Está en la página 1de 64

Jaime Lerner

ACUPUNTURA URBANA

INDICE

EDITORA RECORD RIO DE JANEIRO SAO PAULO 2003

Introducci n Lo" coreano" en Nue#a $or% E' Be''o Cine Nue#o La recu)eraci n de un r*o La ciudad )ro,i-ida Ca'i No ,acer nada0 ur1entemente Around the clock o La ciudad 2! ,ora" // 2enti'e3a ur-ana /2 Acu)untura )ara 'a m4"ica /5 Continuidad e" #ida Lo" "onido"0 'o" co'ore" 6 'o" aroma" de 'a ca''e /( Un -uen recic'a7e 2ente en 'a ca''e /. Smart car, smart bus 2/ Com)romi"o de "o'idaridad 22 U"ted conoce 'a ciudad donde #i#e8 O Di"e9e "u ciudad In"truccione" )ara ,acer una acu)untura ur-ana 25 Ocio creati#o : mediocridad 'a-orio"a 2& Auto;e"tima0 una -uena acu)untura 2( Lu3 e" -uena acu)untura 2+ A1ua)untura La tar7eta de mo#i'idad Eco clock <ore"taci n 32

! & ( + . /0 /0

/& /+

23

2. 3/ 32

=emoria )roducida De )ar>ue"0 )'a3a" 6 monumento" La 1u*a de una )?1ina 3( Co'e"tero' ur-ano Edi@icio" con di1nidad 3+ Acu)untura de' "i'encio Ramblas 6 1a'er*a" Puntada r?)ida no due'e Trompe loeil Carta a <e''ini Como encontrar una )er"ona en una ciudad !& La )re"encia de un 1enio =ercado" 6 @eria" Una -arra de -ar 5/ Amor a 'a ciudad 5!

33 3! 3( 3. !/ !2 !! !5 !+ !.

Introducci n Siem)re tu#e 'a i'u"i n 6 'a e")eran3a de >ue0 con un )inc,a3o de a1u7a0 "eria )o"i-'e curar en@ermedade"A E' )rinci)io de recu)erar 'a ener1*a de un )unto en@ermo o can"ado )or medio de un "im)'e to>ue >ue tiene >ue #er con 'a re#ita'i3aci n de e"te )unto 6 de' ?rea a "u a'rededorA Creo >ue a'1una" Bma1ia"C de medicina )ueden0 o de-en0 "er a)'icada" a 'a" ciudade"0 )or>ue muc,a" de e"ta" e"t?n en@erma"0 a'1una" ca"i en e"tado termina'A A"* como 'a medicina nece"ita de 'a interacci n entre mDdico 6 )aciente0 en ur-ani"mo tam-iDn e" )reci"o ,acer reaccionar a 'a ciudadA Pinc,ar un ?rea de ta' manera >ue e''a )ueda a6udar a curar0 me7orar0 crear reaccione" )o"iti#a" 6 en cadenaA E" indi")en"a-'e inter#enir )ara re#ita'i3ar0 ,acer un or1ani"mo tra-a7ar de otra maneraA =uc,a" #ece" me )re1unto a mi mi"mo )or >ue determinada" ciudade" con"i1uen ,acer tran"@ormacione" im)ortante" 6 )o"iti#a"A Encuentro innumera-'e" 6 #ariada" re")ue"ta"0 )ero una de e''a" me )arece com4n a toda" e"ta" ciudade" inno#adora"E )or>ue en e''a" "e )ro)ici un comien3o0 un de")ertarA E" 'o >ue ,ace >ue una ciudad reaccioneA Sa-emo" >ue e' )'aneamiento e" un )roce"oA Por ma" -ueno >ue "ea0 no con"i1ue 1enerar tran"@ormacione"
4

inmediata"A Ca"i "iem)re e" una c,i")a >ue inicia una acci n 6 'a con"ecuente )ro)a1aci n de e"ta acci nA E" 'o >ue ''amo una -uena acu)unturaA Una #erdadera acu)untura ur-anaA Fue "e )odr*a c'a"i@icar como e7em)'o" de una -uena acu)untura ur-ana8 E' recic'a7e de Canner60 en San <ranci"coA E' Par>ue 2Ge''0 en Barce'onaA A'1una" #ece"0 e" una o-ra >ue )ro)icia un cam-io cu'tura'0 como @ue e' ca"o de' Centro Pom)idou0 en Pari"0 e' =u"eo de Bi'-ao0 de <ran% 2e,r60 o tam-iDn 'a re"tauraci n de' 2rand Centra' Station0 en Nue#a $or%A Otra" #ece"0 'a acu)untura ur-ana #iene )or medio de un to>ue de 1enia'idad0 como 'a )ir?mide de' Lou#re0 'a recu)eraci n de Puerto =adero0 en Bueno" Aire"0 6 e' con7unto de Pam)u''a0 de O"car Nieme6er0 en Be''o Hori3onteA Co"a" )e>ue9a"0 como e' Pa'e6 Par%0 en Nue#a $or%A U o-ra" 1rande"0 como 'a" de' In"tituto de' =undo Ira-e0 de Jean Nou#e'0 en Par*"0 6 e' =u"eo de' Ho'ocau"to0 de Li-e"%ind0 en Ber'*nA En a'1uno" ca"o"0 'a" inter#encione" "e dan m?" )or nece"idad >ue )or de"eo0 )ara "anar ,erida" >ue e' )ro)io ,om-re )rodu7o en 'a natura'e3a0 como 'a" cantera"A Con e' tiem)o0 e"ta" ,erida" crearan otro )ai"a7eA E' a)ro#ec,amiento de e"to" )ai"a7e" 6 de 'a" correccione" de 'o >ue e' ,om-re ,a-*a ,ec,o ma' e" acu)untura de e:ce'ente" re"u'tado"A Un e7em)'o c'aro0 )timo0 e" 'a J)era de Arame0 en Curiti-aA O tam-iDn e' ,a-er de"ec,ado e' freeway de San <ranci"coA Adem?"0 'o" "i"tema" de tran")orte 1eneran -uena" acu)untura" ur-ana" )ara e' mundoA E''a" e"t?n )re"ente" en 'a" -e''a" entrada" de 'a" anti1ua" e"tacione" de' metro de Par*"0 en 'a" e"tacione" de Norman <o"ter0 en Bi'-ao0 6 en 'o" cana'e" de' Si"tema E:)re"o0 en Curiti-aA

Los coreanos en Nueva York. No "iem)re 'a acu)untura ur-ana "e traduce en o-ra"A En a'1uno" ca"o"0 e" 'a introducci n de una nue#a co"tum-re0 un nue#o ,?-ito0 >ue crea condicione" )o"iti#a" )ara 'a tran"@ormaci nA =uc,a" #ece" una inter#enci n ,umana0 "in )'aneamiento o "in rea'i3aci n de una o-ra materia'0 aca-a con#irtiDndo"e en una acu)unturaA Aco"tum-ro decir >ue Nue#a $or% de-er*a 'e#antar un monumento a' coreano de"conocidoA Lo" inte1rante" de e"te )ue-'o )re"tan un "er#icio e:traordinario a 'a" ciudade" con "u" grocery stores0 "u" deli stores0 a-ierta" 'a" 2! ,ora"A E"ta" tienda" 1aranti3an no "o'o e' a-a"tecimiento0 "ino tam-iDn ''e#an animaci n a cua'>uier rinc n de 'a ciudadA Tiene 1ente0 'u30 'a" )er"ona" "e encuentran cuando #an a ,acer "u" )e>ue9a" com)ra"A Todo e"o 1enera m?" "e1uridad )ara 'a comunidadA Adem?" de e"o0 @uncionando ininterrum)idamente0 'a" tienda" e"ta-'ecen una re@erencia im)ortante en 'a ciudadA Por e"o0 e"o" coreano" de"conocido" 6 "u" )e>ue9o" comercio" a6udan a ,acer una -uena acu)untura ur-ana en

Nue#a $or%A =e7or >ue cua'>uier )ro1rama de animaci n cu'tura' )odr*a ,acerA =uc,o" de e"to" )ue"to" ,o6 )re"ente" en Nue#a $or% recuerdan 'o >ue re)re"enta-a )ara Par*" e' mercado de Le" Ha''e" de madru1adaA Durante dDcada" e' @ue e' cora3 n de 'a ciudad0 ,aciendo )a')itar 'a #ida de #aria" 1eneracione"A Ho6 recuerdan 'o" mercado" >ue @uncionan 'a noc,e entera en #aria" ciudade" de' mundoA Tam-iDn en Par*"0 en 'a e">uina de 'a" ca''e" Seine 6 Bucci0 una )e>ue9a @eria e" una tradici n >ue e' tiem)o no a)a1aA E7em)'o" orienta'e" tam)oco @a'tan0 como e' mercado de )e"cado" de To%io 6 "u comien3o de acti#idad muc,o ante" de >ue amane3caA Son momento" "ucediendo en 'a #enta de )o'#o" inmen"o"0 arr?e3 1i1ante"0 una reuni n de )er"ona" em)o'#ada" 6 entre1ada" a 'a tarea de ,acer "uceder e' d*a >ue "e a)ro:imaA Tam-iDn aco"tum-ro decir >ue toda e"a 1ente >ue tra-a7a de madru1ada @orma un e>ui)o de #i1i'ante" de una ciudad >ue no )uede )arar de re")irarA E''o" con"titu6en una #erdadera Unidad de Tera)ia Inten"i#a de 'a ciudadA El Bello Cine Nuevo. E" @undamenta' >ue una -uena acu)untura ur-ana )romue#a 'a con"er#aci n o e' re"cate de 'a identidad cu'tura' de una 'oca'idad o comunidadA =uc,a" ciudade" ,o6 nece"itan de una acu)untura )or>ue de7aron de cuidar "u identidad cu'tura'A Un tri"te e7em)'o de e"o e" e' de"a)arecimiento de 'o" cine" munici)a'e"A En e' )a"ado0 'o" cine" re)re"enta-an )ara 'a" )er"ona" un e")acio m?1ico de @anta"*a0 de m4"ica0 de uto)*a0 de rea'idad0 de "ue9o0 de e")eran3aA $ @ueron tam-iDn un )unto de encuentro @undamenta' )ara 'a ciudadA Lo" cine" in@'uenciaron 1eneracione" entera"0 no "o'o en e' a")ecto cu'tura'A Eran 'u1are" en donde 'a" )er"ona" "e encontra-an0 di"cut*an0 "e di#ert*an 60 @recuentemente0 ''e#a-an e"a" di"cu"ione" a otro" )unto" de 'a ciudadA E' cine di@undi 'a moda0 'a 'iteratura0 'a dan3a0 'a m4"ica0 'a ,i"toriaA
7

Nada "u)era a' cine en 'a )o"i-i'idad de re1i"trar D)oca" im)ortante" de cada naci nA E"a" "a'a" de cine contar?n 6 ,ar?n ,i"toriaA Pero0 en 1ran )arte de 'a" ciudade" de' mundo0 e''a" e"t?n de"a)areciendoA E' -e''o cine de cada ciudad #iene "iendo ada)tado )ara otra" acti#idade"0 dando 'u1ar a "u)ermercado"0 tem)'o" etcA En muc,a" 'oca'idade"0 e' cine tradiciona' @ue "u"tituido )or 'a" "a'a" de 'o" shopping centers0 )ero e"to e" otra ,i"toriaA La memoria de 'a ciudad e" nue"tro -e''o retrato de @ami'iaA A"* como no "e rom)e un -e''o retrato de @ami'ia0 6 e' -e''o cine @orma )arte de e"te retrato de @ami'ia0 no "e )uede )erder un )unto de re@erencia tan im)ortante )ara nue"tra identidadA En e' e"tado de Paran?0 comen3amo" a recu)erar 'o" -e''o" cine" munici)a'e"A Bu"camo" dotar'o" de 'o" ma" moderno" e>ui)amiento" )ara tener condicione" de crear circuito" de cine naciona' 6 de cine de arte0 muc,a" #ece" re'e1ado" de 'a" rede" de cine" de 'o" shoppingsA En #erdad0 e' Be''o Cine Nue#o e" un )ro1rama >ue re@uer3a nue"tra identidad cu'tura'A E" una acu)untura ur-ana >ue intenta curar;no" de 'a )Drdida de memoria 6 de nue"tra identidadA

La recuperacin de un ro. =i ''e1ada a Seu'0 'a )rimera #e30 )arec*a no o@recer "or)re"a"A Una anti1ua ciudad a"i?tica m?"0 im)u'"ada )or una im)re"ionante #ita'idad0 creciendo #erti1ino"amente en "u modernidadA Tanto >ue no )arec*a retratar "u" m?" de +00 a9o"A Una demo"traci n m?" de' r?)ido ,acer0 en "u" inmen"a" a#enida" 6 freeways0 ''e1ando a un centro ca tico donde 'a" )er"ona" ten*an >ue atra#e"ar )a"a7e" "u-terr?neo"0 "u-iendo 6 -a7ando0 )ara "im)'emente cru3ar

una ca''eA Lo" #e,*cu'o" roda-an )or un a"@a'to )er@ecto0 ca"i como "i "e de"'i3a"en )or una a'@om-ra ro7aA A"* @ueron con"truida" 6 de"truida" muc,a" ciudade"0 dando )ri#i'e1io a 'o" #e,*cu'o"A Be''a" ciudade"0 ,i"t rica"0 con 7ardine" 6 )a'acio" ma1n*@ico" en ar>uitectura0 rodeado" )or autom #i'e"0 nue"tro" dra1one"A La )rimera "or)re"a en Seu' @ueron 'o" ''amado" )ara re@rendar una intenci n )oco com4n en 'a ma6or*a de 'a" ciudade"A La munici)a'idad )retend*a re"er#ar -uena )arte de' e")acio )ara e' B mni-u" de Curiti-aC0 creando en #aria" re1ione" de 'a ciudad una red de tran")orte co'ecti#o 6a -auti3ada como BRT KBus Rapid TransitLA La "or)re"a ma6orE e' 1o-ierno de Seu' >uer*a e'iminar un "i"tema de #*a" e'e#ada" en e' centro de 'a ciudad 6 recu)erar un riac,o0 e' C,eon116ec,eon0 >ue reci-*a 'a" a1ua" de' de",ie'o de 'o" monte"A E' riac,o0 ima1*nen"e0 @ue enterrado dDcada" atr?" )ara >ue no "e #iera 'a de1radaci n 6 'a )o'uci n de e"te 6 "u #ecindadA Encima de e' @ueron con"truida" 'a" #*a" e'e#ada"A La intenci n a,ora e" ,acer a 'a 'oca'idad #o'#er a "er 'o >ue era0 con 'a recu)eraci n de' r*o 6 'a re#ita'i3aci n de' ?rea a 'o 'ar1o de e"teA E' )ro6ecto e" caro Kcue"ta muc,o corre1ir una 1ran i1noranciaL0 )ero e' entu"ia"mo de' intendente 6 "u e>ui)o era 1randeA La intenci n de e''o" tam-iDn era a-rir e")acio" )ara 'o" )eatona'e" Kcity friendly for peopleLA A)ena" ''e1amo"0 no" mo"traron 'o" )ro6ecto"A Todo" tienen una 'ectura mu6 c'araA E' di"e9o de 'a ciudad e"t? c'aro0 'o" monte"0 e' r*o re#ita'i3adoA Fuiere decir0 'a ciudad e"t? en 'a ca-e3a de e''o"A No tienen duda" de >ue todo" 'o" )ro6ecto" "er?n rea'i3ado"A En Seu' tam-iDn tu#e e' )ri#i'e1io de con#er"ar con una de 'a" )er"ona" ma" conocida" de 'a ciudad0 $oun1;Oa% Mim0 un @i' "o@o @ormado en Har#ard >ue de")uD" de7 'a uni#er"idad )ara cur"ar medicinaA A' #o'#er0 e' )ro@e"or Mim en"e9 @i'o"o@*a durante do" a9o" en un )ro1rama "u)er )o)u'ar en Corea de' SurA E" un ,om-re mu6 @amo"o0 >ue a,ora decidi "er )eriodi"ta de tema" im)ortante"A Nue"tra con#er"aci n e" una ce'e-raci nA Tanta coincidencia en 'o"

)en"amiento" 6 en 'a "im)'icidad0 "*nte"i" de 'a @i'o"o@*a orienta'A E' me ,i3o un di"e9o de ciudadA $ 'o >ue me im)re"iona ma"E e' 'ee 'a ciudad0 e' "i1ni@icado de cada re1i n0 de cada 'oca'idad0 de cada nom-re0 de manera muc,o ma" "im)'e 6 conci"aA A,0 "i 'a" ciudade" tu#ie"en meno" #endedore" de com)'e7idade" 6 ma" @i' "o@o"N La ciudad prohibida. La ,i"toria no" cuenta >ue Pe%*n e" una de 'a" ciudade" m?" anti1ua" de' mundoA A )rinci)io" de' "i1'o OP0 @ue tran"@ormada en do" ciudade"0 "e)arada" )or muro"A La ciudad interior a-ri1a-a a 'a anti1ua Ciudad Im)eria'0 cercada )or un muro de die3 %i' metro"A Era 'a BCiudad Pro,i-idaC0 donde 'a" 3an7a" de@in*an 'o" )a'acio" de 'o" em)eradore"A E' u'timo de e''o"0 Pu;$i0 @ue derrocado en /.// 6 e:)u'"ado de 'a ciudad en /.2!A Pero Pe%*n de ,o6 e"t? de"caracteri3adaA No "e #e m?" e' mar de -icic'eta" >ue era )arte de' )ai"a7e de ante"A $ en cada -icic'eta ,a-*a una )er"ona o m?"A Era una ciudad de )er"ona"A Ho60 Pe%*n e" un cam)amento ma" de )redio" modern*"imo"0 rodeado" de e"tructura" #i?ria" enorme"0 freeways 6 'o" anti1uo" conce)to" de ani''o"0 radio" etcA En 'a Bro"caC @ormada )or e' "e1undo 6 tercero ani''o0 un CBD KCenter Business istrictLA E" una ciudad carreteraA Junto a 'a BCiudad Pro,i-idaC 6 a "u" ?rea" m?" )r :ima"0 a)arece 'a te:tura de trec,o" )e>ue9o" de 'a #ie7a ciudadA Una ciudad >ue ,o6 "o'o "e reconoce en 'a" )e'*cu'a" o en 'o" 'i-ro"A Pe%*n nece"ita de una acu)untura )ara #o'#er a' 'u1ar de di"tinci n >ue merece en e' mundoA =eno" carretera"0 m?" ciudad0 m?" 1ente0 m?" -icic'eta"A Ta' #e3 e"ta "ea 'a acu)untura nece"ariaA Traer de #ue'ta e' mni-u" 6 'a ca''eA =arcar e' )ai"a7e con "u" e"tacione"A Ta' #e3 "ea otra 'a

10

acu)untura nece"ariaA Fue audaciaN Fuerer ,acer acu)untura a 'o" c,ino"N Cali. Una -ri"a con ,ora marcadaA De noc,e0 'a )'a3a >ue #o" #e"A La ciudad e" "e1ura0 tran>ui'a0 matrimonio" enamorado" 6 ni9o" corriendo )or 'o" )a"eo"A En a'1uno" 'u1are" #o" #e" e' a'ma de 'a ciudadA La )arte anti1ua0 'o" co'ore"0 'a" ca''e" animada" )or un "on di"tante de una "a'"aA La"tima >ue un )oco de 'a identidad de 'a ciudad "e ,a6a )erdido con 'a" 1rande" a#enida"0 un "4)er dimen"ionamiento e:a1eradoA Para atra#e"ar'a"0 ,a6 >ue ir "u-iendo 6 -a7ando )or 'a" )a"are'a"A De re)ente0 un shopping center anti1uo0 no cerrado0 con #e1etaci n interna0 un 1ran )ar>ue0 e' "on de a'1uien tocando en #i#o0 "in e>ui)amiento e'ectr nicoA Nada de "onido" e"tridente" mo'e"tando a 'a" )er"ona"A =uc,o ca'or0 )ero0 a 'a" cuatro 6 media0 cinco de 'a tarde0 una a1rada-'e -ri"a "e a)odera de 'a ciudadA Son 'o" dio"e" "o)'andoA Por @inA Pero 'a -uena ar>uitectura e" una ca"a >ue #i"itDA E' ar>uitecto Ben7am*n Barne6 )ro6ect una ca"a con un )oco ma" de & metro" de 'ar1o 6 con )atioA Adem?"0 'a ca"a e" una )atio con #aria" terra3a"A Ta' #e" en e"a ciudad 'a -uena acu)untura "ea ,acer ma" co"a" )e>ue9a"A Acentuar e' r*o0 >ue e" una -e''e3a0 6 de7ar 'a -ri"a "o)'arA Po'#er"e a e"e di#ino "o)'o como )ara un "o' de atardecer en una )'a6a cariocaA C,D#ereN No urgentemente. En mi )rimera 1e"ti n como intendente de Curiti-a0 en una de 'a" )rimera" deci"ione" >ue tu#e >ue tomar0 reci-* una nota de una a"ociaci n de )o-'adore" >ue conten*a un )edido hacer nada,

