Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
FloraVascularSubachoqueParamo FernandezHernandez2007
FloraVascularSubachoqueParamo FernandezHernandez2007
MATEO HERNÁNDEZ-SCHMIDT
Organización para la Educación y Protección Ambiental (OpEPA), Cll. 70A Nro. 13-18,
Bogotá D.C., Colombia. mateo@opepa.org
RESUMEN
Se presenta el catálogo de las plantas vasculares de la cuenca alta del río Subachoque,
situada al occidente de la Sabana de Bogotá (municipios de Subachoque, El Rosal
y Madrid) que consta de 155 familias, 537 géneros y 1008 especies; 834 de ellas
silvestres (incluidas 124 naturalizadas) y 174 cultivadas. La base de este trabajo
fueron las recolecciones efectuadas en la región por un período de más de ocho
años, información que se complementó con las colecciones históricas previamente
conocidas. Las familias más diversas en la flora silvestre de la región son Asteraceae
(59 géneros/115 especies), Orchidaceae (24/78) y Poaceae (29/52). Como novedades
corológicas relevantes, se incluyen algunas plantas nativas recientemente registradas
para Colombia, así Eubrachion ambiguum (Eremolepidaceae), Greigia albo-rosea
(Bromeliaceae), Festuca sodiroana y F. ulochaeta (Poaceae), y también otras plantas
adventicias no previamente (o escasamente) registradas para Colombia, como es el
caso de especies de los géneros de Asteraceae (Cirsium, Crepis, Senecio, Sylibum),
Campanulaceae (Triodanis), Caryophyllaceae (Sagina, Stellaria), Fabaceae
(Medicago, Melilotus, Vicia), Iridaceae (Crocosmia, Gladiolus, Watsonia), Linaceae
(Linum), Papaveraceae (Fumaria), Poaceae (Brachypodium, Briza, Polypogon,
Vulpia), Polygonaceae (Persicaria, Polygonum), Scrophulariaceae (Nuttallanthus,
Verbascum) y Urticaceae (Soleirolia). La lista comentada incluye para cada especie
información sobre hábito, hábitat, distribución, origen y una colección testigo.
ABSTRACT
The catalogue of the vascular plants of the upper Subachoque river basin (municipalities
of Subachoque, El Rosal and Madrid, in the western Sabana de Bogotá), now includes
reports of 155 families, 537 genera and 1008 species; of them, 834 wild (124 naturalized
included) and 174 cultivated, is presented. This work was based on collections made
in the region during a period of more than eigth years, complemented with previous
collections from the área. The most diverse families of wild plants are Asteraceae (59
genera/115 species), Orchidaceae (24/78) and Poaceae (29/52). As new distribution
73
Catálogo de la flora de Subachoque
records are included some native plantas recently reported from Colombia, such as
Eubrachion ambiguum (Eremolepídaceae), Greigia albo-rosea (Bromeliaceae) and
Festuca sodiroana, F. ulochaeta (Poaceae) and other adventitious plants not or rarely
reported before from Colombia, such as the species of genus of Asteraceae (Cirsium,
Crepis, Senecio, Sylibum), Campanulaceae (Triodanis), Caryophyllaceae (Sagina,
Stellaria); Fabaceae (Medicago, Melilotus, Vicia) Iridaceae (Crocosmia, Gladiolus,
Watsonia); Linaceae (Linum), Papaveraceae (Fumaria), Poaceae (Brachypodium,
Briza, Polypogon, Vulpia); Polygonaceae (Persicaria, Polygonum), Scrophulariaceae
(Nuttallanthus, Verbascum) y Urticaceae (Soleirolia). The commented list includes for
each species information on habit, habitat, geographic range and origin and a voucher
collection.
Subachoque tiene sus cabeceras, el valle se Desde hace siglos, la región de la Sabana ha
cierra y asciende hasta el páramo de Guerrero sido una de las más pobladas y desarrolladas
en Zipaquirá y Cogua. Hacia el oeste se del país y esto se refleja también en el valle
encuentra una zona de escarpes verticales, de del río Subachoque. En su paisaje dominan
los que hace parte El Tablazo (que limita con los potreros para ganadería extensiva y
Supatá y Pacho). Hacia el este, una cadena cultivos de papa, alverja y otras especies de
montañosa, de la cual hace parte el cerro de clima frío. En el municipio de Madrid hay
Juaica, separa el valle de Subachoque y el de varias gravilleras junto al río. También se
Tabio-Tenjo. Por el sur, el río fluye a través de observan importantes extensiones cubiertas
los municipios de Madrid y Mosquera, donde por invernaderos para el cultivo de flores.
desemboca en el río Bogotá. En este estudio La vegetación nativa se encuentra limitada
sólo tenemos en cuenta la flora encerrada en sobre todo a los taludes de caminos, cercas
el valle, con un límite sur marcado a grandes vivas, márgenes de quebradas y a las laderas
rasgos por la Autopista Bogotá-Medellín. No más altas.
obstante, se incluyen algunos registros de las
lomas adyacentes de Facatativá (Cerro del Vegetación. En forma muy resumida y
Hato), que son continuación de los escarpes básicamente en concordancia con lo referido
occidentales mencionados. por Van der Hammen (1998) para la cuenca
alta del río Bogotá, la vegetación del área
En total, al área abarcada comprende incluye: a) Páramo, en las laderas más altas
unos 320 km2 y su topografía va desde las (por encima de 3300 m), dominado por
planicies fértiles de la Sabana en el sur (2600 pajonales de Calamagrostis y Espeletia; b)
m.s.n.m.) y las zonas onduladas más al norte Bosques y matorrales nativos de laderas altas,
en el municipio de Subachoque hasta las sobre todo entre 2900 y 3400 m, dominados
montañas cortadas y escarpes que lo rodean, por Weinmannia y Brunellia; c) Bosques y
las cuales alcanzan sus mayores elevaciones matorrales de laderas bajas, entre 2600 y
en el noroccidente, en los páramos de El 2900 m, con Cedrela, Escallonia y Myrsine;
Tablazo (3508 m.s.n.m.) y el Carrasposo d) Vegetación acuática, en zanjas y pequeños
(3749 m.s.n.m.). pantanos, con Juncus, ciperáceas, Ludwigia,
etc.; e) Vegetación arvense y ruderal, en
Clima. El clima de la región tiene temperaturas los campos y potreros que cubren la mayor
promedio de 13ºC en las partes bajas y menores parte de la región, con muchas plantas
según se incrementa la altura. La precipitación exóticas naturalizadas como Pennisetum,
sigue el patrón típico de la Sabana de Bogotá, Hypochaeris, Trifolium, etc.; y f) Plantas de
con dos períodos lluviosos al año, el primero jardines, en fincas y zonas de habitación por
entre abril y junio y el segundo entre octubre y toda la región, principalmente por debajo de
diciembre. Los períodos enero-marzo y julio- 3000 m. Una descripción más detallada de la
septiembre corresponden a las temporadas vegetación del área de estudio se dará en un
secas. La precipitación promedio es de unos próximo trabajo.
800-900 mm anuales en las partes bajas, y algo
mayor en las partes más altas. La niebla sólo MATERIALES Y MÉTODOS
es frecuente en las laderas altas occidentales
y los bosques de estas zonas suelen mostrar Para la realización del inventario principal
un mayor porte y una mayor abundancia de de especies, se efectuaron colecciones
briófitos que el resto de la vegetación nativa sistemáticas en la región a lo largo del
de la región, a menudo reducida a matorrales ciclo anual entre los años de 1997 y 2001,
densos y achaparrados. prolongándose las recolecciones esporádicas
75
Catálogo de la flora de Subachoque
hasta el 2006. Se hizo énfasis en los más de 300 colecciones históricas realizadas
ambientes naturales mejor conservados por cerca de 30 botánicos en el área.
(bosques nativos y páramo) y también
se realizaron colectas más o menos RESULTADOS
intensivas en áreas de cultivos, zonas de
aprovechamiento ganadero y en general en Diversidad. La flora levantada en el área de
ambientes alterados por el hombre (plantas estudio, incluyendo las especies cultivadas
arvenses y ruderales). Dada la abundancia de más frecuentes, comprende un total de 155
jardines y especies cultivadas en la región, familias, 537 géneros y 1008 especies de
se realizaron bastantes colectas de este tipo plantas vasculares. Considerando sólo las
de plantas, que quedaron depositadas en el especies nativas silvestres, las cifras de
herbario COL. Sin embargo, sólo se incluyen diversidad son: 118 familias, 345 géneros
aquí las especies cultivadas que pueden ser y 710 especies. El total de plantas silvestres
encontradas con bastante regularidad (141 incluyendo las exóticas naturalizadas
exóticas), dejando a un lado otras especies asciende a 834 especies. Éstas más de 100
exóticas menos frecuentes en la región (que especies foráneas asilvestradas, representan
son muy variadas). ya un factor importante de alteración en
la composición de la flora original de la
En total, durante el curso del estudio, región y refleja su ubicación cercana a zonas
fueron recolectados unos 1700 números, altamente pobladas e intervenidas. Estas
con 2-3 muestras duplicadas en promedio. cifras de diversidad pueden considerarse
La primera serie quedó depositada en el normales para un área de tamaño similar
Herbario Nacional Colombiano (COL) y los en casi cualquier parte de los Andes
duplicados en HUA, MEDEL y CAUP. De las colombianos, mientras se trate de regiones
1008 especies registradas en este catálogo, no afectadas por limitantes drásticas como la
son sólo 80 (muchas de ellas cultivadas) las altura o la sequía. El hecho de que muchos
que no cuentan con un pliego testigo. inventarios de áreas similares arrojen cifras
inferiores se debe en nuestra opinión a una
El trabajo de determinación del material exploración aún deficiente de la mayoría de
recolectado se adelantó enteramente en estos enclaves altoandinos. En este sentido,
el Herbario Nacional Colombiano (COL) sólo un muestreo selectivo distribuido a lo
del Instituto de Ciencias Naturales de la largo del año permite recolectar de forma
U. Nacional de Colombia. Se emplearon eficiente los diferentes tipos de epífitas,
diversas floras y demás literatura disponible geófitos y pterófitos, algunos de floración
para los diferentes grupos y se contó además muy fugaz, como es el caso del grupo diverso
con el apoyo valioso de los especialistas y complejo de las orquídeas terrestres de la
de diferentes familias que laboran en COL. subfamilia Spiranthoideae (Dueñas-Gómez
Por último, se contrastaron y verificaron las & Fernández-Alonso 2007), que se encuentra
determinaciones con el material histórico bien representado en este catálogo.
del herbario. Para la caracterización de
la distribución de cada especie se contó Considerando los taxones nativos de la
con las fuentes ya mencionadas y con la región, se hizo una primera estimación de
base de datos TROPICOS del Missouri la riqueza de familias, géneros y especies
Botanical Garden (www.mobot.org) para de plantas vasculares, de acuerdo con cinco
complementar algunos datos. La revisión de grupos taxonómicos superiores (Tabla
las colecciones depositadas en COL, permitió 1), siguiendo básicamante el esquema
la identificación e inclusión en el catálogo de simplificado empleado por Judd et al. (2003).
76
Fernández-Alonso & Hernández-Schmidt
Se observa una importante representación de forman parte de la flora nativa. Esto permite al
los pteridófitos con un 13,4% del total y un menos sugerir la importancia del análisis de la
dominio marcado de las Eudicotiledóneas familia Orchidaceae para evaluar la diversidad
con casi un 60% . y la conservación de la flora nativa de una
región.
Las diez familias más diversas entre todas las
plantas colectadas, -incluyendo las exóticas- Los doce géneros con mayor número de
(Tabla 2), son las Asteraceae (73 gen./134 especies nativas silvestres en la región
spp.), seguida de Orchidaceae (24/78) y (Tabla 4), están encabezados curiosamente
Poaceae (33/57). Si consideramos sólo el por tres géneros de orquídeas (Epidendron,
elemento nativo, entre las diez familias más Stelis y Pleutothallis) que cuentan con 14,
diversas (Tabla 3), nuevamente aparecen el 13 y 12 especies respectivamente. Ente los
mismo orden las familias: Asteraceae (52/102), nueve restantes se encuentran tres géneros de
Orchidaceae (24/78) y Poaceae (20/39), pero pteridófitos, cinco de eudicotiledóneas y uno
se muestra un dato llamativo, tanto Asteraceae de monocotiledóneas. Los valores obtenidos
como Poaceae cuentan con un importante coinciden básicamente con las registrados
grupo de elementos adventicios en la región, para la región paramuna de Colombia
mientras que todas las orquídes recolectadas (Rangel 2000).
Licopodios, helechos y afines Oct 2003, MHS & JLFA. 1359. -Hypolepis bogotensis
(Pteridófitos) H. Karst. Hierba; Bosque inf.; 2650 m; -Neot. -MAD:
Nov 1961, MTM & LS 519. -Hypolepis viscosa Mett.
Hierba; Bosque inf.; 2650 m; -Neot. -MAD: Nov 1961,
ASPLENIACEAE -Asplenium aethiopicum (Burm. MTM & LS 537. Pteridium aquilinum (L.) Kuhn
f.) Bech. Hierba; Bosque inf., sup.; 2600-2900 m; -Palt. Hierba; Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; -Cmpl. SUB:
-SUB: Ago 2003, MHS 1273. -Asplenium cristatum Lam. Ago 2002, MHS 810.
Hierba; Bosque inf.; 2650 m; -Neot. -MAD: Nov 1961,
MTM & LS 516. -Asplenium cuspidatum Lam. Hierba; DRYOPTERIDACEAE -Dryopteris wallichiana
Bosque sup.; 2900-3400 m; -Neot. -SUB: Ago 1966, LUU (Spreng.) Hyl. Hierba; Bosque inf., sup.; 2600-3400
5689. -Asplenium haenkeanum (C. Presl) Hieron. Hierba; m; Palt.. -SUB: Ago 1951, HGB 13619. -Megalastrum
Bosque inf., sup. 2700-3400 m; -Sura. -SUB: Dic 1967, subincisum (Willd.) A.R. Sm. & R.C. Moran Hierba;
RJM 4647. -Asplenium harpeodes Kunze Hierba; Bosque Bosque sup.; 3000 m; -Neot. -SUB: May 2003, MHS
inf., sup.; 2600-2900 m; -Neot. -MAD: Nov 1961, MTM 1147. -Polystichum montevidense (Spreng.) Rosenst.
& LS 518. -Asplenium monanthes L. Hierba; Bosque var. montevidense Hierba; Bosque sup.; 2800-3000
inf., sup.; 2600-3400 m; -Neot. -SUB: Ago 1966, LUU m; -Neot. -SUB: Mar 1999, MHS 443. -Polystichum
5690. -Asplenium raddianum Gaudich. Hierba; Bosque orbiculatum (Desv.) J. Rémy & Fée var. orbiculatum
sup.; 2900-3000 m; -Sura. -SUB: Mar 1999, MHS 438. Hierba; Bosque sup.; 2900-3500 m; -Neot. -SUB: Mar
-Asplenium serra Langsd. & Fisch. Hierba; Bosque inf., 1999, MHS 421.
sup.; 2700-3400 m; -Neot. -MAD: Nov 1961, MTM & LS
540. -Asplenium sessilifolium Desv. Hierba; Bosque inf.; EQUISETACEAE -Equisetum bogotense Kunth
2700 m; -Neot. -SUB: Dic 1967, RJM et al. 4639. Hierba; Arven.; 2600-3000 m; -Neot. -SUB: Mar 1999,
MHS 430 (COL).
BLECHNACEAE -Blechnum auratum (Fée) R.M.
Tryon & Stolze subsp. columbiense (Hieron.) R.M. Tryon GLEICHENIACEAE -Sticherus revolutus (Kunth)
& Stolze Hierba; Bosque sup., Pár.; 3300-3600 m; -Sura. Ching Hierba; Pár.; 3400-3500 m; -Neot. -SUB: Dic
-SUB: Nov 2002, MHS 984. -Blechnum binervatum 2003, MHS 1436. -Sticherus sp. Hierba; Bosque inf.;
(Poir.) C.V. Morton & Lellinger subsp. fragile (Liebm.) 2700-2750 m; -SUB: Jun 2003, MHS 1172.
C.V. Morton & Lellinger. Hierba; Bosque inf.; 2650 m;
-Neot. -MAD: Nov 1961, MTM & LS 535.-Blechnum GRAMMITIDACEAE -Melpomene flabelliformis
cordatum (Desv.) Hieron. Hierba; Bosque inf., sup. 2600- (Poir.) A.R. Sm. & R.C. Moran Hierba epífita; Bosque
3200 m; -Neot. -SUB: Abr 1999, MHS 459. -Blechnum sup.; 2900-3400 m; -Neot. -MAD: Nov 1961, MTM &
lineatum Sw. Hierba; Bosque inf., sup.; 2600-2900 m; LS 528. -Melpomene moniliformis (Lag. ex Sw.) A.R.
-Sura. -SUB: Mar 1999, MHS 431. -Blechnum loxense Sm. & R.C. Moran Hierba epífita; Bosque sup.; 2900-
(Kunth) Hook. ex Salomon Hierba; Bosque sup., Pár.; 3500 m; -Neot. -SUB: Mar 1990, MTM et al. 2271. -
2900-3700 m; -Neot. -MAD: Nov 1961, MTM & LS 538. Melpomene xiphopteroides (Liebm.) A.R. Sm. & R.C.
Blechnum occidentale L. Hierba; Bosque inf.; 2600-2800 Moran Hierba epífita; Bosque sup.; 2900 m; -Neot.
m; -Neot. -MAD: Dic 1967, RJM et al. 4656. -Blechnum -SUB: Ago 2003, MHS 1289. Terpsichore lanigera
schomburgkii (Klotzsch) C. Chr. Hierba; Bosque sup.; (Desv.) A.R. Sm. Hierba epífita; Bosque sup.; 3300-
2900-3500 m; -Neot. --SUB: Jul 2002, MHS 763. - 3500 m; -Neot. -SUB: Mar 1990, MTM et al. 2278.
Blechnum cf. violaceum (Fée) C. Chr. Hierba; Bosque
sup.; 3300-3500 m; -Sura. SUB: Dic 2003, MHS 1450. HYMENOPHYLLACEAE -Hymenophyllum gollmeri
Bosch Hierba epífita; Bosque inf.; 2700 m; -Colo. -
CULCITACEAE -Culcita coniifolia (Hook.) Maxon MAD: Dic 1967, RJM et al. 4654. -Hymenophyllum
Hierba; Bosque sup.; 3200-3300 m; -Neot. -SUB: Ago lindenii Hook. Hierba epífita; Bosque sup.; 2900-3000
2004, MHS 1541. m; -Sura. -SUB: Mar 1999, MHS 426. -Hymenophyllum
myriocarpum Hook. Hierba epífita; Bosque inf., sup.;
CYATHEACEAE -Cyathea sp. 1 Arbolito; Ornam.; 2650-3500 m; -Neot. -MAD: Nov 1961, MTM & LS
2600-2900 m; NativaCv. -SUB: Nov 2003, MHS 1406. 539. -Hymenophyllum polyanthos (Sw.) Sw. Hierba
-Cyathea sp. 2 Arbolito; Bosque sup.; 3200-3300 m; - epífita; Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; Palt. -MAD:
SUB: Feb 2005, MHS 1562. -Cyathea sp. 3 Arbolito; Nov 1961, MTM & LS 527. -Hymenophyllum tegularis
Bosque sup.; 2900-3000 m; -SUB: Observada. (Desv.) Proctor & Lourteig Hierba epífita; Bosque sup.;
2900-3400 m; -Neot. -SUB: Mar 2003, MHS 1127. -
DAVALLIACEAE -Nephrolepis exaltata (L.) Schott Hymenophyllum tomentosum Kunze Hierba epífita;
Hierba; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; Palt. -SUB: Bosque sup.; 2800-3000 m; -Sura. -SUB: Mar 1999,
Observada. MHS 436. -Hymenophyllum trapezoidale Liebm.
Hierba epífita; Bosque sup.; 2900 m; -Neot. -SUB: May
DENNSTAEDTIACEAE -Histiopteris incisa (Thunb.) 2003, MHS 1127A. -Hymenophyllum trichophyllum
J. Sm. Hierba; Bosque sup.; 3300-3400 m; Palt. -SUB: Kunth Hierba epífita; Bosque sup.; 2950 m; -Neot.
83
Catálogo de la flora de Subachoque
-SUB: Sep 2002, MHS 896. -Hymenophyllum sp. PLAGIOGYRIACEAE -Plagiogyria semicordata (C.
Hierba epífita; Bosque sup.; 2900 m; -SUB: Mar 2003, Presl) H. Christ Hierba; Bosque sup.; 2900-3500 m; -
MHS 1126. -Trichomanes angustatum Carmich. Hierba Neot. -SUB: Mar 1990, MTM et al. 2261.
epífita; Bosque inf., sup.; 2650-2900 m; -Neot.
