L ei n. 11/87 de 7 de A br i l ( Al ter a dapel aL ei n.

13/2002, de 19 de Fever ei r o)

L ei de Ba s es do A m bi ente

Pr i nc pi os e obj ecti vos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 mbi to. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Pr i nc pi o ger a l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Pr i nc pi os es pec f i cos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 O bj ecti vosm edi da s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Concei tos e def i ni es . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Com ponentesa m bi enta i sna tur a i s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Def es adaqua l i da de dos com ponentesa m bi enta i sna tur a i s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Ar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 L uz e n vei s de l umi nos i da de. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 gua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 M edi da ses peci a i s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 U ni da de bs i c ade ges to. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 S ol o. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 S ubs ol o. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Fl or a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Fa una . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Com ponentesa m bi enta i shuma nos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Pa i s a gem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Ges to dapa i s a gem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Pa t r i m ni o na tur a l e cons t r u do. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 P ol ui o. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 R u do. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Com pos tos qu mi cos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 R es duos e ef l uentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 S ubs tnci a s r a di oa cti v a s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Pr oi bi o de pol ui r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 I ns t r um entos dapol ti c ade a m bi ente. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 I ns t r um entos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Cons er v a o daN a tur eza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 r ea spr otegi da s , l uga r es , s ti os , conj untos e obj ectos c l a s s i f i c a dos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Es tudos de i m pa c t ea m bi enta l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Contedo do es tudo de i m pa cte a m bi enta l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Equi l br i o entr e com ponentesa m bi enta i s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Li cenci a m ento e s i tua es de em er gnci a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

Li cenci a m ento. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Dec l a r a o de zona sc r ti c a s es i tua es de em er gnci a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 R eduo e s us pens o de l a bor a o. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Tr a ns f er nc i ade es t a b e l eci m entos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Or ga ni s m os r es pons vei s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Com petnci ado Gover no e daa dm i ni s t r a o r egi ona le l oca l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Or ga ni s m os r es pons vei s pel aa pl i c a od apr es ente l ei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 I ns ti tuto N a c i ona ldo A m bi ente. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Di r ei tos e dever es dos c i da dos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Di r ei tos e dever es dos c i da dos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 R es pons a bi l i da de obj ecti v a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Em ba r gosa dm i ni s t r a t i vos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 S egur o de r es pons a bi l i da de c i v i l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 Di r ei to aumaj us ti aa c e s s vele pr onta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 P ena l i za es . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 Tr i buna lcom petente. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Cr i m es contr ao a m bi ente. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Contr a or dena es . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 O br i ga tor i eda de de r em oo da sc a us a s dai nf r a co e dar econs ti tui o da s i tua o a nter i or . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Di s pos i es f i na i s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 R el a tr i oel i v r o br a nco s obr eoa m bi ente. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Convenes ea cor dos i nter na c i ona i s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 L egi s l a o com pl em enta r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Entr a daem v i gor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 A As s em bl ei adaR epbl i c adec r eta , nos ter m os dosa r ti gos 164. , a l nead) , 168. , n. 1, a l neag ) , e 169. , n. 2, daCons ti tui o, os egui nte:

CAP T U LO I Pr i nc pi os e obj ecti vos Ar ti go 1. m bi to A pr es ente l eidef i ne a sba s es dapol ti c ade a m bi ente, em c um pr i m ento do di s pos to nosa r ti gos 9. e 66. daCons ti tui o daR epbl i c a . Ar ti go 2. Pr i nc pi o ger a l 1T odos os c i da dos tm di r ei to aum a m bi ente hum a no e ecol ogi c a m ente equi l i br a do e o deverde o def ender , i ncumbi ndo a o Es ta do, porm ei o de or ga ni s m os pr pr i os e pora pel o ai ni c i a ti v a s popul a r es e com uni tr i a s , pr om overam el hor i adaqua l i da de de v i da , queri ndi v i dua l , querc ol ecti v a . 2A pol ti c ade a m bi ente tem porf i m opti mi za re ga r a nti raconti nui da de de uti l i za o dos r ecur s os na tur a i s , qua l i t a t i v ae qua nti ta ti v a m ente, com o pr es s upos to bs i co de um des envol v i m ento a utos us tenta do. Ar ti go 3. Pr i nc pi os es pec f i cos O pr i nc pi o ger a l cons ta nte do a r ti go a nter i ori m pl i c aaobs er v nci ados s egui ntes pr i nc pi os es pec f i cos : sa c t ua es com ef ei tos i m edi a tos ou apr a zo no a )Dapr eveno:a a m bi ente devem s erc ons i der a da sde f or m aa nteci pa ti v a , r eduzi ndo ou el i mi na ndo a sc a us a s , pr i or i t a r i a m ente cor r eco dos ef ei tos des s a s a c es ou a c t i v i da des s us cept vei s de a l ter a r em aqua l i da de do a m bi ente, s endo o pol ui dorobr i ga do acor r i gi rou r ecuper a ro a m bi ente, s upor ta ndo os enca r gos da r es ul t a n t e s , no l he s endo per mi ti do conti nua raa co pol uente; b)Do equi l br i o: devem c r i a r s e os m ei osa dequa dos pa r aa s s egur a ra i ntegr a o da spol ti c a s de c r es c i m ento econmi co e s oci a le de cons er v a o daN a tur eza , tendo com o f i na l i da de o des envol v i m ento i ntegr a do, ha r m ni co e s us tentvel ;

c )Dapa r ti c i pa o: os di f er entes gr upos s oci a i s devem i nter v i rna f or m ul a o e execuo dapol ti c ade a m bi ente e or dena m ento do ter r i tr i o, a t r a vs dos r gos com petentes de a dm i ni s t r a o centr a l , r egi ona le l oca le de out r a spes s oa scol ecti v a s de di r ei to pbl i co ou de pes s oa se enti da des pr i v a da s ; d)Dauni da de de ges to e a co: deve exi s ti rum r go na c i ona l r es pons velpel apol ti c ade a m bi ente e or dena m ento do ter r i tr i o, que nor ma l i ze e i nf or m e aa cti v i da de dosa gentes pbl i cos ou pr i v a dos i nter v entor es , com o f or m ade ga r a nti rai ntegr a o dapr obl em ti c ado a m bi ente, do or dena m ento do ter r i tr i o e do pl a nea m ento econm i co, quera o n velgl oba l , quers ector i a l , ei nter v enhacom v i s taaa ti ngi res s es obj ecti vos naf a l t ao u es ubs ti tui o de enti da des j exi s tentes ; e)Dacooper a o i nter na c i ona l : deter mi naapr ocur ade s ol u es concer ta da scom outr os pa s es ou or ga ni za es i nter na c i ona i spa r aos pr obl em a sde a m bi ente e de ges to dos r ecur s os na tur a i s ; f )Dapr ocur ado n vel ma i sa dequa do de a co:i m pl i c aq ue aexec uo da sm edi da sde pol ti c ade a m bi ente tenhaem cons i der a o o n velm a i s a dequa do de a co, s el ael e de m bi to i nter na c i ona l , na c i ona l , r egi ona l , l oca lou s ector i a l ; ertom a da sm edi da sur gentes pa r al i mi ta ros g )De r ecuper a o: devem s pr oces s os degr a da ti vos na sr ea sonde a ctua l m ente ocor r em e pr om over ar ecuper a o des s es r ea s , tendo em contaos equi l br i osaes t a b e l ecer com a sr ea sl i m t r of es ; h)Dar es pons a bi l i za o:a pontapa r aaa s s uno pel osa gentes da s cons equnci a s , pa r ater c ei r os , das uaa co, di r ectaou i ndi r ecta , s obr e os r ecur s os na tur a i s . Ar ti go 4. O bj ecti vos e m edi da s A exi s tnci ade um a m bi ente pr op c i os a de e bem es ta rda spes s oa se a o des envol v i m ento s oci a le cul tur a lda scom uni da des , bem com o m el hor i a qua l i da de de v i da , pr es s upe aa dopo de m edi da sque vi s em , des i gna da m ente:

a )O des envol v i m ento econm i co e s oci a la utos us tenta do e aexpa ns o cor r ectada sr ea sur ba na s , a tr a vs do or dena m ento do ter r i tr i o; b)O equi l br i o bi ol gi co e aes t a b i l i da de geol gi c ac o m ac r i a o de nov a s pa i s a gens e at r a ns f or ma o ou am a nuteno da sexi s tentes ; c )Ga r a nti ro m ni m oi m pa cte a m bi enta l , a tr a vs de umacor r ectai ns ta l a o em ter m os ter r i tor i a i sda sa c t i v i da des pr oduti v a s ; d)A m a nuteno dos ecos s i s tem a sque s upor t a m av i da , a uti l i za o r a c i ona ldos r ecur s os v i vos e apr es er v a o do pa t r i mni o genti co e da s uadi ver s i da de; e)A cons er v a o daN a tur eza , o equi l br i o bi ol gi co e aes t a b i l i da de dos di f er entes ha bi ta ts , nom ea da m ente a t r a vs dacom pa r ti m enta o e di ver s i f i c a od a spa i s a gens , dacons ti tui o de pa r ques er es er v a s na tur a i s e out r a sr ea spr otegi da s , cor r edor es ecol gi cos e es pa os ver des ur ba nos es ubur ba nos , de m odo aes ta bel ecerum conti nuum na tur a l e; f )A pr om oo de a c es de i nves ti ga o qua nto a os f a c t or es na tur a i s ea o es tudo do i m pa cte da sa c es huma na s s obr eoa m bi ente, v i s a ndo i m pedi rno f utur o ou m i ni mi za re cor r i gi rno pr es ente a sdi s f unes exi s tentes e or i enta ra sa c esaem pr eenders egundo nor ma se va l or es que ga r a nta m aef ecti v ac r i a o de um novo qua dr o de v i da , com pa t vel com aper eni da de dos s i s tem a sna tur a i s ; g )A a dequa dadel i mi ta o dos n vei s de qua l i da de dos com ponentes a m bi enta i s ; h)A def i ni o de umapol ti c aener gti c aba s ea dano a pr ovei t a m ento r a c i ona le s us tenta do de todos os r ecur s os na tur a i s r enovvei s , na di ver s i f i cao e des centr a l i za o da sf ontes de pr oduo e na r a c i ona l i za o do cons umo; i )A pr om oo dapa r ti c i pa o da spopul a es naf or m ul a o e execuo dapol ti c ade a m bi ente e qua l i da de de v i da , bem com o o es ta bel eci m ento de f l uxos cont nuos de i nf or ma o entr e os r gos da A dm i ni s t r a o porel ar es pons vei s e os c i da dosaquem s e di r i ge; j )O r ef or o da sa c es e m edi da sde def es ado cons umi dor ; k )O r ef or o da sa c es e m edi da sde def es ae r ecuper a o do pa tr i mni o c ul tur a l , querna tur a l , quercons tr u do; l )A i ncl us o dacom ponente a m bi enta le dos v a l or es her da dos na educao bs i c aen af o r ma o pr of i s s i ona l , bem a s s i m com o o i ncenti vo s uadi v ul ga o a t r a vs dos m ei os de com uni c a os oci a l , devendo o Gover no pr oduzi rm ei os di dcti cos de a poi oa os docentes ( l i v r os , br ochur a s , etc. ) ;

