Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
FLEXIÓN VERBAL
ESTRUCTURA DE UNA FORMA VERBAL: tema de presente o de perfecto + sufijo (tiempo y modo) + desinencia (persona, número y voz).
Ejemplos:
AMA-MUS amamos AMA-BA-MUS amábamos AMAV-IMUS hemos amado AMAV-ERA-MUS habíamos amado
Tema de presente: AMA- Tema de presente: AMA- Tema de perfecto: AMAV- Tema de perfecto: AMAV-
Ø (ningún sufijo) Sufijo -BA-de Imperf. de indicativo Ø (ningún sufijo) Sufijo -ERA-, de plusc. de indic.
Desinencia de 1ª plural, voz activa: MUS Desinencia de 1ª plural, voz activa: MUS Desinencia especial de 1ª plural, voz Desinencia de 1ª plural, voz activa: -MUS
activa: IMUS
AMA-S amas AMA-RIS eres amado AMA-BI-T amará AMA-BI-TUR será amado
Tema de presente: AMA- Tema de presente: AMA- Tema de presente: AMA- Tema de presente: AMA-
Ø (ningún sufijo) Ø (ningún sufijo) Sufijo -BI-de Futuro Imperf. de ind. Sufijo -BI-de Futuro Imperf. de ind.
Desinencia de 2ª sing., voz activa: S Desinencia de 2ª sing., voz pasiva: RIS Desinencia de 3ª sing. voz activa Desinenc. de 3ª sing. voz pasiva: -TUR
1
IES BREAMO. Dpto. Griego y Latín COMPENDIO DE GRAMÁTICA LATINA
TEMA DE PERFECTO +
PLUSCUAMP. -era-
SUBJUNTIVO 1ª 2ª 3ª 4ª MX 1ª 2ª 3ª 4ª MX 1ª 2ª 3ª 4ª MX
RAÍZ + VT + VU + MTM + DP
PRESENTE Ø -e- Ø -i- -i- Ø Ø Ø Ø Ø -e- -a-
PERFECTO -eri-
TEMA DE PERFECTO +
PLUSCUAMP. -isse-
2
IES BREAMO. Dpto. Griego y Latín COMPENDIO DE GRAMÁTICA LATINA
a) SISTEMA DE PRESENTE
MODOS INDICATIVO Y SUBJUNTIVO
1ª C. 2ª C. 3ª C. 4ª C. Mixta
ACTIVA PASIVA ACTIVA PASIVA ACTIVA PASIVA ACTIVA PASIVA ACTIVA PASIVA
amo soy amado advierto soy advertido rijo soy regido oigo soy oído cojo soy cogido
am -o am -or mone-o mone-or reg-o reg-or audi-o audi-or capi-o capi-or
PRESENTE
ama-s amā-ris mone-s monē-ris reg-i-s reg-ĕ-ris audi-s audī-ris capi-s capĕ-ris
ama-t amā-tur mone-t monē-tur reg-i-t reg-ĭ-tur audi-t audī-tur capi-t capĭ-tur
amā-mus amā-mur monē-mus monē-mur reg-ĭ-mus reg-ĭ-mur audī-mus audī-mur capĭ-mus capĭ-mur
amā-tis ama-mĭni monē-tis mone-mĭni reg-ĭ-tis reg-i-mĭni audī-tis audi-mĭni capĭ-tis capi-mĭni
ama-nt ama-ntur mone-nt mone-ntur reg-u-nt reg-u-ntur audi-u-nt audi-u-ntur capi-u-nt capi-u-ntur
amaba era amado advertía era advertido regía era regido oía era oído cogía era cogido
IMPERFECTO
INDICATIVO
amā-ba-m amā-ba-r monē-ba-m monē-ba-r reg-ē-ba-m reg-ē-bă-r audi-ē-ba-m audi-ē-ba-r capi-ē-ba-m capi-ē-ba-r
amā-ba-s ama-bā-ris monē-ba-s mone-bā-ris reg-ē-ba-s reg-e-bā-ris audi-ē-ba-s audi-e-bā-ris capi-ē-ba-s capi-e-bā-ris
amā-ba-t ama-bā-tur monē-ba-t mone-bā-tur reg-ē-ba-t reg-e-bā-tur audi-ē-ba-t audi-e-bā-tur capi-ē-ba-t capi-e-bā-tur
ama-bā-mus ama-bā-mur mone-bā-mus mone-bā-mur reg-e-bā-mus reg-e-bā-mur audi-e-bā-mus audi-e-bā-mur capi-e-bā-mus capi-e-bā-mur
ama-bā-tis ama-ba-mĭni mone-bā-tis mone-ba-mĭni reg-e-bā-tis reg-e-ba-mĭni audi-e-bā-tis audi-e-ba-mĭni capi-e-bā-tis capi-e-ba-mĭni
amā-ba-nt ama-ba-ntur monē-ba-nt mone-ba-ntur reg-ē-ba-nt reg-e-ba-ntur audi-ē-ba-nt audi-e-ba-ntur capi-ē-ba-nt capi-e-ba-ntur
amaré seré amado advertiré seré advertido regiré seré regido oiré seré oído cogeré seré cogido
ama-b-o ama-b-or monē-b-o mone-b-or reg-a-m reg-a-r audi-a-m audi-a-r capi-a-m capi-a-r
FUT. IMP.