-MAD: Nov 1961, MTM & LS 526. POLYPODIACEAE -Campyloneurum cf. aglaolepis
(Alston) de la Sota Hierba; Bosque sup.; 2900 m; -Sura
ISOETACEAE -Isoetes sp. Hierba; Pár.; 3400 m; - - SUB: 14 Sep 2003, MHS 1316. -Campyloneurum
SUB: Observada. amphostenon (Kunze ex Klotzsch) Fée Hierba; Bosque
inf., sup.; 2600-3300 m; -Neot. -SUB: Dic 1967, RJM
LOMARIOPSIDACEAE -Elaphoglossum et al. 4638. -Campyloneurum densifolium (Hieron.)
cuspidatum (Willd.) T. Moore Hierba; Bosque inf., Lellinger Hierba; Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; -Neot.
sup.; 2600-3000 m; -Neot. -SUB: Sep 1998, MHS 329. -SUB: Ago 2002, MHS 837. -Niphidium mortonianum
-Elaphoglossum erinaceum (Fée) T. Moore Hierba; Lellinger Hierba; Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; -Sura
Bosque sup.; 2800-3000 m; -Neot. -SUB: Abr 1999, -SUB: Dic 1967, RJM et al. 4646. -Pecluma divaricata
MHS 460. -Elaphoglossum glossophyllum Hieron. (E. Fourn.) Mickel & Beitel Hierba; Bosque inf., sup.;
Hierba; Bosque sup.; 2800-3200 m; -Sura. -SUB: Ago 2600-3300 m; -Neot. -MAD: Nov 1961, MTM & LS 533.
2002, MHS 804. -Elaphoglossum latifolium (Sw.) -Pleopeltis macrocarpa (Bory ex Willd.) Kaulf. Hierba
J. Sm. Hierba; Bosque sup.; 2900-3500 m; -Neot. - epífita; Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; -Pant. -SUB:
SUB: Ago 2002, MHS 805. -Elaphoglossum lindenii Nov 1956, JMI 2313. -Polypodium echinolepis Fée
(Bory ex Fée) T. Moore Hierba epífita; Bosque sup.; Hierba epífita; Bosque sup.; 2800-3300 m; -Neot. -SUB:
3500 m; -Neot. -SUB: Mar 1990, MTM et al. 2277. - Jul 2002, MHS 778. -Polypodium fraxinifolium Jacq.
Elaphoglossum minutum (Pohl ex Fée) T. Moore Hierba hemiepífita; Bosque inf.; 2600-2700 m; -Neot.
Hierba; Bosque inf., sup., Pár.; 2700-3700 m; -Neot. MAD: Nov 1961, MTM & LS 536. -Polypodium funckii
-SUB: Mar 1990, MTM et al. 2268. -Elaphoglossum Mett. Hierba hemiepífita; Bosque inf., sup.; 2600-3400
muscosum (Sw.) T. Moore Hierba epífita; Bosque inf., m; -Sura. -SUB: Sep 2003, MHS 1309. -Polypodium
sup.; 2700-3000 m; -Neot. -SUB: Jul 2002, MHS 753. levigatum Cav. Hierba hemiepífita; Bosque inf., sup.;
-Elaphoglossum setigerum (Sodiro) Diels Hierba; 2600-3000 m; -Neot. -SUB: Dic 1967, RJM et al. 4636.
Bosque inf.; 2750 m; -Sura -SUB: Dic 1967, RJM et al. -Polypodium murorum Hook. Hierba epífita; Bosque
4644. -Elaphoglossum sporadolepis (Kunze ex Kuhn) inf., sup.; 2600-3000 m; -Neot. -SUB: Dic 1967, RJM et
T. Moore Hierba; Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; - al. 4645. -Polypodium x semipinnatifidum (Fée) Mett.
Sura. -SUB: Nov 1998, MHS 365. -Elaphoglossum sp. Hierba hemiepífita; Bosque sup.; 2900 m; -SUB: Mar
Hierba; Bosque sup.; 2900 m; -SUB: Ago 2003, MHS 2003, MHS 1132.
1274.
PTERIDACEAE -Eriosorus aureonitens (Hook.)
LOPHOSORIACEAE -Lophosoria quadripinnata Copel. Hierba; Bosque sup.; 3300-3500 m; -Sura -SUB:
(J.F. Gmel.) C. Chr. Hierba; Bosque sup.; 2800-3500 m; Nov 1983, PF & JA 2049. -Eriosorus flexuosus (Kunth)
-Neot. -SUB: Mar 1999, MHS 425. Copel Hierba; Bosque sup.; 3200-3400 m; -Neot. -SUB:
Jun 1998, HD et al. 2997. -Eriosorus novogranatensis
LYCOPODIACEAE -Huperzia firma (Mett.) Holub A.F. Tryon Hierba; Bosque sup.; 3300-3500 m; -Neot.
Hierba; Pár.; 3500 m m; -Colo. -SUB: Mar 1990, MTM -SUB: Mar 1967, K. Mägdefrau 1524. -Jamesonia
et al 2265. -Huperzia hippuridea (H. Christ) Holub robusta H. Karst. Hierba; Pár.; 3300-3700 m; -Sura. -
Hierba; Bosque sup.; 2900-3000 m; -Neot. -SUB: Mar SUB: Oct 2003, MHS, JLF et al. 1378. -Pteris muricata
1999, MHS 417. -Huperzia subulata (Desv. ex Poir.) Hook. Hierba; Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; -Neot.
Holub Hierba epífita; Bosque sup.; 2900-3000 m; -Neot. -MAD: Nov 1961, MTM & LS 530.
-SUB: Mar 1999, MHS 435. -Lycopodiella pendulina
(Hook.) B. Øllg. Hierba; Bosque inf., Pár.; 2700- SALVINIACEAE -Azolla filiculoides Lam. Hierba;
3500 m; -Neot. -SUB: Mar 1990, MTM et al. 2260. - Acuat.; 2600-2900 m; -Neot. -SUB: Sep 1999, MHS
Lycopodium clavatum L. subsp. contiguum (Klotzsch) 470.
B. Øllg. Hierba; Bosque sup., Pár.; 3300-3700 m; -Neot.
-SUB: Nov 2002, MHS 999. -Lycopodium jussiaei THELYPTERIDACEAE -Thelypteris brausei
Desv. ex Poir. Hierba; Bosque sup., Pár.; 2900-3500 m; (Hieron.) Alston Hierba; Bosque sup.; 2900 m; -Sura. -
-Neot. -SUB: Nov 1983, PF & JA 2068. -Lycopodium SUB: Ago 2002, MHS 839. -Thelypteris cheilanthoides
thyoides Humb. & Bonpl. ex Willd. Hierba; Bosque inf., (Kunze) Proctor Hierba; Bosque inf., sup.; 2600-3200
sup., Pár.; 2600-3200 m; -Cmpl. -SUB: Jul 1990, JP & m; -Neot. -SUB: Nov 2002, MHS 1049. -Thelypteris
CIO 12097. rudis (Kunze) Proctor Hierba; Bosque inf., sup.;
2600-3000 m; -Neot. -MAD: Dic 1967, RJM. 4658. -
OPHIOGLOSSACEAE -Botrychium virginianum Thelypteris sp. 1 Hierba; Bosque inf.; 2600 m; -ROS:
(L.) Sw. Hierba; Bosque sup.; 2800-3000 m; -Cmpl. - Jun 2003, MHS 1168. -Thelypteris sp. 2 Hierba; Bosque
SUB: Abr 1999, MHS 456. sup.; 3500 m; -SUB: Mar 1990, MTM et al. 2264.
84
Fernández-Alonso & Hernández-Schmidt
VITTARIACEAE -Radiovittaria gardneriana (Fée) Ocotea heterochroma Mez & Sodiro Árbol; Bosque
E.H. Crane Hierba epífita; Bosque sup.; 3300-3500 sup.; 3100-3400 m; -Sura. -SUB: Abr 2000, MHS 478.
m; -Sura. -SUB: Dic 2003, MHS 1435 -Radiovittaria -Persea americana Mill. Árbol; Ornam.; 2600-2700 m;
ruiziana (Fée) E.H. Crane Hierba epífita; Bosque inf.; NativaCv; -Neot. -SUB: Jun 2003, MHS 1240. -Persea
2650 m; -Sura.- MAD: Nov 1961, MTM & LS 514. ferruginea Kunth Árbol; Bosque sup.; 3200-3500 m; -
Sura. -SUB: Sep 1987, CIO & E. Linares 1781. -Persea
WOODSIACEAE -Cystopteris fragilis (L.) Bernh. mutisii Kunth Árbol; Bosque sup.; 2900-3400 m; -Sura-
Hierba; Bosque sup.; 2800-3000 m; -Pant. -SUB: Dic -SUB: Sep 1987, CIO & E. Linares 1776.
2002, MHS 1052. -Diplazium bogotense (Karst.) Hieron.
Hierba; Bosque inf.; 2650 m; -Colo. -MAD: Nov 1961, MAGNOLIACEAE -Magnolia grandiflora L. Árbol;
MTM & LS 532. -Diplazium nervosum (Mett.) Diels Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; EEUU. -SUB: Jun
Hierba; Bosque inf.; 2650 m; -Colo. -MAD: Nov 1961, 2003, MHS 1219.
MTM & LS 531.
PIPERACEAE - Peperomia colorata Kunth Hierba;
Gimnospermas Bosque inf., sup. 2600-3000 m; -Sura. -SUB: Oct
1998, MHS 337. -Peperomia hartwegiana Miq. Hierba
ARAUCARIACEAE -Araucaria angustifolia (Bertol.) epífita; Bosque sup.; 2800-3300 m; -Sura. -SUB: Abr
Kuntze Árbol; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; -Sura 1999, MHS 454. -Peperomia hispidula (Sw.) A. Dietr.
-SUB: Jun 2003, MHS 1232. -Araucaria heterophylla Hierba; Bosque sup.; 2900-3000 m; -Neot. -SUB: Mar
(Salisb.) Franco Árbol; Ornam.; 2600-2900 m; 2003, MHS 1113. -Peperomia cf. microphylla Kunth
ExóticaCv; Isla de Norfolk. -SUB: Jun 2003, MHS Hierba; Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; -Sura. -SUB:
1214. Oct 1998, MHS 338 - Peperomia rotundata Kunth
Hierba; Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; -Neot. -SUB:
CUPRESSACEAE -Chamaecyparis pisifera (Siebold Oct 1998, MHS 336. -Peperomia saligna Kunth Hierba;
& Zucc.) Endl. Arbolito; Ornam.; 2600-2900 m; Bosque sup.; 3200-3400 m; -Neot. -SUB: 1983, JRW
ExóticaCv; China -SUB: Jun 2003, MHS 1253. - 3838. -Peperomia subspathulata Yunck. Hierba;
Cupressus lusitanica Mill. Árbol; Ornam.; 2600-3200 Arven.; 2600-2900 m; NativaCv; -Sura. -SUB: Jun
m; ExóticaCv; Cena. -SUB: Feb 2001, MHS 1084. - 2003, MHS 1247. -Piper artanthe C. DC. Arbusto;
Cupressus sempervirens L. Árbol; Ornam.; 2600-2900; Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; -Sura.-SUB: Mar 1999,
ExóticaCv; Mediterráneo. -SUB: Jun 2003, MHS 1181. MHS 415. -Piper bogotense C. DC. Arbolito; Bosque
inf., sup.; 2600-3000 m; -Sura. -MAD: Dic 1960, J.M.
PINACEAE -Pinus patula Schltdl. & Cham. Árbol; Idrobo 4193. -Piper lacunosum Kunth Arbusto; Bosque
Ornam.; 2600-3500 m; ExóticaCv; Méx. -SUB: Feb sup.; 2900-3000 m; -Neot. -SUB: Mar 1999, MHS 416.
2003, MHS 1065. -Pinus cf. radiata D. Don Árbol;
WINTHERACEAE -Drimys granadensis L.f. var.
Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; California. -SUB:
grandiflora Hieron. Árbol; Bosque sup.; 2900-3500 m;
Feb 2003, MHS 1071.
-Sura. -SUB: Jul 1987, LEG 190.
PODOCARPACEAE -Nageia rospigliosii (Pilg.) de
Laub. Árbol; Ornam.; 2600-2900 m; NativaCv; -Sura.
Monocotiledóneas
-SUB: Nov 2003, MHS 1384. -Prumnopitys montana
AGAVACEAE -Agave americana L. -Arbolito;
(Humb. & Bonpl. ex Willd.) de Laub. Árbol; Bosque
Ornam; 2600-2900 m; ExóticaNt y Nt.; Méx. -MAD:
sup.; 2800-3000 m; -Sura. -SUB: Dic 2004, JLFA et al.
Observada. -Furcraea cabuya Trel. Arbolito; Bosque
22726.
inf.; 2600-2900 m; Neot. -SUB: Abr 2004, MHS 1484.
TAXODIACEAE -Cryptomeria japonica (Thunb. ex ALSTROEMERIACEAE -Alstroemeria aurea
L.f.) D.Don Árbol; Ornam.; 2600-2800 m; ExóticaCv; Graham Hierba; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; Sura.
E Asia. -SUB: Jun 2003, MHS 1253. -SUB: Nov 2003, MHS 1398. -Bomarea angustipetala
Baker Bejuco; Pár.; 3300-3700 m; -Colo. -SUB: Dic
Angiospermas basales 2001, MHS 593. -Bomarea hirsuta (Kunth) Herb.
Bejuco; Bosque sup.; 3000 m; -Neot. -SUB: Nov 2002,
CHLORANTHACEAE -Hedyosmum colombianum MHS 1020. -Bomarea multiflora (L.f.) Mirb. Bejuco;
Cuatrec. Árbol; Bosque sup.; 2900-3400 m; -Colo. - Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; -Neot. - SUB: Jul 2002,
SUB: Mar 1984, C.A. Todzia 2427. MHS 786. -Bomarea pauciflora (Kunth) Herb. Bejuco;
Bosque inf., sup.; 3100 m; Colo. -SUB: Subachoque-
LAURACEAE -Laurus nobilis L. Arbusto; Arven.; Zipaquirá., Observda. -Bomarea setacea (Ruiz & Pav.)
2600-2900 m; ExóticaCv; Mediter. -SUB: Ago 2002, Herb. Bejuco; Bosque sup.; 3200-3400 m; -Sura. -SUB:
MHS 831. -Ocotea calophylla Mez Árbol; Bosque sup.; Sep 1983, SDP & AR 4235. -Bomarea sp. Bejuco; Pár.;
2900-3300 m; -Neot. -SUB: May 2003, MHS 1148. - 3300-3500 m; -SUB: Ago 1966, LUU 5696.
85
Catálogo de la flora de Subachoque
AMARYLLIDACEAE -Crinum sp. Hierba; Ornam.; sup.; 2800-3000 m; -Sura. -SUB: Oct 2002, MHS 972. -
2600-2900 m; ExóticaCv. -SUB: Jun 2003, MHS 1199. Vriesea tequendamae (André) L. B. Sm. Hierba epífita;
Bosque inf., sup.; 2600-2950 m; -Sura. -SUB: Oct 2002,
ARACEAE -Anthurium bogotense Schott Hierba; MHS 945. -Vriesea sp. nov. Hierba epífita; Bosque inf.,
Bosque sup.; 2900-3300 m; -Colo -SUB: Mar 2002, sup.; 2700-3200 m; Colo. -SUB: Feb 2002, MHS 672.
MHS 678. -Anthurium oxybelium Schott Hierba;
Bosque sup.; 3300-3400 m; -Sura. -SUB: Oct 2000, CANNACEAE -Canna indica L. Hierba; Ornam.;
J. Jacome 512. -Zantedeschia aethiopica (L.) Spreng. 2600-2900 m; NativaCv y Nt.; -Neot. -SUB: Jun 2003,
Hierba; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaNt.; África. - MHS 1256.
SUB: Jun 2003, MHS 1200.
COMMELINACEAE -Commelina sp. Hierba;
ARECACEAE -Archontophoenix cunninghamiana Ornam.; 2600-2700 m; MAD: Observada. -Tinanthia
H. Wendl. & Drude Árbol; Ornam.; 2600-2900 m; erecta (Jacq.) Schlecht. Hierba; Arven; 2600-2700 m; -
ExóticaCv; Australia. -SUB: Jun 2003, MHS 1206. - Neot. -SUB: Observada. -Tripogandra multiflora (Sw.)
Ceroxylon quindiuense (H. Karst.) H. Wendl. Árbol; Raf. Hierba; Bosque inf., sup.; 2600-2900 m; -Neot. -
Ornam.; 2600-2900 m; NativaCv; -Colo. -SUB: Jun SUB: Oct 2002, MHS 958.
2003, MHS 1221. -Phoenix canariensis Chaubaud
Árbol; Ornam.; 2600-2700 m; ExóticaCv; Islas CYPERACEAE -Bulbostylis asperula C.B. Clarke
Canarias. SUB. Observada. Hierba; Bosque inf.; 2600-2800 m; -Colo. -SUB: Sep
2005, JLFA & MHS 23686 - Carex luridiformis Mack.
BROMELIACEAE -Greigia albo-rosea (Griseb.) ex Reznicek & S. González Hierba; Acuat.; 3300 m;
Mez Hierba; Bosque sup.; 3200-3500 m; -Sura. -SUB: Colo. -SUB: Nov 2002, MHS 980. -Carex pichinchensis
Jul 2000, J. Betancur et al. 8648. -Greigia stenolepis H.B.K. Hierba; Par.; 3600 m; -Sura. -SUB: Observado.
L. B. Sm. Hierba; Bosque sup.; 2900-3400 m; -Colo. - -Carex sp. 1 Hierba; Bosque sup., Pár.; 2900-3300 m;
SUB: Feb 2002, MHS 674. -Guzmania squarrosa (Mez -SUB: Ago 2003, MHS 1266. -Carex sp. 2 Hierba;
& Sod.) L.B. Sm. & Pittendr Hierba epífita; Bosque Acuat.; 2800-3000 m; -SUB: Dic 2004, JLFA et al.
sup.; 3300-3500 m; -Sura. -SUB: Oct 2003, MHS et 22702. -Carex sp. 3 Hierba; Pár.; 3300-3400 m; -SUB:
al. 1324. -Puya lineata Mez Hierba; Bosque inf., Pár.; Oct 2003, MHS et al. 1343. -Cyperus aggregatus
2750-3000 m; -Colo. -SUB: Oct 2002, MHS 937. -Puya (Willd.) Endl. Hierba; Arven.; 2600-3000 m; -Neot. -
nitida Mez Hierba; Pár.; 2900-3600 m; -Col0. -SUB: SUB: Ago 2003, MHS 1286. -Cyperus hermaphroditus
Ago 1966, LUU 5700. -Puya trianae Baker Hierba; (Jacq.) Standl. Hierba; Arven.; 2600-3000 m; - Neot.
Pár.; 3400-3700 m; -Sura. -SUB: Dic 2003, MHS 1456. -SUB: Ago 2002, MHS 857. -Cyperus papyrus L.
-Racinaea subalata (André) M.A. Spencer & L. B. Sm. Hierba; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; África. -
Hierba epífita; Bosque sup.; 2800-3000 m; -Sura. -SUB: SUB: Jun 2003, MHS 1188. -Cyperus rufus Kunth
May 2002, MHS 702 -Racinaea tetrantha (Ruiz & Hierba; Acuat.; 2600-2700 m; NS. -Colo. -SUB: Jun
Pav.) M.A. Spencer & L.B. Sm. Hierba epífita; Bosque 2003, MHS 1196. -Kyllinga pumila Michx. Hierba;
sup.; 2900-3500 m; -Sura. -SUB: Oct 2003, MHS et al. Acuat., Arven., 2600-2900 m; -Neot. -SUB: Oct 2002,
1322. -Tillandsia biflora Ruiz & Pav. Hierba epífita; MHS 959. -Oreobolus sp. Hierba; Pár.; 3300-3400 m;
Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; - Neot. -SUB: Feb -SUB: Dic 2003, MHS 1438. -Pycreus niger (Ruiz &
1999, MHS 400. -Tillandsia compacta Griseb. Hierba Pav.) Cufod. Hierba; Acuat.; 2600-2700 m; -Neot. -
epífita; Bosque sup.; 3300-3400 m; -Neot. -SUB: Nov SUB: Abr 2004, MHS 1481. -Rhynchospora nervosa
1983, PF & JA 2052. -Tillandsia complanata Benth. (Vahl) Boeck. Hierba; Arven.; 2600-2900 m; -Neot. -
Hierba epífita; Bosque sup.; 2800-3000 m; -Neot. - SUB: Seo 2005, JLFA & MHS 23681 -Rhynchospora
SUB: Mar 2002, MHS 680. -Tillandsia denudata André oreoboloidea Gómez-Laur. Hierba; Pár.; 3300-3500 m;
Hierba epífita, Bosque inf., sup.; 2600-3100 m; -Sura. -Neot. -SUB: Dic 2003, MHS 1431 -Rhynchospora sp.
-SUB: Feb 1999, MHS 409. -Tillandsia fendleri Griseb. 1 Hierba; Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; SUB: Sep
Hierba epífita; Bosque inf., sup.; 2600-3200 m; -Neot. - 2002, MHS 891. -Rhynchospora sp. 2 Hierba; Bosque
SUB: Mar 2002, MHS 676 -Tillandsia incarnata Kunth sup., Pár.; 2900-3400 m; -SUB: Oct 2003, MHS et al.
