03 Vin 03

ChaÔÔhasa~gÊtipiÔakaÑ
VinayapiÔake
MAHŒVAGGAPŒ£I
_____
Buddhavasse 2552 Marammavasse 1370 AD. 2008

Romanized from Myanmar version printed in 1967
© BuddhasÈsana Society
PÈÄi Series 03
First published in 2008 by Ministry of Religious Affairs

Yangon, Myanmar
THE PŒ£I ALPHABET
IN BURMESE AND ROMAN CHARACTERS
____
VOWELS
ta tm È Ä £i þÊ Ou OD | {e Mo o
CONSONANTS WITH VOWEL “A”
u ka c kha * ga C gha i ~a
p ca q cha Z ja ps jha Ó Òa
# Ôa X Ôha ! Éa ¡ Éha P Óa
w ta x tha ' da " dha e na
y pa z pha A ba b bha r ma
, ya & ra v la 0 va o sa [ ha V Äa HÑ
VOWELS IN COMBINATION
-m -g = È èd = i èD = Ê -k -K = u -l -L = | a- = e a-m a-g = o
u ka um kÈ ud ki uD kÊ uk ku ul k| au ke aum ko
c kha cg khÈ cd khi cD khÊ ck khu cl kh| ac khe acg kho ...
CONJUNCT-CONSONANTS
uú kka CF ~gha P² ÓÔha "s dhya y’ pla v’ lla
u© kkha pö cca @ ÓÉa "G dhva yÁ pba vs lya
us kya pä ccha PÖ ÓÓa EÅ nta AÇ bbha vS lha
Bud kri ZÆ jja PS Óha EÉ ntva As bya 0S vha
u’ kla Zöß jjha wå tta E¦ ntha jA bra oå sta
uG kva n ÒÒa w¬ ttha E´ nda rÜ mpa ~oå stra
cs khya Í§ Òha wG tva `E´ ndra ræ mpha oé sna
cG khva Íö Òca ws tya E¨ ndha rÁ mba os sya
*¾ gga Íä Òcha Mw tra Eé nna rÇ mbha ó ssa
*¢ ggha ÍÆ Òja '´ dda Es nya r® mma o® sma
*s gya Íöß Òjha '¨ ddha ES nha rs mya oG sva
j* gra ¥ ÔÔa 's dya yÜ ppa rS mha [® hma
uF ~ka | ÔÔha j' dra yæ ppha ,s yya [G hva
cF ~kha × ÉÉa 'G dva ys pya ,S yha V§ Äha
*F ~ga
1 2 3 4 5 6 7 8 9 0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 0
MahÈvaggapÈÄi
_____
MÈtikÈ PiÔÔha~ka
1. MahÈkhandhaka
1. BodhikathÈ ... ... 1
2. AjapÈlakathÈ ... ... 3
3. MucalindakathÈ ... ... 3
4. RÈjÈyatanakathÈ ... ... 4
5. BrahmayÈcanakathÈ ... ... 5
6. PaÒcavaggiyakathÈ ... ... 10
7. PabbajjÈkathÈ ... ... 21
8. MÈrakathÈ ... ... 27
9. Pabbajj|pasampadÈkathÈ ... ... 28
10. DutiyamÈrakathÈ ... ... 29
11. Bhaddavaggiyavatthu ... ... 30
12. UruveÄapÈÔihÈriyakathÈ ... ... 31
13. BimbisÈrasamÈgamakathÈ ... ... 45
14. SÈriputtamoggallÈnapabbajjÈkathÈ ... ... 50
15. UpajjhÈyavattakathÈ ... ... 56
16. SaddhivihÈrikavattakathÈ ... ... 63
17. PaÓÈmitakathÈ ... ... 68
18. ŒcariyavattakathÈ ... ... 73
19. AntevÈsikavattakathÈ ... ... 81
20. PaÓÈmanÈ khamÈpanÈ ... ... 86
21. BÈla-abyattavatthu ... ... 88
22. NissayapaÔippassaddhikathÈ ... ... 89
23. UpasampÈdetabbapaÒcaka ... ... 90
ii MahÈvaggapÈÄi
24. UpasampÈdetabbachakka ... ... 94

25. AÒÒatitthiyapubbakathÈ ... ... 98
26. PaÒcÈbÈdhavatthu ... ... 101
27. RÈjabhaÔavatthu ... ... 103
28. A~gulimÈlacoravatthu ... ... 104
29. KÈrabhedakacoravatthu ... ... 105
30. Likhitakacoravatthu ... ... 105
31. KasÈhatavatthu ... ... 106
32. LakkhaÓÈhatavatthu ... ... 106
33. IÓÈyikavatthu ... ... 106
34. DÈsavatthu ... ... 107
35. KammÈrabhaÓÉuvatthu ... ... 107
36. UpÈlidÈrakavatthu ... ... 108
37. AhivÈtakarogavatthu ... ... 109
38. KaÓÔakavatthu ... ... 110
39. Œhundarikavatthu ... ... 110
40. NissayamuccanakakathÈ ... ... 111
41. RÈhulavatthu ... ... 115
42. SikkhÈpadakathÈ ... ... 117
43. DaÓÉakammavatthu ... ... 117
44. AnÈpucchÈvaraÓavatthu ... ... 118
45. ApalÈÄanavatthu ... ... 118
46. KaÓÔakasÈmaÓeravatthu ... ... 119
47. PaÓÉakavatthu ... ... 119
48. TheyyasaÑvÈsakavatthu ... ... 120
49. TiracchÈnagatavatthu ... ... 120
50. MÈtughÈtakavatthu ... ... 121
51. PitughÈtakavatthu ... ... 122
MahÈvaggapÈÄi iii
52. ArahantaghÈtakavatthu ... ... 123

53. BhikkhunÊd|sakavatthu ... ... 123
54. UbhatobyaÒjanakavatthu ... ... 124
55. AnupajjhÈyakÈdivatth|ni ... ... 124
56. ApattakÈdivatthu ... ... 125
57. NapabbÈjetabbadvattiÑsavÈra ... ... 126
58. AlajjÊnissayavatth|ni ... ... 127
59. GamikÈdinissayavatth|ni ... ... 128
60. Gottena anussÈvanÈnujÈnanÈ ... ... 129
61. Dve-upasampadÈpekkhÈdivatthu ... ... 129
62. GabbhavÊs|pasampadÈnujÈnanÈ ... ... 129
63. UpasampadÈvidhi ... ... 130
64. CattÈro nissayÈ ... ... 133
65. CattÈri akaraÓÊyÈni ... ... 134
66. ŒpattiyÈ adassane ukkhittakavatth|ni ... ... 135
67. UddÈnagÈthÈ ... ... 136
2. Uposathakkhandhaka
68. SannipÈtÈnujÈnanÈ ... ... 139
69. PÈtimokkhuddesÈnujÈnanÈ ... ... 140
70. MahÈkappinavatthu ... ... 143
71. SÊmÈnujÈnanÈ ... ... 144
72. UposathÈgÈrakathÈ ... ... 145
73. UposathappamukhÈnujÈnanÈ ... ... 146
74. AvippavÈsasÊmÈnujÈnanÈ ... ... 147
75. SÊmÈsam|hanana ... ... 149
76. GÈmasÊmÈdi ... ... 150
77. UposathabhedÈdi ... ... 150
78. SaÑkhittena pÈtimokkhuddesÈdi ... ... 151
iv MahÈvaggapÈÄi
79. VinayapucchanakathÈ ... ... 152

80. VinayavissajjanakathÈ ... ... 153
81. CodanÈkathÈ ... ... 154
82. AdhammakammapaÔikkosanÈdi ... ... 154
83. PÈtimokkhuddesaka-ajjhesanÈdi ... ... 156
84. PakkhagaÓanÈdi-uggahaÓÈnujÈnanÈ ... ... 157
85. PubbakaraÓÈnujÈnanÈ ... ... 158
86. DisaÑgamikÈdivatthu ... ... 160
87. PÈrisuddhidÈnakathÈ ... ... 161
88. ChandadÈnakathÈ ... ... 163
89. ©ÈtakÈdiggahaÓakathÈ ... ... 164
90. Ummattakasammuti ... ... 165
91. SaÑghuposathÈdippabheda ... ... 166
92. ŒpattipaÔikammavidhi ... ... 168
93. Œpatti-ÈvikaraÓavidhi ... ... 169
94. SabhÈgÈpattipaÔikammavidhi ... ... 170
95. AnÈpattipannarasaka ... ... 172
96. VaggÈvaggasaÒÒÊpannarasaka ... ... 176
97. Vematikapannarasaka ... ... 177
98. Kukkuccapakatapannarasaka ... ... 178
99. BhedapurekkhÈrapannarasaka ... ... 180
100. SÊmokkantikapeyyÈla ... ... 184
101. Li~gÈdidassana ... ... 185
102. NÈnÈsaÑvÈsakÈdÊhi uposathakaraÓaÑ ... ... 187
103. Na gantabbavÈra ... ... 187
104. GantabbavÈra ... ... 189
105. VajjanÊyapuggalasandassanÈ ... ... 189
106. UddÈnagÈthÈ ... ... 190
MahÈvaggapÈÄi v
3. Vass|panÈyikakkhandhaka
107. Vass|panÈyikÈnujÈnanÈ ... ... 192

108. VassÈne cÈrikÈpaÔikkhepÈdi ... ... 192
109. SattÈhakaraÓÊyÈnujÈnanÈ ... ... 193
110. PaÒcannaÑ appahitepi anujÈnanÈ ... ... 199
111. SattannaÑ appahitepi anujÈnanÈ ... ... 205
112. Pahiteyeva anujÈnanÈ ... ... 206
113. AntarÈye anÈpattivassacchedavÈra ... ... 206
114. SaÑghabhede anÈpattivassacchedavÈra ... ... 209
115. VajÈdÊsu vass|pagamanaÑ ... ... 211
116. VassaÑanupagantabbaÔÔhÈnÈni ... ... 212
117. AdhammikakatikÈ ... ... 213
118. PaÔissavadukkaÔÈpatti ... ... 213
119. UddÈnagÈthÈ ... ... 219
4. PavÈraÓÈkkhandhaka
120. AphÈsukavihÈra ... ... 220

121. PavÈraÓÈbheda ... ... 224
122. PavÈraÓÈdÈnÈnujÈnanÈ ... ... 225
123. ©ÈtakÈdiggahaÓakathÈ ... ... 227
124. SaÑghapavÈraÓÈdippabheda ... ... 228
125. ŒpattipaÔikammavidhi ... ... 231
126. Œpatti-ÈvikaraÓavidhi ... ... 232
127. SabhÈgÈpattipaÔikammavidhi ... ... 232
128. AnÈpattipannarasaka ... ... 233
129. VaggÈvaggasaÒÒÊpannarasaka ... ... 237
130. Vematikapannarasaka ... ... 238
131. Kukkuccapakatapannarasaka ... ... 239
vi MahÈvaggapÈÄi
132. BhedapurekkhÈrapannarasaka ... ... 240

133. SÊmokkantikapeyyÈla ... ... 244
134. DivasanÈnattha ... ... 244
135. Li~gÈdidassana ... ... 245
136. NÈnÈsaÑvÈsakÈdÊhi pavÈraÓÈ ... ... 246
137. NagantabbavÈra ... ... 247
138. GantabbavÈra ... ... 249
139. VajjanÊyapuggalasandassanÈ ... ... 249
140. DvevÈcikÈdipavÈraÓÈ ... ... 250
141. PavÈraÓÈÔhapana ... ... 253
142. ThullaccayavatthukÈdi ... ... 257
143. VatthuÔhapanÈdi ... ... 258
144. BhaÓÉanakÈrakavatthu ... ... 259
145. PavÈraÓÈsa~gaha ... ... 261
146. UddÈnagÈthÈ ... ... 263
5. Cammakkhandhaka
147. SoÓakoÄivisavatthu ... ... 265

148. DiguÓÈdi-upÈhanapaÔikkhepa ... ... 272
149. SabbanÊlikÈdipaÔikkhepa ... ... 272
150. OmukkaguÓa~guÓ|pÈhanÈnujÈnana ... ... 274
151. AjjhÈrÈme upÈhanapaÔikkhepa ... ... 275
152. KaÔÔhapÈdukÈdipaÔikkhepa ... ... 276
153. YÈnÈdipaÔikkhepa ... ... 280
154. UccÈsayanamahÈsayanapaÔikkhepa ... ... 280
155. SabbacammapaÔikkhepa ... ... 281
156. GihivikatÈnuÒÒÈtÈdi ... ... 283
157. SoÓakuÔikaÓÓavatthu ... ... 283
MahÈvaggapÈÄi vii
158. MahÈkaccÈnassa paÒcavaraparidassanÈ ... ... 284

159. UddÈnagÈthÈ ... ... 288
6. Bhesajjakkhandhaka
160. PaÒcabhesajjakathÈ ... ... 290

161. M|lÈdibhesajjakathÈ ... ... 292
162. Pilindavacchavatthu ... ... 299
163. GuÄÈdi-anujÈnanÈ ... ... 303
164. AntovuÔÔhÈdipaÔikkhepakathÈ ... ... 304
165. UggahitapaÔiggahaÓÈ ... ... 305
166. PaÔiggahitÈdi-anujÈnanÈ ... ... 307
167. SatthakammapaÔikkhepakathÈ ... ... 309
168. ManussamaÑsapaÔikkhepakathÈ ... ... 310
169. HatthimaÑsÈdipaÔikkhepakathÈ ... ... 312
170. YÈgumadhugoÄakÈnujÈnanÈ ... ... 314
171. TaruÓapasannamahÈmattavatthu ... ... 316
172. BelaÔÔhakaccÈnavatthu ... ... 318
173. PÈÔaligÈmavatthu ... ... 321
174. SunidhavassakÈravatthu ... ... 323
175. KoÔigÈme saccakathÈ ... ... 325
176. AmbapÈlÊvatthu ... ... 326
177. LicchavÊvatthu ... ... 326
178. SÊhasenÈpativatthu ... ... 328
179. Kappiyabh|mi-anujÈnanÈ ... ... 335
180. MeÓÉakagahapativatthu ... ... 337
181. PaÒcagorasÈdi-anujÈnanÈ ... ... 341
182. KeÓiyajaÔilavatthu ... ... 342
viii MahÈvaggapÈÄi
183. Rojamallavatthu ... ... 345

184. VuÉÉhapabbajitavatthu ... ... 347
185. CatumahÈpadesakathÈ ... ... 348
186. UddÈnagÈthÈ ... ... 349
7. Kathinakkhandhaka
187. KathinÈnujÈnanÈ ... ... 351

188. ŒdÈyasattaka ... ... 353
189. SamÈdÈyasattaka ... ... 354
190. ŒdÈyachakka ... ... 355
191. SamÈdÈyachakka ... ... 356
192. ŒdÈyapannarasaka ... ... 357
193. SamÈdÈyapannarasakÈdi ... ... 360
194. VippakatasamÈdÈyapannarasaka ... ... 360
195. ŒnÈsÈdoÄasaka ... ... 362
196. ŒsÈdoÄasaka ... ... 364
197. KaraÓÊyadoÄasaka ... ... 367
198. ApavilÈyananavaka ... ... 369
199. PhÈsuvihÈrapaÒcaka ... ... 371
200. PalibodhÈpalibodhakathÈ ... ... 373
201. UddÈnagÈthÈ ... ... 374
8. CÊvarakkhandhaka
202. JÊvakavatthu ... ... 377

203. SeÔÔhibhariyÈvatthu ... ... 380
204. BimbisÈrarÈjavatthu ... ... 382
205. RÈjagahaseÔÔhivatthu ... ... 383
MahÈvaggapÈÄi ix
206. SeÔÔhiputtavatthu ... ... 386

207. PajjotarÈjavatthu ... ... 387
208. SiveyyakadussayugakathÈ ... ... 389
209. SamatiÑsavirecanakathÈ ... ... 390
210. VarayÈcanÈkathÈ ... ... 392
211. KambalÈnujÈnanÈdikathÈ ... ... 393
212. PaÑsuk|lapariyesanakathÈ ... ... 394
213. CÊvarapaÔiggÈhakasammutikathÈ ... ... 395
214. BhaÓÉÈgÈrasammuti-ÈdikathÈ ... ... 396
215. CÊvararajanakathÈ ... ... 398
216. ChinnakacÊvarÈnujÈnanÈ ... ... 400
217. TicÊvarÈnujÈnanÈ ... ... 401
218. AtirekacÊvarakathÈ ... ... 402
219. VisÈkhÈvatthu ... ... 404
220. NisÊdanÈdi-anujÈnanÈ ... ... 409
221. PacchimavikappanupagacÊvarÈdikathÈ ... ... 411
222. SaÑghikacÊvaruppÈdakathÈ ... ... 414
223. Upanandasakyaputtavatthu ... ... 415
224. GilÈnavatthukathÈ ... ... 417
225. MatasantakakathÈ ... ... 419
226. NaggiyapaÔikkhepakathÈ ... ... 421
227. KusacÊrÈdipaÔikkhepakathÈ ... ... 421
228. SabbanÊlakÈdipaÔikkhepakathÈ ... ... 422
229. VassaÑvuÔÔhÈnaÑ anuppannacÊvarakathÈ ... ... 423
230. SaÑghe bhinne cÊvaruppÈdakathÈ ... ... 425
231. DuggahitasuggahitÈdikathÈ ... ... 425
232. AÔÔhacÊvaramÈtikÈ ... ... 427
233. UddÈnagÈthÈ ... ... 428
x MahÈvaggapÈÄi
9. Campeyyakkhandhaka
234. Kassapagottabhikkhuvatthu ... ... 430

235. Adhammena vaggÈdikammakathÈ ... ... 434
236. ©attivipannakammÈdikathÈ ... ... 435
237. CatuvaggakaraÓÈdikathÈ ... ... 439
238. PÈrivÈsikÈdikathÈ ... ... 442
239. DvenissÈraÓÈdikathÈ ... ... 443
240. AdhammakammÈdikathÈ ... ... 445
241. UpÈlipucchÈkathÈ ... ... 448
242. TajjanÊyakammakathÈ ... ... 453
243. NiyassakammakathÈ ... ... 456
244. PabbÈjanÊyakammakathÈ ... ... 457
245. PaÔisÈraÓÊyakammakathÈ ... ... 457
246. Adassane ukkhepanÊyakammakathÈ ... ... 458
247. AppaÔikamme ukkhepanÊyakammakathÈ ... ... 458
248. AppaÔinissagge ukkhepanÊyakammakathÈ ... ... 459
249. TajjanÊyakammapaÔippassaddhikathÈ ... ... 459
250. NiyassakammapaÔippassaddhikathÈ ... ... 463
251. PabbÈjanÊyakammapaÔippassaddhikathÈ ... ... 463
252. PaÔisÈraÓÊyakammapaÔippassaddhikathÈ ... ... 464
253. Adassane ukkhepanÊyakammapaÔippassaddhikathÈ ... 464
254. AppaÔikamme ukkhepanÊyakammapaÔippassaddhikathÈ 465
255. AppaÔinissagge ukkhepanÊyakammapaÔippassaddhikathÈ 465
256. TajjanÊyakammavivÈdakathÈ ... ... 466
257. NiyassakammavivÈdakathÈ ... ... 468
258. PabbÈjanÊyakammavivÈdakathÈ ... ... 468
259. PaÔisÈraÓÊyakammavivÈdakathÈ ... ... 468
260. Adassane ukkhepanÊyakammavivÈdakathÈ ... ... 469
MahÈvaggapÈÄi xi
261. AppaÔikamme ukkhepanÊyakammavivÈdakathÈ ... 469

262. AppaÔinissagge ukkhepanÊyakammavivÈdakathÈ ... 470
263. TajjanÊyakammapaÔippassaddhikathÈ ... ... 470
264. NiyassakammapaÔippassaddhikathÈ ... ... 472
265. PabbÈjanÊyakammapaÔippassaddhikathÈ ... ... 473
266. PaÔisÈraÓÊyakammapaÔippassaddhikathÈ ... ... 473
267. Adassane ukkhepanÊyakammapaÔippassaddhikathÈ ... 474
268. AppaÔikamme ukkhepanÊyakammapaÔippassaddhikathÈ 474
269. AppaÔinissagge ukkhepanÊyakammapaÔippassaddhikathÈ 475
270. UddÈnagÈthÈ ... ... 476
10. Kosambakakkhandhaka
271. KosambakavivÈdakathÈ ... ... 480
272. DÊghÈvuvatthu ... ... 487
273. BÈlakaloÓakagamanakathÈ ... ... 497
274. PÈcinavaÑsadÈyagamanakathÈ ... ... 497
275. PÈlileyyakagamanakathÈ ... ... 499
276. AÔÔhÈrasavatthukathÈ ... ... 501
277. OsÈraÓÈnujÈnanÈ ... ... 506
278. SaÑghasÈmaggÊkathÈ ... ... 506
279. UpÈlisaÑghasÈmaggÊpucchÈ ... ... 508
280. UddÈnagÈthÈ ... ... 510
MahÈvaggapÈÄimÈtikÈ niÔÔhitÈ.
VinayapiÔaka
MahÈvaggapÈÄi
_________
Namo tassa Bhagavato Arahato SammÈsambuddhassa.
1. MahÈkhandhaka
1. BodhikathÈ
1. * Tena samayena Buddho BhagavÈ UruvelÈyaÑ viharati najjÈ
NeraÒjarÈya tÊre bodhirukkham|le paÔhamÈbhisambuddho. Atha kho
BhagavÈ bodhirukkham|le sattÈhaÑ ekapalla~kena nisÊdi
vimuttisukhapaÔisaÑvedÊ1. Atha kho BhagavÈ rattiyÈ paÔhamaÑ yÈmaÑ
paÔiccasamuppÈdaÑ anulomapaÔilomaÑ manasÈkÈsi “avijjÈpaccayÈ
sa~khÈrÈ, sa~khÈrapaccayÈ viÒÒÈÓaÑ, viÒÒÈÓapaccayÈ nÈmar|paÑ,
nÈmar|papaccayÈ saÄÈyatanaÑ, saÄÈyatanapaccayÈ phasso, phassapaccayÈ
vedanÈ, vedanÈpaccayÈ taÓhÈ, taÓhÈpaccayÈ upÈdÈnaÑ, upÈdÈnapaccayÈ
bhavo, bhavapaccayÈ jÈti, jÈtipaccayÈ jarÈmaraÓaÑ
sokaparidevadukkhadomanassupÈyÈsÈ sambhavanti, evametassa kevalassa
dukkhakkhandhassa samudayo hoti. AvijjÈyatveva asesavirÈganirodhÈ
sa~khÈranirodho, sa~khÈranirodhÈ viÒÒÈÓanirodho, viÒÒÈÓanirodhÈ
nÈmar|panirodho, nÈmar|panirodhÈ saÄÈyatananirodho, saÄÈyatananirodhÈ
phassanirodho, phassanirodhÈ vedanÈnirodho, vedanÈnirodhÈ taÓhÈnirodho,
taÓhÈnirodhÈ upÈdÈnanirodho, upÈdÈnanirodhÈ bhavanirodho, bhavanirodhÈ
jÈtinirodho, jÈtinirodhÈ jarÈmaraÓaÑ sokaparidevadukkhadomanassupÈyÈsÈ
nirujjhanti, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotÊ”ti.
______________________________________________________________
* Khu 1. 77 piÔÔhÈdÊsu UdÈnepi. 1. VimuttisukhaÑ paÔisaÑvedÊ (Ka)
2 VinayapiÔaka
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ

udÈnesi–
“YadÈ have pÈtubhavanti dhammÈ,
ŒtÈpino jhÈyato brÈhmaÓassa.
Athassa ka~khÈ vapayanti sabbÈ,
Yato pajÈnÈti sahetudhamman”ti.
2. * Atha kho BhagavÈ rattiyÈ majjhimaÑ yÈmaÑ paÔiccasamuppÈdaÑ

anulomapaÔilomaÑ manasÈkÈsi “avijjÈpaccayÈ sa~khÈrÈ, sa~khÈrapaccayÈ
viÒÒÈÓaÑ, viÒÒÈÓapaccayÈ nÈmar|paÑ -pa- evametassa kevalassa
dukkhakkhandhassa samudayo hoti -panirodho hotÊ”ti.
udÈnesi–
Athassa ka~khÈ vapayanti sabbÈ,
Yato khayaÑ paccayÈnaÑ avedÊ”ti.
3. + Atha kho BhagavÈ rattiyÈ pacchimaÑ yÈmaÑ paÔiccasamuppÈdaÑ

anulomapaÔilomaÑ manasÈkÈsi “avijjÈpaccayÈ sa~khÈrÈ, sa~khÈrapaccayÈ
viÒÒÈÓaÑ, viÒÒÈÓapaccayÈ nÈmar|paÑ -pa- evametassa kevalassa
dukkhakkhandhassa samudayo hoti -panirodho hotÊ”ti.
udÈnesi–
Vidh|payaÑ tiÔÔhati mÈrasenaÑ,
S|riyova1 obhÈsayamantalikkhan”ti.
BodhikathÈ niÔÔhitÈ.
______________________________________________________________
1. Suriyova (SÊ, SyÈ, KaÑ) * Khu 1. 78 piÔÔhe UdÈnepi.
+ Khu 1. 78-79 piÔÔhesupi.
MahÈvaggapÈÄi 3
2. AjapÈlakathÈ
4. * Atha kho BhagavÈ sattÈhassa accayena tamhÈ samÈdhimhÈ
vuÔÔhahitvÈ bodhirukkham|lÈ yena AjapÈlanigrodho tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ AjapÈlanigrodham|le sattÈhaÑ ekapalla~kena nisÊdi
vimuttisukhapaÔisaÑvedÊ. Atha kho aÒÒataro HuÑhu~kajÈtiko brÈhmaÓo
yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavatÈ saddhiÑ sammodi,
sammodanÊyaÑ kathaÑ sÈraÓÊyaÑ vÊtisÈretvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsi,
ekamantaÑ Ôhito kho so brÈhmaÓo BhagavantaÑ etadavoca “kittÈvatÈ nu
kho bho Gotama brÈhmaÓo hoti, katame ca pana brÈhmaÓakaraÓÈ1
dhammÈ”ti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ
udÈnaÑ udÈnesi–
+ “Yo brÈhmaÓo bÈhitapÈpadhammo,
NihuÑhu~ko nikkasÈvo yatatto.
Vedantag| vusitabrahmacariyo,
Dhammena so brahmavÈdaÑ vadeyya.
YassussadÈ natthi kuhiÒci loke”ti.
AjapÈlakathÈ niÔÔhitÈ.
_____
3. MucalindakathÈ
5. ++ Atha kho BhagavÈ sattÈhassa accayena tamhÈ samÈdhimhÈ

vuÔÔhahitvÈ AjapÈlanigrodham|lÈ yena Mucalindo tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ Mucalindam|le sattÈhaÑ ekapalla~kena nisÊdi
vimuttisukhapaÔisaÑvedÊ. Tena kho pana samayena mahÈ akÈlamegho
udapÈdi sattÈhavaddalikÈ sÊtavÈtaduddinÊ. Atha kho Mucalindo nÈgarÈjÈ
sakabhavanÈ nikkhamitvÈ Bhagavato kÈyaÑ sattakkhattuÑ bhogehi
parikkhipitvÈ uparimuddhani mahantaÑ phaÓaÑ karitvÈ aÔÔhÈsi “mÈ
BhagavantaÑ sÊtaÑ, mÈ BhagavantaÑ uÓhaÑ, mÈ BhagavantaÑ
ÉaÑsamakasavÈtÈtapasarÊsapasamphasso”ti2.
______________________________________________________________
1. BrÈhmaÓakÈrakÈ (Ka) brÈhmaÓakarÈÓÈ (?) 2. SiriÑsapa... (SÊ, SyÈ, KaÑ)
* Khu 1. 80 piÔÔhe UdÈnepi. + Khu 10. 129 piÔÔhe NettipÈÄiyampi.
++ Khu 1. 87, 88 piÔÔhesu UdÈnepi.
4 VinayapiÔaka
Atha kho Mucalindo nÈgarÈjÈ sattÈhassa accayena viddhaÑ

vigatavalÈhakaÑ devaÑ viditvÈ Bhagavato kÈyÈ bhoge viniveÔhetvÈ
sakavaÓÓaÑ paÔisaÑharitvÈ mÈÓavakavaÓÓaÑ abhinimminitvÈ Bhagavato
purato aÔÔhÈsi paÒjaliko BhagavantaÑ namassamÈno. Atha kho BhagavÈ
etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–
* “Sukho viveko tuÔÔhassa, sutadhammassa passato.
AbyÈpajjaÑ sukhaÑ loke, pÈÓabh|tesu saÑyamo.
* SukhÈ virÈgatÈ loke, kÈmÈnaÑ samatikkamo.
AsmimÈnassa yo vinayo, etaÑ ve paramaÑ sukhan”ti.
MucalindakathÈ niÔÔhitÈ.
_____
4. RÈjÈyatanakathÈ
6. Atha kho BhagavÈ sattÈhassa accayena tamhÈ samÈdhimhÈ
vuÔÔhahitvÈ Mucalindam|lÈ yena RÈjÈyatanaÑ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ RÈjÈyatanam|le sattÈhaÑ ekapalla~kena nisÊdi
vimuttisukhapaÔisaÑvedÊ. Tena kho pana samayena Tapussa1 BhallikÈ vÈÓijÈ
UkkalÈ taÑ desaÑ addhÈnamaggappaÔipannÈ honti. Atha kho
TapussabhallikÈnaÑ vÈÓijÈnaÑ ÒÈtisÈlohitÈ devatÈ Tapussabhallike vÈÓije
etadavoca “ayaÑ mÈrisÈ BhagavÈ RÈjÈyatanam|le viharati
paÔhamÈbhisambuddho, gacchatha taÑ BhagavantaÑ manthena ca
madhupiÓÉikÈya ca patimÈnetha, taÑ vo bhavissati dÊgharattaÑ hitÈya
sukhÈyÈ”ti. Atha kho TapussabhallikÈ vÈÓijÈ manthaÒca madhupiÓÉikaÒca
ÈdÈya yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ
abhivÈdetvÈ ekamantaÑ aÔÔhaÑsu, ekamantaÑ ÔhitÈ kho TapussabhallikÈ
vÈÓijÈ BhagavantaÑ etadavocuÑ “paÔiggaÓhÈtu no bhante BhagavÈ
manthaÒca madhupiÓÉikaÒca, yaÑ amhÈkaÑ assa dÊgharattaÑ hitÈya
sukhÈyÈ”ti. Atha kho Bhagavato etadahosi “na kho TathÈgatÈ hatthesu
paÔiggaÓhanti, kimhi nu kho ahaÑ paÔiggaÓheyyaÑ manthaÒca
madhupiÓÉikaÒcÈ”ti.
______________________________________________________________
* Abhi 4. 163 piÔÔhe KathÈvatthupÈÄiyampi. 1. Tapassu (SÊ)
MahÈvaggapÈÄi 5
Atha kho cattÈro mahÈrÈjÈno Bhagavato cetasÈ cetoparivitakkamaÒÒÈya

catuddisÈ cattÈro selamaye patte Bhagavato upanÈmesuÑ “idha bhante
BhagavÈ paÔiggaÓhÈtu manthaÒca madhupiÓÉikaÒcÈ”ti. PaÔiggahesi BhagavÈ
paccagghe selamaye patte manthaÒca madhupiÓÉikaÒca, paÔiggahetvÈ
paribhuÒji. Atha kho TapussabhallikÈ vÈÓijÈ BhagavantaÑ (onÊtapattapÈÓiÑ
viditvÈ Bhagavato pÈdesu sirasÈ nipatitvÈ BhagavantaÑ) etadavocuÑ “ete
mayaÑ bhante BhagavantaÑ saraÓaÑ gacchÈma dhammaÒca, upÈsake no
BhagavÈ dhÈretu ajjatagge pÈÓupete saraÓaÑ gate”ti. Te ca loke paÔhamaÑ
upÈsakÈ ahesuÑ dvevÈcikÈ.
RÈjÈyatanakathÈ niÔÔhitÈ.
_____
5. BrahmayÈcanakathÈ
7. * Atha kho BhagavÈ sattÈhassa accayena tamhÈ samÈdhimhÈ
vuÔÔhahitvÈ RÈjÈyatanam|lÈ yena AjapÈlanigrodho tenupasa~kami. Tatra
sudaÑ BhagavÈ AjapÈlanigrodham|le viharati. Atha kho Bhagavato
rahogatassa paÔisallÊnassa evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi “adhigato kho
myÈyaÑ dhammo gambhÊro duddaso duranubhodho santo paÓÊto
atakkÈvacaro nipuÓo paÓÉitavedanÊyo, ÈlayarÈmÈ kho panÈyaÑ pajÈ
ÈlayaratÈ ÈlayasammuditÈ, ÈlayarÈmÈya kho pana pajÈya ÈlayaratÈya
ÈlayasammuditÈya duddasaÑ idaÑ ÔhÈnaÑ yadidaÑ
idappaccayatÈpaÔiccasamuppÈdo, idampi kho ÔhÈnaÑ sududdasaÑ yadidaÑ
sabbasa~khÈrasamatho sabb|padhipaÔinissaggo taÓhÈkkhayo virÈgo nirodho
nibbÈnaÑ. AhaÒceva kho pana dhammaÑ deseyyaÑ, pare ca me na
ÈjÈneyyuÑ, so mamassa kilamatho, sÈ mamassa vihesÈ”ti. Apissu
BhagavantaÑ imÈ anacchariyÈ gÈthÈyo paÔibhaÑsu pubbe assutapubbÈ–
“Kicchena me adhigataÑ, halaÑ dÈni pakÈsituÑ.
RÈgadosaparetehi, nÈyaÑ dhammo susambudho.
______________________________________________________________
( ) SÊ-SyÈ-potthakesu natthi.
* AyaÑ brahmayÈcanakathÈ DÊ 2. 30 piÔÔhÈdÊsu ca; Ma 1. 224 piÔÔhÈdÊsu ca,
Ma 2. 291 piÔÔhÈdÊsu ca; SaÑ 1. 138 piÔÔhÈdÊsupi ca ÈgatÈ.
6 VinayapiÔaka
PaÔisotagÈmiÑ nipuÓaÑ, gambhÊraÑ duddasaÑ aÓuÑ.

RÈgarattÈ na dakkhanti, tamokhandhena ÈvuÔÈ1”ti.
Itiha Bhagavato paÔisaÒcikkhato appossukkatÈya cittaÑ namati, no

dhammadesanÈya.
8. Atha kho brahmuno Sahampatissa Bhagavato cetasÈ

cetoparivitakkamaÒÒÈya etadahosi “nassati vata bho loko, vinassati vata bho
loko, yatra hi nÈma TathÈgatassa Arahato SammÈsambuddhassa
appossukkatÈya cittaÑ namati2, no dhammadesanÈyÈ”ti. Atha kho brahmÈ
Sahampati seyyathÈpi nÈma balavÈ puriso samiÒjitaÑ vÈ bÈhaÑ pasÈreyya,
pasÈritaÑ vÈ bÈhaÑ samiÒjeyya, evameva brahmaloke antarahito Bhagavato
purato pÈturahosi. Atha kho brahmÈ Sahampati ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ
karitvÈ dakkhiÓajÈÓumaÓÉalaÑ pathaviyaÑ nihantvÈ yena BhagavÈ
tenaÒjaliÑ paÓÈmetvÈ BhagavantaÑ etadavoca “desetu bhante BhagavÈ
dhammaÑ, desetu Sugato dhammaÑ, santi sattÈ apparajakkhajÈtikÈ,
assavanatÈ dhammassa parihÈyanti, bhavissanti dhammassa aÒÒÈtÈro”ti.
Idamavoca brahmÈ Sahampati, idaÑ vatvÈna athÈparaÑ etadavoca–
“PÈturahosi Magadhesu pubbe,

Dhammo asuddho samalehi cintito.
ApÈpuretaÑ3 Amatassa dvÈraÑ,
SuÓantu dhammaÑ vimalenÈnubuddhaÑ.
Sele yathÈ pabbatamuddhaniÔÔhito,

YathÈpi passe janataÑ samantato.
Tath|pamaÑ dhammamayaÑ sumedha,
PÈsÈdamÈruyha samantacakkhu.
SokÈvatiÓÓaÑ janatamapetasoko,
Avekkhassu jÈtijarÈbhibh|taÑ.
______________________________________________________________
1. ŒvaÔÈ (SÊ) 2. Namissati (?) 3. AvÈpuretaÑ (SÊ)
MahÈvaggapÈÄi 7
UÔÔhehi vÊra vijitasa~gÈma,

SatthavÈha aÓaÓa1 vicara loke.
Desassu2 BhagavÈ dhammaÑ,
AÒÒÈtÈro bhavissantÊ”ti.
[EvaÑ vutte BhagavÈ brahmÈnaÑ SahampatiÑ etadavoca “mayhampi

kho brahme etadahosi ‘adhigato kho myÈyaÑ dhammo gambhÊro duddaso
duranubodho santo paÓÊto atakkÈvacaro nipuÓo paÓÉitavedanÊyo, ÈlayarÈmÈ
kho panÈyaÑ pajÈ ÈlayaratÈ ÈlayasammuditÈ, ÈlayarÈmÈya kho pana pajÈya
ÈlayaratÈya ÈlayasammuditÈya duddasaÑ idaÑ ÔhÈnaÑ yadidaÑ
nibbÈnaÑ. AhaÒceva kho pana dhammaÑ deseyyaÑ, pare ca me na
ÈjÈneyyuÑ, so mamassa kilamatho, sÈ mamassa vihesÈ’ti. Apissu maÑ
brahme imÈ anacchariyÈ gÈthÈyo paÔibhaÑsu pubbe assutapubbÈ–
“Kicchena me adhigataÑ, halaÑ dÈni pakÈsituÑ.


RÈgarattÈ na dakkhanti, tamokhandhena ÈvuÔÈ’ti.
Itiha me brahme paÔisaÒcikkhato appossukkatÈya cittaÑ namati, no

dhammadesanÈyÈ”ti.
Dutiyampi kho brahmÈ Sahampati BhagavantaÑ etadavoca “desetu

bhante BhagavÈ dhammaÑ, desetu Sugato dhammaÑ, santi sattÈ
apparajakkhajÈtikÈ, assavanatÈ dhammassa parihÈyanti, bhavissanti
dhammassa aÒÒÈtÈro”ti. Idamavoca brahmÈ Sahampati, idaÑ vatvÈna
athÈparaÑ etadavoca–
______________________________________________________________
1. AnaÓa (Ka) 2. Desetu (Ka)
[ ] SÊ-SyÈ-potthakesu natthi, M|lapaÓÓÈsakepi PÈsarÈsisutte brahmayÈcanÈ sakiÑ
yeva ÈgatÈ.
8 VinayapiÔaka
“PÈturahosi Magadhesu pubbe.

ApÈpuretaÑ amatassa dvÈraÑ.


SatthavÈha aÓaÓa vicara loke.
Desassu BhagavÈ dhammaÑ,
AÒÒÈtÈro bhavissantÊ”ti.
Dutiyampi kho BhagavÈ brahmÈnaÑ SahampatiÑ etadavoca “mayhampi

kho brahme etadahosi ‘adhigato kho myÈyaÑ dhammo gambhÊro duddaso
duranubodho santo paÓÊto atakkÈvacaro nipuÓo paÓÉitavedanÊyo, ÈlayarÈmÈ
kho panÈyaÑ pajÈ ÈlayaratÈ ÈlayasammuditÈ, ÈlayarÈmÈya kho pana pajÈya
ÈlayaratÈya ÈlayasammuditÈya duddasaÑ idaÑ ÔhÈnaÑ yadidaÑ
NibbÈnaÑ. AhaÒceva kho pana dhammaÑ deseyyaÑ pare ca me na
ÈjÈneyyuÑ, so mamassa kilamatho, sÈ mamassa vihesÈ’ti. Apissu maÑ
brahme imÈ anacchariyÈ gÈthÈyo paÔibhaÑsu pubbe assutapubbÈ–
‘Kicchena me adhigataÑ, halaÑ dÈni pakÈsituÑ.


RÈgarattÈ na dakkhanti, tamokhandhena ÈvuÔÈ’ti.
MahÈvaggapÈÄi 9
Itiha me brahme paÔisaÒcikkhato appossukkatÈya cittaÑ namati, no

dhammadesanÈyÈ”ti.
Tatiyampi kho brahmÈ Sahampati BhagavantaÑ etadavoca “desetu
bhante BhagavÈ dhammaÑ, desetu Sugato dhammaÑ, santi sattÈ
dhammassa aÒÒÈtÈro”ti. Idamavoca brahmÈ Sahampati, idaÑ vatvÈna
athÈparaÑ etadavoca–
“PÈturahosi Magadhesu pubbe,
ApÈpuretaÑ amatassa dvÈraÑ.
SatthavÈha aÓaÓa vicara loke.
Desassu BhagavÈ dhammaÑ,
AÒÒÈtÈro bhavissantÊ”ti.]
9. Atha kho BhagavÈ brahmuno ca ajjhesanaÑ viditvÈ sattesu ca

kÈruÒÒataÑ paÔicca BuddhacakkhunÈ lokaÑ volokesi, addasÈ kho BhagavÈ
BuddhacakkhunÈ lokaÑ volokento satte apparajakkhe mahÈrajakkhe
tikkhindriye mudindriye svÈkÈre dvÈkÈre suviÒÒÈpaye duviÒÒÈpaye
appekacce paralokavajjabhayadassÈvine1 viharante appekacce na
paralokavajjabhayadassÈvine1 viharante, seyyathÈpi nÈma uppaliniyaÑ vÈ
paduminiyaÑ vÈ puÓÉarÊkiniyaÑ vÈ appekaccÈni uppalÈni vÈ padumÈni vÈ
puÓÉarÊkÈni vÈ udake jÈtÈni udake saÑvaÉÉhÈni udakÈnuggatÈni anto
______________________________________________________________
1. DassÈvino (SÊ, SyÈ, KaÑ)
10 VinayapiÔaka
nimuggaposÊni, appekaccÈni uppalÈni vÈ padumÈni vÈ puÓÉarÊkÈni vÈ udake

jÈtÈni udake saÑvaÉÉhÈni samodakaÑ ÔhitÈni, appekaccÈni uppalÈni vÈ
padumÈni vÈ puÓÉarÊkÈni vÈ udake jÈtÈni udake saÑvaÉÉhÈni udakaÑ
accuggamma ÔhitÈni1 anupalittÈni udakena, evamevaÑ BhagavÈ
BuddhacakkhunÈ lokaÑ volokento addasa satte apparajakkhe mahÈrajakkhe
tikkhindriye mudindriye svÈkÈre dvÈkÈre suviÒÒÈpaye duviÒÒÈpaye
appekacce paralokavajjabhayadassÈvine viharante appekacce na
paralokavajjabhayadassÈvine viharante, disvÈna brahmÈnaÑ SahampatiÑ
gÈthÈya paccabhÈsi–
“ApÈrutÈ tesaÑ amatassa dvÈrÈ,
Ye sotavanto pamuÒcantu saddhaÑ.
VihiÑsasaÒÒÊ paguÓaÑ na bhÈsiÑ,
DhammaÑ paÓÊtaÑ manujesu brahme”ti.
Atha kho brahmÈ Sahampati “katÈvakÈso khomhi BhagavatÈ
dhammadesanÈyÈ”ti BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ
tatthevantaradhÈyi.
BrahmayÈcanakathÈ niÔÔhitÈ.
_____
6. PaÒcavaggiyakathÈ
10. * Atha kho Bhagavato etadahosi “kassa nu kho ahaÑ paÔhamaÑ
dhammaÑ deseyyaÑ, ko imaÑ dhammaÑ khippameva ÈjÈnissatÊ”ti. Atha
kho Bhagavato etadahosi “ayaÑ kho ŒÄÈro KÈlÈmo paÓÉito byatto medhÈvÊ
dÊgharattaÑ apparajakkhajÈtiko, yann|nÈhaÑ ŒÄÈrassa KÈlÈmassa
paÔhamaÑ dhammaÑ deseyyaÑ, so imaÑ dhammaÑ khippameva
ÈjÈnissatÊ”ti. Atha kho antarahitÈ devatÈ Bhagavato Èrocesi
“sattÈhakÈla~kato bhante ŒÄÈro KÈlÈmo”ti. Bhagavatopi kho ÒÈÓaÑ udapÈdi
“sattÈhakÈla~kato
______________________________________________________________
1. TiÔÔhanti (SÊ, SyÈ) * Ma 1. 226 piÔÔhÈdÊsupi; Ma 2. 293 piÔÔhÈdÊsupi ca.
MahÈvaggapÈÄi 11
ŒÄÈro KÈlÈmo”ti. Atha kho Bhagavato etadahosi “mahÈjÈniyo kho ŒÄÈro

KÈlÈmo, sace hi so imaÑ dhammaÑ suÓeyya, khippameva ÈjÈneyyÈ”ti. Atha
kho Bhagavato etadahosi “kassa nu kho ahaÑ paÔhamaÑ dhammaÑ
deseyyaÑ, ko imaÑ dhammaÑ khippameva ÈjÈnissatÊ”ti. Atha kho
Bhagavato etadahosi “ayaÑ kho udako1 rÈmaputto paÓÉito byatto medhÈvÊ
dÊgharattaÑ apparajakkhajÈtiko, yann|nÈhaÑ Udakassa RÈmaputtassa
paÔhamaÑ dhammaÑ deseyyaÑ, so imaÑ dhammaÑ khippameva
ÈjÈnissatÊ”ti. Atha kho antarahitÈ devatÈ Bhagavato Èrocesi
“abhidosakÈla~kato bhante Udako RÈmaputto”ti. Bhagavatopi kho ÒÈÓaÑ
udapÈdi “abhidosakÈla~kato Udako RÈmaputto”ti. Atha kho Bhagavato
etadahosi “mahÈjÈniyo kho Udako RÈmaputto, sace hi so imaÑ dhammaÑ
suÓeyya, khippameva ÈjÈneyyÈ”ti.
Atha kho Bhagavato etadahosi “kassa nu kho ahaÑ paÔhamaÑ
dhammaÑ deseyyaÑ, ko imaÑ dhammaÑ khippameva ÈjÈnissatÊ”ti. Atha
kho Bhagavato etadahosi “bahukÈrÈ kho me paÒcavaggiyÈ bhikkh|, ye maÑ
padhÈnapahitattaÑ upaÔÔhahiÑsu, yann|nÈhaÑ paÒcavaggiyÈnaÑ
bhikkh|naÑ paÔhamaÑ dhammaÑ deseyyan”ti. Atha kho Bhagavato
etadahosi “kahaÑ nu kho etarahi paÒcavaggiyÈ bhikkh| viharantÊ”ti. AddasÈ
kho BhagavÈ dibbena cakkhunÈ visuddhena atikkantamÈnusakena
paÒcavaggiye bhikkh| BÈrÈÓasiyaÑ viharante Isipatane migadÈye. Atha kho
BhagavÈ UruvelÈyaÑ yathÈbhirantaÑ viharitvÈ yena BÈrÈÓasÊ tena cÈrikaÑ
pakkÈmi.
11. AddasÈ kho Upako ÈjÊvako BhagavantaÑ antarÈ ca GayaÑ antarÈ ca

bodhiÑ addhÈnamaggappaÔipannaÑ, disvÈna BhagavantaÑ etadavoca
“vippasannÈni kho te Èvuso indriyÈni, parisuddho chavivaÓÓo pariyodÈto,
kaÑ’si tvaÑ Èvuso uddissa pabbajito, ko vÈ te SatthÈ, kassa vÈ tvaÑ
dhammaÑ rocesÊ”ti. EvaÑ vutte BhagavÈ UpakaÑ ÈjÊvakaÑ gÈthÈhi
ajjhabhÈsi–
______________________________________________________________
1. Uddako (SÊ, SyÈ)
12 VinayapiÔaka
+ * “SabbÈbhibh| sabbavid|hamasmi,
Sabbesu dhammesu an|palitto.
SabbaÒjaho taÓhÈkkhaye vimutto,
SayaÑ abhiÒÒÈya ka’muddiseyyaÑ.
++ * Na me Ècariyo atthi, sadiso me na vijjati.
SadevakasmiÑ lokasmiÑ, natthi me paÔipuggalo.
* AhaÑ hi ArahÈ loke, ahaÑ SatthÈ anuttaro.
Ekomhi SammÈsambuddho, sÊtibh|tosmi nibbuto.
* DhammacakkaÑ pavattetuÑ, gacchÈmi KÈsinaÑ puraÑ.
AndhÊbh|tasmiÑ lokasmiÑ, ÈhaÒchaÑ1 amatadundubhin”ti.
YathÈ kho tvaÑ Èvuso paÔijÈnÈsi, arahasi Anantajinoti.
* “MÈdisÈ ve JinÈ honti, ye pattÈ ÈsavakkhayaÑ.
JitÈ me pÈpakÈ dhammÈ, tasmÈhamupaka2 Jino”ti.
EvaÑ vutte Upako ÈjÊvako “hupeyyapÈvuso3”ti vatvÈ sÊsaÑ okampetvÈ
ummaggaÑ gahetvÈ pakkÈmi.
12. Atha kho BhagavÈ anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena BÈrÈÓasÊ

IsipatanaÑ migadÈyo, yena paÒcavaggiyÈ bhikkh| tenupasa~kami.
AddasaÑsu kho paÒcavaggiyÈ bhikkh| BhagavantaÑ d|ratova ÈgacchantaÑ,
disvÈna aÒÒamaÒÒaÑ katikaÑ4 saÓÔhapesuÑ “ayaÑ Èvuso samaÓo Gotamo
Ègacchati bÈhulliko padhÈnavibbhanto Èvatto bÈhullÈya, so neva
abhivÈdetabbo, na paccuÔÔhÈtabbo, nÈssa pattacÊvaraÑ paÔiggahetabbaÑ, api
ca kho ÈsanaÑ ÔhapetabbaÑ, sace so Èka~khissati, nisÊdissatÊ”ti. YathÈ yathÈ
kho BhagavÈ paÒcavaggiye bhikkh| upasa~kamati tathÈ tathÈ5 paÒcavaggiyÈ
bhikkh| nÈsakkhiÑsu sakÈya katikÈya
______________________________________________________________
1. ŒhaÒÒiÑ (Ka) 2. TasmÈhamupakÈ (SÊ)
3. HuveyyapÈvuso (SÊ) huveyyÈvuso (SyÈ) 4. IdaÑ padaÑ kesuci natthi.
5. TathÈ tathÈ te (SÊ, SyÈ) + Khu 1. 64 piÔÔhe Dhammapadepi.
* Abhi 4. 218 piÔÔhe KathÈvatthupÈÄiyampi.
++ Khu 11. 228 piÔÔhe MilindapaÒhepi.
MahÈvaggapÈÄi 13
saÓÔhÈtuÑ, asaÓÔhahantÈ BhagavantaÑ paccuggantvÈ eko Bhagavato

pattacÊvaraÑ paÔiggahesi, eko ÈsanaÑ paÒÒapesi, eko pÈdodakaÑ eko
pÈdapÊÔhaÑ eko pÈdakaÔhalikaÑ upanikkhipi. NisÊdi BhagavÈ paÒÒatte
Èsane, nisajja kho BhagavÈ pÈde pakkhÈlesi. Apissu1 BhagavantaÑ nÈmena
ca ÈvusovÈdena ca samudÈcaranti. EvaÑ vutte BhagavÈ paÒcavaggiye
bhikkh| etadavoca “mÈ bhikkhave TathÈgataÑ nÈmena ca ÈvusovÈdena ca
samudÈcaratha2, ArahaÑ bhikkhave TathÈgato SammÈsambuddho, odahatha
bhikkhave sotaÑ, amatamadhigataÑ, ahamanusÈsÈmi, ahaÑ dhammaÑ
desemi, yathÈnusiÔÔhaÑ tathÈ paÔipajjamÈnÈ3 na cirasseva yassatthÈya
kulaputtÈ sammadeva agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajanti, tadanuttaraÑ
brahmacariyapariyosÈnaÑ diÔÔhevadhamme sayaÑ abhiÒÒÈ sacchikatvÈ
upasampajja viharissathÈ”ti. EvaÑ vutte paÒcavaggiyÈ bhikkh|
BhagavantaÑ etadavocuÑ “tÈyapi kho tvaÑ Èvuso Gotama iriyÈya4 tÈya
paÔipadÈya tÈya dukkarakÈrikÈya nevajjhagÈ uttari manussadhammÈ5
alamariyaÒÈÓadassanavisesaÑ, kiÑ pana tvaÑ etarahi bÈhulliko
padhÈnavibbhanto Èvatto bÈhullÈya adhigamissasi uttari manussadhammÈ
alamariyaÒÈÓadassanavisesan”ti. EvaÑ vutte BhagavÈ paÒcavaggiye
bhikkh| etadavoca “na bhikkhave TathÈgato bÈhulliko, na
padhÈnavibbhanto, na Èvatto bÈhullÈya, ArahaÑ bhikkhave TathÈgato
SammÈsambuddho, odahatha bhikkhave sotaÑ, amatamadhigataÑ,
ahamanusÈsÈmi, ahaÑ dhammaÑ desemi, yathÈnusiÔÔhaÑ tathÈ
paÔipajjamÈnÈ na cirasseva yassatthÈya kulaputtÈ sammadeva agÈrasmÈ
anagÈriyaÑ pabbajanti, tadanuttaraÑ brahmacariyapariyosÈnaÑ
diÔÔhevadhamme sayaÑ abhiÒÒÈ sacchikatvÈ upasampajja viharissathÈ”ti.
Dutiyampi kho paÒcavaggiyÈ bhikkh| BhagavantaÑ etadavocuÑ -pa-.
Dutiyampi kho BhagavÈ paÒcavaggiye bhikkh| etadavoca -pa-. Tatiyampi
kho paÒcavaggiyÈ bhikkh| BhagavantaÑ etadavocuÑ “tÈya pi kho tvaÑ
Èvuso Gotama iriyÈya tÈya paÔipadÈya tÈya dukkarakÈrikÈya nevajjhagÈ
uttari manussadhammÈ alamariyaÒÈÓadassanavisesaÑ, kiÑ pana tvaÑ
etarahi bÈhulliko
______________________________________________________________
1. Api ca kho (PÈsarÈsisutta) 2. SamudÈcarittha (SÊ, SyÈ)
3. YathÈnusiÔÔhaÑ paÔipajjamÈnÈ (SyÈ) 4. CariyÈya (SyÈ)
5. UttarimanussadhammaÑ (SyÈ, Ka)
14 VinayapiÔaka
padhÈnavibbhanto Èvatto bÈhullÈya adhigamissasi uttari manussadhammÈ

alamariyaÒÈÓadassanavisesan”ti. EvaÑ vutte BhagavÈ paÒcavaggiye
bhikkh| etadavoca “abhijÈnÈtha me no tumhe bhikkhave ito pubbe
evar|paÑ pabhÈvitametan”ti1. NohehaÑ bhante. ArahaÑ bhikkhave
TathÈgato SammÈsambuddho, odahatha bhikkhave sotaÑ,
amatamadhigataÑ, ahamanusÈsÈmi, ahaÑ dhammaÑ desemi,
yathÈnusiÔÔhaÑ tathÈ paÔipajjamÈnÈ na cirasseva yassatthÈya kulaputtÈ
sammadeva agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajanti, tadanuttaraÑ
brahmacariyapariyosÈnaÑ diÔÔhevadhamme sayaÑ abhiÒÒÈ sacchikatvÈ
upasampajja viharissathÈti. Asakkhi kho BhagavÈ paÒcavaggiye bhikkh|
saÒÒÈpetuÑ. Atha kho paÒcavaggiyÈ bhikkh| BhagavantaÑ suss|siÑsu,
sotaÑ odahiÑsu, aÒÒÈ cittaÑ upaÔÔhÈpesuÑ.
13. Atha kho BhagavÈ paÒcavaggiye bhikkh| Èmantesi–

* Dve’me bhikkhave antÈ pabbajitena na sevitabbÈ. Katame dve2, yo
cÈyaÑ kÈmesu kÈmasukhallikÈnuyogo hÊno gammo pothujjaniko anariyo
anatthasaÑhito, yo cÈyaÑ attakilamathÈnuyogo dukkho anariyo
anatthasaÑhito. Ete kho bhikkhave ubho ante anupagamma majjhimÈ
paÔipadÈ TathÈgatena abhisambuddhÈ cakkhukaraÓÊ ÒÈÓakaraÓÊ upasamÈya
abhiÒÒÈya sambodhÈya nibbÈnÈya saÑvattati. KatamÈ ca sÈ bhikkhave
majjhimÈ paÔipadÈ TathÈgatena abhisambuddhÈ cakkhukaraÓÊ ÒÈÓakaraÓÊ
upasamÈya abhiÒÒÈya sambodhÈya nibbÈnÈya saÑvattati, ayameva ariyo
aÔÔha~giko maggo. SeyyathidaÑ, sammÈdiÔÔhi sammÈsa~kappo sammÈvÈcÈ
sammÈkammanto sammÈ-ÈjÊvo sammÈvÈyÈmo sammÈsati sammÈsamÈdhi.
AyaÑ kho sÈ bhikkhave majjhimÈ paÔipadÈ TathÈgatena abhisambuddhÈ
cakkhukaraÓÊ ÒÈÓakaraÓÊ upasamÈya abhiÒÒÈya sambodhÈya nibbÈnÈya
saÑvattati.
14. IdaÑ kho pana bhikkhave dukkhaÑ ariyasaccaÑ, jÈtipi dukkhÈ,

jarÈpi dukkhÈ, byÈdhipi dukkho, maraÓampi dukkhaÑ, appiyehi sampayogo
dukkho, piyehi vippayogo dukkho, yampicchaÑ na labhati tampi dukkhaÑ,
saÑkhittena
______________________________________________________________
1. BhÈsitametanti (SÊ, SyÈ, Ka) ®ÊkÈyo oloketabbÈ.
2. IdaÑ padadvayaÑ SÊ-SyÈ-potthakesu natthi. * SaÑ 3. 368 piÔÔhÈdÊsupi.
MahÈvaggapÈÄi 15
paÒcupÈdÈnakkhandhÈ1 dukkhÈ. IdaÑ kho pana bhikkhave

dukkhasamudayaÑ2 ariyasaccaÑ, yÈyaÑ taÓhÈ ponobbhavikÈ3
nandÊrÈgasahagatÈ4 tatratatrÈbhinandinÊ. SeyyathidaÑ, kÈmataÓhÈ
bhavataÓhÈ vibhavataÓhÈ. IdaÑ kho pana bhikkhave dukkhanirodhaÑ2
ariyasaccaÑ, yo tassÈ yeva taÓhÈya asesavirÈganirodho cÈgo paÔinissaggo
mutti anÈlayo. IdaÑ kho pana bhikkhave dukkhanirodhagÈminÊ paÔipadÈ
ariyasaccaÑ, ayameva ariyo aÔÔha~giko maggo. SeyyathidaÑ, sammÈdiÔÔhi
sammÈsa~kappo sammÈvÈcÈ sammÈkammanto sammÈ-ÈjÊvo sammÈvÈyÈmo
sammÈsati sammÈsamÈdhi.
15. “IdaÑ dukkhaÑ ariyasaccan”ti me bhikkhave pubbe ananussutesu

dhammesu cakkhuÑ udapÈdi ÒÈÓaÑ udapÈdi paÒÒÈ udapÈdi vijjÈ udapÈdi
Èloko udapÈdi. “TaÑ kho panidaÑ dukkhaÑ ariyasaccaÑ pariÒÒeyyan”ti me
bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuÑ udapÈdi ÒÈÓaÑ udapÈdi
paÒÒÈ udapÈdi vijjÈ udapÈdi Èloko udapÈdi. “TaÑ kho panidaÑ dukkhaÑ
ariyasaccaÑ pariÒÒÈtan”ti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu
cakkhuÑ udapÈdi ÒÈÓaÑ udapÈdi paÒÒÈ udapÈdi vijjÈ udapÈdi Èloko
udapÈdi.
“IdaÑ dukkhasamudayaÑ ariyasaccan”ti me bhikkhave pubbe
ananussutesu dhammesu cakkhuÑ udapÈdi ÒÈÓaÑ udapÈdi paÒÒÈ udapÈdi
vijjÈ udapÈdi Èloko udapÈdi. “TaÑ kho panidaÑ dukkhasamudayaÑ
ariyasaccaÑ pahÈtabban”ti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu
cakkhuÑ udapÈdi ÒÈÓaÑ udapÈdi paÒÒÈ udapÈdi vijjÈ udapÈdi Èloko
udapÈdi. “TaÑ kho panidaÑ dukkhasamudayaÑ ariyasaccaÑ pahÊnan”ti me
bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuÑ udapÈdi ÒÈÓaÑ udapÈdi
paÒÒÈ udapÈdi vijjÈ udapÈdi Èloko udapÈdi.
“IdaÑ dukkhanirodhaÑ ariyasaccan”ti me bhikkhave pubbe
ananussutesu dhammesu cakkhuÑ udapÈdi ÒÈÓaÑ udapÈdi paÒÒÈ udapÈdi
vijjÈ udapÈdi
______________________________________________________________
1. PaÒcupÈdÈnakkhandhÈpi (Ka)
2. Ettha “idaÑ dukkhaÑ ariyasaccanti ÈdÊsu dukkhasamudayo dukkhanirodhoti
vattabbe dukkhasamudayaÑ dukkhanirodhanti li~gavipallÈso kato”ti
PaÔisambhidÈmaggaÔÔhakathÈyaÑ vuttaÑ. VisuddhimaggaÔÊkÈyaÑ pana uppÈdo
bhayantipÈÔhavaÓÓanÈyaÑ “satipi dvinnaÑ padÈnaÑ samÈnÈdhikaraÓabhÈve
li~gabhedo gahito, yathÈ dukkhasamudayo ariyasaccan”ti vuttaÑ. Tesu
“dukkhasamudayo ariyasaccan”ti sakali~gikapÈÔho “dukkhanirodhagÈminÊ
paÔipadÈ ariyasaccan”ti pÈÄiyÈ sameti.
3. PonobhavikÈ (Ka)
4. NandirÈgasahagatÈ (SÊ, SyÈ)
16 VinayapiÔaka
Èloko udapÈdi. “TaÑ kho panidaÑ dukkhanirodhaÑ ariyasaccaÑ

sacchikÈtabban”ti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuÑ
udapÈdi ÒÈÓaÑ udapÈdi paÒÒÈ udapÈdi vijjÈ udapÈdi Èloko udapÈdi. “TaÑ
kho panidaÑ dukkhanirodhaÑ ariyasaccaÑ sacchikatan”ti me bhikkhave
pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuÑ udapÈdi ÒÈÓaÑ udapÈdi paÒÒÈ
udapÈdi vijjÈ udapÈdi Èloko udapÈdi.
“IdaÑ dukkhanirodhagÈminÊ paÔipadÈ ariyasaccan”ti me bhikkhave
udapÈdi vijjÈ udapÈdi Èloko udapÈdi. “TaÑ kho panidaÑ
dukkhanirodhagÈminÊ paÔipadÈ ariyasaccaÑ bhÈvetabban”ti me bhikkhave
udapÈdi vijjÈ udapÈdi Èloko udapÈdi. “TaÑ kho panidaÑ
dukkhanirodhagÈminÊ paÔipadÈ ariyasaccaÑ bhÈvitan”ti me bhikkhave
udapÈdi vijjÈ udapÈdi Èloko udapÈdi.
16. YÈvakÊvaÒca me bhikkhave imesu cat|su ariyasaccesu evaÑ

tiparivaÔÔaÑ dvÈdasÈkÈraÑ yathÈbh|taÑ ÒÈÓadassanaÑ na suvisuddhaÑ
ahosi, neva tÈvÈhaÑ bhikkhave sadevake loke samÈrake sabrahmake
sassamaÓabrÈhmaÓiyÈ pajÈya sadevamanussÈya “anuttaraÑ
sammÈsambodhiÑ abhisambuddho”ti1 paccaÒÒÈsiÑ. Yato ca kho me
bhikkhave imesu cat|su ariyasaccesu evaÑ tiparivaÔÔaÑ dvÈdasÈkÈraÑ
yathÈbh|taÑ ÒÈÓadassanaÑ suvisuddhaÑ ahosi, athÈhaÑ bhikkhave
sadevake loke samÈrake sabrahmake sassamaÓabrÈhmaÓiyÈ pajÈya
sadevamanussÈya “anuttaraÑ sammÈsambodhiÑ abhisambuddho”ti1
paccaÒÒÈsiÑ. ©ÈÓaÒca pana me dassanaÑ udapÈdi, akuppÈ me vimutti,
ayamantimÈ jÈti, natthi dÈni punabbhavoti. Idamavoca BhagavÈ, attamanÈ
paÒcavaggiyÈ bhikkh| Bhagavato bhÈsitaÑ abhinandunti2.
ImasmiÑ ca pana veyyÈkaraÓasmiÑ bhaÒÒamÈne Èyasmato
KoÓÉaÒÒassa virajaÑ vÊtamalaÑ dhammacakkhuÑ udapÈdi “yaÑ kiÒci
samudayadhammaÑ, sabbaÑ taÑ nirodhadhamman”ti.
______________________________________________________________
1. Abhisambuddho (SÊ, SyÈ)
2. Idamavoca -pa- abhinanduntivÈkyaÑ SÊ-SyÈ-potthakesu natthi.
MahÈvaggapÈÄi 17
17. Pavattite ca pana BhagavatÈ dhammacakke bhummÈ devÈ

saddamanussÈvesuÑ “etaÑ BhagavatÈ BÈrÈÓasiyaÑ Isipatane migadÈye
anuttaraÑ dhammacakkaÑ pavattitaÑ appaÔivattiyaÑ samaÓena vÈ
brÈhmaÓena vÈ devena vÈ mÈrena vÈ brahmunÈ vÈ kenaci vÈ lokasmiÑ”ti.
BhummÈnaÑ devÈnaÑ saddaÑ sutvÈ CÈtumahÈrÈjikÈ devÈ
saddamanussÈvesuÑ -pa-. CÈtumahÈrÈjikÈnaÑ devÈnaÑ saddaÑ sutvÈ
TÈvatiÑsÈ devÈ -pa- YÈmÈ devÈ -pa- TusitÈ devÈ -pa- NimmÈnaratÊ devÈ
-pa- ParanimmitavasavattÊ devÈ -pa- BrahmakÈyikÈ devÈ
saddamanussÈvesuÑ “etaÑ BhagavatÈ BÈrÈÓasiyaÑ Isipatane migadÈye
anuttaraÑ dhammacakkaÑ pavattitaÑ appaÔivattiyaÑ samaÓena vÈ
brÈhmaÓena vÈ devena vÈ mÈrena vÈ brahmunÈ vÈ kenaci vÈ lokasmiÑ”ti.
Itiha tena khaÓena tena layena1 tena muhuttena yÈva brahmalokÈ saddo
abbhuggacchi. AyaÒca dasasahassilokadhÈtu saÑkampi sampakampi
sampavedhi, appamÈÓo ca uÄÈro obhÈso loke pÈturahosi atikkamma
devÈnaÑ devÈnubhÈvaÑ. Atha kho BhagavÈ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi “aÒÒÈsi
vata bho KoÓÉaÒÒo, aÒÒÈsi vata bho KoÓÉaÒÒo”ti. Iti hidaÑ Èyasmato
KoÓÉaÒÒassa “AÒÒÈsikoÓÉaÒÒo”tveva nÈmaÑ ahosi.
18. Atha kho ÈyasmÈ AÒÒÈsikoÓÉaÒÒo diÔÔhadhammo pattadhammo

viditadhammo pariyogÈÄhadhammo tiÓÓavicikiccho vigatakathaÑkatho
vesÈrajjappatto aparappaccayo SatthusÈsane BhagavantaÑ etadavoca
“labheyyÈhaÑ bhante Bhagavato santike pabbajjaÑ, labheyyaÑ
upasampadan”ti. “Ehi bhikkh|”ti BhagavÈ avoca “svÈkkhÈto dhammo, cara
brahmacariyaÑ sammÈ dukkhassa antakiriyÈyÈ”ti. SÈva tassa Èyasmato
upasampadÈ ahosi.
19. Atha kho BhagavÈ tadavasese bhikkh| dhammiyÈ kathÈya ovadi

anusÈsi. Atha kho Èyasmato ca Vappassa Èyasmato ca Bhaddiyassa
BhagavatÈ dhammiyÈ kathÈya ovadiyamÈnÈnaÑ anusÈsiyamÈnÈnaÑ virajaÑ
vÊtamalaÑ dhammacakkhuÑ udapÈdi “yaÑ kiÒci samudayadhammaÑ,
sabbaÑ taÑ nirodhadhamman”ti.
______________________________________________________________
1. Tena layenÈti padadvayaÑ SÊ-SyÈ-potthakesu natthi.
18 VinayapiÔaka
Te diÔÔhadhammÈ pattadhammÈ viditadhammÈ pariyogÈÄhadhammÈ

tiÓÓavicikicchÈ vigatakathaÑkathÈ vesÈrajjappattÈ aparappaccayÈ
SatthusÈsane BhagavantaÑ etadavocuÑ “labheyyÈma mayaÑ bhante
Bhagavato santike pabbajjaÑ, labheyyÈma upasampadan”ti. “Etha
bhikkhavo”ti BhagavÈ avoca “svÈkkhÈto dhammo, caratha brahmacariyaÑ
sammÈ dukkhassa antakiriyÈyÈ”ti. SÈva tesaÑ ÈyasmantÈnaÑ upasampadÈ
ahosi.
Atha kho BhagavÈ tadavasese bhikkh| nÊhÈrabhatto dhammiyÈ kathÈya
ovadi anusÈsi. YaÑ tayo bhikkh| piÓÉÈya caritvÈ Èharanti, tena chabbaggo
yÈpeti. Atha kho Èyasmato ca MahÈnÈmassa Èyasmato ca Assajissa
BhagavatÈ dhammiyÈ kathÈya ovadiyamÈnÈnaÑ anusÈsiyamÈnÈnaÑ virajaÑ
sabbaÑ taÑ nirodhadhamman”ti. Te diÔÔhadhammÈ pattadhammÈ
viditadhammÈ pariyogÈÄhadhammÈ tiÓÓavicikicchÈ vigatakathaÑkathÈ
vesÈrajjappattÈ aparappaccayÈ SatthusÈsane BhagavantaÑ etadavocuÑ
“labheyyÈma mayaÑ bhante Bhagavato santike pabbajjaÑ, labheyyÈma
upasampadan”ti. “Etha bhikkhavo”ti BhagavÈ avoca “svÈkkhÈto dhammo,
caratha brahmacariyaÑ sammÈ dukkhassa antakiriyÈyÈ”ti. SÈva tesaÑ
ÈyasmantÈnaÑ upasampadÈ ahosi.
20. Atha kho BhagavÈ paÒcavaggiye bhikkh| Èmantesi–

* R|paÑ bhikkhave anattÈ, r|paÒca hida bhikkhave attÈ abhavissa,
nayidaÑ r|paÑ ÈbÈdhÈya saÑvatteyya, labbhetha ca r|pe “evaÑ me r|paÑ
hotu, evaÑ me r|paÑ mÈ ahosÊ”ti. YasmÈ ca kho bhikkhave r|paÑ anattÈ,
tasmÈ r|paÑ ÈbÈdhÈya saÑvattati, na ca labbhati r|pe “evaÑ me r|paÑ
hotu, evaÑ me r|paÑ mÈ ahosÊ”ti. VedanÈ anattÈ, vedanÈ ca hidaÑ
bhikkhave attÈ abhavissa, nayidaÑ vedanÈ ÈbÈdhÈya saÑvatteyya, labbhetha
ca vedanÈya “evaÑ me vedanÈ hotu, evaÑ me vedanÈ mÈ ahosÊ”ti. YasmÈ
ca kho bhikkhave vedanÈ anattÈ, tasmÈ vedanÈ ÈbÈdhÈya saÑvattati, na ca
labbhati vedanÈya “evaÑ me vedanÈ hotu, evaÑ me vedanÈ mÈ ahosÊ”ti.
SaÒÒÈ anattÈ, saÒÒÈ ca hidaÑ bhikkhave attÈ abhavissa, nayidaÑ saÒÒÈ
ÈbÈdhÈya saÑvatteyya,
______________________________________________________________
* SaÑ 2. 55 piÔÔhÈdÊsupi.
MahÈvaggapÈÄi 19
labbhetha ca saÒÒÈya “evaÑ me saÒÒÈ hotu, evaÑ me saÒÒÈ mÈ ahosÊ”ti.

YasmÈ ca kho bhikkhave saÒÒÈ anattÈ, tasmÈ saÒÒÈ ÈbÈdhÈya saÑvattati, na
ca labbhati saÒÒÈya “evaÑ me saÒÒÈ hotu, evaÑ me saÒÒÈ mÈ ahosÊ”ti.
Sa~khÈrÈ anattÈ, sa~khÈrÈ ca hidaÑ bhikkhave attÈ abhavissaÑsu, nayidaÑ1
sa~khÈrÈ ÈbÈdhÈya saÑvatteyyuÑ, labbhetha ca sa~khÈresu “evaÑ me
sa~khÈrÈ hontu, evaÑ me sa~khÈrÈ mÈ ahesun”ti. YasmÈ ca kho bhikkhave
sa~khÈrÈ anattÈ, tasmÈ sa~khÈrÈ ÈbÈdhÈya saÑvattanti, na ca labbhati
sa~khÈresu “evaÑ me sa~khÈrÈ hontu, evaÑ me sa~khÈrÈ mÈ ahesun”ti.
ViÒÒÈÓaÑ anattÈ, viÒÒÈÓaÒca hidaÑ bhikkhave attÈ abhavissa, nayidaÑ
viÒÒÈÓaÑ ÈbÈdhÈya saÑvatteyya, labbhetha ca viÒÒÈÓe “evaÑ me viÒÒÈÓaÑ
hotu, evaÑ me viÒÒÈÓaÑ mÈ ahosÊ”ti. YasmÈ ca kho bhikkhave viÒÒÈÓaÑ
anattÈ, tasmÈ viÒÒÈÓaÑ ÈbÈdhÈya saÑvattati, na ca labbhati viÒÒÈÓe “evaÑ
me viÒÒÈÓaÑ hotu, evaÑ me viÒÒÈÓaÑ mÈ ahosÊ”ti.
21. TaÑ kiÑ maÒÒatha bhikkhave, r|paÑ niccaÑ vÈ aniccaÑ vÈti.

AniccaÑ bhante. YaÑ panÈniccaÑ, dukkhaÑ vÈ taÑ sukhaÑ vÈti. DukkhaÑ
bhante. YaÑ panÈniccaÑ dukkhaÑ vipariÓÈmadhammaÑ, kallaÑ nu taÑ
samanupassituÑ “etaÑ mama, esohamasmi, eso me attÈ”ti. No hetaÑ
bhante. VedanÈ niccÈ vÈ aniccÈ vÈti. AniccÈ bhante. YaÑ panÈniccaÑ,
dukkhaÑ vÈ taÑ sukhaÑ vÈti. DukkhaÑ bhante. YaÑ panÈniccaÑ dukkhaÑ
vipariÓÈmadhammaÑ, kallaÑ nu taÑ samanupassituÑ “etaÑ mama,
esohamasmi, eso me attÈ”ti. No hetaÑ bhante. SaÒÒÈ niccÈ vÈ aniccÈ vÈti.
AniccÈ bhante. YaÑ panÈniccaÑ dukkhaÑ vÈ taÑ sukhaÑ vÈti. DukkhaÑ
bhante. YaÑ panÈniccaÑ dukkhaÑ vipariÓÈmadhammaÑ, kallaÑ nu taÑ
samanupassituÑ “etaÑ mama, esohamasmi, eso me attÈ”ti. No hetaÑ
bhante. Sa~khÈrÈ niccÈ vÈ aniccÈ vÈti. AniccÈ bhante. YaÑ panÈniccaÑ,
dukkhaÑ vÈ taÑ sukhaÑ vÈti. DukkhaÑ bhante. YaÑ panÈniccaÑ dukkhaÑ
vipariÓÈmadhammaÑ, kallaÑ nu taÑ samanupassituÑ “etaÑ mama,
esohamasmi, eso me attÈ”ti. No hetaÑ bhante. ViÒÒÈÓaÑ niccaÑ vÈ
aniccaÑ vÈti. AniccaÑ bhante. YaÑ panÈniccaÑ, dukkhaÑ vÈ taÑ sukhaÑ
vÈti. DukkhaÑ bhante. YaÑ panÈniccaÑ dukkhaÑ vipariÓÈmadhammaÑ,
kallaÑ nu taÑ samanupassituÑ “etaÑ mama, esohamasmi, eso me attÈ”ti.
No hetaÑ bhante.
______________________________________________________________
1. Nayime (Ka)
20 VinayapiÔaka
22. TasmÈtiha bhikkhave yaÑ kiÒci r|paÑ atÊtÈnÈgatapaccuppannaÑ

ajjhattaÑ vÈ bahiddhÈ vÈ oÄÈrikaÑ vÈ sukhumaÑ vÈ hÊnaÑ vÈ paÓÊtaÑ vÈ,
yaÑ d|re1 santike vÈ, sabbaÑ r|paÑ “netaÑ mama, nesohamasmi, na meso
attÈ”ti evametaÑ yathÈbh|taÑ sammappaÒÒÈya daÔÔhabbaÑ. YÈ kÈci vedanÈ
atÊtÈnÈgatapaccuppannÈ ajjhattaÑ vÈ bahiddhÈ vÈ oÄÈrikÈ vÈ sukhumÈ vÈ
hÊnÈ vÈ paÓÊtÈ vÈ, yÈ d|re santike vÈ, sabbÈ vedanÈ “netaÑ mama,
nesohamasmi, na meso attÈ”ti evametaÑ yathÈbh|taÑ sammappaÒÒÈya
daÔÔhabbaÑ. YÈ kÈci saÒÒÈ atÊtÈnÈgatapaccuppannÈ ajjhattaÑ vÈ bahiddhÈ vÈ
oÄÈrikÈ vÈ sukhumÈ vÈ hÊnÈ vÈ paÓÊtÈ vÈ, yÈ d|re santike vÈ, sabbÈ saÒÒÈ
“netaÑ mama, nesohamasmi, na meso attÈ”ti evametaÑ yathÈbh|taÑ
sammappaÒÒÈya daÔÔhabbaÑ. Ye keci sa~khÈrÈ atÊtÈnÈgatapaccuppannÈ
ajjhattaÑ vÈ bahiddhÈ vÈ oÄÈrikÈ vÈ sukhumÈ vÈ hÊnÈ vÈ paÓÊtÈ vÈ, ye d|re
santike vÈ, sabbe sa~khÈrÈ “netaÑ mama, nesohamasmi, na meso attÈ”ti
evametaÑ yathÈbh|taÑ sammappaÒÒÈya daÔÔhabbaÑ. YaÑ kiÒci viÒÒÈÓaÑ
atÊtÈnÈgatapaccuppannaÑ ajjhattaÑ vÈ bahiddhÈ vÈ oÄÈrikaÑ vÈ sukhumaÑ
vÈ hÊnaÑ vÈ paÓÊtaÑ vÈ, yaÑ d|re santike vÈ, sabbaÑ viÒÒÈÓaÑ netaÑ
mama, nesohamasmi, na meso attÈ”ti evametaÑ yathÈbh|taÑ
sammappaÒÒÈya daÔÔhabbaÑ.
23. EvaÑ passaÑ bhikkhave sutavÈ ariyasÈvako r|pasmimpi nibbindati,

vedanÈyapi nibbindati, saÒÒÈyapi nibbindati, sa~khÈresupi nibbindati,
viÒÒÈÓasmimpi nibbindati, nibbindaÑ virajjati, virÈgÈ vimuccati,
vimuttasmiÑ vimuttamiti ÒÈÓaÑ hoti, “khÊÓÈ jÈti, vusitaÑ brahmacariyaÑ,
kataÑ karaÓÊyaÑ, nÈparaÑ itthattÈyÈ”ti pajÈnÈtÊti.
24. Idamavoca BhagavÈ, attamanÈ paÒcavaggiyÈ bhikkh| Bhagavato

bhÈsitaÑ abhinandunti2. ImasmiÑ ca pana veyyÈkaraÓasmiÑ bhaÒÒamÈne
paÒcavaggiyÈnaÑ bhikkh|naÑ anupÈdÈya Èsavehi cittÈni vimucciÑsu. Tena
kho pana samayena cha loke arahanto honti.
PaÒcavaggiyakathÈ niÔÔhitÈ.
PaÔhamabhÈÓavÈro.
______________________________________________________________
1. YaÑ d|re vÈ (SyÈ) 2. AbhinanduÑ (SyÈ)
MahÈvaggapÈÄi 21
7. PabbajjÈkathÈ
25. Tena kho pana samayena BÈrÈÓasiyaÑ Yaso nÈma kulaputto
seÔÔhiputto sukhumÈlo hoti, tassa tayo pÈsÈdÈ honti eko hemantiko, eko
gimhiko, eko vassiko, so vassike pÈsÈde cattÈro mÈse1 nippurisehi t|riyehi
paricÈrayamÈno na heÔÔhÈpÈsÈdaÑ orohati. Atha kho Yasassa kulaputtassa
paÒcahi kÈmaguÓehi samappitassa sama~gÊbh|tassa paricÈrayamÈnassa
paÔikacceva2 niddÈ okkami, parijanassapi niddÈ okkami, sabbarattiyo ca
telapadÊpo jhÈyati. Atha kho Yaso kulaputto paÔikacceva pabujjhitvÈ addasa
sakaÑ parijanaÑ supantaÑ aÒÒissÈ kacche vÊÓaÑ aÒÒissÈ kaÓÔhe mudi~gaÑ
aÒÒissÈ kacche ÈÄambaraÑ aÒÒaÑ vikesikaÑ aÒÒaÑ vikkheÄikaÑ aÒÒÈ
vippalapantiyo hatthappattaÑ susÈnaÑ maÒÒe, disvÈnassa ÈdÊnavo
pÈturahosi, nibbidÈya cittaÑ saÓÔhÈsi. Atha kho Yaso kulaputto udÈnaÑ
udÈnesi “upaddutaÑ vata bho, upassaÔÔhaÑ vata bho”ti.
Atha kho Yaso kulaputto suvaÓÓapÈdukÈyo ÈrohitvÈ yena
nivesanadvÈraÑ tenupasa~kami, amanussÈ dvÈraÑ vivariÑsu “mÈ Yasassa
kulaputtassa koci antarÈyamakÈsi agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajjÈyÈ”ti. Atha
kho Yaso kulaputto yena nagaradvÈraÑ tenupasa~kami, amanussÈ dvÈraÑ
vivariÑsu “mÈ Yasassa kulaputtassa koci antarÈyamakÈsi agÈrasmÈ
anagÈriyaÑ pabbajjÈyÈ”ti. Atha kho Yaso kulaputto yena IsipatanaÑ
migadÈyo tenupasa~kami.
26. Tena kho pana samayena BhagavÈ rattiyÈ pacc|sasamayaÑ

paccuÔÔhÈya ajjhokÈse ca~kamati, addasÈ kho BhagavÈ yasaÑ kulaputtaÑ
d|ratova ÈgacchantaÑ, disvÈna ca~kamÈ orohitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi.
Atha kho Yaso kulaputto Bhagavato avid|re udÈnaÑ udÈnesi “upaddutaÑ
vata bho, upassaÔÔhaÑ vata bho”ti. Atha kho BhagavÈ yasaÑ kulaputtaÑ
etadavoca “idaÑ kho Yasa anupaddutaÑ, idaÑ anupassaÔÔhaÑ, ehi Yasa
nisÊda, dhammaÑ te desessÈmÊ”ti. Atha kho Yaso kulaputto “idaÑ kira
______________________________________________________________
1. Vassike pÈsÈde vassike cattÈro mÈse (SÊ) 2. PaÔigacceva (SÊ)
22 VinayapiÔaka
anupaddutaÑ, idaÑ anupassaÔÔhan”ti haÔÔho udaggo suvaÓÓapÈdukÈhi

orohitvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ
abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinnassa kho Yasassa
kulaputtassa BhagavÈ anupubbiÑ kathaÑ kathesi, seyyathidaÑ, dÈnakathaÑ
sÊlakathaÑ saggakathaÑ kÈmÈnaÑ ÈdÊnavaÑ okÈraÑ saÑkilesaÑ
nekkhamme ÈnisaÑsaÑ pakÈsesi. YadÈ BhagavÈ aÒÒÈsi YasaÑ kulaputtaÑ
kallacittaÑ muducittaÑ vinÊvaraÓacittaÑ udaggacittaÑ pasannacittaÑ, atha
yÈ BuddhÈnaÑ sÈmukkaÑsikÈ dhammadesanÈ, taÑ pakÈsesi dukkhaÑ
samudayaÑ nirodhaÑ maggaÑ, seyyathÈpi nÈma suddhaÑ vatthaÑ
apagatakÈÄakaÑ sammadeva rajanaÑ paÔiggaÓheyya, evameva Yasassa
kulaputtassa tasmiÑyeva Èsane virajaÑ vÊtamalaÑ dhammacakkhuÑ
udapÈdi “yaÑ kiÒci samudayadhammaÑ, sabbaÑ taÑ nirodhadhamman”ti.
27. Atha kho Yasassa kulaputtassa mÈtÈ pÈsÈdaÑ abhiruhitvÈ YasaÑ

kulaputtaÑ apassantÊ yena seÔÔhi gahapati tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ
seÔÔhiÑ gahapatiÑ etadavoca “putto te gahapati Yaso na dissatÊ”ti. Atha kho
seÔÔhi gahapati catuddisÈ assad|te uyyojetvÈ sÈmaÑyeva yena IsipatanaÑ
migadÈyo tenupasa~kami. AddasÈ kho seÔÔhi gahapati suvaÓÓapÈdukÈnaÑ
nikkhepaÑ, disvÈna taÑyeva anugamÈsi1. AddasÈ kho BhagavÈ seÔÔhiÑ
gahapatiÑ d|ratova ÈgacchantaÑ, disvÈna Bhagavato etadahosi
“yann|nÈhaÑ tathÈr|paÑ iddhÈbhisa~khÈraÑ abhisa~khÈreyyaÑ, yathÈ
seÔÔhi gahapati idha nisinno idha nisinnaÑ YasaÑ kulaputtaÑ na
passeyyÈ”ti, atha kho BhagavÈ tathÈr|paÑ iddhÈbhisa~khÈraÑ
abhisa~kharesi. Atha kho seÔÔhi gahapati yena BhagavÈ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ etadavoca “api bhante BhagavÈ YasaÑ
kulaputtaÑ passeyyÈ”ti. Tena hi gahapati nisÊda, appeva nÈma idha nisinno
idha nisinnaÑ YasaÑ kulaputtaÑ passeyyÈsÊti. Atha kho seÔÔhi gahapati
“idheva kirÈhaÑ nisinno idha nisinnaÑ YasaÑ kulaputtaÑ passissÈmÊ”ti
haÔÔho udaggo BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ
nisinnassa kho seÔÔhissa gahapatissa BhagavÈ anupubbiÑ kathaÑ kathesi,
seyyathidaÑ, dÈnakathaÑ sÊlakathaÑ saggakathaÑ kÈmÈnaÑ ÈdÊnavaÑ
okÈraÑ saÑkilesaÑ nekkhamme
______________________________________________________________
1. AnugamÈ (SÊ, SyÈ)
MahÈvaggapÈÄi 23
ÈnisaÑsaÑ pakÈsesi. YadÈ BhagavÈ aÒÒÈsi seÔÔhiÑ gahapatiÑ kallacittaÑ

muducittaÑ vinÊvaraÓacittaÑ udaggacittaÑ pasannacittaÑ, atha yÈ
BuddhÈnaÑ sÈmukkaÑsikÈ dhammadesanÈ, taÑ pakÈsesi dukkhaÑ
apagatakÈÄakaÑ sammadeva rajanaÑ paÔiggaÓheyya, evameva seÔÔhissa
gahapatissa tasmiÑyeva Èsane virajaÑ vÊtamalaÑ dhammacakkhuÑ udapÈdi
“yaÑ kiÒci samudayadhammaÑ, sabbaÑ taÑ nirodhadhamman”ti. Atha kho
seÔÔhi gahapati diÔÔhadhammo pattadhammo viditadhammo
pariyogÈÄhadhammo tiÓÓavicikiccho vigatakathaÑkatho vesÈrajjappatto
aparappaccayo SatthusÈsane BhagavantaÑ etadavoca “abhikkantaÑ bhante,
abhikkantaÑ bhante, seyyathÈpi bhante nikkujjitaÑ1 vÈ ukkujjeyya,
paÔicchannaÑ vÈ vivareyya, m|Ähassa vÈ maggaÑ Ècikkheyya, andhakÈre vÈ
telapajjotaÑ dhÈreyya ‘cakkhumanto r|pÈni dakkhantÊ’ti, evamevaÑ
BhagavatÈ anekapariyÈyena dhammo pakÈsito. EsÈhaÑ bhante BhagavantaÑ
saraÓaÑ gacchÈmi dhammaÒca bhikkhusaÑghaÒca, upÈsakaÑ maÑ
BhagavÈ dhÈretu ajjatagge pÈÓupetaÑ saraÓaÑ gatan”ti. Sova loke
paÔhamaÑ upÈsako ahosi tevÈciko.
28. Atha kho Yasassa kulaputtassa pituno dhamme desiyamÈne

yathÈdiÔÔhaÑ yathÈviditaÑ bh|miÑ paccavekkhantassa anupÈdÈya Èsavehi
cittaÑ vimucci. Atha kho Bhagavato etadahosi “yasassa kho kulaputtassa
pituno dhamme desiyamÈne yathÈdiÔÔhaÑ yathÈviditaÑ bh|miÑ
paccavekkhantassa anupÈdÈya Èsavehi cittaÑ vimuttaÑ, abhabbo kho Yaso
kulaputto hÊnÈyÈvattitvÈ kÈme paribhuÒjituÑ seyyathÈpi pubbe
agÈrikabh|to, yann|nÈhaÑ taÑ iddhÈbhisa~khÈraÑ paÔippassambheyyan”ti.
Atha kho BhagavÈ taÑ iddhÈbhisa~khÈraÑ paÔippassambhesi. AddasÈ kho
seÔÔhi gahapati YasaÑ kulaputtaÑ nisinnaÑ, disvÈna YasaÑ kulaputtaÑ
etadavoca “mÈtÈ te tÈta Yasa parideva2 sokasamÈpannÈ, dehi mÈtuyÈ
jÊvitan”ti. Atha kho Yaso kulaputto BhagavantaÑ ullokesi. Atha kho
BhagavÈ seÔÔhiÑ gahapatiÑ etadavoca “taÑ kiÑ maÒÒasi gahapati, yassa
sekkhena ÒÈÓena sekkhena dassanena dhammo diÔÔho vidito seyyathÈpi tayÈ,
tassa yathÈdiÔÔhaÑ yathÈviditaÑ bh|miÑ paccavekkhantassa
______________________________________________________________
1. NikujjitaÑ (Ka) 2. Paridevi (Ka)
24 VinayapiÔaka
anupÈdÈya Èsavehi cittaÑ vimuttaÑ, bhabbo nu kho so gahapati

hÊnÈyÈvattitvÈ kÈme paribhuÒjituÑ seyyathÈpi pubbe agÈrikabh|to”ti. No
hetaÑ bhante. Yasassa kho gahapati kulaputtassa sekkhena ÒÈÓena sekkhena
dassanena dhammo diÔÔho vidito seyyathÈpi tayÈ, tassa yathÈdiÔÔhaÑ
yathÈviditaÑ bh|miÑ paccavekkhantassa anupÈdÈya Èsavehi cittaÑ
vimuttaÑ, abhabbo kho gahapati Yaso kulaputto hÊnÈyÈvattitvÈ kÈme
paribhuÒjituÑ seyyathÈpi pubbe agÈrikabh|toti. LÈbhÈ bhante Yasassa
kulaputtassa, suladdhaÑ bhante Yasassa kulaputtassa, yathÈ Yasassa
kulaputtassa anupÈdÈya Èsavehi cittaÑ vimuttaÑ, adhivÈsetu me bhante
BhagavÈ ajjatanÈya bhattaÑ Yasena kulaputtena pacchÈsamaÓenÈti.
AdhivÈsesi BhagavÈ tuÓhÊbhÈvena. Atha kho seÔÔhi gahapati Bhagavato
adhivÈsanaÑ viditvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ
katvÈ pakkÈmi. Atha kho Yaso kulaputto acirapakkante seÔÔhimhi
gahapatimhi BhagavantaÑ etadavoca “labheyyÈhaÑ bhante Bhagavato
santike pabbajjaÑ, labheyyaÑ upasampadan”ti. “Ehi bhikkh|”ti BhagavÈ
avoca “svÈkkhÈto dhammo, cara brahmacariyaÑ sammÈ dukkhassa
antakiriyÈyÈ”ti. SÈva tassa Èyasmato upasampadÈ ahosi. Tena kho pana
samayena satta loke arahanto honti.
Yasassa pabbajjÈ niÔÔhitÈ.

_____
29. Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya

ÈyasmatÈ Yasena pacchÈsamaÓena yena seÔÔhissa gahapatissa nivesanaÑ
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi. Atha kho Èyasmato
Yasassa mÈtÈ ca purÈÓadutiyikÈ ca yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu,
upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu. TÈsaÑ
BhagavÈ anupubbiÑ kathaÑ kathesi, seyyathidaÑ, dÈnakathaÑ sÊlakathaÑ
saggakathaÑ kÈmÈnaÑ ÈdÊnavaÑ okÈraÑ saÑkilesaÑ nekkhamme
ÈnisaÑsaÑ pakÈsesi. YadÈ tÈ BhagavÈ aÒÒÈsi kallacittÈ muducittÈ
vinÊvaraÓacittÈ udaggacittÈ pasannacittÈ, atha yÈ BuddhÈnaÑ sÈmukkaÑsikÈ
dhammadesanÈ, taÑ pakÈsesi dukkhaÑ samudayaÑ nirodhaÑ
MahÈvaggapÈÄi 25
maggaÑ, seyyathÈpi nÈma suddhaÑ vatthaÑ apagatakÈÄakaÑ sammadeva

rajanaÑ paÔiggaÓheyya, evameva tÈsaÑ tasmiÑyeva Èsane virajaÑ
sabbaÑ taÑ nirodhadhamman”ti. TÈ diÔÔhadhammÈ pattadhammÈ
viditadhammÈ pariyogÈÄhadhammÈ tiÓÓavicikicchÈ vigatakathaÑkathÈ
vesÈrajjappattÈ aparappaccayÈ SatthusÈsane BhagavantaÑ etadavocuÑ
“abhikkantaÑ bhante, abhikkantaÑ bhante -pa-. EtÈ mayaÑ bhante
BhagavantaÑ saraÓaÑ gacchÈma dhammaÒca bhikkhusaÑghaÒca, upÈsikÈyo
no BhagavÈ dhÈretu ajjatagge pÈÓupetÈ saraÓaÑ gatÈ”ti. TÈ ca loke
paÔhamaÑ upÈsikÈ ahesuÑ tevÈcikÈ.
Atha kho Èyasmato Yasassa mÈtÈ ca pitÈ ca purÈÓadutiyikÈ ca
BhagavantaÒca ÈyasmantaÒca YasaÑ paÓÊtena khÈdanÊyena bhojanÊyena
sahatthÈ santappetvÈ sampavÈretvÈ BhagavantaÑ bhuttÈviÑ onÊtapattapÈÓiÑ
ekamantaÑ nisÊdiÑsu. Atha kho BhagavÈ Èyasmato Yasassa mÈtaraÒca
pitaraÒca purÈÓadutiyikaÒca dhammiyÈ kathÈya sandassetvÈ samÈdapetvÈ
samuttejetvÈ sampahaÑsetvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmi.
30. AssosuÑ kho Èyasmato Yasassa cattÈro gihisahÈyakÈ BÈrÈÓasiyaÑ

seÔÔhÈnuseÔÔhÊnaÑ kulÈnaÑ puttÈ Vimalo SubÈhu PuÓÓaji Gavampati “yaso
kira kulaputto kesamassuÑ ohÈretvÈ kÈsÈyÈni vatthÈni acchÈdetvÈ agÈrasmÈ
anagÈriyaÑ pabbajito”ti, sutvÈna nesaÑ etadahosi “na hi n|na so orako
dhammavinayo, na sÈ orakÈ pabbajjÈ, yattha Yaso kulaputto kesamassuÑ
ohÈretvÈ kÈsÈyÈni vatthÈni acchÈdetvÈ agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajito”ti.
Te1 yenÈyasmÈ Yaso tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ
YasaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ aÔÔhaÑsu. Atha kho ÈyasmÈ Yaso te cattÈro
gihisahÈyake ÈdÈya yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ
BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho
ÈyasmÈ Yaso BhagavantaÑ etadavoca “ime me bhante cattÈro gihisahÈyakÈ
BÈrÈÓasiyaÑ seÔÔhÈnuseÔÔhÊnaÑ kulÈnaÑ puttÈ Vimalo SubÈhu PuÓÓaji
Gavampati, ime2 BhagavÈ ovadatu
______________________________________________________________
1. Te cattÈro janÈ (Ka) 2. Ime cattÈro (Ka)
26 VinayapiÔaka
anusÈsat|”ti. TesaÑ BhagavÈ anupubbiÑ kathaÑ kathesi, seyyathidaÑ,

dÈnakathaÑ sÊlakathaÑ saggakathaÑ kÈmÈnaÑ ÈdÊnavaÑ okÈraÑ
saÑkilesaÑ nekkhamme ÈnisaÑsaÑ pakÈsesi, yadÈ te BhagavÈ aÒÒÈsi
kallacitte muducitte vinÊvaraÓacitte udaggacitte pasannacitte, atha yÈ
apagatakÈÄakaÑ sammadeva rajanaÑ paÔiggaÓheyya, evameva tesaÑ
tasmiÑyeva Èsane virajaÑ vÊtamalaÑ dhammacakkhuÑ udapÈdi “yaÑ kiÒci
samudayadhammaÑ, sabbaÑ taÑ nirodhadhamman”ti. Te diÔÔhadhammÈ
pattadhammÈ viditadhammÈ pariyogÈÄhadhammÈ tiÓÓavicikicchÈ
vigatakathaÑkathÈ vesÈrajjappattÈ aparappaccayÈ SatthusÈsane
BhagavantaÑ etadavocuÑ “labheyyÈma mayaÑ bhante Bhagavato santike
pabbajjaÑ, labheyyÈma upasampadan”ti. “Etha bhikkhavo”ti BhagavÈ avoca
“svÈkkhÈto dhammo, caratha brahmacariyaÑ sammÈ dukkhassa
antakiriyÈyÈ”ti. SÈva tesaÑ ÈyasmantÈnaÑ upasampadÈ ahosi. Atha kho
BhagavÈ te bhikkh| dhammiyÈ kathÈya ovadi anusÈsi, tesaÑ BhagavatÈ
dhammiyÈ kathÈya ovadiyamÈnÈnaÑ anusÈsiyamÈnÈnaÑ anupÈdÈya Èsavehi
cittÈni vimucciÑsu. Tena kho pana samayena ekÈdasa loke arahanto honti.
CatugihisahÈyakapabbajjÈ niÔÔhitÈ.
_____
31. AssosuÑ kho Èyasmato Yasassa paÒÒÈsamattÈ gihisahÈyakÈ

jÈnapadÈ pubbÈnupubbakÈnaÑ kulÈnaÑ puttÈ “yaso kira kulaputto
kesamassuÑ ohÈretvÈ kÈsÈyÈni vatthÈni acchÈdetvÈ agÈrasmÈ anagÈriyaÑ
pabbajito”ti. SutvÈna nesaÑ etadahosi “na hi n|na so orako dhammavinayo,
na sÈ orakÈ pabbajjÈ, yattha Yaso kulaputto kesamassuÑ ohÈretvÈ kÈsÈyÈni
vatthÈni acchÈdetvÈ agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajito”ti, te yenÈyasmÈ Yaso
tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ YasaÑ abhivÈdetvÈ
ekamantaÑ aÔÔhaÑsu. Atha kho ÈyasmÈ Yaso te paÒÒÈsamatte gihisahÈyake
ÈdÈya yena BhagavÈ tenupasa~kami,
MahÈvaggapÈÄi 27
upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ

nisinno kho ÈyasmÈ Yaso BhagavantaÑ etadavoca “ime me bhante
paÒÒÈsamattÈ gihisahÈyakÈ jÈnapadÈ pubbÈnupubbakÈnaÑ kulÈnaÑ puttÈ,
ime BhagavÈ ovadatu anusÈsat|”ti. TesaÑ BhagavÈ anupubbiÑ kathaÑ
kathesi, seyyathidaÑ, dÈnakathaÑ sÊlakathaÑ saggakathaÑ kÈmÈnaÑ
ÈdÊnavaÑ okÈraÑ saÑkilesaÑ nekkhamme ÈnisaÑsaÑ pakÈsesi. YadÈ te
BhagavÈ aÒÒÈsi kallacitte muducitte vinÊvaraÓacitte udaggacitte
pasannacitte, atha yÈ BuddhÈnaÑ sÈmukkaÑsikÈ dhammadesanÈ, taÑ
pakÈsesi dukkhaÑ samudayaÑ nirodhaÑ maggaÑ, seyyathÈpi nÈma
suddhaÑ vatthaÑ apagatakÈÄakaÑ sammadeva rajanaÑ paÔiggaÓheyya,
evameva tesaÑ tasmiÑyeva Èsane virajaÑ vÊtamalaÑ dhammacakkhuÑ
ahosi. Atha kho BhagavÈ te bhikkh| dhammiyÈ kathÈya ovadi anusÈsi,
tesaÑ BhagavatÈ dhammiyÈ kathÈya ovadiyamÈnÈnaÑ anusÈsiyamÈnÈnaÑ
anupÈdÈya Èsavehi cittÈni vimucciÑsu. Tena kho pana samayena ekasaÔÔhi
loke arahanto honti.
PaÒÒÈsagihisahÈyakapabbajjÈ niÔÔhitÈ.
_____
8. MÈrakathÈ
32. Atha kho BhagavÈ te bhikkh| Èmantesi * “muttÈhaÑ bhikkhave
sabbapÈsehi ye dibbÈ ye ca mÈnusÈ, tumhepi bhikkhave muttÈ sabbapÈsehi
ye dibbÈ ye ca mÈnusÈ. Caratha bhikkhave cÈrikaÑ bahujanahitÈya
bahujanasukhÈya lokÈnukampÈya atthÈya hitÈya sukhÈya devamanussÈnaÑ,
mÈ ekena dve agamittha, desetha bhikkhave dhammaÑ ÈdikalyÈÓaÑ
majjhekalyÈÓaÑ pariyosÈnakalyÈÓaÑ sÈtthaÑ sabyaÒjanaÑ
kevalaparipuÓÓaÑ parisuddhaÑ brahmacariyaÑ pakÈsetha, santi sattÈ
______________________________________________________________
* SaÑ 1. 106-7 piÔÔhesu MÈrasaÑyuttepi.
28 VinayapiÔaka

dhammassa aÒÒÈtÈro, ahampi bhikkhave yena UruvelÈ SenÈnigamo
tenupasa~kamissÈmi dhammadesanÈyÈ”ti.
33. Atha kho mÈro pÈpimÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami,

upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ gÈthÈya ajjhabhÈsi–
“Baddhosi sabbapÈsehi, ye dibbÈ ye ca mÈnusÈ.
MahÈbandhanabaddhosi, na me samaÓa mokkhasÊ”ti.
MuttÈhaÑ1 sabbapÈsehi, ye dibbÈ ye ca mÈnusÈ.

MahÈbandhanamuttomhi, nihato tvamasi antakÈti.
* “Antalikkhacaro pÈso, yvÈyaÑ carati mÈnaso.
Tena taÑ bÈdhayissÈmi, na me samaÓa mokkhasÊ”ti.
* R|pÈ saddÈ rasÈ gandhÈ, phoÔÔhabbÈ ca manoramÈ.
Ettha me vigato chando, nihato tvamasi antakÈti.
Atha kho mÈro pÈpimÈ “jÈnÈti maÑ BhagavÈ, jÈnÈti maÑ Sugato”ti
dukkhÊ dummano tatthevantaradhÈyÊti.
MÈrakathÈ niÔÔhitÈ.
_____
9. Pabbajj|pasampadÈkathÈ
34. Tena kho pana samayena bhikkh| nÈnÈdisÈ nÈnÈjanapadÈ
pabbajjÈpekkhe ca upasampadÈpekkhe ca Ènenti “BhagavÈ ne pabbÈjessati
upasampÈdessatÊ”ti, tattha bhikkh| ceva kilamanti pabbajjÈpekkhÈ ca
upasampadÈpekkhÈ ca. Atha kho Bhagavato rahogatassa paÔisallÊnassa evaÑ
cetaso parivitakko udapÈdi “etarahi kho bhikkh| nÈnÈdisÈ nÈnÈjanapadÈ
pabbajjÈpekkhe ca upasampadÈpekkhe ca Ènenti ‘BhagavÈ ne
______________________________________________________________
1. MuttohaÑ (SÊ, SyÈ) * SaÑ 1. 113 piÔÔhe MÈrasaÑyuttepi.
MahÈvaggapÈÄi 29
pabbÈjessati upasampÈdessatÊ’ti, tattha bhikkh| ceva kilamanti

pabbajjÈpekkhÈ ca upasampadÈpekkhÈ ca, yann|nÈhaÑ bhikkh|naÑ
anujÈneyyaÑ tumheva dÈni bhikkhave tÈsu tÈsu disÈsu tesu tesu janapadesu
pabbÈjetha upasampÈdethÈ”ti. Atha kho BhagavÈ sÈyanhasamayaÑ
paÔisallÈnÈ vuÔÔhito etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe dhammiÑ kathaÑ
katvÈ bhikkh| Èmantesi “idha mayhaÑ bhikkhave rahogatassa paÔisallÊnassa
evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi ‘etarahi kho bhikkh| nÈnÈdisÈ
nÈnÈjanapadÈ pabbajjÈpekkhe ca upasampadÈpekkhe ca Ènenti BhagavÈ ne
pabbÈjessati upasampÈdessatÊti, tattha bhikkh| ceva kilamanti
pabbajjÈpekkhÈ ca upasampadÈpekkhÈ ca, yann|nÈhaÑ bhikkh|naÑ
anujÈneyyaÑ tumheva dÈni bhikkhave tÈsu tÈsu disÈsu tesu tesu janapadesu
pabbÈjetha upasampÈdethÈ’ti, anujÈnÈmi bhikkhave tumheva dÈni tÈsu tÈsu
disÈsu tesu tesu janapadesu pabbÈjetha upasampÈdetha. EvaÒca pana
bhikkhave pabbÈjetabbo upasampÈdetabbo–
PaÔhamaÑ kesamassuÑ ohÈrÈpetvÈ1 kÈsÈyÈni vatthÈni acchÈdÈpetvÈ
ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ kÈrÈpetvÈ bhikkh|naÑ pÈde vandÈpetvÈ ukkuÔikaÑ
nisÊdÈpetvÈ aÒjaliÑ paggaÓhÈpetvÈ ‘evaÑ vadehÊ’ti vattabbo ‘BuddhaÑ
saraÓaÑ gacchÈmi, dhammaÑ saraÓaÑ gacchÈmi, saÑghaÑ saraÓaÑ
gacchÈmi. Dutiyampi BuddhaÑ saraÓaÑ gacchÈmi, dutiyampi dhammaÑ
saraÓaÑ gacchÈmi, dutiyampi saÑghaÑ saraÓaÑ gacchÈmi. Tatiyampi
BuddhaÑ saraÓaÑ gacchÈmi, tatiyampi dhammaÑ saraÓaÑ gacchÈmi,
tatiyampi saÑghaÑ saraÓaÑ gacchÈmÊ’ti. AnujÈnÈmi bhikkhave imehi tÊhi
saraÓagamanehi pabbajjaÑ upasampadan”ti.
TÊhi saraÓagamanehi upasampadÈkathÈ niÔÔhitÈ.

_____
10. DutiyamÈrakathÈ
35. Atha kho BhagavÈ vassaÑvuÔÔho2 bhikkh| Èmantesi * “mayhaÑ
kho bhikkhave yoniso manasikÈrÈ yoniso sammappadhÈnÈ anuttarÈ vimutti
anuppattÈ anuttarÈ vimutti sacchikatÈ, tumhepi bhikkhave yoniso
______________________________________________________________
1. OhÈretvÈ (Ka) 2. VassaÑvuttho (SÊ) * SaÑ 1. 116 piÔÔhepi.
30 VinayapiÔaka
manasikÈrÈ yoniso sammappadhÈnÈ anuttaraÑ vimuttiÑ anupÈpuÓÈtha,

anuttaraÑ vimuttiÑ sacchikarothÈ”ti. Atha kho mÈro pÈpimÈ yena BhagavÈ
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ gÈthÈya ajjhabhÈsi–
“Baddhosi mÈrapÈsehi, ye dibbÈ ye ca mÈnusÈ.
MahÈbandhanabaddhosi1, na me samaÓe mokkhasÊ”ti.
MuttÈhaÑ mÈrapÈsehi, ye dibbÈ ye ca mÈnusÈ.
MahÈbandhanamuttomhi2, nihato tvamasi antakÈti.
Atha kho mÈro pÈpimÈ “jÈnÈti maÑ BhagavÈ, jÈnÈti maÑ Sugato”ti
dukkhÊ dummano tatthevantaradhÈyi.
DutiyamÈrakathÈ niÔÔhitÈ.
_____
11. Bhaddavaggiyavatthu
36. Atha kho BhagavÈ BÈrÈÓasiyaÑ yathÈbhirantaÑ viharitvÈ yena
UruvelÈ tena cÈrikaÑ pakkÈmi. Atha kho BhagavÈ maggÈ okkamma yena
aÒÒataro vanasaÓÉo tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ taÑ vanasaÓÉaÑ
ajjhogÈhetvÈ aÒÒatarasmiÑ rukkham|le nisÊdi. Tena kho pana samayena
tiÑsamattÈ BhaddavaggiyÈ sahÈyakÈ sapajÈpatikÈ tasmiÑ vanasaÓÉe
paricÈrenti, ekassa pajÈpati nÈhosi, tassa atthÈya vesÊ ÈnÊtÈ ahosi. Atha kho
sÈ vesÊ tesu pamattesu paricÈrentesu bhaÓÉaÑ ÈdÈya palÈyittha, atha kho te
sahÈyakÈ sahÈyakassa veyyÈvaccaÑ karontÈ taÑ itthiÑ gavesantÈ taÑ
vanasaÓÉaÑ ÈhiÓÉantÈ addasaÑsu BhagavantaÑ aÒÒatarasmiÑ rukkham|le
nisinnaÑ, disvÈna yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ
BhagavantaÑ etadavocuÑ “api bhante BhagavÈ ekaÑ itthiÑ passeyyÈ”ti.
KiÑ pana vo kumÈrÈ itthiyÈti. Idha mayaÑ bhante tiÑsamattÈ
BhaddavaggiyÈ sahÈyakÈ sapajÈpatikÈ imasmiÑ vanasaÓÉe paricÈrimhÈ,
ekassa pajÈpati nÈhosi, tassa atthÈya vesÊ ÈnÊtÈ ahosi, atha kho sÈ
______________________________________________________________
1. MÈrabandhanabaddhosi (SÊ, SyÈ) 2. MÈrabandhanamuttomhi (SÊ, SyÈ)
MahÈvaggapÈÄi 31
bhante vesÊ amhesu pamattesu paricÈrentesu bhaÓÉaÑ ÈdÈya palÈyittha, te

mayaÑ bhante sahÈyakÈ sahÈyakassa veyyÈvaccaÑ karontÈ taÑ itthiÑ
gavesantÈ imaÑ vanasaÓÉaÑ ÈhiÓÉÈmÈti. TaÑ kiÑ maÒÒatha vo kumÈrÈ,
katamaÑ nu kho tumhÈkaÑ varaÑ, yaÑ vÈ tumhe itthiÑ gaveseyyÈtha, yaÑ
vÈ attÈnaÑ gaveseyyÈthÈti. Etadeva bhante amhÈkaÑ varaÑ, yaÑ mayaÑ
attÈnaÑ gaveseyyÈmÈti. Tena hi vo kumÈrÈ nisÊdatha dhammaÑ vo
desessÈmÊti, “evaÑ bhante”ti kho te BhaddavaggiyÈ sahÈyakÈ BhagavantaÑ
abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu. TesaÑ BhagavÈ anupubbiÑ kathaÑ
kathesi, seyyathidaÑ, dÈnakathaÑ sÊlakathaÑ saggakathaÑ kÈmÈnaÑ
ÈdÊnavaÑ okÈraÑ saÑkilesaÑ nekkhamme ÈnisaÑsaÑ pakÈsesi, yadÈ te
BhagavÈ aÒÒÈsi kallacitte muducitte vinÊvaraÓacitte udaggacitte
pasannacitte, atha yÈ BuddhÈnaÑ sÈmukkaÑsikÈ dhammadesanÈ, taÑ
pakÈsesi dukkhaÑ samudayaÑ nirodhaÑ maggaÑ, seyyathÈpi nÈma
suddhaÑ vatthaÑ apagatakÈÄakaÑ sammadeva rajanaÑ paÔiggaÓheyya,
evameva tesaÑ tasmiÑyeva Èsane virajaÑ vÊtamalaÑ dhammacakkhuÑ
ahosi.
BhaddavaggiyasahÈyakÈnaÑ vatthu niÔÔhitaÑ.
DutiyabhÈÓavÈro.
_____
12. UruvelapÈÔihÈriyakathÈ
37. Atha kho BhagavÈ anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena UruvelÈ
tadavasari. Tena kho pana samayena UruvelÈyaÑ tayo jaÔilÈ paÔivasanti
Uruvelakassapo NadÊkassapo GayÈkassapoti, tesu
32 VinayapiÔaka
Uruvelakassapo jaÔilo paÒcannaÑ jaÔilasatÈnaÑ nÈyako hoti vinÈyako aggo

pamukho pÈmokkho, NadÊkassapo jaÔilo tiÓÓaÑ jaÔilasatÈnaÑ nÈyako hoti
vinÈyako aggo pamukho pÈmokkho, GayÈkassapo jaÔilo dvinnaÑ
jaÔilasatÈnaÑ nÈyako hoti vinÈyako aggo pamukho pÈmokkho. Atha kho
BhagavÈ yena Uruvelakassapassa jaÔilassa assamo tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ UruvelakassapaÑ jaÔilaÑ etadavoca “sace te Kassapa agaru,
vaseyyÈma ekarattaÑ agyÈgÈre”ti. Na kho me mahÈsamaÓa garu, caÓÉettha
nÈgarÈjÈ iddhimÈ Èsiviso ghoraviso, so taÑ mÈ viheÔhesÊti. Dutiyampi kho
BhagavÈ UruvelakassapaÑ jaÔilaÑ etadavoca “sace te Kassapa agaru,
nÈgarÈjÈ iddhimÈ Èsiviso ghoraviso, so taÑ mÈ viheÔhesÊti. Tatiyampi kho
BhagavÈ UruvelakassapaÑ jaÔilaÑ etadavoca “sace te Kassapa agaru,
nÈgarÈjÈ iddhimÈ Èsiviso ghoraviso, so taÑ mÈ viheÔhesÊti. Appeva maÑ na
viheÔheyya, i~gha tvaÑ Kassapa anujÈnÈhi agyÈgÈranti. Vihara mahÈsamaÓa
yathÈsukhanti. Atha kho BhagavÈ agyÈgÈraÑ pavisitvÈ tiÓasanthÈrakaÑ
paÒÒapetvÈ nisÊdi palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya parimukhaÑ
satiÑ upaÔÔhapetvÈ.
38. AddasÈ kho so nÈgo BhagavantaÑ paviÔÔhaÑ, disvÈna dummano1

padh|pÈyi2. Atha kho Bhagavato etadahosi “yann|nÈhaÑ imassa nÈgassa
anupahacca chaviÒca cammaÒca maÑsaÒca nhÈruÒca aÔÔhiÒca aÔÔhimiÒjaÒca
tejasÈ tejaÑ pariyÈdiyeyyan”ti. Atha kho BhagavÈ tathÈr|paÑ
iddhÈbhisa~khÈraÑ abhisa~kharitvÈ padh|pÈyi. Atha kho so nÈgo makkhaÑ
asahamÈno pajjali. BhagavÈpi tejodhÈtuÑ samÈpajjitvÈ pajjali. UbhinnaÑ
sajotibh|tÈnaÑ agyÈgÈraÑ ÈdittaÑ viya hoti sampajjalitaÑ sajotibh|taÑ.
Atha kho te jaÔilÈ agyÈgÈraÑ parivÈretvÈ evamÈhaÑsu “abhir|po vata bho
mahÈsamaÓo nÈgena viheÔhiyatÊ”ti. Atha kho BhagavÈ
______________________________________________________________
1. DukkhÊ dummano (SÊ, SyÈ) 2. Pakh|pÈsi (Ka)
MahÈvaggapÈÄi 33
tassÈ rattiyÈ accayena tassa nÈgassa anupahacca chaviÒca cammaÒca

maÑsaÒca nhÈruÒca aÔÔhiÒca aÔÔhimiÒjaÒca tejasÈ tejaÑ pariyÈdiyitvÈ patte
pakkhipitvÈ Uruvelakassapassa jaÔilassa dassesi “ayaÑ te Kassapa nÈgo
pariyÈdinno1 assa tejasÈ tejo”ti. Atha kho Uruvelakassapassa jaÔilassa
etadahosi “mahiddhiko kho mahÈsamaÓo mahÈnubhÈvo, yatra hi nÈma
caÓÉassa nÈgarÈjassa iddhimato Èsivisassa ghoravisassa tejasÈ tejaÑ
pariyÈdiyissati, natveva ca kho arahÈ yathÈ ahan”ti.
39. NeraÒjarÈyaÑ BhagavÈ, UruvelakassapaÑ jaÔilaÑ avoca.

Sace te Kassapa agaru, viharemu ajjaÓho aggisÈlamhÊti2.
Na kho me mahÈsamaÓa garu,
PhÈsukÈmova taÑ nivÈremi.
CaÓÉettha nÈgarÈjÈ.
IddhimÈ Èsiviso ghoraviso.
So taÑ mÈ viheÔhesÊti.
Appeva maÑ na viheÔheyya,
I~gha tvaÑ Kassapa anujÈnÈhi agyÈgÈranti.
Dinnanti naÑ viditvÈ,
AbhÊto3 pÈvisi bhayamatÊto.
DisvÈ isiÑ paviÔÔhaÑ, ahinÈgo dummano padh|pÈyi.
Sumanamanaso adhimano4, manussanÈgopi tattha padh|pÈyi.
MakkhaÒca asahamÈno, ahinÈgo pÈvakova pajjali.
TejodhÈtusukusalo, manussanÈgopi tattha pajjali.
UbhinnaÑ sajotibh|tÈnaÑ,
AgyÈgÈraÑ ÈdittaÑ hoti sampajjalitaÑ sajotibh|taÑ.
Udicchare jaÔilÈ,
Abhir|po vata bho mahÈsamaÓo.
NÈgena viheÔhiyatÊti bhaÓanti.
______________________________________________________________
1. PariyÈdiÓÓo (Ka) 2. AggisaraÓamhÊti (SÊ, SyÈ)
3. AsambhÊto (SÊ) 4. Avimano (katthaci), navimano (SyÈ)
34 VinayapiÔaka
Atha tassÈ rattiyÈ1 accayena,

HatÈ nÈgassa acciyo honti2.
Iddhimato pana ÔhitÈ3,
AnekavaÓÓÈ acciyo honti.
NÊlÈ atha lohitikÈ,
MaÒjiÔÔhÈ pÊtakÈ phalikavaÓÓÈyo.
A~gÊrasassa kÈye,
AnekavaÓÓÈ acciyo honti.
Pattamhi odahitvÈ,
AhinÈgaÑ brÈhmaÓassa dassesi.
AyaÑ te Kassapa nÈgo,
PariyÈdinno assa tejasÈ tejoti.
Atha kho Uruvelakassapo jaÔilo Bhagavato iminÈ iddhipÈÔihÈriyena
abhippasanno BhagavantaÑ etadavoca “idheva mahÈsamaÓa vihara, ahaÑ
te4 dhuvabhattenÈ”ti.
PaÔhamaÑ pÈÔihÈriyaÑ.
_____
40. Atha kho BhagavÈ Uruvelakassapassa jaÔilassa assamassa avid|re

aÒÒatarasmiÑ vanasaÓÉe vihÈsi. Atha kho cattÈro mahÈrÈjÈno abhikkantÈya
rattiyÈ abhikkantavaÓÓÈ kevalakappaÑ vanasaÓÉaÑ obhÈsetvÈ yena
BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ
catuddisÈ aÔÔhaÑsu seyyathÈpi mahantÈ aggikkhandhÈ. Atha kho
Uruvelakassapo jaÔilo tassÈ rattiyÈ accayena yena BhagavÈ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ etadavoca “kÈlo mahÈsamaÓa niÔÔhitaÑ
bhattaÑ, ke nu kho te mahÈsamaÓa abhikkantÈya rattiyÈ abhikkantavaÓÓÈ
kevalakappaÑ vanasaÓÉaÑ obhÈsetvÈ yena tvaÑ
______________________________________________________________
1. Atha rattiyÈ (SÊ, SyÈ) 2. AhinÈgassa acciyo na honti (SÊ, SyÈ)
3. Iddhimato panuÔÔhitÈ (SÊ) 4. Te upaÔÔhÈmi (Itipi)
MahÈvaggapÈÄi 35
tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ taÑ abhivÈdetvÈ catuddisÈ aÔÔhaÑsu

seyyathÈpi mahantÈ aggikkhandhÈ”ti. Ete kho Kassapa cattÈro mahÈrÈjÈno
yenÈhaÑ tenupasa~kamiÑsu dhammassavanÈyÈti. Atha kho
Uruvelakassapassa jaÔilassa etadahosi “mahiddhiko kho mahÈsamaÓo
mahÈnubhÈvo, yatra hi nÈma cattÈropi mahÈrÈjÈno upasa~kamissanti
dhammassavanÈya, na tveva ca kho arahÈ yathÈ ahan”ti. Atha kho BhagavÈ
Uruvelakassapassa jaÔilassa bhattaÑ bhuÒjitvÈ tasmiÑyeva vanasaÓÉe
vihÈsi.
DutiyaÑ pÈÔihÈriyaÑ.
_____
41. Atha kho Sakko devÈnamindo abhikkantÈya rattiyÈ abhikkantavaÓÓo

kevalakappaÑ vanasaÓÉaÑ obhÈsetvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsi seyyathÈpi
mahÈ-aggikkhandho purimÈhi vaÓÓanibhÈhi abhikkantataro ca paÓÊtataro ca.
Atha kho Uruvelakassapo jaÔilo tassÈ rattiyÈ accayena yena BhagavÈ
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ etadavoca “kÈlo mahÈsamaÓa
niÔÔhitaÑ bhattaÑ, ko nu kho so mahÈsamaÓa abhikkantÈya rattiyÈ
abhikkantavaÓÓo kevalakappaÑ vanasaÓÉaÑ obhÈsetvÈ yena tvaÑ
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ taÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsi
seyyathÈpi mahÈ-aggikkhandho purimÈhi vaÓÓanibhÈhi abhikkantataro ca
paÓÊtataro cÈ”ti. Eso kho Kassapa Sakko devÈnamindo yenÈhaÑ
tenupasa~kami dhammassavanÈyÈti. Atha kho Uruvelakassapassa jaÔilassa
Sakkopi devÈnamindo upasa~kamissati dhammassavanÈya, na tveva ca kho
arahÈ yathÈ ahan”ti. Atha kho BhagavÈ Uruvelakassapassa jaÔilassa bhattaÑ
bhuÒjitvÈ tasmiÑyeva vanasaÓÉe vihÈsi.
TatiyaÑ pÈÔihÈriyaÑ.
36 VinayapiÔaka
42. Atha kho brahmÈ Sahampati abhikkantÈya rattiyÈ abhikkantavaÓÓo

kevalakappaÑ vanasaÓÉaÑ obhÈsetvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsi seyyathÈpi
mahÈ-aggikkhandho purimÈhi vaÓÓanibhÈhi abhikkantataro ca paÓÊtataro ca.
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ etadavoca “kÈlo mahÈsamaÓa
niÔÔhitaÑ bhattaÑ, ko nu kho so mahÈsamaÓa abhikkantÈya rattiyÈ
abhikkantavaÓÓo kevalakappaÑ vanasaÓÉaÑ obhÈsetvÈ yena tvaÑ
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ taÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsi
seyyathÈpi mahÈ-aggikkhandho purimÈhi vaÓÓanibhÈhi abhikkantataro ca
paÓÊtataro cÈ”ti. Eso kho Kassapa brahmÈ Sahampati yenÈhaÑ
tenupasa~kami dhammassavanÈyÈti. Atha kho Uruvelakassapassa jaÔilassa
brahmÈpi Sahampati upasa~kamissati dhammassavanÈya, na tveva ca kho
arahÈ yathÈ ahan”ti. Atha kho BhagavÈ Uruvelakassapassa jaÔilassa bhattaÑ
CatutthaÑ pÈÔihÈriyaÑ.
_____
43. Tena kho pana samayena Uruvelakassapassa jaÔilassa mahÈyaÒÒo

paccupaÔÔhito hoti, kevalakappÈ ca A~gamagadhÈ pah|taÑ khÈdanÊyaÑ
bhojanÊyaÑ ÈdÈya abhikkamitukÈmÈ honti. Atha kho Uruvelakassapassa
jaÔilassa etadahosi “etarahi kho me mahÈyaÒÒo paccupaÔÔhito, kevalakappÈ
ca A~gamagadhÈ pah|taÑ khÈdanÊyaÑ bhojanÊyaÑ ÈdÈya abhikkamissanti,
sace mahÈsamaÓo mahÈjanakÈye iddhipÈÔihÈriyaÑ karissati, mahÈsamaÓassa
lÈbhasakkÈro abhivaÉÉhissati, mama lÈbhasakkÈro parihÈyissati, aho n|na
mahÈsamaÓo svÈtanÈya nÈgaccheyyÈ”ti. Atha kho BhagavÈ
Uruvelakassapassa jaÔilassa cetasÈ cetoparivitakkamaÒÒÈya UttarakuruÑ
gantvÈ tato piÓÉapÈtaÑ ÈharitvÈ Anotattadahe paribhuÒjitvÈ tattheva
divÈvihÈraÑ akÈsi. Atha kho Uruvelakassapo jaÔilo
MahÈvaggapÈÄi 37
tassÈ rattiyÈ accayena yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ

BhagavantaÑ etadavoca “kÈlo mahÈsamaÓa niÔÔhitaÑ bhattaÑ, kiÑ nu kho
mahÈsamaÓa hiyyo nÈgamÈsi, api ca mayaÑ taÑ sarÈma ‘kiÑ nu kho
mahÈsamaÓo nÈgacchatÊ’ti, khÈdanÊyassa ca bhojanÊyassa ca te paÔivÊso1
Ôhapito”ti. Nanu te Kassapa etadahosi “etarahi kho me mahÈyaÒÒo
paccupaÔÔhito, kevalakappÈ ca A~gamagadhÈ pah|taÑ khÈdanÊyaÑ
bhojanÊyaÑ ÈdÈya abhikkamissanti, sace mahÈsamaÓo mahÈjanakÈye
iddhipÈÔihÈriyaÑ karissati, mahÈsamaÓassa lÈbhasakkÈro abhivaÉÉhissati,
mama lÈbhasakkÈro parihÈyissati, aho n|na mahÈsamaÓo svÈtanÈya
nÈgaccheyyÈ”ti, so kho ahaÑ Kassapa tava cetasÈ cetoparivitakkamaÒÒÈya
UttarakuruÑ gantvÈ tato piÓÉapÈtaÑ ÈharitvÈ Anotattadahe paribhuÒjitvÈ
tattheva divÈvihÈraÑ akÈsinti. Atha kho Uruvelakassapassa jaÔilassa
cetasÈpi cittaÑ pajÈnissati, na tveva ca kho arahÈ yathÈ ahan”ti. Atha kho
BhagavÈ uruvalakassapassa jaÔilassa bhattaÑ bhuÒjitvÈ tasmiÑyeva
vanasaÓÉe vihÈsi.
PaÒcamaÑ pÈÔihÈriyaÑ.
_____
44. Tena kho pana samayena Bhagavato paÑsuk|laÑ uppannaÑ hoti.

Atha kho Bhagavato etadahosi “kattha nu kho ahaÑ paÑsuk|laÑ
dhoveyyan”ti. Atha kho Sakko devÈnamindo Bhagavato cetasÈ
cetoparivitakkamaÒÒÈya pÈÓinÈ pokkharaÓiÑ khaÓitvÈ BhagavantaÑ
etadavoca “idha bhante BhagavÈ paÑsuk|laÑ dhovat|”ti. Atha kho
Bhagavato etadahosi “kimhi nu kho ahaÑ paÑsuk|laÑ parimaddeyyan”ti.
Atha kho Sakko devÈnamindo Bhagavato cetasÈ cetoparivitakkamaÒÒÈya
mahatiÑ silaÑ upanikkhipi “idha bhante BhagavÈ paÑsuk|laÑ
parimaddat|”ti. Atha kho Bhagavato etadahosi “kimhi nu kho ahaÑ2
ÈlambitvÈ uttareyyan”ti. Atha kho kakudhe adhivatthÈ devatÈ
______________________________________________________________
1. PaÔiviÑso (SÊ), paÔiviso (SyÈ) 2. AhaÑ paÑsuk|laÑ (Ka)
38 VinayapiÔaka
Bhagavato cetasÈ cetoparivitakkamaÒÒÈya sÈkhaÑ onÈmesi “idha bhante

BhagavÈ ÈlambitvÈ uttarat|”ti. Atha kho Bhagavato etadahosi “kimhi nu kho
ahaÑ paÑsuk|laÑ vissajjeyyan”ti. Atha kho Sakko devÈnamindo Bhagavato
cetasÈ cetoparivitakkamaÒÒÈya mahatiÑ silaÑ upanikkhipi “idha bhante
BhagavÈ paÑsuk|laÑ vissajjet|”ti. Atha kho Uruvelakassapo jaÔilo tassÈ
rattiyÈ accayena yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ
etadavoca “kÈlo mahÈsamaÓa niÔÔhitaÑ bhattaÑ, kiÑ nu kho mahÈsamaÓa
nÈyaÑ pubbe idha pokkharaÓÊ sÈyaÑ idha pokkharaÓÊ, nayimÈ silÈ pubbe
upanikkhittÈ, kenimÈ silÈ upanikkhittÈ, nayimassa kakudhassa pubbe sÈkhÈ
onatÈ, sÈyaÑ sÈkhÈ onatÈ”ti. Idha me Kassapa paÑsuk|laÑ uppannaÑ
ahosi, tassa mayhaÑ Kassapa etadahosi “kattha nu kho ahaÑ paÑsuk|laÑ
dhoveyyan”ti, atha kho Kassapa Sakko devÈnamindo mama cetasÈ
cetoparivitakkamaÒÒÈya pÈÓinÈ pokkharaÓiÑ khaÓitvÈ maÑ etadavoca “idha
bhante BhagavÈ paÑsuk|laÑ dhovat|”ti, sÈ’yaÑ Kassapa amanussena
pÈÓinÈ khaÓitÈ pokkharaÓÊ. Tassa mayhaÑ Kassapa etadahosi “kimhi nu kho
ahaÑ paÑsuk|laÑ parimaddeyyan”ti, atha kho Kassapa Sakko devÈnamindo
mama cetasÈ cetoparivitakkamaÒÒÈya mahatiÑ silaÑ upanikkhipi “idha
bhante BhagavÈ paÑsuk|laÑ parimaddat|”ti, sÈ’yaÑ Kassapa amanussena
upanikkhittÈ silÈ. Tassa mayhaÑ Kassapa etadahosi “kimhi nu kho ahaÑ
ÈlambitvÈ uttareyyan”ti, atha kho Kassapa kakudhe adhivatthÈ devatÈ mama
cetasÈ cetoparivitakkamaÒÒÈya sÈkhaÑ onÈmesi “idha bhante BhagavÈ
ÈlambitvÈ uttarat|”ti, svÈyaÑ Èharahattho kakudho. Tassa mayhaÑ Kassapa
etadahosi “kimhi nu kho ahaÑ paÑsuk|laÑ vissajjeyyan”ti, atha kho
Kassapa Sakko devÈnamindo mama cetasÈ cetoparivitakkamaÒÒÈya mahatiÑ
silaÑ upanikkhipi “idha bhante BhagavÈ paÑsuk|laÑ vissajjet|”ti, sÈ’yaÑ
Kassapa amanussena upanikkhittÈ silÈti. Atha kho Uruvelakassapassa
jaÔilassa etadahosi “mahiddhiko kho mahÈsamaÓo mahÈnubhÈvo, yatra hi
nÈma Sakkopi devÈnamindo veyyÈvaccaÑ karissati, na tveva ca kho arahÈ
yathÈ ahan”ti. Atha kho BhagavÈ Uruvelakassapassa jaÔilassa bhattaÑ
MahÈvaggapÈÄi 39

tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ Bhagavato kÈlaÑ Èrocesi “kÈlo mahÈsamaÓa
niÔÔhitaÑ bhattan”ti. “Gaccha tvaÑ Kassapa ÈyÈmahan”ti UruvelakassapaÑ
jaÔilaÑ uyyojetvÈ yÈya jambuyÈ JambudÊpo paÒÒÈyati, tato phalaÑ gahetvÈ
paÔhamataraÑ ÈgantvÈ agyÈgÈre nisÊdi. AddasÈ kho Uruvelakassapo jaÔilo
BhagavantaÑ agyÈgÈre nisinnaÑ, disvÈna BhagavantaÑ etadavoca
“katamena tvaÑ mahÈsamaÓa maggena Ègato, ahaÑ tayÈ paÔhamataraÑ
pakkanto, so tvaÑ paÔhamataraÑ ÈgantvÈ agyÈgÈre nisinno”ti. IdhÈhaÑ
Kassapa taÑ uyyojetvÈ yÈya jambuyÈ JambudÊpo paÒÒÈyati, tato phalaÑ
gahetvÈ paÔhamataraÑ ÈgantvÈ agyÈgÈre nisinno, idaÑ kho Kassapa
jambuphalaÑ vaÓÓasampannaÑ gandhasampannaÑ rasasampannaÑ, sace
Èka~khasi paribhuÒjÈti. AlaÑ mahÈsamaÓa tvaÑyeva taÑ arahasi, tvaÑyeva
taÑ1 paribhuÒjÈhÊti. Atha kho Uruvelakassapassa jaÔilassa etadahosi
“mahiddhiko kho mahÈsamaÓo mahÈnubhÈvo, yatra hi nÈma maÑ
paÔhamataraÑ uyyojetvÈ yÈya jambuyÈ JambudÊpo paÒÒÈyati, tato phalaÑ
gahetvÈ paÔhamataraÑ ÈgantvÈ agyÈgÈre nisÊdissati, na tveva ca kho arahÈ
yathÈ ahan”ti. Atha kho BhagavÈ Uruvelakassapassa jaÔilassa bhattaÑ
45. Atha kho Uruvelakassapo jaÔilo tassÈ rattiyÈ accayena yena BhagavÈ
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ Bhagavato kÈlaÑ Èrocesi “kÈlo mahÈsamaÓa
niÔÔhitaÑ bhattan”ti. “Gaccha tvaÑ Kassapa ÈyÈmahan”ti UruvelakassapaÑ
jaÔilaÑ uyyojetvÈ yÈya jambuyÈ JambudÊpo paÒÒÈyati, tassÈ avid|re ambo
-pa- tassÈ avid|re ÈmalakÊ -pa- tassÈ avid|re harÊtakÊ -pa- TÈvatiÑsaÑ
gantvÈ pÈricchattakapupphaÑ gahetvÈ paÔhamataraÑ ÈgantvÈ agyÈgÈre
nisÊdi. AddasÈ kho Uruvelakassapo jaÔilo BhagavantaÑ agyÈgÈre nisinnaÑ,
disvÈna BhagavantaÑ etadavoca “katamena tvaÑ mahÈsamaÓa maggena
Ègato, ahaÑ tayÈ paÔhamataraÑ pakkanto, so tvaÑ paÔhamataraÑ ÈgantvÈ
agyÈgÈre nisinno”ti.
______________________________________________________________
1. TvaÑyevetaÑ Èharasi, tvaÑyevetaÑ (SÊ, SyÈ)
40 VinayapiÔaka
IdhÈhaÑ Kassapa taÑ uyyojetvÈ TÈvatiÑsaÑ gantvÈ pÈricchattakapupphaÑ

gahetvÈ paÔhamataraÑ ÈgantvÈ agyÈgÈre nisinno, idaÑ kho Kassapa
pÈricchattakapupphaÑ vaÓÓasampannaÑ gandhasampannaÑ1, (sace
Èka~khasi gaÓhÈti. AlaÑ mahÈsamaÓa tvaÑyeva taÑ arahasi, tvaÑyeva taÑ
gaÓhÈti.)2 Atha kho Uruvelakassapassa jaÔilassa etadahosi “mahiddhiko kho
mahÈsamaÓo mahÈnubhÈvo, yatra hi nÈma maÑ paÔhamataraÑ uyyojetvÈ
TÈvatiÑsaÑ gantvÈ pÈricchattakapupphaÑ gahetvÈ paÔhamataraÑ ÈgantvÈ
agyÈgÈre nisÊdissati, na tveva ca kho arahÈ yathÈ ahan”ti.
46. Tena kho pana samayena te jaÔilÈ aggiÑ paricaritukÈmÈ na sakkonti

kaÔÔhÈni phÈletuÑ. Atha kho tesaÑ jaÔilÈnaÑ etadahosi “nissaÑsayaÑ kho
mahÈsamaÓassa iddhÈnubhÈvo yathÈ mayaÑ na sakkoma kaÔÔhÈni
phÈletun”ti. Atha kho BhagavÈ UruvelakassapaÑ jaÔilaÑ etadavoca
“phÈliyantu Kassapa kaÔÔhÈnÊ”ti. PhÈliyantu mahÈsamaÓÈti. Sakideva paÒca
kaÔÔhasatÈni phÈliyiÑsu. Atha kho Uruvelakassapassa jaÔilassa etadahosi
“mahiddhiko kho mahÈsamaÓo mahÈnubhÈvo, yatra hi nÈma kaÔÔhÈnipi
phÈliyissanti, na tveva ca kho arahÈ yathÈ ahan”ti.
47. Tena kho pana samayena te jaÔilÈ aggiÑ paricaritukÈmÈ na sakkonti

aggiÑ ujjaletuÑ3. Atha kho tesaÑ jaÔilÈnaÑ etadahosi “nissaÑsayaÑ kho
mahÈsamaÓassa iddhÈnubhÈvo yathÈ mayaÑ na sakkoma aggiÑ ujjaletun”ti.
Atha kho BhagavÈ UruvelakassapaÑ jaÔilaÑ etadavoca “ujjaliyantu Kassapa
aggÊ”ti. Ujjaliyantu mahÈsamaÓÈti. Sakideva paÒca aggisatÈni ujjaliyiÑsu.
Atha kho Uruvelakassapassa jaÔilassa etadahosi “mahiddhiko kho
mahÈsamaÓo mahÈnubhÈvo, yatra hi nÈma aggÊpi ujjaliyissanti, na tveva ca
kho arahÈ yathÈ ahan”ti.
48. Tena kho pana samayena te jaÔilÈ aggiÑ paricaritvÈ na sakkonti

aggiÑ vijjhÈpetuÑ. Atha kho tesaÑ jaÔilÈnaÑ etadahosi “nissaÑsayaÑ kho
mahÈsamaÓassa iddhÈnubhÈvo yathÈ mayaÑ na sakkoma aggiÑ
vijjhÈpetun”ti. Atha kho BhagavÈ UruvelakassapaÑ jaÔilaÑ
______________________________________________________________
1. SugandhikaÑ (Ka) 2. ( ) SÊ-SyÈ-potthakesu natthi.
3. JÈletuÑ (SÊ), ujjalituÑ (Ka)
MahÈvaggapÈÄi 41
etadavoca “vijjhÈyantu Kassapa aggÊ”ti. VijjhÈyantu mahÈsamaÓÈti.

