SVEUILITE U ZAGREBU

GEOTEHNIKI FAKULTET



NIKOLINA GREGUROVI





MATERIJALI ZA POKROV GRAEVINA


ZAVRNI RAD








VARADIN, 2011.


SVEUILITE U ZAGREBU
GEOTEHNIKI FAKULTET



ZAVRNI RAD





MATERIJALI ZA POKROV GRAEVINA


KANDIDAT: MENTOR:
NIKOLINA GREGUROVI MIRNA AMADORI, dipl. ing. gra.







VARADIN, 2011.
I

SADRAJ
1. UVOD ..................................................................................................................................1
2. KROVNE KONSTRUKCIJE ......................................................................................................2
2.1. DRVENE KONSTRUKCIJE ................................................................................................2
2.2. ELINE KONSTRUKCIJE ................................................................................................3
2.3. KROVNA OPREMA.........................................................................................................4
2.3.1. KOPE PROTIV NEVREMENA ....................................................................................5
2.3.2. VENTILIRANO SLJEME I GREBEN ...............................................................................5
2.3.3. VENTILACIJA NA KROVU ...........................................................................................6
3. KROV I POKROV ...................................................................................................................7
3.1. OPDENITO ....................................................................................................................7
3.1.1. POKROVI STRMIH KROVOVA ....................................................................................7
3.1.2. POKROVI KROVOVA BLAGOG NAGIBA ......................................................................7
3.1.3. POKROVI KROVOVA NEZNATNOG NAGIBA (RAVNI KROVOVI) ...................................7
3.2. OTPARIVANJE OBJEKTA.................................................................................................8
3.3. KONDENZACIJA .............................................................................................................8
3.4. ZATITA KROVNIH KONSTRUKCIJA ................................................................................9
4. STARI MATERIJALI ZA POKROV GRAEVINA...................................................................... 10
4.1. OPDENITO .................................................................................................................. 10
4.2. KRILJEVAC ................................................................................................................. 10
4.2.1. VRSTE POKRIVANJA ............................................................................................... 11
4.3. AZBESTCEMENTNE PLOE ........................................................................................... 15
4.3.1. RAVNE AZBESTCEMENTNE PLOE .......................................................................... 16
4.3.2. VALOVITE PLOE.................................................................................................... 18
4.4. SLAMA I TRSTIKA ........................................................................................................ 19
4.4.1. SLAMA ................................................................................................................... 19
4.4.2. TRSKA .................................................................................................................... 20
II

4.5. INDRA ....................................................................................................................... 22
4.5.1. BITUMENSKA INDRA (TEGOLA)............................................................................. 22
4.5.2. DRVENA INDRA .................................................................................................... 23
4.5.3. KAMENA INDRA ................................................................................................... 24
4.5.4. INDRA OD CEMENTNIH VLAKANA ........................................................................ 25
5. NOVI MATERIJALI ZA POKROV GRAEVINA ...................................................................... 26
5.1. CRIJEP......................................................................................................................... 26
5.1.1. BETONSKI CRIJEP ................................................................................................... 26
5.1.2. GLINENI CRIJEP ...................................................................................................... 27
5.2. LIM ............................................................................................................................. 30
5.2.1. VALOVITE LIMENE PLOE ....................................................................................... 31
5.2.2. REBRASTE LIMENE PLOE ...................................................................................... 31
5.2.3. LIM U OBLIKU CRIJEPA ........................................................................................... 32
5.2.4. SAMOUKLAPAJUDI KROVNI LIM ............................................................................. 33
5.3. KROVNA FOLIJA .......................................................................................................... 33
5.3.1. ULOGA KROVNIH FOLIJA ........................................................................................ 33
5.3.2. ODREIVANJE KVALITETE I ODABIR KROVNIH FOLIJA ............................................. 34
5.4. ZELENI KROVOVI ......................................................................................................... 36
5.4.1. POVIJEST ZELENOG KROVA .................................................................................... 36
5.4.2. VRSTE ZELENIH KROVOVA ...................................................................................... 37
5.4.3. OSNOVNE KARAKTERISTIKE.................................................................................... 39
5.5. LEXAN PLOE .............................................................................................................. 40
5.5.1. SVOJSTVA I PRIMJENA LEXAN PLOA ..................................................................... 40
5.5.2. PODJELA LEXAN PLOA .......................................................................................... 41
6. ZAKLJUAK ........................................................................................................................ 43
7. SAETAK ............................................................................................................................ 44
LITERATURA ........................................................................................................................... 45
1

1. UVOD
Krov slui da bi titio graevinu od vjetra i vremenskih prilika. Naziva se jo i petom
fasadom jer prema obliku, nagibu i materijalu, prema krovnoj konstrukciji i
oblikovanju detalja predstavlja bitan oblikovni element objekta. Svaki krov mora biti
barem toliko vrst i elastian da uz vlastitu teinu podnese teinu snijega, tlak najjaeg
vladajueg vjetra i teinu ovjeka (pri slaganju i popravcima pokrova). Pokrovni
materijal mora odolijevati udarcima tue. Ne smije prskati niti se ljutiti uslijed
smrzavice. Osim toga ako se dobro iskoriste izgraeni krovovi i krovne terase nude
dodatni prostor za stanovanje. Odluko o tome kakav je krov najbolji za kuu ovisi od
vie faktora: od geografskog poloaja i klime, o planiranoj uporabi, o tlocrtu kue, o
raspoloivom budetu i konano o osobnom ukusu.
Krov mora ispuniti razliite funkcije i zahtjeve, za koje je osim krovne nosive
konstrukcije i pokrivaa potreban itav niz pomonih elemenata: ljebovi i ljebne
cijevi za odvodnju kinice, snjegobrana, opeka za odzraivanje, krovne folije, krovni
prozori, uvale, grebeni, razne kope za privrivanje.










2

2. KROVNE KONSTRUKCIJE
Krovna konstrukcija ili krovite predstavlja nosivi dio graevine koji je najee vidljiv
samo na tavanu. Osim svoje vlastite teine, krovita moraju nositi i teinu pokrova,
snijega i ljudi koji rade ili se zadravaju na krovu, te podnositi tlak i udarce vjetra.
Svako krovite mora biti tako konstruirano da sve terete bez deformacije prenosi na
vertikalne konstrukcije zgrade (zidove, stupove, temelje) i na temeljno tlo. Prema vrsti
materijala krovne konstrukcije se dijele na drvene i eline.
2.1. DRVENE KONSTRUKCIJE
Drvena su krovita razmjerno vrlo laka, lako se izrauju, podiu i sastavljaju. Za pokrov
drvenih konstrukcija prikladne su sve vrste tradicionalnih pokrova, a i suvremeni
pokrovi od lima, te ravnih i valovitih ploa. Prema vrsti i veliini pojedine zgrade,
njezinom tlocrtnom obliku i poloaju, a s obzirom na praktine potrebe i estetske
zahtjeve, izrauju se razliite vrste krovita. Razlike se oituju po jednostavnijim ili
sloenijim tlocrtnim konturama zgrada, koje uvjetuju broj krovnih streha i ralanjenost
krovova. Postoje razliite krovne konstrukcije, od jednostrenih, dvostrenih,
viestrenih krovova, sloeni, atorasti krovovi, do tornjeva, kupola, bazilikalnih i
zaobljenih krovova.

Sl. 1 Jednostreni krov
3


Sl. 2 Tradicionalni tornjevi i kupole
2.2. ELINE KONSTRUKCIJE
Prema vrsti i svrsi pojedine zgrade, te prema rasponu i optereenju, rade se razliite
vrste krovnih konstrukcija. Za raspone od 8 do 24 m najpovoljnije su trokutne i gredne
reetkaste krovne konstrukcije. Za vee raspone, ak do 100 m, izrauju se od elika
specijalne halske reetkaste krovne konstrukcije.
Trokutne reetkaste krovne konstrukcije prvenstveno se koriste kod dvostrenih
krovova, kojima su tapovi simetrino nagnuti prema strehi pod kutom od 15 do 30.
Prema rasporedu tapova reetke razlikuju se engleski, belgijski i njemaki nosioci.



Sl. 3 Sheme glavnih vrsta trokutnih reetkastih krovnih nosilaca
4

Engleski su nosioci karakteristini po vertikalama i dijagonalama, koje simetrino
padaju prema sredinjici, belgijski po dijagonalama u simetrinim cikcak linijama, a
njemaki po simetrinim cikcak dijagonalama s dodatkom tapova okomitih ili
priblino okomitih na tapove gornjeg pojasa.
Gredne reetkaste krovne konstrukcije razlikuju se od trokutnih najvie po tome to im
oba gornja pojasa od sljemena do strehe padaju u blagom nagibu 5 do 10, a vanjski su
im krajevi iznad leita uzdignuti vertikalnim tapovima.

