Está en la página 1de 23

BIOLOGIA DEL COMPORTAMENT

Tema 9. Transmisión sináptica

TEMA 9. TRANSMISIÓN
SINÁPTICA

9.1. Tipos de sinapsis


9.2. Fases de la neurotransmisión
9.3. Receptores ionotrópicos y
metabotrópicos
9.4. Integración y modulación sináptica

1
SINAPSIS
Proceso de comunicación o transmisión de la información
Lugar especializado donde se realiza la comunicación

Célula postsináptica recibe


información

sinapsis neurona-neurona

Célula muscular sinapsis neuromuscular


Célula glandular sinapsis neuroendocrina

SINAPSIS: TIPOS SEGÚN LA ZONA DE SINÁPSIS


Axodendrítica Axosomática Axoaxónica

2
SINAPSIS: TIPOS SEGÚN LA FORMA DE TRANSMISIÓN

eléctricas químicas

Purves (2004)

SINAPSIS: TIPOS SEGÚN LA FORMA DE TRANSMISIÓN

• No existe neurotransmisor
eléctricas rápidas
• Paso directo de iones y moléculas
pequeñas de la neurona pre a la
postsináptica genera potenciales
posinápticos
• Antiguas filogenéticamente.
Estructura y función más simple
• Son simétricas

Canal
unión
íntima o
uniones
Conexón gap

Purves (2004)

3
SINAPSIS ELECTRICAS

•Sólo excitatorias
•Rápidas y eficaces
(explosivas, conexones
sincrónización)
• (tronco encéfalo,
retina, hipotálamo,
hipocampo, corteza
cerebral)

• implicadas en gran
variedad de
procesos sensoriales,
motores y cognitivos
como la atención, el
aprendizaje y la
memoria

SINAPSIS QUÍMICAS
Son asimétricas. Presentan especializaciones:
Zona activa (presináptica) y densidad postsináptica (receptores)

Neurona
Gránulos de secreción presináptica
Vesículas sinápticas
mitocondrias

Zona activa

20-50 nm
Densidades
postsinápticas

Neurona
postsináptica

4
SINAPSIS: TIPOS SEGÚN LA FORMA DE TRANSMISIÓN

químicas
Espacio sináptico (20-25 nm)

Utilizan neurotransmisor
(almacenados en vesículas
sinápticas o gránulos secretores):
Aminas, aminoácidos y péptidos

Unidireccionales: neurona pre


postsináptica

Pueden ser excitatorias e


inhibitorias

Hay retraso sináptico pero son


Más plásticas, modulables por la
experiencia

Purves (2004)

TEMA 9. TRANSMISIÓN
SINÁPTICA

9.1. Tipos de sinapsis


9.2. Fases de la neurotransmisión
9.3. Receptores ionotrópicos y metabotrópicos
9.4. Integración y modulación sináptica

5
SINAPSIS QUÍMICAS: ETAPAS
Neurotransmisores
1. Síntesis

2. Almacenamiento

3. Liberación

4. Unión a Receptores

5. Inactivación o degradación

SINAPSIS QUÍMICAS: ETAPAS

Etapas o fases de la neurotransmisión química:


Síntesis, transporte, almacenamiento, liberación al
espacio sináptico, unión al receptor, eliminación del
neurotransmisor del espacio sináptico

6
SINAPSIS QUÍMICAS: Síntesis. Aminoácidos (aa) y aminas

Síntesi d’enzims en el Transport axonal lent Síntesi i emmagatzematge


soma dels enzims del neurotransmissor

Alliberament i
Transport de precursors difusió del
dins del terminal neurotransmis
sor

Aminas y aminoácidos (aa): sintetizados en el citosol


del terminal a partir de precursores metabólicos y
enzimas. Se almacenan en vesículas sinápticas
Transporte axonal lento hasta los botones