Sakideva paÒca aggisatÈni vijjhÈyiÑsu. Atha kho Uruvelakassapassa
jaÔilassa etadahosi “mahiddhiko kho mahÈsamaÓo mahÈnubhÈvo, yatra hi
nÈma aggÊpi vijjhÈyissanti, na tveva ca kho arahÈ yathÈ ahan”ti.
49. Tena kho pana samayena te jaÔilÈ sÊtÈsu hemantikÈsu rattÊsu

antaraÔÔhakÈsu himapÈtasamaye najjÈ NeraÒjarÈya ummujjantipi nimujjantipi
ummujjananimujjanampi karonti. Atha kho BhagavÈ paÒcamattÈni
mandÈmukhisatÈni abhinimmini yattha te jaÔilÈ uttaritvÈ visibbesuÑ. Atha
kho tesaÑ jaÔilÈnaÑ etadahosi “nissaÑsayaÑ kho mahÈsamaÓassa
iddhÈnubhÈvo yathayimÈ mandÈmukhiyo nimmitÈ”ti. Atha kho
Uruvelakassapassa jaÔilassa etadahosi “mahiddhiko kho mahÈsamaÓo
mahÈnubhÈvo, yatra hi nÈma tÈva bah| mandÈmukhiyopi abhinimminissati,
na tveva ca kho arahÈ yathÈ ahan”ti.
50. Tena kho pana samayena mahÈ akÈlamegho pÈvassi, mahÈ

udakavÈhako saÒjÈyi, yasmiÑ padese BhagavÈ viharati so padeso udakena
na otthaÔo1 hoti. Atha kho Bhagavato etadahosi “yann|nÈhaÑ samantÈ
udakaÑ ussÈretvÈ majjhe reÓuhatÈya bh|miyÈ ca~kameyyan”ti. Atha kho
BhagavÈ samantÈ udakaÑ ussÈretvÈ majjhe reÓuhatÈya bh|miyÈ ca~kami.
Atha kho Uruvelakassapo jaÔilo “mÈheva kho mahÈsamaÓo udakena v|Äho
ahosÊ”ti nÈvÈya sambahulehi jaÔilehi saddhiÑ yasmiÑ padese BhagavÈ
viharati taÑ padesaÑ agamÈsi. AddasÈ kho Uruvelakassapo jaÔilo
BhagavantaÑ samantÈ udakaÑ ussÈretvÈ majjhe reÓuhatÈya bh|miyÈ
ca~kamantaÑ, disvÈna BhagavantaÑ etadavoca “idaÑ nu tvaÑ
mahÈsamaÓÈ”ti. “Ayamahamasmi2 KassapÈ”ti BhagavÈ vehÈsaÑ
abbhuggantvÈ nÈvÈya paccuÔÔhÈsi. Atha kho Uruvelakassapassa jaÔilassa
udakampi na pavÈhissati3, na tveva ca kho arahÈ yathÈ ahan”ti.
______________________________________________________________
1. Udakena otthaÔo (SÊ, SyÈ) 2. Œma ahamasmi (SyÈ) 3. Nappasahissati (SÊ)
42 VinayapiÔaka
51. Atha kho Bhagavato etadahosi “cirampi kho imassa moghapurisassa

evaÑ bhavissati ‘mahiddhiko kho mahÈsamaÓo mahÈnubhÈvo, na tveva ca
kho arahÈ yathÈ ahanti, yann|nÈhaÑ imaÑ jaÔilaÑ saÑvejeyyan”ti. Atha
kho BhagavÈ UruvelakassapaÑ jaÔilaÑ etadavoca ‘neva ca kho tvaÑ
Kassapa arahÈ, nÈpi arahattamaggasamÈpanno, sÈpi te paÔipadÈ natthi, yÈya
tvaÑ arahÈ vÈ assasi arahattamaggaÑ vÈ samÈpanno”ti. Atha kho
Uruvelakassapo jaÔilo Bhagavato pÈdesu sirasÈ nipatitvÈ BhagavantaÑ
etadavoca “labheyyÈhaÑ bhante Bhagavato santike pabbajjaÑ, labheyyaÑ
upasampadan”ti. TvaÑ khosi Kassapa paÒcannaÑ jaÔilasatÈnaÑ nÈyako
vinÈyako aggo pamukho pÈmokkho, tepi tÈva apalokehi, yathÈ te
maÒÒissanti tathÈ te karissantÊti. Atha kho Uruvelakassapo jaÔilo yena te
jaÔilÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ te jaÔile etadavoca “icchÈmahaÑ bho
mahÈsamaÓe brahmacariyaÑ carituÑ, yathÈ bhavanto maÒÒanti tathÈ
karont|”ti. CirapaÔikÈ mayaÑ bho mahÈsamaÓe abhippasannÈ, sace bhavaÑ
mahÈsamaÓe brahmacariyaÑ carissati, sabbeva mayaÑ mahÈsamaÓe
brahmacariyaÑ carissÈmÈti. Atha kho te jaÔilÈ kesamissaÑ jaÔÈmissaÑ
khÈrikÈjamissaÑ aggihutamissaÑ udake pavÈhetvÈ yena BhagavÈ
tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ Bhagavato pÈdesu sirasÈ nipatitvÈ
BhagavantaÑ etadavocuÑ “labheyyÈma mayaÑ bhante Bhagavato santike
pabbajjaÑ, labheyyÈma upasampadan”ti. “Etha bhikkhavo”ti BhagavÈ avoca
“svÈkkhÈto dhammo, caratha brahmacariyaÑ sammÈ dukkhassa
antakiriyÈyÈ”ti. SÈva tesaÑ ÈyasmantÈnaÑ upasampadÈ ahosi.
52. AddasÈ kho NadÊkassapo jaÔilo kesamissaÑ jaÔÈmissaÑ

khÈrikÈjamissaÑ aggihutamissaÑ udake vuyhamÈne, disvÈnassa etadahosi
“mÈheva me bhÈtuno upasaggo ahosÊ”ti, jaÔile pÈhesi “gacchatha me
bhÈtaraÑ jÈnÈthÈ”ti, sÈmaÒca tÊhi jaÔilasatehi saddhiÑ yenÈyasmÈ
Uruvelakassapo tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ
UruvelakassapaÑ etadavoca “idaÑ nu kho Kassapa seyyo”ti. ŒmÈvuso
idaÑ seyyoti. Atha kho te jaÔilÈ kesamissaÑ jaÔÈmissaÑ khÈrikÈjamissaÑ
aggihutamissaÑ udake pavÈhetvÈ yena
MahÈvaggapÈÄi 43
BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ Bhagavato pÈdesu sirasÈ

nipatitvÈ BhagavantaÑ etadavocuÑ “labheyyÈma mayaÑ bhante Bhagavato
santike pabbajjaÑ, labheyyÈma upasampadan”ti. “Etha bhikkhavo”ti
BhagavÈ avoca “svÈkkhÈto dhammo, caratha brahmacariyaÑ sammÈ
dukkhassa antakiriyÈyÈ”ti. SÈva tesaÑ ÈyasmantÈnaÑ upasampadÈ ahosi.
53. AddasÈ kho GayÈkassapo jaÔilo kesamissaÑ jaÔÈmissaÑ

khÈrikÈjamissaÑ aggihutamissaÑ udake vuyhamÈne, disvÈnassa etadahosi
“mÈheva me bhÈt|naÑ upasaggo ahosÊ”ti, jaÔile pÈhesi “gacchatha me
bhÈtaro jÈnÈthÈ”ti, sÈmaÒca dvÊhi jaÔilasatehi saddhiÑ yenÈyasmÈ
Uruvelakassapo tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ
UruvelakassapaÑ etadavoca “idaÑ nu kho Kassapa seyyo”ti. ŒmÈvuso
idaÑ seyyoti. Atha kho te jaÔilÈ kesamissaÑ jaÔÈmissaÑ khÈrikÈjamissaÑ
aggihutamissaÑ udake pavÈhetvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu,
upasa~kamitvÈ Bhagavato pÈdesu sirasÈ nipatitvÈ BhagavantaÑ etadavocuÑ
Bhagavato adhiÔÔhÈnena paÒca kaÔÔhasatÈni na phÈliyiÑsu, phÈliyiÑsu,

aggÊ na ujjaliyiÑsu, ujjaliyiÑsu, na vijjhÈyiÑsu, vijjhÈyiÑsu,
paÒcamandÈmukhisatÈni abhinimmini, etena nayena
aÉÉhuÉÉhapÈÔihÈriyasahassÈni honti.
54. Atha kho BhagavÈ UruvelÈyaÑ yathÈbhirantaÑ viharitvÈ yena

GayÈsÊsaÑ tena pakkÈmi mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ
bhikkhusahassena sabbeheva purÈÓajaÔilehi. Tatra sudaÑ BhagavÈ GayÈyaÑ
viharati GayÈsÊse saddhiÑ bhikkhusahassena. Tatra kho BhagavÈ bhikkh|
Èmantesi–
44 VinayapiÔaka
* “SabbaÑ bhikkhave ÈdittaÑ, kiÒca bhikkhave sabbaÑ ÈdittaÑ, cakkhu

ÈdittaÑ, r|pÈ ÈdittÈ, cakkhuviÒÒÈÓaÑ ÈdittaÑ, cakkhusamphasso Èditto,
yamidaÑ cakkhusamphassapaccayÈ uppajjati vedayitaÑ sukhaÑ vÈ
dukkhaÑ vÈ adukkhamasukhaÑ vÈ tampi ÈdittaÑ. Kena ÈdittaÑ, rÈgagginÈ
dosagginÈ mohagginÈ ÈdittaÑ, jÈtiyÈ jarÈya maraÓena sokehi paridevehi
dukkhehi domanassehi upÈyÈsehi Èdittanti vadÈmi. SotaÑ ÈdittaÑ, saddÈ
ÈdittÈ, sotaviÒÒÈÓaÑ ÈdittaÑ, sotasamphasso Èditto, yamidaÑ
sotasamphassapaccayÈ uppajjati vedayitaÑ sukhaÑ vÈ dukkhaÑ vÈ
adukkhamasukhaÑ vÈ tampi ÈdittaÑ. Kena ÈdittaÑ, rÈgagginÈ dosagginÈ
mohagginÈ ÈdittaÑ, jÈtiyÈ jarÈya maraÓena sokehi paridevehi dukkhehi
domanassehi upÈyÈsehi Èdittanti vadÈmi. GhÈnaÑ ÈdittaÑ, gandhÈ ÈdittÈ,
ghÈnaviÒÒÈÓaÑ ÈdittaÑ, ghÈnasamphasso Èditto, yamidaÑ
ghÈnasamphassapaccayÈ uppajjati vedayitaÑ sukhaÑ vÈ dukkhaÑ vÈ
domanassehi upÈyÈsehi Èdittanti vadÈmi. JivhÈ ÈdittÈ, rasÈ ÈdittÈ,
jivhÈviÒÒÈÓaÑ ÈdittaÑ, jivhÈsamphasso Èditto, yamidaÑ
jivhÈsamphassapaccayÈ uppajjati vedayitaÑ sukhaÑ vÈ dukkhaÑ vÈ
domanassehi upÈyÈsehi Èdittanti vadÈmi. KÈyo Èditto, phoÔÔhabbÈ ÈdittÈ,
kÈyaviÒÒÈÓaÑ ÈdittaÑ, kÈyasamphasso Èditto, yamidaÑ
kÈyasamphassapaccayÈ uppajjati vedayitaÑ sukhaÑ vÈ dukkhaÑ vÈ
domanassehi upÈyÈsehi Èdittanti vadÈmi. Mano Èditto, dhammÈ ÈdittÈ,
manoviÒÒÈÓaÑ ÈdittaÑ, manosamphasso Èditto, yamidaÑ
manosamphassapaccayÈ uppajjati vedayitaÑ sukhaÑ vÈ dukkhaÑ vÈ
domanassehi upÈyÈsehi Èdittan”ti vadÈmi.
______________________________________________________________
* SaÑ 2. 251, 252 piÔÔhesupi
MahÈvaggapÈÄi 45
EvaÑ passaÑ bhikkhave sutavÈ ariyasÈvako cakkhusmimpi nibbindati,

r|pesupi nibbindati, cakkhuviÒÒÈÓepi nibbindati, cakkhusamphassepi
nibbindati, yamidaÑ cakkhusamphassapaccayÈ uppajjati vedayitaÑ sukhaÑ
vÈ dukkhaÑvÈ adukkhamasukhaÑ vÈ tasmimpi nibbindati. Sotasmimpi
nibbindati, saddesupi nibbindati -pa-. GhÈnasmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati -pa-. JivhÈyapi nibbindati, rasesupi nibbindati -pa-. KÈyasmimpi
nibbindati, phoÔÔhabbesupi nibbindati -pa-. Manasmimpi nibbindati,
dhammesupi nibbindati, manoviÒÒÈÓepi nibbindati, manosamphassepi
nibbindati, yamidaÑ manosamphassapaccayÈ uppajjati vedayitaÑ sukhaÑ
vÈ dukkhaÑ vÈ adukkhamasukhaÑ vÈ tasmimpi nibbindati. NibbindaÑ
virajjati, virÈgÈ vimuccati, vimuttasmiÑ vimuttamiti ÒÈÓaÑ hoti, khÊÓÈ jÈti,
vusitaÑ brahmacariyaÑ, kataÑ karaÓÊyaÑ, nÈparaÑ itthattÈyÈti pajÈnÈtÊti.
ImasmiÑ ca pana veyyÈkaraÓasmiÑ bhaÒÒamÈne tassa
bhikkhusahassassa anupÈdÈya Èsavehi cittÈni vimucciÑsu.
ŒdittapariyÈyasuttaÑ niÔÔhitaÑ.
UruvelapÈÔihÈriyaÑ, tatiyabhÈÓavÈro niÔÔhito.

_____
13. BimbisÈrasamÈgamakathÈ
55. Atha kho BhagavÈ GayÈsÊse yathÈbhirantaÑ viharitvÈ yena
RÈjagahaÑ tena cÈrikaÑ pakkÈmi mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ
bhikkhusahassena sabbeheva purÈÓajaÔilehi. Atha kho BhagavÈ anupubbena
cÈrikaÑ caramÈno yena RÈjagahaÑ tadavasari, tatra sudaÑ BhagavÈ
RÈjagahe viharati LaÔÔhivane1 SuppatiÔÔhe cetiye. Assosi kho rÈjÈ MÈgadho
Seniyo BimbisÈro “samaÓo khalu bho Gotamo Sakyaputto SakyakulÈ
pabbajito RÈjagahaÑ anuppatto RÈjagahe viharati LaÔÔhivane1 SuppatiÔÔhe
cetiye, taÑ kho pana BhagavantaÑ2 GotamaÑ evaÑ kalyÈÓo kittisaddo
abbhuggato ‘itipi so BhagavÈ ArahaÑ SammÈsambuddho
VijjÈcaraÓasampanno Sugato Lokavid| Anuttaro purisadammasÈrathi SatthÈ
devamanussÈnaÑ Buddho BhagavÈ’3, so imaÑ lokaÑ sadevakaÑ
______________________________________________________________
1. LaÔÔhivanuyyÈne (SyÈ) 2. BhavantaÑ (Ka) 3. BhagavÈti (Ka)
46 VinayapiÔaka
samÈrakaÑ sabrahmakaÑ sassamaÓabrÈhmaÓiÑ pajaÑ sadevamanussaÑ

sayaÑ abhiÒÒÈ sacchikatvÈ pavedeti, so dhammaÑ deseti ÈdikalyÈÓaÑ
kevalaparipuÓÓaÑ parisuddhaÑ brahmacariyaÑ pakÈseti, sÈdhu kho pana
tathÈr|pÈnaÑ arahataÑ dassanaÑ hotÊ”ti.
Atha kho rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro dvÈdasanahutehi1
MÈgadhikehi brÈhmaÓagahapatikehi parivuto yena BhagavÈ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi. Tepi kho
dvÈdasanahutÈ MÈgadhikÈ brÈhmaÓagahapatikÈ appekacce BhagavantaÑ
abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu, appekacce BhagavatÈ saddhiÑ
sammodiÑsu, sammodanÊyaÑ kathaÑ sÈraÓÊyaÑ vÊtisÈretvÈ ekamantaÑ
nisÊdiÑsu, appekacce yena BhagavÈ tenaÒjaliÑ paÓÈmetvÈ ekamantaÑ
nisÊdiÑsu, appekacce Bhagavato santike nÈmagottaÑ sÈvetvÈ ekamantaÑ
nisÊdiÑsu, appekacce tuÓhÊbh|tÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu. Atha kho tesaÑ
dvÈdasanahutÈnaÑ2 MÈgadhikÈnaÑ brÈhmaÓagahapatikÈnaÑ etadahosi
“kiÑ nu kho mahÈsamaÓo Uruvelakassape brahmacariyaÑ carati, udÈhu
Uruvelakassapo mahÈsamaÓe brahmacariyaÑ caratÊ”ti. Atha kho BhagavÈ
tesaÑ dvÈdasanahutÈnaÑ MÈgadhikÈnaÑ brÈhmaÓagahapatikÈnaÑ cetasÈ
cetoparivitakkamaÒÒÈya ÈyasmantaÑ UruvelakassapaÑ gÈthÈya
ajjhabhÈsi–
“Kimeva disvÈ UruvelavÈsi, pahÈsi aggiÑ kisakovadÈno.
PucchÈmi taÑ Kassapa etamatthaÑ, kathaÑ pahÊnaÑ tava aggihuttanti.
R|pe ca sadde ca atho rase ca,
KÈmitthiyo cÈbhivadanti yaÒÒÈ.
EtaÑ malanti upadhÊsu ÒatvÈ,
TasmÈ na yiÔÔhe na hute araÒjinti.
Ettheva te mano na ramittha (KassapÈti BhagavÈ,)
R|pesu saddesu atho rasesu.
Atha ko carahi devamanussaloke,
Rato mano Kassapa br|hi me tanti.
______________________________________________________________
1. DvÈdasaniyutehi (YojanÈ) 2. DvÈdasaniyutÈnaÑ (YojanÈ)
MahÈvaggapÈÄi 47
DisvÈ padaÑ santaman|padhÊkaÑ,

AkiÒcanaÑ kÈmabhave asattaÑ.
AnaÒÒathÈbhÈvimanaÒÒaneyyaÑ,
TasmÈ na yiÔÔhe na hute araÒjin”ti.
56. Atha kho ÈyasmÈ Uruvelakassapo uÔÔhÈyÈsanÈ ekaÑsaÑ

uttarÈsa~gaÑ karitvÈ Bhagavato pÈdesu sirasÈ nipatitvÈ BhagavantaÑ
etadavoca “satthÈ me bhante BhagavÈ, sÈvakohamasmi, SatthÈ me bhante
BhagavÈ, sÈvakohamasmÊ”ti. Atha kho tesaÑ dvÈdasanahutÈnaÑ
MÈgadhikÈnaÑ brÈhmaÓagahapatikÈnaÑ etadahosi “Uruvelakassapo
mahÈsamaÓe brahmacariyaÑ caratÊ”ti. Atha kho BhagavÈ tesaÑ
dvÈdasanahutÈnaÑ MÈgadhikÈnaÑ brÈhmaÓagahapatikÈnaÑ cetasÈ
cetoparivitakkamaÒÒÈya anupubbiÑ kathaÑ kathesi, seyyathidaÑ,
saÑkilesaÑ nekkhamme ÈnisaÑsaÑ pakÈsesi. YadÈ te BhagavÈ aÒÒÈsi
apagatakÈÄakaÑ sammadeva rajanaÑ paÔiggaÓheyya, evameva
ekÈdasanahutÈnaÑ MÈgadhikÈnaÑ brÈhmaÓagahapatikÈnaÑ
BimbisÈrappamukhÈnaÑ tasmiÑ yeva Èsane virajaÑ vÊtamalaÑ
dhammacakkhuÑ udapÈdi “yaÑ kiÒci samudayadhammaÑ sabbaÑ taÑ
nirodhadhamman”ti. EkanahutaÑ upÈsakattaÑ paÔivedesi.
57. Atha kho rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro diÔÔhadhammo

pattadhammo viditadhammo pariyogÈÄhadhammo tiÓÓavicikiccho
vigatakathaÑkatho vesÈrajjappatto aparappaccayo SatthusÈsane
BhagavantaÑ etadavoca “pubbe me bhante kumÈrassa sato paÒca assÈsakÈ
ahesuÑ, te me etarahi samiddhÈ. Pubbe me bhante kumÈrassa sato etadahosi
‘aho vata maÑ rajje abhisiÒceyyun’ti, ayaÑ kho me bhante paÔhamo
assÈsako ahosi, so me etarahi samiddho. ‘Tassa ca me vijitaÑ ArahaÑ
SammÈsambuddho okkameyyÈ’ti, ayaÑ kho me bhante dutiyo assÈsako
ahosi, so me etarahi samiddho. ‘TaÒcÈhaÑ BhagavantaÑ payirupÈseyyan’ti,
ayaÑ kho me bhante
48 VinayapiÔaka
tatiyo assÈsako ahosi, so me etarahi samiddho. ‘So ca me BhagavÈ

dhammaÑ deseyyÈ’ti, ayaÑ kho me bhante catuttho assÈsako ahosi, so me
etarahi samiddho. ‘Tassa cÈhaÑ Bhagavato dhammaÑ ÈjÈneyyan’ti, ayaÑ
kho me bhante paÒcamo assÈsako ahosi, so me etarahi samiddho. Pubbe me
bhante kumÈrassa sato ime paÒca assÈsakÈ ahesuÑ, te me etarahi samiddhÈ.
AbhikkantaÑ bhante, abhikkantaÑ bhante, seyyathÈpi bhante nikkujjitaÑ vÈ
ukkujjeyya, paÔicchannaÑ vÈ vivareyya, m|Ähassa vÈ maggaÑ Ècikkheyya,
andhakÈre vÈ telapajjotaÑ dhÈreyya ‘cakkhumanto r|pÈni dakkhantÊ’ti,
evamevaÑ BhagavatÈ anekapariyÈyena dhammo pakÈsito. EsÈhaÑ bhante
BhagavantaÑ saraÓaÑ gacchÈmi dhammaÒca bhikkhusaÑghaÒca, upÈsakaÑ
maÑ1 BhagavÈ dhÈretu ajjatagge pÈÓupetaÑ saraÓaÑ gataÑ, adhivÈsetu ca
me bhante BhagavÈ svÈtanÈya bhattaÑ saddhiÑ bhikkhusaÑghenÈ”ti.
AdhivÈsesi BhagavÈ tuÓhÊbhÈvena. Atha kho rÈjÈ MÈgadho Seniyo
BimbisÈro Bhagavato adhivÈsanaÑ viditvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ
abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ pakkÈmi. Atha kho rÈjÈ MÈgadho Seniyo
BimbisÈro tassÈ rattiyÈ accayena paÓÊtaÑ khÈdanÊyaÑ bhojanÊyaÑ
paÔiyÈdÈpetvÈ Bhagavato kÈlaÑ ÈrocÈpesi “kÈlo bhante niÔÔhitaÑ bhattan”ti.

RÈjagahaÑ pÈvisi mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ bhikkhusahassena
sabbeheva purÈÓajaÔilehi. Tena kho pana samayena Sakko devÈnamindo
mÈÓavakavaÓÓaÑ abhinimminitvÈ Buddhappamukhassa bhikkhusaÑghassa
purato purato gacchati imÈ gÈthÈyo gÈyamÈno–
“Danto dantehi saha purÈÓajaÔilehi, vippamutto vippamuttehi.

Si~gÊnikkhasavaÓÓo, RÈjagahaÑ pÈvisi BhagavÈ.
Mutto muttehi saha purÈÓajaÔilehi, vippamutto vippamuttehi.

Si~gÊnikkhasavaÓÓo, RÈjagahaÑ pÈvisi BhagavÈ.
______________________________________________________________
1. MaÑ bhante (Ka)
MahÈvaggapÈÄi 49
TiÓÓo tiÓÓehi saha purÈÓajaÔilehi,

Vippamutto vippamuttehi.
Si~gÊnikkhasavaÓÓo,
RÈjagahaÑ pÈvisi BhagavÈ.
Santo santehi saha purÈÓajaÔilehi,
Vippamutto vippamuttehi.
Si~gÊnikkhasavaÓÓo,
RÈjagahaÑ pÈvisi BhagavÈ.
DasavÈso dasabalo, dasadhammavid| dasabhi cupeto.
So dasasataparivÈro1, RÈjagahaÑ pÈvisi BhagavÈ”ti.
ManussÈ SakkaÑ devÈnamindaÑ passitvÈ evamÈhaÑsu “abhir|po
vatÈyaÑ mÈÓavako, dassanÊyo vatÈyaÑ mÈÓavako, pÈsÈdiko vatÈyaÑ
mÈÓavako, kassa nu kho ayaÑ mÈÓavako”ti. EvaÑ vutte Sakko
devÈnamindo te manusse gÈthÈya ajjhabhÈsi–
“Yo dhÊro sabbadhi danto, suddho appaÔipuggalo.
ArahaÑ Sugato loke, tassÈhaÑ paricÈrako”ti.
59. Atha kho BhagavÈ yena raÒÒo MÈgadhassa Seniyassa BimbisÈrassa

nivesanaÑ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi saddhiÑ
bhikkhusaÑghena. Atha kho rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro
BuddhappamukhaÑ bhikkhusaÑghaÑ paÓÊtena khÈdanÊyena bhojanÊyena
sahatthÈ santappetvÈ sampavÈretvÈ BhagavantaÑ bhuttÈviÑ onÊtapattapÈÓiÑ
ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinnassa kho raÒÒo MÈgadhassa Seniyassa
BimbisÈrassa etadahosi * “kattha nu kho BhagavÈ vihareyya, yaÑ assa
gÈmato neva atid|re na accÈsanne gamanÈgamanasampannaÑ atthikÈnaÑ
atthikÈnaÑ manussÈnaÑ abhikkamanÊyaÑ divÈ appÈkiÓÓaÑ2 rattiÑ
appasaddaÑ appanigghosaÑ vijanavÈtaÑ manussarÈhasseyyakaÑ
paÔisallÈnasÈruppan”ti. Atha kho raÒÒo MÈgadhassa Seniyassa BimbisÈrassa
etadahosi “idaÑ kho amhÈkaÑ VeÄuvanaÑ uyyÈnaÑ gÈmato neva atid|re na
accÈsanne
______________________________________________________________
1. ParivÈrako (Ka) 2. AppakiÓÓaÑ (SÊ, SyÈ), abbokiÓÓaÑ (Ka)
* Vi 4. 306 piÔÔhepi.
50 VinayapiÔaka
gamanÈgamanasampannaÑ atthikÈnaÑ atthikÈnaÑ manussÈnaÑ

abhikkamanÊyaÑ divÈ appÈkiÓÓaÑ rattiÑ appasaddaÑ appanigghosaÑ
vijanavÈtaÑ manussarÈhasseyyakaÑ paÔisallÈnasÈruppaÑ, yann|nÈhaÑ
VeÄuvanaÑ uyyÈnaÑ Buddhappamukhassa bhikkhusaÑghassa dadeyyan”ti.
Atha kho rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro sovaÓÓamayaÑ bhi~kÈraÑ
gahetvÈ Bhagavato oÓojesi “etÈhaÑ bhante VeÄuvanaÑ uyyÈnaÑ
Buddhappamukhassa bhikkhusaÑghassa dammÊ”ti. PaÔiggahesi BhagavÈ
ÈrÈmaÑ. Atha kho BhagavÈ rÈjÈnaÑ MÈgadhaÑ SeniyaÑ BimbisÈraÑ
dhammiyÈ kathÈya sandassetvÈ samÈdapetvÈ samuttejetvÈ sampahaÑsetvÈ
uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmi. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe
dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “anujÈnÈmi bhikkhave ÈrÈman”ti.
BimbisÈrasamÈgamakathÈ niÔÔhitÈ.
_____
14. SÈriputtamoggallÈnapabbajjÈkathÈ
60. Tena kho pana samayena SaÒcayo1 paribbÈjako RÈjagahe paÔivasati

mahatiyÈ paribbÈjakaparisÈya saddhiÑ aÉÉhateyyehi paribbÈjakasatehi.
Tena kho pana samayena SÈriputtamoggallÈnÈ SaÒcaye paribbÈjake
brahmacariyaÑ caranti, tehi katikÈ katÈ hoti “yo paÔhamaÑ AmataÑ
adhigacchati, so itarassa Èrocet|”ti. Atha kho ÈyasmÈ Assaji
pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya RÈjagahaÑ piÓÉÈya pÈvisi
pÈsÈdikena abhikkantena paÔikkantena Èlokitena vilokitena samiÒjitena
pasÈritena okkhittacakkhu iriyÈpathasampanno. AddasÈ kho SÈriputto
paribbÈjako ÈyasmantaÑ AssajiÑ RÈjagahe piÓÉÈya carantaÑ pÈsÈdikena
abhikkantena paÔikkantena Èlokitena vilokitena samiÒjitena pasÈritena
okkhittacakkhuÑ iriyÈpathasampannaÑ, disvÈnassa etadahosi “ye vata loke
arahanto vÈ arahattamaggaÑ vÈ samÈpannÈ, ayaÑ tesaÑ bhikkhu aÒÒataro,
yann|nÈhaÑ imaÑ bhikkhuÑ
______________________________________________________________
1. SaÒjayo (SÊ, SyÈ)
MahÈvaggapÈÄi 51
upasa~kamitvÈ puccheyyaÑ ‘kaÑsi tvaÑ Èvuso uddissa pabbajito, ko vÈ te

SatthÈ, kassa vÈ tvaÑ dhammaÑ rocesÊ”ti. Atha kho SÈriputtassa
paribbÈjakassa etadahosi “akÈlo kho imaÑ bhikkhuÑ pucchituÑ
antaragharaÑ paviÔÔho piÓÉÈya carati, yann|nÈhaÑ imaÑ bhikkhuÑ piÔÔhito
piÔÔhito anubandheyyaÑ atthikehi upaÒÒÈtaÑ maggan”ti. Atha kho ÈyasmÈ
Assaji RÈjagahe piÓÉÈya caritvÈ piÓÉapÈtaÑ ÈdÈya paÔikkami. Atha kho
SÈriputtopi paribbÈjako yenÈyasmÈ Assaji tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ
ÈyasmatÈ AssajinÈ saddhiÑ sammodi, sammodanÊyaÑ kathaÑ sÈraÓÊyaÑ
vÊtisÈretvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsi, ekamantaÑ Ôhito kho SÈriputto paribbÈjako
ÈyasmantaÑ AssajiÑ etadavoca “vippasannÈni kho te Èvuso indriyÈni,
parisuddho chavivaÓÓo pariyodÈto, kaÑsi tvaÑ Èvuso uddissa pabbajito, ko
vÈ te SatthÈ, kassa vÈ tvaÑ dhammaÑ rocesÊ”ti. AtthÈvuso mahÈsamaÓo
Sakyaputto SakyakulÈ pabbajito, tÈhaÑ BhagavantaÑ uddissa pabbajito, so
ca me BhagavÈ SatthÈ, tassa cÈhaÑ Bhagavato dhammaÑ rocemÊti. KiÑvÈdÊ
panÈyasmato SatthÈ kimakkhÈyÊti. AhaÑ kho Èvuso navo acirapabbajito
adhunÈgato imaÑ dhammavinayaÑ, na tÈhaÑ sakkomi vitthÈrena dhammaÑ
desetuÑ, api ca te saÑkhittena atthaÑ vakkhÈmÊti. Atha kho SÈriputto
paribbÈjako ÈyasmantaÑ AssajiÑ etadavoca “hotu Èvuso,
AppaÑ vÈ bahuÑ vÈ bhÈsassu, atthaÑyeva me br|hi.

Attheneva me attho, kiÑ kÈhasi byaÒjanaÑ bahun”ti.
Atha kho ÈyasmÈ Assaji SÈriputtassa paribbÈjakassa imaÑ

dhammapariyÈyaÑ abhÈsi–
* “Ye dhammÈ hetuppabhavÈ, tesaÑ hetuÑ TathÈgato Èha.

TesaÒca yo nirodho, evaÑvÈdÊ mahÈsamaÓo”ti.
Atha kho SÈriputtassa paribbÈjakassa imaÑ dhammapariyÈyaÑ sutvÈ

virajaÑ vÊtamalaÑ dhammacakkhuÑ udapÈdi “yaÑ kiÒci
samudayadhammaÑ sabbaÑ taÑ nirodhadhamman”ti.
______________________________________________________________
* Khu 3. 27 piÔÔhe TherÈpadÈnepi.
52 VinayapiÔaka
* Eseva dhammo yadi tÈvadeva, paccabyattha padamasokaÑ.

AdiÔÔhaÑ abbhatÊtaÑ, bahukehi kappanahutehÊti.
61. Atha kho SÈriputto paribbÈjako yena MoggallÈno paribbÈjako

tenupasa~kami. AddasÈ kho MoggallÈno paribbÈjako SÈriputtaÑ
paribbÈjakaÑ d|ratova ÈgacchantaÑ, disvÈna SÈriputtaÑ paribbÈjakaÑ
etadavoca “vippasannÈni kho te Èvuso indriyÈni, parisuddho chavivaÓÓo
pariyodÈto, kacci no tvaÑ Èvuso amataÑ adhigato”ti. ŒmÈvuso amataÑ
adhigatoti. YathÈkathaÑ pana tvaÑ Èvuso amataÑ adhigatoti. IdhÈhaÑ
Èvuso addasaÑ AssajiÑ bhikkhuÑ RÈjagahe piÓÉÈya carantaÑ pÈsÈdikena
abhikkantena paÔikkantena Èlokitena vilokitena samiÒjitena pasÈritena
okkhittacakkhuÑ iriyÈpathasampannaÑ, disvÈna me etadahosi “ye vata loke
arahanto vÈ arahattamaggaÑ vÈ samÈpannÈ, ayaÑ tesaÑ bhikkhu aÒÒataro,
yann|nÈhaÑ imaÑ bhikkhuÑ upasa~kamitvÈ puccheyyaÑ “kaÑsi tvÑ
Èvuso uddissa pabbajito, ko vÈ te SatthÈ, kassa vÈ tvaÑ dhammaÑ rocesÊ”ti.
Tassa mayhaÑ Èvuso etadahosi “akÈlo kho imaÑ bhikkhuÑ pucchituÑ
antaragharaÑ paviÔÔho piÓÉÈya carati, yann|nÈhaÑ imaÑ bhikkhuÑ piÔÔhito
piÔÔhito anubandheyyaÑ atthikehi upaÒÒÈtaÑ maggan”ti. Atha kho Èvuso
Assaji bhikkhu RÈjagahe piÓÉÈya caritvÈ piÓÉapÈtaÑ ÈdÈya paÔikkami. Atha
khvÈhaÑ Èvuso yena Assaji bhikkhu tenupasa~kamiÑ, upasa~kamitvÈ
AssajinÈ bhikkhunÈ saddhiÑ sammodiÑ, sammodanÊyaÑ kathaÑ sÈraÓÊyaÑ
vÊtisÈretvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsiÑ, ekamantaÑ Ôhito kho ahaÑ Èvuso AssajiÑ
bhikkhuÑ etadavocaÑ “vippasannÈni kho te Èvuso indriyÈni, parisuddho
chavivaÓÓo pariyodÈto, kaÑsi tvaÑ Èvuso uddissa pabbajito, ko vÈ te SatthÈ,
kassa vÈ tvaÑ dhammaÑ rocesÊti. AtthÈvuso mahÈsamaÓo Sakyaputto
SakyakulÈ pabbajito, tÈhaÑ BhagavantaÑ uddissa pabbajito, so ca me
BhagavÈ SatthÈ, tassa cÈhaÑ Bhagavato dhammaÑ rocemÊti. KiÑ vÈdÊ
panÈyasmato SatthÈ kimakkhÈyÊti. AhaÑ kho Èvuso navo acirapabbajito
adhunÈgato imaÑ dhammavinayaÑ, na tÈhaÑ sakkomi vitthÈrena dhammaÑ
desetuÑ, api ca te saÑkhittena atthaÑ
______________________________________________________________
* Khu 3. 28 piÔÔhe TherÈpadÈnepi.
MahÈvaggapÈÄi 53
vakkhÈmÊ”ti. Atha khvÈhaÑ Èvuso AssajiÑ bhikkhuÑ etadavocaÑ “hotu

Èvuso,
AppaÑ vÈ bahuÑ vÈ bhÈsassu, atthaÑyeva me br|hi.
Attheneva me attho, kiÑ kÈhasi byaÒjanaÑ bahun”ti.
Atha kho Èvuso Assaji bhikkhu imaÑ dhammapariyÈyaÑ abhÈsi–
“Ye dhammÈ hetuppabhavÈ, tesaÑ hetuÑ TathÈgato Èha.
TesaÒca yo nirodho, evaÑvÈdÊ mahÈsamaÓo”ti.
Atha kho MoggallÈnassa paribbÈjakassa imaÑ dhammapariyÈyaÑ sutvÈ
virajaÑ vÊtamalaÑ dhammacakkhuÑ udapÈdi “yaÑ kiÒci
samudayadhammaÑ sabbaÑ taÑ nirodhadhamman”ti.
Eseva dhammo yadi tÈvadeva, paccabyattha padamasokaÑ.
AdiÔÔhaÑ abbhatÊtaÑ, bahukehi kappanahutehÊti.
62. Atha kho MoggallÈno paribbÈjako SÈriputtaÑ paribbÈjakaÑ

etadavoca “gacchÈma mayaÑ Èvuso Bhagavato santike, so no BhagavÈ
SatthÈ”ti. ImÈni kho Èvuso aÉÉhateyyÈni paribbÈjakasatÈni amhe nissÈya
amhe sampassantÈ idha viharanti tepi tÈva apalokema1, yathÈ te maÒÒissanti,
tathÈ te karissantÊti. Atha kho SÈriputtamoggallÈnÈ yena te paribbÈjakÈ
tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ te paribbÈjake etadavocuÑ “gacchÈma
mayaÑ Èvuso Bhagavato santike, so no BhagavÈ SatthÈ”ti. MayaÑ
Èyasmante nissÈya Èyasmante sampassantÈ idha viharÈma, sace ÈyasmantÈ
mahÈsamaÓe brahmacariyaÑ carissanti, sabbeva mayaÑ mahÈsamaÓe
brahmacariyaÑ carissÈmÈti. Atha kho SÈriputtamoggallÈnÈ yena SaÒcayo
paribbÈjako tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ SaÒcayaÑ paribbÈjakaÑ
etadavocuÑ “gacchÈma mayaÑ Èvuso Bhagavato santike, so no BhagavÈ
SatthÈ”ti. AlaÑ Èvuso mÈ agamittha, sabbeva tayo imaÑ gaÓaÑ
pariharissÈmÈti. Dutiyampi kho -pa-. Tatiyampi kho SÈriputta-
______________________________________________________________
1. ApalokÈma (Ka)
54 VinayapiÔaka
moggallÈnÈ SaÒcayaÑ paribbÈjakaÑ etadavocuÑ “gacchÈma mayaÑ Èvuso

Bhagavato santike, so no BhagavÈ SatthÈ”ti. AlaÑ Èvuso mÈ agamittha,
sabbeva tayo imaÑ gaÓaÑ pariharissÈmÈti. Atha kho SÈriputtamoggallÈnÈ
tÈni aÉÉhateyyÈni paribbÈjakasatÈni ÈdÈya yena VeÄuvanaÑ
tenupasa~kamiÑsu. SaÒcayassa pana paribbÈjakassa tattheva uÓhaÑ lohitaÑ
mukhato uggaÒchi.
AddasÈ kho BhagavÈ1 SÈriputtamoggallÈne d|ratova Ègacchante,

disvÈna bhikkh| Èmantesi “ete bhikkhave dve sahÈyakÈ Ègacchanti Kolito
Upatisso ca, etaÑ me sÈvakayugaÑ bhavissati aggaÑ bhaddayugan”ti.
GambhÊre ÒÈÓavisaye, anuttare upadhisa~khaye.
Vimutte appatte VeÄuvanaÑ, atha ne SatthÈ byÈkÈsi.
Ete dve sahÈyakÈ, Ègacchanti Kolito Upatisso ca.
EtaÑ me sÈvakayugaÑ, bhavissati aggaÑ bhaddayuganti.
Atha kho SÈriputtamoggallÈnÈ yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu,
upasa~kamitvÈ Bhagavato pÈdesu sirasÈ nipatitvÈ BhagavantaÑ etadavocuÑ
_____
AbhiÒÒÈtÈnaÑ pabbajjÈ
Tena kho pana samayena abhiÒÒÈtÈ abhiÒÒÈtÈ MÈgadhikÈ kulaputtÈ
Bhagavati brahmacariyaÑ caranti. ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti
“aputtakatÈya paÔipanno samaÓo Gotamo, vedhabyÈya paÔipanno samaÓo
Gotamo, kulupacchedÈya paÔipanno samaÓo Gotamo, idÈni anena
jaÔilasahassaÑ pabbÈjitaÑ, imÈni ca aÉÉhateyyÈni paribbÈjakasatÈni
SaÒcayÈni2 pabbÈjitÈni, ime ca abhiÒÒÈtÈ abhiÒÒÈtÈ
______________________________________________________________
1. BhagavÈ te (Ka) 2. SaÒjeyyÈni (SÊ), saÒjayÈni (SyÈ)
MahÈvaggapÈÄi 55
MÈgadhikÈ kulaputtÈ samaÓe Gotame brahmacariyaÑ carantÊ”ti. Apissu

bhikkh| disvÈ imÈya gÈthÈya codenti–
“Œgato kho mahÈsamaÓo, MÈgadhÈnaÑ garibbajaÑ.
Sabbe SaÒcaye netvÈna1, kaÑsu dÈni nayissatÊ”ti.
AssosuÑ kho bhikkh| tesaÑ manussÈnaÑ ujjhÈyantÈnaÑ khiyyantÈnaÑ
vipÈcentÈnaÑ. Atha kho te bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ -pa-.
Na bhikkhave so saddo ciraÑ bhavissati, sattÈhameva bhavissati, sattÈhassa
accayena antaradhÈyissati, tena hi bhikkhave ye tumhe imÈya gÈthÈya
codenti–
“Œgato kho mahÈsamaÓo, MÈgadhÈnaÑ GiribbajaÑ.
Sabbe SaÒcaye netvÈna, kaÑsu dÈni nayissatÊ”ti.
Te tumhe imÈya gÈthÈya paÔicodetha–
“Nayanti ve mahÈvÊrÈ, saddhammena TathÈgatÈ.
Dhammena nayamÈnÈnaÑ2, kÈ us|yÈ3 vijÈnatan”ti.
Tena kho pana samayena manussÈ bhikkh| disvÈ imÈya gÈthÈya
codenti–
“Œgato kho mahÈsamaÓo, MÈgadhÈnaÑ GiribbajaÑ.
Sabbe SaÒcaye netvÈna, kaÑsu dÈni nayissatÊ”ti.
Bhikkh| te manusse imÈya gÈthÈya paÔicodenti–
“Nayanti ve mahÈvÊrÈ, saddhammena TathÈgatÈ.
Dhammena nayamÈnÈnaÑ, kÈ us|yÈ vijÈnatan”ti.
ManussÈ “dhammena kira samaÓÈ SakyaputtiyÈ nenti, no adhammenÈ”ti
sattÈhameva so saddo ahosi, sattÈhassa accayena antaradhÈyi.
SÈriputtamoggallÈnapabbajjÈkathÈ niÔÔhitÈ.
CatutthabhÈÓavÈro niÔÔhito.
______________________________________________________________
1. SaÒjeyyake netvÈ (SÊ) 2. NÊyamÈnÈnaÑ (Ka) 3. UssuyÈ (Ka)
56 VinayapiÔaka
15. UpajjhÈyavattakathÈ
64. Tena kho pana samayena bhikkh| anupajjhÈyakÈ anÈcariyakÈ1
anovadiyamÈnÈ ananusÈsiyamÈnÈ dunnivatthÈ duppÈrutÈ anÈkappasampannÈ
piÓÉÈya caranti, manussÈnaÑ2 bhuÒjamÈnÈnaÑ uparibhojanepi
uttiÔÔhapattaÑ upanÈmenti, uparikhÈdanÊyepi uttiÔÔhapattaÑ upanÈmenti,
uparisÈyanÊyepi uttiÔÔhapattaÑ upanÈmenti, uparipÈnÊyepi uttiÔÔhapattaÑ
upanÈmenti, sÈmaÑ s|pampi odanampi viÒÒÈpetvÈ bhuÒjanti, bhattaggepi
uccÈsaddÈ mahÈsaddÈ viharanti, manussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti
“kathaÑ hi nÈma samaÓÈ SakyaputtiyÈ dunnivatthÈ duppÈrutÈ
anÈkappasampannÈ piÓÉÈya carissanti, manussÈnaÑ bhuÒjamÈnÈnaÑ
uparibhojanepi uttiÔÔhapattaÑ upanÈmessanti, uparikhÈdanÊyepi
uttiÔÔhapattaÑ upanÈmessanti, uparisÈyanÊyepi uttiÔÔhapattaÑ upanÈmessanti,
uparipÈnÊyepi uttiÔÔhapattaÑ upanÈmessanti, sÈmaÑ s|pampi odanampi
viÒÒÈpetvÈ bhuÒjissanti, bhattaggepi uccÈsaddÈ mahÈsaddÈ viharissanti
seyyathÈpi brÈhmaÓÈ brÈhmaÓabhojane”ti.
AssosuÑ kho bhikkh| tesaÑ manussÈnaÑ ujjhÈyantÈnaÑ khiyyantÈnaÑ
vipÈcentÈnaÑ. Ye te bhikkh| appicchÈ santuÔÔhÈ lajjino kukkuccakÈ
sikkhÈkÈmÈ, te ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma bhikkh|
dunnivatthÈ duppÈrutÈ anÈkappasampannÈ piÓÉÈya carissanti, manussÈnaÑ
bhuÒjamÈnÈnaÑ uparibhojanepi uttiÔÔhapattaÑ upanÈmessanti,
uparikhÈdanÊyepi uttiÔÔhapattaÑ upanÈmessanti, uparisÈyanÊyepi
uttiÔÔhapattaÑ upanÈmessanti, uparipÈnÊyepi uttiÔÔhapattaÑ upanÈmessanti,
sÈmaÑ s|pampi odanampi viÒÒÈpetvÈ bhuÒjissanti, bhattaggepi uccÈsaddÈ
mahÈsaddÈ viharissantÊ”ti. Atha kho te bhikkh| -pa- Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ.
Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe bhikkhusaÑghaÑ
sannipÈtÈpetvÈ bhikkh| paÔipucchi “saccaÑ kira bhikkhave bhikkh|
dunnivatthÈ duppÈrutÈ anÈkappasampannÈ piÓÉÈya caranti, manussÈnaÑ
bhuÒjamÈnÈnaÑ uparibhojanepi uttiÔÔhapattaÑ upanÈmenti,
uparikhÈdanÊyepi uttiÔÔhapattaÑ upanÈmenti, uparisÈyanÊyepi uttiÔÔhapattaÑ
upanÈmenti, uparipÈnÊyepi
______________________________________________________________
1. IdaÑ padaÑ SÊ-SyÈ-potthakesu natthi. 2. Te manussÈnaÑ (Ka)
MahÈvaggapÈÄi 57
uttiÔÔhapattaÑ upanÈmenti, sÈmaÑ s|pampi odanampi viÒÒÈpetvÈ bhuÒjanti,

bhattaggepi uccÈsaddÈ mahÈsaddÈ viharantÊ”ti. SaccaÑ BhagavÈti. Vigarahi
Buddho BhagavÈ “ananucchavikaÑ bhikkhave tesaÑ moghapurisÈnaÑ
ananulomikaÑ appatir|paÑ assÈmaÓakaÑ akappiyaÑ akaraÓÊyaÑ, kathaÑ
hi nÈma te bhikkhave moghapurisÈ dunnivatthÈ duppÈrutÈ
uttiÔÔhapattaÑ upanÈmessanti, uparisÈyanÊyepi uttiÔÔhapattaÑ upanÈmessanti,
uparipÈnÊyepi uttiÔÔhapattaÑ upanÈmessanti, sÈmaÑ s|pampi odanampi
viÒÒÈpetvÈ bhuÒjissanti, bhattaggepi uccÈsaddÈ mahÈsaddÈ viharissanti.
NetaÑ bhikkhave appasannÈnaÑ vÈ pasÈdÈya pasannÈnaÑ vÈ
bhiyyobhÈvÈya, atha khvetaÑ bhikkhave appasannÈnaÒceva appasÈdÈya
pasannÈnaÒca ekaccÈnaÑ aÒÒathattÈyÈ”ti. Atha kho BhagavÈ te bhikkh|
anekapariyÈyena vigarahitvÈ dubbharatÈya dupposatÈya mahicchatÈya
asantuÔÔhitÈya1 sa~gaÓikÈya kosajjassa avaÓÓaÑ bhÈsitvÈ anekapariyÈyena
subharatÈya suposatÈya appicchassa santuÔÔhassa sallekhassa dhutassa
pÈsÈdikassa apacayassa vÊriyÈrambhassa2 vaÓÓaÑ bhÈsitvÈ bhikkh|naÑ
tadanucchavikaÑ tadanulomikaÑ dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh|
Èmantesi–
65. AnujÈnÈmi bhikkhave upajjhÈyaÑ, upajjhÈyo bhikkhave

saddhivihÈrikamhi puttacittaÑ upaÔÔhapessati, saddhivihÈriko upajjhÈyamhi
pitucittaÑ upaÔÔhapessati, evaÑ te aÒÒamaÒÒaÑ sagÈravÈ sappatissÈ
sabhÈgavuttino viharantÈ imasmiÑ dhammavinaye vuÉÉhiÑ viruÄhiÑ
vepullaÑ Èpajjissanti. EvaÒca pana bhikkhave upajjhÈyo gahetabbo,
ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ karitvÈ pÈde vanditvÈ ukkuÔikaÑ nisÊditvÈ aÒjaliÑ
paggahetvÈ evamassa vacanÊyo “upajjhÈyo me bhante hohi, upajjhÈyo me
bhante hohi, upajjhÈyo me bhante hohÊ”ti. “SÈh|”ti vÈ “lah|”ti vÈ
“opÈyikan”ti vÈ “patir|pan”ti vÈ “pÈsÈdikena sampÈdehÊ”ti vÈ kÈyena
viÒÒÈpeti, vÈcÈya viÒÒÈpeti, kÈyena vÈcÈya viÒÒÈpeti, gahito hoti upajjhÈyo.
Na kÈyena viÒÒÈpeti, na vÈcÈya
______________________________________________________________
1. AsantuÔÔhiyÈ (SÊ), asantuÔÔhatÈya (SyÈ) 2. ViriyÈrambhassa (SÊ, SyÈ)
58 VinayapiÔaka
viÒÒÈpeti, na kÈyena vÈcÈya1 viÒÒÈpeti, na gahito hoti upajjhÈyo.
66. * SaddhivihÈrikena bhikkhave upajjhÈyamhi sammÈ vattitabbaÑ.

TatrÈyaÑ sammÈvattanÈ–
KÈlasseva vuÔÔhÈya upÈhanÈ omuÒcitvÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ karitvÈ
dantakaÔÔhaÑ dÈtabbaÑ, mukhodakaÑ dÈtabbaÑ, ÈsanaÑ paÒÒapetabbaÑ.
Sace yÈgu hoti, bhÈjanaÑ dhovitvÈ yÈgu upanÈmetabbÈ, yÈguÑ pÊtassa
udakaÑ datvÈ bhÈjanaÑ paÔiggahetvÈ nÊcaÑ katvÈ sÈdhukaÑ
appaÔighaÑsantena dhovitvÈ paÔisÈmetabbaÑ, upajjhÈyamhi vuÔÔhite ÈsanaÑ
uddharitabbaÑ. Sace so deso uklÈpo hoti, so deso sammajjitabbo.
Sace upajjhÈyo gÈmaÑ pavisitukÈmo hoti, nivÈsanaÑ dÈtabbaÑ
paÔinivÈsanaÑ paÔiggahetabbaÑ, kÈyabandhanaÑ dÈtabbaÑ, saguÓaÑ katvÈ
saÑghÈÔiyo dÈtabbÈ, dhovitvÈ patto sodako2 dÈtabbo. Sace upajjhÈyo
pacchÈsamaÓaÑ Èka~khati, timaÓÉalaÑ paÔicchÈdentena parimaÓÉalaÑ
nivÈsetvÈ kÈyabandhanaÑ bandhitvÈ saguÓaÑ katvÈ saÑghÈÔiyo pÈrupitvÈ
gaÓÔhikaÑ paÔimuÒcitvÈ dhovitvÈ pattaÑ gahetvÈ upajjhÈyassa
pacchÈsamaÓena hotabbaÑ, nÈtid|re gantabbaÑ, nÈccÈsanne gantabbaÑ,
pattapariyÈpannaÑ paÔiggahetabbaÑ, na upajjhÈyassa bhaÓamÈnassa
antarantarÈ kathÈ opÈtetabbÈ, upajjhÈyo ÈpattisÈmantÈ bhaÓamÈno
nivÈretabbo.
Nivattantena paÔhamataraÑ ÈgantvÈ ÈsanaÑ paÒÒapetabbaÑ,
pÈdodakaÑ pÈdapÊÔhaÑ pÈdakathalikaÑ upanikkhipitabbaÑ, paccuggantvÈ
pattacÊvaraÑ paÔiggahetabbaÑ, paÔinivÈsanaÑ dÈtabbaÑ, nivÈsanaÑ
paÔiggahetabbaÑ. Sace cÊvaraÑ sinnaÑ hoti, muhuttaÑ uÓhe otÈpetabbaÑ,
na ca uÓhe cÊvaraÑ nidahitabbaÑ, cÊvaraÑ sa~gharitabbaÑ, cÊvaraÑ
sa~gharantena catura~gulaÑ kaÓÓaÑ ussÈretvÈ cÊvaraÑ sa~gharitabbaÑ “mÈ
majjhe bha~go ahosÊ”ti, obhoge kÈyabandhanaÑ kÈtabbaÑ.
Sace piÓÉapÈto hoti upajjhÈyo ca bhuÒjitukÈmo hoti, udakaÑ datvÈ
piÓÉapÈto upanÈmetabbo, upajjhÈyo pÈnÊyena pucchitabbo, bhuttÈvissa
udakaÑ datvÈ pattaÑ paÔiggahetvÈ nÊcaÑ katvÈ
______________________________________________________________
1. Na vÈcÈya (Ka) 2. Sa-udako (Ka) * Vi 4. 393 piÔÔhÈdÊsupi.
MahÈvaggapÈÄi 59
sÈdhukaÑ appaÔighaÑsantena dhovitvÈ vodakaÑ katvÈ muhuttaÑ uÓhe

otÈpetabbo, na ca uÓhe patto nidahitabbo. PattacÊvaraÑ nikkhipitabbaÑ,
pattaÑ nikkhipantena ekena hatthena pattaÑ gahetvÈ ekena hatthena
heÔÔhÈmaÒcaÑ vÈ heÔÔhÈpÊÔhaÑ vÈ parÈmasitvÈ patto nikkhipitabbo, na ca
anantarahitÈya bh|miyÈ patto nikkhipitabbo. CÊvaraÑ nikkhipantena ekena
hatthena cÊvaraÑ gahetvÈ ekena hatthena cÊvaravaÑsaÑ vÈ cÊvararajjuÑ vÈ
pamajjitvÈ pÈrato antaÑ orato bhogaÑ katvÈ cÊvaraÑ nikkhipitabbaÑ.
UpajjhÈyamhi vuÔÔhite ÈsanaÑ uddharitabbaÑ, pÈdodakaÑ pÈdapÊÔhaÑ
pÈdakathalikaÑ paÔisÈmetabbaÑ. Sace so deso uklÈpo hoti, so deso
sammajjitabbo.
Sace upajjhÈyo nahÈyitukÈmo hoti, nahÈnaÑ paÔiyÈdetabbaÑ. Sace
sÊtena attho hoti, sÊtaÑ paÔiyÈdetabbaÑ. Sace uÓhena attho hoti, uÓhaÑ
paÔiyÈdetabbaÑ.
Sace upajjhÈyo jantÈgharaÑ pavisitukÈmo hoti, cuÓÓaÑ sannetabbaÑ,
mattikÈ temetabbÈ, jantÈgharapÊÔhaÑ ÈdÈya upajjhÈyassa piÔÔhito piÔÔhito
gantvÈ jantÈgharapÊÔhaÑ datvÈ cÊvaraÑ paÔiggahetvÈ ekamantaÑ
nikkhipitabbaÑ, cuÓÓaÑ dÈtabbaÑ, mattikÈ dÈtabbÈ. Sace ussahati,
jantÈgharaÑ pavisitabbaÑ, jantÈgharaÑ pavisantena mattikÈya mukhaÑ
makkhetvÈ purato ca pacchato ca paÔicchÈdetvÈ jantÈgharaÑ pavisitabbaÑ,
na there bhikkh| anupakhajja nisÊditabbaÑ, na navÈ bhikkh| Èsanena
paÔibÈhitabbÈ, jantÈghare upajjhÈyassa parikammaÑ kÈtabbaÑ, jantÈgharÈ
nikkhamantena jantÈgharapÊÔhaÑ ÈdÈya purato ca pacchato ca paÔicchÈdetvÈ
jantÈgharÈ nikkhamitabbaÑ.
Udakepi upajjhÈyassa parikammaÑ kÈtabbaÑ, nahÈtena paÔhamataraÑ
uttaritvÈ attano gattaÑ vodakaÑ katvÈ nivÈsetvÈ upajjhÈyassa gattato
udakaÑ pamajjitabbaÑ, nivÈsanaÑ dÈtabbaÑ, saÑghÈÔi dÈtabbÈ,
jantÈgharapÊÔhaÑ ÈdÈya paÔhamataraÑ ÈgantvÈ ÈsanaÑ paÒÒapetabbaÑ,
pÈdodakaÑ pÈdapÊÔhaÑ pÈdakathalikaÑ upanikkhipitabbaÑ, upajjhÈyo
pÈnÊyena pucchitabbo. Sace uddisÈpetukÈmo hoti uddisitabbo, sace
paripucchitukÈmo hoti paripucchitabbo.
YasmiÑ vihÈre upajjhÈyo viharati sace so vihÈro uklÈpo hoti sace
ussahati, sodhetabbo. VihÈraÑ somentena paÔhamaÑ
60 VinayapiÔaka
pattacÊvaraÑ nÊharitvÈ ekamantaÑ nikkhipitabbaÑ, nisÊdanapaccattharaÓaÑ

nÊharitvÈ ekamantaÑ nikkhipitabbaÑ, bhisibibbohanaÑ1 nÊharitvÈ
ekamantaÑ nikkhipitabbaÑ, maÒco nÊcaÑ katvÈ sÈdhukaÑ
appaÔighaÑsantena asaÑghaÔÔentena kavÈÔapiÔÔhaÑ nÊharitvÈ ekamantaÑ
nikkhipitabbo, pÊÔhaÑ nÊcaÑ katvÈ sÈdhukaÑ appaÔighaÑsantena
asaÑghaÔÔentena kavÈÔapiÔÔhaÑ nÊharitvÈ ekamantaÑ nikkhipitabbaÑ,
maÒcapaÔipÈdakÈ nÊharitvÈ ekamantaÑ nikkhipitabbÈ. KheÄamallako
nÊharitvÈ ekamantaÑ nikkhipitabbo. ApassenaphalakaÑ nÊharitvÈ
ekamantaÑ nikkhipitabbaÑ. Bh|mattharaÓaÑ yathÈpaÒÒattaÑ sallakkhetvÈ
nÊharitvÈ ekamantaÑ nikkhipitabbaÑ. Sace vihÈre santÈnakaÑ hoti, ullokÈ
paÔhamaÑ ohÈretabbaÑ. ŒlokasandhikaÓÓabhÈgÈ pamajjitabbÈ. Sace
gerukaparikammakatÈ bhitti kaÓÓakitÈ hoti, coÄakaÑ temetvÈ pÊÄetvÈ
pamajjitabbÈ. Sace kÈÄavaÓÓakatÈ bh|mi kaÓÓakitÈ hoti, coÄakaÑ temetvÈ
pÊÄetvÈ pamajjitabbÈ. Sace akatÈ hoti bh|mi, udakena paripphositvÈ
sammajjitabbÈ “mÈ vihÈro rajena uhaÒÒÊ”ti. Sa~kÈraÑ vicinitvÈ ekamantaÑ
chaÉÉetabbaÑ.
Bh|mattharaÓaÑ otÈpetvÈ sodhetvÈ papphoÔetvÈ atiharitvÈ
yathÈpaÒÒattaÑ paÒÒapetabbaÑ. MaÒcapaÔipÈdakÈ otÈpetvÈ pamajjitvÈ
atiharitvÈ yathÈÔhÈne ÔhapetabbÈ, maÒco otÈpetvÈ sodhetvÈ papphoÔetvÈ
nÊcaÑ katvÈ sÈdhukaÑ appaÔighaÑsantena asaÑghaÔÔentena kavÈÔapiÔÔhaÑ
atiharitvÈ yathÈpaÒÒattaÑ paÒÒapetabbo. PÊÔhaÑ otÈpetvÈ sodhetvÈ
papphoÔetvÈ nÊcaÑ katvÈ sÈdhukaÑ appaÔighaÑsantena asaÑghaÔÔentena
kavÈÔapiÔÔhaÑ atiharitvÈ yathÈpaÒÒattaÑ paÒÒapetabbaÑ. BhisibibbohanaÑ
otÈpetvÈ sodhetvÈ papphoÔetvÈ atiharitvÈ yathÈpaÒÒattaÑ paÒÒapetabbaÑ.
NisÊdanapaccattharaÓaÑ otÈpetvÈ sodhetvÈ papphoÔetvÈ atiharitvÈ
yathÈpaÒÒattaÑ paÒÒapetabbaÑ. KheÄamallako otÈpetvÈ pamajjitvÈ
atiharitvÈ yathÈÔhÈne Ôhapetabbo. ApassenaphalakaÑ otÈpetvÈ pamajjitvÈ
atiharitvÈ yathÈÔhÈne ÔhapetabbaÑ. PattacÊvaraÑ nikkhipitabbaÑ. PattaÑ
nikkhipantena ekena hatthena pattaÑ gahetvÈ ekena hatthena heÔÔhÈmaÒcaÑ
vÈ heÔÔhÈpÊÔhaÑ vÈ parÈmasitvÈ patto nikkhipitabbo, na ca anantarahitÈya
bh|miyÈ patto nikkhipitabbo. CÊvaraÑ nikkhipantena ekena hatthena
cÊvaraÑ
______________________________________________________________
1. BhisibimbohanaÑ (SÊ, SyÈ)
MahÈvaggapÈÄi 61
gahetvÈ ekena hatthena cÊvaravaÑsaÑ vÈ cÊvararajjuÑ vÈ pamajjitvÈ pÈrato

antaÑ orato bhogaÑ katvÈ cÊvaraÑ nikkhipitabbaÑ.
Sace puratthimÈ sarajÈ vÈtÈ vÈyanti, puratthimÈ vÈtapÈnÈ thaketabbÈ.

Sace pacchimÈ sarajÈ vÈtÈ vÈyanti, pacchimÈ vÈtapÈnÈ thaketabbÈ. Sace
uttarÈ sarajÈ vÈtÈ vÈyanti, uttarÈ vÈtapÈnÈ thaketabbÈ. Sace dakkhiÓÈ sarajÈ
vÈtÈ vÈyanti, dakkhiÓÈ vÈtapÈnÈ thaketabbÈ. Sace sÊtakÈlo hoti, divÈ
vÈtapÈnÈ vivaritabbÈ, rattiÑ thaketabbÈ. Sace uÓhakÈlo hoti, divÈ vÈtapÈnÈ
thaketabbÈ, rattiÑ vivaritabbÈ.
Sace pariveÓaÑ uklÈpaÑ hoti, pariveÓaÑ sammajjitabbaÑ. Sace

koÔÔhako uklÈpo hoti, koÔÔhako sammajjitabbo. Sace upaÔÔhÈnasÈlÈ uklÈpÈ
hoti, upaÔÔhÈnasÈlÈ sammajjitabbÈ. Sace aggisÈlÈ uklÈpÈ hoti, aggisÈlÈ
sammajjitabbÈ. Sace vaccakuÔi uklÈpÈ hoti, vaccakuÔi sammajjitabbÈ. Sace
pÈnÊyaÑ na hoti, pÈnÊyaÑ upaÔÔhÈpetabbaÑ. Sace paribhojanÊyaÑ na hoti,
paribhojanÊyaÑ upaÔÔhÈpetabbaÑ. Sace ÈcamanakumbhiyÈ udakaÑ na hoti,
ÈcamanakumbhiyÈ udakaÑ ÈsiÒcitabbaÑ.
Sace upajjhÈyassa anabhirati uppannÈ hoti, saddhivihÈrikena

v|pakÈsetabbo v|pakÈsÈpetabbo dhammakathÈ vÈssa kÈtabbÈ. Sace
upajjhÈyassa kukkuccaÑ uppannaÑ hoti, saddhivihÈrikena vinodetabbaÑ
vinodÈpetabbaÑ dhammakathÈ vÈssa kÈtabbÈ. Sace upajjhÈyassa diÔÔhigataÑ
uppannaÑ hoti, saddhivihÈrikena vivecetabbaÑ vivecÈpetabbaÑ
dhammakathÈ vÈssa kÈtabbÈ. Sace upajjhÈyo garudhammaÑ ajjhÈpanno hoti
parivÈsÈraho, saddhivihÈrikena ussukkaÑ kÈtabbaÑ “kinti nu kho saÑgho
upajjhÈyassa parivÈsaÑ dadeyyÈ”ti. Sace upajjhÈyo m|lÈya paÔikassanÈraho
hoti, saddhivihÈrikena ussukkaÑ kÈtabbaÑ “kinti nu kho saÑgho
upajjhÈyaÑ m|lÈya paÔikasseyyÈ”ti. Sace upajjhÈyo mÈnattÈraho hoti,
saddhivihÈrikena ussukkaÑ kÈtabbaÑ “kinti nu kho saÑgho upajjhÈyassa
mÈnattaÑ dadeyyÈ”ti. Sace upajjhÈyo abbhÈnÈraho hoti, saddhivihÈrikena
ussukkaÑ kÈtabbaÑ “kinti nu kho saÑgho upajjhÈyaÑ abbheyyÈ”ti. Sace
saÑgho
62 VinayapiÔaka
upajjhÈyassa kammaÑ kattukÈmo hoti tajjanÊyaÑ vÈ niyassaÑ1 vÈ

pabbÈjanÊyaÑ vÈ paÔisÈraÓÊyaÑ vÈ ukkhepanÊyaÑ vÈ, saddhivihÈrikena
ussukkaÑ kÈtabbaÑ “kinti nu kho saÑgho upajjhÈyassa kammaÑ na
kareyya lahukÈya vÈ pariÓÈmeyyÈ”ti. KataÑ vÈ panassa hoti saÑghena
kammaÑ tajjanÊyaÑ vÈ niyassaÑ vÈ pabbÈjanÊyaÑ vÈ paÔisÈraÓÊyaÑ vÈ
ukkhepanÊyaÑ vÈ, saddhivihÈrikena ussukkaÑ kÈtabbaÑ “kinti nu kho
upajjhÈyo sammÈ vatteyya, lomaÑ pÈteyya, netthÈraÑ vatteyya, saÑgho
taÑ kammaÑ paÔippassambheyyÈ”ti.
Sace upajjhÈyassa cÊvaraÑ dhovitabbaÑ hoti, saddhivihÈrikena
dhovitabbaÑ, ussukkaÑ vÈ kÈtabbaÑ “kinti nu kho upajjhÈyassa cÊvaraÑ
dhoviyethÈ”ti. Sace upajjhÈyassa cÊvaraÑ kÈtabbaÑ hoti, saddhivihÈrikena
kÈtabbaÑ, ussukkaÑ vÈ kÈtabbaÑ “kinti nu kho upajjhÈyassa cÊvaraÑ
kariyethÈ”ti. Sace upajjhÈyassa rajanaÑ pacitabbaÑ hoti, saddhivihÈrikena
pacitabbaÑ, ussukkaÑ vÈ kÈtabbaÑ “kinti nu kho upajjhÈyassa rajanaÑ
paciyethÈ”ti. Sace upajjhÈyassa cÊvaraÑ rajitabbaÑ2 hoti, saddhivihÈrikena
rajitabbaÑ, ussukkaÑ vÈ kÈtabbaÑ “kinti nu kho upajjhÈyassa cÊvaraÑ
rajiyethÈ”ti. CÊvaraÑ rajantena3 sÈdhukaÑ samparivattakaÑ
samparivattakaÑ rajitabbaÑ, na ca acchinne theve pakkamitabbaÑ.
Na upajjhÈyaÑ anÈpucchÈ ekaccassa patto dÈtabbo, na ekaccassa patto
paÔiggahetabbo, na ekaccassa cÊvaraÑ dÈtabbaÑ, na ekaccassa cÊvaraÑ
paÔiggahetabbaÑ, na ekaccassa parikkhÈro dÈtabbo, na ekaccassa parikkhÈro
paÔiggahetabbo, na ekaccassa kesÈ chedetabbÈ4, na ekaccena kesÈ
chedÈpetabbÈ, na ekaccassa parikammaÑ kÈtabbaÑ, na ekaccena
parikammaÑ kÈrÈpetabbaÑ, na ekaccassa veyyÈvacco5 kÈtabbo, na
ekaccena veyyÈvacco kÈrÈpetabbo, na ekaccassa pacchÈsamaÓena hotabbaÑ,
na ekacco pacchÈsamaÓo ÈdÈtabbo, na ekaccassa piÓÉapÈto nÊharitabbo, na
ekaccena piÓÉapÈto nÊharÈpetabbo, na upajjhÈyaÑ
______________________________________________________________
1. NiyasaÑ (Ka) 2. RajetabbaÑ (SÊ, SyÈ) 3. Rajentena (SÊ, SyÈ)
4. ChettabbÈ (SÊ), cheditabbÈ (Ka) 5. VeyyÈvaccaÑ (katthaci)
MahÈvaggapÈÄi 63
anÈpucchÈ gÈmo pavisitabbo, na susÈnaÑ gantabbaÑ, na disÈ pakkamitabbÈ.

Sace upajjhÈyo gilÈno hoti, yÈvajÊvaÑ upaÔÔhÈtabbo, vuÔÔhÈnamassa
Ègametabbanti.
UpajjhÈyavattaÑ niÔÔhitaÑ.
_____
16. SaddhivihÈrikavattakathÈ
67. * UpajjhÈyena bhikkhave saddhivihÈrikamhi sammÈ vattitabbaÑ,
tatrÈyaÑ sammÈvattanÈ–
UpajjhÈyena bhikkhave saddhivihÈriko sa~gahetabbo anuggahetabbo
uddesena paripucchÈya ovÈdena anusÈsaniyÈ. Sace upajjhÈyassa patto hoti
saddhivihÈrikassa patto na hoti, upajjhÈyena saddhivihÈrikassa patto
dÈtabbo, ussukkaÑ vÈ kÈtabbaÑ “kinti nu kho saddhivihÈrikassa patto
uppajjiyethÈ”ti. Sace upajjhÈyassa cÊvaraÑ hoti saddhivihÈrikassa cÊvaraÑ
na hoti, upajjhÈyena saddhivihÈrikassa cÊvaraÑ dÈtabbaÑ, ussukkaÑ vÈ
kÈtabbaÑ “kinti nu kho saddhivihÈrikassa cÊvaraÑ uppajjiyethÈ”ti. Sace
upajjhÈyassa parikkhÈro hoti saddhivihÈrikassa parikkhÈro na hoti,
upajjhÈyena saddhivihÈrikassa parikkhÈro dÈtabbo, ussukkaÑ vÈ kÈtabbaÑ
“kinti nu kho saddhivihÈrikassa parikkhÈro uppajjiyethÈ”ti.
Sace saddhivihÈriko gilÈno hoti, kÈlasseva uÔÔhÈya dantakaÔÔhaÑ
dÈtabbaÑ, mukhodakaÑ dÈtabbaÑ, ÈsanaÑ paÒÒapetabbaÑ. Sace yÈgu hoti,
bhÈjanaÑ dhovitvÈ yÈgu upanÈmetabbÈ, yÈguÑ pÊtassa udakaÑ datvÈ
bhÈjanaÑ paÔiggahetvÈ nÊcaÑ katvÈ sÈdhukaÑ appaÔighaÑsantena dhovitvÈ
paÔisÈmetabbaÑ, saddhivihÈrikamhi vuÔÔhite ÈsanaÑ uddharitabbaÑ. Sace so
deso uklÈpo hoti, so deso sammajjitabbo.
Sace saddhivihÈriko gÈmaÑ pavisitukÈmo hoti, nivÈsanaÑ dÈtabbaÑ,
saÑghÈÔiyo dÈtabbÈ, dhovitvÈ patto sodako dÈtabbo.
“EttÈvattÈ nivattissatÊ”ti ÈsanaÑ paÒÒapetabbaÑ, pÈdodakaÑ
pÈdapÊÔhaÑ
______________________________________________________________
* Vi 4. 398 piÔÔhÈdÊsupi.
64 VinayapiÔaka
pÈdakathalikaÑ upanikkhipitabbaÑ, paccuggantvÈ pattacÊvaraÑ

paÔiggahetabbaÑ, paÔinivÈsanaÑ dÈtabbaÑ, nivÈsanaÑ paÔiggahetabbaÑ,
sace cÊvaraÑ sinnaÑ hoti, muhuttaÑ uÓhe otÈpetabbaÑ, na ca uÓhe cÊvaraÑ
nidahitabbaÑ, cÊvaraÑ sa~gharitabbaÑ, cÊvaraÑ sa~gharantena
catura~gulaÑ kaÓÓaÑ ussÈretvÈ cÊvaraÑ sa~gharitabbaÑ “mÈ majjhe
bha~go ahosÊ”ti. Obhoge kÈyabandhanaÑ kÈtabbaÑ.
Sace piÓÉapÈto hoti saddhivihÈriko ca bhuÒjitukÈmo hoti udakaÑ datvÈ
piÓÉapÈto upanÈmetabbo, saddhivihÈriko pÈnÊyena pucchitabbo, bhuttÈvissa
udakaÑ datvÈ pattaÑ paÔiggahetvÈ nÊcaÑ katvÈ sÈdhukaÑ
appaÔighaÑsantena dhovitvÈ vodakaÑ katvÈ muhuttaÑ uÓhe otÈpetabbo, na
ca uÓhe patto nidahitabbo. PattacÊvaraÑ nikkhipitabbaÑ. PattaÑ
cÊvaraÑ gahetvÈ ekena hatthena cÊvaravaÑsaÑ vÈ cÊvararajjuÑ vÈ
SaddhivihÈrikamhi vuÔÔhite ÈsanaÑ uddharitabbaÑ, pÈdodakaÑ pÈdapÊÔhaÑ
pÈdakathalikaÑ paÔisÈmetabbaÑ. Sace so deso uklÈpo hoti, so deso
sammajjitabbo.
Sace saddhivihÈriko nahÈyitukÈmo hoti, nahÈnaÑ paÔiyÈdetabbaÑ. Sace
paÔiyÈdetabbaÑ.
Sace saddhivihÈriko jantÈgharaÑ pavisitukÈmo hoti, cuÓÓaÑ
sannetabbaÑ, mattikÈ temetabbÈ, jantÈgharapÊÔhaÑ ÈdÈya gantvÈ
jantÈgharapÊÔhaÑ datvÈ cÊvaraÑ paÔiggahetvÈ ekamantaÑ nikkhipitabbaÑ,
cuÓÓaÑ dÈtabbaÑ, mattikÈ dÈtabbÈ. Sace ussahati jantÈgharaÑ
pavisitabbaÑ, jantÈgharaÑ pavisantena mattikÈya mukhaÑ makkhetvÈ
purato ca pacchato ca paÔicchÈdetvÈ jantÈgharaÑ pavisitabbaÑ, na there
bhikkh| anupakhajja nisÊditabbaÑ, na navÈ bhikkh| Èsanena paÔibÈhitabbÈ,
jantÈghare saddhivihÈrikassa parikammaÑ kÈtabbaÑ, jantÈgharÈ
MahÈvaggapÈÄi 65
Udakepi saddhivihÈrikassa parikammaÑ kÈtabbaÑ, nahÈtena

paÔhamataraÑ uttaritvÈ attano gattaÑ vodakaÑ katvÈ nivÈsetvÈ
saddhivihÈrikassa gattato udakaÑ pamajjitabbaÑ, nivÈsanaÑ dÈtabbaÑ,
saÑghÈÔi dÈtabbÈ, jantÈgharapÊÔhaÑ ÈdÈya paÔhamataraÑ ÈgantvÈ ÈsanaÑ
paÒÒapetabbaÑ. PÈdodakaÑ pÈdapÊÔhaÑ pÈdakathalikaÑ
upanikkhipitabbaÑ. SaddhivihÈriko pÈnÊyena pucchitabbo.
YasmiÑ vihÈre saddhivihÈriko viharati sace so vihÈro uklÈpo hoti sace
ussahati, sodhetabbo. VihÈraÑ sodhentena paÔhamaÑ pattacÊvaraÑ nÊharitvÈ
ekamantaÑ nikkhipitabbaÑ, nisÊdanapaccattharaÓaÑ nÊharitvÈ ekamantaÑ
nikkhipitabbaÑ, bhisibibbohanaÑ nÊharitvÈ ekamantaÑ nikkhipitabbaÑ,
maÒco nÊcaÑ katvÈ sÈdhukaÑ appaÔighaÑsantena asaÑghaÔÔentena
kavÈÔapiÔÔhaÑ nÊharitvÈ ekamantaÑ nikkhipitabbo, pÊÔhaÑ nÊcaÑ katvÈ
sÈdhukaÑ appaÔighaÑsantena asaÑghaÔÔentena kavÈÔapiÔÔhaÑ nÊharitvÈ
ekamantaÑ nikkhipitabbaÑ, maÒcapaÔipÈdakÈ nÊharitvÈ ekamantaÑ
nikkhipitabbÈ. KheÄamallako nÊharitvÈ ekamantaÑ nikkhipitabbo,
apassenaphalakaÑ nÊharitvÈ ekamantaÑ nikkhipitabbaÑ. Bh|mattharaÓaÑ
yathÈpaÒÒattaÑ sallakkhetvÈ nÊharitvÈ ekamantaÑ nikkhipitabbaÑ. Sace
vihÈre santÈnakaÑ hoti, ullokÈ paÔhamaÑ ohÈretabbaÑ,
ÈlokasandhikaÓÓabhÈgÈ pamajjitabbÈ. Sace gerukaparikammakatÈ bhitti
kaÓÓakitÈ hoti, coÄakaÑ temetvÈ pÊÄetvÈ pamajjitabbÈ. Sace kÈÄavaÓÓakatÈ
bh|mi kaÓÓakitÈ hoti, coÄakaÑ temetvÈ pÊÄetvÈ pamajjitabbÈ. Sace akatÈ hoti
bh|mi, udakena paripphositvÈ sammajjitabbÈ “mÈ vihÈro rajena uhaÒÒÊ”ti,
sa~kÈraÑ vicinitvÈ ekamantaÑ chaÉÉetabbaÑ.
otÈpetvÈ sodhetvÈ papphoÔetvÈ atiharitvÈ
66 VinayapiÔaka
yathÈpaÒÒattaÑ paÒÒapetabbaÑ. NisÊdanapaccattharaÓaÑ otÈpetvÈ sodhetvÈ

papphoÔetvÈ atiharitvÈ yathÈpaÒÒattaÑ paÒÒapetabbaÑ. KheÄamallako
otÈpetvÈ pamajjitvÈ atiharitvÈ yathÈÔhÈne Ôhapetabbo. ApassenaphalakaÑ
otÈpetvÈ pamajjitvÈ atiharitvÈ yathÈÔhÈne ÔhapetabbaÑ. PattacÊvaraÑ
nikkhipitabbaÑ. PattaÑ nikkhipantena ekena hatthena pattaÑ gahetvÈ ekena
hatthena heÔÔhÈmaÒcaÑ vÈ heÔÔhÈpÊÔhaÑ vÈ parÈmasitvÈ patto nikkhipitabbo,
na ca anantarahitÈya bh|miyÈ patto nikkhipitabbo. CÊvaraÑ nikkhipantena
ekena hatthena cÊvaraÑ gahetvÈ ekena hatthena cÊvaravaÑsaÑ vÈ
cÊvararajjuÑ vÈ pamajjitvÈ pÈrato antaÑ orato bhogaÑ katvÈ cÊvaraÑ
nikkhipitabbaÑ.
sammajjitabbÈ. Sace vaccakuÔi uklÈpÈ hoti vaccakuÔi sammajjitabbÈ. Sace
Sace saddhivihÈrikassa anabhirati uppannÈ hoti, upajjhÈyena
v|pakÈsetabbo v|pakÈsÈpetabbo dhammakathÈ vÈssa kÈtabbÈ. Sace
saddhivihÈrikassa kukkuccaÑ uppannaÑ hoti, upajjhÈyena vinodetabbaÑ
vinodÈpetabbaÑ dhammakathÈ vÈssa kÈtabbÈ. Sace saddhivihÈrikassa
diÔÔhigataÑ uppannaÑ hoti, upajjhÈyena vivecetabbaÑ vivecÈpetabbaÑ
dhammakathÈ vÈssa kÈtabbÈ. Sace saddhivihÈriko garudhammaÑ ajjhÈpanno
hoti parivÈsÈraho, upajjhÈyena ussukkaÑ kÈtabbaÑ “kinti nu kho
MahÈvaggapÈÄi 67
saÑgho saddhivihÈrikassa parivÈsaÑ dadeyyÈ”ti. Sace saddhivihÈriko

m|lÈya paÔikassanÈraho hoti, upajjhÈyena ussukkaÑ kÈtabbaÑ “kinti nu kho
saÑgho saddhivihÈrikaÑ m|lÈya paÔikasseyyÈ”ti. Sace saddhivihÈriko
mÈnattÈraho hoti, upajjhÈyena ussukkaÑ kÈtabbaÑ “kinti nu kho saÑgho
saddhivihÈrikassa mÈnattaÑ dadeyyÈ”ti. Sace saddhivihÈriko abbhÈnÈraho
hoti, upajjhÈyena ussukkaÑ kÈtabbaÑ “kinti nu kho saÑgho
saddhivihÈrikaÑ abbheyyÈ”ti. Sace saÑgho saddhivihÈrikassa kammaÑ
kattukÈmo hoti tajjanÊyaÑ vÈ niyassaÑ vÈ pabbÈjanÊyaÑ vÈ paÔisÈraÓÊyaÑ
vÈ ukkhepanÊyaÑ vÈ, upajjhÈyena ussukkaÑ kÈtabbaÑ “kinti nu kho
saÑgho saddhivihÈrikassa kammaÑ na kareyya lahukÈya vÈ pariÓÈmeyyÈ”ti.
KataÑ vÈ panassa hoti saÑghena kammaÑ tajjanÊyaÑ vÈ niyassaÑ vÈ
pabbÈjanÊyaÑ vÈ paÔisÈraÓÊyaÑ vÈ ukkhepanÊyaÑ vÈ, upajjhÈyena ussukkaÑ
kÈtabbaÑ “kinti nu kho saddhivihÈriko sammÈ vatteyya, lomaÑ pÈteyya,
netthÈraÑ vatteyya, saÑgho taÑ kammaÑ paÔippassambheyyÈ”ti.
Sace saddhivihÈrikassa cÊvaraÑ dhovitabbaÑ hoti, upajjhÈyena

ÈcikkhitabbaÑ “evaÑ dhoveyyÈsÊ”ti, ussukkaÑ vÈ kÈtabbaÑ “kinti nu kho
saddhivihÈrikassa cÊvaraÑ dhoviyethÈ”ti. Sace saddhivihÈrikassa cÊvaraÑ
kÈtabbaÑ hoti, upajjhÈyena ÈcikkhitabbaÑ “evaÑ kareyyÈsÊ”ti, ussukkaÑ vÈ
kÈtabbaÑ “kinti nu kho saddhivihÈrikassa cÊvaraÑ kariyethÈ”ti. Sace
saddhivihÈrikassa rajanaÑ pacitabbaÑ hoti, upajjhÈyena ÈcikkhitabbaÑ
“evaÑ paceyyÈsÊ”ti, ussukkaÑ vÈ kÈtabbaÑ “kinti nu kho saddhivihÈrikassa
rajanaÑ paciyethÈ”ti. Sace saddhivihÈrikassa cÊvaraÑ rajitabbaÑ hoti,
upajjhÈyena ÈcikkhitabbaÑ “evaÑ rajeyyÈsÊ”ti, ussukkaÑ vÈ kÈtabbaÑ
“kinti nu kho saddhivihÈrikassa cÊvaraÑ rajiyethÈ”ti. CÊvaraÑ rajantena
sÈdhukaÑ samparivattakaÑ samparivattakaÑ rajitabbaÑ, na ca acchinne
theve pakkamitabbaÑ. Sace saddhivihÈriko gilÈno hoti, yÈvajÊvaÑ
upaÔÔhÈtabbo, vuÔÔhÈnamassa Ègametabbanti.
SaddhivihÈrikavattaÑ niÔÔhitaÑ.
68 VinayapiÔaka
17. PaÓÈmitakathÈ
68. Tena kho pana samayena saddhivihÈrikÈ upajjhÈyesu na sammÈ

vattanti. Ye te bhikkh| appicchÈ -pa- te ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti
“kathaÑ hi nÈma saddhivihÈrikÈ upajjhÈyesu na sammÈ vattissantÊ”ti. Atha
kho te bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ -pa- “saccaÑ kira
bhikkhave saddhivihÈrikÈ upajjhÈyesu na sammÈ vattantÊ”ti. Sa ccaÑ
BhagavÈti. Vigarahi Buddho BhagavÈ -pa-. KathaÑ hi nÈma bhikkhave
saddhivihÈrikÈ upajjhÈyesu na sammÈ vattissantÊti -pa- vigarahitvÈ -pa-
dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “na bhikkhave saddhivihÈrikena
upajjhÈyamhi na sammÈ vattitabbaÑ, yo na sammÈ vatteyya, Èpatti
dukkaÔassÈ”ti. Neva sammÈ vattanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave asammÈvattantaÑ paÓÈmetuÑ. EvaÒca pana
bhikkhave paÓÈmetabbo “paÓÈmemi tan”ti vÈ “mÈyidha paÔikkamÊ”ti vÈ
“nÊhara te pattacÊvaran”ti vÈ “nÈhaÑ tayÈ upaÔÔhÈtabbo”ti vÈ kÈyena
viÒÒÈpeti, vÈcÈya viÒÒÈpeti, kÈyena vÈcÈya viÒÒÈpeti, paÓÈmito hoti
saddhivihÈriko. Na kÈyena viÒÒÈpeti, na vÈcÈya viÒÒÈpeti, na kÈyena vÈcÈya
viÒÒÈpeti, na paÓÈmito hoti saddhivihÈrikoti.
Tena kho pana samayena saddhivihÈrikÈ paÓÈmitÈ na khamÈpenti.

Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave khamÈpetunti.
Neva khamÈpenti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave
paÓÈmitena na khamÈpetabbo, yo na khamÈpeyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena upajjhÈyÈ khamÈpiyamÈnÈ na khamanti.

Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave khamitunti. Neva
khamanti. SaddhivihÈrikÈ pakkamantipi vibbhamantipi titthiyesupi
sa~kamanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave
khamÈpiyamÈnena na khamitabbaÑ, yo na khameyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena upajjhÈyÈ sammÈvattantaÑ paÓÈmenti.

AsammÈvattantaÑ na paÓÈmenti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na
bhikkhave sammÈvattanto paÓÈmetabbo, yo paÓÈmeyya, Èpatti
MahÈvaggapÈÄi 69
dukkaÔassa. Na ca bhikkhave asammÈvattanto na paÓÈmetabbo, yo na

paÓÈmeyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
PaÒcahi bhikkhave a~gehi samannÈgato saddhivihÈriko paÓÈmetabbo.

UpajjhÈyamhi nÈdhimattaÑ pemaÑ hoti, nÈdhimatto pasÈdo hoti,
nÈdhimattÈ hirÊ hoti, nÈdhimatto gÈravo hoti, nÈdhimattÈ bhÈvanÈ hoti.
Imehi kho bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgato saddhivihÈriko
paÓÈmetabbo.
PaÒcahi bhikkhave a~gehi samannÈgato saddhivihÈriko na

paÓÈmetabbo. UpajjhÈyamhi adhimattaÑ pemaÑ hoti, adhimatto pasÈdo
hoti, adhimattÈ hirÊ hoti, adhimatto gÈravo hoti, adhimattÈ bhÈvanÈ hoti.
Imehi kho bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgato saddhivihÈriko na
paÓÈmetabbo.
PaÒcahi bhikkhave a~gehi samannÈgato saddhivihÈriko alaÑ

paÓÈmetuÑ. UpajjhÈyamhi nÈdhimattaÑ pemaÑ hoti, nÈdhimatto pasÈdo
hoti, nÈdhimattÈ hirÊ hoti, nÈdhimatto gÈravo hoti, nÈdhimattÈ bhÈvanÈ hoti.
Imehi kho bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgato saddhivihÈriko alaÑ
paÓÈmetuÑ.
PaÒcahi bhikkhave a~gehi samannÈgato saddhivihÈriko nÈlaÑ

paÓÈmetuÑ. UpajjhÈyamhi adhimattaÑ pemaÑ hoti, adhimatto pasÈdo hoti,
adhimattÈ hirÊ hoti, adhimatto gÈravo hoti, adhimattÈ bhÈvanÈ hoti. Imehi
kho bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgato saddhivihÈriko nÈlaÑ
paÓÈmetuÑ.
PaÒcahi bhikkhave a~gehi samannÈgataÑ saddhivihÈrikaÑ

appaÓÈmento upajjhÈyo sÈtisÈro hoti, paÓÈmento anatisÈro hoti.
UpajjhÈyamhi nÈdhimattaÑ pemaÑ hoti, nÈdhimatto pasÈdo hoti,
nÈdhimattÈ hirÊ hoti, nÈdhimatto gÈravo hoti, nÈdhimattÈ bhÈvanÈ hoti.
Imehi kho bhikkhave paÒcaha~gehi
70 VinayapiÔaka
samannÈgataÑ saddhivihÈrikaÑ appaÓÈmento upajjhÈyo sÈtisÈro hoti,

paÓÈmento anatisÈro hoti.
PaÒcahi bhikkhave a~gehi samannÈgataÑ saddhivihÈrikaÑ paÓÈmento
upajjhÈyo sÈtisÈro hoti, appaÓÈmento anatisÈro hoti. UpajjhÈyamhi
adhimattaÑ pemaÑ hoti, adhimatto pasÈdo hoti, adhimattÈ hirÊ hoti,
adhimatto gÈravo hoti, adhimattÈ bhÈvanÈ hoti. Imehi kho bhikkhave
paÒcaha~gehi samannÈgataÑ saddhivihÈrikaÑ paÓÈmento upajjhÈyo sÈtisÈro
hoti, appaÓÈmento anatisÈro hotÊti.
69. Tena kho pana samayena aÒÒataro brÈhmaÓo bhikkh|

upasa~kamitvÈ pabbajjaÑ yÈci, taÑ bhikkh| na icchiÑsu pabbÈjetuÑ, so
bhikkh|su pabbajjaÑ alabhamÈno kiso ahosi l|kho dubbaÓÓo
uppaÓÉuppaÓÉukajÈto dhamanisanthatagattho. AddasÈ kho BhagavÈ taÑ
brÈhmaÓaÑ kisaÑ l|khaÑ dubbaÓÓaÑ uppaÓÉuppaÓÉukajÈtaÑ
dhamanisanthatagattaÑ. DisvÈna bhikkh| Èmantesi “kiÑ nu kho so
bhikkhave brÈhmaÓo kiso l|kho dubbaÓÓo uppaÓÉuppaÓÉukajÈto
dhamanisanthatagatto”ti. Eso bhante brÈhmaÓo bhikkh| upasa~kamitvÈ
pabbajjaÑ yÈci, taÑ bhikkh| na icchiÑsu pabbÈjetuÑ, so bhikkh|su
pabbajjaÑ alabhamÈno kiso l|kho dubbaÓÓo uppaÓÉuppaÓÉukajÈto
dhamanisanthatagattoti. Atha kho BhagavÈ bhikkh| Èmantesi “ko nu kho
bhikkhave tassa brÈhmaÓassa adhikÈraÑ sarasÊ”ti. EvaÑ vutte ÈyasmÈ
SÈriputto BhagavantaÑ etadavoca “ahaÑ kho bhante tassa brÈhmaÓassa
adhikÈraÑ sarÈmÊ”ti. KiÑ pana tvaÑ SÈriputta tassa brÈhmaÓassa adhikÈraÑ
sarasÊti. Idha me bhante so brÈhmaÓo RÈjagahe piÓÉÈya carantassa
kaÔacchubhikkhaÑ dÈpesi, imaÑ kho ahaÑ bhante tassa brÈhmaÓassa
adhikÈraÑ sarÈmÊti. SÈdhu sÈdhu SÈriputta, kataÒÒuno hi SÈriputta sappurisÈ
katavedino, tena hi tvaÑ SÈriputta taÑ brÈhmaÓaÑ pabbÈjehi
upasampÈdehÊti. KathÈhaÑ bhante taÑ brÈhmaÓaÑ pabbÈjemi
upasampÈdemÊti. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe
dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi–yÈ sÈ bhikkhave mayÈ tÊhi
saraÓagamanehi upasampadÈ anuÒÒÈtÈ, taÑ ajjatagge paÔikkhipÈmi.
AnujÈnÈmi bhikkhave Òatticatutthena kammena
MahÈvaggapÈÄi 71
upasampÈdetuÑ1. EvaÒca pana bhikkhave upasampÈdetabbo, byattena

bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho ÒÈpetabbo–
70. “SuÓÈtu me bhante saÑgho, ayaÑ itthannÈmo itthannÈmassa

Èyasmato upasampadÈpekkho, yadi saÑghassa pattakallaÑ, saÑgho
itthannÈmaÑ upasampÈdeyya itthannÈmena upajjhÈyena, esÈ Òatti.
SuÓÈtu me bhante saÑgho, ayaÑ itthannÈmo itthannÈmassa Èyasmato
upasampadÈpekkho, saÑgho itthannÈmaÑ upasampÈdeti itthannÈmena
upajjhÈyena, yassÈyasmato khamati itthannÈmassa upasampadÈ
itthannÈmena upajjhÈyena, so tuÓhassa, yassa nakkhamati, so bhÈseyya.
Dutiyampi etamatthaÑ vÈdÈmi. SuÓÈtu me bhante saÑgho, ayaÑ
itthannÈmo itthannÈmassa Èyasmato upasampadÈpekkho, saÑgho
itthannÈmaÑ upasampÈdeti itthannÈmena upajjhÈyena, yassÈyasmato
khamati itthannÈmassa upasampadÈ itthannÈmena upajjhÈyena, so tuÓhassa,
yassa nakkhamati, so bhÈseyya.
Tatiyampi etamatthaÑ vadÈmi. SuÓÈtu me bhante saÑgho, ayaÑ
itthannÈmo itthannÈmassa Èyasmato upasampadÈpekkho, saÑgho
itthannÈmaÑ upasampÈdeti itthannÈmena upajjhÈyena, yassÈyasmato
khamati itthannÈmassa upasampadÈ itthannÈmena upajjhÈyena, so tuÓhassa,
yassa nakkhamati, so bhÈseyya.
Upasampanno saÑghena itthannÈmo itthannÈmena upajjhÈyena,
khamati saÑghassa, tasmÈ tuÓhÊ, evametaÑ dhÈrayÈmÊ”ti.
71. Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu

upasampannasamanantarÈ anÈcÈraÑ Ècarati. Bhikkh| evamÈhaÑsu “mÈvuso
evar|paÑ akÈsi, netaÑ kappatÊ”ti. So evamÈha “nevÈhaÑ Èyasmante yÈciÑ
‘upasampÈdetha man’ti, kissa maÑ tumhe ayÈcitÈ upasampÈditthÈ”ti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave ayÈcitena
______________________________________________________________
1. UpasampadaÑ (SÊ, SyÈ)
72 VinayapiÔaka
upasampÈdetabbo, yo upasampÈdeyya, Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi

bhikkhave yÈcitena upasampÈdetuÑ. EvaÒca pana bhikkhave yÈcitabbo.
Tena upasampadÈpekkhena saÑghaÑ upasa~kamitvÈ ekaÑsaÑ
uttarÈsa~gaÑ karitvÈ bhikkh|naÑ pÈde vanditvÈ ukkuÔikaÑ nisÊditvÈ
aÒjaliÑ paggahetvÈ evamassa vacanÊyo “saÑghaÑ bhante upasampadaÑ
yÈcÈmi. Ullumpatu maÑ bhante saÑgho anukampaÑ upÈdÈyÈ”ti. Dutiyampi
yÈcitabbo. Tatiyampi yÈcitabbo. Byattena bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho
ÒÈpetabbo–

Èyasmato upasampadÈpekkho, itthannÈmo saÑghaÑ upasampadaÑ yÈcati
itthannÈmena upajjhÈyena, yadi saÑghassa pattakallaÑ, saÑgho
upasampadÈpekkho, itthannÈmo saÑghaÑ upasampadaÑ yÈcati
itthannÈmena upajjhÈyena, saÑgho itthannÈmaÑ upasampÈdeti itthannÈmena
upajjhÈyena, yassÈyasmato khamati itthannÈmassa upasampadÈ
itthannÈmena upajjhÈyena, so tuÓhassa, yassa nakkhamati, so bhÈseyya.
Dutiyampi etamatthaÑ vadÈmi -pa-. Tatiyampi etamatthaÑ vadÈmi -pa-.
73. Tena kho pana samayena RÈjagahe paÓÊtÈnaÑ bhattÈnaÑ

bhattapaÔipÈÔi aÔÔhitÈ1 hoti. Atha kho aÒÒatarassa brÈhmaÓassa etadahosi
“ime kho samaÓÈ SakyaputtiyÈ sukhasÊlÈ sukhasamÈcÈrÈ subhojanÈni
bhuÒjitvÈ nivÈtesu sayanesu sayanti, yann|nÈhaÑ samaÓesu Sakyaputtiyesu
pabbajeyyan”ti. Atha kho so brÈhmaÓo bhikkh| upasa~kamitvÈ pabbajjaÑ
yÈci. TaÑ bhikkh| pabbÈjesuÑ upasampÈdesuÑ. TasmiÑ pabbajite
bhattapaÔipÈÔi khÊyittha. Bhikkh| evamÈhaÑsu “ehi dÈni Èvuso piÓÉÈya
carissÈmÈ”ti. So evamÈha “nÈhaÑ Èvuso etaÑkÈraÓÈ pabbajito ‘piÓÉÈya
carissÈmÊ’ti, sace me dassatha
______________________________________________________________
1. AdhiÔÔhitÈ (Ka)
MahÈvaggapÈÄi 73
bhuÒjissÈmi, no ce me dassatha vibbhamissÈmÊ”ti. KiÑ pana tvaÑ Èvuso

udarassa kÈraÓÈ pabbajitoti. EvamÈvusoti. Ye te bhikkh| appicchÈ -pa- te
ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma bhikkhu evaÑ svÈkkhÈte
dhammavinaye udarassa kÈraÓÈ pabbajissatÊ”ti. Te bhikkh| Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ -pa- “saccaÑ kira tvaÑ bhikkhu udarassa kÈraÓÈ
pabbajito”ti. SaccaÑ BhagavÈti. Vigarahi Buddho BhagavÈ -pa-. KathaÑ hi
nÈma tvaÑ moghapurisa evaÑ svÈkkhÈte dhammavinaye udarassa kÈraÓÈ
pabbajissasi. NetaÑ moghapurisa appasannÈnaÑ vÈ pasÈdÈya pasannÈnaÑ
vÈ bhiyyobhÈvÈya -pa- vigarahitvÈ -pa- dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh|
Èmantesi “anujÈnÈmi bhikkhave upasampÈdentena cattÈro nissaye
ÈcikkhituÑ. PiÓÉiyÈlopabhojanaÑ nissÈya pabbajjÈ, tattha te yÈvajÊvaÑ
ussÈho karaÓÊyo, atirekalÈbho saÑghabhattaÑ uddesabhattaÑ nimantanaÑ
salÈkabhattaÑ pakkhikaÑ uposathikaÑ pÈÔipadikaÑ. PaÑsuk|lacÊvaraÑ
nissÈya pabbajjÈ, tattha te yÈvajÊvaÑ ussÈho karaÓÊyo, atirekalÈbho khomaÑ
kappÈsikaÑ koseyyaÑ kambalaÑ sÈÓaÑ bha~gaÑ. Rukkham|lasenÈsanaÑ
nissÈya pabbajjÈ, tattha te yÈvajÊvaÑ ussÈho karaÓÊyo, atirekalÈbho vihÈro
aÉÉhayogo pÈsÈdo hammiyaÑ guhÈ. P|timuttabhesajjaÑ nissÈya pabbajjÈ,
tattha te yÈvajÊvaÑ ussÈho karaÓÊyo, atirekalÈbho sappi navanÊtaÑ telaÑ
madhu phÈÓitaÑ”ti.
UpajjhÈyavattabhÈÓavÈro niÔÔhito paÒcamo.

_____
18. ŒcariyavattakathÈ
74. Tena kho pana samayena aÒÒataro mÈÓavako bhikkh|

upasa~kamitvÈ pabbajjaÑ yÈci. Tassa bhikkh| paÔikacceva nissaye
ÈcikkhiÑsu. So evamÈha “sace me bhante pabbajite nissaye ÈcikkheyyÈtha,
abhirameyyÈmahaÑ1, na dÈnÈhaÑ bhante pabbajissÈmi, jegucchÈ me
______________________________________________________________
1. AbhirameyyaÒcÈhaÑ (SÊ), abhirameyyaÑ svÈhaÑ (Ka)
74 VinayapiÔaka
nissayÈ paÔik|lÈ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave

paÔikacceva nissayÈ ÈcikkhitabbÈ, yo Ècikkheyya, Èpatti dukkaÔassa.
AnujÈnÈmi bhikkhave upasampannasamanantarÈ nissaye Ècikkhitunti.
Tena kho pana samayena bhikkh| duvaggenapi tivaggenapi gaÓena
upasampÈdenti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave
|nadasavaggena gaÓena upasampÈdetabbo, yo upasampÈdeyya, Èpatti
dukkaÔassa. AnujÈnÈmi bhikkhave dasavaggena vÈ atirekadasavaggena vÈ
gaÓena upasampÈdetunti.
75. Tena kho pana samayena bhikkh| ekavassÈpi duvassÈpi

saddhivihÈrikaÑ upasampÈdenti. ŒyasmÈpi Upaseno Va~gantaputto
ekavasso saddhivihÈrikaÑ upasampÈdeti, so vassaÑvuÔÔho duvasso
ekavassaÑ saddhivihÈrikaÑ ÈdÈya yena BhagavÈ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi. ŒciÓÓaÑ kho
panetaÑ BuddhÈnaÑ BhagavantÈnaÑ Ègantukehi bhikkh|hi saddhiÑ
paÔisammodituÑ. Atha kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ UpasenaÑ
Va~gantaputtaÑ etadavoca “kacci bhikkhu khamanÊyaÑ, kacci yÈpanÊyaÑ,
kacci tvaÑ appakilamathena addhÈnaÑ Ègato”ti. KhamanÊyaÑ BhagavÈ,
yÈpanÊyaÑ BhagavÈ, appakilamathena mayaÑ bhante addhÈnaÑ ÈgatÈti.
JÈnantÈpi TathÈgatÈ pucchanti, jÈnantÈpi na pucchanti. KÈlaÑ viditvÈ
pucchanti, kÈlaÑ viditvÈ na pucchanti. AtthasaÑhitaÑ TathÈgatÈ pucchanti,
no anatthasaÑhitaÑ. AnatthasaÑhite setughÈto TathÈgatÈnaÑ. DvÊhi ÈkÈrehi
BuddhÈ Bhagavanto bhikkh| paÔipucchanti “dhammaÑ vÈ desessÈma,
sÈvakÈnaÑ vÈ sikkhÈpadaÑ paÒÒapessÈmÈ”ti. Atha kho BhagavÈ
ÈyasmantaÑ UpasenaÑ Va~gantaputtaÑ etadavoca “kativassosi tvaÑ
bhikkh|”ti. DuvassohaÑ BhagavÈti. AyaÑ pana bhikkhu kativassoti.
Ekavasso BhagavÈti. KintÈyaÑ bhikkhu hotÊti. SaddhivihÈriko me
BhagavÈti. Vigarahi Buddho BhagavÈ ananucchavikaÑ moghapurisa
ananulomikaÑ appatir|paÑ assÈmaÓakaÑ akappiyaÑ akaraÓÊyaÑ, kathaÑ
hi nÈma tvaÑ moghapurisa aÒÒehi ovadiyo anusÈsiyo aÒÒaÑ ovadituÑ
anusÈsituÑ maÒÒissasi. AtilahuÑ kho tvaÑ moghapurisa bÈhullÈya Èvatto
yadidaÑ gaÓabandhikaÑ. NetaÑ moghapurisa appasannÈnaÑ vÈ pasÈdÈya
MahÈvaggapÈÄi 75
pasannÈnaÑ vÈ bhiyyobhÈvÈya -pa- vigarahitvÈ -pa- dhammiÑ kathaÑ

katvÈ bhikkh| Èmantesi “na bhikkhave |nadasavassena upasampÈdetabbo,
yo upasampÈdeyya, Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi bhikkhave dasavassena vÈ
atirekadasavassena vÈ upasampÈdetun”ti.
76. Tena kho pana samayena bhikkh| “dasavassamhÈ dasavassamhÈ”ti

bÈlÈ abyattÈ upasampÈdenti. Dissanti upajjhÈyÈ bÈlÈ saddhivihÈrikÈ paÓÉitÈ,
dissanti upajjhÈyÈ abyattÈ saddhivihÈrikÈ byattÈ, dissanti upajjhÈyÈ
appassutÈ saddhivihÈrikÈ bahussutÈ, dissanti upajjhÈyÈ duppaÒÒÈ
saddhivihÈrikÈ paÒÒavanto. AÒÒataropi aÒÒatitthiyapubbo upajjhÈyena
sahadhammikaÑ vuccamÈno upajjhÈyassa vÈdaÑ ÈropetvÈ taÑyeva
titthÈyatanaÑ sa~kami. Ye te bhikkh| appicchÈ -pa- te ujjhÈyanti khiyyanti
vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma bhikkh| ‘dasavassamhÈ dasavassamhÈ’ti bÈlÈ
abyattÈ upasampÈdessanti. Dissanti upajjhÈyÈ bÈlÈ saddhivihÈrikÈ paÓÉitÈ,
saddhivihÈrikÈ paÒÒavanto”ti. Atha kho te bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. SaccaÑ kira bhikkhave bhikkh| “dasavassamhÈ dasavassamhÈ”ti
bÈlÈ abyattÈ upasampÈdenti. Dissanti upajjhÈyÈ bÈlÈ saddhivihÈrikÈ paÓÉitÈ,
saddhivihÈrikÈ paÒÒavantoti. SaccaÑ BhagavÈti. Vigarahi Buddho BhagavÈ
-pa-. KathaÑ hi nÈma te bhikkhave moghapurisÈ “dasavassamhÈ
dasavassamhÈ”ti bÈlÈ abyattÈ upasampÈdessanti. Dissanti upajjhÈyÈ bÈlÈ
saddhivihÈrikÈ paÓÉitÈ, dissanti upajjhÈyÈ abyattÈ saddhivihÈrikÈ byattÈ,
dissanti upajjhÈyÈ appassutÈ saddhivihÈrikÈ bahussutÈ, dissanti upajjhÈyÈ
duppaÒÒÈ saddhivihÈrikÈ paÒÒavanto. NetaÑ bhikkhave appasannÈnaÑ vÈ
pasÈdÈya -pa- vigarahitvÈ -pa- dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi
“na bhikkhave bÈlena abyattena upasampÈdetabbo, yo upasampÈdeyya,
Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi bhikkhave byattena bhikkhunÈ paÔibalena
dasavassena vÈ atirekadasavassena vÈ upasampÈdetun”ti.
76 VinayapiÔaka
77. Tena kho pana samayena bhikkh| upajjhÈyesu pakkantesupi

vibbhantesupi kÈla~katesupi pakkhasa~kantesupi anÈcariyakÈ
anovadiyamÈnÈ ananusÈsiyamÈnÈ dunnivatthÈ duppÈrutÈ anÈkappasampannÈ
piÓÉÈya caranti, manussÈnaÑ bhuÒjamÈnÈnaÑ uparibhojanepi uttiÔÔhapattaÑ
upanÈmenti, uparikhÈdanÊyepi uparisÈyanÊyepi uparipÈnÊyepi uttiÔÔhapattaÑ
upanÈmenti, sÈmaÑ s|pampi odanampi viÒÒÈpetvÈ bhuÒjanti, bhattaggepi
uccÈsaddÈ mahÈsaddÈ viharanti. ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti
“kathaÑ hi nÈma samaÓÈ SakyaputtiyÈ dunnivatthÈ duppÈrutÈ
uparisÈyanÊyepi uparipÈnÊyepi uttiÔÔhapattaÑ upanÈmessanti, sÈmaÑ
s|pampi odanampi viÒÒÈpetvÈ bhuÒjissanti, bhattaggepi uccÈsaddÈ
mahÈsaddÈ viharissanti seyyathÈpi brÈhmaÓÈ brÈhmaÓabhojane”ti. AssosuÑ
kho bhikkh| tesaÑ manussÈnaÑ ujjhÈyantÈnaÑ khiyyantÈnaÑ vipÈcentÈnaÑ
-pa-. Atha kho te bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ -pa-. SaccaÑ
kira bhikkhave -pa-. SaccaÑ BhagavÈti -pa-. vigarahitvÈ dhammiÑ kathaÑ
katvÈ bhikkh| Èmantesi–
AnujÈnÈmi bhikkhave ÈcariyaÑ, Ècariyo bhikkhave antevÈsikamhi

puttacittaÑ upaÔÔhÈpessati, antevÈsiko Ècariyamhi pitucittaÑ upaÔÔhÈpessati,
evaÑ te aÒÒamaÒÒaÑ sagÈravÈ sappatissÈ sabhÈgavuttino viharantÈ
imasmiÑ dhammavinaye vuddhiÑ viruÄhiÑ vepullaÑ Èpajjissanti.
AnujÈnÈmi bhikkhave dasavassaÑ nissÈya vatthuÑ dasavassena nissayaÑ
dÈtuÑ. EvaÒca pana bhikkhave Ècariyo gahetabbo, ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ
karitvÈ pÈde vanditvÈ ukkuÔikaÑ nisÊditvÈ aÒjaliÑ paggahetvÈ evamassa
vacanÊyo “Ècariyo me bhante hohi, Èyasmato nissÈya vacchÈmi. Œcariyo me
bhante hohi, Èyasmato nissÈya vacchÈmi. Œcariyo me bhante hohi, Èyasmato
nissÈya vacchÈmÊ”ti. “SÈh|”ti vÈ “lah|”ti vÈ “opÈyikan”ti vÈ “patir|pan”ti
vÈ “pÈsÈdikena sampÈdehÊ”ti vÈ kÈyena viÒÒÈpeti, vÈcÈya viÒÒÈpeti, kÈyena
vÈcÈya viÒÒÈpeti, gahito hoti Ècariyo. Na kÈyena viÒÒÈpeti, na vÈcÈya
viÒÒÈpeti, na kÈyena vÈcÈya viÒÒÈpeti, na gahito hoti Ècariyo.
MahÈvaggapÈÄi 77
78. * AntevÈsikena bhikkhave Ècariyamhi sammÈ vattitabbaÑ.

KÈlasseva uÔÔhÈya upÈhanaÑ omuÒcitvÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ karitvÈ
dantakaÔÔhaÑ dÈtabbaÑ, mukhodakaÑ dÈtabbaÑ, ÈsanaÑ paÒÒapetabbaÑ.
Sace yÈgu hoti, bhÈjanaÑ dhovitvÈ yÈgu upanÈmetabbÈ, yÈguÑ pÊtassa
udakaÑ datvÈ bhÈjanaÑ paÔiggahetvÈ nÊcaÑ katvÈ sÈdhukaÑ
appaÔighaÑsantena dhovitvÈ paÔisÈmetabbaÑ. Œcariyamhi vuÔÔhite ÈsanaÑ
uddharitabbaÑ. Sace so deso uklÈpo hoti, so deso sammajjitabbo.
Sace Ècariyo gÈmaÑ pavisitukÈmo hoti, nivÈsanaÑ dÈtabbaÑ,
saÑghÈÔiyo dÈtabbÈ, dhovitvÈ patto sodako dÈtabbo. Sace Ècariyo
pacchÈsamaÓaÑ Èka~khati, timaÓÉalaÑ paÔicchÈdentena parimaÓÉalaÑ
nivÈsetvÈ kÈyabandhanaÑ bandhitvÈ saguÓaÑ katvÈ saÑghÈÔiyo pÈrupitvÈ
gaÓÔhikaÑ paÔimuÒcitvÈ dhovitvÈ pattaÑ gahetvÈ Ècariyassa
pacchÈsamaÓena hotabbaÑ, nÈtid|re gantabbaÑ, nÈccÈsanne gantabbaÑ,
pattapariyÈpannaÑ paÔiggahetabbaÑ. Na Ècariyassa bhaÓamÈnassa
antarantarÈ kathÈ opÈtetabbÈ, Ècariyo ÈpattisÈmantÈ bhaÓamÈno nivÈretabbo.
Nivattantena paÔhamataraÑ ÈgantvÈ ÈsanaÑ paÒÒapetabbaÑ,
pÈdodakaÑ pÈdapÊÔhaÑ pÈdakathalikaÑ upanikkhipitabbaÑ, paccuggantvÈ
pattacÊvaraÑ paÔiggahetabbaÑ, paÔinivÈsanaÑ dÈtabbaÑ, nivÈsanaÑ
paÔiggahetabbaÑ. Sace cÊvaraÑ sinnaÑ hoti, muhuttaÑ uÓhe otÈpetabbaÑ,
na ca uÓhe cÊvaraÑ nidahitabbaÑ. CÊvaraÑ sa~gharitabbaÑ, cÊvaraÑ
sa~gharantena catura~gulaÑ kaÓÓaÑ ussÈretvÈ cÊvaraÑ sa~gharitabbaÑ “mÈ
majjhe bha~go ahosÊ”ti. Obhoge kÈyabandhanaÑ kÈtabbaÑ.
Sace piÓÉapÈto hoti, Ècariyo ca bhuÒjitukÈmo hoti, udakaÑ datvÈ
piÓÉapÈto upanÈmetabbo, Ècariyo pÈnÊyena pucchitabbo, bhuttÈvissa
appaÔighaÑsantena dhovitvÈ vodakaÑ katvÈ muhuttaÑ uÓhe otÈpetabbo, na
ca uÓhe patto nidahitabbo. PattacÊvaraÑ nikkhipitabbaÑ. PattaÑ
bh|miyÈ
______________________________________________________________
78 VinayapiÔaka
patto nikkhipitabbo. CÊvaraÑ nikkhipantena ekena hatthena cÊvaraÑ gahetvÈ

ekena hatthena cÊvaravaÑsaÑ vÈ cÊvararajjuÑ vÈ pamajjitvÈ pÈrato antaÑ
orato bhogaÑ katvÈ cÊvaraÑ nikkhipitabbaÑ. Œcariyamhi vuÔÔhite ÈsanaÑ
uddharitabbaÑ. PÈdodakaÑ pÈdapÊÔhaÑ pÈdakathalikaÑ paÔisÈmetabbaÑ.
Sace so deso uklÈpo hoti, so deso sammajjitabbo.
Sace Ècariyo nahÈyitukÈmo hoti, nahÈnaÑ paÔiyÈdetabbaÑ. Sace sÊtena
attho hoti, sÊtaÑ paÔiyÈdetabbaÑ. Sace uÓhena attho hoti, uÓhaÑ
paÔiyÈdetabbaÑ.
Sace Ècariyo jantÈgharaÑ pavisitukÈmo hoti, cuÓÓaÑ sannetabbaÑ,
mattikÈ temetabbÈ, jantÈgharapÊÔhaÑ ÈdÈya Ècariyassa piÔÔhito piÔÔhito
gantvÈ jantÈgharapÊÔhaÑ datvÈ cÊvaraÑ paÔiggahetvÈ ekamantaÑ
nikkhipitabbaÑ, cuÓÓaÑ dÈtabbaÑ, mattikÈ dÈtabbÈ. Sace ussahati
jantÈgharaÑ pavisitabbaÑ, jantÈgharaÑ pavisantena mattikÈya mukhaÑ
makkhetvÈ purato ca pacchato ca paÔicchÈdetvÈ jantÈgharaÑ pavisitabbaÑ,
na there bhikkh| anupakhajja nisÊditabbaÑ, na navÈ bhikkh| Èsanena
paÔibÈhitabbÈ, jantÈghare Ècariyassa parikammaÑ kÈtabbaÑ, jantÈgharÈ
Udakepi Ècariyassa parikammaÑ kÈtabbaÑ, nahÈtena paÔhamataraÑ
uttaritvÈ attano gattaÑ vodakaÑ katvÈ nivÈsetvÈ Ècariyassa gattato udakaÑ
pamajjitabbaÑ, nivÈsanaÑ dÈtabbaÑ, saÑghÈÔi dÈtabbÈ, jantÈgharapÊÔhaÑ
ÈdÈya paÔhamataraÑ ÈgantvÈ ÈsanaÑ paÒÒapetabbaÑ. PÈdodakaÑ
pÈdapÊÔhaÑ pÈdakathalikaÑ upanikkhipitabbaÑ. Œcariyo pÈnÊyena
pucchitabbo. Sace uddisÈpetukÈmo hoti, uddisÈpetabbo. Sace
paripucchitukÈmo hoti, paripucchitabbo.
YasmiÑ vihÈre Ècariyo viharati sace so vihÈro uklÈpo hoti sace
nikkhipitabbaÑ, bhisibibbohanaÑ nÊharitvÈ ekamantaÑ nikkhipitabbaÑ,
maÒco nÊcaÑ katvÈ sÈdhukaÑ appaÔighaÑsantena asaÑghaÔÔentena
kavÈÔapiÔÔhaÑ nÊharitvÈ ekamantaÑ nikkhipitabbo, pÊÔhaÑ nÊcaÑ katvÈ
sÈdhukaÑ appaÔighaÑsantena
MahÈvaggapÈÄi 79
asaÑghaÔÔentena kavÈÔapiÔÔhaÑ nÊharitvÈ ekamantaÑ nikkhipitabbaÑ,

maÒcapaÔipÈdakÈ nÊharitvÈ ekamantaÑ nikkhipitabbÈ. KheÄamallako
nÊharitvÈ ekamantaÑ nikkhipitabbo, apassenaphalakaÑ nÊharitvÈ ekamantaÑ
nikkhipitabbaÑ. Bh|mattharaÓaÑ yathÈpaÒÒattaÑ sallakkhetvÈ nÊharitvÈ
ekamantaÑ nikkhipitabbaÑ. Sace vihÈre santÈnakaÑ hoti, ullokÈ paÔhamaÑ
ohÈretabbaÑ, ÈlokasandhikaÓÓabhÈgÈ pamajjitabbÈ. Sace
sammajjitabbÈ “mÈ vihÈro rajena uhaÒÒÊ”ti, sa~kÈraÑ vicinitvÈ ekamantaÑ
chaÉÉetabbaÑ.
uttarÈ sarajÈ vÈtÈ vÈyanti, uttarÈ vÈtapÈnÈ
80 VinayapiÔaka
thaketabbÈ. Sace dakkhiÓÈ sarajÈ vÈtÈ vÈyanti, dakkhiÓÈ vÈtapÈnÈ

thaketabbÈ. Sace sÊtakÈlo hoti, divÈ vÈtapÈnÈ vivaritabbÈ, rattiÑ thaketabbÈ.
Sace uÓhakÈlo hoti, divÈ vÈtapÈnÈ thaketabbÈ, rattiÑ vivaritabbÈ.

paribhojanÊyaÑ upaÔÔhÈpetabbaÑ. Sace ÈcamanakumbhiyaÑ udakaÑ na hoti,
Sace Ècariyassa anabhirati uppannÈ hoti, antevÈsikena v|pakÈsetabbo

v|pakÈsÈpetabbo dhammakathÈ vÈssa kÈtabbÈ. Sace Ècariyassa kukkuccaÑ
uppannaÑ hoti, antevÈsikena vinodetabbaÑ vinodÈpetabbaÑ dhammakathÈ
vÈssa kÈtabbÈ. Sace Ècariyassa diÔÔhigataÑ uppannaÑ hoti, antevÈsikena
vivecetabbaÑ vivecÈpetabbaÑ dhammakathÈ vÈssa kÈtabbÈ. Sace Ècariyo
garudhammaÑ ajjhÈpanno hoti parivÈsÈraho, antevÈsikena ussukkaÑ
kÈtabbaÑ “kinti nu kho saÑgho Ècariyassa parivÈsaÑ dadeyyÈ”ti. Sace
Ècariyo m|lÈya paÔikassanÈraho hoti, antevÈsikena ussukkaÑ kÈtabbaÑ
“kinti nu kho saÑgho ÈcariyaÑ m|lÈya paÔikasseyyÈ”ti. Sace Ècariyo
mÈnattÈraho hoti, antevÈsikena ussukkaÑ kÈtabbaÑ “kinti nu kho saÑgho
Ècariyassa mÈnattaÑ dadeyyÈ”ti. Sace Ècariyo abbhÈnÈraho hoti,
antevÈsikena ussukkaÑ kÈtabbaÑ “kinti nu kho saÑgho ÈcariyaÑ
abbheyyÈ”ti. Sace saÑgho Ècariyassa kammaÑ kattukÈmo hoti tajjanÊyaÑ vÈ
niyassaÑ vÈ pabbÈjanÊyaÑ vÈ paÔisÈraÓÊyaÑ vÈ ukkhepanÊyaÑ vÈ,
antevÈsikena ussukkaÑ kÈtabbaÑ “kinti nu kho saÑgho Ècariyassa kammaÑ
na kareyya, lahukÈya vÈ pariÓÈmeyyÈ”ti. KataÑ vÈ panassa hoti saÑghena
kammaÑ tajjanÊyaÑ vÈ niyassaÑ vÈ pabbÈjanÊyaÑ vÈ
MahÈvaggapÈÄi 81
paÔisÈraÓÊyaÑ vÈ ukkhepanÊyaÑ vÈ, antevÈsikena ussukkaÑ kÈtabbaÑ “kinti

nu kho Ècariyo sammÈ vatteyya, lomaÑ pÈteyya, netthÈraÑ vatteyya,
saÑgho taÑ kammaÑ paÔippassambheyyÈ”ti.
Sace Ècariyassa cÊvaraÑ dhovitabbaÑ hoti, antevÈsikena dhovitabbaÑ,
ussukkaÑ vÈ kÈtabbaÑ “kinti nu kho Ècariyassa cÊvaraÑ dhoviyethÈ”ti. Sace
Ècariyassa cÊvaraÑ kÈtabbaÑ hoti, antevÈsikena kÈtabbaÑ, ussukkaÑ vÈ
kÈtabbaÑ “kinti nu kho Ècariyassa cÊvaraÑ kariyethÈ”ti. Sace Ècariyassa
rajanaÑ pacitabbaÑ hoti, antevÈsikena pacitabbaÑ, ussukkaÑ vÈ kÈtabbaÑ
“kinti nu kho Ècariyassa rajanaÑ paciyethÈ”ti. Sace Ècariyassa cÊvaraÑ
rajitabbaÑ hoti, antevÈsikena rajitabbaÑ, ussukkaÑ vÈ kÈtabbaÑ “kinti nu
kho Ècariyassa cÊvaraÑ rajiyethÈ”ti. CÊvaraÑ rajantena sÈdhukaÑ
samparivattakaÑ samparivattakaÑ rajitabbaÑ, na ca acchinne theve
pakkamitabbaÑ.
Na ÈcariyaÑ anÈpucchÈ ekaccassa patto dÈtabbo, na ekaccassa patto
paÔiggahetabbo, na ekaccassa cÊvaraÑ dÈtabbaÑ, na ekaccassa cÊvaraÑ
paÔiggahetabbaÑ, na ekaccassa parikkhÈro dÈtabbo, na ekaccassa parikkhÈro
paÔiggahetabbo, na ekaccassa kesÈ chedetabbÈ, na ekaccena kesÈ
chedÈpetabbÈ, na ekaccassa parikammaÑ kÈtabbaÑ, na ekaccena
parikammaÑ kÈrÈpetabbaÑ, na ekaccassa veyyÈvacco kÈtabbo, na ekaccena
veyyÈvacco kÈrÈpetabbo, na ekaccassa pacchÈsamaÓena hotabbaÑ, na
ekacco pacchÈsamaÓo ÈdÈtabbo, na ekaccassa piÓÉapÈto nÊharitabbo, na
ekaccena piÓÉapÈto nÊharÈpetabbo, na ÈcariyaÑ anÈpucchÈ gÈmo
pavisitabbo, na susÈnaÑ gantabbaÑ, na disÈ pakkamitabbÈ. Sace Ècariyo
gilÈno hoti, yÈvajÊvaÑ upaÔÔhÈtabbo, vuÔÔhÈnamassa Ègametabbanti.
ŒcariyavattaÑ niÔÔhitaÑ.
_____
19. AntevÈsikavattakathÈ
79. * Œcariyena bhikkhave antevÈsikamhi sammÈ vattitabbaÑ.
______________________________________________________________
82 VinayapiÔaka
Œcariyena bhikkhave antevÈsiko sa~gahetabbo anuggahetabbo uddesena

paripucchÈya ovÈdena anusÈsaniyÈ. Sace Ècariyassa patto hoti antevÈsikassa
patto na hoti, Ècariyena antevÈsikassa patto dÈtabbo, ussukkaÑ vÈ kÈtabbaÑ
“kinti nu kho antevÈsikassa patto uppajjiyethÈ”ti. Sace Ècariyassa cÊvaraÑ
hoti antevÈsikassa cÊvaraÑ na hoti, Ècariyena antevÈsikassa cÊvaraÑ
dÈtabbaÑ, ussukkaÑ vÈ kÈtabbaÑ “kinti nu kho antevÈsikassa cÊvaraÑ
uppajjiyethÈ”ti. Sace Ècariyassa parikkhÈro hoti antevÈsikassa parikkhÈro na
hoti, Ècariyena antevÈsikassa parikkhÈro dÈtabbo, ussukkaÑ vÈ kÈtabbaÑ
“kinti nu kho antevÈsikassa parikkhÈro uppajjiyethÈ”ti.
Sace antevÈsiko gilÈno hoti, kÈlasseva uÔÔhÈya dantakaÔÔhaÑ dÈtabbaÑ,

mukhodakaÑ dÈtabbaÑ, ÈsanaÑ paÒÒapetabbaÑ. Sace yÈgu hoti, bhÈjanaÑ
dhovitvÈ yÈgu upanÈmetabbÈ, yÈguÑ pÊtassa udakaÑ datvÈ bhÈjanaÑ
paÔiggahetvÈ nÊcaÑ katvÈ sÈdhukaÑ appaÔighaÑsantena dhovitvÈ
paÔisÈmetabbaÑ. AntevÈsikamhi vuÔÔhite ÈsanaÑ uddharitabbaÑ. Sace so
deso uklÈpo hoti, so deso sammajjitabbo.
Sace antevÈsiko gÈmaÑ pavisitukÈmo hoti, nivÈsanaÑ dÈtabbaÑ,

saÑghÈÔiyo dÈtabbÈ, dhovitvÈ patto sodako dÈtabbo.
“EttÈvatÈ nivattissatÊ”ti ÈsanaÑ paÒÒapetabbaÑ, pÈdodakaÑ pÈdapÊÔhaÑ
pÈdakathalikaÑ upanikkhipitabbaÑ, paccuggantvÈ pattacÊvaraÑ
paÔiggahetabbaÑ, paÔinivÈsanaÑ dÈtabbaÑ, nivÈsanaÑ paÔiggahetabbaÑ.
Sace cÊvaraÑ sinnaÑ hoti, muhuttaÑ uÓhe otÈpetabbaÑ, na ca uÓhe cÊvaraÑ
nidahitabbaÑ, cÊvaraÑ sa~gharitabbaÑ, cÊvaraÑ sa~gharantena
catura~gulaÑ kaÓÓaÑ ussÈretvÈ cÊvaraÑ sa~gharitabbaÑ “mÈ majjhe
bha~go ahosÊ”ti. Obhoge kÈyabandhanaÑ kÈtabbaÑ.
Sace piÓÉapÈto hoti antevÈsiko ca bhuÒjitukÈmo hoti udakaÑ datvÈ

piÓÉapÈto upanÈmetabbo, antevÈsiko pÈnÊyena pucchitabbo, bhuttÈvissa
appaÔighaÑsantena dhovitvÈ vodakaÑ katvÈ muhuttaÑ
MahÈvaggapÈÄi 83
uÓhe otÈpetabbo, na ca uÓhe patto nidahitabbo. PattacÊvaraÑ

nikkhipitabbaÑ. PattaÑ nikkhipantena ekena hatthena pattaÑ gahetvÈ ekena
hatthena heÔÔhÈmaÒcaÑ vÈ heÔÔhÈpÊÔhaÑ vÈ parÈmasitvÈ patto nikkhipitabbo,
na ca anantarahitÈya bh|miyÈ patto nikkhipitabbo. CÊvaraÑ nikkhipantena
ekena hatthena cÊvaraÑ gahetvÈ ekena hatthena cÊvaravaÑsaÑ vÈ
cÊvararajjuÑ vÈ pamajjitvÈ pÈrato antaÑ orato bhogaÑ katvÈ cÊvaraÑ
nikkhipitabbaÑ. AntevÈsikamhi vuÔÔhite ÈsanaÑ uddharitabbaÑ. PÈdodakaÑ
pÈdapÊÔhaÑ pÈdakathalikaÑ paÔisÈmetabbaÑ. Sace so deso uklÈpo hoti, so
deso sammajjitabbo.
Sace antevÈsiko nahÈyitukÈmo hoti, nahÈnaÑ paÔiyÈdetabbaÑ. Sace
paÔiyÈdetabbaÑ.
Sace antevÈsiko jantÈgharaÑ pavisitukÈmo hoti, cuÓÓaÑ sannetabbaÑ,
mattikÈ temetabbÈ, jantÈgharapÊÔhaÑ ÈdÈya gantvÈ jantÈgharapÊÔhaÑ datvÈ
cÊvaraÑ paÔiggahetvÈ ekamantaÑ nikkhipitabbaÑ, cuÓÓaÑ dÈtabbaÑ,
mattikÈ dÈtabbÈ. Sace ussahati jantÈgharaÑ pavisitabbaÑ, jantÈgharaÑ
pavisantena mattikÈya mukhaÑ makkhetvÈ purato ca pacchato ca
paÔicchÈdetvÈ jantÈgharaÑ pavisitabbaÑ, na ca there bhikkh| anupakhajja
nisÊditabbaÑ, na navÈ bhikkh| Èsanena paÔibÈhitabbÈ, jantÈghare
antevÈsikassa parikammaÑ kÈtabbaÑ, jantÈgharÈ nikkhamantena
jantÈgharapÊÔhaÑ ÈdÈya purato ca pacchato ca paÔicchÈdetvÈ jantÈgharÈ
nikkhamitabbaÑ.
Udakepi antevÈsikassa parikammaÑ kÈtabbaÑ, nahÈtena paÔhamataraÑ
uttaritvÈ attano gattaÑ vodakaÑ katvÈ nivÈsetvÈ antevÈsikassa gattato
udakaÑ pamajjitabbaÑ, nivÈsanaÑ dÈtabbaÑ, saÑghÈÔi dÈtabbÈ,
jantÈgharapÊÔhaÑ ÈdÈya paÔhamataraÑ ÈgantvÈ ÈsanaÑ paÒÒapetabbaÑ.
PÈdodakaÑ pÈdapÊÔhaÑ pÈdakathalikaÑ upanikkhipitabbaÑ. AntevÈsiko
pÈnÊyena pucchitabbo.
YasmiÑ vihÈre antevÈsiko viharati sace so vihÈro uklÈpo hoti sace
nikkhipitabbaÑ, bhisibibbohanaÑ nÊharitvÈ ekamantaÑ
84 VinayapiÔaka
nikkhipitabbaÑ, maÒco nÊcaÑ katvÈ sÈdhukaÑ appaÔighaÑsantena

asaÑghaÔÔentena kavÈÔapiÔÔhaÑ nÊharitvÈ ekamantaÑ nikkhipitabbo, pÊÔhaÑ
nÊharitvÈ ekamantaÑ nikkhipitabbaÑ. MaÒcapaÔipÈdakÈ nÊharitvÈ
ekamantaÑ nikkhipitabbÈ. KheÄamallako nÊharitvÈ ekamantaÑ
nikkhipitabbo. ApassenaphalakaÑ nÊharitvÈ ekamantaÑ nikkhipitabbaÑ.
Bh|mattharaÓaÑ yathÈpaÒÒattaÑ sallakkhetvÈ nÊharitvÈ ekamantaÑ
nikkhipitabbaÑ. Sace vihÈre santÈnakaÑ hoti, ullokÈ paÔhamaÑ
otÈretabbaÑ, ÈlokasandhikaÓÓabhÈgÈ pamajjitabbÈ. Sace
sammajjitabbÈ “mÈ vihÈro rajena uhaÒÒÊ”ti, sa~kÈraÑ vicinitvÈ ekamantaÑ
chaÉÉetabbaÑ.
MahÈvaggapÈÄi 85


Sace antevÈsikassa anabhirati uppannÈ hoti, Ècariyena v|pakÈsetabbo

v|pakÈsÈpetabbo dhammakathÈ vÈssa kÈtabbÈ. Sace antevÈsikassa
kukkuccaÑ uppannaÑ hoti, Ècariyena vinodetabbaÑ vinodÈpetabbaÑ
dhammakathÈ vÈssa kÈtabbÈ. Sace antevÈsikassa diÔÔhigataÑ uppannaÑ hoti,
Ècariyena vivecetabbaÑ vivecÈpetabbaÑ dhammakathÈ vÈssa kÈtabbÈ. Sace
antevÈsiko garudhammaÑ ajjhÈpanno hoti parivÈsÈraho, Ècariyena
ussukkaÑ kÈtabbaÑ “kinti nu kho saÑgho antevÈsikassa parivÈsaÑ
dadeyyÈ”ti. Sace antevÈsiko m|lÈya paÔikassanÈraho hoti, Ècariyena
ussukkaÑ kÈtabbaÑ “kinti nu kho saÑgho antevÈsikaÑ m|lÈya
paÔikasseyyÈ”ti. Sace antevÈsiko mÈnattÈraho hoti, Ècariyena ussukkaÑ
kÈtabbaÑ “kinti nu kho saÑgho antevÈsikassa mÈnattaÑ dadeyyÈ”ti. Sace
antevÈsiko abbhÈnÈraho hoti, Ècariyena ussukkaÑ kÈtabbaÑ “kinti nu kho
saÑgho antevÈsikaÑ abbheyyÈ”ti. Sace saÑgho antevÈsikassa kammaÑ
kattukÈmo hoti tajjanÊyaÑ vÈ niyassaÑ vÈ pabbÈjanÊyaÑ vÈ paÔisÈraÓÊyaÑ
vÈ
86 VinayapiÔaka
ukkhepanÊyaÑ vÈ, Ècariyena ussukkaÑ kÈtabbaÑ “kinti nu kho saÑgho

antevÈsikassa kammaÑ na kareyya, lahukÈya vÈ pariÓÈmeyyÈ”ti. KataÑ vÈ
panassa hoti saÑghena kammaÑ tajjanÊyaÑ vÈ niyassaÑ vÈ pabbÈjanÊyaÑ
vÈ paÔisÈraÓÊyaÑ vÈ ukkhepanÊyaÑ vÈ, Ècariyena ussukkaÑ kÈtabbaÑ “kinti
nu kho antevÈsiko sammÈ vatteyya, lomaÑ pÈteyya, netthÈraÑ vatteyya,
saÑgho taÑ kammaÑ paÔippassambheyyÈ”ti.
Sace antevÈsikassa cÊvaraÑ dhovitabbaÑ hoti, Ècariyena ÈcikkhitabbaÑ
“evaÑ dhoveyyÈsÊ”ti, ussukkaÑ vÈ kÈtabbaÑ “kinti nu kho antevÈsikassa
cÊvaraÑ dhoviyethÈ”ti. Sace antevÈsikassa cÊvaraÑ kÈtabbaÑ hoti, Ècariyena
ÈcikkhitabbaÑ “evaÑ kareyyÈsÊ”ti, ussukkaÑ vÈ kÈtabbaÑ “kinti nu kho
antevÈsikassa cÊvaraÑ kariyethÈ”ti. Sace antevÈsikassa rajanaÑ pacitabbaÑ
hoti, Ècariyena ÈcikkhitabbaÑ “evaÑ paceyyÈsÊ”ti, ussukkaÑ vÈ kÈtabbaÑ
“kinti nu kho antevÈsikassa rajanaÑ paciyethÈ”ti. Sace antevÈsikassa
cÊvaraÑ rajitabbaÑ hoti, Ècariyena ÈcikkhitabbaÑ “evaÑ rajeyyÈsÊ”ti,
ussukkaÑ vÈ kÈtabbaÑ “kinti nu kho antevÈsikassa cÊvaraÑ rajiyethÈ”ti.
CÊvaraÑ rajantena sÈdhukaÑ samparivattakaÑ samparivattakaÑ rajitabbaÑ,
na ca acchinne theve pakkamitabbaÑ. Sace antevÈsiko gilÈno hoti,
yÈvajÊvaÑ upaÔÔhÈtabbo, vuÔÔhÈnamassa Ègametabbanti.
AntevÈsikavattaÑ niÔÔhitaÑ.
ChaÔÔho bhÈÓavÈro.
_____
20. PaÓÈmanÈ khamÈpanÈ

80. Tena kho pana samayena antevÈsikÈ Ècariyesu na sammÈ vattanti
-pa-. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ -pa-. Na bhikkhave antevÈsikena
Ècariyamhi na sammÈ vattitabbaÑ, yo na sammÈ vatteyya, Èpatti
dukkaÔassÈti. Neva sammÈ vattanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ -pa-.
AnujÈnÈmi bhikkhave asammÈvattantaÑ paÓÈmetuÑ. EvaÒca pana
bhikkhave paÓÈmetabbo “paÓÈmemi tan”ti vÈ “mÈyidha
MahÈvaggapÈÄi 87
paÔikkamÊ”ti vÈ “nÊhara te pattacÊvaran”ti vÈ “nÈhaÑ tayÈ upaÔÔhÈtabbo”ti vÈ

kÈyena viÒÒÈpeti, vÈcÈya viÒÒÈpeti, kÈyena vÈcÈya viÒÒÈpeti, paÓÈmito hoti
antevÈsiko. Na kÈyena viÒÒÈpeti, na vÈcÈya viÒÒÈpeti, na kÈyena vÈcÈya
viÒÒÈpeti, na paÓÈmito hoti antevÈsikoti.
Tena kho pana samayena antevÈsikÈ paÓÈmitÈ na khamÈpenti.

Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave khamÈpetunti.
Neva khamÈpenti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave
paÓÈmitena na khamÈpetabbo, yo na khamÈpeyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena ÈcariyÈ khamÈpiyamÈnÈ na khamanti.

Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave khamitunti. Neva
khamanti. AntevÈsikÈ pakkamantipi vibbhamantipi titthiyesupi sa~kamanti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave khamÈpiyamÈnena na
khamitabbaÑ, yo na khameyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena ÈcariyÈ sammÈvattantaÑ paÓÈmenti,

asammÈvattantaÑ na paÓÈmenti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na
bhikkhave sammÈvattanto paÓÈmetabbo, yo paÓÈmeyya, Èpatti dukkaÔassa.
Na ca bhikkhave asammÈvattanto na paÓÈmetabbo, yo na paÓÈmeyya, Èpatti
dukkaÔassa.
81. PaÒcahi bhikkhave a~gehi samannÈgato antevÈsiko paÓÈmetabbo.

Œcariyamhi nÈdhimattaÑ pemaÑ hoti, nÈdhimatto pasÈdo hoti, nÈdhimattÈ
hirÊ hoti, nÈdhimatto gÈravo hoti, nÈdhimattÈ bhÈvanÈ hoti. Imehi kho
bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgato antevÈsiko paÓÈmetabbo.
PaÒcahi bhikkhave a~gehi samannÈgato antevÈsiko na paÓÈmetabbo.

Œcariyamhi adhimattaÑ pemaÑ hoti, adhimatto pasÈdo hoti, adhimattÈ hirÊ
hoti, adhimatto gÈravo hoti, adhimattÈ bhÈvanÈ hoti. Imehi kho bhikkhave
paÒcaha~gehi samannÈgato antevÈsiko na paÓÈmetabbo.
88 VinayapiÔaka
PaÒcahi bhikkhave a~gehi samannÈgato antevÈsiko alaÑ paÓÈmetuÑ.

Œcariyamhi nÈdhimattaÑ pemaÑ hoti, nÈdhimatto pasÈdo hoti, nÈdhimattÈ
hirÊ hoti, nÈdhimatto gÈravo hoti, nÈdhimattÈ bhÈvanÈ hoti. Imehi kho
bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgato antevÈsiko alaÑ paÓÈmetuÑ.
PaÒcahi bhikkhave a~gehi samannÈgato antevÈsiko nÈlaÑ paÓÈmetuÑ.

Œcariyamhi adhimattaÑ pemaÑ hoti, adhimatto pasÈdo hoti, adhimattÈ hirÊ
hoti, adhimatto gÈravo hoti, adhimattÈ bhÈvanÈ hoti. Imehi bhikkhave
paÒcaha~gehi samannÈgato antevÈsiko nÈlaÑ paÓÈmetuÑ.
PaÒcahi bhikkhave a~gehi samannÈgataÑ antevÈsikaÑ appaÓÈmento

Ècariyo sÈtisÈro hoti, paÓÈmento anatisÈro hoti. Œcariyamhi nÈdhimattaÑ
pemaÑ hoti, nÈdhimatto pasÈdo hoti, nÈdhimattÈ hirÊ hoti, nÈdhimatto
gÈravo hoti, nÈdhimattÈ bhÈvanÈ hoti. Imehi kho bhikkhave paÒcaha~gehi
samannÈgataÑ antevÈsikaÑ appaÓÈmento Ècariyo sÈtisÈro hoti, paÓÈmento
anatisÈro hoti.
PaÒcahi bhikkhave a~gehi samannÈgataÑ antevÈsikaÑ paÓÈmento

Ècariyo sÈtisÈro hoti, appaÓÈmento anatisÈro hoti. Œcariyamhi adhimattaÑ
pemaÑ hoti, adhimatto pasÈdo hoti, adhimattÈ hirÊ hoti, adhimatto gÈravo
hoti, adhimattÈ bhÈvanÈ hoti. Imehi kho bhikkhave paÒcaha~gehi
samannÈgataÑ antevÈsikaÑ paÓÈmento Ècariyo sÈtisÈro hoti, appaÓÈmento
anatisÈro hotÊti.
_____
21. BÈla-abyattavatthu
82. Tena kho pana samayena bhikkh| “dasavassamhÈ dasavassamhÈ”ti

bÈlÈ abyattÈ nissayaÑ denti. Dissanti ÈcariyÈ bÈlÈ antevÈsikÈ
MahÈvaggapÈÄi 89
paÓÉitÈ, dissanti ÈcariyÈ abyattÈ antevÈsikÈ byattÈ, dissanti ÈcariyÈ appassutÈ

antevÈsikÈ bahussutÈ, dissanti ÈcariyÈ duppaÒÒÈ antevÈsikÈ paÒÒavanto. Ye
te bhikkh| appicchÈ -pa- te ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma
bhikkh| ‘dasavassamhÈ dasavassamhÈ’ti bÈlÈ abyattÈ nissayaÑ dassanti.
Dissanti ÈcariyÈ bÈlÈ antevÈsikÈ paÓÉitÈ, dissanti ÈcariyÈ abyattÈ antevÈsikÈ
byattÈ, dissanti ÈcariyÈ appassutÈ antevÈsikÈ bahussutÈ, dissanti ÈcariyÈ
duppaÒÒÈ antevÈsikÈ paÒÒavanto”ti. Atha kho te bhikkh| Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ -pa-. SaccaÑ kira bhikkhave bhikkh| “dasavassamhÈ
dasavassamhÈ”ti bÈlÈ abyattÈ nissayaÑ denti -pa-. SaccaÑ BhagavÈti.
Vigarahi Buddho BhagavÈ -pa- vigarahitvÈ -pa- dhammiÑ kathaÑ katvÈ
bhikkh| Èmantesi. Na bhikkhave bÈlena abyattena nissayo dÈtabbo, yo
dadeyya, Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi bhikkhave byattena bhikkhunÈ
paÔibalena dasavassena vÈ atirekadasavassena vÈ nissayaÑ dÈtunti.
_____
22. NissayapaÔippassaddhikathÈ
83. Tena kho pana samayena bhikkh| ÈcariyupajjhÈyesu pakkantesupi

vibbhantesupi kÈla~katesupi pakkhasa~kantesupi nissayapaÔippassaddhiyo
na jÈnanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
PaÒcimÈ bhikkhave nissayapaÔippassaddhiyo upajjhÈyamhÈ. UpajjhÈyo

pakkanto vÈ hoti, vibbhanto vÈ, kÈla~kato vÈ, pakkhasa~kanto vÈ, ÈÓattiyeva
paÒcamÊ. ImÈ kho bhikkhave paÒca nissayapaÔippassaddhiyo upajjhÈyamhÈ.
ChayimÈ bhikkhave nissayapaÔippassaddhiyo ÈcariyamhÈ. Œcariyo

pakkanto vÈ hoti, vibbhanto vÈ, kÈla~kato vÈ, pakkhasa~kanto vÈ, ÈÓattiyeva
paÒcamÊ upajjhÈyena vÈ samodhÈnagato hoti. ImÈ kho bhikkhave cha
nissayapaÔippassaddhiyo ÈcariyamhÈ.
90 VinayapiÔaka
23. UpasampÈdetabbapaÒcaka
84. PaÒcahi bhikkhave a~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ na
upasampÈdetabbaÑ, na nissayo dÈtabbo, na sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. Na
asekkhena1 sÊlakkhandhena samannÈgato hoti, na asekkhena
samÈdhikkhandhena samannÈgato hoti, na asekkhena paÒÒÈkkhandhena
samannÈgato hoti, na asekkhena vimuttikkhandhena samannÈgato hoti, na
asekkhena vimuttiÒÈÓadassanakkhandhena samannÈgato hoti. Imehi kho
bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ na upasampÈdetabbaÑ,
na nissayo dÈtabbo, na sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. (1)
PaÒcahi bhikkhave a~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ
upasampÈdetabbaÑ, nissayo dÈtabbo, sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. Asekkhena
sÊlakkhandhena samannÈgato hoti, asekkhena samÈdhikkhandhena
samannÈgato hoti, asekkhena paÒÒÈkkhandhena samannÈgato hoti,
asekkhena vimuttikkhandhena samannÈgato hoti, asekkhena
vimuttiÒÈÓadassanakkhandhena samannÈgato hoti. Imehi kho bhikkhave
paÒcaha~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ upasampÈdetabbaÑ, nissayo
dÈtabbo, sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. (2)
Aparehipi bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ na
upasampÈdetabbaÑ, na nissayo dÈtabbo, na sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo.
AttanÈ na asekkhena sÊlakkhandhena samannÈgato hoti, na paraÑ asekkhe
sÊlakkhandhe samÈdapetÈ. AttanÈ na asekkhena samÈdhikkhandhena
samannÈgato hoti, na paraÑ asekkhe samadhikkhandhe samÈdapetÈ. AttanÈ
na asekkhena paÒÒÈkkhandhena samannÈgato hoti, na paraÑ asekkhe
paÒÒÈkkhandhe samÈdapetÈ. AttanÈ na asekkhena vimuttikkhandhena
samannÈgato hoti, na paraÑ asekkhe vimuttikkhandhe samÈdapetÈ. AttanÈ
na asekkhena vimuttiÒÈÓadassanakkhandhena samannÈgato hoti, na paraÑ
asekkhe vimuttiÒÈÓadassanakkhandhe samÈdapetÈ. Imehi kho bhikkhave
paÒcaha~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ na upasampÈdetabbaÑ, na nissayo
dÈtabbo, na sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. (3)
______________________________________________________________
1. Na asekhena (Ka)
MahÈvaggapÈÄi 91

upasampÈdetabbaÑ, nissayo dÈtabbo, sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. AttanÈ
asekkhena sÊlakkhandhena samannÈgato hoti, paraÑ asekkhe sÊlakkhandhe
samÈdapetÈ, AttanÈ asekkhena samÈdhikkhandhena samannÈgato hoti,
paraÑ asekkhe samÈdhikkhandhe samÈdapetÈ. AttanÈ asekkhena
paÒÒÈkkhandhena samannÈgato hoti, paraÑ asekkhe paÒÒÈkkhandhe
samÈdapetÈ. AttanÈ asekkhena vimuttikkhandhena samannÈgato hoti, paraÑ
asekkhe vimuttikkhandhe samÈdapetÈ. AttanÈ asekkhena
vimuttiÒÈÓadassanakkhandhena samannÈgato hoti, paraÑ asekkhe
vimuttiÒÈÓadassanakkhandhe samÈdapetÈ. Imehi kho bhikkhave

Assaddho hoti, ahiriko hoti, anottappÊ hoti, kusÊto hoti, muÔÔhassati hoti.
Imehi kho bhikkhave paÒca~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ na
upasampÈdetabbaÑ, na nissayo dÈtabbo, na sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. (5)

upasampÈdetabbaÑ, nissayo dÈtabbo, sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. Saddho
hoti, hirimÈ hoti, ottappÊ hoti, ÈraddhavÊriyo hoti, upaÔÔhitassati hoti. Imehi
kho bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ upasampÈdetabbaÑ,
nissayo dÈtabbo, sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. (6)

AdhisÊle sÊlavipanno hoti, ajjhÈcÈre ÈcÈravipanno hoti, atidiÔÔhiyÈ
diÔÔhivipanno hoti, appassuto hoti, duppaÒÒo hoti. Imehi kho bhikkhave
paÒcaha~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ na upasampÈdetabbaÑ, na nissayo
dÈtabbo, na sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. (7)
92 VinayapiÔaka

upasampÈdetabbaÑ, nissayo dÈtabbo, sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. Na adhisÊle
sÊlavipanno hoti, na ajjhÈcÈre ÈcÈravipanno hoti, na atidiÔÔhiyÈ diÔÔhivipanno
hoti, bahussuto hoti, paÒÒavÈ hoti. Imehi kho bhikkhave paÒcaha~gehi
samannÈgatena bhikkhunÈ upasampÈdetabbaÑ, nissayo dÈtabbo, sÈmaÓero
upaÔÔhÈpetabbo. (8)
paÔibalo hoti antevÈsiÑ vÈ saddhivihÈriÑ vÈ gilÈnaÑ upaÔÔhÈtuÑ vÈ
upaÔÔhÈpetuÑ vÈ, anabhirataÑ1 v|pakÈsetuÑ vÈ v|pakÈsÈpetuÑ vÈ,
uppannaÑ kukkuccaÑ dhammato vinodetuÑ2, ÈpattiÑ na jÈnÈti, ÈpattiyÈ
vuÔÔhÈnaÑ na jÈnÈti. Imehi kho bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgatena
bhikkhunÈ na upasampÈdetabbaÑ, na nissayo dÈtabbo, na sÈmaÓero
upasampÈdetabbaÑ, nissayo dÈtabbo, sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. PaÔibalo
hoti antevÈsiÑ vÈ saddhivihÈriÑ vÈ gilÈnaÑ upaÔÔhÈtuÑ vÈ upaÔÔhÈpetuÑ vÈ,
anabhirataÑ v|pakÈsetuÑ vÈ v|pakÈsÈpetuÑ vÈ, uppannaÑ kukkuccaÑ
dhammato vinodetuÑ, ÈpattiÑ jÈnÈti, ÈpattiyÈ vuÔÔhÈnaÑ jÈnÈti. Imehi kho
bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ upasampÈdetabbaÑ,
nissayo dÈtabbo, sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. (10)
paÔibalo hoti antevÈsiÑ vÈ saddhivihÈriÑ vÈ abhisamÈcÈrikÈya sikkhÈya
sikkhÈpetuÑ, ÈdibrahmacariyakÈya sikkhÈya vinetuÑ, abhidhamme
vinetuÑ, abhivinaye vinetuÑ, uppannaÑ diÔÔhigataÑ dhammato vivecetuÑ.
Imehi kho bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ na
______________________________________________________________
1. AnabhiratiÑ (SyÈ), uppannaÑ anabhiratiÑ (Ka)
2. VinodetuÑ vÈ vinodÈpetuÑ vÈ (sabbattha, VimativinodanÊÔÊkÈ oloketabbÈ)
MahÈvaggapÈÄi 93

upasampÈdetabbaÑ, nissayo dÈtabbo, sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. PaÔibalo
hoti antevÈsiÑ vÈ saddhivihÈriÑ vÈ abhisamÈcÈrikÈya sikkhÈya
vinetuÑ, abhivinaye vinetuÑ, uppannaÑ diÔÔhigataÑ dhammato vivecetuÑ.
Imehi kho bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ
upasampÈdetabbaÑ, nissayo dÈtabbo, sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. (12)
ŒpattiÑ na jÈnÈti, anÈpattiÑ na jÈnÈti, lahukaÑ ÈpattiÑ na jÈnÈti, garukaÑ
ÈpattiÑ na jÈnÈti, ubhayÈni kho panassa pÈtimokkhÈni vitthÈrena na
svÈgatÈni honti na suvibhattÈni na suppavattÊni na suvinicchitÈni suttaso
anubyaÒjanaso. Imehi kho bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgatena
upasampÈdetabbaÑ, nissayo dÈtabbo, sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. ŒpattiÑ
jÈnÈti, anÈpattiÑ jÈnÈti, lahukaÑ ÈpattiÑ jÈnÈti, garukaÑ ÈpattiÑ jÈnÈti,
ubhayÈni kho panassa pÈtimokkhÈni vitthÈrena svÈgatÈni honti suvibhattÈni
suppavattÊni suvinicchitÈni suttaso anubyaÒjanaso. Imehi kho bhikkhave
ÈpattiÑ na jÈnÈti, |nadasavasso hoti. Imehi kho bhikkhave paÒcaha~gehi
samannÈgatena bhikkhunÈ na upasampÈdetabbaÑ, na nissayo dÈtabbo, na
sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. (15)
upasampÈdetabbaÑ, nissayo dÈtabbo, sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. ŒpattiÑ
jÈnÈti,
94 VinayapiÔaka
anÈpattiÑ jÈnÈti, lahukaÑ ÈpattiÑ jÈnÈti, garukaÑ ÈpattiÑ jÈnÈti, dasavasso

vÈ hoti atirekadasavasso vÈ. Imehi kho bhikkhave paÒcaha~gehi
upaÔÔhÈpetabboti. (16)
UpasampÈdetabbapaÒcakasoÄasavÈro niÔÔhito.
_____
24. UpasampÈdetabbachakka
85. Chahi bhikkhave a~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ na
upasampÈdetabbaÑ,na nissayo dÈtabbo, na sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. Na
asekkhena sÊlakkhandhena samannÈgato hoti, na asekkhena
samÈdhikkhandhena samannÈgato hoti, na asekkhena paÒÒÈkkhandhena
samannÈgato hoti, na asekkhena vimuttikkhandhena samannÈgato hoti, na
asekkhena vimuttiÒÈÓadassanakkhandhena samannÈgato hoti, |nadasavasso
hoti. Imehi kho bhikkhave chaha~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ na
Chahi bhikkhave a~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ upasampÈdetabbaÑ,
nissayo dÈtabbo, sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. Asekkhena sÊlakkhandhena
samannÈgato hoti, asekkhena samÈdhikkhandhena samannÈgato hoti,
asekkhena paÒÒÈkkhandhena samannÈgato hoti, asekkhena
vimuttikkhandhena samannÈgato hoti, asekkhena
vimuttiÒÈÓadassanakkhandhena samannÈgato hoti, dasavasso vÈ hoti
atirekadasavasso vÈ. Imehi kho bhikkhave chaha~gehi samannÈgatena
bhikkhunÈ upasampÈdetabbaÑ, nissayo dÈtabbo, sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo.
(2)
Aparehipi bhikkhave chaha~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ na
AttanÈ na asekkhena sÊlakkhandhena samannÈgato hoti, na paraÑ asekkhe
sÊlakkhandhe samÈdapetÈ. AttanÈ na asekkhena samÈdhikkhandhena
MahÈvaggapÈÄi 95
samannÈgato hoti, na paraÑ asekkhe samÈdhikkhandhe samÈdapetÈ. AttanÈ

na asekkhena paÒÒÈkkhandhena samannÈgato hoti, na paraÑ asekkhe
paÒÒÈkkhandhe samÈdapetÈ. AttanÈ na asekkhena vimuttikkhandhena
samannÈgato hoti, na paraÑ asekkhe vimuttikkhandhe samÈdapetÈ. AttanÈ
na asekkhena vimuttiÒÈÓadassanakkhandhena samannÈgato hoti, na paraÑ
asekkhe vimuttiÒÈÓadassanakkhandhe samÈdapetÈ. nadasavasso hoti.
Imehi kho bhikkhave chaha~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ na
nissayo dÈtabbo, sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. AttanÈ asekkhena
sÊlakkhandhena samannÈgato hoti, paraÑ asekkhe sÊlakkhandhe samÈdapetÈ.
AttanÈ asekkhena samÈdhikkhandhena samannÈgato hoti, paraÑ asekkhe
samÈdhikkhandhe samÈdapetÈ. AttanÈ asekkhena paÒÒÈkkhandhena
samannÈgato hoti, paraÑ asekkhe paÒÒÈkkhandhe samÈdapetÈ. AttanÈ
asekkhena vimuttikkhandhena samannÈgato hoti, paraÑ asekkhe
vimuttikkhandhe samÈdapetÈ. AttanÈ asekkhena
vimuttiÒÈÓadassanakkhandhena samannÈgato hoti, paraÑ asekkhe
vimuttiÒÈÓadassanakkhandhe samÈdapetÈ. Dasavasso vÈ hoti
(4)
Assaddho hoti, ahiriko hoti, anottappÊ hoti, kusÊto hoti, muÔÔhassati hoti,
|nadasavasso hoti. Imehi kho bhikkhave chaha~gehi samannÈgatena
nissayo dÈtabbo, sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. Saddho hoti, hirimÈ hoti, ottappÊ
hoti, ÈraddhavÊriyo hoti, upaÔÔhitassati hoti, dasavasso vÈ hoti
atirekadasavasso vÈ.
96 VinayapiÔaka
imehi kho bhikkhave chaha~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ

upasampÈdetabbaÑ, nissayo dÈtabbo, sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. (6)

AdhisÊle sÊlavipanno hoti, ajjhÈcÈre ÈcÈravipanno hoti, atidiÔÔhiyÈ
diÔÔhivipanno hoti, appassuto hoti, duppaÒÒo hoti, |nadasavasso hoti. Imehi
kho bhikkhave chaha~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ na

nissayo dÈtabbo, sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. Na adhisÊle sÊlavipanno hoti, na
ajjhÈcÈre ÈcÈravipanno hoti, na atidiÔÔhiyÈ diÔÔhivipanno hoti, bahussuto hoti,
paÒÒavÈ hoti, dasavasso vÈ hoti atirekadasavasso vÈ. Imehi kho bhikkhave
chaha~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ upasampÈdetabbaÑ, nissayo dÈtabbo,

paÔibalo hoti antevÈsiÑ vÈ saddhivihÈriÑ vÈ gilÈnaÑ upaÔÔhÈtuÑ vÈ
upaÔÔhÈpetuÑ vÈ, anabhirataÑ v|pakÈsetuÑ vÈ v|pakÈsÈpetuÑ vÈ,
uppannaÑ kukkuccaÑ dhammato vinodetuÑ, ÈpattiÑ na jÈnÈti, ÈpattiyÈ
vuÔÔhÈnaÑ na jÈnÈti, |nadasavasso hoti. Imehi kho bhikkhave chaha~gehi

nissayo dÈtabbo, sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. PaÔibalo hoti antevÈsiÑ vÈ
saddhivihÈriÑ vÈ gilÈnaÑ upaÔÔhÈtuÑ vÈ upaÔÔhÈpetuÑ vÈ, anabhirataÑ
v|pakÈsetuÑ vÈ v|pakÈsÈpetuÑ vÈ, uppannaÑ kukkuccaÑ dhammato
vinodetuÑ, ÈpattiÑ jÈnÈti, ÈpattiyÈ vuÔÔhÈnaÑ jÈnÈti,
MahÈvaggapÈÄi 97
dasavasso vÈ hoti atirekadasavasso vÈ. Imehi kho bhikkhave chaha~gehi


paÔibalo hoti antevÈsiÑ vÈ saddhivihÈriÑ vÈ abhisamÈcÈrikÈya sikkhÈya
vinetuÑ, abhivinaye vinetuÑ, uppannaÑ diÔÔhigataÑ dhammato vivecetuÑ,
|nadasavasso hoti. Imehi kho bhikkhave chaha~gehi samannÈgatena

nissayo dÈtabbo, sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo, paÔibalo hoti antevÈsiÑ vÈ
saddhivihÈriÑ vÈ abhisamÈcÈrikÈya sikkhÈya sikkhÈpetuÑ,
ÈdibrahmacariyakÈya sikkhÈya vinetuÑ, abhidhamme vinetuÑ, abhivinaye
vinetuÑ, uppannaÑ diÔÔhigataÑ dhammato vivecetuÑ, dasavasso vÈ hoti
(12)

ÈpattiÑ na jÈnÈti, ubhayÈni kho panassa pÈtimokkhÈni vitthÈrena na
svÈgatÈni honti na suvibhattÈni na suppavattÊni na suvinicchitÈni suttaso
anubyaÒjanaso, |nadasavasso hoti. Imehi kho bhikkhave chaha~gehi

nissayo dÈtabbo, sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. ŒpattiÑ
98 VinayapiÔaka
jÈnÈti, anÈpattiÑ jÈnÈti, lahukaÑ ÈpattiÑ jÈnÈti, garukaÑ ÈpattiÑ jÈnÈti,

ubhayÈni kho panassa pÈtimokkhÈni vitthÈrena svÈgatÈni honti suvibhattÈni
suppavattÊni suvinicchitÈni suttaso anubyaÒjanaso, dasavasso vÈ hoti
bhikkhunÈ upasampÈdetabbaÑ, nissayo dÈtabbo, sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabboti.
(14)
UpasampÈdetabbachakkacuddasavÈro niÔÔhito.
_____
25. AÒÒatitthiyapubbakathÈ
86. Tena kho pana samayena yo so aÒÒatitthiyapubbo1 upajjhÈyena
sahadhammikaÑ vuccamÈno upajjhÈyassa vÈdaÑ ÈropetvÈ taÑyeva
titthÈyatanaÑ sa~kami, so puna paccÈgantvÈ bhikkh| upasampadaÑ yÈci.
Bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Yo so bhikkhave
aÒÒatitthiyapubbo upajjhÈyena sahadhammikaÑ vuccamÈno upajjhÈyassa
vÈdaÑ ÈropetvÈ taÑyeva titthÈyatanaÑ sa~kanto, so Ègato na
upasampÈdetabbo. Yo so bhikkhave aÒÒopi aÒÒatitthiyapubbo imasmiÑ
dhammavinaye Èka~khati pabbajjaÑ, Èka~khati upasampadaÑ, tassa cattÈro
mÈse parivÈso dÈtabbo. EvaÒca pana bhikkhave dÈtabbo–paÔhamaÑ
kesamassuÑ ohÈrÈpetvÈ kÈsÈyÈni vatthÈni acchÈdÈpetvÈ ekaÑsaÑ
uttarÈsa~gaÑ kÈrÈpetvÈ bhikkh|naÑ pÈde vandÈpetvÈ ukkuÔikaÑ
nisÊdÈpetvÈ aÒjaliÑ paggaÓhÈpetvÈ “evaÑ vadehÊ”ti vattabbo “BuddhaÑ
BuddhaÑ saraÓaÑ gacchÈmi, tatiyampi dhammaÑ saraÓaÑ gacchÈmi,
tatiyampi saÑghaÑ saraÓaÑ gacchÈmÊ”ti.
Tena bhikkhave aÒÒatitthiyapubbena saÑghaÑ upasa~kamitvÈ ekaÑsaÑ
uttarÈsa~gaÑ karitvÈ bhikkh|naÑ pÈde vanditvÈ ukkuÔikaÑ nisÊditvÈ
aÒjaliÑ paggahetvÈ evamassa vacanÊyo “ahaÑ bhante aÒÒatitthiyapubbo
______________________________________________________________
1. Yo so pasuraparibbÈjako aÒÒatitthiyapubbo (Ka)
MahÈvaggapÈÄi 99
imasmiÑ dhammavinaye Èka~khÈmi upasampadaÑ, sohaÑ bhante saÑghaÑ

cattÈro mÈse parivÈsaÑ yÈcÈmÊ”ti. Dutiyampi yÈcitabbo. Tatiyampi
yÈcitabbo. Byattena bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho ÒÈpetabbo–
“SuÓÈtu me bhante saÑgho, ayaÑ itthannÈmo aÒÒatitthiyapubbo

imasmiÑ dhammavinaye Èka~khati upasampadaÑ, so saÑghaÑ cattÈro
mÈse parivÈsaÑ yÈcati, yadi saÑghassa pattakallaÑ, saÑgho itthannÈmassa
aÒÒatitthiyapubbassa cattÈro mÈse parivÈsaÑ dadeyya, esÈ Òatti.
SuÓÈtu me bhante saÑgho, ayaÑ itthannÈmo aÒÒatitthiyapubbo

imasmiÑ dhammavinaye Èka~khati upasampadaÑ, so saÑghaÑ cattÈro
mÈse parivÈsaÑ yÈcati, saÑgho itthannÈmassa aÒÒatitthiyapubbassa cattÈro
mÈse parivÈsaÑ deti, yassÈyasmato khamati itthannÈmassa
aÒÒatitthiyapubbassa cattÈro mÈse parivÈsassa dÈnaÑ, so tuÓhassa, yassa
nakkhamati, so bhÈseyya.
Dinno saÑghena itthannÈmassa aÒÒatitthiyapubbassa cattÈro mÈse

parivÈso, khamati saÑghassa, tasmÈ tuÓhÊ, evametaÑ dhÈrayÈmÊ”ti.
87. EvaÑ kho bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo ÈrÈdhako hoti, evaÑ

anÈrÈdhako. KathaÒca bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo anÈrÈdhako hoti. Idha
bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo atikÈlena gÈmaÑ pavisati, atidivÈ paÔikkamati.
Evampi bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo anÈrÈdhako hoti.
Puna caparaÑ bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo vesiyÈgocaro vÈ hoti,

vidhavÈgocaro vÈ hoti, thullakumÈrikÈgocaro vÈ hoti, paÓÉakagocaro vÈ
hoti, bhikkhunigocaro vÈ hoti. Evampi bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo
anÈrÈdhako hoti.
Puna caparaÑ bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo yÈni tÈni sabrahmacÈrÊnaÑ

uccÈvacÈni karaÓÊyÈni, tattha na dakkho hoti na analaso na tatrupÈyÈya
vÊmaÑsÈya samannÈgato na alaÑ kÈtuÑ na alaÑ saÑvidhÈtuÑ. Evampi
bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo anÈrÈdhako hoti.
100 VinayapiÔaka
Puna caparaÑ bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo na tibbacchando hoti

uddese paripucchÈya adhisÊle adhicitte adhipaÒÒÈya. Evampi bhikkhave
aÒÒatitthiyapubbo anÈrÈdhako hoti.
Puna caparaÑ bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo yassa titthÈyatanÈ sa~kanto

hoti, tassa satthuno tassa diÔÔhiyÈ tassa khantiyÈ tassa ruciyÈ tassa ÈdÈyassa
avaÓÓe bhaÒÒamÈne kupito hoti anattamano anabhiraddho, Buddhassa vÈ
dhammassa vÈ saÑghassa vÈ avaÓÓe bhaÒÒamÈne attamano hoti udaggo
abhiraddho. Yassa vÈ pana titthÈyatanÈ sa~kanto hoti, tassa satthuno tassa
diÔÔhiyÈ tassa khantiyÈ tassa ruciyÈ tassa ÈdÈyassa vaÓÓe bhaÒÒamÈne
attamano hoti udaggo abhiraddho, Buddhassa vÈ dhammassa vÈ saÑghassa
vÈ vaÓÓe bhaÒÒamÈne kupito hoti anattamano anabhiraddho. IdaÑ
bhikkhave sa~ghÈtanikaÑ aÒÒatitthiyapubbassa anÈrÈdhanÊyasmiÑ. Evampi
kho bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo anÈrÈdhako hoti. EvaÑ anÈrÈdhako kho
bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo Ègato na upasampÈdetabbo.
KathaÒca bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo ÈrÈdhako hoti. Idha bhikkhave

aÒÒatitthiyapubbo NÈtikÈlena gÈmaÑ pavisati, nÈtidivÈ paÔikkamati. Evampi
bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo ÈrÈdhako hoti.
Puna caparaÑ bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo na vesiyÈgocaro hoti, na

vidhavÈgocaro hoti, na thullakumÈrikÈgocaro hoti, na paÓÉakagocaro hoti,
na bhikkhunigocaro hoti. Evampi bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo ÈrÈdhako
hoti.
Puna caparaÑ bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo yÈni tÈni sabrahmacÈrÊnaÑ

uccÈvacÈni karaÓÊyÈni, tattha dakkho hoti analaso tatrupÈyÈya vÊmaÑsÈya
samannÈgato alaÑ kÈtuÑ alaÑ saÑvidhÈtuÑ. Evampi bhikkhave
aÒÒatitthiyapubbo ÈrÈdhako hoti.
Puna caparaÑ bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo tibbacchando hoti uddese

paripucchÈya adhisÊle adhicitte adhipaÒÒÈya. Evampi bhikkhave
aÒÒatitthiyapubbo ÈrÈdhako hoti.
MahÈvaggapÈÄi 101
Puna caparaÑ bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo yassa titthÈyatanÈ sa~kanto

hoti, tassa satthuno tassa diÔÔhiyÈ tassa khantiyÈ tassa ruciyÈ tassa ÈdÈyassa
avaÓÓe bhaÒÒamÈne attamano hoti udaggo abhiraddho, Buddhassa vÈ
dhammassa vÈ saÑghassa vÈ avaÓÓe bhaÒÒamÈne kupito hoti anattamano
anabhiraddho. Yassa vÈ pana titthÈyatanÈ sa~kanto hoti, tassa satthuno tassa
diÔÔhiyÈ tassa khantiyÈ tassa ruciyÈ tassa ÈdÈyassa vaÓÓe bhaÒÒamÈne kupito
hoti anattamano anabhiraddho, Buddhassa vÈ dhammassa vÈ saÑghassa vÈ
vaÓÓe bhaÒÒamÈne attamÈno hoti udaggo abhiraddho. IdaÑ bhikkhave
sa~ghÈtanikaÑ aÒÒatitthiyapubbassa ÈrÈdhanÊyasmiÑ. Evampi kho
bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo ÈrÈdhako hoti. EvaÑ ÈrÈdhako kho bhikkhave
aÒÒatitthiyapubbo Ègato upasampÈdetabbo.
Sace bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo naggo Ègacchati, upajjhÈyam|lakaÑ
cÊvaraÑ pariyesitabbaÑ. Sace acchinnakeso Ègacchati, saÑgho apaloketabbo
bhaÓÉukammÈya. Ye te bhikkhave aggikÈ jaÔilakÈ, te ÈgatÈ
upasampÈdetabbÈ, na tesaÑ parivÈso dÈtabbo. TaÑ kissahetu, kammavÈdino
ete bhikkhave kiriyavÈdino. Sace bhikkhave jÈtiyÈ sÈkiyo aÒÒatitthiyapubbo
Ègacchati, so Ègato upasampÈdetabbo, na tassa parivÈso dÈtabbo, imÈhaÑ
bhikkhave ÒÈtÊnaÑ ÈveÓikaÑ parihÈraÑ dammÊti.
AÒÒatitthiyapubbakathÈ niÔÔhitÈ.
Sattamo bhÈÓavÈro.
_____
26. PaÒcÈbÈdhavatthu
88. Tena kho pana samayena Magadhesu paÒca ÈbÈdhÈ ussannÈ honti
kuÔÔhaÑ gaÓÉo kilÈso soso apamÈro. ManussÈ paÒcahi ÈbÈdhehi phuÔÔhÈ
JÊvakaÑ KomÈrabhaccaÑ upasa~kamitvÈ evaÑ vadanti “sÈdhu no Ècariya
tikicchÈhÊ”ti. AhaÑ khvayyo bahukicco bahukaraÓÊyo, rÈjÈ ca me MÈgadho
Seniyo BimbisÈro
102 VinayapiÔaka
upaÔÔhÈtabbo itthÈgÈraÒca Buddhappamukho ca bhikkhusaÑgho, nÈhaÑ

sakkomi tikicchitunti. SabbaÑ sÈpateyyaÒca te Ècariya hotu, mayaÒca te
dÈsÈ, sÈdhu no Ècariya tikicchÈhÊti. AhaÑ khvayyo bahukicco bahukaraÓÊyo,
rÈjÈ ca me MÈgadho Seniyo BimbisÈro upaÔÔhÈtabbo itthÈgÈraÒca
Buddhappamukho ca bhikkhusaÑgho, nÈhaÑ sakkomi tikicchitunti. Atha
kho tesaÑ manussÈnaÑ etadahosi “ime kho samaÓÈ SakyaputtiyÈ sukhasÊlÈ
sukhasamÈcÈrÈ subhojanÈni bhuÒjitvÈ nivÈtesu sayanesu sayanti, yann|na
mayaÑ samaÓesu Sakyaputtiyesu pabbajeyyÈma, tattha bhikkh| ceva
upaÔÔhahissanti, JÊvako ca KomÈrabhacco tikicchissatÊ”ti. Atha kho te
manussÈ bhikkh| upasa~kamitvÈ pabbajjaÑ yÈciÑsu. Te bhikkh|
pabbÈjesuÑ upasampÈdesuÑ. Te bhikkh| ceva upaÔÔhahiÑsu, JÊvako ca
KomÈrabhacco tikicchi. Tena kho pana samayena bhikkh| bah| gilÈne
bhikkh| upaÔÔhahantÈ yÈcanabahulÈ viÒÒattibahulÈ viharanti “gilÈnabhattaÑ
detha, gilÈnupaÔÔhÈkabhattaÑ detha, gilÈnabhesajjaÑ dethÈ”ti. JÊvakopi
KomÈrabhacco bah| gilÈne bhikkh| tikicchanto aÒÒataraÑ rÈjakiccaÑ
parihÈpesi.
89. AÒÒataropi puriso paÒcahi ÈbÈdhehi phuÔÔho JÊvakaÑ

KomÈrabhaccaÑ upasa~kamitvÈ etadavoca “sÈdhu maÑ Ècariya
tikicchÈhÊ”ti. AhaÑ khvayyo bahukicco bahukaraÓÊyo, rÈjÈ ca me MÈgadho
Seniyo BimbisÈro upaÔÔhÈtabbo itthÈgÈraÒca Buddhappamukho ca
bhikkhusaÑgho, nÈhaÑ sakkomi tikicchitunti. SabbaÑ sÈpateyyaÒca te
Ècariya hotu, ahaÒca te dÈso, sÈdhu maÑ Ècariya tikicchÈhÊti. AhaÑ
khvayyo bahukicco bahukaraÓÊyo, rÈjÈ ca me MÈgadho Seniyo BimbisÈro
upaÔÔhÈtabbo itthÈgÈraÒca Buddhappamukho ca bhikkhusaÑgho, nÈhaÑ
sakkomi tikicchitunti. Atha kho tassa purisassa etadahosi “ime kho samaÓÈ
SakyaputtiyÈ sukhasÊlÈ sukhasamÈcÈrÈ subhojanÈni bhuÒjitvÈ nivÈtesu
sayanesu sayanti, yann|nÈhaÑ samaÓesu Sakyaputtiyesu pabbajeyyaÑ,
tattha bhikkh| ceva upaÔÔhahissanti, JÊvako ca KomÈrabhacco tikicchissati,
somhi 1 arogo vibbhamissÈmÊ”ti. Atha kho so puriso bhikkh|
______________________________________________________________
1. SohaÑ (bah|su, VimativinodanÊÔÊkÈ oloketabbÈ)
upasa~kamitvÈ pabbajjaÑ yÈci, taÑ bhikkh| pabbÈjesuÑ, upasampÈdesuÑ,

taÑ bhikkh| ceva upaÔÔhahiÑsu, JÊvako ca KomÈrabhacco tikicchi, so arogo
vibbhami. AddasÈ kho JÊvako KomÈrabhacco taÑ purisaÑ vibbhantaÑ,
disvÈna taÑ purisaÑ etadavoca “nanu tvaÑ ayyo bhikkh|su pabbajito
ahosÊ”ti. EvaÑ ÈcariyÈti. Kissa pana tvaÑ ayyo evar|pamakÈsÊti. Atha kho
so puriso JÊvakassa KomÈrabhaccassa etamatthaÑ Èrocesi. JÊvako
KomÈrabhacco ujjhÈyati khiyyati vipÈceti “kathaÑ hi nÈma bhadantÈ1
paÒcahi ÈbÈdhehi phuÔÔhaÑ pabbÈjessantÊ”ti. Atha kho JÊvako
KomÈrabhacco yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ
abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho JÊvako
KomÈrabhacco BhagavantaÑ etadavoca “sÈdhu bhante ayyÈ paÒcahi
ÈbÈdhehi phuÔÔhaÑ na pabbÈjeyyun”ti. Atha kho BhagavÈ JÊvakaÑ
KomÈrabhaccaÑ dhammiyÈ kathÈya sandassesi samÈdapesi samuttejesi
sampahaÑsesi. Atha kho JÊvako KomÈrabhacco BhagavatÈ dhammiyÈ
kathÈya sandassito samÈdapito samuttejito sampahaÑsito uÔÔhÈyÈsanÈ
BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ pakkÈmi. Atha kho BhagavÈ
etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh|
Èmantesi “na bhikkhave paÒcahi ÈbÈdhehi phuÔÔho pabbÈjetabbo, yo
pabbÈjeyya, Èpatti dukkaÔassÈ”ti.
27. RÈjabhaÔavatthu
90. Tena kho pana samayena raÒÒo MÈgadhassa Seniyassa BimbisÈrassa
paccanto kupito hoti. Atha kho rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro senÈnÈyake
mahÈmatte ÈÓÈpesi “gacchatha bhaÓe paccantaÑ uccinathÈ”ti. “EvaÑ
devÈ”ti kho senÈnÈyakÈ mahÈmattÈ raÒÒo MÈgadhassa Seniyassa
BimbisÈrassa paccassosuÑ. Atha kho abhiÒÒÈtÈnaÑ abhiÒÒÈtÈnaÑ
yodhÈnaÑ etadahosi “mayaÑ kho yuddhÈbhinandino gacchantÈ pÈpaÒca
karoma, bahuÒca apuÒÒaÑ pasavÈma, kena nu kho mayaÑ upÈyena pÈpÈ ca
virameyyÈma, kalyÈÓaÒca kareyyÈmÈ”ti. Atha kho tesaÑ yodhÈnaÑ
etadahosi “ime
______________________________________________________________
1. BhaddantÈ (Ka)
104 VinayapiÔaka
kho samaÓÈ SakyaputtiyÈ dhammacÈrino samacÈrino brahmacÈrino

saccavÈdino sÊlavanto kalyÈÓadhammÈ, sace kho mayaÑ samaÓesu
Sakyaputtiyesu pabbajeyyÈma, evaÑ mayaÑ pÈpÈ ca virameyyÈma,
kalyÈÓaÒca kareyyÈmÈ”ti. Atha kho te yodhÈ bhikkh| upasa~kamitvÈ
pabbajjaÑ yÈciÑsu, te bhikkh| pabbÈjesuÑ upasampÈdesuÑ. SenÈnÈyakÈ
mahÈmattÈ rÈjabhaÔe pucchiÑsu “kiÑ nu kho bhaÓe itthannÈmo ca
itthannÈmo ca yodhÈ na dissantÊ”ti. ItthannÈmo ca itthannÈmo ca sÈmi yodhÈ
bhikkh|su pabbajitÈti. SenÈnÈyakÈ mahÈmattÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti
“kathaÑ hi nÈma samaÓÈ sakyaputtiyÈ rÈjabhaÔaÑ pabbÈjessantÊ”ti.
SenÈnÈyakÈ mahÈmattÈ raÒÒo MÈgadhassa Seniyassa BimbisÈrassa
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Atha kho rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro vohÈrike
mahÈmatte pucchi “yo bhaÓe rÈjabhaÔaÑ pabbÈjeti, kiÑ so pasavatÊ”ti.
UpajjhÈyassa deva sÊsaÑ chetabbaÑ, anussÈvakassa1 jivhÈ uddharitabbÈ,
gaÓassa upaÉÉhaphÈsukÈ bhaÒjitabbÈti. Atha kho rÈjÈ MÈgadho Seniyo
BimbisÈro yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ
abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho rÈjÈ MÈgadho
Seniyo BimbisÈro BhagavantaÑ etadavoca “santi bhante rÈjÈno assaddhÈ
appasannÈ, te appamattakenapi bhikkh| viheÔheyyuÑ, sÈdhu bhante ayyÈ
rÈjabhaÔaÑ na pabbÈjeyyun”ti. Atha kho BhagavÈ rÈjÈnaÑ MÈgadhaÑ
SeniyaÑ BimbisÈraÑ dhammiyÈ kathÈya sandassesi samÈdapesi samuttejesi
sampahaÑsesi. Atha kho rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro BhagavatÈ
dhammiyÈ kathÈya sandassito samÈdapito samuttejito sampahaÑsito
uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ pakkÈmi. Atha
kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe dhammiÑ kathaÑ katvÈ
bhikkh| Èmantesi “na bhikkhave rÈjabhaÔo pabbÈjetabbo, yo pabbÈjeyya,
Èpatti dukkaÔassÈ”ti.
28. A~gulimÈlacoravatthu
91. Tena kho pana samayena coro A~gulimÈlo bhikkh|su pabbajito
hoti. ManussÈ passitvÈ ubbijjantipi uttasantipi palÈyantipi aÒÒenapi
gacchanti aÒÒenapi mukhaÑ karonti dvÈrampi thakenti. ManussÈ
______________________________________________________________
1. AnusÈvakassa (Ka)
ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma samaÓÈ SakyaputtiyÈ

dhajabandhaÑ coraÑ pabbÈjessantÊ”ti. AssosuÑ kho bhikkh| tesaÑ
manussÈnaÑ ujjhÈyantÈnaÑ khiyyantÈnaÑ vipÈcentÈnaÑ. Atha kho te
bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ -pa-. Na bhikkhave dhajabandho
coro pabbÈjetabbo, yo pabbÈjeyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
29. KÈrabhedakacoravatthu
92. Tena kho pana samayena raÒÒÈ MÈgadhena Seniyena BimbisÈrena
anuÒÒÈtaÑ hoti “ye samaÓesu Sakyaputtiyesu pabbajanti, na te labbhÈ kiÒci
kÈtuÑ, svÈkkhÈto dhammo, carantu brahmacariyaÑ sammÈ dukkhassa
antakiriyÈyÈ”ti. Tena kho pana samayena aÒÒataro puriso corikaÑ katvÈ
kÈrÈya baddho hoti, so kÈraÑ bhinditvÈ palÈyitvÈ bhikkh|su pabbajito hoti.
ManussÈ passitvÈ evamÈhaÑsu “ayaÑ so kÈrabhedako cÈro, handa naÑ
nemÈ”ti. Ekacce evamÈhaÑsu mÈyyo evaÑ avacuttha, anuÒÒÈtaÑ raÒÒÈ
MÈgadhena Seniyena BimbisÈrena “ye samaÓesu Sakyaputtiyesu pabbajanti,
na te labbhÈ kiÒci kÈtuÑ, svÈkkhÈto dhammo, carantu brahmacariyaÑ
sammÈ dukkhassa antakiriyÈyÈ”ti. ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti
“abhay|varÈ ime samaÓÈ SakyaputtiyÈ, nayime labbhÈ kiÒci kÈtuÑ, kathaÑ
hi nÈma samaÓÈ SakyaputtiyÈ kÈrabhedakaÑ coraÑ pabbÈjessantÊ”ti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave kÈrabhedako coro
pabbÈjetabbo, yo pabbÈjeyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
30. Likhitakacoravatthu
93. Tena kho pana samayena aÒÒataro puriso corikaÑ katvÈ palÈyitvÈ
bhikkh|su pabbajito hoti, so ca raÒÒo antepure likhito hoti “yattha passati,
tattha hantabbo”ti. ManussÈ passitvÈ evamÈhaÑsu “ayaÑ so likhitako coro,
handa naÑ hanÈmÈ”ti. Ekacce evamÈhaÑsu mÈyyo evaÑ avacuttha,
anuÒÒÈtaÑ raÒÒÈ MÈgadhena Seniyena BimbisÈrena “ye samaÓesu
Sakyaputtiyesu pabbajanti, na te labbhÈ kiÒci kÈtuÑ, svÈkkhÈto dhammo,
carantu brahmacariyaÑ sammÈ dukkhassa antakiriyÈyÈ”ti. ManussÈ
ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti
106 VinayapiÔaka
“abhay|varÈ ime samaÓÈ SakyaputtiyÈ, nayime labbhÈ kiÒci kÈtuÑ, kathaÑ

hi nÈma samaÓÈ SakyaputtiyÈ likhitakaÑ coraÑ pabbÈjessantÊ”ti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave likhitako coro pabbÈjetabbo, yo
pabbÈjeyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
31. KasÈhatavatthu
94. Tena kho pana samayena aÒÒataro puriso kasÈhato
katadaÓÉakammo bhikkh|su pabbajito hoti. ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti
vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma samaÓÈ SakyaputtiyÈ kasÈhataÑ
katadaÓÉakammaÑ pabbÈjessantÊ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na
bhikkhave kasÈhato katadaÓÉakammo pabbÈjetabbo, yo pabbÈjeyya, Èpatti
dukkaÔassÈti.
32. LakkhaÓÈhatavatthu
95. Tena kho pana samayena aÒÒataro puriso lakkhaÓÈhato
katadaÓÉakammo bhikkh|su pabbajito hoti. ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti
vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma samaÓÈ SakyaputtiyÈ lakkhaÓÈhataÑ
katadaÓÉakammaÑ pabbÈjessantÊ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na
bhikkhave lakkhaÓÈhato katadaÓÉakammo pabbÈjetabbo, yo pabbÈjeyya,
Èpatti dukkaÔassÈti.
33. IÓÈyikavatthu
96. Tena kho pana samayena aÒÒataro puriso iÓÈyiko palÈyitvÈ
bhikkh|su pabbajito hoti. DhaniyÈ passitvÈ evamÈhaÑsu “ayaÑ so
amhÈkaÑ iÓÈyiko, handa naÑ nemÈ”ti. Ekacce evamÈhaÑsu mÈyyo evaÑ
avacuttha, anuÒÒÈtaÑ raÒÒÈ MÈgadhena Seniyena BimbisÈrena “ye
samaÓesu Sakyaputtiyesu pabbajanti, na te labbhÈ kiÒci kÈtuÑ, svÈkkhÈto
dhammo, carantu brahmacariyaÑ sammÈ dukkhassa antakiriyÈyÈ”ti.
ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “abhay|varÈ ime samaÓÈ
SakyaputtiyÈ, nayime labbhÈ kiÒci kÈtuÑ, kathaÑ hi nÈma samaÓÈ
SakyaputtiyÈ iÓÈyikaÑ pabbÈjessantÊ”ti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. Na bhikkhave iÓÈyiko pabbajetabbo, yo pabbÈjeyya, Èpatti

dukkaÔassÈti.
34. DÈsavatthu
94. Tena kho pana samayena aÒÒataro dÈso palÈyitvÈ bhikkh|su
pabbajito hoti. AyyakÈ1 passitvÈ evamÈhaÑsu “ayaÑ so amhÈkaÑ dÈso,
handa naÑ nemÈ”ti. Ekacce evamÈhaÑsu mÈyyo evaÑ avacuttha,
anuÒÒÈtaÑ raÒÒÈ MÈgadhena Seniyena BimbisÈrena “ye samaÓesu
Sakyaputtiyesu pabbajanti, na te labbhÈ kiÒci kÈtuÑ, svÈkkhÈto dhammo,
carantu brahmacariyaÑ sammÈ dukkhassa antakiriyÈyÈ”ti. ManussÈ
ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “abhay|varÈ ime samaÓÈ SakyaputtiyÈ,
nayime labbhÈ kiÒci kÈtuÑ, kathaÑ hi nÈma samaÓÈ SakyaputtiyÈ dÈsaÑ
pabbÈjessantÊ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave dÈso
35. KammÈrabhaÓÉuvatthu
98. Tena kho pana samayena aÒÒataro kammÈrabhaÓÉu mÈtÈpit|hi
saddhiÑ bhaÓÉitvÈ ÈrÈmaÑ gantvÈ bhikkh|su pabbajito hoti. Atha kho tassa
kammÈrabhaÓÉussa mÈtÈpitaro taÑ kammÈrabhaÓÉuÑ vicinantÈ ÈrÈmaÑ
gantvÈ bhikkh| pucchiÑsu “api bhante evar|paÑ dÈrakaÑ passeyyÈthÈ”ti.
Bhikkh| ajÈnaÑyeva ÈhaÑsu “na jÈnÈmÈ”ti, apassaÑyeva ÈhaÑsu “na
passÈmÈ”ti. Atha kho tassa kammÈrabhaÓÉussa mÈtÈpitaro taÑ
kammÈrabhaÓÉuÑ vicinantÈ bhikkh|su pabbajitaÑ disvÈ ujjhÈyanti
khiyyanti vipÈcenti “alajjino ime samaÓÈ SakyaputtiyÈ dussÊlÈ musÈvÈdino
jÈnaÑyeva ÈhaÑsu ‘na jÈnÈmÈ’ti, passaÑyeva ÈhaÑsu ‘na passÈmÈ’ti, ayaÑ
dÈrako bhikkh|su pabbajito”ti. AssosuÑ kho bhikkh| tassa
kammÈrabhaÓÉussa mÈtÈpit|naÑ ujjhÈyantÈnaÑ khiyyantÈnaÑ
vipÈcentÈnaÑ. Atha kho te bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave saÑghaÑ apaloketuÑ bhaÓÉukammÈyÈti.
______________________________________________________________
1. AyyikÈ (Ka), ayirakÈ (SÊ)
108 VinayapiÔaka
36. UpÈlidÈrakavatthu
99. * Tena kho pana samayena RÈjagahe sattarasavaggiyÈ dÈrakÈ
sahÈyakÈ honti, UpÈlidÈrako tesaÑ pÈmokkho hoti. Atha kho UpÈlissa
mÈtÈpit|naÑ etadahosi “kena nu kho upÈyena UpÈli amhÈkaÑ accayena
sukhaÒca jÊveyya, na ca kilameyyÈ”ti. Atha kho UpÈlissa mÈtÈpit|naÑ
etadahosi “sace kho UpÈli lekhaÑ sikkheyya, evaÑ kho UpÈli amhÈkaÑ
accayena sukhaÒca jÊveyya, na ca kilameyyÈ”ti. Atha kho UpÈlissa
mÈtÈpit|naÑ etadahosi “sace kho UpÈli lekhaÑ sikkhissati, a~guliyo dukkhÈ
bhavissanti, sace kho UpÈli gaÓanaÑ sikkheyya, evaÑ kho UpÈli amhÈkaÑ
mÈtÈpit|naÑ etadahosi “sace kho UpÈli gaÓanaÑ sikkhissati, urassa dukkho
bhavissati, sace kho UpÈli r|paÑ sikkheyya, evaÑ kho UpÈli amhÈkaÑ
mÈtÈpit|naÑ etadahosi “sace kho UpÈli r|paÑ sikkhissati, akkhÊni dukkhÈ
bhavissanti, ime kho samaÓÈ SakyaputtiyÈ sukhasÊlÈ sukhasamÈcÈrÈ
subhojanÈni bhuÒjitvÈ nivÈtesu sayanesu sayanti. Sace kho UpÈli samaÓesu
Sakyaputtiyesu pabbajeyya, evaÑ kho UpÈli amhÈkaÑ accayena sukhaÒca
jÊveyya, na ca kilameyyÈ”ti.
Assosi kho UpÈlidÈrako mÈtÈpit|naÑ imaÑ kathÈsallÈpaÑ. Atha kho
UpÈlidÈrako yena te dÈrakÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ te dÈrake
etadavoca “etha mayaÑ ayyÈ samaÓesu Sakyaputtiyesu pabbajissÈmÈ”ti.
Sace kho tvaÑ ayya pabbajissasi, evaÑ mayampi pabbajissÈmÈti. Atha kho
te dÈrakÈ ekamekassa mÈtÈpitaro upasa~kamitvÈ etadavocuÑ “anujÈnÈtha
maÑ agÈrasmÈ anÈgÈriyaÑ pabbajjÈyÈ”ti. Atha kho tesaÑ dÈrakÈnaÑ
mÈtÈpitaro “sabbepime dÈrakÈ samÈnacchandÈ kalyÈÓÈdhippÈyÈ”ti
anujÈniÑsu. Te bhikkh| upasa~kamitvÈ pabbajjaÑ yÈciÑsu. Te bhikkh|
pabbÈjesuÑ upasampÈdesuÑ. Te rattiyÈ pacc|sasamayaÑ paccuÔÔhÈya
rodanti “yÈguÑ detha bhattaÑ detha khÈdanÊyaÑ dethÈ”ti. Bhikkh|
evamÈhaÑsu “Ègametha Èvuso yÈva ratti vibhÈyati, sace yÈgu
______________________________________________________________
* IdaÑ vatthu Vi 2. 169 piÔÔhÈdÊsupi ÈgataÑ.
bhavissati pivissatha, sace bhattaÑ bhavissati bhuÒjissatha, sace khÈdanÊyaÑ

bhavissati khÈdissatha, no ce bhavissati yÈgu vÈ bhattaÑ vÈ khÈdanÊyaÑ vÈ
piÓÉÈya caritvÈ bhuÒjissathÈ”ti. Evampi kho te bhikkh| bhikkh|hi
vuccamÈnÈ rodantiyeva “yÈguÑ detha bhattaÑ detha khÈdanÊyaÑ dethÈ”ti.
SenÈsanaÑ uhadantipi ummihantipi.
Assosi kho BhagavÈ rattiyÈ pacc|sasamayaÑ paccuÔÔhÈya
dÈrakasaddaÑ, sutvÈna ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi “kiÑ nu kho so
Œnanda dÈrakasaddo”ti. Atha kho ÈyasmÈ Œnando Bhagavato etamatthaÑ
Èrocesi -pa-. SaccaÑ kira bhikkhave bhikkh| jÈnaÑ |navÊsativassaÑ
puggalaÑ upasampÈdentÊti. SaccaÑ BhagavÈti. Vigarahi Buddho BhagavÈ
-pa-. KathaÑ hi nÈma te bhikkhave moghapurisÈ jÈnaÑ |navÊsativassaÑ
puggalaÑ upasampÈdessanti. navÊsativasso bhikkhave puggalo akkhamo
hoti sÊtassa uÓhassa jighacchÈya pipÈsÈya
ÉaÑsamakasavÈtÈtapasarÊsapasamphassÈnaÑ duruttÈnaÑ durÈgatÈnaÑ
vacanapathÈnaÑ, uppannÈnaÑ sÈrÊrikÈnaÑ vedanÈnaÑ dukkhÈnaÑ
tibbÈnaÑ kharÈnaÑ kaÔukÈnaÑ asÈtÈnaÑ amanÈpÈnaÑ pÈÓaharÈnaÑ
anadhivÈsakajÈtiko hoti. VÊsativassova kho bhikkhave puggalo khamo hoti
sÊtassa uÓhassa jighacchÈya pipÈsÈya
ÉaÑsamakasavÈtÈtapasarÊsapasamphassÈnaÑ duruttÈnaÑ durÈgatÈnaÑ
vacanapathÈnaÑ, uppannÈnaÑ sÈrÊrikÈnaÑ vedanÈnaÑ dukkhÈnaÑ
tibbÈnaÑ kharÈnaÑ kaÔukÈnaÑ asÈtÈnaÑ amanÈpÈnaÑ pÈÓaharÈnaÑ
adhivÈsakajÈtiko hoti. NetaÑ bhikkhave appasannÈnaÑ vÈ pasÈdÈya
pasannÈnaÑ vÈ bhiyyobhÈvÈya -pa- vigarahitvÈ -pa- dhammiÑ kathaÑ
katvÈ bhikkh| Èmantesi “na bhikkhave jÈnaÑ |navÊsativasso puggalo
upasampÈdetabbo, yo upasampÈdeyya, yathÈdhammo kÈretabbo”ti.
37. AhivÈtakarogavatthu
100. Tena kho pana samayena aÒÒataraÑ kulaÑ ahivÈtakarogena
kÈla~kataÑ hoti, tassa pitÈputtakÈ sesÈ honti, te bhikkh|su pabbajitvÈ
ekatova piÓÉÈya caranti. Atha kho so dÈrako pituno bhikkhÈya dinnÈya
upadhÈvitvÈ etadavoca “mayhampi tÈta dehi, mayhampi tÈta dehÊ”ti.
ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “abrahmacÈrino ime samaÓÈ
SakyaputtiyÈ, ayampi dÈrako bhikkhuniyÈ jÈto”ti. AssosuÑ kho bhikkh|
tesaÑ manussÈnaÑ
110 VinayapiÔaka
ujjhÈyantÈnaÑ khiyyantÈnaÑ vipÈcentÈnaÑ. Atha kho te bhikkh| Bhagavato

etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave |napannarasavasso dÈrako
Tena kho pana samayena Èyasmato Œnandassa upaÔÔhÈkakulaÑ
saddhaÑ pasannaÑ ahivÈtakarogena kÈla~kataÑ hoti, dve ca dÈrakÈ sesÈ
honti, te porÈÓakena ÈciÓÓakappena bhikkh| passitvÈ upadhÈvanti, bhikkh|
apasÈdenti, te bhikkh|hi apasÈdiyamÈnÈ rodanti. Atha kho Èyasmato
Œnandassa etadahosi “BhagavatÈ paÒÒattaÑ ‘na |napannarasavasso dÈrako
pabbÈjetabbo’ti, ime ca dÈrakÈ |napannarasavassÈ, kena nu kho upÈyena
ime dÈrakÈ na vinasseyyun”ti. Atha kho ÈyasmÈ Œnando Bhagavato
etamatthaÑ Èrocesi. Ussahanti pana te Œnanda dÈrakÈ kÈke uÉÉÈpetunti.
Ussahanti BhagavÈti. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe
dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “anujÈnÈmi bhikkhave
|napannarasavassaÑ dÈrakaÑ kÈkuÉÉepakaÑ pabbÈjetun”ti.
38. KaÓÔakavatthu
101. Tena kho pana samayena Èyasmato Upanandassa Sakyaputtassa
dve sÈmaÓerÈ honti KaÓÔako ca Mahako ca, te aÒÒamaÒÒaÑ d|sesuÑ.
Bhikkh| ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma sÈmaÓerÈ
evar|paÑ anÈcÈraÑ ÈcarissantÊ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na
bhikkhave ekena dve sÈmaÓerÈ upaÔÔhÈpetabbÈ, yo upaÔÔhÈpeyya, Èpatti
dukkaÔassÈti.
39. Œhundarikavatthu
102. Tena kho pana samayena BhagavÈ tattheva RÈjagahe vassaÑ vasi
tattha hemantaÑ tattha gimhaÑ. ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti
“ÈhundarikÈ samaÓÈnaÑ SakyaputtiyÈnaÑ disÈ andhakÈrÈ, na imesaÑ disÈ
pakkhÈyantÊ”ti. AssosuÑ kho bhikkh| tesaÑ manussÈnaÑ ujjhÈyantÈnaÑ
khiyyantÈnaÑ vipÈcentÈnaÑ. Atha kho te bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. Atha kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ
Èmantesi “gacchÈnanda avÈpuraÓaÑ1 ÈdÈya anupariveÓiyaÑ bhikkh|naÑ

Èrocehi icchatÈvuso BhagavÈ DakkhiÓÈgiriÑ cÈrikaÑ pakkamituÑ,
yassÈyasmato attho, so Ègacchat|”ti. “EvaÑ bhante”ti kho ÈyasmÈ Œnando
Bhagavato paÔissuÓitvÈ avÈpuraÓaÑ ÈdÈya anupariveÓiyaÑ bhikkh|naÑ
Èrocesi “icchatÈvuso BhagavÈ DakkhiÓÈgiriÑ cÈrikaÑ pakkamituÑ,
yassÈyasmato attho, so Ègacchat|”ti. Bhikkh| evamÈhaÑsu “BhagavatÈ
Èvuso Œnanda paÒÒattaÑ dasavassÈni nissÈya vatthuÑ dasavassena
nissayaÑ dÈtuÑ, tattha ca no gantabbaÑ bhavissati, nissayo ca gahetabbo
bhavissati, ittaro ca vÈso bhavissati, puna ca paccÈgantabbaÑ bhavissati,
puna ca nissayo gahetabbo bhavissati. Sace amhÈkaÑ ÈcariyupajjhÈyÈ
gamissanti, mayampi gamissÈma, no ce amhÈkaÑ ÈcariyupajjhÈyÈ
gamissanti, mayampi na gamissÈma, lahucittakatÈ no Èvuso Œnanda
paÒÒÈyissatÊ”ti. Atha kho BhagavÈ ogaÓena bhikkhusaÑghena
DakkhiÓÈgiriÑ cÈrikaÑ pakkÈmi.
40. NissayamuccanakakathÈ
103. Atha kho BhagavÈ DakkhiÓÈgirismiÑ yathÈbhirantaÑ viharitvÈ
punadeva RÈjagahaÑ paccÈgacchi. Atha kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ
ŒnandaÑ Èmantesi “kiÑ nu kho Œnanda TathÈgato ogaÓena
bhikkhusaÑghena DakkhiÓÈgiriÑ cÈrikaÑ pakkanto”ti. Atha kho ÈyasmÈ
Œnando Bhagavato etamatthaÑ Èrocesi. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne
etasmiÑ pakaraÓe dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “anujÈnÈmi
bhikkhave byattena bhikkhunÈ paÔibalena paÒcavassÈni nissÈya vatthuÑ,
abyattena yÈvajÊvaÑ”.
PaÒcahi bhikkhave a~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ na anissitena
vatthabbaÑ. Na asekkhena sÊlakkhandhena samannÈgato hoti, na asekkhena
samÈdhikkhandhena. Na asekkhena paÒÒÈkkhandhena. Na asekkhena
vimuttikkhandhena. Na asekkhena vimuttiÒÈÓadassanakkhandhena
samannÈgato hoti. Imehi kho bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgatena
bhikkhunÈ na anissitena vatthabbaÑ. (1)
______________________________________________________________
1. ApÈpuraÓaÑ (Ka)
112 VinayapiÔaka
PaÒcahi bhikkhave a~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ anissitena

vatthabbaÑ. Asekkhena sÊlakkhandhena samannÈgato hoti. Asekkhena
samÈdhikkhandhena. Asekkhena paÒÒÈkkhandhena. Asekkhena
vimuttikkhandhena. Asekkhena vimuttiÒÈÓadassanakkhandhena
samannÈgato hoti. Imehi kho bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgatena
bhikkhunÈ anissitena vatthabbaÑ. (2)
Aparehipi bhikkhave paÒca~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ na
anissitena vatthabbaÑ. Assaddho hoti, ahiriko hoti, anottappÊ hoti, kusÊto
hoti, muÔÔhassati hoti. Imehi kho bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgatena
vatthabbaÑ. Saddho hoti, hirimÈ hoti, ottappÊ hoti, ÈraddhavÊriyo hoti,
upaÔÔhitassati hoti. Imehi kho bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgatena
anissitena vatthabbaÑ. AdhisÊle sÊlavipanno hoti, ajjhÈcÈre ÈcÈravipanno
hoti, atidiÔÔhiyÈ diÔÔhivipanno hoti, appassuto hoti, duppaÒÒo hoti. Imehi kho
bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ na anissitena
vatthabbaÑ. (5)
vatthabbaÑ. Na adhisÊle sÊlavipanno hoti, na ajjhÈcÈre ÈcÈravipanno hoti, na
atidiÔÔhiyÈ diÔÔhivipanno hoti, bahussuto hoti, paÒÒavÈ hoti. Imehi kho
bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ anissitena vatthabbaÑ.
(6)
anissitena vatthabbaÑ. ŒpattiÑ na jÈnÈti, anÈpattiÑ na jÈnÈti, lahukaÑ
ÈpattiÑ na jÈnÈti, garukaÑ ÈpattiÑ na jÈnÈti, ubhayÈni kho panassa
pÈtimokkhÈni vitthÈrena na svÈgatÈni honti na suvibhattÈni na suppavattÊni
na suvinicchitÈni suttaso anubyaÒjanaso. Imehi kho bhikkhave paÒcaha~gehi
samannÈgatena bhikkhunÈ na anissitena vatthabbaÑ. (7)

vatthabbaÑ. ŒpattiÑ jÈnÈti, anÈpattiÑ jÈnÈti, lahukaÑ ÈpattiÑ jÈnÈti,
garukaÑ ÈpattiÑ jÈnÈti, ubhayÈni kho panassa pÈtimokkhÈni vitthÈrena
svÈgatÈni honti suvibhattÈni suppavattÊni suvinicchitÈni suttaso
anubyaÒjanaso. Imehi kho bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgatena
ÈpattiÑ na jÈnÈti, garukaÑ ÈpattiÑ na jÈnÈti, |napaÒcavasso hoti. Imehi kho
bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ na anissitena
vatthabbaÑ. (9)
garukaÑ ÈpattiÑ jÈnÈti, paÒcavasso vÈ hoti atirekapaÒcavasso vÈ. Imehi kho
bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ anissitena vatthabbaÑ.
(10)
PaÒcakadasavÈro niÔÔhito.
_____
104. Chahi bhikkhave a~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ na anissitena

vatthabbaÑ. Na asekkhena sÊlakkhandhena samannÈgato hoti, na asekkhena
samÈdhikkhandhena. Na asekkhena paÒÒÈkkhandhena. Na asekkhena
vimuttikkhandhena. Na asekkhena vimuttiÒÈÓadassanakkhandhena
samannÈgato hoti, |napaÒcavasso hoti. Imehi kho bhikkhave chaha~gehi
Chahi bhikkhave a~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ anissitena
vatthabbaÑ. Asekkhena sÊlakkhandhena samannÈgato hoti, asekkhena
samÈdhikkhandhena. Asekkhena paÒÒÈkkhandhena. Asekkhena
vimuttikkhandhena. Asekkhena vimuttiÒÈÓadassanakkhandhena
samannÈgato hoti, paÒcavasso vÈ hoti atirekapaÒcavasso vÈ. Imehi kho
bhikkhave chaha~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ anissitena vatthabbaÑ. (2)
114 VinayapiÔaka

anissitena vatthabbaÑ. Assaddho hoti, ahiriko hoti, anottappÊ hoti, kusÊto
hoti, muÔÔhassati hoti, |napaÒcavasso hoti. Imehi kho bhikkhave chaha~gehi
vatthabbaÑ. Saddho hoti, hirimÈ hoti, ottappÊ hoti, ÈraddhavÊriyo hoti,
upaÔÔhitassati hoti, paÒcavasso vÈ hoti atirekapaÒcavasso vÈ. Imehi kho
bhikkhave chaha~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ anissitena vatthabbaÑ. (4)
anissitena vatthabbaÑ. AdhisÊle sÊlavipanno hoti, ajjhÈcÈre ÈcÈravipanno
hoti, atidiÔÔhiyÈ diÔÔhivipanno, hoti, appassuto hoti, duppaÒÒo hoti,
|napaÒcavasso hoti. Imehi kho bhikkhave chaha~gehi samannÈgatena
vatthabbaÑ. Na adhisÊle sÊlavipanno hoti, na ajjhÈcÈre ÈcÈravipanno hoti, na
atidiÔÔhiyÈ diÔÔhivipanno hoti, bahussuto hoti, paÒÒavÈ hoti, paÒcavasso vÈ
hoti atirekapaÒcavasso vÈ. Imehi kho bhikkhave chaha~gehi samannÈgatena
ÈpattiÑ na jÈnÈti, garukaÑ ÈpattiÑ na jÈnÈti, ubhayÈni kho panassa
pÈtimokkhÈni vitthÈrena na svÈgatÈni honti na suvibhattÈni na suppavattÊni
na suvinicchitÈni suttaso anubyaÒjanaso, |napaÒcavasso hoti. Imehi kho
bhikkhave chaha~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ na anissitena vatthabbaÑ.
(7)
garukaÑ ÈpattiÑ jÈnÈti, ubhayÈni kho panassa pÈtimokkhÈni vitthÈrena
svÈgatÈni honti suvibhattÈni suppavattÊni suvinicchitÈni
suttaso anubyaÒjanaso, paÒcavasso vÈ hoti atirekapaÒcavasso vÈ. Imehi kho

bhikkhave chaha~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ anissitena vatthabbanti. (8)
Abhay|varabhÈÓavÈro niÔÔhito aÔÔhamo.

_____
41. RÈhulavatthu
105. Atha kho BhagavÈ RÈjagahe yathÈbhirantaÑ viharitvÈ yena
Kapilavatthu tena cÈrikaÑ pakkÈmi, anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena
Kapilavatthu tadavasari, tatra sudaÑ BhagavÈ Sakkesu viharati
KapilavatthusmiÑ NigrodhÈrÈme. Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ
nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya yena Suddhodanassa Sakkassa nivesanaÑ
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi. Atha kho RÈhulamÈtÈ
devÊ RÈhulaÑ kumÈraÑ etadavoca “eso te RÈhula pitÈ, gacchassu1 dÈyajjaÑ
yÈcÈhÊ”ti. Atha kho RÈhulo kumÈro yena BhagavÈ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ Bhagavato purato aÔÔhÈsi “sukhÈ te samaÓa chÈyÈ”ti. Atha
kho BhagavÈ uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmi. Atha kho RÈhulo kumÈro BhagavantaÑ
piÔÔhito piÔÔhito anubandhi “dÈyajjaÑ me samaÓa dehi, dÈyajjaÑ me samaÓa
dehÊ”ti. Atha kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ SÈriputtaÑ Èmantesi “tena hi tvaÑ
SÈriputta RÈhulaÑ kumÈraÑ pabbÈjehÊ”ti. KathÈhaÑ bhante RÈhulaÑ
kumÈraÑ pabbÈjemÊti. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe
dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “anujÈnÈmi bhikkhave tÊhi
saraÓagamanehi sÈmaÓerapabbajjaÑ. EvaÒca pana bhikkhave pabbÈjetabbo,
paÔhamaÑ kesamassuÑ ohÈrÈpetvÈ kÈsÈyÈni vatthÈni acchÈdÈpetvÈ
ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ kÈrÈpetvÈ bhikkh|naÑ pÈde vandÈpetvÈ ukkuÔikaÑ
nisÊdÈpetvÈ aÒjaliÑ paggaÓhÈpetvÈ ‘evaÑ vadehÊ’ti vattabbo ‘BuddhaÑ
BuddhaÑ saraÓaÑ gacchÈmi,
______________________________________________________________
1. Gacchassa (SyÈ)
116 VinayapiÔaka
tatiyampi dhammaÑ saraÓaÑ gacchÈmi, tatiyampi saÑghaÑ saraÓaÑ

gacchÈmÊ’ti. AnujÈnÈmi bhikkhave imehi tÊhi saraÓagamanehi
sÈmaÓerapabbajjan”ti. Atha kho ÈyasmÈ SÈriputto RÈhulaÑ kumÈraÑ
pabbÈjesi.
Atha kho Suddhodano Sakko yena BhagavÈ tenupasa~kami,
nisinno kho Suddhodano Sakko BhagavantaÑ etadavoca “ekÈhaÑ bhante
BhagavantaÑ varaÑ yÈcÈmÊ”ti. AtikkantavarÈ kho Gotama TathÈgatÈti.
YaÒca bhante kappati, yaÒca anavajjanti. Vadehi GotamÈti. Bhagavati me
bhante pabbajite anappakaÑ dukkhaÑ ahosi, tathÈ Nande, adhimattaÑ
RÈhule, puttapemaÑ bhante chaviÑ chindati, chaviÑ chetvÈ cammaÑ
chindati, cammaÑ chetvÈ maÑsaÑ chindati, maÑsaÑ chetvÈ nhÈruÑ
chindati, nhÈruÑ chetvÈ aÔÔhiÑ chindati, aÔÔhiÑ chetvÈ aÔÔhimiÒjaÑ Èhacca
tiÔÔhati, sÈdhu bhante ayyÈ ananuÒÒÈtaÑ mÈtÈpit|hi puttaÑ na
pabbÈjeyyunti. Atha kho BhagavÈ SuddhodanaÑ SakkaÑ dhammiyÈ kathÈya
sandassesi samÈdapesi samuttejesi sampahaÑsesi. Atha kho Suddhodano
Sakko BhagavatÈ dhammiyÈ kathÈya sandassito samÈdapito samuttejito
sampahaÑsito uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ
pakkÈmi. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe dhammiÑ
kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “na bhikkhave ananuÒÒÈto mÈtÈpit|hi putto
pabbÈjetabbo, yo pabbÈjeyya, Èpatti dukkaÔassÈ”ti.
Atha kho BhagavÈ KapilavatthusmiÑ yathÈbhirantaÑ viharitvÈ yena
SÈvatthi tena cÈrikaÑ pakkÈmi, anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena
SÈvatthi tadavasari, tatra sudaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane
AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena Èyasmato SÈriputtassa
upaÔÔhÈkakulaÑ Èyasmato SÈriputtassa santike dÈrakaÑ pÈhesi “imaÑ
dÈrakaÑ thero pabbÈjet|”ti. Atha kho Èyasmato SÈriputtassa etadahosi
“BhagavatÈ paÒÒattaÑ na ekena dve sÈmaÓerÈ upaÔÔhÈpetabbÈti, ayaÒca me
RÈhulo sÈmaÓero, kathaÑ nu kho mayÈ paÔipajjitabban”ti. Bhagavato
etamatthaÑ Èrocesi. AnujÈnÈmi bhikkhave byattena bhikkhunÈ paÔibalena
ekena dve sÈmaÓere upaÔÔhÈpetuÑ,
yÈvatake vÈ pana ussahati ovadituÑ anusÈsituÑ, tÈvatake upaÔÔhÈpetunti.
42. SikkhÈpadakathÈ
106. Atha kho sÈmaÓerÈnaÑ etadahosi “kati nu kho amhÈkaÑ
sikkhÈpadÈni, kattha ca amhehi sikkhitabban”ti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ -pa-. AnujÈnÈmi bhikkhave sÈmaÓerÈnaÑ dasa sikkhÈpadÈni, tesu
ca sÈmaÓerehi sikkhituÑ. PÈÓÈtipÈtÈ veramaÓÊ1, adinnÈdÈnÈ veramaÓÊ,
abrahmacariyÈ veramaÓÊ, musÈvÈdÈ veramaÓÊ,
surÈmerayamajjapamÈdaÔÔhÈnÈ veramaÓÊ, vikÈlabhojanÈ veramaÓÊ,
naccagÊtavÈditavis|kadassanÈ veramaÓÊ,
mÈlÈgandhavilepanadhÈraÓamaÓÉanavibh|sanaÔÔhÈnÈ veramaÓÊ,
uccÈsayanamahÈsayanÈ veramaÓÊ, jÈtar|parajatapaÔiggahaÓÈ veramaÓÊ.
AnujÈnÈmi bhikkhave sÈmaÓerÈnaÑ imÈni dasa sikkhÈpadÈni, imesu ca
sÈmaÓerehi sikkhitunti.
43. DaÓÉakammavatthu
107. Tena kho pana samayena sÈmaÓerÈ bhikkh|su agÈravÈ appatissÈ
asabhÈgavuttikÈ viharanti. Bhikkh| ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ
hi nÈma sÈmaÓerÈ bhikkh|su agÈravÈ appatissÈ asabhÈgavuttikÈ
viharissantÊ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ -pa-. AnujÈnÈmi bhikkhave
paÒcaha~gehi samannÈgatassa sÈmaÓerassa daÓÉakammaÑ kÈtuÑ.
Bhikkh|naÑ alÈbhÈya parisakkati, bhikkh|naÑ anatthÈya parisakkati,
bhikkh|naÑ avÈsÈya parisakkati, bhikkh| akkosati paribhÈsati, bhikkh|
bhikkh|hi bhedeti. AnujÈnÈmi bhikkhave imehi paÒcaha~gehi
samannÈgatassa sÈmaÓerassa daÓÉakammaÑ kÈtunti.
Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “kiÑ nu kho daÓÉakammaÑ
kÈtabban”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
ÈvaraÓaÑ kÈtunti.
Tena kho pana samayena bhikkh| sÈmaÓerÈnaÑ sabbaÑ saÑghÈrÈmaÑ
ÈvaraÓaÑ karonti, sÈmaÓerÈ ÈrÈmaÑ pavisituÑ alabhamÈnÈ
______________________________________________________________
1. VeramaÓi, veramaÓiÑ (Ka)
118 VinayapiÔaka
pakkamantipi vibbhamantipi titthiyesupi sa~kamanti. Bhagavato etamatthaÑ

ÈrocesuÑ. Na bhikkhave sabbo saÑghÈrÈmo ÈvaraÓaÑ kÈtabbo, yo kareyya,
Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi bhikkhave yattha vÈ vasati, yattha vÈ
paÔikkamati, tattha ÈvaraÓaÑ kÈtunti.
Tena kho pana samayena bhikkh| sÈmaÓerÈnaÑ mukhadvÈrikaÑ
ÈhÈraÑ ÈvaraÓaÑ karonti. ManussÈ yÈgupÈnampi saÑghabhattampi karontÈ
sÈmaÓere evaÑ vadenti “etha bhante yÈguÑ pivatha, etha bhante bhattaÑ
bhuÒjathÈ”ti. SÈmaÓerÈ evaÑ vadenti “nÈvuso labbhÈ bhikkh|hi ÈvaraÓaÑ
katan”ti. ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma bhadantÈ
sÈmaÓerÈnaÑ mukhadvÈrikaÑ ÈhÈraÑ ÈvaraÓaÑ karissantÊ”ti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave mukhadvÈriko ÈhÈro ÈvaraÓaÑ
kÈtabbo, yo kareyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
DaÓÉakammavatthu niÔÔhitaÑ.
_____
44. AnÈpucchÈvaraÓavatthu
108. Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| upajjhÈye
anÈpucchÈ sÈmaÓerÈnaÑ ÈvaraÓaÑ karonti. UpajjhÈyÈ gavesanti kathaÑ1 nu
kho amhÈkaÑ sÈmaÓerÈ na dissantÊti. Bhikkh| evamÈhaÑsu “Chabbaggiyehi
Èvuso bhikkh|hi ÈvaraÓaÑ katan”ti. UpajjhÈyÈ ujjhÈyanti khiyyanti
vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma chabbaggiyÈ bhikkh| amhe anÈpucchÈ amhÈkaÑ
sÈmaÓerÈnaÑ ÈvaraÓaÑ karissantÊ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na
bhikkhave upajjhÈye anÈpucchÈ ÈvaraÓaÑ kÈtabbaÑ, yo kareyya, Èpatti
dukkaÔassÈti.
45. ApalÈÄanavatthu
Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| therÈnaÑ bhikkh|naÑ
sÈmaÓere apalÈÄenti. TherÈ sÈmaÑ dantakaÔÔhampi mukhodakampi gaÓhantÈ
______________________________________________________________
1. KahaÑ (Ka)
kilamanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave aÒÒassa parisÈ

apalÈÄetabbÈ, yo apalÈÄeyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
46. KaÓÔakasÈmaÓeravatthu
Tena kho pana samayena Èyasmato Upanandassa Sakyaputtassa

KaÓÔako nÈma sÈmaÓero KaÓÔakiÑ nÈma bhikkhuniÑ d|sesi. Bhikkh|
ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma sÈmaÓero evar|paÑ
anÈcÈraÑ ÈcarissatÊ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave dasaha~gehi samannÈgataÑ sÈmaÓeraÑ nÈsetuÑ. PÈÓÈtipÈtÊ hoti,
adinnÈdÈyÊ hoti, abrahmacÈrÊ hoti, musÈvÈdÊ hoti, majjapÈyÊ hoti, Buddhassa
avaÓÓaÑ bhÈsati, dhammassa avaÓÓaÑ bhÈsati, saÑghassa avaÓÓaÑ bhÈsati,
micchÈdiÔÔhiko hoti, bhikkhunid|sako hoti. AnujÈnÈmi bhikkhave imehi
dasaha~gehi samannÈgataÑ sÈmaÓeraÑ nÈsetunti.
47. PaÓÉakavatthu
109. Tena kho pana samayena aÒÒataro paÓÉako bhikkh|su pabbajito

hoti, so dahare dahare bhikkh| upasa~kamitvÈ evaÑ vadeti “etha maÑ
Èyasmanto d|sethÈ”ti. Bhikkh| apasÈdenti “nassa paÓÉaka, vinassa paÓÉaka,
ko tayÈ attho”ti. So bhikkh|hi apasÈdito mahante mahante moÄigalle
sÈmaÓere upasa~kamitvÈ evaÑ vadeti “etha maÑ Èvuso d|sethÈ”ti.
SÈmaÓerÈ apasÈdenti “nassa paÓÉaka, vinassa paÓÉaka, ko tayÈ attho”ti. So
sÈmaÓerehi apasÈdito hatthibhaÓÉe assabhaÓÉe upasa~kamitvÈ evaÑ vadeti
“etha maÑ Èvuso d|sethÈ”ti. HatthibhaÓÉÈ assabhaÓÉÈ d|sesuÑ, te
ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “paÓÉakÈ ime samaÓÈ SakyaputtiyÈ, yepi
imesaÑ na paÓÉakÈ, tepi ime paÓÉake d|senti, evaÑ ime sabbeva
abrahmacÈrino”ti. AssosuÑ kho bhikkh| tesaÑ hatthibhaÓÉÈnaÑ
assabhaÓÉÈnaÑ ujjhÈyantÈnaÑ khiyyantÈnaÑ vipÈcentÈnaÑ. Atha kho te
bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. PaÓÉako bhikkhave
anupasampanno na upasampÈdetabbo, upasampanno nÈsetabboti. (1)
120 VinayapiÔaka
48. TheyyasaÑvÈsakavatthu
110. Tena kho pana samayena aÒÒataro purÈÓakulaputto khÊÓakolaÒÒo

sukhumÈlo hoti. Atha kho tassa purÈÓakulaputtassa khÊÓakolaÒÒassa
etadahosi “ahaÑ kho sukhumÈlo, na paÔibalo anadhigataÑ vÈ bhogaÑ
adhigantuÑ, adhigataÑ vÈ bhogaÑ phÈtiÑ kÈtuÑ, kena nu kho ahaÑ
upÈyena sukhaÒca jÊveyyaÑ, na ca kilameyyan”ti. Atha kho tassa
purÈÓakulaputtassa khÊÓakolaÒÒassa etadahosi “ime kho samaÓÈ
SakyaputtiyÈ sukhasÊlÈ sukhasamÈcÈrÈ subhojanÈni bhuÒjitvÈ nivÈtesu
sayanesu sayanti, yann|nÈhaÑ sÈmaÑ pattacÊvaraÑ paÔiyÈdetvÈ
kesamassuÑ ohÈretvÈ kÈsÈyÈni vatthÈni acchÈdetvÈ ÈrÈmaÑ gantvÈ
bhikkh|hi saddhiÑ saÑvaseyyan”ti. Atha kho so purÈÓakulaputto
khÊÓakolaÒÒo sÈmaÑ pattacÊvaraÑ paÔiyÈdetvÈ kesamassuÑ ohÈretvÈ
kÈsÈyÈni vatthÈni acchÈdetvÈ ÈrÈmaÑ gantvÈ bhikkh| abhivÈdeti. Bhikkh|
evamÈhaÑsu “kativassosi tvaÑ Èvuso”ti. KiÑ etaÑ Èvuso kativasso nÈmÈti.
Ko pana te Èvuso upajjhÈyoti. KiÑ etaÑ Èvuso upajjhÈyo nÈmÈti. Bhikkh|
ÈyasmantaÑ UpÈliÑ etadavocuÑ “i~ghÈvuso UpÈli imaÑ pabbajitaÑ
anuyuÒjÈhÊ”ti. Atha kho so purÈÓakulaputto khÊÓakolaÒÒo ÈyasmatÈ UpÈlinÈ
anuyuÒjÊyamÈno etamatthaÑ Èrocesi. ŒyasmÈ UpÈli bhikkh|naÑ
etamatthaÑ Èrocesi. Bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
TheyyasaÑvÈsako bhikkhave anupasampanno na upasampÈdetabbo,
upasampanno nÈsetabboti. Titthiyapakkantako bhikkhave anupasampanno na
upasampÈdetabbo, upasampanno nÈsetabboti. (2-3)
49. TiracchÈnagatavatthu
111. Tena kho pana samayena aÒÒataro nÈgo nÈgayoniyÈ aÔÔÊyati

harÈyati jigucchati. Atha kho tassa nÈgassa etadahosi “kena nu kho ahaÑ
upÈyena nÈgayoniyÈ ca parimuccheyyaÑ, khippaÒca manussattaÑ
paÔilabheyyan”ti. Atha kho tassa nÈgassa etadahosi “ime kho samaÓÈ
SakyaputtiyÈ dhammacÈrino samacÈrino brahmacÈrino
saccavÈdino sÊlavanto kalyÈÓadhammÈ, sace kho ahaÑ samaÓesu

Sakyaputtiyesu pabbajeyyaÑ, evÈhaÑ nÈgayoniyÈ ca parimucceyyaÑ,
khippaÒca manussattaÑ paÔilabheyyan”ti. Atha kho so nÈgo
mÈÓavakavaÓÓena bhikkh| upasa~kamitvÈ pabbajjaÑ yÈci, taÑ bhikkh|
pabbÈjesuÑ upasampÈdesuÑ. Tena kho pana samayena so nÈgo aÒÒatarena
bhikkhunÈ saddhiÑ paccantime vihÈre paÔivasati. Atha kho so bhikkhu
rattiyÈ pacc|sasamayaÑ paccuÔÔhÈya ajjhokÈse ca~kamati. Atha kho so nÈgo
tassa bhikkhuno nikkhante vissaÔÔho niddaÑ okkami, sabbo vihÈro ahinÈ
puÓÓo, vÈtapÈnehi bhogÈ nikkhantÈ honti. Atha kho so bhikkhu “vihÈraÑ
pavisissÈmÊ”ti kavÈÔaÑ paÓÈmento addasa sabbaÑ vihÈraÑ ahinÈ puÓÓaÑ
vÈtapÈnehi bhoge nikkhante, disvÈna bhÊto vissaramakÈsi. Bhikkh|
upadhÈvitvÈ taÑ bhikkhuÑ etadavocuÑ “kissa tvaÑ Èvuso vissaramakÈsÊ”ti.
AyaÑ Èvuso sabbo vihÈro ahinÈ puÓÓo, vÈtapÈnehi bhogÈ nikkhantÈti. Atha
kho so nÈgo tena saddena paÔibujjhitvÈ sake Èsane nisÊdi. Bhikkh|
evamÈhaÑsu “kosi tvaÑ Èvuso”ti. AhaÑ bhante nÈgoti. Kissa pana tvaÑ
Èvuso evar|paÑ akÈsÊti. Atha kho so nÈgo bhikkh|naÑ etamatthaÑ Èrocesi.
Bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ
nidÈne etasmiÑ pakaraÓe bhikkhusaÑghaÑ sannipÈtÈpetvÈ taÑ nÈgaÑ
etadavoca “tumhe khottha nÈgÈ aviruÄhidhammÈ imasmiÑ dhammavinaye,
gaccha tvaÑ nÈga, tattheva cÈtuddase pannarase aÔÔhamiyÈ ca pakkhassa
uposathaÑ upavasa, evaÑ tvaÑ nÈgayoniyÈ ca parimuccissasi, khippaÒca
manussattaÑ paÔilabhissasÊ”ti. Atha kho so nÈgo “aviruÄhidhammo kirÈhaÑ
imasmiÑ dhammavinaye”ti dukkhÊ dummano ass|ni pavattayamÈno
vissaraÑ katvÈ pakkÈmi. Atha kho BhagavÈ bhikkh| Èmantesi “dveme
bhikkhave paccayÈ nÈgassa sabhÈvapÈtukammÈya, yadÈ ca sajÈtiyÈ
methunaÑ dhammaÑ paÔisevati, yadÈ ca vissaÔÔho niddaÑ okkamati, ime
kho bhikkhave dve paccayÈ nÈgassa sabhÈvapÈtukammÈya. TiracchÈnagato
bhikkhave anupasampanno na upasampÈdetabbo, upasampanno
nÈsetabbo”ti. (4)
50. MÈtughÈtakavatthu
112. Tena kho pana samayena aÒÒataro mÈÓavako mÈtaraÑ jÊvitÈ
voropesi, so tena pÈpakena kammena aÔÔÊyati harÈyati
122 VinayapiÔaka
jigucchati. Atha kho tassa mÈÓavakassa etadahosi “kena nu kho ahaÑ

upÈyena imassa pÈpakassa kammassa nikkhantiÑ kareyyan”ti. Atha kho
tassa mÈÓavakassa etadahosi “ime kho samaÓÈ SakyaputtiyÈ dhammacÈrino
samacÈrino brahmacÈrino saccavÈdino sÊlavanto kalyÈÓadhammÈ, sace kho
ahaÑ samaÓesu Sakyaputtiyesu pabbajeyyaÑ, evÈhaÑ imassa pÈpakassa
kammassa nikkhantiÑ kareyyan”ti. Atha kho so mÈÓavako bhikkh|
upasa~kamitvÈ pabbajjaÑ yÈci. Bhikkh| ÈyasmantaÑ UpÈliÑ etadavocuÑ
“pubbepi kho Èvuso UpÈli nÈgo mÈÓavakavaÓÓena bhikkh|su pabbajito,
i~ghÈvuso UpÈli imaÑ mÈÓavakaÑ anuyuÒjÈhÊ”ti. Atha kho so mÈÓavako
ÈyasmatÈ UpÈlinÈ anuyuÒjÊyamÈno etamatthaÑ Èrocesi. ŒyasmÈ UpÈli
bhikkh|naÑ etamatthaÑ Èrocesi. Bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ
-pa-. MÈtughÈtako bhikkhave anupasampanno na upasampÈdetabbo,
upasampanno nÈsetabboti. (5)
51. PitughÈtakavatthu
113. Tena kho pana samayena aÒÒataro mÈÓavako pitaraÑ jÊvitÈ

voropesi, so tena pÈpakena kammena aÔÔÊyati harÈyati jigucchati. Atha kho
tassa mÈÓavakassa etadahosi “kena nu kho ahaÑ upÈyena imassa pÈpakassa
kammassa nikkhantiÑ kareyyan”ti. Atha kho tassa mÈÓavakassa etadahosi
“ime kho samaÓÈ SakyaputtiyÈ dhammacÈrino samacÈrino brahmacÈrino
saccavÈdino sÊlavanto kalyÈÓadhammÈ, sace kho ahaÑ samaÓesu
Sakyaputtiyesu pabbajeyyaÑ, evÈhaÑ imassa pÈpakassa kammassa
nikkhantiÑ kareyyan”ti. Atha kho so mÈÓavako bhikkh| upasa~kamitvÈ
pabbajjaÑ yÈci. Bhikkh| ÈyasmantaÑ UpÈliÑ etadavocuÑ “pubbepi kho
Èvuso UpÈli nÈgo mÈÓavakavaÓÓena bhikkh|su pabbajito, i~ghÈvuso UpÈli
imaÑ mÈÓavakaÑ anuyuÒjÈhÊ”ti. Atha kho so mÈÓavako ÈyasmatÈ UpÈlinÈ
anuyuÒjÊyamÈno etamatthaÑ Èrocesi. ŒyasmÈ UpÈli bhikkh|naÑ
etamatthaÑ Èrocesi. Bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. PitughÈtako
bhikkhave anupasampanno na upasampÈdetabbo, upasampanno nÈsetabboti.
(6)
52. ArahantaghÈtakavatthu
114. Tena kho pana samayena sambahulÈ bhikkh| SÈketÈ SÈvatthiÑ
addhÈnamaggappaÔipannÈ honti. AntarÈmagge corÈ nikkhamitvÈ ekacce
bhikkh| acchindiÑsu, ekacce bhikkh| haniÑsu. SÈvatthiyÈ rÈjabhaÔÈ
nikkhamitvÈ ekacce core aggahesuÑ, ekacce corÈ palÈyiÑsu. Ye te
palÈyiÑsu, te bhikkh|su pabbajiÑsu. Ye te gahitÈ, te vadhÈya oniyyanti.
AddasaÑsu kho te palÈyitvÈ pabbajitÈ te core vadhÈya oniyyamÈne, disvÈna
evamÈhaÑsu “sÈdhu kho mayaÑ palÈyimhÈ, sacÈ ca1 mayaÑ gayheyyÈma2,
mayampi evameva haÒÒeyyÈmÈ”ti. Bhikkh| evamÈhaÑsu “kiÑ pana tumhe
Èvuso akatthÈ”ti. Atha kho te pabbajitÈ bhikkh|naÑ etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
Bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Arahanto ete bhikkhave bhikkh|,
ArahantaghÈtako bhikkhave anupasampanno na upasampÈdetabbo,
53. BhikkhunÊd|sakavatthu
115. Tena kho pana samayena sambahulÈ bhikkhuniyo SÈketÈ SÈvatthiÑ
addhÈnamaggappaÔipannÈ honti. AntarÈmagge corÈ nikkhamitvÈ ekaccÈ
bhikkhuniyo acchindiÑsu, ekaccÈ bhikkhuniyo d|sesuÑ. SÈvatthiyÈ
rÈjabhaÔÈ nikkhamitvÈ ekacce core aggahesuÑ, ekacce corÈ palÈyiÑsu. Ye
te palÈyiÑsu, te bhikkh|su pabbajiÑsu. Ye te gahitÈ, te vadhÈya oniyyanti.
AddasaÑsu kho te palÈyitvÈ pabbajitÈ te core vadhÈya oniyyamÈne, disvÈna
evamÈhaÑsu “sÈdhu kho mayaÑ palÈyimhÈ, sacÈ ca mayaÑ gayheyyÈma,
mayampi evameva haÒÒeyyÈmÈ”ti. Bhikkh| evamÈhaÑsu “kiÑ pana tumhe
Èvuso akatthÈ”ti. Atha kho te pabbajitÈ bhikkh|naÑ etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
Bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Bhikkhunid|sako bhikkhave
anupasampanno na upasampÈdetabbo, upasampanno nÈsetabboti.
SaÑghabhedako bhikkhave anupasampanno na upasampÈdetabbo,
upasampanno nÈsetabboti. LohituppÈdako bhikkhave anupasampanno na
upasampÈdetabbo, upasampanno nÈsetabboti. (8-9-10)
______________________________________________________________
1. Sace ca, sacajja (AÔÔhakathÈyaÑ pÈÔhantarÈ) 2. GaÓheyyÈma (Ka)
124 VinayapiÔaka
54. UbhatobyaÒjanakavatthu
116. Tena kho pana samayena aÒÒataro ubhatobyaÒjanako bhikkh|su
pabbajito hoti, so karotipi kÈrÈpetipi. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
UbhatobyaÒjanako bhikkhave anupasampanno na upasampÈdetabbo,
55. AnupajjhÈyakÈdivatth|ni
117. Tena kho pana samayena bhikkh| anupajjhÈyakaÑ upasampÈdenti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave anupajjhÈyako
upasampÈdetabbo, yo upasampÈdeyya, Èpatti dukkaÔassÈti. (12)
Tena kho pana samayena bhikkh| saÑghena upajjhÈyena
upasampÈdenti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave saÑghena
upajjhÈyena upasampÈdetabbo, yo upasampÈdeyya, Èpatti dukkaÔassÈti. (13)
Tena kho pana samayena bhikkh| gaÓena upajjhÈyena upasampÈdenti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave gaÓena upajjhÈyena
Tena kho pana samayena bhikkh| paÓÉakupajjhÈyena upasampÈdenti
-pa- theyyasaÑvÈsakupajjhÈyena upasampÈdenti -pa-
titthiyapakkantakupajjhÈyena upasampÈdenti -pa- tiracchÈnagatupajjhÈyena
upasampÈdenti -pa- mÈtughÈtakupajjhÈyena upasampÈdenti -pa-
pitughÈtakupajjhÈyena upasampÈdenti -pa- ArahantaghÈtakupajjhÈyena
upasampÈdenti -pa- bhikkhunid|sakupajjhÈyena upasampÈdenti -pa-
saÑghabhedakupajjhÈyena upasampÈdenti -pa- lohituppÈdakupajjhÈyena
upasampÈdenti -pa- ubhatobyaÒjanakupajjhÈyena upasampÈdenti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave paÓÉakupajjhÈyena upasampÈdetabbo
-pa-. Na bhikkhave theyyasaÑvÈsakupajjhÈyena upasampÈdetabbo -pa-. Na
bhikkhave titthiyapakkantakupajjhÈyena upasampÈdetabbo -pa-. Na
bhikkhave tiracchÈnagatupajjhÈyena upasampÈdetabbo -pa-. Na bhikkhave
mÈtughÈtakupajjhÈyena upasampÈdetabbo -pa-. Na bhikkhave
pitughÈtakupajjhÈyena upasampÈdetabbo -pa-. Na bhikkhave
ArahantaghÈtakupajjhÈyena upasampÈdetabbo -pa-. Na bhikkhave
bhikkhunid|sakupajjhÈyena upasampÈde-
tabbo -pa-. Na bhikkhave saÑghabhedakupajjhÈyena upasampÈdetabbo -pa-.

Na bhikkhave lohituppÈdakupajjhÈyena upasampÈdetabbo -pa-. Na
bhikkhave ubhatobyaÒjanakupajjhÈyena upasampÈdetabbo, yo
upasampÈdeyya, Èpatti dukkaÔassÈti. (15)
56. ApattakÈdivatthu
118. Tena kho pana samayena bhikkh| apattakaÑ upasampÈdenti,
hatthesu piÓÉÈya caranti. ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti
“seyyathÈpi titthiyÈ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave
apattako upasampÈdetabbo, yo upasampÈdeyya, Èpatti dukkaÔassÈti. (16)
Tena kho pana samayena bhikkh| acÊvarakaÑ upasampÈdenti, naggÈ
piÓÉÈya caranti. ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “seyyathÈpi
titthiyÈ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave acÊvarako
Tena kho pana samayena bhikkh| apattacÊvarakaÑ upasampÈdenti,
naggÈ hatthesu piÓÉÈya caranti. ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti
“seyyathÈpi titthiyÈ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave
apattacÊvarako upasampÈdetabbo, yo upasampÈdeyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
(18)
Tena kho pana samayena bhikkh| yÈcitakena pattena upasampÈdenti,
upasampanne pattaÑ paÔiharanti, hatthesu piÓÉÈya caranti. ManussÈ
ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “seyyathÈpi titthiyÈ”ti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. Na bhikkhave yÈcitakena pattena upasampÈdetabbo, yo
Tena kho pana samayena bhikkh| yÈcitakena cÊvarena upasampÈdenti,
upasampanne cÊvaraÑ paÔiharanti, naggÈ piÓÉÈya caranti. ManussÈ
ÈrocesuÑ. Na bhikkhave yÈcitakena cÊvarena upasampÈdetabbo, yo
126 VinayapiÔaka
Tena kho pana samayena bhikkh| yÈcitakena pattacÊvarena

upasampÈdenti, upasampanne pattacÊvaraÑ paÔiharanti, naggÈ hatthesu
piÓÉÈya caranti. ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “seyyathÈpi
titthiyÈ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave yÈcitakena
pattacÊvarena upasampÈdetabbo, yo upasampÈdeyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
(21)
Na-upasampÈdetabbekavÊsativÈro niÔÔhito.
_____
57. NapabbÈjetabbadvattiÑsavÈra
119. Tena kho pana samayena bhikkh| hatthacchinnaÑ pabbÈjenti -pa-
pÈdacchinnaÑ pabbÈjenti -pa- hatthapÈdacchinnaÑ pabbÈjenti -pa-
kaÓÓacchinnaÑ pabbÈjenti -pa- nÈsacchinnaÑ pabbÈjenti -pa-
kaÓÓanÈsacchinnaÑ pabbÈjenti -pa- a~gulicchinnaÑ pabbÈjenti -pa-
aÄacchinnaÑ pabbÈjenti -pa- kaÓÉaracchinnaÑ pabbÈjenti -pa-
phaÓahatthakaÑ pabbÈjenti -pa- khujjaÑ pabbÈjenti -pa- vÈmanaÑ
pabbÈjenti -pa- galagaÓÉiÑ pabbÈjenti -pa- lakkhaÓÈhataÑ pabbÈjenti -pa-
kasÈhataÑ pabbÈjenti -pa- likhitakaÑ pabbÈjenti -pa- sÊpadiÑ pabbÈjenti
-pa- pÈparogiÑ pabbÈjenti -paparisad|sakaÑ pabbÈjenti -pa- kÈÓaÑ
pabbÈjenti -pa- kuÓiÑ pabbÈjenti -pa- khaÒjaÑ pabbÈjenti -pa- pakkhahataÑ
pabbÈjenti -pa- chinniriyÈpathaÑ pabbÈjenti -pa- jarÈdubbalaÑ pabbÈjenti
-pa- andhaÑ pabbÈjenti -pa- m|gaÑ pabbÈjenti -pa- badhiraÑ pabbÈjenti
-pa- andham|gaÑ pabbÈjenti -pa- andhabadhiraÑ pabbÈjenti -pa-
m|gabadhiraÑ pabbÈjenti -pa- andham|gabadhiraÑ pabbÈjenti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ -pa-. Na bhikkhave hatthacchinno pabbÈjetabbo -pa-.
Na bhikkhave pÈdacchinno pabbÈjetabbo -pa-. Na bhikkhave
hatthapÈdacchinno pabbÈjetabbo -pa-. Na bhikkhave kaÓÓacchinno
pabbÈjetabbo -pa-. Na bhikkhave nÈsacchinno pabbÈjetabbo -pa-. Na
bhikkhave kaÓÓanÈsacchinno pabbÈjetabbo -pa-. Na bhikkhave
a~gulicchinno pabbÈjetabbo -pa-. Na bhikkhave aÄacchinno pabbÈjetabbo
-pa-. Na bhikkhave kaÓÉaracchinno pabbÈjetabbo -pa-. Na bhikkhave
phaÓahatthako pabbÈjetabbo -pa-. Na bhikkhave khujjo pabbÈjetabbo -pa-.
Na bhikkhave vÈmano pabbÈjetabbo -pa-. Na bhikkhave galagaÓÉÊ
pabbÈjetabbo -pa-. Na bhikkhave
lakkhaÓÈhato pabbÈjetabbo -pa-. Na bhikkhave kasÈhato pabbÈjetabbo -pa-.

Na bhikkhave likhitako pabbÈjetabbo -pa-. Na bhikkhave sÊpadÊ
pabbÈjetabbo -pa-. Na bhikkhave pÈparogÊ pabbÈjetabbo -pa-. Na bhikkhave
parisad|sako pabbÈjetabbo -pa-. Na bhikkhave kÈÓo pabbÈjetabbo -pa-. Na
bhikkhave kuÓÊ pabbÈjetabbo -pa-. Na bhikkhave khaÒjo pabbÈjetabbo -pa-.
Na bhikkhave pakkhahato pabbÈjetabbo -pa-. Na bhikkhave chinniriyÈpatho
pabbÈjetabbo -pa-. Na bhikkhave jarÈdubbalo pabbÈjetabbo -pa-. Na
bhikkhave andho pabbÈjetabbo -pa-. Na bhikkhave m|go pabbÈjetabbo -pa-.
Na bhikkhave badhiro pabbÈjetabbo -pa-. Na bhikkhave andham|go
pabbÈjetabbo -pa-. Na bhikkhave andhabadhiro pabbÈjetabbo -pa-. Na
bhikkhave m|gabadhiro pabbÈjetabbo -pa-. Na bhikkhave
andham|gabadhiro pabbÈjetabbo, yo pabbÈjeyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
NapabbÈjetabbadvattiÑsavÈro niÔÔhito.
DÈyajjabhÈÓavÈro niÔÔhito navamo.

_____
58. AlajjÊnissayavatth|ni
120. Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| alajjÊnaÑ nissayaÑ
denti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave alajjÊnaÑ nissayo
dÈtabbo, yo dadeyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena bhikkh| alajjÊnaÑ nissÈya vasanti, tepi
nacirasseva alajjino honti pÈpakÈ. Bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. Na bhikkhave alajjÊnaÑ nissÈya vatthabbaÑ, yo vaseyya, Èpatti
dukkaÔassÈti.
Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “BhagavatÈ paÒÒattaÑ ‘na alajjÊnaÑ
nissayo dÈtabbo, na alajjÊnaÑ nissÈya vatthabban’ti, kathaÑ nu kho mayaÑ
jÈneyyÈma lajjiÑ vÈ alajjiÑ vÈ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave cat|hapaÒcÈhaÑ ÈgametuÑ yÈva bhikkhusabhÈgataÑ
jÈnÈmÊti.
128 VinayapiÔaka
59. GamikÈdinissayavatth|ni
121. Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu Kosalesu janapade

addhÈnamaggappaÔipanno hoti. Atha kho tassa bhikkhuno etadahosi
“BhagavatÈ paÒÒattaÑ ‘na anissitena vatthabban’ti, ahaÒcamhi
nissayakaraÓÊyo addhÈnamaggappaÔipanno, kathaÑ nu kho mayÈ
paÔipajjitabban”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
addhÈnamaggappaÔipannena bhikkhunÈ nissayaÑ alabhamÈnena anissitena
vatthunti.
Tena kho pana samayena dve bhikkh| Kosalesu janapade

addhÈnamaggappaÔipannÈ honti, te aÒÒataraÑ ÈvÈsaÑ upagacchiÑsu. Tattha
eko bhikkhu gilÈno hoti. Atha kho tassa gilÈnassa bhikkhuno etadahosi
nissayakaraÓÊyo gilÈno, kathaÑ nu kho mayÈ paÔipajjitabban”ti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave gilÈnena bhikkhunÈ nissayaÑ
alabhamÈnena anissitena vatthunti.
Atha kho tassa gilÈnupaÔÔhÈkassa bhikkhuno etadahosi “BhagavatÈ

paÒÒattaÑ ‘na anissitena vatthabban’ti, ahaÒcamhi nissayakaraÓÊyo, ayaÒca
bhikkhu gilÈno, kathaÑ nu kho mayÈ paÔipajjitabban”ti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave gilÈnupaÔÔhÈkena bhikkhunÈ
nissayaÑ alabhamÈnena yÈciyamÈnena anissitena vatthunti.
Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu araÒÒe viharati, tassa ca

tasmiÑ senÈsane phÈsu hoti. Atha kho tassa bhikkhuno etadahosi
nissayakaraÓÊyo araÒÒe viharÈmi, mayhaÒca imasmiÑ senÈsane phÈsu hoti,
kathaÑ nu kho mayÈ paÔipajjitabban”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave ÈraÒÒikena bhikkhunÈ phÈsuvihÈraÑ sallakkhentena
nissayaÑ alabhamÈnena anissitena vatthuÑ “yadÈ patir|po nissayadÈyako
Ègacchissati, tadÈ tassa nissÈya vasissÈmÊ”ti.
60. Gottena anussÈvanÈnujÈnanÈ

122. Tena kho pana samayena Èyasmato MahÈkassapassa
upasampadÈpekkho hoti. Atha kho ÈyasmÈ MahÈkassapo Èyasmato
Œnandassa santike d|taÑ pÈhesi “Ègacchatu Œnando imaÑ
anussÈvessat|”ti1. ŒyasmÈ Œnando evamÈha “nÈhaÑ ussahÈmi therassa
nÈmaÑ gahetuÑ, garu me thero”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave gottenapi anussÈvetunti.
61. Dve upasampadÈpekkhÈdivatthu

123. Tena kho pana samayena Èyasmato MahÈkassapassa dve
upasampadÈpekkhÈ honti. Te vivadanti “ahaÑ paÔhamaÑ upasampajjissÈmi,
ahaÑ paÔhamaÑ upasampajjissÈmÊ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave dve ekÈnussÈvane kÈtunti.
Tena kho pana samayena sambahulÈnaÑ therÈnaÑ upasampadÈpekkhÈ
honti. Te vivadanti “ahaÑ paÔhamaÑ upasampajjissÈmi, ahaÑ paÔhamaÑ
upasampajjissÈmÊ”ti. TherÈ evamÈhaÑsu “handa mayaÑ Èvuso sabbeva
ekÈnussÈvane karomÈ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave dve tayo ekÈnussÈvane kÈtuÑ, taÒca kho ekena upajjhÈyena, na
tveva nÈnupajjhÈyenÈti.
62. GabbhavÊs|pasampadÈnujÈnanÈ
124. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ KumÈrakassapo gabbhavÊso
upasampanno ahosi. Atha kho Èyasmato KumÈrakassapassa etadahosi
“BhagavatÈ paÒÒattaÑ ‘na |navÊsativasso puggalo upasampÈdetabbo’ti,
ahaÒcamhi gabbhavÊso upasampanno, upasampanno nu khomhi nanu kho
upasampanno”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. YaÑ bhikkhave
mÈtukucchismiÑ paÔhamaÑ cittaÑ uppannaÑ, paÔhamaÑ viÒÒÈÓaÑ
pÈtubh|taÑ, tadupÈdÈya sÈvassa jÈti. AnujÈnÈmi bhikkhave gabbhavÊsaÑ
upasampÈdetunti.
______________________________________________________________
1. AnussÈvessatÊti (SyÈ)
130 VinayapiÔaka
63. UpasampadÈvidhi
125. Tena kho pana samayena upasampannÈ dissanti kuÔÔhikÈpi

gaÓÉikÈpi kilÈsikÈpi sosikÈpi apamÈrikÈpi. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave upasampÈdentena terasa1 antarÈyike dhamme
pucchituÑ. EvaÒca pana bhikkhave pucchitabbo “santi te evar|pÈ ÈbÈdhÈ
kuÔÔhaÑ gaÓÉo kilÈso soso apamÈro, manussosi, purisosi, bhujissosi,
aÓaÓosi, nasi rÈjabhaÔo, anuÒÒÈtosi mÈtÈpit|hi, paripuÓÓavÊsativassosi,
paripuÓÓaÑ te pattacÊvaraÑ, kiÑnÈmosi, konÈmo te upajjhÈyo”ti.
Tena kho pana samayena bhikkh| ananusiÔÔhe upasampadÈpekkhe

antarÈyike dhamme pucchanti. UpasampadÈpekkhÈ vitthÈyanti, ma~k| honti,
na sakkonti vissajjetuÑ. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave paÔhamaÑ anusÈsitvÈ pacchÈ antarÈyike dhamme pucchitunti.
Tattheva saÑghamajjhe anusÈsanti, upasampadÈpekkhÈ tatheva

vitthÈyanti, ma~k| honti, na sakkonti vissajjetuÑ. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave ekamantaÑ anusÈsitvÈ saÑghamajjhe
antarÈyike dhamme pucchituÑ. EvaÒca pana bhikkhave anusÈsitabbo–
126. PaÔhamaÑ upajjhaÑ gÈhÈpetabbo, upajjhaÑ gÈhÈpetvÈ

pattacÊvaraÑ ÈcikkhitabbaÑ, ayaÑ te patto, ayaÑ saÑghÈÔi, ayaÑ
uttarÈsa~go, ayaÑ antaravÈsako. Gaccha amumhi okÈse tiÔÔhÈhÊti.
BÈlÈ abyattÈ anusÈsanti, duranusiÔÔhÈ upasampadÈpekkhÈ vitthÈyanti,

ma~k| honti, na sakkonti vissajjetuÑ. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na
bhikkhave bÈlena abyattena anusÈsitabbo, yo anusÈseyya, Èpatti dukkaÔassa.
AnujÈnÈmi bhikkhave byattena bhikkhunÈ paÔibalena anusÈsitunti.
AsammatÈ anusÈsanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave

asammatena anusÈsitabbo, yo anusÈseyya, Èpatti dukkaÔassa.
______________________________________________________________
1. Tassa (Ka)
anujÈnÈmi bhikkhave sammatena anusÈsituÑ. EvaÒca pana bhikkhave

sammannitabbo1, attanÈ vÈ 2 attÈnaÑ sammannitabbaÑ, parena vÈ paro
sammannitabbo.
KathaÒca attanÈva attÈnaÑ sammannitabbaÑ, byattena bhikkhunÈ
paÔibalena saÑgho ÒÈpetabbo “suÓÈtu me bhante SaÑgho, itthannÈmo
itthannÈmassa Èyasmato upasampadÈpekkho, yadi SaÑghassa pattakallaÑ,
ahaÑ itthannÈmaÑ anusÈseyyan”ti, evaÑ attanÈva attÈnaÑ
sammannitabbaÑ.
KathaÒca pana parena paro sammannitabbo, byattena bhikkhunÈ
paÔibalena saÑgho ÒÈpetabbo “suÓÈtu me bhante saÑgho, itthannÈmo
itthannÈmassa Èyasmato upasampadÈpekkho, yadi saÑghassa pattakallaÑ,
itthannÈmo itthannÈmaÑ anusÈseyyÈ”ti, evaÑ parena paro sammannitabbo.
Tena sammatena bhikkhunÈ upasampadÈpekkho upasa~kamitvÈ
evamassa vacanÊyo “suÓasi itthannÈma ayaÑ te saccakÈlo bh|takÈlo, yaÑ
jÈtaÑ, taÑ saÑghamajjhe pucchante santaÑ ‘atthÊ’ti vattabbaÑ, asantaÑ
‘natthÊ’ti vattabbaÑ, mÈ kho vitthÈyi, mÈ kho ma~ku ahosi, evaÑ taÑ
pucchissanti–santi te evar|pÈ ÈbÈdhÈ kuÔÔhaÑ gaÓÉo kilÈso soso apamÈro,
manussosi, purisosi, bhujissosi, aÓaÓosi, nasi rÈjabhaÔo, anuÒÒÈtosi
mÈtÈpit|hi, paripuÓÓavÊsativassosi, paripuÓÓaÑ te pattacÊvaraÑ, kiÑnÈmosi,
konÈmo te upajjhÈyo”ti.
Ekato Ègacchanti. Na bhikkhave ekato ÈgantabbaÑ, anusÈsakena
paÔhamataraÑ ÈgantvÈ saÑgho ÒÈpetabbo “suÓÈtu me bhante saÑgho,
itthannÈmo itthannÈmassa Èyasmato upasampadÈpekkho, anusiÔÔho so mayÈ,
yadi saÑghassa pattakallaÑ, itthannÈmo ÈgaccheyyÈ”ti. “ŒgacchÈhÊ”ti
vattabbo.
EkaÑsaÑ uttarÈsa~ga kÈrÈpetvÈ bhikkh|naÑ pÈde vandÈpetvÈ
ukkuÔikaÑ nisÊdÈpetvÈ aÒjaliÑ paggaÓhÈpetvÈ upasampadaÑ yÈcÈpetabbo
“saÑghaÑ bhante upasampadaÑ yÈcÈmi, ullumpatu maÑ bhante saÑgho
anukampaÑ upÈdÈya. Dutiyampi bhante saÑghaÑ upasampadaÑ yÈcÈmi,
ullumpatu maÑ bhante saÑgho
______________________________________________________________
1. Sammanitabbo (Ka) 2. AttanÈva (SyÈ)
132 VinayapiÔaka
anukampaÑ upÈdÈya. Tatiyampi bhante saÑghaÑ upasampadaÑ yÈcÈmi,

ullumpatu maÑ bhante saÑgho anukampaÑ upÈdÈyÈ”ti. Byattena bhikkhunÈ
paÔibalena saÑgho ÒÈpetabbo–
“SuÓÈtu me bhante saÑgho, ayaÑ itthannÈmo itthannÈmassa Èyasmato
upasampadÈpekkho, yadi saÑghassa pattakallaÑ, ahaÑ itthannÈmaÑ
antarÈyike dhamme puccheyyan”ti. SuÓasi itthannÈma ayaÑ te saccakÈlo
bh|takÈlo, yaÑ jÈtaÑ, taÑ pucchÈmi, santaÑ “atthÊ”ti vattabbaÑ, asantaÑ
“natthÊ”ti vattabbaÑ, santi te evar|pÈ ÈbÈdhÈ kuÔÔhaÑ gaÓÉo kilÈso soso
apamÈro, manussosi, purisosi, bhujissosi, aÓaÓosi, nasi rÈjabhaÔo, anuÒÒÈtosi
mÈtÈpit|hi, paripuÓÓavÊsativassosi, paripuÓÓaÑ te pattacÊvaraÑ, kiÑnÈmosi,
konÈmo te upajjhÈyoti. Byattena bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho ÒÈpetabbo–

Èyasmato upasampadÈpekkho, parisuddho antarÈyikehi dhammehi,
paripuÓÓa’ssa pattacÊvaraÑ, itthannÈmo saÑghaÑ upasampadaÑ yÈcati
itthannÈmena upajjhÈyena, yadi saÑghassa pattakallaÑ, saÑgho
upasampadÈpekkho, parisuddho antarÈyikehi dhammehi, paripuÓÓa’ssa
pattacÊvaraÑ, itthannÈmo saÑghaÑ upasampadaÑ yÈcati itthannÈmena
upajjhÈyena, saÑgho itthannÈmaÑ upasampÈdeti itthannÈmena upajjhÈyena,
yassÈyasmato khamati itthannÈmassa upasampadÈ itthannÈmena
upajjhÈyena, so tuÓhassa, yassa nakkhamati, so bhÈseyya.
Dutiyampi etamatthaÑ vadÈmi. SuÓÈtu me bhante saÑgho, ayaÑ
itthannÈmo itthannÈmassa Èyasmato upasampadÈpekkho, parisuddho
antarÈyikehi dhammehi, paripuÓÓa’ssa pattacÊvaraÑ, itthannÈmo saÑghaÑ
upasampadaÑ yÈcati itthannÈmena upajjhÈyena, saÑgho itthannÈmaÑ
upasampÈdeti itthÈnnÈmena upajjhÈyena, yassÈyasmato khamati
itthannÈmassa upasampadÈ itthannÈmena upajjhÈyena, so tuÓhassa, yassa
Tatiyampi etamatthaÑ vadÈmi. SuÓÈtu me bhante saÑgho, ayaÑ

itthannÈmo itthannÈmassa Èyasmato upasampadÈpekkho, parisuddho
antarÈyikehi dhammehi, paripuÓÓa’ssa pattacÊvaraÑ, itthannÈmo saÑghaÑ
upasampadaÑ yÈcati itthannÈmena upajjhÈyena, saÑgho itthannÈmaÑ
upasampÈdeti itthannÈmena upajjhÈyena, yassÈyasmato khamati
itthannÈmassa upasampadÈ itthannÈmena upajjhÈyena, so tuÓha’ssa, yassa
UpasampadÈkammaÑ niÔÔhitaÑ.
_____
64. CattÈro nissayÈ

128. TÈvadeva chÈyÈ metabbÈ, utuppamÈÓaÑ ÈcikkhitabbaÑ,
divasabhÈgo Ècikkhitabbo, sa~gÊti ÈcikkhitabbÈ, cattÈro nissayÈ
ÈcikkhitabbÈ1–
PiÓÉiyÈlopabhojanaÑ nissÈya pabbajjÈ, tattha te yÈvajÊvaÑ ussÈho
karaÓÊyo, atirekalÈbho saÑghabhattaÑ uddesabhattaÑ nimantanaÑ
salÈkabhattaÑ pakkhikaÑ uposathikaÑ pÈÔipadikaÑ.
PaÑsuk|lacÊvaraÑ nissÈya pabbajjÈ, tattha te yÈvajÊvaÑ ussÈho
karaÓÊyo, atirekalÈbho khomaÑ kappÈsikaÑ koseyyaÑ kambalaÑ sÈÓaÑ
bha~gaÑ.
Rukkham|lasenÈsanaÑ nissÈya pabbajjÈ, tattha te yÈvajÊvaÑ ussÈho
karaÓÊyo, atirekalÈbho vihÈro aÉÉhayogo pÈsÈdo hammiyaÑ guhÈ.
P|timuttabhesajjaÑ nissÈya pabbajjÈ, tattha te yÈvajÊvaÑ ussÈho
karaÓÊyo, atirekalÈbho sappi navanÊtaÑ telaÑ madhu phÈÓitanti.
CattÈro nissayÈ niÔÔhitÈ.

______________________________________________________________
1. ŒcikkhitabbÈ, cattÈri akaraÓÊyÈni ÈcikkhitabbÈni. (Ka)
134 VinayapiÔaka
65. CattÈri akaraÓÊyÈni
129. Tena kho pana samayena bhikkh| aÒÒataraÑ bhikkhuÑ

upasampÈdetvÈ ekakaÑ ohÈya pakkamiÑsu. So pacchÈ ekakova Ègacchanto
antarÈmagge purÈÓadutiyikÈya samÈgaÒchi. SÈ evamÈha “kiÑdÈni
pabbajitosÊ”ti. Œma pabbajitomhÊti. Dullabho kho pabbajitÈnaÑ methuno
dhammo, ehi methunaÑ dhammaÑ paÔisevÈti. So tassÈ methunaÑ
dhammaÑ paÔisevitvÈ cirena agamÈsi. Bhikkh| evamÈhaÑsu “kissa tvaÑ
Èvuso evaÑ ciraÑ akÈsÊ”ti. Atha kho so bhikkhu bhikkh|naÑ etamatthaÑ
Èrocesi. Bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
upasampÈdetvÈ dutiyaÑ dÈtuÑ, cattÈri ca akaraÓÊyÈni ÈcikkhituÑ–
Upasampannena bhikkhunÈ methuno dhammo na paÔisevitabbo

antamaso tiracchÈnagatÈyapi. Yo bhikkhu methunaÑ dhammaÑ paÔisevati,
assamaÓo hoti asakyaputtiyo. SeyyathÈpi nÈma puriso sÊsacchinno abhabbo
tena sarÊrabandhanena jÊvituÑ, evameva bhikkhu methunaÑ dhammaÑ
paÔisevitvÈ assamaÓo hoti asakyaputtiyo, taÑ te yÈvajÊvaÑ akaraÓÊyaÑ.
Upasampannena bhikkhunÈ adinnaÑ theyyasa~khÈtaÑ na ÈdÈtabbaÑ

antamaso tiÓasalÈkaÑ upÈdÈya. Yo bhikkhu pÈdaÑ vÈ pÈdÈrahaÑ vÈ
atirekapÈdaÑ vÈ adinnaÑ theyyasa~khÈtaÑ Èdiyati, assamaÓo hoti
asakyaputtiyo. SeyyathÈpi nÈma paÓÉupalÈso bandhanÈ pavutto abhabbo
haritatthÈya, evameva bhikkhu pÈdaÑ vÈ pÈdÈrahaÑ vÈ atirekapÈdaÑ vÈ
adinnaÑ theyyasa~khÈtaÑ ÈdiyitvÈ assamaÓo hoti asakyaputtiyo taÑ te
yÈvajÊvaÑ akaraÓÊyaÑ.
Upasampannena bhikkhunÈ saÒcicca pÈÓo jÊvitÈ na voropetabbo

antamaso kunthakipillikaÑ upÈdÈya. Yo bhikkhu saÒcicca
manussaviggahaÑ jÊvitÈ voropeti antamaso gabbhapÈtanaÑ upÈdÈya,
assamaÓo hoti asakyaputtiyo. SeyyathÈpi nÈma puthusilÈ dvedhÈ bhinnÈ
appaÔisandhikÈ hoti, evameva bhikkhu saÒcicca manussaviggahaÑ jÊvitÈ
voropetvÈ assamaÓo hoti asakyaputtiyo, taÑ te yÈvajÊvaÑ akaraÓÊyaÑ.
Upasampannena bhikkhunÈ uttarimanussadhammo na ullapitabbo

antamaso “suÒÒÈgÈre abhiramÈmÊ”ti. Yo bhikkhu pÈpiccho icchÈpakato
asantaÑ abh|taÑ uttarimanussadhammaÑ ullapati jhÈnaÑ vÈ vimokkhaÑ
vÈ samÈdhiÑ vÈ samÈpattiÑ vÈ maggaÑ vÈ phalaÑ vÈ, assamaÓo hoti
asakyaputtiyo. SeyyathÈpi nÈma tÈlo matthakacchinno abhabbo puna
viruÄhiyÈ, evameva bhikkhu pÈpiccho icchÈpakato asantaÑ abh|taÑ
uttarimanussadhammaÑ ullapitvÈ assamaÓo hoti asakyaputtiyo, taÑ te
yÈvajÊvaÑ akaraÓÊyanti.
CattÈri akaraÓÊyÈni niÔÔhitÈni.

_____
66. ŒpattiyÈ adassane ukkhittakavatth|ni

130. Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu ÈpattiyÈ adassane
ukkhittako vibbhami, so puna paccÈgantvÈ bhikkh| upasampadaÑ yÈci.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
Idha pana bhikkhave bhikkhu ÈpattiyÈ adassane ukkhittako vibbhamati,
so puna paccÈgantvÈ bhikkh| upasampadaÑ yÈcati, so evamassa vacanÊyo
“passissasi taÑ Èpattin”ti. SacÈhaÑ passissÈmÊti, pabbÈjetabbo. SacÈhaÑ na
passissÈmÊti, na pabbÈjetabbo. PabbÈjetvÈ vattabbo “passissasi taÑ
Èpattin”ti. SacÈhaÑ passissÈmÊti, upasampÈdetabbo. SacÈhaÑ na
passissÈmÊti, na upasampÈdetabbo. UpasampÈdetvÈ vattabbo “passissasi taÑ
Èpattin”ti. SacÈhaÑ passissÈmÊti, osÈretabbo. SacÈhaÑ na passissÈmÊti, na
osÈretabbo. OsÈretvÈ vattabbo “passasi1 taÑ Èpattin”ti. Sace passati, iccetaÑ
kusalaÑ. No ce passati, labbhamÈnÈya sÈmaggiyÈ puna ukkhipitabbo.
AlabbhamÈnÈya sÈmaggiyÈ anÈpatti sambhoge saÑvÈse.
Idha pana bhikkhave bhikkhu ÈpattiyÈ appaÔikamme ukkhittako
vibbhamati, so puna paccÈgantvÈ bhikkh| upasampadaÑ yÈcati, so
evamassa vacanÊyo “paÔikarissasi taÑ Èpattin”ti. SacÈhaÑ paÔikarissÈmÊti,
pabbÈjetabbo. SacÈhaÑ na paÔikarissÈmÊti, na pabbÈjetabbo. PabbÈjetvÈ
vattabbo
______________________________________________________________
1. PassÈhi (SÊ)
136 VinayapiÔaka
“paÔikarissasi taÑ Èpattin”ti. SacÈhaÑ paÔikarissÈmÊti, upasampÈdetabbo.

SacÈhaÑ na paÔikarissÈmÊti, na upasampÈdetabbo. UpasampÈdetvÈ vattabbo
“paÔikarissasi taÑ Èpattin”ti. SacÈhaÑ paÔikarissÈmÊti, osÈretabbo. SacÈhaÑ
na paÔikarissÈmÊti, na osÈretabbo. OsÈretvÈ vattabbo “paÔikarohi taÑ
Èpattin”ti. Sace paÔikaroti, iccetaÑ kusalaÑ. No ce paÔikaroti, labbhamÈnÈya
sÈmaggiyÈ puna ukkhipitabbo. AlabbhamÈnÈya sÈmaggiyÈ anÈpatti
sambhoge saÑvÈse.
Idha pana bhikkhave bhikkhu pÈpikÈya diÔÔhiyÈ appaÔinissagge

ukkhittako vibbhamati, so puna paccÈgantvÈ bhikkh| upasampadaÑ yÈcati,
so evamassa vacanÊyo “paÔinissajjissasi taÑ pÈpikaÑ diÔÔhin”ti. SacÈhaÑ
paÔinissajjissÈmÊti, pabbÈjetabbo. SacÈhaÑ na paÔinissajjissÈmÊti, na
pabbÈjetabbo. PabbÈjetvÈ vattabbo “paÔinissajjissasi taÑ pÈpikaÑ diÔÔhin”ti.
SacÈhaÑ paÔinissajjissÈmÊti, upasampÈdetabbo. SacÈhaÑ na
paÔinissajjissÈmÊti, na upasampÈdetabbo. UpasampÈdetvÈ vattabbo
“paÔinissajjissasi taÑ pÈpikaÑ diÔÔhin”ti. SacÈhaÑ paÔinissajjissÈmÊti,
osÈretabbo. SacÈhaÑ na paÔinissajjissÈmÊti, na osÈretabbo. OsÈretvÈ vattabbo
“paÔinissajjehi taÑ pÈpikaÑ diÔÔhin”ti. Sace paÔinissajjati, iccetaÑ kusalaÑ.
No ce paÔinissajjati, labbhamÈnÈya sÈmaggiyÈ puna ukkhipitabbo.
AlabbhamÈnÈya sÈmaggiyÈ anÈpatti sambhoge saÑvÈseti.
MahÈkhandhako paÔhamo.
67. TassuddÈnaÑ
131. Vinayamhi mahatthesu, pesalÈnaÑ sukhÈvahe.

NiggahÈnaÒca pÈpicche, lajjÊnaÑ paggahesu ca.
SÈsanÈdhÈraÓe ceva, sabbaÒÒujinagocare.

AnaÒÒavisaye kheme, supaÒÒatte asaÑsaye.
Khandhake vinaye ceva, parivÈre ca mÈtike.

YathÈtthakÈrÊ kusalo, paÔipajjati yoniso.
Yo gavaÑ na vijÈnÈti, na so rakkhati gogaÓaÑ.

EvaÑ sÊlaÑ ajÈnanto, kiÑ so rakkheyya saÑvaraÑ.
PamuÔÔhamhi ca suttante, abhidhamme ca tÈvade.
Vinaye avinaÔÔhamhi, puna tiÔÔhati sÈsanaÑ.
TasmÈ sa~gÈhaÓÈhetuÑ1, uddÈnaÑ anupubbaso.
PavakkhÈmi yathÈÒÈyaÑ, suÓÈtha mama bhÈsato.
Vatthu nidÈnaÑ Èpatti, nayÈ peyyÈlameva ca.
DukkaraÑ taÑ asesetuÑ, nayato taÑ vijÈnathÈti.
Bodhi RÈjÈyatanaÒca, AjapÈlo Sahampati.
BrahmÈ ŒÄÈro Udako, bhikkhu ca Upako isi.
KoÓÉaÒÒo Vappo Bhaddiyo, mahÈnÈmo ca Assaji.
Yaso cattÈro paÒÒÈsa, sabbe pesesi so disÈ.
Vatthu mÈrehi tiÑsÈ ca, UruvelaÑ tayo jaÔÊ.
AgyÈgÈraÑ mahÈrÈjÈ, Sakko brahmÈ ca kevalÈ.
PaÑsuk|laÑ pokkharaÓÊ, silÈ ca kakudho silÈ.
Jambu ambo ca Èmalo, pÈripupphaÒca Èhari.
PhÈliyantu ujjalantu, vijjhÈyantu ca Kassapa.
Nimujjanti mukhÊ megho, GayÈ laÔÔhi ca MÈgadho.
Upatisso Kolito ca, abhiÒÒÈtÈ ca pabbajuÑ.
DunnivatthÈ paÓÈmanÈ, kiso l|kho ca brÈhmaÓo.
AnÈcÈraÑ Ècarati, udaraÑ mÈÓavo gaÓo.
VassaÑ bÈlehi pakkanto, dasa vassÈni nissayo.
Na vattanti paÓÈmetuÑ, bÈlÈ passaddhi paÒca cha.
Yo so aÒÒo ca naggo ca, acchinnajaÔilasÈkiyo.
Magadhesu paÒcÈbÈdhÈ, eko rÈjÈ2 ca a~guli.
MÈgadho ca anuÒÒÈsi, kÈrÈ likhi kasÈhato.
______________________________________________________________
1. Sa~gÈhanÈhetuÑ (Ka) 2. BhaÔo coro (SyÈ)
138 VinayapiÔaka
LakkhaÓÈ iÓÈ dÈso ca, bhaÓÉuko UpÈli ahi.

SaddhaÑ kulaÑ KaÓÔako ca, Èhundarikameva ca.
Vatthumhi dÈrako sikkhÈ, viharanti ca kiÑ nu kho.
SabbaÑ mukhaÑ upajjhÈye, apalÈÄana KaÓÔako.
PaÓÉako theyyapakkanto, ahi ca mÈtarÊ pitÈ.
ArahantabhikkhunÊbhedÈ, ruhirena ca byaÒjanaÑ.
AnupajjhÈya saÑghena, gaÓapaÓÉakapattako.
AcÊvaraÑ tadubhayaÑ, yÈcitenapi ye tayo.
HatthÈ pÈdÈ hatthapÈdÈ, kaÓÓÈ nÈsÈ tad|bhayaÑ.
A~guli-aÄakaÓÉaraÑ, phaÓaÑ khujjaÒca vÈmanaÑ.
GalagaÓÉÊ lakkhaÓÈ ceva, kasÈ likhitasÊpadÊ.
PÈpaparisad|sÊ ca, kÈÓaÑ kuÓi tatheva ca.
KhaÒjaÑ pakkhahataÒceva, sacchinna-iriyÈpathaÑ.
JarÈndham|gabadhiraÑ, andham|gaÒca yaÑ tahiÑ.
AndhabadhiraÑ yaÑ vuttaÑ, m|gabadhirameva ca.
Andham|gabadhiraÒca, alajjÊnaÒca nissayaÑ.
VatthabbaÒca tathÈddhÈnaÑ, yÈcamÈnena lakkhaÓÈ1.

