Está en la página 1de 47
Pedagogia del conocimiento Segunda edicién Rafael Flérez Ochoa Profesor titular de la Universidad de Antioquia a Bogota © Buenos Aires © Caracas © Guatemala * Laboa © Madrid * Ciudad de Mésico © Nueva York Guded de Panama Ser: Jaan © Santiagn de Chile + Sic Paula Auciland # Haemborgo © Londes # WMdn « Wonues! « Saueva Deni © Fang © San Frenciscn © San Luss Gidney + Singapur # Tao * Teronia Pedugogia dat FOnocrionte, ‘sequnela odicitn Probetiica ty feprOLUCeron lotal.o parcial de esta obra, Por sualqiver medio, sin la autarvtacion exeuta del edanr DERECHOS RESEAvanos Copyright © 2005, 1954, par RAFAEL FLOREZ OCHO, DERECHOS ARSEAVADOS, Copynght ©2005, 190g, Por MCGRAW-HILL INTERAMENICANA 5 9, Camera 11 No 93.06. Bogota DC, Colentia Editora: Lily Solana Arevalo dela de progkicckan: Consunelo Ruiz bt 201456780 BON 958-41-0358-« PO T3467895, Impreso en Colombia-Printed in Colombia Se imprimieron 3,450 ejemplares en el mes de abril de 2005, impresor: Eartonal Nomos Ami esposa Martha Cecilia ya mis hijos Juana y Sebastian Prélogo a la segunda edicign Prélogo a la primera edicién Parte uno Epistemologia y pedagoxia (Conacimienta y formacién)........ Introduceién Conocimiento y epistemologiade la pedagogta 1. Lo-primero es ol mundo de la vida... 2. Dindmica preduetiva det conacimiento 3. La pedagogia pertenece ala vertiente sociohumanistica 4, Aigunas definicones creliminares .. 5, Obstaculos en el desarrsllo actual de la pedagogla |. Preguntas para el anaiisis de la Introduccion IH. Conceptos clave... rene Capitulo 1 El conocimiento y fa ciencia como construccian cultural... 4. De como el canocimiento ‘no entra por los sentidos: i Contenido x” we 18 pry 26 wd 2 a poet capitlo2 aoe ceenicoyemsetane rinenseaeos0 plaecad J irereon ceases os grees recucInaND ene ana Capo 2 1 pests capitulo inane del desl Te paces de erect Berecgpeto en al conccirvento rognscivo enue cagnoscitve OUCINA fcagntvo individual 2. Dest Siaetnewranion 4 raoonaidad, cura enanca nag ls ences pai fio 3 1 equa pce el ands de Capt 1. Concepis ve capitulo 4 Laenseabiltd de as denis 1 Ecoriexto dela ensenabidad 2 tnsefaiida y eda gogzacion de los sabsves 4. Gitcaa los ceantiicns que ensefan sn peagoga 4 Los padres artuladores de a ensefanza dees cnc | Preguntas par elas cel Ceptuc 4 A Concnios dave : 6 2 a n 51 at 2 0 Capito s ang cnt eetgns 2 Nonrapne yarconn 4 Detar tet cami de esagen 1 Conceptos ° rare dos Fondomeneain edapeea (Merias modelon mtodan process de ens, Gara vai nese cages) capitulo Comments preci de la pedagoaia Ue peda sta 2. La pofanico especulrhermentutca 58 moveloexpeatno causal elapse 1 Preguntas pa hands el Capo & 1. oncemin lave capitulo? Models pdaggicos Yensehanza de a ines CConstanea histories Teoras pecageatces Yercipeso de os modelos Principio pedayosicos \atiacores eles parses padago9.cos, {Que 57 fos edo pelgeicas? El medio pedazegco tadcionat Fl medal pedagagco omantico experencial enatraita) El mark peeagoyico condoctsta a perspective pedagogca cognina ocenstictivsa El modelo pedagégico socal 1 10 a 137 7 58 199 163 165 169 8 16 180 18 w 196 ys det apt 7 psparncanais 1 AB a ) cam dela pedagagia teri oF nas el Caputo 8 209, gone 2 sce en a z s lovgee noes la herreneutica 6 fecanddod de a hermeneutic en pedagogl 262 7 fhndigadorhermeneuta como erseramte 264 1: Preguntas pra ana del Caputo 10... 268 H Conceptos eave ovine apiulo 1 Consrutvimpedagéico yrenefanzeporprocesos aM 1. Eeorsvuasmo pecagogica —30 2. taersenanaa constuctnsta a 3. Laersenaea por procescs ay 4 Ura epstemolagia evolve a 5: Los xaceios de pesamiento ent 6-Curiu por procesos 288 20 1 feguras para ea Tee pa ahs det Capa 1 nm Ccaptulo 2 edagoai curio TP Quleeses arncute 2 Lote; pedargcos 5, Ered dl ontencn enc 4 eambo de ov estas coarse _ylanevienaa de concep ones eroness s.Eerilidid de vores Eomprerssnycortarsa 6 lactate esetabe? 7. Maceos de evauacen curcuat 8. Elmedeo iste ce State 9 El modelo ae assis neprodo oe. Poe 10 Larweluacon cust «warts flo estado de Eset 1 preguras par tans det Capo 12 1. Concepos lave Capitulo 12 Didctcay nuevas tecologias Ta socked de ly nfcratca ls prin pedagecos 2 Enticas ala tecroogis edueatva 3. La ewolen educatva “A. stategias dsetcas paras erde"arca wil 1 Preguntas para andiss del Capit 13 I Ganzepos cave Glosstio sibliogratia 2 2 cy au a8 at a 32 332 23 338 ne ast 36 30 3a Prologo a la segunda edicion 1 drarsa de los maes-os en Colombia no es en nua utabr de prensa, sina Is eapresion de une cepa retetada por decadas. hacen fata res de Maeto: fas excueles y colegio olcules del po's y ala ver miles de iceneades eatin px es ete busca trabaja. Ic00 a mundo Io sake, ls mazstoesufen los paces ninga, los pastes de lama ‘ela, et sindcato enfients & goderno,y el Manteno de Edd- cacéy anunca que va 3 conwoce 9 una prvsba de seieccion no sdlo a los licenciados en Educacien sna 2 bs profesonales cesersteados de todo a pals: Se presentaran ngenieos, gedtogos, abogades, medio, adminisvadores, edontdoues, Hésotos, soilegos, b= bictecologas, aqtnomos y veterinans, y tada cise de pro‘esonales y tecnicos en busca-de ura plaza en magisterio core solucién temporat a su desgraca [Nuesto pas no genera los puestos de trabajo que = quitter miles de profesionales egresados ano tas 20 cde nuestra universidades,y 21 desempleo profesional Mientras tanto en las esculas los alumnos y los mes tos licenciados y normalstas contindan haciendo lo sna ener M350 TENOS td meta resetenae2 2 we OS amos "epredoa rae y reper que su CIOFESOFES Ie tras Co nse Sere ata tondaces y nunciar pruebas en ay, erage uesioy 3 a0 exame gee Mee mae PKI. Conor fendirmante a pero 0 ofrecen 13 capacitacgn de os us Pe macen edeDogen qua ey Reena ces hace aos Sie ceneado eng ie anogua, cuslestadferencaertonces con os gaat 1 elena a asGter0?EiMinata Eofeacan na encore d4r€°€2, Bor e505 cong ‘todos 3 competi po las plazas del magiterig, pero set eure slo nombramento det NU my pe aor del sera genera Is acttusers conceptos pedagogicas que Noy Se requieren pare Sereien s nubstO8 ios ovenes cue yee fuerza we fa sociedad para creer y desarolase? yey see tue ura nocbn moderna y sera entegue’s futuro manos inorpetas?2Sera quel formacon de Iaymemtaden la rede conccmiento, dela socedse Qlbsizac einfornatzada la puede realizar culeuae Jeteinalexperto en mecca, agtonomia ocarpr {bdo verse vale de una nL estatega de er trac de prfesores enraidos ya no de ls fouls deedxcacon anode as cers acuitades, pero habs age esperar como se van a formar pedagigicament, (1 cal enfonue 0 modelo pedagGaio, con ae ie tensd feos y praca, antes de que sus auras relten ses “conejlos de mdias", Pues 5 exe algo razon des lieneistos para reclamar alguna Peferenca en las carvocateries y concursos pubes 0b los demas profesonales. es razon no es a Que 3 frmacon pedsgaqia a cal bern ea dlspasos ean fovea ypractcamente