m )A pr os s ecuo de umaes tr a tgi ana c i ona lde cons er v a o; n)A pl eni tude dav i dahuma nae aper ma nnc i adav i das el v a gem , a s s i m com o dos ha bi t a t s i ndi s pens vei s a os eu s upor te; o)A r ecuper a o da sr ea sdegr a da da sdo ter r i tr i o na c i ona l . Ar ti go 5. Concei tos e def i ni es 1A qua l i da de de v i da r es ul tado dai nter a co de ml ti pl os f a c t or es no f unci ona m ento da s s oci eda des huma na se tr a duzs e nas i tua o de bem es ta r f s i co, m enta le s oci a le nas a ti s f a o e a f i r ma o cul tur a i s , bem com o em r el a esa utnti c a s entr eoi ndi v duo e acom uni da de, dependendo dai nf l unci a de f a c t or es i nter r el a c i ona dos , que com pr eendem , des i gna da m ente: a )A c a p a c i d a d ed ec a r g ad ot e r r i t r i o e dos r ecur s os ; l i m enta o, a ha bi ta o, a s a de, a educ a o , os tr a ns por tes ea b)A a ocupa o dos tem pos l i v r es ; c )U m s i s tem as oci a lque a s s egur e apos ter i da de de todaapopul a o e os cons equentes benef c i os daS egur a naS oci a l ; ntegr a o daexpa ns o ur ba noi ndus tr i a lnapa i s a gem , f unci ona ndo d)A i com o va l or i za o dam es ma , e no com o a gente de degr a da o. 2Pa r aef ei tos do di s pos to no pr es ente di pl om a , cons i der a s e que a s expr es s es a m bi ente, or dena m ento do ter r i tr i o, pa i s a gem , conti nuum na tur a l e, qua l i da de do a m bi ente e cons er v a o daN a tur eza dever o s er entendi da sna scondi es a s egui ri ndi c a da s : a )A m bi ente o conj unto dos s i s tem a sf s i cos , qu mi cos , bi ol gi cos es ua s r el a es e dos f a c t or es econm i cos , s oci a i s e cul tur a i s com ef ei to di r ecto ou i ndi r ecto, m edi a to ou i m edi a to, s obr e os s er es v i vos e aqua l i da de de v i dado hom em ; b)O r dena m ento do ter r i tr i o o pr oces s oi ntegr a do daor ga ni za o do es pa o bi of s i co, tendo com o obj ecti vo o us o e at r a ns f or ma o do ter r i tr i o, de a cor do com a s s ua sc a p a c i d a d e sev o c a es , ea per ma nnc i ados v a l or es de equi l br i o bi ol gi co e de es ta bi l i da de geol gi c a , num aper s pecti v ade a umento das uac a p a c i d a d ed es u p o r t e de v i da ; c )P a i s a gem auni da de geogr f i c a , ecol gi c aee s tti c ar es ul tante da a co do hom em e dar ea co daN a tur eza , s endo pr i mi ti v aqua ndo a a co da quel em ni m ae na tur a lqua ndo aa co hum a na

deter mi na nte, s em dei xa rde s e ver i f i c a ro equi l br i o bi ol gi co, a es ta bi l i da de f s i c aead i n mi c ae c o l gi c a ; d)Conti nuum na tur a l eos i s tem acont nuo de ocor r nci a s na tur a i s que cons ti tuem o s upor te dav i das i l ves tr e e dam a nuteno do potenci a l genti co e que contr i buipa r ao equi l br i o e es ta bi l i da de do ter r i tr i o; e)Q ua l i da de do a m bi ente aa dequa bi l i da de de todos os s eus com ponentes s neces s i da des do hom em ; f )Cons er v a o daN a tur eza ages to dauti l i za o huma nadaN a tur eza , de m odo av i a bi l i za rde f or m aper ene am xi m ar enta bi l i da de com pa t vel com am a nuteno dacapacidade de regenerao de todos os r ecur s os v i vos . CAP T U LO I I Com ponentesa m bi enta i s na tur a i s Ar ti go 6. Com ponentesa m bi enta i s na tur a i s N os ter m os dapr es ente l ei , s o com ponentes do a m bi ente: a )O a r ; b)A l uz; c )A gua ; d)O s ol o vi vo e o s ubs ol o; e)A f l or a ; f )A f a una . Ar ti go 7. Def es adaqua l i da de dos com ponentesa m bi enta i sna tur a i s Em or dem aa s s egur a radef es adaqua l i da de a pr opr i a dados com ponentes a m bi enta i sna tur a i s r ef er i dos no nmer oa nter i or , poder o Es t a d o , a t r a vs do mi ni s tr i o da tutel a com petente, pr oi bi r ou condi c i ona r o exer c c i o de a c t i v i da des e des envol vera c es neces s r i a s pr os s ecuo dos m es m os f i ns , nom ea da m ente aa dopo de m edi da sde conteno e f i s c a l i za o que l evem em conta , pa r aa l m do m a i s , os c us tos econmi cos , s oci a i s e cul tur a i s da degr a da o do a m bi ente em ter m os de obr i ga tor i eda de de a nl i s e pr vi ade c us tos benef c i os .

Ar ti go 8. Ar 1O l a na m ento pa r aaa tm os f er ade qua i s quers ubs tnci a s , s ej aqua lf oro s eu es ta do f s i co, s us cept vei s de a f ecta r em de f or m anoc i v aaqua l i da de do a re o equi l br i o ecol gi co ou que i m pl i quem r i s co, da no ou i ncmodo gr a ve pa r aa s pes s oa se bens s er obj ecto de r egul a m enta o es peci a l . 2T oda sa si ns ta l a es , m qui na se m ei os de tr a ns por te cuj aa cti v i da de pos s a a f ecta raqua l i da de daa tm os f er adevem s erdota dos de di s pos i ti vos ou pr oces s osa dequa dos pa r ar eterou neut r a l i za ra s s ubs tnci a s pol ui dor a s . 3 pr oi bi do prem f unci ona m ento novos em pr eendi m entos ou des envol ver a quel es j exi s tentes e que, pel as uaa c t i v i da de, pos s a m cons ti tui rf ontes de pol ui o do a rs em s er em dota dos de i ns t a l a es e di s pos i ti vos em es ta do de f unci ona m ento a dequa do pa r ar etere neut r a l i za ra s s ubs tnci a spol uentes ou s em s e ter em tom a do m edi da spa r ar es pei ta ra s condi es de pr oteco da qua l i da de do a res ta bel eci da sporor ga ni s m os r es pons vei s . Ar ti go 9. L uz e n vei s de l um i nos i da de 1T odos tm o di r ei to aum n velde l umi nos i da de conveni ente s uas a de, bem es t a re conf or to naha bi ta o, no l oca lde tr a ba l ho e nos es pa os l i v r es pbl i cos de r ecr ei o, l a zere ci r c ul a o. 2O n velde l umi nos i da de pa r aqua l querl uga rdeve s ero m a i s cons entneo com v i s taa o equi l br i o dos ecos s i s tem a st r a ns f or ma dos de que depende a qua l i da de de v i dada spopul a es . 3O sa nnci os l umi nos os , f i xos ou i nter mi tentes , no devem per tur ba ro s os s ego, a s a de e o bem es ta rdos c i da dos . 4N os ter m os do nmer oa nter i or , f i c a m condi c i ona dos : a )O vol um e dos edi f c i osacons tr ui rque pr ej udi quem aqua l i da de de v i da dos c i da dos e avegeta o, pel o ens om br a m ento, dos es pa os l i v r es pbl i cos e pr i v a dos ;

b)O r egul a m ento e a snor ma ses pec f i c a s r es pei t a n t e s cons t r uo de f ogos pa r aha bi ta o, es c r i tr i os , f br i c a s e out r os l uga r es de tr a ba l ho, es col a s er es ta nte equi pa m ento s oci a l ; c )O vol ume da scons tr u esaer i gi rnaper i f er i ados es pa os ver des exi s tentes ou acons tr ui r ; d)O sa nnci os l um i nos os s s o per mi ti dos na sr ea sur ba na se s o condi c i ona da s a s s ua scor , f or ma , l oca l i za o e i nter mi tnci apornor ma s af i xa res pec i f i c a m ente. 5N os ter m os dos n.os 1, 2 e 3, pr oi bi da : a )A el i mi na o dos m onta dos de s obr oea zi nho e out r a sr v or es di s per s a s na sf ol ha sde c ul tur a , com excepo dos s ol os da sc l a s s es A e B, na s pa i s a gens de c a r a c t e r s ti c a s m edi ter r ni c a s e conti nenta i s ; b)A el i mi na o davegeta o na sm a r gens dos c ur s os de gua ; c )A el i mi na o dacom pa r ti m enta o, s ebes v i v a s , uvei r a se m ur os , pa r a a l m dadi m ens o daf ol hade c ul tur acons i der a dam ni m ar egi ona l m ente. Ar ti go 10. gua 1As c a t e g o r i a s de gua sa br a ngi da spel o pr es ente di pl om as o a s s egui ntes : a )gua si nter i or es de s uper f ci e; b)gua si nter i or es s ubter r nea s ; c )gua sm a r ti ma si nter i or es ; d)gua sm a r ti ma ster r i tor i a i s ; e)gua sm a r ti ma sdazonaeconm i c ae x c l us i v a . 2Es tendes ei gua l m ente o pr es ente di pl om aa os l ei tos em a r gens dos c ur s os de guade s uper f ci e, a os f undos em a r gens de l a goa s , s zona sde i nf i l t r a es , atodaaor l acos tei r ae a os f undos ma r i nhos i nter i or es , pl a ta f or m aconti nenta le dazonaeconmi c ae x c l us i v a . 3De entr ea sm edi da ses pec f i c a s do pr es ente di pl om a ,ar egul a m enta r a t r a vs de l egi s l a o a pr opr i a da , s er o ti da sem contaa s que s er el a c i ona m com :