11

mu6 e:tra9oA La "o'icitud era )ara >ue 'a munici)a'idad no ,icie"e nada en e"a #ecindadA OrdenD a' Secretario de O-ra" >ue #eri@ica"e e"ta "ituaci nA De"cu-rimo" >ue e' )edido0 a )e"ar de in" 'ito0 ten*a un ori1en ' 1icoA La munici)a'idad e"ta-a rea'i3ando o-ra" en 'a re1i n correcci n de )er@i'e" en ca''e" no )a#imentada" 6 e' rece'o de 'o" )o-'adore" era de >ue 'a" m?>uina" terminen cu-riendo con tierra un )e>ue9o e"tan>ue de a1uaA =i re"o'uci n de' a"unto @ue -re#e0 )ero deci"i#oE Ba 'a Secretar*a de O-ra"0 no ,acer nada0 ur1entementeCA A'1una" #ece"0 en 'a #ida de una ciudad amena3ada )or deci"ione" >ue )ueden )er7udicar'a0 e" nece"ario no ,acer nada0 ur1entementeA Treinta 6 do" a9o" de")uD"0 en Li"-oa0 tomo un auto )ara dar una #ue'ta0 6 'a )rimera )er"ona >ue #eo en 'a ciudad e" A'#aro Si3a Pieira0 ar>uitecto re")etad*"imo 6 "o'icitado en e' mundo enteroA Ser*a como "a'ir )or )rimera #e3 )or R*o de Janeiro 6 encontrar a O"car Nieme6erA $ a,* e"ta-a Si3a Pieira0 tran>ui'o0 in")eccionando una o-raA 2enio" a)arecen0 muc,a" #ece"0 "in 'a '?m)ara m?1icaA Peo 'a" co'ina"0 'inda" co'ina"0 e" e' Te7oA En 'o" diario"0 noticia" "o-re nue#o" )ro6ecto" )ara Li"-oaA T4ne'e"0 #iaducto"0 'a E:)o .+ de7 contri-ucione"0 )ero era un ?rea decadente >ue @ue reno#adaA En 'a Li"-oa de 'a a#enida de 'a Li-ertad0 de Rocio0 de 'a" Co'ina"0 ta'#e3 'a me7or acu)untura "ea no ,acer nada0 ur1entementeA PDAE Fue ta' una )e>ue9a o"ad*aE )intar e' e'e#ador de Santa Ju"ta con e' co'or de' 'adri''o8 Around the clock o La Ciudad 2 horas. En Q ca'o0 centro ,i"t rico de 'a ciudad de =D7ico0 a' @ina' de 'a tarde0 comien3o a "entir miedo de de"a)arecer en 'a mu'titudA Una inundaci n de 1enteA La ma6or*a "on #endedore" am-u'ante"0 >ue )rocuran 1aranti3ar "u d*a a d*a0
12

en una "u-"i"tencia di@*ci'A La )re1unta >ue "e ,ace en e"a" me1aciudade" e" como conci'iar e' "ector @orma' con e' in@orma'A La" re")ue"ta" ,a"ta a,ora "on in@ruct*@era" e in7u"ta"A Entonce"0 )or>ue no )romo#er 'a con#i#encia entre e' "ector @orma' de comercio e"ta-'ecido con e' in@orma'8 La idea >ue "e me ocurre e" de e"ta-'ecer un acuerdo de ,orario"A Lo" am-u'ante" )odr*an iniciar "u" acti#idade" de")uD" de 'a" "ei" de 'a tarde0 tra6endo m?" #ida a 'a ciudad de")uD" de' ,orario comercia' tradiciona'A $ traer*an tam-iDn m?" "e1uridad a "u a'rededorA Un "ector a6udar*a a' otro0 )ue" am-o" mantendr*an e' comercio 'oca' "iem)re a todo #a)orA A' @ina'0 e' comercio am-u'ante0 en "u" #aria" moda'idade"0 e" una in"tituci n tan anti1ua como 'a ciudadA =iren 'a" @eria" 'i-re"0 )or e7em)'oA Durante determinado ,orario0 en una determinada re1i n0 'a @eria 'i-re "e ,a-i'ita m?" tem)rano >ue e' comercio norma'0 de")uD" toda "u e"tructura e" retirada r?)idamenteA E"o @unciona tan -ienN Una e"tructura m #i' >ue #iene tem)rano 6 "e #aA A'1una" ciudade"0 como S,an1ai0 Hon% Mon1 6 Curiti-a0 tienen @eria" nocturna"A Son )unto" de encuentro mu6 a1rada-'e"0 en una ,ora ma" re'a7adaA A>u* 'a acu)untura "e da con e' mo#imiento de' re'o7A !entile"a urbana. Hace a'1uno" a9o"0 un 1ru)o de 1ente mu6 -uena de Be''o Hori3onte0 entre e''a" mi #ie7o ami1o Pa'Drio <a-ri" con"i1ui im)oner re")eto entre 'a" )er"ona" con actitude" >ue e"timu'a-an e' amor )or "u ciudadA Cada 1e"to en e"te "entido e" una 1enti'e3a ur-anaA De"de entonce"0 "ur1ir*an )eri dicamente accione" e idea" creati#a" >ue re@'e7en 'a conciencia de 'a" )er"ona" de >ue 'a 1enti'e3a ur-ana e" indi")en"a-'e en 'a #ida de 'a ciudadA $a e" @amo"a 'a ,i"toria de 'a #a>uita de 'a ca''e Leo)o'dina0 una e"cu'tura en e' medio de )a"eo )4-'ico >ue
13

@ue ado)tada )or 'o" )o-'adore" de Be''o Hori3onteA Hace a'14n tiem)o e''a @ue atacada )or inada)tado" 6 ca"i de"truidaA Un ciudadano atra#e" 'a ciudad con un -a'de de arena 6 cemento 6 'a re ,i3oA Cada tanto 'a #a>uita a)arece con cara nue#a0 con co'ore" nue#o"0 contri-uci n de' )ue-'o >ue de e''a tanto 1u"taA En e' -arrio "an 2era'do0 una ama de ca"a arm un )e"e-re en 'a "a'aA E''a no cierra "u )uerta 6 reci-e con "im)at*a a >uien >uiera conocer "u )e"e-reA En otro -arrio de Be''o Hori3onte0 e' e>ui)o de reco1edore" de -a"ura tra-a7a "iem)re cantandoA A"* 'a ca)ita' minera @ue 1anando 'a tradici n de 'a 1enti'e3a ur-anaA E:i"ten )er"ona" >ue rea'i3an "u acti#idad con )'acer o >ue cana'i3an ,acia 'a ciudad "u a'e1r*aA O"car Nieme6er0 a' co'ocar "u" e"cu'tura" en 'a arena de 'a )'a6a Leme0 ,i3o una 1ran 1enti'e3a ur-anaA En Curiti-a0 un denti"ta0 a' terminar "u 7ornada de tra-a7o0 #a a 'a #entana 6 ,ace "onar un "i'-atoA En Puerto A'e1re0 una emi"ora de radio tiene una ca-ina en 'a ca''e de 'a )'a6aA La" entre#i"ta" "on acom)a9ada" )or e' )ue-'oA La in#itaci n de e:)re"ar tu" idea" en 'a ca-ina e" una #erdadera 1enti'e3a ur-anaA Cuando 6o tra-a7a-a en R*o de Janeiro0 ,a-*a en e' e>ui)o un -uen designerA Un d*a0 >ue 7am?" o'#idarD0 ''e1 a 'a o@icina #e"tido de )a6a"oA Se "ent @rente a 'a me"a de di-u7o 6 tra-a7 e' d*a entero "i'encio"amente0 como "iem)re ,ac*aA A' @ina' de 'a 7ornada0 no" cont >ue a )artir de e"e d*a no ir*a ma" a tra-a7ar )or>ue decidi ,acer 'o >ue "iem)re "o9 E "er )a6a"o de circoA Ha-*a e"tado ,aciendo un cur"o "in contar'e a nadieA En e"e momento0 reci-i "u" )rimero" a)'au"o"A Hace a'1uno" a9o"0 @ui a o*r a' tr*o de HD'cio =i'ito0 un 1enio de' -o""a no#aA Como "e a-ran dado cuenta0 e"o @ue ,ace muc,o tiem)oA Pero no me o'#ido un 1e"to de #erdadera 1enti'e3a ur-anaA De")uD" de' show0 e' due9o de' -ar0 a' #er >ue e"ta-a teniendo di@icu'tade" )ara con"e1uir un ta:i a e"a" ,ora"0 me ''e#o en "u auto ,a"ta 'a )uerta de mi ,ote'A En =ari)?0 una )e>ue9a ciudad a' oe"te de Paran?0 'a munici)a'idad )'ant or>u*dea" en 'a" ca''e"A La @'or e" tan
14

-onita >ue 'a )o-'aci n de#o'#i 'a 1enti'e3a de' 1o-ierno con otra 1enti'e3a ur-anaE nadie toca 'a" or>u*dea"A En Roma0 ,a6 otra -e''a ,i"toria de 1enti'e3a ur-ana0 >ue me cont Domenico de =a"i0 un 1ran 6 >uerido ami1oA Todo" 'o" #ierne"0 un 1ru)o de ,a-itante" de un edi@icio de 'a ciudad or1ani3a una e:)o"ici n de un cuadro de un )intor en e' a"cen"or de' edi@icioA Po" "u-*" 6 #a" admirando 'a o-raA Pero 'a 1enti'e3a no termina a,*E #a" -a7ando 'a" e"ca'era" 6 tocando e' tim-re de 'o" de)artamento"A Cada ,a-itante 6 "u @ami'ia ,a-'an de' cuadro0 cuentan ,i"toria" de' arti"ta 6 o@recen ca@DA Cada "emana un cuadro nue#o0 con un arti"ta di@erenteA e"a 1enti'e3a ur-ana e" rea'mente mu6 -onitaA En Sa'#ador0 Car'ito" BroRn mantiene un e"cue'a de m4"ica en una @a#e'aA Lo" "?-ado"0 e' or1ani3a #erdadero" concierto" en e' 'oca'A Una em)re"a 1ra-a un CD de' show 6 'a" 1anancia" de 'a" #enta" #an )ara 'o" )o-'adore"A =i 6erno Ba" me cont 'a ,i"toria de 'o" B7ardine" @'otante" de 'o" 'im)iadore" de #entana" de edi@icio"C en Nue#a $or%A En 'a" )'ata@orma" u"ada" )ara 'a 'im)ie3a de #idrio"0 un ar>uitecto tu#o 'a idea de co'ocar ca7a" de )'anta" 6 @'ore"0 >ue a"* >uedar*an Be"tacionada"C0 con#irtiDndo"e en 7ardine" @'otante" @rente a 'o" de)artamento"A Una 1enti'e3a incre*-'eA En 'o" )a"ado" +00 'a ciudad de Curiti-a decora-a todo" 'o" mni-u" en 'a D)oca de Na#idadA La decoraci n con ?r-o'e" de tema" na#ide9o"0 con 'a" 'ucecita"0 era una 1ran 1enti'e3a )ara 'a" )er"ona" >ue ten*an >ue tra-a7ar en e' d*a de Na#idadA Con 'o" mni-u" recorriendo 'a ciudad0 'a 1enti'e3a tam-iDn e:tend*a 'a a'e1r*a de 'a Na#idad a toda 'a )o-'aci nA A'1una" #ece" 'a 1enti'e3a ur-ana "e re@'e7a en una )er"ona0 como e' 6a @a''ecido )u-'ici"ta Ser1io =ercerA La muerte de Ser1io =ercer @ue un momento mu6 tri"te en 'a #ida de Curiti-aA Hom-re de e:ce'ente car?cter0 )u-'ici"ta ta'ento"o0 due9o de un te:to )rimoro"oA E"o" comentario" "o-re e' eran comune" en toda Curiti-aA =ercer era un curiti-ano e")ecia'A E' era 'a cara 6 e' )en"amiento de 'a ciudadA Sa-ia todo "o-re m4"ica0 'iteratura0 era un 1ran cr*tico0 6 un ami1o "iem)re 'ea'A A)arte de todo0
15

tenia otro don e:traordinarioE era un encarri'ador de con#er"acione"A Si 'a c,ar'a en e' 1ru)o "e diri1*a ,acia un a"unto @eo0 =ercer corre1*a e' rum-o0 6 'a encarri'a-a )ara un tema me7or 6 ma" a1rada-'eA E' tenia 'a man*a de diri1ir0 ,acer arre1'o" en cua'>uier momentoA Adora-a e' tan1o 6 ten*a un bandone!n ima1inarioA Pod*a" #er'o BtocandoC0 ,a"ta con 'a cinta de tercio)e'o en 'a rodi''aA Toda 'a ciudad en e' entierro0 recordando 'a @i1ura >ueridaA Un )rimo de e' a' encontrarme me entre1o un CD0 con e:tracto" de un cantante de tan1o0 con"e1uido a dura" )ena"E BTen*a 1uardado )ara dar'e a =ercer )ero0 en "u au"encia0 >uer*a >ue #o"0 como uno de "u" me7ore" ami1o"0 'a ten1aAC RecordD >ue tam-iDn ,a-*a com)rado una anto'o1*a "o-re tan1o0 >ue 1uarda-a )ara dar a =ercerA Sa'* de' cementerio con un )e"o en e' cora3 nA Ante" de #o'#er a ca"a0 )a"D )or e' re"taurante )ara ''e#ar a'1una" co"a"0 )ue" nadie tenia 1ana" de "a'irA Encuentro a =onica Ri"c,-ieter con uno" ami1o"0 todo" tri"te"0 )ue" tam-iDn ,a-*an ido a' entierroA Se me ocurri entonce"0 re1a'ar a =onica e' 'i-ro >ue )retend*a dar a =ercerA Tam-iDn me #ino 'a idea de 'an3ar e' D*a Naciona' de =ercer0 en e' >ue cada )er"ona dar*a un re1a'o a un ami1oA E' d*a e" e' & de mar3o0 @ec,a en >ue Curiti-a )erdi a e"te 1ran ami1oA Como 6a no )odr*amo" re1a'ar'e a =ercer0 en "u ,omena7e e" e' d*a de re1a'ar a 'o" ami1o"A Ser*a una 1ran 1enti'e3a ur-ana0 a'1o >ue =ercer "iem)re ,i3o )or 'a ciudadA E' 7u1ador Pam)eta0 de 'a "e'ecci n -ra"i'e9a0 ,i3o un acto de e:trema 1enti'e3a con "u ciudad0 'a )e>ue9a "a#ar$ das %arinhas0 en Ba,*aA Cierta #e"0 e' e"ta-a en 'a ciudad 6 'e )idieron una a6uda de 20 rea'e" )or>ue e' tec,o de' cine "e e"ta-a ca6endoA Pam)eta @ue a #er e' edi@icio0 >ue e"ta-a en e"tado de)'ora-'eA E" un edi@icio ,i"t ricoA E' Cine R*o B'anco e" uno de 'o" m?" anti1uo" de' )a*"0 de /.2(A Pam)eta com)r e' cine 6 re"taur e' edi@icioA Dicen >ue 'a

16

inau1uraci n @ue 'a ma6or @ie"ta en 'a ,i"toria de Na3arD0 con 'a )re"encia de Rona'din,o 6 todoA E' cine no da 1anancia"A Pam)eta )a1a a 'o" em)'eado" de "u )ro)io -o'"i''oA Adem?" de 'a" "e"ione" de cine0 e' 'oca' o@rece cur"o" de teatro 6 arte )ara m?" de +0 ni9o" de 'a" @a#e'a"A A Pam)eta ni 'e 1u"ta e' cine0 )ero no dud en ,acer una 1enti'e3a ur-ana a 'o" )o-'adore" de "u ciudad nata'A #cupuntura para la m$sica. En Antonina0 ciudad 'itora' de Paran?0 e:i"te un )'ato t*)ico >ue e" cocinado en una o''a de -arro "e''ada con BpiraoCA E" una de'icia ''amada BbarreadoCA En "u #er"i n m?" tradiciona'0 e' de"ta)e de 'a o''a e" anunciada con @ue1o" arti@icia'e"A Pero 'o >ue ,ace >ue e' momento "ea a4n m?" -onito e" e' ,imno de Antonina0 cantado a 'a ,ora de retirar 'a ta)a de 'a o''aA Cada ciudad tiene "u 1e"to0 6 "u m4"icaA A'1una" ciudade" tienen m?" de una m4"ica0 >ue inmediatamente no" )ro6ectan a' )ai"a7e 'oca'A BCo)aca-anaC0 BCorco#adoC0 B&arota de 'panemaC0 BCiudad =ara#i''o"aCA Roma0 C,ica1o0 Nue#a $or%0 San <ranci"co0 toda" e"ta" ciudade" tienen m4"ica" >ue "e tornaron uni#er"a'e" )or>ue 'a" ce'e-ra-anA A' o*r'a"0 ,ace" inmediatamente 'a 'ectura de 'a ciudadA Cuando "e ,a-'a de' tan1o o de Car'o" 2arde'0 inmediatamente no" recordamo" de Bueno" Aire"A Pode" ,a"ta a"i"tir a un -e''o e")ect?cu'o de tan1o en cua'>uier 'u1ar0 )ue" com)a9*a" de muc,a ca'idad ,acen 1ira" )or e' mundo0 )ero nada "e com)ara a un tan1o en Bueno" Aire"A E"tD" donde e"tD"0 e' tan1o "iem)re acarrear? 'a "an1re )orte9aA La "am-a e" una de 'a" marca" de 'a cu'tura de R*oA $ tenemo" -ueno" "am-i"ta" )or todo e' )a*"A Pero0 cuando ''e1a e' Carna#a'0 e' 'u1ar de 'a "am-a e" 'a a#enidaA En e"o R*o de Janeiro e" in#enci-'e0 )or>ue )roduce en 'a a#enida 'a ma6or )era de' mundo0 con m?" de +0 mi' )rota1oni"ta"A
17

Cuando una m4"ica o un ritmo a"ume 'a identidad de una ciudad0 o de un )a*"0 )uede crear una -uena acu)untura ur-anaA E''a )uede "er con"tatada en 'o cotidiano0 como e' "onido de ca7a" de @ "@oro" en 'a" cantina" de 'a e">uina carioca0 'a )ercu"i n en 'a" ca''e" de Ba,*a0 o e' ,i) ,o) de 'o" )ar'ante" 1i1ante" acarreado" )or 'o" african(americans en 'a" ca''e" de E"tado" Unido"A Ha6 cancione" >ue "on #erdadera acu)unturaA A'1una" de e''a" )a"ar?n a "er tatua7e"E 2i'-erto 2i'0 Caetano Pe'o"o0 =i'ton Na"cimento0 Dori#a' Ca6mmi 6 Piniciu" dar?n co'or a 'a" ciudade" 6 no" im)re1nar?n )ara "iem)reA E" di@*ci' ima1inar a Ba,*a "in Ca6mmi0 Joao 2i'-erto0 2i' 6 CaetanoE e" di@*ci' "entir =ina" "in 'a m4"ica de =i'ton Na"cimentoA E" tam-iDn di@*ci' ca)tar a Bra"i' "in Pi''a;Lo-o" o Ar6 Barro"oA Ha6 cancione" >ue0 cuando ,a-'an de una ciudad0 )arecen di"e9ar 'a ciudad )ara #o"A La m4"ica ,ace "ur1ir una @oto1ra@*a de 'a ciudad en tu menteA Pero @ue de Antonio Car'o" Jo-im 'a me'od*a >ue ,i3o a 'a ciudad )arecer me7orA $ "i )arece me7or0 re"u'ta me7orA Continuidad es vida. =uc,o" de 'o" 1rande" )ro-'ema ur-ano" ocurren )or @a'ta de continuidadA E' #ac*o de una re1i n "in acti#idad o "in #ida "e )uede "umar a 'o" #ac*o" de 'o" terreno" -a'd*o"A Re''enar'o" "er*a una -uena acu)unturaA E" im)ortante tam-iDn inc'uir 'a @unci n >ue @a'ta a determinada re1i nA Si "o'o e:i"te acti#idad econ mica 6 @a'ta 1ente0 e" e"encia' incenti#ar 'a )o-'aci nA Si 'o >ue ocurre e" 'a @a'ta de acti#idad0 'o im)ortante e" incenti#ar 'o" "er#icio"A Si un terreno e"t? #ac*o0 e" im)ortante traer a'1una co"a )ara e"e e")acioA Hace a'1uno" a9o"0 a' "entir 'a de"a)arici n de a'1uno" ca@e"0 >ue eran #erdadero" )unto" de encuentro0