delante de 48 colegas ye insteno de dycacon tas amo les profesores yo vinclados tena Lembin ue acualzarsey aceptr que necestan ber atoms us process pedagogies, rc {ue }2 0 ona rina fuente de conocimient9 tne, que el conacmiento nose ita 0 ‘se construye desde Ia actvidod de os alumnae buscan- dd, interactuando ents es y naveganda er a Fed ‘ue el contero de la escuela cambate yamBgu0 no ‘es loca sino paconaly mundial y hay Que prepare 3 los alums para qut se eseripaten en odor etn contentos soca, Elcombe de lp mentaidad de lar meer profeores contribura a transforma las actuals orc 9O9ices gracias al acceso imtado. a a for parte 02 sus eeluciantes a la meracie doa com fos pares dela regia y del mundo on tema 3, ala ‘cangeon aredes, al rabaja colzbarato y ala necrpo- facn de los recursos mutmesiaes que gevnten er le masble yanmar lo que ers emsteo y morotaeo. sta esl eportunielas para que los rotesores se me gren ala cultura de a magen en la que se mueven los Jvenes como pez en el agua, en a que Ios ovenes ‘en, piensany sinter. Porque parece que ya no pode= ‘mor segursustentando ates convencioral Ge gue imagen paraiza el persamiento. Al contrana, cree la ‘ran de especialistas que recocacen que la magen puede fects, eniquecery estmula la comprensiony f! pensamienta creat de los estudiantes ise acom- pata del eflenon pertnene, Nadie negara que, para jalonar a prageeso y la mo- aue ‘uesr=s mendes fueron "sutahmentadas” en su 0250 por le excusls bisica, por Is imitaciones intlecrules dd algunos dels aestos y probablemerte lamsma suerte co =n Foy muchos de los nihos. Lmtecones, 9, vigils en la falta ce qnartunidedes ava desplegar sus funcones inelecivassuperioes en [a actividad padagcgca de aus, Voy amostaracortiruacion como tsbar dacemte de muchos maestros en las estueles podria ser mas inte gente en la pedagouica, en lo cen y cut, yen Su potenciadad de ref ex: 1. Los raigos peeagng’ces observades durante varios aos en diverscs grupas poblacionales de educa ddores nos perrniler carcteraar su pensamienta ‘como emir2remente Gadicianalsta, por sere fesene autontara en la elacon maestro alumno, ‘epatitivo, memer'stico y fermalsta en ls retedo- Fog de ensenanzo, y tarsmnsey de contenidas ya hhechos y acabados que el alumoo debe almacenar pasvamerte. Es decir Is peiagogiatrediconal que ‘guia Ia accon pedagogica del maestro n0 es prec Samente el mejor estinulo de a inteigencis de as Pososo dovente dl mses wsciconal ha fata reflaton Integer wil inte ay ws meen ryt eco ile gp Foeahesctesrtaa al para qué [os alunos se wbiquen inteleet perc seer a Be ica aeons cans eng ens eee ens ‘que b ignorancia de las ciencias es un factor de Se eee is Se hs ustentado sufcientemente que 1a Geyeicare a acalad, antes que fir ala socedad en una perspectiva ‘ermbue 3 su diasibn, Esta situaciba 58 10 eee oe tian on astaes hare ate free isi, Imanentnctanes atone pee turnbeatia w aren, 9 1) oie las dives stuaee nerdy rapesseette ae ret fhsgense a ingeneries i 8a A attache lle oe ease eae abe porsnensiamertecte ta ae dnwci, aye, ta tevunbeyan vets telnpnnes Bipaes 0 seal ti § — 1 paanteae en fas aula, muchas masta Uerien a eager de inancra rutnana, esteletpada, Upda e Ferble ‘ote unkomportamvento 0 uasucese mpteusto lotta of maeato eeuuntrmente se ese Gera, oie de captas responce eon coasgas no eaborades”, desaprovecrande as orcas tancat pata enrumbar Ia ius con cea vided, haga una exoener Ge desarola y de [Algunos maestros venden seeconvat vento en lo que lo alunos cen o hacer, so cuana star se expresan nti, caherente y ineaimen- te, deynci exapar seni mds eevartes part ‘8 edixacon, implies en 1s errs, contra diceones y ambiguedades en que les alumnos ‘incueen El maestiofteqventemente es “costero". es de> fi, no reconoce ts mportsncs relatna Gue te felon diversas elementos de una stuaacn, y or esoa veces Lines, pov paquaneces,cbje- twos mis importantes, Con frecutnca tos maestros tatan con e msm rasero stuaciones que son dstintas a peset J¢ 1.0 dscrinnan compona 2 = su: gets ner ee eee ten ve gat ol mast plates no genera aa gt Boe vel rerio eaagerno haynes Strida que eae, dud de aut e385 565 manta ct A neem he spate de StH onsen byte 1g no es reflexionada, ni estruct ues aS iogco formal. ariel de masa eo Seer caracteniza nuesi@ actividad intel Sin ue im ous he rpuertado es Que fr ata de SEES tomanen, lmao anclado an un FeSieen arocaca. of recor de un pamman espana pecs de conocmnta cen Page porador de valores cultures bea smes ro gece capacided de pensar en ele Jocks cont on noscs exusts em gens | ura acid peagogia ro elie ; Sincla ventura de prorostcar el matstroauene cesvenos en € itu, pdramos mencons 39 tos yardes gos del maesto que requemos pag U pours erence formactn endiamoseae inardee anor Pear ve od, este macs tenia que deen 21 derecho 2 condiciones de vida, del derecho a fa ce {ura que le asste 3 ya sus alumnes, y reconocer lt importancs relative de cada: uno de ellos sin subondinat ‘de antemano fo cultural a lo ecandxnice, come suceee scuimene, pusesel derecho ala cultura el que Ai user sol y | fundamenta su dignidad. F! maest See entender el ejercicio de sus derechos ciudedanes- Free! 2h. de tal manera que sus responsabilidad thera FoR Ps len mo '. sstera que se anova de monet aie ‘slay abiica descargando mientras tanto todas aun Tae respoasabidades propa ene a quroprerae a nterpetr ls stuacees haters sociales queloabarcan, rater actus y romp tlslencis aun en cndicones te dencsrsea Ising la paras fusion jiloraa ew eeacc elet Yyeultura gaa prerrens soc Ensepundo iugay el maestro debe aber tensen de enuccion, de encrloe datos ade almaseramente tio tena que comarturse to on procescs de telecion apicadat ala oarea green nay aldesaroifo mteiactua! de S03 lum fio contemporsnes dena citnea carla: ro esas dig do tacto a converse ¢ mama en un centica diferente al pecagogo, aunque ao ro es cesar ble. Pero aveces el centico que pane «| huevo gna: Fa edo lo gest y como io produ Le eatesgonde fenionces al maesto denticary snaizar exe prea Le preducaon, peta aproumarle y vara vecesbie al mee! eto de pensamento de lors artes, gene Fando Reunstia y expenmnentalmente consents ‘que cantyja> a rear una wackcon de coca ena fensenanza dela cienca en eueston soda pe Su corn Para este fin, f maestro ends que habtarse para s+ ‘commit as ralanones@ incongruencas que presertan entre las ‘or™a5 ce camuntcacon que rgen ls cencis de su especaldad, frente alas modalades ce com Racin predomirances en! aula y en el reso de la soda Se9UN los cferentes contents cultural, de talmaners que pueda compari la cenca en una ese fanzointeigente, que pata del saber del alumna con mitas 8 su lormacén e identad cutural Esta cwac- ferstica del mzesto es espaceimente rclevane en la Slocenci para lb ensenanca secundaria y unerstana ero deben cumpliia amt lx macs dea dca én basica prmanae¥ en generale