Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Diccionario
Chaku-ra.
Ilustrado
Nte'e-ña.
en el mixteco
de Santiago Amoltepec
Cuarta edición
(versión electrónica)
Publicado por el
Instituto Lingüístico de Verano, A.C.
Apartado postal 22067
Ka'an ñuma'na-ra. 14000 Tlalpan, D.F., México
Kuntçyç ini-ra.
Tel. 5573-2024
2010
36 1
Este diccionario fue elaborado con la ayuda de
varias personas originarias de Santiago Amoltepec.
Ntatç'vç-ña.
© 2010 por el Instituto Lingüístico de Verano, A.C.
Ntakwçkç-ña.
Derechos reservados conforme a la ley.
Esta obra puede reproducirse o adaptarse
para fines no lucrativos.
http://www.sil.org/mexico/mixteca/amoltepec/L235-DiccIlust-mbz.htm
Cha'mi-ña
tnumi lçç.
Ntiko-ña.
Primera edición 2004 1C
Segunda impresión 2005 1C
Segunda edición 2005 2C
Segunda impresión 2008 1C
Tercera edición 2009 1C
Cuarta edición 2010 (versión electrónica)
Cha'ntya-ra itu.
34 3
Kixi-ra.
Ntata syaan-ra
yu'u-ra.
Cha'ntya-ra
soko yutnu.
Tachi-ra ntutyi.
Cha'nu-ra tç'ntç.
4 33
Cha katu nu tutu
Na kuu cha iyo antçvç.................................7
Kçtç va'a ......................................................8
Kçtç ñuu .....................................................10
Kçtç yuku ...................................................11
Kçtç xaan ...................................................12
Kçtç ntutya.................................................13
Cha'ntya-ra ku'u. Ntasu'va-ña xini-ña. Saa ............................................................14
Saa na'nu .................................................15
Ku'nta .......................................................16
Cha yç'ç nu itu...........................................17
Chaku'u.....................................................18
Vi'i .............................................................19
Ntatniñu vitañu'u .....................................20
Chi vitañu'u ..............................................21
Ntatniñu chasçkç ñçntç ..............................22
Soo............................................................23
Ntakwçkç-ra su'nu.
Chavixi .....................................................24
Chachachi nu ntyayu ..............................25
Xiko-ra soo. Ntatniñu chasatniñu.................................26
Ñayçvç........................................................27
Yçkç kuñu ñayçvç .......................................28
Xini ñayçvç................................................29
Nta'a .........................................................29
Kuño yçkço inio .........................................30
Cha'a.........................................................30
Na kuu chasa'a ñayçvç .............................31
Ka'vi-ra tutu. Tiku'va-ra.
32 5
Índice en español
El mundo y el cielo ......................................7 Na kuu chasa'a ñayçvç
Animales domésticos ..................................8
Animales nocturnos...................................10
Animales silvestres ................................... 11
Animales peligrosos ..................................12
Tyaa-ra tara.
Animales que viven en el agua .................13
Aves ..........................................................14
Aves grandes ............................................15 Chi'ni-ra ntuku.
Plantas ......................................................16
La milpa y sus derivados ..........................17
En el monte ..............................................18
La casa .....................................................19
Cosas que usamos en la cocina ..............20
La cocina ..................................................21
Juguetes de los niños .............................. 22
Chachi-yi staa.
Ropa..........................................................23
Frutas .......................................................24
Verduras ....................................................25
Herramientas.............................................26
La gente ....................................................27 Chiti-ra.
El cuerpo humano .....................................28
La cabeza y las manos .............................29
Partes internas del cuerpo humano..........30
Chi'i-ra ntutya.
Los pies .....................................................30
Lo que hace la gente ................................31
6 31
Na kuu cha iyo antçvç
Kuño yçkço inio
tnyaa yi yçkç xini ñanti
yçkç stnii susun ñuxini
yaa
kutu sukun
ña'ma
nuu soko
chixi'i
yoo
kava ini
chçtç kwçñç
chçtç
viko
Cha'a
sukun cha'a
sçkç cha'a
o
xa'ntya savi
cha'a xuu cha'a tacha
nuu cha'a
30 7
Kçtç va'a
Xini ñayçvç
tnyaa
ixi
skwaa so'o
ko'lo ixi tnyaa
ñunu
yavi so'o
ixi ñunu
yçkç nuu
lçç
li'i stnii
sukun yu'u
ixi yu'u
stnçç
ñçç yu'u
8 29
Yçkç kuñu ñayçvç
ñunu ixi
stnii
so'lo
yu'u
sukun
xaa
vuru
yata kçtç
yuntika
sçkç xuu
ko'li
chçtç nta'a
tiyo
sçkç xuu
sukun nta'a
kɨnɨ / kuchi
sçkç nta'a sç'çn jntçkç
yçkç sç'çn
yçkç ntoo
cha'a
sukun
cha'a ntçkatyi
chivu
28 9
Kçtç ñuu Ñayçvç
ta'çn vi'i
raa ña'a
kuchi la'la lu'lu
tçma'a raxç'lç
ñaxç'lç
kyç'çn
va'u
choko rakwakya
ñakwakya
nçntç / ñantç
yakwin ñukwi ñacha'nu
10 27
Ntatniñu chasatniñu Kçtç yuku
masti
acha
yo'o tç'iti
isu
yo'o tçxini
iso
pala
kyu'u
ñunu
martiyu
takaa ntuyu kaa
kwañu tnçñç
26 11
Kçtç xaan Chachachi nu ntyayu
tityi naña
konta'a
ya'a kwii
ntutyi tçkwçtç
tçsu'ma
koo
ña'mi
ntuvantyakçn
tçnana
tçmi
kyoko
12 25
Chavixi Kçtç ntutya
ntoko tnuu
sa'va yçsç
titya
kyolo
tçtnuu
kyaka
tçkwaa
sa'va yoo
vichi kyoo
chini
chiri su'un
che'e
tçkunti
su'nu
pmañu
kañu'u
kuku
tnanyi
ntichan
trçkç pantalo
sukwii
14 23
Ntatniñu chasçkç ñçntç Saa na'nu
xi'ña ntçchi
tnumisayu
lachan
uli trunku
muñeka pilota
tasu
xirikuku
22 15
Ku'nta Chi vitañu'u
nta'a yutnu
soko yutnu
misa
ntuku
xtnii yutnu
ntaku
iñu yavi
kçsç
nçñç
nto'o
ita skoyo-ra nuni
chç'yç
16 21
Ntatniñu vitañu'u Cha yç'ç nu itu
staa
itu
kçsç
tçnto'o
isa yuchan
ko'o
ko'o ntixa'an
ntixi
yoso
nuni cha'a
nçñç
nto'o tçkasç
nuni
20 17
Chaku'u Vi'i
tnuxiti
yuku
xini vi'i
yutnu
itya nama
kava
chçkç vi'i
kunu vi'i ñuu vi'i
chiyo
ku'u vi'ntya
yaka
fente ñu'u
iti
chito yuu
yutya
18 19