18

in"ta'amo" en e' ?rea de )eatona'e" de Curiti-a un ca@D )ro#i"orioA Un terreno0 cuando e"t? #ac*o0 tienen >ue "er re''enado" inmediatamente0 )re@erentemente con a'1una acti#idad de animaci nA De@iendo ,a"ta 'a )o"i-i'idad de >ue "e in"ta'en e"tructura" )ro#i"oria" )ara con"o'idar a'1una" acti#idade" ,a"ta >ue "ur7an nue#o" )ro6ecto"A E" 'a acu)untura de nue#a" e"tructura" a tra#D" de in"ta'acione" de e"tructura" )ort?ti'e"0 >ue )uedan "er co'ocada" en e' 'oca' ,a"ta )ara 1aranti3ar #ida0 re#ita'i3ar una re1i n0 1enerando 'a @unci n ur-ana >ue e"ta-a @a'tandoA Si @a'ta acti#idad0 "i @a'ta entretenimiento durante 'a noc,e0 trai1a una e"tructura de entretenimientoA Si0 )or otro 'ado0 e"ta-a @a'tando )o-'aci n0 "e de-en traer )o-'acione"A Pero todo e"o r?)idamente0 ca"i in"tant?neamenteA La me3c'a de @uncione" e" im)ortanteA $ 'a continuidad de' )roce"o e" @undamenta'A Continuidad e" #idaA Los sonidos, los colores % los aromas de la calle. E' #endedor am-u'ante muc,a" #ece" e" ca3ado )or 'o" @i"ca'e" -urocr?tico"A E" una )ena0 )ue" e' e" nada m?" >ue un comerciante0 a'1una" #ece"0 recono3co0 actuando de @orma i'e1a'A Pero e' de-e "er #i"to con o7o" m?" 1enero"o"0 dada 'a am)'itud de "u actuaci nA En #erdad0 e' #endedor de hot dog en Nue#a $or%0 de a1ua de coco en e' Nore"te0 'a" #endedora" de Bacara7DC en Ba,*a0 e' ,om-re >ue 1rita Bmate0 mateNC en 'a" )'a6a" de R*o0 'a" #endedora" de @ruta" en e' Cari-e0 con "u" #a"i7a" en 'a ca-e3a0 todo" tienen un com)onente de identidad mu6 @uerteA E''o" aumentan e' "onido0 e' aroma0 e' co'or0 6 e"o ,ace >ue nue"tra identidad "e "u"tenteA Durante a9o" #i#* @rente a una @?-rica de 1a''eta" en e' -arrio Ca-ra'0 en Curiti-aA Cada d*a de 'a "emana era )roducido un ti)o de 1a''etaA Lo" 7ue#e"0 )or e7em)'o0 era d*a de 'a 1a''eta de coco0 6 'a re1i n entera "ent*a a>ue' a1rada-'e aromaA
19

La @?-rica 6a cerr 0 )ero todo" 'o" 7ue#e" toda#*a "iento e' aroma de 'a 1a''eta de cocoA En 'a )arte "ur de 'a ciudad0 todo e' mundo "ent*a e' aroma de' =ate Le n "iendo @a-ricadoA =uc,o" tienen ,i"toria" "eme7ante" de "u" ciudade"A E' a@i'ador de cuc,i''o"0 e' #endedor de @ruta"0 'o" "er#icio" anunciado" 6 )re"tado" a domici'io0 e' 1rito de 'o" titu'are" de 'o" diariero"0 a'1uno" de e"o" "onido" ta' #e3 ,a6an de"a)arecido de 'a" ciudade"A Nue#a" "e9a'e" "ur1enA E' ,om-re;"?ndRic, de San Pau'o 6 de otra" ciudade" terminaron tran"@orm?ndo"e en un 1ran site en >ue 'a" o)ortunidade" "on comunicada"A Pero e' "onido0 e' co'or 6 e' aroma de 'a" @eria" 6 de 'o" am-u'ante" no )ueden de"a)arecerA Terri-'e e" una ciudad >ue no ,ue'a ni ,iedaA &n buen recicla'e. Cada ciudad tiene "u ,i"toria0 "u" )unto" de re@erenciaA No me re@iero "o'amente a a>ue''a" con"truccione" >ue "on c'a"i@icada" como marca" im)ortante" de' )atrimonio ,i"t rico de 'a Naci nA =e re@iero0 )rinci)a'mente0 a 'o" edi@icio" >ue )ertenecen a 'a memoria de 'a ciudad 6 >ue "on )unto" @undamenta'e" de 'a identidad0 de' "entimiento de )ertenecer a una ciudadA Sea una determinada @?-rica0 un )unto de' anti1uo tran#*a o uno de a>ue''o" )ue"to" de #enta >ue ten*an todo in1enuamente e:)ue"toA Pero como 6a no e" m?" )o"i-'e recu)erar e"a" ?rea" 6 re#i#ir e"a" anti1ua" acti#idade"0 tenemo" >ue encontrar nue#o" u"o"0 nue#a" acti#idade" >ue trai1an #idaA No ,a6 nada >ue a1rade m?" a una #ecindad0 6 ,a"ta a una )o-'aci n entera0 >ue e' rea)ro#ec,amiento de e"o" e")acio"A San <ranci"co0 en 'o" E"tado" Unido"0 ,i3o una de 'o" )rimero" recic'a7e" ur-ano" im)ortante"0 tran"@ormando en )unto" de animaci n una anti1ua @?-rica de c,oco'ate0 'a 2,irarde''i0 6 una @?-rica de en'atado"0 'a De' =onte0 >ue "e con#irti en T,e Canner6A La" do" @ueron recic'ada" a' @ina' de
20

'o" a9o" &0 6 "e con#irtieron en atraccione" de' tradiciona' <i",ermanS" T,ar@A A )artir de 'o" a9o" (00 'o" recic'a7e" comen3aron a a)arecer en e' mundo entero con )ro6ecto" -ri''ante"0 como e' teatro de Se"c en San Pau'o0 6 otro" en Euro)a0 )rinci)a'mente 'a" e"tacione" de tren en Londre"A En /.(/0 Curiti-a tran"@orm un anti1uo )a9o' de ) '#ora en un )e>ue9o teatro e' Teatro Pa9o'A Lue1o0 una anti1ua @?-rica de co'a "e con#irti en un Centro de Creati#idadA Tam-iDn merecen "er citado" e' Puerto =adero0 en Bueno" Aire"0 6 )arte de 'a e"taci n de Ju'io Pre"te"0 en San Pau'o0 tran"@ormada en una ma1n*@ica "a'a de concierto"A Bueno" 6 ma'o" e7em)'o" a)arecieronA E' ma" im)ortante @ue e' re"u'tado con"e1uido con 'a re#ita'i3aci n de edi@icio" ante" a-andonado" >ue 1anaron0 en 'a ma6or*a de 'a" #ece"0 im)ortante" e>ui)amiento" cu'tura'e"A <ueron )tima" acu)untura"A Pero recientemente0 #erdadera" ,erida" ,ec,a" )or e' ,om-re en e' )ai"a7e0 como cantera" 6 e:)'oracione" de cue#a" de arena0 aca-aron con#irtiDndo"e en )ar>ue"0 teatro"A Pero una #e" Curiti-a inno# 0 con 'a J)era de Arame0 'a Cantera Pau'o Lemin"%i Ke")acio )ara shows 6 re)re"entacione" a' aire 'i-re con ca)acidad )ara m?" de +0 mi' )er"ona"L 6 "uce"i#o" )ar>ue" >ue retratan 'a contri-uci n de #aria" etnia" a 'a #ida de 'a ciudadA A"* mi"mo e' #a''e de' r*o I1ua340 con "u" cue#a"0 >ue terminaron a,orrando a' e"tado entero un de"a"tre am-ienta'A Cuando ,u-o derramamiento de aceite en e' r*o I1ua340 @ue a tra#D" de e"a" cue#a" >ue "e @ue re)re"ando e' aceiteA No en 'a )rimera0 ni en 'a "e1unda0 )ero en 'a dDcima cue#a de arena e' derramamiento @ue e"tancado 60 a )artir de a,*0 @ue rea'i3ado un inten"o tra-a7o de 'im)ie3aA Pero e" e' redi"e9o de e"ta" cue#a"0 >ue @ueron tran"@ormada" en @i'tro"0 'o >ue e"t? 'im)iando e' r*oA $ >ue eran e"a" cue#a"8 Una ,erida >ue e' ,om-re ,i3o en e' )ai"a7eA Pero @ue una ,erida tran"@ormada en "o'uci nA Lo" nue#o" di"e9o" de e"a" cue#a" e"t?n de#o'#iendo #ida a' r*o I1ua34A

21

!ente en la calle. A'1una" #ece"0 me >uedo o-"er#ando como una 1ota de ,e'ado #a 7untando 'a" ,ormi1a"A O como0 en un -ar o a'macDn de un -arrio -ien )o-re0 'a 'u3 6 'a animaci n atraen a 'a" )er"ona"A Pero "on )rinci)a'mente 'a" )er"ona" >uiene" atraen a 'a" )er"ona"A E' ,om-re e" actor 6 e")ectador de e"e e")ect?cu'o diario >ue e" 'a ciudadA Una -uena acu)untura e" a6udar a atraer 1ente a 'a ca''e0 crear )unto" de encuentro 60 )rinci)a'mente0 ,acer >ue cada @unci n ur-ana cata'ice -ien e' encuentro entre 'a" )er"ona"A Una termina' de tran")orte0 )or e7em)'o0 no nece"ita )arecer"e a una e"taci n de rutaA E' tam-iDn )uede "er un -uen )unto de encuentroA En E"tra"-ur1o0 en <rancia0 'o" di"e9o" de 'a" termina'e" 6 de tran#*a" KTRA=L crean )unto" de encuentro a1rada-i'*"imo"A En Se4'0 #i una e"taci n de metro >ue tenia recreaci n in@anti' en una de "u" ?rea" de circu'aci n0 inc'u"i#e con un )e>ue9o )'anetarioA En Curiti-a0 termina'e" con ca)acidad )ara 500U+00 mi' )a"a7ero"Ud*a "on )'a3a" a1rada-'e"A Cuanto m?" "e entienda 'a ciudad como inte1raci n de @uncione"0 de renta0 de edade"0 ma" encuentro0 m?" #ida e''a tendr?A E' di"e9o de' e")acio )4-'ico e" im)ortanteA La )lace de la Bourse0 en L6on0 'a P'a3a de' So'0 en Barce'ona0 e' 2amme'tor#0 en Co)en,a1ue0 e' T"u%u-a Centre S*uare0 en Ja) n0 6 e' )ioneer Courthouse S*uare0 en P rt'and0 "on ma1n*@ico" e7em)'o" de c mo crear -ueno" e")acio" )4-'ico" 6 a' mi"mo tiem)o 1enerar una tran"@ormaci n )o"iti#a en 'a ciudadA Para e' e"tudiante en 'a ca''e tam-iDn e" @undamenta'A En muc,o" 'u1are"0 e' e"tudiante e" e:c'uido de' e")acio en 'a ciudad0 'imitado a e"tructura" >ue )or con#enci n "e 'o" ''ama campus uni#er"itarioA A #ece"0 e' e")acio e" tan #ac*o >ue e" un #erdadero Bmatorra'C uni#er"itarioA Lue1o e'0 e' e"tudiante0 nece"ita con#i#ir m?" con 'a ciudad )ara tener una #i"i n m?" 1enero"a de 'a "ociedadA Sino0 e' #a a reci-ir 1ota" de in@ormaci n de una "ociedad con 'a cua' )oco con#i#eA Se
22

ima1inan una Sor-onne @uera de Par*"0 o Co'um-ia @uera de Nue#a $or%0 o Ber%e'e6 "e)arada de 'a ciudad8 O 'a Uni#er"idad de Heide'-er10 'a <acu'tad de Derec,o de San Pau'o0 'e7o" de 'a ma''a ur-ana8 A"* como 'a" e"tructura" centra'i3ada" de a'1uno" campus0 e" )o"i-'e traer "ectore" dentro de 'a ciudad0 )rinci)a'mente 'o" re'acionado" a "eminario"0 acti#idade" cu'tura'e" etcA O entonce" ''e#ar 'a ciudad a' campus+ Smart smart bus. =uc,a" "on 'a di"cu"ione" "o-re e' tran")orte de' @uturoA La di"cu"i n ma6or e" centrada en e' autom #i' de' @uturo0 6 'a" e:)o"icione" de autom #i'e" "on cada #e3 m?" a#an3ada"A Pi0 ,ace uno" tre" a9o"0 una e:)o"ici n de =o=A >ue trata-a de e:)'orar e' a")ecto de 'a tecno'o1*a 6 de' di"e9o de' auto de' @uturoA Pero e' #erdadero smart car toda#*a no a)areci A Cuando e" a#an3ado en "u di"e9o no e" a#an3ado en BengineCA $ 'o" auto" >ue tienen un motor e#o'ucionado0 ,*-rido en re'aci n a #aria" )o"i-i'idade" de ener1*a0 no "on a#an3ado" en e' BdesignCA E" m?"0 'o" >ue "on adecuado" a 'a ciudad0 menore"0 con -a7a #e'ocidad0 no 'o "on en re'aci n a 'a carreteraA A,ora0 "i ,a6 nece"idad de do" auto"0 )or>ue no )en"ar en un do" en uno0 autoVbike0 a'1o como un auto de carretera >ue ten1a un auto ur-ano en e' )orta e>ui)a7e"A E' smart bus 6a e:i"te0 e" a>ue' >ue tiene a'1una" condicione" e"encia'e"A Carri' e:c'u"i#o Kno nece"ariamente )intado0 )ero "i un e")acio )ro)ioL 6 @recuencia m?:ima en 'a o)eraci nA Em-ar>ue 6 de"em-ar>ue en 'a mi"ma )arada0 con )a1o de )a"a7e ante" de entrar a' mni-u" 6 '*nea" directa" interca'ada"A No ten1o duda" de >ue e' tran")orte de' @uturo e" e' de "u)er@icieA =a" r?)ido de im)'antar0 co"to ,a"ta de /00 #ece" menor )or %i' metro0 6 >ue )uede "er )er@ectamente inte1rado a 'a" '*nea" de metro e:i"tente"A E' camino e" dar a' car,

23

mni-u" 'a mi"ma performance >ue un metro0 o "ea0 Bmetroni3ar 'a "u)er@icieCA La smart bike tam-iDn 6a 'a tenemo"A E" 'a >ue no "e me3c'a con e' tr?@ico norma'0 ni mo'e"ta en 'a #eredaA E" 'a -icic'eta en "u )ro)io camino0 a 'o 'ar1o de 'o" r*o"0 cana'e"0 tra3ado" @erro#iario"A Pero "er? )o"i-'e uti'i3ar una smart bike como )ara1ua"E a-rir'a 6 u"ar'a cuando "ea nece"arioA E' smart ta,i e" 'o >ue meno" concuerda con e' mni-u" o e' metroA E' e" e' >ue da m?" a'ternati#a" a' ciudadanoA E"o "i1ni@ica >ue e' no )odr*a com)etir con 'o" otro" medio" de tran")orteA E' smart ta,i e" 'o >ue a'imenta a' tran")orte )4-'ico0 entre1ando a' )a"a7ero en e' )unto de' "i"tema m?" )r :imo0 e#itando 'a nece"idad de mi"mo e")acio 6 de' mi"mo itinerarioA Para "er a'imentado0 e' tendr? >ue )artici)ar de tari@a inte1radaA Fuien dir*a0 e' ta:i como "ocio de' tran")orte )4-'icoA E' smart )eat n e" e' >ue )uede uti'i3ar todo0 inc'u"i#e 'o" e"tacionamiento" de autom #i'e"0 uti'i3ando )ara e"o una tar7eta de mo#i'idadA E' )eat n smart #a a e:i1ir0 como con"umidor0 e>ui)amiento"0 tienda" 6 "er#icio" >ue tam-iDn e"tDn a "u di")o"ici n )ara "u comodidadA Pero tendr?n >ue "er smart shops, smart mo-ie theatres+ $ e' smart reader e" e' >ue no de7a de 'ado e"te 'i-roA Compromiso de solidaridad. Se )uede ,acer una -uena acu)untura ur-ana con un )ro@undo com)romi"o de "o'idaridad8 Hace dDcada" con#i#imo" con 'a" con"ecuencia" de in7u"ta" de"i1ua'dade" "ocia'e"0 >ue aca-an mar1inando )arte de 'a )o-'aci n de -a7o ni#e' econ mico en 'a" ciudade"A E' )a)e'eo )roducido )or dia1n "tico0 "eminario" 6 "im)o"io" "o-re e"e )ro-'ema a'can3ar*a )ara cu-rir -uena )arte de 'a" @a#e'a" de' mundoA En 1enera'0 'a )o-'aci n mar1inada #i#e en monte" 6 @ondo" de #a''e"A <ue 'a "a'ida >ue encontraron )ara 'a @a'ta de a'ternati#a"A C mo ''e#ar in@rae"tructura a e"a" ?rea"0 c mo re"o'#er e' )ro-'ema de 'a -a"ura >ue0 acumu'ada0
24

contamina 6 a #ece" aca-a enterrando a "u" ,a-itante"8 C mo re"o'#er 'o" )ro-'ema" de em)'eo0 6 'o m?" terri-'e0 e' )ro-'ema de 'a #io'encia 6 'a" dro1a"8 A'1una" ciudade"0 como Curiti-a0 con"i1uieron re"o'#er e' )ro-'ema de 'a -a"ura con 'o" )ro1rama" de com)ra de -a"ura o cam-io )or #a'e;tran")orteA E"o @unciona ,ace m?" de /3 a9o"A Hace uno" 25 a9o"0 )ro)u"e una "o'uci n )ara ''e#ar in@rae"tructura a 'a @a#e'aA A tra#D" de' )a"amano de 'a e"ca'inata "e ''e#ar*a a1ua 6 'u30 ,aciendo >ue 'o" ca9o" 6 tu-o" entren )or e' tec,o0 )or 'a #entanaA E' de"a1Ge "er*a cana'i3ado )or 'o" canto" de 'a e"ca'inataA Todo mu6 "im)'e0 con una 4nica condici nE no tocar e' terrenoA Irea" de recreaci n0 >ue tam-iDn reci-ir*an "ectore" de "er#icio" 6 re'acionar*an a' ,a-itante con "u ciudadA En cuanto a' em)'eo0 'a )ro)ue"ta e" una 3ona 'i-re en 'a @a#e'aA Li-rar de im)ue"to" a toda" 'a" indu"tria" 6 "er#icio" >ue 1eneren em)'eo dentro de 'a @a#e'aA E"o )ro)iciar*a una a)ro:imaci n con e' re"to de 'a ciudad )ara intercam-iar "er#icio"W e"a" acti#idade" comen3ar*an en 'o" -orde" de 'o" monte" 6 @ondo" de #a''e"A Todo e"o0 con certe3a0 a6udar*a a di"minuir 'a #io'enciaA Para >ue ,a6a "e1uridad en 'a" @a#e'a" e" @undamenta' 1enerar acti#idade" en toda" 'a" ?rea"A La in"ta'aci n de re"taurante" comercio"0 )unto" de "er#icio0 i'uminaci n 6 otro" e>ui)amiento" ur-ano" e" una @orma de ,acer e"o 6 )romo#er 'a inte1raci nA La "u-ida a' monte )ara 'a inte1raci n "ocia' e" -uena acu)untura ur-anaA R?)ida0 "in m?" dia1n "tico" ni 1ru)o" de e"tudioA Conoce &d. la ciudad donde vive( o )ise*e su ciudad. Una -uena acu)untura ur-ana "er*a incitar e' conocimiento de cada uno "o-re "u ciudadA Cuanta" )er"ona"0 en #erdad0 conocen "u )ro)ia ciudad8 Di@*ci'mente a'1uien re")eta 'o >ue no conoceA Pero como re")etar "i no entiende" tu ciudad8
25