en of desarals de esta activa padagourcaintelgente que eimaesta, como profesena! especica, coninouye al desarDco- ‘manitano y al progreso socal) Nts adelote veremos tambien como el maestro contnbuye 3a formacon de la autonorma yl uniesaidsd de sus auroos. (a _ 2x ce ot Ca Te Sy Uae TS Oe ETP DO Oe erste co yg co HE a inaeest inate conn est) do erect a macnn ET Gersenncayls dys eros pata InseTOS Y gen aes COND sr geensetares Pata el pogisg oe esupeoniapracta Se we vont gmors core one arte €0 TE SH rk eis A coset dela cua, ane seen roc MS de poeae ne ans come : as 6 PENATHEND Cg ne een caans cere eps en se000 UGH, cacy Eigogcreomemooraneasen conta Sener ‘sore fp pedagogco Vaca ani secret ob 8 eperCUSINES estaitgey | re ry Glos ceca eh Ce ia een cane romence epic, Ob10 Ye! ma sere eromo unsdscpina eiicaaberaae | feaaoe te anea consist y bementuta Seeitesn gre ontsto de 19 ersenarza" yd eo tapes cone! fn. de fom estates Ger erm lear yore lig areata eemey i caiad dela esenarc, Fl ogo des aterresprondstos ele Soniye noo pare, a prenera tela Etre fagaypeangepinennque se deinen ls cords tputimcecures de postehdad para una peta cet ne capitulo describe cm es Ssoe ede! cnocmsento, cna e que 0 secant se rode ues pape en elena Lra cus Patra determina. sept) {scr pes eipican os ames del cosy de! desoralecoanosatvo wii Specimen tne cute ye qunto captuest stalin ans dias ena cescpcsn den 9093 tomo dsisina a part lO Paes cepto ruevn de Is erietataidad de las vertu y 36 recess ineros el carrge witelacta! eieacheo Gelapedapania, etna pearson dr dl conceg de ormgctn, tasegorda pe eta Fate SWobyeto, mtn, merSutn y post dae, de arica fon, ok em elcapiuta sera alta ue cra pe pope, a Onactca Magna de Commence, coma ana Goece de tasracin erat Eno yegtrro we ona ‘na lo; modelos pedagonica conte rare at Sabrerientes en contrast Con fa pedaqeaa rato al En los cpus octave y aover 2 antcoan ch fevios de wldaciin pa a padagoni tata dese tiencas como desde la hurransdodes. yen & komo Se deline eset de la pedagoaia como una dsopina aoera almetodohermentutzo delacomorerson fn ‘Seaptulo once analuarasel const uctvsma pedaga- ‘geo como una esvategia de ensenanzs cor recess, For humo enos captlos doce y tree mostarras subordaacén del ctrl yd at nuevas teens on.3s ‘als eolasy modelos pedaqg%os. A final sencuye {in glosaro de os conceptos principales desarrclados [sa obra ofrece elementos para una relleuén cites ‘acerca Ge lo que esa pedagaga, sus pasbiicades ac ules, su omely pespectvas de desarov9 desae una ‘dsciplina que ha sido stoncamente rexmata Macs ‘ra que se centia hoy ena deserpeon,explcacony Compremson des ensehanza, como mterseccon cea dora de dos dindmicas te dlerentes la de o> duccibn de los conacmmientosculuaies y Cenbcas, Yla de su aptopiaicn cognosctna por parte de los Bprendices en formacon, amas dnanpcas abarcadas fpr el empuye ye sentido del passa hstenco en eyo Horizonte tambon se insert el presente vabao ‘Agraderco a fs prolesoresy 3 los estudiantes de 1s Unweridad de Antioquia ave con wu coiaboracon, Comentarios ¥ var de atento han hecho pasble este hoje. De manera muy especial qusiers menconst ae unseen vl pres oe EEO de es et aa eco Ho Pea een ee re Use ord (1089) el ereta (Universidad tage gta sen 85 Ces senate reco ope wegen FH PPO HH eno .com PARTE UNO fale Fiver Och rarer? ePIC Epistemologia y pedagogia (Conocimiento y formacion) raflorez21@hotmai vexiv soca: ccm Introduccién i Conocimiento y epistemologia de la pedagogia ] ping esetmando {bomibarien permanente de nforacen ya erp sion tecnologia van dieutand y eeranan crepe: ITN | Go para la relent y a toma de cs-anes eves can Momlogoens | oncencis dele que querencs de akties Feta St recesidades que fos esttrgen ‘Somos “cafes aga Gonemwse ma das por el vento”, frecuentemente grorartes a2 as (ante “pemners eras oxcuras que nos agian. Pera, po" donde ere Pda ‘mete tiene pezar?, 4cormo fundar nuestros penssmenton 63 de ceriezss incanmonbies para que no termineras ‘desvariand, constuyend ngesta eienor soe a 1a movedia? La verdad es que no hay sere nla bisqueda del conocinento, en uaa Buea Gerteza fundadora y endente dela que se denwsren Sobre la cual se construtan los demas conocmertes, inclu los fundamentos de as ciencas entan en crs 5 tambien ellos pueden ser siempre reeaboradas '¥ reconstrudos ala luz de nuevos erfoques © marcos aparentemente ras fundamentales Ello signiica que en el camino de la verdad 0 hay temas ni objetos de rellexion priviegadas, y no ten oral yon verted fish enc y auterreco jaa a epistemologg 4 ndicior ao aay wr eco condone vas PEDRO 9 ery combo €7 195 esi oe 0 epanes Al COMICS, de gy oon coe Cogito de Descent Pre nabeio, 920% 18 Frescura gl eb dee verano ran is C03 20P 20S de ung a are ata. Mi Vd 5 arecoia go cn vend 1 acer 12 CONGENGa ang sc ws cons a Oe © QUE PO cla mgm fora de» ot pes ats aSedomere a sate, eto as OUETOSO Ue ns anes aya wa meat ace de ex ar el ure eal 1003 a eon dew erg ena, ares dl ual razon erate solscade! relive que coment a et 9665 Un arn conte ona stan setae eat tye fomeaacon complejo y desenloce dey cave iy abe ¥ €n5ay2Nd0 alterna, 1a ee eteara or peal aie ra se ganzan Mucho menos conan | 1 eascoms sender que perbo, en ait eda bs cots no me reveln SU Seto; nak ‘ime ates de cular raccxcino, en ese deni | (Gancanfascoss hay una vera prior espe fo, clouera que sea obo perobdo, cca todo bombxe aun margnnado. Por mas que el cient lore era ahipates con la cncluson de sue tnncin meant reals y operacones logos Ie este rcer de foralzacn es sempre poe 2.18 intucidn, y el pensamiento hipatetica-deduciO ‘vive del pénsamiento intuitiwo, coma dé su suelo NU io EI descubrimienta cientifico no es el resultado de “hice sco veindru conan ‘vera al IE fron penn fon CS la apicacon de reels de coresponcenca,y parse {dma qe catacteraa la manera de ars proce Sat nsntarmaogn en uta comariaad Genta noe Una suma de eglazy preserpcianes, sna ma ben Sejemplar", un model gesaloea oun patron oma we ast funciona como mali grocezadara te a3 {al corro To evplcaremos a5 atlanta Agu. to que ‘querenos mostrar e que aunque nigun axoma, rover lormulacon teonca ovede sutoorocamae ‘ee coro verdad primera yTundamental. J ense une Seeded anteror, pray preelenva, una vena ela veeady dela cereza yas mamas operaciones baie form ses serian ncomprensibes si no extune- Senprenamentegesiados en las cparacones cancretas esiante [as cuales intercarbaros con el mundo de rmanevainmesata Por ata pate, parece natural que el copocimiento fin de cuentas est@ al sericio de la wala, propor onandole a a gente un nivel de superavencia as stable y seguro, mas agradsble y Comodo, mas hur mano para el ndieduo y pata el colectwo socal. En (Bia perspactva, ef concumento es mas acon que feapeculacion, y suverdad se mie por Tas consecuen~ (as ates qve ize al mejoramento y [a vanstorma~ fin progres de a