ama-bi-s ama-bĕ-ris monē-bi-s mone-bĕ-ris reg-e-s reg-ē-ris audi-e-s audi-ē-ris capi-e-s capi-ē-ris
ama-bi-t ama-bĭ-tur monē-bi-t mone-bĭ-tur reg-e-t reg-ē-tur audi-e-t audi-ē-tur capi-e-t capi-e-tur
ama-bĭ-mus ama-bĭ-mur mone-b ĭ -mus mone-bĭ-mur reg-ē-mus reg-ē-mur audi-ē-mus audi-ē-mur capi-ē-mus capi-ē-mur
ama-bĭ-tis ama-bĭ-mĭni mone-bĭ-tis mone-bi-mĭni reg-ē-tis reg-e-mĭni audi-ē-tis audi-e-mĭni capi-ē-tis capi-e-mĭni
amā-bu-nt ama-bu-ntur monē-bu-nt mone-bu-ntur reg-e-nt reg-e-ntur audi-e-nt audi-e-ntur capi-e-nt capi-e-ntur
ame sea amado advierta sea advertido rija se regido oiga sea oído coja sea cogido
am-e-m am -e-r mone-a-m mone-a-r reg-a-m reg-a-r audi-a-m audi-a-r capi-a-m capi-a-r
PRESENTE
am-e-s am-e-ris mone-a-s monē-a-ris reg-a-s reg-a-ris audi-a-s audi-a-ris capi-a-s capi-a-ris
am-e-t am-e-tur mone-a-t monē-a-tur reg-a-t reg-a-tur audi-a-t audi-a-t ur capi-a-t capĭ-a-tur
am-e-mus am-e-mur monē-a-mus monē-a-mur reg-a-mus reg-a-mur audi-a-mus audi-a-mur capi-a-mus capĭ-a-mur
SUBJUNTIVO
am-e-tis am-e-mĭni monē-a-tis mone-a-mĭni reg-a-tis reg-a-mĭni audi-a-tis audi-a-mini capi-a-tis capi-a-mini
am-e-nt am-e-ntur mone-a-nt mone-a-ntur reg-a-nt reg-a-ntur audi-a--nt audi-a-ntur capi-a-nt capi-a-ntur
amara fuera amado advirtiera fuera advertido rigiera fuera regido oyera fuera oído cogiera fuera cogido
IMPERFECTO
amā-re-m amā-re-r monē-re-m monē-re-r reg-ĕ-re-m reg-ĕ -re-r audi-re-m audi-re-r cap-ĕ-re-m cap-ĕ-re-r
amā-re-s ama-re-ris monē-re-s mone-re-ris reg-ĕ-re-s reg-ĕ-re-ris audi-re-s audi-re-ris cap-ĕ-re-s cap-ĕ-re-ris
amā-re-t ama-re-tur monē-re-t mone-re-tur reg-ĕ-re-t reg-ĕ-re-tur audi-re-t audi-re-tur cap-ĕ-re-t cap-ĕ-re-t ur
ama-re-mus ama-re-mur mone-re-mus mone-re-mur reg-ĕ-re-mus reg-ĕ-re-mur audi-re-mus audi-re-mur cap-ĕ-re-mus cap-ĕ-re-mur
ama-re-tis ama-re-mĭni mone-re-tis mone-re-mĭni reg-ĕ-re-tis reg-ĕ-re-mĭni audi-re-tis audi-re-mĭni cap-ĕ-re-tis cap-ĕ-re-mini
amā-re-nt ama-re-ntur monē-re-nt mone-re-ntur reg-ĕ-rĕ-nt reg-ĕ-re-ntur audi-re-nt audi-re-ntur cap-ĕ-re-nt cap-ĕ-re-ntur
3
IES BREAMO. Dpto. Griego y Latín COMPENDIO DE GRAMÁTICA LATINA
b) SISTEMA DE PERFECTO
4
IES BREAMO. Dpto. Griego y Latín COMPENDIO DE GRAMÁTICA LATINA
1. PERFECTO REGULARIZADO: morfema temático -u- que se escribirá -v- entre vocales:
AMAVI, TACUI, AUDIVI
2. PERFECTO CON ALTERNANCIA VOCÁLICA: cambio de la cantidad vocálica o del timbre con respecto al tema de presente (sobre
todo en la conjugación mixta):
LĔGO, LĒGI, LECTUM CAPIO, CEPI, CAPTUM
VĔNIO, VĒNI, VENTUM FACIO, FECI, FACTUM
3 PERFECTO SIGMÁTICO (relacionado con el aoristo griego): el tema de perfecto se forma con el morfema -s- pudiendo producir
cambios fonéticos:
