Está en la página 1de 7

Comoaprendenuestrocerebro

JorgeL.Arias
LaboratoriodeNeurociencias
UniversidaddeOviedo

UnadelasfronterasquetienelaNeurocienciaesexplicarcmoaprende
nuestrocerebroynoesquetengamosanlarespuestadelmecanismo
detalladoysucintodecmoocurrealdadehoy,perossedisponede
informacindemuchosexperimentosanivelconductualyfuncionalque
ayudaaconocercmoactaelcerebrocuandorealizaesteproceso.
Esciertoqueparaaprenderprecisamosadquirirnuevasdestrezas,
habilidadesodesarrollarconductasygenerarnuevosconocimientosque
unavezaprendidosservirndeexperienciaparaunanuevaejecucino
valoracin.Peronoesmenosverdad,quesinosememorizaloaprendido
parapocoservir,siendonecesarioregistrar,conservaryevocarnuestras
experienciasparaactuacionesfuturas.
Muchostestpsicolgicospermitenvalorarnuestracapacidadde
aprendizaje,ascomodememorizacin,bienseanpalabras,carasde
personas,habilidadesmanualesosimplementeandarapie,enbicicletao
conduciruncoche.Todosestosaprendizajessonguardadosennuestro
cerebro,peronotodossonalmacenadosenunamismaestructura,pues
dentrodelcerebroexistenmltiplesestructuras,algunasdelascualesse
interconectanentres,loqueayudaracomprendermejorlasposibles
redesimplicadasenfuncionesespecficas.
Conelloquedalejoslaideadeasociarunaestructuraconunafuncin
determinada;nopodemosreducirlasrespuestasemocionalesala
amgdalaolamemoriadeclarativadehechososucesosalhipocampo,ya
quecomoyaseindicnosonestructurasaisladas,sinointerconectadasy
porlotantocompartentotaloparcialmentesuinformacinconotras
estructurasdelcerebro,constituyendoloquesellamaunaredneuronal
quepuedeimplicaramuchasopocasestructurascerebrales.
Unafamilia,enlaqueserelacionensusmiembrosentres,permitirque
todoscompartanalegrasypreocupaciones,perotambinquetodos
aportensolucionesyjuntospuedanresolverlosproblemasquese
planteen.Delamismamaneraactuarnestasredesyademscomoenel
casodelosvirtuososdelamsica,hemosvistoquesuscerebrosse
especializan,pudiendodiferenciarfuncionalmenteuncerebrodeun
msicoamateurdeldeunprofesional,yaquehayestructurasfuncionales
msrestringidas,msespecializadas;endefinitiva,hayncleosdelared
queseencargandeintegraresainformacin.
Otrobuenejemplopodraserelcasodelostaxistas,loscualesdeben
orientarsecuandolessolicitamosquenosllevenaunacalledeterminada
delaciudadyellos,rpidamente,nosolonosconducenaella,sinoque
vanporelcaminomscortoyrectoposible.Puesbien,estos
profesionalespresentanunaestructuracerebralcomoeselhipocampo
aumentadadetamaoyquealserestudiadafuncionalmente,mediante
resonanciamagnticanuclear,sehavistoqueseactivanlosdos
hipocamposbilateralmente,siendomayorlaactivacindelladoderecho
queladelizquierdo.
Estadiferenciafuncionalsepudoratificarinclusoenestudiosdondeel
sujetosolotenaqueorientarseobservandounapantalladeordenador
conunapiscinayparedesconobjetos,sinlanecesidaddetenerque
desplazarsefsicamentenadando.

Enbaseaestosdatos,nuestrogrupodeinvestigacincentrsuintersen
esteprocesodeorientacinespacial,paralocualserequeransujetosque
supieranaprenderaorientarse.Paraelloseescogilaratablancade
laboratorioqueesunanimalmuycuriosoyobservador;loquepermiti
realizarpruebasenunapiscinacirculardemetroymediodedimetro,
llenadeaguaybajocuyasuperficie(1cm.)secolocunaplataformaque
deberaencontrarparadescansar.Eltiempomximodeexploracinse
reducaaunminutoytranscurridoste,sinoencontrabalaplataformase
lecolocabaencimaunossegundos.