SINAPSIS QUÍMICAS:Síntesis. Péptidos

Síntesi de precursors i Els enzims modifiquen els precursors per


d’enzims en el soma Transport axoplasmàtic de les sintetitzar el neuropèptid neurotransmissor
vesícules amb els precursors

Difusió i degradació per enzims


proteolítics

Péptidos: sintetizados al RER, procesados al AG y


transportados hasta el terminal. Se almacenan en
gránulos de secreción
Transporte axonal rápido hasta los botones

7
SINAPSIS QUÍMICAS: LIBERACIÓN DEL NEUROTRANSMISOR

Llegada PdA a los


botones
despolarización
apertura canales
de Ca2+ voltaje
entrada de Ca2+
exocitosis
liberación del
neurotransmisor al
espacio sináptico
(fusión membranas)

Los gránulos están más alejados de la zona activa más entrada de


Ca2+ (trenes PA).
Bear et al, 2008

SINAPSIS QUÍMICAS: Unión al receptor

UNIÓN al RECEPTOR
• Breve y reversible
• Cambio en la conformación del receptor
• Lugares de unión para otras sustancias exógenas (fármacos,
drogas) además del NT (sustancia endógena)

8
TIPOS DE RECEPTORES

Existen receptores presinápticos


y postsinápticos.
Existen subtipos de receptores

o receptor presináptico
Redolar, 2010

TIPOS DE RECEPTORES

Ejemplo:
Neurotransmisor Acetilcolina (ACh)
Receptores nicotínicos y muscarínicos

9
El efecto del Neurotransmisor depende de la unión al
receptor. Ejemplo Acetilcolina (Ach): receptores
nicotínicos y muscarínicos
ACh

Musculatura cardíaca Musculatura esquelética


Receptores muscarínicos Receptores nicotínicos

Despolaritzación (PEPs)
Hiperpolarización (PIPs)
Receptor ionotrópic
Receptor metabotrópico
permeable al Na+ i al K+
asociado a un canal K+
(nicotínico)
(muscarínico)
Contracción musculatura
Bradicárdia

SINAPSIS QUÍMICAS: ELIMINACIÓN DEL NEUROTRANSMISOR

Unión NT-Receptor breve y reversible para evitar la desensibilización del


receptor y permitir una nueva transmisión sináptica
Eliminación por 3 mecanismos: Difusión, recaptación, degradación

Recaptación (proteínas transportadoras) Degradación

Difusión: pasivo

10
SINAPSIS ELECTRICAS SINAPSIS QUÍMICAS

Corrientes eléctricas Neurotransmisor

Muy rápidas Retardo sináptico

Simétricas Asimétricas

Bidireccionales Unidireccionales

Baja plasticidad Alta plasticidad

Frecuentes en invertebrados Frecuentes en vertebrados

Uniones íntimas Conexones Espacio sináptico real

TEMA 9. TRANSMISIÓN
SINÁPTICA
9.1. Tipos de sinapsis
9.2. Fases de la neurotransmisión
9.3. Receptores ionotrópicos y metabotrópicos
9.4. Integración y modulación sináptica

Receptores ionotrópicos e integración: sumación


Receptores metabotrópicos y modulación sináptica

11
Neurotransmisión: efectos postsinápticos
Receptores ionotrópicos: receptor y canal

Canales regulados por


ligando
Efectos rápidos (PEPs/
PIPs) pero poco duraderos
Aminas y aa
Excitatorios (Glutamato, Ach)
Inhibitorios (GABA, glicina,
Ach)

9.4. Integración: suma temporal y suma espacial


Suma temporal Suma espacial
(se suman si tienen lugar en aprox 5-15 msec)

Todos los PEPs y/o PIPS que


llegan durante 15 msg
(temporal) en diferentes
puntos de la región receptora
de la neurona postsináptica
(espacial) SUMAN Y/O
RESTAN SUS EFECTOS

12
TEMA 9. TRANSMISIÓN SINÁPTICA Receptores inotrópicos y metabotrópic0s

ELEMENTOS DE LA
TRANSMISIÓN
SINÁPTICA

Purves (2004)

9.4. Integración sináptica


Consecuencia de los
fenómenos de sumación

PEPs

1. Tres neuronas excitatorias descargan. Sus potenciales postsinápticos


separados están por debajo del umbral de descarga.
2. Los potenciales postsinápticos llegan al cono se suman y sobrepasan el
nivel umbral
3. SE GENERA UN POTENCIAL DE ACCIÓN (o varios).