DUCO, DUXI, DUCTUM
SCRIBO, SCRIPSI, SCRIPTUM
MITTO, MISI, MISSUM
4 PERFECTO REDUPLICADO (forma generalizada en griego): se construye anteponiendo a la raíz de la forma verbal una sílaba formada
por la consonante inicial de la propia raíz seguida de la vocal -e- o la de la misma raíz (la vocal del perfecto puede sufrir apofonía):
DO, DEDI, DATUM
CADO, CECIDI, CASUM
CANO, CECINI, CANTUM
PELLO, PEPULI, PULSUM
TONDO, TOTONDI, TONSUM
5 PERFECTO RADICAL: algunos perfectos no toman ningún morfema por lo que el tema de perfecto coincidirá con la raíz verbal (a veces
el presente tiene un infijo):
BIBO, BIBI, BIBITUM
VINCO, VICI, VICTUM (presente con infijo -n-)
RELINQUO, RELIQUI, RELICTUM (presente con infijo -n-)
5
IES BREAMO. Dpto. Griego y Latín COMPENDIO DE GRAMÁTICA LATINA
amav-/monu-/rex-/audiv-/cep -era-m había amado… amatus/monitus/rectus/auditus/captus -a -um ERAM había sido amado...
INDICATIVO
amav-/monu-/rex-/audiv-/cep -eri-m haya amado… amatus/monitus/rectus/auditus/captus -a -um SIM haya sido amado…
PERFECTO
6
IES BREAMO. Dpto. Griego y Latín COMPENDIO DE GRAMÁTICA LATINA
c) PARTICIPIO
MORFOLOGÍA FORMACIÓN
PRESENTE
Tema de Presente (R + -a-/-e-/-ie-) + MM (-nt-) + DN (adjetivos 2ª categoría, tema mixto, 1 terminación)
(siempre activo)
PERFECTO
Tema de Supino + DN (adjetivos 1ª categoría, 2-1-2, -us -a -um)
(pasivo / deponente)
Tema de Supino + MM (-UR-) + DN (adjetivos 1ª categoría, 2-1-2, -us -a -um)
FUTURO
(siempre activo)
-urus -a -um
7
IES BREAMO. Dpto. Griego y Latín COMPENDIO DE GRAMÁTICA LATINA
PARTICIPIO PERFECTO
TRADUCCIÓN: NO COPULATIVO
-participio PARTICIPIO en Ab. (V)
-oración de relativo en voz pasiva +
sustantivo o pronombre también en Ab. (SUJ.)
-gerundio compuesto pasivo
TRADUCCIÓN:
PART. PRES.: gerundio simple
PART. PERF.: participio // gerundio compuesto pasivo
8
IES BREAMO. Dpto. Griego y Latín COMPENDIO DE GRAMÁTICA LATINA
d) INFINITIVO
A) MORFOLOGÍA FORMACIÓN
ACTIVA PASIVA TRADUCCIÓN
Se forma con Se forma con: SIN SUJETO PROPIO CON SUJETO PROPIO
Tema de Presente + MM (–RI)
Tema de Presente + MM (-RE < -SE) (-ARI, -ERI, -IRI) Presente
PRESENTE Infinitivo simple
(-ARE, -ERE, -IRE) Raíz de Presente + MM (– I) Pretérito Imperfecto
(3ª y mixta)
Pretérito Perfecto simple
PARTICIPIO DE PERFECTO en Ac. sg. /pl. y
PERFECTO Tema de Perfecto + MM (- ISSE) Infinitivo compuesto Pretérito Pluscuamperfecto
ESSE/FUISSE
Pretérito Perfecto Compuesto
Voz perifrástica
PARTICIPIO DE FUTURO en Ac. sg. /pl. y SUPINO e IRI
FUTURO Infinitivo perifrástico Futuro
ESSE/FUISSE GERUNDIVO en Ac. y ESSE/FUISSE
Condicional
B) SINTAXIS FUNCIÓN
ESTRUCTURA SINTÁCTICA DEL INFINITIVO
▪ SOLO → INFINITIVO (NOMINAL) = SUSTANTIVO (SUJ., CD, ATR.)
