerdtium ministeriale; - de las
mujeres, sacerdtium feminarum; ejercer el
sacaclavos: clavi ereptor, oris m. Sin: instru- -, fungi sacerdtio; recibir el -, sacerdtium
mentum clavorum extractrium. recpere, assmere, suscpere; sacerdtio au-
geri.
sacacorchos: extrculum vel extrahculum,
i n. Sin: extractrium; obturculi vel crticis sacerdotal: sacerdotalis, e. Sin: sacerdotis
extractrium; tormentum cochleatum; (del sacerdote), sacerdotum (de los sacerdo-
instrumentum lagoenarum apertivum. tes); ad sacerdotis vel ad sacerdotum offcium
prtinens.
sacamuelas: (persona que tiene por oficio
sacar muelas) dntium extractor vel evulsor sacerdote: sacerdos, otis m. Sin: prsbyter;
// (dentista) v. esta voz // (charlatn, embai- Dmini minister. Uso: novel -, sacerdos no-
dor) v. charlatn vnsilis; sacerdtio recens; a (vel in) sacer-
dtio recens; recens sacerdtio auctus vel
sacapuntas: acuminrium, ii n. Sin: acumi- initiatus (v. misacantano); ser ordenado -, sa-
nrium ferrum vel instrumentum. cerdtio augeri; sacro initiari presbyterats
rdine.
sacarfero: sacchrifer, a, um. Sin: sccha-
rum ferens vel cntinens; ad sccharum spec- sacerdotisa: sacerdotissa, ae f.
tans.
saco: (costal) saccus, i m // (chaqueta, ame-
sacarificacin: saccharifictio, onis f. Sin: ricana) iacca, ae f. Sin: thorax, cis m; tho-
scchari confctio; in sccharum transform- rcium; thorace, es f; tuncula; thorax
tio vel muttio. manicatus vel americanus; thorcium mani-
catum vel americanum; thorace manicata vel
sacarificar: saccharificare. americana; tuncula manicata vel americana;
curta tuncula. Uso: - a propsito para prote-
sacargeno: sacchargenus, a, um. ger del viento, tuncula vento prohibendo;
mangas del -, iaccae mnicae // (especie de
sacarimetra: saccharimtria sive -metra, ae bolsa abierta por arriba) saccus, i m. Uso: -
f. Sin: scchari mensura. de cuero, odre para lquidos, clleus vel c-
leus, i m; clleum vel cleum, i n; fabricante
sacarmetro: saccharmetrum, i n. de cueros, culerius vel cullerius // (saqueo)
popultio, onis f. Sin: depopultio; praedtio;
sacarina: saccharina, ae f, saccharinum, i n. dirptio. Uso: entrar, meter, poner a -, popu-
lari, depopulari; praedari; dirpere.
sacaromicetos: saccharomycetes, um mpl.

961
sacra

sacra, v. sacro. digna; soportar sacrificios con la ayuda del


Seor, spera (vel dura, vel grvia, vel iniu-
sacralidad: sacrlitas, atis f. Sin: sacertas, cunda) Dei grti tolerare; hacer - de todo
atis f; sacra ndoles vel forma. por el bien comn, sua mnia remttere so-
cietatis (vel communitatis) saluti // (acto de
sacralizacin: sacrtio, onis f. abnegacin) espritu de -, devovendi se st-
dium. Uso: hacer - de s y de la propia vida
sacralizar: sacralizare. por el Estado, se vitamque suam rei pblicae
condonare vel donare.
sacramental: sacramentalis, e. Uso: vnculo
-, vnculum sacramentale. sacrilegio: sacrilgium, ii n. Sin: violata re-
lgio; indigna tracttio rei sacrae. Uso: come-
sacramentalmente: sacramentliter. Sin: sa- ter un -, sacrilgium commttere, fcere,
cramentali ratione; sacramentali praesnti; admttere, patrare, perpetrare.
sub speciebus sacramentlibus.
sacrlego: adj sacrlegus, a, um. Sin: mpius
sacramentar: licui viticum atque unctio- // sust sacrlegus, i m. Sin: profanator.
nem infirmorum (vel extremam unctionem)
administrare. Sin: vitico atque unctione in- sacristn: sacrista, ae m. Sin: aedtuus; aed-
firmorum (vel extrema unctione) liquem timus vel aedtumus; templi custos; sacrrii
munire. Uso: Jess sacramentado, Iesus sub custos. Uso: ser -, ejercer el oficio de -, aedi-
speciebus sacramentlibus (delitescens); tuare; aeditimari vel aeditumari.
Iesus in sacramento altaris (abscnditus).
sacrista: sacrista, ae f. Sin: sacrrium; se-
sacramento: sacramentum, i n. Uso: admi- cretrium; templi dytum (vel dyta); templi
nistrar, recibir los -, sacramenta administrare penetrlia.
vel suscpere.
sacro: (cada una de las tres hojas que se so-
sacrificio: (ofrenda que se hace a la divini- lan poner en el altar para que el sacerdote
dad) sacrifcium, ii n. Sin: sacrum. Uso: - pudiera leer cmodamente algunas oracio-
eucarstico, domnicum, i n; sacrifcium eu- nes y otras partes de la misa sin recurrir al
charsticum; - expiatorio, piculum; piamen, misal) sacrum, i n. Sin: praecatria (altaris)
mnis n; piamentum; sacrifcium lustrale; sa- tabella; charta glriae.
crifciuum vel sacrum piaculare; celebrar el
santo - de la misa, Missam celebrare, gere, sacudidor: (instrumento con que se sacude)
fcere; sacrum fcere; sacrifcium divinum plveris excussrium. Uso: - de alfombras,
celebrare; eucharsticum sacrifcium offerre; apparatus taptibus quatiendis.
eucharstic hsti litare // (fatiga, esfuerzo,
perjuicio) con tu -, incmmodo tuo; con - de sdico: adj sdicus, a, um. Sin: sadsticus;
tu salud, incmmodo valetdinis tuae; causar sadiana libdine affectus; ad sadismum tti-
a uno - de tiempo y dinero, nummorum tem- nens // sust sadista, ae m.
porisque iacturam licui afferre; soportar un
-, damnum pati // (situacin spera) spera, sadismo: sadismus, i m. Sin: sadiana libido
orum npl. Sin: dura; grvia, iniucunda. Uso: (-dnis f); sadianus furor; sadianus libdinis
- heroicos, incmmoda fortssimis viris furor.

962
salame

sadomasoquismo: sadomasochismus, i m. asunto jocoso) exdium, ii n. Sin: comoed-


ola; fabella cmica vel festiva; msicus lusus;
sadomasoquista: sadomasochista, ae m. iocosa dramtica compostio.

saeta: (manecilla del reloj) v. saetilla. sal: sal, salis mn. Uso: - marina, sal marti-
mus; - gema, sal fosscium; - de cocina, sal
saetera: (aspillera para disparar saetas) fe- coquinrium; ntrium chloratum.
nestella in rcubus. Sin: eiaculandis sagittis
apta fenestella // (ventanilla estrecha de las sala: aula, ae f. Sin: conclve, is n; oecus, i
que se suelen abrir en las escaleras y otras m; diaeta, ae f. Uso: - consistorial o del con-
partes) angstior fenestella. sistorio, aula consistorialis; - operatoria, - de
operaciones, chirurgum; aula operatria;
saetilla: (manecilla del reloj) lancola, ae f. sala chirrgica; - de audiencia, auditrium; -
Sin: gnomon, nis m; index, dcis m. de las audiencias, admissionum aedes (-is f);
- de baile, saltatrium; aula saltatria; oecus
safari: africana ventio vel expedtio. saltatrius; - de cine, cinematographi aula;
theatrum cinematogrphicum; - de concier-
safra, v. zafra. tos, odum, i n; theatrum msicum; - de con-
versacin, xedra; - de descanso, diaeta
saga: (hechicera) saga, ae f. Sin: sgana // quietis vel requietis; diaeta relaxationis vel
(leyenda mitolgica de la antigua Escandi- remissionis (nimi); - de entrada, adduct-
navia) saga, ae f. Sin: fbula mthica. rium; - de espera, procoeton, nis m; prooe-
cus (-i m) praestolatrius; conclave (-is n) vel
sagita: sagitta, ae f. trium exspectatrium; exspectntium ex-
drium; oecus vel conclave exspectntium; -
sagitario: adj sagittarius, a, um // sust sagit- de estar, xedra, ae f; - de estudio, stdium;
trius, ii m. - de fumar, fumrium; - de hospital, cubit-
rium; - de lectura, oecus lectionis; legntibus
Sagitario: (signo zodiacal) Sagittrius, ii m. xedra; - de las mquinas o de los motores,
machinationum cubculum; - de masajes,
sagrario: (parte interior del templo, en que oecus aliptarum; - de prensa, sedes vel oecus
se reservan o guardan las cosas sagradas, diurnriis docendis vel edocendis; - de pri-
como las reliquias) sacrrium, ii n. Sin: sa- meros auxilios, locus promptae curationis; -
cellum; sacer recessus (-us m); locus, in quo de profesores, oecus magistrorum; - de recibo
res sacrae ponuntur. Uso: fig, - del alma, p- o de visitas, cubculum vel conclave salutat-
netral (-lis n) vel penetrale (-is n) nimi; - rium; - de recreo, diaeta recreatria; diaeta
de la conciencia, ntimi sensus mpl; - de la delectationis vel delectamenti; - para televi-
familia, ntima famliae coninctio // (lugar sin, diaeta televisria, televisualis, televisio-
donde se guarda y deposita a Cristo sacra- nis.
mentado) tabernculum, i n.
salamandra: (ser fantstico) salamandra, ae
Sahara: Shara vel Sahara, ae f. Uso: - Es- f // (especie de calorfero de combustin
paol, Shara Hispnica; del -, saharensis, e. lenta) lacnicum anthrcinum.

sainete: (poesa dramtica pequea y de salame: tomculum, i n. Sin: tomcina; v.

963
salamn

mortadela. niae soltio, onis f // (finiquito de un crdito)


crditae pecniae soltio // (finiquito de las
salamn: botellus, i m. cuentas) rationum exaequtio // (cantidad
que en una cuenta resulta a favor o en contra
salar: salire vel sllere; salsare; sale aspr- de uno) resduum vel rliquum, i n.
gere, consprgere, condire; salem asprgere
(licui rei). saledizo, v. salidizo.

salario: salrium, ii n. Sin: merces, edis f; sti- salero: salinum, i n. Sin: concha salis; cn-
pndium; operariorum merces. Uso: - bajo, chula salria.
mercdula; - intermedio, salrium interm-
dium; - mnimo, salrium mnimum; merces salesiano: adj salesianus, a, um. Uso: Socie-
mnima; precios de los -, prtia mercedum. dad -, Salesiana Sodlitas; Pia Socetas Sale-
siana Sancti Ioannis Bosco; Socetas Sancti
salazn: salsugo, gnis f. Sin: salsamentum. Francisci Salsii // sust salesianus, i m. Sin:
Uso: pescado en -, pisces saliti; vendedor de sodalis vel scius salesianus; Societatis
-, salsamentrius. Sancti Francisci Salsii sodalis.

salchicha: salscium, ii n. Sin: iscium vel in- salicilato: salicylatum, i n.


scium, insicolum; lucnica, ae f; btulus,
botellus; farcmen, mnis n; tuccetum vel tu- saliclico: saliclicus, a, um. Uso: cido -,
cetum; hilla, ae f; hillum, i n. Uso: fbrica cidum saliclicum.
de salchichas, salsamentria officina; - de
Viena, botellus vindobonensis; hacer salchi- salicilina: salicylina, ae f.
chas, iscia plassare; intestinum farcire.
salida: (accin y efecto de salir) xitus, us m.
salchichera: taberna suria, botulria, sal- Sin: extio, abtio; bitus, us m; discssio;
ria, salsamentria. Sin: salsamentrii vel bo- discessus, us m; egressus, us m. Uso: - de
tulrii taberna. casa, domuegrssio; - de casa por la noche,
nocturna domuegrssio; la hora de - de los
salchichero: tomaculrius, ii m. Sin: botul- trenes, hora trminum exentium // (partida
rius; isicirius; salsamentrius; porcinrius; de data o de descargo en una cuenta) rtio
v. choricero. perscripta. Sin: dbitum. Uso: salidas, ratio-
nes perscriptae; dbita; expensa // - de bao,
salchichn: tomculum vel tomaclum, i n; sbanum vel svanum, i n. Sin: linteamen
tomcina, ae f. Uso: - con guisantes, tom- balneare; lnteum balnerium.
cina pisis conferta.
salidizo: proiectura, ae f. Sin: cphora, ae f.
saldar: (liquidar enteramente una cuenta)
aes alienum slvere, disslvere, exslvere, saliente: (parte saliente) v. salidizo.
perslvere, exstnguere. Sin: nomen slvere;
pecniam dbitam slvere; pecniam credi- salina: salifodina, ae f. Sin: salinae, arum fpl.
tori slvere; licui satisfcere.
salinero: (concerniente o relativo a las sali-
saldo: (finiquito de una deuda) dbitae pec- nas) salinrius, a, um // (el que trabaja en las

964
salsera

salinas) salinator, oris m. salmodiar: (cantar salmodias) psllere. Sin:


psalmdias cnere vel decantare.
salinidad: salsedo, dnis f. Sin: sali qunti-
tas. salmn: salmo, onis m.

salino: salinus, a, um. Sin: salrius; salin- salmonete: mullus, i m.


rius.
salmuera: mria, ae f. Sin: salsamentum;
salir: exire. Sin: gredi. Uso: - a luz, in salsura; salsugo, gnis f. Uso: pescado en -,
lucem prodire, in vulgus prodire; puedo -?, muriticum; carnes en -, muritica, orum.
licetne mihi foras ire?
salobre: salmaster, stra, strum. Sin: salmci-
salita: exdrium, ii n. Sin: ulula; atrolum; dus; salmcius; salsus.
zothcula; parva aula, parvum conclave.
salol: salolum, i n.
salitral, v. nitral.
saln: xedra, ae f. Sin: oecus; conclave;
salitre, v. nitro. oecus magnus vel mximus; conclave mag-
num vel mximum; perampla aula. Uso: -
salitroso, v. nitroso. con aire acondicionado, conclave re (au-
tmate sive automatrie) purgato; conclave
salivacin: salivtio, onis f. Sin: salivae flu- autmato ris temperamento preditum; - de
xus (-us m). actos, aula magna; - de baile, saltatrium, ii
n; oecus saltatrius; - de estar, xedra; - de
salival: salivalis, e. Sin: salivrius; salivosus; fumar, conclave fumatrium; (- en los teatros
ad salivam spectans. para pasear durante los entreactos) v. foyer;
(- para audiciones, reuniones doctas, etc.)
salivar: salivare. Sin: salivam emttere vel auditrium.
cere.
saloncito o saloncillo: exdrium, ii n. Sin:
salmear: psllere. Sin: psalmizare; psalmos atrolum; zothcula; sellria, orum npl.
recitare (- recitando); psalmos cnere (- can-
tando). salpicadura: aspergo, gnis f. Sin: asprsio;
aspersus, us m.
salmista: psalmista, ae m. Sin: psaltes, ae m;
psalmgraphus; psalmorum auctor vel scrip- salpullido, v. sarpullido.
tor.
salsa: salsa, ae f. Sin: intinctus, us m; condi-
salmo: psalmus, i m. Uso: recitacin o canto mentum; conditura; ius, iuris n; liquamen,
de los -, psalmdia; libro de los -, psaltrium; mnis f; liquamentum. Uso: - blanca, condi-
liber psalmorum. mentum album; - picante, embamma, tis n;
con -, iurulentus vel iussulentus; - de man-
salmodia: psalmdia sive -oda, ae f. Sin: teca, butreum ius.
psalmorum recittio (- recitada); psalmorum
cantus (- cantada). salsera: (vasija en que se sirve salsa) sals-

965
saltadero

rium, ii n. Sin: iuris capdo (-dnis f). los, pro sngulis equis, aut equis per manpu-
los impedimenta superntibus, magnum
saltadero: locus ad saliendum aptus. Sin: premium delatum, propsitum, datum, tri-
locus sltibus faciendis vel dandis. butum // dar un - mortal, cernuare; cpite de-
orsum psito vel misso saltare; ejercitarse en
saltador: (persona que tiene oficio o ejerci- el -, saltu se exercere; pegar un -, saltum
cio en que necesita saltar) saltator, oris m. dare, dere, fcere; superar de un -, saltu su-
Sin: desultor. Uso: - con esques, desultor perare // (cascada de agua) aquae deiectus,
nartatrius. lapsus, prolapsus, us m. Sin. aqua cadens.
Uso: - del Nigara, deiectus Nigarae.
saltamontes: mantis (-tdis f) religiosa. Sin:
insectum oranti smile. saltuario: interruptus, a, um. Sin: intermis-
sus; non contnuus.
saltar: salire in + ac. Sin: desilire vel exsilire
ex (vel de) + abl, ad + ac; transilire (- por en- salud: valetudo, dnis f. Sin: salus, tis f.
cima de) + ac. Uso: - al cuello de uno, in Uso: - buena, bona (vel cmmoda, vel nte-
collum alicius invdere; collum alicius gra, vel firma, vel prspera) valetudo; - deli-
amplexu ptere; - de alegra, exsultare; gu- cada, tnuis (vel minus cmmoda, vel
dio exsultare; nmia voluptate gestire; - a la imbecillior) valetudo; - mala, non bona (vel
vista, apparere; manifestum esse // (omitir) infirma, vel aegra, vel incmmoda) valetudo
omttere vel mttere. Sin: praetermttere; // -!, salve!; salvus sis!; felciter tibi!; a tu -!,
praeterire; missum fcere. Uso: - palabras, a la - de usted , bene te!, bene tibi!; a vues-
verba praetermttere; - la comida, abstinere tra -!, a la - de ustedes!, bene vos!, bene
se cibo. vobis! ; cmo va su -? quam vales? qua es
valetdine? // beber, brindar a la - de uno, v.
salterio: psaltrium, ii n. Sin: liber psalmo- brindar; cuidar de su -, valetdini indulgere,
rum. inservire, peram dare, prcere; descuidar la -,
valetdinem neglgere; parum valetdini
salto: saltus, us m. Uso: - mortal, saltus c- prcere; desearle a uno buena salud, salutem
pite deorsum psito; - triple, saltus ternus; - licui precari, liquem salvere iubere; la -
a pie juntillas, saltus iunctis pdibus; - a pier- disminuye, valetudo decrescit; estar bien de -,
nas abiertas, saltus crribus varicatis; a sal- gozar de buena -, bene vel recte valere; bona
tos, a brincos, saltuatim; assultim; subsultim, valetdine frui; prspera valetdine esse;
exsultim; saliendo; saltitando; - con esques, gozar de perfecta -, vender o verter -, ptime
desultura nartatria; de un -, saltu; - de al- vel pancrtice valere; ntegra valetdine esse;
tura, saltus in altum vel in altitdinem; - del esse incorrupta sanitate; ptima valetdine
caballo, saltus eclei; - de frente, saltus recto uti; no estar bien de -, infirma valetdine
crpore; - de lado, saltus a ltere; - de longi- esse; aegra esse valetdine; valetdine in-
tud, saltus in longum vel in longitdinem; - cmmoda esse; perder la -, valetdinem
de longitud con impulso, saltus in longum amttere; recuperar la -, sanari, consans-
mpetu capto; - de prtiga o con garrocha, cere; valetdinem recuperare vel reciperare;
saltus perticrius, perticalis, perticatus; saltus sanitatem recpere; tener poca -, tener una -
hastili sustinente; hastae innixum salire; - al delicada, tnui esse valetdine
o en el agua, saltus in aquam // gran premio
de - individuales, o por equipos, de obstcu- saludar: salutare. Sin: valedcere; consalu-

966
salvoconducto

tare; persalutare; salutem dcere, dare, ferre, salus, utis f // (consecucin de la gloria y
afferre, portare, mandare. Uso: - afectuosa- bienaventuranza eterna) salvtio, onis f.
mente, cordialmente, benigne (vel blande, vel
blndius) salutare; - a uno en nombre de salvado: furfur, ris m. Sin: purgamentum.
otro, salutem dcere licui nmine alicius; Uso: pan de -, furfreus panis.
licui alicius salutem nuntiare; - oficial-
mente a uno, licui officiliter valedcere; - a salvador: servator, oris m. Sin: conservator;
uno por escrito, salutem licui scrbere; - con salutis auctor, effector; soter, ris (ac -era m);
la voz, con la mano, con sea, voce, manu, qui salutem dat, dedit, etc.; tambin salvator
nutu salutare; - inclinando la cabeza, incli- con referencia a Jesucristo. Uso: Jesucristo,
nato cpite salutare; saldalo de mi parte, - del gnero humano, Iesus Christus humani
illum verbis meis saluta; te saludo, salve; sal- gneris salvator, servator, sospitator; nuestro
vus sis; te salvere ibeo; despus de salu- -, Christus nostrae salutis auctor; Christus qui
darse, salute data acceptaque. nos servavit.

saludo: salus, utis f. Sin: saluttio; persalu- Salvador (El): Salvatria, ae f. Uso: Rep-
ttio. Uso: - de bienvenida, saluttio gaudia- blica del -, Salvatoriana Respblica.
lis; extremo -, supremum vale; - cordiales
(frmula de cortesa al terminar una carta), salvadora: servatrix, icis f. Sin: salutis auc-
multam salutem! // devolver el -, liquem re- trix (-cis f); sospitatrix; sspita.
salutare; enviar un -, salutem mttere, man-
dare, impertire ; enviar mil -, los ms salvadoreo: adj salvatorianus, a, um // sust
cordiales -, multam salutem licui impertire; Salvatorianus, i m.
licui salutem plrimam impertire; licui sa-
lutem plrimam et plenssimam impertire; salvamento: conservtio, onis f. Sin: salv-
hacer el - militar, salutationem more militari tio; incolmitas.
fcere; llevar los -, salutem ferre, afferre,
nuntiare. salvar: (librar de un riesgo o peligro, poner
en seguro) servare. Sin: conservare; salvum
salva: (saludo hecho con disparo simultneo fcere; liberare // salvarse, salvari. Sin: sal-
de varias piezas de artillera) tormentria vum feri; perculum vitae effgere; (e) per-
consaluttio. Sin: tormentorum explosiones culo vitae evdere; se (e) perculo vitae
honoris caus; tormentorum strpitus (vel erpere // (dicho de Dios: dar la gloria y bien-
fragor, vel crpitus) salutandi caus emissus; aventuranza eterna) salvare.
saluttio tormentorum bellicorum fragre
facta. Uso: resuenan reiteradas - de caones, salvavidas: salutis cngulum. Sin: orbis s-
tormenta plrimis emissinibus salutis caus breus; gmmeus crculus vel orbis. Uso: in-
rsonant // - de aplausos, mximus plausus; flar el -, gmmeum orbem re inflare vel
la sala reson de una - de aplausos, a cuncto tumefcere.
consessu plausus est mltiplex datus.
salvilla: scutella, ae f. Sin: subcuppa; patella
salvabarros, v. guardabarros. vel ptina suppositria.

salvacin: (accin de salvar o salvarse) con- salvoconducto: sngraphus, i m. Sin: fides,


servtio, onis f // (efecto de salvar o salvarse) ei f; fides pblica; fides pblico (vel pblice)

967
samaritano

data; scriptum fidem pblicam dans. Uso: de mujer, soccus mulebris; en, con sanda-
gracias al -, fide pblica interpsita; conce- lias, crepidatus, soleatus; el que hace o vende
der un - a alguien, fidem (pblicam) licui sandalias, solerius, ii m; sandalirius; po-
dare; obtener un -, fidem (pblicam) acc- nerse las -, sandlia (vel crpidas, vel sleas,
pere; pedir un -, fidem (pblicam) postulare. vel soccos) sibi indere; quitarse las -, sand-
lia dmere vel depnere.
samaritano, na: adj samaritanus, a, um //
sust Samarites, ae m; Samartida, ae vel Sa- sanda: (planta) ccumis, mris m. Sin: an-
maritis, tdis f // (dicho de persona que ayuda gria; citrullus; cucrbita angria; ccumer
a otra desinteresadamente) vir liberalis et be- citrullus // (fruto) angrium, ii n; melo (-nis
nficus; mulier liberalis et benfica. m) ndicus; cucmeris citrulli fructus.

Samoa: Insulae Samoanae. sndwich: pastillum fartum vel farctum. Sin:


pastillum sanduicense; orbculus panis far-
samovar: rssica authepsa. tum. Uso: - de jamn, pastillum pern far-
tum; pastillum pernae quadr fartum;
San: sanctus, a , um. Sin: divus. Uso: San pastillum lamnulis pernae fartum.
Pedro, Sanctus Petrus; Divus Petrus; iglesia
de San Juan, templum divo Ioanni sacrum vel saneamiento: Agr bonifictio, onis f. Uso: -
dicatum; imagen de San Juan , divi Ioannis de terrenos paludosos, exsicctio paludum //
imago vel simulacrum. fig, - moral, corrctio et emendtio morum.

sanativo: sanativus, a, um. Sin: saltifer; sa- sanear: ad sanitatem redcere. Sin: sanum
lutaris; salber. fcere. Uso: - una comarca, regionem insalu-
brem salubrem rddere vel fcere; - un te-
sanatorio: sanatrium, ii n. Sin: valetudin- rreno, incultum silvestremque locum cultum
rium; valetudinrium infirmis chrnicis. Uso: fertilemque rddere; - pantanos, paludes sa-
- de recuperacin, recreatrium. lubres rddere; palstria loca exsiccare in ar-
vorumque formam redgere // fig, - las
sancin: (pena) poena, ae f. Sin: lex poenalis costumbres, mores ad virtutem conformare.
// (autorizacin o aprobacin) snctio, onis. Sin: mores in mlius commutare.
Sin: actus (-us m) sanciendi; ratihabtio.
sangrar: (tr, abrir o punzar una vena y ex-
sancionador: confirmator, oris m. traer sangre con fines teraputicos) licui
venam ferire, aperire, incdere; licui sngui-
sancionar: (dar fuerza de ley a una disposi- nem e (vel a, vel de) venis detrhere, ded-
cin) sancire. Sin: statere; decrnere // (au- cere, haurire // (intr, arrojar sangre)
torizar o aprobar) probare vel approbare. snguinem emttere.
Sin: admttere; confirmare // (aplicar una
sancin o castigo) punire. Sin: multare; sangre: sanguis, gunis m. Sin: cruor, oris m.
poen liquem multare vel affcere. Uso: relativo a la -, haemticus.

sandalia: sandlium, ii n. Sin: crpida; c- sangra: (accin y efecto de abrir o punzar


liga; slea; soccus (especialmente la de los una vena para sacar sangre) venae sctio.
frailes). Uso: - pequea, ligera, scculus; - Sin: phlebotmia sive -toma; snguinis de-

968
saque

trctio // (fig, gasto continuo sin compensa- gere et celebrare dies festos.
cin) immdicus sumptus depromptus. Sin:
immoderata pecniae erogtio. santiguarse: signo crucis signari vel se sig-
nare.
sanidad: snitas, atis f. Sin: valetudo, dnis
f. santimonia: (cualidad de santo) v. santidad.

sanitario: sanitrius, a, um. Sin: medicnus; santo: adj (de especial virtud y ejemplo)
ad sanitatem prtinens. Uso: agentes -, vale- sanctus, a, um // (sagrado, consagrado)
tdinis operrii; sanitatis opfices; boletn -, sacer, sacra, sacrum // sust sanctus homo
v. boletn; cordn -, loci obstrctio valetdi- (-mnis m). Sin: divus vir. Uso: los - , sancti,
nis caus; estructuras -, institutiones sanita- orum mpl; - del cielo, caeles, ltis, caelcola ,
tis; personal -, valetdinis curatores. ae m; caelestis ncola // - y sea, tssera. Uso:
dar el - y sea, tsseram dare.
San Salvador: (repblica) Salvatoriana Res-
pblica // (ciudad) Soterpolis, is f. Santo Domingo: (repblica) Dominiciana
Respblica // (ciudad) Dominicpolis, is f.
snscrito: adj snscritus, a, um. Sin: sns-
chratus; sanscrticus; ndicus; Indorum (gen) santn: (hombre que profesa vida austera y
// sust lingua snscrita, snschrata, sanscr- penitente fuera de la religin cristiana) as-
tica. Sin: antiquorum Indorum sermo. ceta non christianus // (coloq, hombre hip-
crita o que aparenta santidad) pietatis
santabrbara: receptculum navale armo- simulator.
rum.
santuario: sancturium, ii n. Sin: sacra
Santa Klaus: sanctus Nicolaus. aedes; templum; locus sacer; sacrrium .
Uso: fig, en el - de la conciencia, in interiore
Santa Sede: Sancta Sedes (-is f). nimi sacrrio.

santidad: snctitas, atis f. Sin: sanctimnia; santurrn: (nimio en los actos de devocin)
sanctitudo, dnis f. in externis pietatis ctibus nmius // (gaz-
moo, hipcrita que finge ser devoto) pietatis
santificacin: sanctifictio, onis f. simulator vel ostentator. Sin: religionis osten-
tator; superstitiosae pietatis ostentator; pieta-
santificador: sanctificator, oris m. Sin: sanc- tis spciem prae se ferens; simulator;
titatis effector, dator, largitor. hypcrita; fictor; fallax; duplex.

santificante: sanctficans, antis. Sin: sanct- santurronera: simulata petas. Sin: religio-
ficus; sanctum effciens. nis ostenttio vel simultio.

santificar: sanctificare. Sin: sanctum rddere sapo: (juego) v. rana.


vel effcere; ad sanctitatem addcere vel
perdcere. Uso: - las fiestas, diei festi reli- saque: (accin de sacar la pelota) pilae iac-
gionem clere; dies festos pie celebrare; dies ttio. Uso: - de esquina, v. corner.
festos sancte religioseque gere; religiose

969
saqueador

saqueador: praedator,oris m. Sin: depopula- sarda: (pez) v. sardina.


tor; direptor; spoliator; vastator; devastator.
sardina: sarda, ae f. Sin: sardina, sardella,
saquear: depraedari. Sin: exspoliare, spo- srdula. Uso: - salada, sarda salta; sardinas
liare; expilare. en aceite, sardae leo condtae; sardae sub
leo (in thecis inclusae); sardinas en latas,
saqueo: praedtio, onis f. Sin: depopultio. sardae in thecis (inclusae); sardinas en sal-
muera, sardae in mria (natantes).
sarampin: boa vel bova, ae f. Sin: morbilli,
orum mpl. sardio, v. sardnica.

sarcasmo: (burla sangrienta, irona mordaz sardo: (de Cerdea) sardus, a, um. Sin: sar-
y cruel) acerbus (vel contumeliosus, vel mor- diniensis, e; sardus // (hab) Sardus, i m //
dax) irrisus (-us m); acerba (vel contume- (lengua -) lingua sarda. Sin: lingua sarda,
liosa, vel mordax) irrsio; verborum acrbitas, sardiniensis, Sardniae.
diccitas, aclei (-orum mpl). Uso: pinchar
a uno con sarcasmos, liquem crpere salse sardnica o sardnice: sardnicha, ae f; sr-
dictis (vel verborum acleis, vel convciis) // donyx, chis f.
Ret sarcasmus vel sarcasmos, i m. Uso: con -,
v. sarcsticamente. sardnico: sardnius vel sardnicus, a, um.
Sin: acerbus; amarus; contumeliosus; mor-
sarcsticamente: acerbe. Sin: contumeliose; dax; malignus.
mordciter.
sarga: (tela) serga, ae f. Sin: srica.
sarcstico: acerbus, a, um. Sin: mordax, acis;
aculeatus; dicax, acis. Uso: palabras -, sargento: ptio, onis m. Sin: ptio pedestris;
acerba (vel salsa, vel amara) dicta. praefectus manipularis vel manipulrius;
summus decriae instructor Uso: - primero
sarcfago: sarcphagus, i m vel sar- de infantera, ptio maior pedester; - de arti-
cphagum, i n. llera, ptio tormentrius; - de gendarmera,
praefectus manipularis mlitum a pblica tu-
sarcolema: sarcolemma, tis n. Sin: muscu- tela.
lorum membrana vel tgumen (-mnis n), teg-
mentum, tegimentum, tegumentum. sarna, v. acariasis.

sarcologa: sarcolgia sive -loga, ae f. Sin: sarpullido o sarpullo: impetgo, gnis f.


musculorum (vel de msculis) doctrina, dis-
ciplina, scintia. sarraceno: adj saracenus, a, um. Sin: sara-
cnicus // sust Saracenus, i m.
sarcoma: sarcoma, tis n. Sin: tumor malig-
nus. sartn: sartgo, gnis f. Sin: patella; fretale, is
n.
sarcomatoso: sarcomatosus, a, um. Sin: sar-
cmate affectus; ad sarcoma ttinens. sastra: (mujer del sastre) vestfici mlier //
(mujer que tiene el oficio de sastre) vestfica,

970
save

ae f. Sin: sartrix, cis f; sarcinatrix, cis f. satrico: adj satricus, a, um // sust satricus,
i m. Sin: satirgraphus.
sastre: vesttor, oris m. Sin: vstifex, fcis m;
vestficus. Uso: - remendn, sarcinator. satisfaccin: (reparacin de un agravio) sa-
tisfctio, onis f. Uso: pedir - de una injuria,
sastrera: (oficio de sastre) ars vestiria. Sin: iniriam vindicare // (expiacin de la culpa)
vestficis ars // (taller de sastre) vestificna, satisfctio culpae. Sin: purgtio // (presun-
ae f. Sin: vestifcium; officina vestiria; vs- cin) arrogntia, ae f. Sin: iacttio; suprbia;
tium officina; sarcinatoris officina; sartoris nmia sui confidntia // (vanagloria) inanis
opifcium. glria. Sin: glorola; eltio; innitas; vnitas
// (confianza o seguridad del nimo) confi-
satn, satans: Satan m indecl. Sin: stanas, dntia, ae f. Sin: fidcia; sui confidntia //
ae m. (cumplimiento del deseo o del gusto) satis-
fctio, onis f. Sin: adimpltio; delecttio,
satnico: satnicus, a, um. Sin: diablicus; oblecttio; gudium; laettia; suvitas // (una
satansticus // fig nefandus; nefrius. de las tres partes del sacramento de la peni-
tencia) satisfctio, onis f.
satanismo: satanismus, i m. Sin: cultus sat-
nicus vel daemonacus. satisfacer: (pagar enteramente lo que se
debe) creditori satisfcere // (hacer una obra
satelital: satellticus, a, um. que merece el perdn de la pena debida) ex-
piare. Sin: purgare; satisfcere // (aquietar y
satlite: satelles, ltis m. Uso: - artificial, te- sosegar las pasiones del nimo) sedare. Sin:
lesatelles; satelles artificialis, artificiosus, placare // (dar solucin a una duda o a una
factcius, arte factus; luna artificialis, artifi- dificultad) respondere. Sin: satisfcere //
ciosa, arte facta; - artificial de reconoci- (deshacer un agravio u ofensa) iniriae (vel
miento, satelles artificiosus speculatrius; - de iniri) satisfcere licui.
comercial, telesatelles commercialis; - de co-
municaciones, satelles telecommunicatrius; strapa: strapa, ae m. Sin: strapes, ae vel
va -, ope satllitis artificialis; - con una pe- strapes, is m.
rrita a bordo, satelles ctulam cntinens //
lanzar un -, satllitem procere vel propllere; saturacin: saturtio, onis f. Sin: satritas;
el - gira en el espacio, arte factus satelles per satetas; plnitas.
inane fertur, vel per caelstia sptia circum-
gitur. saturnismo: saturnismus, i m.

satn: rasum, i n. Uso: - de seda, rasum sri- sauce: salix, cis f. Uso: - llorn, salix babi-
cum. lnica.

satinado: levigatus, a, um. Sin: levis factus; sauna: vaporrium, ii n. Sin: blneum vap-
levitate donatus. reum.

stira: stira, ae f. Sin: satricum, i n ; carmen sauquillo: glbulus nivis; v. mundillo.


satricum.
save (Inform), conservar: servare vel con-

971
saxofn

servare. Sin: (data in disco) repnere. secador: instrumentum siccatrium. Sin: ex-
siccator, oris m. Uso: - de cabello, machnula
saxofn o saxfono: saxphonum vel saxo- favnia; flabellum favnii vel frici; instru-
phnum, i n; saxophnium. mentum flaturale (cpitis capillis siccandis);
manbrium capillorum siccficum, siccati-
saxofonista: saxophonista, ae m. vum, siccatrium.

saya: (falda) gonna vel gunna, ae f; dim gon- secadora: (mquina) mchina siccatria.
nella vel gunnella. Sin: lacnia; cstula; su-
bcula; stola; hypoznium; hemitnica secante: papel -, charta bbula.
inferior.
seccin: (cada una de las partes en que se di-
sayal, v. sayo. vide un conjunto de objetos) lculus, i m. Sin:
loculamentum; rgio; provncia. Uso: - de
sayo: sagum, i n. Sin: sgulum. calzado, calceamentorum lculus vel rgio; -
de discos, discorum lculus; - de los juguetes,
scan (Inform), escanear: scndere (pginam, crepundiorum loculamentum; - de libros de
imginem). ciencia ficcin, librorum de scintia fabulari
lculus; - de perfumes, unguentorum lculus;
scanner (Inform) aparato de teledeteccin, - de vestidos, vstium lculus // (parte de un
apparatus investigatrius. Sin: instrumentum escrito) pars, partis f. Sin: sctio, onis f;
exploratrium // (aparato que sirve para di- caput, ptis n (captulo); artculus (subdivi-
gitalizar un documento: texto o imagen) sin). Uso: en la primera - de este libro, in
scansrium, ii n. Sin: apparatus pticus ad le- sectione prima huius libri // (en los medios de
gendam imginem. comunicacin, espacio que se reserva para
un tema determinado) sctio, onis f. Uso: la
schilling: (unidad monetaria) scellinus, i m. - de propaganda, sctio rebus propagandis
vel evulgandis; sctio nntiis monitisque pro-
schola cantorum, v. capilla (cuerpo de can- pagandis // (cada una de las partes en que se
tores de alguna iglesia). divide una empresa, organizacin, etc.) pars,
partis f. Sin: sctio; administrtio. Uso: jefe
scotch: (whisky escocs) vschium scticum de -, caput partis; la - del puerto, administr-
// (cinta adhesiva) taenola glutinativa. tio ports.

scout: puer explorator m; exploratrix puella secesionismo: secessionismus, i m. Sin: se-


f. cessionis stdium.

screen (Inform): scrnium, ii n. Sin: qua- secesionista: secessionista, ae m. Sin: seces-


drum; v. pantalla. sionis auctor, fautor, studiosus.

screenmode (Inform): modus (imginem) ex- secoya: sequoia, ae f. Sin: vellingtnia gigan-
hibendi. ta.

secadero: officina siccatria. secrecin: secrtio, onis f. Sin: excrtio; ex-


creta, orum npl; crporis eiectamentum vel

972
sector

effsio. gregationis de Seminriis et Universitatibus


studiorum; - de la ONU, Secretrius Coets
secretaria: secretria, ae f. Sin: scriba, ae f; Unitarum Nationum // - de cmara, scriba
mlier a secretis. cubiculrius.

secretara: (cargo de secretario) secretrii secreter: armrium scriptrium.


vel scribae offcium. Sin: secretrii vel scri-
bae munus (-nris n) // (oficina donde tra- secreto: adj arcanus, a, um. Sin: occultus //
baja) secretria, ae f. Sin: secretrii vel sust res (rei f) arcana vel occulta. Uso: - epis-
scribae sedes // - de Estado, Officium pbli- tolar, opertum litterarum.
cis expediendis negtiis.
secta: secta, ae f. Uso: - filosfica, philoso-
secretariado: secretariatus, us m. Sin: secre- phorum secta; - satnica, secta satnica vel
trii vel scribae offcium (cargo de secreta- satanstica; adherir a - satnicas, sectis sat-
rio), sedes (oficina donde despacha). Uso: - nicis adhaerscere vel adhaerre; adepto de
de oficina pblica, ministrium a negtiis vel una -, sectae assectator.
a tbulis pblicis // (cuerpo o conjunto de se-
cretarios) secretrii, orum mpl. Sin: scribae, sectario: adj sectrius, a, um. Sin: factiosus
arum mpl. // sust sectrius, ii m. Sin: consectator; homo
factiosus.
secretario: (persona encargada de recibir la
correspondencia, extender las actas, etc.) se- sectarismo: sectarismus, i m. Sin: factisitas;
cretrius, ii m. Sin: scriba; a secretis; ab arca- stdium factiosum; prpriae factionis st-
nis; adiutor ab actis vel ab epstulis. Uso: - dium.
jefe, secretrius princeps, primus, caput; - na-
cional del consejo de seguridad, secretrius sector: (Geom, porcin de crculo) sector,
nationalis conslii securitatis; - particular, se- oris m. Sin: crculi pars // (Geom, porcin de
cretrius particularis, - privado, secretrius esfera) - esfrico, sector sphericus // (parte
privatus; - de una asociacin, scriba alicius de una ciudad , de un local o de cualquier
consociationis, - de una cofrada, scriba ali- otro lugar) rea circumscripta. Sin: rgio de-
cius sodalitatis, sodalcii, collgii; - de co- finita // (cada una de las partes de una colec-
misin, ab actis conslii licui rei curandae, tividad, grupo o conjunto que tiene
accurandae, administrandae; - de embajada, caracteres peculiares y diferenciados) pars,
legatorum ssecla; legati ssecla et adminis- partis f. Sin: sector; sctio; provncia; rgio;
ter; - del intendente municipal, ab actis urbis campus. Uso: - cientfico, tcnico, econ-
praefecti; ser - de uno, esse licui a manu, mico, provncia doctrinarum, rtium, rerum
vel ab actis, vel ab epstulis // (mximo diri- oeconomicarum; - industrial y de los servi-
gente de algunas instituciones) secretrius, ii cios sociales, provncia rtium et comm-
m. Sin: praefectus; praepsitus. Uso: - Gene- nium ministeriorum; - social, rerum
ral, Secretrius Generalis; - de Estado, pbli- socilium provncia vel campus; determina-
cis negtiis praefectus; Civitatis (vel rei dos - de apostolado, certae apostolats pro-
pblicae) negtiis praepsitus; cardenal - de vnciae; - de la Cmara del Senado, sector
Estado, cardinalis pblicis (Ecclsiae) neg- Cmerae Senats (centrum, ala dextra, ala si-
tiis praefectus; - de la Congregacion para los nistra).
seminarios y universidades, Secretrius Con-

973
sectorial

sectorial: partis prprius. tumbres seculares) saeculorum morum in-


dctio // (reduccin de un sacerdote catlico
secuaz: sectator, oris m. Sin: assectator. al estado laical) ad saecularem statum redc-
tio; ad seculum remssio // (regreso al es-
secuencia: sequntia, ae f. tado laical) ad seculum regrssio vel rditus
// (autorizacin a un religioso para que
secuencial: (relativo a la secuencia) sequen- pueda vivir fuera de la casa religiosa) facul-
tialis, e. tas ad statum saecularem degendum.

secuestracin: sequestrtio, onis f. secularizado: (hecho secular lo que era reli-


gioso) saecularizatus, a, um // (dicho de sa-
secuestrador: sequestrator, oris m. Sin: se- cerdote catlico) ad saecularem statum
quester, stri m; sequestris, is m; ablator, oris redactus, vel ad seculum remissus (reducido
m; sequestrationis auctor. Uso: - de aviones u al estado laical); ad seculum regressus; sa-
otros vehculos, abductor; - de personas, ab- cerdtio abdicatus (vuelto al estado laical) //
ductor, ablator, plagirius. (dicho de religioso: autorizado para que
pueda vivir fuera de la casa religiosa) in-
secuestrar: (retener indebidamente a una dulto saecularizationis donatus.
persona) liquem sequestrare, cpere, segre-
gare // (forzar al piloto o chofer a dirigir el secularizar: (hacer secular lo que era ecle-
vehculo a un sitio determinado por el asal- sistico) saecularizare // (dar a una cosa ca-
tante) abdcere // (depositar judicial o gu- rcter secular) profano sui addcere vel
bernativamente una alhaja) sequestrare. Sin: destinare // (introducir costumbres seculares)
in sequestro pnere; pnere apud seques- saeculares mores indcere // (reducir a un sa-
trum; pnere sequestro // (embargar judicial- cerdote catlico al estado laical) ad saecula-
mente) liquid occupare. Sin: pignerari. rem statum redgere. Sin: ad seculum
remttere // (autorizar a un religioso para que
secuestro: (accin y efecto de secuestrar) se- pueda vivir fuera de la casa religiosa) licui
questrum, i n vel sequestrtio, onis f. Sin: ob- indultum saecularizationis concdere; li-
dctio. Uso: - de avin u otro vehculo, quem indulto saecularizationis donare // se-
abdctio; - de bienes, occuptio; - de perso- cularizarse, ad seculum redire vel rgredi.
nas, sequestrtio; plgium; obdctio hmi-
num. secundario: secundrius, a, um. Sin: secun-
danus; secundus; secundi rdinis. Uso: partes
secular: (seglar) saecularis, e. Sin: profanus; -, secundae partes.
licus. Uso: la propia ndole -, prpria ndo-
les saecularis; sacerdote - (no religioso), sa- secuoya, v. secoya.
cerdos saecularis.
seda: sricum, i n. Sin: bombyx, cis m. Uso:
secularismo: saecularismus, i m. - artificial, sricum factcium; - basta, sri-
cum crudum vel rude; - falsa, pannus pseu-
secularizacin: (accin de hacer secular lo dosricus; - genuina, sricum genunum; -
que era eclesistico) saeculariztio, onis f // lavable, sricum lavbile; de -, sricus; bom-
(accin de dar a una cosa carcter secular) bcinus; ataviado con telas de -, sericatus;
profano sui addctio // (introduccin de cos- fbrica de -, sericorum vel bombycinorum

974
segn

officina; mercader de -, sericrius; sericrius vel sedimentum depnere: // sedimentarse,


negotiator vel negtians; vestido de -, vestis subsdere.
srica vel bombcina.
sedimentario: sedimentrius, a, um. Sin: ad
sedal: (hilo o cuerda de la caa de pescar) sedminis depositionem spectans.
lnea, ae f. Sin: linum; lnea piscatria; seta
vel saeta piscatria. sedimento: sdimen, mnis n. Sin: sedimen-
tum; subsidntia; retrimentum.
sedante: adj sedans, antis. Sin: lniens;
mlliens; mtigans // sust medicamentum mi- segadora: messria, ae f. Sin: mchina mes-
tigatrium; v. lenitivo. sria; mchina falcata; falces mechnicae;
falcata mchina automatria. Uso: - de cs-
sedar: sedare. Sin: lenire; mollire; mitigare; ped, v. cortacsped.
placare; pacare. Uso: - las pasiones, cupidi-
tates (vel appetitiones, vel trbidos nimi segmentacin: segmenttio, onis f. Sin: in
motus) sedare, moderari, continere. segmenta parttio vel divsio. Uso: engendrar
por -, per scissionem ggnere vel generare.
sedativo: adj sedativus, a, um. Sin: mitiga-
trius // sust medicamen (-mnis n) sedati- segmento: segmentum, i n. Uso: - esfrico,
vum. Sin: medicamentum mitigatrium; segmentum sphericum.
medicamen dolribus sedandis.
segregacin: segregtio, onis f. Sin: separ-
sede: sedes, is f. Uso: - Apostlica, Santa -, tio; seinctio; remtio. Uso: - celular, in cella
Apostlica Sedes (-is f); Sancta Sedes; - cen- segregtio; custdia in segregata cella; ab
tral, sedes princeps vel caput; - filial, sedes mnibus in segregata cella separtio; - racial,
filialis vel additcia. segregtio phyltica.

sedentario: sedentrius, a, um. Sin: sellul- segregacionismo: segregationismus, i m.


rius. Uso: vida -, vita sedentria vel sellulria; Sin: phyltica separtio.
sedentrium vivendi genus.
segregacionista: (partidario de la segrega-
sedera: (comercio de la seda) sericorum vel cin racial) segregationista, ae m. Sin: segre-
bombycinorum mercatura, merctio, negoti- gationismi fautor // (perteneciente o relativo
tio // (tienda de gneros de seda) sericorum a esta segregacin) phylticae separationis
vel bombycinorum taberna // (conjunto de prprius; ad phylticam segregationem pr-
gneros de seda) srica, orum npl. Sin: bom- tinens.
bcina, orum npl.
seguidero, v. falsilla.
sedicin, v. revuelta.
seguir: quin sigue?, quis subsquitur?
sedimentacin: sedimenttio, onis f. Sin:
subsidntia; sedminis vel sedimenti depos- segn: - la corriente, secund aqu; secundo
tio. flmine; - las fuerzas de cada uno, como
cumple a un hombre, pro parte virili.
sedimentar (depositar sedimento) sdimen

975
segundero

segundero: secundrium, ii n. securtio. Uso: - mdico, assecurtio aegroto-


rum; - personal, providntia ad sibi caven-
segundo: adj secundus, a, um. Sin: inferior; dum in psterum; - social, assecurtio
secundrius // (sexagsima parte del minuto) socialis; - contra el granizo, cutio contra
secundum, i n. Sin: secunda, ae f; minutum grndinis damna; - contra los infortunios,
secundum; minuta secunda; momentum cutio contra infortnia; cutio contra res ad-
tmporis; punctum tmporis. Uso: en 32 -, versas; - contra los rayos, cutio de perculo
triginta duabus secundis; intra triginta duas flminis; cutio contra flmina; - contra el
secundas; intra triginta duo secunda // (per- robo, cutio contra furtum; cutio de periculo
sona que en una institucin sigue en jerar- furti; - de accidentes, cutio pro casu infort-
qua a quien la dirige o preside) nii; cutio contra luctficos casus; cutio pro
submoderator, oris m. Uso: - de a bordo, pro- casu laesionis corporalis; - del coche, cutio
gubernator. de (prpria) autoraeda tutanda; cutio (pr-
priae) autoraedae tutandae; - de desempleo,
segundognito: adj secundognitus, a, um. cutio pro casu defects laboris; - de enfer-
Sin: secundo loco gnitus, natus, ortus // sust medad, assecurtio valetudinria; assecurtio
secundognitus, i m. aegrotorum; cutio de valetdine tutanda;
cutio pro casu aegritdinis; - de incendios,
segundn: (hijo segundo de la casa) v. se- cutio contra incndia; cutio contra incndii
gundognito // (hijo no primognito) natu percula; cutio de perculo incndii; cutio
minor. Sin: inior. contra incensionum damna; cutio perculi
quod est a vi ignis; cutio periculorum quae
segur: (hacha grande para cortar) securis, ab incndiis sunt; - de invalidez, cutio pro
is f // (hoz para segar) falx, falcis f. Sin: falx casu invaliditatis; - de mercancas, cutio sar-
messria. cinarum; assecurtio sarcinarum; - de vejez,
cutio pro casu senectutis; - de vida, cutio
seguridad: secritas, atis f. Sin: frmitas; fi- pro vita; assecurtio vitae; vitae cutio; -
dntia; certa fides vel spes. Uso: - jurdica, para el resarcimiento de un dao, cutio in-
iuridicialis secritas; - nacional, secritas na- demnitatis (ex incndiis, ex infortniis, ex
tionalis; - social, secritas socialis; cutio so- furtis) // contrato de - del propio coche, pc-
cialis; cerradura de -, claustra munitssima tio prpriae autoraedae tutandae; pliza de -,
npl; falta de - en el trabajo, defectus securi- sngrapha vel schdula cautionis; cutio se-
tatis in labore perpetrando; instalacin de -, curitatis; prima de -, securitatis premium;
apparatus munitus; apparatus perculi expers; premium ex cautione (facta); sociedad de
llave de -, clavis securitatis; margen de -, tuti seguros, socetas securitatum vel cautionum
fines mpl; intra tutos fines; medida de -, prae- // - de arma de fuego, retinculum, i n. Sin:
cutio iudiciria vel iudicialis; por -, securi- sufflamen, mnis n.
tatis caus; salida de -, xitus saluti
prospiciendae; vlvula de -, vlvula tutelaris; seleccin: selctio, onis f. Sin: delctio; de-
oprculum tutelare; garantizar la - de los lectus, us m. Uso: - natural, artificial, radio-
participantes, securitatem participntium fnica, selctio naturalis, artificialis,
praestare. radiophnica // (Dep, seleccionado) delecta
manus. Sin: lusores delecti vel dilecti. Uso: -
seguro: (contrato en que se asegura una finlandesa femenina, fnnica delecta manus
cosa que corre peligro) cutio, onis f. Sin: as- puellarum.

976
semforo

seleccionar: selgere. Sin: delgere; elgere. signata.

selectas, v. analectas. sello: (instrumento que sirve para estampar


divisas, letras, etc.) sigillum, i n. Sin: signa-
selectividad: selectvitas, atis f. Sin: seli- trum vel signatrium; bacellus vel bacillus
gendi facultas. signatrius; bacillum signatrium. Uso: -
gentilicio o de familia, sigillum gentilcium;
selectivo: selectivus, a, um. Sin: sligens. fabricante de sellos, sigillrius // (seal que
imprime el sello) signum, i n. Sin: nota;
selenio: selnium, ii n; selenum, i n. forma // (vieta de papel que se usa como
seal del pago de algn derecho) pittcium.
selenita: (yeso) selenites, ae m // (posible ha- Sin: signum; sigillum. Uso: - especial o ex-
bitante de la Luna) lunae ncola. traordinario, pittcium peculiare; - falsifi-
cado, signum adulternum; - fiscal, pittcium
selenografa: selenogrphia sive -grapha, ae pblicum; rei pblicae signum vel pittcium;
f. Sin: lunae descrptio; doctrina de luna. signum vel notculum chartae pblicum; -
postal, signum vel sigillum cursuale, episto-
selengrafo: selengraphus, i m. Sin: sele- lare , vehiculrium; pittcium cursuale vel
nogrphiae studiosus, peritus, cultor; naturae epistolare (vel epistolrium); tssera epis-
lunae peritus. tolaris // poner el sello sobre algo, liquid ob-
signare. Sin: liquid sigillo notare.
selenologa: selenolgia sive -loga, ae f.
Sin: lunae vestigtio; doctrina de rebus lun- selva: silva, ae f. Uso: habitante de las -, sil-
ribus. vcola, ae m; silvcolens; silvicultor.

selenlogo: selenlogus, i m. Sin: lunae in- selvoso: silvosus, a, um. Sin: nemorosus; sil-
quisitor; rerum lunrium studiosus. vis frequens, refertus, plenus.

Seleucia: Selucia, ae f. semafrico: semaphricus, a, um.

self-control: sui modertio. semaforista: semaphorista, ae m. Sin: sem-


phoro vel semphero praepsitus.
self-made-man: suae fortunae faber.
semforo: (aparato) semphorum, i n; sem-
self-service, v. autoservicio. phorus, i m. Sin: smapher, ri m; semipho-
rum; sematphorum; semiphorum virium;
sellado: obsignatus, a, um. Sin: sigillo nota- viae vel itneris index. Uso: el - indica va
tus. libre, itneris index apertum ditum signficat
// (seal luminosa) lychnus, i m. Sin: signum,
selladura: obsigntio, onis f. Sin: imprssio i n; lychnus trnsits index; lychnus itneris
notae vel sigilli; sigillo nottio. index. Uso: seal amarilla, roja, verde,
lychnus flavus, ruber, vridis; signum flavum,
sellar: (imprimir el sello) signare. Sin: ob- rubrum, vride; lychnus flavam, rubram, v-
signare; signo munire; (gmmeo) sigillo no- ridem lucem effundens.
tare. Uso: papel sellado, scdula pblice

977
semana

semana: hbdomas, dis f; hebdmada, ae f. semasiologa: semasiolgia sive -loga, ae f.


Sin: septimana. Uso: - latina, septimana la-
tina; hebdmada latinitatis; - social, com- semasiolgico: semasiolgicus, a, um.
mentationes de re sociali (vel de causa
sociali) per hebdmadam hbitae (si ya se re- semasilogo: semasilogus, i m. Sin: sema-
aliz) vel habendae (si va a realizarse); coe- siolgiae studiosus, peritus, cultor.
tus de re sociali tractanda per hebdmadam
actus vel agendus; - de estudio, studiosae sembradera, v. sembradora.
commentationes per hebdmadam hbitae
vel habendae; coetus stdiis provehendis per sembradora: mchina satria. Sin: mchina
hebdmadam actus vel agendus; - de estudios seminatria vel serens.Uso: - automtica, au-
literarios, coetus litterarum stdiis promo- tmatum vel autmaton satrium; automat-
vendis per hebdmadam celebratus vel cele- ria mchina satria.
brandus // entre -, in hebdmade; inter
hebdmadem vel hebdmadam; in septem semestral: semestralis, e. Sin: semestris, e.
diebus; fin de -, septimana vergens; xiens
hebdmada; hebdmadae xitus; extrema semestralmente: semestrliter. Sin: sngulis
hebdmada feriata; cada -, per sngulas heb- semstribus; sexto quoque mense (al con-
dmadas; omni hebdmada; sngulis hebd- cluir cada quinto mes); sptimo quoque
madis vel hebdomdibus, septimanis; octavo mense (al concluir cada sexto mes).
quoque die; por -, septimanatim, tres veces
por -, ter in hebdmade. semestre: semestre, is n. Sin: semestre
sptium vel tempus; sex menses; sex mn-
semanal: hebdomadalis, e. Sin: septimanalis; sium sptium. Uso: - lectivo, studiorum sp-
septimanrius; septimanus. tium semestre; por dos - lectivos, per duo
studiorum sptia semstria.
semanalmente: sngulis hebdmadis , heb-
domdibus, septimanis. Sin: octavo quoque semiautomtico: semiautomticus, a, um.
die.
semibreve: sembrevis, is f (sobrent nota).
semanario: adj hebdomadrius, a, um. Sin:
septimanalis, e // (peridico que sale sema- semicircular: semicircularis, e. Sin: semicir-
nalmente) septimanale, is n. Sin: comment- culatus.
rium (vel dirium, vel peridicum)
septimanale; commentrius hebdomadrius semicrculo: semicrculus, i m. Sin: semior-
vel septimanalis; commentrii hebdomadrii bis, is m; hemicclium; hemicyclus.
vel septimanales; acta hebdomadria vel sep-
timanlia. Uso: - dominical, ephmeris (-dis semicomillas: semipices, um mpl. Sin: se-
f) dominicalis. mivrgulae.

semntica: semntica, ae f. Sin: semntica semicorchea: semichrma, ae f. Sin: se-


doctrina, disciplina, scintia. michrma, tis n; semichrmatis nota.

semntico: semnticus, a, um. semicristiano: semichristianus, a, um.

978
senado

semicupio: (bao de la mitad del cuerpo) semioficial: semiofficialis, e. Uso: recibir


encathisma, tis n. Sin: dimdia lavtio; lav- condicin -, condicionem semiofficialem ac-
tio in semicpa // (baera para tomar baos cpere.
de asiento) semicpa, ae f. Sin: encathsmatis
labrum. semiografa: semiogrphia sive -grapha, ae
f.
semidesnudo: seminudus, a, um. Uso: muje-
res -, fminae seminudae. semiologa: semiolgia sive -loga, ae f.

semifinal: adj semifinalis, e // sust Dep pae- semilogo: semilogus, i m.


nltimum (exclusrium) certamen.
semitico: semiticus, a, um.
semifinalista: Dep paenltimi certminis
athleta. Sin: qui in paenltimum (exclus- semipupilaje, v. seminternado.
rium) certamen descendit.
semipupilo: diurnus convictor.
semifusa: semifusa, ae f.
semirrima, v. asonancia.
semimnima: semimnima, ae f (sobrent
nota). semisuma: semisumma, ae f.

seminario: (casa para la educacin de los semita: Semita, ae m. Uso: perseguir a los -,
que se dedican al sacerdocio) seminrium, ii Semitas hostliter habere, consectari, vexare,
n. Sin: sacrum seminrium; sacrum ephe- exagitare, conflictare, lacssere; cum Semitis
bum; seminrium clericale vel sacerdotale. inimice (vel hostliter) gere.
Uso: - menor, mayor, seminrium minus,
maius; Pontificio - Regional Po XI, Pon- semtico: semticus, a, um.
tifcium Seminrium Regionale Pius XI //
(serie de conferencias sobre un tema deter- semitono: semitnium, ii n. Sin: hemitnium
minado) seminrium. Sin: seminrium aca- vel hemitnion.
dmicum. Uso: - de dos o tres das,
seminrium biduanum vel triduanum; - lati- semivivo: semivivus, a, um.
nos, seminria latina; seminarios de Latn
viviente, seminria Latinitatis vivae; par- semivocal: adj semivocalis, e // sust semivo-
ticipar en un -, seminrium participare. calis, is f; semivocale, is n.

seminarista: seminarista, ae m. Sin: (sacri) smola: (flor de harina) smila, ae f. Sin: si-
seminrii alumnus; sacri ephebi alumnus; milago, gnis f; silgo, gnis f; flos (floris m)
sacerdtii candidatus; sacrorum alumnus; farinae.
adulescens vel ivenis sacris initiandus; adu-
lescens ad sacerdtium instituendus; sacri senado: (edificio o lugar donde los senado-
ministrii tiro; ivenis sacrae miltiae tiro. res celebran sus sesiones) cria, ae f. Sin: se-
natus, us m // (los senadores) senatus, us m.
seminternado: diurni convicts domus. Sin: patres, um mpl; senatores, um mpl; sena-
torum collgium. Uso: sesin del -, senatus;

979
send

convocar el -, senatum vocare, convocare, in- sensacionalismo: stdium commovntia (vel


dcere, cgere; despedir el -, senatum mttere obstupefacintia) divulgandi.
vel dimttere; echar del -, (de) senatu movere;
e senatu ecere // - acadmico, senatus aca- sensacionalista: ad stdium commovntia
dmicus. divulgandi ttinens.

send (Inform), enviar: mttere. sensatamente: sapienter. Sin: considerate;


prudenter; consulte; cordate.
senda: smita, ae f. Sin: trames, mtis m.
Uso: - peatonal, trnsitus (-us m) zebrinus. sensatez: sapintia, ae f. Sin: prudntia; con-
slium; mens sana.
sendero: smita, ae f. Sin: trames, mtis m.
Uso: - de bosque, trames silvester; - de sensato: spiens, entis. Sin: prudens; consi-
campo, agrestis smita. deratus; cordatus; magni iudcii.

Senegal: (estado) Seneglia, ae f // (ro) S- sensibilidad: sensiblitas, atis f. Sin: sensus;


negal, alis m. sentiendi facultas, vis, virtus. Uso: - acstica,
urium mollties; - agudsima, acutssima vis
senegals: adj senegaliensis, e // sust Senega- sentiendi; - artstica, exquisitus venustatis
liensis, is m. sensus; le falta - artstica, quid pulchrum sit,
non intllegit; - corporal, sensiblitas crpo-
sensacin: sensus, us m. Sin: sentiendi actus. ris; - moral, humanitatis mollitudo; nimi
Uso: - de impotencia, impotntiae sensus; - mollties vel molltia; nimi mollties atque
de morir, sensus moriendi // experimentar lnitas; - psicologica, sensiblitas psychol-
una -, liquid sentire; experimentar una - de gica; nueva - cada vez ms contraria a la
fro, de calor, de tedio, frgoris, aests, tedii guerra, novus augescens sensus magis ma-
sensum cpere; experimentar una - de pla- gisque bello contrrius; - por el hombre, sen-
cer, de dolor, voluptatem, dolorem sentire; siblitas pro hmine.
voluptate, dolore ffici; producir una -, sen-
sus movere, commovere, excitare; eso pro- sensibilizador: adj sensificatrius, a, um //
duce una - agradable, id sensus suavitate sust substntia sensificatria.
fficit; la noticia provoc una gran -, allatus
nntius vehementer omnes commovit // sensible: (capaz de sentir fsica y moral-
(emocin) nimi vel animorum commtio. mente) sensbilis, e. Sin: snsilis; patbilis.
Uso: demasiado -, nimis patbilis; el hombre
sensacional: nimum (vel nimos) cmmo- es una sustancia animada -, homo est subs-
vens vel obstupefciens. Sin: nimum (vel tntia animata sensbilis // (que puede ser co-
nimos) vehementer cmmovens, prmo- nocido por los sentidos) snsibus subiectus
vens, xcitans, percellens. Uso: un aconteci- vel obnxius. Sin: qui (quae, quod) snsibus
miento -, eventus vel eventum mnium prcipi potest; qui (quae, quod) sub sensus
nimos vehementer cmmovens; una cosa -, cadit. Uso: el mundo -, res snsibus subiec-
res mnium mentes animosque percellens; tae; quae culis crnimus; movimiento tan
una noticia -, nntius vel nntium omnes per- leve que no es -, tam levis motus ut vix sn-
cellens. sibus percipiatur; ser - al tacto, al olor, tactu,
odore capi // (que se deja llevar fcilmente

980
sentado

del sentimiento) lenis, e. Sin: mollis; tener; um. Uso: rganos -, rgana snsuum vel sen-
delicatus. Uso: ser de nimo -, molli nimo sria.
esse; ser demasiado -, molliore (vel tene-
riore) nimo esse; ser muy -, mollssimo sensorimotor: sensomotrius, a, um.
nimo esse // (fcil de conmover) qui (vel
quae) fcile commovetur. Uso: ser muy - a sensorio: (sensorial) v. esta voz // (centro de
algo, fcile liqua re commoveri; ser - a las las sensaciones) sensrium, ii n.
alabanzas, ludibus moveri; laudis stdio
trahi // (que impacta) magnus, a, um. Sin: sensual: (sensitivo) sensus (del sentido); sn-
gravis; haud medocris. Uso: una prdida -, suum (de los sentidos) // (relativo a los de-
haud medocris iactura; una mejora muy -, leites de los sentidos) ad corpus spectans.
magna in mlius muttio // (que causa o Sin: ad luxriam prtinens. Uso: los placeres
mueve sentimientos de pena o de dolor) acer- -, crporis voluptates; una satisfaccin pura-
bus, a, um. Sin: durus; gravis; dolorem ffe- mente -, voluptas, quae crpore tantum perc-
rens. pitur // (lujurioso) volupturius, a, um. Sin:
sensualis; libidinosus; lascivus; venrius vel
sensiblemente: (de forma que se percibe por venreus; dissolutus. Uso: amor -, libidino-
los sentidos) sensu vel snsibus. Sin: ita ut sus vel venrius amor; besos -, lasciva scula;
sensu prcipi possit // (notablemente) mag- hombre -, homo volupturius, libidinosus,
npere. Sin: valde; multum; dmodum; haud cupiditatum studiosus, (crporis) voluptti-
medicriter. bus dditus, ad crporis oblectamenta procli-
vis; tiene un temperamento muy -,
sensismo: sensismus, i m. Sin: doctrina pr- volupttibus plrimum tribuit.
fitens deas snsibus contineri; doctrina, quae
ex snsibus mnia oriri (vel mnia pendre) sensualidad: sensulitas, atis f. Sin: volup-
docet; eorum rtio (vel doctrina) qui in snsi- tas; voluptates; crporis voluptates vel oblec-
bus mnia reponunt. tamenta; libido, dnis f; libdines, um;
lascvia; dissoltio; voluptatum stdium.
sensista: sensista, ae m. Sin: sensismi secta-
tor vel ssecla; qui (quae) profitetur mnia ex sensualismo: (propensin excesiva a los de-
snsibus oriri, proficisci, nasci. leites de los sentidos) sensualismus, i m. Sin:
ad libdinem proclvitas; ad crporis oblecta-
sensitiva: mimosa pudca. Sin: aeschyno- menta proclvitas; lascvia; libdo vel lubdo,
mene, es f. dnis f // (sensismo) v. esta voz.

sensitivo: (relativo a los sentidos) sensus (del sensualista: sensualista, ae m. Sin: crporis
sentido) vel snsuum (de los sentidos) // oblectamentorum studiosus vel cpidus //
(capaz de sensibilidad) sensitivus, a, um. (sensista) v. esta voz.
Sin: sntiens. Uso: facultad -, sentiendi fa-
cultas; fuerza -, sentiendi vis. sentado: estar - en el coche, tren, tranva,
avin, in autocineto vel autoraeda, in trmine
sensor: sensrium, ii n. Sin: instrumentum (ferrivirio) vel curru ferrivirio, in curru
sensrium. elctrico vel transvirio, in aroplano sedere;
estar - ante el televisor, ante televisrium se-
sensorial: sensorialis, e. Sin: sensrius, a, dere.