Sl. 4 Sheme grednih reetkastih nosilaca
2.3. KROVNA OPREMA
Krovna oprema je dio krovita koji je najee nevidljiv, ali bez tih dijelova krov gubi
svoju funkcionalnost. Sve ono to je ispod glavnog pokrova, a iznad termoizolacije koja
se ugrauje na konstruktivni dio krovita, spada u kategoriju krovne opreme: krovne
folije (paropropusne i vodonepropusne), kope protiv nevremena, ventilirano sljeme i
greben, te ventilacija na krovu.


5

2.3.1. KOPE PROTIV NEVREMENA
ine malen detalj koji ima veliku vanost. Posebno veliku primjenu imaju u podrujima
gdje pue jaki vjetar. Na primjeru crijepa se vidi da ne samo da se svaki crijep mora
avlati, nego se tek s montaom kopi protiv nevremena crijep nee odletjeti kuda vjetar
pue.
Ukoliko se uvrste crjepovi, u prvom redu strehe, u zadnjem redu ispod sljemena i rubni
crjepovi na zabatima, krov je gotovo 90 % siguran da ga vjetar nee dignuti. Vrlo rijetko se
deava da se po sredini krovne plohe podigne crijep. Uglavnom postoji nekoliko tipova kopi,
ali zavisno od tipa crijepa mora se ugraditi kopa koja je proizvedena ba za taj crijep. Na
primjer, Tondach Venera ili Nexe Mediteran.
2.3.2. VENTILIRANO SLJEME I GREBEN
Da bi krov normalno funkcionirao treba postojati pravilan protok zraka. Zbog toga se
ugrauje letva koja konstrukciju s crijepom podie za nekoliko centimetara. Nekoliko
centimetara dovoljno je da se stvori zrani sloj u kojem zrak struji od strehe prema
sljemenu. U ljetnom periodu, za vrijeme nesnosnih vruina, zrani sloj pomae
termoizolaciji tako to je pothlauje i za tih nekoliko stupnjeva olakava ivot u
potkrovlju. Zimi, kada je postotak vlage puno vei, a temperature su uglavnom ispod
nule, zrani sloj prosuuje krovite.
Odzranici se ugrauju pod sljeme i uz dovoljan dotok zraka sa strehe imaju bitnu
funkciju da krov odravaju funkcionalnim bez straha od velike kie ili vruine. Tu
proizvoai crijepa koriste svoju inovativnost i na razne naine kamufliraju odzranike
koji mogu i estetski pristojno izgledati na krovu.


Sl. 5 Prikaz odzranika na sljemenu
6

2.3.3. VENTILACIJA NA KROVU
Ventilacija na krovu je ponekad neugledan detalj krova. Ventilaciju koja dolazi iz
sanitarnih vorova ili kuhinje najee je izvodio limar koja je na krovu graevine
izgledala poput nezavrenog pravog dimnjaka. Proizvoai crijepa prodavali su
plastine, a sve ee i glinene ventilacije. Plastika bi ve nakon nekoliko godina
promijenila boju i sve vie zabrinjavala vlasnika hoe li nestati. Glina daje daleko vie
sigurnosti, ali u prvom redu cijena, a ponekad i izgled, odbijale su potencijalne
korisnike. Neki proizvoai nisu nikada ni pokuavali proizvesti ventilaciju ve su tu
muku prepustili limarima da na licu mjesta skroje od lima ventilacione cijevi koje bi
nakon nekoliko godina korodirale i kvarile izgled neko prelijepom krovu.
7

3. KROV I POKROV
3.1. OPENITO
Krov predstavlja konstruktivni dio graevine koji joj daje neki oblik, dok je pokrov
vidljivi dio graevine koji daje sliku ili reljef u nekoj boji. Zbog toga se krov i pokrov
moraju estetski uskladiti ne samo s ostalim dijelovima graevine, nego i s okolinom u
kojoj je zgrada. O vrsti pokrova odluuje se ve u prvoj fazi projektiranja graevine,
kada se odluuje i o vrsti krovne konstrukcije. Uz osnovne principe projektiranja treba
za odluku o vrsti krova i pokrova posebno uzimati u obzir mjesne klimatske prilike, te
vrstu i svrhu graevine. Prema nagibu krova postoje tri vrste krovova: strmi krov, krov
blagog nagiba, te krov neznatnog nagiba, odnosno ravni krov.
3.1.1. POKROVI STRMIH KROVOVA
Pokrovi strmih krovova imaju nagib od 25 i najee se pokrivaju ploastim glinenim
crijepom. Uz crijep se dosta upotrebljavaju ravne i valovite azbestcementne ploe, ploe
od metalnih limova, staklene ploe, a za lake pokrove i valovite ploe od plastinih
masa. Starinski su pokrovi od dasaka, indre, slame i trske lako zapaljivi, pa se rade
samo u iznimnim sluajevima u svrhu seoskog turizma ili zbog svoje egzotike.
3.1.2. POKROVI KROVOVA BLAGOG NAGIBA
Pokrovi krovova blagog nagiba imaju nagib od 5 do 25. Ti krovovi pokrivaju se
tlaenim crijepom i ljebnjacima, prirodnim kriljevcem, salonit ploama, valovitim
limom i valovitim ploama od plastike, krovnom ljepenkom pod odreenim nagibima.
3.1.3. POKROVI KROVOVA NEZNATNOG NAGIBA (RAVNI KROVOVI)
Najmanji nagib krovnih ploha ne smije biti ispod 0,5. Takav se krov pokriva
vieslojnim hidroizolacijama.

8

3.2. OTPARIVANJE OBJEKTA
Ovisno od vrste objekata i namjene prostora moemo rei da e u gotovo svakom
objektu doi do stvaranja odreenih koliina vodene pare. Izvori vodene pare mogu biti
razliiti: ljudi i ivotinje, biljke, kuhanje, kupanje, suenje rublja, razni procesi i sl.
Vlaga moe doi i izvana za vrijeme vlanih i vruih ljetnih dana.
Istraivanja su pokazala da se oko 85% izmjene vodene pare odvija kroz vrata, prozore i
postavljene ventilacijske otvore dok oko 15% prolazi difuzijom kroz zidove i krov (ovo
ovisi o nainu gradnje objekta i kvaliteti izvedbe ugraenih proizvoda, ali i objanjava
problem izmjene vlage u dananjim izvedbama graevinskih konstrukcija koje savreno
zabrtve sve mogue otvore i izmjena vlage se svodi na difuziju).
Dinamika difuzije vlage kroz krovnu konstrukciju moe se regulirati upotrebom folija
koje se postavljaju u krovnu konstrukciju, a ovisi i o ostalim materijalima (beton, drvo,
vrste izolacija) koji su ugraeni u samu konstrukciju i koji na dinamiku mogu bitno
utjecati. Konani e rezultat na kraju ovisiti o preciznosti izvedbe i pridravanju pravila
ugradnje od strane izvoaa.
3.3. KONDENZACIJA
Do kondenzacije dolazi kada temperatura zraka koji sadri odreenu koliinu vodene
pare (za neki pritisak zraka) padne ispod toke zasienja (kondenzacije). Temperatura
zasienja ovisna je o apsolutnoj koliini vodene pare u zraku i to tako da veoj koliini
pare odgovara via temperatura zasienja, pa zbog toga zrak vie temperature moe u
sebe primiti veu koliinu vlage. Ovo je razlog da se folije poznate kao parne brane
postavljaju na unutarnjoj, toplijoj strani krova (prostorije) jer e grijane prostorije moi
primiti veu koliinu vlage bez straha da e se kondenzacija pojaviti u prostoriji.
Istovremeno parna brana ima zadatak sprijeiti izlazak zraka iz prostorije u unutranjost
krovne konstrukcije ime se sprjeavaju toplinski gubici, ali i nagli prolaz vodene pare
u hladniji prostor iju kondenzaciju ne bi mogli sprijeiti ventiliranjem termoizolacije
zbog premale brzine strujanja zraka niti proputanjem kroz vanjsku paropropusnu
krovnu foliju koja ne moe propustiti velike koliine vodene pare u kratkom vremenu.
Vrlo je vana izvedba kvalitetne parne brane naroito kod raznih spojeva i proboja za
instalacije, privrenja unutranje oplate i slino, jer kod nepravilne izvedbe dolazi do
direktnog prodora vlage iz prostorije u unutranjost konstrukcije.
9

