Está en la página 1de 5

De Rosala de Castro a Carlos Casares

Andrs Surez, Centro Gallego de Valparaso



1
Rosala de Castro. Santiago de Compostela-1837, Padrn-1885.

Castellana de Castilla

Castellana de Castilla
tan bonita e tan fidalga,
mais a quen para ser fera
ca procedencia llabasta.
Desime, mia seora
xa quos mostrs tan ingrata,
si o meu rendimento homilde
bascas de enoxo vos causan,
pois candonda vs me achego
cusps con ardentes ansias
i ese mirar de pombia
volvs en fosca mirada,
tornando en sombrisa noite
o da quen sol se baa
En vano, seora,
saber por que me maltrata
dama dun alma tan nobre
aunque soberba por fama
pois non motivo de despreo
sintirse tan ben amada
quas mesmas pedras, seora,
dun bon querer se folgaran.
Din que na nobre Castilla
as os gallegos se trata,
Mis debe saber Castilla
Que de tan grande salaba,
Que sempre a soberbia torpe
Foi filla das almas bastardas

Castellana de Castilla

Castellana de Castilla
tan bonita y tan hidalga
ms a la que para ser fiera
que la procedencia le basta
dgame, seora ma
ya que se nos muestra tan ingrata,
si me rendicin humilde
nuseas de enojo os causan
pues cuando me acerco a usted
escupe con ardientes ansias
y ese mirar de pequea paloma
la vuelves a hosca mirada
volviendo en sombra noche
el da que en sol se baa.
En vano, seora,
Saber por qu me maltrata
dama de un alma tan noble
aunque soberbia por fama
pues no es motivo de desprecio
sentirse tan bien amada
que las mismas piedras, seora
de un buen querer se holgaron.
Dicen que en la noble Castilla
as a los gallegos se trata
ms debe saber Castilla
que de tan grande se alaba
que siempre fuera la soberbia torpe
fue hija de almas bastardas
A Gaita Gallega. Fragmento.
Probe Galicia, non debes
chamarte nunca espaola,
que Espaa de ti solvida
cando eres, ai! tan hermosa
Cal si na infamia naceras
torpe, de ti, savergonza
i a nai que un fillo desprea
nai sin corazn se noma.
Naide porque te levantes
Chalarga a man bondadosa;
naide os teus prantos enxuga
i homilde choras e choras.
Galicia, ti non tes patria
ti vives no mundo soia
i a prole fecunda ta
sespalla en errantes hordas,
mentras triste e solitaria
tendida na verde alfombra
mar esperanzas pides,
de Dios a esperanza imploras
por eso anquen son de festa
alegre a gaitia soia
eu podo dicirche
non canta, que chora
La Gaita Gallega. Fragmento.
Pobre Galicia,
no debes llamarte nunca espaola,
que Espaa de ti se olvida
cuando eres, ay! tan hermosa
Cual si en la infamia nacieras
torpe, de ti, se avergenza
y la madre que un hijo desprecia
madre sin corazn se le llama.
Nadie porque te levantes
te alarga la mano bondadosa;
nadie tus llantos seca
y humilde lloras y lloras.
Galicia, t no tienes patria
t vives en el mundo sola
y tu prole fecunda
se esparce en errantes hordas,
mientras triste y solitaria
tendida en la verde alfombra
al mar esperanzas pides,
a Dios esperanzas imploras
por eso aunque en son de fiesta
alegre se escuche la gaita
yo te puedo decir
que no canta, llora



De Rosala de Castro a Carlos Casares
Andrs Surez, Centro Gallego de Valparaso

2
ADIS ROS; ADIS FONTES
Adis ros; adis fontes*;
Adis, regatos pequenos
Adis, vista dos meus ollos,
Non sei cando nos veremos
Mia terra, mia terra
Terra onde m'eu criey
Hortia que quero tanto
Figueirias que prantei,
Prados, ros, arboredas,
Pinares que move vento
Paxarios piadores
Casia do meu contento,
Muhio d'os castaares
Noites craras de luar
Campanias trimbadoras
D igrexia d lugar
Amorias das silveiras
Que eu lle daba meu amor
Caminios antr' millo,
Adis, para sempr' adis!
Adis groria!, adis contento!
Deixo a casa onde nacn,
Deixo a aldea que conoo
Por un mundo que non vin!
Deixo amigos por extraos ,
Deixo veiga plo mar
Deixo, en fin, canto ben quero...
Quen pudera non deixar...!