Hierba epífita; Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; -Sura. 1334. -Uncinia hamata (Sw.) Urb. Hierba; Bosque inf.,
-SUB: Feb 1999, MHS 409. -Tillandsia pastensis André sup.; 2700-3300 m; -Neot. -SUB: Sep 2002, MHS 890.
Hierba epífita; Bosque inf., sup.; 2600-3100 m; -Colo.
-SUB: Jul 2002, MHS 796. -Tillandsia restrepoana DIOSCOREACEAE -Dioscorea coriacea Humb. &
André Hierba epífita; Bosque sup.; 2900-3000 m; - Bonpl. ex Willd. Liana; Bosque sup.; 2800-3100 m; -
Sura.-SUB: Jul 2002, MHS 793. -Tillandsia turneri Sura. -SUB: Jul 1987, LEG 183.
Baker Hierba epífita; Bosque inf., sup.; 2800-3400 m;
-Sura. -SUB: Nov 1983, PF & JA 2051 -Tillandsia ERIOCAULACEAE -Paepalanthus columbiensis
usneoides (L.) L. Hierba epífita; Ornam.; 2600-2900 m; Ruhland Hierba; Pár.; 2800-3600; -Colo. -SUB: Ago
NativaCv; -Neot. -SUB: Abr 2002, MHS 692. -Vriesea 1966, LUU 5697. -Paepalanthus karstenii Ruhland
robusta (Griseb.) L. B. Sm. Hierba epífita; Bosque Hierba; Pár.; 3400-3600 m; -Sura. -SUB: Oct 2003,
86
Fernández-Alonso & Hernández-Schmidt
MHS et al. 1330. -Paepalanthus sp. Hierba; Pár.; 2900- -Phormium tenax J.R. Forst. & G. Forst. Hierba;
3300 m; -SUB: Dic 2001, MHS 588. Ornam.; 2600-3200 m; ExóticaNt; Nueva Zelanda.
-SUB: Jun 2003, MHS 1235. -Yucca guatemalensis
HYPOXIDACEAE -Hypoxis decumbens L. Hierba; Baker Arbolito; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv;
Arven.; 2600-3000 m; -Neot. -SUB: Sep 2002, MHS Cena. -SUB: Jun 2003, MHS 1208.
924.
MUSACEAE -Ensete ventricosum (Welw.) Cheesman
IRIDACEAE -Crocosmia x crocosmiiflora (Lemoine) Arbolito; Ornam.; 2600-2800 m; ExóticaCv; África. -
N.E. Br. Hierba; Arven., Ornam.; 2600-3000 m; MAD: Observada.
ExóticaNt; África. -SUB: Sep 2005, JLFA & MHS
23656. -Gladiolus cardinalis Curtis Hierba; Ornam.; ORCHIDACEAE -Aa colombiana Schletr. Hierba;
2600-2900 m; ExóticaNt; S África. -SUB: Sep 2005, Bosque sup.; 2800 m; -Colo. -FAC: 2800 m, jun 1952,
JLFA & MHS 23663. -Iris germanica L. Hierba; Ornam.; M Schneidern 173. -Cranichis ciliata (Kunth) Kunth
2600-2900 m; ExóticaCv. Eurasia -SUB: Abr 2004, Hierba; Bosque sup.; 2900-3000 m; -Neot. -SUB: Nov
MHS 1503. -Orthrosanthus chimboracensis (Kunth) 1956, MOH & JMI 44. -Cranichis diphylla Sw. Hierba;
Baker Hierba; Arven., Pár.; 2800-3700 m; -Neot. -SUB: Bosque sup.; 2800-3000 m; -Neot. -SUB: Oct 1998,
Nov 2002, MHS 981. -Sisyrinchium chilense Hook. MHS 357. -Cyclopogon cf. elatus (Sw.) Schltr. Hierba;
Hierba; Arven.; 2600-3000 m; -Sura. -SUB: Sep 1999, Bosque sup.; 2800-3000 m; -Neot. -SUB: Observada.
MHS 467. -Sisyrinchium micranthum Cav. Hierba; -Cyclopogon rimbachii Schltr. Hierba; Bosque sup.;
Arven.; 2600-3000 m; -Neot. -SUB: Sep 1999, MHS 2800 m; -Sura. -SUB: límite con Zipaquirá. Observada. -
469. - Sisyrinchium pusillum Kunth Hierba; Pár.; Elleanthus aurantiacus (Lindl.) Rchb.f. Hierba; Bosque
3300-3500 m; -Sura. -SUB: Sep 1983, SD.& AR 4222. sup.; 2800-3300 m; -Sura. -SUB: Tablazo. Observada. -
-Sisyrinchium tinctorium Kunth Hierba; Arven.; 2600- Elleanthus maculatus (Lindl.) Rchb.f. Hierba epífita;
2900 m; -Neot. -SUB: Sep 1999, MHS 468. -Watsonia Bosque sup.; 2800-3300 m; -Sura. -SUB: May 2003,
pyramidata (Andr.) Klatt Hierba; Arven.; 2600-2700 m; MHS 1144. -Elleanthus sp. 1 Hierba; Bosque sup.;
ExóticaNt; S África. -FAC: Sep 2002, JLFA 19907. 2800-3000 m; -SUB: Feb 1999, MHS 403 -Elleanthus
sp. 2 Hierba; Bosque sup.; 2800-2900 m; -SUB: Ago
JUNCACEAE -Juncus bufonius L. Hierba; Acuat..; 2003, MHS 1271 -Epidendrum attenuatum Lindl.
2600-3000 m; Cmpl. -SUB: Nov 2002, MHS 1040. Hierba epífita; Bosque sup.; 2800-3000 m; -Sura. -SUB:
-Juncus ecuadoriensis Balselv Hierba; Acuat..; 3300- May 2002, MHS 718. -Epidendrum chioneum Lindl.
3500 m; -Sura -SUB: Dic 2003, MHS 1440. -Juncus Hierba; Pár.; 2900-3700 m; -Sura. -SUB: Sep 1983,
effusus L. Hierba; Acuat.; 2600-3400 m; Cmpl. - SUB: H.E. García 13. -Epidendrum cilindraceum Lindl.
Oct 2002, MHS 960. -Juncus microcephalus Kunth Hierba; Pár.; 2900-3200 m; -Sura. -SUB: Observado.
Hierba; Acuat..; 2600-3300 m; -Neot. -SUB: Dic 2001, -Epidendrum decurviflorum Schtr. Hierba; Bosque
MHS 562. -Juncus tenuis Willd. Hierba; Arven.; 2600- sup.; 2800-3000 m; -Colo. -SUB: Nov 1996, MHS 100.
3300 m; Cmpl..-SUB: Mar 2003, MHS 1120. -Luzula -Epidendrum elongatum Jacq. Hierba; Bosque inf.,
gigantea Desv. Hierba; Pár.; 3300-3500 m; -Neot. - sup.; 2600-3000 m; -Sura. -SUB: Oct 2002, MHS 976.
SUB: Oct 2003, MHS et al. 1373. -Epidendrum excisum Lindl. Hierba epífita; Bosque
inf., sup.; 2600-3000 m; -Sura.-SUB: Feb 1999, MHS
LILIACEAE -Agapanthus praecox Willd. Hierba; 402. -Epidendrum fimbriatum Kunth Hierba epífita;
Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; S África. -SUB: Abr Bosque sup.; 3200-3300 m; -Sura. -SUB: Observada.
2004, MHS 1522 -Allium cepa L. Hierba; Arven.; 2600- -Epidendrum frutex Rchb. f. Hierba; Bosque sup.;
2900 m; ExóticaCv; Asia. -SUB: Observada. -Aloe 3200-3300 m; Sura. -SUB: Observada. -Epidendrum
vera (L.) Burm. f. Subarbusto; Ornam.; 2600-2800 m; gastropodium Rchb. f. Hierba epífita; Bosque sup.;
ExóticaCv; África. -MAD y SUB: Observada. -Aloe sp. 2900-3300 m; Sura. -SUB: Sep 2004, MHS 1545. -
Subarbusto; Ornam.; 2600-2800 m; ExóticaCv; África. Epidendrum geminiflorum Kunth Hierba epífita;
-MAD: Observada. -Anthericum humboldtii Hemsl.. Bosque inf.; 2650 m; -Sura. -MAD: Nov 1961, MTM
Hierba; Bosque inf.; 2600-2800 m; -Sura. -SUB: Sep & LS 521. -Epidendrum incomptum Rchb. f. Hierba
2005, JLFA & MHS 23659. -Cordyline australis Hook. epífita; Bosque sup.; 2800-3000 m; -Neot. -SUB: Jun
f. Arbolito; Ornam.; 2600-2700 m; ExóticaCv; Nueva 2002, MHS 748. -Epidendrum megalospathum Rchb. f.
Zelanda. -MAD: Observada. -Chlorophytum comosum Hierba epífita; Bosque inf.; 2650 m; -Sura. -MAD: Nov
(Thumb.) Jacques Hierba; Ornam.; 2600-2700 m; 1961, MTM & LS 520. -Epidendrum moritzii Rchb. f.
ExóticaCv; Africa. -MAD: Observada. -Eccremis Hierba epífita; Bosque inf.; 2600-2900 m; -Sura. -SUB:
coarctata (Ruiz & Pav.) Baker Hierba; Bosque inf., Sep 1998, MHS 328. -Epidendrum stramineum Lindl.
Pár.; 2700, 2900-3300 m; -Sura. -SUB: Jul 2002, MHS Hierba; Bosque sup.; 3000 m; -Sura. -SUB: La Pradera
756. -Hemerocallis sp. Hierba; Ornam.; 2600-2900 3000 m, MOH-41. -Gomphichis cundinamarcae
m; ExóticaCv; Asia. -SUB: Jun 2003, MHS 1191. - Renz Hierba; Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; -Colo.
Kniphofia uvaria Hook. Hierba; Ornam.; 2600-3100 -SUB: Nov 2002, MHS 1034. -Gomphichis traceyae
m; ExóticaCv; S África. -SUB: Feb 2003, MHS 1077. Rolfe Hierba; Pár.; 3300-3500 m; -Sura. -SUB: Oct
87
Catálogo de la flora de Subachoque
2003, MHS & JLF 1378 -Lepanthes monoptera Lindl. Hierba epífita; Bosque inf., sup.; 2700-3100 m; -Sura.
Hierba epífita; Bosque sup.; 2900-3300 m; -Sura. -SUB: -SUB: Observada. -Pleurothallis phalangifera (C.
Abr 2002, MHS 693. -Lepanthes cf. wageneri Rchb. Presl.) Schltr. Hierba; Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; -
f. Hierba epífita; Bosque sup.; 2800-3000 m; -Sura. - Sura. -SUB: Nov 1956, MOH & JMI 50a. -Pleurothallis
SUB: Ago 2003, MHS 1292. -Lepanthes sp. Hierba pulchella (Kunth) Lindl. Hierba; Bosque inf., sup.;
epífita; Bosque sup.; 2900 m; -SUB: Sep 2002, MHS 2600-3000 m; -Sura. -SUB: May 2002, MHS 740. -
881. -Lepanthopsis peniculus (Schltr.) Garay Hierba Pleurothallis talpinaria Rchb. f. Hierba epífita; Bosque
epífita; Bosque sup.; 2950 m; -Colo. -SUB: Jun 2002, sup.; 2800-3000 m; -Sura. -SUB: Nov 1956, MOH & J
MHS 751. -Lycaste hirtzii Dodson Hierba; Bosque M I 45a. -Pleurothallis sp. Hierba epífita; Bosque sup.;
sup.; -Sura. -SUB: Oct 1986, M. Ospina-H. 1165. - 2800-3000 m; -SUB: Ago 2003, MHS 1297. -Ponthieva
Malaxis lobulata L.O. Williams Hierba; Bosque inf., diptera Lind. & Rchb. f. Hierba; Bosque sup.; 3000 m;
sup.; 2700-3000 m; -Colo. -SUB: Ago 1951, HGB -Neot. -SUB: Nov 1956, MOH & J MI 43a. -Ponthieva
13623. -Masdevallia caudata Lindl. Hierba epífita; similis C. Schweinf. Hierba; Bosque inf., sup.; 2750-
Bosque inf.; 2650 m; -Sura. -MAD: Nov 1961, MTM & 3000 m; -Sura. -SUB: Ago 1951, HGB 13622. -Stelis
LS 524. -Masdevallia coriacea Lindl. Hierba; Bosque cf. angustifolia Kunth Hierba epífita; Bosque sup.;
sup.; 2800-3000 m; Colo. -SUB: May 2002, MHS 738. - 2800-3000 m; -Sura. -SUB: Jul 2002, MHS 762. -Stelis
Masdevallia strumifera Rchb. f. Hierba epífita; Bosque argentata Lindl. Hierba; Bosque inf., sup.; 2700-3000
sup.; 3000-3300 m; -Sura. -SUB: Jul 1967, LUU 5898. m; -Neot. -SUB: Ago 2002, MHS 797. -Stelis brevilabris
-Maxillaria aggregata (Kunth) Lindl. Hierba; Bosque Lindl. Hierba; Bosque inf., sup.; 2700 m; -Neot. -SUB:
sup.; 2900-3000 m; -Sura. -SUB: May 2002, MHS 712. vía Zipaquirá. Observada. -Stelis chamaestelis (Rchb.
-Maxillaria lawrenceana (Rolfe) Garay & Dunsterv. f.) Garay & Dunsterv. Hierba; Bosque sup.; 2950 m;
Hierba; Bosque inf., sup.; 2700-3000 m; -Sura. -SUB: -Sura.. -SUB: May 2002, MHS 739. -Stelis decepiens
Abr 1999, MHS 452. -Maxillaria procurrens Lindl. Schltr. Hierba epífita; Bosque sup.; 2800-3000 m; Colo.
Hierba; Bosque inf., sup.; 2700-3000 m; -Sura. -SUB: -SUB: Ago 2003, MHS 1293. -Stelis lanceolata (Ruiz &
Ago 2003, MHS 1291. -Maxillaria polyphylla Rchb. f. Pav.) Willd. Hierba; Bosque sup.; 2950 m; -Sura. -SUB:
Hierba; Bosque inf., sup.; 2700-3000 m; -Sura. -SUB: Mar 1999, MHS 446. -Stelis lentiginosa Lindl. Hierba
Ago 2003, MHS 1275. -Microchilus cundinamarcae epífita; Bosque sup.; 2950 m; -Sura. -SUB: May 2002,
Ormerod Hierba; Bosque sup; 2800 m; Colo. -FAC: jun MHS 741. -Stelis parvilabris Lindl. Hierba epífita;
1951, M. Schneider 156. -Myoxanthus melittanthus Bosque sup.; 2900-3300 m; Sura. -SUB: Feb 2005, MHS
(Schltr.) Luer Hierba epífita; Bosque sup.; 2800-3000 1563. -Stelis pusilla Kunth Hierba epífita; Bosque sup.;
m; Colo. -SUB: Sep 2002, MHS 882. -Odontoglossum 2900-3300 m; Sura. -SUB: Jul 1967, LUU 5896. -Stelis
lindenii Lindl. Hierba; Bosque inf., sup.; 2700-3400 vulcani Rchb. f. Hierba, Bosque sup., 2950 m; Sura. -
m; Sura. -SUB: Nov 2002, MHS 1042. -Oncidium sp. SUB: Ago 2002, MHS 798. -Stelis sp. 1 Hierba epífita;
Hierba epífita; Bosque sup.; 2900-3000 m; -SUB: Nov Bosque sup.; 2900-3000 m; -SUB: Ago 2003, MHS
2002, MHS 1043. -Pachyphyllum crystallinum Lindl. 1294. -Stelis sp. 2 Hierba epífita; Bosque sup.; 2900
Hierba epífita; Bosque sup.; 2900-3500 m; -Neot. - m; -SUB: Ago 2003, MHS 1290. -Stelis sp. 3 Hierba
SUB: Jul 1987, LEG 210. -Pachyphyllum hispidulum epífita; Bosque inf.; 2750 m; -MAD: Nov 1961, MTM
(Rchb. f.) Garay & Dunsterv. Hierba epífita; Bosque & LS 523. -Stenorrhynchos speciosum (Jacq.) Rich.
sup.; 3300-3400 m; -Neot. -SUB: Oct 2003, MHS & ex Spreng. Hierba; Bosque inf.; 2600-2800 m; -Neot. -
JLF 1377. -Pachyphyllum tortuosum Foldats Hierba SUB: Observada. -Stenorrhynchos vaginatum (Kunth)
epífita; Bosque sup.; 2900-3200 m; Sura. -SUB: Mar Spreng. Hierba; Pár.; 3300-3400 m; -Sura. -SUB: Sep
2003, MHS 1133. -Platystele oxyglossa (Schltr.) Garay 2004, MHS 1550. -Telipogon nervosus (L.) Druce
Hierba epífita; Bosque sup.; 2950 m; -Neot. -SUB: Feb Hierba epífita; Bosque inf., sup. 2600-3000 m; -Sura.
1999, MHS 404. -Pleurothallis acuminata (Kunth) -SUB: Nov 2002, MHS 1031. -Trichosalpinx arbuscula
Lindl. Hierba epífita; Bosque sup.; 2950 m; -Sura - SUB: (Lindl.) Luer Hierba epífita; Bosque sup.; 2950 m; -
Observada -Pleurothallis bivalvis Lindl. Hierba; Bosque Neot. -SUB: May 2002, MHS 713. -Trichosalpinx sp.
sup.; 3000 m; -Sura. -SUB: Nov 1956, MOH. & JMI 46a. Hierba epífita; Bosque sup.; 2900-3400 m; -SUB: May
-Pleurothallis chamensis Lindl. Hierba epífita; Bosque 2003, MHS 1167.
inf., sup.; 2700-3200 m; -Sura. -SUB: Nov 1956, MOH
& JMI 56. -Pleurothallis elegans (Kunth) Lindl. Hierba POACEAE -Aegopogon cenchroides Humb. & Bonpl.
epífita; Bosque sup.; 3300-3500 m; -Sura. -SUB: Dic ex Willd. Hierba; Arven.; 2900-3000 m; -Neot. -SUB:
2003, MHS 1454. -Pleurothallis galeata Lindl. Hierba Jul 2002, MHS 757. -Agrostis perennans (Walter) Tuck.
epífita; Bosque inf., sup.; 2700-3300 m; -Sura. -SUB: Hierba; Arven., Pár.; 2700-3400 m; -Neot. -SUB: Feb
May 2002, MHS 695. -Pleurothallis grandiflora Lindl. 2003, MHS 1096. -Agrostis tolucensis Kunth Hierba;
Hierba epífita; Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; -Sura. - Pár.; 3300-3600; -Neot. -SUB: Nov 2002, MHS 985.
MAD: Nov 1961, MTM & LS 525. -Pleurothallis killipii -Agrostis trichodes (Kunth) Roem. & Schult. Hierba;
Garay Hierba; Bosque sup.; 3000 m; Colo. -SUB: Nov Pár.; 3300 m; -Sura. -SUB: Nov 2002, MHS 991. -
1956, MOS & JMI 49a. -Pleurothallis linguifera Lindl. Agrostis cf. turrialbae Mez Hierba; Bosque sup.;
88
Fernández-Alonso & Hernández-Schmidt
2800-3000 m; -Neot. -SUB: Oct 2002, MHS 936. - -Glyceria notata Chevall. Hierba; Acuat.; 2600-2700
Agrostis sp. 1 Hierba; Arven.; 2600-2900 m; SUB: La m; ExóticaNt; Europa. -MAD: Sep 2005, JLFA & MHS
Pradera, Sep 2005, JLF & MHS 23673. -Agrostis sp. 23642 -Holcus lanatus L. Hierba; Arven.; 2600-3600
2 Hierba; Par.; 3200 m; SUB: El Tablazo, Abr 1984, m; ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Ago 2002, MHS 861. -
JRW 4346. -Anthoxanthum odoratum L. Hierba; Hordeum vulgare L. Hierba; Arven.; 2600-3000 m;
Arven.; 2600-3500 m; ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Ago ExóticaCv; Eurasia. -SUB: Ago 2005, MHS 1578A.-
2002, MHS 862. -Aristida laxa Cav. Hierba; Bosque Lolium multiflorum Lam. Hierba; Arven.; 2600-3000
inf.; 2600-2700 m; -SUB: Sep 2005, JLFA & MHS m; ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Nov 2002, MHS 1036. -
23660. -Arundo donax L. Hierba; Ornam.; 2600-2800 Nassella mucronata (Kunth) R.W. Pohl Hierba; Arven.;
m; ExóticaCv; Mediter. - SUB: Observada. -Avena 2600-3000 m; Montañas de Méx. a Chile. -SUB: Sep
sativa L. Hierba; Arven.; 2600-2800 m; ExóticaCv; 2005, JLFA & MHS 23680. -Paspalum prostratum
Europa -SUB: Abr 2004, MHS 1473 -Brachypodium Scribn. & Merr. Hierba; Arven.; 2900 m; –Neot. -SUB:
distachyum (L.) P. Beauv. Hierba; Arven., 2600-2900 Dic 2004, JLFA et al. 22709. -Paspalum trianae Pilg.
m; ExóticaNt; Europa. -FAC: 1983, 2600 m, JRW 3844. Hierba; Arven., Pár.; 2600-3300 m; -Sura. -SUB: 1983,
-Brachypodium mexicanum (Roem. & Schult.) Link JRW 3835. -Paspalum sp 1. Hierba; Arven. ; 2700 m;
Hierba; Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; -Neot. -SUB: FAC: Oct 2002, JLFA 20147. -Paspalum sp 2. Hierba;
Jul 2000, MHS 481. -Briza minor L. Hierba; Arven.; Bosque inf.; 2900 m; SUB: Ago 2002, MHS 840 -
2800-2900 m; ExóticaNt; Europa. -SUB: Dic 2004, Pennisetum clandestinum Hochst. ex Chiov. Hierba;
JLFA et al. 22706. -Bromus catharticus Vahl Hierba; Arven.; 2600-3400 m; ExóticaNt; África. -SUB: Ago
Arven.; 2600-2900 m; -Palt.. -SUB: El Rosal. Sep 2005, 2002, MHS 813. -Phalaris sp. Hierba; Arven.; 2700 m;
JLFA & al. 23698. -Bromus pitensis Kunth Hierba; ExóticaNt; Europa. -SUB: via Tabio-Tenjo, nov 2006,
Arven.; 2600-3300 m; -Sura. -ROS: Sep 2005, JLFA JLFA 24516. -Poa annua L. Hierba; Arven.; 2600-3600
& MHS 23690. -Calamagrostis effusa (Kunth) Steud. m; ExóticaNt; Europa. -SUB: May 2002, MHS 705. -
Hierba; Pár.; 2900-3700 m; -Sura. -SUB: 1983, JRW Polypogon viridis (Gouan) Breistr., Hierba; Arven.;
3611. -Calamagrostis planifolia (Kunth) Trin. ex Steud. 2600-2800 m; ExóticaNt; Europa. -SUB: via Tabio-
Hierba; Pár.; 3200 m; -Sura. -SUB: 1983, JRW 3605. Tenjo, nov 2006, JLFA 24519. -Setaria parviflora
-Calamagrostis sp. Hierba; Pár.; -SUB: Oct 2002, MHS (Poir.) Kerguélen Hierba; Arven.; 2800-3000 m; -Neot.