a )A uti l i za o r a c i ona ldagua , com aqua l i da de r ef er i dapa r ac a daf i m, evi tandos e todos os ga s tos des neces s r i os ea um enta ndos e o gr a u de r euti l i za o; b)O des envol v i m ento coor dena do da sa c es neces s r i a spa r a cons er v a o, i ncr em ento e opti mi za o do a pr ovei t a m ento da sgua sde s uper f c i ees ubter r nea s , tendo porba s e pr oj ectos de conj unto; c )O es ta bel eci m ento de umaf a i xade pr oteco a ol ongo daor l acos tei r a ; d)O des envol v i m ento e a pl i c a od a stcni c a s de pr eveno e com ba te pol ui o h dr i c a , de or i gem i ndus tr i a l , a gr col ae dom s ti c ao u pr oveni ente de der r a m es de t r a ns por tes e outr os ve c ul os m otor i za dos , bem com o dos r es pecti vos m ei os de coor dena o da sa c es ; e)A s f br i c a s e es ta bel eci m entos que ev a cuem gua sdegr a da da s di r ecta m ente pa r ao s i s tem ade es gotos s o obr i ga dos a a s s egur a ras ua depur a o, de f or m aaevi ta radegr a da o da sc a n a l i z a es ea per tur ba o e f unci ona m ento daes ta o f i na lde depur a o. 4i nter di to da rem expl or a o novos em pr eendi m entos ou des envol ver a quel es que j exi s tem e que, pel as uaa cti v i da de, pos s a m cons ti tui rf ontes de pol ui o da sgua s , s em que uns ou outr os es tej a m dota dos de i ns ta l a es de depur a o em es tadodefunci ona m ento a dequa do ou s em out r os tr a ba l hos ou m edi da sque per mi t a mr es pei ta ra s condi es l ega i s e de pr oteco da qua l i da de dagua . 5Os or ga ni s m os es t a t a i sq ue, de a cor do com al ei , a utor i za m of unci ona m ento de em pr es a s cons t r u da s s obr ea sgua se s ua szona sde pr oteco s a utor i za r o aentr a daem expl or a o e f unci ona m ento des ta sem pr es a s des de que s e cons ta te o r es pei to pel a snor ma s l ega i s concer nentes pr oteco da s gua s . 6Os or ga ni s m os r es pons vei s devem i m pors f br i c a s e es t a b e l eci m entos que uti l i za m gua sas uades c a r gaaj us a nte dacaptao depoi s de conveni entem ente tr a t a d a s . Ar ti go 11. M edi da ses pec i a i s 1T oda sa suti l i za es daguac a r ecem de a utor i za o pr vi ade enti da de com petente, devendo es s aa utor i za o s era com pa nha dadadef i ni o dos r es pecti vos condi c i ona m entos .

2O l a na m ento na sgua sde ef l uentes pol ui dor es , r es duos s l i dos , qua i s quer pr odutos ou es pci es que a l ter em a s s ua sc a r a c t e r s ti c a s ou a stor nem i m pr pr i a spa r aa s s ua sdi ver s a suti l i za es s er obj ecto de r egul a m enta o es peci a l . Ar ti go 12. U ni da de bs i c ade ges to A ba c i ahi dr ogr f i c aauni da de de ges to dos r ecur s os hi dr cos , aqua ldever terem contaa s s ua si m pl i c a es s c i oeconmi c a s , c ul tur a i s ei nter na c i ona i s . Ar ti go 13. S ol o 1A def es ae va l or i za o do s ol o com o r ecur s o na tur a ldeter mi naaa dopo de m edi da sconducentes s uar a c i ona luti l i za o, a evi ta ras uadegr a da o e a pr om overam el hor i adas uaf er ti l i da de e r egener a o, i ncl ui ndo o es ta bel eci m ento de um apol ti c ade ges to de r ecur s os na tur a i s que s a l v a gua r de aes t a b i l i da de ecol gi c aeo s ecos s i s tem a sde pr oduo, pr oteco ou de us o m l ti pl oer egul eoc i c l o dagua . 2S er condi c i ona daauti l i za o de s ol osa gr col a s de el eva daf er ti l i da de pa r a f i ns no a gr col a s , bem com o pl a nta es , obr a s e oper a esa gr c ol a sque pr ovoquem er os o e degr a da o do s ol o, o des pr endi m ento de ter r a s , encha r c a m ento, i nunda es , exces s o de s a l i ni da de e outr os ef ei tos per ni c i os os . 3A os pr opr i etr i os de ter r enos ou s eus uti l i za dor es podem s eri m pos ta s m edi da sde def es ae va l or i za o dos m es m os , nos ter m os do n. 1 des te a r ti go, nom ea da m ente aobr i ga tor i eda de de exec uo de tr a ba l hos tcni cos , a gr col a s ou s i l v col a s , em conf or mi da de com a sdi s pos i es em v i gor . 4O us o de bi oci da s , pes ti c i da s , her bi c i da s , a dubos , cor r ecti vos ou qua i s quer out r a s s ubs tnci a s s i mi l a r es , bem com o as uapr oduo e com er c i a l i za o, s er o obj ecto de r egul a m enta o es peci a l .

5A uti l i za o e aocupa o do s ol o pa r af i ns ur ba nos ei ndus tr i a i sou i m pl a nta o de equi pa m entos ei nf r a es t r utur a s s er o condi c i ona da spel as ua na tur eza , topogr a f i ae f er ti l i da de. Ar ti go 14. S ubs ol o 1A expl or a o dos r ecur s os do s ubs ol o dever terem conta : a )O s i nter es s es de cons er v a o daN a tur ezae dos r ecur s os na tur a i s ; b)A neces s i da de de obedeceraum pl a no gl oba lde des envol v i m ento e, por tanto, a um aa r ti c ul a o an vel na c i ona l ; c )O s i nter es s es e ques tes que l oca le m a i sdi r ecta m ente i nter es s em s r egi es ea ut a r qui a s onde s ei ns i r a m. 2S em pr ej u zo do es t a b e l eci do no n. 1 do pr es ente a r ti go, a expl or a o do s ubs ol o dever s eror i enta daporf or m aar es pei t a ros s egui ntes pr i nc pi os : a )Ga r a nti ada scondi es que per mi ta m ar egener a o dos f a c t or es na tur a i s r enovvei s e umaa dequa dar el a o entr e o vol um e da sr es er v a s a ber ta se o da spr epa r a da spa r as er em expl or a da s ; b)Va l or i za o m xi m ade toda sa sm a tr i a s pr i ma sextr a da s ; c )Expl or a o r a c i ona lda sna s centes de gua sm i ner a i s e ter ma i s e deter mi na o dos s eus per m etr os de pr oteco; d)A dopo de m edi da spr eventi v a s dadegr a da o do a m bi ente r es ul ta nte dos t r a ba l hos de extr a co de m a tr i a pr i m aque pos s a m prem per i go a es ta bi l i da de dos s i s tem a sna tur a i s es oci a i s ; e)R ecuper a o obr i ga tr i adapa i s a gem qua ndo daexpl or a o do s ubs ol o r es ul taa l ter a o querdatopogr a f i apr eexi s tente, querde s i s tem a s na tur a i s notvei s ou i m por ta ntes , com v i s ta i ntegr a o ha r m oni os ada r eas uj ei ta expl or a o napa i s a gem envol vente.

Ar ti go 15. Fl or a 1S er o a da pta da sm edi da sque vi s em as a l v a gua r dae va l or i za o da s f or ma es vegeta i ses pontnea sou s ubes pontnea s , do pa tr i m ni of l or es ta le dos es pa os ver des e per i ur ba nos . 2S o pr oi bi dos os pr oces s os que i m pea m o des envol v i m ento nor ma lou a r ecuper a o daf l or ae davegeta o es pontneaque a pr es entem i nter es s es c i ent f i cos , econm i cos ou pa i s a g s ti cos , des i gna da m ente daf l or as i l ves tr e, que es s enci a lpa r aam a nuteno daf er ti l i da de do es pa o r ur a l e do equi l br i o bi ol gi co da spa i s a gens e di ver s i da de dos r ecur s os genti cos . 3Pa r aa s r ea sdegr a da da sou na sa ti ngi da spori ncndi os f l or es ta i s ou a f ecta da sporumaexpl or a o des or dena das er concebi dae execut a d aum a pol ti c ade ges to que ga r a ntaum ar a c i ona lr ecuper a o dos r ecur s os , a t r a vs de benef i c i a o a gr col ae f l or es ta lde us o ml ti pl o, f om ento e pos i o dos r ecur s os c i negti cos . 4O pa t r i m ni os i l v col ado P a s s er obj ecto de m edi da sde or dena m ento v i s a ndo as uadef es ae va l or i za o, tendo em contaaneces s i da de de cor r i gi re nor ma l i za ra s oper a es de cul tur ae de expl or a o da sm a ta s , ga r a nti ruma ef i cazprotecocontraos f ogos , pr om overo or dena m ento do ter r i tr i oe v a l or i za r , i ncr em enta re di ver s i f i c a ra sa c t i v i da des de pr oduo de bens e pr es ta o de s er v i os . 5As es pci es vegeta i sa m ea a da sde exti no ou os exem pl a r es botni cos i s ol a dos ou em gr upo que, pel os eu potenci a lgenti co, por te, i da de, r a r i da de ou out r ar a zo, o exi j a ms er o obj ecto de pr oteco,ar egul a m enta rem l egi s l a o es peci a l . 6O contr ol e de col hei t a , oa ba te, a uti l i za o e acom er c i a l i za o de cer ta s es pci es vegeta i s es eus der i v a dos , bem com o ai m por ta o ou i ntr oduo de exem pl a r es exti cos , s er o obj ecto de l egi s l a o a dequa da .

