Está en la página 1de 5

YATI WAKICHAWI

JACH’A YATIQAÑA UTA: WARISATA


UF: AYMARA III
YATICHIRI: DANIEL JUAN TONCONI CALLE
T’AQA SARTA: KIMSA MARA
TAMA YATXATIRITA: EDUCACION MUSICAL
TIRSU : PAYÏRI
PACHA: MARA T’AQA PHAXSI

TAQINI AMTAPA

Purapata yaqasiña, kunatixa pachamamaru sumpacha uñjasa,aymara arussata sumpacha qhanachasisa, ukasti tukuyawi amtaru
uñtasa, ukasti aymara arusaña qillqaña thakhinchapampi, ukhamarusa kunaymani pankanaka qillqañataki, ukanakasti kunaymani
jakawinakasa, yatiñanakasa ukhamarusa yatintatanakasa jiwasanamarkasata yatxatatañaprakiwa, ukasti juk’ampi ch’amanchañataki
kunatixa aka qullasuyu markana arunakasaxa nayraru ukhamarusa taqini ch’amanchaskañasatakiraki.

UTJIRINAKA:

: AYMARA ARUNA QILLQA THAKHIPA INVESTIGACION TECNOLOGÍCA PRODUCTIVA ANCESTRALES CON ABORDAJE DE LA
ESTRUCTURA LINGÜÍSTICA AYMARA
 Tama aruna thakhipa uñt’aña: suti, amuyuru phuqhachiri , aruchiri.(sujeto ,objeto y verbo)
 Chiqapa, jani chiqapa aruchiri/lurayiri arunaka pankanaka qillqaña.(uso verbos transitivos e intransitivos en producciones de
conocimientos)
 Mayjachiri arunaka yatisa maq’anakata qillqaña: suma,muxsa, ch’aphaqa, k’allk’u, k’ara… (identificación de adjetivos de la lengua aymara
en alimentos originarios)
- Aru jala anatanaka(Producción de juegos lingüísticos) Aruskipawinaka
- Ajamusiñanaka, (Adivinanza)
- Aru sartayanaka( acrósticos)
- Ixwanaka (Estribillos)
- Sawinaka (Refranes),
- Q’ullthi arunaka/laxrachinjnka (trabalenguas)
- Aruskipawinaka (Diálogos)
- Jayllinaka (Canciónes)

JIWASANA AYRU QULLANAKASA UÑT’ASA JISKT’ASA YATIÑA.


(PLANTAS MEDICINALES
 Jiskt’a saphi arunaka yatisa,arsusa qillqa

(uso de raíces interrogativos)


 Ayru qullanakasa Quranakampi ch´iphasa

qullaña
- Ch’illkha,q’uwa, qhanapaqu…
- Jaqi manqha janchi sutinakapa
 Aruchiri aruchirinakampi aruskipa
(Conjugación de verbos)
- Nayra antawinaka,qhachwanaka (practica de Juegos ,canciones )

THAKHINCHIRINAKA KUNKANCHIRINAKA

Jiwaspacha uñt’asia, kunatixa sapamayni aymara aruta arsunisa kunatixa


jiwasana tayka arusaxa aymarawa ukhamata uka arusxa KANKAÑA
jach’añchañasaxa wakisi.
. • Purapata yanapt’asiña yatinti.
• Qutu qutu wakicht’asiñani ukata “categorías gramaticales del • Masipanakaruxa suma amuyunakampiwa yanapt’i.
aimara”uñt’asa tama arunaka qillqasa, aruskipasa yatiña. • Taqini yanapt’asiña nayraru sartayi
• Masinakapampi yäqasiña ch’amanchi
• Ayamara aruta qillqata pankanaka ullasa, saphi arunaka uñt’asa
tama arunaka qillqañani
• Ayllunkirinakana, sarawinakapa,suti saphi arunaka,lurayiri arunaka YATIÑA
yatisa, tama arunaka, aruskipawinaka, yanapt’asisa, qillqapxañani.
• tama arunaka thakhiparjama qillqi
• Aruskipawinaka yatikamani yaticha arunakampi qillqañani ukata • Aymara aru jasaki thakhiparu arsu
aruskipañataki.
• Kunaymani Jayllinaka, lurayiri arunakampi taqini jayllipxañani. • Markachirinakana sarawipanaka lurawipanakxata
• jawarinaka, jamusiñanaka, siwsawinaka qillqapxañani. yatxatasa yatinti.