13
9.4. Integración sináptica

Consecuencia de los
fenómenos de sumación

1. En una neurona se producen


dos potenciales excitatorios PEPs
(PEPs) y un potencial inhibitorio
(PIP)
PIP
2. La suma de los potenciales está
por debajo del potencial umbral,
por lo que NO SE GENERA un
potencial de acción

3. La neurona queda FACILITADA


unos 15 ms

9.4. Integración sináptica

Consecuencia de los
fenómenos de sumación

1. En una neurona se producen


dos potenciales excitatorios PEPs
(PEPs) y tres potencial es
inhibitorios (PIPs) en 15 ms
PIPs
2. La suma de los potenciales
produce una hiperpolarización,
No se genera un potencial de
acción

3. La neurona queda INHIBIDA


unos 15 ms

14
Neurotransmisión: efectos postsinápticos

RECEPTORES METABOTRÓPICOS
Vía DIRECTA o de ATAJO: CANAL Vía Segundo Mensajero: ENZIMA

Asociados a proteínas G. Es receptor pero NO Canal. Regulan


a otros canales de la membrana. Algunos son autoreceptores
Efectos más lentos pero pueden ser más extensos y
duraderos (vía del segundo mensajero).
Vía de atajo y vía del segundo mensajero
Aminas, aa y péptidos.

Receptores metabotrópicos vía DIRECTA o de atajo

CANAL Receptores metabotrópicos I:


vía rápida

Canales iónico regulados


indirectamente por proteína G

La unión NT-Receptor activa a


la proteína G

Respuesta = abertura canales


PEPs y/o PIPs (breve)

Efecto más lento que en ionotrópico pero más rápido que en receptor
metabotrópico por la vía del segundo mensajero

15
Neurotransmisión: efectos postsinápticos

Ejemplo Acetilcolina
Receptores muscarínicos
Genera PIPs

Modulación. Segundos Mensajeros


Acción de los segundos mensajeros: proteínas G

ENZIMA

Receptores metabotrópicos II:


vía segundo mensajero
(AMPc, DG, IP3)

EFECTOS del neurotransmisor MÁS LENTOS PERO MÁS


DURADEROS Y EXTENSOS MODULACIÓN

16
Neuromodulación: segundos mensajeros

Vía del segundo mensajero:


La unión NT-Receptor activa a la proteína G. Esta a su vez activa
enzimas que realizan una serie de reacciones químicas que
culminan con la síntesis del segundo mensajero (AMPc).

Neuromodulación: segundos mensajeros

Ejemplo Noradrenalina (NA) y receptor


β-adrenérgico
Unión: activa proteína G. Esta a su vez
activa el enzima adenil ciclasa que
transforma ATP en AMP cíclico (AMPc
que es el 2º mensajero). Éste activa al
enzima proteínquinasa (PK) fosforila
proteínas

17
Neuromoduladores: vía segundo mensajero

Segundo mensajero: sustancia sintetizada en el interior


de la neurona postsináptica (o liberada) en respuesta a la
unión del neurotransmisor a un receptor metabotrópico

Neuromoduladores: Sustancias químicas endógenas que pueden


regular la neurotransmisión amplificándola o reduciéndola. Modifica la
respuesta de la neurona postsináptica a otros neurotransmisores