Ukoliko je parna brana ispravno postavljena vodena para e difuzijom prolaziti kroz
parnu branu (niti jedna parna brana ne zaustavlja prolaz vodene pare 100% nego
proputa odreene manje koliine vodene pare ija je dinamika prolaza kroz krovnu
konstrukciju takva da je suvremene paropropusne krovne folije postavljene na vanjskoj
strani krovne konstrukcije bez problema proputaju, a ventilirajui sloj ispod samog
pokrova odnosi izvan objekta prije nego doe do stvaranja kondenzacije).
Na taj se nain odvija izmjena vodene pare izmeu unutranjosti objekta i okoline bez
tetnih posljedica za krovnu konstrukciju, termoizolaciju i kvalitetu boravka.
3.4. ZATITA KROVNIH KONSTRUKCIJA
Ravne krovne konstrukcije se moraju zatiti od oborina s gornje strane, dok je s donje
strane neophodna zatita od difuzije pare iz unutarnjih prostorija, kako bi se izbjeglo
vlaenje krovne konstrukcije. Obloga krova se kod ravnih krovova sastoji od vieslojnih
brtvenih materijala od zavarenih bitumenskih, katranskih ili plastinih brtvenih traka. Ti
brtveni materijali moraju se zatiti od djelovanja UV-zraenja slojem ljunka.
Konstrukcija s donje strane mora imati blokadu pare ili difuzijski otvorenu blokadu
prolaza pare, u ovisnosti o tome radi li se o konstrukcijski hladnom ili toplom krovu.
Kod ventiliranog, takozvanog hladnog krova je termoizolirana, nosiva konstrukcija
razdvojena od omotaa krova zranim slojem. Kod nagnutih, ali i ravnih krovova zrak
moe ventilirati kroz taj sloj te transportirati vlagu, ali i toplinu iz krova u ljetnom
razdoblju. Rizik od graevinskih oteenja je kod ventiliranih konstrukcija znaajno
manji nego kod neventiliranih toplih krovova. Vlaga nastala uslijed toplinskih mostova
ili konstrukcijskih greaka ostaje u graevinskom elementu i trajno vodi ka stvaranju
plijesni. Alternativno rjeenje za ravni krov je da se kod reverzibilnog krova uz nosivu
konstrukciju nanose direktno dva sloja polimer-bitumenske ljepenke. Na to se zatim
postavlja vodootporna termoizolacija postojana na mraz, ije su ploe povezane
meusobno po principu pera i utora. Na te ploe jo se moe staviti ljunani zasip,
ploe za hodanje ili zeleni krov.


10

4. STARI MATERIJALI ZA POKROV GRAEVINA
4.1. OPENITO
Tijekom povijesti gradnje razvili su se razliiti tipovi, oblici i izvedbe krovova iz
odreenih klimatskih uvjeta i raspoloivih materijala za pokrivanje krovova. U
najranijoj povijesti ljudi su osigurali svoje nastambe jednostavnim pokrovom od slame
ili drveta. Kako se je tehnologija razvijala, ljudi su dolazili do novijih i kvalitetnijih
materijala za pokrov graevina koji je ovisio o klimatskom podruju i sirovinama koje
su se na tom podruju nalazile. Europsko graditeljstvo, a time i izgled naselja i
krajobraza, jo uvijek obiljeavaju krovovi razvijeni do sredine dvadesetoga stoljea.
Oblikuju ih ravne krovne plohe ili krovovi u nagibu. Materijal koji je koriten za pokrov
tih graevina je kriljevac, azbestcementne ploe, slama i trstika te indra.
4.2. KRILJEVAC
kriljevac je nastajao milijunima godina iz najfinijeg glinenog blata metamorfozom
gline i kriljca u uvjetima visoke temperature, tlaka i deformacije. Pri tome se formirala
i tipina struktura kriljevca uz prisutnost slojeva tinjca, to omoguuje dobru
postojanost na vremenske utjecaje, te je izuzetno otporan na kiseline i toplinu. Kao
graevinski materijal kriljevac se uz najmanju obradu i dodatni rad moe direktno
stavljati na krov, te se koristi ve preko 2000 godina . Postoje primjerice mnogobrojni
dokazi da su upravo stari Rimljani koristili kriljevac. U srednjem vijeku ovim
plemenitim materijalom pokrivali su se dvorci, zamci, crkve. kriljevac se dugo vrijeme
nije koristio za pokrov graevina, ali je u posljednjih 30 godina doivio snani zamah.
Posebnost kriljevca je u tome to savreno pae u tradicionalni dizajn s neformalnim
izgledom antiknog. U dananje vrijeme kod nas se koristi vie kao ukras koji se polae
na betonsku plou nego kao funkcionalni pokrov.
11


Sl. 6 kriljevac
4.2.1. VRSTE POKRIVANJA
Postoji vie razliitih naina kako se moe pokrivati krov kriljevcem. Najee se
ploe kalaju u debljinama po 5 do 8 mm, a rubovi se posebno oblikuju specijalnim
alatom u pravilne etverokutne i viekutne komade, ili u nepravilnije komade s uglatim
i zaobljenim rubovima. Konano oblikovane ploe koje nastaju nazivaju se ablone.
Prema nagibu krovnih ploha od 20 do 50 postoje tri vrste pokrova: prosti, gusti i kosi
pokrov te izdvojeni staronjemaki pokrov.
Kod prostog pokrova karakteristina je daana podloga koja mora biti prekrivena
ljepenkom. Na podlogu od ljepenke slau se ploe jedna do druge, s time da se s bone
strane gdje se dvije ploe dodiruju podmee traka krovne ljepenke.

12


Sl. 7 Prosti pokrov
Gusti pokrov naziva se jo i engleski pokrov. Gusti se pokrov radi od pravokutnih
ploa veliine 40 x 60 cm, a slau se na nain gustog pokrivanja. Svaka se ploa sa dva
avla pribije na srednju letvu, to titi ploe od podizanja uslijed udaraca vjetra.
Zavreci pri sljemenu izrauju se od posebno formiranih ploa, koje za 5 do 6 cm
nadvisuju liniju sljemena prema onoj strani koja je protivna smjeru vjetra.


Sl. 8 Gusti ili engleski pokrov

13

Kosi se pokrov radi na podlozi od letava pod kutom od 45. Poetni se red slae od
komada s peterokutnim licem tako da je pravokutni vrh peterokuta na gornjoj strani
reda. Daljnji se redovi pravilno slau od ploa kvadratinog lica tako da slaganje
poinje na onoj strani strehe koja je protivna smjeru vjetra. Jedan se gornji rub ploe
izravnava sa gornjim bridom pripadajue letve, na koju se ploa pribija sa dva
pocinana avla kroz unaprijed probijene prostrane rupice. Uz sljeme i zabate slae se
po jedan niz ploa horizontalno i vertikalno, a ne dijagonalno usmjerenim rubovima.


Sl. 9 Kosi pokrov





14

Za staronjemaki pokrov upotrebljavaju se vee ploe, ablone, obraene tako da im
je samo donja noga i prednja strana prsa donekle u pravcu. Te dvije strane zatvaraju
kut vei od 45, a manji od 90. Gornja glava i stranja strana lea obraene su u
liniji nepravilnog luka.

Sl.10 Grafiki prikaz pokosa ploe kod kriljevca
Njemaki propisi odreuju za tu vrstu pokrova najmanji nagib krovnih ploha 30.
Podloga pokrova mora biti od dasaka. Ploe se slau po zacrtanim linijama od strane
protivne vjetru tako, da su im prednji bridovi prsa okrenuti prema vjetru, jer te
bridove pokrivaju zaobljeni dijelovi lea slijedeih ploa. Zavretak pri sljemenu radi
se poslije slaganja zadnjih slojeva glavne krovne plohe.

Sl. 11 Dijelovi pokrivene krovne plohe i njezinih rubova
15

4.3. AZBESTCEMENTNE PLOE
Azbestcementne ploe kao pokrov koriste se od druge polovice 19. stoljea koje su
zbog praktinosti, male teine i visoke otpornosti na mraz i kiu neko vrijeme
dominirale krovovima u Europi. Kod nas je takve ploe prva proizvodila tvornica
cementa u Solinu. Tvornica je po imenu toga grada svoje nove proizvode nazvala
salonit-ploe. Ploe se proizvode od laboratorijski ispitanih smjesa cementa i azbestnih
vlakanaca tlaenjem pod visokim tlakom u kalupima. Azbest je mineralno vlakno koje
je u ranijim geolokim slojevima Zemlje nastalo pod visokim pritiskom i kristalizacijom
iz silikatnog kamenja. Glavne prednosti ovih ploa su to su vrste, lake, otporne prema
nepovoljnim vanjskim utjecajima, a lako se transportiraju i u pokrovu jednostavno
slau. Najvie se upotrebljavaju ploe u svijetlosivoj boji, ali ih jo ima u tamnosivoj,
smeoj, te crvenoj boji poput crijepa.