Ar ti go 16. Fa una 1T odaaf a unas er pr otegi daa t r a vs de l egi s l a o es peci a lque pr om ovae s a l v a gua r de acons er v a o e aexpl or a o da ses pci es s obr ea squa i sr eca i a m i nter es s es c i ent f i co, econmi co ou s oci a lga r a nti ndo o s eu potenci a lgenti co e os ha bi ta ts i ndi s pens vei s s uas obr evi vnci a . 2Af a unam i gr a tr i a s er pr otegi daa tr a vs de l egi s l a o es peci a lque pr om ovae s a l v a gua r de acons er v a o da ses pci es , a t r a vs do l eva nta m ento, dac l a s s i f i cao e dapr oteco, em pa r ti c ul a rdos m onta dos e da szona s hmi da s , r i bei r i nha se cos tei r a s . 3A pr oteco daf a unaa utc t one de um af or m am a i sa m pl ae aneces s i da de de pr otegeras a de pbl i c ai m pl i c a m aa dopo de m edi da sde contr ol e ef ecti vo, s ever a m ente r es tr i ti v a s ,qua ndo no m es m o de pr oi bi o, a des envol verpel os or ga ni s m os com petentes ea utor i da des s a ni tr i a s , nom ea da m ente no m bi to de: a )M a nuteno ou a cti vao dos pr oces s os bi ol gi cos de a utor egener a o; b)R ecuper a o dos ha bi ta ts degr a da dos es s enci a i s pa r aaf a unae cr i a o de ha bi ta ts de s ubs ti tui o, s e neces s r i o; c )Com er c i a l i za o daf a unas i l ves t r e, a quti c ao u ter r es t r e ; d)I ntr oduo de qua l queres pci ea ni ma ls el v a gem , a quti c ao u ter r es t r e , no P a s , com r el evo pa r aa s r ea sna tur a i s ; e)Des t r ui o de a ni ma i sti dos porpr ej udi c i a i s , s em qua l querexcepo, a t r a vs do r ecur s o am todos no a utor i za dos es em pr es ob contr ol e da s a utor i da des com petentes ; f )R egul a m enta o e contr ol e dai m por ta o de es pci es exti c a s ; g )R egul a m enta o e contr ol e dauti l i za o de s ubs tnci a sque pr ej udi quem af a unas el v a gem ; h)O r ga ni za o de l i s taou l i s ta sde es pci esa ni ma i s e da sbi ocenos es em que s ei ntegr a m, qua ndo r a r a s ou a m ea a da sde exti no. 4Os r ecur s osa ni ma i s , c i negti cos e pi s c col a s da sgua si nter i or es e daor l a cos tei r am a r i nhas er o obj ecto de l egi s l a o es peci a lque r egul a m ente as ua v a l or i za o, f om ento e us uf r ui o, s endo pr es ta daes peci a la teno a om a ter i a l genti co que venhaas eruti l i za do no des envol v i m ento das i l v i c ul tur ae da a qui c ul tur a .

CAP T U LO I I I Com ponentesa m bi enta i s huma nos Ar ti go 17. Com ponentesa m bi enta i s huma nos 1Os com ponentesa m bi enta i shuma nos def i nem , no s eu conj unto, o qua dr o es pec f i co de v i da , onde s ei ns er e e de que depende aa cti v i da de do hom em , que, de a cor do com o pr es ente di pl om a , obj ecto de m edi da sdi s c i pl i na dor a s com v i s ta obteno de umam el hor i ade qua l i da de de v i da . 2O or dena m ento do ter r i tr i o e ages to ur ba n s ti c ater o em contao di s pos to napr es ente l ei , os i s tem ae or gni c ado pl a nea m ento econmi co e s oci a le a i ndaa sa t r i bui es e com petnci a sdaa dm i ni s tr a o centr a l , r egi ona le l oca l . 3N os ter m os dapr es ente l ei , s o com ponentesa m bi enta i shuma nos : a )A pa i s a gem ; b)O pa tr i m ni o na tur a l e cons t r u do; c )A pol ui o. Ar ti go 18. Pa i s a gem 1Em or dem aa ti ngi ros obj ecti vos cons i gna dos napr es ente l ei , no que s e , s er o r ef er e def es adapa i s a gem com o uni da de es tti c aev i s ua l condi c i ona dos pel aa dm i ni s t r a o centr a l , r egi ona le l oca l , em ter m osa r egul a m enta r , a i m pl a nta o de cons t r u es , i nf r a es t r utur a s v i r i a s , novos a gl om er a dos ur ba nos ou outr a s cons t r u es que, pel as uadi m ens o, vol ume, s i l hueta , corou l oca l i za o, pr ovoquem um i m pa cte vi ol ento napa i s a gem pr eexi s tente, bem com o aexpl or a o de m i na se pedr ei r a s ,eva c ua o e a c um ul a o de r es duos em a ter i a i sus a dos e o cor te m a c i o do a r vor edo. 2A ocupa o m a r gi na lda si nf r a es t r utur a s v i r i a s , f l uv i a i s , por tur i a s e a er opor tur i a s , qua l querque s ej ao s eu ti po, hi er a r qui aou l oca l i za o, s er obj ecto de r egul a m enta o es peci a l .

Ar ti go 19. Ges to dapa i s a gem S o i ns t r umentos dapol ti c ade ges to da spa i s a gens : a )A pr oteco e v a l or i za o da spa i s a gens que, c a r a c t e r i za da spel a s a c t i v i da des s ecul a r es do hom em , pel as uadi ver s i da de, concentr a o e ha r m oni ae pel os i s tem as c i oc ul tur a l que c r i a r a m, s er evel a m i m por t a n t e s pa r aam a nuteno dapl ur a l i da de pa i s a g s ti c aec ul tur a l ; b)A deter mi na o de cr i tr i os m l ti pl os e di nm i cos que per mi t a m def i ni r pr i or i da des de i nter v eno, querno que r es pei t a s r ea sm enos a f ecta da spel apr es enahuma na , querquel a s em que aa co do hom em m a i sdeter mi na nte; c )U m aes t r a t g i ade des envol v i m ento que em penhe a spopul a es na def es ades s es v a l or es , nom ea da m ente, es em pr e que neces s r i o, por i nter m di o de i ncenti vos f i na ncei r os ou f i s c a i se de a poi o tcni co e s oci a l ; d)O i nventr i o e aa v a l i a o dos ti pos c a r a c t e r s ti cos de pa i s a gem r ur a l e ur ba na , com por tando el em entosa bi ti cos e cul tur a i s ; e)A i denti f i c a oec a r togr a f i ados v a l or es v i s ua i se es tti cos da s pa i s a gens na tur a i s ea r ti f i c i a i s . Ar ti go 20. Pa t r i m ni o na tur a l e cons t r u do 1O pa t r i m ni o na tur a l e cons t r u do do P a s , bem com o o hi s tr i co e cul tur a l , s er o obj ecto de m edi da ses peci a i sde def es a , s a l v a gua r dae va l or i za o, a t r a vs , entr e outr os , de umaa dequa dages to de r ecur s os exi s tentes e pl a ni f i c a od a sa c esaem pr eendernum aper s pecti v ade a ni ma o e uti l i za o cr i a ti v a . 2L egi s l a o es peci a ldef i ni r a spol ti c a s de r ecuper a o de centr os hi s tr i cos de r ea sur ba na se r ur a i s , de pa i s a gens pr i mi ti v a s e na tur a i s notvei s e de edi f c i os e conj untos m onumenta i se de i nventa r i a o e cl a s s i f i cao do pa t r i mni o hi s tr i co, c ul tur a l , na tur a l e cons t r u do, em cooper a o com a s a uta r qui a s e com a s a s s oci a es l oca i s de def es ado pa t r i mni oea s s oci a es l oca i s de def es ado a m bi ente, e es t a b e l ecer aor gni c aem odo de f unci ona m ento dos or ga ni s m os , exi s tentes ou ac r i a r , r es pons vei s pel as ua exec uo.

Ar ti go 21. P ol ui o 1S o f a c t or es de pol ui o do a m bi ente e degr a da o do ter r i tr i o toda sa s a c es ea c t i v i da des que a f ecta m nega ti v a m ente as a de, o bem es t a re a s di f er entes f or ma sde v i da , o equi l br i o e aper eni da de dos ecos s i s tem a sna tur a i s e tr a ns f or ma dos , a s s i m com o aes t a b i l i da de f s i c aeb i ol gi c ado ter r i tr i o. 2S o c a us a s de pol ui o do a m bi ente toda s a s s ubs tnci a s er a di a es l a na da sno a r , nagua , no s ol o e no s ubs ol o que a l ter em , tem por r i aou i r r ever s i vel m ente, a s uaqua l i da de ou i nter f i r a m nas uanor ma lcons er v a o ou evol uo. Ar ti go 22. R u do 1Al utacontr ao r u do v i s aas a l v a gua r dadas a de e bem es ta rda s popul a es ef a zs ea t r a vs , des i gna da m ente: a )Danor ma l i za o dos m todos de m edi dado r u do; b)Do es ta bel eci m ento de n vei s s onor os m xi m os , tendo em contaos a v a nos c i ent f i cos e tecnol gi cos nes tam a tr i a ; c )Dar eduo do n vel s onor o naor i gem , a t r a vs daf i xa o de nor ma sde em i s s o a pl i cvei s s di f er entes f ontes ; d)Dos i ncenti vos uti l i za o de equi pa m entos c uj apr oduo de r u dos es tej aconti dadentr o dos n vei s m xi m osa dm i ti dos pa r ac a dac a s o; e)Daobr i ga o de os f a br i c a n t e s de m qui na se el ectr odom s ti cos a pr es enta r em i nf or ma es deta l ha da s , hom ol oga da s , s obr e o n vel s onor o dos m es m os na si ns tr u es de us oef a c i l i t a r em aexec uo da s i ns pec es of i c i a i s ; f )Dai ntr oduo na sa utor i za es de cons tr uo de edi f c i os , uti l i za o de equi pa m ento ou exer c c i o de a cti v i da des daobr i ga tor i eda de de a dopta r m edi da spr eventi v a s pa r ael i mi na o dapr opa ga o do r u do exter i ore i nter i or , bem com o da st r epi da es ; g )Das ens i bi l i za o daopi ni o pbl i c ap a r ao sp r o b l e ma sdo r u do; h)Dal oca l i za o a dequa dano ter r i tr i o da sa c t i v i da des c a us a dor a s de r u do.