981
sentarse

sentarse: sedere. Sin: consdere. Uso: sin- vir bonus et spiens; dotado de - comn,
tense!, consdite!; considatis!; - a la mesa, sensu communi preditus; desarrollar, edu-
ad mensam sedere. car el - crtico, ingnium crticum exacere
vel expolire // (direccin) - prohibido, ingres-
sentido: (cada una de las aptitudes que tiene sus vtitus; - nico, unus curss via.
el alma de percibir por medio de determina-
dos rganos corporales las impresiones de sentimental: sentimentalis, e. Sin: tener;
los objetos externos) sensus, us m. Sin: vis mollis; blandus; vnnulus; pathticus.
sentiendi; facultas sensitiva. Uso: - del gusto,
sensus saporis; - del odo, audtio, onis f; au- sentimentalismo: (cualidad de sentimental)
ditus, us m; sensus audiendi; - del olfato, odo- affectiva nimi propnsio. Sin: mllior ni-
rtio, onis f; odoratus, us m; sensus odoris; - mus; nimi molltia vel aglitas; lnitas ac
del tacto, tctio, onis f; tactus, us m ; - de la mollties nimi.
vista, sensus videndi // (significado) verbi vel
verborum significtio, vis, sentntia. Uso: - sentimiento: (accin de sentir) sensus, us m
alegrico, anaggico, espiritual, moral, sen- // (estado afectivo del nimo) nimi affectus,
sus allegricus, anaggicus, spiritualis, mora- motus, us m. Sin: voluntas. Uso: - dolorosos,
lis; - literal, sensus litteralis vel histricus; doloris sensus; - hostiles, hostiles spritus; -
ipsorum verborum vis; prpria (verborum) materno, matris nimus; - de humanidad, hu-
sentntia; - metafrico, significtio verbi mu- manitatis sensus; descubrir sus -, sensus ape-
tata vel translata; - propio, significtio pr- rire.
pria; doble -, ambigitas, atis f (verborum);
qu sentido tienen los domingos y das fes- sentirse: (hallarse, encontrarse) no me
tivos?, qualem sensum dies domnici et dies siento bien, sntio me non (recte) valere, vel
festi habent? // en - amplio, sensu latiore; en non bene me habere; male, vel non bene, me
- estricto, sensu strictiore; explicar el - literal hbeo.
de un texto, quid sngula verba velint decla-
rare, explanare, explicare; tomar las palabras sea: signum, i n. Sin: nota. Uso: - personal,
en el - literal, verba prssius sequi // (facultad crporis nota vel signum.
para entender, juzgar, apreciar o sentir pre-
ocupacin por las cosas, o para actuar) sen- seal: signum, i n. Uso: - horaria, hora per
sus, us m. Sin: iudcium; conscintia. Uso: radiophnicas undas nuntiata; - horizontales,
buen -, rectum iudicium; - comn, sensus aequa signa; - luminosa, micans signum; - ra-
communis; communis opnio; mnium con- dial, signum radiophnicum; - radiotelegr-
sensus; sensus hminum communis; mnium ficas, radiotelegrphica signa; - verticales,
iudcium sensusque communis; mnium gn- signa perpendiculria vel ad perpendculum
tium consnsio; - crtico, crticus sensus; in- erecta; - vial, index virius; signum virium;
gnium crticum; iudcium censrium; agudo - de agente de circulacin, gestus, us m; - de
- crtico moderno, acrrimus nostra aetate iu- alarma, signum monitrium; - de atencin,
dicandi sensus; - poltico, sensus polticus; signum attentionis; - de la cruz, signum cru-
sexto -, sextus sensus; - del deber, relgio of- cis; - de localidad, urbis vel ppidi situs no-
fcii; - de la fraternidad, sensus fraternitatis; menque; - de precedencia, signum
- de la historia, stats histrici sensus; - del praecedntiae; seales de puntuacin, inter-
hombre, hminis significtio; - de la vida, punctiones; interpuncta; interductus, us m;
sensus vitae // hombre de buen -, cordatus vir; seales de trnsito, trnsits significationes;

982
septentrin

seales de los tiempos, tmporum indcia; - (jovencita) puella, ae f. Sin: adulescntula //


de detenerse, signum subsistendi; en - de (doncella) virgo, gnis f. Sin: puella virgo; in-
duelo, ad signum lucts; estudiar las - de los nupta vel nnuba puella. Uso: - casadera,
tiempos, ad nostrorum tmporum indcia ni- virgo nbilis; virgo matura viro; como una -,
mum advrtere; hacer la - de la cruz, v. sig- puellriter; de -, puellaris, e // (mujer soltera)
narse; poner las - de puntuacin, v. puntuar; innupta, ae f. Sin: innupta fmina. Uso: (- to-
hay que prestar atencin a las -, signa sunt dava joven) adulescens, entis ; (- ya entrada
attendenda // (tratndose de - expuestas) - de en aos) adulta vel grandis virgo; (- anciana)
precedencia, primria adest via; da locum c- ancula; vtula virgo; virgo senecta; virgo
teris; - de stop, o parada, ad cmpitum con- anus (-us f); de -, virginalis, virgneus, vrgi-
siste // (en competencias) - de iniciacin, nis // (ama con respecto a los criados) d-
inendi ludi sbilus; inendi certminis sig- mina, ae f.
num; - de finalizacin, intercipiendi certmi-
nis signum. Uso: dar la - de la partida, seorito: (hijo de un seor o de persona de
proficiscendi signum dare. representacin) domnulus, i m (sinc dmnu-
lus). Sin: flius erlis (-e, del dueo) vel her-
sealizacin: - vial, indcia vel signa viria lis // (jovencito) puer, ri m. Sin:
npl. adulescntulus // (joven) adulescens, entis m
// (amo con respeto a los criados) dminus.
seor: (dueo) dminus, i m (sinc domnus).
Sin: erus vel herus, i m // (caballero) homo, spalo: spalum, i n. Sin: clycis flium; flo-
mnis m. Sin: vir, viri m. Uso: egregio -, egr- rum clycis flium.
gius vir; nbilis vir; excellentssimus vir.
Uso: un - anciano, senex quidam; un joven -, separado: (persona que ha obtenido la sepa-
adulescens, entis m; vino cierto -, venit qui- racin matrimonial) a convictu coniugali
dam // (como tratamiento de cortesa no tiene seiunctus.
equivalente en latn, y por lo tanto conviene,
en general, omitir su traduccin). Ej: el Sr. separador: dissaeptum, i n. Uso: - metlico,
Marcos, (dminus) Marcus; el Sr. prroco, dissaeptum metllicum.
(dminus) prochus // el Seor, Deus o bien
Christus Dminus; Nuestro Seor Jesucristo, separatismo: separatismus, i m. Sin: seces-
Dminus Noster Iesus Christus. sionis stdium; secedendi stdium ab liquo
vel ab liqua re; autonmiae cupdo (-dnis f).
seora: (mujer) mlier, ris f. Sin: fmina //
(esposa) uxor, oris f. Sin: cniunx vel cniux, separatista: sust separatista, ae m. Sin: se-
igis f. Uso: una -, quaedam fmina // Nues- cessionis vel secedendi fautor // adj separa-
tra Seora, v. Mara. tsticus; secessionis vel secedendi studiosus;
(perteneciente o relativo al separatismo) ad
seoro: dominatus, us m. Sin: domintio; separatismum prtinens; parandae secessio-
dcio vel dtio, onis f. nis prprius.

seorita: (hija de un seor o de persona de sepsis: sepsis, is f. Uso: - inflamatoria, sepsis


representacin) domnula, ae f (sinc dm- inflammatria.
nula). Sin: domicella; dominella; dominice-
lla; erlis (-e, del dueo) vel herlis flia // septentrin: septemtrio vel septentrio, onis

983
septentrional

m. Sin: septemtriones, um mpl. pertina cantilena; cantilena nocturna; noctur-


nus concentus; concentus nocturnus ad alic-
septentrional: septemtrionalis vel septentrio- ius stium vel inuam. Uso: cantar una -,
nalis, e. Sin: septemtrionrius; ad septemtrio- occentare alicius stium; ad alicius fores
nem vergens; ad septemtrionem ttinens. noctu concnere.

septicemia: septicmia, septicemia, septi- serial (Inform), serial: serialis, e.


chemia sive - haema, ae f . Sin: snguinis
inquinamentum, corrptio, tabes (-is f). sericcola: bombcinus, a, um. Sin: seric-
rius.
septicmico: septicmicus, septicemicus,
septichemicus, a, um. sericicultor o sericultor: bmbycum cultor.

sptico: spticus, a, um. Sin: infciens; pu- sericicultura o sericultura: bmbycum cul-
trefciens; inquinans. tura.

sptuplo: sptuplus, a, um. serie: sries, i f. Sin: ordo; catena; concate-


ntio. Uso: - televisiva, sries televisfica; en
sepulcro: sepulcrum vel sepulchrum, i n. Sin: -, seriatim; secundum sriem; fabricar, pro-
conditrium; monumentum. Uso: - gentilicio ducir en -, ad unum idemque exemplar for-
o de familia, avitum (vel maiorum) sepul- mare.
crum vel monumentum; gentile vel gentis
sepulcrum, conditrium, monumentum; con- serio: en -, extra iocum. Sin: non per ludum;
ditrium gentilcium; hereditrium sepul- severe; ex nimo.
crum; - subterrneo, hypogum, i n; - de
piedra, slium, ii n; sarcphagus, i m; sar- sermn: (discurso cristiano u oracin evan-
cphagum, i n. glica) sacra ortio vel cntio. Sin: ortio de
rebus divinis (hbita vel habenda, segn los
sepulturero: vespillo, onis m. Sin: sandapi- casos). Uso: - de la Montaa, sermo monta-
lrius; necrphorus. Uso: - de apestados, nus // (amonestacin o reprensin insistente
pollinctor. y larga) reprehnsio. Sin: obiurgtio; ani-
madvrsio.
ser: res, rei f. Sin: (id) quod est. Uso: - vi-
viente, vivum, i n; nimans, antis mf ( en pl serologa: serolgia sive -loga, ae f.
tambin n: animntia, ium) ; en el plano del
-, in lnea essendi. serolgico: serolgicus, a, um. Sin: ad sero-
lgiam spectans.
Serbia: Srbia vel Srvia, ae f. Uso: la Gran -,
Srbia Magna. serlogo: serlogus, i m. Sin: serolgiae pe-
ritus.
serbio: adj srbius vel srvius, a, um. Sin:
serbus; serbiensis // sust Srbius vel Srvius, seroterapia: serotherapa, ae f. Sin: seri cu-
ii m. rtio; curtio per serum acta; curtio ope seri
peracta.
serenata: serenata, ae f. Sin: vspera vel ves-

984
sesgo

serraduras, v. aserrn. servil: (relativo a los siervos) servilis, e. Uso:


funcin -, servile munus (-nris n) // (que
serrallo: (harn) gynaecum, i n // (colec- obra con servilismo) nimis obnxius // (bajo,
cin de fieras exticas) theriotrophum, ii n. humilde y de poca estimacin) hmilis, e.
Sin: saepta, orum npl; claustrum, i n; claus-
tra, orum npl. servilismo: servlitas, atis f. Sin: servile (vel
deforme, vel turpe) obsquium; adultio; as-
serrera: serratrna, ae f. Sin: officina serra- senttio. Uso: hacer un acto de -, sese licui
tria; serrria officina. servliter addcere.

serrn, v. aserrn. servilleta: mppula, mappella, mappa, ae f.


Sin: mantlium; mantele , mantile, is n.
serrucho: srrula, ae f. Sin: serrcula.
servirse: (tener a bien) srvase leer este
server (Inform), v. netserver. libro, lege, quaeso, librum hunc.

Servia, v. Serbia. servita: servus Mariae.

servicio: ministrium, ii n. Sin: officium; ser- servofreno: sufflamen (-mnis n) auxili-


vtium. Uso: - esenciales para la convivencia rium.
civil, ministria civlia communitati necess-
ria; - fnebre, Libitna, ae f; - militar, miltia, servomecanismo: instrumentum auxiliare
ae f; munus (-nris n) militare; militria machinamenti.
mnia; - meteorolgico (por radio o televi-
sin), emssio meteorolgica; - postal, cursus servomotor: servomotrium, ii n. Sin:
vehiculrius; - pblicos, ministria pblica; instrumentum auxiliare machinamenti mot-
- recproco, offcium mtuum; - sociales, mi- rii.
nistria, orum n; commnia ministria; - tele-
fnico, res telephnica // bienes y servicios, ssamo: ssamum vel ssamon, i n; ssamum,
bona ac ministria; - de la caridad a la vida, i n; ssama vel ssama, ae f. Uso: de -, ses-
caritatis servtium erga vitam; los - del Es- minus.
tado, rei pblicae mnera; los precios de los
-, prtia servitiorum; - de socorro, minist- sesgado: obliquus, a, um. Sin: transversus.
rium ad opem praestandam // - militar, mil-
tia, ae f. Uso: exencin del - militar, miltiae sesgar: (torcer a un lado una cosa) obliquare
vactio; inhbil para el - militar, miltiae in- // (cortar en sesgo) rem in transversum (in
hbilis; eximirse del - militar, miltiae vaca- oblquum, per oblquum) secare vel cedere.
tionem habere; prestar - militar, militare (sub
signis); miltiam exercere; stipndia fcere sesgo: (torcido, situado oblicuamente) v. ses-
vel merere; militari mnere fungi; rehusar gado // (fig, serio en el semblante) severus,
prestar - militar, detrectare miltiam; sus- a, um. Sin: gravis, e // (oblicuidad o torci-
traerse al - militar, miltiam subterfgere // miento hacia un lado) oblquitas, atis f //
(relativo al -) administratrius, a, um. (rumbo, camino) cursus, us m. Sin: iter, it-
neris n; via. Uso: al -, oblque; ex (vel ab)
servidor: - de la comida, dpifer, eri m. oblquo; per (vel in) oblquum; ex transverso;

985
sesin

per (vel in) transversum. seudoprofeta: pseudopropheta, ae m. Sin:


falsus vel ementtus propheta.
sesin: sssio, onis f. Sin: consessus, coetus,
us m; congrssio. Uso: - especial, sssio spe- sexngulo: adj sexangularis, e // sust hexa-
cialis; espiritista, congrssio ad manes evo- gnum, i n; hexagnium, ii n.
candos; - inaugural, auspicalis sssio; -
operatoria, congrssio sectioni chirrgicae sexo: sexus, us m.
destinata; - parlamentaria, sssio parlamenti;
- pblica y oficial, sssio pblica officialis- sexologa: de sexualitate doctrina, disciplina,
que; - secreta, congrssio occulta; - de aper- scintia. Sin: de rebus sexulibus doctrina.
tura, consessus initialis; tener una - especial,
sessionem specialem habere. sexlogo, ga: sexulium quaestionum inda-
gator m, indagatrix f.
seso: crebrum, i n // (cordura, madurez)
rtio, onis f. Sin: conslium; mens. Uso: de- sextina: (composicin potica que consta de
vanarse los -, meditando defatigari; v. deva- seis estrofas) carmen hexstichum. Sin: car-
nar; perder el -, mente insanire. men hexstichis strophis // (cada una de las
estrofas) hexstichum, i n. Sin: stropha he-
sesquicentenario: adj sesquicentenrius, a, xsticha (vel sex vrsuum) // (combinacin
um // sust annus centsimus quinquagsimus. mtrica de seis endecaslabos) stropha sex
Uso: himno a San Juan Bosco en el - de su hendecasyllaborum (vel minorum) vrsuum.
nacimiento (es decir, en 1988), hymnus in
divum (vel in sanctum) Ioannem Bosco anno sexual: sexualis, e. Sin: ad sexum prtinens;
centsimo quinquagsimo ab eius ortu (id est, sexus (gen). Uso: acto -, actus sexualis; difi-
anno millsimo nongentsimo octogsimo cultades -, difficultates sexuales; encuentro -,
octavo). sxuum citus.

sestear: meridiare; meridiari. sexualidad: sexulitas, atis f. Sin: quae ad


sexum ttinent. Uso: prctica de la -, sexus
set: (plat de cine) locus impressionis cine- adhibendi formae.
matogrphicae.
Seychelles: Insulae Seicellenses. Uso: de las
setiembre: September, bris m. Sin: mensis Islas -, seicellensis, e.
(-is m) September.
sha, v. cha.
seudnimo: (dicho de autor que oculta con
un nombre falso el suyo verdadero) pseu- shampoo, v. champ.
dnymus vel pseudonmicus, a, um // (nom-
bre utilizado por un autor o artista en vez del shantung: sricum sinense.
suyo propio) pseudnymon vel pseudny-
mum, i n. Sin: nomen pseudnymum vel sherry: vinum astense hispanum. Sin: vinum,
pseudonmicum; falsum (vel artificiale, vel quod Astae Rgiae (id est Jerez de la Fron-
commentcium, vel fictum, vel mutuatum) tera) confcitur.
nomen // (dicho de obra -) falso vel artificiali
nmine ditus, a, um. shift (Inform): (la llave) clavis shift // (tr, to

986
siderurgia

shift bits) relocare. Uso: to - left, relocare si- sicmoro o sicomoro: sycmorus, i m.
nistrorsus.
sicpata, v. psicpata.
shi: adj siticus, a, um // sust Sita, ae m.
sicopata, v. psicopata.
shiita, v. shi.
sicosis: (perifoliculitis de los pelos de la
shock: collapsus gravis. barba y del bigote) sycosis, is f // (enferme-
dad mental) v. psicosis.
shopping: emptiones per tabernas fpl.
sicoterapia, v. psicoterapia.
shorts: subligculum, i n. Sin: sbligar, ris
n; brevssimae bracae fpl. sicrmetro, v. psicrmetro.

show: vrium spectculum (theatrale vel tele- sida: sida, ae f. Sin: morbus AIDS; sndrome
visficum). Sin: exhibtio. Uso: air show, ex- (-es f) comparati defects immunitatis; mor-
hibtio artis aronuticae. bus disimmunitatis acquisitae vel compara-
tae. Uso: enfermo de -, morbo disimmunitatis
shutdown (Inform), cerrar: tr cludere // acquisitae infectus.
sust clausura, ae f. Sin: conclsio; occlsio.
Uso: the system is shutdown, systema sidecar: lecticria brota. Sin: autobrota cum
clausum est. crrulo (vel plostello, vel sarrculo). Sin: b-
rota automatria crrulo adiuncto predita.
shuttle, v. transbordador espacial.
siderita: (mineral) siderites, ae m.
siams: adj simicus, a, um. Uso: hermanas
-, gminae simicae vel colaitae; seis pares siderfono: siderphonum sive sideroph-
de hermanos -, sex pria geminorum siami- num, i n.
corum.
siderografa: siderogrphia sive -grapha, ae
Siberia: Sibria vel Sibria, ae f. Sin: Sibriae f.
rgio.
siderosa, v. siderita.
siberiano: adj siberianus vel sibirianus;
sibiracus, a, um // sust Siberianus vel Sibiri- sideroscopio: sideroscpium, ii n.
anus, i m.
siderosis: siderosis, is f.
sicofsica, v. psicofsica.
siderotecnia, v. siderurgia.
sicologa, v. psicologa.
siderurgia: siderrgia sive -urga, ae f. Sin:
sicolgico, v. psicolgico. ferri fbrica, fabrictio, ars; aeris et ferri f-
brica; aerria et frrea fbrica; metallorum
siclogo, v. psiclogo. ars; metallorum effssio et fabrictio. Uso:
ejercer la -, (metallorum) fbricam habere;

987
siderrgico

ferri (vel aeris et ferri) fbricam habere. sifilografa: syphilogrphia sive -grapha, ae
f.
siderrgico: siderrgicus, a, um. Sin: me-
tallorum (gen); ad siderrgiam prtinens. sifilogrfico: syphilogrphicus, a, um. Sin:
Uso: obrero -, metallorum faber vel pifex; ad syphilogrphiam spectans.
ferri faber; aeris et ferri pifex.
sifiloma: syphiloma, tis n. Sin: prima syph-
sidra: scera, ae f. lidis (luis venriae, morbi gllici) contgio
(-onis f); primignia syphlidis ulcertio;
siemens: mensura simensis. primum vel primignium syphlidis ulcus
(-cris n).
siempreviva: semperflrium, ii n. Sin: he-
liochryson, i n vel helichrysos (vel helichry- sifn: (botella de agua gaseosa provista de
sus), i m. una llave de metal para vaciarla) sipho, nis
m. Sin: sifo vel sifon, nis m; tubus; tbulus;
sierra: (herramienta) serra, ae f. Uso: - circu- fstula; siphnculus aquae. Uso: - de agua de
lar, machinria serra orbiculata vel circularis; Seltz, siphnculus aquae Salsae.
- elctrica, serra automatria; - mecnica,
mchina serratria; - pequea, srrula; - de sigilografa: sphragstica, ae f.
cinta, - sin fin o continua, taenola secans;
mchina serrae taeniticae; - de marquetera, sigilogrfico: sphragsticus, a, um.
serra tenussima.
sigla: nota, ae f. Sin: signum; siglum; siglum
siesta: meridtio, onis f. Sin: somnus meri- abbreviationis; en pl sigla vel sigilla,
dianus. Uso: echar, dormir, hacer, tomar la -, orum; notae, arum; verborum notae; ltterae
meridiare vel meridiari; meridiationem ha- vel notae compendiriae; ltterae singulriae
bere vel pergere; disfrutar de una -, meri- sive singulares; compendiria verba vel
diatione frui. elementa. Uso: m. es sigla de metro, m. nota
(signum, siglum) est metri; D.O.M. son
sfilis: sphilis, dis f. Sin: lues (luis f) ven- siglas de la expresin: A Dios Optimo y
ria, venrea, cltica, gllica; morbus gllicus Mximo, D.O.M. sigla (vel compendiriae
(clticus, venrius, venreus). Uso: contagio ltterae) sunt locutionis Deo Optimo
de la -, syphlidis (luis venriae, morbi g- Mximo.
llici) contgio (-onis f) , contgium, ulcertio,
ulcus (-cris n); contagiar la -, syphlide (lue siglo: seculum, i n. Sin: centum anni; cen-
venria, morbo gllico) infcere vel ulcerare tum annorum sptium. Uso: - atmico, se-
liquem; contraer la -, syphlidem contr- culum atmicum vel atomophsicum.
here; syphlide nfici vel ulcerari.
sigma: sigma, tis n.
sifiltico: syphilticus, a, um. Sin: (enfermo
de sfilis) syphlide (vel lue venria, vel sigmoide: sigmides, is n. Sin: intestinum
morbo gllico) laborans, infectus, ulceratus; sigmoidum.
(perteneciente o relativo a la sfilis o al sifi-
ltico) ad syphlidem vel ad syphilticum t- sigmoideo: sigmoidus, a, um.
tinens.

988
silbato

sigmoiditis: sigmoiditis, dis f. Sin: intestini sij: sikiensis, e.


sigmoidi inflammtio.
sijismo: secta sikinsium.
signarse: signo crucis se munire. Sin: cruce
se signare; signum crucis formare, effngere, slaba: sllaba, ae f. Uso: - abierta, cerrada,
fcere. Uso: signarse en la frente, en la boca, sllaba aperta, clausa; - acentuada, aguda,
en el pecho, signum crucis in fronte, in ore, in grave, sllaba accentuata, acuta, gravis; -
pctore imprmere. breve, larga, comn, sllaba brevis vel
correpta, longa vel producta, communis vel
signatura: - Apostlica, Signatura Apost- anceps (ancpitis). Uso: abreviar una -, slla-
lica. Uso: el Tribunal Supremo de la - Apos- bam corrpere; prolongar una slaba, slla-
tlica, Supremum Signaturae Apostlicae bam prodcere; hay que pronunciar
Tribunal (-lis n). tabacum con la penltima - larga, taba-
cum, paenltim sllab product, acuen-
significado: significatus, us m. Uso: - prin- dum est.
cipal, significatus principalis, - de una pala-
bra, verbi vel vocbuli significtio; vis verbo silabario: syllabrium, ii n. Sin: abeced-
subiecta; cambiar el - de una palabra, pr- rium; elementrius libellus; syllabarum li-
priam vocbuli significationem inflctere; bellus.
sensum vocbuli transferre.
silabear: - una palabra, verbum sllabis
significar: significare. Uso: qu significa complecti; decir silabeando, syllabatim d-
esto?, quid hoc signficat? cere vel pronuntiare; leer silabeando, sylla-
batim lgere.
significativamente: (de un modo expresivo)
v. expresivamente // (sealadamente) insig- silbico: syllbicus, a, um.
nite. Sin: insgniter.
slabo: (lista, catlogo) sllabus, i m. Sin:
significativo: (que da a entender con propie- index, dcis mf.
dad una cosa) signficans, antis. Sin: signifi-
cativus, significatrius; significatione silba: (manifestar desagrado y desaproba-
declarans; v. expresivo // (importante, nota- cin el pblico, con silbidos) sbili, orum mpl
ble) gravis, e. Sin: magnus; insignitus. Uso: // (con otras demostraciones ruidosas) expl-
es - que ..., magnum est, quod (+ indic); la sio, onis f. Sin: acclamtio adversa.
palabra ms - de la frase, verbum, quo res
comprehnditur. silbar: sibilare. Sin: sbilum dere. Uso: - a
alguien, liquem sibilare, exsibilare, expl-
signo: signum, i n. Uso: - igual (guin dere.
doble), linola duplex; - matemtico, mathe-
mticae artis signum; - ortogrficos, notae, silbatina: exsibiltio, onis f. Sin: explsio
arum fpl; notae orthogrphicae; orthogr- per sbilos; v. silba.
phica signa; - de exclamacin, exclamationis
signum vel index; - de interrogacin, interro- silbato: (instrumento para silbar) sibilat-
gationis signum vel index; - de puntuacin, rium; fstula; tbia; fstula sbilans, sbila, stri-
interpungendi nota; v. puntuacin. dens; parvum instrumentum sbilum. Uso:

989
silbido

tocar el -, sibilare. n; volbilis (vel gyrtilis, vel verstilis) sella;


- pequea, v. sillita; - plegable, plegadiza,
silbido o silbo: sbilus, i m (en pl tambin s- sella flexbilis, flxilis, plictilis, complicti-
bila, orum n). Sin: sibiltio; sibilatus, us m. lis; - poltrona, molle subsllium; reclinatria
Uso: - inicial, final, sbilus initialis, finalis; - sella; v. poltrona; - revestida de plstico,
del rbitro, rbitri fstulae sbilus; certminis sella re plstica strata; - suspendida a un
idicis fstulae sbilus; dar la seal con un -, cable areo, cllula viae funalis; cllula pn-
sbilo signum dare. dula; - de brazos, v. silln; - de manos, lec-
tica; - de oficina, sella graphealis; - de playa,
silenciador: silentirium, ii n (instrumen- sella litoralis vel litrea; - de ruedas, sella
tum). Sin: silentiatrium, ii n (instrumen- rotalis; - de tijera, reclinatria sella; sella cu-
tum); llula silentiria; instrumentum bitria, dormitria; sllula reclinis; sedile cu-
rumribus compescendis. bitrium; scimpdium; - para las
necesidades corporales, v. sillico // (aparejo
silenciar: compscere. Sin: cohibere; siln- para montar a caballo) ephppium, ii n //
tium indcere, imperare, iubere; vocem prae- (asiento o trono de un prelado) cthedra, ae
cldere; linguam occldere. f.

silepsis: syllepsis, is f. sillar: lapis quadratus.

silicato: sal silicatum. silletero: sellrius, ii m. Uso: - pontificio,


sellrius Pontficis Mximi; pontifciae sellae
slice: silex, lcis mf. gestator; (pontifcii) hexphori gestator.

silceo: silceus, a, um. Sin: silicneus. sillico: sella familirica. Sin: sella vel sllula
pertusa; scphium.
silicio: silcium, ii n.
silln: sedculum, i n. Sin: sessbulum.
silicona: slico, conis m. Sin: gluten (-tnis n)
silceum. sillita: sllula, ae f. Sin: sedcula.

silicosis: silicosis, is f. Sin: pneumoconiosis. silln: arcisllium vel archisllium, ii n. Sin:


cthedra; sella arcuata vel arquata; sella obl-
silicua: sliqua, ae f. quis ancnibus fabricata.

silcula: silcula, ae f. silloncito: sllula arcuata vel arquata. Sin:


lectculus, i m ; lectcula, ae f.
silla: (asiento con respaldo y generalmente
sin brazos) sella, ae f. Uso: - elctrica, sella silo: (fosa o cavidad subterrnea para guar-
elctrica; sella vi elctric acta; - gestatoria, dar grano, forrajes, etc.) sirus, i m. Sin: gra-
gestatria; gestatrium; sella vel cllula ges- nrium; spelunca; pteus, i m; crypta //
tatria, baiulatria, portatria; - gestatoria (depsito cilndrico o prismtico, de altura
(del Papa), sella gestatria (Pontficis M- considerable, destinado al almacenamiento
ximi); hexphoron, i n; portadores de esa -, de ciertos productos agrcolas) sirus, i m.
sellrii apostlici; - giratoria, astrosllium, ii Sin: granrium.

990
simetra

silofn, v. xilfono. per smbolum repraesentatus; liquid signfi-


cans; imginem (vel signum, vel ndicem) ali-
silogismo: syllogismus, i m. Sin: ratiocin- cius rei rferens. Uso: arte -, symblica ars;
tio. libros -, libri symblici; pago -, imaginria
soltio; poesa -, psis symblica; el olivo
silogsticamente: syllogstice. Sin: syllogs- - de la paz, oliva pacem signficans; oliva
tico more vel modo; per syllogismos. pacis imginem rferens.

silogstico: syllogsticus, a, um. Sin: ratioci- simbolismo: (sistema de smbolos) symbo-


nativus. lismus, i m // (escuela potica y, en general,
artstica) symblica doctrina vel ars.
silogizar: syllogizare. Sin: syllogstice loqui;
syllogismis ratiocinari, argumentari, uti; simbolista: symbolista, ae m. Sin: symbo-
syllogismos fcere. lismi fautor, sectator, cultor.

silueta: (dibujo sacado siguiendo los contor- simbolizar: (servir una cosa como smbolo
nos de la sombra de un objeto) linearis de otra) alicius rei smbolum (vel typum,
adumbrtio. Sin: umbra lneis circumducta // vel figuram, vel imginem, vel signum) esse
(perfil) v. esta voz. // (expresar por smbolos) imagnibus reprae-
sentare vel significare // (representar algo
siluro: (pez) silrus, i m // (torpedo) v. esta por algn smbolo) liquid imgine (vel ima-
voz. gnibus) effngere. Sin: alicius rei imginem
propnere.
silvicultor, ra: silvicultor, oris m; silvicultrix,
icis f. smbolo: (representacin de una realidad; fi-
gura retrica o forma artstica) smbolum, i
silvicultura: silvicultura, ae f. Sin: silvarum n; smbolus, i m. Sin: symblium; signum;
cultura. similitudo (- dnis f); imago (-gnis f); figura;
index, dcis mf; indcium; repraesenttio; sig-
simbiosis: symbiosis, is f. Sin: convctio, nifictio. Uso: - de la pacificacin, smbo-
onis f. lum pacificationis // (Rel, profesin de fe
cristiana) smbolum, i n. Uso: - atanasiano,
simbitico: symbiticus, a, um. smbolum athanasianum; - niceno-constan-
tinopolitano, smbolum fidei nicaenum-
simbiotismo, v. simbiosis. constantinopolitanum; - de los Apstoles,
Apostolorum smbolum; smbolum apost-
simblicamente: symblice. Sin: symblico licum.
modo; sub smbolo; per smbolum; figurate;
imgine vel imagnibus; similitdine vel si- simetra: symmtria sive -metra, ae f. Sin:
militudnibus; signo vel signis; ndice vel in- commensus, us m; congruntia; eumtria;
dcibus. Uso: hablar -, imagnibus (vel concnnitas; prtium convenintia vel cohae-
similitudnibus, vel signis, vel indcibus) rntia; congruntia et aequlitas partium; pr-
loqui. tium inter se convenintia, congruntia,
proprtio. Uso: el principio de la -, symme-
simblico: symblicus, a, um. Sin: figuratus; triarum rtio.

991
simtricamente

simtricamente: symmtrice. Sin: concinne; narse las - de los suyos, suorum voluntates
cum symmtria; symmtrico modo; symm- alienare; gozar de la - de uno, gratum esse
trica ratione; aequliter et congruenter; cn- licui; manifestar la propia - hacia uno, suam
grua prtium proportione. Uso: disponer las erga liquem voluntatem aperte declarare;
cosas -, effcere ut res rebus concinne respn- sentir - hacia una persona o cosa, licui vel
deant; disponer - las palabras, orationem licui rei studere; liquem vel liquid dil-
quadrare; sentntiam in quadrum numerum- gere, amare, redamare; tener - hacia uno, be-
que redgere. nevolntiam licui praestare; benevolntiam
habere erga liquem.
simtrico: symmtricus, a, um. Sin: smme-
tros, on; aequbilis vel aequalis, e; concinnus, simptico: (que inspira simpata) sympthi-
a, um; mnibus prtibus convniens. cus, a, um. Sin: licui gratiosus, gratus, gra-
tus acceptusque; placens; carus; suavis;
similor: orichalcum, i n vel aurichalcum, i n. iucundus.
Sin: mixtura auri smilis.
simple: (Med, material de procedencia org-
simona: simnia sive simona, ae f. Sin: si- nica o inorgnica que sirve por s solo a la
monaca labes; simonacum crimen, scelus, medicina, o que entra en la composicin de
peccatum; sacrarum rerum (vel sacrorum m- un medicamento) simplcia, ium npl // (habi-
nerum) mercatura, merctio, nundintio, tacin -) v. habitacin.
mptio vel vendtio (segn se trate de com-
pra o venta simonaca). Uso: celebrar o reci- simplicista: simplicista, ae m. Sin: nmium
bir un sacramento con -, per simniam simplex; homo mente (vel ingnio) levi.
sacramentum celebrare vel recpere; cometer
-, res sacras mercari, nundinari, vndere vel simplificacin: simplifictio, onis f. Sin: ex-
mere; sacrarum rerum mercaturam (merca- pedtio.
tionem, nundinationem, emptionem vel ven-
ditionem) fcere. simplificar: smplicem (vel simplex) fcere
vel rddere. Sin: fcilem (vel fcile; facilio-
simonaco o simoniaco: (relativo a la simo- rem vel faclius) rddere; in simpliciorem
na) simonacus, a, um. Sin: ad simniam modum ( vel formam) redgere.
prtinens // (que comete simona) simona-
cus. Sin: sacrarum rerum (vel sacrorum m- simplista: (simplicista) v. esta voz // (que es-
nerum) mercator, nundinator, emptor vel cribe o trata de los simples) simplicirius, ii
vnditor. m. Sin: herbrius; simplcium peritus.

simpata: (inclinacin o afecto natural) simposio: (reunin, congreso cientfico)


sympatha sive -pthia, ae f. Sin: benevoln- sympsium vel sympsion, ii n. Sin: conven-
tia licui (vel erga liquem, vel in liquem); tus, us m; doctorum (virorum) conventus.
voluntas erga (vel in) liquem; amor (vel st- Uso: - de latn, sympsium latinitatis; III -
dium, vel critas) erga liquem; naturalis Dermatolgico Internacional, III Symp-
nimi inclintio in liquem vel in liquid. sium Dermatolgicum Internationale // (fes-
Uso: - recproca, mtua voluntas; atraerse o tn banquete) sympsium, ii n. Sin:
ganarse la - de uno, alicius grtiam (vel ani- convvium; concentio.
mum, vel stdium) sibi conciliare; enaje-

992
sindresis

simulacin: simultio, onis f. Sin: fctio. dad) sncope, es f; sncopa, ae f. Sin: defc-
Uso: - electrnica, simulamentum electrni- tio; nimi vel nimae defctio.
cum.
sincopizar: (causar sncope) sncopen gg-
sinagoga: synagoga, ae f. Sin: Iudaeorum nere vel afferre // (caer en sncope) syncopi-
templum. zare. Sin: syncopare; syncopari; syncopizare;
vribus defcere.
sinalefa: synaloephe vel sinaloefe, es f; syna-
liphe, es f; synaloepha, ae f. Sin: elsio vel sincrasis: syncrsis sive sncrasis, is (ac -in)
collsio, onis f; duarum voclium contrctio. f. Sin: commxtio; tempertio.
Uso: por -, per elisionem; per synaloephen;
synaloephe, synaloeph. sincretismo: syncretismus, i m. Sin: discor-
dntium doctrinarum commxtio vel conf-
sinarquia: synrchia sive -archa, ae f. sio.

sinartrosis: synarthrosis, is f. sincretista: syncretista, ae mf. Sin: syncrti-


cus.
sinceramente: ex fide. Sin: bona fide; ex
bona fide. sincrona: synchrnia, ae f. Sin: snchrona
rtio.
sinclinal: synclinalis, e.
sincrnico: synchrnicus, a, um. Sin:
sincondrosis: synchondrosis, is f. snchronus; simultneus; eiusdem tmporis;
eodem tmpore factus, actus, hbitus; qui,
sncopa: Gram sncopa, ae f; sncope, es f. quae, quod eodem tmpore fit (vel gitur, u
Sin: concsio; detrctio; lttera vel sllaba otro verbo exigido por el contexto).
elisa; lttera vel sllaba excussa. Uso: por -,
excuss ltter vel sllab // Ms sncopa vel sincronismo: synchronismus, i m. Sin: fac-
sncope. torum concomitntia; eventuum coincidntia;
eventorum concursus (-us m).
sincopado: Gram syncopatus, a, um. Sin:
sncope affectus; ltter vel sllab imminu- sincronizacin: synchroniztio, onis f.
tus // Ms syncopatus. Sin: sncope affectus;
concitatus vel incitatus ; dissimlibus inter- sincronizador: adj synchronizans, antis //
vallis distinctus. Uso: notas -, notae synco- (dispositivo o aparato) synchronizator, oris
patae. m.

sincopar: Gram syncopare. Sin: ltteram vel sincronizar: synchronizare. Sin: snchro-
sllabam verbo detrhere, dmere, exctere ; num rddere; tmpora (alicius rei) aequare.
sncope affcere; imminere (abreviar).
Uso: - una palabra, verbum sncope affcere sincronoscopio: synchronoscpium, ii n.
// Ms syncopare. Sin: sncopen adhibere.
sincrotrn: synchrotro, onis m.
sncope: Gram, v. sncopa // (Med, prdida
repentina del conocimiento y de la sensibili- sindresis: synderesis, is f. Sin: conscintia;

993
sindical

nimi conscintia; recta nimi conscintia. disciplina, descrptio, structura; corporando-


Uso: perder la -, insanire; frere; a recta rum vel consociandorum operariorum rtio,
conscintia aberrare, discdere; nimo valde docrina, ars (- obrero como doctrina o sis-
perturbari. tema); opficum collgia mutuis utilitatis vn-
culis constituta (- obrero en sentido
sindical: (del sndico) sndici // (del sindi- concreto). Uso: - cristiano, de ineundis mo-
cato) syndicalis, e. Sin: sodalcii; collgii vel derandisque opficum collgiis christiana
collegiorum; corporatorum hminum (vel doctrina, disciplina, rtio (en sentido abs-
corporatorum opficum, vel corporatorum tracto); opficum collgia christianae doctri-
operariorum); ad corporatorum opficum nae vnculis constituta; opficum collgia
collgium vel sodalcium ttinens; ad corpo- christianae doctrinae princpiis conformata
ratorum operariorum collgia (vel sodalcia) (en sentido concreto).
spectans. Uso: asociaciones -, syndicales
consociationes, consortiones, uniones; con- sindicalista: syndicalista, ae mf. Sin: syndi-
greso -, corporatorum hminum conventus, calismi fautor, sectator, studiosus; opficum
congressus, congrssio; congreso - nacional, collgii fautor, curator, praefectus.
corporatorum hminum (...) ex universa na-
tione congressus; congreso - internacional, sindicato: syndicatus, us m. Sin: collgium
corporatorum hminum (...) ex universis na- vel sodalcium syndicale; socetas vel con-
tinibus (vel ex mnibus gntibus) congrs- socitio syndicalis; coetus (-us m) legatorum
sio; la cuestin -, questio vel causa populrium. Uso: - farmacolgico, syndica-
syndicalis; questio vel causa de corporato- tus pharmacolgicus; - obrero, opficum vel
rum hminum (...) collgiis; opficum (vel operariorum collgium, sodalcium, socetas,
operariorum) collegiorum questio vel causa; consocitio; opficum collgium (...) iribus
corporatorum opficum (vel operariorum) suis tuendis commodisque fovendis; opfi-
questio vel causa; la cuestin de la organi- cum collgium ad iura sua defendenda suas-
zacin -, de operariorum (vel opficum) que utilitates fovendas; - polaco
collgiis ineundis moderandisque questio; Solidaridad (Solidarnosc), consocitio po-
de operariorum (vel opficum) collgiis insti- lnica a solidaritate nominata; - de los
tuendis ordinandisque causa; federacin, agricultores, agricultorum collgium (iribus
unin -, corporatorum hminum (...) foedus suis tuendis vel ad iura sua defendenda); sin-
(-dris n), consocitio, socetas; reunin -, dicatos de los comerciantes, de los artesanos,
collgii vel sodalcii coetus (-us m), conven- mercatorum, artficum collgia; sindicatos de
tus (-us m); corporatorum hminum (...) los trabajadores del campo y de los trabaja-
coetus; unidad -, corporatorum hminum (...) dores intelectuales, opficum collgia agrico-
nitas vel coninctio. larum et scribarum.

sindicalismo: syndicalismus, i m. Sin: opfi- sndico: sndicus, i m. Sin: urbis praefectus


cum vel operariorum collegiorum doctrina, (-i m); v. alcalde.
disciplina, rtio; corporatorum hminum (vel
corporatorum opficum, vel corporatorum sndone, v. sbana (- santa).
operariorum) doctrina; opficum cetuum
disciplina; de syndictibus constituendis sndrome: sndrome, es f. Sin: signorum
rtio; de consociandis operriis doctrina; cor- sndrome; sndrome traumtica; morbi sig-
poratorum opficum ordintio, tempertio, norum vel notarum concursus. Uso: - de in-

994
sinovitis

munodeficiencia adquirida (sida), sndrome casus adversus.


immunitatis defects acquisiti.
sinodal: synodalis, e.
sincdoque: syncdoche, es f.
snodo: snodus, i f. Uso: - ecumnico, oe-
sinequia: synecha, ae f. cumnica snodus; oecumnica Ecclsiae
synodus; - general, snodus generalis; pri-
sinresis: syneresis, is f. Sin: complxio; mer - romano, prima romana snodus.
contrctio.
sinologa: sinolgia sive -loga, ae f.
sinergticamente: synergtice.
sinlogo: sinlogus, i m. Sin: Sinarum litte-
sinergtico: synergticus, a, um. rarum studiosus, peritus, cultor.

sinergia: synrgia sive synerga, ae f. Sin: v- sinonimia: synonmia sive -nyma, ae f. Sin:
rium concursus. adem verbi significtio.

sinrgicamente: synrgice. sinonmico: synonmicus, a, um. Sin: syno-


nmiam consttuens; ad synonmiam prti-
sinrgico: synrgicus, a, um. nens.

sinergismo: synergismus, i m. sinnimo: adj synnymus, a, um. Sin: cog-


nominatus; idem signficans. Uso: voces, lo-
sinestesia: synaesthsis, is f. cuciones -, voces, locutiones synnymae vel
cognominatae // sust synnymum vel
snfisis: smphysis, is f. synnymon, i n. Sin: verbum cognominatum;
nomen synnymum; vocbulum idem sign-
sinfona: symphnia sive -phona, ae f. Sin: ficans; en pl tambin cognata verba; voc-
concentus, us m; msicus concentus. bula adem declarntia. Uso: son casi
sinnimos, voces sunt fere idem significan-
sinfnico: symphnicus, a, um. Sin: tes.
symphonacus; multsonus; multisonorus.
sinopsis: synopsis, is f. Sin: brevirium.
Singapur: Singapura, ae f.
sinptico: synpticus, a, um. Sin: compen-
single room, v. habitacin. dirius; brevirius.

siniestra, v. siniestro. sinovia: synphia sive synopha, ae f. Sin: ar-


ticularis (articulrius, articulorum) umor vel
siniestrado: calamitosus, a, um. Sin: detri- humor; articulorum (vel rtuum) membranae
mento affectus. umor.

siniestro: (avera grave, destruccin fortuita sinovial: synophialis, e.


o prdida importante) sinistrum, i n. Sin: in-
fortnium; calmitas, atis f; casus, us m; sinovitis: synophitis, dis f. Sin: synphiae

995
sinquisis

inflammtio vel infltio. brevi, brviter, presse) dictus, scriptus, exp-


situs; per snthesin dictus vel factus. Uso:
sinquisis: snchysis, is f. lenguas -, lnguae synthticae // (producido
mediante procedimientos industriales o snte-
sinsentido: nonsensus, us m. sis qumica) arte vel artifcio compsitus,
confectus, effectus. Uso: agua - o artificial,
sintctico: syntcticus, a, um. Sin: syntaxis aqua arte compsita; goma - o artificial,
(gen). Uso: normas -, ntima verborum struc- cummis arte compsita; gummis artifcio
tura legesque. compsita; lana -, lana arte confecta vel
compsita; sustancia -, substntia synthtica
sintaxis: syntaxis, is f. Sin: verborum ordo, // semisinttico, semi-synthticus.
constrctio, structura; recta vel apta verbo-
rum constrctio, ordintio; ordintio (vel sintetizar: synthetizare. Sin: summatim (ca-
compostio, vel constrctio) dictionum; ora- pitulatim, brevi, brviter, presse) dcere vel
tionis constrctio. Uso: - interna, externa, scrbere; summatim expnere, attngere, re-
syntaxis interna, externa; - lgica del len- dgere; summatim complecti; brevi compre-
guaje, syntaxis lgica linguae; cometer erro- hndere vel complecti; brviter declarare,
res de -, rectum verborum rdinem non comprehndere, perstrngere; in compn-
servare. dium redgere; ad compndium referre.

sntesis: snthesis, is (ac -in, abl -i) f. Sin: sintosmo: sintoismus, i m


compndium; summa. Uso: - cientfico-teol-
gica, fidei cum ratione consnsio et conspir- sintosta: sintoista, ae m. Sin: sintoismi s-
tio; - histrica, brevis histriae expostio; - secla.
qumica, snthesis chmica; chmicum arti-
fcium; - de cosas, de doctrina, rerum, doc- sntoma: Med symptma, tis (dat y abl pl -
trinae summa; hacer la - del propio atis) n. Sin: signum; indcium; indictio; pr-
pensamiento, summam fcere cogitationum dromus. Uso: sntomas de una enfermedad,
suarum; har la - de mi pensamiento, paucis morbi notae vel indcia; morbi prpriae
verbis sentntiam complectar; eorum, quae notae; peculiares morbi notae; sntomas con-
dixi, summam fciam; producir algo por - cordantes con esa epidemia, symptmata illi
qumica, liquid snthesi chmica elcere; li- epidemae congruntia.
quid artifciis chmicis effcere; en -, in
summa; brviter. sintomtico: symptomticus, a , um. Sin: de-
nuntiativus; signficans; rem signficans vel
sintticamente: synthtice. Sin: synthtica ndicans. Uso: muy -, rem clare signficans
methodo vel ratione; per snthesin; compn- vel ndicans.
dio vel per compndium; summatim vel in
summa; strictim; capitulatim; presse; brvi- sintomatologa: symptomatolgia sive -
ter; paucis; paucis verbis. Uso: exponer algo loga, ae f. Sin: symptmatum scintia; doc-
-, liquid paucis complecti. trina de morborum indciis; de peculiribus
morborum notis disciplina.
sinttico: (referente a la sntesis) synthticus,
a, um. Sin: compendiosus; compendirius; sintona: syntnia sive -tona, ae f.
brevirius; pressus; summatim (capitulatim,

996
sistema

sintnico: syntnicus, a, um. siroco: eurnotus, i m. Sin: vulturnus; atbu-


lus, sirocus, scirochus.
sintonismo: syntonismus, i m. Sin: harm-
nia. sirvienta: fmula, ae f. Sin: ancilla; ministra;
ancilla cubiculria.
sintonizacin: syntoniztio, onis f.
ssmico: ssmicus, a, um. Sin: terrae motus
sintonizador: (que sintoniza) syntonizans, (gen); ad terrae motum (vel motus) spectans.
antis // (aparato) syntonizator, oris m; synto- Uso: movimientos -, terrae motus.
nizatrium, ii n. Sin: instrumentum sonis ra-
diophnicis componendis. sismo: sismus vel sesmus, i m. Sin: concus-
sus, us m; concssio, onis f; terrae motus.
sintonizar: syntonizare. Sin: frequntiam
compnere; ad syntniam compnere; synt- sismografa: sismogrphia sive -grapha, ae
nicum effcere vel rddere // fig concordem f. Sin: terrae mots (vel mtuum) descrptio.
rddere vel effcere.
sismgrafo: sismgraphum vel sismogra-
sinusitis: synusitis, dis f. phum, i n; sismogrphium, ii n. Sin: instru-
mentum sismogrphicum.
sinusoidal: synusoidalis, e.
sismologa: sismolgia sive -loga; seismo-
sinusoide: synusides, is f. lgia, ae f. Sin: terrae mtuum (vel de terrae
mtibus) doctrina, disciplina, scintia.
Sin : Sion indecl vel Sion, nis f.
sismolgico: sismolgicus vel seismolgicus,
sionismo: sionismus, i m. Sin: motus (-us m) a, um. Sin: ad terrae mtuum doctrinam pr-
sionsticus; Sion (indecl) vel Sionis Civitatem tinens.
restaurandi stdium.
sismlogo: sismlogus vel seismlogus, i m.
sionista: (relativo al sionismo) sionsticus, a, Sin: terrae mtuum studiosus; terrae mtuum
um. Sin: ad sionismum ttinens. Uso: con- disciplin (vel disciplinae) doctus, eruditus.
greso -, congressus sionsticus // (partidario
de este movimiento) sionista, ae m. Sin: sio- sismmetro: sismmetrum, i n.
nismi fautor, ssecla, sectator.
sismoscopio: sismoscpium, ii n.
sirena: (pitido que se oye a mucha distancia)
sirena, ae f. Sin: sirena sibilatrix; acute prso- sistema: systema, tis n. Sin: rtio; disci-
nans instrumentum. Uso: - de alarma, sirena plina; genus; ordo; modus; forma. Uso: - al-
monitria; silbido de la -, sirenae sbilus; ulu- fabtico, alphabticum systema; -
lato de las -, ululatus (-us m) sirenarum. arquitectnico, architecturae genus, ordo,
rtio; columnarum ac linearum rtio; - arte-
Siria: Syria, ae f. rioso, artriae, arum fpl; arteriarum ordo et
rtio; - bien hecho, rtio bene instituta; bene
sirio: adj srius, a, um. Sin: syrus; syracus // constituta disciplina; - cientficos, artes, ium
sust Syrus, i m. fpl; scintiae ac artes; - comunista, ratio com-

997
sistemticamente

munstica; systema communsticum; - cs- muy sofisticado, exquisitssimum systema


mico, rerum univrsitas; universus ordo; - tchnicum; - telefnico, systema telephni-
cronolgico, tmporis metiendi rtio; - deci- cum; - teolgico, theolgiae disciplina; - ve-
mal, systema decimale; rtio decimalis, de- noso, venae, arum fpl; venarum systema,
nria; - dentario, dentes, ium mpl; dntium sries, ordo; venarum ordo ac rtio // - de
sries; dntium ordo ac rtio; - doctrinario, clculo, systema computationis; - de ense-
doctrinae systema; - ecolgico, systema oe- anza, docendi rtio ac forma; - de ilumina-
colgicum; - educativo, systema educat- cin, genus illuminandi; - de normas y
rium; rtio educandae iuventutis; - escolar, valores, systema normarum valorumque; -
scholare systema; - filosfico, philosphiae de ondas, undarum sries vel ordo; sistemas
disciplina; disciplina philosophorum; philo- de seguridad social, pblicae rationes cvium
sophandi rtio; - fontico, systema phonti- securitati procurandae vel tutandae; - de trac-
cum; - informtico, systema informticum; - cin de los tranvas, genus trahendi trmina;
judicial, systema iudicirium; - marxista, - de vida, institutum vel rtio vitae; vivendi
systema marxianus; - mtrico, systema m- disciplina; vitae ducendae rtio ac norma //
tricum; - mtrico decimal, rtio mtrica de- adoptar un -, institutum lgere; componer un -,
cimalis; decumana vel decimana numerandi certam quandam disciplinae formam (vel
rtio; - monetario, systema pecunirium, frmulam) compnere; derribar el viejo -,
nummrium, monetrium; nummorum rtio; vterem rationem evrtere; este no es mi -,
- monetario europeo, systema nummrium haec non sunt instituta ac rationes meae; no
europaeum; - monetario y financiero mun- atarse a - alguno, nullus disciplinae lgibus
dial, systema nummrium et fiscale per astringi.
orbem terrarum vigens; - monitorio previo,
systema monitrium previum; - montano, sistemticamente: (con mtodo racional)
iuga mntium; continuata vel contnua mn- systemtice. Sin: ratione; systemtico rdine;
tium iuga; - nervioso, systema nervorum; systemtica ratione; via et arte; rdine ratio-
nervi, orum mpl; nervorum sries; nervorum neque; ratione et via // (segn determinado
ordo ac rtio; - numeral arbigo, Arabum orden) ordinate. Sin: ordinatim; certo rdine
numerrium systema; - seo, ossa, ium npl; // (habitualmente) ex more. Sin: ex consuet-
ssium sries; ssium ordo ac rtio; - plane- dine // (siempre) semper. Uso: l vence habi-
tario, errantes stellae; sderum ordo ac tualmente, ille vncere solet vel consuevit.
motus; - poltico, systema polticum; civitatis
constittio; rei pblicae forma, constittio, sistemtico: (que se ajusta a un sistema)
disciplina; conslia administrandae (mode- systemticus, a, um. Sin: ratione susceptus;
randae, regendae) rei pblicae; - poltico so- ad praecepta redactus; in rdinem redactus;
cialista, polticum systema socialsticum; - ad artem redactus vel revocatus. Uso: ense-
principal y subsidiario, systema principale et anza -, doctrina et rtio; excavaciones -, ef-
subsidirium; - productivo, opum gignenda- fossiones systemticae; orden -, rtio; rtio et
rum rtio; - racional, rtio et via; - social, ordo // (bien ordenado) ordinatim compsi-
rerum socilium ordo vel rtio; - respiratorio, tus. Sin: congruenter compsitus // (bien de-
systema respirationis; - solar, systema solare; terminado) certus // (continuo, estable)
ordo solaris; stellarum ordo solaris; stellae perptuus, a, um. Sin: stbilis, e. Uso: cohe-
circa solem errantes; sol et circumentia s- rencia -, perptua constntia // (de persona
dera; solis et circumentium sderum motus que procede por principios y es constante en
et rationes; - tcnico, rtio tchnica; - tcnico sus opiniones) frugi indecl; dligens, diligen-

998
snack

tssimus. Uso: vida -, vita aequa et modesta; divrbium; ludus lpidus, salsus, facetus;
llevar una vida -, prudenter vitam gere. adumbrata narratincula.

sstole: sstole, es f. Sin: contrctio; cordis ski, v. esqu.


contrctio vel pulstio.
skylab: officina sideralis. Sin: astronvium
sistro: sistrum, i n. Uso: sonido de - , crusma, officina caelestis.
tis n.
slalom: descnsio vel decrsio (-onis f) fle-
sitio: locus, i m. Uso: - web, locus interretia- xuosa. Uso: - gigante, descnsio flexuosa in-
lis. gens // (prueba deportiva) slalmicum
certamen. Uso: - gigante, slalmicum (certa-
sitiofobia: sitophbia sive -phoba. Sin: cibi men) maius.
fastdiuum, horror, averstio.
sleeping car, v. coche (- cama).
sitifobo: adj cibfugax, acis. Sin: cibfugus;
sitophbi laborans; cibi fastdio (vel tedio, slip: subligculum, i n. Sin: parvum sub-
vel dio) oppressus vel cruciatus // sust sit- ligculum; femorale (-is n) brvius.
phobus, i m. Sin: cibfuga, ae m.
slogan: dictrium, ii n. Sin: usitatum dic-
sitiologa: sitolgia sive -loga, ae f. Sin: ci- trium; tritum effatum; commune verbum;
borum vel de cibis doctrina, disciplina, scin- sententola; sententola praeconialis; trita
tia. atque usitata sentntia; tritum atque usitatum
dictrium, effatum, verbum.
sitiomana: sitomnia sive -mana, ae f. Sin:
effrenata (vel effrenis, ve effrena) cibi appe- slump: ruina pretiorum. Sin: demintio rei
tntia. nummriae.
l
sitioterapia o sitoterapia: sitotherapa, ae f. smog: fumgium, ii n. Sin: fuliginosus ar;
malus vel gravis ar (ac ra); fumus et n-
situacin: condcio, onis f. Sin: rerum con- bula; fumus et caligo (-gnis f). Uso: - elc-
dcio; status (-us m) rerum; hbitus, us m; res. trico, fumgium elctricum.
Uso: la - actual, status hic rerum; hic qui
nunc btinet rerum status; - econmica, smoking: vestis vespertina. Sin: vestis fuma-
rerum oeconomicarum condcio; anormal - tria; festus vestitus (-us m) virilis; tnicula
internacional, inslitae inter nationes neces- srico limbo ornata.
sitdines; - internacional, pblicae rationes
inter nationes; mtuae civitatum rationes vel SMS (Short Message System): Systema bre-
necessitdines; - poltica, res pblica; - so- vium nuntiorum mittendorum. Sin: Systema
cial, rerum socilium status, - prspera, favo- breves nntios mittendi. Uso: te envo un
rable, res secundae; secunda vel prspera SMS, mitto tibi nntium brevem.
fortuna; cambio de -, rerum muttio vel
commuttio. snack o snack bar: thermoplium potrium
et gustatrium.
sketch: brevis ctio cmica. Sin: cmicum

999
snob

snob, v. esnob. sobre: (cubierta en que se incluye la carta,


comunicacin, tarjeta, etc. que ha de en-
soasar: subassare. viarse de una parte a otra) involcrum, i n.
Sin: tegumentum, integumentum, tegmen
sobaco: axilla, ae f. Sin: ala, ae f. (-mnis n), tegillum; operimentum; vagnula.
Uso: bordes del -, involucri mrgines; - de
sobadura: attrecttio, onis f. Sin: contrect- carta, (extrius) epstulae involucrum; invo-
tio; attrectatus, us m; palpamentum; palptio; lucrum epistolare vel epistulare; litterarum
assdua (vel frequens, vel crebra) attrecttio operimentum; - de papel, involucrum char-
vel palptio; assduus (vel frequens, vel cre- tae; chartceum involucrum; abrir el -, invo-
ber) attrectatus; assduum (vel frequens, vel lucrum aperire, recldere, reslvere,
crebrum) palpamentum. conscndere; cerrar el -, involucrum clu-
dere, glutinare, agglutinare; escribir en el -,
sobaquera: (refuerzo que se pone al vestido super involucro scrbere; poner en el -, in in-
por la parte del sobaco) plgula sudatria. volucrum incldere; ser puesto en el -, in in-
volucro concludi; sellar un -, involucrum
soberano: (que ejerce o posee la autoridad obsignare.
suprema e independiente) qui (quae, quod)
sui iuris est. Uso: nacin -, cvitas, quae sui sobrealimentacin: nmia alitura. Sin: n-
iuris est; ppulus qui ipse rem pblicam regit mium alimentum vel alimnium; nmia ali-
// (excelente y no superado) summus, a, um. mnia; nimius victus (-us m) vel cibus (-i m).
Sin: supremus; mirus, mirficus, mirandus,
mirbilis; exmius, egrgius // (rey, seor) sobrealimentar: nmium lere // sobreali-
rex, regis m; dminus, i m (prncipe grande mentarse, nmium ali.
y poderoso). Uso: - desptico, tyrannus; - in-
dependiente, rex sui iuris // (fig, jefe, domi- sobrealzar: ltius edcere vel tllere.
nador) rex, regis m. Sin: dminus;
dominator. Uso: - de las fieras (el len), rex sobrecama, v. cubrecama.
ferarum; Dios - del universo, dominator
rerum Deus; - (en el reino) de la elegancia, sobrecarga: (exceso de carga) superpn-
rbiter elegntiae. dium, ii n. Sin: nmium pondus (-dris n);
immdicum onus (neris n); excessus (-us m)
sobornar: subornare. Sin: corrmpere; sed- pnderis; pnderis adictio; neris accssio.
cere; pecni (vel prtio, vel largitione)
corrmpere. sobrecomida, v. postre.

soborno: suborntio, onis f. Sin: corrptio; sobredosis: nmia vel immdica medica-
sedctio; largtio quaestuosa. Uso: - electo- menti stupefactivi smptio.
ral, mbitus, us m; mbitus suffragiorum;
acusar a uno de - electoral, mbits liquem sobrehumano: plus quam humanus. Sin: hu-
accusare; condenar a uno por - electoral, m- manum modum excedens; humanam natu-
bits liquem damnare. ram exsperans; maior quam pro hminum
vribus.
sobrante, v. saldo.
sobrenatural: supernaturalis vel supranatu-

1000
social

ralis, e. Sin: naturam transcendens; naturae hbitus // (gabn, capote) lacerna, ae f. Sin:
modum excedens; naturae vires sperans vel penula. Uso: con -, llevando -, lacernatus; v.
excedens; qui (quae, quod) supra naturam gabn, capote.
est; qui (quae, quod) naturae modum excedit.
Uso: lo -, supernaturale, is n // (divino, celes- sobrevenir: supervenire. Sin: intervenire;
tial) divinus, a, um ; caelestis, e // (extraordi- advenire; evenire; venire; adesse. Uso: - de
nario) extraordinrius, a, um. Sin: mirus, repente, ex inopinato venire; de improviso
mirficus; praecellens, praestans. Uso: un adesse.
hecho -, portentum, i n; prodgium.
sobreviviente: supervivens, entis m. Sin:
sobrenombre, v. apodo. sospes (-ptis); vit vel vitae superstes (-st-
tis).
sobrepasar: praetrgredi. Sin: praetrvehi.
Uso: accin y efecto de -, praetergrssio, onis sobrevivir: supervvere (+ dat vel ac). Sin:
f; praetervctio. superesse (+ dat); superare vel exsuperare (+
dat vel ac). Uso: sobrevivi a la propia
sobrepelliz: superpellceum, i n; superpell- muerte, morti prpriae supervixit; sobrevivi
cium, ii n. Sin: amictus litrgicus; amculum al campo de concentracin, castra concentra-
lneum; lneus amictus; amictus manicatus tionis supervixit; sobrevivi al padre, patri
albo colore. Uso: revestido de -, superpell- suprfuit; vive y tambin sobrevive a m, vive
ceo indutus. et me quoque exspera; sobrevivimos a la
toma de la ciudad, captae supervimus urbi.
sobrepesar, v. exceder (- el peso).
sobrevolar: supervolare.
sobrepeso, v. sobrecarga.
sociabilidad: sociablitas, atis f. Sin: socili-
sobreprecio: prtii uctio vel accssio. Sin: tas; cmitas (gentileza); affablitas; faclitas
nmium additamentum prtii. (afabilidad); familiritas (familiaridad); be-
ngnitas (benevolencia).
sobreproduccin, v. superproduccin.
sociable: (nacido para vivir en sociedad, in-
sobresaltarse: pertimscere. Sin: cohorrs- clinado al trato social) socibilis, e. Sin: so-
cere; contremscere; vehemntius commo- cialis; congregbilis. Uso: los hombres son -
veri. Uso: a cada ruido se sobresalta, ad por naturaleza, natur sunt hmines congre-
omnes strpitus pertimescit. gbiles, socibiles, sociales // (fcil de tratar)
comis, e (gentil); affbilis (afable); familiaris
sobrestante: (capataz) v. esta voz. (familiar); benignus (benvolo).

sobretasa: adiectum tributum. Sin: tributi ac- social: socialis, e. Uso: clases -, sociales
cssio. Uso: imponer una - a uno, tributi ac- coetus; doctrina - de la Iglesia, doctrina so-
cessionem licui impnere. cialis Ecclsiae; estructuras -, sociales struc-
turae; justicia -, iusttia socialis; relaciones -,
sobretodo: (prenda de vestir ms ligera que sociales rationes vel necessitdines; incre-
el gabn) superindumentum, i n. Sin: epit- mento de las relaciones -, uctior socilium
gium; amictrium; superna vestis; suprior necessitdinum coninctio; socilium neces-

1001
socialdemocracia

sitdinum incrementum; socilium rationum socializacin: (en sentido marxista) sociali-


processus. ztio, onis f. Sin: in commune colltio; ae-
qutio et commnio bonorum; privatorum
socialdemocracia: democrtia socialis. bonorum publictio; privatorum bonorum
commnio vel commnitas; rerum ad socie-
socialdemcrata: demcrata (-ae m) vel de- tatem revoctio; rerum privatarum in com-
mcrates (-is m) socialis. Sin: socialista de- mune colltio; ad pblicam administrationem
mocrticus vel popularis. convrsio vel transltio. Uso: - de los bienes,
possessionum vel bonorum in commune re-
socialdemocrtico: socialis (-e) democrti- voctio, - de los bienes privados, privatorum
cus (-a, -um). bonorum publictio in usum mnium; diver-
sas formas de -, multplices socialis consor-
socialismo: (como sistema en el orden real) tionis formae // (desarrollo de la vida social,
socialismus, i m. Sin: bonorum aequtio, co- de los sistemas sociales) sociales rationes.
aequtio. Uso: - democrtico de rostro hu- Sin: socilium rationum incrementa, progres-
mano, democrticus socialismus humanus; - siones, progressus.
de Estado, mnium bonorum aequtio et
commnio; - humano, socialismus humanus; socializar: socializare. Sin: bona privata f-
- moderado, socialismus moderatus; - real, cere commnia; res in communi collocare vel
socialismus reliter exsistens; llevar a cabo pnere; mnia commnia rddere; possessio-
el -, mnia commnia rddere, vluti m- nes in commune conferre, redgere, referre,
nium patrimnium // (como sistema en el vocare. Uso: - los bienes privados, privata
orden doctrinario) socialismus. Sin: socialis- bona (vel privatas possessiones) societati tri-
tarum doctrina, disciplina, scintia, rtio; ae- bere vel attribere; in commune bona pri-
quandorum bonorum doctrina; de societate vata conferre vel pnere; privata bona
aequanda rtio; scintia de conformanda civi- societati administranda tribere; - la energa
tate; de bonorum communione institutum // elctrica, vim elctricam nationi (vel rei p-
(como faccin, partido) socialistarum fctio, blicae) administrandam tribere; vim elctri-
pars, secta. cam universam nationi (vel rei pblicae)
administrandam demandare, tribere, attrib-
socialista: sust socialista, ae m. Sin: socia- ere, crdere, concrdere.
lismi fautor vel studiosus; aequandorum bo-
norum fautor; societatis aequandae (vel sociedad: socetas, atis f. Uso: - area, naval,
conformandae) fautor; de conformanda (vel socetas aria, navalis; - annima, socetas
de aequanda) civitate fautor; conformandae vel consocitio annyma; socetas nullus n-
civitatis rationi favens. Uso: los -, socialistae, mine exrcita; socetas nulli inscripta nmini;
arum mpl; socialistarum turba, fctio, secta; - aseguradora, consocitio vel socetas dam-
- nacional, socialista nationalis; partido -, so- nis sarciendis; consocitio ad necessitates ob
cialistarum pars (partis f) vel partes (prtium infortnia levandas; - atltica, consocitio
fpl) // adj socialsticus, a, um. Sin: socialismi rerum athleticarum; - automotriz, socetas au-
(propio del socialismo) vel socialistarum tocintica; - bancaria, socetas argentria; -
(propio de los socialistas); ad socialismum bblicas, societates bblicae; la - civil, soce-
(vel ad socialistas) ttinens. Uso: Cuba -, tas civilis; cvium socetas; res pblica; los
Cuba socialstica. hombres que viven en -, hmines inter se so-
ciati; - comanditaria o en comandita, sodli-

1002
soda

tas per commendantes acta; socetas colloca- turalis.


tae pecniae dminis coalescens; - coman-
ditaria por acciones, socetas collocatae sociodrama: sociodrama, tis n.
pecuniae sngraphis coalescens; socetas p-
blicis nomnibus coalescens; - comercial, so- socioeconmico: socialis-oeconmicus. Sin:
cetas commercialis, mercatria, negotiatria; socio-oeconmicus.
- bien compaginada, recta societatis compo-
stio; sociedades de la Cruz roja, societates sociografa: sociogrphia sive -grapha, ae f.
a Cruce Rubra; - domstica, domstica soc-
etas; - ecolgica, consocitio oecolgica; - sociologa: sociolgia sive -loga, ae f. Sin:
gimnstica, socetas gymnstica; gran -, so- doctrina (vel scintia, vel disciplina) socialis;
cetas latioris rdinis; - humana, socetas hu- doctrina sociolgica; scintia societatis, so-
mana; convictus hminum (sive humanus) et cietatum vel civitatum; doctrina de re sociali;
socetas; - industrial, socetas industrialis; rei socialis (vel rerum socilium) doctrina;
institutum industriale; - internacional, soce- humanae societatis doctrina. Uso: - aplicada,
tas internationalis; - literaria, socetas litte- sociolgia applicata; - rural, sociolgia rura-
rria; - moderna, hodierna nostra socetas; - lis; - de la educacin, sociolgia paedag-
multinacionales, societates multinationales; gica; - del trabajo, sociolgia rei operriae; -
- protectora de animales, socetas animlium de la vejez, sociolgia senectutis.
tutrix (-tricis); - Salesiana, Socetas Sale-
siana; - secreta, occultum sodalcium // el sociolgico: sociolgicus, a, um.
conjunto de la -, univrsitas civilis; estado de
la -, status (-us m) societatis // - de artistas, socilogo: socilogus, i m. Sin: sociolgiae
agricultores, comerciantes, obreros, artfi- studiosus, peritus, cultor; sociolgi doctus,
cum, agricultorum, mercatorum, opficum eruditus, imbutus; rei socialis (vel rerum so-
sodlitas, sodalcium, collgium; - del bien- cilium) studiosus, cultor; humanae societatis
estar, loca prosperitatis; - de consumo, rerum peritus; doctrinae socialis cultor; humanae
consumendarum immdica socetas; - de Es- societatis conformandae (vel ordinandae)
tados Independientes, Socetas Civitatum In- professor.
dependntium; - de Estudios Clsicos,
Studiorum Classicorum Socetas; - de las sociometra: sociomtria sive -metra, ae f.
Naciones, Socetas Nationum; summus gn-
tium conventus; nationum coninctio; - de sociopoltico: socialis-polticus.
navegacin, navalis sodlitas vel socetas; -
de responsabilidad limitada, socetas partitae sociosanitario: ad rem socialem et salutem
portionis; - de San Francisco de Sales, Soc- pblicam spectans.
etas a Sancto Francisco Salsio; Socetas
Sancti Francisci Salsii; - de tipo medio, so- socket (Inform): nidus, i m.
cetas minor; - de mutuo socorro, sodaltium
ad supptias mtuo ferendas // - para la de- socorredor, ra: auxiliator, oris m; auxiliatrix,
fensa del ambiente, socetas locorum amoeni- icis f. Sin : adiutor m ; adiutrix f.
ttibus tuendis; - para seguro de vida,
socetas vitae cautioni exercendae. soda: (agua efervescente) aqua effervescens
vel vaporosa // (bebida de agua gaseosa)
sociocultural: socialis-culturalis; socio-cul- potus (-us m) vaporosus // (sosa) soda, ae f.