Di"e9e "u ciudadA Hice una )ro)ue"ta durante una c,ar'a en C?'i )ara m?" de 200 )eriodi"ta"0 en e' D*a de' Periodi"taA Ha"ta >ue )unto0 'o" >ue e"cri-en0 comentan diariamente "o-re 'a ciudad0 tienen una #i"i n 1'o-a' de e''a8 E' de"a@*o >ue 'e" ,ice a 'o" )eriodi"ta" @ue en e' "entido de >ue no intere"a "o'amente ana'i3ar "i e' intendente de a>ue''a ciudad e" -ueno o noA Cua' e" e' #a'or )ara 'a ciudad de 'a" noticia" "o-re a>ue''o ma'o >ue "ucede0 "o-re 'a" de@iciencia"8 Fuer*a >ue a'1uno de e''o" me di1a de >ue manera e"tar*an rea'mente a6udando a "u ciudad con "u tra-a7oA Pero c mo )uede uno me7orar "u ciudad "i no 'a conoce8 FuD ,ace )or 'a ciudad0 "i ni "i>uiera e" ca)a3 de di"e9ar'a8 A,* e" >ue e"t? e' )unto m?" im)ortanteA No"otro" a)rendemo" a conocer 'a ciudad )or medio de a'1una" ca''e" 6 re@erencia"A Lo" ma)a"0 >ue )oco" conocen0 no tienen m?" >ue e' tra3ado de 'a" ruta"A $o "o'o conoc* 'o" r*o" de mi ciudad cuando comencD a tra-a7ar como ar>uitecto en e' De)artamento de Ur-ani"moA Sucede 'a mi"ma co"a con 'o" ma)a" de 'o" e"tado" Ko )ro#incia"L de un )a*"A Lo >ue "e conoce e" un di"e9o )o'*tico de 'o" munici)io"0 un rom)e ca-e3a" cu6a" )ie3a" "e enca7an )ara @ormar un e"tado0 un )a*"A Pero e"e e"tado0 e"e )a*"0 )o"ee un di"e9o >ue nada tiene >ue #er con e"e rom)e ca-e3a"A E" e' di"e9o de "u" r*o"0 "u" monte"0 'a" terra3a" de 'a" me"eta"0 'a" cadena" de monta9a" donde e"t?n 'o" recur"o" natura'e" etcA C'aro >ue >uien no #i"'um-ra e"o tiende a reci-ir e"e conocimiento a tra#D" de otro" )oco"A Pero no e" 'a mi"ma co"aA Di"e9e "u ciudadA Ha1a una ma>ueta de "u e"tadoA Di"e9e "u )a*"A Hace a'14n tiem)o0 como 1o-ernador0 comencD una cam)a9a >ue ten*a 'a intenci n de ,acer >ue todo" a6uda"en a )re"er#ar 'o" r*o"0 6a >ue 1rande" @actore" de )o'uci n "on 'o" de"a1Ge" >ue e"tar*a a car1o de' 1o-ierno 6 'a -a"ura0 de 'a cua' 'a )o-'aci n "e de-er*a encar1arA La cam)a9a )re1unta-a a 'o" ni9o"E BConoce" e' r*o >ue )a"a cerca de tu ca"a8 Como )odr*an re")etar e"o" r*o" "i no

26

'o" conocen8 $ 'o >ue e" )eor0 ca"i todo" e''o" e"ta-an cu-ierto"0 cana'i3ado"A Identi@icamo" 'o" r*o"0 'a idea era co'ocar0 a' 'ado de 'a numeraci n de 'a ca"a0 e' nom-re de' r*o )r :imo a e''aA A"*0 'a" )er"ona" comen3ar*an a )re"er#ar'oA En e' Par>ue de 'a Ciencia0 con"truido en Curiti-a a )artir de' recic'a7e de un anti1uo )ar>ue de e:)o"icione" a1ro)ecuaria"0 in"ta'amo"0 entre otra" co"a"0 una 1ran ma>ueta de Paran?A Un )a"eo )or 'a ma>ueta tran"@iere m?" conocimiento >ue me"e" 6 me"e" de e"tudio de ,i"toria 6 1eo1ra@*aA En e' mi"mo )ar>ue @ue con"truido un )'anetario ind*1ena0 )ara mo"trar como 'o" indio" #i"'um-ra-an e' Uni#er"o 6 "u" con"te'acione"A E"ta idea mara#i''o"a tu#o un co"to de a)ena" die3 mi' d 'are"0 de")recia-'e com)arado con e' co"to de un )'anetario tradiciona'A Si 'o" indio" )od*an #er e' di"e9o de e"a" con"te'acione" 6 tran"@erir e"e conocimiento de 1eneraci n en 1eneraci n0 )or>ue e" >ue #o" no con"e1u*" di"e9ar tu )ro)ia ciudad8 Di"e9ar'a "er*a una -uena acu)untura ur-anaA Una #e" a"imi'ada0 "er*a un 'indo tatua7e en 'a memoriaA

+nstrucciones para hacer una acupuntura urbana. No o'#idar >ue 'a ciudad e" e' e"cenario de encuentroA Con1re1adora )or de@inici n0 'a ciudad e" e' centro a )artir de' cua' "e crean 'o" c di1o" de con#i#enciaA E' 1ran con@'icto ideo' 1ico de' mundo de ,o6 e" 'a 1'o-a'i3aci n : "o'idaridadA E" nece"ario B1'o-a'i3ar 'a "o'idaridadC0 como dice =ario Soare"A $ 'a ciudad e" tam-iDn e' u'timo re@u1io de "o'idaridadA La ciudad no e" e' )ro-'ema0 e" 'a "o'uci nA

27

E' 1ran )ro-'ema @ue 'a "e)araci n entre 'a" acti#idade" econ mica" 6 'o" a"entamiento" ,umano"A Se "e)ar tra-a7o 6 #idaA La ciudad e" un e"tructura de #ida 6 tra-a7o0 7unto"A La ciudad e" una inte1raci n de @uncione"A Cuanto m?" "e inte1ren 'a" @uncione" ur-ana"0 cuanto m?" "e me3c'a renta0 edade"0 m?" ,umana "er? 'a ciudadA Pen"ar en una ciudad "edimentada e" como -u"car "u di"e9o e"condidoA E:tra9a ar>ueo'o1*a >ue #a re#i#iendo anti1ua" edi@icacione"0 ca''e"0 )unto" de encuentro0 dando nue#a" @uncione" a #a'ore" >ue no eran caro"A E" como de"cu-rir en un ca'eido"co)io a>ue' di"e9o )erdido >ue #a a )o"i-i'itar e' encuentroA E" como dar un nue#o contenido a e"te di"e9o0 con"o'id?ndo'o con e' tran")orte de ma"a0 con e' u"o de "ue'o 6 con 'a o"ad*a #iaria >ue0 cundo inte1rado" en una "o'a direcci n0 de@inen 'a e"tructura de una ciudadA E' autom #i' e" nue"tra B"ue1ra mec?nicaCA Tenemo" >ue mantener -uena" re'acione" con e''a0 )ero no )odemo" de7ar >ue e''a comande nue"tra #idaA E" nece"ario "a-er re'acionar"e con e' autom #i'0 )ero no "er e"c'a#o de e'A La" ruta" "on e"cenario" 'i"to"0 dema"iado" caro" )ara "er#ir a a)ena" una "o'a @unci nA Por e"o0 )ueden 6 de-en tener un u"o m4'ti)'e 6 e"ca'onado en e' tiem)oA

,cio creativo - mediocridad laboriosa. E" )o"i-'e ,acer 'a" co"a" acertada" ante" >ue 'a" co"a" errada"8 Se14n un )rinci)io uni#er"a'mente con"a1rado0 'a mediocridad 'a-orio"a a #ece" 1ana a 'a creati#idad ocio"aA Por>ue0 )ara >uien no "e )re1unta0 )ara >uien no e7erce con"tantemente 'a autocr*tica de "u" acto"0 "iem)re 'e e" m?" @?ci' e7ecutar idea" reci-ida"A
28

La mediocridad 'a-orio"a0 'o" #endedore" de com)'e7idade"0 'o" acumu'adore" de dato" de"nece"ario" 6 de 'a" -4">ueda" intermina-'e" e inconc'u"a" 1anan cada #e" m?" e")acioA Pero0 a #ece"0 a)ena" un 1e"to creati#o e" una acu)untura tan )odero"a >ue ,ace a#an3arA Cuando e"t?-amo" im)'antando en Curiti-a una de 'a" me7or*a" im)ortante" de' "i"tema de tran")orte0 era nece"ario con"e1uir e' em-ar>ue en e' mi"mo ni#e'A La )rimera -ata''a era con"e1uir ,acer un mni-u" -iarticu'ado0 un mni-u" con 1ran ca)acidadA Ten*amo" >ue con#encer a 'o" @a-ricante" de c,a"i" >ue e"o era )o"i-'e0 6 >ue ,a-r*a mercado )ara e''oA Con"e1u* )or medio de Mar'o" Ri"c,-ieter0 e: mini"tro de Hacienda 6 e: miem-ro de' Con"e7o de Po'#o0 una reuni n con 'a direcci n de Po'#o0 en 2otem-ur1o0 SueciaA =ontamo" un e"tudio >ue ,acia una e#a'uaci n de 'a" ciudade" >ue tendr*an nece"idad de "o'ucione" de "u)er@icie 6 un e"tudio de #ia-i'idad tDcnica )ara mo"trar como e"o )odr*a @uncionar en Curiti-aA Ta' @ue nue"tra "or)re"a a' #er >ue una )odero"a e"tructura como a>ue''a no tenia m?" >ue una car)eta de recorte" de )eri dico" "o-re tran")orte ma"i#oA <ue una #er1Gen3a )ara e''o"A Tanta #er1Gen3a tu#ieron >ue0 do" me"e" de")uD"0 e' #ice)re"idente #ino a Bra"i' a comunicarme >ue e"ta-an di")ue"to" a comen3ar a @a-ricar e' c,a"i" en Curiti-a0 on line con e' e>ui)o de 2utem-ur1oA <a-ricado e' c,a"i"0 'a )rue-a era rea'i3ada a 'a madru1ada )ara #er "i @uncionaria con a>ue''a di"tancia de nue"tra" ruta" 6 cana'eta" e:c'u"i#a" )ara mni-u"A E' -iarticu'ado era un -aita mni-u"W car1a-a 2(0 "ueco" K6 300 -ra"i'ero"LA <ue toda una 1ran #ictoriaA Pero 'o im)ortante tam-iDn era con"e1uir a1i'i3ar e' )a1o de )a"a7e en e' em-ar>ueA Para e"o0 era indi")en"a-'e >ue e' )a"a7ero )a1a"e ante" de entrar a' mni-u" 6 >ue e' em-ar>ue "e die"e en e' mi"mo ni#e' de 'a )'ata@ormaA E' )a1o @ue @?ci'mente re"ue'to0 con una -o'eter*a en 'a entrada de 'a e"taci n;tu-oA La o)eraci n de em-ar>ue tam-iDn tenia >ue "er )er@ecta0 )ara mantener 'a a1i'idad 6 e#itar accidente"A Por tanto0 era e"encia' un im)eca-'e enca"tre entre mni-u" 6 todoA
29

E' n4mero de "o'ucione" com)'e7a" 6 cara" >ue no" intentaron #ender @ue 1randeA Una de e''a" era ,acer 'a a)ro:imaci n de' mni-u" a' tu-o de em-ar>ue )or medio e'ectr nicoA Toda" 'a" "o'ucione" >ue no" )re"enta-an eran e:tremadamente cara"A Tan cara" como e' co"to de 'a )ro)ia @'otaA Ha"ta >ue e' ar>uitecto Car'o" Cene#i#a ''amo a' c,o@er >ue era e' 7e@e de o)eracione"0 Ro-erto No1ari0 6 'e )re1unto "i "eria ca)a3 de enco"tar e' mni-u" en 'a e"taci n tu-o con 'a )uerta e:actamente en 'a )'ata@orma de em-ar>ueA E' c,o@er no titu-eo 6 enco"t )er@ectamenteA Cene#i#a )re1unto "i e' 6 'o" dem?" c,o@ere" eran ca)ace" de re)etir "iem)re a>ue''a o)eraci n con 'a mi"ma )reci"i nA E' c,o@er dio 'a "o'uci n de inmediatoA Una )e>ue9a '*nea ,ec,a en e' #idrio de' mni-u" 6 otra )e>ue9a '*nea en 'a e"taci n tu-oA Cuando 'a" do" coincid*an0 e"ta-a ,ec,a 'a o)eraci n0 con )er@ecci n0 a1i'idad 6 "e1uridad )ara 'o" )a"a7ero"A E' "i"tema @unciona ,ace 6a // a9o" 6 nunca ,u-o un "o'o accidenteA <ue una acu)untura creati#a 6 una 1ran #ictoria "o-re 'a mediocridad 'a-orio"aA #uto.estima, acupuntura. FuD tanto te 1u"ta tu ciudad8 2enera'mente uno 1u"ta de "u ciudad )or>ue naci en e''aA Pero >uD )en"?" de tu ciudad8 La conoce"0 te "ent*" )arte de e''a8 O 'a" )er"ona" >ue )ro6ectan 'a tra1edia 6a te in@'uenciaron a ta' )unto >ue #o" e"ta" "e1uro de >ue no ,a6 ma" "o'ucione"0 >ue tu ciudad e" 'a >ue tiene 'a )eor in@rae"tructura0 'a m?" #io'enta0 'a m?" in7u"ta8 =a" toda#*a "i e" una 1ran ciudad0 donde "on 1rande" 'o" )ro-'ema" 6 e" ma" di@*ci' 7u"ti@icar e"a @ru"traci n )or 'a e"ca'aA Pero 'a e"ca'a nada tiene >ue #er con 'a in#ia-i'idad de una )ro)ue"taA Ni 'a @a'ta de recur"o"A Lo ma" im)ortante e" 'a #i"i n correcta0 e" una com)etente ecuaci n de co; re")on"a-i'idadA Lo >ue e" nece"ario e" un e"cenario0 o una
30

una

buena

idea0 un di"e9o de"ea-'eA $ todo" o 'a 1ran ma6or*a #an a a6udar a ,acer'oA A,*0 en e"e e:acto momento de rea'i3aci n0 'a auto;e"tima de 'a )o-'aci n ,ace a 'a ciudad a#an3arA Join#i''e0 en Santa Cata'ina0 decidi tran"@ormar"e en un centro de e:ce'encia )ara 'a dan3aA E' intendente comen3 'a cam)a9a de 'uc,a de JX Bra"%a Ne1rao )ara ''e#ar a 'a ciudad una @i'ia' de' -a''et Bo'",oi de =o"c40 6 'a ciudad entera tra-a7o )ara e"oA =ontreu:0 en Sui3a0 )or una iniciati#a de C'aude No-i"0 )a"o a "er "ede de uno de 'o" @e"ti#a'e" ma" im)ortante" de 7a33 de' mundo0 6 a ciudad entera #i#e e"e momentoA Nue#a Jeru"a'em0 en Pernam-uco0 a' en"e9ar 'a Pa"i n de Cri"to en #ario" 'oca'e"0 creo una 1ran auto;e"tima en 'a ciudad0 6 tam-iDn en e' )ue-'o -ra"i'eroA Pro#ocar 'a auto;e"tima e" una acu)untura @undamenta'A A"* "ucedi con e' tran")orte ur-ano 6 con 'a "o'uci n de 'a -a"ura en Curiti-aA A"* "ucedi en Bi'-ao0 en E")a9a0 con e' =u"eo de 2u11en,eim 6 toda" "u" nue#a" con>ui"ta"A Lu" acupuntura. $a ,a-'e de >ue 'a identidad e" un com)onente im)ortante de ca'idad de #idaA Fue conocer 'a ciudad e" re")etar'a 6 tam-iDn "er )arte de e''aA A )artir de /.(/0 Curiti-a comen3 a re@or3ar "u di"e9o 6 7erar>u*a #iaria a tra#D" de 'a i'uminaci n )u-'icaA E"to e"0 e' "i"tema de i'uminaci n )u-'ica )a"o a re@or3ar0 a rea'3ar 'a e"tructura -?"ica de 'a ciudadA Por e' ti)o 6 'a inten"idad de 'a 'u30 )odD" "a-er donde e"t?"A Lu3 de "odio K!00TL de@in*a 'a" #*a" e"tructura'e"0 donde ,a6 tran")orte )u-'icoA La" '*nea" a'imentadora" ten*an 'uce" con otra" tona'idade"0 6 cuando ''e1a" a' centro0 dentro de' ani''o centra'0 'a i'uminaci n era tam-iDn de "odioA La B'ectura de 'a ciudad era e:tremadamente @?ci' 6 a6uda-a a' )ro)io )o-'ador a conocer'a me7orA In@e'i3mente0 aun>ue )ro"i1ui durante a9o"0 e"a 'ectura comen3 a de"caracteri3ar"e0 )ero @ue una acu)untura e:ce'enteA
31

es

buena

=uc,a" ciudade" u"an 'a i'uminaci n )u-'ica )ara ,acer -uena acu)unturaA En R tterdam0 en Ho'anda0 a' Sc,ouR-ur1)'ein e" tran"@ormada en un 1ran )a'co ur-ano en >ue 'o" )ro)io" u"uario" )ueden modi@icar 'a i'uminaci n )4-'ica0 6 e' car?cter de 'a )'a3a "e tran"@orma con e@ecto" >ue ,acen e' e")acio @'otarA En Im"terdam0 'a" 'uce" de 'o" )uente" re@'e7an "u" arco" en 'o" -e''o" cana'e"A Adem?"0 toda 'a ciudad e" re@'e7ada en e' a1uaA En Rat,au")'at30 en StA PY'ten0 Au"tria0 'a i'uminaci n #a'ori3a e' e")acio0 'a )'a3aA Pero e" en 'a P'ace de' Terreau:0 en L6on0 en <rancia0 >ue "e con"i1ue e@ecto" @a"cinante" a' tra-a7ar con 'u3 6 a1ua0 re@'e7ando 'a" @ac,ada" de toda e' ?reaA Pero0 e" e' ne n0 >ue0 a 'a noc,e0 e" e' )ro)io men"a7e "ue'to en e' aire8 En San Pau'o0 en 'o" a9o" (00 )ro)u"imo" un tratamiento con ne n en e' Pa''e de An,an1a-a4A Ser*a una acu)untura de ne nA Durante e' )ro6ecto de R*o A9o 20000 )re"entamo" una )ro)ue"ta en >ue 'a idea era crear #ereda" en @orma de onda" en 'a Barra de Ti7uca0 rea'3ada" en 'o" -orde" con ne n0 e i'uminar 'a )'a6a 6 'a" onda" de' mar dram?ticamenteA Ha-*a una D)oca0 en Par*"0 en >ue )od*a" marcar ,ora" )ara 'a i'uminaci n de a'1uno" monumento"A Ba"ta-a ''amar a un de)artamento de 'a ciudad0 decir e' edi@icio 6 e' ,orario0 )a1ar una ta"a )or e' "er#icio0 6 6a tenia" B'u3 )ro)iaC )ara de"tacar una )arte de 'a ciudad0 o determinado monumento0 )ara una )er"ona de >uien 1u"ta"e"A Nada e" ma" -onito >ue e' Cri"to Redentor i'uminado en 'o a'to de' Corco#adoA Tan 'indo >ue 'a )ro)ia m4"ica de Tom Jo-im deciaE Bde"de 'a #entana "e #e e' Corco#ado0 e' Redentor0 >ue 'indoNC

#guapuntura. Hace dDcada"0 a' a"i"tir a una )e'*cu'a de Jeanne =oreau >ue "e )a"a-a en una ciudad de <rancia0 me encante con e"a ciudadA En Annec60 'o" cana'e" eran )arte de 'a #ida0 tan norma'e" en 'o cotidiano de e"a ciudad0 6 encontrD otro )ai"a7e encantadorE e' de' 'a1o Tai''orie"A
32