Mais son probe e mal pecado!
A mia terra n' mia,
Qu' hastra lle dn de prestado
A beira por que camia
que naceu desdichado.
Tovos pois que deixar
Hortia que tanto amei
Fogueiria d meu lr
Arborios que prantei,
Fontia do cabaar.
Adis, adis, que me vou
Herbias do camposanto,
Donde meu pay s' enterrou,
Herbias que biquei tanto,
Terria que nos criou.
Adis Virxe d' Asuncin
Branca com' un serafn
Lvovos no coraon:
Peddelle Dios por min,
Mia Virxe d' Asuncin.
Xa s' oien lonxe, moy lonxe,
As campanas do pomar,
Para min, ay! coitadio,
Nunca mais han de tocar
Xa s' oien lonxe, mais lonxe...
Cada balada un dolor;
Voume soio, sin arrimo...
Mia terra adis!, adis!
Adis tamn, queridia...
Adios por sempre quizais...!
Dgoch' este adis chorando
Desd' veiria do mar.
Non m' olvides, queridia,
Si morro de soids...
Tantas lgoas mar adentro
Mia casia! meu lar!

Adis, ros; adis, fuentes.
adis, riachos pequeos;
adis, vista de mis ojos;
no s cuando nos veremos.
Mi tierra, mi tierra,
tierra donde yo me cri,
huertita que quiero tanto,
higueritas que plant,
Prados, ros, arboledas,
pinares que mueve el viento,
pajaritos piadores,
casita de mi contento,
Molino de los castaares,
noches claras de luz de luna,
campanitas timbradoras,
de la iglesita del lugar,
Moritas de los zarzales
que yo le daba a mi amor,
caminitos entre el maz,
Adis, para siempre adis!
Adis gloria! Adis contento!
Dejo la casa donde nac,
dejo la aldea que conozco
por un mundo que no v!
Dejo amigos por extraos,
dejo la vega por el mar,
dejo, en fin, cuanto quiero bien
Quien pudiera no dejarlo!

Pero soy pobre y, mal pecado!
mi tierra no es ma,
que hasta le dan de prestado
la orilla por que camina
al que naci desdichado.
Os tengo, pues, que dejar,
huertita que tanto am,
hoguerita de mi lar,
arbolitos que plant,
fuentecita del cabaar.
Adis, adis, que me voy,
hierbecitas del camposanto,
donde mi padre se enterr,
hierbecitas que bes tanto,
tierrecita que nos cri.
Adis Virgen de la Asuncin,
blanca como un serafn,
os llevo en el corazn:
Pedidle a Dios por m,
mi Virgen de la Asuncin.
Ya se oyen lejos, muy lejos,
las campaas del Pomar,
para mi, ay! desventurado,,
nunca ms han de tocar.
Ya se oyen lejos, ms lejos
Cada campanada es un dolor;
Me voy solo, sin amparo
Mi tierra, adis! adis!
Adis tambin, queridita!
Adis por siempre quizs!
Te digo este adis llorando
desde la orillita del mar.
No me olvides, queridita,
si muero de soledad
tantas leguas mar adentro
Mi casita! mi hogar!



