Está en la página 1de 34

CURSO VIRTUAL

DE ASHANINKA
DIRIGIDO A SERVIDORES PÚBLICOS
DE LA PROVINCIA DE SATIPO

Sesión 1
Fortalecer las competencias
comunicativas y lingüísticas de los
funcionarios(as) y servidores(as) de la
provincia de Satipo, para que desde
su rol puedan ofrecer servicios
públicos con pertenencia lingüística a
usuarios/as.
Mejorar las competencias comunicativas del manejo de la
lengua ashaninka para el ejercicio de sus funciones

Objetivos Mejorar la expresión escrita (estructura gramatical del ashaninka),


bajo el uso de alfabeto y reglas de escritura aprobados por el
Ministerio de Educación en la lengua ashaninka

Específicos
Mejorar el manejo de la lengua en el ejercicio de sus funciones
(atención al usuario)
1. Información general de la lengua ashaninka
LOCALIZACIÓN Y POBLACIÓN HABLANTE ASHANINKA

73,567 hablantes

Ayacucho
Cusco
Huánuco
Junín
Pasco
Ucayali
Es hablada en las cuencas de los
ríos: Perené, Tambo, Ene, Ucayali
y Apurímac
FAMILIA LINGÜÍSTICA DE LA LENGUA ASHANINKA

Familia lingüística Lenguas Total


Ashaninka, Kakinte,
Chamikuro, Iñapari,
Matsigenga,
Arawak Montetokunirira, 11
Nomatsigenga, Resígaro,
Yanesha, Yine y Asheninka.

Anexos del Mapa Etnolingüístico. Decreto Supremo N° 009-2021-MC [Versión en pdf]


VARIANTES LINGÜÍSTICOS DEL ASHANINKA
La lengua ashaninka posee variantes lingüísticos, generalmente se emplean en áreas geográficas
específicas.

Del bajo Perené De Satipo


(Parenisati) (Satiposati)

Del río Tambo Del río Ene


(Tamposati) (Enisati)

De Cusco De Ayacucho
(Koshikosati) (Ayakochosati)
AMENERO INKATAJEITIRO ASHANINKAPE
VEAMOS LOS EJEMPLOS SEGÚN VARIANTE LINGÜÍSTICO

De bajo Perené De Río Tambo De Río Ene de Ayacucho De Cusco Significado

Naka Naro Naro Naro Naka Yo

Akeparentsi Akiparentsi Akiparentsi Akiparenchi Akiparenchi Enchipado

Batsaikirontsi Batsakirontsi Batsakirontsi Batsakironchi Batsakironchi Correa

Otsitsi Otsiti Otsiti Ochiti Ochiti Perro

Manitsi Maniti Maniti Manitsi Manitsi Tigre


2. Grafemario/ alfabeto ashaninka
EL ALFABETO ASHANINKA
A B CH E I
a b ch e i

J K M N Ñ
j k m n ñ

O P R S SH
o p r s sh

T TS TY Y
t ts ty y

Resolución Directoral Nº 0606-2008-ED. Las grafías de este alfabeto son 19: a, b, ch, e, i, j, k, m, n, ñ,
o, p, r, s, sh, t, ts, ty, y. Dentro de ello se encuentran las vocales: a, e, i, o.
PRONUNCIACIÓN DEL ALFABETO ASHANINKA

OPOIMATI ÑANTSI

a b ch e i j k m n ñ
(a) (ba) (cha) (e) (i) (ja) (ka) (ma) (na) (ña)

o p r s sh t ts ty y
 
(0) (pa) (ra) (sa) (sha) (ta) (tsa) (tya) (ya)

Vocales: a, e, i, o
VOCALES
Vocales Significado en castellano

Ako Mano

Etini Armadillo

Inki Maní
 
 
  oshero cangrejo
CONSONANTES
Consonantes Significado
b Batsatsi Carne
Ch Chakopi Flecha
j Jananeki Niño
k Kaniri yuca
m Maniti Tigre
n Naranka Naranja
ñ Ñakarontsi Numero
p Parenti Plátano
r Perota Pelota
s Sani Avispa
sh Sharoni Cutpe
t Tapetsa Tamshi
ts Tsarato Morral
ty Tyapa gallina
y Yarato (especie de abeja)
FORMAMOS PALABRAS

ABETSIKE ÑANTSIPE
Ñantsi Significado
ba Batsatsi
Carne

b be Beanentsi
Arco (instrumento de caza)
Birakocha
bi Persona colona
Borisa
bolsa
bo
FORMAMOS PALABRAS
ABETSIKE ÑANTSIPE