1003
sodio

Sin: nitrum; slida; sodanum. Uso: - cus- car) adultertio, onis f. Sin: falstio; corrp-
tica, nitrum custicum; fbrica de -, nitrifi- tio.
cna.
sofisticado: (adulterado, falsificado) adulte-
sodio: sdium, ii n. ratus, a, um. Sin: corruptus, alteratus; vitia-
tus; fucatus; fucosus (dicho de mercadera);
sodoma: sodmia sive sodoma, ae f. Sin: spurcatus (dicho de vino) // (afectadamente
sodomtica libido vel luxria; praepstera li- refinado) legans, antis. Sin: cmptulus //
bido. (dicho de un sistema o de un mecanismo tc-
nicamente complejo o avanzado) consumma-
sodomita: sodomita, ae mf. Sin: sodmi in- tus, a, um. Uso: aparatos extremadamente -,
fectus; sodomtic libdine vel luxri infec- apparatus summe consummati.
tus.
sofsticamente: sophstice. Sin: captiose;
sodomtico: sodomticus, a, um. fallciter; sophistarum more.

sof: stibdium, ii n. Sin: bisllium; lctulus; sofisticar: (falsear con sofismas un razona-
lectcula; pulvnar, aris n; scimpdium; co- miento) sophisticari. Sin: cavillari; sophstice
nopum. Uso: - para estudiar, escribir, lectus argumentari // (falsificar, adulterar) adulte-
lucubratrius; lucubratria lectcula; blando - rare. Sin: corrmpere; depravare; vitiare //
de resortes, stibdium frreis renitentibus (fig, perfeccionar al mximo) summum (vel
spiris flxile; subsllium frreis renitntibus ad summum) perfcere, abslvere, complere,
spiris molle; - otomano, v. otomana. consummare.

sofisma: sophisma, tis n. Sin: praestgia, ae sofstico: sophsticus, a, um. Sin: captiosus;
f; praestgiae, arum fpl; cptio; cavilltio; ver- cavillosus; fallax.
borum vel sententiarum fallcia; fallcia ar-
gumentationis; conclusincula fallax vel sofistiquera, v. sofistera.
contrtula. Uso: refutar sofismas, captiones
refllere vel dilere. sofrenada: (dicho de un jinete: accin de re-
primir a la caballera tirando violentamente
sofista: sophista, ae m; sophstria, ae f. Sin: de las riendas) habenarum detrctio // (s-
cavillator; fallax argumentator vel philso- pera reprensin) spera obiurgtio vel incre-
phus. ptio.

sofistera: cavilltio, onis f. Sin: sophstica sofrenar: (dicho de un jinete) habenas detr-
rtio, cptio, argumenttio; subtlitas cap- here // (reprender con aspereza) grviter
tiosa, fallax, dolosa; tambin captiosa, orum obiurgare vel increpare.
npl.
software (Inform), conjunto de todos los ele-
sofstica: (arte de los sofistas) sophstica, ae mentos que intervienen en la programacin y
f; sophstice, es f. Sin: ars sophstica, cavilla- utilizacin de una computadora: progrm-
trix (-trcis), fallax; sophistarum ars. mata, instructiones ac normae informticae.

sofisticacin: (accin de adulterar, falsifi- soga: funis, is f. Sin: restis, is f. Uso: - de es-

1004
solfa

calador, convolutus funis scansrius. un metal fundido) ferruminare vel ferumi-


nare. Sin: conferruminare. Uso: - con llama
soguero: (fabricante de sogas) restirius, ii oxhdrica, igne ferruminare; - con estao,
m. stagno vel stanno ferruminare; - con plomo,
plumbare; ferruminare.
soire: sessincula vespertina.
solecismo: soloecismus, i m. Sin: soloecum.
soja: soia, ae f. Uso: el que comete solecismos, soloecista, ae
m.
sol: sol, solis m. Uso: asolearse, estar al -,
calentarse al -, tomar el -, apricari. solemnemente: (formalmente) affirmate.
Uso: aseverar -, affirmate asseverare; jurar,
solana: solrium, ii n. perjurar -, conceptis verbis iurare vel peie-
rare // (con pompa o ceremonias extraordi-
solapa: replicatura, ae f. Sin: inversura; re- narias) sollmniter, solmniter, solenniter.
vrsio. Sin: sollemni ritu vel more // (gravemente)
grviter.
solas: a -, remotis rbitris.
solemnidad: (festividad solemne) sollmni-
soldado: miles, ltis m. Uso: - mercenario, tas, solmnitas, solnnitas. Sin: sollemne, is
mercenarius vel mercennarius miles; - vete- n vel sollmnia, ium npl; sollemnis dies fes-
rano o viejo, miles veteranus; - de caballera, tus. Uso: celebrar una -, sollemne vel sollm-
eques, quitis m; - de infantera, pedes, pdi- nia celebrare // (acto o ceremonia solemne)
tis m; - de marina, classirius, ii m; miles sollmnitas, atis f. Sin: grvitas; maiestas
martimus. (-atis f); magnificntia. Uso: solemnidades
oficiales, officiales sollemnitates; solemnida-
soldador: (el que suelda) ferruminator, oris des de la fiesta de la juventud, sollemnitates
m. Sin: applumbator; glutinator // (instru- diei festi iuventutis; - de aspecto, grvitas; -
mento para soldar) instrumentum ad ferru- de estilo, magniloquntia; con -, sollmniter;
minandum aptum. grviter.

soldadura: (accin y efecto de soldar) ferru- solemnizar: sollmnibus celebrare. Sin:


mintio vel ferumintio, onis f // (juntura por sollmniter celebrare. Uso: - una fiesta, diem
adhesin) coagmenttio, onis f. Sin: conglu- festum sollmniter celebrare; diem festum
tintio // (composicin para soldar) ferrumen habere vel gere.
vel ferumen, mnis n. Sin: gltinum. Uso: -
autgena, autgena ferrumintio vel coag- solera: (superficie del fondo en canales y
menttio; ferrumintio ultrnea; - de oro, auri acequias) imus canalis.
gltinum; chrysocolla, ae f; - de plomo, plum-
batura vel applumbatura. solfa: (paliza, zurra) ictus, um mpl. Sin:
plagae, arum fpl; vrbera, um npl. Uso:
soldar: (pegar, unir slidamente dos cosas) coloq, dar una -, tocar la - a alguien, li-
conglutinare. Sin: coningere; ingere; co- quem mulcare, tndere, contndere, verbe-
nctere vel connctere; copulare; solidare // rare // poner en -, poner en ridculo, liquem
(unir entre s piezas metlicas por medio de irridre. Sin: liquem illdere, ludificare, lu-

1005
solfatara

dificari; habere liquem ludbrio. necessitudo; vrium animorumque coninc-


tio; - humana, humana consnsio; hminum
solfatara: sulphatria vel sulfatria, ae f. Sin: necessitudo, vnculum, fides; slida hmi-
sulphurria; sulphurtio; sulphurria loca. num coninctio; slida inter omnes necessi-
tudo; mtua hminum necessitudo; - humana
solfear: (cantar marcando el comps y pro- universal, mtua mnium consnsio; mtua
nunciando los nombres de las notas) sono- universorum hminum necessitudo; una -
rum grdibus cnere. Sin: per sonorum mundial ms eficaz, rtior cum mnibus ho-
gradus vocem dere vel elcere; sonos modu- mnibus necessitudo; - de pensamiento y de
lari; notas msicas cnere; (sonorum) notas obra, similitudo consiliorum et concors pe-
pronuntiare; ad nmeros cnere; msicas ris (vel perae) colltio; gestos de -, benefi-
notas lgere (- sin canto) // (castigar a uno cntiae actus; movimientos de - en el campo
dndole golpes, zurrarlo) v. solfa (dar una -) // del trabajo, motus ad slidam coniunctionem
(censurar algo con insistencia) instanter (vel in humani laboris provncia conciliandam
tiam atque tiam) vituperare liquid vel li- contendentes.
quem (in liqua re). Uso: reprehndere (vel
improbare) liquid vel liquem (de liqua re). solidario: (adherido o asociado a la causa,
empresa u opinin de alguien) solidalis, e.
solfeo: sonorum modultio. Uso: - cantado, Sin: consntiens, entis; concors, ordis; cons-
sonorum grduum cantus (-us m); notarum pirans, antis; mtua necessitdine coniunc-
cantus; ad nmeros cantus; per mnium so- tus; mtua fide obligatus. Uso: ser - con uno,
norum gradus cantus ; - hablado, msicae licui consentire (estar de acuerdo con uno,
(vel msices) notarum lctio; lectura musica- darle la razn); consentire cum liquo (de
lis // (zurra o castigo de golpes) v. solfa. liqua re), vel cum alicius voluntate (tener
comunes ideas o propsitos acerca de algo);
solfista: qui (vel quae) notas msicas canit conspirare cum liquo in (vel ad) liquid (ten-
vel legit. Sin: qui (vel quae) sonorum notas der al mismo fin).
canit vel pronntiat.
solidarizarse: slidam coniunctionem in li-
solicitud: (diligencia o instancia cuidadosa) quem conferre.
sollicitudo, dnis f. Sin: sollcita cura; dili-
gntia; festintio; propertio. Uso: - por el solideo: pilolus vel pillolus, i m; pilolum
bien comn, curtio boni communis; con -, vel pillolum, i n. Sin: galerculus; apex,
cum sollcitdine; sollcite; festinanter. picis m. Uso: - blanco del Papa, albus
Summi Pontficis pilolus; - rojo de los car-
solidariamente: (de modo solidario) solid- denales, rubrum patrum cardinlium pilo-
liter. Sin: concrditer; coniuratim; unanmi- lum.
ter.
soliloquio: solilquium, ii n. Sin: sermo nti-
solidaridad: (adhesin circunstancial a la mus. Uso: hacer un -, secum loqui.
causa o empresa de otros) solidaretas, atis f.
Sin: consociata voluntas; mtua necessitudo; solio: slium, ii n. Uso: el - Pontificio, Pon-
necessitdinis coninctio; mtua (animorum) tifcium slium.
coninctio. Uso: - activa, actuosa animorum
coninctio; effectrix animorum coninctio ac solipsismo: solipsismus, i m. Sin: doctrina

1006
somatologa

solus hminis auctoritate innixa. Uso: vieja -, vtula virgo; virgo senecta;
virgo anus (-us f); v. seorita.
solista: monodirius, ii m; monodiria, ae f.
Sin: cantor solitrius m; cantrix solitria f; vir soluble: solbilis, e. Sin: soltilis; qui (quae,
solus canens; mlier sola canens. Uso: hacer quod) dissolvi potest.
de -, monodirii (vel monidiriae) partes
gere. solucin : (accin y efecto de resolver una
duda o dificultad) soltio, onis f. Sin : enod-
solo: (composicin para una sola voz o un tio; explictio. Uso: - amistosa, compostio;
solo instrumento) sincnium, sicnnium, sic- la controversia se ha cerrado con una - amis-
nium, ii n. Sin: mondia; cntio solitria. tosa, lis bona pace compsita est; - de con-
tinuidad, intermssio, interrptio;
soltera: virgo, gnis f. Sin: nnuba; innupta; intervallum; sin - de continuidad, nulla hbita
nnuba vel innupta fmina; quae virum non intermissione; nullo hbito intervallo; - de un
habet ; matrimnii exsors (-sortis); matrim- asunto, rei vel negtii xitus (-us m); - de una
nii (vel nuptiarum; vel matrimnio, vel np- cuestin, quaestionis soltio, enodtio, expli-
tiis) expers (-pertis). Uso: permanezco -, ctio; - de una dificultad, de un enigma, dif-
virgo (vel in virginitate) mneo vel perm- ficultatis, aengmatis enodtio; - de un
neo; viro non nubo; nmini nubo; nullius viri sofisma, soltio captionis sophsticae //
matrimnium tneo; nmini (vel cum nullo) (Qum, disolucin) dilutum, i n. Uso: - cian-
iungor; nminem mecum matrimnio (vel in hdrica, lquidum cyanhdricum; - de ajenjo,
matrimnio) iungor; in matrimnium non eo; dilutum absnthii; - de azufre, slphure me-
soy -, virgo (vel nnuba, vel innupta) sum; vr- dicata aqua; tratar una - de azufre con radioi-
ginis (vel virginalem, vel virgneam) vitam stopos, in aquam slphure medicatam
vivo; virum non hbeo; matrimnio creo; radioistopos immttere.
matrimnii exsors sum; matrimnii (vel ma-
trimnio) expers sum. solvente: liquor solbilis.

soltero: caeles, -lbis. Sin: qui uxorem non somal: adj smalus, a, um. Sin: somalianus;
habet; matrimnii exsors (-sortis) , matrim- somaliensis, e // sust Smalus, i m. Sin: So-
nii (vel matrimnio) expers (-pertis). Uso : maliensis, is m.
permanezco -, caelebs (vel in caelibatu)
mneo vel permneo; uxorem non duco; uxo- Somalia, Somala o Somaliland: Somlia,
rem in matrimnium non duco; uxorem mihi ae f. Uso: - Francesa, Somlia Gllica.
non adiungo; nullam (in matrimnium) duco;
nullam mihi matrimnio iungo vel coniungo; somtico: somticus, a, um. Sin: corpreus;
soy -, caelebs sum; uxore creo; matrimnio corporalis; crporis (gen); ad corpus prti-
creo; matrimnii exsors sum; matrimnii nens. Uso: carcter -, crporis ndoles; pecu-
(vel matrimnio) expers sum. liaris crporis ndoles; caracteres - de uno,
crporis alicius notae.
soltern: adultus caelebs (-lbis). Sin: cae-
lebs grandis. Uso: viejo -, vtulus caelebs; somatologa: somatolgia sive -loga, ae f.
caelebs senex. Sin: de corporis notis (vel de crporis con-
formatione) doctrina, disciplina, scintia.
solterona: adulta virgo. Sin: virgo grandis.

1007
sombrerazo

sombrerazo: magnus vel ingens ptasus (-i ae f // comercio de los -, petasorum merca-
m) // (golpe que se da con el sombrero) ptasi tura; fabricacin de los -, petasorum fabric-
percssio vel ictus (- us m) // (saludo extre- tio vel confctio; venta de los -, petasorum
moso que se hace quitndose el sombrero) vendtio; con el - puesto, petasatus; ptaso
obsequiosa cpitis nudtio. Sin: profusa vel vel galero indutus, tectus, contectus; galeri-
nsolens nudato cpite saluttio. tus; operto cpite; sin -, aperto cpite // po-
nerse el -, caput operire; ptasum sibi ad
sombrerera: (mujer del sombrerero) petaso- caput aptare; quitarle a uno el -, licui pta-
rum opficis uxor // (la que hace sombreros) sum detrhere vel erpere; quitarse el -, caput
petasorum pifex (-fcis f) vel confectrix aperire, adaperire, detgere, nudare; tgimen
(- icis f) // (la que vende sombreros) petasorum cpiti detrhere (delante de uno, en honor de
vnditrix vel mercatrix // (caja para guardar uno, licui); saludar a uno quitndose el -
el sombrero) ptasi capsa. en seal de reverencia, cpite detecto (vel
aperto) liquem salutare; caput salutandi
sombrerera: (oficio de hacer sombreros) caus licui aperire; tener el - puesto, cpite
petasorum ars // (fbrica donde se hacen operto esse.
sombreros) petasorum fbrica vel officina //
(tienda donde se venden sombreros) petaso- sombrilla: umbrculum, i n. Sin: umbella;
rum taberna. umbella solaris. Uso: - de playa, amplum vel
magnum umbrculum; umbrculum late pa-
sombrerero: (el que hace sombreros) peta- tens; crbasus, i f (pl crbasa, orum n).
sorum pifex (-fcis m) vel confector (-oris
m) // (el que vende sombreros) petasorum somier o sommier, v. colchn (- de muelles).
mercator vel vnditor (-oris m).
somnambulismo, v. sonambulismo.
sombrerito: pillolum vel pilolum, i n;
pillolus vel pilolus, i m. Sin: parvus pta- somnmbulo, v. sonmbulo.
sus.
somnfero: adj smnifer, ra, rum. Sin:
sombrero: ptasus, i m. Sin: plleus vel p- smniger; somnficus; soprifer; soporem in-
leus; plleum vel pleum; galerus; cpitis te- ducens // sust somnferum, i n (medicamen-
gumentum; tegmen vel tgimen (-mnis n). tum); medicamentum somnficum;
Uso: - flexible, ptasus flccidus; - rojo de somnfera, somnfica, soporfera, ae f (so-
los cardenales, ruber galerus pontificalis; - brent herba vel ptio).
de castor, ptasus fibrinus vel castreus, p-
tasus fibri; - de copa, ttulus; plleus tubula- sonaja: (sonajero) v. esta voz.
tus; tubulatum plleum; pequeo - de copa,
pillolum tubulatum; pillolus tubulatus; ga- sonajero: crepitculum, i n
lerus tutulatus vel cylindratus; - de copa alta,
ptasus procerus, altus, cylindratus; - de fiel- sonambulismo: somnambulismus, i m. Sin:
tro, ptasus coctilis; - de paja, palearis p- noctambulismus; hypnobtia vel hypnob-
tasus, plleum pleis contextum; plleum sia; somnambultio; noctambultio, onis f;
stramentcium; - de tres picos, - tricornio, (noctu) per somnum ambultio; facultas per
plleus tricornis; - de seora, mitra, ae f; - somnum ambulandi; morbus eorum qui dor-
para el sol de alas anchas, cusea vel cusia, mientes (vel per somnum) mbulant.

1008
sonorizar

sonmbulo: adj somnmbulus, a, um. Sin: aguas, perpendculo profunda aquarum ex-
noctmbulus; per somnum mbulans, errans, plorare; perpendculo aquarum altitdinem
vagans // sust somnmbulus, i m. Sin : som- investigare // fig explorare. Sin: investigare,
nmbulo, onis m ; qui per somnum mbulat, pervestigare, indagare. Uso: - la opinin p-
errat, vagatur. blica, vulgi nimum pertentare; - las profun-
didades del espritu, nimi arcana inspcere.
sonar: (producir o emitir un sonido) sonare;
personare; insonare. Sin: sonum vel snitum sondeo: explortio, onis f. Sin: investigtio;
dare, rddere, dere. inquistio; perconttio; temptamentum. Uso:
- de opinin, opinionum perscruttio.
snar: per ultrasonos localizatrium. Sin: per
ultrasonos gubernculum; instrumentum sub sonera: tintinnbulum, i n. Sin: (horolgii)
aqua sonos emittens, repercussos excpiens. tintinnbula, orum npl; tnnulum machina-
mentum; tintinnbulum mechanma (-tis n);
sonata: sonus, i m. Sin: snitus, us m; sni- tintinnabulorum mechanisma (-tis n).
tum; concentus, cantus, us m; tinntus, us m;
symphnia sive -phona. soneto: sonetum, i n. Sin: carmen quattur-
decim hendecasyllaborum.
sonatina: cntulus, i m.
sonido: sonus, i m. Sin: snitus, us m; sonor,
sonda: (instrumento para medir la profundi- ris m; tinntus, us m. Uso: - melodioso, con-
dad del agua y explorar el fondo) perpend- junto de - melodiosos, canor, ris m; - ronco,
culum, i n. Sin: catapirates vel catapeirates, rucitas; - de campanas, snitus campana-
ae m; bolis, dis f; perpendculum nuticum. rum; - de campanillas, tintinnbulum; ba-
Uso: lanzar una -, perpendculum (vel catapi- rrera del sonido, v. barrera; calidad de los -,
raten) icere // (instrumento mecnico o elec- soni qulitas vel color; tcnico de -, sonorum
trnico para la exploracin de zonas rtifex (-fcis m); emitir un -, sonum vel sni-
inaccesibles) instrumentum speculatrium tum dare, dere, emttere, mttere; traspasar
vel exploratrium. Uso: - espacial, siderale la barrera del -, sonorum lmitem superare.
instrumentum exploratrium vel speculat-
rium; - lunar, (exploratrium) mssile lun- sonmetro: sonmetrum, i n.
peta; mssile in lunam; lanzar una -,
instrumentum vel mssile exploratrium pro- sonoridad: sonritas, atis f.
pllere, procere // (instrumento alargado y
fino, que se introduce en un conducto o cavi- sonorizacin: (Cinem) sonoriztio, onis f.
dad con fines teraputicos o diagnsticos) Sin: sonoritatis addtio; vocis adictio; sono-
specillum, i n. Uso: - gstrica, specillum st- rum vocumque adictio (ad cinematogrphi-
machi; - meteorolgica, specillum meteoro- cam teniam) // (Font, conversin de sonido
lgicum // (algalia, especie de tienta) fstula, sordo a sonido sonoro) a sono gravi ad cla-
ae f. rum convrsio.

sondable: speculbilis, e. Sin: explorbilis. sonorizar: (Cinem, incorporar sonidos, rui-


dos, etc. a la banda de imgenes) sonorizare.
sondear: perpendculo explorare vel investi- Sin: sonorum rddere; sonorum fcere; sonos
gare. Uso: - para examinar el fondo de las vocesque adingere (in arte cinematogr-

1009
sonoro

phica) // (Font, convertir una consonante soporfero: adj soprifer, ra, rum. Sin:
sorda en sonora) a sono gravi ad clarum con- smnifer; smniger; somnficus // sust sopo-
vrtere. rferum, i n (medicamentum). Sin: somnfe-
rum, somnficum, hypnticum, i n
sonoro: sonorus, a, um. Sin: sonorosus; so- (medicamentum).
nans vel rsonans, antis; canorus.
soporfico, v. soporfero.
sooliento: somnolentus, a, um. Sin: somni-
culosus. soportable: tolerbilis, e. Sin: patbilis; por-
tbilis; ferendus; tolerandus.
sopa: sorbtio, onis f. Sin: ius, iuris n; iscu-
lum, i n; intrita, ae f ; intritum, i n. Uso: - de soportal: prticus, us m. Uso: - de un templo,
arroz, de habas, de pasta, de porotos, de ver- pronaon vel pronaum, i n; pronaos vel pro-
dura, sorbtio ex oryza, ex fabis, ex pasta, ex naus, i m.
phaselis vel phasolis, ex olribus; - de hier-
bas, suppa herbria, - de pescado, suppa pis- soporte: sustentculum, i n. Sin: fultura, ae f.
cria vel ex pscibus; - con legumbres,
sorbtio commixta; ius olitrium vel permix- soprano: (la voz ms aguda) vox acuta vel
tum. actior, superna, summa // (persona que tiene
voz de -) supranus, i (cantor); (puer) acuta
sopera: tmpanum, i n. Sin: sinum, i n; voce preditus vel canens; supranstria, ae f;
sinus, i m, supprium; pultrius; scutella. suprana (cantrix); cantrix acuta voce; cantrix
vel cantatrix vocis supernae; mlier acuta
sopita: sorbtio levis. voce predita vel canens. Uso: medio -, sub-
supranus, subacutus m; subsuprana, subacuta
soplador: (aventador, ruedo de esparto para f; mediosupranstria f.
aventar el fuego) flabellum, i n.
soquete, v. calcetn.
sopladura: flatus, inflatus, sufflatus, us m.
Uso: - en la pasta de vidrio, in vitro sufflatus. sorbedor, ra: sorbilator vel sorbillator, oris
m, sorbilatrix vel sorbillatrix, icis f.
soplete: cnnula (vel fstula) oxhdrica vel
ferruminatria. sorber: sorbre; exsorbre. Uso: - poco a
poco, sorbilare vel sorbillare; exiguis husti-
soplillo: (ruedo pequeo de esparto que se bus bbere; - caf, t, cfeam, theam sorbere;
usa para avivar el fuego) flabllulum, i n. caferiam potionem, theanam potionem sor-
bere vel bbere.
sopln: (que acusa o denuncia en secreto o
cautelosamente) susurro, onis m. Sin: dela- sorbete: glida sorbtio. Sin: cupdia vel
tor. cuppdia gelata.

sopor: sopor, ris m. Sin: veternus, i m; sop- sorbetero, ra: caupo vel copo (-onis m) re-
tio, soportio, onis f. Uso: hallarse en estado frigeratrius; caupona (vel copona) refrigera-
de -, in veterno versari. tria f.

1010
sotabarba

sorbo: sorbtio, onis f. Sin: sorbtium. Uso: - S.O.S.: signum S.O.S (save our souls: ser-
aperitivo, sorbtio aperitiva. vate nimas nostras). Sin: compendiriae lt-
terae S.O.S. Uso: captar, interceptar un
Sorbona: Univrsitas Sorbnica. S.O.S., intercpere quoddam S.O.S.; lanzar,
radiar S.O.S., radiogrmmata S.O.S. emttere
sordina: (aparato que sirve para apagar la vel diffndere; pedir auxilio mediante S.O.S.,
intensidad del sonido) fbula sonum lniens, auxlium ptere radiogrmmatis S.O.S.
emlliens, cmprimens; minuendis ( vel
comprimendis, vel mitigandis) sonis instru- sosa: ntrium, ii n. Uso: - custica, ntrium
mentum. Uso : a la -, suppressa vel submissa custicum.
voce ; submisse vel summisse ; fig tcite, fur-
tim, occulte; poner -, mitigare; ad silntium sosera, v. sosera.
compllere vel redgere.
sosera: fatitas, atis f. Sin: inptia; stupdi-
sordo: (que no oye o no oye bien) surdus, a, tas.
um. Sin: uribus captus; usu audiendi carens.
Uso: volverse -, surdscere; surdum feri; sosia, v. sosias.
hacerse el -, surdum simulare; aures suas
obstrere vel obturare // (que suena poco o sosias: ssia, ae m. Sin: simllimus vel cons-
sin timbre claro) surdus // (insensible a las milis, is m; homo hmini simllimus; ge-
splicas o al dolor ajeno) durus, a, um. Sin: mellus, i m. Uso: mi -, alter ego; ser el - de
insensbilis; immitis; inexorbilis; inflexbi- uno, liquem rddere ac referre; alicius os
lis. vultumque referre.

sordomudo: surdomutus, a, um. soso: (sin sal o con poca sal) insulsus, a, um.
Sin: inspidus; nullus saporis, sine sapore //
sorites: sorites, ae m. Sin: acervlis, is m; (sin gracia) illpidus; infacetus; tardus; f-
acervlis argumenttio. tuus; insulsus.

sorpresa: (cosa que da motivo para que al- sospechoso: suspectus vel suspiciosus, a, um.
guien se sorprenda) res inopinata, inopna, Uso: individuo sospechoso, homo suspectus,
improvisa, sbita; inopinatus casus; inop- - a uno, suspectus licui; - a causa de algo, -
num, sbitum, i n. Uso: darle a alguien una de algo, suspectus de liqua re (super liqua
-, licui nec opinanti liquid obcere; (visi- re; ad liquid; in liqua re, alicius rei o con
tndolo) liquem nec opinantem invsere; fue abl solo); - de complicidad, suspectus cons-
una -, id ex tmpore (vel de improviso, vel ex lia eius fovisse; - de terrorismo, de terrorismo
improviso) ccidit. suspectus; ser - a alguien, suspectari licui.

sorteado: sortitus, a, um. Sin: sorte ductus, sostn: - para ceir el pecho, fscia, ae f. Sin:
eductus, electus, designatus. strphium; captium; cngulum; fscia pecto-
ralis; pectoralis tenia; retculus pectoralis.
sorteo: sorttio, onis f. Sin: sortitus, us m, Uso: fabricante de sostenes, strophirius, ii
sortes, ium fpl; srtium edctio vel conictio. m; - del pecho, v. cors.
Uso: hacer el -, sortiri; sortes tllere.
sotabarba: barba nfera.

1011
sotana

sotana: spparum, i n; spparus, i m. Sin: t- orum; communistarum sodalitates.


nica; talare, is n; tnica vel vestis talaris; t-
nica talria. Uso: sacerdote con -, sacerdos sovietizar: (introducir el sistema sovitico)
veste talari indutus. consiliorum rationem indcere (por ej., en el
Estado, in rem pblicam); ad Sovietorum (vel
stano: subterrneum, i n. Sin: hypogum; Sovieticorum) formam ac institutum confor-
cellrium subterrneum; cella subterrnea; mare // (hacer a uno partidario del soviet)
subterrneum repositrium; rerum receptcu- liquem consiliorum fautorem (vel sectato-
lum subterrneum. rem) rddere, fcere, effcere // (atraer a al-
guien al partido del soviet) liquem ad
sotavento: adverso vento. Sin: adversus ven- consiliorum factionem attrhere.
tum (= contra el viento). Uso: ir a -, adverso
vento viam tndere, vel cursum fcere; nave- soya, v. soja.
gar a -, adverso vento navigare.
spaghetti: funculi, orum mpl. Sin: vermculi,
soto: cedua silva. orum mpl; spacelli, orum mpl; pasta vermi-
culata; subtiles funculi mpl. Uso: - con jugo,
sotto voce, v. voz (en - baja). vermculi suco condti; sucosi funculi; - con
manteca, pasta vermiculata butyro condta.
soubrette: praecpua scenica actrix.
spam (Inform) llenar, inundar con correo ba-
souffl: scriblita inflata. sura: saginare vel inundare interrete srdidis,
vel immundis, vel foedis, vel trpibus nntiis
sound (Inform) sonido, sonar: sonus, i m. // sust interretis sagintio vel inundtio sr-
Uso: - generator, sonorum generatrum vel didis nntiis.
generatrium // intr sonare.
speaker: (locutor) v. esta voz // (Presidente
souvenir: mnemsynum, i n. Sin: memoriale, de la Cmara de los Comunes en Inglaterra
is n; res memorialis. y de la Cmara de Representantes en los Es-
tados Unidos) Legumlatorum Praeses (-sdis
sviet: Sovietum, i n. Sin: conslium, ii n; m).
coetus, us m. Uso: - de fbrica, officinae vel
fbricae moderandae conslium; - Supremo, spiritual: cantus religiosus. Sin: religiosum
Supremum vel Summum Conslium; Supre- nigritarum carmen (mnis n).
mum Conslium foederatis Rssiae Civitti-
bus moderandis vel regendis; Summum sponsor, v. patrocinador.
Conslium consociatis Rssiae civittibus
moderandis; repblica de los -, Sovietorum sport, v. deporte.
respblica; respblica sovitica.
spot: (espacio publicitario) breve mrcium
sovitico: adj soviticus, a, um. Uso: los praecnium. Sin: intercalatum laudativum
ejrcitos -, exrcitus sovitici, rgimen -, nntium.
consiliorum rtio (como sistema poltico) vel
imprium (como autoridad) // sust Sovietus, spray: spargillum, i n. Sin: nebulgenum vel
i m. Sin: Soviticus. Uso: los -, Sovieti, nubilgenum; asprsio nubiformis; v. aerosol.

1012
subafluente

spreadsheet (Inform) hoja de clculo: tbula starter: (el que da la seal de partida) pro-
vel charta computativa. fectionis nntius vel nuntiator.

sprint: citata procrsio (-onis f). Sin: extrema status, v. estatus.


(cursorum) accelertio vel contntio.
stencil, v. estarcido.
sputnik: satelles (-ltis mf) Sputnik.
stock: (surtido de mercancas) cmulus mr-
Sri Lanka: Srilanka, ae f. Sin: Taprbana, ae cium. Sin: magna mrcium cpia.
f; Tabrbane, es f; Res pblica Srilancana vel
Tabrobanensis. Uso: hab de -, Tabrobanensis. stop: (seal de circulacin que ordena una
vel Ceilanensis, is mf; v. Ceiln. detencin) iussum sistendi // (leyenda de -)
siste! Sin: consiste!, sistatur!; gradum siste!
stack (Inform) rimero, pila: strues, is f. Sin:
acervus, i m. stop (Inform, parar, detener): detenere; reti-
nere; sustinere.
stadium, v. estadio.
stream (Inform) flujo: (secuencia continua de
staff: cooperatorum vel synergorum coetus datos o instrucciones) fluxus, us m // (canal
(-us m). lgico) canalis, is m.

stajanovismo, v. estajanovismo. string (Inform) cadena, serie: sries, ei f.


Uso: character -, litterarum sries.
stajanovista, v. estajanovista.
striptease: devestitionis spectculum. Sin:
stajanovizar, v. estajanovizar. nudtio delicata.

Stalin: Jos -, Iosephus Stlinus. Uso: de -, stripteaser: sui ipsius nudator vel spoliator
Stalinianus. (-oris) m; sui ipsius nudatrix vel spoliatrix
(-icis) f.
stalinismo, v. estalinismo.
strudel: pomorum placenta. Sin: dulcis po-
stalinista, v. estalinista. morum placenta.

stand : suggestus, us m. Sin : saeptum ; ta- suavizador: (pedazo de cuero, o utensilio de


bernculum exhibitrium; tabernculum otra clase, para suavizar el filo de las nava-
mrcibus exhibendis. jas de afeitar) v. afilador.

standard, v. estndar. suaza, v. panam (sombrero).

star: (estrella de cine o de teatro) praeclarus subacutico: subqueus, a, um. Sin: sub-
scaenrius rtifex (-fcis) m; praeclara scae- aquneus.
nria rtifex f. Sin: actor famosssimus; actrix
famosssima. subafluente: nfluens rvulus.

1013
subalimentado

subalimentado: indi languens. Uso: subconciencia o subconsciencia: sub-


nios -, peri puellaeque indi languentes. conscintia, ae f.

subalpino: subalpinus, a, um. subconsciente: subcnscius, a, um. Sin:


parum sibi cnscius.
subalquilador, ra: sublocatrius, ii m; sublo-
catria, ae f. Sin: subconductor, subcondu- subcultura: subcultura, ae f. Sin: inferior
trix; locatrii locatrius vel locatria. Uso: - nimi cultura; mancus nimi cultus (-us m).
de una casa, alter conductae domus conduc-
tor. subcutneo: subcutneus, a, um. Sin: subter-
cutneus; intercus, ctis; intra cutem.
subalquilar: (dar a alguien algo para que
use de ello) sublocare. Sin: rem sibi locatam subdesarrollado: minus progressus, a, um.
lteri locare; (rem) conductam locare. Uso: - Sin: parum progressus vel provectus; in pro-
una casa, conductam domum lteri locare; - gressu subsistens; inpi vel paupertate labo-
una finca, conductum fundum lteri locare // rans. Uso: infancia -, peri puellaeque indi
(tomar de alguien algo para usar de ello) languentes; naciones -, egentiores respbli-
subcondcere. cae; pueblos -, ppuli, qui nondum hodiernis
rerum incrementis utuntur; ppuli, qui non-
subarrendar, v. subalquilar. dum ad hodierna rerum incrementa pervene-
runt; ppuli, qui ad dbitum prosperitatis
subarriendo: subloctio, onis f. gradum nondum pervenerunt.

subasta: (venta pblica de bienes o alhajas subdesarrollo: tardus (vel mancus, vel def-
que se hace al mejor postor) uctio, onis f. ciens) progressus, us m. Sin: incrementum
Sin: uctio hastae; hasta pblica. Uso: - arre- defciens; tardata (vel manca, vel exigua) pro-
glada, uctio fallax; - coactiva, uctio coac- grssio; angstior progressio; tardatum incre-
tiva; en -, auctione constituta; comprar en mentum; incrementum insuffciens.
pblica -, sub hasta (pblica) mere; in auc-
tione mere; vender en pblica -, auctionari; subdicono: subdiconus, i m. Sin: subdia-
auctionem fcere; vender algo en -, sub hasta con, nis; hypodiconus, i.
(pblica) liquid vndere; liquid auctione
vndere; liquid vndere in licitationem; ser subdirector: submoderator, oris m. Uso: - de
vendido en pblica -, sub hasta (pblica) ve- una firma o sociedad comercial, promagister
nire // (adjudicacin que en la misma forma vel submagister societatis mercatriae.
se hace de una contrata, generalmente de
servicio pblico) auctionria (vel ex auc- subdirectory (Inform), subdirectorio, v.
tione) addctio vel adiudictio. folder.

subastador: praeco, onis m. subdistincin: subdistnctio, onis f.

subcomisin: subcommssio, onis f. Sin: subdistinguir: subdistnguere.


commissionis vel conslii pars.
subdividido: subdivisus, a, um.
subcomit, v. subcomisin.

1014
subordinacin

subdividir: subdivdere. Sin: ultrius div- um. Sin: ad subiectum ttinens; rferens ad
dere. subiectum // (individual) prprius, a, um.
Sin: privatus; in opinione psitus. Uso: n-
subdivisible: subdivisbilis, e. dole -, prpria ndoles; opinin -, privata op-
nio; es una opinin tuya -, tua est tantum
subdivisin: subdivsio, onis f. Sin: particu- opnio; son cosas -, haec in opinione, non in
ltio. natura psita sunt.

subespecie. subspcies, i f. subjuntivo: (modo del verbo) subiunctivus


vel coniunctivus, i m. Sin: subiunctivus vel
subestimar: aequo minus aestimare. Sin: coniunctivus modus. Uso: - optativo, co-
iusto minus pndere. niunctivus optativus.

subinspector: subinspector, oris m. sublime: sublimis, e. Sin: excelsus; magn-


ficus; grandis. Uso: mente -, mens sublimis;
subir: - a un grado ms elevado, v. grado // versos -, sublimes versus; virtud -, excelsa
subirse a mayores, maiores pennas nido ex- virtus.
tndere.
sublimidad: sublmitas, atis f. Sin: grnditas;
subitneo: subitneus, a, um. maiestas; eltio.

subjefe: subpraefectus, i m. subliminal: subliminaris, e.

subjetivamente: subiective. Uso: subiectiva submarino: adj submarinus, a, um. Sin: sub-
ratione; ex opinione; me, tu, su opinione aquneus // sust submarinum, i n. Sin: navis
...; sentnti me, tu, su (vel eius), etc.; ut subaqunea vel submarina; navgium sub-
sngulis homnibus videtur; ut cuiusque op- aquneum vel submarinum; sbnatans
nio fert; -, no realmente, opinione, non re; navgium; navis submergbilis vel sub-
hablar -, ut mea fert opnio, ita dicam. mrgilis. Uso: - atmico, submarinum atmi-
cum; atmica navis subaqunea; el - se
subjetividad: subiectvitas, atis f. Sin: rtio sumerge y desaparece en las aguas, subma-
in opinione psita. Uso: - creativa del ciuda- rinum demrgitur et (in aquis) subdcitur.
dano, subiectiva effectrix civis indstria.
subnormal: malesanus, a, um ; Mat subnor-
subjetivismo: (Filos, doctrina o actitud que malis, e // sust homo male sanus..
solo admite la realidad subjetiva) subiecti-
vismus, i m. Sin: doctrina vel rtio in hminis subocupado: partim pere carens.
opinione psita // (actitud de quien juzga
segn sus opiniones personales) subiectiva suboficial: subofficialis, is m. Sin: suboffi-
vel prpria cuiusque rtio percipiendi res. cirius; ptio, onis m; subductor; subductor
mlitum; subpraefectus; subpraefectus mli-
subjetivista: subiectivista, ae mf. Sin: su- tum; centriae praefectus, inferiori rdini
biectivismi sectator, fautor, professor. praepsitus.

subjetivo: (relativo al sujeto) subiectivus, a, subordinacin: subordintio, onis f. Sin: de-

1015
subordinado

pendntia; subdcio; subictio; obnxium subscripto, v. suscrito.


(-am, -um) esse // Gram subordintio.
subscriptor, v. suscritor.
subordinado: adj subordinatus, a, um. Sin:
sbditus; subiectus; obnxius // sust appar- subscrito, v. suscrito.
tor, oris m. Uso: subordinados y satlites de
Adolfo Hitler, apparitores et satllites Adol- subscritor, v. suscritor.
phi Hitler.
subsecretario: subsecretrius, ii m. Sin: scri-
subordinar: subordinare. Sin: sbdere; bae adiutor; pro scriba; alter a secretrio;
subcere; obnxium habere. scribae ab actis adiutor; pro scriba ab actis
vel ab epstulis. Uso: - de la Sagrada Con-
subprefecto: propraefectus, i m. gregacin para la Iglesia Oriental, prximus
a Presule ab actis Sacri Conslii Orientali
subproducto: subfructus vel suffructus, us Ecclsiae praepsiti, - de una sociedad, pr-
m. Sin: subproductus, us m; subproductum, i ximus a viro ab actis alicius societatis; - del
n; secundrius officinarum fructus; effectum Senado, subsecretrius Senats; pro scriba
secundrium; effectus secundrius. Senats.

subrayado: (accin de subrayar) subline- subsidiariamente: subsdio. Sin: in (vel ad)


tio, onis f. Sin: per lneas subnottio // (ren- subsdium; subsidiria ratione; accessrio
glones subrayados) sublineata, orum npl. modo.

subrayar: sublineare. Sin: subterlineare; subsidiaridad, v. subsidiariedad.


lne subnotare; stilo signare vel notare, lne
subter notare vel distnguere; lneam subter subsidiariedad: subsidiritas vel subsidiar-
liquid dcere; liquid subduct lne distn- etas, atis f. Sin: offcium subsidirium. Uso:
guere; scriptrio lpide notare. Uso: - los pa- principio de -, subsidirii offcii princpium.
sajes ms importantes de un libro,
praecpuos libri locos scriptrio lpide notare subsidiario: subsidirius, a, um. Sin: subsi-
// fig in luce (vel in lmine, vel in bono l- dialis; auxiliaris; auxilirius; accessrius.
mine) collocare vel pnere. Uso: accin -, subsidiria ctio; razones -,
causae adiuvantes.
subrogacin: subrogtio, onis f. Sin: substi-
ttio; suffctio; suffectura; supplementum. subsidio: subsdium, ii n. Sin: auxlium;
adiumentum. Uso: - de carcter econmico,
subroutine (Inform), subrutina: subproce- subsdium pecunirium.
dura vel supprocedura, ae f. Sin: subproces-
sus vel supprocessus, us m; subprogramma subsistencia: (conjunto de medios necesa-
vel supprogramma, tis n. rios para el sustento de la vida humana) sus-
tenttio, onis f. Sin: nutrtio; victus, us m; cibi
subscribir, v. suscribir. suppedittio. Uso: - cotidiana, cotidianus vic-
tus; preocupacin por la - cotidiana, coti-
subscripcin, v. suscripcin. diani victs sollicitudo // Filos subsistntia,
ae f. Sin: hypstasis, is f.

1016
sucesivamente

substancia, v. sustancia. suburbio: subrbium, ii n. Sin: loca sub


urbe. Uso: del -, suburbanus.
substancial, v. sustancial.
subversin: subvrsio, onis f. Sin: evrsio;
substancialidad, v. sustancialidad. perturbtio. Uso: la - de las leyes, dissoltio
legum; la - del gnero humano, subvrsio hu-
substancialmente, v. sustancialmente. mani gneris.

substituir, v. sustituir. subversivo: adj subversivus, a, um. Sin: sub-


versrius; seditiosus; turbulentus; novarum
substituto, v. sustituto. rerum cpidus; ad rem pblicam subverten-
dam aptus, idneus, ncitans. Uso: comicios -,
substrato, v. sustrato. tumultuosae contiones; discurso -, seditiosa
ortio; espritu -, cupdo novandi; ideas -, se-
subsuelo: (terreno situado debajo de la capa ditiosa sensa; con miras -, seditiose; tener
labranta superficial; parte profunda del te- ideas -, contra rem pblicam sentire; novis
rreno) infrius solum. Sin: ea, quae sub terra rebus studere; novarum rerum cpidum esse
(vel sub terrae solo) sunt. Uso: las profundi- // sust subversor, oris m. Sin: eversor; pertur-
dades del -, cavernae terrae; en el - de la ciu- bator.
dad, sub urbis solo // (stano, subterrneo)
v. estas voces // (- de edificios) hypogum, i subversor: subversor, oris m. Sin: eversor rei
n. Sin: tabulatum seminfossum; habittio pblicae.
sbsita; mnsio subterrnea.
subvertir: subvrtere; evrtere. Sin : pertur-
subterrneo: adj subterrneus, a, um. Sin: bare; conturbare; direre (destruir). Uso: - la
sub terra psitus // (lugar que est situado de- sociedad humana, evrtere societatem hmi-
bajo de tierra) subterrneum, i n. Sin: suff- num (et communitatem).
gium. Uso: pasaje -, trnsitus vel ductus (-us
m) subterrneus; bajar al -, ad suffgium sucedneo: adj in locum alicius rei suffec-
descndere // (ferrocarril -) subter ferrvia. tus , subrogatus, substitutus, adsimulatus (vel
Sin: subterrnea (urbis) ferrvia; via ferrata assimulatus) vel adsimilatus (vel assimila-
subterrnea; ferrvia metropolitana // (tren -) tus), simulatus; fictcius. Uso: - del cuero, del
subterrneum tramen (-mnis n). Sin: metro- oro , crium, aurum adsimulatum, si-
politanum (tramen); amaxstichus subterr- mulatum, fictcium.
neus. Uso: ir en -, subterrneo vehi; tomar el
-, subterrneum smere. sucesin: (descendencia de una persona;
transmisin legal a personas vivas de bienes
subttulo: subttulus, i m; subttulum, i n. y obligaciones de personas difuntas) succs-
sio, onis f. Uso: - imperial, succssio impera-
subtropical: subtrpicus, a, um. Sin: subtro- toris vel imperatria // ( - de hechos)
picalis, e. consequntia; consectio; continutio; cursus
(-us m); ordo; sries. Uso: - de los aconteci-
suburbano: suburbanus, a, um. Sin: subur- mientos, consequntia eventorum.
bicrius; sub urbe situs vel psitus.
sucesivamente: successive. Sin: subsequen-

1017
sucesivo

ter; inde denceps; in psterum. Uso: y as -, et sudeste: inter merdiem et orientem (vel
simlia; et ctera huismodi; et si quae sunt de ortum solis).
gnere eodem.
sudoeste: inter merdiem et occasum.
sucesivo : successivus, a, um. Sin : sbse-
quens, sequens, cnsequens; subsecutus, se- sudorfero: adj sudrifer, ra, rum. Sin:
cutus, consecutus; psterus. sudorficus; sudatrius; sudorem elciens, ex-
ctiens, movens // sust sudorferum, i n (me-
sucesor, ra: successor, oris m; succestrix, icis dicamentum). Sin: sudorficum.
f.
sudorfico, v. sudorfero.
sucursal: adj succursalis, e. Sin: additcius;
accessrius; auxiliaris; auxilirius; vicrius; sudoroso: (que est sudando mucho)
filialis // sust sedes succursalis, vicria, filia- sudrus, a, um.
lis. Sin: minor sedes. Uso: - de un banco, au-
xiliria alicius argentriae (vel mensae Suecia: Sutia vel Sucia, ae f.
argentriae) sedes; - de una tienda, taberna
minor, subsidiria, additcia. sueco: adj suetus, a, um. Sin: suticus, su-
tius, suecus, sucicus, sudicus // sust Suetus
sud, v. sur. vel Suecus, vel Suedus, i m // (idioma -) lin-
gua sutia, sutica, Sutiae (gen); suedus vel
sudacin: sudtio, onis f. suecus sermo // hacerse el -, hminis nscii
spciem praebere.
sudadera: (manta que se pone a las cabal-
gaduras) v. sudadero. suela : (parte del calzado) slea, ae f. Sin:
solum; fulmenta, ae f. Uso: clavar nuevas
sudadero: (manta que se pone a los caballos suelas en los zapatos, novas sleas (vel ful-
bajo la silla) strgulum, i n // (lugar en el mentas) clceis suppngere, subcdere, clavis
bao destinado para sudar) sudatrium, ii n. subcdere.
Sin: lacnicum; caldrium; caldria, ae f; cal-
dria cella. sueldo: salrium, ii n. Sin: stipndium; mer-
ces (-dis f). Uso: - mximo, salrium mxi-
Sudfrica: Africa Australis vel Meridiana. mum; seis meses de -, salrium sex mnsium;
Uso: Repblica de -, Res pblica (vel cobrar el -, salrium accpere; pagarle a uno
Cvitas) Africae Australis. el -, licui mercedem pactam tribere.

sudamericano: Amricae Australis (gen). suelo: solum, i n. Sin: terra; tellus (-ris f);
fundus; humus; gleba vel glaeba. Uso: -
Sudn: Sudnia, ae f. lunar, gleba lunaris; lunae solum.

sudans: adj sudaniensis vel sudanensis, e // sueltamargen y prrafo (en la mquina de


sust Sudaniensis vel Sudanensis, is m. escribir): glbulus margnibus auferendis.

sudario: sindon, nis f. Uso: Santo -, Sacra suelto: (ephemridis) scriptum interiectum.
Sindon; Sindon Taurinensis. Sin: artculus.

1018
suicida

sueo: somnus, i m. Sin: sopor, ris m; quies, (favorecer o ayudar) favere licui. Sin: li-
rquies (gen requii vel requietis; ac rquiem quem iuvare vel adiuvare.
vel requietem; abl rquie vel requiete f); dor-
mtio vel dormittio, onis f. Uso: - dulce, sufragio: (voto) suffrgium, ii n. Uso: - uni-
tranquilo, somnus blandus, mollis, suavis, versal, suffrgium universale; derecho de -,
plcidus, tranquillus; - ligero, smniculus; ius suffrgii; - femenino, ius suffrgii mul-
somnus levis vel lenis; - profundo, somnus erum; dar a uno el derecho de -, licui suffr-
profundus, altus, plenus, artus; primer -, pri- gium impertire; estar privado del derecho de
mus somnus // en sueos, entre sueos, in -, suffrgii prohiberi; hacer un -, suffrgium
somno, in somnis, per somnum, per somnos, effcere; participar de un -, suffrgium par-
inter somnos; ni en sueos o ni por sueos, ticipare; privar a uno del derecho de -, pri-
nullo modo prorsus // conciliar el -, somnum vare liquem suffrgio vel suffrgiis; liquem
vel soporem cpere, crpere, concpere, d- suffrgiis excldere; recibi el 53, 5 % de los
cere; descabezar el -, echar un -, levi somno -, 53, 5 centsimas mnium suffragiorum ac-
uti; quitar el -, somnum rmpere, abrmpere, cepit // (obra buena que se aplica por las
admere, auferre, avrtere, expllere, erpere. almas del purgatorio) suffrgium pro liquo
defuncto; supplictio admissis alicius de-
suero: serum, i n. Uso: - de la verdad, serum functi expiandis; suffragari licui precando
veritatis. (rezando), celebratione eucharstica (por la
celebracin eucarstica), etc.
sueroso: sero abundans.
sufrido: ptiens, entis. Uso: hombre -, homo
sueroterapia: serotherapa, ae f. Sin: curtio ptiens; no es lcito dejar de lado descuida-
per serum; seri curtio; curtio sero pera- damente a los que sufren, non licet hmines
genda (a hacerse) vel peracta (ya hecha); cu- patientes neglegenter praeterire.
rationes sero (vel seri ope) peragendae vel
peractae. sufumigacin: suffumigtio vel subfumig-
tio, onis f. Sin: suffumtio vel subfumtio.
suter: (chaqueta elstica de punto de lana)
ndromis (-dis ; ac -dem vel -da, pl -das f) sufumigio, v. sufumigacin.
manicata. Sin: chiridota lusria; v. jersey.
sugestin: suggstio, onis f. Sin: suggestus,
suficiencia: sufficintia, ae f. Uso: auto- ali- instinctus, impulsus, suasus, us m. Uso:- co-
mentaria, propriarum rerum esculentarum lectiva, suggstio communis; - exterior, inte-
sufficintia. rior, suggstio extrior, intrior.

suficiente!: satis! Sin : iam satis est!; pax ! sugestivamente: suggestive. Sin: per sugges-
tionem; captiose; suadenter.
sufijo: inclinamentum, i n. Sin: vcula
postpositiva; suffixa partcula; sllaba sugestivo: suggestivus, a, um. Sin: blandus;
postpositiva. allciens; delectans; iucundus; movens;
suadens; (dicho de las bellezas naturales)
sufragneo: suffragneus, a, um. amoenus.

sufragar: (votar) - por, suffragari licui // suicida: suicda, ae mf. Sin: sui interfector,

1019
suicidarse

interemptor, occisor, necator. Uso: terro-


rista -, terrorista suicidrius. sulfato: sulphatum, i n. Sin: sal sulphuratum.

suicidarse: mortem sibi conscscere. Sin: se sulfonamida: sulphonamidum, i n.


ipsum occdere; sese interfcere, intermere,
necare, vit privare. Uso: - con veneno, ve- sulfurado: sulphuratus, a, um. Uso: fuentes
neno sibi mortem conscscere. de agua -, sulphurati vel sulphurosi fontes;
hidrgeno -, hydrognium sulphuratum.
suicidio: suicdium, ii n. Sin: sui ipsus occ-
sio, interfctio, intermptio, nectio; volun- sulfreo: sulphreus, a, um.
tria mors (mortis f) vel nex (necis f); mors
vel nex sibi cnscita; voluntrius intritus sulfrico: sulphricus, a, um. Sin: sulphura-
(-us m). Uso: - intentado, suicdium intenta- tus; slphure mixtus.
tum.
sulfuro: sulphur vel sulfur, ris n. Sin: sal
Suiza: Helvtia, ae f. cidi sulphdrici.

suizo: adj helvticus, a, um. Sin: helvtius // sulfuroso: sulphreus vel sulfreus, a, um.
sust Helvtius, ii m. Sin: sulphurosus; sulphuratus. Uso: beber
agua -, aquam sulphuratam bbere; aquam
sujetador: retentculum, i n. Sin: retincu- sulphream potare.
lum.
sulky: brotum plaustrum.
sujetapapeles: chartarum retinculum, reten-
tculum, pressrium. Sin: fibcula chartarum. sulpiciano: sodalis sulpitianus. Uso: Congre-
gacin de los -, Socetas presbyterorum a
sujetar: subcere. Sin: subgere; sbdere; in Sancto Sulptio.
potestatem redgere // sujetarse, se subcere:
Sin: obsecundare + dat. sultn: sultanus, i m. Sin: sultan, anis; solida-
nus, soldanus; Turcarum vel Turcorum im-
sujeto: (asunto o materia sobre que se habla perator, Cesar. Uso: el gran -, sultanus
o escribe) res, rei f. Sin: argumentum; ques- supremus; altus soldanus; madre del -, sultani
tio // (persona innominada) homo, mnis m. (vel Turcarum imperatoris) mater.
Sin: caput, ptis n // Filos y Gram subiectum,
i n. sultana: sultana, ae f. Sin: soldana // (mujer
del sultn) sultani (vel Turcarum imperatoris)
sulfamida: sulphamida, ae f. Sin: sulpham- uxor.
dicum.
suma: summa, ae f. Uso: - anterior, - y sigue,
sulfatacin, v. sulfatado. summa translata; en -, ad summam; ad unam
summam (en resumen, en una palabra); in
sulfatado: sulphurtio, onis f. Sin: sulphria summa (en total); in omni summa (en defini-
asprsio. tiva); dnique; postremo; brviter (vel ut pau-
cis) dicam // (cantidad de dinero) summa, ae
sulfatar, v. azufrar. f. Sin: pecniae summa; summa pecuniria.

1020
superior

Uso: hacer la -, summam fcere, confcere, superdotado: mximis dtibus preditus.


subdcere; hacer la - de las partidas, ratio-
num summam confcere. superestructura: superstructura, ae f.

sumadora: additionalis mchina. superfecundacin: superfecundtio, onis f.

sumar: ddere. Sin: summam alicius rei f- superfetacin: superfettio, onis f.


cere vel subdcere.
superficialidad: superficilitas, atis f. Sin:
sumario: sust summrium, ii n. Sin: brevi- fig lvitas, tenitas; nimi lvitas.
rium; compndium; eptome, es f; sllabus, i
m // adj summrius, a, um. Sin: compendio- superficialmente: superficiliter. Sin: fig
sus; brevis; per summa cpita. exliter; lviter; teniter; levi nimo.

Sumatra: Sumatra, ae f. superfortaleza: aroplanum munitssimum.


Uso: - volante, (praegrande) castellum vo-
sumergible: adj submergbilis, e. Sin : mer- lans; (giganta) arx (arcis f) volans.
sbilis ; qui (quae, quod) mergi potest; subna-
tans // (barco submarino) navis subaqunea, superhombre: superhomo, mnis m. Sin:
submergbilis, mersbilis, subnatans ; nav- prope divinus homo; liquis humano maior;
gium subaquneum vel subnatans. homo naturae leges sperans.

sumerio: (lengua antigua) lingua sumrica superintendencia: praefectura, ae f. Sin:


vel sumeriana. procurtio vel curtio, onis f; cura // (empleo
del superintendente) curatoris vel provisoris
sumerios: Sumeriani, orum mpl. munus (-nris n). Sin: superintentoris munus,
rgimen, administrtio // (sede) superinten-
summit: - meeting, summi grads conventus, toris sedes (-is f).
us m.
superintendente: superintentor, oris m. Sin:
sumo: summus, a, um. Uso: el - Pontfice, v. praefectus; praeses, sdis mf; procurator; mo-
Pontfice; a lo -, ad summum; summum; pl- derator; licui rei praepsitus. Uso: - general,
rimum; ut plrimum; ubi plrimum; cum pl- summus magister, praepsitus, moderator.
rimum.
superior: adj suprior, suprius, gen superio-
sunn, v. sunita. ris. Uso: hombre -, vir longe praestantssi-
mus; una inteligencia -, exmium ingnium
sunita o sunnita: Sunnita, ae m. // sust suprior, oris m. Sin: praepsitus; prae-
fectus; praeses, sdis m; moderator; qui
superalimentacin: nmia alimnia. Sin: praeest; is, qui praeest + dat. Uso: - de una
maior alitura. comunidad religiosa, antistes, sttis m; sup-
rior; prior; religiosae sodalitatis antistes, ma-
superarse: se ipsum suprgredi, antecdere, gister, prior; - general, moderator generalis;
superare. summus magister, praepsitus, moderator; -
generales (o mayores) de rdenes y congre-

1021
superiora

gaciones religiosas, superiores generales (vel tio vel effctio.


maiores) rdinum et congregationum religio-
sorum; - monstico, monastrii moderator, superrealismo, v. surrealismo.
praepsitus; nuestros -, ii, qui nobis praesunt;
con permiso, con licencia de los -, permissu supersensible: supersensbilis, e.
vel cum licntia superiorum.
supersnico: supersnicus, a, um. Sin: sono
superiora: superiorissa, ae f. Sin: priorissa; velcior; sonum sperans vel exsperans;
antstita; praepsita; soror (-oris f) suprior. soni fines exsperans. Uso: velocidad -, vel-
Uso: - general, summa moderatrix; mater citas supersnica.
mxima; antstita generalis.
supervisin: supervsio. Sin: suprema mode-
superlativamente: superlative. Sin: in gradu rtio.
superlativo; superlativo modo.
supervisor: supervisor, oris m. Sin: supre-
superlativo: Gram superlativus, a, um. Sin: mus moderator.
grado - (absoluto, relativo), gradus superla-
tivus (absolutus, relativus). supervivencia: (accin y efecto de sobrevi-
vir) sspitas, atis f. Sin: vita superstes (-sttis)
supermarket, v. supermercado. vel sospes (-ptis).

supermercado: supermercatus, us m. Sin: suplementario: supplementrius, a, um. Sin:


pantoplium; supervenalcium; superinstit- additcius; in additamentum; in (vel ad) sup-
rium; praegrande emprium; emprium mag- plementum. Uso: impuestos -, additcia tri-
nrium; praegrandis mercatus (-us m); buta; servicio -, famulatus (-us m) in
multigneris taberna; ampla sedes (vel m- supplementum.
plae sedes) rerum venlium.
suplemento: supplementum, i n. Uso: - de
supernumerario: adj supernumerrius, a, precio, prtium auctum.
um. Sin: supervacneus; additcius; adiunc-
tus; supra nmerum assumptus; adlectus vel suplencia: suppltio, onis f. Sin: subrogtio;
allectus supra nmerum // sust supernumer- substittio; suffctio; munus vicrium; suf-
rius, ii m. Sin: qui nmerum excedit. fctio temporria; alicius munus explere;
fungi vice alicius.
superpoblacin: populationis dnsitas. Sin:
nmia dnsitas demogrphica. suplente: supplens, entis. Sin: adiutor; lo-
cumtenens; substitutus; suffectus; vicrius;
superpoblado: incolarum numerositate in- alicius vices (vel partes) agens, gerens, ss-
signis. Sin: incolarum densitate conspcuus. tinens; alicius vice fungens; in locum ali-
cius suffectus. Uso : jugador -, lusor
superpotencia: cvitas praepollens, prepo- subsidirius, auxiliaris, auxilirius, supposi-
tens, potntior, potentssima. tcius; maestro -, ludimagister vel litterator
vicrius; ludimagistri vicrius; profesor -,
superproduccin: superprodctio, onis f. professor (vel doctor, vel praeceptor) vic-
Sin: hyperprodctio; nmia bonorum confc- rius ; doctoris vicrius; subdoctor, oris; prs-

1022
susceptibilidad

cholos vel prscholus; ser -, alicius vice in merdie urbis // (lugar situado al sud) aus-
fungi; alicius munus explere; alicius vices tralis rgio. Sin: rgio meridiana; loca meri-
gere, grere, sustinere; nombrar un -, li- diana; meridiana, orum npl. Uso: en el -, in
quem in locum alicius suffcere; ser puesto austri prtibus; viento del -, auster, stri m.
como -, sffici.
sureo: meridianus, a, um.
supletorio: suppletrius, a, um. Sin: supple-
tivus. surf: (tabla para -) velitbula, ae f; tbula ve-
lfera // (deporte nutico) velitabultio, onis
suplicio: supplcium, ii n. Uso: - de la silla f. Uso: practicar -, velitabulare; (tbulae
elctrica, supplcium sellae elctricae. fluctvagae auxlio) undis superlbi; quien
practica -, velitabulator.
suplir: supplere. Sin: vicem alicius sup-
plere, implere, praestare; alicius vice (vel surfista: velitabulator, oris m.
mnere, vel prtibus) fungi; aliena fungi vice.
surmenage: defatigtio, onis f (ob nmium
supositorio: suppositrium, ii n. Sin: bla- crporis seu mentis laborem).
nus, i f; medicamentum suppsitum vel sup-
positrium. surrealismo : surrealismus, i m. Sin : su-
perrealismus.
supremaca: principatus, us m. Sin: prima-
tus, us m; imprium; summum imprium; su- surrealista: adj surrealsticus, a, um. Sin: su-
prema auctritas. Uso: - tirnica, domintio; perrealsticus // sust surrealista, ae m. Sin: su-
dominatus, us m. perrealista; surrealismi fautor, sectator,
studiosus.
supuracin: suppurtio, onis f. Sin: suppu-
ratum, i n; suppurntia, ium npl; suppurata, surtido: (aprovisionamiento) v. abasteci-
orum npl. Uso: estar en -, suppurare; provo- miento.
car la - de algo, exsaniare.
surtidor: (chorro de agua que brota espe-
supurar: suppurare. Sin: in pus verti; in sup- cialmente hacia arriba) aqua vel fons sliens
purationem venire. Uso: hacer -, exsaniare; // (bomba que extrae de un depsito subte-
que hace -, suppuratrius. rrneo de gasolina la necesaria para repos-
tar a los vehculos automviles) ntlia
supurativo: suppuratrius, a, um. Sin: ad gasolinria, benzinria, naphthria.
suppurationem perducens. Uso: remedios -,
suppuratria medicamenta. Surveyor I: machnula vel specillum Sur-
veyor I.
supuratorio: supprans, antis.
Survietnam, v. Vietnam (- del Sur).
sur: (punto cardinal) merdies, i f. Sin: me-
ridiana caeli pars. Uso: del -, australis; meri- susceptibilidad: susceptiblitas, atis f. Uso: -
dionalis, meridianus; dirigirse hacia el -, ad magntica, susceptiblitas magntica // (ten-
merdiem flecti; situado hacia el -, ad mer- dencia exagerada a sentirse ofendido) ni-
diem spectans vel vergens; al - de la ciudad, mus irritbilis; natura irritbilis; nimus

1023
susceptible

offensioni mllior; nimus ad accipiendam dollria 40,00 (vel euronummi 35,00 vel 24
offensionem mollis. Uso: ofender la - de uno, libellae britnnicae) ; unusquisque libellus
nimum alicius offndere; ser de una exce- venit: in Itlia euronummis 11, 00; extra It-
siva -, fcile irritari; sbit ir accendi. liam dollriis 13 (vel libellis britnnicis 7).

susceptible: susceptbilis, e // (que se ofende suscriptor, v. suscritor.


con facilidad) irritbilis, e. Sin: fastidiosus;
morosus; diffcilis; offensioni mllior; ad ac- suscrito: subnotatus. Sin: subscriptus; qui
cipiendam offensionem mollis. pretium subnotationis solvit. Uso: - a una re-
vista, a un diario, in commentariorum, in
suscribir: subnotare. Sin: subscrbere. Uso: - diariorum albo inscriptus vel adscriptus;
a uno a una revista, alicius nomen commen- in commentariorum, in diariorum album
trio dare, praestare, praebere; liquem in adscriptus.
commentrii album, subnotationis soluto
prtio, referre // suscribirse, suum nomen suscritor: subnotator, oris m. Sin: subscrip-
dare . Uso: - a una revista, suum nomen com- tor; scius. Uso: - bienhechor, scius ben-
mentrio dare vel subnotare; subnotationem merens; los - de una revista,
commentrii slvere. commentariorum scii; recibir a uno entre
los - (de un diario, de una revista) , liquem
suscripcin: subnottio, onis f. Sin: nminis in (dirii, commentrii) album accpere.
subscrptio, pacta pecnia. Uso: - anual, an-
nualis vel nnua subnottio; - anual a la re- suspender: (no aprobar a un examinando) v.
vista Latinitas, annua subnottio aplazar.
commentariorum, quibus ttulus est Latni-
tas; - a un diario, a una revista, dirii, com- suspendido: pendens, entis. Sin: pnsilis;
mentrii subnottio; precio de la -, prtium pndulus. Uso: uva -, uva pnsilis; - en el
subnotationis; subnotationis pacta pecnia ; vaco, pndulus in aura vel in re // - a divi-
abonar la - a un diario, prtium subnotatio- nis, suspensus a divinis; (a) sacris faciendis
nis dirii slvere; abonar la - anual a una prohbitus; ecclesistico mnere abstinere
revista, nnuum prtium pro (excipiendo) iussus; ecclesistico mnere prohbitus; a di-
commentrio slvere, praebere, praestare; vinis vel a mnere sacro ad tempus amotus;
enviar el precio de la - a , pactam pec- mnere sacro ad tempus multatus.
niam ad transmttere; renovar la -, sub-
notationem iterare; nnuam pactionem suspense: (estado de ansiosa expectacin)
renovare, subnotationem redintegrare; la - exspecttio suspensa. Uso: pelcula de -,
anual es de dlares, pro ephemride sunt pellcula exspectationem suspendens // (mo-
in annum solvenda dollria ; el pago de la mento de ansiosa expectacin) momentum
- es por adelantado, prtium subnotationis exspectationis suspensae.
solutione antelata est // - anual a Latnitas :
en Italia 30 euros; fuera de Italia 40 dlares suspensin: suspnsio, onis f . Sin: interms-
(o 35 euros o 24 libras esterlinas) ; cada n- sio; interrptio; diltio; mora // (en los ca-
mero: en Italia 11 euros; fuera de Italia, 13 rruajes) suspnsio, onis f vel suspensiones,
dlares (o 7 libras esterlinas), pro commen- um fpl. Sin: elastrium; suspensura; fultura.
triis Latinitatis sunt quotannis solvendi: Uso: - hidroneumtica, fultura hydropneu-
in Itlia euronummi 30,00; - extra Itliam mtica // - a divinis, suspnsio a divinis; sacri

1024
sustituir

faciendi vtitum; ecclesistici mneris exer- caudal) patrimnium, ii n. Sin: res familiaris;
cendi vtitum; ecclesistici mneris obeundi fortuna, ae f vel fortunae, arum fpl; bona,
vtitum. orum npl; opes, um fpl; substntiae, arum fpl.
Uso: las -, bona, orum npl; fortunae; opes,
suspenso: dejar en - algo, intermttere li- possessiones // (juicio, madurez) prudntia,
quid; tener en - a uno, liquem suspensum te- ae f. Uso: hombre sin -, ftilis vel fttilis
nere; liquem in suspenso relnquere vel homo; homo inconsideratus vel inspiens //
tenere; dejado en -, suspensus; in suspenso (jugo) sucus, i m // en -, ad summam; in
relictus // (suspense) v. esta voz // (perplejo) summa; dnique.
incertus, a, um. Sin: haerens; dbius.
sustancial: substantialis, e. Sin: substantivus;
suspensores, v. tiradores. ad substntiam spectans; ad rem ipsam (vel
ad naturam ipsam) prtinens; alicius rei
suspirar: (dar suspiros) suspirare. Sin: sus- prprius; praecpuus.
pria trhere, dcere, dere. Uso: - profunda-
mente, ab imo (vel ab imo pctore) suspirare; sustancialmente: substantiliter. Sin: re; re-
- de amor por alguien, suspirare in liquo apse; vere; praecpue // (en suma, en con-
(vel in liquem) vel in liqua (vel in li- junto) in summa; in omni summa.
quam); pasar toda la noche suspirando, sus-
pria reptere tota nocte // (fig, ansiar mucho sustantivo: (que tiene existencia real, inde-
una cosa) suspirare. Sin: liquid vehementer pendiente, individual) substantivus, a, um //
concupscere; stdio alicius rei gestire; - por (importante, fundamental, esencial) substan-
otros amores, alios amores suspirare. tialis, e. Sin: essentialis, praecpuus, potssi-
mus // (Gram, nombre -) substantivum, i n.
suspiro: susprium, ii n. Sin: suspirtio, onis Sin: nomen substantivum; vocbulum.
f; suspiratus, us m. Uso: emitir suspiros, sus-
pria dcere, trhere; exhalar el ltimo -, ni- sustentacin: (sustentculo) v. esta voz //
mam dere vel efflare. (Aeron, Tecnol) sustenttio, onis f. Uso:
plano de -, sustentationis planum.
sustancia: (lo que subsiste por s) substntia,
ae f. Sin: essntia // (naturaleza) natura, ae f sustento: (sostn o apoyo) sustentculum, i
// (materia) matria, ae f. Sin: substntia; res, n. Sin: clumen, fulcimen, mnis n; fultura //
rei; corpus, pris n. Uso: - aromticas, aro- (mantenimiento, alimento) nutrimentum, i n.
mtica, orum npl; - blanca, matries alba; - Sin: sustenttio, nutrtio, onis f, victus, us; pl
cerebral, crebri matries; - espiritual, subs- alimenta, cibria, orum.
tntia spiritalis vel spiritualis; res crpore ca-
rens; - fluorescente, substntia fluorescens; - sustituible, v. remplazable.
gris, matries cana, rava, cinrea vel ciner-
cea, cinerceo colore; - material, substntia sustituir: (poner a una persona en lugar de
materialis; - primordiales, elementa rerum otra) suffcere liquem in locum alicius.
primrdia; - qumica, chmica matria, - no- Sin: suffcere vel substitere liquem licui;
civa, substntia nociva; - radiactiva, substn- sbdere vel substitere liquem in alicius
tia radioactiva // (lo esencial) vis (ac vim, abl locum; substitere liquem pro liquo //
vi). Sin: summa. Uso: esta es la - del dis- (poner una cosa en lugar de otra) liquid re-
curso, hoc orationis summa est // (hacienda, pnere in locum alicius rei. Sin: liquid re-

1025
system

pnere in vicem alicius rei // (sustituirse a


uno) in locum alicius succdere. Sin: alic-
ius mneri vicrius succedo.

sustituto: substitutus, i m. Sin: vicrius (ali-


cius) ; alter ab liquo, vices alicius agens;
partes alicius gerens; personam alicius ge-
rens vel sstinens. Uso: - de la Secretara de
Estado, Substitutus Secretriae Civitatiss;
alter a Cardinali pblicis Ecclsiae negtiis
praepsito; prximus ab Eminentssimo Viro
pblicis Ecclsiae negtiis praefectto.

susurracin: susurrtio, onis f. Sin: insu-


surrtio; murmurtio; mussittio.

susurrador: susurrator, oris m. Sin: susrrio


vel susurro, onis m ; qui susurrat; murmu-
rator.

susurrar: susurrare. Sin: insurrurare; mur-


murare; mussitare; submissa voce loqui; sub
lingua murmurare ; in aurem dcere ; in aure
sonare. Uso : susurrando, susurrando, su-
surratim.

susurro : susurrus, i m. Sin: susrrium, ii n;


susurramen, mnis ; murmur, ris n.

suyo: los -, sui, orum mpl.

svstica o svstika, v. esvstica.

sweater, v. suter.

system (Inform), sistema: systema, tis n.

