Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
(สยามพากษ์ (5) ) ณัฐพล ใจจริง - ขุนศึก ศักดินา และพญาอินทรี การเมืองไทยภายใต้ระเบียบโลกของสหรั PDF
(สยามพากษ์ (5) ) ณัฐพล ใจจริง - ขุนศึก ศักดินา และพญาอินทรี การเมืองไทยภายใต้ระเบียบโลกของสหรั PDF
26,
3
3
SJ
sf
2
(?
0D
Sf
eJ) H.
(3
m?u!iaa'lricj
jrieAff
mdcnitanuafl
3
S emsgamsm
2491 - 2500
mfoia'ttn
acnaxmm*
o t/ d
snmm 5
ffomn uaamy > aim1
n miliialnon 11fl11 jsmvji fuimjt)acm
2491 - S3O0 ^ inm11
=
nnilQiS 2175 in uimimiiJrjiWiJgiPifQ iiluu
^
^ ^
nuo^ m ^ vtHHuyiTloni ripJuufis
iwuiniiniulflmTHnmffmT infilid “
ni) mipmuf
" UBJ
fiitUB'iiwg
^ fnifninifvrsijiJ- js'MTS ifJ nutnau 2:> 4 ( J
tamamcu'mj ivm ufnnuD niaaimiJMet li < .
- fiijiirtjfinu
£1 %T1fl llltfta
HuijfeiriuutmJ imoibLim ipfmtffmiffTffflS na^ iiqifnfftnpSiiirc;
^mn
wiuntnjiJBijaB'uiJTTifnii ii
'
flimjirnrn 3 -
uw lift UT ^ rj 3 unflir lUfuuin
aufiaonuiouiaalu^ uuuaiJuiirtUomiiinsirii
^
YWL awniminiHUA 4nhulw y dluro nil Hidu
£i ini
*!UJ -|
n iirTi in n sifijiRqi vy m (feSKiD wfliwuoin 3 *in
T fnpnf winlliflinoti ^MFnifni unslnTtmiiB
“ijiiryiwfl 1ujTuafiUfl:iiKrL!(t 4 }fl cfaniFH ifolfi
*
nqufiiin lunisul Baling nymi^w 2490 BITU ltimRi cy’iltitinnttsflfT imtf uimnoiffn
h
^
^
nsqiJ iJia
rfi iTrmiJ wvh tfirnny
rmrtiifai aliiin" inom>¥ iirniiiiiiyiy IIQPI in
frtucfjffifmf
llliTOj [ insvprsahy .
tif Wr rnri'dn - VlaijrMHi, I .- SA ;
iir*dualjKl :W.hi>nJ »1 Asian ami African Si uril' fi ,
'
iMnOiiunl iu
1
-
I : mvi' rsrly nf Kyulo ; i .
rnrcr i! Sni4( hr-B¥l Asian
biuttortfi. Untvmkft or kywln. fitpan
rtf 11 H fl Vi lU 0 4 FI lull11if!ill ] Lrt 1JU IrfU 0 I.SuUTUlTHltjl 11
ajMnifulii lufifl inn f mutiiHf lUflUirtiusT gi
il nngm5riini4miiij04 UrtE 3 fluorminootii4lu
^ ' '
^
If J 4 lVu w 1 BUU lliU TH lll Ml S1Unli)11fl J t LlfTH 11fit
| )
T.^mmiiiswnwnnillgflniWgiSi ?47 r» rijmifltiENiii
mHUHuisjihrTsy flu w fl#UWJUIFLUFTUTTMBIIN
ft J urn iipjrGiU? • iiiiu srnun Tn / jjjrJoiJi jj JmnrPlJ
)
/
nu " flfnwui " fifhhiWoaijfljdnudnuunsmart rw fr
j1
i. vi nlCti JIW , zri5ii 'i, ni / jpu 7?i i
*
fts< jii\ nnljji1iikiifjwBmu £ 4* h ( iimiu. za &c lu
a oiJih{mtriii ?idiurnai iimiJuenummit)inTsme 4 *
.
flfHfrrtiiFMprff . dWwfJTiTJR ?3irwnwflfli.- j nijj' j
nasLLsrMBnluuQi ^mjfl^a mrmm wiiniEU ‘FfhHtJi
' ' ' "
^ ^
ffnRUi4i iiiin tinrlVhifiuiiB 4 d 1tm tiimsmjlu
nmiminiiiinInB irttf iiiiiyqpLBfi 'IMI 4I itau
rtjl' vju
^^
il , tfijfiffitmu niri£i3L{Mfl *iBi ^
-
In n ZJil Sr iiiir
'
.
4iuii30inii)Jiia4 W ] fui lffiirtmiirini uiniolinlu
1 1 fl 11 7 UiTIBnUJ Th T 3 J -?ll H mJflfmiNlllrliliiaiJmi iJ
^ ^ ^
nnrtrini “ nnfiui" lumflLfiiCHimrnj euTHLiiuiln : lhrm ff1n \ juvf
-
saw 9 ? i - 6 iB 7 fl « 7 - eft T SL
BIW 'Ju ^^snn 4»
s.
BB I 6 7 «17 B ft 1 yr
SuYilmjilflEramjuivfttfiyynHi 2.5 flaeiaifomj waeihi fi .ff . iS48 amjeiijlfn
iSflflKStiVirifofflU ( Bald Eagle, White-Head Eagle, American Eagle) llluEityaniJCU'UQJ
itasmfftu fl .ffL 1782 Ldoflfn TOMiaSUUnTErMIJ (Great Seal of the United States) Llhlflfr
i«rn
^ uwunia uasaLaflerJuiij Snnslumiiju
wininiiwaiiuiiUBjittiflisliifliduiviimi uan^inil?inQiJuimEfiynuiilfuiif ) 4tm!]i tiai
*
cusiAia
H
1
UMOMEffD
mjVlul 2563
%
mmo florin uasmuiSun?
4 U
2491-2500
dJjma Iwi
V
^ ^
wuwfmn l munfiuvfflitlitnfTu, 2563
lioaau iitnu 3,ooo mu nm 500 UTKI
iJmnta qiinu 500 mu 1101 600 uin
mniuiflijiumnails^bwildfo (iJnttoij) -
978 616 7667 -88 -1
*
$0 waiii
'll
iiJ ?? flii unisj?jaj0i wn?i 0034 fliiii 4 ifiH
>
<
4
<
4
mm Isifij.
mftn tfnAui uasv< qp3i4m ; m?tua<ilvitimEjl 0?cmt)ulamifi tmyj 0 iu1fn
^
2491 - 2500 ( lJneaiO.-imniji : fliiflEnmi, 2563.
416 vmh . ~ (sroiumniJ).
i . linti --ni?iufNuasm?iJnfl?94 . 2.1n0- iJ? TiSfnanl
^
320.9593
UTjanSmiimnj
^invici fbaqa
minnBfm otyim uufhim
na ^uiiontfm '
tntrqci ut|ua nssiwenniml iiwn oini RH uai^ u
Guivm ' ' '
rfonu 5ruerna
fiffimamfi ivn mimtftfiloiiVm uqua m nennieiu efanw ? 7imqa
unuTumu
^
sinwa enana
+ ^
uqua nisi^miiiWu
aanuimiln ihsm fllnutm%
(hiJnfiu'HfliLfloinu
si nmiifl 'miUufn 28 ermaunmzflra mmmuo -i
flOlimtUlSmi Ivnmil 0-2965-6430
vneivmviiil liooo
^
^ iH'uio /uqjS- tttmn : 5?in? £T4 Wunjitus im 5nrmf »
บรรณานุกรม 275
นามานุกรม 339
ดรรชนี 365
( *)
คำนำสำนักพิมพ์
คือกลุ่มทหารบกนั่นเอง” 2
ต่อมา งานศึกษาชิ้นสำคัญของท'กษ์ เฉลมเดียรณ การเมืองระบบพ่อชุน
อุปถัมภ์แบบเผด็จการ* เป็ดประเด็นว่ารัฐประหาร 2490 เป็นการเปิดยุคการเมือง
เ
สัมภาษณ์พิเศบ ฯพณฯ ปรค พนมยงค์ ในโอก !๙ครบรอบ 48 ปีแห'งทารเปที่ธเนแปตงการ
ปกครอง 7 24 มืดนายน 2523 ที่เมืองอองโฅปี ชานท Jงปารี ff โดยสหภ?พเพื่อสิทธิเสรีภาพข่อง
ประชาชน (กรูงเทพฯ ะ เกษมการพิมYJ , 2523)
สุชิน คันฅืกุล , รฐประหาร พ .ศ. 2490 ( นครหลวง : สมาคมสังคมศาสตร์แห่งประเทศไทย,
2515), 142.
3
ทกษ์ เฉลิมเดียรณ , การเมืองระบบฟอ yนชุปถมก์แบบเผด็จการ , แปล พรรณ ฉัตรพลรักษ์ และ
ม.ร .ว . ประกายทอง สี!สุข (กรูงเทพฯ : มหาวิทยาลยธรรมศาสตร์, 2526 ).
สามเล้า ที่แม้จอมพลป. พิบูลสงครามจะเป็นนายกรัฐมนตรีสมัยที่สอง ( 2491-2500)
แต่ไม่มีอำนาจมากเท่าครั้งเป็นนายกรัฐมนตรีสมัยแรก ( 2481 -2487) เพราะต้องรักษา
ดุลยภาพทางอำนาจระหว่างสองขุนศึก คือค่ายสื่เสาเทเวศน์ที่นำโดยจอมพลสฤษด
ธนะรัชด์ กับค่ายราชครูที่นำโดยจอมพลผิน ชุณหะวัณ และพล.ต.อ. เผ่า ศรียานนท์
การช่วงชงอำนาจจบลงด้วยชัยชนะของสฤษดิ้ ธนะรัชด์ ในการรัฐประหาร 2500
อย่างไรก็ตาม บทความชิ้นสั้นๆ โดยสมคักดิ้ เจียมธีรสกุล ซึ่งตีพิมพ์ครั้งแรก
ในปิ 2539 โต้แย้งว่าเราไม่อาจสรุปทศวรรษดังกล่าวว่าเป็นเรึ่องการเมืองสามเส้าเท่านั้น
คณะรัฐประหารยังต้องขับเคี่ยวกับพลังการเมืองที่นักวิชาการทั่วไปเรียกว่า
“อนุรักษ์นิยม’' (Conservatives) หรีอ “นิยมเจ้า” ( Royalists) พลังดังกล่าวมี
รากฐานที่กว้างขวางถึกซึ้งในสังคมไทย แต่แสดงออกต่อสาธารณะในขณะนั้นที่สำคัญ
โดยผ่านบทบาทของพรรคประชาธิป๋ตย์ซึ่งคุมรัฐสภาอยู.่ ..
ความจริงการเมืองไทยปลายทศวรรษ 2490 ต้องถึอว่าเป็นการเมืองที่มีผู้เล่น
สำคัญ 5 กลุ่มครึ่ง คือ นอกจากจอมพลป. พล.ต.อ. เผ่า และจอมพลสฤษดึ๋แล้ว
ยังมีสองกลุ่มสำคัญคือ พลังอนุรักษ์นิยมที่กล่าวดึงข้างต้น และพลังฝ่ายซ้ายที่มี
พรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย (พคท. ) เป็นแกน ส่วนที่เรียกว่า “ ครึ่งกลุ่ม ,'
คือปรีคึ พนมยงค์ นั่นเอง ที่เป็นเพียง “ครึ่ง” เพราะมีกำลังและบทบาทไม่มากเท่า
กลุ่มอื่น และดูเหมือนจะเป็นฝ่ายถูกดึงเข้าไปเล่นด้วยมากกว่าโดดเข้าไปเอง 4
สมคักดิ1้โม่'ไต้ใชัคำว่า “สถาบันกษัตริย์ ” ตรงๆ อาจเพราะยังมิได้มีเอกสาร
1 ,
หลักฐานสนับสนุนเพียงพอ แต่ก็ได้สื่อเป็นนัยระหว่างบรรทัดให้คนอ่านฟ้าใจว่าสื่งที่
อยู่เบื้องหลังพลังอนุรักษนิยม ซึ่งถือเป็นผู้เล่นสำคัญของการเมืองไทยในทศวรรษ
2490 นั้นหมายถืง “คักดีนา" นั่นเอง
นอกจากนั้น ทักษ์ เฉลิมเดียรณ ชิ้ให้เห็นว่า เมื่อสฤษดี้ ธนะรัชฅ์ ได้รับ
ขัยชนะภายหลังรัฐประหาร 2500 สฤษดละทิ้งมรดกคณะราษฎรทั้งหมด แล้วหันไป
โปรโมทบทบาทของสถาบันกษัตริย์ดังที่เราคุ้นเคยในปัจจุบัน
อย่างไรก็ตาม ธงขัย วินิจจะทูล กลับตั้งคำถามกับพล็อตหลักของทักษ์ เฉลิม-
เดียรณ ว่าสถาบันกษัตริย์ที่หมดบทบาทไปหลัง 2475 เพิ่งถูกพินทุ) หลังรัฐประหาร
( 10 )
2500 จริงหรือ โดยธงชัยนำเสนอความเห็นแย้งนี้ครั้งแรกในปาฐกถา 14 ตุลา ประจำ
ปี 2548 หั ว ข้ อ “ ข้ า มให้ พ น
้ ประชาธิ ป ไตยแบมหลั ง 14 ตุ ล า ” ไว’
ว่า
รัฐประหาร 2490 เป็นการปีดฉากคณะราษฎร นักประวัติศาสตร์มักจะให้ความ
สนใจกับบทบาทของผู้นำร์นใหม่ในกองทัพบกอย่างผิน ชุณหะวัณ และเผ่า ศรียานนท้
ข้อเท็จจริงก็คือ รัฐประหารครั้งนี้เกิดขึ้นจากความร่วมมือระหว่างทหารมกกับฝ่าย
กษัตริย์นิยมซึ่งมีบทบาทมากมายเดีมไปหมด
อาจจัดได้ว่าปี 2490-94 เป็นยุคฟินฟูของกษัตริย์นิยม หลักฐานชัดเจนประการ
หนึ่งคือ รัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2492 ที่โปรเข้าอย่างไม่เคยมีมาก่อน เป็นรัฐธรรมนูญฉบับ
แรกที่ระบุว่าประเทศไทยเป็นประชาธิปไตยมีพระมหากษัดริย์เป็นประมุข และเป็น
ฉบับแรกที่ระบุว่าผู้ใดจะฟ้องร้องพระมหากษัตริย์ไม่ได้ และให้อำนาจพระมหากษตรย
* ' ๙
ริ >
? '
แต่แห้ที่จริงเรึ่มในช่วงนี้เอมั
ในปื 2552 ถ่พู้พล ใจจริง ทำวิทยานิพนธ์ปริญญาเอกเรื่อง “การเมืองไทยสมัย
รัฐบาลจอมพล ป . พิบูลสงคราม ภายใต้ระเบียบโลกของสหรัฐอเมริกา (พ .ศ. 2491 -
2500 )” b ซึ่งได้รับการพิจารณาว่าอยู่ในระดับดีมาก หนังสือ ขุนสัก ศักดินา และ
พลุ!ารนทรี: การเมืองไทยกายใต้ระเปียมโลกของลหรัรูอเมรีกา 2491 - 2500 โดย
J ว ่
” ”
5, , ริ m J "
2552) .
(II )
หลังสงครามโลกครั้งที่สองที่มีอำนาจมาเคียงคู่กับสหกาพโซทยตนั้นมีอำนาจบทบาท
ระดับพลิกผันความเป็นไปทางการเมืองไทยในช่วงดงกล่าวเลยทีเดียว ยิ่งไปกว่านั้น
อแฐพลยังฉายไห้เห็นรายละเอียดของผู'้ เล่นแต่ละกล่มอย่างมีสืสันละเอียดลออ พร้อม
อ้างอิงเอกสารหลักฐานมากมาย ;ดยเฉพาะบทบาทของสถาบันกษัตริย์และเครือข่าย
ที่ก่อนหน้านี้สมศักด็ใช้คำกว้างๆว่า “ สักดีนา,’ แด่ด้วยเอกสารหลักฐานไดยเฉพาะที่
—
ได้จากหอจดหมายเหตุในต่างประเทศที่บันทึกเรื่องราวซึ่งเอกสารฝ่ายไทยไม่ได้บันทึก
ไว้ ไม่ว่าจะด้วยเหตุผลว่าเป็นเรื่องที่ "พดไม่ได้" หรือเหตุผลอื่นใดก็ตาม-ทำให้
ณัฐพลสามารถระบุชื่อและพฤติกรรมทางการเมืองของฝ่ายเจ้าในทศวรรษ 2490 ได้
อย่างตรงไปตรงมา ซึ่งชัดเจนว่ามืไต้อยู่ “ เหนือ” การเมืองดังวาทกรรมที่ถูกทำให้เชื่อ
สงหัวกันมาหลายทศวรรษแต่อย่างใด
4T 4
สำนักพิมพ์ฟ้าเดียวกันภูมิใจที่ได้รับเกียรติให้จัดพิมพ์หนังสือเล่มสำคัญน ซง
เป็นอีกหนึ่งเล่มในโครงการหนังสือชุด "สยามพากษ์ ที่เราคัดเสือกงานที่มีความสำคัญ
'
1
ต่อการทำความเข้าใจการเปลี่ยนแปลงของสังคมการเมืองไทยในอุคสมัยนั้นๆ และเป็น
งานที่ท้าทาย หักล้าง หรือเติมเต็มงานศึกษาก่อนหน้านั้นด้วยข้อมูลใหม่และ/หรอ
กรอบคิดทฤษฎีที่แตกต่างออกไป
ย้อนกลับไปที่จุดเริ่มด้น เราคิดคำว่า "สยามพากษ์ " ขึ้นมาจากฐานความเชื่อ
ที่ว่าปัญญาความรูนั้นจะงอกงามไต้จากการคิดเชิงวิพากษ์ ความร้เกี่ยวกับสยาม.ไทย
ก็เช่นกัน ต้องถูกวิพากษ์วิจารณ์ได้ ดังที่นักวิชาการข้างต้นไม่ว่าชะเป็นสุชิน ตันติกุล
ทักษ์ เฉลิมเดียรณ สมสักดิ้ เจียมธีรสกุล ธงชัย วิน้จจะกุล และฌัฐพล ไจจริง ได้
กระทำเป็นแบบอย่าง โดยเข้าร่วมถกเถียงเกี่ยวกับการเมืองไทยในทศวรรษ 2490 ด้วย
หลักฐานข้อมูลและกรอบคิดใหม่ๆ ควรเน้นยํ้าในที่นี้ด้วยว่า การวิพากษ์ถกเถียง
แตกต่างอย่างลิบลับจากการบุ่งจับผิดที่มีวัตถุประสงค์เพื่อทำลายหรือเซ็นเซอร์งานที่
มีข้อเสนอต่างจากอุดมการณ์ความเชื่อของตน
สุดท้ายนี้ หากต้องการเข้าใจสังคมการเมืองไทยในอุคปัจจุบัน งานชุด
“ สยามพากษ์ " ซึ่งหมายรวมถึงผลงานของฌัฐพล ใจจริง เล่มนี้ ท นงานที่คนไทย
“ ต้องไต้อ่าน” ไม่ว่าอ่านแล้วจะเห็นพ้องหรือเห็นต่างก็ตาม
{ 12 )
หมายเหตุค้นฉบับ
{ 13 )
คำนำ เสนอ
หนังสือดี ประวัติศาสตร์ใหม่ และการเซ็นเซอร์
1
นครินทร์ ฌฃไตรรัตน์, การปฏิวัติสยามท .ศ. 2475 (ก!งเทพฯ : มูลนิธิไครงการตำรา
สังคมศาสตร์และมบุษยศาสตร์, 2535).
2
ธำรงศักติ้ เพชรเลิศอนันต์, 2475 และ 1 ปี หลังการปฏิวัติ (ก!งเทพฯ : สถาบันเอเชียศึกษา
จุพาลงกรฌ์มหาวิทยาสัย และมูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนษยศาสตร์, 2543).
นักประวัติศาสตร์ฆีหลายสไตล์หลายแบบในแง่วิธีการที่เขาถนัด แม้ทุกคนจะ
ให้ความสำคัญกับหลักฐานและความคิดที่จะต้องนำมาประกอบการวิเคราะห์ตีความ
นักประวัติศาสตร์ไทยมักให้ความสำคัญกับการทุ่มเทค้นคว้าหาหลักฐานจำนวนนาก
เข้ามาประกอบกัน งานในแบบนี้ที่ดีจะต้องอาศัยการประมวลข้อมูลที่เป็นระบบระเบียบ
สูงและการวิเคราะห์ที่ชับซ้อน ทั้งต้องสามารถเล่าเรื่องราวในอดีตที่มีหลายมิต็ช้อนกัน
ออกมาได้ราวกับหลักฐานเผยความจริงออกมาเป็นเรื่องอย่างหมดจด (ทั้ง ๆที่ตาม
ปกติหลักฐานทุกชิ้นอยู่ท่ามกลางความสับสนยู่งนุงนังไปหมด ไม่เคยเรียงร้อยเล่าเรื่อง
ในตัวมันเอง) ผู้อ่านรู้สึกเสมือนท่องกลับไปในอดีตและได้อ่านข่าวตดตามเรื่องนั้น ๆ
ด้วยตนเอง และจะยิ่งน่าตื่นเต้นขึ้นไปอีกหากเรื่องเล่านั้นด่างจากความรู้ที่ผู้อ่านเคยมี
มาก่อน อ่านแล้วจืงรู้สึกเป็ดหูเป็ดตาสว่างโล่งโจ้งท้เดียว
นักประวัติศาสตร์ไทยโดยมากยังผลิตงานที่ใช้ได้แต่ไม่ดีขนาดที่กล่าวมาด้วย
เหตุปัจจัยสารพัด เข่น การประมวลข้อมูลไม่ซับซ้อนหลายมิติพอ โดยมากเนื่องมา
จากเรียนรู้แนวคิดต่างๆที่ข่วยการคิดวิเคราะห์'ใม่พอ ซึ่งเป็นเหตุและเป็นผลกันกับ
ระบบการจัดการข้อมูล ข้อมูลจำนวนมากที่เขามีอยู่จึงมักถูกดีความอย่างง่ายๆและ
นำมาอธิบายประเด็นที่ไม่ซับช้อนนัก แถมโดยมากยังผลิตซํ้าความรู้ในกรอบเดิมๆ
เพราะมักไม่รู้ดัวว่าตนตกอยู่ในกรอบของแนวคิดวิเคราะห์เติม ๆ (ที่ถูกสร้างมาจาก
อุดมการณ์เดิมๆ) อีกทั้งทักษะในการเล่าเรื่องก็มากน้อยต่างกัน นักประวัติศาสตร์
จำนวนมากไม่สามารถทำได้ดีนัก
ผมอ่านงานของฌัฐพล ใจจริง มาแล้วแทบทุกชิ้น เห็นได้ว่าเขาพัฒนาขึ้นอย่าง
มากจากชิ้นแรก ๆ ซึ่งมักเป็นการตอบคำถามที่ไม่ซับซ้อนนัก การวิจัยระดับปริญญา
เอกที่เรียกร้องการทำงานที่ยากกว่าปกติ เป็นระบบกว่า ซับช้อนกว่า คิดไตร่ตรอง
อย่างระมัดระวังมากกว่า น่าจะเป็นเงื่อนไขผลักดันให้เขาต้องยกระดับการทำงานขีน
£
ไปอีก ซึ่งไม่ใช่ว่านักสึกษาทุกคนจะสามารถตอบการท้าทายเช่นนั้นได้เสมอไป
ขยา!!พรมแดนความรู้ (1 )
ความรู้สึกสว่างเกิดจากการที่ผมได้ความรู้ใหม่ ๆ บางอย่างถึงขนาดเปลี่ยน
ความเข้าใจที่ผมเคยมีมาก่อนหน้าเกี่ยวกับการเมืองไทยช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่สอง
ถึง 2500
ขอเริ่มจากประเด็นสำคัญที่หนังสึอนั้เสนอชัดตลอดทั้งเล่ม ในขณะที่การสึกษา
การเมืองไทยหลัง 2475 ก่อนหน้านี้กล่าวถึงบ้าง แต่ไม่เคยเด่นซัด นั้นคืออิทธิพลและ
( 15 )
บทบาทของมหาอำนาจอย่างสหรัฐอเมริกาต่อการเมืองไทย ทั้งบงการ ชักใย ผลักดัน
ให้ท้าย 1ห้เงิน ให้อา รุธ แก่คู่ขัดแย้งในการเมืองไทย บางครั้งทำอย่างแอบแฝง แต่
'
( 16 )
ขยายพรมแดนคาามรู้ (2)
ความรู้สึกสว่างอย่างมากมาจากความรู้ใหม่เกี่ยวกับบทบาทและปฏิบัติการ
ทางการเมืองของราชสำนักและฝ่ายเจ้าในช่วงสืบกว่าปีนับจากหลังสงครามจนถึง 2500
ซึ่งอ่านจบแล้วผมต้องขอสารภาพว่า “ไม่นึกว่าจะทำถึงขนาดนี้” !
เราลองมาทบทวนกันก่อนว่าประวัติศาสตร์นิพนธ์และความรู้ว่าด้วยการเมือง
ไทยหลังสงครามโลกครั้งที่สองถึง 2500 ที่ทำกันใน 50 ปีที่ผ่านมา (คือนับจาก
ทศวรรษ 2510 ) เป็นอย่างไร จึงจะเช้าใจว่าความรู้ใหม่ในหนังสือเล่มนี้คืออะไร
ความรู้แพพี่หนี่ง ซึ่งเริ่มต้นแพร่หลายในทศวรรษ 2510 ภายใต้บรรยากาศ
การต่อต้านเผด็จการทหารที่แพร่หลายในหมู่ป้ญญาชนเสรีนิยมซึ่งนับว่าเป็นพวก
หัวก้าวหน้าในด้นทศวรรษ 2510 ควานเข้าใจอดีตในแบบนี้ถือว่า 2475 เป็นการยึด
อำนาจทำรัฐประหารครั้งแรกของพวกทหาร สอดคล้องกับประกาศสละราชสมบัติของ
พระเข้าอยู่หัวรัชกาลที่ 7 ที่ถือว่า 2475 เป็นเพียงการเปลยนคณะบุคคลที่ครองอำนาจ
แค่นั้นเอง ทัศนะนี้จึงมักถือว่าระบอบทหารของไทยเริ่มต้นเมื่อ 2475 จากนั้นแข็งแกร่ง
ขนภายไต้รัฐบาลฟาสซสต์ของจอมพล ป. พิบูลสงครามก่อนสงครามใลกครั้งที่สอง
ตามมาด้วยการรัฐประหารโดยกองทัพอีกหลายครั้ง
ในกรอบและใครงเรื่องประวัติศาสตร์แบบนี้ การต่อสู้กับคณะราษฎรเท่ากับการ
ต่อสู้กับทหาร จึงเท่ากับเป็นฝ่ายประชาธิปไตย เช่น กบฎบวรเดชและความพยายาม
ของรัชกาลที่ 74 แต่ทว่าการรัฐประหาร 2490 กลับไม่มีความสำคัญเป็นพิเศษแต่
อย่างใด เพราะเป็นเพียงการรัฐประหารโค่นรัฐบาลพลเรือนครั้งหนึ่งในหลายครั้งทั้ง
ก่อนหน้าและหลังจากนั้น ควานเข้าใจอดีตในแบบนี้ยังเป็นบริบทสำหรับตีความ
ปรากฏการณ์หลายกรณีที่เกิดขนในช่วงนี้ เช่น หลายคนถือว่ารัฐธรรมนูญ 2492 เป็น
ฉบับที่ก้าวหน้าที่สุดในประวัติศาสตร์ไทยเพราะพวกเจ้าพยายามจำกัดอำนาจทหาร
(การดีความแบบนี้มองข้ามความจริงที่ว่าเป็นรัฐธรรมนูญแรกที่สถาปนาแนวก็ดเรื่อง
ระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข และเป็นครั้งแรกที่บัญญัติ
ในรัฐธรรมนูญว่าพระมหากษัตริย์อยู่ในสถานะที่จะละเมิดมิได้5) ในประวัติศาสตร์นิพนธ์
แบบที่หนึ่งนี้ การเมืองช่วง 2490 ถึง 2500 จึงเป็นความขัดแย้งแย่งอำนาจกันระหว่าง
{ 17 )
ฝืกฝ่ายในกองทัพ จนกลายเป็นการฒืองสามเส้าระหว่างจอมพลป. ผิน+เผ่า และ
สฤษดิ'้ ’ โดยมีสหรัฐอเมริกาหนุนหลังทุกฝ่ายที่สามารถต่อต้านคอมมิวนิสต์ได้ดีที่สุด
แทบไม่มีใครกล่าวถึงบทบาททางการเมือง‘พองฝ่ายเจ้าและพระมหากษัตริย์ไนการเมือง
ช่วงนั้นเลย
ความเข้าใจประวัติศาสตร์นบบนี้แพร่หลายในหม่ปัญญาชนฝ่ายซ้ายหลัง 2516
ด้วยเช่นกัน ในขณะนั้นพวกเขาถือว่าศัตรูตัวหลักคือระบอบทหาร การวิพากษ์วิจารณ์
“ ศักดินา ” อย่างแรง ก็เพราะศักดินาหนุนขุนศึกและทั้งหมดเป็นบริวารของชักรวรรดิ-
นยมอเมริกา ฝ่ายซ้ายยังไม่เช้าใจหรือไม่ได้ให้นํ้าหนักต่อบทบาททางการเมืองโดยตรง
ของพวกเจ้าและแทบไม่เอ่ยถึงบทบาทของกลุ่มนี้ในช่วง 2490 ถึง 2500 เลยเช่นกัน
ไม่น่าแปลกใจเลยที่ความเช้าใจประวัติศาสตร์แบบนี้ยังคงอยู่ในปัจจุบัน แมวา I
จะเริ่มมาตั้งแต่ 50 ปิก่อนก็ตาม
ประวัติศาสตร์นิพนธ์และ คทมร้แพทึ่สอง เริ่มปรากฏตัวในช่วงลัดมา คือ
นับจากประมาณครึ่งหลังของทศวรรษ 2520 เป็นด้นมา ความด่างจากแบบแรกที่
สำกัญมากคือความรู้เกี่ยวกับ 2475 ที่เปลี่ยนไปอย่างมหันต์ สํงผลเปลี่ยนความเข้าใจ
ต่อรัฐประหาร 2490 แต่ทว่าความรู้การเมืองหลังสงครามโลกครั้งที่สองถึง 2500 ยัง
คงเน้นว่าเป็นการเมืองสามเส้าระหว่างจอมพลป. ผิน+เผ่า และสฤษดิ้
ปัจจัยสองประการหรือสาแหรกสองสายที่ก่อไห้เกีดความเปลี่ยนแปลงของ
ความรู้ประวัติศาสตร์คือ หนึ่ง การศึกษาตีความการปฏิวัติ 2475 แบบใหม่โดยนัก
ประวัดิศาสตร์หลายคนเช่น เสกสรรค์ ประเสริฐกุล7 ชาญวิทย์ เกษตรศึร"ิ ธำรงศักดี้
loemtiarana, “The Sarit Regime, 1957-1963 : The Formative Years of Modern Thai”
( Ph. D .thesis, Cornell University, 1974). ต่อมาลีพิมพ์เป็นหนังสือ Thak Chaloemtiarana ,
Thailand : The Politics of Despotic Paternalism ( Bangkok : Social Science Associ-
ation of Thailand, 1979) แล“ แปลเป็นภาษาไทย หักษ์ เฉลมเลียรณ , ทารฌืองระบบพ่อขุน
ฤปถ้มภ์นบบพพ็พ 1ร , แปลโดย พรรณ ฉัตรพลรักษ์ และ ม ร . ว . ประกายทอง สืรธุ[ข (กรุงเทพฯ :
,
มหาวิทยาลยธรรมศาสตร์ 2526 ).
1
1
เสกสรรค์ ประเสร 5กล , “ ความจำเป็นทางประวดีศาสตร์ของการเคลื่อนไหว 24 มิธุนายน
'
{ 18 )
เพชรเลิศอนันต์" และสำคัญที่สุดคือนครินทร์ เมฆไตรรัตน์ 11’ ผู้สร้างความรู้ใหม่
เกี่ยวคับการปฏิวัติ 2475 ชนิดก้าวกระใดดจากเต็ม เขาชัให้เห็นว่า 2475 ไม่ใช่การ
รัฐประหาร ไม่ใช่การปฏิวัติประชาธิปไตยที่ชิงสุกก่อนห่าม มิได้เกิดจากอุดมการณ์
ทางการเมืองจากภายนอกที่แปลกปลอมกับสังคมไทย แต่ทว่ามีความคิดที่จะ
เปลี่ยนแปลงการปกครองและความไม่พอใจระบอบกษัตริย์ดำรงอยู่แล้วในสังคมไทย
ช่วงนั้น ดังนั้น การปฏิวัติ 2475 จึงไม่ใช่เป็นเพียงการลงมือของนักเรียนนอกกลุ่ม
นิดเดียว แต่เป็นการปฏิวัติที่มีการสนับสนุนของมวลชนมากพอสมควร 2475 จึงไม่ใช่
การเริ่มต้นของระบอบทหารในประเทศไทย
อีกปัจจัยหนึ่งที่เกิดขึ้นในช่วงเดียวกันและเกี่ยวพันกับปัจจัยที่หนึ่งด้วยคือ การ
ส้นฟูเกียรติคุณและภาพลักษณ์ของปรีดี พนมยงฅ์ โดยการผลักดันของชาญวิทย์
เกษตรศึริ และชาวธรรมศาสตร์หลายสํวน ในเรื่องนี้มีผู้กล่าวถืงไว้แล้ว โดยเฉพาะ
อย่างยิ่งในหนังสํอของมรกต เจวจินดา , 1
( 19 )
ต่อมาอีกนใน นอกจากนี้ เหตุการณ์หลายอย่างหลัง 247 ! ) เปลี่ยนความหมายไปจาก
ความรู้แบบที่หนี้ง เพราะควรจะต้องเข้าใจบริบทของความขัดแย้งระหว่างฝ่ายคณะ
ราษฎรกับพวกนิยมเจ้าหลัง 2475 ซึ่งเป็นบริบทที!่ .ม่มีอยู่ในแบบที่หนึ่ง ได้แก่ กบฏ
1
1?
ชัยอนันต์ สมุทวณิช , 14 ตุ £ท fttusรพฎร์ก้ 'นกVQบวร!ตช.
" ธำรงศักค เพชรเลิศอนันต์ “ 1 เมษายน 2476 : รัรประหารครั้งแรกของไทย’’ การสัมมนาทาง
วิชาการเรี่ยง “ภาษากับประวัติศาสตร์]ทยและความเคลื่อนไหวไนวิชาปร!:วัติศาสตร์ไทย" ชัดโดย
โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า ร่วมกับสมาคมประวัติศาสตร์ ณ โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า
นครนายก วันที่ 16-18 คุมกาพันซ 2533
" สมสักต เปียมธีรสกุล และประชักษ์ ก้องกรติ , “พระราชหัตกเลขาสละราชย์ ร . 7 : ชีวประวัติ
^
ของเอกสารทบับหนึ่ง," ไน สมสักดิ้ เจียมธีรสกุล , ประวัติศาสต{ที่พงสร้าง (ก งเทพฯ ะ 6 ตุลา
รำลึก, 2544 ), 20-30.
' สุเทชัย ยิ้มประเสรีร, นพพชังรทติไทย (กเงเทพฯ : สมาพัน ธ, 2534).
1
( 20 )
เบื้องหลัง (ตามคำอธ๊บายของณ้ฐพถ ) จึงยังถีอว่าเป็นการต่อสู้กับเผด็จการจอมพลป.
1
ราชสำนักกับการเมืองไทย
ศวามรู้แบบทึ่สาม ซึ่งเริ่มก่อตัวในวงวิชาการในปลายทศวรรษ 2540 แต่
แพร่หลายในทศวรรษ 2550 เปีดเผยไห้เห็นบทบาทความสำคัญอย่างมากของกษัตริย์
และฝ่ายเจ้าหลังสงครามโลกครั้งที่สองและเป็นพันธมิตรกับทหารก่อการรัฐประหาร
2490 เท่ากับว่าฝ่ายเจ้าพยายามต่อต้านการปฏิวัติ 2475 จนพ่ายแพ้ราบคาบไป
ประมาณ 2481 แต่เพียงชั่วระยะสั้นนิดเดียวคือประมาณ 2488 หลังสงครามโลกครั้งที่
สอง พวกเจ้าก็สามารถเข้าส่วงการเมืองได้อีกครั้ง ครั้น 2490 พวกเจ้าก็ร่วมก่อการ
รัฐประหาร นับจากนั้นก็มิบทบาททางการเมืองต่อเนื่องมาโดยตลอด มอานาจขาเลง
<31 o
( 21 )
การเกิดใหม่ของ 2475 และคณะราษฎร 16 จึงนำไปสู่การตรวจสอบบทบาททางการเมือง
ของกษัตริย์หลัง 2475 ทุกช่วงยิ่งกว่าก่อนหน้านี้
ยิ่งทำลายประชาธิปไตยอย่างเข้มข้นขึ้นใน 10 กว่าปืหลังรัฐประหาร 2549
รวมทั้งการใช้มาตรา 112 อย่างพรรเพรื่อไร้เหตุผล จึงกลายเป็นบูมเมอแรงผลักดันไห้
ผุ้คนสงลัยต่อภาวะคลั่งไคล้หลงใหลเจ้าและการเมืองของพวกกษัตริย์น้ยม ไดยเฉพาะ
อย่างยงกำเนิดของระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุขและหลัก
กฎหมายที่ถือว่าพระมหากษัตริย์จะถูกละเม็ดไม่ได้ ทั้งสองประการสืบย้อน'ใต้ไปถื
' ง
รัฐธรรมนูญ 2492 และการเมืองหลังสงครามโลกครั้งที่สองถึง 2500 นักวิชาการทม 431
บทบาทสำคัญในการสอบสวนประวัติศาสตร์ดังกส่ๅวนอกจากสมศักดิ้ เจียมธีรสกุล!
สมชาย ปรีชาศึลปกุล ' '' คนสำคัญที่เจาะถึกถึง “ขาวสีนี้าเงิน” ก็คือณัฐพล ใจจริง1,
'
{ 22 )
2548-2549 ด้วยเพราะทารทำลายประชาธิปไตยในสองอุคเทียบเคียงกันได้หลายอย่าง
ถึงกระนั้นก็ตาน ผมก็ยังเข้าใจบทบาทความสำคัญของราชสำนักในช่วงก่อน 2500 ไม่
vi
มากนัก และเหมือนนักวิชาการคนอื่น ๆ ที่เมื่อพูดถึงการ นบทบาททางการเมืองของ
สถาบันกษัตริย์แล้วก็ต้องเน้นที่อุคสฤษที่
ความเข้าใจของผมเปลี่ยนไปเมื่อใต้อ่านวิทยานิพนธ์ปริญญาเอกของณัฐพล
ใจจริง ซึ่งเขาได้เขียนและแล้ไขเรียบเรียงใหม่เป็นหนังสือ ขุนดิก ศักดินา และพญา
อินทรี ในมือท่านขณะนี้ ณัฐพลเผยให้เห็นบทบาทของกลุ่มกษัตริย์นิยมและราชสำนัก
ที่แสวงอำนาจอย่างไม่หยุดหย่อนตั้งแต่หลังสงครามโลก ไม่ต่างจากฝ่ายอื่นๆ สำเร็จ
บ้างถอยบัาง แต่ไม่เคยอวดอ้างทำตัวสะอาดอยู่เหนือการเมือง ราชสำนักมืบทบาท
สำคัญทางการเมืองในหลายเหตุการณ์เพี่อพยายามโค่นรัฐบาลจอมพลป . และเพิ่ม
อำนาจกษัตริย์ ราชสำนักเป็นอำนาจที่หนุนสฤษที่ทำรัฐประหารปี 2500 ด้วย ดังนั้น
ความเชื่อว่าความขัดแย้งระหว่างฝ่ายเจ้ากับคณะราษฎรยุติลงเมื่อปี 2490 ตานความ
รู้แบบที่สองนั้นก็ไม่เป็นความจริง เพราะยังต่อสู้กันต่อมาจนถึง 2500 เป็นอย่างน้อย
ขุนดิก ศักดินา และพญาอินทรี เป็นเรื่องเล่าที่ต่างจาก “การเมืองสามเล้า ”
อย่างมาก น่าจะทำไห้ “ การเมืองสามเล้า ” เป็นกรอบและโครงเรื่องที่ต้องสงสัยและอาจ
จะใช้ไม่ได้อีกต่อไป ผู้อ่านคงต้องใช้วิจารณญาณตัดสินเอง
กระแสใหม่ที่เป็นผลสืบเนื่องจากหนังสือนี้มากน้อยขนาดไหน
สภาพการเมืองตามที่หนังสือเล่มนี้เสนอ เป็นบริบทช่วยให้เข้าใจปรากฎการณ์
ทางการเมืองและสังคมอีกหลายอย่างในช่วงนั้น ตัวอย่างเช่น ช่วยให้เราเข้าใจว่ากระแส
การต่อสู้กับ “ ศักดินา ” มิใช่เป็นเรื่องของฝ่ายซ้ายและพรรคคอมมิวนิสต์แต่ฝ่ายเดียว
แต่เป็นส่วนหนึ่งของการเมืองกระแสหลักในขณะนั้นด้วย การวิพากษ์วิจารณ์ “ ศักดินา’'
จึงสามารถทำได้อย่างเปีดเผยแพร่หลาย โดยไม่ถูกถือว่าเป็นการต่อสู้ของฝ่ายซ้าย
เสมอไป วาทกรรมว่าด้วยศักดินาซึ่งเราเคยเช้าใจว่าเป็นของฝ่ายซ้ายและพบในงาน
{ 23 )
วรรณกรรมของพวกมาร์กซิสต์เท่านั้น21 แท้ที่จริงเป็นวาทกรรมสกธารณะธรรมดา ๆ
คนอย่างเผ่าและจอมพล ป. ก็กล่าวถึง “ศักดินา ” ในเช้งลบด้วยเช่นกัน
ประเด็นเล็ก ๆ อีกอย่างที่เกี่ยวกันก็คือ ไม่กี่ปีที่ผ่านมา เราท่านหลายคนคง
ลำบากใจว่าจะเรืยกพวกเจ้าในแง่การเมืองว่าอย่างไรดี เรามักใช้คำว่า “พวกกษตรย V J1
Craig J. Reynolds, Thai Radical Discourse : The Real Race of Thai Feudalism
Today ( Ithaca, NY ะ Southeast Asia Program, Cornell University Southeast Asia
Program Publications, Cornell University , 1987 ) หรือในภาษาไทย เคร็ก เจ . เรย์ในลส์ส,
ความคดแ }1วทแนวของไทย : จิตร ทรศ้กด และโฉมหน้าของบัทดินาใทยในปัจๅเบัน , แปล อญชลื
สุสายณห์ ( พุงเทพฯ : มูลนิธิโครงการดำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์, 2534)
22
บทความชิ้นนตพิมพ์ใน วารสารนตศาสฅร์ ฉบับรับศตวรรษไหม่ 2500 แล้วหายไปหลัง
รัฐประหารของสฤษดึ้ ธนะรัชค์ ในปี 2501 แต่หลัง 14 ตุลา มีการดีพิมพ์ออกมาเป็นหนงสือเล่ม
จิตร ภูมิศกคึ
ั ้ โฉมหนาศกดินาใทซ (พุงเทพฯ ะ ชมรมหนังรอแสงตะวน* 2517 ),
’
5
:! คึกดุทธิ้ปราโมช
, ฝรั่วศกตินา ( พระนคร : กัาวหไท, 2511 )
,
( 24 )
หมายถึงภาพพจน์ของชุนศึกที่เลวร้ายเป็นพิเศษที่มักพ่วงไปกับชื่อ “ เผ่า ศรียานนท์ '’
หรือ "ประภาส จารุเสถียร’, นั้น เขาถูกทำไห้ร้ายกว่าที่ควรจะเป็นหรือเปล่า เพิยง
เพราะคนเหล่านี้ล้วนเข้อเท็จจริงเกี่ยวกับกรณีสวรรคตรัชกาลที่ 8 ด้วยหรือเปล่า ใน
ทางกลับกันพวกศักดินาที่ดูราวกับเป็นเทพมือสะอาด อันที่จริงกลับเป็น “ สัตว
การเมือง ” ไม่ต่างจาก “ ผู้ร้าย " เหล่านั้น
ขุนอัก ศักดินา แตะพญาอิน m น่าจะเป็นหลักหมายของประวัติศาสตร์
การเมืองไทยเล่มสำคัญ จึงเหมาะสมแล้วที่สำนักพิมพ์ฟิาเดียวกันจะถือเป็นเล่มสำคัญ
เล่มหนึ่งในหนังสือชุดสยามพากษ์
( 25 )
ของณีฐพถ ใจจริบั 4 อันเป็นฐานของหนังสือเล่มนี้ ก็ถูกจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
สั่งห้ามเผยแพร่หรือ “ เซ็นเฃอร์ ” เช่นกัน
มหาวิทยาลัยจึงทำหน้าที่ทั้งผลิตความรู้และปิดกั้นทำลายความรู้ด้วย ช่างน่า
ละอายน่ารังเกียจเหลือเกินที่มหาวิทยาลัยที่อวดตัวว่าดีที่สุดของประเทศไทยสั่ง
“ เซ็นเชอร์ ” ผลงานดี ๆ ของบัฌช็เตจากสถาบันของตน
นักวิชาการบางคนจึงทำตัวเป็นตำรวจความคิด (Thought Police ) คอย
สอดส่องเซ็นเชอร์ความรู้ที่เขาเห็นว่าอันตราย ส่งให้ผู้บริหารมหาวิทยาลัยจัดการ คังที่
ปัญญาชนฝ่ายเจ้าคนหนึ่งลงมือแข็งขันที่จะให้เซ็นเชอร์วิทขานิพนธ์ชิ้นนี้ ทั้งๆที่
วิทยานิพนธ์เล่มนี้ผ่านการสอบและอนุมัติปริญญาเรียบร้อยไปแลัว เขาตั้งข้อกล่าวหา
ว่าวิทยานิพนธ์ผิดพลาดอย่างแรง ถึงกับเสนอให้ถอดถอนปริญญา ข้อกล่าวหาของ
เขาเจาะจงลงไปที่ความบกพร่องของณัฐพลแห่งหนึ่ง แล้วอ้างว่าฏีความผิดพลาด
ทำนองเดียวกันอีกมากมายราว 30 แห่งด้วยกัน เพื่อพยายามทำลายความน่าเชื่อถือ
ชองณัฐพลและของวิทยานิพนธ์ฉบับนั้น
ผมมีโอกาสรับรู้และตรวจสอบข้อผิดพลาดที่ถูกกล่าวหา ผมพบว่ากรณีหลักที่
นักวิชาการตำรวจคนนี้กล่าวทานั้น เป็นความผิดพลาดของพ้ฐพลจริงเพราะเข้าใจ
หลักฐานผิดดีความเกินเลยไป แต่ความผิดพลาดดังกล่าว มิได้สำคัญต่อวิทยานิพนธ์
ทั้งเล่มหรือบทนั้นหรือตอนนั้นแต่อย่างใด หมายความว่าณํฐพลไต้เสนอหลักฐานชิ้น
อื่นและข้อมูลอีกจำนวนมากในบทตอนนั้นและตลอดทั้งเล่ม เพื่อยืนอันข้อเสนอและ
การวิเคราะห้สำคัญ ๆ หากข้อความที่เป็นปัญหานั้นถูกยกออกไปหมดทั้งย่อหน้า
วิทยานิพนธ์บทตอนนั้นและทั้งเล่มก็อังนำไปสํข้อวิเคราะห์และข้อสรุปเหมือนเติม
ทุกประการ ดังที่ฌัฐพลได้แสดงไห้เห็ไเไนหนังสือเล่มนี้ซึ่งไม่มีข้อความที่ผิดพลาด
ดังกล่าวแล้ว
สิ่งที่ตำรวจทางวิชาการอ้างว่าผิดพลาดอีกมากมายหลายสิบแห่งนั้น ได้ตรวจสอบ
แล้วไม่พบความผิดพลาดลักแห่งเคียว อย่างมากก็เป็นการดีความที่ด้นได้ตามแต่
อุดมการณ์และมุมมอง จนตำรวจทางวิชาการทึกทักว่าเป็นความ ผิดพลาด
ในธรรมเนียมทางวิชาการทางสังคมศาสตร์มนุษยศาสตร์ตามปกตินั้น การ
ถทเถืยงทางวิชาการควรทำด้วยการถกเถึยง นำเสนอข้อวิเคราะห์ที่ดีกว่า และ/หรือ
( 26 )
หลักฐานที่ดีกว่าหรือการดีความที่ต่างออกไป หากมีข้อผิดพลาดก็เปีดเผยออกมา
ผู้ว๊จัยจะยอมรบหรือแย้งคำกล่าวหาก็แถลงออกมา ผู้อ่านย่อมได้ประโยชน์ไปด้วย แต่
นักวิชาการตำรวจความคิดรายนี้มีได้พยายามไช้วิธทางวิชาการแม้แต่น้อย กลับวื่งเต้น
ให้มีการใช้อำนาจของคณะหรือของมหาวิทยาลัยจัดการเซ็นเซอร์วิทยานิพนธ์เสียเลย
!
นี่มิใช่วิธของนักวิชาการ หรือตำรวจความคิด ว่าตนใช้วิธีทางวิชาการคงไม่ได้ผล แต่
!
ยังต้องการลบล้างความ ที่ตนไม่พอไจไห้ได้ จงวิ่งเข้าหาอำนาจเพื่อสั่งให้วิทยานิพนธ์
ชิ้นนี้เป็นโมฆะ แด่เนื่องจากได้สอบผ่านไปแล้วอนุมัติปริญญาไปแล้ว จึงใช้อำนาจ
สั่งห้ามเผยแพร่
พฤติกรรมเช่นนี้ทำให้นึกถึงคำกล่าวที่ว่านักวิชาการฝ่ายนิยมเจ้าไม่มีนํ้ายา
เพราะเก่งแต่เพียงใช้อำนาจกดปราบความ!ที่เขาไม่เห็นด้วยลงไป ในขณะที่ผลงานที่
พวกเขาผลิตมักเป็นงานอาคิรวาทสดุดี ( แปลว่า ประจบสอพลอเจ้า) ท้มีคุณค่าทาง
!
วิชาการตา เพราะ ว่าในระบบวิชาการของไทย ผลงานดังกล่าวย่อมได้รับการประเมิาเ
ด้วยคะแนนสูงสุดอย่างแน่นอน ความรักเจ้ากับการหากินกับเจ้าจึงมักไปด้วยกัน แยก
ไม่ออกว่าอย่างไหนคือศรัทธา อย่างไหนคือสอพลอ เพราะศรัทธาต่อกษัตริย์กับการ
สอพลอต่อกษัตริย์ดูเหมือนจะเป็นสิ่งเดียวกันในประเทศไทย
ผมเคยตรวจวิทยานิพนธ์ปริญญาเอกมาแล้วหลายสิบเล่น เป็นของมหาวิทยาลัย
ระดับนำของโลกนับสิบแห่ง หากวิทยานิพนธ์มีความผิดพลาดหนักหนาสาห้สที่กระทบ
ต่อการพิสูจน์หรือวิเคราะห์ก็ไม่ควรให้สอบผ่าน แต่แทบจะไม่มีเล่มไหนเลยที่ไม่มี
ข้อบกพร่องชนิดไม่หนักหนาทำนองเดียวกับณัฐพล หมายถึงข้อผิดพลาดที่ไม่มีผล
กระทบต่อข้อเสนอหลักและวิธีการพิสูจน์ บ้างก็พลาดเล็กๆน้อยๆ ให้ถือว่าสอบผ่าน
อย่างมากก็ขอไห้แก้อึกรอบ บ้างก็น่าอับอายเพราะไม่น่าพลาดขนาดนั้นได้ แต่ก็ถือว่า
ยังไม่สาหัส ควรแก้เสียก่อนจึงจะถือว่าสอบผ่าน
ตัวอย่างวิทยานิพนธ์ที่บทพร่องเช่นนี้เกิดซ้นแม้แต่กับวิทยานิพนธ์ของอาจารย์
ระดับผู้บริหารของมหาวิทยาลัยท่านหนึ่งผู้มัส่วนเกี่ยวข้องไนการเซ็นเชอร์งานของ
ฌัฐพลด้วยเหตุผลว่ามีความบกพร่อง (ชงผมขอไม่เอ่ยชื่อ ) วิทยานิพนธ์ชิ้นนี้เสนอ
ประเด็นที่น่าสนใจมากเกี่ยวกับการควบคุมประชาชนของรัฐไทยผ่านการเก็บข้อมูลส่วน
บุคคล แต่ผู้คึกบาต้องการสอบสวนการควบคุมประชาชนนับจากสมัยต้นอยุธยา บทที่
สองและสามจึงบรรยายประวัติศาสตร์ไทยก่อนยุคสมัยใหม่ ปรากฏว่ามีความ ผิดพลาด
เต็มไปหมด ที่ผิดพลาดอย่างไม่น่าเชื่อก็มี เช่น ระบุปีที่เสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่หนึ่ง
จนถึงปีที่กู้อิสรภาพห่างกันถึง 100 ปีเต็ม แถมยังเขียนว่าพระนเรศวรประกาศอิสรภาพ
( 27 )
และเอาดินแดนทีเสียไปคืนมา อย่างไรก็ตาม ความบกพร่องชนิดน่าอายเหล่า'น!ม่มี
ผลใด ๆ ทังสินต่อการวิเคราะห์และข้อเสนอของวิทยานิพนธ์ เพราะประวัติศาสตร์ก่อน
ยุคปัจจุบันในงานชี้นนี๋ไม่เกี่ยวอะไรเลยกับการวิเคราะห์หรือข้อเสนa แด่อย่างใด เป็น
แค่เครี่องประดับให้วิทยานิพนธ์ดูดีขึ้นเท่านั้น ความบกพร่องน่าอายแบบนั้จีงไม่ควร
เป็นเหตุให้สอบตก และจะต้องไม่เป็นเหตุให้โดนกลั่นแกล้งเซ็นเซอร์อย่างเด็ดขาด
เพราะข้อเสนอของวิทยานิพนธ์ยังเป็นความเที่ฏีคุณค่า
มหาวิทยาลัยส์วน่ใหญ่'ใน่โลกส่งเสริมให้เผยแพร่1วิทยานิพนธ์ 'ที่สอบ ผ่านแล้ว
,
และการเซ็นเซอร์ห้ามเผยแพร่ไม่เป็นทางเลือกไมว่าในกรณีใด ๆ ทั้งสิ้น
มหาวิทยาลัยใดก็ตาม ล้าหากยินดีหรือจงใจไปร่วมมือต่อต้านประชาธิปไตย
หรือช่วยควบคุมจำกัดเสรีภาพของอาจารย์และนกศึกษา จำกัดกิจกรรมทางการเมือง
ในประชาคมมหาวิทยาลัย ย่อมไม่สมควรได้อันดับสูง
มหาวิทยาลัยใดก็ตาม ล้าหากทำการเซ็นเซอร์ความคิดและผลงานทางวิชาการ
สมควรถูกประณามและลงโทษอย่างหนัก เพราะการกระทำเช่นนั้นเท่ากับมหาวิทยาลัย
1ด้โยนทิ้งการกิจพื้นฐานทึ่สุดของสถาบันทางวิชาการ นั่นคือการสร้างสรรค์วิทยาการ
เทือแสงสว่างทางปัญญาแก่สังคม การเซ็นเซอร์และปีดกั้นทางวิชาการคือเป็นการ
ทำบาปขันมหันต์ (cardinal sin) สำหรับมหาวิทยาลัย ชุมชนวิชาการทั้งหมดไม่แด่
เพียงในประเทศไทยแด่ทั้งโลกด้วย จักต้องไม่ยอมนั่งเฉยกับการกระทำน่ารังเกียจ
ดังกล่าว สมควรร่วมมือกันทำให้มหาวิทยาลัยที่กระทำดังกล่าวร่วงลงไปอยู่ในชั้นตาสุด
ของการจัดอันดับมหาวิทยาลัยโลก
หากยังต้องการอันดับทีสูงขึ้นดีขึ้น หรือแม้กระทั้งคงอันดับที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน
จะต้องเลิกการเซ็นเซอร์ หาไม่แล้วพฤติกรรมน่ารังเกียจที่มหาวิทยาลัยไม่พงกระทำจะ
ต้องเป็นที่รู้กันไปทั้วโลกอย่างแน่นอน ไม่ช้าก็เร็ว
ธงชัย วินิจจะกูล
( 28 )
คำนำผู้เขียน
การเมืองไทยช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่สองหรอในยุคสงครามเย็นตอนต้นเปรียบ
เสมือนยุคสมัยแห่งความคลุมเครือในประวัติศาสตร์การเมือง แม้จะมีหนังสือที่ศึกษา
ช่วงเวลาดังกล่าวอยู่บ้าง แต่มีจำนวนน้อยชิ้นและปราศจากการศึกษาอย่างเฉพาะ
เจาะจง ทั้งๆ ที่ช่วงสมัยดังกล่าวถือเป็นรอยต่อระหว่างยุครุ่งเรืองของคณะราษฎร
( 2475-2490) กับยุคการเถลิงอำนาจของกองทัพสมัยจอมพลสฤษดื้ ธนะรัชตํ ( 2500)
1
คณะราษฎร สำหรับผู้เขียนแล้วการเมืองไทยในช่วงเวลาดังกล่าวน่าพิสมัยเป็นอย่างยิ่ง
สาเหตุที่ช่วงสมัยดังกล่าวมีการศึกษาน้อยอาจเฟินผลมาจากการถูกประเมีนว่า
เป็นเพียงยุคเผด็จการทหารสมัยหนง ที่เป็นเพียงรอยต่อมาสํระบอบเผด็จการทหารของ
จอมพลสฤษดิ้เท่านั้น ประการที่สอง อาจเกิดจากความยากลำบากในการหาหลักฐาน
กล่าวถือ ในไทยมีเอกสารชั้นต้นในช่วงเวลาดังกล่าวน้อย อีกทั้งเรื่องราวสำคัญ ๆ บาง
อย่างที่จะเป็นกุญแจไขความเข้าใจปรากฎการณ์ช่วงนั้นกลับกลายเป็นความลับที่รู้กัน
ในแวดวงแคบ ๆ และไม่มีการบันทึกอย่างเป็นลายลักษณ์อักษรในเอกสารราชการไทย
เป็นต้น หรือแม้กระทั้งเรื่องราวข่าวสารทั่วไปที่เกิดชั้นในช่วงปลายสงครามโลกครั้งที่สอง
ท้ควรจะพบในหนังสือพิมพ์แต่ไม่สามารถเป็นไป ‘ ด้ เนื่องจากคุณภาพของกระดาษ
หนังสือพิมพ์ขณะนันเกือบทั้งหมดมีคุณภาพตำ ทำให้หนังสือพิมพ์สมัยนั้นจำนวนมาก
ไม่สามารถรักษารูปทรงเอกสารไวัได้ และมักย่อยสลายลงเป็นเยื่อกระดาษอย่างง่ายดาย
ทันทีที่นักวิจัยหยิบจับชั้นอ่าน หรือไม่ก็อาจป่นเป็นผงอยู่ในกล่องเอกสารนั่นเอง
คงเหลือแต่เพียงข่าวตัดจำนวนหนึ่งที่เป็นการสรูปข่าวตามความสนใจของกระทรวง
ทมวงกรมเท่านั้น ส่งผลให้ขาดข้อมูลในการค้นคว้าในระดับกว้างไปอย่างน่าเสียดาย
อันดึอเป็นความยากลำบากในการศึกษาการเมืองไทยในห้วงเวลานั้นเป็นอย่างยิ่ง
ไม่แต่เพียงอุปสรรคจากข้อจำกัดของเอกสารไทยเท่านั้น แต่ยังรวมดึงข้อจำกัด
ของกรอบการวิเคราะห์ของทฤษฏีความรู้ทางรัฐศาสตร์แบบสหรัฐฯในยุคสงครามเย็น
อันมีเพดานในการวิเคราะห์ที่ทำให้การศึกษาต่างๆในอดีตที่ผ่านมามองข้ามตัวแสดง
ทางการเมืองบางตัวไปอย่างน่าเสียดาย ดังนั้น หนังสือ ขุนศึก ศักดินา และพญาอินทรี
เล่มนั้หาใช่เป็นการศึกษาการเมีองไทยโดด ๆ แต่เป็นความพยายามในการชัดวาง
การเมืองไทยลงในบริบทหลังสงครามโลกครั้งที่สอง หรอห้วงแห่งสงครามเย็น (Cold
War) อันมีสหรัฐอเมริกาเป็นมหาอำนาจสำคัญของไลก เพื่อเข้าใจความสลับซับซ้อน
ของบทบาทมหาอำนาจที่มีต่อการดำรงอยู่ของระบอบการเมีองหนึ่ง ๆ รวมทั้งความ
รู่งเรืองและร่วงโรยของกลุ่มการเมืองต่าง ๆ อีกด้วย
ะ๕
ทงน แหล่งข้อมูลที่ผู้เขียนใช้ศึกษาค้นคว้านั้นมาจากเอกสารหลายแหล่ง ทั้ง
เอกสารฝ่ายไทย เอกสารจดหมายเหตุในหอจดหมายเหตุแห่งชาติไทยที่ท่าวาสุกรื กอง
บรรณสาร กระทรวงการต่างประเทศ บันท่กความทรงจำในหนังสืองานศพบุคคลสำคัญ
หนังสือพิมห์ เป็นต้น นอกเหนือจากเอกสารฝ่ายไทยแล้ว ผู้เขียนยังใช้ข้อมูลจากหอ
จดหมายเหตุไนด่างประเทศเพื่อปะดีดปะต่อภาพให้คมชัดยิ่งขน เช่น เอกสารจากหอ
จดหมายเหตุแห่งชาติสหรัฐฯ มลรัฐแมริแลนด์ ( NARA : National Archives and
Record Administration ) หอจดหมายเหตุประธานาธิบดีไอเซนฮาวร์ (The Dwight
D. Eisenhower Presidential Library, Museum and Boyhood Home ) มลรัฐ
แคนซัส หอสมุดแห่งรัฐสภาสหรัฐฯ (Library of Congress) วอชิงตัน ดี. ซี. และหอ
จดหมายเหตุแห่งสหราชอาณาจักร (PRO : Public Records Office) ลอนดอน หรือ
ป้จจุบันเรียก TNA : The National Archives ทั้งนึ่ เอกสารจดหมายเหตุจากต่าง
ประเทศเป็นกลุ่มเอกสารที่มีความสำคัญยิ่งในการเติมเต็มสิ่งที่ขาดหายไปจากเอกสาร
ฝ่ายไทย โดยเฉพาะที่เอกสารฝ่ายไทยไม่สามารถบันทึกใต้ หรือไม่รับทราบข้อมูล
ดังกล่าวนั้น เอกสารในหอจดหมายเหตุต่างประเทศเหล่านั้เปีนรายงานของหน่วยงาน
ราชการ ทั้งเอกสารระดับสูงในระดับนโยบายและระดับปฎิบัดีการ เช่น เอกสารการจัด
ทำนโยบายของประธานาธิบดีสหรัฐฯ บันทึกการสนทนาของประธานาธิบดี รัฐมนตรี
ต่างประเทศ นักการเมืองระดับสูงกับบุคคลต่างๆ ข้อเสนอแนะจากฝ่ายการเมืองของ
ประธานาธิบดี รวมทั้งบันทึกการสนทนา รายงานทางการทูต บันทึกการสนทนากับ
( 30 )
แหล่งข่าวของสถานทูต รายงานของหน่วยสืบราชการลับ รายงานทางการทหาร ข่าวตัด
ข่าวแปล เอกสารสำคัญที่เจ้าหน้าที่สถานทูตจัดเก็บจากประเทศที่มีถิ่นพำนัก เป็นด้น
เอกสารจากหอปีดทมายเหตุในต่างประเทศนั้น บางสํวนผู้เขียนเดินทางไปเก็บรวบรวม
ข้อมูลเอง บางส่วนได้รับการอนุเคราะห์เพิ่มเติมจากนักศึกษาไทยและคณาจารย์ชาวไทย
ชาวต่างประเทศอีกหลายท่านที่สนใจประวัติศาสตร์การเมืองไทย
หนังสือเล่มนี้ผู้เขียนเขียนและเรียบเรียงขนใหม่โดยอิงกับวิทยานิพนธ์ปริญญา
เอกเรื่อง “การเมือง'ใทขสมัยรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม ภายใต้ระเบียบโลกของ
สหรัฐอเมรีกา ( พ . ศ . 2491- 2500) ” ของผู้เขียนที่นำเสนอต่อคณะรัฐศาสตร์
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เมื่อปี 2552 ผู้เขียนได้ปรับปรุงแกไขข้อผิดพลาดต่างๆให้
มีความถูกต้องตามข้อห้วงติงของหลายท่าน
อย่างไรก็ตาม หนังสือเล่มดังกล่าวจะไม่สามารถสำเรีจลงไต้ หากปราศจาก
คณาจารย์ที่ให้ความรู้และให้ความเมตตาแนะนำผู้เขียนมาอย่างยาวนาน ได้แก่ รศ .
ดร. กุลลดา เกษบุญชู มี้ด ศ. ดร. ลิขิต ธีรเวคิน รศ. ดร. สุธาชัย ยิ้มประเสริฐ ศ. ดร.
ชาญวิทย์ เกษตรสิริ อาจารย์สุลักษณ์ สิวรักษ์ ศ. ดร. ไชยวัฒน์ คํ้าชู ศ. ดร. นครินทร์
.
เมฆไตรรัตน์ ศ. ดร. อนุสรณ์ ลิ่มมณี รศ ฉลอง สุนทราวาณิชย์ ผศ. สุวิมล รุ่งเจริญ
ศ. ดร. ธงชัย วินิจจะกูล ศ. ดร. ชัยวัฒน์ สถาอานันห้ ศ. ดร. เกษ์ยร เตชะพีระ ศ. ดร.
เอนก เหล่าธรรมพัศน์ ศ. ดร. นิติและรศ. ดร.พวงทอง ภวัครพันธ์ รศ. ดร. วิระ สมบูรณ์
รศ. ดร. อรทัย ก๊กผล คุณเสถียร ชันทิมาธร คุณสุพจน์ แจ้งเร็ว คุณจุฬาลักษณ์ คู่เกิด
Yoshifumi Tamada Seren Ivarsson Eiji Murashima Kevin Hewison Tyrell
. . .
Haberkorn รศ ดร สิริพรรณ นกสวน สวัสดี ผศ ดร. ธำรงคักดิ้ เพชรเลิศอนันต์
ผศ. วันวิชต บุญโปร่ง ผศ. ร.ท. เทอดสกุล ยุญชานนท์ ผศ. ดร. เกษม เพีญภินันท์
รศ. เวียงรัฐ เนติโพธิ้ รศ . ดร. ยุกติ มุกดาวิจิตร ผศ. ดร. บัณฑิต จันทร์โรจนกิจ
.
อาจารย์ชีรพล เกตุจุมพล รศ , วีณา เอี่ยมประไพ อาจารย์สิวพล ละอองสกุล ดร ธนาพล
ลิ่มอภิชาต คุณกชิดิศ อนันทนาธร อาจารย์สุระ พัฒนะปราชณ์ รศ. ดร. อภิชาต
.
สถิตนิรามัย อาจารย์วารุณี โอสถารมย์ ผศ. ดร ฐาปนันท์ นิพิฎฐกุล รศ. ดร. ปิยบุตร
แสงกนกกุล ผศ . ดร. พรสันต์ เลี้ยงบุญเลิศชัย ผศ . ศรัญญ เทพสงเคราะห์ อาจารย์
ธนภาษ เดชพาวุฒิกุล อาจารย์มารดารัตน์ สุขสง่า อาจารย์ ดร. ตฤฌ ไอยะรา คุณ
นริศ จรัสจรรยาวงศ์ คุณกมลทิพย์ จ่างกมล คุณธนาพล อิ๋วสกุล คุณเด่นดวง
วัดละเอียด พึ่จม หลา David Deitmann และคุณสื ที่ให้ความช่วยเหลอแก่ผู้เซียนใน
ด้านต่างๆมานานหลายปี ขอบคุณคุณปรัชญากรณ์ ลครพล ทื่อนุเคราะห์รูปสวยๆให้
( 31 )
ขอบพระคุณครอบครัวพิบูลสงคราม ที่ให้การต้อนรับผู้เขียนด้วยความเมตตาอย่างไม่
เหน็ดเหนื่อย ขอบคุณอย่างมากสำหรับ อญชล ม(รโรจน์ สังคม จิรชูสกุล และนฤมล
!
กระจ่างดารารัตน์ ทึมกองบรรณาธการสำนักพิมพ์สาเดียวกันที่ทุ่มเทในการทำงาน
จัดทำต้นฉบับที่ยุ่งเหยงให้อย่างประณีตด้วยความเหน็ดเหนื่อยที่สุด รวมทั้งความ
ช่วยเหลือจากบุคคลจำนวนมากที่ผู้เขียนมอาจเอ่ยนามทุกคนใต้ครบ ด้วยควาน
ขอบคุณอย่างสุดซัง
—
สุดท้ายที่จะลืมมิได้คือ เอ ผู้เป็นกำลังใจและได้แบ่งเบาภาระงานบ้านในหลาย
ปืที่ ผ่านมา เพลิน- ผู้เติมรอยยิ้มให้ยามอ่อนล้า และคุณค่าจากงานหนังสือเล่มนื
ขอยกให้กับพ่อและแม่ ผู้เป็นครูคนแรกของผู้เขียน
ณ์ฐพล ใจจริง
( 32 )
ขุนศึก ศึกดินา และพญาอินทรี
ปฎสัมพ้นธ์ชันไม่เท่าเทียมระหว่างไทซกับสหรัรฯในชุ คสงครามเยนทงมรดกอะไรไว้กับสังคม™กัไ ร
(ภาพจาก Life )
บทที่ 1
กราวพากย์
ตวตmละประวัตศาสตร์นิพนธ์ไทยในยุคสงครามเย็น
สำนึกเกี่ยวกับตัวตนของชาติที่ปรากฏโนประวัติศาสตร์นิพนธ์ของประเทศต่าง =1
ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต็ในสมัยแห่งการปฏิสัมพันธ์กับเจ้าจักรวรรดิและภาย
หลังไต้รับเอกราชเมื่อสงครามโลกครั้งที่สองสิ้นสุดลง ไต้กลายเป็นประเด็นสำคัญใน
การศึกษาสำหรับนักวิชาการที่สนใจประวัตศาสตร์ภูมิปัญญา แต่น่าประหลาดใจที่การ
ศึกษา!ต่สวนประวัตศาสตร์นิพนธ์!ทยไนช่วงดังกล่าวกลับตกอยู่ในฅวานเงียบงันและ
1
ลักษณะเฉพาะอันเกิดจากการไม่ได้ตกเป็นอาณานิคม แต่ไทยเป็นประเทศกึ่ง
อาณานิคม หรีอเป็นประเทศที่มีอิสรภาพแต่เพียงในนามเท่านั้น (Jackson 2011, 37)
ไเทยใต้เงาสงคราม!ย็น
การสิ้นสุดลงของสงครามโลกครั้งที่สอง พร้อมกับการสถาปนาสหประชาชาติ
(United Nations : UN ) และหลักการการกำหนดการปกฅรองด้วยตนเอง กระตุ้นให้
ขบวนการกู้ชาติในดินแดนเอเชียตะวันออกเฉียงไต้ที่เคยตกเป็นอาณานิคมเคลื่อนไหว
ต่อด้านเจ้าจักรวรรดิจนต้องทยอยถอนตัวออกไป ขณะที่ไทยแม้รอดพ้นจากการกลาย
เป็นผู้แพ้สงครามร่วมกับญี่ปุ่นได้เพราะขบวนการเสรีไทย แต่การสิ้นสุดลงของ
สงครามโลกครั้งที่สองนั้นก็ส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างการเมองภายในด้วย 1
ไม่นานหลังจากนั้น เงาของสงครามเย็นได้เคลื่อนตัวเข้าปกคลุมเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
โดยสหรัฐอเมริกากลายเป็นผู้นำใหม่เหนือประเทศโลกที่สามในลักษณะอาณานิคมแบบ
ใหม่ที่เสิ้อประโยชน์ไห้กับกลุ่มทุนภายไนและภายนอกประเทศตลอดจนชนชันนำของ
ประเทศบริวาร (Chomsky 1979, Preface)
นับดั้งแต่ปลายสงครามโลกครั้งที่สอง สหรัฐฯต้องการขยายผลประโยชน์ทาง
การพองและเศรษฐกิจของตนออกไปทั้วโลก (Pax Americana ) โดยไต้เริ่มหมายตา
ไทยเพราะเห็นว่าเป็นประเทศที่ม่ทรัพยากรอุดมสมบูรณ์ หากมีอิทธิพลเหนือไทยได้
จะทำให้นโยบายการลดอิทธิพลของอังกฤษในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้บรรลุผล
สำเร็จได้เนี่องจากไทยจะสามารถป้อนทรัพยากรธรรมชาติให้สหรัฐฯ แทนที่สหรัฐฯ จะ
ต้องซ้อวัตถุดิบจากประเทศอาณานิคมของอังกฤษ อีกทั้งการที่สถานะของไทยไม่เคย
ตกเป็นอาณานิคมของเจ้าจักรวรรดิใด จะทำให้สหรัฐฯ ไม่ถูกมองว่าเป็นจักรวรรดินิยม
ใหม่ (Aldrich 2000a, 320- 21) ในช่วงการขยายอำนาจจักรวรรดิของสหรัฐฯ นั้น
สหรัฐฯ ประเมินว่าพวกชาดินิยมสุดขั้วและคอมมิวนิสต์เป็นภัยต่อการขยายอิทธิพล
ของตน ไม่นานหลังจากนั้น โวหารการต่อต้านคอมมิวนิสต์ของสหรัฐฯ ก็เริ่มด้นขั้น
จนทำให้คอมมิวนิสต์กลายเป็นภัยคุกคามโลก (Paterson 1972, 93 ; ชอมสกี 2544,
18-19 ; Neher 1980, 567)
สำหรับไทยในต้นทศวรรษ 2490 นั้น จอมพลป. พีบูลสงครามได้กลับคืนสู่
อำนาจทางการเมีองอีกครั้ง เป็นช่วงเวลาเดียวกับที่สหรัฐฯ กำลังขยายอิทธิพลเหนือ
ในช่วงปลายสงครามโลกครั้งที่สอง กลุ่มรอข้’ลลิสต์กับกลุ่มการเมืองอื่นๆในนามของขบวนการ
เสรีไทยได้ร่วมมือกันโค่นล้มรัฐบาลจอมพลป . พิบูลสงคราม และต่อด้านญี่ปุน ดู สุเนตร ( 2555, ฟ).
4
กราวพากย็
J
ดูคำอชิบายทำนองดั4กล่า )'ไน Neon ( 1961 ) ; Rong ( 1963 ) ; Manich ( 1970) ; แถมสุข
'
5
จุนคิก สัทดํนา และพญา[ นทา'
ควรบันทึกด้วยว่า การสันสุดลงของสงครามโลกครั้งที่สองมิได้เปลี่ยนแปลง
โครงสร้างอำนาจระดับโลกจากอังกฤห่ไนฐานะเจ้าจักรวรรดิไปสู่สหรัฐฯ เท่านั้น แคยง i
พวกเขามีส่วนสำคญในการฟินฟคำอธิบายว่าด้วยการรักษาเอกราชของไทยจาทสุคส่า
อาณานิคมให้มีชีวิตมาถึงหลังสงครามโลกครั้งที่สองนั่นเอง
4
ดู หลุย ( 2493) ส่วนงาณขึฃนของทล่มรอยัลรสด์ที่สร้างคำอธิบายเกี่ยวลับพระปรีชาสามารถ
ขอ 3พระจอมเกล้าฯในด้านต่างๆ เช่น เป็นนกกฎหมาย นักปกครอง นักวิทยาศาสตร์ นละนักการ
ดูด มีความคํคแบบเสรินิยมและนำไทm?J ครับฅวามทันสมัยจากม็ตรประเทศ ส่งผลใหัใทขมีความ
เป็นสรวิยใหม่ ดู Seni and Kuril ( 1961 ) ; Seni ( 1950, 32-66 ) ดัางใน Moffat (1961, x) ทั้งนั่
vi
พี่นัองปราโมชได้แปลพระราชหัตถเลขาและประชุมประกาศรัชกาล 4 เป็นภาษาดังกฤมไนช่างปิ
2491 ซึ่งแสดงถงพระปริชาสามาร mia ะmะราชคำริที่เป็นสมัยใหม่ ต่อมา ม .ร . ว . เสนิย์ ปราโมช
'
6
ทราวพาทย์
คาามรู้แบบจักรวรรดิ ะ ทารสร้างตัวตนเทยในยุฅสงครามเย็น
ในฐานะที่สหรัฐฯ เป็นเข้าจักรวรรดิใหม่ในยุคหลังสงครามโลกครั้งที่สอง สหรัฐฯ
ไม่เพียงมุ่งขยายอำนาจทางการเมืองในระดับโลกเท่านั้น แต่ยังได้สถาปนาความรู้แบบ
จักรวรรดิขนด้วย สำหรับไทยแล้ว ตั้งแต่ปลายสงครามโลกครั้งที่สอง สหรัฐฯได้เริ่ม
คนหาลักษณะประจำชาติไทยเพื่อใช้ในการทำสงครามจิตวิทยาต่อไทยในฐานะที่ไทย
เป็นฝ่ายอักษะและเตรียมสำหรับการบูรฌะประเทศภายหลังสงคราม ( เก่งกีจ
25:19, 32) ไม่นานหลังจากนั้นเมอสงครามเย็นเริ่มต้นขน สหรัฐฯ ต้องการกำหนดแผน
สงครามจิตวิทยาต่อด้านคอมมิวนิสต์ในไทย จึงทุ่มเทค้นหาลักษณะประจำชาติไทยขึ้น
อีกจนได้ข้อสรุปเที่ยวกับตัวตนของคนไทยว่า คนไทยเป็นคนมืความอ่อนน้อม ไม่เอา
จริงเอาจัง ชอบความเข้าเล่ห์เพทุบาย ไม่สนใจปรัชญาที่หนักหน่วง ไม่ทะเยอทะยาน
มีความเป็นปัจเจกสูงมาก แด่กลับยอมจำนนต่อผู้มีอำนาจ มึฅวามภูมิใจในตนเองสูง
เป็นคนที่รักษาหน้าตามาก และคนไทยพ!อมที่จะแสดงการต่อต้านหันทํทากมีการทวง
บุญคุณหรือพบกับความหยิ่งยโส แม้จะมีคนไทยที่ต่อต้านชาวตะวันตกบ้าง แต่คน
ไทยส่วนใหญ่นิยมชมชอบคนอเมริกัน คนไทยมีสำนึกภูมิใจในตัวตนที่ผูกพันหยั่งลึก
กับพระมหากษัตริย์ ศาสนา และประเทศชาดี ซงความสำนึกภูมิใจในตัวตนนี้ทำให้
พวกเขาหลอมรวมเป็นปีกแผ่นสร้างความเข้มแข็งภายในชาติ ด้วยข้อสรุปเกี่ยวกับ
บุคลิกแห่งชาดีของคนไทยเช่น{ไ ทำไห้!.ทยมีความเหมาะสมมากไนการเป็นจานปฏิบัติ
การจิตวิทยาต่อต้านคอมมิวนิสต์ ดังนั้น สหรัฐฯ จำเป็นต้องพัฒนาและขยายความ
สัมพันธ์กับชนชั้นนำไทยเพื่อทำให้การต่อด้านคอมมิวนิสต์มีความเข้มแข็งมากยิ่งขึ้น3
ด้วยการวิเคราะห์เช่นนี้ผนวกกับแนวทางการรณรงค์ต่อต้านคอมมิวนิสต์ของ
รัฐบาลจอมพล ป . แบบชาตินิยม ที่เคยใช้ชาติเป็นแนวคิดหลักในการต่อต้าน
คอมมิวนิสต์แต่ไม่ประสบความสำเร็จ และความนิยมของประชาชนที่มีต่อรัฐบาล
จอมพล ป. ไนช่วงท้ายลดน้อยลงมาก สถาบันกษัตริย์ไทยจึงมีความเหมาะสมที่สุดที่
ะ>
The Dwight D. Eisenhower Library, White House Office, Office of the Special
Assistant for National Security Affaire ; Hecord 1952- 1961 NSC Series, Briefing
Notes Subseries Box 16, File: Southeast Asia ( 1953- 1961), บ.ร, Psychological Strategy
based on Thailand, ร September 1953 ; Memorandum for Genera ] Smith -Chairman
of Operations Coordinating Board from Robert Cutler -Specia ] Assistant to the
President, 10 September 1953,
7
ขนศึก ศึกดนา และพญาอินทรี
จะเป็นศูนย์กลางเอกลักษณ์แห่งชาติเพื่อสร้างตัวตนของคนไทยในการต่อต้าน
คอมมิวนิสต์ สถานการณ์สงครามเย็นเออให้ความต้องการของกลุ่มรอยลลิสต์ที่จะ
สืบทอดคำอธินายเกี่ยวกับการไม่เคยตกเป็นอาณานิคมของไทยลันเนื่องมาจากพระ
ปรีชาสามารถของพระมหากษัตริย์ใทยไนอดีต บรรจบเข้ากับความต้องการของสหรัฐฯ
ที่จะแสวงหาความรู้เกี่ยวกับคุณลักษณะของคนไทยเพื่อทำสงครามจิตวิทยาต่อต้าน
คอมมิวนิสต์ และอำพรางบทบาทครอบงำที่มีต่อไทยในฐานะเช้าจักรวรรดิได้อย่าง
ประจวบเหมาะ
นอกจากน้ เพื่อรักษาจักรวรรดิให้มั่นคง เช้าจักรวรรดิจำเป็นต้องได้มาซงความรู้
ต่อสิ่งที่เป็นเป้าหมาย สหรัฐฯจึงเริ่มสถาปนาความรู้แบบจักรวรรดิขึ๋นด้วยการขัดตั้ง
สถาบันวิจัยความรู้เกี่ยวกับเอเชียตะวันออกเฉยงไต้ท้งไนและนอกมหาวิทยาลัยใน
สหรัฐฯ ฃงมีผลต่อการสร้าง รักษา คัดสรร และผลิตฯทความรู้ที่สอดคล้องกับผล
ประโยชน์ของสหรัฐฯไนยุคสงครามเข็น''
ไทยได้กลายเป็นวัตถุแห่งความรู้ในยุคสงครามเย็น และด้วยเหตุที่ไทยมิไต้ถูก
ปกครองโดยตรงจากเช้าจักรวรรดิในยุคล่าอาณานิคม การสร้างความเว่าด้วยไทยในยุค
สงครามเย็นจึงดกอยู่ภายใต้นักวิชาการอเมริกัน ซึ่งฏีส่วนสำคัญในการสร้างพิมพ์เขียว
เกี่ยวกับความรู้ว่าด้วยลังคมต่างๆ ที่เผยแพร่ออกไปทั่วโลก (Chomsky et al. 1997 ;
Robin 2001) ในช่วงทศวรรษ 2500-2510 นักวิชาทารอฌริกันได้มีส่วนในการสร้าง
ความรู้ว่าด้วยไทยในหลายสาขาวิชา อาทิ ประวัติศาสตร์ รัฐศาสตร์ เศรษฐศาสตร์
8
กวาวพากย์
ส่>าญในการทุ่มเทงบประนาณ นการสร้างความรู้ว่าด้วยไทยไนยุคสงครามเย็นขนเพื่อ
!
