Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
:9
-:;j
~
:::J
:::¡
◄
....
-.¡
-♦
---
~
~
e
o
~
~
~
::::l
a ·
a
~
~
~
~
~
~
r.A
~
; .....
~
~
,.A
A
;-
~-,?4
¡~
-·!tíiM#iW"·i·1ffiM.@•;ffiii•ü-fi·#·i%hiJ W
:-~
:_.A
Ó' -
,:;1-
\i""
Ko'eme (La mañana) • .,,.
\il'
e_ =----====-), "" 1
~1
Mba'éichapa neko'e.
~
6::::.
~
te
~
~
Aguyje ndéve. ~
-=
e-:
b
b
TECHAUKARA. (SUGERENCIA DE INDICADORES PARA EVALUAR) Heé Nahánifi
• Oikümbvkuaa maiteikuéra ""'ºl >ft"11 , .........,,,_ d t -1
b
• Olkümbvkuaa he'iséva uml ñe'é ojeourúva lComJ><•ndt e1 slgni!ado vocabO!ario-lodo), ~-
- Ojapokuaa oie'éva chupe (lr<erpret• ótdenes e lnslrucdonts),
~
oae'Trália¡o· . Gúaréinf Poty'~Kuru . ..
,.
,, 1
,
,l
,
D
•• •
11
19
)1 .,
Terevy'aiféke
Terevy' aitéke
. ~.
B Ko nde arambotyre
''l ~
-~ Terevy'aitéke
'•
·._.:.;
·,_:?)'
•. ·~:.J,,,,;.
Amoñe'e: (Leo)
Ñane reta purahéi guasu
(Versión traducida al guaraní: Prof. Dr. Reinaldo Decoud Larrosa)
Tetánguéra Amerikayguápe
Tetama pytagua ojopy.
Sapy'ánte japáy ñapu'ávo
Ha'evéma!. ..j a'e ha opa.
m&@m1i· ,-,wmaa,mvn1uttilarMn1w
19:~-<~':w.
~ ·ey~ " '
~-,!1,..-=ii'-'\ ~; '\
. ¡¿-_;e~".
J.:~~~:~
~-~-~(C
..
~ \. ~
f•
' t
•t•
. e
?·
•
i,.
,,,~!!"--, .....
# ·Í
•
' 1,1
' • ¡; ;\'
u ~Ve11.0
~ ·~,~ ...>-..\~~ \\~\'
h " ''!'\ l • '
U¡:,elCi -i ,"¡', ,;
-
~~-
~ •
•
\.\:f§•:~,...'i:•,it·l~-il
01:>.ern
~~{ ~ ~ \
.._.:-\~
h, , • , .
·--~
. ··!i 't
~ ,.._,
'•
~
,'
'
~ '
, 'ti
.• ..,-:,:e:-~,-:~:
;~-..•~;,,
-~~j;<;1
-<·
;1..,
,1-..•
t~
::'4~~
ti
·... .
: .. ¡
..
.-~:.~>~-~~~l
~-i,¿t\1!
TECHAUKARÁ (SUGERENCIA DE INDICADORES PARA EVALUAR) Heé Nahaniri
• He'ikuaa purahéi ha ñembosarái (Reproduce canciones yjuegos en guaranl),
• Oipurukuaa ambue ñe'e (utiliza YOClbularios d• otros 00<1lexlo$). -
• Oiourukuaa ñe'étéva (Uliiza lonnuvert>aleun guuaní).
• He'ikuaa hemiandu (E.,presa sus"'-"' uUllzando vocablos adecuadOs).
· ~ - - -.
Colón
Yga Mbo'ehapype
Colón ha iñirüete
ose ygarupágui
"De palos" hérava,
,1 heta jasy rire
1 yvy ohecha jey
1
osapukái vy'águi
¡América! Ape oame
ayvúpe oguejypa
I'
opyrü yvy pakoi jasypa
(Exttafdo del Escolnr doABC - martas. 1 de oetub<O de 1996)
Egueru aranduka
, . a eju ñamoñe'é
: ~ikuaavemi hagua
: amoñe'é aranduka.
fpypéko jatopa
opaite mba'e porá
--: amoñe'é aranduka
aikuaamive hagua.
