Está en la página 1de 284

Enriquecimiento y Bienestar

de Mamferos en Cautiverio
manual para centro
y sur amrica
Por Halit Khoshen, MSc.
Primera Edicin (2013)
Halit Khoshen
P.O.Box 0819-09791
Panam, Repblica de Panam
halit.khoshen@gmail.com
Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos
en Cautiverio
Manual para Centro y Sur Amrica
(Primera Edicin)
:
Ests libre de compartir (copiar, distribuir y comunicar
pblicamente) el contenido por Halit Khoshen bajo las
siguientes condiciones:
Reconocimiento: el licenciador permite copiar,
distribuir y comunicar pblicamente la obra. A cambio,
hay que reconocer y citar al autor.
No comercial: esta obra no puede ser utilizada con
fnalidades comerciales - a menos que se obtenga el
permiso del licenciador.
Compartir bajo la misma licencia: el licenciador le
permite distribuir obras derivadas slo bajo una
licencia idntica a la que regula su obra.
Copyright :
Fotos y documentos de instituciones fueron
reproducidos con permiso de sus autores, y son
copyright de sus respectivos autores. La
reproduccin de ese material puede realizarse
solamente con permiso de los respectivos autores.
Foto de portada por Halit Khoshen: pintura por los monos
cariblancas, Parque Municipal Summit, Panam
Formulario de ejemplo para hierbas y especias:
Nasua narica Gorda Flaca Juliana Cindy
Organo X X
Salvia
Menta
Catoniza
Hinojo
Basilio
Jengibre
Chile en polvo
Curry
Eneldo
Lavanda
Estragn
Canela
All Spice
Mejorana
Romero
Cilantro
5 Chinese spice
Cebollina
Calvos de olor
Cscara de limn
molida
Paprika
Nuez moscada
molida
Especia de cebolla
Citronella
Especia de pastel
de manzana
Especia de pastel
de calabaza
Especia de ajo
Cmo llenar los cuadros:
Puntajes 1-3: cuadro negro
Puntajes 4-5: con una X centrada
Enriquecimiento de especias no evaluadas / realizadas: dejar en blanco
En la columna de arriba: el nombre personal de los miembros de la especie
Contenido
Fauna Silvestre en Cautiverio mailing list IV
Contribuciones para la Segunda Edicin V
Dedicaciones IX
Agradecimientos X
Captulo 1 Introduccin - lo Bsico 2
Captulo 2 Bienestar y Derechos 4
2.1 Sentimientos 5
2.2 Derechos Animales y Bienestar Animal 7
2.3 Necesidades de los Animales 9
2.4 Midiendo el Bienestar Animal en Cautiverio 14
Captulo 3 Enriquecimiento - Qu Es? 21
3.1 Visin - Qu es Enriquecimiento? 22
3.2 Por Qu es Importante el Enriquecimiento? 23
3.3 Tipos de Enriquecimientos 24
3.3.1 Diseo y mobiliario de los recintos (el hbitat fsico) 25
3.3.2 Enriquecimiento alimenticio 27
3.3.3 Enriquecimiento sensorial 35
3.3.4 Enriquecimiento motriz 40
3.3.5 Enriquecimiento social 42
3.3.6 Entrenamiento 46
Captulo 4 Etapas de Enriquecimiento 52
4.1 Estableciendo metas y objetivos 53
4.2 Planifcacin 54
4.3 Implementacin 66
4.4 Documentacin 67
4.5 Evaluacin 71
4.6 Reajuste 72
Captulo 5 Ideas de Enriquecimiento 73
5.1 Diseo y Enriquecimiento de Recintos (el hbitat fsico) 76
5.1.1 Mobiliario 77
5.1.2 Felinos 83
5.1.3 Primates y Ardillas 91
5.1.4 Procinides 111
5.1.5 Tapires y Venado 116
5.1.6 Hormigueros Gigantes y Tamandas 121
5.1.7 Perezosos 125
5.2Enriquecimiento Alimenticio 132
5.2.1 Presentacin del Alimento 133
5.2.2 Colocacin del Alimento 142
5.2.3 Alimentos Novedosos 198
5.3 Enriquecimiento Sensorial 204
5.3.1 Enriquecimiento Olfativo 205
5.3.2 Enriquecimiento Tctil 217
5.3.3 Enriquecimiento Visual 226
5.3.4 Enriquecimiento Auditivo 230
5.4 Enriquecimiento Manipulativo 232
5.5 Enriquecimiento Social 251
5.6 Otros Enriquecimientos 256
Apndices 260
Apndice I Referencias Adicionales - Lectura Adicional 261
Referencias
264
IX Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
X Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
XI Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
Aunque otros animales sean diferentes a nosotros,
eso no los hace menos que nosotros
- Marc Bekoff en Animals Matter p. 24