Sl. 12 Valovite ploe u razliitim bojama




16

4.3.1. RAVNE AZBESTCEMENTNE PLOE
Za pokrove od ravnih azbestcementnih ploa propisan je nagib krovnih ploha od 18 do
45. Proizvode se tri glavne vrste ovih ploa: ploe ablone, kvadratine ploe i
pravokutne ploe. Sljeme i greben kod ravnih pokrova od salonit ploa pokrivaju se
ljebnjacima.
Ploe ablone upotrebljavaju se kod dijagonalnih pokrova. Dimenzije ploa najee su
400 x 400 mm. Za podlogu se upotrebljavaju daske debljine najmanje 18 mm, a iroke
10 do 20 cm, ili letve presjeka 48 x 48 mm, na razmacima ovisnim o tome za koliko
donji rubovi gornjih ploa prihvaaju gornje rubove donjih ploa. Cjelokupni pokrov
sastoji se od vie vrsta ploa. Krov se poinje prekrivati ploama podlonicama. Povrh
podlonica slau se ploe poetnice, a nakon toga slijedi pravilan niz ablona. Na kraju,
pri sljemenu se pokrov zavrava ablonama kojima se odree gornji trokutni dio, te se
uz dobiveni rub takva ploa pribija pri sljemenu sa dva avla.


Sl. 13 Vrste ravnih azbestcementnih ploa


17

Dimenzije kvadratinih ploa su kao i kod ablona 400 x 400 mm. Podloga moe biti
od dasaka ili letava istih dimenzija kao kod ablona. Kvadratine se ploe slau na nain
da se gusto pokrivaju, tj. da se na svaku letvu privruje po jedan niz ploa, ali su tada
izmeu susjednih letava po dva, a nad samim letvama po tri reda ploa izmeu
susjednih letava po dva, a nad samim letvama po tri reda ploa.


Sl. 14 Pokrov od azbestcementnih kvadratinih ploa






18

Dimenzije pravokutnih ploa su 200 x 400 mm. Ploe se slau u nizovima s time da
svaku kvadratinu plou zamjenjuju dvije pravokutne.

Sl. 15 Pokrov od azbestcementnih pravokutnih ploa
4.3.2. VALOVITE PLOE
Proizvode se tlaenjem azbest-cementne mase u specijalno oblikovane kalupe pri emu
se dobivaju valovite ploe manjeg formata od ravnih ploa, koje s obzirom na odvodnju
kinice i meusobne prihvate svih etiriju rubova mnogo bolje zadovoljavaju nego
ravne ploe. Proizvodna je povrina salonit ploa 655 x 410, od koje je pokrovna
povrina 610 x 365 mm. Debljina ploe iznosi oko 6 mm. Lijevi rub ploe ima skraen
poetni val, na sredini je puni val, a na desnom je rubu samo poetak treeg vala.
Podloga za salonit ploe moe biti od letava presjeka 76 x 48 mm ili podloga od dasaka
debljine 24 mm. Slaganje ploa poinje s lijevog kraja strehe i zavrava na desnom
kraju, s time da to vrijedi za sve nizove i za obje strane dvostrenih dijelova krovova. Za
pokrove grebena proizvode se grebenjaci, dok za pokrivanje sljemena sljemenjaci.
Prema broju valova na ploi postoje vie tipova ploa: valoviti salonit profila 5, 6, 6a i
8. Ove ploe uglavnom se razlikuju po broju valova. Zajedniko kod ploa je to se
19

svaki profil proizvodi u pet standardnih duina ( od 500 do 2500 mm), ali ploe profila
5, koje su najue, proizvode se i u estoj, najveoj duini valovitog salonita (3500 mm).
Zajedniki su im visina, meusobni razmak valova i debljina ljuske, dvije stalne duine
uzdunih prijeklopa ploa i dva stalna razmaka podlonih gredica, ali su visina i
meusobni razmak valova profila 8 manji nego kod ostalih profila.
4.4. SLAMA I TRSTIKA
Slama i trstika su ekoloki prihvatljivi materijali koji spadaju u zapaljive pa ih
graevinski propisi zabranjuju, a samo u pojedinanim sluajevima toleriraju. Spadaju u
skupinu pokrova koja zadovoljavaju sve uvjete za strme krovove. Za pokrove od slame i
trske nai propisi odreuju nagib krovnih ploha od 45 do 80. Zbog toga su sve do
prolog stoljea te vrste pokrova upotrebljavane, veinom izvan gradova, ne samo za
skromnije i gospodarske, nego i za znaajnije zgrade.
4.4.1. SLAMA
U prolosti je slama bila materijal iz okolia koji je nakon etve bio dostupan. Tim
pokrovom su se jeftino prekrivale kue za stanovanje i tale. Ovi pokrovi imaju dobru
toplinsku zatitu i ljeti i zimi, te zatitu od atmosferskih prilika, meutim vrlo su
osjetljivi na vatru i moraju se kemijskim putem osposobiti za vatrootpornost.
Danas su pokrovi od slame dosta rijetki, te ih samo ima u nekim selima, npr. u
Meimurju, uglavnom na gospodarskim zgradama. Meutim, ti pokrovi od slame se
upotrebljavaju kao egzotini, te na nekim vilama.


Sl. 16 Slama kao pokrov
20


Osim slama od penice, koristi se i slama od rai koja se cijeni kao najbolja. U poljima
se odabiru plodnije povrine na kojima se sije i uzgaja ra specijalno za pokrove. Zrela
se ra anje srpom da bi bilo to manje lomova slame. Kada se odstrane klasi sa
snopova, snopovi se spremaju pod krov i postepeno se odnose na upotrebu.
Podloga za pokrov tradicionalno se radi od oguljenih motki promjera 4 do 5 cm, a
novija je upotreba gredica presjeka 48 x 48 mm. Meusobni je razmak motki ili gredica
25 do 35 cm.

Sl. 17 Prikaz podloge kod pokrivanja slamom
4.4.2. TRSKA
Tradicionalni pokrovi od trstike izvode se od prvoklasne posebno birane trske za tu
namjenu. Proces odabira trske za pokrivanje krovova provodi se tijekom berbe trske jer
je za ovu namjenu potrebno koristiti trsku koja je pogodna za izradu krovova - sitniju
trsku manjeg promjera. Danas je trstika uglavnom uvozni artikl, iz delte Dunava, koju jo
vrlo mali broj ljudi zna obraivati.
21


Sl. 18 Trska iz Dunava

Sam krov od trske izvodi se na standardnoj krovnoj konstrukciji koja treba biti tzv.
"poletvana" na razmak od cca. 50 cm s debljinom slame od 25 do 35 cm, s nekoliko
naina zavretaka, odnosno tzv. sljemena, ovisno o samoj konfiguraciji krova te elji
naruitelja.
Najpoeljniji nagib krovita za izradu krova od trske je 45 jer se time osigurava dobro
otjecanje svih padalina i viestruko se produljuje vijek trajanja krova, odnosno potreba
za njegovom obnovom. Prosjeni vijek trajanja krova od trske, uz redovito odravanje
odnosno obnovu svakih 20-ak godina, je preko 200 godina. Redovito odravanje krova
od trske ukljuuje obnovu i servis gornjeg sloja pokrova od trske ime krov dobiva
novu svjeinu i izgled.
Ne treba zanemariti injenicu kako ispod krova od trske nije potrebno stavljati nikakvu
toplinsko-zvunu izolaciju jer je on sam po sebi izvanredan izolator, to dodatno
umanjuje trokove izrade krova.


Sl. 19 Pokrivanje trskom
22

S gledita zdravog ivljenja krov od trske definitivno je najbolji izbor jer, osim to
prua izvanrednu toplinsko-zvunu izolaciju, ima prirodni fenomen da u trsku ne zalaze
nikakvi nametnici niti insekti, te ine ivot u potkrovlju najpoeljnijim dijelom kue.
Trska ima prirodno svojstvo zatite od tetnih zraenja, a i sama posjeduje pozitivno
zraenje u prostor oko sebe.
4.5. INDRA
indra je vrsta pokrova s tisuljetnom tradicijom. Predstavlja najstariji oblik pokrivaa
za krov. Ljudi su u pradavnim vremenima postavljali i slagali ravne kamene ploe jedne
do drugih ili djelomice jedne preko drugih po krovovima kako bi se po njima slijevala
voda i kako na taj nain ne bi dospjela u unutranjost objekta. Od prirodnog se kamena
kriljevca zbog njegovih dobrih osobina i dugotrajnosti i danas izrauje indra. Umjesto
kamenih ploa ponekad se je koristila i kora stabala. Ovakav oblik krovnog pokrivaa
koristila su indijska plemena u Sjevernoj Americi koja su preko ovakvih pokrovnih
elemenata postavljali kamene ploe koje bi cijelu konstrukciju dodatno uvrivale.
Daljnji korak u razvoju indre je peena glinena indra, koju su stari Rimljani nazivali
''scandula''. Glinene se ploe, odnosno glinena indra proizvodi i danas i mi je
poznajemo pod imenom biber crijep. Openito, indra se koristi na svim onim mjestima
na kojima se iz nekih razloga ne moe koristiti krovni crijep ili krovni kameni pokrov.
To su veinom izrazito strmi krovovi, krovovi crkava i slino. Postoji vie tipova indre:
bitumenska indra, indra od drva, kamena, te cementnih vlakana.
4.5.1. BITUMENSKA INDRA (TEGOLA)
Bitumenska indra sastoji se od staklenih vlakana na koje se s obje strane nanosi
bitumenski materijal. Gornji pokrovni sloj indre je prekriven mineralnim granulatom
koji se moe pronai u razliitim bojama.