.'กับสนุนนโยบายต่อต้านคอมมิวนิสต์ของตน'*
ของพระมหากษัตริย์ไทยในอดีตว่าเป็นจุดเริ่มด้นของการสร้างความท้นสมัยให้กับไทย
ทยการรับความรู้สมัย ‘ หมีเข้ามาโดยเฉพาะอย่างย็งจากชาวอเมริกัน อันมีผลทำไห้
7
-
ดูรายละเอียดใน แถมสุข ( 2525ข, 57 66 ) ; อานนท์ ( 2538, 307-47 ) ; นครินทร์ ( 2542 )
สำหรับนักวิชาการอเมริกันที่ฏีบทบาทสำคัญในการสร้างความร้เกี่ยวกับไทยในยุคสงครามเยิน เช์น
เชิมส์ อินแกรม (James Ingram ) จอร์จ วิลเสียม สกินณอร์ (George William Skinner) เควิด
รัยอาจ ( David Wyatt) เฮอร์เบิร์ต พื. ฟิลสีปส์ (Herbert p. Phillips) เดวิด เอ. วิลสน (David
A. Wilson ) วิลเสียม เจ. ซิฟ่ฟิน (William J. Siffin ) แลคด์ เอ็ม. โทมัส (Ladd M. Thomas)
คลาท ดี. แนร์ (Clark D. Neher ) และเฟ่รด ดับบล. ริกส์ (Fred พ. Riggs) เป็นต้น
lS
Sears (1993, 4 ) ; งานวิจัยของนักวิชาการที่ทำงาบ่!หกับรัฐบาลสหรัฐฯและบรรษทขนาดใหญ่
ไนชีวงทควรรษ 2500 เชี่น Wilson ( ใ 962a , 1968 ) Mehden and Riggs (1967 ) Wilson,
Mehden, and Trescott (1970) เป็นต้น
9 เก่งกิจ (
2559, 27-29) และคูตัวอย่างการค้นคว้าอย่างดีเยี่ยมของเก่งกิจ (2561) ในประเด็น
mi สร้างองค์ความรูเที่ยวกับชนบทไทยของสหรัฐฯโนฐานะเจ้าจักรวรรดิผ่านงานวิชัยมานุษยวิทยา
ในไทยยุคสงคราฆเยน
1U Mofl'at (1961 , x )
มอฟแฟิทได้ค้างอิงงานเขียนของกสุ่มรอยัลลิสต้จากบทความของ Seni
{ 1950 , 32 -66 ) สํวนกริสโวลดใต้รับทุนอุดหนุนจากมูลนิธิเอเชียซี่งไต้รับการสนับสนุนจากสำนัก
ข่าวกรองกลางสหรัฐฯ ( CJA) ทั้งนี้ งานของกริสโวลดใต้รับการแปลเป็นภาษาไทยโดย สุภัทรดิศ
(2508 ) สำนงาน๚ องมอฟ่แฟิท ดู มอฟแฟิท (2520) .
9
ชุนคึก ศักดินา และพญาอินทรี
11
ดูต}ั อย่างงานวิจัยทางรัฐศาสตร์ที่อธิบายความสามารถของไทยที่ไม่เกยดกเป็นอาณานกมเจัา
-
ชักรวรรดิในอดีตจวบจนไทย สหรัฐฯโต้ร่วมมือกันในการรักษาเอกราชของไทยปีากภัยคอมมานิสต์
ในยุคสงครามเบน เช่น Chatrt (1976 ) ; Wilson (1970) ; Wiwat ( 1982 ) ; Vanida ( 1982 ) ;
Apichat (1985) ; Adulyasak (1986 ) ; Randolph ( 1986 ) ยททนงานของ Surachart
(1988) .
และลูตัวอย่างการอ้างรงสัจพจน์ลังกล่าวไปมาไนสาขารัฐศาสตร์และประาต็ศาสตร์ เช่น Hall
(1968) ; Nuecterlein (1967 ) ; Wilson (1962 b) ; Wyatt (1984 ) ; Riggs (1967) แม้งานของ
ริกส์ขิะเน้นศึกษาบทบาทของกองทัพในการเมืองไทย แส่เขาไต้ให้ภาพเปรียบเท้ยบถึงวิเทโศบายของ
ขนชันน้าระหว่างพระจอมเกล้าฯ กับพระเจ้ามีนดง โดยชี้ว่าเมอเจ้าจักรวรรคกดดัน กษตริย์สยามมี
พระ!!รีชาสามารถในการรักษาเอกราชของไทย จากนั้นชนชั้นนำไทยก็เรมต้นสร้างความเป็นสมัยไหน
ไทเกิดขน ดใน “Chapter 1 The Modernization of Siam and Burma, ” 15-64. ทั้งนั้รกล้
ใชังานของฮอลล์แสะนอฟ่แฟิทเป็นแหล่งข้อมูล โดยออลส์และมอฟ่แสท, 1ใต้อ้างรงคำอธิบายเรื่องพระ
1
ปรีชาสามารถของชนชั้นน้าไทยนาจากงานของกลุ่มรอยลลิสต์ ดูเชิงอรรถและบรรณๅบุกรมของส่ารา
เหล่านั้
แอนเดอร์สัน (2558ข, 11) แสะดูตัวอย่างการอธิบายเรองความสืบเนื่องของพระปรีชาสามารถ
ของชนชั้นนำในวิเทโศบายจากยุคล่าอาณานิคมถึงยุคสงครามเย็นใน ธานึนทร์ ( 2519, 49) .
10
กราวพาทย์
ยาธิปไตขในการวิเครา!:Hการเมือง !ทยที่ไม่นำบทบใทของสถาบันพระมหากษัตริย์เจ้าฆาพิจารฌา
1
น
*J นศึก ศักดินา และพญาสินทรื
เช้าอยู่หัว ผนวกเข้ากับความเข้าใจผิดในเรื่องบทบาทกษัตริย์นักประชาธิปไตยของ
พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเช้าอยู่หัวภายหลังการปฏิวัติ 2475 ไค้ก่อตัวเป็น
ประวัติศาสตร์แบบราชาชาตินิยมประชาธิปไตยในช่วงเหตุการณ์ 14 ตุลา 2516
1 ,1
นั่นเอง
คำอธิบายใหม่เกิดขึ้นพร้อมกับการปะทะกับความเป็นอื่นที่อยู่ภายในฐย่าง
ชัดเจน นันดือคอมมิวนิสต์ฝ่ายช้ายที่กำลังเติบโตและพาทายความเชื่อตลอดจนตัวตน
ชองไทย ท้ายที่สุดส่งผลไห้สถาบันกษัตริย!์ ด้รับการยกย่องสูงส่งยิ่งกว่าครั้งใดใน
ประวัติศาสตร์นับแต่สินรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเช้าอยู่หัว และก่อให้
เกิดลัทธิหลงใหลเช้า (Hyper-royalism) ที่ขยายตัวอย่างมากตั้งแต่ช่วงทศวรรษ 2510
ซึ่งเมื่อผนวกกับความหวาดกลัวคอมมิวนิสต์ ในที่สุดก็นำใปสู่โศกนาฏกรรม 6 ตุลา
2519 (ธงชัย 2559ก, [21])
เมื่อแยงกี้โกโฮฆ ะ ร่องรอยของบาดแผลในสังคมไทย
ความเป็นเอกราชของรัฐอธิปไตยไทยในช่วงสงครามเย็นถูกตั้งคำถามจากการ
ที่สหรัฐฯ สามารถตั้งฐานทัพขึ้นในไทย ทำใหัใทยเป็นเสมือนเรือบรรทุกเครื่องบินขนาด
ยักษั!นช่วงรัฐบาลจอมพลถนอม ( แอนเคอร์สัน 2558ก, 67 ) ทั้งนี้ ในช่วงกลาง
ทศวรรษ 2510 มีทหารอเมริกันในไทยมากถึง 48,000 คน ถึงแมัสหรัฐฯ จะเริ่มถอน
ทหารออกจากไทยตั้งแต่ปื 2514 แล้วก็ตาม แต่ภายหลังเหตุการณ์ 14 ตุลา 2516
ขบวนการนักศึกษาหัวก้าวหน้าก็เรียกร้องให้สหรัฐฯ เร่งถอนทหารออกไป โดยพวกเขา
เห็นว่าการมีกองทัพต่างด้าวในดินแดนไทยถือเป็นการสูญเสียอำนาจอธิปไตย ในขอเะ
ที่ฝ่ายอนุรักษนิยม เช่น กลุ่มกระทีงแดงและกลุ่มอึน ๆ กลับมองว่าการดำรงอยู่ของ
ฐานทัพสหรัฐฯ หรือกองกำลังต่างด้าว มิได้มีผลต่อการสูญเสียเอกราชของไทยแด่
อย่างใด (พวงทอง 2549, 116-47)
อย่างไรก็ตาม แม้สหรัฐฯ จะถอนกำลังทหารออกจากไทยไป แต่ม'ิ"เด้หมายความ
ว่าอิทธิพลของสหรัฐฯ ไนไทยจะสิ้นสุดลงทันที และเมื่อประเทศเพื่อนบ้านของไทยเกิด
การเปลี่ยนแปลงทางการเมืองอย่างฉับพลัน ความหวาดกลัวคอมมิวนิสต์ก็แพร่ขยาย
ไปทั่วสังคมไทย พร้อมกับความหวั่นเกรงว่าไทยอาจจะเป็นโคมิ!.นตัวถัดไป ความ
แนบแน่นของปฎิสัมพันธ์ระหว่างไทยกับสหรัฐฯ เปิดโอกาสให้สหรัฐฯ เข้ามามีบทบาท
14
คูเพิ่มเตึมเกี่ยวกับความสลับซับซ้อนของเรื่องดังกล่าวไน ประจัทย์ ( 2548 ).
12
กราวพากย์
เมี่อบ้านเมือง,ของเราสงแดง ะ ประวัติศาสตร์นิพนธ์ไทยยุคหลังสงครามเย็น
เบเนดิกท์ นอนเดอร์สัน เสนอว่าอาการลงแดงทางสังคมจนก่อให้เกีด
โศกนาฎกรรมในเกตุการณ์ 6 ตุลา 2519 เกิดจากความวิตกของคนไทยว่าจักรวาล
วิทยาของตนกำลังจะถ่มสลายลง เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองอย่างรวดเร็ว
ในประเทศเพื่อนบ้าน การถอนทหารอเมริกัน และอุดมการณ์ “ชาติ ศาสน์ กษตริย์ '
ที่เคยครอบงำสังคมไทยมาอย่างช้านาน' 'ด้ถูกท้าทายจากคำถามใหม่ๆของป๋ญญาชน
( แอนเดอร์สัน 2558ก, 57- 107) สองปีภัดมา แอนเดอร์สันได้วิจารณ์ความรู้ว่าด้วย
ไทยศึกษาของนักวิช 1 ทารอเมริกันว่าปราศจากความคิดเชิงวิพากษ์ และมีส่วนต้อง
รับผิดชอบในการสร้างมายาคติให้กับสังคมไทย อันก่อให้เกิดความลุ่มหลงในตัวตนจน
นำไปสู่ความรุนแรงในเหตุการณ์ 6 ตุลา 2519 แอนเดอร์สันขึ้ว่าความรู้เกี่ยวกับ ' ทย
ของนักวิชาการอเมริกันมีลักษณะอนุรักษนิยม โดยเฉพาะอย่างยิ่งนักรัฐศาสตร์อเมริกัน
ที่เสนอว่าไทยมีลักษณะเฉพาะแตกต่างจากประเทศอื่นๆ และเสนอความเข้าใจผิดๆ
เกี่ยวกับบทบาทบ r ชาตินิยมของพระมหากษัตริย์ไทย โดยเฉพาะพระบาทสมเด็จพระ
1 ^ 1'
ร/ 0
13
ชุนศึก ศักดินา และพญาอินทรี
เนื่องจากนิเกรัฐศาสตร์อเมริกันมีความลับสนระหว่างแนวคิดเรื่องพระมหากษัตริย์ (King)
กับชาติ ( Nation) ว่าทั้งสองสิ่งคือสิ่งเดียวกัน (แอนเดอร์ลัแ 2558ข, 10-13, 46-47)
อย่างไรก็ตาม ภายหลังเหตุการณ์ 14 ตุลา 2516 เกิดการเปลี่ยนแปลงภูมิทัศน์
ประวัติศาสตร์ไทยทั้งในระดับแนวคิดและวิธีการศึกษา เนื่องจากระบอบเผด็จการทหาร
ที่เคยเป็นศูนย์กลางของอำนาจ'ใดล่มสลายลง ปงผลสะเทือนต่อวงวิชาการไทยอย่าง
1
กว้างขวาง นำไปปูกระแสความพยายามโต้แย้งการเขียนประวัติศาสตร์แบบจารีตประเพณี
ที่เน้นเรื่องพระราชพงศาวดารและราชอาณาจักรที่เคยถูกใช้เปืนเครื่องมือหนึ่งในการ
รักษาอำนาจและความชอบธรรมของรัฐ มาปูการเขียนประวัติศาสตร์แบบไหม่ที่ห้าทาย
และปฏิเสธความรู้เกยวกับอดีตแบบเดิม (Thongchai 1995 b, 99-114 ; ฉบับแปล
-
ภาษาไทย ดู ธงชัย 2562, 17 49) นอกจากนี้ เหตุการณ์นองเลือด 6 ตุลา 2519
ยังสั่นคลอนความคิดเรื่องชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ อันเป็นแก่นของคัวตนไทย
ตามขนบ ( แอนเดอร์สัน 2558ข, 10) ส่งผลสะเทือนให้เกิดกระแสภูมิปัญญาใหม่
(revisionism) ที่ดีความและตั้งคำถามกับประวัติศาสตร์นิพนธ์แบบเดิม
นักวิชาการบางส่วนได้หันกลับมาศึกษาประวัติศาสตร์ช่วงการปฏิวัติ 2475 ใหม่
และตีความเหตุการณ์ดังกล่าวในเชิงบวกมากขึ้น นับแต่ช่วงปลายทศวรรษ 2520
เป็นต้นมา มีงานประวัติศาสตร์นิพนธ์ชิ้นสำคัญๆที่ศึกษาการปฏิวัติ 2475 เช่น สำนัก
วิจัยและพัฒนา และคณะศึลปศาสตร์ วิทยาลัยเกริก ( 2528 ) ชาญวิทย์ เกษตรศึริ
(2535) และนครินทร์ เมฆไตรรัตน์ (2535) ตามมาด้วยการขยายการค้นคว้าเกี่ยวกับ
การปฎิวัดิ 2475 ออกไปในมิติต่าง ๆ เช่น สุพจน์ แจ้งเร็ว ( 2545, 63-80) ชาตรี
ประกิตนนทการ (2548, 2552) พอพันธ์ อุยยานนท์ ( 2549) ษัณฑต จันทร์ไรจนกิจ
(2549) กิตติคักดิ้ อุไรวงศึ ( 2552) ใเรีดี หงษัสต้น (2556) ชาติชาย มุกสง ( 2557)
ศราวุฒิ วิสาพรม ( 2559) อบุชา อชิรเสนา ( 2559) ปราการ กลิ่นพึง ( 2560 )
ศรัญญ เทพสงเคราะห์ (2556ข, 2561) ธนาวิ โชติประดิษฐ (Thanavi 2018) และ
นริศ จรัสจรรยาวงศ์ (2561) เป็นด้น ประวัติศาสตร์นิพนธ์แนวใหม่เสนอว่า ปัญหา
ของการเมืองไทยหลังการปฏิวัติ 2475 ไม่ใช่เรื่องกองทัพแทรกแซงการเมืองแต่เพียง
อย่างเดียวดังเช่นประวัติศาสตร์นิพนธ์ตามแนวคิดการพัฒนาการเมืองและความ
ท้นสมัยทางการเมืองของนักวิชาการอเมริกันและไทยนำเสนอ ในทางตรงกันข้าม
งานศึกษาแนวใหม่นี้ทัาทายประวัติศาสตร์นิพนธ์แบบ “ราชาชาตินิยมประชาธิปไตย ”
ที่มีอีทธิพลต่อตัวตนและความเชื่อของคนไทยตลอดมา ดังเช่นงานของ สุธาชัย
ยิ้มประเสริฐ ( 2534) สมศักคิ้ เจียมธีรสกุล ( 2544ข) ธำรงศักดิ้ เพชรเลิศอนันต์
14
กราวพากย์
< 2543) ธงชัย วินิจจะทูล (Tbongchai 2008, 11-37 ; ธงชัย 2548, 2556ข) ณ้ฐพล
ใจจริง (2556ก, 2559) ศรัญณู เทพสงเคราะห์ (2555, 2556ก) if ยบุตร แสงกนกกุล
( 2559) Hewison (1997, 2015) Jory ( 2001 , 2011 ) Hanrily ( 2006 ) และ
Ferrara ( 2012) ก็1นต้น นอกจากนี้ ธงชัย วินิจจะกูล ได้ย้อนกลับไปศึกษากำเนิด
ตัวตนไทยที่ปรากฏขั้นเมื่อไทยเผชิญหน้ากับเจ้าจักรวรรดิสมัยล่าอาณานิคมด้วย เขาได้
ผยให้เห็นถึงมายาคติเกี่ยวกับตัวตนไทยที่เชื่อถือกันมานานในสองประเด็นสำคัญคือ
ประการแรก มายาคติในเรื่องแผนที่กับการเสียดินแดน ประการที่สอง ประวัติศาสตร์
นิพนธ์ว่าด้วยการรักษาเอกราชโดยชนพนำสยาม หรือราชาชาตินิยม ในประการแรกนี้น
ธงชัยขี๋ให้เห็นว่า มายาคติเรื่องภูมิกายาหรือตัวตนไทยที่ยึดโยงกับแผนที่ประเทศไทย
ชึ่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเทล้า"! และเหล่าชนขั้นนำของรัฐสมบูรณาญาสีทธิราชย์
ไต้สร้างขั้นไนช่วงการเผชิญหน้ากับเจ้าจักรวรรดิในยุคล่าอาณานิคมาทเ หาใช่เป็นการ
ปกป้องประเทศด้ายความรักชาติและความกล้าหาญ หรือเป็นการกระทำที่มีความ
สืบเนื่องยาวนานมาแด่โบราณแด่อย่างใด ทว่าเป็นไปเพื่อส่งเสริมอำนาจของพระองค์
เองให้มิความมั่นคง กล่าวอีกอย่างคือ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า"เไม่ได้ดำเนิน
วิเทโศบายในฐานะนักชาตินิยมตามความหมายของคำว่า “ชาติ ” ที่หมายถึงผลรวม
ของคนทั้งหมดแบบสมัยใหม่ดามที่เข้าใจในปัจจุบันแต่อย่างใด เนื่องจากในสมัย
ดังกล่าวไทยยังคงปกครองไนระบอบสมบูรณาญาสิทธราชย์
อย่างไรก็ตาม แม้ว่าในช่วงปฏึสัมพันธ์กับเจ้าจักรวรรดินั้น ไทยจะไม่ถูก
ปกครองโดยตรงจากเจ้าจักรวรรดิ แต่ไทยถูกครอบงำในลักษณะกึ่งอาณานิคม อีกทั้ง
ชนขั้นนำไทยได้เลียนแบบวิธิการปกครองอาณานิคมจากเจ้าจักรวรรดิมาใช้ในการ
ปกครองดินแดนต่างๆในไทยภายหลังการผนวกดินแดนประเทศราชด้วยการเจรจา
และการใช้กำลังทางการทหาร จนทำให้ใทยมีฐานะประหนื่งเจ้าอาณานิคมภายไน
(Thongchai 1994 ดูฉบับแปลไทยไน ธงชัย 2556ก ; Herzfeld 2002, 899 926 ;
Thongchai 2006 ดูฉบับแปลไทยใน ธงชัย 2559ฉ)
-
นอกจากนี้ ในห้วงเวลาใกล้เคียงกับกำเนิดแผนที่ประเทศไทยนั้นเอง ธงชัยชไห้
เห็นว่า ประวัติศาสตร์แบบราชาชาตินิยมถือกำเนิดขั้นจากคำอธิบายของชนขั้นนำไทย
ที่พยายามแย่งชิงดินแดนกับเจ้าจักรวรรดิ แด่ไม่สามารถด้านทานอำนาจของเจ้า
จักรวรรดิได้ ชนขั้นนำไทยทั้งเสียหน้าและผิดหวังจึงทำความเข้าไจกับสภาวะดังกล่าว
ด้วยการอธิบายว่า ไทยถูกคุกคามจากเจ้าจักรวรรดิจนต้องจำใจลงนามในสนธิสัญญา
เบาว็รงป็ 2398 ที่ไม่เป็นธรรม และติดคามด้วยการถูกคุกคามช่วงชิงดินแดนอีกด้วย
15
ชุนศึก ศักดนา และพญาอินทรี
ด้วยการพรรณนาให้ตัวเองเป็นเหยื่อเช่นนี้ ปฎสัมพันธ์กับเจ้าจักรวรรดีไนสมัย
อาณานิคมจึงกลายเป็นห้วงเวลาแห่งความขมขื่นของ "ชาดี ” ที่ถูกเจ้าจักรวรรดิ
เอาเปรียบแต่เพียงฝ่ายเดียว อย่าง'ไรก็ดี ปรีชาสามารถของชนชั้นนำไทยก็ทำไห้ไทย
ไม่ต้องตกเป็นอาณานิคมของเจ้าจักรวรรดิในท้ายที่สุด (ธงชัย 2559ฉ, 21- 53)
ยิ่งไปกว่านั้น ภายใต้สภาวะการจัดช่วงชั้นทางอำนาจของจักรวรรดินิยมใน
กลางพุทธศตวรรษที่ 24 ซึ่งไทยมีสถานะตกอยู่ภายใต้อาณัติของเจ้าจักรวรรดิ ก่อให้
เกิดความเสึกด้อยเกียรติเชิงเปรียบเทียบขน ชนชั้นนำจึงแสวงหาความด้อยกว่า หรือ
ความเป็นอนที่อยู่ภายในดินแดนของตน (the others within) เพื่อเติมเต็มความ
ขาดพร่องของตนด้วยการแสดงตนเป็นผู้มีความ “กิวิไลซ์ ” กว่าคนพนเมือง ( ชิงชัย
- -
2559ข, 5 35 ; 2559จ, 37 90 ) ซีกท้งพวกเขายังพยายามแสวงหาการยอมรับจาก
ชาติตะวันตกด้วยการไปแสดงตนถึงความมี “กิวิไลซ์ " ในการเยือนประเทศต่าง ๆ ใน
ยุโรปอันเป็นศูนย์กลางของอำนาจโลกขณะนั้นเพื่อสร้างการยอมรับซีกด้วย (Peleggi
2002) ไชยันต์ รัชชกูล เสนอว่าเมี่อไทยเข้าไปมีปฎิสัมพันธ์กับระบบทุนนิยมโลกอัน
มีอังกฤษเป็นเจ้าจักรวรรดิ ( Pax liritanica ) ส่งผลให้รัฐสมบูรฌาญาสิทธิราชยัใทยถือ
กำเนิดขึ้น และทำให้พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าฯ สามารถเถลิงอำนาจเหนือกลุ่ม
การเมืองอึ่นได้สำเร็จ (Chaiyan 1994 ดูฉบับแปลไทยใน ไชยันต์ 2560) กุลลดา
เกษบุญชู นี้ด เสนอเพิ่มเตมอีกว่า ชนชั้นนำไทยหาได้รู้สึกขมขื่นจากการถูกบังคับให้
เข้าไปมืปฏิส้นพันธ์กับเจ้าจักรวรรดิแด่อย่างใด ในทางตรงกันข้าม พระบาทสมเด็จพระ
จอมเกล้าฯและกลุ่มขุนนางลงนามในสนธิสัญญาเบาวึรงของเจ้าจักรวรรดิด้วยความเต็มใจ
เนื่องจากพวกเขาได้ประโยชน์จากสนธิสัญญานั้นด้วย ( Kullada 2004 ดูฉบับแปล
ไทยใน กุลลดา 2562) ถึงแม้ชนชั้นนำไทยจะสมรู้ร่วมคิดกับลัทธิล่าอาณานิคมของ
เจ้าจักรวรรดิ แต่ประวัติศาสตร์นิพนธ์แบบราชาชาตินิยมกสับั พ้ทพการต่อต้านการ
ล่าอาณานิคมแทน ทั้ง ๆ ที่ไทยได้ดินแดนเพิ่มจากการยึดครองประเทศราชด้วยวิธีการ
ล่าอาณานิคมเช่นกัน ซีกทั้งประวัติศาสตร์ชนิดดังกล่าวยังให้ภาพประเทศราชที่ด้อย
กว่าอันจำเป็นต้องถูกปฏิรูปการปกครองซีกด้วย กระนั้นก็ดี ลักษณาการทั้งมวลของ
การตกอยู่ภายใต้อำนาจของเจ้าจักรวรรดิในทางอ้อม และการกระทำต่อประเทศราชกับ
ชนพนเมืองของตน มีอาจเผยตัวขึ้นมาในประวัติศาสตร์นิพนธ์ไทยได้ (ธงชัย 2559ฉ,
53) ในทางกลับกัน ประวัติศาสตร์นิพนธ์แบบราชาชาตินิยมยังคงเชิดชูชนชั้นนำ
ราวกับว่าพวกเขาเป็นผู้นำการต่อต้านเจ้าจักรวรรดิ จนถึงกับกล่าวกันว่าเอกราชของ
ไทยจะไม่สามารถดำรงอยู่ไต้หากปราศจากความเป็นผู้นำและความสามารถทางการ
ทูตโดยเฉพาะอย่างยิ่งของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าฯ ( เรี่องเดียวกัน, 30)
16
กราวพากย์
กล่าวโดยสรุป การศึกษาประวัต็ศาสตร์ไทยที่เกิดขนช่วงหลังตามแนวการ
วิ ;คราะห์ ก ง
่ ี อาฌานิ ค มไต้ น ำเรากลั บ ไปตรวจสอบห้ ว งยามที ไ
่ ทยเข้ า ไปมี ป ฏิ ส ม
้ พั น ธกบ
๔
มิใด้ตกเป็นอาณานิคมโดยตรงของเจ้าจักรวรรดิ แต่ก็มีสถานะเป็นรองเจาจักรวรรดิ
1
จ้อค้นพบใหม่นี้ได้ห้าทายประวัติศาสตร์นิพนธ์แบบราชาชาตินิยมที่มีส่วนสำคัญในการ
ก่อสำนึกตัวตนของคนไทยด้วย (Jackson 2011, 35, 55)
มรดกตัวตนไทยจากยุคสงครามเย็น
แม้สหรัฐสได้ถอนกำลังทหารออกไปจากไทยและสงครามเย็นได้กลายเป็น
บ่ระวัติศาสตร์ไปแล้วก็ตาม แต่ความยาวนานของปฏิสัมพันธ์อันไม่เท่าเทียมระหว่าง
โทยคับสหรัฐฯ นั้น ได้ทิ้งมรดกดกค้างจากยุคสงครามเย็นไว้ในสังคมไทยปัจจุบันด้วย
) พวงทอง 2561, 4) สำนึกที่เกิดขนภายหลังสงครามเย็นได้เปีดพื้นที่ให้เกิดการตั้ง
คำถามและการดีความใหม่ต่อปฏิสัมพันธ์ระหว่างไทยคับเจ้าจักรวรรดิในยุคอาณานิคม
1 , ละยุคสงครามเย็น ดังเห็นได้จากการมีนักวิชาการไทยและต่างประเทศเริ่มบุกเบิกการ
ตั้งคำถามใหม่ ๆ และเผยให้เห็นถึงมรดกของรัฐสมบูรณาญาสิทธิราชย์จากยุคอาณานิคม
( ธงชย 2556H , 2559ก , 2559ค ; Horzfold 2002 ; Harrison and Jackson 2011
17
ขุนศึก ศักดินา และพญาอึนทรี
.
ล่มสลายของรัฐบาลทหารด้วย ดังเช่นงานศึกษาของสุรชาติ บำรุงสุข (Surachart
1988) แดเนืยล ไฟร่นเมน ( Fineman 1997 ) และกุลลดา เกษบุญชู-นี้ด ( 2550
2552) อีกทั้งณัฐพล ใจจริง และมิดเ,ชล ตัน ( Mitchell Tan) ยังได้ชไห้เห็นว่า ความ
พยายามปรับเปลี่ยนนใยบายต่างประเทศของไทยสมัยรัฐบาลจอนพล ป. พิบูลสงคราม
ให้ถอยห่างออกจากสหรัฐฯ และเป้ดไมตรีกับสาธารณรัฐประชาชนจนนั้น นำไปสู่การ
ล่มสลายของรัฐบาลในทายที่สุด (ณัฐพล 2551 ; Tan 2018)
แคทเธอริน โบวิ ( Katherine A. Bowie ) เผยให้เห็นถึงความอัปลักษณ์ของ
รัฐไทยในการปราบปรามคนไทยที่ศึดต่างด้วยการจัดตั้งลูกเสือชาวบัๅนเพื่อเป็น
18
กราวพากย์
/9
ชุนศึก ศักดินา และพญายืน'ท'รี
การศึกษาของหนังสือเล่มนี้คือ ห้วงทศวรรษแรกของปฎิส้มพันธ์ระหว่างไทยกับสหรัฐฯ
ภายหลังสงครามโลกครั้งที่สอง หรือสมัยรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม ( พ.ศ.
2491 - 2500) โดยมุ่งหวังที่จะเผยไห้เห้นถึงสภาพเงื่อนไข ความขัดแย้ง และบทบาท
ของคัวแสดงทางการเมืองของไทย รวมถึงบทบาทของสหรัฐฯ ที่มีฅ่อการเมืองไทยใน
ช่วงรอยต่อของการเข้าฏีปฏิสัมพันธ์ต่อกัน เพื่อเข้นการโหมโรงให้เห็นภาพโดยสังเขป
ก่อนที่ไทยจะกระโจนเข้าสู่สงครามเย็นอย่างเต็มตัว อันจะสร้างผลกระทบลึกซึ้งต่อ
คัวตน ส้มพันธภาพทางอำนาจ ความเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคม ตลอดจน
ปฎสัมพันธ์ของไทยต่อประเทศเพื่อนบ้านต่อไป
20
m
แฮรี เอส. ทรูนมน สาบานดนเข้ารีบตำแหน่งประธานาธีบดสหรัรืฯ (12 เมษไขน 2488 - 20 มกราคม
2496 ) นโยบายต่างประเทศสหรัฐฯ สมัยทรูแมนเปลี่ยนจากการเห็นใจขบวนการชาดึบิยมต่อด้าน
อาณานิคม'ไปสุ่การ'ให้ความสั-าคัเญกบเรื่องเศรษฐกิจและป้องกันชิให้การปฏิวัติเกิด'ขน'ไน'โลก ในต้น
ทศวรรษ 2490 โวหารการต่อต้านคอมมิวนีสต์ของสหรัฐฯเรื่มขยายคัวจนคอมมิวนิสต์กลาณปีนภัย
ต์อโสกไปไนที่สด
จ
บทที่ 2
จากสันติภาพสู่ความขัคแย้ง
การเมืองไทยหลั) สงครามโลกครั้งที่สชง
นโยบายต่างประเทศของสหรัฐอเมริกาต่อเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และไทย
f
เมื่อสงครามโลกค งที่สองจบสิ้นลง สหรัฐฯ เป็นผู้ชนะสงครามที่ 1 ด้รับความ
,
1
Thomas G . Paterson (1972, 80-82 ) คำว่า "สันติภาพของโลก’, (นความหมายของสภาที่
ปรึกษาทางเศรษฐกิจของสหรัฐฯ (Tile Council of Economic Advisers) หมายถึง สหรัฐฯ จะ
ปกป้องมให้โลกเกิดการปฏิวัติ ส่านคำว่า “การทำให้๒กมั่งคั่ง ” หมายถึง การทำให้สหรัฐฯ เปีนผู'้ นำ
ของเศรษฐกิจทุนน้ยมของโลก ; Borden ( 1984) ; Glassman ( 2005).
24
จากสันฅัภาพส่ความขดแยง
25
จุนศึก ศกคนา และพญาศึนทร
การเมืองไทยภายหลังสงครามโลกครั้งที่สอง
โครงสรางอำนาจทางการเมืองของไทยในช่วงสงครามโลกครั้งที่สองเป็นการ
แข่งขันกันเองกายในคณะราษฎร รัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงครามเป็นรัฐบาลที่ได้รับ
การสนับสนุนจากกลุ่มทหารหรือ “กลุ่มจอมพลป. ” ในขณะที่กลุ่มพลเรือนหรือ “กลุ่ม
ปรืดี” ซึ่งมีปรืดี พนมยงฅ์ เป็นผู้นำ ได้ถูกกันออกจากอำนาจของรัฐบาลจอมพล ป.
เนื่องจากไม่เห็นด้วยกับการเป็นพันธมิตรกับญี่ปุ่นของรัฐบาล ต่อมาช่วงปลาย
สงครามโลกนั้นเอง ปรืดีและกลุ่มของเขาให้การสนับสนุนฝ่ายสัมพันธมิตรอย่างสับ ๆ
โดยกลุ่มปรืดีแยกตัวออกจากรัฐบาลจอมพล ป. มาดำเนินการต่อต้านรัฐบาลและ
กองทัพฌี่ปจ ่น และต่อมาได้สร้างพันธมิตรเชื่อมต่อกับ “ กลุ่มรอยลลิสต์ ” ที่อยู่ใน
น
26
จากสันติภาพส่ความชัดแย้ง
สุงสุดของฝ่ายสัมพันธมิตรในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ไม่นานหส้งจากนั้น
I รัฐบาลทวี บุณยเกตุ ได้ส่งผู้แทนเดินทางไปเจรจากับอังกฤษที่เมืองแคนดี้ ประเทศ
I ศรีลังกา เพื่อยกเลิกสถานะสงครามระหว่างกัน แต่อังกฤษประสงค์ที่จะลงโทษไทย
เนื่องจากไทยเคยประกาศสงครามกับอังกฤษและทำให้อังกฤษได้รับความเสียหาย
I ความตกลงสมบูรณแบบ ( Formal Agreement for the Termination of the State
of War between Siam and the United Kingdom and India ) อันมีข้อบังอับ
จำนวา} 21 ข้อ ซึ่งมีเนอหาครอบคลุมด้านกีจการทหาร การจ่ายค่าปฏิกรรมสงคราม
และการควบกุมการอัาข้าว ดีบุก และยางพารา จะทำให้ไทยตกอยู่ในฐานะผู้แท้
สงครามและเสียเปรียบอังกฤษอย่างมาก ความวิตกว่าอังกฤษจะลงโทษไทยทำให้
ม.ร.ว. เสนีย์ ปราโมช อดีตทูตไทยประจำสหรัฐฯ ในระหว่างการเดินทางกลับมาไทย
เพื่อดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ถึงกับเสนอไห้ข้าวแก่อังกฤษโดยไม่คิดมูลค่าจำนวน
1.5 ล้านตัน2
อย่างไรก็ตาม สหรัฐฯในฐานะแกนนำฝ่ายส้มพันธมิตรต้องการที่จะเข้ามามี
อีทธพลไนภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้แทนอังกฤษ จึงให้ความช่วยเหลือไทยให้
ท้นจากสถานะผู้แพ้สงคราม โดยสหรัฐฯ เห็นว่าไทยมีสถานะเป็นรัฐที่ศัตรูยึดครอง (an
-
enemy occupied state) และไทยมิได้เป็นศัตรูอับสหรัฐฯ ในช่วงสงครามโลกคเงที่
สอง ดังนั้น สหรัฐฯ จึงไม่เรียกร้องค่าเสียหายใดๆ จากไทย นอกจากนี้ สหรัฐฯยังได้
เข้ามาแทรกแซงความตกลงระหว่างไทยกับอังกฤษ ซึ่งทำไห้ความตกลงสมบูรณ์แบบ
ที่อังกฤษเสนอแก่ไทยถูกลดทอนความแข็งกร้าวลง เนื่องจากสหรัฐฯ ไม่ต้องการให้
อังกฤษกลับเข้ามามีอีทธพลทางการเมืองและเศรษฐกิจต่อไทยอีกครั้ง3 ในช่วงปลาย
สงครามโลกนั้นเอง สหรัฐฯไต้เริ่มเห็นถึงความสำคัญของไทยในฐานะแหล่งทรัพยากร
อันอุดมสมบูรณ์ที่จะสามารถพื่นฟูความอดอยากและท้นฟูเศรษฐกิจของโลกภายหลัง
สงครามได้
ในช่วงเวลานั้น รัฐบาลไทยหลายชุดหลังสงครามโลกครั้งที่สองยังคงต้องเหซีญ
หน้ากับปัญหาเศรษฐกิจและสังคม เช่น ภาวะเงินเฟ้อ ภาวะขาดแคลนสินคาและ
เงินตราต่างประเทศ โดยเฉพาะอย่างยิ่งปัญหาเรื่องการส่งข้าวจำนวนมหาศาลให้
2
ดูรายละเอียดสาระสำคัญของความตกลงสมบูรณ์แบบใน Coast (1953 , 30- 31 ).
3 ดูความช่วยเหลือและความสัมพันธ์ระหว่างขบวนการเส',รืไทยกับโอเอสเอสไน Reynolds
27
ขนฟิก ศกสนา และพญาอนทรี
อังกฤษในราคาที่ตายตัวและทันเวลา ไนขณะที่ราคาข้าวไนตลาดโลกสูงกว่าราคาที่ต้อง
ส่งมอบให้อังกฤษ ยิ่งส่งผลให้รัฐบาลต้องเผชิญหน้ากับปัญหาการกักตุนข้าวและ
ลักลอบส่งออกผิดกฎหมาย อันก่อให้เกิดปัญหาการขาดแคลนข้าวภายในประเทศและ
เกิดตลาดมืดมากยิ่งขน รวมทั้งปัญหาโจรผู้ร้ายชุกชุมด้วย ปัญหาต่างๆ เหล่านี้สร้าง
ความปันป่วนให้แก่ไทยภายหลังสงครามโลกเป็นอย่างยิ่ง (สมศักคี้ 2527, 96 105 ;
สุชิน 2517, 19-23) 4
-
ความร่วมมือและการแตกสลายของพันธมิตรช่วงสงครามระหว่าง
กลุ่มปรีสืกับกลุ่มรอบัลลิสต์
เมื่อความร่วมมือระหว่างกลุ่มปรีดีกับกลุ่มรอยัลลิสต์ในนามขบวนการเสรีไทย
บรรลุเป้าหมายในการกดดันให้รัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงครามก้าวลงจากอำนาจและ
ต่อต้านกองทัพณี่ป่นสำเร็จลงแล้ว การเป็นพันธมิตรกันในช่วงสงครามโลกครังที่สอง
พ จ
4
ดูการศึกพาปัญหาอาๅธขนาดเล็กที่แพร่หลายไนไทยหลังสงครามใน Chalong (2002, 1 -20).
;h
NARA, RG 59 Central Decimal File 1945 -1949 Hox 7250, Major Arkadej Rijay -
endrayodhin to Gentleman of the Foreign Relations Washington DC- , 16 September
1945 ในราขงานเชื่อว่ากลุ้มดังกล่าวขอการสนับสนนปืากอังกฤษ และดูการฟิกงร้องคดีระหว่างรัฐบาล
กบพระปกเกล้าฯ ไน สุพจน์ ( 2545 , 63-80).
28
จากสันติภาพสู่ความข้คแย้ง
29
ในศึก ศักดนา และพญาฝืนทรี
อนุมัติพระราชกำหนดนิรโทษกรรมแก่ผู้กระหำควานผิดฐานกบฎและจลาจล พุทธศกราช
2488 ให้กับกลุ่มรอยัลลิสต์ผู้เคยต่อต้านการปฏิวัติ 2475 ตามข้อตกลงต่างตอบแทน
ที่ ม.จ. ศุภสวัสดวงค์สแท สวัสติวัตน แกนนำของกลุ่มรอยัลลิสต์!นอังกฤษไต้ทรงทำไว้
ฌี่อครั้งตกลงร่วมมือกับขบวนการเสรีไทยภายในประเทศเมื่อปลายสงครามโลกครั้ง
ที่สอง (ศุภสวัสดี๋วงศ์สนิท 2543, 517-18) ส่งผลให้กลุ่มรอยัลลิสต์ซึ่งเฟินฝ่าย
ตรงข้ามทางการเมืองกับคณะราษฎรสามารถเดินทางกลับประเทศและเข้าสู่การต่อสู้
ทางการเมืองได้อีกครั้ง
สำนักข่าวกรองกลางสหรัฐฯ (ซีไอเอ) รายงานว่า การนิรโทษกรรมครั้งนี้เป็นการ
จุดชนวนความขัดแย้งในการควบคุมการเมืองไทยระทว่างคฌะราษฎรกับกลุ่มรอยัลลิสต์
ที่เคยเป็นป๋ญทาหยั่งรากถึกนับแต่การปฏิวัติ 2475 ให้กลับมาปะทุอึกครั้งภายหลัง
สงครามโลก เอกสารชิ้นดังกล่าววิเคราะหวา ๕
ด้วยเหตุที่การปลดปล่อยนักโทษกลุ่ม
*
รอยัลลิสต์กระทำในสกาพการเมืองเป็ดกว้างและพวกเขายังคงเจ็บแค้นคณะราษฎรอย่าง
ลึกซึ้ง ส่งผลให้การปลดปล่อยดังกล่าวแทนที่จะกลายเป็นการปลดปล่อยพลังของความ
ร่วมมือในการสร้างสรรค์ประเทศที่บอบชิ้าจากสงครามให้ตั้งมั่น กลับกลายเฟินขุมพลัง
ของการต่อต้าน คนเหล่านี!้ ด้ร่วมกันบ่อนทำลายกลุ่มปรีดีลงในที่สุด พวกเขาต้องการ
กำจัดคณะราษฎรทั้งหมด ทั้งนี้รายงานของอดีตเจ้าหน้าที่ไอเอสเอสคนหนี้งกล่าวว่า
ในช่วงสงครามโลกไม่มีรอยัลลิสต์ผู้ใดที่จะกล้าต่อกรทางการเมืองกับจอมพลป. คน
เหล่านี้ใด้แต่เรียกร้องให้ปรีดีช่วยเหลือพวกเขาให้รอดพ้นจากการปราบปรามของ
จอมพลป . แต่เมื่อสถานการณ์เปลี่ยนแปลงไป พวกเขาก็สามารถรวมกลุ่มกันจนมี
ความเข้มแข็งพอที่จะห้าทายอำนาจทางการเมืองของปรีดี ผู้ที่เคยช่วยเหลือและ
1
ปลดปล่อยพวกเขามั่นเองs
จะเห็นได้ว่าความเป็นพ้นธมีตรระหว่างกลุ่มปรืดีกับกลุ่มรอยัลลิสต์ในช่วง
สงครามโลกครั้งที่สองเป็นเพียงความร่วนมือชั่วคราวที่ทั้งสองกลุ่มต่างได้รับประโยชน์
ร่วมกัน กล่าวคอ การหมดอำนาจลงของกลุ่มจอมพล ป. ทำให้กลุ่มปรีดีสามารถกลับ
เข้าสู่อำนาจทางการเมืองได้สำเร็จ ในขณะที่กลุ่มรอยัลลิสต์คูเหมือนจะไต้ประโยชน์จาก
ความร่วมมือมากกว่า เนื่องจากไม่เพียงแต่สามารถทำลายอำนาจของจอมพล ป. และ
พวกซึ่งเป็นกลุ่มที่แข็งแกร่งในคณะราษฎรและเคยมีบทบาทในการปราบปรามพวกเขา
NARA, CIA Recurds Search Tool (CRHST), CIA- RDP 82-0045 7 ROO10005200G 3-4,
30 October 1947 , The Political Situation. "
"
30
จากสันตภาพสู่คว-ามชัคแย้ง
อย่างรุนแรงลงได้เฟานั้น แต่หวกเขายังได้รับเกียรติขศตลอดจนบรรดาสักด์กลับคืน
อีกทั้งยังได้รับสิทธิหวนศึนสู่เวทีทางการเมือง นอกจากนี้ รัฐบาลยังนิรโทษกรรม
ปลดปล่อยสมาชิกของกลุ่มรอยัลลิสต์ที่เป็นรรักโทษการเมือง คนเหล่านี้กลับมาเป็น
กำลังหนุนให้กับกลุ่มรอยัลลิสต์ในการต่อสู้กับคณะราษฎรภายหลังสงครามโลกอีกด้วย
ดังนั้น หลังสงคราบโลก ฅู่ขัตแข้งของกลุ่มรอยัลลิสต์คือคณะราษฎรจึงปราศจากกลุ่ม
จอมพล ป. คงเหลือแต่เพียงกลุ่มปรดีเท่านั้น
ควรกล่าวเพิ่มเดิมด้วยว่า โครงสร้างอำนาจทางการเมืองไทยภายหลังสงครามโลก
ครั้งที่สองมีกลุ่มการเมืองสำคัญสองกลุ่มคือ กลุ่มปรีดีชี่งประกอบด้วยสมาชิกบางส่วน
ในคณะราษฎร สมาชิกสภาผู้แทน") จากภาคอีสาน อดีดเสรีไทย และนักศึกษา
มหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง กับกลุ่มรอยัลลิสต์ซี่งประกอบด้วยพระ
ราชวงสั บุคคลผู้จงรักภักดี อดีตนักโทษการเมือง และอดีตเสรีไทย ทั้งสองกลุ่มนี้มี
เป้าหมายทางการเมืองที่แตกต่างกัน โดยกลุ่มแรกให้ความสำคัญกับหลัก 6 ประการ
ของคณะราษฎร จนลึงมืความคิดทางการเมืองที่โน้มเอียงไปไนทางสังคมนิยมและ
สนับสนุนการปกครองระบอบประชาธิปไตย ส่วนกลุ่มหลังนั้นมีกลุ่มย่อยภายในหลาย
กลุ่มและไม่มืเอกภาพทางความคิด พวกเขามีความคิดทางการเมืองที่แตกต่างหลาก
หลาย ตั้งแต่การสนับสนุนการปกครองวะบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ การเปลี่ยนแปลง
การสืบสันตติวงศ์ การต่อต้านคณะราษฎร การทวงทรัพย์สินกลับคืน การพินฟู
เกียรติยศและเพิ่มอำนาจทางการเมืองให้กับสถาบันกษัตริย์ และความต้องการกลับมา
สู่การต่อสู้ทางการเมือง นอกจากนี้ ภายในกลุ่มรอยัลลิสต์เองยังปราศจากผู้นำกลุ่มที่
ชัดเจน มีการช่วงชิงความเป็นผู้นำกลุ่มระหว่างสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี ผู้
สนับสนูนราชสกุลจักรพงษ์ กับสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาชัยนาทนเรนทร
ผู้สนับสนุนราชสกุลมหิดล จนทระทั้งกรมพระยาชัยนาทนเรนทรได้รับการสนับสนุน
จากพระราชวงศ์และกลุ่มรอยัลลิสต์จำนวนหที่งไห้เป็นผู้สำเร็จราชการ"! ภายหลังการ
สวรรคตของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล ดังจะกล่าวต่อไปข้างทาท
หลังการปลดปล่อยนักโทษการเมืองได้ไม่นาน ม .ร.ว. ศึกฤทธิ้ ปราโมช ได้
รวมรวมอดีตนักโทษการเมืองในกลุ่มรอยัลลิสต์ เช่น ม .ร.ว. นิมิตรมงคล นวรัตน ร.ท.
จงกล ไกรฤกษ์ และสอ เสถบุตร มาร่วมจัดตั้งพรรคก้าวหน้าในปลายปี 2488 เพื่อ
เคลื่อนไหวต่อต้านคณะราษฎรในช่วงที่ปรีดี พนมยงต์ เป็นผู้นำ โดย ม.ร.ว. คึกฤทธื้
ในฐานะแกนนำคนหนึ่งได้ประกาศตัวตนไนบทความชื่อ “ข้าพเจ้าเป็นรอชะลิสติ
,
เรียกร้องการเพิ่มอำนาจทางการเมืองให้พระมหากษัตริย์และรอฟินเกียรติยศของ
31
จุนศึก ศกตนา และพญาสินทวี
32
จากสันฅภาพสู่ความขัดแย้ง
จากทลุ่มรอยัลลิสต์จมสามารถจัดตั้งรัฐบาลที่ไม่ไต้รับการสนับสนุนจากกลุ่มปรีดีได้
สำเรีจเมื่อดันปื 2489 โคยผืรอยัลลิสต์ทลายคนเข้าร่วมรัฐบาล เช่น พระยาศรีวิส ไร- '
คระหนักว่าการตัดสินใจจุบเลิกขบวนการเสรืไทยซงถือไต้วาเป็นกองกำลังที่มีสํวนใน
การปกป้องรัฐบาลของเขา ทำไห้กลุ่มการเมืองของเขาปราศจากฐานสนับสบุนทาง
อำนาจ ขณะที่ในเวลาต่อมากลุ่มรอยลลิสต์กลับมีพลังทางการเมืองมากขน ปรืดีและ
พวกจงดัดศนใจจัดตั้งพรรคการเมืองขน 2 พรรค คือ พรรคแนวรัฐธรรมนูญ ซง
เป็นการรวมตัวก้นของสมาชิกคณะราษฎรทั้งพลเรือนและทหารที่ยึดถือหลัก 6 ประการ
ของคณะราษฎร 12 และพรรคสหชีพ เป็นการรวมตัวก้นของสมาชิกสกาผูแทนฯ จาก
ภาคอีสานและอดีดเสรีไทย ยึดถือนโยบายสังคมนิยมและต่อต้านจอมพล ป. พิบูล -
สงคราม พรรคการเมืองทั้งสองพรรคนี้ถือเป็นเครื่องมือของปรีดีและพวกในการต่อ§
ทางการเมึองก้บกลุ่มรอยัลลิสต์ที่เคลื่อนไหวทางการเมืองอย่างเข้มข้นภายหลัง
สงครามโลก 12
55
ชุนศึก ศักดินา และพญาอินทรี
34
จากสันติภาพส่ความฃคแยง
สงครามจบสิ้นลงใหม่ๆนั้นถือว่าเป็นรัฐบาลอนุรักษนิยมที่ต้องการทำลายฐานทางการ
เมองของปริค พนมยงศ์ ผู้ที่มีอิทธิพลทางการเมืองอย่างมากภายหลังสงคราม ส่งผล
ให้กลุ่มปรีต็นำโดยพรรคสหชีพและสงวน ตุลารักษ์ ดำเนินการตอบโต้ด้วยการ
ลุ ก สิ ต ชั น ก่ อ ความไม่ ส งบ 1 ', ไม่นาน
สนับสบุนให้กรรมกรจีนและคนชั้นล่างในกรุงเทพฯ
จากนั้น รัฐบาลควงพ่ายแพ้เสียงสรรับสาณในสภาผู้แทนฯ ทำให้ควงจำต้องลาออกจาก
I ตำแหน่งนายกรัฐมนตรีหลังจากดำรงตำแหน่งไดไม่ถึงสองเดือน ความพ่ายแพ้ทางการ
เมืองครั้งนั้นน่าจะมีผลทำให้ควงเพิ่มความโม่พอใจกลุ่มปริดีมากยิ่งชัน' 7
จากนั้นปรีดี พนมยงศ์ ไต้กาวมามีบทบาททางการเมืองโดยดรงในฐานะนายก
รัฐมนตรีคนถัดมา ผลงานทางการเมืองในช่วงแรกเริ่มของพรรคประชาธิปัตย์คือการ
สอบโต้รัฐบาลปริดีทันที เริ่มจากกล่าวหารัฐบาลปรืดีและเสรีไทยว่าร่วมกันยักยอกเงืน
ข้ากงบสัน่ดีภาพของเสรีไทย แต่ผลการสอบสวนโดยคณะกรรมาธิการของสภาผู้แทนฯ
ปรากฏว่าข้อกล่าวหาของพรรคประชาธิปฅย์ไม่เป็นความจริง กระนั้นกตาม ข้อกล่าวทา
ลังกล่าวใต้สร้างความเสีอมเสีย'ให้รัฐบาลปริดีเป็นอย่างมาก และกลายเป็นชนวนความ
1
17 “
A Memorandum on a Certain Aspect of the Siamese Politics for His Majesty
The King, 20 June 1947/ ใน สุภสวัสดวงฅ์สนิท (2543, 543) .
18
บุณฑริกา ( 2534, 72-73) และ “ A Memorandum on a Certain Aspect of the Siamese
Politics for His Majesty The King, 20 June 1947," ไน สุกสวัสควงฅ์สนิท (2543, 544 )
บ.ร.ว . เสนย์ ปราโมช ไต้กล่าวหาว่าใ!รืดี พนมยงค และเสรีไทยทุซีริฒงินดำเนินการที่สหรัฐฯ ส่งให้
500,000 ดอลลาร์ ต่อมาคณะกรรมาธิการสภาผู้แทนราษฎรได้ตรวซีสอบไดยเซีญบุคคลจำนานมาก
มาให้ปากคำ เชน เจมส์ ทอมสัน หนงโนอดีตไอเอสเอส ได้ให้ปากคำว่าการกล่าวหาของพรรค
ประชาธิป๋ตย์ทำให้เขาเจ็บปวดมาก แทนที, พรรคประชาธิ
่1
ปัดย์และกลมรอยลลสฅ์จะสำ ,แกบุญคุฒของ
เสรีไทย ทสับกล่าาหไว่าพากเสรีไทยทุจริต สดท้ายผลการสอบสวนปรากฏว่าปรีดีรับเงินมาเพียง
49,000 ดอลลาร์เพ่านั้น และไม่มีการทุจริตเงินดังกล่าว
35
ชุนศึก สักคึนา และพญาอ้นทรี
สำหรับบทบาทในการต่อล้ทางการเมืองของพรรคประชาธิปัตย์ในช่วงแรกเริ่ม
ของการก่อตัวนั้น พวกเขาพยายามโฆษณาชวนเชื่อไนการหาเสียงเลือกตั้งเมอต้นปี
2489 ว่า การเสด็จนิวัดพระนครในเดือนธันวาคม 2488 และการเสด็จเธาวราชของ
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดลเป็นผลงานของพรรคประชาธิปัตย์ เพื่อ
เป็นการช่วงชิงผลงานจากรัฐบาลปรืดี นอกจากนี้ พวกเขายังอ้างว่าพระมหากษัตริย์
ทรงให้การสนับสมุนพรรคประชาธิปัตย์ แต่ผลการเลือกดั้งปรากฎว่าพรรคสหชิพและ
พรรคแนวรัฐธรรมนูญซึ่งเป็นพรรคที่สนับสมุนรัฐบาลปรีดียังคงได้รับชัยชนะในการ
เลือกดั้งทั่วไป จากนั้นพวกเขาจงได้เริ่มรณรงค์ต่อไปว่าการเลือกดั้งครั้งนี้ใม่บริสุทธิ้
ยุต็ธรรม พร้อมกับใจมตีปรีดว่าเปีนคอมมิวนิสต์ และเริ่มต้นแผนการโกงการเลือก
พฤฒ๊สภา จนม.จ. ศุภสวัสดั้ฯทรงบันทึกว่า ควง อกัยวงค์ หัวmทัพรรคประชา?ปัดย์
,
เป็นผู้ที่ไม่รู้จักผิดชอบชั่วดี '
1
การเมืองในราชสำนักและการแสวงหาการสนับสนุนปีากอังกฤษ
การหวนคึนสํการเมืองของไทยของกลุ่มรอยัลลิสต์ในช่วงหลังสงครามโลกครั้ง
ที่สองไม่เพียงสร้างความอลหม่านให้กับการเมืองไทยเท่านั้น แด่นำมาซึ่งการแข่งขัน
ภายในราชสำนักด้วย เนื่องจากกลุ่มรอยัลลิสต์ขณะนั้นมีหลายกลุ่ม แต่ละกลุ่ม
ให้การสนับสมุนราชสกุลที่แตกด่างกันให้ขนมามีอำนาจ เช่น ราชสกุลจิกรพงษั บริพัตร
และยุคล ซึ่งขณะนั้นราชสกุลเหล่านี้ยังคงมีอิทธิพลและได้รับการสนับสมุนจากกลุ่ม
รอยัลลิสต์มากกว่าราชสกุลมหิดลที่ห่างเหินจากการเมืองในราชสำนักไปอย่างยาวนาน
ท่ามกลางการแข่งขันภายในราชสำนักนั้นเอง ก่อนที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
อานันทมหิดลจะเสด็จนิวัตพระนคร สถานทูตสหรัฐฯ ได้รายงานในเดือนธันวาคม
2488 ว่าพระองค์อาจจะทรงสละราชสมบัต็ และมีความเป็นไปได้ที่พระองคเจาจุ
๔
มภฏ- V
เ
A Memorandum on a Certain Aspect of the Siamese Polities for His Majesty
1 11
'
36
จากดันคิภาพคู่ความขัดแย้*
ในทลาต่อมาเมื่อพระบาทส'มเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดลนิวัตพระนครใน
เดีอนธันวาคม 2488 แล้ว ความขัดแย้งระหว่างคณะราษฎรกับกลุ่มรอยัลลิสต์กมิไค้
ลบเลือนใป แต่กลับยิ่งปริร้าวมากขึ้น สถานทูตสหรัฐฯ รายงานว่า ตั้งแต่เดีอน
พฤษภาคมถึงต้นมิถุนายน 2489 เกิดความเหินห่างระหว่างพระมหากษัตริย์กับปริดี
พนมยงค์ เมื่องจาทเกิดข่าวลือภายในราชสำนักโดยพระราชวงค์บางพระองค์และพรรค
ประชาชิปัตย์ ทูตสหรัฐฯ ได้ษันทืกถึงบรรยากาศเย็นชาในช่วงเวลาดังกล่าวที่เขาได้รับ
จากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดลและพระราชชนนิ
,
เมื่อเขาเอ่ยชื่อปริดี
พนมยงค์ ต่อหน้าพระพักตร์ รายงานของสถานทูตฯ ได้วิเคราะห์เบื้องหลังของ
บรรยากาศดังกล่าวว่า พระราชวงค์บางพระองค์และพรรคประชาธิป้ตย์พยายามใช้พระ
มหากษัตริย์เป็นเครื่องมือในทารแบ่งแยกระหว่างคณะราษฎรกับกลุ่มรอยัลลืสต์เพอ
ทำการต่อต้านรัฐบาลปรีดี ในรายงานได้แสดงความหวังในแง่ดีว่า ปัญหาความเย็นชา
และความขัดแย้งระหว่างราชสำนักและรัฐบาลจะทุเลาลงไต้เมื่อพระองค์ทรงเสด็จต่าง
ประเทศแล้ว เต( ปัญหาดังกล่าวกลับมิใด้ทุเลาลง ในทางตรงกันข้าม ความขัดแย้ง
กลับยิ่งทวีความรุนแรงขึ้น เมื่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดลสวรรคต
เนืองจากถูกยิงด้วยพระแสงปีนอย่างมีเงื่อนงำในเช้าวันที่ 9 มิถุนายน 2489 เหตุการณ์
เกิดขึ้นไม่กี่วันก่อนพระองค์จะเสด็จกลับไปยังสวิตเซอร์แลนด์ การสวรรคตไต้กลาย
""
21
NARA, RG 59 Central Decimal File 1945-1949 Box 7250, Yost to Secretary of
State, 6 June 1946.
ทันทืที่พระบาทสมเด็ซิพระเจ้าอยู่หัวอานันทนหิคลเสด็จสวรรคต รัฐบาลปร็ดีได้เสนอไห้สมเด็จ
พระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าท้าภูมิพลอดุลยเดช สืบสันตต็วงค์โดยรัฐสภามีมคเป็นเอกดันท้ แตดายเหตุ
I รเค์
37
ขุนลึก ลัก 'ดืนา และพญาร:นทรี
'
ปืนป่วนทางการเมืองอย่างรุนแรงและยาวนานกว่าทศวรรษ
ไม่นานหลังการสวรรคต รัฐบาลปรีดีได้แถลงต่อสาธารณชนว่าพระบาทสมเด็จ
พระเช้าอยู่หัวทรงสวรรคตจากอุบัติเหตุ จากนั้นรัฐบาลได้สั่งให้คณะแพทย์และตำรวจ
เช้าขันสูตรพลิกศพ แต่กรมขุนขัยนาทนเรนทรผู้ทรงเป็นพระประยูรญาดี'รั้นผู้ใหญ่ที่
สนิทสนมคับราชสกุลมห้ดล และต่อนาทรงเป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระมหากษัตริย์
ไม่อนฌาตให้คณะแพทย์และตำรวจของรัฐบาลเช้าทำหน้าที่นั้น จากไฒปรีดึไต้แสดง
จ V
23
ตัวแทนในการเจรจากับปรีดีในการปลดปล่อยกลุ่มรอยัลลิสต์ภายหลังสงครามและมี
ความเห็นไจปริคที่ต้องเผชิญหน้ากับปืญหาที่ไม่คาดดีด ทรงบันทึกความทรงจำถึง
.
พองหลังความปืนป่วนว่า พระองศ์เช้าธานีนิวัต ม.ร.ว เสนีย์ ปราโมช และพรรค
ประชาธิปัตย์ ได้ร่วมมือกันปล่อยข่าวลือโจมดีว่าปริติปลงพระชนม์พระมหากษัตริย์
(ศุภสวัสดิ้วงศ์สนิท 2543, 550, 558 ) การปล่อยข่าวลังกล่าวทำให้สาธารณชนที่ไม่มี
โอกาสรับเช้อเท็จจริงมีความสงสัยในรัฐบาลปริดีมากยิ่งขน
ในช่วงเวลาเดียวกัน สถานทูตอังกฤษรายงานว่า พระราชวงศ์บางพระองศ์และ
กลุ่มรอยัลลิสตีใช้สถานทูตสหรัฐฯ และอังกฤษเป็นเป้าหมายของการปล่อยข่าวลือโจมดี
รัฐบาลปรีดี ภายหลังการสวรรคตได้เพียงสองวัน ทูตอังกฤษรายงานว่าเมื่อวันที่ ท
มีกุนายน 2489 พระองศ์เจ้าธานีนิวัตได้มาพบทูตอังกฤษอย่างรีบเร่งด้วยรถยนต์ของ
ทหารอังกฤษเพื่อแจ้งแก่เขาว่า พระองศ์ทรงเชื่อว่าพระนาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันท-
มหิดลถูกลอบปลงพระชนม์ ทรงแจ้งต่อเขาว่าได้ทรงเห็นพระบรมศพด้วยพระองศ์เอง
แต่รัฐบาลปรีดีกลับประกาศว่าการสวรรคตเป็นอุบัติเหตุ ทรงแสดงความกังวลว่า
38
รร£ f {fir giipatei พ *-
7 r
V:.;:
ห
BES - พ' ?
'
TTH
m
:;;lสร 2^
£
Hbfe|
Ip&pifw
.3"
. ะ. ¥
ติ
J
i
*. r
. รยแจฺเส&‘:i
ะ :
SfciSSi a :
BฬBf1$ 13
หืะ
; j
ร.:: จ "
-
ะ
;: ๆ
1
ะ,
.:
- 1m
ร :. :ชิธระ
I ;
•
'
•ะ
f -i
; . -- \ m ฃีเ - ^ :r •
=
1 "
•
£ ®;
I
M1 F I*-
....
y
mL - sg&n f T, Jjf .
นิ!
fo
K. „
r.:
T? -
Si If
*a
p
Sir Jr :
น ๚t.
'
*:a
ฝ fell
53* Tr’i
”1 r
_ j
. ะ;
BSF
๚
1
ะ
.ำ
J ะ:*
ะ-นTนิ
it
_... * .
ะ
4 น่
๏ฒ
T
ะ
; V
.ะซี 1
B3&2. tf
^
โ
ร
ๆ Mb
ะ' '
'
ร' จ้ ะ
, |V
&& -
teSJjL
ซีร?ร ,
.. . ะ!ะ'.
" ฟ่ 1
ะ -m ะ ะ
m
๗
t
V T “ "iV
i พร& ะ; .-#ร r
iTTfr I l '
ท:#;!
-
Ifjt l rri
^ -
: !:
*
- - =. ะ
: .: .
I
4g
1๒
fc
- m
i ‘ Fs - 11
ะ.ะ :: ะ
อดลยเดช
จ (ซ้าย ) จึงไต้เสดจขึ๋นฅรองราชย์ด่อมา พระองค์เจ้าธานีน็วัฅ ( กลาง) มีบทบาทส์าคัญไน
ฐานะพระอาจารย์ที่ถวายการอบรมตระเดรียมยูวกษัตรีย์ทั้งสองพระองค์เพื่อขนเป็นพระมหากษตรย๙ V d
ขนศึก ศ้กดนา และพญาอินทา
พระมหากษตรยพร
^ ๙
ะองค์ใหม่จะไม่ได้ครองราชย์ เนื่องจากทรงเชื่อว่านักการเมืองที่
ครองอำนาจอยู่จะสถาปนาสาธารณรัฐขน จงทรงเรียกร้อง่ให้กองทัพอังกฤษที่กำลังจะ
ถอนกำลังออกจากไทยให้ประจำการอยู่ในประเทศต่อไป ( กนต์ธีร์ 2537 , 331 )
อย่างไรก็ดี สถานทูตอังกฤษบันทีกว่า สถานทูตฯไม่ต้องการเกี่ยวข้องกับเรื่องลึกลับ
ซับซ้อนภายในราชสำนักไทย และทูตอังกฤษได้กล่าวเดือนพระองค์เจ้าธานืนิวัตว่า
พระองค์ไม่ควรปล่อยให้อารมณ์ครอบงำเหนือเหตุผล ทูตอังกฤษมีความเห็นว่า
พระองค์ทรงมาจากฝ่ายที่ต้องการให้เกิดความรุนแรงชันในสังคมไทย (เรื่องเดียวกัน,
332) 24 ในขณะเดียวกัน โยสฅ์ อุปทูตสหรัฐฯ ได้รายงานถึงช่วงเวลานั้นว่า ม.ร.ว. เสนึย์
ปราโมช ได้ส่งภรรยาและหลานของเขามายังสถานทูตฯ พร้อมข้อกล่าวทาว่าปรีดีมี 1
40
จาทสันตํภาพคู่ควาหัดน.ย้ร่เ
และไต้บันทึกการพบครังนั้นว่า ปริดีอยู่ในอารมณ์โกรธเนื่องจากถูกกล่าวหาจากพระ
ราชวงศ์บางพระองศ์และพรรคประชาธิปืดย์ โดยเฉพาะอย่างยงจากม.ร.ว. เสนย์ ปราโมช
ซึ่งจะทำ’ไทพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ผู้ทรงเป็นพระมหากษัตริย์
พระองศ์ใหม่ และพระราชชนนีไม่ทรงโปรดเขา ปรีดีแจ้งทูตสหรัฐฯ ต่อไปอีกว่า ความ
สัมพันธ์ระหว่าง เขากับพระราชชนนีนั้นอยู่ในระดับไม่ดี และเขาวิตกกังวลว่าความ
สัมพันธ์ที่ยิ่าแย่นึจะเกิดกับพระมหากษัตริย์พระองศ์ใหม่ด้วย เน็องจากเขากำลังถูก
ใส่ร้ายดุจเดียวกับทเคยเกิดขึ้นในสมัยพระมหากษัตริย์ในพระบรมโกศ -8
ข่าวลือเกี่ยวกับการที่พระบาทสน เด็จพระเจ้า อยู่หัวอานันทมหิดสถูกลอบ
ปลงพระชนม์ซึ่ง แพร่สะพัดไปไนสังคมก่อให้เกิดกระ แสต่อด้านปรืดีอย่างรุนแรง
นักหนังสือพิมพ์ชาวอเมริกันและอดีตโอเอสเอสคนหนึ่งได้บันทึกถึงบทบาทของ
หนังสือพิมพ์ท่ามกลางการต่อสู้ทางการเมืองในไทยขณะนั้นว่า หนังสือพิมพ์ไทย
จำนวน 35 ฉบับ มึเพิยงไม่กี่ฉบับเท่านั้นที่รายงานข่าวอย่างเที่ยงตรง นอกนั้นไต้รับ
การอุดหนุน'ทกกลุ่มการเมืองที่เป็นปรปักษ์ต่อกัน'ตั้งสิ้น เช่น กลุ่มรอยัลสืสฅ์ รฐบาล
^
และกลุ่มทหาร การรายงานข่าวขณะนั้นดุเดึอดและมุ่งทำลายล้างศัตรูทางการเมืองโดย
ไม่คำนึงถึงจริยธรรมใดๆทั้งสิ้น ( MacDonald 1950, 57 ) และเมี่อรัฐบาลปรีดี
ไม่สามารถสร้างความกระจ่างให้กับสาธารณชนก็ทำไห้หนังสือพิมพ์ที่ได้รับการ
สนับสนุนจากกลุ่มการเมืองต่าง ๆ เคลื่อนไหวสร้างข่าวที่เป็นปรปักษ์ต่อรัฐบาลมาก
ยิ่งขึ้น เพึยงไม่กี่วันภายหลังการสวรรคต เริ่มเทิดข่าวลือในสังคมว่าพระมหากษตรย ^ ๙ *=*
ทรงถูกปลงพระชนม์ -9 แม้ในเวลาต่อมารัฐบาลปรีดีจะได้ตั้งคณะกรรมการสอบสวน
2
MARA , RG 59 Central Decimal File 1945 - 1949 Box 7250, Stanton to Secretary
*
of State , “ Death of the King of Siam , " 13 June 1946 . ข้อศวามที่สแตนดัน ทูคสหร้ฐฯ
รายงานการสนทนากันปรีด พนมยงกัใม่กี่วันหลังการสวรรคตมีว่า \ . he [ปรีด พนมยงคํ] was
1
violently angry at the accusation of foul play leveled againt himself and most
bitter at the manner in which he alleged that the Royal Family and the Opposition,
particularly Seni Pramoj , had prejudiced the King and especially the Princess
Morther againt him . . . his relations with the Princess Mother were hopelessly bad
and he feared greatly that his relations with the new King would be poisoned in
the same manner as had his relations with King Ananda. ”
29
NARA, RG 59 Central Decimal File 1945-1949 Box 7250, Yost to Secretary’ of
State, 18 June 1946 ; MacDonald (1950, 57-58 ) ; ประปีวบ ( 2543, 234), ทั้งนี้หนังสือพมพ
รทรธรรม ของชื้น โรจนวิภาด เป็นหนังสือพมพ์ฉบับแรกที่โจมต็รัฐบาลกรฌึสืวรรคด
41
ชุนดึก ศักดินา และพญาอินทรี
42
จากสันดภาพสู่ความซัดแย้ง
นับแต่การสวรรคตของพระบาทฒเด็จพระเจาอยูห้วอานันทมหิดล รัฐบาลปรีดี
ไต้ฐญเสียความเชื่อมั่นและได้รับความไม่พอใจจากสาธารณชน ขาราชการ และทหาร
อึกทั้งถูกโจมดีจากหนังสือพิมพ์อย่างหนักหน่วงจนทำให้รัฐบาลเกิดควานวิตกถึงปัญหา
ความมั่นคงทางการเมือง ตอมารัฐบาลแต่งตั้ง พล .อ. อดุล อดุลเดชจรัส อดตอชิบดี
กรมดำรวจและเสรึไทยให้เป็นผู้บัญชาการทหารบกในกลางเดือนมือุนาขน 2489 เพื่อ
ควบคุมสถานการณ์และป้องกันการรัฐประหารที่อาจจะเกิดขี้น;u ในปลาบเดือนเดียวกัน
รัฐบาลจบคุมนักการเมืองและบักหนังสือพิมพ์กลุ่มรอยัลลิสตหลายคนที่ได้ปล่อยข่าวลือ
โจมดีรัฐบาล ’" สถานทดสหรัฐฯ รายงานว่า เมื่อรัฐบาลประกาศภาวะอุกเฉีนเมื่อวันที่
เคยเป็นครูประชาบาลที่จังหวัดราขบุร กายหลังสงครามโลกครั้งที่สองเขาได้เข้าสิ่วงการหนังรอพิมพ์
เคยดำรงตำแหน่งบรรณาธิการหนังสือพิมพ์เกยรฅศกด เขามืชี่อเสียงขนมาจากการเขียนข่าวคดี
สวรรคต ในช่วงปี 2490 เทียรฅศักดินยอคจำหน่ายสิมากจากข่าวคดึสวรรคต ส่อมาหนังสือพิมพ์
บปีอุเหาทางการฝ็นไนช่วงปื 2498 เขา จึงไปร่วมงานทบหนั
1 ,
งสือพิมพ์ ข่าวด์วน จนถึงปี 2500 เขาย้าย
'
อภัยวงศ, ส.ส. พิบูลสงคราม แดง างส์สุวรรณ, ผู้สมัครส.ส. สงขลา พรรคประชาธปัฅย์ เป็นต้น ส่วน
บรรณาธิการหนังสือพิมพ์ของ “ กลุ่มรอยัลลิสต์ ,, เช่น ดำริภ์ ปัทมะศึริ บรรณาธิการประชาธปไตซ ,
ยอดชรรม บุญบันดาล บ ร ร ณ า ธ ิ ก า ร ส ม ั ย เรืองใกร บรรณาธิการสหภาพ , และร.ท. ล้มพันธ์ ขันช -
,
าทนะ บรรณาธิการ เกยรฅิสักด ( NARA, CIA Records Search Tool [CREST], CIA RDP78- -
-
01617A005800020001 2, 1 April 1946- 29 June 1946 , "Premier Move to Restrain
Army ” ) ; สัมพันธ์ (2493).
43
ชุนศึก ศักดีนา และพญาอินทรื
State, 3 July 1946 . ; NARA, RG 59 Central Decimal File 1945- 1949 Box 7251 , “Forth-
nigtly Summary of Political Events of Siam for the Period ไ - ไ 5 April 194ft . ”
37 NARA RG
, 59 Central Decimal File 1945- 1949 Box 7250, Stanton to Secretary
of State, 6 July 1946 .
3* NARA RG
, 59 Central Decimal File 1945- 1949 Box 7250, Stanton to Secretary
of State, 8 July 1946 ,
44
จากดันดีภาพส่ความชัสนย้ป็
ชิปัดย่ใช้ประโยชน์จากการสวรรคตเป็นประเด็นในการโจมดีทางการเมือง โดยควงได้
ร่วมมือกับกลุ่มรอยัลลิสต้กส่าวหาว่าคณะราษฎรมึแด่ความผิดพลาด และปล่อยข่าว
โจมดีปรืดีว่าอยู่เนี้องหลังการสวรรคตผ่านการกระซิบและการเขียนข้อความสนเท่ห์
แจกจ่ายไปดามหน่วยงานราชการต่าง ๆ และบุคคลทั่วไป''0 รัฐบาลปรีดีพยายามแก้ไข
สถานการณ์โดยออกคำสั่งของกระทรวงมหาดไทยสั่งการให้ผ'ู้ ว่าราชการขังหวัดชี้แจง
ข้อกล่าวหาจากพรรคประชาชิป๋ตย่ให้สาธารณชนทราบ ด้วยเหตุที่พรรคประชาธิปัตย์
ได้ใช้แผนการสกปรกไนการโจมตีรัฐบาล รัฐบาลจึงมองว่าพรรคประชาธิป้ตย์คือศัตรู
ทางการเมือง" ภายในพรรคประชาชิปัตย์เองก็เกิดความขัดแย้งระหว่างไถง สุวรรณหัต
กับพระขาศรีวิสารวาจา ทั้งคู่ต้องการลงสมัครรับเลึอกตั้งในเขตเดียวกัน พรรคประชา
ธิป๋ตย้ตัดสนใจให้ไถงถอนตัวจากการแข่งขันแต่ไถงปฏิเสธ ไม่นานหลังจากนั้นเขาถูก
-
ขว้างระเบิดระหว่างการหาเสียง ทำให้เขาเสียขาช้างหนึ่งไป ต่อมาพรรคประชาธิปัตย์
ไต้ใช้รถหาเสียงกล่าวหาว่าปรีดีอยู่เนี้องหลังการขว้างระเบิดใส่ไถง เนื่องจากเหตุ
ดังกล่าวเกิดก่อนการลงคะแนนเสียงเลือกตั้งเพียงสองวัน แต่บางคนเห็นว่าคนที่ได้
ประโยชน์จากเหตุการณ์นี้คือพรรคประชาชิปัตย้นั่นเอง แม้รัฐบาลจะถูกโจมดีอย่าง
รุนแรงในระหว่างการหาเสียงเลือกตั้ง แต่ผลการเลือกตั้งในเดือนสีงหาคม 2489
ปรากฏว่า แม้ว่าพรรคประชาชิป๋ตย์จะได้รับชัยชนะในเขตกรุงเทพฯ แด่พรรคที่
สนับสนุนรัฐบาลยังคงได้รับความนิยมจากประชาชนในเขตชนบท 42
* r NARA , RG 59 Central Decimal File 1945- 1949 Box 7250 , Yost to Secretary of
State, 30 July 1946 .
4"
สุขิน ( 2517, 41 ) ; "A Memorandum on a Certain Aspect of the Siamese Politics
for His Majesty The King, 20 June 1947," ใน สุภสวสคึ๋วงส์สนิท ( 2543, 549 ).
; คู คำสั่งกระทรวงมหาดไทย ,” 29 กรกฎาคม 2489 ใน ณรงค์
41 ทื่องเดยวกัน 561 -62 แส ร: “
1
( 2517, 53-58 ).
42 “A Memorandum on a Certain Aspect of the Siamese Politics for His Majesty
The King, 20 June 1947 , ” ใน สุภสวัสด รงค์สนิท ( 2543, 563-64).
'
45
ขุนศ๊ก สักคนา และพญาอินทรี
กระนั้นก็ตาม กลุ่มรอยัลลิสต์และพรรคประชาธิป๋ตย์ยังไม่ล้มเลิกความพยายาม
ไนการทำลายปริดและพวก โดยมีการส่งคนลักลอบบุกรุกเข้าไปในพระบรมมหาราชวัง
เพื่อโจมดีรัฐบาลปริดีว่าบกพร่องที่ไม่สามารถรักษาความปลอดภัยให้พระมหากษัตริย์
จนกระทั่งพระองค์ถูกปลงพระชนม์ 43 ตำรวจสันติบาลนายหนึ่งบันทึกว่า กลุ่มรอยัลลิสต์
ใช้กรณีสวรรคตโจมดีรัฐบาล โดยพวกเขาเริ่มจากประเด็นรัฐบาลถวายการอารักขาใม่
เพียงพอ ต่อมากลายเป็นการโซมดีปริดีว่าเป็นผู้บงทารให้เกิดการสวรรคด เป็นพวก
สาขารณรัฐ และเป็นคอมมิวนิสต์ (เฉียบ 2501, 451-52 ; Coast 1953, 35) แม้ปริดี
จะถูกโจมดีอย่างรุนแรง แต่ปรากฎว่าเขามิได้ปฏิเสธข้อกล่าวทาต่างๆที่เกิดขึ้น กลับ
ตัดสินใจลาออกเป็นครั้งที่ 2 เมื่อวันที่ 21 สิงหาคม โดยให้เหตุผลอย่างเป็นทางการว่า
เขามีปัญหาสุขภาพและต้องการพักผ่อน อย่างไรก็ตาม สถานทูตสหรัฐฯ รายงานว่า
สาเหตุที่แห้จริงคือความสัมพันธ์อันตึงเคริยดระหว่างปริดีกับพระมหากษัตริย์พระองค์
ใหม่และเหล่าพระราชวงคํ เนึ่องจากปรืดีได้ทราบว่าเกิดความร่วมมืออย่างลับๆภายใน
ราชล้า!วักภับกลุ่มรอยัลลิสต์และพรรคประชาธิปัตย์เพื่อมุ่งทำลายล้างเขา44 แม้ปรืดีจะ
ลาออกแล้ว โดยมี พล.ร.ต . ถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ้ ผู้ที่ปรีดีไว้วางไจและสนับสนุน
ให้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีแทนก็ตาม แต่มิได้หมายความว่าแผนการของกลุ่ม
รอยัลลิสต์ที่มุ่งทำลายล้างอำนาจทางการเมืองของปริดีและกลุ่มของเขาจะยุติลง
46
จากสันติภาพสู่ความจัดแยป็
การก่อคัวของ “พันธมิตรใหม่”
ฒื่อสงคราฆโลกครั้ง'ที่สองสี้นสุดลง รัฐบาลปรืดและกลุ่มของเขาต้องเผชญหน้า
- Ll ศึกสองต้าน ด้านหนึ่งคือ การกลับมาสู่ทารเมืองของกลุ่มรอยัลลิสต์ และอีกด้านคือ
'
ประเด็นโจมตีรัฐบาลเพื่อบั่นทอนความชอบธรรมทางการเมืองของรัฐบาล
หลังจากทึกลุ่มรอยัทลิสตได้เริ่มต้นปล่อยข่าวลือโจมตีรัฐบาลปรึสีอย่างต่อเนื่อง
ทับแต่กลางปี 2489 เป็นต้นมา ทำให้สาธารณชนเสื่อมความนิยมในตัวปรีดีและรัฐบาล
อย่างมาก จนกระทั่งในปลายปีนั้นเองหนังสือพิมพ์ของกลุ่มรอยัลลิสฅ์ที่สนับสนุนพรรค
ประชาธิปัตย์ใค้รายงานข่าวลือที่เกิดขึ้นขณะนั้นว่า จอมพล ป. พิบูลสงครามจะทำการ
. .
รัฐประหารโดยให้ม ร.ว เสนีย์ ปราโมช เป็นนายกรัฐมนตรี สถานทูตสหรัฐฯ เห็นว่า
ข่าวลือที่ปรากฎบนหน้าหนังสือพิมพ์ในช่วงนั้นสะท้อนให้เห็นว่า จอมพลป ยังคงได้ .