De Rosala de Castro a Carlos Casares
Andrs Surez, Centro Gallego de Valparaso

3

Carlos Casares. Xinzo de Limia , 1941- Vigo, 2002.
LUS DE MORGADE, CURADOR DE DON CARLOS II O
ENFEITIZADO. Fragmento. Os Escuros soos de Clo (1979)
() de 1789. Menos de cen anos antes, reinando nas Espaas
don Carlos II o Enfeitizado, Trandeiras e o seu convento
andaron en linguas por razn de frei Lus de Morgade, pois
este humilde fillo de san Francisco foi chamado a subsititur ao
famoso frade Antonio lvarez de Argelles, de Cangas de
Narcea, como mediador entre o Ilustrsimo Inquisidor Xeral, o
cardeal de Crdoba, e o Demo.
Como sabido, o frade asturiano fracasara no meritorio
propsito de liberar a El Rei do meigallo. Dixralle o Maligno,
en conversa nocturna habida na sa cela, que a causa do mal
de don Carlos estaba nun chocolate que lle deran cando tia
catorce anos, e no que a Raa Nai, dona Mariana de Austria,
mandara disolver a sesada dun defunto. Requiriu entn
detalles o Inquisidor, e por boca de frei Antonio respondeu o
Demo que non se saba o nome do defunto, pero que deixara
viva, unha tal Casilda Prez que viva na ra de Herreros, na
Vila e Corte. Por mis que a polica buscou e rebuscou, a dita
ra non apareceu por ningures, sen que se soubese tampouco
se a ra existira antes e fora borrada polo Demo para
confundir, ou se simplemente fora o propio Demo o que
enganara a frei Antonio co propsito de impedir a curacin de
El Rei. O caso que este incidente supuxo a eliminacin do
frade de Cangas de Narcea como intermediario entre o lado de
al e a Inquisicin.
Mentres tanto El Rei non consegua verse aliviado do seu mal.
Continuballe tremendo o corpo todas as noites a pouco de
encetar o sono, a voz collalle tons de frauta cada vez mis
acusados, o pouco que saba de letras e de nmeros aselle
varrendo do sentido a resultas das moitas apcemas que lle
daban... Arredor del todos eran a querer curalo. A Raa
aplicndolle as sas artes amatorias de gata francesa, o
Inquisidor tratando de volver entrar en relacin co Outro, os
fsicos untndoo de aceite bendito por dentro e por fra, o
goberno francs roubndolle uns calzns para que os
cirurxins da Sorbona de Pars ditaminasen se don Carlos poda
ter ou non ter descendencia...

() de 1789. Menos de cien aos antes, reinando en las
Espaas don Carlos II el Hechizado, Trandeiras y su convento
anduvieron en lenguas a causa de fray Luis de Morgade,
pues este humilde hijo de san Francisco fue llamado a
sustituir al famoso fray Antonio lvarez de Argelles de
Cangas de Narcea, como mediador entre el Ilustrsimo
Inquisidor General, el cardenal de Crdoba, y el Demonio.
Como es sabido, el fray asturiano fracas en el meritorio
propsito de liberar al Rey del maleficio. Le dijo el Maligno,
en conversacin nocturna habida en su celda, que la causa
del mal de don Carlos estaba en un chocolate que le dieran
cuando tena catorce aos, y en lo que la Reina Madre, doa
Mariana de Austria, mand a disolver la sesada de un
difunto. Requiri entonces detalles el Inquisidor, y por boca
de fray Antonio respondi el demonio que no se saba el
nombre del difunto, pero que dej viuda, una tal Casilda
Prez en la ra de Herreros, en la Villa y Corte. Por ms que
la polica busc y rebusc, dicha calle no apareci por ningn
lugar, sin que se supiese tampoco si la calle existi antes o
fuera borrada por el Demonio para confundir, o
simplemente fue el propio Demonio que enga a fray
Antonio con el propsito de impedir la curacin de El Rey. El
caso es que este incidente supuso la eliminacin del fray
Cangas de Narcea como intermediario entre el lado de all y
la Inquisicin.
Mientras tanto El Rey no consegua verse aliviado de su mal.
Le segua temblando el cuerpo todas las noches a poco de
venirle el sueo, la voz tomaba tonos de flauta cada vez ms
acusados, lo poco que saba de letras y de nmeros se le iba
barriendo del sentido los resultados de muchas pcimas que
le daban Alrededor de l todos le queran curar. La Reina
le explicaba sus artes amatorias de gata francesa, el
Inquisidor tratando de volver a entrar en relacin con el
Otro, los fsico lo untaban de aceite bendito por dentro y por
fuera, el gobierno francs le robaba unos calzones para que
los cirujanos de la Sorbona de Pars dictaminasen si don
Carlos poda tener o no descendencia.
Simples contrariedades. Fuente: Loia.org
Creo que xa teo falado aqu noutra ocasin da debilidade que
sinto polas cousas pequenas. Prefiro unha igrexa minscula, a
poder ser unha desas humildes capelas prerromnicas que
abundan na provincia de Ourense e que teen a sinxeleza
emocionante das palleiras, antes que calquera das nosas
grandes catedrais. Igual me sucede co ftbol. Xogue quen
xogue, sempre me poo de lado dos equipos menos
poderosos, o cal me converte nun afeccionado condenado a
non celebrar practicamente ningunha vitoria.

unha debilidade de tipo esttico antes que un resabio
ideolxico. Se non me gustan os imperios e amo os pases
pequenos, non por razns polticas, que tanto me ten unha
cousa como outra, senn porque aqueles os encontro algo
desmaados, coa torpeza desmesurada dos elefantes, por
exemplo, non coa graza lizgaira dos ratos.

