Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
pgina
GRATIS
Rekurso humano ta krusial IT hrmnt pa negoshi desaroy Bon komunikad ta sali gan
Plan di negoshi pa finansiamentu
pgina
9
13
pgina
pgina
14
pgina
Yudansa profeshonal
pgina 7
pginanan
5-15
pgina 15
Empresa Chik
ta un publikashon di Kmara di Komrsio i
Industria di Krsou Su meta ta pa inform i eduk empresario chik pa e por sigui kontribu na desaroyo ekonmiko di Krsou.
Redakshon: Un tim di Kmara di Komrsio huntu ku diferente kolaborador Aviso: Spotlite Productions Farley Lourens Telefon: 767-0907 Telefon: 560-8284 E-mail: info@spotlite-productions.com Kompaginashon i imprenta: Drukkerij Amigoe Kordinashon: Intermediate N.V. Telefon: 737-1070 Tur derecho reserv Empresa Chik - Tambe riba Facebook!
Riba e anochi di apertura tabatin diskurso di minister Jorge Jamaloodin di Finansa, Ivan Moreno komo vise presidente di Kmara di Komrsio, direktor suplente Javier Samson di ICC i Michael de Sola, direktor di MCB. Na final di e parti ofisial aki tabatin un charla na enkargo di e ord internashonal Ramfis Kolfin. E oradornan a dirig nan mes na un p-bliko di mas f mnos 150 persona, entre nan tambe Minister Presidnt Gerrit Schotte. E Marshe pa Empresario pa aa 2011 tabatin diferente sekshon, inovashon i highlight entre kua nos por menshon un seri di tayer di Maduro & Curiels Bank i tambe diferente tayer dun pa un skala amplio di profeshonal den diferente ramo ku a trata materia di importansia i interesante pa empresarionan eksistente
Apertura
ianan 6 te i ku 9 di aprel ltimo Kmara di Komrsio huntu ku InnovatieCenter Curaao (ICC, Sentro di Inovashon Krsou) i Maduro & Curiels Bank (MCB) a organis e di sinku edishon di Marshe pa Empresario den salanan di World Trade Center. Tabata kuater dia yen ku informashon, inovashon, diskurso, charla, tayer, posibilidat pa risib konseho, pa ntwrk, hasi negoshi riba base B2B, keda al tantu di desaroyonan nobo tantu lokal komo mundial, amplia konosementu i diskut riba diferente materia di importansia pa tur empresario eksistente i futuro empresario. Tema prinsipal pa e aa aki tabata Human Capital & Entrepreneurship.
Skirb pa Farley I. Lourens
di e Programa di Supsidio di Kmara di Komrsio ku kua empresarionan por haa konseho i guia serka un profeshonal pa un sierto rea ku nan tin mester di asistensia pa desaroy nan mes i nan negoshi. Foro di diskushon Tambe tabatin un seshon durante kua un pnel, konsistiendo di Gilbert Cijntje, Richard Martina, Sidney Justiana i Monique Raphaela, i ku komo moderador Javier Samson di ICC, a diskut tokante e importansha di Knowledge Economy na i pa Krsou. A trata
i futuro empresarionan. Banda di esakinan tabatin charla di oradornan ku a kubri temanan interesante ku enfoke riba balor di kapital humano i entrepreneurship. Di e sekshon i servisio ku tabatin na Marshe pa Empresario 2011 por hasi menshon di:
Durante di e MpE empresarionan tabatin posibilidat pa a haa konseho grtis pa 30 mint, riba un base 1 on 1, serka konseheronan
Advisory Service
profeshonal riba diferente rea; por ehmpel Rekurso Humano, Plan di Negoshi, Plan di Merkadeo, Finansa, etc. Tambe empresarionan a risib informashon
pgina 4 >>>>
<<<< pgina 3
entre otro kiko ta e kompetensianan ku un hende mester tin pa por oper di un forma eksitoso den un Knowledge Economy.
Pa prom biaha a tene un seshon yam Whats On Your Mind? ku ta un seshon interaktivo kaminda, a base di e prinsipio di Facebook, un hende por trese dilanti algu ku e tin na kachete, anto otronan por reakshon ariba. Tur esaki teniendo na kuenta e tema di Marshe ku ta Human Capital. Moderad Nathaly Cabrera di AVODAH a guia e diskushonnan pa asina yega na konklushonnan relashon ku e loke a diskut den e seshon. Banda di esaki tabatin Masterclasses ku ta seshonnan durante kua empresarionan lokal eksitoso por a konta di nan karera i eksperensia komo empresario. Un di e empresarionan aki tabata Robbin Martina. Tambe bishitantenan por a tuma informashon na diferente mesa di kompania i instanshanan ku tabata presente ku nan personal manera: Ministerio di Finansa, Stichting Belasting Accountantsbureau (BAB), Inspekshon di Belasting, Duana, Ministerio pa Desaroyo Ekonmiko, Korpodeko, Fundashon Negoshi Pikia, Kennis voor Curaao, Tusotra Uitzendbureau, Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven, Communication with Intelligence, Customize Fire & Safety Solutions, Kadanz, Adeck, Ministerie Sociale Ontwikkeling, Arbeid en Welzijn, Avodah, Smitcoms, SVB, CHATA, CTB i Academy Hotel Curaao. Mas ku klaro ku United Telecommunication Services (UTS) i MCB tambe tabata presente, manera tabata e kaso tur e ltimo aanan pa present nan servisio i produktonan dirig riba sektor empresarial.
forma bunita, ku un presentashon di powerpoint ku un kontenido inspirativo, i un video metaphore yama Life is like a cup of coffee. Esaki sigur tabata un bon klousura di nos Marshe pa Empresario, dunando un mensahe positivo pa esnan presente. Finalmente seor Ivan Moreno, vise presidente di Kmara di Komrsio, a tene un diskurso krtiku, pidiendo pa tur hende presente duna nan e feedback pa otro aa e Marshe pa Empresario por ta ainda
Anlisis
Masterclass
Table Tops
aneho di rekurso humano ta enser tur kos. Nathaly Cabrera i Earl Balborda di Avodah ta splika ku for di ora ku bo tin e nesesidat di buska un hende pa bo empresa, for di e momentu ei mester analis e diferente kosnan pa yega na e hende ideal pa fit den bo kompania. For di momentu ku e hende drenta te sali ta kai bou di rekurso humano. Evaluashon, wisio, formashon, relashon entre e empresario i su empleadonan, e aspektonan di relashon humano. E ta importante pasobra bo empleado ta e kapital (humano) pa traha kun. Ta nan ta e instrumento pa bo logra i ta nan ta hasi sierto tarea.
tur tipo di empresa. For di momentu ku ta traha ku hende, e rekurso humano ta importante. For di momentu ku tin 50 trahad por mira e rl di e hende ku ta hasi e human resources. Rekurso humano ta pa tur empresa, pero tin biaha e empresa no tin e grandura pa karga un departamentu di rekurso humano. Pa esei tin un empresa manera Avodah ku ta hasi e trabou ei di forma profeshonal pa e empresa, sin ku e empresa tin di ekip su mes pa hasi e trabou ei. Nathaly Cabrera a bisa ku ltimamente por mira hopi kompania ta buska hende pa hasi trabou
Un di e kosnan ku ta hopi importante pa tene kuenta kun ora ta atra e empleado ta ku hopi hende ta buska e empleado ideal, pero mester mas importante ta pa wak pa bo haa e empleado ideal pa bo kompania. Bo por tin hende ku ta fit tur loke e empresario ta buska riba papel, pero mester wak si e ta klp tambe pa e kompania ei. Bo por asta haa un hende bon, pero pa e kompania aki algun aa. E hende por ta bon, pero no pa e kompania spesfiko ei. Ta importante, segun seora Cabrera i seor Balborda, pa e empresario komprond su nesesidat. E buskamentu di personal ta kumins paden. Mester analis kiko bo ta ferwaktu di e posishon ei, kiko e hende ta bai hasi, ken ta e persona ideal. E persona ideal no ta eksist. pero ta importante pa busk si. Hopi empresario ta pidi e mih salesman, por ehmpel, pero kada hende su nivel di desaroyo ta trese un nivel di espektativa i pesei mester buska e mih hende pa kaminda bo ta na e momentu ei. Loke ta stroba e empresario na Krsou ta ku e
di human resources. E kos mas importante sea paden f paf ta pa bo tin hende pa hasi e parti di rekurso humano. Mal maneho di rekurso humano ta pone un kompania prd sn. Esei ta loke e empresarionan a kumins realis mas i mas i pesei awendia nan ta poniendo mas atenshon na e rekurso humano. Merkado laboral a bira hopi prt i si falta personal, no mester stroba e kompania di sigui drei, ta kos pa tene kuenta kun. Pesei ta kumbin e empresario pa hasi e evaluashon pa yega na un trahad bon. Pasobra tuma e hende robes na trabou tambe ta kosta e kompania sn. Awendia e hende por skohe si e ke traha un kaminda f no. Nataly Cabrera Telefon: 737-2025 / 511-6585 E-mail: info@hrmavodah.com Earl Balborda Direktor Avodah Telefon: 7372025
Demanda pa HR
ta kere den e employment for life. Esei no ta pasa mas. Bo por haa un hende pa hasi e trabou ei pa 3 aa pa sigui ku otro hende. Kompania ta desaroy, hende ta krese i mester sigui padilanti. No konsentr riba e hende pa yega na posishon pa semper. Awendia un hende ta keda 3 pa 5 aa den un funshon i ta e move pa algu otro, kisas den e mesun empresa ei. Pero 10 aa na mesun kaminda ta nifik ku tin algu robes ku e empresa i ku bo mes komo trahad. Rekurso humano ta pa
Riba Dia Mundial di Propiedat Intelektual 2011, WIPO ta uni su mes na gobirnunan, organisashonnan, skolnan i empresanan rnt mundu den selebrashon di diseadnan awe, kendenan ta diseando nos futuro. Ofisina pa Propiedat Intelektual di Krsou ta uni su mes ku e pensamentu aki.
edit pa: Ofisina pa Propiedat Intelektual Krsou
pa registr bo marka
a kuminsamentu di e aa aki e sekshon Small Business Unit di Maduro & Curiels Bank a disid pa introdus un premio pa un individuo, organisashon f instituto ku a destak na fabor di e ramo di empresa chik o mediano. Esaki a haa e nmber Komersiante Briante. Komo sorpresa ta e revista ku abo, lesad, tin den bo man, a bai ku e prom premio aki.
sario. Riba esaki nos lo bini bk den un di nos prksimo edishonnan. Kmara di Komrsio, komo e instansia ku ta esun ku a tuma e inisiativa i a manten e revista riba pia, huntu ku tur e kolaboradornan di e revista aki ta gradis gerensia di Maduro & Curiels Bank i Small Business Unit en partikular pa e bunita premio aki ku ta nifik un rekonosementu di e trabou i e produkto final, kada luna dinobo. Banko Maduro pa hopi aa kaba ta un di e empresanan lokal ku ta sosten kontinuidat di e revista ku su avisonan, ku den hopi kaso ta enser mensahenan kla pa e gremio di empresario en general i esnan chik en partikular. Gustosamente nos ke inklu den e rekonosementu aki tambe tur esnan ku den e dies aanan di eksistensia a duna nan kontribushon na produkshon di e revista aki mayoria di nan den anonimidat.
Gradisimentu
Kandidatonan
Direktor John Jacobs i presidente Billy Jonckheer di Kmara di Komrsio ta tuma premio for di man di Valerie Rhuggenaath Maduro & Curiel's Bank.
Di-10 aniversario
e revista mensual komo ganad, tambe mirando e variedat di informashon relevante ku e ta ofres tur luna, ya pa 10 aa largu sin interupshon, pa tantu futuro empresario komo komersiante eksistente. Banko Maduro ta husga ademas ku e revista aki sigur tin un balor agreg pa e sektor di empresa chik mirando ku el a bira un medio popular pa komunik ku e gremio di empresario (chik). E korant Empresa Chik (grtis!) tin un ret di distribushon amplio, loke ta hasi e efekto informativo ku e tin ainda mas grandi. E revista aki ketu bai siguiendo e opinion di e Banko a demostr su derechi di eksistensia mirando ku pronto ta alkans su di-10 aniver-
Tur e nominadonan pa e prom premio Komersiante Briante huntu ku e tim di Small Business Unit di MCB enkabes pa Cherety Kirindongo (meimei).
a un echo ku empresanan chik ta wesi lomba di ekonomia. InnovatieCentrum Curaao ta duna su kontribushon na empresanan chik dor di stimul kompetensia internashonal i inovashon den empresa nan. Pa e echo aki InnovatieCentrum ta organis kada aa di nobo e premio di inovashon (InnovatiePrijs) pa buta empresa nan ku ta inovativo den un lus positivo i tambe e Business 2 Business TV ku ta un programa di televishon ku ta pasa na kanal 8. Inovashon ta krusial pa kompanianan ku ke desaroy i banda di esei, e ta garantis kontinuidat di un ekonomia slido i stabil. Esei ta e motibu tambe pa kua InnovatieCentrum Curaao ta duna su kontribushon na organisashon di Marshe pa Empresario pa motibu ku e Marshe aki ta duna empresarionan chik i mediano e oportunidat di amplia nan konosementu riba diferente aspekto di negoshi i nan ta haa e oportunidat tambe di ekspon nan mes na pbliko
i potensial klientenan.
Premio di inovashon
Tur aa dinobo na novmber ta organis e kompetensia pa premio di inovashon. Aki e empresa ku partisip ta duna di konos te kon leu e produkto f servisio ku nan ta brinda ta inovativo a base di un deskripshon di kiko ta produkto f servisio inovativo ta ku nan ke ekspon, kiko ta e resultadonan positivo ku e inovashon aki tin pa e kompania mes, kua ta e resultadonan ku e inovashon a trese kun (kresementu den benta, redukshon di gastu, kantidat di kliente), kiko ta e efektonan positivo di e inovashon aki den un konteksto mas amplio (ekonomia di Krsou, posibilidat di trabou, diversifikashon di ekonomia, i/f ampliamentu di eksportashon) i tambe bo mester duna di konos kiko ta e invershon ku bo a hasi pa bo inovashon. Tur esaki, e grupo di hurado lo hasi uzo di dje pa evalu i saka e mih premio pa e mih inovashon.
Na novmber 2011 e edishon nobo di Business 2 Business TV ta kumins ku hopi tep i konseho di ekspertonan. Kada dia dinobo tin negoshi ta lanta. Unabes bo dal e stap ei, ta masha normal ku bo ta haa bo konfront ku diferente problema prktiko ku ta buta bo pensa pa kontrat un eksperto pa duna konseho. Business 2 Business TV ta brinda un empresario chik f mediano e oportunidat pa habri su kushina pa e eksperto duna konseho ria kon pa saka kabes riba awa, ora bo haa bo konfront ku sierto problema. Pues, e meta di e programa aki ta pa apoy empresarionan ku tep i konseho balioso i tambe pa promov esnan partisipante. Si bo ke partisip na e premio di inovashon f e Business 2 Business TV f bo ke mas informashon tokante un di nan, por tuma kontakto ku InnovatieCentrum Curaao na 7371360 f e-mail na shooi@icc.an.