939. -Chusquea aff. fendleri Munro Arbusto; Bosque -SUB: Oct 2002, MHS 954. -Sporobolus indicus (L.)
inf., sup. 2600-3400 m; -Sura. -SUB: Ene 2003, MHS R. Br. Hierba; Arven.; 2600-2800 m; -Neot. -SUB: Jun
1056. -Chusquea cf. serrulata Pilg. Arbusto; Bosque 2003, MHS 1169. -Sporobolus sp. Hierba; Arven.; 2700
sup.; 2700 m, 3300-3400 m; -Sura. -SUB: Dic 2003, m; FAC: abr 2007, JLFA 25045. -Stipa ichu (R. & P.)
MHS 1455. -Chusquea tessellata Munro Arbusto; Pár.; Kunth, Hierba; Bosque Inf.; 2700 m; Sura. -SUB: límite
3300-3700 m; -Sura. -SUB: Dic 2001, MHS 594. - Zipaquirá, feb 1986, JLFA 5094 -Stipa mucronata
Cortaderia columbiana (Pilg.) Pilg. Hierba; Pár.; 3200- (Kunth) P. W. Pohl. Hierba; BosqueInf.; 2600 m; -Sura.
3700 m; -Sura. -SUB: 1983, JRW 3614. -Cortaderia -SUB: límite Tabio, 1946, J.M. Duque-Jaramillo 2625.
nitida (Kunth) Pilg. Hierba; Pár.; 3300-3700 m; -Neot. -Triniochloa stipoides (E. Fourn.) Hitchc. -Hierba;
-SUB: Oct 2003, MHS et al. 1339. -Cortaderia selloana Bosque inf., sup.; Pár.; 2700-3300 m; -Neot. -SUB: Nov
(Schult. & Schult. f.) Asch. & Graebn. Hierba; Ornam.; 2002, MHS 988. -Vulpia bromoides (L.) Gray Hierba;
2600-2900 m; ExóticaCv; -Sura. -SUB: Feb 2003, MHS Arven.; 2600-2900 m; ExóticaNt; Europa. -SUB: Nov
1066. -Dactylis glomerata L. Hierba; Arven.; 2600- 2002, MHS 1037. -Vulpia myuros (L.) C.C. Gmel.
3000 m; ExóticaNt; Eurasia. SUB: Ago 2002, MHS Hierba; Arven.; 2600-2900 m; ExóticaNt; Europa. -
847. -Danthonia secundiflora J. Presl. Hierba; Pár.; SUB: Dic 2004, JLFA et al. 22707. -Zea mays L. Hierba;
3100 m; -Neot. -SUB: 1983, JRW 3619. -Dicanthelium Arven.; 2600-2900 m; ExóticaCv; Norteam. -SUB: Sep
sphaerocarpon (Elliott) Gould. Hierba; Arven.; 2600- 2005, JLFA & MHS 23649.
2700 m; -Neot. -SUB: Abr 2004, MHS 1479. -Eragrostis
pastoensis (HBK) Trin. Hierba; Bosque inf.; 2600 m; - POTAMOGETONACEAE -Potamogeton paramoanus
Sura. -SUB: vía a Tabio, 1946, J.M. Duque-Jaramillo R.R. Haynes & Holm-Niels. Hierba; Acuat.; 2600-2700
2742. -Eragrostis sp 1. Hierba; Arven.; 2600-2700 m; m; -Neot. -MAD: Sep 2005, JLFA 23644.
-SUB: Dic 2003, MHS 1465. -Eragrostis sp 2. Hierba;
Arven.; 2600-2900 m; -SUB: Sep. 2005, JLFA 23658 SMILACACEAE -Smilax kunthii Killip & C.V.
-Festuca colombiana E.B. Alexeev Hierba; Pár.; 3200- Morton Liana; Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; -Neot.
3700 m; Colo. -SUB: 1983, JRW 3612. -Festuca rubra -SUB: Sep 2002, MHS 895. -Smilax tomentosa Kunth
L. Hierba; Arven.; 2900 m; ExóticaNt; Europa. -SUB: Liana; Bosque inf., sup. 2600-3000 m; -Sura. -SUB:
Jul 2000, MHS 483. -Festuca sodiroana Hack. ex Sep 2002, MHS 894.
E.B. Alexeev Hierba; Pár.; 3200 m; -Sura. -SUB: Abr
1984, JRW 4347. -Festuca ulochaeta Nees ex Steud. TYPHACEAE -Typha angustifolia L. Hierba; Acuat.;
Hierba; Pár.; 3100 m; -Sura. -SUB: 1983, JRW 3842. 2600-2700 m; Cosmopolita. -SUB: Observada.
89
Catálogo de la flora de Subachoque
AIZOACEAE -Aptenia cordifolia (L. f.) N.E. Br. AQUIFOLIACEAE -Ilex kunthiana Triana Arbol,
Hierba; Arven.; 2600-2800 m; ExóticaNt; S África. - Bosque inf., sup.; 2600-2950 m; -Neot. -SUB: Jul 1990,
MAD: Sep 2004, MHS 1553. Lampranthus sp. Hierba; JP & CIO 12053.
Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; S África. -SUB: Jun
2003, MHS 1180. ARALIACEAE -Hedera canariensis Willd. Liana;
Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; -Macaronesia - SUB:
AMARANTHACEAE -Amaranthus hybridus L. Ago 2002, MHS 844. -Hedera helix L. Liana; Ornam.;
Hierba; Arven.; 2600-3000 m; Cmpl. -SUB: Sep 2005, 2600-2900 m; ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Abr 2004,
JLFA & MHS 23651 (COL). Iresine diffusa Humb. & MHS 1491. -Oreopanax bogotensis Cuatrec. Árbol;
Bonpl. ex Willd. Bejuco; Bosque inf.; 2600-2800 m; - Bosque sup.; 2900-3400 m; -Sura. -SUB: Jul 1990, JP
Neot. -SUB: Sep 2005, JLFA & MHS 23688. & CIO 12094. -Oreopanax floribundus (Kunth) Decne.
& Planch. Árbol; Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; -Sura.
ANACARDIACEAE -Schinus molle L. Árbol; -SUB: Sep 1998, MHS 331. -Oreopanax mutisianus
Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; -Sura. -SUB: Abr Decne & Planch. Árbol; Bosque sup.; 3000-3300 m;
2004, MHS 1504. Colo. SUB: Jul 1990, JP & CIO 12100. -Schefflera
bogotensis Cuatrec. Árbol; Bosque sup.; 2900-3500
APIACEAE -Apium graveolens Hierba; Arven.; m; Colo. -SUB: Mar 2001, MHS 1112. -Schefflera sp.
2600-2800 m; ExóticaCv; Eurasia. -SUB: Observada. Árbol; Bosque sup.; 2900-3100 m; -SUB: Observada.
Arracacia xanthorrhiza Bancr. Hierba; Arven.; 2600-
2900 m; NativaCv; -Sura. -SUB: Abr 2004, MHS 1530. ASCLEPIADACEAE -Cynanchum tenellum L.f.
Azorella crenata (Ruiz & Pav.) Pers. Hierba; Pár.; Bejuco; Bosque inf., sup.; 2600-2900 m; -Sura. -SUB:
3400-3500 m; -Sura. -SUB: Jul 1987, LEG-H. 213 May 2002, MHS 708. -Cynanchum trianae Morillo
Conium maculatum L. Hierba; Arven.; 2600-2900 Bejuco; Bosque inf, sup.; 2700-3000 m; -Sura. -SUB:
m; ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Ago 2003, MHS 1299 Observada. -Matelea mutisiana Morillo Bejuco;
-Coriandrum sativum L. Hierba; Arven.; 2600-2900 Bosque inf., sup.; 2700-3000 m; -Colo. -SUB: Sep
m; ExóticaCv; Europa. -SUB: Feb 2003, MHS 1073. - 1998, MHS 324.
Cyclospermum leptophyllum (Pers.) Sprague ex Britton
& P. Wilson Hierba; Arven.; 2600-2900 m; - Neot. -SUB: ASTERACEAE -Achillea millefolium L. Hierba;
Oct 2002, MHS 964. -Daucus carota L. Hierba; Arven.; Ornam. y Arven.; 2600-3000 m; ExóticaNt; Eurasia.
2600-2900 m; ExóticaCv; Asia. -SUB: Feb 2003, MHS -SUB: Observada. -Achyrocline crassiceps S.F. Blake
1099. -Daucus montanus Humb. & Bonpl. ex Spreng. Hierba; Pár.; 3300-3700 m; -Colo. -SUB: Nov 2002,
Hierba; Arven.; 2600-2900 m; Neot. -SUB: Sep 2002, MHS 996. -Achyrocline lehmannii Hieron. Hierba;
MHS 910. -Eryngium humile Cav. Hierba; 3000-3100 Pár.; 2900-3000 m; -Sura. -SUB: Oct 2002, MHS 942.
m; -Neot. -SUB: Observada. -Foeniculum vulgare -Achyrocline sp. 1 Hierba; Bosque inf., sup.; 2600-
Mill. Hierba; Arven.; 2600-2900 m; ExóticaNt; Eurasia. 3500 m; -SUB: Nov 2002, MHS 1044. -Achyrocline
-SUB: Ago 2003, MHS 1298. -Hydrocotyle bonplandii sp. 2 Hierba; Bosque inf., sup.; 2700-3000 m; -SUB:
A. Rich Hierba; Arven.; 2600-3400 m; -Sura.- SUB: Oct 2002, MHS 975 -Achyrocline sp. 3 Hierba;
May 2003, MHS 1155. -Hydrocotyle ranunculoides L.f. Bosque sup.; 2800-3000 m; -SUB: Nov 2002, MHS
Hierba; Acuat.; 2600-2900 m; - Sura. -SUB: Jul 2005, 1045. -Acmella mutisii (Kunth) Cass. Hierba; Arven.;
MHS 1573. -Hydrocotyle tenerrima Rose & Mathias 2600-3000 m; -Neot. -SUB: Jun 2003, MHS 1194. -
Hierba; Bosque sup.; 2900-3000 m; -Colo. SUB: Sep Ageratina appollinairei (B.L. Rob.) R.M. King & H.
2002, MHS 904. -Niphogeton glaucescens (Kunth) Rob. Subarbusto; Bosque sup.; 2900 m; -Colo. -SUB:
J.F. Macbr. -Hierba; Pár.; 3300-3500 m; Colo. -SUB: Dic 2004, JLFA et al. 22719. -Ageratina asclepiadea
Dic 2003, MHS 1433. -Niphogeton ternata (Willd. (L.f.) R.M. King & H. Rob. Arbusto; Bosque inf., sup.;
ex Schltdl.) Mathias & Constance Hierba; Bosque 2600-3000 m; Colo. -SUB: Jul 1987, L. E. Gutiérrez
sup.; 2800-3000 m; -Sura. -SUB: Jul 2002, MHS 794. 192. -Ageratina elegans (Kunth) R.M. King & H.
-Petroselinum crispum (Mill.) Nyman ex A.W. Hill Rob. Arbusto; Bosque inf.; 2700 m; Colo. -SUB: Oct
Hierba; Arven.; 2600-2900 m; ExóticaNt; Europa. - 2001, MHS 509. -Ageratina glyptophlebia (B.L. Rob.)
SUB: Nov 2002, MHS 1048. R.M. King & H. Rob. Arbusto, Bosque sup.; 3000-
3300 m; -Sura. -SUB: Dic 2001, MHS 574. -Ageratina
90
Fernández-Alonso & Hernández-Schmidt
gracilis (Kunth) R.M. King & H. Rob. Arbusto; Bosque trihecatactis (S.F. Blake) Cuatrec. -Hierba; Bosque
inf., sup.; 2600-3400 m; Sura. -ROS: Ene 1976, T.C. inf., sup.; 2600-2900 m; -Sura. -SUB: Oct 1998, MHS
Plowman et al. s. n.. -Ageratina gynoxoides (Wedd.) 347. -Conyza uliginosa (Benth.) Cuatrec. Hierba;
R.M. King & H. Rob. Arbusto; Pár.; 3300-3700 m; - Arven.; 2600-3000 m; -Sura. -SUB: May 2003, MHS
Colo- SUB: Nov 2002, MHS 1008. -Ageratina tinifolia 1156. -Cotula australis (Sieber ex Spreng.) Hook. f.
(Kunth) R.M. King & H. Rob. Arbusto; Bosque sup., Hierba; Arven.; 2600-2800 m; -Sura. -MAD: Sep 2004,
Pár.; 2900-3700 m; -Sura. -SUB: Ene 2002, MHS 639. MHS 1555. -Cotula coronopifolia L. Hierba; Arven.;
-Ageratina vacciniaefolia (Benth.) R.M. King & H. 2600-2700 m; -ExóticaNt. FAC: Observada. -Cotula
Rob. Arbusto, Pár.; 3100-3700 m; Colo. -SUB: Sep mexicana (DC.) Cabrera Hierba; Pár.; 3400-3500 m;
1983, SD & AR 4230. -Alloispermum caracasanum -Neot. -SUB: Observada. Crepis vesicaria L. Hierba;
(Kunth) H. Rob. Arbusto; Bosque inf., sup.; 2600-3000 Arven.; 2700 m; ExóticaNt; Europa. -FAC: Jul 2004,
m; -Sura. -SUB: Sep 2003, MHS 1307. -Alloispermum JLFA & al. 21827. Critoniopsis bogotana (Cuatrec.) H.
pachensis (Hieron.) H. Rob. Arbusto; Bosque sup.; Rob. Árbol; Bosque inf., sup.; 2700-3000 m; Sura -SUB:
2800-3000 m; Colo. -SUB: Oct 2002, MHS 969. - Nov 2001, MHS 519. -Cynara cardunculus L. Hierba;
Ambrosia peruviana Willd. Hierba; Arven.; 2600- Arven.; 2700 m; ExóticaCv; Europa. -FAC: Observada.
2800 m; -Neot. -SUB: Observada. -Argyranthemum -Dahlia imperialis Roezl ex Ortgies Arbusto; Ornam.;
frutescens (L.) Sch. Bip. Hierba; Ornam; 2600-2900 m; 2600-2900 m; NativaCv; -Neot. -SUB: Nov 2003, MHS
ExóticaCv; Islas Canarias. -SUB: Nov 2003, MHS 1396. 1426. -Dahlia pinnata Cav. Hierba; Ornam.; 2600-
-Asplundianthus arcuans (B.L. Rob.) R.M. King & H. 2900 m; ExóticaCv; Méx. -SUB: Nov 2003, MHS 1392.
Rob. Arbusto; Bosque sup.; 2800-3000 m; Colo. -SUB: -Dendranthema indicum (L.) Des. Moul. Subarbusto;
Dic 1998, MHS 380. -Baccharis bogotensis Kunth Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv. -SUB: Nov 2003,
Arbusto; Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; Colo. -SUB: MHS 1391. -Diplostephium floribundum (Benth.)
Sep 1998, MHS 325. -Baccharis latifolia (Ruiz & Pav.) Wedd. -Arbusto; Pár.; 3000-3500 m; -Sura. -SUB: via
Pers. Arbusto; Bosque inf., sup.; 2600-3400 m; -Sura. Zipaquira. Observado. -Diplostephium ochraceum
-SUB: Nov 1998, MHS 368. -Baccharis macrantha (Kunth) Nees Arbolito; Pár.; 3300-3500 m; -Colo. -
Kunth Arbusto; Bosque inf., sup. 2600-2900 m; -Sura. SUB: Sep 1983, SD & AR 4237. - Diplostephium
-SUB: Ene 2001, MHS 495. -Baccharis prunifolia phylicoides (Kunth) Wedd. Subarbusto; Pár; 3300-
Kunth Arbusto; Bosque inf., sup. 2700-3000 m; Sura.- 3700 m; Colo. -SUB: 1983, JRW 3618. -Diplostephium
SUB: Oct 2002, MHS 971. -Baccharis rupicola Kunth rosmarinifolium (Benth.) Wedd. Árbol; Bosque inf.,
Arbusto; Pár; 3300-3500 m; Colo. -SUB: Sep 1983, sup., Pár.; 2700-3500 m; -Sura. -SUB: Oct 2002, MHS
H. E. García 32. -Baccharis tricuneata (L.f.) Pers. 973. -Erechtites valerianifolius (Link. Ex Spreng.) DC.
Arbusto; Pár; 2900-3000 m; -Sura. -SUB: Ago 2003, Hierba; 2600-2800 m; ExóticaNt; -SUB: Observada.
MHS 1267. -Barnadesia spinosa Mutis ex L.f. Arbusto; Erigeron karvinskianum DC. Hierba; Ornam.;
Bosque inf., sup.; 2600-3150 m; -Sura. -SUB: Sep 1983, 2600-2900 m; -Neot. -SUB: May 2003, MHS 1162. -
SD 4245. -Bidens pilosa L. Hierba; Arven.; 2600-3000 Espeletia argentea Bonpl. fo. phaneractis (S.F. Blake)
m; -Neot. -SUB: Dic 2001, MHS 554. -idens rubifolia Cuatrec. Arbolito; Pár.; 3200-3700 m; -Colo. -SUB:
Kunth Liana; Bosque inf., sup.; 2700-3200 m; -Sura. - Nov 2002, MHS 1010. -Espeletia barclayana Cuatrec.
SUB: Oct 2001, MHS 504. -Bidens triplinervia Kunth Arbolito; Pár.; 3400-3500 m; Colo. -SUB: Jul 1987, L.
Hierba; Para.; 2700-3300 m; -Neot. -SUB: Ago 1966, E. Gutiérrez-H. 219. -Espeletia cayetana (Cuatrec.)
LUU 5691. -Calea peruviana (Kunth) Benth. ex S.F. Cuatrec. Arbolito; Pár.; 3500-3700 m; -Colo. -SUB:
Blake -Arbusto; Bosque inf., Pár.; 2600-3000 m; -Sura, Dic 2001, MHS 621. -Espeletia grandiflora Bonpl.
-SUB: Oct 2001, MHS 507. -Calendula officinalis L. Arbolito; Pár.; 3200-3700 m; Colo.-SUB: Nov 2002,
Hierba; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; Europa. - MHS 1002. -Espeletiopsis corymbosa (Bonpl.) Cuatrec.
SUB: Sep 2003, MHS 1305. -Chaptalia exscapa (Pers.) Arbolito; Pár; 2900-3500 m; Colo. -SUB: Jul 2002,
Baker Hierba; Arven.; 2700-2950 m; -Sura. -SUB: May MHS 771. -Fleischmannia klattiana (Hieron.) R.M.
2003, MHS 1157. -Chromolaena bullata (Klatt) R.M. King & H. Rob. Arbusto; Bosque inf., sup.; 2600-3000
King & H. Rob. Arbusto; Bosque inf., sup.; 2600-2900 m; Colo. -SUB: Dic 2001, MHS 556. -Fleischmannia
m; -Colo. -SUB: Sep 1998, MHS 326. -Chromolaena pycnocephala (Less.) R.M. King & H. Rob. Arbusto;
scabra (L.f.) R.M. King & H. Rob. Arbusto; Bosque Bosque sup; 3300-3500 m; -Neot. -SUB: Dic 2003,
inf.; 2600-2800 m; -Sura. -SUB: Feb 2005, MHS MHS 1444. -Galinsoga quadriradiata Ruiz & Pav.