'
lrletáko mba'e porá
·pypénte jajuhu
·: uaapy ha arandu
(
: randukánte ogueru.
(Filemón Sanabria)
.. -:.
\.-
· ·;guyrákuerá.~dikatb'v$i o_yJ~ve
...
f:::i,
~
a:.
',•
....
~
4t:
•...
:r 1
1!t
'1 -- - -=-'- Cuaélernilfo dEt 'frci6a¡o -:· Guaraní Poty Kuru . . - ---
:j
.., .
Boqueró~
..' .
,1 .:
.i Chákope, oñepyru
'I ñorairo,
,i
Boquerón pe
ohechauka katupyry,
pu'akavépe fortín
1
orrfondoro. ,..
;
1
·Paraguál,~a'y tee
-: . .
1 py aguasu.
•1
,· _M9k6ij)a ára pukukue ojehasa
k~he'o, yuhéi ha mba'¡;isy, .
•
•~l San Miguel ára ko'eme oik1,J"aaµka
naiporaiha l?á~aguái ñambópo6~y,
... . . ...-•', .
•►
\
Qpárupi·j~hec.ha .
··:·.,, ~, qpáich~gúa '.f~pe,
i · ~~i{rúpi ñagu~h~.
·;' · . . úmi á~~Q:ue hendape;
.. ··Jaha jah~s~hape
· oí rupi t~pe': · .
~ . ~ '
:·yrtii
- -
or~a ·guiv~ .
. ·i:;. . .• ;.~..· .{, .. "
.nanangare~oke·hese, .Y·
. : ·,¡aj~~:º ip\iahúv~ -t~pe- . ~ :::-:
:_ · ·· u~i n;ia'6io
' ., ,t. .• . •
olyhápé,.--~-. _. ·-,.
~ ·.· . . ' ,,":'
~
- - ~- - - . - . Cuade.-nillo dt{Trabajo: C:fuárá-ñi Poty Kúru --- - ·- _.,.
...
~
~
w?'
w?
~
~
~
Amoñe'e ñe'enga: (Leo los dichos)
.,
~
~ -
~
~
~
~
¡ ~
~
"Kururúicha hopepi ruru"
~
~
~
~
~
1 e==
•Jagua ñehe'eicha ikyre'y" "Oiko hata ha iperó, bicicleta karréragui" ~
e::-
~
f=
t:==,
~
~
"No hay vuelta que dar, he'i "Aháta aju he'i osóva" ~
muralla ári okeva'ekue"
b
...
~
b
~
b
~
"Nde mba'e rolia mokói tranvia" "Lígape, jakare jepe ojahogáva"
~
~ímtb- ~
~
....
~
~
Oñe'ekuaáta guaraníme
Ñe'erory
(Chistes) •
,
!I
~ Karai oñembo'y tapépe
~
e petei mitá'i hendápe
randu chupe:
oho ko tape?
11 1
"
,;
~
bohováichupe:
ove, che aje'íma
pe ha ko tape ndohói moóve. JI..
~
¡ karai oma'é hina mokói mitá'i oiva ysyrype, petei omoi ipy ype ha ambue
ipo, oi upéicha omyiyre, karai oho oporandu:
a'e piko pe japohina péicha pe ype.
kuéra he'i:
pirakutu hina.
ó piko oi pende pinda.
e, che py sevo'i ha ha'e
u ipo pinda.
- --C
----- - )
--,MMfflffl'l·iijtffií,,rffit@r.fmttr,~m;¡¡¡¡W
1 1
1
i 1
1 '
1
•
•
'
Pititi morotT
Aha, aha'á
'
pikipiki oñani
ha ha'a.
'
tapiti morotT. ''
•
t'
e
•
•
•'
1
•
Terepo, tereho,
•
tereru terere.