E"a ima1en )ermaneci tan @uerte en mi memoria >ue0 a9o" de")uD"0 a' de"em-arcar en 2ine-ra )ara )artici)ar de un encuentro "o-re 'a ca'idad de #ida en Arc;et;Senan" Kanti1ua" mina" de "a' rea'e" de C'aude;Nico'a" Ledou:L0 a' tomar un ta:i de' aero)uerto )ara 'a ciudad0 #i un carte' >ue dec*aE Annec6 32 MmA =i deci"i n @ue r?)idaA =inuto" de")uD" e"ta-a andando )or 'o" cana'e" de Annec60 -u"cando e' 'u1ar e:acto >ue ten*a 1ra-ado en mi memoriaA =e ,o")ede do" d*a" en un )e>ue9o ,ote' en @renteA E"tu#e en Penecia a9o" ante" 6 6a me ,a-*a emocionado con e' )ai"a7e0 con 'a ,i"toria 6 con e' encanto de una ciudad >ue e" )atrimonio de 'a ,umanidadA Pero Penecia tam-iDn e" un e"cenario >ue atrae a 'o" turi"ta" adem?" de "u 1enteA Annec6 e" una Penecia ca"eraA Pero no >uiero ,a-'ar de 'a" ciudade" en >ue e' a1ua tiene )re"encia tan @uerte0 como R*o de Janeiro0 Hon% Mon10 Berna0 Im"terdam0 2ine-ra0 <o3 de I1ua34A =e >uiero re@erir a 'a" ciudade" >ue u"an e' a1ua )ara ,acer acu)untura ur-anaA O me7or dic,o0 a1ua)unturaA $ tam-iDn de 'a" ciudade" >ue en6e"an "u" cana'e"0 cu-ren 'o" r*o"0 crean de"a"tre" am-ienta'e"A Ciudade" >ue dan 'a e")a'da a 'a" co"ta" a 'o" r*o" 6 >ue contin4an de"caracteri3?ndo'o"0 tran"@orm?ndo'o" en 'u1are" de inundaci n0 de"a1Ge 6 -a"uraA En actitude" de no reconocimiento de r*o" >ue ,icieron a "u ,i"toriaA Pero e:i"ten ciudade" como Seu'0 >ue e"ta re"catando e' r*o C,eon116ec,eonA Como Curiti-a0 >ue tran"@orma a' I1ua34 en un )ro6ecto de 'im)ie3a de"de "u naciente ,a"ta "u de"em-ocaduraA No e" nece"ario >ue e"o" r*o" 6 cana'e" "ean 1rande"A En Par*"0 "e recu)ero e' anti1uo cana' de San =art*n0 >ue marca-a a Par*" do" a9o" -o,emio"A En <rei-ur10 A'emania0 'o" e")acio" de' centro "on conectado" )or 'a inte1raci n de' anti1uo "i"tema de )e>ue9o" cana'e" b.ckle ;0 con )oco ma" de 30 cent*metro"0 >ue "on una marca con"tante en 'o" e")acio" )4-'ico"A Tam-iDn en L6on0 en 'a P'ace de" Terreau:0 donde e' a1ua 6 'a 'u3 ,acen un pas(de( deu, tan -onito en un e"cenario "in1u'arA Incre*-'e @ue )ara mi ,a-er re#a'ori3ado 'o" 'a1o" de 'o" r*o" Be'en0 Bari1Gi0 I1ua34 6 'a" Cantera"A Entretanto0 'a ma"
33

-onita de toda" 'a" a1ua)untura" @ue a>ue''a rea'i3ada )or Co))o'a en 'a )e'*cu'a BEn e' @ondo de' cora3 nC K /ne from the 0eartL0 en e' >ue e' ,ace )ro6ectar en 'a" ca''e" mo7ada" de una ciudad @a'"a e' ne n de La" Pe1a" >ue tam-iDn e" arti@icia'A E' re"u'tado @ue mara#i''o"oE una acu)untura @a'"a en una ciudad @a'"aA La tar'eta de movilidad. Acu)untura no e" "iem)re una tran"@ormaci n @*"icaA A'1una" #ece" e" una -uena idea >ue )uede ,acer me7or 'a #ida de una ciudadA La" 1rande" ciudade" en@rentan )ro-'ema" de circu'aci n terri-'e" 6 a con"ecuencia 'a de1radaci n >ue 'a )reocu)aci n e:ce"i#a )or e' autom #i' acarre A A"* tam-iDn 'a" ciudade" >ue re#irtieron e"ta ne@a"ta tendencia 6 dieron )rioridad a' tran")orte )u-'ico0 >ue ,icieron caer a' u"o e:ce"i#o de' autom #i'0 toda#*a en@rentan e"o" )ro-'ema"0 )or>ue 'a co"tum-re0 e' #icio de >uerer ''e1ar a 'a" ?rea" m?" den"a"0 toda#*a contin4aA Ciudade" como Par*" 6 Londre"0 >ue )o"een rede" com)'eta" de metro 6 "i"tema" de tran")orte en "u)er@icie" de ca'idad0 toda#*a tienen )orcenta7e" e'e#ado" de u"o de' autom #i'A FuD ,acer con e"ta )arte de 'a )o-'aci n >ue in"i"te en e' autom #i'8 Londre" tomo 'a )rimera medida radica'0 con e' co-ro de )ea7e )ara 'a entrada de autom #i'e" a' centro0 creo >ue 'a idea de reducir e' acce"o de auto" a' centro "e )odr? re)etir en muc,o" 'u1are"A No e" nada en contra de 'o" autom #i'e"A La idea e" u"ar'o" adecuadamenteA No de7ar >ue D' in#ia-i'ice 'a ciudadA Creo >ue 'a 1ran "o'uci n )ara e"o "er? 'a creaci n de una tar7eta de mo#i'idadA La tar7eta0 )re )a1a0 )odr? "er u"ada en todo" 'o" de"'ocamiento" dentro de 'a ciudadA De"de e' e"tacionamiento en 'a )eri@eria de' centro0 donde "e de7a e' autom #i' 6 "e toma e' metro u mni-u"0 tam-iDn )a1o" con 'a mi"ma tar7eta0 >ue )uede "er#ir inc'u"i#e )ara e' ta:iA

34

La "o'uci n )ara una mo#i'idad m?" raciona' e" 'a inte1raci n de todo" 'o" medio" de de"'ocamientoA E' "ecreto e" no )ermitir >ue e' auto0 ta:i0 mni-u"0 "i"tema" de tran")orte de "u)er@icie0 metro com)itan )or e' mi"mo itinerarioA La tar7eta de mo#i'idad0 a' e:i1ir inte1raci n r?)ida )ara >ue 'a a'ternati#a "ea -uena0 tran"@orma a cada )er"ona en due9o de un B=T bus, minib1s, walking, o bus, metro, walking+

Eco clock. Una idea >ue no e:i1e tran"@ormaci n @*"ica0 )ero "i "o'idaridad a' )r 7imo 6 a 'a" 1eneracione" @utura"A Se ,a intentado muc,o moti#ar a 'a" )o-'acione" de' mundo entero con e' de"arro''o "u"tenta-'eA Pero 'a" e:)'icacione" "on con@u"a"0 ora acadDmica"0 ora )an@'etaria"0 6 en e''a" no ,a6 conocimiento0 a)ena" entu"ia"moA La" )er"ona"0 muc,a" #ece"0 creen >ue no ,a6 nada >ue ,acer0 6 entran en e' c'u- de 'o" >ue )rote1en 'a tra1ediaA La minor*a no a6uda )or>ue tam-iDn )ro6ecta 'o" )ron "tico" cata"tr @ico"0 como "i 'a" co"a" continua"en "iem)re a"*A Pero c mo cam-iar "i 'a" )er"ona" no "a-en >ue ,acer8 =ire0 e" tan "im)'eA Si >uiere a6udar a' medio am-iente0 no -a"ta con >ue "e "ienta un )aciente termina'A Comience con do" co"a" mu6 "im)'e"E "e)are "u -a"ura or1?nica de 'a recic'a-'e 6 u"e meno" "u autom #i'A E"tar? a,orrando ener1*a0 e"tar? "a'#ando ?r-o'e" 6 contri-u6endo a >ue "u )a*" "ea meno" de)endiente de otro"A a,orre m?" 6 de")erdicie meno"A Por e"o )ro)on1o 'a creaci n de un eco clock )ara cada ca"aA E" un re'o7 marcador )ara re1i"trar 'a )ro)orci n de a>ue''o >ue 1a"ta en re'aci n a 'o >ue a,orraA Si 'a )ro)orci n e" ma6or >ue /0 e"ta contra "u )r :imo0 contra e' medio am-iente0 )ue" e"t? 1a"tando m?" de 'o >ue a,orraA Si no
35

a,orra nada e" un irre")on"a-'e0 )ue" e' marcador de' eco clock #a a re1i"trar in@inito0 e' *ndice de 'a irre")on"a-i'idadA $ "i "u eco clock marca e' *ndice de irre")on"a-i'idad0 ,a-r? ca"ti1o inmediatoA No tendr? derec,o de ,a-'ar tontera" "o-re e' medio am-iente en e' -ar con 'o" ami1o"A Ni )odr? "er )re"idente de una ON2A

/e0orestacin. La #e1etaci n )uede "er una -uena acu)untura ur-anaA Ciudade" >ue no tienen 1rande" atracti#o" en determinada" re1ione" cam-ian radica'mente cuando "on re@ore"tada"A =uc,a" ciudade" con"i1uen 1anar unidad )or medio de 'a #e1etaci n inten"aA S,an1ai tiene ?r-o'e" cada cuatro metro"0 en toda" 'a" ca''e"A Adem?" de' )ai"a7e 6 'a "om-ra >ue )roducen0 "on a)o6o im)ortante )ara 'o" -am-4e" >ue #i"ten 'a" ro)a" )ue"ta" a "ecarA Son #erdadero" e")anta)?7aro" de ro)a 6 -am-4A A'1uien )odr*a ima1inar 'o >ue "er*a 'a mar1en de R*o "in 'o" ?r-o'e" en "u" ca''e" tran"#er"a'e"8 E' ?r-o' e" 'a acu)untura >ue cura e' do'or de 'a au"encia de "om-ra0 de #ida0 de co'or0 de 'u3A Curiti-a )'anto un mi'' n de ?r-o'e" en meno" de do" dDcada"A E' comien3o @ue un 1e"to de #erdadero 1enti'e3a ur-anaA Para 1aranti3ar 'a irri1aci n de todo" e"to" )e>ue9o" ?r-o'e" )'antado" en 'a ca''e0 "e 'e "o'icito a)o6o a 'a )o-'aci nA E' 1o-ierno munici)a' 'an3 una cam)a9a >ue dec*aE BLa =unici)a'idad da "om-ra 6 #o"0 a1ua @re"caAC En muc,a" ciudade"0 'o" con7unto" ,a-itaciona'e" "on ?rido" )or cau"a de 'a uni@ormidad 6 )or 'a au"encia de ?r-o'e"A Durante 'a e7ecuci n de )ro1rama" ,a-itaciona'e"0 >ue )rima-an )or 'a di#er"i@icaci n )or medio de 'a me3c'a de renta0 'a ciudad de Curiti-a0 adem?" de )'antar ?r-o'e" en 'a" ca''e"0 )ed*a a cada ,a-itante >ue e"co1ie"e un ?r-o' @ruct*@ero de "u )atio tra"eroA E' di"e9o de 'a" ca''e" no )od*a ec,ar nin1uno de 'o" ?r-o'e" e:i"tente"0 6 'a" #*a" eran de"#iada" )or 'o" ?r-o'e"A
36

La man*a de arra"ar con 'a tierra en toda ur-ani3aci n nue#a aca- A 1emoria producida. BLa Hi"toria e" como una ,onditaA Cuanto m?" e"tira"0 m?" 'e7o" a'can3aC0 dec*a A'o*"io =a1a',ae"A Identidad0 auto;e"tima0 "entimiento de )ertenencia0 todo tienen >ue #er con 'o" )unto" de re@erencia >ue una )er"ona )o"ee en re'aci n a "u ciudadA No me can"o de re)etir >ue en mi ca''e ten*a todoA Anda-a 6 con@irma-a 'a ,ora en e' re'o7 de 'a E"taci n <erro#iariaA Cuando no0 era e' )ito de 'a @?-rica de a' 'ado de mi ca"a >ue anuncia-a 'a ,oraA O e' aroma de' Ca@D de 'o" <erro#iario"0 de")uD" de )a"ar 'a noc,e 'e6endo o e"tudiando0 donde i-a a tomar mi ca@DA A''*0 en 'a )'a3a de 'a e"taci n0 ,a-*a un a#i n de 'ona0 >ue e' @ot 1ra@o u"a-a como e"cenario )ara 'a" @oto" de 'o" ni9o"A E' aroma de 'a ta-a>uer*a donde com)ra-a mi" tira" c mica"0 'a" #*a" de 'o" tran#*a"A Toda#*a ,o6 )uedo imitar e' "onido de e''o" ''e1ando a 'a e"taci nA E' aroma de' -arni3 de 'o" 'u"tradore" de mue-'e" en @renteA E' "onido de 'a )'anc,a de 'a 'a#ander*a de a' 'adoA La" m?>uina" de' )eri dico en @rente0 o 'o" n4mero" de circo a,* cercaA E' ,ote' e'e1ante0 'a" e"tacione" de radio0 e' )atio de 'a munici)a'idad0 'a" or>ue"ta" de' C'u- Curiti-anoA Todo e"o )uede )arecer no"t?'1ico0 )ero no "e o'#idaA $ cuando no e:i"te8 Se @a-rica8 No0 "e -u"caA A'1una co"a >ue re"cata un momento 6 ena'tece otro"A Acu)untura de 'a memoria8 En 'o" E"tado" Unido"0 'a ciudad de San <ranci"co ,i3o e"to0 contando 'a ,i"toria de 'o" edi@icio" de"crito" en 'o" 'i-ro" de Da",ie'' Hammett0 o en 'a" )e'*cu'a" de Hum),re6 Bo1artA E" 'a memoria de @icci nA R*o de Janeiro tam-iDn0 con 'a ,i"toria de' -o""a no#a0 donde comen3 e' )rimer show e' Beco das &arrafas0 'a ca''e Na"cimento Si'#a0 'o" -are"A
37

Lo" arti"ta" de cua'>uier D)oca "iem)re #an a a6udarA E''o" cantaron 6 e"cri-ieron "o-re e' 'u1arA Per"ona" #an a 7untar e"o m?" ade'ante0 "edimentando en nue#a" ,i"toria"A En San Juan0 Puerto Rico0 una )'a3a marca e' 'u1ar donde0 )or )rimera #e30 "e )re)ar una )i9a co'adaA En e' Par*" de Hemin1Ra60 e' Rit3 "er? "iem)re tan im)ortante como 'o" monumento" de 'a ciudadA )e par2ues, pla"as % monumentos. A una )'a3a #a"W en un )ar>ue te )erdD"A Una )'a3a0 a #ece"0 e" )ara #o" #er 'o >ue 'a rodeaW un )ar>ue e" )ara #o" 'o >ue e"t? dentro de e'A No e" "im)'e a"*A P'a3a" 6 )ar>ue" "on como cuadro"E de)enden muc,o de' marcoA E" im)ortante "a-er con cua' tra-a7arA =?" di@*ci' e" e' passe(partoutA A'1una" )'a3a" nece"itan de marco" )e>ue9o"0 6 de un 1ran passe(partoutA $ a'1uno" )ar>ue" )a"an )or 'a ciudad0 "in marco ni passe(partoutA Fue )a'a-ra m?" a)ro)iadaA Una )'a3a tiene >ue tener entrada"A E''a" "on a-ierta" a todo"0 )ero con entrada"0 e''a" )arecen "er e")ecia'e" )ara #o"A E''a" "on )e>ue9a"0 6 )ueden )ertenecer a mi''one"A A #ece" "on enorme"0 6 )arecen no )ertenecer a nadieA A-ierta"0 cerrada"0 cercada"0 cu-ierta"0 'o >ue 'a" caracteri3a e" e' "entimiento de )ertenenciaA La P'ace de" Po"1e"0 en Par*"0 "in duda )ertenece a 'a ca"ona >ue 'a rodea0 ma1n*@icoA E' 2ramerc6 Par%0 en Nue#a $or%0 rodeado de edi@icio"0 mantiene una e"trec,a re'aci n con 'a entrada de 'o" )redio"A La" )'a3a" cu-ierta" de 'o" )redio" nue#a6or>uino" )ertenecen a mi''one"A Son )e>ue9a"0 )ero a-ri1an e")acio" di1no"A Una 1ran )'a3a en un 1ran ensemble en 'o" a'rededore" de Par*"0 o en un con7unto ,a-itaciona' en Bra"i'0 no" dan 'a "en"aci n de >ue no )ertenecen a nadieA
38

$a 'a" )e>ue9a" )'a3a" ita'iana" no" de7an "er )arte0 6 "e incor)oran inmediatamente a nue"tra memoriaA Una de 'a" menore" )'a3a" de' mundo0 'a P'ace de <ur"ten-er10 en Pari"0 da 'a "en"aci n de "o'o )ertenecerte a tiA Fue decir de 'o" )ar>ue"A Inmen"o"0 "4)er ocu)ado"0 como e' 2o'den 2ate Par%0 en San <ranci"co0 ''eno de e>ui)amiento" 6 atraccione"A Lo" >ue "ir#en de marco e' )ai"a7e natura'0 como e' Aterro do <'amenco0 en R*o0 o 'o" )ar>ue" @rance"e" >ue crean )er")ecti#a" )ara monumento"0 como e' de 'a" Tu''er*a"A O 'o" >ue "on enmarcado" )or 'o" )redio" >ue 'o rodean0 como e' Centra' Par%0 en Nue#a $or%A Lo" )ar>ue" )ara todo"0 como 'o" )ar>ue" in1'e"e"0 o a>ue''o" de@inido" )or catedra'e" de ?r-o'e"0 como e' Jard*n Bot?nico0 en R*o0 o 'o" maci3o" de cande'a-ro"0 'a" arauc?ria" de' Par>ue Bari1Gi0 en Curiti-aA Lo" >ue me a1radan "on 'o" )atio" )e>ue9o"0 como 'o" do" )e>ue9o" ,ote'e" @rance"e"0 entre e''o" e' )atio de' ,ote' de 'SA--a6e o e' de' Re'ai" C,ri"tine en Par*"A Lo" )atio" e")a9o'e" con "u" @uente" >ue #an 1oteando minuto"0 o e' )atio de' Pe'ourin,o0 en Sa'#ador0 >ue tiene co'or 6 aromaA No me 1u"tan 'o" monumento" de 1ente >ue no tiene a@ecto0 o a>ue''o" >ue e"t?n mu6 )or encima de' )ue-'o0 con @ra"e" >ue )retenden de@ender a' )ue-'oA So6 )artidario de una -uena acu)untura de a@ecto0 como 'a idea de A''an Jaco-"0 @amo"o urban designer americano0 >ue )ro)u"o una ca''e de e"tatua"0 donde cada uno )odr*a ,omena7ear a ami1o" 6 )ariente"0 )a1ando )or 'a" mi"ma"A A"*0 )odr*a"0 de"de 6a0 )a"ar -e''o" momento" en com)a9*a de @uturo" monumento"A Im)ortante" tam-iDn "on 'o" 1u"to"0 no "e 'o" )uede de"cuidarA En Curiti-a 'a comunidad )o'one"a >uer*a retri-uir a 'a ciudad )or 'a creaci n de' Bo">ue de' Pa)a0 en ,omena7e a 'a #i"ita de Juan Pa-'o II a 'a ca)ita' )aranaen"eA Decidieron encomendar a un a"i"tente de Pietro Bardi una e"cu'tura de' Pa)aA

39

En una @ec,a im)ortante0 a''* e"t?-amo"0 e' 1o-ernador 6 6o0 como intendente0 )re"ente" en 'a inau1uraci nA La -anda tocando0 un inmen"o )ane' cu-r*a 'a e"tatua0 >ue ,a"ta a>ue' momento era de"conocidaA La -anda a,ora toca con "u")en"oA A' "onar de 'o" tam-ore"0 "u-e e' )ane' 6 a)arece 'a e"tatua de' Pa)aA <ue un ,orrorA E' Pa)a )arec*a un 2E,u30 con "u" o7o" de re"ina "intDticaA <ue un dio" no" 'i-reA Ni e' intento de "ocorro de 'a -anda dio re"u'tadoA Una #ie7ita )o'one"a0 "e1uida de un "D>uito @urio"o0 "acud*a "u "om-ri''a0 como una -a6oneta 'i"ta a aca-ar con e' re")on"a-'e de a>ue''a o-raA Lo" momento" de con@'icto 6 conci'iaci n de 'a comunidad )o'one"a tu#ieron "u" momento" de a)ren"i nA Parec*a una a"am-'ea de 'a Nacione" Unida"A Una comi"i n me )idi >ue retire 'a e"tatua0 'o >ue rec,acDA Como )odr*a 6o cen"urar una o-ra art*"tica8A De")uD" de una" "emana" con"e1u* una "o'uci n "a'om nicaA Intentar*a u"ar una #e1etaci n >ue encu-rie"e 'a e"tatua0 6 'a comunidad )o'one"a no" dar*a un re'ie#e )ara "er co'ocado en una de 'a" )'aca"A Con e' cuidado de >ue e' re'ie#e0 e"ta #e30 @ue"e )arecido a' Pa)aA Parec*a >ue e' )ro-'ema e"ta-a re"ue'toA La e"tatua "er*a camu@'a6ada 6 'a meda''a en re'ie#e marcar*a 'a #i"ita de' Pa)a0 "i no ,u-ie"e ocurrido un Bmi'a1roC 7unto a 'a e"tatuaA La noticia de' mi'a1ro "e e:)andi 0 6 e' )ue-'o "o'o >uer*a 'a" 1racia" de 'a e"tatuaA $ e' meda'' n e"t? a''?0 com)'etamente o'#idadoA