2Os ve c ul os m otor i za dos , i ncl ui ndo a sem ba r c a es , a sa er ona ves e os t r a ns por tes f er r ovi r i os , es to s uj ei tosahom ol oga o e contr ol e no que s e r ef er e s c a r a c t e r s ti c a s do r u do que pr oduzem . 3O sa v i s a dor es s onor os es to s uj ei tosahom ol oga o e contr ol e no que s e r ef er e s c a r a c t e r s ti c a s dos s i na i sa cs ti cos que pr oduzem . 4Os equi pa m entos el ectr om ecni cos dever o teres peci f i c a da sa s c a r a c t e r s ti c a s do r u do que pr oduzem . Ar ti go 23. Com pos tos qu mi cos 1O com ba te pol ui o der i v a dado us o de com pos tos qu mi cos , no m bi to da def es ado a m bi ente, pr oces s a s e, des i gna da m ente, a t r a v s : a )Daa pl i cao de tecnol ogi a s l i m pa s ; b)Daa v a l i a o s i s tem ti c ados ef ei tos potenci a i sdos com pos tos qu mi cos s obr e o hom em e o a m bi ente; c )Do contr ol e do f a br i co, com er c i a l i za o, uti l i za o e el i mi na o dos com pos tos qu mi cos ; d)Daa pl i cao de tcni c a s pr eventi v a s or i enta dor a s pa r aar eci c l a gem e r euti l i za o de m a tr i a s pr i ma se pr odutos ; e)Daa pl i cao de i ns t r um entos f i s c a i se f i na ncei r os que i ncenti vem a r eci c l a gem e uti l i za o de r es duos ; f )Dahom ol oga o de l a bor a tr i os de ens a i o des ti na dosa o es tudo do i m pa cte a m bi enta lde com pos tos qu mi cos ; g )Dael uc i da o daopi ni o pbl i c a . 2O Gover no l egi s l a r , no pr a zo de um a no a psaentr a daem v i gorda pr es ente l ei , s obr e: a )N or ma spa r aabi odegr a da bi l i da de dos deter gentes ; b)N or ma spa r ahom ol oga o, condi c i ona m ento e eti queta gem dos pes ti c i da s , s ol ventes , ti nta s , ver ni zes e outr os txi cos ; c )N or ma s s obr e auti l i za o dos c l or of l or c a r bonetos e de outr os

com ponentes uti l i za dos nosa er os s i s que pr ovoquem i m pa cte gr a ve no a m bi ente e nas a de huma na ; d)N or ma s s obr e cr i a o de um s i s tem ade i nf or ma o s obr ea snov a s s ubs tnci a squ mi c a s , obr i ga ndo os i ndus t r i a i saa ctua l i za re a v a l i a ros r i s cos potenci a i sdos s eus pr odutosa ntes dacom er c i a l i za o; e)E s ta bel eci m ento de nor ma sm xi ma sde pol ui o pel oa mi a nto, chumbo, m er c r i o e cdm i o; f )Fom ento do a poi o nor ma l i za o dar eci c l a gem daener gi a , dos m eta i s , do v i dr o, do pl s ti co, do pa no e do pa pel ; g) Fom ento e a pr ovei ta m ento dos des per d c i os a gr opecur i os pa r ao a pr ovei ta m ento de ener gi a ; h)F om ento e a poi o s ener gi a sa l ter na ti v a s . Ar ti go 24. R es duos e ef l uentes 1Os r es duos s l i dos poder o s err euti l i za dos com o f ontes de m a tr i a s pr i ma s e ener gi a , pr ocur a ndos e el i mi na ros txi cos pel aa dopo da s s egui ntes m edi da s : a )Daa pl i cao de tecnol ogi a s l i m pa s ; b)Daa pl i cao de tcni c a s pr eventi v a s or i enta da spa r aar eci c l a gem e r euti l i za o de pr odutos com o m a tr i a s pr i ma s ; c )Daa pl i cao de i ns tr umentos f i s c a i se f i na ncei r os que i ncenti vem a r eci c l a gem e uti l i za o de r es duos e ef l uentes . 2A em i s s o, tr a ns por te e des ti no f i na lde r es duos e ef l uentes f i c a m condi c i ona dosaa utor i za o pr vi a . 3Ar es pons a bi l i da de do des ti no dos di ver s os ti pos de r es duos e ef l uentes de quem os pr oduz. 4Os r es duos e ef l uentes devem s err ecol hi dos , a r ma zena dos , t r a ns por ta dos , el i mi na dos ou r euti l i za dos de ta lf or m aque no cons ti tua m per i go i m edi a to ou potenci a lpa r aas a de hum a nanem c a us em pr ej u zo pa r ao a m bi ente.

5A des c a r gade r es duos e ef l uentes s pode s eref ectua daem l oca i s deter mi na dos pa r ao ef ei to pel a s enti da des com petentes e na scondi es pr evi s ta snaa utor i za o concedi da . 6A sa uta r qui a s l oca i s , i s ol a da m ente ou em conj unto, poder o pr oceder cons ti tui o de pl a nos r egul a dor es de des ca r ga sde r es duos e ef l uentes es ua r ecuper a o pa i s a g s ti c a . Ar ti go 25. S ubs tnc i a s r a di oa c t i v a s O contr ol e dapol ui o or i gi na dapors ubs tnci a s r a di oa c t i v a s tem porf i na l i da de el i mi na ras uai nf l unci anas a de e bem es ta rda s popul a es e no a m bi ente e f a zs e, des i gna da m ente, a t r a vs : a )Daa v a l i a o dos ef ei tos da s s ubs tnci a sr a di oa cti v a s nos ecos s i s tem a s r eceptor es ; b)Daf i xa o de nor ma sde em i s s o pa r aos ef l uentes f s i cos e qu mi cos r a di oa cti vos r es ul t a n t e s de a cti v i da des que i m pl i quem aext r a co, o t r a ns por te, a t r a ns f or ma o, a uti l i za o e o a r ma zena m ento de m a ter i a l r a di oa cti vo; c )Do pl a nea m ento da sm edi da spr eventi v a s neces s r i a spa r aaa c t ua o i m edi a t ae mc a s o de pol ui o r a di oa cti v a ; d)Daa v a l i a o e contr ol e dos ef ei tos dapol ui o tr a ns f r ontei r a s ea ctua o tcni c aed i pl om ti c ai nter na c i ona lque per mi taas uapr eveno; e)Daf i xa o de nor ma spa r ao tr ns i to, t r a ns f er nci ae depos i o de ma ter i a i s r a di oa cti vos no ter r i tr i o na c i ona le na sgua sm a r ti ma s ter r i tor i a i s e nazonaeconmi c ae x c l us i v a . Ar ti go 26. Pr oi bi o de pol ui r 1Em ter r i tr i o na c i ona lou r eas ob j ur i s di o por tugues a pr oi bi do l a na r , depos i ta rou, porqua l querout r af or ma , i ntr oduzi rna sgua s , no s ol o, no s ubs ol o ou naa tm os f er aef l uentes , r es duos r a di oa c t i vos e out r os e pr odutos que contenha ms ubs tnci a s ou m i c r or ga ni s m os que pos s a ma l ter a ra s c a r a c t e r s ti c a s ou tor na ri m pr pr i os pa r aa s s ua sa pl i c a esa quel es com ponentesa m bi enta i s e contr i bua m pa r aadegr a da o do a m bi ente.

2O t r a ns por te, a ma ni pul a o, o deps i to, bem com o ar eci c l a gem e depos i o de qua i s querpr odutos s us cept vei s de pr oduzi r em os ti pos de pol ui o r ef er i dos no n. 1, s er o r egul a m enta dos porl egi s l a o es peci a l . 3Di pl om a sr egul a m enta r esa pr opr i a dos def i ni r o os l i mi tes de tol er nci a a dm i s s veldapr es en ade el em entos pol uentes naa tm os f er a , gua , s ol oe s er es v i vos , bem a s s i m com o a spr oi bi es ou condi c i ona m entos neces s r i os def es ae m el hor i adaqua l i da de do a m bi ente. CAP T U LO I V I ns t r umentos dapol ti c ade a m bi ente Ar ti go 27. I ns t r umentos 1S o i ns t r um entos dapol ti c ade a m bi ente e do or dena m ento do ter r i tr i o: a )A es t r a tgi ana c i ona lde cons er v a o daN a tur eza , i ntegr a dana es t r a tgi aeur opei ae m undi a l ; b)O pl a no na c i ona l ; c )O or dena m ento i ntegr a do do ter r i tr i o an vel r egi ona le m uni c i pa l , i ncl ui ndo acl a s s i f i c a oec r i a o de r ea s , s ti os ou pa i s a gens pr otegi da s s uj ei tosaes t a t utos es peci a i sde cons er v a o; d)A r es er v aa gr col ana c i ona le ar es er v aecol gi c an a c i o n a l ; e)O s pl a nos r egi ona i sde or dena m ento do ter r i tr i o, os pl a nos di r ector es m uni c i pa i s e outr os i ns t r um entos de i nter v eno ur ba n s ti c a ; f )O es ta bel eci m ento de cr i tr i os , obj ecti vos e nor ma sde qua l i da de pa r aos ef l uentes er es duos e pa r aos m ei os r eceptor es ; g )A a v a l i a o pr vi ado i m pa cte pr ovoca do porobr a s , pel acons t r uo de i nf r a es tr utur a s , i ntr oduo de nov a sa cti v i da des tecnol gi c a s e de pr odutos s us cept vei s de a f ecta r em o a m bi ente e apa i s a gem ; h)O l i cenci a m ento pr vi o de toda sa sa c t i v i da des potenci a lou ef ecti v a m ente pol ui dor a s ou c a p a z e s de a f ecta r em apa i s a gem ; i )A r eduo ou s us pens o de l a bor a o de toda sa sa cti v i da des ou t r a ns f er nc i ade es t a b e l eci m entos que de qua l querm odo s ej a mf a c t or es de pol ui o; j )O s i ncenti vos pr oduo e i ns ta l a o de equi pa m entos e ac r i a o ou t r a ns f er nc i ade tecnol ogi a s que pr opor c i onem am el hor i adaqua l i da de do a m bi ente;