รับความนิยมจากกองทัพและสังคม จากนั้นหลวงวิจิตรวาทการ หนึ่งในสมาซิกกลุ่ม
จอมพลป. ' ด้ร่วมสร้างกระแสความต้องการผู'้ นำที่เข้มแข็งให้กับสาธารณชนเพื่อแก้ไข
ปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นหลังสงครามโลกครั้งที่สองซงยังไม่บรรเทาลง โดยหลวงวิจิตร-
วาทการเรียกร้องให้จอมพล ป . กลับมาเป็นนายกรัฐมนตรีอีกครั้ง แต่จอมพลป. ได้
กล่าวปฏิเสธการกลับสู่การเมือง 4''
15
NARA, RG 59 Central Decimal File 1945- 1949 Box 7251 , “ Forthmgtly Summary
of Political Events of Siam for the Period 1-15 April 1948. ”
4(1
NARA , CIA Records Search Tool (CREST), CLA-RDP82-00457 R000200150009-8,
17 December 1946, “
Alleged Responsibility for Plot to Overthrow ” ; NAHA, CIA
Records Search Tool (CREST ), CIA- RDP82-00457 R000200470008 -4, 7 January 1947 ,
47
ชุนศึก ศกติ-นา และพญาอินทรึ
48
จากสันติภาพสู่ความขัคแย้ง
1
าลับสู่การเมือง,ของจอมพล ป. จะประสบความสำเร็จหากร่วมมือกับพรรคประชาธิป๋ตย์
•
V)
NARA, RG 59 Central Decimal File 1945-1949 Box 7251 , “Forthnigtly Summary*
of Political Events of Siam for the Period 1- 15 April 1948 ” ; นคร(กร, 7 เมษายน 2490 ;
49
จุนดึก ศกลินา และพญาอนทรี
การล่มสลายทางการเมืองของกลุ่มปรืดี
การเคลื่อนไหวเพื่อหยั่งกระแสทางการเมืองในช่วงเดีอนเมษายนของจอมพล
ป. พิบูลสงครามนั้น ทำให้เขามีความมั่นไจว่าจะได้รัฆการตอนรับจากสาธารณชน กลุ่ม
และพรรคประชาธิป้ตย์มากขึ้น สถานทูตสหรัฐฯ รายงานว่าในวินที่ 16
รอยัลลิสต์
เมษายน 2490 มีข่าวว่า ควง อภัยวงศ์ และจอมพลป . ร่วมมีอกัน50 ในกลางเดือน
เมษายนนํนเอง สหรัฐฯ เห็นว่าการกลับมาลู'่การเมืองของจอมพล ป. ครั้งนใด้รับความ
ร่วมมีอและคุ้มกันจากควงและพรรคประชาธิปัตย์ และวิเคราะห์ต่อไปว่าฏีความเป็น
ไปได้ที่จอมพล ป. จะมอบหมายให้พรรคประชาธิปัตย์จดตั้งรัฐบาล เนื่องจากเป็นพรรค
การเมืองที่นิยมสหรัฐฯ โดยความร่วมมือด้งกล่าวจะให้ผลตอนแทนที่คุ้มค่ากับจอมพลป.
ทีจะได้กลับสู่การเมืองและเป็นโอกาสทองของพรรคประชๅธิป้ตย์ที่จะได้เป็นรัฐบาล
(Mahmud 1998, 17) ด้งนัน การต่อสู้ทางการเมืองในช่วงทศวรรษ 2490 จึงเป็นการ
ต่อสู้ระหว่างกลุ่มการเมืองสำคัญ 3 กลุ่ม คอ หนึ่ง กลุ่มปริดี ซึ่งมีพรรคสหช่พและ
พรรคแนวรัฐธรรมนูญเป็นฐานการเมืองในสภาผู้แทนราษฎร ซึ่งเพิ่งก้าวเข้ามามือำนาจ
ทางการเมืองหลังสงคราม สอง กลุ่มต่อต้านรัฐบาล เช่น กลุ่มรอยัลลิสต์ ซึ่งประกอบ
ด้วยพรรคประชา!] ป๋ตย์และอดีตนักโทษการเมือง และสาม กลุ่มจอมพลป. ซึ่งมีนาย
ทหารนอกประจำการระดับสูงหลายคนที่เคยมีอำนาจในช่วงสงครามโลกครั้งที่สองและ
ยังคงสามารถครองใจทหารในกองทัพไต้ 'i : ในเวลาต่อมาสองกลุ่มหลังได้ร่วมมือเป็น
พันธมิตฺรใหม่เพี่อโค่นล้มปรดีและกลุ่มของเขาให้พ้นไปจากการเมือง
ควรบันทีกด้วยว่า การสวรรคตทำให้สาธารณชนมีความเห็นอกเห็นใจในความ
สูญเรยของสถาบันกษัตริย์และกลุ่มรอยัลลิสต์มาก และกลายเป็นโอกาสสำคัญที่กลุ่ม
รอยัลลิสต์สามารถใช้เงื่อนไขด้งกล่าวกลับมามีอำนาจ'ทางการเมืองได้ แต่ปัญหาสำคัญ
50
จาทดันดิภาพศู่ความขัคแยง
57
ขนคิก ศกดินา และพญาอีนทรี
ราษฎร ใตยส่งบุคคลแต่งกายคล้ายตำรวจไปติดตามทหารเรือเพี่อไห้เกิดความ
หวาดระแวงกันในคณะราษฎร (ป!ดี 2517, (5J - E6J)
เมื่อความขัดแย้งระหว่างกลุ่มปรีดีกับกลุ่มจอมพล ป. แหลมคมมากขึ้นเรื่อย ๆ
ปรีดีและกลุ่มของเขากีดัดสินใจสนับสมุนให้พล.อ. อดุล อดุลเดชจรัส ผู้ษัฌูชาการ
ทหารบกขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรีคนใหม่แทนพล.ร.ต . ถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ้ เพื่อแก้1ใข 1
สถานการณ์ที่รัฐบาลตกเป็นรองทางการเมือง และเตรียมการต่อต้านการรัฐประหารที่
อาจจะเกิดขึ้น ด้วยการเตรียมใช้มาตรการต่อต้านที่ตรงไปยังกลุ่มจอมพล ป. และกลุ่ม
-",
รอยัลลิสต์เป็นสำคัญ ต่อนารัฐบาลได้รับรายงานความเคลื่อนไหวว่ากลุ่มรอยัลลิสต์ที่
เคยเป็นอดีตนักโทษการเมืองที่ต่อต้านการปฏิวัติ 2475 ได้มาร่วมมือกับกลุ่มจอมพล ป.
( เฉียบ 2501, 511-12) จงไต้สั่งการให้ตำรวจออกหาข่าวการโค่นล้มรัฐบาลจากกลุ่ม
รอยัลลิสต์ เช่น การติดตามโชติ คุ้มพันธุ อดีตนักโทษการเมืองและ ส.ส. พรรค
ประชาชิปัดย์ เป็นต้น (นครล'?ร, 11 สิงหาคม 2490)
ในเดือนตุลาคม 2490 หนึ่งเดือนก่อนการรัฐประหารจะเกิดขึ้นนั้น การต่อสู้
ทางการเมืองและการเมืองภายในราชสำนักยิ่งทวความเข้มข้นมากขึ้น ชีไอเอรายงานว่า
54
NARA, RG 59 Record of Division of Research 2 Far Fast 1946-1952 , Lot 58 d
245 Box 2, แรWNCC Second Phase Study on Siam , ” 29 May 1947 ,
"" พร
ะองค์ฟ้าภาณุพันธุฯ ทรงประกาศว่า ศาเหตุที่ ทรงดังพรรคการเมืองคึอต้ลงการช่วย!หลีอ
1
52
จากตันติภาพคู่ความขัดแยง
53
จุนศึก ศักดินา และพญาอ้นท1
o:! NARA, CIA Records Search Tool (CREST), CIA -RDP82-00457 R001000520003- 4 ,
30 October 1947, "The Political Situation/
64
Ibid . ; NARA CIA Records Search Tool (CREST), CIA-RDP82-00457R00100068๓05-5,
5 November 1947 , “The Political Situation—View of Nai Tieng Sirikhan ”
(นิ
NARA , RG 59 Central Decimal File 1945- 1949 Box 7251, “ Forthnigdy Summary
of Political Events of Siam for the Period 1 -15 April 1948 . ” รายงานของสถานทดสหรัฐฯ
54
จากสันติภาพสํความขัดแย้ป็
ในช่วงปลายของการมีอำนาจทางการเมือ4ของปรีดีและกลุ่มของเขาเป็นช่วงที่
พวกเขาไม่มีความมั่นคงทางการเมือง เนื่องจากตกอยู่ภายใต้การท้าทายจากกลุ่ม
รีอมพล ป . และกลุ่มรอยัลลิสต์ที่ต่างต้องการทลับมามีอำนาจทางการเมืองอีกครั้ง
ประกอบกับการสวรรคตอย่างมีเงื่อนงำที่รัฐบาลปรดยังไม่ยอมสร้างความกระจ่างไห้กับ
สาธารณชน ทำให้ทั้งสองกลุ่มฉวยโอกาสโจมดีและโค่นล้มปรีดีและกลุ่มของเขาลงใน
เวลาต่อมาอย่างไม่ยากนัก แมัในช่วงต้นเดือนพฤศจิกายน 2490 ก่อนการรัฐประหาร
รีะเกิดชันไม่กี่วัน พล.อ. อดุล อดุลเดชจรัส ไต้กลายเป็นบุคคลที่ปรีดีและกลุ่มของเขา
เตรียมการสนับสนุนให้เป็นนายกรัฐมนตรีคนใหม่เพื่อกอบกู้สถานการณ์ก็ตาม06 และ
รัฐบาลก็เตรียมแผนการแตกหักกับกลุ่มจอมพลป. ที่เตรียมการรัฐประหารขับไล่รัฐบาล
แล้ว {วิชัย 2492, 192 ; Coast 1953, 39) แต่การชิงไหวชิงพรีบในการช่วงชิงอำนาจ
-าจบลงด้วยการที่ฝ่ายต่อต้านรัชบาลสามารถรัฐประหารโค่นล้มอำนาจของปรีดีและกลุ่ม
ของเขาลงได้อย่างง่ายดายเมอวันที่ 8 พฤศจิกายน 2490
ควรบันทึกด้วยว่า ไนด้านการเมืองระหว่างประเทศหลังสงครามโลกครั้งที่สอง
นั้น ภายหลังจากที่สหรัฐฯได้เคยช่วยเหลือปรีดีและกลุ่มของเขาในการต่อด้านกลุ่ม
รี ามพล ป. และญี่ปุน รวมถึงช่วยมิให้โทยตกเป็นผู้แพ้สงคราม ตลอดจนความร่วมมือ
!
ระหว่างสหรัฐฯ กับไทยที่เคยสนับสนุนขบวนการชาตินิยมปลดแอกในอินโดจีนในช่วง
ปลายสงครามโลกนั้น ได้แปรเปลี่ยนไปอย่างสำคัญเมื่อสหรัฐฯ ภายใต้การนำของ
ประธานาธิบดีทรูแมนให้การสนับสรเนฝรั่งเศสในการกลับมาครองอินโดจีนอีกครั้ง
( Kahili 1986 , 4) ส่งผลให้ไทยจำต้องคืนดินแดนบางส่วนในอินโดจีนที่ได้มาในช่วง
สงครามโลกให้กับ ฝรั่งเศส ซึ่งนำไปส่ข้อพิพาทระหว่างไทยกับ ฝรั่งเศส ต่อมาแม้มีการ
ขีดดั้งคณะกรรมการเจรจาไกล่เกลี่ยชัน สหรัฐฯ ก็มิได้แสดงท่าทีที่จะสนับสนุนให้ไทย
โด้ประโยชน์จากข้อพิพาทดังกล่าว',7 ซึ่งอาจสะท้อนให้เห็นถึงความไม่พอใจของสหรัฐฯ
55
ขุนลึก ฟิกดีนา และพญารน'ทวี
กระนั้นก็ดี รัฐบาลของกลุ่มปรีดียังคงดำเนินการจัดตั้งสันนิบาตเอเชียตะวันออก
เฉียงใต้ในไทยต่อไปจนสำเร็จเมื่อเดือนกันยายน 2490 ท่ามกลางความไม่พอใจของ
สหรัฐฯ ต่อมาต้นเดีอนพฤศจิกายน 2490 ก่อนการรัฐประหารไม่กี่วัน ซีไอเอได้รายงาน
ทัศนะของกลุ่มปรีดีที่มีต่อขบวนการชาดินิยมเพื่อปลดแอกจากฝรั่งเศสกลับไปยัง
วอชงตัน ดี. ซี. ว่า กลุ่มปรดีแสดงความคาดหวังว่าโฮจมินห้จะนำการปลดแอกใน
อินโดจีนใด้สำเร็จ ในรายงานบันทึกต่อไปด้วยนํ้าเสียงไม่พอใจที่กลุ่มปรืดีมีความเห็น
ว่าโฮจิมินห์เป็นพวกรักชาติบ้านเมือง และขีไอเอได้วิจารณ์ว่ากลุ่มปรีดีเป็นพวกไร้สำนึก
,
ที่มองไม่เห็นว่าโฮจิมินห์ศึอคอมมิวนิสต์ '
''
56
จากสันติภาพสู่ฟิ วามขดแย้ง
'
I ดังนั้นจะเห็นได้ว่าปรีดีแระกลุ ม
่ ของเขาไม่ เ พี ย งแต่ ต อ
้ งเผชิ ญ หน้ า กั บ ปรปั ก ษ์
ทางการเมืองภายในจากกลุ่มรอยลลิสต์และกลุ่มจอมพล ป. ซึ่งเป็น “ พี'นธมิตรใหม่’’
,
เปานั้น แต่การที่พวกเขาดำเนินนโยบายต่างประเทศที่ขัดขวางความต้องการของสหรัฐฯ
I ไต้ทำให้พวกเขาต้องเผชิญหน้ากับศึกภายนอกด้วย ทั้งนี้ในช่วงต้นของสงครามเย็นนั้น
ในสายตาของสหรัฐฯ ปริดีและกลุ่มของเขานั้นมีนโยบายบริหารประเทศไ!ไมเอียงไปใน
ทางสังคมนิยม อีกทั้งนโยบายต่างประเทศก็ไม่สอดคล้องกับความต้องการของสหรัฐฯ
อกแล้ว ความไม่พอใจของสหรัฐฯ นั้นเห็นได้จากความนิ่งเนยของสหรัฐฯ เนิ่อปรีดี
อดีตพันธมิตรผู้เคยร่วมมือกันอย่างใกล้ชิดในการต่อด้านกลุ่มจอมพลป. และญี่ปุ่น'ใน
ช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง ถูกรัฐประหารโค่นล้มให้พ้นออกไปจากอำนาจการเมืองไทย
โดยสหรัฐฯปฏิเสธให้ความช่วยเหลือเขาให้กลับคืนสู่อำนาจอีก ยิ่งไปกว่านั้น เม :
สถานการณ์เปลี่ยนแปลงไปและสหรัฐฯให้ความสนใจปัญหาคอมมิวนิสต์มากขึ้น ทำให้
ปริดึต้องเผชิญหน้ากับความแข็งแกร่งของกลุ่มจอมพลป. ที่สหรัฐฯ 'ไห้การสนับสนุน
[ ในเวลาต่อมา (Coast 1953) ด้งที่จะกล่าวต่อไปข้างหน้า
57
I
เ % .
f * .
E
รัฐประหาร 2490
รัฐประหาร ร พฤศจิกายน 2490 ถือเป็นการปิดฉากอำนาจที่อยู่ในรอของคณะ
ษฎร และเปิดฉากการต่อสู้ทางการเมืองระหว่างคณะรัฐประหารกับกลุ่มรอยัลลิสต์
ทนธมิตรใหม่ ,, ที่ชวยกันโค่นล้มปรีต็ทว่ามีเป้าหมาขทางการเมืองที่แตกต่างกัน
รัฐประหาร 2490 ถือได้ว่าเป็นจุดพลิกผันทางการเมืองล้ากัญที่ทำไห้การช่วงชิงอำนาจ
ทายในกสุ่มคณะราษฎรเองสนสุ[ดลง และเป็นจุดเริ่มต้นของการแข่งชันกันระหว่างกลุ่ม
ผู้ถือครองอำนาจใหม่คือ คณะรัฐประหาร1 กับสถาบันกษัตริย์และกลุ่มรอยัลลิสต์ ทั้งนี้
ไนการรัฐประหาร 2490 แห้คณะรัฐประหารจะเป็นผู้คำเนินการรดอำนาจด้วยกำลัง แต่
1
คณะรัฐประหารเป็นกลุ่มทหารที่สนับสนนจอมพลป. พิบลสงคราม ประกอบชันจากทหารบก
เป็นสำคญ โดยสามารถแบ่งออกได้เป็นสองส่วนคอ ส่วนหนึ่งมาจากคณะราษฎร เช่น จชฆพลป ,
พฆลสงคราม น.อ. กาจ กาซิสงคราม พ.อ. กาน จำนงทมิเวท พ.อ. นัอม เกตุนุต ร.อ. จุนปรีชารณ -
รสฏเ แต่สมาชิกสํวนไหญ์เป็นนายทหารที่มิได้เป็นส่วนหนึ่งของคณะราษฎร เช่น พล.ท. สน จุณหะวัณ
.
พ .อ. เผ่า ศรียานนท์ พ.อ. สวัสด สวัสด้รณชัย สวัสสิเกยรด พ.อ. สฤษสั ธนะรัชฅ์ พ.ท ถนอม กิตดี -
ฯจร พ.ท. ประภาส จารเสถียร พ.อ. ไสว ไสวแสนยากร พ,ท , กัญญัดี เทพหัสสิน ณ ออุธยา พ.ท .
ละม้าย อทยานานนท์ พ.ต. ประมาณ อดิเรกสาร เป็นด้น ส่วนใหญ์นายทหารในคณะรัฐประหารมได้
ผูกพันลับหลักการของการปฏิวัติ 2475 และ m รปฏิเสธอำนาจของสถาบันกษฅรีย์ ทนแต่นายทหาร
บางคนที่มีความไกล้ชิดกับแกนนำสำคัญโนคณะราษฎร เช่น พ. อ . เผ่า ผูเคยเป็นนายทหารดีดตาม
จอมพล ป. เขาได้ ?เห็นและเคยร่วมต่อด้านอำนาจของกลุ่มรอยลลีศคมาก่อน
ชุนศึก ศักดนา และพญาอินทริ
รัฐประหารครงนี!้ ,ม่อาจสำเร็จไต้หากปราศจากบทบาทของกรมขุนชัยนาทนเรนทร
ผู้สำเร็จราชการฯ ซึ่งมึบทบาทในการรับรองการรัฐประหารอย่างแข็งชัน (Stanton
1956, 210 ) ขณะนั้นกรมขุนชัยนาทนเรนทรทรงเป็นเพียงหนึ่งในคณะผู้สำเร็จ
ราชการฯ ตามรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2489 แต่ทรงลงพระนามประกาศใช้รัฐธรรมนูญ พ.ศ.
2490 ที่เกิดจากการรัฐประหารแต่เพียงผู้เดียว (สุธาชัย 2550ข, 96-100) นอกจากนี้
แม้ว่าในวันยึดอำนาจนั้นจะปราศจากการต่อต้านจากรัฐบาลชุดเก่าและการรัฐประหาร
ก็สำเร็จลงได้อย่างง่ายดาย แต่คณะรัฐประหารยังต้องใด้รับการยอมรับขากสาธารณชน
กองทัพ และต่างประเทศด้วย นายทหารในคณะรัฐประหารจึงไปเชิญจอมพลป. พิบูล-
สงครามมาเป็นผู้นำของคณะรัฐประหาร (อนุส'?ธ/งานพระ?!ชทานเพลิงศพจ '
01im
สฤษดิ ธนะรัชฅ์ 2507 )
เช้าวันรุ่งขึ้นคือวันที่ 9 พฤศจิกายน กลุ่มรอยัลลิสต์นำโดยควง อภัยวงศ์ และ
..
ม ,ร ว เสนอ ปราโมช ได้เข้าแสดงความยนดึกับคณะรัฐประหาร จากนั้นพวกเขาได้
รับมอบหมายจากคณะรัฐประหารให้จัดตั้งรัฐบาลใหม่ขึ้น ต่อมาในช่วงบ่าย บ้าน
ของควงเนืองแน่นไปด้วยสมาชิกพรรคประชาธิป๋ตย์และกลุ่มรอยัถลิสต์ เช่น ม.ร.ว.
เสนีข์ ปราโมช ม.ร.ว. ศึกฤทขึ้ ปราโมช พระองค์เจ้าภาณุพันธุฯ โชต็ คุ้มพันธุ เลื่อน
พงษโสภณ และขุนคงฤทธิศึกษากร เป็นต้น หลังจากนั้นพระองค์เจ้าภาณุพันธุฯให้
สัมภาษณ์ว่า ไม่เคยหัวเราะอย่างที่ทรงต้องการมานานแล้ว และขณะนี้พระองค์ทรง
สามารถแย้มพระสรวลไต้แล้ว ( Bangkok Post, 10 November 1947 ; มค?ควร, 10 '
60
รัฐประหาร 2490
I RG 59 Central Decimal File 1945- 1949 Box 7250, Stanton to Secretary of State ,
“ Fortnightly Summary of Political Event in Siam for the Period 1 - 15 November
II
เหมาะสมของพระราชหัตถเลขาดังกส่าว ( ประชาธปไดย , 2 ชันวาคม 2490 ) จากนั้น สัจจา , 6
ธันวาคม 2490 พาคหัวข่าววา " ในหลวงพอพระทัยที่ไม่ชิงอำนาจ ”
4 NARA,
RG 59 Central Decimal File 1945-1949 Box 7250, Stanton to Secretary
I of State, 16 November 1947 ,
5 ต่อมา วิลลิส เบรัด อดีตโอเอสเอสที่อยูในไทยขณะนั้น ไต้รายงานการรัฐประหารครั้งนั้กลับไป
61
ขนศึก ศักดินา และพญาธนทรี
62
รัฐประหาร 2490
มีความกิคท้จะจัดตังรัฐบาลพลัดถิ่นและใช้กำลังจากนาวิกโยธินที่สัตหีบจำนวน 3,700
คนและเรือรบจำนวน 5 ลำเข้าต่อด้านการรัฐประหาร6 ต่อมาเมื่อกลุ่มของเขาเริ่มรวม
ตัวกันได้ เตียง ศรขันธ์ อดีตเสรีไทยและสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรของพรรคสหชีพ
ได้จัดตั้ง “ คณะพลเมืองใหม่" เพื่อต่อต้านรัฐประหารและทำการแจกใบปลิวในเขต
-
กรุงเทพง ธนบุรี ประณามการรัฐประหารว่า “คณะทหารผู้ทำการรัฐประหารทังหลาย...
การกระทำของท่านผู้อ้างว่าเป็นผู้รักชาติและกระทำการเพื่อประเทศชาติและปกปัอง
ระบอบประชาธิปไตยนั้นเป็นสิ่งทึ่ไม่ถูกต้อง การกระทำของกรมขุนชัยนาทไม่ถูกต้อง
เพราะไม่ปฏิบัติตามวิถีทางรัฐธรรมนูญ ” และได้กล่าวประณาม พล.ท. ผืน ชุณหะวัณ
ว่าทำเพื่อประโยชน์ส่วนตัว7 หนังสือพิมพ์ขณะนั้นรายงานว่า กลุ่มปรีดี อดีตเสรีไทย
นำโดยเตยง คิริขันธ์ จำลอง ดาวเรือง ทองอินทร์ ภูริพัฒน์ ได้รวมกำลังคนในภาค
อีสานเตรียมประกาศภาคอีสานให้เป็นอิสระ (ประชากร , ไ 2 พฤศจิกายน 2490 ;
Iff รี!ทพ , 12 พฤศจิกายน 2490, 25 พฤศจิกายน 2490 ; เฉียบ 2501, 73)
การเคลื่อนไหวต่อด้านรัฐประหารของกลุ่มปรืดีในอีสานนั้นสร้างความวิตกให้
กับรัฐบาลควง อภัยวงฅ์ และคณะรัฐประหาร รัฐบาลจึงออกพระราชกำหนดคุ้มครอง
กวามสงบสุข 2490 โดยรัฐบาลมอบอำนาจให้คณะรัฐประหารใช้อำนาจทางทหาร
ปราบปรามผู้ที่มีพฤติกรรมเป็นภัยต่อรัฐบาล ทำให้ทหารสามารถตรวจค้นและจับกม
,
คนในกลุ่มปรืดีได้ถึง 41 คน นอกจากนี้ คณะรัฐประหารยังขัคทำใบปลิวแจกจ่ายไป
'
ยังจังหวัดต่างๆในอีสานเพื่อทำความเข้าใจกับประชาชนให้ระงับการต่อต้านรัฐบาล
( ชาตไทย , 20 พฤศจิกายน 2490)
สำหรับความเคลื่อนไหวของกลุ่มปรีดีนอกประเทศไทยนั้น ม.จ.ศุภสวัสดี้ฯ ผู้
แทนไทยประจำสหประชาชาติขณะนั้น ทรงขอลาออกจากตำแหน่ง โดยให้เหตุผลว่า
6
สังวร ( 2516, 159) ; NARA, RG 59 Central Decimal File 1945-1949 Box 7250, Stanton
to Secretary of State, IS December 1947 .
7 หจช . สบ . 9.2 . 3 / S เอกสารส่วนบุคคล นายเอก าสกล เรื่อง ภาพข่าว เหตุการณ์ สังคม
63
ชุนคิก ศ้กลินา แคะพญาอีนทรี
ไม่สามารถร่วมงานกับรัฐบาลใหม่ได้และทรงประกาศว่ารัฐบาลชุดเก่ายังคงดำรงอยู่
( Bangkok Post , 11 November 1947 ; ประชากร , 12 พฤศจิกายน 2490, 25
พฤศจิกายน 2490 ) ปลายเดือนพฤศจิกายน สงวน ตุลารักษ์ เอกอัครราชทูตไทย
ประจำนานกิง กล่าววิจารณ์การรัฐประหารในไทยอย่างรุนแรงและประกาศไม่ยอมรับ
คำสั่งจากคณะรัฐประหาร โดยเขายืนยันว่ารัฐบาลเก่ายังดำรงอยู่ในไทย และเขาได้
1 ' ',
ติดต่อกับปรีดชืี ่งหลบหนออกจากไทยแล้ว ในขณะที่ ม.ร.ว, คึกฤทธ ปราโมช แกนนำ
ของกลุ่มรอยัลลิสต์ กล่าวเรืยกร้องให้นานาชาติเข้าใจความจำเป็นในการรัฐประหารโค่น
ล้มรัฐบาล (ประชากร, 25 พฤศจิกายน 2490)
เมื่อใใรีดีตัดสินใจเดินทางออกจากไทยเมื่อวันที่ 19 พฤศจิกายน 2490 เพือ
เตรียมการจัดดั้งรัฐบาลพลัดถิ่นและต่อด้านการรัฐประหารดามแผนการ เขาได้รับความ
ช่วยเหลือจาก ร.อ. เดนนิส (Dennis) ทูตทหารเรืออังกฤษ และน.ท. การ์เดส (Gardes)
แห่งกองทัพเรือสหรัฐฯ ผู้เป็นมิตรเก่าในช่วงสงครามโลก ทั้งคูชวยพาเขาออกนอก
V V
64
รัฐประทาร 2490
ท่าทีของสหรัฐฯ เช่น'นเป็นผลสืบเนื่องมาจากการที่รัฐบาลของกลุ่มปรืดีเคย
^เอเชยตะวั
นันนโยบายที่ไม่สอดคล้องกับความต้องการของสหรัฐฯ ด้วยการจัดตั้งสันนิบาต
นออกเฉียงใต้เมื่อเดือนกันยายนปีเดียวกัน ยิ่งไปกว่านั้น ในปลายเดือน
ห;'ษภาคม 2491 ระหว่างการเดินทางจากสิงคโปร์ไปยังสหรัฐฯ ปรีดีได้แสดงวซ่าขอ
ข้าสหรัฐฯที่สถานกงสุลสหรัฐฯประจำเซึ่ยงไฮ้ ที่นั่นเขาได้พบกับนอร์แมน เอช, ฮันนาห์
(Norman H. Hannah ) เจ้าหน้าที่ซีไอเอซึ่งปฏิบัติหน้าที่ในตำแหน่งรองกงสุลสหรัฐฯ
รุ'้ นนาห์ปฏิเสธการอนุญาตให้เขาเดินทางเข้าสหรัฐฯ ด้วยการกระชากหนังสือเดินทาง
ไปจากมือเจ้าหน้าที่กงสุลและขีดฆ่าวช่าของเขามิให้เขาเดินทางเข้าสหรัฐฯใต้อีก (ปรีดี
2529, 108-9)"
จะเห็นไต้ว่าท่าทีของสหรัฐฯ ที่มีต่อปรีดีและกลุ่มของเขานั้นมิได้เป็นไปใน
ลักษณะเห็นอกเห็นใจเหมือนดังเช่นในช่วงสงครามโลกครั้งที่สองอีกแล้ว แม้ปรีดีและ
กลุ่มของเขาจะได้รับความช่วยเหลือจากอดีตเจ้าหน้าที่โอเอสเอสหรือมิตรเก่าชาว
อเมริกันที่เคยร่วมมือกันในการต่อต้านกองทัพญี่ปุ่นในช่วงสงครามโลกก็ดาม แด่
เจ้าหน้าที่ของสหรัฐฯที่ปฏิบัติงานตามนโยบายใหม่ในสมัยประธานาธิบดีทรูแมนนั้นมื
ปฏิกิริยาต่อปรีดีและกลุ่มของเขาอย่างแข็งกร้าวและไม่เป็นมิตรอีกต่อไป จืงชัดเจนว่า
I กายใต้บริบทไหม่ไนช่วงแรกเริ่มของสงครามเย็นนั้น สหรัฐฯ มิใด้เลือกปรีดีและกลุ่ม
ของเขาเป็นพันธมิตรเฉกเช่นในช่วงสงครามโลกครั้งที่สองอีกต่อไป
การรุกคืบของกลุ่มรอยัลลิสต์ในฐานะสถาปนิกทางการเมือง
! หลังรัฐประหาร คณะรัฐประหารจำเป็นต้องสนับสนุนไห้ควง อภัยวงศ์ ซึ่งเป็น
ตัวแทนของกลุ่มรอยัลลิสต์ขนเป็นนายกรัฐมนตรีและขัดตั้งรัฐบาลรอยัลลิสต์เพื่อสร้าง
การยอมรับจากสาธารณชนแสะนานาชาติ โดยจอมพลป. พิบูลสงครามในฐานะหัวหน้า
คณะรัฐประหารได้ทำหนังสือมอบอำนาจของคณะรัจประหารให้กับรัฐบาลควงเพื่อ
1980, 55 56.
I:
ปรดี พนมยงคํ ได้มนทึกว่า ในเวลาตอมาเขาใต้ทราบว่า นอรแมน สันนาห้ หำงานให้กับชใณอ
นละต่อมาสันนาห้'ใต้ย้ายจากสถานกงสุลสหรัฐฯ ประจำส่องกงไปประจำที่ล'ถานเอกอฅรราชทูต
กรุงเทพฯ โคยสันนาห์มีบทบาทสบับสบุนไห้ตืารวขิจับภรบาและบุตรชายของ!ขาในกรณี " กบฏ
สันตึภาพ ” เพี่อปิ 2495
65
ชุนคิก ศกคึนา และพญาอีนทรี
1
66
ทู}้ ปว!: หาว 2490
ควงด้วยการแจกจ่ายใบปลิวไปตามสถานที่ราชการและสาธารณะโจมตีควงและกลุ่ม
รอยัลลิสต์ว่าต้องการทำลายจอมพล ป. ด้วยการพยายามทำให้พ้นจากอำนาจ (สุธาชัย
255011, 124-25) แม้รัฐบาลควงจะถูกโจมตี แต่ด้วยความสามารถของควงในการพูด
หาเสียงและความช่วยเหลือทางการเงินจากพระราชวงศ์และกลุ่มรอยัลลิสต์ผู้มีความ
มั่งคั่ง ส่งผลให้การเลือกตั้งในปลายเดือนมกราคม 2491 นั้น พรรคประชาธิป๋ดย์ได้รับ
การเลือกดั้งมากที่สุด คือ 53 คน จากจำนวน 99 คน 11 จากนั้นต้นเดือนมีนาคม
สหรัฐฯ และอังกฤษใต้ให้การรับรองรัฐบาลควงที่มาจากการเลือกดั้งและประเทศอื่นๆ
ก็ทยอยให้การรับรองรัฐบาลในเวลาต่อมา ( Mahmud 1998, 60 ; Darling 1965, 63)
ชัยชนะในการเลือกดั้งด้นปี 2491 ของพรรคประชาธิป้คบอันได้ ' รับความ
ช่วยเหลือจากพระราชวงศ์และกลุ่มรอยัถลิสต์ เป็นเสมือนการประกาศอิสรภาพจากการ
ครอบงำของคณะรัฐประหารใต้สำเร็จ พวกเขามั่นไจมากขนว่าจะสามารถควบคุม
การเมืองผ่านกลไกสภาผู้แทนราษฎร ๅฒสภา และรัฐบาล จากนั้นรัฐบาลควงได้ออก
กฎหมายคืนทรัพย์สนและให้ความเป็นอิสระแก่สำนักงานทรัพย์สีนส่วนพระมหากษตรย
หลังจากที่หน่วยงานดังกล่าวเคยถูกคณะราษฎรโอนมาเป็นของรัฐบาลหลังการปฎ็วัติ
-
2475 (พอพันธ์ 2549 ; สมศักดิ้ 2549, 67 93) นอกจากนี้ พวกเขาได้เปีดการรุก
ทางการเมืองด้วยการเริ่มต้นออกแบบระบอบการเมืองตามที่พวกเขาต้องการ คือทำให้
'
พระมหากษัตริย์ทรงมีพระราชอำนาจทางการเมือง และทำ ให้กลุ่มรอยัลล็สฅ์มีความใต้
,
1
เปรียบเหนือกลุ่มการเมืองอื่นๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการกำจัดคณะรัฐประหารให้พ้นไป
จากระบอบการเมืองที่พวกเขาใฝ่ฝืนผ่านการขัดดั้งสภาร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ 14
สาระสำคัญในร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ซึ่งต่อมาคือรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2492 หรอ
รัฐธรรมนูญฉบับรอยัลลิสต์ เป็นการออกแบบที่พยายามสถาปนาการเมืองที่ให้อำนาจ
แก่สถาบันกษัตริย์และสร้างความไต้เปรียบทางการเมืองให้กบกลุ่มรอยัลลิสต์และพรรค
'
NARA, RG 59 Central Decimal File 1945- 1949 Box 7251 , Stanton to Secretary of
State, “Fortnightly Summary' of Political Fvent in Siam for the Period 16-31 January
1948 ” ; Coast (1953, 44).
4
โปรดดูรายขอสภาร่างรัฐ'ธรรมนูญ โน หยูค ( 2495 , 224 32) ; แถมสุข ( 2539 , 51 - 52 ). คณะ
'
67
ชุนศึก ศกดนา และYJ ญาธนทวิ
-
16 NARA, KG 59 Central Decimal File 1945 1949 Box
7251 , Stanton to Secretary of
State, ‘ Fortnightly Summary of Political Event เท Siam for the Period 16- 31 January
'
1948 . ”
68
สมเด็จพระเจาบรมวงศ์เธอ กรมพระยาชัยนาทนเรนทร อดีตแกนนำกบฎต่อค้านการปฏิวัติ 2475
โต้รับการปลดปล์อยหลังสงครามไลกครั้งที่สอง ทรงสนับสนุนราชสกุลมหดกิ และไต้รับแต่งด้ง!ปีน
ผู้ส์าเร็จราชการฯ หลังรัชกาลที่ 8 สวรรคต พระองค์รับรองการรัฐประหาร 2490 อย่างแข็งขัน และ
ทรงลงพระนามประกาศใชัรัฐธรรมนญ 2490 ที่เกดจากการรัฐประหารแต่เพียงผู้เดียว
ชุนศึก สักคนา และพญาอ้นทวิ
อย่างยิ่งสังคมนิยม ด้วยเหตุที่พวกเขาไม่๓.เใจปัญหาความเดีอดร้อนของประชาชนใน
ภูมิภาค ทำให้สมาชิกสภา ผู'้ แทนราษฎรจากภาคอีสานไม่พอใจร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่
ของกลุ่มรอยัลลิสต์อย่างมาก สแตนตันเห็นว่ากลุ่มรอยัลลิสต์สนใจแด่เพียงประโยชน์
จากการยึดภูมอำนาจทางการเมืองภายใต้กติกาที่ตนออกแบบขน และเพื่อมีอำนาจโต้
อย่างมั่นคง พวกเขาจึงจัดตั้งพรรคการเมืองชื่อ
“พรรคกษัตริย์นิยม ” ขึ้นมาเพื่อชิงชัย
ทางการเมืองร่วมกับพรรคประชาธปัดย์ โดยหวังว่าจะสามารถครองเสียงในสภาผู้แทน
ราษฎรให้ได้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ 1 "
แผนการใหญ่ทางการ!มีองของกลุ่มวอยลลิสต์
สถานการณ์การเมืองหลังการรัฐประหาร 2490 ทำให้กลุ่มรอยัลลิสต์สามารถ
เข้ามามีส่วนสำคัญไนการออกแบบระบอบการเมืองที่อำนวยให้สถาบันพระมทากษตรย๙ บ รรแ
เ
NARA, RG 59 Central Decimal File 1945- 1949 Box 7251 , "Summary of Political
"
events in Siam January 1948 ” ; NARA, RG 59 Central Decimal File 1945 - 1949
Box 7251 , Stanton to Secretary of State , 11 February' 1949 . ผู้ได้รบเสีอกดังเป็นสมาชิก
สภาผู้แทนราษฎรปี 2491 ในนามของพรรคกษดรืบนิยมมีเพียงคนเดียว คอ ร .ท , สันพันธ์ ขันธชวนะ
ส. ส. นครราซสีมา (สุขาขัย 2550ข , 435 ).
70
รัฐประหา! 2490
ปัญหากับพระบาทสนเด็จพระเจ้าอยู่หัวพระองค์ใหม่ เพราะขณะนั้นพระองค์ทรงพระ
เยาว์และ'ใม่มืฐานอำนาจทางการเมือง 1 *
สถานทูตสหรัฐฯ รายงานด้วยว่า ในต้นเดือนกุมภาพันธ์ 2491 มีสมาชิกคณะ
.
ราษฎรจำนวนหนงได้มาปรึกษาจอมพล ป ถึงความกังวลไนการขยายอิทธิพลทาง
การเมืองของกลุ่มรออัลลสต์ที่อยู่เบื้องหลังรัฐบาลควง และพวกเขาต้องการให้จอมพลป.
,
กับปรึดีซึ่งเป็นแกนนำที่เข้มแข็งร่วมมือกันต่อต้านแผนทางการเมืองดังกล่าว ' '- ต่อมา
มีการชัดประชุมร่วมกันระหว่างคณะราษฎรกับคณะรัฐประหารหลายครั้งภายในเดือน
กุมภาพันธ์เพื่อไกล่เกลี่ยความขัดแย้งอันเกิดจากการรัฐประหาร 2490 และเพื่อผนึก
กำลังกันต่อต้านแผนการใหญ่ของควงและกลุ่มรอยลลสต์ พ. อ. เผ่า ศรียานนห์ แกนนำ
71
ชุนศึก ศักดินา และพญาอีนทรี
คนหนี่งของคณะรัฐประหารและนายทหารผู้ไกล้ชิดกับจอมพลป . และคณะราษฎร
เห็นว่าแผนการดังกล่าวเป็นการชิงอำนาจทางการเมืองไปจากคณะรัฐประหารและทำลาย
คุณูปการทางการเมืองที่คณะราษฎรได้สร้างมาตั้งแต่หลังการปฏิวัติ 2475 ให้มลายลง
สิ้น " แม้ว่าคณะราษฎรและคณะรัฐประหารชะร่วมมือกันพยายามกดดันควงและกลุเ ่ม
'
0^ ^ rflt ||
<5 รทน 1 4/ fj AI 'ชุ ชุ |/ 1
' i/ 1/
^
รอยลลิสต์ พไห้ จัดดังคณะรัฐมนดรได้ เพิอเปิดไอกาสไห้มการชดด้งรัฐบาลผสมระหว่าง
1
/ iSi ริ
,
จอมพลป. กันปรืดี และพล .ร .ต . ถวัลย์* ทว่าต่อมาควงก็ได้รับชัยชนะในการเลือกตั้ง
เมื่อปลายเดือนกุมภาพันธ์ 2491 ท่ามกลางแรงกดดันจากคณะราษฎรและคณะ
รัฐประหาร เขายังคงได้รับการสนับสนุนจากสถาบันพระมหากษัตรืย์ผ่านอภิรัฐมนตรี
(หรือองคมนตรีในเวลาต่อมา ) และจากกลุ่มรอฒัลิสต์ในวุฒิสภาแต่งตั้งทั้งหมด ซึ่ง
เมื่อรวมกับสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรของพรรคประชาธิป๋ตย์ ทำให้เขาสามารถจัดตั้ง
รัฐบาลได้สำเร็จ 22 ในช่วงต้นเดือนเมษายนมีความเป็นไปได้ที่จอมพลป , กับปรืดืจะ
กลับมาศึนดืกัน นี่น่าจะเป็นสาเหตุให้ท่าทีของกรมขุนชัยนาทนเรนทรไนฐานะผู้สำเร็จ
ราชการฯ “ ไม่เห็นด้วยกับการเสนอตำแหน่งนายกรัฐมนตรีให้จอมพล ป . ”23
20
NARA, RG 59 Central Decimal File 1945-1949 Box 7251, Stanton to Secretary
-
of State, “ Fortnightly Summary of Political Event in Siam for the Period 1 15 Feb-
ruary 1948.” มีการประชุมคณะราษคูรและคณะรัฐประหารที่บัานของร.ท. ขนนรันดรขัยหลายครั้ง
สมาชิกที่เข้าร่วมประชุม เช่น พล .ท . พระประศาสน์พิทยายุทธ พล .ท . มังกร พรหมไยธี พส.ท .
ประยูร ภมรมนตรี และหลวงนฤเบศร์มานิต โนการประชุมครั้งหนงเที่อวันที่ 14 กุมภาพัน{ ได้มี
ความพยายามไกล่เกลี่ยฅวามขัดเฟ้งที่เกิดขึ้นจากการรัฐประหาร 2490 และยืนยันหลักการของการ
ปฏิวัฅ 2475 ต่อไป ไฅยผูแทนของคณะรัฐประหารคอ พ.อ. เผ่า ศรียานนท์ พ.ท. ละม้าย อุทยานานนท์
และนายทหารระดับกสางอีก 6 คน โดย พล.ร .ต. ลังวร สุวรรณชีพ สมาชิกคณะราษฎรคนหนงที่เข้า
ประชุมได้บันทึกการประชุมที่น์าโดยพส .ท . มังกร พรหมโขธ พ.อ. เผ่า และพ,ท. สะม้าย ว่า “ แล
เสียงที่คุณเผ่า คุณละม้ายว่า นายควงไปไม่รอด เดนกับพวกเฃ้ำ 100 % ” ( อนุสรณ์ในงาน
พระราชทานพลิงศพ พณรึอตร หลวงสังวรยทธกิจ 2516, 163) .
21
NARA, HG 59 Central Decimal File 1945-1949 Box 7251, Stanton to Secretary
of State, 17 February 1948 .
22
NARA, RG 59 Central Decimal File 1945-1949 Box 7251 , Stanton to Secretary
of State, “ Fortnightly Summary of Political Event in Siam for the Period 16-29
February 1948."
2a
NARA, RG 59 Central Decimal File 1945- 1949 Box 7251, Memorandum of
Conversation Prince Rangsit and Stanton , 10 March 1948.
12
รัฐประหาร 2490
จอมพล ป. กับกาวล้มแผนทางการเมืองของกลุ่มรอบัลลิสต์
การกดดันของคณะราษฎรกับคณะรัฐประหารที่มีต่อความเคลื่อน'ใหวและ
แผนทาร'บองควงทับกลุ่มรอยลลึสต!บ่'ใต้ผล เนื่องจากควงไต้เปรียบกว่าในฐานะผู้ที่
จะกำหนดอนาคตของสถาบันพระมหากษัตริย์ ทำให้ได้รับการสนับสนูนจากกลุ่ม
ราชสกุลและพระราชวงค์ที่ต้องการมีอำนาจไนราชสำนักอีกครั้งหรือคงบังมีอำนาจต่อไป
ควงและกลุ่มรอบัลลิสต์เดินหน้าออกแบบระบอบการเมืองด้วยการร่างรัฐธรรมนูญใหม่
ที่เพิ่มอำนาจให้สกาบันพระมหากษัตริย์และทำให้พวกเขาได้เปรียบในการแข่งข้นทาง
การเมือง ตลอดจนกำจัดคู่แข่งให้ออกไปจากการเมือง ในที่สุดเมื่อคณะรัฐประหารยื่น
คำขาดให้ควงในฐานะนายกรัฐมนตรีลาออกในวันที่ 6 เมษายน 2491 ทันที สถานทูต
สหรัฐฯ รายงานว่า เหตุการณ์ขับไล่ควงลงจากอำนาจสร้างความไม่พอใจให้กับกรมขุน
ชัยนาทนเรนทร ผู้สำเร็จราชการฯ เป็นอย่างมาก พระองค์ทรงคัดค้านอย่างเต็มกำลัง
เรื่องการแต่งตั้งจอมพล ป. เป็นนายกรัฐมนตรีคนใหม่แทนควง ทรงพยายามประวิง
ทลาการลาออกของควง และคาดการณ์ว่ารัฐบาลจอมพล ป. และคณะรัฐประหารจะไม่
สามารถดำรงอยู่ได้นาน สถานทูตรายงานต่อไไเว่า พระองค์ทรงมีความเห็นว่าจากนื้ใป
มีความเป็นไปได้ว่าสมาชิกวุฒิสภาซึ่งแต่งตั้งโดยคณะผู้สำเร็จราชการและส่วนใหญ่
สนับสนุนควงจะลงมติไม่ไว้วางใจรัฐบาลจอมพล ป. ในกระบวนการทางรัฐสภา24
การกลับเข้ามามีอำนาจของจอมพล ป. สร้างความไม่พอไจให้กับสถาบันกษัตริย์
แกะกลุ่มรอบัลลิสต์เป็นอย่างมาก แต่เหตุการณ์ดังกล่าวกลับไม'ได้รับการต่อต้านจาก
ประเทศมหาอำนาจอย่าง'}นแรงเหมือนการรัฐประหาร 2490 เนื่องจากประเทศต่าง ๆ
วิตกว่าผลประเยชน์ของประเทศของตนอาจถูกกระทบหากไม่ให้การรับรองรัฐบาก
จอมพลป. กล่าวคือ อังกฤษมีความกังวลเรื่องการส่งข้าวตามความตกลงสมบูรณ์แบบ
กับไทยว่าจะได้รับผลกระทบ ส่วนฝรั่งเศสกังวลเรื่องดินแดนในอินโดจีนที่ไทยคืนให้
กับฝรั่งเศสจะกลายเป็นประเด็นขัดแย้งระหว่างกัน,ขึ้นอีก ส่วนสหรัฐฯ วิตกว่าหากไม่
รับรองรัฐบาลใหม่จะทำให้สหภาพโซทยตเท่านั้นที่มีความสัมพันธ์กับไทย ดังนั้น
สหรัฐฯ จึงเห็นว่าการไม่รับรองรัฐบาลจอมพล ป . จะสร้างปัญหาที่ไม่จำเป็นตามมา
มากกว่า ไม่กี่วันต่อมาเมื่อรัฐบาลจอมพล ป. ไต้รับภารลงมติรับรองจากรัฐสภาและ
I 24 NARA, RG 59 Central Decimal File 1945- 1949 Box 7251, Stanton to Secretary
of State, 7 April 1948 ; Stanton to Secretary of State, 8 April 1948 ; Memorandum
of Conversation Prince Kangsit and Stanton, 9 April 1948 ; ประเสริฐ (2517 , 612).
73
ขุนศึก ศักดิ,นา และพญาอินทรี
25
“ Department of State Policy Statement on Indochina , 27 September 1948 , " in
Foreign Relations of the United States 1948 V0 L 6 ( 1974 , 47 ) ; แถบสุ'ข ( 2524ข , 50).
74
รัฐประหา! 2490
รัฐบาลของเขาย้งต้องเผชิญหน้ากับการต่อต้านจากปฏิปักษ์ทางการเมืองหลายกลุ่ม
เช่น กลุ่มรอยัลลิสต์ และกลุ่มปริดี ยิ่ง'ไปกว่า!ณยังมีความขัดแยงระหว่างกองทัพและ
ภายไนกองทัพบทอีกด้วย โดยรวมแล้วรัฐบาลของเขาในช่วงปี 2491 ถึง 2494 ถูก
ต่อต้านจากกลุ่มการเมืองต่าง ๆ อย่างมาก
การท้าทายอำนาจรัฐบาลจอมพล ป. ครั้งแรกมาจากภายไนกองทัพบกเอง ซง
ต่อนาเรียกว่า “กบฎเสนาธิการ” ได้เริ่มก่อตัวซ้นกลางปี 2491 ไม่กี่เดีอนหลังจากที่
เขาตำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี การต่อต้านรัฐบาลเกิดจากความร่วมมือระหว่างกลุ่ม
ปรีดึกับกลุ่มรอยัลลิสต์ที่เคยร่วมมือกันในขบวนการเสรีไทยในช่วงสงครามโลกครั้งที่
สอง < ชีไอเอรายงานว่าแผนการรัฐประหารดังกล่าวมีสองแผน แผนแรกคอการใช้
2>
มีการจัดตั้งรัฐบาลผสมระหว่างกลุ่มปริดีกับกลุ่มรอยัลลิสต์อย่างไรก็ตาม แผนการ
ดังกล่าวไม่ประสบความสำเร็จ เนองจากรัฐบาลรู้ความเคลื่อนไหวล่วงหน้าจึงทำการ
จับกุมผู้เกี่ยวข้องเมื่อวันที่ 1 ตุลาคม 2491 ท่อนที่การรัฐประหารจะเกิดขน-" จากนั้น
75
ขุนศึก สักดินา และพญาอินใ' รึ
"
รัฐบาลไต้นำกำลังทหารไปเฝ็าที่หน้าสถานทูตอังกฤษและสหรั้รฯ เพื่อป้องกันไม่ให้ทลุ่ม
ผู้เกี่ยวข้องหลบหนึเข้าไปในสถานทูต - ' สถานทูตสหรัฐฯประเมินว่าเสถียรภาพทางการ
เมืองของจอมพล ป . ในฐานะนายกรัฐมนตรีครั้งนี้ห่างไกลจากในช่วงสงครามโลกครั้ง
ที่สองมาก 30
76
รัฐประหาา 2490
พี่อการเจรจาไม่เป็นผลและมีแนวโน้มจะเกิดความรุนแรงขน รัฐบาลจอมพลป .
ไต้ขออนุมัติจากกรมขุนชัยนาทนเรรเทร ผู้สำเร็จราชการฯ เพื่อประกาศภาวะฉุกเฉิน
แต่พระองค์ไม่เห็นด้วย 35 ทั้งนี้ การประกาศภาวะฉุกเชินจะมี ผลทำไห้รัฐบาลมีอำนาจ
เบ็ดเสร็จ แต่ในที่สุดรัฐบาลสามารถประกาศภาวะฉุกเชินได้สำเร็จ และนำไปสู่การ
จับกุมกลุ่มปรีดี 3'' กระนั้นปรีดีลังคงเดีนหน้าแผนการกลับสู่อำนาจต่อไปด้วยการ
32
-
NARA, CIA Records Search Tool (CREST), CIA RDP79-01082A000100020022-4,
9-15 February 1949, "Intelligence Highlights No.39" ; NARA, KG 59 Central Decimal
File 1945-1949 Box 7251, Stanton to Secretary of State, 9 February 1949. สถานทด
สหรัฐฯ แสะซ็ไอเอรายงานตรงกันว่า แกนนำคนหนื่งของกลุ่มปรีดแข้งว่าจอมพล ป.ได้ส่งผูแทนไป
พบกับแกนนำของกลุ่มเพื่อขอให้พวกเขากลับมาร่วมมือกับจอมพล ป. โดยพวกเขาดีความว่า การ
ส่งสัญญาณของจอมพส ป. ผ่านวิทยุในด้นเดีอนกุมภาพันธ์ 2492 คือควานพยายามสื่อกับพวกเขา
1
2507, 447) .
3:‘ NA, FO 371 /76281, Thompson to Foreign Office. 21 February 1949,
36 NA, FO 371/ 76281, Thompson to Foreign Office, 25 February 1949 ; NARA, CIA
- -
Records Search Tool (CREST ), ClA RDP82 00457 r002600450006-2, 25 April 1949,
"Additional Information Concerning the 26 February 1949. ” พล.ต.อ. เผ่า ศรียานนท
ได้เข้าจบกุมสมาชิกกลุ่มปรดี เช่น พ .อ. ทาน วิชัยข้ทคะ และนายทหารระดับกลางรก 2 3 คน -
เนื่องจากเคลื่อนไหวเครียมการรัฐประทาร
77
ชุนดึก ศกคินา และพญาอนทร
ขอความช่วยเหลือจากรัฐบาลก๊กมีนตั๋ง 17 ซีไอเอยังบันทึกด้วยว่ารองนายกรัฐมนตรีจีน
กล่าวเป็นนัยว่ายินดีหากมีโอกาสดำเนินการให้เกิดการโค่นล้มรัฐบาลจอมพล ป.3*
นอกจากรัฐบาลก๊กมีนต'งแล้ว '
ชุมชนชาวอเมริกันอดีตโอเอสเอสที่เคยร่วมงานกับ
เสรีไทยในช่วงสงครามโลกครังที่สองก็ไม่พอใจที่จอมพล ป. กลับมามีอำนาจเช่นกัน
โดยเฉพาะอย่างยิ่งวิลลิส เบรด
^๙
(Willis Bird )3" ในขณะที่ในระดับนโยบายนั้น สหรัฐฯ
'
78
รัฐประหาร 2490
สำหรับการเตรียมแผนเคลื่อนไหวในประเทศนั้น ปรีดีตดต่อกับกลุ่มของเขา
เง นภจิตร ลุลิตา,นนท์ อย่างต่อเนื่องนละมีการประชุมวางแผนกันภายในกลุ่ม เขามอบ
หมายให้ทวิ ตะเวท์กล ทาบทามขอความสนับสนุนจากเผ่าและสฤบดิ้ แต่ได้รับการ
ปฏิเสธ นั้งนี้ทวิไม่เห็นด้วยกับแผนการใช้กำลังในการกลับคืนลู'่อำนาจของปรีดีครั้งนี้
..สะพยายามโน้มน้าวให้ปรีดีล้มเลิกแผนดังกล่าวเพี่อให้เขาสามารถกลับมาไทยต่อไปได้
แต่ปรีดืยังคงรนยันที่จะดำเนินแผนการชิงอำนาจคืนต่อไป (ประสิทธิ้ 2542, 150,
161-62 ; อนุสรพในงานพระราชทานเพลิงศพ พสเรือตรี หลวงสังวรยุทธกจ 2516,
180) นมเป็นที่รับรู้กันว่ากองกำลังหลักของการพยายามรัฐประหารดังกล่าวคือทหาร
เรือจากหน่วยนาวิกโยธิน ชลบุรี ของพล.ร.ต. ทหาร ขำหิรัญ และเหล่าสมาชิกเสรีไทย
j ชื่งประกอบด้วยทหารบก ตำรวจ และนักศึกษามหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และ
[ การเมือง (สุเพ็ญ 2518, 54-55) แต่จากหลักฐานการสนทนาระหว่างปรืดีกับ พล.ร.ต.
สังวร สุวรรณซีพ ให้ข้อมูลที่สอดคล้องกับหลักฐานของซีไอเอว่าการพยายาม
1
รัชประหารครั้งนีใต้
้ รับความช่วยเหลือจากก๊กมีนตั้งและอดีตโอเอสเอส4 อย่างไรก็ตาน '
May 1949 , “ Participation of Former United States Navy Ship เท the Attempted
n
4
-6 February Coup " ; อนุ&รล นงานพระราชทานเพลิงศพ พสเรือตรี หลวงสังวรอุทธกิจ ( 2516,
173-74) ; ประสิทธ์ ( 2542, 162-63); อำรุง ( 2526, 53 ). เอกสารซึไอเอให้ข้อมูลว่า ภายหลังคาาม
พ่ายแท้ กัปต้นณสลสใต้ทลบช่อนที่บ้านของประสิทธ์ ถูลิตานนท์ จากนั้นเขาไต้รับการช่วยเหลือให้
เดินทางกลับไปฮ่องกงและกลับสู่สหรัฐ'! ส่วนเรือเอส. เอส. บลูฌิร์ดนั้นไต้เข้าสู่น่าน•นาไทยเมื่อรันที่
7 กุมภาพันธ์ 2492 (พอส่งปรืดี พนมยงค และลำเลียงอาวุชชันส่งเมื่อวันที่ 24 กุมกาพันธ์ จากนั้น
ออกจากส่งไทยเมื่อวันที่ 2 มีนาคม มุ่งหน้าสู่ไช่ง่อน ยินโดจีน ภายหลังเรือดังกล่าวถูกขายให้กองเรือ
ลาดตระทนของฝรั่งเศส
VI
โปรดดู คำบอกเล่าขอความช่วยเหลือของปรดี พนมขงคํ เกี่ยวกับความช่วยเหลือจากก๊กมีนตั้ง
.เละอดีตไอเอสเอสใน อนุสรพ!นงวนพรร:ราชทานเพลิงศพ พลเรือดรี หลวงสังวรอุทรกิจ (2516,
175 , 181 ),
4.รื
NAHA, CIA Records Search Tool (CREST), CIA -RDPS2-00457 R 002600450003-5,
25 April 1949, "Political Activities Resultant on the 26 February Coup. " การประชุม
กลุ่มเล็กภายในคณะรัฐประหารมี พล .ร .ต , หลวงพลสินธวาณัตกํ พล .ท . ผิน และ น .อ . ม.'ปี . รังบิอากร
อาภากร ใคย ม.จ . รังข้ยากรเห็นว่าการเมองไทยจะไม่สงบจนกว่าปรีดึและแกนนำจะถูกกำชัด
79
%
พ
«4
Cs
.
๒
- M
1;, - &
ะ'
/
( เ •AUTfuR ^ ENDA *
If
, 1
#T SON EVASION )
LEGEWDE ะ
•" TBAtAiK^
«Al r DCFTBANGKOK A L'lLt
SINGAPOUft
TRAIfiT OE SlMGA ^OtlR A
MOWG HOwC
'AArAlftajFr £ HONG HONG A
4=»
FSIRC ?TAO
CMALuTl E ท
“ ^
0 601
ydlig CARGO
^ พ *.* TOftPILLEUR
. -
I F CHAVUTItfl JAuGE t> E ร
TUNNCS SUR tEOi f i fAii’Pyn
AvOrAGE CORธ oc SON
EVASION Do SI A V 1
c A ^ONMfCRE
CROISCUR
กลุ่มรอบัลลิสต์กับการสถาปนารัฐธรรมนูญที่ปฏิเสธกองทัพ
ความเคลื่อนไหวทางการเมืองของสถาบันกษัตริย์และกลุ่มรอลัลลิสตํในช่วงเวลา
ดังกล่าวไต้สร้างความไม่พอใจให้กับจอมพลป. เป็นอย่างมาก เป็นไปได้ว่าจอมพลป.
มองทะลุแผนทางการเมืองของกลุ่มรอบัลลิสต์ในการร่างรัฐธรรมนูญ เขาจึงเสนอให้ตั้ง
•าณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญชุดใหม่ หรืออย่างน้อยขอให้รัฐสภาชุดดังกล่าวทำการ
แก่ไขร่างรัฐธรรมนูญฉบับที่กลุ่มรอบัลลิสต์ร่างชันในชั้นการพิจารณา แต่ลูเหมือนว่า
ความต้องการของเขาไม่เป็นผลแต่อย่างใด เนื่องจากแมวาเขาจะสามารถควบคุม
V f
แ
ซึไอเอรายงานว่า ผู้ลงมือสังหาร 4 รัฐมนตรี คือ พล .ต .ข . ทน จิตรวิมล โดยมื พ . ค .อ. หลวง
พิชิตธุรการเป็นผู้สั่งการให้พล .ต . จ . ทมลงมือสังหาร ( NARA, CIA Records Search Tool
-
[CREST], C1A RDP82-00457 R002600450004-4, 25 April 1949, “ Added Information
Concerning the Murder of the Rx- Minister."
4&
NA, CO 54462 / 3, Thompson to Foreign Office , 29 November 1949 ; NA,
FO 371 /84348 , Thompson to Mr, Bevin , "Siam : Annual Review for 1949, " 10 May
1950.
SI
ขนคิก ศกดีนา และพญาฏินทว
การเมืองที่ปรากฏในร่างรัฐธรรมนูญใหม่เป็นสิ่งที่ไม่ถูกต้องและมีมืความหมายซ่อนเร้น
บางประการอยู่ในรัฐธรรมนูญ และเห็นว่ารัฐธรรมนูญฉบับใหม่นี้จะนำไปส่ป้ญหา
ทางการเมืองในไม่ช้า46
ในที่สุดรัฐธรรมนูญฉบับดังกล่าว หรือรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2492 ที่เพิ่มอำนาจให้
สถาบันกษัตริย์ในทางการเมือง แต่กีดกันคณะรัฐประหารออกไปจากการเมืองก็ถูก
ประกาศใช้ในเดือนมีนาคม 2 4 9 2 1 แม้ในระหว่างการพิจารณาจะมีการดัดค้านจากนาย
'
ทหารจำนวนหที่งไนคณะรัฐประหารและจากสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรอีสานที่นำโดย
เกียง ไชยกาล ฟอง สิทธธรรม ซ็ชี่ น ระวิวรรณ และสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรคนอื่นๆ
จากภาคอีสานก็ตาม 1'1 แด่ก็ไม่อาจต้านทานเสียงให้การสนับสนุนจากกลุ่มรอยัทถิสฅท
ท่วมท้นรัฐสภาไต้ ยิ่งไปกว่านั้น กลุ่มรอยัลสีสต์ยังได้เกคืบทางการเมืองด้วยการเตรียม
จัดศั้งพรรคการเมืองทื่มีแนวทางแบบกษั
,
ต ริ ย น
์ ย
ิ มเพิ ม
่ นี น
้ อี ก จากเดิมที่ฏีเพียงพรรค
4,,
ประชาธิบีตย์และพรรคกษัตริย์นิยม
ชไอเอวิเคราะห์ว่าเมือรัฐธรรมนูญฉบับดังกล่าวผ่านการพิจารณาของรัฐสภา
กลุ่มรอยัลลิสต์, มีความมั่นใจมากขึ้นว่าจะคุมกลไกทางการเมืองที่สำคัญไว้ไต้ ส่งผล
ให้'พวกเขาเริ่มใช้อำนาจที่เหนือกว่าคณะรัฐประหารด้วยการเสนอแนวคิดจัดตั้งรัฐบาล
ผสมระหว่างพรรคประชาธิป๋ตย์กับคณะรัฐประหาร โดยมีแผนผลักดันให้เจ้าพระยา
ศรีธรรมาธิฌศ แกนนำสำคัญในกลุ่มรอยัลลิสต์ เป็นนายกรัฐมนตรีแทนจอมพลป.
และลดตำแหน่งจอมพล ป. ลงเป็นเพียง รมว. กลาโหม โดยจอมพล ป. ต้องลาออกจาก
ตำแหน่งผู'บั้ ญชาการทหารบกซงเป็นตำแหน่งช้าราชการ ส่วนตำแหน่งรัฐมนตรีอื่นๆ
82
รัฐปวะหา! 2490
83
-
tmwm
*
.
* พ fir'
Jir <4 . ซี-iธ:*ฺร
K.-V
'ร;
๙
- $ ทุ3เ*ร
1
k ri
T >
*&
-«RS
. ' 1 . . J r ,71
> |
j M
พร#
- >HV
*:
ฒ
. ฒ
v2.+A- -.*
' , *HrJ £ฒ*ฒ-
ชร
^
.๚- .
-
'
** SXJHWww '
ระ S£:
iT
PA k; '1 J .
.
พ::
* i*- r. -:ร,,
> T»;
f* SB ชุ(*I ๆ i
fM;SUK
-
»
• 1
Jf .
'
ปี D
'rI
ร่ 'MJL
'
;
ย้รเ*
'' ,
I
^
fr
และพยายามผลักตันให้ไทยกลายเป็นแหล่งทรัพยากรและเป็นตลาดรองรับสินค้าจาก
ประเทศอุตสาหกรรม เมื่อไทยต้องเผชิญหน้ากับป้ญหาการรักษาค่าเงินบาทภายหลัง
สงครามโลก รัฐบาลควง อภัยวงฅ์ หลังการรัฐประหาร 2490 ได้ขอคำปรึกษาการแก้
ชุนลึก ศกดีนา และพญาอินทรื
86
ซึ่ภาวะ;กึ่งอาณานิคมในอุคเพครามเย็น
,
1 ' )
Jessup) ได้เกิดขึ้นในกลางเดือนกุมภาพันท ถัดมาเพี่อระดมควานคิดเห็นในการต่อสู้
กับคอมมิวนิสต์และต่อต้านการปฏิรูปที่ดินทุกรูปแบบในภูมิภาค ธัชเชอลันต้องการ
ให้คอมมิวนิสต์กลายเป็นภัยคุกคามอย่างแท้จริงต่อภูมิภาคเอเชีย ’
87
ขุนสืก ศักดินา และพญาอินทร็
ช่วยเหลือในโครงการเงินกู้จากธนาคารโลกเพื่อสร้างระบบชลประทานและทางรกไพ่
เพื่อปรับปรุงเศรษฐกิจ (กุลลดา 2517)
เมื่อกองทัพของพรรคคอมมิวนิสต์จีนเด้รับชัยชนะอย่างต่อเนื่องเหนือกองทัพ
ก๊กมินตั้ง กระทรวงการต่างประเทศสหรัฐ'ง ทวอชิงตัน ดี . ชี. ฏีคำสั่งถึงสถานทูตและ
กงสุลสหรัฐฯในเอเชียตะวันออกไกลว่า สหรัฐฯมีนโยบายเศรษฐกิจที่คาดหวังกับเอเชีย
ใต้และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยสหรัฐฯมีแผนที่มิใช่เป็นเพียงการช่วยเหลือเท่านั้น
แด่เป็นการเตรียมความพร้อมไห้กับสหรัฐฯในการดำเนินความสัมพันธ์กับประเทศ
ต่างๆในภูมิภาคนต่อ1โป ( Neher 1980, 166) ในที่สุดเมื่อสาธารณรัฐประชาชนจีน
สถาปนาขนเมื่อเดือนตุลาคม 2492 ในปลายเดือนธันวาคมปีนั้นเอง ประธานาธิบดี
ทรูแมนได้อ14มัต็ให้สภาความมั่นคงแห่งชาติสหรัฐฯ ( National Security Council :
NSC) เริ่มต้นการศึกษาการวางนโยบายต่างประเทศของสหรัฐฯ ต่อภูมิภาคเอเชีย ซง
มีผลทำให้นโยบายปีองกันการขยายตัวของคอมมิวนิสต์ในเอเชียของสหรัฐฯ มีความ
ชัดเจนมากยิงขน ( The Pentagon Papers 1971, 9)
การถูกต่อต้านกับการก้าวเข้าทาสหรัฐฯ ของรัฐบาลข้อมพล ป.
การก้าวขึ้นมามีอำนาจทางการเมืองของจอมพล ป . พิบูลสงครามด้วยการ
รัฐประหารรัฐบาลของกลุ่มปรีดีและล้มรัฐบาลควง อภัยวงศั ที่ไต้รับการสนับสนนจาก
.
กลุ่มรอยัลลิสต์นั้น ทำให้รัฐบาลจอนพล ป ต้องเผชิญหน้ากับการถูกท้าทายจากกลุ่ม
การเมืองหลายกลุ่ม มีผลทำให้ตั้งแต่ปี 2491 รัฐบาลจอมพลป. มีความจำเป็นที่จะต้อง
แสวงหาอาวุธที่ท้นสมัยเพื่อเสรีมสร้างศักยภาพทางการทหารเพื่อปราบปรามกลุ่ม
ต่อต้านรัฐบาลด้วยหลายวิธการ เช่น การจัดขึ้ออาวุธจากต่างประเทศ 5 และการส่ง
ผู้แทนรัฐบาลเดินทางไปขอความช่วยเหลือจากสหรัฐฯ ตั้งแต่ปี 2491 แต่การขอความ
ช่วยเหลือทางอาวุธจากสหรัฐฯในช่วงแรกไม่ได้รับการตอบฝันอง เนื่องจากสหรัฐฯยัง
ไม่เห่นความจำเป็นในการให้ความช่วยเหลือ และรัฐบาลไทยไม่มีเหตุผลที่ชัดเจนใน
' เริมมีหลักฐานกาวแสวงหาอารุธให้กับกองทัพเพี่อป้องกันการต่อต้านรัฐมาคตั้งแต่(ดือนมิอุนายน
2491 ต่อมาต้นปึ 2492 ชอมพล ป . พิบูลสงครามไต้ส่งนายทหารไปฅดด่อริลคส เป็ร์ด เพี่อให้ช่วย
ซึ้ออารุรมูลค่า 1 ล้านดอลลาร์ให้กองทัพไทย ( NARA, CIA Records Search Tooi [CREST],
CIA-RDP82-00457R001600460010-7, 28 June 1948, "Colonel Phao Sriyanon Possible —
Trip to the United States for Arms Purchases" ; C1A- RDP82 -00457 R 002400490004-2.
4 March 1949 , “Siamese Requests for Arms through Willis H . Bird")
88
สู่ภาว?. กื่งอาพานิคมไนยุคสงครามเย็น
การขอการสนับสนุนทางอาวุธ จนกระทั่งกองทัพก๊กมิ'นตั้งถอยร่นจากการรุกรบของ
1
6
รัฐบาถจอมพล ป . เคยส่ง พล .ต . หลวงสุรฌรงค์ ท .ต . ม .จ. นิทัศนาธร ขิรประวัต และพ . ต .
รทติชาย ชุณหะวัณ เดินทางไปขอความช่วยเหลือด้านอาวุธจากสหรัฐฯในต้นเดีอนเมษายน 2491
.ฑ์ไม่ฏีความลืบหน้าใดๆ (หจช. 131 สร 0201.13. 1 / 2 เอกสารสำนักนายกรัฐมนตรี เ'รอง ขออาๅธ
จากอเมริกา หรือเรื่องอเมริกาให้อาวุธแก่ประเทศไทย [21 พฤษภาคม 2492 - 20 เมษายน 2497]
‘' นงสีอกระทรวงการต่างประเทศ พจน์ สารสิน รัฐมนตรีช่วยว่าการกรรทรวงการค่างประเทศ ถึง
'
89
ชุนลึก ศ้กดนา และพญาอนทรี
1950, ” in Foreign Relations of the United States 1950 VoL 6 (1976b, 724) .
10
หจช กต 73.7 1 / 77 เอกสา1กระทรวงการต่างประเทศ เรื่อง การประชุมหวห นาคณะทูต
, ,
90
ซี่ภาวะกึ่งธาณาแคมในยูคสงคทมเอ็น
11
The Ambassador เท Thailand (Stanton ) to the Secretary of State, 17 February
"
1950 " เท Foreign Relations of the United States 1950 Vol 6 (1976b, 739 ) ; NARA,
, .
91
ขนดึก คักดีนา และพญาอนทรี
ไปตีพิมพ์อย่างครึกโครมจนกระทั้งรัฐบาลขอร้องให้หนังสือพิมพ์งดลงข่าวดังกล่าว 0 '
15
ผู้บัญชาการ 3 เหล่าห้พที่เข้าร่วม ลึอ พล , อ . ผิน ชุณหะวัณ พล . ร. อ . สีนธุ กมลนาวิน และ
พล.อ.อ . ชุนรณนภากาศ (ข้น ฤทธาคนี)
ไ 6
Stanton ( 1956 , 23S ) ; Caldwell ( 1974 , 4) ; กนฅ์ธร์ ( 2537 , 410). ต่อมา พจน์ สารรน
ได้ขอลาออกไนวันที่ 1 มีนาคม 2493
17
NARA , RG 84 Box 6 Top Secret General Records 1947 -1958, Webb to American
Embassy Bangkok , 7 March 1950.
-
18 NARA RG 59 Central Decimal File 1950 1954 Box 4190 , Acheson to Bangkok ,
,
12 April 1950.
หชิช . ( 3) สร 0201.13 . 1 / 2 หนังสือกระทรวงการต่างไเระเทศ นายารการบัญชา รัฐมนตรี
1 IJ
92
ส่ภาวะกึ่งกาณานิดมในยุฟิสงครามเย้น
สหรัฐฯ กับความช่วยเหลือทางการทหารแก่ไทย
เมื่อสงครามเกาหสืปะทุชั้นในเดือนมิอุนายน 2493 ประธานาธิบดีทรูแมนได้
วางแผนปฎบัต็การลับด้วยการขัดตั้งกองกำลังกึ่งทหารเพื่อสกัดกั้นการแผ่ขยายของ
คอมมิวนิสต์ในภูมิภาคเอเชีย (Rositzke 1988, 174) โดยให้เจ้าหน้าที่การทหารและ
ซีไอเอเดินทางมากรุงเทพฯ เพื่อพบวิลลิส เบิรํด อดตโอเอสเอส เพื่อประสานงานสืบ
ความเคลื่อนไหวของกองทัพโธจิมินห์ในอีนไดจีนร่วมกับกองทัพฝรั่งเศส ในการพบ
กันครังนี เบิร์ดได้แจ้งกับตัวแทนชีไอเอว่า รัฐบาลไทยพร้อมจะร่วมมือกับสหรัฐฯ แต่
ขาดประสบการณ์และอุปกรณ์ แต่ ผู้แทนจากสหรัฐฯ ชุดนี้ยังไม่ตอบรับข้อเสนอดังกล่าว
ต่อมาเบิร์ดได้ขัดการให้ผู้แทนชีไอเอพบกับตัวแทนจาทตำรวจและทหารไทยเป็นการ
ส่วนตัว แต่ขณะนั้นไทยกับสหรัฐฯยังไม่ผืข้อตกลงทางการทหาร ชีไอเอจึงหลบเลี่ยง
ป้ญหาดังกล่าวด้วยการให้ความช่วยเหลือทางการทหารแก่ไทยในทางลับเป็นเงินจำนวน
93
ชุนศึก ศึกดีนา และพญารนทรี
94
เชิดวัน สแตนต้น เอกอัครราชทูศสหรัฐอเมรกาประจำประเทศไทย ( 2488-2496 ) ในงานพิธึฉลอง
วนบรรจบครบ 2 ใเของความศกลงว่าด้วยควานช่วยเหลีอทางการทหารระหว่างไทยกับสหรัฐฯ
ธนวาคม 2495 (ภาพปิาก Thailand Illustrated )
ขุนศึก ศึกตินา และพญาอินทรี
ชีไอเอ โดยมีตำรวจพลร่มและตำรวจตระเวนชายแดนที่ซีซัพพลายให้การ,ฟิกการรบ
แบบกองโจรเข้าปฏิบัติภารกิจร่วมกับกองพล 93 ในการแทรกชึนตามชายแดนของไทย
กับเพื่อนบ้าน เช่น หน่วยก๊กรนตั้งที่รัฐฉานมีกำลังพล 400 คนทำหน้าที่หาข่าวใน
ประเทศเพื่อนบ้าน เช่น ลาวและกัมพูชา ซึ่งดำเนินการด้วยเงินราชการลับของสหรัฐค
จำนวน 300,000 บาทต่อเดือน (กาญจนะ 2546, 39-40 ; ทุต) 2532, 169)
สำหรับภารกิจประการที่สองของชีขัพพลายคือการสนับสนุนตำรวจไทยนั้น
๕
เบรด อดีตโอเอสเอส เป็นผู้รับผิดชอบการฟิกปฏิบัติการตำรวจพลร่ม ( Parachute
^
? -
นคร ( 2530, 10 ) ; Lobe (1977, 19, fn. l 3 129) ; พันลักด (2517, 17 18 ) . เดือนคุลาคม
2493 มีรายงานของฝรั่งเศสว่า ฝรั่งเศสได้ส่งปฏิบัติการลับเข้าไปในภาคอสานของไทยเพื่อติดตาม
กิจกรรมของพากเวิยดมินห์ (Goscha 1999, 324 ; Tarlmg 1996, 159) .
1
26
หจช - (3) สร 0201,14/14 เอกสารสีานักนายกรัฐมนตรี เรื่อง จ้างชาาค่างประเทศเป็นครู
ฟิกหัคตำรวจรีม ( 21 ชันวาคม 2496 - 18 มกราคม 2502) หนังสือจากพล. ต.อ. เผ่า ศรียานนVI
'
96
สู่ภาวะกึ่งอาถเานิคมในยคสงครามเย็น
อเมริกันที่หลั่งไหลเข้ามาในฐานะเจ้าหน้าที่ของซีซัพพลายได้ร่วมมือขยายค่ายฟิกในอีก
หลายพนที่ เช่น อุบลราชธานี อุดรธานี และเชียงใหม่ {สิทธิ 2536, 39) นอกจากนี
ชีชัพพลายยังช่วยเหลือในการฟิกกองกำลังพลเรือนกึ่งทหารในการรบนอกแบบแผน
การแทรกซึม และให้อาๅธแก่ตำรวจตระทนชายแดน เช่น ปืนคาร์บิน มอร์ตา บาชูกา
ระเบิดมือ อุปกรณ์การแพทย์ ต่อมาพัฒนาเป็นรถเกราะ รถถัง และแเถิคอปเตอร์
157) ทั้งนี้ความช่วยเหลือของซีไอเอที่ไห้กับตำรวจนั้น
( Lobe and Moreil 1978,
ปืนความลับมาก แม้แต่สแตนตัน ทูตสหรัฐฯ ก็ไม่รู้เรื่องความช่วยเหลือดังกล่าว
ต่อมาเมื่อเขารู้แด่ก็ไม่มีอำนาจแทรกแซงกิจกรรมต่างๆ ความช่วยเหลือในทางลับนี้
สร้างความไม่พอใจให้กับเขามาก (Tarling 1996, 158 )
สำหรับความช่วยเหลือทางการทหารของสหรัฐฯ แก่กองทัพไทยนั้น เมื่อกองทัพ
เกาหลืเหนือบุกเกาหลืใด้ในเดือนมิอุนายน 2493 กระทรวงการต่างประเทศและ
กลาโหมของสหรัฐฯ ได้ตกลงกันในต้นเดือนกรกฎาคมปีเดียวกันนั้น ที่จะสํงคณะ
-ารรมาธิการร่วนระหว่างกระทรวงการต่างประเทศกับกระทรวงกลาโหม (United States
Military Survey Team ) เต็นทางมาสำรวจเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยมีจอห์น
เอฟ . เมลบี ( John F. Melby) ผู้ช่วยพิเศษของ รมช . ต่างประเทศฝ่ายกิจการ
คะวันออกไกล และพล.ร.อ , กราฟฅ์ บี. เออร์สกิน (Graves H. Erskine) ผู้บังคับการ
กองพลนาวิกโยธินที่ 1 ค่ายเพลเดลตัน แคลิฟอร์เนีย ทำหน้าที่สำรวจสถานะทางทหาร
ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงไต้ที่จะถู
ะ กคอมมิวนิสต์คุกคาม โดยสหรัฐฯ มีแผนการ
'
ห้ความช่วยเหลือทางการทหารแก่กองทัพบกไทยโดยไห้อาวุธสำหรับ 9 กองพล ส่วน
กองทัพเรือและกองทัพอากาศให้อาวุธและการฟิกการทหาร2'* จากนั้นรัฐบาลจอมพลป.
ได้ตอบสนองท่าทีของสหรัฐฯ ต้วยการตัดสินใจเสนอที่จะส่งทหารไทย 4,000 นาย
บัาร่วมสงครามเกาหลี ( เดลิเมล์, 21 กรกฎาคม 2493) ทำทีคังกล่าวของรัฐบาล
จอมพล ป. สร้างความประทับใจให้ประธานาธิบดีทรูแมนเป็นอย่างมาก (Truman
1965, 423)
97
ขนดึก ศักสินา และพญาอินทรี
เมือคณะกรรมาธิการร่วมระหว่างกระทรวงการต่างประเทศกับกระทรวงกลาโทม
ของสหรัฐฯ เดินทางเข้ามาสำรวจฐานทัพอากาศคอนเมือง กรฆคู่ทหารเรือ และกรม
-
ทหารปืนใหญ่ ฯลฯ ในช่วงวันที่ 21 สิงหาคม 28 สิงหาคม 2493 คณะกรรมาธิการฯ
,
ประเมินว่ากองทัพไทยเหมาะสมที่จะเข้าร่วมสงครามเกาหลี ' ต่อมาสหรัฐฯ ได้ส่งคณะ
'
98
ส่ภาวะกึ่งทาณาพิฌไนยุศสงครามเธ็น
ความขัดแย้งในคณะรัฐประหารท่ามกลางการรุกของกลุ่มรอย้ลลิสต์
โครงสร้างอำนาจไนคณะรัฐประหารช่วงปี 2490-2493 ตั้งอยู่บนฐานอำนาจ
ของพล.ท . ผิน ชุณหะวัณ ในฐานะเป็นผู้บัญชาการทหารบกและผู้นำของค่ายราชครู
กับค่ายของพล.ท. กาจ กาจสงคราม รองผู้บัญชาการทหารบก ชึ่งมีนายทหารบก
ร่ำนวนหนึ่งไห้การสนับสนุน โดยมีจอมพล ป. พิบูลสงครามเป็นแกนกถางของความ
สัมพันธ์ทางอำนาจ ความขัดแย้งระหว่างพล .ท. ฝ็นกับพล.ท. กาจเพิ่มชั้นเนื่องจาก
. ..
พล .ท กาจต้องการช่วงชิงตำแหน่งผู้บัญชาการทหารบกจาก พล ท ผิน โดยใต้เริ่ม
ขยายอำนาจทางการเมืองด้วยการ'ให้การสนับสนุนพรรคประชาธิป๋ตย์เพิ่อห้าทายค่าย
ราชครู ทำให้จอมพล ป. ต้องเล่นบทประสานความขัดแย้งระหว่างพล.ท. ผินกับพล.ท.
-
กาจเสมอ (ฟรีเพรสส์ 2493, 42 45, 60) ต่อมา พล.ท. กาจพยายามโจมดี พล.ท. สน
ด้วยการเขียนหนังสือชุด สารคดีตึกลับ เรื่อง ff กานะการณ์ชองกู้ตึมตน เพื่อกล่าวหา
ภพล.ท. สนฉ้อราษฎรบังหลวง ทำให้พล.ท. สนไม่พอใจที่ถูกเปีดโปง (กาจ 2492ง,
•
99
ชุนศึก ศักดนา และพญาอึนทรี
ไม่ต้องการให้พล.ร.ต. ถวัลย์กลับมาฟ้นฟูพรรคสหชีพและพรรคแนวรัฐธรรมนูญขนมา
เป็นคู่แข่งทางการเมืองอีก เหตุการณ์นั้ใต้กลายเป็นชนวนความแตกแยกภายในคณะ
รัฐประหาร หรือในกองทัพบกระหว่างจอมพลป. พล.ท. ผืน และพล.ท. กาจ515
ไม่เพียงแต่ความแตกแยกในกองทัพบกเท่านั้น แต่การทีคณะรัฐประทารกลับ
ขนมามีอำนาจอีกครั้งภายหลังการรัฐประหาร 2490 ทำให้กองทัพเรือซึ่งเคยไต้รับการ
สนับสนุนจากรัฐบาลกลุ่มปรีดีให้ขึ้นมามีอำนาจแทนกองทัพบกตกจากรำนาจลงไปอีท
ซงสร้างความไม่พอใจให้กับกองทัพเรือเป็นอย่างยิ่ง และพวกเขาต้องการที่จะท้าทาย
อำนาจของกองทัพบก นอกจากนั้ในห้วงเวลาดังกล่าวรัฐบาลจอมพล ป. ยังต้องเผชิญ
หน้ากับปัญหาความขัดแย้งภายในกองทัพบกซึ่งเป็นฐานกำลังที่ให้การสนับลนูนรัฐ, บาล
มิพักต้องกล่าวถึงการต่อต้านจากกลุ่มรอยัลลิสต์ภายในวะบบราชการ เช่น กรณีที ม.จ.