La gua de una p3gina. Durante a9o" cu'ti#D e' ,?-ito de0 en cada ciudad0 en cada #ia7e0 ,acer de 'a mi"ma una 1u*a de una )?1inaA E'
40

o-7eti#o era no )erder tiem)o0 en 'o" )oco" d*a" en >ue me >ueda-a en 'a ciudad0 )ara "a-er 'o >ue e:i"t*a0 'o >ue acontec*a de no#edad0 'o >ue era -uenoA A #ece"0 en do" o tre" d*a" en Nue#a $or% o Par*"0 )erd*a 1ran )arte de' tiem)o )ara in@ormarmeA En e"a 1u*a0 6o di"e9a-a e' ma)a de 'a ciudad en uno de 'o" 'ado" de 'a ,o7aA O "ea0 'a manera como 6o entend*a 'a ciudadA A' otro 'ado0 co'oca-a 'a a1enda0 como ,ote'e"0 re"taurante"0 ,orario" 6 'oca'e" de e:)o"ici n0 6 otra" co"a" >ue no )od*a de7ar de #er0 como concierto" 6 e")ect?cu'o"A Lue1o a'1uno" ami1o" comen3aron a )edir mi 1u*a )re"tadaA A 'a #ue'ta de "u" #ia7e"0 e''o" me de#o'#*an una co)ia0 aumentando 'o >ue ,a-*an encontrado de no#edadA $ a"* 'a 1u*a i-a "iendo con"tantemente actua'i3adaA No )odemo" o'#idarno" de 'o" ni9o"0 >ue tam-iDn merecen una 1u*a de una )?1inaA E''a )uede "er 'a ta)a de' cuaderno e"co'ar0 donde 'o" ni9o" tendr*an un ma)a de 'a ciudad0 6 'o >ue e" m?" im)ortanteE ir*an conociDndo'aA A' otro 'ado de 'a 1u*a0 'o" ni9o" )odr*an re'acionar 'a" co"a" >ue m?" 'e" 1u"tan de 'a ciudad0 e intercam-iar e"a" in@ormacione" con "u" com)a9ero"A O m?" a4n e' ma)a de' e"tado en re'ie#e0 una )e>ue9a ma>ueta con 'a cua' )odr*an entender "u e"tado0 "u" )rinci)a'e" r*o" 6 accidente" 1eo1r?@ico"A E"ta 1u*a "er*a m?" 4ti' >ue a)render )ara >ue "ir#e e' =?:imo Com4n Di#i"or )ara 'o cua' ,a"ta ,o6 no encuentro una e:)'icaci nA Colesterol urbano. Cua' e" 'a -uena acu)untura )ara e' e:ce"o de co'e"tero' ur-ano8 Bueno0 )rimero #amo" a e:)'icar 'o >ue e" e"a en@ermedadA Co'e"tero' ur-ano e" 'a acumu'aci n0 en nue"tra" #ena" 6 arteria"0 de' u"o e:ce"i#o de' autom #i'A E"o a@ecta e' or1ani"mo 6 ,a"ta 'a mente de 'a" )er"ona"A Lue1o e''a" comien3an a )en"ar >ue todo "e re"ue'#e con e' autom #i'A Pre)aran entonce" 'a ciudad "o'o )ara e' autom #i'A

41

Piaducto"0 #*a" r?)ida"Z 6 'a" emi"ione" de 1a"e" de 'o" auto"A La "o'uci nE u"ar meno"0 e#itar e' u"o de' autom #i' cuando ,a6 -uena a'ternati#a de tran")orte co'ecti#o en 'o" itinerario" de rutinaA E" e' -uen co'e"tero'A Pero )en"ar a 'a ciudad en @unci n a' autom #i' e" otro )ro-'emaA E' shopping center @uera de 'a ciudad induce a 'a @a'ta de e7ercicio0 im)ide 'a caminata )or 'a ciudadA $ "e)arar 'a" @uncione" ur-ana" e"to e"0 #i#ir a>u*0 tra-a7ar a''?0 6 tener acti#idade" >ue ,acer en otro 'u1ar; )ro#oca un de")erdicio de ener1*aA La con"ecuencia e" e' aumento de 'a )re"i n )ara e' con1e"tionamiento0 )ara e' tiem)o >ue "e )ierde0 )ara 'a )o'uci n0 )ara e' "tre""A $ cuanta" #ece"0 a' 1aranti3ar e")acio )ara 'o" autom #i'e"0 nie1a" a tu" ,i7o" un ?rea )ara >ue e''o" 7ue1uen8 E' -uen co'e"tero' e" e' u"o contro'ado de' autoA $ 'a -uena acu)untura e" co'1ar 'a" ''a#e" )or a'1una" ,ora"A Edi0icios con dignidad. La "en"aci n de )ertenenciaA E"ta e" 'a "en"aci n >ue a'1uno" de 'o" -ueno" edi@icio" anti1uo" me )roducen cuando o-"er#o 'a ca''eA E''o" )ertenecen a 'a ca''eA Se a-ren ,acia 'a ca''e con 1randio"idadA Lue1o0 "e a-ren )ara "u" ,a-itante" con 1enero"idadA 2rande" entrada"0 )orta'e"0 )uerta"0 lobbies0 a-ri1o"A No de7an a nadie a' de"a-ri1o0 )arecen >uerer aco1erno"A A' contrario de un edi@icio moderno0 >ue e"conde "u" entrada"0 o 'a" de7a )ara 'o" 'atera'e"0 con"iderando e"ta re'aci n "ecundariaA Otra "en"aci n >ue un edi@icio anti1uo no" o@rece0 e" e' de contem)'ar 'a eternidadA Como "i a'1uien de"de arri-a e"tu#ie"e mirandoA

42

Lue1o0 e' coronamiento e" im)ortanteA E"te "e conecta con 'a ca''e 6 'a inmorta'idadA Como "i e' coronamiento de' 'u1ar @ue"e una e")ecie de re#erencia a 'o" tiem)o" @uturo"A Lo" edi@icio" moderno"0 noA Sim)'emente terminan0 aumentado" con e:tra9o" edi@icio" )e>ue9o"0 ca7a" de a1ua0 antena" de TP0 ca7a" de e'e#adore"0 e:,i-iendo "u" entra9a"A Cuando muc,o0 una co-ertura e1o*"ta -ien tratada0 o un nue#o )i"o @a'"o0 una )i"cina0 )ara @a#orecer a un )ri#i'e1iadoA No ,a6 en e''o" e' "entimiento de comunidad0 de )ertenencia0 >ue 'o" 1rande" edi@icio" tu#ieronA Por e"o0 creo >ue 'o" anti1uo" edi@icio" re#erencian a 'a ciudad0 en "u" di@erente" D)oca"A Un C,6"'er Bui'din10 un CroRne Bui'din10 una e"taci n de tren in1'e"a0 todo" e''o" tienen e"e com)romi"oA Cu?' e" e' com)romi"o de' edi@icio moderno8 Ne1arno" 'a entrada0 e"conder e' 'ado )4-'ico0 6 re"er#ar"e a )oco"A De #ue'ta0 "u" entra9a" o "u e1o*"moA En "u inmediati"mo0 "e candidata 'a demo'ici n ,umana0 )or>ue "e tran"@orma en de) "ito #ie7o de"o'adoA #cupuntura del silencio. La" ciudade" tienen "u" "onido"A En muc,a" de e''a"0 e' "on natura' de 'a ciudad di@*ci'mente e" o*do0 )ue" ,a6 una in#a"i n "onora0 con ruido" >ue "e me3c'an con e' "on de 'a ciudadA E" una )enaA E' "on natura' @orma )arte de 'a identidad de 'a ciudadA Tu#e una e:)eriencia mara#i''o"a en <errara0 Ita'iaA E" una ciudad >ue me da 'a "e1uridad de >ue e:i"te 'a )o"i-i'idad de un "i'encio >ue no" )ermita o*r 'o" "onido" de 'a ciudadA O "ea0 no e" un "i'encio tota'0 "ino 'a au"encia de una #io'aci n de 'o" "onido" de 'a ciudadA Se o6en 'a" con#er"acione"0 "e o6en 'o" "onido" de' am-iente de 'a ciudadA E"to "o'o aumenta 'a -e''e3a de <errara0 una ciudad tradiciona'0 ,i"t rica0 con una de 'a" m?" anti1ua" uni#er"idade" de Euro)aA Ha6 muc,o" 7 #ene" en <errara0 e:i"ten ,a"ta ?rea" -a"tante animada"0 )ero0 i1ua'0
43

"e )uede o*r a 'a ciudadA Son "onido" rea'e"0 "in me3c'a"0 e' "on )uro de una ciudad #i#aA <errara tiene "u "on en e"tado )uroA E' "on de una ciudad no tiene >ue #er con "u e"ca'a0 ni con 'a au"encia de -aru''oA Barce'ona e" una ciudad -aru''enta0 )ero e"te e" "u "on en e"tado )uroA E" una @aena norma'A E' "on de 'a" ram-'a"0 de 'a" con#er"acione"0 @orma )arte de 'a identidad de 'a ciudadA En 'a -aru''enta Barce'ona tam-iDn e:i"te un "i'encio >ue no" )ermite o*r e' "on de 'a ciudadA Lo" e7em)'o" de <errara 6 Barce'ona ,a-'an de d*a" norma'e"A Tratan de' "on >ue @orma )arte de' d*a a d*a de 'a" ciudade"A Pero ,a6 ciudade" >ue0 en cierto" d*a"0 d*a" e")ecia'e"0 tam-iDn tienen "onido" e")ecia'e"A Acom)a9ar e' "on en e"to" d*a"0 en e"ta" ciudade"0 e" un momento m?1icoA En e' d*a de 4om 5ippur, en Jeru"a'Dn0 "e )uede o*r e' "on de e"te momento m?1icoA Poco a )oco0 'a ciudad #a "i'enciando0 'o" ruido" di"minu6en0 no ,a6 m?" "onido"0 a)ena" "u"urro"A Lo" auto" )aranA Ha6 )oco" auto"0 como en un @in de "emana o @eriadoA Ni unoN Ni un autoA La" ca''e" #ac*a"A Adu'to" 6 ni9o" caminan en 'a" )i"ta" de 'o" autom #i'e"A Lo" auto"0 todo" e"tacionado"0 como "i e"tu#ie"en a-andonado"A Nada de -aru''o de camione"0 mni-u"0 camioneta"0 nada de motore"0 nada0 a-"o'utamente nada rueda "o-re 'a" ca''e"A Ha6 un 1ran "u"urro en 'a ciudad 6 'a" )er"ona" andan "i'encio"amente0 ca'3ando teni" o a')ar1ata"A Nada >ue ,a1a ruidoA Ha6 un #o'untad inmen"a de )a"ear"e )or 'a ca''e"0 "in miedo de 'o" anti1uo" ocu)ante"A La" con#er"acione" )roducen una e")ecie de murmu''oA Un "anto "u"urroA En e' D*a de Perd n todo )ara en Jeru"a'DnA En otra" ciudade" ,a6 un )e>ue9o mo#imiento0 )ero en Jeru"a'Dn todo )araA E" una 'e6 >ue todo" re")etan0 re'i1io"o" o noA Pie7o"0 7 #ene"0 ni9o" caminan )ara 'a" "ina1o1a"0 acarrean "u" 'i-ro"0 otro" #i"ten "u" taleisim en 'a ca''eA 2ru)o" de 7 #ene" con#er"an "entado" en 'a ca''eA La "a'ida de 'a "ina1o1a "e e:tiende )or 'a" ca''e"0 'a con#er"aci n dura ,ora" 6 ,ora"A De7ando de 'ado 'a re'i1i n0 de re)ente te da" cuenta de >ue e" una 1ran con#er"aci nA
44

Ca''e" "in auto" me ,acen )en"ar en 'a idea de una ,ue'1a de auto"A Un acuerdo >ue todo" 'o" ,a-itante" de toda" 'a" ciudade" de' mundo de-er*an ,acer )ara "a-er como 'a" ciudade" >uedan me7ore" "in 'o" auto"A Fue e' "i'encio e" im)ortante como ca'idad de #ida0 ,a"ta )ara "e'eccionar me7or 'o" "onido" de 'a ciudadA E' 4om 5ippur #a terminandoA Se a1uarda 'a "a'ida de 'a )rimera e"tre''aA La" )er"ona" "e #an encaminando ,acia e' inmen"o )atio de' =uro de 'o" Lamento"0 a 'a e")era de' "on de' shofarA Trom)eta" >ue ,icieron derrum-ar mura''a" a,ora tocan )ara un )ue-'o >ue anc' "u identidad en e"te muroA A'1una" )iedra"A Por mi'enio" e"ta" )iedra" @ueron re@erenciaA En E"tam-u' ,a6 un momento m?1ico diarioA A' @ina' de 'a tarde0 cuando 'o" mu"u'mane" inician "u" oracione" a 'a )ue"ta de' "o'0 "e ,ace un "i'encio re)entinoA Un "i'encio >ue )ermite a)ena" >ue "ea o*do e' "on de 'a ciudad en e"ta ,ora e")ecia'A E" una tran"@ormaci n in"tant?nea e incre*-'eA Una metr )o'i" mo#ida0 din?mica0 con ca"i die3 mi''one" de ,a-itante"0 >ue de re)ente "e "i'enciaA Una #o3 ,ace eco )or todo" 'o" minarete" de 'a ciudadA En e"te momento0 e' "on de 'a ciudad e" 'a comunicaci n de 'a @eA Una -uena acu)untura de' "i'encio e" )ermitir >ue e' "on norma' de 'a" ciudade" )ueda "er o*doA Hacer "i'encio )ara de)urar e' #erdadero "onA A@inar e' "on de 'a ciudadA =i "ue9o era "er un a@inador de' "on de 'a" ciudade"A Anti1uamente0 ,a-*a a>ue''a" )er"ona" >ue ten*an 'a no-'e mi"i n de encender 'a" '?m)ara" de 1a" >ue i'umina-an 'a" ciudade"A $o >uer*a "er e' a@inador de' "onA /amblas % galeras. Puede e' "im)'e di"e9o de una ca''e in@'uenciar en e' com)ortamiento de una ciudad8 La acu)untura ,ec,a en 'a" ram-'a" de Barce'ona )arece re")onder a e"oA Barce'ona e" una de 'a" ciudade" m?" animada" de' mundoA O0 ta' #e30 a>ue''a con m?" #idaA $ no "e )uede dar
45

crDdito "o'amente a' e")*ritu cata'?n )or e"a animaci nA A>u* ,u-o una "uma de circun"tancia"A Barce'ona e" una" de 'a" ciudade" ma" den"a" de' mundo0 e' e")*ritu de' cata'?n0 e' mediterr?neo0 'a" ra3one" ,i"t rica"0 )ero e' di"e9o de 'a ram-'a e" e' e"cenario idea' )ara 'a #ida ur-anaA Durante 'a madru1ada e''a 6a e"t? animadaA $ 'a @ie"ta >ue "e da durante e' d*a mue"tra 'o >ue e" un -uen )unto de encuentroA A,*0 'a" )er"ona" "on actore" 6 e")ectadore" de e"e e")ect?cu'o >ue e" 'a ciudadA S*0 e:i"ten otra" ciudade" >ue tienen m4"ico"0 mimo" 6 ma1o" en 'a" ca''e"A E:i"ten0 )ero en nin1una de e''a" )a"a e"to con tanta @recuenciaA Parece una )e'*cu'a0 cada )arte de 'a ram-'a 6a e" en "* un 1ran -a3arA Toda" 'a" ciudade" tienen 1a'er*a"A A'1una" mu6 "im)'e"0 tienda" de un 'ado 6 de' otro0 otra" 1randio"a"0 como 'a 1a'er*a Pittorio Emanue'e0 en =i'?nA E" e' )unto de encuentro m?" -onito de 'a ciudadA O como 'a 1a'er*a de 'a" tienda" 2U=0 e =o"c40 o 'a 1a'er*a La@a6ette0 D"ta e" una tienda de de)artamento" en Par*"A Pero 'a ciudad >ue tiene e' ma6or 6 e' m?" #ariado n4mero de 1a'er*a" e" )reci"amente Par*"A La" 1a'er*a" Pi#iente e Co'-ert0 interconectada"0 "on ma1n*@ica"A A"* como e' Pa""a1e de" Panorama"0 cerca de 'a Bour"eA Lo >ue me encanta de e"a" 1a'er*a" no e" "o'amente e' ,ec,o de >ue "ean anti1ua" 6 cu-ierta"A E" 'a cua'idad de 'a" tienda"0 e' deta''e0 'a" #itrina"A A,0 "i0 6 #ender enca7e"0 cinta"0 adorno" de 1'o-o"0 ca7a" de m4"ica con 'a mi"ma di1nidad de >uien #ende 'a" co"a" m?" )recio"a" de' mundoA Pero 'a ma6or arma0 6 'a m?" )e"ada0 "e encuentra en 'a" 1a'er*a" de 'a )'a3a de' Pa'acio Ro6a'E 'o" 1uerrero" de 'o" e7Drcito" de "o'dadito" de )'omo a,* e"t?nA Ha"ta 'a" condecoracione" "e )ueden com)rar en e"a" tienda"0 6 "a'ir ma" adornado >ue mari"ca' en d*a de de"@i'eA 4untada r3pida no duele.
46

En 'a acu)untura0 'o im)ortante e" >ue 'a )untada "ea r?)idaA No "e )uede ima1inar acu)untura con 'a a1u7a "iendo introducida con )re"ione" demorada" 6 do'oro"a"A Lue1o0 'a acu)untura e:i1e ra)ide3 en 'a )untada )reci"aA La mi"ma co"a "ucede con 'a acu)untura ur-anaA <ue a"* >ue en Curiti-a0 en /.(20 "e im)'ant 'a )rimera 3ona de )eatona'e"A E"a o)eraci n @ue ,ec,a en (2 ,ora"A Toda#*a me acuerdo de >ue0 a' )re"entar e' )ro6ecto0 'a reacci n de 'o" comerciante" @ue contraria 6 mu6 @uerteA Sa-*amo" >ue 'a idea era de di@*ci' e7ecuci n0 )ue" 'a o-ra )odr*a "er interrum)ida )or demanda" 7udicia'e"A Era im)erio"o >ue e' tra-a7o @ue"e r?)ido0 mu6 r?)idoA La )re#i"i n dada )or mi Secretario de O-ra" era de0 como m*nimo0 a'1uno" me"e"A In"i"t* en 'a ra)ide3 6 en e' )'a3o de !+ ,ora"A Ten1o 'a certe3a de >ue @ui con"iderado 'ocoA Ha"ta >ue e' "ecretario me -u"co 6 me di7o >ue 'a o-ra "er*a )o"i-'e en un me"A Lo rec,acD nue#amente0 6 a"* @ueron a)areciendo nue#a" )ro)ue"ta" )ara 'a e7ecuci n de' )ro6ectoE )re)arar ante" e' mo-i'iarioW 1ru)o" e")ecia'e" )ara ,acer 'o" )i"o" en cada cuadraA E' tiem)o @ue "iendo reducido ,a"ta >ue e' "ecretario ''e1 a' '*miteE una "emanaA =e o)u"e 6 con"e1u* un acuerdo )ara un )'a3o de (2 ,ora"A Comen3ar*amo" un #ierne" a 'a noc,e 6 entre1ar*amo" 'a o-ra a 'a )o-'aci n e' 'une" de noc,eA En e' ca"o en >ue e' )ue-'o no a)ro-a"e e' cam-io0 "iem)re )odr*amo" ree"ta-'ecer 'o >ue ,a-*a ante"A Pero era nece"ario >ue e' )ue-'o #ie"e 'a o-ra com)'etaA $ a"* @ue ,ec,oA A' d*a "i1uiente de 'a inau1uraci n0 uno de 'o" comerciante" >ue enca-e3a-a 'a >ue7a contra e' )ro6ecto me )re"ent un nue#o )edidoE >ue 'a" o-ra" continua"en 6 a-arca"en m?" re1ione"A La O)era de Arame0 >ue a)ro#ec, e' e")acio de una anti1ua cantera0 @ue e7ecutada en &0 d*a"A La intenci n no era -atir record0 )ero ,a6 o-ra" >ue0 )or ra3one" e")ecia'e"0 tienen >ue "er r?)ida"A En e' ca"o de 'a O)era de Arame0 'a
47

ra3 n era no )erder 'a o)ortunidad de rea'i3ar un <e"ti#a' Internaciona' de TeatroA Una di")uta )o'*tica entre e' 1o-ernador 6 'o" )atrocinadore" ,i3o >ue "e )ro,*-a 'a rea'i3aci n de' @e"ti#a' en Teatro 2ua*ra0 e' )rinci)a' de 'a ciudadA Sur1i entonce" de e7ecutar 'a o-ra de 'a O)era de Arame a tiem)o )ara "er 'a "ede de' @e"ti#a'A Comen3amo" e' d*a /5 de eneroA Do" me"e" de")uD"0 e' d*a /+ de mar3o0 inau1uramo" e' teatroA Para >ue 'a o-ra @ue"e e7ecutada en tan )oco tiem)o0 tra-a7amo" "o'o con un ti)o de materia'0 tu-o" de aceroA So'o u"amo" una concurrencia )ara mano de o-raA <ue una odi"eaA Otra o-ra e7ecutada mu6 r?)idamente @ue e' Par>ue de Pa""a4na0 >ue nece"ita-a "er terminado ante" de >ue un nue#o 1o-ernador a"umieraA E' 1o-ernador de 'a D)oca0 era tam-iDn )o'*ticamente contrario0 )ero entend*a 'a nece"idad de 'a )rotecci n de 'o" manantia'e"0 e ,icimo" un )ar>ue en 2+ d*a"0 ante" de' tiem)o >ue ''e#a un 'e#antamiento to)o1r?@icoA Todo @ue decidido 6 e7ecutado en 'a o-raA La Uni#er"idad Li-re de' =edio Am-iente tam-iDn @ue un record0 e7ecutada en do" me"e"A =?" recientemente0 e' Nue#o =u"eo0 o =u"eo O"car Nieme6er0 @ue e7ecutado en cinco me"e"A Pueden ima1inar"e como e" com)'e7a una o-ra como e"a0 )ero ten*amo" 'a o)ortunidad de recic'ar un anti1uo edi@icio de O"car Nieme6er0 ma1n*@ico 6 auda3 )ro6ecto de 'o" a9o" &0 tran"@ormado en Secretar*a" de E"tadoA Tran"@ormar un e")acio -urocr?tico en un e")acio de"tinado a 'a creati#idad0 identidad0 arte0 desing0 ar>uitectura 6 ciudade" era im)ortanteA Una #e3 m?" era nece"aria 'a ra)ide3A $ e' mu"eo e"t? a,*0 re#e'ando 'a 1enia'idad de O"car Nieme6er0 en una o-ra cu6o co"to0 /2 mi''one" de d 'are"0 e" mu6 in@erior a una @ran>u*a de' 2u11en,eimA La ra)ide3 de e"a" acu)untura" ten*a un o-7eti#oE e#itar >ue 'a inercia de 'o" #endedore" de com)'e7idade"0 'a me3>uindad 6 'a )o'*tica in#ia-i'i3a"en momento" 6 o-ra" @undamenta'e"A