realidad, en la reslucen de las neceriacesy problemas de indiivo a del colee~ Vo social, Cuando el enfasisen el citer de verdad 58 pone en la uti mdwdual, estamos frente 3 la verdad de los pragmatstas, coma Wiliam James © John Dewey, ambos psxopedagoges norteamenca- ‘nos bastante influyentes. Cuando el enfais se pone fens Linslornscion y progrese del colectn sci, fetamos frente ala verdad ce fos marxstas. En am: ‘bes casos, no sho el syeto censtruye su objeto ce {eaneetmients como proponia Kant, sino que este co Fecimiento ha de ser al mesmo tempo transiormador de [a €osa en s La revolucion kantianalevada mucho ‘as lejos), a part de [a vedeliicon del syeto cog reseente ja no sélo por su natraleze raconal con us esquemas lagicoformales, si tambien por #2 haturaleza empisica, con sus Getermnantes y 9€CE Evesomiem sine Prose, cera 8° psndaccende Tpensceidade abe Ht etna arch deerender tured sence ct, Sey wenger ies ele ae Wooo Sr ssn nae re reed ce ane nina — jleza humana races, sn a a tron estan ya predetecmina sates 985, cuems rors ets ant Os peo socal Gene Sacra erat hte eh jana. e° Peer encia, de 2 Pr2%, JE a proges.t pres ce 8 ot Sr steneosc en sas p MOMS tue aun pasa rod af Sader i py a cura ae oe are Soa eee orma eeeMala “at Neca eee PE reroen cuanto la capacdad del syeto de ee tuevearent ee! objetoen sus caracterishcasy raga (Gercale, ro poder 28:5" por alto! contrat ferve erve i teona dl concierto pragmatisa teora marisa James se opane @ que el Conocmin puede "ago areprecentar 0 reproduc a relia, lanecesdea teonce ve reduce a un problema de cerdancas” entre, ojetos y modos habit aetna ten dela conciencia, “La verdades ata @ produce al tenor de entendieiento, B # ta corasteen ef acuerde de algunas of 1 3 aguas ae sus cbyets, can OT185 0 (practi, cvedon que conssten en re ctumante cefinbles"?. Sernejante explicacién (Wee eat eae, Ra Mt someon, de eon cone nea de cg Sita esatiacon rerar surat inate ergacovaveiaea conven apna obrencacan ater ame ce Goreciaa Merron que ba'a & a Ceapatretemaanan rasa serene sidea en Caracas Lr rrlcante owes erence sea Se caninpiacon pia stants a Cec Y Sieldea renter twas comes 1 SEE Bein corcoonrca avoncrate eve monivas Dinéniea productiva fel conoornento be evaiquer fora, «| corcesmenta no es extnco Hay cue entender coma on precetn ram #6 permanente drsaal, 2" evaveo" Co feciza un none pogess ene coneemarta Enh Irmer momenta los naiegus exrmarecercs Gere foimente ns en el concemanto cotsa"8. min y coment, que es un conoamento erect, Sn vendo Oe lo restwo, segura be mew sue ro onoce itcutases n stale, om cone Aue no hay dues, en nto sujeto y ob eto, ina mas Ben na iniens comanan, ‘Como fusndo estoy abearto en la cortemD aces de un paisa ode un programa de telensson Esl cone Cimento det sentda comin, o el conccimenta “vei ‘gar", geno, dogranco, na plenamente consounte, 1 relestonadia, Pero de pronto, €n un segunda mo” ‘mento, por cusiqwser mterupcién, algun matwo, aco dente o cicunstancia adver, se produce el azombro, tun alto en et camino, una dca, un nterogante Que etiene el fda y fel vanscurns de nuestra corcierca inmediata, se produce un cambo de acttud que aro one sane a poms oPmersimane te ride | sea en tse OES ser | Boe a ‘haem oy 8 9 ag CN je nuestra eon reer asin En tn toe Shade os Seer aie ns go aa trl tonto ance, com cies tse de er. eT TEU NICO, agg sect 9 or ero an races CIico de rent nt ee coat moe joer moar GUE No gies one cg ee ay seer smo ceca Spe ernst a pene! pe er ey one oe Me conceal que espenmenta el murdo desde Ia. estructura del a ee mr creonena “Bienen, mrsseercre nen SO “incor inaenertena E eos NPP MO ride suet, ave avr 5 proc Maman ascend ae aotnomo de proses ce art greta at elas ALIEN er cs pace cei S05 oS ee San urge 3, rupee wh ecto ser tary sane ht Oe, cS te gareinen Ce te au moe reo eee ca Sel SE a HT eto deat cha acl 62 ‘Coma as ahs praducen 5 Cy rners Is Tne ie Lana ok gua recs, descnconesy arguments Cut Craremer am re Ws exces ce Mund geri grape reconacenso se en, Be Nay cit cel MCD 3 0 OO ta ileal Humana iretca una te de Bene eprsero.ogea. ue Necestames, BUN. fa, thom oroduce (Gane dese ahr! eovcn paver hagas, canura et reasme vadiional ¢ ca ue cevadetane x conocment9 come ingen beta rel, extmon opt Pte a vammo nea fot Kan, para ger 082 corset era una corsnxcin dl clO, corer sates ce a eseructrs catego 8 at dhniento con la exper sensible. «eEnsegurido lugas al eonstracino na detiens roar ene ute, pues les productos que V8 Segegono we saen dees anos, ioe: segregiGerta manera, configurando wt mundo 2a gcvcutural que Pepper tam Mundo 3 Em tercer lugar, seh Mund 3 como mundo oti. fe gegpone aia activa subjetiva es pata vONe!& Fear epee eta, pues eso factual Murat oa denomnaenosensefanra [8 ave perme Oe (a lugs se apropien subetvamente de AN ta ae ie Gencian, ty pensen y fe asgner Nuevos reoncerah 3) Miso 3 2 5 significados que er soe oeneradores. He anu la postivded bet ie estadia de a pedagog. a 10 pine POOH a1 ae ue la Pecagogia 6 Phe pares : vention inp ab Peg pe ee ee human CF a ara tone UNS ga A oho b peated ye se ER gg A sc Ayano ee es Hae 701 0 dag 7 ard, ICON oe Pe eo pane or x0 ¥ CONVENOR iran oS ra HEH V COTE gO cer a 8 4m eos a west | Sawa 2 Y Ca ANE che tN ner et rr Sc geese de 1 Y to cult, ugg oe jan engoncts abet | ae a te awe eda eve nencors MBO ¥ Cl eNLOgUR, 1a pedaggiapertenece ala vertiente eee Aapoti def Hae, les fisofos de fas cerca hates doweraron law reercia erprsta de gue torcepls canes [sca casca Com el de “masa a ug" poder extraetse del mde expe Us grind y edcnse a metas detiniciones Tengu obxenaconal, pues hay sabernos que carpio 300 pute ndreclamente se pueden Teper enpacamania, y en corecuencia pat cer 3 gure i6eo; as! misme loses prin fewonares bre movimiento construrdos a de des concaptes son tambien necesaniamente oon ‘eon, a pesar de que tales principi@s pt ure manera conpxchase © ap'carse en "es eapcimentales a través. bse core de criterias ot suconfienacion, Aunque tales ee ‘ven induid a porte de hechos observables y uments, 0 0 mnpide tay corsieralas bepotess aga ee de enealZaciows emir CaO cays Pa emcees ipa, ae ee ech yr tren vada i tyne en caer, 28 1 ey eer tra canta) a ‘uslitative, Ld fedlitladd diel fendeneno 1a oe puede ver ba te apm te ara de acces ana teal deo, 0 Orn pied = se fun arta Wegener Fac ae keypass rv mst ve foun cee wer rca nad 99 9 1 yume psa 8 ag ei ‘ona diferencia «que se atinuyen las Gencias sociales Tespecto de las fnturales es que dstas procedon de nates hipotetkco-cecuctia en tanto que Ls soxtales fwanzan jot Conorension, Naga my nmustiicado que Semejante conteepasien romantica, pues dejan alas ‘enc hamaras presas de la subjetividad comprensi= va del raterpnete, sin postbindad de contioies abjetivos ni de qarantias ee vahdacidn cacional intersubjetva La cientiheulacl pa pode abandonarse a la suscepti- Tilda