p 4 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 5 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 6 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 7 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 8 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 9 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 10 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 11 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 12 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 13 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 14 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 16 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 17 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 18 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 19 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 20 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 21 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 22 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 23 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 24 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 25 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 26 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 27 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 28 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 29 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 30 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 31 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 32 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 33 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 34 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 35 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 36 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 37 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 38 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 39 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 40 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 41 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 42 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 43 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 44 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 45 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 46 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 47 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 48 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 49 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 50 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 51 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 52 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 53 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 54 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 55 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 56 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 57 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 58 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 59 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 60 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 61 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 62 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 63 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
FECHA: SECCIN:
CATEGORA: (por favor marca todas las que aplican)
Comida Olfativo Tctil
Auditivo Visual Sustrato
Eleccin
Modificacin de recinto
Lugar a donde se ofrecer el enriquecimiento (por favor marque uno):
En el
exibidor
Fuera del
exhibidor Ambos
FIN DEL ENRIQUECIMIENTO:
MATERIALES DE MONTAJE E INSTRUCCIONES:
FUENTE: (info del vendedor, donado, construdo, etc) COSTO:
PREOCUPACIONES DE SEGURIDAD y RESTRICCIONES:
FIRMAS DE APROBACIN:
Supervisor
Curador
fecha de aprobacin:
Si es posible, adjunte una fotografa o dibujo, y preguntas de historia natural/individual.
DESCRIPCIN DEL ARTCULO DE ENRIQUECIMIENTO y/o ACTIVIDAD:
Veterinario
COMENTARIOS:
SOLICITADO POR:
SOLICITADO PARA (especie/individuo):
Otro (especifica):
HOUSTON ZOO, INC. FORMULARIO DE APROBACIN DE ENRIQUECIMIENTOS
Objeto Novedoso
p 64 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.