k )A r egul a m enta o s el ecti v ae qua nti f i c a dado us o do s ol o e dos r es ta ntes r ecur s os na tur a i s ; l )O i nventr i o dos r ecur s os e de outr a s i nf or ma es s obr eoa m bi ente a n velna c i ona le r egi ona l ; m )O s i s tem ana c i ona lde v i gi l nci ae contr ol e daqua l i da de do a m bi ente; n)O s i s tem ana c i ona lde pr eveno de i ncndi os f l or es ta i s ; o)A nor ma l i za o e hom ol oga o de m todos ea pa r el hos de m edi da ; p)A s s a nes pel oi ncum pr i m ento do di s pos to nal egi s l a o s obr eo a m bi ente e or dena m ento do ter r i tr i o; q)A c a r t o g r a f i ad oa m bi ente e do ter r i tr i o; r )A f i xa o de ta xa saa pl i c a rpel auti l i za o de r ecur s os na tur a i se com ponentesa m bi enta i s , bem com o pel ar ej ei o de ef l uentes . 2L ei es peci a ldef i ni r a sr ea se zona sde gr a nde pol ui o onde s ef a r contr ol ees e tom a r o m edi da sper ma nentes que nor ma l i zem aqua l i da de do a m bi ente. Ar ti go 28. Cons er v a o daN a tur eza 1Pa r aenqua dr a m ento e uti l i za o da spol ti c a s gl oba i sdo a m bi ente com a s s ector i a i ss er el a bor a dapel o Gover no, no pr a zo de um a no, a es t r a t g i a na c i ona lde cons er v a o daN a tur eza , que s er s ubm eti daaa pr ova o da As s em bl ei adaR epbl i c a . 2A es t r a t g i ana c i ona lde cons er v a o daN a tur ezadever i nf or ma ros obj ecti vos do P l a no, em obedi nc i aa o di s pos to no n. 2 do a r ti go 91. da Cons ti tui o daR epbl i c a . Ar ti go 29. r ea s pr otegi da s , l uga r es , s ti os , conj untos e obj ectos c l a s s i f i c a dos 1S er i m pl em enta dae r egul a m enta daumar ede na c i ona lcont nuade r ea s pr otegi da s , a br a ngendo r ea ster r es tr es , gua si nter i or es em a r ti ma se outr a s ocor r nci a s na tur a i s di s ti nta sque dev a ms ers ubm eti da sam edi da sde c l a s s i f i c a o , pr es er v a o e cons er v a o, em v i r tude dos s eus v a l or es es tti cos ,r a r i da de, i m por tnci a c i ent f i c a ,c ul tur a le s oci a l ou da s ua contr i bui o pa r ao equi l br i o bi ol gi co e es ta bi l i da de ecol gi c ada spa i s a gens .

2As r ea spr otegi da spoder o term bi to na c i ona l , r egi ona lou l oca l , cons oa nte os i nter es s es que pr ocur a ms a l v a g ua r da r . 3Ai ni c i a ti v adac l a s s i f i cao e cons er v a o de r ea spr otegi da s , de l uga r es , s ti os , conj untos e obj ectos c l a s s i f i c a dos s er dacom petnci adaa dm i ni s t r a o centr a l , r egi ona lou l oca lou a i ndapa r ti cul a r . 4Ar egul a m enta o dages to de r ea spr otegi da s , l uga r es , s ti os , conj untos e obj ectos c l a s s i f i c a dos cons oa nte o s eu m bi to com pete a dm i ni s t r a o centr a l , r egi ona lou l oca l . 5N ages to da sr ea spr otegi da ster s es em pr e em v i s t aapr oteco e es tudo dos ecos s i s tem a sna tur a i s ea i ndaapr es er v a o de v a l or es de or dem c i ent f i c a , c ul tur a l , s oci a le pa i s a g s ti c a . 6A def i ni o da sdi ver s a sc a t e g o r i a sde r ea spr otegi da spa r ao ef ei to da pr oteco r ef er i danos nmer os a nter i or es s er f ei taa t r a vs de l egi s l a o pr pr i a . Ar ti go 30. Es tudos de i m pa cte a m bi enta l 1Os pl a nos , pr oj ectos , t r a ba l hos ea c es que pos s a ma f ecta ro a m bi ente, o ter r i tr i o e aqua l i da de de v i dados c i da dos , quers ej a m dar es pons a bi l i da de e i ni c i a ti v ade um or ga ni s m o daa dm i ni s t r a o centr a l , r egi ona lou l oca l , querde i ns ti tui es pbl i c a s ou pr i v a da s , devem r es pei t a ra s pr eoc upa es e nor ma s des tal ei e ter o de s era com pa nha dos de um es tudo de i m pa cte a m bi enta l . 2S er o r egul a m enta da sporl ei a s condi es em que s er ef ectua do o es tudo de i m pa cte a m bi enta l , os eu contedo, bem com o a senti da des r es pons vei s pel aa nl i s e da s s ua sconcl us es e pel aa utor i za o e l i cenci a m ento de obr aou t r a ba l hos pr evi s tos . 3Aa pr ova o do es tudo de i m pa cte a m bi enta l condi o es s enci a lpa r ao l i cenci a m ento f i na lda sobr a s e tr a ba l hos pel os s er v i os com petentes , nos ter m os dal ei .

Ar ti go 31. Contedo do es tudo de i m pa cte a m bi enta l O contedo do es tudo de i m pa cte a m bi enta lcom pr eender , no m ni m o: a )U m aa nl i s e do es tado do l oca le do a m bi ente; b)O es tudo da sm odi f i c a es que o pr oj ecto pr ovoca r ; c )A s m edi da spr evi s ta spa r as upr i mi re r eduzi ra s nor ma sa pr ova da se, s e pos s vel , com pens a ra s eventua i si nci dnc i a s s obr e aqua l i da de do a m bi ente. Ar ti go 32. Equi l br i o entr e com ponentes a m bi enta i s Na si nter v en es s obr e com ponentesa m bi enta i s , na tur a i s ou hum a nos , ha ver que ters em pr e em contaa s cons equnci a s que qua l querdes s a s i nter v en es , ef ecti v a da sa o n velde c a daum dos com ponentes , pos s aters obr ea sr es ta ntes ou s obr ea sr es pecti v a s i nter a c es . CAP T U LO V Li cenci a m ento e s i tua es de em er gnc i a Ar ti go 33. Li cenci a m ento 1A cons t r uo, a m pl i a o, i ns ta l a o e f unci ona m ento de es ta bel eci m entos e o exer c c i o de a cti v i da des ef ecti v a m ente pol ui dor a s depender o do pr vi o l i cenci a m ento pel os er v i o com petente do Es ta do r es pons velpel oa m bi ente e or dena m ento do ter r i tr i o, s em pr ej u zo de out r a sl i cena sexi g vei s . 2O pedi do de l i cenci a m ento pa r aem pr eendi m entosadeter mi na rem di pl om a es pec f i co r egul a do nos ter m os do a r ti go 30. 3Aa utor i za o pa r af unci ona m ento exi ge o l i cenci a m ento pr vi o e av i s tor i a da sobr a s ei ns ta l a es r ea l i za da sem c um pr i m ento do pr oj ecto a pr ova do e dem a i sl egi s l a o em v i gor .

4Pa r aga r a nti raa pl i cao do a r ti go 14. , n. 2, a l neae) , s er obr i ga tr i oo deps i to de umac a uo, no v a l ordo cus to de r ecuper a o, no a c t o do l i cenci a m ento. 5Os l i cenci a m entosa br a ngi dos pel o di s pos to no n. 1, a s uar enov a oea r es pecti v ac o n c e s s o s er o publ i c a dos num per i di co r egi ona lou l oca l . 6A sa uta r qui a si nter es s a da sda r o pa r ecerpa r ao l i cenci a m ento r el a ti vo a com pl exos petr oqu mi cos , c l or oqu mi cos e out r os def i ni dos porl ei . Ar ti go 34. Decl a r a o de zona s c r ti c a s es i tua es de em er gnc i a 1O Gover no dec l a r a r com o zona sc r ti c a s toda sa quel a s em que os pa r m etr os que per mi tem a v a l i a r a qua l i da de do a m bi ente a ti nj a m ,ou s e pr evej a v i r em aa ti ngi r , v a l or es que pos s a m prem c a us aas a de huma naou o a m bi ente, f i cando s uj ei ta sam edi da ses pec i a i s ea c esaes ta bel ecerpel o depa r t a m ento enca r r ega do dapr oteco ci v i l em conj uga o com a sdem a i s a utor i da des daa dm i ni s t r a o centr a l el oca l . 2Q ua ndo os ndi ces de pol ui o, em deter mi na dar ea , ul tr a pa s s a r em os v a l or esa dm i ti dos pel al egi s l a o que vi err egul a m enta rapr es ente l ei ou, por qua l querf or ma , pus er em em per i go aqua l i da de do a m bi ente, poder s er dec l a r a daas i tua o de em er gnci a , devendo s erpr evi s ta sa ctua es es pec f i c a s , a dm i ni s t r a t i v a s ou tcni c a s , pa r al hes f a zerf a ce, porpa r te da a dm i ni s t r a o centr a l el oca l , a com pa nha da sdo es c l a r eci m ento dapopul a o a f ecta da . 3S er f ei to o pl a nea m ento da sm edi da si m edi a ta sneces s r i a spa r aocor r era c a s os de a c i dente s em pr e que es tes pr ovoquem a um entos br us cos e s i gni f i c a t i v o s dos ndi ces de pol ui o per mi ti dos ou que, pel as uana tur eza , f a a m pr everapos s i bi l i da de des taocor r nc i a .