Œgacchatu vivadanti, ekupajjhÈyena Kassapo.
Dissanti upasampannÈ, ÈbÈdhehi ca pÊÄitÈ.
AnanusiÔÔhÈ vitthenti, tattheva anusÈsanÈ.
SaÑghepi ca atho bÈlÈ, asammatÈ ca ekato.
UllumpatupasampadÈ, nissayo ekako tayoti.
Imamhi khandhake vatth|ni ekasataÒca dvÈsattati.
MahÈkhandhako niÔÔhito.
______________________________________________________________
1. PekkhanÈ (sabbattha)
2. Uposathakkhandhaka
68. SannipÈtÈnujÈnanÈ
132. Tena samayena Buddho BhagavÈ RÈjagahe viharati Gijjhak|Ôe
pabbate. Tena kho pana samayena aÒÒatitthiyÈ paribbÈjakÈ cÈtuddase
pannarase aÔÔhamiyÈ ca pakkhassa sannipatitvÈ dhammaÑ bhÈsanti. Te
manussÈ upasa~kamanti dhammassavanÈya, te labhanti aÒÒatitthiyesu
paribbÈjakesu pemaÑ, labhanti pasÈdaÑ, labhanti aÒÒatitthiyÈ paribbÈjakÈ
pakkhaÑ. Atha kho raÒÒo MÈgadhassa Seniyassa BimbisÈrassa rahogatassa
paÔisallÊnassa evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi “etarahi kho aÒÒatitthiyÈ
paribbÈjakÈ cÈtuddase pannarase aÔÔhamiyÈ ca pakkhassa sannipatitvÈ
dhammaÑ bhÈsanti. Te manussÈ upasa~kamanti dhammassavanÈya, te
labhanti aÒÒatitthiyesu paribbÈjakesu pemaÑ, labhanti pasÈdaÑ, labhanti
aÒÒatitthiyÈ paribbÈjakÈ pakkhaÑ, yann|na ayyÈpi cÈtuddase pannarase
aÔÔhamiyÈ ca pakkhassa sannipateyyun”ti. Atha kho rÈjÈ MÈgadho Seniyo
BimbisÈro yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ
Seniyo BimbisÈro BhagavantaÑ etadavoca “idha mayhaÑ bhante
rahogatassa paÔisallÊnassa evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi ‘etarahi kho
aÒÒatitthiyÈ paribbÈjakÈ cÈtuddase pannarase aÔÔhamiyÈ ca pakkhassa
sannipatitvÈ dhammaÑ bhÈsanti. Te manussÈ upasa~kamanti
dhammassavanÈya, te labhanti aÒÒatitthiyesu paribbÈjakesu pemaÑ, labhanti
pasÈdaÑ, labhanti aÒÒatitthiyÈ paribbÈjakÈ pakkhaÑ, yann|na ayyÈpi
cÈtuddase pannarase aÔÔhamiyÈ ca pakkhassa sannipateyyun’ti. SÈdhu bhante
ayyÈpi cÈtuddase pannarase aÔÔhamiyÈ ca pakkhassa sannipateyyun”ti. Atha
kho BhagavÈ rÈjÈnaÑ MÈgadhaÑ SeniyaÑ BimbisÈraÑ dhammiyÈ kathÈya
sandassesi samÈdapesi samuttejesi sampahaÑsesi. Atha kho rÈjÈ MÈgadho
Seniyo BimbisÈro BhagavatÈ dhammiyÈ kathÈya sandassito samÈdapito
samuttejito sampahaÑsito uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ
padakkhiÓaÑ katvÈ pakkÈmi. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ
pakaraÓe dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh|
140 VinayapiÔaka
Èmantesi “anujÈnÈmi bhikkhave cÈtuddase pannarase aÔÔhamiyÈ ca

pakkhassa sannipatitun”ti.
Tena kho pana samayena bhikkh| “BhagavatÈ anuÒÒÈtÈ cÈtuddase
pannarase aÔÔhamiyÈ ca pakkhassa sannipatitun”ti cÈtuddase pannarase
aÔÔhamiyÈ ca pakkhassa sannipatitvÈ tuÓhÊ nisÊdanti. Te manussÈ
upasa~kamanti dhammassavanÈya. Te ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti
“kathaÑ hi nÈma samaÓÈ SakyaputtiyÈ cÈtuddase pannarase aÔÔhamiyÈ ca
pakkhassa sannipatitvÈ tuÓhÊ nisÊdissanti seyyathÈpi m|gas|karÈ, nanu nÈma
sannipatitehi dhammo bhÈsitabbo”ti. AssosuÑ kho bhikkh| tesaÑ
manussÈnaÑ ujjhÈyantÈnaÑ khiyyantÈnaÑ vipÈcentÈnaÑ. Atha kho te
bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ -pa-. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ
nidÈne etasmiÑ pakaraÓe dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi
“anujÈnÈmi bhikkhave cÈtuddase pannarase aÔÔhamiyÈ ca pakkhassa
sannipatitvÈ dhammaÑ bhÈsitun”ti.
96. PÈtimokkhuddesÈnujÈnanÈ
133. Atha kho Bhagavato rahogatassa paÔisallÊnassa evaÑ cetaso
parivitakko udapÈdi “yann|nÈhaÑ yÈni mayÈ bhikkh|naÑ paÒÒattÈni
sikkhÈpadÈni, tÈni nesaÑ pÈtimokkhuddesaÑ anujÈneyyaÑ, so nesaÑ
bhavissati uposathakamman”ti. Atha kho BhagavÈ sÈyanhasamayaÑ
paÔisallÈnÈ vuÔÔhito etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe dhammiÑ kathaÑ
evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi yann|nÈhaÑ yÈni mayÈ bhikkh|naÑ
paÒÒattÈni sikkhÈpadÈni, tÈni nesaÑ pÈtimokkhuddesaÑ anujÈneyyaÑ, so
nesaÑ bhavissati uposathakamman”ti. AnujÈnÈmi bhikkhave pÈtimokkhaÑ
uddisituÑ. EvaÒca pana bhikkhave uddisitabbaÑ, byattena bhikkhunÈ
134. “SuÓÈtu me bhante saÑgho, yadi saÑghassa pattakallaÑ, saÑgho

uposathaÑ kareyya, pÈtimokkhaÑ uddiseyya. KiÑ saÑghassa pubbakiccaÑ,
pÈrisuddhiÑ Èyasmanto Èrocetha, pÈtimokkhaÑ uddisissÈmi, taÑ sabbeva
santÈ sÈdhukaÑ suÓoma manasi karoma. Yassa siyÈ
Èpatti, so Èvikareyya, asantiyÈ ÈpattiyÈ tuÓhÊ bhavitabbaÑ, tuÓhÊbhÈvena kho

panÈyasmante parisuddhÈti vedissÈmi. YathÈ kho pana paccekapuÔÔhassa
veyyÈkaraÓaÑ hoti, evamevaÑ1 evar|pÈya parisÈya yÈvatatiyaÑ
anussÈvitaÑ hoti. Yo pana bhikkhu yÈvatatiyaÑ anussÈviyamÈne saramÈno
santiÑ ÈpattiÑ nÈvikareyya, sampajÈnamusÈvÈdassa hoti.
SampajÈnamusÈvÈdo kho panÈyasmanto antarÈyiko dhammo vutto
BhagavatÈ, tasmÈ saramÈnena bhikkhunÈ Èpannena visuddhÈpekkhena santÊ
Èpatti ÈvikÈtabbÈ, ÈvikatÈ hissa phÈsu hotÊ”ti.
135. PÈtimokkhanti ÈdimetaÑ mukhametaÑ pamukhametaÑ kusalÈnaÑ

dhammÈnaÑ, tena vuccati “pÈtimokkhan”ti. Œyasmantoti piyavacanametaÑ,
garuvacanametaÑ, sagÈravasappatissÈdhivacanametaÑ “Èyasmanto”ti.
UddisissÈmÊti ÈcikkhissÈmi desessÈmi paÒÒapessÈmi paÔÔhapessÈmi
vivarissÈmi vibhajissÈmi uttÈniÑ karissÈmi2 pakÈsessÈmi. Tanti
pÈtimokkhaÑ vuccati. Sabbeva santÈti yÈvatikÈ tassÈ parisÈya therÈ ca navÈ
ca majjhimÈ ca, ete vuccanti “sabbeva santÈ”ti. SÈdhukaÑ suÓomÈti aÔÔhiÑ
katvÈ manasi katvÈ sabbacetasÈ3 samannÈharÈma. Manasi karomÈti
ekaggacittÈ avikkhittacittÈ avisÈhaÔacittÈ nisÈmema. Yassa siyÈ ÈpattÊti
therassa vÈ navassa vÈ majjhimassa vÈ paÒcannaÑ vÈ ÈpattikkhandhÈnaÑ
aÒÒatarÈ Èpatti, sattannaÑ vÈ ÈpattikkhandhÈnaÑ aÒÒatarÈ Èpatti. So
ÈvikareyyÈti so deseyya, so vivareyya, so uttÈniÑ kareyya, so pakÈseyya
saÑghamajjhe vÈ gaÓamajjhe vÈ ekapuggale vÈ. AsantÊ nÈma Èpatti
anajjhÈpannÈ vÈ hoti, ÈpajjitvÈ vÈ vuÔÔhitÈ. TuÓhÊ bhavitabbanti
adhivÈsetabbaÑ, na byÈharitabbaÑ. ParisuddhÈti vedissÈmÊti jÈnissÈmi
dhÈressÈmi. YathÈ kho pana paccekapuÔÔhassa veyyÈkaraÓaÑ hotÊti yathÈ
ekena eko puÔÔho byÈkareyya, evameva tassÈ parisÈya jÈnitabbaÑ “maÑ
pucchatÊ”ti. Evar|pÈ nÈma parisÈ bhikkhuparisÈ vuccati. YÈvatatiyaÑ
anussÈvitaÑ hotÊti sakimpi anussÈvitaÑ hoti, dutiyampi anussÈvitaÑ hoti,
tatiyampi
______________________________________________________________
1. Evameva (Ka) 2. UttÈnÊ karissÈmi (SÊ, SyÈ) 3. SabbaÑ cetasÈ (SyÈ, Ka)
142 VinayapiÔaka
anussÈvitaÑ hoti. SaramÈnoti jÈnamÈno saÒjÈnamÈno. SantÊ nÈma Èpatti

ajjhÈpannÈ vÈ hoti, ÈpajjitvÈ vÈ avuÔÔhitÈ. NÈvikareyyÈti na deseyya, na
vivareyya, na uttÈniÑ kareyya, na pakÈseyya saÑghamajjhe vÈ gaÓamajjhe
vÈ ekapuggale vÈ. SampajÈnamusÈvÈdassa hotÊti sampajÈnamusÈvÈde kiÑ
hoti, dukkaÔaÑ hoti. AntarÈyiko dhammo vutto BhagavatÈti kissa
antarÈyiko, paÔhamassa jhÈnassa adhigamÈya antarÈyiko, dutiyassa jhÈnassa
adhigamÈya antarÈyiko, tatiyassa jhÈnassa adhigamÈya antarÈyiko,
catutthassa jhÈnassa adhigamÈya antarÈyiko, jhÈnÈnaÑ vimokkhÈnaÑ
samÈdhÊnaÑ samÈpattÊnaÑ nekkhammÈnaÑ nissaraÓÈnaÑ pavivekÈnaÑ
kusalÈnaÑ dhammÈnaÑ adhigamÈya antarÈyiko. TasmÈti taÑkÈraÓÈ.
SaramÈnenÈti jÈnamÈnena saÒjÈnamÈnena. VisuddhÈpekkhenÈti
vuÔÔhÈtukÈmena visujjhitukÈmena. SantÊ nÈma Èpatti ajjhÈpannÈ vÈ hoti,
ÈpajjitvÈ vÈ avuÔÔhitÈ. ŒvikÈtabbÈti ÈvikÈtabbÈ saÑghamajjhe vÈ gaÓamajjhe
vÈ ekapuggale vÈ. ŒvikatÈ hissa phÈsu hotÊti kissa phÈsu hoti, paÔhamassa
jhÈnassa adhigamÈya phÈsu hoti, dutiyassa jhÈnassa adhigamÈya phÈsu hoti,
tatiyassa jhÈnassa adhigamÈya phÈsu hoti, catutthassa jhÈnassa adhigamÈya
phÈsu hoti, jhÈnÈnaÑ vimokkhÈnaÑ samÈdhÊnaÑ samÈpattÊnaÑ
nekkhammÈnaÑ nissaraÓÈnaÑ pavivekÈnaÑ kusalÈnaÑ dhammÈnaÑ
adhigamÈya phÈsu hotÊti.
136. Tena kho pana samayena bhikkh| “BhagavatÈ pÈtimokkhuddeso

anuÒÒÈto”ti devasikaÑ pÈtimokkhaÑ uddisanti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. Na bhikkhave devasikaÑ pÈtimokkhaÑ uddisitabbaÑ, yo
uddiseyya, Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi bhikkhave uposathe pÈtimokkhaÑ
uddisitunti.
Tena kho pana samayena bhikkh| “BhagavatÈ uposathe
pÈtimokkhuddeso anuÒÒÈto”ti pakkhassa tikkhattuÑ pÈtimokkhaÑ uddisanti
cÈtuddase pannarase aÔÔhamiyÈ ca pakkhassa. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. Na bhikkhave pakkhassa tikkhattuÑ pÈtimokkhaÑ uddisitabbaÑ,
yo uddiseyya, Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi bhikkhave sakiÑ pakkhassa
cÈtuddase vÈ pannarase vÈ pÈtimokkhaÑ uddisitunti.
Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| yathÈparisÈya

pÈtimokkhaÑ uddisanti sakÈya sakÈya parisÈya. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. Na bhikkhave yathÈparisÈya pÈtimokkhaÑ uddisitabbaÑ sakÈya
sakÈya parisÈya, yo uddiseyya, Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi bhikkhave
samaggÈnaÑ uposathakammanti.
Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “BhagavatÈ paÒÒattaÑ ‘samaggÈnaÑ
uposathakamman’ti, kittÈvatÈ nu kho sÈmaggÊ hoti, yÈvatÈ ekÈvÈso, udÈhu
sabbÈ pathavÊ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
ettÈvatÈ sÈmaggÊ, yÈvatÈ ekÈvÈsoti.
70. MahÈkappinavatthu
137. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ MahÈkappino RÈjagahe viharati
Maddakucchimhi migadÈye. Atha kho Èyasmato MahÈkappinassa
rahogatassa paÔisallÊnassa evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi “gaccheyyaÑ
vÈhaÑ uposathaÑ na vÈ gaccheyyaÑ, gaccheyyaÑ vÈhaÑ saÑghakammaÑ
na vÈ gaccheyyaÑ, atha khvÈhaÑ visuddho paramÈya visuddhiyÈ”ti. Atha
kho BhagavÈ Èyasmato MahÈkappinassa cetasÈ cetoparivitakkamaÒÒÈya
seyyathÈpi nÈma balavÈ puriso samiÒjitaÑ vÈ bÈhaÑ pasÈreyya, pasÈritaÑ
vÈ bÈhaÑ samiÒjeyya, evameva Gijjhak|Ôe pabbate antarahito
Maddakucchimhi migadÈye Èyasmato MahÈkappinassa sammukhe
pÈturahosi, nisÊdi BhagavÈ paÒÒatte Èsane. ŒyasmÈpi kho MahÈkappino
BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinnaÑ kho
ÈyasmantaÑ MahÈkappinaÑ BhagavÈ etadavoca “nanu te kappina
rahogatassa paÔisallÊnassa evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi gaccheyyaÑ
vÈhaÑ uposathaÑ na vÈ gaccheyyaÑ, gaccheyyaÑ vÈhaÑ saÑghakammaÑ
na vÈ gaccheyyaÑ, atha khvÈhaÑ visuddho paramÈya visuddhiyÈ”ti. EvaÑ
bhante. Tumhe ce brÈhmaÓÈ uposathaÑ na sakkarissatha na garukarissatha1
na mÈnessatha na p|jessatha, atha ko carahi uposathaÑ sakkarissati
garukarissati mÈnessati p|jessati. Gaccha tvaÑ brÈhmaÓa uposathaÑ, mÈ no
agamÈsi. Gaccha tvaÑ saÑghakammaÑ, mÈ no agamÈsÊti. “EvaÑ bhante”ti
kho ÈyasmÈ
______________________________________________________________
1. Na garuÑ karissatha (Ka)
144 VinayapiÔaka
MahÈkappino Bhagavato paccassosi. Atha kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ

MahÈkappinaÑ dhammiyÈ kathÈya sandassetvÈ samÈdapetvÈ samuttejetvÈ
sampahaÑsetvÈ seyyathÈpi nÈma balavÈ puriso samiÒjitaÑ vÈ bÈhaÑ
pasÈreyya, pasÈritaÑ vÈ bÈhaÑ samiÒjeyya, evameva Maddakucchimhi
migadÈye Èyasmato MahÈkappinassa sammukhe antarahito Gijjhak|Ôe
pabbate pÈturahosi.
71. SÊmÈnujÈnanÈ
138. Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “BhagavatÈ paÒÒattaÑ ‘ettÈvatÈ
sÈmaggÊ, yÈvatÈ ekÈvÈso’ti, kittÈvatÈ nu kho ekÈvÈso hotÊ”ti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave sÊmaÑ sammannituÑ. EvaÒca
pana bhikkhave sammannitabbÈ, paÔhamaÑ nimittÈ kittetabbÈ
pabbatanimittaÑ pÈsÈÓanimittaÑ vananimittaÑ rukkhanimittaÑ
magganimittaÑ vammikanimittaÑ nadÊnimittaÑ udakanimittaÑ. Nimitte
kittetvÈ byattena bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho ÒÈpetabbo–
139. “SuÓÈtu me bhante saÑgho, yÈvatÈ samantÈ nimittÈ kittitÈ, yadi

saÑghassa pattakallaÑ, saÑgho etehi nimittehi sÊmaÑ sammanneyya
samÈnasaÑvÈsaÑ ekuposathaÑ1, esÈ Òatti.
SuÓÈtu me bhante saÑgho, yÈvatÈ samantÈ nimittÈ kittitÈ, saÑgho etehi
nimittehi sÊmaÑ sammannati samÈnasaÑvÈsaÑ ekuposathaÑ, yassÈyasmato
khamati etehi nimittehi sÊmÈya sammuti2 samÈnasaÑvÈsÈya ekuposathÈya,
so tuÓhassa, yassa nakkhamati, so bhÈseyya. SammatÈ sÊmÈ saÑghena etehi
nimittehi samÈnasaÑvÈsÈ ekuposathÈ, khamati saÑghassa, tasmÈ tuÓhÊ,
evametaÑ dhÈrayÈmÊ”ti.
140. Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| “BhagavatÈ

sÊmÈsammuti anuÒÒÈtÈ”ti atimahatiyo sÊmÈyo sammannanti catuyojanikÈpi
paÒcayojanikÈpi chayojanikÈpi. Bhikkh| uposathaÑ ÈgacchantÈ
uddissamÈnepi pÈtimokkhe Ègacchanti, uddiÔÔhamattepi Ègacchanti,
______________________________________________________________
1. Ek|posathaÑ (Ka) 2. Sammati (SyÈ)
antarÈpi parivasanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave

atimahatÊ sÊmÈ sammannitabbÈ catuyojanikÈ vÈ paÒcayojanikÈ vÈ
chayojanikÈ vÈ, yo sammanneyya, Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi bhikkhave
tiyojanaparamaÑ sÊmaÑ sammannitunti.
Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| nadÊpÈrasÊmaÑ1
sammannanti. UposathaÑ ÈgacchantÈ bhikkh|pi vuyhanti, pattÈpi vuyhanti,
cÊvarÈnipi vuyhanti, Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave
nadÊpÈrasÊmÈ sammannitabbÈ, yo sammanneyya, Èpatti dukkaÔassa.
AnujÈnÈmi bhikkhave yatthassa dhuvanÈvÈ vÈ dhuvasetu vÈ, evar|paÑ
nadÊpÈrasÊmaÑ sammannitunti.
72. UposathÈgÈrakathÈ
141. Tena kho pana samayena bhikkh| anupariveÓiyaÑ pÈtimokkhaÑ
uddisanti asa~ketena. ŒgantukÈ bhikkh| na jÈnanti “kattha vÈ ajjuposatho
karÊyissatÊ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave
anupariveÓiyaÑ pÈtimokkhaÑ uddisitabbaÑ asa~ketena, yo uddiseyya,
Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi bhikkhave uposathÈgÈraÑ sammannitvÈ
uposathaÑ kÈtuÑ, yaÑ saÑgho Èka~khati vihÈraÑ vÈ aÉÉhayogaÑ vÈ
pÈsÈdaÑ vÈ hammiyaÑ vÈ guhaÑ vÈ. EvaÒca pana bhikkhave
sammannitabbaÑ, byattena bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho ÒÈpetabbo–
“SuÓÈtu me bhante saÑgho, yadi saÑghassa pattakallaÑ, saÑgho
itthannÈmaÑ vihÈraÑ uposathÈgÈraÑ sammanneyya, esÈ Òatti.
SuÓÈtu me bhante saÑgho, saÑgho itthannÈmaÑ vihÈraÑ
uposathÈgÈraÑ sammannati, yassÈyasmato khamati itthannÈmassa vihÈrassa
uposathÈgÈrassa sammuti, so tuÓhassa, yassa nakkhamati, so bhÈseyya.
Sammato saÑghena itthannÈmo vihÈro uposathÈgÈraÑ, khamati saÑghassa,
tasmÈ tuÓhÊ, evametaÑ dhÈrayÈmÊ”ti.
Tena kho pana samayena aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse dve uposathÈgÈrÈni
sammatÈni honti. Bhikkh| ubhayattha sannipatanti “idha uposatho
karÊyissati, idha uposatho karÊyissatÊ”ti. Bhagavato etamatthaÑ
______________________________________________________________
1. NadÊpÈraÑ sÊmaÑ (SÊ, SyÈ)
146 VinayapiÔaka
ÈrocesuÑ. Na bhikkhave ekasmiÑ ÈvÈse dve uposathÈgÈrÈni

sammannitabbÈni, yo sammanneyya, Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi
bhikkhave ekaÑ sam|hanitvÈ1 ekattha uposathaÑ kÈtuÑ. EvaÒca pana
bhikkhave sam|hantabbaÑ, byattena bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho
ÒÈpetabbo–
itthannÈmaÑ uposathÈgÈraÑ sam|haneyya,2 esÈ Òatti.
SuÓÈtu me bhante saÑgho, saÑgho itthannÈmaÑ uposathÈgÈraÑ
sam|hanati, yassÈyasmato khamati itthannÈmassa uposathÈgÈrassa
samugghÈto, so tuÓhassa, yassa nakkhamati, so bhÈseyya. Sam|hataÑ
saÑghena itthannÈmaÑ uposathÈgÈraÑ, khamati saÑghassa, tasmÈ tuÓhÊ,
73. UposathappamukhÈnujÈnanÈ
142. Tena kho pana samayena aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse atikhuddakaÑ
uposathÈgÈraÑ sammataÑ hoti tadahuposathe mahÈbhikkhusaÑgho
sannipatito hoti. Bhikkh| asammatÈya bh|miyÈ nisinnÈ pÈtimokkhaÑ
assosuÑ. Atha kho tesaÑ bhikkhunaÑ etadahosi “BhagavatÈ paÒÒattaÑ
‘uposathÈgÈraÑ sammannitvÈ uposatho kÈtabbo’ti, mayaÒcamhÈ
asammatÈya bh|miyÈ nisinnÈ pÈtimokkhaÑ assumhÈ, kato nu kho amhÈkaÑ
uposatho, akato nu kho”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. SammatÈya vÈ
bhikkhave bh|miyÈ nisinnÈ asammatÈya vÈ yato pÈtimokkhaÑ suÓÈti,
katovassa uposatho. Tena hi bhikkhave saÑgho yÈva mahantaÑ
uposathappamukhaÑ3 Èka~khati, tÈva mahantaÑ uposathappamukhaÑ
sammannatu. EvaÒca pana bhikkhave sammannitabbaÑ, paÔhamaÑ nimittÈ
kittetabbÈ, nimitte kittetvÈ byattena bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho
ÒÈpetabbo–
“SuÓÈtu me bhante saÑgho, yÈvatÈ samantÈ nimittÈ kittitÈ, yadi
saÑghassa pattakallaÑ, saÑgho etehi nimittehi uposathappamukhaÑ
sammanneyya, esÈ Òatti.
SuÓÈtu me bhante saÑgho, yÈvatÈ samantÈ nimittÈ kittitÈ, saÑgho etehi
nimittehi uposathappamukhaÑ sammannati,
______________________________________________________________
1. SamuhanitvÈ (Ka) 2. Samuhaneyya (Ka) 3. UposathamukhaÑ (SyÈ)
yassÈyasmato khamati etehi nimittehi uposathappamukhassa sammuti, so

tuÓhassa, yassa nakkhamati, so bhÈseyya. SammataÑ saÑghena etehi
nimittehi uposathappamukhaÑ, khamati saÑghassa, tasmÈ tuÓhÊ, evametaÑ
dhÈrayÈmÊ”ti.
Tena kho pana samayena aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahuposathe navakÈ
bhikkh| paÔhamataraÑ sannipatitvÈ “na tÈva therÈ ÈgacchantÊ”ti
pakkamiÑsu. Uposatho vikÈle ahosi. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave tadahuposathe therehi bhikkh|hi paÔhamataraÑ
sannipatitunti.
Tena kho pana samayena RÈjagahe sambahulÈ ÈvÈsÈ samÈnasÊmÈ honti.
Tattha bhikkh| “vivadanti amhÈkaÑ ÈvÈse uposatho karÊyatu, amhÈkaÑ
ÈvÈse uposatho karÊyat|”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Idha pana
bhikkhave sambahulÈ ÈvÈsÈ samÈnasÊmÈ honti. Tattha bhikkh| vivadanti
“amhÈkaÑ ÈvÈse uposatho karÊyatu, amhÈkaÑ ÈvÈse uposatho karÊyat|”ti.
Tehi bhikkhave bhikkh|hi sabbeheva ekajjhaÑ sannipatitvÈ uposatho
kÈtabbo. Yattha vÈ pana thero bhikkhu viharati, tattha sannipatitvÈ uposatho
kÈtabbo, na tveva vaggena saÑghena uposatho kÈtabbo, yo kareyya, Èvatti
dukkaÔassÈti.
74. AvippavÈsasÊmÈnujÈnanÈ
143. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ MahÈkassapo AndhakavindÈ
RÈjagahaÑ uposathaÑ Ègacchanto antarÈmagge nadiÑ taranto manaÑ v|Äho
ahosi, cÊvarÈnissa1 allÈni. Bhikkh| ÈyasmantaÑ MahÈkassapaÑ etadavocuÑ
“kissa te Èvuso cÊvarÈni allÈnÊ”ti. IdhÈhaÑ Èvuso AndhakavindÈ RÈjagahaÑ
uposathaÑ Ègacchanto antarÈmagge nadiÑ taranto manamhi v|Äho, tena me
cÊvarÈni allÈnÊti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. YÈ sÈ bhikkhave
saÑghena sÊmÈ sammatÈ samÈnasaÑvÈsÈ ekuposathÈ, saÑgho taÑ sÊmaÑ
ticÊvarena avippavÈsaÑ sammannatu. EvaÒca pana bhikkhave
sammannitabbÈ, byattena bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho ÒÈpetabbo–
______________________________________________________________
1. Tena cÊvarÈnissa (Ka)
148 VinayapiÔaka
“SuÓÈtu me bhante saÑgho, yÈ sÈ saÑghena sÊmÈ sammatÈ

samÈnasaÑvÈsÈ ekuposathÈ, yadi saÑghassa pattakallaÑ, saÑgho taÑ
sÊmaÑ ticÊvarena avippavÈsaÑ sammanneyya, esÈ Òatti.
SuÓÈtu me bhante saÑgho, yÈ sÈ saÑghena sÊmÈ sammatÈ
samÈnasaÑvÈsÈ ekuposathÈ, saÑgho taÑ sÊmaÑ ticÊvarena avippavÈsaÑ
sammannati, yassÈyasmato khamati etissÈ sÊmÈya ticÊvarena avippavÈsÈya1
sammuti, so tuÓhassa, yassa nakkhamati, so bhÈseyya. SammatÈ sÈ sÊmÈ
saÑghena ticÊvarena avippavÈsÈ2, khamati saÑghassa, tasmÈ tuÓhÊ,
Tena kho pana samayena bhikkh| “BhagavatÈ ticÊvarena
avippavÈsasammuti anuÒÒÈtÈ”ti antaraghare cÊvarÈni nikkhipanti, tÈni
cÊvarÈni nassantipi Éayhantipi und|rehipi khajjanti. Bhikkh| duccoÄÈ honti
l|khacÊvarÈ. Bhikkh| evamÈhaÑsu “kissa tumhe Èvuso duccoÄÈ
l|khacÊvarÈ”ti. Idha mayaÑ Èvuso BhagavatÈ “ticÊvarena
avippavÈsasammuti anuÒÒÈtÈ”ti antaraghare cÊvarÈni nikkhipimhÈ, tÈni
cÊvarÈni naÔÔhÈnipi daÉÉhÈnipi und|rehipi khÈyitÈni, tena mayaÑ duccoÄÈ
l|khacÊvarÈti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. YÈ sÈ bhikkhave saÑghena
sÊmÈ sammatÈ samÈnasaÑvÈsÈ ekuposathÈ, saÑgho taÑ sÊmaÑ ticÊvarena
avippavÈsaÑ sammannatu ÔhapetvÈ gÈmaÒca gÈm|pacÈraÒca, evaÒca pana
bhikkhave sammannitabbÈ, byattena bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho
ÒÈpetabbo–
144. “SuÓÈtu me bhante saÑgho, yÈ sÈ saÑghena sÊmÈ sammatÈ

sÊmaÑ ticÊvarena avippavÈsaÑ sammanneyya ÔhapetvÈ gÈmaÒca
gÈm|pacÈraÒca, esÈ Òatti.
samÈnasaÑvÈsÈ ekuposathÈ, saÑgho taÑ sÊmaÑ ticÊvarena avippavÈsaÑ
sammannati ÔhapetvÈ gÈmaÒca gÈm|pacÈraÒca, yassÈyasmato khamati etissÈ
sÊmÈya ticÊvarena avippavÈsÈya3 sammuti ÔhapetvÈ gÈmaÒca
gÈm|pacÈraÒca, so tuÓhassa, yassa nakkhamati, so bhÈseyya. SammatÈ
______________________________________________________________
1. AvippavÈsassa (SyÈ) 2. AvippavÈso (SyÈ) 3. AvippavÈsassa (SyÈ)
sÈ sÊmÈ saÑghena ticÊvarena avippavÈsÈ1 ÔhapetvÈ gÈmaÒca gÈm|pacÈraÒca,

75. SÊmÈsam|hanana
SÊmaÑ bhikkhave sammannantena paÔhamaÑ samÈnasaÑvÈsasÊmÈ2
sammannitabbÈ, pacchÈ ticÊvarena avippavÈso sammannitabbo. SÊmaÑ
bhikkhave sam|hanantena paÔhamaÑ ticÊvarena avippavÈso sam|hantabbo,
pacchÈ samÈnasaÑvÈsasÊmÈ sam|hantabbÈ. EvaÒca pana bhikkhave
ticÊvarena avippavÈso sam|hantabbo, byattena bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho
ÒÈpetabbo–
145. “SuÓÈtu me bhante saÑgho, yo so saÑghena ticÊvarena avippavÈso

sammato, yadi saÑghassa pattakallaÑ, saÑgho taÑ ticÊvarena avippavÈsaÑ
sam|haneyya, esÈ Òatti.
SuÓÈtu me bhante saÑgho, yo so saÑghena ticÊvarena avippavÈso
sammato, saÑgho taÑ ticÊvarena avippavÈsaÑ sam|hanati, yassÈyasmato
khamati etassa ticÊvarena avippavÈsassa samugghÈto, so tuÓhassa, yassa
nakkhamati, so bhÈseyya. Sam|hato so saÑghena ticÊvarena avippavÈso,
EvaÒca pana bhikkhave sÊmÈ3 sam|hantabbÈ, byattena bhikkhunÈ
146. “SuÓÈtu me bhante saÑgho, yÈ sÈ saÑghena sÊmÈ sammatÈ

sÊmaÑ sam|haneyya samÈnasaÑvÈsaÑ ekuposathaÑ, esÈ Òatti.
samÈnasaÑvÈsÈ ekuposathÈ, saÑgho taÑ sÊmaÑ sam|hanati
samÈnasaÑvÈsaÑ ekuposathaÑ, yassÈyasmato khamati etissÈ sÊmÈya
samÈnasaÑvÈsÈya ekuposathÈya samugghÈto, so tuÓhassa, yassa
nakkhamati, so bhÈseyya. Sam|hatÈ sÈ sÊmÈ saÑghena samÈnasaÑvÈsÈ
ekuposathÈ, khamati saÑghassa, tasmÈ tuÓhÊ, evametaÑ dhÈrayÈmÊ”ti.
______________________________________________________________
1. AvippavÈso (SyÈ) 2. SamÈnasaÑvÈsÈ sÊmÈ (SyÈ) 3. SamÈnasaÑvÈsÈ sÊmÈ (SyÈ)
150 VinayapiÔaka
76. GÈmasÊmÈdi
147. AsammatÈya bhikkhave sÊmÈya aÔÔhapitÈya yaÑ gÈmaÑ vÈ
nigamaÑ vÈ upanissÈya viharati. YÈ tassa vÈ gÈmassa gÈmasÊmÈ, nigamassa
vÈ nigamasÊmÈ, ayaÑ tattha samÈnasaÑvÈsÈ ekuposathÈ. AgÈmake ce
bhikkhave araÒÒe samantÈ sattabbhantarÈ, ayaÑ tattha samÈnasaÑvÈsÈ
ekuposathÈ. SabbÈ bhikkhave nadÊ asÊmÈ, sabbo samuddo asÊmo, sabbo
jÈtassaro asÊmo. NadiyÈ vÈ bhikkhave samudde vÈ jÈtassare vÈ yaÑ
majjhimassa purisassa samantÈ udakukkhepÈ, ayaÑ tattha samÈnasaÑvÈsÈ
ekuposathÈti.
148. Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| sÊmÈya sÊmaÑ

sambhindanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. YesaÑ bhikkhave sÊmÈ
paÔhamaÑ sammatÈ, tesaÑ taÑ kammaÑ dhammikaÑ akuppaÑ ÔhÈnÈrahaÑ.
YesaÑ bhikkhave sÊmÈ pacchÈ sammatÈ, tesaÑ taÑ kammaÑ adhammikaÑ
kuppaÑ aÔÔhÈnÈrahaÑ. Na bhikkhave sÊmÈya sÊmÈ sambhinditabbÈ, yo
sambhindeyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| sÊmÈya sÊmaÑ
ajjhottharanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. YesaÑ bhikkhave sÊmÈ
paÔhamaÑ sammatÈ, tesaÑ taÑ kammaÑ dhammikaÑ akuppaÑ ÔhÈnÈrahaÑ.
YesaÑ bhikkhave sÊmÈ pacchÈ sammatÈ, tesaÑ taÑ kammaÑ adhammikaÑ
kuppaÑ aÔÔhÈnÈrahaÑ. Na bhikkhave sÊmÈya sÊmÈ ajjhottharitabbÈ, yo
ajjhotthareyya, Èpatti dukkaÔassÈti. AnujÈnÈmi bhikkhave sÊmaÑ
sammannantena sÊmantarikaÑ ÔhapetvÈ sÊmaÑ sammannitunti.
77. UposathabhedÈdi
149. Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “kati nu kho uposathÈ”ti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Dveme bhikkhave uposathÈ cÈtuddasiko
ca pannarasiko ca. Ime kho bhikkhave dve uposathÈti.
Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “kati nu kho uposathakammÈnÊ”ti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. CattÈrimÈni bhikkhave
uposathakammÈni, adhammena vaggaÑ uposathakammaÑ, adhammena

samaggaÑ uposathakammaÑ, dhammena vaggaÑ uposathakammaÑ,
dhammena samaggaÑ uposathakammanti. Tatra bhikkhave yadidaÑ
adhammena vaggaÑ uposathakammaÑ, na bhikkhave evar|paÑ
uposathakammaÑ kÈtabbaÑ, na ca mayÈ evar|paÑ uposathakammaÑ
anuÒÒÈtaÑ. Tatra bhikkhave yadidaÑ adhammena samaggaÑ
uposathakammaÑ, na bhikkhave evar|paÑ uposathakammaÑ kÈtabbaÑ, na
ca mayÈ evar|paÑ uposathakammaÑ anuÒÒÈtaÑ. Tatra bhikkhave yadidaÑ
dhammena vaggaÑ uposathakammaÑ, na bhikkhave evar|paÑ
uposathakammaÑ kÈtabbaÑ, na ca mayÈ evar|paÑ uposathakammaÑ
anuÒÒÈtaÑ. Tatra bhikkhave yadidaÑ dhammena samaggaÑ
uposathakammaÑ, evar|paÑ bhikkhave uposathakammaÑ kÈtabbaÑ,
evar|paÒca mayÈ uposathakammaÑ anuÒÒÈtaÑ. TasmÈtiha bhikkhave
evar|paÑ uposathakammaÑ karissÈma yadidaÑ dhammena samagganti.
EvaÒhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.
78. SaÑkhittena pÈtimokkhuddesÈdi

150. Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “kati nu kho pÈtimokkhuddesÈ”ti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. PaÒcime bhikkhave pÈtimokkhuddesÈ,
nidÈnaÑ uddisitvÈ avasesaÑ sutena sÈvetabbaÑ, ayaÑ paÔhamo
pÈtimokkhuddeso. NidÈnaÑ uddisitvÈ cattÈri pÈrÈjikÈni uddisitvÈ avasesaÑ
sutena sÈvetabbaÑ, ayaÑ dutiyo pÈtimokkhuddeso. NidÈnaÑ uddisitvÈ
cattÈri pÈrÈjikÈni uddisitvÈ terasa saÑghÈdisese uddisitvÈ avasesaÑ sutena
sÈvetabbaÑ, ayaÑ tatiyo pÈtimokkhuddeso. NidÈnaÑ uddisitvÈ cattÈri
pÈrÈjikÈni uddisitvÈ terasa saÑghÈdisese uddisitvÈ dve aniyate uddisitvÈ
avasesaÑ sutena sÈvetabbaÑ, ayaÑ catuttho pÈtimokkhuddeso. VitthÈreneva
paÒcamo. Ime kho bhikkhave paÒca pÈtimokkhuddesÈti.
Tena kho pana samayena bhikkh| “BhagavatÈ saÑkhittena
pÈtimokkhuddeso anuÒÒÈto”ti sabbakÈlaÑ saÑkhittena pÈtimokkhaÑ
uddisanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave saÑkhittena
pÈtimokkhaÑ uddisitabbaÑ, yo uddiseyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
152 VinayapiÔaka
Tena kho pana samayena Kosalesu janapade aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse

tadahuposathe savarabhayaÑ1 ahosi. Bhikkh| nÈsakkhiÑsu vitthÈrena
pÈtimokkhaÑ uddisituÑ. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave sati antarÈye saÑkhittena pÈtimokkhaÑ uddisitunti.
Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| asatipi antarÈye
saÑkhittena pÈtimokkhaÑ uddisanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na
bhikkhave asati antarÈye saÑkhittena pÈtimokkhaÑ uddisitabbaÑ, yo
uddiseyya, Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi bhikkhave sati antarÈye
saÑkhittena pÈtimokkhaÑ uddisituÑ. Tatrime antarÈyÈ, rÈjantarÈyo
corantarÈyo agyantarÈyo udakantarÈyo manussantarÈyo amanussantarÈyo
vÈÄantarÈyo sarÊsapantarÈyo jÊvitantarÈyo brahmacariyantarÈyoti. AnujÈnÈmi
bhikkhave evar|pesu antarÈyesu saÑkhittena pÈtimokkhaÑ uddisituÑ, asati
antarÈye vitthÈrenÈti.
Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| saÑghamajjhe
anajjhiÔÔhÈ dhammaÑ bhÈsanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na
bhikkhave saÑghamajjhe anajjhiÔÔhena dhammo bhÈsitabbo, yo bhÈseyya,
Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi bhikkhave therena bhikkhunÈ sÈmaÑ vÈ
dhammaÑ bhÈsituÑ paraÑ vÈ ajjhesitunti.
79. VinayapucchanakathÈ
151. Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| saÑghamajjhe
asammatÈ vinayaÑ pucchanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na
bhikkhave saÑghamajjhe asammatena vinayo pucchitabbo, yo puccheyya,
Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi bhikkhave saÑghamajjhe sammatena vinayaÑ
pucchituÑ. EvaÒca pana bhikkhave sammannitabbo, attanÈ vÈ2 attÈnaÑ
sammannitabbaÑ, parena vÈ paro sammannitabbo, kathaÒca attanÈva
attÈnaÑ sammannitabbaÑ, byattena bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho
ÒÈpetabbo–
______________________________________________________________
1. SaÑcarabhayaÑ (SyÈ) 2. AttanÈva (SyÈ)
“SuÓÈtu me bhante saÑgho, yadi saÑghassa pattakallaÑ, ahaÑ

itthÈnnÈmaÑ vinayaÑ puccheyyan”ti. EvaÑ attanÈva attÈnaÑ
sammannitabbaÑ.
KathaÒca parena paro sammannitabbo, byattena bhikkhunÈ paÔibalena
saÑgho ÒÈpetabbo–
“SuÓÈtu me bhante saÑgho, yadi saÑghassa pattakallaÑ, itthannÈmo
itthannÈmaÑ vinayaÑ puccheyyÈ”ti. EvaÑ parena paro sammannitabboti.
Tena kho pana samayena pesalÈ bhikkh| saÑghamajjhe sammatÈ
vinayaÑ pucchanti. ChabbaggiyÈ bhikkh| labhanti ÈghÈtaÑ, labhanti
appaccayaÑ, vadhena tajjenti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave saÑghamajjhe sammatenapi parisaÑ oloketvÈ puggalaÑ tulayitvÈ
vinayaÑ pucchitunti.
80. VinayavissajjanakathÈ
asammatÈ vinayaÑ vissajjenti1. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na
bhikkhave saÑghamajjhe asammatena vinayo vissajjetabbo, yo vissajjeyya,
Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi bhikkhave saÑghamajjhe sammatena vinayaÑ
vissajjetuÑ. EvaÒca pana bhikkhave sammannitabbaÑ, attanÈ vÈ2 attÈnaÑ
sammannitabbaÑ, parena vÈ paro sammannitabbo, kathaÒca attanÈva
attÈnaÑ sammannitabbaÑ, byattena bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho
ÒÈpetabbo–
“SuÓÈtu me bhante saÑgho, yadi saÑghassa pattakallaÑ, ahaÑ
itthannÈmena vinayaÑ puÔÔho vissajjeyyan”ti. EvaÑ attanÈva attÈnaÑ
sammannitabbaÑ.
KathaÒca parena paro sammannitabbo, byattena bhikkhunÈ paÔibalena
“SuÓÈtu me bhante saÑgho, yadi saÑghassa pattakallaÑ, itthannÈmo
itthannÈmena vinayaÑ puÔÔho vissajjeyyÈ”ti. EvaÑ parena paro
sammannitabbo”ti.
______________________________________________________________
1. Vissajjanti (Ka) 2. AttanÈva (SyÈ)
154 VinayapiÔaka
Tena kho pana samayena pesalÈ bhikkh| saÑghamajjhe sammatÈ

vinayaÑ vissajjenti. ChabbaggiyÈ bhikkh| labhanti ÈghÈtaÑ, labhanti
bhikkhave saÑghamajjhe sammatenapi parisaÑ oloketvÈ puggalaÑ tulayitvÈ
vinayaÑ vissajjetunti.
81. CodanÈkathÈ
153. Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| anokÈsakataÑ
bhikkhuÑ ÈpattiyÈ codenti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave
anokÈsakato bhikkhu ÈpattiyÈ codetabbo, yo codeyya, Èpatti dukkaÔassa.
AnujÈnÈmi bhikkhave okÈsaÑ kÈrÈpetvÈ ÈpattiyÈ codetuÑ “karotu ÈyasmÈ
okÈsaÑ ahaÑ taÑ vattukÈmo”ti.
Tena kho pana samayena pesalÈ bhikkh| chabbaggiye bhikkh| okÈsaÑ
kÈrÈpetvÈ ÈpattiyÈ codenti. ChabbaggiyÈ bhikkh| labhanti ÈghÈtaÑ, labhanti
bhikkhave katepi okÈse puggalaÑ tulayitvÈ ÈpattiyÈ codetunti.
Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| “puramhÈkaÑ pesalÈ
bhikkh| okÈsaÑ kÈrÈpentÊ”ti paÔikacceva suddhÈnaÑ bhikkh|naÑ
anÈpattikÈnaÑ avatthusmiÑ akÈraÓe okÈsaÑ kÈrÈpenti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave suddhÈnaÑ bhikkh|naÑ
anÈpattikÈnaÑ avatthusmiÑ akÈraÓe okÈso kÈrÈpetabbo, yo kÈrÈpeyya,
Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi bhikkhave puggalaÑ tulayitvÈ okÈsaÑ kÈtun1
ti.
82. AdhammakammapaÔikkosanÈdi
adhammakammaÑ karonti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave
adhammakammaÑ kÈtabbaÑ, yo kareyya, Èpatti dukkaÔassÈti. Karontiyeva
adhammakammaÑ. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
adhammakamme kayiramÈne paÔikkositunti.
______________________________________________________________
1. KÈrÈpetuÑ (SyÈ)
Tena kho pana samayena pesalÈ bhikkh| chabbaggiyehi bhikkh|hi

adhammakamme kayiramÈne paÔikkosanti. ChabbaggiyÈ bhikkh| labhanti
ÈghÈtaÑ, labhanti appaccayaÑ, vadhena tajjenti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave diÔÔhimpi ÈvikÈtunti. TesaÑyeva santike
diÔÔhiÑ Èvikaronti. ChabbaggiyÈ bhikkh| labhanti ÈghÈtaÑ, labhanti
bhikkhave cat|hi paÒcahi paÔikkosituÑ, dvÊhi tÊhi diÔÔhiÑ ÈvikÈtuÑ, ekena
adhiÔÔhÈtuÑ “na metaÑ khamatÊ”ti.
pÈtimokkhaÑ uddisamÈnÈ saÒcicca na sÈventi. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. Na bhikkhave pÈtimokkhuddesakena saÒcicca na sÈvetabbaÑ, yo
na sÈveyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena ÈyasmÈ UdÈyÊ saÑghassa pÈtimokkhuddesako
hoti kÈkassarako. Atha kho Èyasmato UdÈyissa etadahosi “BhagavatÈ
paÒÒattaÑ ‘pÈtimokkhuddesakena sÈvetabban’ti, ahaÒcamhi kÈkassarako,
AnujÈnÈmi bhikkhave pÈtimokkhuddesakena vÈyamituÑ “kathaÑ
sÈveyyan”ti. VÈyamantassa anÈpattÊti.
Tena kho pana samayena Devadatto sagahaÔÔhÈya parisÈya
pÈtimokkhaÑ uddisati. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave
sagahaÔÔhÈya parisÈya pÈtimokkhaÑ uddisitabbaÑ, yo uddiseyya, Èpatti
dukkaÔassÈti.
anajjhiÔÔhÈ pÈtimokkhaÑ uddisanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na
bhikkhave saÑghamajjhe anajjhiÔÔhena pÈtimokkhaÑ uddisitabbaÑ, yo
uddiseyya, Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi bhikkhave therÈdhikaÑ1
pÈtimokkhanti.
AÒÒatitthiyabhÈÓavÈro niÔÔhito paÔhamo2.

______________________________________________________________
1. TherÈdheyyaÑ (AÔÔhakathÈyaÑ pÈÔhantaraÑ) 2. EkÈdasamo (Ka)
156 VinayapiÔaka
83. PÈtimokkhuddesaka-ajjhesanÈdi

CodanÈvatthu tena cÈrikaÑ pakkÈmi, anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena
CodanÈvatthu tadavasari. Tena kho pana samayena aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse
sambahulÈ bhikkh| viharanti, tattha thero bhikkhu bÈlo hoti abyatto, so na
jÈnÈti uposathaÑ vÈ uposathakammaÑ vÈ pÈtimokkhaÑ vÈ
pÈtimokkhuddesaÑ vÈ. Atha kho tesaÑ bhikkh|naÑ etadahosi “BhagavatÈ
paÒÒattaÑ ‘therÈdhikaÑ pÈtimokkhan’ti, ayaÒca amhÈkaÑ thero bÈlo
abyatto, na jÈnÈti uposathaÑ vÈ uposathakammaÑ vÈ pÈtimokkhaÑ vÈ
pÈtimokkhuddesaÑ vÈ, kathaÑ nu kho amhehi paÔipajjitabban”ti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave yo tattha bhikkhu byatto
paÔibalo, tassÈdheyyaÑ pÈtimokkhanti.
Tena kho pana samayena aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahuposathe sambahulÈ

bhikkh| viharanti bÈlÈ abyattÈ, te na jÈnanti uposathaÑ vÈ
uposathakammaÑ vÈ pÈtimokkhaÑ vÈ pÈtimokkhuddesaÑ vÈ, te theraÑ
ajjhesiÑsu “uddisatu bhante thero pÈtimokkhan”ti. So evamÈha “na me
Èvuso vattatÊ”ti. DutiyaÑ theraÑ ajjhesiÑsu “uddisatu bhante thero
pÈtimokkhan”ti. Sopi evamÈha “na me Èvuso vattatÊ”ti. TatiyaÑ theraÑ
ajjhesiÑsu “uddisatu bhante thero pÈtimokkhan”ti. Sopi evamÈha “na me
Èvuso vattatÊ”ti. Eteneva upÈyena yÈva saÑghanavakaÑ ajjhesiÑsu
“uddisatu ÈyasmÈ pÈtimokkhan”ti. Sopi evamÈha “na me bhante vattatÊ”ti.
Idha pana bhikkhave aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahuposathe sambahulÈ

uposathakammaÑ vÈ pÈtimokkhaÑ vÈ pÈtimokkhuddesaÑ vÈ, te theraÑ
ajjhesanti “uddisatu bhante thero pÈtimokkhan”ti. So evaÑ vadeti “na me
Èvuso vattatÊ”ti. DutiyaÑ theraÑ ajjhesanti “uddisatu bhante thero
pÈtimokkhan”ti. Sopi evaÑ vadeti “na me Èvuso vattatÊ”ti.
tatiyaÑ theraÑ ajjhesanti “uddisatu bhante thero pÈtimokkhan”ti. Sopi evaÑ

vadeti “na me Èvuso vattatÊ”ti. Eteneva upÈyena yÈva saÑghanavakaÑ
ajjhesanti “uddisatu ÈyasmÈ pÈtimokkhan”ti. Sopi evaÑ vadeti “na me
bhante vattatÊ”ti. Tehi bhikkhave bhikkh|hi eko bhikkhu sÈmantÈ ÈvÈsÈ
sajjukaÑ pÈhetabbo “gacchÈvuso saÑkhittena vÈ vitthÈrena vÈ pÈtimokkhaÑ
pariyÈpuÓitvÈna ÈgacchÈhÊ”ti.
Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “kena nu kho pÈhetabbo”ti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave therena bhikkhunÈ navaÑ
bhikkhuÑ ÈÓÈpetunti. Therena ÈÓattÈ navÈ bhikkh| na gacchanti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave therena ÈÓattena agilÈnena na
gantabbaÑ, yo na gaccheyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
84. PakkhagaÓanÈdi-uggahaÓÈnujÈnanÈ
156. Atha kho BhagavÈ CodanÈvatthusmiÑ yathÈbhirantaÑ viharitvÈ
punadeva RÈjagahaÑ paccÈgaÒchi.
Tena kho pana samayena manussÈ bhikkh| piÓÉÈya carante pucchanti
“katimÊ bhante pakkhassÈ”ti. Bhikkh| evamÈhaÑsu “na kho mayaÑ Èvuso
jÈnÈmÈ”ti. ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti
“pakkhagaÓanamattampime samaÓÈ SakyaputtiyÈ na jÈnanti, kiÑ panime
aÒÒaÑ kiÒci kalyÈÓaÑ jÈnissantÊ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave pakkhagaÓanaÑ uggahetunti. Atha kho bhikkh|naÑ
etadahosi “kena nu kho pakkhagaÓanÈ uggahetabbÈ”ti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave sabbeheva pakkhagaÓanaÑ
uggahetunti.
157. Tena kho pana samayena manussÈ bhikkh| piÓÉÈya carante

pucchanti “kÊvatikÈ bhante bhikkh|”ti. Bhikkh| evamÈhaÑsu “na kho
mayaÑ Èvuso jÈnÈmÈ”ti. ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti
“aÒÒamaÒÒampime samaÓÈ SakyaputtiyÈ na jÈnanti, kiÑ panime aÒÒaÑ
kiÒci kalyÈÓaÑ jÈnissantÊ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave bhikkh| gaÓetunti.
158 VinayapiÔaka
Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “kadÈ nu kho bhikkh| gaÓetabbÈ”ti.

Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave tadahuposathe
nÈmaggena1 vÈ gaÓetuÑ, salÈkaÑ vÈ gÈhetunti.
158. Tena kho pana samayena bhikkh| ajÈnantÈ “ajjuposatho”ti d|raÑ

gÈmaÑ piÓÉÈya caranti. Te uddissamÈnepi pÈtimokkhe Ègacchanti,
uddiÔÔhamattepi Ègacchanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave ÈrocesuÑ ajjuposathoti.
Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “kena nu kho Èrocetabbo”ti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave therena bhikkhunÈ kÈlavato
Èrocetunti.
Tena kho pana samayena aÒÒataro thero kÈlavato nassarati. Bhagavato
etamatthaÑ arocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave bhattakÈlepi Èrocetunti.
BhattakÈlepi nassarati. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave yaÑ kÈlaÑ sarati, taÑ kÈlaÑ Èrocetunti.
85. PubbakaraÓÈnujÈnanÈ
159. Tena kho pana samayena aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse uposathÈgÈraÑ
uklÈpaÑ hoti. ŒgantukÈ bhikkh| ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ hi
nÈma ÈvÈsikÈ bhikkh| uposathÈgÈraÑ na sammajjissantÊ”ti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave uposathÈgÈraÑ sammajjitunti.
Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “kena nu kho uposathÈgÈraÑ
sammajjitabban”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
therena bhikkhunÈ navaÑ bhikkhuÑ ÈÓÈpetunti.
Therena ÈÓattÈ navÈ bhikkh| na sammajjanti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. Na bhikkhave therena ÈÓattena agilÈnena na sammajjitabbaÑ, yo
na sammajjeyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
______________________________________________________________
1. NÈmamattena (SyÈ), gaÓamaggena (Ka)
160. Tena kho pana samayena uposathÈgÈre ÈsanaÑ apaÒÒattaÑ hoti.

Bhikkh| chamÈyaÑ nisÊdanti, gattÈnipi cÊvarÈnipi paÑsukitÈni honti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave uposathÈgÈre
ÈsanaÑ paÒÒapetunti.
Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “kena nu kho uposathÈgÈre ÈsanaÑ
paÒÒapetabban”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
Therena ÈÓattÈ navÈ bhikkh| na paÒÒapenti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. Na bhikkhave therena ÈÓattena agilÈnena na paÒÒapetabbaÑ, yo
na paÒÒapeyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
161. Tena kho pana samayena uposathÈgÈre padÊpo na hoti, bhikkh|

andhakÈre kÈyampi cÊvarampi akkamanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave uposathÈgÈre padÊpaÑ kÈtunti.
Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “kena nu kho uposathÈgÈre padÊpo
kÈtabbo”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave therena
bhikkhunÈ navaÑ bhikkhuÑ ÈÓÈpetunti.
Therena ÈÓattÈ navÈ bhikkh| na padÊpenti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. Na bhikkhave therena ÈÓattena agilÈnena na padÊpetabbo, yo na
padÊpeyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
162. Tena kho pana samayena aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse ÈvÈsikÈ bhikkh|

neva pÈnÊyaÑ upaÔÔhÈpenti, na paribhojanÊyaÑ upaÔÔhÈpenti. ŒgantukÈ
bhikkh| ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma ÈvÈsikÈ bhikkh|
neva pÈnÊyaÑ upaÔÔhÈpessanti, na paribhojanÊyaÑ upaÔÔhÈpessantÊ”ti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave pÈnÊyaÑ
paribhojanÊyaÑ upaÔÔhÈpetunti.
Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “kena nu kho pÈnÊyaÑ paribhojanÊyaÑ
upaÔÔhÈpetabban”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
160 VinayapiÔaka
Therena ÈÓattÈ navÈ bhikkh| na upaÔÔhÈpenti. Bhagavato etamatthaÑ

ÈrocesuÑ. Na bhikkhave therena ÈÓattena agilÈnena na upaÔÔhÈpetabbaÑ, yo
na upaÔÔhÈpeyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
86. DisaÑgamikÈdivatthu
163. Tena kho pana samayena sambahulÈ bhikkh| bÈlÈ abyattÈ
disaÑgamikÈ ÈcariyupajjhÈye ÈpucchiÑsu1. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ.
Idha pana bhikkhave sambahulÈ bhikkh| bÈlÈ abyattÈ disaÑgamikÈ
ÈcariyupajjhÈye Èpucchanti2. Te3 bhikkhave ÈcariyupajjhÈyehi pucchitabbÈ
“kahaÑ gamissatha kena saddhiÑ gamissathÈ”ti. Te ce bhikkhave bÈlÈ
abyattÈ aÒÒe bÈle abyatte apadiseyyuÑ. Na bhikkhave ÈcariyupajjhÈyehi
anujÈnitabbÈ, anujÈneyyuÑ ce, Èpatti dukkaÔassa. Te ca bhikkhave bÈlÈ
abyattÈ ananuÒÒÈtÈ ÈcariyupajjhÈyehi gaccheyyuÑ ce, Èpatti dukkaÔassa.
Idha pana bhikkhave aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse sambahulÈ bhikkh| viharanti
bÈlÈ abyattÈ, te na jÈnanti uposathaÑ vÈ uposathakammaÑ vÈ pÈtimokkhaÑ
vÈ pÈtimokkhuddesaÑ vÈ. Tattha aÒÒo bhikkhu Ègacchati bahussuto
ÈgatÈgamo dhammadharo vinayadharo mÈtikÈdharo paÓÉito byatto medhÈvÊ
lajjÊ kukkuccako sikkhÈkÈmo. Tehi bhikkhave bhikkh|hi so bhikkhu
sa~gahetabbo anuggahetabbo upalÈpetabbo upaÔÔhÈpetabbo cuÓÓena
mattikÈya dantakaÔÔhena mukhodakena, no ce sa~gaÓheyyuÑ
anuggaÓheyyuÑ upalÈpeyyuÑ upaÔÔhÈpeyyuÑ cuÓÓena mattikÈya
dantakaÔÔhena mukhodakena, Èpatti dukkaÔassa.
uposathakammaÑ vÈ pÈtimokkhaÑ vÈ pÈtimokkhuddesaÑ vÈ. Tehi
bhikkhave bhikkh|hi eko bhikkhu sÈmantÈ ÈvÈsÈ sajjukaÑ pÈhetabbo
“gacchÈvuso saÑkhittena vÈ vitthÈrena vÈ pÈtimokkhaÑ pariyÈpuÓitvÈ
ÈgacchÈ”ti. EvaÒcetaÑ labhetha, iccetaÑ kusalaÑ. No ce labhetha, tehi
bhikkhave
______________________________________________________________
1. Na ÈpucchiÑsu (Ka) 2. Na Èpucchanti (Ka) 3. Tehi (Ka)
bhikkh|hi sabbeheva yattha jÈnanti uposathaÑ vÈ uposathakammaÑ vÈ

pÈtimokkhaÑ vÈ pÈtimokkhuddesaÑ vÈ, so ÈvÈso gantabbo, no ce
gaccheyyuÑ, Èpatti dukkaÔassa.
Idha pana bhikkhave aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse sambahulÈ bhikkh| vassaÑ
vasanti bÈlÈ abyattÈ, te na jÈnanti uposathaÑ vÈ uposathakammaÑ vÈ
pÈtimokkhaÑ vÈ pÈtimokkhuddesaÑ vÈ. Tehi bhikkhave bhikkh|hi eko
bhikkhu sÈmantÈ ÈvÈsÈ sajjukaÑ pÈhetabbo “gacchÈvuso saÑkhittena vÈ
vitthÈrena vÈ pÈtimokkhaÑ pariyÈpuÓitvÈ ÈgacchÈ”ti. EvaÒcetaÑ labhetha,
iccetaÑ kusalaÑ. No ce labhetha, eko bhikkhu SatthÈhakÈlikaÑ pÈhetabbo
“gacchÈvuso saÑkhittena vÈ vitthÈrena vÈ pÈtimokkhaÑ pariyÈpuÓitvÈ
ÈgacchÈ”ti. EvaÒcetaÑ labhetha, iccetaÑ kusalaÑ. No ce labhetha, na
bhikkhave tehi bhikkh|hi tasmiÑ ÈvÈse vassaÑ vasitabbaÑ, vaseyyuÑ ce,
87. PÈrisuddhidÈnakathÈ
164. Atha kho BhagavÈ bhikkh| Èmantesi “sannipatatha bhikkhave
saÑgho uposathaÑ karissatÊ”ti. EvaÑ vutte aÒÒataro bhikkhu BhagavantaÑ
etadavoca “atthi bhante bhikkhu gilÈno, so anÈgato”ti. AnujÈnÈmi bhikkhave
gilÈnena bhikkhunÈ pÈrisuddhiÑ dÈtuÑ. EvaÒca pana bhikkhave dÈtabbÈ.
Tena gilÈnena bhikkhunÈ ekaÑ bhikkhuÑ upasa~kamitvÈ ekaÑsaÑ
uttarÈsa~gaÑ karitvÈ ukkuÔikaÑ nisÊditvÈ aÒjaliÑ paggahetvÈ evamassa
vacanÊyo “pÈrisuddhiÑ dammi, pÈrisuddhiÑ me hara, pÈrisuddhiÑ me
ÈrocehÊ”ti. KÈyena viÒÒÈpeti, vÈcÈya viÒÒÈpeti, kÈyena vÈcÈya viÒÒÈpeti,
dinnÈ hoti pÈrisuddhi. Na kÈyena viÒÒÈpeti, na vÈcÈya viÒÒÈpeti, na kÈyena
vÈcÈya viÒÒÈpeti, na dinnÈ hoti pÈrisuddhi. EvaÒcetaÑ labhetha, iccetaÑ
kusalaÑ. No ce labhetha, so bhikkhave gilÈno bhikkhu maÒcena vÈ pÊÔhena
vÈ saÑghamajjhe ÈnetvÈ uposatho kÈtabbo. Sace bhikkhave
gilÈnupaÔÔhÈkÈnaÑ bhikkh|naÑ evaÑ hoti “sace kho mayaÑ gilÈnaÑ ÔhÈnÈ
cÈvessÈma, ÈbÈdho vÈ abhivaÉÉhissati, kÈlaÑkiriyÈ vÈ bhavissatÊ”ti. Na
bhikkhave gilÈno bhikkhu ÔhÈnÈ cÈvetabbo, saÑghena tattha gantvÈ
162 VinayapiÔaka
uposatho kÈtabbo, na tveva vaggena saÑghena uposatho kÈtabbo, kareyya

ce, Èpatti dukkaÔassa.
PÈrisuddhihÈrako ce bhikkhave dinnÈya pÈrisuddhiyÈ tattheva

pakkamati, aÒÒassa dÈtabbÈ pÈrisuddhi. PÈrisuddhihÈrako ce bhikkhave
dinnÈya pÈrisuddhiyÈ tattheva vibbhamati -pa- kÈlaÑ karoti. SÈmaÓero
paÔijÈnÈti. SikkhaÑ paccakkhÈtako paÔijÈnÈti. AntimavatthuÑ ajjhÈpannako
paÔijÈnÈti. Ummattako paÔijÈnÈti. Khittacitto paÔijÈnÈti. VedanÈÔÔo paÔijÈnÈti.
ŒpattiyÈ adassane ukkhittako paÔijÈnÈti. ŒpattiyÈ appaÔikamme ukkhittako
paÔijÈnÈti. PÈpikÈya diÔÔhiyÈ appaÔinissagge ukkhittako paÔijÈnÈti. PaÓÉako
paÔijÈnÈti. TheyyasaÑvÈsako paÔijÈnÈti. Titthiyapakkantako paÔijÈnÈti.
TiracchÈnagato paÔijÈnÈti. MÈtughÈtako paÔijÈnÈti. PitughÈtako paÔijÈnÈti.
ArahantaghÈtako paÔijÈnÈti. Bhikkhunid|sako paÔijÈnÈti. SaÑghabhedako
paÔijÈnÈti. LohituppÈdako paÔijÈnÈti. UbhatobyaÒjanako paÔijÈnÈti, aÒÒassa
dÈtabbÈ pÈrisuddhi.
PÈrisuddhihÈrako ce bhikkhave dinnÈya pÈrisuddhiyÈ antarÈmagge

pakkamati, anÈhaÔÈ hoti pÈrisuddhi. PÈrisuddhihÈrako ce bhikkhave dinnÈya
pÈrisuddhiyÈ antarÈmagge vibbhamati -pa-. UbhatobyaÒjanako paÔijÈnÈti,
anÈhaÔÈ hoti pÈrisuddhi.
PÈrisuddhihÈrako ce bhikkhave dinnÈya pÈrisuddhiyÈ saÑghappatto

pakkamati, ÈhaÔÈ hoti pÈrisuddhi. PÈrisuddhihÈrako ce bhikkhave dinnÈya
pÈrisuddhiyÈ saÑghappatto vibbhamati -pa-. UbhatobyaÒjanako paÔijÈnÈti,
ÈhaÔÈ hoti pÈrisuddhi.

sutto na Èroceti. Pamatto na Èroceti. SamÈpanno na Èroceti, ÈhaÔÈ hoti
pÈrisuddhi, pÈrisuddhihÈrakassa anÈpatti.

saÒcicca na Èroceti, ÈhaÔÈ hoti pÈrisuddhi, pÈrisuddhihÈrakassa Èpatti
dukkaÔassÈti.
88. ChandadÈnakathÈ

saÑgho kammaÑ karissatÊ”ti. EvaÑ vutte aÒÒataro bhikkhu BhagavantaÑ
gilÈnena bhikkhunÈ chandaÑ dÈtuÑ. EvaÒca pana bhikkhave dÈtabbo, tena
gilÈnena bhikkhunÈ ekaÑ bhikkhuÑ upasa~kamitvÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ
karitvÈ ukkuÔikaÑ nisÊditvÈ aÒjaliÑ paggahetvÈ evamassa vacanÊyo
“chandaÑ dammi, chandaÑ me hara, chandaÑ me ÈrocehÊ”ti. KÈyena
viÒÒÈpeti, vÈcÈya viÒÒÈpeti, kÈyena vÈcÈya viÒÒÈpeti, dinno hoti chando. Na
kÈyena viÒÒÈpeti, na vÈcÈya viÒÒÈpeti, na kÈyena vÈcÈya viÒÒÈpeti, na dinno
hoti chando. EvaÒcetaÑ labhetha, iccetaÑ kusalaÑ. No ce labhetha, so
bhikkhave gilÈno bhikkhu maÒcena vÈ pÊÔhena vÈ saÑghamajjhe ÈnetvÈ
kammaÑ kÈtabbaÑ. Sace bhikkhave gilÈnupaÔÔhÈkÈnaÑ bhikkh|naÑ evaÑ
hoti “sace kho mayaÑ gilÈnaÑ ÔhÈnÈ cÈvessÈma, ÈbÈdho vÈ abhivaÉÉhissati,
kÈlaÑkiriyÈ vÈ bhavissatÊ”ti. Na bhikkhave gilÈno bhikkhu ÔhÈnÈ cÈvetabbo,
saÑghena tattha gantvÈ kammaÑ kÈtabbaÑ, na tveva vaggena saÑghena
kammaÑ kÈtabbaÑ, kareyya ce, Èpatti dukkaÔassa.
ChandahÈrako ce bhikkhave dinne chande tattheva pakkamati, aÒÒassa

dÈtabbo chando. ChandahÈrako ce bhikkhave dinne chande tattheva
vibbhamati -pa- kÈlaÑ karoti. SÈmaÓero paÔijÈnÈti. SikkhaÑ paccakkhÈtako
paÔijÈnÈti. AntimavatthuÑ ajjhÈpannako paÔijÈnÈti. Ummattako paÔijÈnÈti.
Khittacitto paÔijÈnÈti. VedanÈÔÔo paÔijÈnÈti. ŒpattiyÈ adassane ukkhittako
paÔijÈnÈti. ŒpattiyÈ appaÔikamme ukkhittako paÔijÈnÈti. PÈpikÈya diÔÔhiyÈ
appaÔinissagge ukkhittako paÔijÈnÈti. PaÓÉako paÔijÈnÈti. TheyyasaÑvÈsako
paÔijÈnÈti. Titthiyapakkantako paÔijÈnÈti. TiracchÈnagato paÔijÈnÈti.
MÈtughÈtako paÔijÈnÈti. PitughÈtako paÔijÈnÈti. ArahantaghÈtako paÔijÈnÈti.
Bhikkhunid|sako paÔijÈnÈti. SaÑghabhedako paÔijÈnÈti. LohituppÈdako
paÔijÈnÈti. UbhatobyaÒjanako paÔijÈnÈti, aÒÒassa dÈtabbo chando.
164 VinayapiÔaka
ChandahÈrako ce bhikkhave dinne chande antarÈmagge pakkamati,

anÈhaÔo hoti chando. ChandahÈrako ce bhikkhave dinne chande antarÈmagge
vibbhamati -pa-. UbhatobyaÒjanako paÔijÈnÈti, anÈhaÔo hoti chando.
ChandahÈrako ce bhikkhave dinne chande saÑghappatto pakkamati,

ÈhaÔo hoti chando. ChandahÈrako ce bhikkhave dinne chande saÑghappatto
vibbhamati -pa-. UbhatobyaÒjanako paÔijÈnÈti, ÈhaÔo hoti chando.
ChandahÈrako ce bhikkhave dinne chande saÑghappatto sutto na

Èroceti. Pamatto na Èroceti. SamÈpanno na Èroceti, ÈhaÔo hoti chando,
chandahÈrakassa anÈpatti.
ChandahÈrako ce bhikkhave dinne chande saÑghappatto saÒcicca na

Èroceti, ÈhaÔo hoti chando, chandahÈrakassa Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi
bhikkhave tadahuposathe pÈrisuddhiÑ dentena chandampi dÈtuÑ, santi
saÑghassa karaÓÊyanti.
89. ©ÈtakÈdiggahaÓakathÈ
166. Tena kho pana samayena aÒÒataraÑ bhikkhuÑ tadahuposathe

ÒÈtakÈ gaÓhiÑsu. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
Idha pana bhikkhave bhikkhuÑ tadahuposathe ÒÈtakÈ gaÓhanti, te

ÒÈtakÈ bhikkh|hi evamassu vacanÊyÈ “i~gha tumhe Èyasmanto imaÑ
bhikkhuÑ muhuttaÑ muÒcatha, yÈvÈyaÑ bhikkhu uposathaÑ karotÊ”ti.
EvaÒcetaÑ labhetha, iccetaÑ kusalaÑ. No ce labhetha, te ÒÈtakÈ bhikkh|hi
evamassu vacanÊyÈ “i~gha tumhe Èyasmanto muhuttaÑ ekamantaÑ hotha,
yÈvÈyaÑ bhikkhu pÈrisuddhiÑ detÊ”ti. EvaÒcetaÑ labhetha, iccetaÑ
kusalaÑ. No ce labhetha, te ÒÈtakÈ bhikkh|hi evamassu vacanÊyÈ “i~gha
tumhe Èyasmanto imaÑ bhikkhuÑ muhuttaÑ nissÊmaÑ netha, yÈva saÑgho
uposathaÑ karotÊ”ti. EvaÒcetaÑ labhetha, iccetaÑ kusalaÑ. No ce labhetha,
na tveva vaggena saÑghena uposatho kÈtabbo, kareyya ce, Èpatti
dukkaÔassa.
Idha pana bhikkhave bhikkhuÑ tadahuposathe rÈjÈno gaÓhanti -pa- corÈ

gaÓhanti. DhuttÈ gaÓhanti. BhikkhupaccatthikÈ gaÓhanti, te
bhikkhupaccatthikÈ bhikkh|hi evamassu vacanÊyÈ “i~gha tumhe Èyasmanto
imaÑ bhikkhuÑ muhuttaÑ muÒcatha, yÈvÈyaÑ bhikkhu uposathaÑ
karotÊ”ti. EvaÒcetaÑ labhetha, iccetaÑ kusalaÑ. No ce labhetha, te
muhuttaÑ ekamantaÑ hotha, yÈvÈyaÑ bhikkhu pÈrisuddhiÑ detÊ”ti.
EvaÒcetaÑ labhetha, iccetaÑ kusalaÑ. No ce labhetha, te
imaÑ bhikkhuÑ muhuttaÑ nissÊmaÑ netha, yÈva saÑgho uposathaÑ
karotÊ”ti. EvaÒcetaÑ labhetha, iccetaÑ kusalaÑ. No ce labhetha, na tveva
vaggena saÑghena uposatho kÈtabbo, kareyya ce, Èpatti dukkaÔassÈti.
90. Ummattakasammuti
167. Atha kho BhagavÈ bhikkh| Èmantesi “sannipatatha bhikkhave atthi
saÑghassa karaÓÊyan”ti. EvaÑ vutte aÒÒataro bhikkhu BhagavantaÑ
etadavoca “atthi bhante Gaggo nÈma bhikkhu ummattako, so anÈgato”ti.
Dveme bhikkhave ummattakÈ. Atthi bhikkhave bhikkhu ummattako
saratipi uposathaÑ napi sarati, saratipi saÑghakammaÑ napi sarati, atthi
neva sarati. Œgacchatipi uposathaÑ napi Ègacchati, Ègacchatipi
saÑghakammaÑ napi Ègacchati, atthi neva Ègacchati. Tatra bhikkhave
yvÈyaÑ ummattako saratipi uposathaÑ napi sarati, saratipi saÑghakammaÑ
napi sarati, Ègacchatipi uposathaÑ napi Ègacchati, Ègacchatipi
saÑghakammaÑ napi Ègacchati, anujÈnÈmi bhikkhave evar|passa
ummattakassa ummattakasammutiÑ dÈtuÑ. EvaÒca pana bhikkhave dÈtabbÈ,
byattena bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho ÒÈpetabbo–
“SuÓÈtu me bhante saÑgho, Gaggo bhikkhu ummattako saratipi
uposathaÑ napi sarati, saratipi saÑghakammaÑ napi sarati, Ègacchatipi
uposathaÑ napi Ègacchati, Ègacchatipi saÑghakammaÑ napi Ègacchati, yadi
saÑghassa pattakallaÑ, saÑgho Gaggassa bhikkhuno ummattakassa
166 VinayapiÔaka
ummattakasammutiÑ dadeyya, sareyya vÈ Gaggo bhikkhu uposathaÑ na vÈ

sareyya, sareyya vÈ saÑghakammaÑ na vÈ sareyya, Ègaccheyya vÈ
uposathaÑ na vÈ Ègaccheyya, Ègaccheyya vÈ saÑghakammaÑ na vÈ
Ègaccheyya. SaÑgho saha vÈ Gaggena vinÈ vÈ Gaggena uposathaÑ kareyya,
saÑghakammaÑ kareyya, esÈ Òatti.
SuÓÈtu me bhante saÑgho, Gaggo bhikkhu ummattako saratipi upothaÑ
napi sarati, saratipi saÑghakammaÑ napi sarati, Ègacchatipi uposathaÑ napi
Ègacchati, Ègacchatipi saÑghakammaÑ napi Ègacchati. SaÑgho Gaggassa
bhikkhuno ummattakassa ummattakasammutiÑ deti, sareyya vÈ Gaggo
bhikkhu uposathaÑ na vÈ sareyya, sareyya vÈ saÑghakammaÑ na vÈ
sareyya, Ègaccheyya vÈ uposathaÑ na vÈ Ègaccheyya, Ègaccheyya vÈ
saÑghakammaÑ na vÈ Ègaccheyya, saÑgho saha vÈ Gaggena vinÈ vÈ
Gaggena uposathaÑ karissati, saÑghakammaÑ karissati. YassÈyasmato
khamati Gaggassa bhikkhuno ummattakassa ummattakasammutiyÈ dÈnaÑ,
sareyya vÈ Gaggo bhikkhu uposathaÑ na vÈ sareyya, sareyya vÈ
saÑghakammaÑ na vÈ sareyya, Ègaccheyya vÈ uposathaÑ na vÈ
Ègaccheyya, Ègaccheyya vÈ saÑghakammaÑ na vÈ Ègaccheyya, saÑgho
saha vÈ Gaggena vinÈ vÈ Gaggena uposathaÑ karissati, saÑghakammaÑ
karissati, so tuÓhassa, yassa nakkhamati, so bhÈseyya.
DinnÈ saÑghena Gaggassa bhikkhuno ummattakassa
ummattakasammuti, sareyya vÈ Gaggo bhikkhu uposathaÑ na vÈ sareyya,
sareyya vÈ saÑghakammaÑ na vÈ sareyya, Ègaccheyya vÈ uposathaÑ na vÈ
Ègaccheyya, Ègaccheyya vÈ saÑghakammaÑ na vÈ Ègaccheyya, saÑgho
saha vÈ Gaggena vinÈ vÈ Gaggena uposathaÑ karissati, saÑghakammaÑ
karissati, khamati saÑghassa, tasmÈ tuÓhÊ, evametaÑ dhÈrayÈmÊ”ti.
91. SaÑghuposathÈdippabheda
168. Tena kho pana samayena aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahuposathe
cattÈro bhikkh| viharanti. Atha kho tesaÑ bhikkh|naÑ etadahosi
“BhagavatÈ paÒÒattaÑ ‘uposatho kÈtabbo’ti, mayaÒcamhÈ cattÈro janÈ,
kathaÑ nu kho amhehi uposatho kÈtabbo”ti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave catunnaÑ pÈtimokkhaÑ

uddisitunti.
Tena kho pana samayena aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahuposathe tayo
bhikkh| viharanti. Atha kho tesaÑ bhikkh|naÑ etadahosi “BhagavatÈ
anuÒÒÈtaÑ catunnaÑ pÈtimokkhaÑ uddisituÑ, mayaÒcamhÈ tayo janÈ,
kathaÑ nu kho amhehi uposatho kÈtabbo”ti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave tiÓÓaÑ pÈrisuddhi-uposathaÑ kÈtuÑ.
EvaÒca pana bhikkhave kÈtabbo, byattena bhikkhunÈ paÔibalena te bhikkh|
ÒÈpetabbÈ–
“SuÓantu me ÈyasmantÈ, ajjuposatho pannaraso, yadÈyasmantÈnaÑ
pattakallaÑ, mayaÑ aÒÒamaÒÒaÑ pÈrisuddhi-uposathaÑ kareyyÈmÈ”ti.
Therena bhikkhunÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ karitvÈ ukkuÔikaÑ nisÊditvÈ
aÒjaliÑ paggahetvÈ te bhikkh| evamassu vacanÊyÈ “parisuddho ahaÑ Èvuso
parisuddhoti maÑ dhÈretha, parisuddho ahaÑ Èvuso parisuddhoti maÑ
dhÈretha, parisuddho ahaÑ Èvuso parisuddhoti maÑ dhÈrethÈ”ti.
Navakena bhikkhunÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ karitvÈ ukkuÔikaÑ
nisÊditvÈ aÒjaliÑ paggahetvÈ te bhikkh| evamassu vacanÊyÈ “parisuddho
ahaÑ bhante parisuddhoti maÑ dhÈretha, parisuddho ahaÑ bhante
parisuddhoti maÑ dhÈretha, parisuddho ahaÑ bhante parisuddhoti maÑ
dhÈrethÈ”ti.
Tena kho pana samayena aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahuposathe dve
bhikkh| viharanti. Atha kho tesaÑ bhikkh|naÑ etadahosi “Bhagavato
anuÒÒÈtaÑ catunnaÑ pÈtimokkhaÑ uddisituÑ, tiÓÓannaÑ
pÈrisuddhi-uposathaÑ kÈtuÑ, mayaÒcamhÈ dve janÈ, kathaÑ nu kho amhehi
uposatho kÈtabbo”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave dvinnaÑ pÈrisuddhi-uposathaÑ kÈtuÑ. EvaÒca pana bhikkhave
kÈtabbo, therena bhikkhunÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ karitvÈ ukkuÔikaÑ
nisÊditvÈ aÒjaliÑ paggahetvÈ navo bhikkhu evamassa vacanÊyo “parisuddho
ahaÑ Èvuso parisuddhoti maÑ dhÈrehi, parisuddho ahaÑ Èvuso parisuddhoti
maÑ dhÈrehi, parisuddho ahaÑ Èvuso parisuddhoti maÑ dhÈrehÊ”ti.
168 VinayapiÔaka

nisÊditvÈ aÒjaliÑ paggahetvÈ thero bhikkhu evamassa vacanÊyo “parisuddho
ahaÑ bhante parisuddhoti maÑ dhÈretha, parisuddho ahaÑ bhante
parisuddhoti maÑ dhÈretha, parisuddho ahaÑ bhante parisuddhoti maÑ
dhÈrethÈ”ti.
Tena kho pana samayena aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahuposathe eko
bhikkhu viharati. Atha kho tassa bhikkhuno etadahosi “BhagavatÈ
anuÒÒÈtaÑ catunnaÑ pÈtimokkhaÑ uddisituÑ, tiÓÓannaÑ
pÈrisuddhi-uposathaÑ kÈtuÑ, dvinnaÑ pÈrisuddhi-uposathaÑ kÈtuÑ,
ahaÒcamhi ekako, kathaÑ nu kho mayÈ uposatho kÈtabbo”ti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Idha pana bhikkhave aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse
tadahuposathe eko bhikkhu viharati. Tena bhikkhave bhikkhunÈ yattha
bhikkh| paÔikkamanti upaÔÔhÈnasÈlÈya vÈ maÓÉape vÈ rukkham|le vÈ, so
deso sammajjitvÈ pÈnÊyaÑ paribhojanÊyaÑ upaÔÔhÈpetvÈ ÈsanaÑ paÒÒapetvÈ
padÊpaÑ katvÈ nisÊditabbaÑ. Sace aÒÒe bhikkh| Ègacchanti, tehi saddhiÑ
uposatho kÈtabbo. No ce Ègacchanti, “ajja me uposatho”ti adhiÔÔhÈtabbo, no
ce adhiÔÔhaheyya, Èpatti dukkaÔassa.
Tatra bhikkhave yattha cattÈro bhikkh| viharanti, na ekassa
pÈrisuddhiÑ ÈharitvÈ tÊhi pÈtimokkhaÑ uddisitabbaÑ, uddiseyyuÑ ce, Èpatti
dukkaÔassa. Tatra bhikkhave yattha tayo bhikkh| viharanti, na ekassa
pÈrisuddhiÑ ÈharitvÈ dvÊhi pÈrisuddhi-uposatho kÈtabbo, kareyyuÑ ce,
Èpatti dukkaÔassa. Tatra bhikkhave yattha dve bhikkh| viharanti, na ekassa
pÈrisuddhiÑ ÈharitvÈ ekena adhiÔÔhÈtabbo, adhiÔÔhaheyya ce, Èpatti
dukkaÔassÈti.
92. ŒpattipaÔikammavidhi
169. Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu tadahuposathe ÈpattiÑ
Èpanno hoti. Atha kho tassa bhikkhuno etadahosi “BhagavatÈ paÒÒattaÑ ‘na
sÈpattikena uposatho kÈtabbo’ti, ahaÒcamhi ÈpattiÑ Èpanno, kathaÑ nu kho
mayÈ paÔipajjitabban”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Idha pana
bhikkhave bhikkhu tadahuposathe ÈpattiÑ Èpanno hoti, tena bhikkhave
bhikkhunÈ ekaÑ bhikkhuÑ upasa~kamitvÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ karitvÈ
ukkuÔikaÑ nisÊditvÈ aÒjaliÑ
paggahetvÈ evamassa vacanÊyo “ahaÑ Èvuso itthannÈmaÑ ÈpattiÑ Èpanno,

taÑ paÔidesemÊ”ti. Tena vattabbo “passasÊ”ti. “Œma passÈmÊ”ti. “ŒyatiÑ
saÑvareyyÈsÊ”ti.
Idha pana bhikkhave bhikkhu tadahuposathe ÈpattiyÈ vematiko hoti,
tena bhikkhave bhikkhunÈ ekaÑ bhikkhuÑ upasa~kamitvÈ ekaÑsaÑ
vacanÊyo “ahaÑ Èvuso itthannÈmÈya ÈpattiyÈ vematiko, yadÈ nibbematiko
bhavissÈmi, tadÈ taÑ ÈpattiÑ paÔikarissÈmÊ”ti vatvÈ uposatho kÈtabbo,
pÈtimokkhaÑ sotabbaÑ, na tveva tappaccayÈ uposathassa antarÈyo
kÈtabboti.
Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| sabhÈgaÑ ÈpattiÑ
desenti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave sabhÈgÈ Èpatti
desetabbÈ, yo deseyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| sabhÈgaÑ ÈpattiÑ
paÔiggaÓhanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave sabhÈgÈ
Èpatti paÔiggahetabbÈ, yo paÔiggaÓheyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
93. Œpatti-ÈvikaraÓavidhi
170. Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu pÈtimokkhe
uddissamÈne ÈpattiÑ sarati, atha kho tassa bhikkhuno etadahosi “BhagavatÈ
paÒÒattaÑ ‘na sÈpattikena uposatho kÈtabbo’ti, ahaÒcamhi ÈpattiÑ Èpanno,
Idha pana bhakkhave bhikkhu pÈtimokkhe uddissamÈne ÈpattiÑ sarati,
tena bhikkhave bhikkhunÈ sÈmanto bhikkhu evamassa vacanÊyo “ahaÑ
Èvuso itthannÈmaÑ ÈpattiÑ Èpanno, ito vuÔÔhahitvÈ taÑ ÈpattiÑ
pÈÔikarissÈmÊ”ti vatvÈ uposatho kÈtabbo, pÈtimokkhaÑ sotabbaÑ, na tveva
tappaccayÈ uposathassa antarÈyo kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave bhikkhu pÈtimokkhe uddissamÈne ÈpattiyÈ
vematiko hoti, tena bhikkhave bhikkhunÈ sÈmanto bhikkhu evamassa
170 VinayapiÔaka

bhavissÈmi, tadÈ taÑ ÈpattiÑ paÔikarissÈmÊ”ti vatvÈ uposatho kÈtabbo,
pÈtimokkhaÑ sotabbaÑ, na tveva tappaccayÈ uposathassa antarÈyo
kÈtabboti.
94. SabhÈgÈpattipaÔikammavidhi
171. Tena kho pana samayena aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahuposathe sabbo

saÑgho sabhÈgaÑ ÈpattiÑ Èpanno hoti. Atha kho tesaÑ bhikkh|naÑ
etadahosi “BhagavatÈ paÒÒattaÑ ‘na sabhÈgÈ Èpatti desetabbÈ, na sabhÈgÈ
Èpatti paÔiggahetabbÈ’ti, ayaÒca sabbo saÑgho sabhÈgaÑ ÈpattiÑ Èpanno,
kathaÑ nu kho amhehi paÔipajjitabban”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
Idha pana bhikkhave aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahuposathe sabbo saÑgho

sabhÈgaÑ ÈpattiÑ Èpanno hoti, tehi bhikkhave bhikkh|hi eko bhikkhu
sÈmantÈ ÈvÈsÈ sajjukaÑ pÈhetabbo “gacchÈvuso taÑ ÈpattiÑ paÔikaritvÈ
Ègaccha, mayaÑ te santike ÈpattiÑ paÔikarissÈmÈ”ti. EvaÒcetaÑ labhetha,
iccetaÑ kusalaÑ. No ce labhetha, byattena bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho
ÒÈpetabbo–
“SuÓÈtu me bhante saÑgho, ayaÑ sabbo saÑgho sabhÈgaÑ ÈpattiÑ

Èpanno, yadÈ aÒÒaÑ bhikkhuÑ suddhaÑ anÈpattikaÑ passissati, tadÈ tassa
santike taÑ ÈpattiÑ paÔikarissatÊ”ti vatvÈ uposatho kÈtabbo, pÈtimokkhaÑ
uddisitabbaÑ, na tveva tappaccayÈ uposathassa antarÈyo kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahuposathe sabbo saÑgho

sabhÈgÈya ÈpattiyÈ vematiko hoti, byattena bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho
ÒÈpetabbo–
“SuÓÈtu me bhante saÑgho, ayaÑ sabbo saÑgho sabhÈgÈya ÈpattiyÈ

vematiko, yadÈ nibbematiko bhavissati, tadÈ taÑ ÈpattiÑ paÔikarissatÊ”ti
vatvÈ uposatho kÈtabbo, pÈtimokkhaÑ uddisitabbaÑ, na tveva tappaccayÈ
uposathassa antarÈyo kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse vass|pagato saÑgho

sabhÈgaÑ ÈpattiÑ Èpanno hoti, tehi bhikkhave bhikkh|hi eko bhikkhu
sÈmantÈ ÈvÈsÈ sajjukaÑ pÈhetabbo “gacchÈvuso taÑ ÈpattiÑ paÔikaritvÈ
Ègaccha, mayaÑ te santike taÑ ÈpattiÑ paÔikarissÈmÈ”ti. EvaÒcetaÑ
labhetha, iccetaÑ kusalaÑ. No ce labhetha, eko bhikkhu sattÈhakÈlikaÑ
pÈhetabbo “gacchÈvuso taÑ ÈpattiÑ paÔikaritvÈ Ègaccha, mayaÑ te santike
taÑ ÈpattiÑ paÔikarissÈmÈ”ti.
Tena kho pana samayena aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse sabbo saÑgho sabhÈgaÑ

ÈpattiÑ Èpanno hoti, so na jÈnÈti tassÈ ÈpattiyÈ nÈmagottaÑ. Tattha aÒÒo
bhikkhu Ègacchati bahussuto ÈgatÈgamo dhammadharo vinayadharo
mÈtikÈdharo paÓÉito byatto medhÈvÊ lajjÊ kukkuccako sikkhÈkÈmo, tamenaÑ
aÒÒataro bhikkhu yena so bhikkhu tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ taÑ
bhikkhuÑ etadavoca “yo nu kho Èvuso evaÒcevaÒca karoti, kiÑ nÈma so
ÈpattiÑ ÈpajjatÊ”ti. So evamÈha “yo kho Èvuso evaÒcevaÒca karoti, imaÑ
nÈma so ÈpattiÑ Èpajjati, imaÑ nÈma tvaÑ Èvuso ÈpattiÑ Èpanno, paÔikarohi
taÑ Èpattin”ti. So evamÈha “na kho ahaÑ Èvuso ekova imaÑ ÈpattiÑ
Èpanno, ayaÑ sabbo saÑgho imaÑ ÈpattiÑ Èpanno”ti. So evamÈha “kiÑ te
Èvuso karissati paro Èpanno vÈ anÈpanno vÈ, i~gha tvaÑ Èvuso sakÈya
ÈpattiyÈ vuÔÔhÈhÊ”ti. Atha kho so bhikkhu tassa bhikkhuno vacanena taÑ
ÈpattiÑ paÔikaritvÈ yena te bhikkh| tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ te
bhikkh| etadavoca “yo kira Èvuso evaÒcevaÒca karoti, imaÑ nÈma so
ÈpattiÑ Èpajjati, imaÑ nÈma tumhe Èvuso ÈpattiÑ ÈpannÈ, paÔikarotha taÑ
Èpattin”ti. Atha kho te bhikkh| na icchiÑsu tassa bhikkhuno vacanena taÑ
ÈpattiÑ paÔikÈtuÑ. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
Idha pana bhikkhave aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse sabbo saÑgho sabhÈgaÑ

ÈpattiÑ Èpanno hoti, so na jÈnÈti tassÈ ÈpattiyÈ nÈmagottaÑ. Tattha aÒÒo
bhikkhu Ègacchati bahussuto ÈgatÈgamo
172 VinayapiÔaka
dhammadharo vinayadharo mÈtikÈdharo paÓÉito byatto medhÈvÊ lajjÊ

kukkuccako sikkhÈkÈmo, tamenaÑ aÒÒataro bhikkhu yena so bhikkhu
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ taÑ bhikkhuÑ evaÑ vadeti “yo nu kho
Èvuso evaÒcevaÒca karoti, kiÑ nÈma so ÈpattiÑ ÈpajjatÊ”ti. So evaÑ vadeti
“yo kho Èvuso evaÒcevaÒca karoti, imaÑ nÈma so ÈpattiÑ Èpajjati, imaÑ
nÈma tvaÑ Èvuso ÈpattiÑ Èpanno, paÔikarohi taÑ Èpattin”ti. So evaÑ vadeti
“na kho ahaÑ Èvuso ekova imaÑ ÈpattiÑ Èpanno, ayaÑ sabbo saÑgho
imaÑ ÈpattiÑ Èpanno”ti. So evaÑ vadeti “kiÑ te Èvuso karissati paro
Èpanno vÈ anÈpanno vÈ, i~gha tvaÑ Èvuso sakÈya ÈpattiyÈ vuÔÔhÈhÊ”ti. So ce
bhikkhave bhikkhu tassa bhikkhuno vacanena taÑ ÈpattiÑ paÔikaritvÈ yena
te bhikkh| tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ te bhikkh| evaÑ vadeti “yo kira
Èvuso evaÒcevaÒca karoti, imaÑ nÈma so ÈpattiÑ Èpajjati, imaÑ nÈma
tumhe Èvuso ÈpattiÑ ÈpannÈ, paÔikarotha taÑ Èpattin”ti. Te ce bhikkhave
bhikkh| tassa bhikkhuno vacanena taÑ ÈpattiÑ paÔikareyyuÑ, iccetaÑ
kusalaÑ. No ce paÔikareyyuÑ, na te bhikkhave bhikkh| tena bhikkhunÈ
akÈmÈ vacanÊyÈti.
CodanÈvatthubhÈÓavÈro niÔÔhito dutiyo.

_____
95. AnÈpattipannarasaka
172. Tena kho pana samayena aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahuposathe

sambahulÈ ÈvÈsikÈ bhikkh| sannipatiÑsu cattÈro vÈ atirekÈ vÈ, te na jÈniÑsu
“atthaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| anÈgatÈ”ti, te dhammasaÒÒino vinayasaÒÒino
vaggÈ samaggasaÒÒino uposathaÑ akaÑsu pÈtimokkhaÑ uddisiÑsu, tehi
uddissamÈne pÈtimokkhe athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| ÈgacchiÑsu bahutarÈ.

ÈvÈsikÈ bhikkh| sannipatanti cattÈro vÈ atirekÈ vÈ, te na jÈnanti

vaggÈ samaggasaÒÒino uposathaÑ karonti pÈtimokkhaÑ uddisanti, tehi
uddissamÈne pÈtimokkhe athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti bahutarÈ, tehi
bhikkhave bhikkh|hi puna pÈtimokkhaÑ uddisitabbaÑ, uddesakÈnaÑ
anÈpatti. (1)

ÈvÈsikÈ bhikkh| sannipatanti cattÈro vÈ atirekÈ vÈ, te na jÈnanti “atthaÒÒe
ÈvÈsikÈ bhikkh| anÈgatÈ”ti, te dhammasaÒÒino vinayasaÒÒino vaggÈ
samaggasaÒÒino uposathaÑ karonti pÈtimokkhaÑ uddisanti, tehi
uddissamÈne pÈtimokkhe athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti samasamÈ,
uddiÔÔhaÑ su-uddiÔÔhaÑ, avasesaÑ sotabbaÑ. UddesakÈnaÑ anÈpatti. (2)

uddissamÈne pÈtimokkhe athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti thokatarÈ,
uddiÔÔhaÑ su-uddiÔÔhaÑ, avasesaÑ sotabbaÑ. UddesakÈnaÑ anÈpatti. (3)

uddiÔÔhamatte pÈtimokkhe athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti bahutarÈ, tehi
bhikkhave bhikkh|hi puna pÈtimokkhaÑ uddisitabbaÑ. UddesakÈnaÑ
anÈpatti. (4)

samaggasaÒÒino uposathaÑ karonti pÈtimokkhaÑ uddisanti,
174 VinayapiÔaka
tehi uddiÔÔhamatte pÈtimokkhe athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti

samasamÈ, uddiÔÔhaÑ su-uddiÔÔhaÑ, tesaÑ santike pÈrisuddhi ÈrocetabbÈ.
UddesakÈnaÑ anÈpatti. (5)

uddiÔÔhamatte pÈtimokkhe athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti thokatarÈ,
uddiÔÔhaÑ su-uddiÔÔhaÑ, tesaÑ santike pÈrisuddhi ÈrocetabbÈ. UddesakÈnaÑ
anÈpatti. (6)

uddiÔÔhamatte pÈtimokkhe avuÔÔhitÈya parisÈya athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh|
Ègacchanti bahutarÈ, tehi bhikkhave bhikkh|hi puna pÈtimokkhaÑ
uddisitabbaÑ. UddesakÈnaÑ anÈpatti. (7)

Ègacchanti samasamÈ, uddiÔÔhaÑ su-uddiÔÔhaÑ, tesaÑ santike pÈrisuddhi
ÈrocetabbÈ. UddesakÈnaÑ anÈpatti. (8)

uddiÔÔhamatte pÈtimokkhe avuÔÔhitÈya parisÈya athaÒÒe
ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti thokatarÈ, uddiÔÔhaÑ su-uddiÔÔhaÑ, tesaÑ

santike pÈrisuddhi ÈrocetabbÈ. UddesakÈnaÑ anÈpatti. (9)
uddiÔÔhamatte pÈtimokkhe ekaccÈya vuÔÔhitÈya parisÈya athaÒÒe ÈvÈsikÈ
bhikkh| Ègacchanti bahutarÈ, tehi bhikkhave bhikkh|hi puna pÈtimokkhaÑ
bhikkh| Ègacchanti samasamÈ, uddiÔÔhaÑ su-uddiÔÔhaÑ, tesaÑ santike
pÈrisuddhi ÈrocetabbÈ. UddesakÈnaÑ anÈpatti. (11)
bhikkh| Ègacchanti thokatarÈ, uddiÔÔhaÑ su-uddiÔÔhaÑ, tesaÑ santike
uddiÔÔhamatte pÈtimokkhe sabbÈya vuÔÔhitÈya parisÈya athaÒÒe ÈvÈsikÈ
176 VinayapiÔaka

AnÈpattipannarasakaÑ niÔÔhitaÑ.
_____
96. VaggÈvaggasaÒÒÊpannarasaka
173. Idha pana bhikkhave aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahuposathe
sambahulÈ ÈvÈsikÈ bhikkh| sannipatanti cattÈro vÈ atirekÈ vÈ, te jÈnanti
vaggÈ vaggasaÒÒino uposathaÑ karonti pÈtimokkhaÑ uddisanti, tehi
bhikkhave bhikkh|hi puna pÈtimokkhaÑ uddisitabbaÑ. UddesakÈnaÑ Èpatti
dukkaÔassa. (1)
ÈvÈsikÈ bhikkh| sannipatanti cattÈro vÈ atirekÈ vÈ, te jÈnanti “atthaÒÒe
vaggasaÒÒino uposathaÑ karonti pÈtimokkhaÑ uddisanti, tehi uddissamÈne
pÈtimokkhe athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti
samasamÈ, uddiÔÔhaÑ su-uddiÔÔhaÑ, avasesaÑ sotabbaÑ. UddesakÈnaÑ

Èpatti dukkaÔassa. (2)

vaggasaÒÒino uposathaÑ karonti pÈtimokkhaÑ uddisanti, tehi uddissamÈne
pÈtimokkhe athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti thokatarÈ, uddiÔÔhaÑ
su-uddiÔÔhaÑ, avasesaÑ sotabbaÑ. UddesakÈnaÑ Èpatti dukkaÔassa. (3)

vaggasaÒÒino uposathaÑ karonti pÈtimokkhaÑ uddisanti, tehi uddiÔÔhamatte
pÈtimokkhe -pa- avuÔÔhitÈya parisÈya -pa- ekaccÈya vuÔÔhitÈya parisÈya -pa-
sabbÈya vuÔÔhitÈya parisÈya athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti bahutarÈ
-pa- samasamÈ -pa- thokatarÈ, uddiÔÔhaÑ su-uddiÔÔhaÑ, tesaÑ santike
pÈrisuddhi ÈrocetabbÈ. UddesakÈnaÑ Èpatti dukkaÔassa. (4-15)
VaggÈvaggasaÒÒipannarasakaÑ niÔÔhitaÑ.
_____
97. Vematikapannarasaka

“atthaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| anÈgatÈ”ti, te “kappati nu kho amhÈkaÑ uposatho
kÈtuÑ, na nu kho kappatÊ”ti vematikÈ uposathaÑ karonti pÈtimokkhaÑ
uddisanti, tehi uddissamÈne pÈtimokkhe athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti
bahutarÈ, tehi bhikkhave bhikkh|hi puna pÈtimokkhaÑ uddisitabbaÑ.
UddesakÈnaÑ Èpatti dukkaÔassa. (1)
178 VinayapiÔaka

ÈvÈsikÈ bhikkh| anÈgatÈ”ti, te “kappati nu kho amhÈkaÑ uposatho kÈtuÑ,
na nu kho kappatÊ”ti vematikÈ uposathaÑ karonti pÈtimokkhaÑ uddisanti,
tehi uddissamÈne pÈtimokkhe athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti
na nu kho kappatÊ”ti vematikÈ uposathaÑ karonti pÈtimokkhaÑ uddisanti,
tehi uddissamÈne pÈtimokkhe athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti thokatarÈ,
uddiÔÔhaÑ su-uddiÔÔhaÑ, avasesaÑ sotabbaÑ. UddesakÈnaÑ Èpatti
dukkaÔassa. (3)
na nu kho kappatÊ”ti vematikÈ uposathaÑ karonti pÈtimokkhaÑ uddisanti.
Tehi uddiÔÔhamatte pÈtimokkhe -pa- avuÔÔhitÈya parisÈya -pa- ekaccÈya
vuÔÔhitÈya parisÈya -pa- sabbÈya vuÔÔhitÈya parisÈya athaÒÒe ÈvÈsikÈ
bhikkh| Ègacchanti bahutarÈ -pa- samasamÈ -pa- thokatarÈ, uddiÔÔhaÑ
su-uddiÔÔhaÑ, tesaÑ santike pÈrisuddhi ÈrocetabbÈ. UddesakÈnaÑ Èpatti
dukkaÔassa. (4-15)
VematikapannarasakaÑ niÔÔhitaÑ.
_____
98. Kukkuccapakatapannarasaka
“atthaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| anÈgatÈ”ti, te “kappateva
amhÈkaÑ uposatho kÈtuÑ, nÈmhÈkaÑ na kappatÊ”ti kukkuccapakatÈ

uposathaÑ karonti pÈtimokkhaÑ uddisanti, tehi uddissamÈne pÈtimokkhe
athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti bahutarÈ, tehi bhikkhave bhikkh|hi
puna pÈtimokkhaÑ uddisitabbaÑ. UddesakÈnaÑ Èpatti dukkaÔassa. (1)

ÈvÈsikÈ bhikkh| anÈgatÈ”ti, te “kappateva amhÈkaÑ uposatho kÈtuÑ,
nÈmhÈkaÑ na kappatÊ”ti kukkuccapakatÈ uposathaÑ karonti pÈtimokkhaÑ

thokatarÈ, uddiÔÔhaÑ su-uddiÔÔhaÑ, avasesaÑ sotabbaÑ. UddesakÈnaÑ Èpatti
dukkaÔassa. (3)

uddisanti, tehi uddiÔÔhamatte pÈtimokkhe -pa- avuÔÔhitÈya parisÈya -pa-
ekaccÈya vuÔÔhitÈya parisÈya -pa- sabbÈya vuÔÔhitÈya parisÈya athaÒÒe
ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti bahutarÈ -pa- samasamÈ -pa- thokatarÈ,
Èpatti dukkaÔassa. (4-15)
KukkuccapakatapannarasakaÑ niÔÔhitaÑ.
180 VinayapiÔaka
99. BhedapurekkhÈrapannarasaka

“atthaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| anÈgatÈ”ti, te “nassantete, vinassantete, ko tehi
attho”ti bhedapurekkhÈrÈ uposathaÑ karonti pÈtimokkhaÑ uddisanti, tehi
thullaccayassa. (1)

ÈvÈsikÈ bhikkh| anÈgatÈ”ti, te “nassantete, vinassantete, ko tehi attho”ti
bhedapurekkhÈrÈ uposathaÑ karonti pÈtimokkhaÑ uddisanti, tehi
uddissamÈne pÈtimokkhe athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti samasamÈ,
thullaccayassa. (2)

uddissamÈne pÈtimokkhe athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti thokatarÈ,
thullaccayassa. (3)

uddiÔÔhamatte pÈtimokkhe athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti bahutarÈ, tehi
thullaccayassa. (4)

uddiÔÔhamatte pÈtimokkhe athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti samasamÈ,
Èpatti thullaccayassa. (5)

uddiÔÔhamatte pÈtimokkhe athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti thokatarÈ,

Ègacchanti bahutarÈ, tehi bhikkhave bhikkh|hi puna pÈtimokkhaÑ
uddisitabbaÑ. UddesakÈnaÑ Èpatti thullaccayassa. (7)

Ègacchanti samasamÈ, uddiÔÔhaÑ su-uddiÔÔhaÑ, tesaÑ santike pÈrisuddhi
ÈrocetabbÈ. UddesakÈnaÑ Èpatti thullaccayassa. (8)
182 VinayapiÔaka

Ègacchanti thokatarÈ, uddiÔÔhaÑ su-uddiÔÔhaÑ, tesaÑ santike pÈrisuddhi
ÈrocetabbÈ. UddesakÈnaÑ Èpatti thullaccayassa. (9)


uddiÔÔhamatte pÈtimokkhe ekaccÈya vuÔÔhitÈya pÈrisÈya athaÒÒe ÈvÈsikÈ
pÈrisuddhi ÈrocetabbÈ. UddesakÈnaÑ Èpatti thullaccayassa. (11)

bhikkh| Ègacchanti thokatarÈ,




BhedapurekkhÈrapannarasakaÑ niÔÔhitaÑ.
PaÒcavÊsatikÈ niÔÔhitÈ.
184 VinayapiÔaka
100. SÊmokkantikapeyyÈla

sambahulÈ ÈvÈsikÈ bhikkh| sannipatanti cattÈro vÈ atirekÈ vÈ, te na jÈnanti
“aÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| antosÊmaÑ okkamantÊ”ti -pa- te na jÈnanti “aÒÒe
ÈvÈsikÈ bhikkh| antosÊmaÑ okkantÈ”ti -pa- te na passanti aÒÒe ÈvÈsike
bhikkh| antosÊmaÑ okkamante -pa- te na passanti aÒÒe ÈvÈsike bhikkh|
antosÊmaÑ okkante -pa- te na suÓanti “aÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| antosÊmaÑ
okkamantÊ”ti -pa- te na suÓanti “aÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| antosÊmaÑ okkantÈ”ti
-pa-.
ŒvÈsikena ÈvÈsikÈ ekasatapaÒcasattati tikanayato, ÈvÈsikena

ÈgantukÈ, Ègantukena ÈvÈsikÈ, Ègantukena ÈgantukÈ, peyyÈlamukhena
satta tikasatÈni honti.
178. Idha pana bhikkhave ÈvÈsikÈnaÑ bhikkh|naÑ cÈtuddaso hoti

ÈgantukÈnaÑ pannaraso, sace ÈvÈsikÈ bahutarÈ honti, Ègantukehi
ÈvÈsikÈnaÑ anuvattitabbaÑ. Sace samasamÈ honti, Ègantukehi ÈvÈsikÈnaÑ
anuvattitabbaÑ. Sace ÈgantukÈ bahutarÈ honti, ÈvÈsikehi ÈgantukÈnaÑ
anuvattitabbaÑ.
Idha pana bhikkhave ÈvÈsikÈnaÑ bhikkh|naÑ pannaraso hoti

ÈgantukÈnaÑ cÈtuddaso, sace ÈvÈsikÈ bahutarÈ honti, Ègantukehi
anuvattitabbaÑ.
Idha pana bhikkhave ÈvÈsikÈnaÑ bhikkh|naÑ pÈÔipado hoti

ÈgantukÈnaÑ pannaraso, sace ÈvÈsikÈ bahutarÈ honti, ÈvÈsikehi
ÈgantukÈnaÑ nÈkÈmÈ dÈtabbÈ sÈmaggÊ, Ègantukehi nissÊmaÑ gantvÈ
uposatho kÈtabbo. Sace samasamÈ honti, ÈvÈsikehi ÈgantukÈnaÑ nÈkÈmÈ
dÈtabbÈ sÈmaggÊ, Ègantukehi
nissÊmaÑ gantvÈ uposatho kÈtabbo. Sace ÈgantukÈ bahutarÈ honti, ÈvÈsikehi

ÈgantukÈnaÑ sÈmaggÊ vÈ dÈtabbÈ nissÊmaÑ vÈ gantabbaÑ.

ÈgantukÈnaÑ pÈÔipado, sace ÈvÈsikÈ bahutarÈ honti, Ègantukehi ÈvÈsikÈnaÑ
sÈmaggÊ vÈ dÈtabbÈ nissÊmaÑ vÈ gantabbaÑ. Sace samasamÈ honti,
Ègantukehi ÈvÈsikÈnaÑ sÈmaggÊ vÈ dÈtabbÈ nissÊmaÑ vÈ gantabbaÑ. Sace
ÈgantukÈ bahutarÈ honti, Ègantukehi ÈvÈsikÈnaÑ nÈkÈmÈ dÈtabbÈ sÈmaggÊ,
ÈvÈsikehi nissÊmaÑ gantvÈ uposatho kÈtabbo.
101. Li~gÈdidassana
179. Idha pana bhikkhave ÈgantukÈ bhikkh| passanti ÈvÈsikÈnaÑ

bhikkh|naÑ ÈvÈsikÈkÈraÑ ÈvÈsikali~gaÑ ÈvÈsikanimittaÑ ÈvÈsikuddesaÑ
supaÒÒattaÑ maÒcapÊÔhaÑ bhisibibbohanaÑ pÈnÊyaÑ paribhojanÊyaÑ
s|paÔÔhitaÑ pariveÓaÑ susammaÔÔhaÑ, passitvÈ vematikÈ honti “atthi nu kho
ÈvÈsikÈ bhikkh| natthi nu kho”ti, te vematikÈ na vicinanti, avicinitvÈ
uposathaÑ karonti, Èpatti dukkaÔassa. Te vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ na
passanti, apassitvÈ uposathaÑ karonti, anÈpatti. Te vematikÈ vicinanti
vicinitvÈ passanti, passitvÈ ekato uposathaÑ karonti, anÈpatti. Te vematikÈ
vicinanti, vicinitvÈ passanti, passitvÈ pÈÔekkaÑ uposathaÑ karonti, Èpatti
dukkaÔassa. Te vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ passanti, passitvÈ “nassantete,
vinassantete, ko tehi attho”ti bhedapurekkhÈrÈ uposathaÑ karonti, Èpatti
thullaccayassa.
Idha pana bhikkhave ÈgantukÈ bhikkh| suÓanti ÈvÈsikÈnaÑ bhikkh|naÑ

ÈvÈsikÈkÈraÑ ÈvÈsikali~gaÑ ÈvÈsikanimittaÑ ÈvÈsikuddesaÑ
ca~kamantÈnaÑ padasaddaÑ sajjhÈyasaddaÑ ukkÈsitasaddaÑ
khipitasaddaÑ, sutvÈ vematikÈ honti “atthi nu kho ÈvÈsikÈ bhikkh| natthi nu
kho”ti, te vematikÈ na vicinanti, avicinitvÈ uposathaÑ karonti, Èpatti
dukkaÔassa. Te vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ na passanti, apassitvÈ
186 VinayapiÔaka
uposathaÑ karonti, anÈpatti. Te vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ passanti,

passitvÈ ekato uposathaÑ karonti, anÈpatti. Te vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ
passanti, passitvÈ pÈÔekkaÑ uposathaÑ karonti, Èpatti dukkaÔassa. Te
vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ passanti, passitvÈ “nassantete, vinassantete, ko
tehi attho”ti bhedapurekkhÈrÈ uposathaÑ karonti, Èpatti thullaccayassa.
Idha pana bhikkhave ÈvÈsikÈ bhikkh| passanti ÈgantukÈnaÑ

bhikkh|naÑ ÈgantukÈkÈraÑ Ègantukali~gaÑ ÈgantukanimittaÑ
ÈgantukuddesaÑ aÒÒÈtakaÑ pattaÑ aÒÒÈtakaÑ cÊvaraÑ aÒÒÈtakaÑ
nisÊdanaÑ pÈdÈnaÑ dhotaÑ udakanissekaÑ, passitvÈ vematikÈ honti “atthi
nu kho ÈgantukÈ bhikkh| natthi nu kho”ti, te vematikÈ na vicinanti,
avicinitvÈ uposathaÑ karonti, Èpatti dukkaÔassa. Te vematikÈ vicinanti,
vicinitvÈ na passanti, apassitvÈ uposathaÑ karonti, anÈpatti. Te vematikÈ
vicinanti, vicinitvÈ passanti, passitvÈ ekato uposathaÑ karonti, anÈpatti. Te
vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ passanti, passitvÈ pÈÔekkaÑ uposathaÑ karonti,
Èpatti dukkaÔassa. Te vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ passanti, passitvÈ
“nassantete, vinassantete, ko tehi attho”ti bhedapurekkhÈrÈ uposathaÑ
karonti, Èpatti thullaccayassa.
Idha pana bhikkhave ÈvÈsikÈ bhikkh| suÓanti ÈgantukÈnaÑ bhikkh|naÑ

ÈgantukÈkÈraÑ Ègantukali~gaÑ ÈgantukanimittaÑ ÈgantukuddesaÑ
ÈgacchantÈnaÑ padasaddaÑ upÈhanapapphoÔanasaddaÑ ukkÈsitasaddaÑ
khipitasaddaÑ, sutvÈ vematikÈ honti “atthi nu kho ÈgantukÈ bhikkh| natthi
nu kho”ti, te vematikÈ na vicinanti, avicinitvÈ uposathaÑ karonti, Èpatti
dukkaÔassa. Te vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ na passanti, apassitvÈ
uposathaÑ karonti, anÈpatti. Te vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ passanti,
passitvÈ ekato uposathaÑ karonti, anÈpatti. Te vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ
passanti, passitvÈ pÈÔekkaÑ uposathaÑ karonti, Èpatti dukkaÔassa. Te
vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ passanti, passitvÈ “nassantete, vinassantete, ko
tehi attho”ti bhedapurekkhÈrÈ uposathaÑ karonti, Èpatti thullaccayassa.
102. NÈnÈsaÑvÈsakÈdÊhi uposathakaraÓaÑ

180. Idha pana bhikkhave ÈgantukÈ bhikkh| passanti ÈvÈsike bhikkh|
nÈnÈsaÑvÈsake, te samÈnasaÑvÈsakadiÔÔhiÑ paÔilabhanti,
samÈnasaÑvÈsakadiÔÔhiÑ paÔilabhitvÈ na pucchanti, apucchitvÈ ekato
uposathaÑ karonti, anÈpatti. Te pucchanti, pucchitvÈ nÈbhivitaranti,
anabhivitaritvÈ ekato uposathaÑ karonti, Èpatti dukkaÔassa. Te pucchanti,
pucchitvÈ nÈbhivitaranti, anabhivitaritvÈ pÈÔekkaÑ uposathaÑ karonti,
anÈpatti.
Idha pana bhikkhave ÈgantukÈ bhikkh| passanti ÈvÈsike bhikkh|
samÈnasaÑvÈsake, te nÈnÈsaÑvÈsakadiÔÔhiÑ paÔilabhanti,
nÈnÈsaÑvÈsakadiÔÔhiÑ paÔilabhitvÈ na pucchanti, apucchitvÈ ekato
uposathaÑ karonti, Èpatti dukkaÔassa. Te pucchanti, pucchitvÈ abhivitaranti,
abhivitaritvÈ pÈÔekkaÑ uposathaÑ karonti, Èpatti dukkaÔassa. Te pucchanti,
pucchitvÈ abhivitaranti, abhivitaritvÈ ekato uposathaÑ karonti, anÈpatti.
Idha pana bhikkhave ÈvÈsikÈ bhikkh| passanti Ègantuke bhikkh|
uposathaÑ karonti, anÈpatti. Te pucchanti, pucchitvÈ nÈbhivitaranti,
anabhivitaritvÈ ekato uposathaÑ karonti, Èpatti dukkaÔassa. Te pucchanti,
pucchitvÈ nÈbhivitaranti, anabhivitaritvÈ pÈÔekkaÑ uposathaÑ karonti,
anÈpatti.
nÈnÈsaÑvÈsakadiÔÔhiÑ paÔilabhitvÈ na pucchanti, apucchitvÈ ekato
uposathaÑ karonti, Èpatti dukkaÔassa. Te pucchanti, pucchitvÈ abhivitaranti,
abhivitaritvÈ pÈÔekkaÑ uposathaÑ karonti, Èpatti dukkaÔassa. Te pucchanti,
pucchitvÈ abhivitaranti, abhivitaritvÈ ekato uposathaÑ karonti, anÈpatti.
103. NagantabbavÈra
181. Na bhikkhave tadahuposathe sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ abhikkhuko ÈvÈso
gantabbo aÒÒatra saÑghena aÒÒatra antarÈyÈ. Na
188 VinayapiÔaka
bhikkhave tadahuposathe sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ abhikkhuko anÈvÈso gantabbo

aÒÒatra saÑghena aÒÒatra antarÈyÈ. Na bhikkhave tadahuposathe
sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ abhikkhuko ÈvÈso vÈ anÈvÈso vÈ gantabbo aÒÒatra
saÑghena aÒÒatra antarÈyÈ.
Na bhikkhave tadahuposathe sabhikkhukÈ anÈvÈsÈ abhikkhuko ÈvÈso

gantabbo aÒÒatra saÑghena aÒÒatra antarÈyÈ. Na bhikkhave tadahuposathe
sabhikkhukÈ anÈvÈsÈ abhikkhuko anÈvÈso gantabbo aÒÒatra saÑghena
aÒÒatra antarÈyÈ. Na bhikkhave tadahuposathe sabhikkhukÈ anÈvÈsÈ
abhikkhuko ÈvÈso vÈ anÈvÈso vÈ gantabbo aÒÒatra saÑghena aÒÒatra
antarÈyÈ.
Na bhikkhave tadahuposathe sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ vÈ anÈvÈsÈ vÈ

abhikkhuko ÈvÈso gantabbo aÒÒatra saÑghena aÒÒatra antarÈyÈ. Na
bhikkhave tadahuposathe sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ vÈ anÈvÈsÈ vÈ abhikkhuko
anÈvÈso gantabbo aÒÒatra saÑghena aÒÒatra antarÈyÈ. Na bhikkhave
tadahuposathe sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ vÈ anÈvÈsÈ vÈ abhikkhuko ÈvÈso vÈ
anÈvÈso vÈ gantabbo aÒÒatra saÑghena aÒÒatra antarÈyÈ.
Na bhikkhave tadahuposathe sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ sabhikkhuko ÈvÈso

gantabbo yatthassu bhikkh| nÈnÈsaÑvÈsakÈ aÒÒatra saÑghena aÒÒatra
antarÈyÈ. Na bhikkhave tadahuposathe sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ sabhikkhuko
anÈvÈso gantabbo yatthassu bhikkh| nÈnÈsaÑvÈsakÈ aÒÒatra saÑghena
aÒÒatra antarÈyÈ. Na bhikkhave tadahuposathe sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ
sabhikkhuko ÈvÈso vÈ anÈvÈso vÈ gantabbo yatthassu bhikkh|
nÈnÈsaÑvÈsakÈ aÒÒatra saÑghena aÒÒatra antarÈyÈ.
Na bhikkhave tadahuposathe sabhikkhukÈ anÈvÈsÈ sabhikkhuko ÈvÈso

antarÈyÈ. Na bhikkhave tadahuposathe sabhikkhukÈ anÈvÈsÈ sabhikkhuko
aÒÒatra antarÈyÈ. Na bhikkhave
tadahuposathe sabhikkhukÈ anÈvÈsÈ sabhikkhuko ÈvÈso vÈ anÈvÈso vÈ

antarÈyÈ.
Na bhikkhave tadahuposathe sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ vÈ anÈvÈsÈ vÈ
sabhikkhuko ÈvÈso gantabbo yatthassu bhikkh| nÈnÈsaÑvÈsakÈ aÒÒatra
saÑghena aÒÒatra antarÈyÈ. Na bhikkhave tadahuposathe sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ
vÈ anÈvÈsÈ vÈ sabhikkhuko anÈvÈso gantabbo yatthassu bhikkh|
nÈnÈsaÑvÈsakÈ aÒÒatra saÑghena aÒÒatra antarÈyÈ. Na bhikkhave
tadahuposathe sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ vÈ anÈvÈsÈ vÈ sabhikkhuko ÈvÈso vÈ
anÈvÈso vÈ gantabbo yatthassu bhikkh| nÈnÈsaÑvÈsakÈ aÒÒatra saÑghena
aÒÒatra antarÈyÈ.
104. GantabbavÈra
182. Gantabbo bhikkhave tadahuposathe sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ
sabhikkhuko ÈvÈso yatthassu bhikkh| samÈnasaÑvÈsakÈ yaÑ jaÒÒÈ
“sakkomi ajjeva gantun”ti. Gantabbo bhikkhave tadahuposathe sabhikkhukÈ
ÈvÈsÈ sabhikkhuko anÈvÈso -pa- sabhikkhuko ÈvÈso vÈ anÈvÈso vÈ yatthassu
bhikkh| samÈnasaÑvÈsakÈ yaÑ jaÒÒÈ “sakkomi ajjeva gantun”ti.
Gantabbo bhikkhave tadahuposathe sabhikkhukÈ anÈvÈsÈ sabhikkhuko
ÈvÈso -pa- sabhikkhuko anÈvÈso -pa- sabhikkhuko ÈvÈso vÈ anÈvÈso vÈ
yatthassu bhikkh| samÈnasaÑvÈsakÈ yaÑ jaÒÒÈ “sakkomi ajjeva gantun”ti.
Gantabbo bhikkhave tadahuposathe sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ vÈ anÈvÈsÈ vÈ
sabhikkhuko ÈvÈso -pa- sabhikkhuko anÈvÈso -pa- sabhikkhuko ÈvÈso vÈ
anÈvÈso vÈ yatthassu bhikkh| samÈnasaÑvÈsakÈ yaÑ jaÒÒÈ “sakkomi ajjeva
gantun”ti.
105. VajjanÊyapuggalasandassanÈ
183. Na bhikkhave bhikkhuniyÈ nisinnaparisÈya pÈtimokkhaÑ
uddisitabbaÑ, yo uddiseyya, Èpatti dukkaÔassa. Na sikkhamÈnÈya -pa-. Na
190 VinayapiÔaka
sÈmaÓerassa -pa-. Na sÈmaÓeriyÈ -pa-. Na sikkhÈpaccakkhÈtakassa -pa-. Na

antimavatthuÑ ajjhÈpannakassa nisinnaparisÈya pÈtimokkhaÑ uddisitabbaÑ,
yo uddiseyya, Èpatti dukkaÔassa.
Na ÈpattiyÈ adassane ukkhittakassa nisinnaparisÈya pÈtimokkhaÑ
uddisitabbaÑ, yo uddiseyya, yathÈdhammo kÈretabbo. Na ÈpattiyÈ
appaÔikamme ukkhittakassa nisinnaparisÈya -pa-. Na pÈpikÈya diÔÔhiyÈ
appaÔinissagge ukkhittakassa nisinnaparisÈya pÈtimokkhaÑ uddisitabbaÑ, yo
uddiseyya, yathÈdhammo kÈretabbo.
Na paÓÉakassa nisinnaparisÈya pÈtimokkhaÑ uddisitabbaÑ, yo
uddiseyya, Èpatti dukkaÔassa. Na theyyasaÑvÈsakassa -pa-. Na
titthiyapakkantakassa -pa-. Na tiracchÈnagatassa -pa-. Na mÈtughÈtakassa
-pa-. Na pitughÈtakassa -pa-. Na ArahantaghÈtakassa -pa-. Na
bhikkhunid|sakassa -pa-. Na saÑghabhedakassa -pa-. Na lohituppÈdakassa
-pa-. Na ubhatobyaÒjanakassa nisinnaparisÈya pÈtimokkhaÑ uddisitabbaÑ,
yo uddiseyya, Èpatti dukkaÔassa.
Na bhikkhave pÈrivÈsikapÈrisuddhidÈnena uposatho kÈtabbo aÒÒatra
avuÔÔhitÈya parisÈya. Na ca bhikkhave anuposathe uposatho kÈtabbo aÒÒatra
saÑghasÈmaggiyÈti.
TatiyabhÈÓavÈro niÔÔhito.
Uposathakkhandhako dutiyo.
106. TassuddÈnaÑ
TitthiyÈ BimbisÈro ca, sannipatituÑ tuÓhikÈ.
DhammaÑ raho pÈtimokkhaÑ, devasikaÑ tadÈ sakiÑ.
YathÈparisÈ samaggaÑ, sÈmaggÊ Maddakucchi ca.
SÊmÈ mahatÊ nadiyÈ, anu dve khuddakÈni ca.
NavÈ RÈjagahe ceva, sÊmÈ avippavÈsanÈ.
Sammanne1 paÔhamaÑ sÊmaÑ, pacchÈ sÊmaÑ sam|hane.
______________________________________________________________
1. Sammane (Ka)
AsammatÈ gÈmasÊmÈ, nadiyÈ samudde sare.

Udakukkhepo bhindanti, tathevajjhottharanti ca.
Kati kammÈni uddeso, savarÈ asatÊpi ca.
DhammaÑ vinayaÑ tajjenti, puna vinayatajjanÈ.
CodanÈ kate okÈse, adhammappaÔikkosanÈ.
CatupaÒcaparÈ Èvi, saÒcicca cepi vÈyame.
SagahaÔÔhÈ anajjhiÔÔhÈ, Codanamhi na jÈnati.
SambahulÈ na jÈnanti, sajjukaÑ na ca gacchare.
KatimÊ kÊvatikÈ d|re, ÈrocetuÒca nassari.
UklÈpaÑ ÈsanaÑ dÊpo, disÈ aÒÒo bahussuto.
SajjukaÑ vassuposatho1, suddhikammaÒca ÒÈtakÈ.

Gaggo catutayo dveko, ÈpattisabhÈgÈ sari.
Sabbo saÑgho vematiko, na jÈnanti bahussuto.
Bah| samasamÈ thokÈ, parisÈ avuÔÔhitÈya ca.
EkaccÈ vuÔÔhitÈ sabbÈ, jÈnanti ca vematikÈ.
KappatevÈti kukkuccÈ, jÈnaÑ passaÑ suÓanti ca.
ŒvÈsikena Ègantu, cÈtupannaraso puna.
PÈÔipado pannaraso, li~gasaÑvÈsakÈ ubho.
PÈrivÈsÈnuposatho, aÒÒatra saÑghasÈmaggiyÈ.
Ete vibhattÈ uddÈnÈ, vatthuvibh|takÈraÓÈti.
ImasmiÑ khandhake vatth|ni cha-asÊti.
Uposathakkhandhako niÔÔhito.
______________________________________________________________
1. Sajjuvassar|posatho (Ka)
3. Vass|panÈyikakkhandhaka
107. Vass|panÈyikÈnujÈnanÈ
184. Tena samayena Buddho BhagavÈ RÈjagahe viharati VeÄuvane
kalandakanivÈpe. Tena kho pana samayena BhagavatÈ bhikkh|naÑ
vassÈvÈso apaÒÒatto hoti. Te’dha bhikkh| hemantampi gimhampi vassampi
cÈrikaÑ caranti. ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma
samaÓÈ SakyaputtiyÈ hemantampi gimhampi vassampi cÈrikaÑ carissanti
haritÈni tiÓÈni sammaddantÈ ekindriyaÑ jÊvaÑ viheÔhentÈ bah| khuddake
pÈÓe sa~ghÈtaÑ ÈpÈdentÈ, ime hi nÈma aÒÒatitthiyÈ durakkhÈtadhammÈ
vassÈvÈsaÑ allÊyissanti sa~kasÈyissanti1, ime hi nÈma sakuntakÈ
rukkhaggesu kulÈvakÈni karitvÈ vassÈvÈsaÑ allÊyissanti sa~kasÈyissanti, ime
pana samaÓÈ SakyaputtiyÈ hemantampi gimhampi vassampi cÈrikaÑ caranti
haritÈni tiÓÈni sammaddantÈ ekindriyaÑ jÊvaÑ viheÔhentÈ bah| khuddake
pÈÓe sa~ghÈtaÑ ÈpÈdentÈ”ti. AssosuÑ kho bhikkh| tesaÑ manussÈnaÑ
ujjhÈyantÈnaÑ khiyyantÈnaÑ vipÈcentÈnaÑ. Atha kho te bhikkh| Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe
dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “anujÈnÈmi bhikkhave vassaÑ
upagantun”ti. Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “kadÈ nu kho vassaÑ
upagantabban”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
vassÈne vassaÑ upagantunti.
Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “kati nu kho vass|panÈyikÈ”ti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. DvemÈ bhikkhave vass|panÈyikÈ
purimikÈ pacchimikÈ, aparajjugatÈya ÈsÈÄhiyÈ purimikÈ upagantabbÈ,
mÈsagatÈya ÈsÈÄhiyÈ pacchimikÈ upagantabbÈ, imÈ kho bhikkhave dve
vass|panÈyikÈti.
108. VassÈne cÈrikÈpaÔikkhepÈdi

185. Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| vassaÑ upagantvÈ
antarÈvassaÑ cÈrikaÑ caranti. ManussÈ tatheva ujjhÈyanti khiyyanti
vipÈcenti
______________________________________________________________
1. Sa~kÈsayissanti (SÊ, SyÈ)
“kathaÑ hi nÈma samaÓÈ SakyaputtiyÈ hemantampi gimhampi vassampi

cÈrikaÑ carissanti haritÈni tiÓÈni sammaddantÈ ekindriyaÑ jÊvaÑ viheÔhentÈ
bah| khuddake pÈÓe sa~ghÈtaÑ ÈpÈdentÈ, ime hi nÈma aÒÒatitthiyÈ
durakkhÈtadhammÈ vassÈvÈsaÑ allÊyissanti sa~kasÈyissanti, ime hi nÈma
sakuntakÈ rukkhaggesu kulÈvakÈni karitvÈ vassÈvÈsaÑ allÊyissanti
sa~kasÈyissanti, ime pana samaÓÈ SakyaputtiyÈ hemantampi gimhampi
vassampi cÈrikaÑ caranti haritÈni tiÓÈni sammaddantÈ ekindriyaÑ jÊvaÑ
viheÔhentÈ bah| khuddake pÈÓe sa~ghÈtaÑ ÈpÈdentÈ”ti. AssosuÑ kho
bhikkh| tesaÑ manussÈnaÑ ujjhÈyantÈnaÑ khiyyantÈnaÑ vipÈcentÈnaÑ. Ye
te bhikkh| appicchÈ -pa- te ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma
chabbaggiyÈ bhikkh| vassaÑ upagantvÈ antarÈvassaÑ cÈrikaÑ carissantÊ”ti.
Atha kho te bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ -pa-. Atha kho
BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe dhammiÑ kathaÑ katvÈ
bhikkh| Èmantesi “na bhikkhave vassaÑ upagantvÈ purimaÑ vÈ temÈsaÑ
pacchimaÑ vÈ temÈsaÑ avasitvÈ cÈrikÈ pakkamitabbÈ, yo pakkameyya,
186. Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| na icchanti vassaÑ

upagantuÑ. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave vassaÑ na
upagantabbaÑ, yo na upagaccheyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| tadahu vass|panÈyikÈya
vassaÑ anupagantukÈmÈ saÒcicca ÈvÈsaÑ atikkamanti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave tadahu vass|panÈyikÈya vassaÑ
anupagantukÈmena saÒcicca ÈvÈso atikkamitabbo, yo atikkameyya, Èpatti
dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro vassaÑ
ukkaÉÉhitukÈmo bhikkh|naÑ santike d|taÑ pÈhesi “yadi panÈyyÈ Ègame
juÓhe vassaÑ upagaccheyyun”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave rÈj|naÑ anuvattitunti.
109. SattÈhakaraÓÊyÈnujÈnanÈ
194 VinayapiÔaka

AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena Kosalesu janapade
udenena upÈsakena saÑghaÑ uddissa vihÈro kÈrÈpito hoti. So bhikkh|naÑ
santike d|taÑ pÈhesi “Ègacchantu bhadantÈ, icchÈmi dÈnaÒca dÈtuÑ
dhammaÒca sotuÑ bhikkh| ca passitun”ti. Bhikkh| evamÈhaÑsu
“BhagavatÈ Èvuso paÒÒattaÑ ‘na vassaÑ upagantvÈ purimaÑ vÈ temÈsaÑ
pacchimaÑ vÈ temÈsaÑ avasitvÈ cÈrikÈ pakkamitabbÈ’ti, Ègametu udeno
upÈsako yÈva bhikkh| vassaÑ vasanti, vassaÑvuÔÔhÈ Ègamissanti, sace
panassa accÈyikaÑ karaÓÊyaÑ, tattheva ÈvÈsikÈnaÑ bhikkh|naÑ santike
vihÈraÑ patiÔÔhÈpet|”ti. Udeno upÈsako ujjhÈyati khiyyati vipÈceti “kathaÑ
hi nÈma bhadantÈ mayÈ pahite na Ègacchissanti, ahaÑ hi dÈyako kÈrako
saÑghupaÔÔhÈko”ti. AssosuÑ kho bhikkh| udenassa upÈsakassa
ujjhÈyantassa khiyyantassa vipÈcentassa. Atha kho te bhikkh| Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe
dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi, anujÈnÈmi bhikkhave sattannaÑ
sattÈhakaraÓÊyena pahite gantuÑ, na tveva appahite, bhikkhussa bhikkhuniyÈ
sikkhamÈnÈya sÈmaÓerassa sÈmaÓeriyÈ upÈsakassa upÈsikÈya. AnujÈnÈmi
bhikkhave imesaÑ sattannaÑ sattÈhakaraÓÊyena pahite gantuÑ, na tveva
appahite, sattÈhaÑ sannivatto kÈtabbo.
188. Idha pana bhikkhave upÈsakena saÑghaÑ uddissa vihÈro kÈrÈpito

hoti, so ce bhikkh|naÑ santike d|taÑ pahiÓeyya “Ègacchantu bhadantÈ,
icchÈmi dÈnaÒca dÈtuÑ dhammaÒca sotuÑ bhikkh| ca passitun”ti.
GantabbaÑ bhikkhave sattÈhakaraÓÊyena pahite, na tveva appahite, sattÈhaÑ
sannivatto kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave upÈsakena saÑghaÑ uddissa aÉÉhayogo kÈrÈpito

hoti -pa- pÈsÈdo kÈrÈpito hoti. HammiyaÑ kÈrÈpitaÑ hoti. GuhÈ kÈrÈpitÈ
hoti. PariveÓaÑ kÈrÈpitaÑ hoti. KoÔÔhako kÈrÈpito hoti. UpaÔÔhÈnasÈlÈ
kÈrÈpitÈ hoti. AggisÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti. KappiyakuÔi kÈrÈpitÈ hoti. VaccakuÔi
kÈrÈpitÈ hoti. Ca~kamo kÈrÈpito
hoti. Ca~kamanasÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti. UdapÈno kÈrÈpito hoti. UdapÈnasÈlÈ

kÈrÈpitÈ hoti. JantÈgharaÑ kÈrÈpitaÑ hoti. JantÈgharasÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti.
PokkharaÓÊ kÈrÈpitÈ hoti. MaÓÉapo kÈrÈpito hoti. ŒrÈmo kÈrÈpito hoti.
ŒrÈmavatthu kÈrÈpitaÑ hoti, so ce bhikkh|naÑ santike d|taÑ pahiÓeyya
“Ègacchantu bhadantÈ, icchÈmi dÈnaÒca dÈtuÑ dhammaÒca sotuÑ bhikkh|
ca passitun”ti. GantabbaÑ bhikkhave sattÈhakaraÓÊyena pahite, na tveva
Idha pana bhikkhave upÈsakena sambahule bhikkh| uddissa -pa- ekaÑ

bhikkhuÑ uddissa vihÈro kÈrÈpito hoti -pa- aÉÉhayogo kÈrÈpito hoti. PÈsÈdo
kÈrÈpito hoti. HammiyaÑ kÈrÈpitaÑ hoti. GuhÈ kÈrÈpitÈ hoti. PariveÓaÑ
kÈrÈpitaÑ hoti. KoÔÔhako kÈrÈpito hoti. UpaÔÔhÈnasÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti.
AggisÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti. KappiyakuÔi kÈrÈpitÈ hoti. VaccakuÔi kÈrÈpitÈ hoti.
Ca~kamo kÈrÈpito hoti. Ca~kamanasÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti. UdapÈno kÈrÈpito
hoti. UdapÈnasÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti. JantÈgharaÑ kÈrÈpitaÑ hoti. JantÈgharasÈlÈ
kÈrÈpitÈ hoti. PokkharaÓÊ kÈrÈpitÈ hoti. MaÓÉapo kÈrÈpito hoti. ŒrÈmo
kÈrÈpito hoti. ŒrÈmavatthu kÈrÈpitaÑ hoti, so ce bhikkh|naÑ santike d|taÑ
pahiÓeyya “Ègacchantu bhadantÈ, icchÈmi dÈnaÒca dÈtuÑ dhammaÒca sotuÑ
bhikkh| ca passitun”ti. GantabbaÑ bhikkhave sattÈhakaraÓÊyena pahite, na
tveva appahite, sattÈhaÑ sannivatto kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave upÈsakena bhikkhunisaÑghaÑ uddissa -pa-

sambahulÈ bhikkhuniyo uddissa -pa- ekaÑ bhikkhuniÑ uddissa -pa-
sambahulÈ sikkhamÈnÈyo uddissa -pa- ekaÑ sikkhamÈnaÑ uddissa -pa-
sambahule sÈmaÓere uddissa -pa- ekaÑ sÈmaÓeraÑ uddissa -pa- sambahulÈ
sÈmaÓeriyo uddissa -pa- ekaÑ sÈmaÓeriÑ uddissa vihÈro kÈrÈpito hoti -pa-
aÉÉhayogo kÈrÈpito hoti. PÈsÈdo kÈrÈpito hoti.
196 VinayapiÔaka
hammiyaÑ kÈrÈpitaÑ hoti. GuhÈ kÈrÈpitÈ hoti. PariveÓaÑ kÈrÈpitaÑ hoti.