1026
T
taba: (astrgalo) astrgalus, i m. Sin: talus, i vnditor; vendedor callejero de -, crcitor ta-
m // (juego) ludus talrius. Sin: talorum vel baci // abusar del -, tabaco immdice uti;
scrobiculorum ludus.Uso: arrojar las -, talos apestar a -, tabacum criter redolere; man-
icere; dedicarse a la -, ad talos se conferre. charse de -, nicotiano plvere se foedare, se
oblnere, sordscere; mascar -, tabacum mn-
tabacalero: (relativo o perteneciente al ta- dere; mascar - trenzado, mndere tabacum
baco) tabcinus vel tabceus, a, um // (per- intextum; probar una clase de -, tabaci genus
sona que cultiva el tabaco) tabaci cultor // experiri; saborear el -, deliciose tabaco frui;
(tabaquero) v. esta voz. tener el monopolio del -, monoplio tabaci
frui; tomar -, tabaco uti; plverem nicotia-
tabaco: tabcum, i n. Sin: pulvis nicotianus. num haurire; tabacum olfcere, tabacum n-
Uso: - arrollado, tabacum convolutum vel ribus haurire // cunto - has de fumar cada
trtile; - bfalo, tabacum bbalum vel bbali; da, quantum tabaci cottdie tibi sit absumen-
- delicioso, tabacum suavssimum; - diana, dum; cmo saboreaba el -!, ut libenti nimo
tabacum Dianae; - muy bien elaborado, taba- tabacum degustabat!; el - daa, tabacum in-
cum ffabre elaboratum; - extranjero, taba- cmmodum affert; tabacum incmmodo f-
cum xterum; - filipino, holands, ingls, ficit; el - es un sedante para los nervios,
tabacum philippinum, btavum, nglicum; - tabacum magnam habet virtutem sedandi
nacional, tabacum ptrium; - negro, tabacum nervos; hay -, est vobis tabacum; venale
atrum; - pasable, tabacum non ptimae qui- prostat tabacum; hay - rubio, mite (com-
dem notae; - picado, trinchado, tabacum con- pren) tabacum flavum; le encanta el - rubio,
cisum; - rubio, tabacum flavum; - trenzado, tabaco flavo magnpere delectatur; se ex-
intextum tabacum; - turco, tabacum turcum; pende - en abundancia, abunde tabacum
- variado, tabacum vrii gneris; - verdn, ta- venit; el - se exporta a otras naciones, in lias
bacum praematurum // - de aroma dulce y pe- civitates tabacum exportatur.
netrante, tabacum gravis gratique armatis;
- de calidad superior, tabacum ptimae tabacoso: (que toma mucho rap) tabacosus,
notae; - de mascar, tabacum ad mandendum; a, um. Sin: qui pulverato (vel pulvreo) ta-
- de Virginia, tabacum virginiense; - en polvo, baco immdice titur; nicotiano plvere in-
v. rap // autmata que expende -, autma- temperanter utens // (que est manchado con
tum tabacrium; una chupada de -, tabaci rap) tabaco (vel nicotiano plvere) srdidus,
suctus (-us m) vel haustus (-us m); fumi tab- foedatus, blitus. Sin: tabaco infectus vel in-
cini aspirtio; cultivador de -, tabaci cultor; quinatus.
nicotianae herbae cultor; cultivo de -, tabaci
cultura; nicotianae herbae cultura; fbrica de tbano: oestrus, i m.
-, tabaci fbrica vel officina; flor de -, flor ta-
baci; hojas de -, nicotiana flia; flia tabaci; tabaquera: (estuche para guardar el ta-
paquete de - picado, compactura, ae f; planta baco) tabaci theca. Sin: pyxis tabaci; theca
del -, tabaci planta; nicotiana herba; herba ta- tabacfera; (rcula) tabacria; tabaci pyxid-
bacum; nicotiana tabacum; secadero de -, of- cula; pyxis (-dis f) tabcina, tabacfera; theca
ficina siccatria tabaci; vendedor de -, tabaci vel pyxis tabacria; tabaci thcula, cistella,

1027
tabaquera

cpsula vel capsella; nicotiana thcula; capse- nea. Uso: - a vela, - hawaiana, - para surf,
lla plveri nicotiano asservando // (mujer que velitbula; tbula velvola vel velfera; - de
vende tabaco) tabaci vnditrix vel nstitrix, cultivo, v. cantero; - de materias, v. ndice.
icis f.
tablazn: (conjunto de tablas que forman la
tabaquera: tabacria, ae f; tabacrium, ii n. cubierta de una embarcacin) axes, ium mpl.
Sin: tabacoplium; tabaci taberna; taberna ta-
bacria vel nicotiana. tablero: (tabla para jugar al ajedrez y a va-
rios otros juegos) lveus, i m. Sin: lveus lu-
tabaquero: tabacrius, ii m. Sin: tabaci vn- srius; tbula vel mensa lusria. Uso: - de
ditor vel nstitor. ajedrez, tbula latrunculria; - de billar, v. bi-
llar // (- de dibujo) tbula ad delineandum
tabquico: tabaci (gen). Sin: ad tabacum t- cmmoda // (- contador) bacus arithmticus
tinens. // (cuadro esquemtico en que se registran
datos, en los automotores) instrumentorum
tabaquismo: tabacismus, i m. Sin: tabaci in- tbula.
fctio; venefcium ex tabaco.
tableta: tabella, ae f. Uso: - de chocolate,
tabaquista: (persona que entiende la calidad quadra chocolatae.
del tabaco) tabaci peritus // (que toma mucho
tabaco) qui tabaco immdice titur. Sin: in- tabletear: crepare. Sin: crepitare.
temperanter tabaco utens; nmii nicotiani
plveris haustor. tableteo: crpitus, us m.

taberna: taberna, ae f. Sin: caupona; gnea; tablilla o tablita: tbula, ae f. Sin: tabella;
gneum. Uso: - pequea, caupnula; pop- mnsula. Uso: - horizontal, horizontalis t-
nula. bula, - de pared, tabella parietria.

tabernculo: (tienda) tabernculum, i n // tab: (lo que es considerado sagrado o pro-


(sagrario) sacrrium, ii n. Sin: tabernculum; hibido) res arcana, sacrosancta, inviolbilis //
aedcula; Augusti Sacramenti sacrrium vel (interdiccin convencional) sacra interdctio.
aedcula. Sin: sollemne interdictum // (cualquier cosa
o palabra que por motivo religioso, supersti-
tabernero: tabernrius, ii m. Sin: caupo, onis cioso o de ndole social, el hablante evita
m; cauponrius. nombrar) res silenda, vitanda, praeterenda.
Sin: infandum verbum; nefandum dictum;
tabernucha: tabrnula, ae f. quod nmine appellare non licet.

tabique: intergervus, i m. Sin : intergries, tabulacin: redctio vel compostio (-onis f)


i f; dissaeptum ; septum; interseptum; in tabellas // Electrn tbula elaboratrio
diaphragma, tis n; murus vel pries (-tis m) electrnico digerenda vel digesta.
medius ; pries intermdius, intergervus,
communis. tabulador: Mec tabulator, oris m. Sin: calcu-
lator decimanus. Uso: fijatopes del -, retin-
tabla: (de madera) axis, is m. Sin: tbula lg- culum calculatrium; calculatoris decimani

1028
tajada

retinculum; anulador de los topes del -, gl- (proyecto astuto); cllidum inventum (expe-
bulus calculatori decimano auferendo // Elec- diente ingenioso); cllidum factum (recurso
trn instrumentum imprimendis tbulis hbil). Uso: cambiar de -, liam rationem
electrnice digestis. inire.

tabular: in tabellas redgere vel compnere. tctico: (relativo a la tctica) tcticus, a, um.
Sin: tabellam vel ndicem compnere // Elec- Sin: rei vel artis militaris (gen); ad rem mili-
trn in tbulis electrnice digestis imprmere. tarem spectans. Uso: error -, errata bellandi
(vel pugnandi) rtio, tener habilidad -, rei mi-
taburete: scabellum, i n. Sin: scamnum. litaris peritum esse // (sust, perito en la tc-
tica) vir rei militaris peritus.
tacita: pocillum, i n. Sin: capdula; scutella;
ansatum pocillum; parvum pculum. Uso: Tadjikistan: res pblica Tadsic(h)istnica.
una - de caf, pocillum cafi; una - de coac, Sin: Tadsicistnia, ae f; Tazikistnia.
conaci pocillum.
tafetn: sricum tafatanum. Sin: srica tela
taco: (bastn del billar) tudcula, ae f. Sin: subtlior // pl, banderas, srica vexilla // fig,
hasta; clava; bculum vel bculus; fustis, is galas de mujer, mulebris pretiosa (vel insig-
m; tudes, is f. Uso: empujar las bolas con el nis) vestis.
-, tudcul pilas (vel sphaeras, vel glbulos)
impllere, propllere, incitare // (conjunto de tafilete: aluta, ae f.
hojas que forman el calendario) v. calenda-
rio (- de taco). tafiofobia: taphophbia sive -phoba, ae f.
Sin: sepulcri terror.
tacmetro: gyrmetrum, i n. Sin: gyrorum
index (-dcis mf). tailands: adj Thailndicus, a, um. Sin: Thai-
landiensis, e // hab Thailandienses, ium.
tacn: fulmenta, ae f. Sin: sleae resegmen
(-mnis n). Uso: - de goma, fulmenta e Tailandia o Thailandia: Thailndia, ae f.
gummi.
tailleur: vestis bipertita.
tctica: (arte que ensea a poner en orden
las cosas) rtio, onis f. Sin: via, rtio et via Taiwan: Formosa, ae f. Sin: Taivnia, ae f.
(mtodo) // (conjunto de reglas a que se ajus- Uso: de -, Formosanus, a, um; Formosae
tan en su ejecucin las operaciones milita- (gen); los habitantes de -, Formosani, orum.
res) tctice, es f. Sin: ars bllica; belli ars vel
artes; tctica rtio, doctrina, ars; bellandi vel Taiz: Vicus (-i m) Tasacus vel Tasiacensis.
pugnandi rtio; rtio pugnae; rei militaris
scintia, ars, disciplina. Uso: experto en la -, tajada: segmentum, i n. Sin: frustum (pe-
rei militaris peritus; cambiar de -, rationem dazo, bocado); quadra (- de forma cua-
belli gerendi mutare (en la guerra), rationem drada); lamnula. Uso: - de carne, de
pugnae gerendae mutare (en un combate) // cohombre, de pan, carnis, cucmeris, panis
(sistema especial que se emplea disimulada y frustum, - de jamn, segmentum pernae; - de
hbilmente para conseguir un fin) callditas, jamn salado, concisa et salita perna; seg-
atis f (habilidad, viveza); cllidum conslium mentum salitae pernae; - de longaniza, luc-

1029
tajadero

nicae segmentum; - de mortadela, lamnula talasgrafo: thalassgraphus, i m.


murtati; - de torta, quadra placentae; cortar
en tajadas, secare; in frusta secare vel div- talasologa: thalassolgia sive -loga, ae f.
dere.
talasmetro: thalassmetrum vel thalass-
tajadero: taxillus carnrius. metron, i n.

tajador, v. sacapuntas. talasoterapia: thalassotherapa, ae f. Sin: cu-


rationes marinae.
tajo: (pedazo de madera que se usa para
picar la carne) truncus carnrius. talco: talcum, i n. Sin: tlacum; lapis (-dis
mf) specularis; cuti protegendae pulvis (-vris
tajn: tbula lgnea coquinria. m); pulvreum cutis medicamentum. Uso: -
en polvo, talcum pulvreum; pulvis ex lpide
tal: qu -?, qu - andamos, o estamos?, speculari (tritus).
quomodo te habes? Respuestas posibles: p-
time, bene, satis bene, non ita bene, medicri- talcoso: talcosus vel talacosus, a, um. Sin:
ter, male, pssime me hbeo, vel vivo. talco abundans; talco smilis.

talabartero, v. guarnicionero. taled: iudaeorum sacerdotum velum.

taladrado: terebrtio, onis f. Sin: terebratus, talega: (saco o bolsa) v. saca.


us m; terebramen, mnis n; perfortio.
tlero: thlerus, i m. Sin: argnteum germ-
taladrador: (que taladra) terebrator, oris m // nicum; antiquum dollrium germnicum.
(mquina taladradora) v. taladradora.
talismn: talisma, tis n. Sin: amuletum.
taladradora: (mquina) terebratrium, ii n.
Sin: mchina terebratria. tallador, v. entallador.

taladrar: terebrare. Sin: perterebrare; forare, tallar: (cargar de tallas) nera impnere.
perforare; trebr pertndere.
tallarines: pastilli, orum mpl. Sin: segmntu-
taladro: (instrumento agudo o cortante con lae, arum fpl; segmenta, orum npl (pastae),
que se agujerea la madera u otra cosa) tre- pasta segmentata, oblonga; oblonga pastae
bra, ae f; trebrum, i n. Sin: furfurculum, i n; segmenta.
trpanum // Med mchina dentalis.
taller: (lugar en que se ejecuta una obra o
talasocracia: thalassocrtia sive -crata, ae f. trabajo manual) fbrica, ae f. Sin: ergast-
Sin: maris domnium vel imprium; marti- rium; officina; opifcium; opifcii locus vel
mum imprium. sedes. Uso: - de alfarero, figlina vel figulina,
ae f; officina figlina vel figulina; officina f-
talasofobia: thalassophbia sive -phoba, ae guli; - de composicin, typographum vel
f. typographum; - de grabado, scalpendi (vel
scalptorum) officina; - de obra, opifcium ae-

1030
tanda

dificatrium; - de reparaciones, officina refi- tamborilera: tympanstria, ae f. Sin: tmpani


ciendis (vel reparandis) mchinis // fig, - de pulsatrix (- icis f); quae tympanizat vel
Latn, officina latina. tympanstriat; quae tmpanum pulsat.

tallista, v. entallador. tamborilero: tympantriba, ae m. Sin:


tympanista; tympani pulsator vel sonator; qui
Talmud: talmud vel thalmud indecl. Sin : tympanizat vel tympanstriat; qui tmpanum
codex (-dcis m) iudicus; talmdicus codex; pulsat.
opus talmdicum.
tamiz: cribrum, i n. Sin: incernculum; ven-
talmudista : talmudista vel thalmudista, ae tilabrum; v. criba.
m. Sin: talmdicae doctrinae interpres, pro-
fessor, studiosus; talmud interpres vel expla- tamizar: cribrare. Sin: ventilare; cribro vel
nator. per cribrum secrnere, crnere, subcrnere //
fig scrutari vel perscrutari. Sin: exctere; con-
talofitas: thallphytae, arum fpl, thallphyta, ctere; pnitus introspcere.
orum npl.
tampn: (almohadilla para entintar sellos,
taln: (parte posterior del pie) talus, i m // etc.) tinctrium signatrium //(cilindro de
(cupn) v. esta voz // - del taco de billar, c- material absorbente utilizado por las muje-
pulus, i m // - del calzado, fulmenta, ae f. res) obturamentum, i n. Sin: tractum; xli-
num tractum; obturculum bbulum.
talonario: tesserarum fascculus. Sin: scidu-
larum liber (-bri m); scidarum (vel scheda- tamtan: tamtam indecl. n. Sin: cmbalum;
rum, vel scidularum) libellus. nntiis propagandis tmpanum; signis dandis
tympanolum.
taloncito: resecbilis scdula.
tanatofobia: thanatophbia sive -phoba, ae
tamarindo: (rbol) tamarindus ndica f // f. Sin: mortis horror, pavor, terror; nmius
(fruto) dctylus ndicus. mortis metus vel timor.

tambor: (instrumento msico de percusin) tanatologa: thanatolgia sive -loga, ae f.


tmpanum, i n. Uso: tocar el -, tympanizare; Sin: mortis vel de morte doctrina, disciplina,
tympanistriare; tmpanum pulsare; palillo, scintia.
baqueta de -, (tmpani) bculum vel vrgula
// (el que toca el -) v. tamborilero. tanatomana: thanatomnia sive -mana, ae
f.
tambora: (tambor) v. esta voz.
tanatmetro: thanatmetrum, i n.
tamboril: tympanolum, i n. Sin: parvum
tmpanum. Uso: sonido de -, crusma, tis n. tanatopsia: thanatpsia sive -topsa, ae f.
Sin: necrpsia sive -cropsa.
tamborilear: (tocar el tamboril) tympano-
lum pulsare. tanda: (nmero indeterminado de ciertas
cosas del mismo gnero) - de ejercicios espi-

1031
tndem

rituales, sacrae exercitationes; piae exercita- puncta notare, adnotare, signare.


tiones vel meditationes; spirituales exercita-
tiones meditationesque; hacer una - de tanteo: (nmero de los tantos que se ganan
ejercicios espirituales, aeternis vel supernis en el juego) puncta, orum npl // (accin de
meditandis rebus per statos dies vacare. sealar o apuntar los tantos en el juego)
punctorum nottio, adnottio vel annottio,
tndem: (bicicleta de dos asientos, uno ante rtio.
otro) gmina brota. Sin: bipedalria bic-
clula vel birtula; bicclula vel brota duplex. tanto: (unidad de cuenta en muchos juegos)
punctum, i n. Uso: nmero de tantos, puncto-
tangente: adj tangens, entis // sust tangens, rum nmerus; tantos a tantos, aequali n-
entis f. Sin: recta tangens vel contingens; mero; estos son los -: 0 a 0, 1 a 0, etc., haec
recta lnea crculum tangens. sunt puncta: nulla ad nulla, unum ad nulla,
etc.
tango: tango indecl. Sin: tango salttio;
Amricae meridianae salttio. tanto por ciento: centsima, ae f.

tanino: tanninum, i n. Sin: cidum tnnicum. Tanzania: Tanznia vel Tansnia, ae f. Uso:
Uso: de -, tnnicus. de -, adj tanzaniensis , e; tansanianus, a, um;
hab Tanzanienses vel Tansanienses, ium mpl.
tanque: (estanque) stagnum, i n. Sin : pis-
cina // (depsito metlico) repositrium, ii n. taosmo: taoismus, i m. Sin: taostica doc-
Sin: reconditrium; receptculum, except- trina vel rtio.
culum. Uso: - principal, receptculum prim-
rium; - de combustible, fmitis vel taosta: taoista, ae mf. Sin: taoismi (vel taos-
combustibilis reconditrium; - de gas, gas- ticae doctrinae) studiosus vel cultor.
rium; - de nafta, benzinrium; exceptculum
benzinrium // (automvil de guerra blin- tapa: oprculum, i n // (cada una de las dos
dado y con artillera) currus loricatus. Sin: cubiertas de un libro, revista, etc.) tegumen-
carrus vel currus armatus; autocurrus arma- tum. Sin: integumentum; operimentum. Uso:
tus; currus vel covinnus ignvomus; covinnus - de libro, de opsculo, de folleto, de revista,
loricatus; currus cataphractus; vehculum ca- libri, libelli, fascculi, commentariorum ope-
taphrctum; loricatum ssedum; currus frre rimentum vel tegumentum; en la - posterior,
loric munitus. Uso: - con caones, loricatum in integumento finali.
ssedum bllicis tormentis instructum.
tapadera: (pieza que se ajusta a la boca de
tantn, v. tam-tam. alguna cavidad para cubrirla) oprculum, i
n.
tanteador: (el que tantea en el juego) punc-
torum adnotator (vel annotator) vel computa- tapado: penula, ae f. Sin: lacerna; epit-
tor // (aparato en el que, en los partidos de gium. Uso: - de piel, penula gauspina
pelota, se escriben los tantos de cada bando)
punctorum tbula. taparrabo: (pedazo de tela u otra cosa con
que los salvajes cubren las partes pudendas)
tantear: (sealar los tantos en el juego) sbligar, ris n. Sin: subligculum; succinc-

1032
taquigrafa

trium; genitlium tegmen (-mnis n); suc- peripetasma, tis n; parietarum tapete. Uso:
cinctorium genitlium // (calzn corto, usado tapices de Rafael, txtiles Raphalis (Snctii)
como traje de bao) sbligar balneare; subli- picturae; Raphalis (Snctii) imgines texto-
gculum balnerium. ris ope expressae; revestimiento de papel en
forma de -, tapete chartceum.
tape (Inform) cinta: tenia, ae f.
tapizar: tapetis (taptibus, aulaeis, peristr-
tapete: tapetum, i n; tapete, is n (gen pl tape- matis, peripetsmatis) decorare, ornare, ex-
tum vel taptium) // fig, estar sobre el -, in ornare, instrere.
controvrsia versari; poner algo sobre el -,
liquid in mdium proferre, propnere, vo- tapn: obturamentum, i n. Sin: obturculum;
care; in disputationem liquid dedcere // oprculum; spissamentum. Uso: - de corcho,
(pao que se pone por adorno encima de un cortex, tcis m, oprculum vel obturamentum
mueble) strgulum, i n. Sin: tapete, is n. subreum; cortceum obturamentum; obtura-
mentum e sbere; - de goma, obturculum
tapicera: (juego de tapices) taptia, ium npl; gmmeum; obturamentum e gummi vel e
tapeta, orum npl. Sin: aulaea, orum npl; pe- cummi; - de paja, stramneus penculus // (ci-
ripetsmata, um (dat y abl pl -matis) npl; pe- lindro de material absorbente utilizado por
ristrmata, um (dat y abl pl -matis); picturae las mujeres) v. tampn.
txtiles vel in txtili // (arte del tapicero) au-
laeorum (vel peristrmatum, vel picturarum taponamiento: obturtio, onis f. Sin: obs-
textlium, vel picturarum in txtili) ars // (ofi- trctio; praeclsio.
cina donde se tejen o componen tapices) au-
laeorum officina. taponar: (cerrar con tapn un orificio cual-
quiera) obturare. Sin: obstrere; praecldere
tapicero: (quien tiene por oficio poner al- // (obstruir con tapones una herida o una ca-
fombras) tapetrius, ii m. Sin: ornamentrius; vidad natural del cuerpo) gosspio vel xylo
ornator vel exornator; taptis vel taptibus implere.
(vel peripetsmatis, vel peristrmatis)
ornator; aulaeorum (vel peristrmatum) taquemetro: tachemetrum vel tacheme-
exornator; qui paretes taptibus (si pone al- tron, i n.
fombras) vel velis (si pone cortinajes) vestit,
obducit // (quien teje tapices) polymetrius taquicardia: tachycrdia sive -carda, ae f.
rtifex. Sin: aulaeorum (vel taptium vel Sin: nmia cordis palpittio; celer cordis pul-
tapetorum, vel peripetsmatum, vel peristr- sus (-us m).
matum) pifex (-fcis mf) vel textor.
taquicardaco: tachycardacus, a, um.
tapioca: tapioca, ae f.
taqugrafa: tachgrapha, ae f. Sin: stengra-
tapir: tapirus, i m. pha; acturia; notria.

tapis roulant: tapete mbile vel vectrium. taquigrafa: tachygrphia sive -grapha, ae f.
Sin: stenogrphia sive -grapha; scriptura
tapiz: tapete, is n. Sin : aulaeum, i n; pictura compendiria vel compendiata; scripturae
txtilis; pictura in txtili; peristroma, tis n; brevitio.

1033
taquigrafiar

taquigrafiar: tachygrphice (vel stenogr- taquiscopio o taquiscopo: tachyscpium, ii


phice) scrbere. Sin: notis excpere vel scr- n.
bere.
taquistoscopio: tachystoscpium, ii n.
taquigrficamente: tachygrphice. Sin: ste-
ngraphice; notis; notando. tara: (parte del peso que se rebaja en los g-
neros por razn de la vasija, saco o envase
taquigrfico: tachygrphicus, a, um. Sin: en que estn contenidos) (pnderis) dedctio,
stenogrphicus; ad tachygrphiam vel ad onis f. Sin: superpndium. Uso: hacer la - del
stenogrphiam prtinens. Uso: redaccin -, peso de las bolsas, saccorum pondus detr-
texto -, tachygrphica conscrptio; signos y here ( vel dedcere) ex liqua re; hacer la -
abreviaturas -, notae, arum fpl. del 10 por ciento, centsimas quinas (vel
quinque centsimas) partes detrhere ex li-
taqugrafo: tachgraphus, i m. Sin: stengra- qua re // (tacha, defecto) vtium, ii n. Sin: de-
phus; acturius; notrius. Uso: signos y abre- fectus, us m; mendum, i n; menda, ae f. Uso:
viaturas de los -, tachygraphorum notae. - congnita, vtium congnitum, innatum, in-
generatum.
taquilla: (despacho en que se expenden bi-
lletes, entradas de espectculos, etc.) tessera- taracea: opus vermiculatum.
rum frulus vel lculus; v. boletera // (lo
recaudado en tal despacho) v. recaudacin // taraceador: vermiculrius, ii m. Sin: musi-
(armario pequeo o casilla en que se guarda vrius; variegator.
ropa, herramientas, etc.) frulus, i m. Sin: l-
culus. Uso: - de equipajes, sarcinarum fru- taracear: tessellare. Sin: variegare; vermicu-
lus. late compnere; vermiculatum opus fcere;
emblmatis exornare.
taquimecangrafa: tachymechangrapha,
ae f. Sin: stenomechangrapha. tarando, v. reno.

taquimecangrafo: tachymechangraphus, tarantela: (baile popular del Sud de Italia)


i m. Sin: stenomechangraphus. tarentella, ae f. Sin: tarntula; tarentina salta-
tincula; saltatincula neapolitana.
taquimetra: tachymtria sive -metra, ae f.
Sin: velocitatis (vel rapiditatis, vel celeritatis) tarntula: tarntula, ae f. Sin: phalngium
mensura. vel phalngion, ii n; stllio, onis m.

taquimtrico: tachymtricus, a, um. tarar: dedcere. Sin: pondus additcium de-


dcere; ex toto pndere deductionem fcere.
taqumetro: tachmetrum vel tachmetron,
i n. Sin: velocitatis (vel rapiditatis, vel celeri- tararear: cantitare. Sin: cantillare; canturire;
tatis) index (-dcis mf); instrumentum veloci- submisse cnere.
tati ( vel rapiditati, vel celeritati) metiendae.
tarde: (desde el medioda hasta la puesta del
taquipnea: tachypnaea, ae f. Sin: anhlitus, sol) postmeridianum tempus. Sin: dies
us m; anheltio, onis f. postmeridianus. Uso: por la -, post merdiem

1034
tartn

(= despus del medioda); concerniente o re- tarifar: taxare liquid. Sin: prtium consti-
lativo a la -, postmeridianus // (desde la tere (merci); prtium decrnere vel imp-
puesta del sol hasta el anochecer) vesper, nere.
-ris vel -ri (ac -erum, abl -ere vel -eri) m.
Sin: vespertinum tempus (-pris n). Uso: de tarima : suppedneum, i n. Sin: suggestus,
la -, vespertinus; ayer por la -, heri (vel hes- us m; scamnum; dim scamellum; scamillum;
terno die) vsperi; maana por la -, cras (vel scamnellum; scmnulum.
crstino die) vsperi; buenas -!, bonum vs-
perum (tibi vel vobis exopto, precor)!; cada -, tarjeta: chrtula, ae f. Sin: scida, scdula,
quotdie vsperi; esta -, hodie vsperi; a la schdula. Uso: - postal, chrtula (vel scida,
cada de la -, sub (vel ad) vsperum; primo vel scdula) cursria, cursualis, diribitria,
vspere // la - de la vida, vita ccidens // adv epistolaris; - postal ilustrada, photochrtula;
sero; - o temprano, srius cius; llegas -!, chrtula exornata; picta pblici cursus chr-
sero venis! tula; (en el ftbol) - roja, amarilla, chrtula
rubra, flava; mostrarle a un jugador - roja,
tarea: (cualquier obra o trabajo) opus, pe- lusori chrtulam rubram monstrare // - de
ris n // (trabajo que ha de hacerse) munus, crdito, charta creditria; chrtula argentria;
nris n. Sin: onus, neris n; offcium. Uso: tssera creditcia; crditae pecniae chrtula;
asumir la -, munus sibi assmere // (trabajo - de crdito Visa, charta creditria, cui
escolar) pensum, i n. Sin: scholare pensum; nomen Visa; - de embarque, scdula conscen-
pensum a praeceptore datum vel imperatum. sionalis; - de identidad, v. cdula; - de visita,
Uso: asignar las -, pensa assignare; corregir scdula salutatrix vel salutatria; chrtula no-
las -, pensa emendare vel corrgere; hacer la minalis vel personalis.
-, pensum abslvere.
tarro: (recipiente) excpulum, i n. Sin: llula;
tarifa: (tabla de precios, derechos o cuotas vsculum; sinum; urcolus; stulus; alvolus;
tributarias) taxtio, onis f. Sin: calmetrum; incctile (vsculum); vsculum metllicum.
prtium constitutum, statum, impsitum; pr- Uso: - de leche condensada, sinum lactis
tium pblica auctoritate praestitutum. Uso: - condensi vel densati.
aduaneras, portrii taxationes; - ordinaria,
ordinrium prtium; - postales, rei tabellriae tarta: placenta, ae f. Uso: - con cerezas, pla-
taxationes; pblici cursus taxationes; tarifas centa cum crasis; - de fruta, placenta ex
de los impuestos directos, tributorum taxatio- pomis.
nes; - de precios, catlogo de precios, pretio-
rum sllabus; pretiorum vel taxationum index tartamuda: balba mlier.
(-dcis mf); tarifas de los vehculos pblicos,
rhedarum publicarum taxationes // aumentar tartamudear: balbutire. Sin: balbum esse,
la -, alicius rei prtium augere; bajar la -, lingu haesitare.
alicius rei prtium minere, imminere,
submttere; establecer la -, prtium licui rei tartamudo: bamblio, onis m. Sin: balbus;
( vel alicius rei) statere vel constitere; blaesus; balbus homo.
subir las -, prtia efferre // (precio unitario
para los servicios pblicos) nitas taxalis. tartn: tela scota, sctica, scotta, scttica.
Sin: tela laculata.
tarifacin: taxationis defintio (-onis f).

1035
tartana

tartana: (carruaje) carpentum, i n. Sin: sse- vel defintio; prtii aestimtio vel determin-
dum. tio.

tartreo: tartreus, a, um. Sin: infernus; n- tasar: (poner tasa a las cosas vendibles) ta-
ferus; ad Trtarum (vel ad Trtara) ttinens. xare. Sin: tax onerare; prtium (mercis) aes-
timare, praefinire, definire, decrnere,
tartrico: tartricus, a, um. Sin: tartaralis; statere.
salis tartrici (gen); ad trtarum (vel ad salem
tartaralem, vel ad sal tartricum) spectans. tatarabuelo, la: bavus, i m; abvia, ae f.
Uso: cido -, cidum tartricum vel tartarale.
tatuado: (threciis) notis compunctus, signa-
trtaro: (tartrato de potasa que se deposita tus, inustus; pictus.
en los toneles) trtarus, i m; trtarum, i n. Sin:
sal tartaralis vel tartricus; crassamentum; tatuaje: (accin de tatuar) notarum in cute
crassamen, mnis n; sedimentum; faex, fae- imprssio. Sin: (cutis) compnctio; cutis vel
cis (gen pl faecum) f // (sarro de los dientes) pellis pnctio. Uso: la costumbre del -, mos
robgo vel rubgo, gnis f. Uso: los dientes corpus notis compungendi // (dibujo tatuado)
estn sucios de -, livent robgine dentes // threciae punctiones vel compunctiones. Sin:
(pot, el infierno) Trtarus vel Trtaros, i m. threciae notae; compunctivae notae.
Sin: Trtara, orum npl // (de Tartaria) adj tr-
tarus vel tartricus, a, um; sust Trtarus, i m. tatuar: notis compngere vel persignare.
Sin: notis cutem (vel pellem) alicius com-
tartera: ptina, ae f. Uso: - para asar, ptina pngere; notis carnem alicius signare; notas
assatria. cuti (vel pelli) alicius inrere; notis (thre-
ciis) liquem compngere // tatuarse, (thre-
tartrato: sal (salis mn) cidi tartrici. ciis) notis se compngere.

trtrico, v. tartrico. taumaturgia: thaumatrgia sive -turga, ae f.

tarugo: cunolus, i m. Sin: paxillus; clavcu- taumatrgico: thaumatrgicus, a, um. Sin:


lus; pigrus, i m // (trozo grueso de madera thaumatrgiae vel thaumaturgi (gen); mira-
que se usa para pavimentar calles) v. ado- culorum auctoris vel effectoris (gen); ad thau-
qun // (fig, hombre torpe, zoquete) caudex, matrgiam vel ad thaumaturgum prtinens;
dcis m. Sin: stipes (-ptis m); truncus. mirficus; mirandus, admirbilis.

tasa: (precio mximo o mnimo sealado por taumaturgo: thaumaturgus vel thaumatur-
disposicin de la autoridad para la venta de gos, i m. Sin: miraculorum auctor vel effec-
algunas cosas) praefinitum prtium. Sin: pr- tor; mircula ope divin edens.
tium ex auctoritate decretum; prtium p-
blica auctoritate praestitutum // (relacin Tauro (signo zodiacal): Taurus, i m.
entre dos magnitudes) - de aumento de la po-
blacin, quota pars incolarum exorintium; - taurmaco: (perteneciente o relativo a la
de natalidad, nascntium nmerus. tauromaquia) v. tauromquico // (entendido
en tauromaquia) tauromchiae studiosssi-
tasacin: taxtio, onis f. Sin: taxae impostio mus; tauromchiae peritus; de tauromchia

1036
teatro

peritus. tazn: ptera, ae f. Sin: cathus; scyphus, i


m.
tauromaquia: (arte de lidiar toros) taurom-
chia sive -macha, ae f. Sin: ars tauros agi- t: (el arbusto) thea, ae f // (la infusin de
tandi. hojas de t) theae infsio. Sin: theana infsio
// (la bebida) thea, ae f. Sin: theana ptio;
tauromquico: tauromchicus, a, um. Sin: ptio theria; ptio snica vel sinensis; ptio
ad tauromchiam ttinens. trcica; calda vel clida sinensis. Uso: - dan-
zante, thea inter choras; - negro, thea sinen-
tautologa: tautolgia sive -loga, ae f. Sin: sis vel nigra; - con azcar y leche, theana
eiusdem verbi itertio; eiusdem sermonis ite- ptio sccharo lacteque condta; - con bizco-
rtio; adem mutatis verbis sentntia. chos y panecillos, theana ptio cum crstulis
et pastillis; - de yuyo, thea herbria; saln de
taxi: taxi indecl. Sin: taxiraeda; raeda p- -, conclave (-is n) therium; tomar un -,
blica, meritria, conductcia; autoraeda me- theam smere // (infusin de diversos frutos
ritria; pblica vel communis autoraeda; o hierbas aromticas) thea. Uso: - de man-
pblicum autmatum vel autmaton; ultrnea zana, thea mlina.
raeda conductcia; autocinetum conductcium
vel meritrium; currus autombilis merit- team, v. equipo (- de jugadores).
rius. Uso: tomar un -, taxiraedam smere; p-
blicum autmatum condcere. tendrico: thendricus, a, um.

taxmetro: (aparato que registra la distancia tea-room: conclve therium. Sin: theanae
recorrida por un vehculo) taxmetrum, i n. potionis xedra (-ae f) vel exdrium (-ii n).
Sin: hodmetrum; itneri metiendo index
(-dcis mf); mensrius itneris index; facti it- teatino: teatinus, i m. Sin: sodalis teatinus.
neris index // (coche que lleva -) v. taxi. Uso: orden de los -, Ordo Clericorum Regu-
lrium.
taxista: taxiraedrius, ii m. Sin: pblici au-
tmati rector; autocineti meritrii ductor. teatral: theatralis, e. Sin: scenicus;
scaentilis; thetricus; ldicer, cra, crum.
taxonoma: taxonmia sive -noma, ae f. Uso: espectculos -, ludi scenici.

taxonmico: taxonmicus, a, um. Sin: ad ta- teatrito: theatrdium, ii n. Sin: parvum thea-
xonmiam spectans. trum.

taxnomo: taxnomus, i m. Sin: taxonmiae teatro: theatrum, i n. Uso: - ambulante, the-


peritus vel studiosus; de taxonmia peritus. atrum circumforneum; - musical, odum, i
n; - de tteres, spectculum neuropastorum //
taza: pculum, i n. Sin: potrium; vas pot- (como edificio) theatrum. Sin: spectculum.
rium; cmbium; capdula; cpula. Uso: una Uso: - al aire libre, theatrum subdiale vel
- de caf, cafi poculum; una - de caldo, po- nudum; - cubierto, theatrum tectum; - repleto
trium iuris; tomar una - de leche, lactis p- de espectadores, theatrum celebritate refer-
culum smere. tssimum; entrar en el -, theatrum intrare; n-
gredi spectculum; ir al -, in theatrum ire;

1037
tebeo

theatrum adire; salir del -, ab (vel ex, vel de) ries (-ei f) vel ordo; chordrium (- del piano
theatro gredi; theatrum gredi; e (vel de) u rgano). Uso: - de computadora, clavia-
theatro exire // (lugar donde se desarrollan tura, ae f; - de mquina de escribir, malleo-
acontecimientos) locus, i m. Sin: sedes; rum ordo scriptriae (vel typogrphicae)
scaena; theatrum. Uso: el - de la guerra, mchinae; litterarum ordo vel sries; - del r-
sedes belli; locus ubi bellum gestum est. gano, armonio, rgani, harmnii pinnria;
pinnarum (vel linguarum, vel ligularum) s-
tebeo: libellus pictogrphicus. ries rgani, harmnii; rgano con cuatro -,
rganum quattuor pinnriis munitum, ins-
teca: (cajita) theca, ae f. tructum, ornatum.

techador: tector, oris m. Sin: contegulator, teclear: pulsare. Sin: dgitis scrbere, ins-
oris m. rere, imprmere; mallolos pulsare; mallolos
dgitis pulsare.
techo: tectum, i n. Uso: - artesonado, lac-
nar, ris n; el que hace - artesonados, lacun- tecleo: pulstio. Sin: malleolorum pulstio.
rius vel laquerius, ii m; hombres sin -,
hmines tectis carentes. tcnica: tchnica, ae f; tchnice, es f. Sin: ars,
artis f (ciencia prctica); scintia, ae f (cono-
tecla: (pieza que se pulsa) mallolus, i m. cimiento cientfico); artifcium, ii n vel rtio,
Sin: pinna, pnnula; glbulus; orbculus; onis f, vel rtium rtio (sistema, teora); doc-
pressorolum; plectrum. Uso: - de marfil, trina, ae f (formacin terica, mtodo). Uso:
mallolus ebrneus; oprimir las -, mallolos la - oratoria, artifcium dicendi; - del asedio,
pulsare // - de mquina de escribir, mallo- scintia oppugnationis; tcnicas de diagns-
lus; pinna; - fijamaysculas, stativa maiuscu- tico prenatal, rationes atque investigationes
larum pnnula; - de las maysculas, pnnula praenatales; conocer la - militar, scintiam
grndium litterarum, pnnula maiuscularum; rei militaris habere // (conjunto de procedi-
- derecha de las maysculas, pnnula dextra mientos y recursos de que se sirve una cien-
maiuscularum; - de retroceso, reditionis pres- cia o un arte) technicae artes. Sin: artes
sorolum; pnnula regresss; teclas del tabu- tchnicae machinalesque; mechnicae artes;
lador decimal, calculatoris decimani glbuli artes fabriles; artes tiles; artifcia, orum n.
// - de magnetfono, de televisor, plectrum, Uso: - productivas, artes bonorum procrean-
glbulus; orbculus; - de rgano o armonio, dorum; - tradicionales, artes quae traduntur;
pinna; lingua, lgula, lngula; - de piano, ps- - de la conservacin, servandi ars; tcnicas
sulus, - de todo instrumento msico de cuer- para salvar los libros, artifcia, ut libri ser-
das, plectrum // fig, dar en la - (acertar), rem ventur; desarrollo de la -, technicorum artis
acu tngere; tocar una - delicada, ulcus tn- progressiones; descubrimientos de la -, tech-
gere; vulnus rescndere vel refricare; tocar nicorum inventa // (pericia o habilidad para
una - dolorosa, rem maestam commemorare; usar de esos procedimientos y recursos) pe-
tocar una - falsa, inepte dcere; prperam rtia, ae (alicius rei) f. Sin: callditas; expe-
loqui. rintia; hablitas.

teclado: pinnria, ae f. Sin: pinnae, arum fpl; tcnicamente: tchnice. Sin: tchnica ra-
malloli, orum mpl; lnguae vel lgulae, arum tione; arte, ex arte; artifcio, artificiose; ad
fpl; pinnarum ordo vel sries; malleorum s- technicorum praecepta.

1038
tejido

tecnicismo: (cualidad de tcnico) tchnicae technolgiam ttinens.


artis pertia. Sin: technicorum rtio; machi-
namentorum stdium // (conjunto de voces tecnlogo: technlogus, i m.
tcnicas) tchnica verba vel vocbula. Sin:
verba alicius artis (vel scintiae) prpria // tectnica: tectnica doctrina, disciplina,
(cada una de estas voces) tchnicum verbum scintia.
vel vocbulum.
tectnico: tectnicus, a, um.
tcnico: adj tchnicus, a, um. Sin: artificio-
sus; artis (gen); technicorum prprius; ad tedio: tedium, ii n. Uso: - de la vida, te-
technicorum praecepta factus; ad technico- dium vitae; que sufre de -, tedio affectus; su-
rum artem (vel ad tchnicos) prtinens. Uso: frir de -, taediare; tadium pati.
instituto -, schola tchnica; rtium vel artfi-
cum schola; ludus tchnicus; rtium ope- teenager: decnnio, onis m. Sin: adulescens
rumque ludus; lenguaje -, sermo tchnicus; vicsimo anno minor.
materias -, technicorum disciplinae // sust
tchnicus, i m. Sin: rtifex, fcis m; pifex, tesmo: thesmus, i m. Sin: doctrina thestica;
fcis mf; machinator; machinrius; tchnicus rationalis cogntio Dei.
vir; faber tchnicus; homo artificiosus. Uso:
- dentario, dntium rtifex; pifex dentrius; testa: adj thesticus, a, um. Sin: ad ratio-
- de la televisin, teleormatis rtifex vel ad- nalem cognitionem spectans // sust thesta,
minister // (especialista) homo artis peritus, ae mf. Sin: thesmi assertor vel professor; qui
peritssimus. Sin: vir arte peritus. (vel quae), ratione duce, Deum esse confite-
tur.
tecnocracia: technocrtia sive -crata, ae f.
Sin: technicorum dominatus (-us m), domi- teja : tgula, ae f.
ntio, potestas. Uso: - cientfica, technocrtia
scientfica. tejado : tectum, i n. Uso : - inclinado en una
sola direccin, tectum devexum; - inclinado
tecncrata: techncrates, is m. en dos direcciones, tectum pectinatum; - in-
clinado en cuatro direcciones, tectum testu-
tecnologa: (ciencia de las artes y oficios en dinatum.
general) technolgia sive -loga, ae f. Sin:
rtium (vel rtium operumque) doctrina, dis- tejedor, ra: textor, oris m; textrix, icis f. Sin:
ciplina, scintia; de rtibus (vel de rtibus qui vel quae texit.
operibusque) doctrina; cuiusdam artis scin-
tia; tchnicae artes. Uso: - digital, technol- tejedura: (accin de tejer) textura, ae f //
gia digitalis; nuevas -, novae technolgiae; - (disposicin de los hilos de un tejido) v. tex-
de la comunicacin, technolgia communi- tura.
cativa; esclavo de la -, technicarum rtium
servus; usar las nuevas -, technolgiis novis tejedura: (arte de tejer) textrinum, i n. Sin:
adhiberi // (conjunto de los trminos tcnicos texendi ars; ars textrina // (taller de tejidos)
de un arte o ciencia) v. tcnicismo. textrina, ae f. Sin: textoris officina.

tecnolgico: technolgicus, a, um. Sin: ad tejido: (textura, cosa tejida) txtile, is n. Sin:

1039
tejo

textum. Uso: - de algodn en crudo, txtile pges // (marco de un cuadro) tbulae saep-
urticrium; - de punto o de malla, textum tri- tum vel margo (-gnis f).
cotense; textum e mculis // (agregado de c-
lulas de la misma naturaleza, que telautografa: telautogrphia sive -grapha,
desempean una determinada funcin) tex- ae f.
tura, ae f. Uso: - adiposo, tela adiposa; - cu-
tneo, membrana, ae f; - tiroideo, textura telautografiar: telautoscrbere.
thyridis; tejidos para trasplantar, textlia
transportanda. telautogrficamente: telautogrphice.

tejo: (pedazo de teja o cosa semejante) test- telautografista: telautographista, ae mf.


ceum fragmentum // (juego) disci ludus //
(plancha metlica de figura circular) rotunda telautgrafo: telautgraphum, i n.
lamella.
telautograma: telautogramma, tis n.
tela: tela, ae f. Uso: - adhesiva, tela glutinosa;
tela medicamento llita; - batida, tela oleatis teleasiento, v. telesilla.
colribus variegata; - cruzada, pannus obl-
quus; - cuadriculada, tela tessellata; - es- telecmara: telecmera, ae f. Sin: teletheca,
triada, tela striata vel strigata; - fina, suave, ae f.
blanda, tela mollcula; - imitacin de mr-
mol, tela mrmori maculoso smilis; - ondu- teleciruga: telechirrgia sive -rurga, ae f.
lada, tela undata; - veteada, tela venosa; -
con cuadros, tela laculata; - con cuadros telecomunicacin: telecommunictio, onis f.
grandes, tela mairibus quadratis infecta; Sin: teletransmssio; signorum imaginumque
- con flores, tela florata; - con motas, tela no- transmssio; verborum imaginumque trans-
dulata; - con puntillos, tela punctillis cons- missiones per elctricas undas. Uso: perte-
persa; - con puntillos de colores, tela mculis neciente o relativo a la telecomunicacin,
variata; - con puntillos imitacin de pimienta telecommunicatrius, a, um; ad telecommu-
y sal, tela pperis salisque colorem mitans; - nicationem prtinens; centro de -, centrum te-
con puntos, tela punctata; - con rayado obli- lecommunicationis.
cuo alterno, tela pscium spinas rferens; - de
toalla, texta spngia npl; - en forma de lla- telecontrol: telemoderamen, mnis n; v. con-
mas, tela flammae spcimen rferens; - en trol (- remoto).
forma de manchas, tela maculata; - sin bata-
nar, pannus crudus; lodix, cis f // - metlica, telecopia: telecpia, ae f. Uso: relativo a la -,
rete frreum; frreum retculum; saeptum re- telecopialis, e; ad telecpiam ttinens.
ticulatum.
telediario: teledirium, ii n. Sin: telediur-
telar: (mquina para tejer) mchina textria. num, i n; telediurna, orum npl; diurnum tele-
Sin: textrinum vel textrium iugum. Uso: tra- visivum; nntia (-orum npl) diurna televisiva;
bajar en el -, textrino iugo peram dare // nntii diurni televisfici; nntii cotidiani te-
(parte del vano de una puerta) fenestrae leorasis; ephmeris (-dis f) rei televisficae.
compges (-is f) vel cancellus. Uso: - de hie-
rro, de madera, frrea, lgnea fenestrae com- teledifusin: telediffsio, onis f. Sin: telera-

1040
telefnico

ditio; televisfica divulgtio. (-onis f) telephnica; acctus (abl acctu) te-


lephnicus; collquium telephnicum.
teledireccin: telemodertio, onis f. Sin: te-
ledirctio; telegubernculum; telemodera- telefonear: telephonare (ad liquem, cum li-
men; ex longinquo dirctio; v. telecontrol. quo, a vel ex loco in locum, de liqua re).
Sin: telephnice loqui, clloqui cum liquo;
telefax: telecpia, ae f. Sin: telecopiatrum; liquem lloqui per telephnium vel teleph-
isogrphia sive -grapha ex longinquo. Uso: num; cum liquo per telephnium clloqui;
por -, telecopiliter; reproducir documentos per translquium cum liquo clloqui; per
por -, telecopiare. telephnium (vel ope telephnii) in coll-
quium venire. Uso: - algo, telephnice (tele-
teleferaje: telephrica transvctio. Sin: funa- phnio, per telephnium, telephnii ope)
lis traictio, transvctio, transmssio; funalis liquid dcere; telephnio uti ad liquid nun-
transmssio aria. tiandum.

telefrico: telephrica, ae f; telephricum, i telefonema: telephonma, tis n. Sin: - inte-


n. Sin: filvia; currus (-us m) funalis; tele- rurbano, telephnicum collquium longin-
phrica sellaris; arium vehculum fnibus quum vel extralocale.
suspensum. Uso: asiento de -, telephrica
sella vel cistella; sellare pegma (-tis n); s- telefona: telephnia, ae f. Sin: res teleph-
llula tractria; cable de -, telephricus rudens nica. Uso: - sin hilos, telephnia sine filo (vel
(-entis m) , arius rudens; arius suspensus sine filis).
rudens; lnea de -, telephrica via; pilar del -,
praealtum fulmentum; transporte por -, per telefnicamente: telephnice.
telephricum (vel per arium) rudentem
transmssio, transvctio, traictio; vagoneta telefnico: telephnicus, a, um. Sin: tele-
del -, telephricus crrulus; pndulus in ere phni vel telephnii (gen); ad telephnium
capsus (- i m); viaje en -, funalis traictio spectans. Uso: aparato -, telephnicum
aria // ascender en -, per funalem ariam instrumentum; telephnii instrumentum; m-
transmissionem ascndere; ir en -, teleph- china telephnica; aparato - automtico, ul-
ric (vel telephrico) uti; telephrico crrulo trneum telephnii instrumentum; cabina o
trnsvehi; telephrica sell trnsvehi; trans- casilla -, cella telephnica; central -, teleph-
portar algo por -, per telephricum (vel per nii primria sedes; conversacin -, teleph-
arium) rudentem liquid transmttere, trans- nicum collquium; per telephnium
vhere, tracere ad (vel in) + ac; viajar en -, collquium; gua -, index (-dcis m) vel cat-
telephrico (vel ario) rudenti trnsvehi; cis- logus (-i m) telephnicus; hilo -, telephni-
tell funi suspensa trnsvehi; diaet funi sus- cum filum; instalacin -, telephnicus
pensa trnsvehi; cistell telephrico (vel apparatus (-us m); lnea -, arium filum tele-
ario) rudenti suspensa trnsvehi. phnicum; llamada -, per telephnium acc-
tio vel acctus; telephnica acctio;
telefilm: pellcula televisfica. telephnicus acctus; nmero -, nmerus tele-
phnicus; oficina -, rei telephnicae sedes
telefonar, v. telefonear. (-is f); telephnii sedes; offcium telephni-
cum (oficina del servicio -); sedes vel taberna
telefonazo: telephonma, tis n. Sin: acctio telephnica (lugar de donde se telefonea);

1041
telefonista

pulso -, impulsus telephnicus; servicio -, res suena el -, telephnum tinnit vel sonat.
telephnica // interceptar conversaciones -,
collocutiones telephnicas intercpere. telefonmetro: telephonmetrum, i n.

telefonista: (varn) telephnii (vel telephni) telefoto, v. telefotografa.


minister vel administer (-stri m). Sin: tele-
phonista; telephoneta // (mujer) telephnii telefotografa: (arte de tomar fotografas de
(vel telephni) ministra vel administra (-ae f). objetos lejanos) telephotogrphia sive -gra-
Sin: telephontria; telephonstria. pha, ae f. Sin: telephotogrphica ars. Uso:
por -, telephotogrphice // (fotografa as to-
telfono: telephnium, ii n. Sin: telephnum mada) telephotum, i n. Sin: telephotogr-
vel telphonum, i n; apparatus telephnicus; phica imago.
instrumentum telephnicum. Uso: - autom-
tico, telephnium automticum; - celular, - telefotografiar: imgines electro (vel elc-
mvil, - porttil, telephnum gestbile; tride, vel elctrica vi) emttere vel transmt-
instrumentum telephnicum portbile (quod tere.
satllite artificioso gitur); pequeo - celular,
telephnulum gestbile; - particular, teleph- telefotogrfico: telephotogrphicus, a, um.
nium privatum; - pastoral, telephnium pas-
torale; - urbano, interurbano, internacional, telefotgrafo: telephotogrphicum instru-
telephnium urbanum, interurbanum, inter- mentum.
nationale vel inter nationes; - de alcanca, -
monedero, telephnum monetale; - de la telefotograma: telephotogramma, tis n.
casa, telephnium domsticum; - de escrito-
rio, - de mesa, mensale telephnium; - sin telegrafa: (arte de construir, instalar y ma-
hilos, telephnium arium; telephnium filo nejar los telgrafos) telegrphia sive -gra-
(vel filis) carens, expers; radiotelephnium; pha, ae f. Sin: telegrphica scintia vel ars //
disco del -, discus (-i m) selectrius; nmero (servicio pblico de comunicaciones telegr-
de -, nmerus telephnicus; nmerus teleph- ficas) telegrphicum exerctium vel minist-
nii vel telephni; nmero local, nmerus lo- rium. Uso: - sin hilos, radiotelegrphia.
calis; nmero de cdigo interurbano,
nmerus praeselectrius; timbre del -, tele- telegrafiar: (manejar el telgrafo) telgra-
phnii tinntus (-us m) vel tintinnbulum ; pho (vel telegrphio) uti // (comunicar por
tubo del -, auscultbulum; por -, telephnice, medio del telgrafo) telegraphare liquid ad
telephnio, per telephnium, telephnii ope; liquem. Sin: telegrphice liquid licui scr-
ratione telephnica // avisar por -, teleph- bere, nuntiare, significare; telgrapho (tele-
nice monere; discar el nmero de -, nmerum grphio; per telgraphum vel per
telephnicum elgere vel selgere; hablar por telegrphium) licui liquid scrbere; telgra-
-, telephnice loqui; per telephnium lloqui; phi (vel telegrphii) ope liquid licui scr-
levantar el auricular, auscultbulum tllere bere; telegrphice communicare cum liquo.
vel smere; llamar a uno por -, telephnice
liquem vocare; liquem per telephnium telegrficamente: telegrphice. Sin: per tel-
(vel telephnii ope) vocare; mi - falla, tele- graphum vel per telegrphium; telgraphi vel
phnium meum defectivum est; quien habla telegrphii ope.
por -, colloctor, oris m; colloctrix, icis f;

1042
telerreceptor

telegrfico: telegrphicus, a, um. Sin: ad telemtica: telemtica, ae f; telemtice, es f.


telgraphum (vel ad telegrphium) prtinens; Sin: res telemtica.
ad telegrphiam ttinens. Uso: comunicacin
-, communictio telegrphica, funcionario -, telemecnica: telemechnica, ae f; teleme-
telgrapho vel telegrphio praepsitus; ofi- chnice, es f. Sin: res telemechnica.
cina -, telgraphi vel telegrphii sedes; res-
puesta -, telegrphicum responsum // fig telemecnico: telemechnicus, a, um. Sin: ad
pressus, a, um. Sin: strictus; brevis. telemechnicam prtinens.

telegrafista: (varn) telegraphista, ae m. Sin: telemetra: telemtria sive -metra, ae f.


telegrapheta, ae m; scriba telegrphicus; te-
lgraphi (vel telegrphii) administer vel mi- telemtrico: telemtricus, a, um.
nister // (mujer) telegraphstria, ae f. Sin:
telegraphtria; telgraphi (vel telegrphii) ad- telmetro: telmetrum, i n. Sin: spatiorum
ministra vel ministra. index (-dcis mf); longinquitatis index; lon-
ginquitati metiendae instrumentum; instru-
telgrafo: telgraphum, i n; telegrphium, ii mentum intervallis metiendis.
n. Sin: instrumentum telegrphicum; m-
china telegrphica. Uso: oficina de telgra- telenoticias: telenntii, orum mpl. Sin: tele-
fos, rei telegrphicae sedes; telgraphi vel ptici nntii.
telegrphii sedes; - elctrico, marino, ptico,
telgraphum elctricum, marinum, pticum; telenovela: fbula televisfica vel televisio-
- sin hilos, telgraphum filo (vel filis) carens nalis. Sin: commentcia fbula televisfica.
vel expers.
teleobjetivo: teleobiectivum, i n. Sin: tele-
telegrama: telegramma, tis n. Sin: telegra- lentcula, ae f; telespecillum; teleorbculus;
phema, tis n; nntius telegrphicus; nntium teleculus.
telegrphicum; nntius per telgraphum ( vel
per telegrphium) perferendus (- a enviar) vel teleologa: teleolgia sive -loga, ae f.
perlatus (- enviado); communictio telegr-
phica. Uso: - cifrado, telegramma secretum, teleolgico: teleolgicus, a, um.
vel arcanum, vel per notas impressum; - en-
viado por uno, telegrphicus nntius ab li- telelogo: telelogus, i m.
quo datus; por -, telegraphmate; enviar un -
a alguien, telegramma vel telegraphema ad telepata: telepatha, ae f. Sin: nimi prae-
liquem mttere; me hizo enviar el siguiente snsio vel praesagtio (-onis f); remotae rei
-, hoc ad me perferendum telegramma cura- persnsio; remotarum rerum praesnsio vel
vit. odor (-oris m). Uso: tener -, liquid, procul
ab eius conspectu, sentire vel praesentire.
teleguiar: e longinquo dirgere.
teleptico: telepthicus, a, um. Sin: ad
teleimpresor, v. teletipo. telepatham ttinens.

telemando, v. teledireccin. telerreceptor: telereceptrium, ii n. Sin: re-


ceptrium televisrium vel televisuale.