1566. -Chrysanthemum coronarium L. Subarbusto; Hierba; Arven.; 2600-3000 m; -Neot. -SUB: Ago 2002,
Ornam.; 2700 m; ExóticaCv. -MAD: Observada. - MHS 820. -Gamochaeta americana (Mill.) Wedd.
Cirsium vulgare (Savi) Ten. Hierba; Arven.; 2600-2700 Hierba; Arven; 2600-3000 m; -Neot. -SUB: Oct 1998,
m; ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Abr 2004, MHS 1480. MHS 353 -Gamochaeta sp.1 Hierba; Arven.; 2600-
-Conyza bonariensis (L.) Cronquist Hierba; Arven; 3500 m; -SUB: Sep 2002, MHS 930. -Gazania ringens
2600-3000 m; -Neot. -SUB: Nov 2003, MHS 1382. - R. Br. -Hierba; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; S
Conyza canadensis (L.) Cronquist Hierba; Arven; África. -SUB: Nov 2003, MHS 1425. -Gnaphalium
2600-3000 m; ExóticaNt. -SUB: Observada. -Conyza antennarioides DC. Hierba; Pár.; 3400-3500 m; -Sura. -
91
Catálogo de la flora de Subachoque
SUB: Sep 1983, SD & A.R 4221. -Gnaphalium dysodes 2004, MHS 1520. -Pentacalia abietina (Willd. ex
Spreng. Hierba; Arven.; 2600-3400 m; -Sura. -SUB: Wedd.) Cuatrec. var. abietina Arbusto; Pár.; 3300-
Nov 2003, MHS 1039. -Gnaphalium elegans Kunth 3700 m; -Sura. -SUB: Sep 1983, SD & AR 4227. -
Hierba; Arven; 2600-2900 m; -Neot. -SUB: Oct 1998, Pentacalia americana (L.f.) Cuatrec. Liana; Bosque
MHS 351. -Gnaphalium paramorum S.F. Blake Hierba; inf., sup.; 2600-3000 m; Colo. -SUB: Dic 2001, MHS
Pár.; 3300-3700 m; -Sura. -SUB: Nov 2002, MHS 997. 546. -Pentacalia guadalupe (Cuatrec.) Cuatrec. subsp.
-Gnaphalium polycephalum Michx. Hierba; Arven.; guadalupe Arbusto; Pár.; 3500-3700 m; Colo. -SUB:
2600-3000; Colo -SUB: Oct 1998, MHS 349. -Gynoxys Dic 2001, MHS 605 -Pentacalia kleinioides (Kunth)
trianae Hieron. Arbusto; Pár.; 3300-3500 m; -Colo. - Cuatrec. Liana; Bosque sup.; 2900 m; -Sura. -SUB: Nov
SUB: Oct 2003, MHS, JLFA & al. 1369. -Helianthus 2001, MHS 522 -Pentacalia ledifolia (Kunth) Cuatrec.
annuus L.Hierba; Ornam.; 2600-2800 m; ExóticaCv; Arbusto; Pár.; 3300-3700 m; -Sura. -SUB: Oct 1988,
Norteam. - SUB: Observada. -Heterosperma pinnatum F. Sarmiento 2144. -Pentacalia lindenii (Sch.Bip. ex
Cav. Hierba; Arven.; 2600-2800 m; –Neot. -SUB: Wedd.) Cuatrec. Arbusto; Pár.; 3300-3400 m; -Sura. -
Observada. -Hieracium avilae Kunth Hierba; Bosque SUB: via Cogua. Observada -Pentacalia nitida (Kunth)
inf., sup.; 2600-3500 m; -Sura. -SUB: Ago 2002, MHS Cuatrec. Arbusto; Pár; 3300-3700 m; Colo. -SUB:
809. -Hypochaeris radicata L. Hierba; Arven., Pár; Dic 2001, MHS 623. -Pentacalia pulchella (Kunth)
2600-3700 m; ExóticaNt; Europa. -SUB: Sep 1983, H. Cuatrec. Arbolito; Bosque inf., sup., Pár.; 2700-3500
E. García 38. -Hypochaeris sessiliflora Kunth Hierba; m; Colo. -SUB: Feb 2003, MHS 1095. -Pentacalia
Pár.; 3200-3700 m; -Sura. -SUB: Nov 2002, MHS 994. trianae (Klatt.) Cuatrec. Arbusto; Bosque sup.; 2900-
-Jaegeria hirta (Lag.) Less. Hierba; Arven.; 2600- 3000 m; Sura. -SUB: Dic 2004, MHS 1559. -Pentacalia
3000 m; -Neot. -SUB: Sep 2005, JLFA & MHS 23671. vaccinioides (Kunth) Cuatrec. Arbusto; Pár; 3300-3700
-Jungia ferruginea L.f. Liana; Bosque sup.; 2900-3300 m; Sura. -SUB: Oct 2003, MHS et al. 1338. -Sabazia
m; -Neot. -SUB: Dic 2002, MHS 1055. -Lactuca sativa trianae (Hieron.) Longpré Hierba; Arven.; 2800-2900
L. Hierba; Arven.; 2600-2900 m; ExóticaCv; Mediterr. m; Colo. -SUB: Sep 2002, MHS 879. -Santolina
-SUB: Mar 1999, MHS 428. -Laennecia filaginoides chamaecyparissus L. Subarbusto; Ornam.; 2700-2900
DC. Hierba; Arven.; 2600-2800 m; -Neot. -SUB: Ago m; ExóticaCv; Mediterr. -SUB: Feb 2003, MHS 1087.
2003, MHS 1285. -Laestadia muscicola Kunth ex -Scrobicaria ilicifolia (L.f.) B. Nord. -Arbusto; Bosque
Less. Hierba; Pár.; 3300 m; -Sura. -SUB: Sep 2004, sup.; 3000-3400 m; Colo. -SUB: Nov 1983, SD & AR
MHS 1547 -Leucanthemum maximum (Ramond) DC. 4228. -Senecio formosus Kunth Hierba; Pár.; 3400-
Hierba; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; Europa. 3700 m; -Sura. -SUB: Dic 2001, MHS 601. -Senecio
-SUB: Nov 2003, MHS 1395. -Leucanthemum madagascariensis Poir. Hierba; Arven; 2600-2900 m;
vulgare Tourn. ex Lam. Hierba; Arven.; 2600-2900 ExóticaNt; Madagascar. -SUB: Oct 1998, MHS 345.
m; ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Jun 2000, MHS 479. -Senecio mikanioides Otto Bejuco; Ornam.; 2600-
-Llerasia lindenii Triana Liana; Bosque sup.; 2900- 2900 m; ExóticaNt; S África. -SUB: Abr 2004, MHS
3000 m; -Sura. -SUB: Dic 1998, MHS 382. -Lourteigia 1472. -Senecio niveoaureus Cuatrec. Hierba; Ornam.;
microphylla (L.f.) R.M. King & H. Rob. Hierba; Pár.; 2600-3300 m; NativaCv; Colo. -SUB: Dic 2003, MHS
2900-3000 m; Colo. -UB: Ene 1999, MHS 393. - 1441. -Senecio vulgaris L. Hierba; Arven.; 2600-3000
Lourteigia stoechadifolia (L.f.) R.M. King & H. Rob. m; ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Oct 1998, MHS 354. -
Subarbusto; Bosque inf., Pár.; 2600-3000 m; -Sura. - Siegesbeckia jorullensis Kunth Hierba; Arven.; 2600-
MAD: Sep 2004, MHS 1552. -Matricaria recutita L. 3400 m; -Neot. - SUB: Jul 1990, JP & CIO 12066.
Hierba; Arven.; 2600-2900 m; ExóticaNt; Europa. - -Silybum marianum (L.) Gaertn. Hierba; Arven.;
SUB: Ago 2002, MHS 828. -Mikania laurifolia (L.f.) 2600-2800 m; ExóticaNt; Eurasia. -FAC: Observada.
Willd. Liana; Bosque sup.; 2800-3000 m; Colo. -SUB: -Smallanthus pyramidalis (Triana) H. Rob. Árbol;
Sep 2002, MHS 893. -Montanoa ovalifolia Deless. ex Bosque inf.; 2600-2900 m; -Sura. -SUB: Feb 2003,
DC. Arbusto; Bosque inf., sup.; 2600-3100 m; -Sura. MHS 1103. -Soliva mutisii Kunth Hierba; Arven.;
-SUB: Oct 2003, MHS, JLFA et al. 1357. -Munnozia 2600-2900 m; -Sura. -SUB: Sep 2002, MHS 931. -
senecionidis Benth. Liana; Bosque inf., sup.; 2600- Sonchus asper (L.) Hill. Hierba; Arven.; 2600-3000
3200 m; -Neot. -SUB: 24 Nov 2001, MHS 534. -Mutisia m; ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Ene 2003, MHS 1060.
clematis L.f. Liana; Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; -Sonchus oleraceus L. Hierba; Arven.; 2600-3000 m;
Colo. -MAD: Nov 1964, W. Schwabe s.n. -Noticastrum ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Oct 1998, MHS 356. -Stevia
marginatum (Kunth) Cuatrec. Hierba; Arven., Pár.; elatior Kunth Hierba; Arven.; 2600-2700 m; -Neot. -
2600-3700 m; -Sura. -SUB: Ene 1999, MHS 384. - SUB: Ago 1944, J.E. Orjuela N. s.n.. -Stevia lucida
Oligactis sessiliflora (Kunth) H. Rob. & Brettell Liana; Lag. Subarbusto; Bosque inf., sup., Pár.; 2600-3300 m;
Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; Colo -SUB: Dic 2001, -Neot. -SUB: Jul 1990, JP & CIO 12057. -Stevia ovata
MHS 548. -Oritrophium peruvianum (Lam.) Cuatrec. WIlld. Hierba; Arven.; 2600-3000 m; -Neot. -SUB: Oct
-Hierba; Pár.; 3500 m; -Sura. -SUB: Dic 2003, MHS 2002, MHS 948 -Stevia serrata Cav. Hierba; Arven.;
1439. -Osteospermum ecklonis (DC.) Norl. -Hierba; 2600-2700 m; -Neot. -SUB: Ago 1944, J.E. Orjuela
Ornam.; 2600-2900; ExóticaCv; S África. -SUB: Abr N. s.n. -Symphyotrichum squamatum (Spreng.) G.L.
92
Fernández-Alonso & Hernández-Schmidt
Nesom Hierba; Arven.; 2600-2700 m; -Sura. - SUB: BETULACEAE -Alnus acuminata Kunth Árbol;
Observada. -Tagetes erecta L. Hierba; Ornam.; 2600- Bosque inf., sup.; 2600-3200 m; -Neot. -SUB: Ago
2900 m; ExóticaCv; México. -MAD: Observada. 1944, J.E. Orjuela s.n.
-Tagetes zypaquirensis Kunth. Hieba; Arven.; 2600-
2700 m; -Sura. -ROS: Sep 2005, JLFA & MHS 23689 BIGNONIACEAE -Delostoma integrifolium D. Don
-Tanacetum parthenium (L.) Bernh. Hierba; Arven.; Arbolito; Ornam.; 2600-2900 m; -Sura. -SUB: Feb
2600-2900 m; ExóticaNt; Europa. -SUB: Ago 2002, 1988, A.Torres B. s.n. -Tecoma capensis (Thunb.) Lindl.
MHS 829. -Taraxacum officinale Weber ex F.H. Wigg. Arbusto; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; África. -
Hierba; Arven.; 2600-3000 m; Cmpl. -SUB: Sep 2002, SUB: Jun 2003, MHS 1177. -Tecoma stans (L.) Juss. ex
MHS 914. -Vasquezia anemonifolia (Kunth) S.F. Blake Kunth Árbol; Ornam.; 2600-2900 m; -Neot. -SUB: Feb
Hierba; Arven.; 2600-3000 m; Colo. -SUB: May 2002, 2004, MHS 1467.
MHS 719. -Verbesina arborea Kunth Árbol; Bosque
inf.; 2600-2800 m; -Sura. -SUB: Ago 2003, MHS 1301. BORAGINACEAE -Borago officinalis L. Hierba;
-Verbesina crassiramea S.F. Blake Árbol; Bosque inf., Arven.; 2600-3000 m; ExóticaNt; Eurasia. -MAD: Sep
sup.; 2600-3100 m; Colo. -SUB: Ago 2002, MHS 865. 1996, S. Castro s.n.-Cordia cylindrostachya (Ruiz &
-Verbesina elegans Kunth Subarbusto; Bosque inf.; Pav.) Roem. & Schult. Árbol; Bosque inf.; 2600-2800 m;
2600-2800 m; -Sura. -ROS: Sep 2005, JLFA & MHS. -Neot. -ROS: Observada. -Cynoglossum amabile Stapf
& J.R. Drumm Hierba; Ornam.; 2700 m; ExóticaNt;
BALANOPHORACEAE -Corynaea crassa Hook. Asia. -SUB: Abr 2004, MHS 1497. -Myosotis alpestris
f. Hierba parásita; Bosque inf., sup.; 2700-3000 m; - F.W. Schmidt Hierba; Ornam.; 2700-2800 m; ExóticaNt;
Neot. -ROS: Abr 1964, O. Hirschel s.n. -Langsdorffia Asia. -SUB: Dic 2004, JLFA et al. 22697. -Tournefortia
hypogaea Mart. Hierba parásita; Bosque inf., sup.; cf. rollotii Killip Subarbusto; Bosque sup.; 2900 m;
2650-3000 m; -Neot. SUB: May 1967, RJM. 2660. Colo. -SUB: Ene 1997, MHS 156.
93
Catálogo de la flora de Subachoque
Sisymbrium cf. solidagineum Triana & Planch. Hierba; Benth. Arbolito; Bosque inf., sup., 2600-3000 m; -Sura.
Bosque sup.; 2900-3000 m; -Sura. -SUB: May 2002, -SUB: 1939, LUU 159. -Viburnum sp. Arbolito; Bosque
MHS 709. sup.; 3200-3400 m; SUB: Oct 2003, MHS & JLF 1358.
BRUNELLIACEAE -Brunellia propinqua Kunth CARICACEAE -Carica pubescens Lenné & C. Koch
Árbol; Bosque sup.; 3200-3500 m; Colo. -SUB: Jun Arbolito; Arven.; 2600-3000 m; NativaCv; -Sura. -SUB:
1998, HD et al. 2965. Mar 2003, MHS 1117.
94
Fernández-Alonso & Hernández-Schmidt
CLUSIACEAE -Clusia elliptica Kunth Árbol; Bosque CUNONIACEAE -Weinmannia fagaroides Kunth
sup.; 2900-3400 m; -Sura. -SUB: Ene 2002, MHS 650 - Árbol; Bosque sup.; 3300 m; -Neot. -SUB: Ene 2002,
Clusia multiflora Kunth Árbol; Bosque sup.; 2800-3000 MHS 643. -Weinmannia rollottii Killip Árbol; Bosque
m; Neot. -SUB: Mar 2003, MHS 1125. -Hypericum sup.; 3300-3500 m; -Sura. -SUB: Oct 2003, MHS et
caespitosum Cham. & Schltdl. Hierba; Bosque inf.; al. 1324. -Weinmannia tomentosa L.f. Árbol; Bosque
2600-2800 m; -Sura. –SUB: Sep 2005, JLFA & MHS inf., sup.; 2600-3400 m; Sura. -SUB: 1939, LUU 162.
23684. -Hypericum goyanesii Cuatrec. Arbusto; Pár.; -Weinmannia sp. Árbol; Bosque sup.; 3400 m; -SUB:
3300-3700 m; Colo. -SUB: May 1986, JRW 5272. - Feb 2005, MHS 1568.
Hypericum humboldtianum Steud. Subarbusto; Arven.,
Pár.; 2600-3300 m; -Sura. -SUB: Dic 2001, Oct 1984, DESFONTAINACEAE -Desfontainia spinosa Ruiz
JRW 4560. -Hypericum juniperinum Kunth Subarbusto; & Pav. Arbusto; Pár.; 3300-3500 m; -Neot. -SUB: Jul
Bosque inf., Pár.; 2700-3000 m; -Sura. -ROS: Sep 2005, 2000, P. Pedraza et al. 805.
JLFA & MHS 23692. -Hypericum mexicanum L.f.
Subarbusto; Pár.; 2900-3300 m; Sura. -SUB: Ago 2002, ELAEOCARPACEAE -Vallea stipularis Mutis ex L.f.
MHS 807. -Hypericum patulum Thunb. ex Murray Árbol; Bosque inf., sup. 2600-3300 m; -Sura. -SUB:
Subarbusto; Ornam.; 2600-2900; ExóticaCv; Asia. - Abr 1989, V.M. Wijninga 464.
SUB: Jun 2003, MHS 1239. -Hypericum strictum Kunth
subsp. strictum Subarbusto; Pár.; 2900-3400 m; -Sura. EREMOLEPIDACEAE -Antidaphne andina Kuijt
-SUB: Oct 1984, JRW 4561. -Hypericum prostratum Subarbusto parásito; Bosque sup., Pár.; 2800-3200 m;
Cuatrec. Subarbusto; Pár.; 3300 m; -Colo. -SUB: límite -Sura. -SUB: Jul 1990, JP & CIO 12085. -Eubrachion
Cogua. Observado. -Hypericum sp. Subarbusto; Pár.; ambiguum (Hook. & Arnott) Engl. Subarbusto parásito;
3000 m; - SUB: Jul 2002, MHS 754. Bosque inf., sup.; 2600-2950 m; - Neot. -SUB: Oct
1998, MHS 343.
CONVOLVULACEAE -Dichondra evolvulacea (L.f.)
Britton Hierba; Arven.; 2600-3000 m; -COLO. -SUB: ERICACEAE -Bejaria resinosa Mutis ex L.f. Arbolito;
Sep 2002, MHS 926. -Ipomoea dumetorum Willd. ex Bosque sup., Pár.; 2900-3500 m; -Sura. -SUB: Sep
Roem. & Schult. Bejuco; Arven.; 2600-3000 m; -Sura. 1983, H.E. García 29. -Cavendishia bracteata (Ruiz &
-SUB: Oct 2002, MHS 946. Pav. ex J. St.-Hil.) Hoerold Arbusto; Bosque inf.,sup.;
2600-3300 m; Neot. -SUB: Ago 1951, HGB 13631. -
CORIARIACEAE -Coriaria ruscifolia L. subsp. Cavendishia nitida (Kunth) A.C. Sm. Arbusto; Bosque
microphylla (Poir.) L.E. Skog Arbusto; Bosque inf.; inf., sup.; 2700-3500 m; -Colo. -SUB: Jun 1948, RJM
2700-2900 m; Neot. -SUB: Dic 2001, MHS 631. 482A. -Disterigma alaternoides (Kunth) Nied. Arbusto;
Bosque sup.; 2800-3000 m; -Neot. -SUB: Mar 2003,
CRASSULACEAE -Crassula multicava Leum. MHS 1124. -Disterigma empetrifolium (Kunth) Drude
Hierba; 2600-2800 m; ExoticaNt, S.Africa, -FAC: -Subarbusto; Pár.; 3300-3500 m; -Sura. -SUB: Nov
Observada. -Crassula peduncularis (Sm.) Meigen 2002, MHS 1006. -Gaultheria anastomosans (L.f.)
Hierba; Acuat.; 2700 m; Sura. -SUB: Abr 2004, MHS Kunth Arbusto; Bosque inf., sup., Pár.; 2700-3500 m;
1477. -Crassula sp. Hierba; Arven.; 2700 m; -FAC: El -Sura. -SUB: Jul 1990, JP & CIO 12104. -Gaultheria
Rosal, Dic 2004, JLFA & al. 22749. -Echeveria bicolor erecta Vent. Arbusto; Bosque inf., sup.; Pár.; 2700-
(Kunth) E. Walther Hierba; Bosque inf., sup.; Pár.; 3700 m; -Neot. -SUB: Oct 2002, MHS 935. -Gaultheria
2600-3100 m; Fl. Jun-Sep; -Sura. -SUB: Jul 2002, MHS lanigera Hook. var. rufolanata (Sleumer) Luteyn
782. Kalanchoe cf. coccinea Welw. Hierba; Ornam. Subarbusto; Pár.; 2900-3000 m; Colo. -SUB: Ago 2002,
& Arven. ; 2600-2800 m; ExóticaNt; África. -SUB: MHS 803. -Gaultheria rigida Kunth Arbusto; Bosque
Abr 2004, MHS 1471. -Kalanchoe daigremontiana sup.; 3000-3200 m; Sura. -SUB: Jul 1990, JP & CIO
Raym.-Hamet & H. Perrier Hierba; Ornam. & Arven.; 12096. -Gaylussacia buxifolia Kunth Subarbusto; Pár.;
2600-2900 m; ExóticaNt; África. -MAD: Observada.. 2900-3500 m; Sura. -SUB: Sep 1983, H.E. García
--Kalanchoe serrata Man. & Boit. Hierba; Ornam. & 28. -Macleania rupestris (Kunth) A.C. Sm. Arbusto;
Arven.; 2600-2800 m; ExóticaCv; África. -SUBA: MHS Bosque inf., sup., Pár.; 2600-3500 m; -Neot. -SUB: Jul
1238. Kalanchoe sp. 1 Hierba; Arven.; 2600-2900 m; 1990, JP & CIO 12086. -Pernettya prostrata (Cav.)
ExóticaNt; África. -SUB: Feb 2003, MHS 1062. -Sedum DC. Arbusto; Bosque sup., Pár.; 2900-3700 m; Neot. -
praealatum DC. Hierba; Ornam. & Arven., ExóticaNt, SUB: Dic 2001, MHS 598. -Rhododendron pulchrum
2600-2900 m; -SUB: Observada. Sweet Subarbusto; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv;
Asia. -SUB: Nov 2003, MHS 1415. -Themistoclesia
CUCURBITACEAE -Cucurbita sp. Liana; Arven.; epiphytica A.C. Sm. Arbusto; Bosque sup.; 3400 m;
2600-2800 m; ExóticaCv. -SUB: Jun 2003, MHS 1215. Sura. -SUB: Jun 1998, HD et al. 2977. -Vaccinium
-Cyclanthera brachybotrys (Poepp. & Endl.) Cogn. floribundum Kunth Arbusto; Pár.; 2900-3700 m; -Neot.