23


Sl. 20 Bitumenska indra
Pogodna je za sve vrste krovova. Koristi se za krovove od samo nekoliko stupnjeva
nagiba pa do izuzetno strmih nagiba. Bitumenskom indrom je mogue prekrivati
povrine cijelih krovova, no najee se koristi za prekrivanje vrtnih kuica, manjih
krovova i sl. Na tritu postoje pokrovni elementi od indre koji se na ljetnim vruinama
na krovu sami meusobno lijepe i tako se uvruju. Uobiajeno nain uvrivanja
elemenata indre je avlima i ljepilom.
4.5.2. DRVENA INDRA
Drvena indra ima dugu tradiciju kao pokrovni materijal, ali i kao fasadna obloga za
vanjske zidove u zemljama Srednje i Sjeverne Europe, te u alpskim zemljama. Izrauje
se u razliitim irinama i duinama od hrasta, bukve, aria, smreke i cedra. Uobiajeni
formati su 8 x 10 cm, odnosno 10 x 25 cm. S obzirom na veliinu krova na cijelu
konstrukciju krova nekad se moe posloiti 4000, 6000 ili ak 12000 komada indri.


Sl. 21 Drvena indra
24

indra se dobiva na nain da se drveni komadi cijepaju, jer se tijekom cijepanja drvena masa
razdvaja du unutarnjih vlakana. Kad se drvo cijepa, ostaje trajnije i izdrljivije na vanjske
utjecaje, te vlakna ostaju sauvana. Kvaliteta drva pospjeuje se njegovim suenjem, a
elastinost drva omoguuje da kroz njega struji zrak i da je u stanju okolini predati vlagu.
Proizvodi se i rezana indra, koja se danas koristi za ureenje fasada dok se cijepana indra od
hrasta i aria postavlja na krov jer se do sada pokazala kao izvrstan krovni pokrov. to se tie
oblika, postoji velik izbor: od okrugle, ravne, jajolike, segmentne, otre pa sve do srcolikog
oblika. Drvena indra je izrazito ekoloki prihvatljiva no istovremeno i vrlo skupo rjeenje kad
je rije o proizvodnji i ugradnji.
4.5.3. KAMENA INDRA

Sl. 22 Kamena indra

Standardne dimenzije kamene indre su formata od 20 x 20. Postavlja se na drvenu
podlogu koja je debljine oko 24 mm, a prije toga se na podlogu postavljaju bitumenske
trake. Na dobro pripremljenu podlogu uvruju se elementi kamene indre.


25

4.5.4. INDRA OD CEMENTNIH VLAKANA
Cementna vlakna predstavljaju materijal sastavljen od vlaknastog materijala, cementa
izvrsne kakvoe, vode i dodataka. Glavno obiljeje im je da su otporne na vatru, tj. nisu
zapaljiv materijal. Vane karakteristike materijala su i postojanost na velike vruine,
nije podloan truljenju i/ili drugom prirodnom raspadanju, otporan na koroziju, vrlo je
elastian i posjeduje vrlo dobru vlanu vrstou.

Sl. 23 indra od cementnih vlakana
indra od cementnih vlakana proizvodi se u obliku krovnih ploa razliitih oblika, boja
i povrina. Spektar boja see od klasinih boja kao to su tamno smea i crvena pa sve
do kristalno bijele, svijetlo sive i tamno plave. Sama povrina elementa indre moe biti
ravna, strukturirana ili naborana.







26

5. NOVI MATERIJALI ZA POKROV GRAEVINA
5.1. CRIJEP
Crijep je materijal koji se koristi za pokrov graevina jo od vremena starih Rimljana
koji su donijeli crijep u srednju Europu. Za izradu crijepa koristili su mjeavinu gline i
ilovae. Poto crijep ima dugaku tradiciju proizvodnje s vremenom su razvijene
mnogobrojne vrste crijepa za krov. Osim to se noviji crijep razlikuje po obliku, velikih
razlika ima i u nainu proizvodnje, formiranju lijeba, u boji. Crijep bez ljebova
predstavlja klasinu varijantu proizvodnje. Crijep moe biti sa ili bez lijeba. Boja se
stvara prilikom peenja. U proizvodnom procesu moe nastati crijep u prirodnoj boji,
obojeni crijep ili crijep s glazurom.
Crijep je izdrao sve promjene tijekom vremena i opstao kao osnovni pokrov za veinu
kua. Osim prirodne ljepote, nove tehnologije su omoguile da se materijali poput gline
prilagode novim zahtjevima korisnika, ne samo kao funkcionalna zatita od vremena,
ve i kao estetski ukras pete fasade objekta. Prema vrsti materijala iz kojeg je izgraen
crijep se dijeli na betonski i glineni crijep.

5.1.1. BETONSKI CRIJEP
Betonski crijep prisutan je na krovovima ve due od 150 godina, koji je uz glineni
najvie koritena vrsta krovnog pokrova u ovom podneblju. Sastoji se od cementa,
kvarcnog pijeska, vode i pigmenta u obliku boje. Te se komponente mijeaju u
odreenom omjeru, po odreenoj recepturi koju svaki proizvoa ima, s malim
vodocementnim omjerom, tako da se dobije polusuha mjeavina. Polusuha mjeavina
se oblikuje na kalupima koji su raznih oblika. Takav svjei crijep se stavlja u suaru,
gdje se provodi ubrzano dozrijevanje pod povienom temperaturom i velikom
relativnom vlanosti zraka. Ovrsnuli crijep odvaja se u kalupe, te se pakira i odvozi na
skladite. Mogue su razne zavrne obrade povrine crijepa, npr. moe se nanijeti
akrilna boja u odreenim eljenim tonovima crvena, smea, zelena, crna, siva, plava.
Pored standardne crvene boje tu je i opcija sa zagasitim i sjajnim povrinama.
27



Sl. 24 Betonski crijep
Svojstva betonskog crijepa mijenjaju se ovisno o vanjskim utjecajima, npr. u sluaju
obilnih kia javlja se odreena zasienost crijepa vodom, ali i pri potpunoj zasienosti
vodom, on ne bi smio proputati vodu u unutranjost objekta. to se tie otpornosti na
mraz, dakle smrzavanja, betonski crijep zbog svoje strukture upija odreenu koliinu
vode koja se u zimskom razdoblju moe smrznuti te izazvati oteenja na crijepu u vidu
ljutenja i pucanja.
To se moe izbjei isuivanjem crijepa. Sa svoje gornje strane on se isuuje prirodnim
putem djelovanjem sunca i vjetra, a s donje strane pravilnom izvedbom ventilacije
(odzraivanja) koja podrazumijeva mogunost ulaza zraka na okapnici kod lijeba,
njegovo prirodno uzlazno nesmetano kretanje, te izlaz pri vrhu krovne plohe. Ako je
potkrovni prostor namijenjen boravku ljudi, ventiliranje se mora predvidjeti u prostoru
izmeu pokrova i hidroizolacije.
5.1.2. GLINENI CRIJEP
Glineni crijep koristi se stoljeima i proizvodi se od kvalitetne prirodne gline koja kroz
vlastite kapilarne pore prihvaa i relativno brzo isputa vlagu. Crijep predstavlja
prirodni materijal, koji stvara optimalnu klimu za stanovanje, ima dug ivotni vijek i
otporan je na utjecaje iz okolia, pogodan je za razliite sanacije i popravke, te je
ekonomian. Brzo se i jednostavno postavlja, lako se ree i ne puca i ima veliku
vrstou.
28


Sl. 25 Glineni crijep

5.1.2.1. BIBER CRIJEP
Predstavlja ravni model crijepa koji se savreno uklapa u gradskim i seoskim
okolinama. Prikladan je za pokrivanje zaobljenih krovnih oblika i stilskih detalja te
najzahtjevnijih krovova.


Sl. 26 Biber crijep za tornjeve i crkveni biber crijep
Klasini oblik biber crijepa je krunog oblika. Ostali poznati oblici su biber ravnog
oblika, ovalnog oblika, plemenite povrine s prstenastim utorom ravnog oblika,
plemenite povrine s prstenastim utorom ovalnog oblika, biber esterokutnog oblika i
gotik biber. Propisana mu je proizvodna duina 380 mm, a irina 180 mm, s
29

tolerancijom od 9 u duini i 4 mm u irini. Debljina mora biti oko 14 mm. Povrina
crijepa moe biti glatka ili uzduno brazdana, dok struktura i boja crijepa moraju biti
jednoline. U crijepu ne smije biti zrna ivog vapna, jer bi moglo doi do ljuskanja, a ni
topljivih soli koje bi izazivale poveano cvjetanje povrina.