No producen grandes cambios en el Potencial de reposo. No generan


PEPs ni PIPs

Facilitan que sinapsis más distantes o débiles sean más o menos


eficaces para despolarizar. Hacen que la neurona sea más o menos
excitable (facilita el efecto de los PEPs y/o PIPs generados por NT en
otras sinapsis)
Ejemplo: activan la corteza cerebral para facilitar el aprendizaje pero no
consolidan la información aprendida

Adenilciclasa Sistema AMPc

El AMPc regula muchas


R AC
funciones celulares
Proteínaα mediante la activación de
G un enzima PK
ATP AMPc (proteincinasa). Este
GTP
enzima puede fosforilar:
• canales
PK PKA • receptores
Protein quinasa • bombas
Fosforila • enzimas
Grupo fosfato
proteínas • proteínas del
citoesqueleto neuronal
• factores de transcripción

La fosforilación puede activar, inhibir o modificar el funcionamiento de


estas proteínas en la neurona postsináptica.

18
Neuromodulación

Efectos a nivel:

Membrana fosforilación canales iónicos que altera


obertura/cierre, la permeabilidad, bombas
Receptores (desensibilización)

Citoplasma regula síntesis de proteínas o actividad de


enzimas, de proteínas del citoesqueleto

Núcleo modifica la expresión génica mediante


fosforilación de proteínas reguladoras y
factores de trascripción que activan la
expresión de genes (receptores, enzimas
implicados en la síntesis de NT,….).

Consecuencias a largo plazo: expresión y regulación génica

Nuevo receptor más


específico
(bombas, enzimas,
canales, etc..)
Cambios en la
expresión génica
Síntesis de
nuevas proteínas
Los efectos finales
(regulación
génica) pueden
traducirse en
cambios a largo
plazo (ex.
aprendizaje)

19
Amplificación de la señal mediante cascadas de segundos mensajeros
Asociados a Proteína G

Los efectos son más lentos que


en el caso de receptores
ionotrópicos, pero...

La activación de un receptor
asociado a proteína G puede
conducir a la abertura
de muchos canales iónicos
(efecto amplificador o más
extenso) efecto
multiplicador en cada uno de
los pasos o reacciones

Efectos rápidos pero


breves

Efectos más lentos


Efectos un poco más pero más duraderos
lentos pero breves MODULACIÖN

20
Sinapsis neuromuscular
Utiliza Ach y receptores nicotínicos
Muy eficaz
Excitatorias: PEPs

Estructura de la unión neuromuscular


Abundancia de zonas activas
Especializaciones: en la parte presináptica
Plegamientos en la parte
postsináptica y con
Neurona motora
abundancia de receptores
(placa neural).

Unión neuromuscular
Fibra muscular

Mielina Región de la
placa motriz o muscular
Axó

Botones terminales
presinápticos

21
RECEPTOR NICOTÍNICO

Receptor ionotrópico: Canal permeable al Na+ y al K+


Unión Acetilcolina receptor nicotínico despolarización
contracción muscular

Estructura de la unión neuromuscular


Zonas activas y pliegues de unión alineados: SINAPSIS MUY EFICAZ (rapidez y
fiabilidad): liberación muchas moléculas que actúan sobre una gran superficie.

Zonas activas
Zona presináptica

Canales de Ca2+
voltatge dependientes

Pliegue de unión:

* * * Muchos Receptores de
Acetilcolina (ACh). Nicotínicos

Canales de Na+
voltatge dependientes
Zona
postsinóptica

22
TEMA 9. TRANSMISIÓN SINÁPTICA Referencias

• Bear MF, Connors B, Paradiso M (2008). Neurociencia: La exploración del cerebro. Lippincott
Williams and Wilkins. 3a ed.

• Purves D (2004). Neuroscience. Sinauer Associates. 3rd ed.

• Redolar D (coordinador) (2010). Fundamentos de psicobiología. Ed. UOC. 1a ed.

23

También podría gustarte