▪ SI LLEVA COMPLEMENTOS → INFINITIVO (VERBAL) = NÚCLEO DE PREDICADO VERBAL de una ORACIÓN SUBORDINADA
SUSTANTIVA en función de SUJ., CD, ATR.)
9
IES BREAMO. Dpto. Griego y Latín COMPENDIO DE GRAMÁTICA LATINA
e) GERUNDIO Y GERUNDIVO
FORMACIÓN TERMINACIONES TRADUCCIÓN
Tema de Presente (R + VT) + (VU) + MM (-nd-) + DN NO TIENE NOMINATIVO
GERUNDIO
(adjetivos 1ª categoría, 2-1-2, -us -a -um) Ac.* -ndum-ndam-ndum -ndos-ndas-nda para + infinitivo
(pasivo)
El GERUNDIO es un sustantivo verbal neutro y activo que equivale a la declinación del infinitivo. Si es transitivo lleva complemento directo (CD)
El GERUNDIO es un adjetivo verbal pasivo que lleva siempre un SUJETO que concierta con él en gº, nº y caso.
*** El gerundivo amandus-a-um, es llamado también adjetivo verbal en -ndus o participio de futuro pasivo. Además del uso que acabamos de ver, se emplea en
nominativo como predicado, combinado con el verbo SUM, formando la conjugación perifrástica pasiva: Delenda est Carthago; Cartago debe ser destruida. Si lleva
C. Agente, este va en DATIVO: Delenda est Carthago MIHI.
10
IES BREAMO. Dpto. Griego y Latín COMPENDIO DE GRAMÁTICA LATINA
PERF.
amatum-am-um ESSE monitum-am-um ESSE rectum-am-um ESSE auditum-am-um ESSE captum-am-um ESSE
amaturum-am-um ESSE moniturum-am-um ESSE recturum-am-um ESSE auditurum-am-um ESSE capturum-am-um ESSE
FUT. ▪ amatum IRI ▪ monitum IRI ▪ rectum IRI ▪ auditum IRI ▪ captum IRI
▪ amandum-am-um ESSE ▪ monendum-am-um ESSE ▪ regendum-am-um ESSE ▪ audiendum-am-um ESSE ▪ capiendum-am-um ESSE
11
IES BREAMO. Dpto. Griego y Latín COMPENDIO DE GRAMÁTICA LATINA
12
IES BREAMO. Dpto. Griego y Latín COMPENDIO DE GRAMÁTICA LATINA
PRESENTE
ESTE NOLITE FERTE ITE FITE
ESTO NOLITO FERTO ITO FITO
ESTO NOLITO FERTO ITO FITO
FUTURO
ESTOTE NOLITOTE FERTOTE ITOTE FITOTE
SUNTO NOLUNTO FERUNTO EUNTO FIUNTO
13
IES BREAMO. Dpto. Griego y Latín COMPENDIO DE GRAMÁTICA LATINA
PERFECTO
FUERIMUS POTUERIMUS VOLUERIMUS NOLUERIMUS MALUERIMUS TULERIMUS I(V)ERIMUS FACTI-AE-A SIMUS
FUERITIS POTUERITIS VOLUERITIS NOLUERITIS MALUERITIS TULERITIS I(V)ERITIS SITIS
FUERINT POTUERINT VOLUERINT NOLUERINT MALUERINT TULERINT I(V)ERINT SINT
FUISSEM POTUISSEM VOLUISSEM NOLUISSEM MALUISSEM TULISSEM I(V)ISSEM FACTUS-A-UM ESSEM
FUISSES POTUISSES VOLUISSES NOLUISSES MALUISSES TULISSES I(V)ISSES ESSES
FUISSET POTUISSET VOLUISSET NOLUISSET MALUISSET TULISSET I(V)ISSET ESSET
PLUSC.