48

Trompe loeil. A #ece"0 'a ciudad recurre a 'o @a'"o )ara "a'#ar 'o #erdaderoA E" e' ca"o de 'o" #a''ado" de o-ra" >ue mue"tran como >uedar? un edi@icio de")uD" de "er re"tauradoA <ue 'o >ue "ucedi en 'a re"tauraci n de 'a =ade'eine0 en Par*"A Lo" )ane'e" >ue cu-r*an 'a" o-ra" mo"tra-an una =ade'eine ,a"ta m?" -onita >ue 'a #erdaderaA Otro e7em)'o @ant?"tico de trompe loeil e" 'a decoraci n i'u"ioni"ta de 'a na#e 6 de' domo de 'a I1'e"ia de' 2e"40 en Roma0 con"tru*da un "i1'o de")uD"A O en 'a I1'e"ia de San I1nacio de Lo6o'a0 donde 'a c4)u'a )ro6ectada 6 no con"truida @ue cu-ierta con un trompe loeil0 en una @a'"a )er")ecti#aA En Ber'*n durante 'a re@orma de 'a Puerta de Bradem-ur1o0 @ueron in"ta'ado" #a''ado" 1i1ante" )ara e"conder 'a o-raA En e''o" eran co'ocada" im?1ene" de 'a ciudad0 )ara crear una )er")ecti#a di@erenteA Un trompe loeil >ue no a6uda a 'a ciudad e" e' shopping center0 con 'a" mi"ma" tienda"0 'o" mi"mo" carte'e"0 'o >ue no )ermite >ue identi@i>ue" en >ue ciudad e"ta"A E"te e" rea'mente un trompe loeil >ue no a6udaA Puede una -uena #itrina )uede "er un -e''o trompe l oeilA No cono3co ciudad >ue ten1a #itrina" ma" 'inda" >ue Par*"A E" como #er un de"@i'e de co'ore"A Todo tiene #itrina0 de"de e' ,ote' m?" "im)'e ,a"ta 'a" tienda" m?" "o@i"ticada"A E" un )a"eo )or e' mundo de >uien "e e"@uer3a )or mo"trar 'o me7orA Ta' #e3 "ea @a'"o0 )ero e' or1u''o 6 'a auto;e"tima nece"itan de acu)untura continuaA =uc,o" u"an e' recur"o de' trompe loeil )ara im)actar0 crear una )er")ecti#a @a'"a o acentuar un a-"urdoA Adem?"0 e"a e" una di"cu"i n anti1ua0 >ue me recuerda e' di?'o1o entre 'o @a'"o 6 'o #erdaderoE Lo @a'"o dice a 'o #erdaderoE $o ''e1uD )rimeroA Lo #erdadero re")ondeE #o" ma' e:i"t*"0 6 6o "o6 e' @inA Sin mi0 dice 'o @a'"o0 #o" no "er*a" #erdaderoA No"otro" do" 7unto"0 como "o6 @a'"o0 mentirD 6 "erD enteroA
49

$ #o"0 con tu #erdad0 )uede" "er con"iderado @a'"oA En e"te ca"o0 'a acu)untura con"i"te en ,acer a 'o @a'"o tra-a7ar )ara 'o #erdaderoA Carta a 5ellini. Pi#*amo" 'a D)oca m?" im)ortante de' cine ita'ianoA <e''ini0 Ettore Sco'a0 Pa"o'ini0 Pi"conti 6 tanto" directore" m?1ico"A Entonce"0 ,u-o un momento en >ue 'a ciudad de Curiti-a e"cri-i una carta a <e''iniA La ,i"toria e" m?" o meno" e"taE Corr*a 'a noticia de >ue <ederico <e''ini #endr*a a' Bra"i' )ara una Biena' de San Pau'oA Sur1i un mo#imiento en Curiti-a )ara >ue <e''ini #i"ita"e 'a ciudadA La idea era ,omena7ear a' com)o"itor Nino Rotta0 autor de 'o" #er"o" "onoro" de 'a ma6or )arte de 'a" )e'*cu'a" de <e''ini0 recientemente @a''ecido0 dando "u nom-re a un auditorio >ue "e )retend*a ,acer en una cantera >ue0 como intendente0 ,a-*a de"acti#adoA Decidimo" in#itar a <e''ini )ara inau1urar e' auditorio Nino RottaA Pero c mo ,acer e"ta in#itaci n8 Lo" )eriodi"ta" Arami" =i'arc, 6 Pa'[ncio Oa#ier 6 un 1ran n4mero de cinea"ta" 6 cinD@i'o" curiti-ano" entendieron >ue 'a carta;in#itaci n de-*a "er ,ec,a )or medio de una )e'*cu'aA La in#itaci n "er*a ,ec,a )or )er"ona7e" @e''iniano" en #aria" )arte" de 'a ciudadA O "ea0 Curiti-a "er*a de"crita )ara <e''ini en "u #oca-u'arioA E' mo#imiento de 'o" d*a" "i1uiente" @ueron de creaci n inten"aA La )e'*cu'a @ue terminadaA La cena @ina' ocurr*a en 'a )ro)ia cantera0 con e' )intor ita'iano <ranco 2i1'io dando una pernaccia a 'o" directore" de 'a )e'*cu'aA $ >uien entre1ar*a 'a carta8 E' )ro)io 2i1'io0 >ue0 dec*an0 era conocido de <e''iniA So'o >ue0 a e"a a'tura0 'a di#er"i n de ,acer 'a )e'*cu'a era tan 1rande >ue 6a no" ,a-*amo" o'#idado de <e''iniA

50

Pero 'a mi"i n e:i1*a )ro"e1uir ,a"ta e' @inA A''? @ue nue"tro <ranco 2i1'io con "u Ro"a )ara "u Du'ce A1ua0 re")ondiendo a un ''amado de 'a @ami'iaA La timide3 de' ami1o <ranco 2i1'io0 entretanto0 nunca )ermiti >ue 'a )e'*cu'a;carta @ue"e entre1adaA A'1uno" a9o" de")uD" @a''eci "in com)'etar 'a tareaA Pero e' 1ran auditorio en 'a cantera @ue ,ec,o 60 a' 'ado0 en otra cantera0 con"truimo" 'a J)era de ArameA Se >ue <e''ini nunca "u)o >ue 'a #o'untad de ,omena7ear'o creo una acu)untura tan -onitaA A,0 'e )e'*cu'a Carta a <e''ini 1ano )remio" en #ario" @e"ti#a'e" de cineA Como encontrar a una persona en una ciudad. Una ciudad tendr*a >ue )ermitir no "o'o e' encuentro entre 'a" )er"ona"0 "ino tam-iDn >ue 'a" )er"ona" )udie"en "er encontrada"A Encontrar una )er"ona en Caraca"0 @uera de 'o" )unto" m?" "i1ni@icati#o"0 6a e" di@*ci'A La" ur-ani3acione" no tienen muc,a" indicacione"A En To%io0 muc,o m?" di@*ci'A Son c di1o" >ue cada ciudad crea0 con indicadore" >ue "o'o "u" ,a-itante" entiendenA $ c mo encontrar una )er"ona en Du'ce A1ua0 en Ita'ia8 $o 6 mi mu7er0 <ani0 -a7amo" en NiceA Pa"amo" )or =onte Car'o 60 en 'a e"ca'inata0 no" acordamo" >ue e"t?-amo" cerca de San Remo0 re1i n donde #i#*a <ranco 2i1'io0 nue"tro pintore ita'ianoA En e' )ue"to de 1a"o'ina me entero >ue oc,o %i' metro" a' norte de Pentimi1'ia ,a6 un 'u1ar ''amado Du'ce A1ua0 cerca de 'a" ruina" de un ca"ti''o0 7unto a' r*o Ner#iaA Tu#imo" 'a "en"aci n de >ue era "o'o 1ritar B<ranco 2i1'ioC 6 'o encontrar*amo"A <ranco0 <ranco 2i1'io0 1ritando )or 'a" e"ca'inata"A A'1uno" minuto" de")uD"0 e"t?-amo" en @rente a un )uente medie#a' de )iedraA $a de' otro 'ado0 damo" e' )rimer

51

1ritoE B<ranco0 <ranco 2i1'ioNC un ni9o #ino corriendoE 2'l pintore brasiliano6 "o bar do )astio+3 Dentro de' -ar0 una nie-'a de ,umo0 e' -aru''o a1rada-'e de ,om-re" -e-iendo 6 con#er"andoA Nue"tro "e1undo 1ritoE B<ranco0 <ranco 2i1'ioNC Un ,om-re no" toma de 'a mano 6 no" ''e#a a un "o'adoA B<ranco0 <ranco 2i1'ioAC $ e' a-ri 'a #entanaA Con "o'o tre" 1rito" "e )uede encontrar una )er"ona en una -uena ciudadA Pero di@*ci'mente un )unto de encuentro tiene una ,i"toria tan -e''a como 'a de Hac,i%o0 en To%ioA Hac,i%o era un )erro akita >ue0 en 'a dDcada de /.200 )ertenec*a a un )ro@e"or de 'a Uni#er"idad de To%io0 anti1ua Uni#er"idad Im)eria'A Todo" 'o" d*a"0 Hac,i%o acom)a9a-a a' )ro@e"or Ei3a-uro Ueno ,a"ta 'a e"taci n de S,i-u6a0 donde e' toma-a e' tren )ara e' tra-a7oA Diariamente0 a 'a" tre" de 'a tarde0 Hac,i%o #o'#*a a 'a e"taci n )ara a1uardar e' retorno de "u due9oA E' d*a 2/ de ma6o de /.25 e' )ro@e"or Ueno "u@ri un derrame 6 muri en 'a uni#er"idadA De"de entonce"0 durante ca"i nue#e a9o" Hac,i%o "i1ui 6endo a 'a e"taci n toda" 'a" tarde" )ara e")erar a "u ami1o >ue nunca m?" #o'#er*aA E' ( de mar3o de /.3!0 Hac,i%o muri en e' mi"mo 'u1ar donde "iem)re e")era-a a' )ro@e"orA La ,i"toria de Hac,i%o 6a era @amo"a en 'a ciudad0 6 un me" de")uD" @ue co'ocada una e"cu'tura en "u ,omena7e en 'a entrada de 'a e"taci n de S,i-u6aA La e"tatua en -ronce0 con ./ cent*metro"0 @ue ,ec,a )or e' arti"ta Teru AndoA Durante 'a Se1unda 2uerra =undia'0 toda" 'a" e"tatua" @ueron con@i"cada" 6 derretida" )ara 'a @a-ricaci n de arma"0 inc'u6endo 'a de Hac,i%oA En /.!+0 Ta%e",i Ando0 ,i7o de' e"cu'tor de a e"tatua ori1ina'0 @ue contratado )ara crear una rD)'ica0 >ue @ue co'ocada en e' mi"mo 'u1ar de 'a anteriorA E' #erdadero Hac,i%o @ue em)a7ado 6 e"t? en e' =u"eo de Ciencia" Natura'e" de To%ioA La #ida de Hac,i%o @ue contada en un 'i-ro 6 en una )e'*cu'a ''amada 7a 0istoria de 0achikoA Pia7ante" >ue )a"an )or 'a e"taci n de S,i-u6a )ueden com)rar re1a'o" 6 recordatorio" de "u )erro @a#orito en 'a tienda S,i-u6a No
52

S,i))oA Un mo"aico co'orido de akitas cu-re una )ared cerca de 'a e"taci nA E' d*a ( de mar3o )a" a "er 'a @ec,a de' <e"ti#a' Hac,i%o0 en ,omena7e a 'a 'ea'tad de 'o" )erro"A $0 ,ace decena" de a9o"0 'a e"tatua de Hac,i%o e" e' )rinci)a' )unto de encuentro de To%ioA A''*0 a cua'>uier ,ora de' d*a0 "iem)re ,a-r? a'1uien mirando e' re'o70 en e")era de un ami1oA La presencia de un genio. C'aro >ue 'a )re"encia de 1enio" marc 'a #ida de muc,a" ciudade" im)ortante" de' mundoA En 'a" ciudade" ita'iana" e"to e" inconta-'e0 con 'o" 1rande" mae"tro" renacenti"ta" como =i1ue' An1e'0 Da Pinci0 Ticiano0 Bottice''iA Pero en nin1una de e''a" "e "iente 'a )re"encia de' 1enio como en Barce'onaA No ,a6 muc,a" o-ra" de 2aud* en 'a ciudadA E' Par>ue 2Ge''0 'a Ca"a =i'?0 'a I1'e"ia de 'a Sa1rada <ami'ia0 'a Ca"a Bat' 0 'a Ca"a Picen"A Sin em-ar1o0 Barce'ona re")ira 2aud*A E' )arece e"tar en todo0 mi"mo en 'a" o-ra" >ue nada tienen >ue #er con e'A Pero mi 1enio )re@erido en Barce'ona e" Domenec>A En R*o0 O"car Nieme6er no tiene muc,a" o-ra"A La P'a3a de' Per"o0 e' edi@icio de' =ini"terio de Educaci n0 e' =u"eo de Arte Contem)or?neo de Niteroi0 )ero R*o e" O"car Nieme6erA E" tam-iDn =i''Xr0 e" Piniciu" de =orae"0 e" Antonio Car'o" Jo-im0 e" Carto'a0 e" Bur'e =ar:A Be''o Hori3onte tiene ma" o-ra" de Nieme6erA Tiene a Pam)u''a0 entre otra"0 )ero Be''o Hori3onte no e" O"car Nieme6erA Curiti-a e" Pot6A Puerto A'e1re e" =ario FuintanaA Ba,*a e" Ca6mmi0 2i' e" CaetanoA Pueden intentar raciona'i3ar cua'>uier ciudad0 )ero un 1enio e" nece"arioA La" ciudade" nece"itan de todoA Pero e" -ueno "a-er >ue un 1enio e" nece"arioA

53

1ercados % 0erias. Por >uD "er? >ue un mercado atrae tanto a 'a 1ente8 =uc,a" e:)'icacione"E a 'a 1ente 'e 1u"ta #er 1ente0 e' mercado e" tan anti1uo como 'a ciudad0 a 'a 1ente 'e 1u"ta #er a otro" ,aciendo 'a mi"ma co"a0 a 'a 1ente 'e 1u"ta #er comida0 a 'a 1ente 'e 1u"ta #er 'a )re)araci n0 e' mano"eoA Con 'a moderni3aci n de 'a" ciudade"0 con 'a 1'o-a'i3aci n0 comen3amo" a reci-ir 6 com)rar co"a" em-a'ada" dem?"0 'i"ta" dem?"0 en e")acio" aca-ado" dem?"A No #emo" m?" 'a" co"a" en e"tado )uroA Por e"o 'a no"ta'1ia de #er )roducto"0 @ruta"0 #erdura"0 carne"0 )e"cado" en e"tado natura' no" atraeA E' 3oo' 1ico contem)or?neo no #a a "er m?" a>ue' >ue tiene 'eone"0 7ira@a"0 on3a"0 )e'*cano"0 m?" un e")acio >ue tenia 1a''ina"0 -ue6e"0 )uerco"0 )ato"0 )a#o" 6 carnero"A Por >uD e' mercado La Bo>ueira0 en Barce'ona0 e" uno de 'o" me7ore" de' mundo8 Por>ue e" 'indo0 con "u" #itra'e" co'orido"0 6 'a manera como 'o" )roducto" "on )re"entado" e" atra6enteA La" carne"0 'a" @ruta" 6 'a" #erdura" tienen ,a"ta aroma a @re"coW todo e"o "e tran"@iere a 'o" #endedore"0 >ue "on mu6 a'e1re"A $ e" -ueno "entir e"to de ma9anaA Un ca@D de 'a ma9ana en un 'u1ar dentro de' mercado e" incre*-'eA Todo" no" can"amo" de #er "iem)re 'a" mi"ma" co"a"0 un shopping norma' no" e:c'u6e de 'a ciudad0 con "u" tienda" tan i1ua'e" a' )unto de >ue no "a-e" en >ue ciudad e"ta"A Pero 'a" @eria" 6 mercado" "iem)re @ueron )unto" de re@erencia en una ciudadA Par*" >ued )eor de")uD" >ue demo'ieron Le" Ha''e" de Ba't,ardA Nada con"i1ui recom)oner 'a #ida >ue e' B#ientre de Par*"C )ro)orciona-aA Pero no nece"itamo" ir tan 'e7o"A E' =ercado de San Pau'o e" un mercado im)ortanteA $ >uedar? me7or a4n de")uD" de "u re"tauraci n 6 de 'a re#ita'i3aci n de toda e' ?rea de' Par>ue San Pedro0 >ue 6a e"t?n )re#i"ta"A E' =ercado =unici)a' de Curiti-a no tiene tanta tradici n0 )ero e" un -uen mercadoA
54

La no"ta'1ia >ue e' nore"te9o tiene de "u re1i n ,i3o >ue "ur1ie"e en R*o una @eria tan atra6ente como cua'>uier @eria o mercado de' Nore"teA En Im"terdam0 e' A'-ert Cu6) =ar%a0 'o" 'une" )or 'a ma9ana0 o e' Noorder =ar%a 6 e' Tater'oo)'ein en 'a cuadra 7udaica "on -ueno" como cua'>uier mercado euro)eoA La <e"%e%or%a0 en 2otem-ur1o0 Suecia0 e" una -e''e3a de mercado0 )ero no i1ua'a a 'a di#er"idad de' 2ran Ba3ar de E"tam-u'0 o e' Ba3ar de E")ecia"0 6a con caracter*"tica" di#er"a"A $ >ue decir de e"e mundo >ue e" e' mercado de )ece" de To%io8 Parecemo" -uceadore" "in e"ca@andro en e"e inmen"o mar de )ece" 6 )o'#o" en 'a tierraA Pero nada "u)era 'a ri>ue3a0 e' )'acer de com)rar0 de re1atear0 de un souk ?ra-eA Norma'mente0 'a" ca''e" "on mu6 e"trec,a"0 'o >ue ''e#a a 'o" comerciante" a "entar"e de' 'ado de a@uera de 'a tienditaA Con e' )oco e")acio >ue "o-ra0 e"ta" o-'i1ado a mirar )ara un 'ado 6 )ara otroA E' comerciante 6a con"i1ui 'o >ue >uer*aE atraer tu atenci nA A,* e"ta" )erdido0 #a" a aca-ar com)randoA A,ora0 ,a1a como e''o"0 ,a1a de e"o un )'acerA E" en 'a" ciudade" de 'a" cuadra" ?ra-e" >ue 'a acti#idad comercia' no" trae una "a'"a de identidadA E' tiem)o0 >ue "iem)re adiciona nue#a" camada" a 'a ci#i'i3aci n e:i"tente0 tiene 'a no"ta'1ia de 'a" co"a" -ruta"0 >ue 'e )ermit*a entrar0 conc'uir0 ,acer a'1una co"aA Por e"o0 'a moda m?" "o@i"ticada -u"ca 'oca'e" m?" r4"tico"0 meno" aca-ado"0 )ara "o-re"a'ir0 ,a"ta )ara "er @oto1ra@iadaA $ e' ,om-re -u"ca0 en e' mercado0 encontrar a "u )r 7imo0 ,aciendo 'a mi"ma co"a en 'oca'e" animado"A E' mercado e" una acu)untura de identidad en una D)oca en 'a >ue muc,a" ciudade" "e de"caracteri3anA