Business 2 Business TV
nformashon Teknolgiko (IT) ta e maneho di tur kos ku ta produs data, informashon f konosementu di ki forma ku ta, via kualke medio di distribushon elektrniko. Hopi biaha esaki ta un kmpiuter pero e no ta limit na e aparato nan aki so. Awendia ta kasi imposibel pa maneh un negoshi sin tin kualke tipo di IT den bo negoshi ku ta yuda rn e negoshi. Yurin Stewart di Artificial Intelligence Systems ta splika importansha di IT den negoshinan grandi i chik:
determin nan strategia pa loke ta nan forma di hasi negoshi (business intelligence). Asina tin hopi otro aspekto den negoshi ku nos ta kubri i via nos website por haa un idea di e tipo di solushonnan ku nos lo por brinda. AIS ta konsiente di empresanan chik lo por bon yud si nan outomatis kaminda mester. Por ehmpel, sru pa un kmpiuter, printer, aparato pa kopia i ntwrk si mester i duna servisio di sosten den e ramonan aki, pa manten e sistemanan den forma ptimo pa medio di limpiesa, asina seor Stewart a bisa na final di e entrevista. Tin mas rea den kua nos por duna servisio. AIS por yuda traha website asina ku e empresa por present su mes na su (potensial) klientenan lokal i internashonal. Yurin Stewart Artificial Intelligence Systems (AIS) Dr. M.J. Hugenholtzweg 40 Curacao Telefon: 461-1195 Faks: 461-4303 Selular: 527-0407 IT Consultancy: www.ais-cur.com Disaster Preparedness: www.b-preparedtoday. com
AIS su servisio
Tur kos ku ta simplifik, alivi i spar tempu na final ta spar sn pa e empresa, asina seor Stewart a sigui bisa. AIS ta den merkado pa empresanan ku ta hasi uso di sistemanan ku ta usa database grandi i ku ta eksig siguridat mksimo, manera Oracle, empresanan ku mester warda hopi dato i tambe sigur, empresanan ku ta analis nan datonan i for di nan historia pa por
Pa Manual Empresa Chik, literatura di kalidat i tur otro informashon komersial general, akudi serka nos
Kamar di Komrso i Industra di Krsou, Kaya Junior Salas 1, na Pietermaai of Tel. 461-3918 * Faks 461-5692 * E-mail: businessinfo@curacao-chamber.an Internet: www.curacao-chamber.an
or di 2009 Kmara di Komersio ta maneh un programa di supsidio ku kua empresarionan por haa konseho i guia den reanan spesfiko pa mehor i desaroy nan abilidat i konosementu riba sierto tereno. Estudionan ta indik ku den ltimo 10 aa un porsentahe haltu di empresanan na Krsou a sera. Esaki ta deb na algun faktor determinante ku ta entre otro falta di preparashon i konosementu den reanan di sumo importansia pa por maneh un empresa di un forma efisiente i profeshonal. Un nivel abou di edukashon di empleadonan tambe ta hunga un rl. E dos faktornan aki ta ingredientenan nesesario pa un empresa tin ksito i ta viabel.
Skirb pa Farley I. Lourens
royo personal, maneho di eksportashon i otro reanan. Empresarionan ta risib guia i konseho dirig pa mehor nan abilidatnan empresarial. Kmara di Komrsio tin akuerdo ku vrios konsehero profeshonal ku ta traha riba un base freelance pa duna konseho i guia via e programa. Empresanan chik i mediano lokal estables kaba, esun ku a kaba di kumins i esun ku ta bai kumins un negoshi den trmino di tempu krtiku i ku ke risib konseho i guia riba reanan spesfiko ku nan tin mester di yudansa riba dje i/f pa haa i buska solushon pa sierto problema i opstkulo ku nan ta eksperensi den nan kompania. Tambe e
profeshonal, enkuentronan empresarial i diferente aktividatnan dirig riba empresarionan chik i mediano i tambe riba futuro empresarionan. Ta duna training spesfiko segun e demanda di e sektor empresa chik i
mediano. Nan ta bas riba nesesidatnan ku tin riba por ehmpel, desaroyo di abilidatnan empresarial, konosementu di maneho empresarial, etc.
Training
risib konseho i guia pa un tempu (kantidat di ora) defin di antemano. Empresarionan e.o. por haa guia riba tereno di merkadeo, maneho di finansa, atministrashon i organisashon, aspektonan legal, diseo grfiko, website, belasting, rekurso humano, komunikashon, inovashon, desa-
Een Excellente ondernemer verdient ANG 10.000,- met 1 dag werken. De Fatum Best in Business Award is weer begonnen. Kijk voor meer informatie op www.fatum.com.
10
Empresario chik
i durashon di e servisio. E servisio aki lo kosta e empresario 40 florin pa ora. E tarifa aki ta un tarifa supsidi komo ku e programa ta kubri e sobr 60%. Na momentu ku e firma e akuerdo e empresario mester paga 40% di e suma total di e akuerdo ku ta bas riba e kantidat di ora ku e profeshonal lo konseh i guia e empresario.
SAVE
with the
NEW Digicel
EXTRA
Minutes
minutes
Empresario mediano
Postpaid Plans
Minutes
minutes
Minutes 60 min 120 min 240 min 420 min 660 min 1200 min
TOTAL
60
minutes minutes
minutes minutes
Kon pa aplik?
minutes minutes
minutes
1200
minutes
Tayer
11
Empresario, Kmara di Komrsio tei pa yuda abo riba e kaminda pa ksito. Partisip na un f mas di nos workshopnan i realis e kambionan positivo ku bo empresa mester pa prosper!
Fecha Tpiko Deskripshon Mei Bo tin idea pa kumins un negoshi pero no sa unda kumins? Durante e kurso aki lo sia bo tur loke bo mester tene kuenta kun, manera e formanan hurdiko, karakterstikanan personal i abilidatnan di abo komo empresario. Kua tipo di prmit bo mester? Na final di e kurso tin e oportunidat pa deliber ku e dosente pa e kontest tur bo preguntanan segun e konosido prinsipio Whats on your mind? di Facebook. Un bon komienso ta garantis ksito sigur! Tiene usted idea para empezar un negocio? Durante este curso le ensearemos los pasos que tiene que tomar en cuenta para establecer un negocio exitoso. Le ensearemos las formas jurdicas, las caractersticas personales i habilidades de un empresario. Cules son los permisos que se necesitan para abrir un negocio? I al final del curso usted tiene oportunidad de preguntar al docente lo que usted quiera segn el principio Whats on your mind de Facebook. Un buen comienzo es xito garantizado.
Tur dia bo ta drenta ofisina, papel aki papel aya. Luna di aprel a pasa i bo no tin bo atministrashon na rdu? Awl! no bira nervioso. Durante e kurso aki lo bo sia kon pa organis un atministrashon i kon pa maneh esaki hasiendo uzo di un software. Tambe lo duna informashon tokante e tiponan di impuesto ku tin na Krsou. Un plan di negoshi no ta solamente pa atker finansiamentu, pero ta sirbi tambe pa dirig rumbo di e negoshi. Durante e kurso aki lo haa sa e prinsipionan di un business plan, kiko mester pone aden, kon ta yega na e informashon, etc. Paso a paso ta para ketu na tur e aspektonan di un plan di negoshi. Durante e kurso aki e empresario ta risib oportunidat di pone tur loke el a sia den prktika. Bo ta risib un buki di trabou kaminda bo mes por praktik den dje. Durante e kurso aki lo para ketu na e siguiente puntonan pa yuda abo, empresario. Finansiamentu Invershon Krdito Supsidio Tambe lo bo sia komprond i domin e idioma finansiero na un manera prktiko i fsil. Despues ku bo a sia kon skibi un plan di negoshi, laga nos sia bo kon pa pone esaki den prktika. Usa bo Business Plan pa traha mas dirig riba resultado i tambe pa un forma di komunik den bo empresa, pasobra esfuerso ta importante pero resultado ta konta! Entrando a su oficina, se ve diariamente papeles tirado? No se preocupe porque tenemos un curso que le enseara como atender su administracin i los tipos de sofware que usted pueda usar. Tambin le informaremos sobre los tipos de impuestos que usted tiene que tomar en cuenta.
Idioma
9 + 11
Papiamentu
10 + 12
Espaol
80,=
16 + 18
Papiamentu
80,=
17 + 19 + 26
Papiamentu
100,=
23 + 25
Papiamentu
80,=
24
Papiamentu
40,=
30 de mayo + 1 de junio
Espaol
80,=
Atenshon: skema di kurso por kambia. Pa sa kua ta e ltimo vershon tuma kontakto ku nos na tel.: 461-3918 Tur kurso ta tuma lug di 6 or di atardi pa 9 or di anochi den ouditorio di Kmara di Komrsio na Pietermaai. Registrashon i pago adelant ta obligatorio!
12
Pa registrashon f mas informashon tuma kontakto ku Sentro di Informashon Komersial na telefn 461-3918, subi www.empresachiki.com f manda un e-mail na businessinfo@curacao-chamber.an
he World Belongs To The Best Communicator ta kredo di Burson-Marsteller, un di e kompanianan di Komunikashon i Public Relations di mas grandi i renombre di mundu, kaminda mi a yega di traha. Si nos adapt e kredo aki pa un empresa e lo bira: Merkado ta pertenes na e kompanianan ku por komunik mih! Na palabra ta seor Clifton Wall di e kompania Infinitum.
uso korekto di palabra 7%. Awendia den un mundu ku bo kompetidnan ta ofres hopi biaha mesun f kasi mesun produkto f servisionan ku bo empresa, e faktor hende ta loke ta hasi e diferensia. Mas bon prepar bo trahadnan ta na nivel di konosementu i sigur den komunikashon i PR, pues kon ta anda di forma korekto i konforme espektativanan di e pbliko mas grandi e probabilidat ta ku bo empresa lo ta eksitoso. Dikon? Pas aparte di invert den promov f merkade bo empresa, su produkto i servisionan, e mih merkadeo pa bo empresa ta ora bo klientenan ku a eksperensi un trato ekselente na bo empre-
Clifton Wall di Infinitum Komunikashon ta indespensabel pa ksito di kualke persona i pa eksistensia di kualke empresa f organisashon. Nos ta forma parti di un mundu den kua nos ta interdependiente di otro. Esun ta depend di e otro pa su eksistensia. Interdependiente ta enser, pues, un nesesidat di komunik i manten un bon relashon pbliko ku otronan. Tur empresa tin di haber ku dos rea prinsipal di komunikashon: interno i eksterno.
depend di su klientenan. Ta djei e ekspreshon kliente ta rei ta origin. Esaki ta sufisiente pa indik ku ta krusial pa un empresa komunik na un manera dirig manten un bon relashon - ku su diferente pblikonan. E pblikonan aki ta enser entre otro klientenan, otro empresanan ku e empresa ta depend di dje, finansiadnan, esnan ku biba f oper den su besindario direkto. Komunikashon eksterno por tuma lug na diferente forma. Di forma direkto o sea personal. Of indirekto atraves di otro medionan manera avisonan (popularmente bis propaganda), korespondensia, etc. E komunikashon f relashon pbliko aki ta determinante pa eksistensia i ksito di bo empresa. E ta parti integral di e imgen ku e empresa ke proyekt na su kliente i otro relashonnan. I un bon imgen, ta bal oro! Dikon un bon imgen ta importante? Imgen ta e totalidat di impreshonnan ku otronan tin di bo empresa f persona. Ta esei ta determin si e kliente ke kumpra un produkto f servisio serka bo f si nan ke traha f hasi negoshi ku bo (empresa). Si komo empresario f gerensia bo ke proyekt por ehmpel un imgen di ta tp den servisio, di ke brinda un eksperensia inolvidabel na bo klientela, e pregunta ta surgi mesora: bo empresa ta refleh esei? E ta refleh esei den su komunikashon ku klientenan i otro relashonnan? Bo personal tin f a risib e preparashon nesesario pa na tur okashon duna kontenido, biba f refleh e imgen ei serka e diferente pblikonan? Si esei no ta kaso ta bon pa aserka profeshonal riba e tereno aki pa yuda bo empresa yega asina leu di ta pose e kompetensianan ei. Paso un bon imgen ta bal oro pa kualke empresa sea chik, mediano f grandi.
sa kumins papia i rekomend nan grupo di influensia pa kumpra f hasi uso di servisionan di bo empresa. Pues, no solamente tur kos ta drai rnt di komunikashon, pero ta un realidat ku merkado ta pertenes na esnan ku por komunik mih! INFINITUM BV su core business ta pa sosten gerensia i doonan di empresa pa logra realis nan metanan korporativo. INFINITUM BV su meta ta pa added value i yuda e empresa make a difference den su rea di negoshi. Por komunik ku e direktor/ empresario di INFINITUM BV, Clifton Wall MBA atraves di e-mail: cwalle@infinitummm. com f telefn 738-2575 f via 514-8248.
Tur empresa ta reker pa tin bon komunikashon interno pa asina tur hende tur ora bai ta na altura kiko mester sosod, dikon, dor di ken, ki ora, na unda i kon e mester sosod. Esei ta komunikashon formal o sea operashonal. Kualke empresa ku no ta kumpli ku e ltimo aki pa definishon ta oper ku waist, inefisiensia i den hopi okashon por ta motibu ku ta reina malkontentu. Esakinan tur ta motibunan ku ta stroba un empresa di logra su metanan pa kua el a keda estables. Pesei e komunikashon mester ta alkaso, na tempu i mester tuma lug na e forma i tono korekto. Aparte di e komunikashon formal tin tambe komunikashon informal ku komunikashon di ndole sosial. Esaki ta e komunikashon ku no ta direktamente relashon ku trabou f e empresa su funshonamentu. Ta importante pa realis ku tur komunikashon di un empresa ku e mundu paf di e empresa tin su orgen den komunikashon interno. Por lo general e regla no skirb ta bisa: No por tin un komunikashon eksterno eksitoso si esun interno no ta optimal.
