Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
I. Intr od ucción.
An te todo agrade cemo s l a i nvitació n cursada para
partici par en este homena je a l os D res. H alpe rín y Zava la
R odrígue z y es un hon or para noso tros pod er contribui r a su
real izaci ón.
En trando en tema , deci mos en primer l ugar que nos
enco ntramos ante un contrato atípi co cuyo conce pto
trataremos de defin ir, marcando l as di ferenci as con otro s
i nsti tutos y figuras j urídi cas. Ad emá s ana li zare mos cómo ha
si do el contrato de di strib ución regul ado por l as
l egisl aci ones extra njeras y espe cial me nte detal laremos l a
evol uci ón j uri sprudenci al desa rrol lada por nue stros
tri bunal es, sobre todo en orden a l a config ura ción del
contrato, en el tema del resarcimie nto y de l os conce ptos o
rubros que l o i nteg ran , segú n l os di sti nto s criterios.
El estudi o del contrato de di strib ución en sentid o
estri cto deb e partir del art. 626 del C ódig o C ivi l, que se
fi l i f i bl l
que el hech o -en el caso l a prestación - no pue de ser
ej ecutado por otro cuan do l a persona del deu dor hub iese
si do el egi da para hace rl o, por su i ndustri a, arte , o
cual id ades persona les.
Se contempla n al lí dos espe cies de i nfun gibi li dad.
La expresa, cuan do así l o di spone el contrato, y l a presunta,
cuan do l a prestación deb ida es de ej ecuci ón persona l e
i rreempl azabl e. Se trata de un caso de excep ción, pue s l a
regl a es l a fungi bil ida d y si se i nten ta mantener el contrato,
al que sostenga su resol ución l e i ncumbe l a prueba de que
él es i ntui tu persona e.
2 LOPEZ FRÍAS, ANA, Los Contratos Conexos, José M. Bosch Editor, Basrcelona 1994.
con qui en el la j uzgue opo rtuno tratar di re ctamente);
3º) Po r otra parte el conce siona ri o l ucra con l a
di ferenci a entre el preci o de compra al fabricante o
di strib uido r y el preci o de reventa al consu mi dor; mien tras
que el age nte, en cambi o, no adq uiere l a propi edad de l os
productos y es retri buid o general me nte con un porcentaj e
de comisi ón sobre el preci o de venta del arti cul o;
4º) El conce siona ri o asume el riesg o econ ómi co de
l a expl otaci ón, actúa como un comercian te cl ásico que
compra para vend er y l ucra r con l a di ferenci a. El age nte
promueve neg oci os que sól o concl uye cuan do tiene pod er y
representació n sufici ente al efecto , pero en ni ngún caso
asume el riesg o de pérdi da en l a ope raci ón. N o es
responsa ble di re cto fren te al comprador, porque l a
vi ncula ción j urídi ca se crea entre este úl ti mo y el fabri cante
o propon ente , en nombre y por cuen ta de qui enes el age nte
actúa.
5º) El di strib uido pue de tener boca s de expe ndio
propi as, mien tras que el conce dente no l as pose e.
(B) En cua nto al con tr ato de distribución (en
sentid o estri cto ), al que tamb ién se ha conce ptua do como
un contrato normati vo, de ul teri ore s y sucesi vas
compraventas (4), confronta mos l os si guie ntes aspe ctos:
1º) El di strib uido r y el conce siona ri o presentan
tamb ién una apa ren te semej anza, pero no se l lega n a
confundi r porque en prin cipi o el di strib uido r no ena jena su
i ndepen denci a econ ómi ca, no está suj eto a l os controles, a
l as di re cti vas, ni a l as exi genci as a que se hal la sometido el
conce siona ri o;
2º) La gan ancia del di strib uido r está dad a por l a
di ferenci a entre el preci o de compra y el preci o de reventa,
mien tras que el age nte perci be un porcentaj e del preci o del
producto, y gen era lmente está cuan ti fi cada en funció n del
vol umen de ventas.
3º) El age nte no adq uiere l a propi edad de l as
mercaderías en cuya col ocaci ón i ntervi ene, mien tras que el
di strib uido r vend e en el mercado por cuen ta y riesg os
propi os.
4º) Ad emá s la di strib ución no i mpl ica
nece sari amente cl áusul as de excl usivi dad de venta, ni
monopo li o de comercial iza ción abso luta en una zona
determi nada , mien tras que aqu él las sí constituyen un
el emento del contrato de conce sión;
5º) A pesa r de l a si mi l itud de ambos contratos, en
cuan to se actúa en nombre propi o y por cuen ta propi a y no
en representaci ón de un prin cipal , l a responsa bil ida d del
conce siona ri o es más rigu rosa fren te al cl iente, por l a
obl ig ación de garantía (service) (5).
N o obstante, l a j uri sprudenci a tamb ién ha asi mi la do
el contrato de conce sión con el de age ncia, al consi derar l a
responsa bil ida d de l a admi nistra dora de un pl an de aho rro
previ o para l a venta de automoto res (6).
6º) En l o que respecta al régi men de pub li cidad , en
l a di strib ución se pub li cita el producto, su marca y l a
empresa di strib uido ra. En l a conce sión se pub li cita sól o l a
marca del producto en sí mismo (7).
(C) C on la com pr av enta.
En l os autos “C unni ngto n S.A. c. La Se rrana S.R.L”
(8) se ha seña lado que pue den ser apl ica bles al contrato
de di strib ución l as normas de l a compraventa, aun que si n
perder de vi sta que no se trata de una suma de
compraventas i ndepen dien tes si no de una rela ción establ e
en l a cual el preci o resul ta de l as al ternativa s de l a
comercial iza ción en el mercado y de l a varia ción del pod er
adq uisi ti vo de l a moneda .
Pa ra concl ui r este pun to aña dimos que como
contratos regl ame nto, marco, o normati vos –como ya hemos
refe ri do- l es son apl ica bles a l os contratos de di strib ución
l as consi deraci ones correspondi entes a aqu éll os.
II. C ON CE PT O . FU NC IO NE S EC O NÓ MICA S.
9 Fa rin a , o b . cit . , p á g . 3 8 6 , n º 2 6 4 .
10 C. Civ. y Co m . Ro sa rio , S a la 4 , 0 5 / 1 0 / 9 4 “S a n G a b rie l S . R. L . v Co lg a t e
P a lm o live S . A ”. . , J. A . 1 9 9 5 -I I I -1 0 9 .