••
•
'
4
mbujape ipe pe
'e
sapy'aitépe inandiete. '
~
e
Overa otiti, ojeka ~
osunu, sununu ha oky.
•
' .,,.,_ ···- ' . -~--·· •·•··~• . . - ····-·•''
•
¡ TECHAUKARÁ (SUGERENCIA DE INDICADORES PARA EVAI.UAR)
t ·"•·-· - - ·-· -· ...
[ • Om9_ñfé~uª¡!.\iY!Y!YP!! <~~
· - .,.._ ... ,,. __ ..... ____
~-~°''·_
.. , - ···
:
. Hee Nahániñ;
-·¡·-.. .; -·-·. •4
; - Oikümby he'iséva umi ñe'é l'"'!'P",. et slgolr.c..do c1e las . ... ~,¡J _ .. . :
~
~
~
~
•
• d
~
Heta kuñataí sa'yju
oike koty'ípe ha
h0va .pyta asy osevo.
Q o'
Maravichu, maravichu mba'emotepa
a.~
,
Maravichu, maravíchu
mba'emotepa
kuñakar'ai po' imi ha
iñakacharava.
Maravichu, maravichu
mba'emotepa...
Hetymé! ha ndoguatái,
oguapy ha ndopytu'úi.
iíiiliíílíl:ittllmfflfüii-i·1Mffi,l3®i;M•t1·!1·a·l!IWt@iíiiíillll
~
~-
' ~-
l
1
....
'
Cuadernillo de Trabajo - GuaranrPoty kuru (e;.. •
..... .,
~-
. ~
~-
Amoñe'e: (Leo) ~
~
Puso (Celsa Centirión) ~
Ore roikuaáma ~
puso, puso, puso. ~
Ore roikuaáma ~
ñe'e omondoho puso. ~
Ore roikuaáma ~
pu'ae mbytépe oho puso. 1 ~ -
Ore rohaima ka'a, ku'i i:: -
1
ka'i, ku'a, ko'a 1 ~ ;:
,~
Ore roikuaáma puso. 1 ~
1 tc:
--. -"' •: • ' :_"~
' .~_;;:,:-;;~---=-~-:-::r,'::~;F~·.:=::' :~ :; -::•.>::,)'~¡· :-::• .,::_ ;,/· ·., ' -. - • ·~.:..-. ' :, /•:,:•,:· ,.. • .. ~ :!'Jt,_• •,,,., ...
. t·t/is··<,'.c:? ;' Y:if\ R'ei.k'il"a~l hagú'á:- (Pa"ráºsabe,Y .. · :'' ·. ,·.; ·.'-: i,;.
.t,"?·4~\· . ;-• .· .- ·.· ...-~ :;~:~':~·,\: '• -~},9>>.:; .;-', ,'•\'•7 •.. , ... ~;·,.:
~}\?J:I ()_:P.us~:>'; ~-~~ir1:1-~} <i~id?,:p~-~!·)tjil'P,erq~p~i_9.1~'.,~f-6,í,~o; \ .}
. -,~!,: .: . ,:,~... .. : . . ,." .. ,i~. '., .'
·~
:':";!.'"'"-Se emrte con ·1a:.1ntervent:16n .de ·la· glotis·. ·. · · · :· . ':" ·. · ··,x, ~
¡ -~
Wemr1fo•i-fflítlmym1-rri,flfflW
l~ ~-,
Amoñe'e: (Leo)
1
!
1
•
líííiííiílírmMFMítm:•fflm,wmm•;@,..¡.a,wmw
,
- ·ae Trabaio -.·Gúaráñí 'Póty .i<úr·u
-CuaderñHló
...