ปรืดิเทพย์พงษ์ เทวกุล ปลัดกระทรวงการต่างประเทศ ไต้พยายามขับไล่นายวรการ-
บญชา รมว. ต่างประเทศ ผู้เป็นคนสนิทของจอมพล ป. ออกไป โดยกล่าวหาว่านาย
วรการบัญชาใม่มีความสามารถในด้านการต่างประเทศเทียบเท่าพระองค์36
1
ท่ามกลางอีกภายนอกหลายด้านของรัฐบาลจอมพล ป. ที่มาจากการท้าทาย‘บอง
กลุ่มรอย้ลลิสต์และกลุ่มปริดี 17 ชีไอเอรายงานว่า จอมพลป. เลือกที่จะร่วมมือกับกลุ่ม
ปรืดึผู้เป็นมิตรเก่าของเขามากกว่ากลุ่มรอยัลลิสต์ เขาได้ประกาศทางวิทยุด้วยนํ้าเสียง
ที่ชให้เห็นถึงความเป็นไปได้ที่จะขอคืนดีกับปริดี สาเหตุอาจมาจากการทีเขาตระหนัก
ถึงพลังทางการเมืองของกลุ่มรอยัลลิสต์ที่เข้มแข็งขึ้นอย่างรวดเร็วทั้งในรัฐบาล รัฐสภา
และสังคมภายใต้รัฐธรรมนูญฉบับ 2492 ที่ให้อำนาจทางการเมืองแก่พระมหากษัตริย์
และสร้างความได้เปรียบแก่กลุ่มรอยัลลืสต์มากกว่ากลุ่มการเมืองอื่น38
1
NARA, CIA Records Search Tool (CREST), CIA-RDP82-00457 R003300290006-5,
22 September 1949, “Communist Strategy and Tactics in Thailand.”
-
NARA, CIA Records Search Tool (CREST ), CIA RDP82-00457 R 002800780003-7,
20 June 1949, “Opposition to M.c. Pridithepong Devakul. ”
37
-
NARA, RG 59 Central Decimal File 1945 1949 Box 7251, Hannah to Secretary
of State, "View of a Pridi Supporter on Political Event in Thailand -Summary of
Paper on Thai Political Development Written by a Supporter of Pridi Phanomyong,”
30 December 1949.
, !<
1
-
NARA, CIA Records Search Tool (CREST ), ClA-RDP79 Ol 082A( M )0100020022-4,
12 December 1949, “ Phibul Paves Way for Pridi Reconciliation ."
100
ส่ภาวะทงอาณาน็คมใ,นยุคสงครามเย็ ,น
I[
พรรคประชาธิป้ตย์เสนอญัตติอภิปรายเพื่อล้มรัฐบาล39 ดอมาสมาชิกวุฒิสภาที่มาจาก
การแต่งตั้งโดยพระมหากษัตริย์ใด้เคลื่อนโหวขดขวางการบริหารงานของรัฐบาลด้วย
การยับยั้งร่างพระราชบัญญัติงบประมาณปี 2493 ทำให้สมาชิกคณะรัฐประหารและ
อดีตคณะราษฎรบางคน เช่น พล.ต.ต. เผ่า และพล.ท. มังกร พรหมใยธี ไปเจรจากับ
ท์ยง คิริขันธ์ อดีตเสรีไทยและแกนนำสำคัญคนหนึ่งในกลุ่มปรีดี เพื่อขอการสนับสนุน
รัฐบาลจอมพลป. จากสภาผู้แทนราษฎร โดยเตียงตัดสินใจให้ส.ส. ในกลุ่มของเขามีมติ
ยีนยันการประกาศใช้งบประมาณเพื่อล้มล้างมติของสมาชิกวุฒิสภาแต่งตั้งได้สำเร็จ
,
เนึ่องจากเขาไม่ต้องการให้พล.ท. กาจขึ๋นมานีอำนาจ ' '
101
ชุนลึก คักดนา และพญาอินท1
รัฐบาลจอมพล ป. จะรอดพ้นจากการพยายามรัฐประหารที่เกิดข'นจากความร่วมมือ
.
ระหว่างกองห้พได้ก็ตาม แต่ป้ญหาที่เขาต้องดำเน้นกๅรแกไขออ่ๅงเร่งด่วนคือควๅบ
แตกแยกภายในคณะรัฐประหารซึ่งเป็นฐานกำลังที่คํ้าจุนรัฐบาล1เองเๆๅ จอมพล ป.
ตัดสนใจทีปึะสนับสนุนพล.ท. ผิน ชุฌหะวัณ ผู้บัญชาการทหารบก มากกว่าพล.ท.
กาจ กาจสงคราม รองผู้บัญชาการทหารบก เขาสั่งการให้พล.ท . กาจยุติการให้
• ลึกสับ 1รรงสถานะการก่ร่ขรงผู้ลึมตน ที่ทำลาย
ส้มภาษณ เขียน และดีพิมพ์ สารคดี
ความน่าเชีอถึอของคณะรัฐประหาร แต่ พล.ท. กาจปฏิเสธ ( พิมพ์ 1!ทย , 10 มกราคม
2492 ; พ่รืเพรสฅ์ 2493, 74-75) และยังคงเคลื่อนไหวท้าทายอำนาจของ พล.ท. ผิน
ต่อไป จากนั้นกลางดึกของวันที่ 26 มกราคม 2493 พล.ท. ผินและ พล.ต.ต. เผ่าได้
รายงานแผนการรัฐประหารของ พล.ท. กาจต่อจอมพล ป. ในวันรุ่งขึ้น พล.ท. กาจถูก
จับกุมฐานกบฏ โดย พล. ต. สฤษดี๋และะ พล.ต.ต . เผ่าร่วมมือกันจับกุมเขา จากนั้น
จอมพลป. ไต้สังปลดพล.ท. กาจจากรองผู้บัญชาการทหารบกและให้เขาเดนทางออก
นอกประเทศทันที ความพ่ายแพ้ของ พล.ท. กาจทำให้ความแตกแยกภายในคณะ
รัฐประหารบรรเทาลงชั่วคราว42
ภายใต้ระบอบการเมืองที่กลุ่มรอยัลลิสต์ออกแบบผ่านรัฐธรรบบูญป็บับ 2492
ทำให้จอมพล ป. ต้องหันมาสร้างความแข็งแกร่งให้กับรัฐบาลของเขาผ่านสภาผู้แทน
ราษฎรด้วยการพยายามจัดตั้งกลุ่มการเมืองฝ่ายรัฐบาลชื่อ “พรรคประชาธิปไตย ” เพื่
ต่อสู้กับพรรคประชาธิป้ตย์ ( เกียรดีศักดี้, 12 มกราคม 2493 ; สายกลาง, 14 มกราคม
2493) ความเคลื่อนไหวดังกล่าวทำให้กลุ่มรอยัลลิสฅ์ที่เป็นสมาชิกวุฒิสภานำโดย
พระยาอรรถการียันิพนธ์ หลวงประกอบน้ดีสาร และพระยาศรธรรมราช วิจารณ์รัฐบาล
102
ซึ่ภาวะกึ่งอาณานิคมใน!jคสงค ฑพเย็น
กลุ่มรอบัลลิสต์กับกบฏแมนฮัตตัน ะ แผนซ้อนแผนไนการโค่นล้มรัฐบาล
ในช่วงด้นทศวรรษ 2490 อำนาจทางการเมืองของจอมพล ป. ที่ตั้งอยู่ท่ามกลาง
กลุ่มรอยัลลิสต์และกลุ่มปรืดีเป็นความสัมพ้นใ?ในลักษณะบางครั้งก็ร่วมมือกันเพื่อด่อล้
กับอีกกลุ่มหนึ่ง ในกลางปี 2493 ขีไอเอรายงานกวะแสข่าวการพยายามรัฐประหาร
ment of State , Central Decimal File 1950 1954 Box 4184, William T, Turner to
*
103
ขุนศึก ศักดินา และพญาอนทรี
4 -1
NARA, RG 59 General Records of Department of State , Centra ] Decimal
-
File 1950 1954 Box 4184, William T. Turner to Secretary of State, Monthly Political
Report for May 1950, 15 June 1950.
4"
- -
NAM, CIA Records Search Tool (CREST), CIA RDP82 D0457 R 006100010001-6,
17 October 1950, “ Coup Plans by Thai Navy Group/
4
" NAHA, RG 469 Mission to Thailand 1950-1954, Entry’ 1385 Box 7, “ Brief Political
รนrvey of Thailand," 20 November 1950. ในรายงานฉบับนี้ระบุว่าฝ่ายค้านขณะ,แนมี 2 กสุม
ทอ พรรกประชาธิปัตย์ ซึ่งมีส.ส. จำนวน 30-35 คน มีนโยบายสนับสบุนผลประโยชน์ชองกลุ่ม
รอยลลิสต์และเจาที่ดิน ต่อต้านคอมมิวนิสต์ แสะนิยมตะวันตก แต่พรรคฯ ไม่เข้าใจสถานการณ์โลก
พรรคฯรับการสนับสนุนจากกลุ่มรอย้ลลิสต์ เช่น พระยาศรีวิสารวาจาผู้มีบทบาทอย่างมากในการรีาง
รัฐธรรมนญ 2492 สมาชิกส่วนใหญ่ของพรรคฯมาจากพระราชวงฅ์ที่มีบทบาทสงในขุฒสภา ส่วน
กลุ่มปรืดึเป็นกลุ่มที่กระจัดท1ะจายจนไม่ป็ประรทชิกาพในสภาผู้แทนฯ พวณขาให้การสนับสนุนปรืดี
แส่ต่อต้านจอมพลป. มีความคิดเสรนยม หรือเรียกว่าความคิดก้าวหน้าทางเศรษฐกิจและปฏิรูปสงคม
ซี่งเปีนผลมาจากแนวคิดในเค้าโครงการเศรษฐกจของปรืลึ สมาชิทส่วนใหญ่จบมาจากมหาวิทยาล้ย
วิชาธรรมศาสตร์และการเมีอง เคยเป็นเสรีไทยมาก์อนส่อมาได้เคยให้ความช่วยเหลือพากเวิยคมินห
อย่างใกล้ชิด กลุ่มนี้ใต้รับการสนับสบุนจากกองทัพเรือ โดยเฉพาะอย์ไงยิ่งพรรคนาวิกไยชิน มีสมาชิก
ที่เป็นส.ส. จำนวน 12-15 คนในสกาผู'้ แทนฯ ; NARA, CIA Records Search Tool (CRFST),
CIA- RDP78-01617A006100020023-4, 4 December 1950, “ Reported Plan for Coup.”
104
สู่ภาวะทึ่งอาณานิคม,ในอุคสงคราพเย็น
สร้างปัญหาให้กับการบริหารงานของรัฐบาลเป็นอย่างมาก
,
รัฐบาลจงต้องการยุติ
' 7
อำนาจของสมาชิกวุฒิสภาและบทบาททางการเมืองของผู้สำเร็จราชการฯ ด้วยการ
แกัเขรัฐธรรมนูญฉบับดังกล่าว แต่ความต้องการของรัฐบาลไม่อาจสำเร็จไต้เนื่องจาก
-าลุ่มรอยัลลิสฅ์จำนวนมากที่อยู่ในรัฐสภานั้นขัดขวางการทำงานของรัฐบาล ฏิให้รัฐบาล
แกัไขรัฐธรรมนูญเพื่อลดอำนาจของพวกเขาลง
ทั้งกลุ่มปริดีและกลุ่มรอยัลลืสต้ต่างไม่พอใจรัฐบาลจอมพล ป. แต่ทั้งสองกลุ่ม
ซาดกำลังทางการทหารที่เพียงพอในการรัฐประหาร สำหรับกลุ่มปริดีแลัวแกนนำสำคัญ
เข่น เตียง คิริขันธ์ ไม่เห็นด้วยกับแผนการใช้กำลังในการรัฐประหารของปรีต็ เนื่องจาก
เตียงและพวกมีความเห็นว่าการรัฐประหารจะนำไปสู่สถานการณ์ทางการเมืองที่แย่ยิ่ง
กว่าที่เป็นอยู่ ดังนั้น พวกเขาจึงพยายามหาหนทางสร้างความปรองดองระหว่าง
ขอมพลป. กับปรีดีเพื่อประโยชน์ของประเทศมากกว่าแผนการใช้กำลัง48 การพยายาม
สร้างความปรองดองระหว่างกันโดยรัฐบาลดำเนินการผ่านพล.ต.ท. เผ่า ศรียานนท์ โดย
เขาไต้ให้ความช่วยเหลือทางการเมืองแก่ม!'กการเมืองกลุ่มของเตียง41, อย่างไรก็ตาม การ
เจรจาระหว่างเตียงกับใเรืดีไม่สำเร็จ ปรืดียังคงดำเนินแผนการดังกล่าวต่อไป สถานทูต
อังกฤษและซีไอเอรายงานว่า ปริดีได้ลักลอบเดินทางกลับมาไทยในเดือนกุมภาพันธ์
2494 เพื่อเตรียมแผนการรัฐประหาร โดยได้รับความช่วยเหลือจากเจมส์ ฑอมสัน
เพีอนสนิท'ของเตียง และอเล็กซานเดอร์ แมคโดนัลด์ อดีตโอเอสเอสและบรรณาธิการ
บางกอกโพสพ: ," โดยปริดีพยายามโน้มน้าวไห้พล.ร.ต. ทหาร ขำหิรัญ อดีตผู้บังคับการ
4'
NAHA, RG 59 General Records of Department of State , Central Decimal
File 1950- 1954 Box 4184, William T. Turner to Secretary of State, “Political Report
for December 1950 and January 1951 ,” 21 February 1951 .
43
NA , FO 371 / 84352 , Far Eastern Department to U . K . High Commissioner in
Canada, Australia, New Zealand, India , Pakistan, Ceylon, 14 December 1950.
4'
,
-
พล . ต ท. เผ่า ศรืยานนท์ ได้!ห้การสนับสนุนจา3นคร เ1องอุPรรฌ นกการเมืองกลุ่มเตียง สรขนช์
ลงสมัครสมาชิกสภาผู้แทนฯ ( NARA , RG 59 General Records of Department of State,
Central Decimal File 1950-1954 Box 4184 , William T. Turner to Secretary of State,
"Political Report for December 1950 and January 1951 , " 21 February' 1951 ). สถานหูด
105
ธุนคิก ศักดินา และพญาอน^รี
พรรคนาวิกโยธินที่เคยให้การสนับสนุนเขาในการก่อกบฎวังหลวงให้เช้าร่วมแผนการ
รัฐประหารอีกครั้ง ' 1 ทั้งนั้เนปลายเดือนเมบายน 2494 พล.ท. กา1) กาจสงคราม ผู้เป็น
คู่แข่งข้นในตำแหน่งผู้บัญชาการทหารบกและตำแหน่งทางการเมืองของพล อ. ผิน •
106
สู่ภาวะกึ่งอาณานิคมในอุคสงครามเย็น
107
ชุนคิก ศกดนา น,ระพญาอินทรี
กลุ่มรอยัลลิสต์และกองทัพเรือฝ่ายพรรคนาวินจะยดอำนาจตลบหลังกลุ่มปรืดีอีกทีหนึ่ง
แต่ปรากฎว่าในเหตุการณ์ที่เกิดขนจริงนั้น กลุ่มที่ลงมือจับกุมตัวจอมพลป , ไม่เป็นไป
ตามแผน เนี่องจากกลุ่มที่ลงมือกลับกลายเป็นทหารเรือของกลุ่มปริดี 54 สถานทูต
สหรัฐฯ ตั้งข้อลังเกดที่น่าสนใจถึงบทบาทของพระองค์เจ้าธานีนิวัต ผู้สำเร็จราชการฯ
ว่าท่ามกลางสถานการณ์วิกฤตของรัฐบาล แทนที่พระองค์จะติดต่อกับรัฐบาล กลับ
โทรศัพท์ติดต่อกับควง อภัยวงค์ ผู้นำฝ่ายค้าน เพื่อสอบถามสถานการณ์ที่เกิดขึ้นว่า
พระองค์ควรให้การสนับสนุนฝ่ายรัฐบาลหรือฝ่ายก่อการรัฐประหาร ควงได้กราบทูล
พระองค์ว่า เขา “กำลังรอบางสิ่งบางอย่างอยู่ ” และจะติดต่อกลับไปว่าพระองค์ควร
สนับสทุนฝ่ายใด5 '
M
สาเหตุที่นายทหารเรือกลุ่มที่ลงมึอน็นถุกพิจารณาว่าเป็นกลุ่มๅเร็ดีเนึ่องจาก รุ[ภัทร รุ[คนธากิรมย์
อดีตนักศึกทามหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง อดีตเสรีไทยผู้มืความใกล้ชิดโ ]ริดี พนมยงค์
เป็นผู้หนึ่งที่อยู่ฟ้องหลังกบฎแมนรัตตัน เขามึความส้มพันธ์อันดีกับน.ค. มนัส จารุภา หนึ่งในทหาร
เรือผู้ลงมึอจัฆดัวจอมพล ป. พิบูลสงคราม (Somsak 1993, 341 ) ; วิวัฒน์ 2539, 229) ทั้งน น.ต.
มนัสเป็นนายทหารเรือคนสนิทของพล.ร.ต. ผัน นาวาวิจต ผู้ให้การสนับสนุนปริดี พนมยงฅ์ ( สุธาชัย
2550ข, 36, 206 ) ไปรดคูรายละเอียดเหตุการณ์ดังกล่าวโดยละเอยดใน ไทยนัอย (2494 ) ; รุ[ดา
( 2516) .
5S NARA ,
RG 59 General Records of Department of State, Central Decimal
File 1950- 1954 Box 41 H 4, Memorandum of Conversation Nai Tula Bunnag and
Hannah , “Current Thai Political Potting,” 26 April 1951. ตุลย์ บุนนาค เป็นบุคคลที่ให้
จ่าวนึ้ เขาเป็นข้าราชการกระทรวงการต่างประเทศและเลขานุการของควง อภัยวงฅ์ หัวหน้าพรรค
- -
ประชาธิป๋ตย์ ะ NARA, CIA Records Search Tool (CREST), CIA RDP82 00457R0080007
20001-7, 6 July 1951, “Seizure of Premier Phibul by the Thai Navy ” ; NARA, RG 59
-
Central Decimal File 1950 1954 Box 4185, Memorandum of Conversation General
Phao, Majur Thana Posayanon and N. B, Hannah , “Recent Attempted Coup d ' Rtat,”
16 July 1951 ; Memorandum of Conversation Luang Sukhum Naipradit, Nai Charoon
Suepsaeng and N. B. Hannah, "Recent Attempted Coup," 7 August 1951.
108
สู่ภาวะกึ่งอาณาน้คมในยุคสงครามเย็น
56
NARA , RG 59 General Records of Department of State , Central Decimal
File 1950-1954 Box 4184, Memorandum of Conversation Nai Khuang and Hannah ,
" Attempted Coup d ’ Etat 29 - 31 June 1951 , " 9 July 1951 ; NARA , R ( i 59 Central Dec-
imal File 1950- 1954 Box 4185 , Rushner to Secretary of State , "Attempted Coup
d ’ Etat of 22 -30 June and its Aftermath," 19 September 1951 .
77
NARA, RG 59 General Records of Department of State , Central Decimal
File 1950- 1954 Box 4184, Memorandum of Conversation Nai Khuang and Hannah ,
“ Attempted Coup d ’ Etat 29- 31 June 1951 , " 9 July 1951 .
'
109
ขุนลึก ฟิกตินา และพญาอินทรี
ความล้มเหลวของการพยายามก่อรัฐประหารครั้งนี้กอเป็นการรูดม่านปิดฉาก
หนทางที่ปรืดี พนมยงค์ จะกลับสู่การเมือง อีกทั้งกองทัพเรือในฐานะคู่แข่งของคณะ
รัฐประหารก็คูกถดความเข้มแข็งลงอย่างรวดเร็ว อาวุธของกองทัพเรือที่หันสมัยได้ถูก
กองทัพบกและตำรวจยึดไป แม้รัฐบาลจะปราบปรามปรปักษ์ทางการเมืองลงไต้ แต่
ปัญหาใหม่ที่เกิดขึ้นภายในคณะรัฐประหารก็เด่นชดขึ้น นั่นคือการแข่งขันทางการเมือง
ระหว่างพล.ท. สฤษดี้ ธนะรัชต์ กับ พล.ต.ท. เผ่า ศรียานนท์ สถานพูดอังกฤษรายงาน
ว่า ความเข้มแข็งของทั้งสองคนทำให้จอมพลป. พิบูลสงครามต้องประสบปัญหาการ
รักษาอำนาจของเขาเองด้วยเช่นกัน''1
ต้นเดือนกรกฎาคม 2494 หนังสือพิมพํในไทยรายงานข่าวอย่างต่อเนื่องหลาย
วันว่า สหรัฐฯ ได้ให้ความช่วยเหลือด้านอาวุธแก่รัฐบาลในการปราบกบฏแมนฮัตตัน
เกิดกระแสวิพากวิจารณ์ในสังคมว่า “อาวุธอเมริกันฆ่าเรา ,, ( New York Times , 5
July 1951) ท่ามกลางข่าวในทางลบต่อสหรัฐฯ ที่แพร่สะพัด วิลเลียม เทอร์เนอร์
(William Turner) อุปพูตสหรัฐฯ ได้เข้าพบจอมพล ป. และแสดงความกังวลต่อข่าว
',
ตังกล่าวบนหน้าหนังสือพิมพ์ไทย '' ไนวันเดียวกันนั้น กองทัพบกปฏิเสธว่าไม่ได้ใช้
อาวุธที่ได้รับความช่วยเหลอจากสหรัฐฯในการปราบ'แรามกบฎแมนฮัดดัน (ไทยน้อย
2494, 168-69 ) ต่อมาสถานทูตสหรัฐฯไต้รับโทรศัพท์วิพากษ์วิจารณ์การให้การ
สนับสนุนทางการทหารแก่กองทัพและตำรวจไทยจากชายไทยคนหนึ่งที่พูดด้วยเสียง
สะอื้นว่า “ทำไมอเมริกาจึงให้อาวุธทำให้คนไทยต้องต่อสู้กัน"', * หลังกบฏแมนรัตตัน
แม้สแตนตันและแมค ( MAAG) ได้เสนอให้สหรัฐฯ ระงับความช่วยเหลอทางการทหาร
แก่ไทย"4 แต่รัฐบาลที่วอชิงตัน ดี. ซี. ยังคงยืนยันว่าจะให้ความช่วยเหลือทางการทหาร
110
สูภาาะทึ่งอาณานิคมในยคสงครามเย็น
.
I ละเศรบฐกิจแก่ไทยต่อไป เดยให้เหตุผลว่าสหรัฐ'1 ต้องการให้ไทยมีเสถียรภาพ
V ' งการเมืองเพื่อที่จะทำให้ไทยเป็นพันธมิตรที่มีความเข้มแข็งในการรักษาเสถียรภาพ
ในเอเชียตะวันออกเฉียง'ใต้ต่อ11ใ j165
ภายหลงกบฏแมนสัตตัน ขณะที่ปรีดี พนมยงค์ ประสมความพ่ายแพ้และหมด
โอกาสที่จะกลับสู่อำนาจทางการเมือง แต่สำหรับกลุ่มรอยัลลิสต์นั้น แม้จะถูกจับตา
มองจากรัฐบาลจอมพล ป. พินูลสงคราม แต่โอกาสทางการเมืองภายไต้รัฐธรรมนูญฉบับ
2492 ยังคงอยู่ช้างพวกเขา และพวกเขายังรอเวลาที่พระบาทสมเด็จพระเข้าอยู่หัวจะ
สด็จน้วัตพระนครในเร็ววัน กล่าวได้ว่าในช่วงเวลานั้นเหลือตัวละครทางการเมืองที
สำคัญสองกลุ่มคือ รัฐบาลกับกลุ่มรอยัลลิสฅ์ที่รอเวลาชิงชัยทางการเมืองกันต่อไป
65
Analysis and Appreciation of Foreign Military and Economic Assistance
น
Programs for Thailand , 17 July 1951 , ” in Foreign Relations of the United States
1950 VoL 6 ( 1976 b , 1623- 25 ) .
NAHA, KG 59 Central Decimal File 1950- 1954 Box 4185 , Memorandum of
Conversation Nai Sang Pathanotai and N . B . Hannah , "29 November 1951 Coup
d’ Htat,” 11 December 1951 . การขัคขวางการทำงานของรัฐบาลไคยกลุ่มรชิอลสิสค์ เช์น บทบาท
ของๅฒสภาที่ยับยั้งร์างกฎหมายของรัฐบาลจอมพเน] . ถึง 31 ฉบับจาก 57 ฉบบ และได้ยับยั้ง
กฎหมายที่สกาผ้แท'นราษฎรเสนอ 10 ฉบับจาก 16 ฉบับ รวมทั้งการตั้งกระทถามรัฐบาลกง 67
กระทู้ ( ตุ[ร้น 2517 , 150- 53).
111
ชุนค็ก สักค้นา นละพญาอินr: '
,
มาอย่างรุนแรง ทำให้จอมพลป. พิบูลสงคราม นายกรฐมนตรี15 ไม่พอใจอย่างยิ่งและได้
กล่าวตอบโต้ว่า วุฒิสภานุ่ง “ ด่า” รัฐบาลแต่ฝ่ายเดียว และหากสมาซิกวุฒิสภาเห็น
ว่าประชาธิปไตยไม่เหมาะสมกับการปกครองของไทย ก็ให้สมาชิกวุฒิสภาดำเนินการ
ถวายอำนาจการปกครองคืนพระมหากษัตรียืไป'’7
สถานการณ์ทางการเมืองไนปี 2494 ภายได้รัฐธรรมใ;}ญ 2492 นั้น กลุ่มรอยัถลิสต์
ยังคงหาโอกาสห้าทายอำนาจรัฐบาลอยู่ตลอดเวลา สถานทูตสหรัฐฯ รายงานว่า
รัฐธรรมนูญฉบับ 2492 เป็นผลงานของกลุ่มรอยัลลิสต์ที่ออกแบบระบอบการเมืองเพื่อ
จำกัดอำนาจของคณะรัฐประหารด้วยการสร้างกติกาการเมืองที่ทำให้สถาบันกษัตริย์
และกลุ่มรอยัลลิสต1ต้เปรียบทางการเมืองเหนือกลุ่มการเมืองอื่นๆ68 ดังนั้น บทบาท
ของกลุ่มรอยัลลิสต์ภายใต้รัฐธรรมนูญฉบับนี้จึงเป็นเสมือนหอกข้างแคร่ของรัฐบาล
จอมพลป. ในที่ประชุมคณะรัฐมนตรีครั้งหนึ่งในกลางเดือนสิงหาคม 2494 ได้มีการ
หาริอถึงปัญหาทางการเมืองดังกล่าว ที่ประชุมเห็นว่าควรรัฐประหารล้มรัฐธรรมนูญ
ฉบับดังกล่าวเพื่อเขียนรัฐธรรมนูญใหม่ (เสวดร 2522, 597)
สถานทูตสหรัฐฯ รายงานว่า ในเดือนสิงหาคม 2494 รัฐบาลจอมพล ป ต้องการ .
แก้ปัญหาความส้มพันธ์ระหว่างรัฐบาลกับผู้สำเร็จราชการฯ และกลุ่มรอยัลลิสต์ รัฐบาลส่ง
พล.ต.ท. เผ่า ศรียานนท์ ตัวแทนรัฐบาล ไปกราบบังคมทูลพระบาทสมเด็จพระเจาอยู่หัว
ที่เมืองโลซาน ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ถึงปัญหาที่เกิดขนจากรัฐธรรมนูญฉบับ 2492
รวมถึงบทบาทของผู้สำเร็จราชการฯ และ “ กลุ่มรอยัลลิสต์ ” ให้ทรงทราบเพื่อหาทาง
,
แกั!ขปัญหาความขัคแย้งร่วมกัน ’ ' ทั้งนี้หนังสือพิมพ์ เอกสารฝ่ายไทย และสถานทูต
',
67 “
รายงานการปรรชุมวุฒิสภา ครั้งที่ 3/2494 วันที่ 27 ตุลาคน 2494,” ไน รพ ]านการประชุม
วุฒิสก ? สมัยส'?มัญ ชุดที่ 2 พ. ศ. 2494 ( 2495, 412- ! 5). วุฒิสภาได้วิจารณ์การปฏิวัติ 2475 ว่า
เป็นการกบฎอันเป็นเหตุให้ส.ส. มีคุณภาพต์า เนื่องจากประ5ราชนไม่มีคุณภาพ ไม่มีการศึกนาจึงเสือก
ส.ส. ที่ไม่ดี ; “Turner The Charge in Thailand to The Secretary of States, 24 August
1951 ,” in Foreign Relations of the United States 1950 Vol . 6 ( 1976b, 1632).
,' NARA , RG 59 General Records of Department of State , Central Decimal
J
Fite 1950-1954 Box 4184, William T. Turner to Secretary of State, "Political Report
for November 1950," 26 December 1950 ,
69 NAHA , CIA Records Search Tool (CREST) 1A-
, C RDP82-00457 R008300700010-6.
16 August 1951 , “Departure of Lt. Gen . Phao Sriyanon for Europe and England " :
-
NARA, RG 59 Central Decimal File 1950 1954 Box 4185 , Memorandum of Conver-
112
ส่ภาวะกึ่งอาณานคมในอุคสงคราผเย็น
nation Nai Sang Pathanotai and N . B . Hannah, “ 29 November 1951 Coup d ’ Etat,”
11 December 1951 .
7n
ชาวไทย , 20 ตุลาคม 2494 ; พุฒ (ม .ป.ป. , 150-51 ) กลุ่มคำรวซีที่เดินทางไปกับ พล . ฅ .ท . เผ่า
ศรยานนท์ ในเดือนตุลาคม 2494 มี พ . ด . ท. เยื้อน ประกาว้ฅ พ . ค .ด . ทุฒ บูรณสมภพ พ . ต . ต.
,
อรรณพ ทุกประยูร พ.ตต. วิชิด รัดนภา,น พ .ต . ค . ชนา ไปษยานนท์ และพ. ต . ต . พจน์ เภกะน์นทไ!;
NARA, RG 59 Central Decimal File 1950- 1954 Box 4185, Memorandum of Conver-
sation Nai Sang Pathanotai and N . R. Hannah, “ 29 November 1951 Coup d ' Htat,”
11 December 1951 . รายงานการทุคฉบับนี้ระบุว่าสังข์ พธโนห้ย บุคคลใกล้ชิดจอมพล ป .
พิบูลสงครามใด้เห้ข่าวกับฮันนาห์ว่า บุคคลที่อยู่เนี้ป็งหสังการให้กำเฌะนำต่อพระมหากบัฅรีย์ให้มี
ใททึไม่พอใจรัฐบาลคือม . จ . นักขัตรมงคล กดยากร ฮนนไห้!ด้บันทึกในรายงานว่า ข้อมูลจากสังข์นี้
ได้ตรวจสอบกับแหส่งข่าวอน ๆ ของเขาแล้วพบว่ามีความแม่นยำ
Turner The Charge เท Thailand to The Secretary of States , 29 November
'1 “
1951 ," in Foreign Relations of the United States 1950 Vol . 6 ( 1976 b , 1638) ; NA ,
FO 371 /92957, Murray to Foreign Office, “ Coup d’Etat in Siam, 3 December 1951 ;
11
113
จุนศึก ศักดินา และพญาอินทรี
72
NARA, CIA Records Search Tool (CREST), CIA- RDP82-00457 R009400250011-3,
27 November 1951, " Possible Coup d ’ Etat ” ; NARA, RG 59 Central Decimal File
114
สู่ /ทว:กึ่ '3 อา ทเานึค พในยุค สงครามเย็น
ความขัดแย้งระหว่างสถาบันพระมหากษัตริย์กับรัฐบาลจอบพลบ่ -
ในที่สุดการรัฐประหารที่เกิดขึ้นเมื่อวันที่ 29 พฤศจิกายน 2494 กีมีผลให้
รัฐธรรมนูญฉบับ 2492 หรือรัฐธรรมนูญรอบัลลิสต์ถูกยกเลิกไป และมีการประกาศใช้
รัฐธรรมนูญฉบับ 10 ธันวาคม 2475 แทน ซงมีผลให้รัฐบาลจอมพลป . พิบูลสงคราม
,]
ชุดเดิมและรั ฐ สภาที ถ
่ ก
ู กลุ ม
่ รอยั ล ลิ ส ต์ ค รอบงำลั น สุ ด ลง ใดย “ คณะผู บ
้ รื ห าร! ระเทศ
ข้าคราว” ไนฐานะะองค์กรที่มีอำนาจสูงสุดได้ประกาศคงนโยบายต่างประเทศ และอ้าง
n เหตุของการรัฐประหารครั้งนี้ว่าเพี่อเป็นการต่อต้านคอมมิวนิสต์ แต่ในรายงานของ
สถานทูตสหรัฐ,1ใ และอังกฤษวิเคราะห์ว่า เบื้องหลังที่แท้จริงของการรัฐประหารครั้งนี้
ดือการต่อต้านกลุ่มรอบัลลิสต์นั่นเอง ด้วยเหตุนี้การรัฐประหารครั้งนี้จิงเป็นการชิงไหว
ชิงพริบดัดหน้าแผนการขยายอำนาจของกลุ่มรอบัลลิสต์ที่จะเข้มแข็งมากขึ้นจากการ
‘
อับมาของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ' 4
115
ขนคิก ศกคินา และพญาฏีนท?
,
ไหม และสละราชย์ ไทยก็อาจจะกลายเป็นสาธารณรัฐ76
สถานทูตอังกฤษรายงานว่า เมือพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จนิวัต
พระนครเมื่อวันที่ 2 ธันวาคม 2494 ด้วยเรือพระที่นั่ง พระองค์เจ้าธานีนิวัตมิได้ขึ้น
ไปเข้าเสาเพื่อรับเสด็จ แต่จอมพล ป. พิบูลสงครามในฐานะนายกรัฐมนตรีชั่วคราวและ
รักษาการผู้สำเร็จราชการตามรัฐธรรมนูญฉบับ 2475 นั้นได้ไปรอรับเสด็จและเข้าเสา
แทน แต่พระองค์ไม่ทรงมีพระราชปฏิสันถารกับจอมพล ป . ต่อมาจอมพล ป. ได้ไป
เข้าเสาพระองค์เป็นเวลาสน ๆ เพื่อขอให้ทรงรับรองรัฐบาลใหม่ แต่พระองค์ไม่ตอบรับ
ข้อเสนอของรัฐบาล ในวันรุ่งขึ้นพระองค์เจ้าธานีนีวัตได้เข้าเฝ่าให้คำปรึกษาเป็นการ
สํวนพระองค์ จากนั้นพระองค์เจ้าธานีนิวัตแจ้งแก่สถานทูตสหรัฐฯ และอังกฤษว่า
พระบาทสมเด็จพระะเจ้าอยู่หัวกำลังหาหนทางที่จะควํ๋าบาตรการรัฐประหารครั้งนั้ลัวย
การไม่ลงพระปรมาภิไธยประกาศใช้รัฐธรรมนูญฉบับ 2475 ทีจำกัดอำนาจทางการเมือง
ของพระองค์ลง อย่างไรก็ตาม พระองค์เจ้าธานีนิวัตเห็นว่ามีความเป็นไปได้ที่จะมีการ
ประนีประนอมรัฐธรรมนูญทั้งสองฉบับเข้าหากัน7 "
73
NA, F0 371/ 92957, Wallinger to Foreign Office, 30 November 1951 ; NARA,
RG 59 Central Decimal File 1950 1954 Box 4185, Turner to Secretary of State,
*
30 November 1951.
, (>
NARA, RG 59 Central Decimal File 1950- 1954 Box 4185, Memorandum of
Conversation Nai Sang Pathanotai and N. B. Hannah, “ 29 November 1951 Coup
d ’ Etat," 11 December 1951,
NARA, RG 59 Central Decimal File 1950-1954 Box 4190, Turner to Secretary of
State, 3 December 1951 ; NA, FO 371/92957, Wallinger to Foreign Office, 5 December
1951*
116
*-
ไ
เพื่อขอให้ทรงลงพระปรมาภิไธยรับรองรัฐบาลใหม่และประกาศใช้รัฐธรรมนูญ แต่ทรง
ปฏิเสธ ทรงมีพระราชประสงค์ไห้นำรัฐธรรมนูญฉบับ 2492 ที่ถูกล้มไปกลับมาใช้เหม่
แต่จอมพลป. ไม่เห็นด้วย เมื่อการเจรจาไม่สำเร็จ มีข่าวว่ามีความเป็นไปได้ที่พระองค์
จะทรงใช้การสละราชย์เป็นเงื่อนไขเพื่อต่อรองกับจอมพล ป . อันจะนำไปสู่การร่าง
รัฐธรรมนูญใหม่ในเวลาต่อมา78
ในช่วงเวลาดังกล่าวรัฐบาลมีแผนเตรืยมรับมือการต่อต้านจากกสุ่มรอยัลลิสต์
โดย พล .ต .ท . เผ่า ศรียานนท์ ได้สํงตำรวจไปควบคุมและต็ดตามความเคลื่อนไหวของ
กลุ่มรอบัลลิสต์และแกนนำพรรคประชาธิปัตย์ที่บ้านพักของพวกเขา เช่น พระองค์เจ้า
ธานีนิวัต ควง อภัยวงศ์ และ ม .ร.ว . เส'น็ย์ ปราโมช7 , ต่อมาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หิว
,
7S
NA, FO 371/92957, Wailinger to Foreign Office, 7 December ! 951 ; NAHA, RG 59
-
General Records of Department of State, Central Decimal File 1950 1954 Box 4188,
Turner to Secretary of State, 8 December 1951 ; NARA, CIA Records Search Tool
(CREST), CIA-RDP79T01146A000600190001-6, IS December 1951, “ King Reported
Prepared to Abdicated.”
7‘? NA,
FO 371/92957, Wailinger to Foreign Office, “Coup d’Ftat เท Siam,” 5 Deceni -
ber 1951. ในรายงานขรงซีไอเอระบุว่า เพียงหนึ่งเดือนหลังการรัฐประหาร มีข้าราชการระดับสูงกลุ่ม
รอยลถิสฅ์หลายคนเตรียมแผนก่อการรัฐประหารช้อน'ชัน โดยอาจร่วมมือกับพล.ท. สฤษดี้ ธนะรัชต์
-
( NARA, CIA Records Search Tool [CREST] , CIA RDP 79T01146A000700010001-4,
2 January 1952 , “ Split in Ruling Clique Presages Early Coup in Thailand. ” )
S (J
รัฐธรรมนูญฉบับนี้ประกาศโช้ฌื่อ 8 มีนาคม 2495 ด้วยเหตุที่เป็นการแก้ไขเพิ่มเดิมจาก
รัฐธรรมนูญฉบับ 2475 ที่ลงพระปรมาภิไธยโดยพระบาทสมเดึจพระปกเกล้าฯ แสะไม่เคยถูกยกเถิก
ดังนั้น การแกั!ขรัฐธรรมนูญดังกล่าวจึงเข้นอำนาจของสภาผู้แทนราษฎรเป็นสำกญ ในคำปรารภมี
ข้อความว่า ‘‘สภาผู้แทนราษฎรได้ประชุมปรึกษารางรัฐธรรมนูญสนองพระเดชพรร;คุณสํนร็จสงด้วยดื
จึงนำขนทูลเกล้าทูลกระหม่อมกวายคำปรึกษานนะนำด้วยค ;ทมขนยอม พร้อมที่จร; ฅราเป็น
รัฐธรรมนูญแทงราชอาณาจกรใทข พุทธศกราช 2475 แก้ไขเพิ่มเดิม พุทธศกราช 2495 ไต้ และ
118
สู่ภาวะกึ่งอาณานิคม'ในร.! คสงคทมเยึน
สถานทูตสหรัฐฯ รายงานว่าพระองค์ทรงล้มเหลวในการปฏิเสธเข้าร่วมงานตามหมาย
ว่าหนดการ'0 ในสายตาของพระองค์เจ้าธานืนิวัต ประธานองคมนตรี ทรงประเมีน
เรื่องดังกล่าวว่า เหตุการณ์นแสดงถึงความไม่ลงรอยกันระหว่างพระมหากษัตริย์กับ
รัฐบาล ถึงแม้ว่าพระองค์จะทรงผ่อนดามความต้องการของรัฐบาลก็ตาม แต่พระองค์
เจ้าธานืนิวัดทรงให้ความเห็นว่าการโอนอ่อนผ่อนตามของพระมหากษัตริย์เป็นสิงที่
ถูกต้อง เนึ่องจากเวลาที่สมควรในการแตกหักกับคณะรัฐประหารยังไม่มาถึงร4
เมื่อทรงพระราชวิจารฟ้ถี่ถ้วนทั่วกระบวนความแลัว ทรงพระราชดำรีเห็นฒควรพระราชทานพระบรม
ราชานุมัด’* ( ราชกิจอาใ jtบทษ7 เล่ม 66, ดอนที่ 15 [ฉบับพิเศษ 8 มีนาคม 2495] : 2-3) ดังนั้น
รายงานทางการทูตหลายชันที่ชัวิา พระองค์ทรงไม่พ0พระราชหฤทัยรฐธรรมนูญฉบับไหม่อยไง
มาทนั้น อาจมาจากสาเหตุที่ทรงไม่สามารถใช้การลงพระปรมาภิไธยเป็นเครื่องมือในการคาบคุม
ทศทางโนการร่างให้เป็นไปตามพระราชประสงค์ได้
E1
NARA, HG 59 Central Decimal File ใ 950- 1954 Box 4185 , Memorandum of
Conversation Nai Sang Pathanotai and N. B. Hannah, “ King, Constitution, Phibun
and Coup Group, ” 7 March 1951.
82
NARA, RG 59 Central Decimal File 1950-1954 Box 4185 , Memorandum of
Conversation, Nai Sang Pathanotai, N. B. Hannah, 8 March 1951. คณะผู้แทนดังกล่าวมี
พล.ต.ท. เผ่า ศรียานนท์ , จอมพลเรีอหลวงยูทธศาสตร์ไกศล พล.อ.อ. ต็น รณนภาทาศ ฤทธาคน
7
119
ชุนสืก ศักดินา และพญาอืนทรี
ในช่วงเวลานั้นสหรัฐฯยังไม่มีปฏิกิริยาอันใดต่อการรัฐประหารที่เกิดขึ้นในปลาย
.
ปี 2494 เพราะภายหลังการรัฐประหารรัฐบาลจอมพลป ได้พยายามให้ความสำคัญกับ
นโยบายต่อต้านคอมมิวนิสต์มากขึ้นเพื่อสรัางความไว้วางใจจากสหรัฐฯ85 สถานทูต
อังกฤษได้ตั้งข้อสังเกตที่น่าสนใจว่า ภายหลังจากที่รัฐบาลจอมพล ป. สามารถปราบ
ปรามกลุ่มต่อต้านรัฐบาลทั้งกลุ่มปรีดี กลุ่มรอยัลลิสต์ และกองทัพเรือลงได้ แต่การ
ปราบปรามดังกล่าวกลับทำให้จอมพลป. ต้องพึ่งพิงอำนาจจากพล.ท. สฤษดิ้ ธนะรัชต์
..
และพล ต ท , เผ่า ศรียานนท์ ที่ควบคุมการสังการกองทัพบกและตำรวจมากยิ่งขึ้น
(Tarling 1992, 206)
การแข่งชันนละสร้างหันธมิตรทางการแมืองของกลุ่มตำรวช!เละกลุ่มทหาร
อาจกล่าวใต้ว่า แม้การรัฐประหาร 2494 จะเป็นการจำกัดอำนาจของสถาบัน
กษัตริย์และกลุ่มรอยัลลิสฅ์ที่ท้าทายอำนาจรัฐบาลจอมพล ป. และคณะรัฐประหารลง
กิตาม แต่ความขัดแย้งภายในระหว่างค่ายราชครูที่มี พล . อ. ผืน ชุณหะวัณ และ
พล.ต.ท. เผ่า ศรียานนท์ เป็นแกนนำ กับค่ายสี่เสาเทเวศน์ที่มีพล.ท . สฤษดิ้ ธนะรัชต์
เป็นผู้นำ กลับยิ่งมีความเข้มข้นมากขึ้น ซีไอเอรายงานว่า พล,ท, สฤบดี๋ได้พยายาม
แสวงหาการสนับสนุนจากสถาบันกษัตริย์และกลุ่มรอยัลลิสต์ 86 ในขณะที่ พล.ต.ท. เผ่า
ในฐานะทายาททางการเมืองคนสำคัญได้พยายามขยายฐานอำนาจทางการเมืองออก
ไปด้วยการผูกมิตรและแลกเปลี่ยนผลประโยชร่เกับกลุ่มปรีตีผ่านเตียง คิริขันธ์ โดย
พล.ต.ท. เผ่าให้การสนับสนุนกลุ่มของเตียงในการเลือกตั้งปี 2495 ทำให้ส.ส ภาค .
อีสานกลุ่มของเตียงมีจำนวนเพิ่มขึ้น ส่1 งผลให้
JH & A iM ก พบ
รัฐบาลมีเสถี4 ยรภาพมากขึA้น จากนน
d
รัฐบาลสนับสนุนให้เตียงเข้าไปมีบทบาทในการจัดสรรงบประมาณให้กับภาคอีสาน
อย่างไรก็ตาม สถานทูตสหรัฐฯวิเคราะห์ว่า ความสัมพันธ์วะหว่างเตียงกับพล.ต .ท.
เผ่านั้นวางอยู่บนความไม่วางใจกันและกัน'- 7
85
NARA, CIA Records Search Tool ( CREST), CIA-RDP79T01146AQ00600200001-4,
19 December 1951, “ 1947 Coup Group Gains Complete Dominance of Government ” ;
NARA, RG 59 Central Decimal File 1950- 1954 Box 4185 , Bangkok to Secretary of
State , “ Monthly Political Report for March 1952, 21 April 1952 .
"
S6
NARA , CIA Records Search Tool ( CREST), CIA-RDP79T01146A000700010001 - 4,
2 January 1952, “Split in Ruling Clique presages Early Coup in Thailand " ; NARA,
CIA Records Search Tool ( CREST ), CIA-KDP79T00975A000500340001-8 , 23 January
1952, “ Reports of Political Unrest in Thailand Continue "
87
NARA , RG 59 Central Decimal File 1950- 1954 Box 4185 , Memorandum of
120
สู่ภาวะกึ่งอาณานคมในยคสงครามเย็น
รัฐมนตรีชุดเก่าต้องพ้นจากตำแหน่ง นำไปสู่การช่วงชิงอำนาจทางการเมองไนการจัด
.
รั้งรัฐบาลอีกครั้ง มีรายงานข่าวว่า พล.อ ผิน ชุณหะวัณ ไนฐานะแกนนำของค่าย
.
ราชครูได้รับการผลักดันจาก พล . ด,ท เผ่า ศรียานนท์ ให้ขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรี ใน
ขผะที่พล.ท, สฤษดิ้ ธนะรัชต กลับไห้การสนับสนุน ม.ร.ว , เสนีย์ ปราโมช แกนนำ
ค วสำคัญของกลุ่มรอยัลสิสฅ์ขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรีคนใหม่ เหตุการณ์ดังกล่าวสะท้อน
ไห้เห็นว่าดุลอำนาจภายในคณะรัฐประหารยังมิไต้ตกเป็นของค่ายราชครูเสยทั้งหมต
ทำให้ตำแหน่งนายกรัฐมนตรีมิอาจตกเป็นของพล.อ. ผินได้ เนื่องจากแกนนำบางคน
(ช่น พล.ท. สฤษด้ และพล.ท. บัญญัติ เทพหัสดิน ณ อยุธยา ไม่ต้องการให้ค่ายราชครู
มิอำนาจทางการเมืองมากกว่านี้ สุดท้ายแล้วตำแหน่งนายกรัฐมนตรีจงตกเป็นของ
จอมพล ป. พิบูลสงครามอีกครั้ง จะเห็นได้ว่าการกลับมาเป็นนายกรัฐมนตรีของ
38
Conversation Nai Tiang Sirikhan and Robert Anderson, “Interna] Political Situation,”
31 March 1952 . ในรายงานฉบับนี๋ให้ข้อมูลวำ ส. ล'. ในกล่มของเตยง ศรขันธ์ ได้รันการเสีอกทั้ง
ถึง 25 คน มากเป็นสองเหานับแด่การรัฐประหาร 2490 เป็นต้นมา เนื่องจากพวกเขาได้รับการ
สนับสมูนจากพล . ต .ท. เผ่า ศรียานนห์ ไคยเตยงได้แจ้งว่านบัพล . ด .ท . เผ่าจะร้ลึเสมอว่าเขาสนับสมูน
ม่รสี พนมยงค์ แต่กปีำต้องเฟินพนธฏิดรกับเ,บาเพื่อหวังจำนวนส , ส . ที่จะสนับสนุนรัฐบาลให้ฏีความ
มั่นคง โดยเดียงไห้เหตุผลถึงการที่เขาร์วมงานกับรัฐบาลว่า เพราะเขารู้ดีว่าไม่สามารถเปลี่ยนนปลง
รัฐ่บาล ได้ จนกว่าตุลอำนาจชิะเปลี่ยน'ไป
1
1
68
NARA, CIA Records Search Tool ( CREST), CIA-RDP79T00975A000600110001-2,
7 March 1952, "Political Showdown in Thailand Reportedly Imminent” ; NAHA,
RCi 59 Central Decimal File 1950-1954 Box 4185 , Bangkok to Secretary of State,
" Monthly Political Report for
March 1952, ” 21 April 1952 .
@ lt
NARA, CIA Records Search Tool (CRKST), CIA-RDP79TO1146A001200230001- 4,
HI September 1952, General Phao Reportedly Negotiating with Former Thai Army
‘
121
าเนดิเก ศักดินา และพญาอินทรี
ออกไปนอกประเทศด้วยการตดต่อกับกลุ่มฝ่ายซ้ายในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เช่น
การอนุญาตให้ชัน หงอก ท้น ผู้นำฝ่ายซ้ายในกัมพูชาเข้ามาในไทย และร่วมมือกับ
อารีย์ ลีวีระ บุคคลที่ถ,หรัฐฯ เห็นว่าเป็นคอมมิวนิสต์ ทั้งนการขยายเครือข่ายไปยังกลุ่ม
การเมืองต่างๆของเขาเป็นการสร้างฐานอำนาจที่มั่นคงซึ่งยากแก่การโค่นล้มในอนาคต',"
ไม่แต่เพียง พล.ต.อ. เผ่าเท่านั้นที่พยายามเป็นมิตรกับเตียง พล.อ. สฤษดิ้ก็ฆี
ความพยายามเช่นเดียวกัน นอกจากพยายามสร้างพันธมิตรกับกลุ่มรอยัลลิสต์แล้ว
พล.อ. สฤษดึ่ยงพยายามผูกมิตรกับสมาชิกสภาผู้แทนภาคอีสานกลุ่มของเตียงด้วยการ
ประกาศแก่ไขปัญหาของภาคอีสานและเรียกร้องให้เตียงช่วยเหลือเขาในทางการเมือง
,
จนนำไปสู่การประชุมระหว่าง พล.อ. สฤษดึ่กบเตียงสองครั้ง อย่าง !1รก็ตาม ไนทาง
เป็ดเผยนั้น เตียงปฏิเสธความช่วยเหลือของ พล .อ. ศฤษดี้ เนื่องจากเขาร่วมมือกับ
พล.ต . อ. เผ่าแล้ว แต่ในทางลับนั้น เขาได้ส่งพวกของเขาไปช่วย พล.อ. สฤหด '1 ใน
ที่สุดพันธมิตรทางการเมืองระหว่างเตียงกับ พล.ต.อ. เผ่าก็หักสะบั้นลง โดยเตียงหันมา
สนับสนุนพล.อ. สฤษดิ้เพี่อท้าทายอำนาจค่ายราชครูอย่างเต็มที'่ - ดังนั้นจึงมีความเป็น
ไปได้ว่าท่ามกลางการแข่งขันระหว่าง พล.ต.อ . เผ่ากับ พล.อ. สฤนตอย่างเข้มข้น โดย
เฉพาะอย่างยิ่งการผูกไมตรีของพล.อ. สฤษดกับเตียงและพวก รวมทั้งการตอบรับ
ไมตรีดังกล่าว ได้สร้างความไม่ไวัวางใจให้กับพล.ต.อ. เผ่าและพวก จนมีผลทำให้เตียง
ด้องจบชีวิตลงในปลายปี 2495
122
สู่ภาวะกงอาณานิคมในยุคสงครามเย็น
การปราบปรามขบวนการต่อต้านสหรัฐฯ ของรัฐบาลจอมพล ป.
I ตั้งแต่สงครามเกาหลีเริ่มต้นชันและรัฐบาลจอมพล ป. ได้ส่งทหารเขาร่วมใน
I
สงครามดังกล่าวนั้น ปัญญาชนฝ่ายช้ายหลายกลุ่มไต้เคลื่อนไหวต่อต้านสงครามเกาหลี
9,
สหรัฐฯ และรัฐบาลภายใต้ชื่อ “ขบวนการสันดึภาพ และ ขบวนการกู้ชาติ แต่
" “ ”
•"• วามเคลื่อนไหวดังกล่าวกลับมีได้ถูกปราบปรามจากรัฐบาลจอมพล ป. ทำไห้สหรัฐฯ
II สหรัเกิดความไม่
ฐฯ ' !
ไว้วางใจต่อความมุ่งมั่นในการต่อต้านคอมมิวนึสต์ของไทย ณองจาก
พล . ต อ.
. เผ่ามีการติดต่อลับๆ กับกลุ่มปรืดั M รันนาห์
ด้รับรายงานเสมอว่า
เ เลขานุการโทประจำสถานทูตสหรัฐฯ ' ' ใต้พบพล.ต.อ. เผ่าในเดือนสงหาคม 2495 เพึ่อ
'
^ดูความเคลื่อนไหวของพรรคคอมมิวนิสต์และกลุ่มฝ่ายซ้ายไนช่างเวลาดังกล่าวเพิ่มเฅมใน
Somsak ( ไ 993) ,
-
94 NARA CIA Records Search Tool (CREST), CIA RDP79T01146A001300150001 - 2 ,
,
13 October 1952, 'Thao Denies Thai Police Knew of Departure of Pciping Delegates."
นอร์แมน อันนาห้ ทำงานให้กบซีไ 0 เอ มิบทบาทไนการสนบสนุนให้ตำรวจจับภริยาและบุตร
จร
123
ขุนศึก ศโกตินา
,
และพญารนทร
124
ส่ภาวะกึ่งอาณานิคม ในอุคสงฅรามเย็น
,
,
สทรัฐฯ และอังกฤษ ให้'ปราบปรามคอมมีวน้สฅ์ ต่อมาสแตนตันได้นำคำให้สัมภาษณ์
ของพล . ต .อ . เผ่าที่กล่าวว่าสหรัฐฯ อยู่เบื้องหลังการจับกุม “ขบวนการสันติภาพ ,’
.. ซีงไห้จอมพลป . ทราบ แต่จอมพลป. 1ม่ได้ปฏิเสธข้อเท็จจริงดังกล่าว เขากล่าวว่าคำ
'.ห้สัมภาษณ์ของพล . ต .อ . เผ่า “ ไม่เป็นการดี ” 1 ' ,' 1 ไนขณะที่วิทยุปักกิ่งไต้กล่าวโจมดี
'ารจับกุม “ ขบวนการสันติภาพ ” ว่าการจับกุมครังน เด้รับคาลังจากจักรวรรดนิยม
คะวันตก 101
ภายหลังการจับกุนผูมส่วนเกี่ยวข้องกับขบวนการต่อต้านสหรัฐฯ และรัฐบาล
^ รั้งใหญ่ ไนช่วงต้นปี 24% สแตนดันได้เรียกร้องให้สหรัฐฯให้ความช่วยเหลือทาง
.ศร๒ฐกิจและการทหารแก่รัฐบาลจอมพล ป. ต่อไป เขารายงานว่าจอมพล ป. ไม่เพียง
มีท่าท็ที่เป็นมิตรและ'ให้ความร่วมมือกับสหรัฐฯ เท่านั้น แต่ยังสามารถถ่วงดุลอำนาจ
ระหว่างกลุ่มทหารไต้ ดังนั้น การท่างานร่วมกันระหว่างสหรัฐฯ กับรัฐบาลจอมพล ป .
จะทำให้นโยบายของสหรัฐฯ สำเร็จได้ อย่างไรก็ตาม สแตนตันไต้เสนอแนะกลับไปยัง
กระทรวงการต่างประเทศว่า สหรัฐฯ ควรลดการแทรกแซงทางการเมืองภายในของไทย
VI ราะขฌะบื้คนไทยมีความรู้สึกชาตินิยมเพิ่มขึ้น เนื่องจากพวกเขามองว่ารัฐบาลไทย
ไต้กลายเป็นทุ่นเชิดของสหรัฐฯ ไปแล้ว 102
1ฒ «
Stanton to The Secretary of States, 14 November 1952,” in Foreign Relations
of the United States 1952- 1954 Vol 12 ( 1987, 656) ; NA, FO 371 / 101168, Whittington
to Foreign Office , 13 November 1952 .
101
หจช. ( 2 ) สร 0201.89 / 10 เอกสารสำนักนายกรัฐมนตรี ส์อง การสนับmiนสันติภาพของคอม -
1
125
r , ะ'
-ะพ
SB
นโยบายต่างประเทศของสหรัฐฯต่อเอเชียตะวันออกเฉียงใต้แตะไทย
สหรัฐฯ ภาย'ใต้การนำ ซองประธานาธิบต็ด'ใวต์ ดี. ไอเซนฮาวร์ ( Dwight D.
1
-
Eisenhower) ( 20 มกราคม 2496 20 มกราคม 2504) เป็นช่วงเวลาที่ถีอได้ว่าเป็น
จุด!เปสื่ยนส๊าคัญ,ของนโยบาย ต่างปร!ะเทศ!สหรัรฯ ต่อภูมภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
1
.นิองจากประธานาธิบดีไอเชนฮาวร์มีน่ใยบายที่เข้มขันและมุ่งตรงต่อภูมิภาคนี้และ'ไทย
1
น่านความช่วยเหลือทางการทหาวและการตำเนินสงครามจีตวิทยาในการต่อต้าน
คอมมิวน้สต์ นับตั้งแต่การล่มสลายของจีนคณะชาติ และสงครามเกาหลื สหรัฐฯ
-ำเนินนโยบายปราบปรามคอมมิวนิสต์ในอินใดจีนอย่างรุนแรงเนื่องจากวิตกถึงการ
สมสลายของภูมิภาคนี้ตามทฤษฎีโดมิโน ซึ่งจะส่งผลทำให้สหรัฐฯในฐานะเจ้าจักรวรรต็
สณเสียอิทธิพลเหนือเอเชียตะวันออกไกล สหรัฐฯ จีงชำเป็นต้องทุ่มงบประมาณลงใน
พุ
ภูมิภาคนี้เพื่อรอเก็บเกี่ยวผลประโยชน์ที่ชะไหลกลับคืนมาสู่สหรัฐฯในเวลาต่อไป ( The
Pentagon Papers 1971, 6) และเมื่อสถานการณ์ในอินโดจีนตึงเครียดมากขึ้น โดย
เฉพาะอย่างยิ่งเมื่อทยดมินห์มีแนวโน้มที่จะชนะฝรั่งเศส สหรัฐฯ ประเมินว่าเว็ยดมินห์
ปะบุกเข้าไทยทางอีสานด้วยการสนับสนุนจากจีน เป็นเหตุให้สภาความมั่นคงแห่งชาติ
สหรัฐฯ มีนใยบายทำให้การเมีองของไทยมีเสถียรภาพ หาไม่แล้วไทยอาจไม่สามารถ
ด้านทานการรุกรานจากคอมมิวนิสต์ใต้ '
1
-
The Dwight D . Eisenhower Library, Paper as President of United States 1953
ชุนศึก ศักดินา แสะพญา 0นทรื
1961 (Ann Whitman File ) Box 4 NSC Summary of Discussion , National Intelligence
Estimate Resistance of Thailand, Burma, and Malaya to Communist Pressures in
the Event of a Communist Victory in Indochina in 1951 , 15 March 1951 .
2
NARA , RG 469 Mission to Thailand 1950-1954, Entry 1385 Box 7, บ. ร. Policy
I
in Thailand, 7 August 195 บ
3 า he Dwight D . Eisenhower Library , White House Office , National Security
Council Staff : Papers, 1953-1961 , Psychological Strategy Board Central Files Series
Box 16, Summary of Department of State Revision of PSB- D 23, 24 July 1953. อดีส
ตำรวจระดับสู4ของใทขคนหนี่งบันทึกว่า เปป็รึรี๋ ฟิลลิปส์ เป็นเจ้าหน้าที่ซีไณอแฝงใข้ามาไนตำแหน่:.
เจ้าหนาที่สถานทูต ทำหน้าที่จารกรรมข่าวจากสถานทูตสหภาพโซทยตใน !ทย โตยเจ้าหน้าที่คน
ดังกล่าวปฎบัสิการหาข่าวไนไทขควยการดัก'สงโทรสัพท์ของสถานทูตสหภาพโซทยคในกเงเทพ''
(พฒ 2532, 226, 157 - 165).
128
ถนนทุกสายมุ่งสู่สหร้ฐอเผร้ทา
วุทธศาสตร์สำคัญในการต่อต้านการขยายตัวของคอมมิวนิสต์ในภูมิภาคเอเชียตะวันออก
เฉียงใดั และไทยกำลังถูกคุกคามจากพวกคอมมิวนิสต์ตามพรมแคนในภาคอีสาน4
!
การรุกคืบของคอมมิวนิสต์ นเอเชียทำให้!อเชนฮาวร์อนุมัดีแผนการสนับสนุนทางการ
'
ทหารอย่างเร่งด่วนแก่'ใทยด้วยการส่งเสนาธิการทหารมาสนับสนุนการt '
ใช้อาวุธ
'
เกการ
!
และเร่งให้การสนับสบุนอาวุธยุทโธปกรณ์แก ทนั จากนั้นคัลเลสได้แจ'งต่อพจน์ สารสน
'วกอัครราชทูตไทยประจำสหรัฐฯ ว่า สหรัฐฯ จะให้ความช่วยเหลือในหลายรูปแบบแก่
ไทย เช่น อาวุธ การส่งนายทหารระดับสูงเข้ามาให้ความช่วยเหลือ การส่งเจ้าหน้าที่
นํสังเกตการณ์ชายแดนไทยถึงความเคลื่อนไหวของพวกคอมมิวนิสต์ และสหรัฐฯ จะ
ส่งอาวุธและกระสุนไห้แก่ไทยอย่างเร่งด่วนที่สุด'’
รายงานการข่าวระดับสูงของสหรัฐฯ ขณะนั้นประเมินสถานการณ์ว่า หาก
ทียดมินห์บุกเข้าลาวจะทำให้ความสามารถในการต้านทานของไทยสนสุดลง เนื่องจาก
กองทัพบทไทยแม้จะมีกำลังพลประมาณ 50,000 คน แต่มีอาวุธยุทโธปกรณ์ตากว่า
มาตรฐานของสหรัฐฯ ส่วนตำรวจมีกำลังพล 38,000 คน แด่มีภารกิจหน้าทีกว้างขวาง
ตั้งแต่การรักษาความสงบภายในจนถึงการรักษาชายแคน แต่ขาดแคลนอาวุธหนัก
โม่มีหน่วยฟิกเฉพาะ ขาดแคลนพาหนะ กล่าวโดยสรุป สหรัฐฯ เห็นว่ากองทัพและ
ตำรวจของไทยไม่สามารถปราบปรามคอมมิวนิสต์ที่จะแทรกซึมเข้ามาได้ 7 ดังนั้น
เหตุการณ์ที่แปรผันอย่างรวดเร็วในอนโดจนทำไห้ประธานาธบคไอเซนฮาวร์อนุมัติ
แผนการของกระทรวงกลาโหมที่มีการคาดการณ์ตามทฤษฏีโดมิโนว่า การสูญเสีย
ประเทศใดๆในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้จะนำไปสู่การสูญเสียทั้งภูมิภาค และย่อมส่ง
4 “
Dulles to Wilson - The Secretary of Defense * 5 May 1953 , " in Foreign Relations
of the United States 1950 VolO ( 1976 b, 666 ),
The Dwight D Bisenhower Library , Paper as President of United States 1953-
‘
,
1961 (Ann Whitman File ) Box 4 NSC Summary of Discussion, Minutes of the 143rd
Meeting of the National Security Council, 6 May 1953 .
h
“ Memorandum of Conversation by the Officer in Charge of Thai and Malayan
Affaires ( Landon ), May 6, 1953 , ” in Foreign Relations of the United Slates 1950
Voi 6 (1976 b , 672) .
7
NARA, CIA Records Search Tool (CREST ) , CIA-RDP79S01011A001000070010-1,
19 May 1953 , “ NIE-96 : Thailand ’s Ability to Withstand Communist Pressure or
Attacks. ”
129
จุนศึก ศักดินา และพญาอินทรี
ส
The Dwight D. Eisenhower Library, Paper as President of United States 1953-
1961 (Ann Whitman File) Box 4 NSC Summary of Discussion, Minutes of the 143rd
Meeting of the National Security Council, 6 May 1953.
!
วิลเถยม เจ. ไดในแวน ( 2426- 2502) เป็น'คูคส'ทรัฐฯประจำประเทศ1 ทขระหว่างเดือน!fa หาคม
2496 - สิ'งทาคม 2497 เขาเป็นคนนิวยอร์ก จบกฎหมายจากมหาวิทยาอัยโคอัมเบข เคยเป็นอัยการ
ต่อมาเสนทางมาตะวันออกไกลในปี 2463 เคยเป็นที่ปรึกษาเอกอัครราชทูตสหรัฐฯประจำประนาศ
ญปุ่น เคยเข้าไปสืบราชการอับโนรัสเซียหอัาการปฏิวัต็ ประธานาธบดีรูสเวถท์สืงเขาไป (เโรปเพื่อสืบ
ราชการอับจากนาซ็ และเขาทำหน้าที่สืบราชการอับตงแต่ปี 2483 ( Brown 1982, 824) .
1ก
The Dwight D. Eisenhower Library, White House Office, Office of the Special
Assistant for National Security Affaire : Record 1952 -1961 NSC Series, Briefing
Notes Subseries Box 16, Pile : Southeast Asia (1953-1961), Memorandum for General
Smith-Chairman of Operations Coordinating Board from Robert Cutler Special
Assistant to the President, 10 September 1953 ; “ Memorandum by Robert Cutler.
-
Special Assistant to The President for National Security Affaires to The Chairman of
The Operations Coordination Board (Smith ), 10 August 1953,” in Foreign Relations
of the United States 1950 Vol.6 ( 1976 b, 686-87) ; Brown (1982 , 824).
130
r นนทุกสา F มุ่งสู่สทรัฐย เมริทา
.
‘ ด้แสดงให้รัฐบาลรูว่าความเคลอนไหวของอดีตโอเอสเอสที่พยาขามโค่นล้มรัฐบาล
จอมพลป. นั้นไม่ใช่สิ่งที่เขาให้การสนับสมุนเลย11 ต่อมาสมิธ ปลัดกระทรวงการต่าง
ประเทศสหรัฐฯ ได้เรียกพจน์ สารสิน ทูตไทยประจำสหรัฐฯมาพบเพี่อหยั่งท่าทใทข
ต่อการที่สหรัฐฯ จะแต่งตั้งโดในแวนอีกครั้งหนึ่ง พจน์ได้โทรเลขด่วนกลับกรุงเทพฯ
ใม่กี่วัไเหลังจากนั้นรัฐบาลไทยก็ตอบรับทูตสหรัฐฯ คนใหม่ 12
ตั้งนี้ภารกิจสำคัญที่ประธานาธิบดีไอเชนฮาวร์มอบหมายให้ใดโนแวนปฎิบัดิ
การในเอเชียตะวันลอกเฉียงไตโดยเฉพาะในไทยคึอการสร้าง “ป้อมปราการ” (Bastion
of resistance) การต่อต้านคอมมิวนิสต์ของสหรัฐฯ ประจำภูมิภาคข-นไนไทย โดยให้
เขาดำเนินงานร่วมกับหลายหน่วยงานของสหรัฐฯ ดังนัน เขาจะต้องประสานหลาย
หน่วยงานทางลับในปฏิบัติการสงครามจิตวิทยาเพี่อเพิ่มประสิทธิภาพและสร้างความ
.
ป็นไปได้ที่จะราำให้สหรัฐฯ เข้ามาปฏิบัติการหลายรูปแบบในไทยและใช้ประโยชน์จาก
คนไทยให้ได้มากที่สุดเพี่อรองรับภารกิจอื่นๆของสหรัฐฯในภูมิภาคที่จะมีต่อไป
โดโนแวนเห็นว่าภารกิจใหม่ของเขาในไทยคือ “ เอกอัครราชทูตนักรบ” (Warrior-Am-
bassador ) ( Brown 1982, 822-23)
The Dwight D . Eisenhower Library , John Foster Dulles Paper 1951 -1959,
J1
Assistant for National Security Affaire ะ Record 1952 - 1961 NSC Series, Briefing
Notes Subsenes Box 16, File : Southeast Asia (1953-1961), Memorandum for General
.
Cutler from พ B. Smith, 11 September 1953 ; Brown (1982, 824).
131
ชุนลึก ศักดินา และพญาอินทรี
14
9 August 1953,“ in Foreign Relations of the United States 1950 Vol. 6, 685 ; The
Dwight D. Eisenhower Library , White House Office , National Security Council
Staff : Papers, 1948-1961, Operations Coordinating Board Central File Service
Box 2, Memorandum for James ร. Lay, Jr.- Executive Secretary National Security
Council, Special Report on Thailand, 12 July 1954.
16 The Dwight D.
Eisenhower Library, White House Office, Office of the Special
Assistant for National Security Affaire : Record, 1952-1961 NSC Series, Briefing
Notes Subsenes Box 16, File : Southeast Asia (1953-1961), บ.ร. Psychological Strategy
based on Thailand, 8 September 1953.
ไ: The Dwight D. Eisenhower Library, White House Office, Office of the Special
Assistant for National Security Affaire : Record , 1952-1961 NSC Series, Briefing
Notes Subsenes Box 16, File : Southeast Asia (1953-1961), Memorandum for General
Smith - Chairman of Operations Coordinating Board from Robert Cutler -Special
Assistant to the President, 10 September 1953, *
132
ทนนทุกสายมุ่งสู่สหรัฐอเมรํกา
,
โรายมีความผูกพันเป็นหนึ่งเดียวเพื่อให้ความร่วนมือและสนับสนุนในสิ่งที่สหรัฐฯ
ต้องการ อีกทั้งการขยายกิจกรรมของสหรัฐฯ ในไทย ผ่านแผนสงครามจิตวิทยา และ
การกระตุ้นให้ไทยขยายโครงการสงครามกองโจรและกองกำลังกึ่งทหาร ตลอดจนการ
ทำให้ไทยเป็นฐานปฏิบัติการสงครามชิตวิทยาทั่วเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เพี่อขยาย
อิทธิพลของสหรัฐฯ ต่อไป18
ในรายงานของพล.ต. วิลเลืยน เอน. กิลมอร์ (Maj. Gen William N. Gillmore)
หัวหน้าแมค ได้ประเมินว่าความสามารถในการรักษาความมั่นคงภายในและภายนอก
ของไทยมีไม่เพียงพอ ดังนั้น สหรัฐฯ จะต้องให้ความช่วยเหลือด้านอาวุธและที่ปรึกษา
ทางการทหารแกเรัฐบาลไทยให้ผูกพันกับการต่อต้านคอมมิวนิสต์ ใคยทั่วไปแล้ว
คนไทยนิยมและนับถือคนอเมริกัน สังคมไทยไม่มีปัญหาความยากจนและความรู้ลืก
ต่อต้านอาณานิคม สํวนนายกรัฐมนตรีและคณะรัฐมนตรีก็มีความนิยมสหรัฐฯ ด้วย
เหตุนี้ ไทยสามารถที่จะเป็นแหล่งทรัพยากรและฐานปฏิบัติการจิตวิทยาที่ตอบสนอง
ผลประโยชน์ของสหรัฐฯไนภูมิภาคได้เป็นอย่างดี ' ต่อนาโดโนแวน ทูตสหรัฐฯ ประเมิน
1,
ว่ารัฐบาลไทยมีทัศนคติที่เป็นมิตรกับสหรัฐฯ และยอมรับคำแนะนำและข้อเสนอแนะ
จากสหรัฐฯ รัฐบาลไทยยังคงต้องการความช่วยเหลือทางเศรษฐกิจและอาวุธจากสหรัฐฯ2"
ส่วนรายงานของคณะกรรมาธิการพิเศษของสภาผู้แทนราษฎรสหรัฐฯประเมินว่าไทย
ยังคงมีเสถียรภาพทางการเมืองมากกว่าประเทศเพี่อนบ้าน แม้!ทยจะมิได้เป็น
1
เ* H
บ ร. Psychological Strategy Based on Thailand (PSB - D 23 ) , 14 August 1953/
-
,
in Foreign Relations of the United States 1952 1954 VoL ไ 2 ( 1987 , 688-91 ).
1เ * “ Gilhnore -The Chief of the Joint Military Mission to Thailand to The Joint
Chief Staff, 30 September 1953," in Foreign Relations of the United States 1952-
1954 VoL 12 ( 1987, 695-97).
20
NARA, RG 59 Central Decimal File 1950-1954 Box 4187 , Donovan to Secretary
of State, 17 October 1953.
133
ชุนศึก ศักดินา และพญาอินV รี
21
NARA, RG 84 Box 2, Top Secret General Record 1947-1958, Statement of Policy
by the National Security Council on United States Objectives and Courses of Action
with Respect to Southeast Asia , 1954.
134
ถนนทุกสายมุ่งสู้สหรัฐอเมริกา
เพนตากอนกับการสถาปนาอำนาจไห้กลุ่มทหาร
ประธานาธิบดีไอเซน?ทวร์ไต้ส่งสัญญาณสองครั้งในต้นปี 2497 ให้ฝรั่งเศสทราบ
ว่าสหรัฐฯพร้อมทีที่จะช่วยเหลือฝรั่งเศสด้วยการเข้าแทรกแซงอินโดจนด้วยกำลัง นมวา
1/ I
ขณะนั้นกองทัพฝรั่งเศสในอินเดจีนจะอ่อนกำลังลงแล้วก็ตาม การส่งสัญญาณจาก
สหรัฐฯให้แก่ฝรั่งเศสช่วงแรกเริ่มต้นในเดือนมีนาคมชี่งเป็นช่วงเวลาก่อนที่เคียนเบียนฟู
จะแตก เนองจากสหรัฐฯไม่ต้องการให้ฝรั่งเศสแพ้เพื่อให้ฝรั่งเศสสามารถรักษาสถานภาพ
ของการเป็นหนึ่งในสามมหาอำนาจต่อไป ( Kahin 1986, 3 ; The Pentagon Papers
1971, 5-7 ) ต่อมาสหรัฐฯ ส่งสัญญาณอีกครั้งในเดือนพฤษภาคมเนื่องจากไม่เห็นด้วย
กับการเปิดการเจรจาสงบศึกของฝรั่งเศสกับเวียดมินห์ แต่ฝรั่งเศสขณะนั้นไม่สามารถ
ด้านทานการโจมดีของกองทัพเวิยดมีนห้ได้อีกต่อไป จึงนำไปสู่การเจรจาสงบศึก ณ
กรุงเจนีวาที่เกิดชันในปลายเดือนเมษายน และสุดท้ายแล้วฝรั่งเศสจำต้องลงนามยุติ
การรบกับเวียคมินห์จนไปสู่การแบ่งเวียดนามออกเป็นสองส่วนคือ เวียดนามเหนือกับ
เวียดนามใด้ทื่เส้นขนานที่ 17 เหตุการณ์นั้ทำไห้รัฐบาลของประธานาธิบดีไอเซนฮาวรั
สร้างทฤษฏีโดมิโนที่จะส่งผลให้สหรัฐฯมีนโยบายที่จะเข้ามามีบทบาทต่อเอเชิยตะวันออก
22
NA, FO 371' 112261, Wallinger to Foreign Office, Annual Report on Thailand
for 1953, 18 January 1954.
135
ชุนลึก ศกคนา แสะพญารนทรี
136
ถนนทุกสายมุ่งสู่สหรัฐอเมวทา
ซีไอเอลับการสถาปนาอำนาจให้กลุ่มตำรวจ
สาเหตุที่สหรัฐฯให้การสนับส,แนกลุ่มตำรวจเพื่อทำหน้าที่ปฏิบัติการลับและ
รักษาชายแดนที่ประชิดกับอินโดจีน เนื่องจากสนธิสัญญาระหว่างโทย-ฝรั่งเศสที่ทั้ง
สองฝ่ายลงนามทั้งแต่ปี 2436 นั้นมีข้อตกลงห้ามทั้งสองประเทศมีกำลังทหารตาม
ชายแดนในรัศมี 25 กิ [ลเมตร กองทัพจึงไม่สามารถทำหน้าที่รักษาดินแดนในบริเวณ
ดังกล่าวได้ สภาความมั่นคงแห่งชาติสหรัฐฯ จึงเห็นว่ากลุ่มตำรวจของ พล.ต.อ , เผ่า
ศรียานนท์ มีความยืดหยุ่นในการปฏิบัติการลับและเปีดรับภารกิจใหม่ในการจารกรรม
และการรบแบบกองโจรมากกว่าทหารที่ถนัดการรบไาแเบบ จึงมอบหมายให้ซีไอเอ
ปรับปรุงกำลังตำรวจด้วยการผลักดันให้จัดทั้งหน่วยงานใหม่ขน เช่น ตำรวจพลร่ม
เพื่อให้ตำรวจมีกำลังที่เปียมด้วยสมรรถนะทั้งการรุกและการรับ มีความสามารถ
แทรกชึมใปจารกรรมแนวหลังของข้าศึกไต้ รวมทั้งการสนับสนุนขัดทั้งตำรวจตระเวน
ชายแดนเพื่อดูแลชายแดนของไทยแทนทหาร (Lobe and Morell 1978, 158 ; Lobe
1977, 20-23 ; นคร 2530, 3 ; สิทธิ 2536, 39) 27
ด้วยเหตุที่ปฏิบัติการของซีไอเอในไทยและภูมิภาคเปีนการหาข่าวเพื่อช่วย
,
กำหนดนโยบายของสหรัฐฯ ส่งผลให้หน่วยสีบราชการลับของสหรัฐฯที่อยู่ในไทยทั้ง
ในสถานทูตฯ และนอกสถานทูตฯ ในรูปกิจกรรมต่างๆมีมากมายจนกระทั่ง “ เกลี่อน
ไปหมด” (พุฒ ม,ป.ป., 207) ปฏิบัติการของซีไอเอมีทั้งการหาข่าว การส่งอารุธ การ
ใช่ไทยเปีนฐานปฏิบัติการลับ การสนับสนุนกลุ่มการเมืองต่างๆ การโฆษณาชวนเชื่อ
าดยภารกิจเหล่านั้เป็นความลับมาก (ประดาป 2517, 334) ในปี 2495 ซีไอเอได้ล่ง
เจ้าหน้าที่จำนวน 76 คนแฝงเข้ามาในเทนะพนักงานของซีซ้พพลายเพื่อ'ฝืกการรบให้
ตำรวจ และมีเจ้าหน้าที่ปฏิบัติการลับอีกกว่า 200 คนนำโดยจอห์น ฮาร์ท ( John
Hart )28 หัวหน้าเจ้าหน้าที่ซีไอเอ ซึ่งมีความสนิทสนมกับ พล .ต.อ. เผ่า จึงให้การ
137
ชุนลึก ศทดีนา และพญาอินทวิ
และความช่วยเหลือของชีไอเอจึงเป็นความลับ อาวธที่ซีเอเอส่งมาให้กลุ่มดำรวจมีปีน
1
138
เไนนทุกสายมุรสู่สหรัฐทเม'รืกา
3า “
Lansdale Memo for TayJor on Unconventional Warfare, July 196 น” in The
Pentagon Papers ( 1971, 133- 34) ; "Thailand ร Border Patrol Police : Paramilitary
1
139
ขุนคึก ศักดินา และพญาอินท';
กำลังของกลุ่มทหารต่อไป แต่ปรากฏว่าต่อมาหน่วยพลร่มได้กสายเฟินฐานกำลังให้กับ
กลุ่มตำรวจแทน อีกทั้งการสรรหาบุคลากรในการฟิกที่เคยมาจากหลายหน่วยงาน เช่น
กองทัพบก กองทัพเรือ และตำรวจได้เปลี่ยนแปลงใป ต่อมาหลังปี 2496 เมื่อกองทัพ
ถูกกันออกจากการฟิกตามหลักสูตรพลร่มทั้งหมดกีสร้างฅวามไม่พอใจให้กับพล . อ.
สฤบดิ้และกลุ่มทหารเป็นอย่างมาก ”
ทั้งนี๋ใม่แต่เพียงความจำเป็นอันเมื่องมาจากข้อสนธิสัญญาไทย-ฝรั่งเศสเท่าไเน
ที่ทำให้สหรัฐฯให้การสนับสนุนกลุ่มตำรวจอย่างมาก สาเหตุอีกประการมาจากความ
สัมพันธ์’ส่วนตัวระหว่างพล.ต.อ. เผ่า พล.อ. สฤษที่ และเจ้าหน้าที่ของสหรัฐฯด้วย โดย
ว่ลเลียม โดโนแวน ทูตสหรัฐฯ มีส่วนสำคัญไนการทำให้เกิดการเผชิญหน้าทางการเมือง
'
ระหว่างกลุ่มทหารกับกลุ่มตำรวจ เนื่องจากในระหว่างที่เขาเป็นทูตสหรัฐฯประจำประเทศ
ไทย เขาให้ความสนิทสนมกับกลุ่มตำรวจของ พล.ต .อ. เผ่ามากกว่ากลุ่มทหารของ
พล.อ. สฤบที่ นอกจากใดโนแวนแล้ว จอห์น ฮาร์ท หัวหน้าซีไอเอ กับบรรดาเจ้าหน้าที่
ซีไอเอในไทยกีให้การสนับสนุนกลุ่มตำรวจมาทกว่า ทำให้ในที่สุดกลุ่มตำรวจของ
. .
พล ต , อ เผ่าสามารถมีกองกำลังที่เข้มแซ็งทัดเทียนกับกลุ่มทหาร ( Flood 1976, 2,
129 ; Lobe 1977, 23-24 )
อย่างไรก็ตาม การที่ชีไอเอเล่นบทสำคัญในปฏิบัติการลับและทุ่มความช่วย
เหลือให้กับกลุ่มตำรวจทั้งอาวุธเบาและอาวุธหนักทั้นสร้างความไม่พอใจไห้กับกระทรวง
กลาโหมสหรัฐฯ ด้วยเช่นกัน กระทรวงกลาโหมได้เริ่มท้าทายบทบาทของชีไอเอที่มี
อิทธิพลเหนือไทยด้วยการให้ความช่วยเหลือกับกลุ่มทหารของ พล.อ. สฤบดี๋อย่างมาก
ในเวลาต่อมา (Flood 1976, 1) แม้ว่าอดีตที่ปรึกษาประธานาธิบดีไอเซนฮาวร์คน
หนื่งเคยแนะนำโดโนแวนว่าอย่าให้ความสำคัญเฉพาะกลุ่มตำรวจของ พล.ต.อ. เผ่า
เท่านั้น แต่ต้องให้ความสำคัญกับกลุ่มทหารของ พล.อ. สฤบดต้วย และแม้ในเวลา
ต่อมาโดโนแวนจะพยายามกระจายความช่วยเหลือทางการทหารและสมานไมตรีกับ
กลุ่มทหารของ พล. อ. สฤษที่แล้วก็ตาม แต่การแช่งขันทางการเมืองระหว่างกลุ่มตำรวจ
. .