1043
telescpico

telescpico: telescpicus, a, um. Sin: teles- ventum // (- como ciencia) ars televisfica //
cpii (gen); ad telescpium spectans. (transmisin de imgenes a distancia) tele-
vsio, onis f. Sin: telehorama, tis n; teleho-
telescopio: telescpium, ii n. Sin: rasis, is f; teleopsis, is f; transmssio
perspicillum astronmicum. Uso: - astron- televisiva. Uso: - en blanco y negro, televsio
mico, astroscpium; - electrnico, telesc- bcolor; - en colores, televsio multcolor,
pium electrnicum; - espacial, telescpium multicoloris, multicolora, multicolria;
rbicum; - extra-atmosfrico, telescpium - estereoscpica, televsio vel telehorasis ste-
extra-atmosphericum; investigar algo con reoscpica; - por cable, televsio caplaris;
el -, liquid telescpio investigare. aparato de -, v. televisor; sala para -, televi-
srium; mirar, ver por -, televisfico instru-
telesilla: aria vel telephrica sella. Sin: te- mento spectare; liquid in scrnio televisfico
lenartatrum; anabathrum nartatrium; v. tele- contueri; mirar, ver -, televisionem videre,
frico. spectare; televisfice spectare; por -, televis-
fice; per televisionem vel per telehorasin; te-
telespectador, v. televidente. levisionis ope; programa de -, televisionis
programma.
telesqu: nivtraha aria.
television watch: instrumentum televisficum
teletipia: teletpia, ae f. et horolgium.

teletipo: (aparato) teltypon vel teltypum, i televisivo: televisficus, a, um. Sin: televisua-
n. Sin: teletpica, ae f; mchina teletpica, lis; televisrius; ad televisionem prtinens.
telescribens, telescriptria; instrumentum te- Uso: estudio -, sedes televisfica; serie -, s-
letpicum vel telescriptrium. Uso: meca- ries televisria.
nismo de un -, teltypi machintio vel
machinamentum // (mensaje) teletpicum, i televisor: televisrium, ii n. Sin: televistrum;
n (nntium). instrumentum televisrium, televisficum, te-
levisuale, telehormicum; scrnium televis-
teletransmisor: emissrium televisficum. rium vel televisficum; capsella televisualis
vel telehormica; televisfica vel telehorma-
televidente: televidens, entis. Sin: televisor, tis mchina; telepticum vel telehormicum
telespectator vel teleaspector, oris m. machinamentum; telepticum vel teleopsis
instrumentum. Uso: - transistor, capsella te-
televisado: televisione (vel per televisionem, lehormica transistrio acta; pantalla del -,
vel televisionis ope) diffusus vel transmissus. televisficum album; - en blanco y negro, te-
Sin: televisfice vel televisuliter diffusus vel levisrium instrumentum bcolor; - en color,
transmissus. instrumentum televisficum coloratum; tele-
visrium (vel televistrum) multicolorum vel
televisar: telehorare. Sin: televisione (vel per multcolor; apagar el -, televisrium vel tele-
televisionem, vel televisionis ope) diffndere vistrum exstnguere; encender, prender el -,
vel transmttere; televisfice (vel televisuli- televisrium vel televistrum accndere; sen-
ter) diffndere vel transmttere. tarse o estar sentado ante el -, ad (vel ante,
vel apud) televisrium sedere.
televisin: (- como invento) televisficum in-

1044
temperatura

televisora: (estacin transmisora) sttio te- volbile; - indolente, segnis ndoles; el pro-
levisria, televisualis, televisfica. Uso: - na- pio -, sua natura prpria; - propenso a la vir-
cional, nationis televisfica sttio; sttio tud; virtutis ndoles; ad virtutem ndoles; -
televisria nationalis. sensual, ingnium ad libdinem proclive;
tiene un - bilioso, natur est biliosus, stoma-
tlex: (sistema de comunicacin por medio chosus, iracundus; vivir segn el propio - y
de teletipos) rete telescriptcium. Sin: gusto, ingnio suo vvere // (arbitrio para
systema communicationis teletpicae // (la terminar las contiendas o para olvidar difi-
misma comunicacin) teletpica communi- cultades) via, ae f. Sin: rtio; conslium; in-
ctio // (aparato) teletpicum instrumentum. ventum; artifcium // (temperie) temperatura,
Sin: mechanema teletpicum // (mensaje) te- ae f. Sin: tempries, i f; caeli tempertio //
lescriptum, i n. Sin: teletpicum. (constitucin del cuerpo) crporis natura,
constittio, hbitus, habitudo // (fig, vitali-
telofase: telophasis, is f. dad, vivacidad) vitlitas, atis f. Sin: vitalis
vis; vigor; vivcitas; ingnii vivcitas.
teln: aulaeum, i n. Sin: siprium. Uso: bajar
el -, aulaeum demttere; levantar el -, au- temperatura: (grado de calor en los cuer-
laeum tllere. Uso: baja el -, demttitur au- pos) calor, oris m. Sin: caloris gradus (-us m).
laeum. Uso: alta -, calor ardens, frvidus, vhemens;
aestus (-us m); ardor; fervor; - baja, calor
TEM: via autocintica transeuropaea. minor vel mnimus; frigus, ris n; - elevada,
calor maior; - justa, tempertio caloris; - m-
tema: (asunto, materia) res, rei f. Sin: pro- xima, mximus caloris gradus; caloris cul-
psitum; argumentum; propostio; res prop- men (-mnis n); fervoris fastgium; - tibia,
sita. Uso: - complicado, argumentum tepor. Uso: tiene una - alta, baja, calidior,
implicatum; - delicado, multae prudntiae frigidior est // (calor del cuerpo) naturalis
res; - religiosos, thmata religiosa; apartarse calor // (fiebre) calor, oris m. Sin: febris, is f;
del - asignado, a propsito gredi vel febris aestus (-us m). Uso: - alta, aestus et
aberrare; desarrollar el - , id, quod propsi- febris; descenso, desaparicin de la - febril,
tum est, tractare; volver al -, ad propsitum febris remssio vel decessus (-us m); medir la
reverti // Ms modus msicus // Gram thema, - febril, febris calorem metiri; tener una -
tis n. alta, aestu febrique iactari; tener un poco de
-, febrcul laborare // (estado atmosfrico
temblor: tremor, ris m. Uso: - de tierra, tre- del aire) temperatura, ae f. Sin: tempries, i
mor; terrae motus. f; caeli temperatura vel tempertio; tempestas
(-atis f); status (-us m) caeli; caelum; r,
tmpano: - de hielo, ampla glcies (-i f) ris (ac rem vel ra) m. Uso: - alta, aes-
flitans. tus (-us m); ardor; fervor; magni calores; - al-
tsima, mximi calores; - baja, fra, frgidus
temperamento: (carcter, manera de ser o r; frgidum caelum; - bajsima, tempestas
de reaccionar de las personas) ingnium, ii perfrgida; - excesiva, nmii calores; - exte-
n. Sin: ndoles, is f; natura. Uso: - bueno, rior, temperatura externa; - inclemente, im-
duro, firme, fogoso, inhumano, manso, vo- mite caelum; - justa, favorable, ris
luble, ingnium bonum, durum, firmum, v- tempries; tempries caeli; r temperatus;
hemens, inhumanum, mansuetum vel mite, caelum temperatum; - tibia, tepor solis; - de

1045
tempestad

la tierra, totus orbis terrarum temperatura; extra praecpua tmpora anni.


cambio brusco de -, sbita ris (vel caeli)
muttio; fluctuacin de la -, varitio tempera- temporal: (del tiempo) tmporis. Uso: bienes
turae; hay una - primaveral, otoal, r ver- -, bona temporlia; poder -, rei pblicae ad-
nat, autumnat; la - es de ms de cuatro ministrtio; poder - del Papa, humanum Pon-
grados, temperatura amplius quattuor gr- tficis imprium // (que dura algn tiempo)
duum est. v. temporneo // (que pasa con el tiempo,
fugaz) brevis, e. Sin: fugax, acis; fluxus; ca-
tempestad: tempestas, atis f. Uso: - tropical, ducus; bienes -, bona fluxa vel caduca; cosas
tempestas tropicalis. humanas -, res humanae caducae; gloria -,
fluxa glria; placeres -, volcria gudia.
templar: (dar el temple a un metal o al vidrio
u otras materias) - el cobre, el hierro, el temporalidad: (cualidad de temporal) tem-
acero, aes (aeris n) , ferrum, chlybem con- porlitas, atis f // (frutos y cualquier cosa pro-
flare et temperare // (dar mayor dureza al fana que los eclesisticos perciben de sus
metal o al cristal) durare. Sin: indurare; ro- beneficios o prebendas) bona temporlia.
borare. Sin: benefcii ecclesistici rditus (-us m).

templario: templrius, ii m. Sin: templaris, temporalmente: temporliter. Sin: tempor-


is m. rie; ad tempus.

temple: (temperie, estado de la atmsfera) temporneo: temporneus, a, um. Sin: tem-


tempries, i f // (temperatura) temperatura, porrius; temporalis; ad tempus. Uso: amis-
ae f // (punto de dureza o elasticidad que se da tad -, amictia temporalis; cargo -, munus ad
a un metal) durtia, ae f. Sin: rigor; metalli tempus datum; concesin -, temporalis con-
tempertio ac durtia; temperata metalli dur- cssio.
tia, dritas, durties. Uso: dar el - a un metal,
v. templar // pintura al -, tbula picta colri- temporero: conventcius minister.
bus aqu dilutis; pintar al -, colribus aqu
dilutis (vel temperatis) pngere; colribus tenacillas: (para agarrar terrones de azcar,
aqu glutinat dilutis (vel temperatis) pngere dulces y otras cosas) forcpula, ae f // (para
// Orden del Temple, Ordo Templrium. rizar el pelo) calamister, tri m // (para arran-
car el pelo o el vello) volsella, ae f.
templete: sacellum, i n. Sin: aedcula; fnu-
lum. Uso: - levantado en una encrucijada, tenazas: forceps, cpis mf. Sin: forfex, fcis
cmpitum, i n. mf.

templo: templum, i n. Sin: aedes, is f; sacra tenca: tinca vulgaris.


aedes; fanum. Uso: cuidador del -, necorus,
i m; guardin del -, aedtuus, aedtimus, aed- tendencia: inclintio, onis f. Sin: propnsio;
tumus, i m; vestbulo del -, pronaos vel pro- proclvitas; stdium; propensum in liquem
naus, i m; pronaon vel pronaum, i n. (vel in liquid) stdium; propensa in liquem
(vel in liquid) voluntas. Uso: - aristocrti-
temporada: - alta, tempus praecpuum anni; cas, optimatum (vel optimtium) dominats
- deportiva, tempus ludicrorum; fuera de -, stdia; - democrticas, popularis imprii st-

1046
tenis

dium; - pacficas, pacis stdia; las - secretas cnula. Uso: - trinchante, frcula ministrat-
del nimo, ntima nimi stdia; sealada - o ria; furcilla vel frcula culinria; golpe de -,
propensin natural a , praecpua vel prae- frculae ictus (-us m).
clara ndoles ad + ac; praecpuum vel prae-
clarum ingnium ad + ac; contra las propias tenedor de libros: rationrius, ii m. Sin: ra-
-, repugnante natur; tener - contrarias a , tiocinator; calculator; computator; v. conta-
ab liqua re abhorrere; ab liqua re averso ble, contador.
nimo esse; tener - natural a , stdio alic-
ius rei teneri; natur propensum esse ad + ac tenedura de libros: (cargo del tenedor de
// (fuerza que impulsa un cuerpo a dirigirse libros) rationrium munus (-nris n) vel off-
hacia un punto) vis. Uso: - centrpeta de los cium. Sin: rationrii (vel ratiocinatoris, vel
cuerpos, vis gravitatis. calculatoris, vel computatoris) munus // (ofi-
cina) rationria vel rationrii sedes (-is f).
tendenciosamente: sbdole. Sin: ambgue; Sin: ratiocinatoris sedes vel offcium; officina
(con el propsito de engaar) captiose; (con tabularum; officina tabularum accepti et ex-
animosidad) accenso stdio in liquem. pensi; officina librria // (ciencia) scintia ra-
tionria. Sin: computandi doctrina; ars
tendenciosidad: ambigitas sbdola. Sin: ratiocinandi; ratiocinandi vel rationum scin-
ambguus ac malitiosus nimus; (animosi- tia; tabularum ars vel rtio // (los documentos
dad) stdium; (voluntad de engaar) prvi- de la -) rationrium, ii n. Sin: tbulae, arum
tas. fpl; codex, dcis m; rationlia, ium npl; tbu-
lae (vel codex) accepti et expensi.
tendencioso: sbdolus, a, um. Sin: amb-
guus, (no imparcial) haud equus, (- en el ra- tenera, v. curtidura.
zonamiento) captiosus; (malicioso)
malitiosus. Uso: discurso -, rtio ambgua ac tensmico: tensmicus, a, um. Sin: ad tenes-
sbdola; preguntas -, ambguae ac malitiosae mum ttinens.
interrogationes; sospecha -, malitiosa susp-
cio. tenesmo: tenesmus vel tenesmos, i m.

tnder: carbonrium, ii n. Sin: plaustrum teniente: (Mil, oficial) subcentrio vel suc-
carbonrium; carbonrius currus; currus au- centrio, onis m. Sin: succentrio maior; te-
xiliaris vel auxilirius. nens, entis m. Uso: - coronel, tribunus
mlitum vicrius; subpraefectus cohortis; te-
tendera: tabernria, ae f. nens columnellus vel columellus, - general,
praefectus legionis; tenens generalis // - al-
tendero: (dueo o dependiente de una calde, - de alcalde, promagister urbis vel p-
tienda, especialmente de comestibles) taber- pidi // - cura, crio minor.
nrius, ii m. Sin: propla, ae m; caupo vel
copo, onis m // (persona que hace tiendas de tenis: tenildium vel taenildium, ii n. Sin:
campaa o cuida de ellas) tabernaculrius tenildus, i m; manubriati retculi ludus (-i m)
vel tabernaclrius, ii m. vel lusus (-us m); pilae et retculi ludus; pilae
reticulique ludus. Uso: - de mesa, v. ping
tenedor: (utensilio de mesa) frcula, ae f; pong; lawn -, tenildium pratense; cancha de -,
frcula escria. Sin: furcilla; furccula; fus- campus tenildii vel tenilusrius; campus te-

1047
tenista

nildio ludendo; campus manubriato retculo magna) tnsio vel tensura; baja -, tnuis (vel
ludendo; raqueta de -, manubriatum retcu- demissa, vel exgua, vel inferior) tnsio; -
lum; jugar al -, tenildere; tenildio ldere; elctrica, elctrica tnsio; - interna, tnsio in-
manubriato retculo ldere; pil reticuloque terna; - mental, nimi intntio; mentis con-
ldere; persona que juega al -, v. tenista. tntio; nimus erectus vel experrectus; -
negativa, tnsio negativa, - psquica, tnsio
tenista: tenilusor, oris m. Sin: tenildius, ii pschica; - de vapor, vaporis pressus // - in-
m; tenildens, entis; manubriati retculi lusor; ternacional, inter nationes amictiae nuttio;
manubriato retculo ludens; qui tenildio pblicae inter nationes necessitdines nutan-
ludit, qui manubriato retculo ludit ; qui pil tes.
et retculo ludit.
tentacin: (instigacin o estmulo que induce
tennis, v. tenis. a algo malo) tenttio vel tempttio, onis f.
Sin: tentamentum vel temptamentum; tenta-
tenor: (voz media entre contralto y bartono) men vel temptamen, mnis n; allecttio;
tenor, oris m. Sin: vox mdia vel plena // sollicittio; ad malum sollicittio; pravi vel
(persona que tiene esta voz) tenor, oris m. trbidi nimi motus. Uso: dejarse vencer por
Sin: mdiae vocis cantor; homo mdia voce; la -, tentatione (vel tentamento, vel tent-
msicus mdia (vel plena) voce canens // mine) llici, llici, pllici; reprimir, vencer las
(contenido de un escrito o discurso) exem- -, tentationes (vel tentamenta, vel tentmina)
plum, i n; rtio, onis f. Uso: carta de este -, cohibere, corcere, comprmere, sedare //
ltterae hac ratione (vel hoc exemplo, vel in (deseo) cupditas, atis f. Uso: sentir la - de
hunc modum) scriptae // (constitucin u (hacer) algo, alicius rei (faciendae) cupidi-
orden firme y estable de una cosa) tenor, oris tate flagrare.
m. Sin: rtio, modus; consuetudo. Uso: - de
vida, tenor vitae; vitae modus vel consue- tentador: tentator vel temptator, oris m. Sin:
tudo; vivendi rtio; a este -, por el mismo es- insidiator; (dicho de quien intenta corromper
tilo, uno tenore; eadem sentnti; uno vel mediante dinero o regalos) corruptor. Uso: -
eodem exemplo // (disposicin, espritu de de mujeres, mulerum sollicitator.
una ley) tenor, oris m. Uso: a - de ley, ex lege
vel ex lgibus; lege vel lgibus; pro tenore tentadora: tentatrix vel temptatrix, icis f.
legis; secundum tenorem (vel ex tenore) Sin: insidiatrix; quae llicit.
legis; a - de testamento, testamento.
tentar: (instigar, seducir) tentare vel temp-
tenorrafia: tenorrhphia sive -rrhapha, ae f. tare. Sin: sollicitare. Uso: - a hacer una cosa,
liquem (vel alicius nimum) tentare (vel
tenotoma: tenotmia sive -toma, ae f. Sin: sollicitare) ad rem faciendam; - con halagos,
tenontis sctio. liquem allcere, illcere, pellcere; - con di-
nero, con regalos, liquem pecuni, donis co-
tenotomista: tenotmiae peritus vel callens. rrmpere vel subornare; dejarse - por las
promesas, las esperanzas, promissis, spe in-
tensin: tnsio, onis f. Sin: intnsio; intntio; duci // (ensayar o experimentar) experiri.
contntio; tensura; pressus, us m. Uso: - ar- Sin: conari, tentare vel temptare, periclitari.
terial, arteriarum intntio, snguinis pressus; Uso: - la suerte, fortunam tentare vel pericli-
alta - (de la electricidad), alta (vel ltior, vel tari; - los remedios extremos, ltima experiri;

1048
teora

- todos los remedios, mnia experiri; - una rebus sacris scintia; divinarum rerum doc-
gran empresa, magnum opus conari. trina vel cogntio; theolgica disciplina. Uso:
- dogmtica, espiritual, mstica, theolgia
tentativa: tentamentum vel temptamentum, dogmtica, spiritualis, mstica; - del cuerpo,
i n. Sin: tentamen vel temptamen (-mnis n); theolgia crporis.
experimentum; conatus, us m vel conatum, i
n. Uso: hacer alguna -, liquid tentare; hacer teolgico: theolgicus, a, um. Sin: ad theol-
todas las -, mnia tentare. giam spectans.

tentempi: gustatincula, ae f. Sin: gstu- teologizar: de theolgia tractare. Sin: theo-


lum; v. refrigerio. lgiam explanare; iuxta princpia theolgica
ratiocinari.
teobroma: theobrma, tis n; theobrma, ae
f. telogo: thelogus, i m. Sin: theolgiae stu-
diosus, professor, callens, peritus.
teocntrico: theocntricus, a, um.
teorema: theorema, atis (dat y abl pl -atis y
teocentrismo: theocentrismus, i m. Sin: doc- -tibus) n.
trina theocntrica.
teortica: theortica, ae f; theortice, es f.
teocracia: theocrtia sive -crata, ae f. Sin: Sin: philosphia theortica.
sacerdotum dominatus (-us m) vel imprium.
teortico: theorticus, a, um. Sin: contempla-
teocrtico: theocrticus, a, um. Sin: ad theo- tivus; speculativus; rationalis. Uso: filosofa
crtiam prtinens ; ad sacerdotum domina- -, philosphia contemplativa.
tum ttinens
teora: (conocimiento especulativo pura-
teodicea: theodicea, ae f. mente racional) theria sive theora, ae f. Sin:
rtio; specultio, cogittio. Uso: en -, theor-
teodolito: theodolites, ae m; theodolithum, i tice; in ratione et disciplina; - y prctica,
n. scintia atque usus (-us m); rtio et usus; en -
y en prctica, ratione et usu; en - ..., en prc-
teofana: theophana, ae f. Sin: Dei manifes- tica ..., cogitatione , re ...; ni en prctica
ttio. ni en -, nec usu nec ratione; aprender en -,
therice dscere; esto es verdadero en -, hoc
teogona: theognia sive -gona, ae f. Sin: de- cogitatione verum est // (principios generales
orum origo vel procretio. de un arte o ciencia) cogntio, onis f. Sin:
rtio; ars; doctrina; disciplina; artis praecepta.
teloga: theloga, ae f. Uso: - atmica, theria atomstica; atomorum
theria; - epicrea, Epicuri rtio (vel instit-
teologal: theologalis, e. Uso: vida -, vita tio, vel rtio disciplinaque); - filosfica, phi-
theologalis. losphiae disciplina; philosophandi rtio; -
nuevas, novae disciplinarum frmulae; - de
teologa: theolgia sive -loga, ae f. Sin: doc- la dialctica, dialctica, ae f., dialctice, es f;
trina de Deo; disciplina de rebus divinis; de disserendi rtio; - de la evolucin, v. trans-

1049
terica

formismo; - de la relatividad, relativitatis the- sttio intensiva; - ocupacional, ergotherapa;


ria; la - es confirmada por la prctica, usus exigencias de la -, sanationis postulata; apli-
doctrinam confirmat; unir la - a la prctica, car una -, curationem aegroto adhibere; bus-
doctrinam ad usum adingere; vale ms la car una nueva -, novam medendi rationem
prctica que la -, usus magistrorum prae- investigare
cepta sperat // (explicacin de un fenmeno)
rtio, onis f. Sin: theria; sentntia. Uso: teratologa: theratolgia sive -loga, ae f.
segn la - de uno, de (vel ex) sentntia alic-
ius // (procesin) pompa, ae f. tercera: (alcahueta) lena, ae f.

terica: therica, ae f; therice, es f. tercer mundo, v. mundo.

tericamente: therice. Sin: theortice, spe- terceto: (combinacin de tres versos) trsti-
culative, cogitatione, doctrin, ratione; ex chum vel trstichon, i n. Sin: stropha ternis
artis praeceptis (= segn los preceptos teri- vrsibus modulata. Uso: - dantesco, trsti-
cos). Uso: terica y prcticamente, cogita- chum dantiscum // (composicin para tres
tione et re; ratione et usu. voces o instrumentos) tricnium, ii n. Sin:
trnio vel trio, onis m; trium vocum cantus
terico: thericus, a, um. Sin: rationalis, e; (-i m) vel concentus (-us m); trium instrumen-
speculativus; qui (quae, quod) in cogitatione torum concentus // (conjunto de tres voces o
psitus est. Uso: medicina -, medicina ratio- instrumentos) tres msici; tria instrumenta
nalis; rationalis medicinae ars // (dicho de (msica).
una persona) thericus, i m. Sin: theorticus.
terciario: adj tertirius, a, um // (sust, era ce-
teorizar: subtliter vel subtlius disputare. nozoica) aevum tertirium vel caenozicum;
aera (vel aetas) tertiria vel caenozica //
teosofa: theosphia sive -sopha, ae f. (persona que profesa una de las rdenes ter-
ceras) tertirius, ii m. Sin: tertianus. Uso: -
teosfico: theosphicus, a, um. franciscano, franciscalis tertianus vel terti-
rius; frater franciscalis tertianus; franciscalis
terapeuta: therapeuta, ae m. Sin: theraputi- e trtio rdine; trtii rdinis discpulus; Fran-
ces vel therapae peritus. cisci minor ssecla.

teraputica: theraputica, ae f; theraputice, tercio: trtia pars (partis f). Uso: dos - (2/3),
es f. Sin: disciplina theraputica. duae trtiae partes; ms de los dos - de los
parlamentarios, plus quam duae trtiae par-
teraputico: theraputicus, a, um. Sin: salu- tes parlamentariorum.
taris; medicinalis; ad medendum idneus.
Uso: eficacia -, vis mdica; medendi virtus; terciopelado: (especie de tejido semejante al
sanandi vis; sistema -, rtio sanandi. terciopelo) pannus villosus.

terapia: therapa, ae f. Sin: curandi ars vel terciopelo: vellutum, i n. Sin: amphtapa;
mthodus; medendi rtio, morborum sanan- amphimallum vel amphimllium. Uso: - de
dorum rtio; curtio. Uso: - intensiva, curtio algodn, vellutum xlinum; - de lana, vellu-
efficcior; (unidad de cuidados intensivos) tum lneum, lanare, lanatum; - de seda,

1050
termo

vellutum sricum. Uso: - en pez, desnere in piscem; la libertad


termina en la esclavitud, libertas cadit in ser-
Teresa: Thersia, ae f. Uso: Madre - de Cal- vtium; palabras que terminan del mismo
cuta, Mater Thersia a Calcutta. modo, verba eodem pacto cadntia; verba
quae cadunt simliter.
tergiversacin: tergiverstio, onis f.
trmino: (palabra) verbum, i n. Sin: voc-
terliz, v. dril. bulum; vox, vocis f; trminus, i m. Uso: -
tcnicos, verba rtium prpria; vocbula
termal: thermalis, e. Sin: thermarum (gen cuiusdam artis (vel disciplinae) prpria; - tc-
pl); clidus. Uso: aguas -, thermae, arum fpl; nico del pluralismo, trminus tchnicus plu-
clidae aquae. ralismi; en estos -, his verbis; sin medios -,
non contis nec remulco // (fin) finis, is m. Sin:
termas: (baos pblicos de los romanos; edi- trminus.
ficio con baos de aguas termales) thermae,
arum fpl // (sitio donde hay aguas termales terminologa: terminolgia sive -loga, ae f.
para baarse) clida lavacra. Sin: calntia Sin: terminorum (scintiae vel artis) stdium;
stagna; aquae clidae. nomenclatura; nmina, um npl; vocbula,
orum npl; voces locutionesque; verba dictio-
termes, v. trmite. nesque; prpria alicius disciplinae (vel doc-
trinae, vel artis) vocbula. Uso: -
trmico : thrmicus, a, um. Sin : thermnti- econmico-social, de re oeconmica et so-
cus; temperii vel caloris (gen); ad calorem ciali voces locutionesque; rerum oeconomi-
prtinens. Uso: energa -, energa vel vis thr- carum et socilium nmina; - elegante, sermo
mica. legans; sermonis elegntia; - latina, termi-
nolgia latina; la nueva -, nova verba; verbo-
terminacin: termintio, onis f. rum (vel vocabulorum) nvitas; - popular,
plebius sermo; - tcnica, artis vocbula; la -
terminal: adj terminalis, e. Sin: extremus; ad usada por un escritor, prpria cuiusdam
trminum ttinens. Uso: punto -, punctum scriptoris verba; terminorum usus cuiusdam
terminale; slaba, vocal -, sllaba, vocalis ter- scriptoris.
minalis // (estacin) sttio terminalis.
terminolgico: terminolgicus, a, um. Sin:
terminal (Inform, mquina con teclado y ad vocbula prpria spectans.
pantalla mediante la cual se proporcionan
datos a una computadora o se obtiene infor- termitero: trmitum tectum.
macin de ella): terminale, is n.
trmite: tarmes vel termes, mtis m. Uso: las
-, trmites, um mpl; formicae trmites.
terminar: (poner trmino a algo) fnire. Sin:
terminare; liquid ad finem (vel xitum) per- termo: thermphorum, i n; thermphorus, i
dcere; alicius rei finem fcere. Uso: - la m. Sin: thermophylcium; thermolagoena;
guerra, bellum finire; - el discurso, oratio- lagoena caldria vel calefactria; lagoena c-
nem finire // (acabar) liquid confcere, per- lida servans vel rtinens; (para conservar la
fcere, pergere // intr desnere. Sin: cdere. temperatura fra) lagoena frigidria; lagoena

1051
termobaromtrico

frgida servans vel rtinens. lodcula thermntica.

termobaromtrico: thermobaromtricus, a, termognesis: thermognesis, is (ac -in) f.


um.
termognico: thermognicus, a, um. Sin: ad
termobarmetro: thermobarmetrum, i n. thermognesin prtinens.

termocauterio: thermocautrium, ii n. termgeno: thermgenus, a, um. Sin: calo-


rem gignens.
termocauterizacin: thermocauteriztio,
onis f. termografa: thermogrphia sive -grapha, ae
f.
termoconvector: instrumentum convect-
rium. termogrfico: thermogrphicus, a, um.

termodifusin: thermodiffsio, onis f. Sin: termgrafo: thermgraphum, i n. Sin: ther-


caloris diffsio vel propagtio. mogrphium.

termodinmica: thermodynmica, ae f; ther- termograma: thermogramma, tis n.


modynmice, es f. Sin: thermodynmica doc-
trina, disciplina, rtio, ars; caloris eiusque termologa: thermolgia sive -loga, ae f.
vrium leges ac doctrina. Sin: caloris (vel de calore) doctrina, disci-
plina, scintia.
termodinmico: thermodynmicus, a, um.
termolgico: thermolgicus, a, um. Sin: ad
termoelectricidad: (energa producida por thermolgiam (vel ad caloris doctrinam) tti-
el calor) thermolectris, dis f. Sin: thermo- nens.
lectrcitas; thermolctrica vis // (parte de la
fsica que estudia esta energa) thermolc- termomagntico: thermomagnticus, a, um.
trica doctrina, disciplina, scintia. Sin: ad thermomagnetismum (vel ad thermo-
magnticam vim) spectans.
termoelctrico: thermolctricus, a, um.
termomagnetismo: (magnetismo desarro-
termoestesia: thermoaesthsia sive -aesthe- llado por el calor) thermomagnetismus, i m.
sa, ae f. Sin: thermomagntica vis // (parte de la F-
sica que trata de este magnetismo) thermo-
termoestesimetro: thermoaesthesime- magntica doctrina, disciplina, scintia.
trum, i n.
termomanmetro: thermomanmetrum, i n.
termofobia: thermophbia sive -phoba, ae f.
Sin: caloris horror, pavor, terror, metus, termomecnica: thermomechnica, ae f.
timor. Sin: thermomechnica doctrina, disciplina,
scintia; caloris mechnica.
termforo: adj thermphorus, a, um // sust
thermphorus, i m; thermphorum. Sin: termomecnico: thermomechnicus, a, um.

1052
territorialidad

Sin: ad thermomechnicam (vel ad caloris terrapln: agger, ris m. Uso: construir un -,


mechnicam) prtinens. ggerem fcere, apparare, icere, exstrere,
instrere.
termomtrico: thermomtricus, a, um. Sin:
ad caloris ndicem ttinens. terraplenar: (llenar de tierra un vaco o
hueco) ggere explere vel vestire // (acumu-
termmetro: thermmetrum, i n. Sin: caloris lar tierra para levantar un terrapln) agge-
index, dcis mf. Uso: el - seala 20 grados rare (vel exaggerare) terram.
bajo cero, thermmetrum viginti gradus infra
0 nmerum ndicat. terrqueo: terrqueus, a, um.

termonuclear: thermonuclearis, e; ther- terraza: solrium, ii n. Sin: subdval, lis n;


monuclerius, a, um. Sin: thermoatmicus. subdile, is n. Uso: - cubierta, subtegul-
neum.
termoqumica: thermochmica, ae f; thermo-
chmica; thermochmice, es; thermochmia, terremoto: terraemotus vel terrae motus (-us
thermochmia; thermochmica (vel thermo- m). Sin: terrae tremor vel frmitus (-us m);
chmica) doctrina, disciplina, scintia. concssio, onis f. Uso: - ondulatorio, terrae
oscilltio; centro del -, centrum terraemots;
termoqumico: thermochmicus vel thermo- sacudimiento de -, concussus, us m ; el terre-
chmicus, i m. moto tuvo una intensidad de 8, 9 grados
segn las mediciones sismolgicas, terrae-
termos, v. termo. motus secundum mensuras sismolgicas for-
titdinem 8, 9 grduum hbuit; se dice que la
termoscopia: thermoscpia sive -scopa, ae intensidad del - fue de 8,7 grados en la es-
f. cala de Richter, vis concussionis in scala
richteriana octo vrgula septem fuisse dicitur.
termoscpico: thermoscpicus, a, um. Sin:
ad thermoscpiam spectans. terreno: - fiscal, ager (agri m) pblicus.

termoscopio: thermoscpium, ii n. terrestre: adj terrestris, stre; terrester, stris,


stre // sust terrcola, ae f. Sin : orbcola, ae f.
termscopo, v. termoscopio. Uso: los -, orbcolae, arum mpl; terrcolae,
arum mpl.
termosifn: thermospho vel thermosphon,
onis m. Sin: caleductus, us m; calefacientis terrier, v. fox terrier.
aquae ductus; instrumentum calefactrium;
calefctio aquria. terrgeno: adj terrgenus, a, um. Sin: e terra
gnitus, natus, ortus; terrae prprius // sust
termostato o termstato: thermstatum, i n. terrgena, ae mf.
Sin: caloris moderatrium.
territorial: territorialis, e. Uso: lmites -,
terracota: terra cocta vel fctilis. Sin: figura- territoriales trmini.
lis creta. Uso: de -, fctilis, e.
territorialidad: territorilitas, atis f. Sin:

1053
territorio

territorilium legum vis. estilo, etc, puro, limpio, bruido) purus, a,


um. Sin: limatus; tornatus; poltus.
territorio: territrium, ii n. Sin: fines, ium
mpl; (en sentido amplio) rgio, onis f. Uso: - tersura: nitor, ris m. Sin: lvitas. Uso: - de
antrtico, austrina rgio. lenguaje, nitor orationis vel loquendi.

terrn: (pedazo pequeo de azcar u otras tesina: thesina, ae f.


cosas) - de azcar, scchari frstulum vel
pastillus. tesis: thesis, is (ac -in, abl -i) . Sin: questio;
propostio; propsitum; res propsita; sentn-
terrorfico: formidulosus, a, um. Uso: gue- tia. Uso: considerar una -, causam gere; in
rra muy -, formidulosssimum bellum. quaestione versari; proponer una -, causam
propnere vel pnere // (disertacin presen-
terrorismo: terrorismus, i m. Sin: tromocr- tada para doctorarse) thesis, is f. Sin: ques-
tia sive -crata, ae f; terrfica vel saeva domi- tio lureae adipiscendae // (en la mtrica
ntio; terror. Uso: - internacional, clsica, descenso del pie con que se regulaba
tromocrtia internationalis; - como sistema, el ritmo) thesis, is f. Sin: postio; tempus
terrendi rtio; omnes terrendi rtio; emplea el forte.
- como sistema, omnes terrendi ratione ab-
titur; en esa regin domina el -, in ea regione tesmforo: thesmsphorus, a, um. Sin:
terror dominatur; naciones que favorecen el -, lgifer, fra, frum.
civitates terrorismo faventes.
tesmotetas, testomotetes o tesmoteto: thes-
terrorista: adj terrorsticus, a, um. Sin: tro- mothtus, i m; thesmothta, ae m. Sin: legum
mocrticus; ad rgimen terroris prtinens. custos.
Uso: ataque -, mpetus (-us m) terrorsticus;
crimen -, fcinus terrorsticum (in + ac); tesorera, v. cajera.
golpe -, ictus (-us m) terrorsticus; red - Al
Qaida, rete terrorsticum Al Qaida // sust tesorera: (erario) aerrium, ii n. Sin: pbli-
terrorista, ae m. Sin: trritor; tromcrata, ae cum aerrium // (administracin del erario
m; tromcrates, ae m; terroris fautor; homo pblico) aerrii pblici administrtio.
terrficus; homo seditiosus et saevus; homo
facinorosus, scelestus, nefrius; homo terro- tesorero: thesaurrius, ii m. Sin: thesauren-
rem ppulo ngerens vel nferens; qui terro- sis, is m; thesuri custos, praefectus, praep-
rem (ppulo) facit, nicit, affert, infert situs, procurator; mensrius; arcrius; custos
(referido al presente). Uso: - islmicos, tro- pecniae; aerrii custos; aerrio praefectus.
mcratae islamstici; terroristas Tupac
Amaru, tromcratae tupacamaruenses; terro- tesoro: thesurus, i m. Uso: del -, thesaur-
ristas de extrema derecha o izquierda, trom- rius; la Isla del -, Insula Thesaurria; ministro
cratae, extremarum prtium dexterarum aut del -, aerrii praefectus // (fig, de persona)
sinistrarum sectatores; hay que capturar a los delciae , arum fpl. Uso: - mo! , dulcssima
-, territores capiendi sunt. rerum!

terso: (limpio, ntido) tersus, a, um. Sin: n- test: probtio, onis f. Sin: proba, ae f; exa-
tidus; poltus // (fig, tratndose de lenguaje, men; experimentum; perculum.

1054
texto

Testamento: Antiguo -, Vetus Testamentum. tetradracma: tetradrachmum, i n.

testera: (adorno para la frente de las caba- tetraedro: tetrhedrum vel tetrhedron, i n.
lleras) v. frontalera. Sin: corpus quttuor habens ltera.

testculo: testculus, i m. Sin: cleus. Uso: tetragonal: quadrngulus, a, um. Sin: qut-
que tiene testculos, coleatus. tuor ngulos habens.

testificar: testari. tetrgono: adj tetragnus, a, um. Sin: tetra-


gnicus; tetragonalis // sust tetragnum, i n.
testigo: testis, is m. Uso: - clave, testis decre-
trius; - ocular, testis oculatus; spectator ac tetrarca: tetrarcha, ae f; tetrarches, ae m.
testis; testigos de Jehov, testes Ihovae; pre-
sentar testigos, testes dare, proferre, adhi- tetrarqua: tetrrchia sive -archa, ae f.
bere; presentar a uno como - de una cosa,
alicius rei testem adhibere liquem. tetrstico: tetrstichus, a, um.

testimonial: testimonialis, e. Uso: testimo- tetratologa: tetratolgia sive -loga, ae f.


niales, letras comunicatorias, testimoniales, Sin: qudruplex drama; scenicum spectcu-
um; ltterae testimoniales vel commendat- lum in quattuor divisum partes. Uso: - musi-
ciae; consignationes. cal, tetralgia msica.

testimonio: testimnium, ii n. Sin: testific- tetravalente: tetrvalens, entis.


tio. Uso: - personal, personalis testifictio.
tetrodo: ttrhodos vel ttrhodus, i f.
teta: papilla, ae f. Sin: mamilla.
tergia: thergia sive -urga, ae f.
tetnico: tetnicus, a, um. Sin: ttani (gen).
tergico: thergicus, a, um.
ttano: ttanus, i m. Sin: nervorum rigor.
Uso: enfermo de -, ttano affectus, laborans; tergo: thergus, i m.
nervorum rigore laborans.
teutn: adj tutonus, a, um. Sin: teutnicus //
tte--tte: collquium inter duos. Sin : sin- hab Tutones, um; Tutoni, orum mpl. Sin:
gulare collquium. Germani.

tetera : theria, ae f. Sin : capedncula the- teutnico: teutnicus, a, um.


ria vel theana; ccuma theria; theae ccuma,
cucumella, cucmula. Uso : - elctrica, llula textil: adj txtilis, e // sust txtile, is n.
theae scino diluendae.
texto: (documento escrito) textus, us m. Uso:
tetracordio: tetrachordum vel tetrachordon, i - clsicos, textus clssici; - constitucional o
n; tetrachordos, i m. de la constitucin, textus constitutionalis; -
crtico, textus crticus; - crticamente recons-
tetracordon, v. tetracordio. truido, restablecido, textus ad criticorum ra-

1055
textual

tionem exactus; - escolar, libro de -, liber cens; - en la piedad, petas defervescen


scholaris; scholaris liber didasclicus; liber
scholarum sui destinatus; - impreso, tibio: tpidus, a, um. Sin: tepens; teprus;
typoscriptum; - latino original, textus latinus eglidus. Uso: agua -, tpida vel eglida
idemque originalis; - oficial, textus officialis; aqua; temperatura -, tepor, ris m; estar -, te-
- original en francs, textus originalis fran- pre; volver -, tepefcere; volverse -, teps-
cogllice scriptus // (pasaje de una obra lite- cere, tepre coepisse // (fig, flojo,
raria) locus, i m. Uso: el - de la ley, legis descuidado) tpidus, a, um. Sin: lnguidus;
verba; ipsa legis verba // (libro de -) liber in remissus; remissus ac lnguidus; segnis; n-
scholarum usum ditus. glegens, entis.

textual: textualis, e. Uso: crtica -, crtica tiburn : canis marinus. Sin: squalus, i m.
textualis. Uso: - hembra, marina cancula.

textura: (disposicin y orden de los hilos en ticket, v. boleto, entrada.


una tela) trama, ae f // (operacin de tejer) v.
tejedura // (estructura de una obra de inge- tictac: tuxtax n indecl. Sin: pulsus, us m; per-
nio) compostio, onis f. Sin: contextus vel cussus, us m; crpitus, us m. Uso: - del reloj,
textus, us m. horolgii pulsus.

tez: cutis color. tiempo: tempus, pris n. Sin: sptium tm-


poris. Uso: - libre, tium; tii tempus; tempus
thriller: formidulosa vel horrbilis fbula. subcisivum, subsicivum vel subsecivum;
horae inertes; tempus lberum; tempus a la-
thrilling: formidulosus, a, um. Sin: horrbi- bribus vcuum; sptium vel intervallum a
lis. negtiis lberum; - local, tempus locale; a las
7.59 (- local), hora 7.59 (tmporis localis); -
ta: (paterna) mita, ae f, (materna) matr- de trabajo, tempus operandi; desperdiciar el
tera. Sin: thia; patris vel matris soror; thia pa- -, tempus inutliter trere; pasa el -, tempus
terna vel materna. ruit, fluit, manat; con el andar del -, progre-
diente vel procedente tmpore; en - del co-
tiara: (mitra papal) tiara, ae f. Sin: tergmina munismo, tmpore communstico; no haba -
vel trigmina tiara; tergminum vel trigmi- para perder, tempus terendum non erat // (en
num sertum; tiara Pontficis Mximi. los motores) - de admisin, ditus (-us m);
admssio; tempus ditus vel admissionis; - de
Tbet: Tibetum, i n. Sin: tibetana (vel tib- compresin, comprssio; tempus compres-
tica) ntio vel rgio. sionis; - de combustin, combstio; tempus
combustionis; - de escape, xitus (-us m);
tibetano: adj tibetanus, a, um // hab Tibetani, tempus xitus // Dep congrssio, onis f. Sin:
orum mpl. tempus, ris n. Uso: medio -, dimdium tem-
pus (-ris n); primer -, prius tmporis sp-
tibieza: (calidad de tibio) tepor, ris m // tium; en el primer -, in prima congressione;
(falta de fervor) nimi lnguor. Sin: caritatis segundo -, lterum tmporis sptium; ludi l-
lnguor; pietatis lnguor; - en la caridad, c- tera pars; - suplementario, tempus additcium
ritas defervescens, lnguens, tepens, tepes- // (estado de la atmsfera) tempestas, atis f.

1056
timbre

Sin: tempus, ris n; caelum, i n; caeli status Tierra del Fuego: Terra Ignium.
(-us m); tempestas caeli. Uso: - excelente,
tempestas egrgia; - favorable, propicio, tem- tiflitis: typhlitis, dis f ; typhlites, is f. Sin:
pestas idnea; - lindo, sereno, sudum, i n; caeci intestini inflammtio.
caelum serenum; tempestas serena; - llu-
vioso, tempestas pluviosa; - nuboso, cubierto tifo : typhus, i m. Sin : febris tphica. Uso: -
de nubes, tempestas nbila; - otoal, tempus exantemtico, typhus exanthemticus; tener -,
autumnale; autumnus, i m; - primaveral, tem- typho (vel febri tphica) aegrotare.
pus vernale; ver, veris n; - variable, tempes-
tas vria; mal -, adversa tempestas; cambio tifn : typho vel typhon, nis (ac pl -as) m.
de -, tempestas commutata // Ms modus, i Sin : turbo, bnis m; procella vehements-
m. Sin: nmerus. sima. Uso: el - Katrina, typho, qui appella-
tur Katrina; el - Stan, typhon, cui nomen
tienda: (casa, puesto o lugar donde se ven- Stan.
den al pblico artculos de comercio al por
menor; - de comercio) taberna, ae f. Sin: cau- tigre: tigris, is mf.
pona; institrium; taberna mercatria; ta-
berna vendiblium vel rerum venlium; tijera o tijeras : forfex, fcis mf. Sin : - pe-
pantoplium. Uso: - de alfarero, v. alfarera; quea, forfcula; cortar con -, frfice secare,
- de comestibles, taberna esculentorum; pe- cedere, praecdere (quitar cortando).
nurium; - de dulces, v. confitera; - de hela-
dos, v. heladera; - de juguetes, taberna tijereta: (zarcillo de las vides) clavcula, ae f
crepundiorum; - de novedades, novarum // tijera pequea, v. tijera.
rerum taberna; - de prendas de vestir, vesti-
mentorum taberna; taberna vestiria; taberna tijeretada o tijeretazo: frficis vel forfculae
textlium; - de verduras, v. verdulera; - de ictus (-us m). Sin: sctio frfice facta.
vinos, v. vinatera; constructor de tiendas, v.
tendero // (armazn de palos hincados en tie- tilde: tilde, es f.
rra y cubierta con telas o pieles sujetas con
cuerdas) tabernculum, i n. Uso: armar la -, tilo: tlia, ae f.
tabernculum statere, pnere, collocare.
timador, v. estafador.
tiendecita: tabrnula, ae f. Sin: caupnula.
timba: (casa de juego) v. garito.
tientas: a -, tentabundus, a, um. Uso: ir a -,
iter praetndere, praetentare; tentabundum ire timbal: (especie de tambor) tmpanum, i n.
vel incdere; fig haesitare; dubitare. Uso: - de macarrones, pastae tubulatae tm-
panum; - de arroz, oryzae tmpanum.
tierra: (planeta que habitamos) terra, ae f.
Sin: tellus, ris f Uso: por - y por mar, terr timbrar, v. sellar.
marique // (en oposicin al mar) tellus, ris f
// (el suelo) humus, i m. Sin: terra, ae f. Uso: timbre: (sonido caracterstico de una voz o
dar la vuelta a la - con la azada, biplio instrumento) soni qulitas vel color. Uso: -
terram convrtere vel pastinare. desagradable, vox spera; - desentonado,
vox bsona; - dulce de voz, vox dulcis vel

1057
timer

lenis; - enronquecido, vox subruca; - lindo , tinaco: (tina pequea) tnula, ae f. Sin: alv-
vox splndida; splendor vocis; - sonoro, vox olus; labrum.
clara vel plena; - viril, vox grandis et plena; -
de voz, vocis sonus, qulitas, genus (-nris n); tinaja: rceus, i m. Sin: cadus; dlium; (para
el diverso - de las voces, vocum varietates; - agua) hdria. Uso: - pequea, urcolus.
de voz agradable, vox suavis; - de voz fin-
sima, vcula; vox exgua; cambiar el - de tinelo: cenculum, i n. Sin: cenatincula, ae
voz, variare ac mutare vocem // (pulsador) f.
pulsbulum, i n. Sin: mallolus. Uso: tocar
el -, mallolum pulsare; pulsbulum movere tinglado, v. cobertizo.
vel tractare // (campanilla) tintinnbulum, i
n. Uso: - elctrico, elctricum tintinnbulum; tinta: (lquido que se emplea para escribir)
- de alarma, tintinnbulum instantis periculi; atramentum, i n. Uso: - azul, caeruleamen-
- de la puerta, del telfono, tintinnbulum ia- tum; atramentum caerlei coloris; - china,
nuae, telephni; presionar el -, tintinnbu- ndicum nigrum; atramentum ndicum; - hec-
lum prmere vel pulsare; suena el - , togrfica, hectogrphicum atramentum; -
tintinnbulum tinnit, tintinnit, tintinnat; negra, atramentum nigri coloris; - roja, ru-
suena el - del telfono, telephnum tinnit. bramentum vel rubrimentum; atramentum
rubri coloris; rubrca, ae f; mnium; agregar
timer: instrumentum tmpori praestituendo. con -, atramento indcere; borrar con -, v.
borrar; corregir con -, atramento corrgere.
timiama: thymiama, tis n.
tintero: atramentrium, ii n. Sin: atramenti
timn: (de avin, de navo) gubernculum, i vsculum; theca atramentria.
n; (de carruaje, de arado) temo, nis m; fig
gubernculum; clavus, i m. Uso: tener, guiar tintn: tinntus, us m.
el - del Estado, rei pblicae clavum tenere;
guberncula rei pblicae tractare; sedere ad tintinear: tintinnare. Sin: tinnire; tintinnire;
guberncula rei pblicae; dirigir el - de la tintinnum dere.
vida, temperare guberncula vitae; tener el -
del poder, clavum imprii tenere. tintineo, v. tintn.

Timor: Timria, ae f. Uso: - Oriental, Timor tintorera: (la que tiene por oficio teir o dar
Orientalis; de -, timoriensis, e. tintes) infectrix, icis f. Sin: quae tingit //
(mujer del tintorero) infectoris uxor // (hem-
tmpano: (atabal, timbal) tmpanum, i n. bra del tiburn) marina cancula.
Uso: tocar el -, tympanizare, taedor de -,
tympanista, ae m; taedora de -, tympans- tintorera: fullnica, ae f. Sin: infectrium;
tria, ae f // Arq fastgium, ii n // - del conducto tinctrium; infectoris officina; siccarum la-
auditivo, tmpanum, i n. Uso: romper los - a vationum taberna; inaquosarum lotionum ta-
uno, aures obtndere licui. berna; siccum vel siccneum fullnium.

tina: tina, ae f. Sin: lacus, us m; piscina; l- tintorero: infector, oris m. Sin: colorator.
veus. Uso: - de madera, tina lgnea.
tia: Md porrgo, gnis f. Sin: scbies, ei f;

1058
tirantes

pityrasis, is f. Uso: padecer -, scbie vel ars typogrphica, impressria, excusria,


porrgine laborare // (fig, miseria, roa) sor- typogrphica; ars imprimendi.
des, ium fpl. Sin: srdida parsimnia.
tipogrficamente: typogrphice. Sin: per
tioso: porriginosus, a, um. Sin: porrgine la- typogrphiam; typogrphica ratione.
borans.
tipogrfico: typogrphicus, a, um. Sin: im-
to: (paterno) ptruus, i m, (materno) avncu- pressrius. Uso: arte -, typogrphica ars; m-
lus, i m. Sin: thius; patris vel matris frater; quina -, scriptria mchina; maquinaria -,
thius paternus vel maternus // - del padre, del scriptria machinamenta.
abuelo, del bisabuelo de una persona, p-
truus (vel avnculus, si es materno) magnus, tipgrafo: typgraphus, i m. Sin: impressor;
maior, mximus // (coloq, hombre casado o typotheta, ae m; librorum pifex vel rtifex;
de cierta edad) bonus. Uso: el - Lucas, bonus artis typogrphicae exrcitor.
Lucas // - vivo, equi circumfornei; v. caba-
llitos, calesitas. tipologa: typolgia sive -loga, ae f.

tiovivo, v. to (- vivo). tira: - cmica, libellus pictogrphicus, scae-


nogrphicus, fumpticus, nubeculatus.
tpico: tpicus, a, um.
tirabuzn, v. sacacorchos.
tipo: (pieza de la imprenta y de la mquina
de escribir) typus, i m. Sin: character, ris m; tirada: cpia (-ae f) exemplrium vel exem-
typographum; ltterae nota vel forma; - de plorum. Sin: nmerus exemplorum. Uso:
bronce, aneus typus; - de color negro y rojo, vender toda la -, mnia divndere exempl-
typi nigri et rubri coloris; - de madera, typus ria.
lgneus; - de metal, typus metllinus // (clase,
ndole, naturaleza de las cosas) genus, nris tirador: franco -, manuballistrius tectus //
n. Sin: spcies, i f. Uso: tipos de deporte, lu- (en pl, tiras que sostienen el pantaln u otras
dorum gnera; ludendi gnera; - de sociedad, prendas), v. tirantes.
spcies societatis // Med typus. Uso: tipos de
fiebre, fbrium typi // (figura tpica) forma, tiraje, v. tirada.
ae f. Sin: exemplum; exemplar. Uso: - crimi-
nal, exemplar hminis scelestssimi; coloq, - tirana: tyrannis, dis f. Uso: - comunista,
raro, singulare caput; un lindo - (original, tyrannis communstica.
alegre, bufn), festivum caput; captulum le-
pidssimum; ridculum caput. tirnico: tyrnnicus, a, um. Uso: decisin -,
tyrnnicum conslium.
tipgrafa: typgrapha, ae f. Sin: typothtria,
ae f. tirantes: (las dos cintas o tiras que sostienen
el pantaln u otras prendas de vestir) tend-
tipografa: (imprenta) typographum, i n. culae, arum fpl. Sin: cngula, orum npl; bra-
Sin: typographum editrium; officina typo- carum cngula vel habenae; fascolae
grphica, librria, gutenbrgia // (arte de im- sustinendis bracis. Uso: - cruzados, decussa-
primir) typogrphia sive -grapha, ae f. Sin: tae fascolae bracas sustinentes.

1059
tirar

tirar: (lanzar, disparar) emttere, icere, pul- tirulo: cylindrus, i m. Sin: rtulus. Uso: capa
sare. Uso: (en el ftbol) - una pelota al arco, del -, toga; capillo del -, involucrum; integu-
follem vel pilam in portam impllere, icere, mentum; tripa del -, intestina, orum npl; um-
pulsare, mttere; - una pelota fuera del arco, bilcus, i m.
follem vel pilam extra palos impllere ; -
al blanco, in scopum collineare; - al plato, tisana: medicata ptio vel sorbtio, onis f.
emttere in discum; - al pichn, emttere in Uso: - de arroz, ptisanrium; ptisanrium
columbas, - el cigarro a medio fumar, volu- oryzae, - de cebada, tsana vel ptsana, ae f.
men mdium absumptum abcere.
tsico: phthsicus, a, um. Sin: tbidus; phthisi
tiro: (accin de lanzar) iactus, us m. Sin: vel tabe laborans, affectus, infectus; qui tabe
coniectus vel missus, us m; conictio, ems- vel febri hctica laborat . Uso: morir -, tabe
sio, mssio, iacultio, onis f. Uso: - con arco, interire; ser -, phthisi consumi; tabe labo-
ars sagittandi; - de pelota, follis vel pilae iac- rare; volverse -, in phthisim incdere // (con-
tus, ictus (-us m); campo de -, iaculatria pa- cerniente o relativo a la tisis) phthsicus, a,
laestra // (disparo) emssio, onis f. Sin: um. Sin: ad phthisim vel ad tabem ttinens.
(plmbeae) glandis emssio. Uso: un - de
fusil, sclopettio; - al blanco, exercittio tisiofobia: phthisiophbia sive -phoba, ae f.
collineandi; campo de -, locus sclopetationis;
saeptum collineandis misslibus, locus colli- tisiognico: phthisiognicus, a, um.
neandis manuballistis; ejercitarse en el - al
blanco, manuballistas collineare // (estam- tisiognesis: phthisiognesis, is f (ac -in).
pido que produce un arma de fuego) fragor,
ris m. Uso: se oy un - de fusil, sclopeti fra- tisiologa: phthisiolgia sive -loga, ae f. Sin:
gor auditus est; sclopettio audita est. doctrina de phthisi vel de labe.

tiroidectoma: thyroidectmia sive -toma, tisilogo: phthisilogus, i m. Sin: phthisis vel


ae f. Sin: thyridis resctio. tabis peritus.

tiroides: thyrides, is f; thyride, es f. Sin: tisioneumona: phthisiopneumnia sive


glndula tyroida; glndula thyrides. -mona, ae f.

tirn: de un -, uno tenore. Sin: uno spritu; tisioterapia. phthisiotherapa, ae f.


uno mpetu; continenter. Uso: decir de un -,
uno vel continenti spritu dcere. tisis: (enfermedad que produce consuncin
gradual y lenta; fiebre hctica y ulceracin
tirotear: iterata vel plura plumba emttere, i- en algn rgano) phthisis, is f. Sin: tabes, is
cere, concere, expldere. Sin: iteratas vel f. Uso: padecer de -, phthisi (vel tabe) labo-
plures glandes emttere ... rare vel consumi // (tuberculosis pulmonar)
phthisis pulmnea.
tiroteo: crebrae iaculationes vel explosiones,
um fpl. titanio: titnium, ii n.

tirulero: mquina -, involutrium, ii n. Sin: ttere: neurospaston vel neurospastum, i n.


mchina involutria. Sin: pupus, ppulus; mbile lignum; lignola

1060
toast

figura; icncula lusria; imagncula puellaris un libro o a una revista).


vel puerilis. Uso: espectculo de tteres, neu-
rospastorum vel pupulorum spectculum; te- ttulo: (- de libro) inscrptio, onis f. Sin:
atro de tteres, theatrum neurospsticum // index, dcis mf. Uso: - de una comedia, de un
(fig, sujeto informal y tonto) ineptus vel levis libro, de un captulo, fbulae, libri, cpitis
homo. Sin: homo inconstans, mutbilis; alie- inscrptio // (diploma ministerial que acredita
nae voluntatis minister; alienae voluntati oficialmente el coronamiento de una carrera
obediens. Uso: eres un -, dceris ut ppulus o profesin) diploma (-tis n) acadmicum;
vel neurospastum; ppulus vel imagncula ttulus acadmicus. Uso: - de doctor, doctoris
es. ttulus; - acadmicos reconocidos oficial-
mente, diplmata acadmica pblice gnita //
titerero, v. titiritero. (documento que representa deuda pblica o
valor comercial) diploma nummrium. Sin:
titeretada: futlitas, atis f. Sin: lvitas; ridcu- ttulus (pecunirius); sngrapha (pecniae);
lum. ttulus pblici censs. Uso: - al portador, di-
ploma nummrium possessori ratum; - nomi-
titerista, v. titiritero. nativo al portador, diploma nummrium
nominativum // (calificativo de dignidad con-
titiritero: (persona que maneja los tteres) cedido a una persona) nomen, mnis n. Sin:
neurospastorum vel pupulorum magister, agi- ttulus. Uso: el - de rey, regis vel rgium
tator, moderator, rector. Sin: neurospsticus nomen; le dieron el - de rey, regem eum
magister // (acrbata o artista circense) v. appellaverunt; - de gloria, laus, laudis f;
equilibrista. glria; es un - de gloria para m, hoc laudi
est mihi.
titubear: titubare. Sin: haesitare; dubitare;
labare; fluctuare nimo; incertum esse, in tiza: creta, ae f. Sin: lapillus cretceus. Uso:
dbio esse. Uso: - al hablar, balbucir, que- agarra la -!, sume vel tolle cretam!
darse cortado, offensare.
tlipsis: thlipsis, is f.
titulacin: titultio, onis f.
tmesis: tmesis, is f.
titulado: cui ttulus est. Sin: qui, quae, quod
inscrbitur. Uso: el libro - , liber qui inscr- TNLA: exrcitus nationi Hibrniae liberan-
bitur, liber cui ttulus vel index est ; la re- dae.
vista - Vox Latina, peridici commentrii,
quibus est index Vox Latina. toalla: manutrgium, ii n. Sin: lnteum, linte-
amen; mantele, mantlium, mantile; mappa;
titular: (dicho del que ocupa un cargo te- facitrgium (lienzo para secarse la cara).
niendo el ttulo o nombramiento correspon- Uso: - elctrica, mantele elctricum; - de
diente) titularis, e. Sin: legtimus. Uso: bao, gauspina (balneria); secarse las
cannigos, obispos -, cannici, epscopi titu- manos con una -, lnteo extrgere sibi manus.
lares // sust titularis, is m. Sin: legtimus of-
fcio praepsitus vel legtima offcio toallero: manutrgii vel lntei sustentculum.
praepsita // (poner un ttulo) nomen ndere.
Sin: dare ndicem (libro vel commentrio, a toast: tosti quadra (-ae f).

1061
toba

toba: tofus vel tophus, i m. Uso: de -, tofnus, tocar: - un instrumento, cnere con el abl del
tofneus, tofcius, tofceus. instrumento, por ej, cornu cnere; - instru-
mentos msicos, instrumenta msica tractare;
tobogn: (deslizadero artificial) delabcu- - un instrumento msico de cuerdas, psllere
lum, i n. Sin: delabculum; prolabculum; in- (usado absolutam); - un instrumento de per-
clinatum delabculum. cusin, instrumentum msicum pulsare; - los
crtalos, las castauelas, crotalizare; - la
tobera: os tubi. flauta, tbias inflare; fdibus vel tbi cnere //
(llamar, sonar) toca el telfono, sonat vel tin-
toca: calvtica, ae f. nit telephnum.

tocadiscos: discphonum sive -phnum, i n. tocayo, v. homnimo.


Sin: grammphonum sive -phnum; gram-
mophnium; machnula discos phonogrphi- tocinera: taberna porcina.
cos circmagens. Uso: - automtico porttil,
discphonum portbile automatrium vel au- tocinero, v. salchichero.
tmatum; - estereofnico, grammphonum
stereophnicum; - porttil, discphonum tocino: (carne gorda del cerdo, y especial-
porttile. mente la salada) pinguis suis caro. Sin: pin-
gue (pinguis n) suillum; caro salita vel
tocado: (arreglo personal, particularmente siccata // (lardo) lardum vel lridum, i n.
de las mujeres) mundtia, ae f vel mundties,
i f. Sin: mundtiae, arum fpl; cultus (-us m) tocologa: tocolgia sive -loga, ae f.
crporis; crporis mundtia; crporis cultus
et ornatus (-us m). Uso: - femenino, cultus toclogo: toclogus, i m.
mulebris; mundus mulerum; - demasiado
rebuscado, nmius sui cultus; mundtia ex- tocn: (parte del tronco que queda unida a
quisita nimis; simple en su -, simplex mund- la raz cuando cortan un rbol) caudex, dcis
tiis // (peinado y adorno de la cabeza, en las m.
mujeres) comae vel capillorum ornatus //
(aposento para el -) cella comatria. Sin: cul- todava: etiamnunc vel etiam nunc. Sin:
ts crporis cella; cella munditiarum; cella etiamnum (- al presente); etiamtum vel etiam
mundtiis apta. tum, etiam tunc (- en el pasado); adhuc (- al
presente o en el pasado) .
tocador: (mueble con espejo para el peinado
y aseo) mensa comatria. Sin: bacus, mensa toga: (prenda principal exterior y de ceremo-
mundtiis apta // (aposento para el aseo) v. nia) toga, ae f. Sin: vestis iudiciria (- usada
tocado // (caja o estuche con objetos de -) v. por los magistrados y abogados); vestis pro-
neceser // (persona que tae un instrumento fessria (- usada por los profesores univer-
msico) - de instrumento msico de viento, sitarios en ciertas ceremonias).
tbicen, cnis m; - de instrumento msico de
cuerdas, fdicen, cnis m; - de cuerno, crni- togado: togatus, a, um.
cen, cnis m; v. tocar.
Togo: Togum, i n.
tocai: hungricum vinum.

1062
tonelaje

togols: adj toganus, a, um // hab Togani, sectatorum philosphia // (como escuela)


orum mpl. Thomae Aquinatis schola.

toilette: hacerse la -, v. arreglarse. tomista: thomista, ae m. Sin: thomismi fau-


tor, sectator, studiosus; Aquinatis philos-
tolete: (esclamo) scalmus, i m. phiae sectator; qui Thomam Aquinatem
squitur.
tolemaico: ptolemicus, a, um.
tomstico: thomsticus, a, um. Sin: ex Tho-
tolerancia: tolerntia, ae f. Uso: - religiosa, mae Aquinatis doctrin.
tolerntia religiosa.
tomo: volumen, mnis n. Sin: tomus, i m.
tolueno: toluolum, i n.
tomografa: tomogrphia sive -grapha, ae f.
toma: captus, us m. Sin: cptio; apprehnsio Uso: - computada, tomogrphia computat-
vel prehnsio. Uso: - de aire, ductus (-us m) ria.
ris; - de corriente, elctridis prehnsio; v.
interruptor; - de hbito, vesttio, onis f; rite tonada: cantilena, ae f.
sumpta religiosa vestis; - de posesin de un
cargo o dignidad, mneris vel dignitatis pos- tonalidad: tonlitas, atis f. Sin: (de colores)
sssio; - de tabaco, tabaci mica (-ae f); pulve- colorum tonlitas; genus (-nris n) colorum,
rati tabaci mica; nicotiani plveris mica, - de colorum rtio; (de sonidos) sonorum rtio;
tierra, terrae captus // (Cinem, accin y genus vocis vel vocum.
efecto de fotografiar o filmar) imprssio pho-
togrphica vel cinematogrphica. tonel: dlium, ii n. Sin: cupa, ae f; cadus, i
m. Uso: - capaz de 900 litros, dlium non-
tomacorriente, v. toma. gentorum hecatolitrorum capax; fabricante
de toneles, dolerius; v. cuba.
tomar: - en sus manos, in manus smere //
(beber) v. esta voz. tonelada: tonna vel tunna, ae f. Sin: mille-
pndium, ii n; mille chil(i)orum pondus
tomate: lycoprsicum, i n. Sin: solanum (-dris n); mille chil(i)ogrammorum (vel
lycoprsicum; lycoprsicum esculentum. chil(i)ogrmmatum) pondus. Uso: nave de
Uso: conserva de -, lycoprsici liquamen 120 -, navis centum viginti tonnarum; buque
(-mnis n) vel decoctum (-i n). de 30 mil -, navis triginta mllia pnderum
capiens; un peso de 45 mil toneladas, pondus
tomillo: thymus, i m; thymum, i n. quadraginta quinque mlium tonnarum;
anualmente 10 millones de toneladas de mer-
tominejo: todus, i m. Sin: anthphilus, i m. cadera, quotannis decem miliones tonnarum
mrcium; varias - de acero, plures tonnae
tomismo: (como sistema filosfico) thomis- chlybis.
mus, i m. Sin: Thomae Aquinatis doctrina;
Divi Aquinatis philosophandi rtio // (como tonelaje: onus, neris n. Sin: capcitas. Uso:
sistema filosfico continuado por los segui- - de una nave, amphoratum, i n; navis onus
dores de Santo Toms) Aquinatis eiusque vel capcitas.

1063
tonelero

tonelero: faber dolirius vel doliaris. Sin: cu- tontera: (calidad de tonto) stulttia, ae f.
prius; doliorum vel cuparum factor. Sin: fatitas // (dicho tonto) stulte dictum (-i
n).Uso: decir tonteras, ineptire; fatuari;
tonelito: dololum, i n. stulta dcere; effutire de liqua re; no se
puede decir una - mayor, nihil potest dici in-
tnico: (que recibe el tono o acento) tnicus, slsius // (hecho tonto) stulte factum; res
a, um. Uso: acento -, accentus (-us m) tnicus stulta, inepta, insulsa; inptia, ae f (ms a
vel intentivus // (tonificante, reconstituyente) menudo en pl, inptiae, arum); en pl tambin
rborans vel corrborans, antis. Sin: firmans inepta, insulsa, stulta, orum. Uso: hacer ton-
vel confirmans; ad vires reficiendas aptus // teras, ineptire; inepta (vel insulsa, vel stulta)
sust medicamentum vel ptio corrborans. fcere; stulte fcere; hacer muchas -, multa
stulte fcere; stulte se grere; hacer la - de
tonificador: corrborans, antis. Sin: ref- , stulte fcere quod (con el indic) // (fig,
ciens; firmans; rcreans. nadera) res (rei f) nullus momenti; res le-
vssima // excl tonteras!, nugae!, gerrae!
tono: (sonido) tonus, i m. Uso: claridad del -,
toni clritas; - mayor, vocis genus durum; - tonto: stultus, a, um. Sin: stpidus, stlidus;
menor, vocis genus molle // (colorido) color, exsucus ; bardus; ftuus; tardus; hebes (-tis,
oris m. Uso: - suave, color levis // darse -, v. abl -ti); plmbeus. Uso: pobre -!, o exsu-
importancia (darse -). cum caput!

tonometra: tonomtria sive -metra, ae f. tontuelo: stultillus, a, um.

tonmetro: tonmetrum, i n. top: summum, i n.

tonsila: tonsilla, ae f. Sin: fucium (vel inte- topacio: chryslithus, i f; chryslithos, i mf.
rioris oris) glndula; v. amgdala.
topadora: automatrius chamulcus (foss-
tonsilar: tonsillaris, e. Sin: ad tonsillas spec- rius). Sin: (automatrius) chamulcus foss-
tans. rius; arietria (mchina); v. buldzer.

tonsura: (accin y efecto de tonsurar) ton- tope: (cada una de las piezas metlicas re-
sura, ae f // (Rel , rito preparatorio que pre- dondas, colocadas en los extremos de los co-
ceda a la recepcin de las antiguas rdenes ches de F. C.) tudes, dtis f.
menores) tonsura. Sin: sacra tonsura // (Rel,
porcin tonsurada de la cabeza) tonsura. tpico: (concerniente o relativo a determi-
Sin: tonsura clericalis. nado lugar) tpicus, a, um. Sin: localis, e //
(Med, medicamento externo) tpicum medi-
tonsurado: tonsus, a, um. Sin: sacr tonsur camentum // (Ret, lugares comunes) tpica,
insignitus; sacris initiatus. orum npl.

tonsurar: (cortar el pelo o la lana) tondre topless o top less: strphio carens (-entis).
// (conferir la tonsura eclesistica) sacram
tonsuram licui tribere. topo: talpa, ae f // (coloq, persona de cortos
alcances que en todo yerra o se equivoca)

1064
torneo

homo tardus // (fig, persona que, infiltrada (vel pctoris) perfortio vel terebrtio.
en una organizacin, acta al servicio de
otros) circumspectator sbdolus. Sin: vulga- toracotoma: thoracotmia sive -toma, ae f.
tor infidelis.
torbellino: (remolino de viento) turbo, bnis
topografa: topogrphia sive -grapha, ae f. m // fig, - de asuntos, plurimarum rerum agi-
Sin: locorum vel regionum descrptio; loci ttio; - de noticias, nuntiorum rumorumque
vel regionis descrptio (de una determinada turba; - de opiniones, concitata opinionum
localidad o regin). sries.

topogrficamente: topogrphice. Sin: quod torcaz: palumbus, i m; palumbes vel


ad locorum (vel loci) descriptionem prtinet. palumbis, is mf.

topogrfico: topogrphicus, a, um. Sin: ad torcedura: distrtio, onis f. Sin: - en el pie,


locorum (vel ad loci) descriptionem ttinens. pedis distrtio.
Uso: mapa -, mappa; forma vel tbula (topo-
grphica); locorum descrptio. torcer: Autom cursum inflctere. Uso: - a (o
hacia) la derecha, ad dxteram cursum in-
topgrafo: topgraphus, i m. Sin: topogr- flctere // torcerse el pie, pedem sibi detor-
phiae cultor vel studiosus (el que profesa el qure. Sin: talum torqure.
arte de la topografa); topogrphiae peritus
vel callens (el que tiene en ella especiales co- torcida: (mecha de lmparas, candiles, ve-
nocimientos). lones) ellchnium, ii n. Sin: linamentum, i n
vel linamenta, orum npl; v. pabilo.
topologa: topolgia sive -loga, ae f.
tordo: turdus, i m.
topolgico: topolgicus, a, um.
torero: taurmachus, i m. Sin: cum turo luc-
toponimia: toponmia sive -nyma, ae f. tator vel pugnator.

topnimo: topnymum, i n. Sin: loci nomen; torio: thrium, ii n.


vocbulum topnymum.
tormentario: tormentrius, a, um.
toponomstica: toponomstica, ae f. Sin: to-
ponomstica doctrina, disciplina, scintia; tornado: nimbus, i m. Sin: turbo, bnis m;
locorum nminum pervestigtio vel descrp- ventus nmius; tempestas; procella.
tio.
tornasol: helianthus, i m. Sin: solsequa, ae f;
top secret: secretssimus, a, um. Sin: mxime solsquium; solago, gnis f; solaris herba, he-
reticendus. liotrpion vel heliotrpium // Qum matria
violcea.
tora: (libro de la ley de los judos) Thora, ae
f. torneo: (fiesta guerrera usada antiguamente
y en que se combata a caballo) torneamen-
toracentesis: thoracntesis, is f. Sin: thoracis tum, i n. Sin: hastildium; certamen equestre;

1065
tornillo

certamen quitum hastis concurrntium // iactare, mttere, iaculari, immttere, impn-


(fig, certamen, lucha) certamen, mnis n. gere; torpdine vel siluro (torpednibus vel
Uso: - por la Copa Davis, certamen ob siluris) verberare, perctere, vulnerare, in-
Pculum Davis; - Nacional de Ftbol, frngere, diffrngere, perfdere, direre.
Certamen Nationale Pedildii; - Nacional Uso: - un buque, torpdinem vel silurum in
de Tenis de Mesa, Certamen Nationale navem icere...; torpdine vel siluro navem
Tenildii Mensalis; participar en un -, in verberare... // (fig, remover de un cargo)
certamen descndere vel venire. removre vel decere liquem mnere;
(privar de un cargo) munus licui
tornillo: retinculum, i n. Sin: cchlea vel abrogare.
cclea, ae f; cochlola; cchlea verstilis;
clavus cochleatus. Uso: - micromtrico, c- torpedero: adj torpedinrius, a, um // sust
clea micromtrica; - de hierro, de madera, torpedinria, ae f. Sin: ( nave o avin ar-
cchlea frrea, lgnea. mados de torpedos) torpedinria (vel
ballistria) navis vel aronavis; navis vel
torniquete: (dispositivo para que las aronavis torpednibus (vel siluris)
personas pasen de una en una) instructa.
apparatus (-us m) volbilis, verstilis,
versbilis. torpedo: (pez marino) torpedo, dnis f //
(mquina de guerra) torpedo, dnis f.
torno: (armario giratorio, empotrado en Sin: silurus, i m; ignfera (vel ignvoma,
una pared y que sirve para pasar comida vel incendiria) torpedo; gnifer (vel
de una habitacin a otra sin verse las per- ignvomus, vel incendirius) silurus;
sonas que a cada lado estn) fruli cibrii. tranans vel ignferum mssile; navfragum
Sin: fenestella cibria; volbile instrumen- iculum. Uso: hundir un buque con un -,
tum mensrium // (mquina de diversas navem torpdine (vel siluro) mrgere,
formas que sirve para trabajar cosas con demrgere, submrgere; lanzar un - contra
movimiento circular) mchina tornatria. la nave enemiga, torpdinem vel silurum
Sin: scamnum tornatrium. Uso: - elc- in navem hstium icere, iactare...
trico, trebra elctrica; - de pedal, rota cal- (v. torpedear) // lancha -, navcula torpedi-
cbilis; - para hilar, trnulus, i m // nria.
(torniquete) v. esta voz.
torpor: torpor, ris m. Sin: marcor, ris m;
toronja: citrum paradisacum. Sin: torpor et marcor.
citrum decumanum; aurntium decuma-
num. torre: turris, is f. Uso: - albarrana, propug-
nculum; - almenada, turris pinnata; turris
toronjo: citrus (-i f) paradisi. Sin: citrus de- pinnis ornata; la - Eiffel, turris Eiffeliana;
cumana. Eiffel turris; - flanqueantes, turres expug-
natriae; - metlica, turris metllica; - de
torpedear: (atacar con torpedo o torpe- amarre, retinculum; - del aeropuerto,
dos) torpedinare. Sin: torpdinem vel silu- turris ariportuensis; - de atalaya, turris
rum (torpedines vel siluros; ignferam inspectria, inspectionalis, speculatria; -
torpdinem vel ignferas torpdines; ign- de Babel, turris Bablica; - de control, mo-
ferum silurum vel ignferos siluros) icere, derationis sttio; gubernationis turris; - del

1066
tostadura

homenaje, turris fidelitatis; - de lanza- menta adhibere; hacer la investigacin judi-


miento, statumen (mnis n) misslibus ciaria con -, tormentis quaestionem habere;
coniciendis; - de radio, turris radiophnica; abrpere (vel rpere) liquem ad quaestio-
- de la televisin, turris radiotelevisfica; nem; padecer la -, tormentis excruciari; ser
- de transmisin, turris emissria // llevado a la -, ad tortrem (vel ad carnficem)
(pieza del juego de ajedrez) turris, is f rapi; someter a -, liquem in cruciatum (vel in
(ac -im vel -em; abl -i vel -e). tormenta) dare vel ddere // fig cruciatus, us
m. Sin: tormentum; magnus vel ingens dolor;
torrefaccin: torrefctio, onis f. Sin: tosttio; - corporales y mentales, tormenta crpori
torrefaciendi ctio. mentive inflicta.

torta: placenta, ae f. Sin: libum, i n; scriblita, torturador: tortor, ris m. Sin: crnifex, fcis
ae f. Uso: - dulce, dulcirium; - de almen- m.
dras, scriblita amygdlina vel amygdlea; -
de arroz, placenta oryzae; - de castaas, pla- torturar: torqure. Sin: (tormentis) excru-
centa castanearum; - de grosellas, ribesiria ciare; in cruciatum dare vel ddere. Uso:
torta; - de Miln, panettone, mediolanen- hacer -, dare in tormenta // fig torquere. Sin:
sis placenta; panicellus natalcius; - de nata y vexare; cruciare. Uso: torturarse, se excru-
chocolate, placenta ex cremre lcteo et cho- ciare; excruciari; (nimo vel nimis) angi; af-
colata confecta. flictari.

tortera: clbanus, i m. torunda: turunda, ae f.

tortcolis: colli distrtio vel distrsio (-onis tos: tussis, is (ac -im; abl -i). Uso: - ferina, -
f). convulsiva, pertussis; spstica vel prtinax
tussis.
tortilla: intrita, ae f. Sin: ovorum intrita; l-
ganum (-i n) ovrium; ovum mixtum, com- tsigo, v. txico.
mixtum, permixtum; ova mixta, permixta;
frixum ex ovis mixtis; lganum pullnis ovis tostada: (pan tostado) crstulum, i n. Sin:
conflatum. Uso: - a la francesa, ova per- (placentae) crustum; crstulum fartum vel
mixta gllico more; - de espinacas, ova mixta condtum.
cum spinciis; - de papas, ova mixta cum so-
lani tubribus. tostadero: (til o mquina para tostar) tost-
rium, ii n.
tortuga: testudo, dnis f. Uso: - marina, tes-
tudo marina vel martima. tostador: tostor, ris m. Sin: qui torret // (ins-
trumento para tostar) tostrium, ii n.
tortura: (tormento) cruciatus, us m. Sin: tor-
mentum; cruciamentum; carnificina. Uso: las tostadora: tostrix, cis f. Sin: quae torret //
penas de la -, tormentorum cruciatus; aplicar (instrumento para tostar) tostrium, ii n. Sin:
la - a uno, admovere licui tormenta; aplicar mchina torrefciens. Uso: - de caf, de pan,
la - para hacer confesar algo a alguien, rem cafi, panis tostrium.
tormentis querere ab liquo; extorqure li-
quid ab liquo tormentis; emplear la -, tor- tostadura, v. torrefaccin.