inchiduat de cada investigados, a su buen ce ted de comprensiéy intutwa La centificdad es una empresa social cJyo nica cnerio es la ertica racional (comparicia tersubyetvarnente por una comunidad Fea 0 posi de las hypotesis 0 sentidos hipotetias. ‘que vamos axerturando como salucion © explicacion & 4s problemas que formularves, 2 Vise German ris Seve a ious se yen, me, Ue vid Pecan, Be 2 Laverne exe necesita tambien cantina su hipotent Drom eed sel ceteas ray ‘Sin es R vec ter 88 eas cy acer sg MV, tundada ena ee rales Po puedcva,€F el COMI exe ae Neca CDC ee a es ony Cl vega seem vce ©-20 1Ma es aig an ee asada en el sigo XX por ca es pai ve feconoce on seas J Pocudl rorecos Gel aut aunive yl amibgocdod meta Ions notre, ro 1910 el mundo aad ‘Om tabi en el exenano espatosenp ‘foam Seneante reconacrento pide ono terptsenido o valle por luna del eonaw pnb oor nooo oper ‘sno qué & la que produce sentido en 13 ritual Ferd su rgue let nectar p reulbicoe monde, ‘la puewa Concepcion de las ciencias nat cerca cis y humana, es er eas ate seem al seni dela accion 0 del scart | ‘que se quer comprender o mtrpreta terete sel que consituye el hecho hu llepije dea nterpretacon es necessnomant bbg.0yeauoco, pues en cada stuacn sh sori fren» css, eve «i patclaesesiotos Con una primera Cio reautin rear dese ahora et ances atutlsta tote pert ner Backes ce gpospequto de vals Shtarece en el experiment, en las cers ‘3 erptadn teonca $e "a 3 {es so arculsndoas todas, como evi Petcnocdn conuma se wee impr tr Se amoral sant Tega totaal pate no seer od, eal anu ee PE, tos Cn a ate, cada una cons tyes con ef contento del in "S91 Y uns eundadierencs 9. entree! métod de ns ceca naturales y el mitted elas erences aca rae wa Ulta Prods sen ido y orden sobre # sentido y exten producido got fos nombres, su ebeto de etu0 es oe artemara tim mundo de senda prevo organgado y seecoonae fo por setes humanos que wien ation y persan co- twlanarente dentro de €, Las constucciones cel invetigadr sea 2 concep tos de segundo arden, como metatertides gu abo faa pane de la indagacion de los presen @ cate erie de per orden implies. la expenancis otdni de La gante en su a8 indidaly Grupa eiticando ut motes y fines en fonan de su = use coneretay evaluanda su unicdad y tree tipi Amba caractertasdsineas dela ivesigaionso- Gol. que produce sertdo global sabe senides ya pro- ‘endo. fo a ene del requermero de vliacn de confrmacen de su vedad, pues cada constuc. ‘in de rent onginoda eal “ntwessn” o-capacdsd Comprensia del imesigodr es apenas una construc ‘in hipoteica rowsorel que peda artulse els ‘enca en la edly en queseaconfontabiey contio- lable por meio dela eumman sacons- sl sent de informacen sspanible, porparte de ates invest gad ‘esque loaten uncase en someante pespecnia La pedapogia es una dscpina que estuiay prepone esttategas pata logiar Ta tansicion del rite del es {ado natural a-stado tomar, hasta su meyers de edad como sar raconsl autoconscantey lore La des: {ipo y expicacon de semejare proceso de tran Siclén se subercina fa meta de 4 formacion de os Pwenes ene sto de su hamansacion, de mane’s Iucho mas eiencal ef gor la medina est3 No dda by meta dels sald crganica de los ndwedcs Con una complojdad adcional melodie pars ls pe ddagogl, yes que ww produccisn conceptual 25 und tarstuccn de texcer mel en la medida € qut NO ‘lo tiene en cuenta la erganizacén de seni 9B erados por alurmasy packes de Fania en su vida Larosa comoctjce ymisindela pogo 3 tens sais produc Lome. piss eockemune ene! u ule _eteves @AUEATNOS CD05 tan cro iy ecOMHENUBKEA Ia ge ae ese festa, 2 wf jo gracto in ete fee neg ean te esr inm rodacdo regen spon lags, EGON, een aero ag nso es One rt Bo nau 3 ten oma ao pares SOT que Feelabora y recs fe no sea opr eauel as bajo Ta pewet swe overs, Geno Ue Ung de a lorfraleeteminade. oo miento SupOne QUE Ta Pedasany, ere ae en marca de eeferencia tetris ae sea 8 PETE emusic, Const yen oa wemagados desc 07 FOG. deers, 1s gies aera de 85 COM Gone, we per O28 GS Fes ge las ares eSfONKinr oe “es rae! Layo recta Perio ee pore educative racemes ao pedagogia ro1ho Une pate Seer ramardadis 9 de ls Cenc reds ere epson no rs solamente dager por eh Oe ols eb 18 Aciones COuCARS ee na conas de las moras, po ans Orb tue suede con fos alunos que no atendent te matics ave ro aprenden 0 no desea ase fpr ro bajar varslormarte ni huratiarse aie 255 del peso de ensearca. La pregurts exaat aoe turtle tambien elas cencas S0Cs = Sooo patie de confrmacion de la compres sentir, y comglementa necesaria de la hermet Gh 8 ctv lormumendan Piaget y Segue FS centres Schaap, atizand y atc uanl orkensreberrannes descigtnoenaltie € a {tematic Al fn al cabo oshombie seat aaa ceva He Sten atures que no esuegieron conte lsat que estar prto 2080 wer canacimiente havizorte irP 30 tode nueva corners, sera arte renee tnaettorpel sures mconlacermprerson de ect Ti ene ltr weanee ercroe y expe ten oe Gouin pata pvr dretar enreteran y exoenerey Garimentes yeticices que le cetritan te fpealog ue te reson al alumna acantar an a tt oveliendn sober el muta hatwraly socal y Sobre sere Lon alu he Eon wD tute et Tpyn, mtercutares conocer que renter (Sm Gregan ier aubetva, sus mandestacionesy come Pees pueden objeease excacaterporamerne Hen corset uence anaizare cro wn ter, coma Ysoanerta, como un aconieomento gue reiuta ot Ceiprocesa hetenea. LOS rejUcos. lores, ees y SSybtodiones sobre lot fenemencs cojta Ge a erse- fangs pueden estar ocultos 0 confusog gare al msm Garin hasta Cetra floran en la Case, y cesde en= {onees e! Gulogo ablrto, peo ala ver rerana ara Ue yentca sobre te estucna cogriia Gel sumro, ponnvan que el maeco amiesgue y formate supa Planes ipeigiess, caninostanies no soln ala luz Gels Conenatien frenca can los alumcs, sna tambeh Eh las exper erciag de ensefionza que dhscha y prueba en flava como nipotess de transfaragen, emacs dt Dbatocules y reorganizacien conceptual A, gunasdetines preliminares Cansidetaciones coma las anteriores acerca del cone. Cimiento en genera, acer dela verdad de Tos 1uCos fensu atnbucian y en su conformdad cor I68 cb Josrestes, dextgcion de las caracterstcas det syle ccognoscente y de las etapas por las que avawes2 G- Tino ala reliexén, la dehician de citenos ce verdad Ye objetiedad, etc, xan todas ellas onsidersc ones {que cafiguran una dhacigins tioso'ca partcla de fiomnada teoria dal conocmiento, reserie en cas todo sistema fioséfico desde 12 antguedad nasta ugst9s di Lemos — paws ono tami? apne ssetmoders0 CORED de scree et ea POTVCUT my oee rose syncor CeTO OE een ge torent, 4 objeto, Método, rae rs Tce ae tonsa © owned at aun ete seco conv CEN (0 Mea sen oman ein ce 160 e NOUS me ome thes Hota o mor Gay et eo sud. En ena HME Ain ay cos a sites regard choca er ibe consuKas des segs ees apasde cada Ce delermnad yey sass ranaa conocrmento de rsa. Pro Se Recon