ของ พล ต .อ เผ่ากับกลุ่มทหารของ พล.อ . สฤษด้ก็บาตหมางเกินกว่าที่โดโนแวนจะ
NARA, RG 469 Entry Thailand Subject Files 1950- 1957 Box 7 , Charles N .
33
140
r นนทุกสายมุงสู่สหร้ฐอเมวิกา
ชายเยยวยาความขัดแย้งได้ อีกทั้งมีความเป็นไปไต้ว่ายิ่งซัใอเอช่วยเหลือกลุ่มตำรวจ
บากเท่าใด กลุ่มทหารกียิ่งใกล้ชิดคณะที่ปรึกษาทางการทหารสหรัฐฯประจำประเทศ
ำายหรือจัสแมคไทยมากขึ้นเท่านั้น (พันคักด 2517, 19):u
ถนนทุกสายมุ่งสู่วอชิงตัน ดี. ซี.
เมื่อแหล่งทรัพยากรสำคัญในการก้าวขึ้นมามีอำนาจมาจากสหรัฐฯ คู่แข่งขัน
ทางทารเมืองทั้ง พล.อ. สถุษดิ้ ธนะรัชฅ์ และ พล.ด .อ. เผ่า ศรีขานนท์ ต่างแข่งกัน
เข้าหาสหรัฐฯ มากขึ้น ในปี 2497 ทั้งสองได้เดึนทางไปเจรจาขอความช่วยเหลือจาก
สหรัฐฯ เนื่องจากสหรัฐฯได้ลดความช่วยเหลือทางการทหารแก่ไทยลง จากเดิมปี 2496
เคยให้ 55.8 ล้านดอลลาร์ ลดเหลือเพียง 38.9 ล้านดอลลาร์ (Surachart 1988, 57)
เนื่องจากสหรัฐฯ เห็นว่าการให้ความช่วยเหลือแก่มีตรประเทศไม่เพียงแต่ทำให้ประเทศ
เหล่านั้นไม่สามารถต่อต้านภัยคอมมีวนิสตใด้ด้วยตนเองเท่านั้น ยังทำให้งบประมาณ
สหรัฐฯ เพิ่มสูงขึ้นด้วย (จิระ 2497ข, 29-30) ดังนั้น คณะเสนา!การทหารของไทย
นำโดยพล.อ. สฤษดี้และพล . ต. วิลเลียม กิลมอร์ หัวหน้าจัสแมคไทย จึงเดินทางไป
วอชิงตันดี.ชี. ( 27 มิถุนายน - 9 กรกฎาคม 2497) ด้วยเครื่องบินของสหรัฐฯเพื่อขอ
ความช่วยเหลือทางการทหารเพิ่มเฅม โดยพล.อ. สฤษดและคณะของเขาได้ประชุมที่
ตึกเพนตากอนซึ่งเป็นที่ทำกาวของกระทรวงกลาโหมสหรัฐฯ ร่วมกับ พล.ร.อ. อาเธอร์
แรดฟอร์ด (Arthur Radford) ประธานคณะเสนา!การผสมของสหรัฐฯ เอช . สตรูฟ
เอนเชล ( H. Struve Hensel) ผู้ช่วยรัฐมนตรีกลาโหมฝ่ายกิจการความมั่นคงระหว่าง
ประเทศ นายพลแมทธิว บิ . ริดข์เวย์ (Matthew B. Ridgway) เสนาธิการทหารบก
และประชุมหารือกับคณะเสนา!การผสม พบกับสมิธ ปลัดกระทรวงการต่างประเทศ
รวมถึงได้เข้าพบสนทนากับประธานาธิบดีไอเซนฮาวร์ด้วย35 พล.อ. สฤษดให้สัมภาษณ์
34 ต่อมาจัสแมคไทยได้แน!;นำให้กองทัพไทยจัดตั้งหน่วยงานเพื่อต่อต้านข่าวกรอง (Counterin-
telligence Agency ) และ,ทำสงครามปีตวิทยา ( Psychological Warfare) ด้วยการตั้งชื่อว่าโรงเรียน
รักษาความปลอดภัยเพื่ออำพรางปฏิบัติการให้กับทั้ง 3 เหล่าทัพและใรงเรียนเสนาธิการ การจัดตั้ง
ใรงเรียนดังกล่าวมีเป้าหมายเพื่อป้องกันและรักษาความลับทางการททารให้พ้นจากการจารกรรม และ
ต่อต้านการก่อวินาศกรรม (หขิช. บก สูงสุ[ด 7/6 เอกสารกองบัญชาการทหารสูงสุด เรื่อง รวมเรื่อง
เกี่ยวกับการประชาสัมพ้นธให้ข่าวและการสื่อสารต่างๆ [ 19 ตุลาคม 2497 - 18 เมษายน 25001
รายงานการประชุมส}ทกลาโหม ครั้งที่ 6/ 2499 13 มิถุนายน 2499) .
35 หจช. ( 3) สร 0201.15/ 5 เอกสารสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง
การจัดคณะทูตทหารไปวอชิงตัน
141
ขุนศึก ศกดินา และ-พญาอ้นทรี
1
า
NARA, HG 59 Central Decimal File 1950- 1954 Box 4190, K . B . Anderson to
j
(1
142
ร:;
'
WEI?. ii
^ ะ :":
!
รุ
: ะ:
MSI _
Pfc เสเ
m
BEfipi
- d
'
คณะของพล.ต .อ . เผ่า ศรียานนท์ ประกอบด้วย พ .ต.ท . ธนา ใปษยานนท์ พ .ต .ต. สุนิตย์ ปัฌย-
าณิช ร.ต.ท. พิชิต วิชัยธนพัฒน์ ส.ต.อ. สามารถ ชลานุเคราะห์ ปัวย องภากร(น และประพนธ บุนนาค
ทชิช. ( 2 ) กต 14.3/ 26 เอกสารกระทรวงการต่างประเทศ เรื่อง พลตำรวจเอกเผ่า ศรียานนท์
เข้าพบบุคคลสำคัญของสหรัฐอเมริกา (4-14 พฤศจิกายน 2497) รายงานการสนทนาของพล .ต.อ. เผ่า
ศรียานนท์ วันที่ 10 พฤศจิกายน 2497 ; หจช. กค 0301.9/8 เอกสารกระทรวงการคลัง เรื่อง ขอ
ความช่วยเหลือทางการเงินจากรัฐบาลสหรัฐอเมริกา (9 พฤศจิกายน 2497 - 14 ธันวาคม 2498).
11
หจช. ( 3) สร 0201.20. 1.1/8 เอกสารสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง การเดินทางไปต่างประเทศ
ของ นายพลตำรวจเอกเผ่า ศรียานนท์ ( เพื่อเยี่ยมเยึยนบุคคลสำคัญของประเทศต่างๆ ฏีอาท
อังกฤษ อฌรีกา ฝรั่งเศส เดนมาร์ก อิตาลี ) เพื่อติดต่อเจรจาเกี่ยวคับภาระกิจสำคัญอันเป็นประโยชน์
144
ถนนทุกสายม่งสู่สหรัฐอเมวกา
ของรัฐบาลในทางกฎหมายและเศรษฐกิจให้ปฏินัต็ทนัาที่ในสหรัฐฯ เขารับตำแหน่งนื้ด้วยความเต็มใจ
แต่ไม่รับค่าดอบแทนประจำคำแหน์ง นอกจากค่าใช้จ่ายในการเดินทาง ( สยามนกร, 19 ธันวาคม
2497 ) ในบทบรรณาธิการพฆฟ้กิไต้เซียนประชดประชันว่า ส์านักงานที่ปรึกษาของไทยนี้มิได้ด้ง
ไนไทย แต่ด้งที่สำนักงานของโตโนแวนในสหรัฐฯ และทลาย!) ที่ผ่านมาสหรัฐฯได้ให้ความช้วยเหลือ
ไทยทุกอย่างด้งแต่การทหาร อาวุธ ทางด้านเศรษฐกิจไทยสํงวัตธุต็บไปขายสหรัฐฯ แต่ต้องซื้อสินคา
อุตสาหกรรมของสหรัฐฯกลับมา ตลอดจนการทำสงครามจิตวิทยาผ่านยูซ็ส ( USIS) ทางสื่อต่างๆ
เช่น หนังสือ ภาพขนตรี ( ทนห !ทย , 19 ธันวาคม 2487) ด้ายเหตุที่โคไนแวนรับตำแหน่งที่ปรึกษา
ทเงเศรษฐกิจให้กับไทย พวรีฟอย ทูตสหรัฐฯประจำประเทศไทยคนใหม่ ไม่เหินด้วยที่เขารันตำแหน่ง
กังกล่าว ส่อมา จอห์น ดัลเลส รมว . ต่างประเทศ [ด้นจ้งให้ประธานาธิบดีไอเซนสาวรีทราบว่า
ไดโนแวนยอนเป็นคัวแทนให้รัฐบาลไทยด้วยค่าจ้าง 100,000 ดอลลาร์ต์อปื โดยประธานาธิบดี
ไอเชนอาวรีแสคงความไม่เห็นด้วยกับการตัดสินใจของโดโนแวน (NARA, RG 59 Central Decimal
-
File 1950 1954 Box 5625, Peurifov to Secretary of State, 22 December 1954 ; The
Dwight D. Eisenhower Library, Paper of John Foster Dulles 1951 -1959, Wbite Flouse
Memorandum Series Box 1, Memorandum of Conversation with The President,
4 April 1955 ; หจช , กฅ 81.35/50 เอกสารกระทรวงการต่างประเทศ เรื่อง ด้งนายพลใดโนแวน
เป็นที่ปรกษาสภาเศรษฐกิจแห่งชาดี [พ.ศ.2497-2498] หนังสือกระทรวงการคลังจาก เภา บรีภัณฑ์-
อุทธกิจ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง ถึง รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ วันที่ 21
มกราคม 2498 ) . รัฐบาลได้โอนงบประมาณให้กับสถานทูตไทยประจำวอชงคันดี . ซี. จำนวน
500,000 ดอลลาร์ เอกสารระบุว่า ค่าใช้จ่ายไนราชการลับ (หจช. กต 81.35/50) .
145
ขนศึก ศักดินา และพญาอินทวี
คน โดโนแวนแจ้งว่าเขาได้ประสานงานให้ประธานาธิบดีไอเซนอาวร์ทราบความต้องการ
ของรัฐบาลไทยแล้ว สำหรับความช่วยเหลือทางการทหารนั้น รมช. กลาโหมจะให้ความ
ช่วยเหลือรัฐบาลไทยไห้!ด้มากที่สุด 11
'
146
ถนนทุกสายมุ่งสู่ศหรฐอเมวกา
ส่อไป โดยสหรัฐฯมีแผนให้ความช่วยเหลือทางการทหารแก่กลุ่มทหารและกลุ่มตำรวจ
จำนวน 80,000 คน โดยแยกความช่วยเหลือแก่กลุ่มตำรวจจำนวน 43,000 คน ให้
?ามารถปฏิบัติหน้าที่ตามแนวชายแดนทางภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือได้
.เละสำหรับกลุ่มทหารจำนวน 37 ,000 คน จะเห็นได้ว่าสหรัฐฯ ยังคงให้การสนับสนุน
ทั้งสองคนให้มีบทบาทสำคัญในการเมืองไทยต่อไป4 ๆ
4 โ:
NAFtA, HG 469 Entry Thailand Subject Files 1950-1954 Box 35 , Donovan to
Secretary of State , 22 July ไ 954 ; The Dwight D. Eisenhower Library, Paper as
President of United States 1953- 1961 ( Ann Whitman File) Box 4, NSC Summary of
Discussion , Potential Political Difficulties for the United States Inherent in Supplying
.Arms to the Thai National Police and Army, 20 December 1954 ; Library of Congress,
CK 3100007533, 20 December 1954, Potential Political Difficulties for the United
States Inherent in Supplying Arms to the Thai National Police and Army .
147
- -
สหรัฐฯ กับการต่อต้านคอมมิวนิสตในไทย
นโยบายต่อต้านคอมมิวนิสต์ของประธานาธิบดีไอเซนราวร!ม่เพียาให้ความ
1
สำกัญกับความช่วยเหลือทางการทหารเท่านั้น แต่ยังให้ความสำกัญอย่างมากกับการ
ใช้ยุทธศาสตร์โฆษณา 'ชวนเชื่อ ( Psychological Strategy ) คู่ขนานกันไปด้วย
เนองจากคณ
A
ะที่ปรึกษาของเขาตระหนักว่าสงครามเย็นเป็นดั่งการแข่งขันท่าสงคราม
จิตวิ Vเยาและสงครามอุดมการณ์๙ ซึ่งเป็นเครื่องมือในการต่อลัจ ดจ จเดียวกับการใช้กำลัง
!
150
ใกล้ยามเมี่อแสงทองส่อง
ศึกษาลักษณะทางสังคมไทบอย่างเปีนระบบเพื่อใช้เป็นข้อมูลในการกำหนดนโยบาย
ส่อด้านคอมมิวนิสต์ไนใทยของสหรัฐฯ ก็เริ่มดันขึ้น โดยสหรัฐฯ ส่งสูเซียน เอ็ม . แฮงส์
( Lucian M . Hanks) ผู้อำนวยการสดาบันวิจัยฯ จากมหาวิทยาลัยคอร์แนลเข้ามาทำ
วิจัยเกี่ยวกับทัศนคติและความเชื่อของชุมชนเกษตรกรบางชัน มีนบุรี เป็นด้น4 รวม
ทังการเช้ามาสำรวจทัศนคติของคนไทยเกี่ยวกับคอมมิวนิสต์โดยมหาวิทยาลัยจอร์ปี
วอชิงตันในพื้นที่กรุงเทพฯ ภูมิภาค และเขตชายแดน โดยร่วมมือกับจุฬาลงกรณ์
มหาวิทยาลัยและกระทรวงวัฒนธรรม นทอดไทย , 1 กันยายน 2497 ) ต่อมาโดโนแวน
ทูตสหรัฐฯ แนะนำให้รัฐบาลจอมพลป. พิบูลสงครามจัดตั้งคณะกรรมการขนมาชุดหนี่ง
ทำหน้าที่พัฒนาสงครามจิตวิทยาร่วมกับสหรัฐฯเพื่อดำเนินการต่อต้านคอมมิวนิสต์ใน
ไทยผ่านสื่อหนังสือพิมพ์ วิทยุ และการอบรมความรู้ โดยให้วัด มหาวิทยาลัย กลุ่ม
เยาวชน กลุ่มวัฒนธรรม ข้าราชการ และกองทัพเป็นกลุ่มเป๋าหมายร่วมมือกับสหรัฐฯ
ในการต่อด้านและหาข่าวเกี่ยวกับคอมมิวนิสต์ในไทย 5
ในสายตาของสหรัฐฯ ความพ่ายแพ้ของฝรั่งเศสที่สมรภูมิเคียนเบียนฟูเป็น
ความอับอายที่จะมีผลทำให้ประเทศโนเอเชียหันไปมีนโยบายให้การสนับสรทเ
คอมมิวนิสต์แทน สหรัฐฯจึงมีนโยบายสกัดกั้นแนว โน้มการเปลี่ยนแปลงดังกล่าวทุก
,
I
I “ Memorandum of Conversation at the 161 รใ Meeting of the National Security,
9 August 1953/ in Foreign Relations of the United States 1950 Vol. 6 (1976b, 685) ;
The Dwight D. Eisenhower Library, White House Office, Office of the Special As-
sistant for National Security Affaire : Record 1952-1961 NSC Series, Briefing Notes
Subseries Box 16, File : Southeast Asia (1953-1961), บ.ร, Psychological Strategy
based on Thailand , ร September 1953 ; Memorandum for General Smith-Chairman
of Operations Coordinating Board from Robert Cutler -Special Assistant to the
President, 10 September 1953.
5
หจช . มท. 0201.2.1/375 เอกcm สำนักงานปลัคกระทรวงมหาดไทย เรอ 4 ไครงการศึกษา
0บรมระเบียบวิธีและการปฏิบดีงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์สังคม (พ.ศ. 2496) ส์าเนาคำเชญชวน ใบ
สมัครไครงการศึกษาอบรมระเบียบวิธี และการปฎบัดีงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์สังคม จากนายลูเข็ขน
เอม แรงค์ ผู้อำนวยการสถานวิจับ ม. คอรณล กรุงเทพฯ ถึงปลัดกระทรวงมหาดไทย จันท 30
-
พฤศจกายน 2496 ; ดูรายสะเอียดใน นกมธุ[ข (2528ข , 57 66) และ อานนท์ (2538, 308-47) .
5 «
Parson to The Secretary of States, the Charge in Thailand , 7 December 1953, ”
in Foreign Relations of the United States 1952- 1954 Vol 12 (1987, 698 ) .
151
ขุนศึก ศักดินา แลรพญารนทรี
จากความล้มฌสวสู่โอกาสใหม่ในยุคสงครามเย็น
ควรบันทึกด้วยว่า สถาบันกษัตริย์และกลุ่มรอยัลลิสต์ได้เข้ามามีบทบาท
ทางการเมืองตังแต่ต้นทศวรรษ 2490 แม้พวกเขาจะมีความได้เปรียบในการทำหน้าที่
สถาปนิกทางการเมืองด้วยการร่วมร่างรัฐธรรมนูญถึง 2 ฉบับ คือ ฉบับ 2490 และ
2492 ซึ่งพวกเขาหวังว่าผลจากรัฐธรรมนูญ 2492 หรือรัฐธรรมนูญรอยัลลิสต์ที่ถูกสร้าง
ขึ้นใหม่นั้นจะสร้างความมั่นคงทางการเมืองให้กับพวกเขา แต่สถานการณ์การเมืองก็
152
ใกล้ยามเมื่อแสงทองส่อง
10
NAHA , HG 59 Central Decimal File 1950 - 1954 Box 4187 , Memorandum of
Conversation, Phya Srivisarn, George M . Widney , 1 September 1953 .
11
NARA, CIA Records Search Tool ( CREST), CIA-RDP79R0089GA0001000S0021 - 5,
9 September 1953, 'Thailand . ' ’
153
ชุนศึก สักคนา และพญาอนทรื
ของสถาบันพระมหากษัตริย์และกลุ่มรอบัลลิสต์โดยรวมที่มีท่าทีคัดด้านการดำเนินการ
ของรัฐบาลจอมพลป. ในการปฏิรูปที่ดินได้เป็นอย่างดี ความพยายามต่อต้านรัฐบาล
ดังกล่าวส่งผลไห้รัฐบาลไม่ไว้วางใจและมีการควบคุมกิจกรรมของพระมหากษัตริย์
สถานทูตอังกฤษรายงานสถานการณ์ว่า ในช่วงเวลานั้นพระบาทสมเด็จ
พระเจ้าอยู่หัวปรากฏพระองค์ต่อสาธารณะน้อยครั้ง ทรงเคร่งขรึมและพยายามควบคุม
บุคลิกภาพให้เป็นไปตามจารีตประเพณีเพื่อให้เกิดควานเคารพจากประชาชน ’ สถาบัน '
กษัตริย์และกลุ่มรอบัลลิสต์เริ่มเปลี่ยนวิธีการต่อสู้กับรัฐบาลด้วยการหันไปสรัางพันธมิตร
กับสหรัฐฯ เพื่อแสวงหาการสนับสนุนทางการเมือง ในช่วงเวลาดังกล่าวไม่มีใครปฏิเสธ
ได้ว่าสหรัฐฯ มีบทบาทสำคัญยิ่งในการเมืองระหว่างประเทศ อีกทั้งแกนนำสำคัญหลาย
คนในสถาบันกษัตริย์และกลุ่มรอบัลลิสต์เป็นบุคคลที่เคยมีตำแหน่งสูงในทางการเมือง
และระบบราชการ และเคยมืสํวนร่วมกำหนดวิเทโศบายของไทย รวมถึงมีทักษะในการ
วิเคราะห์และมีความเข้าใจสถานการณ์การเมืองระหว่างประเทศเปืนอย่างดี จึงมีความ
เป็นไปไต้ที่พวกเขาจะเห็นช่องทางในสถานการณ์ระหว่างประเทศที่จะเอื้อประโยชน์ให้
กับพวกเขาไต้ เช่น พระยาศรีวิสารวาจา องคมนตรี อดีตปลัดทูลฉลอง และรมว.
ต่างประเทศ และม.ร.-ว.เสนีย์ ปราโมช อดีตเอกอัครราชทูตไทยประจำวอชิงตันดี. ชี.
'
NARA, RCi 59 Central Decimal File 1950 - 1954 Box 4187 , Memorandum of
Conversation ; Phya Srivisarn , George M. Widney, 1 September 1953. คูการศึกษา111
ประเด็นบทบาทของพระมทากษัตริย์ในช่วงเวลาลังกล่าวเที่มเต็มใน Kobkua (2003, 137- 55).
1
154
ใกล้ยามเมื่อแสงทองส่อง
? นสำคัญของกลุ่มรอยัลลิสต์ จึงไม่น่าประหลาดใจแต่อย่างใดที่พวกเขาจะสามารถคิด
ไก!โศบายของพวกตนต่อมหาอำนาจอย่างเช่นสหรัฐฯเพื่อไห้ได้ประโยชน์ทางการเมือง
I ด้ษังเห็ตรินย์กไต้ับจสหรัากในเวลาต่
'
•
อมาพวกเขาได้พยายามสร้างความสนิทสนมระหว่างสถาบัน
ฐฯ ขึ้น สถานทูตอังกฤษประจำกรุงเทพฯ รายงานเรองดังกล่าวว่า ในกลาง
I ปี 2496 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้จัดเลี้ยงอำลาตำแหน่งทูต์ให้กับสแตนตันเป็น
การส่วนพระองค์ โดยสแตนตันเล่าด้วยว่า พระองค์ทรงสนพระทยในความช่วยเหลือ
รากสหรัฐฯที่ให้กับไทยมาก ที่สำคัญสถานทูตอังกฤษได้ตั้งข้อสังเกตว่า ความใกล้ชิด
' ะหว่างพระองค์กับสหรัฐฯ ครั้งนี้ถือเป็นเรื่องไม่ปกติ "
I
I ฟ้เรีไทยในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง
ต่อมาเมอสหรัฐฯ ประกาศแผนสงครามจิตวิทยาในไทยแล้ว โดโนแวน ทูต
สหรัฐฯคนใหม่ ผู้มืความคุ้นเคยกับการเมืองไทยเป็นอย่างดีเนื่องจากเคยร่วมมือกับ
ได้มีส่วนในการร่างแผนสงครามจิตวิทยาที่สหรัฐฯ
จะดำเนินการเพื่อต่อต้านคอมมิวนิสต์ในไทย โดยเขาได้รับความไว้วางใจจากพระมหา
กษัตริย์เป็นอย่างยิ่ง ได้รับโอกาสให้เข้าเฟิาเป็นการส่วนพระองค์หลายครั้งในช่วงเวลาที่
เขาดำรงตำแหน่งทูตสหรัฐฯ เพียงปีเดียว|:' เขาได้บันทกการเช้าเฝืาครั้งหนึ่งในเดือน
ตุลาคม 2496 ว่า พระองค์กระดือรือร้นที่จะมีบทบาททางภารเมือง แต่รัฐบาลจอมพล ป .
ใม่อนุญาตให้พระองค์มีบทบาททางการเมืองตามที่มีพระราชประสงค์ และเมึ่อเขาได้
เล่าถึงความช่วยเหลือทางการทหารแก่ไทยและการต่อต้านคอมมิวนิสต์ของสหรัฐฯให้
พระองค์ทราบ พระองค์ทรงให้ความสนพระทัยในเรื่องดังกล่าวอย่างมาก ",
เกือบทุกครั้งที่โดโนแวนเดินทางกลับไปรายงานและรับทราบนโยบายของ
สหรัฐฯ ต่อไทยที่วอชิงตัน ดี . ซี. เขามักจะเข้าพบสนทนากับพระองค์เสมอ ทั้งนี้การ
เดินทางกลับไปสหรัฐฯ ครั้งหนึ่งในเดือนธันวาคม 2496 เขาได้เข้าเสาเป็นการส่วน
พระองค์ก่อนออกเดินทาง และที่วอชิงตัน ดี. ซี . เขาได้เสนอแนวคิดให้สหรัฐฯใช้การ
155
ขนลึก ศทดินา และพญาอันทวึ
คุกคามสถาบันกษัตริย์เป็นประเด็นสำคัญของปฏิบัติทารสงครามจิตวิทยาในไทย
วอลเตอร์ สมิธ ปลัดกระทรวงการต่างประเทศเห็นด้วยกับข้อเสนอของเขา17 ต่อมา
เขาได้เสนอความคดต่อประธานาธิบดีไอเซนฮาวร์ว่า สถาบันกษัตริย์จะทำให้สหรัฐฯ
บรรลุแผนสงครามจิตวิทยาในการทำให้คนไทยต่อด้านคอมมิวนิสต์ได้ ซึ่งประธานาธิบดี
ไอเชนอาวร์เห็นด้วยกับแนวติดดังกล่าว และสั่งการให้เขาประสานแผนดำเนินการกับ
รมว. ต่างประเทศ 1 ในการกลับไปวอชิงตัน ดี. ซี. ครั้งนี้ เขาได้ผลักดันให้สหรัฐฯ ทุ่ม
'
ที่เขาเดีนทางกลับมาถึงกรูงเทพฯ เขาไต้เช้าเสาพระองค์อีกครั้งเพื่อรายงานควานคืบหน้า
ของแผนสงครามจิตวิทยาต่อด้านคอมมิวนิสต์ไห้ทรงทราบ 20
การที่โดโนแวนในฐานะทูตสหรัฐฯ เสนอแนวคิดให้สหรัฐฯ ผลักดันให้สถาบัน
กษัตริย์เป็นแกนกลางในการดำเนินการต่อต้านคอมมิวนิสต์ในไทยนั้นมิความ
สอดคล้องกับนโยบายของสหรัฐฯ เป็นอย่างยง เนี้องจากในขณะนั้นกรรมาธิการพิเศษ
ว่าด้วยภัยคุกคามคอมมิวนิสต์ของกระทรวงกลาโหมสหรัฐฯ ได้เสนอชุดปฏิบัติการ
ทางการเมืองและการทหารที่กำหนดให้กระทรวงการด่างประเทศและซีไอเอดำเนินการ
สร้างแนวคิดทำให้คอมมิวนิสต์กลายเป็นภัยคุกคามภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
เพื่อสร้างความหวาดวิตกให้กับประชาชนในประเทศเป้าหมายที่สหรัฐฯ จะทำสงคราม
จิตวิทยาต่อต้านคอมมิวนิสต์ ( The Pentagon Papers 1971, 37)
1953, ” เท Foreign Relations of the United States 1952- 1954 Vol. 12 ( 1987, 699 )-
^ l กองบรรณสาร ทระทรวงการต่างประเทศ I 0402 -344- 202- 511 -0002 ขอความเห็นชอบใน
[
156
r >
-
.ะ:
ทกธุ่มรอย้ลสิสดพยายามผลกต้น สอดคล้องกันพอลึกบนไขบายต่อต้านคอมมิวนิสต์ของสหรัฐฯที่
ต้องการกระตุ้นให้ชาวไฑยเห็นว่าคอมมิวนสณ์ป็นภัยคุกคามสถาบนพระมหากษัฅรัย์ จารึตประ!พณึ
และความมี!อกราชของไทย (ภาพจาก ราช mrmwm , สำนักงานเสํ!มลร้างเอกลักษณ์ของชาฅ 2547)
ขนดึก ศักดินา และพญาอินทวี
,
ภายใต้การนำของโดโนแวน ปฏิบัดิการสับและสงครามจิตวิทยาของสหรัฐฯ ใน
ไทยได้ถูกเชื่อมไยงเข้าหากัน รนปลายปี 2496 เขาและซีโอเอพยายามสร้างความคิด
แบบเทิดทูนสถาบันกษัตริย!์ ห้กลายเป็นอุดมการณ์สำคัญของตำรวจตระเวนชายแดน
และตำรวจพลร่มที่สหรัฐฯ สนับสนูนให้จัดตั้งขึ้น ไม่นานจากนั้นกองบัญชาการตำรวจ
ตระเวนชายแดนได้ถูกย้ายไปตั้งที่หัวหินใกล้วังไกลกังวล โดยสหรัฐฯ มีวัตถุประสงค์ที่
จะทำไห้ตำรวจตระเวนชายแดนและตำรวจพลร่มมีความสัมพันธ์ใกล้ช้ดกับสถาบัน
.
กษัตริย์ ( Lobe 1977, 24- 29, fn 16) การเดินหน้าแผนสงครามจิตวิทยาในไทยของ
สหรัฐฯ เริ่มต้นขึ้นในต้นปื 2497 นั้นเอง โดโนแวนสั่งการให้ปรับปรุงภารกิจของยูซิส
ไนไทยจากเต็มที่เคยทำหน้าที่แค่เพียงเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับสหรัฐฯให้กลายเป็นกลไก
ใหม่ที่ปฏิบัติการสงครามจิตวิทยาเชิงรุกด้วยการโฆษณาชวนเชื่อผ่านสื่อต่างๆ และ
ขยายเครือข่ายปฏิบัติการของยูซีสออกไปยังภูมิภาคต่างๆของไทย พร้อมการมีหน่วย
! ฆษณาชวนเชื่อย่อยๆที่เคลื่อนที่เข้าไปในเขตชนบทโดยเฉพาะอย่างยิ่งภาคอีสานของ
ไทยในเวลาต่อมา
ไม่กี่เดือนหลังจากที่โดโนแวนได้นำเสนอแนวคิดในการสนับสนุนสถาบัน
กษัตริย์เพื่อทำสงครามจิตวิทยาให้คนไทยตระหนักในการเข้าร่วมต่อต้านคอมมิวนิสต์
กับสหรัฐฯ ในกลางเดือนพฤษภาคม 2497 พระยาศรีวิสารวาจา องคมนตรี เดินทางไป
พบประธานาธิบดีไอเชนฮาวร์ที่วอชิงตัน ดี, ซี. เพื่อมอบพระบรมฉายาลักษณ์แก่ผู้นำ
สหรัฐฯ กระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯได้บันทึกเหตุการณ์ตังกล่าวว่า พระยาศร-
วิสารวาจาได้แจ้งกับเจ้าหน้าที่ที่ทำเนียบขาวว่า เขาเป็นผู้แทนของพระมหากษัตริย!์ ทย
มีความต้องการเข้าพบประธานาธิบดีเพื่อนำพระบรมฉายาลักษณ์มาให้ และมขอความ Si V
ที่ทรงฝากถึงประธานาธิบดีบางประการด้วย ทีแรกเจ้าหน้าที่หำเนยบขาวไม่อรเญาต
ไห้เข้าพบ ฒี่องจากไม่มีการนัดหมายประธานาธิบดีอย่างเป็นทางการจากรัฐบาลไทย
อย่างไรก็ตาม ในเวลาต่อมากระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯได้สั่งการให้พระยาศรี
วิสารวาจาเข้าพบประธานาธิบดีได้ โดย หัเหตุผลว่าไทยมีความสำคัญทางการเมืองใน
ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และไทยจะมีความสำคัญต่อนโยบายต่างประเทศของ
- ,
สหรัฐฯ ต่อไปในอนาคต หลักฐานของกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ ฉบับดังกล่าว
ทำไห้สามารถวิเคราะห์ได้ว่า การส่งพระยาศรีวิสารวาจา องคมนตรี เป็นผู้แทนเดนทาง
เอเซนอาวร
ประธานาธิบดี' I
158
ใกล้ยามเมื่อแสงทองส่อ'a
ที่มีต่อสถาบันกษัตริยเจะกลายมาเป๋
์จ นป๋จขัยสำคัญในการชี้ขาดชัยชนะของการต่อสู้
ทางการเนืองภายในระหว่างสถาบันกษัตริย์และกลุ่มรอยัลลิสต์ กับรัฐบาลจอมพล ป.
พิบูลสงคราม
ผูซิสกบสงฅรามจิตวิทยา
โดในแวนต้องการให้ยูซิสทำหน้าที่ปฏิบัติการสงครามจตวิทยาเชิงรูกในเขต
พนที่ชายแดนของไทยและปฏิบัติการผ่านสื่อต่างๆ เพื่อทำให้คนไทยเห็นภาพกัยจาก
การคุกคามของคอมมิวนิสต์ โดยเขาต้องการจัดตั้งหน่วยงานโฆษณาชวนเชื่อเคลื่อนที่
ของยูซีสในภาคอีสานและภาคเหนือเช่นที่ชังหวัดอุบลราชธานี อุดรธานี นครราชสีมา
และลำปาง 23 แต่รัฐบาลจอมพล ป , ไม่เห็นด้วยกับข้อเสนอที่ไห้ยูซิสตั้งหน่วยเคลื่อนที่
อีสระในภูมิภาคโดยปราศจากการควบคุมของรัฐบาล อย่างไรก็ตาม รัฐบาลจะจัดตั้ง
หน่วยงานของกรมประชาสัมพันธ์ในภูมิภาคขนและให้ยูซิสเข้าร่วมงานด้วย โดยยูซส
จะต้องออกค่าใช้จ่ายทั้งหมด รวมถึงวัสดุอุปกรณ์ ตลอดชนการดูแลเนื้อหาสาระใน
การกระจายเสียงต่อต้านคอมมิวนิสต์24 ข้อเสนอของรัฐบาลสร้างความพอใจให้กับยูชิส
มากเพราะรัฐบาลให้กรมประชาสัมพันธ์ออกหน้าแทนยูซิส25
22
NA, F0 371/101168, Chancery to Foreign Office, 21 July 1952.
E3 หชิช. กต 81.35 /42 เอกสารกระทรวงการต่างประเทศ เรื่อง สำนักข่าวอเมริกันขอดั้งสาขาที่
159
ขุนศึก ศักดินา และพญารนทวี
งานศพเล่มด้งกล่าว I
27 "
รายงานการประชุมสกาดันทนราษฎร ครั้งที่ 11 / 2496 ( สามัญ ) ชุดที่ 1 วันพฤหัสบดีที่ 10 I
กันยายน 2496," ไน รพงานการประชุมสกาผู้แทนราษฎร สมยสาบ้ญ พ . ศ. 2496 ( 2499, 860-63).
160
ใกล้ยามเพี่อแสงทองส่อง
2496-2500 ปฏิบัติการสงครามจิตวิทยาด้วยการใช้สื่อในฐานะเป็นอาวุชทางอุดมการณ์
ของยูซิสในไทยนั้นจำแนกสื่อออกเป็นสองกลุ่มคือ กลุ่มแรกเป็นสิ่งพิมพ์ต่อต้าน
คอมมิวนิสต์ที่ยูซีสสนับสนุนการขัดพิมพ์เพื่อแจกจ่ายให้แก่ประชาชนและข้าราชการทัว
ประเทศ ส่วนกลุ่มที่สองสำหรับแจกจ่ายให้กับห้องสมุดต่อต้านคอมมิวนิสต์iit! เช่น
หนังสือโฆษณาชวนเชื่อความก้าวหน้าและยิ่งใหญ่ของสหรัฐฯ สมุดภาพ โปสเตอร์
ใบปลิว และภาพยนตร์ต่อต้านคอมมิวนิสต์ ทั้งนี้การนำเสนอภาพภัยคุกคามจาก
คอมมิวนิสต์ไนช่วงการนำแผนสงครามจิตวิทยามาปฏิบัตินี้ได้เริ่มเห็นร่องรอยของการ
พยายามทำให้สถาบันพระมหากษัตริย์กลายเป็นศูนย์กลางของการต่อด้านคอมมิวนิสต์
เช่น หนังสือเล่มเล็กเรื่อง ชะตากรรม’นองราชะ โปสเตอร์และใบปลิวเรื่อง ลัทธิ
คอมป็วนิสคำเกคามพระมหากษัตริย์ เป็นภาพพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและพระ
1
28
(3) สร 0201.23/ 10 เอกสารสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง ห้องสมุดหนังสือสำหรันต่อด้าน
ทปีช.
คอมมิวนิสต์ ( 26 กันยายน - 22 พฤศจิกายน 2498 ) บันทึกข้อความ นายบุณย์ เจริญไชย รักษา
การในตำแหน่งรองอธิบดี กรมประมวสราชการแผ่นดิน ฝ่ายต่างประเทศ ถึง เลขาธิการคณะ
รัฐมนตรีฝ่ายการเมือง วันที่ 26 กันยายน 2498 . รัฐบาลสั่งการให้มืการตั้งห้องสมุดหนังสือต่อต้าน
คอมมิวนิสต์ซ้นในภเงเทพฯ ที่ห้องสมุดประชาชนของสภาวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงวัฒนธรรม ;
หไรังสือจากหลวงวิเชียรแพทยาคม ปลัดกระทรวงวัฒนธรรม ถึง เลขาธิการคณะรัฐมนตรี ฝ่าย
การเมือง วันที่ 22 พฤศจิกายน 2498
/ 67
ชุนศึก ศ้เกดีนา และพ nr อินทรี
ยูซิสได้สนับสนูนให้รัฐบาลไทยทำสงครามจิตวิทยาเพื่อครอบงำลึกลงไปถึงในระดับ
หมู่บ้านแล้ว ''
'
สงครามจิตวิทยากับการสถาปนาอำนาจในการเมืองไพย
ภารดำเนินการตามแผนสงครามจิตวิทยาในไทยของสหรัฐฯ มีวัตถุประสงค์ที่
จะครอบงำการรับเของคนไทยในเขตชนบทจนถึงระดับหมู่บ้านไนภาคเหนือและอีสาน
ของไทย ด้วยการสร้างภาพภัยจากคอมมิวนิสฅ์ที่จะคุกคามสกาบันกษัตริย์ จารีต
ประเพณี และเอกราชของไทยที่เคยมีมาอย่างยาวนานไห้ล่มสลายลง 30 อย่างไรก็ตาม
ความมุ่งหวังของสหรัฐฯที่ฃะทำให้คนไทยเห็นภัยคอมมิวนิสต์ที่คุกคามสถาบันกบัตริย์
ไนขณะนั้นไม่ล้มฤทธิผลนัก เนื่องจากที่ผ่านมารัฐบาลจอมพลป. มิได้ให้การสนับสนุน
ให้สถาบันกษัตริย์มีความสำคัญ เห็นได้จากการสำรวจความรับรู้ของคนไทยไนชนบท
ภาคอีสาน'ในปี 2497 ของสหรัฐฯ ปรากฏว่าคนไทยในภาคอีสานไม่รู้ถึงความหมาย
ของสถาบันกษัตริย์ถึงร้อยละ 61 (Bowie 1997, 87)
ด้วยเหตุที่สหรัฐฯ ต้องการสนับสimสถาบันกษัตริย์ไห้เป็นส่วนหนึ่งในการทำ
สงครามจิตวิทยาในไทย จึงเป็นจังหวะสำคัญที่เปิดโอกาสทางการเมองไห้กับสถาบัน
..
กษัตริย์และกลุ่มรอยัลลิสต์อีกครั้ง ดังเช์นความคิดของ ม ร ว , คึกฤทธิ้ ปราโมช
สมาชกสำคัญคนหนึ่งของกลุ่มรอขัลลิสต์ ที่เปิดเผยกับเจ้าหน้าที่สถานทูตสหรัฐฯ ใน
เดือนเมษายน 2497 ก่อนที่พระยาศรีวิสารวาจา องคมนตรี จะเดินทางไปพบ
ประธานาธิบดีไอเซนฮาวร์ ว่าราชสำนักต้องการการสนับสนูนจากประชาชน เนื่องจาก
162
ใกล้ยามเมื่อแสงทองส่อง
ลุมรอยัลลิสต์เห็นว่าอำนาจทางการเมืองของรัฐบาลจอมพล ป. กำลังอ่อนตัวลง 51
นอกจากนี้ ควง อภัยวงศ์ แกนนำคนหนึ่งไนกลุ่มรอยัลลิสต์และหัวหน้าพรรค
บระชาธิป้ตย์ ได้เล่าให้เจ้าหน้าที่สถานทูตสหรัฐฯฟ้งว่า พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
r รงมีพระปรีชาใส่ใจกิจการบ้านเมืองด้วยการทรงขอให้เขาเป็นที่ปรึกษาทางการเมือง
ทนพระองค์
{ จากนั้นพระองค์ได้เริ่มต้นท้าทายอำนาจของรัฐบาลจอมพล ป. ด้วยการ
• อค้านและชะลอการลงพระปรมาภิไธยในกฎหมายปฎรูปที่ดินเพี่อช่วยเหลือคนยากจน
‘
•.องรัฐบาล เนื่องจากพระองค์ทรงเห็นว่ากฎหมายดังกล่าวไม่มีความจำเป็นเพราะที่ดิน
ในประเทศมีราคาถูกและมีมากมายในชนบท ควงได้เล่าต่ออีกว่าพระองค์ทรงมี
พระบรมราชวินิจฉัยว่าการควบคุมการกอครองที่ดินตามกฎหมายของรัฐบาลจะสร้าง
ความไม่พอใจให้กับเจาที่ดิน12
สถาบันพระมหากษัตริย์ไม่เพียงเริ่มด้นห้าทายอำนาจของรัฐบาลจอมพล ป ,
เท่านั้น กลุ่มรอยัลลิสต์เองยังมีแผนการสร้างกระแสความนิยมในองค์พระมหากษัตริย์
ให้เกิดขึ้นในหมู่ประชาชนเพี่อท้าทายอำนาจของรัฐบาลจอมพลป. ในอีกทางหนึ่งด้วย
' ๆรจัดไครงการให้พระองค์เสด็จเยี่ยมประชาชนในชนบท
•'
ในเดือนเมษายน 2497
สถานทูตสหรัฐฯรายงานว่า ม.ร.ว. คึกฤทชิ ปราโมช ไต้กล่าวชื่นชมพระบาทสมเด็จ
ทระเจ้าอยู่หัวและสื่อสารไปยังเจ้าหน้าการทูตสหรัฐฯ ว่า แบ้พระองค์จะทรงพระเยาว์
แต่ทรงมีพระปรีชาเป็นเอก ทรงดำรงพระราชจริยวัตรไลัออ่างเหมาะสมตามระบอบ
ประชาธิปไตยที่มีพระมหากษัตริย์ใต้รัฐธรรมนูญ และจะทรงไต้รับความชื่นชมจาก
สาธารณชนเพิ่มขึ้นอย่างแน่นอน แต่น่าเสียดายที่พระองค์ยังมิเคยเสด็จเยี่ยมประชาชน
,
ในชนบทเลย 3 ท่าทิของคึกฤทธสอดคล้องกับควง อภัยวงศ์ ที่ปรึกษาทางการเมือง
ส่วนพระองค์ ที่ประเมินแผนเสด็จเยี่ยมประชาชนซึ่งกลุ่มรอยัลลิสต์ต้องการผลักดัน
163
ชุนศึก ศักดินา และพญาอินทรี
:! NARA RG 59 Central
l
, Decimal File 1950- 1954 Box 4190, Everett F. Drunirighi
to Murphy , “ Presentation of the King of Thailand’s Photograph to the President/
21 May 1954.
:แเ NA, FO 271 /112262 , Gage to Foreign Office , 21 August 1954.
I
NARA, RG 59 Central Decimal File 1950- 1954 Box 4190, Stanton to Secretary
I
'
164
ใกล้ยามเมื่อแสงทองส่อง
แผนประชาสัมพันธ์ ,ที่จะสร้างกระแสควานนิยมของพระมหากษัตริย์ให้!เกิดกับคน'ใทย
1
ไนชนบท ทูตอังกฤษประเมินว่าแผนการของกลุ่มรออัลลิสต์ซึ่งเป็นเสมือนการหว่าน
เมลิดพันธุใพื่อสร้างอิทธิพลที่มั่นคงให้กับพระองค์นี้จะประสบความสำเริจอย่างมาก3*
ต่อมารายงานถึงประธานาธิบดีไอเซนฮาวร์ในปลายปี 2497 ได้ประเมินการเมือง
ใทยว่าอังฅงไม่มีเสถียรภาพต่อไป ดังนั้น สหรัฐฯ ควรให้การสนับสนุนบทบาทสถาบัน
กษัตริย์ ในรายงานเสนอแนะว่าแม้พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวของไทยจะอังทรงไร้
พระราชอำนาจและอังไม่มีความเด่นซัดในทางสัญลักษณ์ทางการเมืองของไทย แต่
พระองค์ทรงมิความกระดือรีอร้นอย่างยิ่ง:1< > ต้นเดือนกุมกาพันธ์ 2498 เอช. สตรูฟ่
เฮนเซล ( H. Struve Hensel) ผู้ช่วย รนว . กลาโหม ไต้เสนอความคดต่อกระทรวง
ทารด่างประเทศว่าภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มีป้ญหาช่องว่างทางลุดมการณ์ ดัง'นั้น
สหรัฐฯ ควรจะต้องใช้ประโยชน์จากผู้นำและความเชื่อในผู้น์าซักนำให้พวกเขาร่วมต่อต้าน
คอมมิวนิสต์ แต่จำต้องอำพรางมิให้พวกเขาระแวงถึงบทบาทของสหรัฐฯ อาณานิคม
และคนขาวในภูมิภาค 4" ต่อมากระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯได้สั่งการ'ให้ยูซิส่ใน
ไทยเร่งปฏิบัติการครอบงำความคิดคนไทยให้มากขึ้น โดยใช้ความเชื่อตามจารีต
ประเพณและความมีเอกราชของชาติเป็นประเด็นสำคัญในการปลุกเร้าให้คนไทยเห็น
ภาพร่วมกันถึงความชั่วร้ายของคอมมิวนิสต์ที่กำลังคุกคามไทย 41
การที่สหรัฐฯ มีนโยบายต่อต้านคอมมิวนิสต์ด้วยการสนับสนุนให้สถาบันกษัตริย์
มิความสำคัญนั้น มีส่วนทำให้แผนการเสด็จเยี่ยมประชาชนในชนบทของพระบาท
สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวที่กลุ่มรออัลลิสต์พยายามผลักดันมีความซัดเจนยิ่งขึ้น ในเวลา
ต่อมารัฐบาลจอมพล ป. ยอมเปลี่ยนท่าท้จากที่เคยคัดด้านโครงการเสด็จเยี่ยมประชาชน
มาเป็นยินยอมให้พระองค์เสด็จเยี่ยมประชาชนได้ในที่สุด กลางปี 2498 ทูตอังกฤษ
รายงานว่าโครงการเสด็จเยี่ยมประชาชนในชนบทของพระองค์เป็นแผนประชาสัมพันธ์
165
ขุนคึก ศักดินา และพญาอินทวี
ที่จะประสบความสำเร็จอย่างมาก4- จากนั้นโครงการเสต็จเยี่ยมประชาชนได้เริ่มต้นใน
ช่วงปลายเดือนกันยายนจนถึงปลายพฤศจิกายน 2498 โดยในช่วงแรกพระองค์ได้เสด็จ
เยี่ยมประชาชนในภาคกลางเป็นช่วงเวลาสั้นๆ ครั้งละ 1-2 วัน ต่อมาการเสด็จครั้ง
สำคัญคือการเสด็จภาคอีสานในช่วงเดือนพฤศจิกายน 2498 (ปราการ 2551, 121)
หลังจากที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเริ่มด้นโครงการเสด็จเยี่ยมประชาชน
ในเขตภาคกลางของไทยเมื่อปลายเดือนกันยายน 2498 ทำให้พระองค์เริ่มกลายเป็น
จุดสนใจและเป็นแกนกลางของจารีตประเพณีไทย พระขาศรีวิสารวาจา องคมนตรี ได้
บอกต่อสถานทูตสหรัฐคในเดือนตุลาคมว่า กลุ่มรอยัลลิสต์กำลังวางแผนไห้พระองค์
เสด็จเยี่ยมเยียนประชาชนในทั่วทุกภาคเพื่อสนับสนุนการต่อต้านคอมมิวนิสต์ตาม
ความต้องการของสหรัฐฯ^ ทั้งนั้ความนิยมของประชาชนที่จะมีต่อพระองค์ทำให้รัฐบาล
พยายามคัดค้านแผนการเสด็จเยี่ยมประชาชนด้วยการตัดลดงบประมาณและการรับรอง
ความปลอดภัยลงทำไห้พระองค์ไม่พอพระทัยรัฐบาล 44 อย่างไรก็ตาม แผนการเสด็จ
ภาคอีสานไนเดือนพฤศจิกายนก็ดำเนินต่อไป ทำให้พระองค์ได้กลายเป็นศูนย์กลาง
ความสนใจของคนไทยอย่างท่วมท้นเสียแล้ว4 ’ '
4~
NA, F0 371 /117360 , Gage to Tomlinson, 29 April 1955 .
4 '
NARA, RG 59 Central Decimal File ไ 955 -1959 Box 3908 , Memorandum of
Conversation, Phya Srivisarn Vacha, Robert N . Magill, “The Current Political
Situation,” 12 October 1955 .
44
NA, FO 371 /117360, Gage to Tomlinson, 29 April 1955 ; NARA , RG 59 Central
Decimal File 1955- 1959 Box 3908 , Memorandum of Conversation , Phya Srivisarn
Vacha, Robert N. Magill , "The Current Political Situation ," 12 October 1955 .
4:> ดภาพทารเสด็ซฯ
^
ด้งกล่าาท่ามกลางประชาชนใน เ ด็จฯเยี่ซมรา*เฎร ( 2532 ).
The Dwight D. Eisenhower Library , White House Office , National Security
I
Council Staff : Papers, 1948-1961 , Operations Coordinating Board Central Pile Service
Box 80, Memorandum for The Operations Coordinating Board Assistants, “ Progress
Report ori Southeast Asia ( NSC 5405 AND portion of NSC 5429/ 5 ), ” 2 December
1955. fl
166
ใกล้อามเมื่อแสงทองส่อง
47 “
Memorandum of a Conversation at Government House - Bangkok , 13 March
1956 ," in Foreign Relations of the United States 1955- 1957 Vol 22 ( 1989, 862)
,
167
a
-
:: ร! i .ะ: m
นโยบายเป็นกลางของรัฐบาลจอมพล ป.
การยุติการยิงในสงครามเกาหลี (ปี 2496) ที'ไม่
่ ปรากฎผู้ชนะ ตามด้วยความ
J
'ก่ายแพ้ของฝรั่งเศสที่เตียนเบียน? (ปี 2497) ส่งผลใท้รัฐบาลจอมพล ป. เกิดความ
ลังเลในความสนับสมุนที่สหรัฐฯ จะให้แก่ไทยเพื่อต่อต้านการรุกรานของกองทัพพรรค
คอมมิวนิสต์จีน1 ในปลายปีนั้นสหรัฐฯได้ตั้งข้อสังเกตถึงท่าทีของรัฐบาลไทยว่า แม้
โนค้านที่เปีนทางการไทยยิงประกาศดำเนินการตามนโยบายของสหรัฐฯ ต่อไป แต่ผู้นำ
สายบางคนเริ่มตั้งคำถามถึงความเป็นไปได้ที่สหรัฐฯจะให้การคุ้มครองความมั่นคงของ
เทยหลังข้อตกลงที่เจนีวา สหรัฐฯ เชื่อว่ามีความเป็นไปได้ที่รัฐบาลไทยจะแสวงหาทาง
เลือกใหม่2
เมี่อฝรั่งเศส หันธมิตรสำคัญของสหรัฐฯ ต้องถอนดัาออกไปจากอินใดจีน ส่งผล
ให้สหรัฐฯ เกิดความวิดทว่าอาจเกิดสุญญากาศทางอำนาจในภูมิภาคเอเชียตะวันออก
เฉียงใต้ ซึ่งจะทำให้สหรัฐฯ สูญเสํยบิทธพลในภูมิภาคนี!้ ปเนื่องจากอาจถูกคอมมิวนิสต์
ยึดครองตามทฤษฎีโดมิโน ความวิตกเช่นนี้ทำให้สหรัฐฯ เสนอการจัดตั้งองฅ์การสนธิ
สัญญาป้องกันภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้หรือซีโด้ (SEATO) เพื่อสร้างความมั่นใจ
1
NA, F0 371/117338, Gage to Foreign Office, 2 August 1955.
2
NARA, CIA Records Search Tool (CREST), CIA-RDP79R00890A000300050008-1,
5 August 1954, “ Peiping Sponcers Thailand Ex-Premier,"
ชุนสึก ฟิกหนา และพญาอินทรี
เห็นว่าไทยยังคงมิความสัมพันธ์ยันเณบแน่นกับสหรัฐฯต่อไป ด้วยการประกาศตัวเห็น
ประเทศแรกที่ให้สัตยาบันไนสนธสัญญาก่อตั้งซีโต้ ซึ่งทำให้สหรัฐฯ พอใจมาก (สยามรัฐ ,
24 กันยายน 2497)
ในขฌะที่เอเชียตะวันออกเฉียงใต้เผชิญกับภาวะสุญญากาศของอำนาจใน
ทางการเมืองระหว่างประเทศ จีนได้เริ่มด้นชักชวนให้ประเทศต่างๆในภูมิภาคนี้ให้
ความสำคัญกับลันติภาพ 5 รูปธรรมของการรณรงค์สันติภาพเริ่มต้นชันเมื่อชวาหะร์ลาล
เนห์รู (Jawaharlal Nehru ) นายกรัฐมนตรีอินเดีย และอูนุ (บ Nu) นายกรัฐมนตรี
พม่า เดนทางมาเยือนไทยก่อนไปประชุมกลุ่มประเทศไม่ฟิกใฝ่ฝ่ายได ( Non Aligneel -
Movement : NAM)4 ที่กรุงโคลัมโบ ประเทศศรีลังกา จอมพลป. ให้การต้อนรับผู้นำ
ทั้งสอง ซึ่งได้กล่าวสุนทรพจน์เพื่อโน้มน้าวไห้ไทยเห็นด้วยกับการรักษาสันติภาพ
ท่ามกลางความขัดแย้งของโลก ( ศรีกรุง , 26 ธันวาคม 2497 ) 3 หนังสือพิมพ์ขณะนั้น
เช่น { ทอดไทย เห็นว่าการมาเยือนของผู้นำทั้งสองเป็นการมาหยั่งท่าทีไทยให้โน้มเอียง
ไปทางกลุ่มประเทศไม่ฟิกไฝ่ฝ่ายใด ( {ทอดไทย, 28 ธันวาคม 2497)
3
NARA, CIA Records Search Tool (CREST), CIA-RDP79T00975A00160G530001-5,
25 July 1954 , "Communists Pleased with 'Neutralization’ Campaign ill Southeast
Asia. ”
4 กสุ่มประเทศไม่สกใฝ่ฝ่ายใด ( N
on-Aligned Movement : NAM) ไต้รับการก่อตงขนเมื่อปื
2497 เริ่มต้นจากการที่ผู้นำขยิงประเทศตำงๆในเอเชีย 5 ประเทศ ได้แก่ อินโดนีเซีย พม่า อินเดีย
ปากีสถาน และศรลังกา ไต้มาประชุมกันที่กรงโคลัมโบ ประเทศศรีลังกา เพื่อแลกเปลี่ยนความคิด
เห็นเกี่ยวกับสถานการณ์ระหว่างประเทศไนขณะนั้น และเห็นว่าควรมีการขยายกรอบการประชุมให้
กว้างออกไป ตอมาในปื 2498 มีการประชุมกลุ่มประเทศเอเชีย- แอฟรกาที่เมองบันตุง ประเทศ
อินโดนีเซีย (Bundling Conference) ไคยฏีผู้เข้าร่วมการประชุมเพิ่มขนเป็น 29 ประเทศ ประเทศ
ที่เขาร่วมการประชุมเห็นพ้องกันว่า ประเทศ โนเอเชียและแอฟ่ ริกาควรรวมตัวกันเพื่อ'ไม่ต้องถก
1 1
170
ทอยห่างจากพญาอนทวิ
6
The Dwight D . Eisenhower Library * White House Office , National Security
Council Staff ะ Papers 1948 -196, Operations Coordinating Board Central File Service
Box 2 , “Thailand ; An American Dilemma, ” October 1954 .
7
NARA, CIA Records Search Tool (CREST), c1A-RDp79T00975AOO 1800560001 0, -
5 January 1955 , “ Invitees Initially Wary of Asian -African Conference. ”
* “ Memorandum from the Deputy Under Secretary of State for Political Affaires
171
ขนศึก ศักดินา และพญาอินทรี
เมี่อความผันผวนของสถานการณ์การเมืองระหว่างประเทศพุ่งสูงขึ้น จอมพสป.
ก็เริ่มเกิดความไม่มั่นใจในความช่วยเหลือจากสหรัฐฯ จึงตัดสินใจส่งสัญญาณการ
เปลี่ยนแปลงทางการเมือง โดยไนการประชุมข้าราชการครั้งหนงในต้นเดึอนมกราคม
2498 เขาแนะนำช้าราชการว่าอย่าห่วงเรื่องการอนุรักษ์สิ่งเดิม ๆ เพราะเม่มีทางรักษา
..
ไวใต้ แต่ให้คิดและมองไปข้างหน้า ส่วน พล ต อ. เผ่า ศรียานนท์ ก็กล่าวว่าโลก
เปลี่ยนไป ข้าราชการต้องหมุนให้ทันโลก และควรมีการเปลี่ยนแปลงการปกครองที่ให้
ประชาชนมีอำนาจในการปกครองมากขึ้น หนังสือพิมพ์ในขณะนั้นเห็นว่าทัศนะ
ทางการเมืองที่สำคัญของผู้นำทั้งสองคือการไปสู่ ยุคประชาชน
“ ” ',
ต่อมาจอมพลป. ประกาศไนการประชุมสมาชกสภาผู้แทนราษฎรที่สารับสนุน
รัฐบาลว่า เขาจะเร่งรัดแผนการปกครองใหม่ที่จะกระจายอำนาจไปสู่ประชาชน
เลิกระบบราชการที่เป็น “ขุนนํ้าชุนนาง ” แต่ข้าราชการจะต้องเป็นผู้รับใช้ประชาชน
(สยามรัฐ , 22 มกราคม 2498) จากนั้นเขาได้วิจารณ์สาเหตุแห่งความล้าหลังของการ
ปกครองของไทยว่าเกิดจาก "ระบบศักดินา ” ทำให้ข้าราชการเหินห่างจากประชาชน
ด้วยเหตุน็รัฐบาลของเขาจึงต้องการทำลายระบบดังกล่าวให้หายไปอย่างเด็ดขาด
( ประชาธปไตย , 15 กุมภาพันธ์ 2498 ) ทั้งนึ้แผนการปรับปรุงการปกครองใหม่ภายใต้
รัฐบาลของเขาคือ การเปลี่ยนแปลงการปกครองที่ยังคงมีความคิดดามแบบระบบ
ศักดินาไปสู่การปกครองที่มีความเสมอภาคเท่าเท้ยมและมุ่งไปสู่ความเจริญ (ไทยใหม่.
16 มกราคม 2498) ดย พล.ต.อ . เผ่าเห็นว่า “ระบบศักดินา ” หรือ “ระบบขุนนาง’ '
1แ
หจช, มท . 0201 , 2.1 / 571 เอกสารสำบักงานปลัดกระทรวงมหาดไทย เรอง แผนปฏีรูปก TS
ปกครอง (พ , ศ, 2498 ),
172
ถอElห่างจากพญาอินทรี
นโยบายการทูตสองทางของรัฐบาลชอมพลป.
แม้ว่าสหรัฐฯ จะต้องการทำไห้ไทยกลายเป็นแหล่งทรัพยากรและตลาดรองรับ
รนคา และการผลักดันให้ไทยเปิดรับการลงทุนจากสหรัฐฯ จะประสบความสำเร็จ
บางส่วนด้วยการที่รัฐบาลจอมพล ป. ยอมออกกฎหมายส่งเสริมการลงทุนตามที่สหรัฐฯ
ผลักดันก็ตาม แต่รัฐบาลยังคงควบคุมการลงทุนอยู่ เนื่องจากรัฐบาลต้องการรักษา
^ ารประกอบการทางเศรษฐกิจของรัฐในรูปรัฐวิสาหกิจต่อไป (กุลลดา 2550, 6-8 ;
อุกฤษฏ์ 2526 ) ส่งผลให้สหรัฐฯ ต้องการผลักดันให้ไทยเปิดการลงทุนให้มากขึ้นอีก
จอห์น ดัลเลส รมว. ต่างประเทศ เข้าพบจอมพลป. เพื่อผลักดันแนวคิดในการพัฒนา
,
: ศรษฐกิจให้กับ'ใทยอีกครั้ง หลังจากที่เขาเข้าร่วมการเปิดประชุมซีใต้ครั้งแรกในไทย
การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและการเปิดการลงทุนจากต่างประเทศ เนื่องจากจะมี
ผลกระทบต่อฐานทางเศรษฐกิจของกลุ่มผู้นำชองรัฐบาล เช่น ค่ายราชฅรูที่มีจอมพล
สน ชุณหะวัณ กับ พล.ต.อ , เผ่า ศรียานนท์ ที่ไห้การคาชุนรัฐบาลอยู่
การเดินทางไปเยือนสหรัฐฯ และประเทศต่าง ๆ (เมษายน-มิถุนายน 2498) ของ
จอมพล ป. นัน เขาต้องการขอบคุณความช่วยเหลือที่สหรัฐฯ ไค้ให้แก่ไทยและดูงานการ
]
'
" Memorandum
of Conversation between The Secretary of States and Field
Marshal p. Pibuisonggram at Government House- Bangkok, 22 February 1955,” in
Foreign Relations of the United States 1955 - 1957 Vol . 22 ( 1989, 809)
,
12
NARA, RG 59 Central Decimal File 1950- 1954 Box 3913 , Peurifoy to Secretary'
of State, 21 March 1955 ; Pibulsonggram to Peurifoy , 13 April 1955 ; ‘Teurifoy to
Prime Minister Pibulsonggram , 21 March 1955 , " in Foreign Relations of the United
States 1955- 1957 V0 I 22 ( 1989, 813- 14).
173
ชุนลึก ศักดินา และพญาอินทรี
บริหารและระบบเศรษฐกิจของสหรัฐฯรวมถึงพบปะ๓Jเทนากับประธานาธิบดีและบุคคล
สำคัญของรัฐบาลสหรัฐฯ เพื่อาเรึกษาปัญหาความไม่เพียงพอของงบประมาณของไทย
เนื่องจากไทยใช้งบประมาณในทางการทหารถึงร้อยละ 40 เขาจงต้องการขอให้สหรัฐฯ
เพิ่มความช่วยเหลือทางเศรษฐกิจมากกว่าการทหาร1 ทั้งนี้ก่อนที่เขาจะออกเดินทาง
เจ้าหน้าที่สหรัฐฯ พยายามโน้มน้าวเขาให้ดำเนินการปรับปรุงระบบการบริหารและ
นโยบายทางเศรษฐกิจตามที่สหรัฐฯต้องการอีกครั้ง ' 4
แม้ในด้านหนื่งจอมพล ป. จะพยายามกระชับไมตรีกับสหรัฐฯ ด้วยการเดินทาง
ไปเยือนสหรัฐฯก็ตาม แต่ในอีกด้านเขามิได้ยอมรับข้อเสนอจากสหรัฐฯให้!ทยปรับปรุง
การบริหารและนโยบายเศรษฐกิจตามที่สหรัฐฯต้องการ อีกทั้งเขาได้เริ่มต้นถอยห่างออก
จากสหรัฐฯ ด้วยการส่งกรมหมื่นนราธิปพงศีประพันธ์ รมว. ต่างประเทศ เป็นตัวแทน
ไปประชุมกลุ่มประเทศไม่ฝืกใฝ่ฝ่ายใดที่เมืองบันตุง ประเทศอินโดนึเชีย (18-24
เมษายน 2498) อันเป็นช่วงเวลาเดียวกันกับที่เขาเดินทางไปเยอนสหรัฐฯ ' อย่างไร
ก็ตาม ก่อนที่คณะผู้แทนไทยจะเดินทางไปประชุมที่เมืองบันตุง สหรัฐฯ ได้พยายามยับยั้ง
การเช้าร่วมประชุมของไทย เดยสั่งการให้ฟิวริฟอยเข้าพบกรมหมื่นนราธิปพงศีประพันธ์
ในเย็นวันที่ 9 เมษายน 2498 ที่สนามบินดอนเมือง ก่อนคณะผู้แทนฯ ทั้งหมดจะออก
เดินทางไปยังเมืองบันตุง แต่การยับยั้งของสหรัฐฯไม่เป็นผล {สซานนิกร, 11 มิถุนายน
2498 )
ในการประชุมที่เมืองบันตุง ประเทศอินโดนีเซียทั้น ตัวแทนจาก 29 ประเทศ
ได้ร่วมรับรอง ‘'หลักปัญจศีล” อันมีสาระสำคัญคือการยิย่ร่วมกันอย่างสันติและการไม่
แทรกแซงกิจการภายในระหว่างกัน อีกทั้งที่ประชุมไต้ร่วมกันประณามลัทธิอาณานิคม
174
ถอยห่างจากพญาอีนทรี
1
ทนึ่งในจีนเท่านั้น พระองศ์ถามต่อไปอีกว่าจีนให้การสนับสนุนให้เกิดรัฐของชนเผ่า
ำาอิสระทางตอนใต้ของจีนหริอไม่ ใจวเอินไหลดอบว่าจีนไม่มีนโยบายที่จะสนับส'นน
ชนเผ่าไทอิสระให้แพร่ออกไปนอกจีนแต่อย่างใด จากนั้นเขาได้เช่ญคฌะผู้แทนไทยไป
เยีอฺนซีน ( Selected Documents of The Bandung Conference 1955 ; ฐ,
28 เมษายน 2498 ; นราธิปพงศ์ประพันธ์ 2518, 4 ; Kahin 1955, 26- 27) “’ ท่าที
ของจีนที่มีต่อไทยไนครั้งนั้นสร้างความอัศจรรย์ไจไห้กับพระองศ์มาก ทรงบันทึกว่า
'
โจวเอินไหลแสดงอัธยาศัยไมตรีอันดีแก่ข้าพเจ้า... มีการกระจายข่าวดังกล่าวมาไทย
ต่อมาเมื่อจอมพลป. ไต้ยินข่าวกระจายเสียงแล้วรีบโทรศัพท์มาถานข้าพเจ้า ให้ข้าพเจ้า
รายงานให้ทราบ’, (นราธิปพงศ์ประพันธ์ 2518, 5)
แม้จอมพล ป. จะรับรู้ถึงท่าหีทึ่เป็นมิตรของจีนแล้วก็ตาม แต่ท่าทีของจอมพล ป.
ในอีกฟากหนึ่งของโลกขณะอยู่ในสหรัฐฯก็ยังคงให้สัมภาษณ์ว่าไทยยังคงต้องการความ
ช่วยเหลือจากสหรัฐฯ เพื่อต่อต้านคอมมิวน้สศ์ต่อไป และสำหรับการประชุมที่เมือง
บันดุงนั้น เขา ’‘ไม่หวังผลอย่างจริงชังนัก” ( (พพนิกร, 26 เมษายน 2498) ในขณะ
ที่ซีไอเอประเมินว่า ท่าทีของไทยหลังการประชุมที่เมืองบันคุงคือไทยมีแนวโน้มที่จะ
มีนโยบายเป็นกลาง 17 จอมพล ป . อังคงอินยันนโยบายที่แนบแน่นต่อสหรัฐฯ ต่อไป 1"
เขาให้สัมภาษณ์ที่วอชิงตันดี. ซี. ผ่านวิทยุเสียงอเมริกาว่า "ข้าพเจ้ามาให้คำประกันแก่
16
เรื่ยิงเดียวกัน.
17
NARA, CIA Records Search Tool (CREST), CIA- RDP79T00975A002000150001-2,
26 April 1955 , ‘‘Thai Foreign Minister Reported to Have Become More Neutralist
at Bandung. "
The Dwight D . Eisenhower Library, Papers as President 1953 - 1961 ( Ann
Whitman File ), International Series Box 4N , File Thailand ( 3), Dulles’ s Memoran -
dum for The President, Visit of p. Phibulsonggram, 2 May 1955.
175
ชุนคิก คักดนา และพญาอ็นทวี
176
ถอยห่างจากพญาอินทรี
22 .
NA, F0 371/106890, Whitteridge to Foreign Office, Annual Review : Report on
the general situation in Thailand for ใ 955, 3 January 1956.
n “ Peurifoy to the Department of States, 14 July 1955," in Foreign Relations of
the United States 1955-1957 Voi 22 (1989 , 827 - 28) ; NA, FO 371/117346, Gage to
Tomlinson, 27 July 1955.
24
Ibid ,
25
Ibid .
26
NARA, RG 59 General Records of Department of State, Central Decimal
File 1955-1959 Box 3908, Dulles to Peurifoy, 28 July 1955.
177
ขุนศัก ศักดินา แล r¥< ญาอินทรี
เลือก?ท่รับ?กรุนคนใดคนหนื่งไห้ขนมามีอำนาจแล้วนั้น "จะต้องเป็นไปเพื่อผลประโยชน์
ระยะยาวของสหรัฐฯ เท่านั้น”-7
ไม่แต่เพียงโลกทัศน์ที่เปลี่ยนไปของจอมพลป . อันเป็นผลมาจากการเดินทาง
ไปเห็นความเปลี่ยนแปลงของโลกในสหรัฐฯ และประเทศต่าง ๆ เท่านั้น แต่ปัญหาการ
แข่งขันระหว่าง พล.ต.อ. เผ่ากับ พล.อ. สฤษดี้ โดยทั้งคู่ได้รับการสนับสนุนจากซไอเอ
และเพนตากอนก็มีความแหลมคมมากซ้น ส่งผลให้จอมพลป , ในฐานะหัวหน้ารัฐบาล
ตระหนักถึงเสถียรภาพรัฐบาลของเขาที่วางอยู่บนความสัมพันธ์อันเปราะบางภายไน
คณะรัฐประหารระหว่างกลุ่มตำรวจกับกสุ่มทหาร เขาคิดว่าจำเป็นต้องแสวงหาทางออก
ทางการเมืองที่จะทำให้เขาได้รับการ?กรับสนุนจากประชาชนอย่างกว้างขวาง จึงตัดสิน
ใจเป็ดกว้างทางการเมือง ปล่อยให้เกิดบรรยากาศประชาธิปไตย และให้เสรีภาพใน
การนำเสนอข่าวของหนังสือพิมพ์อย่างเต็มที่ ทั้งนี้เพื่อนำไทยเข้าสู่วิถีทางประชาธิปไตย
โดยไห้ประชาชนมี?ทนร่วมทางการเมือง ( ล‘ยพนกร , 24 มิถุนายน 2498) การเปลี่ยน
ท่าทีของจอมพล ป. ครั้งนี้ทำให้หนังสือพิมพ์ขณะนั้น เช่น (ท?m ประเมินว่าการ
เดินทางไปต่างประเทศของจอมพล ป. ทำให้เขามีความคดไหม่ที่มีความเป็นมิตรและ
เห็นความสำคัญของหนังสือพิมพ์ที่มีต่อการพัฒนาประชาธิปไตย โดยเขาไต้กล่าวใน
วันชาติประจำปี 2498 ว่า “ไม่มีใครอยู่คํ้าพีา’, และเคยกล่าวในที่ประชุมคณะรัฐประหาร
I
ว่าประเทศไทยยังล้าหลังอยู่มาก เขาต้องการให้สมาชิกคณะรัฐประหารช่วยสร้างความ
เจริญไห้กับประเทศและนองไปข้างหน้า ((ท?เส?, 30 มิถุนายน 2498) ส่วน พิมพ์?ท?/
ได้ให้ฉายาจอมพลป. ว่า “จอมพลคนใหม่ ” และเห็นว่า “นายก'ฯของเรามีซีวทัศน์และ
โลกทัศน์ที่เปลี่ยนไปจากเดีมมาก” ( พิมพ์?ทส , 3 กรกฎาคม 2498)
ในขณะที่การแข่งขันระหว่างกลุ่มตำรวจกับกลุ่มทหารยังไม่มีฝ่ายไดมีชยอย่าง
เดดขาด พล.ต.อ. เผ่า ศรียานนพ์ ก็พยายามที่ป็ะขอความช่วยเหลือจากส[หรัฐฯให้มาก
ซ้นอีก แต่พิวริฟอย ทูตสหรัฐฯ ไม่สนับสารุนไห้พล.ต. อ. เผ่าเดินทางไปสหรัฐฯเพื่อขร:
เงินสนับสนุนเพิมเต็มอีก-* เนื่องจากพิวริฟอยเห็นว่าสหรัฐฯไต้ให้ความช่วยเทลือแก่
'
21
NARA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3908, Peunfoy to Secretarv
of State, 4 August 1955 .
u
ทจช. ( 2) กฅ 1.1 /48 เอกสารกระทรวงการด่างประเทศ เรื่อง การเจรจาขอเพิ่มการไท้ควาน
ช่ว mหลอจากสหรัฐอเมรกา ( 25 กรกฎาคม - ร รงหาคม 2498 ) บันทึกเอกอัครราชทุตอเมรกันได้
นาเฟิาเสด็จในกรมฯ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการด่างประเทศ รันที่ 28 กรกฎาคม 2498 .
178
ถอยห่างรีาทพญาอินทรี
i มถึง 53 ล้านดอลลาร์เป็นพิเศษแล้วนอกเหนือจากความช่วยเหลือทางการเงินและ
I
,
รนยันแผนการเดินทางไปสหรัฐฯ ในด้นเดือนสิงหาคม 2498 เพื่อ‘บอความช่วยเหลือ
1นาสหรัฐฯ อยู่ด3ี ' ไนที่สุดเขาได้เดนทางไปขอความช่วยเหลอจากลหรัฐฯ สำเร็จ ใน
,
29
หจช. กค 0301.9/8 เอกสารกระทรวงการคล้ง เรื่อง ขอความช่วยเหอือทางการเงินจากรัฐบาล
สหรัฐอเมริกา ( 9 พฤศจิกายน 2497 - 14 ธนวาคม 2498 ) จดทมายจาก จอห์น อี, เพืยวริฟอย
เอกอัครราชทูตอเมริกันประจำประเทศไทย ถึง จอมพลอากาศข้น รณนภากาศ ฤทธาคนี วันที่ 30
มธุนายน 2498.
3ก
หจช. กค 0301.9/8 หนังสือจาก พล.ต.อ. เผ่า ศรียานนท์ อธิบดีกรมประมวลราชการแผ่นคน
เำ นายกรัฐมนตรี วันที่ 22 ตุลาคม 2498. การเดินทางไปของพล.ต.อ. เผ่า ครั้งนี้ไทยได้รับเงิน
ช่วยเหอือพิเศษจำนวน 2.2 ล้านดอลลาร์ เงินช่วยเหอือจากงบประมาณด้านวิชาการ (Technology
Cooperation ) จำนวน 4.8 ลานดอลลาร์ ด้านการป้องกัน (Defense Support) 29.5 ล้านดอลลาร์
เงินช่วยเหอือกองท้พใดยฅรง ( Direct Forces Support) จำนวน 10.4 ล้านดอลลาร์ และกรม
ประมวลฯได็ให้สายงาน‘นองพอล เอสลเาล ดำเป็นการประชาสัฃษันธ์ใคขชัางวิลเอืยม คอสเตถไล
ประธานกรรมการบริษัท Television and Radio Correspondent 's Association ประชาสิมพนธ
ประเทศไทยในสหรัฐฯ
31
หจช. ( 3) สร 0201.17/16 เอกสารสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง การพบปะสนทนาทางราชการ
ในสหรัฐฯ ของนายพลดำรวจเอกเผ่า ศรียานนท์ (19-30 สิงหาคม 249S ): บันทึกการสนทนา
ระหว่างรัฐมนตรี เผ่า ศรียานนท์ กับนาย Hollister ห้าmn 1CA วันที่ 12 สิงหาคม 2498 เวลา
10.00-10.30.
32
หจช. (3) สร 0201.21/10 เอกสารสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง เอกอัครราชทูตอเมริกันและบุตร
-
ชายคนเล็กถงแก่กรรมใคยอุป๋ทวเหตุ (12 สิงหาคม 28 ตุลาคม 2498) .
179
ชุนคึก ศักดินา แธะพญาอินหา
180
ถธยห่างจากพญาอิน'กรี
พินจากการควบตำแหน่งรอ/!นายกรัฐมนตรีและ‘งิมช. กลาโหมเปนรองนายกรัฐมนตรี
เพียงตำแหน่งเดียว ในขณะทีเขาเปิดโอกาสให้พล.อ. สฤษติ หัวหน้าค่ายสีเสาเทเวศน
เข้าไปดำรงตำแหน่ง รมช. กลาโหมแทนจอมพลผิน ทำให้ค่ายราชครูเสีย1ชกับการปรับ
คณะรัฐมนตรีครังดังกล่าว37 อย่างไรก็ตาม แม้การปรับคณะรัฐมนตรีครั้งนี้จะเป็น
ความพยายามลดอำนาจของค่ายราชครูลง แต่ดัลเลส รมว. ต่างประเทศสหรัฐฯ เห็น
ว่าพล.ต.อ. เผ่าเป็นคนที่ไม่ธรรมดา เขามีความสามารถทั้งการบริหารและศักยกาพใน
การทำงาน พล.ต.อ . เผ่ า ยั ง สามารถเป็ น คู แ
่ ข่ ง ขั น ทางการเมื
,
อ งของ พล. อ . สฤษดต่ อ'
ใ ป 3'
'
จอมพล ป. ดำเนินแผนการจัดดุลอำนาจในรัฐบาลต่อ1ปด้วยการ'ปรับปรุงการควบคุม
'
กลุ่มทหารและกลุ่มตำรวจใหม่ โดยปฏิเสธแรงกดดันจากค่ายราชครูที่ต้องการกำจัด
พล.อ. สฤษดิ้ออกจากตำแหน่งผู้บัญชาการทหารบกและให้พล. ต .อ . เผ่าเข้าดำรง
ตำแหน่งแทน นอกจากนี้ จอมพลป. ยังดำรงดำแหน่,,งรมว. มหาดไทยเพื่อควบคุม
กรมตำรวจซึ่งเป็นฐานอำนาจของ พล.ต.อ. เผ่าโดยตรง ' จากบันเขาได้ลดทอนอำนาจ
'
181
จุนคีท ศกฅนา และพญาอินทรี
.
แต่ไม่ได้เป็นศัตรูกัน ทั้งสองคนยังคงสนับสนุนจอมพล ป แต่พล.อ. สฤษคิ้มักเยาะเย้ย
ความภักดีของพล.ต.อ. เผ่าที่มีต่อจอมพล ป. อย่างแน่นแฟ้น อย่างไรก็ตาม จอนพลป
1
.
กสับมีความระแวงพล.ต, อ. เผ่ามากกว่าพล.อ. สฤษคิ้ จอมพลป. ต้องการผนึกอำนาจ
ทางการเมืองของเขาโดยไม่ต้องการองกับอำนาจของสองขุนศึกอีกต่อไป ด้วยการใช้
หนทางประชาธิปไตยเป็นแนวทางเสริมสร้างอำนาจและความชอบธรรมให้กับตนเอง
อย่างไรก็ตาม ดัลเลสตั้งข้อสังเกตว่า ท่ามกลางการต่อส้ระหว่างพล.ต.อ. เผ่ากับพล.อ.
สฤษดดี้ เมื่อใดจอมพลป. ไม่มีอำนาจ เมื่อนั้นเขายังรักษาตำแหน่งนายกรัฐมนตรีได้
แต่หากเมื่อใดเขาต้องการอำนาจมากขึ้น เมื่อนั้นเขาจะเสียทั้งตำแหน่งและอำนาจไป 1 '
41 NARA, RG 59 Central Decimal File 1955- 1959 Box 3908, Magill to Secretary of
State, Phibun-The New Look , 24 August 1955 ; NARA, RG 59 General Records of
The Department of State, Central Decimal File 1955-1959 Entry Thailand 1955-1959
Box 3910, Anschuetz to Secretary of State, 17 September ไ 955 . i
42
NARA , RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3908, Dulles to Bangkok .
Relationship between General Phao and Prime Minister Phibun, 20 October 1955.
43
NARA, RG 59 Central Decimal File 1955 -1959 Box 3908 , Anschuetz to Secre-
tary of State, 8 September 1955 ,
182
ถอยห่างจากพญาอินทา
.
กับจอมพล ป ว่า สหรัฐฯ ไม่ต้องการให้เกิดความรุนแรงอันเนื่องมาจากการต่อสู้กัน
นั้อช่วงชิงอำนาจทางการเมือง เนื่องจากการต่อสู้ของกลุ่มผู้นำในรัฐบาลไทยจะทำให้
สหรัฐฯ และไทยสูญเสียความน่าเชื่อถือในซีโต้ และความขัดแย้งจะนำไปสู่การแทรกซีม
ของคอมมิวนิสตได้"’ อย่างไรก็ตาม การแข่งขันระหว่างกลุ่มทหารกับกลุ่มตำรวจยัง
ดำเนินต่อไป เช่น ในปลายเดือนธันวาคม 2498 กองทัพบกภายใต้การนำของพล.อ.
สฤษดใต้เคลื่อนโเใลังอย่างไม่มีสาเหตุเข้าคุมสถานที่สำคัญในกรุงเทพฯ โดยมีการตั้ง
กำลังหน้าหน่วยทหาร การแข่งขันดังกล่าวส่งผลให้จอมพล ป. ต้องระมัดระวังตัวมาก
ชัน โดยเขาไต้เปลี่ยนที่หักในเวลากลางคืนอยู่เสมอ (พิมพ์โพย, 30 ธันวาคม 2498 :
สารเสรี, 30 ธันวาคม 2498)
ด้วยเหตุที่ พล.ต.อ, เผ่าพยายามขอการสนับสนุนจากสหรัฐฯ บ่อยครั้ง และการ
ที่เขามีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับซีใอเอ ทำให้จอมพลป. ไม่ไว้วางใจ ทั้งนั้พจน์ สารสีน
. NARA, RG 59 Central Decimal File 1955 - 1959 Box 3908, Anschuetz to Secretary
\ of State, 20 September 1955 -
45
-
NARA, CIA Records Search Tool (CREST), CIA RDP79T00975A002300130001- 1 ,
29 November 1955, “ Political Showdown in Bangkok May Be Near . "
Itj
NARA RCi 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3908 , Anschuetz to Secretary
of State, 1 December 1955 .