11 C. N. Co m . , S a la E , 1 6 / 1 1 / 8 1 , “Re co a ro , Fra n co V . c/ M a rco lla S . A . ”, E D 9 7 -
217.
3 . L a s cla ú su la s d e f re c u e n t e a p lica ció n e n e st o s co n t ra t o s, se g ú n Za va la
Ro d rig u e z so n : 1 ) L a o b lig a ció n d e la d ist rib u id o ra d e ve n d e r la ca n t id a d
m í n im a q u e a u t o riza a la e m p re sa p ro d u ct o ra a la ca n ce la ció n , d e n o lle g a r a l
lí m it e f ija d o . 2 ) L a e n t re g a a l d ist rib u id o r d e la m e rca d e rí a co n u n d e scu e n t o . 3 )
L a f e ch a d e p a g o d e la s f a ct u ra s. 4 ) E l lu g a r y f o rm a d e e n t re g a d e la s
m e rca d e rí a s y có m o d e b e n re cib irse y a co p ia rse . 5 ) E l p re cio d e ve n t a d e la s
m e rca d e rí a s a lo s clie n t e s y la f o rm a p a ra q u e e l d ist rib u id o r co n o zca e n
adq uiere al productor para su reventa, cuan to a una de mero
uso; tal es el caso de l a exhi bi ción de pel ícu las
ci nematog ráfica s.
2. Fun cion es eco nóm ica s.
Po r otra parte, es i mpo rtante destacar que su
i mpo rtanci a econ ómi ca radi ca en permitir que el proveed or
o fabricante obtenga ben efi cios, mini mizand o sus riesg os y
costos, si n mayor nece sidad de i nverti r capi ta l ya que sól o
vend e sus productos a sus di strib uido res perci bi endo el
preci o del di strib uido r a l a vez que , trasl ada el riesg o de l a
venta al menude o sobre éste. El di strib uido r por su parte
toma a su cargo no sól o el riesg o menci onado si no tamb ién
l a organi zaci ón de l a presentaci ón y su funcio namiento,
ben efi cián dose en cambi o con el prestigi o de l os productos
que di strib uye.
El di strib uido r real iza una activi dad de su
espe cial ida d tenie ndo un míni mo de l a cl ientel a aseg ura do.
Su ben efi cio econ ómi co consi ste en el mayor preci o que
perci be del cl iente o usua ri o por el producto adq uirid o al
di strib uido . Este ben efi cio econ ómi co será mayor cuan do el
proveed or l e facil ite o finan cie l a compra de bi enes para el
ej ercici o de su activi dad, porque así no l e hará falta una
gran i nversión de capi ta l.
R esulta curio so que en l a actual idad se está
produci endo una prol ifera ción de estas nue vas modal ida des
de contrataci ón para respond er a l a compl eji dad de l os
procesos de producci ón y sumin istro; l a crecie nte
espe cial izaci ón de l as activi dades; l a ci rcul aci ón cada vez
más rápi da de l as riqu ezas; l a activi dad tran saccion al de l as
empresas y l as renovad as nece sidad es de tráfico neg ocial .
Ad emá s, se está dan do un nue vo fenómeno den omi nado
“conexi dad contractua l” (13) fundado en el prin cipi o de l a
autonomía y l ibertad neg ocial por el cual l os particul ares
cel ebran una pl urali dad de contratos, que si n perj uici o de
su autonomía como tales, se encu entran estre chamente
vi ncula dos entre sí.
La doctrina de nue stro país sól o recie ntemente ha
prestado atenci ón al aná li sis del nexo contractua l (14), a
di ferenci a de l a doctrina i tal ian a y fran cesa, que desd e hace
déca das se han ded icado al “coll egamento neg ozial e” y a
“les groupe s des contrats” respectivamente.
R esultaría i nteresan te que se anal izara el contrato
de di strib ución desd e l a óptica de esta nue va doctrina (15)
dad o que esto i mpl ica ría vgr.: que fuera opo nibl e l a
excep ción de i ncumpli mi ento cuan do una parte fuera
i ncumpli dora de l as obl ig acion es emergentes del resta nte
neg ocio, y ade más l a eval uaci ón de l os presupu estos
constitutivos de l a resol ución de un neg ocio pod ría hace rse
de manera uni ta ri a, etc.
3.2. Italia .
N o exi ste l egisl aci ón espe cífica que regul e este tipo de
contratos, por l o cual l a doctrina y j uri sprudenci a consi deran
que se l es deb en apl ica r l a normati va de l os contratos de
sumin istro y mandato.
En el C ódig o de 194 2 cuan do el contrato es por tiempo
determi nado no pue den l as partes rescin dirlo , sal vo que
i nvoquen j usta causa . Po r otra parte el preavi so no será
nece sari o cuan do exi sti ere una causa de resol ución .
Ad emá s, se establ ece que el contrato pue de di sponer l a
sustitució n del preavi so por una i ndemniza ción (art. 175 0)
cuan do es por tiempo i ndetermi nado y si se resuel ve, el
propon ente deb e pag ar al age nte una i nde mni zaci ón
proporci onal a l as comisi ones l iqui dada s en el curso del
contrato y en l a medi da establ ecida por l os acue rdo s
econ ómi cos col ecti vos, por l os usos o por el Juez (art. 175 0)
(19).
3.4. B élgica.
La l ey que regul a este tipo de contrato fue
sanci onad a el 27 de j uli o de 196 1 y modi fi cada por l ey del
13 de abri l de 197 1.
Se establ ece que cuan do en un contrato de este tipo
se ha pactado por un período i ndetermi nado de tiempo no
pue de ser rescin dido , excep to en caso de falta grave de una
de sus partes a sus obl ig acion es, sal vo que medi e un
preavi so razonab le o una i ndemniza ción j usta que será
determi nada por l as partes o por el j uez (art. 2). H ay
j uri sprudenci a que sostien e que el productor tiene tamb ién
l a obl ig ación de readqu irir el stock que que dó en pod er del
di strib uido r a l a final iza ción de l a rela ción contractua l (23).
3.6. España
N o exi ste una l egisl aci ón que regul e el contrato de
di strib ución ni se encu entra menci onad o en el C ódig o C ivi l
ni el C ome rci al. En prin cipi o este tipo de contratos se
encu entra regi do por l o acordad o l ibremente por l as partes
(26).