Liana; Bosque inf.; 2600-2700 m; Sura. -SUB: Ago -SUB: Dic 2001, MHS 607
2003, MHS 1300. .
95
Catálogo de la flora de Subachoque
EUPHORBIACEAE -Chamaesyce orbiculata (Kunth) FLACOURTIACEAE -Abatia parviflora Ruiz & Pav.
Soják Hierba; Arven.; 2600-2800 m; -Neot. -SUB: Jul Árbol; Bosque inf., sup.; 2700-3000 m; -Neot. -SUB:
2005, MHS 1576. -Croton cf. magdalenensis Muell. Arg. Jul 1990, JP & CIO 12058. -Xylosma spiculifera (Tul.)
Árbol; Ornam.; 2600-2900 m; NativaCv; Sura. -SUB: Triana & Planch. Árbol; Bosque inf.; 2600-2800 m; -
Jun 2003, MHS 1175. -Euphorbia peplus L. Hierba; Sura. -SUB: Mar 2001, MHS 493.
Arven.; 2600-3000 m; ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Sep
2002, MHS 928. -Euphorbia pulcherrima Lwilld. Ex GENTIANACEAE -Gentiana sedifolia Kunth Hierba;
Klotzch. Arbusto; Ornam.; 2600-3000 m; ExóticaCv; Pár.; 3300 m; Sura. -SUB: Tablazo. . Observada. -
Mexico. -MAD y SUB: Observada -Hieronyma rufa P. Gentianella corymbosa (Kunth) Weaver & Ruedenberg
Franco Árbol; Bosque sup.; 2800-3000 m; Colo. -SUB: Hierba; Pár.; 3300-3700 m; Colo. -SUB: Sep 1983,
Sep 1996, MHS 56. -Phyllanthus salviifolius Kunth H.E. García 02. -Halenia adpressa C.K. Allen Hierba;
Árbol; Bosque inf., sup. 2600-2950 m; -Neot. -SUB: Pár.; 3300-3500 m; Colo. -SUB: Sep 1983, H.E. García
Oct 2001, MHS 508. -Ricinus communis L. Arbolito; 16. -Halenia sp. Hierba; Arven., Pár.; 2900-3500 m; -
Ornam.; 2600-2800 m; ExóticaNt; África. -SUB: Jun SUB: Nov 2002, MHS 992. -Macrocarpaea glabra Gilg
2003, MHS 1217. Arbolito; Bosque sup.; 3000-3500 m; -Colo. -SUB: Mar
1990, MTM et al. 2280. -Symbolanthus tricolor Gilg
FABACEAE -Cologania broussonetii (Balb.) DC. Arbusto; Bosque sup.; 2800-3000 m; -Sura. -FAC: vía
Hierba; Bosque inf., Arven.; 2600-2800 m; -Neot. - La Vega, O. Haugth 6148 .
SUB: Rosal, dic 2005, JLFA 24270. -Dalea coerulea
(L.f.) Schinz & Thell. Arbusto; Bosque inf.; 2600- GERANIACEAE -Erodium cicutarium (L.) L´Hér. ex
2900 m; -Sura. -SUB: Sep 2005, JLFA & MHS 23670 Aiton Hierba; Arven.; 2600-2800 m; ExóticaNt; E Asia.
-Desmodium molliculum (Kunth) DC. Hierba; Arven.; -SUB: Jul 2005, MHS 1575. -Geranium holosericeum
2600-3000 m; -Neot. -SUB: Dic 2001, MHS 557. - Willd. ex Spreng. Hierba; Arven., Pár.; 2600-3400 m;
Lupinus cf. bogotensis Benth. Subarbusto; Arven.; Colo. -SUB: Sep 1983, HEG 39. -Geranium lainzii
2900-3000 m; -Sura. -SUB: Nov 2002, MHS 1019. Aedo Hierba; Pár.; 3400-3700 m; Colo. -SUB: Dic
-Lupinus interruptus Benth. Arbusto; Arven.; 2800- 2001, MHS 606. -Geranium santanderiense R. Knuth
2900 m; Colo. -SUB: Ago 2002, MHS 853. -Lupinus Hierba; Pár.; 2900-3500 m; Colo. -SUB: Sep 1983, HEG
sp. Hierba; Pár.; 3300-3700 m; -SUB: Dic 2001, MHS 18. -Geranium sibbaldioides Benth. subsp. elongatum
617. -Medicago lupulina L. Hierba; Arven.; 2600-2800 (Wedd.) Aedo Hierba; Pár.; 3200-3700 m; -Sura, -SUB:
m; ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Observada. Nov 2002, MHS 1007.
Medicago polymorpha L. Hierba; Arven.; 2600-2700 Geranium sp. Hierba; Arven.; 2900-2950 m; SUB: Dic
m; ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Ago 2004, MHS 1544. 2004, JLFA et al. 22700.
Medicago sativa L. Hierba; Arven.; 2600-3000 m; Pelargonium graveolens L’ Hér. Subarbusto; Ornam.;
ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Observada. -Melilotus 2600-2900 m; ExóticaCv; África. -SUB: Ago 2002,
alba Medik. Hierba; Arven.; 2600-3000 m; ExóticaNt; MHS 832. -Pelargonium x hortorum L.H. Bailey
Eurasia. -FAC: Observada. -Otholobium mexicanum Subarbusto; Ornam.; 2600-3100 m; ExóticaCv; - SUB:
(L.f.) J.W. Grimes -Arbusto; Bosque inf., sup.; 2600- Mar 2003, MHS 1139. -Pelargonium peltatum (L.) L’
3000 m; -Sura. - SUB: Dic 2001, MHS 558. -Phaseolus Hér. Subarbusto; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv;
vulgaris L. Bejuco; Arven.; 2600-2700 m; NativaCv; África. - SUB: Nov 2003, MHS 1410.
-Neot. SUB: Observada. -Pisum sativum L. Hierba;
Arven.; 2600-3000 m; ExóticaCv; Europa. -SUB: Ene GESNERIACEAE -Capanea grandiflora (Kunth)
2003, MHS 1059. -Teline monspessulana (L.) K. Koch Decne. ex Planch. Arbusto hemiepífito; Bosque sup.;
Arbusto; Arven.; 2600-3000 m; ExóticaNt; Mediterr. - 2900 m; -Neot. -SUB: Dic 2004, MHS 1560. -Columnea
SUB: Ago 2002, MHS 836. -Trifolium dubium Sibth. strigosa Benth. Arbusto hemiepífito; Bosque sup.;
Hierba; Arven.; 2600-3000 m; ExóticaNt; Eurasia. - 2900-3400 m; Sura. -SUB: Sep 1983, SD & AR 4233 -
SUB: Dic 2004, JLFA et al. 22705. -Trifolium pratense Heppiella ulmifolia (Kunth) Hanst. Subarbusto; Bosque
L. Hierba; Arven.; 2600-3500 m; ExóticaNt; Eurasia. - sup.; 2900 m; -Sura. -SUB: Feb 2005, MHS 1567.
SUB: Ago 2002, MHS 863. -Trifolium repens L. Hierba;
Arven.; 2600-3500 m; ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Ago GROSSULARIACEAE -Escallonia laevis (Vell.)
2002, MHS 817. -Ulex europaeus L Arbusto; Arven.; Sleumer Arbusto; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv;
2600-2900 m; ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Ago 2003, Brasil. -SUB: Feb 2003, MHS 1070. -Escallonia
MHS 1302. -Vicia benghalensis L. Bejuco; Arven.; myrtilloides L.f. Árbol; Bosque sup.; 3100-3400 m; -
2600-2700 m; ExóticaNt; Europa. -SUB: Abr 2004, Neot. SUB: Ene 2002, MHS 641.-Escallonia paniculata
MHS 1482. -Vicia faba L. Hierba; Arven. 2600-2900 m; (Ruiz & Pav.) Roem. & Schult. Arbol; Bosque inf., sup.;
ExóticaCv; Eurasia. -SUB: Observada. 2600-3100 m; -Neot. -SUB: Abr 1981, E. Barrera 47. -
Escallonia pendula (Ruiz & Pav.) Pers. Árbol; Ornam.;
FAGACEAE -Quercus humboldtii Bonpl. Árbol; 2600-2900 m; NativaCv; Sura. -SUB: Jun 2003, MHS
Ornam.; 2600-2900 m; NativaCv; -Colo. -SUB: May 1191. -Ribes bogotanus Jancz Arbusto; Pár.; 3100-3300
2003, MHS 1159. m; -SUB: lim. Zipaquirá jun 1940, J. Cuatrecasas 9551.
96
Fernández-Alonso & Hernández-Schmidt
-Ribes sp. Arbusto; Pár.; 3300-3500 m; -SUB: Oct 2003, MHS 1079. -Stachys bogotensis Kunth Hierba;
2003, MHS &JLFA 1367. Arven.; 2600-2900 m; Colo. -SUB: Mar 1999, MHS
449. -Stachys pusilla (Wedd.) Briq.; Arven.; 2900-3200
HALORAGACEAE -Gunnera pilosa Kunth Hierba; m; Sudamérica. -SUB: Observada. -Thymus vulgaris L.
Bosque sup.; 2800-3400 m; -Sura.-SUB: Nov 2002, Subarbusto; Arven.; 2600-2900 m; ExóticaCv; Europa.
MHS 1027.-Gunnera schulthesii L.E.Mora Hierba; -SUB: Ago 2002, MHS 825.
Par., 330-3400 m; - Colo. -SUB: PFranco & al. 2064.
LINACEAE - Linum bienne Mill. Hierba; Arven.;
HYDRANGEACEAE -Hydrangea macrophylla 2900 m; ExóticaNt; Europa. -SUB: Dic 2004, JLFA et
(Thunb.) DC. Subarbusto; Ornam.; 2600-2900 m; al. 22701.
ExóticaCv; E Asia. -SUB: Ago 2002, MHS 814.
LORANTHACEAE - Aetanthus mutisii Engl. in Engl.
JUGLANDACEAE -Juglans neotropica Diels Árbol; & Prantl. Arbusto parásito; Bosque sup.; 3200-3500 m;
Ornam.; 2600-2900 m; NativaCv; Sura. -SUB: Jun Colo. -SUB: Sep 1983, SD & AR 4231. -Gaiadendron
2003, MHS 1174. punctatum (Ruiz & Pav.) G. Don Árbol; Bosque inf.,
sup.; 2700-3500 m; Neot. -SUB: Abr 1986, JLFA.
LAMIACEAE -Lepechinia bullata (Benth.) Epling 6300.
Arbusto; Bosque sup.; 3000-3300 m; Sura. -SUB:
líme Zipaquirá, 3050 m, JLFA 14595. -Lepechinia LYTHRACEAE - Cuphea ciliata Ruiz & Pav. Hierba;
conferta (Benth.) Epling Arbusto; Bosque sup.; 3000- Bosque inf.; 2600-2900 m; -Sura. -SUB: Oct 2002, MHS
3300 m; -Sura. -SUB: Oct 2003, MHS, JLFA et al. 977. -Cuphea dipetala (L.f.) Koehne Arbusto; Bosque
1375 -Lepechinia salviifolia (Kunth) Epling subsp. inf.; 2600-2800 m; -Sura. -FAC: dic 2004, JLFA 22771
salviifolia Arbusto; Bosque inf.; 2600-2700 m; Colo. -Cuphea platycentra Lem. Subarbusto; Ornam.; 2600-
-ROS: sept 2006, JLFA 24489. -Melissa officinalis L. 2900 m; ExóticaCv; Méx. -SUB: Abr 2004, MHS 1488.
Hierba; Oranam; 2600 m; ExóticaCv; Eurasia. -MAD: -Cuphea racemosa (L.f.) Spreng. Hierba; Arven.; 2600-
El Rosal. Sep 1996, E. Castro s.n. -Mentha spicata 2900 m; Neot. -SUB: Mar 1999, MHS 433. -Lafoensia
L. Hierba; Arven.; 2600-2900 m; ExóticaCv; Eurasia. acuminata (Ruiz & Pav.) DC. Árbol; Ornam.; 2600-
-SUB: Sep 2002, MHS 922. -Minthostachys mollis 2900 m; NativaCv; Sura. -SUB: Jun 2003, MHS 1246.
(Kunth) Griseb. Arbusto; Bosque inf.; 2700 m; -Sura.
-SUB: Nov 2001, MHS 532. -Origanum x majoricum MALVACEAE - Abutilon megapotamicum (Spreng.)
Camb. Subarbusto; Arven.; 2700 m; ExóticaCv. -SUB: A. St.-Hil. & Naudin Arbusto; Ornam.; 2600-2900 m;
Sep 2002, MHS 925.-Origanum vulgare L. Subarbusto; ExóticaCv; E Brasil. -SUB: Abr 2004, MHS 1493. -
Arven.; 2600-2800 m; ExóticaCv; Eurasia. -SUB: Abutilon striatum Dicks. ex Lindl. Arbusto; Ornam.;
Jun 2003, MHS 1248.-Origanum sp. 1 Subarbusto; 2600-2900 m; ExóticaCv; Méx. y Centroam. -SUB:
Arven.; 2600-2900 m; ExóticaCv. -SUB: Nov 2002, Jun 2003, MHS 1197. -Fuertesimalva limensis (L.)
MHS 1047. -Prunella vulgaris L. Hierba; Arven.; Fryxell Hierba; Arven.; 2600-2900 m; -Sura -SUB: Sep
2800-3000 m; ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Mar 1999, 2002, MHS 915. -Hibiscus rosa-sinensis L. Arbusto;
MHS 448. –Rosmarinus officinalis L. Arbusto; Arven.; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; Asia. -SUB: Jun
2600-2900 m; ExóticaCv; Mediterr. -SUB: Ago 2002, 2003, MHS 1224. -Lavatera assurgentiflora Kellog
MHS 826. -Salvia amethystina Sm. subsp. amethystina Arbusto; Ornam.; 2600-2800 m; ExóticaCv. -MAD:
Subarbusto; Bosque sup.; 2800-3000 m; Colo. -SUB: Observada. -Lavatera sp. Subarbusto; Ornam.; 2600-
May 2002, MHS 706. -Salvia carnea Kunth var. carnea 2800 m; ExóticaCv. -MAD: Sep 2005, JLFA & MHS
Subarbusto; Bosque sup.; 2700-3400 m; -Neot. -SUB: 23645. -Malva parviflora L. Hierba; Arven.; 2600-2900
May 1939, LUU 341. -Salvia leucantha Cav. Arbusto; m; ExóticaNt; Eurasia., SUB: Sep 2002, MHS 916. -
Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; Méx. -SUB: Ago Modiola caroliniana (L.) G. Don; Arven.; 2600-2900
2002, MHS 827. -Salvia palifolia Kunth Hierba; m; Neot -MAD y SUB: Observada.
Arven.; 2600-3000 m; Sura. -SUB: Nov 2002, MHS
1026. -Salvia rubescens Kunth subsp. colombiana MELASTOMATACEAE - Axinaea macrophylla
(Epling.) Wood & Harley., Hierba; Bosque sup.; (Naudin) Triana Árbol; Bosque sup.; 2900-3300
2700-3200 m; -Colo. -SUB: lí,ite Zipaquirá-Pacho. m; Sura. -SUB: Ene 2002, MHS 645. -Brachyotum
Observada. Salvia rufula Kunth subsp. rufula Hierba; strigosum (L.f.) Triana Subarbusto; Pár.; 3200-3700
Bosque inf.; 2600; -Colo. -SUB: 2600. 1983, JRW m; Colo. -SUB: Ago 1966, LUU 5694. -Bucquetia
4000. -Salvia splendens Hierba; Ornam.; 2600-2900 m; glutinosa (L.f.) DC. Arbusto; Pár.; 2900-3700 m; Colo
ExóticaCv; Bras. -MAD: Observada -Satureja brownei -SUB: Feb 1989, VW 433. -Castratella piloselloides
(Sw.) Briq. Hierba; Ornam.; 2600-2900 m; Neot. -SUB: (Bonpl.) Naudin Hierba; Pár.; 3300-3600 m; Sura. -
Ago 2002, MHS 816. -Satureja nubigena (Kunth) SUB: Ago 1966, LUU 5698. -Centronia cf. mutabilis
Briq. Subarbusto; 3000-3400 m; _Sura. -SUB: vía a Gleason Árbol; Bosque sup.; 3200-3400 m; Colo. -
S. Cayetano, Observada -Stachys arvensis L. Hierba; SUB: Nov 2002, MHS 979. -Chaetolepis microphylla
Arven.; 2600-2800 m; ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Feb (Bonpl.) Miq. Subarbusto; Pár.; 2900-3300 m; -Sura.
97
Catálogo de la flora de Subachoque
-SUB: Oct 2002, MHS 943. -Meriania nobilis Triana MYRICACEAE -Morella parvifolia (Benth.) Parra-
Arbolito; Ornam.; 2600-2900 m; NativaCv; Colo. - O. Arbolito; Bosque inf., sup.; 2600-3400 m; Sura. -
SUB: Jun 2003, MHS 1250. -Meriania peltata L. Uribe SUB: Oct 2002, MHS 951. -Morella pubescens (Humb.
-Árbol; Ornam.; 2600-2800 m; NativaCv; -Colo. - & Bonpl. ex Willd.) Wilbur Árbol; Bosque inf., sup.;
SUB: Jun 2003, MHS 1222. -Miconia biappendiculata 2700-3100 m; -Neot. -SUB: May 1997, MHS 216.
(Naudin) L. Uribe Arbusto; Bosque sup.; 2900-3200 m;
Colo. -SUB: Jul 1971, LUU 6593. -Miconia cataractae MYRSINACEAE Cybianthus iteoides (Benth.) G.
Triana Arbusto; Bosque inf., sup. 2600-3000 m; Colo. Agostini Arbolito; Bosque sup.; 2900-3400 m; -Sura.
-SUB: Dic 2001, MHS 632. -Miconia elaeoides Naudin -SUB: Jul 1990, JP & CIO 12068. -Geissanthus
Arbusto; Bosque sup.; 2800-3400 m; Sura. -SUB: bogotensis Mez Árbol, Bosque sup.; 2900 m; -Sura. -
Abr 1989, VW 465. -Miconia ligustrina (Sm.) Triana SUB: Dic 2002, MHS 1053. -Myrsine coriacea (Sw.) R.
Arbusto; Bosque sup.; 2900-3300 m; Sura. -SUB: Ene Br. ex Roem. & Schult. Árbol; Bosque inf., sup.; 2600-
2002, MHS 644. -Miconia reclinata (Bonpl.) Naudin 3000 m; Neot. -SUB: Abr 1997, MHS 187. -Myrsine
Arbusto; Bosque sup.; 3000 m; Colo. -SUB: Jul 1971, dependens (Ruiz & Pav.) Spreng. Árbol; Bosque sup.;
LUU 6592. -Miconia salicifolia (Bonpl. ex Naudin) 3200-3500 m; -Neot. -SUB: Jul 1990, JP & CIO 12064.
Naudin Arbusto; Pár.; 3300-3700 m; -Sura. -SUB: Dic -Myrsine guianensis (Aubl.) Kuntze Árbol; Bosque
2001, MHS 612. -Miconia squamulosa (Sm.) Triana inf., sup.; 2600-3000 m; Neot. -SUB: Jul 1990, JP &
Arbusto; Bosque inf., sup.; 2600-3100 m; Colo. -SUB: CIO 12044, 12046. -Myrsine latifolia (Ruiz & Pav.)
Ago 1951, HGB 13632. -Miconia theaezans (Bonpl.) Spreng. Árbol, Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; Sura.
Cogn. Arbolito; Bosque inf.; 2850 m; Neot. -SUB: Dic -SUB: Jul 1990, JP & CIO 12102.