1 Cartn

2 Auditivo

3 Olor

4 Forrajear

5 PVC

6 Accesorios

7 Alimento
alterno


8
Libre/Combo



9 Forraje

10 Auditivo



11 Olor



12 Forrajear


13 Sustrato



14
Accesorios



15 Alimento
alterno



16
Libre/Combo



17 Cartn



18 Auditivo



19 Olor



20 Forrajear



21 Sustrato





22
Accesorios



23 Alimento
alterno



24
Libre/Combo



25 PVC

26 Auditivo

27 Olor

28 Forrajear

29 Sustrato



30
Accesorios



31 Cartn


Forraje leoso, floracin,
frondoso
Olor perfume, especie
Auditivo CD de
naturaleza
Forrajeo disperso en el
exhibidor, cajas/tubos de
cartn

Sustrato arena, DG
Alimento alterno 20g de
nueces
Accesorios PVC, mover
accesorios
Libre/Combo
miscelneos, combinacin
de lo escrito arriba


Cal endari o de Enri queci mi ento de Puerco Esp n
p 65 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
Enrichment Chart Giant Anteaters
Fecha: Fecha: Fecha: Fecha: Fecha: Fecha:
Libre Juguete Comida Olor Visual Tctil
1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5
Resultados: Resultados: Resultados: Resultados: Resultados: Resultados:
Fecha: Fecha: Fecha: Fecha: Fecha: Fecha:
Juguete Comida Olor Libre Auditivo Juguete
1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5
Resultados: Resultados: Resultados: Resultados: Resultados: Resultados:
Fecha: Fecha: Fecha: Fecha: Fecha: Fecha:
Comida Olor Libre Visual Juguete Comida
1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5
Resultados: Resultados: Resultados: Resultados: Resultados: Resultados:
Fecha: Fecha: Fecha: Fecha: Fecha: Fecha:
Olor Tctil Libre Juguete Comida Olor
1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5
Resultados: Resultados: Resultados: Resultados: Resultados: Resultados:
Fecha: Fecha: Fecha: Fecha: Fecha: Fecha:
Comida Libre Juguete Comida Olor Juguete
1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5
Resultados: Resultados: Resultados: Resultados: Resultados: Resultados:
* Asegrate que el enriquecimiento es revisado cuidadosamente ydesinfectado al ser removido del exhibidor
* 1 es sin reaccin, 5 es mucha interaccin
* Enriquecimiento alimenticio debe removerse al da siguiente - si no ests seguro si va a ser consumido asegurate
que el cuidador lo pueda encontrar
* Los resultados son anotados al da siguiente, cuando el enriquecimientoe s sacado. Si no hay nada que anotar,
marka OK para mostrar que fue sacado.
p 66 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 67 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 68 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
FECHA: SECCIN:
Si pudiste observar:ESTUVO EL ANIMAL INTERESADO? s no
CATEGORA: (por favor marca todas las que aplican)
Comida Olfativo Tctil
Auditivo Visual Sustratp
Eleccin
Lugar a donde fue ofrecido el enriquecimiento (por favor marque uno):
en el
exhibidor
fuera del
exhibidor ambos
Diario Semanal Mensual
D1 D2 D3 D4 D5
I1 I2 I3 I4 I5
No S
DEBERA SER CONTINUADO EL ENRIQUECIMIENTO?
S No
PROBLEMAS DE SEGURIDAD y REACCIONES NEGATIVAS:
RESPUESTA AL ENRIQUECIMIENTO: (por favor marca uno, mira la prxima pgina para descripciones) Usa el
resto del espacio paa agregar comentarios adicionales sobre la respuesta del animal.
Modificacind el Exhibidor
FRECUENCIA EN LA QUE EL ENRIQUECIMIENTO y/o LA ACTIVIDAD ES OFRECIDA (por favor marque uno):
POR CUNTO TIEMPO FUE EVALUADO EL
ENRIQUECIMIENTO?
POR CUNTO TIEMPO ESTUVO INTERESADO EL
ANIMAL?
HOUSTON ZOO, INC. FORMULARIO DE EVALUACIN DE ENRIQUECIMIENTO
DESCRIPTION OF ENRICHMENT ITEM and/or ACTIVITY:
Objeto Novedoso
Especie/individuo que est siendo evaluado:
Otro (especifica):
COMENTARIOS:
Menos que una vez por mes Dos veces al mes
EL ENRIQUECIMIENTO ALENT LOS COMPORTAMIENTOS NATURALES DESEADOS?
LISTA COMPORTAMIENTO(S) QUE EL ENRIQUECIMIENTO ESTABA DISEADO A
p 69 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 70 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
MONOS ARAA
Enriquecimiento
Fecha
(Enero
2082)
Kissy Chito Mami Who Charming Micky La Panchito Claudio
Paleta de frutas 7 4 1 5 5 4 4 5 5 2
Barril azul 8 5
Comida en cajetas 9 5 5 5 5 5 4 5 5 3
Papel higinico 11 5 5 5 5 1 3 5 5 4
Cereal Nestm 14 1 5 5 1 5 5
Paleta de frutas 16 3 2 5 5 5 5 5 5 4
Jueguete nuevo 21
5-
peluch
e con
sonido
s
5-
botella
con
piedrit
as
rojas
4-
botell
a con
piedrit
as
rojas
2-
botella
con
piedrit
as
rojas
1-peluche
con
sonidos
1-pinito
de tela
con
pito
3-
botell
a con
piedrit
as
rojas
5 - rollo
plstico
grande
que
rueda
4-botella
con
piedritas
rojas
Barril blanco 22 5
Paleta de frutas 23 4 5 5 5 5 1 2 5 5 5
Comida en cajetas 24 5 5 5 5 5 5 5 5 5
Comida en
juguetes de playa 28 5 5 5
Comida en Kong 28 1 5 2 5
Espejo 28 5
Espejo 29 2
Ketchup y miel
sobre perchas 30 5 5 5 5 5 5 5 5 5
Espejo 31 5
p 71 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
ESPECIAS
MAPACHES ZORROS GATO SOLOS NA
CANELA X X
CEBOLLA X
AJO
COMINO X X
OREGANO X X
CURRY X X X
CLAVITO DE OLOR X X X
ESCENCIAS
MAPACHES ZORROS GATO SOLOS NA
LIMON X X
VAINILLA X X X
X = LAS DE PUNTAJE 4 Y 5
= LAS DE PUNTAJE 1 A 3
= LAS AUN NO EVALUADAS / REALIZADAS
SPICES
RACCOONS FOXES COATIS NA
CINNAMON X X
ONION X
GARLIC
CUMIN X X
OREGANO X X
CURRY X X X
CLOVES X X X
ESCENCIAS
MAPACHES ZORROS GATO SOLOS NA
LEMON X X
VANILLA X X X
X = SCORES 4 AND 5
= SCORES 1 TO 3
= NOT YET EVALUATED / PERFORMED
p 72 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 73 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 74 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
Las ideas de enriquecimiento en este captulo fueron basadas en las siguientes especies. Esto no
signifca que no puedan ser adaptadas para otras especies.
Orden Familia Gnero y Especie Nombre Comn
Carnivora Procyonidae Procyon sp. Mapache, gato manglatero
(PMA)
Nasua sp. Coatimundi, gato solo (PMA),
pizote (CR), coati (ARG),
cusumbo (COL)
Potos favus Kinkaju, cusumb (PMA),
martilla (CR), perro de monte
(COL)
Felidae Panthera onca Jaguar, jaguaret (ARG),
yaguarete (ARG)
Puma concolor Puma
Puma yagouaroundi Jaguarundi
Leopardus pardalis Ocelote, manigordo (PMA,
CR)
Leopardus wiedii Tigrillo
Mustelidae Eira barbara Tayra, gato negro (PMA),
tolomuco (CR)
Canidae Cerdocyon thous Zorro cangrejero
Urocyon cinereoargenteus Zorro gris
Perissodactyla (un-
gulados con nmero
impar de dedos)
Tapiridae Tapirus spp. Tapir, danta (CR, VEN, COL),
macho de monte (PMA)
Artiodactyla (ungula-
dos con nmero par
de dedos)
Tayassuidae
(pecares)
Tayassu pecari Puerco de monte, pecari
(COL), chancho de monte
(CR), jabal (VEN)
Pecari tajacu Sano, tatabro (COL), pecar
de collar (COL)
Cervidae Odocoileus virginianus Venado cola blanca
Mazama spp. Corzuelo, cabro de monte
(CR), corzuela (ARG), venado
matacn (VEN)
Rodentia Puerco espn
Caviidae Hydrochoerus sp. Capibara, chigiro (COL), car-
pincho (ARG), chigire (VEN)
Cuniculidae Cuniculus sp. Conejo pintado, borugo
(COL), lapa (COL)
Dasyproctidae Dasyprocta sp. eque, guatusa (CR)
p 74 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 75 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