La j uri sprudenci a (27) ha espe cificado que el
contrato de di strib ución con cl áusul a de excl usivi dad es un
contrato de tracto sucesi vo, por l o que ante una rescisi ón
deb e pon derarse l as ci rcun stanci as del cumpl imien to del
mismo con l os criterios de l a l ealtad y l a bue na fe y en el
mantenimi ento de l as previ sione s pactadas, si n que el lo
i rrogue un perj uici o a qui en ha prestado estru ctura neg ocial
para servir a l as fi nali dade s de l a contraparte.
Tambi én l a j uri sprudenci a ha consi derado que l a
parte den uncia nte pod ría verse obl ig ada, en determi nado s
casos de i nterpretación restri cti va, a i ndemniza r a l a otra
parte por l a termi nació n del contrato, tanto en supu estos en
l os que se haya presci ndid o del preavi so pactado en el
contrato, como en aqu ell os casos en que l a den uncia
uni la teral vaya segu ida de un di sfrute por parte del
fabricante de determi nado s ben efi cios creados por l a otra
parte (28).
El Trib unal Su pre mo ha establ ecido , en l a Se nten cia
612 000, que dep enderá l a apl ica ción ana lógi ca de l o
di spuesto en el C ontrato de Ag encia -Ley de 27 de mayo de
199 2- (cuyo régi men de i ndemniza ción contempla l o que
respecta a l a compensa ción por cl ientel a, como por l a
i ndemniza ción de dañ os y perj uici os), que el contrato de
conce sión o di strib ución den tro de l a gama regul ada de l os
contratos de age ncia contenga n l as si guie ntes cond ici ones:
26 h t t p : / / www. h g . o rg / g u id e -sp a in u . h t m l
1º) Q ue así como el contrato de age ncia -art. 1 y 3
de l a l ey- tiene por obj eto l a promoció n de actos u
ope raci ones de comercio por cuen ta aj ena del age nte o
i ntermedi ari o i ndepen dien te. En l a conce sión, ese obj eto se
ci rcun scri be a l a 'reven ta o di strib ución de l os propi os
productos del conce dente, y por l o gen era l, con un pacto de
excl usivi dad -posi ti vo y neg ati vo- vend er sól o el
conce siona ri o y no vend er nad ie más en su zona .
2º) C on rela ción a l a dep endenci a, esta
característi ca pue de radi car l a no i nclusi ón de l a conce sión
en el contrato de age ncia pue s así como l a i ndepen denci a
del age nte es bási ca -art. 2-, cuan do exi sta esa
dep endenci a que pue de darse en l a conce sión no se
apl ica ría l a normati va de l a age ncia.
3º) D e consi gui ente, cuan do l a conce sión o
di strib ución sea age nci a, promoció n actos comercio o
reventa con rela ción establ e e i ndepen dien te, regi rá l a Ley
12/1992 tanto en l a rescisi ón como en l a i ndemniza ción:
arts. 23 y ss; en otro caso, y a falta de norma espe cial ,
regi rá el C ódig o C ivi l sus arts. 110 1 y 112 4.
D e acue rdo con l a Ley 12/1993 se estipu la que
con l a rescisi ón del C ontrato, el empresario contin úa
di sfrutando de l a cl ientel a conse guid a con l a activi dad
profesion al del age nte. Pa ra evi tar esta si tuaci ón de
enri queci mi ento i njusto del empresario, si emp re que se den
l os si guie ntes requi sitos, el Ag ente recib irá una
i ndemniza ción por cl ientel a:
(a) Q ue el empresario obtenga una ventaj a consi ste nte en
el goce pacífi co de l a cl ientel a sumin istrad a por el
age nte.
(b) Q ue el age nte pi erda l as comisi ones que
previ sibl emente hub iera conse guid o con l a cl ientel a de
no hab erse produci do l a rescisi ón uni la teral del contrato.
(c) Q ue l a contribuci ón al i ncre men to del patrimoni o por
parte del age nte sea l a causa determi nante de l a pérdi da
de sus neg ocios futuros al verse priva do de l as
comisi ones con una cl ientel a conse guid a como
conse cuenci a de l a activi dad por él desa rrol lada durante
cl ientel a se desp ren de tanto de l os contratos por tiempo
determi nado o i ndetermi nado. Ad emá s, l a i ndemniza ción
deb erá cal cula rse en funció n del número de contratos
promovid os o, en su caso, concl ui dos por el age nte durante
l a vi genci a del mismo.
Si n perj uici o de l a i ndemniza ción por cl ientel a, se
faculta al age nte para recla mar l o que , en su caso,
corresponda por l os dañ os y perj uici os que l e haya causa do
l a extinci ón antici pada de sus rela ciones con el empresario,
si emp re que l a misma no permita l a amorti zació n de l os
gastos que el age nte, i nstrui do por el empresario, haya
real izado para l a ej ecuci ón del contrato.
3.9. El Sa lvad or .
El decreto del Po der Leg isl ati vo N ro. 247 del 16 de
ene ro de 197 3 regul ó l os rubros que i nteg ran l a
i ndemniza ción: a) l os gastos efectu ados por el age nte,
representante o di strib uido r en ben efi cio del neg ocio del
cual se l e priva ; b) el val or de l as i nversione s en l ocal,
equ ipo, i nstal aci ones, mobi li ari o y útil es en l a medi da en
que tales i nversione s sean úni camente aprovech able s para l
neg ocio del cual se l e priva ; c) el val or de l as exi sten cias en
mercaderías y acceso ri os en l a medi da en que el
di strib uido r ya no pue da contin uar vend iénd olas, val or que
se cal cula rá toma ndo en cuen ta el costo de adq uisi ción más
l os fletes hasta el l ugar del establ ecimie nto del di strib uido r
y l os i mpu estos y cargas que éste haya tenid o que pag ar por
tener l as exi sten cias, en su pod er; d) el monto de l a util ida d
bruta obteni da por el di strib ui dor durante l os úl ti mo s tres
año s durante el l apso menor en que l a haya ej ercido; e) el
val or de l os crédi tos que el di strib uido r haya conce dido a
terce ros para pag ar el val or de l as mercaderías que
di strib uya, pag ados l os cual es el prin cipal se subroga en l os
derecho s del di strib uido r.