183
ชุนศึก ศักดินา และพญารนทรื
การสร้างบรรยากาศประชาธิปไตยไนฐานะทางออกทางการเมือง
ควรบันทึกด้วยว่า เป็นเวลาหลายปืที่รัฐบาลจอมพลป . ต้องเผชิญกับปัญหา
ความขัดแย้งทางการเมืองระหว่างกลุ่มการเมืองต่าง ๆ แม้ต่อมาเขาจะสามารถปราบ
ปรามกลุ่มการเมืองต่าง ๆ ลงไต้ก็ตาม แต่เขาย่อมตระหนักดีถึงการเปลี่ยนแปลงของ
ปัญหาการเมืองจากความขัดแย้งภายนอกคณะรัฐประหารมาสัความขัดแย้งภายใบ
ระหว่างขุนศึกสำคัญสองคนที่ทวีความรุนแรงมากยิ่งขึ้น และล่อแหลมต่อความมั่นคง
ของรัฐบาลของเขา จอมพล ป. ตระหนักดีถึงการรักบาเสถียรภาพยันเปราะบางของ
รัฐบาล เมื่อได้เดินทางไปต่างประเทศ เขาทได้เห็นความเปลี่ยนแปลงของโลกและ
หนทางใหม่ในการแกัไขปัญหาการเมืองด้วยการแสวงหาการสนับสนุนจากประชาขบ
อย่างกว้างขวางเพื่อสร้างความชอบธรรมให้กับตัวเขาในฐานะผู้นำรัฐบาล มากกว่าการ
พึ่งพิงอำนาจจากสองขุนศึกในการคํ้าปีนรัฐบาล ซึ่งทำไห้เขาเป็นเสมือนหุ่นเชิดของสอง
The Dwight D. Eisenhower Library, OCB Central File Series, OCB 091 Thailand.
เ'
184
I
I.
s£
ก่อนไนการเมืองไทยนั้นทำให้มีคนมาร่วมฟ้งจำนวนมาก ตั้งแต่หลักพันคนเพิ่มขึ้น
I
of State, Thailand 's Hyde Park-The Phramane Ground Orations, 4 January ไ 956 ;
ประจวบ (2543, 390),
^ พมพ lm , 5 ตุลาคม 2498 ลงข่าวการเริ่มด้นจดไอดปาร์คทึ่ลำปาง ; NARA, RG 59 Central
Decimal File 1955-1959 Box 3908, Bangkok to Secretary of State, Thailand 's Hyde
Park-The Phramane Ground Orations, 4 January 1956. ]
186
ถอยห่างจากพญารนทรี
จะเห็นได้ว่าภายใต้การสร้างบรรยากาศที่ให้เสรีภาพในการแสดงออกทำให้นิสิตนักศึกษา
ได้เริ่มแสดงออกถึงความคิดเห็นของพวกเขาที่พร้อมจะกลายเป็นพลังการเมืองที่สำคัญ
ต่อไป
แม้บรรยากาศการตื่นตัวทางการเมืองของประชาชนและนิสิตนักศึกษาได้ขยาย
ตัวอย่างที่ไม่เคยมีมาก่อน แต่ความตื่นตัวดังกล่าวได้ถูกชี้นำโดยกลุ่มทางการเมืองที่
ขัดแย้งแข่งขันกัน แกนนำไฮด์ปาร์คหลายคนได้รับการสนับสนุนทางการเมืองจาก
;, t
Ibid , สำหรับข้อมูลจำนวน " เป็นหมนและกว่าแสนคน,, ดู ประจวบ ( 2543, 390).
51
NARA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3908, Magill to Secretary of
State, Thai Students He-emerge as a Significant Political Force ?, 5 October 1955 ;
NAHA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3908, Anschuetz to Secretary of
State, 37 August 1955 . เทตุการณ์การประท้วงของนิสิดจุฬาลงกรณ์บทาริทยาลัยเกิดจาก
เลขาธิการมหาวิทยาลัยมีนโยบายที่เข้มงวดกับนิสิตมาณกินไป สํวนการประท้วงของนกศึกษา
ธรรมศาสตร์เกิดจากคณบดีคณะเศรษฐศาสตร์มีนโยบายที่จะรับนักเรียนจากวิทยาลัยการพาข้ชย์
ชัสลัม ชัญเข้ามาศึกษาต่อในมทาวิทยาลัย ซึ่งนักศึกษาไม่เห็นด้วย เนื่องจาทพวกเขาเห็นว่านักเรียน
'
!
พาณชย์เทล่านั้นมีระดับความ ตํ่ากว่ามาตรฐาน
187
ขุนค็ก ศกรนา และพqneum
'
if
บุคคลในรัฐบาลที่ขัดแย้งกันในขณะ น รวมทั้งกลุ่มรอยัลลิสต์ที่ได้เข้ามามีบทบาท
ทางการเมืองในช่วงเวลาดังกล่าวด้วย สถานทูตสหรัฐฯรายงานว่า จอมพลป.ให้การ
สนับสนุนนักการเมืองหลายคนให้ขึ้นเวทีไยต์ปา!’ค เช่น พิร์ บุนนาค และทองอยู่
พุฒพัฒน์4 รวมทั้งนักหนังสือพิมพ์ฝ่ายซ้ายหลายคน พวกเขาได้พยายามเรียกร้องให้
ไทยมีนโยบายต่างประเทศที่เป็นกลางและมีการปราศรัยโจมตีพล.ต.อ. เผ่า ศรียานนท์
ผู้ที่กำลังขึ้นมาท้าทายอำนาจทางการเมืองของจอมพลป. ส่วนพล.อ. สถษดี"ได้ให้การ
สนับสนุนนักการเมืองฝ่ายซ้ายหลายคน เช่น เทพ โชตินุชิต เพทาย โชตินุชิต และ
ชวน รัตนวราหะ เป้าหมายของพล.อ. สฤษดี้เน้นการวิจารณ์พล.ต.อ. เผ่า ผู้เป็นคู่แข่ง
ทางการเมืองของเขาเป็นสำคัญ ในขณะที่กลุ่มรอยัลลิสต์และพรรคประชาธิปัตย้ให้การ
สนับสนุน'ใถง สุวรรณทัด กิตติศักด ศรีอำไพ และเพิ่ม วงศ์ทองเหลือ โดยเน้นการ
โจมตีทั้งรัฐบาลและตัวบุคคล เช่น จอมพล ป, และ พล.ต. อ. เผ่า แต่หลีกเลี่ยงการโจมตี
พล.อ. สฤษดิ้ และเรียกร้องให้นำรัฐธรรมนูญฉบับ 2492 หรือรัฐธรรมนูญรอยัลลิสต์
กลับมาไซ้ใหม่ 1
ในขณะเดียวกันประชาชนที่เริ่มตื่นตัวทางการเมืองและไม่พอใจที่ถูกปกครอง
ภายใต้คณะรัฐประหารมานานหลายปีได้มารวมตัวกันหลายพ้นคนเพื่อท้าทายอำนาจ
ของคณะรัฐประหารที่บริเวณท้องสนามหลวง พวกเขาเรียกร้องให้คณะรัฐประหาร
สลายตัว และมีการปราศรัยโจมตีไปที่กลุ่มตำรวจของ พล.ต.อ. เผ่าที่เคยปราบปราม
ศัตรูทางการเมืองอย่างน่าสะพรึงกลัวและแสวงหาประโยชน์จากธุรกิจนอกกฎหมาย
จากนันพวกเขาได้เดนขบวนไปวางพวงหรีดที่อนุสาวรีย์ประชาธิปไตยและตะโกนว่า
“ประชาธิปไตยจงเจริญ คณะรัฐประหารไม่เอา คณะรัฐประหารออกไป เราไม่ต้องการ
” ",
คณะรัฐประหาร ต่อมาในวันที่ 10 ธันวาคม เพิ่ม วงศ์ทองเหลือ นักไฮต์ปาร์คที่
ได้รับการสนับสนุนจากกลุ่มรอยัลลิสต์และพรรคประชาธิปัตย์ ได้นำการชุมนุมของ
ประชาชนที่ห้องสนามหลวง ซึ่งมีการถือป้ายข้อความหลายข้อความ เช่น " เรา
' NARA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3908, Bangkok to Secretary
of State, Thailand ร Hyde Park -The Phramane Ground Orations, 4 January 1956 ;
1
188
ถอยห่างจากพญาธนm
' ' ,
189
ชุนลึก ศ้กคินา และพญาอินท1
55 "
Staff Study Prepared by an Interdepartmenl Working Group for the Ope
tions Coordinating Board , 4 January 1956, .Analysis of internal Security in Thaila
( Pursuant to NSC Action 1290-d ) and Recommend Action, ” in Foreign Helatic
of the United States 1955- 1957 Vol 22 (1989, 845).
190
ทอยห่างจากพญาอินทวี
การพยายามเปีดไมตรีกับชีนของรัฐบาลจอมพลป -
ควรกล่าวด้วยว่า บริบทการเมืองระหว่างประเทศนับตั้งแต่การหยุดยิงใน
สงครามเกาหลีทำให้จีนเริ่มมีอิทธิพลมากขึ้น เมื่อติดตามด้วยความพ่ายแพ้ของฝรังเศส
ตี่สมรภูมิเคียนเบียนพ่ในอินโดจีน ส่งผลให้สหรัฐฯ เริ่มสูญเสยอิทธิพลทางการเมือง
ระหว่างประเทศในภูมิภาคเอเชียและเอเชียตะวันออกเนียงใต้ และทำให้จอมพลป. วิตก
อึงความเปลี่ยนแปลงด้านการเมืองระหว่างประเทศในภูมิภาค ประกอบกับท่าทีที่เป็น
ย้ตรของโจวเอินไหล นายกรัฐมนตรีของจีน ที่มืต่อไทยในการประชุมที่เมืองบันตุง
( เมษายน 2498 ) และปลายปี 2498 าวั้นเอง สหรัฐฯ และจีนมีการประชุมร่วมกันที่กรุง
เจบีวาเพื่อตกลงแลกเปลี่ยนพลเรือนของตั้งสองประเทศที่ตกค้างอยู่ในประเทศทั้งสอง
ฝ่ายจีนเรียกร้องให้มีการประชุมในระดับรัฐมนตรีต่างประเทศระหว่างกันต่อไปเพื่อให้
มีการยกเลิกมาตรการควบคุมสินค้าที่สหรัฐ'ฯใชักับจีนตั้งแต่สงครามเกาหลี โดยสหรัฐฯ
ยินดีประชุมในระดับรัฐมนตรี แต่สหรัฐฯ ยังคงต้องการควบคุมการค้ากับจีนเช่นเดิม
เสร้อยบุก,บ 2544 , 84 -100 ) บริบทการเมืองระหว่างประเทศที่ความขัดแย้งเริ่ม
คลี่คลายลงนั้น ได้ส่งผลกระทบต่อการค้าของไทยในฐานะผูสํงออกข้าวรายสำคัญด้วย
กล่าวคือนับตั้งแต่สงครามอินโดจีนยุติลง ปริมาณการส่งออกข้าวของไทยก็ลดลงตาม
ใปด้วย รัฐบาลจอมพล ป. เริ่มมองเห้นว่าจีนจะเป็นตลาดที่ช่วยในการระบายข้าวที่ล้น
ตลาดของไทยได้ จึงมีความคิดที่จะส่งออกสนค้าที่ใม่ใช่ยุทธบีจจัยโดยเกพาะอย่างยิ่ง
ข้าวไปยังกลุ่มประเทศคอมมิวนิสต์ ซึ่งสหรัฐฯก็สังเกตเห็นว่าไทยเริ่มต้องการค้าขาย
กับกลุ่มประเทศคอมมิวนิสต์ที่สหรัฐฯไม่อนุญาต ''’
ในปลายปี 2498 ทอการค้าจีนในไทยได้รับจดหมายจากรัฐบาลจีนเรียกร้องให้
มีการเปิดการค้าระหว่างกัน ตั้งหนังสือพิมพ์จีนและไทยได้ดึพิมพ์จดหมายฉบับ
ดังกล่าวอย่างครึกโครม สถานทูตสหรัฐฯ เห็นว่ามีความเป็นไปได้ที่จะมีการค้าระหว่าง
.
ไทยกับจีน57 แมจอมพล ป จะประกาศคัดค้านการเปิดการค้าระหว่างกัน แต่
I หนังสือพิมพ์ ช 1ฉียนยดเปี 7 ( Shih Chien Jih Pao ) ซึ่งเป็นหนังสือพิมพ์ของ
พล .ต.อ. เผ่า ตลอดจนหนังสือพิมพ์จีนฉบับอื่น ๆ ให้การสนับสนุนการเปิดการค้า
56
NAHA, CIA Records Search Tool (CREST), Cl A- RDP79T00975A001600530001 -5,
25 July 1954, "Thailand May Look to Communist China as Market for Surplus Rice.
"
57
NARA, RG 59 Central Decimal File 1955 - 1959 Entry Thailand 1955 - 1959 Box
3910, Harry Conover to Secretary of State , 20 September 1955 ; 23 September 1955.
191
ขุนคืก ศักดินา และพญาธนทวี
NAKA , RG 59 Central Decimal File ใ 955 -1959 Entry Thailand 1955-1959 Box
3910, Hairy Conover to Secretary of State, 30 September 1955 ; ไทยใหม่ , 27 พฤศจิกายน
^
2498 . มี{รัแค้าจากจีนหเทยประเภทเข้ามาขายในก เทพฯ เช่น ปากกา หมึก ดินสอ สิ่งทอ
แปรงสืฟ้น กระดิกนํ้าร้อน ปากกาหมีกข็ม จกรยาน จักรเย็บผ้า ลวดโลหะ กระดาษ ขาจีน อาหาร
1
ทรระป้อง อาหารแห้ง ทั้งนึ้เหตุผลที่สหรัฐฯไม่ด้องการใท ทยค้าขายกับจีนนั้น นอกจากไม่ต้องการ
ให้จีนมึเงินตราต่างประเทศแล้ว ยังไม่ตองการให้รนค้าด่างๆของจีนมีผลกระทบต่อจิตวิทยาของ
ฟ่อค้าจีนโพ้นทะเล ที่จะทำไห้ชินอางใด้ว่าเนองจากอำนาจอุตสาหกรรมของจีนใหม่ ( NARA* RG 84
Box 1 , Top Secret General Records 1947 - 1958 * Memorandum from Norbert L
Anschuetz to John Jarman, Chinese Communist Trade with Thailand* 26 April 1954 ).
192
1|อยหางจากพญาอีนทวิ
'
59 «
Memorandum From the Director of Central Intelligence ( Dulles) to the Chair-
man of the Joint Chiefs Staff ( Radford ), 18 November 1955," in Foreigii Relations
of the United States 1955- 1957 Vol 22 ( 1989, 840- 41 ).
60
Ibid ,
193
พ
พF
ะ:-.
พ=
n.
61
NA, F0 371 / 123645, Thai Nationals Visiting China, 22 February 1956 ; ดู ณ้ป็พล
’
( 2551).
fi 2
" the Embassy in Thailand ( Bishop) to the Department of State, 23 May 1956 ,*
in Foreign Relations of the United States 1955- 1957 Vol 22 (1989, 875-76). นอกจาก
พล . ต .อ. เผ่า ศรียานนท์ และจอมพลผิน สุณหะวัณ ที่อยู่เบื่องหลังแล้ว ยังมีเลื่อน บัวสุวรรณ ผู้เป็น
นายทุนและผู้จดการทางการฒึองใาใกบค่าขราชครู เป็นคนออกเงินทุนในการเดืนทางครั้งนควย
63 Ibid. , 878.
195
ขนลึก ศักต็นา และพญาธนทรื
'
การค้ากับชินและความไม่พอใจๆเองสหรัฐฯ
ดังที่ใด้กล่าวมาแล้วว่า นโยบายต่างประเทศของประธานาธิบดีไอเฯฌสืาวรีใต้
ให้ความสำคัญกับภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ทั้งทางเศรษฐกิจและการทหารให้
ผสมผสานเข้ากันอย่างแนบแน่นมากยิ่งขึ้น ดังจะเห็นได้จากในปลายปี 2498 สภา
ความมั่นคงแห่งชาติสหรัฐฯได้เสนอแผนการคัาและการลงทุนของสหรัฐฯ ที่ม่งตรงต่อ
ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยสหรัฐฯ เห็นว่าอัตราการเติบใดทางเศรษฐกิจใน
ภาพรวมของภูมิภาคอยู่ในระดับตา ดังนั้น แผนระยะสันของสหรัฐฯ จะส่งเสริมสภาท
แวดล้อมที่เอื้ออำนวยการลงทุนของเอกชน การประกันการลงทุน และส่งเสริมการล้า
กันสหรัฐฯโดยให้สถานทูตสหรัฐฯในภูมิภาคเป็นผู้ดำเนินการ สหรัฐฯ ต้องการให้ความ
NARA, RG 59 Central Decimal File 1955- 1959 Box 3908, Magill to Secretary of
State , Report of Thai Contracts with The Chinese Communist, 21 March 195 r .
The Dwight โ). Eisenhower Library, White House Office, National Security
Council Staff : Paper 1948-1961 , OCB Central File Series Box 55, National Security
Council : Progress Report on United States Objective and Courses of Action with
Respect to Southeast Asia by The Operations Coordinating Board ( No . 5405 ), 21
December 1955,
66 the Embassy in Thailand ( Magill ) to the Department
J
พ
of State, February X
1956." in Foreign Relations of the United States 1955 - 1957 Vol 22 ( 1989, 855-561
196
[ใอยห่างจากพญาอินทา
ร่’ ายเหลือทางการทหารมี
,
ควานเกี่ยวข้องกับการพัฒนาเศรษฐกิจตาม!แผน'ระ!ยะยาว8!J0 ง
1
the Deputy Assistant Secretary of State for Far Eastern Affaire (Sebald), 6 March
-
1956,” in Foreign Relations of the United States 1955 1957 Vol. 22 { 1989 , 858).
t9 หจช . ( 2) กต 14.3 , 3/8 เจกสารกระทรวงการต่างประเทศ เรื่อง การกักตัวดิบค้าไปยงคนแคน
และการค้าระหว่างกันที่เกิด
จีน เช่น ไนอดีตไทขก็เคยค้ากันจีน แต่ไม่ได้มีความสมพันธ์ทางการทูต
ชันกระทำในนามเอกชนมีใชี่รัฐ ในรายงามเห็นว่ารนค้าจากจีนถูกกว่าดินค้าจากญี่ปุ่นมากซึ่งเป็น
ประโยชน์กับคนไทยมากกว่า เพราะฉะนั้นกระทรวงฯเห็นว่าการค้ากับจีนพิงทำได้ตานระเบียบของ
197
ขุนลึก ศักดินา แคะพญาอินทรี
1
การตัดสินใจของรัฐบาลจอมพลป.ในการเปิดการค้ากับจีนนั้นได้สร้างความไม่
พอใจให้กับสหรัฐฯ มาก ไม่กี่วันหลังจากนั้น ดัลเลส รมว. ต่างประเทศ ได้ถือโอกาส
-
ที่เดินทางมาเยือนไทยระหว่างวันที่ ใ 3 14 มีนาคม 2499 ภายหลังเสรีจสิ้นการประชุม
ซีโต้ที่กรุงการาจี ประเทศปากีสถาน ขอพบจอมพลป. เป็นการส่วนตัว หลังจากพบปะ
กันแลัว จอมพลป . ไต้กล่าวสุนทรพจน์ยืนยันการเป็นพันธมิตรกับสหรัฐฯ ต่อไป แม้
ขณะนั้นจะมีข่าวใจมดีไทยว่าไทยกำลังโน้มเอียงไปส่ความเป็นกลางเนื่องจากไม่พอใจ
ความช่วยเหลือจากสหรัฐฯ และไทยมีความต้องการค้าขายกับจีนก็ตาม โดยดัลเลสได้
กล่าวตอบจอมพล ป. เปรียบเทียบว่าไทยเป็นเสมือนประเทศที่อยู่กี่งกลางระหว่าง
สหรัฐฯ กับภูมิภาคเอเชยและยาว่า “เราเป็นพันธมิตรกัน และการเป็นพันธมิตรกันมิใช่
เพียงเพราะว่าเราได้ร่วมลงนามกันในกระดาษแผ่นหนึ่งเท่านั้น หากเราได้ลงนามไน
กระดาษแผ่นนั้นด้วยเหตุที่เรามีความรู้สึกร่วมกัน และด้วยเหตุที่เราเชื่อมั่นว่ามี
ภยันตรายอยู่ในโถก ” 7" ในวันรุ่งขึ้น ดัลเลสรายงานการสนทนากับนายกรัฐมนตรีไทย
กลับไปยังประธานาธิบดีไอฅณทวร์ว่า จอมพลป. ได้ปฏิเสธการมีนโยบายด่างประเทศ
ที่เป็นกลางและไม่ต้องการดำเนินนโยบายออกไปจาก “ไต้ปีก” ของสหรัฐฯ แม้ขณะน้
ไทยจะมีแนวโน้มที่จะมีความสัมพันธ์กับจีน แต่ก็ยังอยู่ภายใต้การควบคุมของรัฐบาล71
แม้จอมพล ป. จะแสดงไห้สหรัฐฯ มั่นใจว่าไทยจะดำเนินนโยบายต่างประเทศ
ตามสหรัฐฯต่อไปก็ตาม ในเดือนมิถุนายน 2499 รัฐบาลจอมพล ป. ประกาศถอนการ
ควบคุมสินค้าที่ไม่ใช่ยุทธปัจจัยกับจีนเพื่อเต้นหน้านโยบายการปิดการค้ากับจีนอย่าง
เต็มตัว หลังจากนั้นเจัาหน้าที่จากสถานทูตสหรัฐฯ ได้เข้าพบกรมหมื่นนราธิปฯ รมว .
ต่างประเทศ เพื่อแสดงความเสียใจอย่างสุดซังต่อนโยบายต่างประเทศของรัฐบาลไทย
198
ถอยห่างจากพญาธนทว
,
1
;J อมพลป .
ประกาศเปิดการค้ากับจีน ดัลเลส รมว . ต่างประเทศสหรัฐฯก็ออกมาแถลง
72
หจช . กฅ 87/46 เอกสารกระทรวงการตำงประเทศ เรื่อง บันท็กการสนทนา ( พ , ศ. 2499 )
บันที่กการสนทนาระหว่างเสด็จในกรมฯ รัฐมนดรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศกับนายแอนชฅส์
ที่ปรึกษาสถานเอกอัครราชทูตอเมริกัน วันที่ 13 มิถุนายน 2499 ; “the Embassy in Thailand
tBishop) to the Department oi State, June 13,1956 ,* in Foreign Relations of the
'
1956,” in Foreign Relations of the United States 1955- 1957 VoL 22 ( 1989, 858 ). ก่อน
รัฐบาลไทยออกแถลงการณ์ฉบับดังกล่าว จอมพล ป . พบุลสงครามได้สั่งการไห้กระทรวงการต่าง
ประเทศจัดรวบรวมปัญหาข้อเท็จจริงแสะข้อดข้อเสืยเกี่ยวกับรายการสินค้าที่ไทยจะล้ากับจีน
กระทรวงการต่างประเทศของไทยได้เสนอต่อคณะรัฐมนดรืโดยอ้างอีงกับข้อผูกพ้นของสหประชาชาติ
ฅามมติสมัชชาที่ 500 (สมัยที่ 5) 18 พฤษภาคม 2494 สาระสำกัญของข้อผูกพ้นนั้นห้ามส่งยุทจ
ปัจจัยรวมทั้งยางและดีบุกไปคากับประเทศคอมมิวน้สต์ แต่มิได้ห้ามข้าวและไมั อีกทั้งสหประชาชาติ
ใดัให้แต่ละประเทศกำหนดเอาเองว่าสินค้าใดเป็น “ ข้อยกเว้น ,, ส่วนขอผูกพันของสหรัฐฯ ดามรัฐ
บัญญัติแบดเลิล 2494 ได้กำหนดว่ายุทธปัจจัยที่ห้ามคือ ยางและดีบุก แต่ไม่ได้ห้ามข้าวและโม้
ตลอดจนสินค้าอี่นที่ไม่ใช่ธPุ ๆธปัจจัยแส่อยางใด ทั้งนี้แถลงการณ์เรื่องนโยบายการล้าระหว่างประเทศ
ของสำนักนายกรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 21 มิถุนายน 2499 ได้ประกาศยณลิกการควบธุมสินค้าที่ไม่ใช่
ยุทธปัจจัย โดยให้เหตุผลว่าสงครามเกาหลึไต้สงบศึกแล้ว ดังนั้น การห้ามสินค้ำที่ไม่ใช่ยุทธปัจจัยจีง
ไม่มีความจำเป็น ฉะนั้นเพี่อประใยพ์ทางการค้าทั่วไปสำหรับประชาชนไทย รัฐบาลเห็นว่าการส่ง
สนค้าไปจำหน่ายต่างประเทศควรยึดหลักปฏิบัติทางการล้าทั่วไป กล่าวคือ การเปิดเสรืทางการล้าที่
อบุใลมดามนานาประเทศ {หจช. [2J กต 1.1 . 5 / 19 เอกสารกระทรวงการด่างประเทศ เรื่อง สาส์น
ของรัฐมนครึกระทรวงการต่างประเทศอเมริกันเกี่ยวกับการค้ากับสาธารณรัฐประชาชนจีน [9
มิถุนายน - 3 สิงหาคม 2499] แถลงการณ์เรื่องนโยบายการล้าระหว่างประเทศ สำนักนายกรัฐมนตรี
21 มิถุนายน 2499).
199
ขุนศึก ศักดินา และหคุทอ้นทวี
74
เรื่ชิงเดียวก้น. m
7;f “the Department of State to the Embassy in Thailand (Bishop), 23 June 1956 , ” m
Foreign Relations of the United States 1955 - 1957 Vol 22
กด 1.1 . 5/19 ไทรเสขลับเฉพาะจากแมก1ช ดับสิว บ้ชอป เอกอัครราชทูตอเมริกัน ถึง จอมพลป
d
(1989, 892 -94) ; หจช. (
,
200
ถอยห่างจากพญาอํนทริ
พนังสีอพิมพ์กับการต่อสู้ทางการเมืองและการต่อต้านสหรัฐฯ
ภายใต้บริบทความผันผวนของการเมืองระหว่างประเทศ ไทยเริ่มแสดงท่าที
ลอยห่างออกจากฅวๅมต้องการของสหรัฐฯในขณะที่การต่อสู้ทางการเมืองของกลุ่ม
ต่างๆทั้งจอมพลป . พล ต อ , เผ่า พล .อ . สฤษดิ้ กลุ่มรอยัลลิสต์ และกลุ่มฝ่ายซ้าย
. .
ขังคงดำเนินไปอย่างเข้มข้น พวกเขาไม่เพียงต่อสู้ทางการเมืองในบรรยากาศที่เป็น
ประชาธิปไตยด้วยการโจมดีกันและกันบนเวทีไสืต์ปาร์คเท่านั้น แต่พวกเขาขังมื
หนังสือพืมห์เป็I!กระบอกเสียงของกลุ่มตนเองด้วย กล่าวคือ จอมพลป . ให้การ
สนับสนุนหนังสือพิมพ์หลายฉบับเพื่อสนับสนุนรัฐบาลและวิจารณ์พล . ต , อ , เผ่ากับ
พล .อ , สฤษดิ้ เช่น ธรพาธป้ตย์เสถยรภาพ บางกอกทรีบูน ( Bangkok Tribune)
ประชาศัเทด
'
และไฮด่ปาร์ศรายปักษ์78 พล , ต.อ . เผ่าให้การสนับสนุนหนังสือพิมพ์หลาย
ฉบับด้วยงบราชการลับเพื่อไซ้เป็นเครื่องมือในการโจมดีพล .อ . สฤษดี้ เช่น ชาวไทย
{ ฝาไทย เสรีไทย ไทยเสรี ช่าวด่วน เช้า 2500 และชิเนียนรดเย้ ? 79 ส่วนพล . อ .
201
ชุนลึก ศักดินา และพญาอินทรี
สฤษด็ให้การสนับสนุนหนังสือพิมพ์หลายฉบับเพื่อสร้างฐานอำนาจทางการเมืองของ
ตนด้วยการทำลาย พล.ต.อ. เผ่า โดยใช้เงินปีาทสำนักงานกองสลาทจำนาน 30 ล้าน
บาทสนับสนุนหนังสือพิมพ์ เช่น สารเสรี ไทรายวัน และ ไทรายสัปดาห์ (สมบูรณ์
- “
2527, 35 36) " ควรบันทึกด้ายว่า หนังสือพิมพ์ฉบับต่างๆที่ทั้งจอมพลป. พล.ต.อ.
..
เผ่า และพล อ สฤษดิ้ให้การสนับสณุณั้นมืท่าทีต่อต้านสหรัฐฯ เนื่องจากพวกเขาล้วน
ต้องการแสวงหาการสารับสนุนจากประชาชนในทางการเมือง
ด้วยเหตุที่ความขัดแย้งทางการเมืองระหว่าง พล.ต.อ. เผ่ากับ พล.อ. สฤษดี้มีสูง
ทำให้หนังสือพิมพ์กลายเป็นส่วนหนึ่งของการต่อล้ทางการเมือง เช่น ส'? รเส? ของ
พล.อ. สฤษดโด้เริ่มวิจารณ์พล. ต . อ . เผ่าตั้งแต่ปลายปี 2498 และต่อมาก็ได้โจมตี
พล.ต.อ. เผ่าอย่างหนัก รวมถึงวิพากษ์รัฐบาลและเริ่มลงข่าวโน้มเอียงไปทางสังคมนิยม
(ประจวบ 2543, 412 ; สุกัญญา 2526, %) แห้พล.ต.อ. เผ่าจะมืหนังสือพิมพ์ที่ใช้
ตอบใต้หลายฉบับ แต่ส'??เส? ได้รับความนิยมจากผู้อ่านมากกว่าเนื่องจากกล้าขุดคุ้ย
พล.ต.อ. เผ่า แห้บางคเงค’??เส? ก็ลงข่าวบดเบอน อย่างใรกีตาม ด้วยเหตุที่สาชารณชน
1
2526, 83) . a
* ' ‘นายรำคาญ" หรีอประหยัด ศ. นาครนาท (2457-2545) เคยเรียนกฎหมายแต่ไม่จบการศึกษ-
202
ถอยห่าทพญาถึนทรี
203
ชุนคิก ลักด้นา แสะพญาอึนทรื
'
81
" the Embassy in Thailand (Bishop) to the Department of State, 23 May 23.
-
1956,” in Foreign Relations of the United States 1955 1957 Vol. 22 (1989, 878).
204
ถอยห่างจากพญาธนทา
จากนนรัฐบาลจะใช้มดีมหาชนดังกล่าวเป็นข้ออ้างกับสหรัฐฯในการถอยห่างออกจาก
-
การดำเนินนโยบายตามที่สหรัฐฯ ต้องการ (สุพจน์ 2516, 16 18, 22 27 ) *5 -
ทั้งนี้ นิวยอร์กไทมศ์ รายงานข่าวว่า คนไทยส่วนมากไม่พอใจความช่วยเหลือ
ทางการทหารจากสหรัฐฯ โดยเฉพาะอย่างยิ่งปัญญาชนและกลุ่มคนทำงาน พวกเขา
เห็นว่าสหรัฐฯ ทำให้กลุ่มตำรวจและกลุ่มทหารมีอำนาจมากจนทำให้เกิดการลิดรอน
เสรีภาพของประชาชน และเห็นว่าสหรัฐฯ ทำผิดพลาดที่ให้ความช่วยเหลือทางการ
ทหารมากกว่าการสร้างความเจริญทางเศรษฐกิจ นอกจากนี้ สหรัฐฯ ยังได้แทรกแซง
เสรีภาพของไทยด้วยการมีเจ้าหน้าที่ปฏิบัติงานในไทยจำนวนมาก ( New York
Times, 21 September 1956)
ความไม่พอใจของสหรัฐฯ ต่อการเปิดรับวัฒนธรรมจีนของไทย
สหรัฐฯ ประเมินว่า แผนสงครามจิตวิทยาในไทยไม่ประสบผลสำเร็จตามที่
สหรัฐฯคาดหวังไว้ เนื่องจากรัฐบาลจอมพลป. ย่อหย่อนในการต่อต้านคอมมิวนิสต์ด้วย
การพยายามเปิดไมตรีกับจีนผ่านการค้าและรับวัฒนธรรมจีนเข้ามาในไทย ทำให้ในต้น
ปี 2499 สหรัฐฯได้ส่ง ดร. ไลเดคเกอร์ (Kurt F. Leidecker) นักสังคมวิทยาที่เชี่ยวชาญ
ศาสนาพุทธ เข้ามาศึกษาทัศนคฅของคนไทยต่อความเชื่อที่ยึคเหนี่ยวเพื่อใช้ในการ
วางแผนสงครามจิตวิทยาต่อต้านคอมมิวนิสต์ต่อไป เนื่องจากที่ผ่านมาเมื่อยูซิสดำเนิน
สงครามจิตวิทยามักจะถูกคัดค้านจากประชาชนผู้เข้ารับฟ้งเสมอ ( สยามนิกร, 18
กุมภาพันธ์ 2499) เช่น ในการอบรมสงครามจิตวิทยาครั้งหนึ่งในไทย นิวยอร์กไทมสั
รายงานว่า ชาวนาไทยส่วนใหญ่ไม่เคยได้ยินเรื่องคอมมิวนิสต์มาก่อน การอบรมไม่มี
ผลครอบงำคนทั้งหมดได้ เนื่องจากยังคงมีคนไทยบางส่วนไม่เห็นด้วย ทำให้ผู้เข้า
อบรมคนไทยบางคนถามเจ้าหน้าที่ยูฃสว่า “ถ้าคอมมิวนิสต์ไม่ดีแล้วจะอบรมให้คน
,
ไทยรูทำไม ทำไมไม่อบรมในสิ่งที่ดึซึ่งชาติเสรีมีมากกว่า แต่กลับมาอบรมเรื่อง
คอมมิวนิสต์ และหากคอมมิวนิสตไม่ดี ทำไมคอมมิวนิสต์จึงขยายตัวมาก อะไรเป็น
จุดอ่อนของเสรีประชาธิปไตย และทำไมชาติเสรีจึงกลัวคอมมิวนิสต์จนตัวสั่น ทำไม
สหรัฐฯไม่ทั้งระเบิดในประเทศคอมมิวนิสต์ไปเลย ทำไมไม่แจกอาวุธให้คนไทยปัองกัน
83
.
สุพจน์เห็นว่าจอมพล ป. ไม่สามารถออกหน้าในการต่อต้านสหรัฐฯได้ เนื่องจากจอมพลป เป็น
.
นายกรัฐมนตรีที่ต้องรักษาความไวรางไจจากสหรัฐฯ แต่จอมพลป ไต้ดำเนินการพางลับด้วยการให้
^๘
ข้อมูลแก่หนังสือพิมพ์และนักไอดํปาร์คเพื่อเปิดเคยความไม่เป็นธรรมที่สหรัฐฯทำลับไทย สุพจนเหน
ว่าเป๋าหมายของจอมพล ป. และเขาฅรงกัน เขาจึงร่วมงานคุมทิศทางหนังสือพิมพ์ให้ลับจอมพล ป .
205
ขุนศึก สักดินว และพญาอินทรี
206
ถอยห่างจากพญาอินทรี
พฤษภาคม 2500.
92 หจช. ( 3) สร 0201.23/ 21 หนังสือจากรักษ์ ปนยารชุน รัฐมนตรีช่วยว่าทารกระทรวงภารด่าง
207
การเคนทางกลับถึงไทยของพูนศุข พนมยงฅ์ ภรรยาของปรืดึ เมื่อวันที่ 3 เมษายน 2500 เป็นเสมี 014
สัญญาณเตอนภัยให้กบสถาบันกษัตริย์และกสุมรอยัลลิสต์ที่เป็นพ้นธมิตรภับจอมพลสฤษดว่า จอมพล lL
ได้คนลึกบปรืดีแล้ไ) และปรืดีกำลังจะกลับมาสคดสวรรคตไนไม่ช้า ในภาพ ปาส พนมยงฅ์ บุดรr'ร
ไปต้อนรับที่สนามบินดอนเมือง (ภาพจาก 7 รอบ พูนค'*V พนมยงค 2 นกราทน 2539 )
บทที 8
ยาม เมื่อลมพัคหวน
ความพยายามหวนคืนของมิตรเก่า “จอมพล ป.-ปรีดี”
การต่อต้านกลุ่มรอยัลลิสต์ของรัฐบาลจอมพลบ.
แม้การเมืองไทยในช่วงต้นปื 2499 จะมืการแข่งขันทางการเมืองระหว่างกลุ่ม
คำรวจของพล.ต.อ. เผ่า ศรียานนท์ กับกลุ่มทหารของจอมพลสฤษดิ้ ธนะรัชต์ อย่าง
เข้มข้น แต่จอมพล ป. พิบูลสงครามยังคงต้องการให้มีการเปลี่ยนผ่านอำนาจทางการ
เมืองอย่างสันติด้วยการเสือกตั้งที่จะมีขึ้นในช่วงต้นปี 2500 ในสายดาของสหรัฐฯนั้น
พล.ต.อ. เผ่าคาดหวังที่จะเป็นนายกรัฐมนตรีคนต่อไป ในขณะที่พล.อ. สฤษดตองการ
รักษาอำนาจในกองทัพต่อไป แม้ว่าเสถียรภาพทางการเมืองของไทยจะขึ้นอยู่กับ
สับพันธภาพของกลุ่มการเมืองต่างๆก็ตาม แต่สหรัฐฯยังคงยืนยันว่า ไม่ว่าจะเกิดการ
ฝลี่ยนแปลงทางการเมืองอย่างไร ผู้นาคนใหม่ของไทยจะต้องผูกพันกับสหรัฐฯต่อไป 1
ท่ามกลางการแข่งขันทางการเมืองที่กำลังดำเนินอยู่นั้น รัฐบาลจอมพล ป.
สนับสนุนให้มีการจัดตั้งพรรคการเมืองขึ้น, อย่างเสรี ทำให้ไนขณะนั้นไทยมีพรรค
การเมืองมากถึง 25 พรรค ซี่งสามารถแน่งใต้เป็น 3 กลุ่ม คือ หนึ่ง พรรคการเมือง
ที่สนับสมุนรัฐบาล เช่น พรรคเสรีมนังคศึลา มีนโยบายเสรีนิยม ให้ความสำคัญกับการ
1
Staff Study Prepared by an Interdepartment. Working Group for the Opera-
“
2
NAHA, RG 59 Central Decimal File 1955- 1959 Box 3908, Dulles to Bangkok. 2:
May 1956.
!
NARA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3910, Bangkok to Secretars
of State, 30 July 1956. ร
210
ยามเมี่ผึลมพตหวน
4
NAKA, RG 59 Central Decimal File ) 955- 1959 Box 3908 , Memorandum of Con -
versation Phya Srivisarn Vacha and Robert N . Magi 1.1, The Current Political Situation ,
12 October 1955 .
’ “ the Embassy in Thailand ( Magill) to the Department of State , 8 February
1956 , ” in Foreign Relations of the United States 1955 - 1957 Vol . 22 ( 1989, 854- 55 ) ;
NARA , CIA Records Search Tool ( CREST ) , CIA- RDP 79T00975 A002400330001 -8 ,
28 Feb 1956 , “.Arrested Thai MP Reportedly to be Charge with Treason . ”
211
ขุนศึก ศักดินา และพญาอินทรี
(1989, 917 18 ).
NARA, RG 59 Central Decimal File 1955 - 1959 Box 3908, Magill to Secretary of
State , Possible Contracts between The Thai Government and Communist China.
8 February 1956 . เจ้าของหนังสือพิมพ์และบรรณาธิการ 1๙รีไทB คือ สนท ธนะจันทร์ เขา(ชิน
ข้าราชการของบริษัทไทยไทรทัศน์ที่ พล.ต.อ . เผ่า ศริยานนพ์ ควบคุมอยู่ และมีสมุทร สุรัก ขกะ อผีเ
'
กบฎ (ณติภาพเป็นผุ้ช่วยบรรณาธิการ
212
^
ยา เมือลมพ้สหวน
วิจารณ์แนวทางการเมืองของพรรคฯ ที่ร่วมมือกับสถาบันกษัตริย์และกลุ่มรอยัลลิสต์
ว่า “พอได้เป็นรัฐบาลก็จะไปเอาพวกเจ้าศักดีนาเข้ามาเป็นใหญ่ ดูหมิ่นลูกพรรคตัวเอง
ขออะไรก็ไม่ให้นั้น” ควงตอบข้อวิจารณ์จากสมาชิกพรรคฯ คนดังกล่าวว่า "เป็นความ
จริง เพราะผู้ใหญ่เหล่านั้นมีคุณกุฒิดี เป็นที่น่าเชื่อถือของต่างประเทศ " {สยามนิกร ,
27 กันยายน 2499)
จอมพล ป. นายกรัฐมนตรีหลายสมัยและผู้นำการต่อสู้ทับกลุ่มรอยัลลิสต์มา
ยาวนาน ได้วิเคราะห์ภาพกลุ่มการเมืองไทยในขณะนั้นไห้บิชอป ทูตสหรัฐฯ ฟ้งว่า
การเมืองไทยมีกลุ่มการเมือง 3 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มรอยัลลิสต์อยู่ปีกขวา กลุ่มฝ่ายซ้าย
อยู่อีกฟากหนึ่ง โดยรัฐบาลตั้งอยู่ตรงกลาง เขาค่อนข้างกังวลกับบทบาทของกลุ่ม
รอยัลลิสต์มากกว่ากลุ่มฝ่ายซ้าย เนื่องจากเขาเคยต่อสู้ทับกลุ่มรอยัลลิสต์ที่ต่อต้านการ
ปฏิวัติ 2475 มาตลอด แม้กลุ่มรอยัลลิสต์จะถูกปราบปรานลงแล้วก็ตาม แต่เขาไม่เคย
213
ชุนลึก ศักดินา แลร:พญาอินทรี
NARA, RG 59 Central Decimal File 1955 1959 Box 3908, Bishop to Secretary of
*
State, Prime Minister Pibul’s Remarks บท the Internal Political situation, 1 August
1956.
,J
NARA, RG 59 Central Decimal File 1955- 1959 Box 3912, Bushner to Young, 11
Ifl
September 1956. ข้อความดังกล่าวมีว่า " Pridi is my weapon against the Royalist"
214
ยามเมือลนหัคหวน
10
Ibid .
11
NARA , RG 59 Central Decimal Fite 1955 - 1959 Box 3908 , Dulles to Bangkok ,
18 October 1956 .
12 หจช
1
.
กด 81.16 /1 เอกสารกระทรวงการตางประเทศ เรื่อง นายเฉียบ ชัยสงค์ และนายชน
แสงเงิน ขอกลับประเทศไทย ( 2498-2499 ) . เฉียบไต้ทำเรื่องขอกลับเข้าไทยตั้งแต่ 10 พฤศจิกายน
2498 และสาเทรถกลับถึงเมี่อ 10 เมษายน 2499
:!
NARA , RG 59 Central Decimal File 1955- 1959 Box 3908, Magi 11 to Secretary of
State, 7 December 1956.
215
ชุนคิท ศัทดินา และพญาอินทรี
เฉียบกลับใทยใดัเม่นาน กรมตำรวจก็แจ้งว่า'ไม่มีหลักฐานเพียงพอในการฟ้องร้องเขา
1 1
216
ยามเมือลมพดหวน
.
ความขัดแย้งทางการเมืองระหว่างรัฐบาลจอมพล ป กับกลุ่มรอบัลลิสต์ดำเนิน
มาอย่างต์อเนื่อง กลุ่มรอบัลลิสต์เคยร่วมมือกับกลุ่มอื่นๆ เพื่อโค่นล้มรัฐบาลด้วย
จอมพลป, เคยเผยความในใจกับเจ้าหน้าที่สถานทูตสหรัฐฯทลายครั้งว่า เขาไม่พอใจ
กลุ่มรอบัลลิสต์อย่างมาก และต้องการ “ แก้เผ็ด” (retaliation) ด้วยการอนุญาตให้ปรีดี
กลับมาไทยเพื่อขึ้เนฟูคดีสวรรคตขึ้นใหม่ สถานทูตสหรัฐฯ เห็นว่าหากแผนการนี้สำเร็จ
จอมพล ป. จะเป็นประมุขของรัฐ สํวนตำแหน่งนายกรัฐมนตรีจะมาจากการเลือกตั้ง
ทางตรง กลุ่มปรีดีและกลุ่มรอบัลลิสต์จะต่อสู้กัน โดยมีจอมพล ป. เป็นผู้รักษาเสถียรภาพ
ทางการเมือง สถานทูตสหรัฐฯ เห็นว่าแผนการดังกล่าวจะส่งผลกระทบต่อเสถียรภาพ
ทางการเมืองของไทย ' 6 นอกจากนี้ สหรัฐฯ เห็นว่าการกลับมาไทยของปรีดีไม่เป็น
'
ประโยชน์ต่อการดำเนินนโยบายต่างประเทศของสหรัฐฯในอนาคตอันใกล้เลย จึงแจ้ง
ต่อพจน์ สารสิน ทูตไทยประจำสหรัฐฯ ว่าสหรัฐฯ กังวลว่าการกลับมาไทยของปรืดีนั้น
จะสร้างอุปสรรคในการให้ความช่วยเหลือทางเศรษฐกิจและการทหารของสหรัฐฯ แก่
ไทย และขอให้พจน์แจ้งความกังวลนี้แก่จอมพล ป. ว่า “นายกรัฐมนตรีของไทยจะต้อง
ไม่เป็นปรป๋ก'ย์กับปฏิกิริยาสหรัฐฯ [ ที่ไม่ต้องการให้ปรีดีกลับมาไทย ] ด้วยการดำเนิน
ทารกูชื่อเสืยงให้ปรีดี” 1 7 ไม่กี่วันหลังจากที่จอมพล ป. รับทราบสัญญาณเดีอนจาก
.
วอชิงตัน สิ ซี. เขาปฏิเสธกับบิชอป ทูตสหรัฐฯ ว่าข่าวลือที่รัฐบาลจะเชิญปรีดีกลับมา
ไทยนั้นไม่มีมูลความจริง1 ,s
อย่างไรก็ตาม แผนการกลับ!มาไทยของปรีต็บังคงคืบหน้าต่อไป ต้นปี 2500
ในบันทึกภายในของกระทรวงการต่างประเทศที่วอชิงตัน ดี. ซี. รายงานว่า มีความ
rfl *1 1*1 3* _ 1
เบนเปเดฑรฐบาลจอมพล iL __ __ __^ 4จ ุ ่ %/ เา จุ
จะอนุญาตไหปรดเดนทางกลบฌยไดยเขาจะ
1
[ดรบการ
In
'
16 NARA, HG 59 Central Decimal File 1955- 1959 Box 3908, Magitl to Secretary of
!
State, 7 December 1956 . รายงานฉบับใ ได้รบการชื่นชมจากดัลเลสว่าเป็นการวิเคราะห์ที่ให้กาพ
"
สมจรง ” เป็นทารวิเคราะห์อย่างระมัดระวังทื่ฏืคุณภาพ ( NARA, RG 59 Central Decimal File
1955-1959 Box 3908, Dulles to Bangkok , 15 January 1957 ) .
: 7 “ Memorandum From the Deputy Director of the Office of southeast Asia
Affaire ( Kocher ) to the Assistant Secretary of State for Far Eastern Affaire
( Robertson ), January 2 , 1957 , ” in Foreign Relations of the Untied States 1955 *
217
ชุนศึก ศกดึนา และพญาอินทรึ
218
ยามเมือลมพัดหาน
22 NARA, RG 59 Central Decimal File 1950- 1954 Box 3903 , Dulles to Bangkok ,
Political reporting from Thailand, 24 January 1957.
23 NA, FO 371 /129610,
Nai Pridi and his Followers, 27 March 1957 .
NA, FO 371 / ไ 12261 , Gage to Selwyn Lloyd, Thailand : Annual Review for 1956,
11 February 1957 .
* NARA , RG 84 General Record , Thailand 1956 - 1958 Entry UD 3267
'
Box 112,
USIS Bangkok to USIA Washington, The Press in Thailand, 13 February 1957.
219
พู่
'
1
vL ,
J-
Ji
4U
y.f
f 4ร
% - -jibt:
-
'
_
j
|
|i dpl :
4r -
ftvilfi
- ~ พู a
3 พm V *ฒ
'
'
p ‘ร
u_ t*
V
ข้ริ
£ r f
ร jSf$r
:
f <4»
*
4
I
IP
- *
f? ,
$3
*
V
1 111!
¥ pW’ii
Nk
1
1 T tv 1
p*
f |
ry* r
!«
I ะ. ft
.ซี
'"
safe
ะเ
พู่
.. . ะ"
is>
*
f
1
SfHt
E ะ:.1.
” .. '
gfc If !ะ
.
ะ
V
*L
;:
ะ. -:ข้ซืฟ. ้ร& ใ
+ .
.
± i
V* ss 1
m
- -
tf
Ji
-> 1® «
รุ่
Ij
m
. ะ:: 3 -
‘ร ุ : &
*
i !. ะ
VavV
ระ?
J พ
•
‘ .. i l l
T
ะ: :
-
ASPE รี*
(25444), 36-41).
221
ขุนดึก ศักดินา และพญาอินทรี
29
ดู ' ถามตอบพายัพ วนาสุวรรณ หัวข้อ จอมพลป. VS นายกทักชิณ ,’, ผู้ ¥ดการออนไลน์ , 31
สิงหาคม 2548, เข้าถึงเมื่อ 1 ไ กันยายน 2552, www.managGr.co.th/Politics/PoliticsQA
Qufistion.asp?QAID=5246 ไห้ข้อมูลว่า ผู้แทนของพรรคคอมมิวนิสต์ที่ปฎบ้ฅงานในสหภาพแรงงาน
ที่ประชุมกับพล.ฅ.อ. เผ่า ศรียานนท์ คือ ประสิทธี้ เทียนสิริ สุ'น กิจจำนง อย่างไรกี
1
ตาม สมศักคิ้
(2544ข, 39) ไห้ข้อมูลว่า สุวิทย์ เนียมสา แกนนาคนส็ากัญไนกลุ่มแรงงานมีความสนิทสนมกับสังข์
พัธโนท้ย คนสนิทจอมพลป. พิบลสงคราม ด้วยเช่นกัน
สยามนิกร 2 มีนาคม 2500 ; สยามนึกร, 4 มีนาคม 2500 รายงานว่า การประชุมระหว่างคว,
30 ' 1
I
.
7
มีนาคม 2500 (พ. ศ. 2500) ; ไทยใหม่ t 2 มีนาคม 2500 ; สยานร้ฐ , 2 มีนาคม 2500 ; แสะคู
รายงานการประชุมสกาผู้แทนรพฏร สมัยสพญ ( ครั้งนรก ) และสมัยสามัญ ชุดที่ 2 พ.ศ , 2500
222
อามเมียล34พ้คหวน
ประกาศกฎชัยการศึกเพื่อจัดระเบียบสถานการณ์ความวุ่นวายทางการเมืองที่เกิดขึ้น
อย่างไรกีตาม การประกาศกฎอัยการศึกนี้มืผลทำไห้จอมพลสฤษดี๋มีอำนาจสูงสุดใน
การรักษาความสงบเรียบร้อกั :
ทัน'ทที่รัฐบาลจอมพล ป. ประกาศกฎชัยการคึก กระแสความไม่พอใจเรื่องการ
เลือกตั้งและการจัดการภาวะฉุกเฉินได้ปรากฎขึ้นภายในจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยเป็น
ที่แรก โดยนิสิตของคณะรัฐศาสตร์เป็นแกนนำในการคัดค้านผลการเลือกตั้ง พวกเขา
ลดธงชาตลงครึ่งเสาเพื่อเป็นการประท้วงรัฐบาล เมื่อจอมพลสฤษดี้ในฐานะผู้รักษา
34
ความสงบเรียบร้อยทราบข่าวการชุมนุมที่จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เขาได้เดินทางไปพบ
กลุ่มนิสิตพร้อมกล่าวให้การสนับสนุนการประท้วงว่า การเลือกตั้งนี้เฟิน “การเลือกตัง
สกปรก สกปรกด้วยกันตั้งนั้น นิสิตคนหนึ่งได้ตะโกนถามเขาว่า เมื่อการเลือกตั้ง
’,
223
ขุนศึก ศักดินา และพญาย็นทวี
ในบ่ายวันเดียวกันนั้นที่บริเวณสนามหลวงมีนักศึกษาจากหลายมหาวิทยาลัย
รวมทั้งประชาชนใต้เข้าร่วมการประท้วง ผู้ชุมนุมใต้เคลื่อนตัวไปวางพวงหรีดไว้อาลัย
แด่ประชาธิปไตยที่อนุสาวรีย์ประชาธิปไตย จากนั้นนิสิตจุฬาฯ ได้นำขบวนนิสิต
นักศึกษาและประชาชนเข้าพบควง อภัยวงค์ แกนนำกลุ่มรอยัลลิสด์และหัวหน้าพรรค
ประชาธิปัตย์ เพื่อร่วมการต่อล้กับรัฐบาล ( พิมพ์ไทร , 2 มีนาคม 2500) ณ จุดนี้
ความร่วมมืออย่างใกล้ชิดและการเตรียมแผนการอย่างเป็นระบบของกลุ่มรอยลลิสต์
และจอมพลสฤษด้เริ่มต้นขน ควงประกาศว่า “จากนี!้ ปทุกสิ่งขนอยู่กับสฤษค « 3บ่
สถานทูตสหรัฐฯ และอังกฤษตั้งข้อสังเกตตรงกันว่า การประกาศสถานการณ์
จุกเฉนหำให้จอมพลสฤษดในฐานะผู้บัญชาการทหารบกและผู้รักษาควานสงบเรียบร้อย
มีอำนาจในการปราบปรามการชุมนุมทางการเมือง แต่ปรากฎว่าเขาไม่ดำเนินการ ทว่า
กลับให้การสนับสนุนการชุมนุมทางการเมืองที่ทำให้รัฐบาลจอมพล ป. สูญเสียความ
ชอบธรรมมากยิ่งขึ้น เนขฌะที่ภาพลักษณ์ของเขาเองมีควานโดดเด่นยิ่งขึ้นทันทีใน
สายตาของนิสิตนักศึกษาและประชาชน ตรงข้ามกับ พล.ด.อ. เผ่าที่ได้กลายเป็นเป้า
ของการโจมดีอย่างหนักจากหนังสือพิมพ์และการไฮต์ปาห์พ์ 7 กลุ่มฝ่ายซ้ายวิเคราะห์ว่า
จอมพลสฤษดิ้กลายเป็นศูนย์กลางของสัญลักษณ์ในการต่อต้านรัฐบาลและสหรัฐฯ เขา
ได้รับการตอบรับจากปัญญาชน นักหนังสือพิมพ์ และนิสิตนักศึกษาฝ่ายซ้าย แล!;
เหตุการณ์ดังกล่าวก็ทำให้จอมพลสฤษดกลายเป็น “ อัศวินม้าขาวของประชาชน'
-
(สมบูรณ์ 2500, 208 13 ; เฉลิม 2518, 115 18) -
ควรบันทึกด้วยว่า บางคนในกลุ่มรอยัลลิสต์ได้เข้าไปสอนในระดับมหาวิทยาลัย
หำให้พวกเขาสามารถจัดตั้งองค์กรเพื่อเป็นฐานการเมืองภายในมหาวิทยาลัยได้อย่าง
ไม่ยากนัก เช่น ม.ร.ว. เสนึย์ ปราโมช เป็นอาจารย์พิเศษสอนวิชากฎหมายในคณะ
รัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ไน
ช่วง!เลายทศวรรษ 2500 (เสนีย์ 2543, 104) ที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ม.ร.ว. เสนีย์
224
ยามเมือลมพัดหวน
ได้เคยพยายามจัดตั้งกลุ่มนักศึกษานิติศาสตร์หัวอนุรักษนิยมเป็นฐานทางการเมืองให้
-
บกลุ่มรอยัลลิสต์ (ประจวบ 2543, 373 74) สำหรับเบื้องหลังการประท้วงของนิสิต
ก็จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยนั้น สถานทูตสหรัฐ'1 รายงานว่าม.ร.ว. เสนีย์และพระยาอรรถ-
,
-าารียนิพนธ์เป็นผู้อยู่เบื้องหลัง ร หลังความวุ่นวายจากการประท้วงของนิสิตนักศึกษา
:
นละประชาชนหลังการประกาศภาวะฉุกเฉิน สถานทูตอังกฤษได้รายงานว่า เกิดความ
ร่วมมือกันอย่างลับ ๆ ระหว่างกลุ่มรอยัลลิสต์กับจอมพลสฤษดึ้ในการเคลื่อนใหวเพื่อ
,
โค่นล้มรัฐบาลจอมพลป. '
39
NA, FO 371/129610* Adam to Selwyn Lloyd , 6 March 1957.
Jih
ทจช. ( 2 ) กฅ 14.3/89 เอกสารกระ:ทรวงการส่างใเร;;เทศ เรอง การดำเนินคดีเกี่ยวกับ
มทความที่ดีพินพไนหนังรอพิมพ์ที่มีการกล่าวร้ายแก่นายบิชอป เอกอัครราชทูดอเมวิกาประจำ
ประเทศไทย ( 4 เมษายน - 19 มิถนายน 2500) . ดำราจสั่งฟ้อง น .ร .ว . คึกฤทธ ปราโมช เมื่อ
5 เมษายน 1นความผิดตามประมวลกฎหมายอาญาฐานหมื่นประมาททูต ตามนาตรา 134 เมื่อม
การพิจารณาคดีที่ศาณเขวาพระนครเทนืค ศาลตัดสินให้เขามึความผิดในข้อทาหมื่นประมาท ลงโทษ
จำคุก 1 เคอน ปรับ 500 บาท ต่อมาตำรวจได้อุทธรณ์คดีต่อศาล จากนั้นศาลไห้ยกโทษจำคุกและ
ปรับเปินเงินเพิยงอย่างเดียว ซึ่งเขาไม่ยอมรับและตองการส้คดีต่อไปโนชั้นฏีกา ( ๙ยาม 24
นกุนายน 2500 ; ๙ซพรฐ , 1 ธนวาคม 2500) . ภายหลังการรัฐประหาร 2500 “ คณะปฎิรัติ" สั่งการ
ให้ตำรวจและชัยการยุติการดำณนคดีกับเขา
41 สยามนกร , 4 เมษายน 2500 ;
.
-
NARA, RG 59 Central Decimal File 1955 1959 Box
3908 Bangkok to Secretary of State, 3 April 1957 ; Johnson ( 1984 , 266-67).
225
ชุนลึก ศักดินา และพญาธนทวี
226
ยามเมึอลมพท้หวน
ที่สุดสัญญาณการเดินทางกลับไทยของปรืดีและการรื้อพินคดีสวรรคตก็มีความชัดเจน
มากยิ่งขึ้น ในปลายเดีอนมีนาคม 2500 ร.ต.อ. เฉียบ ชัยสงค์ ตัวแทนของปรีดี ได้
แจ้งกับ พล.ต.อ. เผ่าว่า “ นายปรีดิต้องการร่วมมือกับรัฐบาลทำงานให้กับประเทศ
ชาดร 7141 ท่าทีของร.ต .อ. เฉียบสอดคล้องกับท่าทีของ พล . ต.อ. เผ่าที่ประกาศว่า ปรีดี
สามารถเดินทางกลับมาไทยได้หากปรีดีต้องการ สถานทูตอังกฤษเห็นว่าคำให้
สัมภาษณ์ของแกนนำรัฐบาลนี้เป็นเสมือนการส่งสัญญาณรนยันการเป็นหันธมิตรกับ
กลุ่มปรีดี 4
ต่อมาเมือพูนศุข พนมยงค็า ภรรยาของ,ปรีดี เดินทางกลับถึงไทยเมอวันที่ 3
เมษายน 2500 เธอให้สัมภาษณ์ว่าปรีดีอยากกลับไทย ส่วนความสัมพันธ์ระหว่าง
จอมพลป. กับปรีดีนั้น เธอกล่าวว่า ‘‘ความสัมพันธ์กับซอมพล ป. พิบูลสงครามนี้น
เราไม่มีอะไรกัน ท่านอยากให้ทุกคนร่วมมือกันช่วยเหลือประเทศชาลิ ” และปรีดี
ต้องการกลับมาอุปสมบทในโอกาส 25 พุทธศตวรรษ ( พิมพ์ไทย , 4 เมษายน 2500)
ทงนพล.ต.อ. เผ่าได้ให้สัมภาษณ์ถึงการกลับมาของพูนสุขว่าคนไทยทุกคนมีสิทธิกลับ
ประเทศ ส่วนปรืต็จะมีความผิดหรือไม่นั้นขึ้นกับเจ้าหน้าที่ หากไม่มีความผิด ปรืดีกี
มีสิทธิเต็มที่เหมือนคนไทยทุกคน สนตนดาร์ด (Standard ) หนังสือพิมพัในส่องกง
ฉบับวันที่ 9 เมษายน 2500 รายงานข่าวว่าปรืดีและพูนสุขจะกลับไทยมาล้คดีสวรรคต
( เช้า , 5 เมษายน 2500) 46
จากนั้นจอมพล ป. และพล .ต.อ. เผ่าได้ผลักดันให้แผนการนำปรีดีกลับจากจีน
มีความคืบหน้าต่อไปด้วยการสนับสนุนให้คณะศึลปีนไทยที่มีสุวัฒน์ วรดิลก อดีต
นักศึกษาธรรมศาสตร์ คณะนักกีฬาบาสเก็ตบอลจากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และ
คณะกรรมกรไทยในสังกัดของรัฐบาลนำโดยสังข พัธโนทัย เดินทางไปยังจีนไนเดือน
เมษายน 2500 การกระทำดังกล่าวเป็นเสมือนการส่งสัญญาณจากรัฐบาลจอมพล ป.
ถึงปรีดี ทั้งนี้ในช่วงเวลานั้นจอมพลป. ได้กล่าวอนุญาตให้ปรีดีซึ่งลี้กัยอยู่ที่จีนเดินทาง
44
NARA , RG 59 Central Decimal File 1955 - 1959 Box 3908, Secret Thailand, 21
March 1957 .
NA , FO 371/129610, Nai Pridi and His Followers, 27 March 1957 .
46 าห้จช , ( 2 ) 1 , 1/ 47 เจกศารกระทรวงการดางประเทศ เรี่จง กระทรวงต่างประเทffijอ'ไห้กระทรวง
มหาคใทยรเแทนคดคาม1ข่าว,ของนายป!ดี พนมยงค์ ขอกลับประเทศไทย และฌื)่ งนายหลุย พนมยงค์
ขอต่อหนังรจเดินทางออกนอกประเทศ (19 เมษาขน 2498 - 18 พฤษภาคม 2500) ; รักษ์ ปันยารชุน
รัรมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการต่างประเทศ ถึง นายกรัรรมนดรี, 20 เมษายน 2500.
227
iV
2500 ไนรายงานฉบับนี้ระบุรายชื่อบุคคลที่เป็นส่วนหนึ่งของสถาบันกษัตริย์และกลุ่ม
รอขัลลิสต์ที่เข้าร่วมวางแผนภารรัฐประหารกับจอมพถสฤษดี๋หลายคน เช่น พระองค์
เจ้าธานีนิวัต ประธานองคมนตรี ม .ร.ว. เสนีย์ ปราโมช และม.ร.ว. คึกฤทธิ้ ปราโมช
แกนน่ากลุ่มรออัถลิสต์ และได้รายงานต่อไปว่า ที่ประชุมเห็นชอบเรืองการก่อ
รัฐประหารโค่นล้มรัฐบาลจอมพล ป. แด่ขังไม่กำหนดวันเวลาที่แน่นอน สำหรับบุคคล
ที่เหมาะสมเป็นนายกรัฐมนตรีภายหลังการรัฐประหารนั้น พระองศ์เจ้าธานีนิวัตเสนอ
ให้พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเป็นผู้ขึ้ขาด"
สถานทูตสหรัฐฯ รายงานว่าพระบาทสมเดึจพระเจ้าอยู่หัวไม่พอพระทัยอย่างมาก
ที่พล , ค.อ. เผ่ามีนโยบายติดต่อกับจีนและกลุ่มฝ่ายซ้าย อีกทั้งมีความพยายามที่จะนำ
ปรีดีกลับมาไทย ทรงเห็นว่ามีความเป็นไปได้ที่จอมพล ป. และพล.ต.อ. เผ่ามีแผนการ
ที่เป็นการคุกคามสถาบันกษัตริย์ 4* สหรัฐฯ ก็ไม่พอใจรัฐบาลจอมพลป. เช่นกัน ในปลาย
47
NA, FO 371/129610, Gage to Foreign Office, 17 April 1957.
45
“the Department of State to the Embassy in Thailand ( Bishop), 3 May 1957,”
-
in Foreign Relations of the United States 1955 1957 Vo1.22 ( 1089, 918).
229
ขุนสืก คักดนา และพญาอินทรี
-
40 แ
Embargo on trade with the Peopled Republic of China, 20 April 1057, " ill
Zinner (1958, 345). I
50 NARA RG
, 59 Miscellaneous Lot Files No.60 D 50 Subject Files Relating :c
Thailand 1955-1959 Box 1, Magill to Young, Some Aspects of the Situation in
Thailand, 2 May 1957. Ifl_
11 “
the Department of State to the Embassy in Thailand (Bishop), 3 May ไ 9 r “
230
ยามเมึธลแพ้โตหวน
กวามขัดแย้งระหว่างรัฐบาลกับสถาบันกษัตริย์!เละกรุ่มรอยัลลิสต
สถานทูตสหรัฐฯ วิเคราะห์ว่า สาเหตุสำคัญที่สุดทผลักดันไห้รัฐบาลจอมพล ป.
คิดต่อกับจีนคือปัญหาที่เกิดขึ้นภายในการเมืองไทยและการแสวงหานโยบายต่างประเทศ
ที่เหมาะสมท่ามกลางกระแสการเปลี่ยนแปลง ในช่วงเวลานั้นพล.ต.อ. เผ่าและจอมพล
สฤษดึ๋ตางกำลังแช่งขันกันเป็นทายาททางการเมืองด้วยการแสวงหาการสนับสนุนจาก
กลุ่มฝ่ายซ้ายทั้งไนกจุงเทพฯ และภาคอีสาน ไดยจอมพลสฤษดิ้แสวงหาการสนับสนุน
จากกรุ่มฝ่ายซ้ายในอีสานกับสถาบันกษัตริย์แสะกลุ่มรอย้ลลิสต์ แต่ พล.ต.อ. เผ่าข้าม 1
กำลังถูกใจมดีจากกลุ่มรอยลลิสต์และพระราชวงค์ที่ร่วมมือกันต่อต้านงานฉลอง
25 พุทธศตวรรษที่รัฐบาลขัดขึ้น ด้วยการที่พระมหากษัตริย์ทรงถอนตัวออกจากการ
สนับสนุนงานฉลองฯ โดยให้เหตุผลว่าพระองค์ทรงประชวรอย่างฉับพลัน ทั้งที่ก่อน
หน้านี้พระองค์ได้ยืนยันว่าจะเสด็จฯ มาร่วมงานในวันที่ 12 พฤษภาคม 2500 r"1
หนังรอพิมพ์ของฝ่ายรัฐบาล เช่น ไทยเสรี ฉบับวันที่ 17 พฤษภาคม 2500 ได้เขียน
วิจารณ์บทบาททางการเมืองของสถาบันกษัตริย์และกลุ่มรอยัลสิสต์ที่ไม่เข้าร่วมงาน
นิลองดังกล่าว ในขณะที่ สฆามรัฐ กระบอกเสียงของกรุ่มรอยัลลิสต!ด้พยายามชักจูง
ให้ประชาชนไม่ร่วมงานดังกล่าวด้วย ( รายงานการประชุมสภาผู้แทนรพฎร 2506,
1016 ; ไทยน้อยและกมล, 2503, 67-68) ต่อมาไทยเสรึถูกกลุ่มรอยัลลิสต์รองเรียน
the Department of State tQ the Embassy in Thailand ( Bishop), 3 May 1957 ,"
53 “
“
the Embassy in Thailand ( Bishop) to the Department of State, 24 May 1957," in
Foreign Helations of the United States 1955- 1957 Voi 22 ( 1989, 917- 2 ใ ) .
54
หจช. คค 0202* 1 , 1 / 2 เอก?กรกระทรวงคนนาคม เรื่อง บันทึกการประชุนคณะรัฐมนตรี ครั้งที่
1
231
ชุนศึก ศ้กต็นา แลรพญาธํนทา
232
ทพเมีธลมพัด'หวน
จีนกลับมีความคึกคักมากขึ้น ขณะนั้นกลุ่มดีและกลุ่มฝ่ายซ้ายที่มีความสัมพันธ์กับ
ปรีดให้การสนับสนูนรัฐบาลจอมพล ป . เพิ่มขึ้น ทำให้พล.ต.อ. เผ่าเปิดการรุกต่อ
สถาบันกษัตริย์และกลุ่มรอขัลลิสต์ที่ให้การสนับสนุนจอมพลสฤษดี๋มากขึ้นตามไปด้วย
สถานทูตอังกฤษได้รับรายงานข่าวที่อ}ั ไม่ยืนขันว่า พล .ต.อ. เผ่ามีแผนการทำให้เกิด
การสละราชสมบัติด้วยคดีสวรรคตและสถาปนาสาธารณรัฐขึ้น และรายงานต่ออีกว่า
หร่เงสือพิมพ์ฝ่ายซ้ายวิจารณ์สถาบันกษัตริย์ พระราชวงศ์ และกองทัพได้อย่างอิสระ
โดยตำรวจมิได้ดำเนินการควบคุมไต ๆ แต่กลับให้การสนับส'นุนการวิจารณ์เหล่าim ใน
ขณะที่จอมพลสฤษดี้ขังคงรักษาความร่วมมือกับกลุ่มรอขัถลิสต์อย่างใกล้ชิด สถานทูต
อังกฤษเห็นว่าจอมพลสฤษดและกลุ่มรอขัลลิสต์นั้นล่วงรู้แผนการของจอมพล ป. และ
พล.ต.อ. เผ่าว่าจะดำเนินไปในทิศทางใด '
,, '
ในต้นเดีอนมิถุนายนปีเดียวกัน ซึ่งเป็นเดือนที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
อานันทมหิดลเสด็จสวรรคตอย่างปริศนาเมื่อ 11 ปีที่แล้ว ณ บริเวณท้องสนามหลวงได้
มีการปราศรัยครั้งสำคัญของ “ ช้างงาแดง ”'," ผู้พยายามบอกเป็นนัยว่า “ใคร ” อยู่
ฌองหลังการสวรรคตดังกล่าว ต่อมาในกลางเดือนนั้นเอง นักข่าวได้นำการปราศรัยของ
“ช้างงาแดง ” มาถามควง อภัยวงศ์ เขาตอบข้อชักถามดังกล่าวว่า หนังสือพิมพ์ไม่ควร
เอาเรื่องดังกล่าวมาขยายความ ( ชาวไทย , 16 มิถุนายน 2500) นอกจากนี้ ในช่วง
เวลาเดียวกันใด้มีการนำบันทืกลับของพระยาศรยุทธเสนีมาเปิดเผยในหน้าหนังสือพิมพ์
เพื่อชึ!้ ห้เห็นว่ามีการสร้างพยานเท็จเพื่อปรักปรำปรืดีและพวกว่าเกี่ยวข้องกับการสวรรคต
-
ของพระมหากษัตริย์ (ประจวบ 2543, 435 36) กลุ่มรอขัลลิสต์พยายามกดดันรัฐบาล
จอมพลป. จับกุม “ช้างงาแดง ” ต่อมาตำรวจจับและปรับเงิน “ช้างงาแดง ” ด้วยความ
1
NA , FO 371 / 129611 , Adam to Tomlinson , 8 June 1957.
, jU
ซโอเอบันทึกบทบาทของ ‘‘ข้างงาแคง ,, หรือสง่า เนองนิยม ว่าเขามีบทบาททางการพองตั้งแต่
ปี 2490 ด้วยการแจกใฆปสิวทางการเมืองลึกลับหลายครั้งโนนามของ “ช้างงาแคง ” ช้างงาดV แทะ
“ Buddha 's disciples ” ต่อนาเขาถูกตำรวจจับเมอวันที่ 9 มกราคม 2492 เนองจากเป็นผูแจก
ใบปสิวที่วิจารณ์รืฐบาลหลังสงครามโลกครั้งที่สอง แทะเขามีบทบาทเรืยกร้องให้จอมพล ป คีนดี
,
กับปรีดี ทั้งนกมิหลังของเขาเคยเป็นเาทหบัาที่ในสหอาชิวะกรรมกรแห่งประเทศไทยและอดีต
ข้าราชการกรมโฆษณาการ เอกสารชันนี้ให้ข้อมูลว่า สง่าเป็นสมาชิกชนชั้นกรรมาชืพหรือพรรค
คอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย ( NARA, RG 59 Central Decimal File 1945 - 1949 Box 7251 ,
Summary of Political events in Siam January 1948). ในช่วงปี 2500 เขาเป็นสมาชิกของ
พรรคศรอาริยเมตไตรย์ของ ร . ต . อ . เฉียบ ชัยสงฅ์ คนสนิทของปรีดีด้วย
233
ขุนศึก ศักดินา และพญาอินทวี
ผิดฐานละเมิดกฎหมายการใช้เครื่องขยายเสียงโดยมิได้รับอนุญาตจากทางราชการ
การคำเน้นการของรัฐบาลดังกล่าวใต้สร้างความไม่พอไจให้กลุ่มรอย้'ลลิสต์เป็นอันมาก
(ส&พรัฐ , 30 มิถุนายน 2500)
ความพยายามทอับมาเป็นพันธมิตรทางการเมืองระหว่างรัฐบาลจอมพล ป. กับ
ปริดีและกลุ่มปริดีชี่งไค้เรื่มต้นไปแล้วมีความคืบหน้าเป็นอันมาก ทำให้ปาล พนมยงคํ
ผู้เป็นบุตรชายคนโตของปรีดี ภายหลังเมื่อเขาได้รับนิรโทษกรรมแล้ว ได้มาขอลาบวชกับ
.
จอมพล ป เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน 2500 ที่วัคมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ้โดยจอมพลป .
ผู้เป็นมิตรเก่า ไต้ฝากข้อความผ่านปาลไปยังบดาของเขาว่า “บอกคุณพ่อของหลาน
ด้วยนะว่า ลุงอยากให้กลับนาช่วยลุงทำงานให้ชาติ ลุงคนเดียวสู้ศักดินาไม่ไหวแล้ว ”
( ไทราบวัน , 26 มิถุนายน 2500 ; ประจวบ 2543, 410 ; พูนสุข 2525, 76) ในช่วง
เวลาดังกล่าว กระทรวงการต่างประเทศสหรัฐคได้รายงานสถานการณ์การเมืองไทยว่า
มีข่าวที่ลือกันทั่วไปในสังคมว่ามื “บุคคลสำคัญอย่างมาก ” ที่ไม่มีใครคาดคิดอยู่เบื้อง
หลังการสวรรคตได้แพร่สะพัดไปทั่วสังคม61 โดย ม .ร.ว . เสนิย์ ปราโมช ได้บันทึก
เหตุการณ์ในช่วงเวลาดังกล่าวว่า ควง อภัยวงศ์ เคยเล่าให้เขาพึงว่า “จอมพลป. จะ
หาเรื่องในหลวง” (เสนีย์ 2543, 104)
ต้นเดือนกรกฎาคม 2500 หนังสือพึมพ่ไนฮ่องกงชี่อ ย่องกงไทรกอร์สแตนดา m
( Hong Kong Tiger Standard ) ได้,นำคำ'ให้สัมภาษณ์'ของป'รีด'ใน ี ต้ากงเผ่า ซึ่งเป็น
หนังสือพิมพ่ไนจีนมารายงานต่อว่า ปรีดีกล่าวว่าจักรวรรดินิยมอเมริกาขัดขวางการมี
ความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับจีน และเขายอมรับว่าเขาไต้ตดต่อกับบุคคลสำคัญยิ่งใน
ไทยเพื่อการเดินทางกลับมาต่อสู้คดีสวรรคตในไทย'’ ต่อมาสถานทูตอังกฤษรายงาน
"
234
ยามเมื่อลม-พัดทวน
..
ว่า พล ด อ. เผ่ายังคงติดต่อกับปรีดีในจีนผ่านกลุ่มปรืดีไาเไทยต่อไป โดย พล.ต.อ. เผ่า
หวังที่จะนำการตัดสินคดีสวรรคตที่ผิดพลาดของศาลมาโจมตีราชสำนัก ซึ่งสํงผลให้
กลุ่มรอยัลลสต์ร่วมมือกับจอมพลสฤษดี้เพื่อโต้กลับจอมพลป. และพล .ต.อ. เผ่า 63
รายงานกลับไปลอนดอนยืนยันถึงความเห็นของสหรัฐฯว่าพล.ต . อ. เผ่ากัาลังเสื่อม
ความนิยมทางการเมือง ดรงกันขามกับจอมพลสฤษดิ้ที่มีอนาคตทางการเมืองมากกว่า'’:>
.
จะเห็นได้ว่าสหรัฐฯ ไม่พอใจรัฐบาลจอมพล ป ที่พยายามถอยห่างออกจากสหรัฐฯ ด้วย
การเปิดไมตรีกับจีน และสหรัฐฯไม่เห็นด้วยกับแผนการสาธารณรัฐของจอมพล ป. และ
พล.ต.อ.เผ่า เนื่องจากสหรัฐฯ ต้องการสนับสนุนสถาบันกษัตริย์ให้มีส่วนสำคัญโนการ
ทำสงครามจีตวทยากับคนไทยให้ร่วมต่อต้านคอมมิวนิสต์ ดังนั้น ความต้องการของ
สหรัฐฯ จึงสอดคล้องกันพันธมิตรใหม่ระหว่างสถาบันกษัตริย์และกลุ่มรอยัลลิสต์กับ
. ..
จอมพลสฤษดี้ มากกว่าแผนการของจอมพลป พล.ต อ เผ่า และกลุ่มปรีดี อีกทั้ง
สหรัฐฯ มีความต้องการสนับสรเนให้กลุ่มผู้นำใหม่ที่นิยมสหรัฐฯ ก้าวขนมามีอำนาจใน
,
การเมืองไทยเพื่อตอบสนองนโยบายของสหรัฐฯ ต่อไป ,''
" NARA, RG 59 Central Decimal File 1955 - 1959 Box 3908, Dulles to Bangkok ,
25 July 1957 .
0 : \TA FO 371 / 129611 , Snellgrove to Foreign Office , United States views about
เ
,
The Prospect in Thailand, 31 July 1957.
!’ "
ij
Outline Plan Prepared by an Interdepartmental Committee for the Operations
Coordination Broad -Outline Plan of Operations With Respect to Thailand ,
20 March 1957 ,” in Foreign Relations of the United States 1955- 1957 Vol 22 ( 1989,
913-15) .
235
r
k
ริ
'
=-fe S '
..ะ-, • Jr:
การเมองสองหนัาของจอมพลสฤษล้ส่งผลไห้เขาได้รับการสนับสนนจากทั้งกลุ่มรอข้ลสิสต์และสหรัฐฯ
อีกทั้งได้รับควานนิยมจากสาธารณชนรวมทั้งฝ่ายซ์ายบางกล่มอีกด้วข ขณะทภาพลกษณของรจ
4/ ๙
!] :ฯ
4/
.
ความไม่พอใจของวอชิงตัน ดี. ซี ต่อรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม
สถานการณ์การเมืองหลังการเลือกตั้ง'นั้น สหรัฐฯ เห็นว่าจอมพลสฤษด ธนะรัชต์
ได้รับความนิยมเพิ่มขน และหนังสือพิมพ์ที่เป็นกระบอกเสียงของเขาก็ใด้รับความนิยม
จากสาธารณชนมากเช่นกัน ในขณะที่ความนิยมของ พล.ต-อ. เผ่า ศรียานนท์ ดกตํ่า
สุดขีด แม้ว่าจะได้รับการสนับสนุนจากจอมพลป. พิบูลสงครามและสมาชิกสภาผู้แทน
ราษฎรกสุ่มปรืดีเพื่อต่อต้านความเคลื่อนไทวของสถาบันกษัตริย์ กลุ่มรอยัลลิสต้ และ
จอมพลสฤษดิ้ก็ตาม 1นขณะที่จอมพลสฤษดิ้เริ่มเป็นปรปักษ์กับรัฐบาลจอมพล ป. ด้วย
การเป็นพ์นธมิตรกับสถาบันกษัตริย์และกลุ่มรอยัลลืสต้ที่ไม่ต้องการให้ปรืดีกลับมาไทย
เพื่อ'รอฟ้นคดีสวรรคตขึ๋นอีกครั้ง ส่วนตัวจอมพลสฤษด้เองกีต้องการมีซัยชนะเหนือ
คู่แข่งทางการเมืองของเขาคือพล.ต.อ. เผ่า นอกจากนี้ จอมพลสฤษดิ้ยังแสดงออกว่า
สนับสนุนนโยบายต่างประเทศที่เป็นกลางเพี่อให้ได้รับการสนับสบูนจากกลุ่มฝ่ายชัาย
ด้วย ต่อมาเขาตั้งพรรคสหภูมิซี่งเป็นทารรวมตัวของสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรภาค
อีสานจำนวนหนึ่งเพื่อสนับสนนเขาในรัฐสภา ดัลเลส รมว. ต่างประเทศ ได้ยํ้ากับทูต
สหรัฐฯ ในไทยว่า ความช่วยเหลือทางการทหารที่สหรัฐฯ ให้กับกองทัพทำให้จอมพล
สฤษตึ๋มความเข้มแข็งทางการเมืองมากกว่ากลุ่มอื่น ๆ ;
-
NAHA HG 469 Entry Thailand Subject Files 1950 1957 Box 59 Dulles to Embassy
}
ก็ประกาศอย่างเปิดเผยยืนยันการเป็นมิตรชิดใกล้กับสหรัฐฯ และต่อด้านการมีความ
สัมพันธ์กับจีน4
238
การก่อตัวของ “ไตรภาคี"
ปีอมพลสลุษคิและกลุ่มรอยัตลิสต์กับการแสวงหาความสนับสนุนปีาก
สหรัฐฯ
ภาวะล่อแหลมต่อเสถียรภาพทางการเมืองของรัฐบาลจอมพล ป. เรีมต้นข้นเมือ
จอมพลสฤษดี้กับพระองค์เจ้าธานืนิวัต ประธานองคมนตรี และกลุ่มรอยัลลิสต์ จัดการ
ม่ระชุมลับวางแผนการรัฐประหารเมื่อวันที่ 16 เมษายน 2500 ’ วันรุ่งชัน จอมพล
'
สหรัฐฯ ชิะติดต่อกับไทยผ่านกระทรวงการต่างประเทศและนายกรัฐมนตรีตามช่องทางที่เป็นทางการ
เ รุ ,
เท่านน หากกล่มทหารจ ะติดต่อสถานทูตสหรัฐฯไห้ดำเนินการผ่านทูคทหารเท่านั้น ในการติคต่อ
ะ £ จอมพลสฤษดส่ง
ครงน พ .จ . บุญมาก เทศบุตร เป็นผูกอจดหมายไปให้บชอป ( NARA , RG 84
General Records, Thailand 1956- 1958 Entry UD 3267 Box 106, Sarit to Bishop , 9
October 1956 ; Bishop to Sarit, 12 October 1956).
NARA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3908 , Memorandum of Con -
versation Captain ร. Sarasas and Amos Yodes, Internal Politics, 15 April 1957 .
239
ขุนศึก ศักดีนา และพญาอินทรื
รัฐบาลจะเคลื่อนไหวในทางลับก็ตาม แต่สังคมก็รับรูเรื่องดังกล่าวกันอย่างกวัางขวาง
8
NARA , RG 59 Centra] Decimal File 1955- 1959 Box 3912, Tremblay to Secretary
of State, 20 May 1957 ; NARA, RG 59 Central Decimal File 1955 - 1959 Box 390S .