Komunikashon Interno
Imgen
Komunikashon eksterno
Komunikashon no ta enser uso di palabra sea skib f papi so. Ta sientfikamente prob ku e lenguahe korporal (body language) ta pisa 55% den e totalidat di komunikashon entre personanan (pues mas ku mitar), mintras tono di bos ta bon pa 38% i
Komunikashon en general
13
Plan di negoshi:
lan di negoshi ta importante pa e empresario mes i pa ora e ta buska finansiamentu pa su negoshi. Seora Jacqueline Pinedoe, business advisor di Alliance Business & Financial Consultants B.V., ta splika kiko ta un plan di negoshi. Seora Pinedoe ta kere ku un plan di negoshi ta determinante pa un negoshi su eksistensia. Seora Pinedoe tin 23 aa trahando ku empresa chik i mediano, asesorando e.o. empresarionan ku ke lanta nan mes negoshi i tambe empresarionan ku tin nan mes negoshi kaba. E ta asesor riba tereno di maneho, atministrashon finansiero, fiskal, ekonmiko i finansiero.
Si bo plan di negoshi no ta bon prepar, e banko/instansia finansiero lo no bai di akuerdo pa fia bo e kapital ku bo ta pidi. 3. Otro motibunan ku bo por usa un plan di negoshi ta pa e.o. partidonan ku lo ta interes den partisipashon den e negoshi p.e. un persona ku bo ta aserk pa bira sosio ku bo den e negoshi f un spnser ku bo ke haa pa invert den e negoshi.
Jacky Pinedoe
Un plan di negoshi ta enser na prom lug e idea di un negoshi. Den e plan mester formul kiko ta interes di e negoshi. Kiko e negoshi ta ofres. Ki produkto i/f servisio. Na ken e negoshi ta ofres e produkto i/f servisio. Kon e negoshi ta bai diferensi su mes den e merkado eksistente. Kon ta pensa pa kumins ku e negoshi. Kon grandi e invershon ta pa lanta e negoshi i tambe mester demostr kuantu e negoshi mester gener pa e ta un negoshi eksitoso.
Un plan di negoshi bo por usa pa diferente motibu. E motibunan prinsipal ta e.o: 1. Pa bo mes komo futuro empresario. E plan mester duna e persona un bon bista kiko e faktibilidat di su idea ta. E mester mustra e persona kiko e retonan ta ku e ta bai tin den su propio empresa i kiko e mester hasi pa bira un empresario eksitoso. E plan ta enser e.o.
tambe e servisionan i/f produkto(nan), nan kalidat, preis (kompetitivo). E plan di negoshi tambe ta importante pa e empresario ku ke ekspand su negoshi ku mas produkto i/o mas servisio. 2. Pa un banko/instansha finansiero na momentu ku ta buska finansiamentu pa e negoshi, sea pa kumins f pa ekspand e negoshi. Banko/ instansia finansiero lo ke mira e kapital ku nan ta bai fia bo en relashon ku loke bo mes ta bai hinka den e negoshi komo kapital propio. Mester tin un bon bista riba kon lo bo bai invert e kapital den e negoshi i kon bo ta pens pa hasi e kapital invert rende pa bo. E plan di negoshi mester por konvens e banko/ instansia finansiero ku e ta un bon plan.
Un plan di negoshi por evit f minimalis e riesgonan ku un negoshi ta kore. Tambe un plan di negoshi ta nesesario na momentu ku ta bai un banko/ instansia finansiero pa hasi un fiansa. Un plan di negoshi mester evit ku un negoshi ta fia un kapital i despues no por paga esaki bk, pasobra e negoshi no a bai bon.
di promoshon pa e negoshi, etc. 3. Un plan finansiero ku ta konsist di un plan di invershon, ku ta duna informashon di e presupuesto i kuantu e kosto total di e invershon ta. Un plan di benta, esta riba kuantu ta pronostik e benta di e negoshi pa aa. Si ta un negoshi ku ta bende produkto, mester tin un plan di kompra di produkto ku ta indik e kosto total pa aa di produkto. Un plan di negoshi ta konsist tambe di un plan di fiansa ku ta indik kuantu kapital mester pa finansi e negoshi i kon ta paga bk.
ta bai buska un fiansa, ta traha un sita ku un banko/ instansia pa hasi e petishon. Komo konsehero ta keda den kontakto ku e kliente pa sigui duna konseho pa e negoshi. Espesialmente den komienso di e negoshi, kaminda ku e kliente mester di hopi konseho, ta bon pa e konsehero tei ku regularidat pa yuda e empresario. SEI ta un inisiativa di Gobirnu di Krsou huntu ku Hulanda, kaminda ta finansi 60 porshento di por ehmpel e gastu pa traha un plan di negoshi, un plan di merkadeo, etc. Seora Pinedoe a splika ku e tin un kliente ku nan a yuda atraves di e inisiativa SEI aki. Ta un kliente ku a bini via di IntEnt na Hulanda. Esaki ta un organisashon ku seora Pinedoe ta traha kun na Hulanda pa yuda persona, e.o yunan di Krsou, ku ta biba na Hulanda i ku ta den e proseso pa bini bk Krsou, ku e idea pa lanta nan mes negoshi na Krsou. Ta yuda nan e.o. ku trahamentu di nan plan di negoshi. IntEnt ta para garante serka e banko/instansia finansiero si e kliente ke buska finansiamentu. E kliente a aserk SEI ku su plan pa e parti di merkadeo i SEI a finansi e plan di merkadeo. E kliente a keda hopi kontentu ku porfin el a keda kla ku su plan di negoshi i ku e por bai ku e plan na un banko/instansia finansiero pa haa finansiamentu. Jacqueline Pinedoe, Senior Business Advisor, Alliance Business & Financial Consultants B.V. Pos Cabaai Office Park, Unit 5, Schouwburgweg z/n, Telefon: 737-2025, Faks: 737-2026, Email: info@alliance-business. com
Kliente di SEI
Un bon plan di negoshi mester konten e siguiente puntonan; 1. Informashon personal di e empresario f futuro empresario i e meta(nan) prinsipal di e negoshi. 2. Un plan di merkadeo ku ta duna informashon di e produkto f servisio di e negoshi, deskripshon di e merkado, frmula di e negoshi, plan
Seora Pinedoe ta sigui splika ku ora ku un kliente aserk pa traha un plan di negoshi e ta traha un sita ku e kliente pa tende e idea di e negoshi. Ta pidi e kliente tur e datonan nesesario pa por traha e plan di negoshi. Si no tin tur dato, ta inform e kliente di e datonan/ informashon ku mester pa e plan di negoshi. Si ta nesesario mester hasi un enkuesta pa determin si tin merkado pa e idea (produkto/servisio). Ta kumins traha riba e idea i hinka tur e frmulanan den otro. Despues ta saka un konsepto di e plan di negoshi pa trata esaki ku e kliente. Den kaso ku mester, ta ahust e plan pa despues saka un plan di negoshi final pa e kliente. Den kaso ku
Trabou di e konsehero
14
Programa di supsidio pa empresa chik ta brinda fasilidat pa konseho i guia riba tereno di website
Webpage4You a kumins oper 4 aa pas na Hulanda. Mi a bishit Krsou i a keda enkant ku e isla. Esei a pone ku mi a kumins hasi sondeo pa wak ki posibilidat tin na Krsou pa ofres e servisio i produktonan ku nos ta spesialis aden. E.o. mi tabatin kmbersashon ku Kmara di Komrsio ku a inform mi di e programa di supsidio pa guia i konseh empresarionan. Den mi sondeo mi a nota ku riba e tereno di traha i manten website tin basta trabou ku por hasi na Krsou. Esei a pone ku mi a muda pa Krsou i start un Webpage4You aki nan.
opi biaha kompanianan ku ta pera den sektor di empresa chik ta pensa ku un website ta pa kompania grandi so. Den kmbersashon ku Ted Antrag di e kompania Webpage4You e la splika ku un website no ta un luho mas, pasobra empresanan chik i mediano tambe mester di un website. Seor Antrag ta un di e konseheronan di e programa di supsidio di Kmara di Komrsio pa guia i konseh empresarionan riba reanan mas spesfiko riba kua un empresario chik i mediano mester di asistensia profeshonal. Den kaso di seor Antrag esaki mas spesfiko den ramo di traha i manten website.
Skirb pa: Farley i. Lourens tante pa ora nan ta buska fotgrafo pa kasamentu nan por haa su negoshi di saka potrt via e sistema di buska aki. Mi ta imagin mi ku un fotgrafo mas riba kaya hasiendo su trabou. Pues, via un website e potensial klientenan por haa su kompania tur ora, tambe ora e no ta paden. Awendia hasta via telefon mobil e potensial klientenan por mira informashon ku tin riba bo site. Nan por wak kiko bo kompania ta para pe; kiko bo kompania ta ofres (produkto/ servisio). Ounke esei no ta masha usual na Krsou ainda, bo por bende online tambe. Hasta por inform klientenan kiko bo a yega di hasi f ku ta trahando ariba, kiko bo tin komo oferta, i kambia esaki segun temporada, etc. Mas aleu seor Antrag a splika en breve kiko ta webhosting ku ta un terminologia ku ta usa hopi den e ramo di website: Esaki ta simplemente ku bo ta hr un pida espasio riba un harddisc di un proved di Internt. Banda di esei e proved ta ofres ku bo site ta den laira, ku bo por haa adrsnan di e-mail, tin akseso na sierto dato, etc.. Ora a puntra seor Antrag kon mester relashon e servisio ku nan kompania ta duna riba tereno di web-
site ku e programa di supsidio pa guia i konseho na empresarionan i kon esei ta bai den prktika, el a kontest: Ami lo kumins bisa ku tin dos posibilidat: E empresario mes por bai Kmara di Komrsio i bisa ku e tin mester di yudansa/ asistensia den e rea ku nos ta traha i Kmara di Komrsio lo pone e kontakto entre e empresario i nos; Tin okashon ku klientenan ta aserk nos pa traha website i nos ta inform nan di e programa i ta trese kliente den kontakto ku Kmara di Komrsio. E programa ta enser ku e empresario por haa 60% di supsidio pa e invershon ku e mester hasi pa haa konseho i risib guia. Nos ta brinda un pakete total. Pues, konseho, guia, trahamentu di e website, servisio di foto, eventual servisio pa kontenido di teksto pa e site, i servisio pa e aksesibilidat manera mi a inform anteriormente. Pues, pa por haa bo site fsilmente. E kliente ta keda responsabel pa kontenido di e website semper den konkordansia ku i den akuerdo di Webpage4You i partnernan. Pa finalis seor Antrag a inform ku nan ta focus ta pa despues ku e site ta kla pa e kliente mes por sigui maneh e kontenido i tene esaki al dia. Tambe mi por inform ku empresanan ku ya tin un huisstijl kaba, ku nos por ahust nos trabou na esaki. Alabes kompanianan ku tin un website kaba, nos por yuda ku preparashon pa nan mes por tene esaki al dia i maneh nan website. Pa informashon por yama nos semper f por manda nos un E-mail f aserk Kmara di Komrsio. Webpage4You Tel.: 5170779 e-mail: ted@webpage4you.nl
Mas aleu seor Antrag a inform ku te ainda hopi empresario ta warda trahamentu di un website pa nan kompania te na ltimo. Mi por tin komprenshon pa e loke nan ta trese dilanti komo e motibunan prinsipal. Spesialmente empresanan chik ta hopi limit na fondo pa hasi tur kos ku nan ta dese na hasi pa nan kompania, pero si mi ke bisa den e mesun rosea ku un website ta algu hopi esensial, hustamente pa empresa chik. E ta loke ami lo yama un brchi di propaganda digital riba Internt ku tur hende por mira. Aya riba bo kliente i potensial klientenan por haa tur informashon di bo empresa. Ta importante pa tene kuenta ku e generashon aktual ta buska tur kos via Internt. Hasimentu di negoshi no ta manera ntes i mester bai ku desaroyo di tempu si bo ke keda kompetitivo ku bo negoshi.