IV. C AR AC T ER ES D EL C ON T R AT O .
El contrato de di strib ución es:
a) C onsensua l : Se perfeccion a con el mero
conse nti mi ento (arts. 114 0 a 114 2 C .C .) con l as
l imitacio nes previ stas en l os arts. 21, 953 , 119 8 y
conco rda ntes del C ódig o C ivi l.
b) Bi la teral : Pe rfeccio nado el contrato, ambas partes
que dan obl i gadas (art. 113 8 C .C .).
c) O neroso: El di strib uido r obtie ne una ventaj a econ ómi ca
consi ste nte en l o que l os terce ros abo narán por sus
servici os o por l os productos prestigi osos del
proveed or; el proveed or recib e l a compensa ción del
di strib uido r, l imita su riesg o comercial y aumenta l a
producci ón del mercado (art.1139 C .C .).
d) C onmutativo : D esde el momento de cel ebració n del
contrato l as partes cono cen l as ventaj as y sacrifici os
que obtendrán del neg ocio (art 205 1 C C )
e) N o formal : La forma no se haya regul ada baj o ni nguna
normati va -a excep ción de l a di strib ución de di arios y
revistas y pel ícu las ci nematog ráfica s – rigi endo el
prin cipi o de l ibertad de formas (32).
f) D e tracto sucesi vo: Su s efecto s se prol ongan en el
tiempo.
g) Intui tu persona e: Las aptitudes de l as partes son
tenid as en cuen ta cuan do se sel eccio na al
cocon trata nte.
h) D e col aboraci ón: Este contrato vi ncula a dos partes
i ndepen dien tes con una final id ad común: l a venta a l os
terce ros del producto o l a mercadería en cuestió n y
para el lo, ambas cel ebran un acue rdo de mutu a
coop era ción. N o se trata de un cl ásico contrato de
cambi o.
i) Atíp ico: Este tipo de contratos no se haya en nue stro
país regul ado en el C ódig o C ivi l, ni en el C ódig o
C ome rci al ni en l as l eyes espe cial es (33). Pe se a el lo,
pue de consi derarse usua lmente típi co en su
config ura ción característi ca (ti pici dad “socia l”)(34).
V. EL EMENT OS T IPIFIC AN T E S D EL C ON T R AT O .
35 C. N. Co m , S a la B , 2 9 / 0 9 / 7 8 , " I n co lu x S . R. L . c/ W ip la st S . A . " , E D 8 1 -2 3 5 .
36 C. N. Co m , S a la E , 2 8 / 0 8 / 7 8 , " L u b ri-Fil S . R. L . c/ I n d u st ria s Fa m e l S . A " , L L
1 9 9 1 -C-5 0 3 .
37 Tu rrí n , M a ria n o , Co n t ra t o d e Dist rib u ció n , Re v. R. D. C. O . , De p a lm a , B s. A s,
a ñ o 2 2 , 1 9 8 9 , p . 1 8 8 y ss. E n ig u a l se n t id o : Fa rin a Ju a n , Co n t ra t o d e
neg ati va del proveed or a vend er a persona s i ndetermi nadas
etc.
5.3. D ur ació n.
El contrato pue de tener pl azo determi nado o ser
i ndetermi nado. En este úl ti mo caso cual qui era de l as partes
o ambas pue den final iza r el mismo, otorgando un preavi so
razonab le, por cuan to resul ta i rreal pl antear rela cione s
j urídi cas con carácter perpetuo.
Así l o consa gra hoy una pacífi ca y uni fo rme
j uri sprudenci a.
43 C. N. Co m , S a la D, 2 6 / 0 3 / 9 8 , “Ca ld e ró n , O sva ld o A lb e rt o y o t ro c/ P e ñ a f lo r
S . A . s/ o rd in a rio ” (in é d it o ).
44 Un a a p lica ció n se e n cu e n t ra e n u n ca so d o n d e se d ijo q u e si la f irm a
d ist rib u id o ra e n vió u n t e le g ra m a a t rib u ye n d o a la d e m a n d a d a d e m o ra e n la
e n t re g a d e m e rca d e rí a s, ve n t a s d ire ct a s a co m p ra d o re s d e a q u é lla ,
e st a b le cim ie n t o d e p re cio s in f e rio re s y o t ro s h e ch o s d e id é n t ica g ra ve d a d , n o
re su lt a su f icie n t e la co n t e st a ció n p o r la d ist rib u id a e l se r a q u é lla co n t e st a ció n
“im p ro ce d e n t e y m a licio sa ”, p u e s, e st a n d o a d m it id a la vin cu la ció n p re e xist e n t e
e n t re la s p a rt e s, e xist ió so b re e st a ú lt im a la o b lig a ció n d e se r co h e re n t e e n su
re sp u e st a (a rt . 9 1 9 , Có d . Civil) y e sa e xp re sió n d e a d je t ivo s n o co n st it u ye u n a
lo cu ció n ra cio n a l, y p o r lo t a n t o la d ist rib u id a a b a n d o n ó vo lu n t a ria m e n t e la
o ca sió n d e (1 ) se ñ a la r se r e rró n e o q u e d e se a re d e ja r d e se r t a l co sa re sp e ct o
d e su d ist rib u id o ra o d e (2 ) im p u t a r a la d ist rib u id o ra in f ra ccio n e s y d e f e ct o s
En esta di re cción, en l os autos “Fernande z, Li ndol fo
c/Bodeg as y Vi ñedo s R ecoaro S.A.” (45) se seña ló que
deb erá atenerse a l a autonomía de l a vol untad de l as partes
y a sus respectivas cond uctas. En segu ndo l ugar se
recurri rá a l a costumbre mercanti l rela ciona da en particul ar
con este tipo de contratos, l eyes aná loga s, l os prin cipi os
gen era les del derecho y en forma subsi di ari a a l a
l egisl aci ón ci vil (re gla 1 del Títul o Prel imin ar del C ódig o de
C ome rci o).
b) Ad emá s, como en todos l os contratos, l a cond ucta
segu ida por l as partes durante l a rela ción entre el las
constituye una val iosa pau ta i nterpretati va (conf. art.218,
i nc.4º, del C ód. de C ome rci o). (46)
c) D ado el carácter conse nsual del contrato, l as
partes pue den establ ecerlo en forma verbal o por escrito,
i ncluso en un comie nzo pue de darse como una compraventa
que , más tard e, a travé s del tiempo y l a cond ucta segu ida
por l as partes, presente el emento s que config ure n una
rela ción de di strib ución .
Jurisp rud encia lmente se ha seña lado que l a falta de
i nstrumentación que acredi te por escrito el contrato no es
óbi ce para no admi ti r su exi stencia , en tanto se trata de una
figura i nnomina da y no formal (47).