KoÔÔhako kÈrÈpito hoti. UpaÔÔhÈnasÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti. AggisÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti.
KappiyakuÔi kÈrÈpitÈ hoti. Ca~kamo kÈrÈpito hoti. Ca~kamanasÈlÈ kÈrÈpitÈ
hoti. UdapÈno kÈrÈpito hoti. UdapÈnasÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti. PokkharaÓÊ kÈrÈpitÈ
hoti. MaÓÉapo kÈrÈpito hoti. ŒrÈmo kÈrÈpito hoti. ŒrÈmavatthu kÈrÈpitaÑ
hoti, so ce bhikkh|naÑ santike d|taÑ pahiÓeyya “Ègacchantu bhadantÈ,
icchÈmi dÈnaÒca dÈtuÑ dhammaÒca sotuÑ bhikkh| ca passitun”ti.
GantabbaÑ bhikkhave sattÈhakaraÓÊyena pahite, na tveva appahite, sattÈhaÑ
198. Idha pana bhikkhave upÈsakena attano atthÈya nivesanaÑ

kÈrÈpitaÑ hoti -pa- sayanigharaÑ kÈrÈpitaÑ hoti. Udosito kÈrÈpito hoti.
AÔÔo kÈrÈpito hoti. MÈÄo kÈrÈpito hoti. ŒpaÓo kÈrÈpito hoti. ŒpaÓasÈlÈ
kÈrÈpitÈ hoti. PÈsÈdo kÈrÈpito hoti. HammiyaÑ kÈrÈpitaÑ hoti. GuhÈ
kÈrÈpitÈ hoti. PariveÓaÑ kÈrÈpitaÑ hoti. KoÔÔhako kÈrÈpito hoti.
UpaÔÔhÈnasÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti. AggisÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti. RasavatÊ kÈrÈpitÈ hoti.
Ca~kamo kÈrÈpito hoti. Ca~kamanasÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti. UdapÈno kÈrÈpito
hoti. UdapÈnasÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti. PokkharaÓÊ kÈrÈpitÈ hoti. MaÓÉapo kÈrÈpito
hoti. ŒrÈmo kÈrÈpito hoti. ŒrÈmavatthu kÈrÈpitaÑ hoti. Puttassa vÈ
vÈreyyaÑ hoti. DhÊtuyÈ vÈ vÈreyyaÑ hoti. GilÈno vÈ hoti. AbhiÒÒÈtaÑ vÈ
suttantaÑ bhaÓati, so ce bhikkh|naÑ santike d|taÑ pahiÓeyya “Ègacchantu
bhadantÈ, imaÑ suttantaÑ pariyÈpuÓissanti, purÈyaÑ suttanto palujjatÊ”ti.
AÒÒataraÑ vÈ panassa kiccaÑ hoti karaÓÊyaÑ vÈ, so ce bhikkh|naÑ santike
d|taÑ pahiÓeyya “Ègacchantu bhadantÈ, icchÈmi dÈnaÒca dÈtuÑ dhammaÒca
sotuÑ bhikkh| ca passitun”ti. GantabbaÑ bhikkhave sattÈhakaraÓÊyena
pahite, na tveva appahite, sattÈhaÑ sannivatto kÈtabbo.
190. Idha pana bhikkhave upÈsikÈya saÑghaÑ uddissa vihÈro kÈrÈpito

hoti, sÈ ce bhikkh|naÑ santike d|taÑ pahiÓeyya “Ègacchantu ayyÈ, icchÈmi
dÈnaÒca dÈtuÑ dhammaÒca sotuÑ bhikkh| ca passitun”ti. GantabbaÑ
bhikkhave sattÈhakaraÓÊyena pahite, na tveva appahite, sattÈhaÑ sannivatto
kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave upÈsikÈya saÑghaÑ uddissa aÉÉhayogo kÈrÈpito

hoti -pa- pÈsÈdo kÈrÈpito hoti. HammiyaÑ kÈrÈpitaÑ hoti. GuhÈ kÈrÈpitÈ
hoti. PariveÓaÑ kÈrÈpitaÑ hoti. KoÔÔhako kÈrÈpito hoti. UpaÔÔhÈnasÈlÈ
kÈrÈpitÈ hoti. AggisÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti. KappiyakuÔi kÈrÈpitÈ hoti. VaccakuÔi
kÈrÈpitÈ hoti. Ca~kamo kÈrÈpito hoti. Ca~kamanasÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti.
UdapÈno kÈrÈpito hoti. UdapÈnasÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti. JantÈgharaÑ kÈrÈpitaÑ
hoti. JantÈgharasÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti. PokkharaÓÊ kÈrÈpitÈ hoti. MaÓÉapo
kÈrÈpito hoti. ŒrÈmo kÈrÈpito hoti. ŒrÈmavatthu kÈrÈpitaÑ hoti, sÈ ce
bhikkh|naÑ santike d|taÑ pahiÓeyya “Ègacchantu ayyÈ, icchÈmi dÈnaÒca
dÈtuÑ dhammaÒca sotuÑ bhikkh| ca passitun”ti. GantabbaÑ bhikkhave
sattÈhakaraÓÊyena pahite, na tveva appahite, sattÈhaÑ sannivatto kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave upÈsikÈya sambahule bhikkh| uddissa -pa- ekaÑ

bhikkhuÑ uddissa -pa- bhikkhunisaÑghaÑ uddissa -pa- sambahulÈ
bhikkhuniyo uddissa -pa- ekaÑ bhikkhuniÑ uddissa -pa- sambahulÈ
sikkhamÈnÈyo uddissa -pa- ekaÑ sikkhamÈnaÑ uddissa -pa- sambahule
sÈmaÓere uddissa -pa- ekaÑ sÈmaÓeraÑ uddissa -pa- sambahulÈ sÈmaÓeriyo
uddissa -pa- ekaÑ sÈmaÓeriÑ uddissa -pa-.
191. Idha pana bhikkhave upÈsikÈya attano atthÈya nivesanaÑ

kÈrÈpitaÑ hoti -pa- sayanigharaÑ kÈrÈpitaÑ hoti. Udosito kÈrÈpito hoti.
AÔÔo kÈrÈpito hoti. MÈÄo kÈrÈpito hoti. ŒpaÓo kÈrÈpito hoti. ŒpaÓasÈlÈ
kÈrÈpitÈ hoti. PÈsÈdo kÈrÈpito hoti.
198 VinayapiÔaka
HammiyaÑ kÈrÈpitaÑ hoti. GuhÈ kÈrÈpitÈ hoti. PariveÓaÑ kÈrÈpitaÑ hoti.

KoÔÔhako kÈrÈpito hoti. UpaÔÔhÈnasÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti. AggisÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti.
RasavatÊ kÈrÈpitÈ hoti. Ca~kamo kÈrÈpito hoti. Ca~kamanasÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti.
UdapÈno kÈrÈpito hoti. UdapÈnasÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti. PokkharaÓÊ kÈrÈpitÈ hoti.
MaÓÉapo kÈrÈpito hoti. ŒrÈmo kÈrÈpito hoti. ŒrÈmavatthu kÈrÈpitaÑ hoti.
Puttassa vÈ vÈreyyaÑ hoti. DhÊtuyÈ vÈ vÈreyyaÑ hoti. GilÈnÈ vÈ hoti.
AbhiÒÒÈtaÑ vÈ suttantaÑ bhaÓati, sÈ ce bhikkh|naÑ santike d|taÑ
pahiÓeyya “Ègacchantu ayyÈ, imaÑ suttantaÑ pariyÈpuÓissanti, purÈyaÑ
suttanto palujjatÊ”ti. AÒÒataraÑ vÈ panassÈ kiccaÑ hoti karaÓÊyaÑ vÈ, sÈ ce
sattÈhakaraÓÊyena pahite, na tveva appahite, sattÈhaÑ sannivatto kÈtabbo.
192. Idha pana bhikkhave bhikkhunÈ saÑghaÑ uddissa -pa-

bhikkhuniyÈ saÑghaÑ uddissa. SikkhamÈnÈya saÑghaÑ uddissa.
SÈmaÓerena saÑghaÑ uddissa. SÈmaÓeriyÈ saÑghaÑ uddissa. Sambahule
bhikkh| uddissa. EkaÑ bhikkhuÑ uddissa. BhikkhunisaÑghaÑ uddissa.
SambahulÈ bhikkhuniyo uddissa. EkaÑ bhikkhuniÑ uddissa. SambahulÈ
sikkhamÈnÈyo uddissa. EkaÑ sikkhamÈnaÑ uddissa. Sambahule sÈmaÓere
uddissa. EkaÑ sÈmaÓeraÑ uddissa. SambahulÈ sÈmaÓeriyo uddissa. EkaÑ
sÈmaÓeriÑ uddissa. Attano atthÈya vihÈro kÈrÈpito hoti -pa- aÉÉhayogo
kÈrÈpito hoti. PÈsÈdo kÈrÈpito hoti. HammiyaÑ kÈrÈpitaÑ hoti. GuhÈ
kÈrÈpitÈ hoti. PariveÓaÑ kÈrÈpitaÑ hoti. KoÔÔhako kÈrÈpito hoti.
UpaÔÔhÈnasÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti. AggisÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti. KappiyakuÔi kÈrÈpitÈ
hoti. Ca~kamo kÈrÈpito hoti. Ca~kamanasÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti. UdapÈno
kÈrÈpito hoti. UdapÈnasÈlÈ kÈrÈpitÈ hoti. PokkharaÓÊ kÈrÈpitÈ hoti. MaÓÉapo
kÈrÈpito hoti. ŒrÈmo kÈrÈpito hoti. ŒrÈmavatthu kÈrÈpitaÑ hoti, sÈ ce

sattÈhakaraÓÊyena pahite, na tveva appahite, sattÈhaÑ sannivatto kÈtabboti.
110. PaÒcannaÑ appahitepi anujÈnanÈ

193. Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu gilÈno hoti, so
bhikkh|naÑ santike d|taÑ pÈhesi “ahaÑ hi gilÈno, Ègacchantu bhikkh|,
icchÈmi bhikkh|naÑ Ègatan”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave paÒcannaÑ sattÈhakaraÓÊyena appahitepi gantuÑ,
pageva pahite, bhikkhussa bhikkhuniyÈ sikkhamÈnÈya sÈmaÓerassa
sÈmaÓeriyÈ, anujÈnÈmi bhikkhave imesaÑ paÒcannaÑ sattÈhakaraÓÊyena
appahitepi gantuÑ, pageva gahite, sattÈhaÑ sannivatto kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave bhikkhu gilÈno hoti, so ce bhikkh|naÑ santike
d|taÑ pahiÓeyya “ahaÑ hi gilÈno Ègacchantu bhikkh|, icchÈmi bhikkh|naÑ
Ègatan”ti. GantabbaÑ bhikkhave sattÈhakaraÓÊyena appahitepi, pageva
pahite “gilÈnabhattaÑ vÈ pariyesissÈmi, gilÈnupaÔÔhÈkabhattaÑ vÈ
pariyesissÈmi, gilÈnabhesajjaÑ vÈ pariyesissÈmi, pucchissÈmi vÈ
upaÔÔhahissÈmi vÈ”ti, sattÈhaÑ sannivatto kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave bhikkhussa anabhirati uppannÈ hoti, so ce
bhikkh|naÑ santike d|taÑ pahiÓeyya “anabhirati me uppannÈ, Ègacchantu
bhikkh|, icchÈmi bhikkh|naÑ Ègatan”ti. GantabbaÑ bhikkhave
sattÈhakaraÓÊyena appahitepi, pageva pahite “anabhirataÑ v|pakÈsessÈmi vÈ
v|pakÈsÈpessÈmi vÈ dhammakathaÑ vÈssa karissÈmÊ”ti, sattÈhaÑ sannivatto
kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave bhikkhussa kukkuccaÑ uppannaÑ hoti, so ce
bhikkh|naÑ santike d|taÑ pahiÓeyya “kukkuccaÑ me uppannaÑ,
Ègacchantu bhikkh|, icchÈmi bhikkh|naÑ Ègatan”ti. GantabbaÑ bhikkhave
sattÈhakaraÓÊyena appahitepi, pageva pahite “kukkuccaÑ vinodessÈmi vÈ
vinodÈpessÈmi vÈ dhammakathaÑ vÈssa karissÈmÊ”ti, sattÈhaÑ sannivatto
kÈtabbo.
200 VinayapiÔaka
Idha pana bhikkhave bhikkhussa diÔÔhigataÑ uppannaÑ hoti, so ce

bhikkh|naÑ santike d|taÑ pahiÓeyya “diÔÔhigataÑ me uppannaÑ,
sattÈhakaraÓÊyena appahitepi, pageva pahite “diÔÔhigataÑ vivecessÈmi vÈ
vivecÈpessÈmi vÈ dhammakathaÑ vÈssa karissÈmÊ”ti, sattÈhaÑ sannivatto
kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave bhikkhu garudhammaÑ ajjhÈpanno hoti
parivÈsÈraho, so ce bhikkh|naÑ santike d|taÑ pahiÓeyya “ahaÑ hi
garudhammaÑ ajjhÈpanno parivÈsÈraho, Ègacchantu bhikkh|, icchÈmi
bhikkh|naÑ Ègatan”ti. GantabbaÑ bhikkhave sattÈhakaraÓÊyena appahitepi,
pageva pahite “parivÈsadÈnaÑ ussukkaÑ karissÈmi vÈ anussÈvessÈmi vÈ
gaÓap|rako vÈ bhavissÈmÊ”ti, sattÈhaÑ sannivatto kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave bhikkhu m|lÈya paÔikassanÈraho hoti, so ce
bhikkh|naÑ santike d|taÑ pahiÓeyya “ahaÑ hi m|lÈya paÔikassanÈraho,
sattÈhakaraÓÊyena appahitepi, pageva pahite “m|lÈya paÔikassanaÑ
ussukkaÑ karissÈmi vÈ anussÈvessÈmi vÈ gaÓap|rako vÈ bhavissÈmÊ”ti,
sattÈhaÑ sannivatto kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave bhikkhu mÈnattÈraho hoti, so ce bhikkh|naÑ
santike d|taÑ pahiÓeyya “ahaÑ hi mÈnattÈraho, Ègacchantu bhikkh|,
icchÈmi bhikkh|naÑ Ègatan”ti. GantabbaÑ bhikkhave sattÈhakaraÓÊyena
appahitepi, pageva pahite “mÈnattadÈnaÑ ussukkaÑ karissÈmi vÈ
anussÈvessÈmi vÈ gaÓap|rako vÈ bhavissÈmÊ”ti, sattÈhaÑ sannivatto
kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave bhikkhu abbhÈnÈraho hoti, so ce bhikkh|naÑ
santike d|taÑ pahiÓeyya “ahaÑ hi abbhÈnÈraho, Ègacchantu bhikkh|,
appahitepi, pageva pahite “abbhÈnaÑ ussukkaÑ karissÈmi vÈ anussÈvessÈmi
vÈ gaÓap|rako vÈ bhavissÈmÊ”ti, sattÈhaÑ sannivatto kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave bhikkhussa saÑgho kammaÑ kattukÈmo hoti

tajjanÊyaÑ vÈ niyassaÑ vÈ pabbÈjanÊyaÑ vÈ paÔisÈraÓÊyaÑ vÈ ukkhepanÊyaÑ
vÈ, so ce bhikkh|naÑ santike d|taÑ pahiÓeyya “saÑgho me kammaÑ
kattukÈmo, Ègacchantu bhikkh|, icchÈmi bhikkh|naÑ Ègatan”ti. GantabbaÑ
bhikkhave sattÈhakaraÓÊyena appahitepi, pageva pahite “kinti nu kho
saÑgho kammaÑ na kareyya, lahukÈya vÈ pariÓÈmeyyÈ”ti, sattÈhaÑ
KataÑ vÈ panassa hoti saÑghena kammaÑ tajjanÊyaÑ vÈ niyassaÑ vÈ
pabbÈjanÊyaÑ vÈ paÔisÈraÓÊyaÑ vÈ ukkhepanÊyaÑ vÈ, so ce bhikkh|naÑ
santike d|taÑ pahiÓeyya “saÑgho me kammaÑ akÈsi, Ègacchantu bhikkh|,
appahitepi, pageva pahite “kinti nu kho sammÈ vatteyya lomaÑ pÈteyya
netthÈraÑ vatteyya saÑgho taÑ kammaÑ paÔippassambheyyÈ”ti, sattÈhaÑ
194. Idha pana bhikkhave bhikkhunÊ gilÈnÈ hoti, sÈ ce bhikkh|naÑ

santike d|taÑ pahiÓeyya “ahaÑ hi gilÈnÈ, Ègacchantu ayyÈ, icchÈmi
ayyÈnaÑ Ègatan”ti. GantabbaÑ bhikkhave sattÈhakaraÓÊyena appahitepi,
pageva pahite “gilÈnabhattaÑ vÈ pariyesissÈmi gilÈnupaÔÔhÈkabhattaÑ vÈ
pariyesissÈmi gilÈnabhesajjaÑ vÈ pariyesissÈmi pucchissÈmi vÈ
Idha pana bhikkhave bhikkhuniyÈ anabhirati uppannÈ hoti, sÈ ce
bhikkh|naÑ santike d|taÑ pahiÓeyya “anabhirati me uppannÈ, Ègacchantu
ayyÈ, icchÈmi ayyÈnaÑ Ègatan”ti. GantabbaÑ bhikkhave sattÈhakaraÓÊyena
appahitepi, pageva pahite “anabhirataÑ v|pakÈsessÈmi vÈ v|pakÈsÈpessÈmi
vÈ dhammakathaÑ vÈssÈ karissÈmÊ”ti, sattÈhaÑ sannivatto kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave bhikkhuniyÈ kukkuccaÑ uppannaÑ hoti, sÈ ce
bhikkh|naÑ santike d|taÑ pahiÓeyya “kukkuccaÑ me uppannaÑ,
Ègacchantu ayyÈ, icchÈmi ayyÈnaÑ Ègatan”ti. GantabbaÑ bhikkhave
sattÈhakaraÓÊyena appahitepi,
202 VinayapiÔaka
pageva pahite “kukkuccaÑ vinodessÈmi vÈ vinodÈpessÈmi vÈ

dhammakathaÑ vÈssÈ karissÈmÊ”ti, sattÈhaÑ sannivatto kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave bhikkhuniyÈ diÔÔhigataÑ uppannaÑ hoti, sÈ ce
bhikkh|naÑ santike d|taÑ pahiÓeyya “diÔÔhigataÑ me uppannaÑ,
sattÈhakaraÓÊyena appahitepi, pageva pahite “diÔÔhigataÑ vivecessÈmi vÈ
vivecÈpessÈmi vÈ dhammakathaÑ vÈssÈ karissÈmÊ”ti, sattÈhaÑ sannivatto
kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave bhikkhunÊ garudhammaÑ ajjhÈpannÈ hoti
mÈnattÈrahÈ, sÈ ce bhikkh|naÑ santike d|taÑ pahiÓeyya “ahaÑ hi
garudhammaÑ ajjhÈpannÈ mÈnattÈrahÈ, Ègacchantu ayyÈ, icchÈmi ayyÈnaÑ
pahite “mÈnattadÈnaÑ ussukkaÑ karissÈmÊ”ti, sattÈhaÑ sannivatto kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave bhikkhunÊ m|lÈya paÔikassanÈrahÈ hoti, sÈ ce
bhikkh|naÑ santike d|taÑ pahiÓeyya “ahaÑ hi m|lÈya paÔikassanÈrahÈ,
sattÈhakaraÓÊyen appahitepi, pageva pahite “m|lÈya paÔikassanaÑ ussukkaÑ
karissÈmÊ”ti, sattÈhaÑ sannivatto kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave bhikkhunÊ abbhÈnÈrahÈ hoti, sÈ ce bhikkh|naÑ
santike d|taÑ pahiÓeyya “ahaÑ hi abbhÈnÈrahÈ, Ègacchantu ayyÈ, icchÈmi
pageva pahite “abbhÈnaÑ ussukkaÑ karissÈmÊ”ti, sattÈhaÑ sannivatto
kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave bhikkhuniyÈ saÑgho kammaÑ kattukÈmo hoti
tajjanÊyaÑ vÈ niyassaÑ vÈ pabbÈjanÊyaÑ vÈ paÔisÈraÓÊyaÑ vÈ ukkhepanÊyaÑ
vÈ, sÈ ce bhikkh|naÑ santike d|taÑ pahiÓeyya “saÑgho me kammaÑ
kattukÈmo, Ègacchantu ayyÈ, icchÈmi ayyÈnaÑ Ègatan”ti. GantabbaÑ
bhikkhave sattÈhakaraÓÊyena appahitepi, pageva pahite “kinti nu kho
saÑgho kammaÑ na kareyya lahukÈya vÈ pariÓÈmeyyÈ”ti, sattÈhaÑ
KataÑ vÈ panassÈ hoti saÑghena kammaÑ tajjanÊyaÑ vÈ niyassaÑ vÈ

pabbÈjanÊyaÑ vÈ paÔisÈraÓÊyaÑ vÈ ukkhepanÊyaÑ vÈ, sÈ ce bhikkh|naÑ
santike d|taÑ pahiÓeyya “saÑgho me kammaÑ akÈsi, Ègacchantu ayyÈ,
icchÈmi ayyÈnaÑ Ègatan”ti. GantabbaÑ bhikkhave sattÈhakaraÓÊyena
appahitepi, pageva pahite “kinti nu kho sammÈ vatteyya lomaÑ pÈteyya
netthÈraÑ vatteyya saÑgho taÑ kammaÑ paÔippassambheyyÈ”ti, sattÈhaÑ
195. Idha pana bhikkhave sikkhamÈnÈ gilÈnÈ hoti, sÈ ce bhikkh|naÑ

Idha pana bhikkhave sikkhamÈnÈya anabhirati uppannÈ hoti -pa-
sikkhamÈnÈya kukkuccaÑ uppannaÑ hoti. SikkhamÈnÈya diÔÔhigataÑ
uppannaÑ hoti. SikkhamÈnÈya sikkhÈ kupitÈ hoti, sÈ ce bhikkh|naÑ santike
d|taÑ pahiÓeyya “sikkhÈ me kupitÈ, Ègacchantu ayyÈ, icchÈmi ayyÈnaÑ
pahite “sikkhÈsamÈdÈnaÑ ussukkaÑ karissÈmÊ”ti, sattÈhaÑ sannivatto
kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave sikkhamÈnÈ upasampajjitukÈmÈ hoti, sÈ ce
bhikkh|naÑ santike d|taÑ pahiÓeyya “ahaÑ hi upasampajjitukÈmÈ,
sattÈhakaraÓÊyena appahitepi, pageva pahite “upasampadaÑ ussukkaÑ
karissÈmi vÈ anussÈvessÈmi vÈ gaÓap|rako vÈ bhavissÈmÊ”ti, sattÈhaÑ
196. Idha pana bhikkhave sÈmaÓero gilÈno hoti, so ce bhikkh|naÑ

santike d|taÑ pahiÓeyya “ahaÑ hi gilÈno, Ègacchantu
204 VinayapiÔaka
bhikkh|, icchÈmi bhikkh|naÑ Ègatan”ti. GantabbaÑ bhikkhave

sattÈhakaraÓÊyena appahitepi, pageva pahite “gilÈnabhattaÑ vÈ pariyesissÈmi
gilÈnupaÔÔhÈkabhattaÑ vÈ pariyesissÈmi gilÈnabhesajjaÑ vÈ pariyesissÈmi
pucchissÈmi vÈ upaÔÔhahissÈmi vÈ”ti, sattÈhaÑ sannivatto kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave sÈmaÓerassa anabhirati uppannÈ hoti -pa-
sÈmaÓerassa kukkuccaÑ uppannaÑ hoti. SÈmaÓerassa diÔÔhigataÑ uppannaÑ
hoti. SÈmaÓero vassaÑ pucchitukÈmo hoti, so ce bhikkh|naÑ santike d|taÑ
pahiÓeyya “ahaÑ hi vassaÑ pucchitukÈmo, Ègacchantu bhikkh|, icchÈmi
bhikkh|naÑ Ègatan”ti. GantabbaÑ bhikkhave sattÈhakaraÓÊyena appahitepi,
pageva pahite “pucchissÈmi vÈ ÈcikkhissÈmi vÈ”ti, sattÈhaÑ sannivatto
kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave sÈmaÓero upasampajjitukÈmo hoti, so ce
bhikkh|naÑ santike d|taÑ pahiÓeyya “ahaÑ hi upasampajjitukÈmo,
sattÈhakaraÓÊyena appahitepi, pageva pahite “upasampadaÑ ussukkaÑ
karissÈmi vÈ anussÈvessÈmi vÈ gaÓap|rako vÈ bhavissÈmÊ”ti, sattÈhaÑ
197. Idha pana bhikkhave sÈmaÓerÊ gilÈnÈ hoti, sÈ ce bhikkh|naÑ

ayyÈnaÑ Ègatan”ti. GantabbaÑ bhikkhave sattÈhakaraÓÊyana appahitepi,
Idha pana bhikkhave sÈmaÓeriyÈ anabhirati uppannÈ hoti -pa-
sÈmaÓeriyÈ kukkuccaÑ uppannaÑ hoti. SÈmaÓeriyÈ diÔÔhigataÑ uppannaÑ
hoti. SÈmaÓerÊ vassaÑ pucchitukÈmÈ hoti, sÈ ce bhikkh|naÑ santike d|taÑ
pahiÓeyya “ahaÑ hi vassaÑ pucchitukÈmÈ, Ègacchantu ayyÈ, icchÈmi
pageva pahite “pucchissÈmi vÈ ÈcikkhissÈmi vÈ”ti, sattÈhaÑ sannivatto
kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave sÈmaÓerÊ sikkhaÑ samÈdiyitukÈmÈ hoti, sÈ ce

bhikkh|naÑ santike d|taÑ pahiÓeyya “ahaÑ hi sikkhaÑ samÈdiyitukÈmÈ,
sattÈhakaraÓÊyena appahitepi, pageva pahite “sikkhÈsamÈdÈnaÑ ussukkaÑ
karissÈmÊ”ti, sattÈhaÑ sannivatto kÈtabboti.
111. SattannaÑ appahitepi anujÈnanÈ

198. Tena kho pana samayena aÒÒatarassa bhikkhuno mÈtÈ gilÈnÈ hoti,
sÈ puttassa santike d|taÑ pÈhesi “ahaÑ hi gilÈnÈ, Ègacchatu me putto,
icchÈmi puttassa Ègatan”ti. Atha kho tassa bhikkhuno etadahosi “BhagavatÈ
paÒÒattaÑ “sattannaÑ sattÈhakaraÓÊyena pahite gantuÑ, na tveva appahite,
paÒcannaÑ sattÈhakaraÓÊyena appahitepi gantuÑ, pageva pahite’ti, ayaÒca
me mÈtÈ gilÈnÈ, sÈ ca anupÈsikÈ, kathaÑ nu kho mayÈ paÔipajjitabban”ti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave sattannaÑ
sattÈhakaraÓÊyena appahitepi gantuÑ, pageva pahite, bhikkhussa
bhikkhuniyÈ sikkhamÈnÈya sÈmaÓerassa sÈmaÓeriyÈ mÈtuyÈ ca pitussa ca.
AnujÈnÈmi bhikkhave imesaÑ sattannaÑ sattÈhakaraÓÊyena appahitepi
gantuÑ, pageva pahite, sattÈhaÑ sannivatto kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave bhikkhussa mÈtÈ gilÈnÈ hoti, sÈ ce puttassa santike
d|taÑ pahiÓeyya “ahaÑ hi gilÈnÈ, Ègacchatu me putto, icchÈmi puttassa
pahite “gilÈnabhattaÑ vÈ pariyesissÈmi gilÈnupaÔÔhÈkabhattaÑ vÈ
Idha pana bhikkhave bhikkhussa pitÈ gilÈno hoti, so ce puttassa santike
d|taÑ pahiÓeyya “ahaÑ hi gilÈno, Ègacchatu me putto, icchÈmi puttassa
pahite “gilÈnabhattaÑ vÈ pariyesissÈmi gilÈnupaÔÔhÈkabhattaÑ vÈ
206 VinayapiÔaka
112. Pahiteyeva anujÈnanÈ

199. Idha pana bhikkhave bhikkhussa bhÈtÈ gilÈno hoti, so ce bhÈtuno
santike d|taÑ pahiÓeyya “ahaÑ hi gilÈno, Ègacchatu me bhÈtÈ, icchÈmi
bhÈtuno Ègatan”ti. GantabbaÑ bhikkhave sattÈhakaraÓÊyena pahite, na tveva
Idha pana bhikkhave bhikkhussa bhaginÊ gilÈnÈ hoti, sÈ ce bhÈtuno
santike d|taÑ pahiÓeyya “ahaÑ hi gilÈnÈ, Ègacchatu me bhÈtÈ, icchÈmi
bhÈtuno Ègatan”ti. GantabbaÑ bhikkhave sattÈhakaraÓÊyena pahite, na tveva
Idha pana bhikkhave bhikkhussa ÒÈtako gilÈno hoti, so ce bhikkhussa
santike d|taÑ pahiÓeyya “ahaÑ hi gilÈno, Ègacchatu bhadanto, icchÈmi
bhadantassa Ègatan”ti GantabbaÑ bhikkhave sattÈhakaraÓÊyena pahite, na
Idha pana bhikkhave bhikkhugatiko gilÈno hoti, so ce bhikkh|naÑ
santike d|taÑ pahiÓeyya “ahaÑ hi gilÈno, Ègacchantu bhadantÈ, icchÈmi
bhadantÈnaÑ Ègatan”ti. GantabbaÑ bhikkhave sattÈhakaraÓÊyena pahite, na
Tena kho pana samayena saÑghassa vihÈro undriyati, aÒÒatarena
upÈsakena araÒÒe bhaÓÉaÑ chedÈpitaÑ hoti. So bhikkh|naÑ santike d|taÑ
pÈhesi “sace bhadantÈ taÑ bhaÓÉaÑ ÈvahÈpeyyuÑ, dajjÈhaÑ taÑ
bhaÓÉan”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
saÑghakaraÓÊyena gantuÑ, sattÈhaÑ sannivatto kÈtabboti.
VassÈvÈsabhÈÓavÈro niÔÔhito.
_____
113. AntarÈye anÈpattivassacchedavÈra

200. Tena kho pana samayena Kosalesu janapade aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse
vass|pagatÈ bhikkh| vÈÄehi ubbÈÄhÈ honti, gaÓhiÑsupi paripÈtiÑsupi.
Idha pana bhikkhave vass|pagatÈ bhikkh| vÈÄehi ubbÈÄhÈ honti,

gaÓhantipi paripÈtentipi. Eseva antarÈyoti pakkamitabbaÑ, anÈpatti
vassacchedassa.
Idha pana bhikkhave vass|pagatÈ bhikkh| sarÊsapehi ubbÈÄhÈ honti,
ÉaÑsantipi paripÈtentipi. Eseva antarÈyoti pakkamitabbaÑ, anÈpatti
vassacchedassa.
Idha pana bhikkhave vass|pagatÈ bhikkh| corehi ubbÈÄhÈ honti,
vilumpantipi ÈkoÔentipi. Eseva antarÈyoti pakkamitabbaÑ, anÈpatti
vassacchedassa.
Idha pana bhikkhave vass|pagatÈ bhikkh| pisÈcehi ubbÈÄhÈ honti,
Èvisantipi hanantipi1. Eseva antarÈyoti pakkamitabbaÑ, anÈpatti
vassacchedassa.
Idha pana bhikkhave vass|pagatÈnaÑ bhikkh|naÑ gÈmo agginÈ daÉÉho
hoti, bhikkh| piÓÉakena kilamanti. Eseva antarÈyoti pakkamitabbaÑ,
anÈpatti vassacchedassa.
Idha pana bhikkhave vass|pagatÈnaÑ bhikkh|naÑ senÈsanaÑ agginÈ
daÉÉhaÑ hoti, bhikkh| senÈsanena kilamanti. Eseva antarÈyoti
pakkamitabbaÑ, anÈpatti vassacchedassa.
Idha pana bhikkhave vass|pagatÈnaÑ bhikkh|naÑ gÈmo udakena v|Äho
hoti, bhikkh| piÓÉakena kilamanti. Eseva antarÈyoti pakkamitabbaÑ,
Idha pana bhikkhave vass|pagatÈnaÑ bhikkh|naÑ senÈsanaÑ udakena
v|ÄhaÑ hoti, bhikkh| senÈsanena kilamanti. Eseva antarÈyoti
pakkamitabbaÑ, anÈpatti vassacchedassÈti.
201. Tena kho pana samayena aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse vass|pagatÈnaÑ

bhikkh|naÑ gÈmo corehi vuÔÔhÈsi. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave yena gÈmo tena gantunti.
______________________________________________________________
1. Ojampi haranti (SÊ), harantipi (SyÈ)
208 VinayapiÔaka
GÈmo dvedhÈ bhijjittha. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi

bhikkhave yena bahutarÈ tena gantunti.
BahutarÈ assaddhÈ honti appasannÈ. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.

AnujÈnÈmi bhikkhave yena saddhÈ pasannÈ tena gantunti.
Tena kho pana samayena Kosalesu janapade aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse

vass|pagatÈ bhikkh| na labhiÑsu l|khassa vÈ paÓÊtassa vÈ bhojanassa
yÈvadatthaÑ pÈrip|riÑ. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
Idha pana bhikkhave vass|pagatÈ bhikkh| na labhanti l|khassa vÈ

paÓÊtassa vÈ bhojanassa yÈvadatthaÑ pÈrip|riÑ. Eseva antarÈyoti
Idha pana bhikkhave vass|pagatÈ bhikkh| labhanti l|khassa vÈ

paÓÊtassa vÈ bhojanassa yÈvadatthaÑ pÈrip|riÑ, na labhanti sappÈyÈni
bhojanÈni. Eseva antarÈyoti pakkamitabbaÑ, anÈpatti vassacchedassa.

paÓÊtassa vÈ bhojanassa yÈvadatthaÑ pÈrip|riÑ, labhanti sappÈyÈni
bhojanÈni, na labhanti sappÈyÈni bhesajjÈni. Eseva antarÈyoti

paÓÊtassa vÈ bhojanassa yÈvadatthaÑ pÈrip|riÑ, labhanti sappÈyÈni
bhojanÈni, labhanti sappÈyÈni bhesajjÈni, na labhanti patir|paÑ upaÔÔhÈkaÑ.
Eseva antarÈyoti pakkamitabbaÑ, anÈpatti vassacchedassa.
Idha pana bhikkhave vass|pagataÑ bhikkhuÑ itthÊ nimanteti “ehi

bhante hiraÒÒaÑ vÈ te demi, suvaÓÓaÑ vÈ te demi, khettaÑ vÈ te demi,
vatthuÑ vÈ te demi, gÈvuÑ vÈ te demi, gÈviÑ vÈ te demi, dÈsaÑ vÈ te demi,
dÈsiÑ vÈ te demi, dhÊtaraÑ vÈ te demi bhariyatthÈya, ahaÑ vÈ te bhariyÈ
homi, aÒÒaÑ vÈ te bhariyaÑ ÈnemÊ”ti. Tatra ce bhikkhuno evaÑ hoti
“lahuparivattaÑ kho cittaÑ vuttaÑ BhagavatÈ, siyÈpi me brahmacariyassa
antarÈyo”ti pakkamitabbaÑ, anÈpatti vassacchedassa.
Idha pana bhikkhave vass|pagataÑ bhikkhuÑ vesÊ nimanteti -pa-

thullakumÈrÊ nimanteti. PaÓÉako nimanteti. ©ÈtakÈ nimantenti. RÈjÈno
nimantenti. CorÈ nimantenti. DhuttÈ nimantenti “ehi bhante hiraÒÒaÑ vÈ te
dema, suvaÓÓaÑ vÈ te dema, khettaÑ vÈ te dema, vatthuÑ vÈ te dema,
gÈvuÑ vÈ te dema, gÈviÑ vÈ te dema, dÈsaÑ vÈ te dema, dÈsiÑ vÈ te dema,
dhÊtaraÑ vÈ te dema bhariyatthÈya, aÒÒaÑ vÈ te bhariyaÑ ÈnemÈ”ti. Tatra
ce bhikkhuno evaÑ hoti “lahuparivattaÑ kho cittaÑ vuttaÑ BhagavatÈ,
siyÈpi me brahmacariyassa antarÈyo”ti pakkamitabbaÑ, anÈpatti
vassacchedassa.
Idha pana bhikkhave vass|pagato bhikkhu assÈmikaÑ nidhiÑ passati.

Tatra ce bhikkhuno evaÑ hoti “lahuparivattaÑ kho cittaÑ vuttaÑ
BhagavatÈ, siyÈpi me brahmacariyassa antarÈyo”ti pakkamitabbaÑ, anÈpatti
vassacchedassa.
114. SaÑghabhede anÈpattivassacchedavÈra
202. Idha pana bhikkhave vass|pagato bhikkhu passati sambahule

bhikkh| saÑghabhedÈya parakkamante. Tatra ce bhikkhuno evaÑ hoti
“garuko kho saÑghabhedo vutto BhagavatÈ, mÈ mayi sammukhÊbh|te
saÑgho bhijjÊ”ti pakkamitabbaÑ, anÈpatti vassacchedassa.
Idha pana bhikkhave vass|pagato bhikkhu suÓÈti “asukasmiÑ kira

ÈvÈse sambahulÈ bhikkhu saÑghabhedÈya parakkamantÊ”ti. Tatra ce
bhikkhuno evaÑ hoti “garuko kho saÑghahedo vutto BhagavatÈ, mÈ mayi
sammukhÊbh|te saÑgho bhijjÊ”ti pakkamitabbaÑ, anÈpatti vassacchedassa.

ÈvÈse sambahulÈ bhikkh| saÑghabhedÈya parakkamantÊ”ti. Tatra ce
bhikkhuno evaÑ hoti “te kho me bhikkh| mittÈ, tyÈhaÑ vakkhÈmi ‘garuko
kho Èvuso saÑghabhedo vutto BhagavatÈ, mÈyasmantÈnaÑ saÑghabhedo
ruccitthÈ’ti, karissanti me vacanaÑ suss|sissanti, sotaÑ odahissantÊ”ti
210 VinayapiÔaka

ÈvÈse sambahulÈ bhikkh| saÑghabhedÈya parakkamantÊ”ti. Tatra ce
bhikkhuno evaÑ hoti “te kho me bhikkh| na mittÈ, api ca ye tesaÑ mittÈ, te
me mittÈ, tyÈhaÑ vakkhÈmi, te vuttÈ te vakkhanti ‘garuko kho Èvuso
saÑghabhedo vutto BhagavatÈ, mÈyasmantÈnaÑ saÑghabhedo ruccitthÈ’ti,
karissanti tesaÑ vacanaÑ suss|sissanti, sotaÑ odahissantÊ”ti
ÈvÈse sambahulehi bhikkh|hi saÑgho bhinno”ti, tatra ce bhikkhuno evaÑ
hoti “te kho me bhikkh| mittÈ, tyÈhaÑ vakkhÈmi ‘garuko kho Èvuso
saÑghabhedo vutto BhagavatÈ, mÈyasmantÈnaÑ saÑghabhedo ruccitthÈ’ti,
karissanti me vacanaÑ suss|sissanti, sotaÑ odahissantÊ”ti pakkamitabbaÑ,
ÈvÈse sambahulehi bhikkh|hi saÑgho bhinno”ti. Tatra ce bhikkhuno evaÑ
hoti “te kho me bhikkh| na mittÈ, api ca ye tesaÑ mittÈ, te me mittÈ, tyÈhaÑ
vakkhÈmi, te vuttÈ te vakkhanti ‘garuko kho Èvuso saÑghabhedo vutto
BhagavatÈ, mÈyasmantÈnaÑ saÑghabhedo ruccitthÈ’ti, karissanti tesaÑ
vacanaÑ suss|sissanti, sotaÑ odahissantÊ”ti pakkamitabbaÑ, anÈpatti
vassacchedassa.
Idha pana bhikkhave vass|pagato bhikkhu suÓÈti “amukasmiÑ kira
ÈvÈse sambahulÈ bhikkhuniyo saÑghabhedÈya parakkamantÊ”ti. Tatra ce
bhikkhuno evaÑ hoti “tÈ kho me bhikkhuniyo mittÈ, tÈhaÑ vakkhÈmi
‘garuko kho bhaginiyo saÑghabhedo vutto BhagavatÈ, mÈ bhaginÊnaÑ
saÑghabhedo ruccitthÈ’ti, karissanti me vacanaÑ suss|sissanti, sotaÑ
odahissantÊ”ti pakkamitabbaÑ, anÈpatti vassacchedassa.
ÈvÈse sambahulÈ bhikkhuniyo saÑghabhedÈya parakkamantÊ”ti. Tatra ce
bhikkhuno evaÑ hoti “tÈ kho me bhikkhuniyo na mittÈ, api ca yÈ tÈsaÑ
mittÈ, tÈ me mittÈ, tÈhaÑ vakkhÈmi, tÈ vuttÈ tÈ vakkhanti
‘garuko kho bhaginiyo1 saÑghabhedo vutto BhagavatÈ, mÈ bhaginÊnaÑ2

saÑghabhedo ruccitthÈ’ti, karissanti tÈsaÑ vacanaÑ suss|sissanti, sotaÑ
odahissantÊ”ti pakkamitabbaÑ, anÈpatti vassacchedassa.
ÈvÈse sambahulÈhi bhikkhunÊhi saÑgho bhinno”ti. Tatra ce bhikkhuno evaÑ
hoti “tÈ kho me bhikkhuniyo mittÈ, tÈhaÑ vakkhÈmi ‘garuko kho bhaginiyo
saÑghabhedo vutto BhagavatÈ, mÈ bhaginÊnaÑ saÑghabhedo ruccitthÈ’ti,
karissanti me vacanaÑ suss|sissanti, sotaÑ odahissantÊ”ti pakkamitabbaÑ,
ÈvÈse sambahulÈhi bhikkhunÊhi saÑgho bhinno”ti. Tatra ce bhikkhuno evaÑ
hoti “tÈ kho me bhikkhuniyo na mittÈ, api ca yÈ tÈsaÑ mittÈ, tÈ me mittÈ,
tÈhaÑ vakkhÈmi, tÈ vuttÈ tÈ vakkhanti ‘garuko kho bhaginiyo1 saÑghabhedo
vutto BhagavatÈ, mÈ bhaginÊnaÑ2 saÑghabhedo ruccitthÈ’ti, karissanti
tÈsaÑ vacanaÑ suss|sissanti, sotaÑ odahissantÊ”ti pakkamitabbaÑ, anÈpatti
vassacchedassÈti.
115. VajÈdÊsu vass|pagamanaÑ

203. Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu vaje vassaÑ
upagantukÈmo hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
vaje vassaÑ upagantunti. Vajo vuÔÔhÈsi. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave yena vajo tena gantunti.
Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu upakaÔÔhÈya
vass|panÈyikÈya satthena gantukÈmo hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave satthe vassaÑ upagantunti.
Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu upakaÔÔhÈya
vass|panÈyikÈya nÈvÈya gantukÈmo hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave nÈvÈya vassaÑ upagantunti.
______________________________________________________________
1. AyyÈyo (SÊ) 2. AyyÈnaÑ (SÊ)
212 VinayapiÔaka
116. VassaÑ anupagantabbaÔÔhÈnÈni

204. Tena kho pana samayena bhikkh| rukkhasusire vassaÑ
upagacchanti. ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “seyyathÈpi
pisÈcillikÈ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave rukkhasusire
vassaÑ upagantabbaÑ, yo upagaccheyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena bhikkh| rukkhaviÔabhiyÈ vassaÑ
upagacchanti. ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “seyyathÈpi
migaluddakÈ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave
rukkhaviÔabhiyÈ vassaÑ upagantabbaÑ, yo upagaccheyya, Èpatti
dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena bhikkh| ajjhokÈse vassaÑ upagacchanti. Deve
vassante rukkham|lampi nibbakosampi upadhÈvanti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. Na bhikkhave ajjhokÈse vassaÑ upagantabbaÑ, yo
upagaccheyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena bhikkh| asenÈsanikÈ vassaÑ upagacchanti.
SÊtenapi kilamanti, uÓhenapi kilamanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na
bhikkhave asenÈsanikena vassaÑ upagantabbaÑ, yo upagaccheyya, Èpatti
dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena bhikkh| chavakuÔikÈya vassaÑ upagacchanti.
ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “seyyathÈpi chavaÉÈhakÈ”ti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave chavakuÔikÈya vassaÑ
upagantabbaÑ, yo upagaccheyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena bhikkh| chatte vassaÑ upagacchanti. ManussÈ
ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “seyyathÈpi gopÈlakÈ”ti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave chatte vassaÑ upagantabbaÑ, yo
upagaccheyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena bhikkh| cÈÔiyÈ vassaÑ upagacchanti. ManussÈ
ÈrocesuÑ. Na bhikkhave cÈÔiyÈ vassaÑ upagantabbaÑ, yo upagaccheyya,
117. AdhammikakatikÈ
205. Tena kho pana samayena SÈvatthiyÈ saÑghena evar|pÈ katikÈ katÈ
hoti “antarÈvassaÑ na pabbÈjetabban”ti. VisÈkhÈya MigÈramÈtuyÈ nattÈ
bhikkh| upasa~kamitvÈ pabbajjaÑ yÈci. Bhikkh| evamÈhaÑsu “saÑghena
kho Èvuso evar|pÈ katikÈ katÈ ‘antarÈvassaÑ na pabbÈjetabban’ti. Œgamehi
Èvuso yÈva bhikkh| vassaÑ vasanti, vassaÑvuÔÔhÈ pabbÈjessantÊ”ti. Atha
kho te bhikkh| vassaÑvuÔÔhÈ VisÈkhÈya MigÈramÈtuyÈ nattÈraÑ
etadavocuÑ “ehi dÈni Èvuso pabbÈjÈhÊ”ti. So evamÈha “sacÈhaÑ bhante
pabbajito assaÑ, abhirameyyÈmahaÑ1, na dÈnÈhaÑ bhante pabbajissÈmÊ”ti.
VisÈkhÈ MigÈramÈtÈ ujjhÈyati khiyyati vipÈceti “kathaÑ hi nÈma ayyÈ
evar|paÑ katikaÑ karissanti ‘na antarÈvassaÑ pabbÈjetabban’ti, kaÑ kÈlaÑ
dhammo na caritabbo”ti. AssosuÑ kho bhikkh| VisÈkhÈya MigÈramÈtuyÈ
ujjhÈyantiyÈ khiyyantiyÈ vipÈcentiyÈ. Atha kho te bhikkh| Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave evar|pÈ katikÈ kÈtabbÈ “na
antarÈvassaÑ pabbÈjetabban”ti, yo kareyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
118. PaÔissavadukkaÔÈpatti
206. Tena kho pana samayena ÈyasmatÈ Upanandena Sakyaputtena
raÒÒo Pasenadissa Kosalassa vassÈvÈso paÔissuto hoti purimikÈya. So taÑ
ÈvÈsaÑ gacchanto addasa antarÈmagge dve ÈvÈse bahucÊvarake, tassa
etadahosi “yann|nÈhaÑ imesu dvÊsu ÈvÈsesu vassaÑ vaseyyaÑ, evaÑ me
bahuÑ cÊvaraÑ2 uppajjissatÊ”ti. So tesu dvÊsu ÈvÈsesu vassaÑ vasi. RÈjÈ
Pasenadi Kosalo ujjhÈyati khiyyati vipÈceti “kathaÑ hi nÈma ayyo
Upanando Sakyaputto amhÈkaÑ vassÈvÈsaÑ paÔissuÓitvÈ visaÑvÈdessati,
nanu BhagavatÈ anekapariyÈyena musÈvÈdo garahito, musÈvÈdÈ veramaÓÊ
pasatthÈ”ti. AssosuÑ kho bhikkh| raÒÒo Pasenadissa Kosalassa
ujjhÈyantassa khiyyantassa vipÈcentassa. Ye te bhikkh| appicchÈ -pa- te
ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma ÈyasmÈ Upanando
______________________________________________________________
1. AbhirameyyaÑ cÈhaÑ (SÊ) 2. BahucÊvaraÑ (Ka)
214 VinayapiÔaka
Sakyaputto raÒÒo Pasenadissa Kosalassa vassÈvÈsaÑ paÔissuÓitvÈ

visaÑvÈdessati, nanu BhagavatÈ anekapariyÈyena musÈvÈdo garahito,
musÈvÈdÈ veramaÓÊ pasatthÈ”ti. Atha kho te bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ -pa-. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe
bhikkhusaÑghaÑ sannipÈtÈpetvÈ ÈyasmantaÑ UpanandaÑ SakyaputtaÑ
paÔipucchi “saccaÑ kira tvaÑ Upananda raÒÒo Pasenadissa Kosalassa
vassÈvÈsaÑ paÔissuÓitvÈ visaÑvÈdesÊ”ti. SaccaÑ BhagavÈti. Vigarahi
Buddho BhagavÈ -pa-. KathaÑ hi nÈma tvaÑ moghapurisa raÒÒo
Pasenadissa Kosalassa vassÈvÈsaÑ paÔissuÓitvÈ visaÑvÈdessasi. Nanu mayÈ
moghapurisa anekapariyÈyena musÈvÈdo garahito, musÈvÈdÈ veramaÓÊ
pasatthÈ. NetaÑ moghapurisa appasannÈnaÑ vÈ pasÈdÈya -pa- vigarahitvÈ
-pa- dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi–
207. Idha pana bhikkhave bhikkhunÈ vassÈvÈso paÔissuto hoti

purimikÈya, so taÑ ÈvÈsaÑ gacchanto passati antarÈmagge dve ÈvÈse
bahucÊvarake, tassa evaÑ hoti “yann|nÈhaÑ imesu dvÊsu ÈvÈsesu vassaÑ
vaseyyaÑ, evaÑ me bahuÑ cÊvaraÑ uppajjissatÊ”ti, so tesu dvÊsu ÈvÈsesu
vassaÑ vasati, tassa bhikkhave bhikkhuno purimikÈ ca na paÒÒÈyati,
paÔissave ca Èpatti dukkaÔassa.
Idha pana bhikkhave bhikkhunÈ vassÈvÈso paÔissuto hoti purimikÈya, so
taÑ ÈvÈsaÑ gacchanto bahiddhÈ uposathaÑ karoti, pÈÔipade1 vihÈraÑ upeti,
senÈsanaÑ paÒÒapeti, pÈnÊyaÑ paribhojanÊyaÑ upaÔÔhÈpeti, pariveÓaÑ
sammajjati, so tadaheva akaraÓÊyo pakkamati, tassa bhikkhave bhikkhuno
purimikÈ ca na paÒÒÈyati, paÔissave ca Èpatti dukkaÔassa.
taÑ ÈvÈsaÑ gacchanto bahiddhÈ uposathaÑ karoti, pÈÔipade vihÈraÑ upeti,
sammajjati, so tadaheva sakaraÓÊyo pakkamati,
______________________________________________________________
1. PÈÔipadena (Ka)
tassa bhikkhave bhikkhuno purimikÈ ca na paÒÒÈyati, paÔissave ca Èpatti

dukkaÔassa.

sammajjati, so dvÊhatÊhaÑ vasitvÈ akaraÓÊyo pakkamati, tassa bhikkhave
bhikkhuno purimikÈ ca na paÒÒÈyati, paÔissave ca Èpatti dukkaÔassa.

sammajjati, so dvÊhatÊhaÑ vasitvÈ sakaraÓÊyo pakkamati, tassa bhikkhave
bhikkhuno purimikÈ ca na paÒÒÈyati, paÔissave ca Èpatti dukkaÔassa.

sammajjati, so dvÊhatÊhaÑ vasitvÈ sattÈhakaraÓÊyena pakkamati, so taÑ
sattÈhaÑ bahiddhÈ vÊtinÈmeti, tassa bhikkhave bhikkhuno purimikÈ ca na
paÒÒÈyati, paÔissave ca Èpatti dukkaÔassa.

sattÈhaÑ anto sannivattaÑ karoti, tassa bhikkhave bhikkhuno purimikÈ ca
paÒÒÈyati, paÔissave ca anÈpatti.

senÈsanaÑ paÒÒapeti, pÈnÊyaÑ paribhojanÊyaÑ
216 VinayapiÔaka
upaÔÔhÈpeti, pariveÓaÑ sammajjati, so sattÈhaÑ anÈgatÈya pavÈraÓÈya

sakaraÓÊyo pakkamati, Ègaccheyya vÈ so bhikkhave bhikkhu taÑ ÈvÈsaÑ na
vÈ Ègaccheyya, tassa bhikkhave bhikkhuno purimikÈ ca paÒÒÈyati, paÔissave
ca anÈpatti.

taÑ ÈvÈsaÑ gantvÈ uposathaÑ karoti, pÈÔipade vihÈraÑ upeti, senÈsanaÑ
paÒÒapeti, pÈnÊyaÑ paribhojanÊyaÑ upaÔÔhÈpeti, pariveÓaÑ sammajjati, so
tadaheva akaraÓÊyo pakkamati, tassa bhikkhave bhikkhuno purimikÈ ca na

taÑ ÈvÈsaÑ gantvÈ uposathaÑ karoti, pÈÔipade vihÈraÑ upeti, senÈsanaÑ
tadaheva sakaraÓÊyo pakkamati -pa- so dvÊhatÊhaÑ vasitvÈ akaraÓÊyo
pakkamati -pa- so dvÊhatÊhaÑ vasitvÈ sakaraÓÊyo pakkamati -pa- so
dvÊhatÊhaÑ vasitvÈ sattÈhakaraÓÊyena pakkamati, so taÑ sattÈhaÑ bahiddhÈ
vÊtinÈmeti, tassa bhikkhave bhikkhuno purimikÈ ca na paÒÒÈyati, paÔissave
ca Èpatti dukkaÔassa -pa- so dvÊhatÊhaÑ vasitvÈ sattÈhakaraÓÊyena
pakkamati, so taÑ sattÈhaÑ anto sannivattaÑ karoti, tassa bhikkhave
bhikkhuno purimikÈ ca paÒÒÈyati, paÔissave ca anÈpatti -pa- so sattÈhaÑ
anÈgatÈya pavÈraÓÈya sakaraÓÊyo pakkamati, Ègaccheyya vÈ so bhikkhave
bhikkhu taÑ ÈvÈsaÑ na vÈ Ègaccheyya, tassa bhikkhave bhikkhuno purimikÈ
ca paÒÒÈyati, paÔissave ca anÈpatti.
208. Idha pana bhikkhave bhikkhunÈ vassÈvÈso paÔissuto hoti

pacchimikÈya, so taÑ ÈvÈsaÑ gacchanto bahiddhÈ uposathaÑ karoti,
pÈÔipade vihÈraÑ upeti, senÈsanaÑ paÒÒapeti, pÈnÊyaÑ paribhojanÊyaÑ
upaÔÔhÈpeti, pariveÓaÑ sammajjati, so tadaheva akaraÓÊyo pakkamati, tassa
bhikkhave bhikkhuno pacchimikÈ ca na paÒÒÈyati, paÔissave ca Èpatti
dukkaÔassa.
Idha pana bhikkhave bhikkhunÈ vassÈvÈso paÔissuto hoti pacchimikÈya,

so taÑ ÈvÈsaÑ gacchanto bahiddhÈ uposathaÑ karoti, pÈÔipade vihÈraÑ
upeti, senÈsanaÑ paÒÒapeti, pÈnÊyaÑ paribhojanÊyaÑ upaÔÔhÈpeti, pariveÓaÑ
sammajjati, so tadaheva sakaraÓÊyo pakkamati, tassa bhikkhave bhikkhuno
pacchimikÈ ca na paÒÒÈyati, paÔissave ca Èpatti dukkaÔassa.

sammajjati, so dvÊhatÊhaÑ vasitvÈ akaraÓÊyo pakkamati, tassa bhikkhave
bhikkhuno pacchimikÈ ca na paÒÒÈyati, paÔissave ca Èpatti dukkaÔassa.

sammajjati, so dvÊhatÊhaÑ vasitvÈ sakaraÓÊyo pakkamati, tassa bhikkhave
bhikkhuno pacchimikÈ ca na paÒÒÈyati, paÔissave ca Èpatti dukkaÔassa.

sattÈhaÑ bahiddhÈ vÊtinÈmeti, tassa bhikkhave bhikkhuno pacchimikÈ ca na

sattÈhaÑ anto sannivattaÑ karoti, tassa bhikkhave bhikkhuno pacchimikÈ ca
paÒÒayati, paÔissave ca anÈpatti.
218 VinayapiÔaka

sammajjati, so sattÈhaÑ anÈgatÈya komudiyÈ cÈtumÈsiniyÈ sakaraÓÊyo
pakkamati, Ègaccheyya vÈ so bhikkhave bhikkhu taÑ ÈvÈsaÑ na vÈ
Ègaccheyya, tassa bhikkhave bhikkhuno pacchimikÈ ca paÒÒÈyati, paÔissave
ca anÈpatti.
so taÑ ÈvÈsaÑ gantvÈ uposathaÑ karoti, pÈÔipade vihÈraÑ upeti, senÈsanaÑ
tadaheva akaraÓÊyo pakkamati, tassa bhikkhave bhikkhuno pacchimikÈ ca na
tadaheva sakaraÓÊyo pakkamati -pa- so dvÊhatÊhaÑ vasitvÈ akaraÓÊyo
pakkamati -pa- so dvÊhatÊhaÑ vasitvÈ sakaraÓÊyo pakkamati -pa- so
dvÊhatÊhaÑ vasitvÈ sattÈhakaraÓÊyena pakkamati, so taÑ sattÈhaÑ bahiddhÈ
vÊtinÈmeti, tassa bhikkhave bhikkhuno pacchimikÈ ca na paÒÒÈyati,
paÔissave ca Èpatti dukkaÔassa -pa- so dvÊhatÊhaÑ vasitvÈ sattÈhakaraÓÊyena
pakkamati, so taÑ sattÈhaÑ anto sannivattaÑ karoti, tassa bhikkhave
bhikkhuno pacchimikÈ ca paÒÒÈyati, paÔissave ca anÈpatti.
sattÈhaÑ anÈgatÈya komudiyÈ cÈtumÈsiniyÈ sakaraÓÊyo pakkamati,
Ègaccheyya vÈ so bhikkhave bhikkhu taÑ ÈvÈsaÑ na vÈ Ègaccheyya, tassa
bhikkhave bhikkhuno pacchimikÈ ca paÒÒÈyati, paÔissave ca anÈpattÊti.
Vass|panÈyikakkhandhako tatiyo.
119. TassuddÈnaÑ
UpagantuÑ kadÈ ceva, kati antarÈvassa ca.
Na icchanti ca saÒcicca, ukkaÉÉhituÑ upÈsako.
GilÈno mÈtÈ ca pitÈ, bhÈtÈ ca atha ÒÈtako.
Bhikkhugatiko vihÈro, vÈÄÈ cÈpi sarÊsapÈ.
Coro ceva pisÈcÈ ca, daÉÉhÈ tadubhayena ca.
V|Ähodakena vuÔÔhÈsi, bahutarÈ ca dÈyakÈ.
L|khappaÓÊtasappÈya, bhesajjupaÔÔhakena ca.
ItthÊ vesÊ kumÈrÊ ca, paÓÉako ÒÈtakena ca.
RÈjÈ corÈ dhuttÈ nidhi, bheda-aÔÔhavidhena1 ca.
VajasatthÈ ca nÈvÈ ca, susire viÔabhiyÈ ca.
AjjhokÈse vassÈvÈso, asenÈsanikena ca.
ChavakuÔikÈ chatte ca, cÈÔiyÈ ca upenti te.
KatikÈ paÔissuÓitvÈ, bahiddhÈ ca uposathÈ.
PurimikÈ pacchimikÈ, yathÈÒÈyena yojaye.
AkaraÓÊ pakkamati, sakaraÓÊ tatheva ca.
DvÊhatÊhÈ ca puna ca2, sattÈhakaraÓÊyena ca.
SattÈhanÈgatÈ ceva, Ègaccheyya na eyya vÈ.
VatthuddÈne antarikÈ, tantimaggaÑ nisÈmayeti.
Imamhi khandhake vatth|ni dvepaÓÓÈsa.
Vass|panÈyikakkhandhako niÔÔhito.
______________________________________________________________
1. BhedÈ aÔÔhavidhena (SÊ, SyÈ) 2. DvÊhatÊhaÑ vasitvÈna (SÊ)
4. PavÈraÓÈkkhandhaka
120. AphÈsukavihÈra
209. Tena samayena Buddho BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane
AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena sambahulÈ sandiÔÔhÈ
sambhattÈ bhikkh| Kosalesu janapade aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse vassaÑ
upagacchiÑsu. Atha kho tesaÑ bhikkh|naÑ etadahosi “kena nu kho mayaÑ
upÈyena samaggÈ sammodamÈnÈ avivadamÈnÈ phÈsukaÑ vassaÑ
vaseyyÈma, na ca piÓÉakena kilameyyÈmÈ”ti. Atha kho tesaÑ bhikkh|naÑ
etadahosi “sace kho mayaÑ aÒÒamaÒÒaÑ neva ÈlapeyyÈma na
sallapeyyÈma, yo paÔhamaÑ gÈmato piÓÉÈya paÔikkameyya, so ÈsanaÑ
paÒÒapeyya, pÈdodakaÑ pÈdapÊÔhaÑ pÈdakathalikaÑ upanikkhipeyya,
avakkÈrapÈtiÑ dhovitvÈ upaÔÔhÈpeyya, pÈnÊyaÑ paribhojanÊyaÑ
upaÔÔhÈpeyya, yo pacchÈ gÈmato piÓÉÈya paÔikkameyya, sacassa
bhuttÈvaseso, sace Èka~kheyya bhuÒjeyya, no ce Èka~kheyya appaharite vÈ
chaÉÉeyya, appÈÓake vÈ udake opilÈpeyya, so ÈsanaÑ uddhareyya,
pÈdodakaÑ pÈdapÊÔhaÑ pÈdakathalikaÑ paÔisÈmeyya, avakkÈrapÈtiÑ
dhovitvÈ paÔisÈmeyya, pÈnÊyaÑ paribhojanÊyaÑ paÔisÈmeyya, bhattaggaÑ
sammajjeyya, yo passeyya pÈnÊyaghaÔaÑ vÈ paribhojanÊyaghaÔaÑ vÈ
vaccaghaÔaÑ vÈ rittaÑ tucchaÑ, so upaÔÔhÈpeyya, sacassa hoti avisayhaÑ,
hatthavikÈrena dutiyaÑ ÈmantetvÈ hatthavila~ghakena upaÔÔhÈpeyya, na
tveva tappaccayÈ vÈcaÑ bhindeyya, evaÑ kho mayaÑ samaggÈ
sammodamÈnÈ avivadamÈnÈ phÈsukaÑ vassaÑ vaseyyÈma, na ca piÓÉakena
kilameyyÈmÈ”ti. Atha kho te bhikkh| aÒÒamaÒÒaÑ neva ÈlapiÑsu, na
sallapiÑsu. Yo paÔhamaÑ gÈmato piÓÉÈya paÔikkamati, so ÈsanaÑ
paÒÒapeti, pÈdodakaÑ pÈdapÊÔhaÑ pÈdakathalikaÑ upanikkhipati,
avakkÈrapÈtiÑ dhovitvÈ upaÔÔhÈpeti, pÈnÊyaÑ paribhojanÊyaÑ upaÔÔhÈpeti,
yo pacchÈ gÈmato piÓÉÈya paÔikkamati, sace hoti bhuttÈvaseso, sace
Èka~khati bhuÒjati, no ce Èka~khati appaharite vÈ chaÉÉeti, appÈÓake vÈ
udake opilÈpeti, so ÈsanaÑ uddharati, pÈdodakaÑ pÈdapÊÔhaÑ
pÈdakathalikaÑ paÔisÈmeti, avakkÈrapÈtiÑ dhovitvÈ paÔisÈmeti, pÈnÊyaÑ
paribhojanÊyaÑ paÔisÈmeti,
bhattaggaÑ sammajjati, yo passati pÈnÊyaghaÔaÑ vÈ paribhojanÊyaghaÔaÑ vÈ

vaccaghaÔaÑ vÈ rittaÑ tucchaÑ, so upaÔÔhÈpeti, sacassa hoti avisayhaÑ,
hatthavikÈrena dutiyaÑ ÈmantetvÈ hatthavila~ghakena upaÔÔhÈpeti, na tveva
tappaccayÈ vÈcaÑ bhindati.
ŒciÓÓaÑ kho panetaÑ vassaÑvuÔÔhÈnaÑ bhikkh|naÑ BhagavantaÑ
dassanÈya upasa~kamituÑ, atha kho te bhikkh| vassaÑvuÔÔhÈ
temÈsaccayena senÈsanaÑ saÑsÈmetvÈ pattacÊvaramÈdÈya yena SÈvatthi
tena pakkamiÑsu. Anupubbena yena SÈvatthi JetavanaÑ AnÈthapiÓÉikassa
ÈrÈmo yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ
abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu. ŒciÓÓaÑ kho panetaÑ BuddhÈnaÑ
BhagavantÈnaÑ Ègantukehi bhikkh|hi saddhiÑ paÔisammodituÑ. Atha kho
BhagavÈ te bhikkh| etadavoca “kacci bhikkhave khamanÊyaÑ, kacci
yÈpanÊyaÑ, kacci samaggÈ sammodamÈnÈ avivadamÈnÈ phÈsukaÑ vassaÑ
vasittha, na ca piÓÉakena kilamitthÈ”ti. KhamanÊyaÑ BhagavÈ, yÈpanÊyaÑ
BhagavÈ, samaggÈ ca mayaÑ bhante sammodamÈnÈ avivadamÈnÈ phÈsukaÑ
vassaÑ vasimhÈ, na ca piÓÉakena kilamimhÈti. JÈnantÈpi TathÈgatÈ
pucchanti, jÈnantÈpi na pucchanti. KÈlaÑ viditvÈ pucchanti, kÈlaÑ viditvÈ
na pucchanti. AtthasaÑhitaÑ TathÈgatÈ pucchanti, no anatthasaÑhitaÑ,
anatthasaÑhite setughÈto TathÈgatÈnaÑ. DvÊhÈkÈrehi BuddhÈ Bhagavanto
bhikkh| paÔipucchanti “dhammaÑ vÈ desessÈma, sÈvakÈnaÑ vÈ
sikkhÈpadaÑ paÒÒapessÈmÈ”ti. Atha kho BhagavÈ te bhikkh| etadavoca
“yathÈkathaÑ pana tumhe bhikkhave samaggÈ sammodamÈnÈ avivadamÈnÈ
phÈsukaÑ vassaÑ vasittha, na ca piÓÉakena kilamitthÈ”ti.
Idha mayaÑ bhante sambahulÈ sandiÔÔhÈ sambhattÈ bhikkh| Kosalesu
janapade aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse vassaÑ upagacchimhÈ. TesaÑ no bhante
amhÈkaÑ etadahosi “kena nu kho mayaÑ upÈyena samaggÈ sammodamÈnÈ
avivadamÈnÈ phÈsukaÑ vassaÑ vaseyyÈma, na ca piÓÉakena
kilameyyÈmÈ”ti. TesaÑ no bhante amhÈkaÑ etadahosi “sace kho mayaÑ
aÒÒamaÒÒaÑ neva ÈlapeyyÈma na sallapeyyÈma, yo paÔhamaÑ gÈmato
piÓÉÈya paÔikkameyya, so ÈsanaÑ paÒÒapeyya, pÈdodakaÑ pÈdapÊÔhaÑ
pÈdakathalikaÑ upanikkhipeyya, avakkÈrapÈtiÑ dhovitvÈ upaÔÔhÈpeyya,
pÈnÊyaÑ paribhojanÊyaÑ upaÔÔhÈpeyya, yo pacchÈ gÈmato piÓÉÈya
paÔikkameyya, sacassa
222 VinayapiÔaka
bhuttÈvaseso, sace Èka~kheyya bhuÒjeyya, no ce Èka~kheyya appaharite vÈ

chaÉÉeyya, appÈÓake vÈ udake opilÈpeyya, so ÈsanaÑ uddhareyya,
pÈdodakaÑ pÈdapÊÔhaÑ pÈdakathalikaÑ paÔisÈmeyya, avakkÈrapÈtiÑ
dhovitvÈ paÔisÈmeyya, pÈnÊyaÑ paribhojanÊyaÑ paÔisÈmeyya, bhattaggaÑ
sammajjeyya, yo passeyya pÈnÊyaghaÔaÑ vÈ paribhojanÊyaghaÔaÑ vÈ
vaccaghaÔaÑ vÈ rittaÑ tucchaÑ, so upaÔÔhÈpeyya, sacassa hoti avisayhaÑ,
hatthavikÈrena dutiyaÑ ÈmantetvÈ hatthavila~ghakena upaÔÔhÈpeyya, na
tveva tappaccayÈ vÈcaÑ bhindeyya, evaÑ kho mayaÑ samaggÈ
sammodamÈnÈ avivadamÈnÈ phÈsukaÑ vassaÑ vaseyyÈma, na ca piÓÉakena
kilameyyÈmÈ”ti. Atha kho mayaÑ bhante aÒÒamaÒÒaÑ neva ÈlapimhÈ na
sallapimhÈ, yo paÔhamaÑ gÈmato piÓÉÈya paÔikkamati, so ÈsanaÑ paÒÒapeti,
pÈdodakaÑ pÈdapÊÔhaÑ pÈdakathalikaÑ upanikkhipati, avakkÈrapÈtiÑ
dhovitvÈ upaÔÔhÈpeti, pÈnÊyaÑ paribhojanÊyaÑ upaÔÔhÈpeti, yo pacchÈ
gÈmato piÓÉÈya paÔikkamati, sace hoti bhuttÈvaseso, sace Èka~khati
bhuÒjati, no ce Èka~khati appaharite vÈ chaÉÉeti, appÈÓake vÈ udake
opilÈpeti, so ÈsanaÑ uddharati, pÈdodakaÑ pÈdapÊÔhaÑ pÈdakathalikaÑ
paÔisÈmeti, avakkÈrapÈtiÑ dhovitvÈ paÔisÈmeti, pÈnÊyaÑ paribhojanÊyaÑ
paÔisÈmeti, bhattaggaÑ sammajjati, yo passati pÈnÊyaghaÔaÑ vÈ
paribhojanÊyaghaÔaÑ vÈ vaccaghaÔaÑ vÈ rittaÑ tucchaÑ, so upaÔÔhÈpeti,
sacassa hoti avisayhaÑ, hatthavikÈrena dutiyaÑ ÈmantetvÈ
hatthavila~ghakena upaÔÔhÈpeti, na tveva tappaccayÈ vÈcaÑ bhindati, evaÑ
kho mayaÑ bhante samaggÈ sammodamÈnÈ avivadamÈnÈ phÈsukaÑ vassaÑ
vasimhÈ, na ca piÓÉakena kilamimhÈti.
Atha kho BhagavÈ bhikkh| Èmantesi aphÈsuÒÒeva1 kira’me2 bhikkhave
moghapurisÈ vuÔÔhÈ3 samÈnÈ “phÈsumhÈ4 vuÔÔhÈ”ti paÔijÈnanti.
PasusaÑvÈsaÒÒeva kira’me bhikkhave moghapurisÈ vuÔÔhÈ samÈnÈ
“phÈsumhÈ vuÔÔhÈ”ti paÔijÈnanti. EÄakasaÑvÈsaÒÒeva kira’me bhikkhave
moghapurisÈ vuÔÔhÈ samÈnÈ “phÈsumhÈ vuÔÔhÈ”ti paÔijÈnanti.
SapattasaÑvÈsaÒÒeva kira’me bhikkhave moghapurisÈ vuÔÔhÈ samÈnÈ
“phÈsumhÈ vuÔÔhÈ”ti paÔijÈnanti, kathaÑ hi nÈmime bhikkhave moghapurisÈ
m|gabbataÑ titthiyasamÈdÈnaÑ samÈdiyissanti. NetaÑ bhikkhave
appasannÈnaÑ vÈ pasÈdÈya -pa- vigarahitvÈ
______________________________________________________________
1. AphÈsukaÒÒeva (SÊ) 2. Kirime (Ka) 3. VutthÈ (Ka) 4. PhÈsukamhÈ (SÊ)
dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi na bhikkhave m|gabbataÑ

titthiyasamÈdÈnaÑ samÈdiyitabbaÑ, yo samÈdiyeyya, Èpatti dukkaÔassa.
AnujÈnÈmi bhikkhave vassaÑvuÔÔhÈnaÑ bhikkh|naÑ tÊhi ÔhÈnehi pavÈretuÑ
diÔÔhena vÈ sutena vÈ parisa~kÈya vÈ, sÈ vo bhavissati aÒÒamaÒÒÈnulomatÈ
ÈpattivuÔÔhÈnatÈ vinayapurekkhÈratÈ. EvaÒca pana bhikkhave pavÈretabbaÑ,
210. “SuÓÈtu me bhante saÑgho, ajja pavÈraÓÈ, yadi saÑghassa

pattakallaÑ, saÑgho pavÈreyyÈ”ti.
aÒjaliÑ paggahetvÈ evamassa vacanÊyo “saÑghaÑ Èvuso pavÈremi diÔÔhena
vÈ sutena vÈ parisa~kÈya vÈ, vadantu maÑ Èyasmanto anukampaÑ upÈdÈya,
passanto paÔikarissÈmi. Dutiyampi Èvuso saÑghaÑ pavÈremi diÔÔhena vÈ
sutena vÈ parisa~kÈya vÈ, vadantu maÑ Èyasmanto anukampaÑ upÈdÈya,
passanto paÔikarissÈmi. Tatiyampi Èvuso saÑghaÑ pavÈremi diÔÔhena vÈ
sutena vÈ parisa~kÈya vÈ, vadantu maÑ Èyasmanto anukampaÑ upÈdÈya,
passanto paÔikarissÈmÊ”ti.
nisÊditvÈ aÒjaliÑ paggahetvÈ evamassa vacanÊyo “saÑghaÑ bhante pavÈremi
diÔÔhena vÈ sutena vÈ parisa~kÈya vÈ, vadantu maÑ Èyasmanto anukampaÑ
upÈdÈya, passanto paÔikarissÈmi. Dutiyampi bhante saÑghaÑ -pa-.
Tatiyampi bhante saÑghaÑ pavÈremi diÔÔhena vÈ sutena vÈ parisa~kÈya vÈ,
vadantu maÑ Èyasmanto anukampaÑ upÈdÈya, passanto paÔikarissÈmÊ”ti.
211. Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| theresu bhikkh|su

ukkuÔikaÑ nisinnesu pavÈrayamÈnesu Èsanesu acchanti. Ye te bhikkh|
appicchÈ -pa- te ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma
chabbaggiyÈ bhikkh| theresu bhikkh|su ukkuÔikaÑ nisinnesu
pavÈrayamÈnesu Èsanesu acchissantÊ”ti. Atha kho te bhikkh| Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ -pa-. SaccaÑ kira bhikkhave chabbaggiyÈ bhikkh|
theresu bhikkh|su ukkuÔikaÑ nisinnesu pavÈrayamÈnesu Èsanesu acchantÊti.
SaccaÑ BhagavÈti.
224 VinayapiÔaka
Vigarahi Buddho BhagavÈ -pa-. KathaÑ hi nÈma te bhikkhave moghapurisÈ

theresu bhikkh|su ukkuÔikaÑ nisinnesu pavÈrayamÈnesu Èsanesu
acchissanti. NetaÑ bhikkhave appasannÈnaÑ vÈ pasÈdÈya, pasannÈnaÑ vÈ
bhiyyobhÈvÈya -pa- vigarahitvÈ -pa- dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh|
Èmantesi “na bhikkhave theresu bhikkh|su ukkuÔikaÑ nisinnesu
pavÈrayamÈnesu Èsanesu acchitabbaÑ, yo accheyya, Èpatti dukkaÔassa.
AnujÈnÈmi bhikkhave sabbeheva ukkuÔikaÑ nisinnehi pavÈretun”ti.
Tena kho pana samayena aÒÒataro thero jarÈdubbalo “yÈva sabbe
pavÈrentÊ”ti1 ukkuÔikaÑ nisinno ÈgamayamÈno mucchito papati. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave tadamantarÈ ukkuÔikaÑ
nisÊdituÑ, yÈva pavÈreti, pavÈretvÈ Èsane nisÊditunti.
121. PavÈraÓÈbheda
212. Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “kati nu kho pavÈraÓÈ”ti,
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. DvemÈ bhikkhave pavÈraÓÈ cÈtuddasikÈ
ca pannarasikÈ ca, imÈ kho bhikkhave dve pavÈraÓÈti.
Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “kati nu kho pavÈraÓakammÈnÊ”ti2.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. CattÈrimÈni bhikkhave pavÈraÓakammÈni,
adhammena vaggaÑ pavÈraÓakammaÑ, adhammena samaggaÑ
pavÈraÓakammaÑ, dhammena vaggaÑ pavÈraÓakammaÑ, dhammena
samaggaÑ pavÈraÓakammaÑ. Tatra bhikkhave yadidaÑ adhammena
vaggaÑ pavÈraÓakammaÑ, na bhikkhave evar|paÑ pavÈraÓakammaÑ
kÈtabbaÑ, na ca mayÈ evar|paÑ pavÈraÓakammaÑ anuÒÒÈtaÑ. Tatra
bhikkhave yadidaÑ adhammena samaggaÑ pavÈraÓakammaÑ, na bhikkhave
evar|paÑ pavÈraÓakammaÑ kÈtabbaÑ, na ca mayÈ evar|paÑ
pavÈraÓakammaÑ anuÒÒÈtaÑ. Tatra bhikkhave yadidaÑ dhammena vaggaÑ
pavÈraÓakammaÑ, na bhikkhave evar|paÑ pavÈraÓakammaÑ kÈtabbaÑ, na
ca mayÈ evar|paÑ pavÈraÓakammaÑ anuÒÒÈtaÑ. Tatra bhikkhave yadidaÑ
dhammena samaggaÑ pavÈraÓakammaÑ, evar|paÑ bhikkhave
pavÈraÓakammaÑ kÈtabbaÑ, evar|paÒca mayÈ pavÈraÓakammaÑ
anuÒÒÈtaÑ. TasmÈtiha bhikkhave evar|paÑ pavÈraÓakammaÑ karissÈma
yadidaÑ dhammena samagganti, evaÒhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.
______________________________________________________________
1. YÈva sabbe pavÈrenti (SyÈ) 2. PavÈraÓÈkammÈnÊti (SyÈ)
122. PavÈraÓÈdÈnÈnujÈnanÈ
saÑgho pavÈressatÊ”ti. EvaÑ vutte aÒÒataro bhikkhu BhagavantaÑ
gilÈnena bhikkhunÈ pavÈraÓaÑ dÈtuÑ. EvaÒca pana bhikkhave dÈtabbÈ, tena
gilÈnena bhikkhunÈ ekaÑ bhikkhuÑ upasa~kamitvÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ
karitvÈ ukkuÔikaÑ nisÊditvÈ aÒjaliÑ paggahetvÈ evamassa vacanÊyo
“pavÈraÓaÑ dammi, pavÈraÓaÑ me hara, pavÈraÓaÑ me Èrocehi,
mamatthÈya pavÈrehÊ”ti, kÈyena viÒÒÈpeti, vÈcÈya viÒÒÈpeti, kÈyena vÈcÈya
viÒÒÈpeti, dinnÈ hoti pavÈraÓÈ. Na kÈyena viÒÒÈpeti, na vÈcÈya viÒÒÈpeti, na
kÈyena vÈcÈya viÒÒÈpeti, na dinnÈ hoti pavÈraÓÈ. EvaÒcetaÑ labhetha,
iccetaÑ kusalaÑ. No ce labhetha, so bhikkhave gilÈno bhikkhu maÒcena vÈ
pÊÔhena vÈ saÑghamajjhe ÈnetvÈ pavÈretabbaÑ. Sace bhikkhave
gilÈnupaÔÔhÈkÈnaÑ bhikkh|naÑ etadahosi “sace kho mayaÑ gilÈnaÑ ÔhÈnÈ
cÈvessÈma, ÈbÈdho vÈ abhivaÉÉhissati, kÈlaÑkiriyÈ vÈ bhavissatÊ”ti. Na
bhikkhave gilÈno bhikkhu ÔhÈnÈ cÈvetabbo, saÑghena tattha gantvÈ
pavÈretabbaÑ. Na tveva vaggena saÑghena pavÈretabbaÑ, pavÈreyya ce,
Èpatti dukkaÔassa.
PavÈraÓahÈrako1 ce bhikkhave dinnÈya pavÈraÓÈya tattheva pakkamati,

aÒÒassa dÈtabbÈ pavÈraÓÈ. PavÈraÓahÈrako ce bhikkhave dinnÈya
pavÈraÓÈya tattheva vibbhamati -pa- kÈlaÑ karoti. SÈmaÓero paÔijÈnÈti.
SikkhaÑ paccakkhÈtako paÔijÈnÈti. AntimavatthuÑ ajjhÈpannako paÔijÈnÈti.
Ummattako paÔijÈnÈti. Khittacitto paÔijÈnÈti. VedanÈÔÔo paÔijÈnÈti. ŒpattiyÈ
adassane ukkhittako paÔijÈnÈti. ŒpattiyÈ appaÔikamme ukkhittako paÔijÈnÈti.
PÈpikÈya diÔÔhiyÈ appaÔinissagge ukkhittako paÔijÈnÈti. PaÓÉako paÔijÈnÈti.
TheyyasaÑvÈsako paÔijÈnÈti. Titthiyapakkantako paÔijÈnÈti. TiracchÈnagato
patijÈnÈti. MÈtughÈtako paÔijÈnÈti. PitughÈtako paÔijÈnÈti. ArahantaghÈtako
paÔijÈnÈti. Bhikkhunid|sako paÔijÈnÈti. SaÑghabhedako
______________________________________________________________
1. PavÈraÓÈhÈrako (SyÈ)
226 VinayapiÔaka
paÔijÈnÈti. LohituppÈdako paÔijÈnÈti. UbhatobyaÒjanako paÔijÈnÈti, aÒÒassa

dÈtabbÈ pavÈraÓÈ.
PavÈraÓahÈrako ce bhikkhave dinnÈya pavÈraÓÈya antarÈmagge

pakkamati, anÈhaÔÈ hoti pavÈraÓÈ. PavÈraÓahÈrako ce bhikkhave dinnÈya
pavÈraÓÈya antarÈmagge vibbhamati -pa- kÈlaÑ karoti. SÈmaÓero paÔijÈnÈti.
SikkhaÑ paccakkhÈtako paÔijÈnÈti. AntimavatthuÑ ajjhÈpannako paÔijÈnÈti.
Ummattako paÔijÈnÈti. Khittacitto paÔijÈnÈti. VedanÈÔÔo paÔijÈnÈti. ŒpattiyÈ
PÈpikÈya diÔÔhiyÈ appaÔinissagge ukkhittako paÔijÈnÈti. PaÓÉako paÔijÈnÈti.
TheyyasaÑvÈsako paÔijÈnÈti. Titthiyapakkantako paÔijÈnÈti. TiracchÈnagato
paÔijÈnÈti. MÈtughÈtako paÔijÈnÈti. PitughÈtako paÔijÈnÈti. ArahantaghÈtako
paÔijÈnÈti. Bhikkhunid|sako paÔijÈnÈti. SaÑghabhedako paÔijÈnÈti.
LohituppÈdako paÔijÈnÈti. UbhatobyaÒjanako paÔijÈnÈti, anÈhaÔÈ hoti
pavÈraÓÈ.
PavÈraÓahÈrako ce bhikkhave dinnÈya pavÈraÓÈya saÑghappatto

pakkamati, ÈhaÔÈ hoti pavÈraÓÈ. PavÈraÓahÈrako ce bhikkhave dinnÈya
pavÈraÓÈya saÑghappatto vibbhamati -pa- kÈlaÑ karoti. SÈmaÓero
paÔijÈnÈti. SikkhaÑ paccakkhÈtako paÔijÈnÈti. AntimavatthuÑ ajjhÈpannako
paÔijÈnÈti. Ummattako paÔijÈnÈti. Khittacitto paÔijÈnÈti. VedanÈÔÔo paÔijÈnÈti.
ŒpattiyÈ adassane ukkhittako paÔijÈnÈti. ŒpattiyÈ appaÔikamme ukkhittako
paÔijÈnÈti. PÈpikÈya diÔÔhiyÈ appaÔinissagge ukkhittako paÔijÈnÈti. PaÓÉako
paÔijÈnÈti. LohituppÈdako paÔijÈnÈti. UbhatobyaÒjanako paÔijÈnÈti, ÈhaÔÈ hoti
pavÈraÓÈ.
PavÈraÓahÈrako ce bhikkhave dinnÈya pavÈraÓÈya saÑghappatto sutto

nÈroceti, ÈhaÔÈ hoti pavÈraÓÈ, pavÈraÓahÈrakassa
anÈpatti. PavÈraÓahÈrako ce bhikkhave dinnÈya pavÈraÓÈya saÑghappatto

pamatto nÈroceti -pa- samÈpanno nÈroceti, ÈhaÔÈ hoti pavÈraÓÈ,
pavÈraÓahÈrakassa anÈpatti.
PavÈraÓahÈrako ce bhikkhave dinnÈya pavÈraÓÈya saÑghappatto
saÒcicca nÈroceti, ÈhaÔÈ hoti pavÈraÓÈ, pavÈraÓahÈrakassa Èpatti dukkaÔassa.
AnujÈnÈmi bhikkhave tadahu pavÈraÓÈya pavÈraÓaÑ dentena chandampi
dÈtuÑ, santi saÑghassa karaÓÊyanti.
123. ©ÈtakÈdiggahaÓakathÈ
214. Tena kho pana samayena aÒÒataraÑ bhikkhuÑ tadahu pavÈraÓÈya
ÒÈtakÈ gaÓhiÑsu. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Idha pana bhikkhave
bhikkhuÑ tadahu pavÈraÓÈya ÒÈtakÈ gaÓhanti, te ÒÈtakÈ bhikkh|hi evamassu
vacanÊyÈ “i~gha tumhe Èyasmanto imaÑ bhikkhuÑ muhuttaÑ muÒcatha,
yÈvÈyaÑ bhikkhu pavÈretÊ”ti. EvaÒcetaÑ labhetha, iccetaÑ kusalaÑ. No ce
labhetha, te ÒÈtakÈ bhikkh|hi evamassu vacanÊyÈ “i~gha tumhe Èyasmanto
muhuttaÑ ekamantaÑ hotha, yÈvÈyaÑ bhikkhu pavÈraÓaÑ detÊ”ti.
EvaÒcetaÑ labhetha, iccetaÑ kusalaÑ. No ce labhetha, te ÒÈtakÈ bhikkh|hi
evamassu vacanÊyÈ “i~gha tumhe Èyasmanto imaÑ bhikkhuÑ muhuttaÑ
nissÊmaÑ netha, yÈva saÑgho pavÈretÊ”ti. EvaÒcetaÑ labhetha, iccetaÑ
kusalaÑ. No ce labhetha, na tveva vaggena saÑghena pavÈretabbaÑ,
pavÈreyya ce, Èpatti dukkaÔassa.
Idha pana bhikkhave bhikkhuÑ tadahu pavÈraÓÈya rÈjÈno gaÓhanti -pa-
corÈ gaÓhanti. DhuttÈ gaÓhanti. BhikkhupaccatthikÈ gaÓhanti, te
imaÑ bhikkhuÑ muhuttaÑ muÒcatha, yÈvÈyaÑ bhikkhu pavÈretÊ”ti.
muhuttaÑ ekamantaÑ hotha, yÈvÈyaÑ bhikkhu pavÈraÓaÑ detÊ”ti.
imaÑ bhikkhuÑ muhuttaÑ nissÊmaÑ netha, yÈva saÑgho pavÈretÊ”ti.
EvaÒcetaÑ labhetha, iccetaÑ kusalaÑ. No ce labhetha,
228 VinayapiÔaka
na tveva vaggena saÑghena pavÈretabbaÑ, pavÈreyya ce, Èpatti

dukkaÔassÈti.
124. SaÑghapavÈraÓÈdippabheda
215. Tena kho pana samayena aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahu pavÈraÓÈya
paÒca bhikkh| viharanti. Atha kho tesaÑ bhikkh|naÑ etadahosi “BhagavatÈ
paÒÒattaÑ ‘saÑghena pavÈretabban’ti, mayaÒcamhÈ paÒca janÈ, kathaÑ nu
kho amhehi pavÈretabban”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave paÒcannaÑ saÑghe pavÈretunti.

cattÈro bhikkh| viharanti. Atha kho tesaÑ bhikkh|naÑ etadahosi
“BhagavatÈ anuÒÒÈtaÑ ‘paÒcannaÑ saÑghe pavÈretun’ti, mayaÒcamhÈ
cattÈro janÈ, kathaÑ nu kho amhehi pavÈretabban”ti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave catunnaÑ aÒÒamaÒÒaÑ pavÈretuÑ. EvaÒca
pana bhikkhave pavÈretabbaÑ, byattena bhikkhunÈ paÔibalena te bhikkh|
ÒÈpetabbÈ–
“SuÓantu me Èyasmanto, ajja pavÈraÓÈ, yadÈyasmantÈnaÑ pattakallaÑ,
mayaÑ aÒÒamaÒÒaÑ pavÈreyyÈmÈ”ti.
aÒjaliÑ paggahetvÈ te bhikkh| evamassu vacanÊyÈ “ahaÑ Èvuso Èyasmante
pavÈremi diÔÔhena vÈ sutena vÈ parisa~kÈya vÈ, vadantu maÑ Èyasmanto
anukampaÑ upÈdÈya, passanto paÔikarissÈmi. Dutiyampi -pa-. Tatiyampi
ahaÑ Èvuso Èyasmante pavÈremi diÔÔhena vÈ sutena vÈ parisa~kÈya vÈ,
vadantu maÑ Èyasmanto anukampaÑ upÈdÈya, passanto paÔikarissÈmÊ”ti.
nisÊditvÈ aÒjaliÑ paggahetvÈ te bhikkh| evamassu vacanÊyÈ “ahaÑ bhante
Èyasmante pavÈremi diÔÔhena vÈ sutena vÈ parisa~kÈya vÈ, vadantu maÑ
Èyasmanto anukampaÑ upÈdÈya, passanto paÔikarissÈmi. Dutiyampi -pa-.
Tatiyampi ahaÑ bhante Èyasmante pavÈremi diÔÔhena vÈ sutena vÈ
parisa~kÈya vÈ, vadantu maÑ Èyasmanto anukampaÑ upÈdÈya, passanto

paÔikarissÈmÊ”ti.
Tena kho pana samayena aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahu pavÈraÓÈya tayo

bhikkh| viharanti. Atha kho tesaÑ bhikkh|naÑ etadahosi “BhagavatÈ
anuÒÒÈtaÑ paÒcannaÑ saÑghe pavÈretuÑ, catunnaÑ aÒÒamaÒÒaÑ
pavÈretuÑ, mayaÒcamhÈ tayo janÈ, kathaÑ nu kho amhehi pavÈretabban”ti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave tiÓÓaÑ
aÒÒamaÒÒaÑ pavÈretuÑ. EvaÒca pana bhikkhave pavÈretabbaÑ, byattena
bhikkhunÈ paÔibalena te bhikkh| ÒÈpetabbÈ–
“SuÓantu me ÈyasmantÈ, ajja pavÈraÓÈ, yadÈyasmantÈnaÑ pattakallaÑ,

mayaÑ aÒÒamaÒÒaÑ pavÈreyyÈmÈ”ti.

aÒjaliÑ paggahetvÈ te bhikkh| evamassu vacanÊyÈ “ahaÑ Èvuso Èyasmante
pavÈremi diÔÔhena vÈ sutena vÈ parisa~kÈya vÈ, vadantu maÑ ÈyasmantÈ
anukampaÑ upÈdÈya, passanto paÔikarissÈmi. Dutiyampi -pa-. Tatiyampi
ahaÑ Èvuso Èyasmante pavÈremi diÔÔhena vÈ sutena vÈ parisa~kÈya vÈ,
vadantu maÑ ÈyasmantÈ anukampaÑ upÈdÈya, passanto paÔikarissÈmÊ”ti.

nisÊditvÈ aÒjaliÑ paggahetvÈ te bhikkh| evamassu vacanÊyÈ “ahaÑ bhante
Èyasmante pavÈremi diÔÔhena vÈ sutena vÈ parisa~kÈya vÈ, vadantu maÑ
ÈyasmantÈ anukampaÑ upÈdÈya, passanto paÔikarissÈmi. Dutiyampi -pa-.
Tatiyampi ahaÑ bhante Èyasmante pavÈremi diÔÔhena vÈ sutena vÈ
parisa~kÈya vÈ, vadantu maÑ ÈyasmantÈ anukampaÑ upÈdÈya, passanto

dve bhikkh| viharanti. Atha kho tesaÑ bhikkh|naÑ etadahosi “BhagavatÈ
pavÈretuÑ,
230 VinayapiÔaka
tiÓÓaÑ aÒÒamaÒÒaÑ pavÈretuÑ, mayaÒcamhÈ dve janÈ, kathaÑ nu kho

amhehi pavÈretabban”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave dvinnaÑ aÒÒamaÒÒaÑ pavÈretuÑ. EvaÒca pana bhikkhave
pavÈretabbaÑ, therena bhikkhunÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ karitvÈ ukkuÔikaÑ
nisÊditvÈ aÒjaliÑ paggahetvÈ navo bhikkhu evamassa vacanÊyo “ahaÑ Èvuso
ÈyasmantaÑ pavÈremi diÔÔhena vÈ sutena vÈ parisa~kÈya vÈ, vadatu maÑ
ÈyasmÈ anukampaÑ upÈdÈya, passanto paÔikarissÈmi. Dutiyampi -pa-.
Tatiyampi ahaÑ Èvuso ÈyasmantaÑ pavÈremi diÔÔhena vÈ sutena vÈ
parisa~kÈya vÈ, vadatu maÑ ÈyasmÈ anukampaÑ upÈdÈya, passanto
nisÊditvÈ aÒjaliÑ paggahetvÈ thero bhikkhu evamassa vacanÊyo “ahaÑ
bhante ÈyasmantaÑ pavÈremi diÔÔhena vÈ sutena vÈ parisa~kÈya vÈ, vadatu
maÑ ÈyasmÈ anukampaÑ upÈdÈya, passanto paÔikarissÈmi. Dutiyampi -pa-.
Tatiyampi ahaÑ bhante ÈyasmantaÑ pavÈremi diÔÔhena vÈ sutena vÈ
parisa~kÈya vÈ, vadatu maÑ ÈyasmÈ anukampaÑ upÈdÈya, passanto

eko bhikkhu viharati. Atha kho tassa bhikkhuno etadahosi “BhagavatÈ
pavÈretuÑ, tiÓÓaÑ aÒÒamaÒÒaÑ pavÈretuÑ, dvinnaÑ aÒÒamaÒÒaÑ
pavÈretuÑ, ahaÒcamhi ekako, kathaÑ nu kho mayÈ pavÈretabban”ti.
Idha pana bhikkhave aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahu pavÈraÓÈya eko
bhikkhu viharati, tena bhikkhave bhikkhunÈ yattha bhikkh| paÔikkamanti
upaÔÔhÈnasÈlÈya vÈ maÓÉape vÈ rukkham|le vÈ, so deso sammajjitvÈ
pÈnÊyaÑ paribhojanÊyaÑ upaÔÔhÈpetvÈ ÈsanaÑ paÒÒapetvÈ padÊpaÑ katvÈ
nisÊditabbaÑ. Sace aÒÒe bhikkh| Ègacchanti, tehi saddhiÑ pavÈretabbaÑ.
No ce Ègacchanti, “ajja me pavÈraÓÈ”ti adhiÔÔhÈtabbaÑ. No ce adhiÔÔheyya,
Èpatti dukkaÔassa.
Tatra bhikkhave yattha paÒca bhikkh| viharanti, na ekassa pavÈraÓaÑ

ÈharitvÈ cat|hi saÑghe pavÈretabbaÑ, pavÈreyyuÑ ce, Èpatti dukkaÔassa.
Tatra bhikkhave yattha cattÈro bhikkh| viharanti, na ekassa pavÈraÓaÑ
ÈharitvÈ tÊhi aÒÒamaÒÒaÑ pavÈretabbaÑ, pavÈreyyuÑ ce, Èpatti dukkaÔassa.
Tatra bhikkhave yattha tayo bhikkh| viharanti, na ekassa pavÈraÓaÑ
ÈharitvÈ dvÊhi aÒÒamaÒÒaÑ pavÈretabbaÑ, pavÈreyyuÑ ce, Èpatti
dukkaÔassa. Tatra bhikkhave yattha dve bhikkh| viharanti, na ekassa
pavÈraÓaÑ ÈharitvÈ ekena adhiÔÔhÈtabbaÑ, adhiÔÔheyya ce, Èpatti
dukkaÔassÈti.
125. ŒpattipaÔikammavidhi
219. Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu tadahu pavÈraÓÈya

ÈpattiÑ Èpanno hoti. Atha kho tassa bhikkhuno etadahosi “BhagavatÈ
paÒÒattaÑ ‘na sÈpattikena pavÈretabban’ti, ahaÒcamhi ÈpattiÑ Èpanno,
kathaÑ nu kho mayÈ paÔipajjitabban”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ1.
Idha pana bhikkhave bhikkhu tadahu pavÈraÓÈya ÈpattiÑ Èpanno hoti,

vacanÊyo “ahaÑ Èvuso itthannÈmaÑ ÈpattiÑ Èpanno, taÑ paÔidesemÊ”ti.
Tena vattabbo “passasÊ”ti, “Èma passÈmÊ”ti, “ÈyatiÑ saÑvareyyÈsÊ”ti.
Idha pana bhikkhave bhikkhu tadahu pavÈraÓÈya ÈpattiyÈ vematiko hoti,

bhavissÈmi, tadÈ taÑ ÈpattiÑ paÔikarissÈmÊ”ti vatvÈ pavÈretabbaÑ, na tveva
tappaccayÈ pavÈraÓÈya antarÈyo kÈtabboti.
______________________________________________________________
1. Œrocesi (Ka)
232 VinayapiÔaka
126. Œpatti-ÈvikaraÓavidhi
220. Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu pavÈrayamÈno ÈpattiÑ

sarati. Atha kho tassa bhikkhuno etadahosi “BhagavatÈ paÒÒattaÑ ‘na
sÈpattikena pavÈretabban’ti, ahaÒcamhi ÈpattiÑ Èpanno, kathaÑ nu kho
mayÈ paÔipajjitabban”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
Idha pana bhikkhave bhikkhu pavÈrayamÈno ÈpattiÑ sarati, tena

bhikkhave bhikkhunÈ sÈmanto bhikkhu evamassa vacanÊyo “ahaÑ Èvuso
itthannÈmaÑ ÈpattiÑ Èpanno, ito vuÔÔhahitvÈ taÑ ÈpattiÑ paÔikarissÈmÊ”ti
vatvÈ pavÈretabbaÑ, na tveva tappaccayÈ pavÈraÓÈya antarÈyo kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave bhikkhu pavÈrayamÈno ÈpattiyÈ vematiko hoti,

tena bhikkhave bhikkhunÈ sÈmanto bhikkhu evamassa vacanÊyo “ahaÑ
Èvuso itthannÈmÈya ÈpattiyÈ vematiko, yadÈ nibbematiko bhavissÈmi, tadÈ
taÑ ÈpattiÑ paÔikarissÈmÊ”ti vatvÈ pavÈretabbaÑ, na tveva tappaccayÈ
pavÈraÓÈya antarÈyo kÈtabboti.
127. SabhÈgÈpattipaÔikammavidhi

sabbo saÑgho sabhÈgaÑ ÈpattiÑ Èpanno hoti. Atha kho tesaÑ bhikkh|naÑ
etadahosi “BhagavatÈ paÒÒattaÑ ‘na sabhÈgÈ Èpatti desetabbÈ, na sabhÈgÈ
Èpatti paÔiggahetabbÈ’ti, ayaÒca sabbo saÑgho sabhÈgaÑ ÈpattiÑ Èpanno,
Idha pana bhikkhave aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahu pavÈraÓÈya sabbo

saÑgho sabhÈgaÑ ÈpattiÑ Èpanno hoti, tehi bhikkhave bhikkh|hi eko
bhikkhu sÈmantÈ ÈvÈsÈ sajjukaÑ pÈhetabbo “gacchÈvuso taÑ ÈpattiÑ
paÔikaritvÈ Ègaccha, mayaÑ te santike taÑ ÈpattiÑ paÔikarissÈmÈ”ti.
EvaÒcetaÑ labhetha, iccetaÑ kusalaÑ. No ce labhetha, byattena bhikkhunÈ
“SuÓÈtu me bhante saÑgho, ayaÑ sabbo saÑgho sabhÈgaÑ ÈpattiÑ

Èpanno, yadÈ aÒÒaÑ bhikkhuÑ suddhaÑ anÈpattikaÑ passissati, tadÈ tassa
santike taÑ ÈpattiÑ paÔikarissatÊ”ti vatvÈ pavÈretabbaÑ, na tveva tappaccayÈ
pavÈraÓÈya antarÈyo kÈtabbo.
Idha pana bhikkhave aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahu pavÈraÓÈya sabbo
saÑgho sabhÈgÈya ÈpattiyÈ vematiko hoti, byattena bhikkhunÈ paÔibalena
“SuÓÈtu me bhante saÑgho, ayaÑ sabbo saÑgho sabhÈgÈya ÈpattiyÈ
vematiko, yadÈ nibbematiko bhavissati, tadÈ taÑ ÈpattiÑ paÔikarissatÊ”ti
vatvÈ pavÈretabbaÑ, na tveva tappaccayÈ pavÈraÓÈya antarÈyo kÈtabboti.
PaÔhamabhÈÓavÈro niÔÔhito.
_____
128. AnÈpattipannarasaka
sambahulÈ ÈvÈsikÈ bhikkh| sannipatiÑsu paÒca vÈ atirekÈ vÈ, te na jÈniÑsu
vaggÈ samaggasaÒÒino pavÈresuÑ, tehi pavÈriyamÈne athaÒÒe ÈvÈsikÈ
bhikkh| ÈgacchiÑsu bahutarÈ. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
Idha pana bhikkhave aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahu pavÈraÓÈya sambahulÈ
ÈvÈsikÈ bhikkh| sannipatanti paÒca vÈ atirekÈ vÈ, te na jÈnanti “atthaÒÒe
samaggasaÒÒino pavÈrenti, tehi pavÈriyamÈne athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh|
Ègacchanti bahutarÈ, tehi bhikkhave bhikkh|hi puna pavÈretabbaÑ,
pavÈritÈnaÑ anÈpatti. (1)
ÈvÈsikÈ bhikkh| anÈgatÈ”ti, te dhammasaÒÒino
234 VinayapiÔaka
vinayasaÒÒino vaggÈ samaggasaÒÒino pavÈrenti, tehi pavÈriyamÈne athaÒÒe

ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti samasamÈ, pavÈritÈ suppavÈritÈ, avasesehi
pavÈretabbaÑ, pavÈritÈnaÑ anÈpatti. (2)
samaggasaÒÒino pavÈrenti, tehi pavÈriyamÈne athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh|
Ègacchanti thokatarÈ, pavÈritÈ suppavÈritÈ, avasesehi pavÈretabbaÑ,
samaggasaÒÒino pavÈrenti, tehi pavÈritamatte athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh|
Ègacchanti samasamÈ, pavÈritÈ suppavÈritÈ, tesaÑ santike pavÈretabbaÑ,
Ègacchanti thokatarÈ, pavÈritÈ suppavÈritÈ, tesaÑ santike pavÈretabbaÑ,
ÈvÈsikÈ bhikkh| anÈgatÈ”ti, te dhammasaÒÒino
vinayasaÒÒino vaggÈ samaggasaÒÒino pavÈrenti, tehi pavÈritamatte

avuÔÔhitÈya parisÈya athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti bahutarÈ, tehi
bhikkhave bhikkh|hi puna pavÈretabbaÑ, pavÈritÈnaÑ anÈpatti. (7)

samaggasaÒÒino pavÈrenti, tehi pavÈritamatte avuÔÔhitÈya parisÈya athaÒÒe
ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti samasamÈ, pavÈritÈ suppavÈritÈ, tesaÑ santike

samaggasaÒÒino pavÈrenti, tehi pavÈritamatte avuÔÔhitÈya parisÈya athaÒÒe
ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti thokatarÈ, pavÈritÈ suppavÈritÈ, tesaÑ santike

samaggasaÒÒino pavÈrenti, tehi pavÈritamatte ekaccÈya vuÔÔhitÈya parisÈya
puna pavÈretabbaÑ, pavÈritÈnaÑ anÈpatti. (10)

athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti samasamÈ, pavÈritÈ suppavÈritÈ, tesaÑ
santike pavÈretabbaÑ, pavÈritÈnaÑ anÈpatti. (11)
236 VinayapiÔaka

athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti thokatarÈ, pavÈritÈ suppavÈritÈ, tesaÑ

samaggasaÒÒino pavÈrenti, tehi pavÈritamatte sabbÈya vuÔÔhitÈya parisÈya
puna pavÈretabbaÑ, pavÈritÈnaÑ anÈpatti. (13)


AnÈpattipannarasakaÑ niÔÔhitaÑ.
129. VaggÈvaggasaÒÒÊpannarasaka
223. Idha pana bhikkhave aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahu pavÈraÓÈya

sambahulÈ ÈvÈsikÈ bhikkh| sannipatanti paÒca vÈ atirekÈ vÈ, te jÈnanti
vaggÈ vaggasaÒÒino pavÈrenti, tehi pavÈriyamÈne athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh|
pavÈritÈnaÑ Èpatti dukkaÔassa. (1)

ÈvÈsikÈ bhikkh| sannipatanti paÒca vÈ atirekÈ vÈ, te jÈnanti “atthaÒÒe
vaggasaÒÒino pavÈrenti, tehi pavÈriyamÈne athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh|
Ègacchanti samasamÈ, pavÈritÈ suppavÈritÈ, avasesehi pavÈretabbaÑ,

vaggasaÒÒino pavÈrenti, tehi pavÈriyamÈne athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh|
Ègacchanti thokatarÈ, pavÈritÈ suppavÈritÈ, avasesehi pavÈretabbaÑ,

vaggasaÒÒino pavÈrenti, tehi pavÈritamatte -pa- avuÔÔhitÈya parisÈya -pa-
ekaccÈya vuÔÔhitÈya parisÈya -pa- sabbÈya vuÔÔhitÈya parisÈya athaÒÒe
ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti bahutarÈ -pa- samasamÈ -pa- thokatarÈ, pavÈritÈ
suppavÈritÈ, tesaÑ santike pavÈretabbaÑ, pavÈritÈnaÑ Èpatti dukkaÔassa. (4-
15)
VaggÈvaggasaÒÒipannarasakaÑ niÔÔhitaÑ.
238 VinayapiÔaka
130. Vematikapannarasaka

“atthaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| anÈgatÈ”ti, te “kappati nu kho amhÈkaÑ
pavÈretuÑ, na nu kho kappatÊ”ti vematikÈ pavÈrenti, tehi pavÈriyamÈne
puna pavÈretabbaÑ, pavÈritÈnaÑ Èpatti dukkaÔassa. (1)

ÈvÈsikÈ bhikkh| anÈgatÈ”ti, te “kappati nu kho amhÈkaÑ pavÈretuÑ, na nu
kho kappatÊ”ti vematikÈ pavÈrenti, tehi pavÈriyamÈne athaÒÒe ÈvÈsikÈ
bhikkh| Ègacchanti samasamÈ, pavÈritÈ suppavÈritÈ, avasesehi
pavÈretabbaÑ, pavÈritÈnaÑ Èpatti dukkaÔassa. (2)

kho kappatÊ”ti vematikÈ pavÈrenti, tehi pavÈriyamÈne athaÒÒe ÈvÈsikÈ
bhikkh| Ègacchanti, thokatarÈ, pavÈritÈ suppavÈritÈ, avasesehi

kho kappatÊ”ti vematikÈ pavÈrenti, tehi pavÈritamatte -pa- avuÔÔhitÈya
parisÈya -pa- ekaccÈya vuÔÔhitÈya parisÈya -pa- sabbÈya vuÔÔhitÈya parisÈya
athaÒÒe
ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti bahutarÈ -pa- samasamÈ -pa- thokatarÈ, pavÈritÈ

suppavÈritÈ, tesaÑ santike pavÈretabbaÑ, pavÈritÈnaÑ Èpatti dukkaÔassa. (4
- 15)
VimatikapannarasakaÑ niÔÔhitaÑ.
_____
131. Kukkuccapakatapannarasaka

“atthaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| anÈgatÈ”ti, te “kappateva amhÈkaÑ pavÈretuÑ,
nÈmhÈkaÑ na kappatÊ”ti kukkuccapakatÈ pavÈrenti, tehi pavÈriyamÈne
puna pavÈretabbaÑ, pavÈritÈnaÑ Èpatti dukkaÔassa. (1)

ÈvÈsikÈ bhikkh| anÈgatÈ”ti, te “kappateva amhÈkaÑ pavÈretuÑ, nÈmhÈkaÑ
na kappatÊ”ti kukkuccapakatÈ pavÈrenti, tehi pavÈriyamÈne athaÒÒe ÈvÈsikÈ
bhikkh| Ègacchanti samasamÈ, pavÈritÈ suppavÈritÈ, avasesehi

na kappatÊ”ti kukkuccapakatÈ pavÈrenti, tehi pavÈriyamÈne athaÒÒe ÈvÈsikÈ
bhikkh| Ègacchanti thokatarÈ, pavÈritÈ suppavÈritÈ, avasesehi1
______________________________________________________________
1. Avasesehi tesaÑ santike (Ka)
240 VinayapiÔaka

na kappatÊ”ti kukkuccapakatÈ pavÈrenti, tehi pavÈritamatte -pa- avuÔÔhitÈya
parisÈya -pa- ekaccÈya vuÔÔhitÈya parisÈya -pa- sabbÈya vuÔÔhitÈya parisÈya
athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti bahutarÈ -pa- samasamÈ -pa- thokatarÈ,
pavÈritÈ suppavÈritÈ, tesaÑ santike pavÈretabbaÑ, pavÈritÈnaÑ Èpatti
dukkaÔassa. (4 - 15)
KukkuccapakatapannarasakaÑ niÔÔhitaÑ.
_____
132. BhedapurekkhÈrapannarasaka

“atthaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| anÈgatÈ”ti, te “nassantete, vinassantete, ko tehi
attho”ti bhedapurekkhÈrÈ pavÈrenti, tehi pavÈriyamÈne athaÒÒe ÈvÈsikÈ
bhikkh| Ègacchanti bahutarÈ, tehi bhikkhave bhikkh|hi puna pavÈretabbaÑ,
pavÈritÈnaÑ Èpatti thullaccayassa. (1)

bhedapurekkhÈrÈ pavÈrenti, tehi pavÈriyamÈne athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh|
Ègacchanti samasamÈ, pavÈritÈ suppavÈritÈ, avasesehi pavÈretabbaÑ,

ÈvÈsikÈ bhikkh| anÈgatÈ”ti, te “nassantete,
vinassantete, ko tehi attho”ti bhedapurekkhÈrÈ pavÈrenti, tehi pavÈriyamÈne

athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti thokatarÈ, pavÈritÈ suppavÈritÈ,
avasesehi pavÈretabbaÑ, pavÈritÈnaÑ Èpatti thullaccayassa. (3)

bhedapurekkhÈrÈ pavÈrenti, tehi pavÈritamatte athaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh|

Ègacchanti samasamÈ, pavÈritÈ suppavÈritÈ, tesaÑ santike pavÈretabbaÑ,

Ègacchanti thokatarÈ, pavÈritÈ suppavÈritÈ, tesaÑ santike pavÈretabbaÑ,

ÈvÈsikÈ bhikkh| anÈgatÈ”ti, “nassantete, vinassantete, ko tehi attho”ti
bhedapurekkhÈrÈ pavÈrenti, tehi pavÈritamatte avuÔÔhitÈya parisÈya athaÒÒe
ÈvÈsikÈ
242 VinayapiÔaka
bhikkh| Ègacchanti bahutarÈ, tehi bhikkhave bhikkh|hi puna pavÈretabbaÑ,


ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti samasamÈ, pavÈritÈ suppavÈritÈ, tesaÑ santike
pavÈretabbaÑ, pavÈritÈnaÑ Èpatti thullaccayassa. (8)

ÈvÈsikÈ bhikkh| Ègacchanti thokatarÈ, pavÈritÈ suppavÈritÈ, tesaÑ santike
pavÈretabbaÑ, pavÈritÈnaÑ Èpatti thullaccayassa. (9)

bhedapurekkhÈrÈ pavÈrenti, tehi pavÈritamatte ekaccÈya vuÔÔhitÈya parisÈya
puna pavÈretabbaÑ, pavÈritÈnaÑ Èpatti thullaccayassa. (10)

santike pavÈretabbaÑ, pavÈritÈnaÑ Èpatti thullaccayassa. (11)


bhedapurekkhÈrÈ pavÈrenti, tehi pavÈritamatte sabbÈya vuÔÔhitÈya parisÈya
puna pavÈretabbaÑ, pavÈritÈnaÑ Èpatti thullaccayassa. (13)


BhedapurekkhÈrapannarasakaÑ niÔÔhitaÑ.
PaÒcavÊsattikÈ niÔÔhitÈ.
244 VinayapiÔaka
133. SÊmokkantikapeyyÈla
sambahulÈ ÈvÈsikÈ bhikkh| sannipatanti paÒca vÈ atirekÈ vÈ, te na jÈnanti
“aÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| antosÊmaÑ okkamantÊ”ti -pa- te na jÈnanti “aÒÒe
ÈvÈsikÈ bhikkh| antosÊmaÑ okkantÈ”ti -pa- te na passanti aÒÒe ÈvÈsike
bhikkh| antosÊmaÑ okkamante -pa- te na passanti aÒÒe ÈvÈsike bhikkh|
antosÊmaÑ okkante -pa- te na suÓanti “aÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| antosÊmaÑ
okkamantÊ”ti -pa- te na suÓanti “aÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| antosÊmaÑ okkantÈ”ti
-pa-.
ŒvÈsikena ÈvÈsikÈ ekasatapaÒcasattati tikanayato, ÈvÈsikena ÈgantukÈ,
Ègantukena ÈvÈsikÈ, Ègantukena ÈgantukÈ, peyyÈlamukhena satta tikasatÈni
honti.
134. DivasanÈnatta
228. Idha pana bhikkhave ÈvÈsikÈnaÑ bhikkh|naÑ cÈtuddaso hoti
ÈgantukÈnaÑ pannaraso, sace ÈvÈsikÈ bahutarÈ honti, Ègantukehi
anuvattitabbaÑ.
ÈgantukÈnaÑ cÈtuddaso, sace ÈvÈsikÈ bahutarÈ honti, Ègantukehi
anuvattitabbaÑ.
Idha pana bhikkhave ÈvÈsikÈnaÑ bhikkh|naÑ pÈÔipado hoti
ÈgantukÈnaÑ pannaraso, sace ÈvÈsikÈ bahutarÈ honti, ÈvÈsikehi
ÈgantukÈnaÑ nÈkÈmÈ dÈtabbÈ sÈmaggÊ, Ègantukehi nissÊmaÑ gantvÈ
pavÈretabbaÑ. Sace samasamÈ honti, ÈvÈsikehi ÈgantukÈnaÑ nÈkÈmÈ
dÈtabbÈ sÈmaggÊ, Ègantukehi nissÊmaÑ gantvÈ
pavÈretabbaÑ. Sace ÈgantukÈ bahutarÈ honti, ÈvÈsikehi ÈgantukÈnaÑ

sÈmaggÊ vÈ dÈtabbÈ, nissÊmaÑ vÈ gantabbaÑ.
Idha pana bhikkhave ÈvÈsikÈnaÑ bhikkh|naÑ pannaraso hoti,

ÈgantukÈnaÑ pÈÔipado, sace ÈvÈsikÈ bahutarÈ honti, Ègantukehi ÈvÈsikÈnaÑ
sÈmaggÊ vÈ dÈtabbÈ, nissÊmaÑ vÈ gantabbaÑ. Sace samasamÈ honti,
Ègantukehi ÈvÈsikÈnaÑ sÈmaggÊ vÈ dÈtabbÈ, nissÊmaÑ vÈ gantabbaÑ. Sace
ÈgantukÈ bahutarÈ honti, Ègantukehi ÈvÈsikÈnaÑ nÈkÈmÈ dÈtabbÈ sÈmaggÊ,
ÈvÈsikehi nissÊmaÑ gantvÈ pavÈretabbaÑ.
135. Li~gÈdidassana
229. Idha pana bhikkhave ÈgantukÈ bhikkh| passanti ÈvÈsikÈnaÑ

bhikkh|naÑ ÈvÈsikÈkÈraÑ ÈvÈsikali~gaÑ ÈvÈsikanimittaÑ ÈvÈsikuddesaÑ
suppaÒÒattaÑ maÒcapÊÔhaÑ bhisibibbohanaÑ pÈnÊyaÑ paribhojanÊyaÑ
s|paÔÔhitaÑ pariveÓaÑ susammaÔÔhaÑ, passitvÈ vematikÈ honti “atthi nu kho
ÈvÈsikÈ bhikkh|, natthi nu kho”ti. Te vematikÈ na vicinanti, avicinitvÈ
pavÈrenti, Èpatti dukkaÔassa -pa-. Te vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ na
passanti, apassitvÈ pavÈrenti, anÈpatti. Te vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ
passanti, passitvÈ ekato pavÈrenti, anÈpatti. Te vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ
passanti, passitvÈ pÈÔekkaÑ pavÈrenti, Èpatti dukkaÔassa. Te vematikÈ
vicinanti, vicinitvÈ passanti, passitvÈ “nassantete, vinassantete, ko tehi
attho”ti bhedapurekkhÈrÈ pavÈrenti, Èpatti thullaccayassa.
Idha pana bhikkhave ÈgantukÈ bhikkh| suÓanti ÈvÈsikÈnaÑ bhikkh|naÑ

ÈvÈsikÈkÈraÑ ÈvÈsikali~gaÑ ÈvÈsikanimittaÑ ÈvÈsikuddesaÑ
ca~kamantÈnaÑ padasaddaÑ sajjhÈyasaddaÑ ukkÈsitasaddaÑ
khipitasaddaÑ, sutvÈ vematikÈ honti “atthi nu kho ÈvÈsikÈ bhikkh|, natthi
nu kho”ti. Te vematikÈ na vicinanti, avicinitvÈ pavÈrenti, Èpatti dukkaÔassa.
Te vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ na passanti, apassitvÈ pavÈrenti, anÈpatti. Te
vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ passanti, passitvÈ ekato pavÈrenti, anÈpatti. Te
vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ passanti,
246 VinayapiÔaka
passitvÈ pÈÔekkaÑ pavÈrenti, Èpatti dukkaÔassa. Te vematikÈ vicinanti

vicinitvÈ passanti, passitvÈ “nassantete, vinassantete, ko tehi attho”ti
bhedapurekkhÈrÈ pavÈrenti, Èpatti thullaccayassa.
Idha pana bhikkhave ÈvÈsikÈ bhikkh| passanti ÈgantukÈnaÑ

bhikkh|naÑ ÈgantukÈkÈraÑ Ègantukali~gaÑ ÈgantukanimittaÑ
ÈgantukuddesaÑ aÒÒÈtakaÑ pattaÑ aÒÒÈtakaÑ cÊvaraÑ aÒÒÈtakaÑ
nisÊdanaÑ pÈdÈnaÑ dhotaÑ udakanissekaÑ, passitvÈ vematikÈ honti “atthi
nu kho ÈgantukÈ bhikkh|, natthi nu kho”ti. Te vematikÈ na vicinanti,
avicinitvÈ pavÈrenti, Èpatti dukkaÔassa. Te vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ na
passanti, apassitvÈ pavÈrenti, anÈpatti. Te vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ
passanti, passitvÈ ekato pavÈrenti, anÈpatti. Te vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ
passanti, passitvÈ pÈÔekkaÑ pavÈrenti, Èpatti dukkaÔassa. Te vematikÈ
vicinanti, vicinitvÈ passanti, passitvÈ “nassantete, vinassantete, ko tehi
attho”ti bhedapurekkhÈrÈ pavÈrenti, Èpatti thullaccayassa.
Idha pana bhikkhave ÈvÈsikÈ bhikkh| suÓanti ÈgantukÈnaÑ bhikkh|naÑ

ÈgantukÈkÈraÑ Ègantukali~gaÑ ÈgantukanimittaÑ ÈgantukuddesaÑ
ÈgacchantÈnaÑ padasaddaÑ upÈhanapapphoÔanasaddaÑ ukkÈsitasaddaÑ
khipitasaddaÑ, sutvÈ vematikÈ honti “atthi nu kho ÈgantukÈ bhikkh|, natthi
nu kho”ti. Te vematikÈ na vicinanti, avicinitvÈ pavÈrenti, Èpatti dukkaÔassa.
Te vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ na passanti, apassitvÈ pavÈrenti, anÈpatti. Te
vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ passanti, passitvÈ ekato pavÈrenti, anÈpatti. Te
vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ passanti, passitvÈ pÈÔekkaÑ pavÈrenti, Èpatti
dukkaÔassa. Te vematikÈ vicinanti, vicinitvÈ passanti, passitvÈ “nassantete,
vinassantete, ko tehi attho”ti bhedapurekkhÈrÈ pavÈrenti, Èpatti
thullaccayassa.
136. NÈnÈsaÑvÈsakÈdÊhi pavÈraÓÈ
230. Idha pana bhikkhave ÈgantukÈ bhikkh| passanti ÈvÈsike bhikkh|


pavÈrenti anÈpatti. Te pucchanti, pucchitvÈ nÈbhivitaranti, anabhivitaritvÈ
ekato pavÈrenti, Èpatti dukkaÔassa. Te pucchanti, pucchitvÈ nÈbhivitaranti,
anabhivitaritvÈ pÈÔekkaÑ pavÈrenti, anÈpatti.
Idha pana bhikkhave ÈgantukÈ bhikkh| passanti ÈvÈsike bhikkh|
nÈnÈsaÑvÈsakadiÔÔhiÑ paÔilabhitvÈ na pucchanti, apucchitvÈ ekato pavÈrenti,
Èpatti dukkaÔassa. Te pucchanti, pucchitvÈ abhivitaranti, abhivitaritvÈ
pÈÔekkaÑ pavÈrenti, Èpatti dukkaÔassa. Te pucchanti, pucchitvÈ abhivitaranti,
abhivitaritvÈ ekato pavÈrenti, anÈpatti.
pavÈrenti, anÈpatti. Te pucchanti, pucchitvÈ nÈbhivitaranti, anabhivitaritvÈ
ekato pavÈrenti, Èpatti dukkaÔassa. Te pucchanti, pucchitvÈ nÈbhivitaranti,
anabhivitaritvÈ pÈÔekkaÑ pavÈrenti, anÈpatti.
nÈnÈsaÑvÈsakadiÔÔhiÑ paÔilabhitvÈ na pucchanti, apucchitvÈ ekato pavÈrenti,
Èpatti dukkaÔassa. Te pucchanti, pucchitvÈ abhivitaranti, abhivitaritvÈ
pÈÔekkaÑ pavÈrenti, Èpatti dukkaÔassa. Te pucchanti, pucchitvÈ abhivitaranti,
abhivitaritvÈ ekato pavÈrenti, anÈpatti.
137. Na gantabbavÈra
231. Na bhikkhave tadahu pavÈraÓÈya sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ abhikkhuko
ÈvÈso gantabbo aÒÒatra saÑghena aÒÒatra antarÈyÈ. Na bhikkhave tadahu
pavÈraÓÈya sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ abhikkhuko anÈvÈso gantabbo aÒÒatra
saÑghena aÒÒatra antarÈyÈ. Na bhikkhave tadahu pavÈraÓÈya sabhikkhukÈ
ÈvÈsÈ abhikkhuko ÈvÈso vÈ anÈvÈso vÈ gantabbo aÒÒatra saÑghena aÒÒatra
antarÈyÈ.
248 VinayapiÔaka
Na bhikkhave tadahu pavÈraÓÈya sabhikkhukÈ anÈvÈsÈ abhikkhuko

ÈvÈso gantabbo aÒÒatra saÑghena aÒÒatra antarÈyÈ. Na bhikkhave tadahu
pavÈraÓÈya sabhikkhukÈ anÈvÈsÈ abhikkhuko anÈvÈso gantabbo aÒÒatra
anÈvÈsÈ abhikkhuko ÈvÈso vÈ anÈvÈso vÈ gantabbo aÒÒatra saÑghena
aÒÒatra antarÈyÈ.
Na bhikkhave tadahu pavÈraÓÈya sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ vÈ anÈvÈsÈ vÈ

abhikkhuko ÈvÈso gantabbo aÒÒatra saÑghena aÒÒatra antarÈyÈ. Na
bhikkhave tadahu pavÈraÓÈya sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ vÈ anÈvÈsÈ vÈ abhikkhuko
anÈvÈso gantabbo aÒÒatra saÑghena aÒÒatra antarÈyÈ. Na bhikkhave tadahu
pavÈraÓÈya sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ vÈ anÈvÈsÈ vÈ abhikkhuko ÈvÈso vÈ anÈvÈso
vÈ gantabbo aÒÒatra saÑghena aÒÒatra antarÈyÈ.
Na bhikkhave tadahu pavÈraÓÈya sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ sabhikkhuko ÈvÈso

antarÈyÈ. Na bhikkhave tadahu pavÈraÓÈya sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ sabhikkhuko
aÒÒatra antarÈyÈ. Na bhikkhave tadahu pavÈraÓÈya sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ
sabhikkhuko ÈvÈso vÈ anÈvÈso vÈ gantabbo yatthassu bhikkh|
Na bhikkhave tadahu pavÈraÓÈya sabhikkhukÈ anÈvÈsÈ sabhikkhuko

ÈvÈso gantabbo yatthassu bhikkh| nÈnÈsaÑvÈsakÈ aÒÒatra saÑghena aÒÒatra
antarÈyÈ. Na bhikkhave tadahu pavÈraÓÈya sabhikkhukÈ anÈvÈsÈ
sabhikkhuko anÈvÈso gantabbo yatthassu bhikkh| nÈnÈsaÑvÈsakÈ aÒÒatra
anÈvÈsÈ sabhikkhuko ÈvÈso vÈ anÈvÈso vÈ gantabbo yatthassu bhikkh|
Na bhikkhave tadahu pavÈraÓÈya sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ vÈ anÈvÈsÈ vÈ

sabhikkhuko ÈvÈso gantabbo yatthassu bhikkh| nÈnÈsaÑvÈsakÈ aÒÒatra
ÈvÈsÈ vÈ anÈvÈsÈ vÈ sabhikkhuko anÈvÈso gantabbo yatthassu bhikkh|
nÈnÈsaÑvÈsakÈ aÒÒatra saÑghena aÒÒatra antarÈyÈ. Na bhikkhave tadahu
pavÈraÓÈya sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ vÈ anÈvÈsÈ vÈ sabhikkhuko ÈvÈso vÈ anÈvÈso
vÈ gantabbo yatthassu bhikkh| nÈnÈsaÑvÈsakÈ aÒÒatra saÑghena aÒÒatra
antarÈyÈ.
138. GantabbavÈra
232. Gantabbo bhikkhave tadahu pavÈraÓÈya sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ
sabhikkhuko ÈvÈso yatthassu bhikkh| samÈnasaÑvÈsakÈ yaÑ jaÒÒÈ
“sakkomi ajjeva gantun”ti. Gantabbo bhikkhave tadahu pavÈraÓÈya
sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ sabhikkhuko anÈvÈso -pa- sabhikkhuko ÈvÈso vÈ anÈvÈso
vÈ yatthassu bhikkh| samÈnasaÑvÈsakÈ yaÑ jaÒÒÈ “sakkomi ajjeva
gantun”ti.
Gantabbo bhikkhave tadahu pavÈraÓÈya sabhikkhukÈ anÈvÈsÈ
sabhikkhuko ÈvÈso -pa- sabhikkhuko anÈvÈso -pa- sabhikkhuko ÈvÈso vÈ
gantun”ti.
Gantabbo bhikkhave tadahu pavÈraÓÈya sabhikkhukÈ ÈvÈsÈ vÈ anÈvÈsÈ
vÈ sabhikkhuko ÈvÈso -pa- sabhikkhuko anÈvÈso -pa- sabhikkhuko ÈvÈso vÈ
gantun”ti.
139. VajjanÊyapuggalasandassanÈ
233. Na bhikkhave bhikkhuniyÈ nisinnaparisÈya pavÈretabbaÑ, yo
pavÈreyya, Èpatti dukkaÔassa. Na bhikkhave sikkhamÈnÈya -pa-. Na
sÈmaÓerassa -pa-. Na sÈmaÓeriyÈ -pa-. Na sikkhaÑ paccakkhÈtakassa -pa-.
Na antimavatthuÑ ajjhÈpannakassa nisinnaparisÈya pavÈretabbaÑ, yo
pavÈreyya, Èpatti dukkaÔassa.
250 VinayapiÔaka
Na ÈpattiyÈ adassane ukkhittakassa nisinnaparisÈya pavÈretabbaÑ, yo

pavÈreyya, yathÈdhammo kÈretabbo. Na ÈpattiyÈ appaÔikamme
ukkhittakassa -pa-. Na pÈpikÈya diÔÔhiyÈ appaÔinissagge ukkhittakassa
nisinnaparisÈya pavÈretabbaÑ, yo pavÈreyya, yathÈdhammo kÈretabbo.
Na paÓÉakassa nisinnaparisÈya pavÈretabbaÑ, yo pavÈreyya, Èpatti
dukkaÔassa. Na theyyasaÑvÈsakassa -pa-. Na titthiyapakkantakassa -pa-. Na
tiracchÈnagatassa -pa-. Na mÈtughÈtakassa -pa-. Na pitughÈtakassa -pa-. Na
ArahantaghÈtakassa -pa-. Na bhikkhunid|sakassa -pa-. Na
saÑghabhedakassa -pa-. Na lohituppÈdakassa -pa-. Na ubhatobyaÒjanakassa
nisinnaparisÈya pavÈretabbaÑ, yo pavÈreyya, Èpatti dukkaÔassa.
Na bhikkhave pÈrivÈsikapavÈraÓÈdÈnena pavÈretabbaÑ aÒÒatra
avuÔÔhitÈya parisÈya. Na ca bhikkhave appavÈraÓÈya pavÈretabbaÑ aÒÒatra
saÑghasÈmaggiyÈti.
DutiyabhÈÓavÈro niÔÔhito.
_____
140. DvevÈcikÈdipavÈraÓÈ
234. Tena kho pana samayena Kosalesu janapade aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse
tadahu pavÈraÓÈya savarabhayaÑ ahosi. Bhikkh| nÈsakkhiÑsu tevÈcikaÑ
pavÈretuÑ. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
dvevÈcikaÑ pavÈretunti.
BÈÄhataraÑ savarabhayaÑ ahosi. Bhikkh| nÈsakkhiÑsu dvevÈcikaÑ
ekavÈcikaÑ pavÈretunti.
BÈÄhataraÑ savarabhayaÑ ahosi. Bhikkh| nÈsakkhiÑsu ekavÈcikaÑ
samÈnavassikaÑ pavÈretunti.
Tena kho pana samayena aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahu pavÈraÓÈya
manussehi dÈnaÑ dentehi yebhuyyena ratti khepitÈ hoti. Atha kho
tesaÑ bhikkh|naÑ etadahosi “manussehi dÈnaÑ dentehi yebhuyyena ratti

khepitÈ, sace saÑgho tevÈcikaÑ pavÈressati, appavÈritova saÑgho
bhavissati, athÈyaÑ ratti vibhÈyissati, kathaÑ nu kho amhehi
paÔipajjitabban”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Idha pana bhikkhave
aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahu pavÈraÓÈya manussehi dÈnaÑ dentehi
yebhuyyena ratti khepitÈ hoti, tatra ce bhikkhave bhikkh|naÑ evaÑ hoti
“manussehi dÈnaÑ dentehi yebhuyyena ratti khepitÈ, sace saÑgho
tevÈcikaÑ pavÈressati, appavÈritova saÑgho bhavissati, athÈyaÑ ratti
vibhÈyissatÊ”ti. Byattena bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho ÒÈpetabbo–
“SuÓÈtu me bhante saÑgho, manussehi dÈnaÑ dentehi yebhuyyena ratti

khepitÈ, sace saÑgho tevÈcikaÑ pavÈressati, appavÈritova saÑgho
bhavissati, athÈyaÑ ratti vibhÈyissati, yadi saÑghassa pattakallaÑ, saÑgho
dvevÈcikaÑ ekavÈcikaÑ samÈnavassikaÑ pavÈreyyÈ”ti.
Idha pana bhikkhave aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahu pavÈraÓÈya bhikkh|hi

dhammaÑ bhaÓantehi -pa- suttantikehi suttantaÑ sa~gÈyantehi.
Vinayadharehi vinayaÑ vinicchinantehi. Dhammakathikehi dhammaÑ
sÈkacchantehi. Bhikkh|hi kalahaÑ karontehi yebhuyyena ratti khepitÈ hoti,
tatra ce bhikkh|naÑ evaÑ hoti “bhikkh|hi kalahaÑ karontehi yebhuyyena
ratti khepitÈ, sace saÑgho tevÈcikaÑ pavÈressati, appavÈritova saÑgho
bhavissati, athÈyaÑ ratti vibhÈyissatÊ”ti. Byattena bhikkhunÈ paÔibalena
“SuÓÈtu me bhante saÑgho, bhikkh|hi kalahaÑ karontehi yebhuyyena

ratti khepitÈ, sace saÑgho tevÈcikaÑ pavÈressati, appavÈritova saÑgho
bhavissati, athÈyaÑ ratti vibhÈyissati, yadi saÑghassa pattakallaÑ, saÑgho
dvevÈcikaÑ ekavÈcikaÑ samÈnavassikaÑ pavÈreyyÈ”ti.
Tena kho pana samayena Kosalesu janapade aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahu

pavÈraÓÈya mahÈbhikkhusaÑgho sannipatito
252 VinayapiÔaka
hoti, parittaÒca anovassikaÑ1 hoti, mahÈ ca megho uggato hoti. Atha kho
tesaÑ bhikkh|naÑ etadahosi “ayaÑ kho mahÈbhikkhusaÑgho sannipatito,
parittaÒca anovassikaÑ, mahÈ ca megho uggato, sace saÑgho tevÈcikaÑ
pavÈressati, appavÈritova saÑgho bhavissati, athÈyaÑ megho pavassissati,
Idha pana bhikkhave aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahu pavÈraÓÈya
mahÈbhikkhusaÑgho sannipatito hoti, parittaÒca anovassikaÑ hoti, mahÈ ca
megho uggato hoti, tatra ce bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho
mahÈbhikkhusaÑgho sannipatito, parittaÒca anovassikaÑ, mahÈ ca megho
uggato, sace saÑgho tevÈcikaÑ pavÈressati, appavÈritova saÑgho
bhavissati, athÈyaÑ megho pavassissatÊ”ti. Byattena bhikkhunÈ paÔibalena
“SuÓÈtu me bhante saÑgho, ayaÑ mahÈbhikkhusaÑgho sannipatito,

parittaÒca anovassikaÑ, mahÈ ca megho uggato, sace saÑgho tevÈcikaÑ
pavÈressati, appavÈritova saÑgho bhavissati, athÈyaÑ megho pavassissati,
yadi saÑghassa pattakallaÑ, saÑgho dvevÈcikaÑ ekavÈcikaÑ
samÈnavassikaÑ pavÈreyyÈ”ti.
Idha pana bhikkhave aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse tadahu pavÈraÓÈya

rÈjantarÈyo hoti -pa- corantarÈyo hoti. AgyantarÈyo hoti. UdakantarÈyo hoti.
ManussantarÈyo hoti. AmanussantarÈyo hoti. VÈÄantarÈyo hoti.
SarÊsapantarÈyo hoti. JÊvitantarÈyo hoti. BrahmacariyantarÈyo hoti, tatra ce
bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho brahmacariyantarÈyo, sace saÑgho
tevÈcikaÑ pavÈressati, appavÈritova saÑgho bhavissati, athÈyaÑ
brahmacariyantarÈyo bhavissatÊ”ti. Byattena bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho
ÒÈpetabbo–
“SuÓÈtu me bhante saÑgho, ayaÑ brahmacariyantarÈyo, sace saÑgho

tevÈcikaÑ pavÈressati, appavÈritova saÑgho bhavissati,
______________________________________________________________
1. AnovassakaÑ (Ka)
athÈyaÑ brahmacariyantarÈyo bhavissati, yadi saÑghassa pattakallaÑ,

saÑgho dvevÈcikaÑ ekavÈcikaÑ samÈnavassikaÑ pavÈreyyÈ”ti.
141. PavÈraÓÈÔhapana
235. Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| sÈpattikÈ pavÈrenti.

Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave sÈpattikena pavÈretabbaÑ,
yo pavÈreyya, Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi bhikkhave yo sÈpattiko
pavÈreti, tassa okÈsaÑ kÈrÈpetvÈ ÈpattiyÈ codetunti.
Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| okÈsaÑ kÈrÈpiyamÈnÈ

na icchanti okÈsaÑ kÈtuÑ. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave okÈsaÑ akarontassa pavÈraÓaÑ ÔhapetuÑ. EvaÒca pana
bhikkhave ÔhapetabbÈ, tadahu pavÈraÓÈya cÈtuddase vÈ pannarase vÈ tasmiÑ
puggale sammukhÊbh|te saÑghamajjhe udÈharitabbaÑ “suÓÈtu me bhante
saÑgho, itthannÈmo puggalo sÈpattiko, tassa pavÈraÓaÑ Ôhapemi, na tasmiÑ
sammukhÊbh|te pavÈretabban”ti, ÔhapitÈ hoti pavÈraÓÈti.
Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| “puramhÈkaÑ pesalÈ

bhikkh| pavÈraÓaÑ ÔhapentÊ”ti paÔikacceva suddhÈnaÑ bhikkh|naÑ
anÈpattikÈnaÑ avatthusmiÑ akÈraÓe pavÈraÓaÑ Ôhapenti, pavÈritÈnampi
pavÈraÓaÑ Ôhapenti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave
suddhÈnaÑ bhikkh|naÑ anÈpattikÈnaÑ avatthusmiÑ akÈraÓe pavÈraÓÈ
ÔhapetabbÈ, yo Ôhapeyya, Èpatti dukkaÔassa. Na bhikkhave pavÈritÈnampi
pavÈraÓÈ ÔhapetabbÈ, yo Ôhapeyya, Èpatti dukkaÔassa.
236. EvaÑ kho bhikkhave ÔhapitÈ hoti pavÈraÓÈ, evaÑ aÔÔhapitÈ.