Maneho di kontenido
Tambe seor Antrag a enfatis e punto ku ta importante pa e potensial kliente ku ta buska informashon di e tipo di servisio i produktonan ku bo negoshi ta ofres, real-
mente i fsilmente por haa bo site. Tin hopi empresario ta laga traha un site masha bunita, pero e hende ku ta buska informashon no ta haa esaki fsilmente. Tambe nan no ta update (aktualis) informashon riba nan site. No ku mi ta bisa ku bo site no mester ta nchi, pero mas efektivo ta ku e mester funshon bon, ta al dia i mas importante ta ku esun ku ta buska informashon den bo ramo di negoshi por haa bo site. Banda di buska un empresa ku por traha bo website, bo mester haa hende ku ekspertisio pa
lokalis bo website ora ta buska informashon den bo ramo di negoshi. Mi por duna un ehmpel: un fotgrafo ku hopi tempu ta saka potrt na Krsou kasi sigur hopi hende konos na Krsou tambe komo ku e isla ta chiki. Ora un hende mester di un fotgrafo, via su nmber lo e haa informashon di dje. Pero si un hende f pareha tin intenshon bini di af pa bin kasa na Krsou nan ta buska riba Internt pa weddingphotograher Curaao f huwelijksfotograaf Curaao nan no ta buska via nmber. Pues, ta impor-
Webhosting
Advisory Program
15
Eventonan internashonal
CAC Fair Bathroom + kitchen Guangzhou, China, 1-30 aprel Lug: The Continental Center Website: www.cacfair.com International Sign Expo Las Vegas, Merka, 28-30 aprel Lug: Mandalay Bay Convention Center Website: www.signexpo.org Media Te c h Hamburgo, Alemania, 3-4 mei Lug: Grand Elyse Website: http://www.mediatech.net/ LABORALIA 2011 Show of Prevention, Protection, Safety and Health at Work Valencia, Spaa, 3-5 mei Lug: Avenida de la ferias Website: http://laboralia.feriavalencia.com/ FOR WASTE 2011 International Trade Fair of Waste Handling, Recycling, Industrial and Municipal Praga, Repblika Cheko, 3-5 mei Lug: PVA Letnany - Prague Exhibition Centre Letnany Website: http://www.forwaste.cz/2011/cz/intercept. asp The international Expo Destination Innovation The Aruba Chamber of Commerce and Industry offers local & international businesses a unique opportunity to showcase innovative initiatives. Oranjestad, Aruba, 27-28 mei Lug: The Renaissance Convention Center Website: http://www.arubachamber.com/events/2011/ Expo2011May27-28.htm AES CHINA 2011 China International Automotive Electronics Products & Technologies Show Shanghai, China, 1- 3 yni Lug: Shanghai Everbright Convention & Exhibition Center Website: http://www.gracefair.com/cn/aes/expomain_ en.asp?m=34 EXPO CARGA 2011 Ciudad de Mexico, Mexico, 7-9 yni
Aprel
Luga: Mexico World Trade Center Website: http://www.expocarga.com/front_content.php WESTERN CANADA FARM SHOW Regina, Canada, 15-17 yni Lug: Evraz Place Website: http://www.myfarmshow.com/ CANADIAN AVIATION ASSOCIATION CONVENTION Air craft Convention, Trade Show & Static Display Calgary, Canada, 6-7 yli Lug: CBAA (Canadian Business Aviation Association) Website: http://www.cbaaacaa.ca/portal/convention SUMMER FANCY FOOD SHOW 2011 International Fancy Food & Confection Show Washington D.C, Merka, 10-12 yli Lug: Walter E. Washington Convention Center Website: http://www.specialtyfood.com/fancy-food-show/ DECORATION + DESIGN MELBOURNE 2011 Trade Fair for the Australian soft Furnishing and Interior Products Industries Melbourne, Oustralia, 21-24 yli Lug: Melbourne Exhibition & Convention Centre Website: http://www.decorationdesign.com.au/ JEWELLERY WORLD EXPO 2011 The Leading Trade Show serving Canadas Fine Jewelry Market Toronto, Canada, 7-9 ougsts Lug: Metro Toronto Convention Centre Website: http://www.jewelleryexpo.ca/ SYDNEY INTERNATIONAL SPA & BEAUTY EXPO 2011 Sydney International Spa & Beauty Expo Sydney, Oustralia, 13-14 ougsts Lug: Sydney Convention & Exhibition Centre - Darling Harbour Website: http://www.internationalbeautyexpo.com.au/ FASHION EXPOSED MELBOURNE 2011 An Extensive Range of Women Wear, Menswear,
Children Wear, Sportswear, Intimates and Fashion Accessories Melbourne, Oustralia, 28-30 ougsts Lug: Melbourne Exhibition & Convention Centre Website: http://www.fashionexposed.com/meet-thedesigners.html DISASTER MANAGEMENT 2011 This event aims to attract Disaster Planning Coordinator, Emergency Medical Personal, Fire & rescue emergency management personal, Educational & training
agencies, Communication & Technologies companies, Military Officers, Political leaders. New Delhi, India, 19-21 sptmber Luga: NSIC New Delhi Website: http://www.dmindiaexpo.com NATURAL PRODUCTS EXPO YOUR SOURCE FOR NORTH AMERICAN NATURAL PRODUCTS Baltimore MD, Merka, 21-24 sptmber Lug: Baltimore Convention Center Website: www.expoeast. com
Yli
Sptmber
Mei
AUTOCLSSICO 2011 International Classic and Vintage Automobile and Motorcycle Exhibition Porto, Portugal, 30 sptmber-2 ktober 2011 Exponor Lug: Exponor, 4450-617 Lea da Palmeira Website: http://www.eventosmotor.com
Ougsts
Yni
16
Oportunidatnan di negoshi
Si abo tin un oportunidat di negoshi ku bo ke pone den e rbrika aki f pa mas informashon tokante di un di esnan menshon, tuma kontakto ku Sentro di Informashon Komersial di Kmara di Komrsio na number di telefon 4613918, di faks: 461-5652 f e-mail nos na businessinfo@curacao-chamber.an 125 E-mail: felipe@ zarzuelasa.es Website: www. bodegasvizar.es 3. Ta buska distribuid pa lubrikante i produkto di limpiesa pa outo Justice Brothers Inc. ta buskando distribuid pa nan produktonan di outo. Tel: 626-359-9174 Faks: 626-357-2550 E-mail: roberts@ justicebrothers.com Website: www. justicebrothers.com 4. Ta buska distribuid pa produkto di kabei. Luster Products Inc. ta ofres diferente produkto manera: Pink Oil Moisturizer pa hende muh i Scurl pa hende hmber. Tel: 773-579-1800 Faks: 773-843-7502 E-mail: contactus@ lusterproducts.com Website: www. lusterproducts.com 5. Ta buska Un empresa ku ta bende por mayor den general merchandise na California ta buska un representante pa bende su produktonan den Karibe. E-mail: wenelias@ yahoo.com
1. Eksposishon Di 4 pa 5 di yni awor lo tin un eksposishon di artkulo pa Baby, Kid & Pre-teen na WTC. 2. Ta buska Empresa ku ta bende awa botey ta buska interesadonan pa kumpra e negoshi. 3. Ta bende 2 piso di un edifisio den Punda, 60 m2 kada un. Por hr un parti f henter e edifisio.
Lokal
Hopi interesante pa personanan ku ke hasi negoshi den e rea di Punda. 4. Ta Hr Ta buska un persona o instansia ku por traha ku piedra presioso.
f importad pa nan produktonan di materia prima (plstik, karton, etc.) Tel: 0058-414-0533663 Faks: 0058-2432360474 E-mail: jtsuministro@gmail.com 2. Empresa ta buska representante f importad pa bia Bodega Vizar ta buska representante f importad pa bia Vizar Tel: 0034-983-682-690 Faks: 0034-983-682-
Internashonal
Publikashonnan nobo
E biblioteka di Sentro di Informashon Komersial di Kmara di Komrsio di Krsou ta konten mas di 5000 dokumento. E biblioteka ta ofres un variashon amplio di rekurso pa hasi investigashon. E biblioteka ta konten un kolekshon grandi di dokumento relashon ku komrsio ku ta dirig riba merkado mundial. Resientemente nos a risib e siguiente publikashonnan den nos biblioteka na Sentro di Informashon Komersial.
- Coaching Het vakblad voor managers op Curaao No. 1 2011 - Tijdschrift Recht en Arbeid Maart 2011 - Nederland: Mediaknooppunt van Europa: Perspectieven in kaart gebracht - Expo Visie Beneluxblad voor exposant en beursmanagers no. 607 2011 - The Economist The dangers of rising in China - The Courier The Magazine of Africa caribbean Pacific & European Union cooperation and relation N. 20 N.E. jan/ feb 2011 E orario di apertura di e biblioteka ta di djaluna te i ku djabirn di 8 or di mainta te 4 or di atardi.
17
opi be nos por topa ku aviso kaminda nan ta buska hende profeshonal, i ku nan ta pidi esun ku ta bai aplik pa un funshon pa e motiv tambe pakiko e ke haa e posishon vakante. Pero kiko nan ke men ku esei?
tante. Asina por repart hende den tres grupo. Esaki ta lansa e pregunta: bo no ta stigmatis hende dje forma ei? Tg no, segun seor Beuker, pasobra ora detekt e nesesidatnan, den hopi kaso bo ta saka af loke anteriormente tabata skond. Awor ku e deskubr e nesesidatnan, por bai traha na nan, manera kiko ta pas presis
Su lema
Un promedio
pa tal i tal persona? No ta den tur kaso por duna un hende un posishon ku ta kuadra kompletamente ku su nesesidatnan personal. Den un merkado laboral kaminda tin hende sin trabou, bo mester ta kontentu ora nan invit bo pa un trabou. E ehersisio aki en todo kaso ta krea un situashon ku tantu e dunad di trabou i e (potensial) empleado a evalu bon kiko nan ke i kiko por hasi pa tene kuenta ku tur esei. Finalmente, e lema di seor Beuker ta: duna hende i empresanan konosementu i abilidatnan nobo di moda ku nan mes por sigui desaroy.
Seor Herman Beuker, un profeshonal Hulandes ku ta duna kurso di entrenamentu riba tereno di maneho komunikativo, a skirbi un buki riba e asuntu aki. For di 1994 e ta duna e kursonan aki i den su trabou el a bai investig tambe kiko ta asuntunan ku ta motiv hende, pero tambe tur loke por ta demotiv nan. Su
Maneho di motivashon
idea tras di e investigashon aki tabata pa haa sa si por pensa tambe riba frmulanan pa stimul i motiv hende den nan trabou. Pa esaki e ta usa e terminologia maneho di motivashon. E no tabatin nodi warda hopi pa yega na e konklushon sorpresivo ku no: no ta posibel pa bin ku un frmula sigur pa lanta sufisiente interes di hende pa nan hasi loke abo komo empresario ke pa nan hasi den un freg i wowo. Pa kada hende, esta kada empleado, ta konta ku ta otro asuntu por sirbi komo algu pa motiv nan. No tin un st general di pida hrmnt ku por saka for di kashi pa bai traha riba motivashon di bo staf, bo personal. Kada kaso ta reker atenshon personal i individual. Kada individuo ta otro i niko. No tin dos hende kompletamente igual.
di trabou. E nesesidatnan personal aki por korespond ku e funshon, e koleganan i esnan riba dje, pero nan por ta nt kontrali tambe. Si e ltimo aki ta e kaso, anto e ta reker muchu mas esfuerso pa por konvens e persona pa e tuma un otro aktitut. Un kambio asina no ta bai dimes. E ta reker muchu mas invershon. Ehmpelnan di nesesidatnan individual kontrali ta: Ku regularidat e ke traha e so na lug di traha ku otro hende. E deseo pa mas variedat den e trabou na lug di mas seguridat. E ke ta den kontakto ku hende en bes di ta trahando riba kos. Haa atenshon pa prestashon na lug di atenshon personal. Klaridat ku ta bini di ariba versus eskoho propio. Laga tur kos klp presis aki banda i tene un bista riba tur kos na e otro banda. Algun hende ta ln na e banda aki, otronan ta ln mas pa aya, mintras ku tin otro atrobe ku ta haa tur dos opshon mes impor-
Asina seor Beuker a sigui investig e partikularidat aki i despues di basta pensamentu el a yega na un otro konklushon. Esei ta ku por motiv un hende ora e rekonos su mes nesesidatnan den e situashon
Nesesidatnan kontrali
18
n empresario por ehers su negoshi den e forma di un entidat, por ehmpel un N.V. (naamloze vennootschap) f B.V. (besloten vennootschap) f e por hasi esaki bou di su mes nmber. Den e ltimo kaso aki nos ta papia di empresa propio (eenmanszaak). E forma di negoshi ku ta usa ta importante pa determin e belasting mester aplik pa e ganashi di e negoshi. Den tur kaso e empresario mester registr su mes na Inspekshon der Belasting. Ora e hasi esaki e ta haa un number di CRIB (=number di registrashon) i e lo risib tur e formularionan nesesario.
di negoshi por ta un di e fuentenan. E mtodo di kalkulashon di ganashi ta kasi meskos ku esun di impuesto riba ganashi; e niko diferensia ta den e limitashon di dedukshon aplikabel. Un empresario ku un empresa propio ku ta traha na kas por dedus su gastunan pa loke ta e lug di trabou (werkruimte) si e entrada di e empresario ku e trabounan ta surpas 2/3 parti di su entrada total. Lei no ta indik kon mester kalkul e gastunan relat na e kamber ku e ta usa. Por repart e gastunan por ehmpel a base di meter kuadr ku ta usa di e kas f tambe por kompar e gastunan di prom ku e empresa a kumins i e gastunan kstra ku a result despues. Den tur kaso ta importante pa por defend e kalkulashon. Un empresario ku un empresa propio tambe por disfrut di fasilidat fiskal, manera depresiashon aseler i dedukshon di invershon. Nos tarifa pa impuesto di entrada ta progresivo i ta kumins na 13% i ta bai te i ku 49.4%, pero si nan asept e kambionan di lei manera den tapara, e tarifanan lo kambia i ta kumins na 12% te i ku 49%, dependiendo di e suma total di entrada di e persona. Pa kalkul e haltura di e belasting, tambe por tene kuenta ku sierto dedukshon manera e esun bsiko. Mester deklar e belasting tur aa i e persona mester deklar e belasting ku 1 deklarashon pa aa.
Belasting di ganashi
Despues ku e persona a risib e formulario e tin 2 luna pa yena i entreg e formulario bk na Inspekshon di Belasting. Tur tipo di empresario (empresa propio f NV f BV) tin mesun tantu trabou atministrativo. E diferensia entre un empresa propio i un NV ta e porsentahe ku ta paga na impuesto. Pa un empresario propio (eenmanszaak) ta konta ku mas bo gana, mas belasting bo lo paga. Esaki ta nifik ku kisas den e prom 30 mil na entrada (neto) bo ta paga 13% (ku lo bira 12%), pero den un NV bo lo paga dirkt 34.5% riba bo ganashi, ku lo bai baha bira 27.5%. Si bo tin un pronstiko di kiko bo ganashi lo bai ta den un par di aa, bo por usa esaki pa determin si ta kumbin e empresario kumins komo un empresa propio f ku un NV f BV.
kompra. Den kasi tur otro kaso, ta 8% di e suma di invershon. Mester deklar belasting di ganashi tur aa i e empresa tin di hasi dos deklarashon pa aa: un deklarashon preliminario ku mester entreg a base di un kalkulo di e entrada bas riba e ganashi di e aa prom. E deklarashon i e pago di belasting mester sosod prom ku dia 1 aprel di e aa siguiente di e aa ku a realis e ganashi. E deklarashon final den kua mester deklar e ganashi berdadero, teniendo kuenta ku e belasting ku a paga kaba bas riba e deklarashon preliminario. Mester entreg e deklarashon final i paga e impuesto prom ku dia 1 yli di e aa siguiente di e aa ku a realis e ganashi. Por pidi ekstenshon pa entreg e formulario i paga e impuesto. Pa
kada deklarashon tin un formulario spesial. E ganashi ku sobra por distribu entre e personanan ku ta doo di e akshonnan di e N.V./B.V. Nan na nan turno mester paga impuesto di entrada (Inkomstenbelasting, IB) riba esaki. Den kaso ku e negoshi ta un eenmanszaak, no ta e negoshi pero e persona mes mester deklar su entrada for di e negoshi, huntu ku tur su otro entradanan, manera salario di un trabou fiho. Mester paga impuesto di entrada riba tur e entrada huntu risib durante e aa. E sistema di impuesto riba entrada ta diferente ku esun di impuesto riba ganashi. Den impuesto riba entrada un persona ta paga belasting riba sierto fuente di entrada i entrada
Impuesto di entrada
Generalmente, ora un empresario, eenmanszaak f N.V./B.V. brinda un servisio f hasi un benta, den kuadro di su empresa i e servisio f benta tuma lug na Krsou, e mester tene kuenta ku riba e preis e mester kobra 5% i pronto (kontal ku nan bai di akuerdo ku e kambio di lei) e lo ta 6% di impuesto riba volmen di benta, e asina yam omzetbelasting f OB. Tene na kuenta ku tin sierto servisio ku ta eksoner. Ora kobra e belasting, mester deklar esaki riba un formulario i paga e impuesto. E empresario tin te dia 15 di e siguiente luna kaminda e servisio i benta a tuma lug pa entreg su deklarashon. Pues, benta di febrari por deklar te dia 15 di e siguiente luna, esta mart. Si e empresa no tin benta f no brinda servisio den un luna, e mester entreg un deklarashon
pgina 20 >>>>
19
Den e kuadro di SEI tin diferente kurso di impuesto. Tin esun di impuesto riba entrada pa personanan ku empresa propio f esnan ku ta haa salario. Komo e lei ta asina
CM
MY
CY
CMY
20
aprel 2011
pgina
GRATIS
Rekurso humano ta krusial IT hrmnt pa negoshi desaroy Bon komunikad ta sali gan
Plan di negoshi pa finansiamentu
pgina
9
13
pgina
pgina
14
pgina
Yudansa profeshonal
pgina 7
pginanan
5-15
pgina 15
Empresa Chik
ta un publikashon di Kmara di Komrsio i
Industria di Krsou Su meta ta pa inform i eduk empresario chik pa e por sigui kontribu na desaroyo ekonmiko di Krsou.