53 C. N. Co m . , S a la D, 2 6 / 0 3 / 9 8 , “Ca ld e ró n , O sva ld o A lb e rt o y o t ro c. P e ñ a f lo r
S . A . ” (in é d it o ). Y la S a la B so st u vo q u e si b ie n e s cie rt o q u e e n lo s su p u e st o s
d e in d e m n iza ció n p o r d a ñ o s se e xig e p ru e b a cie rt a d e su e xist e n cia , e n lo s
ca so s d e ru p t u ra in t e m p e st iva d e u n co n t ra t o (ve rb a l) d e d ist rib u ció n se h a n
u t iliza d o crit e rio s m á s f le xib le s: C. N. Co m , S a la B , 3 1 -5 -0 0 , e n “A u st ra l S RL
c/ Ne st lé A rg e n t in a S A . (d e l vo t o d e la Dra . Dí a z Co rd e ro ) e n J. A . 1 1 -4 -0 1 ,
á 66
2) N o medi ando pacto comiso ri o expreso, qui en ha
cumpl ido pue de:
a) Interpel ar al deu dor para que cumpl a con el
contrato otorgándol e un pl azo de graci a de 15 días,
tran scurri dos l os cual es si n que modi fi que tal cond ucta se
consi dera resuel to.
b) En tabl ar demand a j udici al por resol ución
di re ctamente.
En este acáp ite pod emo s concl ui r en que l os
contratos de di strib ución cel ebrados por escrito no
presentan mayores di fi cultades, a di ferenci a de l os
cel ebrados verbal me nte.
Las característi cas de atipi cid ad e i nformali dad
adq uieren espe cial rele vancia deb ido a que l as partes
pod rán pactar el contrato de conformi dad a l o que
consi deren conve nien te, respetando l as regul acio nes y
restri ccione s de l os arts 21, 953 y 119 8 C .C .
55 C. N. Co m . , S a la B , " I n co lu x S . R. L . c/ W ip la st S . A . " , E . D. 1 8 1 , p . 2 3 5 .
56 C. N. Co m . , S a la B , “B o d e g a s y V iñ e d o s G a rg a n t in i”, J. . A . 1 9 9 7 -1 -5 4 .
Co n st it u ye in cu m p lim ie n t o e n e l co n t ra t o d e d ist rib u ció n - e n e l q u e n o e xist e
p a ct o d e e xclu sivid a d - la d ist rib u ció n sim u lt á n e a d e o t ro s p ro d u ct o s, cu a n d o la
g ra d u a l y p ro g re siva d ism in u ció n e n la ve n t a d e lo s p ro d u ct o s o b je t o d e l
i l ti t d l d t i h id t l
capa cidad , 7) l as cond enas de naturale za pen al, entre otra s.
R especto de l as persona s de exi sten cia i deal : l a
tran sformación de l a misma, el cambi o de su obj eto soci al,
el cambi o de domi cil io, o l a reducci ón del capi ta l, entre
otro s.
R esuel to el contrato por al guna de l as causa les
antes menci onadas, l as obl ig acion es cumpl idas que dan
firme s, no si endo apl ica ble el art. 555 del C ód. C ivi l. La
i rretroa cti vidad del efecto resol utori o en l os contratos de
ej ecuci ón contin uada es conse cuenci a de que cada acto es
consi derado j urídi came nte autónomo, cada uno pose e su
propi o venci miento, no i nfl uye en l os resta ntes ni pue de ser
i nfl uenci ado por el los.
En cuan to a l os rubros i ndemniza torio s, el los deb en
atenerse a l as cl áusul as establ ecida s por l as partes y al
régi men gen era l de l os contratos.
59 L o s a rt s. 1 1 9 7 y 1 2 0 0 e n t ra n a ju g a r co n lo s a rt s. 2 1 , 9 5 3 y 1 0 7 1 d e l C.
Civil. E s d e cir, la s p a rt e s p u e d e n p a ct a r la f a cu lt a d d e re scin d ir, p e ro d e b e se r
co n f o rm e a lo s st a n d a rd s d e la b u e n a f e , b u e n a s co st u m b re s, y e vit a n d o e l
o b ra r a b u sivo y sa lva je .
60 C. . S . , 0 4 / 0 8 / 8 8 , “A u t o m ó vile s S a a ve d ra S . A . c/ Fia t A rg e n t in a S . A . ”, E D.
1 3 3 -1 2 1 . E n id é n t ico se n t id o : C. N. Co m . , S a la B . 2 4 / 0 7 / 8 9 , “E d icio n e s A ra n i,
S . R. L . C. No p S . R. L . ”, L L 1 9 9 0 -A -3 4 5 ; C. N. Co m , S a la C. 2 1 / 0 6 / 9 1 , “Fe rn á n d e z
L in d o lf o c. B o d e g a s y V iñ e d o s Re cca ro S . A . ”, L L 1 9 9 2 -D-5 8 ; C. N. Co m . , S a la
C. 3 1 / 0 5 / 9 3 “M o n t e n e g ro , G e n a ro y Ce rve ce rí a B ie cke rt S . A . ”, L L 1 9 9 3 -D-2 4 9 ;
C. N. Co m . S a la C, 0 6 / 0 6 9 4 , “G u im a so l S . A . c. L e ve r y A so cia d o s S . A . ”, L L
1 9 9 5 -B -1 7 0 ; C. 1 -a C. C. M a r d e l P la t a – S a la I , 2 5 / 0 8 / 9 4 , “Do s S a n t o s, Jo sé C.
L a b o ra t o rio s He t t y S . R. L . ” L L B A 1 9 9 5 -5 1 8 ; C. Civil y Co m e rcia l d e Ro sa rio ,
S a la N. 5 / 1 0 / 9 4 , “S a n G a b rie l S . R. L c. Co lg a t e P a lm o live S . A . ” J. A . 1 9 9 5 -I I I -
1 0 9 ; C. N. d e Co m . S a la C. , 2 0 / 0 9 / 9 6 “Q u í m ica Có rd o b a S . A . c. S a n o f i
Dia g n o st ics P a st e u r I n c. ”, L L 1 9 9 7 -C-7 4 1 . ; C. N. Co m . S a la E . , 3 0 / 0 6 / 9 7 ,
“B a rru t i L a n u s B u sca g lia y Te rre n S A c I n d u st ria s d e M a í z” L L 1 9 9 7 -E -
El proyecto de C ódig o C ivi l de 199 8 establ ece en su
art. 137 3 que : “En l os contratos de age ncia con duraci ón
i ndetermi nada cual qui era de l as partes pue de pon erl e fin
con un preavi so. El pl azo de preavi so deb e ser un mes por
cada año de vi genci a del contrato, hasta un máximo de 6
meses. El final del pl azo de preavi so deb e coi ncid ir con el
final de un mes cal endari o....”. Ad emá s el art. 137 4
determi na que : “En l os casos del artícul o anterior, l a
omisi ón de preavi so, otorga a l a otra parte derecho a l a
i ndemniza ción por l as gan ancia s dej adas de perci bir en el
período”. Acl aramos que estas normas resul taría n apl ica bles
a l os contratos de conce sión por el art. 138 8 y a l os
contratos de di strib ución por el art. 139 1 del mismo
ordena mi ento.