Sciuridae Sciurus sp. Ardilla
Primates Atelidae Ateles sp. Mono araa, mono colorado
(CR), marimonda (COL)
Alouatta sp. Mono aullador, mono congo
(CR), araguato (VEN)
Cebidae Cebus sp. Mono capuchino, mono cara-
blanca (CR), mono cariblanca
(PMA), mono ca (ARG)
Saimiri sp. Mono ardilla, mono tit (CR)
Callitrichidae Saguinus sp. Mono tamarino, mono tit
(PMA y COL)
Aotidae Aotus sp. Mono nocturno, jujun (PMA),
miriquin (ARG)
Pilosa Myrmecophagidae Tamandua sp. Tamanda, oso hormiguero
(PMA, CR), oso melero (ARG,
VEN)
Myrmecophaga sp. Hormiguero gigante, oso hor-
miguero (ARG)
Bradypodidae Bradypus sp. Perezoso de 3 dedos
Megalonychidae Choloepus sp. Perezoso de 2 dedos
Abreviaciones:
PMA: Panam
COL: Colombia
CR: Costa Rica
ARG: Argentina
VEN: Venezuela
p 76 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 77 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 78 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 79 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 80 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 81 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 82 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 83 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 84 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 85 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 86 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 87 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
recinto de Titn (ocelote), en CRET recinto de Titn (ocelote), en CRET
p 88 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
recinto de Titn (ocelote), en CRET recinto de Titn (ocelote), en CRET
p 89 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
recinto de Titn (ocelote), en CRET recinto de Titn (ocelote), en CRET
p 90 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 91 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 92 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 93 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 94 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 95 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 96 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 97 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 98 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 99 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 100 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 101 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 102 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 103 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 104 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 105 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 106 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 107 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
recinto de monos
capuchinos
recinto de monos
capuchinos
p 108 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
recinto de monos
capuchinos
recinto de monos
capuchinos
p 109 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
recinto de monos
capuchinos
recinto de monos
capuchinos
p 110 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 111 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 112 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 113 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 114 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 115 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 116 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 117 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 118 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 119 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 120 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 121 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 122 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 123 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 124 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
5.1.7 Perezosos
p 125 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
Recintos de rehabilitacin de perezosos
p 126 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
Recintos de rehabilitacin de perezosos
p 127 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
Recintos de rehabilitacin de perezosos
p 128 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
Recintos de rehabilitacin de perezosos
p 129 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
Recintos de rehabilitacin de perezosos
p 130 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
Recintos de rehabilitacin de perezosos
p 131 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 132 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 133 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 134 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 135 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 136 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 137 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 138 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 139 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 140 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 141 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 142 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 143 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 144 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 145 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 146 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 147 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 148 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 149 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 150 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 151 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 152 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 153 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 154 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 155 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 156 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 157 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 158 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 159 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 160 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 161 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 162 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 163 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 164 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 165 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 166 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 167 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 168 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 169 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 170 