Redakshon: Un tim di Kmara di Komrsio huntu ku diferente kolaborador Aviso: Spotlite Productions Farley Lourens Telefon: 767-0907 Telefon: 560-8284 E-mail: info@spotlite-productions.com Kompaginashon i imprenta: Drukkerij Amigoe Kordinashon: Intermediate N.V. Telefon: 737-1070 Tur derecho reserv Empresa Chik - Tambe riba Facebook!
Riba e anochi di apertura tabatin diskurso di minister Jorge Jamaloodin di Finansa, Ivan Moreno komo vise presidente di Kmara di Komrsio, direktor suplente Javier Samson di ICC i Michael de Sola, direktor di MCB. Na final di e parti ofisial aki tabatin un charla na enkargo di e ord internashonal Ramfis Kolfin. E oradornan a dirig nan mes na un p-bliko di mas f mnos 150 persona, entre nan tambe Minister Presidnt Gerrit Schotte. E Marshe pa Empresario pa aa 2011 tabatin diferente sekshon, inovashon i highlight entre kua nos por menshon un seri di tayer di Maduro & Curiels Bank i tambe diferente tayer dun pa un skala amplio di profeshonal den diferente ramo ku a trata materia di importansia i interesante pa empresarionan eksistente
Apertura
ianan 6 te i ku 9 di aprel ltimo Kmara di Komrsio huntu ku InnovatieCenter Curaao (ICC, Sentro di Inovashon Krsou) i Maduro & Curiels Bank (MCB) a organis e di sinku edishon di Marshe pa Empresario den salanan di World Trade Center. Tabata kuater dia yen ku informashon, inovashon, diskurso, charla, tayer, posibilidat pa risib konseho, pa ntwrk, hasi negoshi riba base B2B, keda al tantu di desaroyonan nobo tantu lokal komo mundial, amplia konosementu i diskut riba diferente materia di importansia pa tur empresario eksistente i futuro empresario. Tema prinsipal pa e aa aki tabata Human Capital & Entrepreneurship.
Skirb pa Farley I. Lourens
di e Programa di Supsidio di Kmara di Komrsio ku kua empresarionan por haa konseho i guia serka un profeshonal pa un sierto rea ku nan tin mester di asistensia pa desaroy nan mes i nan negoshi. Foro di diskushon Tambe tabatin un seshon durante kua un pnel, konsistiendo di Gilbert Cijntje, Richard Martina, Sidney Justiana i Monique Raphaela, i ku komo moderador Javier Samson di ICC, a diskut tokante e importansha di Knowledge Economy na i pa Krsou. A trata
i futuro empresarionan. Banda di esakinan tabatin charla di oradornan ku a kubri temanan interesante ku enfoke riba balor di kapital humano i entrepreneurship. Di e sekshon i servisio ku tabatin na Marshe pa Empresario 2011 por hasi menshon di:
Durante di e MpE empresarionan tabatin posibilidat pa a haa konseho grtis pa 30 mint, riba un base 1 on 1, serka konseheronan
Advisory Service
profeshonal riba diferente rea; por ehmpel Rekurso Humano, Plan di Negoshi, Plan di Merkadeo, Finansa, etc. Tambe empresarionan a risib informashon
pgina 4 >>>>
<<<< pgina 3
entre otro kiko ta e kompetensianan ku un hende mester tin pa por oper di un forma eksitoso den un Knowledge Economy.
Pa prom biaha a tene un seshon yam Whats On Your Mind? ku ta un seshon interaktivo kaminda, a base di e prinsipio di Facebook, un hende por trese dilanti algu ku e tin na kachete, anto otronan por reakshon ariba. Tur esaki teniendo na kuenta e tema di Marshe ku ta Human Capital. Moderad Nathaly Cabrera di AVODAH a guia e diskushonnan pa asina yega na konklushonnan relashon ku e loke a diskut den e seshon. Banda di esaki tabatin Masterclasses ku ta seshonnan durante kua empresarionan lokal eksitoso por a konta di nan karera i eksperensia komo empresario. Un di e empresarionan aki tabata Robbin Martina. Tambe bishitantenan por a tuma informashon na diferente mesa di kompania i instanshanan ku tabata presente ku nan personal manera: Ministerio di Finansa, Stichting Belasting Accountantsbureau (BAB), Inspekshon di Belasting, Duana, Ministerio pa Desaroyo Ekonmiko, Korpodeko, Fundashon Negoshi Pikia, Kennis voor Curaao, Tusotra Uitzendbureau, Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven, Communication with Intelligence, Customize Fire & Safety Solutions, Kadanz, Adeck, Ministerie Sociale Ontwikkeling, Arbeid en Welzijn, Avodah, Smitcoms, SVB, CHATA, CTB i Academy Hotel Curaao. Mas ku klaro ku United Telecommunication Services (UTS) i MCB tambe tabata presente, manera tabata e kaso tur e ltimo aanan pa present nan servisio i produktonan dirig riba sektor empresarial.
forma bunita, ku un presentashon di powerpoint ku un kontenido inspirativo, i un video metaphore yama Life is like a cup of coffee. Esaki sigur tabata un bon klousura di nos Marshe pa Empresario, dunando un mensahe positivo pa esnan presente. Finalmente seor Ivan Moreno, vise presidente di Kmara di Komrsio, a tene un diskurso krtiku, pidiendo pa tur hende presente duna nan e feedback pa otro aa e Marshe pa Empresario por ta ainda
Anlisis
Masterclass
Table Tops
aneho di rekurso humano ta enser tur kos. Nathaly Cabrera i Earl Balborda di Avodah ta splika ku for di ora ku bo tin e nesesidat di buska un hende pa bo empresa, for di e momentu ei mester analis e diferente kosnan pa yega na e hende ideal pa fit den bo kompania. For di momentu ku e hende drenta te sali ta kai bou di rekurso humano. Evaluashon, wisio, formashon, relashon entre e empresario i su empleadonan, e aspektonan di relashon humano. E ta importante pasobra bo empleado ta e kapital (humano) pa traha kun. Ta nan ta e instrumento pa bo logra i ta nan ta hasi sierto tarea.
tur tipo di empresa. For di momentu ku ta traha ku hende, e rekurso humano ta importante. For di momentu ku tin 50 trahad por mira e rl di e hende ku ta hasi e human resources. Rekurso humano ta pa tur empresa, pero tin biaha e empresa no tin e grandura pa karga un departamentu di rekurso humano. Pa esei tin un empresa manera Avodah ku ta hasi e trabou ei di forma profeshonal pa e empresa, sin ku e empresa tin di ekip su mes pa hasi e trabou ei. Nathaly Cabrera a bisa ku ltimamente por mira hopi kompania ta buska hende pa hasi trabou
Un di e kosnan ku ta hopi importante pa tene kuenta kun ora ta atra e empleado ta ku hopi hende ta buska e empleado ideal, pero mester mas importante ta pa wak pa bo haa e empleado ideal pa bo kompania. Bo por tin hende ku ta fit tur loke e empresario ta buska riba papel, pero mester wak si e ta klp tambe pa e kompania ei. Bo por asta haa un hende bon, pero pa e kompania aki algun aa. E hende por ta bon, pero no pa e kompania spesfiko ei. Ta importante, segun seora Cabrera i seor Balborda, pa e empresario komprond su nesesidat. E buskamentu di personal ta kumins paden. Mester analis kiko bo ta ferwaktu di e posishon ei, kiko e hende ta bai hasi, ken ta e persona ideal. E persona ideal no ta eksist. pero ta importante pa busk si. Hopi empresario ta pidi e mih salesman, por ehmpel, pero kada hende su nivel di desaroyo ta trese un nivel di espektativa i pesei mester buska e mih hende pa kaminda bo ta na e momentu ei. Loke ta stroba e empresario na Krsou ta ku e
di human resources. E kos mas importante sea paden f paf ta pa bo tin hende pa hasi e parti di rekurso humano. Mal maneho di rekurso humano ta pone un kompania prd sn. Esei ta loke e empresarionan a kumins realis mas i mas i pesei awendia nan ta poniendo mas atenshon na e rekurso humano. Merkado laboral a bira hopi prt i si falta personal, no mester stroba e kompania di sigui drei, ta kos pa tene kuenta kun. Pesei ta kumbin e empresario pa hasi e evaluashon pa yega na un trahad bon. Pasobra tuma e hende robes na trabou tambe ta kosta e kompania sn. Awendia e hende por skohe si e ke traha un kaminda f no. Nataly Cabrera Telefon: 737-2025 / 511-6585 E-mail: info@hrmavodah.com Earl Balborda Direktor Avodah Telefon: 7372025
Demanda pa HR
ta kere den e employment for life. Esei no ta pasa mas. Bo por haa un hende pa hasi e trabou ei pa 3 aa pa sigui ku otro hende. Kompania ta desaroy, hende ta krese i mester sigui padilanti. No konsentr riba e hende pa yega na posishon pa semper. Awendia un hende ta keda 3 pa 5 aa den un funshon i ta e move pa algu otro, kisas den e mesun empresa ei. Pero 10 aa na mesun kaminda ta nifik ku tin algu robes ku e empresa i ku bo mes komo trahad. Rekurso humano ta pa
Riba Dia Mundial di Propiedat Intelektual 2011, WIPO ta uni su mes na gobirnunan, organisashonnan, skolnan i empresanan rnt mundu den selebrashon di diseadnan awe, kendenan ta diseando nos futuro. Ofisina pa Propiedat Intelektual di Krsou ta uni su mes ku e pensamentu aki.
edit pa: Ofisina pa Propiedat Intelektual Krsou
pa registr bo marka
a kuminsamentu di e aa aki e sekshon Small Business Unit di Maduro & Curiels Bank a disid pa introdus un premio pa un individuo, organisashon f instituto ku a destak na fabor di e ramo di empresa chik o mediano. Esaki a haa e nmber Komersiante Briante. Komo sorpresa ta e revista ku abo, lesad, tin den bo man, a bai ku e prom premio aki.
sario. Riba esaki nos lo bini bk den un di nos prksimo edishonnan. Kmara di Komrsio, komo e instansia ku ta esun ku a tuma e inisiativa i a manten e revista riba pia, huntu ku tur e kolaboradornan di e revista aki ta gradis gerensia di Maduro & Curiels Bank i Small Business Unit en partikular pa e bunita premio aki ku ta nifik un rekonosementu di e trabou i e produkto final, kada luna dinobo. Banko Maduro pa hopi aa kaba ta un di e empresanan lokal ku ta sosten kontinuidat di e revista ku su avisonan, ku den hopi kaso ta enser mensahenan kla pa e gremio di empresario en general i esnan chik en partikular. Gustosamente nos ke inklu den e rekonosementu aki tambe tur esnan ku den e dies aanan di eksistensia a duna nan kontribushon na produkshon di e revista aki mayoria di nan den anonimidat.
Gradisimentu
Kandidatonan
Direktor John Jacobs i presidente Billy Jonckheer di Kmara di Komrsio ta tuma premio for di man di Valerie Rhuggenaath Maduro & Curiel's Bank.
Di-10 aniversario
e revista mensual komo ganad, tambe mirando e variedat di informashon relevante ku e ta ofres tur luna, ya pa 10 aa largu sin interupshon, pa tantu futuro empresario komo komersiante eksistente. Banko Maduro ta husga ademas ku e revista aki sigur tin un balor agreg pa e sektor di empresa chik mirando ku el a bira un medio popular pa komunik ku e gremio di empresario (chik). E korant Empresa Chik (grtis!) tin un ret di distribushon amplio, loke ta hasi e efekto informativo ku e tin ainda mas grandi. E revista aki ketu bai siguiendo e opinion di e Banko a demostr su derechi di eksistensia mirando ku pronto ta alkans su di-10 aniver-
Tur e nominadonan pa e prom premio Komersiante Briante huntu ku e tim di Small Business Unit di MCB enkabes pa Cherety Kirindongo (meimei).
a un echo ku empresanan chik ta wesi lomba di ekonomia. InnovatieCentrum Curaao ta duna su kontribushon na empresanan chik dor di stimul kompetensia internashonal i inovashon den empresa nan. Pa e echo aki InnovatieCentrum ta organis kada aa di nobo e premio di inovashon (InnovatiePrijs) pa buta empresa nan ku ta inovativo den un lus positivo i tambe e Business 2 Business TV ku ta un programa di televishon ku ta pasa na kanal 8. Inovashon ta krusial pa kompanianan ku ke desaroy i banda di esei, e ta garantis kontinuidat di un ekonomia slido i stabil. Esei ta e motibu tambe pa kua InnovatieCentrum Curaao ta duna su kontribushon na organisashon di Marshe pa Empresario pa motibu ku e Marshe aki ta duna empresarionan chik i mediano e oportunidat di amplia nan konosementu riba diferente aspekto di negoshi i nan ta haa e oportunidat tambe di ekspon nan mes na pbliko
i potensial klientenan.
Premio di inovashon
Tur aa dinobo na novmber ta organis e kompetensia pa premio di inovashon. Aki e empresa ku partisip ta duna di konos te kon leu e produkto f servisio ku nan ta brinda ta inovativo a base di un deskripshon di kiko ta produkto f servisio inovativo ta ku nan ke ekspon, kiko ta e resultadonan positivo ku e inovashon aki tin pa e kompania mes, kua ta e resultadonan ku e inovashon a trese kun (kresementu den benta, redukshon di gastu, kantidat di kliente), kiko ta e efektonan positivo di e inovashon aki den un konteksto mas amplio (ekonomia di Krsou, posibilidat di trabou, diversifikashon di ekonomia, i/f ampliamentu di eksportashon) i tambe bo mester duna di konos kiko ta e invershon ku bo a hasi pa bo inovashon. Tur esaki, e grupo di hurado lo hasi uzo di dje pa evalu i saka e mih premio pa e mih inovashon.