Excuso dicir que esta non a esttica do noso tempo, onde se
leva mis o grande que o pequeno: inmensas fortunas,
palabras enormes, portes solemnes... Mesmo acabo de ler que
na literatura, ese reino do intil e do innecesario, s teen
entrada os dolores transcendentes, non as pequenas
desgrazas. certo. Non resulta fcil imaxinar unha traxedia
construda a base de simples contrariedades. Non obstante,
todos sabemos que importante pode ser nun momento
carecer dun cigarro, quedar sen gasolina ou non atopar as
chaves.

Creo que he hablado aqu en otra ocasin de la debilidad que
siento por las cosas pequeas. Prefiero una iglesia
minscula, si se puede una de esas humildes capillas
prerromnicas que abundan en la provincia de Orense y que
tienen una simpleza emocionante de los pajares, antes que
cualquiera de nuestras grandes catedrales. Igual me sucede
con el ftbol. Juegue quien juegue, siempre me pongo del
lado de los equipos menos poderosos, lo cual me convierte
en un afeccionado condenado a no celebrar prcticamente
ninguna victoria.
Es una debilidad de tipo esttico antes que un resabio
ideolgico. Se no me gustan los imperios y amo los pases
pequeos, no es por razones polticas, que tanto me da una
cosa que otra, sino porque aquellos los encuentro algo
desaliados, con la torpeza desmesurada de los elefantes,
por ejemplo, non con la gracia astuta de los ratones.

Me excuso de decir que esta no es la esttica de nuestro
tiempo, donde se lleva ms lo grande que lo pequeo:
inmensas fortunas, palabras enormes, portes solemnes
Lo mismos que acabo de leer que en la literatura, ese reino
de lo intil y de lo innecesario, slo tienen cabida los dolores
trascendentes, no las pequeas desgracias. Es cierto, no
resulta fcil imaginar una tragedia construida a base de
simples contrariedades. Non obstante, todos sabemos cul
importante pude ser en un momento carecer de un cigarro,
quedarse sin gasolina, o no encontrar las llaves
Traduccin propia. (Andrs Surez, 2011)
De Rosala de Castro a Carlos Casares
Andrs Surez, Centro Gallego de Valparaso

4
Pilar Pallars (A Corua, Galicia, 1957) "Livro das devoracins" (1996), Poemas (2000)

Aqu estoy padre llorando mansamente
-nace el da oxidado-
no quiero tu pan eterno ni el gozo del helecho
desdeo el vino agrio que me ofrendas
en la hora de la consolacin en la lentitud del rito
perdona este silencio
perdona la vida del hijo que naci cuando mi sangre flua
y mi boca era hbil y firme en la caricia
ahora moro aqu en esta porcin de abismo
y nunca una llamada cuando regreso a casa
-hijo mo hecho de dientes y neuronas
como un grabado "arvorescente" en la pared
hijo mo con su nuca tan dbil
y la indecisin del sexo
como un diseo abstracto en la pared-
en aquel tiempo en aquella sangre que me dabas
en aquel saberme erguida sobre el centro del mundo
una lnea de sombra preservaba mis ojos
ahora moro aqu frente a lo que nunca supe
fortificada en m dejada por los ngeles
con mi sangre coagulada idntica a si misma
reconociendo en m toda la orfandad
hija de la madre que fui hermana de mi muerte

No resplandor das horas
son o escriva sentado
e agardo a que o dia esqueza
na mia tabuleta
un risco diagonal, o rosto dun efebo,
algo de sangue e espcias,
o aroma da artemisa,
as coxas imantadas dunha muller que danza.

Inbil para a vida,
transcrevo o que me excede,
fixo en trazos esguios o amor e os seus detrtus,
a contraccin das bocas no leito e na batalla,
as pupilas dos gatos.