FUISSEMUS POTUISSEMUS VOLUISSEMUS NOLUISSEMUS MALUISSEMUS TULISSEMUS I(V)ISSEMUS FACTI-AE-A ESSEMUS
FUISSETIS POTUISSETIS VOLUISSETIS NOLUISSETIS MALUISSETIS TULISSETIS I(V)ISSETIS ESSETIS
FUISSENT POTUISSENT VOLUISSENT NOLUISSENT MALUISSENT TULISSENT I(V)ISSENT ESSENT
14
IES BREAMO. Dpto. Griego y Latín COMPENDIO DE GRAMÁTICA LATINA
FERO EO FIO
PARTICIPIO PRESENTE FERENS-ENTIS IENS, EUNTIS
PERFECTO LATUS-A-UM ITUS-A-UM
FUTUTURO LATURUS-A-UM ITURUS-A-UM
INFINITIVO PRESENTE FERRE FERRI IRE FIERI
PERFECTO TULISSE LATUM-AM-UM ESSE I(V)ISSE
FUTUTURO LATURUM-AM-UM ESSE ITURUM-AM-UM ESSE
GERUNDIO FERENDUM-I EUNDUM-I
GERUNDIVO FERENDUS-A-UM EUNDUS-A-UM
SUPINO LATUM ITUM
15
IES BREAMO. Dpto. Griego y Latín COMPENDIO DE GRAMÁTICA LATINA
Recibe este nombre un grupo amplio de verbos en latín que tienen forma pasiva, pero significado activo en todas las formas personales y en el participio
perfecto. En consecuencia, las formas nominales (excepto el mencionado participio perfecto) son ajenas a esta característica ya que NO SON
DEPONENTES: El PARTICIPIO PRESENTE, el PARTICIPIO FUTURO, EL SUPINO y el GERUNDIO tienen forma y significado
activos; el GERUNDIVO tiene forma y significado pasivos.
Hay que tener en cuenta que estos verbos, al tener un valor activo, si son transitivos deberán llevar complemento directo, al contrario de los verbos en voz
pasiva.
- Marcus amicam suam consolatur (Marco consuela a su amiga) TR.
- Crassus in Galliam profectus est (Craso se dirigió a la Galia) INTR.
Se reconocen fácilmente porque, al dar su enunciado, la primera forma termina en ‑r, como un verbo en voz pasiva.
ENUNCIADO:
a) miror (1) (tr.) «admirar»
b) polliceor, pollicitus sum (2) (tr.) «prometer»
c) proficiscor, profectus sum (3) (intr.) «marcharse»
d) morior, mortuus sum (mx) (intr.) «morir»
e) potior (4) (intr.) «apoderarse de»
▪ Dos formas [b), c) y d)]: 1ª p. sg. pres. ind. -OR y 1ª p. sg. perf. ind. (participio perfecto -us y SUM)
▪ Una solo forma [a) y e)], si es regular (sólo la 1ª p. pres. ind.)
SE CONJUGAN EXACTAMENTE IGUAL QUE UN VERBO PASIVO:
- Los tiempos del tema de presente, con desinencias pasivas.
- Los tiempos del tema de perfecto con verbo auxiliar (participio perfecto en N. (sg. o pl.) y el tiempo del tema de presente del verbo SUM).
ANÁLISIS:
En lugar de act. o pas., decimos dep.
EJEMPLO: MORTI SUNT: 3ª persona plural del perfecto de indicativo deponente (“ellos murieron”). Recuerdan a los “media tantum” griegos.
16
IES BREAMO. Dpto. Griego y Latín COMPENDIO DE GRAMÁTICA LATINA
Hay un grupo muy reducido de verbos que son sólo deponentes en el tema de perfecto y reciben el nombre de VERBOS SEMIDEPONENTES
(“DEPONENTE A MEDIAS”).
ENUNCIADO: 1ª p. sg. pres. ind. act. y 1ª p. sg. perf. ind. pas.
Ejemplo: GAUDEO, GAVISUS SUM (2) (intr.): gozar, alegrarse:
- GAUDEO es una 1ª p. sg. pres. ind. act. de la 2ªC.
- GAVISUS SUM formalmente es una 1ª p. sg. perf. ind. pas.; pero, como tiene significado activo, se trata de un VERBO SEMIDEPONENTE.
17