5.1.2.2. VUENI UTORENI CRIJEP

Tipina osobnost ovoga crijepa temelji se na njegovim dvostrukim simetrinim utorima
blagih zaobljenih oblika. Ti dvostruki utori jame posebno dobro odvoenje vode. Velik
eoni pomak omoguava jednostavno i brzo polaganje, te nudi ak i pri sanacijama
veliku fleksibilnost bez rezanja, a time i bolji estetski dojam.
Vueni utoreni crijep je ravni crijep s jednostavnim bonim utorom. Proizvodi se na
nain da se glinena masa protiskuje kroz elini kalup kroz kojeg se masa vue uz
automatsko rezanje komada odreenih dimenzija. Ova vrsta crijepa moe se dobiti na
tritu u razliitim oblicima. Crijep je irok 200 mm, visok 400 mm i tei oko 2,7 kg.



Sl. 27 Utoreni biber crijep

Tradicionalni, bono utoreni vueni crijep s dva simetrina uzduna lijeba na povrini
predstavlja utoreni biber crijep krunog oblika. Na donjoj strani se nalaze ljebovi za
bolje provjetravanje kao i uplje komore na duini pokrivanja.



30

5.1.2.3. TLAENI UTORENI CRIJEP
Crijep posjeduje dvostruko bono lijebljenje koje osigurava vie sigurnosti, a koristi se
za sanaciju starih krovova, ali izvanredno odgovara i betonskim novogradnjama.


Sl. 28 Tlaeni utoreni crijep
Proizvodi se na nain da se glinena masa tlai u elinim kalupima iz kojih se
dobivaju formirani crjepovi. Nakon suenja od 5 10 dana peku se na temperaturi od
900 C. Crijep je vodonepropustan, otporan na smrzavanje i udovoljava svim
zahtjevima iz standarda. Prirodno je crvene boje, no dodavanjem glinene smjese za
bojenje moe biti i u nekoj drugoj boji.
5.2. LIM
Pokrov od lima donedavno se smatrao optimalnim za prekrivanje objekta sekundarne
namjene, hale, skladita, te zgrade koje se ne koriste za stanovanje ljudi i njihovo
boravljenje. U dananje vrijeme pokrov od lima postaje sve traeniji zbog sve veeg
izbora u vrsti lima kojim se pokriva. Lim se najee koristi u podrujima koja su
karakteristina po dugim i snjenim zimama, prvenstveno u hladnim predjelima bez
uma u kojima nema mogunosti upotrebe drvenog materijala. Koristi se i u krajevima
gdje je jaki i esti vjetar. Proizvoai lima nude velik izbor boja, od svjetlijih do
tamnijih nijansi, u zemljanim ili klasinim tonovima. Najvie se upotrebljava pocinani
elini lim, rjee cinani lim, jo rjee bakreni i olovni lim, dok elini lim bez prevlake
31

ili zatite protiv korozije ne dolazi u obzir. Metalna industrija od ravnih limenih ploa
proizvodi posebno oblikovane komade s kojima se pokrivaju krovovi kao to su
valovite limene ploe, rebraste limene ploe, lim u obliku crijepa, samouklapajui
krovni lim.
5.2.1. VALOVITE LIMENE PLOE
Najvie se koriste ploe od pocinanog elinog lima koji moe biti od samog elinog
(crnog) lima i od cinanog lima. Zbog svojih valova koje imaju ploe, podloga mora biti
napravljena od drvenih ili profiliranih elinih gredica paralelno sa strehom. Za pokrove
od valovitih ploa propisan je nagib krovnih ploha od 12 do 35.

Sl. 29 Valovita limena ploa
5.2.2. REBRASTE LIMENE PLOE
Rebraste limene ploe dobivaju se na nain da se kod ravnih ploa pocinanog elinog
lima tvorniki izrauju rebraste limene ploe, na kojima su uglato formirane izboine ili
rebra. Pravilno rasporeena rebra ili izboine meu ravnim dijelovima ploe, u prvom
redu ukruuju plou to ju ini izuzetno izdrljivom pri velikim optereenjima, a zatim
joj daju i bolji estetski izgled.

Sl. 30 Rebraste limene ploe
32

Ploe se najvie proizvode od pocinanog elinog i aluminijskog lima u etiri razliita
tipa koja se razlikuju po visini i meusobnom razmaku rebra. Najvea proizvodna
duina ploa je 15 m. Debljina lima u kojima se proizvode ploe su 0.6, 0.7, 0.8 i 1 mm.
Ploe se izrauju neobojene, obojene i plastificirane, tj. s tankim zatitnim slojem od
plastine mase. Izvrstan su izbor za pokrivanje objekata, a posebno su pogodni za
pokrivanje industrijskih hala, gdje i nalaze najeu primjenu.
5.2.3. LIM U OBLIKU CRIJEPA
Smatra se odlinim za pokrivanje svih vrsta graevinskih objekata, od malih montanih
kua, spremita, vikendica, obiteljskih kua, pa do velikih stambenih i poslovnih
objekata.

Sl. 31 Lim u obliku crijepa
Prilagodljivost krovnog lima kod pokrivanja omoguuje njegovu uporabu na svim
oblicima krovova. Dobrom pripremom krovne konstrukcije i ugradnjom izolacije,
postie se i odlina zvuna izolacija. Lim ove vrste moe se nabaviti u razliitim bojama
od crvene, srednje plave, tamno zelene, cigla crvene, smee, sivo bijele, crne pa sve do
srebrne boje.


33

5.2.4. SAMOUKLAPAJUI KROVNI LIM
Samouklapajui krovni lim je proizvod izvrsnih karakteristika, univerzalne
primjenjivosti i izvrsnog izgleda. Osim to je relativno jeftin u odnosu na druge
pokrove, te se brzo i lagano postavlja, ima mogunost primjene kod velikog broja
razliitih krovnih konstrukcija. Montaa samouklapajueg krovnog lima moe se izvesti
jednoslojno, dvoslojno ili u kombinaciji s rebrastim limenim ploama. Najnoviji je
proizvod koji je svoju odlinu reputaciju stekao irom Europe. Zbog svojih izvrsnih
karakteristika i univerzalnosti u primjeni, ali prije svega zbog svog izvrsnog izgleda,
vrlo brzo e postati standard u naoj zemlji. Samouklapajui krovni lim izuzetan je
proizvod koji kombinira jednostavnu arhitekturu klasinih krovova sa modernim
dizajnom, jednostavnom primjenom, i superiornom tehnologijom.
5.3. KROVNA FOLIJA
Krovne folije tite objekt u sluaju oteenja primarnog pokrova, ali preuzimaju i
odreene vane funkcije u svakodnevnoj i redovitoj eksploataciji objekta. Danas je
ovisno o nainu gradnje i vrsti pokrova graevinu mogue i dodatno zatititi od prodora
vode pomou tzv. sekundarnog krova koji se postavlja neposredno ispod glavnog
pokrova. Tada govorimo najee o krovnim folijama. Danas u Europi gotovo 3 od 4
krova imaju sekundarni krov u obliku neke od krovnih folija. Dio tih rjeenja i dalje se
odnosi na klasine bitumenske proizvode (krovne ljepenke) koje su sve vie
supstituirane od strane novih paropropusnih, ali i paronepropusnih materijala.
5.3.1. ULOGA KROVNIH FOLIJA
Osnovna uloga krovne folije je svakako dodatna zatita objekta od prodora vode putem
kie ili sitnog snijega. Zatitna uloga krovne folije oituje se i u zatiti od ulaska pijeska,
praine i ostalih disperzija koje se mogu nai u zraku, a u stanju su proi kroz sitne
otvore na spojevima elemenata pokrova, ali i kroz velike otvore kakvi mogu nastati
uslijed vremenskih neprilika i oteenja primarnog pokrova. Posebnu zatitnu ulogu
krovna folija ima kod malih nagiba (ispod 20) kada u nekim sluajevima moe doi i
do povratnih strujanja vode.
34

Krovne folije nude i zatitu od vjetropropusnosti jer spreavaju ulazak zraka u prostor
termoizolacije ime se znaajno smanjuju svojstva termoizolacije. Zatitu od
vjetropropusnosti mogue je poveati i lijepljenjem folija na mjestima preklopa to je
mogue izvesti samoljepljivim spojnim trakama, ali i folijama koje na sebi imaju
ugraen samoljepljivi preklopni sloj. Time se smanjuje i pogonska sila za prodor
vanjskog medija u podruje izmeu i ispod crjepova ime se ostvaruje dodatna
sigurnost.
5.3.2. ODREIVANJE KVALITETE I ODABIR KROVNIH FOLIJA
Prema mogunosti primjene krovne folije moemo podijeliti na:
a) Paropropusne folije za polaganje na daanu oplatu
b) Paropropusne folije za polaganje na termoizolaciju
c) Paronepropusne folije
d) Bitumenske za postavljanje na daanu oplatu
e) Polietilenske folije