Ar ti go 35. R eduo e s us pens o de l a bor a o 1P el os er v i o com petente do Es ta do r es pons vel pel oa m bi ente e or dena m ento do ter r i tr i o poder s erdeter mi na daar eduo ou s us pens o tem por r i aou def i ni ti v ada sa cti v i da des ger a dor a s de pol ui o pa r am a ntera s em i s s es ga s os a s er a di oa c t i v a s ,os ef l uentes e os r es duos s l i dos dentr o dos l i mi tes es ti pul a dos , nos ter m os em que f ores ta bel eci do pel al egi s l a o com pl em enta rdapr es ente l ei . 2O Gover no poder cel ebr a rcontr a tos pr ogr a m acom v i s taar eduzi r gr a dua l m ente ac a r gapol uente da sa cti v i da des pol ui dor a s . 3Os contr a tos pr ogr a m as s er o cel ebr a dos des de que daconti nua o da l a bor a o nes s a sa c t i v i da des no decor r a mr i s cos s i gni f i c a t i vos pa r ao hom em ou o a m bi ente. Ar ti go 36. Tr a ns f er nc i ade es ta bel eci m entos Os es t a b e l eci m entos que a l ter em a scondi es nor ma i sde s a l ubr i da de e hi gi ene do a m bi ente def i ni da sporl eipodem s erobr i ga dosat r a ns f er i r s e pa r a l oca lm a i sa pr opr i a do, s a l v a gua r da dos os di r ei tos pr evi a m ente a dqui r i dos . CAP T U L O VI O r ga ni s m os r es pons vei s Ar ti go 37. Com petnc i ado Gover no e daa dm i ni s t r a o r egi ona le l oca l 1Com pete a o Gover no, de a cor do com apr es ente l ei , a conduo de uma pol ti c ag l o b a ln o sd o m ni os do a m bi ente, daqua l i da de de v i dae do or dena m ento do ter r i tr i o, bem com o acoor dena o da spol ti c a s de or dena m ento r egi ona ldo ter r i tr i o e des envol v i m ento econmi co e pr ogr es s o s oci a le a i ndaaa dopo da sm edi da sa dequa da s a pl i cao dos i ns t r um entos pr evi s tos napr es ente l ei .

2O Gover no e aa dm i ni s t r a o r egi ona le l oca la r ti c ul a r o entr es ia i m pl em enta o da sm edi da sneces s r i a s pr os s ecuo dos f i ns pr evi s tos na pr es ente l ei , no m bi to da sr es pecti v a s com petnci a s . Ar ti go 38. O r ga ni s m os r es pons vei s pel aa pl i c a o dapr es ente l ei 1O s er v i o com petente do Es t a d or e s pons vel pel acoor dena o daa pl i c a o dapr es ente l ei ter porm i s s o pr om over , coor dena r , a poi a re pa r ti c i pa rna exec uo dapol ti c an a c i o n a ld oa m bi ente e qua l i da de de v i dacons tante des te di pl om ae aconcr eti za rpel o Gover no, em es t r e i tacol a bor a o com os di f er entes s er v i os daa dm i ni s tr a o centr a l , r egi ona le l oca l , que devem ta m bm a c a t a m ento a os pr i nc pi os e nor ma sa qui es t a b e l eci dos . 2A n velde c a dar egi o a dm i ni s t r a t i v aexi s ti r o or ga ni s m os r egi ona i s , dependentes daa dm i ni s t r a o r egi ona l , r es pons vei s pel acoor dena o e a pl i c a od apr es ente l ei , em ter m osa nl ogosa os do or ga ni s m o centr a lr ef er i do nos nmer osa nter i or es e em col a bor a o com es te, s em i m pedi m ento de or ga ni s m os s i mi l a r es exi s ti r em an velm uni c i pa l . Ar ti go 39. I ns ti tuto N a c i ona ldo A m bi ente 1c r i a do o I ns ti tuto N a c i ona ldo A m bi ente, dota do de per s ona l i da de j ur di c ae a utonom i aa dm i ni s tr a ti v ae f i na ncei r a . 2O I ns ti tuto N a c i ona ldo A m bi ente um or ga ni s m o no exec uti vo des ti na do pr om oo de a c es no dom ni o daqua l i da de do a m bi ente, com es peci a lnf a s e naf or ma o e i nf or ma o dos c i da dos ea poi o s a s s oci a es de def es ado a m bi ente, i ntegr a ndo ar epr es enta o daopi ni o pbl i c an o s s eus r gos de dec i s o. 3S o a t r i bui es do I ns ti tuto N a c i ona ldo A m bi ente: a )Es tuda re pr opora o Gover no adef i ni o de pol ti c a s e aexecuo de a c es de def es ado a m bi ente e do pa t r i m ni o na tur a l e cons t r u do; b)E s tuda re pr om overf or ma sde a poi o tcni co e f i na ncei r o s a s s oci a es de def es ado a m bi ente;

c )Es tuda re pr om overpr oj ectos es peci a i s , de educ a oa m bi enta l , de def es ado a m bi ente e do pa t r i mni o na tur a l e cons t r u do, em col a bor a o com a sa ut a r qui a s , s er v i os daA dm i ni s tr a o P bl i c a , i ns ti tui es pbl i c a s , pr i v a da se cooper a ti v a s , es col a s e uni ver s i da des , i ncl ui ndo a c es de f or ma o e i nf or ma o; d)E s t a b e l ecerc onta c t os r egul a r es com or ga ni s m os s i mi l a r es es tr a ngei r os e pr om overa c es com uns , nom ea da m ente de f or ma o e i nf or ma o; e)I m pul s i ona r , em ger a l ,aa pl i cao e o a pr of unda m ento da sm edi da s pr evi s ta snapr es ente l ei ; f )Q ua i s queroutr a s que l he venha m as erc om eti da sporl ei . 4A ges to do I ns ti tuto N a c i ona ldo A m bi ente a s s egur a daporum pr es i dente e porum v i cepr es i dente, com f unes del ega da spel o cons el ho di r ecti v o . 5O I ns ti tuto N a c i ona ldo A m bi ente di s pe de um cons el ho di r ecti vo, a quem com pete f i xa ros pr i nc pi osaque deve s ubor di na r s e ael a bor a o do s eu pl a no de a c t i v i da des e or a m ento, bem com o a com pa nha ras uages to e f unci ona m ento. 6O pl a no de a cti v i da des do I ns ti tuto N a c i ona ldo A m bi ente i ncl ui r , obr i ga tor i a m ente, os c r i tr i os de a tr i bui o dosa poi os f i na ncei r os pr evi s tos nes tal ei e dem a i s l egi s l a o com pl em enta r . 7O cons el ho di r ecti vo do I ns ti tuto N a c i ona ldo A m bi ente com pos to por : a )O pr es i dente do I ns ti tuto N a c i ona ldo A m bi ente, que pr es i di r ; b)T r s c i da dos de r econheci do m r i to, des i gna dos pel aA s s em bl ei ada R epbl i c a ; c )Doi s r epr es enta ntes da s a s s oci a es de def es ado a m bi ente com r epr es enta ti v i da de genr i c a ; d)Doi s r epr es enta ntes do m ovi m ento s i ndi c a l ; e)Doi s r epr es enta ntes da sconf eder a es pa t r ona i s ; f )Doi s r epr es enta ntes daA s s oci a o N a c i ona ldos M uni c pi os P or tugues es ; g )Doi s r epr es enta ntes da suni ver s i da des por tugues a sque m i ni s t r em c ur s os no dom ni o do a m bi ente, or dena m ento do ter r i tr i o e pa t r i mni o na tur a l e cons t r u do. 8O I ns ti tuto N a c i ona ldo A m bi ente dever terdel ega es r egi ona i s .

9O Gover no, no pr a zo de 180 di a s , es t r utur a r aor ga ni za o, f unci ona m ento e com petnci a ,s ob af or m ade dec r etol ei ,do I ns ti tuto N a c i ona ldo A m bi ente, na pa r te no pr evi s tanapr es ente l ei ,a pr ova r os r es pecti vos qua dr os de pes s oa l r ei ns c r ever no O r a m ento do Es t a d o a s dota es neces s r i a sa o s eu f unci ona m ento. CAP T U L O VI I Di r ei tos e dever es dos c i da dos Ar ti go 40. Di r ei tos e dever es dos c i da dos 1 deverdos c i da dos , em ger a l , e dos s ector es pbl i co, pr i v a do e cooper a ti vo, em pa r ti c ul a r , col a bor a rnac r i a o de um a m bi ente s a di oe ecol ogi c a m ente equi l i br a do e nam el hor i apr ogr es s i v ae a cel er a dadaqua l i da de de v i da . 2s i ni c i a ti v a s popul a r es no dom ni o dam el hor i ado a m bi ente e daqua l i da de de v i da , quers ur j a m es ponta nea m ente, querc or r es ponda m aum a pel o da a dm i ni s t r a o centr a l , r egi ona lou l oca l , deve s erdi s pens a dapr oteco a dequa da , a t r a vs dos m ei os neces s r i os pr os s ecuo dos obj ecti vos do r egi m e pr evi s to napr es ente l ei . 3O Es tado e a sdem a i spes s oa scol ecti v a sde di r ei to pbl i co, em es peci a la s a uta r qui a s , f om enta r o apa r ti c i pa o da senti da des pr i v a da sem i ni c i a ti v a s de i nter es s e pa r aapr os s ecuo dos f i ns pr evi s tos napr es ente l ei , nom ea da m ente a s a s s oci a es na c i ona i s ou l oca i s de def es ado a m bi ente, do pa t r i mni o na tur a l e cons t r u do e de def es ado cons umi dor . 4Os c i da dos di r ecta m ente a m ea a dos ou l es a dos no s eu di r ei to aum a m bi ente de v i dahum a nas a di o e ecol ogi ca m ente equi l i br a do podem pedi r , nos ter m os ger a i s de di r ei to, a ces s a o da sc a us a s de v i ol a o e ar es pecti v a i ndem ni za o. 5S em pr ej u zo do di s pos to nos nmer osa nter i or es , r econheci do s a uta r qui a s ea os c i da dos que s ej a ma f ecta dos pel o exer c c i o de a c t i v i da des s us cept vei s de pr ej udi c a r em auti l i za o dos r ecur s os do a m bi ente o di r ei to s com pens a es porpa r te da senti da des r es pons vei s pel os pr ej u zos c a us a dos .