1067
tostar

tostar: tostare. Sin: torrre; torrefcere; totalizar: totalizare. Sin: in unum mnia c-
subrere; ambrere. gere vel redgere; omnes nmeros computare;
mnia puncta computare; in summam red-
total: adj totalis, e. Sin: totus; absolutus // gere vel collgere.
sust summa, ae f. Sin: tota summa. Uso: en -,
in summa. ttem: totem indecl.

totalidad: univrsitas, atis f. Sin: totum; ple- totmico: totmicus, a, um. Sin: ad totemis-
nitudo. Uso: germen de -, universitatis ger- mum ttinens.
men.
totemismo: totemismus, i m. Sin: animlium
totalitario: (que incluye la totalidad de las arborumque cultus (-us m) vel venertio.
partes o atributos de algo) totalis, e. Sin: ab-
solutus; mnia complectens // (perteneciente tour: circitus, us m. Sin: circutio, onis f.
o relativo al totalitarismo) totalitrius, a, um.
Sin: dictatrius; mnia mderans; mnia ad tour de force : mximus nisus. Sin: nmius
se vndicans; ad totalitarismum prtinens. conatus; contntio vehementssima.
Uso: poltica -, poltica totalitria; rgimen -,
domintio; unus domintio; dominatus, us touring club: peregrinatorum sodalcium.
m; dominatus unus; principatus, us m; sin- Sin: sodalcium peregrinntium oblectationis
gulare imprium; dictatura perptua. caus; sodalcium peregrinntium viatorum.

totalitarismo: totalitarismus, i m. Sin: domi- tourne: (de msicos, cantores, actores) iter
ntio; dominatus, us m; unus domintio vel (vel lustrtio, vel circumcrsio) musicorum,
dominatus; tyrnnica potestas; tyrannis (-dis; cantorum, actorum scaenicorum.
ac -dem vel -da) totalitarstica; absolutum
civitatis rgimen; effrenum absolutumque tourniquet, v. torniquete.
imprium. Uso: - estatal, mnia in Civitatis
(vel rei pblicae) imprium (vel potestatem) toxicidad: toxcitas, atis f.
redacta; rei pblicae immdica potestas (vel
imprium infinitum); ejercer el - estatal, ple- txico: adj txicus, a, um. Sin: vennifer; ve-
nssima absolutaque auctoritate Civitatem nenatus; veneno imbutus // sust txicon vel
(vel rem pblicam) grere vel administrare; txicum i n. Sin: venenum.
implantar el - estatal, mnia in Civitatis im-
prium redgere. toxicologa: toxicolgia sive -loga, ae f. Sin:
de venenis doctrina, disciplina, scintia; ve-
totalizacin: totaliztio, onis f. Sin: summae nenorum doctrina; toxicorum vel venenorum
totus confctio, subdctio; punctorum m- stdia.
nium computtio vel collctio; rtio calcula-
tria vel calculria. toxicolgico: toxicolgicus, a, um. Sin: ad
toxicolgiam spectans.
totalizador: (que totaliza) computator, oris
m // (aparato que da el total de una serie de toxiclogo: toxiclogus, i m. Sin: toxicorum
operaciones) mchina (vel machnula) com- peritus; venenorum studiosus; toxicolgiae
putatrix vel calculatrix (-cis). peritus vel studiosus.

1068
tradicin

toxicomana: toxicomnia sive -mana, ae f. industriales, pera (-um n) industrilia; - in-


telectual, opus mentis; - manual, pera fabri-
toxicmano: toxicmanes, is mf. Sin: toxi- lis; en pl tambin fabrlia, ium npl; -, fatiga
comnias, dis mf; toxicomni affectus. mental, mentis labor; - en sentido objetivo,
significtio laboris modo obiectivo concepti;
toxina: toxinum, i n. un da de -, unus diei pera vel opus; divi-
sin del -, divsio laboris; lugar de -, locus
trabado: compctilis, e. Uso: vigas ntima- operatrius; ofrecer nuevos lugares de -,
mente -, compctiles trabes. novos locos operatrios praebere; mundo
del -, perum atque artificiorum orbis (-is m);
trabajado: laboratus vel elaboratus, a, um. terminar el -, cessare ab pera.
Sin: confectus; perfectus; tractatus; plasma-
tus. trabar: (impedir el desarrollo de algo o el
desenvolvimiento de alguien) corcre. Sin:
trabajador: operrius, ii m. Sin: pifex, fcis coartare; repgula pnere licui; alicius li-
m; operator; en pl tambin operria (vel aer- bertatem constrngere et implicare.
ria, vel proletria) plebs (plebis f). Uso: - au-
tnomo, operator liber; - estatal, operator trabilla: (tira de tela que sujeta el cinturn
subiectus, vel rei pblicae obnxius; - indus- del pantaln o de la falda) fascola, ae f. Sin:
trial, pifex machinali indstriae addictus; - tenia; cngulum; cinctura.
temporario, pifex temporrius; promover la
elevacin de los -, opficum (vel operario- traccin: trctio, onis f. Sin: tractus, us m;
rum) dignitati conslere; v. obrero. vhere, trhere. Uso: - animal, vctio quadr-
pedum; de - animal, iumenti (vel iumento-
trabajadora: operatrix, icis f. rum) vi vel motu; de - elctrica, ex elctride
motus; elctrica vi vel elctride motu; mqui-
trabajar: operari. Sin: gere, pergere; f- nas de -, tractriae mchinae; tractrium
cere, effcere, perfcere. Uso: - al da, sngulis genus (-nris n) machinarum.
diebus suam licui locare peram; diurna
mercede suam locare peram. tracoma: trachoma, tis n. Sin: coniunctivitis
(-dis f) granulosa vel aegptica; oculorum
trabajito: negotolum, i n. Sin: opella; op- membranarum aspritas vel aspritudo; oculo-
rula; opsculum; leve opus; levis momenti rum membranarum infltio vel inflammtio.
opus.
tractor: tractrium, ii n; tractrum, i n Sin:
trabajo: opus, peris n; (duro) labor, oris m. mchina tractria; autmatum vel autmaton
Uso: - agrcola, opus agrorum colendorum; - tractrium; agricolare autmatum. Uso: -
artstico, artifcium, ii n; - autnomo, liber para remolcar arados, tractrium autmaton
labor; - cientfico y artstico, opus scientia- aratrium; - para arar, machinale aratrum;
rum et rtium; - ms cientfico y mejor orga- aratrum automatrium, automatrium, trac-
nizado, labor magis ad scientiarum normas trium.
redactus atque efficaciore ratione ordinatus; -
domsticos, labores domstici; - escolar, pen- tradicin: tradtio, onis f. Sin: fama; opnio;
sum; - fastidioso, labor fastidiosus, opus fas- mos maiorum; maiorum consuetudo vel
tidiosum; - forzados, pera coactiva; - institutum; monumenta. Uso: una antigua -, ac-

1069
tradicional

cepta antquitus opnio; antiguas -, vtera imitator // Teol traditionalismi sectator vel
monumenta virorum; - apostlica, tradtio fautor // adj traditionis dligens vel tenax,
apostlica; - cristiana, tradtio christiana; - cis; moris translatcii studiosus; antiqui
eclesistica, tradtio ecclesistica; - escritas, moris rtinens; ad moris translatcii stdium
litterarum monumenta; quae in ltteris prtinens. Uso: tener una orientacin -, in eis
exstant; - escrita y oral, ltterae ac memria; quae trdita sunt, perseverare.
- fabulosas, mticas, vterum fbulae; fictae
vterum fbulae; - histricas, monumenta tradicionalmente: (segn la costumbre)
rerum gestarum; - lingstica, loquendi con- more; de more; ex more; in morem; ex insti-
suetudo; las - nacionales, nostrae civitatis tuto; trdito more; iuxta traditionem; (como
monumenta; - oral, fama, ae f ; fama hmi- es, era o fue costumbre) ut mos est (vel erat,
num; sermo; hminum sermo; fama et sermo vel fuit); (segn la costumbre de los antepa-
hminum; - paganas, thnicae vetustatis mo- sados) maiorum more; more institutoque
numenta; - popular, opnio vulgi // segn la maiorum.
-, ex (vel de) more; in morem; ut hminum
fama est; segn las - de los mayores, more traduccin: transltio, onis f. Sin: convrsio;
maiorum; more institutoque maiorum; custo- vrsio; interprettio. Uso: - italiana, interpre-
diar la -, maiorum instituta turi; investigar ttio itlica; - literal, interprettio ad verbum
las antiguas -, vtera scrutari; juzgarlo todo facta; - al latn, in latinum (ex liqua lingua)
segn la -, mnia maiorum institutis iudicare. convrsio; - del latn, ex lingua latina convr-
sio; mala - de un libro, liber male conversus;
tradicional: (que se transmite por tradicin) - simultnea, vrsio vel transltio simultnea;
translatcius, a, um. Sin: trditus; receptus; simultnea interprettio; interprettio lico
usu receptus; antquitus trditus; a mairibus (vel llico) facta; convrsio eodem tmpore
trditus. Uso: las costumbres y las institucio- prolata; vrsio, quae simul fit; aparato de -
nes -, mores atque instituta maiorum; doc- inmediata, apparatus translationis lico fa-
trina -, doctrina translatcia; educacin -, ciendae; no hacer una - literal, non verbum
ptrius mos et disciplina; instituciones - , v- pro verbo rddere.
tera et trdita instituta; modo - de pronun-
ciar, modus pronuntiandi translatcius; traducir: (verter de una lengua a otra) vr-
opiniones -, opiniones quas a mairibus acc- tere vel convrtere. Sin: transferre. Uso: - a
pimus (de liqua re); vestido blanco -, trans- Platn, Platonem vrtere; - de Platn, a Pla-
latcia vestis alba; ser -, esse in more tone vrtere; - al alemn, al latn, germnice,
maiorum // (acostumbrado) slitus, a, um. latine rddere; - brbaramente, brbare vr-
Sin: consuetus; usitatus; antquitus iam usita- tere; - del griego al latn, e (vel ex) graeco
tus. (vel a graeco, de graeco, e graeca lingua, e
graeco sermone) in latinum vrtere vel con-
tradicionalismo: traditionalismus, i m. Sin: vrtere; - literalmente, a la letra, al pie de la
traditionis amor, observntia, stdium; prisci letra, palabra por palabra, verbum e verbo
moris observntia; moris translatcii stdium exprmere, pro verbo verbum rddere; li-
// Teol errnea doctrina de ecclesistica tradi- quid ad verbum exprmere; liquid ttidem
tione. verbis transferre; - literalmente del ingls al
latn, latine verbum pro verbo ex anglico rd-
tradicionalista: sust traditionalista, ae mf. dere; latin lingu verbum e verbo ex anglica
Sin: moris translatcii fautor; moris maiorum rddere; latino sermone ex anglico verbum e

1070
tragicmico

verbo exprmere; eso sera - literalmente, id tragamonedas: autmatum lusrium. Sin:


verbum esset ex verbo; - algo conforme al (automtica vel autmata) mchina erogat-
sentido, liquid interpretari; traducir algo, ria.
segn el sentido, del francs al espaol, e
francogallico liquid hispane interpretari // tragantona: (comilona) ingurgittio, onis f.
(represenar, expresar) explicare. Sin: aperire. Sin: comstio larga, copiosa, abundans // (ac-
Uso: - en palabras su opinin, sententiam cin de tragar) glutttio vel gluttio, onis f.
suam aptis verbis explicare vel aperire, - en Sin: haustus, us m; devortio.
hechos su compasin, misericrdiam suam
rebus ipsis xsequi. tragaperras, v. tragamonedas.

traductor: translator, oris m. Sin: interpres, tragar: (comer velozmente) vorare vel devo-
tis mf, translatista, ae m. Uso: - de un libro, rare. Sin: deglut(t)ire; haurire // (dicho de la
libri interpres. tierra o de las aguas: abismar lo que est en
su superficie) sorbre, absorbre, exsorbre.
trfico: (accin de traficar) mercatus, us m. Sin: haurire; absmere // (soportar o disimu-
Sin: merctio; mercatura; commrcium. Uso: lar algo muy desagradable) pati. Sin: tole-
- de esclavos, mercatus servorum; servorum rare; devorare. Uso: - injurias, inirias pati;
nundintio, negotitio, mercatura; venalici- probra tolerare; - las lgrimas, los gemidos,
ria, ae f; negotitio venaliciria; hacer - de devorare lcrimas, gmitus.
esclavos, servorum mercaturam fcere; vena-
liciriam exercere; - de mujeres, mercatus tragedia: (drama o gnero trgico) trage-
mulerum // (trnsito, circulacin de vehcu- dia, ae f. Sin: fbula trgica. Uso: componer,
los) commeatus, us m. Sin: autoraedarum fre- escribir tragedias, tragedias fcere vel scr-
quntia; trnsitus viarum. Uso: - areo, res bere; representar una -, tragediam gere //
arivehiculria; - comercial, commeatus (Fs, acontecimiento funesto) calmitas, atis
commercialis; - ferroviario, commeatus in f. Sin: res (rei f) atrox, msera, miserbilis;
viis frreis; - fluvial, martimo, fluvialis, ma- horrenda res.
rtimus commeatus; - urbano, urbanus com-
meatus; - vertiginoso, turbneus motus; - vial, trgico: (perteneciente o relativo a la trage-
viarum frequntia vel trnsitus; viae pblicae dia) trgicus, a, um // (autor de tragedias)
commeatus; - de punta, affluntia vehiculo- trgicus, i m. Sin: tragoediarum scriptor //
rum; intensidad del -, frequntia commeatio- (actor que representa papeles trgicos) v.
nis; calle congestionada por el -, via referta actor.
mchinis; via crribus oppleta.
tragicomedia: (obra dramtica con rasgos
tragacuras: sacerdotum osor (-oris m). Sin: de comedia y de tragedia) tragicomedia, ae
religionis osor; homo sacerdotes perosus; f. Uso: - medievales o barrocas, tragicome-
homo religionem perosus. diae medievales vel barocae; autor de tragi-
comedias, tragicomoediarum scriptor // (fig,
tragaldabas, v. glotn. suceso que mueve a risa y piedad al mismo
tiempo) res (rei f) ridcula eademque mise-
tragaluz: fenestra superna. Sin: tecti fe- randa. Sin: res msera eademque ridcula.
nestella.
tragicmico: (perteneciente o relativo a la

1071
trago

tragicomedia) tragicomediae (gen). Sin: ad nico, v. mono; - de mujer, hbitus mulebris;


tragicomediam ttinens // (que es a la vez - de novia, sponsalis vestis; - de sociedad, h-
trgico y cmico) tragicmicus, a, um. Sin: bitus forensis; - de varn, hbitus virilis.
lpidus ac trgicus; trgico et cmico mixtus;
ridculus idemque miserandus. Uso: estilo -, tramitacin: petitionis cursus (-us m).
lpidum ac trgicum (vel trgicum et cmi-
cum) scribendi genus // (jocoserio) iocosus trmite: (diligencia) res, rei f. Sin: causa; ne-
idemque srius. Uso: estilo -, iocosum idem- gtium; conslium. Uso: - ocultos, clandes-
que srium scribendi genus; ioco serioque tina conslia; - judiciarios, negtia fornsia;
mixtum scribendi genus. ocuparse de un -, in negtio versari; rem trac-
tare vel pertractare.
trago: (porcin de un lquido que se bebe de
una vez) haustus, us m. Uso: un - de agua, trampa: (artificio de caza) lqueus, i m (=
haustus aquae // (prominencia de la oreja, de- lazo); fvea, ae f (= hoyo, foso); pdica, ae f
lante del conducto auditivo) tragus vel tragos, (= lazo para trabar los pies). Uso: - para
i m. Sin: antca aurculae lacnia. aves, transenna, ae f ; decpula, ae f; decpu-
lum; - para jabales y otras fieras, plaga, ae
triler: (casa rodante) aedcula subrotata. f vel plagae, arum fpl; - para ratones, v. rato-
nera // fig lqueus, i m. Sin: insdia, ae f vel
tralla: (cuerda o correa) capistrum, i n. Sin: insdiae, arum fpl; plaga vel plagae; tran-
caninum retinculum, frenum, lorum; cpula; senna, ae f; tendculae, arum fpl; fraus; dolus;
corrgia cani ducendo. fraudulntia; caer en la -, in lqueum (vel in
insdias) cdere vel incdere; in plagam (vel
training, v. entrenamiento. in plagas) cdere; tender una - a uno, licui
insidiari; licui tndere plagas; insdias licui
trait dunion: interductus, us m. Sin: inter- parare, fcere, tndere, strere, instrere, p-
ductus linearis // fig vnculum, i n. Sin: liga- nere, appnere, adhibere; quien usa de tram-
mentum. pas para engaar a otro, insidiator;
fraudator; homo fallax, fraudulentus, dolosus
traje: vestis, is f. Sin: vestitus, us m.; vesti- // (portauela de pantaln) (bracarum) lac-
mentum; indumentum; amictus, hbitus, us nia.
m. Uso: - a la medida, vestis ex crporis
mensura confecta; vestis ad crporis formam trampear: - en el juego, in lusu fraudare.
confecta; - civil, vestis civilis; - clerical, ecle-
sistico, religioso, hbitus clericalis, eccle- trampista, v. estafador.
sisticus, religiosus; - espacial, vestis
astronutica; - laical, militar, hbitus laicalis, trampoln: suggestus, us m. Sin: pedana;
militaris; - nuevo, cataclista, ae f; - ordinario, desultrium; suggestus desultrius; tbula
hbitus consuetudinrius; - de bao, sublig- desultria.
culum; sbligar, ris n; vestis balneria vel
balnearis; - de boda, vestis nuptialis; - de tramposo, v. estafador.
casa, v. pijama; - de ceremonia, de etiqueta,
de gala, hbitus sollemnis; - de dormir, ves- trance: discrimen, mnis n. Sin: perculum;
tis nocturna; - de luto, fnebris vel lgubris casus, us m, rerum discrimen; rerum angs-
amictus (-us m); hbitus lgubris; - de mec- tiae. Uso: a todo -, audacter; omni timore p-

1072
transferir

sito, audaci nimo; en el ltimo -, ltimo transcripcin: transcrptio, onis f. Sin: rel-
vitae discrmine // (estado en que un mdium tio; transltio; exemplar, aris n; exemplum.
manifiesta fenmenos paranormales) sopor Uso: - de un escrito, transcrptio scripturae.
mdii prprius.
transcriptor, ra : transcriptor, oris m; trans-
transaccin: transctio, onis f. Sin: compos- criptrix, icis f. Sin: exscriptor; translator;
tio. scriptor librrius; qui transcribit.

transatlntico: adj transatlnticus, a, um. transductor: (entidad biolgica) transductor,


Sin: transocenicus; trans Atlnticum oca- oris m // (dispositivo) transductrium, ii n.
num psitus // sust transatlnticum, i n (na-
vgium). Sin: transocenica vel transocenia transente: (que transita o pasa por un
(navis); navis transatlntica vel transoce- lugar) viator, oris m; viatrix, icis f; en pl tam-
nica; navgium transatlnticum, transoceni- bin praeterentes vel transentes, ium mpl
cum, transocenium; navis oceanensis; navis // (que est de paso, que no reside sino tran-
ocanum traciens, transnvigans, trnsme- sitoriamente en un sitio) adj trnsiens, entis;
ans; navis quae ocanum transit. sust hospes, ptis m; hspita, ae f. Sin: d-
vena, ae mf // (de duracin limitada) transit-
transbordador: (barco) navis vectria vel rius, a, um. Sin: temporneus; temporrius.
traiectria. Uso: - espacial, spatiale vehcu-
lum recprocum; aronavis sideralis circm- transexual: transexualis, e.
volans.
transexualidad: transexulitas, atis f. Sin:
transbordar: transire. Uso: - de un tren a transexualitatis vtium.
otro, in liud tramen transire vel transcn-
dere. transexualismo, v. transexualidad.

transcendental: transcendentalis, e. Sin: me- transfer: transvctio, onis f. Sin: transfern-


taphsicus; rerum naturam transcendens; hu- tia; v. transfert.
manae mentis captum transcendens vel
exsperans; qui (quae, quod) rerum naturam transferencia: transltio, onis f. Sin: traic-
transcendit; qui (quae, quod) naturam hmi- tio; transmssio; transmigrtio // (operacin
num transcendit; qui (quae, quod) supra h- bancaria) circutio argentria. Sin: rtio ar-
minum naturam est ; rerum naturam ipsasque gentria. Uso: - de fondos, transltio pecunia-
mentes excedens ; qui (quae, quod) naturae rum ad liquem; hacer transferencias de
fines sperat // fig exmius, a, um. Sin: egr- fondos, transcrbere vel transferre pecnias
gius; excelsus; praecpuus. ad liquem, vel ad liquid.

transcontinental: transcontinentalis, e. transferible: translativus, a, um. Sin: ad


translationem aptus.
transcribir: transcrbere. Sin: exscrbere;
transferre; descrbere; referre. Uso: - con m- transferir: transferre. Sin: tradcere, trans-
quina, machnul exscrbere; - palabra por mttere; mutare (sedem, civitatem). Uso: -
palabra, ttidem exscrbere verbis; - pasajes una suma de dinero a bancos extranjeros, pe-
de una obra, peris locos exscrbere. cniae summam ad argentrias extrneas

1073
transfert

transferre. num transistoriale; instrumentum transisto-


rianum.
transfert: affectionum transltio.
transistorizado: transistorialis, e.
transfiguracin: (accin de transfigurar)
transfigurtio, onis f. Sin: transformtio; con- transitable: prvius, a, um. Sin: mebilis, e;
vrsio; figurae vel formae muttio // (la de commebilis, permebilis. Uso: - por vehcu-
Jesucristo en el monte Tabor) transfigurtio, los, rotbilis, e; vehculis prvius; camino -,
onis f. iter crribus prvium; via crribus prvia.

transfigurar: transfigurare. Sin: transfor- trnsito: trnsitus, us m. Sin: transtio; com-


mare; in liam figuram mutare, vrtere, con- meatus, us m. Uso: - areo, res arovehicu-
vrtere; figuram mutare licui // lria; commeatus arius; aria frequntia,
transfigurarse: transfigurari. Sin: mutari; fi- celebrtio, celbritas; - ferroviario, commea-
guram (vel formam, vel mores) mutare. tus ferrivirius; commeatus sive commetio
trminum ferriviariorum; - peatonal, pditum
transformador: adj transformatrius, a, um. commeatus; - urbano, commeatus urbanus; -
Uso: planta -, sttio transformatria // Electr vial, viarum celbritas, frequntia, trnsitus;
transformatrium, ii n. Sin: mechanma el - de los vehculos, vehiculorum commea-
transformatrium; directrium (flunti). tus; de -, transitrius; impedir el -, trnsitum
alicius arcere vel prohibere // (Rel, paso a
transformar: transformare. Sin: transfigu- mejor vida) trnsitus ad Deum.
rare; mutare; vrtere; convrtere.
transitorio: brevis, e (breve); fluxus (inesta-
transformismo: transformismus, i m. Sin: ble); caducus (caduco); fugax (fugaz), vlu-
evolutionismus; darvinismus; darviniana cer, cris, cre (fugitivo, pasajero); frgilis
doctrina; selctio naturalis. (frgil). Uso: bienes -, bona fluxa vel caduca;
esperanza -, spes caduca; fortuna, fama -, v-
transformista: transformista, ae mf. Sin: lucris fortuna, fama; gloria -, fluxa glria.
transformismi fautor, sectator, professor.
Transjordania: Transiordnia, ae f.
transfusin: transfsio, onis f. Sin: transms-
sio; transltio // Med transfsio, onis f. Sin: translacin, v. traslacin.
snguinis transfsio; alterus snguinis im-
mssio. transliteracin: translittertio, onis f.

transigir: transgere. Sin: compnere; con- transliterar: translitterare. Sin: litterarum


venire; pacisci; transactionem fcere. Uso: - elementa transferre.
en (o sobre) la integridad de la fe, de integri-
tate fidei quidquam detrhere. transmarino: transmarinus, a, um. Uso: pa-
ses -, de ultramar, transmarinae regiones;
transistor: (artificio electrnico) transist- transmarina, orum npl.
rium, ii n. Sin: transistrum // (aparato de
radio) radolum, i n. Sin: machnula radio- transmisibilidad: transmissiblitas, atis f.
phnica; radiophnulum portbile; radioph-

1074
transportar

transmisible: transmissbilis, e. Sin: trans- undis longis, (in) undis superbrvibus emt-
mssilis, e. tere vel vulgare; - por radio, liquid radio-
phnice transmttere, emttere, diffndere; -
transmisin: transmssio, onis f. Sin: ems- por televisin, liquid per televisionem trans-
sio; transltio; tradtio; propagtio. Uso: - es- mttere; liquid telehormatis (vel telehora-
tereofnica, transmssio stereophnica; - sis) ope transmttere, dere, propnere;
mecnica, radial, telegrfica, telefnica, te- liquid televisficis undis transmttere.
levisiva, transmssio mechnica, radioph-
nica, telegrphica, telephnica, televisiva vel transmutacin: transmuttio, onis f. Sin:
televisualis; - radial, emssio vel transmssio commuttio, permuttio; transformtio;
radiophnica; radiophnica recittio; radio- transfigurtio; convrsio. Uso: - consonn-
phnica vocis (vel sonorum) transmssio, dif- tica, muttio consonntica.
fsio, propagtio; - televisiva, televisfica
emssio vel exhibtio; transmssio telehor- transnacional: adj transnationalis, e. Uso:
mica; televisfica vocis (vel sonorum) trans- empresa -, socetas transnationalis // (sust,
missio; - televisiva en colores, televisfica multinacional) v. esta voz.
transmissio (vel emssio) multcolor, multi-
coloris, multicolora, multicolria // - de las transocenico: transocenicus, a, um.
imgenes, transmssio imginum; - en espe-
ranto, en latn, emssio esperntica, latina; transparencia: perlucditas vel pellucditas,
transmisiones por Internet, emissiones inte- atis f. Uso: - de estilo, candor, oris m; - del
rretiales; calidad de las -, qulitas emissio- vidrio, perlucditas vitri.
num; dirigir una - televisiva, televisficam
emissionem moderari; las - de esta estacin transparente: perlcidus vel pellcidus, a,
se realizan en la frecuencia de 800 khz, trans- um. Sin: perlcens vel pellcens, entis; trans-
missiones huius stationis frequnti 800 khz lcidus; perspcuus, lquidus (= lmpido).
(chiliohertziorum) emittuntur // Mec impl- Uso: aguas -, aquae perspcuae; atmsfera -,
sio, onis f. Uso: - en la bicicleta, concaten- lquidus ar; cristal -, translcidus crystallus;
tio, onis f. vidrio -, vitrum perlcidum // fig perlcens,
entis. Sin: perspcuus; translcidus. Uso: es-
transmisor: adj transmissrius, a, um. Sin: tilo -, perlcens ortio; ser -, perlucre; pers-
transmissivus; emissrius // sust transmiss- pcuum esse.
rium, ii n. Sin: emissrium; instrumentum
transmissrium vel emissrium; mechanma transpiracin: transpirtio, onis f. Sin:
transmissrium; apparatus transmissorius. perspirtio, onis f. Uso: - cutnea, perspirtio
Uso: - de radio, de televisin, emissrium ra- cutnea.
diophnicum, televisuale.
transportable: vectbilis, e.
transmisor-receptor, instrumentum emiss-
rium et acceptrium. transportador: (mozo de cordel) v. changa-
dor // - areo, v. telefrico.
transmitir: transmttere vel emttere. Uso: -
en ondas cortas, en ondas medias o norma- transportar: transportare. Sin: transvhere;
les, en ondas largas, en ondas supercortas, transferre. Uso: accin de ser transportado
(in) undis brvibus, (in) undis mdiis, (in) en un vehculo, vecttio, onis f (ad + ac); el

1075
transporte

que transporta, advector, oris m // (cambiar transvasar, v. trasegar.


el tono de una composicin) (in liud vocis
genus) transpnere. transversal: transversus, a, um. Sin: obl-
quus.
transporte: (accin y efecto de transportar
o transportarse) transporttio, onis f. Sin: transversalmente: transverse. Sin: oblque;
vecttio; transltio; vctio vel transvctio; res ex transverso; in oblquum.
vectria; commeatus, us m. Uso: - areo,
aria vctio; - colectivo, communis transvc- Trans World Airlines (TWA) : socetas ap-
tio; - experimental, vecttio experimentalis; pellata Transvctio Aronutica trans orbem
- ferroviario, vecttio ferriviria; - pblico, terrae.
pblica vecttio; commeatus pblicus, com-
meatus vehicularis pblicus, - de dinero, tranva: (ferrocarril establecido en una calle
nummorum vecttio, transvecttio, transpor- o camino carretero) tranva, transva, tram-
ttio; en bancos y agencias de crdito, per- va, ae f. Sin: ferrvia stratria. Uso: - areo,
sona encargada del - de dinero lquido, transvia pnsilis; - subterrneo, tramvia sub-
nummorum gestator, vector, transvector, terrnea; - urbano, interurbano, tranvia ur-
transportator; - de mercancas, transporttio bana, interurbana; - a vapor, a electricidad,
mrcium; commeatus mercimonialis; - de tranvia vaporria, elctrica; lnea de -, tran-
personas, communis transvctio hminum; - viria lnea // (coche de -) currus tranvirius,
a travs de un puente, vecttio trans pontem transvirius, tramvirius. Sin: currus trans-
// (medio de -) vectura, ae f. Sin: vectbulum virius elctricus; currus transvirius elctri-
vel vectculum; commeats vehculum. Uso: cus urbanus vel oppidanus; tramviria raeda
de -, vectrius; - areo, aria vectura; arium elctrica; tramviria raeda elctrica urbana
vehculum, arovehculum; arvehes, is f; - vel oppidana; pblicus currus; pblicus
escolar, discipulorum laophrium; coenauto- currus elctricus urbanus vel oppidanus; p-
cinetum scholare; discipulorum autocinetum blicum currculum; pblicum currculum
laphorum; buque de -, onerria, ae f; navis elctricum; pblicum currculum elctricum
onerria vel vectria; carro de -, carrus vec- urbanum vel oppidanum; electrivehela, ae f.
trius // fig, - de alegra, gestientis nimi el- Uso: bajar del -, de transvirio curru descn-
tio volupturia; - de pasin, mpetus, us m, dere; subir al -, currum tramvirium (vel
fervor, oris m. transviriam raedam) inscndere; tomar el -,
currum transvirium (vel tramvirium) s-
transubstanciacin o transustanciacin: mere.
transubstantitio, onis f. Sin: cuisdam
substntiae in liam convrsio; in liam tranviario: (perteneciente o relativo a los
substntiam (vel naturam) convrsio // Teol tranvas) tranvirius, transvirius, tramvi-
transubstantitio. Sin: convrsio substantia- rius, a, um. Sin: ad pblicos currus elctricos
rum panis et vini in Corpus et Snguinem spectans. Uso: servicio -, servtium tranvi-
Iesu Christi. rium; taller -, officina tranviria // (persona
empleada en el servicio de tranvas) tranvi-
transubstanciar o transustanciar : tran- rius, transvirius, tramvirius, ii m. Sin: tran-
substantiare. Sin : in liam substntiam con- viae addictus; tramviriis crribus addictus
vrtere ; substntiae conversionem fcere. vel peram navans; pblici currus elctrici
minister.

1076
trasfigurar

tranviero, v. tranviario. chae, artriae, artriae sperae (gen); ad tra-


cheam (vel ad artriam, vel ad artriam spe-
Trapa: (localidad) Trappa, ae f // (monaste- ram) prtinens.
rio) Trappensis abbtia sive abbata. Sin:
trappnsium coenbium; cistercnsium refor- traquetis: trachitis vel trachetis, dis f. Sin:
matorum coenbium. trachae (vel artriae, vel artriae sperae) in-
flammtio vel infltio.
trapecio: Dep trapzium, ii n. Sin: petaurum,
i n. traqueotoma: tracheotmia sive -toma, ae
f. Sin: arteriotmia sive -toma; trcheae (vel
trapecista: trapezistes, ae m. Sin: petaurista; artriae, vel artriae sperae) sctio; trachae
trapzii athleta. incsio.

trapense: adj trappensis, e // sust trappista, traquita: trachytes, is f; trachys, itis f.


ae m. Sin: trappnsis, is m; reformatorum cis-
tercnsium sodalis. trascendencia: transcendntia, ae f.

trapero: scrutrius, ii m. Sin: panniculrius. trascendental, v. transcendental.

trapiche: (molino que extrae el jugo de al- trascendente: transcendens, entis. Sin: trans-
gunos frutos como aceite o caa de azcar) cendentalis, e; metaphsicus; humanam na-
v. almazara. turam excedens; qui (quae, quod) naturam
exsperat. Uso: destino -, vita futura, quae
trapo: (pedazo de tela viejo y roto) pannus, i naturam exsperat; origen -, excellentssimus
m. Uso: - de cocina, coquinrius vel coqui- origo.
naris pannus // (velamen) vela, orum npl; ar-
mamenta, orum npl (los aparejos o equipo de trascribir, v. transcribir.
un barco). Uso: navegar a todo -, plenssimis
velis navigare; plenis velis cursum tenere; trascripcin, v. transcripcin.
plenis velis ferri // fig, a todo -, remis ventis-
que, remis velisque, velis remisque, velisque trascriptor, v. transcriptor.
remisque // fig, poner a uno como un -, li-
quem grviter increpare, compllere, corr- trasegar: (cambiar un lquido de vaso) in
pere, obiurgare // fig, soltar uno el - (echarse liud vas (vel in lia vasa) tracere. Sin:
a llorar), in lcrimas effundi; lcrimas cire; transfndere in liud vas (vel in lia vasa) y
(echarse a rer) effundi in cachinnos; cachin- simplem transfndere.
num tllere.
trasferible, v. transferible.
trquea: tracha vel tracha, ae f. Sin: artria;
traqueartria; artria spera; spirandi meatus, trasferir, v. transferir.
us m; nimae canalis; trnsitus (-us m) spri-
ts; gtturis artria. Uso: vlvula de la -, tr- trasfiguracin, v. transfiguracin.
cheae oprculum.
trasfigurar, v. transfigurar.
traqueal: traquialis, e. Sin: arteracus; tra-

1077
trasformador

trasformador, v. transformador. trasplantable: transplantbilis, e.

trasformar, v. transformar. trasplantacin, v. trasplante.

trasfusin, v. transfusin. trasplantado: transplantatus, a, um. Sin:


transertus; translatus, transpsitus.
trasiego: transfsio, onis f. Sin: transltio;
diffsio. Uso: efectuar el - de algo, liquid in trasplantar: transplantare. Sin: transferre;
liud vas (vel in lia vasa) transfndere vel transrere; transpnere; libi consrere; rbo-
tracere. rem transferre.

traslacin: transltio, onis f. Sin: transvctio; trasplante: transltio, onis f // Med trans-
traictio. Uso: fiesta de la - de la Santa Casa planttio, onis f. Uso: - de rganos, membro-
de Loreto, festum translationis Lauretanae rum transplanttio, transltio, instio; - de un
Doms. rin, del corazn, renis, cordis transplant-
tio; realizar un - del corazn, cordis trans-
trasladarse: domiclium immutare vel trans- plantationem pergere vel fcere.
ferre. Sin: se conferre ad + ac.
trasportable, v. transportable.
traslado: - del domicilio, domiclii transl-
tio. trasportar, v. transportar.

trasmisibilidad: v. transmisibilidad. trasporte, v. transporte.

trasmisible, v. transmisible. traspunte: depromptor, oris m. Sin: scaena-


rum moderator; prodendi in scaenam indi-
trasmisin, v. transmisin. cator, monstrator; scaenae rector vel
superintentor; scaenae emissionis magister.
trasmitir, v. transmitir.
traspuntn: (asiento) sedculum, i n. Sin: se-
trasmutacin, v. transmutacin. dcula; sllula; sllula plictilis.

trasnacional, v. transnacional. trastejador: adj tegulrius, a, um // sust te-


gulrius, ii m.
trasparencia, v. transparencia.
trastero: (cuarto -) repositrium vel repos-
trasparente, v. transparente. trium, ii n. Sin: receptculum; cella recn-
dita.
traspasar: (pasar adelante, hacia otra parte
o a otro lado) superare. Sin: trnsgredi; trans- trastienda: intrior taberna. Sin: intrior ta-
cndere // (transgredir o quebrantar un pre- bernae pars vel cella.
cepto) trnsgredi. Sin: violare; transcndere.
trasto: - viejos, scruta, orum npl.
traspiracin, v. transpiracin.
trasvasar, v. trasegar.

1078
travesa

trasversal, v. transversal. curationes; praemunientes morbi curationes;


- contra el dolor, rationes antidolorficae.
trasvolar: transvolare. Sin: praetervolare;
transvolitare. tratativa: negotitio, onis f. Sin: tractatus, us
m; negtium; ctio; colloctio; collquium;
trata: commrcium, ii n. Uso: - de blancas, consulttio. Uso: reanudar las - sobre el pro-
commrcium puellarum albicolorum; - de es- grama atmico, consultationes de progrm-
clavos, mancipiorum commrcium; - de ne- mate atmico terum suscpere, vel dnuo
gros esclavos, commrcium mancipiorum institere.
nigricolorum; nigritarum mptio et vendtio.
trauma: trauma, tis n. Sin: vulnus, nris n.
tratadista: tractator, oris m. Sin: tracttuum Uso: - pequeo, vulnsculum; - psquico,
scriptor, auctor; commentationum vel com- trauma pschicum; commtio (nimi); per-
mentariorum scriptor. turbtio; vhemens nimi turbtio.

tratado: (obra que trata de un determinado traumtico: traumticus, a, um. Sin: vulne-
argumento) liber, bri m (de liqua re). Sin: rrius; vlneris (gen).
commentrius; commenttio; commentrium
(alicius rei); commentrii, orum mpl // (di- traumatismo: trauma, tis n. Sin: lesio; vul-
sertacin) disputtio, onis f (de liqua re). nertio.
Sin: ars, artis f vel artes, ium fpl (alicius rei).
Uso: - de retrica, ars dicendi; artes oratriae traumatizar: Med trumate affcere // Psicol
vel rhtorum; - de teora militar, de disciplina vehementer perturbare.
militari commentrii // (convenio) tractatus,
us m. Sin: foedus, dris n; pctio; pactum; traumatologa: traumatolgia sive -loga, ae
convntio; conventum; pactum conventum. f. Sin: vlnerum mdica disciplina.
Uso: - internacional, tractatus internationalis;
- de alianza, foedus; - de Kyoto, tractatus traumatolgico: traumatolgicus, a, um.
kyotensis; respeto de los -, fides federum; Sin: ad trumata ttinens.
hacer, celebrar un -, foedus ferire; cum li-
quo pactionem fcere, inire; cum liquo foe- traumatlogo: traumatlogus, i m. Sin: trau-
dus fcere, pacisci, cere, ferire; renovar un -, matolgiae cultor vel peritus.
foedus renovare; romper, violar un -, foedus
frngere, rmpere, violare; suscribir un -, traveln: (Cinem, desplazamiento de la c-
tracttui subscrbere; con arreglo a los trmi- mara tomavistas sobre el suelo) cinematogr-
nos del -, ex federe; contra la condicin del phicae (vel televisficae) mchinae motus
-, adversus condicionem federis. (- us m).

tratamiento: (sistema de curacin) therapa, traveller s cheque : mandatum nummrium


ae f; theraputice, es f. Sin: cura, curtio; periegticum.
tracttio. Uso: - auxiliar, therapa auxiliaris;
- econmico, solvendae mercedis rationes; travesa : (camino transversal) iter transver-
igual -, aequalis tracttio; - medicinal, medi- sum. Sin: via transversa. // (distancia entre
cinalis tracttio; - mdico, tracttio mdica dos puntos de tierra o de mar) sptium, ii n
vel mdici; - preventivo, praehbitae morbi // (viaje por mar) traictio, onis f. Sin: traiec-

1079
travesti

tus vel transmissus, us m. Sin: transmssio; trbol: triflium, ii n.


transvctio; praetervctio; transgrssio; navi-
gtio. Uso: - de Francia a Inglaterra, traic- trecentista: trecentista, ae mf. Sin: trecenti
tio ex Gllia in Britnniam; hacer una -, scriptor; escritor, poeta, pintor -, seculi XIV
transfretare o simplem navigare; hemos (sive quarti dcimi seculi) scriptor, pota,
hecho una magnfica -, bellssime navigvi- pictor.
mus.
trecho: - de camino, viae tractus (-us m).
travesti o travest: vir mulebri veste indutus
vel tectus. Sin: mulebri vestitu vir. tregua: (suspensin de hostilidades) indtiae
(-arum fpl). Uso: concertar una -, indtias
travestido: (disfrazado o encubierto) v. dis- pacisci; romper la -, indtias tllere, dir-
frazado // (travesti) v. esta voz. mere, slvere // (intermisin, descanso) in-
termssio, onis f. Sin: cesstio. Uso: sin -,
travestir: vestem alterus sexus licui ind- sine intermissione; trabajar sin -, opus non
ere. intermttere.

travestismo: consuetudo alterus sexus ves- trekking: longae excursiones pedestres vo-
tes induendi. lupturiae.

travestista, v. travesti. trementina: terebnthina vel terebntina, ae


f. Sin: terebnthina rsina.
travesura: (accin reprensible) erratum, i n.
Sin: error; licntius factum; mprobe (vel in- tren: tramen, mnis n. Sin: tramen ferrivi-
considerate, vel inconsulte) factum; mpro- rium vel ferrovirium; ferrivirium agmen
bum fcinus (-nris n); mpudens licntia // (-mnis n); agmen vel tractus (-us m)
(culpa leve) ignoscendum peccatum. Uso: crruum; hamaxstichus, i m. Uso: - acelerado,
travesura de juventud, iuvenile erratum; iu- tramen (vel crruum agmen) acceleratum;
ventutis (vel iuvenilis aetatis) erratum; iuve- amaxstichus acceleratus; - blindado, tramen
nilis licntia; la suya es solo una -, lviter loricatum vel cataphractum; - carguero o de
tantum peccavit. carga, tramen onerrium; tramen mrcium; -
comn, tramen commune; - correo, tramen
traviesa: (madero de la va frrea para asen- tabellrium; - cremallera, tramen denticula-
tar los rieles) transtrum, i n. Sin: tignum tum; - directo, tramen directum, clere,
transversrium. velox, rpidum, citatum; - expreso o rpido,
tramen directssimum, celrrimum, velocs-
travieso: imprbulus, a, um; v. pilluelo. simum, rapidssimum, citatssimum; - elc-
trico, tramen elctricum; tramen elctrica vi
trayectoria: traiectria, ae f. motum; crruum agmen elctride actum, vel
elctrica vi permotum; - especial, tramen
trazar: delineare. Sin: adumbrare; designare; speciale; - experimental, tramen experimen-
descrbere; deformare. tale; - internacional, tramen internationale;
tramen inter nationes vel inter gentes, tramen
trbedes: tripus, pdis m. quod plures gentes circumit; - interurbano n
945, tramen interurbanum nmero nongent-

1080
tribuna

simo quadragsimo quinto; - ligero, tramen trenzas: capilli innexi.


citatum; - militar, tramen militare; - mixto, -
carreta, tramen mixtum; tramen homnibus trepador: reptans, antis . Uso: rosas -, rep-
mercibusque vehendis; - mnibus, tramen tantes rosae // (dicho de persona) - de acan-
mnibus; - subterrneo, metropolitano, ferr- tilados, rpium scansor, reptator, arreptor.
via subterrnea, inferna; - suburbano, ferrvia
civitatensis, rbica; - a vapor, tramen vapo- trepar: scndere. Sin: arrpere; reptare,
rrium; tramen vaporis vi motum; crruum arreptare; reptando ascndere, conscndere,
agmen vaporatae aquae impulsu permotum; - scndere in (vel ad) + ac.
de alta velocidad, tramen perquam clere vel
velox, superclere, supercitatum; tramen treta: fig artifcium, ii n. Sin: asttiae, arum
magnae velocitatis vel velocitatis exmiae; - fpl.
de pasajeros, tramen personarum vel hmi-
num; tramen epibticum; tramen homnibus trada: trias, dis (ac tradem vel trada) f.
vehendis // bajar del -, e (vel de) trmine des-
cndere; ir, viajar en -, trmine vehi; vectari triangular: triangularis, e. Sin: tringulus;
trmine; iter trmine fcere; vi ferrat iter trigonalis; trignicus; trignus; trquetrus.
fcere; vi frre ire; llegar en -, trmine ad- Uso: figura -, figura tringula, trignica, tr-
venire; perder el -, tramen amttere; salir en -, quetra.
trmine proficisci; subir al -, tramen
conscndere, inscndere, ngredi; tomar el -, tringulo: tringulum, i n. Sin: trignum; tri-
tramen smere // el - tiene quince minutos de gnus. Uso: - issceles, issceles, is m. Sin:
demora, tramen quindecim minuta demora- tringulum isscelum; tringulum duorum
tur; el - trae atraso, tramen tardat; el - lleg aequlium lterum.
con atraso, tramen retardatum est; el - corre
a la velocidad de 300 km por hora, tramen tribalismo: tribalismus, i m.
velocitate trecenorum (vel trecentorum) chi-
liometrorum horlium vhitur vel provhitur; tribmetro: tribmetrum, i n.
formar y dividir los -, trmina distribere, di-
rbere, dispertire, divdere; maniobras para tribulacin: tribultio, onis f. Sin: afflctio;
formar y dividir los -, trminum distribtio aerumna; angstiae fpl; res adversae fpl. Uso:
vel ordintio; distributa trminum ordintio caer en la -, in aerumnam incdere; padecer
// - de aterrizaje, apparatus desultrius; re- tribulaciones, angstiis premi; rebus adversis
trctiles aronavis rotae fpl. Uso: soltar el - afflgi.
de aterrizaje, expedire apparatum desult-
rium // / inspector de -, inspector trminis ; tribuna: (plataforma elevada desde donde
jefe de -, trmini praefectus; curator trminis hablan los oradores) suggestus, us m; sug-
// fig, - de vida, vivendi rtio; el acostum- gestum, i n. Uso: - oratoria, - de oradores,
brado - de vida, sueta vivendi rtio. oratoris suggestus; bajar de la -, (de, e, a)
suggestu descndere; subir a la -, (in) sug-
trencito: parvum tramen (-mnis n). Sin: par- gestum ascndere vel escndere // (galera
vus hamaxstichus. Uso: - elctrico, parvum elevada en ciertos espectculos) suggestus;
tramen vi elctrica actum; - para diversin, suggestum. Sin: subsllia, orum npl; gradus,
parvum tramen ludi caus confectum. uum mpl. Uso: - de espectadores, spectcula,
orum npl; spectaculorum gradus (-uum mpl)

1081
tribunal

// (ventana o balcn en algunas iglesias tricofitosis: trichophytosis, is f.


desde donde se puede asistir a los oficios) tri-
bunal, lis n. Sin: pdium; contigntio sup- tricologa: thricholgia sive -loga, ae f. Sin:
rior lateralis. de capillis (vel de pilis) doctrina, disciplina,
scintia; capillorum vel pilorum doctrina.
tribunal: tribnal, lis n. Sin: conslium.
Uso: - internacional, tribunal internationale; triclogo: thrichlogus, i m. Sin: thrichol-
- internacional de la Haya, hagense pro m- giae peritus.
nibus natinibus tribunal; - militar, tribunal
militare; - secreto, tribunal secretum; - su- tricolor: trcolor, ris. Sin: tres colores ha-
premo, supremum tribunal; idices postre- bens; tribus colribus tinctus; trplici colore
mae provocationis; - de apelacin, conslium (abl de cualidad). Uso: bandera -, trcolor
iudciis pblicis cognoscendis vel recognos- vexillum; vexillum trplici colore tinctum.
cendis; - de casacin, supremum tribunal p-
blicis abolendis (vel revocandis) iudciis; - de tricoma: thrichma, tis n.
cuentas, censrium collgium pblicis recog-
noscendis redtibus ac smptibus; - del ju- tricornio: tricornis, e. Uso: sombrero -, tri-
rado, iuratorum tribunal; collgium idicum; cornis pleus.
iurati; idices.
tricosis: thrichosis, is f.
tributario: tributrius, a, um. Sin: vectigalis,
e. Uso: (dicho de ro) nfluens, entis (fluvius, tricota: thorax (-cis m) lneus. Sin: strict-
amnis). ria lnea; thorcium e mculis; pectorale e
mculis. Uso: - de punto (sin botones y con
tributo: (lo que paga un Estado a otro para mangas cortas) pelsia lnea; colbium l-
indicar su sumisin) tribtum, i n. Uso: exigir neum; - de seda, tricholinum, i n; v. pulver.
un -, tributum exgere; imponer un -, tribu-
tum (licui) impnere, imperare, indcere; tricotoma: trichotmia sive -toma, ae f. Sin:
pagar un -, tributum pndere vel conferre // tripertita divsio.
(impuesto) v. esta voz // (fig, cualquier carga
permanente) onus, neris n. Sin: pondus, tricroma: (procedimientos fotogrficos y fo-
dris n; srcina // (lo que se debe a una per- tomecnicos en color) trichrmia sive -chro-
sona o cosa) offcium, ii n. Uso: - de gratitud, ma, ae f. Sin: trium colorum imprssio //
grtiae, arum fpl; - de homenajes, de lgri- (estampa obtenida por el procedimiento de
mas, etc., dbita offcia, dbitae lcrimae; la -) imago tribus impressa colribus.
pagar a alguno su - de gratitud, grati nimi
offcium licui praestare; pagar a la patria tridimensional: trium mensurarum. Sin: tri-
su - de sangre, sanguinem (suum) ptriae of- bus mensuris preditus.
ferre; pagar su - a la naturaleza, naturae sa-
tisfcere. tridimensionalidad: trium mensurarum
rtio.
triciclo: trcyclum, i n; trcyclus, i m. Sin: tr-
rota, ae f. Uso: - pequeo, tricclula; - porta- triduo: triduana supplictio. Sin: preces tri-
dor, trcyclum onerrium; - a petrleo, duanae; supplictio in trduum; supplictio
trcyclum petrleo actum. trium dierum. Uso: - solemne, sollmnia in

1082
trimestral

trduum; sacra in trduum sollmnia; hacer trillado: contritus, a, um. Uso: palabras -,
un -, triduanas preces pergere; supplicatio- contrita verba.
nes in trduum habere, celebrare, obire; hacer
un - en honor de un Beato o de un Santo, trillador, ra: triturator, oris m; trituratrix, icis
sacra in trduum sollmnia gere licui Beato f. Sin : terens ; tritrans ; extritor ; tribulator ;
vel Sancto. qui terit, xterit, prterit.

triedro: trhedrum, i n. trilladora : (mquina para trillar) trbulum,


i n; trbula, ae f. Sin: tritria; trituratria; m-
trifsico: triphsicus, a, um. Sin: tribus ph- china terens vel xterens; mchina tritria vel
sibus preditus; tribus tempribus mbilis. trituratria; trbulum machinale; trbula ma-
chinalis; mchina verstilis. Uso: - autom-
trigamia: trigmia sive -gama, ae f. tica, autotrbulum; trbulum automatrium;
autotrbula; trbula automatria.
trgamo: trgamus, i m. Sin: tres muleres ha-
bens. trilladura: tritura, ae f. Sin: triturtio; tritus,
us m ; terendi actus (- us m).
trigmino: trigminus, a, um. Sin: nervio -,
trigminus nervus. trillar: (frumentum) trere, detrere, ext-
rere, protrere. Sin: triturare; tribulare.
triglifo: trglyphus, i m.
trillizo: adj trigminus, a, um. Uso: herma-
trigo: trticum, i n. Sin: frumentum; trticum nos -, trigmini fratres; hijos -, trigmini flii
trcicum; granum trcicum. Uso: - candeal, // sust trigminus, i m. Uso: uno de los -, unus
silgo, gnis f; - rubin, robus, bris n ; ir, ex trigminis.
salir por -, ir a hacer provisin de -, frumen-
tari; ire frumentatum, vel ad frumentandum. trillo: (instrumento) trbulum, i n.

trgono: (conjunto de tres signos del Zod- trilln: trlio, onis m. Sin: mlio bilionum;
aco) trignum, i n // (tringulo) v. esta voz. mlies (mliens) mille biliones.

trigonometra: trigonomtria sive -metra, ae triloga: trilgia sive triloga, ae f. Uso: - epi-
f. Sin: triangulorum metiendorum rtio; trin- grfica, ternae inscriptiones; - potica, terna
gulis (vel trignis) metiendis rtio vel doc- crmina.
trina. Uso: - esfrica, trigonomtria
spherica; - plana, trigonomtria plana. trimembre: trimembris, e. Sin: tricorpor,
ris; tribus membris constans.
trigonomtrico: trigonomtricus, a, um.
trimestral: (que dura un trimestre) trimes-
trilinge: (que tiene tres lenguas) trilinguis, tris, e. Sin: trium mnsium // (que sucede o se
e; trium linguarum; tres linguas habens; (que repite cada trimestre) trimestris, e. Sin: tri-
habla tres lenguas) trilinguis; tribus linguis mnstruus; qui (quae, quod) quarto quoque
loquens; (escrito en tres lenguas) tribus lin- mense fit (o con el verbo exigido por el con-
guis scriptus. texto). Uso: revista - de latn, trimestres litte-
rarum latinarum commentrii.

1083
trimestralmente

trimestralmente: sngulis trimstribus. Sin: trinchar: scndere; conscndere. Sin: cr-


quarto quoque mense. pere; lacerare; secare, consecare; minute con-
cdere.
trimestre: (espacio de tres meses) trimestre,
is n. Sin: trimestre sptium vel tempus (-pris trinchera: fossa, ae f (= foso); agger, ris m
n), trium mnsium sptium vel tempus; tres (= terrapln, parapeto) ; vallum, i n (= empa-
menses // (cuenta, sueldo, pensin, etc., que lizada); munmen, mnis n; munimentum (=
se cobra o paga al fin de cada trimestre) fortificacin, defensa).
trium mnsium rtio (cuenta), merces
(sueldo), pactum prtium (pensin). trineo: traha vel trhea, ae f. Uso: - mecnico
para esquiadores, anabathrum nartatrium;
trmetro: adj trmeter, tra, trum. Sin: trme- deslizamiento del -, trahae decursus (vel de-
tros vel trmetrus; trimtrius // sust trmetros lapsus) per nives vel per glciem; quien va
vel trmetrus, i m; trmeter, tri m. Sin: versus en -, trahrius; deslizarse en un - sobre la
tribus pdibus constans. Uso: - ymbico, im- nieve (o sobre el hielo), trah (vel trhea) per
bicus trmetros. nives (vel per glciem) decrrere, delbi, pro-
lbi; ir en - , trah (vel trhe) vehi, duci, de-
trimotor: adj trimotrius, a, um. Sin: tribus lbi.
motriis (vel trplici machinatione) instructus
vel ornatus; qui (quae, quod) tribus motriis trinitaria: (planta, flor) hortensis vola, ae f.
movetur // sust trimotrium, ii n. Sin: aro-
planum trimotrium; aronavis (vel aria trino: Ms vox vibrans vel acuta. Sin: sonus
navis) tribus machinamentis (vel machina- vibrans vel intortus; acutae vocis flexiones;
tinibus) instructa; aroplanum tribus mot- cants flexiones. Uso: - artificioso de quien
riis (vel trplici machinatione) instructum vel canta, delicatiores in cantu flexiones // (dicho
ornatum; aroplanum quod tribus motriis de las aves) tinntus, us m. Sin: garrtus, us
movetur vel fertur. m; v. gorjeo.

trinar: (hacer trinos) vocem (vel cantum) trinomio: trinmium, ii n.


acute flctere, vel acutssime inflctere; acu-
tam ac vibrantem vocem mttere // (dicho de tro: Ms, v. terceto // (en el ftbol) - central
las aves) tinnire. Sin: tinnitare; tintinnire; de ataque, manpulus (trium) assultorum.
garrire. Uso: el - de las aves, vibrans vium
sonus; concentus vium; el - del ruiseor, triodo: trhodus vel trhodos, i f.
sonus luscniae vibrans vel intortus; v. gor-
jear. tripartidismo: systema (-tis n) trium factio-
num.
trincha, v. pretina.
tripas: (callos) v. callo.
trinchante: (instrumento para trinchar) cul-
tellus, i m. Sin: culter, tri m; ferrum, i n // (en- tripicallero: extorum vel extm vnditor.
cargado de cortar la comida en la mesa)
scissor, ris m. Sin: structor; carptor; chir- trpode: tripus, pdis (ac pl -pdas) m.
nomon, ontis m.
triplano: triplanum, i n.

1084
troglodita

trptico: trptychum, i n. Sin: tbula trina vel triunfo: (honor del -) triumphus, i m // (vic-
triplex; tripertita tabella vel tbula; ternae t- toria) victria, ae f // (en ciertos juegos de
bulae (vel tabellae) pictae. naipes, carta del palo de ms valor) charta
victrix.
tripulacin: (en general) cooperatores, um
mpl; (de avin) aronutici, orum mpl; (de trivalencia: trivalntia, ae f. Sin: triplex va-
nave) nautae, arum mpl. lntia.

tripulante: administer, tri m. Uso: - de nave, trivalente: trvalens, entis. Sin: trplici vi
nauta; - de avin, aronauta. preditus.

triquiasis: trichasis, is f. trivial: trivialis, e. Sin: plebeius; vilis; vul-


garis.
triquina: trichna, ae f. Sin: trichnus vermis
(-is m); trichna spiralis; capillceus vermis; trivialidad : trivilitas, atis f . Sin: triviale
trichnus vermis capillceus. dictum vel fcinus.

triquinosis : trichinosis, is f. Sin : trichnae trivio: (divisin de un camino en tres, y punto


morbus ; trichni vermis morbus. en que concurren) trvium, ii n; v. cruce //
(antiguamente, conjunto de las tres artes li-
trisagio : trisgium, ii n. berales: Gramtica, Retrica y Dialctica)
trvium.
triseccin : trisctio, onis f.
trocnter: trochanter, ris m (ac sing tro-
trismo : trismus, i m. chantra ; pl trochantras).

tristeza : tristtia, ae f. Sin : maesttia; mae- trocha : (senda) smita, ae f // (atajo) trames,
ror, oris m. Uso: abandonarse a la -, tristtiae mtis m. Sin: compndium; compendiria
se dare; desechar la -, maesttiam pllere. (via); compendirium (iter) // (ancho de la
va ferroviaria) intervallum. Uso: - ancha,
tritio : trtium, ii n. latum vel amplum xium geminorum inter-
vallum.
triturador : adj triturator, oris // sust tritur-
trix, icis f (mchina). trfico: trphicus, a, um. Sin: ntriens, en-
triens; ad nutrimentum spectans.
triunfalismo: hbitus nimis triumphalis vel
triumphatrius. trofologa: (ciencia de la alimentacin) tro-
pholgia sive -loga, ae f. Sin: de nutrimento
triunfalista: adj nimis triumphalis vel trium- doctrina, disciplina, scintia // (rgimen ali-
phatrius // sust homo nimis triumphalis vel menticio) nutriendi rtio.
triumphatrius.
troglodita: trogldyta, ae m. Sin: cavern-
triunfar: triumphare. Uso: - de, triumphum cola; speluncae vel speluncarum ncola; ca-
gere (vel ovare) de (vel ex) + abl. vernae vel cavernarum ncola; speluncam vel
speluncas ncolens; cavernam vel cavernas

1085
troglodtico

ncolens // (antiguo pueblo al SE de Egipto) los sonidos) auriculria, ae f. Sin: auriculria


Trogldytae, arum mpl // fig homo silvester, tbula.
rsticus, incultus.
trompo: (pen, juguete que se hace bailar)
troglodtico: troglodticus, a, um; fig selv- turbo, bnis m. Uso: juego del -, ludus trbi-
ticus; rudis. nis; girar como un -, trbinis instar circmagi
vel circumvolvi; hacer girar el -, jugar al -,
troj: (sitio donde se recogen frutos o cerea- trbinem pllere, versare, icere; hacer girar
les) hrreum, i n // (granero) v. esta voz. como un -, trbinis instar circumgere vel cir-
cumvlvere.
troja, v. troj.
tronco: (parte de un rbol) truncus, i m. Sin:
troje, v. troj. ligni scapus; stipes, ptis m (- basto); stirps,
stirpis f (cepa con las races; - entero o el
trolebs: filoraeda, ae f. Sin: currus (-us m) rbol sin las ramas) // (el cuerpo del hombre,
filovirius; v. filobs. considerado sin los miembros ni la cabeza)
truncus, i m // (cualquier cosa que presenta
tromba: (columna de agua que se eleva ramificaciones) ramus, i m. Sin: brchium, ii
desde el mar) turbo, bnis m. Sin: columna; n // (fig, origen comn) genus, nris n. Sin:
typhon, onis m; tiphnicus ventus. Uso: - ma- stirps, stirpis f // (fig, persona insensible, in-
rina, maris columna. til, despreciable) truncus, i m; v. tarugo.

tromboflebitis: thrombophlebites, is f. tronera: (ventana pequea y estrecha) fenes-


tella, ae f // (abertura por donde se disparan
trombn: magna vel grandis tuba (- de los caones en un parapeto o muralla) fenes-
metal); magna vel grandis bcina (- de tella tormentria // (cada uno de los agujeros
cuerno). Uso: tocar el -, magn tub vel o aberturas que hay en las mesas de trucos y
magn bcin cnere; msico que toca el -, de billar, para que por ellos entren las bolas)
bucinator. receptculum, i n.

trompa: bcina, ae f. Uso: msico que toca tropa: cpiae, arum fpl. Sin: agmen, mnis n;
la -, tbicen, cnis m; tubicinator // (- del fo- exrcitus, us m. Uso: - especiales, cpiae spe-
ngrafo o gramfono) v. bocina // - del ele- ciales; - soviticas, cpiae soviticae; milita-
fante, proboscis, dis f. Sin: elephanti manus, res cpiae soviticae; tropas para la defensa
us f. de la paz, cpiae paci tuendae // fig manus, us
f. Sin: caterva.
trompeta: tbula, ae f. Uso: tocar la -, tbul
cnere; el que toca la -, v. trompetero. tropezar: (dar con los pies en un estorbo po-
nindose en peligro de caer) offndere intr.
trompetero: aenator vel ahenator, oris m. Sin: licui rei offndere; ad liquid pedem of-
Sin: tbicen, cnis m; bucinator. Uso: banda fndere vel impngere; cespitare vel caespi-
de -, aenatorum manus. tare.

trompetilla: (instrumento a modo de trom- tropical: tropicalis, e. Sin: trpicus. Uso:


peta, que sirve para que los sordos perciban selva -, trpica silva // (muy caliente) trri-

1086
trujal

dus, a, um. roedus; pota amatrius.

trpico: (cada uno de los crculos menores trozo: fragmentum, i n. Sin: fragmen, mnis
que se consideran en la esfera celeste, para- n; frustum. Uso: hacer trozos una cosa,
lelos al Ecuador) trpicus, i m. Uso: - de liquid truncare, frngere vel in fragmenta
Cncer, crculus solstitialis; - de Capricor- conscndere // (- de autor) locus, i m (pl loci,
nio, crculus brumalis. orum). Uso: - escogido, excerptum, i n; ex-
crptio, onis f; en pl tambin selecta, orum n;
tropiezo: (cosa en que se tropieza) offend- entresacar trozos, excerptiones fcere; entre-
culum, i n // (accin de tropezar, tropezn) sacar trozos de un libro, librum excrpere; v.
offnsio, onis f. antologa, florilegio, analectas.

tropo: tropos vel tropus, i m. trucha: tructa, ae f; tructus, i m.

tropologa: tropolgia sive -loga, ae f. Sin: truco: (engao) fucus, i m. Sin: artifcium;
verbi transltio. dolus; fallcia; fraus, fraudis f. Uso: - del
prestidigitador, praestgiae, arum fpl (tam-
tropolgico: tropolgicus, a, um. Sin: trans- bin fig); con un -, per dolum; artifcio; sin -,
latus. sine fuco; sine fraude; no hay -, omnis dissi-
multio abest; es todo un -, tota simultio (vel
troposfera: troposphaera, ae f. dissimultio) est; hacer un -, fucum fcere //
fig fucus, i m.
trotador: tolutrius, a, um.
trueno: (ruido o estampido que causa el tiro
trotamundos: errabundus, a, um. Sin: philo- de cualquier arma o artificio de fuego) tni-
theorus; v. turista. trus, us m.

trotar: tolutim ire, incdere, crrere, contn- trueque: muttio vel permuttio, onis f..
dere. Sin: citato gradu incdere vel crrere; -
muy velozmente, citatssimo gradu incdere trufa: (gnero de hongos) tuber, ris n. Sin:
vel crrere; - a caballo, citato equo crrere odoratum tuber // (mentira, engao, bola o
vel contndere // fig subsultim crrere. patraa) fraus, fraudis f. Sin: dolus; cptio,
onis f.
trote: gradus citatus, incitatus, concitatus.
Sin : toltilis gradus. Uso : - velocsimo, gra- truhn: nbulo, onis m. Sin: mango, onis m;
dus citatssimus, incitatssimus, concitatssi- vappa, ae f; homo contemnendus.
mus; al - (dicho tanto de caballos como de
hombres) tolutim; citato gradu; al - de caba- trujal: (prensa para las uvas o la aceituna)
llo, equo incitato. prelum, i n. Sin: trcular, ris n. Uso: - elc-
trico, elctricum prelum vel trcular; - para
trotn: (caballo) equus tolutrius. las uvas, prelum vel trcular vinrium; - para
la aceituna, prelum olerium; trcular olea-
troupe: grex, gregis m. Sin: operatorum grex. rum; v. lagar // (estanque pequeo donde se
pisa la uva) calcatrium, ii n. Sin: piscina vi-
trovador: citharoedus, i m. Sin: pota citha- nria; lacus vinrius // (molino de aceite) tra-

1087
trujamn

petum, i n. Sin: mola, ae f; molina; moletrina; rans. Uso: hospital para tuberculosos, valetu-
pistrinum; v. almazara. dinrium tbidis ( vel phthsicis) curandis.

trujamn, v. intrprete. tubera: (conducto formado de tubos para el


paso de lquidos o gases) v. conducto // (serie
trujimn, v. intrprete. de tubos) tubi, orum mpl.

trulla: trulla, ae f. Sin: rutrum. tuberosa, v. nardo.

trust: societatum bonis gignendis imprium. tubito: tbulus, i m. Sin: siphnculus.