Ñantsi Significado
cha
che Chakopi flecha
ch
chi Cherepito Martin pescador
cho
chikiri Chicle

Chomoiki Fruta silvestre


FORMAMOS PALABRAS

ABETSIKE ÑANTSIPE

Ñantsi Significado
ja
Jananeki Niño
j je
ji Jebarentsi Abanico
jo
Jibari Jefe

Jobentsi Bebe
FORMAMOS PALABRAS

ABETSIKE ÑANTSIPE

Ñantsi Significado
ka
ke kaniri Yuca
k
ki Kemari Sachavaca
ko
Kiri Pijuayo

Kotsiro Cuchillo
FORMAMOS PALABRAS

ABETSIKE ÑANTSIPE

Ñantsi Significado
ma
Maniti Tigre
m me
mi Mereto Anchoveta
mo
Mishi Gato

Morapa Especie de plátano


FORMAMOS PALABRAS

ABETSIKE ÑANTSIPE

Ñantsi Significado
na
ne Naranka Naranja
n
ni
Netsi Piojo
no
Nija Agua

Nonampi Mi pueblo
FORMAMOS PALABRAS

ABETSIKE ÑANTSIPE

Ñantsi Significado
ña

ñ ñe Ñakarontsi Numero

ñi
Añero Vemos
ño
Ñorinti Guarda caballo

Maño Zancudo
FORMAMOS PALABRAS

ABETSIKE ÑANTSIPE

Ñantsi Significado
pa
Parenti Plátano
p pe
pi Peranti Ocioso

po
Pirinto (Especie de rana)

Potsoti Achiote
FORMAMOS PALABRAS

ABETSIKE ÑANTSIPE

Ñantsi Significado
ra

r re Parari Lobo marino

ri
Pareto Loro
ro
Periki Gorgojo

Pocharo Tabaco
FORMAMOS PALABRAS

ABETSIKE ÑANTSIPE

Ñantsi Significado
sa

s se Sani Avispa

si
Saniri Lagarto
so
Samani majas

Soroni Oso perezoso


FORMAMOS PALABRAS

ABETSIKE ÑANTSIPE

Ñantsi Significado
sha
she Sharoni Cutpe
s
shi Osheki Mucho
sho
Shinki Maíz

Shonkaro Circulo
FORMAMOS PALABRAS

ABETSIKE ÑANTSIPE

Ñantsi Significado
ta
te Tapetsa Tamshi
t
ti
Tenari Pesado
to
Tisoni Gallinazo

Tontori Erizo
FORMAMOS PALABRAS

ABETSIKE ÑANTSIPE

Ñantsi Significado
tsa

ts tse Tsarato Morrral

tsi
Tsentero (Especie de pona)
tso
Tsiroti Paucar

Tsorero Ongos
FORMAMOS PALABRAS

ABETSIKE ÑANTSIPE

Ñantsi Significado
tya
tye Tyapa Gallina
ty
tyi Kityonkari Color rojo
tyo
Atyo cuñada

Tyopiki Pollito
FORMAMOS PALABRAS

ABETSIKE ÑANTSIPE

Ñantsi Significado
ya

y ye Yarato Especie de avispa

yi
Ankoye Recolectar
yo
Antyari Grande

Yora Él
EJERCICIOS
Encuentra las palabras en el crucigrama que inician con algunas de las consonantes explicadas y luego
escríbelas con su significado.
Pamenero ñantsipe anta crucigramaki ayojeitakeri impoini asankenatero ñantsi opajitari.

t k a n i r i s c p
s o n k a r i h h a
a ñ i a t a y a a r
r t y a p a k r k e
a k o i y a j o o n
t t a p e t s n p t
o e s a n i y i i i
s o n k a  r i h s o

a) …………….. =…………………………… i)………………… =………………………


b)……………...=…………………………… j)………………… =……………………….
ch)……………...=…………………………… k)………………….=………………………

e)………………=…………………………… m)…………………………=……………………………
ESCRIBIMOS PALABRAS

ASANKENATE ÑANTSIPE
RELACIONAR

ACHAKOPIATERO ÑANTSIPE

Tsarato

Maniti

Jananeki

Ako
DAR PALMADAS DE ACUERDO AL SONIDO DE LA PALABRA
Achotanke jaoka okarati opoimati ñantsi.
COMPLETAR LOS ESPACIOS EN BLANCO

PITSONKAJERO ÑANTSIPE

ba____tsi ka____ri tya____

eti___ ma____ti
ja___neki

____ki na____ka ____ni


N K I S
S O C I A
PA AS G R A
C H
MU

También podría gustarte