ene seid nea! de ae seay) pore e produce cuordo la tellensn sr, srrcnocment® entice rebasa fas fronteras teu seticndyse eae de prcblemas esvunul fies oe dlereriescrcias riginades fe Fespeurecad en abjetascompartidos, ence sereesthess, Hetero de enguoe que ders Faets crud corrparvendo ay cere > icyou an pertga desarroo retest Frege aue ennquece ls hikes de 5 ce" foro bun hecho Meyerson, Cassie, BIASES ocheaa Seed, Kain, Popper, Paget, etc. dest fete Calera se acepcidn que anus. igi esa asaveads por una syn? M3 Gren gx parte de a erencacion 2 Ininesereules us enn Reschenback en ft evatement" oen el de a pstleare Seperdend de que se ocopar de la eta dra de centiixo en sus aspectos psicososils © ar ® eer eace tommy, ahora, AY as Oe ty tach debit HO Pon cae tora ne pene conten, nee ty recremuenen sco forma de na eastaren one 0%, or as ere eos y fod acnresen eetacractun pcoweoaso el ceoca. cepend enterente oe ie Sue" ly protareon, Gap «contest oe os lageo-pooteatas connate ce Viena” letureron para tu epsteroings festa snquria 1tt2 como vey ower (. mista: che oY wpatereiages Brcnelae Canguriser, Kun Page. orc. estore azsgrered denial importants a ambos cantons 32 eupen amber tt ero de In acts cease Selosinectgedate yal deumete netarse-geneten dele Gertisbae estrie, ai sea agrranae aercor. fra) sopfcedor an #1 pasate ura cerca 2 Ge saturnprersde conteraoanea, come 1 nat | Shara mewrente gue pecans Bate ese ‘undone hac wis delete arvenie a OBeCuDe rustuasy arfosenateriotogcort ‘Aun enel caxe de aye anieramor esta ita pepe traqoslemaleges rin ctega 3 pute ce eure ‘enincads, eleptledogn fequere pofuress dem ‘hia contemporines de cere © daeelna Ob Ce Su relenén, y oe lis dacplnas atres, pues "et ee temalogo pracede de Wo tual acids Comers, ‘de marera.qie solamente una pare de lo que toe ‘rics percene se erxuenta, enaigura media, fare dada por el presenie"2, yes cic centemenranes |b que pernarentemente naugura serntos, fenueva funda odestuye sign ficadosen su pasado merrier ‘ermiges cetera ences “era Carmen ev o.2 innate srt ” w jee Seo ei re sen ue 7 Ospina. sles. ett sma ha 880 0% pay airs Sa mo dSCa, el oba & ito ad Bata pak” wo phe Y Copa gegen en eas ai ocd Pt nes est een 0s PLOFeSIONAIES dey eran so 105 CSIC, ty pecan st menace ara NP re teat ¥ PRACTICA PEBAGE GCA, . Jmaestio hace bien os" qe ued me sare a Pp a veces Lo hace Mal, entre peo Fe er Pera aqui el MZCSHO Se usthig foe, 5a a Oe SUTI my er Fen acces MBSE”. Ton tenon es ben ea, espace nce urn praca 51 1,1 COC, iaveaxdeo™ Gn naetas no difrencan SU ejeFi0 pracco # Gegnnode os concepts y cores pecagagca, ur uedan sumegidos en ua ave thoray de senido comén que no aporta cone rreprencas euevas al dasarolio de a pet oncom dscina th segundo lar, 3 ls maestros no garantea ls dézercia nvr teoria pedagogica y su praia de esetaws b socedad general much Meret Urs oats desconcertada desde sus gOvE = ‘ei porla medacndad de la ensenanza imPati ferrorias y icencados y agobad2 BO! Ht Ge uss econ drcos pare education. tem "rand cares enfses com ee sts hos ye futuro de fa nacian 2 Ua desere eens? Rosana ceempleada dispuesto 3 © unos paral cual munca SE = anne tar isc Coe eter Cente, Coser ec kd OED fara rset mal cule potesanal e ta hace, nds es ienad en ecarn Peco sno era eacodo x san ere Dedigots ters mucha mays, 9 mana ta ee bende li eceiady oberg oportunidad de formas itervsmane en 0s robert oy onceies de pean qe aman Compe ora anaes dels Oca Gets ques cape. Merges taro, bya dageio se etaears en 3 Seale cela. esmando ue polewresienperaseermentes Sheoncnpn peda + taterera razon, eco la antes: 65 pe hice que susan 0 1 pecagopa Padconale tredminonte en ronan es, e508 Eifaces urwesstangs segue “Desa cov daar aio pate saber ecto EONS UN recite reco un agi poaran Be tree buenos ofeeres pola echo Sussex en mecina, eo medina © £9 oer, Cuando erro san eprint ene 23 {Se os meron con quo lose nsearon Sr doh potageron onl beta oe caea foes erst Cm a eos les pace, Pain Far qos encubi sus ores el pat (2 eri Sr gue nade tere itera para ener mo y ad enti ron coud nt de is aeondaces Rurmancs ras comple, coma esl ersanch, are domino ceri teary concepts p= Cire iso del edad de ot is see rena pedagoges each ts etal, ets tant, 0 fa pedagogy teSpedagepee macro meron psa Se Se do de apedogoga cova dsc ‘Aare fck entender come ens educacon 5 eee orci excrete ote yl chen reel eaten derma Gea asec ett fedagopesen elprcesreaielaerseancs AGM, Fee pecreso real se peso Gr tt Teeigasca no posts rosea, puslo qe scar Pes ae son ened (8 eNCAEDS. UB se emene peoisice hoy paca podagice 19 Fenn doo sytcar a 1, TCO ta ct rd €CONCEDLO de ge se shams 62 MEFS para ees 2 BELIITI COE ya gies V SONY Cuero af fends UE Betengon «39s ey aut 025 Obsenabe pt seen OMENS en gr? se ort dane legase a sea ee ida, PUBS SIQUIETA Bodh 82 testo, ct rr nera ae ere stor sp ce 0 qUE NAN Mecho toda 2 rsgn as escules, Dues Supig, esi necesatiamente a tea ge 1 Sg pedagoga contemporénes Se ypccas actuals dels many Seer sets, poeta Sombra erase raat de no encontrar diferencias iy SOG peragoga esarolada desde el soo see area neg el avance de la dia ree tg tis caidad del ejecccio de los funce- se Privat pare sempeharse Como hake re Penenerie de [teria © modelo pedaaey- esan 0 wetesen) ares c.e a einera no es despreciable si se te rae cara gue Is envefianca es el principal pr rterazal medante el cual la sociedad modet covers a cus naidans en henederos de su sf: vetctn y prado historco, de su competent 1% 55 cpzodad de convivenct preset 198 oatoldades de proyeccién hacia et fulue 2 eee ia erparanca sstematica Wwe 8 ‘crap ntesrnes se aman) amar eaten, Ese proces0 "0 1 Gen, rs abandonarse a las arbitraris ¥ V8 Presets deckiqico-polivcas del mame, tance O08 voeay spares il For ela, la latoracén de una epaterotas det pe eee elaster icky cs eect war ee Dado y proesonaes, coma smolog agonal. por Tatton town 1. La pedogania, coms werenas eg2, 70 #5 cerca plenamente autcconsitda, que ost38 rectfeaty ubgat su pasada deenmmartn io cer= tiieo delo ra certiico de marera comurderte 2 a pedagogia zara decolina, como un ecmunto Ccoherente de pioposenres 2 tenta Sextbe y fxplcar on forma sstemstca los crocesos eae os relacionados con a ersefarca y#! ewenaaae TRumanes, no 5 una dscpina untcaga ry suf= ientemente dfevenciads delas demas cerca 2o- Gales, yo objeto tambien el herrore cata! 3. Dernvada de la difcultad anterer pedagoga ha odo fracconado ceva ecinas cuyo objeto de estudio 9 tbe bre como se cultural —a tocelegia, asccleg Ia ecoromea, la inguistea, la artegoog bajo el nombre de "oencas dels eaucacon”. 