Na novmber 2011 e edishon nobo di Business 2 Business TV ta kumins ku hopi tep i konseho di ekspertonan. Kada dia dinobo tin negoshi ta lanta. Unabes bo dal e stap ei, ta masha normal ku bo ta haa bo konfront ku diferente problema prktiko ku ta buta bo pensa pa kontrat un eksperto pa duna konseho. Business 2 Business TV ta brinda un empresario chik f mediano e oportunidat pa habri su kushina pa e eksperto duna konseho ria kon pa saka kabes riba awa, ora bo haa bo konfront ku sierto problema. Pues, e meta di e programa aki ta pa apoy empresarionan ku tep i konseho balioso i tambe pa promov esnan partisipante. Si bo ke partisip na e premio di inovashon f e Business 2 Business TV f bo ke mas informashon tokante un di nan, por tuma kontakto ku InnovatieCentrum Curaao na 7371360 f e-mail na shooi@icc.an.
Business 2 Business TV
nformashon Teknolgiko (IT) ta e maneho di tur kos ku ta produs data, informashon f konosementu di ki forma ku ta, via kualke medio di distribushon elektrniko. Hopi biaha esaki ta un kmpiuter pero e no ta limit na e aparato nan aki so. Awendia ta kasi imposibel pa maneh un negoshi sin tin kualke tipo di IT den bo negoshi ku ta yuda rn e negoshi. Yurin Stewart di Artificial Intelligence Systems ta splika importansha di IT den negoshinan grandi i chik:
determin nan strategia pa loke ta nan forma di hasi negoshi (business intelligence). Asina tin hopi otro aspekto den negoshi ku nos ta kubri i via nos website por haa un idea di e tipo di solushonnan ku nos lo por brinda. AIS ta konsiente di empresanan chik lo por bon yud si nan outomatis kaminda mester. Por ehmpel, sru pa un kmpiuter, printer, aparato pa kopia i ntwrk si mester i duna servisio di sosten den e ramonan aki, pa manten e sistemanan den forma ptimo pa medio di limpiesa, asina seor Stewart a bisa na final di e entrevista. Tin mas rea den kua nos por duna servisio. AIS por yuda traha website asina ku e empresa por present su mes na su (potensial) klientenan lokal i internashonal. Yurin Stewart Artificial Intelligence Systems (AIS) Dr. M.J. Hugenholtzweg 40 Curacao Telefon: 461-1195 Faks: 461-4303 Selular: 527-0407 IT Consultancy: www.ais-cur.com Disaster Preparedness: www.b-preparedtoday. com
AIS su servisio
Tur kos ku ta simplifik, alivi i spar tempu na final ta spar sn pa e empresa, asina seor Stewart a sigui bisa. AIS ta den merkado pa empresanan ku ta hasi uso di sistemanan ku ta usa database grandi i ku ta eksig siguridat mksimo, manera Oracle, empresanan ku mester warda hopi dato i tambe sigur, empresanan ku ta analis nan datonan i for di nan historia pa por
Pa Manual Empresa Chik, literatura di kalidat i tur otro informashon komersial general, akudi serka nos
Kamar di Komrso i Industra di Krsou, Kaya Junior Salas 1, na Pietermaai of Tel. 461-3918 * Faks 461-5692 * E-mail: businessinfo@curacao-chamber.an Internet: www.curacao-chamber.an
or di 2009 Kmara di Komersio ta maneh un programa di supsidio ku kua empresarionan por haa konseho i guia den reanan spesfiko pa mehor i desaroy nan abilidat i konosementu riba sierto tereno. Estudionan ta indik ku den ltimo 10 aa un porsentahe haltu di empresanan na Krsou a sera. Esaki ta deb na algun faktor determinante ku ta entre otro falta di preparashon i konosementu den reanan di sumo importansia pa por maneh un empresa di un forma efisiente i profeshonal. Un nivel abou di edukashon di empleadonan tambe ta hunga un rl. E dos faktornan aki ta ingredientenan nesesario pa un empresa tin ksito i ta viabel.
Skirb pa Farley I. Lourens
royo personal, maneho di eksportashon i otro reanan. Empresarionan ta risib guia i konseho dirig pa mehor nan abilidatnan empresarial. Kmara di Komrsio tin akuerdo ku vrios konsehero profeshonal ku ta traha riba un base freelance pa duna konseho i guia via e programa. Empresanan chik i mediano lokal estables kaba, esun ku a kaba di kumins i esun ku ta bai kumins un negoshi den trmino di tempu krtiku i ku ke risib konseho i guia riba reanan spesfiko ku nan tin mester di yudansa riba dje i/f pa haa i buska solushon pa sierto problema i opstkulo ku nan ta eksperensi den nan kompania. Tambe e
profeshonal, enkuentronan empresarial i diferente aktividatnan dirig riba empresarionan chik i mediano i tambe riba futuro empresarionan. Ta duna training spesfiko segun e demanda di e sektor empresa chik i
mediano. Nan ta bas riba nesesidatnan ku tin riba por ehmpel, desaroyo di abilidatnan empresarial, konosementu di maneho empresarial, etc.
Training
risib konseho i guia pa un tempu (kantidat di ora) defin di antemano. Empresarionan e.o. por haa guia riba tereno di merkadeo, maneho di finansa, atministrashon i organisashon, aspektonan legal, diseo grfiko, website, belasting, rekurso humano, komunikashon, inovashon, desa-
Een Excellente ondernemer verdient ANG 10.000,- met 1 dag werken. De Fatum Best in Business Award is weer begonnen. Kijk voor meer informatie op www.fatum.com.
10
Empresario chik
i durashon di e servisio. E servisio aki lo kosta e empresario 40 florin pa ora. E tarifa aki ta un tarifa supsidi komo ku e programa ta kubri e sobr 60%. Na momentu ku e firma e akuerdo e empresario mester paga 40% di e suma total di e akuerdo ku ta bas riba e kantidat di ora ku e profeshonal lo konseh i guia e empresario.
SAVE
with the
NEW Digicel
EXTRA
Minutes
minutes
Empresario mediano
Postpaid Plans
Minutes
minutes
Minutes 60 min 120 min 240 min 420 min 660 min 1200 min
TOTAL
60
minutes minutes
minutes minutes
Kon pa aplik?
minutes minutes
minutes
1200
minutes
Tayer
11
Empresario, Kmara di Komrsio tei pa yuda abo riba e kaminda pa ksito. Partisip na un f mas di nos workshopnan i realis e kambionan positivo ku bo empresa mester pa prosper!
Fecha Tpiko Deskripshon Mei Bo tin idea pa kumins un negoshi pero no sa unda kumins? Durante e kurso aki lo sia bo tur loke bo mester tene kuenta kun, manera e formanan hurdiko, karakterstikanan personal i abilidatnan di abo komo empresario. Kua tipo di prmit bo mester? Na final di e kurso tin e oportunidat pa deliber ku e dosente pa e kontest tur bo preguntanan segun e konosido prinsipio Whats on your mind? di Facebook. Un bon komienso ta garantis ksito sigur! Tiene usted idea para empezar un negocio? Durante este curso le ensearemos los pasos que tiene que tomar en cuenta para establecer un negocio exitoso. Le ensearemos las formas jurdicas, las caractersticas personales i habilidades de un empresario. Cules son los permisos que se necesitan para abrir un negocio? I al final del curso usted tiene oportunidad de preguntar al docente lo que usted quiera segn el principio Whats on your mind de Facebook. Un buen comienzo es xito garantizado.
Tur dia bo ta drenta ofisina, papel aki papel aya. Luna di aprel a pasa i bo no tin bo atministrashon na rdu? Awl! no bira nervioso. Durante e kurso aki lo bo sia kon pa organis un atministrashon i kon pa maneh esaki hasiendo uzo di un software. Tambe lo duna informashon tokante e tiponan di impuesto ku tin na Krsou. Un plan di negoshi no ta solamente pa atker finansiamentu, pero ta sirbi tambe pa dirig rumbo di e negoshi. Durante e kurso aki lo haa sa e prinsipionan di un business plan, kiko mester pone aden, kon ta yega na e informashon, etc. Paso a paso ta para ketu na tur e aspektonan di un plan di negoshi. Durante e kurso aki e empresario ta risib oportunidat di pone tur loke el a sia den prktika. Bo ta risib un buki di trabou kaminda bo mes por praktik den dje. Durante e kurso aki lo para ketu na e siguiente puntonan pa yuda abo, empresario. Finansiamentu Invershon Krdito Supsidio Tambe lo bo sia komprond i domin e idioma finansiero na un manera prktiko i fsil. Despues ku bo a sia kon skibi un plan di negoshi, laga nos sia bo kon pa pone esaki den prktika. Usa bo Business Plan pa traha mas dirig riba resultado i tambe pa un forma di komunik den bo empresa, pasobra esfuerso ta importante pero resultado ta konta! Entrando a su oficina, se ve diariamente papeles tirado? No se preocupe porque tenemos un curso que le enseara como atender su administracin i los tipos de sofware que usted pueda usar. Tambin le informaremos sobre los tipos de impuestos que usted tiene que tomar en cuenta.
Idioma
9 + 11
Papiamentu
10 + 12
Espaol
80,=
16 + 18
Papiamentu
80,=
17 + 19 + 26
Papiamentu
100,=
23 + 25
Papiamentu
80,=
24
Papiamentu
40,=
30 de mayo + 1 de junio
Espaol
80,=
Atenshon: skema di kurso por kambia. Pa sa kua ta e ltimo vershon tuma kontakto ku nos na tel.: 461-3918 Tur kurso ta tuma lug di 6 or di atardi pa 9 or di anochi den ouditorio di Kmara di Komrsio na Pietermaai. Registrashon i pago adelant ta obligatorio!
12
Pa registrashon f mas informashon tuma kontakto ku Sentro di Informashon Komersial na telefn 461-3918, subi www.empresachiki.com f manda un e-mail na businessinfo@curacao-chamber.an
he World Belongs To The Best Communicator ta kredo di Burson-Marsteller, un di e kompanianan di Komunikashon i Public Relations di mas grandi i renombre di mundu, kaminda mi a yega di traha. Si nos adapt e kredo aki pa un empresa e lo bira: Merkado ta pertenes na e kompanianan ku por komunik mih! Na palabra ta seor Clifton Wall di e kompania Infinitum.
uso korekto di palabra 7%. Awendia den un mundu ku bo kompetidnan ta ofres hopi biaha mesun f kasi mesun produkto f servisionan ku bo empresa, e faktor hende ta loke ta hasi e diferensia. Mas bon prepar bo trahadnan ta na nivel di konosementu i sigur den komunikashon i PR, pues kon ta anda di forma korekto i konforme espektativanan di e pbliko mas grandi e probabilidat ta ku bo empresa lo ta eksitoso. Dikon? Pas aparte di invert den promov f merkade bo empresa, su produkto i servisionan, e mih merkadeo pa bo empresa ta ora bo klientenan ku a eksperensi un trato ekselente na bo empre-
Clifton Wall di Infinitum Komunikashon ta indespensabel pa ksito di kualke persona i pa eksistensia di kualke empresa f organisashon. Nos ta forma parti di un mundu den kua nos ta interdependiente di otro. Esun ta depend di e otro pa su eksistensia. Interdependiente ta enser, pues, un nesesidat di komunik i manten un bon relashon pbliko ku otronan. Tur empresa tin di haber ku dos rea prinsipal di komunikashon: interno i eksterno.
depend di su klientenan. Ta djei e ekspreshon kliente ta rei ta origin. Esaki ta sufisiente pa indik ku ta krusial pa un empresa komunik na un manera dirig manten un bon relashon - ku su diferente pblikonan. E pblikonan aki ta enser entre otro klientenan, otro empresanan ku e empresa ta depend di dje, finansiadnan, esnan ku biba f oper den su besindario direkto. Komunikashon eksterno por tuma lug na diferente forma. Di forma direkto o sea personal. Of indirekto atraves di otro medionan manera avisonan (popularmente bis propaganda), korespondensia, etc. E komunikashon f relashon pbliko aki ta determinante pa eksistensia i ksito di bo empresa. E ta parti integral di e imgen ku e empresa ke proyekt na su kliente i otro relashonnan. I un bon imgen, ta bal oro! Dikon un bon imgen ta importante? Imgen ta e totalidat di impreshonnan ku otronan tin di bo empresa f persona. Ta esei ta determin si e kliente ke kumpra un produkto f servisio serka bo f si nan ke traha f hasi negoshi ku bo (empresa). Si komo empresario f gerensia bo ke proyekt por ehmpel un imgen di ta tp den servisio, di ke brinda un eksperensia inolvidabel na bo klientela, e pregunta ta surgi mesora: bo empresa ta refleh esei? E ta refleh esei den su komunikashon ku klientenan i otro relashonnan? Bo personal tin f a risib e preparashon nesesario pa na tur okashon duna kontenido, biba f refleh e imgen ei serka e diferente pblikonan? Si esei no ta kaso ta bon pa aserka profeshonal riba e tereno aki pa yuda bo empresa yega asina leu di ta pose e kompetensianan ei. Paso un bon imgen ta bal oro pa kualke empresa sea chik, mediano f grandi.
sa kumins papia i rekomend nan grupo di influensia pa kumpra f hasi uso di servisionan di bo empresa. Pues, no solamente tur kos ta drai rnt di komunikashon, pero ta un realidat ku merkado ta pertenes na esnan ku por komunik mih! INFINITUM BV su core business ta pa sosten gerensia i doonan di empresa pa logra realis nan metanan korporativo. INFINITUM BV su meta ta pa added value i yuda e empresa make a difference den su rea di negoshi. Por komunik ku e direktor/ empresario di INFINITUM BV, Clifton Wall MBA atraves di e-mail: cwalle@infinitummm. com f telefn 738-2575 f via 514-8248.
Tur empresa ta reker pa tin bon komunikashon interno pa asina tur hende tur ora bai ta na altura kiko mester sosod, dikon, dor di ken, ki ora, na unda i kon e mester sosod. Esei ta komunikashon formal o sea operashonal. Kualke empresa ku no ta kumpli ku e ltimo aki pa definishon ta oper ku waist, inefisiensia i den hopi okashon por ta motibu ku ta reina malkontentu. Esakinan tur ta motibunan ku ta stroba un empresa di logra su metanan pa kua el a keda estables. Pesei e komunikashon mester ta alkaso, na tempu i mester tuma lug na e forma i tono korekto. Aparte di e komunikashon formal tin tambe komunikashon informal ku komunikashon di ndole sosial. Esaki ta e komunikashon ku no ta direktamente relashon ku trabou f e empresa su funshonamentu. Ta importante pa realis ku tur komunikashon di un empresa ku e mundu paf di e empresa tin su orgen den komunikashon interno. Por lo general e regla no skirb ta bisa: No por tin un komunikashon eksterno eksitoso si esun interno no ta optimal.