 Aymara aruna Suti saphi arunaka, lurayiri saphi arunaka yatiña. • aymara aruta arsuña, umuyt’aña, qillqaña yati.

 Tama aruru suti,phuqhachiri,aruchiri uñt’añani .(sujeto ,objeto y • Aymara aruta jasaki aruskipi
verbo)
 Mayjachiri arunaka uñt’añani pankanaka qillqañataki. • Mayjachiri arunaka yati

LURAÑA
 Maynita maynikama, yatiqatasatxa qamasampi yaqasisa • Tama arunaka suti saphi, aruchiri saphinakampi qillqi
amuyt’asisa lup’ipxañäni, juk’amapi ch’amanchasiñataki.
• Aymara aru sara thakhincha yatisa pankanaka qillqi
 Sarawisa, amuyt’awisa, iyawsawisa taqini yäqasipxañani.
• Armara aruta qillqata pankana jasaki ulli ukata uñt’ayi
 Aruskipawinaka arsusa, ullasa qillqañani
Jamusiñaka,iwxa, jayllinaka, panka qillqatanaka, arusartanaka.
 Ukhamarusa jaylliwinaka ch’iliririmpi ist’asa qiilqapxañani • Aymara jaqinaka sarawipanaka lurawipanakxata
yatxatasa qillqi.

• Yaticha yati wakichawi qillqasa wakichi.

AMTAÑA

• Aymara aru thakhiparjama qillqaña masipanakaru


yaticht’i.
Anqanakana aymaraaruta aruskipasawa sarnaqi

UÑSTAYATA
Jiwasana arusata waraqt’atanakawa achuyatäni,ukhamarusa kunaymani jaylliwinaka, ukasti nayra achachilanakasata amthapisisa

LURATANAKA
Jaylliwinaka pankanakaru qillqata.

PANKANAKA
 BERTONIO, Ludovico 1612. (1984) Vocabulario de la lengua aimara. CERES. IFEA y MUSEF. Cochabamba – Bolivia.
 2005. Saberes y conocimientos comunitarios ancestrales y territorialidad educativa del Qullasuyu; consejo Educativo aymara.
CEA.
 GUTIERREZ, Pascual (2005) Aprendizaje del aymara cmo 2da lengua La Paz.
 Hardman, M. J. y Vasques J. D. Yapita (1988) Comprendido de estructura fonológica y gramatical Edición.
 Layme Pairumani, Felix (2008) Gramatica aimara (Para maestros de EIB).
 MINISTERIO DE EDUCACION (2004). ARUSIMIÑEE, Diccionario Pedagogico cuatrilingüe La Paz – Bolivia 1ra.
 MINISTERIO DE EDUCACIÓN (2018) MÓDULOS 1 AL 6 “DESARROLLO Y USO DE LAS LENGUAS EXTRANJERA Y
ORIGINARIAS EN LOS PROCESOS EDUCATIVOS CON LAS Y LOS ESTUDIANTES EN EL MESCP”1RA VERSIÓN
JUK’AMPI PANKANAKA
 UNIBOL A “TK” (2015) K’ISPIÑA JUPHANA LURT’ATA.
 UNIBOL A “TK” (2013) TITI QAQA QUTANA CHALLWA UTJIRINAKA
 UNIBOL A “TK” (2015) SAWUNAKA I-II-III
 UNIBOL A “TK” (2015 WAWATA) WAYNA TAWAQKAMA JILTAÑAPA AMUYUPANA MAYJT’ANAKAPA.

WARISATA MARKA, MARA T’AQA PHAXSITA, 2019 MARANA

También podría gustarte