55

&na de bar.

barra

A)o6o0 "en"aci n de con@orto0 mente de")ierta "on re@'e7o" de una -uena acu)unturaA Por e"o0 una -uena -arra de -ar e" im)ortanteA Lo" e")a9o'e" aco"tum-ran decir >ue e" -ueno tener una -uena -arraA Una -arra e" im)ortante en cua'>uier momento0 en cua'>uier 'u1ar de' mundoA De"de e' anti1uo a'macDn0 donde "e com)ra-an 'a" co"a" de ca"a0 6 "e a)ro#ec,a-a e' mo"trador )ara una -uena con#er"aci n0 una ta-ernita de a)eriti#o ante" de ''e1ar a 'a ca"a0 ,a"ta 'o" "o@i"ticado" -are" de happy hours en 'a" 1rande" ciudade"A Pe>ue9o0 1rande0 redondo0 'o im)ortante0 adem?" de' )roducto0 'a -e-ida 6 'a comida0 e" 'a to'erancia 6 'a com)ren"i n de' barmanA De"de 'a" c,am)aneria" de Barce'ona a 'o" irish bars de Nue#a $or%0 o e' co)et*n de R*o0 todo" nece"itan tener e"e "entimiento de "o'idaridadA La )aciencia )ara o*r ,i"toria" re)etiti#a"0 >ue en "u ca"a 6a no a1uantanA Cu?' e" 'a me7or -arra8 Una -arra de co)et*n de R*o tiene 'a in@orma'idad0 'a com)'icidad 6 e' "entimiento de ce'e-raci nA De >uD8 No "eA Ta' #e3 ce'e-rar 'a ami"tad de >uien toda#*a no conoce 'o" de@ecto" de' otroA Pien"o en 'a -arra de' PAJA C'ar%\"0 en Nue#a $or%0 >ue tiene0 o ten*a0 un di"e9o >ue a6uda a ata7ar"e de 'a -arra 6 e>ui'i-rar"e en 'a -an>uetaA O 'a -arra de 'a" ca@eter*a" de Nue#a $or%0 donde 'a" con#er"acione" de 'a" )rimera" ,ora" de' d*a0 en e' breakfast0 #an ocurriendo mientra" >ue e' "onido de 'a" c,a)a" 6 e")?tu'a" acom)a9a 'a )re)araci n de 'o" ,ue#o" de todo" 'o" ti)o"0 a' "on de un dueto de 'atino" de un 'ado 6 americano" de' otro0 em-e'e"ado" )or una "a'"a en e' comien3o de 'a ma9anaA Tiem)o" atr?"0 atra#e"a-a e Centra' Par% )ara ir a 'a ca@eter*a de' Hote' E:ce'"ior "o'o )ara #er 'a ra)ide3 con >ue un "e9or de (0 a9o" atend*a a 'o" c'iente" 6 a toda 'a #ecindadA No "e "i toda#*a "i1ue a''*0 )ero era una -arra con 'a #e'ocidad de 'a 'u3A
56

Adem?"0 'a #e'ocidad en 'a -arra e" e"encia'A La -arra de una ta"ca de Bi'-ao o San Se-a"ti?n0 en E")a9a0 tiene do-'e @i'a de mo3o" 6 tri)'e @i'a de c'iente"A BTinto 6 7am nC0 -uti@arra"0 a'me7a"0 an1ui'a" )a"an con e@iciencia -aru''entaA En Ber'*n0 e' 2endarmenmarc%0 una -arra con ruedita" "e e"tira ,a"ta 'a #ereda )ara >ue 'a con#er"aci n "e e:tienda ,a"ta a''? a@ueraA E" una -arra con#erti-'e como un auto de)orti#oA En 'o" sushi(yas de To%io0 'o" )'atito" con sushis "e de"'i3an )or una e"tera en 'a -arra0 de'ante de' c'ienteA Dentro de 'a -arra0 en @orma o#a' o circu'ar0 e"t?n 'o" sushimen0 tra-a7ando #e'o3 e incan"a-'ementeA E' c'iente "o'o tiene e' tra-a7o de acom)a9ar e' Bde"@i'eC en 'a e"tera 6 tomar e' ti)o de sushi >ue m?" 'e a)eteceA De")uD"0 e" "o'o contar 'o" )'atito" )ara cerrar 'a cuentaA En To%io0 adem?"0 ,a6 -are" en e">uina" tan e"trec,a" >ue "o'o tienen 'a -arra 6 no m?" >ue una docena de -an>ueta"A La -arra de' mo"trador re)re"enta 'o >ue )ara e' nadador e" e' "a'to a 'a )i"cinaA Una -uena -atida en 'a -arra e" un 3am-u''o en un nue#o momento de' d*a en >ue0 como dice Nireu Tei:eira0 B'a noc,e "er? como un @i'tro0 "o'o >uedar?n 'o" -ueno"CA Adem?"0 no >ue muc,o" -are" e:i"ten en torno a una )i"cina8 E' -ar m?" -onito de Nue#a $or% >ueda en Ti''iam"-ur10 Broo%'6n0 con una @a'"a )i"cina i'uminada en un anti1uo 1ara7eA Fuiero e"e i'uminador en mi ciudadA Un pub in1'e" da 1ran im)ortancia a 'a -arraA A'1uno" de e''o" tienen di#i"oria"0 una e")ecie de re"er#ado0 o "er? un con@e"ionario8 Se ima1inan una )e'*cu'a de' #ie7o oe"te "in -arraW en una e"cena de )u-'icidad8 Lo" -are" e:i1en un cierto atre#imiento en 'a con#er"aci n0 )ue" a'1uien tiene >ue tomar 'a iniciati#aA Para 'o" 7 #ene"0 un -uen 'u1ar )ara "u")ender 'a in"e1uridadW )ara 'o" "o'itario" un 'oca' )ara di#idir 'a "o'edadA De"de 'a -arra de 'o" -a7o;ra"ante" en San Se-a"ti?n a' -ar en @rente a' B "@oro0 en E"tam-u'0 e' mo"trador e" una acu)untura contra 'a "o'edad0 'ue1o0 a @a#or de 'a ciudadA

57

Ha6 a'1uno" e")ecia'e"0 como e' de Bo:e 320 en e' =ercado de <'orian )o'i"0 e")acio democr?tico )ara 'o" ,a-it4e" de' =ercado0 6 "o@i"ticado )ara >uien a"* 'o >ui"iereA De' )a"te' a' c,am)a1neA Otra -arra de -ar mu6 e")ecia' e" e' =ane%o\"0 en Curiti-a0 >ue entr a 'a ,i"toria a cau"a de 'a 4nica "o'emnidad de tran"mi"i n de car1o de due9o de -ar de >ue "e tiene noticiaA Ante" de con#ertir"e en =ane%o\"0 e' -ar "e ''ama-a =ano\"0 6 >ueda-a en una 1a'er*a donde tam-iDn tra-a7a-a mi -ar-ero0 QD TrindadeA Se ''ama-a 2a'er*a de' Comercio0 )ero "i ,u-ie"e a'14n 'u1ar )arecido a una e"taci n de metro -o'i#iano0 "eria e"ta 1a'er*aA Ha-*a en e' 'u1ar una "erie de acti#idade" e:tra9a"0 e' arre1'ador de mu9eco" 6 7ue1o"0 'a tienda >ue re"taura 'o" )ara1ua" 60 en e' )unto centra' de 'a 1a'er*a0 un )atio de 7ue1o"A E' 1ran )unto de encuentro de' 'oca' era =ano\" Bar0 donde 'a" )er"ona" >ueda-an "entada" con #i"ta ,acia e' )atio de 7ue1o"A E' / de 7unio de /.+!0 =ano tran"miti e' car1o a' nue#o )ro)ietario0 =anue' A'#e"0 en )re"encia de 'o" c'iente"0 ami1o"0 6 con e' com)romi"o de continuidad de 'a cocinera I3a0 de' mo3o Ni'"on Pa""arin,o0 6 de mantener re1u'armente 'a o@erta de "u" tradiciona'e" )icada"E 'a tortita de -aca'ao 6 e' 2mocot!3+ A' contrario de muc,o" com)romi"o" )o'*tico"0 e"te @ue ,onrado 6 mantenido ,a"ta ,o6 en e' -ar >ue0 en /.++0 @ue tran"@erido a 'a a'ameda Ca-ra'0 a meno" de /00 metro"0 con e' nom-re de =ane%o\"0 e' a)e''ido de' nue#o due9oA La actitud de =anue' A'#e" @ue un #erdadero 1e"to de 1enti'e3a ur-ana 6 "o'idaridad con 'a c'iente'aA So'o ,a6 una co"a >ue 'a -arra de -ar a #ece" )roduce 6 >ue )reci"a "er com-atida con ri1orE e' )e"adoA =e contaron >ue0 en Po]o" de Ca'da"0 ,a-*a un due9o de -ar >ue0 a' "entir 'a a)ro:imaci n de un )e"ado0 ,acia una "e9a'A Era un a#i"oA Pero >ue re")on"a-i'idadN

58

Ha6 e' "o@i"ticado bar a -in0 en Par*"0 donde )ode" )ro-ar todo" 'o" #ino"W ,a6 'o" -ode1uine" de R*o0 @uente ina1ota-'e de -uena" )icada"0 -uen c,o)) 6 un 1ru)o de -uena 1enteA A,0 'o" -ode1uine" de R*oA No ,a6 como i1ua'ar "u "im)'icidad0 "im)at*a 6 to'eranciaA Por>ue 'a -arra e:i1e una -uena do"i" de to'erancia0 de' due9o a 'o" c'iente"0 'o >ue e" un tra3o de ,umanidad im)ortanteA $ 'a" -arra" de 3inc en 'o" ca@D" de tabac de Par*"0 donde 'a ma9ana comien3a con una tartine0 un ca@D0 un #ino o un marcA No im)ortaA E" 'a =ar"e''e"a "a'udada en 'a" ta3a" de un PernodA Pero 'a "o'idaridad de 'o" -are" "e mide )or 'a )ro)orci n de 'a -arra de' mo"trador 6 )or e' n4mero de me"a"A La "o'idaridad e" ma6or cuando 'a -arra e" ma6orA Por>ue e' mo"trador re)re"enta un e"tado de e>ui'i-rio0 no "o'o en re'aci n a 'a -e-ida0 ma"0 "o-retodo0 de re@'e:i n 6 de toma de deci"i n0 i1ua' "i 'a deci"i n termina en 'a "a'ida de' e"ta-'ecimientoA E''a e"t? 'atenteA #mor a la ciudad. FuD ta' "i cada a1u7a de acu)untura @uera un 1e"to de amor a tu ciudad8 Comience di"e9ando "u ciudadA Di"e9a "u #ecindad 6 mar>ue a>ue''a" )er"ona" >ue conoceA Sa'4de'o" )or "u nom-reA E" una -uena acu)unturaA Com)re en 'o" a'macene" 6 'oca'e" donde 'o" due9o" e"t?n atendiendoA Otra -uena )untada de amor a 'a ciudadA Tome e' mni-u" )r :imo 6 "a'ude a' c,o@er0 a' co-rador 6 a 'o" #ecino" >ue e"t?n a,*A Punto )ara #o"A Ande a )ie 6 @*7e"e en e' di"e9o de' )i"o0 de 'a" 'uminaria"0 en e' itinerarioA Otro )unto m?" )ara #o"A O6 6 reconoci un "on ,a-itua' de 'a ciudad8 Sinti a'1uno" aroma" conocido" de a'1una re1i n8 =?" )unto"A Pidi a' comerciante de 'a tienda donde aco"tum-ra com)rar >ue no cierre con )uerta" de acero a 'a noc,e 6 a"* de7ar >ue e' )ue-'o #ea 'a mercader*a en 'a #itrina8 =?" )unto"A Tiene un 1ru)o de con#er"aci n0 un ca@D o -ar >ue e" "u )unto8 )timoA Tiene "u -ar-ero0 "u -anca de )eri dico"8 Toda#*a me7orA E" c'iente de tienda" 6 "er#icio" >ue dan @rente
59

a una ca''e8 =?" )unto"A Su eco clock e" menor >ue uno0 me7orA Tiene en "u memoria 'a ciudad como e''a era0 no cue"tiona 'a 8unk food0 a"i"te a )e'*cu'a" en cine" de ca''e0 comenta de")uD" con 'o" ami1o" en un re"taurante8 =i" @e'icitacione"N S " un ciudadano0 curado )or 'a acu)untura ur-anaA S " ca)a3 de ca)tar momento" e")ecia'e" en 'a #ida de una ciudad0 de #i"'um-rar >ue cada ciudad )uede "er me7orA De)ende de #o" conocer'a 6 "entir a>ue''o >ue e''a tiene me7or0 >ue e" 'a "o'idaridadA Entonce"0 " " ca)a3 de amar a 'a" )er"ona" de toda" 'a" ciudade"A Pamo" todo" a )en"ar en 'a ciudadA $o0 de mi )arte0 )ien"oZ )ien"o en 'a )'acita de 'a ca''e 53 KNue#a $or%L tan )recio"a >ue nece"ita "er cerrada K)ara >ue nadie 'a ro-eL )ien"o en 'a" ca''e" 6 cana'e" de Annec6 una Penecia ca"era 6 #erdadera en 'a #e1etaci n cu-riendo 'a @ac,ada de' ,ote' de <enice et de" Art" en Penecia en )'eno oto9o en 'a" )'a3a" cu-ierta" en Nue#a $or% )e>ue9a" 6 1randio"a" a' mi"mo tiem)o )ien"o en 'a #e'ocidad de )ro)a1aci n de 'a cu'tura0 -atiendo 6 re-atiendo en 'a" )ared de 'a" brownhouses 6 de 'o" ra"cacie'o"A )ien"o en 'a "i'ueta de Nue#a $or%
60

de Mo-'en3 de <'orencia de Jeru"a'Dn una 1ran ciudad tiene >ue tener un "i'ueta en 'o" co'ore" de 'a" ciudade" a,0 e' co'or de Bo'onia de' <aro' de 'a Barra en Sa'#ador e' 1ri" de 'a ca''e =on@ettard "an1rado )or 'o" co'ore" de 'a @eria e' co'or de' mar #i"to de"de 'a terra3a de' Amanda\" Bar en San Juan0 en 'a di1nidad de 'a Pia dei Ca'3aiuo'i en <'orencia en 'a" ma9ana" @o"ca" de mi ne-u'o"a Curiti-a 6 mura''a" )ien"o en 'a eternidad de 'a" mura''a" de Jeru"a'Dn0 de C,ina 6 "u" #a''e" )ien"o en 'a" )uerta" 6 )orta'e" )ien"o en 'a "o'edad de 'a P'ace de <ur"ten-ur1 un -anco0 un ?r-o' 6 una 'uminaria 6 #o" con1re1ado con 'a mu'titud de 'a" )er"ona" >ue 1u"ta" 6 "o'o con 'a" )er"ona" >ue ama" )ien"o en 'o" a-ri1o"0 >ue 'a ciudad de-er*a "er un 1ran a-ri1o )ien"o en 'o" ombrelones de' Cam)o de\<iori en 'a @ac,ada art(no-eau de un edi@icio en Par*" en 'a 1a'er*a Pittorio Emanue'e0 #erdadera catedra' de 'o" )a"ante" )ien"o en 'a" -arra" de R*o en 'o" a'macene" de Curiti-a

61

)ien"o en 'o" -are" 6 e">uina" en 'a" )'a3a" 6 en 'o" )atio" de Par*" P'ace Dau),ine P'ace de" Po"1e" o en 'a )'a3a =a6or en =adrid donde 'a me"a de un )a'mo mide un )a'mo de )ro"a donde 'a e")era e" m?" amena marcando ,ora con #o" mi"mo con #o" 6 otro" mirar un r*o como en Par*" ,acia 'o" cana'e"0 como en Penecia o Annec6 ,acia e' mar en San Juan ,acia otra" )er"ona" en C,am)";^'6"De" ,acia #o" mi"mo0 como en e' Ca@D Para1ua" en Barce'ona >uedar en e' -ar de 'a cic'o#*a en Curiti-a en e' 2ramerc6 Par% en 'a #itrina de un -ar en @rente a' =u"eo de Hi"toria Natura' en Nue#a $or% en 'a )'a3a de Siena en 'a )'a3a San =arco en un co)et*n en R*o de' <ue1o a a'1uno" metro" de Na#idad en un atardecer en e' Bo">ue de' Pa)a0 en Curiti-a con#er"ar en e' )a"eo )4-'ico o en e' deck de' Par>ue Bari1Gi en Curiti-a en un brunch en e' Ca@D Be''a Pi"ta en San <ranci"co en 'a Boca =a'dita o en 'a" Ram-'a" de Barce'ona en un happy hour en un lobby de ,ote' en Nue#a $or% en 'o" ca@D" de Bueno" Aire"

62

o*r a 'a Sin@ nica de Nue#a $or% un concierto de Benn6 2oodman en e' C,urc, o@ t,e Hea#en'6 Re"t0 en Nue#a $or% un coro en 'a )'a3a 2ari-a'di o un -ar de R*o un concierto en 'a Sainte;C,a)e''e 'o" M'e3matic" en )'ena 2nd A#enue en Nue#a $or% Pi''a;Lo-o" en un -arco en 'a <'ore"ta Ama3 nica e' espertar de la monta9a en 'a" ca''e" de Oro Ne1ro un concierto )ara @'auta en e' -arrio 1 tico en Barce'ona )ien"o en 'o" camino" 6 )a"eo" e' )e>ue9o )a"eo atr?" de' Arco do Te'e"0 en R*o e' Pa"eo de 2racia en Barce'ona 6 e' Carrer =oncada con "u" mu"eo" )ien"o en 'o" matrimonio" de Steiner Street0 en San <ranci"co de Heide'-er1 de R*o de' <ue1o en R*o 2rande de' Norte de O'inda )ien"o en 'o" #a''e" de Jeru"a'Dn Heide'-er1 A""i" Oro Ne1ro O'inda en 'o" )a"a7e" 6 1a'er*a" en e' )a"a7e rue de Seine;Dau),ine en 'a 1a'er*a Par*" en Buda)e"t en 'o" )uente"0 e' )uente C,ar'e" en Pra1a e' Pont;Neu@ en Par*" 'o" )uente" de Annec6
63

ni >ue ,a-'ar de 'o" de Penecia )ien"o en 'a" i1'e"ia" de Oro Ne1ro 6 Saint 2ermain en 'a" catedra'e" de' Domo en =i'?n de Reim" 6 de 'a Sa1rada <ami'ia en Barce'ona o de 'a )e>ue9a i1'e"ia en Qum-i0 R*o 2rande de' Norte En San <ranci"co0 en 'a "in@on*a de una ciudad en Edim-ur1o0 un )ar>ue >ue cu-re 'a '*nea de' tren en Londre"0 'a #irtud de 'a )e>ue9a e"ca'a en Nue#a $or% "iem)re "e tiene 'a "en"aci n de >ue e"t? comen3ando Li>uidi@icador de idea" donde "e e"t? "o'o en com)a9*a de todo e' mundo Roma0 'a ciudad donde e' )a"ado E"t? a' 'ado En @in0 cada ciudad de-er*a tener una )er"ona'idad Ko una canci n >ue @'u6aL >ue @ue"e 'a )er"ona indicada )ara mo"trar'a0 )ara "umar admiraci n 'a ciudad e" )er"ona La" ciudade"0 en >uD D)oca8 Par*" en 'o" a9o" 20 6 &0 Nue#a $or% a,ora Barce'ona en 'o" a9o" &0 o a,ora R*o en 'o" a9o" &0 Curiti-a en 'o" a9o" (0 Na#idad a,ora Sa'#ador en 'o" a9o" (0 Oro Ne1ro )or>ue 'a ciudad en 'a >ue )ien"o a,ora >uedar? conmi1o )ara "iem)reA

64

También podría gustarte