Duranteunosdassehacandospruebaspordayseconstatabaqueel
sujetohabaaprendido,quitandolaplataformaycomprobandocomoel
animalquedabaenesazonanadandoenbsquedadelasupuesta
plataformaqueahoranoestaba.
Hechoelprocesodeaprendizajeycomprobadasuefectividad,se
esperabaunahora,dosdasytresdasincluso,paraverelefectoqueello
tenasobreloscontactosentrelasneuronas,esdecir,secontabanlas
sinapsisenesazonaespecializadaenlaorientacinespacial,comoerael
hipocampo.
Aququizsconvengarecordarquelassinapsissonespecializacionesen
lasmembranasneuronales.Haydosgrandestipos,unasqueengeneral
sonexcitatorias(asimtricas)yotrasquefuncionaninhibiendo
(simtricas).Puesbien,atendiendosloaesterasgofuncionaly
morfolgico,nosotroshemosencontradoqueelcerebrotrasel
aprendizajeespacialantescitado,nosemodificaensuexcitacin,sino
queloquecambiaesensumenorinhibicin.
Sinapsis Asimtrica (x20.000) Sinapsis Simtrica (x20.000)

Enestepunto,sepuedenconcluirdoscosas,queelcerebroesplsticoy
seadaptaalassituacionesenlasquesevaespecializandoy,ensegundo
lugar,sedestacalaimportanciadelainhibicinpararealizarun
aprendizaje.
Estosaspectosquizschoquenconlosconceptosquepreviamentese
habanindicadoaliniciodestadisertacin.Perolosresultadosde
nuestrolaboratorioydeotrosmuchoslaboratroriosloconfirman:hayun
granpotencialplsticoennuestrosistemanerviosoqueahoraseempieza
aconocercomofunciona.
Hemoscomentadolaexistenciaderedesneuronalesencargadascadauna
deellasdediferentesfunciones.Nuestrogruposehacentradoenel
anlisisdeunaredimplicadaenlaorientacinespacial,perohayotras
muchasredesimplicadasenotrasfuncionesdiferentes.Sinembargo,se
esperaqueentendiendoelsistemageneraldefuncionamiento,seconozca
cmofuncionacadaredysesepacmointeraccionanlasredesentres,
sinesperar,porello,aquetodasestninterrelacionadas.
Elprimerpasodadofueconocerloselementosprincipalesquecomponen
dicharedyenlaorientacinespacialpudimoscomprobarqueintervienen
estrucutrashipotalmicas,talmicas,subcorticalesycorticales.Es,en
definitiva,unaredmuyintegradora,pues,abarcaestructurasdeorgenes
embriolgicosmuydiferentesyconmaduracionesensuscontactosen
distintostiemposalolargodesudesarrollo.Dichoestoyunavez
conocidaslasprincipalesestructuras,dividimoslasmismasendosvas,
unadirectarelacionadaconlacortezayotraindirectarelacionadacon
estructurasdelantigosistemadePapezodelasemociones.
Puesbien,cuandoseanalizaporsexoscmoessufuncionamiento,se
puedenverlodiferentequefuncionalared.Losmachosutilizanms,en
cuantoaconsumoenergticodesusneuronas,lavadirecta,mientrasque
lashembrasutilizanlavaindirecta.

Espuesunfuncionamientodiferencialdelared,aunqueambossexos
estnaprendiendolomismo;empleandediferentemaneraunaredsegn
elsexo,peroenamboscasossellegaalmismoniveldeejecucin
aprendido.
Seabreasunnuevocaminoyunamaneradistintadeestudiarnuestro
sistemanervioso.Sehacelomismoperonoseutilizadelamismamanera
elcerebro.
Muchosavancesnosdeparaelconocimientodelcerebroymuchas
incognitasnosesperanparasersorprendidosensussoluciones.
Aprovechoesteforoparaanimaratodoslosinteresadosennuestro
sistemanerviosoaaunarfuerzasentanintrincadocamino.

También podría gustarte