8s ‘cules se han dedicado al estuto oe proceso ea Cato cada unadesde su propa coreepoon teorce J metodolagca, constuyendo corro consecuerca tina pluraided de betes de estudio ave na 500 dspesa el proceio educato sro, nce, el deal den objeto pedagogico unicado, como lo ha Se flac con precsvén Olga Lucia 2uu3g9"* 4. El cardcter inumamente dependente dei proceso educatvorespecto de cultura yen consecutNe, Ta repercuson que sobre el dscuio pedgogico than olcanzad los contencas eepoitcos Nie thea y geoarahicamante stuacos, como eiements tesentiaies del proceso educative gue 3 pevgaa fen ultimo termina, 3 propone entencet con Foe liad, mantinen 3 la pedagogia en un estado oe Tete lp cs gh" pec gS splutvude peinn serene renee 2k pest a pone ree iis? st aed insane: into blidad eats seDbihd0d fog, pal ", wee 2 lead y coda a as, con et arte 2" cacy 08 msec, conte ar tal © cus pint es ue 2P pc HCO p00, PCO gaia al MEST Y deseo 9290 Coit se 1080, insagens ara at Sgn manta SLES Y Gps ser eccoered te here sng ir Socialingulstico, yep 4 Big enveianza esecalzads, ioe pen we CFA UN er toe oe gs 3 i and fo es 25 OES tea pre See ten sys tense, 2 Comme gem este, i rade "peso egg 1 gato! nau bea eet ca Gea eet te cl nye ee en or see el ved na ena ear Sc amo yee sb desir ee ee ieinc oor Foucault? 0 dane ea ais Oferentes conve cere ons, evopeas 0 noreaneraes See aw ear fos canguntes de pepsce ves pata onepony fala, qUe SCRE! nt etan yecrstan, de rae se ‘Ste prc de ensetanze-aprenizae © tre sea contend especies de Bt! Ses beau cntmpoanen, a veces 30 8 ‘nce poapeaggin ta ces bio 3 ES Santardecuay as bap et ures agar, MB Urtia de ewuremaioyvacin es aac to co agree” Peseta tected Leaitirerenndacndedate ne ear Bercrclon naan) ee gaa "est aici atc ts soot vines TEP simi come nein a tacen pate lista de dncpies mearunce Seer ees too a aria et comes oars ee Nose toot de dln ptt o¥ ede, Me gua erenes etenomcrsrersseament Bopnets cesar nowt: oscar {ca dei eienamer bp Se crrek acco amcnaie cna none agree onan tons stun nuben eee SE ae os Gnenie peers ea cto cles ar eecoes soe See Sacer nse eSOOeS ar rae como ecouno Ein? Ase Clowl one: et Fer eee ovina wate co Feektame e unseres mobaten, sti 7 re skates senaes seannacon peconert agacon ysendase, Ova 9 (eines de soenne, ewes sy orewarenyeacit ea tis nto pesto node weve eae al nts dake. ee Como oso ems ane acuate oped aaa Grcine coe tem rs acco ee aan 9 Sree Ge nenes aheeney stemiice ‘estes ipeuniesconldory ts de weeltan cue guentean Ss one eer caer Sele daar de eens eee See tach n ges cvs pagogca 8 reset als popants re pbic ec Dues Pia os ators teas centage que cca a Gel rend “aren te yc ci ep ag snare seat ome:caunsoes mae soerr9 ana ature scner, ioe reece ot ep 1289 a, eee aaa # eer 23 Lamaot nyse abst mesic spent psc uw ‘eo rcgan HEPAT SG, cages hadeentacen Phen, a : pec, #1 edo EMMONS HO? Los 3 de. seeds pedanP2 Pquen apiende Ye da wast co OOS rao, Une Wane Frnoes v2 SUE amos #52 SUeteS Indiduage fea roam Y GeO met Epes en WME RO ipso ps rc lender eu oetctn MeOTSICS ei ive aa a nesta de “et 8 el 2588 TNTTEN Sp ws datos erences al daa, a hae fcc paula. Doaeinns ve cle pop TONE ls Roc ge 2 os egneions cue habia que gui, a cedadly cpaid nthe ae a oea adec que dee eta Jeet gpm pscologcD sobre ae sFeeyma ge una mayo eicaia a ese, See canprerson CONDI Sel DRED Seooue ‘ates lastacion de lasecologia ens ete ‘poreeniccadsutevavenes, d>personesy a> EiSoerqones ates dea pscologa yo peda na sid acaso que las Ciencias sociales, en particu St es dena, por su objeto compar ltontye como ser cultural, tienen un destino cont ait de epenetse,sobecubrese Pez tener pavtoncesase en intetesttatrec tha. dt modo que fete vano desgastarse #1 U2tE Fortean vcings0 en stable! oi? iia Sain vo 08 que la pedagonia contemporanes ¢ alr conte dspesa atin bajo diferent © mpi merce mn sania sme Pew fomminacionesy teotas. y por tanto adquiere sentido Ia rollenion epstemologca acres dey objeto, Sub sestructuras, su capacdad erphcaivn, su gstematcn ‘day coheroncia,susenteros de vericaciin yr de ver fai, tambien sus debuicades, vaciacones, laguna fe indefinicones fundamentals, fecuantemerte we. penckente del desl ieopatica de os proceson ‘ociales en Ins que [a educacn es apenas un subpror eso que requiere *modeinaarse™y cus icone corso practea,allado de a nocencia, de las dealagias, de Fe pvictes palitea y socal A conciencs de se st8 1a opti ends ill, par lo descomunal la tae por reall. hatemos on ensayo de rofenicn sve la fevtagagi y la enaeRonza dels cencs, aumendo fe peoagegia came un proyeco cientiica en cons truce, pero €9m Una nguiasiad sufldenta como fara poder micar hace su pasado, escudefar acer fa de posibies ragos de “cenficdad” y dein 5a Setwalled tedncayaplicads al eanpo wtelectual 2 in pega on sre rapes oe vluieen y srl, |. Preguntas par.elanilisis de introduce 1. Deserts dingmica natural del proceso de co- ecmvanto on Sus tes sts. 2, Deserva las ciferencias ene M1, M2 y NB se ‘un Popper 3. Hdenttique algunas dferercias metodolégics: centre cencas naturales yceneas soles. 4. :Pouiawleniicar las anaes y ascrepancas fnire pragmatsie y marstas respecto de su ‘eer del canocmiento? 5. 4Como padtian defrirse reaciones de fs pe- ‘aagagia con Is speelogia 0 ly pscologia Que ‘no mteriran con el desaraio auténome de quella? Lemme na deciptina enprocno de 25 1 2 a 4 5. 6 7. 8 9. 10. 1 1 3. 14 15. 16. su conceptos dave once intencinal onocimento espontlnieo ereciiento a sentido comin enact intitiVO conaiientoreexivo teva del conocimiento eqistemoogia regional spsterologia general contexto de la justficacién contexto del descubrimiento historia ecurtente obstéculo epistemol6gico umbra epstemol6gico ruptura epistemol6gica ejemplar cienias de la educacion Capitulo 1 i El conocimiento y la ciencia como construccion cultural 1 Decime e! conacminto ‘no entra por ls sentidos Nunca podré olvidar aquel domingo en que invitéa una amiga a fatbol en el estado Atanasio Girardot Se esta- ba iniciando el partido cuando ela me confeso que ra la primera vez que entraba en un estado y también le primera vez que vela futol,Intentéexplcarle algunas de las reglas mas sencilas @ medida que yo dstrutaba del espectaculo, pero la algarabla de la multitud emo- Cionada impidié de pronto que nos escucharams. Ella preguats qué habia pasado y le contest, sin mira, {ue el equipo de mi predleccén acababa de hacer un Sal, No se imaginan mi decepcidn cuando descubri que fo pude haber escogido peor compaa para i al esta- io. Por supuesto que ela podia ver fo mismo que ye, tina pelota blanca sobre el verde césped y un montén de indviduos en traje deportivo que dsputaban por ppatear la pelota en medio de una multitud abigarada J trentica Pero no fue ver este sinsentido fo que habla rotivado mi invitacién, Para mi hubiera sido Io mismo ue la pelota fuera negra, el césped azul o el estacio Tuviese semivaco: lo que yo vela era el espectaculo Lasesscen ms ro existe Toda percep implica tina elaboracn, ‘una nterpeetacon, del sajto. - J coordinando todas cade et orza, aTMONIa ing ie. inert ea del Contenon Sea ence ado plano en la met gy a nterbrelaiones peng