Komunikashon Interno
Imgen
Komunikashon eksterno
Komunikashon no ta enser uso di palabra sea skib f papi so. Ta sientfikamente prob ku e lenguahe korporal (body language) ta pisa 55% den e totalidat di komunikashon entre personanan (pues mas ku mitar), mintras tono di bos ta bon pa 38% i
Komunikashon en general
13
Plan di negoshi:
lan di negoshi ta importante pa e empresario mes i pa ora e ta buska finansiamentu pa su negoshi. Seora Jacqueline Pinedoe, business advisor di Alliance Business & Financial Consultants B.V., ta splika kiko ta un plan di negoshi. Seora Pinedoe ta kere ku un plan di negoshi ta determinante pa un negoshi su eksistensia. Seora Pinedoe tin 23 aa trahando ku empresa chik i mediano, asesorando e.o. empresarionan ku ke lanta nan mes negoshi i tambe empresarionan ku tin nan mes negoshi kaba. E ta asesor riba tereno di maneho, atministrashon finansiero, fiskal, ekonmiko i finansiero.
Si bo plan di negoshi no ta bon prepar, e banko/instansia finansiero lo no bai di akuerdo pa fia bo e kapital ku bo ta pidi. 3. Otro motibunan ku bo por usa un plan di negoshi ta pa e.o. partidonan ku lo ta interes den partisipashon den e negoshi p.e. un persona ku bo ta aserk pa bira sosio ku bo den e negoshi f un spnser ku bo ke haa pa invert den e negoshi.
Jacky Pinedoe
Un plan di negoshi ta enser na prom lug e idea di un negoshi. Den e plan mester formul kiko ta interes di e negoshi. Kiko e negoshi ta ofres. Ki produkto i/f servisio. Na ken e negoshi ta ofres e produkto i/f servisio. Kon e negoshi ta bai diferensi su mes den e merkado eksistente. Kon ta pensa pa kumins ku e negoshi. Kon grandi e invershon ta pa lanta e negoshi i tambe mester demostr kuantu e negoshi mester gener pa e ta un negoshi eksitoso.
Un plan di negoshi bo por usa pa diferente motibu. E motibunan prinsipal ta e.o: 1. Pa bo mes komo futuro empresario. E plan mester duna e persona un bon bista kiko e faktibilidat di su idea ta. E mester mustra e persona kiko e retonan ta ku e ta bai tin den su propio empresa i kiko e mester hasi pa bira un empresario eksitoso. E plan ta enser e.o.
tambe e servisionan i/f produkto(nan), nan kalidat, preis (kompetitivo). E plan di negoshi tambe ta importante pa e empresario ku ke ekspand su negoshi ku mas produkto i/o mas servisio. 2. Pa un banko/instansha finansiero na momentu ku ta buska finansiamentu pa e negoshi, sea pa kumins f pa ekspand e negoshi. Banko/ instansia finansiero lo ke mira e kapital ku nan ta bai fia bo en relashon ku loke bo mes ta bai hinka den e negoshi komo kapital propio. Mester tin un bon bista riba kon lo bo bai invert e kapital den e negoshi i kon bo ta pens pa hasi e kapital invert rende pa bo. E plan di negoshi mester por konvens e banko/ instansia finansiero ku e ta un bon plan.
Un plan di negoshi por evit f minimalis e riesgonan ku un negoshi ta kore. Tambe un plan di negoshi ta nesesario na momentu ku ta bai un banko/ instansia finansiero pa hasi un fiansa. Un plan di negoshi mester evit ku un negoshi ta fia un kapital i despues no por paga esaki bk, pasobra e negoshi no a bai bon.
di promoshon pa e negoshi, etc. 3. Un plan finansiero ku ta konsist di un plan di invershon, ku ta duna informashon di e presupuesto i kuantu e kosto total di e invershon ta. Un plan di benta, esta riba kuantu ta pronostik e benta di e negoshi pa aa. Si ta un negoshi ku ta bende produkto, mester tin un plan di kompra di produkto ku ta indik e kosto total pa aa di produkto. Un plan di negoshi ta konsist tambe di un plan di fiansa ku ta indik kuantu kapital mester pa finansi e negoshi i kon ta paga bk.
ta bai buska un fiansa, ta traha un sita ku un banko/ instansia pa hasi e petishon. Komo konsehero ta keda den kontakto ku e kliente pa sigui duna konseho pa e negoshi. Espesialmente den komienso di e negoshi, kaminda ku e kliente mester di hopi konseho, ta bon pa e konsehero tei ku regularidat pa yuda e empresario. SEI ta un inisiativa di Gobirnu di Krsou huntu ku Hulanda, kaminda ta finansi 60 porshento di por ehmpel e gastu pa traha un plan di negoshi, un plan di merkadeo, etc. Seora Pinedoe a splika ku e tin un kliente ku nan a yuda atraves di e inisiativa SEI aki. Ta un kliente ku a bini via di IntEnt na Hulanda. Esaki ta un organisashon ku seora Pinedoe ta traha kun na Hulanda pa yuda persona, e.o yunan di Krsou, ku ta biba na Hulanda i ku ta den e proseso pa bini bk Krsou, ku e idea pa lanta nan mes negoshi na Krsou. Ta yuda nan e.o. ku trahamentu di nan plan di negoshi. IntEnt ta para garante serka e banko/instansia finansiero si e kliente ke buska finansiamentu. E kliente a aserk SEI ku su plan pa e parti di merkadeo i SEI a finansi e plan di merkadeo. E kliente a keda hopi kontentu ku porfin el a keda kla ku su plan di negoshi i ku e por bai ku e plan na un banko/instansia finansiero pa haa finansiamentu. Jacqueline Pinedoe, Senior Business Advisor, Alliance Business & Financial Consultants B.V. Pos Cabaai Office Park, Unit 5, Schouwburgweg z/n, Telefon: 737-2025, Faks: 737-2026, Email: info@alliance-business. com
Kliente di SEI
Un bon plan di negoshi mester konten e siguiente puntonan; 1. Informashon personal di e empresario f futuro empresario i e meta(nan) prinsipal di e negoshi. 2. Un plan di merkadeo ku ta duna informashon di e produkto f servisio di e negoshi, deskripshon di e merkado, frmula di e negoshi, plan
Seora Pinedoe ta sigui splika ku ora ku un kliente aserk pa traha un plan di negoshi e ta traha un sita ku e kliente pa tende e idea di e negoshi. Ta pidi e kliente tur e datonan nesesario pa por traha e plan di negoshi. Si no tin tur dato, ta inform e kliente di e datonan/ informashon ku mester pa e plan di negoshi. Si ta nesesario mester hasi un enkuesta pa determin si tin merkado pa e idea (produkto/servisio). Ta kumins traha riba e idea i hinka tur e frmulanan den otro. Despues ta saka un konsepto di e plan di negoshi pa trata esaki ku e kliente. Den kaso ku mester, ta ahust e plan pa despues saka un plan di negoshi final pa e kliente. Den kaso ku
Trabou di e konsehero
14
Programa di supsidio pa empresa chik ta brinda fasilidat pa konseho i guia riba tereno di website
Webpage4You a kumins oper 4 aa pas na Hulanda. Mi a bishit Krsou i a keda enkant ku e isla. Esei a pone ku mi a kumins hasi sondeo pa wak ki posibilidat tin na Krsou pa ofres e servisio i produktonan ku nos ta spesialis aden. E.o. mi tabatin kmbersashon ku Kmara di Komrsio ku a inform mi di e programa di supsidio pa guia i konseh empresarionan. Den mi sondeo mi a nota ku riba e tereno di traha i manten website tin basta trabou ku por hasi na Krsou. Esei a pone ku mi a muda pa Krsou i start un Webpage4You aki nan.
opi biaha kompanianan ku ta pera den sektor di empresa chik ta pensa ku un website ta pa kompania grandi so. Den kmbersashon ku Ted Antrag di e kompania Webpage4You e la splika ku un website no ta un luho mas, pasobra empresanan chik i mediano tambe mester di un website. Seor Antrag ta un di e konseheronan di e programa di supsidio di Kmara di Komrsio pa guia i konseh empresarionan riba reanan mas spesfiko riba kua un empresario chik i mediano mester di asistensia profeshonal. Den kaso di seor Antrag esaki mas spesfiko den ramo di traha i manten website.
Skirb pa: Farley i. Lourens tante pa ora nan ta buska fotgrafo pa kasamentu nan por haa su negoshi di saka potrt via e sistema di buska aki. Mi ta imagin mi ku un fotgrafo mas riba kaya hasiendo su trabou. Pues, via un website e potensial klientenan por haa su kompania tur ora, tambe ora e no ta paden. Awendia hasta via telefon mobil e potensial klientenan por mira informashon ku tin riba bo site. Nan por wak kiko bo kompania ta para pe; kiko bo kompania ta ofres (produkto/ servisio). Ounke esei no ta masha usual na Krsou ainda, bo por bende online tambe. Hasta por inform klientenan kiko bo a yega di hasi f ku ta trahando ariba, kiko bo tin komo oferta, i kambia esaki segun temporada, etc. Mas aleu seor Antrag a splika en breve kiko ta webhosting ku ta un terminologia ku ta usa hopi den e ramo di website: Esaki ta simplemente ku bo ta hr un pida espasio riba un harddisc di un proved di Internt. Banda di esei e proved ta ofres ku bo site ta den laira, ku bo por haa adrsnan di e-mail, tin akseso na sierto dato, etc.. Ora a puntra seor Antrag kon mester relashon e servisio ku nan kompania ta duna riba tereno di web-
site ku e programa di supsidio pa guia i konseho na empresarionan i kon esei ta bai den prktika, el a kontest: Ami lo kumins bisa ku tin dos posibilidat: E empresario mes por bai Kmara di Komrsio i bisa ku e tin mester di yudansa/ asistensia den e rea ku nos ta traha i Kmara di Komrsio lo pone e kontakto entre e empresario i nos; Tin okashon ku klientenan ta aserk nos pa traha website i nos ta inform nan di e programa i ta trese kliente den kontakto ku Kmara di Komrsio. E programa ta enser ku e empresario por haa 60% di supsidio pa e invershon ku e mester hasi pa haa konseho i risib guia. Nos ta brinda un pakete total. Pues, konseho, guia, trahamentu di e website, servisio di foto, eventual servisio pa kontenido di teksto pa e site, i servisio pa e aksesibilidat manera mi a inform anteriormente. Pues, pa por haa bo site fsilmente. E kliente ta keda responsabel pa kontenido di e website semper den konkordansia ku i den akuerdo di Webpage4You i partnernan. Pa finalis seor Antrag a inform ku nan ta focus ta pa despues ku e site ta kla pa e kliente mes por sigui maneh e kontenido i tene esaki al dia. Tambe mi por inform ku empresanan ku ya tin un huisstijl kaba, ku nos por ahust nos trabou na esaki. Alabes kompanianan ku tin un website kaba, nos por yuda ku preparashon pa nan mes por tene esaki al dia i maneh nan website. Pa informashon por yama nos semper f por manda nos un E-mail f aserk Kmara di Komrsio. Webpage4You Tel.: 5170779 e-mail: ted@webpage4you.nl
Mas aleu seor Antrag a inform ku te ainda hopi empresario ta warda trahamentu di un website pa nan kompania te na ltimo. Mi por tin komprenshon pa e loke nan ta trese dilanti komo e motibunan prinsipal. Spesialmente empresanan chik ta hopi limit na fondo pa hasi tur kos ku nan ta dese na hasi pa nan kompania, pero si mi ke bisa den e mesun rosea ku un website ta algu hopi esensial, hustamente pa empresa chik. E ta loke ami lo yama un brchi di propaganda digital riba Internt ku tur hende por mira. Aya riba bo kliente i potensial klientenan por haa tur informashon di bo empresa. Ta importante pa tene kuenta ku e generashon aktual ta buska tur kos via Internt. Hasimentu di negoshi no ta manera ntes i mester bai ku desaroyo di tempu si bo ke keda kompetitivo ku bo negoshi.