Ar ti go 41. R es pons a bi l i da de obj ecti v a 1Exi s te obr i ga o de i ndem ni za r , i ndependentem ente de cul pa , s em pr e que o a gente tenhac a us a do da nos s i gni f i c a t i vos no a m bi ente, em v i r tude de uma a co es peci a l m ente per i gos a , m ui to em bor acom r es pei to do nor ma ti vo a pl i cvel . 2O qua nti ta ti vo de i ndem ni za o af i xa rporda nos c a us a dos no a m bi ente s er es ta bel eci do em l egi s l a o com pl em enta r . Ar ti go 42. Em ba r gos a dm i ni s t r a ti vos A quel es que s ej ul guem of endi dos nos s eus di r ei tosaum a m bi ente s a di oe ecol ogi c a m ente equi l i br a do poder o r equer erque s ej am a nda das us pender i m edi a t a m ente aa c t i v i da de c a us a dor ado da no, s egui ndos e, pa r ata lef ei to, o pr oces s o de em ba r go a dm i ni s t r a ti v o . Ar ti go 43. S egur o de r es pons a bi l i da de c i v i l A quel es que exer a ma c t i v i da des que envol v a ma l to gr a u de r i s co pa r ao a m bi ente e com o ta lvenha m as erc l a s s i f i ca dos s er o obr i ga dos a s egur a ras ua r es pons a bi l i da de c i v i l . Ar ti go 44. Di r ei to aum aj us ti aa c es s vele pr onta 1a s s egur a do a os c i da dos o di r ei to i s eno de pr epa r os nos pr oces s os em que pr etenda m obterr epa r a o de per da se da nos em er gentes de f a c t os i l c i tos que vi ol em r egr a s cons t a n t e s dapr es ente l ei e dos di pl om a sque a r egul a m entem , des de que o v a l ordac a us ano excedao daa l a dado tr i buna l dacom a r c a .

2 pr oi bi daaa pens a o de pr oces s os contr ao m es m oa r gui do r el a ti vosa i nf r a c es contr ao di s pos to napr es ente l ei , s a l vo s er equer i dapel oM i ni s tr i o P bl i co. CAP T U L O VI I I P ena l i za es Ar ti go 45. T utel aj udi c i a l 1S em pr ej u zo dal egi ti mi da de de quem s es i ntaa m ea a do ou tenhas i do l es a do nos s eus di r ei tos , a ctua o per a nte aj ur i s di o com petente do cor r es pondente di r ei to ces s a o dacondutaa m ea a dor aou l es i v ae i ndem ni za o pel os da nos que del apos s a m terr es ul ta do, a oa br i go do di s pos to no c a p tul o a nter i or ,t a m bm a o M i ni s tr i o P bl i co com pete a def es a dos v a l or es pr otegi dos pel apr es ente l ei , nom ea da m ente a t r a v s dauti l i za o dos m eca ni s m os nel apr evi s tos . 2i gua l m ente r econheci do aqua l querpes s oa , i ndependentem ente de ter i nter es s e pes s oa lnadem a nda , bem com o s a s s oci a es ef unda es def ens or a s dos i nter es s es em c a us ae sa uta r qui a s l oca i s , o di r ei to de pr opore i nter v i r , nos ter nos pr evi s tos nal ei , em pr oces s os pr i nci pa i s e ca utel a r es des ti na dos def es ados v a l or es pr otegi dos pel apr es ente l ei . N ota : O a r ti go 45. daL ein. 11/87, de 7 de A br i lf oia l ter a do pel oa r ti go 6. daL ein. 13/2002, de 19 de Fever ei r o, que a pr ovao Es ta tuto dos Tr i buna i s A dm i ni s t r a t i vos e Fi s c a i s . Ar eda co i ni ci a ldo a r ti go 45. as egui nte:

Ar ti go 45. Tr i buna lcom petente 1 -O conheci m ento da sa c esaque s er ef er em osa r ti gos66. ,n. 3,da Cons ti tui o e 41. e 42. da pr es ente l ei dacom petnci ados t r i buna i scom uns . 2 -N oster m osdosa r ti gos66. , n. 3, daCons ti tui o e 40. dapr es ente l ei ,os l es a dos tm l egi ti mi da de pa r a dem a nda r os i nf r a c t or es nos t r i buna i s com uns pa r a obteno da s cor r es pondentes i ndem ni za es . 3 -S em pr ej u zo dal egi ti mi da de dosl es a dospa r apr opora sa c es , com pete a o M i ni s tr i o P bl i co a def es a dos v a l or es pr otegi dos por es ta l ei ,a tr a vs , nom ea da m ente, dos m eca ni s m os pr evi s tos napr es ente l ei . " Ar ti go 46. Cr i m es contr ao a m bi ente Al m dos c r i m es pr evi s tos e puni dos no Cdi go P ena l , s er o a i ndacons i der a da s c r i m es a s i nf r a c es que al egi s l a o com pl em enta rv i eraqua l i f i c a rc om o ta lde a cor do com o di s pos to napr es ente l ei . Ar ti go 47. Contr a or dena es 1As r es t a n t e s i nf r a c es pr es ente l ei s er o cons i der a da scontr a or dena es pun vei s com coi ma , em ter m osadef i ni rporl egi s l a o com pl em enta r , com pa ti bi l i za ndo os vr i os n vei s daA dm i ni s t r a o em f uno dagr a v i da de da i nf r a co. 2S e am es m acondutacons ti tui rs i m ul t a n e a m ente cr i m e e contr a or dena o, s er oi nf r a ctors em pr e puni do at tul o de c r i m e, s em pr ej u zo da ss a nes a ces s r i a spr evi s ta spa r aacontr a or dena o.

3Em f uno dagr a v i da de dacontr a or dena o e dac ul pado a gente, poder o a i ndas era pl i c a da s a s s egui ntes s a nesa ces s r i a s : a )I nter di o do exer c c i o de umapr of i s s o ou a c t i v i da de; b)P r i vao do di r ei to as ubs di o outor ga do porenti da des ou s er v i os pbl i cos ; c )Ces s a o de l i cena sou a utor i za es r el a c i ona da scom o exer c c i o da r es pecti v aa c t i v i d a d e ; d)A pr eens o e per daaf a vordo Es tado dos obj ectos uti l i za dos ou pr oduzi dosa qua ndo dai nf r a co; e)P er dade benef ci os f i s c a i s ,de benef c i os de c r di to e de l i nha sde f i na nci a m ento de es t a b e l eci m entos de c r di to de que ha j aus uf r u do. 4A negl i gnci ae atenta ti v as o pun vei s . Ar ti go 48. O br i ga tor i eda de de r em oo da sc a us a s dai nf r a c o e dar econs ti tui o da s i tua o a nter i or 1Os i nf r a c t or es s o obr i ga dosar em overa s c a us a s dai nf r a co e ar epora s i tua o a nter i or m es m aou equi v a l ente, s a l vo o di s pos to no n. 3. 2S e os i nf r a c t or es no cum pr i r em a sobr i ga esa c i m ar ef er i da sno pr a zo que l hes f ori ndi c a do, a s enti da des com petentes ma nda r o pr oceders dem ol i es , obr a s e tr a ba l hos neces s r i os r epos i o da s i tua o a nter i or i nf r a co a expens a s dos i nf r a c t or es . 3Em c a s o de no s erpos s velar epos i o das i tua o a nter i or i nf r a co, os i nf r a c t or es f i c a m obr i ga dosa o pa ga m ento de umai ndem ni za o es peci a la def i ni rporl egi s l a o e r ea l i za o da sobr a s neces s r i a s m i ni mi za o da s cons equnci a s pr ovoca da s .

CAP T U LO I X Di s pos i es f i na i s Ar ti go 49. R el a tr i oel i v r o br a nco s obr eoa m bi ente 1O Gover no f i c ao b r i ga do aa pr es enta r A s s em bl ei adaR epbl i c a , j unta m ente com a sGr a ndes O pes do P l a no de c a daa no, um r el a tr i os obr eo es ta do do a m bi ente e or dena m ento do ter r i tr i o em P or tuga lr ef er ente a oa no a nter i or . 2O Gover no f i c ao b r i ga do aa pr es enta r A s s em bl ei adaR epbl i c a , de tr s em t r sa nos , um l i v r o br a nco s obr e o es ta do do a m bi ente em P or tuga l . Ar ti go 50. Convenes ea cor dos i nter na c i ona i s Ar egul a m enta o, a s nor ma se, de um modo ger a l , todaam a tr i ai ncl u dana l egi s l a o es peci a lque r egul a m enta r aa pl i c a od apr es ente l ei ter o em contaa s convenes ea cor dos i nter na c i ona i sa cei tes er a ti f i c a dos porP or tuga l e que tenha m averc om am a tr i aem c a us a , a s s i m com o a snor ma se cr i tr i os a pr ova dos m ul ti ou bi l a ter a l m ente entr e P or tuga le outr os pa s es . Ar ti go 51. L egi s l a o com pl em enta r T odos os di pl om a s l ega i s neces s r i os r egul a m enta o do di s pos to no pr es ente di pl om a s er o obr i ga tor i a m ente publ i c a dosno pr a zo de um a no a pa r ti r dada tadas uaentr a daem v i gor . Ar ti go 52. Entr a daem v i gor 1N apa r te que no neces s i tade r egul a m enta o, es tal ei entr ai m edi a ta m ente em v i gor . 2As di s pos i es que es to s uj ei ta sar egul a m enta o entr a r o em v i gorc om os r es pecti vos di pl om a sr egul a m enta r es .