An ali zando el proyecto menci onado pod emo s
concl ui r que él recoge l a j uri sprudenci a di ctad a al respecto
y otorga mayor segu ri dad a l os neg ocios, al preestabl ecer
even tual es costos de rescisi ón.
8.1. Pr ea viso .
La final idad del preavi so es otorgar un tiempo a l a
parte para que encu entre otro s medi os sustituti vos del
i ngreso de l os cual es se verá priva da en vi rtud de l a
extinci ón del contrato. Así se ha di cho que “para hace r cesar
i ncausada men te el vínculo deb e conce derse un pl azo
razonab le de preavi so, el lo, con el obj eto de recompensar
l as expe ctativas gen era das por l a estabi li dad de l a rela ción
y dar al perj udica do l a posi bi li dad de reorgani zar su
activi dad. C onsecuen temente, si no se actúa del modo
i ndica do deb erá n resarcirse l os dañ os (63).
Esta obl ig ación ha mani festado una evol uci ón desd e
el l eadi ng case Au tomóvi les Sa avedra (64). La C orte, en esa
ocasi ón, sostuvo que en todos l os casos cabe el preavi so y
a l a falta de una vol untad resciso ri a mani festada en forma
expresa, el tri bunal pose e l a facultad de i ndagar l a
i nten ción presunta de l as partes.
Po sterio rmente l a j uri sprudenci a exi gió un actuar
E m b o t e lla d o ra A rg e n t in a S . A . ”, L L 1 9 8 9 -C- 5 3 0 . .
posi ti vo por parte de qui en rescin de. Así en el fall o
“Mo nten egro G enaro c. C erve cería Bi eckert” (65), l a C áma ra
N acion al de Ap elaci ones en l o C ome rci al establ eció que l a
l ey no exi ge una forma determi nada para efectu ar l a
rescisi ón extra judi cia lmente, si no por el contrari o rige l a
l ibertad de formas establ ecida en el art. 974 C .C ., por l o que
i ncluso l a i nti ma ción previ a pue de hace rse verbal me nte. Po r
otro l ado no se requi ere l a util izaci ón de pal abras
sacramentales, si no sol amente que sea expresa y cl ara .
La razonab il idad del preavi so, que en otra s
l egisl aci ones se ha vi nculado con l a antig uedad de l a
rela ción como si fuese l aboral (66), varia rá a criterio de
nue stros tri bunal es segú n cada ci rcun stanci a y el tiempo
que requi era para reacomodarse empresarial mente el
di strib uido r (67). En todo caso deb e brin dársele l a
posi bi li dad de reacomodarse, no l a certe za de hace rl o (68).
Ad emá s, el di stracto i ntempestivo es requi sito
nece sari o pero no sufici ente para el resarcimie nto, y no
acredi ta por sí l os dañ os sufri dos. Estos deb erá n ser
deb idamente probad os por qui en l os pi da (69).
Po demos concl ui r destacand o que l a j uri sprudenci a
tanto naci onal como extra njera consi dera que a mayor
vi genci a del contrato corresponde un pl azo mayor de
preavi so y en su defecto el damni fi cado será resti tu ído por
l a compensa ción de l os dañ os produci dos. An te una
rela ción establ e y de pl ena confia nza deb erá conce derse un
pl azo razonab le tendi ente a compensa r l as l egítimas
expe ctativas que por el ade cuado desa rrol lo de l a rela ción
70 C. N. Co m . , S a la B , 2 6 / 0 2 / 9 2 , “Dist rib u id o ra A g u a p e y S RL c/ A g ip A rg e n t in a
S . A . ”, L L 1 9 9 2 -C-1 8 8 .
71 C. . N. Co m . S a la C, 2 2 / 1 1 / 9 3 “S e rvicio s E sp e cia le s P e t ro le ro s S RL
c/ P re cim e ca S . A . ”, L L . d e l 1 7 / 1 1 / 9 4 .
establ ecien do –como acab amo s de ver- que no será exi gib le
el preavi so si el di strib uido r no asumi ó ni nguna obl ig ación
concreta en orden a l a comercial iza ción de l os productos
fabricado s por su co-contra tante y no se espe cificó, ni se fij ó
l as base s para torn ar determi nabl e l a cantid ad y cal ida d de
l os mismos ni l as modal ida des de pag o (74).
Marzora ti (75) seña la que sól o se pue de hab lar de
responsa bil ida d en una rescisi ón uni la teral cuan do medi ó
excl usivi dad. El dañ o que da ceñi do a l as di fi cultades
patrimoni ales que tiene l a parte para reacomodar su
activi dad comercial , busca r nue va cl ientel a e i nsertarse de
otra manera en el mercado.
N idi a Sol ign ac y C eli a W ei ngarte n sostien en que ,
con i ndepen denci a del tipo de rela ción j urídi ca que se trate,
deb e darse el preavi so o, en su defecto, otorgarse l a
i ndemniza ción sustituti va del mismo(76).
Po r nue stra parte tome mos en consi deraci ón que en
mate ri a contractua l, se respond erá por el dañ o que fuera
conse cuenci a i nme diata y nece sari a del i ncumpli mi ento de
l a obl ig ación , (art.520 C .C ); y, de ser ej ecutado el contrato
mali cio same nte, se respond erá i ncluso por l as
conse cuenci as medi atas (art. 521 C .C .). Po r end e, todo
dañ o j urídi came nte rele vante que resul te acredi tad o como
conse cuenci a de l a falta de preavi so, ha de ser resarcido
con i ndepen denci a o no de l a excl usivi dad. Ésta, en todo
caso, repercutirá sobre l a extensi ón de l a i ndemniza ción.
74 C. . N. Co m . , S a la C, 2 2 / 1 1 / 9 3 , “S e rvicio s E sp e cia le s P e t ro le ro s S . R. L . ” L L
d e l 1 7 -1 1 -9 4 .