Bishop to Secretary of State, 29 May 1957.
' NA, FO 371 /129611 , Adam to Tomlinson, 8 June 1957. รายงานให้ข้อมูลว่า บุคคล
อนๆทีจะเข้าร่วมเป็นคณะรัฐมนตรี เช่น ม.ปี . วิวัฒนไชย เจาพระยาศรีธรรมธิเบค กรมหมื่นนราธป ร
จะเป็นรมว . ต่างประเทศ ส่วนป๋วย องกากรณ์ จะเดินทางกลับมาจากอังกฤษเพี่อรับตำแหน่งใน
คณะรัฐมนตรีชุดใหม่
240
การก่อตัวของ “ไตรภาค "
การเมืองสองหน้าของจอมพสสฤษดิ
,
การปลุกกระแส [จมตีความสัมพันธ์ Iทย-สหรัฐฯ และการเรียกร้องให้ถอนทหาร
ขัสแมคไทยออกจากไทยในช่วงการรณรงค์หาเสียงเลือกตั้งตั้งแต่ปลายปิ 2499 จนถึง
ปลายเดือนกุมภาพันธ์ 2500 ที่ผ่านมานั้น รัฐบาลจอมพลป. เชื่อว่าทหารของกลุ่ม
จอมพลสฤษดิอยู่เบื้องหลังการให้ข่าวแก่หนังสือพิมพ์ฝ่ายซ้ายใจมตีความช่วยเหลือ
ทางการทหารที่สหรัฐฯให้กับไทย 1 , ต่อมาเมื่อจอมพลสฤษดกลายเป็นศูนย์กลางของ
การต่อต้านรัฐบาลจอมพล ป. และสหรัฐฯ เขาก็ได้รับการสนับสนุนจากกลุ่มฝ่ายซ้าย
อย่างมาก อย่างไรก็ตาม สิ่งที่เขาแสดงออกเพี่อแสวงหาการสนับสนุนทางการเมืองกับ
ความต้องการที่แท้จริงของเขานั้นมีความแตกต่างกัน เห็นได้จากเมื่อจอมพลสฤบตั้
ยี่นข้อเรียกร้องต่อรัฐบาลว่า เขามืได้เรียกร้องให้ชัสแมคไทยถอนทหาร เพียงแต่เรียกร้อง
ให้รัฐบาลลดงบประมาณทางการทหารเท่านั้น แต่ปรากฎว่าการแถลงข่าวในที่สาธารณะ
นั้น จอมพลสฤษด็และกลุ่มทหารของเขากลับให้สัมภาษณ์หนังสือพิมพ์ว่า พวกเขา
เรียกร้องให้จัสแมคไทยลดจำนวนเจ้าหน้าที่ในประเทศไทยลง สถานทูตสหรัฐฯ
วิเคราะห์ว่า การกระทำของสฤษดและกลุ่มทหารคือยุทธวิธีทางการเมืองเพี่อแสวงหๅ
ความนิยมจากสาธารณชนและการสนับสนุนจากเหล่านักการเมืองฝ่ๅยซ้าย ศวาน
.
เคลื่อนไหวของกลุ่มทหารบื้สร้างความไม่พอใจให้กับจอมพล ป เป็นอย่างมาก1 ,
การแสดงตนเป็นปรปักษ์กับรัฐบาลและสหรัฐฯ ของจอมพลสสุษดิ้ต่อสาธารณะ
ทำให้เขาได้รับความนิยมชมชอบจากป๋ญญๅชนและกลุ่มฝ่ายซ้ายมาก ต่อมาเขาสร้าง
10
หจบ- (3) สร 0201.13. ! '27 เสกสารสำนักนายกรัฐมนตรี เรีอง แถลงการณ์สำนักคณะรัฐมนตรี
เรองค่า!ช้ฃ่ายดามความตกลงว่าด้วยการช่วยเหลือทางทหารระหว่างรัฐบาลไทยกับรั J บาลสหรั£ _
อเมริกา ( 17-26 มิถุนายน 2500) บันทึกของนายใเน จาติกวนิช เลขาธิการคณะรัฐมนตรีฝ่ายการเมือง
ถึง นายกรัฐมนตรี วันที่ 18 มิถุนายน 2500 ; แถลงการณ์สำนักคณะรัฐมนตรี เรื่องค่าใช้จ่ายตาม
ความตกลงว่าด้วยการช่วยเหลือหางทหาร ระหว่างรัฐบาลไทยกับรัฐบาลสหรัฐอเมรีกา วั บ ที ่ I S
มิถุนายน 2500.
NARA, RG 469 Entry Thailand Subject Files 1955- 1959 Box 59, Theodore A.
Tremblay to Secretary of State, 21 June 1957.
241
ชุนศึก สักคนา และพญาอินทวี
พันธมิตรกับสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรภาคอีสานฝ่ายซ้ายด้วยการจัดตั้งพรรคสหภูมิขึ้น
เมื่อวันที่ 21 มิถนายน 2500 เพื่อเป็นฐานการเมือง‘ของเขาในรัฐสภา เขาได้มอบหมาย
ให้สุกิจ นิมมานเหมินท้ เป็นหัวหน้าพรรค โดยมิสงวน จันทรสาขา น้องชายต่างบิดา
ของเขาเป็นเลขาธิการพรรคฯ และมีแกนนำสำคัญของพรรคคือ สมาชิกสภาผู้แทน
ราษฎรภาคอีสานฝ่ายซ้าย เช่น ญาติ ไหวดี อารีย์ ตันติเวชกุล และสอง มารังทูล
เป้าหมายของพรรคคือการล้มรัฐบาลจอมพลป. ทำลายพล.ต.อ. เผ่า โจมดีชีโต้ และ
ต่อต้านสหรัฐฯ1 ^
แม้ว่าจอมพลสฤษดี้และกลุ่มทหารจะเล่นบทต่อต้านสหรัฐฯ อย่างต่อเนื่อง โดย
ให้สัมภาษณ์ต่อสาธารณะว่าพวกเขาสนับสนุนให้ขัสแมคใทยถอนทหารออกจากไทย
แต่ในทางลับแล้วปรากฎว่าเขาได้เผยท่าท็ที่แห้จริงแก่ พล.ต . อาร์. ซี. พาร์ทริดจ์ ( R .
c. Partridge) หัวหน้าชัสแมคไทย ว่าข้อเรียกร้องต่างๆของเขาต่อจัสแมคไทยที่
ปรากฎในที่สาธารณะนั้นไม่เป็นความจรง ดงบันทึกการสนทนาที่บ้านสี่เสาเทเวศน์ใน
กลางเดือนกรกฎาคม 2500 ที่พล.ต.พาร์ทริดจ์รายงานกลับไปยังสหรัฐฯโดยเขาถาม
จอมพลสฤษดี้ว่า “กองทัพบกต้องการให้ที่ปรีกษาทางการทหารของจัสแมคถอนตัว
ออกจากไทยหรือ ?" จอมพลสฤษดิ้ตอบว่า “ไม่ ” ต่อมานายพลแห่งกองทัพสหรัฐฯ
ถามเขาอีกว่า “ กองทัพต้องการให้ขัสแมคลดขนาดลงหรือ ?” จอมพลสฤษดิ้ไม่ตอบ
คำถามแต่กล่าวว่า "ให้มาคุยกันวันหลัง” คำถามสุดท้ายที่นายพลคนดังกล่าวถามคือ
“ทำไมจึงให้สัมภาษณ์แก่หนังสือพิมพ์ว่าต้องการให้ขัสแมคถอนหรือลดกำลังทหารของ
สหรัฐฯในไทยลง” จอมพลสฤษดิ้ตอบว่า “ข่าวบนหน้าหนังสือพิมพ์เชื่อถือไม่ได้’'
บันทึกการสนทนานั้สะห้อนให้เห็นว่า สหรัฐฯ รับทราบถึงการเล่นบทการเมืองสองหน้า
ของจอมพลสฤษดิ้เพื่อหวังได้รับการสนับสนุนจากสังคม แต่มิได้ฏีความต้องการให้
สหรัฐฯ ถอนทหารจริงตามที่เขากล่าวแก่สาธารฌรแต่อย่างใด
สถานทูตอังกฤษในวอชิงตัน ดี. ชี. รายงานว่า กระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ
เห็นว่ารัฐบาลจอมพล ป. กำลังค่อยๆปรับนโยบายต่างประเทศ เนื่องจากความจำเป็น
242
การก่ยคัวของ ‘ไตรภาคี"
ทางการเมองภายใน'ที่รัฐบาลจะต้องรักษาอำนาจ และผู้นำไทยตความสถานการณ์
ระหว่างประเทศด้วยมุมมองที่ลังเลสงสัยในความช่วยเหลือจากสหรัฐฯ ต่อไทยในการ
ส่อต้านอิทธิพลของจีน ส่งผลให้รัฐบาลเรมเปลี่ยนแปลงนโยบายต่างประเทศ เห็นได้
จากการที่รัฐบาลยนยอมให้คณะผู้แทนไทยหลายคณะเดินทางไปจีน การเปิดสัมพันธ์
ทางการต้ากับจีน การรนยอมไห้ภาพยนตร์จีนเข้ามาฉายในไทย รวมทั้งการเปิดโอกาส
ให้พูนสุข พนมยงค์ ภริยาของปรีดี พนมยงฅ์ เคนทางกลับจากจีนมาไทยพร้อม
ประกาศว่าปรีต็จะกลับไทย การเพิกเฉยต่อบทบาทของหนังสือพิมพ์ส่วนใหญ่ที่กระตุ้น
ให้คนไทยต่อต้านสหรัฐฯ และซีโต้ รวมถึงเรียกร้องให้ไทยมีนโยบายต่างประเทศที่
เป็นกลาง ตลอดจนการที่รัฐบาลนิรโทษกรรมให้กับอดีตนักโทษการเมืองซึ่งส่วนใหญ่
เป็นพวกฝ่ายซ้ายและคอมมิวนิสต์ การดำเนินการทั้งหลายเหล่านี้ของรัฐบาลทำไห้
สหรัฐฯ ไม่พอใจและต้องการให้ “นโยบายต่างประเทศของไทยกลับไปสู'สิ่ ่งที่ถูกต้อง
ตามที่สหรัฐฯ ต้องการ” 1 ''
การรุกทางการเมืองของชิอมพลสฤษคิและกลุ่มรอยัลลิสต์ กับการสร้าง
พันธมิตรระหว่างรัฐบาลกับคณะราษฎร
ณ ห้วงเวลาของการต่อลุ(่ ทางการเมืองในช่วงปลายรัฐบาลจอมพลป ในทลาง .
เดือนสิงหาคม 2500 นั้น จอมพล ป. พยายามจำกัดฐานอำนาจทางเศรษฐกีจของ
พล.ต.อ. เผ่าและจอมพลสฤษดด้วยมดีคณะรัฐมนตรีที่ให้รัฐมนตรีทุกคนถอนตัวออก
จากธุรกิจการค้าของรัฐวิสาหกิจและบริษัทเอกชน แต่จอมพลสฤษดไม่ยอมปฏิบัติตาม
เขาได้นำกลุ่มทหารค่ายสี่เสาเทเวศน์ชึ่งเป็นกลุ่มที่สนับสนุนเขา ลาออกจากคณะ
รัฐมนตรีเรี โดยตัวเขาเองได้ลาออกจากรมว. กลาโหมเมี่อว้นที่ 20 สิงหาคม แม้เขาให้
สัมภาษณ์ปฏิเสธว่าการลาออกของเขาไม่เกี่ยวข้องกับการให้รัฐมนตรีถอนตัวออกจาก
ธุรกิจของรัฐและเอกชน แต่เกิดจากความไม่พอใจรัฐบาลเท่านั้น ส่วนจอมพลผินและ
พล.ต.อ. เผ่า แกนนำของค่ายราชครู ยนยอมถอนตัวออกจากธุรกิจ โดย พล.ต.อ. เผ่า
ประกาศถอนตัวออกจากการค้าเพื่อดำรงดำแหน่งอธิบดีกรมตำรวจและ รมว. มหาดไทย
]4
NA, FO 371 /129611, A.J. de La Mare to Tomlinson, 7 July 1957 เดอ ลาแมร์ ทฅ
องกฤษประจำสหรัJ1 ได้เข้าพบต้าหนาที่ระดับสูงขอ'!กระทรวงการค่างประเทศEm5ji ที่วอช้งคันถี, ซี.
ต่อมาเขาไดฑยงานท่าทีของเจาหน้าที่เท1รฐหกลบไปยงลอนดอน ; Sneilgruve to Foreign Office,
United States views about The Prospect in Thailand, 31 July 1957.
243
ชุนศึก ศักดินา แสะพญาอินทรี
ต่อไป หลังขากนั้นกลุ่มตำรวจก็เตรียมความพร้อมเพื่อตอบโต้ความเคลื่อนไหวจาก
กลุ่มทหารของจอมพลสฤษดทันท้ ' สถานทูตสหรัฐฯ รายงานในปลายเดือนสิงหาคม
ว่าจอมพล ป . พยายามแก้ป๋ญหาการคอร์รัปชั่นที่เกิดชันกายในรัฐบาลซึ่งส่งผลกระทบ
ให้เกิดความแตกแยกภายในรัฐบาล เนื่องจากเขาต้องการจำกัดอิทธิพลของจอมพล
สฤษดิ้และควบคุม พล . ต .อ . เผ่าเพื่อสร้างความมั่นคงภายในรัฐบาล 16
ในขณะเดืยวกันกลุ่มรอยัลสืสตีได้เปิดการรุกทางการเมียงต่อรัฐบาลจอมพลป .
ด้วยการอภิปรายทั่วไปในวันที่ 26-27 เดือนสิงหาคม 2500 ใดยพรรคฝ่ายค้านที่นำ
โดยพรรคประชาธิปัฅข์เป็นผู้เสนอญัตติ ข้อกล่าวหาหนึ่งคือ รัฐบาลจอมพล ป . ไม่
สามารถรักษากฎหมายบ้านเมือง เป็นเหตุให้เกิดความไม่สงบเรียบร้อยและมีการหมิ่น
พระบรมเดชานุภาพเกิดชัน (เปีดอภิปรพทั่วไปเมื่อ 29 ติ'งหาคม 2500 รวน 2 วัน 2 คืน
2501 ) โดยพรรคประชาธิป๋ตย์อ้างว่าหนังสือพิมพ์ของ พล . ต .อ . เผ่าลงข้อความโจมตี
สถาบันกษัตริย์ว่า พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงให้เงินสนับสนุนพรรคประชาชิปืดย์
จำนวน 700,000 บาท และรัฐบาลเตรียมการจับกมพระองค์ ( รายงานการประชุมสภา
-
ผู้แทนราษฎรสมัยสามัญ 2506, 1023 35 ; ไทยน้อยและกมล 2503, 67-68 )
13
0202.1 , 1/13 เอกสารกระาารวงคมนาคม เรอง บันทึกทารประชุมคณ!;รัฐมนตรี ครั้งที่
หปีช , กึค
.
23/2500 (พ.ศ. 2500) ; สารแป , 21 ส่งหาคม 2500 ; NAHA RG 50 Entry Thailand 1955-195'ง
Box 3909, Bishop to Secretary of State, 20 August 1957 ; John c , Guthrie to SecrO '
244
การก่อตัวชลง "ไตรภาคี"
สำหรับการรับมือความเคลื่อนไหวทางการเมืองของสถาบันกษัตริย์ กลุ่มรอยัอ-
สิสต์ และจอมพลสฤษดของรัฐบาลจอมพล ป . นั้น เทพ โชติบุชิต หัวหน้าพรรค
เศรษฐกรชึ่งเป็นพรรคฝ่ายซ้าย เหนว่าจอมพลป. และพล.ต . อ. เผ่ามีแผนการโต้กลับ
"
ฝ่ายศักดินา’, ด้วยการสร้างพันธมิตรกับกลุ่มแรงงาน แต่ “จักรวรรดินิยมสหรัฐฯ”
คัดด้าน ทำให้รัฐบาลอยูไนภาวะกลืนไม่เข้าคายไม่ออก รัฐบาลและกลุ่มแรงงานจงติดต่อ
กันแบบ "ได้ดิน” เขาเห็นว่ากลุ่มรอยลลสต์ต้องการกลับไปสู่การปกครองที่พวกเขามี
อำนาจแบบเดิม โดยมีพรรคประชาจิปัตย์ไห้การสารับสนุน แม้พรรคประชาธิป๋ดย์
พยายามทำตนเป็นฝ่ายค้าน แต่ค้านเพื่อใครและทำสิ่งใด ต่อไปประขาขนก็อาจจะเ
( ชาวไพ , 29 สิงหาคม 2500) ต่อมาพล.ต.อ . เผ่าไต้ร่วมมือกับสมาชิกสภาผู้แทน
รานฎรจำนวน 12-14 คนที่มาจาทพรรคเศรนฐกรและเสรีประชาธปใตยซ์งเป็นกลุ่ม,ปรีดี
เตรียมการจัดตั้งพรรคการเมืองที่เป็น “สังคมนิยมปีกขวา" ให้การสนับสนุนรัฐบาล 7
,
นอกจากประสานงานสร้างพันธมิตรกับกลุ่มแรงงานและนักการเมืองฝ่ายซ้ายแล้ว
ในด้นเดือนกันยายน 2500 ก่อนที่รัฐบาลจอมพลป. จะถูกรัฐประหารพล.ต.อ. เผ่าได้หัน
ไปหาคณะราษฎรด้วยการชักชวนสมาชิกคณะราษฎรให้กลับนาสู่การเมืองไทยอีกครั้ง
โดยเชิญพล.ร.ต. ถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ้ อดีตนายกรัฐมนตรี มาร่วมสนทนาเป็นการ
ส่วนตัว หลังการสนทนาครั้งนี้พล.ร.ต . ถวัลย์กล่าวว่า การพบกันดังกล่าวเป็นเรื่อง
ส่วนตัว ไม่อาจเปืดเผยได้ แต่ไม่ใช่เรื่องการค้า (ไทรพวน, 6 กันยายน 2500) จากนั้น
พล .ต.อ. เผ่าไต้เชิญให้พล.ร.ต. ถวัลย์ดำรงตำแหน่งที่ปรึกษาของพรรคเสรีมนํงคศิลา
ความเคลื่อนไหวในการสร้างพันธมิตรกับคณะราษฎรของรัฐบาลนี้ จอมพล ป. เองก็
เคยกล่าวว่าเขาพยายามชักชวนพล.ร.ต. ถวัลย์ให้เข้าร่วมรัฐบาลของเขาหลายครั้งแล้ว 1*
.
ต่อมาจอมพล ป. และพล.ต.อ เผ่ามีแผนที่จะชัดตั้งพรรคการเมืองขนาดเล็กเพื่อทอน
กำลังทางการเมืองของกลุ่มรอย'ลลสต์และพรรคประชา!เป้ตย์ในสภาผู้แทนราษฎรลง
โดยจอมพล ป . ให้สัมภาษณ์ว่าเขาได้ชวนพล.ร.ต. ถวัลย์ และดิเรก ขัยนาม สมาชิก
คณะราษฎรมาเข้าร่วมพรรคเสรีมนังคศิลาด้วย ( สยามนิกร , 13 กันยายน 2500 )
. .
นอกจากนี้พล ด . อ เผ่ากล่าวถึงความพยายามพื่นความสัมพันธ์กับคณะราษฎรเพื่อ
17
NARA, RG 84 Thailand 1956- 1958 Entry UD 3267 Box 106, R . G . Cleveland to
Secretary of State , 4 September 1957 .
Is
NARA , RG 59 Central Decimal File 1955- 1959 Box 3911 , Bishop to Secretary
of State, 10 September 1957 .
245
ขนสืก ศักดินา และพญา 0นท รึ
'
ต่อด้านทลุ่มรอยัลลิสต์ว่า แม้เขาไม่ใช่สมาชิกคณะราษฎรแต่เขาสนับสนุนจอมพล ป.
ในการต่อต้านความเคลื่อนไหวทางการเฏิองของกลุ่มรอยัลลิสต์มานานหลายปี และ
เขามีบทบาทในฐานะผู้ประสานงานติดต่อระหว่างจอมพลป. กับปรีด 1 ' 1 ยงไปกว่านั้น
พล.ต.อ. เผ่ายังพยายามพิสูจน์ความบริสุทธี๋ในคดีสวรรคตให้กับปรีดีด้วย โดยเขาไต้
เปีดเผยกับสถานทูตสหรัฐฯ ว่า “รัฐบาลไม่มีหลักฐานที่เอาผิดกับนายปรีดีในคดีที่
เกี่ยวข้องกับการสวรรคตไต้” เขากล่าวว่าที่ผ่านมาปรีดียังคงติดต่อกับ พล.ร.ต. ถวัลย์
และติเรกอยู่เสมอ ปรีดีต้องการให้มีการพิจารณาคดีของเขาใหม่และต้องการให้รัฐบาล
ออกพระราชบัญญัติที่จะทำให้คดีนั้มีความคีบหน้าอีกครั้ง 20
246
กาวก่อตัวของ “ ไตรภาคี"
Tl
ไนช่วงเวลาดังกล่าว มีจอมพลในกองทัพไทยอยู่ 5 คน คอ จอมพล ป . พิบูลสงคราม จอมพล
ผัน ชุณหะ วัณ จอมพลเรือหลวงยุทธศาสตร์ไกคล จอมพลอากาศฟิน รณนภากาศ ฤทธาคนี และ
,
247
ขุนศึก ศักดินา และพญาอินทรี
จากนั้นสหรัฐฯ ได้ส่งเจ้าหน้าที่ระดับสูงของกระทรวงการต่างประเทศมาเยือน
ไทยเพื่อโน้มน้าวให้ไทยหันกลับสู่เล้นทางที่สทรัฐฯ ต้องการ ไนต้นเดีอนกันยายน 2500
คริสเตียน เอ , เฮอร์เทอร์ (Christian A. Hertor) ปลัดกระทรวงการต่างประเทศ และ
เจนล้ พี, รัชาร์ด (James p. Richard) เจ้าหน้าที่ระดับสูงในกระทรวงการต่างประเทศ
สหรัฐฯ ไต้เดินทางมาสนทนากับพระมหากษัตริย์ไทย มีรายงานบันทึกการสนทนาใน
รันนั้นว่า นับเป็นครั้งแรกที่พระองค์ได้ถกเถียงปัญหาการเมืองไทยกับเจ้าหน้าที่ระดับสูง
ที่มาจากสหรัฐฯ จากนั้นเฮอร์เทอรัใด้เข้าพบจอมพลป. โดยจอมพลป. พยายามอธิบาย
ถึงป้ญหาของรัฐบาลที่ได้รับแรงกดดันจากพรรคการเมืองฝ่ายค้านและฝ่ายซ้าย ตลอด
จนความเปลี่ยนแปลงระหว่างประเทศหลายประการ เฮอร์เทอร์เพียงแด่รับฟ้งสิ่งที่
จอมพล ป. พรรณนา และยืนยันว่านโขบายต่างประเทศของสหรัฐฯ คือการต่อต้านจีน 25
ของกลุ่มทหารถีอเปีนจุดเปลี่ยนสำคัญที่ทำให้พวกเขายกระดับการต่อต้านรัฐบาลอย่าง
คับพลันด้วยการถอนตัวออกจากพรรคเสริมนังคสลา ชึ่งถีอเป็นการแยกตัวออกจาก
.
รัฐบาลจอมพลป อย่างชัดเจน นอกจากนี้ สถานทูตสหรัฐฯรายงานต่อไปอึกว่า ภาย
ใต้รัฐบาลจอมพลป. นั้น กลุ่มรอยัลลิสฅ์มีความรู้สึก “ขมขน*’ และเป็น “ปรปักษ์ ”
กับจอมพลป . ทำให้พวกเขาตัดสินใจให้การสนับสนนจอมพลสฤษดิ้ แม้ขณะนั้นพวก
เขาจะมองจอมพลสฤษดดิวยสายตาระแวดระวังเช่นกัน เนื่องจากจอมพลสฤษดิ้เป็น
£ ร /
พันธมิตรทางการเมืองกับพวกฝ่ายซ้ายและพวกนิยมคอมมิวนิสต์- ',
248
การก่อตัวชอง "ไตรภาคี”
เดยกล่าวว่าการกระทำดังกล่าวของทหารเป็นสิ่งที่ถูกต้อง ซึ่งจะทำให้รัฐบาลต้องเผชิญ
กับป็ญหาเสถียรกาพทางการเมืองอย่างรุนแรง หนังสือพิมพ์ขณะนั้นรายงานว่า พรรค
ประชา!ป๋ตย่ไต้เรียกประชุมลับเตรียมความพร้อมของสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจำนวน
20 คน โดยไม่มิการแถลงข่าวเกี่ยวกับการประชุมลับครั้งนี้ ( สยามรัฐ , 12 กันยายน
2500 ; สยามรัฐ , 13 กันยายน 2500 ; สยามนิกร , 14 กันยายน 2500)
สถานทูตสหรัฐฯ รายงานว่า จอมพลสฤษดมั่นไจในความเป็นต่อในการต่อสู้กับ
รัฐบาลจอมพลป. จึงยกระดับการกดดันใปสู่การ “ข่มขู"่ ให้นายกรัฐมนตรี คณะรัฐมนตรี
และพล.ต.อ. เผ่าลาออกภายในวันที่ 13 กันยายน 2500 แต่จอมพลป. ปฏิเสธคำขู่นั้น
และทำแค่ปรับคณะรัฐมนตรีเท่านั้น หลังจากนั้นจอมพลสฤษดึ้ได้วิจารณ์การบริหาร
งานของรัฐบาล โดยนำประเด็นการหมิ่นพระบรมเดชานุภาพและประเด็นอื่นๆที่พรรค
ประชาธิป้ตยัใด้เคยเปิดอภิปรายในสภาฯ เพื่อทำลายความชอบธรรมของรัฐบาลให้กลับ
มาเป็นประเด็นสาธารณะอีกครั้ง (สารเสรี, 14 กันยายน 2500 ; ไทรายวัน, 14 กันยายน
2500) สถานทูตสหรัฐฯได้รับรายงานข่าวจากแหล่งข่าวในกองทัพไทยว่าจอมพลสฤษด
ยังไม่ตัดสินใจรัฐประหาร แต่หน่วยงานต่าง ๆ ภายใต้การสั่งการของกลุ่มทหารมีการ
27
สยามนิทร, 12 กันยายน 2500 ; ข่าวพาฌิขย์ , 12 กันยายน 2500 ; NARA, KG 59 Entry
Thailand 1955-1959 Box 3909, John c. Guthrie to Secretary of State, 3 December
1957.
249
ชุนคิก ศักดินา และพญาอืนทรี
28
NARA, KG 59 Entry Thailand 1955- 1959 Box 3909, Bishop to Secretary of State.
11 September 1957 . 1
29
ภายในค่ายสี่เสาเททศน์นั้น มึนายทหารบางคนยังคงภักดีกับค่ายราชครูอยู่ แต่ไม่กล้าเปิดเผย
ตัว นายทหารคนนี้คาดว่าเป็นพล .ต . กฤษณ์ สีวะรา เขาได้ส่งจดหมายล้บถึงพล. ด. 0 . เผ่า ศรขานนท์
ว่า “กับที่สุด กราบพี่เผ่าที่เคารพ กระผมกราบขอร้ชิง 2 ขอ ใ อย่าลาออกจากอธิบดีตำรวจเปีนอน
ขาค 2 อย่าสาออกจากเลขาธิการคณะรัฐประหาร และพรรคเสรีมบังคศิลา พี่เผ่ากรุณาเชื่อผม พาก
เด็กๆที่เป็นสมาชิกรป . [ คณะรัฐประหาร ] ยังเคารพรักพี่เผ่าอยู่ กระผมสนับสบุนพื่เผ่าแน่นอน
พ .ชิ .เกรียงโทร [อัดตะบันทน์ ] ที่มาเป็นผบ . ร . 1 รป็ .คนใหม่กเป็นอันหนึ่งอันเดียวกับผม และเป็น
เด็กของคุณป้าผิน กระผมเป็นคนเสนอเข้ามาเอง ฉะนั้น กระผมควบคุมได้ กรุณาอคทน การฌืฃง
ไทยเป็นอย่างนี้เอง และกระผมทราบขอรัองพี่เผ่าอย่าดื่มมากนัก เพราะสุขภาพจะทรุดโทรมและขา?
ความรอบคอบ ที่กราบมานี้ด้วยความเคารพและหวงดีจรงๆ เคารพ ก . " (เสลึยร 2541, 143- 44 ).
า° NARA , KG 59 Entry Thailand 1955-1959 Box 3909, Bishop to Secretary of State.
13 September 1957. m
250
การก่อตัวของ ไตวภาคี'
:; 1
NARA. KG 59 Entry Thailand 1955-1959 Box 3909s John c. Guthrie to Secretary
of State, 3 December 1957.
251
ขุนศึก สกดินา และพญารนทวิ
ทหาร ทั้ง‘นสถานการณ์ความขัดแย้งทางการเมืองในช่วงเดือนสุดท้ายของรัฐบาล
จอมพล ป. นั้น ลรนดอนไทiJtr ( London Times) วิเคราะห์ว่า วิกฤตการณ์การเมือง
ของไทยเกิดขึ้นจากความขัดแย้งระหว่างสถาบันกษัตริย์กับรัฐบาลจอมพลป. เนื่องจาก
จอมพล ป. สนับสนุนให้ปรืดีกลับจากจีนมาไทยเพื่อรึ้อพื่นคดีสวรรคตขึ้นใหม่ 32
สองวันก่อนความขัดแย้งระหว่างสองขั้วการเมืองจะเดินไปส่จุดแตกหักด้วย
การรัฐประหาร สถานทูตสหรัฐฯ ได้รายงานสถานการณ์การเมืองของไทยขณะนั้นว่า
จอมพล ป. ในฐานะผู้นำรัฐบาลได้เขาเสาพระมหากษัตริย์เมื่อวันที่ 15 กันยายนเพื่อ
ขอร้องให้พระองค!กล่เกลี่ยความขัดแย้งของสองขุนศึกเพื่อรักษาเสถียรภาพทาง
,
12
หจช. กด 80/189 เอกสารกระทรวงการต่างประเทศ เรื่อง สรุปหัวข้อข่าวส์าคัญจากรอยเตอร์
(พ .ศ. 2500),
33 NARA, RG 59 Entry Thailand 1955- 1959 Box 3909, Eric Kocher to Robertson.
Summary of Conversation with General Phao, 4 November 1957 ; John c. Guthrie
to Secretary of State, 3 December 1957 .
34 NARA , KG 59 Entry Thailand 1955 - 1959 Box 3909, Bishop to Secretary of
I
State, 15 September 1957 .
252
กาวก่อฅวของ “ไตวภาคี ”
35
NARA. RG 59 Entry Thailand 1955- 1959 Box 3909, John c Guthrie to Secretary
of State, 3 December 1957 .
NARA, RG 59 Entry Thailand 1955- 1959 Box 3909, Bishop to Secretary of State ,
16 September 1957 ; ข่าวพ!ฌชย , 17 ทนยาขน 2500 ; {ทรเตรึ , 17 กันขาขน 2500 ; mามรึฐ' ,
'
17 กันขาขน 2500.
NARA, RG 59 Entry Thailand 1955- 1959 Box 3909, Howard p. Jones to Acting
Secretary' of State ( Murphy ), 17 September 1957 ; ชาวไทย , 18 กันยายน 2500 ; “คา
^
สัมภาษณ์ของพล .ท . สุรจิต ขา ศรปี แกนน่าคณะปฏีวัต;ิ , 1น พยงค์ อเฌฤกษ ( 2502, 434).
,
253
ขุนศึก ศักดินา นละพญาอิน'ทวี
!s
พยงคํ ( 2502, 413) . การลาออกของ ส.ส. ประเภท 2 กลุ่มทหารของจอมพลสกุษส์ทำป็5
พล.ต.อ. เผ่าในฐานะเลขาธิการพรรคเสรีมนังคสีลาไม่พอไจมาก โคยพ.ส. วิเชียร ศรีมันตร ส.ส.
ปราจีนบุรี ไค้รวมสนับส'แนให้รัฐบาลจับกุม ส.ส. ประเภท 2 ซึ่งเป็นกลุ่มทหารฐานกบฎในรา*
อาณาจักร ในสถานการณ์นี้ พ.ต.อ. พุฒ บูรณสมภพ ได้สั่งการไห้ตำรวจเตรียมกำลังให้พร้อมทั;้
อาวุธและกระสุนเพื่อต่อค้านการรัฐประหาร (พุฒ 2532, 175) .
39 NARA, RG 59 Entry Thailand 1955
1
-1959 Box 3909, Bishop to Secretary of
-
State, 20 September 1957 ; พยงค์ ( 2502, 413 14). m
254
กาวก่อตัวของ “ไตรภาคี"
41 NARA, RG 59 Entry
' Thailand 1955- 1959 Box 3909 , Memorandum of Conver-
sation Brigadier General Wallop Rojariawisut , Colonel Edward Lansdale and
Kenneth T. Young, 24 October 1957.
4 Ibid . จากหลักฐานที่รวบรวมใดั พบว่าฌี่อทหาฟูโจมป้อมตำรวจที่มักกะลัน
’
ทหารได้ยงตำรวจ
255
ชุนศึก ศกดินา และพญาอันทรี
ต่อต้านการรัฐประหารของรัฐบาลและกลุ่มตำรวจไม่อาจหยุดยั้งการรัฐประหารครั้งนี้ได้
ต่อมากสุ่มทหารสามารถยึดวังปารุสก์ฯ ซึ่งเป็นศูนย์บัญชาการของกสุ่นตำรวจและยึด
รถเกราะของตำรวจได้ 40 คัน ({ท?เสวี, 17 กันยายน 2500 ; สมบูรณ์ 2500, 22)
ในกลางดึกคืนนั้นเอง พล.ต . อ . เผ่าและะกลุ่มตำรวจได้เข้ามอบตัวกับคณะปฏิวัติ ต่อมา
เขาและพวกถูกส์งตัวออกนอกประเทศ ส่วนจอมพล ป . ได้หลบหนีการรัฐประหารออก
จากกรุงเทพฯ ไปยังชายแดนไทย -กัมพูชาที่จังหวัดดราด 4 " และแล้วการรัฐiJ ระหาร
2500 ครั้งนี้กปิดฉากผู!้ เาคนสุดท้ายที่มาจากคณะราษฎร ผู้เคยทำการเปลี่ยนแปลง
การปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์มาสู่ระบอบประชาธิปไตย และนำไปสู่
การเริ่มต้นของ “พันธมิตรใหม่ ” ระหว่างกองท้พและสถาบันกษัตริย์ กับสหรัฐฯ หรือ
กำเนิด “ ไตรภาคี” (The Tripartite) ขนไนการเมืองไทย
กล่าวใดยสรุป ในช่วงเวลาตังกล่าวสหรัฐฯ มีนโยบายต่อไทยทั้งด้านการทหาร
และเศรษฐกิจ โดยสหรัฐฯต้องการใหไทยเป็นฐานปฏิบัติการทางการทหารและสงคราม
จิตวิทยาในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียง ต้ ตลอดจนต้องการผลักดันให้ไทยเปิดท
การล้าเสรี เปลี่ยนแปลงระบบเศรษฐกิจของไทย และให้ไทยเป็ดการลงทุนจากต่าง
ประเทศควบคู่ไปกับการต่อต้านคอมมิวนิสต์ร่วมกับสหรัฐฯ อย่างไรก็ตาม ในสายดา
ของสหรัฐฯการดำเนินงานในช่วงท้ายของรัฐบาลจอมพลป. นั้น รัฐบาลไทยพยายาม
ถอยห่างออกจากสหรัฐฯ แต่กลับพยายามเปิดไมตรีและมึการล้ากับจีน รวมถึงเปิดรับ
วัฒนธรรมจนด้วย สหรัฐฯ จีงเห็นว่ารัฐบาลจอมพล ป . มีความย่อหย่อนในการดำเนิน
การต่อต้านคอมมิวนิสต์ อีกทั้งการที่รัฐบาลพยายามนำปรีดีกลับจากจีนมาไทยเพื่อ
ร้อvi นคดีสวรรคตและต่อต้านการเคลื่อนไหวของสถาบันกษัตริย์และกลุ่มรอยัลลิสต์นั้น
ยิ่งไม่ตอบสนองนโยบายของสหรัฐฯ ซึ่ง ปิต้องการให้ไทยมีความสัมพันธ์กับจีน แด่
256
การก่อคัวขอ'ว “ ไตาภาดี*
‘ วงการสนับสนุนสถาบันกษัตริย์ให้มีความสำคัญในการดำเนินสงครามชิตวิทยาไนไทย
นอกจาทน รฐบาลขณะนั้นได้สูญเสียความน่าเชื่อถึอจากสาธารณชนเนื่องจากปัญหา
ซี
^
44
NA, FO 371/129611, Whittington to Foreign Office, 17 September 1957 ; NARA,
RG 59 Entry Thailand 1955-1959 Box 3909, John c. Guthrie to Secretary of State, 3
December 1957.
45
NARA, CIA Records Search Tool (CREST), CIA-RDP79R00890 A000900010020-5,
21 September 1957, “ Thailand .”
257
ขนคึก ศักดินา และพญาอีนทริ
รัฐประหารในไทยว่า การรัฐประหารของจอมพลสฤบดิ้สำเรจลงได้เนื่องจากมีการ
ประสานกับส่วนต่าง ๆ อย่างใกล้ชิด 46 ต่อมาจอมพถสฤษดประกาศไม่ให้จอมพล ป .
กลับเข้าประเทศอีก ส่วนปรีดีนั้นหากเดินทางกลับ จะถูกรัฐบาลจับดำเน้นคดี
สวรรคต 4 สำหรับคดีหมิ่นประมาทบิชอป ทูตสหรัฐฯ ของม.ร.ว. ศึกฤทธิ้ ปราโมช
ที่เกิดขนในช่วงรัฐบาลจอมพลป. นั้น คณะปฏิวัติสั่งการให้อัยการยกเลิกการฟ้องร้อง
คดีดังกล่าวต่อศาล ( ทิมหไพ , 22 กันยายน 2500 )
สำหรับท่าทึของสหรัฐฯหลังการรัฐประหารนั้น โรเบิร์ต ดี. เมอร์ฟิ (Robert
D. Murphy) รักษาการรมว . ต่างประเทศสหรัฐฯ ไต้มีบันทึกถึงบิชอป ทูตสหรัฐฯ
ประจำประเทศไทย สองวันหลังการรัฐประหารว่า สหรัฐฯ เห็นว่าการรัฐประหารครั้งน็้จะ
ทำให้พระมหากบัตริย์มีบทบาทอันโดดเด่นในการเมืองไทยเป็นอย่างมาก นอกจาก
พระองค์จะทรงเป็นประมุขชองรัฐแล้ว พระองค์อังมีพระราชภาระเป็นแกนกลางของ
ความเป็นเอกภาพและเสถียรภาพทางการเมืองภายในของไทยอีกด้วย ดังนั้น สหรัฐฯ
จะไต้ประโยชน์จากการที่พระองค์จะมีอิทธิพลทางการเมืองไทย และจากนี้ไปสหรัฐฯ
จะพัฒนาควานใกล้ชิดกับพระองค์ เนื่องจากเห็นว่าบทบาทอันไดดเด่นของพระองค์
จะกลายเป็นส่วนหนื่งของนโยบายของรัฐบาลไทยซึ่งจะมีนัยสำคัญต่อผลประโยชน์ของ
สหรัฐฯ4' สถานทูตอังกฤษรายงานว่า สิ่งที่กลุ่มผู้นำใหม่จะต้ะ องทำให้สหรัฐฯ ยอมรับ
คือการชัดตั้งรัฐบาลใหม่ที่ทำให้สหรัฐฯ พอใจ โดยคณะปฏิวัติรนยอมให้พระมหากษฅรย ^ (น่ /
46
กด 80/144 เอกสารกระ'ทรวงการต่างประเทศ เรื่อง การวิเคราะห์การเมืองของประเทศไทย
หขีช.
(พ.ศ. 2500) ; Singapore Standard , 13 November 1957.
๙!รพ/รึ , 25 กันยายน 2500 ; ๙ยพรฐ , 26 กันยาขน 2500 ; NAHA, KG 59 Entry Thai -
I
-
land 1955 1959 Box 3909, Bishop เ0 Secretary of State , 6 November 1957.
'
258
การก่อตัวของ “ไตรภาคี”
,
ดกบสหรัฐฯ อีกทั้งยังเป็นเลขาธิการชีโต้ด้วย" " จากนั้นจอมพลสฤษดิ้ในฐานะหัวหน้า
'
259
ในศึก ศักดินา และพญาอินทรี
งานไนฐานะเลขานุการโทของสถานทูตสหรัฐฯ รายงานว่าการรัฐประหารครั้งนี้เป็นการ
เปีดโอกาสให้กลุ่มรอยัลลิสต์กลับมาเล่นบทสำคัญในการเมืองไทยอีกครั้ง เขาเห็นว่าการ
รัฐประหารครั้งนี้เปีนเหมือนการผ่องถ่ายอำนาจจากกลุ่มหนึ่งโปยังอีกกลุ่มหนึ่ง,
ส่วน
'
2
สถานทูตอังกฤษรายงานว่า สถาบันกษัตริย์และกลุ่มรอยัลลิสด์มิได้เป็นเพียงผู้
สังเกตการณ์การรัฐประหารเท่านั้น แต่เป็นตัวแสดงหนึ่งด้วย พระองคเจาธานนวด
๙ ร
53 /
ธานีนิวัตต้องการให้พระมหากษัตริย์เพิ่มบทบาทในทางการเมืองในฐานะผู้ให้คำปรึกษา
แก่รัฐบาลพจน์ สารสิน และทรงกล่าวด้วยว่า กลุ่มรอยัลสิสต์ต้องการให้พระมหากษัตริย์
ทรงมีบทบาทในการเมืองไทยอย่างถาวร และกลุ่มรอยัลลิสต์ต้องการให้สหรัฐฯให้ความ
ช่วยเหลือและมีมิตรภาพแก่รัฐบาลไทยเช่นเดิม สถานทูตสหรัฐฯ เห็นว่าบทบาทของ
พระองค์เจ้าธานีนิวัตเพิ่มสูงขึ้นหลังการรัฐประหาร จากเดิมที่ทรงอยู่แต่เนี้องหลัง
การเมืองไทย55
หลังการจัดตั้งรัฐบาลพจน์ สารสิน สถานทูตสหรัฐฯ ประจำประเทศไทยตั้ง
ข้อสังเกตถึงความแข็งแกร่งทางการเมืองของกลุ่มรอยัลลิสฅ์ที่เพิ่มสูงขึ้น เนื่องจาก I
พระมหากษัตริย์ของไทยมีบทบาทเป็นผู้นำของกลุ่มรอยัลลิสต์โดยมีแกนนำสำคัญ เช่น
พระองค์เจ้าธานีนิวัต ประธานองคมนตรี พระยาศรีวิสารวาจา องคมนตรี ม.ร.ว. เสนีย์
ปราโมช และม.ร.ว. คึกฤทชิ ปราโมช เป็นต้น ต่อมาฌี่อพระยาศรีวิสารวาจาออก
เดินทางไปประชุมโรตารีสากล สถานทูตสหรัฐฯ เห็นว่าบทบาทของพระยาศรีวิสารวาจา
ที่เกิดขึ้นภายนอกประเทศเป็นไปเพื่อสร้างการสนับสนุนและการยอมรับให้กับการ
รัฐประหารและรัฐบาลพจน์5'’
^
32
260
กาวก่อตัวของ “ไตวภาคี”
กลุ่มรอยัลลืสตํไม่เพียงให้การสนับสนูนการรัฐประหารและการชัดตั้งรัฐบาลพจน์
สารสิน เท่านั้น แต่ได้พยายามขยายการควบคุมการเมืองมากชันด้วย ต้นเดือนตุลาคม
2500 สถานทูตสหรัฐฯ รายงานว่า พระองค์เจ้าธานีนิวัตแจ้งว่าพระมหากษัตริย์มีพระ
ทชประสงค์ให้พระยาศรีวิสารวาจาร่วมงานกับรัฐบาลใหม่ที่จะเกิดชันหลังการเลือกตั้ง
นปลายปื 2500 แต่ทรง ม่ต้องการถูกวิจารณ์ว่ากระทำการขัดรัฐธรรมนูญ สำหรับ
1
ความสนพระทัยในการเมืองของพระมหากษัตริย์นั้น พระองค์เจ้าธานีนิวัตแจ้งกับ
สถานทูตฯ ว่าพระองค์มิได้มีลักษณะชัอายเหมือนดังก่อนอีกแล้ว 57
ณ จุดนี้ การเมืองสองหน้าของจอมพลสฤษดิ้เริ่มปรากฎให้เห็นชัดเจน กล่าว
คือ หลังจากที่จอมพลสฤษดี้ใช้ประเด็นการใจมตีสหรัฐฯ จนได้รับการสนับสนูนจาก
สาธารณชนอย่างมากจนนำไปสู่การยอมรับการรัฐประหารครั้งนี้ แต่ต่อมาคณะปฏิวัติ
ได้สงการให้หนังสีอพิมพ์ยุติการโจมตีสหรัฐฯ เนื่องจากไม่ต้องการให้กระทบความ
สัมพันธระหว่างไทยกับสหรัฐฯ อีกต่อไป ( การเป็อง , 5 ตุลาคม 2500) สำหรับผล
ประโยชน์ที่พวกเขาได้รับหลังการรัฐประหารนั้น นิตรสาร การเมือง ( 30 ตุลาคม 2500)
รายงานข่าวว่า มีการโอนเงินอย่างลับ ๆ เข้าบัญชีของผูมีอำนาจในคณะปฏิวัติชื่อบัญชี
;
“หนูมาน" และบัญชี “ ลุ ครีพ ” บัญชีละ 150 ล้านบาท ,''' นอกจากนี้ ทูตอังกฤษยัง
'
ตั้งข้อสังเกตในเวลาต่อมาว่า หลังการรัฐประหารความช่วยเหลือทางการทหารจาก
ผ่านชัสแมคไทยยังคงดำเนินต่อไปราวกับไม่มีอะไรเกิดชัน"'’
สำหรับทัศนะของปัญญาชนฝ่ายซ้ายจำนวนหนึ่ง เช่น สุพจน์ ด่านตระกล ผู้ —
—
เคยต่อต้านรัฐบาลจอมพล ป. จนถูกจับกุม แต่ต่อมารัฐบาลนิรโทษกรรมความผีดไห้และ
.
ได้ร่วมงานกับจอมพลป ในการสร้างกระแสให้ใทยถอยห่างออกจากสหรัฐฯ วิเคราะห์
ว่า สาเหตุที่จอมพล ป. ถูกรัฐประหาร เนื่องจากจอมพล ป. ต้องการให้ไทยหลุดออก
จากการครอบงำของสหรัฐฯ เขาเห็นว่าสหรัฐฯให้การสนับสนุนจอมพลสฤษดิ้ก่อนการ
รัฐประหารเพื่อล้มรัฐบาลจอมพลป. ที่ได้เริ่มต้นเปีดความสัมพนธ์กับจีน และเพื่อทำให้
ไทยหันกลับมามีนโยบายต่างประเทศตามสหรัฐฯ ดังเดิม (สุพจน์ 2516, 28 29) สํวน -
ประจวบ อัมพะเศวต ปัญญาชนฝ่ายซ้ายอีกคนหนึ่งเห็นว่า รัฐบาลจอมพลป. เคยมี
261
ขุนคิท ศักดินา และพญาอินทรี
60
จอหนสันบันทึกเพิมเต็มว่า สหรัฐฯ เห็นว่าไทยเป็นพันธมิตรสำกัญในเอเชียดะวันออกเอียงไ ,รฺ
แด่ขฌะนั้นความสัมพันธ์ใทยกับสหรัฐฯ กำลังเสื่อมลงและเดินไปสู่ทางด้น แต่บขอปไม่สามารถทำงาน
ร่วมกับรัฐบาลใหม่ ราชสำนัก กลุ่มรอย้ลลิสฅ์ และคณะทหารของจอมพลสฤษดได้ อีกทั้งบิชอปม็
ความขัดแย้งกับ ม . ร . ว . คกฤทธิ้ ปราโมช ซึ่งเป็นเจ้าของ flowJJ และเป็นพระสหายของพร;
มหากบัฅริย์ ชงทรงให้การสนับสนน เป็นเหตุให้บชอปต้องถูกย้ายกลับสหรัฐฯ ควรบันทึกด้วยว่า
จอห์นสันเป็นทูตสหรัฐฯ ที่ประสานงานการเสด็จประพาสวอชิงตัน ดี , ชี. ของพระมหากบัตรีย์ในปิ
2503 ซึ่งการประพาสดังกล่าวสร้างความมั่นใจให้กับทั้งสองฝ่ายในการตำเนนนใยบๅยต่างปร;;เทศ
ร่วมกันต่อไปตลอดช่วงสงครามเย็น
The Dwight D . Eisenhower F.ibrary , White House Central Files, Office
-
Files 1953 1961 OF 8 F Ambassador and
Minister, OlOrge V. Allen Box 134, Bishop
to The President, 15 November 1957 . บิชอปมีความสัมพันจํทดีกับจอมพล ป . เขาไต้เคยเล่า
เรื่องต่างๆเกี่ยวกับฟ้องหลังการรัฐปรร;หาร 2500 ให้ขีรวัสส์ ปันขารชุน บุตรีของจอมพลป . ทราบ
หลังถาออกจากกระทรวงการด่างประเทศ เขายึดอาชีพเป็นอาจารย์สอนในวิทยาลัยเล็ก ๆ แห่งหนึ่งใน
สหรัฐฯ และแม้จะท้นตำแหน่งไปแลัว เมื่อเขามีโอกาสมาเย็อนไทย เขามักมาเยี่ยมบุตรีของจอมพล L .
262
ทารกอตัวของ "ไตรภาคี,,
263
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอย่ห้วภมิพลอดุลยเดชเส'ด็จเยือนสหรัฐอเมริกาไนปี 2503 สามปิหลังการ
รัฐประหาร 2500 ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของสัมพ้นธภาพทางอำนาจนบบ "ไตรภาคี" ระหว่างสถาบัน
กษัตริย์ กองษัพ แล ะสหรัฐอเมริกา ที่ย์งผลให้ไทยเข้าปูการปกครองระบอบเผด็จการทหาร!?!-
รูปแบบ และตกอยู่ใต้สภาวะกื่งอาณานกมของสหรัฐฯในยูคสงครามเย็น (ภาพจาก Life )
บทที่ 10
บทสรุป
การสิ้นสุดลงของสงครามโลกครั้งที่สองมีได้!ปีนเพียงจุดเริ่มต้นของการ
เปลี่ยนแปลงโครงสร้างอำนาจระดับโลกจากอังกฤษในฐานะเจ้าจักรวรรดิไปสู่สหรัฐฯ
เท่านั้น แต่ยังส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างอำนาจภายในการเมืองไทยด้วย
กล่าวคือ รัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม ซ์งเป็นตัวแทนอำนาจของคณะราษฎรและม
บทบาทแข็งขันในการปราบปรามกลุ่มรอยัลลิสต์ที่ต่อต้านการปฏิวัต 2475 ต้องล้มลง
จากควานร่วมมือกันระหว่างกลุ่มปรีดีกับกลุ่มรอยัลลิสต์!นนามของขบวนการเสรีไทย
สภาพแวดล้อมดังกล่าวทำให้กลุ่มรอยัลลิสต์สามารถพลิกพีนกลับมามืบทบาททาง
การเมืองอึกครั้งฌี่อสงครามโลกครั้งที่สองสิ้นสุดลง พวกรอยัถลิสต์ใต้รับการปลดปล่อย
จากการลงทัณฑ์เพราะข้อตกลงระหว่างกลุ่มปรีดีกับกลุ่มรอยัลลิสต์ขณะที่ร่วมมือกัน
ในขบวนการเสรีไทย อย่างไรก็ตาม ความอับข้องใจที่ยังมือย่อย่างเตมเปียมของพวก
เขาและบรรยากาศการเมืองที่เป็ดให้มีการแข่งขันอย่างเสรี ทำให้ต่อมากลุ่นปรีดีและ
กลุ่มรอยัลลิสต์กลายมาเป็นคู่ปรปักษ์สำคัญในการชิงชัยทางการเมือง การสวรรคตของ
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดลได้กลายเป็นจุดพลิกผันอย่างยิ่งต่ออำนาจ
ทางการเมืองของใ!รีดีและรัฐบาลของเขา กลุ่มรอยัลลิสต์และพรรคประชาธิปัตยัใช้
ประเด็นดังกล่าวโจมตีปรีดีและขยายข่าวลือในสังคมเพื่อบ่อนทำลายความน่าเชอถือ
ของรัฐบาล เมื่อประกอบกับความไม่พอใจของกลุ่มจอมพล ป. ซึ่งสูญเสียเกียรดิคูมิไป
ในสงครามที่ผ่านมา ต้องการกลับเข้าสู่อำนาจอีกครั้งหนึ่ง จึงนำไปสู่การเกิดขึ้นของ
,
"พันธมิตรใหม่” ระหว่างกลุ่มรอยัลลิสต์กับกลุ่มจอมพล ป. ทำ ให้'ปรีดีและกลุ่ม'ของเขา
ชุนคึก ศกคนา และพญาอินทรี
ถูกกำจัดออกไปจากอำนาจทางการเมืองอย่างไม่ยากนักด้วยการใช้กำลังในการ
รัฐประหาร 8 พฤศจิกายน 2490 ไดยสทรัฐฯ มิได้มีนโยบายช่วยเหลือปรีดืผู้เป็นมิตร
เก่าในช่วงสงครามโลกให้กลับเข้าสู่อำนาจอีก จากนั้นจอมพลป . ได้ก้าวเข้ามารับ
ตำแหน่งหัวหน้าคณะรัฐประหารด้วยการรับรองของกรมขุนชัยนาทนเรนทร ผู้สำเร็จ
ราชการแทนพระองค์ในเวลานั้น ซึ่งลงนามประกาศ'ใช้รัฐธรรมนูญฉบับ 2490 แต่เพียง
ผู้เดียวอย่างรวดเร็ว รัฐธรรมนูญฉบับนี้เพิ่มพระราชอำนาจให้กับสถาบันกษัตริย์อย่าง
ไม่เคยมีมาก่อนหลังการปฏิวัติ 2475
การกลับคืนสู่อำนาจของกลุ่มจอมพล ป. ในครั้งนี้อยู่ภายใต้การชิงไหวชิงพริบ
โดยในเบื้องแรกกลุ่มจอมพล ป. ยอมให้กลุ่มรอบัลลิสต์และพรรคประชาชิป๋ตย์ออกหน้"
ในการขัดตั้งรัฐบาล ทำให้กลุ่มรอบัลลิสต์สบโอกาสทำหน้าที่สถาปนิกทางการเมืองใน
การร่างรัฐธรรมนูญฉบับ 2492 เพื่อวางกติกาการเมืองที่กลุ่มตนเองไต้ประโยชน์ เช่น
การเพิ่มพระราชอำนาจทางการเมืองให้กับสถาบันกษัตริย์และกลุ่มตน ขณะที่ก็กีดกัน
I กลุ่มจอมพล ป. ให้ออกไปจากการเมืองด้วย กติกาทางการเมืองเช่นนี้สร้างความไม่
พอใจให้กับกลุ่มจอมพลป. เป็นอย่างมาก เมอประกอบกับกลุ่มรอบัลลิสต์ที่นำโดยควง
อกัยวงศ์ และม .ร.ว. เสนีย์ ปราโมช มีแผนการใหญ่ที่จะมีอิทธิพลเหนือราชสำนัก
จอมพล ป. จงขัดขวางแผนการดังกล่าวด้วยการบังคับให้ควงและคฒะรัฐมนตรีของเขา
ลาออกในต้นเดือนเมษายน 2491 จากนั้นจอมพลป. ได้ก้าวขนมาเป็นนายกรัฐมนตรี
แทน
ท่ามกลางความขัดแย้งหลายระดับจากกลุ่มต่อต้านรัฐบาลหลายกลุ่มทั้งภายใน
และภายนอกทำให้เสถียรภาพของรัฐบาลจอมพล ป. สั่นคลอน เขาจีงพยายามสร้าง
พันธมิตรกับกลุ่มปรีดีเพื่อต่อล้กับกลุ่มรอบัลลิสต์แต่ไม่เป็นผล เนื่องจากปรืดีและกลู่เ-
ของเขาตัดสินใจก่อการรัฐประหารแต่ประสบความล้มเหลว ความพ่ายแพ้ครั้งนี้ทำใ
ปรีดีสูญเสียแกนน่าของเขาไปหลายคน ในเวลาต่อมารัฐบาลจอมพล ป. บังต้องเผชินิ
^
I หน้ากับการต่อต้านหลายครั้ง ทำให้ต้องพยายามปรับปรุงอาวุธยุทโธปกรณ์ของกองทัพ
ให้มีความทันสมัยด้วยการซื้อจากต่างประเทศและสํงผู้แทนไปเจรจาขอความช่วยเหลือ
ทางการทหารจากสหรัฐฯ แด่ขณะนั้นสหรัฐฯไม่มืทีทำจะให้ความช่วยเหลือทางอาวุธ
แก่รัฐบาลจอมพล ป. อย่างใรก็ตาม ในช่วงด้นทศวรรษ 2490 ชัยชนะของกองทัพ
เหมาเจ๋อตงเหนือจีนทำให้สหรัฐฯ เกิดความวิตกกังวลถึงสถานการณ์ในจีนและเณชีธ
เป็นอย่างยิ่ง จึงต้องการสนับสนูนงบประมาณทางทารทหารแก่ประเทศที่อยู่ในภูมิภาค
เอเชยที่สหรัฐฯมองว่ามีกัยคอมมิวนิสต์ เมธบริบทการเมืองระหว่างประเทศเอออำนว'
266
บทสรุป
267
ขุนสก ศักดินา และพญารนทๆ
268
บท ศๅป
269
ขุนศึก ศักดินา และพญาอินทรี
ทางการเมืองระหว่างสองฝ่ายใต้เดนไปสู่จุดแตกหักใน!ทดุการณ์รัฐปรู3;ทๅรัใก่นอ้น
รัฐบาลจอมพล ป. เมื่อวันที่ 16 กันยายน 2500 และเป็นจุดเริ่มต้นของการก่อตัวของ
พันธมิตรใหม่ระหว่างสหรัฐฯ สถาบันกษัตริย์ และกองทัพ หรือ “อำนาจไตรภาคี’'
(Triangle of Power ) อันเป็นโครงสร้างอำนาจทางการเมืองที่สำคัญตลอดช่วงสงคราม
เย็นในประเทศไทย
ดังบัน การรัฐประหาร 2500 จึงทำให้บรรยากาศการเมืองแบบประชาธิปไตย
ที่ก่อตัวขึ้นในสมัยรัฐบาลจอนพล ป, สลายหายไป และนำไทยไปสู่การปกครองระบอบ
เผด็จการทหารเต็มรูปแบบในสมัยจอมพลสฤนดี้และสมัยล่อมาอย่างปราศจากข้อกังขา
อีกทั้งอังถือเป็นจุดเริ่มต้นของส้มพันธภาพทางอำนาจแนบ “ไตรภาคี” ช็งครอบงำ
การเมืองไทยอย่างยาวนาน ทั้งน็้การรัฐประหารครั้งนั้นเป็นความร่วมมือกันของตัวแสดง
ภายในกับภายนอก ชึ่งมีผลทำให้ไทยตกอยู่ภายใต้สภาวะกึ่งอาณานิคมของสหรัฐฯใน
ยุคสงครามเย็น อันเห็นได้จากการที่สหรัฐฯ สามารถเปลี่ยนให้ไทยกลายเป็นฐานทัพ
ของสหรัฐฯ เพื่อบรรลุการเข้าแทรกแซงกิจการภายในของประเทศเพื่อนบ้านของไทยใน
อึนโดจีน ซึ่งไม่แต่เพียงทำไห้เกิดความสูญเสียและปัญหาที่ยืดเยื้อยาวนานแก่ประเทศ
เพื่อนบ้านเท่านั้น แต่อังเป็นชนวนให้เกิดความขัดแย้งในการเมืองไทยภายใต้รัฐบาล
เผด็จการทหารและรัฐบาลพลเรือนอำนาจนิยมกว่าสองทศวรรษต่อมา อีกทั้งส่งผล
สะเทือนอย่างลึกซึ้งต่อสำนึกร่วมในตัวตนของคนไทย ส้มพันธภาพทางอำนาจใเ.
การเมืองไทย และความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับประเทศเพื่อนบ้านอย่างสำคัญที่สุด
ช่วงห'นงในประวัติศาสตร์ไทยร่วมสมัย
270
ประวัติผู้ เข็ขน
274
บรรณานุกรม
ภาษาไทย
เอกสารกองบรรณสาร กระทรวงการด่างประเทศ
-
กองบรรณสาร กระทรวงการต่างประเทศ. [ 0402-344 202-511-0002 ขอความเห็นชอบ
ในการแต่งตั้งนายจอห์น อี . เพอรีฟอย เป็นเอกอัครราชทูตสหรัฐอเมริกาประจำ
ประเทศไทย วรรณไวทยากร ถึง เลขาธิการคณะรัฐมนตรี 31 มกราคม 2498.
. 1 0402 - 344 - 202 - 511-0005 ขอความเห็นชอบในการแต่งตั้งนายวิลเลิยม เจ.
โดโนแวน เป็นเอกอัครราชทูตสหรัฐอเมริกาประจำประเทศไทย : พจน์ สารสิน ถึง
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ 28 มิถุนายน 2496, วรรณไวทยากร ถึง
เอกอัครราชทูต ณ กรุงวอชิงตัน 2 มิถุนายน 2496 ถวายสาส์น 4 กันยายน 2496.
- -
. 1 1102-344 202 522-9401 กรมอเมริกาและแปซิฟิกใต้ กองอเมริกาเหนือ การ
แต่งตั้งกงสุลใหญ่กิตติมศ้กดิ้ ณ เมืองไมอามี สหรัฐอเมริกา 2494-2522, นายวรการ-
บญชา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ ถึง เลขาธิการคณะรัฐมนตรี 16
ธันวาคม 2493
. I 1102-344-301-401-9301 ไทยขอความช่วยเหลือด้านอาวุธยุทธภัณฑ์จากสหรัฐฯ
2493-2494, พจน์ สารสิน รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการต่างประเทศ 1 สิงหาคม
— เพื่อร่วมรบในสงครามเกาหลื
2492
- - - -
. I 1105 344 301 401 9301 ไทยขอความช่วยเหลือด้านอาวุธยุทธภัณฑ์จากสหรัฐฯ
2493-2494 , วรการบัญชา รัฐมนตรีว่าการกระทรวง
การต่างประเทศ ถึง เลขาธิการคณะรัฐมนตรี 26 กรกฎาคม 2493.
รุนศึก ศักดินา และพญารนทา
เอกสารหอจดหมายเหตุแห่งชาติ
.
หจช. ( 2) กต 1.1 5/19 เอกสารกระหรวงภารต่างประเทศ เรื่อง สาส์นของรัฐมนตรีว่าการ
กระทรวงการต่างประเทศอเมริกันเกี่ยวกับการค้ากับสาธารณรัฐประะชาชนจีน (9
มิถุนายน - 3 สงหาคม 2499) : แถลงการฌเรื่องนโยบายการค้าระหว่างประเทศ
สำนักนายกรัฐมนตรี วันที่ 2 ใ มิถุนายน 2499. โทรเลขลับเฉพาะจากแมิ'กซ ดับลิว
ป็ชอป เอกอัครราชทูตอฌรีกัน ถึง จอมพลป. นายกรัฐมนตรี วันที่ 25 มิถุนายน
.
2499 หนังสือจาก ป่น จาสิกวนิข เลขาธิการคฌะรัฐมนตรีฝ่ายการเมิอง ถึง
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ วันที่ 2 สิงหาคม 2499 .
. ( 2) กต 1.1.6/ 21 เอกสารกระทรวงการต่างประเทศ เรื่อง คำตอบกระทู้ถามของ
นายอารีย์ ตันติเวชกุล สมาชิกสภาผู้แทนราบฎร เรื่องการมรณะกรรมนาย จอห์น
-
อี . ฟิวรีพ่อย เอกอัครราชทูตสหรัฐอเมริกา ประจำประเทศไทย (23 31 สิงหาคม
2498) .
( 2 ) กต 1.1 /48 เอกสารกระทรวงการต่างประเทศ เรื่อง การเจรจา'ขอเพิ่มการให้ 1
276
บวรณานุกวม
217
ชุนศึก ศักดินา และพญาอินทรี
278
บรรณานุกรม
279
ชุนคิก ศักดินา และพญาธนทรี
280
บรรณานุกรม
281
ชุนศึก ศักดินา และพญาอีนทวี
282
บราณานุทาน
—
การวจย.
^พ
— .
เกียรติ (สละ ลิขิตกุล) 2493ก. ชิน!ซก. พระนคร : ชัยฤทธิ.้
. 2493ข, พงนารดารการฒืรง. พระนคร : เกียรติลักที.่
ข้ออังกับว่าด้วยการจัดการพรรคเสพนังคดีลา แลรกำหนดน!พาซ ’,นองพรรค ท.ศ. 2498
กับพระราชอัญญัติพรรคการเป้อง พ.ศ. 2498. 2499. พระนคร : ประชาช่าง.
-
ข้าพเจ้าถูกสั่งเนรเทศ .• เอกสารแพวกับกรฌีสั่งเนรเทศ บรรณาธการและผู้พิมพ์ ผู้ใมน (นา
x
V อ mนังสือทินพ์ฉวนหมินเป้า. 2494. พระนคร ; จฮง แช่ชั่ว กับเกยงตง แช่โง้ว.
ข่าว!ฆษฌาการ. 2490. ปีที่ 10, ฉบับที่ 11 (พฤศจิกายน) .
คนช่ใวอิสสระ. 2500. เบื้องหกังคดีเถือด ตุคอัศวินผยอง. พระนคร : อักษรบริการ.
ความดกลงว่าด้วยกาามช่วยเหลือทางการทหารระหว่างรัฐบาลแท่งประเทศ!ทยกับรัฐบาต
สหรัฐอเนร้า17 ตงนาม ฌ กรุ'}เหพ! ' วันที่ 17 ตุลาคม พ.ศ. 2493. 2493. พระนคร :
พระจันทร์ .
แคล้ว นรปติ. 2500. เยี่ยมปักกิ่ง . พระนคร : อักษรวัต]นา.
คณะกรรมการยุทธศาสตร์ด้านจิตวิทยา (Psychological Strategy Board ). 2544. “ แผน
ยุทธศาสตร์ด้านจิตวิทยาของสหรัฐอเมริกาต่อชาวไทยในเอเชียตะวันออกเรยงใต้."
-
ปัาเดียวกัน ปีที่ 9, ฉบับที่ 2 (เมษายน มิกุนายน ) : 135-66.
โฆษณาการ, กรม. 2483. ประมวลคำปราศรัยและตุrumพจน์ของนายกรัฐมนดรี. พระนคร :
พานชสุภผล.
จงกล ไกรฤกษ์, ร.ท. 2517. ติลปะการเถือกตั้ง , พระนคร ; ประพันธ์สาฅ์'น.
.
. 2546. อยู่อย่างเถือ : อันทึก'ชีวิตนักฅ่อถืทางการเมืองยุคบุกเบิก ( 2475-2500 )
เชียงใหม่ : The Knowledge Center.
จันทรา บูรณฤกษ์ และปิยนาถ บุนนาค. 2521. “ การศึกษาผลกระทบทางการพองจาก
-
ความสัมพันธ์ไทย สหรัฐอเมริกา (พ.ศ . 2463- 2506 ) . ” รายงานการวจยทุน
รัชดาภิเษกสมโภช ฐพาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
จารึก ชมพูพล. 2500. อันทกจากบางขวาง , พระนคร : สหบรรณ.
.
. 2501. สูรสรกาพ พระนคร : สหบรรณ.
I
283
ชุนศึก ศักดินา และ;พญาอินทรี
284
บารณานุกรม
285
’ขุนฟิก ค้กคึนา และพญาชนทรี
286
บรรณานุกรม
-
JMK -
287
ชุนศึก ศกคนา และพญายืนทรื
288
บรรณานุกวม
.
ธงชัย วินิจจะกูล 2559จ “กาวะอย่างไรหนอที่เรียกว่าศิวิไลซ์ะ เมื่อชนชั้นนำสยามสมัย
รัชกาลที่ 5 แสวงหาสถานะของตนเองผ่านการเดินทางแล!;พิพิธภัณฑ์ทั้งในและนอก
-
ประเทศ." ไน คนไทย/คนอื่น : ว่าด้วยคนอื่นของความiปีนไทร, 37 90. นนทบุรี :
ฟ้าเดียวกัน.
. 2559ฉ. “ สกาวะอาณานิคมของสยามและกำเนิดประวัติศาสตร์ชาติไทย." ใน
โฉมทน้าราชาชาตินิยม : ว่าด้วยประวัติศาสตรไทย , 21-53. นนทบุรี : ฟ้าเดียวกัน.
. 2562 “ภูมทัศน์ของอดีตที่เปลี่ยนไป ะ ประวัติศาสตร์ชุดใหม่ในประเทศไทยหลัง 14
ตุลา.” ใน ออกนอกขนบประวัติศาสตร์ไทย : ว่าด้วยประวัติศาสตร์นอกขนบนละ
วิธิวทยาทางเลือก , 17-49. นนทบุรี : ฟ้าเดียวกัน.
ธานินทร์ กรัยวิเชียร. 2519- พระมหากมัตริย์ไทยในระบอบประชาธิปไตย , กรุงเทพฯ : กรม
วิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ.
ธานื สุขเกษม. 2525. “ ความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับสาธารณรัฐประชาชนจีน : วิเคราะห์
แนวนโยบายต่างประเทศของไทยที่มืต่อจีน พ.ศ. 2492-2515.” วิทยานิพนธ์รัฐศาสตร-
มหาบัณฑิต สาขาการระหว่างประเทศและการทูต มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
.
ธำรงศักด เพชรเรศอนันต์. 2543. 2475 และ 1 ปีหลังการปฏิวัติ กรุงเทพฯ ะ สถาบันเอเชีย
ศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และมูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษย -
ศาสตร์.
. 2544. "แนวความคิดทางการเมืองและเศรษฐกิจของม.ร.ว. ลึกฤทธิ้ ปราโมช สมัย
เป็นนายกรัฐมนตรี.” รายงานการวิจัยเสนอต่อสำนักงานกองทูนสนับสนุนการวิจัย .
ธิบดี. 2493. จดหมายเหคูประวัติศาสตร์ประชาธิปไตยของสยามใหม่. พระนคร : ดารากร.
นคร ศรีวาณิช, พล.ต.ต. 2530. กำเนิดพลร่มไทย . กรุงเทพฯ ะ กองบรรณาธิการนิตยสาร
ใล่ห์เงิน.
นครินทร์ เมฆไตรรัตน์ . 2532. ‘ระบอบรัฐนิยม จอมพลป.พิบูลสงคราม : การก่อรูปของ
แนวความคิดและความหมายทางการเมือง.” รัฐศาสตร์สาร ปืที่ 14, ฉบับที่ 1
-
(กันยายน เมษายน) : 228-74.
. 2535. การปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475. กรุงเทพฯ : มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์
—
และมนุษยศาสตร์.
. 2542. 'วิชารัฐศาสตร์ไทยในบริบทของประวัติศาสตร์และการเปลี่ยนแปลงทางการ
-
เมือง.’' รัฐศาสตร์สาร 21 (1 ) : 23 76.
. 2546. ความคิด ความร นละอำนาจการเมืองในการปฏิวัติสยาม 2475. กรุงเทพฯ ะ
ฟ้าเดียวกัน.
นงลักษณ์ ลิ้มคิริ, พ.อ. หญิง. 2549. ความสัมพันธ์ญี่ปุน-ไทยสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 จาก
งานค้นคว้าวิจัยของนักวิชาการญื่ปัน-ตะวันตก-ไทย : บทสำรวจสถานภาพแห่งความรู .
กรุงเทพฯ: สถาบันเอเชียศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
289
ชุนศึก ศักดินา แตะพญาอินทรี
290
บรรณานุกรฺม
291
ขุนศึก ศักดินา และพญาธํนทวี
292
บรรณานุกรม
' '
สหอุปกรณ์การพิมพ์
มอฟ่แฟิท, แอ็บบ็อต ใลว์. 2520. แผ่นตินพระจอมเกราง. แปล นิจ ทองใสกิต. กรุงเทพฯ :
สมาคมลังคมศาสตร์แห่งประเทศไทย.
ยวด เลิศฤทธ. 2538. “ระลึกถึงมือกฎหมายคณะรัฐประทาร 2490. ” ใน อนูส'รล่เในงาน
พระราชทานเพลิงศทนายเชมชาติ บุฌยรัตพันธุ พ เมรุวัดธาตุทอง วันที 25
กุมภาพันธ์ 2538 . กรุงเทพฯ : ม.ป.พ.
เยน, มาเรีย. 2500. เหตุเกิดทีเปตา หรือ ชวิตบัททึกษามหาวิทยาลัยจืนระบอบคอมมีวนิศต์.
แปล ป. ศานติ. พระนคร : อุณากรรณ.
2
‘ 93
ชุนศึก ศักดินา น.ละพญาอินทร์
ศูนย์รวมข่าวเอกลักษณ์.
รายงานการดูงานไนต่างประเทศของ พส.ต.อ. พระทนิจชนคติและ.คณะ 2496, พระนคร : .
ส. การพิมพ์ .
รายงานการประชุมๅศ์ง่สกา สมัยสาบัญ ชุดที่ 2 พ.ศ. 2494 . 2495. พระนคร : อำพลวิทยา.
รายงานการประชุมศกาผู้แทนราษฎร สมัยวิสามัญ พ.ศ. 2493 เล่ม ไ . 2497. พระนคร :
รุ่งเรืองธรรม.
รายงานการประชุมสภากู้แทนราษฎร สมัยสามัญ ( กรั้งแรก ) เพะสมัยสามัญ ชุดที่ 2 พ.ศ.
2500. 2506. พระนคร : รวมชิตร'ใทย .
.
รายงานการประชุมสกาผู้แทนราษฎร สมัยสามัญพ.ศ. 2496 . 2499 พระนคร : เสนาการพิมพ์.
.
โรงเรียนสงครามจิตวิทยา. 2497. หลักและป.ฏิมัติของลัทธิคอมมิวนิสต์' พระนคร : อุดม.
ลมูล อคิพขัคฆ. 2499. ร่อนไปปารีสกับนายควง อกัยวงศ์. พระนคร ะ คลังวิทยา.
.
ละเอียด พิบูลสงคราม, ท่านผู้หญิง 2516. "บันทึกความทรงจำ." ใน เนองแรกประ'ชาธิปต้ย :
มันทึกความทรงจำของผู้อยู่ในเหตุการอ่เสมัย พ.ศ. 2475-2500. กรุงเทพฯ : สมาคม
นักข่าวแห่งประเทศใทย.
ไลน์บาร์เกอร์, พอล เอ็ม. เอ. ( Paul M . A . 2507. ศงครพจิตวิทยา ( Psy
Linebarger) . -
chological Warfare ). แปล ประเวศ ศรีพิพัฒน์. พระนคร : วีรธรรม.
-
วรรณไว หัธไนทัย. 2519. hวเกินไหล ผู้ปปีกสัมพันธ์ไทย จิน. กรุงเทพฯ : ศูนย์การพิมพ์.
วิจิตร วิชัยสาร. 2516. “รัฐบาลไทยในสมัยนายทวี บุณยเกตุเป็นนายกรัฐมนตรี ( 31
ลังหาคม - 16 กันยายน 2488) .” วิทยานิพนธ์รัฐศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการ
ปกครอง จุ,พาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
วิชัย ประสังสิต . 2492. ปฏิวัติรัฐประหาร และกบฏจลาจลในสมัยประชาธิปไตยแห
ประ(ทศไทย . พระนคร : รัฐภักดี.
..
. 2498. เบ็้องหสังการสวรรคต ร 8 พระนคร : ธรรมเสวี
..
วิเทศกรณีย์. 2505. เมื่อ , จอมพลป. ลี้กัย. พระนคร : พิบูลย์การพิมพ์.
294
บรวณานุกรม
295
^
ขุนสืก ศกดืนา แล พญา 0นทรี
296
บวรณ- ไนุกรม
คณะรัฐศาสดริ จุฬาสงกรณ์มหาวิทยาลัย ,
^
ส ปข้ออภปรายของพรรคประชาธิปัดย์ในญัฅฒปีดอภิปรายทวใปในนhบพของรัฐมาสดาม
ร้ฐธรรมนูญ มาตรา 34 . 2490 . พระนคร : ขมศรี.
สละ ลิขิตกุล. 2518. ฅืทฤทธึ๋ขนศาa . กรุงเทพฯ : ก้าวหน้าการพิมพ์.
.
สว่าง ลานเหลือ 2512 , 37 ปีแห่งการปฏว้'ด. กรุงเทพฯ : นิดยสารพระเพลิง-อาชญากรรม,
สังข์ พ้ธไนทัย. 2497. ขจิตเปลี่ยน. พระนคร : คลงวทยา.
4/ a
.
. 2525. “อ่านเบื้องหลังสถาปนาสัมพันธ์ไทย-จีน '’ ประ hนชัย 26 (กรกฎาคม) .
.
สังวรยทธกิจ (สังวร สุวรรณชีพ ) , พล.ร.ต. หลวง. 2516 “ เกิดมาแล้วต้องเป็นไปดามกรรม
คือ กฎแห่งธรรมชาติ.’’ ไน อนุสรรน'งานพระราขทานเพลิงศพ พตเรือตรี หตวง '
^
สังารฆ์ทุทeกิร ฒ เม วัดธาตุทอง 29 ธันวาคม 2516 . กรุงเทพฯ ะ ชวนพิมพ์.
-
ลังสัต พิริยะรังสรรค์ , 2526, ทุนนิยมรฺเนนางไทย ท.ศ. 2475 2503. กรุงเทพฯ : สร้างสรรค์’.
. 2529. ประวัติการต่อ$ของกรรมกรไทย. กรุงเทพฯ ะ สถาบันวิจัยสังคม จุฬาลงกรณ์
มหาวิทยาลัย .
สัมพันธ์ ขันธชวนะ, ร.ท. 2490. 30 วันในกรงเหล็ก . พระนคร : เกียรติสักด.
. 2493. สามสิบวันในกรงเหส็ก. พระนคร : เกียรติสักด.
สำนักวิจัยและพัฒนา และคณะศึลปศาสตร์ วิทยาลัยเกริก. 2528. ค(นะราษฎรในประวัติ
ศาสตร์ไทย . กรุงเทพฯ : สำนักวิจัยและพัฒนา และคณะคิลปศาสตร์ วิทยาลัยเกริก.
-
สิทธิ เศวตศิลา, พล.อ.อ. 2536. “บันทึกความทรงจำ .” ใน 40 ปี ตชด. 6 พฤษภาคม 2536 .
กรุงเทพฯ ะ กองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดน.
สิริ เปรม?ตต์. 2492. เบื้อง'หลังชีวิต 8 นายกรัฐมนตรีไทย . พระนคร ะ คิริลักษร.
. 2505. ประวัตศาสตร์ไทยในระมอบประชาธิปไตย 30 ปี. พระนคร ะ เกษมบรรณา
กิจ.
. 2521. ชีวิตแตะงานของพลเรีสต?รเว้ลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ.้ กรุงเทพฯ ะ บำรุงนุทูลกิจ.
สิรินทร์ หัธโนทัย. 2538 . มุกมังกร. แปล บุญรัตน์ อภิชาตไตรสรณ์ , กรุงเทพฯ ะ เดอะเนชั่น.
สิริรัตน์ เรืองวงษ์วาร. 2521. “ บทบาททางการพองของนายควง อสัยวงค์ ตั้งแต่การ
-
เปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 2491.” วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต
แผนกประวัติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สิริลักษณ์ จันทรวงคํ ทาคาฮาชี คัทซยูกิ และสมสักด เจียมธีรสกุล. กึ่งศตวรรษ ขบวนการ
สันติภาพ . กรุงเทพฯ ะ ศูนย์ไทย -เอเชียศึกษา สถาบันวิจัยมหาวิทยาลัยรังสิต และ
ชมรมศึกษาประวัติศาสตร์ไทยสมัยใหม่ มหาวิทยาลัยวาเซดะ.
297
ชุนดิก ศักดินา และพญาอนทรื
298
บทณานุกรม
พระนคร : ไอเดียนสโคร์.
. 2493. ประชาธิปไตย 17 ปี. พระนคร : โอเตียนสโต!
หลูชวดง ( Liu Shaw Tong). 2497. เรื่องจริงจากแดนจีนยุคไหม่ แหวกม่านไม }ฝ (Out of
Hed China ). แปล ประจิต พ้ธนะพันธ์. พระนคร ะ ประเสริฐลัน.
หัตถีรงษ์ ราชา . 2499. แดนมิตรของปริด.ี พระนคร : คิลป็อักษร.
2.9.9
ขนคึก ศักดินา และพญาอินทรี
300
บรรณานุกรม
301
ชุนสืท ศักดินา และพญาอินฑรี
การพิมพ์.
อำรุง สกุลรัตนะ, พล.ด.ด. 2526. ใครว่า อดร. เผ่า ไม่ติ. กรุงเทพฯ ะ กิจสยามการพิมพ์ .
อิปเปอร, เอลิเนอร์ . 2497. 11 ปี โนค่ายนักโทษไชทยฅ ( Eleven years in Soviet !>rison เ.
.
แปล ขนะ ชาญเดชา พระนคร : นครไทย.
. .
อิศรเดช เดชาวุธ 2491 เบื้องหลังชีวิตนายบัริติพนมยงค์ . พระนคร : บริษัทร่วมอาชีพ
.
อุกฤษฏ์ ปัทมนันน์. 2526. “สหรัฐอเมริกากับนโยบายเศรษฐกิจ (1960-1970) .’’ วิทยานพไ ร์'
เดียวกัน
-
6 ตุลาคม.’' ไน สิกษารัฐไทย ย้อนสภาวะไทยสิกหา , 57 107. นนทบุรี : ih ,
1
302
1ภวณานุกรม
.
แอนเดอร์ส์น เบเนดึกพ์ . 2558ข. ‘‘ศึกษารัฐไทt วิพากษีโทยศึกษา ’* ใน ดึก!ทรัฐไทย รอน
-
สภาวะไทซดึกษ ?, 3 54. นนทบุรี : ฟ้าเดียวกัน
'
.
แอลเล็น, เฟรีดเดอริค ลูอิส. 2497 . อเมริกันรุดหนัา ; การเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ไนสหรัฐ-
อเมริกาในรอบกึ่งศตวรรษ 1900- 1950 ( The Big Change ). แปล มัส่โคเกียน.
พระนคร : คาปรา.
โอกใชากิ, เซา!โกะ. 2535. มหายุทธศาสตร์กัเหรับการป้องกันประเทศของญื่ย์น ( A Grand
.
Strategy for Japanese Defense ). แปล ไชยวัตณ คํ้าชู และคณะ ก]งเทพฯ ะ ศูนย์
ญี่ปุ่นศึกษา สถาบันเอเชียตะวันออกศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
.
รันเตอร์, เอ็ดวาร์ด. 2494 . การล้างสมองในจีนแดง พิวยอร์ค : แวนการ์ดอินคอร์ปอเรชั่น.