""
♦
..,,'#
""
,W1"
Amo ñe'é ára agag uaite : (Leo la oració n en el tiempo prese nte) ir
,,,,,,
Ñe'i téva: mba'a po (traba jar)
Che amba' apo
Nde remba 'apo
"
~
~
Ha'e omba'apo ~
Ñande ñamba'apo ~
Ore romba 'apo \:-
Pee pemba'apo
Ha'éku éra omba' apo ~-
t;..-
Ha'e ko ñe'é téva ára agag uaite : ~
(Digo en el tiempo prese nte el verbo) ~
Pee-================== 1
~
~
Ha'éku éra _ _ _ _ _ _ __
~
Ha'e mba 'éich apa oiva 'era agag uaité pe (Paso al ~
presen te las siguien tes oracion es) ~
8:.
b
C:,..
3- Mali okaru' akue che rógape . b
~
~
~
~
"-
Amoñe'e ára mboyvéquaite: (Leo la_ conjugación en el
tiempo pretérito perfecto)
~
Ogueraha ñe'epehétai "akue"
1
he=================
a'e
-:--========
a- Trabaja= omba'apo _ _ __ __ _ __ _ __ _ __
b- dormía= oke _ _ _ __ __ _ _______ __ _
e- saltaba= opo _ _ _ _ _ _ _ _ __ __ _ __ __
d- corre= oñani ____ _______________
e- caminaba= oguata ________ ________
- - - •1@in#rr-11-1-,ft:. .ífutmé•frti·íl·rn,11i1Híallll
'
he aguatáta
de reguatáta
a'e oguatáta
ande jajaguatáta
re roguatáta
Pee peguatáta
·. a'ékuéra ojaguatáta
omaña _________________ •
•
opuka'akue ______________ '
e
4
okaru _________________
ojeroky'akue _ _ __ _ _ _ _ _ _ __
opuka
TECHAUKARA (SIJGEREtlCIADE INDICADORES PARA EVALUAR) He<! Nahánlri
• Ñe'e'""Uru heko=!e 'llso • - - - do lémllnos en•uannn
• Qinurukuaa ñe'eléva 'U"a. fonnas-ln o<uon,-.¡,,•,.,;io.lulu,o>
W·Nmttffit:n,,..,,.,11,rtiWII • 1
·.• ·oñe ~ekµ~áta.guarah,hJ.~
..•Tembiªp:o-ógapegúa
i (Queh_~~er~.s de la casa).
\
Asajekue che: (por las siestas yo ... )
W •1rt#Mfflff.1í·i·itM51irM;ñfl•tr•f1·tií·JS,ilUfW
-.
z
z 1
~
1
z ~
\
1
1
..•-.
~
~
~
t=,,
@t:>
~
b
b
TECHAUKA~ (SUGERENCIA DE INDICADORES PARA EVALUAR) Hee Nahaniri
1::,.
- He1kuaa tembiaoo oianñva tDtsalbe en"""""' los aclMclld•• ... rear..1. ~
- Oikúmbvkuaa he'iséva umi ñe'e oieoorúva cea,....- , 1~-....i odeAI, • •~ ~
- Oioorukuaa umi ñe'é hekooete IAPlco ,_,.. _ . , . - . ¡.
~
~
líli iíll i·l ~-Wm v®! Wff il'l\ l'tit &IT TW ._
~
A--
,,._
➔
~
~
~
-~
~
J
1
l.
1 '
:.;,
l
~
UNIDADES TEMÁTICAS:
COMPRENSIÓN DE TEXTOS ESCRITOS
j
1
1!11
l.
t'
l!:!J 1. Oikümbyta omeñe'éva he'ihápe mba'éichapa ojapova'erá umi mba'e oje'éva.
~L
2 . Ohechakuaa máva rehetépa oñeñe'éhlna umi jehaipyre omomba'emombe'úvape.
11'
l!i
L
•t
lt
4. Ohechakuaa jehaipyre omoñe'évape mba'épa oiko mba'érepa oiko upéva.
tt 7. Omoñe'ékuaa hekopete.
•
''
- •1ffiiN#§tí-ii·l·1 ffl1'1"lfriii®8·íi-fN·i#li W
- . Cuaderñlllo de friiliaj"o -. Guaran·í Poty KÜru . -- -· - ...
. .