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 171 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 172 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 173 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 174 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 175 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 176 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 177 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 178 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 179 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 180 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 181 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 182 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 183 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 184 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 185 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 186 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 187 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 188 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 189 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 190 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 191 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 192 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 193 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 194 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 195 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 196 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 197 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 198 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 199 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 200 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 201 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 202 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 203 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 204 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 205 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 206 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 207 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 208 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 209 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 210 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 211 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 212 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 213 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 214 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 215 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 216 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 217 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 218 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 219 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 220 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 221 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 222 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 223 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 224 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 225 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 226 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 227 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 228 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 229 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 230 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 231 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 232 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 233 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 234 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 235 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 236 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 237 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 238 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 239 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 240 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 241 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 242 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 243 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 244 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 245 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 246 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 247 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 248 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 249 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 250 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 251 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 252 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 253 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 254 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 255 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 256 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 257 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 258 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 259 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 260 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
Apndice 1
Referencias Adicionales - Lectura Adicional
Libros y manuales:
Entrenamiento
Pryor K. (2002) Dont Shoot the Dog: The New Art of Teaching and Training. United States: Ringpress
Books Ltd.
Enriquecimiento
Shepherdson, D. J., Mellen, J. D., & Hutchins, M. E. (1998) Second Nature: Environmental Enrichment for
Captive Animals. Washington DC: Smithsonian Institutional Press.
Recursos en la web:
Entrenamiento
Disneys Animal Programs Training Program
Ark Animals
Karen Pryor Clicker Training
Enriquecimiento
The Shape of Enrichment
Disneys Animal Enrichment
The Environmental Husbandry Manual
Cleveland Metroparks Zoo Animal Enrichment
Honolulu Zoo Animal Environmental Enrichment Program
PhxZoo Behavioural Enrichment Protocols
ZooLex
Zoo Enrichment
Carnivore Enrichment
Primate Enrichment
Enrichment: Shape UK and Ireland
Houston Zoo Animal Enrichment
p 261 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 262 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 263 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 264 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 265 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 266 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 267 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 268 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 269 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 270 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 271 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 272 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.
p 273 Enriquecimiento y Bienestar de Mamferos en Cautiverio. Halit Khoshen, MSc.

También podría gustarte