Uso: - comercial, negotiatorum socetas vel
collgium; consrtio mercatorum; mercato- tubo: tubus, i m. Sin: fstula; tbulus. Uso: -
rum foederatorum magna socetas; - indus- acodado, tubus vermiculatus; - catdico,
trial, fabricatorum (vel artficum, vel tubus cathdicus; - electrnico, tubus vel t-
opficum) socetas vel collgium; foederati bulus electrnicus; - estirable (del microsco-
fabricatores (vel artfices, vel opfices); - pe- pio) tbulus verstilis; - fijo, tbulus fixus; -
riodstico, diariorum scriptorum socetas vel lanzatorpedos, v. esta voz; - nen, - de luz
collgium; foederati diariorum scriptores; - fluorescente, tbulus fluorescens vel luc-
del acero, foederati chlybis fabricatores; v. fluus; - de bicicleta, v. cuadro; - de descarga,
sindicato. fstula exonerria; - de escape, tubus emiss-
rius vel vaporus; postcus tubus; - de gas,
t-shirt: tuncula manicata in T ltterae for- ductus gsifer; - de goma, fstula gmmea; -
mam confecta. de imagen, - de reproduccin, tubus televis-
ficus; - de rgano, rgani fstula; - de tel-
Tsunami: tsunamum, i n. Sin : illud phae- fono, v. auricular; - de visin directa, tubus
nmenon, quod Tsunami appellatur. visionis directae; en forma de - o provisto de
-, tubulatus; fistulatus; conducir agua con
tuba : tuba, ae f. tubos, aquam tubis (vel fstulis) dcere.

tubrculo: tubrculum, i n. Sin: tuber, ris n. tubular: tubulatus, a, um. Sin: fistulatus.

tuberculosis: tuberculosis, is f. Sin: phthisis, tuciorismo: tutiorismus, i m. Sin: doctrina


is f (ac -im); tabes, is f; tuberculorum tabes sentntiae tutiori favens; sentntiae tutioris
vel phthisis. Uso: - sea, ssium tabes; - pul- legique propioris observntia.
monar, phthisis pulmonalis; enfermo de -, v.
tuberculoso; padecer -, phthisi (vel tabe, vel tuciorista: sust tutiorista, ae mf. Sin: sentn-
pctore) laborare; es consumido lentamente tiae tutioris sectator, fautor, defensor // adj tu-
por la -, lenta tabe perditur vel consmitur. tiorismum sequens. Sin: tutiorismo favens;
(referente al tuciorismo) ad tutiorismum t-
tuberculoso: (perteneciente o relativo al tu- tinens.
brculo) ad tber (vel ad tubrculum) prti-
nens // (que padece tuberculosis) tugurio: tugrium, ii n. Sin: casa; gurgs-
tuberculosus, a, um. Sin: phthsicus; phthisi tium. Uso: - pequeo, tugurolum; tugurin-
(vel tabe, vel pctore) laborans, affectus, in- culum; csula; rudis domncula.
fectus; tuberculorum tabe (vel phthisi) labo-

1088
turbina

tul: crbasus, i m. Sin: crbasus reticulatus; cha, cunculus sub Freto Gllico; submarinus
ralla tullensis; textura tullensis. Uso: - de specus (ferrivirius) gallo-britnnicus; ferri-
seda, sricum tullense; ralla srica. virius specus submarinus subter Freto
Gllico (fossus); - en forma de tubo, cuncu-
tulipn: tlipa, ae f. lus tubulatus; - en la montaa, transfossus
mons; construir un -, specum constrere.
tumbaollas, v. glotn.
tunicela: (pequea tnica de los antiguos)
tumbilla, v. calentador (- de cama). tnica, ae f // (vestidura episcopal, a modo de
dalmtica) tunicella, ae f. Sin: tuncula; tun-
tumor: tumor, ris m. Uso: - maligno, tumor cula sacra.
malignus; que tiene -, tumore affectus; cura-
cin de los -, oncotherapa (-ae f); tumorum Tunicia: Tunsia, ae f. Uso: de -, v. tunecino.
curationes fpl.
tupamaro: tup(ac)amarensis, is m. Sin: tu-
tumoral: tumoris prprius. Sin: ad tumorem pamarensis bellator; tromcrates uruquaria-
spectans; tumoris (gen). nus vel uruguarianus.

tmulo: (sepulcro levantado de la tierra) t- tup: (copete, mechn) capillorum tufa vel
mulus, i m. Sin: tmulus honorrius; cenot- cirrus // (fig y coloq, desfachatez) impudn-
phium, ii. Uso: - pequeo, cenotapholum. tia, ae f. Sin: petulntia; proccitas; protrvi-
tas.
tumultuario, v. tumultuoso.
turba: (combustible fsil) turfa, ae f. Sin:
tumultuosamente: tumultuose; v. turbulen- torba; carbo (-onis m) recntior; carbo fssilis
tamente. recntior.

tumultuoso: tumultuosus, a, um; v. turbu- turbacin: nimi turbtio, perturbtio, con-


lento. turbtio. Sin: nimi trepidtio, tremor, con-
fsio.
tundra: rctica, orum npl. Sin: tesca vel tes-
qua rctica; septentrionalis palus (-dis f). turbal: ulgo (-gnis f) turfcea.

tunecino o tuneco: tunesiensis, e. Sin: tune- turbante: tulbans, antis m. Sin: tira vel ti-
tinus. Uso: los -, Tunesienses, ium mpl. ras, ae f; cpitis fscia; fscia capitalis. Uso:
que lleva el -, tiaratus; tiar (vel tulibante)
tnel: cunculus, i m. Sin: specus, us m ; cu- tectus vel ornatus.
niculata via. Uso: - ferroviario, specus ferri-
virius; ferratae viae cunculus; cunculus turbarse: perturbari. Sin: conturbari.
trmini prvius; cunculus frreis xibus (vel
frreis dctibus) stratus vel constratus; - sub- turbera, v. turbal.
marino, submarinus specus; cunculus sub-
aquneus; ferrivirius specus submarinus; - turbina: (rueda hidrulica) turbnea, ae f
subterrneo, subterrneus cunculus; - vial, (mchina). Sin: rota aquria, aqulega, vers-
specus virius; - bajo el Canal de La Man- tilis; turbo, bnis m; phalanga turbinalis; m-

1089
turbin

china trbine acta. Uso: - axial, turbnea axi- volupturiae vel voluptriae; delectationis
ria, - radial, turbnea radiosa; - de vapor, tur- caus peregrinationes; peregrinationes delec-
bnea vaporria. tandi caus susceptae. Uso: oficina de -, pe-
riegsis procurandae sedes // (aficin a
turbin: turbo, bnis m. Sin: procella; nubi- viajar) peregrinandi (vel peregrinationis, vel
frgium; tempestas. peregrinationum) stdium; stdium peregri-
nationum delectablium; stdium peregri-
turbocompresor: turbocompressrium, ii n. nandi delectationis (vel voluptatis) caus.
Uso: amante del -, peregrinator; studiosus pe-
turbohlice: turbohlica, ae f. Sin: hlica regrinandi; los aspectos positivos del -, quid-
phalang turbinali impulsa. quid boni in stdio peregrinationum
delectablium inest // hacer -, practicar el -,
turbonada, v. turbin. peregrinari. Sin: delectationis vel voluptatis
caus peregrinari; sui delectandi caus pere-
turbopropulsor, v. turbohlice. grinari; peregrinationes delectationis caus
suscpere.
turborreactor: turboreactrium, ii n. Uso:
avin -, turboreactrium (aroplanum); reac- turista: periegta vel periegtes, ae m. Sin:
tria aronavis turbinalis; buque -, turbore- periegticus, i m; excursionista; peregrina-
actria (navis). tor; peregrinus; pergrinans; assduus excur-
sor; frequens excursator; voluptrius vel
turboventilador: turboventgenum, i n volupturius viator; delectationis caus pere-
(instrumentum). Sin: ventgenum instrumen- grinator. Uso: - que viaja en avin, perieg-
tum turbinale. ticus volans vel in volando; grupo de
turistas, grex periegetarum; invasin de tu-
turbulentamente: turbulente; v. tumultuosa- ristas, periegeticorum invsio.
mente.
turstico: periegticus, a, um. Sin: excursio-
turbulento: turbulentus, a, um; v. tumul- nsticus; excursatrius; ad rem periegticam
tuoso. prtinens. Uso: localidad -, nbilis insigni
spectculo locus; regiones -, regiones perie-
turco: adj turcus vel turchus, a, um. Sin: tr- gticae; viaje -, periegticum vel excursat-
cicus vel trchicus. Uso: el Imperio -, Turca- rium iter (itneris n); excursus, us m.
rum Imprium // (natural de Turqua)
Turcus vel Thurcus, i m // lengua -, turca vel turmalina: turmalinus, i m.
trcica lingua. Sin: turcus vel trcicus sermo.
turno: (orden en que se debe hacer algo)
turbulo: thurbulum vel turbulum. Sin: acerra. ordo, dnis m; (la vez en que le toca a alguien
hacer algo) vices fpl (solo en nom y ac; y en
turiferario: thuriferrius vel turiferrius, ii m. dat y abl, vcibus) // (alternancia, sucesin)
vicissitudo, dnis f. Uso: el - de los discursos,
turismo: (actividad o hecho de viajar por vices loquendi; - de trabajo, perae vicissi-
placer) periegsis, is f; res periegtica. Sin: tudo; por -, per vices; vcibus; rdine; ex r-
excursionismus; peregrinari; peregrintio dine; alternis vcibus (alternativamente),
volupturia vel voluptria ; peregrinationes vicissim (recprocamente); hacer su -, vices

1090
twist

suas fcere; mantener el -, rdinem servare;


es mi - de hacer algo, meae sunt partes li-
quid fcere.

turnarse: per vices gere. Sin: in vicem


gere; alternis vcibus gere.

Turqua: Turca vel Turcha, ae f. Sin: Turco-


rum Res pblica; Trcica vel Trchica resp-
blica (el estado); Turcorum rgio (el pas);
Turcorum imprium vel dcio (el imperio, el
dominio).

turrn: lucuns, untis m. Sin: torro, onis m;


amygdlinus mellitusque lucuns; crustum ex
melle amygdalisque confectum.

tutear: voce tu uti.

tutela: (autoridad conferida por la ley para


cuidar de la fortuna de un menor) tutela, ae
f. Uso: ejercer la -, tutelam grere vel admi-
nistrare; encargarse de la - de uno, alicius
tutelam suscpere; estar bajo la - de alguien,
in tutela alicius esse; tutori subesse; in tuto-
ris potestate esse; estar fuera de -, suae spon-
tis esse; sui iuris esse; poner a uno bajo la -
de otro, licui tutorem dare; ser puesto bajo
-, tutorem accpere // (proteccin, salvaguar-
dia) tutio, onis f. Uso: - de los propios dere-
chos, (legtima) suorum irium tutio.

tutelar: dep tueri. Sin: tutari; custodire; pro-


tgere // adj tutelaris, e. Sin: ad tutelam tti-
nens.

tutor: (defensor, protector) tutator, oris m.


Uso: - de la paz, tutator pacis.

tuya: thya, ae f; thyum, i n.

tweed : txtile lneum scticum.

twist: salttio distorta vel tortuosa. Uso: bai-


lar un -, distorte vel tortuose saltare.

1091
U
ubicacin: positura, ae f. Sin: psitus, us m; ulceroso: (que est lleno de lceras) ulcero-
postio; situs positusque. sus, a, um // (que tiene aspecto de lcera) l-
cerae smilis, e. Sin: spciem lceris
ubicar: pnere. Sin: collocare. praebens.

ubicuidad: ubquitas, atis f. Sin: plribus Ulster (Irlanda del Norte): Ultnia vel Hul-
locis praesntia; (- de Dios) omnipraesntia. tnia, ae f. Uso: del -, ultoniensis, e.

ucase: (decreto del zar) imperatoris decre- ulster (prenda de vestir): superindumentum
tum. Sin: imperatrium edictum, praescrip- ultonianum.
tum, iussum; Rssiae Cesaris edictum //
(orden gubernativa injusta y tirnica) impe- ultimtum: ultimatum, i n. Sin: ultimatum
riosum edictum. postulatum; (pacis) extrema condcio; extre-
mae condiciones; ltima commintio; ex-
Ucrania: Ucrana, ae f. trema denuntitio; denuntitio belli. Uso: da
del -, ltimus dies statutus; dies extremae
ucranio o ucraniano: adj ucranus. Sin : condicionis; dar, dirigir, mandar un -, ltimo
ucranicus // hab Ucrani, orum. interpellare vel denuntiare; extremam condi-
cionem propnere vel statere; extremas con-
UFO, v. OVNI. diciones impnere; extremam denuntiationem
fcere; dirigir un - con vencimiento fijo,
Uganda: Uganda, ae f. extremas condiciones ad statutum tempus
impnere; rechazar un -, condicionem
ugands: adj ugandensis, e // hab Uganden- respere.
ses, ium.
ultrajar: iniri (con hechos) vel contumli
ujer: (portero) initor, oris m. Sin: ostirius; (con palabras) liquem affcere. Sin: ini-
stii custos // (empleado subalterno de algu- riam licui fcere. Uso: - con palabras, ver-
nos tribunales) appritor, oris m. Sin: accen- borum contumliis liquem insectari.
sus, i m; admissionalis, is m; cubiculrius.
ultramoderno: recentssimus, a, um. Sin:
lcera: ulcus, cris n. Uso: - duodenal o del mxime vel summe modernus.
duodeno, duodeni ulcus vel ulcertio; - pe-
quea, ulcsculum, i n; - purulenta y sangui- ultramontano: transmontanus, a, um. Sin:
nolenta, vmica, ae f. translpicus; ultra montes.

ulceracin: (accin de ulcerar) ulcertio, ultramundano: transmundanus, a, um. Uso:


onis f. Sin: exulcertio; ulcerandi actus (-us espacios -, transmundana sptia.
m) // (lcera) ulcus, cris n.
ultranza: a -, ad (vel in) extremum. Sin: ad
ulcerar: ulcerare vel exulcerare. ltimum; sine missione.

1092
unifamiliar

ultrarrpido: ultrarpidus, a, um. Sin: su- UNESCO : UNESCO Socetas. Sin: Socetas
percleris, e; celrrimus; pernicssimus; m- UNESCO appellata; Socetas quam compen-
xima celeritate motus. diriis ltteris UNESCO vocant; Unitarum
Nationum Institutum educationi, scintiae
ultrarrojo: ultrarubens. Sin: ultrarbeus. humanoque cltui provehendo; institutum
educationi et nimi culturae et scintiae adau-
ultrasnico: ultrasnicus, a, um. Sin: soni gendae; Supremum Conslium ltteris apud
fines excedens; repgula soni sperans. omnes ppulos provehendis; Institutum uni-
tarum Nationum educationi et scintiae et hu-
ultrasonido: ultrasonus, i m. Sin: ultrasni- mano cltui provehendis.
tus, us m; sonus non audbilis.
ungentario: (fabricante de ungentos) se-
ultrasonoro: ultrasnicus, a, um. Sin: sonum plasirius, ii m.
(vel sonos) excedens.
ungento: unguentum, i n. Sin: blsamum;
ultraterreno: ultramundanus, a, um. seplsium; ammum vel ammon, i n; opo-
blsamum. Uso: - para los labios, ceratum
ultratumba: vida de -, vita post hanc futura. labiale.
Sin : vita quae post mortem futura est // (m-
bito ms all de la muerte) sedes mortuorum uniata: nias, atis m.
vel animorum; nferi, orum mpl.
unicameral: uniconsiliaris, e. Sin: monocon-
ultravioleta: ultraviolceus, a, um. siliaris.

ultravirus: ultravirus, i n. unicelular: unicellularis, e. Sin: unus cllu-


lae; un constans cllul.
umbela: umbella, ae f.
unicidad: uncitas, atis f.
umbilical: umbilicaris, e.
unicolor: uncolor, oris m. Sin: monochro-
umbral: limen, mnis n. Uso: - de la concien- matus.
cia, limen conscintiae.
unicornio: adj unicornis, e. Sin: unicrnuus
uncial: uncialis, e. Sin: insularis. Uso: letra // sust unicornis, is m. Sin: unicornu, us n;
-, lttera grandis. monceros, tis m; rhinceros, tis m.

uncin: (accin y efecto de ungir) nctio, unidad: (cantidad que se toma como medida
onis f // - de los enfermos, nctio infirmorum; comn) nitas, atis f. Uso: - electrostticas,
administrar la - de los enfermos, unctionem electromagnticas, unitates electrostticae,
infirmorum licui ministrare; v. exremaun- electromagnticae; - radiactiva, - de masa de
cin // (fig, - espiritual) nctio spiritualis. emanacin de radio, v. medida (- curie).
Sin: suavis quidam caelstium rerum sensus
(-us m) // (devocin) petas, atis f. Sin: pieta- unifamiliar: unus famliae. Sin: ad unam
tis spcies. famliam spectans. Uso: casa -, unus fam-
liae domus.

1093
unificador

unificador: unficus, a, um. dicatus, perpensus; romper - un tratado, pac-


tum conventum ex una tantum parte, ltera
unificar: unificare. posthbita, frngere vel violare.

uniforme: adj uniformis, e. Sin: aequalis; unimog: currus tractrius unimog.


unus formae, vel gneris, vel modi; sibi sem-
per constans. Uso: estilo -, aequale orationis unin: (accin de unir) nio, onis f. Sin:
genus; movimiento -, aequalis motus // sust inctio; coninctio, copultio. Uso: - de
vestis uniformis. Sin: uniforme vestimentum; cosas, rerum copultio; - de las palabras,
insignis vestis; insigne, is n; schema, tis n; verborum copultio // (concordia de volunta-
trbea, ae f. Uso: - deportivo, vestis lusria; des o dictmenes) concrdia, ae f. Sin: con-
lusrium indumentum; - militar, insigne, is snsio, onis f; nio, onis f. Uso: - de amistad,
n; militare vestimentum; hbitus vel vestitus necessitudo, dnis f; - de los corazones, ani-
militaris; alto - militar, militaris ornatus; de - morum (vel voluntatum) coninctio; obtener
(militar), militari vestimento indutus; ornatu la - de las dos partes, partes (in unum)
militari insignis; - de futbolista, pedildii vel coningere // (alianza, confederacin) soce-
pedilusris vestis; - de motorista, machina- tas, atis f. Sin: consocitio; sodlitas; sodal-
toris schema. cium. Uso: - aduanera, commnitas portrii;
- Atlntica, Unio Atlntica; - Catlica Ita-
uniformidad: unifrmitas, atis f. Sin: aequa- liana Comerciantes, Socitas Cathlica Itali-
blitas. Uso: - de pronunciacin, unifrmitas corum Mercatorum; - econmica y
pronuntiationis. monetaria, unio oeconmica atque monetalis
(vel monetria); - Europea, Unio vel Countio
unignito: adj unignitus, a, um. Sin: unge- Europaea; Europaea Commnio; - India,
nus // sust ungena, ae mf. Sin: nicus flius. Unio Indica ; - Monetaria Europea, Unio
Uso: el - (Dios), Ungena Deus; Unignitus Europae monetria; - poltica, conspirtio; -
Flius. Postal Universal, Unio Tabellria (vel Cur-
sria) Universalis; - social, consocitio; - So-
unilateral: (que se refiere a una parte o as- vitica, Unio Sovitica; Foederatae Rssiae
pecto) unilateralis, e. Sin: unus partis; ad Civitates; - de las repblicas Socialistas So-
unam tantum partem prtinens; unam solm- viticas, Unio Rerum publicarum Socialista-
modo partem respciens. Uso: contrato -, sti- rum Sovieticarum; - entre todos los Estados,
pultio unus paciscentis vel contrahentis // universarum gntium socetas // - Misionera
(que considera la cosa desde un solo punto del Clero, Cleri sodlitas sacris missinibus
de vista) curtus, a, um. Uso: juicio -, curta provehendis; Cleri sodalcium sacris missi-
sentntia. nibus adiuvandis // - matrimonial, matrim-
nium; conigium; connbium.
unilateralidad: unilaterlitas, atis f.
unionismo: unionismus, i m. Sin: unionis
unilateralismo: singularum prtium sentn- stdium.
tiae.
unionista: unionista, ae mf. Sin: unionis fau-
unilateralmente: unilaterliter. Sin: ex una tor vel studiosus.
tantum parte. Uso: - conocido, juzgado, va-
luado, non omni ex parte notus, cgnitus, iu- unisex: ad ambo sexus ttinens. Sin: utrique

1094
UNIX

sxui aptus. Uso: vestimenta -, vestimenta Sin: oecumenismi fautor.


(-orum npl) utrique sxui apta.
universalizacin: divulgtio, onis f.
unsono: (que tiene el mismo tono o sonido)
unsonus, a, um. Sin: unus soni. Uso: tres universalizar: (hacer universal) liquid uni-
voces -, tres voces unsonae // (unisonancia) versum rddere. Sin: ad universalitatem re-
concinntia, ae f. Uso: cantar al -, eadem ferre // (generalizar) universim dcere;
voce cnere; concnere; voces al -, voces con- generatim atque universe loqui // (difundir al
cinentes // fig, al - (sin discrepancia, con una- mximo) ad plrimos permanare, fndere,
nimidad) mnium consensu. difflere.

unitario: (perteneciente o relativo a la uni- universidad: univrsitas, atis f. Sin: studio-


dad) unitatis (gen) // (nico, no vario) nicus rum univrsitas; (mximum) athenaeum; uni-
vel unus, a, um. Sin: unitrius; niter aptus; vrsitas litterarum disciplinarumque. Uso: -
ad unitatem redactus. Uso: precio - o por uni- libre, lbera studiorum univrsitas; - Catlica
dad, prtium unitrium // (partidario de la del Sagrado Corazn, Univrsitas Cathlica,
unidad en materia poltica) unitatis fautor // quae a sanctssimo Corde Iesu denominatur;
(partidario de la unidad nacional) ptriae Cathlicum Athenaeum quod a nmine Sanc-
unitatis studiosus // (seguidor de la doctrina tssimi Cordis Iesu inscrbitur, vel cui ttulus
cristiana del unitarismo) unitrius vel antitri- (vel cui nomen) a Sanctssimo Corde Iesu; -
nitrius. Sin: unitarismi ssecla. Hebrea de Jerusaln, Hebraea studiorum
Univrsitas Hierosolymitana; - politcnica,
unitarismo: (doctrina u opinin de los unita- Univrsitas Polytchnica; - Pontificia
rios) unitarismus, i m // (doctrina cristiana Salesiana, Pontificia studiorum Univrsitas
que no reconoce en Dios ms que una sola Salesiana; - de Harvard, Univrsitas Harvar-
persona) unitarismus, i m. Sin: unitariorum diensis; rector de la -, universitatis praeses
doctrina vel heresis (-is; ac -im f). (-sdis m) // (sede) mxima studiorum sedes.
Sin: mximum studiorum domiclium.
unitivo: unitivus, a, um.
universitario: (perteneciente o relativo a la
univalente, v. monovalente. universidad) universitrius, a, um. Sin: aca-
dmicus; ad studiorum universitatem ttinens
universal: universalis, e. Sin. universus; ca- // sust universitrius, ii m. Uso: estudiante -,
thlicus; oecumnicus; mnium (gen). alumnus acadmicus; studiorum universitatis
alumnus; athenaei alumnus vel discpulus;
universalidad: (calidad de universal) uni- superiorum scholarum discpulus; altiorum
verslitas, atis f // (totalidad) univrsitas. disciplinarum alumnus; altioris rdinis alum-
Uso: la - de los seres, univrsitas rerum; res nus; ivenis universitatem frequentans vel c-
universae; universa, orum npl. lebrans; ivenis universitati addictus;
profesor -, studiorum universitatis professor
universalismo: universalitatis stdium. vel doctor.

universalista: (relativo al universalismo) ad unvoco: unvocus, a, um.


universalitatis stdium spectans // (partidario
del universalismo) universalitatis studiosus. UNIX Inform : Unix, cis m.

1095
UNO

UNO (United Nations Organization), v. uranolito: uranlithus, i m. Sin: bolis, dis f.


ONU.
uranometra: uranomtria sive -metra, ae f.
ua: - de los hombres, unguis, is m (abl Sin: doctrina de sidribus (vel de astris) me-
ungue vel ungui) vel unguculus (especialm tiendis interpositisque sptiis; ars sidribus
en pl, unguculi; en los dedos de las manos y metiendis eorumque intervallis (medicin de
de los pies); ngulus, i m (en los dedos de los los astros y de sus distancias); doctrina de s-
pies); - de las aves, flcula, ae f; - de los ca- derum mtibus; ars sderum mtibus metien-
ballos, ngula, ae f. Uso: comerse las -, un- dis (en el sentido de ciencia o arte referente
gues vel unguculos rdere vel arrdere; al movimiento de los astros).
cortarse las -, ungues vel unguculos rese-
care, subsecare, recdere; limpiarse las -, un- uranomtrico: uranomtricus, a, um. Sin: ad
gues vel unguculos purgare; morderse las -, uranomtriam ttinens.
ungues vel unguculos mordre.
uranmetro: uranmetrum, i n.
upload (Inform), cargar: mttere (liquid ad
rete). Sin: impnere. uranoplastia: uranoplstica, ae f; uranopls-
tice, es f. Sin: ars uranoplstica.
uralita: aeternites, is f.
uranoplstico: uranoplsticus, a, um. Sin: ad
uranfero: urnifer, fra, frum. Sin: urnio uranoplsticam (vel ad uranoplsticen) spec-
abundans vel refertus. tans.

uraninita: pissuranites, ae m. urbanidad: (cortesana) urbnitas, atis f.


Sin: civlitas; cmitas; humnitas. Uso: ma-
uranio: urnium, ii n. Uso: desintegrar el -, nual de -, urbanitatis liber // (buenos moda-
tomos urnii disingere. les) urbanitatis offcia. Sin: urbani mores;
urbana agendi loquendique rtio.
uraniscoplastia: uraniscoplstica, ae f; ura-
niscoplstice, es f. Sin: ars uraniscoplstica. urbanismo: (ciencia que se refiere a la cons-
truccin y ordenacin de los poblados) urba-
uranita: uranites, is f. nismus, i m. Sin: dividendae (vel limitandae,
vel aedificandae) urbis rtio vel scintia //
uranografa: uranogrphia sive -grapha, ae (conjunto de medidas en orden al desarrollo
f. Sin: caeli (vel sideralis, vel caelstium) des- armnico de los poblados) ars urbana domi-
crptio. clia aptandi // (fenmeno por el cual se veri-
fica una concentracin creciente de la
uranogrfico: uranogrphicus, a, um. poblacin en las ciudades, a causa de la in-
migracin de personas que dejan la agricul-
urangrafo: urangraphus, i m. Sin: urano- tura) vitae urbanae stdium. Sin: urbanae
grphiae studiosus, cultor, peritus. vitae cupditas; stdium demigrandi ex agris
et in urbem se conferendi; ruricolarum st-
uranoltico: uranolthicus, a, um. Sin: ad dium incolendae urbis; in urbes commigrtio;
uranlithum prtinens. commoditatum urbis amor // (rasgo lings-
tico propio de la ciudad) urbanismus, i m.

1096
URL

Sin: urbanus sermo; linguae vel sermonis uretritis: (inflamacin de la membrana mu-
forma prpria urbis. cosa que tapiza el conducto de la uretra)
urethrtes, is f. Sin: urethrae inflammtio, in-
urbanista: urbanista, ae m. Sin: rbium dis- fltio; mictualis vel urinalis viae inflammtio,
ponendarum peritus. infltio // (blenorragia) v. esta voz.

urbanizacin: frequenttio et occuptio r- uretroscopia: urethroscpia sive -scopa, ae


bium // (transformacin del estilo de vida de f. Sin: urthrae inspctio.
un poblado al de las ciudades) ad urbis for-
mam convrsio vel progressus. Sin: ad civiles uretroscpico: urethroscpicus, a, um.
mores conformtio.
uretroscopio: urethroscpium, ii n.
urbanizar: urbanum effcere. Sin: cmitem
vel liberalem fcere; civilem rddere; uretrotoma: urethrotmia sive -toma, ae f.
ad urbanitatem informare, mollire, expolire; Sin: urethrae amputtio; urethrae (vel mic-
ad urbis formam redgere; ad urbis tualis, vel urinalis viae) sctio.
similitdinem instrere.
uretrotmico: urethrotmicus, a, um. Sin: ad
urbano: urbanus, a, um. Sin: rbicus // fig ci- urethrotmiam spectans (concerniente o re-
vilis, comis, cmmodus, humanus. lativo a la uretra); ad urethrtomum prti-
nens (concerniente o relativo al uretrtomo).
urea: Qum ura, ae f.
uretrtomo: urethrtomum, i n.
uremia: urhemia sive urhaema, ae f.
urgente: no es -, nihil urget; properato opus
urmico: urhemicus, a, um. Sin: ad urhe- non est.
miam prtinens.
urgir: (impulsar, hostigar) urgre liquem
urter: urter, ris m. Sin: urinae iter. (ut ). Sin: instare; prmere; strngere // (co-
rrer prisa) liquid urgere. Sin: instare. Uso:
urtera, v. uretra. urge actuar, agendi necssitas instat.

urtico: urticus, a, um. Sin: urinrius; uricemia: urichemia sive -haema; urice-
urthrae (gen); ad urthram (vel ad mictua- mia sive -aema, ae f.
lem viam, vel ad urinalem viam) ttinens.
rico: (concerniente o relativo al cido
uretra: urthra, ae f. Sin: mictualis vel uri- rico) ricus, a, um // (urinario) urinalis, e.
nalis via; fstula urinria; canalis quo meat Sin: mictualis; mictrius.
urina.
urinario: adj urinrius, a, um. Sin: urinat-
uretral, v. urtico. rius; urticus // (lugar para orinar) secessus
(-us m) urinrius.
uretrectoma: urethrectmia sive -toma, ae
f. Sin: urethrae (vel mictualis, vel urinalis URL (Inform) (acrstico de Universal Re-
viae) detrctio, exstirptio, evlsio. source Locator, localizador universal de

1097
urolitiasis

los recursos): Universale Rerum Locatrum USA, v. Estados Unidos.


vel Locatrium.
usar: liquid adhibre. Sin: liquid usurpare;
urolitiasis: urolithasis, is f. Sin: calculorum liqua re uti. Uso: - la computadora, ordina-
morbus. trum (vel computatrum) adhibere vel exer-
cre.
uroltico: ad urlithum (vel ad clculum, vel
ad vesicae clculum) ttinens. usual: usitatus, a, um. Sin: suetus; consuetus;
slitus.
urolito: urlithus vel urlithos, i m. Sin: cl-
culus, i m; vesicae clculus. usuario: usurius, ii m. Sin: utens, entis;
fruens; dhibens; prticeps, cpis m. Uso: los
urologa: urolgia sive -loga, ae f. Sin: de re - del telfono pblico, partcipes pblici tele-
mictuali (vel de re mictria, vel de re urinali) phni.
doctrina, disciplina, scintia; medicina de re
mictuali, mictria, urinali. usufructo: usus fructus vel ususfructus, us m.
Sin: usus et fructus; usus fructusque. Uso:
urolgico: urolgicus, a, um. perder el -, usum fructum amttere.

urlogo: urlogus, i m. Sin: urolgiae peri- usufructuar: usumfructum habere. Sin: usu-
tus; morborum urinae peritus. fructu uti.

uroscopia: uroscpia sive -scopa, ae f. Sin: usufructuario: adj usufructurius, a, um.


urinae examen vel inspctio. Sin: fructurius // sust usufructurius, ii m.
Sin: fructurius.
urraca: pica, ae f.
usurar: fenerare vel fenerari. Sin: multum
U.R.R.S.: Foederatae Res Pblicae Soviti- (vel nimis) fenerare vel fenerari; mtuam pe-
cae. Sin: Foederatae Communistarum Rs- cniam sub usura dare.
siae Respblicae, Civitates; Foederatae
Russiarum Respblicae vel Civitates; Unio usurario: feneratrius, a, um.
Rerum Publicarum Socialistarum Sovietica-
rum; Foederatae Civitates Socialsticae So- usurear, v. usurar.
viticae; v. Unin Sovitica.
usurero: adj usurrius, a, um. Uso: inters -,
urticaria: (enfermedad) urticria, ae f. Sin: fenus (-nris n) inquum, iniqussimum,
morbus urticrius // (comezn) pruritus (-us grande // sust fenerator, oris m. Sin: tocllio,
m) urticrius // (fiebre) febris urticria. onis m. Uso: ser -, fenerare vel fenerari; pe-
cniam vel pecnias fenerari; pecniam oc-
Uruguay: Uruquria, ae f. Sin: Uruguia. cupare grandi fnore.

uruguayo: adj uruquarianus, a, um. Sin: uru- utensilio: instrumentum, i n (sobre todo con
guaianus; uruguaiensis, e // hab Uruquariani, valor colectivo). Sin: utnsile, is n; supellex,
Uruguaiani, orum mpl; Uruguaienses, ium lectlis f; vas, vasis n. Uso: - agrcolas, instru-
mpl. mentum rsticum; rstica instrumenta; - do-

1098
Uzbekistn

msticos, utenslia, ium npl; utenslia doms- num commentum; commentum (ficcin, ima-
tica; supellex domstica; - elctricos, utens- ginacin); smnium (sueo, quimera); res
lia elctrica; - de bao, balneria, ium npl; vana vel commentcia; inanis cogittio;
los - de caza, instrumentum venatrium; los vanae vel commentciae rei cogittio; vana-
- de cocina, instrumentum coquinatrium; rum rerum cogittio; vana rei cogittio vel
culinarum instrumenta; vasa (-orum npl) co- propostio. Uso: esto es una -, hoc somniantis
quinria; fictlia coquinria; - de hierro o est; sera una - creer , somniantis est pu-
guarnecido con hierro, ferramentum, i n; tare
ferramenta, orum npl.
utpico: utpicus, a, um. Sin: commentcius;
til: adj tilis, e. Sin: aptus sui; ad usum fictus; vanus; inanis. Uso: es -, a vitae con-
bonus; consentneus; accommodatus; ad suetdine abhorret.
utilitatem spectans. Uso: ser -, sui esse; ex
usu esse; tilem, e esse; ser - a alguien, esse utopista: adj smnians, antis. Uso: filsofo -,
ex usu alicius; esse sui licui; licui pro- smnians philsophus // sust utopista, ae mf.
desse // sust, v. utensilio. Uso: tiles de es- Sin: somniator m; somniatrix f; qui vel quae
critorio, utenslia vel instrumenta scriptria. sibi fingit rem commentciam.

utilitario: utilitrius, a, um. Sin: ad utilitaris- uva : uva, ae f. Uso : - moscatel, bumastus, i
mum prtinens; ad cmmodi stdium tti- f; - seca, v. pasa; - de mesa, uva cibria.
nens. Uso: finalidades -, suae utilitatis
conslia // coche -, utilitria, ae (autoraeda, Uzbekistn: Usbekistnia, ae f. Uso: de -, us-
vectura). Sin: utilitrium, ii (vehculum); bekistanianus, a, um.
autoraeda ad utilitatem potssimum confor-
mata.

utilitarismo: utilitarismus, i m. Sin: eorum


rtio (doctrina), qui mnia ad utilitatem rfe-
runt; ad utilitatem redctio.

utilitarista: (partidario o defensor del utili-


tarismo) utilitarista, ae mf. Sin: utilitarismi
fautor, studiosus; cmmodi sui studiosus //
(perteneciente o relativo al utilitarismo) v.
utilitario.

utilizacin: in usum convrsio.

utilizar: uti (vel abuti) + abl. Sin: in usum


convrtere. Uso: - el tiempo libre, otio (vel
tii tempore) uti; horis subsicivis uti.

utopa: (pas imaginario) commentcia cvi-


tas // (sistema o plan que parece imposible de
realizar) utpia sive utopa, ae f. Sin: utopia-

1099
V
vaca: vacca, ae f. Uso: - locas, vaccae insa- vacuna: vaccnum, i n. Sin: vaccinum serum;
nae. pstula vaccina; vaccinum virus; vaccinum
pus (puris n). Uso: - antimalaria, vaccinum
vacacin: vacntia, ae f. Sin: vactio, vaci- antimalricum.
tas; a mnere vactio. Uso: da de -, fria;
dies (diei m) feriatus // vacaciones, friae, vacunacin: vaccintio, onis f. Sin: vaccini
arum fpl. Uso: - anuales, nnuae friae quas viri (vel seri) instio, inocultio; vaccini puris
vocamus; el perodo de las -, tempus (-pris insrtio; vaccinae pstulae immssio. Uso: -
n) vcuum; feriarum tempus; los das de va- antivarilica, vaccintio antivarilica.
caciones, dies (dierum mpl) feriati; - escola-
res, friae scholares vel scholarum; feriati vacunado: vaccinatus, a, um. Sin: vaccino
scholarum dies; studiorum intervallum; - es- pure (vel viro) infectus.
tivas o de verano, friae aestivae; aestiva
quies a labribus; - navideas, friae natal- vacunador: vaccinator, oris m.
ciae; - pascuales, friae paschales; vacacio-
nes de otoo, friae autumnales; - Latinas, vacunar: vaccinare. Sin: vaccnum (vel vac-
Friae Latinae; quien est de -, homo f- cinum virus, vel vaccinum pus, vel vaccinum
rians; homo frias agens; felices - !, laetas serum, vel vaccinam pstulam) licui incere,
frias age (gite)! // dar vacaciones, frias ingrere, immttere, inoculare, insrere; vac-
dare; durante las vacaciones, per frias; fe- cino liquem infcere.
riarum tmpore; per feriarum tempus; pasar
vacaciones, feriari; frias pergere; feriarum vacuno: vaccnus, a, um.
tempus transgere; tener vacaciones, frias
habere; tener dos, tres das de vacaciones, vacunoterapia: vaccinotherapa, ae f. Sin:
habere frias in bduum, in trduum; tomar morborum cura per vaccinationes; curtio
vacaciones, frias gere; estoy de vacaciones, vaccinatione peracta; curationes vaccin ps-
frior; vaco; tior; feriatus sum; feriarum tul peractae; curationes ope vaccinationis;
mihi tempus est. curtio ope vaccini suppeditationis.

vacilar: (tambalearse una cosa) vacillare. vacuola: vacola, ae f.


Sin: labare; labscere. Uso: hacer -, labefac-
tare; labefcere; la memoria -, memria labat vademcum: adversria, orum npl.
// (titubear, estar irresoluto) v. titubear.
vagabundaje: errtio, onis f. Sin: error, oris
vaco: (espacio) inane, is n. Uso: caminar m.
por el -, per inane ambulare; viajes por el -,
per inane itnera; ir por el -, por espacios -, vagabundear: vagari. Sin: pervagari; cir-
innia prvehi; lanzarse al -, in inane se pro- cumferri; errare; pererrare; otiosus vagor.
cere; vagar por el -, per inane (vel per innia
sptia) vagari // (cavidad o hueco de algunas vagabundo: adj vagabundus, a, um. Sin:
cosas) cvitas, atis f. errabundus; errticus; errans // sust erro, onis

1100
valija

m. Sin: larfuga, ae m; homo vagus vel err- // (cscara tierna de las leguminosas) sliqua,
ticus; qui domo caret // (trotamundos) v. esta ae f. Sin: baccellum; follculus; involcrum ;
voz. theca ; vlvolus.

vagamundo, v. trotamundos. vainilla: vanilla, ae f. Sin: aromtica vanilla.

vagina: vagina, ae f. Sin: caverna vel fvea vaivn: - de gente, frequntia, ae f. Sin: oc-
genitalis. curstio; hminum frequntia; multitudo
(-dnis f) inmbulans; frequens multitdinis
vaginal: vaginalis, e. inambultio.

vagn: currus, us m. Sin: carrus, us m; vajilla: vasa, orum npl. Uso: - mrrina, vasa
ochima, tis n (dat y abl pl tis). Uso: - blin- mrrina; - de barro, fictlia, ium npl; - de co-
dado, currus ferrivirius loricatus, cataphrac- cina, vasa coquinria; - de mesa, escria,
tus; currus ferrivirius sigillis metllicis orum npl; vasa escria; mensae vasa; - de
munitus ; - cisterna, ochima cisterninum, - oro, aurum escrium; - de plata, argentum es-
cisterna cargado de nafta, ochima cisterni- crium.
num benzino repletum; ochima cisterninum
liquoris propulsrii; - comedor, - restaurante, valdense: adj valdensis, e // sust valdensis,
carrus escrius; currus cenatrius; cenatria is m. Sin: Valdi sectator; valdnsium discipli-
carruca; - directos, ochmata directa; - dor- nae ssecla vel sectator.
mitorio, currus dormitrius; dormitria
carruca; - especial, ochima speciale; - ferro- valeriana: valeriana, ae f. Uso: raz, rizoma
viario, currus ferrivirius; ferrviae carrus vel de -, valerianae radix.
currus; currus trminis; viae ferratae currus;
- ganadero, currus pecurius; currus pcori valgo: valgus, a, um. Sin: extrorsum intortus.
transferendo; - plataforma, currus constratus;
- de carga, - de mercancas, furgn, currus vala: praestntia, ae f. Sin: excellntia; dg-
onerrius vel sarcinrius; - de pasajeros, via- nitas.
torum currus; currus vectorum; currus vect-
rius; - de primera, segunda, tercera clase, validacin: convalidtio, onis f. Sin: confir-
currus vel ochima primae, secundae, trtiae mtio; approbtio; corrobortio; ratihabtio.
classis; - de un piso, ochima monostegum; -
de dos pisos, currus ferrivirius distegus; validar: convalidare. Sin: validare; confir-
ochima distegum. mare; comprobare; corroborare; ratum ha-
bere.
vagoneta: crrulus, i m. Sin: vehela, ae f;
currus parvus; crrulus sarcnulis vehendis. validez: valditas, atis f. Sin: robur (-bris n);
vigor (-ris m); vis. Uso: - perenne de la doc-
vahdo: (desvanecimiento, turbacin breve trina de la Iglesia, perennis valditas Eccl-
del sentido por alguna indisposicin) defc- siae doctrinae; - jurdica, vis iurdica ;
tio, onis f. Uso: darle a uno un -, le dio un - , conserva su -, hoc etiam tmpore est in prtio
v. desmayo // (vrtigo) v. esta voz. // fig frmitas; auctritas.

vaina: (funda de ciertas cosas) vagina, ae f valija: vdulus, i m. Sin: srcina; bulga; pera.

1101
valla

Uso: - diplomtica, vidulus legatrius vel le- poeta de -, magnus pota; hombre de gran -,
gativus; hacer las -, srcinas vel vasa coll- vir magnae virtutis; vir magna virtute pre-
gere; srcinas vidulosque apparare; res ad iter ditus; magnus (vel summus, vel egrgius, vel
necessrias parare. praeclarus) vir // (calidad de valiente) virtus,
utis f; strenitas; fortitudo // (alcance de la
valla: (- de separacin) saeptum, i n // (meta, significacin de una cosa) vis declarativa //
en el ftbol) v. portera. (Ms, duracin del sonido que corresponde a
cada nota) tempus, pris n. Sin: mensura.
vallado: saepimentum, i n. Uso: - tutelar,
saepimentum tutelare. valoracin: aestimtio, onis f. Sin: aestima-
tus, us m; pondertio; perpnsio; perpenstio.
valle: valles vel vallis, is f. Sin: convallis. Uso: - moral, moralis aestimtio.
Uso: - de lgrimas, vallis lacrimarum; con-
vallis plorationis; habitante de un -, vallcola, valorar: (reconocer, estimar o apreciar el
ae m; vallis ncola. valor o mrito de alguien o de algo) aesti-
mare. Sin: existimare; dimetiri; pndere, ex-
valor: (lo que vale una cosa) valor, oris m. pndere; perpndere; in lucem proferre //
Sin: prtium; bonum. Uso: - absoluto, bonum (aumentar el valor de algo) v. valorizar.
absolutum; los ms altos -, summa bona; -
conmutativo, valor commutativus; - econ- valorizador: provector, oris m.
mico, valor oeconmicus; chrematgraphum;
- espirituales, valores spiritales vel spiritua- valorizar: (valorar, evaluar) v. valorar //
les; bona spiritulia, nimi bona; - humanos, (aumentar el valor de algo) prtium ddere,
morales, religiosos, valores humani, mora- augere, praedicare.
les, religiosi; bona humana, morlia, reli-
giosa; - positivos, praestantiores res valorizacin: (aumento del valor de algo)
secundae; - sociales, valores sociales; - tra- prtii auctus (-us m) // (promocin) provctio,
dicionales, valores trditi, recepti; bona tr- onis f.
dita, recepta // escala de valores,
praestantiorum bonorum ordo; rectus bono- vals: (baile de origen alemn) germnica sal-
rum ordo; de gran -, magni prtii; pretiosus, ttio. Sin: vindobonensis chora; rpidus
pretiosssimus; de poco -, parvi prtii; vilis, e; choreae vertex vel vortex (-tcis m); aprox tri-
de ningn -, sin -, nullus prtii; vilssimus; - pdium. Uso: una ronda o rueda de -, orbis
del latn, valor latinitatis; - de las lenguas, saltatrius; bailar un -, tripudiare intr.
valor linguarum; de - fijo, estable, prtii st-
bilis; de - internacional, valoris internationa- value (Inform), valor: valor, oris m.
lis ; los - del ser son sustituidos por los del
tener, pro bonis ab esse inducuntur bona ab vlvula: vlvula, ae f. Sin: valva; claustrum;
habere // Der, - fiduciarios, chartae bursriae oprculum. Uso: - cilndrica, claustrum m-
vel nummriae // (importancia, eficacia) mo- bile; - radioelctrica, vlvula radiolctrica;
mentum, i n. Sin: pondus, dris n; grvitas. - radiofnica, vlvula radiophnica; - de ad-
Uso: de gran -, magni momenti; de poco -, misin, vlvula immissria; - del corazn,
levis, e; parvi momenti; de ningn -, nullus cordis vlvula; - de estrangulacin, vlvula
momenti // (dicho de una persona) virtus, restrictria; - de purga, exonerationis vl-
utis f. Sin: auctritas; praestntia. Uso: un vula; vlvula ab exoneratione; - de seguri-

1102
vaquero

dad, securitatis vlvula; vlvula tutria; vanguardia: (parte de una tropa) primum
claustrum mbile ad securitatem; - de televi- agmen (-mnis n). Sin: prima cies; prima
sin, valva (vel vlvula, vel tuba) televisualis signa; speculatrium agmen; antecursores,
// fig effgium contentionis nimi. praecursores, antecessores, um mpl.

valvular: valvularis, e. vanguardista: (partidario del vanguar-


dismo) rerum permutandarum propugnator.
vamos a ver!: agite! Sin: praecursor // (joven miembro de organi-
zaciones paramilitares fascistas) lictrius
vamp: mlier quae omni lepre et venustate ephbus.
affluit.
vanidoso: vanus, a, um. Sin: vandicus; ela-
vampirismo: vampyrismus, i m. tus; inflatus; inanis; gloriosus; vanloquus;
vanloquax (-acis).
vampiro: vampyrus, i m. Sin: sanguisuga;
spectrum vel monstrum snguinem sugens. vaniloquio: vanilquium, ii n. Sin: vanilo-
quntia.
vanadio: vandium, ii n.
vapor: (fluido aeriforme) vapor, oris m. Uso:
vandlicamente: vandlice. Sin: immniter; - cueo, vapor queus; vapor aquarum, fer-
saeve; Vandalorum more vel ritu. Uso: sa- ventis aquae vapor; buque de -, pyrscapha,
quear - a Italia, Itliam vastare et dirpere. ae f; navis vaporria; navis vaporis vi acta //
(exhalacin) hlitus, us m. Uso: los - de la
vandlico: (concerniente o relativo a los tierra , del vino, terrae, vini hlitus; exhala-
vndalos) vandlicus, a, um. Sin: immanis; cin de vapores de la tierra, afflatus ex terra;
saevus. Uso: acto -, saevum (vel crudele) f- exspirationes terrae; se levantan vapores de
cinus, nris n. la tierra, umores in ra surgunt; suben vapo-
res del agua, aquae vaprant // calefaccin
vandalismo: (devastacin propia de los an- por -, v. calefaccin.
tiguos vndalos) vandalismus, i m. Sin: van-
dlica vasttio vel depopultio // (espritu de vaporizacin: vaporiztio, onis f. Sin: eva-
destruccin que no respeta cosa alguna, sa- portio; vaporis emssio, exhaltio.
grada ni profana) vandalismus, i m. Sin: vs-
titas; vasttio; implacata vasttio, vastatrix vaporizar: tr suffumigare; suffire; intr vapo-
expolitio; saevssima dirptio; rbies; furor; rare, evaporare.
vastandi furor; fritas et immnitas.
vaquera: (manada de ganado vacuno) ar-
vndalo: (individuo perteneciente a un pue- mentum, i n. Sin: vaccarum grex (gregis m)
blo de la Germania antigua) Vndalus, i m. // (lugar donde hay vacas o se vende su
Sin: vndalus homo // (concerniente o rela- leche) stbulum, i n. Sin: lacti vendendo ta-
tivo a los vndalos) vndalus vel vandlicus, berna. Uso: establo de las vacas, buble, is n.
a, um // (el que comete acciones propias de
gente inculta, forajida y desalmada) vastator, vaquero: adj armentalis, e; armentrius, a,
oris m. Sin: populator; depopulator; direptor; um. Sin: ad bubulcum spectans. Uso: panta-
ferus et immanis homo; saevus vastator. ln -, bracae lnteae caerleae; viste pantaln

1103
vara

-, sibi nduit bracas lnteas caerleas // sust varcibus laborans.


bubulcus, i m. Sin: armentrius.
variedad: varetas, atis f. Sin: divrsitas.
vara: statumen, mnis n. Uso: - de carruaje, Uso: teatro de variedades, theatrum varieta-
ames, amtis m. tum; vria theatri.

varada: navis dedctio (in mare, vel in varilla: vrgula, ae f. Sin: hstula; hastella;
aquam, vel in undas). Sin: navis ex navlibus bculum; bacillum. Uso: - mgica, - de vir-
dedctio. tudes, vrgula mgica vel divina; - para medir
el aceite, virga oleomtrica.
varadero: (lugar donde varan los barcos
para su compostura) navale, is n; navlia, varillaje: conti, orum mpl.
ium npl.
varioloso: variolosus, a, um. Sin: varolis in-
varadura, v. varada. fectus; varolo laborans; mal pstul infec-
tus vel affectus.
varar: (echar un barco al mar) navem ded-
cere. Sin: navem in mare (vel in aquam, vel in varita, v. varilla.
undas) edcere; navem prmitus in mare de-
dcere; navem ex navlibus dedcere (sacar varonil: (perteneciente o relativo al varn)
un barco de los arsenales). virilis, e // (esforzado, valeroso) fortis, e.

varenga: statumen, mnis n. vasallaje: (vnculo o relacin de dependen-


cia) vassalltium, ii n. Sin: srvitus, utis f //
varengaje: interamenta, orum npl. Sin: lte- (clientela) vassallorum srvitus; clientela
rum tbulae; statmina navis; costae navis. feudalis // (cantidad de vasallos) vassalli,
orum mpl. Sin: servi, orum mpl // (tributo pa-
variable: varibilis, e. Uso: cantidad -, qun- gado por el vasallo) lex vectigalis // fig ser-
titas varibilis // (Inform, valor variable) va- vtium, ii n. Sin: srvitus.
ribile, is n.
vasallo: (feudatario) vassallus, i m. Sin:
variante: (diferencia de leccin en las copias cliens, entis m // (tributario) stipendirius, ii
de un cdice o libro) lctio (-onis f) vrians m. Sin: homo stipendirius.
vel variata. Sin: lia (vel diversa, vel dissmi-
lis) scriptura; cdicis vel scripturae pars di- vasco: adj vascnicus, a, um. Uso: Pas
versa. Uso: una pequea -, lia lectincula. Vasco o Euskadi, Vascnia, ae f; boina -, v.
boina // sust Vasco, nis m.
vrice o varice : varix, cis mf. Sin : vena tu-
mescens. Uso: pequea -, varcula, ae f. vascular: vascularis, e. Sin: ad vasa sangu-
nea (vel sanguinfera) ttinens.
varicela: varicella, ae f. Sin: varolae spriae.
vasectoma: vasectmia sive -toma, ae f.
varicoso: (perteneciente o relativo a las v- Sin: vasis sctio.
rices) ad vrices prtinens; (que tiene vri-
ces) varicosus, a, um; (que sufre de vrices) vaselina: vaselna, ae f.

1104
vector

vasija: vas, vasis n (pl vasa, orum). Sin: sria vate: vates, is m.
vel testa (- de tierra cocida); guttus vel gutus,
i m, vel guttrnium, ii n (- de cuello estrecho). vaticanista: (periodista, estudioso, experto
Uso: - empegada, vas picatum; - de barro, de la actividad religiosa y poltica y de la or-
fctile, is n (sobrent vas; en pl fictlia, ium); - ganizacin del Vaticano) actorum vaticano-
de porcelana, vas porcellnicum; - para rum descriptor, relator, studiosus, peritus //
beber, potrium; trulla; - de plata para beber, (sostenedor de la poltica del Vaticano) de-
trulla argntea; fabricante de vasijas (de oro cretorum pontificiorum defensor, propugna-
y plata) vasculrius vel vasclrius, ii m. tor, vindex (-dcis m).

vasito: vsculum, i n. Uso: - para perfumes o vaticano: (concerniente o relativo al Vati-


cosmticos o medicamentos, pyxis, dis f; cano) vaticanus, a, um. Uso: (ciudad del -)
narthcium // (vasija pequea para beber) Urbs Vaticana; (Estado de la Ciudad del -)
pocillum, i n. Cvitas Vaticana; (gobernacin de la Ciudad
del -) Praefectura urbis Vaticanae; (monte)
vaso: (vasija) vas, vasis n (pl vasa, orum) . Vaticanus, i m (sobrent mons, montis m); (pa-
Uso: - comunicantes, vasa inter se communi- lacio) Vaticanae Aedes (-ium fpl); (vino) Va-
cntia; - pequeo, vsculum // (vasija que ticanum, i n (sobrent vinum).
sirve para beber) pculum, i n. Sin: calix,
cis m; scyphus, i m; halus, i m. Uso: - vatmetro: vattmetrum, i n.
irrompible, pculum infrgile; - pequeo, po-
cillum; - de cristal, crystllinum, i n; pcu- vatio: vttium, ii n. Sin: vattiana vel vattensis
lum crystllinum; - de oro, de plata, de mensura; vattiana vel vattensis elctridis
vidrio, pculum ureum, argnteum, vtreum; mensura.
- de papel, pculum chartceum; - de terra-
cota, fctile, is n; - de vino, de cerveza, pcu- vecindad: (calidad de vecino) propnquitas,
lum vinrium, cervisrium // - de Dewar, atis f. Sin: vicnitas, atis f. Uso: relacin de -,
adiathermus, i f // - de noche, mtula vel ma- coninctio vicinitatis // (los vecinos) vicni-
tella, ae f // Bot y Zool vsculum, i n (en ge- tas. Sin: vicini, orum mpl; vicnia, ae f //
neral); vena, ae f (vena); artria, ae f (contorno o cercanas de un lugar) vicnia,
(arteria). Uso: - capilar, vas capillare; - lin- ae f.
fticos, vasa lymphtica npl; - sanguneos,
venae vel artriae, arum fpl // (casco de las vecino: (adj, que habita con otros en un
caballeras) ngula, ae f. mismo pueblo, barrio o casa, en habitacin
independiente) vicinus, a, um // (cercano,
vasodilatacin: vasodilattio, onis f. Sin: va- prximo) propinquus, a, um. Sin: prximus
sorum sanguinorum dilattio, laxtio, laxa- // sust vicinus, i m. Sin: ccola, ae m (el que
mentum. habita cerca). Uso: los -, vicnia, ae f; vicni-
tas; - de banco (de asiento), consessor // (ha-
vasodilatador: vasa diltans, antis n (medi- bitante de una poblacin) civis, is m ( hab de
camentum). Sin: medicamentum vasis san- una poblacin grande); paganus vel vicanus,
guneis dilatandis. i m ( hab de una poblacin pequea).

vstago: srculus, i m. vector: vector, ris m.

1105
vector

vector (Inform, una especie de puntero): tere; communicare.


index, dcis m. Uso: a jump through a -, per
ndicem saltus. vehculo: vehculum, i n. Uso: - automotor,
autocinetum; autoraeda; autovehculum; ve-
vectorial: vectorialis, e. Sin: vectrius; ad hculum automatrium; - areo, arovehcu-
vectorem spectans. lum vel arivehculum; vehculum arium vel
aethrium; - espacial vehculum spatiale; -
vedado: vtitus, a, um. Sin: prohbitus // sust extraatmosfricos, vehcula extraatmosphe-
privatus locus. Uso: - para la caza, privatus rica; - ferroviarios, vehcula ferriviria; - ma-
venationis locus; cazar en -, privato loco ve- rinos, vehcula marina; - moderno, nunc
nari; - para la pesca, privatus piscationis litus usitatum vehculum; - motorizados, vehcula
(-tris n); pescar en -, in privato ltore piscari. machinatinibus instructa; - orbital, vehcu-
lum orbitale; - pblico, vehculum pblicum;
vedette: rtifex (-fcis m) scenicus clarssi- - terrestres, vehcula terrstria; - viarios,
mus. Sin: hstrio (-onis m) mximis ludibus vehcula viria vel stratria // - espacial de
celebratus. investigacin, vehculum spatiale investiga-
trium; - de cuatro ruedas, vehculum quadr-
vdico: (relativo a los Veda) vdicus, a, um // rotum; - de traccin animal, equimbile vel
(el idioma -) lingua vdica. hippombile, is n; equimbile vel hippombile
vehculum; bajar de un -, descndere e veh-
vegetal: adj vegetalis, e. Sin: terr gnitus. culo; subir a un -, vehculum inscndere vel
Uso: reino -, regnum vegetale // los -, vege- conscndere // documentos del -, ltterae auto-
tlia, ium npl. Sin: vegetntia; gignntia; vi- vehiculares.
rntia; quae terra gignit vel parit; quae
generantur a terra; rbores (-um fpl) et her- vejacin: vextio, onis f. Sin: vexamen
bae (-arum fpl). (-mnis n); exagittio; molstia. Uso: veja-
ciones del fisco, fiscales molstiae.
vegetar: (de las plantas) intr vegetare. Sin:
germinare; terr gigni // (de las personas) tor- vejiga: (vescula) vesca, ae f. Uso: - natato-
pre vel torpscere. Sin: elanguscere; iacre. ria (de los peces), vesica natatria; - de la
bilis o de la hiel, vesica fllea // (saco mem-
vegetarianismo: vegetarianismus, i m. Sin: branoso que recibe y retiene la orina) vesica
diaeta vegetariana; victus more frugivoro- urinria o simplem vesica.
rum; victus frugivororum prprius.
vela: (cilindro de cera, cebo, etc., con pabilo
vegetariano: adj vegetarianus, a, um. Sin: para que pueda encenderse y dar luz) can-
vegetrius; frugvorus // sust vegetarianus, i dela, ae f. Sin: creus; crea vel sebcea can-
m. Sin: frugvorus, i m; qui vel quae olribus dela. Uso: - artificial, candela artificiosa; -
tantum vscitur; qui vel quae iis tantum vs- bendecida, creus rite piatus; - litrgica, c-
citur quae terra gignit; qui vel quae iis tantum reus litrgicus; - pequea, cerolus, i m; f-
vscitur, quae terr gignuntur. brica de velas, cerria, ae f // (conjunto o
unin de paos o piezas de lona o lienzo
vehicular: (transportar) transferre. Sin: fuerte) velum, i n. Uso: - cuadra, velum qua-
transvhere; transportare // (difundir, trans- dratum; - de cruz, velum aequatum; breve na-
mitir, comunicar) diffndere. Sin: transmt- vegacin a -, velifictio // (barco de vela) v.

1106
velocidad

barco // dar velas al viento, vela dare, expli- de un edificio para indicar la direccin del
care, pndere, slvere; hacerse a la -, navem viento) ventorum index (-dcis mf). Sin: ver-
slvere; recoger velas, vela collgere vel pli- stile signum; signculum volbile; vexillum
care // fig, a - y remo, remis velisque. Sin: vel vexllulum ventorum index // (fig, per-
totis vribus // (accin de velar) viglia, ae f. sona inconstante) homo mutbilis nimi. Sin:
Uso: - vespertina, vspere viglia. homo mutbili nimo; levis vel inconstans
homo; mutbilis opinionis homo, homo ven-
velada: viglia, ae f. Sin: perviglium; pervi- tosssimus. Uso: ser un -, nimo mbili esse;
giltio nocturna. Uso: - danzante, pervigiltio nimi (vel opinionis, vel mentis) mobilitate
sltica; nocturnae chorae; - musical, spect- laborare.
culum canntium; - de gala, sollemne spect-
culum vespertinum; - de honor, vespertinum velina: charta velina. Sin: charta subtilssima
spectculum perhonorficum. vel tenussima.

velador: (adj, que vela) vgilans, antis. Sin: vellocino, v. velln.


vgil, lis // (sust, el que vela) vigil, lis m.
Sin: custos, odis m // (el que cuida) curator, velln: vellus, lris n. Sin: - de oro, vellus u-
oris m // (mesa de noche) mensa vel mnsula reum. Uso: caballero del - de oro, eques (his-
cubicularis; lecti armarolum // (mesita oval o paniensis) vllere ureo exornatus.
redonda que tiene un solo pie) monopdium,
ii n // (candelero) candelabrum, i n. Sin: vellorita: bellis, dis f.
lychnuchus // (lamparilla de dormitorio)
lychnion vel lampdium cubiculare // (bomba velo: (cortina o tela que cubre una cosa)
de cristal que se pone a ciertas lmparas) velum, i n. Sin: velamen, mnis n. Uso: - hu-
lmpadis umbrculum; lminis radiculum. meral, v. humeral // (prenda de tul, gasa u
otra tela delgada y con la cual se cubren las
velar: (estar sin dormir el tiempo destinado mujeres la cabeza o el rostro en ciertas cir-
al sueo) vigilare. Sin: advigilare vel invigi- cunstancias) cpitis (vel oris) velum. Sin:
lare // (fig, cuidar solcitamente de) invigilare rica, ae f; ricnium, ii n. Uso: - islmico
+ dat, pro + abl, ad vel in + ac. Sin: excubare (hiyab), ricnium; ricnium islmicum vel is-
pro + abl, ad vel in + ac. lamticum // - del paladar, tabulare (-is n)
palati.
veleidad: vellitas, atis f. Sin: inanis volun-
tas; voluntas incompleta, inepta, rrita; inane velocidad: velcitas, atis f. Sin: celritas; ra-
desidrium vel votum // (inconstancia, lige- pditas. Uso: - angular Fs, velcitas angula-
reza) inconstntia. Sin: conslii mutablitas. ris; - media, velcitas mdia; - supersnica,
velcitas supersnica; - tres veces superior a
velero: (dicho de embarcacin muy ligera o la del sonido, velcitas, quae triplo est maior
que navega mucho) velvolus, a, um. Sin: v- quam velcitas soni; a la - de 79 mil km por
lifer, fra, frum // (buque de vela) navgium hora, septuaginta novem mlium chiliome-
velis actum. Sin: navis velis acta; velfera trorum horri velocitate; huracn a la - de
navis. Uso: - escuela, didasclica navis vel- 200 km por hora, procella velocitatis duce-
fera. norum chiliometrorum horlium; correr (en
algn vehculo) a - excesiva, nmia velocitate
veleta: (pieza de metal colocada en lo alto crrere, ferri, rapi.

1107
velocmetro

velocmetro: tachmetrum, i n. vencejo: (pjaro parecido a la golondrina)


apus, podis m. Sin: hirundo (-dnis f) vel
velocipedia, v. velocipedismo. chlidon (-dnis f) rbica.

velocipedismo: (aficin a correr en veloc- vencedor, ra: victor, oris m; victrix, icis f.
pedo) velocpedi (vel ocpedi, vel volucr- Sin: debellator, oris m; debellatrix, icis f.
pedi) stdium // (deporte de los aficionados Uso: sali -, victor discessit.
al velocpedo) velocpedi ludus.
vencer: vncere. Sin: devncere; superare;
velocipedista: velocpedo (vel ocpedo, vel triumphum vel palmam referre. Uso: -, triun-
volucrpedo) viator. Sin: qui velocpedo vhi- far por cinco a cero, vncere (vel palmam re-
tur vel fertur. ferre), quinque punctis comparatis ad zero
(vel ad nullum) // (cumplirse un plazo) exire.
velocpedo : velocpedum, i n. Sin : ocpe- Sin: expleri. Uso: el plazo vencer el 1 de
dum; volucrpedum; celripes, dis mf. enero, tempus exibit Kal(endis) Ianurii.

velocista: velocista, ae mf. vencimiento: dies praestitutus. Sin: tempus


praestitutum. Uso: registro de los -, calend-
veldromo: veldromos vel veldromus, i m. rium; calendrii liber; - de los pagos, dies sol-
vendi; dies pecniae vel pecuniarum.
velomotor: birtula automatria.
vendaje: veltio, onis f. Sin: ligtio vel alli-
veln: (lmpara de aceite) v. lmpara. gtio; ligamen, mnis n; ligatura; ligamen-
tum; velamentum; fsciae vel fascolae, arum
vena: vena, ae f. Uso: - coronaria, - cardaca, fpl; vlneris alligtio; teniae circumplictio.
vena vel artria coronaria ; vena cardaca;
abrir la - (para hacer una sangra), venam vendar: velare. Sin: alligare; fasciare; fsci
incdere vel ferire; abrirse las venas, venas ligare; velo vel velis operire. Uso: - la frente,
aperire, abrmpere, abscndere // (inspiracin caput ante culos fascol ligare; - una he-
potica) vena. Sin: spritus poticus. Uso: - rida, vulnus alligare; - los ojos, culos obli-
rica, fecunda, dives vena // (- de elocuencia) gare vel velo tgere; con los ojos vendados,
facndia, ae f. Sin: facndiae rivus; facultas obligatis culis.
vel cpia dicendi // (filn metlico) vena.
Uso: - de oro, vena auri // (cada una de las vendedor, ra: vnditor, oris m, vnditrix, icis
listas de diversos colores que tienen ciertas f. Uso: - ambulante, circulator; circumfor-
piedras y maderas) vena. Sin: mcula, ae f. neus; nstitor; ambulator; - al por mayor,
Uso: venas del mrmol, mrmoris mculae. vnditor magnrius, - al por menor, prticus;
vnditor minusculrius; - de aromas, aromo-
venal: (vendible o expuesto a la venta) vena- topla, ae m; - de castaas, castanearum vn-
lis, e. Sin: vendbilis; emptbilis. ditor; - de diarios, ephemridum vel
diurnorum vnditor; - callejero de diarios,
vencedor: victor, ris m. Uso: los - del Cer- clamosus diariorum praeco (-nis m); - de
tamen Vaticanum, ii qui Certaminis Vaticani fsforos, v. fosforero // (dependiente) minis-
victores discesserunt. ter, stri m. Sin: adiutor; fmulus; vnditor.