Sl. 32 Paropropusna folija

Kvaliteta krovne folije izraava se Sd-om i to znai ako je Sd = 0,02 krovna folija
predstavlja isti otpor difuziji vodene pare kao i zrani sloj debljine 2 cm.
WDD vrijednost pokazuje koliko grama vodene pare proe kroz foliju u 24 sata. Ove
vrijednosti dostiu danas vrijednosti do 1700 (g/mx24h).
Statika vodonepropusnost pokazuje koliko je krovna folija nepropusna za vodu
izraenu kroz statiki pritisak koji folija moe izdrati bez pojavljivanja tri vodene kapi
35

s druge strane folije. Za najbolje paropropusne krovne folije ova vrijednost dostie 3000
- 4000 mm.
Uzduna i poprena vrstoa oznaavaju vrstou krovne folije na vlak u uzdunom i
poprenom smjeru. Folija mora izdrati sve sile koje nastaju prilikom postavljanja, loih
vremenskih prilika prije pokrivanja i razlike pritisaka u eksploataciji (pogotovo ukoliko
uslijed jakog vjetra doe do oteenja primarnog pokrova). Najvee vrijednosti koje
postiu dananje vrhunske folije dostiu vrijednosti do 500 N/cm, dok se vrijednosti od
250 N/cm smatraju dobrima.
Vrijednost sile paranja avlom (N) daje nam silu na foliju koju je potrebno uloiti da na
mjestu probijanja avlom doe do paranja folije. Vrijednosti su vane zbog optereenja
koju folija preuzima prije pokrivanja primarnim pokrovom.
Sve krovne folije izloene su sunevom zraenju prije polaganja primarnog pokrova.
Zbog tetnog djelovanja UV zraenja potrebno je krov pokriti prije nego doe do
trajnog oteenja krovne folije. Ovaj kriterij daje duljinu trajanja (u mjesecima ili
tjednima) izloenosti folije direktnom sunevom zraenju prije nego se pojave trajna
oteenja materijala. Vrijednosti se kreu najee od 1 do 4 mjeseca. Krovne folije
danas odgovaraju zahtjevu za primjenu u temperaturnom podruju od 40 do + 85 C.







36

5.4. ZELENI KROVOVI
5.4.1. POVIJEST ZELENOG KROVA
Zeleni pokrovi poznati su od davnina i danas opet doivljavaju svoj novi procvat. Prvi
zeleni pokrov spominje se u doba starih civilizacija Rimskog Carstva, pa i dalje.
Najpoznatiji od tih pokrova su Semiramidini visei vrtovi u Babilonu koji se svrstavaju
u sedam svjetskih uda.

Sl. 33 Semiramidini visei vrtovi
U srednjem vijeku nisu se gradili takvi pokrovi, dok se u renesansi pojavljuju na vilama
plemstva. U vedskoj i Norvekoj mogu se nai takvi pokrovi na pastirskim kolibama,
koji su nastali zbog klimatskih prilika hladnog i vlanog sjevera Europe i odgovarajueg
biljnog materijala. Danas zeleni krov predstavlja najmoderniji element u graevinarstvu,
te je znaajan u smislu gospodarenja prostorom, odrivog razvoja i dobrog osjeanja
stanara. Najvie se upotrebljava kod ravnih krovova, a Njemaka prikazuje dobar
primjer jer je 10% svih ravnih krovova zeleno.


37

5.4.2. VRSTE ZELENIH KROVOVA
Uobiajena podjela takvih pokrova je u odnosu na zahtjevnost slojeva, projektiranost
biljnog sloja i prema zahtjevnosti odravanja. Prema zahtjevnosti dijele se na
ekstenzivne (nisko zahtjevne) i intenzivne (zahtjevne) zelene krovove.
Ekstenzivni su krovovi manjih debljina, ogranienog izbora za biljni sloj, ali i zahtjevi
za odravanjem su minimalni. Koritenje takvih krovova je ogranieno, ali osim toga
zadravaju sve tehnike prednosti koje vrijede za zeleni krov.



Sl. 34 Primjer intenzivnog zelenog krova

Takvi krovovi najpopularniji su u Njemakoj, Austriji i Sloveniji. Biljke koje se
preporuaju za zelene krovove u Sloveniji, a i za Hrvatsku su sedumi. Sedumi su vrlo
otporni na Sunce, vjetar, suu i ostale vremenske neprilike. To su biljke trajnice s
ljepotom cvijea i otpornou krova. Trebaju samo 8 cm biljnog supstrata, to je statiki
i financijski vrlo povoljno. Odrasle biljke ne trebaju se zalijevati, ali se za vrijeme sue
preporua zbog estetskih razloga.
38



Sl. 35 Razliite vrste seduma

Intenzivni krovovi kao pravi krovni vrtovi pruaju iroku mogunost koritenja, ali
postavljaju vee zahtjeve, kako kod ugradnje, tako i kod odravanja. Smatraju se oni
krovovi koji izgledaju kao parkovi i sadre drvee, grmlje i travu. Zahtijevaju
odravanje kao i parkovi posaeni na zemlji: drvee i grmlje treba obrezivati, kositi
travu, dodavati gnojivo i navodnjavati za vrijeme sue. Ovaj oblik krova vrlo je
popularan u sjevernoj Italiji.

to se tie projektiranja mogunosti su neograniene. Moe se izgraditi najjednostavnija
zelena povrina ili krovni vrt u punom smislu rijei. Potrebna je kosina od 0,5.
Openito, nagib zelenih krovova ne bi smio biti vei od 40 zbog erozije i ouvanja
kompaktnosti zelene mase. Postoje tehnologije gradnje i na veim kosinama, ali su one
zahtjevnije i ekonomski skuplje. Ovisno o statici objekta, treba paziti i na teinu zelenog
krova. Postoje krovovi u ijoj izvedbi sloj zemlje dosee debljinu od ak pola metra do
onih s vrlo tankim slojem zemlje. Postoji mogunost stavljanja ljunka ili bala od slame
iz kojih s vremenom krene vegetacija. Prvo se razmnoavaju gljive, a zatim itarice iz
zaostalih sjemenki u balama. Slama s vremenom istrune pa organski materijal koji
ostane slui kao izolator.



39

5.4.3. OSNOVNE KARAKTERISTIKE

Zeleni krov karakterizira dobra zatita hidroizolacije od UV zraenja, velikih
temperaturnih razlika i mehanikih oteenja. Ispod ozelenjenog krova, hidroizolacija se
nalazi u podruju ujednaene temperature, te smanjenog prodiranja UV zraka to
doprinosi sporijem unitavanju hidroizolacije, tj. mogunosti da hidroizolacija procuri.
Zeleni pokrov titi od nepovoljnih mehanikih utjecaja, vjetra, vandalizma i posljedica
nekontroliranog vatrometa.
Za graevine koje se nalaze u podruju jakih izvora buke kao to su zrane luke,
tvornice, diskoteke preporuuje se da imaju zeleni krov. On na tim graevinama slui
kao izolator buke tako da smanjuje refleksiju zranog zvuka od krovne povrine, te
smanjuje prijenos zvuka u prostor neposredno ispod krova.
Naknadno ozelenjivanje titi postojeu toplinsku izolaciju i istodobno pridonosi da se
sauvaju projektirane, zakonom propisane toplinske vrijednosti. Krovni vrtovi s
uinkom toplinske izolacije aktivni su imbenici u procesu smanjenja nepovoljnih
utjecaja na globalne klimatske promjene i utede energije. Ljeti zeleni krov odrava
niu ugodnu temperaturu i smanjuje potronju zimi, odnosno zimi sprjeava gubitak
topline, a ljeti osvjeuje stambeni prostor.
Na krovnim povrinama mogue je ostvariti raznolikost korisnih sadraja. Ako statika
i financijska konstrukcija omoguuju, na krovu je mogue formirati prostore za sport i
rekreaciju, umjetna jezera ili bazene za plivanje.
U gradovima krovovi upijaju ugljini dioksid i smanjuju stakleniki efekt. Upijaju kiu
s krovova i smanjuju pritisak s odvodnih sustava te pridonose odravanju
bioraznolikosti omoguujui pticama i kukcima lake preivljavanje u okoliu koji je
ovjek radikalno izmijenio.