'•
·oikürnbyta¡J~:H~'i pyre. omoñe'ev;, ~.. -.. 1 '
· : . MifriJ"ii'e•!iAgüa'u \. .. ..·_ . . >. ·
. . · (Mitó:,:P.ó inb.éro). · , .· . ;··: ::.·, 1 :
' _' . \\. '.
Amoñe'e: (Leo)
Pombéro
1 a e 1
jtlir::z~;;
l'~ e- r
Ambohovái: (Contesto) .
1 •
1. Mba'éichaguápa Pombéro.
O hete haguepáva ..
O Eíra ha guaripola
F'
• A
liiiíiil·lítiM#IH•·k·lfflffi.tffi■ ¡jfi.,·1i·fi·a'hriili~
V
Amoi he'isévare:
(Uno con su significado en castellano)
haguepáva yerba
ija'eyvape eira
guaripola asusta
--
~
~
~
~
eíra caña
~
~
omondyi peludo --.;;;
~
ka'a Señor petiso ~
t.::
.~
omop1n i::,
al que odia
~
(:::
~
Ahai mba'e tetérupi añandu: (Indico a qué imagen sensorial corresponde) e:::
t:::
Karai Karape. t::::
C::;:
Eíra ha guaripola. t:::;;
&::,
I==
Mávape omopirí. j:::,
~
b
b
b
TECHAUKARA (SUGERENCIA DE :NDICADORES PARA EVALUAR)
~
¡ , Hee ; Nahániñ=
.hekopete (l;.;;;;;~11;,..,d~:;;.·¡ b~i. . .
.. _- Omofie;ijk~aa ÍyapÜ -- -- j ·¡-
~
~fi-f~MIJ
, .
JVlll!W ~-
~
ti-
~
Jasy Jatere
Jasy Jatere niko petei mitá'i yvágaicha hesa hovy
asyva ha kuarahy mimblcha iñakárague sa'yju.
-~
j Ambohovái: (Contesto)
j 2. Mba'éichapa iñakarague _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
~
3. Mba'éíchapa oiko _ _ __ __ _ _ _ __ _ __ _ _ __
4. Mba'éguipa henyhé _ _ __ _ __ _ _ __ _ _ _ _ __
¿¡,
¿. 5. Mba'épa ogueraha ipópe ha mba'e ome'é chupe
"1
~
• 1
Amohenda oihaicha moñe'erame:
según los hechos)
(Enumero la secuencia
...,
~ O yvágaicha hesa hovy.
~I O mborayhu añetégui henyhé.
~ D oje'e hese opivo oikoha.
~
~
O Jasy Jatere petei mitá'i.
.... iííiiiiífír:j'fffltrnfflfflitfflfflf15ff f i W m - -
~ I
~ :
.»
(,¡>
·· Cuadernillo de Trabajo - Guaraní Poty Kuru -
~
~
Ambosa'y mba'éicha amoi che rova ahendúvo ko ~
.,,,~ .
r>
.,,-·
"'
~
~
~
~
~
~
Amoi he'isévare: ~
(Uno con su significado en castellano) 1 .,_,.
\.-/
(:..,..
yvágaicha sabiduría ~
~ .::
yvoty ropéicha mediodia t:,.::
I::=
mborayhu desnudo Í::-
Í::,;:
~
~
, .. ftt-
~
~
- . . ~ Cu.aderniffo de Trai>a¡ó •·Guara ní Poty küru - - ·-~~
'
.Pi!<ümbyta jehaipyre omoñe'eva_
·· Moñe'era: ryguasu ombo'a
(Lectura: g~llina ponedora) ·
Peter ha mokói
mboha py ha irundy
ryguasu ombo'a
hupi'a ombyaty.
Aníke ojeka
anike ojeity
peheja ryguasu
hupi'a tomby'aty.
hakate 'y _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
ipochy
Ambohovái: (Contesto)
- •)tttlti1fflmw,·'me,rttJ
••
WñWthiñ®trnnr ··7ttfi