75 M a rzo ra t i, O sva ld o , L a d ist rib u ció n e xclu siva d e h e ch o , L L 1 9 9 5 -B -5 1 .
A g re g a q u e la circu n st a n cia d e q u e “a lg u ie n ve n d a lo s p ro d u ct o s d e u n
t e rce ro co t id ia n a m e n t e n o e s su f icie n t e p a ra g e n e ra r la re sp o n sa b ilid a d . . . L a s
f e rre t e rí a s, lo s sh o p p in g s y m ú lt ip le s n e g o cio s ve n d e n p ro d u ct o s d e t e rce ro s
p o r co n ve n ie n cia y la d isco n t in u a ció n d e la ve n t a d e lo s m ism o s n o g e n e ra
C on razón se ha di cho que l a fij ación del pl azo de
preavi so ade cuado es un tema harto di fi cultoso porque en él
se i nterrela ciona n dos tiempos: por un l ado se encu entra el
tiempo correspondi ente a l a vi genci a anterior de l a rela ción
y por otro el que resul te nece sari o para evi tar dañ os al
di strib uido r y que es j ustamente aqu él que nos es preci so
enco ntrar (78).
Se gún l a j uri sprudenci a, l a fij ación del monto es una
cuestió n de hech o y dep enderá de l a antig üedad de l a
rela ción y l a exi sten cia o no de excl usivi dad.
Al guno s precede ntes otorgaron l a i ndemniza ción
“susti tu ti va” ampl iamente, conforme con l a util ida d que
hub iere obteni do l a di strib uido ra, de prosegu ir su ope ratoria
como tal, hasta durante trei nta y sei s meses (79).
En el caso “Gi orgetti R icardo y otro s c. G eorgal os
H nos. S.A.” (80) el monto se obtuvo cal cula ndo l a venta
promedi o mensual durante el úl ti mo año , val or actual izado
86 C. N. Co m . , S a la D, 2 4 / 0 4 / 8 4 , “P e rsia n i e Hijo s c/ P ro d u ct o s P u lp a M o ld e a d a
S . A ”, DJ 9 8 4 -4 -1 1 7 . E n ig u a l se n t id o : C. N. Co m , S a la D, 3 0 . 6 . 8 3 “L a Ce n t ra l d e
Tre s A rro yo s S . A . c/ M a n u f a ct u ra d e Ta b a co s P a rt icu la re s”. DE 1 0 6 -6 7 0 ; J. A .
1 9 8 3 -I I I -5 9 0 .
87 C N Co m S a la D 2 4 / 0 4 / 8 4 “P e rsia n i e Hijo s c/ P ro d u ct o s P u lp a M o ld e a d a
R esultan resarcibl es si se le i mpo nía
obl ig atori ame nte su i ncorporación . A contrari o, al no ser
obl ig atori o, ni i mpu estos por el di strib uido , di chos gastos
corren por cuen ta del di stribu idor (89).
J. A . 1 1 -4 -0 1 , p á g . 6 6 y ss.
93 C N Co m S a la B 30/06/83 “L a Ce n t ra l de Tre s A rro yo s S A c
este rubro. Así en “Gu imasol S.A. c. Leve r y Aso ciado s S.A.
el val or l lave que dó comprendi do den tro de l as util ida des
netas por el período sustituti vo de preavi so (95).
8.3.6 . En vases.
En el fall o “Mo nten egro G ena ro c. C erve cería
Bi eckert S.A.” el actor i ncorporó a su recla mo
i ndemniza torio , el rubro enva ses. Se l o decl aró procede nte,
cond enando al demand ado a abo nar una suma que
resul taba del val or en pl aza correspondi ente a 525
enva ses. (96)
La entrega de enva ses no config ura un si mpl e
comodato del derecho ci vil si no que es el medi o de efectu ar
l a di strib ución enco men dada, ya que uno de l os el emento s
esen cial es del contrato de comodato es l a entrega de l a
cosa para que el comodatario l a use. En este caso no se
trata de usar l os enva ses por l a demand ada si no de
entregarlos a l os consu mi dores final es del producto. N o es
un comodato porque el comodato es un contrato i ntui tu
persona e, y en el caso era de l a esen cia que l os enva ses
fueran entregados a terce ros. Así l os sostuvo l a C áma ra en
l os autos “Cun nnin gton S.A. c. La Se rrana S.R.L.’ (97),
don de el recla mo por l a falta de devo luci ón de enva ses fue
i nici ado l uego de 11 año s. So stuvo, que el riesg o por l a
merma de l os enva ses estaba a cargo de l a actora. Po r
apl ica ción del princi pio res peri t domi no, seña ló que el
demand ante no entendi ó desp ren derse de l a propi edad de
l os enva ses, y que el pel ig ro a l a rotu ra era i nherente a su
util izaci ón para l a venta de l os consu mi dores, moti vo por el
cual no hab ría que hace r cargar a l a demandad a con di cho
riesg o.
95 C. N. Co m . , S a la C, 0 6 / 0 6 / 9 4 , “G u im a so l S . A . c. L e ve r y A so c. S . A . ”, L L
1 9 9 5 -B -1 6 8 . Ta m b ié n se a d m it ió p o r la S a la A , 2 -2 -9 5 , e n “P u e rt a d e Cu yo
c/ G ra f a S A ”, E D. 1 5 -8 -9 5 .
96 C. N. Co m . , S a la C, 3 1 / 0 5 / 9 3 , “M o n t e n e g ro G e n a ro c. Ce rve ce rí a B ie ch e rt
S . A . ”, L L 1 9 9 3 -D-2 4 9 . E l sa ld o a f a vo r d e l a ct o r, d e e sa ca n t id a d d e e n va se s,
n o h a b í a sid o o b se rva d o n i im p u g n a d o p o r la p a rt e , q u ie n a d e m á s e n su
a le g a t o a d m it ió co m o p ro b a d a la deuda h a b ie n d o co n t e m p la n d o
8.3.7 . R epar ación del dañ o m or al.
La primera pregun ta que surge es, sí cabe l a
reparaci ón por dañ o moral entre persona s comercian tes. El
art. 522 del C ódig o C ivi l contempla l a i ndemniza ción por
dañ o moral en mate ri a contractua l, más su procede ncia es
facultativa. El j uez hará l ugar a l a reparaci ón por dañ o
moral atendi endo a l a índol e del hech o gen era dor y l as
ci rcun stanci as del caso.