40

5.5. LEXAN PLOE
Leksan ploa je trgovaki naziv za polikarbonatne ploe koje su proizvedene od
polikarbonata. Lexan polikarbonat je plastomer poznat po vrlo velikoj otpornosti na
udarce, izvrsnoj optikoj prozirnosti i izuzetnim protupoarnim svojstvima. Ta
jedinstvena svojstva, uz pojaanu UV zatitu i izolacijsku vieslojnu izvedbu, ine
Lexan ploe idealnim za prekrivanje razliitih povrina u domainstvima, sportskim,
rekreacijskim i industrijskim objektima. Ploe se distribuiraju u dimenziji 2100 x 6000
mm. Standardne debljine ploa su 4.5 mm, 6 mm, 8 mm, 10 mm, 16 mm i 20 mm, te
kao fasadni i krovni paneli i do 40 mm. Boje u kojima ih moemo nai su bezbojna,
kristal, opal i bronza.
5.5.1. SVOJSTVA I PRIMJENA LEXAN PLOA
Zajedniko svojstvo svih Lexan ploa je to su vrlo otporne na udarce, imaju izvrsnu
optiku prozirnost i izuzetna protupoarna svojstva. Osim tih glavnih karakteristika
ploe imaju i neke druge dobre strane. To su poseban premaz sa unutarnje strane koji
djeluje protiv stvaranja kapljica vode bez smanjivanja propusnosti svijetla, nanesene
bijele pruge s jedne unutarnje strane koje imaju dekorativnu ulogu i u znatnoj mjeri
smanjuju intenzitet sunanih zraka, obostrani premaz za zatitu od UV-zraka, poseban
reflektirajui sloj s jedne unutarnje strane koji smanjuje nakupljanje topline, a velika
propusnost svijetla ostaje nepromijenjena, brojne komore mirnog zraka izvrsnih
termoizolacijsih svojstava, velike vrstoe i odline otpornosti na atmosferilije.
Lexan ploe su vieslojne ploe koje slue za ostakljivanje i natkrivanje krovova i
prozora industrijskih graevina, komercijalnih rasadnika i staklenika, staklenih verandi,
krovova bazena, zimskih vrtova, nadstrenica, krovova potroakih centara i
benzinskih stanica, eljeznikih i autobusnih kolodvora, stajalita u javnom prijevozu,
te natkrivanje sportskih dvorana.
41



Sl. 36 Nadstrenica i autobusna stanica prekrivene lexan ploama

5.5.2. PODJELA LEXAN PLOA

Prema izgledu, boji i primjeni lexan ploe se dijele na valovite, saaste i pune ploe.
Valovite ploe primjenjuju se za izradu plastenika, za pokrivanje krovnih povrina i
fasada u obliku potpune prekrivenosti ili u kombinaciji sa azbestno-cementnim ili
aluminijskim ploama u vidu svjetlosnih traka. Boje u kojima se proizvode su: prozirno-
bezbojna, prozirno-uta, prozirno-plava, prozirno-zelena i smea. Koriste se za
pokrivanje staklenika, sekundarno pokrivanje, za pokrivanje zimskih vrtova, pjeakih
staza, bazena.


Sl. 37 Valovita lexan ploa



42

Saaste ploe idealne su za iroki spektar primjene kao to su krovovi, nastrenice,
pregradni zidovi, terase, bazeni, reklame, muzeji, sportski stadioni. Prednost ovih ploa
je to su samoperive, imaju infracrveni blokator, obostranu UV zatitu, malu teinu i
vrstoa, termiku izolaciju i mogunost savijanja na hladno.


Sl. 38 Saaste ploe

Pune ploe idealne su za sigurnosna ostakljivanja u arhitekturi, za ostakljivanje voznog
parka, terasa, nadstrenica, aerodroma, eljeznikih stanica. Prednost im je to imaju
visoku propustljivost svijetlosti, malu teinu, visoku otpornost na udar, otpornost na
habanje, starenje, utjecaj kemikalija, visoku protupoarnu zatitu, mogunost savijanja
na hladno, zatitu od infracrvenog zraenja.



Sl. 39 Puna lexan ploa
43

6. ZAKLJUAK
Cilj ovog rada je bio dati pregled materijala koji se koristi u graevinarstvu za pokrov
graevina. Da bi mogli pokrovni materijal ugraditi trebamo imati krovnu konstrukciju
koja ovisi o vrsti pokrova koja moe biti drvena ili elina. to je krovna konstrukcija
bolje zatiena od oborina s gornje strane i difuzije pare iz unutarnjih prostorija funkcija
krova e biti dugotrajnija. Pokrov predstavlja vidljivi dio graevine to daje konani
arhitektonski izgled. Materijali koji se koriste za pokrov ovise o klimatskim prilikama,
te vrsti i namjeni graevine. Tijekom povijesti gradnje razvijeni su razliiti materijali za
pokrov. U stare materijale se ubraja kriljevac, azbestcementne ploe, slama, trstika i
indra. Ubrzani razvoj krajem 20. st. rezultirao je velikim promjenama u nainu gradnje
zahvaljujui tehnologijama koje su ponudile nove materijale. Novi su materijali crijep,
lim, krovna folija, razliite biljke koje se koriste za zelene krovove i lexan ploe. Novi
materijali za pokrov graevina otvorili su put novim konstruktivnim mogunostima.












44

7. SAETAK
Autor: Nikolina Gregurovi
Naslov: Materijali za pokrov graevina
Krovna konstrukcija predstavlja nosivi dio graevine koja mora nositi vlastiti teinu,
teinu materijala s kojim je krov prekriven, snijeg i ljude koji rade ili se zadravaju na
krovu i vremenske nepogode kao to su udari vjetra.
Pokrov je vidljivi dio graevine i u prvoj fazi projektiranja odluuje se s kojim e
materijalom krovna konstrukcija biti pokrivena. Prema starosti materijal za pokrov
graevina dijeli se na stari i novi materijal.
U stare materijale ubrajamo: kriljevac, azbestcementne ploe, slamu, trstiku i indru. U
nove materijale ubrajamo: crijep, krovnu foliju, lexan ploe i zelene krovove.
Krovna oprema je dio krovita koji najee predstavlja nevidljivi dio pokrova, ali bez
te opreme krov gubi svoju funkcionalnost.










45

LITERATURA
1. Peuli, . (1986): Konstruktivni elementi zgrada, Drugi dio, Tehnika knjiga, Zagreb
2. asopis: Graenje & opremanje, Struni asopis, broj 22, studeni 2009., Godina 3
3. asopis: Graenje & opremanje, Struni asopis, broj 23, travanj 2010., Godina 4
INTERNET:
1. http://www.gradimo.hr
http://www.gradimo.hr/Krovne-folije-/hr-HR/11823.aspx
http://www.gradimo.hr/Tehnike-ucvrscivanja-krova/hr-HR/7312.aspx
http://www.gradimo.hr/Izolacija-krova---Izolacija-kosih-
krovova/hrHR/7313.aspx
http://www.gradimo.hr/Sindra/hr-HR/2151.aspx
http://www.gradimo.hr/Krovista/hr-HR/11318.aspx
http://www.gradimo.hr/Ostale-vrste-pokrova/hr-HR/8981.aspx
http://www.gradimo.hr/MATERIJALI/hr-HR/g1396.aspx
http://www.gradimo.hr/Slama-kao-gradevni-materijal/hr-HR/22222.aspx
http://www.gradimo.hr/Sto-cini-jedan-krov/hr-HR/20901.aspx
DATUM SKIDANJA SADRAJA: 20. 5. 2011
2. http://www.savic.nadlanu.com
http://www.savic.nadlanu.com/internal/3076/3469/krovni-pokrivaci.html
DATUM SKIDANJA SADRAJA: 22. 5. 2011
46


3. http://www.gradri.hr
http://www.gradri.hr/adminmax/files/class/KROVNI%20POKROVI.pdf
DATUM SKIDANJA SADRAJA: 27. 5. 2011
4. http://www.exco.hr
http://www.exco.hr/eaadmin/catpics/J28_1_E_1.pdf
DATUM SKIDANJA SADRAJA: 28. 5. 2011
5. http://www.uredidom.com
http://www.uredidom.com/PODRU%C4%8CJA/GRADNJAdetalji/tabid/86/Iteta
ils/Default.aspx
DATUM SKIDANJA SADRAJA: 3. 6. 2011
6. http://translate.google.hr
http://translate.google.hr/translate?hl=hr&langpair=en|hr&u=http://www.osha.gov/Osh
Doc/data_AsbestosFacts/asbestos-factsheet.pdf
DATUM SKIDANJA SADRAJA: 4. 6. 2011
7. http://www.svijet-trske.hr
http://www.svijet-trske.hr/krov_od_trske.htm
http://www.svijet-trske.hr/izrada_krova_od_trske.htm
DATUM SKIDANJA SADRAJA: 5. 6. 2011


47

8. http://www2.hgk.hr
http://www2.hgk.hr/znakovi/kvaliteta/glineni_crijep.asp
DATUM SKIDANJA SADRAJA: 10. 6. 2011
9. http://www.creaton.de/hr/
http://www.creaton.de/ hr/proizvodi/krov/biber/klassik-333-komm2/okrugli-oblik/
DATUM SKIDANJA SADRAJA: 10. 6. 2011
10. http://www.termag.hr/
http://www.termag.hr/ProductDetails/414/pg/65/ct/GotoviLimarskiProizvodi/lan
g/HR/Samouklapajuci-krovni-i-fasadni-lim.wshtml#empty
DATUM SKIDANJA SADRAJA: 11. 6. 2011