Que os deuses me perdoen a renncia
ao caudal da existncia:
deixo escoar as guas entre os dedos
e a mia xuventude,
e en tanto dilapido os meus minutos
reteo outras histrias,
acaparo outros corpos
e aos seus membros precrios dou a forma do eterno.

Quizais un dia futuro,
cando as fauzes do tempo
tiveren devorado a mia carne
e a dos vermes da mia carne
e a xerazn seguinte,
algun descorra o p da tabuleta
e no fulgor extinto dos seus signos me descifre,
para saber que eu fun o efebo e a donzela,
o elmo do guerreiro,
a raiz da artemisa,
a sede do felino,
o crisantemo
A Alexandre Bveda
Endexamais soaras a sua morte
A sa ollada atnita
adestrada hora a hora na espera dunha alva sangrenta
mais que custa crer
que esta luz de vern ser definitivamente a derradeira,
estes sons indecisos que organizan o dia
unha cancin de berce
que o primeiro disparo virou en ladaa.

Endexamais soars o estoupido do sangue,
este esgallar de ponlas sen tronada
baixo un ceu de marfin
e o espanto das coruxas
sen que asovie ao lonxe o leador.

Tampouco el esperava ser heroi.
Ao encostaren-no a ti
s podia lembrar unha cantiga vella de Orfen,
un colo forte e morno de muller.
Era estrao morrer contra unha rvore
nacida para os chios dos paxaros,
o zoar do nords,
un gume que fasca silandeiro
e ese lento luir at ser mesa,
leito de morte e amor, e a ucha dos recendos
lavrada polo pai.
(Pieiro da Caeira)

Nos Alyscamps, Arles
MATRIA porosa na ma,
embebida de luz,
fructificada na cor de terracota.
Sen filiacin,
sen nome.
Desprovista de signos e de histria
ser s a que contempla,
a oferecida a toda posesin
e rapto.
Na hora inteira, a ausncia.
Na plenitude azul e ocre destas leas
unha oquidade de alma,
un desexo de ser confusamente
mineral e epiderme,
de vaziar-me de min como un sarcfago,
"dulcissima et innocentissima",
vella e pequena morta, Chrisogone.

Vaziar-me de ser para o ser todo
ao azar de cada instante.
Devastar o pasado.
Arrancar e polir at tocar o centro
da dureza, a osamenta esencial,
o ncleo do meu nada.
Ser oco e superfcie.
Deixar que as estacins de slex e antracita
apaguen o calor da mia boca,
que toda ave me esqueza.

De Rosala de Castro a Carlos Casares
Andrs Surez, Centro Gallego de Valparaso

5
Lugar de privacin.
Nen sequer a poeira dos teus osos,
a moeda que che paga esta morada,
o artello dun crustceo que viaxou
entre os pregues da tnica
polo curso das guas.
Da tua idade s resta este silncio,
esta pedra gastada que non soubo gardar-te.

Ao final do vazio est o teu nome
Ao final do meu nada ven a noite
coas suas vagas ferozes.
Algo, que non se detn, pasa cantando,
deixa unha nota aguda na memria do sangue.

Uxio Novoneyra (1930-1999)

Chove, para que eu soe
(Llueve, para que yo suee)

...
Abstrado en m / un nido infinito en el que nada cae fuera / all viene
de un modo ms suave / una cosa queda lejos y cerca en la que toda
est y nada se nombra
Enviso son pra min mesmo / Un nio infindo do que nada cae fra /
Eil ven do xeito mis lene / unha cousa queda lonxe e perta na que
todo est e nada se nombra
.
Nieva, para atenuar el mundo,


No puedo evitar el reproche. Amo y por eso exijo belleza

Es vano erguirse ms all de lo que pueda ser repetido.
...

Blanca, Uxo y Arturo
Se quedarn en el Futuro
Se quedarn el futuro para que siga el Pasado
Y t, Galicia, a perdurar
Aunque se funda la losa
Y caiga nieve en el lar
Aunque se funda la losa
Y se descubra el desvn
En el cuarto en que nac
En el mismo lecho ha de nevar

Branca, Uxo i Arturo / quedaranse no Futuro /quedaredes no
Futuro pra que siga o Pasado/ e ti Galicia a durar / anque se funda
o lousado / e caia neve no lar. Anque se funda o lousado / e se
descubra o faiado. No coarto en que fun nado / e no mesmo leito
ha nevar.

También podría gustarte