G re gorini de C lusel la s (98) sostien e que , “l a
reparaci ón por dañ o moral es de apl ica ción restri cti va en
mate ri a de rescisi ón pero su posi bi li dad al estar
contempla da en el art. 522 del C ódig o C ivi l resul ta apl ica ble
conforme a l os prin cipi os gen era les en l a mate ri a, tenie ndo
en cuen ta:
a) l a efecti va producci ón de “dol or” o dañ o a l as
afeccio nes l egítimas;
b) l a mali cia de l a i ntempestivi dad;
c) el carácter de persona j urídi ca de exi sten cia o
vi sibl e del afecta do, acen tuán dose para l os miembros de
carácter restri cti vo”.
La j uri sprudenci a ha osci lado en este pun to, si endo
que l a mayoría de l os fall os ni egan su procede ncia.
En l os autos “Ci nepa C inematográfi ca y An exos c.
C ía de Produ ctos Braun ” (99) se seña ló que : “en el ámbi to
mercanti l tal dol or no que dará config ura do i nme diatamente
a l a comprobaci ón del i ncumpli mi ento. Se rá preci so, primero
apo rtar i ndici os de que tal dol or se l e correspon de al
i ncumpli mi ento. Y segu ndo, que di cho menoscab o no pue de
ser reparado por el recurso a ni nguno de l os supu estos
admi ti dos como dañ o patrimoni al i ndirecto... dad o que l a
acci onante no probó, ni di o una expl ica ción sufici ente de
cual fue el dañ o en sus afeccio nes, no procede reparar el
dañ o moral”.
En cambi o se consi deró procede nte “la
i ndemniza ción por dañ o moral produci do por l a brusca,
i ntempestiva y desco nside rad a actitud de l a empresa
productora, que uni la teral men te deci di ó no proveer más
mercaderías a un di strib uido r, que por muchos año s ope rara
con el la. Se di jo: es un procede r morti fi cante que deb e ser
sanci onad o” (100).
La doctora Pe rei ra, al emitir su voto en l os autos
“Di ci S.R.L. C . Massal in Pa rticul ares S.A” seña ló que : “el
dañ o moral en el pl ano contractua l parte de un perj uici o
mate ri al, que conl le va una conmoci ón psíqui ca ó
dese quil ib ri o emoci onal de ci erta entid ad para el
contratan te i n bon is. Pe ro si este es una persona j urídi ca
no pue de ser vícti ma de dañ o moral, por carecer de
sentimi ento s, y que tanto el nombre, reputació n ó
consi deraci ón i nteg ran el conce pto de val or l lave que es
mate ri al y apreci abl e en di nero (101).
En l os autos “Gi orgetti R icardo y otro s c. G eorgal os
H nos. S.A” (102), se ado ptó l a postura contrari a. La
uni la teral e i nconsul ta ruptura del contrato por parte de l a
demand a, con mani fi esta i ndiferenci a por l as expe ctativas
l egítimas de l a actora y en su esfuerzo para procurara
mayor cl ientel a, config ura ban un comporta mi ento reñi do
con l a bue na fe que trasce ndía l as si mpl es mole sti as.
Se entendi ó que no procedía l a i ndemniza ción de
dañ o moral cuan do no se afectó el prestigi o de un nombre,
ni exi ste cl ientel a perdi da, ni ci erre de mercados (103).
N o corresponde l a i ndemniza ción del dañ o moral,
si l os trastornos pad ecido s por l a rescisi ón del contrato de
di strib ución no trasce ndie ron l as mole sti as o
perturb acion es hab ituale s provoca das por el
i ncumpli mi ento de obl ig acion es contractua les, l as que
i ngresan den tro del campo de l as previ sibl es, al ternativa s
de l a vi da neg ocial (104).
100 C. N. Co m . , S a la D , 3 0 / 0 5 / 7 9 , “L a rra m e n d y, Do m in g o y o t ro s c/ Re se ro
S . A . ” (vo t o d e l Dr. Q u in t e rn o ), L L 1 9 7 9 -D-3 0 6 , h a llá n d o se la cit a e n la p á g . 3 1 4
( se o t o rg ó u n 1 0 % d e la re p a ra ció n d e l d a ñ o d ire ct o ). Co n t ra : CNCo m . , sa la
D, a b ril 2 4 -9 8 4 : “P e rsia n i e Hijo s, Jo sé c. P ro d u ct o s P u lp a M o ld e a d a , S . A . ”
(vo t o d e l d o ct o r A lb e rt i, Co n sid . I I I -B ), L . L . 1 9 8 5 -A -p . 3 0 9 y ss.
101 C. d e A p e l. Civ. y Co m . d e Ro sa rio , S a la I V , 1 0 / 0 7 / 8 7 , Dici S . R. L . c.
M a ssa lin P a rt icu la re s S . A . ”
102 C N Co m S a la C 3 0 / 0 6 / 9 3 “G io rg e t t i Hé ct o r y o t ro s c G e o rg a lo s Hn o s
Se admi ti ó el dañ o moral al ser l a damni fi cada una
persona físi ca, ya que si l uego de sei s año s de rela ción
contractua l l a demand a l e dej a de remitir el producto que
di strib uía, y el lo l e produce al actor un pad ecimie nto
espi ritual que deb e ser resarcido y que consi ste en
enco ntrarse de repente si n una entrada de di nero que pud o
hab er previ sto con un preavi so ade cuado, y ade más deb e
sal ir a dar expl ica cione s a cada uno de sus cl ientes, que
no l es pue de proveer el producto porque se l o han sacad o
de l a di strib ución (105).
En l os autos “Sada ba, Justo c/Kodak S.A.” se
produj o una prueba veraz y sufici ente del pad ecimie nto del
actor en razón de l a rescisi ón uni la teral del contrato de
di strib ución que l o uni ó con el demand ado, ya que el hech o
de hab erse sentid o mál por no perci bir i ntempestiva men te
l os productos y l a asi sten cia del fabricante, e i nclusi ve, de
hab erse sentid o trai cio nado por l a cesaci ón de l a rela ción,
al canza para config ura r el dañ o moral, si n que esta
morti fi cación pue da ser encu adrada en l o que se l lama
avatar propi o del mundo de l os neg ocios (106).
En l os autos “Cal derón O svald o y otro c. Pe ñafl or
S.A” l a C áma ra si bi en admi ti ó l a posi bi li dad de
procede ncia del dañ o moral, l o rechazó en esa ocasi ón
adu ciend o l a falta de acredi taci ón del mismo (107).
C oinci di mos con la opi ni ón mayoritaria
j uri sprudenci al en cuan to a que su procede ncia sea
restri cti va y suj eta a prueba s.