KathaÒca bhikkhave aÔÔhapitÈ hoti pavÈraÓÈ, tevÈcikÈya ce bhikkhave
pavÈraÓÈya bhÈsitÈya lapitÈya pariyositÈya pavÈraÓaÑ Ôhapeti, aÔÔhapitÈ hoti
pavÈraÓÈ. DvevÈcikÈya ce bhikkhave. EkavÈcikÈya ce bhikkhave.
SamÈnavassikÈya ce bhikkhave pavÈraÓÈya bhÈsitÈya lapitÈya pariyositÈya
pavÈraÓaÑ
254 VinayapiÔaka
Ôhapeti, aÔÔhapitÈ hoti pavÈraÓÈ. EvaÑ kho bhikkhave aÔÔhapitÈ hoti

pavÈraÓÈ.
KathaÒca bhikkhave ÔhapitÈ hoti pavÈraÓÈ, tevÈcikÈya ce bhikkhave
pavÈraÓÈya bhÈsitÈya lapitÈya apariyositÈya pavÈraÓaÑ Ôhapeti, ÔhapitÈ hoti
pavÈraÓÈ. DvevÈcikÈya ce bhikkhave. EkavÈcikÈya ce bhikkhave.
SamÈnavassikÈya ce bhikkhave pavÈraÓÈya bhÈsitÈya lapitÈya apariyositÈya
pavÈraÓaÑ Ôhapeti, ÔhapitÈ hoti pavÈraÓÈ. EvaÑ kho bhikkhave ÔhapitÈ hoti
pavÈraÓÈ.
237. Idha pana bhikkhave tadahu pavÈraÓÈya bhikkhu bhikkhussa

pavÈraÓaÑ Ôhapeti, taÑ ce bhikkhuÑ aÒÒe bhikkh| jÈnanti “ayaÑ kho
ÈyasmÈ aparisuddhakÈyasamÈcÈro aparisuddhavacÊsamÈcÈro aparisuddhÈjÊvo
bÈlo abyatto na paÔibalo anuyuÒjÊyamÈno anuyogaÑ dÈtun”ti, “alaÑ bhikkhu
mÈ bhaÓÉanaÑ mÈ kalahaÑ mÈ viggahaÑ mÈ vivÈdan”ti omadditvÈ
saÑghena pavÈretabbaÑ.
Idha pana bhikkhave tadahu pavÈraÓÈya bhikkhu bhikkhussa pavÈraÓaÑ
Ôhapeti, taÑ ce bhikkhuÑ aÒÒe bhikkh| jÈnanti “ayaÑ kho ÈyasmÈ
parisuddhakÈyasamÈcÈro aparisuddhavacÊsamÈcÈro aparisuddhÈjÊvo bÈlo
abyatto na paÔibalo anuyuÒjÊyamÈno anuyogaÑ dÈtun”ti, “alaÑ bhikkhu mÈ
bhaÓÉanaÑ mÈ kalahaÑ mÈ viggahaÑ mÈ vivÈdan”ti omadditvÈ saÑghena
pavÈretabbaÑ.
parisuddhakÈyasamÈcÈro parisuddhavacÊsamÈcÈro aparisuddhÈjÊvo bÈlo
pavÈretabbaÑ.
parisuddhakÈyasamÈcÈro parisuddhavacÊsamÈcÈro parisuddhÈjÊvo bÈlo

pavÈretabbaÑ.

parisuddhakÈyasamÈcÈro parisuddhavacÊsamÈcÈro parisuddhÈjÊvo paÓÉito
byatto paÔibalo anuyuÒjÊyamÈno anuyogaÑ dÈtun”ti, so evamassa vacanÊyo
“yaÑ kho tvaÑ Èvuso imassa bhikkhuno pavÈraÓaÑ Ôhapesi, kimhi naÑ
Ôhapesi, sÊlavipattiyÈ vÈ Ôhapesi, ÈcÈravipattiyÈ vÈ Ôhapesi, diÔÔhivipattiyÈ vÈ
ÔhapesÊ”ti. So ce evaÑ vadeyya “sÊlavipattiyÈ vÈ Ôhapemi, ÈcÈravipattiyÈ vÈ
Ôhapemi, diÔÔhivipattiyÈ vÈ ÔhapemÊ”ti. So evamassa vacanÊyo “jÈnÈsi
panÈyasmÈ sÊlavipattiÑ, jÈnÈsi ÈcÈravipattiÑ, jÈnÈsi diÔÔhivipattin”ti. So ce
evaÑ vadeyya “jÈnÈmi kho ahaÑ Èvuso sÊlavipattiÑ, jÈnÈmi ÈcÈravipattiÑ,
jÈnÈmi diÔÔhivipattin”ti. So evamassa vacanÊyo “katamÈ panÈvuso sÊlavipatti,
katamÈ ÈcÈravipatti, katamÈ diÔÔhivipattÊ”ti. So ce evaÑ vadeyya “cattÈri
pÈrÈjikÈni terasa saÑghÈdisesÈ, ayaÑ sÊlavipatti. ThullaccayaÑ pÈcittiyaÑ
pÈÔidesanÊyaÑ dukkaÔaÑ dubbhÈsitaÑ, ayaÑ ÈcÈravipatti. MicchÈdiÔÔhi
antaggÈhikÈdiÔÔhi, ayaÑ diÔÔhivipattÊ”ti. So evamassa vacanÊyo “yaÑ kho
tvaÑ Èvuso imassa bhikkhuno pavÈraÓaÑ Ôhapesi, diÔÔhena vÈ Ôhapesi,
sutena vÈ Ôhapesi, parisa~kÈya vÈ ÔhapesÊ”ti. So ce evaÑ vadeyya “diÔÔhena
vÈ Ôhapemi, sutena vÈ Ôhapemi, parisa~kÈya vÈ ÔhapemÊ”ti. So evamassa
vacanÊyo “yaÑ kho tvaÑ Èvuso imassa bhikkhuno diÔÔhena pavÈraÓaÑ
Ôhapesi, kiÑ te diÔÔhaÑ, kinti te diÔÔhaÑ, kadÈ te diÔÔhaÑ, kattha te diÔÔhaÑ,
pÈrÈjikaÑ ajjhÈpajjanto diÔÔho, saÑghÈdisesaÑ ajjhÈpajjanto diÔÔho,
thullaccayaÑ. PÈcittiyaÑ. PÈÔidesanÊyaÑ. DukkaÔaÑ. DubbhÈsitaÑ
ajjhÈpajjanto diÔÔho, kattha ca tvaÑ ahosi, kattha cÈyaÑ bhikkhu ahosi, kiÒca
tvaÑ karosi, kiÒcÈyaÑ bhikkhu karotÊ”ti. So ce evaÑ vadeyya “na kho ahaÑ
Èvuso imassa bhikkhuno diÔÔhena pavÈraÓaÑ Ôhapemi, api ca sutena
pavÈraÓaÑ ÔhapemÊ”ti. So evamassa vacanÊyo “yaÑ kho tvaÑ Èvuso imassa
256 VinayapiÔaka
bhikkhuno sutena pavÈraÓaÑ Ôhapesi, kiÑ te sutaÑ, kinti te sutaÑ, kadÈ te

sutaÑ, kattha te sutaÑ, ‘pÈrÈjikaÑ ajjhÈpanno’ti sutaÑ, ‘saÑghÈdisesaÑ
ajjhÈpanno’ti sutaÑ, thullaccayaÑ. PÈcittiyaÑ. PÈÔidesanÊyaÑ. DukkaÔaÑ.
‘DubbhÈsitaÑ ajjhÈpanno’ti sutaÑ, bhikkhussa sutaÑ, bhikkhuniyÈ sutaÑ,
sikkhamÈnÈya sutaÑ, sÈmaÓerassa sutaÑ, sÈmaÓeriyÈ sutaÑ, upÈsakassa
sutaÑ, upÈsikÈya sutaÑ, rÈj|naÑ sutaÑ, rÈjamahÈmattÈnaÑ sutaÑ,
titthiyÈnaÑ sutaÑ, titthiyasÈvakÈnaÑ sutan”ti. So ce evaÑ vadeyya “na kho
ahaÑ Èvuso imassa bhikkhuno sutena pavÈraÓaÑ Ôhapemi, api ca
parisa~kÈya pavÈraÓaÑ ÔhapemÊ”ti. So evamassa vacanÊyo “yaÑ kho tvaÑ
Èvuso imassa bhikkhuno parisa~kÈya pavÈraÓaÑ Ôhapesi, kiÑ parisa~kasi,
kinti parisa~kasi, kadÈ parisa~kasi, kattha parisa~kasi, ‘pÈrÈjikaÑ
ajjhÈpanno’ti parisa~kasi, ‘saÑghÈdisesaÑ ajjhÈpanno’ti parisa~kasi,
thullaccayaÑ. PÈcittiyaÑ. PÈÔidesanÊyaÑ. DukkaÔaÑ. ‘DubbhÈsitaÑ
ajjhÈpanno’ti parisa~kasi, bhikkhussa sutvÈ parisa~kasi, bhikkhuniyÈ sutvÈ
parisa~kasi, sikkhamÈnÈya sutvÈ parisa~kasi, sÈmaÓerassa sutvÈ parisa~kasi,
sÈmaÓeriyÈ sutvÈ parisa~kasi, upÈsakassa sutvÈ parisa~kasi, upÈsikÈya sutvÈ
parisa~kasi, rÈj|naÑ sutvÈ parisa~kasi, rÈjamahÈmattÈnaÑ sutvÈ
parisa~kasi, titthiyÈnaÑ sutvÈ parisa~kasi, titthiyasÈvakÈnaÑ sutvÈ
parisa~kasÊ”ti. So ce evaÑ vadeyya “na kho ahaÑ Èvuso imassa bhikkhuno
parisa~kÈya pavÈraÓaÑ Ôhapemi, api ca ahampi na jÈnÈmi, kena panÈhaÑ
imassa bhikkhuno pavÈraÓaÑ ÔhapemÊ”ti. So ce bhikkhave codako bhikkhu
anuyogena viÒÒ|naÑ sabrahmacÈrÊnaÑ cittaÑ na ÈrÈdheti, “ananuvÈdo
cudito bhikkh|”ti alaÑ vacanÈya. So ce bhikkhave codako bhikkhu
anuyogena viÒÒ|naÑ sabrahmacÈrÊnaÑ cittaÑ ÈrÈdheti, “sÈnuvÈdo cudito
bhikkh|”ti alaÑ vacanÈya. So ce bhikkhave codako bhikkhu am|lakena
pÈrÈjikena anuddhaÑsitaÑ paÔijÈnÈti, saÑghÈdisesaÑ ÈropetvÈ saÑghena
pavÈretabbaÑ. So ce bhikkhave codako bhikkhu am|lakena saÑghÈdisesena
anuddhaÑsitaÑ paÔijÈnÈti, yathÈdhammaÑ kÈrÈpetvÈ saÑghena
pavÈretabbaÑ. So ce bhikkhave codako bhikkhu am|lakena thullaccayena.
PÈcittiyena. PÈÔidesanÊyena. DukkaÔena. DubbhÈsitena anuddhaÑsitaÑ
paÔijÈnÈti, yathÈdhammaÑ kÈrÈpetvÈ saÑghena pavÈretabbaÑ.
So ce bhikkhave cudito bhikkhu “pÈrÈjikaÑ ajjhÈpanno”ti paÔijÈnÈti, nÈsetvÈ

saÑghena pavÈretabbaÑ. So ce bhikkhave cudito bhikkhu “saÑghÈdisesaÑ
ajjhÈpanno”ti paÔijÈnÈti, saÑghÈdisesaÑ ÈropetvÈ saÑghena pavÈretabbaÑ.
So ce bhikkhave cudito bhikkhu thullaccayaÑ. PÈcittiyaÑ. PÈÔidesanÊyaÑ.
DukkaÔaÑ. “DubbhÈsitaÑ ajjhÈpanno”ti paÔijÈnÈti, yathÈdhammaÑ
kÈrÈpetvÈ saÑghena pavÈretabbaÑ.
142. ThullaccayavatthukÈdi
238. Idha pana bhikkhave bhikkhu tadahu pavÈraÓÈya thullaccayaÑ
ajjhÈpanno hoti, ekacce bhikkh| thullaccayadiÔÔhino honti, ekacce bhikkh|
saÑghÈdisesadiÔÔhino honti. Ye te bhikkhave bhikkh| thullaccayadiÔÔhino,
tehi so bhikkhave bhikkhu ekamantaÑ apanetvÈ yathÈdhammaÑ kÈrÈpetvÈ
saÑghaÑ upasa~kamitvÈ evamassa vacanÊyo “yaÑ kho so Èvuso bhikkhu
ÈpattiÑ Èpanno, sÈssa yathÈdhammaÑ paÔikatÈ, yadi saÑghassa pattakallaÑ,
saÑgho pavÈreyyÈ”ti.
Idha pana bhikkhave bhikkhu tadahu pavÈraÓÈya thullaccayaÑ
ajjhÈpanno hoti, ekacce bhikkh| thullaccayadiÔÔhino honti, ekacce bhikkh|
pÈcittiyadiÔÔhino honti -pa- ekacce bhikkh| thullaccayadiÔÔhino honti, ekacce
bhikkh| pÈÔidesanÊyadiÔÔhino honti. Ekacce bhikkh| thullaccayadiÔÔhino
honti, ekacce bhikkh| dukkaÔadiÔÔhino honti. Ekacce bhikkh|
thullaccayadiÔÔhino honti, ekacce bhikkh| dubbhÈsitadiÔÔhino honti. Ye te
bhikkhave bhikkh| thullaccayadiÔÔhino, tehi so bhikkhave bhikkhu
ekamantaÑ apanetvÈ yathÈdhammaÑ kÈrÈpetvÈ saÑghaÑ upasa~kamitvÈ
evamassa vacanÊyo “yaÑ kho so Èvuso bhikkhu ÈpattiÑ Èpanno, sÈssa
yathÈdhammaÑ paÔikatÈ, yadi saÑghassa pattakallaÑ, saÑgho pavÈreyyÈ”ti.
Idha pana bhikkhave bhikkhu tadahu pavÈraÓÈya pÈcittiyaÑ ajjhÈpanno
hoti -pa- pÈÔidesanÊyaÑ ajjhÈpanno hoti. DukkaÔaÑ ajjhÈpanno hoti.
DubbhÈsitaÑ ajjhÈpanno hoti, ekacce bhikkh| dubbhÈsitadiÔÔhino honti,
ekacce bhikkh| saÑghÈdisesadiÔÔhino honti. Ye te bhikkhave bhikkh|
dubbhÈsitadiÔÔhino, tehi so bhikkhave bhikkhu
258 VinayapiÔaka

yathÈdhammaÑ paÔikatÈ, yadi saÑghassa pattakallaÑ, saÑgho pavÈreyyÈ”ti.
Idha pana bhikkhave bhikkhu tadahu pavÈraÓÈya dubbhÈsitaÑ

ajjhÈpanno hoti, ekacce bhikkh| dubbhÈsitadiÔÔhino honti, ekacce bhikkh|
thullaccayadiÔÔhino honti -pa- ekacce bhikkh| dubbhÈsitadiÔÔhino honti,
ekacce bhikkh| pÈcittiyadiÔÔhino honti. Ekacce bhikkh| dubbhÈsitadiÔÔhino
honti, ekacce bhikkh| pÈÔidesanÊyadiÔÔhino honti. Ekacce bhikkh|
dubbhÈsitadiÔÔhino honti, ekacce bhikkh| dukkaÔadiÔÔhino honti. Ye te
bhikkhave bhikkh| dubbhÈsitadiÔÔhino, tehi so bhikkhave bhikkhu
yÈthÈdhammaÑ paÔikatÈ, yadi saÑghassa pattakallaÑ, saÑgho pavÈreyyÈ”ti.
143. VatthuÔhapanÈdi
239. Idha pana bhikkhave bhikkhu tadahu pavÈraÓÈya saÑghamajjhe

udÈhareyya “suÓÈtu me bhante saÑgho, idaÑ vatthu paÒÒÈyati, na puggalo,
yadi saÑghassa pattakallaÑ, vatthuÑ ÔhapetvÈ saÑgho pavÈreyyÈ”ti. So
evamassa vacanÊyo “BhagavatÈ kho Èvuso visuddhÈnaÑ pavÈraÓÈ paÒÒattÈ,
sace vatthu paÒÒÈyati, na puggalo, idÈneva naÑ vadehÊ”ti.
Idha pana bhikkhave bhikkhu tadahu pavÈraÓÈya saÑghamajjhe

udÈhareyya “suÓÈtu me bhante saÑgho, ayaÑ puggalo paÒÒÈyati, na vatthu,
yadi saÑghassa pattakallaÑ, puggalaÑ ÔhapetvÈ saÑgho pavÈreyyÈ”ti. So
evamassa vacanÊyo “BhagavatÈ kho Èvuso samaggÈnaÑ pavÈraÓÈ paÒÒattÈ,
sace puggalo paÒÒÈyati, na vatthu, idÈneva naÑ vadehÊ”ti.
Idha pana bhikkhave bhikkhu tadahu pavÈraÓÈya saÑghamajjhe

udÈhareyya “suÓÈtu me bhante saÑgho, idaÑ vatthu ca puggalo ca
paÒÒÈyati,
yadi saÑghassa pattakallaÑ, vatthuÒca puggalaÒca ÔhapetvÈ saÑgho

pavÈreyyÈ”ti. So evamassa vacanÊyo “BhagavatÈ kho Èvuso visuddhÈnaÒca
samaggÈnaÒca pavÈraÓÈ paÒÒattÈ, sace vatthu ca puggalo ca paÒÒÈyati,
idÈneva naÑ vadehÊ”ti.
Pubbe ce bhikkhave pavÈraÓÈya vatthu paÒÒÈyati, pacchÈ puggalo,
kallaÑ vacanÈya. Pubbe ce bhikkhave pavÈraÓÈya puggalo paÒÒÈyati,
pacchÈ vatthu, kallaÑ vacanÈya. Pubbe ce bhikkhave pavÈraÓÈya vatthu ca
puggalo ca paÒÒÈyati, taÑ ce katÈya pavÈraÓÈya ukkoÔeti, ukkoÔanakaÑ
pÈcittiyanti.
144. BhaÓÉanakÈrakavatthu
240. Tena kho pana samayena sambahulÈ sandiÔÔhÈ sambhattÈ bhikkh|
Kosalesu janapade aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse vassaÑ upagacchiÑsu. TesaÑ
sÈmantÈ aÒÒe bhikkh| bhaÓÉanakÈrakÈ kalahakÈrakÈ vivÈdakÈrakÈ
bhassakÈrakÈ saÑghe adhikaraÓakÈrakÈ vassaÑ upagacchiÑsu “mayaÑ
tesaÑ bhikkh|naÑ vassaÑvuÔÔhÈnaÑ pavÈraÓÈya pavÈraÓaÑ ÔhapessÈmÈ”ti.
AssosuÑ kho te bhikkh| “amhÈkaÑ kira sÈmantÈ aÒÒe bhikkh|
bhaÓÉanakÈrakÈ kalahakÈrakÈ vivÈdakÈrakÈ bhassakÈrakÈ saÑghe
adhikaraÓakÈrakÈ vassaÑ upagatÈ mayaÑ tesaÑ bhikkh|naÑ
vassaÑvuÔÔhÈnaÑ pavÈraÓÈya pavÈraÓaÑ ÔhapessÈmÈ”ti. KathaÑ nu kho
amhehi paÔipajjitabbanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
Idha pana bhikkhave sambahulÈ sandiÔÔhÈ sambhattÈ bhikkh|
aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse vassaÑ upagacchanti. TesaÑ sÈmantÈ aÒÒe bhikkh|
adhikaraÓakÈrakÈ vassaÑ upagacchanti “mayaÑ tesaÑ bhikkh|naÑ
vassaÑvuÔÔhÈnaÑ pavÈraÓÈya pavÈraÓaÑ ÔhapessÈmÈ”ti. AnujÈnÈmi
bhikkhave tehi bhikkh|hi dve tayo uposathe cÈtuddasike kÈtuÑ “kathaÑ
mayaÑ tehi bhikkh|hi paÔhamataraÑ pavÈreyyÈmÈ”ti. Te ce bhikkhave
bhikkh| bhaÓÉanakÈrakÈ kalahakÈrakÈ vivÈdakÈrakÈ bhassakÈrakÈ saÑghe
adhikaraÓakÈrakÈ taÑ ÈvÈsaÑ Ègacchanti, tehi bhikkhave ÈvÈsikehi
bhikkh|hi lahuÑ lahuÑ sannipatitvÈ pavÈretabbaÑ, pavÈretvÈ vattabbÈ
260 VinayapiÔaka
“pavÈritÈ kho mayaÑ Èvuso, yathÈyasmantÈ maÒÒanti, tathÈ karont|”ti. Te

ce bhikkhave bhikkh| bhaÓÉanakÈrakÈ kalahakÈrakÈ vivÈdakÈrakÈ
bhassakÈrakÈ saÑghe adhikaraÓakÈrakÈ asaÑvihitÈ taÑ ÈvÈsaÑ Ègacchanti,
tehi bhikkhave ÈvÈsikehi bhikkh|hi ÈsanaÑ paÒÒapetabbaÑ, pÈdodakaÑ
pÈdapÊÔhaÑ pÈdakathalikaÑ upanikkhipitabbaÑ, paccuggantvÈ pattacÊvaraÑ
paÔiggahetabbaÑ, pÈnÊyena paripucchitabbÈ, tesaÑ vikkhitvÈ1 nissÊmaÑ
gantvÈ pavÈretabbaÑ, pavÈretvÈ vattabbÈ “pavÈritÈ kho mayaÑ Èvuso,
yathÈyasmantÈ maÒÒanti, tathÈ karont|”ti. EvaÒcetaÑ labhetha, iccetaÑ
kusalaÑ. No ce labhetha, ÈvÈsikena bhikkhunÈ byattena paÔibalena ÈvÈsikÈ
bhikkh| ÒÈpetabbo–
“SuÓantu me Èyasmanto2 ÈvÈsikÈ, yadÈyasmantÈnaÑ pattakallaÑ, idÈni

uposathaÑ kareyyÈma, pÈtimokkhaÑ uddiseyyÈma, Ègame kÈÄe
pavÈreyyÈmÈ”ti. Te ce bhikkhave bhikkh| bhaÓÉanakÈrakÈ kalahakÈrakÈ
vivÈdakÈrakÈ bhassakÈrakÈ saÑghe adhikaraÓakÈrakÈ te bhikkh| evaÑ
vadeyyuÑ “sÈdhÈvuso idÈneva no pavÈrethÈ”ti. Te evamassu vacanÊyÈ
“anissarÈ kho tumhe Èvuso amhÈkaÑ pavÈraÓÈya, na tÈva mayaÑ
vivÈdakÈrakÈ bhassakÈrakÈ saÑghe adhikaraÓakÈrakÈ taÑ kÈÄaÑ
anuvaseyyuÑ. ŒvÈsikena bhikkhave bhikkhunÈ byattena paÔibalena ÈvÈsikÈ
bhikkh| ÒÈpetabbÈ–
“SuÓantu me Èyasmanto ÈvÈsikÈ, yadÈyasmantÈnaÑ pattakallaÑ, idÈni
uposathaÑ kareyyÈma, pÈtimokkhaÑ uddiseyyÈma, Ègame juÓhe
vivÈdakÈrakÈ bhassakÈrakÈ saÑghe adhikaraÓakÈrakÈ te bhikkh| evaÑ
vadeyyuÑ “sÈdhÈvuso idÈneva no pavÈreyyÈthÈ”ti. Te evamassu vacanÊyÈ
“anissarÈ kho tumhe Èvuso amhÈkaÑ pavÈraÓÈya, na tÈva mayaÑ
vivÈdakÈrakÈ bhassakÈrakÈ saÑghe
______________________________________________________________
1. VikkhipÈpetvÈ (PaÔivisodhakÈnaÑ mati), ÈcikkhitvÈ (Ka) 2. ŒyasmantÈ (Ka)
adhikaraÓakÈrakÈ tampi juÓhaÑ anuvaseyyuÑ. Tehi bhikkhave bhikkh|hi

sabbeheva Ègame juÓhe komudiyÈ cÈtumÈsiniyÈ akÈmÈ pavÈretabbaÑ.
Tehi ce bhikkhave bhikkh|hi pavÈriyamÈne gilÈno agilÈnassa

pavÈraÓaÑ Ôhapeti, so evamassa vacanÊyo “ÈyasmÈ kho gilÈno, gilÈno ca
ananuyogakkhamo vutto BhagavatÈ, Ègamehi Èvuso yÈva arogo hosi, arogo
Èka~khamÈno codessasÊ”ti. EvaÒce vuccamÈno codeti, anÈdariye pÈcittiyaÑ.
Tehi ce bhikkhave bhikkh|hi pavÈriyamÈne agilÈno gilÈnassa pavÈraÓaÑ
Ôhapeti, so evamassa vacanÊyo “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu gilÈno, gilÈno ca
ananuyogakkhamo vutto BhagavatÈ, Ègamehi Èvuso yÈvÈyaÑ bhikkhu arogo
hoti, arogaÑ Èka~khamÈno codessasÊ”ti. EvaÒce vuccamÈno codeti,
anÈdariye pÈcittiyaÑ. Tehi ce bhikkhave bhikkh|hi pavÈriyamÈne gilÈno
gilÈnassa pavÈraÓaÑ Ôhapeti, so evamassa vacanÊyo “ÈyasmantÈ kho gilÈnÈ,
gilÈno ca ananuyogakkhamavutto BhagavatÈ, Ègamehi Èvuso yÈva arogÈ
hotha, arogo arogaÑ Èka~khamÈno codessasÊ”ti1. EvaÒce vuccamÈno codeti,
anÈdariye pÈcittiyaÑ. Tehi ce bhikkhave bhikkh|hi pavÈriyamÈne agilÈno
agilÈnassa pavÈraÓaÑ Ôhapeti, ubho saÑghena samanuyuÒjitvÈ
samanugÈhitvÈ2 yathÈdhammaÑ kÈrÈpetvÈ saÑghena pavÈretabbanti.
145. PavÈraÓÈsa~gaha
241. Tena kho pana samayena sambahulÈ sandiÔÔhÈ sambhattÈ bhikkh|

Kosalesu janapade aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse vassaÑ upagacchiÑsu, tesaÑ
samaggÈnaÑ sammodamÈnÈnaÑ avivadamÈnÈnaÑ viharataÑ aÒÒataro
phÈsuvihÈro adhigato hoti. Atha kho tesaÑ bhikkh|naÑ etadahosi
“amhÈkaÑ kho samaggÈnaÑ sammodamÈnÈnaÑ avivadamÈnÈnaÑ
viharataÑ aÒÒataro phÈsuvihÈro adhigato, sace mayaÑ idÈni
______________________________________________________________
1. YÈva arogo hoti, arogaÑ Èka~khamÈno codessasÊti (Ka) 2. SamanubhÈsitvÈ (SÊ)
262 VinayapiÔaka
pavÈressÈma, siyÈpi bhikkh| pavÈretvÈ cÈrikaÑ pakkameyyuÑ, evaÑ

mayaÑ imamhÈ phÈsuvihÈrÈ paribÈhirÈ bhavissÈma, kathaÑ nu kho amhehi
paÔipajjitabban”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
Idha pana bhikkhave sambahulÈ sandiÔÔhÈ sambhattÈ bhikkh|

aÒÒatarasmiÑ ÈvÈse vassaÑ upagacchanti, tesaÑ samaggÈnaÑ
sammodamÈnÈnaÑ avivadamÈnÈnaÑ viharataÑ aÒÒataro phÈsuvihÈro
adhigato hoti. Tatra ce bhikkh|naÑ evaÑ hoti “amhÈkaÑ kho samaggÈnaÑ
sammodamÈnÈnaÑ avivadamÈnÈnaÑ viharataÑ aÒÒataro phÈsuvihÈro
adhigato, sace mayaÑ idÈni pavÈressÈma, siyÈpi bhikkh| pavÈretvÈ cÈrikaÑ
pakkameyyuÑ, evaÑ mayaÑ imamhÈ phÈsuvihÈrÈ paribÈhirÈ bhavissÈmÈ”ti.
AnujÈnÈmi bhikkhave tehi bhikkh|hi pavÈraÓÈsa~gahaÑ kÈtuÑ. EvaÒca
pana bhikkhave kÈtabbo, sabbeheva ekajjhaÑ sannipatitabbaÑ, sannipatitvÈ
“SuÓÈtu me bhante saÑgho, amhÈkaÑ samaggÈnaÑ sammodamÈnÈnaÑ

avivadamÈnÈnaÑ viharataÑ aÒÒataro phÈsuvihÈro adhigato, sace mayaÑ
idÈni pavÈressÈma, siyÈpi bhikkh| pavÈretvÈ cÈrikaÑ pakkameyyuÑ, evaÑ
mayaÑ imamhÈ phÈsuvihÈrÈ paribÈhirÈ bhavissÈma, yadi saÑghassa
pattakallaÑ, saÑgho pavÈraÓÈsa~gahaÑ kareyya, idÈni uposathaÑ kareyya,
pÈtimokkhaÑ uddiseyya, Ègame juÓhe komudiyÈ cÈtumÈsiniyÈ pavÈreyya,
esÈ Òatti.
SuÓÈtu me bhante saÑgho, amhÈkaÑ samaggÈnaÑ sammodamÈnÈnaÑ

avivadamÈnÈnaÑ viharataÑ aÒÒataro phÈsuvihÈro adhigato, sace mayaÑ
idÈni pavÈressÈma, siyÈpi bhikkh| pavÈretvÈ cÈrikaÑ pakkemeyyuÑ, evaÑ
mayaÑ imamhÈ phÈsuvihÈrÈ paribÈhirÈ bhavissÈma, saÑgho
pavÈraÓÈsa~gahaÑ karoti, idÈni uposathaÑ karissati, pÈtimokkhaÑ
uddisissati, Ègame juÓhe komudiyÈ cÈtumÈsiniyÈ pavÈressati, yassÈyasmato
khamati pavÈraÓÈsa~gahassa karaÓaÑ, idÈni uposathaÑ karissati,
pÈtimokkhaÑ uddisissati, Ègame juÓhe komudiyÈ cÈtumÈsiniyÈ pavÈressati,
so tuÓhassa, yassa nakkhamati, so bhÈseyya.
Kato saÑghena pavÈraÓÈsa~gaho, idÈni uposathaÑ karissati,

pÈtimokkhaÑ uddisissati, Ègame juÓhe komudiyÈ cÈtumÈsiniyÈ pavÈressati,
Tehi ce bhikkhave bhikkh|hi kate pavÈraÓÈsa~gahe aÒÒataro bhikkhu
evaÑ vadeyya “icchÈmahaÑ Èvuso janapadacÈrikaÑ pakkamituÑ, atthi me
janapade karaÓÊyan”ti. So evamassa vacanÊyo “sÈdhÈvuso pavÈretvÈ
gacchÈhÊ”ti. So ce bhikkhave bhikkhu pavÈrayamÈno aÒÒatarassa bhikkhuno
pavÈraÓaÑ Ôhapeti, so evamassa vacanÊyo “anissaro kho me tvaÑ Èvuso
pavÈraÓÈya, na tÈvÈhaÑ pavÈressÈmÊ”ti. Tassa ce bhikkhave bhikkhuno
pavÈrayamÈnassa aÒÒataro bhikkhu tassa bhikkhuno pavÈraÓaÑ Ôhapeti,
ubho saÑghena samanuyuÒjitvÈ samanugÈhitvÈ yathÈdhammaÑ
kÈrÈpetabbÈ. So ce bhikkhave bhikkhu janapade taÑ karaÓÊyaÑ tÊretvÈ
punadeva anto komudiyÈ cÈtumÈsiniyÈ taÑ ÈvÈsaÑ Ègacchati, tehi ce
bhikkhave bhikkh|hi pavÈriyamÈne aÒÒataro bhikkhu tassa bhikkhuno
pavÈraÓaÑ Ôhapeti, so evamassa vacanÊyo “anissaro kho me tvaÑ Èvuso
pavÈraÓÈya, pavÈrito ahan”ti. Tehi ce bhikkhave bhikkh|hi pavÈriyamÈne so
bhikkhu aÒÒatarassa bhikkhuno pavÈraÓaÑ Ôhapeti, ubho saÑghena
samanuyuÒjitvÈ samanugÈhitvÈ yathÈdhammaÑ kÈrÈpetvÈ saÑghena
pavÈretabbanti.
PavÈraÓÈkkhandhako catuttho.
146. TassuddÈnaÑ
VassaÑvuÔÔhÈ Kosalesu, agamuÑ Satthu dassanaÑ.
AphÈsuÑ pasusaÑvÈsaÑ, aÒÒamaÒÒÈnulomatÈ.
PavÈrentÈ paÓÈmaÒca1, kammaÑ gilÈnaÒÈtakÈ.
RÈjÈ corÈ ca dhuttÈ ca, bhikkhupaccatthikÈ tathÈ.
PaÒca catutayo dveko, Èpanno vematÊ sari.
Sabbo saÑgho vematiko, bah| samÈ ca thokikÈ.
______________________________________________________________
1. PavÈrentÈsane dve ca (SÊ, SyÈ)
264 VinayapiÔaka
ŒvÈsikÈ cÈtuddasa, li~gasaÑvÈsakÈ ubho.

GantabbaÑ na nisinnÈya, chandadÈne pavÈraÓÈ1.
Savarehi khepitÈ megho, antarÈ ca pavÈraÓÈ.
Na icchanti puramhÈkaÑ, aÔÔhapitÈ ca bhikkhuno.
Kimhi vÈti katamaÒca, diÔÔhena sutasa~kÈya.
Codako cuditako ca, thullaccayaÑ vatthu bhaÓÉanaÑ.
PavÈraÓÈsa~gaho ca, anissaro pavÈrayeti.
Imamhi khandhake vatth|ni chacattÈrÊsÈti.
PavÈraÓÈkkhandhako niÔÔhito.
______________________________________________________________
1. ChandadÈnapavÈraÓÈ (Ka)
5. Cammakkhandhaka
147. SoÓakoÄivisavatthu
242. Tena samayena Buddho BhagavÈ RÈjagahe viharati Gijjhak|Ôe

pabbate. Tena kho pana samayena rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro asÊtiyÈ
gÈmasahassesu issariyÈdhipaccaÑ rajjaÑ kÈreti. Tena kho pana samayena
CampÈyaÑ SoÓo nÈma KoÄiviso1 seÔÔhiputto sukhumÈlo hoti, tassa
pÈdatalesu lomÈni jÈtÈni honti. Atha kho rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro
tÈni asÊti gÈmikasahassÈni sannipÈtÈpetvÈ kenacideva karaÓÊyena SoÓassa
KoÄivisassa santike d|taÑ pÈhesi “Ègacchatu SoÓo, icchÈmi SoÓassa
Ègatan”ti. Atha kho SoÓassa KoÄivisassa mÈtÈpitaro SoÓaÑ KoÄivisaÑ
etadavocuÑ “rÈjÈ te tÈta SoÓa pÈde dakkhitukÈmo, mÈ kho tvaÑ tÈta SoÓa
yena rÈjÈ tena pÈde abhippasÈreyyÈsi, raÒÒo purato palla~kena nisÊda,
nisinnassa te rÈjÈ pÈde dakkhissatÊ”ti. Atha kho SoÓaÑ KoÄivisaÑ sivikÈya
ÈnesuÑ. Atha kho SoÓo KoÄiviso yena rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ rÈjÈnaÑ MÈgadhaÑ SeniyaÑ BimbisÈraÑ
abhivÈdetvÈ raÒÒo purato palla~kena nisÊdi. AddasÈ kho rÈjÈ MÈgadho
Seniyo BimbisÈro SoÓassa KoÄivisassa pÈdatalesu lomÈni jÈtÈni. Atha kho
rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro tÈni asÊti gÈmikasahassÈni diÔÔhadhammike
atthe anusÈsitvÈ uyyojesi “tumhe khvattha bhaÓe mayÈ diÔÔhadhammike
atthe anusÈsitÈ, gacchatha taÑ BhagavantaÑ payirupÈsatha, so no BhagavÈ
samparÈyike atthe anusÈsissatÊ”ti.
Atha kho tÈni asÊti gÈmikasahassÈni yena Gijjhak|Ôo pabbato

tenupasa~kamiÑsu. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ SÈgato Bhagavato
upaÔÔhÈko hoti. Atha kho tÈni asÊti gÈmikasahassÈni yenÈyasmÈ SÈgato
tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ
______________________________________________________________
1. KoÄivÊso (SÊ)
266 VinayapiÔaka
ÈyasmantaÑ SÈgataÑ etadavocuÑ “imÈni bhante asÊti gÈmikasahassÈni

idh|pasa~kantÈni BhagavantaÑ dassanÈya, sÈdhu mayaÑ bhante
labheyyÈma BhagavantaÑ dassanÈyÈ”ti. Tena hi tumhe Èyasmanto
muhuttaÑ idheva tÈva hotha, yÈvÈhaÑ BhagavantaÑ paÔivedemÊti. Atha kho
ÈyasmÈ SÈgato tesaÑ asÊtiyÈ gÈmikasahassÈnaÑ purato pekkhamÈnÈnaÑ
pÈÔikÈya nimujjitvÈ Bhagavato purato ummujjitvÈ BhagavantaÑ etadavoca
“imÈni bhante asÊti gÈmikasahassÈni idh|pasa~kantÈni BhagavantaÑ
dassanÈya, yassa dÈni bhante BhagavÈ kÈlaÑ maÒÒatÊ”ti. Tena hi tvaÑ
SÈgata vihÈrapacchÈyÈyaÑ ÈsanaÑ paÒÒapehÊti. “EvaÑ bhante”ti kho
ÈyasmÈ SÈgato Bhagavato paÔissuÓitvÈ pÊÔhaÑ gahetvÈ Bhagavato purato
nimujjitvÈ tesaÑ asÊtiyÈ gÈmikasahassÈnaÑ purato pekkhamÈnÈnaÑ
pÈÔikÈya ummujjitvÈ vihÈrapacchÈyÈyaÑ ÈsanaÑ paÒÒapeti. Atha kho
BhagavÈ vihÈrÈ nikkhamitvÈ vihÈrapacchÈyÈyaÑ paÒÒatte Èsane nisÊdi. Atha
kho tÈni asÊti gÈmikasahassÈni yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu,
upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu. Atha kho
tÈni asÊti gÈmikasahassÈni ÈyasmantaÑyeva SÈgataÑ samannÈharanti, no
tathÈ BhagavantaÑ. Atha kho BhagavÈ tesaÑ asÊtiyÈ gÈmikasahassÈnaÑ
cetasÈ cetoparivitakkamaÒÒÈya ÈyasmantaÑ SÈgataÑ Èmantesi “tena hi tvaÑ
SÈgata bhiyyosomattÈya uttarimanussadhammaÑ iddhipÈÔihÈriyaÑ
dassehÊ”ti. “EvaÑ bhante”ti kho ÈyasmÈ SÈgato Bhagavato paÔissuÓitvÈ
vehÈsaÑ abbhuggantvÈ ÈkÈse antalikkhe ca~kamatipi tiÔÔhatipi nisÊdatipi
seyyampi kappeti dh|mÈyatipi1 pajjalatipi antaradhÈyatipi. Atha kho ÈyasmÈ
SÈgato ÈkÈse antalikkhe anekavihitaÑ uttarimanussadhammaÑ
iddhipÈÔihÈriyaÑ dassetvÈ Bhagavato pÈdesu sirasÈ nipatitvÈ BhagavantaÑ
etadavoca “satthÈ me bhante BhagavÈ, sÈvakohamasmi, SatthÈ me bhante
BhagavÈ, sÈvakohamasmÊ”ti. Atha kho tÈni asÊti gÈmikasahassÈni
“acchariyaÑ vata bho, abbhutaÑ vata bho, sÈvakopi nÈma evaÑ mahiddhiko
bhavissati evaÑ mahÈnubhÈvo, aho n|na SatthÈ”ti BhagavantaÑyeva
samannÈharanti, no tathÈ ÈyasmantaÑ SÈgataÑ.
______________________________________________________________
1. Dh|pÈyatipi (SÊ), padh|pÈyatipi (SyÈ)
Atha kho BhagavÈ tesaÑ asÊtiyÈ gÈmikasahassÈnaÑ cetasÈ

cetoparivitakkamaÒÒÈya anupubbiÑ kathaÑ kathesi, seyyathidaÑ,
saÑkilesaÑ nekkhamme ÈnisaÑsaÑ pakÈsesi. YadÈ te BhagavÈ aÒÒÈsi
apagatakÈÄakaÑ sammadeva rajanaÑ paÔiggaÓheyya, evamevaÑ tesaÑ
asÊtiyÈ gÈmikasahassÈnaÑ tasmiÑyeva Èsane virajaÑ vÊtamalaÑ
dhammacakkhuÑ udapÈdi “yaÑkiÒci samudayadhammaÑ, sabbaÑ taÑ
nirodhadhamman”ti. Te diÔÔhadhammÈ pattadhammÈ viditadhammÈ
pariyogÈÄhadhammÈ tiÓÓavicikicchÈ vigatakathaÑkathÈ vesÈrajjappattÈ
aparappaccayÈ SatthusÈsane BhagavantaÑ etadavocuÑ “abhikkantaÑ bhante
abhikkantaÑ bhante, seyyathÈpi bhante nikkujjitaÑ vÈ ukkujjeyya,
paÔicchannaÑ vÈ vivareyya, m|Ähassa vÈ maggaÑ Ècikkheyya, andhakÈre vÈ
telapajjotaÑ dhÈreyya ‘cakkhumanto r|pÈni dakkhantÊ’ti, evamevaÑ
BhagavatÈ anekapariyÈyena dhammo pakÈsito, ete mayaÑ bhante
BhagavantaÑ saraÓaÑ gacchÈma dhammaÒca bhikkhusaÑghaÒca, upÈsake
no BhagavÈ dhÈretu ajjatagge pÈÓupete saraÓaÑ gate”ti.
SoÓassa pabbajjÈ
243. Atha kho SoÓassa KoÄivisassa etadahosi “yathÈ yathÈ kho ahaÑ
BhagavatÈ dhammaÑ desitaÑ ÈjÈnÈmi, nayidaÑ sukaraÑ agÈraÑ
ajjhÈvasatÈ ekantaparipuÓÓaÑ ekantaparisuddhaÑ sa~khalikhitaÑ
brahmacariyaÑ carituÑ, yann|nÈhaÑ kesamassuÑ ohÈretvÈ kÈsÈyÈni
vatthÈni acchÈdetvÈ agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajeyyan”ti. Atha kho tÈni
asÊti gÈmikasahassÈni Bhagavato bhÈsitaÑ abhinanditvÈ anumoditvÈ
uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ pakkamiÑsu.
Atha kho SoÓo KoÄiviso acirapakkantesu tesu asÊtiyÈ gÈmikasahassesu yena
BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ
ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho SoÓo KoÄiviso BhagavantaÑ
etadavoca “yathÈ yathÈhaÑ bhante BhagavatÈ dhammaÑ desitaÑ ÈjÈnÈmi,
nayidaÑ sukaraÑ agÈraÑ ajjhÈvasatÈ ekantaparipuÓÓaÑ ekantaparisuddhaÑ
sa~khalikhitaÑ brahmacariyaÑ carituÑ, icchÈmahaÑ bhante kesamassuÑ
268 VinayapiÔaka
ohÈretvÈ kÈsÈyÈni vatthÈni acchÈdetvÈ agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajjituÑ,

pabbÈjetu maÑ bhante BhagavÈ”ti. Alattha kho SoÓo KoÄiviso Bhagavato
santike pabbajjaÑ, alattha upasampadaÑ. Acirupasampanno ca panÈyasmÈ
SoÓo SÊtavane viharati, tassa accÈraddhavÊriyassa ca~kamato pÈdÈ bhijjiÑsu,
ca~kamo lohitena phuÔo hoti seyyathÈpi gavÈghÈtanaÑ. * Atha kho
Èyasmato SoÓassa rahogatassa paÔisallÊnassa evaÑ cetaso parivitakko
udapÈdi “ye kho keci Bhagavato sÈvakÈ ÈraddhavÊriyÈ viharanti, ahaÑ tesaÑ
aÒÒataro, atha ca pana me nÈnupÈdÈya Èsavehi cittaÑ vimuccati, saÑvijjanti
kho pana me kule bhogÈ, sakkÈ bhoge ca bhuÒjituÑ puÒÒÈni ca kÈtuÑ,
yann|nÈhaÑ hÊnÈyÈvattitvÈ bhoge ca bhuÒjeyyaÑ, puÒÒÈni ca kareyyan”ti.
Atha kho BhagavÈ Èyasmato SoÓassa cetasÈ cetoparivitakkamaÒÒÈya
seyyathÈpi nÈma balavÈ puriso samiÒjitaÑ vÈ bÈhaÑ pasÈreyya, pasÈritaÑ
vÈ bÈhaÑ samiÒjeyya, evameva Gijjhak|Ôe pabbate antarahito SÊtavane
pÈturahosi. Atha kho BhagavÈ sambahulehi bhikkh|hi saddhiÑ
senÈsanacÈrikaÑ ÈhiÓÉanto yenÈyasmato SoÓassa ca~kamo tenupasa~kami.
AddasÈ kho BhagavÈ Èyasmato SoÓassa ca~kamaÑ lohitena phuÔaÑ, disvÈna
bhikkh| Èmantesi “kassa nvÈyaÑ bhikkhave ca~kamo lohitena phuÔo
seyyathÈpi gavÈghÈtanan”ti. ŒyÈsmato bhante SoÓassa accÈraddhavÊriyassa
ca~kamato pÈdÈ bhijjiÑsu, tassÈyaÑ ca~kamo lohitena phuÔo seyyathÈpi
gavÈghÈtananti.
Atha kho BhagavÈ yenÈyasmato SoÓassa vihÈro tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi. ŒyasmÈpi kho SoÓo BhagavantaÑ
abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinnaÑ kho ÈyasmantaÑ
SoÓaÑ BhagavÈ etadavoca “nanu te SoÓa rahogatassa paÔisallÊnassa evaÑ
cetaso parivitakko udapÈdi ‘ye kho keci Bhagavato sÈvakÈ ÈraddhavÊriyÈ
viharanti, ahaÑ tesaÑ aÒÒataro, atha ca pana me nÈnupÈdÈya Èsavehi cittaÑ
vimuccati, saÑvijjanti kho pana me kule bhogÈ, sakkÈ bhoge ca bhuÒjituÑ,
puÒÒÈni ca kÈtuÑ, yann|nÈhaÑ hÊnÈyÈvattitvÈ bhoge ca bhuÒjeyyaÑ,
puÒÒÈni ca kareyyan’ti”. EvaÑ
______________________________________________________________
* Ito paraÑ yÈva imassa vatthussa avasÈnaÑ tÈva pÈÔho AÑ 2. 329 piÔÔhÈdÊsupi Ègato.
bhanteti. TaÑ kiÑ maÒÒasi SoÓa kusalo tvaÑ pubbe agÈrikabh|to vÊÓÈya
tantissareti. EvaÑ bhanteti. TaÑ kiÑ maÒÒasi SoÓa yadÈ te vÊÓÈya tantiyo
accÈyatÈ honti, api nu te vÊÓÈ tasmiÑ samaye saravatÊ vÈ hoti kammaÒÒÈ
vÈti. NohetaÑ bhanteti. TaÑ kiÑ maÒÒasi SoÓa yadÈ te vÊÓÈya tantiyo
atisithilÈ honti, api nu te vÊÓÈ tasmiÑ samaye saravatÊ vÈ hoti kammaÒÒÈ
vÈti. NohetaÑ bhanteti. TaÑ kiÑ maÒÒasi SoÓa yadÈ te vÊÓÈya tantiyo neva
accÈyatÈ honti nÈtisithilÈ same guÓe patiÔÔhitÈ, api nu te vÊÓÈ tasmiÑ samaye
saravatÊ vÈ hoti kammaÒÒÈ vÈti. EvaÑ bhanteti. Evameva kho SoÓa
accÈraddhavÊriyaÑ uddhaccÈya saÑvattati, atilÊnavÊriyaÑ kosajjÈya
saÑvattati, tasmÈtiha tvaÑ SoÓa vÊriyasamataÑ adhiÔÔhaha, indriyÈnaÒca
samataÑ paÔivijjha, tattha ca nimittaÑ gaÓhÈhÊti. EvaÑ bhanteti kho ÈyasmÈ
SoÓo Bhagavato paccassosi. Atha kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ SoÓaÑ iminÈ
ovÈdena ovaditvÈ seyyathÈpi nÈma balavÈ puriso samiÒjitaÑ vÈ bÈhaÑ
pasÈreyya, pasÈritaÑ vÈ bÈhaÑ samiÒjeyya, evameva SÊtavane Èyasmato
SoÓassa sammukhe antarahito Gijjhak|Ôe pabbate pÈturahosi. Atha kho
ÈyasmÈ SoÓo aparena samayena vÊriyasamataÑ adhiÔÔhÈsi, indriyÈnaÒca
samataÑ paÔivijjhi, tattha ca nimittaÑ aggahesi. Atha kho ÈyasmÈ SoÓo eko
v|pakaÔÔho appamatto ÈtÈpÊ pahitatto viharanto na cirasseva ‘yassatthÈya
kulaputtÈ sammadeva agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajanti’ tadanuttaraÑ
brahmacariyapariyosÈnaÑ diÔÔheva dhamme sayaÑ abhiÒÒÈ sacchikatvÈ
upasampajja vihÈsi, “khÊÓÈ jÈti vusitaÑ brahmacariyaÑ kataÑ karaÓÊyaÑ,
nÈparaÑ itthattÈyÈ”ti abhiÒÒÈsi, aÒÒataro ca panÈyasmÈ SoÓo arahataÑ
ahosi.
244. Atha kho Èyasmato SoÓassa arahattappattassa etadahosi

“yann|nÈhaÑ Bhagavato santike aÒÒaÑ byÈkareyyan”ti. Atha kho ÈyasmÈ
SoÓo yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ
abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho ÈyasmÈ SoÓo
BhagavantaÑ etadavoca “yo so bhante bhikkhu ArahaÑ khÊÓÈsavo vusitavÈ
katakaraÓÊyo ohitabhÈro anuppattasadattho
270 VinayapiÔaka
parikkhÊÓabhavasaÒÒojano sammadaÒÒÈ vimutto, so chaÔÔhÈnÈni adhimutto

hoti, nekkhammÈdhimutto hoti, pavivekÈdhimutto hoti, abyÈpajjÈdhimutto
hoti, upÈdÈnakkhayÈdhimutto hoti, taÓhakkhayÈdhimutto hoti,
asammohÈdhimutto hoti.
SiyÈ kho pana bhante idhekaccassa Èyasmato evamassa ‘kevalaÑ
saddhÈmattakaÑ n|na ayamÈyasmÈ nissÈya nekkhammÈdhimutto’ti, na kho
panetaÑ bhante evaÑ daÔÔhabbaÑ, khÊÓÈsavo bhante bhikkhu vusitavÈ
katakaraÓÊyo karaÓÊyamattÈnaÑ1 asamanupassanto katassa vÈ paÔicayaÑ
khayÈ rÈgassa vÊtarÈgattÈ nekkhammÈdhimutto hoti, khayÈ dosassa
vÊtadosattÈ nekkhammÈdhimutto hoti, khayÈ mohassa vÊtamohattÈ
nekkhammÈdhimutto hoti.
SiyÈ kho pana bhante idhekaccassa Èyasmato evamassa
‘lÈbhasakkÈrasilokaÑ n|na ayamÈyasmÈ nikÈmayamÈno
pavivekÈdhimutto’ti, na kho panetaÑ bhante evaÑ daÔÔhabbaÑ, khÊÓÈsavo
bhante bhikkhu vusitavÈ katakaraÓÊyo karaÓÊyamattÈnaÑ asamanupassanto
katassa vÈ paÔicayaÑ khayÈ rÈgassa vÊtarÈgattÈ pavivekÈdhimutto hoti,
khayÈ dosassa vÊtadosattÈ pavivekÈdhimutto hoti, khayÈ mohassa
vÊtamohattÈ pavivekÈdhimutto hoti.
SiyÈ kho pana bhante idhekaccassa Èyasmato evamassa
‘sÊlabbataparÈmÈsaÑ n|na ayamÈyasmÈ sÈrato paccÈgacchanto
abyÈpajjÈdhimutto’ti, na kho panetaÑ bhante evaÑ daÔÔhabbaÑ, khÊÓÈsavo
bhante bhikkhu vusitavÈ katakaraÓÊyo karaÓÊyamattÈnaÑ asamanupassanto
katassa vÈ paÔicayaÑ khayÈ rÈgassa vÊtarÈgattÈ abyÈpajjÈdhimutto hoti,
khayÈ dosassa vÊtadosattÈ abyÈpajjÈdhimutto hoti, khayÈ mohassa
vÊtamohattÈ abyÈpajjÈdhimutto hoti.
KhayÈ rÈgassa vÊtarÈgattÈ upÈdÈnakkhayÈdhimutto hoti, khayÈ dosassa
vÊtadosattÈ upÈdÈnakkhayÈdhimutto hoti, khayÈ mohassa vÊtamohattÈ
upÈdÈnakkhayÈdhimutto hoti.
______________________________________________________________
1. KaraÓÊyaÑ attano (A~guttarapÈÄiyaÑ)
KhayÈ rÈgassa vÊtarÈgattÈ taÓhakkhayÈdhimutto hoti, khayÈ dosassa

vÊtadosattÈ taÓhakkhayÈdhimutto hoti, khayÈ mohassa vÊtamohattÈ
taÓhakkhayÈdhimutto hoti.
KhayÈ rÈgassa vÊtarÈgattÈ asammohÈdhimutto hoti, khayÈ dosassa
vÊtadosattÈ asammohÈdhimutto hoti, khayÈ mohassa vÊtamohattÈ
asammohÈdhimutto hoti.
EvaÑ sammÈ vimuttacittassa bhante bhikkhuno bhusÈ cepi
cakkhuviÒÒeyyÈ r|pÈ cakkhussa ÈpÈthaÑ Ègacchanti, nevassa cittaÑ
pariyÈdiyanti, amissÊkatamevassa cittaÑ hoti, ÔhitaÑ ÈneÒjappattaÑ,
vayaÒcassÈnupassati. BhusÈ cepi sotaviÒÒeyyÈ saddÈ -pa- ghÈnaviÒÒeyyÈ
gandhÈ. JivhÈviÒÒeyyÈ rasÈ. KÈyaviÒÒeyyÈ phoÔÔhabbÈ. ManoviÒÒeyyÈ
dhammÈ manassa ÈpÈthaÑ Ègacchanti, nevassa cittaÑ pariyÈdiyanti,
amissÊkatamevassa cittaÑ hoti, ÔhitaÑ ÈneÒjappattaÑ, vayaÒcassÈnupassati,
seyyathÈpi bhante selo pabbato acchiddo asusiro ekagghano puratthimÈya
cepi disÈya Ègaccheyya bhusÈ vÈtavuÔÔhi, neva naÑ sa~kampeyya na
sampakampeyya na sampavedheyya. PacchimÈya cepi disÈya Ègaccheyya
bhusÈ vÈtavuÔÔhi -pa-. UttarÈya cepi disÈya -pa-. DakkhiÓÈya cepi disÈya
Ègaccheyya bhusÈ vÈtavuÔÔhi, neva naÑ sa~kampeyya na sampakampeyya na
sampavedheyya. Evameva kho bhante evaÑ sammÈ vimuttacittassa
bhikkhuno bhusÈ cepi cakkhuviÒÒeyyÈ r|pÈ cakkhussa ÈpÈthaÑ Ègacchanti,
nevassa cittaÑ pariyÈdiyanti, amissÊkatamevassa cittaÑ hoti, ÔhitaÑ
ÈneÒjappattaÑ, vayaÒcassÈnupassati. BhusÈ cepi sotaviÒÒeyyÈ saddÈ -pa-
ghÈnaviÒÒeyyÈ gandhÈ. JivhÈviÒÒeyyÈ rasÈ. KÈyaviÒÒeyyÈ phoÔÔhabbÈ.
ManoviÒÒeyyÈ dhammÈ manassa ÈpÈthaÑ Ègacchanti, nevassa cittaÑ
pariyÈdiyanti, amissÊkatamevassa cittaÑ hoti, ÔhitaÑ ÈneÒjappattaÑ,
vayaÒcassÈnupassatÊ”ti.
NekkhammaÑ adhimuttassa, pavivekaÒca cetaso.
AbyÈpajjÈdhimuttassa, upÈdÈnakkhayassa ca.
TaÓhakkhayÈdhimuttassa, asammohaÒca cetaso.
DisvÈ ÈyatanuppÈdaÑ, sammÈ cittaÑ vimuccati.
272 VinayapiÔaka
Tassa sammÈ vimuttassa, santacittassa bhikkhuno.

Katassa paÔicayo natthi, karaÓÊyaÑ na vijjati.
Selo yathÈ ekagghano, vÈtena na samÊrati.
EvaÑ r|pÈ rasÈ saddÈ, gandhÈ phassÈ ca kevalÈ.
IÔÔhÈ dhammÈ aniÔÔhÈ ca, na pavedhenti tÈdino.
®hitaÑ cittaÑ vippamuttaÑ, vayaÒcassÈnupassatÊti.
148. DiguÓÈdi-upÈhanapaÔikkhepa
245. Atha kho BhagavÈ bhikkh| Èmantesi “evaÑ kho bhikkhave
kulaputtÈ aÒÒaÑ byÈkaronti, attho ca vutto attÈ ca anupanÊto, atha ca
panidhekacce moghapurisÈ hasamÈnakaÑ maÒÒe aÒÒaÑ byÈkaronti, te
pacchÈ vighÈtaÑ ÈpajjantÊ”ti. Atha kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ SoÓaÑ
Èmantesi “tvaÑ khosi SoÓa sukhumÈlo, anujÈnÈmi te SoÓa ekapalÈsikaÑ
upÈhanan”ti. AhaÑ kho bhante asÊtisakaÔavÈhe hiraÒÒaÑ ohÈya agÈrasmÈ
anagÈriyaÑ pabbajito sattahatthikaÒca anÊkaÑ, athÈhaÑ bhante
ekapalÈsikaÑ ce upÈhanaÑ pariharissÈmi, tassa me bhavissanti vattÈro
“SoÓo KoÄiviso asÊtisakaÔavÈhe hiraÒÒaÑ ohÈya agÈrasmÈ anagÈriyaÑ
pabbajito sattahatthikaÒca anÊkaÑ, so dÈnÈyaÑ ekapalÈsikÈsu upÈhanÈsu
satto”ti, sace BhagavÈ bhikkhusaÑghassa anujÈnissati ahampi
paribhuÒjissÈmi, no ce BhagavÈ bhikkhusaÑghassa anujÈnissati ahampi na
paribhuÒjissÈmÊti. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe
dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “anujÈnÈmi bhikkhave
ekapalÈsikaÑ upÈhanaÑ, na bhikkhave diguÓÈ upÈhanÈ dhÈretabbÈ, na
tiguÓÈ upÈhanÈ dhÈretabbÈ, na guÓa~guÓ|pÈhanÈ1 dhÈretabbÈ, yo dhÈreyya,
149. SabbanÊlikÈdipaÔikkhepa
246. Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| sabbanÊlikÈ
upÈhanÈyo dhÈrenti -pa- sabbapÊtikÈ upÈhanÈyo dhÈrenti. SabbalohitikÈ
upÈhanÈyo dhÈrenti. SabbamaÒjiÔÔhikÈ2 upÈhanÈyo
______________________________________________________________
1. GaÓa~gaÓ|pÈhanÈ (bah|su) 2. SabbamaÒjeÔÔhikÈ (Ka)
dhÈrenti. SabbakaÓhÈ upÈhanÈyo dhÈrenti. SabbamahÈra~garattÈ upÈhÈnÈyo

dhÈrenti. SabbamahÈnÈmarattÈ upÈhanÈyo dhÈrenti. ManussÈ ujjhÈyanti
khiyyanti vipÈcenti “seyyathÈpi gihÊ kÈmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. Na bhikkhave sabbanÊlikÈ upÈhanÈ dhÈretabbÈ -pana sabbapÊtikÈ
upÈhanÈ dhÈretabbÈ. Na sabbalohitikÈ upÈhanÈ dhÈretabbÈ. Na
sabbamaÒjiÔÔhikÈ upÈhanÈ dhÈretabbÈ. Na sabbakaÓhÈ upÈhanÈ dhÈretabbÈ.
Na sabbamahÈra~garattÈ upÈhanÈ dhÈretabbÈ. Na sabbamahÈnÈmarattÈ
upÈhanÈ dhÈretabbÈ, yo dhÈreyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh|nÊ lakavaddhikÈ1

upÈhanÈyo dhÈrenti -pa- pÊtakavaddhikÈ upÈhanÈyo dhÈrenti.
LohitakavaddhikÈ upÈhanÈyo dhÈrenti. MaÒjiÔÔhikavaddhikÈ upÈhanÈyo
dhÈrenti. KaÓhavaddhikÈ upÈhanÈyo dhÈrenti. MahÈra~garattavaddhikÈ
upÈhanÈyo dhÈrenti. MahÈnÈmarattavaddhikÈ upÈhanÈyo dhÈrenti. ManussÈ
ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “seyyathÈpi gihÊ kÈmabhogino”ti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave nÊlakavaddhikÈ upÈhanÈ dhÈretabbÈ
-pana pÊtakavaddhikÈ upÈhanÈ dhÈretabbÈ. Na lohitakavaddhikÈ upÈhanÈ
dhÈretabbÈ. Na maÒjiÔÔhikavaddhikÈ upÈhanÈ dhÈretabbÈ. Na kaÓhavaddhikÈ
upÈhanÈ dhÈretabbÈ. Na mahÈra~garattavaddhikÈ upÈhanÈ dhÈretabbÈ. Na
mahÈnÈmarattavaddhikÈ upÈhanÈ dhÈretabbÈ, yo dhÈreyya, Èpatti
dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| khallakabaddhÈ2

upÈhanÈyo dhÈrenti -pa- puÔabaddhÈ upÈhanÈyo dhÈrenti. PÈliguÓÔhimÈ
upÈhanÈyo dhÈrenti. T|lapuÓÓikÈ upÈhanÈyo dhÈrenti. TittirapattikÈ
upÈhanÈyo dhÈrenti. MeÓÉavisÈÓavaddhikÈ upÈhanÈyo dhÈrenti.
AjavisÈÓavaddhikÈ upÈhanÈyo dhÈrenti. VicchikÈÄikÈ upÈhanÈyo dhÈrenti.
MorapiÒcha3 parisibbitÈ upÈhanÈyo dhÈrenti. CitrÈ upÈhanÈyo dhÈrenti.
ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “seyyathÈpi gihÊ kÈmabhogino”ti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na
______________________________________________________________
1. VaÔÔikÈ (SÊ) 2. ...bandhÈ (Ka) 3. MorapiÒja (SÊ, SyÈ)
274 VinayapiÔaka
bhikkhave khallakabaddhÈ upÈhanÈ dhÈretabbÈ -pana puÔabaddhÈ upÈhanÈ

dhÈretabbÈ. Na pÈliguÓÔhimÈ upÈhanÈ dhÈretabbÈ. Na t|lapuÓÓikÈ upÈhanÈ
dhÈretabbÈ. Na tittirapattikÈ upÈhanÈ dhÈretabbÈ. Na meÓÉavisÈÓavaddhikÈ
upÈhanÈ dhÈretabbÈ. Na ajavisÈÓavaddhikÈ upÈhanÈ dhÈretabbÈ. Na
vicchikÈÄikÈ upÈhanÈ dhÈretabbÈ. Na morapiÒchaparisibbitÈ upÈhanÈ
dhÈretabbÈ. Na citrÈ upÈhanÈ dhÈretabbÈ, yo dhÈreyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| sÊhacammaparikkhaÔÈ
upÈhanÈyo dhÈrenti -pa- byagghacammaparikkhaÔÈ upÈhanÈyo dhÈrenti.
DÊpicammaparikkhaÔÈ upÈhanÈyo dhÈrenti. AjinacammaparikkhaÔÈ
upÈhanÈyo dhÈrenti. UddacammaparikkhaÔÈ upÈhanÈyo dhÈrenti.
MajjÈracammaparikkhaÔÈ upÈhanÈyo dhÈrenti. KÈÄakacammaparikkhaÔÈ
upÈhanÈyo dhÈrenti. LuvakacammaparikkhaÔÈ1 upÈhanÈyo dhÈrenti.
ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “seyyathÈpi gihÊ kÈmabhogino”ti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave sÊhacammaparikkhaÔÈ
upÈhanÈ dhÈretabbÈ -pana byagghacammaparikkhaÔÈ upÈhanÈ dhÈretabbÈ.
Na dÊpicammaparikkhaÔÈ upÈhanÈ dhÈretabbÈ. Na ajinacammaparikkhaÔÈ
upÈhanÈ dhÈretabbÈ. Na uddacammaparikkhaÔÈ upÈhanÈ dhÈretabbÈ. Na
majjÈracammaparikkhaÔÈ upÈhanÈ dhÈretabbÈ. Na kÈÄakacammaparikkhaÔÈ
upÈhanÈ dhÈretabbÈ. Na luvakacammaparikkhaÔÈ upÈhanÈ dhÈretabbÈ, yo
dhÈreyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
150. OmukkaguÓa~guÓ|pÈhanÈnujÈnana
RÈjagahaÑ piÓÉÈya pÈvisi aÒÒatarena bhikkhunÈ pacchÈsamaÓena. Atha kho
so bhikkhu khaÒjamÈno BhagavantaÑ piÔÔhito piÔÔhito anubandhi. AddasÈ
kho aÒÒataro upÈsako guÓa~guÓ|pÈhanÈ ÈrohitvÈ BhagavantaÑ d|ratova
ÈgacchantaÑ, disvÈ upÈhanÈ orohitvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ yena so bhikkhu tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ taÑ bhikkhuÑ abhivÈdetvÈ etadavoca “kissa bhante ayyo
______________________________________________________________
1. Ul|kacammaparikkhaÔÈ (YojanÈ)
khaÒjatÊ”ti. PÈdÈ me Èvuso phalitÈti1. Handa bhante upÈhanÈyoti. AlaÑ

Èvuso paÔikkhittÈ BhagavatÈ guÓa~guÓ|pÈhanÈti. GaÓhÈhetÈ bhikkhu
upÈhanÈyoti. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe
dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “anujÈnÈmi bhikkhave omukkaÑ
guÓa~guÓ|pÈhanaÑ, na bhikkhave navÈ guÓa~guÓ|pÈhanÈ dhÈretabbÈ, yo
dhÈreyya, Èpatti dukkaÔassÈ”ti.
151. AjjhÈrÈme upÈhanapaÔikkhepa

248. Tena kho pana samayena BhagavÈ ajjhokÈse anupÈhano ca~kamati,
SatthÈ anupÈhano ca~kamatÊti therÈpi bhikkh| anupÈhanÈ ca~kamanti,
chabbaggiyÈ bhikkh| Satthari anupÈhane ca~kamamÈne theresupi bhikkh|su
anupÈhanesu ca~kamamÈnesu sa-upÈhanÈ ca~kamanti. Ye te bhikkh|
appicchÈ -pa- te ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma
anupÈhanesu ca~kamamÈnesu sa-upÈhanÈ ca~kamissantÊ”ti. Atha kho te
bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ -pa-. SaccaÑ kira bhikkhave
anupÈhanesu ca~kamamÈnesu sa-upÈhanÈ ca~kamantÊti. SaccaÑ BhagavÈti.
Vigarahi Buddho BhagavÈ -pa-. KathaÑ hi nÈma te bhikkhave moghapurisÈ
Satthari anupÈhane ca~kamamÈne theresupi bhikkh|su anupÈhanesu
ca~kamamÈnesu sa-upÈhanÈ ca~kamissanti, ime hi nÈma bhikkhave gihÊ
odÈtavatthavasanakÈ abhijÊvanikassa sippassa kÈraÓÈ Ècariyesu sagÈravÈ
sappatissÈ sabhÈgavuttikÈ viharissanti, idha kho taÑ bhikkhave sobhetha,
yaÑ tumhe evaÑ svÈkkhÈte dhammavinaye pabbajitÈ samÈnÈ ÈcÈriyesu
Ècariyamattesu upajjhÈyesu upajjhÈyamattesu agÈravÈ appatissÈ
asabhÈgavuttikÈ2 vihareyyÈtha? NetaÑ bhikkhave appasannÈnaÑ vÈ
“na bhikkhave Ècariyesu Ècariyamattesu upajjhÈyesu upajjhÈyamattesu
anupÈhanesu ca~kamamÈnesu sa-upÈhanena ca~kamitabbaÑ, yo
ca~kameyya, Èpatti dukkaÔassa. Na ca bhikkhave ajjhÈrÈme upÈhanÈ
dhÈretabbÈ, yo dhÈreyya, Èpatti dukkaÔassÈ”ti.
______________________________________________________________
1. PhÈlitÈti (Ka) 2. SagÈravÈ sappatissÈ sabhÈgavuttikÈ (Ka)
276 VinayapiÔaka
249. Tena kho pana samayena aÒÒatarassa bhikkhuno pÈdakhilÈbÈdho

hoti, taÑ bhikkh| pariggahetvÈ uccÈrampi passÈvampi nikkhÈmenti. AddasÈ
kho BhagavÈ senÈsanacÈrikaÑ ÈhiÓÉanto te bhikkh| taÑ bhikkhuÑ
pariggahetvÈ uccÈrampi passÈvampi nikkhÈmente, disvÈna yena te bhikkh|
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ te bhikkh| etadavoca “kiÑ imassa bhikkhave
bhikkhuno ÈbÈdho”ti. Imassa bhante Èyasmato pÈdakhilÈbÈdho, imaÑ
mayaÑ pariggahetvÈ uccÈrampi passÈvampi nikkhÈmemÈti. Atha kho
bhikkh| Èmantesi “anujÈnÈmi bhikkhave yassa pÈdÈ vÈ dukkhÈ pÈdÈ vÈ
phalitÈ pÈdakhilo vÈ ÈbÈdho1 upÈhanaÑ dhÈretun”ti.
Tena kho pana samayena bhikkh| adhotehi pÈdehi maÒcampi pÊÔhampi
abhiruhanti, cÊvarampi senÈsanampi dussati. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave “idÈni maÒcaÑ vÈ pÊÔhaÑ vÈ
abhiruhissÈmÊ”ti upÈhanaÑ dhÈretunti.
Tena kho pana samayena bhikkh| rattiyÈ uposathaggampi sannisajjampi
gacchantÈ andhakÈre khÈÓumpi kaÓÔakampi akkamanti, pÈdÈ dukkhÈ honti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave ajjhÈrÈme
upÈhanaÑ dhÈretuÑ ukkaÑ padÊpaÑ kattaradaÓÉanti.
152. KaÔÔhapÈdukÈdipaÔikkhepa
250. Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| rattiyÈ
pacc|sasamayaÑ paccuÔÔhÈya kaÔÔhapÈdukÈyo abhiruhitvÈ ajjhokÈse
ca~kamanti uccÈsaddÈ mahÈsaddÈ khaÔakhaÔasaddÈ anekavihitaÑ
tiracchÈnakathaÑ kathentÈ, seyyathidaÑ, * rÈjakathaÑ corakathaÑ
mahÈmattakathaÑ senÈkathaÑ bhayakathaÑ yuddhakathaÑ annakathaÑ
pÈnakathaÑ vatthakathaÑ sayanakathaÑ mÈlÈkathaÑ gandhakathaÑ
ÒÈtikathaÑ yÈnakathaÑ gÈmakathaÑ nigamakathaÑ nagarakathaÑ
janapadakathaÑ itthikathaÑ2 s|rakathaÑ visikhÈkathaÑ
kumbhaÔÔhÈnakathaÑ pubbapetakathaÑ nÈnattakathaÑ lokakkhÈyikaÑ
samuddakkhÈyikaÑ itibhavÈbhavakathaÑ iti vÈ, kÊÔakampi akkamitvÈ
mÈrenti, bhikkh|pi samÈdhimhÈ cÈventi.
______________________________________________________________
1. PÈdakhilÈbÈdho vÈ (SyÈ) 2. ItthikathaÑ purisakathaÑ (Ka)
* ImÈ tiracchÈnakathÈyo Vi 2. 213; DÊ 1. 7; Ma 2. 181; SaÑ 3. 368; AÑ 3. 358
piÔÔhÈdÊsupi ÈgatÈ.
ye te bhikkh| appicchÈ -pa- te ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ hi

nÈma chabbaggiyÈ bhikkh| rattiyÈ pacc|sasamayaÑ paccuÔÔhÈya
kaÔÔhapÈdukÈyo abhiruhitvÈ ajjhokÈse ca~kamissanti uccÈsaddÈ mahÈsaddÈ
khaÔakhaÔasaddÈ anekavihitaÑ tiracchÈnakathaÑ kathentÈ, seyyathidaÑ,
rÈjakathaÑ corakathaÑ -pa- itibhavÈbhavakathaÑ iti vÈ, kÊÔakampi
akkamitvÈ mÈressanti, bhikkh|pi samÈdhimhÈ cÈvessantÊ”ti. Atha kho te
chabbaggiyÈ bhikkh| rattiyÈ pacc|sasamayaÑ paccuÔÔhÈya kaÔÔhapÈdukÈyo
abhiruhitvÈ ajjhokÈse ca~kamanti uccÈsaddÈ mahÈsaddÈ khaÔakhaÔasaddÈ
anekavihitaÑ tiracchÈnakathaÑ kathentÈ, seyyathidaÑ, rÈjakathaÑ
corakathaÑ -pa- itibhavÈbhavakathaÑ iti vÈ, kÊÔakampi akkamitvÈ mÈrenti,
bhikkh|pi samÈdhimhÈ cÈventÊti. SaccaÑ BhagavÈti -pa- vigarahitvÈ -pa-
dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “na bhikkhave kaÔÔhapÈdukÈ
dhÈretabbÈ, yo dhÈreyya, Èpatti dukkaÔassÈ”ti.
Atha kho BhagavÈ RÈjagahe yathÈbhirantaÑ viharitvÈ yena BÈrÈÓasÊ

tena cÈrikaÑ pakkÈmi, anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena BÈrÈÓasÊ
tadavasari, tatra sudaÑ BhagavÈ BÈrÈÓasiyaÑ viharati Isipatane migadÈye.
Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| “BhagavatÈ kaÔÔhapÈdukÈ
paÔikkhittÈ”ti tÈlataruÓe chedÈpetvÈ tÈlapattapÈdukÈyo dhÈrenti, tÈni
tÈlataruÓÈni chinnÈni milÈyanti. ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti
“kathaÑ hi nÈma samaÓÈ SakyaputtiyÈ tÈlataruÓe chedÈpetvÈ
tÈlapattapÈdukÈyo dhÈressanti, tÈni tÈlataruÓÈni chinnÈni milÈyanti,
ekindriyaÑ samaÓÈ SakyaputtiyÈ jÊvaÑ viheÔhentÊ”ti. AssosuÑ kho bhikkh|
tesaÑ manussÈnaÑ ujjhÈyantÈnaÑ khiyyantÈnaÑ vipÈcentÈnaÑ. Atha kho te
chabbaggiyÈ bhikkh| tÈlataruÓe chedÈpetvÈ tÈlapattapÈdukÈyo dhÈrenti, tÈni
tÈlataruÓÈni chinnÈni milÈyantÊti. SaccaÑ BhagavÈti. Vigarahi Buddho
BhagavÈ -pa-. KathaÑ hi nÈma te bhikkhave moghapurisÈ tÈlataruÓe
chedÈpetvÈ tÈlapattapÈdukÈyo dhÈressanti, tÈni tÈlataruÓÈni chinnÈni
milÈyanti, jÊvasaÒÒino hi bhikkhave manussÈ rukkhasmiÑ. NetaÑ bhikkhave
278 VinayapiÔaka
appasannÈnaÑ vÈ pasÈdÈya -pa- vigarahitvÈ -pa- dhammiÑ kathaÑ katvÈ

bhikkh| Èmantesi “na bhikkhave tÈlapattapÈdukÈ dhÈretabbÈ, yo dhÈreyya,
Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| “BhagavatÈ
tÈlapattapÈdukÈ paÔikkhittÈ”ti veÄutaruÓe chedÈpetvÈ veÄupattapÈdukÈyo
dhÈrenti, tÈni veÄutaruÓÈni chinnÈni milÈyanti. ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti
vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma samaÓÈ SakyaputtiyÈ veÄutaruÓe chedÈpetvÈ
veÄupattapÈdukÈyo dhÈressanti, tÈni veÄutaruÓÈni chinnÈni milÈyanti,
ekindriyaÑ samaÓÈ SakyaputtiyÈ jÊvaÑ viheÔhentÊ”ti. AssosuÑ kho bhikkh|
tesaÑ manussÈnaÑ ujjhÈyantÈnaÑ khiyyantÈnaÑ vipÈcentÈnaÑ. Atha kho te
bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ -pa-. JÊvasaÒÒino hi bhikkhave
manussÈ rukkhasmiÑ -pa-. Na bhikkhave veÄupattapÈdukÈ dhÈretabbÈ, yo
dhÈreyya, Èpatti dukkaÔassÈti.

BhaddiyaÑ tena cÈrikaÑ pakkÈmi, anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena
BhaddiyaÑ tadavasari, tatra sudaÑ BhagavÈ Bhaddiye viharati JÈtiyÈ vane.
Tena kho pana samayena BhaddiyÈ bhikkh| anekavihitaÑ
pÈdukamaÓÉanÈnuyogamanuyuttÈ viharanti, tiÓapÈdukaÑ karontipi
kÈrÈpentipi, muÒjapÈdukaÑ karontipi kÈrÈpentipi, pabbajapÈdukaÑ
karontipi kÈrÈpentipi, hintÈlapÈdukaÑ karontipi kÈrÈpentipi,
kamalapÈdukaÑ karontipi kÈrÈpentipi, kambalapÈdukaÑ karontipi
kÈrÈpentipi, riÒcanti uddesaÑ paripucchaÑ adhisÊlaÑ adhicittaÑ
adhipaÒÒaÑ. Ye te bhikkh| appicchÈ -pa- te ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti
“kathaÑ hi nÈma BhaddiyÈ bhikkh| anekavihitaÑ
pÈdukamaÓÉanÈnuyogamanuyuttÈ viharissanti, tiÓapÈdukaÑ karissantipi
kÈrÈpessantipi, muÒjapÈdukaÑ karissantipi kÈrÈpessantipi, pabbajapÈdukaÑ
karissantipi kÈrÈpessantipi, hintÈlapÈdukaÑ karissantipi kÈrÈpessantipi,
kamalapÈdukaÑ karissantipi kÈrÈpessantipi, kambalapÈdukaÑ karissantipi
kÈrÈpessantipi, riÒjissanti uddesaÑ paripucchaÑ adhisÊlaÑ adhicittaÑ
adhipaÒÒan”ti. Atha kho te bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ -pa-.
SaccaÑ kira bhikkhave BhaddiyÈ bhikkh| anekavihitaÑ
pÈdukamaÓÉanÈnuyogamanuyuttÈ viharanti, tiÓapÈdukaÑ karontipi
kÈrÈpentipi -pa- riÒcanti uddesaÑ paripucchaÑ adhisÊlaÑ
adhicittaÑ adhipaÒÒan”ti. SaccaÑ BhagavÈti. Vigarahi Buddho BhagavÈ -pa-

. KathaÑ hi nÈma te bhikkhave moghapurisÈ anekavihitaÑ
pÈdukamaÓÉanÈnuyogamanuyuttÈ viharissanti, tiÓapÈdukaÑ karissantipi
kÈrÈpessantipi -pa- riÒcissanti uddesaÑ paripucchaÑ adhisÊlaÑ adhicittaÑ
adhipaÒÒaÑ. NetaÑ bhikkhave appasannÈnaÑ vÈ pasÈdÈya -pa- vigarahitvÈ
-pa- dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “na bhikkhave tiÓapÈdukÈ
dhÈretabbÈ, na muÒjapÈdukÈ dhÈretabbÈ, na pabbajapÈdukÈ dhÈretabbÈ, na
hintÈlapÈdukÈ dhÈretabbÈ, na kamalapÈdukÈ dhÈretabbÈ, na kambalapÈdukÈ
dhÈretabbÈ, na sovaÓÓamayÈ pÈdukÈ dhÈretabbÈ, na r|piyamayÈ pÈdukÈ
dhÈretabbÈ, na maÓimayÈ pÈdukÈ dhÈretabbÈ, na veÄuriyamayÈ pÈdukÈ
dhÈretabbÈ, na phalikamayÈ pÈdukÈ dhÈretabbÈ, na kaÑsamayÈ pÈdukÈ
dhÈretabbÈ, na kÈcamayÈ pÈdukÈ dhÈretabbÈ, na tipumayÈ pÈdukÈ
dhÈretabbÈ, na sÊsamayÈ pÈdukÈ dhÈretabbÈ, na tambalohamayÈ pÈdukÈ
dhÈretabbÈ, yo dhÈreyya, Èpatti dukkaÔassa. Na ca bhikkhave kÈci
sa~kamaniyÈ pÈdukÈ dhÈretabbÈ, yo dhÈreyya, Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi
bhikkhave tisso pÈdukÈ dhuvaÔÔhÈniyÈ asa~kamaniyÈyo, vaccapÈdukaÑ
passÈvapÈdukaÑ ÈcamanapÈdukanti.
252. Atha kho BhagavÈ Bhaddiye yathÈbhirantaÑ viharitvÈ yena

AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh|
AciravatiyÈ nadiyÈ gÈvÊnaÑ tarantÊnaÑ visÈÓesupi gaÓhanti, kaÓÓesupi
gaÓhanti, gÊvÈyapi gaÓhanti, cheppÈpi gaÓhanti, piÔÔhimpi abhiruhanti,
rattacittÈpi a~gajÈtaÑ chupanti, vacchatarimpi ogÈhetvÈ mÈrenti. ManussÈ
gÈvÊnaÑ tarantÊnaÑ visÈÓesupi gahessanti -pa- seyyathÈpi gihÊ
kÈmabhogino”ti. AssosuÑ kho bhikkh| tesaÑ manussÈnaÑ ujjhÈyantÈnaÑ
khiyyantÈnaÑ vipÈcentÈnaÑ. Atha kho te bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ -pa-. SaccaÑ kira bhikkhave -pa-. SaccaÑ BhagavÈti -pa-
vigarahitvÈ -pa- dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “na bhikkhave
gÈvÊnaÑ visÈÓesu gahetabbaÑ, na kaÓÓesu gahetabbaÑ, na gÊvÈya
gahetabbaÑ, na cheppÈya gahetabbaÑ, na piÔÔhi
280 VinayapiÔaka
abhiruhitabbÈ, yo abhiruheyya, Èpatti dukkaÔassa. Na ca bhikkhave

rattacittena a~gajÈtaÑ chupitabbaÑ, yo chupeyya, Èpatti thullaccayassa. Na
vacchatarÊ mÈretabbÈ, yo mÈreyya, yathÈdhammo kÈretabbo”ti.
153. YÈnÈdipaÔikkhepa
253. Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| yÈnena yÈyanti
itthiyuttenapi purisantarena, purisayuttenapi itthantarena. ManussÈ
ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “seyyathÈpi Ga~gÈmahiyÈyÈ”ti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave yÈnena yÈyitabbaÑ, yo yÈyeyya, Èpatti
dukkaÔassÈti. Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu Kosalesu janapade
SÈvatthiÑ gacchanto BhagavantaÑ dassanÈya antarÈmagge gilÈno hoti. Atha
kho so bhikkhu maggÈ okkamma aÒÒatarasmiÑ rukkham|le nisÊdi. ManussÈ
taÑ bhikkhuÑ disvÈ etadavocuÑ “kahaÑ bhante ayyo gamissatÊ”ti.
SÈvatthiÑ kho ahaÑ Èvuso gamissÈmi BhagavantaÑ dassanÈyÈti. Ehi bhante
gamissÈmÈti. NÈhaÑ Èvuso sakkomi gilÈnomhÊti. Ehi bhante yÈnaÑ
abhiruhÈti. AlaÑ Èvuso paÔikkhittaÑ BhagavatÈ yÈnanti kukkuccÈyanto
yÈnaÑ nÈbhiruhi. Atha kho so bhikkhu SÈvatthiÑ gantvÈ bhikkh|naÑ
etamatthaÑ Èrocesi. Bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave gilÈnassa yÈnanti. Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “itthiyuttaÑ
nu kho purisayuttaÑ nu kho”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave purisayuttaÑ hatthavaÔÔakanti.
Tena kho pana samayena aÒÒatarassa bhikkhuno yÈnugghÈtena
bÈÄhataraÑ aphÈsu ahosi. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave sivikaÑ pÈÔa~kinti.
154. UccÈsayanamahÈsayanapaÔikkhepa
254. Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh|
uccÈsayanamahÈsayanÈni dhÈrenti, seyyathidaÑ, ÈsandiÑ palla~kaÑ
gonakaÑ cittakaÑ paÔikaÑ paÔalikaÑ t|likaÑ vikatikaÑ uddhalomiÑ1
ekantalomiÑ kaÔÔissaÑ
______________________________________________________________
1. UndalomiÑ (Ka), uddalomiÑ (Ka)
koseyyaÑ kuttakaÑ hatthattharaÑ assattharaÑ rathattharaÑ ajinapaveÓiÑ

kadalimigapavarapaccattharaÓaÑ sa-uttaracchadaÑ
ubhatolohitak|padhÈnanti. ManussÈ vihÈracÈrikaÑ ÈhiÓÉantÈ passitvÈ
ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “seyyathÈpi gihÊ kÈmabhogino”ti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave uccÈsayanamahÈsayanÈni
dhÈretabbÈni, seyyathidaÑ, Èsandi palla~ko gonako cittako paÔikÈ paÔalikÈ
t|likÈ vikatikÈ uddhalomi ekantalomi kaÔÔissaÑ koseyyaÑ kuttakaÑ
hatthattharaÑ assattharaÑ rathattharaÑ ajinapaveÓi
kadalimigapavarapaccattharaÓaÑ sa-uttaracchadaÑ
ubhatolohitak|padhÈnaÑ, yo dhÈreyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
155. SabbacammapaÔikkhepa
255. Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| “BhagavatÈ
uccÈsayanamahÈsayanÈni paÔikkhittÈnÊ”ti mahÈcammÈni dhÈrenti
sÊhacammaÑ byagghacammaÑ dÊpicammaÑ. TÈni maÒcappamÈÓenapi
chinnÈni honti, pÊÔhappamÈÓenapi chinnÈni honti, antopi maÒce paÒÒattÈni
honti, bahipi maÒce paÒÒattÈni honti, antopi pÊÔhe paÒÒattÈni honti, bahipi
pÊÔhe paÒÒattÈni honti. ManussÈ vihÈracÈrikaÑ ÈhiÓÉantÈ passitvÈ ujjhÈyanti
khiyyanti vipÈcenti “seyyathÈpi gihÊ kÈmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. Na bhikkhave mahÈcammÈni dhÈretabbÈni, sÊhacammaÑ
byagghacammaÑ dÊpicammaÑ, yo dhÈreyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
mahÈcammÈni paÔikkhittÈnÊ”ti gocammÈni dhÈrenti. TÈni
maÒcappamÈÓenapi chinnÈni honti, pÊÔhappamÈÓenapi chinnÈni honti, antopi
maÒce paÒÒattÈni honti, bahipi maÒce paÒÒattÈni honti, antopi pÊÔhe
paÒÒattÈni honti, bahipi pÊÔhe paÒÒattÈni honti. AÒÒataropi pÈpabhikkhu
aÒÒatarassa pÈpupÈsakassa kul|pako hoti. Atha kho so pÈpabhikkhu
pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya yena tassa pÈpupÈsakassa
nivesanaÑ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi. Atha kho
so pÈpupÈsako yena so pÈpabhikkhu tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ taÑ
pÈpabhikkhuÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi. Tena kho pana samayena
tassa pÈpupÈsakassa vacchako hoti taruÓako abhir|po
282 VinayapiÔaka
dassanÊyo pÈsÈdiko citro, seyyathÈpi dÊpicchÈpo. Atha kho so pÈpabhikkhu

taÑ vacchakaÑ sakkaccaÑ upanijjhÈyati. Atha kho so pÈpupÈsako taÑ
pÈpabhikkhuÑ etadavoca “kissa bhante ayyo imaÑ vacchakaÑ sakkaccaÑ
upanijjhÈyatÊ”ti. Attho me Èvuso imassa vacchakassa cammenÈti. Atha kho
so pÈpupÈsako taÑ vacchakaÑ vadhitvÈ cammaÑ vidhunitvÈ tassa
pÈpabhikkhuno pÈdÈsi. Atha kho so pÈpabhikkhu taÑ cammaÑ sa~ghÈÔiyÈ
paÔicchÈdetvÈ agamÈsi. Atha kho sÈ gÈvÊ vacchagiddhinÊ taÑ pÈpabhikkhuÑ
piÔÔhito piÔÔhito anubandhi. Bhikkh| evamÈhaÑsu “kissa tyÈyaÑ Èvuso gÈvÊ
piÔÔhito piÔÔhito anubandhÊ”ti. Ahampi kho Èvuso na jÈnÈmi “kena1 myÈyaÑ
gÈvÊ piÔÔhito piÔÔhito anubandhÊ”ti. Tena kho pana samayena tassa
pÈpabhikkhuno sa~ghÈÔi lohitena makkhitÈ hoti. Bhikkh| evamÈhaÑsu
“ayaÑ pana te Èvuso saÑghÈÔi kiÑ katÈ”ti. Atha kho so pÈpabhikkhu
bhikkh|naÑ etamatthaÑ Èrocesi. KiÑ pana tvaÑ Èvuso pÈÓÈtipÈte
samÈdapesÊti. EvamÈvusoti. Ye te bhikkh| appicchÈ, te ujjhÈyanti khiyyanti
vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma bhikkhu pÈÓÈtipÈte samÈdapessati, nanu
BhagavatÈ anekapariyÈyena pÈÓÈtipÈto garahito, pÈÓÈtipÈtÈ veramaÓÊ
pasatthÈ”ti. Atha kho te bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.

sannipÈtÈpetvÈ taÑ pÈpabhikkhuÑ paÔipucchi “saccaÑ kira tvaÑ bhikkhu
pÈÓÈtipÈte samÈdapesÊ”ti. SaccaÑ BhagavÈti -pa-. KathaÑ hi nÈma tvaÑ
moghapurisa pÈÓÈtipÈte samÈdapessasi, nanu mayÈ moghapurisa
anekapariyÈyena pÈÓÈtipÈto garahito, pÈÓÈtipÈtÈ veramaÓÊ pasatthÈ. NetaÑ
moghapurisa appasannÈnaÑ vÈ pasÈdÈya -pa- vigarahitvÈ dhammiÑ kathaÑ
katvÈ bhikkh| Èmantesi “na bhikkhave pÈÓÈtipÈte samÈdapetabbaÑ, yo
samÈdapeyya, yathÈdhammo kÈretabbo. Na bhikkhave gocammaÑ
dhÈretabbaÑ, yo dhÈreyya, Èpatti dukkaÔassa. Na ca bhikkhave kiÒci
cammaÑ dhÈretabbaÑ, yo dhÈreyya, Èpatti dukkaÔassÈ”ti.
______________________________________________________________
1. Kenaci (Ka)
156. GihivikatÈnuÒÒÈtÈdi
256. Tena kho pana samayena manussÈnaÑ maÒcampi pÊÔhampi
cammonaddhÈni honti cammavinaddhÈni. Bhikkh| kukkuccÈyantÈ
nÈbhinisÊdanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
gihivikataÑ abhinisÊdituÑ, na tveva abhinipajjitunti.
Tena kho pana samayena vihÈrÈ cammavaddhehi ogumphiyanti1.
Bhikkh| kukkuccÈyantÈ nÈbhinisÊdanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave bandhanamattaÑ abhinisÊditunti.
Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| sa-upÈhanÈ gÈmaÑ
pavisanti. ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “seyyathÈpi gihÊ
kÈmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave
sa-upÈhanena gÈmo pavisitabbo, yo paviseyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu gilÈno hoti, na sakkoti vinÈ
upÈhanena gÈmaÑ pavisituÑ. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave gilÈnena bhikkhunÈ sa-upÈhanena gÈmaÑ pavisitunti.
157. SoÓakuÔikaÓÓavatthu
257. * Tena kho pana samayena ÈyasmÈ MahÈkaccÈno AvantÊsu
viharati Kuraraghare2 Papatake3 pabbate. Tena kho pana samayena SoÓo
upÈsako KuÔikaÓÓo Èyasmato MahÈkaccÈnassa upaÔÔhÈko hoti. Atha kho
SoÓo upÈsako KuÔikaÓÓo yenÈyasmÈ MahÈkaccÈno tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ MahÈkaccÈnaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi,
ekamantaÑ nisinno kho SoÓo upÈsako KuÔikaÓÓo ÈyasmantaÑ
MahÈkaccÈnaÑ etadavoca “yathÈ yathÈhaÑ bhante ayyena MahÈkaccÈnena
dhammaÑ desitaÑ ÈjÈnÈmi, nayidaÑ sukaraÑ agÈraÑ ajjhÈvasatÈ
ekantaparipuÓÓaÑ ekantaparisuddhaÑ sa~khalikhitaÑ brahmacariyaÑ
carituÑ, icchÈmahaÑ bhante kesamassuÑ ohÈretvÈ kÈsÈyÈni vatthÈni
acchÈdetvÈ agÈrasmÈ anagÈriyaÑ
______________________________________________________________
1. Ogumbhiyanti (Ka) 2. Kururaghare (Ka)
3. PapÈte (SÊ, SyÈ) pavatte (Khu 1. 144)
* Khu 1. 144 piÔÔhe UdÈne SoÓasuttena saÑsanditvÈ passitabbaÑ.
284 VinayapiÔaka
pabbajituÑ, pabbÈjetu maÑ bhante ayyo MahÈkaccÈno”ti. ( ) dukkaraÑ kho

SoÓa yÈvajÊvaÑ ekaseyyaÑ ekabhattaÑ brahmacariyaÑ carituÑ, i~gha tvaÑ
SoÓa tattheva agÈrikabh|to BuddhÈnaÑ sÈsanaÑ anuyuÒja kÈlayuttaÑ
ekaseyyaÑ ekabhattaÑ brahmacariyanti. Atha kho SoÓassa upÈsakassa
KuÔikaÓÓassa yo ahosi pabbajjÈbhisa~khÈro, so paÔippassambhi. Dutiyampi
kho SoÓo upÈsako KuÔikaÓÓo -pa-. Tatiyampi kho SoÓo upÈsako KuÔikaÓÓo
yenÈyasmÈ MahÈkaccÈno tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ
MahÈkaccÈnaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho
SoÓo upÈsako KuÔikaÓÓo ÈyasmantaÑ MahÈkaccÈnaÑ etadavoca “yathÈ
yathÈhaÑ bhante ayyena MahÈkaccÈnena dhammaÑ desitaÑ ÈjÈnÈmi,
nayidaÑ sukaraÑ agÈraÑ ajjhÈvasatÈ ekantaparipuÓÓaÑ ekantaparisuddhaÑ
sa~khalikhitaÑ brahmacariyaÑ carituÑ, icchÈmahaÑ bhante kesamassuÑ
ohÈretvÈ kÈsÈyÈni vatthÈni acchÈdetvÈ agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbÈjituÑ,
pabbÈjetu maÑ bhante ayyo MahÈkaccÈno”ti. Atha kho ÈyasmÈ
MahÈkaccÈno SoÓaÑ upÈsakaÑ KuÔikaÓÓaÑ pabbÈjesi. Tena kho pana
samayena AvantidakkhiÓÈpatho appabhikkhuko hoti. Atha kho ÈyasmÈ
MahÈkaccÈno tiÓÓaÑ vassÈnaÑ accayena kicchena kasirena tato tato
dasavaggaÑ bhikkhusaÑghaÑ sannipÈtÈpetvÈ ÈyasmantaÑ SoÓaÑ
upasampÈdesi.
158. MahÈkaccÈnassa paÒcavaraparidassanÈ

Atha kho Èyasmato SoÓassa vassaÑvuÔÔhassa rahogatassa paÔisallÊnassa
evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi “sutoyeva kho me ‘so BhagavÈ ediso ca
ediso cÈ’ti, na ca mayÈ sammukhÈ diÔÔho, gaccheyyÈhaÑ taÑ BhagavantaÑ
dassanÈya ArahantaÑ SammÈsambuddhaÑ, sace maÑ upajjhÈyo
anujÈneyyÈ”ti. Atha kho ÈyasmÈ SoÓo sÈyanhasamayaÑ paÔisallÈnÈ vuÔÔhito
yenÈyasmÈ MahÈkaccÈno tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ
MahÈkaccÈnaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho
ÈyasmÈ SoÓo ÈyasmantaÑ MahÈkaccÈnaÑ etadavoca “idha mayhaÑ bhante
______________________________________________________________
(EvaÑ vutte ÈyasmÈ MahÈkaccÈyano SoÓaÑ upÈsakaÑ KuÔikaÓÓaÑ etadavoca) (SyÈ,
Khu 1. 45)
rahogatassa paÔisallÊnassa evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi ‘suto yeva kho

me ‘so BhagavÈ ediso ca ediso cÈ’ti, na ca mayÈ sammukhÈ diÔÔho,
gaccheyyÈhaÑ taÑ BhagavantaÑ dassanÈya ArahantaÑ
SammÈsambuddhaÑ, sace maÑ upajjhÈyo anujÈneyyÈ’ti, gaccheyyÈhaÑ
bhante taÑ BhagavantaÑ dassanÈya ArahantaÑ SammÈsambuddhaÑ, sace
maÑ upajjhÈyo anujÈnÈtÊ”ti. SÈdhu sÈdhu SoÓa, gaccha tvaÑ SoÓa taÑ
BhagavantaÑ dassanÈya rahantaÑ SammÈsambuddhaÑ, dakkhissasi tvaÑ
SoÓa taÑ BhagavantaÑ pÈsÈdikaÑ pasÈdanÊyaÑ santindriyaÑ santamÈnasaÑ
uttamadamathasamathaÑ anuppattaÑ dantaÑ guttaÑ yatindriyaÑ nÈgaÑ,
tena hi tvaÑ SoÓa mama vacanena Bhagavato pÈde sirasÈ vanda “upajjhÈyo
me bhante ÈyasmÈ MahÈkaccÈno Bhagavato pÈde sirasÈ vandatÊ”ti, evaÒca
vadehi “AvantidakkhiÓÈpatho bhante appabhikkhuko, tiÓÓaÑ me vassÈnaÑ
accayena kicchena kasirena tato tato dasavaggaÑ bhikkhusaÑghaÑ
sannipÈtÈpetvÈ upasampadaÑ alatthaÑ, appeva nÈma BhagavÈ
AvantidakkhiÓÈpathe appatarena gaÓena upasampadaÑ anujÈneyya.
AvantidakkhiÓÈpathe bhante kaÓhuttarÈ bh|mi kharÈ gokaÓÔakahatÈ, appeva
nÈma BhagavÈ AvantidakkhiÓÈpathe guÓa~guÓ|pÈhanaÑ anujÈneyya.
AvantidakkhiÓÈpathe bhante nahÈnagarukÈ manussÈ udakasuddhikÈ, appeva
nÈma BhagavÈ AvantidakkhiÓÈpathe dhuvanahÈnaÑ anujÈneyya.
AvantidakkhiÓÈpathe bhante cammÈni attharaÓÈni eÄakacammaÑ
ajacammaÑ migacammaÑ, seyyathÈpi bhante majjhimesu janapadesu erag|
morag| majjÈr|1 jant|, evameva kho bhante AvantidakkhiÓÈpathe cammÈni
attharaÓÈni eÄakacammaÑ ajacammaÑ migacammaÑ, appeva nÈma BhagavÈ
AvantidakkhiÓÈpathe cammÈni attharaÓÈni anujÈneyya eÄakacammaÑ
ajacammaÑ migacammaÑ. Etarahi bhante manussÈ nissÊmagatÈnaÑ
bhikkh|naÑ cÊvaraÑ denti ‘imaÑ cÊvaraÑ itthannÈmassa demÈ’ti, te
ÈgantvÈ Èrocenti ‘itthannÈmehi te Èvuso manussehi cÊvaraÑ dinnan’ti, te
kukkuccÈyantÈ na sÈdiyanti ‘mÈ no nissaggiyaÑ ahosÊ’ti, appeva nÈma
BhagavÈ cÊvare pariyÈyaÑ ÈcikkheyyÈ”ti. “EvaÑ bhante”ti kho ÈyasmÈ
SoÓo Èyasmato MahÈkaccÈnassa paÔissutvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ ÈyasmantaÑ
MahÈkaccÈnaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ senÈsanaÑ saÑsÈmetvÈ
______________________________________________________________
1. MajjhÈr| (Ka)
286 VinayapiÔaka
pattacÊvaramÈdÈya yena SÈvatthi tena pakkÈmi, anupubbena yena SÈvatthi

JetavanaÑ AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈmo yena BhagavÈ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi. Atha kho
BhagavÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi “imassa Œnanda Ègantukassa
bhikkhuno senÈsanaÑ paÒÒÈpehÊ”ti. Atha kho ÈyasmÈ Œnando “yassa kho
maÑ BhagavÈ ÈÓÈpeti ‘imassa Œnanda Ègantukassa bhikkhuno senÈsanaÑ
paÒÒÈpehÊ’ti, icchati BhagavÈ tena bhikkhunÈ saddhiÑ ekavihÈre vatthuÑ,
icchati BhagavÈ ÈyasmatÈ SoÓena saddhiÑ ekavihÈre vatthun”ti yasmiÑ
vihÈre BhagavÈ viharati, tasmiÑ vihÈre Èyasmato SoÓassa senÈsanaÑ
paÒÒÈpesi.
258. Atha kho BhagavÈ bahudeva rattiÑ ajjhokÈse vÊtinÈmetvÈ vihÈraÑ

pÈvisi, ÈyasmÈpi kho SoÓo bahudeva rattiÑ ajjhokÈse vÊtinÈmetvÈ vihÈraÑ
pÈvisi. Atha kho BhagavÈ rattiyÈ pacc|sasamayaÑ paccuÔÔhÈya ÈyasmantaÑ
SoÓaÑ ajjhesi “paÔibhÈtu taÑ bhikkhu dhammo bhÈsitun”ti. “EvaÑ bhante”ti
kho ÈyasmÈ SoÓo Bhagavato paÔissuÓitvÈ sabbÈneva aÔÔhakavaggikÈni sarena
abhÈsi. Atha kho BhagavÈ Èyasmato SoÓassa sarabhaÒÒapariyosÈne
abbhÈnumodi, sÈdhu sÈdhu bhikkhu, suggahitÈni kho te bhikkhu
aÔÔhakavaggikÈni sumanasikatÈni s|padhÈritÈni, kalyÈÓiyÈpi vÈcÈya
samannÈgato vissaÔÔhÈya anelagalÈya1 atthassa viÒÒÈpaniyÈ, kativassosi
tvaÑ bhikkh|ti. EkavassohaÑ BhagavÈti. Kissa pana tvaÑ bhikkhu evaÑ
ciraÑ akÈsÊti. CiraÑ diÔÔho me bhante kÈmesu ÈdÊnavo, api ca sambÈdhÈ
gharÈvÈsÈ bahukiccÈ bahukaraÓÊyÈti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ
tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–
* “DisvÈ ÈdÊnavaÑ loke, ÒatvÈ dhammaÑ nir|padhiÑ.
Ariyo na ramatÊ pÈpe, pÈpe na ramatÊ sucÊ”ti.
Atha kho ÈyasmÈ SoÓo “paÔisammodati kho maÑ BhagavÈ, ayaÑ
khvassa kÈlo, yaÑ me upajjhÈyo paridassÊ”ti uÔÔhÈyÈsanÈ ekaÑsaÑ
uttarÈsa~gaÑ karitvÈ Bhagavato pÈdesu sirasÈ nipatitvÈ
______________________________________________________________
1. AneÄagalÈya (Ka) * Khu 1. 148 piÔÔhe UdÈnepi.
BhagavantaÑ etadavoca “upajjhÈyo me bhante ÈyasmÈ MahÈkaccÈno

Bhagavato pÈde sirasÈ vandati, evaÒca vadeti ‘avantidakkhiÓÈpatho bhante
appabhikkhuko, tiÓÓaÑ me vassÈnaÑ accayena kicchena kasirena tato tato
dasavaggaÑ bhikkhusaÑghaÑ sannipÈtÈpetvÈ upasampadaÑ alatthaÑ,
appeva nÈma BhagavÈ AvantidakkhiÓÈpathe appatarena gaÓena
upasampadaÑ anujÈneyya. AvantidakkhiÓÈpathe bhante kaÓhuttarÈ bh|mi
kharÈ gokaÓÔakahatÈ, appeva nÈma BhagavÈ AvantidakkhiÓÈpathe
guÓa~guÓ|pÈhanaÑ anujÈneyya. AvantidakkhiÓÈpathe bhante nahÈnagarukÈ
manussÈ udakasuddhikÈ, appeva nÈma BhagavÈ AvantidakkhiÓÈpathe
dhuvanahÈnaÑ anujÈneyya. AvantidakkhiÓÈpathe bhante cammÈni
attharaÓÈni eÄakacammaÑ ajacammaÑ migacammaÑ, seyyathÈpi bhante
majjhimesu janapadesu erag| morag| majjÈr| jant|, evameva kho bhante
AvantidakkhiÓÈpathe cammÈni attharaÓÈni eÄakacammaÑ ajacammaÑ
migacammaÑ, appeva nÈma BhagavÈ AvantidakkhiÓÈpathe cammÈni
attharaÓÈni anujÈneyya eÄakacammaÑ ajacammaÑ migacammaÑ. Etarahi
bhante manussÈ nissÊmagatÈnaÑ bhikkh|naÑ cÊvaraÑ denti ‘imaÑ cÊvaraÑ
itthannÈmassa demÈ’ti, te ÈgantvÈ Èrocenti ‘itthannÈmehi te Èvuso
manussehi cÊvaraÑ dinnan’ti, te kukkuccÈyantÈ na sÈdiyanti ‘mÈ no
nissaggiyaÑ ahosÊ’ti, appeva nÈma BhagavÈ cÊvare pariyÈyaÑ
ÈcikkheyyÈ”ti.
259. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe dhammiÑ

kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “AvantidakkhiÓÈpatho bhikkhave
appabhikkhuko, anujÈnÈmi bhikkhave sabbapaccantimesu janapadesu
vinayadharapaÒcamena gaÓena upasampadaÑ. Tatrime paccantimÈ
janapadÈ, puratthimÈya disÈya Gaja~galaÑ1 nÈma nigamo, tassa parena
mahÈsÈlÈ, tato parÈ paccantimÈ janapadÈ, orato majjhe.
PuratthimadakkhiÓÈya disÈya SallavatÊ2 nÈma nadÊ, tato parÈ paccantimÈ
janapadÈ, orato majjhe. DakkhiÓÈya disÈya SetakaÓÓikaÑ nÈma nigamo, tato
parÈ paccantimÈ janapadÈ, orato majjhe. PacchimÈya disÈya Th|ÓaÑ nÈma
brÈhmaÓagÈmo, tato parÈ paccantimÈ janapadÈ, orato majjhe.
______________________________________________________________
1. Kaja~galaÑ (SÊ, SyÈ) 2. SalalavatÊ (SÊ)
288 VinayapiÔaka
uttarÈya disÈya UsÊraddhajo nÈma pabbato, tato parÈ paccantimÈ janapadÈ,

orato majjhe. AnujÈnÈmi bhikkhave evar|pesu paccantimesu janapadesu
vinayadharapaÒcamena gaÓena upasampadaÑ. AvantidakkhiÓÈpathe
bhikkhave kaÓhuttarÈ bh|mi kharÈ gokaÓÔakahatÈ, anujÈnÈmi bhikkhave
sabbapaccantimesu janapadesu guÓa~guÓ|pÈhanaÑ. AvantidakkhiÓÈpathe
bhikkhave nahÈnagarukÈ manussÈ udakasuddhikÈ, anujÈnÈmi bhikkhave
sabbapaccantimesu janapadesu dhuvanahÈnaÑ. AvantidakkhiÓÈpathe
bhikkhave cammÈni attharaÓÈni eÄakacammaÑ ajacammaÑ migacammaÑ,
seyyathÈpi bhikkhave majjhimesu janapadesu erag| morag| majjÈr| jant|,
evameva kho bhikkhave AvantidakkhiÓÈpathe cammÈni attharaÓÈni
eÄakacammaÑ ajacammaÑ migacammaÑ, anujÈnÈmi bhikkhave
sabbapaccantimesu janapadesu cammÈni attharaÓÈni eÄakacammaÑ
ajacammaÑ migacammaÑ. Idha pana bhikkhave manussÈ nissÊmagatÈnaÑ
bhikkh|naÑ cÊvaraÑ denti ‘imaÑ cÊvaraÑ itthannÈmassa demÈ’ti,
anujÈnÈmi bhikkhave sÈdituÑ, na tÈva taÑ gaÓan|pagaÑ yÈva na hatthaÑ
gacchatÊ”ti.
Cammakkhandhako paÒcamo.
159. TassuddÈnaÑ
RÈjÈ ca MÈgadho SoÓo, asÊtisahassissaro.
SÈgato Gijjhak|ÔasmiÑ, bahuÑ dasseti uttariÑ.
PabbajjÈraddha bhijjiÑsu, vÊÓaÑ ekapalÈsikaÑ.
NÊlÈ pÊtÈ lohitikÈ, maÒjiÔÔhÈ kaÓhameva ca.
MahÈra~gamahÈnÈmÈ, vaddhikÈ ca paÔikkhipi.
KhallakÈ puÔapÈli ca, t|latittirameÓÉajÈ.
VicchikÈ moracitrÈ ca, sÊhabyagghÈ ca dÊpikÈ.
AjinuddÈ majjÈrÊ ca, kÈÄaluvakaparikkhaÔÈ.
PhalitupÈhanÈ khilÈ, dhotakhÈÓukhaÔakhaÔÈ.
TÈlaveÄutiÓaÑ ceva, muÒjapabbajahintÈlÈ.
KamalakambalasovaÓÓÈ, r|pikÈ maÓiveÄuriyÈ.

PhalikÈ kaÑsakÈcÈ ca, tipusÊsaÒca tambakÈ.
GÈvÊ yÈnaÑ gilÈno ca, purisÈyuttasivikÈ.
SayanÈni mahÈcammÈ, gocammehi ca pÈpako.
GihÊnaÑ cammavaddhehi, pavisanti gilÈyano.
MahÈkaccÈyano SoÓo, sarena aÔÔhakavaggikaÑ.
UpasampadaÑ paÒcahi, guÓa~guÓÈ dhuvasinÈ.
CammattharaÓÈnuÒÒÈsi, na tÈva gaÓan|pagaÑ.
AdÈsi me vare paÒca, SoÓattherassa nÈyakoti.
Imamhi khandhake vatth|ni tesaÔÔhi.
Cammakkhandhako niÔÔhito.
6. Bhesajjakkhandhaka
160. PaÒcabhesajjakathÈ
AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena bhikkh|naÑ sÈradikena
ÈbÈdhena phuÔÔhÈnaÑ yÈgupi pÊtÈ uggacchati, bhattampi bhuttaÑ uggacchati,
te tena kisÈ honti l|khÈ dubbaÓÓÈ uppaÓÉuppaÓÉukajÈtÈ
dhamanisanthatagattÈ. AddasÈ kho BhagavÈ te bhikkh| kise l|khe dubbaÓÓe
uppaÓÉuppaÓÉukajÈte dhamanisanthatagatte, disvÈna ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ
Èmantesi “kiÑ nu kho Œnanda etarahi bhikkh| kisÈ l|khÈ dubbaÓÓÈ
uppaÓÉuppaÓÉukajÈtÈ dhamanisanthatagattÈ”ti. Etarahi bhante bhikkh|naÑ
sÈradikena ÈbÈdhena phuÔÔhÈnaÑ yÈgupi pÊtÈ uggacchati, bhattampi bhuttaÑ
uggacchati, te tena kisÈ honti l|khÈ dubbaÓÓÈ uppaÓÉuppaÓÉukajÈtÈ
dhamanisanthatagattÈti. Atha kho Bhagavato rahogatassa paÔisallÊnassa evaÑ
cetaso parivitakko udapÈdi “etarahi kho bhikkh|naÑ sÈradikena ÈbÈdhena
phuÔÔhÈnaÑ yÈgupi pÊtÈ uggacchati, bhattampi bhuttaÑ uggacchati, te tena
kisÈ honti l|khÈ dubbaÓÓÈ uppaÓÉuppaÓÉukajÈtÈ dhamanisanthatagattÈ, kiÑ
nu kho ahaÑ bhikkh|naÑ bhesajjaÑ anujÈneyyaÑ, yaÑ bhesajjaÒceva assa
bhesajjasammataÒca lokassa, ÈhÈratthaÒca phareyya, na ca oÄÈriko ÈhÈro
paÒÒÈyeyyÈ”ti. Atha kho Bhagavato etadahosi “imÈni kho paÒca bhesajjÈni,
seyyathidaÑ, sappi navanÊtaÑ telaÑ madhu phÈÓitaÑ, bhesajjÈni ceva
bhesajjasammatÈni ca lokassa, ÈhÈratthaÒca pharanti, na ca oÄÈriko ÈhÈro
paÒÒÈyati, yann|nÈhaÑ bhikkh|naÑ imÈni paÒca bhesajjÈni anujÈneyyaÑ
kÈle paÔiggahetvÈ kÈle paribhuÒjitun”ti. Atha kho BhagavÈ sÈyanhasamayaÑ
paÔisallÈna vuÔÔhito etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe dhammiÑ kathaÑ
evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi ‘etarahi kho bhikkh|naÑ sÈradikena
ÈbÈdhena phuÔÔhÈnaÑ yÈgupi pÊtÈ uggacchati, bhattampi bhuttaÑ uggacchati,
te tena kisÈ honti l|khÈ dubbaÓÓÈ uppuÓÉuppaÓÉukajÈtÈ
dhamanisanthatagattÈ, kiÑ nu kho ahaÑ bhikkh|naÑ bhesajjaÑ
anujÈneyyaÑ, yaÑ bhesajjaÒceva assa bhesajjasammataÒca lokassa,
ÈhÈratthaÒca phareyya, na ca oÄÈriko ÈhÈro paÒÒÈyeyyÈ’ti. Tassa mayhaÑ

bhikkhave etadahosi ‘imÈni kho paÒca bhesajjÈni, seyyathidaÑ, sappi
navanÊtaÑ telaÑ madhu phÈÓitaÑ, bhesajjÈni ceva bhesajjasammatÈni ca
lokassa, ÈhÈratthaÒca pharanti, na ca oÄÈriko ÈhÈro paÒÒÈyati, yann|nÈhaÑ
bhikkh|naÑ imÈni paÒca bhesajjÈni anujÈneyyaÑ kÈle paÔiggahetvÈ kÈle
paribhuÒjitun’ti, anujÈnÈmi bhikkhave tÈni paÒca bhesajjÈni kÈle
paÔiggahetvÈ kÈle paribhuÒjitun”ti.
261. Tena kho pana samayena bhikkh| tÈni paÒca bhesajjÈni kÈle
paÔiggahetvÈ kÈle paribhuÒjanti. TesaÑ yÈnipi tÈni pÈkatikÈni l|khÈni
bhojanÈni, tÈnipi nacchÈdenti, pageva senesitÈni1. Te tena ceva sÈradikena
ÈbÈdhena phuÔÔhÈ iminÈ ca bhattÈcchÈdakena2 tadubhayena bhiyyoso
mattÈya kisÈ honti l|khÈ dubbaÓÓÈ uppaÓÉuppaÓÉukajÈtÈ
dhamanisanthatagattÈ. AddasÈ kho BhagavÈ te bhikkh| bhiyyoso mattÈya
kise l|khe dubbaÓÓe uppaÓÉuppaÓÉukajÈte dhamanisanthatagatte, disvÈna
ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi “kiÑ nu kho Œnanda etarahi bhikkh|
bhiyyoso mattÈya kisÈ l|khÈ dubbaÓÓÈ uppaÓÉuppaÓÉujÈtÈ
dhamanisanthatagattÈ”ti. Etarahi bhante bhikkh| tÈni ca paÒca bhesajjÈni
kÈle paÔiggahetvÈ kÈle paribhuÒjanti. TesaÑ yÈnipi tÈni pÈkatikÈni l|khÈni
bhojanÈni, tÈnipi nacchÈdenti, pageva senesitÈni. Te tena ceva sÈradikena
ÈbÈdhena phuÔÔhÈ iminÈ ca bhattÈcchÈdakena tadubhayena bhiyyoso mattÈya
kisÈ l|khÈ dubbaÓÓÈ uppaÓÉuppaÓÉukajÈtÈ dhamanisanthatagattÈti. Atha kho
bhikkh| Èmantesi “anujÈnÈmi bhikkhave tÈni paÒca bhesajjÈni paÔiggahetvÈ
kÈlepi vikÈlepi paribhuÒjitun”ti.
262. Tena kho pana samayena gilÈnÈnaÑ bhikkh|naÑ vasehi bhesajjehi

attho hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave vasÈni
bhesajjÈni acchavasaÑ macchavasaÑ
______________________________________________________________
1. SenesikÈni (SÊ, SyÈ), senehikÈni (YojanÈ) 2. BhattÈcchannakena (Ka)
292 VinayapiÔaka
susukÈvasaÑ s|karavasaÑ gadrabhavasaÑ kÈle paÔiggahitaÑ kÈle

nippakkaÑ1 kÈle saÑsaÔÔhaÑ telaparibhogena paribhuÒjituÑ. VikÈle ce
bhikkhave paÔiggahitaÑ vikÈle nippakkaÑ vikÈle saÑsaÔÔhaÑ, taÑ ce
paribhuÒjeyya, Èpatti tiÓÓaÑ dukkaÔÈnaÑ. KÈle ce bhikkhave paÔiggahitaÑ
vikÈle nippakkaÑ vikÈle saÑsaÔÔhaÑ, taÑ ce paribhuÒjeyya, Èpatti dvinnaÑ
dukkaÔÈnaÑ. KÈle ce bhikkhave paÔiggahitaÑ kÈle nippakkaÑ vikÈle
saÑsaÔÔhaÑ, taÑ ce paribhuÒjeyya, Èpatti dukkaÔassa. KÈle ce bhikkhave
paÔiggahitaÑ kÈle nippakkaÑ kÈle saÑsaÔÔhaÑ, taÑ ce paribhuÒjeyya,
anÈpattÊti.
161. M|lÈdibhesajjakathÈ
263. Tena kho pana samayena gilÈnÈnaÑ bhikkh|naÑ m|lehi bhesajjehi
attho hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave m|lÈni
bhesajjÈni haliddiÑ si~giveraÑ vacaÑ vacattaÑ2 ativisaÑ kaÔukarohiÓiÑ
usÊraÑ bhaddamuttakaÑ, yÈni vÈ panaÒÒÈnipi atthi m|lÈni bhesajjÈni neva
khÈdanÊye khÈdanÊyatthaÑ pharanti, na bhojanÊye bhojanÊyatthaÑ pharanti,
tÈni paÔiggahetvÈ yÈvajÊvaÑ pariharituÑ, sati paccaye paribhuÒjituÑ, asati
paccaye paribhuÒjantassa Èpatti dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena gilÈnÈnaÑ bhikkh|naÑ m|lehi bhesajjehi
piÔÔhehi attho hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
nisadaÑ nisadapotakanti.
Tena kho pana samayena gilÈnÈnaÑ bhikkh|naÑ kasÈvehi bhesajjehi
attho hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave kasÈvÈni
bhesajjÈni nimbakasÈvaÑ kuÔajakasÈvaÑ paÔolakasÈvaÑ phaggavakasÈvaÑ
nattamÈlakasÈvaÑ, yÈni vÈ panaÒÒÈnipi atthi kasÈvÈni3 bhesajjÈni neva
khÈdanÊye khÈdanÊyatthaÑ pharanti, na bhojanÊye bhojanÊyatthaÑ pharanti,
tÈni paÔiggahetvÈ yÈvajÊvaÑ pariharituÑ, sati paccaye paribhuÒjituÑ, asati
paccaye paribhuÒjantassa Èpatti dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena gilÈnÈnaÑ bhikkh|naÑ paÓÓehi bhesajjehi
attho hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
______________________________________________________________
1. NipakkaÑ (Ka) 2. VacatthaÑ (SÊ, SyÈ) 3. KasÈvabhesajjÈni (Ka)
bhikkhave paÓÓÈni bhesajjÈni nimbapaÓÓaÑ kuÔajapaÓÓaÑ paÔolapaÓÓaÑ

sulasipaÓÓaÑ kappÈsapaÓÓaÑ, yÈni vÈ panaÒÒÈnipi atthi paÓÓÈni bhesajjÈni
neva khÈdanÊye khÈdanÊyatthaÑ pharanti, na bhojanÊye bhojanÊyatthaÑ
pharanti -pa-.
Tena kho pana samayena gilÈnÈnaÑ bhikkh|naÑ phalehi bhesajjehi
attho hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave phalÈni
bhesajjÈni bila~gaÑ pippaliÑ maricaÑ harÊtakaÑ vibhÊtakaÑ ÈmalakaÑ
goÔÔhaphalaÑ1, yÈni vÈ panaÒÒÈnipi atthi phalÈni bhesajjÈni neva khÈdanÊye
khÈdanÊyatthaÑ pharanti, na bhojanÊye bhojanÊyatthaÑ pharanti -pa-.
Tena kho pana samayena gilÈnÈnaÑ bhikkh|naÑ jat|hi bhesajjehi attho
hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave jat|ni
bhesajjÈni hi~guÑ hi~gujatuÑ hi~gusipÈÔikaÑ takaÑ takapattiÑ takapaÓÓiÑ
sajjulasaÑ, yÈni vÈ panaÒÒÈnipi atthi jat|ni bhesajjÈni neva khÈdanÊye
khÈdanÊyatthaÑ pharanti -pa-.
Tena kho pana samayena gilÈnÈnaÑ bhikkh|naÑ loÓehi bhesajjehi attho
hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave loÓÈni
bhesajjÈni sÈmuddaÑ kÈÄaloÓaÑ sindhavaÑ ubbhidaÑ 2 bilaÑ3, yÈni vÈ
panaÒÒÈnipi atthi loÓÈni bhesajjÈni neva khÈdanÊye khÈdanÊyatthaÑ pharanti,
na bhojanÊye bhojanÊyatthaÑ pharanti, tÈni paÔiggahetvÈ yÈvajÊvaÑ
pariharituÑ, sati paccaye paribhuÒjituÑ, asati paccaye paribhuÒjantassa
264. Tena kho pana samayena Èyasmato Œnandassa upajjhÈyassa

Èyasmato BelaÔÔhasÊsassa thullakacchÈbÈdho hoti, tassa lasikÈya cÊvarÈni
kÈye lagganti, tÈni bhikkh| udakena temetvÈ temetvÈ apakaÉÉhanti. AddasÈ
kho BhagavÈ senÈsanacÈrikaÑ ÈhiÓÉanto te bhikkh| tÈni cÊvarÈni udakena
temetvÈ temetvÈ apakaÉÉhante, disvÈna yena te bhikkh| tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ te bhikkh| etadavoca “kiÑ imassa bhikkhave bhikkhuno
ÈbÈdho”ti. Imassa bhante Èyasmato thullakacchÈbÈdho, lasikÈya cÊvarÈni
kÈye lagganti, tÈni mayaÑ udakena temetvÈ temetvÈ
______________________________________________________________
1. GoÔhaphalaÑ (SyÈ), koÔÔhaphalaÑ (Ka) 2. UbbhiraÑ (Ka) 3. BiÄÈlaÑ (SÊ)
294 VinayapiÔaka
apakaÉÉhÈmÈti. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe

dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “anujÈnÈmi bhikkhave yassa
kaÓÉu vÈ piÄakÈ vÈ assÈvo vÈ thullakacchu vÈ ÈbÈdho kÈyo vÈ duggandho
cuÓÓÈni bhesajjÈni, agilÈnassa chakaÓaÑ mattikaÑ rajananippakkaÑ,
anujÈnÈmi bhikkhave udukkhalaÑ musalan”ti.
Tena kho pana samayena gilÈnÈnaÑ bhikkh|naÑ cuÓÓehi bhesajjehi
cÈlitehi attho hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
cuÓÓacÈlininti. SaÓhehi attho hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave dussacÈlininti.
Tena kho pana samayena aÒÒatarassa bhikkhuno amanussikÈbÈdho hoti,
taÑ ÈcariyupajjhÈyÈ upaÔÔhahantÈ nÈsakkhiÑsu arogaÑ kÈtuÑ. So
s|karas|naÑ gantvÈ ÈmakamaÑsaÑ khÈdi, ÈmakalohitaÑ pivi, tassa so
amanussikÈbÈdho paÔippassambhi. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave amanussikÈbÈdhe ÈmakamaÑsaÑ Èmakalohitanti.
265. Tena kho pana samayena aÒÒatarassa bhikkhuno cakkhurogÈbÈdho

hoti, taÑ bhikkh| pariggahetvÈ uccÈrampi passÈvampi nikkhÈmenti. AddasÈ
kho BhagavÈ senÈsanacÈrikaÑ ÈhiÓÉanto te bhikkh| taÑ bhikkhuÑ
pariggahetvÈ uccÈrampi passÈvampi nikkhÈmente, disvÈna yena te bhikkh|
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ te bhikkh| etadavoca “kiÑ imassa bhikkhave
bhikkhuno ÈbÈdho”ti. Imassa bhante Èyasmato cakkhurogÈbÈdho imaÑ
mayaÑ pariggahetvÈ uccÈrampi passÈvampi nikkhÈmemÈti. Atha kho
bhikkh| Èmantesi “anujÈnÈmi bhikkhave aÒjanaÑ kÈÄaÒjanaÑ rasaÒjanaÑ
sotaÒjanaÑ gerukaÑ kapallan”ti. AÒjan|papisanehi attho hoti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave candanaÑ tagaraÑ
kÈÄÈnusÈriyaÑ tÈlÊsaÑ bhaddamuttakanti. Tena kho pana samayena bhikkh|
piÔÔhÈni aÒjanÈni carukesupi1 sarÈvakesupi nikkhipanti, tiÓacuÓÓehipi
paÑsukehipi okiriyanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave aÒjaninti.
______________________________________________________________
1. ThÈlakesupi (SÊ, SyÈ)
Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| uccÈvacÈ aÒjaniyo

dhÈrenti sovaÓÓamayaÑ r|piyamayaÑ. ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti
vipÈcenti “seyyathÈpi gihÊ kÈmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. Na bhikkhave uccÈvacÈ aÒjanÊ dhÈretabbÈ, yo dhÈreyya, Èpatti
dukkaÔassa. AnujÈnÈmi bhikkhave aÔÔhimayaÑ dantamayaÑ visÈÓamayaÑ
naÄamayaÑ veÄumayaÑ kaÔÔhamayaÑ jatumayaÑ phalamayaÑ lohamayaÑ
sa~khanÈbhimayanti.
Tena kho pana samayena aÒjaniyo apÈrutÈ honti, tiÓacuÓÓehipi
paÑsukehipi okiriyanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave apidhÈnanti. ApidhÈnaÑ nipatati. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave suttakena bandhitvÈ aÒjaniyÈ bandhitunti.
AÒjanÊ phalati1. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
suttakena sibbetunti.
Tena kho pana samayena bhikkh| a~guliyÈ aÒjanti, akkhÊni dukkhÈni
honti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
aÒjanisalÈkanti.
Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| uccÈvacÈ aÒjanisalÈkÈyo
ÈrocesuÑ. Na bhikkhave uccÈvacÈ aÒjanisalÈkÈ dhÈretabbÈ, yo dhÈreyya,
Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi bhikkhave aÔÔhimayaÑ -pa-
Tena kho pana samayena aÒjanisalÈkÈ bh|miyaÑ patitÈ pharusÈ hoti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave salÈkaÔhÈniyanti2.
Tena kho pana samayena bhikkh| aÒjanimpi aÒjanisalÈkampi hatthena
pariharanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
aÒjanitthavikanti. AÑsabaddhako na hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave aÑsabaddhakaÑ bandhanasuttakanti.
______________________________________________________________
1. Nipatati (Ka) 2. SalÈkodhÈniyanti (SÊ, SyÈ)
296 VinayapiÔaka
266. Tena kho pana samayena Èyasmato Pilindavacchassa sÊsÈbhitÈpo

hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave muddhani
telakanti. Nakkhamaniyo hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave natthukammanti. Natthu galati. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave natthukaraÓinti.
Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| uccÈvacÈ natthukaraÓiyo
ÈrocesuÑ. Na bhikkhave uccÈvacÈ natthukaraÓÊ dhÈretabbÈ, yo dhÈreyya,
Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi bhikkhave aÔÔhimayaÑ -pa-
sa~khanÈbhimayanti. NatthuÑ visamaÑ ÈsiÒcanti1. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave yamakanatthukaraÓinti. Nakkhamaniyo
hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave dh|maÑ
pÈtunti. TaÒÒeva vaÔÔiÑ ÈlimpetvÈ pivanti, kaÓÔho dahati. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave dh|manettanti.
Tena kho samayena chabbaggiyÈ bhikkh| uccÈvacÈni dh|manettÈni
ÈrocesuÑ. Na bhikkhave uccÈvacÈni dh|manettÈni dhÈretabbÈni, yo
dhÈreyya, Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi bhikkhave aÔÔhimayaÑ -pa-
Tena kho pana samayena dh|manettÈni apÈrutÈni honti, pÈÓakÈ
pavisanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
apidhÈnanti.
Tena kho pana samayena bhikkh| dh|manettÈni hatthena pariharanti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
dh|manettathavikanti. Ekato saÑsiyanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave yamakathavikanti. AÑsabaddhako na hoti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave aÑsabaddhakaÑ
bandhanasuttakanti.
______________________________________________________________
1. Natthu visamaÑ ÈsiÒjiyati (SÊ, SyÈ)
267. Tena kho pana samayena Èyasmato Pilindavacchassa vÈtÈbÈdho

hoti. VejjÈ evamÈhaÑsu “telaÑ pacitabban”ti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave telapÈkanti. TasmiÑ kho pana telapÈke
majjaÑ pakkhipitabbaÑ hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave telapÈke majjaÑ pakkhipitunti.
Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| atipakkhittamajjÈni1

telÈni pacanti, tÈni pivitvÈ majjanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na
bhikkhave atipakkhittamajjaÑ telaÑ pÈtabbaÑ, yo piveyya, yathÈdhammo
kÈretabbo. AnujÈnÈmi bhikkhave yasmiÑ telapÈke majjassa na vaÓÓo na
gandho na raso paÒÒÈyati, evar|paÑ majjapakkhittaÑ telaÑ pÈtunti.
Tena kho pana samayena bhikkh|naÑ bahuÑ atipakkhittamajjaÑ telaÑ
pakkaÑ hoti, atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “kathaÑ nu kho
atipakkhittamajje tele paÔipajjitabban”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave abbhaÒjanaÑ adhiÔÔhÈtunti.
Tena kho pana samayena Èyasmato Pilindavacchassa bahutaraÑ telaÑ
pakkaÑ hoti, telabhÈjanaÑ na vijjati. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave tÊÓi tumbÈni lohatumbaÑ kaÔÔhatumbaÑ
phalatumbanti.
Tena kho pana samayena Èyasmato Pilindavacchassa a~gavÈto hoti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave sedakammanti.
Nakkhamaniyo hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave sambhÈrasedanti. Nakkhamaniyo hoti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave mahÈsedanti. Nakkhamaniyo hoti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave bha~godakanti.
Nakkhamaniyo hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave udakakoÔÔhakanti.
Tena kho pana samayena Èyasmato Pilindavacchassa pabbavÈto hoti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
______________________________________________________________
1. AtikhittamajjÈni (Ka)
298 VinayapiÔaka
lohitaÑ mocetunti. Nakkhamaniyo hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.

AnujÈnÈmi bhikkhave lohitaÑ mocetvÈ visÈÓena gÈhetunti1.
Tena kho pana samayena Èyasmato Pilindavacchassa pÈdÈ phalitÈ2

honti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
pÈdabbhaÒjananti. Nakkhamaniyo hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave pajjaÑ abhisa~kharitunti.
Tena kho pana samayena aÒÒatarassa bhikkhuno gaÓÉÈbÈdho hoti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave satthakammanti.
KasÈvodakena attho hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave kasÈvodakanti. Tilakakkena attho hoti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave tilakakkanti. KabaÄikÈya attho hoti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave kabaÄikanti.
VaÓabandhanacoÄena attho hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave vaÓabandhanacoÄanti. VaÓo kaÓÉuvati. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave sÈsapakuÔÔena3 phositunti.
VaÓo kilijjittha. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
dh|maÑ kÈtunti. VaÉÉhamaÑsaÑ vuÔÔhÈti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave loÓasakkharikÈya chinditunti. VaÓo na
ruhati. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave vaÓatelanti.
TelaÑ galati. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
vikÈsikaÑ sabbaÑ vaÓapaÔikammanti.
268. Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu ahinÈ daÔÔho hoti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave cattÈri
mahÈvikaÔÈni dÈtuÑ g|thaÑ muttaÑ chÈrikaÑ mattikanti. Atha kho
bhikkh|naÑ etadahosi “appaÔiggahitÈni nu kho udÈhu paÔiggahetabbÈnÊ”ti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave sati kappiyakÈrake
paÔiggahÈpetuÑ, asati kappiyakÈrake sÈmaÑ gahetvÈ paribhuÒjitunti.
______________________________________________________________
1. Gahetunti (SÊ, SyÈ) 2. PhÈlitÈ (Ka) 3. SÈsapakuÉÉena (SÊ, SyÈ)
Tena kho pana samayena aÒÒatarena bhikkhunÈ visaÑ pÊtaÑ hoti.

Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave g|thaÑ pÈyetunti.
Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “appaÔiggahitaÑ nu kho udÈhu
paÔiggahetabbo”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
yaÑ karonto paÔiggaÓhÈti, sveva paÔiggaho kato, na puna1 paÔiggahetabboti.
269. Tena kho pana samayena aÒÒatarassa bhikkhuno

gharadinnakÈbÈdho hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave sÊtÈloÄi pÈyetunti.
Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu duÔÔhagahaÓiko hoti,
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave ÈmisakhÈraÑ
pÈyetunti.
Tena kho pana samayena aÒÒatarassa bhikkhuno paÓÉurogÈbÈdho hoti.
Bhagavato etamatthaÑ arocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave muttaharÊtakaÑ
pÈyetunti.
Tena kho pana samayena aÒÒatarassa bhikkhuno chavidosÈbÈdho hoti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave gandhÈlepaÑ
kÈtunti.
Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu abhisannakÈyo hoti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave virecanaÑ pÈtunti.
AcchakaÒjiyÈ attho hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave acchakaÒjinti. AkaÔay|sena attho hoti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave akaÔay|santi. KaÔÈkaÔena attho hoti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave kaÔÈkaÔanti.
PaÔicchÈdanÊyena attho hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave paÔicchÈdanÊyanti.
162. Pilindavacchavatthu
270. * Tena kho pana samayena ÈyasmÈ Pilindavaccho RÈjagahe
pabbhÈraÑ sodhÈpeti leÓaÑ kattukÈmo. Atha kho rÈjÈ MÈgadho
______________________________________________________________
1. Kato pana (?) * IdaÑ vatthu Vi 1. 360 piÔÔhÈdÊsupi ÈgataÑ.
300 VinayapiÔaka
Seniyo BimbisÈro yenÈyasmÈ Pilindavaccho tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ

ÈyasmantaÑ PilindavacchaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ
nisinno kho rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro ÈyasmantaÑ PilindavacchaÑ
etadavoca “kiÑ bhante thero kÈrÈpetÊ”ti. PabbhÈraÑ mahÈrÈja sodhÈpemi
leÓaÑ kattukÈmoti. Attho bhante ayyassa ÈrÈmikenÈti. Na kho mahÈrÈja
BhagavatÈ ÈrÈmiko anuÒÒÈtoti. Tena hi bhante BhagavantaÑ paÔipucchitvÈ
mama ÈroceyyÈthÈti. EvaÑ mahÈrÈjÈti kho ÈyasmÈ Pilindavaccho raÒÒo
MÈgadhassa Seniyassa BimbisÈrassa paccassosi. Atha kho ÈyasmÈ
Pilindavaccho rÈjÈnaÑ MÈgadhaÑ SeniyaÑ BimbisÈraÑ dhammiyÈ kathÈya
sandassesi samÈdapesi samuttejesi sampahaÑsesi. Atha kho rÈjÈ MÈgadho
Seniyo BimbisÈro ÈyasmatÈ Pilindavacchena dhammiyÈ kathÈya sandassito
samÈdapito samuttejito sampahaÑsito uÔÔhÈyÈsanÈ ÈyasmantaÑ
PilindavacchaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ pakkÈmi.
Atha kho ÈyasmÈ Pilindavaccho Bhagavato santike d|taÑ pÈhesi “rÈjÈ

bhante MÈgadho Seniyo BimbisÈro ÈrÈmikaÑ dÈtukÈmo, kathaÑ nu kho
bhante mayÈ paÔipajjitabban”ti. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ
pakaraÓe dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “anujÈnÈmi bhikkhave
ÈrÈmikan”ti. Dutiyampi kho rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro yenÈyasmÈ
Pilindavaccho tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ PilindavacchaÑ
Seniyo BimbisÈro ÈyasmantaÑ PilindavacchaÑ etadavoca “anuÒÒÈto bhante
BhagavatÈ ÈrÈmiko”ti. EvaÑ mahÈrÈjÈti. Tena hi bhante ayyassa ÈrÈmikaÑ
dammÊti. Atha kho rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro Èyasmato
Pilindavacchassa ÈrÈmikaÑ paÔissutvÈ vissaritvÈ cirena satiÑ paÔilabhitvÈ
aÒÒataraÑ sabbatthakaÑ mahÈmattaÑ Èmantesi “yo mayÈ bhaÓe ayyassa
ÈrÈmiko paÔissuto, dinno so ÈrÈmikoti. Na kho deva ayyassa ÈrÈmiko
dinnoti. KÊva ciraÑ nu kho bhaÓe ito1 hi taÑ hotÊ”ti. Atha kho
______________________________________________________________
1. Ito ratti (SyÈ)
so mahÈmatto rattiyo gaÓetvÈ1 rÈjÈnaÑ MÈgadhaÑ SeniyaÑ BimbisÈraÑ

etadavoca “paÒca deva rattisatÈnÊ”ti. Tena hi bhaÓe ayyassa paÒca
ÈrÈmikasatÈni dehÊti. EvaÑ devÈti kho so mahÈmatto raÒÒo MÈgadhassa
Seniyassa BimbisÈrassa paÔissutvÈ Èyasmato Pilindavacchassa paÒca
ÈrÈmikasatÈni pÈdÈsi, pÈÔiyekko gÈmo nivisi, ÈrÈmikagÈmakotipi naÑ
ÈhaÑsu, PilindagÈmakotipi naÑ ÈhaÑsu.
271. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ Pilindavaccho tasmiÑ gÈmake

kul|pako hoti. Atha kho ÈyasmÈ Pilindavaccho pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ
pattacÊvaramÈdÈya PilindagÈmaÑ piÓÉÈya pÈvisi. Tena kho pana samayena
tasmiÑ gÈmake ussavo hoti. DÈrakÈ ala~katÈ mÈlÈkitÈ kÊÄanti. Atha kho
ÈyasmÈ Pilindavaccho PilindagÈmake sapadÈnaÑ piÓÉÈya caramÈno yena
aÒÒatarassa ÈrÈmikassa nivesanaÑ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte
Èsane nisÊdi. Tena kho pana samayena tassÈ ÈrÈmikiniyÈ dhÊtÈ aÒÒe dÈrake
ala~kate mÈlÈkite passitvÈ rodati “mÈlaÑ me detha, ala~kÈraÑ me dethÈ”ti.
Atha kho ÈyasmÈ Pilindavaccho taÑ ÈrÈmikiniÑ etadavoca “kissÈyaÑ
dÈrikÈ rodatÊ”ti. AyaÑ bhante dÈrikÈ aÒÒe dÈrake ala~kate mÈlÈkite passitvÈ
rodati “mÈlaÑ me detha, ala~kÈraÑ me dethÈ”ti. Kuto amhÈkaÑ
duggatÈnaÑ mÈlÈ, kuto ala~kÈroti. Atha kho ÈyasmÈ Pilindavaccho
aÒÒataraÑ tiÓaÓÉupakaÑ gahetvÈ taÑ ÈrÈmikiniÑ etadavoca “handimaÑ
tiÓaÓÉupakaÑ tassÈ dÈrikÈya sÊse paÔimuÒcÈ”ti. Atha kho sÈ ÈrÈmikinÊ taÑ
tiÓaÓÉupakaÑ gahetvÈ tassÈ dÈrikÈya sÊse paÔimuÒji. SÈ ahosi suvaÓÓamÈlÈ
abhir|pÈ dassanÊyÈ pÈsÈdikÈ. Natthi tÈdisÈ raÒÒopi antepure suvaÓÓamÈlÈ.
ManussÈ raÒÒo MÈgadhassa Seniyassa BimbisÈrassa ÈrocesuÑ “amukassa
deva ÈrÈmikassa ghare suvaÓÓamÈlÈ abhir|pÈ dassanÊyÈ pÈsÈdikÈ, natthi
tÈdisÈ devassapi antepure suvaÓÓamÈlÈ, kuto tassa duggatassa, nissaÑsayaÑ
corikÈya ÈbhatÈ”ti.
______________________________________________________________
1. VigaÓetvÈ (SÊ)
302 VinayapiÔaka
Atha kho rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro taÑ ÈrÈmikakulaÑ

bandhÈpesi. Dutiyampi kho ÈyasmÈ Pilindavaccho pubbaÓhasamayaÑ
nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya PilindagÈmaÑ piÓÉÈya pÈvisi. PilindagÈmake
sapadÈnaÑ piÓÉÈya caramÈno yena tassa ÈrÈmikassa nivesanaÑ
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÔivissake pucchi “kahaÑ imaÑ
ÈrÈmikakulaÑ gatan”ti. EtissÈ bhante suvaÓÓamÈlÈya kÈraÓÈ raÒÒÈ
bandhÈpitanti. Atha kho ÈyasmÈ Pilindavaccho yena raÒÒo MÈgadhassa
Seniyassa BimbisÈrassa nivesanaÑ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte
Èsane nisÊdi. Atha kho rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro yenÈyasmÈ
Pilindavaccho tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ PilindavacchaÑ
abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi. EkamantaÑ nisinnaÑ kho rÈjÈnaÑ
MÈgadhaÑ SeniyaÑ BimbisÈraÑ ÈyasmÈ Pilindavaccho etadavoca “kissa
mahÈrÈja ÈrÈmikakulaÑ bandhÈpitan”ti. “Tassa bhante ÈrÈmikassa ghare
suvaÓÓamÈlÈ abhir|pÈ dassanÊyÈ pÈsÈdikÈ, natthi tÈdisÈ amhÈkampi antepure
suvaÓÓamÈlÈ, kuto tassa duggatassa, nissaÑsayaÑ corikÈya ÈbhatÈ”ti. Atha
kho ÈyasmÈ Pilindavaccho raÒÒo MÈgadhassa Seniyassa BimbisÈrassa
pÈsÈdaÑ suvaÓÓanti adhimucci. So ahosi sabbasovaÓÓamayo. IdaÑ pana te
mahÈrÈja tÈva bahuÑ suvaÓÓaÑ kutoti. “AÒÒÈtaÑ bhante, ayyasseveso
iddhÈnubhÈvo”ti taÑ ÈrÈmikakulaÑ muÒcÈpesi.
ManussÈ “ayyena kira Pilindavacchena sarÈjikÈya parisÈya
uttarimanussadhammaÑ iddhipÈÔihÈriyaÑ dassitan”ti attamanÈ abhippasannÈ
Èyasmato Pilindavacchassa paÒca bhesajjÈni abhihariÑsu. SeyyathidaÑ,
sappiÑ navanÊtaÑ telaÑ madhuÑ1 phÈÓitaÑ. PakatiyÈpi ca ÈyasmÈ
Pilindavaccho lÈbhÊ hoti paÒcannaÑ bhesajjÈnaÑ, laddhaÑ laddhaÑ
parisÈya vissajjeti. ParisÈ cassa hoti bÈhullikÈ, laddhaÑ laddhaÑ kolambepi2
ghaÔepi p|retvÈ paÔisÈmeti, parissÈvanÈnipi thavikÈyopi p|retvÈ vÈtapÈnesu
laggeti, tÈni olÊnavilÊnÈni tiÔÔhanti. Und|rehipi vihÈrÈ okiÓÓavikiÓÓÈ honti.
ManussÈ vihÈracÈrikaÑ ÈhiÓÉantÈ passitvÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti
“antokoÔÔhÈgÈrikÈ ime samaÓÈ
______________________________________________________________
1. Sappi navanÊyaÑ telaÑ madhu (Ka) 2. KoÄumbepi (Ka)
SakyaputtiyÈ seyyathÈpi rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro”ti. AssosuÑ kho

bhikkh| tesaÑ manussÈnaÑ ujjhÈyantÈnaÑ khiyyantÈnaÑ vipÈcentÈnaÑ. Ye
te bhikkh| appicchÈ, te ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma
bhikkh| evar|pÈya bÈhullÈya cetessantÊ”ti. Atha kho te bhikkh| te
anekapariyÈyena vigarahitvÈ Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ -pa-. SaccaÑ
kira bhikkhave bhikkh| evar|pÈya bÈhullÈya cetentÊti. SaccaÑ BhagavÈti -
pa- vigarahitvÈ dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “yÈni kho pana
tÈni gilÈnÈnaÑ bhikkh|naÑ paÔisÈyanÊyÈni bhesajjÈni, seyyathidaÑ, sappi
navanÊtaÑ telaÑ madhu phÈÓitaÑ, tÈni paÔiggahetvÈ sattÈhaparamaÑ
sannidhikÈrakaÑ paribhuÒjitabbÈni, taÑ atikkÈmayato yathÈdhammo
kÈretabbo”ti.
BhesajjÈnuÒÒÈtabhÈÓavÈro niÔÔhito paÔhamo.

_____
163. GuÄÈdi-anujÈnanÈ
272. Atha kho BhagavÈ SÈvatthiyaÑ yathÈbhirantaÑ viharitvÈ yena
RÈjagahaÑ tena cÈrikaÑ pakkÈmi. AddasÈ kho ÈyasmÈ Ka~khÈrevato
antarÈmagge guÄakaraÓaÑ okkamitvÈ guÄe piÔÔhampi chÈrikampi
pakkhipante, disvÈna “akappiyo guÄo sÈmiso, na kappati guÄo vikÈle
paribhuÒjitun”ti kukkuccÈyanto sapariso guÄaÑ na paribhuÒjati. Yepissa
sotabbaÑ maÒÒanti, tepi guÄaÑ na paribhuÒjanti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. KimatthÈya1 bhikkhave guÄe piÔÔhampi chÈrikampi pakkhipantÊti.
ThaddhatthÈya2 BhagavÈti. Sace bhikkhave thaddhatthÈya guÄe piÔÔhampi
chÈrikampi pakkhipanti, so ca guÄotveva sa~khaÑ gacchati. AnujÈnÈmi
bhikkhave yathÈsukhaÑ guÄaÑ paribhuÒjitunti.
AddasÈ kho ÈyasmÈ Ka~khÈrevato antarÈmagge vacce muggaÑ jÈtaÑ,
passitvÈ “akappiyÈ muggÈ, pakkÈpi muggÈ jÈyantÊ”ti kukkuccÈyanto
sapariso muggaÑ na paribhuÒjati. Yepissa sotabbaÑ maÒÒanti, tepi muggaÑ
na paribhuÒjanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Sace3 bhikkhave pakkÈpi
muggÈ jÈyanti, anujÈnÈmi bhikkhave yathÈsukhaÑ muggaÑ paribhuÒjitunti.
______________________________________________________________
1. KimatthiyÈ (Ka) 2. BandhanatthÈya (SÊ, SyÈ) 3. Sacepi (?)
304 VinayapiÔaka
273. Tena kho pana samayena aÒÒatarassa bhikkhuno udaravÈtÈbÈdho

hoti, so loÓasovÊrakaÑ apÈyi, tassa so udaravÈtÈbÈdho paÔippassambhi.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave gilÈnassa
loÓasovÊrakaÑ, agilÈnassa udakasambhinnaÑ pÈnaparibhogena
paribhuÒjitunti.
164. AntovuÔÔhÈdipaÔikkhepakathÈ
274. Atha kho BhagavÈ anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena RÈjagahaÑ
tadavasari, tatra sudaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati VeÄuvane
kalandakanivÈpe. Tena kho pana samayena Bhagavato udaravÈtÈbÈdho hoti.
Atha kho ÈyasmÈ Œnando “pubbepi Bhagavato udaravÈtÈbÈdho
tekaÔulayÈguyÈ phÈsu hotÊ”ti sÈmaÑ tilampi taÓÉulampi muggampi
viÒÒÈpetvÈ anto vÈsetvÈ anto sÈmaÑ pacitvÈ Bhagavato upanÈmesi “pivatu
BhagavÈ tekaÔulayÈgun”ti. JÈnantÈpi TathÈgatÈ pucchanti, jÈnantÈpi na
pucchanti. KÈlaÑ viditvÈ pucchanti, kÈlaÑ viditvÈ na pucchanti.
AtthasaÑhitaÑ TathÈgatÈ pucchanti, no anatthasaÑhitaÑ, anatthasaÑhite
setughÈto TathÈgatÈnaÑ. DvÊhi ÈkÈrehi BuddhÈ Bhagavanto bhikkh|
paÔipucchanti “dhammaÑ vÈ desessÈma sÈvakÈnaÑ vÈ sikkhÈpadaÑ
paÒÒapessÈmÈ”ti. Atha kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi
“kutÈyaÑ Œnanda yÈg|”ti. Atha kho ÈyasmÈ Œnando Bhagavato etamatthaÑ
Èrocesi. Vigarahi Buddho BhagavÈ ananucchavikaÑ Œnanda ananulomikaÑ
appatir|paÑ assÈmaÓakaÑ akappiyaÑ akaraÓÊyaÑ. KathaÑ hi nÈma tvaÑ
Œnanda evar|pÈya bÈhullÈya cetessasi. Yadapi Œnanda anto vuÔÔhaÑ1,
tadapi akappiyaÑ. Yadapi anto pakkaÑ, tadapi akappiyaÑ. Yadapi sÈmaÑ
pakkaÑ, tadapi akappiyaÑ. NetaÑ Œnanda appasannÈnaÑ vÈ pasÈdÈya -pa-
vigarahitvÈ dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “na bhikkhave anto
vuÔÔhaÑ anto pakkaÑ sÈmaÑ pakkaÑ paribhuÒjitabbaÑ, yo paribhuÒjeyya,
Èpatti dukkaÔassa. Anto ce bhikkhave vuÔÔhaÑ anto pakkaÑ sÈmaÑ pakkaÑ,
taÒce paribhuÒjeyya, Èpatti tiÓÓaÑ dukkaÔÈnaÑ. Anto ce bhikkhave vuÔÔhaÑ
anto pakkaÑ aÒÒehi pakkaÑ, taÒce paribhuÒjeyya, Èpatti dvinnaÑ
dukkaÔÈnaÑ.
______________________________________________________________
1. VutthaÑ (SÊ, SyÈ, Ka)
anto ce bhikkhave vuÔÔhaÑ bahi pakkaÑ sÈmaÑ pakkaÑ, taÒce

paribhuÒjeyya, Èpatti dvinnaÑ dukkaÔÈnaÑ. Bahi ce bhikkhave vuÔÔhaÑ anto
pakkaÑ sÈmaÑ pakkaÑ, taÒce paribhuÒjeyya, Èpatti dvinnaÑ dukkaÔÈnaÑ.
Anto ce bhikkhave vuÔÔhaÑ bahi pakkaÑ aÒÒehi pakkaÑ, taÒce
paribhuÒjeyya, Èpatti dukkaÔassa. Bahi ce bhikkhave vuÔÔhaÑ anto pakkaÑ
aÒÒehi pakkaÑ, taÒce paribhuÒjeyya, Èpatti dukkaÔassa. Bahi ce bhikkhave
vuÔÔhaÑ bahi pakkaÑ sÈmaÑ pakkaÑ, taÒce paribhuÒjeyya, Èpatti
dukkaÔassa. Bahi ce bhikkhave vuÔÔhaÑ bahi pakkaÑ aÒÒehi pakkaÑ, taÒce
paribhuÒjeyya, anÈpattÊ”ti.
Tena kho pana samayena bhikkh| “BhagavatÈ sÈmaÑpÈko paÔikkhitto”ti
puna pÈke kukkuccÈyanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave puna pÈkaÑ pacitunti.
Tena kho pana samayena RÈjagahaÑ dubbhikkhaÑ hoti, manussÈ
loÓampi telampi taÓÉulampi khÈdanÊyampi ÈrÈmaÑ Èharanti, tÈni bhikkh|
bahi vÈsenti, ukkapiÓÉakÈpi khÈdanti, corÈpi haranti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave anto vÈsetunti. Anto vÈsetvÈ bahi pÈcenti,
damakÈ parivÈrenti, bhikkh| avissaÔÔhÈ paribhuÒjanti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave anto pacitunti. Dubbhikkhe
kappiyakÈrakÈ bahutaraÑ haranti, appataraÑ bhikkh|naÑ denti. Bhagavato
etamatthaÑ arocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave sÈmaÑ pacituÑ, anujÈnÈmi
bhikkhave anto vuÔÔhaÑ anto pakkaÑ sÈmaÑ pakkanti.
165. UggahitapaÔiggahaÓÈ
275. Tena kho pana samayena sambahulÈ bhikkh| KÈsÊsu vassaÑvuÔÔhÈ
RÈjagahaÑ gacchantÈ BhagavantaÑ dassanÈya antarÈmagge na labhiÑsu
l|khassa vÈ paÓÊtassa vÈ bhojanassa yÈvadatthaÑ pÈrip|riÑ, bahuÒca
phalakhÈdanÊyaÑ ahosi, kappiyakÈrako ca na ahosi. Atha kho te bhikkh|
kilantar|pÈ yena RÈjagahaÑ VeÄuvanaÑ kalandakanivÈpo, yena BhagavÈ
tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ
nisÊdiÑsu. ŒciÓÓaÑ kho panetaÑ BuddhÈnaÑ BhagavantÈnaÑ Ègantukehi
bhikkh|hi saddhiÑ paÔisammodituÑ. Atha kho BhagavÈ te bhikkh|
etadavoca
306 VinayapiÔaka
“kacci bhikkhave khamanÊyaÑ, kacci yÈpanÊyaÑ, kaccittha appakilamathena

addhÈnaÑ ÈgatÈ, kuto ca tumhe bhikkhave ÈgacchathÈ”ti. KhamanÊyaÑ
BhagavÈ, yÈpanÊyaÑ BhagavÈ, idha mayaÑ bhante KÈsÊsu vassaÑvuÔÔhÈ
RÈjagahaÑ ÈgacchantÈ BhagavantaÑ dassanÈya antarÈmagge na labhimhÈ
l|khassa vÈ paÓÊtassa vÈ bhojanassa yÈvadatthaÑ pÈrip|riÑ, bahuÒca
phalakhÈdanÊyaÑ ahosi, kappiyakÈrako ca na ahosi, tena mayaÑ kilantar|pÈ
addhÈnaÑ ÈgatÈti. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe
dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “anujÈnÈmi bhikkhave yattha
phalakhÈdanÊyaÑ passati, kappiyakÈrako ca na hoti, sÈmaÑ gahetvÈ haritvÈ
kappiyakÈrake passitvÈ bh|miyaÑ nikkhipitvÈ paÔiggahÈpetvÈ
paribhuÒjituÑ, anujÈnÈmi bhikkhave uggahitaÑ paÔiggahitun”ti.
276. Tena kho pana samayena aÒÒatarassa brÈhmaÓassa navÈ ca tilÈ

navaÒca madhu uppannÈ honti. Atha kho tassa brÈhmaÓassa etadahosi
“yann|nÈhaÑ nave ca tile navaÒca madhuÑ Buddhappamukhassa
bhikkhusaÑghassa dadeyyan”ti. Atha kho so brÈhmaÓo yena BhagavÈ
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavatÈ saddhiÑ paÔisammodi,
sammodanÊyaÑ kathaÑ sÈraÓÊyaÑ vÊtisÈretvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsi.
EkamantaÑ Ôhito kho so brÈhmaÓo BhagavantaÑ etadavoca “adhivÈsetu me
bhavaÑ Gotamo svÈtanÈya bhattaÑ saddhiÑ bhikkhusaÑghenÈ”ti.
AdhivÈsesi BhagavÈ tuÓhÊbhÈvena. Atha kho so brÈhmaÓo Bhagavato
adhivÈsanaÑ viditvÈ pakkÈmi. Atha kho so brÈhmaÓo tassÈ rattiyÈ accayena
paÓÊtaÑ khÈdanÊyaÑ bhojanÊyaÑ paÔiyÈdÈpetvÈ Bhagavato kÈlaÑ ÈrocÈpesi
“kÈlo bho Gotama niÔÔhitaÑ bhattan”ti. Atha kho BhagavÈ
pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya yena tassa brÈhmaÓassa
nivesanaÑ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi saddhiÑ
bhikkhusaÑghena. Atha kho so brÈhmaÓo BuddhappamukhaÑ
bhikkhusaÑghaÑ paÓÊtena khÈdanÊyena bhojanÊyena sahatthÈ santappetvÈ
sampavÈretvÈ BhagavantaÑ bhuttÈviÑ onÊtapattapÈÓiÑ ekamantaÑ nisÊdi.
EkamantaÑ nisinnaÑ kho taÑ brÈhmaÓaÑ BhagavÈ dhammiyÈ kathÈya
sandassetvÈ samÈdapetvÈ samuttejetvÈ sampahaÑsetvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmi.
Atha kho tassa brÈhmaÓassa acirapakkantassa Bhagavato etadahosi

“yesaÑ kho mayÈ atthÈya Buddhappamukho bhikkhusaÑgho nimantito
‘nave ca tile navaÒca madhuÑ dassÈmÊ’ti, te mayÈ pamuÔÔhÈ dÈtuÑ,
yann|nÈhaÑ nave ca tile navaÒca madhuÑ kolambehi ca ghaÔehi ca ÈrÈmaÑ
harÈpeyyan”ti. Atha kho so brÈhmaÓo nave ca tile navaÒca madhuÑ
kolambehi ca ghaÔehi ca ÈrÈmaÑ harÈpetvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsi, ekamantaÑ Ôhito kho so brÈhmaÓo
BhagavantaÑ etadavoca “yesaÑ kho mayÈ bho Gotama atthÈya
Buddhappamukho bhikkhusaÑgho nimantito ‘nave ca tile navaÒca madhuÑ
dassÈmÊ’ti, te mayÈ pamuÔÔhÈ dÈtuÑ, paÔiggaÓhÈtu me bhavaÑ Gotamo nave
ca tile navaÒca madhun”ti. Tena hi brÈhmaÓa bhikkh|naÑ dehÊti. Tena kho
pana samayena bhikkh| dubbhikkhe appamattakepi pavÈrenti, paÔisa~khÈpi
paÔikkhipanti, sabbo ca saÑgho pavÈrito hoti, bhikkh| kukkuccÈyantÈ na
paÔiggaÓhanti. PaÔiggaÓhatha bhikkhave paribhuÒjatha, anujÈnÈmi bhikkhave
tato nÊhaÔaÑ bhuttÈvinÈ pavÈritena anatirittaÑ paribhuÒjitunti.
166. PaÔiggahitÈdi-anujÈnanÈ
277. * Tena kho pana samayena Èyasmato Upanandassa Sakyaputtassa
upaÔÔhÈkakulaÑ saÑghassatthÈya khÈdanÊyaÑ pÈhesi “ayyassa Upanandassa
dassetvÈ saÑghassa dÈtabban”ti. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ
Upanando Sakyaputto gÈmaÑ piÓÉÈya paviÔÔho hoti. Atha kho te manussÈ
ÈrÈmaÑ gantvÈ bhikkh| pucchiÑsu “kahaÑ bhante ayyo Upanando”ti.
EsÈvuso ÈyasmÈ Upanando Sakyaputto gÈmaÑ piÓÉÈya paviÔÔhoti. IdaÑ
bhante khÈdanÊyaÑ ayyassa Upanandassa dassetvÈ saÑghassa dÈtabbanti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Tena hi bhikkhave paÔiggahetvÈ
nikkhipatha yÈva Upanando ÈgacchatÊti. Atha kho ÈyasmÈ Upanando
Sakyaputto purebhattaÑ kulÈni payirupÈsitvÈ divÈ Ègacchati. Tena kho pana
samayena bhikkh| dubbhikkhe appamattakepi pavÈrenti, paÔisa~khÈpi
paÔikkhipanti, sabbo ca saÑgho pavÈrito hoti, bhikkh| kukkuccÈyantÈ na
paÔiggaÓhanti, paÔiggaÓhatha bhikkhave paribhuÒjatha, anujÈnÈmi bhikkhave
purebhattaÑ paÔiggahitaÑ bhuttÈvinÈ pavÈritena anatirittaÑ paribhuÒjitunti.
______________________________________________________________
308 VinayapiÔaka

SÈvatthi tena cÈrikaÑ pakkÈmi. Anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena
AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena Èyasmato SÈriputtassa
kÈyaÉÈhÈbÈdho hoti. Atha kho ÈyasmÈ MahÈmoggallÈno yenÈyasmÈ
SÈriputto tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ SÈriputtaÑ etadavoca
“pubbe te Èvuso SÈriputta kÈyaÉÈhÈbÈdho kena phÈsu hotÊ”ti. Bhisehi ca me
Èvuso muÄÈlikÈhi cÈti. Atha kho ÈyasmÈ MahÈmoggallÈno seyyathÈpi nÈma
balavÈ puriso samiÒjitaÑ vÈ bÈhaÑ pasÈreyya, pasÈritaÑ vÈ bÈhaÑ
samiÒjeyya, evameva Jetavane antarahito MandÈkiniyÈ pokkharaÓiyÈ tÊre
pÈturahosi. AddasÈ kho aÒÒataro nÈgo ÈyasmantaÑ MahÈmoggallÈnaÑ
d|ratova ÈgacchantaÑ, disvÈna ÈyasmantaÑ MahÈmoggallÈnaÑ etadavoca
“etu kho bhante ayyo MahÈmoggallÈno, svÈgataÑ bhante ayyassa
MahÈmoggallÈnassa, kena bhante ayyassa attho, kiÑ dammÊ”ti. Bhisehi ca
me Èvuso attho muÄÈlikÈhi cÈti. Atha kho so nÈgo aÒÒataraÑ nÈgaÑ ÈÓÈpesi
“tena hi bhaÓe ayyassa bhise ca muÄÈlikÈyo ca yÈvadatthaÑ dehÊ”ti. Atha
kho so nÈgo MandÈkiniÑ pokkharaÓiÑ ogÈhetvÈ SoÓÉÈya bhisaÒca
muÄÈlikaÒca abbÈhitvÈ suvikkhÈlitaÑ vikkhÈletvÈ bhaÓÉikaÑ bandhitvÈ
yenÈyasmÈ MahÈmoggallÈno tenupasa~kami. Atha kho ÈyasmÈ
MahÈmoggallÈno seyyathÈpi nÈma balavÈ puriso samiÒjitaÑ vÈ bÈhaÑ
pasÈreyya, pasÈritaÑ vÈ bÈhaÑ samiÒjeyya, evameva MandÈkiniyÈ
pokkharaÓiyÈ tÊre antarahito Jetavane pÈturahosi. Sopi kho nÈgo
MandÈkiniyÈ pokkharaÓiyÈ tÊre antarahito Jetavane pÈturahosi. Atha kho so
nÈgo Èyasmato MahÈmoggallÈnassa bhise ca muÄÈlikÈyo ca paÔiggahÈpetvÈ
Jetavane antarahito MandÈkiniyÈ pokkharaÓiyÈ tÊre pÈturahosi. Atha kho
ÈyasmÈ MahÈmoggallÈno Èyasmato SÈriputtassa bhise ca muÄÈlikÈyo ca
upanÈmesi. Atha kho Èyasmato SÈriputtassa bhise ca muÄÈlikÈyo ca
bhuttassa kÈyaÉÈhÈbÈdho paÔippassambhi, bah| bhisÈ
ca muÄÈlikÈyo ca avasiÔÔhÈ honti. Tena kho pana samayena bhikkh|

dubbhikkhe appamattakepi pavÈrenti, paÔisa~khÈpi paÔikkhipanti, sabbo ca
saÑgho pavÈrito hoti, bhikkh| kukkuccÈyantÈ na paÔiggaÓhanti.
PaÔiggaÓhatha bhikkhave paribhuÒjatha, anujÈnÈmi bhikkhave vanaÔÔhaÑ
pokkharaÔÔhaÑ bhuttÈvinÈ pavÈritena anatirittaÑ paribhuÒjitunti.
Tena kho pana samayena SÈvatthiyaÑ bahuÑ phalakhÈdanÊyaÑ
uppannaÑ hoti, kappiyakÈrako ca na hoti, bhikkh| kukkuccÈyantÈ phalaÑ
na paribhuÒjanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
abÊjaÑ nibbattabÊjaÑ1 akatakappaÑ phalaÑ paribhuÒjitunti.
167. SatthakammapaÔikkhepakathÈ
279. Atha kho BhagavÈ SÈvatthiyaÑ yathÈbhirantaÑ viharitvÈ yena
RÈjagahaÑ tena cÈrikaÑ pakkÈmi. Anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena
RÈjagahaÑ tadavasari, tatra sudaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati VeÄuvane
kalandakanivÈpe. Tena kho pana samayena aÒÒatarassa bhikkhuno
bhagandalÈbÈdho hoti, ŒkÈsagotto vejjo satthakammaÑ karoti. Atha kho
BhagavÈ senÈsanacÈrikaÑ ÈhiÓÉanto yena tassa bhikkhuno vihÈro
tenupasa~kami. AddasÈ kho ÈkÈsagotto vejjo BhagavantaÑ d|ratova
ÈgacchantaÑ, disvÈna BhagavantaÑ etadavoca “Ègacchatu bhavaÑ Gotamo
imassa bhikkhuno vaccamaggaÑ passatu, seyyathÈpi godhÈmukhan”ti. Atha
kho BhagavÈ “so maÑ khvÈyaÑ moghapuriso uppaÓÉetÊ”ti tatova
paÔinivattitvÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe bhikkhusaÑghaÑ
sannipÈtÈpetvÈ bhikkh| paÔipucchi “atthi kira bhikkhave amukasmiÑ vihÈre
bhikkhu gilÈno”ti. Atthi BhagavÈti. KiÑ tassa bhikkhave bhikkhuno
ÈbÈdhoti. Tassa bhante Èyasmato bhagandalÈbÈdho, ÈkÈsagotto vejjo
satthakammaÑ karotÊti. Vigarahi Buddho BhagavÈ ananucchavikaÑ
bhikkhave tassa moghapurisassa ananulomikaÑ appatir|paÑ assÈmaÓakaÑ
akappiyaÑ akaraÓÊyaÑ. KathaÑ hi nÈma so bhikkhave moghapuriso
sambÈdhe satthakammaÑ kÈrÈpessati. SambÈdhe bhikkhave sukhumÈ chavi
duropayo
______________________________________________________________
1. NibbaÔÔabÊjaÑ (SÊ), nibbaÔabÊjaÑ (SyÈ), nippaÔÔabÊjaÑ (Ka)
310 VinayapiÔaka
vaÓo dupparihÈraÑ satthaÑ. NetaÑ bhikkhave appasannÈnaÑ vÈ pasÈdÈya -

pa- vigarahitvÈ -pa- dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “na
bhikkhave sambÈdhe satthakammaÑ kÈrÈpetabbaÑ, yo kÈrÈpeyya, Èpatti
thullaccayassÈ”ti.
satthakammaÑ paÔikkhittan”ti vatthikammaÑ kÈrÈpenti. Ye te bhikkh|
appicchÈ, te ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma chabbaggiyÈ
bhikkh| vatthikammaÑ kÈrÈpessantÊ”ti. Atha kho te bhikkh| Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. SaccaÑ kira bhikkhave chabbaggiyÈ bhikkh|
vatthikammaÑ kÈrÈpentÊti. SaccaÑ BhagavÈti -pa- vigarahitvÈ dhammiÑ
kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “na bhikkhave sambÈdhassa sÈmantÈ
dva~gulÈ satthakammaÑ vÈ vatthikammaÑ vÈ kÈrÈpetabbaÑ, yo kÈrÈpeyya,
Èpatti thullaccayassÈ”ti.
168. ManussamaÑsapaÔikkhepakathÈ
BÈrÈÓasÊ tena cÈrikaÑ pakkÈmi. Anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena
BÈrÈÓasÊ tadavasari, tatra sudaÑ BhagavÈ BÈrÈÓasiyaÑ viharati Isipatane
migadÈye. Tena kho pana samayena BÈrÈÓasiyaÑ Suppiyo ca upÈsako
SuppiyÈ ca upÈsikÈ ubhatopasannÈ honti dÈyakÈ kÈrakÈ saÑghupaÔÔhÈkÈ.
Atha kho SuppiyÈ upÈsikÈ ÈrÈmaÑ gantvÈ vihÈrena vihÈraÑ pariveÓena
pariveÓaÑ upasa~kamitvÈ bhikkh| pucchati “ko bhante gilÈno, kassa kiÑ
Èhariyat|”ti. Tena kho pana samayena aÒÒatarena bhikkhunÈ virecanaÑ
pÊtaÑ hoti, atha kho so bhikkhu SuppiyaÑ upÈsikaÑ etadavoca “mayÈ kho
bhagini virecanaÑ pÊtaÑ, attho me paÔicchÈdanÊyenÈ”ti. SuÔÔhu ayya
ÈhariyissatÊti gharaÑ gantvÈ antevÈsiÑ ÈÓÈpesi “gaccha bhaÓe
pavattamaÑsaÑ jÈnÈhÊ”ti. EvaÑ ayyeti kho so puriso SuppiyÈya upÈsikÈya
paÔissuÓitvÈ kevalakappaÑ BÈrÈÓasiÑ ÈhiÓÉanto na addasa pavattamaÑsaÑ.
Atha kho so puriso yena SuppiyÈ upÈsikÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ
SuppiyaÑ upÈsikaÑ etadavoca “natthayye pavattamaÑsaÑ, mÈghÈto ajjÈ”ti.
Atha kho SuppiyÈya upÈsikÈya etadahosi “tassa kho gilÈnassa bhikkhuno
paÔicchÈdanÊyaÑ alabhantassa ÈbÈdho vÈ abhivaÉÉhissati,
kÈla~kiriyÈ vÈ bhavissati, na kho metaÑ patir|paÑ yÈhaÑ paÔissuÓitvÈ na

harÈpeyyan”ti, potthanikaÑ gahetvÈ |rumaÑsaÑ ukkantitvÈ dÈsiyÈ adÈsi
“handa je imaÑ maÑsaÑ sampÈdetvÈ amukasmiÑ vihÈre bhikkhu gilÈno,
tassa dajjÈhi, yo ca maÑ pucchati, gilÈnÈti paÔivedehÊ”ti uttarÈsa~gena |ruÑ
veÔhetvÈ ovarakaÑ pavisitvÈ maÒcake nipajji. Atha kho Suppiyo upÈsako
gharaÑ gantvÈ dÈsiÑ pucchi “kahaÑ SuppiyÈ”ti. EsÈyya ovarake nipannÈti.
Atha kho Suppiyo upÈsako yena SuppiyÈ upÈsikÈ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ SuppiyaÑ upÈsikaÑ etadavoca “kissa nipannÈsÊ”ti.
GilÈnÈmhÊti. KiÑ te ÈbÈdhoti. Atha kho SuppiyÈ upÈsikÈ Suppiyassa
upÈsakassa etamatthaÑ Èrocesi. Atha kho Suppiyo upÈsako “acchariyaÑ
vata bho, abbhutaÑ vata bho, yÈva saddhÈyaÑ SuppiyÈ pasannÈ, yatra hi
nÈma attanopi maÑsÈni pariccattÈni, kimpimÈya1 aÒÒaÑ kiÒci adeyyaÑ
bhavissatÊ”ti haÔÔho udaggo yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ
BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi. EkamantaÑ nisinno kho
Suppiyo upÈsako BhagavantaÑ etadavoca “adhivÈsetu me bhante BhagavÈ
svÈtanÈya bhattaÑ saddhiÑ bhikkhusaÑghenÈ”ti. AdhivÈsesi BhagavÈ
tuÓhÊbhÈvena. Atha kho Suppiyo upÈsako Bhagavato adhivÈsanaÑ viditvÈ
kho Suppiyo upÈsako tassÈ rattiyÈ accayena paÓÊtaÑ khÈdanÊyaÑ
bhojanÊyaÑ paÔiyÈdÈpetvÈ Bhagavato kÈlaÑ ÈrocÈpesi “kÈlo bhante
niÔÔhitaÑ bhattan”ti. Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ
pattacÊvaramÈdÈya yena Suppiyassa upÈsakassa nivesanaÑ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi saddhiÑ bhikkhusaÑghena. Atha kho
Suppiyo upÈsako yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ
BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsi. EkamantaÑ ÔhitaÑ kho
SuppiyaÑ upÈsakaÑ BhagavÈ etadavoca “kahaÑ SuppiyÈ”ti. gilÈnÈ
BhagavÈti. Tena hi Ègacchat|ti. Na BhagavÈ ussahatÊti. Tena hi
pariggahetvÈpi ÈnethÈti. Atha kho Suppiyo upÈsako SuppiyaÑ upÈsikaÑ
______________________________________________________________
1. KiÑ panimÈya (SÊ, SyÈ)
312 VinayapiÔaka
pariggahetvÈ Ènesi. TassÈ saha dassanena Bhagavato tÈva mahÈvaÓo ruÄho

ahosi succhavilomajÈto. Atha kho Suppiyo ca upÈsako SuppiyÈ ca upÈsikÈ
“acchariyaÑ vata bho abbhutaÑ vata bho TathÈgatassa mahiddhikatÈ
mahÈnubhÈvatÈ, yatra hi nÈma saha dassanena Bhagavato tÈva mahÈvaÓo
ruÄho bhavissati succhavilomajÈto”ti haÔÔhÈ udaggÈ BuddhappamukhaÑ
sampavÈretvÈ BhagavantaÑ bhuttÈviÑ onÊtapattapÈÓiÑ ekamantaÑ
nisÊdiÑsu. Atha kho BhagavÈ SuppiyaÒca upÈsakaÑ SuppiyaÒca upÈsikaÑ
uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmi.
sannipÈtÈpetvÈ bhikkh| paÔipucchi “ko bhikkhave SuppiyaÑ upÈsikaÑ
maÑsaÑ viÒÒÈpesÊ”ti. EvaÑ vutte so bhikkhu BhagavantaÑ etadavoca
“ahaÑ kho bhante SuppiyaÑ upÈsikaÑ maÑsaÑ viÒÒÈpesin”ti. Œhariyittha
bhikkh|ti. Œhariyittha BhagavÈti. ParibhuÒji tvaÑ bhikkh|ti.
ParibhuÒjÈmahaÑ BhagavÈti. PaÔivekkhi tvaÑ bhikkh|ti. NÈhaÑ BhagavÈ
paÔivekkhinti. Vigarahi Buddho BhagavÈ -pa-. KathaÑ hi nÈma tvaÑ
moghapurisa appaÔivekkhitvÈ maÑsaÑ paribhuÒjissasi. ManussamaÑsaÑ
kho tayÈ moghapurisa paribhuttaÑ. NetaÑ moghapurisa appasannÈnaÑ vÈ
pasÈdÈya -pa- vigarahitvÈ dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “santi
bhikkhave manussÈ saddhÈ pasannÈ, tehi attanopi maÑsÈni pariccattÈni. Na
bhikkhave manussamaÑsaÑ paribhuÒjitabbaÑ, yo paribhuÒjeyya, Èpatti
thullaccayassa. Na ca bhikkhave appaÔivekkhitvÈ maÑsaÑ
paribhuÒjitabbaÑ, yo paribhuÒjeyya, Èpatti dukkaÔassÈ”ti.
169. HatthimaÑsÈdipaÔikkhepakathÈ
281. Tena kho pana samayena raÒÒo hatthÊ maranti, manussÈ
dubbhikkhe hatthimaÑsaÑ paribhuÒjanti, bhikkh|naÑ piÓÉÈya carantÈnaÑ
hatthimaÑsaÑ denti, bhikkh| hatthimaÑsaÑ paribhuÒjanti. ManussÈ
hatthimaÑsaÑ paribhuÒjissanti, rÈja~gaÑ hatthÊ, sace rÈjÈ jÈneyya, na
nesaÑ attamano assÈ”ti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave hatthimaÑsaÑ paribhuÒjitabbaÑ, yo

paribhuÒjeyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena raÒÒo assÈ maranti, manussÈ dubbhikkhe
assamaÑsaÑ paribhuÒjanti, bhikkh|naÑ piÓÉÈya carantÈnaÑ assamaÑsaÑ
denti, bhikkh| assamaÑsaÑ paribhuÒjanti. ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti
vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma samaÓÈ SakyaputtiyÈ assamaÑsaÑ
paribhuÒjissanti, rÈja~gaÑ assÈ, sace rÈjÈ jÈneyya, na nesaÑ attamano
assÈ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave assamaÑsaÑ
paribhuÒjitabbaÑ, yo paribhuÒjeyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena manussÈ dubbhikkhe sunakhamaÑsaÑ
paribhuÒjanti, bhikkh|naÑ piÓÉÈya carantÈnaÑ sunakhamaÑsaÑ denti,
bhikkh| sunakhamaÑsaÑ paribhuÒjanti, manussÈ ujjhÈyyanti khiyyanti
vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma samaÓÈ SakyaputtiyÈ sunakhamaÑsaÑ
paribhuÒjissanti, jeguccho sunakho paÔik|lo”ti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. Na bhikkhave sunakhamaÑsaÑ paribhuÒjitabbaÑ, yo
Tena kho pana samayena manussÈ dubbhikkhe ahimaÑsaÑ
paribhuÒjanti, bhikkh|naÑ piÓÉÈya carantÈnaÑ ahimaÑsaÑ denti, bhikkh|
ahimaÑsaÑ paribhuÒjanti, manussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ
hi nÈma samaÓÈ SakyaputtiyÈ ahimaÑsaÑ paribhuÒjissanti, jeguccho ahi
paÔik|lo”ti. Supassopi1 nÈgarÈjÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsi, ekamantaÑ
Ôhito kho supasso nÈgarÈjÈ BhagavantaÑ etadavoca “santi bhante nÈgÈ
assaddhÈ appasannÈ te appamattakehipi bhikkh| viheÔheyyuÑ, sÈdhu bhante
ayyÈ ahimaÑsaÑ na paribhuÒjeyyun”ti. Atha kho BhagavÈ supassaÑ
nÈgarÈjÈnaÑ dhammiyÈ kathÈya sandassesi -pa- padakkhiÓaÑ katvÈ
kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “na bhikkhave ahimaÑsaÑ
paribhuÒjitabbaÑ, yo paribhuÒjeyya, Èpatti dukkaÔassÈ”ti.
______________________________________________________________
1. Suphasso (SÊ)
314 VinayapiÔaka
Tena kho pana samayena luddakÈ sÊhaÑ hantvÈ sÊhamaÑsaÑ1

paribhuÒjanti, bhikkh|naÑ piÓÉÈya carantÈnaÑ sÊhamaÑsaÑ denti, bhikkh|
sÊhamaÑsaÑ paribhuÒjitvÈ araÒÒe viharanti, sÊhÈ sÊhamaÑsagandhena
bhikkh| paripÈtenti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave
sÊhamaÑsaÑ paribhuÒjitabbaÑ, yo paribhuÒjeyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena luddakÈ byagghaÑ hantvÈ -pa- dÊpiÑ hantvÈ -
pa- acchaÑ hantvÈ -pa- taracchaÑ hantvÈ taracchamaÑsaÑ paribhuÒjanti,
bhikkh|naÑ piÓÉÈya carantÈnaÑ taracchamaÑsaÑ denti, bhikkh|
taracchamaÑsaÑ paribhuÒjitvÈ araÒÒe viharanti, taracchÈ
taracchamaÑsagandhena bhikkh| paripÈtenti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. Na bhikkhave taracchamaÑsaÑ paribhuÒjitabbaÑ, yo
SuppiyabhÈÓavÈro niÔÔhito dutiyo.

_____
170. YÈgumadhugoÄakÈnujÈnanÈ
AndhakavindaÑ tena cÈrikaÑ pakkÈmi mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ
aÉÉhatelasehi bhikkhusatehi. Tena kho pana samayena jÈnapadÈ manussÈ
bahuÑ loÓampi telampi taÓÉulampi khÈdanÊyampi sakaÔesu ÈropetvÈ
Buddhappamukhassa bhikkhusaÑghassa piÔÔhito piÔÔhito anubandhÈ honti
“yadÈ paÔipÈÔiÑ labhissÈma, tadÈ bhattaÑ karissÈmÈ”ti. PaÒcamattÈni ca
vighÈsÈdasatÈni. Atha kho BhagavÈ anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena
AndhakavindaÑ tadavasari. Atha kho aÒÒatarassa brÈhmaÓassa paÔipÈÔiÑ
alabhantassa etadahosi “atÊtÈni2 kho me dve mÈsÈni BuddhappamukhaÑ
bhikkhusaÑghaÑ anubandhantassa ‘yadÈ paÔipÈÔiÑ labhissÈmi, tadÈ bhattaÑ
karissÈmÊ’ti, na ca me paÔipÈÔi labbhati, ahaÒcamhi ekattako3, bahu ca me
gharÈvÈsattho hÈyati, yann|nÈhaÑ bhattaggaÑ olokeyyaÑ, yaÑ bhattagge
nÈssa, taÑ paÔiyÈdeyyan”ti. Atha kho so brÈhmaÓo bhattaggaÑ olokento dve
nÈddasa
______________________________________________________________
1. MaÑsaÑ (Ka)2. AdhikÈni (SÊ, SyÈ) 3. Ekako (SÊ, SyÈ)
yÈguÒca madhugoÄakaÒca. Atha kho so brÈhmaÓo yenÈyasmÈ Œnando

tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ etadavoca “idha me
bho Œnanda paÔipÈÔiÑ alabhantassa etadahosi ‘atÊtÈni kho me dve mÈsÈni
BuddhappamukhaÑ bhikkhusaÑghaÑ anubandhantassa ‘yadÈ paÔipÈÔiÑ
labhissÈmi, tadÈ bhattaÑ karissÈmÊ’ti, na ca me paÔipÈÔi labbhati, ahaÒcamhi
ekattako, bahu ca me gharÈvÈsattho hÈyati, yann|nÈhaÑ bhattaggaÑ
olokeyyaÑ, yaÑ bhattagge nÈssa, taÑ paÔiyÈdeyyan’ti. So kho ahaÑ bho
Œnanda bhattaggaÑ olokento dve nÈddasaÑ yÈguÒca madhugoÄakaÒca.
SacÈhaÑ bho Œnanda paÔiyÈdeyyaÑ yÈguÒca madhugoÄakaÒca,
paÔiggaÓheyya me bhavaÑ Gotamo”ti. Tena hi brÈhmaÓa BhagavantaÑ
paÔipucchissÈmÊti. Atha kho ÈyasmÈ Œnando Bhagavato etamatthaÑ Èrocesi.
Tena hÈnanda paÔiyÈdet|ti. Tena hi brÈhmaÓa paÔiyÈdehÊti. Atha kho so
brÈhmaÓo tassÈ rattiyÈ accayena pah|taÑ yÈguÒca madhugoÄakaÒca
paÔiyÈdÈpetvÈ Bhagavato upanÈmesi “paÔiggaÓhÈtu me bhavaÑ Gotamo
yÈguÒca madhugoÄakaÒcÈ”ti. Tena hi brÈhmaÓa bhikkh|naÑ dehÊti. Bhikkh|
kukkuccÈyantÈ na paÔiggaÓhanti. PaÔiggaÓhatha bhikkhave paribhuÒjathÈti.
Atha kho so brÈhmaÓo BuddhappamukhaÑ bhikkhusaÑghaÑ pah|tÈya
yÈguyÈ ca madhugoÄakena ca sahatthÈ santappetvÈ sampavÈretvÈ
BhagavantaÑ dhotahatthaÑ onÊtapattapÈÓiÑ ekamantaÑ nisÊdi. EkamantaÑ
nisinnaÑ kho taÑ brÈhmaÓaÑ BhagavÈ etadavoca–
“Dasayime brÈhmaÓa ÈnisaÑsÈ yÈguyÈ. Katame dasa, yÈguÑ dento
ÈyuÑ deti, vaÓÓaÑ deti, sukhaÑ deti, balaÑ deti, paÔibhÈnaÑ deti, yÈgu pÊtÈ
khuddaÑ1 paÔihanati, pipÈsaÑ vineti, vÈtaÑ anulometi, vatthiÑ sodheti,
ÈmÈvasesaÑ pÈceti, ime kho brÈhmaÓa dasÈnisaÑsÈ yÈguyÈ”ti *.
+ Yo saÒÒatÈnaÑ paradattabhojinaÑ,
KÈlena sakkacca dadÈti yÈguÑ.
Dasassa ÔhÈnÈni anuppavecchati,
ŒyuÒja vaÓÓaÒca sukhaÑ balaÒca.
______________________________________________________________
1. KhudaÑ (SÊ, SyÈ) * PacchimÈ paÒca ÈnisaÑsÈ AÑ 2. 218 piÔÔhepi ÈgatÈ.
+ AÑ 1. 375 piÔÔhe thokaÑ visadisaÑ.
316 VinayapiÔaka
PaÔibhÈnamassa upajÈyate tato,

KhuddaÑ pipÈsaÒca byapaneti vÈtaÑ.
Sodheti vatthiÑ pariÓÈmeti bhattaÑ,
BhesajjametaÑ Sugatena vaÓÓitaÑ.
TasmÈ hi yÈguÑ alameva dÈtuÑ,
NiccaÑ manussena sukhatthikena.
DibbÈni vÈ patthayatÈ sukhÈni,
ManussasobhagyatamicchatÈ vÈti.
Atha kho BhagavÈ taÑ brÈhmaÓaÑ imÈhi gÈthÈhi anumoditvÈ
uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmi. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe
dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “anujÈnÈmi bhikkhave yÈguÒca
madhugoÄakaÒcÈ”ti.
171. TaruÓapasannamahÈmattavatthu
283. AssosuÑ kho manussÈ BhagavatÈ kira yÈgu anuÒÒÈtÈ
madhugoÄakaÒcÈti, te kÈlasseva bhojjayÈguÑ paÔiyÈdenti madhugoÄakaÒca.
Bhikkh| kÈlasseva bhojjayÈguyÈ dhÈtÈ madhugoÄakena ca bhattagge na
cittar|paÑ paribhuÒjanti. Tena kho pana samayena aÒÒatarena
taruÓapasannena mahÈmattena svÈtanÈya Buddhappamukho bhikkhusaÑgho
nimantito hoti. Atha kho tassa taruÓapasannassa mahÈmattassa etadahosi
“yann|nÈhaÑ aÉÉhatelasannaÑ bhikkhusatÈnaÑ aÉÉhatelasÈni
maÑsapÈtisatÈni paÔiyÈdeyyaÑ, ekamekassa bhikkhuno ekamekaÑ
maÑsapÈtiÑ upanÈmeyyan”ti. Atha kho so taruÓapasanno mahÈmatto tassÈ
rattiyÈ accayena paÓÊtaÑ khÈdanÊyaÑ bhojanÊyaÑ paÔiyÈdÈpetvÈ
aÉÉhatelasÈni ca maÑsapÈtisatÈni Bhagavato kÈlaÑ ÈrocÈpesi “kÈlo bhante
pattacÊvaramÈdÈya yena tassa taruÓapasannassa mahÈmattassa nivesanaÑ
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi saddhiÑ
bhikkhusaÑghena. Atha kho so taruÓapasanno mahÈmatto bhattagge
bhikkh| parivisati. Bhikkh| evamÈhaÑsu “thokaÑ Èvuso dehi, thokaÑ
Èvuso dehÊ”ti. MÈ kho tumhe bhante “ayaÑ taruÓapasanno
mahÈmatto”ti thokaÑ thokaÑ paÔiggaÓhatha, bahuÑ me khÈdanÊyaÑ

bhojanÊyaÑ paÔiyattaÑ aÉÉhatelasÈni ca maÑsapÈtisatÈni “ekamekassa
bhikkhuno ekamekaÑ maÑsapÈtiÑ upanÈmessÈmÊ”ti, paÔiggaÓhatha bhante
yÈvadatthanti. Na kho mayaÑ Èvuso etaÑkÈraÓÈ thokaÑ thokaÑ
paÔiggaÓhÈma, api ca mayaÑ kÈlasseva bhojjayÈguyÈ dhÈtÈ madhugoÄakena
ca, tena mayaÑ thokaÑ thokaÑ paÔiggaÓhÈmÈti. Atha kho so taruÓapasanno
mahÈmatto ujjhÈyati khiyyati vipÈceti “kathaÑ hi nÈma bhadantÈ mayÈ
nimantitÈ aÒÒassa bhojjayÈguÑ paribhuÒjissanti, na cÈhaÑ paÔibalo
yÈvadatthaÑ dÈtun”ti, kupito anattamano ÈsÈdanÈpekkho bhikkh|naÑ patte
p|rento agamÈsi “bhuÒjatha vÈ haratha vÈ”ti. Atha kho so taruÓapasanno
mahÈmatto BuddhappamukhaÑ bhikkhusaÑghaÑ paÓÊtena khÈdanÊyena
bhojanÊyena sahatthÈ santappetvÈ sampavÈretvÈ BhagavantaÑ bhuttÈviÑ
onÊtapattapÈÓiÑ ekamantaÑ nisÊdi. EkamantaÑ nisinnaÑ kho taÑ
taruÓapasannaÑ mahÈmattaÑ BhagavÈ dhammiyÈ kathÈya sandassetvÈ
samÈdapetvÈ samuttejetvÈ sampahaÑsetvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmi.
Atha kho tassa taruÓapasannassa mahÈmattassa acirapakkantassa
Bhagavato ahudeva kukkuccaÑ, ahu vippaÔisÈro, “alÈbhÈ vata me, na vata
me lÈbhÈ, dulladdhaÑ vata me, na vata me suladdhaÑ, yohaÑ kupito
anattamano ÈsÈdanÈpekkho bhikkh|naÑ patte p|rento agamÈsiÑ ‘bhuÒjatha
vÈ haratha vÈ’ti, kiÑ nu kho mayÈ bahuÑ pasutaÑ puÒÒaÑ vÈ apuÒÒaÑ
vÈ”ti. Atha kho so taruÓapasanno mahÈmatto yena BhagavÈ tenupasa~kami,
nisinno kho so taruÓapasanno mahÈmatto BhagavantaÑ etadavoca “idha
mayhaÑ bhante acirapakkantassa Bhagavato ahudeva kukkuccaÑ, ahu
vippaÔisÈro, ‘alÈbhÈ vata me, na vata me lÈbhÈ, dulladdhaÑ vata me, na vata
me suladdhaÑ, yohaÑ kupito anattamano ÈsÈdanÈpekkho bhikkh|naÑ patte
p|rento agamÈsiÑ bhuÒjatha vÈ haratha vÈti, kiÑ nu kho mayÈ bahuÑ
pasutaÑ puÒÒaÑ vÈ apuÒÒaÑ vÈ’ti. KiÑ nu kho mayÈ bhante bahuÑ
pasutaÑ puÒÒaÑ vÈ apuÒÒaÑ vÈ”ti. Yadaggena tayÈ Èvuso svÈtanÈya
Buddhappamukho bhikkhusaÑgho nimantito, tadaggena te bahuÑ puÒÒaÑ
pasutaÑ. Yadaggena
318 VinayapiÔaka
te ekamekena bhikkhunÈ ekamekaÑ sitthaÑ paÔiggahitaÑ, tadaggena te

bahuÑ puÒÒaÑ pasutaÑ, saggÈ te ÈraddhÈti. Atha kho so taruÓapasanno
mahÈmatto “lÈbhÈ kira me, suladdhaÑ kira me, bahuÑ kira mayÈ puÒÒaÑ
pasutaÑ, saggÈ kira me ÈraddhÈ”ti haÔÔho udaggo uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ
abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ pakkÈmi. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ
nidÈne etasmiÑ pakaraÓe bhikkhusaÑghaÑ sannipÈtÈpetvÈ bhikkh|
paÔipucchi “saccaÑ kira bhikkhave bhikkh| aÒÒatra nimantitÈ aÒÒassa
bhojjayÈguÑ paribhuÒjantÊ”ti. SaccaÑ BhagavÈti. Vigarahi Buddho BhagavÈ
-pa-. KathaÑ hi nÈma te bhikkhave moghapurisÈ aÒÒatra nimantitÈ aÒÒassa
bhojjayÈguÑ paribhuÒjissanti. NetaÑ bhikkhave appasannÈnaÑ vÈ pasÈdÈya
-pa- vigarahitvÈ dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “na bhikkhave
aÒÒatra nimantitena aÒÒassa bhojjayÈgu paribhuÒjitabbÈ, yo paribhuÒjeyya,
yathÈdhammo kÈretabbo”ti.
172. BelaÔÔhakaccÈnavatthu
284. Atha kho BhagavÈ Andhakavinde yathÈbhirantaÑ viharitvÈ yena
RÈjagahaÑ, tena cÈrikaÑ pakkÈmi mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ
aÉÉhatelasehi bhikkhusatehi. Tena kho pana samayena BelaÔÔho KaccÈno
RÈjagahÈ AndhakavindaÑ addhÈnamaggappaÔipanno hoti paÒcamattehi
sakaÔasatehi sabbeheva guÄakumbhap|rehi. AddasÈ kho BhagavÈ BelaÔÔhaÑ
KaccÈnaÑ d|ratova ÈgacchantaÑ, disvÈna maggÈ okkamma aÒÒatarasmiÑ
rukkham|le nisÊdi. Atha kho BelaÔÔho KaccÈno yena BhagavÈ
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ
aÔÔhÈsi, ekamantaÑ Ôhito kho BelaÔÔho KaccÈno BhagavantaÑ etadavoca
“icchÈmahaÑ bhante ekamekassa bhikkhuno ekamekaÑ guÄakumbhaÑ
dÈtun”ti. Tena hi tvaÑ KaccÈna ekaÑyeva guÄakumbhaÑ ÈharÈti. “EvaÑ
bhante”ti kho BelaÔÔho KaccÈno Bhagavato paÔissuÓitvÈ ekaÑyeva
guÄakumbhaÑ ÈdÈya yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ
BhagavantaÑ etadavoca “Èbhato1 bhante guÄakumbho, kathÈhaÑ bhante
paÔipajjÈmÊ”ti. Tena hi tvaÑ KaccÈna bhikkh|naÑ guÄaÑ dehÊti. “EvaÑ
bhante”ti kho BelaÔÔho KaccÈno Bhagavato
______________________________________________________________
1. ŒhaÔo (SÊ, SyÈ, Ka)
paÔissuÓitvÈ bhikkh|naÑ guÄaÑ datvÈ BhagavantaÑ etadavoca “dinno

bhante bhikkh|naÑ guÄo, bahu cÈyaÑ guÄo avasiÔÔho, kathÈhaÑ bhante
paÔipajjÈmÊ”ti. Tena hi tvaÑ KaccÈna bhikkh|naÑ guÄaÑ yÈvadatthaÑ
dehÊti. “EvaÑ bhante”ti kho BelaÔÔho KaccÈno Bhagavato paÔissuÓitvÈ
bhikkh|naÑ guÄaÑ yÈvadatthaÑ datvÈ BhagavantaÑ etadavoca “dinno
bhante bhikkh|naÑ guÄo yÈvadattho, bahu cÈyaÑ guÄo avasiÔÔho, kathÈhaÑ
bhante paÔipajjÈmÊ”ti. Tena hi tvaÑ KaccÈna bhikkh| guÄehi santappehÊti.
“EvaÑ bhante”ti kho BelaÔÔho KaccÈno Bhagavato paÔissuÓitvÈ bhikkh|
guÄehi santappesi. Ekacce bhikkh| pattepi p|resuÑ, parissÈvanÈnipi
thavikÈyopi p|resuÑ. Atha kho BelaÔÔho KaccÈno bhikkh| guÄehi
santappetvÈ BhagavantaÑ etadavoca “santappitÈ bhante bhikkh| guÄehi,
bahu cÈyaÑ guÄo avasiÔÔho, kathÈhaÑ bhante paÔipajjÈmÊ”ti. Tena hi tvaÑ
KaccÈna vighÈsÈdÈnaÑ guÄaÑ dehÊti. “EvaÑ bhante”ti kho BelaÔÔho
KaccÈno Bhagavato paÔissuÓitvÈ vighÈsÈdÈnaÑ guÄaÑ datvÈ BhagavantaÑ
etadavoca “dinno bhante vighÈsÈdÈnaÑ guÄo, bahu cÈyaÑ guÄo avasiÔÔho,
kathÈhaÑ bhante paÔipajjÈmÊ”ti. Tena hi tvaÑ KaccÈna vighÈsÈdÈnaÑ guÄaÑ
yÈvadatthaÑ dehÊti. “EvaÑ bhante”ti kho BelaÔÔho KaccÈno Bhagavato
paÔissuÓitvÈ vighÈsÈdÈnaÑ guÄaÑ yÈvadatthaÑ datvÈ BhagavantaÑ
etadavoca “dinno bhante vighÈsÈdÈnaÑ guÄo yÈvadattho, bahu cÈyaÑ guÄo
avasiÔÔho, kathÈhaÑ bhante paÔipajjÈmÊ”ti. Tena hi tvaÑ KaccÈna vighÈsÈde
guÄehi santappehÊti. “EvaÑ bhante”ti kho BelaÔÔho KaccÈno Bhagavato
paÔissuÓitvÈ vighÈsÈde guÄehi santappesi. Ekacce vighÈsÈdÈ kolambepi
ghaÔepi p|resuÑ, piÔakÈnipi uccha~gepi p|resuÑ. Atha kho BelaÔÔho
KaccÈno vighÈsÈde guÄehi santappetvÈ BhagavantaÑ etadavoca “santappitÈ
bhante vighÈsÈdÈ guÄehi, bahu cÈyaÑ guÄo avasiÔÔho, kathÈhaÑ bhante
paÔipajjÈmÊ”ti. NÈhaÑ taÑ KaccÈna passÈmi sadevake loke samÈrake
sabrahmake sassamaÓabrÈhmaÓiyÈ pajÈya sadevamanussÈya yassa so guÄo
paribhutto sammÈ pariÓÈmaÑ gaccheyya aÒÒatra TathÈgatassa vÈ
TathÈgatasÈvakassa vÈ. Tena hi tvaÑ KaccÈna taÑ guÄaÑ appaharite vÈ
chaÉÉehi, appÈÓake vÈ udake opilÈpehÊti. “EvaÑ bhante”ti kho BelaÔÔho
KaccÈno Bhagavato paÔissuÓitvÈ taÑ guÄaÑ appÈÓake
320 VinayapiÔaka
udake opilÈpeti. Atha kho so guÄo udake pakkhitto cicciÔÈyati ciÔiciÔÈyati

padh|pÈyati1 sampadh|pÈyati. SeyyathÈpi nÈma phÈlo divasaÑsantatto
udake pakkhitto cicciÔÈyati ciÔiciÔÈyati padh|pÈyati sampadh|pÈyati,
evameva so guÄo udake pakkhitto cicciÔÈyati ciÔiciÔÈyati padh|pÈyati
sampadh|pÈyati.
Atha kho BelaÔÔho KaccÈno saÑviggo lomahaÔÔhajÈto yena BhagavÈ

tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi.
EkamantaÑ nisinnassa kho BelaÔÔhassa KaccÈnassa BhagavÈ anupubbiÑ
kathaÑ kathesi, seyyathidaÑ, dÈnakathaÑ sÊlakathaÑ saggakathaÑ
kÈmÈnaÑ ÈdÊnavaÑ okÈraÑ saÑkilesaÑ nekkhamme ÈnisaÑsaÑ pakÈsesi.
YadÈ BhagavÈ aÒÒÈsi BelaÔÔhaÑ KaccÈnaÑ kallacittaÑ muducittaÑ
vinÊvaraÓacittaÑ udaggacittaÑ pasannacittaÑ, atha yÈ BuddhÈnaÑ
sÈmukkaÑsikÈ dhammadesanÈ, taÑ pakÈsesi -pa- evameva BelaÔÔhassa
KaccÈnassa tasmiÑyeva Èsane virajaÑ vÊtamalaÑ dhammacakkhuÑ udapÈdi
“yaÑ kiÒci samudayadhammaÑ sabbaÑ taÑ nirodhadhamman”ti. Atha kho
BelaÔÔho KaccÈno diÔÔhadhammo pattadhammo viditadhammo
pariyogÈÄhadhammo tiÓÓavicikiccho vigatakathaÑkatho vesÈrajjappatto
aparappaccayo SatthusÈsane BhagavantaÑ etadavoca “abhikkantaÑ bhante,
abhikkantaÑ bhante, seyyathÈpi bhante nikujjitaÑ vÈ ukkujjeyya -pa-
evamevaÑ kho BhagavatÈ anekapariyÈyena dhammo pakÈsito. EsÈhaÑ
bhante BhagavantaÑ saraÓaÑ gacchÈmi, dhammaÒca bhikkhusaÑghaÒca,
upÈsakaÑ maÑ BhagavÈ dhÈretu ajjatagge pÈÓupetaÑ saraÓagatan”ti.
Atha kho BhagavÈ anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena RÈjagahaÑ

tadavasari, tatra sudaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati VeÄuvane
kalandakanivÈpe. Tena kho pana samayena RÈjagahe guÄo ussanno hoti.
Bhikkh| “gilÈnasseva BhagavatÈ guÄo anuÒÒÈto, no agilÈnassÈ”ti
kukkuccÈyantÈ guÄaÑ na bhuÒjanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave gilÈnassa guÄaÑ, agilÈnassa guÄodakanti.
______________________________________________________________
1. Sandh|pÈyati (SÊ, SyÈ)
173. PÈÔaligÈmavatthu
285. * Atha kho BhagavÈ RÈjagahe yathÈbhirantaÑ viharitvÈ yena
PÈÔaligÈmo tena cÈrikaÑ pakkÈmi mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ
aÉÉhatelasehi bhikkh|satehi. Atha kho BhagavÈ anupubbena cÈrikaÑ
caramÈno yena PÈÔaligÈmo tadavasari. AssosuÑ kho PÈÔaligÈmikÈ upÈsakÈ
“BhagavÈ kira PÈÔaligÈmaÑ anuppatto”ti. Atha kho PÈÔaligÈmikÈ upÈsakÈ
yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ
ekamantaÑ nisÊdiÑsu. EkamantaÑ nisinne kho PÈÔaligÈmike upÈsake
BhagavÈ dhammiyÈ kathÈya sandassesi samÈdapesi samuttejesi
sampahaÑsesi. Atha kho PÈÔaligÈmikÈ upÈsakÈ BhagavatÈ dhammiyÈ
kathÈya sandassitÈ samÈdapitÈ samuttejitÈ sampahaÑsitÈ BhagavantaÑ
etadavocuÑ “adhivÈsetu no bhante BhagavÈ ÈvasathÈgÈraÑ saddhiÑ
bhikkhusaÑghenÈ”ti. AdhivÈsesi BhagavÈ tuÓhÊbhÈvena. Atha kho
PÈÔaligÈmikÈ upÈsakÈ Bhagavato adhivÈsanaÑ viditvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ
BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ yena ÈvasathÈgÈraÑ
tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ sabbasanthariÑ ÈvasathÈgÈraÑ
santharitvÈ ÈsanÈni paÒÒapetvÈ udakamaÓikaÑ patiÔÔhÈpetvÈ telapadÊpaÑ
ÈropetvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ
abhivÈdetvÈ ekamantaÑ aÔÔhaÑsu, ekamantaÑ ÔhitÈ kho PÈÔaligÈmikÈ
upÈsakÈ BhagavantaÑ etadavocuÑ “sabbasantharisanthataÑ bhante
ÈvasathÈgÈraÑ, ÈsanÈni paÒÒattÈni, udakamaÓiko patiÔÔhÈpito, telapadÊpo
Èropito, yassadÈni bhante BhagavÈ kÈlaÑ maÒÒatÊ”ti.
Atha kho BhagavÈ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya saddhiÑ
bhikkhusaÑghena yena ÈvasathÈgÈraÑ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ pÈde
pakkhÈletvÈ ÈvasathÈgÈraÑ pavisitvÈ majjhimaÑ thambhaÑ nissÈya
puratthÈbhimukho nisÊdi. BhikkhusaÑghopi kho pÈde pakkhÈletvÈ
ÈvasathÈgÈraÑ pavisitvÈ pacchimaÑ bhittiÑ nissÈya puratthÈbhimukho
nisÊdi BhagavantaÑyeva purakkhatvÈ. PÈÔaligÈmikÈpi kho upÈsakÈ pÈde
pakkhÈletvÈ ÈvasathÈgÈraÑ pavisitvÈ puratthimaÑ bhittiÑ nissÈya
pacchimÈbhimukhÈ nisÊdiÑsu BhagavantaÑyeva purakkhatvÈ. Atha kho
BhagavÈ PÈÔaligÈmike upÈsake Èmantesi–
______________________________________________________________
* Ito paraÑ yÈva 325 piÔÔhe ‘tiÓÓÈ medhÈvino janÈ’ti pÈÔho DÊ 2. 71 piÔÔhÈdÊsu
ca Khu 1. 183 piÔÔhÈdÊsupi ca Ègato.
322 VinayapiÔaka
* PaÒcime gahapatayo ÈdÊnavÈ dussÊlassa sÊlavipattiyÈ. Katame paÒca,

idha gahapatayo dussÊlo sÊlavipanno pamÈdÈdhikaraÓaÑ mahatiÑ
bhogajÈniÑ nigacchati, ayaÑ paÔhamo ÈdÊnavo dussÊlassa sÊlavipattiyÈ. Puna
caparaÑ gahapatayo dussÊlassa sÊlavipannassa pÈpako kittisaddo
abbhuggacchati, ayaÑ dutiyo ÈdÊnavo dussÊlassa sÊlavipattiyÈ. Puna caparaÑ
gahapatayo dussÊlo sÊlavipanno yaÒÒadeva parisaÑ upasa~kamati yadi
khattiyaparisaÑ yadi brÈhmaÓaparisaÑ yadi gahapatiparisaÑ yadi
samaÓaparisaÑ, avisÈrado upasa~kamati ma~kubh|to, ayaÑ tatiyo ÈdÊnavo
dussÊlassa sÊlavipattiyÈ. Puna caparaÑ gahapatayo dussÊlo sÊlavipanno
samm|Äho kÈlaÑ karoti, ayaÑ catuttho ÈdÊnavo dussÊlassa sÊlavipattiyÈ.
Puna caparaÑ gahapatayo dussÊlo sÊlavipanno kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ
apÈyaÑ duggatiÑ vinipÈtaÑ nirayaÑ upapajjati, ayaÑ paÒcamo ÈdÊnavo
dussÊlassa sÊlavipattiyÈ. Ime kho gahapatayo paÒca ÈdÊnavÈ dussÊlassa
sÊlavipattiyÈ.
+ PaÒcime gahapatayo ÈnisaÑsÈ sÊlavato sÊlasampadÈya. Katame paÒca,
idha gahapatayo sÊlavÈ sÊlasampanno appamÈdÈdhikaraÓaÑ mahantaÑ
bhogakkhandhaÑ adhigacchati, ayaÑ paÔhamo ÈnisaÑso sÊlavato
sÊlasampadÈya. Puna caparaÑ gahapatayo sÊlavato sÊlasampannassa kalyÈÓo
kittisaddo abbhuggacchati, ayaÑ dutiyo ÈnisaÑso sÊlavato lasampadÈya.
Puna caparaÑ gahapatayo sÊlavÈ sÊlasampanno yaÒÒadeva parisaÑ
upasa~kamati yadi khattiyaparisaÑ yadi brÈhmaÓaparisaÑ yadi
gahapatiparisaÑ yadi samaÓaparisaÑ, visÈrado upasa~kamati ama~kubh|to,
ayaÑ tatiyo ÈnisaÑso sÊlavato sÊlasampadÈya. Puna caparaÑ gahapatayo
sÊlavÈ sÊlasampanno asamm|Äho kÈlaÑ karoti, ayaÑ catuttho ÈnisaÑso
sÊlavato sÊlasampadÈya. Puna caparaÑ gahapatayo sÊlavÈ sÊlasampanno
kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ sugatiÑ saggaÑ lokaÑ upapajjati, ayaÑ
paÒcamo ÈnisaÑso sÊlavato sÊlasampadÈya, ime kho gahapatayo paÒca
ÈnisaÑsÈ sÊlavato sÊlasampadÈyÈti.
Atha kho BhagavÈ PÈÔaligÈmike upÈsake bahudeva rattiÑ dhammiyÈ
kathÈya sandassetvÈ samÈdapetvÈ samuttejetvÈ sampahaÑsetvÈ
______________________________________________________________
* DÊ 3. 196; AÑ 2. 221 piÔÔhesupi. + DÊ 3. 197; AÑ 2. 221 piÔÔhesupi.
uyyojesi “abhikkantÈ kho gahapatayo ratti, yassadÈni tumhe kÈlaÑ

maÒÒathÈ”ti. “EvaÑ bhante”ti kho PÈÔaligÈmikÈ upÈsakÈ Bhagavato
paÔissuÓitvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ
pakkamiÑsu. Atha kho BhagavÈ acirapakkantesu PÈÔaligÈmikesu upÈsakesu
suÒÒÈgÈraÑ pÈvisi.
174. SunidhavassakÈravatthu
286. Tena kho pana samayena SunidhavassakÈrÈ MagadhamahÈmattÈ
PÈÔaligÈme nagaraÑ mÈpenti VajjÊnaÑ paÔibÈhÈya. AddasÈ kho BhagavÈ
rattiyÈ pacc|sasamayaÑ paccuÔÔhÈya dibbena cakkhunÈ visuddhena
atikkantamÈnusakena sambahulÈ devatÈyo PÈÔaligÈme vatth|ni
pariggaÓhantiyo. YasmiÑ padese mahesakkhÈ devatÈ vatth|ni
pariggaÓhanti, mahesakkhÈnaÑ tattha rÈj|naÑ rÈjamahÈmattÈnaÑ cittÈni
namanti nivesanÈni mÈpetuÑ. YasmiÑ padese majjhimÈ devatÈ vatth|ni
pariggaÓhanti, majjhimÈnaÑ tattha rÈj|naÑ rÈjamahÈmattÈnaÑ cittÈni
namanti nivesanÈni mÈpetuÑ. YasmiÑ padese nÊcÈ devatÈ vatth|ni
pariggaÓhanti, nÊcÈnaÑ tattha rÈj|naÑ rÈjamahÈmattÈnaÑ cittÈni namanti
nivesanÈni mÈpetuÑ. Atha kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi
“ke nu kho te Œnanda PÈÔaligÈme nagaraÑ mÈpentÊ”ti. SunidhavassakÈrÈ
bhante MagadhamahÈmattÈ PÈÔaligÈme nagaraÑ mÈpenti VajjÊnaÑ
paÔibÈhÈyÈti. SeyyathÈpi Œnanda devehi TÈvatiÑsehi saddhiÑ mantetvÈ,
evameva kho Œnanda SunidhavassakÈrÈ MagadhamahÈmattÈ PÈÔaligÈme
nagaraÑ mÈpenti VajjÊnaÑ paÔibÈhÈya. IdhÈhaÑ Œnanda rattiyÈ
pacc|sasamayaÑ paccuÔÔhÈya addasaÑ dibbena cakkhunÈ visuddhena
atikkantamÈnusakena sambahulÈ devatÈyo PÈÔaligÈme vatth|ni
pariggaÓhantiyo. YasmiÑ padese mahesakkhÈ devatÈ vatth|ni
pariggaÓhanti, mahesakkhÈnaÑ tattha rÈj|naÑ rÈjamahÈmattÈnaÑ cittÈni
namanti nivesanÈni mÈpetuÑ. YasmiÑ padese majjhimÈ devatÈ vatth|ni
pariggaÓhanti, majjhimÈnaÑ tattha rÈj|naÑ rÈjamahÈmattÈnaÑ cittÈni
namanti nivesanÈni mÈpetuÑ. YasmiÑ padese nÊcÈ devatÈ vatth|ni
pariggaÓhanti, nÊcÈnaÑ tattha rÈj|naÑ rÈjamahÈmattÈnaÑ cittÈni namanti
nivesanÈni mÈpetuÑ. YÈvatÈ Œnanda ariyaÑ ÈyatanaÑ yÈvatÈ vaÓippatho,
idaÑ agganagaraÑ bhavissati PÈÔaliputtaÑ puÔabhedanaÑ. PÈÔaliputtassa
kho Œnanda tayo
324 VinayapiÔaka
antarÈyÈ bhavissanti aggito vÈ udakato vÈ abbhantarato vÈ mithubhedÈti.

Atha kho SunidhavassakÈrÈ MagadhamahÈmattÈ yena BhagavÈ
tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavatÈ saddhiÑ sammodiÑsu,
sammodanÊyaÑ kathaÑ sÈraÓÊyaÑ vÊtisÈretvÈ ekamantaÑ aÔÔhaÑsu,
ekamantaÑ ÔhitÈ kho SunidhavassakÈrÈ MagadhamahÈmattÈ BhagavantaÑ
etadavocuÑ “adhivÈsetu no bhavaÑ Gotamo ajjatanÈya bhattaÑ saddhiÑ
bhikkhusaÑghenÈ”ti. AdhivÈsesi BhagavÈ tuÓhÊbhÈvena. Atha kho
SunidhavassakÈrÈ MagadhamahÈmattÈ Bhagavato adhivÈsanaÑ viditvÈ
pakkamiÑsu. Atha kho SunidhavassakÈrÈ MagadhamahÈmattÈ paÓÊtaÑ
khÈdanÊyaÑ bhojanÊyaÑ paÔiyÈdÈpetvÈ Bhagavato kÈlaÑ ÈrocÈpesuÑ “kÈlo
bho Gotama niÔÔhitaÑ bhattan”ti. Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ
nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya yena SunidhavassakÈrÈnaÑ
MagadhamahÈmattÈnaÑ parivesanÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte
Èsane nisÊdi saddhiÑ bhikkhusaÑghena. Atha kho SunidhavassakÈrÈ
MagadhamahÈmattÈ BuddhappamukhaÑ bhikkhusaÑghaÑ paÓÊtena
khÈdanÊyena bhojanÊyena sahatthÈ santappetvÈ sampavÈretvÈ BhagavantaÑ
bhuttÈviÑ onÊtapattapÈÓiÑ ekamantaÑ nisÊdiÑsu. EkamantaÑ nisinne kho
SunidhavassakÈre MagadhamahÈmatte BhagavÈ imÈhi gÈthÈhi anumodi–
“YasmiÑ padese kappeti, vÈsaÑ paÓÉitajÈtiyo.
SÊlavantettha bhojetvÈ, saÒÒate brahmacÈrayo1.
YÈ tattha devatÈ ÈsuÑ, tÈsaÑ dakkhiÓamÈdise.
TÈ p|jitÈ p|jayanti, mÈnitÈ mÈnayanti naÑ.
Tato naÑ anukampanti, mÈtÈ puttaÑva orasaÑ.
DevatÈnukampito poso, sadÈ bhadrÈni passatÊ”ti.
Atha kho BhagavÈ SunidhavassakÈre MagadhamahÈmatte imÈhi gÈthÈhi
anumoditvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmi. Tena kho pana samayena
SunidhavassakÈrÈ MagadhamahÈmattÈ BhagavantaÑ piÔÔhito piÔÔhito
anubandhÈ honti “yenajja samaÓo Gotamo dvÈrena nikkhamissati, taÑ
GotamadvÈraÑ nÈma
______________________________________________________________
1. BrahmacÈrino (SyÈ)
bhavissati, yena titthena Ga~gaÑ nadiÑ uttarissati, taÑ GotamatitthaÑ nÈma

bhavissatÊ”ti. Atha kho BhagavÈ yena dvÈrena nikkhami, taÑ
GotamadvÈraÑ nÈma ahosi. Atha kho BhagavÈ yena Ga~gÈ nadÊ
tenupasa~kami, tena kho pana samayena Ga~gÈ nadÊ p|rÈ hoti samatittikÈ
kÈkapeyyÈ, manussÈ aÒÒe nÈvaÑ pariyesanti aÒÒe uÄumpaÑ pariyesanti
aÒÒe kullaÑ bandhanti orÈ pÈraÑ gantukÈmÈ. AddasÈ kho BhagavÈ te
manusse aÒÒe nÈvaÑ pariyesante aÒÒe uÄumpaÑ pariyesante aÒÒe kullaÑ
bandhante orÈ pÈraÑ gantukÈme, disvÈna seyyathÈpi nÈma balavÈ puriso
samiÒjitaÑ vÈ bÈhaÑ pasÈreyya, pasÈritaÑ vÈ bÈhaÑ samiÒjeyya, evameva
kho Ga~gÈya nadiyÈ orimatÊre antarahito pÈrimatÊre paccuÔÔhÈsi saddhiÑ
bhikkhusaÑghena. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ
imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–
“Ye taranti aÓÓavaÑ saraÑ,
SetuÑ katvÈna visajja pallalÈni.
KullaÑ hi jano bandhati,
TiÓÓÈ medhÈvino janÈ”ti.
175. KoÔigÈme saccakathÈ

287. Atha kho BhagavÈ yena KoÔigÈmo tenupasa~kami, tatra sudaÑ
BhagavÈ KoÔigÈme viharati. Tatra kho BhagavÈ bhikkh| Èmantesi–
* “CatunnaÑ bhikkhave ariyasaccÈnaÑ ananubodhÈ appaÔivedhÈ
evamidaÑ dÊghamaddhÈnaÑ sandhÈvitaÑ saÑsaritaÑ mamaÒceva
tumhÈkaÒca. KatamesaÑ catunnaÑ, dukkhassa bhikkhave ariyasaccassa
ananubodhÈ appaÔivedhÈ evamidaÑ dÊghamaddhÈnaÑ sandhÈvitaÑ
saÑsaritaÑ mamaÒceva tumhÈkaÒca. Dukkhasamudayassa ariyasaccassa -
pa-. Dukkhanirodhassa ariyasaccassa -pa-. DukkhanirodhagÈminiyÈ
paÔipadÈya ariyasaccassa ananubodhÈ appaÔivedhÈ evamidaÑ
dÊghamaddhÈnaÑ sandhÈvitaÑ saÑsaritaÑ mamaÒceva tumhÈkaÒca.
TayidaÑ bhikkhave dukkhaÑ ariyasaccaÑ anubuddhaÑ paÔividdhaÑ,
dukkhasamudayaÑ1 ariyasaccaÑ anubuddhaÑ paÔividdhaÑ,
dukkhanirodhaÑ2 ariyasaccaÑ anubuddhaÑ paÔividdhaÑ,
dukkhanirodhagÈminÊ paÔipadÈ ariyasaccaÑ anubuddhaÑ paÔividdhaÑ,
ucchinnÈ bhavataÓhÈ, khÊÓÈ bhavanetti, natthidÈni punabbhavo”ti.
______________________________________________________________
1. Dukkhasamudayo (SyÈ) dukkhanirodho (SyÈ) * DÊ 2. 76 piÔÔhepi.
326 VinayapiÔaka
CatunnaÑ ariyasaccÈnaÑ, yathÈbh|taÑ adassanÈ.

SaÑsitaÑ dÊghamaddhÈnaÑ, tÈsu tÈsveva jÈtisu.
TÈni etÈni diÔÔhÈni, bhavanetti sam|hatÈ.
UcchinnaÑ m|laÑ dukkhassa, natthidÈni punabbhavoti.
176. AmbapÈlÊvatthu
288. * Assosi kho AmbapÈlÊ gaÓikÈ “BhagavÈ kira KoÔigÈmaÑ
anuppatto”ti, atha kho AmbapÈlÊ gaÓikÈ bhadrÈni bhadrÈni yÈnÈni yojÈpetvÈ
bhadraÑ bhadraÑ yÈnaÑ abhiruhitvÈ bhadrehi bhadrehi yÈnehi VesÈliyÈ
niyyÈsi BhagavantaÑ dassanÈya, yÈvatikÈ yÈnassa bh|mi, yÈnena gantvÈ
yÈnÈ paccorohitvÈ pattikÈva yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ
BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi. EkamantaÑ nisinnaÑ kho
AmbapÈliÑ gaÓikaÑ BhagavÈ dhammiyÈ kathÈya sandassesi samÈdapesi
samuttejesi sampahaÑsesi. Atha kho AmbapÈlÊ gaÓikÈ BhagavatÈ dhammiyÈ
kathÈya sandassitÈ samÈdapitÈ samuttejitÈ sampahaÑsitÈ BhagavantaÑ
etadavoca “adhivÈsetu me bhante BhagavÈ svÈtanÈya bhattaÑ saddhiÑ
bhikkhusaÑghenÈ”ti. AdhivÈsesi BhagavÈ tuÓhÊbhÈvena. Atha kho AmbapÈlÊ
gaÓikÈ Bhagavato adhivÈsanaÑ viditvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ
abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ pakkÈmi.
177. LicchavÊvatthu
289. * AssosuÑ kho VesÈlikÈ LicchavÊ “BhagavÈ kira KoÔigÈmaÑ
anuppatto”ti, atha kho VesÈlikÈ LicchavÊ bhadrÈni bhadrÈni yÈnÈni
yojÈpetvÈ bhadraÑ bhadraÑ yÈnaÑ abhiruhitvÈ bhadrehi bhadrehi yÈnehi
VesÈliyÈ niyyÈsuÑ BhagavantaÑ dassanÈya, appekacce LicchavÊ nÊlÈ honti
nÊlavaÓÓÈ nÊlavatthÈ nÊlÈla~kÈrÈ, appekacce LicchavÊ pÊtÈ honti pÊtavaÓÓÈ
pÊtavatthÈ pÊtÈla~kÈrÈ, appekacce LicchavÊ lohitÈ honti lohitavaÓÓÈ
lohitavatthÈ lohitÈla~kÈrÈ, appekacce LicchavÊ odÈtÈ honti odÈtavaÓÓÈ
odÈtavatthÈ odÈtÈla~kÈrÈ. Atha kho AmbapÈlÊ gaÓikÈ daharÈnaÑ daharÈnaÑ
LicchavÊnaÑ ÊsÈya ÊsaÑ yugena yugaÑ cakkena cakkaÑ akkhena akkhaÑ
paÔivaÔÔesi1.
______________________________________________________________
* DÊ 2. 81 piÔÔhÈdÊsupi. 1. PaÔivattesi (Ka)
atha kho te LicchavÊ AmbapÈliÑ gaÓikaÑ etadavocuÑ “kissa je AmbapÈli

dahÈrÈnaÑ daharÈnaÑ1 LicchavÊnaÑ ÊsÈya ÊsaÑ yugena yugaÑ cakkena
cakkaÑ akkhena akkhaÑ paÔivaÔÔesÊ”ti. TathÈ hi pana mayÈ ayyaputtÈ
svÈtanÈya Buddhappamukho bhikkhusaÑgho nimantitoti. Dehi je AmbapÈli
amhÈkaÑ etaÑ bhattaÑ satasahassenÈti. Sacepi me ayyaputtÈ VesÈliÑ
sÈhÈraÑ dajjeyyÈtha, neva dajjÈhaÑ taÑ bhattanti. Atha kho te LicchavÊ
a~guliÑ phoÔesuÑ “jitamha vata bho ambakÈya, parÈjitamha vata bho
ambakÈyÈ”ti. Atha kho te LicchavÊ yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu.
AddasÈ kho BhagavÈ te LicchavÊ d|ratova Ègacchante, disvÈna bhikkh|
Èmantesi “yehi bhikkhave bhikkh|hi devÈ TÈvatiÑsÈ adiÔÔhapubbÈ, oloketha
bhikkhave LicchavÊparisaÑ, apaloketha bhikkhave LicchavÊparisaÑ,
upasaÑharatha bhikkhave LicchavÊparisaÑ TÈvatiÑsaparisan”ti. Atha kho te
LicchavÊ yÈvatikÈ yÈnassa bh|mi, yÈnena gantvÈ yÈnÈ paccorohitvÈ
pattikÈva yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ
abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu. EkamantaÑ nisinne kho te LicchavÊ
BhagavÈ dhammiyÈ kathÈya sandassesi samÈdapesi samuttejesi
sampahaÑsesi. Atha kho te LicchavÊ BhagavatÈ dhammiyÈ kathÈya
sandassitÈ samÈdapitÈ samuttejitÈ sampahaÑsitÈ BhagavantaÑ etadavocuÑ
“adhivÈsetu no bhante BhagavÈ svÈtanÈya bhattaÑ saddhiÑ
bhikkhusaÑghenÈ”ti. AdhivuÔÔhomhi LicchavÊ svÈtanÈya AmbapÈliyÈ
gaÓikÈya bhattanti. Atha kho te LicchavÊ a~guliÑ phoÔesuÑ “jitamha vata
bho ambakÈya, parÈjitamha vata bho ambakÈyÈ”ti. Atha kho te LicchavÊ
Bhagavato bhÈsitaÑ abhinanditvÈ anumoditvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ
abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ pakkamiÑsu.
Atha kho BhagavÈ KoÔigÈme yathÈbhirantaÑ viharitvÈ2 yena NÈtikÈ3
tenupasa~kami, tatra sudaÑ BhagavÈ NÈtike viharati giÒjakÈvasathe. Atha
kho AmbapÈlÊ gaÓikÈ tassÈ rattiyÈ accayena sake ÈrÈme paÓÊtaÑ
khÈdanÊyaÑ bhojanÊyaÑ paÔiyÈdÈpetvÈ Bhagavato kÈlaÑ ÈrocÈpesi “kÈlo
bhante niÔÔhitaÑ bhattan”ti. Atha kho BhagavÈ
1. AmhÈkaÑ daharÈnaÑ daharÈnaÑ (SÊ, SyÈ)

2. MahÈparinibbÈnasutte anusandhi aÒÒathÈ Ègato.
3. NÈdikÈ (SÊ, SyÈ)
328 VinayapiÔaka
pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya yena AmbapÈliyÈ gaÓikÈya

parivesanÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi saddhiÑ
bhikkhusaÑghena. Atha kho AmbapÈlÊ gaÓikÈ BuddhappamukhaÑ
sampavÈretvÈ BhagavantaÑ bhuttÈviÑ onÊtapattapÈÓiÑ ekamantaÑ nisÊdi,
ekamantaÑ nisinnÈ kho AmbapÈlÊ gaÓikÈ BhagavantaÑ etadavoca “imÈhaÑ
bhante ambavanaÑ Buddhappamukhassa bhikkhusaÑghassa dammÊ”ti.
PaÔiggahesi BhagavÈ ÈrÈmaÑ. Atha kho BhagavÈ AmbapÈliÑ gaÓikaÑ
uÔÔhÈyÈsanÈ yena MahÈvanaÑ tenupasa~kami, tatra sudaÑ BhagavÈ
VesÈliyaÑ viharati MahÈvane K|ÔÈgÈrasÈlÈyaÑ.
LicchavibhÈÓavÈro niÔÔhito tatiyo.

_____
178. SÊhasenÈpativatthu
290. * Tena kho pana samayena abhiÒÒÈtÈ abhiÒÒÈtÈ LicchavÊ
sandhÈgÈre1 sannisinnÈ sannipatitÈ anekapariyÈyena Buddhassa vaÓÓaÑ
bhÈsanti, dhammassa vaÓÓaÑ bhÈsanti, saÑghassa vaÓÓaÑ bhÈsanti. Tena
kho pana samayena SÊho senÈpati NigaÓÔhasÈvako tassaÑ parisÈyaÑ nisinno
hoti. Atha kho SÊhassa senÈpatissa etadahosi “nissaÑsayaÑ kho so BhagavÈ
ArahaÑ SammÈsambuddho bhavissati, tathÈ hime abhiÒÒÈtÈ abhiÒÒÈtÈ
LicchavÊ sandhÈgÈre sannisinnÈ sannipatitÈ anekapariyÈyena Buddhassa
vaÓÓaÑ bhÈsanti, dhammassa vaÓÓaÑ bhÈsanti, saÑghassa vaÓÓaÑ bhÈsanti,
yann|nÈhaÑ taÑ BhagavantaÑ dassanÈya upasa~kameyyaÑ ArahantaÑ
SammÈsambuddhan”ti. Atha kho SÊho senÈpati yena nigaÓÔho nÈÔaputto
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ nigaÓÔhaÑ nÈÔaputtaÑ etadavoca
“icchÈmahaÑ bhante samaÓaÑ GotamaÑ dassanÈya upasa~kamitun”ti. KiÑ
pana tvaÑ SÊha kiriyavÈdo samÈno akiriyavÈdaÑ samaÓaÑ GotamaÑ
dassanÈya upasa~kamissasi, samaÓo hi SÊha Gotamo akiriyavÈdo akiriyÈya
dhammaÑ deseti, tena ca sÈvake vinetÊti. Atha kho SÊhassa senÈpatissa yo
ahosi gamikÈbhisa~khÈro BhagavantaÑ dassanÈya,
______________________________________________________________
1. SanthÈgÈre (SÊ, SyÈ) * AÑ 3. 24 piÔÔhÈdÊsupi.
so paÔippassambhi. Dutiyampi kho abhiÒÒÈtÈ abhiÒÒÈtÈ LicchavÊ sandhÈgÈre

sannisinnÈ sannipatitÈ anekapariyÈyena Buddhassa vaÓÓaÑ bhÈsanti,
dhammassa vaÓÓaÑ bhÈsanti, saÑghassa vaÓÓaÑ bhÈsanti. Dutiyampi kho
SÊhassa senÈpatissa etadahosi “nissaÑsayaÑ kho so BhagavÈ ArahaÑ
SammÈsambuddho bhavissati, tathÈ hime abhiÒÒÈtÈ abhiÒÒÈtÈ LicchavÊ
sandhÈgÈre sannisinnÈ sannipatitÈ anekapariyÈyena Buddhassa vaÓÓaÑ
bhÈsanti, dhammassa vaÓÓaÑ bhÈsanti, saÑghassa vaÓÓaÑ bhÈsanti,
yann|nÈhaÑ taÑ BhagavantaÑ dassanÈya upasa~kameyyaÑ ArahantaÑ
SammÈsambuddhan”ti. Dutiyampi kho SÊho senÈpati yena nigaÓÔho
nÈÔaputto tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ nigaÓÔhaÑ nÈÔaputtaÑ etadavoca
“icchÈmahaÑ bhante samaÓaÑ GotamaÑ dassanÈya upasa~kamitun”ti. KiÑ
pana tvaÑ SÊha kiriyavÈdo samÈno akiriyavÈdaÑ samaÓaÑ GotamaÑ
dassanÈya upasa~kamissasi, samaÓo hi SÊha Gotamo akiriyavÈdo akiriyÈya
dhammaÑ deseti, tena ca sÈvake vinetÊti. Dutiyampi kho SÊhassa senÈpatissa
yo ahosi gamikÈbhisa~khÈro BhagavantaÑ dassanÈya, so paÔippassambhi.
Tatiyampi kho abhiÒÒÈtÈ abhiÒÒÈtÈ LicchavÊ sandhÈgÈre sannisinnÈ
sannipatitÈ anekapariyÈyena Buddhassa vaÓÓaÑ bhÈsanti, dhammassa
vaÓÓaÑ bhÈsanti, saÑghassa vaÓÓaÑ bhÈsanti. Tatiyampi kho SÊhassa
senÈpatissa etadahosi “nissaÑsayaÑ kho so BhagavÈ ArahaÑ
SammÈsambuddho bhavissati, tathÈ hime abhiÒÒÈtÈ abhiÒÒÈtÈ LicchavÊ
sandhÈgÈre sannisinnÈ sannipatitÈ anekapariyÈyena Buddhassa vaÓÓaÑ
bhÈsanti, dhammassa vaÓÓaÑ bhÈsanti, saÑghassa vaÓÓaÑ bhÈsanti, kiÑ hi
me karissanti nigaÓÔhÈ apalokitÈ vÈ anapalokitÈ vÈ, yann|nÈhaÑ
anapaloketvÈva nigaÓÔhe taÑ BhagavantaÑ dassanÈya upasa~kameyyaÑ
ArahantaÑ SammÈsambuddhan”ti.
Atha kho SÊho senÈpati paÒcahi rathasatehi divÈ divassa VesÈliyÈ
niyyÈsi BhagavantaÑ dassanÈya, yÈvatikÈ yÈnassa bh|mi, yÈnena gantvÈ
yÈnÈ paccorohitvÈ pattikova yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ
BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho SÊho
senÈpati BhagavantaÑ etadavoca “sutaÑ me taÑ bhante ‘akiriyavÈdo
samaÓo Gotamo akiriyÈya dhammaÑ deseti, tena ca sÈvake vinetÊ’ti. Ye te
bhante evamÈhaÑsu ‘akiriyavÈdo
330 VinayapiÔaka
samaÓo Gotamo akiriyÈya dhammaÑ deseti, tena ca sÈvake vinetÊ’ti. Kacci

te bhante Bhagavato vuttavÈdino, na ca BhagavantaÑ abh|tena
abbhÈcikkhanti, dhammassa cÈnudhammaÑ byÈkaronti, na ca koci
sahadhammiko vÈdÈnuvÈdo gÈrayhaÑ ÔhÈnaÑ Ègacchati,
anabbhakkhÈtukÈmÈ hi mayaÑ bhante Bhagavantan”ti.
291. Atthi SÊha pariyÈyo, yena maÑ pariyÈyena sammÈ vadamÈno

vadeyya “akiriyavÈdo samaÓo Gotamo akiriyÈya dhammaÑ deseti, tena ca
sÈvake vinetÊ”ti. Atthi SÊha pariyÈyo, yena maÑ pariyÈyena sammÈ
vadamÈno vadeyya “kiriyavÈdo samaÓo Gotamo kiriyÈya dhammaÑ deseti,
tena ca sÈvake vinetÊ”ti. Atthi SÊha pariyÈyo, yena maÑ pariyÈyena sammÈ
vadamÈno vadeyya “ucchedavÈdo samaÓo Gotamo ucchedÈya dhammaÑ
deseti, tena ca sÈvake vinetÊ”ti. Atthi SÊha pariyÈyo, yena maÑ pariyÈyena
sammÈ vadamÈno vadeyya “jegucchÊ samaÓo Gotamo jegucchitÈya
dhammaÑ deseti, tena ca sÈvake vinetÊ”ti. Atthi SÊha pariyÈyo, yena maÑ
pariyÈyena sammÈ vadamÈno vadeyya “venayiko samaÓo Gotamo vinayÈya
pariyÈyena sammÈ vadamÈno vadeyya “tapassÊ samaÓo Gotamo tapassitÈya
pariyÈyena sammÈ vadamÈno vadeyya “apagabbho samaÓo Gotamo
apagabbhatÈya dhammaÑ deseti, tena ca sÈvake vinetÊ”ti. Atthi SÊha
pariyÈyo, yena maÑ pariyÈyena sammÈ vadamÈno vadeyya “assattho
samaÓo Gotamo assÈsÈya dhammaÑ deseti, tena ca sÈvake vinetÊ”ti.
292. Katamo ca SÊha pariyÈyo, yena maÑ pariyÈyena sammÈ vadamÈno

vadeyya “akiriyavÈdo samaÓo Gotamo akiriyÈya dhammaÑ deseti, tena ca
sÈvake vinetÊ”ti. AhaÑ hi SÊha akiriyaÑ vadÈmi kÈyaduccaritassa
vacÊduccaritassa manoduccaritassa, anekavihitÈnaÑ pÈpakÈnaÑ akusalÈnaÑ
dhammÈnaÑ akiriyaÑ vadÈmi. AyaÑ kho SÊha
pariyÈyo, yena maÑ pariyÈyena sammÈ vadamÈno vadeyya “akiriyavÈdo

samaÓo Gotamo akiriyÈya dhammaÑ deseti, tena ca sÈvake vinetÊ”ti.
Katamo ca SÊha pariyÈyo, yena maÑ pariyÈyena sammÈ vadamÈno

vadeyya “kiriyavÈdo samaÓo Gotamo kiriyÈya dhammaÑ deseti, tena ca
sÈvake vinetÊ”ti. AhaÑ hi SÊha kiriyaÑ vadÈmi kÈyasucaritassa
vacÊsucaritassa manosucaritassa, anekavihitÈnaÑ kusalÈnaÑ dhammÈnaÑ
kiriyaÑ vadÈmi. AyaÑ kho SÊha pariyÈyo, yena maÑ pariyÈyena sammÈ
vadamÈno vadeyya “kiriyavÈdo samaÓo Gotamo kiriyÈya dhammaÑ deseti,
tena ca sÈvake vinetÊ”ti.

vadeyya “ucchedavÈdo samaÓo Gotamo ucchedÈya dhammaÑ deseti, tena
ca sÈvake vinetÊ”ti. AhaÑ hi SÊha ucchedaÑ vadÈmi rÈgassa dosassa
mohassa, anekavihitÈnaÑ pÈpakÈnaÑ akusalÈnaÑ dhammÈnaÑ ucchedaÑ
vadÈmi. AyaÑ kho SÊha pariyÈyo, yena maÑ pariyÈyena sammÈ vadamÈno
vadeyya “ucchedavÈdo samaÓo Gotamo ucchedÈya dhammaÑ deseti, tena
ca sÈvake vinetÊ”ti.

vadeyya “jegucchÊ samaÓo Gotamo jegucchitÈya dhammaÑ deseti, tena ca
sÈvake vinetÊ”ti. AhaÑ hi SÊha jigucchÈmi kÈyaduccaritena vacÊduccaritena
manoduccaritena, anekavihitÈnaÑ pÈpakÈnaÑ akusalÈnaÑ dhammÈnaÑ
samÈpattiyÈ jigucchÈmi. AyaÑ kho SÊha pariyÈyo, yena maÑ pariyÈyena
sammÈ vadamÈno vadeyya “jegucchÊ samaÓo Gotamo jegucchitÈya
dhammaÑ deseti, tena ca sÈvake vinetÊ”ti.

vadeyya “venayiko samaÓo Gotamo, vinayÈya dhammaÑ deseti, tena ca
sÈvake vinetÊ”ti. AhaÑ hi SÊha vinayÈya dhammaÑ desemi rÈgassa dosassa
mohassa, anekavihitÈnaÑ pÈpakÈnaÑ
332 VinayapiÔaka
akusalÈnaÑ dhammÈnaÑ vinayÈya dhammaÑ desemi. AyaÑ kho SÊha

pariyÈyo, yena maÑ pariyÈyena sammÈ vadamÈno vadeyya “venayiko
samaÓo Gotamo vinayÈya dhammaÑ deseti, tena ca sÈvake vinetÊ”ti.

vadeyya “tapassÊ samaÓo Gotamo tapassitÈya dhammaÑ deseti, tena ca
sÈvake vinetÊ”ti. TapanÊyÈhaÑ SÊha pÈpake akusale dhamme vadÈmi
kÈyaduccaritaÑ vacÊduccaritaÑ manoduccaritaÑ, yassa kho SÊha tapanÊyÈ
pÈpakÈ akusalÈ dhammÈ pahÊnÈ ucchinnam|lÈ tÈlÈvatthukatÈ anabhÈvaÑkatÈ
ÈyatiÑ anuppÈdadhammÈ, tamahaÑ tapassÊti vadÈmi. TathÈgatassa kho SÊha
tapanÊyÈ pÈpakÈ akusalÈ dhammÈ pahÊnÈ ucchinnam|lÈ tÈlÈvatthukatÈ
anabhÈvaÑkatÈ ÈyatiÑ anuppÈdadhammÈ. AyaÑ kho SÊha pariyÈyo, yena
maÑ pariyÈyena sammÈ vadamÈno vadeyya “tapassÊ samaÓo Gotamo
tapassitÈya dhammaÑ deseti, tena ca sÈvake vinetÊ”ti.

vadeyya “apagabbho samaÓo Gotamo apagabbhatÈya dhammaÑ deseti, tena
ca sÈvake vinetÊ”ti. Yassa kho SÊha ÈyatiÑ gabbhaseyyÈ
punabbhavÈbhinibbatti pahÊnÈ ucchinnam|lÈ tÈlÈvatthukatÈ anabhÈvaÑkatÈ
ÈyatiÑ anuppÈdadhammÈ, tamahaÑ apagabbhoti vadÈmi. TathÈgatassa kho
SÊha ÈyatiÑ gabbhaseyyÈ punabbhavÈbhinibbatti pahÊnÈ ucchinnam|lÈ
tÈlÈvatthukatÈ anabhÈvaÑkatÈ ÈyatiÑ anuppÈdadhammÈ. AyaÑ kho SÊha
pariyÈyo, yena maÑ pariyÈyena sammÈ vadamÈno vadeyya “apagabbho
samaÓo Gotamo apagabbhatÈya dhammaÑ deseti, tena ca sÈvake vinetÊ”ti.

vadeyya “assattho samaÓo Gotamo assÈsÈya dhammaÑ deseti, tena ca
sÈvake vinetÊ”ti. AhaÑ hi SÊha assattho paramena assÈsena, assÈsÈya
dhammaÑ desemi, tena ca sÈvake vinemi. AyaÑ kho SÊha pariyÈyo, yena
maÑ pariyÈyena sammÈ vadamÈno vadeyya “assattho samaÓo Gotamo
assÈsÈya dhammaÑ deseti, tena ca sÈvake vinetÊ”ti.
293. EvaÑ vutte SÊho senÈpati BhagavantaÑ etadavoca “abhikkantaÑ

bhante -pa- upÈsakaÑ maÑ BhagavÈ dhÈretu ajjatagge pÈÓupetaÑ saraÓaÑ
gatan”ti. AnuviccakÈraÑ1 kho SÊha karohi, anuviccakÈro tumhÈdisÈnaÑ
ÒÈtamanussÈnaÑ sÈdhu hotÊti. IminÈpÈhaÑ bhante Bhagavato bhiyyoso
mattÈya attamano abhiraddho, yaÑ maÑ BhagavÈ evamÈha “anuviccakÈraÑ
kho SÊha karohi, anuviccakÈro tumhÈdisÈnaÑ ÒÈtamanussÈnaÑ sÈdhu
hotÊ”ti. MamaÑ hi bhante aÒÒatitthiyÈ sÈvakaÑ labhitvÈ kevalakappaÑ
VesÈliÑ paÔÈkaÑ parihareyyuÑ “sÊho kho amhÈkaÑ senÈpati sÈvakattaÑ
upagato”ti. Atha ca pana maÑ BhagavÈ evamÈha “anuviccakÈraÑ kho SÊha
karohi, anuviccakÈro tumhÈdisÈnaÑ ÒÈtamanussÈnaÑ sÈdhu hotÊ”ti. EsÈhaÑ
bhante dutiyampi BhagavantaÑ saraÓaÑ gacchÈmi dhammaÒca
bhikkhusaÑghaÒca, upÈsakaÑ maÑ BhagavÈ dhÈretu ajjatagge pÈÓupetaÑ
saraÓaÑ gatanti. DÊgharattaÑ kho te SÊha nigaÓÔhÈnaÑ opÈnabh|taÑ kulaÑ,
yena nesaÑ upagatÈnaÑ piÓÉakaÑ dÈtabbaÑ maÒÒeyyÈsÊti. IminÈpÈhaÑ
bhante Bhagavato bhiyyoso mattÈya attamano abhiraddho, yaÑ maÑ
BhagavÈ evamÈha “dÊgharattaÑ kho te SÊha nigaÓÔhÈnaÑ opÈnabh|taÑ
kulaÑ, yena nesaÑ upagatÈnaÑ piÓÉakaÑ dÈtabbaÑ maÒÒeyyÈsÊ”ti. SutaÑ
me taÑ bhante samaÓo Gotamo evamÈha “mayhameva dÈnaÑ dÈtabbaÑ, na
aÒÒesaÑ dÈnaÑ dÈtabbaÑ, mayhameva sÈvakÈnaÑ dÈnaÑ dÈtabbaÑ, na
aÒÒesaÑ sÈvakÈnaÑ dÈnaÑ dÈtabbaÑ, mayhameva dinnaÑ mahapphalaÑ,
na aÒÒesaÑ dinnaÑ mahapphalaÑ, mayhameva sÈvakÈnaÑ dinnaÑ
mahapphalaÑ, na aÒÒesaÑ sÈvakÈnaÑ dinnaÑ mahapphalan”ti, atha ca pana
maÑ BhagavÈ nigaÓÔhesupi dÈne samÈdapeti, api ca bhante mayamettha
kÈlaÑ jÈnissÈma, esÈhaÑ bhante tatiyampi BhagavantaÑ saraÓaÑ gacchÈmi
dhammaÒca bhikkhusaÑghaÒca, upÈsakaÑ maÑ BhagavÈ dhÈretu ajjatagge
pÈÓupetaÑ saraÓaÑ gatanti.
Atha kho BhagavÈ SÊhassa senÈpatissa anupubbiÑ kathaÑ kathesi.
SeyyathidaÑ, dÈnakathaÑ -pa- aparappaccayo SatthusÈsane BhagavantaÑ
etadavoca “adhivÈsetu me bhante BhagavÈ svÈtanÈya bhattaÑ saddhiÑ
bhikkhusaÑghenÈ”ti. AdhivÈsesi BhagavÈ tuÓhÊbhÈvena.
______________________________________________________________
1. AnuvijjakÈraÑ (Ka)
334 VinayapiÔaka
Atha kho SÊho senÈpati Bhagavato adhivÈsanaÑ viditvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ

BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ pakkÈmi.
294. Atha kho SÊho senÈpati aÒÒataraÑ purisaÑ ÈÓÈpesi “gaccha bhaÓe
pavattamaÑsaÑ jÈnÈhÊ”ti. Atha kho SÊho senÈpati tassÈ rattiyÈ accayena
paÓÊtaÑ khÈdanÊyaÑ bhojanÊyaÑ paÔiyÈdÈpetvÈ Bhagavato kÈlaÑ ÈrocÈpesi
“kÈlo bhante niÔÔhitaÑ bhattan”ti. Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ
nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya yena SÊhassa senÈpatissa nivesanaÑ
bhikkhusaÑghena.
Tena kho pana samayena sambahulÈ nigaÓÔhÈ VesÈliyaÑ rathikÈya
rathikaÑ si~ghÈÔakena si~ghÈÔakaÑ bÈhÈ paggayha kandanti “ajja SÊhena
senÈpatinÈ th|laÑ pasuÑ vadhitvÈ samaÓassa Gotamassa bhattaÑ kataÑ,
taÑ samaÓo Gotamo jÈnaÑ uddissakataÑ maÑsaÑ paribhuÒjati
paÔiccakamman”ti. Atha kho aÒÒataro puriso yena SÊho senÈpati
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ SÊhassa senÈpatissa upakaÓÓake Èrocesi
“yagghe bhante jÈneyyÈsi, ete sambahulÈ nigaÓÔhÈ VesÈliyaÑ rathikÈya
rathikaÑ si~ghÈÔakena si~ghÈÔakaÑ bÈhÈ paggayha kandanti ‘ajja SÊhena
senÈpatinÈ th|laÑ pasuÑ vadhitvÈ samaÓassa Gotamassa bhattaÑ kataÑ,
taÑ samaÓo Gotamo jÈnaÑ uddissakataÑ maÑsaÑ paribhuÒjati
paÔiccakamman’ti”. AlaÑ ayyo dÊgharattampi te ÈyasmantÈ avaÓÓakÈmÈ
Buddhassa, avaÓÓakÈmÈ dhammassa, avaÓÓakÈmÈ SaÑghassa, na ca pana te
ÈyasmantÈ jiridanti taÑ BhagavantaÑ asatÈ tucchÈ musÈ abh|tena
abbhÈcikkhantÈ, na ca mayaÑ jÊvitahetupi saÒcicca pÈÓaÑ jÊvitÈ
voropeyyÈmÈti. Atha kho SÊho senÈpati BuddhappamukhaÑ
EkamantaÑ nisinnaÑ kho SÊhaÑ senÈpatiÑ BhagavÈ dhammiyÈ kathÈya
Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe dhammiÑ kathaÑ
katvÈ bhikkh| Èmantesi “na bhikkhave jÈnaÑ uddissakataÑ maÑsaÑ
paribhuÒjitabbaÑ,
yo paribhuÒjeyya, Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi bhikkhave

tikoÔiparisuddhaÑ macchamaÑsaÑ adiÔÔhaÑ assutaÑ aparisa~kitan”ti.
179. Kappiyabh|mi-anujÈnanÈ
295. Tena kho pana samayena VesÈlÊ subhikkhÈ hoti susassÈ
sulabhapiÓÉÈ sukarÈ uÒchena paggahena yÈpetuÑ. Atha kho Bhagavato
rahogatassa paÔisallÊnassa evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi “yÈni tÈni mayÈ
bhikkh|naÑ anuÒÒÈtÈni dubbhikkhe dussasse dullabhapiÓÉe anto vuÔÔhaÑ
anto pakkaÑ sÈmaÑ pakkaÑ uggahitapaÔiggahitakaÑ tato nÊhaÔaÑ
purebhattaÑ paÔiggahitaÑ vanaÔÔhaÑ pokkharaÔÔhaÑ, ajjÈpi nu kho tÈni
bhikkh| paribhuÒjantÊ”ti. Atha kho BhagavÈ sÈyanhasamayaÑ paÔisallÈnÈ
vuÔÔhito ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi “yÈni tÈni Œnanda mayÈ
bhikkh|naÑ anuÒÒÈtÈni dubbhikkhe dussasse dullabhapiÓÉe anto vuÔÔhaÑ
anto pakkaÑ sÈmaÑ pakkaÑ uggahitapaÔiggahitakaÑ tato nÊhaÔaÑ
purebhattaÑ paÔiggahitaÑ vanaÔÔhaÑ pokkharaÔÔhaÑ, ajjÈpi nu kho tÈni
bhikkh| paribhuÒjantÊ”ti. ParibhuÒjanti BhagavÈti. Atha kho BhagavÈ
Èmantesi “yÈni tÈni bhikkhave mayÈ bhikkh|naÑ anuÒÒÈtÈni dubbhikkhe
dussasse dullabhapiÓÉe anto vuÔÔhaÑ anto pakkaÑ sÈmaÑ pakkaÑ
uggahitapaÔiggahitakaÑ tato nÊhaÔaÑ purebhattaÑ paÔiggahitaÑ vanaÔÔhaÑ
pokkharaÔÔhaÑ, tÈnÈhaÑ ajjatagge paÔikkhipÈmi, na bhikkhave anto vuÔÔhaÑ
anto pakkaÑ sÈmaÑ pakkaÑ uggahitapaÔiggahitakaÑ paribhuÒjitabbaÑ, yo
paribhuÒjeyya, Èpatti dukkaÔassa. Na ca bhikkhave tato nÊhaÔaÑ purebhattaÑ
paÔiggahitaÑ vanaÔÔhaÑ pokkharaÔÔhaÑ bhuttÈvinÈ pavÈritena anatirittaÑ
paribhuÒjitabbaÑ, yo paribhuÒjeyya, yathÈdhammo kÈretabbo”ti.
Tena kho samayena jÈnapadÈ manussÈ bahuÑ loÓampi telampi
taÓÉulampi khÈdanÊyampi sakaÔesu ÈropetvÈ bahÈrÈmakoÔÔhake
sakaÔaparivaÔÔaÑ karitvÈ acchanti “yadÈ paÔipÈÔiÑ labhissÈma, tadÈ bhattaÑ
karissÈmÈ”ti, mahÈ ca megho uggato hoti. Atha kho te manussÈ yenÈyasmÈ
Œnando tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ
etadavocuÑ “idha bhante Œnanda bahuÑ loÓampi telampi taÓÉulampi
khÈdanÊyampi sakaÔesu ÈropitÈ tiÔÔhanti, mahÈ ca megho
336 VinayapiÔaka
uggato, kathaÑ nu kho bhante Œnanda paÔipajjitabban”ti. Atha kho ÈyasmÈ

Œnando Bhagavato etamatthaÑ Èrocesi. Tena hÈnanda saÑgho paccantimaÑ
vihÈraÑ kappiyabh|miÑ sammannitvÈ tattha vÈsetu, yaÑ saÑgho Èka~khati
vihÈraÑ vÈ aÉÉhayogaÑ vÈ pÈsÈdaÑ vÈ hammiyaÑ vÈ guhaÑ vÈ. EvaÒca
pana bhikkhave sammannitabbÈ, byattena bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho
ÒÈpetabbo–
“SuÓÈtu me bhante saÑgho, yadi saÑghassa pattakallaÑ saÑgho
itthannÈmaÑ vihÈraÑ kappiyabh|miÑ sammanneyya, esÈ Òatti.
SuÓÈtu me bhante saÑgho, saÑgho itthannÈmaÑ vihÈraÑ
kappiyabh|miÑ sammannati, yassÈyasmato khamati itthannÈmassa vihÈrassa
kappiyabh|miyÈ sammuti, so tuÓhassa, yassa nakkhamati, so bhÈseyya.
Sammato saÑghena itthannÈmo vihÈro kappiyabh|mi, khamati
saÑghassa, tasmÈ tuÓhÊ, evametaÑ dhÈrayÈmÊ”ti.
Tena kho pana samayena manussÈ tattheva sammutiyÈ1
kappiyabh|miyÈ yÈguyo pacanti, bhattÈni pacanti, s|pÈni sampÈdenti,
maÑsÈni koÔÔenti, kaÔÔhÈni phÈlenti. Assosi kho BhagavÈ rattiyÈ
pacc|sasamayaÑ paccuÔÔhÈya uccÈsaddaÑ mahÈsaddaÑ kÈkoravasaddaÑ,
sutvÈna ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi “kiÑ nu kho so Œnanda uccÈsaddo
mahÈsaddo kÈkoravasaddo”ti. Etarahi bhante manussÈ tattheva sammutiyÈ
kappiyabh|miyÈ yÈguyo pacanti, bhattÈni pacanti, s|pÈni sampÈdenti,
maÑsÈni koÔÔenti, kaÔÔhÈni phÈlenti, so eso BhagavÈ uccÈsaddo mahÈsaddo
kÈkoravasaddoti. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe
dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “na bhikkhave sammuti2
kappiyabh|mi paribhuÒjitabbÈ, yo paribhuÒjeyya, Èpatti dukkaÔassa.
AnujÈnÈmi bhikkhave tisso kappiyabh|miyo ussÈvanantikaÑ gonisÈdikaÑ
gahapatin”ti.
Tena kho pana samayena ÈyasmÈ Yasojo gilÈno hoti, tassatthÈya
bhesajjÈni Èhariyanti, tÈni bhikkh| bahi vÈsenti, ukkapiÓÉikÈpi khÈdanti,
corÈpi haranti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
______________________________________________________________
1. SammatikÈya (SyÈ) 2. SammatikÈ (SyÈ)
“AnujÈnÈmi bhikkhave sammutiÑ kappiyabh|miÑ paribhuÒjituÑ,

anujÈnÈmi bhikkhave catasso kappiyabh|miyo ussÈvanantikaÑ gonisÈdikaÑ
gahapatiÑ sammutin”ti.
SÊhabhÈÓavÈro niÔÔhito catuttho.