ทเบอร์คอร์น, ไทเรล. 2560. การปฏิวัติที่ถูกตัดตอน : ชาวนา นักปกบา แตะความรุนแรง
.
ในmmหมือ'ของไทอ แปล เบญจรัตน์ แช่ฉั่ว และพงษเลิศ พงนัวนานต์. นนทบุรี :
1
ฟ้าเดียวกัน.
เฮอร์บลอคมองดูคอมมิวนิสต์ . ม.ป.ป. ม.ป.ท. : ม.ป.พ.
หนังสือพิมพ์
การเมิอง , 5 ตุลาคม 2500.
การเมิอง, 30 ตุลาคม 2500.
เกยรติกักที,่ 20 กุมภาพันธ์ 2492 .
เกียรติกักที,่ 12 มกราคม 2493.
เกียรติกักที,่ 22 เมษายน 2493
ข่าวพาณิชย , 20 กรกฎาคม 2497.
ข่าวพาณิชร, 29 ธันวาคม 2497 .
ข่าวพาณิชย , 25 กรกฎาคม 2499.
ข่าวพาณิชย์ , 6 กันยายน 2500.
ข่าวพาณิชย์ , 12 กันยายน 2500.
ข่าวพาณิชย์ , 17 กันยายน 2500.
ข่าวพาณิชย์ 21 กันยายน 2500.
คนเมือง , 30 เมษายน 2500.
ชาติไทย , 20 พฤศขิกายน 2490.
ชาวไทย , 20 ตุลาคม 2494.
ชาวไทย , 18 มกราคม 2498 .
ชาวไทย , 10 มกราคม 2499.
ชาวไทย , 14 กรกฎาคม 2499.
303
ชุนศึก ศึกดีนา และพญากินทวี
304
บราณานุm ม
305
ขุนศึก ศักดินๆ และพญาอีนทรี
,
สอามนิทร 12 สิงหาคม 2499.
สอพนิกร , 24 ก้นยายน 2499.
สอพนิกร , 2 มีนาคม 2500 .
สอามนิกร, 4 มีนาคม 2500.
สอามนิกร, 4 เมษายน 2500.
สอามนิกร, 18 เมษายน 2500.
สอามนิกร, 9 มิถุนายน 2500.
สอามนิกร, 1 กันยายน 2500.
สอามนิกร, 12 กันยายน 2500.
สอามนิกร, 13 กันยายน 2500.
สอามนิกร, 14 กันยายน 2500.
สอามนิกร, 17 กันยายน 2500.
สยามรัฐ , 24 กันยายน 2497.
สอามรัฐ, 22 มกราคม 2498.
สอามรัฐ , 28 เมษายน 2498.
สอามรัฐ , 16 กรกฎาคม 2498.
สยามรัฐ , 6 กุมภาพันธ์ 2500,
สอามรัฐ, 2 มีนาคม 2500.
สยามรัฐ , 6 เมษายน 2500.
สอามรัฐ , 21 เมษายน 2500.
สอามรัฐ , 3 พฤษภาคม 2500.
สอามรัฐ, 24 มิถุนายน 2500.
สอามรัฐ, 30 มิถุนายน 2500.
สยามรัฐ, 8 กันยายน 2500 .
สยามรัฐ , 12 กันยายน 2500,
สยามรัฐ , 13 กันยายน 2500.
สยามรัฐ , 17 กันยายน 2500.
สยามรัฐ , 26 กันยายน 2500.
สยามรัฐ, 1 ธันวาคม 2500.
สัจจา , 10 พฤศจิกายน 2490.
สัจจา , 15 พฤศจิกายน 2490.
สัจจา , 17 พฤศจิกายน 2490.
สัจจา , 20 พฤศจิกายน 2490.
306
บรรณานุกรม
สัมภาษณ์
ขีรวัสส์ ปันยารชุน, 20 มีนาคม, 21 เมษายน, 22 มิฤนายน 2551 และ 13 กันยายน 2552,
นิตย์ พิบูลสงคราม, 28 กุมภาพันธ์ 2551 .
307
สิก ศกดีนา และพญาอนทา
ภาษาต่างประเทศ
เอกสารหอจดหมาณหตฺแห่งชาติสหร้เ[อเมริกา
( National Archives and Records Administration )
NARA. CIA Records Search Tool (CREST). CIA-RDP67-00059A000500080009-9,
17 May 1948 . “ Review of the World Situation. ”
. CIA Records Search Tool (CREST), C1A-RDP75-00149R000600300030- 3,
15 August 1955. “ Probe Envoy * ร Death Ride , "
. CIA Records Search Tool ( CREST). CIA-RDP78-01617A005800020001- 2,
308
บTa ณานุทาม
Neutralist at Bandung. ”
- -
-
. CIA Records Search Tool (CREST). CIA RDP79T00975A002300130001 1,
29 November 1955 . “ Political Show down in Bangkok May Be Near."
— . CIA Records Search Tool (CREST). C1A-RDP79T01146A000100040001 7,
5 March 1951. “ Pridi -Phibul Negotiations /
-
— — -
, CiA Records Search Tool ( CREST ). CIA RDP79T01146A000100080001-3,
309
ชุนดึก ศกดึนา และพญาอินทรี
310
บรรณานุกรม
- -
CIA Records Search Tool (CREST). CIA RDP82 00457r002600450006 2,
1
-
25 April 1949. “ Additional Information Concerning the 26 February
1949.”
.
. CIA Records Search Too) (CREST) C1A-RDP82-00457R002700370010-5,
.
4 May 1949 “ Participation of Former United States Navy Ship in the
Attempted 26 February Coup.”
'
.
. CIA Records Search Tool ( CREST) CIA-RDP82-00457 R002800780003 7, -
20 June 1949. “Opposition to M.c. Pridithepong Devakul ”
. CIA Records Search Tool (CREST). CIA-RDP82-00457 R 003300290006-5,
22 September 1949. “Communist Strategy and Tactics in Thailand. ”
. CIA Records Search Tool (CREST). CLVRDP82 -00457 R 004000600004-1,
27 December 1949. “ Current Political Crisis in Thailand . ”
- -
. CIA Records Search Tool ( CREST). CIA RDF82 00457 R006100010001 6, -
17 October 1950. “ Coup Plans by Thai Navy Group. ”
. - -
CIA Records Search Tool (CREST) CIA RDP82 00457 R008000720001 7,
6 July 1951 . “Seizure of Premier Phibul by the Thai Navy."
-
311
ชุนคิก ศเกคินา และพญาอินทรี
NARA. CIA Records Search Tool ( CREST) . CIA -RDP82-00457 R008300700tn ()-6 ,
16 August 1951 . "Departure of Lt. Gen . Phao Sriyanon for Europe and
England . ”
. CIA Records Search Tool (CREST). CIA- RDP82 -00457 R009400250011 - 3 ,
27 November 1951 , "Possible Coup d ’ Etat . ” I
I
. CIA Records Search Tool ( CREST) CIA- RDP85S00362R000600010001 - 3,
,
——— . RG 469 Entry Thailand Subject Fites 1955-1959 Box 59, Theodore A.
Tremblay to Secretary of State, 21 June 1957 ,
. RG 469 Mission to Thailand 1950-1954, Entry 1385 Box 7 , บ. ร , Policy
312
บรรณานุกรม
NAKA . RG 59 Central Decimal File 1945 -1949 Box 7250, Memorandum of Con-
versation Phibun and Stanton, 1 March 1949 .
——. KG 59 Central Decimal File 1945-1949 Box 7250, Stanton to Secretary
of State : 6 July 1946 . ร July 1946 . 16 November 1947 . 18 December
1947 . 25 November 1947 .
— . RG 59 Central Decimal File 1945 1949 Box 7250, Stanton to Secretary
*
313
จุนสืก ศักฅนา และพญาอินทรี
NARA. RG 59 Central Decimal File 1945- 1949 Box 7251 , Landon to Butterworth,
20 February 1948.
-
RG 59 Central Decimal File 1945 1949 Box 7251, Landon to Butter -
worth, “ Assassination of King Ananda, " 22 April 1948,
. RG 59 Central Decimal File 1945-1949 Box 7251, Memorandum of Con-
versation Howard Palmer and Kenneth p , handon , 21 December 1947 .
. -
RG 59 Central Decimal File 1945 1949 Box 7251 , Memorandum of Con-
versation James Thompson and R .H. Bushner, 12 August 1949 ,
—- RG 59 Central Decimal File 1945-1949 Box 7251, Memorandum of Con-
versation Prince Rangslt and Stanton, 10 March 1948 . 9 April 1948 .
—— — . RG 59 Central Decimal File 1945-1949 Box 7251, Memorandum of Com
versation Thamrong Nawasawat and Edwind F, Stanton , 31 March 1948,
——— , RG 59 Central Decimal File 1945-1949 Box 7251 , Reed to Butterworth.
“ Political Intervention of Pridi Banomyong, ” 30 September 1948.
—. -
RG 59 Centra ] Decimal File 1945 1949 Box 7251 , Reed to Butterworth.
“ Siam Politics, ” 9 February 1949. 1
-
. RG 59 Central Decimal File 1945 1949 Box 7251, Stanton to Secretary
of State : 10 October 1947. 5 February 1948 . 17 February 1948 , 7
. .
April 1948 8 April 1948 9 February 1948. 8 February 1949 , 9 February
1949. 11 February 1949,
-
. RG 59 Central Decimal File 1945 1949 Box 7251, Stanton to Secretary
of State, “ Fortnightly Summary of Political Event in Siam for the Period
-
1 15 December 1947.”
—— —. RG 59 Centra ] Decimal File 1945-1949 Box 7251 , Stanton to Secretary
of State, “ Fortnightly Summary of Political Event in Siam for the Period
1-15 February 1948, ” fl
—— R G 59 Centra ] Decimal File 1945-1949 Box 7251, Stanton to Secretary
of State, “ Fortnightly Summary of Political Event in Siam for the Period
-
1 15 January 1948."
RG 59 Central Decimal File 1945-1949 Box 7251, Stanton to Secretary
of State, “ Fortnightly Summary of Political Event in Siam for the Period
16- 29 February' 1948, " J
, -
RG 59 Central Decimal File 1945 1949 Box 7251, Stanton to Secretary
314
บวรณานุกรม
315
ชุนศึก ดักคันา และพญาอนทว
316
บรรณานุกรม
-
NARA. RG 59 Centra ] Decimal File 1950 1954 Box 4190, Lacy to Rusk, "Thai-
land Military Aid Program, ” 25 July 1950*
RG 59 Central Decimal File 1950-1954 Box 4190, Memorandum of Con-
if
377
ชุนลึก คักดนา นละพญาอินทรี
I
. RG 59 Central Decimal File 1955 - 1959 Box 3912 , Bishop to Secretary
of State, 8 October 1957 .
—— . KG 59 Central Decimal File 1955 -1959 Box 3912, Tremblay to Secretan
of State, 20 May 1957 .
— . RG 59 Central Decimal File 1955- 1959 Box 3913, Anschutz to Secretan
of State, 29 April 1955. j
— . RG 59 Central Decimal File 1955 - 1959 Box 3913, Bishop to Secretan
of State, 31 July 1957 . 1
. RG 59 Central Decimal File 1955 -1959 Box 3913, Dulles to Bangkok,
Possibility of Field Masha] Sarit’s Acession to Power, 3 September 1957.
—
, RG 59 Central Decimal File 1955 - 1959 Box 3913 , Memorandum for
318
บรรณานุกรม
319
ขนคิก คักดนา และพญาอินทรื
320
บรรEนานุกรม
321
ขุนดึท คักตีนา และพญาอนทรี
1
4 February 1955.
322
บรรณานุกรม
—
Operations Coordinating Board ( No.5506), 7 December 1955.
. White House Office, National Security Council Staff : Paper 1948-1961,
OCB Central File Series Box 55, National Security Council : Progress Re-
port on United States Objective and Courses of Action with Respect to
Southeast Asia by The Operations Coordinating Board ( No . 5405), 21
December 1955.
-
.White House Office, National Security Council Staff : Papers, 1948 1961,
Operations Coordinating Board Central File Service Box 2, Memorandum
-
for James ร. Lay, Jr. Hxecutivc Secretary National Security Council, Special
Report on Thailand , 12 July 1954.
—— . White House Office, National Security Council Staff : Papers, 1948-1961,
Operations Coordinating Board Central File Service Box 2, “Thailand ะ All
American Dilemma ." October 1954.
—
323
ชุนคิก ศักดินา และพญาอินทรี
^ ^
ห้องสมุดร้ สภาสห อเมรุกา (Library of Congress )
Library of Congress. CK3100007533, 20 December 1954, Potential Political Dif
7
ficulties for the United States Inherent in Supplying Arms to the Thai
-
National Police and Army.
. CK3100297663, October 1954, Thailand : An American Dilemma.
เอกสารหอจดหมายเหคุแห์งชาดรงกฤษ (The Nationaal Archives)
NA. CO 537/7115, Whittington to Foreign Office, 26 February 1951.
. CO 54462 /3, Thompson to Foreign Office, 29 November 1949.
— —. FFO0 371371//101168
101166, Wallinger to Foreign Office, 10 March 1952 .
.
, Chancery to Foreign Office, 21 July 1952.
. FO 371/101168, Wallinger to Foreign office : 27 November 1952
I.
28
November 1952.
324
บรรณานุกรม
325
ชุนศึก ศักดินา และพญาอินทรี
— December 1951.
. FO 628/ 79, Minutes, 1 July 1951,
326
บรรณานุกรม
of Wisconsin Press.
Bowie, Katherine A. 1997. Rituals of National Loyalty : The Village Scout
Movement in Thailand . New York : Columbia University.
Braiiey, N. J . 1986. Thailand and the Fall of Singapore : A Frustrated Asian
Revolution . Boulder : Westview Press.
Brown, Anthony Cave . 1982 . The Last Hero : Wild Bill Donovan. New York :
Vintage Books.
Busynkl, Leszek. 1983. SEATO: The Failure of an Alliance Strategy . Singapore :
Singapore University Press.
Caldwell, บ Alexander. 1974. American Economic Aid to Thailand . London :
Lexington Books.
Chaiwat Khamchoo and E. Bruce Reynolds , eds. 1988. Thai-Japanese Rela
tions in Historical Perspective . Bangkok : innomedia .
-
Chaiyan Rajchagool . 1994. The Rise and Fall of Thai Absolute Monarchy :
Foundation of The Modern Thai State from Feudalism to Peripheral
Capitalism. Bangkok : White Lotus.
327
ชุนลึก ศักดินา และพญาอินทวี
Chalong Soontravanioh. 2002. "The Small Arms Industry in Thailand and the
Asian Crisis/' In Hegemony, Technocracy, Networks, edited by Takeshi
Hamashita and Takashi Shiraishi. Kyoto : The Networks *
Charivat Santaputra . 1985. Thai Foreign Policy. Bangkok : Chareon Wit Press.
Chatri Ritharom . 1976. “The Making of the Thai- U.s . military alliance and
the SEATO Treaty of 1954 : A Study in Thai Decision- Making." Doc
toral Dissertation, Claremmont Graduate School.
-
Chomsky, Noam , and Edward ร, Herman , 1979 The Washington Connection
,
328
ฃวิวิณานุทวิม
Press.
—
— . 2005. “The New Imperialism ? On Continuity and Change in US For -
eign Policy." Environment and Planning 37 ( A) : 1527-44 .
Goscha , Christopher E . 1999 Thailand and the Southeast Asian Networks
,
329
ฃุนดึท ศกดินา และพญาอินฑรื
Hayes, Samuel p. 1950a. “Point Four in United States Foreign Policy.” Annuals
of the American Academy of Political and Social Science 268
(March ) : 27- 35.
. 1950b. "The United States Point Four Program,” The Milbank Memorial
Fund Quarterly 28 ( 3) : 263-72 .
Herring, George c 2008. From Colony to Supperpower . New York : Oxford
,
University Press.
Herzfetd , Michael. 2002 . “ The Absent Presence : Discourses of Crypto-Colo-
nialism.” South Atlantic Quarterly 101 : 899-926.
Hess, Gary R. 1972. “ Franklin Rosevelt and Indochina ." The Journal of Amer-
ican History 59 (2 ) : 353-68.
Hewison, Kevin . 1989. Bankers and Bureaucrats Capital and the Role of the
State in Thailand. Connecticut : Yale University.
. 1997 . “The Monarchy and Democratization. ” In Political Change in
Thailand : Democracy and Paticipation , edited by Kevin Hewison, 58-
74 . London : Routledge.
. 2015. “ Thailand : Contestation over Elections. Sovereignty and Rep-
resentation.” Representation 51 (1) : 51-62.
Hogan , Michael J ., and Thomas G. Patterson . 1991. Explaning the History of
American Foreign Relation. Cambridge : Cambridge University Press.
Hunter, Edward. 1951 . Brain Washing in Red China : The Calculated De-
struction of Men'ร Minds. New York : Vanguard Press.
Hyun, Sinae. 2014. “ Indigenizing the Cold War : Nation- Building by the Border
Patrol Police. 1945-1980.” Ph. D . Dissertation University of Wisconsin-
Madison.
Jackson, Peter . 2011. “ The Ambiguities of Semicolonial Power in Thailand . "
In The Ambiguous Allure of the West : Traces of the Colonial in Thai -
land , edited by Rachel Harrison and Peter Jackson , 37- 56. Hong
Kong : University of Hong Kong,
Jain , R, K, ed . 1984 , Chaina and Thailand, 1949-1983. New Delhi : Radiant
Publishers.
Johnson, บ. Alexis . 1984. The Right Hand of Power , New Jersey : Prentice-
Hall .
330
บารณานุกาม
—-—
1947.
.
. ใ 995 Thailand ' s Durable Premier : Phibun through Three Decades
1932-1957. Kuala Lumpur : Oxford University' Press.
. 2003. Kingr Country and Constitution : Thailand 's Political Develop-
ment 1932-2000 . New York : Routledge Curzon .
Kullada Kesboonchoo Mead . 2003. "A Revisionist History of Thai-U .s. Rela-
tion . ” Asian Review 16 : 45-67 .
. 2004. The Rise and Decline of Thai Absolutism . New' York : Routledge
Curzon.
Landon, Kenneth Perry. 1968. Siam in Transition : A Brief Survey of Culture
Trends in the Five Years since the Revolution of 1932. New York :
Greenwood Press.
Lifton, Robert jay, ed. 1970. America and the Asian Revolutions. New York :
Trans-action Books.
Likhit Dhiravegin. 1985. Thai Politics : Selected Aspects of Development and
Change. Bangkok : TRI -Sciences Publishing House.
331
จุนศึก ศกคนา และพญาอินทรี
Lobe, Thomas . 1977 . United States National Security Policy and Aid to the
Thailand Police. Monograph Series in World Affaires . Colorado ะ Uni-
versity of Denver.
Lobe, Thomas, and David Morell. 1978. “ Thailand 's Border Patrol Police :
Paramilitary Political Power." In Supplemental Military Forces : Re-
serve, Militarias, Auxiliaries edited by Louis A. Zurcher and Gwyn
Harries Jenkins, ไ 53-78. Berverly Hiiis and London : SAGE.
9
332
บรรณานุกรม
333
ชุนคึก คักคนา และพญาอนทรี
Reynolds, E. Bruce. 1984 . "Thailand and The Southeast Asia League." Paper
presented at the International Conference on Thai Studies in Bang-
kok . 22-24 August 1984.
——— . 1992. "The opening Wedge : The OSS in Thailand/’ In The Secrets
War : The Office of Strategic Services in World War II , edited by
-
George c. Chalou, 328 50. Washington D C. : National Archives and
Record Administration.
— . 2005. Thailand' s Secret War : The Free Thai OSS, and SOE during
World War II . Cambridge : Cambridge University Press.
Riggs, Fred พ. 1967. Thailand : The Modernization of A bureaucratic Polity .
Honolulu : East-West Center.
Rist, Gilbert 1999. The History of Development : From Western Origins to
Global Faith. London : Zed Books.
Robin, R . 2001. The Making of the Cold War Enemy : Culture and Politics in
the Military-Intellectual Complex , Princeton : Princeton University Press.
Rong Syamananda . 1963. An Outline of Thai History . Bangkok : Chulalong-
korn University.
Rositzke, Harry. 1988. The CIA' s Secret Operations Espionage, Counterespi-
.
onage, and Covert Action London : Westview Press.
Scott, Peter Dale. 1972. The War Conspiracy : The Secret Road to the Second
Indochina War. New York : The Bobbs-Merrill.
Sean, Randolph. R . 1986. The United State and Thailand : Alliance Dynamics,
1950-1985 . Berkeley : Institution of East Asian Studies University of
California.
Sears, Laurie J. 1993. "The Contingency of Autonomous History." In Auton-
omous Histories Particular Truths, edited by Laurie J. Sears, 3- 35.
Wisconsin : Center for Southeast Asian Studies University of Wiscon-
sin .
Selected. Documents of The Bandung Conference Texts of Selected Speeches
and Final Communique of The Asian-African Conference Bandung
Indonesia 18-24 April ไ 955 . 1955. New York : Institution of Pacihc
1
Relations.
Seni Pramoj, M. R . 1950 . “ King Mongkut as a Legislator." Journal of Siam
Society 38 (1 ) ะ 32-66-
334
บรรณานุกรม
Seni Pramoj, and Kukrit Pramoj, M.R , 19611 "The King of Siam Speaks , * In
Mongkut, the King of Siam. Ithaca, New York : Cornell University Press.
— 1987. A King of Siam Speaks. Bangkok : The Siam Society.
Somsak Jeamteerasakul. 1993. “The Communist Movement in Thailand /’
Doctoral Dissertaion Monash University .
Sorasak Ngamcaehonkulkid , 2005. “ The Seri Thai Movement : The First
Alliance against Military Authoritarianism in Modern Thai Politics , "
Doctoral Dissertation University of Wisconsin- Madison,
Soravis Jayanama. 2003, “ Rethinking the Cold War and the American Empire.”
-
Asian Review 16 : ใ 43
Special Study Mission to Southeast Asia and the Pacific Report by Walter
H . Judd 7 Minnesota; Marguerite Stitt Church, Illinois; E, Ross Adair;
Indiana; Clement J . Zablocki, Wisconsin, 29 January 1954 for the use
of the Committee on Foreign Affairs . 1954 . Washington D .c : United
,
335
ขนลึก ศักดินา และพญาอินทรี
336
บ11 ณาา.เกรม
—— 1968
——— ",
1970
. Trip for s\ACT to Thailand . Bangkok : USOM ,
, The United States and the Future of
Praeger Publishers.
Thailand . New York ะ
Wilson , David A.s Fred Von der Mehden, and Paul Trescou. 1970. Thinking
about ARD. S. L ะ USOM .
Wise, David , and Thomas B . Ross. 1974. The Invisible Government . New
York : Vintage Books.
Wiwrat Mungkandi . 1975. “ In Search of Security : Thailand and The United
States, 1945-1950.” Doctoral Dissertation, Harvard University.
. “The Security Syndrome. 1941-1975. ” In A Century and A Half of
337
จุนดิก ศักดินา แระพญาอินทรี
1
หนงสีอพิมพ
Asahi Evening News9 2 June 1960
Bangkok Post 10 November 1947.
9
338
นามานุกรม
340
นามานุกรม
แทนคณะรัฐประหารเดินทางไปกราบบังคมทูลสถานการฌให้กับพระบาทสมเด็จ
พระเช้าอยู่หัวทรงทราบที่สวิตเซอร์แลนด์ และมบทบาทสำคัญในการช่วยงานของ
ในหลวงรัชกาลที่ 9 ชนถึงชีพิตักษัยในตำแหน่งองคมนตรี
ชารุบุตร เรองสุวรรณ (2483-2527 ) เป็น ส.ส. ขอนแก่นมาตั้งแต่ปี 2489 ในช่วงสงครามใลก
ครั้งที่สอง เขาใต้ร่วมขบวนการเสรีไทยและมีบทบาทสำคัญในการเคลื่อนไหวในสกา
ผู้แทนราษฎรผ่านพรรคเสรีประชาธิปไตยในสายปรีดี พนมยงคํ ในช่วงปลายทศวรรษ
2490 เขาไค้ร่วมมือกับเผ่า ศรียานนท์ ต่อต้านผ่ายรอยัลลิสด์
-
จีรวัสส์ ปันยารชุน ( 2464 2560 ) บุตรสาวของจอมพล ป. พิบูลสงคราม สมรสกับรักษั
ปันยารชุน รมว. ต่างประเทศในรัฐบาลของจอมพลป, พิบูลสงคราม จีรวัสส์มีความ
ใกล้ชิดกับบิชอป เอกอัครราชทูตสหรัฐอเมริกาประจำประเทศไทย ช้งโด้มีการติดต่อ
รับส่งข่าวสารกัน
-
ขุมกฎพงษ์บริหัตร, พระเจ้าวรวงศเธอ พระองค์เจ้า ( 2447 2502) เป็นพระโอรสพระองค์ใหญ่
เนสมเด็จพระเช้าบรมวงต์เธอ เจ้าฟิาบริพัตรสุ1ชุมพันธุ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต
และหม่อมเจ้าประสงค์สม (ราชสกุลเดิมไชยันต์ ) หลังปฏิวัติ 2475 ได้ลาออกขาก
กระทรวงพระคลังมหาสมบัดิเพื่อตามครอบครัวไปประทัทั'บยังเมืองบันดุง เกาะชวา
ต่อมารัชกาลที่ 9 ได้โปรดเกล้าฯ แต่งตั้งเป็นพระ!จ้าวรวงฅ์เธอ พระองคเจ่๔ น*
-
าจุมภฎ
พงษับริพัตร ในฐานะตัวแทนสายบริพัตร ซึ่งเป็นล่ำดับที่ 2 ของการครองราชย์ ชื่อ
ของพระองค์เช้าขุมภฏพงท์บริพัตรไต้รับการคาดหมายว่าจะขนมาแทนสายมห้ดล
ตั้งแต่ข่าวลือเรือง ร. 8 สละราชย์ในปี 2488 หรือหลังกรณีสวรรคตของ ร. 8 ททรง
ไต้รับแต่งตั้งเป็นคณะกรรมการสอบสวนพฤดีกรรมในการที่ ร. 8 เสด็จสวรรคต
-
โขวเอินไหล ( 2441 2519 ) ผู้นำสำคัญของพรรคคอมมิวนิสต์จีน เป็นนายกรัฐมนตรีของ
สาธารณรัฐประชาขนจีนตั้งแต่ปี 2492 ชื่อของโจวเอินใหลเป็นที่ร'ู้ ชักของรัฐบาลไทย
เมื่อกรมหมื่นนราธิปพงค์ประพันธ์ รมว. ต่างประเทศ เป็นตัวแทนไปประชุมกลุ่ม
ประเทศไม่ฝักใฝ่ฝ่ายใดที่เมืองบันดุง ประเทศอินโดนืเซย (18-24 เมษายน 2498 )
ในเวทีเดียวกันนั้น ใจวเอินไหลไค้แสดงท่าทีที่เป็นมิตรกับประเทศไทย พร้อมทั้งได้
เชิญคณะผู้แทนไทยไปเยือนจีน จึงเป็นที่มาของการเปลี่ยนนโยบายต่างประเทศของ
จอมพล ป. และการส่งทูตลับไปจีน
เฉียบ ชัยสงค์, ร.ต.อ. ( 2459-2504 ) นายตำรวจผู้ดิดตามปรีดี พนมยงค์ ที่หนใปพร้อมกัน
หลังกบฎวังหลวงในปี 2492 ต่อมาเมื่อรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงครามมีนโยบาย
จับมือกับปรีดีในการต่อด้านอำนาจของฝ่ายรอยัลลิสต์ เฉียบได้เป็นตัวแทนปรีดี
กลับเขัามาไทยเมื่อวันที่ 10 เมษายน 2499 โดย พล.ต.อ. เผ่า ศรียานนท์ ในฐานะ
อธิบดีกรมตำรวจเป็นผู้ดำเนินการไห้เขากลับเข้าไทยได้ เฉียบก่อตั้งพรรคศรีอารย-
เมตไตรยและลงเลือกตั้งเมื่อวันที่ 26 กุมภาพันธ์ 2500 แด่ไม่ได้รับเลือกตั้ง
341
จุนศึก ศักดินา
,
นละพญาอินทรี
342
นามานุกรม
343
ชุนคึก ศักดินา และพญาอินทรื
-
แด่ทังหมดกิตกลงกัน ใต้เพราะเป้าหมายพี่แท้จริงคือการด้านคอมมิวนิสต้ร่วมกัน
ตลอดระยะเวลาที่ไดโนนวนดำรงตำแหน่งทดสหรัฐ ! ประจำไทย เขาตำเนินการ
- ,
ตอใเสนองต่อความต้องการของสหรัฐ ! เป็นอย่างดี เขาเรียกรองให้สหรัฐฯไห้การ
สนบสนุนทางการทหารแกไทยให้มากขึ้น ควบคู่ไปกับการผลักดันให้ซีไอเอขยาย
กลไกในไทยอย่างกว้างขวาง จากนั้นmไต้ใช้วิธสมัยใหม่ทางการเมึองและการทหาร
ในการปราบปรามการก่อกบฏและการต่อต้านคอมมิวนิ ๗!,ทไยในแล ดๅมขๅยแคน-
ของไทย ในช่วงทีเขาปฎบัดีหน้าที่บูดสหรัฐฯ เขาริเริ่มงานหลายอย่าง เช่น การจดตั้ง
หม่บานการทหาร การใช้สื่อสารมวลชนสมัยใหม่ทำสงครามขิดวิทยา การให้การ
สน้บสมุนอาวุธสมัยใหม่ เครื่องบินไอพ่น และเรือเร็วให้กับกองทัพและตำรวจ โดย
เฉพาะอย่างยิ่งการฟิกอบรมให้กับตำรวจ และการจัดตั้งการขำวทางการทหารขึ้น
ในประเทศไทย โคโนแวนขอลาออกจากตำแหน่งหลังฝรั่งเสสพ่ๅยแห้ที่สมรภฏิ
เดียนเบยนพ่
เตียง ศึริขันธ์ ( 2452- 2495) ส.ส. สกลนคร 5 สมัย ฉายา "ขุนพลคูพาน ” หนึ่ง,ใน “สี่เสือ
อีสาน" รืวมกับทองอินทร์ ภูริพัฒน์ (อุบลราชขานิ) ถวิล อุดล (ร้อยเอีด ) และ
จำลอง ดาวเรือง ( มหาสารคาม) ในช่วงสงครามโลกครั้งที่สองเตยงเป็นห้วหน้า
ขบวนการเสริไทยภาคอีสาน หลังสงครามไลทครั้งที่สองเขารวบรวมน้กการเมืองตั้ง
พรรคสหชีพ ซึ่งเป็นแนวร่วมกับปริดี พนมยงค เมื่อเกิดรัฐประหาร 2490 เตึยง
ร่วมกับ ส. ส. พรรคสหชีพจัดตั้ง " คฉเะพลเมืองใหม่ ” เพื่อต่อด้านรัฐประหารและ
ทำการแจกใบปลาตั้งในกรุงเทพฯ แสะภาคอีสาน จึงถูกจับตาในเรื่องการแบ่งแยกต็น
แคน ซึ่งนำมาสู่การลังหาร 4 รัฐมนตริในเดือนมึนาคม 2492 เตียงรอคมาได้และลง
เลือกตังในปิ 2495 พล.ต. อ . เผ่า ศรืยานนท้ ซึ่งเป็นปฏิปักษ์กันมาก่อนขอไห้เตียง
ร่วมเป็นพันธมิตรเพือต้านกลุ่มนิยมเจ้า พร้อมๆกับที่จอมพลสฤบด ธนะรัชต้ ซึ่ง
,
ต้องการทำแนวร่วมกับฝ่ายซ้ายก็ดีดต อเตียงเข้ามาอีกทางด้วย ต่อมาไนเดือน
ขันวาคม 2495 มืคนพบศพของเคียงที่กาญจนบุรี ซึ่งมีผู้สงสัยว่าเป็นการกระทำของ
พล.ต.อ. เผ่า ศรียานนท์ คู่แข่งของจอมพลสฤษด ธนะรัชต
ถนอม กิตฅขจร, จอมพล ( 2454- 2547) สมาชิกคฒะรัฐประหาร 8 พฤศจิกายน 2490 เป็น
นายทหารผู้หนึ่งที่จอมพลสฤบด ธนะรัชตํ ไว้ใจมาก ขนิเะเดึยวกันก็เที่ยวดองเป็น
ญาติกับจอมพลประกาส จารุเสถียร เพราะบุตรชายคือ พ.ล, ณรงค์ กิตดิขจร แต่งงาน
344
นามานุกรม
345
ชุนลึก ศักดินา แสะพญาอินทรี
346
นามานุกรม
347
ขุนคิก อักตินา และพญาอินทรี
พระองค์เช้าธานีนิวัตไค้ปลีกคัวออกจากการเมืองมาทำงานวิชาการโดย tปีนนายก
สยาม E'เมาคม ขณะเดียวกันพระองค์ยังมีความใกล้ชิดกับสมเด็จพระศรีสวรินทีราบรม
ราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า และกรมขุนชัยนาทนเรนทร เพื่อนร่วมโรงเรียนราช -
ทุมาร ช่วงที่กรมขุนชัยนาทฯ ถูกจับทุม ( 2481-2487 ) พระองค์เจ้าธานีนิวัดถวาย
การดูแลสมเด็จพระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า จึงนับได้ว่าเป็นคนที่ใกล้ชิดสายสกุลมหิดล
มากที่สุด หลังรัชกาลที่ 7 สละราชย์ พระองค์ถูกวางสถานะให้เป็นพระอาจารย์
ตระเตรียม “ยุวกษัตริย’์ ’ (สมเด็จพระเจ้าอยู่ห้วสานันทมหิดล รัชกาลที่ 8 และสมเด็จ
พระเช้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าภูมิพลอตุลยเดช ) เพื่อให้ทรงเป็นเจ้านายตามแบบแผนราช-
ประเพณี พระองค์คือผู้นำทางภูมิปัญญาคนสำคัญของกลุ่มกษัตริย์นิยมในสมัย
รัชกาลที่ 9 โดยเฉพาะอย่างยิ่งบทบาทประธานองคมนตรี (2495-2517) พระองค์
ชื่นชมการรัฐประหาร 8 พฤศขิกายน 2490 เป็นอย่างมาก ในเอกสารการทูตสหรัฐฯ
และอังกฤษรายงานว่ามืการประชุมลับเพื่อก่อการรัฐประหาร 2500 พระองค์ได้เข้า
ร่วมประชุมกับจอมพลสฤษดึ๊ ม.ร.ว. เสนีย์ ปราโมช ม.ร.ว. ศึกฤทธิ้ ปราโมช ฯลฯ
นราธิปพงค์ประพันธ, พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมี่น ( 2434-2519 ) พระโอรสในพระเจ้าบรม
วงศ์เธอ กรมพระนราชิปประพันธ์พงศ์ กับหม่อมหลวงต่วนศรี (มนตรีกุล ) วรวรรณ
เริ่มรับราชการที่สถานทูตไทย ณ กรุงปารีส ต่อมาได้เป็นองคมนตรีในรัชกาลพระบาท
สมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว นอกจากการต่างประเทศแล้วทรงมีความสามารถไน
การบัญญัติศัพท์ หลังการปฏิวัติสยาม 2475 พระองค์ได้ช่วยงานรัฐบาลของระบอบ
ใหม่ ภายหลังจอมพล ป. ทำรัฐประหาร 2494 พระองค์ได้รับตำแหน่ง รมว ต่าง .
ประเทศ (2495-2501) บทบาทสำคัญคือการเป็นหัวหน้าคณะผู้แทนไทยเข้าร่วมการ
าเระชุมเอเชีย-แอฟริกา ณ เมืองบันตุง อินโดนีเซีย (18-24 เมษายน 2498) ในเวที
นั้นเองพระองค์ได้พบกับโจวเอินไหล นายกรัฐมนตรีของสาธารณรัฐประชาชนจึน
อย่างไม่เป็นทางการและนำมาสู่การเริ่มต้นเปิดสัมพันธ์ทางการทูตระหว่างสอง
ประเทศ
-
น้อม เกตุนุติ , พ.อ. (2441 2513 ) สมาชิกคณะราษฎรสายทหารบก ร่วมเป็นคณะรัฐมนตรี
ทั้งไนรัฐบาลจอมพลป. พิบูลสงคราม และควง อภัยวงศ์ รวมทั้งเป็นสมาชิกคณะ
รัฐประหาร 2490
นักขัตรมงคล, พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นจันทบุรีสุรนาถ (หม่อมเจ้านักข้ตรมงคล กิดีบากร I
( 2441-2496) เป็นพระโอรสในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ กับ
หม่อมเจ้าอัปษรสมาน เริ่มรับราชการทหาร แต่เมื่อมีการปฏิวัติสยาม 2475 ทรงออก
จากทหารประจำการมาเป็นนายทหารกองหนุน แล้วย้ายไปรับราชการไนกระทรวง
การต่างประเทศ าเระจำสถานเอกอัครราชทูตไทย ณ กรุงวอชิงตัน อีกสองปีด่อมา
ทรงลาออกจากตำแหน่งและเสด็จกลับประเทศไทย ระหว่างนั้ทรงศึกษาวิชาการต่างๆ
348
*
นา ว่านุกรม
349
ชุนศึก ศักคนา และพญาอีนทรี
350
นามานุกรม
351
ชุนศึก ศักดินา และพญาอินทรี
-
ประมาณ อด(รกสาร, พ. ต. (2456 2553) จบโรงเรียนนายร้อย จปร. รับราชการเฟินนายทหาวิ
ปินใหญ่ กองทัพบก ลพบุรี ต่อมาแต่งงานกับเจรีญ ชุณหะวัณ ลูกสาวของจอมพล
ผัน ชุณหะวัณ และเป็นคู่เขยกับพล.ต.อ. เผ่า ศรียานนห์ เป็นพี่เขยชองพล.ต.ชาดชาย
ชุณหะวัณ ประมาณร่วมอยู่ในคณะรัฐประหาร 2490 เป็นนักการเมืองคนสำกัญ๚อง
ค่ายราชคร โดยคำรงตำแหน่ง รมช. คมนาคม และ รมช , อุตสาหกรรมในรัฐบาล
ชิอมพลป. พิบูลสงครามด้วย หลังจากจอมพลสฤบดทำรัฐประหาร 2500 ประมาณ
ต้องออกไปทำธุรกิจส่วนตัว
-
ประหยัด ศ. นาคะนาท (2457 2545) เดิมชื่อ “ประหยัดศรี” เปลี่ยนชื่อตัวเป็น “ประหยัด ศ.”
ในอุครัฐนิยมสมัยจอมพลป. พิบูลสงคราม เริ่มเขียนหนังสือในหนังสือพิมพ์ ประชาชาติ
รพวัน ปี 2477 ใช้นามปากกาว่า “นายรำคาญ '' ต่อมาย้ายไปค่าย สบานรัฐ ของ
คึกสุทธิ ปราโมช ประหยัดเขียนโจมดีจอมพลป. แต่ไม่โจมดีจอมพลสสุษดิ้ ไม่ต่อต้าน
สหรัฐฯ และเขียนแนวชื่นชมสถาบันกษัตริย์
ประยูร กมรมนตรี, พล.ท. (2440-2525) หนึ่งในผู้ก่อดั้งคณะราษฎร หลังปฏิวัติสยาม 2475
ประยูรไต้รับแต่งดั้งเป็นคณะกรรมการราษฎร ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีอีกหลาย
กระทรวงและทำงานร่วมกับจอมพล ป. พิบูลสงครามตลอดช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง
หลังจากนั้นประยูรหลุดออกจากวงจรอำนาจพร้อมจอมพล ป. หลังสงครามโลกครั้ง
ที่สองประยูรพยายามเอาจอมพล ป. กลับมา โดยซอหนังสือพิมพ์ ศรีกรุง เพี่อใช้
เป็นกระบอกเสยงเรียกร้องให้จอมพล ป, กลับสู่การเมือง รามทั้งได้จัดดั้งพรรค
ธรรมาธิป๋คย์โดยมีจอมพล ป. เป็นหัวหน้าพรรคด้วย เขากลับมาร่วมรัฐบาลจอมพล ป.
อุค 2 โดยรับตำแหน่ง รมว. สาธารณสุขในปื 2497 เป็นตำแหน่งสุดท้าย
-
ปริลี พนมยงด้ (2443 2526) มันสมองของคณะราษฎร ผู้ก่อดั้งคณะราษฎรร่วมกับจอมพล
ป. พิบูลสงครามจนนำมาสู่การปฏิวัติสยาม 2475 ในยุคแรกปริดีร่วมกับจอมพลป.
ในการสร้างอุดมการณ์รัฐไหม่ แต่เมอเกิดสงครามโลกครั้งที่สอง ทั้งคู่แยกกันเนื่องจาก
I
จอมพล ป. เลือกข้างญีปุ่นและฝ่ายอักษะ ขณะที่ปรีดืก่อดั้งขบวนการเสรีไทยต่อต้าน
ญี่ปุ่นและเป็นพันธมิตรกับสหรัฐอเมริกา รวมทั้งกลับไปศึนดีกับกลุ่มรอยัลลิสต์
จนนำมาสู่การล้มรัฐบาลจอมพลป. ในเดึอนกรกฎาคม 2487 หลังจากนั้นปริดีทกลาย
เป็นผู้มือิทธิพลสูงสุดในการเมืองไทย จนก้าวเข้าสู่ตำแหน่งนายกรัฐมนตรีในปี 2489
แต่ไม่นานก็เกิดกรณีสวรรคต 9 มิสุนายน 2489 ปรืต็แสดงความรับผิดชอบด้วย
การลาออก แล้วให้หลวงธำรงนาวาสวัสส์เป็นนายกรัฐมนตรีคนส่อมา อย่างไรก็ตาม
ฝ่ายรอยัลลืสตํใช้กรณีสวรรคตเล่นงานปรีดีจนนำมาสู่การรัฐประหาร 2490 เอกสาร
ซีไอเอรายงานว่าในช่วงแรกปรีดีพยายามสร้างพันธมิตรกับกลุ่มต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็น
กลุ่มทหารเรือ ทหารบกบางส่วน แม้กระทั่งฝ่ายรอยัลลิสต์เพื่อล้มจอมพล ป. แต่ก็ !
'
352
น'เบานุกาม
'
เผชิญกับการรุกของฝ่ายรอยัลลิสต์ก็พยายามทำแนวร่วมกับปรีดี จนนำมาสู่ความ
ร่วมมือกันในช่วงปลายทศวรรษ 2490 ที่ปรีดีจะกลับมาสัคดีสวรรคตในเมืองไทย
และจับมือกับจอมพล ป. ในการต่อสู้กับฝ่ายรอยัลลิสด แต่ทุกอย่างก็สายเกินไปเมื่อ
จอมพลสฤษดิ้ ธนะรัชต์ ร่วมมือกับฝ่ายรอยัลลิสต์โดยการสนับสนุนของสหรัฐฯ
ทำการรัฐประหาร 16 กันยายน 2500 ซึ่งนอกจากจะชดนากการเมืองของจอมพลป.
แล้ว ก็ยังปิดฉากการเมืองของปรืดี พนมยงค์ ด้วย
ฝ็น ชุฌหะวัณ, จอมพล (2434- 2516) อดีตเพื่อนร่วมรุ่นในโรงเรียนนายร้อยกับจอมพล ป.
อดีตนายทหารที่ไปรบที่เชียงลุงในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง แต่ถูกปลดภายหลัง
สงคราม ซึ่งสร้างความเจ็บชํ้านั้าใจไห้กับผืนและนายทหารจำนวนมาก หลังเกิดกรณี
สวรรคต ผืนได้จับมือกับฝ่ายรอยัลลิสต์โจมต็ปรีดี พนมยงต์ และรัฐบาลว่าปกปิด
ข้อเท็จจริงกรณีสวรรคตและปัญหาข้าวยากหมากแพง ปีนนำไปสู่การรัฐประหาร 2490
-
หลังรัฐประหารผืนดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการทหารบกระทว่างปื 2491 2497 พร้อม ๆ
กับดำรงตำแหน่งรองนายกรัฐมนตรี ผืนในฐานะหัวหน้าค่ายราชครู มีลูกชายคือ
ชาติชาย ชุณหะวัณ และลูกเขย ได้แก่ เผ่า ศรียานนท์ และประมาณ อดิเรกสาร ที่
มีบทบาททางการเมืองควบคู่ไปด้วย ผืนสูญเสัยการควบคุมกองทัพบกเมื่อเกษียณ
อายุราชการในปี 2497 แห้ซะดำรงตำแหน่งรองนายกรัฐมนตรี แต่แทบไม่มีบทบาท
ทางการเมืองอะไรมากนัก จนรัฐบาลจอมพลป. ถูกรัฐประหารในปี 2500
!
เผ่า ศรียานนท์, พล.ต.อ. 2452-2503) อดีตนักเรียนนายร้อยผู้เคยรับ และรับฟ้งกบฏเก็กเหมง
ในจีนและในไทยจากสมาชิกกบฏ ร.ศ. 130 ในวงเหล้าเมื่อครั้งที่พวกเขาพ้นโทษทำให้
มีความคิดทางการเมีอง อดีตนายทหารติดตามจอมพลป. พิบูลสงคราม ร่วมในการ
ปราบปรามกบฏบวรเดช ตุลาคม 2476 เมื่อจอมพลป. หมดจากอำนาจในปี 2487
เผ่าออกจากราชการ หลังจากนั้นเผ่ากลับมาร่วมคณะรัฐประหารอีกครั้งในเดือน
พฤศจิกายน 2490 เผ่าย้ายมารับราชการที่กรมตำรวจติดยศพลตำรวจตรีเมื่อปี 2491
อีกบทบาทหนึ่งของเผ่าคือเป็นลูกเขยของผืน ชุณหะวัณ เนึ่องจากสมรสกับอุดมลักษณ์
ถูกสาวของผืน เผ่าจึงเป็นตัวแทนของค่ายราชครูในการด่อส้กับสฤษดิ้ ธนะรัชต์
กรมตำรวจในสมัยเผ่ามีบทบาทสำคัญเนื่องจากได้รับการสนับสนุนทั้งงบประมาณและ
อาวุธจากสหรัฐอฒรีกาในการปราบปรามคอมมิวนิสต์ ขณะเดียวกันเผ่าก็ใช้ทรัพยากร
ดังกล่าวในการสร้างอิทธิพลให้กับตนเอง จนกระทั้งได้ดำรงตำแหน่งอธิบดีกรม
ตำรวจในปี 2494 นอกจากนั้น เขายังมีความสัมพันธ์อันดีกับสหรัฐฯ และในช่วงหลัง
ของทศวรรษ 2490 เมื่อฝ่ายรอยัลลิสต์ปีบมือกับสฤษดี้ในการโค่นรัฐบาลจอมพล ป .
เผ่ายังเป็นตัวเชื่อมให้ปรีดี พนมยงค์ กับจอมพลป. กลับมาร่วมต่อสักับฝ่ายรอยัลลิสต์
อีกด้วย นอกจากนั้น ในฐานะอธิบดีกรมตำรวจ เผ่ากุมความลับเกี่ยวกับกรณีสวรรคต
ของรัชกาลที่ 8 ไว้ด้วย โดยหวังว่าปีะเป็นเครื่องมือสำคัญในการหยุดฝ่ายรอยัลลิสต์
353
ขุนศก ศักดินา และ:พญาอินทรี
354
นามานุกรม
355
รุนศึก สักดินา และพญาอินทรี
พระองค์ต้องยินยอมตามความต้องการของคณะรัฐประหาร ต่อมาสงครามเย็นทวี
ความเข้มข้นมากขึ้น ประกอบกับรัฐบาลสหรัฐฯ เปลี่ยนแปลงนโยบาย หันมาดำเนิน
แผนสงครามจิตวีทยาต่อต้านคอมมิวนิสต์โดยผลักดันให้สถาบันพระมหากษัตริย์เป็น
แกนกลางในการต่อสืกับทยคุกคามคอมมิวนิสต์ สํงผลให้บทบาทของสถาบันพระมหา -
กษัตริย์มีความสำคัญเพิ่มขึ้น
มนัส จารูภา, น.ต. ( 2460-2516) ร่วมกับน.อ. อานนท์ ปุณฑริกาภา จับกุมตัวจอมพล ป.
พิบูลสงครามในพิธีมอบเรือ‘รุดสันดอนชื่อ “ แมนสัตตัน" เมื่อวันที่ 29 มิถุนายน
2494 ทั้งนี้น.ต. มนัสเป็นนายทหารเรือคนสนิทของ พล.ร.ต. ผัน นาวาวิจิต ผู้ให้การ
สนับสนุนปรีดี พนมองค์ แต่แผนดังกล่าวล้มเหลว ปฏิบัติการดังกล่าวถูกเรืยกต่อ
มาว่า “กบฏแมนสัตตัน”
-
มังกร พรหมโยธี, พล.อ. ( 2439 2509) เป็นนายทหารกลุ่มจอมพลป. พิบูลงคราม เป็นรมว.
กลาโหมและมหาดไทยสมัยรัฐบาลจอมพลป. ยุคแรก ต่อมาเมื่อมีการรัฐประหาร
2490 ก็กลับมาร่วนงานกับจอมพล ป. อีกครั้งไนตำแหน่ง รมว. ศึกษาธิการและ
มหาดไทย พล.อ.มังกรมักจะเป็นตัวแทนของจอมพลป . ในการสร้างพันธมิตรกับ
กลุ่มต่าง ๆ ตลอดสมัยที่เป็นนายกรัฐมนตรื
-
แมคใดนัลต์ , อเล็กซานเดอร์ (Alexander MacDonald ) (2451 2543) อดีตเจ้าหน้าที่
โอเอสเอสที่ปฎิบัติการร่วมกับเสรีไทยในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง มีความสนิทสนม
กับปรีดี พนมยงค์ หลังสงครามแมคโดนั, ลต์กลับมาร่วมเป็ดสถานทูตสหรัฐ"1 อีกครั้ง
เขาเคยเป็นมักหนังสือพิมพ์มาก่อนและได้ซักชวนนายประสืทชี้ ถุลตานนท์ ร่วมกัน
ก่อตั้งหนังสือพิมพ์ Bangkok Post ในเดือนสืงหาคม 2489 โดยแมคโดนัลต์เป็น
บรรณาธิการบริหารคนแรก เขาจึงเป็นคนหนึ่งที่รับรู้ความเคลื่อนใหวทางการเมิอง
ของทกฝ่าย
ยุทธศาสตร์โกศล, จอมพลเรือ หลวง (ประยูร ยุทธศาสตร์โกศล) (2448-2518) มีความ
ใกล้ชิดกับจอมพล ป. พิบูลสงคราม ดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการทหารเรือ ( 2494
2500 ) ระหว่างนั้นกีดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีด้วยในช่วงปี 2494 - 2500 ก่อน
-
.
รัฐประหาร 2500 มีกระแสข่าวตึงเครียดว่ารัฐบาลจอมพลป พิบูลสงครามเตรียมจับ
พระมหากษัตริย์ และมีการประชุมของจอมพล 4 คน ขึ้งมีชี่อของจอมพลเรือหลวง
ยุทธศาสตร์โกศลด้วย หลังรัฐประหาร 2500 ชื่อของหลวงยุทธศาสตร์โกศลก็หายไป
จากการเมืองไทย
.
เยอน ประภาวัต, พ.ต.อ ( 2455 2517 ) หนึ่งใน 13 อัศวินแหวนเพชรของ พล.ต. อ. เผ่า
-
ศรียานนพ์ และเป็นนายตำรวจที่ติดตามเผ่าไปเจรจากับในหลวงรัชกาลที่ 9 ที่เมือง
ไลชาน ประเทศสวีตเซอร์แลนด้ ในปี 2494
356
นามานุกรม
-
รักษ์ ปันยารชุน, พ.ค. ( 2457 2550 ) บุตรชายคนโตของพระยาปรีชานุสาสน์ ( เส!ญ
ปันยารชุน) กับคุณหญิงปฤกษ์ รักษ์เข้าทำงานเป็นนายทหารอยู่ที่กรมพระธรรมนูญ
กระทรวงกลาโหม แต่งงานกับจีรวัสสั พิบูลสงคราม บุตรสาวจอมพล ป โนปี 2488.
ต่อมาในปี 2489 เขาลาออกมาหำธุรกิจ จากนั้นในปี 2498 จึงเข้าสู่วงการการเมอง
เป็น รมข. ต่างประเทศในรัฐบาลจอมพล ป. และลงสมัครรับเลอกตั้งเป็นผู้แทนราษฎร
จังหวัดพระนครสังกัดพรรคเสรีมนังคศิลาในการเสือกตั้ง 26 กุมภาพันธ์ 2500 แต่
ไม่ได้รับเลือกตั้ง บทบาททางการเมืองของรักษ์จบลงพร้อมกับการรัฐประหาร 2500
ละม้าย อุทยานานนท์, พ.ท. ( 2451 - 2507) สมาชิกคณะรัฐประหาร 2490 และเป็นหนึ่งใน
ตัวแทนคณะรัฐประหาร 2490 ที่ไป “ จี้” ควง อภัยวงศ์ ให้ลงจากตำแหน่งนายก
รัฐมนตรีเมื่อวันที่ 6 เมษายน 2491 เข้าร่วมเป็นรัฐมนตรีในรัฐบาลจอมพล ป. สองสมัย
และเป็น ส. ส. ชัยนาทสังกัดพรรคเสรีมบังคศิลาในการเลือกตั้งเดึอนกุมภาพันธ์ 2500
ภายหลังรัฐประหาร 2500 เขาก็หมดอำนาจลง
-
เลียง ไชยกาล (2445 2529) ส.ส. อุบลราชธานี มีบทบาทไตดเด่นในการอภิปรายในสภา
ต่อมาได้เข้าสังกัดพรรคก้าวหน้าของ ม.ร.ว .คึกฤทธ ปราโมช และร่วมก่อตั้งพรรค
ประชาธปัตย์เมื่อวันที่ 6 เมษายน 2489 หลังรัฐประหาร 2490 เลียงเป็นรัฐมนตรีทั้ง
ในรัฐบาลควง อภัยวงศ์ และรัฐบาลจอมพลป. พิบูลสงคราม ต่อมาเขาออกมาตั้ง
พรรคของตัวเองชือพรรคประชาชน นอกจากนั้น ในการอภิปรายรัฐธรรมนูญ 2492
เลียงเป็นคนหนึ่งที่ไม่เห็นด้วยและอภิปรายอย่างรุนแรงว่า “ไม่ใช่รัฐธรรมนูญ
ประชาธิปไตย มันเป็นรัฐธรรมนูญพระมหากษัตริย์”
เลื่อน บัวสุวรรณ ( 2455-2499) นักธุรกิจผู้เป็นนายทุนและผู้จัดการทางการเมืองให้กับค่าย
ราชครู และเป็นผู้ออกทุนให้กับคณะทูตลับที่เดินทางไปจึนในปี 2498 ต่อมาเขาเสีย
ชีวิตจากอุบัติเหตุทางเครื่องบิน
เลื่อน พงษ์โสภณ ( 2439-2519) ส.ส. นครราชสีมาสังกัดพรรคประชาธิปัตย์ เป็นตัวแทนของ
พรรคประชาธิปัตย็ไนการประสานกับกลุ้มของจอมพล ป. พิบูลสงครามไนการวางแผน
ก่อรัฐประหาร 2490 และมีส่วนร่วมในการร่าง “รัฐธรรมนูญใต้ตุ่ม” 2490 ร่วมกับ
ฝ่ายทหารและรอยัลลิสต์ด้วย
-
แลนดอน, เคนเนท พึ. ( Kenneth p. Landon) (2443 2536) เข้ามาประเทศไทยครั้งแรก
ในปี 2470 ในฐานะมิชชันนารี ก่อนที่จะเดินทางกลับสหรัฐา เพี่อศึกษาต่อในระดับ
ปริญญาเอกทึ่มหาริทยาลัยชิคาโก ในปี 2482 เขาได้เขียนหนังสือ Siam in Transi-
tion : A Brief Survey of Cultural trends in Five Years since the Revolution
of 1932 ( สำทพระเแทฒนธรรมในช่วง 5 ปีหสั }ปฏิวัติ 2475 ) ในช่วงสงครามโลก
ครั้งที่สอง แลนดอนได้รับการว่าจางในตำแหน่งผู้เชี่ยวชาญด้านเอเชียตะวันออก
เฉียงใต้ของโอเอสเอส เข้าประจำตำแหน่งเจาหน้าที่โต๊ะการเมืองประจำประเทศไทย และ
ได้รับตำแหน่งผู้ช่วยกิจการเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในที่สุด เมื่อสงครามโลกครั้งที่สอง
357
จุนศึก ศักดินา และพญารนทา
358
นามานุกรม
-
ศรีวิสารวาจา, พ.อ. พระยา (เทียนเลยง สุนตระ na ) (2439 2511) ดำรงตำแหน่งปลัดทูล
ฉลอง'ในกระทรวงการต่างประเทศ1ขณะที่มีอายุเพียง 32 ปี ในปี 2474 รัชกาลที่ 7
' .
ปรดเกล้าฯให้,พระยาศรีวิสารวาจาและนายเรมอนต์ ปี สดีเวนส์ (Raymond B.
Stevens) ที'่ปรกษากระทรวงการต่างประเทศ ร่างรัฐธรรมนูญที่ใช้ชื่อว่า “ An Outline
of Changes in the Form of Government" แต่ไม่ปรากฏหลักฐานว่าได้มีการ
ประชุมพิจารณาต่อ หลังปฏิวัติสยาม 2475 ดำรงตำแหน่ง รฆว. ต่างประเทศใน
รัฐบาลพระยามโนปกรณ์นิติธาดา แต่เมื่อมีความขัดแย้งกับคณะราษฏรในกรณีกบฏ
บวรเดช พระยาศรีวิสารวาจาจึงออกจากวงการเมืองไปประกอบอาชีพนักกฎหมาย
แล้วกลับมาสู่เวทีการเมืองอกครั้งหลังสงครามโลกครั้งที่สอง และเปีน ส.ส. พระนคร
สังกัดพรรคประชาธิป้ตย!,บปี 2489 หลังรัฐประหาร 2490 ร่วมรัฐบาลควง อภัยวงศ์
.
เป็นรมว ต่างประเทศ แด่ก็หลุดจากตำแหน่งหลังจากนายควงโดนจออกจากดำแหน่ง
นายกรัฐมนตรีในปี 2491 อย่างไรก็ตามยังดำรงตำแหน่งวุฒิสมาชิกดามรัฐธรรมนูญ
2492 เมื่อมีการรัฐประหาร 2494 พระยาศรืวิสารวาจาไปดำรงคำแหน่งองคมนตรี
ระหว่างนั้นเป็นผู้แทนพระองค์เคนทางไปพบประธานาธิบดีไอเชนอาวร์ทวอชิงตันดี. ซี.
ในเดือนพฤษภาคม 2497 ชี่งรัฐบาลจอมพลป. พิบูลสงครามขณะนั้นไม่ทราบเรื่อง
นี่เป็นก้าวสำคัญที่ทำให้สถาบันกบัตริย้กับสหรัฐอเมริกากระชับความสัมพันธ์กันมากขน
จนเป็นพันธมิตรใหม่
ศุภสวัสดื้วงศ์สนิท สวัสดีวัตน, พ.ท. หม่อมเจ้า ( 2443- 2510 ) เป็นพระโอรส!นสมเด็จ
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดีวัดนวิดีษฎ์ กับหม่อมราชวงศ์เสงี่ยม สวัสดีวัตน
(ราชสกุลเตึม สนิทวงศ์ ) เป็นพระเชษฐาต่างพระมารคาของสมเด็จพระนางเจ้ารำไพ-
พรรณี พระบรมราชินี ทรงเป็นราชองครักษ์ให้พระปกเกล้าฯ ภายหลังกบฏบวรเดช
ทรงพำนักไนอังกฤษ เดิมหม่อมเจ้าคุภสวัสด็๋ฯเคลื่อนไหวอยู่ในกลุ่มรอยัลลิสต์ ต่อมา
เมื่อเกิดสงครามใลกครั้งที่สอง ปรีดี พนมยงค์ ก่อตั้งขบวนการเสรีไทยเพอต่อต้าน
ญี่ปุ่นและร่วมมือกับกลุ่มรอบัลลิสต์ทั้งไนและต่างประเทศ โดยที่ในอังกฤษหม่อมเจ้า
ศุภสวัสดี้ฯ เป็นแกนนำคนสำคัญ ต่อมาทรงมีความใกล้ชิดกับปรืดี เมื่อเกิดกรณี
สวรรคต หม่อมเจ้าศุภสวัสดึ๋ฯ เป็นพระราชวงศ์เพืยงไม่ที่พระองค์ที่เห็นไจปรึดีและ
ไม่เห็นด้วยที่ไช้กรณีสวรรคตมาเล่นงานทางการเมือง เมื่อเกิดรัฐประหาร 2490
หม่อมเจ้าคุภสวัสดึ๋ฯในฐานะผู้แทนประเทศไทยประจำสหประชาชาติทรงขอลาออก
จากค่าแหน่ง โดยให้เหตุผลว่าไม่สามารถร่วมงานกับรัฐบาลใหม่ไต้และทรงประกาศ
ว่ารัฐบาลชุดเก่ายังคงดำรงอยู่ หลังจากนั้นบทบาทของพระองค์ก็ลดน้อยลง
สงวน จันทรสาขา ( 2461 -2515 ) เป็นน้องชายด่างบิดาของจอมพลสฤษดิ้ ธนะรัชต์ ในการ
เลือกตั้ง 26 กุมภาพันธ์ 2500 สงวนได้รับเลือกตั้งเป็นส.ส. นครพนมสังกัดพรรค
เสรีมนังคดีลาของจอมพล ป. พิบูลสงคราม แต่หลังจากนั้นเขาไต้รับมอบหมายซาก
1159
ขุนคิก ศักดินา และ:พญาอินทวิ
จอมพลสฤษดิ้ให้ใปดั้งพรรคสทภูมิ โดยมีสุกิปี if
นิมมานเหมินท์ เนห้วหน้าพรรค
และเขาเป็นเลขาธิการพรรค
สทน จูฑะเตมีย์ (หลวงนฤเบศร์มานิต) ( 2427- 2523) สมาชิกคณะราษฎรสายพลเรือน เข้า
ร่วม ครม. รัฐบาลพระยาพหลพลพยุหเสนา เข้าร่วมขบวนการเสรืไทยในประเทศช่วง
สงครามโลกครั้งที่สอง หลังสงครามเป็นสมาชิกพฤฒิสกาในปี 2489 และได้เป็น
รมว . อุดสาหกรรมในรัฐบาลปรีดี พนมยงสั ไนปี 2489 หลังรัฐประหาร 2490 สงวน
ยังเป็นตัวแทนของปรีดีในการประชูมกับกลุ่มต่าง ๆ ในการต่อต้านรัฐบาลจอมพล ป .
พิบูลสงคราม
สงวน ตุลารักษ์ (2445- 2538 ) สมาชิกคณะราษฎรที่ร่วมปฏิวัติสยาม 2475 และมิบทบาท
สำคัญในขบวนการเสรีไทยไนประเทศ เข้าร่วมรัฐบาลทวี บุณยเกตุ ดำรงตำแหน่ง
รัฐมนตรี และร่วมรัฐบาล ม .ร .ว . เสนีย์ ปราโมช ต่อมาดั้งพรรคสทชีพ แด่ไม่ได้รับ
เลือกดั้ง ในสมัยรัฐบาลของหลวงธำรงนาวาสวัสดั้ สงวนดำรงตำแหน่งเอกอัครราชทุด
ไทยคนแรกประจำนครนานทีงเมื่อวันที่ 31 ตุลาคม 2489 เมื่อมีการรัฐประหาร
8 พฤศจิกายน 2490 สงวนวิจารณ์การรัฐประหารอย่างรุนแรงและประกาศไม่ยอมรับ
คำลังจากคณะรัฐประหาร โดยเขายืนยันว่ารัฐบาลเก่ายังคำรงอยู่ในไทยและขอลี้ภัย
อยู่ในประเทศจีน ระหว่างนั้นเขาพยายามช่วยเหลือปรีดีในการล้มรัฐบาลจอมพล ป.
พิบูลสงคราม แต่ล้มเหลว จนช่วงปลายสมัยรัฐบาลจอมพล ป. เมื่อมิความพยายาม
เป็ดความสัมพันธ์กับจีนและ'รอฟินกรณีสวรรคต สงวนกีได้กลับเมืองไทยอีกครั้ง แต่
รัฐบาลจอมพล ป . กีถูกรัฐประหารเสยก่อน สงวนติดคุกหลังจอมพลสฤษดิ้ทำ
รัฐประหาร 2501 และกวาดล้างปฏีป้กษ์ทางการเมือง
-
สแตนตัน, เอ็ดวิน เอฟ . ( Edwin F. Stanton) (2444 2511 ) เอกอัครราชทูตสหรัฐอเมริกา
ประจำประเทศไทยคนแรกภายหลังสงครามโลกครั้งที่สอง ( 2488- 2496) เมื่อเกิด
รัฐประหาร 2490 สแตนดันไม่เห็นด้วยและวิจารณ์ว่าเป็นการหมุนเวลาถอยหลัง ทั้ง
ยังปฏิเสธที่จะรับรองการรัฐประหารด้วย อย่างไรก็ตาม ต่อมาสแตนตันได้กลับมา
สนับสนุนรัฐบาลจอมพลป. พิบูลสงคราม อันเป็นผลมาจากการรับรองรัฐบาลเบาได้
1
,
ของเวียดนาม ใต้และการเข้าร่วมสงครามเกาหลีเคียง'ข้างสหรัฐฯ ของรัฐบาลจอมพล ป.
พร้อมกันนั้นเขากีได้วิจารณ์กลุ่มรอยัลลิสฅ์ว่าสนใจแต่เพียงผลประโยชน์จากการ
ยึดกุมอำนาจทางการเมืองภายใต้กติกาที่ตนออกแบบขึ้นและเพื่อมีอำนาจได้อย่าง
มั่นคง นอกจากนี้ สแตนตันยังชื่นชมรัฐบาลจอมพล ป . ที่ต่อต้านคอมมิวนิสต์อย่าง
จริงจังเมื่อมีการออก พ .ร.บ . {เองกันการกระทำอันเป็นคอมมิวนิสต์และจับกุมฝ่าย
ซ้ายในกรณีกบฎสันติภาพในปี 2495 สแตนตันอำลาตำแหน่งในปี 2496 ซึ่งเขาไต้
บันทึกเกี่ยวกับในหลวงรัชกาลที่ 9 ในงานเลี้ยงอำลาตำแหน่งว่า พระองค์ทรงสนใจ
ความช่วยเหลือจากสหรัฐค ที่ให้กับไทยมาก
360
นามานุกรม
361
วิเนสึก ศกดีนา และพญาอีนทรี
-
นโยบายให้การสน้บสบุนหนังสือพิมพ์ ฝ่ายซ้ายใจมดีฝ่าย รอยลลิสฅ์ แล สหรัฐฯ โดย
ในปี 2499 จอมพลป . ให้การสนับสนุนทุนขัดทั้งหนังสือพิมพ์ ประชาศักคึ้และรับ
อดีตนักโทษการเมืองกรณี “กบฏสันติภาพ,, เข้าทำงาน ซึ่งสุพจน์ก็เป็นหนื่งในทั้น
สุภัทร สุคนธาภิ'รมย์ อดีตนักศึกษามหาวิทยาลัย วิชาธรรมศาสตร์และการเมือง อดีตเสรีไทย
'
362
นามานุกรม
363
* *
ขุนศึก ศักดินา และพญาอินทรี
364
ดรรชนี
-
ขบวนการเสรีไทย, 4, 25-26, 28 30, 32 - 35, อ้างพระปรมาภิไธยในการหาเลียง, 213
56, 75, 79, 155, 201ท7ร, 265 ความตกลงสมบุรฟ้แบบ ( Formal Agreement
ข้อตกลงเบรตติ'นวดสั ( Bretton Woods for the Termination of the State of
System ), 23 War between Siam and the United
เขมชาติ บุณขรัตพันธุ, 61 ท2, 99 Kingdom and India), 27, 73
ความทรงจำบาดแผล, 17, 19
ค คอร์ไครัน, ทอมมื (Tommy Corcoran), 94
คงฤทชิศึกษากร, ขุน, 60 กัดเลอร์, โรเบิร์ต ( Robert Cutler), 130
คณะกรรมการนเรศวร, 138 ศึกฤทธ ปราโมช, ม.ร.ว., 260, 43ท33,
-
คณะปฏิวัติ 2500, 225ท40, 255 59, 261, 46ท43, 66ทไ 2
263 กับรัฐประหาร 2490, 60, 64
คณะพลเมืองใหม่, 63 กับรัฐประหาร 2500, 229
คฒะวัฒนธรรมไทย, 234ท62 คดหมิ่นประมาทบิชอป, 225, 258,
ควง อภัยวงศ์, 26, 33ท111 118, 211, 222, 262ท60
229, 233-34 ต่อต้านรัฐบาลจอมพลป. 202, 203ท81,
1
กับกบฎแมนจัฅกัน, 107-9
,
210, 226
กับกบฎเสนาชิการ, 75ท27-28 ตั้งพรรคอ้าวหน้า , 31
366
คราชนื
-
กรรมกร ก่อความไม่สงบ, 35
ทำทึเป็นมิตรต่อไทย , 175-76
ช
ชม แสงเงิน, 215
ทูตลับจากไทย , 193, 195, 211 ชมพู อรรถจนดา, พ.ด.อ. , 201 ท79
เปิดความสัมพันธ์กับ-, 18, 191 -92, ชวน รัดนวราหะ, 188-89, 251
196-200, 205-7 , 212, 215, 219, ชะตากรรม‘บองราชะ, หนังสือ, 161
367
ชุนศึก สักคนา แคะพญาอนทรี
ชัยนาทนเรนทร สนเด็จพระเจ้าบรนวงศ์เธอ
1 169-70, 173, 175-76, 183, 198, 206,
กรมพระยา 242-43, 247, 271
กับรัฐประหาร 2490, 66 ซีบัลค, วิณลยม เจ. (William J. Sebald ),
ขัดแย้งกับรัฐบาลจอมพลป., 103 197
สัคค้านการแต่งตั้งจอมพล ป. เป็นนายกฯ,
72-73 ญ
ต่อค้านปฏึวัต 2475, 54 ญาด ไหวดี, 242
ไม่เห็นต้วยกับภารประกาศภาวะฉกเฉน, ญี่ปุ่น, 4, 6, 23, 26, 28, 49, 55, 57, 65,
77 -
86 87, 197, 213
ไม่อบุญาคให้ขันสตรพลิกศพ ร. 8, 38
ลงนามประกาศใช้รัฐธรรมนูญ 2490, 60, ณ
63, 266 ณัฐพล ใจจรง, 18
สนับสนูนราชสกุลมหดล, 31
ช้างงาแดง (นามแฝง ) , 233 ค
ซาฅชาย ชุณหะวัณ, พล จ , , 60ท, 89แ6,
1 ดัลเลส, จอห์น เอฟ. (John F.
142ท35, 250 Dulles), 145ท42, 217ท16, 219
ชำนาญอรรถยุทธ์, หล.ร.ด. หลวง, 138ท29 เขาเสา ร. 9, 166
ชํค มั่นสิลปื สินาดโยธารักษ์, พล.ท., 75, เข้าพบจอมพลป , , 173, 198
76ท28, 107ท, 113
ชีค, เจฟเฟอร์สัน เออร์เนส ( Ernest
-
ปฏิกิริยาเมื่อโทยค้ากับขิน, 199 200
ปฏิกิริยาเรื่องปรืดีจะกลับไทย , 215
Jefferson Cheek ), 96
ชื่น ระวิวรรณ, 82
-
พล.ค.อ. เผ่าเข้าพน , 144 , 179
วิเคราะห์การเมืองไทย, 177, 181-82,
เชอรัลี่, แจ้ค (Jack Shirley), 179-80 210, 235
แช่ม พรหมยงสั, 216 สนับสนูนทางการทหารแก่ไทย, 128- 29
ไชย้นต์ รัชชกูล 16
1 สนับสนูนสถาบันกษัตริย,์ 259
สนับสนูนสฤษค, 237, 247
ฃ ดัลเลส, ลัลเลน เวลข์ (Allen Welsh
ชัน หงอก ทัน, 122
ชิมเมนน์, โรเป็ร์ต เอช. ( Robert H ,
-
Dulles), 138, 144 45, 150, 192
ดึลกฤทชิ้ กฤดากร ม.จ., 174ทไ 5
-
1
368
สรรขนิ
'
ท ธ
ทม ชีดรวิมล, พล.ด.จ, 81ท44 ชงชัย วินิจจะทูล, 15, 19
ท3แมน, แชรี เอส. (Harry ร. Tru- ชนา ใปษยานนท์, พ.ด ,ท., 113ท 70,
-
man), 24 25, 65, 88, 92-93, 97 144ท38
369
ขุนดีก ศักดินา และพญาอินทรี
370
ดรรชนื
-
ประเสรีฐ กุดบรรทด, ร• อ > 61 ท 2
ผ
ประเสริฐศภมาตรา , ขุน, ใ 87
ประหยัด ศ. นาคะนาท , 202 ผัน นาวาวจด, พล.ร.ต., 108ภ54
ปรีชารณเสฏจ์ , ร. อ. ขุน, 59ท ผืน ชุณหะวัณ, จอมพล, 92ภใ 5, 173, 250
ปรีดานฤเบศร้ (ฟ้ก พันธุฟิก) , พระยา, การประชุม 4 จอมพล, 247 ท22
222ท30 แกนน่าคณะรัฐประหาร 2490, 51, 59ถ,
ปรติเทพย์พงษ์ เทวกุล, ม.จ., 100 60ก, 61, 63, 79ท43
ปรดี พนมยงศ์ ท้าทายจอมพลป., 180 81 -
กับการเมืองในราชสำนัก, 36- 37 -
ขัด แย้ง กับค่ายสี่เสาเท เวศน์, 120 21
371
ชุนลึก สักดินา และพญาอินทรี
372
ด7รชนื
-
พจน์ สารสิน3 89 90, 92ท16, 129, 131,
152 ท6, 183, 197, 206, 217, 230,
พรรคนาวิน3 106,108
1
พระราชกำหนดคุ้มครองความสงบสุข
238, 258, 260 61, 263 - 2490, 63
พร มะสิทอง3 50ท49 พระราชกำหนดนิรโทษกรรมแท่ผู้กระทำความ
พรรคการเนือง ผีดฐานกบฎและจลาจล พ.ศ . 2488, 30
กษครยนยม, 70, 82 พระราชบัญญัติป้องกันการกระทำอันเป็น
คอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย (พคท. ) , คอมมิวนิสต์ พ.ศ . 2495, 124, 195, 218
124, 221, 233 พลสินธวาณฅก์, พล.ร.ต. หลวง, 79ท43
ชาตินิยม, 216 พวงทอง ภวัครพันธุ, 19
ธรรมาธิบีตย์ , 48 พันศ้กด้ วิเศษภักดี, พ.ฅ.อ., 201ท?9, 212
แนวรัฐธรรมนูญ, 32ท9, 33, 36, 50, พาร์ทรีดจ์, อา!ซี . ( R .c. Partridge ), 242 ,
100 259
ประชาธิปไตย, 102 !
พาอัมเมอ วิณลืยม (William Palmer), 25
-
ประชาธิป๋ฅย์, 42, 62, 70, 82 83, 99, 1
พาสัมเ:มอ โสวาร์ด (Howard Palmer), 25
-
101 4, 106 , 188, 214, 218, พิชิต วิชัยธนพ้ตณ, ร .ต.ท., 144ท38
221- 22, 232, 235, 241
กับรัฐประหาร 2500, 245, 252
-
พิชิตธุรการ, พ ต.อ. หลวง, 81 ก 44
พินิจชนกดี (ด่าน ยกเซีง หรือเชื้อ อินทรทฅ) ,
a
การกอตงพรรค
f
-, 34-36 พระ, 34
ใจมดีปรีด, 38, 41, 44-46, 53-54 พิวัรฟ่อย, จอห์น 0 . ( John E. Peuri-
ชนะเลือกตั้ง 2491, 67-68 -
foy), 142, 144 45ท42, 173-74,
นโยบายรัอฟินรัฐธรรมนูญ 2492, -
177 80
190, 212 พีร์ นูนนาค, 188
สนับสนูนจอมพล ป. กลบสิอำนาจ
-
ร . 9 สนับสนูนเงินให้ , 244, 247 พึ่ง ศรีจันทร์, 61ท3
พูฒ นูรฌสมภพ, พ, ต.อ 113ท70, 202ท79,
-
1
373
ขนศึก ศักดินา และพญาอินทรี
374
ค'3รชนี
375
ชุนคิก คักคินา และพญาอ้นทรี
วิเชียรนาวา , พล.ร.ต. หลวง, 142 ท35 ศักดินา, ระบบ, 172, 211, 234, 241, 245
วิเชียรนพทยาคม, หลวง , 174ท15 ศภสวัสด้วงฅ์สนีท สวัสดิวัตน, น.ซิ ,, 29ท6,
วิทผูปีกกิ่ง, 125, 195, 212
วิทธุเสียงอเมริกา (Voire of America), 142,
-
30, 36, 38, 40, 46ท42 43, 63
146, 175 ส
วินก, ริชาร์ด ฟาน ( Richard Van Win
kee), 96 n 26
- สงครามเกาหล, 93, 97-98, 123, 127, 169,
191, 199ฑ73, 267-68
วิวัฒนไชย (ม.จ , วิวัฒนไชย ไชยนต์) , สงครามจดวิทยา, 13, 91, 127
พระองคเท, 66ท, 213, 240ท9 -
๙
กับลักษณะประซิำชาตไทย 7 8
เวิยดมนห์, 24 , 56, 89. 96ท 25, 104ท46,
1
(พระบรมราชชนนีพันปืหลวง) 29 1
สงวน เขิราภา, พล.ร .ต., 108
ศรีวิสารวาจา ( เท้ยนเลยง ลูนตระกล ) , พระยา, สง่า เนื่องนิยม คู ช้างงาแดง
32ท, 33, 45, 66ท, 211, 213, 261 สแดนดัน, เอ็ดวิน เอฟ. ( Edwin F.
กับรัฐประหาร 2500, 257, 260 Stanton ), 25, 71, 90-92, 101n 41,
แผนโค์นรัฐบาลจอมพลป., 153 130, 155
วิเทโศบายของสถาบันฯ ต่อสหรัฐฯ, 154, กรณีจัดตั้งองค์กรลันนิบาตเอเชียตะวัน
158, 162, 164, 166, 268 ออกเฉียงใต้, 56
สภาร่างรัฐธรรมนญ 2492, 67ท14, ความเห็นต่อรัฐธรรมนญ 2492, 68, 70
104ท46 ความเห็นต่อรัฐบาลจอมพลป., 74, 99,
ศรีสวรืนทราบรมราชเทวิ, สมเด็จพระ{พระพัน- 124-25, 128, 207
วัสสาอัยยิกาเจ้า ) , 29 ความเห็นต่อรัฐประหาร 2490, 61
376
คราชนื
1
หลงใทลเซีา
สดีน, ชาร์ล (Charie Steen ), 96
-
สวิฟ่ท้ , อีเบน เอฟ. ( Ebon F Swift), 138
สหภาพไซฝ็อต, 73, 90, 128ท3, 170ก4
สนธสัญญา สหภาพแรงงาน, 221 22 -
- -
ไทย ฝรั่งเศส 137, 140
1
-
-เบาวัริง, 15 16
สหประชาชาติ (United Nation : UN ), 4,
24, 49, 56, 74, 171, 198, 199n 73
สนิท ธนะจันทร์ , 212ภ7 สหรัฐอเมริกา
สมบรณ์ ศริธร, 34 กระทรวงกลาโทม ( United States
สมบรโนาญาสัทธิราชย์ , ระบอบ, 5, 11, Military Survey Team ), รท, 96n 26,
15-17, 28, 31, 34 , 44 , 256 97-98, 124, 128, 132, 136,
สมทวัง สารสาส, ร-อ., 239-40 -
140 41, 156, 240, 267
สมีซ, วอลเดอร์ เบนเดล ( Walter Bendell กองทีพ!รอสหรัฐฯ (The State-War- Navy
Smith ), 128, 131, 141, 156 Coordinating Committee :
สนูทร สุรักชกะ, 212 SWNCC), 51, 64
377
ชุนศึก ศ้กดนา แสะพญาอินทรี
gence Agency : CIA), 9nl 0, 13, 116, 215 16, 233, 235, 240
19, 30, 93-94, 96-97, 109, สามารถ ชลาบุเคราะห่, ส.ต. อ., ใ 44ท38
123n95, 128, 132, 134, 136-38, สารสาสน์ประพันธ์ (ชน จาเวัสตรื) พระ,
-
5
378
ดรรชนี
379
ขนสก ศกดนา และพญาอินทรี
เผ่าไทย, 201 อ
พิมพ์ใทย, 145ท 42 , 178, 203 -
องคมนตรี, 68, 72, 103- 4, 118, 158 59,
มหาชน, 48 162, 164, 166, 211, 213, 229, 239,
ไฆอามีเดลินิวส์ ( Miami Daily 257, 260, 268
News), 150 อดุล อดุลเดชจรัส, พล อ 43, 52, 54-55,
1
^
ศรีก ง, 48
สเฅรทไทมส์ (Strait Times), 247
อนันต์ พิบูลสงคราม, พล.ต,, ใ42ท35
อภิบาลราชไมตรี (ต่อม บุนนาค) , พระยา, 257
สแดนคารีด (Standard ), 227, อเมรีกันบุวัตร ( American Era), 5
สยามนิกร, 203, 210, 213, 249 อรรณพ พุกประยูร, พ.ด.ต., 113ท70
อรรถการืย์นิพนธ์, พระยา, 61ท2, 67ท14,
-
สยามรัฐ, 201ท78, 202, 210, 225 26,
102, 222ท30
,
380
ดรวชนื
Herter), 248
Anschuetz), 182-83, 192 แฮงสั, ฐเซียน เอ็ม. (Lucian M.
แอนเคอรีสัน, เบเนดทท์ ( Benedict Hank ), 151
Anderson ), 5, 13 ไธด์ปาร์ค, 186, 188-90, 201 , 205ท 224,
นอนเดลร์สัน, โรเป้รีด บ. (Robert B. 25 ใ
Anderson), 142, ! 44 โฮจีมินห์, 56, 90, 93
ไอเซนฮาวรี, ดใวต์ ดี. (Dwight D.
Eisenhower), 145ภ42, 146, 161 P
จอมพล ป. เขาพบ, 171 Pax .Americana, 4
นโยบายต่อด้านคอมมวนสต, 127 31, - Pax Britanica, 16
- -
135 36, 149 50, 152, 268
นโยบายเศรบฐกจต่อไทย, ใ 96, 198
เผ่าเข้าพบ, 144, 146
พระยาศรีวิลทรวาจาเข้าพบ, 158, 162,
164
สนับสนุนสถาบันกษต่ริย , 156, 165
สฤบดิ้เข้าพบ, 141
3
Haberkorn ), 19
ฮพ์ท, จอห์น นอล. (John L.
Hart ), 96n 26, 137, 140
ฮูกอร์ จูเนีขร์, เสือร์ฌิร์'ต ( Herbert Hoover
Jr.), 206
381