2001, MHS 625. -Monochaetum coronatum Gleason
Arbusto; Bosque sup.; 2800-3200 m; Colo. -SUB: Nov MYRTACEAE Acca sellowiana (O. Berg) Burret
2001, MHS 535. -Monochaetum myrtoideum (Bonpl.) Arbolito; Arven.; 2600-2900 m; ExóticaCv; Brasil. -
Naudin Arbusto; Bosque inf., sup.; 2600-3400 m; SUB: Mar 2003, MHS 1135. -Callistemon sp. Arbolito;
Colo. -SUB: Oct 2003, MHS et al. 1341. -Tibouchina Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; Australia. -SUB:
andreana Cogn. Arbusto; Pár.; 3000-3500 m; Colo. - Jun 2003, MHS 1193. -Eucalyptus camaldulensis
SUB: Oct 1997, M. P. Galeano 2282. -Tibouchina Dehnh. Árbol; Ornam.; 2600-2700 m; ExóticaCv;
lepidota (Bonpl.) Baill. Árbol; Bosque sup., 2600-2900 Australia. -SUB: Ago 2004, MHS 1540. -Eucalyptus
m, 3200-3300 m; -Sura. -SUB: Dic 2003, MHS 1451. cinerea F. Muell. ex Benth. Árbol; Ornam.; 2600-2900
-Tibouchina mollis (Bonpl.) Cogn. in Mart. Arbusto; m; ExóticaCv; SE Australia. -SUB: Feb 2003, MHS
Bosque sup.; 2900 m; Sura. -SUB: Nov 2001, MHS 528. 1075. -Eucalyptus ficifolia F. Muell. Árbol; Ornam.;
-Tibouchina urvilleana (DC.) Cogn. Arbusto; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; W W Australia. -SUB: Jun
2600-2900 m; ExóticaCv; E Brasil. -SUB: Sep 2005, 2003, MHS 1173. -Eucalyptus globulus Labill. Árbol;
JLFA & MHS 23668. Ornam.; 2600-3300 m; ExóticaCv; Australia. -SUB: Feb
2003, MHS 1083. -Eucalyptus sp. Árbol; Ornam.; 2800
MELIACEAE -Cedrela montana Moritz ex Turcz. m; ExóticaCv; Australia. -FAC: ago 2003, JLFA 20706.
Árbol; Bosque inf.; 2600-2950 m; -Sura. -MAD: Nov -Myrcianthes leucoxyla (Ortega) McVaugh Árbol;
1996, M.E. Morales et al. 0721. Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; Sura. -SUB: Jul 1990,
JP & CIO 12054. -Myrcianthes rhopaloides (Kunth)
MIMOSACEAE -Acacia baileyana F. Muell. Árbol; McVaugh Árbol; Bosque sup.; 2800-3100 m; Neot.
Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; E Australia. -SUB: -SUB: Dic 1999, MHS 474. -Myrteola nummularia
Mar 2003, MHS. -Acacia dealbata Link Árbol; Ornam.; (Poir.) O. Berg Subarbusto; Pár.; 3300-3700 m; Neot.
2600-3100 m; ExóticaNt; SE Australia. -SUB: Feb 2003, -SUB: Dic 2001, MHS 604. -Syzygium sp. Arbolito;
MHS 1061 -Acacia melanoxylon R. Br. Árbol; Ornam.; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; Asia. -SUB: Jun
2600-3000 m; ExóticaNt; SE Australia. -SUB: Jun 2003, MHS 1234. -Ugni myricoides (Kunth) O. Berg
2003, MHS 1203. -Acacia neriifolia A. Cunn. ex Benth. Arbusto; Bosque sup., Pár.; 2900-3400 m; Neot. -SUB:
Árbol; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; Australia. - Dic 2001, MHS 635.
SUB: Dic 2003, MHS 1463. -Inga sp. Árbol; Ornam.;
2600-2800 m; Neot. -SUB: Observada -Paraserianthes NYCTAGINACEAE -Bougainvillea spectabilis Willd.
lophantha (Willd.) I.C. Nielsen Árbol; Ornam.; 2600- Liana; Ornam.; 2600-3100 m; ExóticaCv; E Brasil. -
2900 m; ExóticaCv; Australia. -SUB: Nov 2003, MHS SUB: Mar 2003, MHS 1138.
1381.
OLEACEAE -Fraxinus chinensis Roxb. Árbol;
MORACEAE -Ficus andicola Standl. Árbol; Ornam.; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaNt; E Asia. -SUB: Nov
2600-2900 m; NativaCv; -Sura. -SUB: Jun 2003, MHS 2003, MHS 1383. -Jasminum grandiflorum L. Liana;
1233. -Ficus carica L. Arbolito; Arven.; 2600-2800 Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; S Asia. -SUB: Ago
m; ExóticaCv; Mediterr. -SUB: Observada. -Ficus 2003, MHS 1304 -Ligustrum cf. japonicum Thunb.
tequendamae Dugand Árbol; Ornam.; 2600-2800 m; Arbusto; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; E Asia. -
NativaCv; Colo. -SUB: Jun 2003, MHS 1255. SUB: Jun 2003, MHS 1178. -Ligustrum ovalifolium L.
98
Fernández-Alonso & Hernández-Schmidt
Arbusto; Ornam.; 2600-2800 m; ExóticaCv; E Asia. - Bosque inf., sup.; 2600-3300 m; -Sura. -SUB: Mar 1972,
SUB. Sep 2005, JLFA & MHS 23665 LUU 6644. -Passiflora mollissima (Kunth) Bailey Liana;
Bosque inf., sup., Arven.; 2600-3000 m; -Sura. -SUB:
ONAGRACEAE -Fuchsia arborescens Sims Arbusto; Sep 2002, MHS 909. -Passiflora pinnatistipula Cav.
Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; Cena. -SUB: Abr Liana; Arven.; 2600-3100 m; NativaCv; Sura. -SUB:
2004, MHS 1515. -Fuchsia corymbiflora Ruiz & Pav. Ago 1966, LUU 5688. -Passiflora x rosea (H. Karst.)
Arbusto; Ornam.; 2600-3000 m; NativaCv, Sura. - Killip Liana; Arven.; 2800-3000 m; NativaCv; -Sura.
SUB: Feb 2001, MHS 1108. -Fuchsia x hybrida Hort. -SUB: Ago 1966, LUU 5704. -Passiflora tarminiana
ex Siebert & Voss Subarbusto; Ornam.; 2600-3000 Coppens & V.E. Barney Liana; Arven.; 2600-2900 m;
m; ExóticaCv; -SUB: Jun 2003, MHS 1251. -Fuchsia NativaNt; -Sura. -SUB: Ago 2002, MHS 823.
magellanica Lam. Subarbusto; Ornam.; 2600-3100
m; ExóticaCv; -Sura. -SUB: Feb 2003, MHS 1094. PHYTOLACCACEAE Ledenbergia cf. seguieroides
-Fuchsia petiolaris Kunth Liana; Bosque sup.; 2800- Klotzsch ex Miq. Arbusto; Ornam.; 2600-2900 m;
3400 m; Colo. -SUB: Jun 1979, P.E. Berry 3539. ExóticaCv; -Sura. -SUB: Ago 2002, MHS 841. -
-Ludwigia peploides (Kunth) P.H. Raven Hierba; Phytolacca bogotensis Kunth Hierba; Arven.; 2600-
Acuat.; 2600-2700 m; Neot. -SUB: Dic 2001, MHS 3700 m; -Sura. -SUB: Oct 2003, MHS, JLFA et al.
563. -Oenothera multicaulis Ruiz & Pav. Hierba; 1370. -Phytolacca octandra L. Hierba; Arven.; 2900
Arven.; 2600-3000 m; -Neot. -SUB: May 2002, MHS m; -Neot. -SUB: Feb 2004, MHS 1468. -Phytolacca
710 -Oenothera pubescens Willd. ex Spreng. Hierba; sanguinea H. Walter Hierba; Pár.; 3000-3100 m; -Neot.
Arven.; 2600-2700 m; ExóticaNt; Norteam. - FAC: Sep -SUB: Jul 1987, LEG 196.
2002, JLFA 19907.
PITTOSPORACEAE -Pittosporum undulatum Vent.
OROBANCHACEAE -Orobanche minor Sm. Hierba Arbolito; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; Australia.
parásita; Arven.; 2600-2900 m; ExóticaNt; Europa -SUB: Feb 2003, MHS 1104.
SUB: Oct 1998, MHS 344.
PLANTAGINACEAE -Plantago australis Lam.
OXALIDACEAE Oxalis corniculata L. Hierba; Hierba; Arven.; 2600-3400 m; -Neot. -SUB: Sep 2002,
Arven.; 2600-3000 m; Csmp. -SUB: Sep 2002, MHS MHS 929. -Plantago lanceolata L. Hierba; Arven.;
933. -Oxalis fendleri Lourteig Hierba; Bosque inf., 2900-3000 m; ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Feb 2003,
sup. 2600-3000 m; Sura. -SUB: Ago 2002, MHS 854. MHS 1097. -Plantago linearis Kunth Hierba; Arven.;
-Oxalis filiformis Kunth Hierba; Arven.; 2600-3000 m; 2600-2900 m; Méx., -Sura. -SUB: Dic 2004, JLFA
Neot. -SUB: Sep 2002, MHS 932. -Oxalis medicaginea 22704. -Plantago major L. Hierba; Arven.; 2600-2900
Kunth Hierba; Bosque sup.; 2900-3400 m; Sura. -SUB: m; ExóticaNt; Eurasia, -SUB: Nov 2002, MHS 1046.
Jul 1987, LEG 194. -Oxalis spiralis Ruiz & Pav. ex G.
Don Hierba; Bosque inf., sup. 2600-3400 m; -Neot. - POLYGALACEAE -Monnina aestuans (L.f.) DC.
SUB: Sep 1983, HEG 33. -Oxalis tuberosa Molina Arbusto; Bosque sup., Pár.; 2700-3300 m; -Sura. -SUB:
Hierba; Arven.; 2600-2900 m; NativaCv; -Sura. -SUB: via Zipaquirá. Observada. -Monnina salicifolia Ruiz &
May 2003, MHS 1163. Pav. Arbusto; Bosque inf., sup., Pár.; 2600-3400 m; -
Sura. -SUB: Ene 2002, MHS 640. -Monnina tenuifolia
PAPAVERACEAE Bocconia frutescens L. Arbusto; Chodat Subarbusto; Bosque sup.; 2800-3000 m; -Sura.
Bosque inf., sup.; 2600-3100 m; -Neot. -SUB: Mar -SUB: Jul 2002, MHS 787. -Polygala paniculata L.
2002, MHS 687. -Eschscholzia californica Cham. Hierba; Arven.; 2600-2900 m; -Neot. -SUB: Ago 2003,
Hierba; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; California. MHS 1287.
-SUB: Nov 2003, MHS 1423. -Fumaria densiflora
DC. Hierba; Arven.; 2600-2900 m; ExóticaNt; Europa. POLYGONACEAE -Muehlenbeckia tamnifolia
-SUB: Nov 2001, MHS 541. -Papaver somniferum L. (Kunth) Meisn. Liana; Bosque inf., sup. 2600-3700 m;
Hierba; Arven.; 2600-3000 m; ExóticaNt; Eurasia. - -Neot. - SUB: Oct 2001, MHS 511. -Persicaria capitata
SUB: Jun 2002, MHS 750. (Buch.-Ham. ex D. Don) H- Gross. Hierba; Arven.;
2600-2900 m; ExóticaNt; Asia. -SUB: Dic 2004, JLFA
PASSIFLORACEAE Passiflora adulterina L.f. Liana; et al. 22702. -Persicaria nepalensis (Meisn.) H. Gross.
Bosque sup.; 2900-3300 m; Colo. -SUB: Dic 1977, L.A. Hierba; Arven.; 2600-3000 m; ExóticaNt; Asia. -SUB:
de Escobar et al. 536. -Passiflora bogotensis Benth. Nov 2002, MHS 1030. -Polygonum aviculare L. Hierba;
Liana; Bosque inf., sup. 2600-3000 m; Colo. -ROS: Sep Arven.; 2600-2700 m; ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Sep
2005, JLFA & MHS 23687. -Passiflora cumbalensis 2005, JLFA & MHS 23654. -Polygonum punctatum
(H. Karst.) Harms var. goudotiana (Triana & Planch.) Elliott Hierba; Acuat.; 2600-2900 m; -Neot. -SUB: Dic
L.K. Escobar Liana; Bosque sup.; 2800-3000 m; Colo. 2001, MHS 551. -Polygonum segetum Kunth Hierba;
-SUB: Feb 2003, MHS 1093. -Passiflora lanata (Juss.) Arven.; 2600-3000 m; Neot. -SUB: Dic 2001, MHS 552.
Poir. Liana; Bosque sup.; Colo. -SUB: Dic 1977, L.A. de -Rheum rhaponticum Hierba; Arven.; 2600-2800 m;
Escobar et al. 544 (LL). -Passiflora mixta L.f. Liana; ExóticaCv; Asia. -MAD: Feb 1976, E. de Barragán &
99
Catálogo de la flora de Subachoque
S. de Barrera s.n -Rumex acestosella L. Hierba; Arven.; Arven.; 2800-3400 m; -Neot. -SUB: Abr 1999, MHS
2600-3500 m; ExóticaNt; Eurasia, Norteam.. -SUB: 455. -Lachemilla pectinata (Kunth) Rothm. Hierba;
Ago 2002, MHS 852. -Rumex obtusifolius L. Hierba, Arven.; 2900 m; -Neot. -SUB: Nov 2002, MHS 1028.
Arven.; 2600-3000 m; ExóticaNt; Eurasia. -SUB: May -Lachemilla sp. Hierba; Arven.; 2900 m; -SUB: Oct
2002, MHS 703. 2002, MHS 952. -Malus pumila (L.) Mill. Arbolito;
Arven.; 2600-2900 m; ExóticaCv; Asia. -SUB: Nov
PRIMULACEAE -Anagallis arvensis L. Hierba; 2003, MHS 1385. -Margyricarpus pinnatus (Lam.)
Arven.; 2600-2800 m; ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Feb Kuntze Subarbusto; Bosque inf.; 2600-2800 m; -Sura.
2002, MHS 664. -Anagallis minima (L.) E.H.L. Krause -SUB: 1940, LUU 175. -Prunus buxifolia Koehne
-Hierba; Arven.; 2600-2900 m; ExóticaNt; Europa. - Árbol; Bosque sup.; 2800-3000 m; Colo. -SUB:
SUB: Ene 2003, MHS 1057. -Anagallis foemina Miller. limites Zipaquirá. Observado. -Prunus domestica L.
Hierba; Arven.; 2600-2700 m; ExóticaNt; Eurasia. - Arbolito; Arven.; 2600-2900 m; ExóticaCv; Eurasia.
FAC: abr 2007, JLFA 25047. -SUB: Ago 2002, MHS 835. -Prunus opaca (Benth.)
Walp. Árbol; Bosque sup.; 2800-3200 m; Sura. -SUB:
PROTEACEAE -Grevillea banksii R. Br. Arbolito; Mar 2003, MHS 1123. -Prunus persica (L.) Batsch
Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; Australia. -SUB: Jun Arbolito; Arven.; 2600-2900 m; ExóticaCv; Asia. -
2003, MHS 1236. -Grevillea robusta A. Cunn. ex R. Br. SUB: Nov 2003, MHS 1390. -Prunus serotina Ehrh.
Árbol; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; Australia. - subsp. capuli (Cav.) McVaugh Árbol; Bosque inf., sup.;
SUB: Jun 2003, MHS 1249. 2600-3000 m; ExóticaNt; Méx. -SUB: Jul 1990, JP &
CIO 12050. -Pyracantha angustifolia (Franch.) C.K.
RANUNCULACEAE -Clematis haenkeana C. Presl. Schneid. Arbusto; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv;
Liana; Bosque inf., sup.; 2700-3000 m; Neot. -SUB: China. -SUB: Nov 2003, MHS 1389. -Pyrus communis
Jul 2002, MHS 785. -Ranunculus flagelliformis Sm. L. Arbolito; Arven.; 2600-2900 m; ExóticaCv; Europa.
Hierba; Acuat.; 2800-3000 m; Neot. -SUB: Dic 2004, -SUB: Nov 2003, MHS 1386. -Rosa spp. Arbusto;
JLFA et al. 22713. -Ranunculus nubigenus Kunth ex Ornam.; 2600-3000 m; ExóticaCv. -SUB: Feb 2003,
DC. Hierba; Acuat.; 2900-3000 m; Sura. -SUB: May MHS 1105 -Rubus acanthophyllos Focke Arbusto;
2003, MHS 1153. -Ranunculus sp. Hierba; Acuat.; Pár.; 3300-3700 m; Sura. -SUB: Dic 2001, MHS 566.
2900 m; -SUB: Dic 2004, JLFA et al. 22714. -Rubus bogotensis Kunth Arbusto; Bosque sup.; 2800-
Thalictrum podocarpum Kunth ex DC. Hierba; Bosque 3400 m; Sura. -SUB: Sep 1983, SD. & AR 4240. -Rubus
inf., sup.; 2700-3000 m; -Sura. -SUB: May 2002, MHS choachiensis Berger Arbuto; Pár.; 3200-3400 m; Colo. -
717. SUB: Oct 2003, MHS, JLFA et al. 1376. -Rubus glaucus
Benth. Arbusto; Bosque inf., sup., Arven.; 2600-3000 m;
RHAMNACEAE -Rhamnus goudotiana Triana & NativaCv; -Neot. -SUB: Jun 2003, MHS 1242. -Rubus
Planch. Arbolito; Bosque sup.; 2800-3300 m; Sura. - megalococcus Focke Arbusto; Bosque sup.; 2800-3200
SUB: Jul 2002, MHS 770. -Rhamnus sphaerosperma m; Sura. -SUB: Abr 2002, MHS 691. -Rubus nubigenus
Sw. var. polymorpha (Reissek) M.C. Johnst. Árbol; Kunth Arbusto; Bosque sup., Pár.; 2900-3500 m; -Sura.
Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; -Neot. -SUB: Jul 1999, -SUB: Dic 2003, MHS 1461 -Rubus robustus C. Presl
MHS 464. Arbusto; Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; Sura. -SUB:
Ene 2002, MHS 657. -Spiraea sp. Arbusto; Ornam.;
ROSACEAE -Acaena cylindrostachya Ruiz & Pav. 2600-2900; ExóticaCv. -SUB: Abr 2004, MHS 1495.
Hierba; Pár.; 3400-3500 m; -Neot. -SUB: Dic 2003,
MHS 1458. -Acaena elongata L. Subarbusto; Bosque RUBIACEAE -Arcytophyllum nitidum (Kunth)
sup.; Pár.; 2800-3400 m; -Neot. -SUB: Oct 2002, MHS Schltdl. Subarbusto; Pár.; 2900-3700 m; -Sura. -SUB:
940. -Cotoneaster frigida Wall. Arbusto; Ornam.; 2600- Jul 1990, JP & CIO 12065. -Borreria anthospermoides
2900 m; ExóticaCv; Asia. -SUB: Jun 2003, MHS 1218. DC. Bejuco; Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; Colo. -
-Duchesnea indica (Andrews) Focke Hierba; Bosque SUB: Jul 1971, LUU 6591. -Borreria sp. Hierba; Arven.;
inf., sup..; 2600-2900 m; ExóticaNt; Asia. SUB: Feb 2800-3000 m; -SUB: Oct 2002, MHS 961. -Galium
2003, MHS 1109. -Fragaria vesca L. Hierba; Bosque canescens Kunth Bejuco; Bosque inf., sup.; 2600-3000
inf., sup.; 2600-3000 m; ExóticaNt; Eurasia, Norteam. - m; Sura. -SUB: Dic 2004, JLFA et al. 22720. -Galium
SUB: Ago 2002, MHS 848. -Hesperomeles goudotiana corymbosum Ruiz & Pav. Hierba; Arven.; 2600-3000
(Decne.) Killip Árbol; Bosque inf., sup.; 2600-3300 m; -Sura. -SUB: Nov 2002, MHS 1023. -Galium
m; Colo. --SUB: Dic 2001, MHS 544. -Hesperomeles hypocarpium (L.) Endl. ex Griseb. Bejuco; Bosque inf.,
obtusifolia (Pers.) Lindl. Árbol; Bosque sup.; 3200- sup..; 2600-3300 m; -Sura. -SUB: Jul 1987, LEG 197. -
3700 m; -Neot. -SUB: Dic 2001, MHS 608. -Lachemilla Galium mexicanum Kunth Bejuco; Bosque sup..; 2800-
aphanoides (Mutis ex L.f.) Rothm. Hierba; Arven.; 2900 m; -Neot. -SUB: Jul 2002, MHS 781. -Galium
2600-3400 m; -Neot. -SUB: Oct 2002, MHS 956. - obovatum Kunth Bejuco; Bosque sup.; 2900 m; -Sura. -
Lachemilla hirta (L.M. Perry) Rothm. -Hierba; Arven.; SUB: Abr 2003, MHS 1141. -Guettarda crispiflora Vahl
2800-3500 m; -Sura. -SUB: Ago 2002, MHS 859. - Árbol; Bosque inf.; 2800-2900 m; Neot. -SUB: May
Lachemilla orbiculata (Ruiz & Pav.) Rydb. Hierba; 2005, MHS 1571. -Nertera granadensis (Mutis ex L.f.)