meer resin = os lmentar el pase cP ee pee cepecacuo. Mi ta, det patido NOS PATECE ON Nada fg toque rower Pmpaira. Mi percencion vaya vento alo ue ea estaba cape 18 gc eve el fuera una igang vogue UST sales y audits, que de may’ coker de a va se le estuviera entrando intt contemplative y Pi ‘eal. ae Migs, be ninguna manere, Aunque 0 alu percencion de la situates ga sua nbn esencaimente una merc ary un ple dato sensorial ue registra heey 3 esa sensavil PU No existe, no se “et cement, nade 0 ha experimentado, Toda pe (serentododeun proceso muy complejo, le Sernhes acs, que implica la interaccién ent ‘etna que legan a los sentidos (organizadis sobre ‘ea pat lava, el taco elmovimiento lap ‘ome deo series y la cortez ceebal enieaconconamentey personalidad delndutin ‘ors pepihtora, sus experiences sociocultasy debra et Lo que aarentemente uno se mag cznoel "to" pimario que nos suministran ls se espa liner “itebgencia", en realidad sunt {zttucin mena una interretacion, una Pipes gussets esimulan yayudan a verficar Ene ‘tad, conocimriento NO. entra por los sentidos. seater de una imagen visual esta muy lost 53 prea del imagen retinane wa ace oni fil ytransparente del bk ine ey oro Ue logra impresionar la retina se Al ceb p ® 08 puntos que son transmis bearers 10 Sas sensibles a través de 10 ote yaug P80 eptico, centralizandose & ‘ain patrones formatos preva ae esarrllados (hay céulas nerviosas especalizadas en lineashorizontales, en lneas vetcaes, en oblicuas, en culos, en colores, etc), para luego integrarse con las. conexiones neuronales de fos dems sentidosy las ex petienciassensorales precedentes, antes de integrar la Imagen consciente que haré parte de nuestro mundo "real", con color, forma, dimensiones, perspactiva es- ppacia, soni, olor, etc Las percepciones no son, pues, los reflejos simples de las cosa, y cada nueva percep cin 0 cada nuevo aprendizaje se produce siempre en el Contexto de esquemas y aprendizaes construidos con antericridad. En ninguna etapa dela vida podemos de- Cr que el organism y la mente que aprende sean como tuna pizara completamente lsa y limpia de huellas. Elser humano nace con aptitudes innatas para succio- nat, ora, sonrel, etc, rapidamente empieza a apren- der a sequircon la mirada los objetos que se mueven, a distingut a voz de su madre, a relacionar la vison con los movimientos de la mano, con el tacto, con el soni- do, et, hasta que logra su aprendizaje fundamental: que €l mismo no es un objeto mas entre otras objetos ‘de! mundo, que se diferencia del mundo, de su tetero, de sus escarpies y manopla, de su cascabel; descubre ue posee una exstencia independiente y se diferen- 2 de lo que no es, y con el desarrollo del lenguaje ¥a construyendo la conciencia de que posee su propio Yo, activo y participante en a elaboracion del conact- 'miento del mundo que lo rodea, y dotandose de una ‘memoria que le permite no solo guardar sino también aprovechar sus experiencias pasadas y reconocerse ‘como la misma persona a o largo del tiempo, a pesat dela permanente renovaciin de su existent, Esta nueva persona, constituida en mente consciente, esta unidad integradora de nuestra acciones y expe. Tiencias, no puede reducrsea la maquinaria neuronal, ‘I puede confundirse con la masa cerebral, pues ella no es la simple operacién interpretativa de los acon- ‘ecimientos neuronales sino que desempena una ace tividad de bésqueda activa, de atencién, selection, exploracion, descubrimiento integracion de aterat 25 valéndose dela complejdad dela corteza cerebral La acreno wena yylaactivided ‘euronal son clos dimensiones del hombre que interactian y se intorestructaren. Tove todo aprendizaje expecificamente Inumano es consciente desde suadquisicion. sco leon lesan etic 2 brain etl ‘eer dlo a ingame su 2 msg J ne ert Ne, Cala cor 9st Pent 2 formase aq SOM ai ct pes en 12 Vida, SIMO que ing es expe acne 2 eee Sy mecoarCHOs noes pa fo? bye a moKdea el mismy ey, fa mente CONSCENLE NO es re 2 are o que ent’a POF IOS sent Be eee ts rg ta So COSC erente de aprovecharento de ales resultados. Sie hombre produce su pensamiento el conocimien- to acerca de rea (a verdad) no tanto por medio de les semtides, so pracpaimente por medi de lacuit ‘aque el mismo ma producdo calectnamente aloar30 Ge suhstora, vamos a contiuacon coma la cerca, ‘Ge su producones cantemperaneas ma com ies yespecalzadas, depende ambien dela cultura (oease igure 11, — 5 Lasmesse oviginanen a Interac del hombre com | naturaleza yon sus ements, Meas a cc, uscaexpresar laobjetidad ae resin a 36 subjetvdod La cenciaes un producto 2 Sscoaitul Cultura, ieologia, saber, dencia, arte, etc, todo esip surge en ef mundo como elaboracén intelectual des hombres, producto de su concienciay de la activi} conjunta de los indvidues, coma formas de interaccon ‘mutua, a rive! ideal, que complementa y humanize sy iteraccgn productiva. Ambas formas de produccién so. i, en un intento de inta y persuasivaments ‘aconalidsd no pueden entender com ag dado, Commo norms rigdas einmodificables, aorqve cuando os sorpenden los cambios nos toa recur 3 facto: "es “hraconales” para erica surpmicna Oe evolves cence OMEN oa 1a cence tro, relacon decane cone Chitra tres cure ¥oteaconere ces ayaa etna pr 8 er 8 er ‘orto lo eee Fou apuees cova ope Seerl des conemientrenel use ster ceca pune er un subespac fsa, cone a enero oe Sica sre pote omar rane cee tsi "peciadacunva" avers cup ery de multiple wees Gusher ‘abe en coda socesadtrecuertemare tren eve inte ria catrser tw Goch Eontes Ia.cenca se cons sobepenend condones Gons un aber mis amply menor 909 Got Abarsesuemas paces eas e cross del mano, que eden selena ssmlanglsy ‘arsfomdls 9 port de cet eas metodo- Sissy de comprdacion epee saber Geno, fer eto max ssume ann las conicones e - Bet cut de ser fg reat, pect conden de ireredabirents seme ales menor imprevsible,espontnesopecypokamca com sah ‘doses ent rnd toro oducts et acivad del hombee ens ropento Se apepare Stpearedmundoeniscutuayentacenda En guint liga, desarao Genco eta fecuen tementeeneaniontacncon actu des sceod Daten aque exam, so prs vente {6a leseormetodligia gia 9 upc econo Siniento meta, fa concen habitual ye eno [A Mf ag er 8599 8 Mn. ik psa, ene eal conto econo vo en mas yt ea fun aes Sn oa ‘dad nba Vejen nas Sek ‘oem eon efanra ms orlo pase ‘asa pecan 8 1. esusasnia produc ‘Sec del squeet gor dels Liscomuncoose secocures Freuentemene se regan al nese elproducsen ‘sents. Licamen imersin dela cara contbuye alder situa del tonbee 39 Lascsquns oa. saber ylacencia esuna necesidad cultural del ‘hombre, Lrcumacowo sctvidad creadara ‘de sentido bars todoslos spector ea vida materia) yespiritual det ‘hombre. Lacamms ‘como desarrollo producidoen el Individvo por su propia actividad creadora. 40 coma def gente, 3 acinar ls mito, ee también porque en cetas condones histoicossca

También podría gustarte