Maneho di kontenido
Tambe seor Antrag a enfatis e punto ku ta importante pa e potensial kliente ku ta buska informashon di e tipo di servisio i produktonan ku bo negoshi ta ofres, real-
mente i fsilmente por haa bo site. Tin hopi empresario ta laga traha un site masha bunita, pero e hende ku ta buska informashon no ta haa esaki fsilmente. Tambe nan no ta update (aktualis) informashon riba nan site. No ku mi ta bisa ku bo site no mester ta nchi, pero mas efektivo ta ku e mester funshon bon, ta al dia i mas importante ta ku esun ku ta buska informashon den bo ramo di negoshi por haa bo site. Banda di buska un empresa ku por traha bo website, bo mester haa hende ku ekspertisio pa
lokalis bo website ora ta buska informashon den bo ramo di negoshi. Mi por duna un ehmpel: un fotgrafo ku hopi tempu ta saka potrt na Krsou kasi sigur hopi hende konos na Krsou tambe komo ku e isla ta chiki. Ora un hende mester di un fotgrafo, via su nmber lo e haa informashon di dje. Pero si un hende f pareha tin intenshon bini di af pa bin kasa na Krsou nan ta buska riba Internt pa weddingphotograher Curaao f huwelijksfotograaf Curaao nan no ta buska via nmber. Pues, ta impor-
Webhosting
Advisory Program
15
Eventonan internashonal
CAC Fair Bathroom + kitchen Guangzhou, China, 1-30 aprel Lug: The Continental Center Website: www.cacfair.com International Sign Expo Las Vegas, Merka, 28-30 aprel Lug: Mandalay Bay Convention Center Website: www.signexpo.org Media Te c h Hamburgo, Alemania, 3-4 mei Lug: Grand Elyse Website: http://www.mediatech.net/ LABORALIA 2011 Show of Prevention, Protection, Safety and Health at Work Valencia, Spaa, 3-5 mei Lug: Avenida de la ferias Website: http://laboralia.feriavalencia.com/ FOR WASTE 2011 International Trade Fair of Waste Handling, Recycling, Industrial and Municipal Praga, Repblika Cheko, 3-5 mei Lug: PVA Letnany - Prague Exhibition Centre Letnany Website: http://www.forwaste.cz/2011/cz/intercept. asp The international Expo Destination Innovation The Aruba Chamber of Commerce and Industry offers local & international businesses a unique opportunity to showcase innovative initiatives. Oranjestad, Aruba, 27-28 mei Lug: The Renaissance Convention Center Website: http://www.arubachamber.com/events/2011/ Expo2011May27-28.htm AES CHINA 2011 China International Automotive Electronics Products & Technologies Show Shanghai, China, 1- 3 yni Lug: Shanghai Everbright Convention & Exhibition Center Website: http://www.gracefair.com/cn/aes/expomain_ en.asp?m=34 EXPO CARGA 2011 Ciudad de Mexico, Mexico, 7-9 yni
Aprel
Luga: Mexico World Trade Center Website: http://www.expocarga.com/front_content.php WESTERN CANADA FARM SHOW Regina, Canada, 15-17 yni Lug: Evraz Place Website: http://www.myfarmshow.com/ CANADIAN AVIATION ASSOCIATION CONVENTION Air craft Convention, Trade Show & Static Display Calgary, Canada, 6-7 yli Lug: CBAA (Canadian Business Aviation Association) Website: http://www.cbaaacaa.ca/portal/convention SUMMER FANCY FOOD SHOW 2011 International Fancy Food & Confection Show Washington D.C, Merka, 10-12 yli Lug: Walter E. Washington Convention Center Website: http://www.specialtyfood.com/fancy-food-show/ DECORATION + DESIGN MELBOURNE 2011 Trade Fair for the Australian soft Furnishing and Interior Products Industries Melbourne, Oustralia, 21-24 yli Lug: Melbourne Exhibition & Convention Centre Website: http://www.decorationdesign.com.au/ JEWELLERY WORLD EXPO 2011 The Leading Trade Show serving Canadas Fine Jewelry Market Toronto, Canada, 7-9 ougsts Lug: Metro Toronto Convention Centre Website: http://www.jewelleryexpo.ca/ SYDNEY INTERNATIONAL SPA & BEAUTY EXPO 2011 Sydney International Spa & Beauty Expo Sydney, Oustralia, 13-14 ougsts Lug: Sydney Convention & Exhibition Centre - Darling Harbour Website: http://www.internationalbeautyexpo.com.au/ FASHION EXPOSED MELBOURNE 2011 An Extensive Range of Women Wear, Menswear,
Children Wear, Sportswear, Intimates and Fashion Accessories Melbourne, Oustralia, 28-30 ougsts Lug: Melbourne Exhibition & Convention Centre Website: http://www.fashionexposed.com/meet-thedesigners.html DISASTER MANAGEMENT 2011 This event aims to attract Disaster Planning Coordinator, Emergency Medical Personal, Fire & rescue emergency management personal, Educational & training
agencies, Communication & Technologies companies, Military Officers, Political leaders. New Delhi, India, 19-21 sptmber Luga: NSIC New Delhi Website: http://www.dmindiaexpo.com NATURAL PRODUCTS EXPO YOUR SOURCE FOR NORTH AMERICAN NATURAL PRODUCTS Baltimore MD, Merka, 21-24 sptmber Lug: Baltimore Convention Center Website: www.expoeast. com
Yli
Sptmber
Mei
AUTOCLSSICO 2011 International Classic and Vintage Automobile and Motorcycle Exhibition Porto, Portugal, 30 sptmber-2 ktober 2011 Exponor Lug: Exponor, 4450-617 Lea da Palmeira Website: http://www.eventosmotor.com
Ougsts
Yni
16
Oportunidatnan di negoshi
Si abo tin un oportunidat di negoshi ku bo ke pone den e rbrika aki f pa mas informashon tokante di un di esnan menshon, tuma kontakto ku Sentro di Informashon Komersial di Kmara di Komrsio na number di telefon 4613918, di faks: 461-5652 f e-mail nos na businessinfo@curacao-chamber.an 125 E-mail: felipe@ zarzuelasa.es Website: www. bodegasvizar.es 3. Ta buska distribuid pa lubrikante i produkto di limpiesa pa outo Justice Brothers Inc. ta buskando distribuid pa nan produktonan di outo. Tel: 626-359-9174 Faks: 626-357-2550 E-mail: roberts@ justicebrothers.com Website: www. justicebrothers.com 4. Ta buska distribuid pa produkto di kabei. Luster Products Inc. ta ofres diferente produkto manera: Pink Oil Moisturizer pa hende muh i Scurl pa hende hmber. Tel: 773-579-1800 Faks: 773-843-7502 E-mail: contactus@ lusterproducts.com Website: www. lusterproducts.com 5. Ta buska Un empresa ku ta bende por mayor den general merchandise na California ta buska un representante pa bende su produktonan den Karibe. E-mail: wenelias@ yahoo.com
1. Eksposishon Di 4 pa 5 di yni awor lo tin un eksposishon di artkulo pa Baby, Kid & Pre-teen na WTC. 2. Ta buska Empresa ku ta bende awa botey ta buska interesadonan pa kumpra e negoshi. 3. Ta bende 2 piso di un edifisio den Punda, 60 m2 kada un. Por hr un parti f henter e edifisio.
Lokal
Hopi interesante pa personanan ku ke hasi negoshi den e rea di Punda. 4. Ta Hr Ta buska un persona o instansia ku por traha ku piedra presioso.
f importad pa nan produktonan di materia prima (plstik, karton, etc.) Tel: 0058-414-0533663 Faks: 0058-2432360474 E-mail: jtsuministro@gmail.com 2. Empresa ta buska representante f importad pa bia Bodega Vizar ta buska representante f importad pa bia Vizar Tel: 0034-983-682-690 Faks: 0034-983-682-
Internashonal
Publikashonnan nobo
E biblioteka di Sentro di Informashon Komersial di Kmara di Komrsio di Krsou ta konten mas di 5000 dokumento. E biblioteka ta ofres un variashon amplio di rekurso pa hasi investigashon. E biblioteka ta konten un kolekshon grandi di dokumento relashon ku komrsio ku ta dirig riba merkado mundial. Resientemente nos a risib e siguiente publikashonnan den nos biblioteka na Sentro di Informashon Komersial.
- Coaching Het vakblad voor managers op Curaao No. 1 2011 - Tijdschrift Recht en Arbeid Maart 2011 - Nederland: Mediaknooppunt van Europa: Perspectieven in kaart gebracht - Expo Visie Beneluxblad voor exposant en beursmanagers no. 607 2011 - The Economist The dangers of rising in China - The Courier The Magazine of Africa caribbean Pacific & European Union cooperation and relation N. 20 N.E. jan/ feb 2011 E orario di apertura di e biblioteka ta di djaluna te i ku djabirn di 8 or di mainta te 4 or di atardi.
17
opi be nos por topa ku aviso kaminda nan ta buska hende profeshonal, i ku nan ta pidi esun ku ta bai aplik pa un funshon pa e motiv tambe pakiko e ke haa e posishon vakante. Pero kiko nan ke men ku esei?
tante. Asina por repart hende den tres grupo. Esaki ta lansa e pregunta: bo no ta stigmatis hende dje forma ei? Tg no, segun seor Beuker, pasobra ora detekt e nesesidatnan, den hopi kaso bo ta saka af loke anteriormente tabata skond. Awor ku e deskubr e nesesidatnan, por bai traha na nan, manera kiko ta pas presis
Su lema
Un promedio
pa tal i tal persona? No ta den tur kaso por duna un hende un posishon ku ta kuadra kompletamente ku su nesesidatnan personal. Den un merkado laboral kaminda tin hende sin trabou, bo mester ta kontentu ora nan invit bo pa un trabou. E ehersisio aki en todo kaso ta krea un situashon ku tantu e dunad di trabou i e (potensial) empleado a evalu bon kiko nan ke i kiko por hasi pa tene kuenta ku tur esei. Finalmente, e lema di seor Beuker ta: duna hende i empresanan konosementu i abilidatnan nobo di moda ku nan mes por sigui desaroy.
Seor Herman Beuker, un profeshonal Hulandes ku ta duna kurso di entrenamentu riba tereno di maneho komunikativo, a skirbi un buki riba e asuntu aki. For di 1994 e ta duna e kursonan aki i den su trabou el a bai investig tambe kiko ta asuntunan ku ta motiv hende, pero tambe tur loke por ta demotiv nan. Su
Maneho di motivashon
idea tras di e investigashon aki tabata pa haa sa si por pensa tambe riba frmulanan pa stimul i motiv hende den nan trabou. Pa esaki e ta usa e terminologia maneho di motivashon. E no tabatin nodi warda hopi pa yega na e konklushon sorpresivo ku no: no ta posibel pa bin ku un frmula sigur pa lanta sufisiente interes di hende pa nan hasi loke abo komo empresario ke pa nan hasi den un freg i wowo. Pa kada hende, esta kada empleado, ta konta ku ta otro asuntu por sirbi komo algu pa motiv nan. No tin un st general di pida hrmnt ku por saka for di kashi pa bai traha riba motivashon di bo staf, bo personal. Kada kaso ta reker atenshon personal i individual. Kada individuo ta otro i niko. No tin dos hende kompletamente igual.
di trabou. E nesesidatnan personal aki por korespond ku e funshon, e koleganan i esnan riba dje, pero nan por ta nt kontrali tambe. Si e ltimo aki ta e kaso, anto e ta reker muchu mas esfuerso pa por konvens e persona pa e tuma un otro aktitut. Un kambio asina no ta bai dimes. E ta reker muchu mas invershon. Ehmpelnan di nesesidatnan individual kontrali ta: Ku regularidat e ke traha e so na lug di traha ku otro hende. E deseo pa mas variedat den e trabou na lug di mas seguridat. E ke ta den kontakto ku hende en bes di ta trahando riba kos. Haa atenshon pa prestashon na lug di atenshon personal. Klaridat ku ta bini di ariba versus eskoho propio. Laga tur kos klp presis aki banda i tene un bista riba tur kos na e otro banda. Algun hende ta ln na e banda aki, otronan ta ln mas pa aya, mintras ku tin otro atrobe ku ta haa tur dos opshon mes impor-
Asina seor Beuker a sigui investig e partikularidat aki i despues di basta pensamentu el a yega na un otro konklushon. Esei ta ku por motiv un hende ora e rekonos su mes nesesidatnan den e situashon
Nesesidatnan kontrali
18
n empresario por ehers su negoshi den e forma di un entidat, por ehmpel un N.V. (naamloze vennootschap) f B.V. (besloten vennootschap) f e por hasi esaki bou di su mes nmber. Den e ltimo kaso aki nos ta papia di empresa propio (eenmanszaak). E forma di negoshi ku ta usa ta importante pa determin e belasting mester aplik pa e ganashi di e negoshi. Den tur kaso e empresario mester registr su mes na Inspekshon der Belasting. Ora e hasi esaki e ta haa un number di CRIB (=number di registrashon) i e lo risib tur e formularionan nesesario.
di negoshi por ta un di e fuentenan. E mtodo di kalkulashon di ganashi ta kasi meskos ku esun di impuesto riba ganashi; e niko diferensia ta den e limitashon di dedukshon aplikabel. Un empresario ku un empresa propio ku ta traha na kas por dedus su gastunan pa loke ta e lug di trabou (werkruimte) si e entrada di e empresario ku e trabounan ta surpas 2/3 parti di su entrada total. Lei no ta indik kon mester kalkul e gastunan relat na e kamber ku e ta usa. Por repart e gastunan por ehmpel a base di meter kuadr ku ta usa di e kas f tambe por kompar e gastunan di prom ku e empresa a kumins i e gastunan kstra ku a result despues. Den tur kaso ta importante pa por defend e kalkulashon. Un empresario ku un empresa propio tambe por disfrut di fasilidat fiskal, manera depresiashon aseler i dedukshon di invershon. Nos tarifa pa impuesto di entrada ta progresivo i ta kumins na 13% i ta bai te i ku 49.4%, pero si nan asept e kambionan di lei manera den tapara, e tarifanan lo kambia i ta kumins na 12% te i ku 49%, dependiendo di e suma total di entrada di e persona. Pa kalkul e haltura di e belasting, tambe por tene kuenta ku sierto dedukshon manera e esun bsiko. Mester deklar e belasting tur aa i e persona mester deklar e belasting ku 1 deklarashon pa aa.
Belasting di ganashi
Despues ku e persona a risib e formulario e tin 2 luna pa yena i entreg e formulario bk na Inspekshon di Belasting. Tur tipo di empresario (empresa propio f NV f BV) tin mesun tantu trabou atministrativo. E diferensia entre un empresa propio i un NV ta e porsentahe ku ta paga na impuesto. Pa un empresario propio (eenmanszaak) ta konta ku mas bo gana, mas belasting bo lo paga. Esaki ta nifik ku kisas den e prom 30 mil na entrada (neto) bo ta paga 13% (ku lo bira 12%), pero den un NV bo lo paga dirkt 34.5% riba bo ganashi, ku lo bai baha bira 27.5%. Si bo tin un pronstiko di kiko bo ganashi lo bai ta den un par di aa, bo por usa esaki pa determin si ta kumbin e empresario kumins komo un empresa propio f ku un NV f BV.
kompra. Den kasi tur otro kaso, ta 8% di e suma di invershon. Mester deklar belasting di ganashi tur aa i e empresa tin di hasi dos deklarashon pa aa: un deklarashon preliminario ku mester entreg a base di un kalkulo di e entrada bas riba e ganashi di e aa prom. E deklarashon i e pago di belasting mester sosod prom ku dia 1 aprel di e aa siguiente di e aa ku a realis e ganashi. E deklarashon final den kua mester deklar e ganashi berdadero, teniendo kuenta ku e belasting ku a paga kaba bas riba e deklarashon preliminario. Mester entreg e deklarashon final i paga e impuesto prom ku dia 1 yli di e aa siguiente di e aa ku a realis e ganashi. Por pidi ekstenshon pa entreg e formulario i paga e impuesto. Pa
kada deklarashon tin un formulario spesial. E ganashi ku sobra por distribu entre e personanan ku ta doo di e akshonnan di e N.V./B.V. Nan na nan turno mester paga impuesto di entrada (Inkomstenbelasting, IB) riba esaki. Den kaso ku e negoshi ta un eenmanszaak, no ta e negoshi pero e persona mes mester deklar su entrada for di e negoshi, huntu ku tur su otro entradanan, manera salario di un trabou fiho. Mester paga impuesto di entrada riba tur e entrada huntu risib durante e aa. E sistema di impuesto riba entrada ta diferente ku esun di impuesto riba ganashi. Den impuesto riba entrada un persona ta paga belasting riba sierto fuente di entrada i entrada
Impuesto di entrada
Generalmente, ora un empresario, eenmanszaak f N.V./B.V. brinda un servisio f hasi un benta, den kuadro di su empresa i e servisio f benta tuma lug na Krsou, e mester tene kuenta ku riba e preis e mester kobra 5% i pronto (kontal ku nan bai di akuerdo ku e kambio di lei) e lo ta 6% di impuesto riba volmen di benta, e asina yam omzetbelasting f OB. Tene na kuenta ku tin sierto servisio ku ta eksoner. Ora kobra e belasting, mester deklar esaki riba un formulario i paga e impuesto. E empresario tin te dia 15 di e siguiente luna kaminda e servisio i benta a tuma lug pa entreg su deklarashon. Pues, benta di febrari por deklar te dia 15 di e siguiente luna, esta mart. Si e empresa no tin benta f no brinda servisio den un luna, e mester entreg un deklarashon
pgina 20 >>>>
19
Den e kuadro di SEI tin diferente kurso di impuesto. Tin esun di impuesto riba entrada pa personanan ku empresa propio f esnan ku ta haa salario. Komo e lei ta asina
CM
MY
CY
CMY
20