1108
ventilador

vender: vndere. Uso: - al menudeo, al por aestivalis; - invernal, divendtio hiemalis; -


menor, divndere; todo vendido!, mnia di- pblica (por subasta), vendtio auctionria;
vndita! v. subasta; - de bebidas, vendtio potulento-
rum vel poculentorum; - de realizacin, v. li-
vendimiador: vindemiator, oris m. quidacin; estar de - o en -, venalem (venale)
esse vel prostare, o simplem prostare (apud +
veneno: venenum, i n. Sin: txicum; virus ac); que est en -, venalis, e; poner algo a la
(-i n). Uso: - cianhdrico, venenum cyanh- -, liquid venale prodcere // (posada o
dricum; - mortifero para insectos, venenum mesn en los caminos o despoblados) cau-
insectis internecivum. pona, ae f.

venenosidad: (cualidad de venenoso) vene- ventaja: (en el juego) mlior condcio.


nsitas, atis f. Sin: virus, i n; venenum; ve-
nfica natura; vis veneni // fig acrbitas, atis ventana: fenestra, ae f. Uso: abrir la -, fe-
f. Sin: amaritudo (-dnis f); maltia; malgni- nestram aperire; cerrar la -, fenestram clu-
tas; perfdia. Uso: la - del discurso, acrbitas dere; mirar por la -, per fenestram prospcere
sententiarum; aclei orationis. // (compuerta que se cierra) fenestrae vl-
vula. Sin: valvae, arum fpl // fig, arrojar,
venerable: Venerbilis, is mf. Uso: - Sierva echar, tirar por la ventana, dissipare, dilapi-
de Dios, Venerbilis Serva Dei; - Siervo de dare, prodgere; fig, echar la casa por la -,
Dios, Venerbilis Dei Servus. rem suam profndere.

veneracin: venertio, onis f. Sin: cultus, us ventanal: magna fenestra vtrea.


m; relgio, onis f (sentimiento religioso) //
(respeto, reverencia) reverntia, ae f. Sin: ve- ventanilla: (ventana pequea) fenestella, ae
nertio; observntia. Uso: inspirar -, venera- f. Sin: ostolum. Uso: - de la nariz, nares, ium
tionem habere; venerationi esse licui. fpl; - de tren, trminis (vel hamaxstichi) fe-
nestella; - de vehculo, ostolum vehculi ;
venezolano: adj venetiolanus, a, um // hab bajar el vidrio de la -, fenestellae speculria
Venetiolani, orum. demttere // (abertura pequea practicada en
la pared o tabique de algunas oficinas, por
Venezuela: Venetola, ae f. Sin: Cvitas Vene- donde se atiende al pblico) ostolum, i n.
tiolana. Sin: prtula; valva; ostolum sedis offcii.
Uso: - paquetes, ostolum fascale.
venganza: vindicta, ae f. Sin: ltio, vindic-
tio, puntio (-onis f). ventanillo: (postigo) v. esta voz // (ventana
pequea) v. ventanilla.
venial: venialis, e. Sin: levis; venibilis;
vni dignus. Uso: pecado -, peccatum leve ventilacin: ventiltio, onis f. Sin: perfltio;
vel veniale. perflatus, us m.

venta: (accin de vender) vendtio, onis f. ventilador: (instrumento que sirve para ven-
Uso: - o comercio al por mayor, mercatura tilar) ventilatrium, ii n. Sin: ventilabrum;
magna; - al por menor, al menudeo, instit- ventilatrum; ventgenum; ventgenum instru-
rium; mercatura tnuis; - estival, divendtio mentum; apparatus ventilationis; mchina

1109
ventilar

ventilatria. Uso: - elctrico, ventilabrum vel sus, a, um // (dicho de un sitio combatido por
flabellum elctricum; ventilatrium vel ven- los vientos) ventis (vel ad ventos) oppsitus //
tgenum elctride actum // (abertura que se (flatulento, que ocasiona flatos) v. flatulento.
deja hacia el exterior en una habitacin,
para que se renueve el aire de esta) spira- ventrera: (faja) zona ventralis.
mentum, i n.
ventricular: ventricularis, e. Sin: ventrculi
ventilar: (agitar una cosa en el aire) venti- (gen); ad ventrculum prtinens.
lare vel eventilare. Uso: - el trigo, frumentum
ventilare // (renovar el aire de un lugar; ex- ventriculitis: ventriculitis, dis f.
poner al viento) perflare. Sin: ra vel ven-
tum immttere. Uso: aposento ventilado, ventrculo: ventrculus, i m. Uso: - del cere-
cubculum perflatum; casa bien ventilada, bro, del corazn, crebri, cordis ventrculus.
domus ris perflatu salubris; colina venti-
lada, ventosus collis; collis vento (vel ventis) ventrlocuo: ventrloquus, i m.
obnxius vel prvius; regin muy ventilada,
rgio ventosssima; - la casa, domum per- Venus: (planeta) Venus, nris f. Sin : Vneris
flare; se ventila la casa, domus perflatur; - astrum ; stella Vneris ; Venus stella.
los aposentos, in cubcula ra immttere // Uso : - IV, speculatria mchina cui nomen
(fig, discutir, examinar) rem agitare, perpn- Venus.
dere, examinare, considerare; de re gere vel
disputare. Uso: - una propuesta, rem perpn- veranda: (galera cubierta) xystus, i m;
dere; rem ad examen revocare. xystum, i n // (balcn cubierto) maenianum,
i n. Sin: pdium // (terrado, terraza) sol-
ventisquero: (ventisca) turbo, bnis m. Sin: rium, ii n.
turbo et tempestas (atis f); nimbosus ventus
nive commixtus // (masa de nieve o hielo) veraneante: adj frians, antis. Sin: rsticans;
moles (-ium fpl) glaciatae. vlicans vel vllicans ; frias agens // sust
homo frians. Sin : homo frians agens ; qui
ventorro: deversrium, ii n. rusticatur vel vilicatur.

ventosa: (rgano adhesivo de varios anima- veranear : feriari. Sin : frias gere ; rusti-
les) cucurbtula, ae f. cari ; vilicari vel villicari.

ventosear, v. peer. veraneo: friae, arum fpl. Sin: rustictio; se-


cessus (-us m) aestivus. Uso: - tranquilos
ventosidad: (calidad de flatulento) ventsi- para familias, famliis tranquillae rusticatio-
tas, atis f. Sin: flatus, us m; infltio; anathy- nes; relativo al -, ad frias agendas ttinens.
masis, is f; ventsitas stmachi vel ventris;
infltio stmachi vel intestinorum. Uso: pro- veraniego: (perteneciente o relativo al verano)
ducir -, inflationem prere; inflationem st- aestivus, a, um. Sin: ad aestatem spectans.
machi fcere // (gas que sale por el ano) v.
pedo. verbal: verbalis, e. Sin: oralis; ad vrbum
prtinens.
ventoso: (que contiene viento o aire) vento-

1110
vermicida

verbalismo: verbsitas, atis f. Sin: loquci- rorum; dat pl hleris). Sin: lera, um npl; vi-
tas; multilquium; verborum caterva; verb- rdia, ium npl; virntia, ium npl. Uso: -
sitas (vel ortio) vana; inanis loqucitas. fresca, recentssima lera; toda clase de -,
olus omne; alimentarse de -, prandre olus.
verbo: Gram verbum, i n. Uso: - activo, ver-
bum agens; - pasivo, verbum patiendi // vereda: (senda) smita, ae f. Sin: trames,
(Teol, Hijo de Dios) Verbum, i n. mtis m // (acera) viae margo (-gnis f) vel ora
(-ae f); crepdo (-dnis f) viae vel smitae;
verdad: vritas, atis f. Sin: verum. Uso: - ob- stratae crepido. Uso: acercarse a la -, ad stra-
jetiva, vritas ut se habet; - reveladas, verita- tae crepdinem accdere.
tes divnitus patefactae; - de Perogrullo,
lapalissiana vritas; segn -, ex vero; ex ve- verga: antenna vel antemna, ae f.
ritate; ex re; segn - histrica, ex histriae
fide; decir la -, verum dcere vel loqui; decir verdicamente: vere vel verssime.
toda la -, verssime loqui; para decir -, ut
verum dicam. verificacin: verifictio, onis f. Sin: recog-
ntio; inspctio; probtio; comprobtio; ex-
verde: adj vridis, e. Sin: virens; virescens. quistio. Uso: hecha una esmerada -, re
Uso: - plido o amarillo, glbinus; algo -, diligenter explorata; re diligentssime explo-
que tira a -, subvridis, e // del partido -, vi- rata ac perspecta.
ridianus. Uso: partido -, prsina vel vridis
fctio // (ecologista) prsinus, i m. Sin: vri- verificador: recgnitor, oris m. Sin: exami-
dis, is m; ssecla prsinus vel vridis. nator; probator.

verdear: (empezar a brotar los vegetales) verificar: verificare. Sin: recognscere;


vernare // (empezar a cubrirse los rboles de inspcere; exqurere; probare; comprobare.
hojas) frondre. Sin: frondscere.
verismo: verismus, i m. Sin: nuda rerum
verderol, v. verdern. descrptio; cruda veri repraesenttio; nmia
veri imittio. Uso: - exagerado, immdica
verdern: (ave canora) vrio vel vreo, onis veri repraesenttio; naturae ostenttio.
m. Sin: fringilla chloris.
verista: adj veritatem immdice xprimens
verdolaga: portulaca, ae f. // sust verista, ae mf Sin: veri imitator; cru-
dus veri descriptor; nudus rerum repraesenta-
verdugo: crnifex, fcis m. Sin: tortor, ris tor; qui nudam veritatem repraesentat. Uso:
m; cruciator. escritor, pintor -, nudae veritatis scriptor (vel
descriptor), pictor; - exagerado, naturae os-
verdulera: olitria taberna. Sin: hortensio- tentator; nmius naturae imitator; nmius
rum taberna; lerum pomorumque taberna. nudae veritatis imitator.

verdulero: litor, oris m. Sin: olusculrius, verja: clatri, orum mpl. Uso: cerrado con
ii m; lerum vel hortensiorum vnditor. una -, clatratus; cerrar con una -, clatrare.

verdura: holus vel olus, -ris n (gen pl hole- vermicida, v. vermfugo.

1111
vermiforme

vermiforme: vermiformis, e. Sin: vermicula- Magonis intritu duplex memria est; segn
ris; vermiculatus. otra -, ut lii tradunt.

vermfugo: adj vermfugus, a, um. Sin: ver- verso: versus, us m. Uso: - macarrnicos,
mes fugans; anthelmnticus // sust vermfu- versus macarnici vel folenghiani; en -, vr-
gum, i n (medicamentum vel remdium). sibus scriptus; celebrar en versos, versu cele-
Sin: anthelmnticum. brare vel laudare; componer o hacer versos,
versus fcere; poner en -, versificare; verba
vermut o verm: (licor aperitivo) vermut in- in pedes cgere; verba pdibus cludere.
decl n. Sin : vermut vinum ; absinthites, ae
m ; absinthiatum, i n ; ptio absinthiata; vrtebra: vrtebra, ae f. Uso: - cervical, vr-
vinum absnthio medicatum, condtum, tem- tebra collaris.
peratum. Uso: - Martini, ptio martiniana //
(funcin de cine o de teatro por la tarde) vertebrado: adj vertebratus, a, um // los -,
spectculum vespertinum. vertebrata, orum npl. Sin: vertebrata animn-
tia; animlia vertebrata; vrtebris predita
vernculo: vernculus, a, um. Sin: domsti- animlia.
cus. Uso: lengua -, vernculus sermo.
vertebral: vertebralis, e. Uso: columna -, co-
verstil: (que se vuelve o se puede volver f- lumna vertebralis; dorsi spina.
cilmente) verstilis, e. Sin: versbilis; vrsilis
// (capaz de adaptarse con facilidad y rapidez vertedero: (conducto por el que se arrojan a
a diversas funciones) flexbilis; mltiplex; un depsito situado a un nivel inferior basu-
vrius. Uso: hombre -, vriae eruditionis vir; ras, desechos, ropa sucia, etc. ) emissrium,
ingenio -, verstile ingnium; ingnium v- ii n. Sin: exoneratrium; canalcula; canal-
rium, flexbile, mltiplex // (de genio o ca- culus; fusrium.
rcter voluble e inconstante) volbilis, e.
Sin: inconstans, antis. vertedor: (canal o conducto que sirve para
dar salida al agua y a las inmundicias) aqua-
versificacin: versifictio, onis f. Uso: - si- rum emissrium. Sin: aqurius canalculus.
lbica, versifictio syllbica.
vertical: verticalis, e. Sin: vrtici (vel ad vr-
versificador: versificator, oris m. Sin: vers- ticem) perpendicularis; rectus, directus. Uso:
ficus. columna -, columna verticalis; lnea -, recta
lnea; en direccin -, ad perpendculum.
versificante: versficans, antis.
verticalismo: structurarum perpendiculrium
versificar: versificare vel versificari. Sin: praevalntia.
versus fcere vel fndere.
verticalmente: verticliter. Sin: ad perpen-
versin: (traduccin) v. esta voz // (modo de dculum; verticali vel perpendiculari modo;
referir un mismo suceso) tradendi rtio (-onis lne rect.
f); memria (recuerdo, relato). Uso: dar otra
- de un hecho, liquid lia ratione (vel liter) vrtice: vertex, tcis m. Sin: culmen, mnis n;
narrare; hay dos - de la muerte de Magn, de cacmen, mnis n; fastgium // fig summus

1112
veterinaria

gradus. tes; - casero, vestis domstica; - combinado,


vestitutus combinatus; - estrecho, vestis
vertiente: displvium, ii n. Sin: locus displu- stricta; - hecho, vestitutus confectus; - hecho
viatus; aquae in diversas partes defluentes. a medida, vestitus ex crporis mensura (con-
Uso: - de un tejado, displvium; pars tecti fectus); - hechos de fieltro, coactlia, ium npl;
displuviata; - de una montaa, displvium; - listado a cuadros, laculata vestis; - con
pars montis displuviata; - divisoria de aguas, media manga, vestis semimanicata, vestis di-
aquarum divrtium vel divrgium. mdiis mnicis; - de cabalgar, de montar, ves-
tis vel vestitus equestris; - de calle, ordinario,
vrtigo: (trastorno nervioso que produce la vestis viria vel ambulatria; - de casa, tnica
sensacin al enfermo de que el o los objetos cubicularis; - de cola, vestis syrmtica; - de
que lo rodean estn animados de un movi- chaqueta, vestis casularis; - de deporte, ves-
miento giratorio u oscilatorio) vertgo, gnis titus ad athletismum; - de duelo, lgubris ves-
f. Sin: vertigo oculorum; calgo, gnis f (ofus- tis; - de encaje, vestis intexta; - de invierno,
camiento de la vista que acompaa al -); in vestitus hiemalis; - de piel, reno vel rheno,
gyrum convrsio, rottio, verstio. Uso: que nis; - de sociedad, vestitus ad societatem; -
da -, qui (quae, quod) calginem culis offun- de teatro, vestis cmica; syrma, ae f; - de tra-
dit; sujeto a vrtigos, que padece vrtigos, bajo, vestitus labrifer; - de verano, vestitus
vertiginosus; ser atacado de -, vrtigine aestivus; - de viaje, vestituts viatrius; - de
crripi, ffici, cnfici; padecer vrtigos, ver- visita, vestis salutatria // ponerse un -, ves-
tiginari; vertgine laborare, vexari, ffici; timentum indere; llevar, traer puesto un -,
tener vrtigos, vertiginari // (turbacin del vestimentum grere; probar un -, vestimen-
juicio, repentina y pasajera; ramo de locura) tum induendo probare; quitarse un -, vesti-
sbita brevisque conturbtio vel perturbtio. mentum exere vel depnere; la vendedora
Sin: stupor; torpor // (vahdo) v. esta voz // trae un - de un nmero superior, vnditrix
(fig, apresuramiento anormal de la actividad vestem mensurae nmero maioris (vel ves-
de una persona o colectividad) cleris vel ce- tem maioris nmeri mensuralis) apportat.
lrior agittio.
vestir: vestire. Uso: - a alguien, liquem ves-
vescula: vescula, ae f. Uso: - biliar, bilis ve- tire; liquem veste indere; licui vestem in-
scula; cystis (-is f) bilis; v. cistcula. dere; - a alguien con algo, liquem liqua
re vestire vel indere; licui liquid indere //
vespa: autobrota vespa. vestirse, vestiri. Sin: ndui veste; vestem sibi
indere vel indcere; veste se indere.
vespertino: vespertinus, a, um.
vestuario: (sitio para desvestirse o vestirse
vestbulo: vestbulum, i n. Sin: trium, ii n; en teatros, estaciones balnearias, canchas de
prostas, dis f. Uso: - de estacin ferroviaria, deporte) apodytrium, ii n. Sin: spolirium;
vestbulum stationis ferriviriae, - de salida, vesturium; cella vestiria.
oecus (-i m) vel vestbulum xits.
veterano: (militar experto por haber servido
vestido: vestitus, us m. Sin: vestis, is f; ves- mucho tiempo) emritus miles.
timentum; indumentum; schema, tis n. Uso:
- ancho, holgado, vestis laxa; - bordados en veterinaria: (arte de curar las enfermedades
prpura y oro, prpur atque auro llitae ves- de los animales) veterinria, ae f. Sin: veteri-

1113
veterinario

nria ars // adj veterinrius, a, um. Uso: me- viajante: (dependiente comercial que hace
dicina -, veterinria medicina; pcoris vel p- viajes para negociar ventas o compras) mer-
cudum medicina. cator dvena. Sin: viator mrcibus vendendis
vel emendis.
veterinario: adj veterinrius, a, um // sust ve-
terinrius, ii m. Sin: mdicus veterinrius; viajar: iter fcere, gere, effcere, habere, te-
mdicus pcorum (en general); mdicus nere, pergere. Sin: viare. Uso: - a caballo,
vium (el que cura a las ovejas); equrius en bicicleta, en automvil, en buque, en
mdicus (el que cura a los caballos); mdi- avin, en tren, equo, brot, autoraed vel au-
cus iumentrius (el que cura a las bestias de tocineto, navi vel nave, aroplno, trmine
carga). vehi, ferri, vectari; - en avin, volare; vola-
tum suscpere; - al extranjero, a otros pases,
veto: vtitum, i n. Sin: interdictum. in terras extrneas volare; in xteras nationes
peregrinari, o simplemente peregrinari; - a
vez: esta vez, hac vice; por - primera, prima pie, pdibus iter fcere; - con la (nave) Italia,
vice; por ltima -, ltima vice. (nave) Itli vehi; - con un (coche) Fiat,
Ford, etc., curru vel autocineto Fiat, Ford,
veza, v. arveja. etc. vehi; - da y noche, diem noctemque (vel
die ac nocte) continuare iter; - en compaa
va: via, ae f. Uso: - area, cursus arius; - f- de uno, cum liquo commune iter fcere; -
rrea, ferratus trames (-mtis m), gminus por mar, navigare; mari iter fcere; - por tie-
ferratus trames; gmini axes; binae lminae rra, terr iter fcere; - por turismo, peregri-
viae ferratae; ancho de una - frrea, xium nari; peregrinationes delectationis (vel
geminorum intervallum; - lctea, orbis lc- voluptatis) caus suscpere; - por un pas
teus; - libre, apertus ditus; - magntica, (Italia, por ej.), (Italiam, v. gr.) peragrare vel
strata (-ae f) magntica; - respiratorias, viae perambulare; - por muchos pases, multas
respiratriae; por va area, cursu ario; per perambulare terras; - por toda Asia, tota Asi
ariam viam; arii vehculi ope; por - diplo- peregrinari.
mtica, v. diplomtico.
viaje: iter, itneris n. Sin: via; profctio; pe-
Va Crucis o Viacrucis: (ejercicio piadoso regrintio. Uso: - areo, iter arium vel a-
en el que se conmemoran los pasos del Cal- reum; navigtio area; cursus arius; -
vario) Iesu Christi ad Calvrium iter per sta- comercial, iter commerciale; - csmico, iter
tiones recultum vel celebratum. Uso: hacer csmicum; - pastorales, itnera pastorlia; -
el - , Iesu Christi ad Calvrium iter per statio- transocenico, iter trans ocanum; - a pie, a
nes reclere vel celebrare; Iesu Christi supre- caballo, pedestre, equestre iter; - alrededor
mos cruciatus per stationes reclere; Christi del mundo, circitus mundi; - al exterior, iter
perdolentis iter per stationes celebrare // extrneum; - de curso, commune iter (itneris
(conjunto de catorce representaciones de di- n) classis; - de bodas, iter nuptiale; iter nup-
chos pasos) Iesu Christi perdolentis stationes. tiarum caus factum (que se hizo) vel facien-
dum (que se va a hacer); - de placer, de
viaducto: viaeductus vel viae ductus, us m. recreo, voluptrium vel volupturium iter;
Sin: pons viam traciens; pons super viam. iter delectationis caus factum vel faciendum
(- de placer realizado o por realizar); - de tu-
viajador: (que viaja) v. viajero. rismo, voluptria vel volupturia peregrin-

1114
vicedirector

tio; peregrintio delectationis (vel voluptatis) vianda: (cualquier manjar que se sirve a la
caus suscepta; de -, viticus, viatrius; - mesa) frculum, i n. Sin: obsnium // (man-
desde Londres a Singapur, iter Londnio Sin- jar de un banquete) daps, dapis f. Uso: las -,
gapuram; durante el -, itnere; in itnere; inter pulae, arum fpl // (comida de la gente pobre)
vias; dos o tres das de -, bdui vel trdui iter; puls, pultis f.
duorum vel trium dierum iter; - en buque, iter
navale; - en mnibus, en tren, en telefrico, viandante: (persona que viaja a pie) v. pe-
vehculo pblico, trmine, telephric atn.
transvctio; preparativos de -, provisiones
para el -, viticum, i n; vitica, orum npl // vibracin: vibrtio, onis f. Sin: vibramen,
acabar el -, iter confcere; apresurar el -, iter mnis n; vibratus, us m.
celerare, festinare, properare; aficin a viajes,
apodemilgia sive -alga, ae f; buen -!, feliz vicarial: vicarianus, a, um. Sin: ad vicrium
-!, bonum iter!; vade (pl vdite) felciter!, fe- ttinens.
lciter iter fcias! (pl faciatis); bonas vias,
viator (pl viatores)!; bene itinerare (pl itine- vicario: vicrius, ii m. Sin: (alicius) vices
rmini)!; desear buen - a alguien, liquem agens; vicegerens. Uso: - actual, vicrius ac-
proficiscentem votis prsequi; empezar el -, tualis; - apostlico, vicrius apostlicus; - au-
iter ngredi; emprender un -, iter crpere, n- xiliar, vicrius adiutor; - capitular, vicrius
gredi, inire, inchoare, suscpere; estar de -, capitularis; - cooperador, vicrius coopera-
esse in itnere; iter fcere vel habere; hacer tor; - ecnomo, vicrius oecnomus; - for-
el - de bodas, iter nuptiale (nuptiarum caus neo, - rural, vicrius forneus; - general,
iter) fcere vel habere; hacer un -, itinerari; vicrius generalis; - judicial, vicrius iudicia-
iter gere, pergere, fcere, effcere, conf- lis; - parroquial, vicrius paroecialis; - susti-
cere; commttere se viae; hacer un - al ex- tuto, vicrius substitutus.
tranjero, pregre proficisci; peregrinari;
hacer un - de placer, voluptrium iter (vel de- vicealmirante: pronavarchus, i m. Sin: pro-
lectationis caus iter) fcere vel habere; hacer gubernator; subpraefectus classis; praefecti
un - por tierra (por mar, areo), iter terrestre classis vicrius; viceamirlius; viceagens
(martimum, areum) fcere; juntar dinero (-entis m) amirlii.
para un -, viticum congrere; proseguir el -,
iter prgere; iter inchoatum pergere; regre- vicebibliotecario: vicebibliothecrius, ii m.
sar de un -, interrumpir el -, ex itnere redire, Sin: bibliothecrii adiutor; subpraefectus vel
revrtere, venire; regresar de un - al extran- suppraefectus bibliotechae.
jero, pregre redire.
vicecomisario: vicecommissrius, ii m. Sin:
viajero: (persona que viaja) viator, oris m; subcommissrius; commissrii vicrius;
viatrix, icis f. Sin: vians, antis mf; itnerans praefecti morum vicrius. Uso: - de polica,
mf; peregrnans, antis mf; itinerator; peregri- (pblicae) securitatis (vel tutelae) subcom-
nator; iter agens, entis mf; v. pasajero. missrius, subprocurator vel supprocurator,
subcurator, subquaesitor.
vialidad: (conjunto de servicios relacionados
con las vas pblicas) viarum muntio vel vicedirector: submoderator, oris m. Sin: rec-
munitiones. Uso: proveer a la - de la regin, toris adiutor vel vicrius.
regionis vias munire.

1115
vicegerente

vicegerente: vices gerens (-entis) m. videograbador: televisficum exceptculum.


Sin: instrumentum telehormatis except-
vicegobernador: vicegubernator, oris m. rium.
Sin: gubernatoris (vel praefecti) vicrius;
subprocurator regni vel provnciae. videojuego: instrumentum lsibus televis-
fice exhibendis.
vicemaestro de capilla: promagister chori
canntium. videotape: tenia visfica.

vicemaestro de ceremonias: subpraefectus videoteca: capsellarum magnetoscopicarum


vel suppraefectus caerimoniarum. theca.

vicepresidente: vicepresidens, entis m. Sin: videotelefona: telehorasis vel televsio te-


propraeses, sdis m; presidis vicrius; prae- lephnio coniuncta.
sidentis vel presidis vices gerens; alter a
preside. videotelfono: telephnium albo televisfico
coniunctum.
vicerrector: vicerector, oris m. Sin: submo-
derator; rectoris vicrius vel adiutor; rectoris videotex o videotext: nuntiationes televisfi-
vices agens. cae ac telephnicae emissae.

vicetesorero: vicethesaurrius, ii m. Sin: the- vidriera: (escaparate) repositrium, ii n.


saurrii vicrius; subcustos pecniae. Sin: speculare, is n ; spcular, ris n; reposi-
trium speculribus munitum; v. escaparate.
vicio: enervarse en los -, vtiis difflere; en- Uso: exponer algo en -, propnere liquid ve-
golfarse en los -, v. engolfarse. nale o simplem propnere // (bastidor con vi-
drios con que se cierran puertas y ventanas)
victoria: victria, ae f. Sin: laurus; palma, speculria, ium npl. Sin: vitra, orum npl;
triumphus; trophaeum. inua vtrea vel fenestra vtrea // (persona que
hace vidrieras) specularirius, ii m.
victimismo: sui deplortio.
vidriera: (taller donde se fabrica el vidrio)
victimista: sui deplorator. vitrrium, ii n. Sin: vitri officina; officina vi-
trria // (tienda donde se venden vidrios) vi-
vida: vita, ae f. Uso: - retirada, umbrtilis trria taberna // (vidriera) v. esta voz.
vita; - social, vita socialis; medio de - primor-
dial, vitae rtio praecpua ac primignia; vidriero: (trabajador del vidrio) vitrrius, vi-
tomar parte en la - pblica, in partem pbli- trerius, vitririus, ii m. Sin: vitri rtifex
cae rei actuose venire; vivir una - retirada, (-fcis m); pifex artis vtreae; vitri confi-
umbrtilem vitam gere, dgere, vvere. ciendi rtifex // (el que vende vidrio) vitri
vnditor // (el que vende objetos de vidrio)
videocmara: instrumentum magnetoscpi- vitrorum vnditor.
cum.
vidrio: vitrum, i n. Sin: crystallus; vitramen;
videocasete: capsella magnetoscpica. speculare; spcular; speculrium. Uso: - co-

1116
vinculado

rredizo, versbile vel verstile vitrum; de -, vigueta: tigillum, i n. Sin: trabcula vel tra-
vtreus; crystllinus; hoja de -, lmina vtrea; bcula. Uso: - pequea, parvum tigillum; - de
objetos de -, vitra npl; vitremina // (cristal hierro, frrea trabcula.
de ventana) fenestrale vitrum. Sin: vitrum fe-
nestrae. viguetaje: trbium compges (-is f) vel con-
textus (-us m). Sin: trabes, um fpl; contign-
viento: ventus, i m. Uso: - del norte, quilo, tio; contabultio.
onis m; ventus a septemtrionibus oriens; - del
sur, auster, tri m; del - del sur, australis vel vileza: turpitudo, dnis f. Sin: probrum; d-
austrinalis, e; austrnus, a, um; vientos a la decus, cris n; flagtium. Uso: - de nimo, ig-
velocidad de ciento vientisis km por hora, nvia, ae f; nimi turpitudo vel ddecus.
venti celeritate centum viginti sex chiliome-
trorum horlium. Villadiego: tomar las de -, v. escabullirse.

viernes: dies Vneris. Sin: fria sexta. villancejo o villancete, v. villancico.

Vietnam : Vietnmia, ae f. Uso : - del Sur, del villancico: festiva cantilena. Sin: festivum
Norte, Vietnmia Meridiana, Septemtriona- carmen (-mnis n). Uso: - navideo, festiva
lis. Nativitatis cantilena.

vietnamita: adj vietnamensis vel vietna- villorrio, v. aldea.


miensis // hab de Vietnam, Vietnamenses vel
Vietnamienses, ium. vinagrera: (vasija que contiene vinagre) ace-
tbulum, i n // (ampolla para vinagre en el
viewer (Inform), visor: exhbitrum, i n. Sin: servicio de la mesa de comer) acetbulum, i
exhibitrium. n; acetbulus, i m. Sin: aceti ampulla // (en
pl, taller o angarillas con aceite y vinagre
viga: (madero largo y grueso) trabs, trabis f. que se ponen sobre la mesa) gemellrium, ii
Sin: tignum. Uso: - pequea, v. vigueta // n. Sin: gemellar, aris n; gemellria, ae f; am-
(barra de hierro empleada en los edificios) pullae, arum fpl; ampullria, ae f; vtrei gutti.
frrea trabs.
vinajera: urcolus, i m. Uso: platillo de las -,
vigsimo: vicsima pars. urceolorum ptina (-ae f).

vigilancia: custdia, ae f. vinatera: taberna vinria. Sin: oenoplium.

vigilante: (agente de polica) v. agente. vinaza: vincea, ae f. Sin: vinceus, vincius;


vinceum, vincium; circumcidneum
vigilia: (da anterior) dies prximus ante vinum.
(festum diem) // Rel viglia, ae f. Sin: vig-
lium, perviglium, pervigiltio. Uso: en la - vincapervinca: vincapervinca, ae f.
de Navidad, vigli Nativitatis Domini; pervi-
glio diei natalis Christi. vincha: vitta, ae f. Sin: tenia; redimculum.

vigor: - dialctico, argumentandi vis. vinculado: vinctus vel devinctus, a, um. Sin:

1117
vinculante

alligatus; astrictus, constrictus, obstrictus; vieta: imagncula, ae f. Sin: imago; figura;


obligatus. delinetio; descrptio; picta imagncula; l-
pida imago; imago impressa; imago grphice
vinculante: obligatrius, a, um. Sin: devn- expressa. Uso: dibujante de vietas, imagun-
ciens. cularum confector vel descriptor.

vincular: (sujetar a una obligacin) devin- viola: (instrumento musical) vola, ae f. Sin:
cire. Sin: constrngere, obstrngere; obligare. fides, ium fpl; mdiae fides. Uso: tocar la -,
vol cnere // (msico que toca este instru-
vnculo: vnculum, i n. Uso: - hipotecario, mento) violista, ae m // (violeta) v. esta voz.
hypothecrium vnculum; nexus (-us m) pg-
noris. violar: (sitio plantado de violetas) viol-
rium, ii n.
vincola: vincolus, a, um. Sin: vinrius; vi-
nalis, e. violencia: violntia, ae f. Sin: mpetus, us m;
vis f (sin gen y dat). Uso: la - del agua, vis
vinicultor: vinicultor, oris m. aquria.

vinicultura: vinicultura, ae f. violentamente. violenter. Sin: vi; vehemen-


ter.
vinificacin: vinifictio, onis f. Sin: vini con-
fctio; vini conficiendi ars. violentar: vim licui afferre.

vinillo: lora vel lrea, ae f. Sin: aquatum. violento: violentus, a, um. Sin: vhemens,
entis.
vino: vinum, i n. Uso: - blanco, vinum album
vel cndidum; - bueno, vinum bonae notae; violeta: vola, ae f. Sin: parva vola; vola
vinum generosum; - Burdeos o de Burdeos, odorata.
vinum burdigalense; - clarete, vinum fulvum;
- espumante, espumoso, vinum spumans; - violn: violinum, i n. Sin: violina, ae f; fides,
marsala, vinum lilybaetanum vel lilybium; ium fpl; fidcula, ae f; fidcula violina; fid-
- melar, mulsum, i n; - moro, - no bautizado, culae, arum fpl; acutae fides. Uso: aprender
vinum non baptizatum; - puro, merum; a tocar el -, fdibus dscere; ensear a uno a
vinum merum; - tinto, vinum nigrum, atrum, tocar el -, fdibus docere liquem; saber
rubrum, purpreum, sanguneum // - con tocar el -, fdibus scire; tocar el -, fdibus c-
fruta (o yerbas aromticas) y azcar, aroma- nere vel uti.
tites, ae m; vinum mixtum vel medicatum; -
de mesa, - de pasto, vinum cibrium; - de violinista: violinista, ae mf; violinstria, ae f.
pasas, passum, i n; - de postre, vinum spe- Sin: fdicen, cnis m; fidcina, ae f.
ciale secundae mensae.
violoncelista: violoncellista, ae mf; violon-
viador: vnitor, oris m. Sin: vitis cultor cellstria, ae f. Sin: ampl violin canens
(-oris m). (-entis mf).

viedo: vinetum, i n. violoncelo: violoncellum, i n. Sin: fdula

1118
virtud

maior; fides vel fidis (-is f) maior; ampla vio- vtio.


lina. Uso: pieza de -, cantus fdibus mairi-
bus. Virginia: Virgnia, ae f. Uso: de -, virginia-
nus, a, um.
violonchelo, v. violoncelo.
viril: adj virilis, e // (custodia pequea me-
vip: (varn) amplssimus vir. Sin: vir toto tida dentro de la grande) semilnium, ii n.
orbe notus; (mujer) excellentssima mlier.
virola: (casquillo) orbculus, i m. Uso: - del
viraje: deflxio, onis f. taco de billar, convexus crii orbculus.

viral: ad virus spectans. Sin: viro pathog- virolento: varolis infectus. Sin: mal pstul
nico effectus. infectus vel affectus.

virar: (intr, mudar de direccin en la marcha virologa: virolgia sive -loga, ae f. Sin: de
de un automvil) deflctere. Sin: flecti; se viris pathognicis doctrina.
flctere; verti, se vrtere vel se convrtere.
Uso: vir el coche, (auto)raeda flexa est, vel virolgico: virolgicus, a, um. Sin: ad viro-
se flexit // (Mar, cambiar de rumbo o de bor- lgiam prtinens.
dada, - de borda) cursum flctere. Sin:
navem convrtere; versriam vel vorsriam virsico, v. viral.
cpere // (pasar de un asunto a otro) ad lia
devrtere, divrtere, transire // (en fotografa) virosis: virosis, is f. Sin: morbus viro effec-
imagnibus luce impressis opportunum dare tus.
colorem.
virreina: (mujer del virrey) viceregis uxor //
Virgen: Virgo, gnis f. Sin: Virgo Maria; Dei (mujer que gobierna como virrey) viceregina,
Mater; Depara ; Depara Virgo; Mundi D- ae f.
mina; Caeli Regina; Beata Maria Virgo; Nos-
tra Dmina. Uso: - Auxiliadora, Mara virrey: vicerex, rgis m. Sin: prorex, regis;
Auxilium Christianorum; Mara adiutrix, au- vicedminus; regis (vel rgius, vel regni) vi-
xilitrix, opfera; - del Buen Consejo, Bene- crius; procurator regni; qui est pro rege.
suada (vel Bene suada, vel Bene suadens)
Virgo Maria; - del Carmen, Depara Virgo de virtual: virtualis, e. Sin: possbilis; nondum
Monte Carmelo; Mara vel Virgo Carmelitis effectus.
(-dis) ; - del consuelo, Maria Sanctssima ge-
mntium solatrix; - de Guadalupe, Beata virtualidad: virtulitas, atis f. Sin: ratio vel
Mara Virgo de Guadalupe; - de Loreto, natura virtualis.
Beata Virgo Mara Lauretana ; - de Lujn,
Beata Mara Virgo de Luxan; - de las nieves, virtualmente: virtuliter.
Maria sancta nivalis; - de la paz, Mara pac-
fera; - del Rosario, Beata Mara Virgo a virtud: (integridad de nimo y bondad de
Sanctssimo Rosario, - del Buen Socorro, vida) virtus, utis f // (- militar, valor) virtus //
Mara de Bono Subsdio vel Auxlio // devo- (eficacia, fuerza) virtus. Uso: - curativa, vir-
cin a la -, erga Beatssimam Vrginem de- tus curativa; - diurtica, ctio diurtica, - de

1119
virtuosamente

las hierbas, herbarum virtus. visionar: (ver imgenes cinematogrficas o


televisivas, especialmente desde un punto de
virtuosamente: virtuose. Sin: cum virtute; vista tcnico o crtico) teniam cinematogr-
honeste. phicam vsere.

virtuosismo: virtuosismus, i m. Sin: mxi- visir: visir indecl. Sin: surena, ae m. Uso:
mum artifcium; summa pertia // fig extrema gran -, magnus visir; supremus imprii Tr-
pertia. cici administer.

virtuosstico: artificiosssimus, a, um. Sin: visirato: visiratus, us m.


peritissime factus; summ perti consumma-
tus vel confectus. visita: visittio, onis f. Uso: - pblica a Is-
rael, visittio pblica Israhliae; visitas al ex-
viruela: varolae, arum fpl. Sin: malae psu- terior, visitationes externae.
lae vel pstulae. Uso: picado de -, v. picoso.
visitante: visitator, oris m.
virus: virus, i n. Sin: virus morbferum, pa-
thgenum; micrbium, quod virus vocatur. visor: visrium, ii n. Sin: instrumentum vi-
Uso: - informtico, virus ordinatrale;- letal, srium; tbula visria.
virus letale; el - H5N1, virus, quod H5N1 ap-
pellatur. vspera: (da que antecede inmediatamente
a otro) hesternus dies. Uso: de la -, hesternus;
viruta: ramentum, i n. Sin: crmium. pridianus; la - por la tarde, prdie vspere; la
- de aquel da, prdie eius diei; la - de su
visa: visum, i n. Sin: probtio; recogntio; muerte, prdie quam excsserat e vita // (fig,
fides, ei f. Uso: dar la - a alguien, licui inmediacin de una cosa que ha de suceder)
visum dare; dar las - a los diplomticos, visa - de una guerra, bellum impendet; en - del
legatis diplomticis dare. invierno, heme instante; estar en - de vencer,
in victriae lmine stare // (pl, una de las
visado, v. visa. horas del oficio divino) vsperae, arum fpl.
Uso: - solemnes, vsperae sollemnes; vesper-
visera: (parte delantera de la gorra, etc., que tini sacri ritus.
sirve para resguardar la vista) tegillum, i n.
Sin: proiectura; bccula, ae f; apparatus m- vista: visus, us m. Sin: aspectus, us m. Uso:
brifer; brevis margo plei // (parte del casco a primera -, primo aspectu; prima fronte vel
que se poda alzar y bajar) bccula. Sin: os spcie; ex prima fronte; hasta la -, te tinam
(oris n) vel bccula gleae; gleae fcies. mox revisam // (- fija) imago stativa.
Uso: alzar la -, gle fciem detgere; bajar
la -, calar o calarse la -, gle fciem clu- vistaria, v. glicina.
dere.
visto: - bueno, v. visado. Uso: dar el - bueno
visible: visbilis, e. Sin: aspectbilis; spect- para algo, v. autorizar.
bilis; conspicbilis; manifestus; sub culos
vel sub aspectum cadens. Uso: es -, appret. visual: adj visualis, e. Sin: pticus // (lnea
recta imaginaria que va desde el ojo del es-

1120
vivfico

pectador al objeto observado) prospectus vel vitaminologa: vitaminolgia sive -loga, ae


conspectus, us m. Uso: lnea de -, lnea f. Sin: de vitaminis doctrina vel disciplina.
diptrica.
viticultor: vtium cultor.
visualidad: visulitas, atis f.
viticultura: vtium cultura.
visualizacin: res visbilis facta.
vitiliginoso: (concerniente o relativo al vit-
visualizar: (visibilizar) visbilem rddere // ligo o de su naturaleza) vitiliginosus, a, um //
(representar mediante imgenes pticas fe- (que padece de vitligo) vitiliginosus. Sin: vi-
nmenos de otro carcter) rem imgine vis- tilgine affectus vel laborans.
bilem rddere.
vitligo: vitligo, gnis f. Uso: que padece de
visualizer: imginis praecniae descriptor. -, v. vitiliginoso.

vital: vitalis, e. Sin: vivficus; fundamentalis; vitrina: vitrina, ae f. Sin:expositrium vel ar-
praecpuus. Uso: los rganos -, vitlia, ium mrium vtreum; fenestra tabernria; plteus
npl. vtreus vel specularis; repositrium spe-
culribus munitum. Uso: especialista en
vitalicio: vitalcius, a, um. Sin: ad vitam du- arreglar vitrinas, fenestrarum tabernariarum
rans vel perdurans // (pensin duradera hasta ornator; vitratorum loculamentorum ordi-
el fin de la vida) vitalcium, ii n. Sin: pnsio nator.
ad vitam.
vitriolo: vitrolum, i n.
vitalidad: vitlitas, atis f.
vivandero: lixa, ae m.
vitalio: vitllium, ii n.
vivencia: vivntia, ae f.
vitalismo: vitalismus, i m.
vivero: (- de plantas) seminrium, ii n //
vitalista: (que sigue la doctrina del vita- (- de peces) vivrium, ii n. Sin: ichthyotro-
lismo) vitalista, ae m // (perteneciente o rela- phum.
tivo al vitalismo) ad vitalismum ttinens.
viveur: homo volupturius. Sin: homo volup-
vitalizar: vitalizare. Sin: vitalem rddere, f- ttibus dditus vel obnxius.
cere; vivacem vel vvidum rddere, fcere; ad
vitalitatem redcere. vivificacin: vivifictio, onis f. Sin: anim-
tio; vitae redintegrtio vel restittio.
vitamina: vitamina, ae f; vitaminum, i n.
vivificador, ra: sust vivificator, oris m; vivi-
vitaminado: vitaminis ditatus vel commixtus. ficatrix, icis f. Sin: animator; animatrix // adj
vivficans; vivificatrius.
vitamnico: vitamnicus, a, um. Sin: vitami-
nis abundans vel ffluens. vivfico: vivficus, a, um. Sin: vivficans;
vivum fciens.

1121
viviseccin

viviseccin: vivisctio, onis f. Sin: animalis a Deo unicuique praestitutum; hacerse sacer-
incsio; animalis viventis sctio. dote sin -, sacerdtium, invito Deo, inire; sa-
cerdtio, invito Deo, augeri vel initiari; in
vivo: al -, a lo -, imgine viva; vvida im- sacrum rdinem, invito Deo, se immttere vel
gine. Uso: representar al -, liquid vivum ex- incere; tener - eclesistica, divino afflatu ad
prmere. sacerdtium vocari; ad sacerdtium divino
quodam instinctu vocari.
vocablo: vocbulum, i n. Sin: vox, vocis f;
verbum, i n. Uso: - desconocido, vocbulum vocacional: ad vocationem spectans.
ignotum.
vocal: adj vocalis, e (perteneciente a la voz);
vocabulario: vocabulrium, ii n. Sin: index vocis, vocum (de la voz, de las voces), cantus
(-dcis mf) verborum; vocabulorum index. (del canto). Uso: msica -, cantus, us m //
(letra -) vocalis, is f. Sin: lttera vocalis. Uso:
vocacin: (inclinacin natural) inclintio, - breve, vocalis correpta vel brevis; - larga,
onis f. Sin: propnsio; ingnium; stdium; n- vocalis producta vel longa // (persona que
doles ad liquid; naturale ingnium; innatum tiene voz en un consejo, una congregacin o
stdium; ntima proclvitas; inclinatus ni- junta) consilirius, ii m; consiliria, ae f. Sin:
mus ad liquid; nimi vel voluntatis inclintio consiliator m; consiliatrix f; consiliorum mi-
ad liquid; mens vel voluntas inclinata ad li- nister o simplem minister (si es varn); con-
quid; apta mentis ndoles ad liquid. Uso: siliorum ministra o simplem ministra (si es
contra su -, adversante vel repugnante natur; mujer).
sin -, invit Minerv; errar la -, rationem
vitae prperam elgere; es preciso que sigas voclico: ltterae vocalis o simplem vocalis
tu -, eo inclinandum quo te vis ingnii defert; (gen).
seguir la propia -, innato stdio bsequi; sen-
tir - para algo, naturali ingnio ad liquid vo- vocalizacin: vocaliztio, onis f. Sin: voc-
cari; tener - para algo, alicius rei stdio lium modultio; vocis modultio per vocales.
teneri; natum esse ad liquid; natur ferri,
trahi, duci ad liquid; no tener - para algo, vocalizar: vocalizare. Sin: vocales modulari.
ab liqua re abhorrere; alienum esse; vivir
segn la propia - natural, ingnio suo vvere vocativo: adj vocativus, a, um // sust casus
// (inspiracin con que Dios llama a algn vocativus. Sin: casus vocandi.
estado, especialmente al de religin) voctio,
onis f. Sin: divinus instinctus (-us m) vel af- vocero: locutor, oris m. Uso: - de un grupo,
flatus (-us m); ad religionis munus (-nris n) consociationis locutor; - oficiales del Vati-
divinus afflatus (- al estado religioso). Uso: cano, locutores officiales Vaticani.
por -, divino (quodam) instinctu; Deo invi-
tante; sin -, invito Deo; - eclesistica, sacer- vodka: vodka vel vodca, ae f. Sin: aqua vitae
dotal, ad sacerdtium voctio vel divina russa; vlida ptio slvica.
voctio; ad sacerdtium nimi inclintio; ad
sacerdtium inclinata voluntas; quaedam ad volador: (cohete, petardo) volans, antis n.
sacerdtium inendum (vel suscipiendum)
ndoles; ad mnia sacra obeunda inclinatus volante: adj volticus, a, um. Uso: hoja -, f-
nimus; - fijada a cada uno por Dios, munus lium volticum; schdula vlitans; libllulus

1122
voltaico

vlitans; mquinas -, mchinae volticae // volatilizar: voltilem fcere vel rddere. Sin:
(rueda que mantiene la uniformidad en el in vapores slvere; in tenussimum vaporem
movimiento de una mquina) gubernculum, slvere.
i n. Sin: rota; rtula; clavus; volbilis rota;
gubernculi rota; rota motria; moderatrix r- volatilizarse: volatilizari. Sin: vaporare, eva-
tula. Uso: estar al -, tener el -, gubernculum porare; in vapores solvi; in tenussimum va-
(vel rtulam, vel clavum) tenere vel rgere; porem solvi // (disiparse) vanscere vel
moderatricem rtulam tractare vel gere; evanscere // (desaparecer en la fusin) d-
agarrar el -, clavum vel gubernculum arr- coqui. Uso: un cuarto de la plata se haba
pere, corrpere, prehndere, apprehndere, volatilizado, pars quarta argenti decocta erat.
comprehndere; girar el - a la derecha, a la
izquierda, gubernculum ad dxteram (vel ad volatinero, v. equilibrista.
dextram), ad laevam vrtere; retorcer el -
hacia la direccin recta o de frente, in rectam volcn: vulcanus, i m. Sin: mons ignvomus
directionem gubernculum retorqure // vel ignfluus; mons ignem (vel ignes, vel
(guarnicin rizada de ciertas prendas de ves- flammas) vomens vel eructans. Uso: - ac-
tir femeninas) limbus flctuans. tivo, apagado, intermitente, vulcanus vivus,
exstinctus, intermittens.
volantear: libllulos volitantes iactitare. Sin:
praecnios libllulos (vel schdulas volitan- volcnico: vulcnius, a, um. Sin: ignfluus;
tes) iactitare. gnifer, fra, frum. Uso: erupcin -, ignflui
montis erptio; ignfera erptio; fenmenos -,
volar: volare. Uso: - con velocidad supers- vulcnia, orum npl; isla -, vulcnia nsula;
nica, sonorum lmitem superare; - de Berln rocas -, vulcnia saxa; tierra -, ignfera tellus
a Tokio, Berolino Tochienum volare; - con (-ris f).
Alitalia, con Lufthansa, etc., aeroplno Ali-
tliae, societatis Hanseticae, etc. volare vel volcanologa: vulcanolgia sive -loga, ae f.
ferri; Alitli, societate Hansetica, etc. uti.
volcanlogo: vulcanlogus, i m.
voltil: (que vuela o puede volar) voltilis, e .
Sin: volticus; vlucer, cris, cre; alatus // (que volcar: (tr, derribar una cosa) vrtere, evr-
tiene la propiedad de volatizarse) vaprans, tere, convrtere, invrtere // (intr, dicho de ve-
antis. Sin: evanescens, entis; evnidus; qui hculos) verti, everti, converti, inverti. Uso:
(quae, quod) fcile vaporat // (mudable, in- el coche volc, autoraeda eversa est.
constante) mutbilis, e. Sin: mbilis; incons-
tans; levis // (animal que vuela) vlucris, is voleibol: ludus follis transvolantis vel vol-
f. Sin: voltilis, is f; avis, is f. Uso: los -, vo- tici.
latlia, ium npl; vlucres, um fpl; aves, vium
fpl; bstiae voltiles. volkswagen: autmatum populare.

volatilizable: volatilizbilis, e. Sin: vapor- volt, v. voltio.


bilis.
voltaico: volticus, a, um. Uso: arco -, arcus
volatilizacin: volatiliztio, onis f. Sin: va- volticus.
portio, evaportio.

1123
voltaje

voltaje: volttio, onis f. Sin: voltarum vel votacin: suffrgium, ii n. Sin: suffrgii
voltiorum nmerus; voltianarum mensura- ltio. Uso: por -, suffrgiis; per suffrgia;
rum index vel nmerus. hacer una - secreta o pblica, suffrgia clam
aut palam ferre; qu resultado obtuvo la - ?,
voltmetro: voltmetrum vel voltmetrum, i qualem effectum suffrgium hbuit?
n.
votante: (que vota, que da su voto) suffr-
voltamperio: voltiamprium vel voltioam- gans, antis. Sin: suffrgium ferens ; suffraga-
prium, ii n. tor, oris m; suffragatrix, icis f.

voltear: (dar vueltas) reflecti. votar : suffragari. Sin: suffrgium vel vota
ferre. Uso : - acerca de algo, suffrgium de
volteo: - sobre el caballo (como competicin liqua re ferre.
deportiva) , certamen gmnicum inter viros
(vel muleres) circum quum se convertentes; votivo : votivus, a, um. Sin : ex voto.
certamen gmnicum petitorum circa quum
lgneum se convertntium. voto: (expresin pblica o secreta de una
preferencia ante una opcin; gesto, papeleta
voltmetro: voltmetrum vel voltimetrum, i u otro objeto con que se expresa tal preferen-
n. cia) votum, i n. Sin: sentntia; suffrgium.
Uso: - consultivo, deliberativo, negativo, po-
voltio: volta, ae f. Sin: vltium, ii n; voltiana sitivo, secreto, votum consultivum, delibera-
mensura; voltiana elctridis mensura. tivum, negativum, positivum, secretum; -
vlido, nulo, votum vlidum, nullum; - de
volumen: - de voz, quntitas vocis; sonorum confianza, questio confidntiae; computar
vel vocis intntio. los -, vota computare; emitir - negativo,
votum negativum (vel adversrium) ferre;
voluntariamente: voluntrie. Sin: voluntate; emitir - positivo, votum positivum proferre;
ex (vel de) voluntate; sponte; libenter. dos terceras partes de los ciudadanos emitie-
ron - negativo, duae trtiae partes cvium
voluntario: voluntrius, a, um. Sin: volens; votum negativum tulerunt // (promesa hecha
libens; ultrneus. a Dios) votum, i n. Sin: promissum. Uso: -
pblico, privado, secreto, simple, solemne,
voluntariado: (conjunto de personas que se votum pblicum, privatum, secretum, sim-
ofrecen voluntarias para realizare algo) vo- plex, sollemne; cumplir los -, vota xsequi,
luntariatus, us m // (conjunto de soldados vo- slvere, exslvere, perslvere; emitir votos,
luntarios) voluntariatus. Sin: voluntria vota fcere, emttere, concpere // (deseo de
miltia. aquello que se expresa) votum. Sin: desid-
rium; optatum; voluntas.
voluntarismo: voluntarismus, i m. Sin: doc-
trina lberae voluntati favens. voyeur: obscena observandi cpidus. Sin: ad
obscena spectanda propensus.
voluntarista: ad voluntarismum prtinens.
voyeurismo: scopophlia sive -phila, ae f.
vomitivo, v. emtico. Sin: obscena spectandi cupditas.

1124
vulva

voz: vox, vocis f. Uso: - activa y pasiva, vox non intermisso; describir, realizar - orbitales,
activa et passiva; - pasiva impersonal, vox in orbem agi vel duci; in rbitam verti vel vo-
passiva impersonalis; - alta, vox magna vel lare // (espacio que se recorre volando) iter
summa; - baja, vox submissa; - dbil, vox arium.
parva, tnuis vel xilis; - grabada, vox in te-
nia recepta; - sonora, vox lmpida vel canora; vuelta: (movimiento giratorio) circmitus, us
- temblona, vox trmula; - de bajo, vox gra- m. Sin: circitus; circutio; circumtio. Uso: -
vis; - de bajo profundo, vox prgravis; - de automtica, automatrius circmitus; - al
bartono, vox gravis mdia; - de contralto, mundo, circitus mundi; - al mundo en avin,
vox inflexa; sonus inflexus; alter ab acuto circumvoltio orbis terrarum aroplano //
(sono); - de medio soprano, vox medicriter (tour) circutio, onis f. Sin: circitus. Uso: -
acuta; - de soprano, vox acuta; - de tenor, ciclista o ciclstica, cyclsticus circitus;
vox mdia; - de hombre, vox virilis; - de cyclstica circutio vel lustratio; - a Espaa,
mujer, vox femnea vel mulebris; a voces, a Francia , hispnicus, gllicus brotae
- en cuello, quam mxima voce; voce m- circitus; circutio birotalis hispnica, gllica
xima vel summa; a una (sola) -, uno ore; de ; Hispniae, Glliae cyclstica lustrtio
viva -, viva voce; en alta -, magna voce; en - // (regreso) rditus, us m. Sin: redtio, onis f.
alta y distinta, alta voce ac distincta; en -
baja, a media -, submissa voce; lniter; sub- vulcanizar: cmmeae rotae involcrum re-
misse; voce pressa; levantar la -, vocem sus- parare.
tllere, tllere, attllere; cantar a ocho voces
una partitura, in octonis vcibus liquam vulcanologa, v. volcanologa.
partituram (vel msicas partes) cnere; forzar
la -, vocem urgere ultra vires; reconocer la -, vulcanolgico: vulcanolgicus, a, um.
vocem agnscere.
vulcanlogo, v. volcanlogo.
vud: vudusmus, i m. Sin: vuduorum ritus
mpl. vulva: vulva vel volva, ae f.

vuduismo, v. vud.

vuduista: vudusta, ae m. Sin: vuduorum r-


tuum sectator.

vuelco: evrsio vel invrsio, onis f. Uso: - de


un coche, autoraedae evrsio.

vuelo: (accin de volar) volatus vel avolatus,


us m. Uso: - experimentales, volatus experi-
mentales; - inaugural, primer -, volatus inau-
guralis; volatus primrius, vel primus
avolatus; - orbital, volatus orbitalis; - trans-
marino, volatus transmarinus; - a la luna, in
lunam volatus; - de avin, arplani vel a-
roplani volatus; en un - sin escalas, volatu

1125
W
wagon-lit, v. vagn (- dormitorio) windsurfing o wind surfing, v. windsurf.

wagon-restaurant, v. vagn (- comedor) windsurfista: velitabulator, oris m.

wat, v. vatio. window (Inform) ventana: fenestra, ae f.

water, water-closet o w.c., v. excusado. wing: (delantero extremo, en el ftbol) v. de-


lantero.
Watergate: res Watergate. Sin: scndalum
Watergate. wire (Inform) cable: filum, i n.

waterpolo: follildium aqutile. Sin: ludus Wisconsin: Visconsnia, ae f. Uso: de -, vis-


follis aqutilis; certamen follis aqutilis, foll- consianus; hab Visconsiani, orum mpl.
culi certamen a natantibus pulsati.
word (Inform) palabra: verbum. Uso: long -
watt, v. vatio. (32 bits), verbum longum vel duplex; short -
(16 bits), verbum.
web (Inform) tela, red: tela, ae f. Sin: rete, is
n. Uso: World Wide -, Tela Totus Terrae. wordprocessor (Inform) procesador de pala-
bras: editrium, ii n.
week-end: xiens hebdmada. Sin: hebd-
madae xitus (-us m); v. semana (fin de -). World Wide Web (Inform): Tela Totus Terrae
(TTT).
WEF: Forum Mundi Oeconmicum. Sin:
Institutum internationale nmine Forum Oe- write (Inform) escribir: (crear un programa)
conmicum Mundi. scrbere. Sin: compnere. Uso: to - a pro-
gram, programma scrbere vel compnere //
weltanschauung: cosmotheria sive -theora, (archivar datos en el disco) v. save.
ae f.
wrstel: botellus, i m (germnicus; austra-
western: fbula Amricae Occidentalis. cus).

Westfalia: Vestflia, ae f. Uso: de -, vestfa- Wrttemberg: Virtembrgia, ae f. Sin: Vin-


liensis, e; hab Vestfalienses, ium mpl. delcia, ae f.

WHO, v. OMS. Wyoming: Vyominga, ae f. Uso: de -, vyo-


minganus; hab Vyomingani, orum mpl.
whisky: vschium, ii n.

windsurf o wind surf: velitabultio, onis f.


Uso: plancha para -, tbula velfera.

1126
X
xantofila: xanthophylla, ae f. impressa.

xenofobia: xenophbia sive -phoba, ae f. xilogrfico: xylogrphicus, a, um. Sin: ad


Sin: exterarum gntium dium. xylogrphiam (vel ad lgneam scalpturam)
spectans.
xenfobo: adj xteras gentes perosus // sust
xenphobus, i m. xilgrafo: xylgraphus, i m.

xerodermia: xeroderma, tis n. xilologa: xylolgia sive -loga, ae f. Sin: lig-


norum (vel de lignis) doctrina, disciplina,
xerodrmico: xerodermticus, a, um. scintia.

xerfilo: xerphilus, a, um.

xeroformo: xerofrmium, ii n.

xeroftalma: xerophthlmia sive -thalma, ae


f.

xilfago: xylphagus, a, um.

xifoideo: xiphoidus, a, um.

xifoides: xiphodes, is f.

xilofnico: xylophnicus, a, um. Sin: ad


xylphonum (vel ad xylophnium) ttinens.

xilofonista: xylophonistes, ae m.

xilofn, v. xilfono.

xilfono o: xylphonum, i n; xylophnium, ii


n.

xilografa: (arte de grabar en madera) xylo-


grphia sive -grapha, ae f. Sin: ars xylogr-
phica; scalptura lgnea // (impresin
conseguida con el empleo de caracteres de
madera) imago xylogrphica. Sin: imago ex
lgnea scalptura; imago per incisum lignum

1127
Y
yacer: aqu yace, hic (vel heic) iacet, cubat, Uso: de -, gpseus; e gypso factus; estatua de
dormit. Sin: hic cnditus (vel sepultus, vel -, imago e gypso expressa.
situs) est; hic rite cnditus est; ossa heic cn-
dita (vel sita) sunt. yiddish: idioma iddicum. Sin: lingua iddica;
sermo hebraeo-germnicus.
yacht, v. yate.
yip, v. jeep.
yacimiento: - petrolferos fiscales, fiscales
campi olerii. yodo: idium, ii n; iodum, i n.

Yakarta: Iakarta, ae f. Sin: Diacarta vel Dja- yodoformo: iodophrmium, ii n.


carta. Uso: de -, iakartanus vel diacartanus;
hab Iakartani vel Diacartani, orum mpl. yoduro: iodurum, i n. Sin: ididum, i n.

yapa: corollrium, ii n. Sin: additamentum; yoga: ioga, ae f.


accssio; appendcula; mantisa. Uso: de -, n-
super. yogur, yoghourt o yoghurt: lac iogurtinum.
Sin: lac coagulatum; lac coagulatum trci-
yate: lembus, i m. Sin: lembus lusrius; lus- cum.
ria, ae f; navis lusria; pmphilum navgium.
Yucatn: Yucatanum, i n; Yucatnia, ae f.
yedra, v. hiedra.
Yugoslavia: Iugoslvia, ae f.
yeguada: equria, ae f.
yungla: iungla, ae f.
yema: - del huevo, vitellus, i m. Sin: lteum,
i n. yunque: (instrumento) incus, dis f // (huese-
cillo que se halla en el odo interno) incus,
Yemen: Iemen n indecl. Uso: Repblica de -, dis f.
Res pblica Iemenitana.

yemenita: adj iemenitanus, a , um // hab Ie-


menitae, arum mpl.

yermo: adj solitarius, a, um // (terreno inha-


bitado) ermus, i mf; v. eremitorio, desierto.

yesero: adj ad gypsum prtinens. Sin: gypsi


(del yeso) // sust gypsator, oris m.

yeso: (sulfato de cal hidratado) gypsum, i n.

1128
Z
zafiro: sapprus, i f. zanahoria: carota, ae f. Sin: pastinaca, ae f //
(fig, hombre tonto, lelo y simpln) homo stul-
zafra: (cosecha de caa de azcar) scchari tus, stpidus, stlidus, tardus.
(h)arndinum percptio // (fabricacin del
azcar de caa) (h)arundnei scchari con- zancadilla: supplanttio, onis f. Uso: hacer
fctio. la -, liquem supplantare.

zafrn, v. azafrn. zancos: grallae, arum fpl. Uso: el que monta


en -, grallator, oris m.
zagual, v. pagaya.
Zanzbar: Sansibria vel Zanzibria, ae f.
zaguero: (jugador que se coloca detrs) v. Uso: de -, sansibariensis vel zanzibariensis,
defensa. e; hab Sansibarienses vel Zanzibarienses,
ium mpl.
Zaire: Res pblica Zairensis.
zapa: (piel preparada para encuadernacio-
zamarra: (prenda de vestir hecha con la piel nes, estuches, etc.) pellis (capellae) confecta
del carnero con su lana) mastruca, ae f. Uso: // (pala herrada que usan los zapadores) ligo,
- de caza, mastruca venatria // (pelliza) v. nis m. Sin: rutrum, i n.
esta voz.
zapador: fossor, oris m. Sin: muntor; v. ex-
zambomba: pastorale tympanolum. cavador.

zambullida, zambullidura o zambulli- zapapico: dolabra, ae f.


miento: mrsio, onis f. Sin: immrsio; de-
mrsio; demersus, us m. zapatera: (taller donde se hacen zapatos)
calceamentorum officina. Sin: sutorum offi-
zambullirse: mergi. Sin : se mrgere; se im- cina; officina sutria, sutorcia, stria //
mrgere; se demrgere. Uso: - en el agua, (tienda de zapatero) sutrna, ae. Sin: sutri-
urinare vel urinari; in aquam demergi; se in num; sutrium; taberna sutrina // (oficio de
aquam mrgere // fig - en el estudio, se totum zapatero) sutrina, ae f. Sin: sutrinum, i n;
stdio dare; - en el estudio de las letras, se sutria; calceria.
ltteris ddere; - en los placeres, se in volup-
tates mrgere; libidnibus se ddere. zapatero: sutor, oris m. Sin: calceator, oris
m; calcerius, ii m. Uso: - remendn, vetera-
zampabollos o zampatortas, v. glotn. mentrius sutor; sutor cerdo (-nis m).

zampoa: fstula, ae f. Sin: avena, ae f; cla- zapatilla: (zapato ligero y de suela muy del-
mus, i m; rstica fstula. Uso: tocador de -, gada) phaecsium, ii n; phaecsia, ae f. Sin:
fistulator, oris m; tocar la -, fstul cnere. calcolus; dibathrum, i n (especialm de
mujer) // (zapato de comodidad o abrigo

1129
zapato

para estar en casa) crpida, ae f. Sin: slea, zen: secta (-ae f) zen (indecl).
ae f. Uso: en o con zapatillas, crepidatus; so-
leatus. zeugma: zugma, tis n. Sin: adinctio, onis
f.
zapato: clceus, i m. Sin: calceamentum.
Uso: - bajos, semipltia, orum npl; - pe- zigomorfa, v. flor.
queo, calcolus; zapatos de baile, calcoli
ad collum excisi; - de charol, clceus ceratus; zigzag: maeandrus, i m. Sin: gyrus. Uso: en
- de deporte, clceus lusrius vel gmnicus; -, in maeandrum; flexuose; tortuose; serpen-
zapato de ftbol, clceus pedildii; calcea- tino cursu (de ruta o derrota de un viaje).
mentum folli calcitrando; calceamentum ad
calcitrandum idneum; zapatos de gimnasia, zigzagueante: flexuosus, a, um. Sin: tortuo-
clcei palestrici; zapatos de goma, gmmei sus. Uso: por un sendero -, trmite flexuoso.
(vel cmmei) clcei; zapatos de tacn bajo,
clcei fulmento hmili; zapatos de tacn zinc, v. cinc.
medio, clcei fulmento medocri; armario pe-
queo donde se guardan los -, v. armario. ziszs, v. zigzag.

Zar: Russorum imperator. zcalo: (Arq, base o cuerpo inferior) basis,


is (ac im, abl i) f (de un edificio, de una esta-
zarandillo: ardlio, onis m. tua); plinthis, dis f vel quadra, ae f (de una
columna) // (Arq, franja, guarnicin) revi-
zarcillo: (tallito voluble y prnsil) clavcula, mentum, i n // (Arq, revestimiento) tectrium,
ae f. ii n. Sin: crusta, ae f.

zarpaparrilla: smilax, cis f. zona: (regin) rgio, onis f. Sin: plaga; terra;
loca, orum npl; zona. Uso: - deprimida, rgio
zarzal: vepretum, i n. parum provecta, - econmicamente ms des-
arrolladas y - menos desarrolladas, vriae
zata, v. zatara. regiones liae liter ditatae; - desmilitarizada,
loca demilitarizata; loca ad usum civilem re-
zatara: ratis vel rates, is f; v. balsa, armada. dacta vel reducta; - glacial, zona nivalis; - in-
dustrial, loca quaestuosae indstriae; -
zedilla, v. cedilla. residencial, rgio habitatinibus lautiribus
destinata; - ssmica, loca ssmica; - trrida,
Zelanda: Zelndia, ae f. zona perusta // (- celeste) zona, ae f // (Med,
herpes zster) herpes (-tis m) zster (-ris
zelands: adj zelandiensis, e // hab Zelan- m).
dienses, ium mpl.
zonal: zonalis, e. Sin: zonrius.
zenit, v. cnit.
zoo (abrev. de zoolgico), v. jardn o parque
zepeln: zeppelnium, ii n. Sin: arinavis di- (zoolgico).
rigbilis; dirigbilis navis aria; v. dirigible.
zoofilia: zoophlia sive -phila, ae f. Sin: ani-

1130
zuro

mntium vel animlium amor. zootoma: zootmia sive -toma, ae f. Sin:


animlium anatmia.
zofilo: zophilus. Sin: animntium vel ani-
mlium amans; animntibus vel animlibus zootmico: zootmicus, a, um. Sin: ad
amicus. zootmiam (vel ad animlium anatmiam)
spectans.
zooftico: zoophticus, a, um.
zootomista: zootmicus, i m. Sin: zootmiae
zofito: zophytum vel zophyton, i n. studiosus, cultor, peritus.

zoofobia: zoophbia sive -phoba, ae f. Sin: zopenco: adj bardus, a, um. Sin: blessus;
animlium vel animntium horror, pavor, stultus; stpidus; stlidus // sust caudex, dcis
terror, metus, timor. m. Sin : stipes, ptis m ; truncus, i m ; nimal,
lis n ; pecus, dis f; sinus, i m.
zofobo: zophobus, a, um. Sin: zoophbi
laborans. zoquete: (pedazo de madera) lignum, i n //
(fig, pedazo de pan) frustum vel fragmentum
zoografa: zoogrphia sive -grapha, ae f. panis // (fig y coloq, hombre tosco y rudo) v.
Sin: animlium vel animntium descrptio. zopenco, tarugo.

zoolatra: zoolatra, ae f. Sin: animlium vel zorzal: turdus ndicus.


animntium adortio; divinus animlium cul-
tus. zster: herpes zoster; v. zona.

zoolito: zolithus, i m. zuavo: zuavus, i m.

zoologa: zoolgia sive -loga, ae f. Sin: ani- zuecos: sculpneae, arum fpl; v. almadreas.
mlium vel animntium (de animlibus vel de
animntibus) doctrina, disciplina, scintia. zumba, v. burla.

zoolgico: adj zoolgicus, a, um. Sin: ad zumbn, v. burln.


zoolgiam ttinens // (parque -) v. parque.
zurdo: adj scaevus, a, um. Sin: sinister, tra,
zologo: zologus, i m. Sin: zoolgiae stu- trum; laevus // sust scaeva, ae m. Sin: sce-
diosus, cultor, peritus. vola.

zooqumica: zoochmice, es f. Sin: zooch- Zurich: (ciudad) Turicum, i n. Uso: de -, tu-


mia; zoochmica vel zoochmica doctrina, ricensis, e; hab Turicenses, ium mpl // (can-
disciplina, scintia. tn de -) Pagus Tigurinus. Uso: de -,
tigurinus, a, um; hab Tigurini, orum mpl.
zoosafari: ventio africana.
zurito: adj, v. zuro.
zootecnia: zootchnica disciplina vel ars.
zuro: adj, dicho de una paloma o palomo sil-
zootcnico: zootchnicus, a, um. vestre: silvestris (columba vel columbus).

1131
1132
1133
1134

También podría gustarte