100
Fernández-Alonso & Hernández-Schmidt
Druce - Hierba; Bosque sup., Pár.; 2700-3500 m; -Neot. 2600-3400 m; ExóticaNt; Europa. -SUB: Feb 1987,
-SUB: Nov 2002, MHS 1015. -Palicourea angustifolia N. Orjuela 75. -Hebe salicifolia (G. Forster) Pennell
Kunth Arbusto; Bosque inf., sup.; 2700-3000 m; -Neot. Subarbusto; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; Nueva
-SUB: Ago 2003, MHS 1268. -Palicourea lineariflora Zelanda. -SUB: Jun 2002, MHS 744. -Hebe speciosa
Wernham Arbolito; Bosque inf.; 2700-2850 m; Colo. - (R. Cunn. ex Hook.) J.C. Andersen Subarbusto; Ornam.;
SUB: Ago 1998, MHS 309. -Psychotria boqueronensis 2600-3100 m; ExóticaCv; Nueva Zelanda. -SUB: Mar
Wernham Arbusto; Bosque inf., sup.; 2700-2900 m; 2003, MHS 1136. -Hebe sp. Subarbusto; Ornam.;
Colo. -SUB: Ago 2003, MHS 1269. - Sherardia arvensis 2600-2900 m; ExóticaCv; Nueva Zelanda. -SUB: Nov
L. Hierba; Arven.; 2900-3300 m; ExóticaNt; Europa. - 2003, MHS 1418. -Mimulus glabratus Kunth Hierba;
SUB: Mar 1999, MHS 444. Acuat.; 2900-3000 m; -Neot. -SUB: Dic 2004, JLFA
et al. 22715. -Nuttallanthus subandinus (Diels) D.A.
RUTACEAE -Coleonema album (Thunb.) Bartl. & Sutton Hierba; Arven.; 2800-2900 m; -Sura. -SUB: Dic
Wendl. Arbusto; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; S 2002, MHS 1054. -Nuttallanthus texanus (Scheele)
África. -SUB: Abr 2004, MHS 1509. -Ruta graveolens D.A. Sutton Hierba; Arven.; 2600-2700 m; ExóticaNt;
L. Hierba; Ornam.; 2600-2800 m; ExóticaCv; Asia. - Norteam. -FAC: Jul 2004, JLFA & A. Fernández
MAD: Observada. 21815. Sibthorpia repens (L.) Kuntze Hierba; Arven.;
2600-2800 m; -Neot. -MAD: Sep 2005, JLFA & MHS
SABIACEAE -Meliosma arenosa Idrobo & Cuatrec. 23646. -Verbascum virgatum Stokes. Hierba; Arven.;
Árbol; Bosque sup.; 2900-3100 m; Sura. -SUB: Abr 2600-2800 m; ExóticaNt; Eurasia. -SUB: La Ptradera,
1997, MHS 185. nov 2006, JLFA 24506. -Veronica arvensis L. Hierba;
Arven.; 2600-3000 m; ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Dic
SALICACEAE -Salix humboldtiana Willd. Árbol; 2004, JLFA et al. 22723. -Veronica javanica Blume
Ornam.; 2600-2900 m; NativaCv; -Neot. -SUB: Jun Hierba; Arven.; 2600-2900 m; ExóticaNt; S Asia. -
2003, MHS 1183 -Salix purpurea L. Arbusto; Ornam.; MAD: Sep 2005, MHS 1581. -Veronica peregrina L.
2600-2900 m; ExóticaCv; Eurasia. -SUB: Jun 2003, var. xalapensis (Kunth) H. St. John & Warren Hierba;
MHS 1184. Acuat.; 2600-3400 m; Neot. -SUB: Nov 2001, MHS
542. -Veronica persica Poir. Hierba; Arven.; 2600-2800
SAPINDACEAE -Dodonaea viscosa Jacq. Arbusto; m; ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Mar 1999, MHS 447. -
Bosque inf.; 2600-2800 m; Palt. -SUB: Ene 2001, MHS Veronica serpyllifolia L. var. humifusa (Dickson) Vahl.
492. Hierba; Par.; 800-3400 m; ExóticaNt; Europa.. -SUB:
Oct 1988, F. Sarmiento 2142. -Veronica serpyllifolia L.
SAXIFRAGACEAE -Bergenia crassifolia (L.) Fritsch var. serpyllifolia . Hierba; Arven.; 2600-3400 m; -SUB:
Hierba; Ornam.; 2600-2800 m; ExóticaCv; Asia. -SUB: Dic 2004, JLFA et al. 22702.
Abr 2004, MHS 1532.
SOLANACEAE -Brugmansia arborea L. Lagerh.
SCROPHULARIACEAE -Alonsoa meridionalis (L.f.) Arbolito; Ornam.; 2600-2800 m; NativaCv. –Sura.
Kuntze var. meridionalis Hierba; Arven.; 2600-3400 m; -SUB: Observada. -Brunfelsia australis Benth.
Neot. -SUB: Oct 1998, MHS 340. -Antirrhinum majus Subarbusto; Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; -Sura.
L. Hierba; Ornam.; 2600-3100 m; ExóticaCv; Europa. - -SUB: Jun 2003, MHS 1205. -Cestrum parvifolium
SUB: Observada. -Aragoa abietina Kunth Arbusto; Pár.; Willd. ex Roem. & Schult. Subarbusto; Bosque sup,
3250-3600 m; Colo. -SUB: Dic 2001, MHS 596 -Bartsia Pár.; 2800-3700 m; Sura. -SUB: Dic 2001, MHS 603.
glandulifera Molau Hierba; Pár.; 3400 m; Colo. -SUB: -Cestrum petiolare Kunth Arbusto; Bosque inf.; 2700-
Oct 2003, MHS et al. 1342. -Bartsia inaequalis Benth. 2800 m; -Sura.. -SUB: Sep 2003, MHS 1308. -Cestrum
Subarbusto; Bosque sup..; 2900-3000 m; -Sura. -SUB: tomentosum L.f. Arbusto; Bosque inf.; 2600-2900
Dic 2001, MHS 626. -Bartsia santolinifolia (Kunth) m; -Neot. -SUB: Oct 2001, MHS 506. -Cestrum sp.
Benth. -Subarbusto; Pár.; 3300-3700 m; -Sura. -SUB: 1 Arbusto; Ornam.; 2600-2900 m; NativaCv. -SUB:
Dic 2001, MHS 628. -Calceolaria mexicana Benth. Abr 2004, MHS 1511. -Cyphomandra betacea (Cav.)
subsp. mexicana Hierba; Acuat.; 2800-3000 m; Neot. Sendtn. Arbolito; Arven.; 2600-2900 m; NativaCv; -
-SUB: Nov 2001, MHS 536. -Calceolaria microbefaria Sura. -SUB: Jun 2003, MHS 1252. -Deprea orinocensis
Kraenzl. Arbusto; Bosque sup..; 3200-3500 m; -Sura. - (Kunth) Raf. Subarbusto; Bosque sup.; 2900-3400 m; -
SUB: Nov 1983, PF & JA 2067. -Calceolaria perfoliata Sura. -SUB: Sep 2002, MHS 900. -Jaltomata viridiflora
L.f. Arbusto; Bosque sup.; 2800-3000 m; -Neot. -SUB: (Kunth) M. Nee & Mione Arbusto; Bosque sup.; 3000-
Nov 2001, MHS 529. -Castilleja arvensis Schltdl. & 3300 m; Sura. -SUB: Oct 1997. M.P. Galeano 2268 (3).
Cham. Hierba; Arven.; 2600-3000 m; -Neot. -SUB: -Jaltomata sp. Hierba; Arven.; 2600-2800 m; SUB:
Ago 2002, MHS 864. -Castilleja fissifolia L.f. Arbusto; via Tabio–Tenjo, nov 2006. JLFA 24520. -Lycianthes
Bosque inf., sup.; 2600-3300 m; -Sura. -SUB: Jul 2002, lycioides (L.) Hassl. Arbusto; Bosque inf.; 2600-2800 m;
MHS 776. -Castilleja integrifolia L.f. Hierba; Pár.; -Sura. -SUB: Jun 2003, MHS 1171. -Physalis peruviana
3300-3700 m; -Neot. -SUB: Oct 2003, MHS, JLFA L. Hierba; Arven.; 2600-3000 m; -Sura. -SUB: Feb 2003,
et al. 1361. Digitalis purpurea L. Hierba; Arven.; MHS 1102. -Salpichroa tristis Miers Liana; Bosque inf.,
101
Catálogo de la flora de Subachoque
sup.; 2600-3000 m; -Sura. -SUB: Oct 2001, MHS 502. 885. -Phenax rugosus (Poir.) Wedd. Liana; Bosque inf.,
-Solanum americanum Mill. Hierba; Arven.; 2600- sup.; 2700-2900 m; -Neot. -SUB: Abr 1999, MHS 450.
3000 m; -Neot. -SUB: Oct 1997, M.P. Galeano 2270.- -Pilea cf. dauciodora Pav. ex Wedd. Hierba; Bosque
Solanum callianthum C.V. Morton Arbolito; Bosque inf., sup.; 2700-3000 m; Neot. -SUB: Abr 1999, MHS
sup.; 2800-3000 m; Colo. -SUB: May 2003, MHS 1146. 451. -Pilea cf. rhombea (L.f.) Liebm. Hierba, Bosque
-Solanum caripense Dunal Bejuco; Bosque inf., sup.; inf., sup.; 2700-3000 m; Sura. -SUB: Mar 1999, MHS
2600-3000 m; Neot. -SUB: Nov 1956, JMI & MOH 422. -Soleirolia soleirolii (Req.) Dandy Hierba; Arven.;
2311. -Solanum cornifolium Dunal Arbolito; Bosque 2600-2800 m; ExóticaNt; Mediterr. -SUB: Abr 2004,
sup.; 2800-3000 m; -Sura. -SUB: Nov 2002, MHS 1021. MHS 1528. -Urtica cf. dioica L. Hierba; Arven.; 2800-
-Solanum laxum Spreng. Liana; Ornam.; 2600-29/00 3000 m; ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Feb 2005, MHS
m; ExóticaCv; S Brasil. -SUB: Feb 2003, MHS 1067. - 1565. -Urtica urens L. Hierba, Arven.; 2600-2800 m;
Solanum marginatum L.f. Arbusto; Arven.; 2600-2700 ExóticaNt; Eurasia. -SUB: Feb 2003, MHS 1082.
m; Méx., -Sura. -SUB: Feb 2004, MHS 1469. -Solanum
oblongifolium Dunal Arbolito; Bosque inf., sup.; 2700- VALERIANACEAE - Valeriana clematitis Kunth
3200 m; -Sura. -SUB: Mar 2002, MHS 684. -Solanum Liana; Bosque inf., sup.; 2600-3300 m; Neot. -SUB: Jul
pseudocapsicum L. Subarbusto; Ornam.; 2600-2800 1990, JP & CIO 12073. -Valeriana pilosa Ruiz & Pav.
m; ExóticaCv; -Neot. -SUB: Nov 2003, MHS 1430. - Hierba; Pár.; 3300-3700 m; -Sura. -SUB: Nov 2002,
Solanum quitoense Lam. Arbusto; Arven.; 2600-2800 MHS 982. -Valeriana triphylla Kunth Subarbusto; Pár.;
m; NativaCv; Sura. -SUB: Abr 2004, MHS 1513. - 3300-3500 m; Sura. -SUB: Ago 1966, LUU 5699.
Solanum phureja Juz. & Bukasov Hierba; Arven.;
2600-3000 m; NativaCv; -Sura. -SUB: Ago 2004, VERBENACEAE -Aloysia triphylla (L’ Hér.) Britton
MHS 1539. -Solanum tuberosum L. Hierba; Arven.; Arbusto; Arven.; 2600-2900 m; ExiticaCv; Sura. -SUB:
2600-3500 m; NativaCv; -Sura. -SUB: Feb 2003, MHS Ago 2002, MHS 830. -Citharexylum subflavescens S.F.
1072. Solanum sp. Hierba; Bosque sup.; 2800-3000 m; Blake Árbol; Ornam.; 2600-2800 m; NativaCv; -Sura.
-SUB: sept 2005, JLFA & MHS 23678 -Streptosolen -SUB: Ago 2003, MHS 1303. -Citharexylum sulcatum
jamesonii (Benth.) Miers Arbusto; Ornam.; 2600-3100 Moldenke Árbol; Bosque inf., sup.; 2700-3300 m; Colo.
m; ExóticaCv; -Sura. -SUB: Ago 2002, MHS 842. -SUB: Nov 2002, MHS 1018. -Duranta mutisii L.f.
Arbusto; Bosque inf., sup.; 2600-3000 m; -Neot. -SUB:
SYMPLOCACEAE -Symplocos cundinamarcensis Oct 2001, MHS 500. -Lantana cf. boyacana Moldenke
B. Ståhl. Arbolito; Pár.; 3400-3500 m; Colo. -SUB: Jun Arbusto; Bosque inf.; 2600-2800 m; -Sura. -SUB:
1998, R. Sánchez & al 4059. -Symplocos mucronata Ago 2003, MHS 1287. -Lantana camara L. Arbusto;
Bonpl. Árbol; Bosque sup.; 2800-3000 m; Colo. -SUB: Ornam.; 2600-2900 m; NativaCv; Neot. -SUB: Nov
Sep 1999, MHS 472. -Symplocos theiformis (L.f.) 2003, MHS 1413. -Lantana sp. Subarbusto; Ornam.;
Guerke Arbusto; Bosque sup., Pár.; 2800-3500 m; Colo. 2600-2900 m; ExóticaCv. -SUB: Ago 2002, MHS 824.
-SUB: 10 Feb 2003, MHS 1091. -Lippia hirsuta L.f. Árbol; Bosque inf., sup.; 2600-3000
m; -Sura. -SUB: Jul 2002, MHS 784. -Verbena litoralis
THEACEAE -Camellia japonica L. Arbusto; Ornam.; Kunth Hierba; Arven.; 2600-2800 m; -Neot. -SUB: Dic
2600-2900 m; ExóticaCv; E Asia. -SUB: Jun 2003, 2001, MHS 559.
MHS 1238A. -Ternstroemia meridionalis Mutis ex
L.f. Árbol; Bosque sup.; 2900-3000 m; -Sura. -SUB: VIOLACEAE -Anchietea frangulaefolia Melch. -
Observada. Liana; Bosque inf.; 2650 m; Colo. -MAD: Jun 1959,
A. Fernández-P. & RJM. 5614. Hybanthus parviflorus
THYMELEACEAE -Daphnopsis caracasana Meisn. (Mutis ex L.f.) Baill. Hierba; Arven.; 2600-2800 m;
Arbolito; Bosque inf.; 2700-2800 m; Sura. -SUB: Ago -Sura. -SUB: Dic 2001, MHS 561. -Viola arvensis
2003, MHS 1279. Murray Hierba; Arven.; 2600-2900 m; ExóticaNt;
TILIACEAE -Sparrmannia africana L.f. Árbol; Eurasia. -SUB: Sep 2005, JLFA & MHS 23662. -Viola
Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; SE África. -SUB: humilis Kunth Hierba; Arven.; 2800-3000 m; Neot. -
Jun 2003, MHS 1210. SUB: May 2003, MHS 1165. -Viola stipularis DC.
Hierba; Bosque inf., sup., Pár.; 2600-3400 m; -Sura. -
TROPAEOLACEAE -Tropaeolum majus L. Bejuco; SUB: Ago 1951, HGB 13626 -Viola tricolor L. Hierba;
Ornam.; 2600-2900 m; NativaCv; -Sura. -SUB: Ago Ornam.; 2600-2900 m; ExóticaCv; Europa. -SUB: Nov
2002, MHS 822. -Tropaeolum smithii DC. Bejuco; 2003, MHS 1408. -Viola veronicifolia Planch. & Lindl.
Bosque sup.., Ornam.; 2600-2900 m; Sura. -SUB: Abr Ex Triana & Planch. Hierba; 2900-3200 m; Sura. -SUB:
2004, MHS 1521. -Tropaeolum tuberosum Ruiz & Pav. vía Zipaquirá. Observada.
Bejuco; Arven.; 2600-3000 m; NativaCv; -Sura. -SUB:
May 2003, MHS 1164. VISCACEAE -Dendrophthora clavata (Benth.) Urb.
Subarbusto parásito; Bosque inf., sup.; 2600-3400
URTICACEAE -Parietaria debilis G. Forst. Hierba; m; -Sura. -SUB: Oct 1988, F. Sarmiento 2140A. -
Arven.; 2600-3000 m; Cmpl.. -SUB: Sep 2002, MHS Dendrophthora lindeniana Tiegh. Subarbusto parásito;
102
Fernández-Alonso & Hernández-Schmidt
Bosque sup.; 3200-3400 m; -Sura. -SUB: Nov 2002, BETANCUR, J. 2006. Bromeliaceae, pp. 51-
MHS 1004. -Dendrophthora squamigera (Benth.) 383. en: N. García & G. Galeano (eds.)
Kuntze Subarbusto parásito; Bosque sup.; 2700-3400
m; -Neot. -SUB: Sep 1987, CIO & E. Linares 1780. Libro Rojo de las plantas de Colombia
Vol. 3. Instituto A.v.Humboldt, I. Ciencias
AGRADECIMIENTOS Naturales y Min. Med. Ambiente. Bogotá.
DUEÑAS GÓMEZ, H. & J.L. FERNÁNDEZ-
Los autores expresan su agradecimiento a ALONSO 2007. Sinopsis de la subfamilia
la Universidad Nacional de Colombia, a la Spiranthoideae (Orchidaceae) en Colombia.
Facultad de Ciencias y su Instituto de Ciencias Parte I. Rev. Acad. Colomb. Ci. 31 (en
Naturales, a su biblioteca Armando Dugand y prensa).
al Herbario Nacional Colombiano por haber FERNÁNDEZ-ALONSO, J.L. 2000a.
facilitado distintos aspectos del desarrollo Orobanchaceae Vent., una familia de
de este trabajo. También agradecemos a los plantas holoparásitas nueva para el
curadores del Herbario Nacional Colombiano, territorio colombiano. Rev. Acad. Colomb.
Edgar Linares y Julio Betancur (período Cienc. 24 (91): 173-182.
2001-2005), el haber facilitado el uso del FERNÁNDEZ-ALONSO, J.L. 2000b. Labiatae,
laboratorio de Botánica para el procesamiento Primulaceae, Orobanchaceae y
de las muestras y otras instalaciones de Scrophulariaceae (Espermatófitos), en:
Botánica. Varios especialistas colaboraron en O. Rangel (ed.), Colombia. Diversidad
la determinación de los diversos grupos de Biótica III. La región de vida paramuna.
plantas. Ellos son Fernando Alzate (Bomarea), Universidad Nacional de Colombia.
Julio Betancur (Bromeliaceae), Elsy Buitrago Bogotá.
(Lepanthes), Eduino Carbonó (Paspalum), FERNÁNDEZ-ALONSO, J.L. 2001a. Veronica
Marcela Celis (Sisyrinchium), Santiago javanica Blume (Scrophulariaceae),
Díaz-Piedrahita (Asteraceae), Hilda Dueñas novedad para el Norte de Sudamérica”.
(Orchidaceae-Spiranthoideae), Pilar Franco Anales Jard. Bot. Madrid 59(1): 156-157.
Rosselli (Euphorbiaceae), Javier Garzón FERNÁNDEZ-ALONSO, J.L. 2001b. El género
(Solanaceae), Diego Giraldo-Cañas (Poaceae), Veronica (Scrophulariaceae) en Colombia.
Juan Carlos Granados (Solanum), José Murillo Caldasia 23(1): 101-117.
y María Teresa Murillo (Pteridophyta), Clara FERNÁNDEZ-ALONSO, J.L., HERNÁNDEZ
Inés Orozco (Solanaceae), Pedro Ortiz SCHMIDT, M. & F.J. ROLDÁN. 2001. El género
(Orchidaceae), Carlos Parra (Myrtaceae) y Eubrachion Hook. f. (Eremolepidaceae) en
Daniel Stancik (Festuca). Un agradecimiento Colombia. Rev. Acad. Colomb. Cienc. 25
muy especial a las personas que colaboraron (94): 21-26.
en el campo, dándonos acceso a tierras de GARCÍA, N., E. CALDERON & G. GALEANO.
su propiedad y/o guiándonos por la región. 2005. Frailejones. Págs. 225-386 en:
Entre ellos destacamos a: Danilo Rojas, Karin Calderón, E., G. Galeano & N. García
Osbahr, Alex, Doris y May Davidson, Helena (eds.) Libro Rojo de plantas de Colombia 2.
Escobar, Sergio Martínez, Ana María Mejía, Serie Libros Rojos de especies amenazadas
Natalia Orduz y Natalia Sanz de Santamaría. de Colombia. Bogotá. Colombia.
A Orlando Rangel y a Ángel Fernández por la JORGENSEN, P.M. 1999. Asteraceae. Págs. 260-
revisión y los comentarios al manuscrito. 314 en: Jorgensen, P.M. & S. León-Yanez
(eds.) Catalogue of the vascular plants
LITERATURA CITADA of Ecuador. Monographs in Systematic
Botany from the Missouri Botanical
BETANCUR, J. 2001. Guía de las bromelias de Garden 75. Missouri Botanical Garden
Bogotá y sus alrededores. DAMA. Bogotá. Press. St Louis, Missouri.
103
Catálogo de la flora de Subachoque
104