_____
180. MeÓÉakagahapativatthu
296. Tena kho pana samayena Bhaddiyanagare MeÓÉako gahapati
paÔivasati, tassa evar|po iddhÈnubhÈvo hoti, sÊsaÑ nahÈyitvÈ dhaÒÒÈgÈraÑ
sammajjÈpetvÈ bahidvÈre nisÊdati, antalikkhÈ dhaÒÒassa dhÈrÈ opatitvÈ
dhaÒÒÈgÈraÑ p|reti. BhariyÈya evar|po iddhÈnubhÈvo hoti, ekaÑyeva
ÈÄhakathÈlikaÑ upanisÊditvÈ ekaÒca s|pabhiÒjanakaÑ1
dÈsakammakaraporisaÑ bhattena parivisati, na tÈva taÑ khiyyati2, yÈva sÈ
na vuÔÔhÈti. Puttassa evar|po iddhÈnubhÈvo hoti, ekaÑyeva sahassathavikaÑ
gahetvÈ dÈsakammakaraporisassa chamÈsikaÑ vetanaÑ deti, na tÈva taÑ
khiyyati, yÈvassa hatthagatÈ. SuÓisÈya evar|po iddhÈnubhÈvo hoti,
ekaÑyeva catudoÓikaÑ piÔakaÑ upanisÊditvÈ dÈsakammakaraporisassa
chamÈsikaÑ bhattaÑ deti, na tÈva taÑ khiyyati, yÈva sÈ na vuÔÔhÈti. DÈsassa
evar|po iddhÈnubhÈvo hoti, ekena na~galena kasantassa satta sÊtÈyo
gacchanti.
Assosi kho rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro “amhÈkaÑ kira vijite
Bhaddiyanagare MeÓÉako gahapati paÔivasati, tassa evar|po iddhÈnubhÈvo,
sÊsaÑ nahÈyitvÈ dhaÒÒÈgÈraÑ sammajjÈpetvÈ bahidvÈre nisÊdati, antalikkhÈ
dhaÒÒassa dhÈrÈ opatitvÈ dhaÒÒÈgÈraÑ p|reti. BhariyÈya evar|po
iddhÈnubhÈvo, ekaÑyeva ÈÄhakathÈlikaÑ upanisÊditvÈ ekaÒca
s|pabhiÒjanakaÑ dÈsakammakaraporisaÑ bhattena parivisati, na tÈva taÑ
khiyyati, yÈva sÈ na vuÔÔhÈti. Puttassa evar|po iddhÈnubhÈvo, ekaÑyeva
sahassathavikaÑ gahetvÈ dÈsakammakaraporisassa chamÈsikaÑ vetanaÑ
deti, na tÈva taÑ khiyyati, yÈvassa hatthagatÈ. SuÓisÈya
______________________________________________________________
1. S|pabhiÒjarakaÑ (SÊ) 2. KhÊyati (SÊ, SyÈ)
338 VinayapiÔaka
evar|po iddhÈnubhÈvo, ekaÑyeva catudoÓikaÑ piÔakaÑ upanisÊditvÈ

dÈsakammakaraporisassa chamÈsikaÑ bhattaÑ deti, na tÈva taÑ khiyyati,
yÈva sÈ na vuÔÔhÈti. DÈsassa evar|po iddhÈnubhÈvo, ekena na~galena
kasantassa satta sÊtÈyo gacchantÊ”ti. Atha kho rÈjÈ MÈgadho Seniyo
BimbisÈro aÒÒataraÑ sabbatthakaÑ mahÈmattaÑ Èmantesi “amhÈkaÑ kira
bhaÓe vijite Bhaddiyanagare MeÓÉako gahapati paÔivasati, tassa evar|po
iddhÈnubhÈvo, sÊsaÑ nahÈyitvÈ dhaÒÒÈgÈraÑ sammajjÈpetvÈ bahidvÈre
nisÊdati, antalikkhÈ dhaÒÒassa dhÈrÈ opatitvÈ dhaÒÒÈgÈraÑ p|reti. BhariyÈya
-pa-. Puttassa. SuÓisÈya. DÈsassa evar|po iddhÈnubhÈvo, ekena na~galena
kasantassa satta sÊtÈyo gacchantÊti. Gaccha bhaÓe jÈnÈhi, yathÈ mayÈ sÈmaÑ
diÔÔho, evaÑ tava diÔÔho bhavissatÊ”ti.
297. EvaÑ devÈti kho so mahÈmatto raÒÒo MÈgadhassa Seniyassa

BimbisÈrassa paÔissuÓitvÈ catura~giniyÈ senÈya yena BhaddiyaÑ tena
pÈyÈsi. Anupubbena yena BhaddiyaÑ yena MeÓÉako gahapati
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ MeÓÉakaÑ gahapatiÑ etadavoca “ahaÑ hi
gahapati raÒÒÈ ÈÓatto ‘amhÈkaÑ kira bhaÓe vijite Bhaddiyanagare MeÓÉako
gahapati paÔivasati, tassa evar|po iddhÈnubhÈvo, sÊsaÑ nahÈyitvÈ -pa-.
BhariyÈya. Puttassa. SuÓisÈya. DÈsassa evar|po iddhÈnubhÈvo, ekena
na~galena kasantassa satta sÊtÈyo gacchantÊ’ti, gaccha bhaÓe jÈnÈhi, yathÈ
mayÈ sÈmaÑ diÔÔho, evaÑ tava diÔÔho bhavissatÊ’ti. PassÈma te gahapati
iddhÈnubhÈvan”ti. Atha kho MeÓÉako gahapati sÊsaÑ nahÈyitvÈ
dhaÒÒÈgÈraÑ sammajjÈpetvÈ bahidvÈre nisÊdi, antalikkhÈ dhaÒÒassa dhÈrÈ
opatitvÈ dhaÒÒÈgÈraÑ p|resi. DiÔÔho te gahapati iddhÈnubhÈvo, bhariyÈya te
iddhÈnubhÈvaÑ passissÈmÈti. Atha kho MeÓÉako gahapati bhariyaÑ ÈÓÈpesi
“tena hi catura~giniÑ senaÑ bhattena parivisÈ”ti. Atha kho MeÓÉakassa
gahapatissa bhariyÈ ekaÑyeva ÈÄhakathÈlikaÑ upanisÊditvÈ ekaÒca
s|pabhiÒjanakaÑ catura~giniÑ senaÑ bhattena parivisi, na tÈva taÑ
khiyyati, yÈva sÈ na vuÔÔhÈti. DiÔÔho te gahapati bhariyÈyapi iddhÈnubhÈvo,
puttassa te iddhÈnubhÈvaÑ passissÈmÈti. Atha kho MeÓÉako gahapati
puttaÑ ÈÓÈpesi “tena hi catura~giniyÈ senÈya chamÈsikaÑ vetanaÑ
dehÊ”ti. Atha kho MeÓÉakassa gahapatissa putto ekaÑyeva sahassathavikaÑ

gahetvÈ catura~giniyÈ senÈya chamÈsikaÑ vetanaÑ adÈsi, na tÈva taÑ
khiyyati, yÈvassa hatthagatÈ. DiÔÔho te gahapati puttassapi iddhÈnubhÈvo,
suÓisÈya te iddhÈnubhÈvaÑ passissÈmÈti. Atha kho MeÓÉako gahapati
suÓisaÑ ÈÓÈpesi “tena hi catura~giniyÈ senÈya chamÈsikaÑ bhattaÑ dehÊ”ti.
Atha kho MeÓÉakassa gahapatissa suÓisÈ ekaÑyeva catudoÓikaÑ piÔakaÑ
upanisÊditvÈ catura~giniyÈ senÈya chamÈsikaÑ bhattaÑ adÈsi, na tÈva taÑ
khiyyati, yÈva sÈ na vuÔÔhÈti. DiÔÔho te gahapati suÓisÈyapi iddhÈnubhÈvo,
dÈsassa te iddhÈnubhÈvaÑ passissÈmÈti. MayhaÑ kho sÈmi dÈsassa
iddhÈnubhÈvo khette passitabboti. AlaÑ gahapati diÔÔho te dÈsassapi
iddhÈnubhÈvoti. Atha kho so mahÈmatto catura~giniyÈ senÈya punadeva
RÈjagahaÑ paccÈgaÒchi. Yena rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ raÒÒo MÈgadhassa Seniyassa BimbisÈrassa
etamatthaÑ Èrocesi.
298. Atha kho BhagavÈ VesÈliyaÑ yathÈbhirantaÑ viharitvÈ yena

BhaddiyaÑ tena cÈrikaÑ pakkÈmi mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ
aÉÉhatelasehi bhikkhusatehi. Atha kho BhagavÈ anupubbena cÈrikaÑ
caramÈno yena BhaddiyaÑ tadavasari, tatra sudaÑ BhagavÈ Bhaddiye
viharati JÈtiyÈ vane. Assosi kho MeÓÉako gahapati “samaÓo khalu bho
Gotamo Sakyaputto SakyakulÈ pabbajito BhaddiyaÑ anuppatto Bhaddiye
viharati JÈtiyÈ vane, taÑ kho pana BhagavantaÑ GotamaÑ evaÑ kalyÈÓo
kittisaddo abbhuggato ‘itipi so BhagavÈ ArahaÑ SammÈsambuddho
VijjÈcaraÓasampanno Sugato Lokavid| Anuttaro purisadammasÈrathi SatthÈ
devamanussÈnaÑ Buddho BhagavÈ’1. So imaÑ lokaÑ sadevakaÑ
samÈrakaÑ sabrahmakaÑ sassamaÓabrÈhmaÓiÑ pajaÑ sadevamanussaÑ
sayaÑ abhiÒÒÈ sacchikatvÈ pavedeti, so dhammaÑ deseti ÈdikalyÈÓaÑ
kevalaparipuÓÓaÑ parisuddhaÑ brahmacariyaÑ pakÈseti, sÈdhu kho pana
tathÈr|pÈnaÑ arahataÑ dassanaÑ hotÊ”ti. Atha kho MeÓÉako gahapati
bhadrÈni bhadrÈni yÈnÈni yojÈpetvÈ bhadraÑ bhadraÑ yÈnaÑ abhiruhitvÈ
bhadrehi bhadrehi
______________________________________________________________
1. BhagavÈti (Ka)
340 VinayapiÔaka
yÈnehi BhaddiyÈ niyyÈsi BhagavantaÑ dassanÈya. AddasaÑsu kho

sambahulÈ titthiyÈ MeÓÉakaÑ gahapatiÑ d|ratova ÈgacchantaÑ, disvÈna
MeÓÉakaÑ gahapatiÑ etadavocuÑ “kahaÑ tvaÑ gahapati gacchasÊ”ti.
GacchÈmahaÑ bhante BhagavantaÑ1 samaÓaÑ GotamaÑ dassanÈyÈti. KiÑ
pana tvaÑ gahapati kiriyavÈdo samÈno akiriyavÈdaÑ samaÓaÑ GotamaÑ
dassanÈya upasa~kamissasi, samaÓo hi gahapati Gotamo akiriyavÈdo
akiriyÈya dhammaÑ deseti, tena ca sÈvake vinetÊti. Atha kho MeÓÉakassa
gahapatissa etadahosi “nissaÑsayaÑ kho so BhagavÈ ArahaÑ
SammÈsambuddho bhavissati, yathayime titthiyÈ us|yantÊ”ti, yÈvatikÈ
yÈnassa bh|mi, yÈnena gantvÈ yÈnÈ paccorohitvÈ pattikova yena BhagavÈ
EkamantaÑ nisinnassa kho MeÓÉakassa gahapatissa BhagavÈ anupubbiÑ
kathaÑ kathesi. SeyyathidaÑ, dÈnakathaÑ -pa- aparappaccayo SatthusÈsane
BhagavantaÑ etadavoca “abhikkantaÑ bhante -pa- upÈsakaÑ maÑ BhagavÈ
dhÈretu ajjatagge pÈÓupetaÑ saraÓaÑ gataÑ, adhivÈsetu ca me bhante
BhagavÈ svÈtanÈya bhattaÑ saddhiÑ bhikkhusaÑghenÈ”ti. AdhivÈsesi
BhagavÈ tuÓhÊbhÈvena. Atha kho MeÓÉako gahapati Bhagavato adhivÈsanaÑ
viditvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ pakkÈmi.
Atha kho MeÓÉako gahapati tassÈ rattiyÈ accayena paÓÊtaÑ khÈdanÊyaÑ
pattacÊvaramÈdÈya yena MeÓÉakassa gahapatissa nivesanaÑ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi saddhiÑ bhikkhusaÑghena. Atha kho
MeÓÉakassa gahapatissa bhariyÈ ca putto ca suÓisÈ ca dÈso ca yena BhagavÈ
tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ
nisÊdiÑsu. TesaÑ BhagavÈ anupubbiÑ kathaÑ kathesi. SeyyathidaÑ,
dÈnakathaÑ -pa- aparappaccayÈ SatthusÈsane BhagavantaÑ etadavocuÑ
“abhikkantaÑ bhante -pa- ete mayaÑ bhante BhagavantaÑ saraÓaÑ
gacchÈma dhammaÒca bhikkhusaÑghaÒca, upÈsake no BhagavÈ dhÈretu
ajjatagge pÈÓupete
______________________________________________________________
1. IdaÑ padaÑ SÊ-SyÈ-potthakesu natthi.
saraÓaÑ gate”ti. Atha kho MeÓÉako gahapati BuddhappamukhaÑ

ekamantaÑ nisinno kho MeÓÉako gahapati BhagavantaÑ etadavoca “yÈva
bhante BhagavÈ Bhaddiye viharati, tÈva ahaÑ Buddhappamukhassa
bhikkhusaÑghassa dhuvabhattenÈ”ti. Atha kho BhagavÈ MeÓÉakaÑ
gahapatiÑ dhammiyÈ kathÈya sandassetvÈ samÈdapetvÈ samuttejetvÈ
sampahaÑsetvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmi.
181. PaÒcagorasÈdi-anujÈnanÈ
299. Atha kho BhagavÈ Bhaddiye yathÈbhirantaÑ viharitvÈ MeÓÉakaÑ
gahapatiÑ anÈpucchÈ yena A~guttarÈpo tena cÈrikaÑ pakkÈmi mahatÈ
bhikkhusaÑghena saddhiÑ aÉÉhatelasehi bhikkhusatehi. Assosi kho
MeÓÉako gahapati “BhagavÈ kira yena A~guttarÈpo tena cÈrikaÑ pakkanto
mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ aÉÉhatelasehi bhikkhusatehÊ”ti. Atha kho
MeÓÉako gahapati dÈse ca kammakare ca ÈÓÈpesi “tena hi bhaÓe bahuÑ
loÓampi telampi taÓÉulampi khÈdanÊyampi sakaÔesu ÈropetvÈ Ègacchatha,
aÉÉhatelasÈni ca gopÈlakasatÈni aÉÉhatelasÈni ca dhenusatÈni ÈdÈya
Ègacchantu, yattha BhagavantaÑ passissÈma, tattha taruÓena1 khÊrena
bhojessÈmÈ”ti. Atha kho MeÓÉako gahapati BhagavantaÑ antarÈmagge
kantÈre sambhÈvesi. Atha kho MeÓÉako gahapati yena BhagavÈ
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ
aÔÔhÈsi. EkamantaÑ Ôhito kho MeÓÉako gahapati BhagavantaÑ etadavoca
“adhivÈsetu me bhante BhagavÈ svÈtanÈya bhattaÑ saddhiÑ
bhikkhusaÑghenÈ”ti. AdhivÈsesi BhagavÈ tuÓhÊbhÈvena. Atha kho MeÓÉako
gahapati Bhagavato adhivÈsanaÑ viditvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ
padakkhiÓaÑ katvÈ pakkÈmi.
Atha kho MeÓÉako gahapati tassÈ rattiyÈ accayena paÓÊtaÑ khÈdanÊyaÑ
pattacÊvaramÈdÈya yena MeÓÉakassa gahapatissa parivesanÈ
______________________________________________________________
1. DhÈruÓhena (SÊ, SyÈ)
342 VinayapiÔaka

bhikkhusaÑghena. Atha kho MeÓÉako gahapati aÉÉhatelasÈni
gopÈlakasatÈni ÈÓÈpesi “tenahi bhaÓe ekamekaÑ dhenuÑ gahetvÈ
ekamekassa bhikkhuno upatiÔÔhatha taruÓena khÊrena bhojessÈmÈ”ti. Atha
kho MeÓÉako gahapati BuddhappamukhaÑ bhikkhusaÑghaÑ paÓÊtena
khÈdanÊyena bhojanÊyena sahatthÈ santappesi sampavÈresi, taruÓena ca
khÊrena. Bhikkh| kukkuccÈyantÈ khÊraÑ na paÔiggaÓhanti. PaÔiggaÓhatha
bhikkhave paribhuÒjathÈti. Atha kho MeÓÉako gahapati BuddhappamukhaÑ
sampavÈretvÈ taruÓena ca khÊrena BhagavantaÑ bhuttÈviÑ onÊtapattapÈÓiÑ
ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho MeÓÉako gahapati BhagavantaÑ
etadavoca “santi bhante maggÈ kantÈrÈ appodakÈ appabhakkhÈ, na sukarÈ
apÈtheyyena gantuÑ, sÈdhu bhante BhagavÈ bhikkh|naÑ pÈtheyyaÑ
anujÈnÈt|”ti. Atha kho BhagavÈ MeÓÉakaÑ gahapatiÑ dhammiyÈ kathÈya
Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe dhammiÑ kathaÑ
katvÈ bhikkh| Èmantesi “anujÈnÈmi bhikkhave paÒca gorase khÊraÑ dadhiÑ
takkaÑ navanÊtaÑ sappiÑ. Santi bhikkhave maggÈ kantÈrÈ appodakÈ
appabhakkhÈ, na sukarÈ apÈtheyyena gantuÑ, anujÈnÈmi bhikkhave
pÈtheyyaÑ pariyesituÑ taÓÉulo taÓÉulatthikena muggo muggatthikena, mÈso
mÈsatthikena, loÓaÑ loÓatthikena, guÄo guÄatthikena, telaÑ telatthikena,
sappi sappitthikena. Santi bhikkhave manussÈ saddhÈ pasannÈ, te
kappiyakÈrakÈnaÑ hatthe hiraÒÒaÑ upanikkhipanti ‘iminÈ ayyassa yaÑ
kappiyaÑ taÑ dethÈ’ti, anujÈnÈmi bhikkhave yaÑ tato kappiyaÑ taÑ
sÈdituÑ, na tvevÈhaÑ bhikkhave ‘kenaci pariyÈyena jÈtar|parajataÑ
sÈditabbaÑ pariyesitabban’ti vadÈmÊ”ti.
182. KeÓiyajaÔilavatthu
300. * Atha kho BhagavÈ anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena ŒpaÓaÑ
tadavasari, assosi kho KeÓiyo jaÔilo “samaÓo khalu bho Gotamo Sakyaputto
SakyakulÈ pabbajito ŒpaÓaÑ anuppatto, taÑ kho pana bhavantaÑ GotamaÑ
evaÑ kalyÈÓo kittisaddo abbhuggato -pa- sÈdhu kho pana tathÈr|pÈnaÑ
arahataÑ dassanaÑ hotÊ”ti. Atha kho
______________________________________________________________
* Ma 2. 347 piÔÔhÈdÊsu; Khu 1. 363 piÔÔhÈdÊsu ca ÈgataÑ Selasuttampi passitabbaÑ.
KeÓiyassa jaÔilassa etadahosi “kiÑ nu kho ahaÑ samaÓassa Gotamassa

harÈpeyyan”ti. Atha kho KeÓiyassa jaÔilassa etadahosi “yepi kho te *
brÈhmaÓÈnaÑ pubbakÈ isayo mantÈnaÑ kattÈro mantÈnaÑ pavattÈro,
yesamidaÑ etarahi brÈhmaÓÈ porÈÓaÑ mantapadaÑ gÊtaÑ pavuttaÑ
samihitaÑ, tadanugÈyanti, tadanubhÈsanti, bhÈsitamanubhÈsanti,
vÈcitamanuvÈcenti. SeyyathidaÑ, aÔÔhako VÈmako VÈmadevo VessÈmitto
Yamataggi1 A~gÊraso BhÈradvÈjo VÈseÔÔho Kassapo Bhagu *, ratt|paratÈ
viratÈ vikÈlabhojanÈ, te evar|pÈni pÈnÈni sÈdiyiÑsu. SamaÓopi Gotamo
ratt|parato virato vikÈlabhojanÈ, arahati samaÓopi Gotamo evar|pÈni pÈnÈni
sÈdiyitun”ti pah|taÑ pÈnaÑ paÔiyÈdÈpetvÈ kÈjehi gÈhÈpetvÈ yena BhagavÈ
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavatÈ saddhiÑ sammodi,
sammodanÊyaÑ kathaÑ sÈraÓÊyaÑ vÊtisÈretvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsi,
ekamantaÑ Ôhito kho KeÓiyo jaÔilo BhagavantaÑ etadavoca “paÔiggaÓhÈtu
me bhavaÑ Gotamo pÈnan”ti. Tena hi KeÓiya bhikkh|naÑ dehÊti. Atha kho
KeÓiyo jaÔilo bhikkh|naÑ deti. Bhikkh| kukkuccÈyantÈ na paÔiggaÓhanti.
PaÔiggaÓhatha bhikkhave paribhuÒjathÈti. Atha kho KeÓiyo jaÔilo
BuddhappamukhaÑ bhikkhusaÑghaÑ pah|tehi pÈnehi sahatthÈ santappetvÈ
sampavÈretvÈ BhagavantaÑ dhotahatthaÑ onÊtapattapÈÓiÑ ekamantaÑ
nisÊdi. EkamantaÑ nisinnaÑ kho KeÓiyaÑ jaÔilaÑ BhagavÈ dhammiyÈ
kathÈya sandassesi samÈdapesi samuttejesi sampahaÑsesi. Atha kho KeÓiyo
jaÔilo BhagavatÈ dhammiyÈ kathÈya sandassito samÈdapito samuttejito
sampahaÑsito BhagavantaÑ etadavoca “adhivÈsetu me bhavaÑ Gotamo
svÈtanÈya bhattaÑ saddhiÑ bhikkhusaÑghenÈ”ti. MahÈ kho KeÓiya
bhikkhusaÑgho aÉÉhatelasÈni bhikkhusatÈni, tvaÒca brÈhmaÓesu
abhippasannoti. Dutiyampi kho KeÓiyo jaÔilo BhagavantaÑ etadavoca
“kiÒcÈpi kho bho Gotama mahÈ bhikkhusaÑgho aÉÉhatelasÈni
bhikkhusatÈni, ahaÒca brÈhmaÓesu abhippasanno, adhivÈsetu me bhavaÑ
Gotamo svÈtanÈya bhattaÑ saddhiÑ bhikkhusaÑghenÈ”ti. MahÈ kho KeÓiya
bhikkhusaÑgho aÉÉhatelasÈni bhikkhusatÈni, tvaÒca brÈhmaÓesu
______________________________________________________________
1. Yamadaggi (Ka)
* * AyaÑ pÈÔho DÊ 1. 97, 224, 228; Ma 2. 381; AÑ 2. 197, 202 piÔÔhesupi Ègato.
344 VinayapiÔaka
abhippasannoti. Tatiyampi kho KeÓiyo jaÔilo BhagavantaÑ etadavoca

“kiÒcÈpi kho bho Gotama mahÈ bhikkhusaÑgho aÉÉhatelasÈni
bhikkhusatÈni, ahaÒca brÈhmaÓesu abhippasanno, adhivÈsetu bhavaÑ
Gotamo svÈtanÈya bhattaÑ saddhiÑ bhikkhusaÑghenÈ”ti. AdhivÈsesi
BhagavÈ tuÓhÊbhÈvena. Atha kho KeÓiyo jaÔilo Bhagavato adhivÈsanaÑ
viditvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmi. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ
aÔÔha pÈnÈni ambapÈnaÑ jambupÈnaÑ cocapÈnaÑ mocapÈnaÑ
madh|kapÈnaÑ1 muddikapÈnaÑ sÈl|kapÈnaÑ phÈrusakapÈnaÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave sabbaÑ phalarasaÑ ÔhapetvÈ dhaÒÒaphalarasaÑ, anujÈnÈmi
bhikkhave sabbaÑ pattarasaÑ ÔhapetvÈ ÉÈkarasaÑ, anujÈnÈmi bhikkhave
sabbaÑ puppharasaÑ ÔhapetvÈ madh|kapuppharasaÑ, anujÈnÈmi bhikkhave
ucchurasan”ti.
Atha kho KeÓiyo jaÔilo tassÈ rattiyÈ accayena sake assame paÓÊtaÑ
khÈdanÊyaÑ bhojanÊyaÑ paÔiyÈdÈpetvÈ Bhagavato kÈlaÑ ÈrocÈpesi “kÈlo
bho Gotama niÔÔhitaÑ bhattan”ti. Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ
nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya yena KeÓiyassa jaÔilassa assamo
bhikkhusaÑghena. Atha kho KeÓiyo jaÔilo BuddhappamukhaÑ
EkamantaÑ nisinnaÑ kho KeÓiyaÑ jaÔilaÑ BhagavÈ imÈhi gÈthÈhi
anumodi–
AggihuttamukhÈ yaÒÒÈ, sÈvittÊ chandaso mukhaÑ.
RÈjÈ mukhaÑ manussÈnaÑ, nadÊnaÑ sÈgaro mukhaÑ.
NakkhattÈnaÑ mukhaÑ cando, Èdicco tapataÑ mukhaÑ.
PuÒÒaÑ Èka~khamÈnÈnaÑ, saÑgho ve yajataÑ mukhanti.
Atha kho BhagavÈ KeÓiyaÑ jaÔilaÑ imÈhi gÈthÈhi anumoditvÈ
uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmi.
______________________________________________________________
1. MadhupÈnaÑ (SÊ, SyÈ)
183. Rojamallavatthu
301. Atha kho BhagavÈ ŒpaÓe yathÈbhirantaÑ viharitvÈ yena KusinÈrÈ
tena cÈrikaÑ pakkÈmi mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ aÉÉhatelasehi
bhikkhusatehi. AssosuÑ kho KosinÈrakÈ MallÈ “BhagavÈ kira KusinÈraÑ
Ègacchati mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ aÉÉhatelasehi bhikkhusatehÊ”ti.
Te sa~garaÑ1 akaÑsu “yo Bhagavato paccuggamanaÑ na karissati,
paÒcasatÈnissa daÓÉo”ti. Tena kho pana samayena Rojo Mallo Èyasmato
Œnandassa sahÈyo hoti. Atha kho BhagavÈ anupubbena cÈrikaÑ caramÈno
yena KusinÈrÈ tadavasari. Atha kho KosinÈrakÈ MallÈ Bhagavato
paccuggamanaÑ akaÑsu. Atha kho Rojo Mallo Bhagavato paccuggamanaÑ
karitvÈ yenÈyasmÈ Œnando tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ
ŒnandaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsi. EkamantaÑ ÔhitaÑ kho RojaÑ
MallaÑ ÈyasmÈ Œnando etadavoca “uÄÈraÑ kho te idaÑ Èvuso Roja, yaÑ
tvaÑ Bhagavato paccuggamanaÑ akÈsÊ”ti. NÈhaÑ bhante Œnanda bahukato
Buddhe vÈ dhamme vÈ saÑghe vÈ, api ca ÒÈtÊhi sa~garo kato “yo Bhagavato
paccuggamanaÑ na karissati, paÒcasatÈnissa daÓÉo”ti, so kho ahaÑ bhante
Œnanda ÒÈtÊnaÑ daÓÉabhayÈ evÈhaÑ Bhagavato paccuggamanaÑ akÈsinti.
Atha kho ÈyasmÈ Œnando anattamano ahosi “kathaÑ hi nÈma Rojo Mallo
evaÑ vakkhatÊ”ti. Atha kho ÈyasmÈ Œnando yena BhagavÈ tenupasa~kami,
nisinno kho ÈyasmÈ Œnando BhagavantaÑ etadavoca “ayaÑ bhante Rojo
Mallo abhiÒÒÈto ÒÈtamanusso, mahatthiko kho pana evar|pÈnaÑ
ÒÈtamanussÈnaÑ imasmiÑ dhammavinaye pasÈdo, sÈdhu bhante BhagavÈ
tathÈ karotu, yathÈ Rojo Mallo imasmiÑ dhammavinaye pasÊdeyyÈ”ti. Na
kho taÑ Œnanda dukkaraÑ TathÈgatena, yathÈ Rojo Mallo imasmiÑ
dhammavinaye pasÊdeyyÈti.
Atha kho BhagavÈ RojaÑ MallaÑ mettena cittena pharitvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ
vihÈraÑ pÈvisi. Atha kho Rojo Mallo Bhagavato mettena cittena phuÔÔho
seyyathÈpi nÈma gÈviÑ taruÓavaccho, evameva
______________________________________________________________
1. Sa~karaÑ (Ka)
346 VinayapiÔaka
vihÈrena vihÈraÑ pariveÓena pariveÓaÑ upasa~kamitvÈ bhikkh| pucchati

“kahaÑ nu kho bhante etarahi so BhagavÈ viharati ArahaÑ
SammÈsambuddho, dassanakÈmÈ hi mayaÑ taÑ BhagavantaÑ ArahantaÑ
SammÈsambuddhan”ti. EsÈvuso Roja vihÈro saÑvutadvÈro, tena appasaddo
upasa~kamitvÈ ataramÈno ÈÄindaÑ pavisitvÈ ukkÈsitvÈ aggaÄaÑ ÈkoÔehi,
vivarissati te BhagavÈ dvÈranti. Atha kho Rojo Mallo yena so vihÈro
saÑvutadvÈro, tena appasaddo upasa~kamitvÈ ataramÈno ÈÄindaÑ pavisitvÈ
ukkÈsitvÈ aggaÄaÑ ÈkoÔesi. Vivari BhagavÈ dvÈraÑ. Atha kho Rojo Mallo
vihÈraÑ pavisitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi. EkamantaÑ
nisinnassa kho Rojassa Mallassa BhagavÈ anupubbiÑ kathaÑ kathesi.
SeyyathidaÑ, dÈnakathaÑ -pa- aparappaccayo SatthusÈsane BhagavantaÑ
etadavoca “sÈdhu bhante ayyÈ mamaÒÒeva paÔiggaÓheyyuÑ
cÊvarapiÓÉapÈtasenÈsanagilÈnappaccayabhesajjaparikkhÈraÑ, no aÒÒesan”ti.
YesaÑ kho Roja sekkhena ÒÈÓena sekkhena dassanena dhammo diÔÔho
seyyathÈpi tayÈ, tesampi evaÑ hoti “aho n|na ayyÈ amhÈkaÒÒeva
paÔiggaÓheyyuÑ
cÊvarapiÓÉapÈtasenÈsanagilÈnappaccayabhesajjaparikkhÈraÑ, no aÒÒesan”ti.
Tena hi Roja tava ceva paÔiggahissanti aÒÒesaÒcÈti.
302. Tena kho pana samayena KusinÈrÈyaÑ paÓÊtÈnaÑ bhattÈnaÑ

bhattapaÔipÈÔi aÔÔhitÈ hoti. Atha kho Rojassa Mallassa paÔipÈÔiÑ alabhantassa
etadahosi “yann|nÈhaÑ bhattaggaÑ olokeyyaÑ, yaÑ bhattagge nÈssa, taÑ
paÔiyÈdeyyan”ti. Atha kho Rojo Mallo bhattaggaÑ olokento dve nÈddasa
ÉÈkaÒca piÔÔhakhÈdanÊyaÒca. Atha kho Rojo Mallo yenÈyasmÈ Œnando
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ etadavoca “idha me
bhante Œnanda paÔipÈÔiÑ alabhantassa etadahosi ‘yann|nÈhaÑ bhattaggaÑ
olokeyyaÑ, yaÑ bhattagge nÈssa, taÑ paÔiyÈdeyyan’ti, so kho ahaÑ bhante
Œnanda bhattaggaÑ olokento dve nÈddasaÑ ÉÈkaÒca piÔÔhakhÈdanÊyaÒca,
sacÈhaÑ bhante Œnanda paÔiyÈdeyyaÑ ÉÈkaÒca piÔÔhakhÈdanÊyaÒca,
paÔiggaÓheyya me BhagavÈ”ti. Tena hi Roja BhagavantaÑ paÔipucchissÈmÊti.
Atha kho ÈyasmÈ Œnando Bhagavato etamatthaÑ Èrocesi. Tena hÈnanda
paÔiyÈdet|ti. Tena hi Roja paÔiyÈdehÊti. Atha kho Rojo Mallo tassÈ rattiyÈ
accayena pah|taÑ ÉÈkaÒca piÔÔhakhÈdanÊyaÒca paÔiyÈdÈpetvÈ Bhagavato

upanÈmesi “paÔiggaÓhÈtu me bhante BhagavÈ ÉÈkaÒca
piÔÔhakhÈdanÊyaÒcÈ”ti. Tena hi Roja bhikkh|naÑ dehÊti. Atha kho Rojo
Mallo bhikkh|naÑ deti. Bhikkh| kukkuccÈyantÈ na paÔiggaÓhanti.
“PaÔiggaÓhatha bhikkhave paribhuÒjathÈ”ti. Atha kho Rojo Mallo
BuddhappamukhaÑ bhikkhusaÑghaÑ pah|tehi ÉÈkehi ca piÔÔhakhÈdanÊyehi
ca sahatthÈ santappetvÈ sampavÈretvÈ BhagavantaÑ dhotahatthaÑ
onÊtapattapÈÓiÑ ekamantaÑ nisÊdi. EkamantaÑ nisinnaÑ kho RojaÑ
MallaÑ BhagavÈ dhammiyÈ kathÈya sandassetvÈ samÈdapetvÈ samuttejetvÈ
sampahaÑsetvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmi. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne
bhikkhave sabbaÒca ÉÈkaÑ sabbaÒca piÔÔhakhÈdanÊyan”ti.
184. VuÉÉhapabbajitavatthu
303. Atha kho BhagavÈ KusinÈrÈyaÑ yathÈbhirantaÑ viharitvÈ yena
ŒtumÈ tena cÈrikaÑ pakkÈmi mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ
aÉÉhatelasehi bhikkhusatehi. Tena kho pana samayena aÒÒataro
vuÉÉhapabbajito ŒtumÈyaÑ paÔivasati nahÈpitapubbo, tassa dve dÈrakÈ
honti maÒjukÈ paÔibhÈneyyakÈ dakkhÈ pariyodÈtasippÈ sake Ècariyake
nahÈpitakamme. Assosi kho so vuÉÉhapabbajito “BhagavÈ kira ŒtumaÑ
Ègacchati mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ aÉÉhatelasehi bhikkhusatehÊ”ti.
Atha kho so vuÉÉhapabbajito te dÈrake etadavoca “BhagavÈ kira tÈtÈ
ŒtumaÑ Ègacchati mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ aÉÉhatelasehi
bhikkhusatehi, gacchatha tumhe tÈtÈ khurabhaÓÉaÑ ÈdÈya nÈÄiyÈvÈpakena
anugharakaÑ anugharakaÑ ÈhiÓÉatha, loÓampi telampi taÓÉulampi
khÈdanÊyampi saÑharatha, Bhagavato Ègatassa yÈgupÈnaÑ karissÈmÈ”ti.
“EvaÑ tÈtÈ”ti kho te dÈrakÈ tassa vuÉÉhapabbajitassa paÔissuÓitvÈ
khurabhaÓÉaÑ ÈdÈya nÈÄiyÈvÈpakena anugharakaÑ anugharakaÑ ÈhiÓÉanti
loÓampi telampi taÓÉulampi khÈdanÊyampi saÑharantÈ. ManussÈ te dÈrake
maÒjuke paÔibhÈneyyake passitvÈ yepi na kÈrÈpetukÈmÈ, tepi kÈrÈpenti,
kÈrÈpetvÈpi bahuÑ denti. Atha kho te dÈrakÈ bahuÑ loÓampi telampi
taÓÉulampi khÈdanÊyampi saÑhariÑsu.
348 VinayapiÔaka
Atha kho BhagavÈ anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena ŒtumÈ

tadavasari, tatra sudaÑ BhagavÈ ŒtumÈyaÑ viharati bhusÈgÈre. Atha kho so
vuÉÉhapabbajito tassÈ rattiyÈ accayena pah|taÑ yÈguÑ paÔiyÈdÈpetvÈ
Bhagavato upanÈmesi “paÔiggaÓhÈtu me bhante BhagavÈ yÈgun”ti. JÈnantÈpi
TathÈgatÈ pucchanti -pa- sÈvakÈnaÑ vÈ sikkhÈpadaÑ paÒÒapessÈmÈti. Atha
kho BhagavÈ taÑ vuÉÉhapabbajitaÑ etadavoca “kutÈyaÑ bhikkhu yÈg|”ti.
Atha kho so vuÉÉhapabbajito Bhagavato etamatthaÑ Èrocesi. Vigarahi
Buddho BhagavÈ ananucchavikaÑ moghapurisa ananulomikaÑ appatir|paÑ
assÈmaÓakaÑ akappiyaÑ akaraÓÊyaÑ, kathaÑ hi nÈma tvaÑ moghapurisa
pabbajito akappiye samÈdapessasi1. NetaÑ moghapurisa appasannÈnaÑ vÈ
pasÈdÈya -pa- vigarahitvÈ dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “na
bhikkhave pabbajitena akappiye samÈdapetabbaÑ, yo samÈdapeyya, Èpatti
dukkaÔassa. Na ca bhikkhave nahÈpitapubbena khurabhaÓÉaÑ
pariharitabbaÑ, yo parihareyya, Èpatti dukkaÔassÈ”ti.
Atha kho BhagavÈ ŒtumÈyaÑ yathÈbhirantaÑ viharitvÈ yena SÈvatthi
tena cÈrikaÑ pakkÈmi, anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena SÈvatthi
tadavasari, tatra sudaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane
AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena SÈvatthiyaÑ bahuÑ
phalakhÈdanÊyaÑ uppannaÑ hoti. Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “kiÑ nu
kho BhagavatÈ phalakhÈdanÊyaÑ anuÒÒÈtaÑ, kiÑ ananuÒÒÈtan”ti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave sabbaÑ
phalakhÈdanÊyanti.
304. Tena kho pana samayena saÑghikÈni bÊjÈni puggalikÈya bh|miyÈ

ropiyanti, puggalikÈni bÊjÈni saÑghikÈya bh|miyÈ ropiyanti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. saÑghikÈni bhikkhave bÊjÈni puggalikÈya bh|miyÈ
ropitÈni bhÈgaÑ datvÈ paribhuÒjitabbÈni. PuggalikÈni bÊjÈni saÑghikÈya
bh|miyÈ ropitÈni bhÈgaÑ datvÈ paribhuÒjitabbÈnÊti.
185. CatumahÈpadesakathÈ
305. Tena kho pana samayena bhikkh|naÑ kismiÒci kismiÒci ÔhÈne
kukkuccaÑ uppajjati “kiÑ nu kho BhagavatÈ anuÒÒÈtaÑ, kiÑ
ananuÒÒÈtan”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. YaÑ bhikkhave mayÈ
“idaÑ na kappatÊ”ti appaÔikkhittaÑ,
______________________________________________________________
1. SamÈdapesi (Ka)
taÒce akappiyaÑ anulometi, kappiyaÑ paÔibÈhati, taÑ vo na kappati. YaÑ

bhikkhave mayÈ “idaÑ na kappatÊ”ti appaÔikkhittaÑ. TaÒce kappiyaÑ
anulometi, akappiyaÑ paÔibÈhati, taÑ vo kappati. YaÑ bhikkhave mayÈ
“idaÑ kappatÊ”ti ananuÒÒÈtaÑ, taÒce akappiyaÑ anulometi, kappiyaÑ
paÔibÈhati, taÑ vo na kappati. YaÑ bhikkhave mayÈ “idaÑ kappatÊ”ti
ananuÒÒÈtaÑ, taÒce kappiyaÑ anulometi, akappiyaÑ paÔibÈhati, taÑ vo
kappatÊ”ti.
Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “kappati nu kho yÈvakÈlikena
yÈmakÈlikaÑ, na nu kho kappati. Kappati nu kho yÈvakÈlikena
sattÈhakÈlikaÑ, na nu kho kappati. Kappati nu kho yÈvakÈlikena
yÈvajÊvikaÑ, na nu kho kappati. Kappati nu kho yÈmakÈlikena
sattÈhakÈlikaÑ, na nu kho kappati. Kappati nu kho yÈmakÈlikena
yÈvajÊvikaÑ, na nu kho kappati. Kappati nu kho sattÈhakÈlikena
yÈvajÊvikaÑ, na nu kho kappatÊ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
YÈvakÈlikena bhikkhave yÈmakÈlikaÑ tadahu paÔiggahitaÑ kÈle kappati,
vikÈle na kappati. YÈvakÈlikena bhikkhave sattÈhakÈlikaÑ tadahu
paÔiggahitaÑ kÈle kappati, vikÈle na kappati. YÈvakÈlikena bhikkhave
yÈvajÊvikaÑ tadahu paÔiggahitaÑ kÈle kappati, vikÈle na kappati.
YÈmakÈlikena bhikkhave sattÈhakÈlikaÑ tadahu paÔiggahitaÑ yÈme kappati,
yÈmÈtikkante na kappati. YÈmakÈlikena bhikkhave yÈvajÊvikaÑ tadahu
paÔiggahitaÑ yÈme kappati, yÈmÈtikkante na kappati. SattÈhakÈlikena
bhikkhave yÈvajÊvikaÑ paÔiggahitaÑ sattÈhaÑ kappati, sattÈhÈtikkante na
kappatÊ”ti.
Bhesajjakkhandhako chaÔÔho.
186. TassuddÈnaÑ
SÈradike vikÈlepi, vasaÑ m|le piÔÔhehi ca.
KasÈvehi paÓÓaÑ phalaÑ, jatu loÓaÑ chakaÓaÑ ca.
CuÓÓaÑ cÈlini maÑsaÒca, aÒjanaÑ upapisanÊ1.
AÒjanÊ uccÈpÈrutÈ, salÈkÈ salÈkaÔhÈniÑ2.
_____________________________________________________________
1. UpapiÑsanÊ (SÊ), upapiÑsanaÑ (SyÈ) 2. SalÈkodhanÊ (SÊ, SyÈ)
350 VinayapiÔaka
ThavikaÑsabaddhakaÑ suttaÑ, muddhanitelanatthu ca.

NatthukaraÓÊ dh|maÒca, nettaÒcÈpidhanatthavi.
TelapÈkesu majjaÒca, atikkhittaÑ abbhaÒjanaÑ.
TumbaÑ sedaÑ sambhÈraÒca, mahÈ bha~godakaÑ tathÈ.
DakakoÔÔhaÑ lohitaÒca, visÈÓaÑ pÈdabbhaÒjanaÑ.
PajjaÑ satthaÑ kasÈvaÒca, tilakakkaÑ kabaÄikaÑ.
CoÄaÑ sÈsapakuÔÔaÒca, dh|ma sakkharikÈya ca.
VaÓatelaÑ vikÈsikaÑ, vikaÔaÒca paÔiggahaÑ.
G|thaÑ karonto loÄiÒca, khÈraÑ muttaharÊtakaÑ.
GandhÈ virecanaÒceva, acchÈkaÔaÑ kaÔÈkaÔaÑ.
PaÔicchÈdani pabbhÈrÈ, ÈrÈma sattÈhena ca.
GuÄaÑ muggaÑ sovÊraÒca, sÈmaÑpÈkÈ punÈpace.
PunÈnuÒÒÈsi dubbhikkhe, phalaÒca tilakhÈdanÊ.
PurebhattaÑ kÈyaÉÈho, nibbattaÒca bhagandalaÑ.
VatthikammaÒca suppiÒca, manussamaÑsameva ca.
Hatthi-assÈ sunakho ca, ahi sÊhaÒca dÊpikaÑ1.
AcchataracchamaÑsaÒca, paÔipÈÔi ca yÈgu ca.
TaruÓaÑ aÒÒatra guÄaÑ, SunidhÈvasathÈgÈraÑ.
Ga~gÈ KoÔisaccakathÈ, AmbapÈlÊ ca LicchavÊ.
Uddissa kataÑ subhikkhaÑ, punadeva paÔikkhipi.
Megho Yaso MeÓÉako ca, gorasaÑ pÈtheyyakena ca.
KeÓi ambo jambu coca, mocamadhumuddikasÈlukaÑ.
PhÈrusakÈ ÉÈkapiÔÔhaÑ, ŒtumÈyaÑ nahÈpito.
SÈvatthiyaÑ phalaÑ bÊjaÑ, kismiÑ ÔhÈne ca kÈliketi.
Imamhi khandhake vatth| ekasataÑ chavatthu.
Bhesajjakkhandhako niÔÔhito.
______________________________________________________________
1. Hatthi-assasunakhÈhi, sÊhabyagghaÒca dÊpikaÑ (SÊ)
7. Kathinakkhandhaka
187. KathinÈnujÈnanÈ
AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena tiÑsamattÈ pÈveyyakÈ1
bhikkh| sabbe ÈraÒÒikÈ sabbe piÓÉapÈtikÈ sabbe paÑsuk|likÈ sabbe
tecÊvarikÈ SÈvatthiÑ ÈgacchantÈ BhagavantaÑ dassanÈya upakaÔÔhÈya
vass|panÈyikÈya nÈsakkhiÑsu SÈvatthiyaÑ vass|panÈyikaÑ sambhÈvetuÑ,
antarÈmagge SÈkete vassaÑ upagacchiÑsu, te ukkaÓÔhitar|pÈ vassaÑ
vasiÑsu “Èsanneva no BhagavÈ viharati ito chasu yojanesu, na ca mayaÑ
labhÈma BhagavantaÑ dassanÈyÈ”ti. Atha kho te bhikkh| vassaÑvuÔÔhÈ
temÈsaccayena katÈya pavÈraÓÈya deve vassante udakasa~gahe
udakacikkhalle okapuÓÓehi cÊvarehi kilantar|pÈ yena SÈvatthi JetavanaÑ
AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈmo, yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ
BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu. ŒciÓÓaÑ kho panetaÑ
BuddhÈnaÑ BhagavantÈnaÑ Ègantukehi bhikkh|hi saddhiÑ
paÔisammodituÑ. Atha kho BhagavÈ te bhikkh| etadavoca “kacci bhikkhave
khamanÊyaÑ, kacci yÈpanÊyaÑ, kacci samaggÈ sammodamÈnÈ avivadamÈnÈ
phÈsukaÑ vassaÑ vasittha, na ca piÓÉakena kilamitthÈ”ti. KhamanÊyaÑ
BhagavÈ, yÈpanÊyaÑ BhagavÈ, samaggÈ ca mayaÑ bhante sammodamÈnÈ
avivadamÈnÈ vassaÑ vasimhÈ, na ca piÓÉakena kilamimhÈ, idha mayaÑ
bhante tiÑsamattÈ pÈveyyakÈ bhikkh| SÈvatthiÑ ÈgacchantÈ BhagavantaÑ
dassanÈya upakaÔÔhÈya vass|panÈyikÈya nÈsakkhimhÈ SÈvatthiyaÑ
vass|panÈyikaÑ sambhÈvetuÑ, antarÈmagge SÈkete vassaÑ upagacchimhÈ,
te mayaÑ bhante ukkaÓÔhitar|pÈ vassaÑ vasimhÈ “Èsanneva no BhagavÈ
viharati ito chasu yojanesu, na ca mayaÑ labhÈma BhagavantaÑ
dassanÈyÈ”ti. Atha kho mayaÑ bhante vassaÑvuÔÔhÈ temÈsaccayena katÈya
pavÈraÓÈya deve vassante udakasa~gahe udakacikkhalle okapuÓÓehi cÊvarehi
kilantar|pÈ addhÈnaÑ ÈgatÈti. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ
pakaraÓe dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi–anujÈnÈmi bhikkhave
vassaÑvuÔÔhÈnaÑ
______________________________________________________________
1. PÈÔheyyakÈ (SÊ, SyÈ)
352 VinayapiÔaka
bhikkh|naÑ kathinaÑ1 attharituÑ, atthatakathinÈnaÑ vo bhikkhave paÒca

kappissanti, anÈmantacÈro asamÈdÈnacÈro gaÓabhojanaÑ yÈvadatthacÊvaraÑ
yo ca tattha cÊvaruppÈdo so nesaÑ bhavissatÊti, atthatakathinÈnaÑ vo
bhikkhave imÈni paÒca kappissanti. EvaÒca pana bhikkhave kathinaÑ
attharitabbaÑ, byattena bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho ÒÈpetabbo–
307. “SuÓÈtu me bhante saÑgho, idaÑ saÑghassa kathinadussaÑ

uppannaÑ, yadi saÑghassa pattakallaÑ, saÑgho imaÑ kathinadussaÑ
itthannÈmassa bhikkhuno dadeyya kathinaÑ attarituÑ, esÈ Òatti.
SuÓÈtu me bhante saÑgho, idaÑ saÑghassa kathinadussaÑ uppannaÑ,
saÑgho imaÑ kathinadussaÑ itthannÈmassa bhikkhuno deti kathinaÑ
attharituÑ, yassÈyasmato khamati imassa kathinadussassa itthannÈmassa
bhikkhuno dÈnaÑ kathinaÑ attharituÑ, so tuÓhassa, yassa nakkhamati, so
bhÈseyya.
DinnaÑ idaÑ saÑghena kathinadussaÑ itthannÈmassa bhikkhuno
kathinaÑ attharituÑ, khamati saÑghassa tasmÈ tuÓhÊ, evametaÑ
dhÈrayÈmÊ”ti.
308. EvaÑ kho bhikkhave atthataÑ hoti kathinaÑ, evaÑ anatthataÑ.

KathaÒca pana bhikkhave anatthataÑ hoti kathinaÑ, na ullikhitamattena
atthataÑ hoti kathinaÑ, na dhovanamattena atthataÑ hoti kathinaÑ, na
cÊvaravicÈraÓamattena atthataÑ hoti kathinaÑ, na chedanamattena atthataÑ
hoti kathinaÑ, na bandhanamattena atthataÑ hoti kathinaÑ, na
ovaÔÔiyakaraÓamattena atthataÑ hoti kathinaÑ, na kaÓÉusakaraÓamattena2
atthataÑ hoti kathinaÑ, na daÄhÊkammakaraÓamattena atthataÑ hoti
kathinaÑ, na anuvÈtakaraÓamattena atthataÑ hoti kathinaÑ, na
paribhaÓÉakaraÓamattena atthataÑ hoti kathinaÑ, na
ovaddheyyakaraÓamattena3 atthataÑ hoti kathinaÑ, na
kambalamaddanamattena atthataÑ hoti kathinaÑ, na nimittakatena atthataÑ
hoti kathinaÑ, na parikathÈkatena atthataÑ hoti kathinaÑ, na kukkukatena
atthataÑ hoti kathinaÑ, na sannidhikatena atthataÑ hoti kathinaÑ, na
nissaggiyena atthataÑ hoti kathinaÑ, na akappakatena
______________________________________________________________
1. KaÔhinaÑ (SÊ, SyÈ) 2. Na gaÓÉusakaraÓamattena (Ka)
3. Na ovaÔÔeyyakaraÓamattena (SÊ, SyÈ), na ovadeyyakaraÓamattena (Ka)
atthataÑ hoti kathinaÑ, na aÒÒatra sa~ghÈÔiyÈ atthataÑ hoti kathinaÑ, na

aÒÒatra uttarÈsa~gena atthataÑ hoti kathinaÑ, na aÒÒatra antaravÈsakena
atthataÑ hoti kathinaÑ, na aÒÒatra paÒcakena vÈ atirekapaÒcakena vÈ
tadaheva saÒchinnena samaÓÉalÊkatena atthataÑ hoti kathinaÑ, na aÒÒatra
puggalassa atthÈrÈ atthataÑ hoti kathinaÑ, sammÈ ce atthataÑ hoti
kathinaÑ, taÒce nissÊmaÔÔho anumodati, evampi anatthataÑ hoti kathinaÑ.
EvaÑ kho bhikkhave anatthataÑ hoti kathinaÑ.
309. KathaÒca bhikkhave atthataÑ hoti kathinaÑ, ahatena atthataÑ hoti

kathinaÑ, ahatakappena atthataÑ hoti kathinaÑ, pilotikÈya atthataÑ hoti
kathinaÑ, paÑsuk|lena atthataÑ hoti kathinaÑ, pÈpaÓikena atthataÑ hoti
kathinaÑ, animittakatena atthataÑ hoti kathinaÑ, aparikathÈkatena atthataÑ
hoti kathinaÑ, akukkukatena atthataÑ hoti kathinaÑ, asannidhikatena
atthataÑ hoti kathinaÑ, anissaggiyena atthataÑ hoti kathinaÑ, kappakatena
atthataÑ hoti kathinaÑ, sa~ghÈÔiyÈ atthataÑ hoti kathinaÑ, uttarÈsa~gena
atthataÑ hoti kathinaÑ, antaravÈsakena atthataÑ hoti kathinaÑ, paÒcakena
vÈ atirekapaÒcakena vÈ tadaheva saÒchinnena samaÓÉalÊkatena atthataÑ hoti
kathinaÑ, puggalassa atthÈrÈ atthataÑ hoti kathinaÑ, sammÈ ce atthataÑ
hoti kathinaÑ, taÒce sÊmaÔÔho anumodati, evampi atthataÑ hoti kathinaÑ.
EvaÑ kho bhikkhave atthataÑ hoti kathinaÑ.
310. KathaÒca bhikkhave ubbhataÑ hoti kathinaÑ, aÔÔhimÈ bhikkhave

mÈtikÈ kathinassa ubbhÈrÈya, pakkamanantikÈ niÔÔhÈnantikÈ sanniÔÔhÈnantikÈ
nÈsanantikÈ savanantikÈ ÈsÈvacchedikÈ sÊmÈtikkantikÈ sahubbhÈrÈti1.
_____
188. ŒdÈyasattaka
311. Bhikkhu atthatakathino katacÊvaraÑ ÈdÈya pakkamati “na
paccessan”ti, tassa bhikkhuno pakkamanantiko kathinuddhÈro. (1)
______________________________________________________________
1. Sa-ubbhÈrÈti (Ka)
354 VinayapiÔaka
Bhikkhu atthatakathino cÊvaraÑ ÈdÈya pakkamati, tassa bahisÊmagatassa

evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na paccessan”ti, so taÑ cÊvaraÑ
kÈreti, tassa bhikkhuno niÔÔhÈnantiko kathinuddhÈro. (2)

evaÑ hoti “nevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na paccessan”ti, tassa bhikkhuno
sanniÔÔhÈnantiko kathinuddhÈro. (3)

evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na paccessan”ti, so taÑ cÊvaraÑ
kÈreti, tassa taÑ cÊvaraÑ kayiramÈnaÑ nassati, tassa bhikkhuno nÈsanantiko
kathinuddhÈro. (4)
Bhikkhu atthatakathino cÊvaraÑ ÈdÈya pakkamati “paccessan”ti, so

bahisÊmagato taÑ cÊvaraÑ kÈreti, so katacÊvaro suÓÈti “ubbhataÑ kira
tasmiÑ ÈvÈse kathinan”ti, tassa bhikkhuno savanantiko kathinuddhÈro. (5)

bahisÊmagato taÑ cÊvaraÑ kÈreti, so katacÊvaro “paccessaÑ paccessan”ti
bahiddhÈ kathinuddhÈraÑ vÊtinÈmeti, tassa bhikkhuno sÊmÈtikkantiko
kathinuddhÈro. (6)

sambhuÓÈti kathinuddhÈraÑ, tassa bhikkhuno saha bhikkh|hi
kathinuddhÈro. (7)
ŒdÈyasattakaÑ niÔÔhitaÑ.
_____
189. SamÈdÈyasattaka
312. Bhikkhu atthatakathino katacÊvaraÑ samÈdÈya pakkamati “na

paccessan”ti, tassa bhikkhuno pakkamanantiko kathinuddhÈro. (1)
Bhikkhu atthatakathino cÊvaraÑ samÈdÈya pakkamati, tassa

bahisÊmagatassa evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na paccessan”ti,
so taÑ cÊvaraÑ kÈreti, tassa bhikkhuno niÔÔhÈnantiko kathinuddhÈro. (2)
Bhikkhu attatakathino cÊvaraÑ samÈdÈya pakkamati, tassa
bahisÊmagatassa evaÑ hoti “nevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na paccessan”ti,
tassa bhikkhuno sanniÔÔhÈnantiko kathinuddhÈro. (3)
Bhikkhu atthatakathino cÊvaraÑ samÈdÈya pakkamati, tassa
so taÑ cÊvaraÑ kÈreti, tassa taÑ cÊvaraÑ kayiramÈnaÑ nassati, tassa
bhikkhuno nÈsanantiko kathinuddhÈro. (4)
Bhikkhu atthatakathino cÊvaraÑ samÈdÈya pakkamati “paccessan”ti, so
kathinuddhÈro. (6)
kathinuddhÈro. (7)
SamÈdÈyasattakaÑ niÔÔhitaÑ1.
_____
190. ŒdÈyachakka
313. Bhikkhu atthatakathino vippakatacÊvaraÑ ÈdÈya pakkamati, tassa
______________________________________________________________
1. ...dutiyaÑ niÔÔhitaÑ (Ka)
356 VinayapiÔaka
Bhikkhu atthatakathino vippakatacÊvaraÑ ÈdÈya pakkamati, tassa

Bhikkhu atthatakathino vippakatacÊvaraÑ ÈdÈya pakkamati
“paccessan”ti, so bahisÊmagato taÑ cÊvaraÑ kÈreti, so katacÊvaro suÓÈti
“ubbhataÑ kira tasmiÑ ÈvÈse kathinan”ti, tassa bhikkhuno savanantiko
kathinuddhÈro. (4)
“paccessan”ti, so bahisÊmagato taÑ cÊvaraÑ kÈreti, so katacÊvaro
“paccessaÑ paccessan”ti bahiddhÈ kathinuddhÈraÑ vÊtinÈmeti, tassa
bhikkhuno sÊmÈtikkantiko kathinuddhÈro. (5)
“paccessaÑ paccessan”ti sambhuÓÈti kathinuddhÈraÑ, tassa bhikkhuno saha
bhikkh|hi kathinuddhÈro. (6)
ŒdÈyachakkaÑ niÔÔhitaÑ.
_____
191. SamÈdÈyachakka
314. Bhikkhu atthatakathino vippakatacÊvaraÑ samÈdÈya pakkamati,
tassa bahisÊmagatassa evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na
paccessan”ti, so taÑ cÊvaraÑ kÈreti, tassa bhikkhuno niÔÔhÈnantiko
kathinuddhÈro. (1)
Bhikkhu atthatakathino vippakatacÊvaraÑ samÈdÈya pakkamati, tassa

Bhikkhu atthatakathino vippakatacÊvaraÑ samÈdÈya pakkamati
kathinuddhÈro. (4)
SamÈdÈyachakkaÑ.
_____
192. ŒdÈyapannarasaka
315. Bhikkhu atthatakathino cÊvaraÑ ÈdÈya pakkamati, tassa
evaÑ hoti “nevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na paccessan”ti, tassa bhikkhuno
evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na paccessan”ti, so
358 VinayapiÔaka
taÑ cÊvaraÑ kÈreti, tassa taÑ cÊvaraÑ kayiramÈnaÑ nassati, tassa

TikaÑ.
Bhikkhu atthatakathino cÊvaraÑ ÈdÈya pakkamati “na paccessan”ti,

tassa bahisÊmagatassa evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvaraÑ kÈressan”ti, so taÑ
cÊvaraÑ kÈreti, tassa bhikkhuno niÔÔhÈnantiko kathinuddhÈro. (4)
tassa bahisÊmagatassa evaÑ hoti “nevimaÑ cÊvaraÑ kÈressan”ti, tassa
bhikkhuno sanniÔÔhÈnantiko kathinuddhÈro. (5)
tassa bahisÊmagatassa evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvaraÑ kÈressan”ti, so taÑ
cÊvaraÑ kÈreti, tassa taÑ cÊvaraÑ kayiramÈnaÑ nassati, tassa bhikkhuno
nÈsanantiko kathinuddhÈro. (6)
TikaÑ.
Bhikkhu atthatakathino cÊvaraÑ ÈdÈya pakkamati anadhiÔÔhitena,

nevassa hoti “paccessan”ti, na panassa hoti “na paccessan”ti, tassa
TikaÑ.
Bhikkhu atthatakathino cÊvaraÑ ÈdÈya pakkamati “paccessan”ti, tassa





kathinuddhÈro. (14)

ChakkaÑ.
ŒdÈyapannarasakaÑ.
360 VinayapiÔaka
193. SamÈdÈyapannarasakÈdi
316. Bhikkhu atthatakathino cÊvaraÑ samÈdÈya pakkamati -pa-.
(ŒdÈyavÈrasadisaÑ evaÑ vitthÈretabbaÑ.)
so taÑ cÊvaraÑ kÈreti, tassa bhikkhuno niÔÔhÈnantiko kathinuddhÈro -pa-.
(SamÈdÈyavÈrasadisaÑ evaÑ vitthÈretabbaÑ)
_____
194. VippakatasamÈdÈyapannarasaka
317. Bhikkhu atthatakathino vippakatacÊvaraÑ samÈdÈya pakkamati,
kathinuddhÈro. (1)
TikaÑ.
Bhikkhu atthatakathino vippakatacÊvaraÑ samÈdÈya pakkamati “na

paccessan”ti, tassa bahisÊmagatassa evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvaraÑ
kÈressan”ti, so taÑ cÊvaraÑ kÈreti, tassa bhikkhuno niÔÔhÈnantiko
kathinuddhÈro. (4)
paccessan”ti, tassa bahisÊmagatassa evaÑ hoti “nevimaÑ cÊvaraÑ
kÈressan”ti, tassa bhikkhuno sanniÔÔhÈnantiko kathinuddhÈro. (5)

kÈressan”ti, so taÑ cÊvaraÑ kÈreti, tassa taÑ cÊvaraÑ kayiramÈnaÑ nassati,
tassa bhikkhuno nÈsanantiko kathinuddhÈro. (6)
TikaÑ.

anadhiÔÔhitena, nevassa hoti “paccessan”ti, na panassa hoti “na paccessan”ti,
kathinuddhÈro. (7)
tassa bahisÊmagatassa evaÑ hoti “nevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na
paccessan”ti, tassa bhikkhuno sanniÔÔhÈnantiko kathinuddhÈro. (8)
paccessan”ti, so taÑ cÊvaraÑ kÈreti, tassa taÑ cÊvaraÑ kayiramÈnaÑ nassati,
TikaÑ.

“paccessan”ti, tassa bahisÊmagatassa evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvaraÑ
kÈressaÑ, na paccessan”ti, so taÑ cÊvaraÑ kÈreti, tassa bhikkhuno
niÔÔhÈnantiko kathinuddhÈro. (10)
“paccessan”ti, tassa bahisÊmagatassa evaÑ hoti “nevimaÑ cÊvaraÑ
kÈressaÑ, na paccessan”ti, tassa bhikkhuno sanniÔÔhÈnantiko kathinuddhÈro.
(11)
“paccessan”ti, tassa bahisÊmagatassa evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvaraÑ
kÈressaÑ, na
362 VinayapiÔaka

ChakkaÑ.
SamÈdÈyapannarasakaÑ.
ŒdÈyabhÈÓavÈro.
_____
195. AnÈsÈdoÄasaka
318. Bhikkhu atthatakathino cÊvarÈsÈya pakkamati, so bahisÊmagato taÑ
cÊvarÈsaÑ payirupÈsati, anÈsÈya labhati, ÈsÈya na labhati, tassa evaÑ hoti
“idhevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na paccessan”ti, so taÑ cÊvaraÑ kÈreti, tassa
bhikkhuno niÔÔhÈnantiko kathinuddhÈro. (1)
Bhikkhu atthatakathino cÊvarÈsÈya pakkamati, so bahisÊmagato taÑ
“nevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na paccessan”ti, tassa bhikkhuno
Bhikkhu atthatakathino cÊvarÈsÈya pakkamati, so bahisÊmagato taÑ

taÑ cÊvaraÑ kayiramÈnaÑ nassati, tassa bhikkhuno nÈsanantiko
kathinuddhÈro. (3)
Bhikkhu atthatakathino cÊvarÈsÈya pakkamati, tassa bahisÊmagatassa
evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvarÈsaÑ payirupÈsissaÑ, na paccessan”ti, so taÑ
cÊvarÈsaÑ payirupÈsati, tassa sÈ cÊvarÈsÈ upacchijjati, tassa bhikkhuno
ÈsÈvacchediko kathinuddhÈro. (4)
Bhikkhu atthatakathino cÊvarÈsÈya pakkamati “na paccessan”ti, so
bahisÊmagato taÑ cÊvarÈsaÑ payirupÈsati, anÈsÈya labhati, ÈsÈya na labhati,
tassa evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvaraÑ kÈressan”ti, so taÑ cÊvaraÑ kÈreti,
tassa bhikkhuno niÔÔhÈnantiko kathinuddhÈro. (5)
tassa evaÑ hoti “nevimaÑ cÊvaraÑ kÈressan”ti, tassa bhikkhuno
tassa evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvaraÑ kÈressan”ti, so taÑ cÊvaraÑ kÈreti,
tassa taÑ cÊvaraÑ kayiramÈnaÑ nassati, tassa bhikkhuno nÈsanantiko
kathinuddhÈro. (7)
Bhikkhu atthatakathino cÊvarÈsÈya pakkamati “na paccessan”ti, tassa
bahisÊmagatassa evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvarÈsaÑ payirupÈsissan”ti, so taÑ
Bhikkhu atthatakathino cÊvarÈsÈya pakkamati anadhiÔÔhitena, nevassa
hoti “paccessan”ti, na panassa hoti “na paccessan”ti, so bahisÊmagato taÑ
cÊvarÈsaÑ payirupÈsati, anÈsÈya labhati, ÈsÈya
364 VinayapiÔaka
na labhati, tassa evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na paccessan”ti,


“nevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na paccessan”ti, tassa bhikkhuno


hoti “paccessan”ti, na panassa hoti “na paccessan”ti, tassa bahisÊmagatassa
evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvarÈsaÑ payirupÈsissaÑ, na paccessan”ti, so taÑ
AnÈsÈdoÄasakaÑ1 niÔÔhitaÑ.
_____
196. ŒsÈdoÄasaka
319. Bhikkhu atthatakathino cÊvarÈsÈya pakkamati “paccessan”ti, so

bahisÊmagato taÑ cÊvarÈsaÑ payirupÈsati, ÈsÈya labhati, anÈsÈya na labhati,
tassa evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na paccessan”ti, so taÑ
______________________________________________________________
1. AnÈsÈdvÈdasakaÑ (SÊ)
Bhikkhu atthatakathino cÊvarÈsÈya pakkamati “paccessan”ti, so

tassa evaÑ hoti “nevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na paccessan”ti, tassa

tassa evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na paccessan”ti, so taÑ
cÊvaraÑ kÈreti, tassa taÑ cÊvaraÑ kayiramÈnaÑ nassati, tassa bhikkhuno
nÈsanantiko kathinuddhÈro. (3)
Bhikkhu atthatakathino cÊvarÈsÈya pakkamati “paccessan”ti, tassa

bahisÊmagatassa evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvarÈsaÑ payirupÈsissaÑ, na
paccessan”ti, so taÑ cÊvarÈsaÑ payirupÈsati, tassa sÈ cÊvarÈsÈ upacchijjati,
tassa bhikkhuno ÈsÈvacchediko kathinuddhÈro. (4)

bahisÊmagato suÓÈti “ubbhataÑ kira tasmiÑ ÈvÈse kathinan”ti, tassa evaÑ
hoti “yato tasmiÑ ÈvÈse ubbhataÑ kathinaÑ, idhevimaÑ cÊvarÈsaÑ
payirupÈsissan”ti, so taÑ cÊvarÈsaÑ payirupÈsati, ÈsÈya labhati, anÈsÈya na
labhati, tassa evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na paccessan”ti, so
taÑ cÊvaraÑ kÈreti, tassa bhikkhuno niÔÔhÈnantiko kathinuddhÈro. (5)

hoti “yato tasmiÑ ÈvÈse ubbhataÑ kathinaÑ, idhevimaÑ cÊvarÈsaÑ
payirupÈsissan”ti, so taÑ cÊvarÈsaÑ payirupÈsati, ÈsÈya labhati, anÈsÈya na
labhati, tassa evaÑ hoti “nevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na paccessan”ti, tassa

hoti “yato tasmiÑ ÈvÈse ubbhataÑ kathinaÑ, idhevimaÑ
366 VinayapiÔaka
cÊvarÈsaÑ payirupÈsissan”ti, so taÑ cÊvarÈsaÑ payirupÈsati, ÈsÈya labhati,

anÈsÈya na labhati, tassa evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na
tassa bhikkhuno nÈsanantiko kathinuddhÈro. (7) Bhikkhu atthatakathino
cÊvarÈsÈya pakkamati “paccessan”ti, so bahisÊmagato suÓÈti “ubbhataÑ kira
tasmiÑ ÈvÈse kathinan”ti, tassa evaÑ hoti “yato tasmiÑ ÈvÈse ubbhataÑ
kathinaÑ, idhevimaÑ cÊvarÈsaÑ payirupÈsissaÑ, na paccessan”ti, so taÑ

so taÑ cÊvaraÑ kÈreti, so katacÊvaro suÓÈti “ubbhataÑ kira tasmiÑ ÈvÈse
kathinan”ti, tassa bhikkhuno savanantiko kathinuddhÈro. (9)
Bhikkhu atthatakathino cÊvarÈsÈya pakkamati “paccessan”ti, tassa

bahisÊmagatassa evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvarÈsaÑ payirupÈsissaÑ, na
paccessan”ti, so taÑ cÊvarÈsaÑ payirupÈsati, tassa sÈ cÊvarÈsÈ upacchijjati,
tassa bhikkhuno ÈsÈvacchediko kathinuddhÈro. (10)

so taÑ cÊvaraÑ kÈreti, so katacÊvaro “paccessaÑ paccessan”ti bahiddhÈ
kathinuddhÈraÑ vÊtinÈmeti, tassa bhikkhuno sÊmÈtikkantiko kathinuddhÈro.
(11)

so taÑ cÊvaraÑ kÈreti, so katacÊvaro “paccessaÑ paccessan”ti sambhuÓÈti
kathinuddhÈraÑ, tassa bhikkhuno saha bhikkh|hi kathinuddhÈro. (12)
ŒsÈdoÄasakaÑ niÔÔhitaÑ.
197. KaraÓÊyadoÄasaka
320. Bhikkhu atthatakathino kenacideva karaÓÊyena pakkamati, tassa

bahisÊmagatassa cÊvarÈsÈ uppajjati, so taÑ cÊvarÈsaÑ payirupÈsati, anÈsÈya
labhati, ÈsÈya na labhati, tassa evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na
kathinuddhÈro. (1)
Bhikkhu atthatakathino kenacideva karaÓÊyena pakkamati, tassa

labhati, ÈsÈya na labhati, tassa evaÑ hoti “nevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na
paccessan”ti, tassa bhikkhuno sanniÔÔhÈnantiko kathinuddhÈro. (2)

labhati, ÈsÈya na labhati, tassa evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na

bahisÊmagatassa cÊvarÈsÈ uppajjati, tassa evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvarÈsaÑ
payirupÈsissaÑ, na paccessan”ti, so taÑ cÊvarÈsaÑ payirupÈsati, tassa sÈ
cÊvarÈsÈ upacchijjati, tassa bhikkhuno ÈsÈvacchediko kathinuddhÈro. (4)
Bhikkhu atthatakathino kenacideva karaÓÊyena pakkamati “na

paccessan”ti, tassa bahisÊmagatassa cÊvarÈsÈ uppajjati, so taÑ cÊvarÈsaÑ
payirupÈsati, anÈsÈya labhati, ÈsÈya na labhati, tassa evaÑ hoti “idhevimaÑ
cÊvaraÑ kÈressan”ti, so taÑ cÊvaraÑ kÈreti, tassa bhikkhuno niÔÔhÈnantiko
kathinuddhÈro. (5)

payirupÈsati, anÈsÈya labhati, ÈsÈya na labhati, tassa evaÑ
368 VinayapiÔaka
hoti “nevimaÑ cÊvaraÑ kÈressan”ti, tassa bhikkhuno sanniÔÔhÈnantiko

kathinuddhÈro. (6)
payirupÈsati, anÈsÈya labhati, ÈsÈya na labhati, tassa evaÑ hoti “idhevimaÑ
cÊvaraÑ kÈressan”ti, so taÑ cÊvaraÑ kÈreti, tassa taÑ cÊvaraÑ kayiramÈnaÑ
nassati, tassa bhikkhuno nÈsanantiko kathinuddhÈro. (7)
paccessan”ti, tassa bahisÊmagatassa cÊvarÈsÈ uppajjati, tassa evaÑ hoti
“idhevimaÑ cÊvarÈsaÑ payirupÈsissan”ti, so taÑ cÊvarÈsaÑ payirupÈsati,
tassa sÈ cÊvarÈsÈ upacchijjati, tassa bhikkhuno ÈsÈvacchediko kathinuddhÈro.
(8)
Bhikkhu atthatakathino kenacideva karaÓÊyena pakkamati
tassa bahisÊmagatassa cÊvarÈsÈ uppajjati, so taÑ cÊvarÈsaÑ payirupÈsati,
anÈsÈya labhati, ÈsÈya na labhati, tassa evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvaraÑ
anÈsÈya labhati, ÈsÈya na labhati, tassa evaÑ hoti “nevimaÑ cÊvaraÑ
(10)
anÈsÈya labhati, ÈsÈya na labhati, tassa evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvaraÑ
kÈressaÑ, na paccessan”ti, so taÑ cÊvaraÑ kÈreti, tassa

tassa bahisÊmagatassa cÊvarÈsÈ uppajjati, tassa evaÑ hoti “idhevimaÑ
cÊvarÈsaÑ payirupÈsissaÑ, na paccessan”ti, so taÑ cÊvarÈsaÑ payirupÈsati,
tassa sÈ cÊvarÈsÈ upacchijjati, tassa bhikkhuno ÈsÈvacchediko kathinuddhÈro.
(12)
KaraÓÊyadoÄasakaÑ niÔÔhitaÑ.
_____
198. ApavilÈyananavaka
321. Bhikkhu atthatakathino disaÑgamiko pakkamati cÊvarapaÔivÊsaÑ
apavilÈyamÈno1, tamenaÑ disaÑgataÑ bhikkh| pucchanti “kahaÑ tvaÑ
Èvuso vassaÑvuÔÔho, kattha ca te cÊvarapaÔivÊso”ti. So evaÑ vadeti
“amukasmiÑ ÈvÈse vassaÑvuÔÔhomhi, tattha ca me cÊvarapaÔivÊso”ti. Te
evaÑ vadanti “gacchÈvuso taÑ cÊvaraÑ Èhara, mayaÑ te idha cÊvaraÑ
karissÈmÈ”ti. So taÑ ÈvÈsaÑ gantvÈ bhikkh| pucchati “kahaÑ me Èvuso
cÊvarapaÔivÊso”ti. Te evaÑ vadanti “ayaÑ te Èvuso cÊvarapaÔivÊso, kahaÑ
gamissasÊ”ti. So evaÑ vadeti “amukaÑ nÈma2 ÈvÈsaÑ gamissÈmi, tattha me
bhikkh| cÊvaraÑ karissantÊ”ti. Te evaÑ vadanti “alaÑ Èvuso mÈ agamÈsi,
mayaÑ te idha cÊvaraÑ karissÈmÈ”ti. Tassa evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvaraÑ
Bhikkhu atthatakathino disaÑgamiko pakkamati -pa- “nevimaÑ cÊvaraÑ
(2)
______________________________________________________________
1. ApavinayamÈno (SÊ), apacinayamÈno (Ka) 2. AmukaÒca (Ka)
370 VinayapiÔaka
Bhikkhu atthatakathino disaÑgamiko pakkamati -pa- “idhevimaÑ

cÊvaraÑ kÈressaÑ, na paccessan”ti, so taÑ cÊvaraÑ kÈreti, tassa taÑ cÊvaraÑ
kayiramÈnaÑ nassati, tassa bhikkhuno nÈsanantiko kathinuddhÈro. (3)

apavilÈyamÈno, tamenaÑ disaÑgataÑ bhikkh| pucchanti “kahaÑ tvaÑ
cÊvarapaÔivÊso”ti. Te evaÑ vadanti “ayaÑ te Èvuso cÊvarapaÔivÊso”ti. So taÑ
cÊvaraÑ ÈdÈya taÑ ÈvÈsaÑ gacchati, tamenaÑ antarÈmagge bhikkh|
pucchanti “Èvuso kahaÑ gamissasÊ”ti. So evaÑ vadeti “amukaÑ nÈma
ÈvÈsaÑ gamissÈmi, tattha me bhikkh| cÊvaraÑ karissantÊ”ti. Te evaÑ
vadanti “alaÑ Èvuso mÈ agamÈsi, mayaÑ te idha cÊvaraÑ karissÈmÈ”ti.
Tassa evaÑ hoti “idhevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na paccessan”ti, so taÑ
Bhikkhu atthatakathino disaÑgamiko pakkamati cÊvarapaÔivÊsaÑ

cÊvaraÑ ÈdÈya taÑ ÈvÈsaÑ gacchati, tamenaÑ antarÈmagge bhikkh|
pucchanti “Èvuso kahaÑ gamissasÊ”ti. So evaÑ vadeti “amukaÑ nÈma
ÈvÈsaÑ gamissÈmi, tattha me bhikkh| cÊvaraÑ karissantÊ”ti. Te evaÑ
vadanti “alaÑ Èvuso mÈ agamÈsi, mayaÑ te idha cÊvaraÑ karissÈmÈ”ti.
Tassa evaÑ hoti “nevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na paccessan”ti, tassa


cÊvaraÑ ÈdÈya taÑ ÈvÈsaÑ gacchati, tassa taÑ ÈvÈsaÑ gatassa evaÑ hoti
bhikkhuno niÔÔhÈnantiko kathinuddhÈro. (7)
Bhikkhu atthatakathino disaÑgamiko pakkamati -pa- “nevimaÑ cÊvaraÑ
(8)
ApavilÈyananavakaÑ niÔÔhitaÑ.
_____
199. PhÈsuvihÈrapaÒcaka
324. Bhikkhu atthatakathino phÈsuvihÈriko cÊvaraÑ ÈdÈya pakkamati
“amukaÑ nÈma ÈvÈsaÑ gamissÈmi, tattha me phÈsu bhavissati vasissÈmi, no
ce me phÈsu bhavissati, amukaÑ nÈma ÈvÈsaÑ gamissÈmi, tattha me phÈsu
bhavissati vasissÈmi, no ce me phÈsu bhavissati, amukaÑ nÈma ÈvÈsaÑ
gamissÈmi, tattha me phÈsu
372 VinayapiÔaka
bhavissati vasissÈmi, no ce me phÈsu bhavissati paccessan”ti, tassa

Bhikkhu atthatakathino phÈsuvihÈriko cÊvaraÑ ÈdÈya pakkamati

gamissÈmi, tattha me phÈsu bhavissati vasissÈmi, no ce me phÈsu bhavissati
paccessan”ti, tassa bahisÊmagatassa evaÑ hoti “nevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ,
na paccessan”ti, tassa bhikkhuno sanniÔÔhÈnantiko kathinuddhÈro. (2)

kÈressaÑ, na paccessan”ti, so taÑ cÊvaraÑ kÈreti, tassa taÑ cÊvaraÑ

paccessan”ti, so bahisÊmagato taÑ cÊvaraÑ kÈreti, so katacÊvaro “paccessaÑ
paccessan”ti bahiddhÈ kathinuddhÈraÑ vÊtinÈmeti, tassa bhikkhuno
sÊmÈtikkantiko kathinuddhÈro. (4)

paccessan”ti, so bahisÊmagato taÑ cÊvaraÑ kÈreti, so katacÊvaro “paccessaÑ
paccessan”ti sambhuÓÈti kathinuddhÈraÑ, tassa bhikkhuno saha bhikkh|hi
kathinuddhÈro. (5)
PhÈsuvihÈrapaÒcakaÑ niÔÔhitaÑ.
_____
200. PalibodhÈpalibodhakathÈ
325. Dveme bhikkhave kathinassa palibodhÈ, dve apalibodhÈ. Katame

ca bhikkhave dve kathinassa palibodhÈ, ÈvÈsapalibodho ca cÊvarapalibodho
ca. KathaÒca bhikkhave ÈvÈsapalibodho hoti, idha bhikkhave bhikkhu vasati
vÈ tasmiÑ ÈvÈse, sÈpekkho vÈ pakkamati “paccessan”ti, evaÑ kho
bhikkhave ÈvÈsapalibodho hoti. KathaÒca bhikkhave cÊvarapalibodho hoti,
idha bhikkhave bhikkhuno cÊvaraÑ akataÑ vÈ hoti vippakataÑ vÈ, cÊvarÈsÈ
vÈ anupacchinnÈ, evaÑ kho bhikkhave cÊvarapalibodho hoti. Ime kho
bhikkhave dve kathinassa palibodhÈ.
Katame ca bhikkhave dve kathinassa apalibodhÈ, ÈvÈsa-apalibodho ca

cÊvara-apalibodho ca. KathaÒca bhikkhave ÈvÈsa-apalibodho hoti, idha
bhikkhave bhikkhu pakkamati tamhÈ ÈvÈsÈ cattena vantena muttena
anapekkho1 “na paccessan”ti, evaÑ kho bhikkhave ÈvÈsa-apalibodho hoti.
KathaÒca bhikkhave cÊvara-apalibodho hoti, idha bhikkhave bhikkhuno
cÊvaraÑ kataÑ vÈ hoti naÔÔhaÑ vÈ vinaÔÔhaÑ vÈ
______________________________________________________________
1. Anapekkhena (Ka)
374 VinayapiÔaka
daÉÉhaÑ vÈ, cÊvarÈsÈ vÈ upacchinnÈ, evaÑ kho bhikkhave

cÊvara-apalibodho hoti. Ime kho bhikkhave dve kathinassa apalibodhÈti.
Kathinakkhandhako niÔÔhito sattamo.
201. TassuddÈnaÑ
TiÑsa pÈveyyakÈ bhikkh|, SÈketukkaÓÔhitÈ vasuÑ.

VassaÑvuÔÔhokapuÓÓehi, agamuÑ JinadassanaÑ.
IdaÑ vatthu kathinassa, kappissanti ca paÒcakÈ.

AnÈmantÈ asamÈcÈrÈ, tatheva gaÓabhojanaÑ.
YÈvadatthaÒca uppÈdo, atthatÈnaÑ bhavissati.

©atti evatthataÒceva, evaÒceva anatthataÑ.
Ullikhi dhovanÈ ceva, vicÈraÓaÒca chedanaÑ.

Bandhano vaÔÔi kaÓÉusa, daÄhÊkammÈnuvÈtikÈ.
ParibhaÓÉaÑ ovaddheyyaÑ, maddanÈ nimittaÑ kathÈ.

Kukku sannidhi nissaggi, na kappaÒÒatra te tayo.
AÒÒatra paÒcÈtireke, saÒchinnena samaÓÉalÊ.

NÈÒÒatra puggalÈ sammÈ, nissÊmaÔÔhonumodati.
KathinÈnatthataÑ hoti, evaÑ Buddhena desitaÑ.

AhatÈkappapiloti, paÑsu pÈpaÓikÈya ca.
AnimittÈparikathÈ, akukku ca asannidhi.

Anissaggi kappakate, tathÈ ticÊvarena ca.
PaÒcake vÈtireke vÈ, chinne samaÓÉalÊkate.

PuggalassatthÈrÈ sammÈ, sÊmaÔÔho anumodati.
EvaÑ kathinattharaÓaÑ, ubbhÈrassaÔÔhamÈtikÈ.

Pakkamananti niÔÔhÈnaÑ, sanniÔÔhÈnaÒca nÈsanaÑ.
SavanaÑ ÈsÈvacchedi, sÊmÈ sahubbhÈraÔÔhamÊ.

KatacÊvaramÈdÈya, “na paccessan”ti gacchati.
Tassa taÑ kathinuddhÈro, hoti pakkamanantiko.
ŒdÈya cÊvaraÑ yÈti, nissÊme idaÑ cintayi.
KÈressaÑ “na paccessan”ti, niÔÔhÈne kathinuddhÈro.
ŒdÈya nissÊmaÑ neva, “na paccessan”ti mÈnaso.
Tassa taÑ kathinuddhÈro, sanniÔÔhÈnantiko bhave.
ŒdÈya cÊvaraÑ yÈti, nissÊme idaÑ cintayi.
KÈressaÑ “na paccessan”ti, kayiraÑ tassa nassati.
Tassa taÑ kathinuddhÈro, bhavati nÈsanantiko.
ŒdÈya yÈti paccessaÑ, bahi kÈreti cÊvaraÑ.
KatacÊvaro suÓÈti, ubbhataÑ kathinaÑ tahiÑ.
Tassa taÑ kathinuddhÈro, bhavati savanantiko.
KatacÊvaro bahiddhÈ, nÈmeti kathinuddhÈraÑ.
Tassa taÑ kathinuddhÈro, sÊmÈtikkantiko bhave.
KatacÊvaro paccessaÑ, sambhoti kathinuddhÈraÑ.
Tassa taÑ kathinuddhÈro, saha bhikkh|hi jÈyati.
ŒdÈya ca samÈdÈya, sattasattavidhÈ gati.
PakkamanantikÈ natthi, chakke vippakate1 gati.

ŒdÈya nissÊmagataÑ, kÈressaÑ iti jÈyati.
NiÔÔhÈnaÑ sanniÔÔhÈnaÒca, nÈsanaÒca ime tayo.
ŒdÈya “na paccessan”ti, bahisÊme karomiti.
NiÔÔhÈnaÑ sanniÔÔhÈnampi, nÈsanampi idaÑ tayo.
AnadhiÔÔhitena nevassa, heÔÔhÈ tÊÓi nayÈvidhi.
______________________________________________________________
1. ChaÔÔhe vippakatÈ (SÊ), chaccÈ vippakatÈ (Ka)
376 VinayapiÔaka
ŒdÈya yÈti paccessaÑ, bahisÊme karomiti.

“Na paccessan”ti kÈreti, niÔÔhÈne kathinuddhÈro.
SanniÔÔhÈnaÑ nÈsanaÒca, savanasÊmÈtikkamÈ.
Saha bhikkh|hi jÈyetha, evaÑ pannarasaÑ gati.
SamÈdÈya vippakatÈ, samÈdÈya punÈ tathÈ.
Ime te caturo vÈrÈ, sabbe pannarasavidhi.
AnÈsÈya ca ÈsÈya, karaÓÊyo ca te tayo.
Nayato taÑ vijÈneyya, tayo dvÈdasa dvÈdasa.
ApavilÈnÈ navettha1, phÈsu paÒcavidhÈ tahiÑ.
PalibodhÈpalibodhÈ, uddÈnaÑ nayato katanti.
Imamhi khandhake vatth| doÄasakapeyyÈlamukhÈni ekasataÑ aÔÔhÈrasa.
Kathinakkhandhako niÔÔhito.
______________________________________________________________
1. ApavilÈyamÈneva (SyÈ), apavinÈ nava cettha (SÊ)
8. CÊvarakkhandhaka
202. JÊvakavatthu
326. Tena samayena Buddho BhagavÈ RÈjagahe viharati VeÄuvane
kalandakanivÈpe. Tena kho pana samayena VesÈlÊ iddhÈ ceva hoti phitÈ1 ca
bahujanÈ ca ÈkiÓÓamanussÈ ca subhikkhÈ ca, satta ca pÈsÈdasahassÈni satta
ca pÈsÈdasatÈni satta ca pÈsÈdÈ, satta ca k|ÔÈgÈrasahassÈni satta ca
k|ÔÈgÈrasatÈni satta ca k|ÔÈgÈrÈni, satta ca ÈrÈmasahassÈni satta ca
ÈrÈmasatÈni satta ca ÈrÈmÈ, satta ca pokkharaÓÊsahassÈni satta ca
pokkharaÓÊsatÈni satta ca pokkharaÓiyo, AmbapÈlÊ ca gaÓikÈ abhir|pÈ hoti
dassanÊyÈ pÈsÈdikÈ paramÈya vaÓÓapokkharatÈya samannÈgatÈ, padakkhiÓÈ2
nacce ca gÊte ca vÈdite ca, abhisaÔÈ atthikÈnaÑ atthikÈnaÑ manussÈnaÑ
paÒÒÈsÈya ca rattiÑ gacchati, tÈya ca VesÈlÊ bhiyyoso mattÈya upasobhati.
Atha kho RÈjagahako negamo VesÈliÑ agamÈsi kenacideva karaÓÊyena.
AddasÈ kho RÈjagahako negamo VesÈliÑ iddhaÒceva phitaÒca bahujanaÒca
ÈkiÓÓamanussaÒca subhikkhaÒca, satta ca pÈsÈdasahassÈni satta ca
pÈsÈdasatÈni satta ca pÈsÈde, satta ca k|ÔÈgÈrasahassÈni satta ca
k|ÔÈgÈrasatÈni satta ca k|ÔÈgÈrÈni, satta ca ÈrÈmasahassÈni satta ca
ÈrÈmasatÈni satta ca ÈrÈme, satta ca pokkharaÓÊsahassÈni satta ca
pokkharaÓÊsatÈni satta ca pokkharaÓiyo, AmbapÈliÒca gaÓikaÑ abhir|paÑ
dassanÊyaÑ pÈsÈdikaÑ paramÈya vaÓÓapokkharatÈya samannÈgataÑ,
padakkhiÓaÑ3 nacce ca gÊte ca vÈdite ca, abhisaÔaÑ atthikÈnaÑ atthikÈnaÑ
manussÈnaÑ paÒÒÈsÈya ca rattiÑ gacchantiÑ, tÈya ca VesÈliÑ bhiyyoso
mattÈya upasobhantiÑ.
327. Atha kho RÈjagahako negamo VesÈliyaÑ taÑ karaÓÊyaÑ tÊretvÈ

punadeva RÈjagahaÑ paccÈgaÒchi, yena rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ rÈjÈnaÑ MÈgadhaÑ SeniyaÑ
______________________________________________________________
1. PhÊtÈ (bah|su) 2. PadakkhÈ (SyÈ) 3. PadakkhaÑ (SyÈ)
378 VinayapiÔaka
BimbisÈraÑ etadavoca “VesÈlÊ deva iddhÈ ceva phitÈ ca bahujanÈ ca

ÈkiÓÓamanussÈ ca subhikkhÈ ca, satta ca pÈsÈdasahassÈni -pa- tÈya ca VesÈlÊ
bhiyyoso mattÈya upasobhati, sÈdhu deva mayampi gaÓikaÑ
vuÔÔhÈpessÈmÈ”ti1. Tena hi bhaÓe tÈdisiÑ kumÈriÑ jÈnÈtha, yaÑ tumhe
gaÓikaÑ vuÔÔhÈpeyyÈthÈti. Tena kho pana samayena RÈjagahe SÈlavatÊ nÈma
k|mÈrÊ abhir|pÈ hoti dassanÊyÈ pÈsÈdikÈ paramÈya vaÓÓapokkharatÈya
samannÈgatÈ. Atha kho RÈjagahako negamo SÈlavatiÑ kumÈriÑ gaÓikaÑ
vuÔÔhÈpesi. Atha kho SÈlavatÊ gaÓikÈ nacirasseva padakkhiÓÈ ahosi nacce ca
gÊte ca vÈdite ca, abhisaÔÈ atthikÈnaÑ atthikÈnaÑ manussÈnaÑ paÔisatena ca
rattiÑ gacchati. Atha kho SÈlavatÊ gaÓikÈ nacirasseva gabbhinÊ ahosi. Atha
kho SÈlavatiyÈ gaÓikÈya etadahosi “itthÊ kho gabbhinÊ purisÈnaÑ amanÈpÈ,
sace maÑ koci jÈnissati ‘SÈlavatÊ gaÓikÈ gabbhinÊ’ti, sabbo me sakkÈro
bhaÒjissati2, yann|nÈhaÑ gilÈnaÑ paÔivedeyyan”ti. Atha kho SÈlavatÊ gaÓikÈ
dovÈrikaÑ ÈÓÈpesi “mÈ bhaÓe dovÈrika koci puriso pÈvisi, yo ca maÑ
pucchati, ‘gilÈnÈ’ti paÔivedehÊ”ti. “EvaÑ ayye”ti kho so dovÈriko SÈlavatiyÈ
gaÓikÈya paccassosi. Atha kho SÈlavatÊ gaÓikÈ tassa gabbhassa
paripÈkamanvÈya puttaÑ vijÈyi. Atha kho SÈlavatÊ gaÓikÈ dÈsiÑ ÈÓÈpesi
“handa je imaÑ dÈrakaÑ kattarasuppe pakkhipitvÈ nÊharitvÈ sa~kÈrak|Ôe
chaÉÉehÊ”ti. “EvaÑ ayye”ti kho sÈ dÈsÊ SÈlavatiyÈ gaÓikÈya paÔissutvÈ taÑ
dÈrakaÑ kattarasuppe pakkhipitvÈ nÊharitvÈ sa~kÈrak|Ôe chaÉÉesi.
328. Tena kho pana samayena Abhayo nÈma rÈjakumÈro kÈlasseva

rÈjupaÔÔhÈnaÑ gacchanto addasa taÑ dÈrakaÑ kÈkehi samparikiÓÓaÑ,
disvÈna manusse pucchi “kiÑ etaÑ bhaÓe kÈkehi samparikiÓÓan”ti. DÈrako
devÈti. JÊvati bhaÓeti. JÊvati devÈti. Tena hi bhaÓe taÑ dÈrakaÑ amhÈkaÑ
antepuraÑ netvÈ dhÈtÊnaÑ detha posetunti. “EvaÑ devÈ”ti kho te manussÈ
Abhayassa rÈjakumÈrassa paÔissutvÈ
______________________________________________________________
1. VuÔÔhÈpeyyÈma (Ka) 2. ParihÈyissati (SÊ, SyÈ)
taÑ dÈrakaÑ Abhayassa rÈjakumÈrassa antepuraÑ netvÈ dhÈtÊnaÑ adaÑsu

“posethÈ”ti. Tassa jÊvatÊti “JÊvako”ti nÈmaÑ akaÑsu, kumÈrena posÈpitoti
“KomÈrabhacco”ti nÈmaÑ akaÑsu. Atha kho JÊvako KomÈrabhacco
nacirasseva viÒÒutaÑ pÈpuÓi. Atha kho JÊvako KomÈrabhacco yena Abhayo
rÈjakumÈro tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ AbhayaÑ rÈjakumÈraÑ
etadavoca “kÈ me deva mÈtÈ, ko pitÈ”ti. Ahampi kho te bhaÓe JÊvaka
mÈtaraÑ na jÈnÈmi, api cÈhaÑ te pitÈ, mayÈsi1 posÈpitoti. Atha kho
JÊvakassa KomÈrabhaccassa etadahosi “imÈni kho rÈjakulÈni na sukarÈni
asippena upajÊvituÑ, yann|nÈhaÑ sippaÑ sikkheyyan”ti.
329. Tena kho pana samayena TakkasilÈyaÑ2 disÈpÈmokkho vejjo

paÔivasati. Atha kho JÊvako KomÈrabhacco AbhayaÑ rÈjakumÈraÑ
anÈpucchÈ yena TakkasilÈ tena pakkÈmi. Anupubbena yena TakkasilÈ, yena
vejjo tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ taÑ vejjaÑ etadavoca “icchÈmahaÑ
Ècariya sippaÑ sikkhitun”ti. Tena hi bhaÓe JÊvaka sikkhass|ti. Atha kho
JÊvako KomÈrabhacco bahuÒca gaÓhÈti, lahuÒca gaÓhÈti, suÔÔhu ca
upadhÈreti, gahitaÒcassa na sammussati3. Atha kho JÊvakassa
KomÈrabhaccassa sattannaÑ vassÈnaÑ accayena etadahosi “ahaÑ kho
bahuÒca gaÓhÈmi, lahuÒca gaÓhÈmi, suÔÔhu ca upadhÈremi, gahitaÒca me na
sammussati, satta ca me vassÈni adhÊyantassa nayimassa sippassa anto
paÒÒÈyati, kadÈ imassa sippassa anto paÒÒÈyissatÊ”ti. Atha kho JÊvako
KomÈrabhacco yena so vejjo tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ taÑ vejjaÑ
etadavoca “ahaÑ kho Ècariya bahuÒca gaÓhÈmi, lahuÒca gaÓhÈmi, suÔÔhu ca
upadhÈremi, gahitaÒca me na sammussati, satta ca me vassÈni adhÊyantassa
nayimassa sippassa anto paÒÒÈyati, kadÈ imassa sippassa anto
paÒÒÈyissatÊ”ti. Tena hi bhaÓe JÊvaka khaÓittiÑ ÈdÈya TakkasilÈya samantÈ
yojanaÑ ÈhiÓÉitvÈ yaÑ kiÒci abhesajjaÑ passeyyÈsi, taÑ ÈharÈti. “EvaÑ
ÈcariyÈ”ti kho JÊvako KomÈrabhacco tassa vejjassa paÔissutvÈ khaÓittiÑ
ÈdÈya
______________________________________________________________
1. MayÈpi (Ka) 2. TakkasÊlÈyaÑ (Ka) 3. Na pamussati (SÊ, SyÈ)
380 VinayapiÔaka
TakkasilÈya samantÈ yojanaÑ ÈhiÓÉanto na kiÒci abhesajjaÑ addasa. Atha

kho JÊvako KomÈrabhacco yena so vejjo tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ taÑ
vejjaÑ etadavoca “ÈhiÓÉantomhi Ècariya TakkasilÈya samantÈ yojanaÑ, na
kiÒci1 abhesajjaÑ addasan”ti. “Susikkhitosi bhaÓe JÊvaka, alaÑ te ettakaÑ
JÊvikÈyÈ”ti JÊvakassa KomÈrabhaccassa parittaÑ pÈtheyyaÑ pÈdÈsi. Atha
kho JÊvako KomÈrabhacco taÑ parittaÑ pÈtheyyaÑ ÈdÈya yena RÈjagahaÑ
tena pakkÈmi. Atha kho JÊvakassa KomÈrabhaccassa taÑ parittaÑ
pÈtheyyaÑ antarÈmagge SÈkete parikkhayaÑ agamÈsi. Atha kho JÊvakassa
KomÈrabhaccassa etadahosi “ime kho maggÈ kantÈrÈ appodakÈ
appabhakkhÈ na sukarÈ apÈtheyyena gantuÑ, yann|nÈhaÑ pÈtheyyaÑ
pariyeseyyan”ti.
203. SeÔÔhibhariyÈvatthu
330. Tena kho pana samayena SÈkete seÔÔhibhariyÈya sattavassiko

sÊsÈbÈdho hoti, bah| mahantÈ mahantÈ disÈpÈmokkhÈ vejjÈ ÈgantvÈ
nÈsakkhiÑsu arogaÑ kÈtuÑ, bahuÑ hiraÒÒaÑ ÈdÈya agamaÑsu. Atha kho
JÊvako KomÈrabhacco SÈketaÑ pavisitvÈ manusse pucchi “ko bhaÓe gilÈno,
kaÑ tikicchÈmÊ”ti. EtissÈ Ècariya seÔÔhibhariyÈya sattavassiko sÊsÈbÈdho,
gaccha Ècariya seÔÔhibhariyaÑ tikicchÈhÊti. Atha kho JÊvako KomÈrabhacco
yena seÔÔhissa gahapatissa nivesanaÑ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ
dovÈrikaÑ ÈÓÈpesi gaccha bhaÓe dovÈrika seÔÔhibhariyÈya pÈvada “vejjo
ayye Ègato, so taÑ daÔÔhukÈmo”ti. “EvaÑ ÈcariyÈ”ti kho so dovÈriko
JÊvakassa KomÈrabhaccassa paÔissutvÈ yena seÔÔhibhariyÈ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ seÔÔhibhariyaÑ etadavoca “vejjo ayye Ègato, so taÑ
daÔÔhukÈmo”ti. KÊdiso bhaÓe dovÈrika vejjoti. Daharako ayyeti. AlaÑ bhaÓe
dovÈrika kiÑ me daharako vejjo karissati, bah| mahantÈ mahantÈ
disÈpÈmokkhÈ vejjÈ
______________________________________________________________
1. ŒhiÓÉanto na kiÒci (Ka)
ÈgantvÈ nÈsakkhiÑsu arogaÑ kÈtuÑ, bahuÑ hiraÒÒaÑ ÈdÈya agamaÑs|ti.

Atha kho so dovÈriko yena JÊvako KomÈrabhacco tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ JÊvakaÑ KomÈrabhaccaÑ etadavoca “seÔÔhibhariyÈ Ècariya
evamÈha alaÑ bhaÓe dovÈrika kiÑ me daharako vejjo karissati, bah|
mahantÈ mahantÈ disÈpÈmokkhÈ vejjÈ ÈgantvÈ nÈsakkhiÑsu arogaÑ kÈtuÑ,
bahuÑ hiraÒÒaÑ ÈdÈya agamaÑs|”ti. Gaccha bhaÓe dovÈrika
seÔÔhibhariyÈya pÈvada “vejjo ayye evamÈha mÈ kira ayye pure kiÒci adÈsi,
yadÈ arogÈ ahosi, tadÈ yaÑ iccheyyÈsi, taÑ dajjeyyÈsÊ”ti. “EvaÑ ÈcariyÈ”ti
kho so dovÈriko JÊvakassa KomÈrabhaccassa paÔissutvÈ yena seÔÔhibhariyÈ
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ seÔÔhibhariyaÑ etadavoca “vejjo ayye
evamÈha mÈ kira ayye pure kiÒci adÈsi, yadÈ arogÈ ahosi, tadÈ yaÑ
iccheyyÈsi, taÑ dajjeyyÈsÊ”ti. Tena hi bhaÓe dovÈrika vejjo Ègacchat|ti.
“EvaÑ ayye”ti kho so dovÈriko seÔÔhibhariyÈya paÔissutvÈ yena JÊvako
KomÈrabhacco tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ JÊvakaÑ KomÈrabhaccaÑ
etadavoca “seÔÔhibhariyÈ taÑ Ècariya pakkosatÊ”ti.
Atha kho JÊvako KomÈrabhacco yena seÔÔhibhariyÈ tenupasa~kami,

upa~kamitvÈ seÔÔhibhariyÈya vikÈraÑ sallakkhetvÈ seÔÔhibhariyaÑ etadavoca
“pasatena ayye sappinÈ attho”ti. Atha kho seÔÔhibhariyÈ JÊvakassa
KomÈrabhaccassa pasataÑ sappiÑ dÈpesi. Atha kho JÊvako KomÈrabhacco
taÑ pasataÑ sappiÑ nÈnÈbhesajjehi nippacitvÈ seÔÔhibhariyaÑ maÒcake
uttÈnaÑ nipÈtetvÈ1 natthuto adÈsi. Atha kho taÑ sappi natthuto dinnaÑ
mukhato uggaÒchi. Atha kho seÔÔhibhariyÈ paÔiggahe niÔÔhubhitvÈ dÈsiÑ
ÈÓÈpesi “handa je imaÑ sappiÑ picunÈ gaÓhÈhÊ”ti. Atha kho JÊvakassa
KomÈrabhaccassa etadahosi “acchariyaÑ2 yÈva l|khÈyaÑ gharaÓÊ, yatra hi
nÈma imaÑ chaÉÉanÊyadhammaÑ sappiÑ picunÈ gÈhÈpessati, bahukÈni ca
me mahagghÈni3 bhesajjÈni upagatÈni, kimpi mÈ’yaÑ kiÒci4
deyyadhammaÑ dassatÊ”ti. Atha kho seÔÔhibhariyÈ
______________________________________________________________
1. NipajjÈpetvÈ (SÊ, SyÈ) 2. AcchariyaÑ vata bho (SyÈ)
3. MahagghÈni mahagghÈni (SÊ, SyÈ) 4. KaÒci (SyÈ)
382 VinayapiÔaka
JÊvakassa KomÈrabhaccassa vikÈraÑ sallakkhetvÈ JÊvakaÑ KomÈrabhaccaÑ

etadavoca “kissa tvaÑ Ècariya vimanosÊ”ti. Idha me etadahosi “acchariyaÑ
yÈva l|khÈyaÑ gharaÓÊ, yatra hi nÈma imaÑ chaÉÉanÊyadhammaÑ sappiÑ
picunÈ gÈhÈpessati, bahukÈni ca me mahagghÈni bhesajjÈni upagatÈni, kimpi
mÈ’yaÑ kiÒci deyyadhammaÑ dassatÊ”ti. MayaÑ kho Ècariya ÈgÈrikÈ nÈma
upajÈnÈmetassa saÑyamassa, varametaÑ sappi dÈsÈnaÑ vÈ kammakarÈnaÑ
vÈ pÈdabbhaÒjanaÑ vÈ padÊpakaraÓe vÈ ÈsittaÑ, mÈ kho tvaÑ Ècariya
vimano ahosi, na te deyyadhammo hÈyissatÊti. Atha kho JÊvako
KomÈrabhacco seÔÔhibhariyÈya sattavassikaÑ sÊsÈbÈdhaÑ ekeneva
natthukammena apakaÉÉhi. Atha kho seÔÔhibhariyÈ arogÈ samÈnÈ JÊvakassa
KomÈrabhaccassa cattÈri sahassÈni pÈdÈsi. Putto “mÈtÈ me arogÈ ÔhitÈ”ti
cattÈri sahassÈni pÈdÈsi. SuÓisÈ “sassu me arogÈ ÔhitÈ”ti cattÈri sahassÈni
pÈdÈsi. SeÔÔhi gahapati “bhariyÈ me arogÈ ÔhitÈ”ti cattÈri sahassÈni pÈdÈsi
dÈsaÒca dÈsiÒca assarathaÒca.
Atha kho JÊvako KomÈrabhacco tÈni soÄasasahassÈni ÈdÈya dÈsaÒca
dÈsiÒca assarathaÒca yena RÈjagahaÑ tena pakkÈmi. Anupubbena yena
RÈjagahaÑ, yena Abhayo rÈjakumÈro tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ
AbhayaÑ rÈjakumÈraÑ etadavoca “idaÑ me deva paÔhamakammaÑ
soÄasasahassÈni dÈso ca dÈsÊ ca assaratho ca, paÔiggaÓhÈtu me devo
posÈvanikan”ti. AlaÑ bhaÓe JÊvaka tuyhameva hotu, amhÈkaÒÒeva antepure
nivesanaÑ mÈpehÊti. “EvaÑ devÈ”ti kho JÊvako KomÈrabhacco Abhayassa
rÈjakumÈrassa paÔissutvÈ Abhayassa rÈjakumÈrassa antepure nivesanaÑ
mÈpesi.
204. BimbisÈrarÈjavatthu
331. Tena kho pana samayena raÒÒo MÈgadhassa Seniyassa
BimbisÈrassa bhagandalÈbÈdho hoti, sÈÔakÈ lohitena makkhiyanti. Deviyo
disvÈ uppaÓÉenti “utunÊ dÈni devo, pupphaÑ devassa uppannaÑ, na ciraÑ1
devo vijÈyissatÊ”ti. Tena rÈjÈ ma~ku
______________________________________________________________
1. Nacirasseva (SyÈ)
hoti. Atha kho rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro AbhayaÑ rÈjakumÈraÑ

etadavoca “mayhaÑ kho bhaÓe Abhaya tÈdiso ÈbÈdho, sÈÔakÈ lohitena
makkhiyanti, deviyo maÑ disvÈ uppaÓÉenti ‘utunÊ dÈni devo, pupphaÑ
devassa uppannaÑ, na ciraÑ devo vijÈyissatÊ’ti, i~gha bhaÓe Abhaya
tÈdisaÑ vejjaÑ jÈnÈhi, yo maÑ tikiccheyyÈ”ti. AyaÑ deva amhÈkaÑ JÊvako
vejjo taruÓo bhadrako, so devaÑ tikicchissatÊti. Tena hi bhaÓe Abhaya
JÊvakaÑ vejjaÑ ÈÓÈpehi, so maÑ tikicchissatÊti. Atha kho Abhayo
rÈjakumÈro JÊvakaÑ KomÈrabhaccaÑ ÈÓÈpesi “gaccha bhaÓe JÊvaka rÈjÈnaÑ
tikicchÈhÊti. “EvaÑ devÈ”ti kho JÊvako KomÈrabhacco Abhayassa
rÈjakumÈrassa paÔissutvÈ nakhena bhesajjaÑ ÈdÈya yena rÈjÈ MÈgadho
Seniyo BimbisÈro tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ rÈjÈnaÑ MÈgadhaÑ
SeniyaÑ BimbisÈraÑ etadavoca “ÈbÈdhaÑ te deva passÈmÈ”ti1. Atha kho
JÊvako KomÈrabhacco raÒÒo MÈgadhassa Seniyassa BimbisÈrassa
bhagandalÈbÈdhaÑ ekeneva Èlepena apakaÉÉhi. Atha kho rÈjÈ MÈgadho
Seniyo BimbisÈro arogo samÈno paÒca itthisatÈni sabbÈla~kÈraÑ bh|sÈpetvÈ
omuÒcÈpetvÈ puÒjaÑ kÈrÈpetvÈ JÊvakaÑ KomÈrabhaccaÑ etadavoca “etaÑ
bhaÓe JÊvaka paÒcannaÑ itthisatÈnaÑ sabbÈla~kÈraÑ tuyhaÑ hot|”ti. AlaÑ
deva adhikÈraÑ me devo sarat|ti. Tena hi bhaÓe JÊvaka maÑ upaÔÔhaha
itthÈgÈraÒca BuddhappamukhaÒca bhikkhusaÑghanti. “EvaÑ devÈ”ti kho
JÊvako KomÈrabhacco raÒÒo MÈgadhassa Seniyassa BimbisÈrassa
paccassosi.
205. RÈjagahaseÔÔhivatthu
332. Tena kho pana samayena RÈjagahakassa seÔÔhissa sattavassiko
sÊsÈbÈdho hoti, bah| mahantÈ mahantÈ disÈpÈmokkhÈ vejjÈ ÈgantvÈ
nÈsakkhiÑsu arogaÑ kÈtuÑ, bahuÑ hiraÒÒaÑ ÈdÈya agamaÑsu, api ca
vejjehi paccakkhÈto hoti, ekacce vejjÈ evamÈhaÑsu “paÒcamaÑ divasaÑ
seÔÔhi gahapati kÈlaÑ karissatÊ”ti, ekacce vejjÈ evamÈhaÑsu “sattamaÑ
divasaÑ seÔÔhi gahapati kÈlaÑ karissatÊ”ti.
______________________________________________________________
1. PassÈmÊti (SyÈ)
384 VinayapiÔaka
Atha kho RÈjagahakassa negamassa etadahosi “ayaÑ kho seÔÔhi gahapati

bah|pakÈro raÒÒo ceva negamassa ca, api ca vejjehi paccakkhÈto, ekacce
vejjÈ evamÈhaÑsu ‘paÒcamaÑ divasaÑ seÔÔhi gahapati kÈlaÑ karissatÊ’ti,
ekacce vejjÈ evamÈhaÑsu ‘sattamaÑ divasaÑ seÔÔhi gahapati kÈlaÑ
karissatÊ'ti, ayaÒca raÒÒo JÊvako vejjo taruÓo bhadrako, yann|na mayaÑ
rÈjÈnaÑ JÊvakaÑ vejjaÑ yÈceyyÈma seÔÔhiÑ gahapatiÑ tikicchitun”ti. Atha
kho RÈjagahako negamo yena rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ rÈjÈnaÑ MÈgadhaÑ SeniyaÑ BimbisÈraÑ
etadavoca “ayaÑ deva seÔÔhi gahapati bah|pakÈro devassa ceva negamassa
ca, api ca vejjehi paccakkhÈto, ekacce vejjÈ evamÈhaÑsu ‘paÒcamaÑ
divasaÑ seÔÔhi gahapati kÈlaÑ karissatÊ’ti, ekacce vejjÈ evamÈhaÑsu
‘sattamaÑ divasaÑ seÔÔhi gahapati kÈlaÑ karissatÊ’ti, sÈdhu devo JÊvakaÑ
vejjaÑ ÈÓÈpetu seÔÔhiÑ gahapatiÑ tikicchitun”ti.
Atha kho rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro JÊvakaÑ KomÈrabhaccaÑ
ÈÓÈpesi “gaccha bhaÓe JÊvaka seÔÔhiÑ gahapatiÑ tikicchÈhÊ”ti. “EvaÑ
devÈ”ti kho JÊvako KomÈrabhacco raÒÒo MÈgadhassa Seniyassa
BimbisÈrassa paÔissutvÈ yena seÔÔhi gahapati tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ
seÔÔhissa gahapatissa vikÈraÑ sallakkhetvÈ seÔÔhiÑ gahapatiÑ etadavoca
“sace tvaÑ gahapati arogo bhaveyyÈsi1, kiÑ me assa deyyadhammo”ti.
SabbaÑ sÈpateyyaÒca te Ècariya hotu, ahaÒca te dÈsoti. Sakkhissasi pana
tvaÑ gahapati ekena passena sattamÈse nipajjitunti. SakkomahaÑ Ècariya
ekena passena sattamÈse nipajjitunti. Sakkhissasi pana tvaÑ gahapati
dutiyena passena sattamÈse nipajjitunti. SakkomahaÑ Ècariya dutiyena
passena sattamÈse nipajjitunti. Sakkhissasi pana tvaÑ gahapati uttÈno
sattamÈse nipajjitunti. SakkomahaÑ Ècariya uttÈno sattamÈse nipajjitunti.
Atha kho JÊvako KomÈrabhacco seÔÔhiÑ gahapatiÑ maÒcake nipÈtetvÈ 2

maÒcake3 sambandhitvÈ sÊsacchaviÑ uppÈÔetvÈ4 sibbiniÑ vinÈmetvÈ
______________________________________________________________
1. SacÈhaÑ taÑ gahapati arogÈpeyyaÑ (SÊ),
sacÈhaÑ taÑ gahapati arogaÑ kareyyaÑ (SyÈ)
2. NipajjÈpetvÈ (SÊ, SyÈ) 3. MaÒcakena (SÊ) 4. PhÈletvÈ (SÊ)
dve pÈÓake nÊharitvÈ mahÈjanassa dassesi “passathayye1 ime dve pÈÓake

ekaÑ khuddakaÑ ekaÑ mahallakaÑ. Ye te ÈcariyÈ evamÈhaÑsu ‘paÒcamaÑ
divasaÑ seÔÔhi gahapati kÈlaÑ karissatÊ’ti, tehÈyaÑ mahallako pÈÓako diÔÔho,
paÒcamaÑ divasaÑ seÔÔhissa gahapatissa matthalu~gaÑ pariyÈdiyissati,
matthalu~gassa pariyÈdÈnÈ seÔÔhi gahapati kÈlaÑ karissati, sudiÔÔho tehi
Ècariyehi. Ye te ÈcariyÈ evamÈhaÑsu ‘sattamaÑ divasaÑ seÔÔhi gahapati
kÈlaÑ karissatÊ’ti, tehÈyaÑ khuddako pÈÓako diÔÔho, sattamaÑ divasaÑ
seÔÔhissa gahapatissa matthalu~gaÑ pariyÈdiyissati, matthalu~gassa
pariyÈdÈnÈ seÔÔhi gahapati kÈlaÑ karissati, sudiÔÔho tehi ÈcariyehÊ”ti.
SibbiniÑ sampaÔipÈÔetvÈ sÊsacchaviÑ sibbitvÈ ÈlepaÑ adÈsi. Atha kho seÔÔhi
gahapati sattÈhassa accayena JÊvakaÑ KomÈrabhaccaÑ etadavoca “nÈhaÑ
Ècariya sakkomi ekena passena sattamÈse nipajjitun”ti. Nanu me tvaÑ
gahapati paÔissuÓi “sakkomahaÑ Ècariya ekena passena sattamÈse
nipajjitun”ti. SaccÈhaÑ Ècariya paÔissuÓiÑ, apÈhaÑ marissÈmi, nÈhaÑ
sakkomi ekena passena sattamÈse nipajjitunti. Tena hi tvaÑ gahapati
dutiyena passena sattamÈse nipajjÈhÊti. Atha kho seÔÔhi gahapati sattÈhassa
accayena JÊvakaÑ KomÈrabhaccaÑ etadavoca “nÈhaÑ Ècariya sakkomi
dutiyena passena sattamÈse nipajjitun”ti. Nanu me tvaÑ gahapati paÔissuÓi
“sakkomahaÑ Ècariya dutiyena passena sattamÈse nipajjitun”ti. SaccÈhaÑ
Ècariya paÔissuÓiÑ, apÈhaÑ marissÈmi, nÈhaÑ Ècariya sakkomi dutiyena
passena sattamÈse nipajjitunti. Tena hi tvaÑ gahapati uttÈno sattamÈse
nipajjÈhÊti. Atha kho seÔÔhi gahapati sattÈhassa accayena JÊvakaÑ
KomÈrabhaccaÑ etadavoca “nÈhaÑ Ècariya sakkomi uttÈno sattamÈse
nipajjitun”ti. Nanu me tvaÑ gahapati paÔissuÓi “sakkomahaÑ Ècariya uttÈno
sattamÈse nipajjitun”ti. SaccÈhaÑ Ècariya paÔissuÓiÑ, apÈhaÑ marissÈmi,
nÈhaÑ sakkomi uttÈno sattamÈse nipajjitunti. AhaÑ ce taÑ gahapati na
vadeyyaÑ, ettakampi tvaÑ na nipajjeyyÈsi, api ca paÔikacceva mayÈ ÒÈto
“tÊhi sattÈhehi seÔÔhi gahapati arogo bhavissatÊ”ti.
______________________________________________________________
1. PassesyÈtha (SÊ), passatha (SyÈ), passathayyo (Ka)
386 VinayapiÔaka
UÔÔhehi gahapati arogosi, jÈnÈsi kiÑ me deyyadhammoti. SabbaÑ

sÈpateyyaÒca te Ècariya hotu, ahaÒca te dÈsoti. AlaÑ gahapati mÈ me tvaÑ
sabbaÑ sÈpateyyaÑ adÈsi, mÈ ca me dÈso, raÒÒo satasahassaÑ dehi,
mayhaÑ satasahassanti. Atha kho seÔÔhi gahapati arogo samÈno raÒÒo
satasahassaÑ adÈsi, JÊvakassa KomÈrabhaccassa satasahassaÑ.
206. SeÔÔhiputtavatthu
333. Tena kho pana samayena BÈrÈÓaseyyakassa seÔÔhiputtassa
mokkhacikÈya kÊÄantassa antagaÓÔhÈbÈdho hoti, yena yÈgupi pÊtÈ na sammÈ
pariÓÈmaÑ gacchati, bhattampi bhuttaÑ na sammÈ pariÓÈmaÑ gacchati,
uccÈropi passÈvopi na paguÓo, so tena kiso hoti l|kho dubbaÓÓo
uppaÓÉuppaÓÉukajÈto dhamanisanthatagatto. Atha kho BÈrÈÓaseyyakassa
seÔÔhissa etadahosi “mayhaÑ kho puttassa tÈdiso ÈbÈdho, yena yÈgupi pÊtÈ
na sammÈ pariÓÈmaÑ gacchati, bhattampi bhuttaÑ na sammÈ pariÓÈmaÑ
gacchati, uccÈropi passÈvopi na paguÓo, so tena kiso l|kho dubbaÓÓo
uppaÓÉuppaÓÉukajÈto dhamanisanthatagatto, yann|nÈhaÑ RÈjagahaÑ
gantvÈ rÈjÈnaÑ JÊvakaÑ vejjaÑ yÈceyyaÑ puttaÑ me tikicchitun”ti. Atha
kho BÈrÈÓaseyyako seÔÔhi RÈjagahaÑ gantvÈ yena rÈjÈ MÈgadho Seniyo
BimbisÈro tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ rÈjÈnaÑ MÈgadhaÑ SeniyaÑ
BimbisÈraÑ etadavoca “mayhaÑ kho deva puttassa tÈdiso ÈbÈdho, yena
yÈgupi pÊtÈ na sammÈ pariÓÈmaÑ gacchati, bhattampi bhuttaÑ na sammÈ
pariÓÈmaÑ gacchati, uccÈropi passÈvopi na paguÓo, so tena kiso l|kho
dubbaÓÓo uppaÓÉuppaÓÉukajÈto dhamanisanthatagatto, sÈdhu devo JÊvakaÑ
vejjaÑ ÈÓÈpetu puttaÑ me tikicchitun”ti.
Atha kho rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro JÊvakaÑ KomÈrabhaccaÑ
ÈÓÈpesi “gaccha bhaÓe JÊvaka BÈrÈÓasiÑ gantvÈ BÈrÈÓaseyyakaÑ
seÔÔhiputtaÑ tikicchÈhÊ”ti. “EvaÑ devÈ”ti kho JÊvako KomÈrabhacco raÒÒo
MÈgadhassa Seniyassa BimbisÈrassa paÔissutvÈ BÈrÈÓasiÑ gantvÈ yena
BÈrÈÓaseyyako seÔÔhiputto tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BÈrÈÓaseyyakassa
seÔÔhiputtassa vikÈraÑ sallakkhetvÈ janaÑ
ussÈretvÈ tirokaraÓiyaÑ parikkhipitvÈ thambhe ubbandhitvÈ1 bhariyaÑ

purato ÔhapetvÈ udaracchaviÑ uppÈÔetvÈ antagaÓÔhiÑ nÊharitvÈ bhariyÈya
dassesi “passa te sÈmikassa ÈbÈdhaÑ, iminÈ yÈgupi pÊtÈ na sammÈ
pariÓÈmaÑ gacchati, bhattampi bhuttaÑ na sammÈ pariÓÈmaÑ gacchati,
uccÈropi passÈvopi na paguÓo, iminÈyaÑ kiso l|kho dubbaÓÓo
uppaÓÉuppaÓÉukajÈto dhamanisanthatagatto”ti. AntagaÓÔhiÑ viniveÔhetvÈ
antÈni paÔipavesetvÈ udaracchaviÑ sibbitvÈ ÈlepaÑ adÈsi. Atha kho
BÈrÈÓaseyyako seÔÔhiputto na cirasseva arogo ahoti. Atha kho
bÈraÓaseyyako seÔÔhi “putto me arogo Ôhito”ti2 JÊvakassa KomÈrabhaccassa
soÄasasahassÈni pÈdÈsi. Atha kho JÊvako KomÈrabhacco tÈni soÄasasahassÈni
ÈdÈya punadeva RÈjagahaÑ paccÈgaÒchi.
207. PajjotarÈjavatthu
334. Tena kho pana samayena raÒÒo3 Pajjotassa paÓÉurogÈbÈdho hoti,

bah| mahantÈ mahantÈ disÈpÈmokkhÈ vejjÈ ÈgantvÈ nÈsakkhiÑsu arogaÑ
kÈtuÑ, bahuÑ hiraÒÒaÑ ÈdÈya agamaÑsu. Atha kho rÈjÈ Pajjoto raÒÒo
MÈgadhassa Seniyassa BimbisÈrassa santike d|taÑ pÈhesi “mayhaÑ kho
tÈdiso ÈbÈdho, sÈdhu devo JÊvakaÑ vejjaÑ ÈÓÈpetu, so maÑ tikicchissatÊ”ti.
Atha kho rÈjÈ MÈgadho Seniyo BimbisÈro JÊvakaÑ KomÈrabhaccaÑ ÈÓÈpesi
“gaccha bhaÓe JÊvaka UjjeniÑ gantvÈ rÈjÈnaÑ PajjotaÑ tikicchÈhÊ”ti. “EvaÑ
devÈ”ti kho JÊvako KomÈrabhacco raÒÒo MÈgadhassa Seniyassa
BimbisÈrassa paÔissutvÈ UjjeniÑ gantvÈ yena rÈjÈ Pajjoto tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ raÒÒo Pajjotassa vikÈraÑ sallakkhetvÈ rÈjÈnaÑ PajjotaÑ
etadavoca “sappiÑ dehi4, sappiÑ deva nippacissÈmi, taÑ devo pivissatÊ”ti.
AlaÑ bhaÓe JÊvaka, yaÑ te sakkÈ vinÈ sappinÈ arogaÑ kÈtuÑ, taÑ karohi,
jegucchaÑ me sappi paÔik|lanti. Atha kho JÊvakassa KomÈrabhaccassa
etadahosi “imassa kho raÒÒo tÈdiso
______________________________________________________________
1. UpanibandhitvÈ (SÊ, SyÈ) 2. ArogÈpitoti (SÊ)
3. UjjeniyaÑ raÒÒo (SyÈ) 4. IdaÑ padadvayaÑ SÊ-SyÈ-potthakesu natthi.
388 VinayapiÔaka
ÈbÈdho na sakkÈ vinÈ sappinÈ arogaÑ kÈtuÑ, yann|nÈhaÑ sappiÑ

nippaceyyaÑ kasÈvavaÓÓaÑ kasÈvagandhaÑ kasÈvarasan”ti. Atha kho
JÊvako KomÈrabhacco nÈnÈbhesajjehi sappiÑ nippaci kasÈvavaÓÓaÑ
kasÈvagandhaÑ kasÈvarasaÑ. Atha kho JÊvakassa KomÈrabhaccassa
etadahosi “imassa kho raÒÒo sappi pÊtaÑ pariÓÈmentaÑ uddekaÑ dassati,
caÓÉoyaÑ rÈjÈ ghÈtÈpeyyÈpi maÑ, yann|nÈhaÑ paÔikacceva
Èpuccheyyan”ti. Atha kho JÊvako KomÈrabhacco yena rÈjÈ Pajjoto
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ rÈjÈnaÑ PajjotaÑ etadavoca “mayaÑ kho
deva vejjÈ nÈma tÈdisena muhuttena m|lÈni uddharÈma, bhesajjÈni
saÑharÈma, sÈdhu devo vÈhanÈgÈresu ca dvÈresu ca ÈÓÈpetu ‘yena
vÈhanena JÊvako icchati tena vÈhanena gacchatu, yena dvÈrena icchati tena
dvÈrena gacchatu, yaÑ kÈlaÑ icchati taÑ kÈlaÑ gacchatu, yaÑ kÈlaÑ
icchati taÑ kÈlaÑ pavisat|’ti”. Atha kho rÈjÈ Pajjoto vÈhanÈgÈresu ca
dvÈresu ca ÈÓÈpesi “yena vÈhanena JÊvako icchati tena vÈhanena gacchatu,
yena dvÈrena icchati tena dvÈrena gacchatu, yaÑ kÈlaÑ icchati taÑ kÈlaÑ
gacchatu, yaÑ kÈlaÑ icchati taÑ kÈlaÑ pavisat|”ti.
Tena kho pana samayena raÒÒo Pajjotassa BhaddavatikÈ nÈma
hatthinikÈ paÒÒÈsayojanikÈ hoti. Atha kho JÊvako KomÈrabhacco raÒÒo
Pajjotassa sappiÑ1 upanÈmesi “kasÈvaÑ devo pivat|”ti. Atha kho JÊvako
KomÈrabhacco rÈjÈnaÑ PajjotaÑ sappiÑ pÈyetvÈ hatthisÈlaÑ gantvÈ
BhaddavatikÈya hatthinikÈya nagaramhÈ nippati.
Atha kho raÒÒo Pajjotassa taÑ sappi pÊtaÑ pariÓÈmentaÑ uddekaÑ

adÈsi. Atha kho rÈjÈ Pajjoto manusse etadavoca “duÔÔhena bhaÓe JÊvakena
sappiÑ pÈyitomhi, tena hi bhaÓe JÊvakaÑ vejjaÑ vicinathÈ”ti.
BhaddavatikÈya deva hatthinikÈya nagaramhÈ nippatitoti. Tena kho pana
samayena raÒÒo Pajjotassa KÈko nÈma dÈso saÔÔhiyojaniko hoti, amanussena
paÔicca jÈto. Atha kho rÈjÈ Pajjoto KÈkaÑ dÈsaÑ ÈÓÈpesi “gaccha bhaÓe
KÈka JÊvakaÑ
______________________________________________________________
1. TaÑ sappiÑ (SyÈ)
vejjaÑ nivattehi ‘rÈjÈ taÑ Ècariya nivattÈpetÊ’ti, ete kho bhaÓe KÈka vejjÈ
nÈma bahumÈyÈ, mÈ cassa kiÒci paÔiggahesÊ”ti.
Atha kho KÈko dÈso JÊvakaÑ KomÈrabhaccaÑ antarÈmagge
KosambiyaÑ sambhÈvesi pÈtarÈsaÑ karontaÑ. Atha kho KÈko dÈso
JÊvakaÑ kÈmÈrabhaccaÑ etadavoca “rÈjÈ taÑ Ècariya nivattÈpetÊ”ti.
Œgamehi bhaÓe KÈka yÈva bhuÒjÈma1, handa bhaÓe KÈka bhuÒjass|ti. AlaÑ
Ècariya raÒÒÈmhi ÈÓatto “ete kho bhaÓe KÈka vejjÈ nÈma bahumÈyÈ, mÈ
cassa kiÒci paÔiggahesÊ”ti. Tena kho pana samayena JÊvako KomÈrabhacco
nakhena bhesajjaÑ olumpetvÈ ÈmalakaÒca khÈdati pÈnÊyaÒca pivati. Atha
kho JÊvako KomÈrabhacco KÈkaÑ dÈsaÑ etadavoca “handa bhaÓe KÈka
ÈmalakaÒca khÈda pÈnÊyaÒca pivass|”ti. Atha kho KÈko dÈso “ayaÑ kho
vejjo ÈmalakaÒca khÈdati pÈnÊyaÒca pivati, na arahati kiÒci pÈpakaÑ
hotun”ti upaÉÉhÈmalakaÒca khÈdi pÈnÊyaÒca apÈyi, tassa taÑ
upaÉÉhÈmalakaÑ khÈditaÑ tattheva nicchÈresi. Atha kho KÈko dÈso
JÊvakaÑ KomÈrabhaccaÑ etadavoca “atthi me Ècariya jÊvitan”ti. “MÈ bhaÓe
KÈka bhÈyi, tvaÑ ceva arogo bhavissasi rÈjÈ ca, caÓÉo so rÈjÈ ghÈtÈpeyyÈpi
maÑ, tenÈhaÑ na nivattÈmÊ”ti BhaddavatikaÑ hatthinikaÑ KÈkassa
niyyÈdetvÈ yena RÈjagahaÑ tena pakkÈmi. Anupubbena yena rÈjÈ MÈgadho
Seniyo BimbisÈro tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ raÒÒo MÈgadhassa
Seniyassa BimbisÈrassa etamatthaÑ Èrocesi. SuÔÔhu bhaÓe JÊvaka akÈsi
yampi na nivatto, caÓÉo so rÈjÈ ghÈtÈpeyyÈpi tanti. Atha kho rÈjÈ Pajjoto
arogo samÈno JÊvakassa KomÈrabhaccassa santike d|taÑ pÈhesi “Ègacchatu
JÊvako, varaÑ dassÈmÊ”ti. AlaÑ ayyo2 adhikÈraÑ me devo sarat|ti.
208. SiveyyakadussayugakathÈ
335. Tena kho pana samayena raÒÒo Pajjotassa SiveyyakaÑ
dussayugaÑ uppannaÑ hoti bah|naÑ3 dussÈnaÑ bah|naÑ dussayugÈnaÑ
bah|naÑ dussayugasatÈnaÑ bah|naÑ dussayugasahassÈnaÑ bah|naÑ
dussayugasatasa-
______________________________________________________________
1. BhuÒjÈmi (SÊ, SyÈ) 2. Deva (SyÈ) 3. BahunnaÑ (SÊ, SyÈ)
390 VinayapiÔaka
hassÈnaÑ aggaÒca seÔÔhaÒca mokkhaÒca uttamaÒca pavaraÒca. Atha kho

rÈjÈ Pajjoto taÑ SiveyyakaÑ dussayugaÑ JÊvakassa KomÈrabhaccassa
pÈhesi. Atha kho JÊvakassa KomÈrabhaccassa etadahosi “idaÑ kho me
SiveyyakaÑ dussayugaÑ raÒÒÈ Pajjotena pahitaÑ bah|naÑ dussÈnaÑ
bah|naÑ dussayugÈnaÑ bah|naÑ dussayugasatÈnaÑ bah|naÑ
dussayugasahassÈnaÑ bah|naÑ dussayugasatasahassÈnaÑ aggaÒca seÔÔhaÒca
mokkhaÒca uttamaÒca pavaraÒca, nayidaÑ aÒÒo koci paccÈrahati aÒÒatra
tena BhagavatÈ ArahatÈ SammÈsambuddhena raÒÒÈ vÈ MÈgadhena Seniyena
BimbisÈrenÈ”ti.
209. SamattiÑsavirecanakathÈ
336. Tena kho pana samayena Bhagavato kÈyo dosÈbhisanno hoti. Atha
kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi “dosÈbhisanno kho Œnanda
TathÈgatassa kÈyo, icchati TathÈgato virecanaÑ pÈtun”ti. Atha kho ÈyasmÈ
Œnando yena JÊvako KomÈrabhacco tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ JÊvakaÑ
KomÈrabhaccaÑ etadavoca “dosÈbhisanno kho Èvuso JÊvaka TathÈgatassa
kÈyo, icchati TathÈgato virecanaÑ pÈtun”ti. Tena hi bhante Œnanda
Bhagavato kÈyaÑ katipÈhaÑ sinehethÈti. Atha kho ÈyasmÈ Œnando
Bhagavato kÈyaÑ katipÈhaÑ sinehetvÈ yena JÊvako KomÈrabhacco
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ JÊvakaÑ KomÈrabhaccaÑ etadavoca
“siniddho kho Èvuso JÊvaka TathÈgatassa kÈyo, yassa dÈni kÈlaÑ maÒÒasÊ”ti.
Atha kho JÊvakassa KomÈrabhaccassa etadahosi “na kho metaÑ patir|paÑ
yohaÑ Bhagavato oÄÈrikaÑ virecanaÑ dadeyyan”ti, tÊÓi uppalahatthÈni
nÈnÈbhesajjehi paribhÈvetvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ
ekaÑ uppalahatthaÑ Bhagavato upanÈmesi “imaÑ bhante BhagavÈ
paÔhamaÑ uppalahatthaÑ upasi~ghatu, idaÑ BhagavantaÑ dasakkhattuÑ
virecessatÊ”ti, dutiyaÑ uppalahatthaÑ Bhagavato upanÈmesi “imaÑ bhante
BhagavÈ dutiyaÑ uppalahatthaÑ upasi~ghatu, idaÑ BhagavantaÑ
dasakkhattuÑ virecessatÊ”ti, tatiyaÑ uppalahatthaÑ Bhagavato upanÈmesi
“imaÑ bhante BhagavÈ tatiyaÑ uppalahatthaÑ upasi~ghatu, idaÑ
BhagavantaÑ dasakkhattuÑ
virecessatÊ”ti, evaÑ Bhagavato samattiÑsÈya virecanaÑ bhavissatÊti. Atha

kho JÊvako KomÈrabhacco Bhagavato samattiÑsÈya virecanaÑ datvÈ
BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ pakkÈmi. Atha kho JÊvakassa
KomÈrabhaccassa bahi dvÈrakoÔÔhakÈ nikkhantassa etadahosi “mayÈ kho
Bhagavato samattiÑsÈya virecanaÑ dinnaÑ, dosÈbhisanno TathÈgatassa
kÈyo, na BhagavantaÑ samattiÑsakkhattuÑ virecessati,
ek|nattiÑsakkhattuÑ BhagavantaÑ virecessati, api ca BhagavÈ viritto
nahÈyissati, nahÈtaÑ BhagavantaÑ sakiÑ virecessati, evaÑ Bhagavato
samattiÑsÈya virecanaÑ bhavissatÊ”ti.
Atha kho BhagavÈ JÊvakassa KomÈrabhaccassa cetasÈ
cetoparivitakkamaÒÒÈya ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi “idhÈnanda
JÊvakassa KomÈrabhaccassa bahi dvÈrakoÔÔhakÈ nikkhantassa etadahosi
‘mayÈ kho Bhagavato samattiÑsÈya virecanaÑ dinnaÑ, dosÈbhisanno
TathÈgatassa kÈyo, na BhagavantaÑ samattiÑsakkhattuÑ virecessati,
ek|nattiÑsakkhattuÑ BhagavantaÑ virecessati, api ca BhagavÈ viritto
nahÈyissati, nahÈtaÑ BhagavantaÑ sakiÑ virecessati, evaÑ Bhagavato
samattiÑsÈya virecanaÑ bhavissatÊ’ti, tena hÈnanda uÓhodakaÑ
paÔiyÈdehÊ”ti. “EvaÑ bhante”ti kho ÈyasmÈ Œnando Bhagavato paÔissuÓitvÈ
uÓhodakaÑ paÔiyÈdesi.
Atha kho JÊvako KomÈrabhacco yena BhagavÈ tenupasa~kami,
nisinno kho JÊvako KomÈrabhacco BhagavantaÑ etadavoca “viritto bhante
BhagavÈ”ti. Virittomhi JÊvakÈti. Idha mayhaÑ bhante bahi dvÈrakoÔÔhakÈ
nikkhantassa etadahosi “mayÈ kho Bhagavato samattiÑsÈya virecanaÑ
dinnaÑ, dosÈbhisanno TathÈgatassa kÈyo, na BhagavantaÑ
samattiÑsakkhattuÑ virecessati, ek|nattiÑsakkhattuÑ BhagavantaÑ
virecessati, api ca BhagavÈ viritto nahÈyissati, nahÈtaÑ BhagavantaÑ sakiÑ
virecessati, evaÑ Bhagavato samattiÑsÈya virecanaÑ bhavissatÊ”ti.
NahÈyatu bhante BhagavÈ, nahÈyatu Sugatoti. Atha kho BhagavÈ
uÓhodakaÑ nahÈyi, nahÈtaÑ BhagavantaÑ sakiÑ virecesi, evaÑ Bhagavato
samattiÑsÈya virecanaÑ ahosi. Atha kho JÊvako KomÈrabhacco
392 VinayapiÔaka
BhagavantaÑ etadavoca “yÈva bhante Bhagavato kÈyo pakatatto hoti, alaÑ1

y|sapiÓÉapÈtenÈ”ti.
210. VarayÈcanÈkathÈ
337. Atha kho Bhagavato kÈyo na cirasseva pakatatto ahosi. Atha kho
JÊvako KomÈrabhacco taÑ SiveyyakaÑ dussayugaÑ ÈdÈya yena BhagavÈ
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi,
ekamantaÑ nisinno kho JÊvako KomÈrabhacco BhagavantaÑ etadavoca
“ekÈhaÑ bhante BhagavantaÑ varaÑ yÈcÈmÊ”ti. AtikkantavarÈ kho JÊvaka
TathÈgatÈti. YaÒca bhante kappati yaÒca anavajjanti. Vadehi JÊvakÈti.
BhagavÈ bhante paÑsuk|liko bhikkhusaÑgho ca, idaÑ me bhante
SiveyyakaÑ dussayugaÑ raÒÒÈ Pajjotena pahitaÑ bah|naÑ dussÈnaÑ
bah|naÑ dussayugÈnaÑ bah|naÑ dussayugasatÈnaÑ bah|naÑ
dussayugasahassÈnaÑ bah|naÑ dussayugasatasahassÈnaÑ aggaÒca seÔÔhaÒca
mokkhaÒca uttamaÒca pavaraÒca, paÔiggaÓhÈtu me bhante BhagavÈ
SiveyyakaÑ dussayugaÑ, bhikkhusaÑghassa ca gahapaticÊvaraÑ
anujÈnÈt|ti. PaÔiggahesi BhagavÈ SiveyyakaÑ dussayugaÑ. Atha kho
BhagavÈ JÊvakaÑ KomÈrabhaccaÑ dhammiyÈ kathÈya sandassesi
samÈdapesi samuttejesi sampahaÑsesi. Atha kho JÊvako KomÈrabhacco
BhagavatÈ dhammiyÈ kathÈya sandassito samÈdapito samuttejito
sampahaÑsito uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ
kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “anujÈnÈmi bhikkhave gahapaticÊvaraÑ, yo
icchati, paÑsuk|liko hotu, yo icchati, gahapaticÊvaraÑ sÈdiyatu,
itarÊtarenapÈhaÑ2 bhikkhave santuÔÔhiÑ vaÓÓemÊ”ti.
AssosuÑ kho RÈjagahe manussÈ “BhagavatÈ kira bhikkh|naÑ
gahapaticÊvaraÑ anuÒÒÈtan”ti, te ca manussÈ haÔÔhÈ ahesuÑ udaggÈ “idÈni
kho mayaÑ dÈnÈni dassÈma puÒÒÈni karissÈma, yato BhagavatÈ
bhikkh|naÑ gahapaticÊvaraÑ anuÒÒÈtan”ti, ekÈheneva RÈjagahe bah|ni
cÊvarasahassÈni uppajjiÑsu.
______________________________________________________________
1. AhaÑ tÈva y|sapiÓÉapÈtenÈti (SÊ), alaÑ y|sapiÓÉakenÈti (SyÈ)
2. PahaÑ (SÊ), cÈhaÑ (SyÈ)
AssosuÑ kho jÈnapadÈ manussÈ “BhagavatÈ kira bhikkh|naÑ

gahapaticÊvaraÑ anuÒÒÈtan”ti, te ca manussÈ haÔÔhÈ ahesuÑ udaggÈ “idÈni
kho mayaÑ dÈnÈni dassÈma puÒÒÈni karissÈma, yato BhagavatÈ
bhikkh|naÑ gahapaticÊvaraÑ anuÒÒÈtan”ti, janapadepi ekÈheneva bah|ni
cÊvarasahassÈni uppajjiÑsu.
Tena kho pana samayena saÑghassa pÈvÈro uppanno hoti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave pÈvÈranti.
KoseyyapÈvÈro uppanno hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave koseyyapÈvÈranti.
KojavaÑ uppannaÑ hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave kojavanti.
PaÔhamabhÈÓavÈro niÔÔhito.
_____
211. KambalÈnujÈnanÈdikathÈ
338. Tena kho pana samayena KÈsirÈjÈ JÊvakassa KomÈrabhaccassa
aÉÉhakÈsikaÑ kambalaÑ pÈhesi upaÉÉhakÈsinaÑ khamamÈnaÑ. Atha kho
JÊvako KomÈrabhacco taÑ aÉÉhakÈsikaÑ kambalaÑ ÈdÈya yena BhagavÈ
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi,
ekamantaÑ nisinno kho JÊvako KomÈrabhacco BhagavantaÑ etadavoca
“ayaÑ me bhante aÉÉhakÈsiko kambalo KÈsiraÒÒÈ pahito upaÉÉhakÈsinaÑ
khamamÈno, paÔiggaÓhÈtu me bhante BhagavÈ kambalaÑ, yaÑ mamassa
dÊgharattaÑ hitÈya sukhÈyÈ”ti. PaÔiggahesi BhagavÈ kambalaÑ. Atha kho
BhagavÈ JÊvakaÑ KomÈrabhaccaÑ dhammiyÈ kathÈya sandassesi -pa-
padakkhiÓaÑ katvÈ pakkÈmi. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ
kambalan”ti.
339. Tena kho pana samayena saÑghassa uccÈvacÈni cÊvarÈni

uppannÈni honti. Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “kiÑ nu kho BhagavatÈ
cÊvaraÑ
394 VinayapiÔaka
anuÒÒÈtaÑ kiÑ ananuÒÒÈtan”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.

AnujÈnÈmi bhikkhave cha cÊvarÈni khomaÑ kappÈsikaÑ koseyyaÑ
kambalaÑ sÈÓaÑ bha~ganti.
340. Tena kho pana samayena ye te bhikkh| gahapaticÊvaraÑ sÈdiyanti,

te kukkuccÈyantÈ paÑsuk|laÑ na sÈdiyanti “ekaÑyeva BhagavatÈ cÊvaraÑ
anuÒÒÈtaÑ, na dve”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave gahapaticÊvaraÑ sÈdiyantena paÑsuk|lampi sÈdiyituÑ,
tadubhayenapÈhaÑ bhikkhave santuÔÔhiÑ vaÓÓemÊti.
212. PaÑsuk|lapariyesanakathÈ
341. Tena kho pana samayena sambahulÈ bhikkh| Kosalesu janapade
addhÈnamaggappaÔipannÈ honti. Ekacce bhikkh| susÈnaÑ okkamiÑsu
paÑsuk|lÈya, ekacce bhikkh| nÈgamesuÑ. Ye te bhikkh| susÈnaÑ
okkamiÑsu paÑsuk|lÈya, te paÑsuk|lÈni labhiÑsu. Ye te bhikkh|
nÈgamesuÑ, ke evamÈhaÑsu “amhÈkampi Èvuso bhÈgaÑ dethÈ”ti. Te
evamÈhaÑsu “na mayaÑ Èvuso tumhÈkaÑ bhÈgaÑ dassÈma, kissa tumhe
nÈgamitthÈ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
nÈgamentÈnaÑ nÈkÈmÈ bhÈgaÑ dÈtunti.
Tena kho pana samayena sambahulÈ bhikkh| Kosalesu janapade
addhÈnamaggappaÔipannÈ honti. Ekacce bhikkh| susÈnaÑ okkamiÑsu
paÑsuk|lÈya, ekacce bhikkh| ÈgamesuÑ. Ye te bhikkh| susÈnaÑ
okkamiÑsu paÑsuk|lÈya, te paÑsuk|lÈni labhiÑsu. Ye te bhikkh|
ÈgamesuÑ, te evamÈhaÑsu “amhÈkampi Èvuso bhÈgaÑ dethÈ”ti. Te
evamÈhaÑsu “na mayaÑ Èvuso tumhÈkaÑ bhÈgaÑ dassÈma, kissa tumhe na
okkamitthÈ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
ÈgamentÈnaÑ akÈmÈ bhÈgaÑ dÈtunti.
addhÈnamaggappaÔipannÈ honti. Ekacce bhikkh| paÔhamaÑ susÈnaÑ
okkamiÑsu paÑsuk|lÈya, ekacce bhikkh| pacchÈ okkamiÑsu. Ye te
bhikkh| paÔhamaÑ susÈnaÑ okkamiÑsu paÑsuk|lÈya, te paÑsuk|lÈni
labhiÑsu. Ye te
bhikkh| pacchÈ okkamiÑsu, te na labhiÑsu. Te evamÈhaÑsu “amhÈkampi

Èvuso bhÈgaÑ dethÈ”ti. Te evamÈhaÑsu “na mayaÑ Èvuso tumhÈkaÑ
bhÈgaÑ dassÈma, kissa tumhe pacchÈ okkamitthÈ”ti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave pacchÈ okkantÈnaÑ nÈkÈmÈ bhÈgaÑ
dÈtunti.
addhÈnamaggappaÔipannÈ honti. Te sadisÈ susÈnaÑ okkamiÑsu
paÑsuk|lÈya, ekacce bhikkh| paÑsuk|lÈni labhiÑsu, ekacce bhikkh| na
labhiÑsu. Ye te bhikkh| na labhiÑsu, te evamÈhaÑsu “amhÈkampi Èvuso
bhÈgaÑ dethÈ”ti. Te evamÈhaÑsu “na mayaÑ Èvuso tumhÈkaÑ bhÈgaÑ
dassÈma, kissa tumhe na labhitthÈ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave sadisÈnaÑ okkantÈnaÑ akÈmÈ bhÈgaÑ dÈtunti.
addhÈnamaggappaÔipannÈ honti. Te katikaÑ katvÈ susÈnaÑ okkamiÑsu
paÑsuk|lÈya, ekacce bhikkh| paÑsuk|lÈni labhiÑsu, ekacce bhikkh| na
labhiÑsu. Ye te bhikkh| na labhiÑsu, te evamÈhaÑsu “amhÈkampi Èvuso
bhÈgaÑ dethÈ”ti. Te evamÈhaÑsu “na mayaÑ Èvuso tumhÈkaÑ bhÈgaÑ
dassÈma, kissa tumhe na labhitthÈ”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave katikaÑ katvÈ okkantÈnaÑ akÈmÈ bhÈgaÑ dÈtunti.
213. CÊvarapaÔiggÈhakasammutikathÈ
342. Tena kho pana samayena manussÈ cÊvaraÑ ÈdÈya ÈrÈmaÑ
Ègacchanti, te paÔiggÈhakaÑ alabhamÈnÈ paÔiharanti, cÊvaraÑ parittaÑ
uppajjati. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
paÒcaha~gehi samannÈgataÑ bhikkhuÑ cÊvarapaÔiggÈhakaÑ sammannituÑ,
yo na chandÈgatiÑ gaccheyya, na dosÈgatiÑ gaccheyya, na mohÈgatiÑ
gaccheyya, na bhayÈgatiÑ gaccheyya, gahitÈgahitaÒca jÈneyya. EvaÒca pana
bhikkhave sammannitabbo, paÔhamaÑ bhikkhu yÈcitabbo, yÈcitvÈ byattena
bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho ÒÈpetabbo–
itthannÈmaÑ bhikkhuÑ cÊvarapaÔiggÈhakaÑ sammanneyya, esÈ Òatti.
396 VinayapiÔaka
SuÓÈtu me bhante saÑgho, saÑgho itthannÈmaÑ bhikkhuÑ

cÊvarapaÔiggÈhakaÑ sammannati, yassÈyasmato khamati itthannÈmassa
bhikkhuno cÊvarapaÔiggÈhakassa sammuti, so tuÓhassa, yassa nakkhamati, so
bhÈseyya.
Sammato saÑghena itthannÈmo bhikkhu cÊvarapaÔiggÈhako, khamati
Tena kho pana samayena cÊvarapaÔiggÈhakÈ bhikkh| cÊvaraÑ
paÔiggahetvÈ tattheva ujjhitvÈ pakkamanti, cÊvaraÑ nassati. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgataÑ
bhikkhuÑ cÊvaranidahakaÑ sammannituÑ, yo na chandÈgatiÑ gaccheyya,
na dosÈgatiÑ gaccheyya, na mohÈgatiÑ gaccheyya, na bhayÈgatiÑ
gaccheyya, nihitÈnihitaÒca jÈneyya. EvaÒca pana bhikkhave sammannitabbo,
paÔhamaÑ bhikkhu yÈcitabbo, yÈcitvÈ byattena bhikkhunÈ paÔibalena
itthannÈmaÑ bhikkhuÑ cÊvaranidahakaÑ sammanneyya, esÈ Òatti. . SuÓÈtu
me bhante saÑgho, saÑgho itthannÈmaÑ bhikkhuÑ cÊvaranidahakaÑ
sammannati, yassÈyasmato khamati itthannÈmassa bhikkhuno
cÊvaranidahakassa sammuti, so tuÓhassa, yassa nakkhamati, so bhÈseyya. .
Sammato saÑghena itthannÈmo bhikkhu cÊvaranidahako, khamati
214. BhaÓÉÈgÈrasammuti-ÈdikathÈ
343. Tena kho pana samayena cÊvaranidahako bhikkhu maÓÉapepi
rukkham|lepi nibbakosepi cÊvaraÑ nidahati, und|rehipi upacikÈhipi
khajjanti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
bhaÓÉÈgÈraÑ sammannituÑ, yaÑ saÑgho Èka~khati vihÈraÑ vÈ
aÉÉhayogaÑ vÈ pÈsÈdaÑ vÈ hammiyaÑ vÈ guhaÑ vÈ. EvaÒca pana
bhikkhave sammannitabbo, byattena bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho
ÒÈpetabbo–
itthannÈmaÑ vihÈraÑ bhaÓÉÈgÈraÑ sammanneyya, esÈ Òatti. . SuÓÈtu me
bhante saÑgho, saÑgho itthannÈmaÑ vihÈraÑ bhaÓÉÈgÈraÑ sammannati,
yassÈyasmato khamati itthannÈmassa vihÈrassa bhaÓÉÈgÈrassa sammuti, so
tuÓhassa,
yassa nakkhamati, so bhÈseyya. . Sammato saÑghena itthannÈmo vihÈro

bhaÓÉÈgÈraÑ, khamati saÑghassa, tasmÈ tuÓhÊ, evametaÑ dhÈrayÈmÊ”ti.
Tena kho pana samayena saÑghassa bhaÓÉÈgÈre cÊvaraÑ aguttaÑ hoti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave paÒcaha~gehi
samannÈgataÑ bhikkhuÑ bhaÓÉÈgÈrikaÑ sammannituÑ, yo na chandÈgatiÑ
gaccheyya, na dosÈgatiÑ gaccheyya, na mohÈgatiÑ gaccheyya, na
bhayÈgatiÑ gaccheyya, guttÈguttaÒca jÈneyya. EvaÒca pana bhikkhave
sammannitabbo. PaÔhamaÑ bhikkhu yÈcitabbo, yÈcitvÈ byattena bhikkhunÈ
“SuÓÈtu me bhante saÑgho, yadi saÑghassa pattakallaÑ saÑgho
itthannÈmaÑ bhikkhuÑ bhaÓÉÈgÈrikaÑ sammanneyya, esÈ Òatti. . SuÓÈtu
me bhante saÑgho, saÑgho itthannÈmaÑ bhikkhuÑ bhaÓÉÈgÈrikaÑ
bhaÓÉÈgÈrikassa sammuti, so tuÓhassa, yassa nakkhamati, so bhÈseyya. .
Sammato saÑghena itthannÈmo bhikkhu bhaÓÉÈgÈriko, khamati saÑghassa,
Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| bhaÓÉÈgÈrikaÑ

vuÔÔhÈpenti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave bhaÓÉÈgÈriko
vuÔÔhÈpetabbo, yo vuÔÔhÈpeyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
Tena kho pana samayena saÑghassa bhaÓÉÈgÈre cÊvaraÑ ussannaÑ
hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
sammukhÊbh|tena saÑghena bhÈjetunti.
Tena kho pana samayena saÑgho cÊvaraÑ bhÈjento kolÈhalaÑ akÈsi.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave paÒcaha~gehi
samannÈgataÑ bhikkhuÑ cÊvarabhÈjakaÑ sammannituÑ, yo na chandÈgatiÑ
gaccheyya, na dosÈgatiÑ gaccheyya, na mohÈgatiÑ gaccheyya, na
bhayÈgatiÑ gaccheyya, bhÈjitÈbhÈjitaÒca jÈneyya. EvaÒca pana bhikkhave
sammannitabbo. PaÔhamaÑ bhikkhu yÈcitabbo, yÈcitvÈ byattena bhikkhunÈ
398 VinayapiÔaka

itthannÈmaÑ bhikkhuÑ cÊvarabhÈjakaÑ sammanneyya, esÈ Òatti. . SuÓÈtu
me bhante saÑgho, saÑgho itthannÈmaÑ bhikkhuÑ cÊvarabhÈjakaÑ
cÊvarabhÈjakassa sammuti, so tuÓhassa, yassa nakkhamati, so bhÈseyya. .
Sammato saÑghena itthannÈmo bhikkhu cÊvarabhÈjako, khamati saÑghassa,
Atha kho cÊvarabhÈjakÈnaÑ bhikkh|naÑ etadahosi “kathaÑ nu kho
cÊvaraÑ bhÈjetabban”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave paÔhamaÑ uccinitvÈ tulayitvÈ vaÓÓÈvaÓÓaÑ katvÈ bhikkh|
gaÓetvÈ vaggaÑ bandhitvÈ cÊvarapaÔivÊsaÑ Ôhapetunti.
sÈmaÓerÈnaÑ cÊvarapaÔivÊso dÈtabbo”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave sÈmaÓerÈnaÑ upaÉÉhapaÔivÊsaÑ dÈtunti.
Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu sakena bhÈgena
uttaritukÈmo hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
uttarantassa sakaÑ bhÈgaÑ dÈtunti.
Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu atirekabhÈgena uttaritukÈmo
hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave anukkhepe
dinne atirekabhÈgaÑ dÈtunti.
cÊvarapaÔivÊso dÈtabbo, ÈgatapaÔipÈÔiyÈ1 nu kho udÈhu yathÈvuÉÉhan”ti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave vikalake tosetvÈ
kusapÈtaÑ kÈtunti.
215. CÊvararajanakathÈ
344. Tena kho pana samayena bhikkh| chakaÓenapi paÓÉumattikÈyapi
cÊvaraÑ rajanti, cÊvaraÑ dubbaÓÓaÑ hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
______________________________________________________________
1. ŒgatÈgatapaÔipÈÔiyÈ (Ka)
AnujÈnÈmi bhikkhave cha rajanÈni m|larajanaÑ khandharajanaÑ

tacarajanaÑ pattarajanaÑ puppharajanaÑ phalarajananti.
Tena kho pana samayena bhikkh| sÊtudakÈya1 cÊvaraÑ rajanti, cÊvaraÑ

duggandhaÑ hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
rajanaÑ pacituÑ cullaÑ rajanakumbhinti. RajanaÑ uttariyati. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave uttarÈÄumpaÑ2 bandhitunti.
Tena kho pana samayena bhikkh| na jÈnanti rajanaÑ pakkaÑ vÈ
apakkaÑ vÈ. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave udake
vÈ nakhapiÔÔhikÈya vÈ thevakaÑ dÈtunti.
Tena kho pana samayena bhikkh| rajanaÑ oropentÈ kumbhiÑ
ÈviÒchanti3, kumbhÊ bhijjati. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave rajanuÄu~kaÑ4 daÓÉakathÈlakanti.
Tena kho pana samayena bhikkh|naÑ rajanabhÈjanaÑ na saÑvijjati.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave rajanakolambaÑ
rajanaghaÔanti.
Tena kho pana samayena bhikkh| pÈtiyÈpi pattepi cÊvaraÑ omaddanti,
cÊvaraÑ paribhijjati. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave rajanadoÓikanti.
Tena kho pana samayena bhikkh| chamÈya cÊvaraÑ pattharanti,

cÊvaraÑ paÑsukitaÑ hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave tiÓasanthÈrakanti.
TiÓasanthÈrako upacikÈhi khajjati. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.

AnujÈnÈmi bhikkhave cÊvaravaÑsaÑ cÊvararajjunti.
Majjhena laggenti, rajanaÑ ubhato galati. Bhagavato etamatthaÑ

ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave kaÓÓe bandhitunti.
______________________________________________________________
1. SÊtundikÈya (SÊ), sÊt|dakÈya (SyÈ) 2. UttarÈÄupaÑ (YojanÈ), uttarÈÄuvaÑ (SyÈ)
3. ŒviÒjanti (SÊ), ÈvaÔÔanti (SyÈ) 4. RajanÈÄu~kaÑ (YojanÈ)
400 VinayapiÔaka
KaÓÓo jÊrati. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave

kaÓÓasuttakanti.
RajanaÑ ekato galati. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave samparivattakaÑ samparivattakaÑ rajetuÑ, na ca acchinne theve
pakkamitunti.
Tena kho pana samayena cÊvaraÑ patthinnaÑ hoti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave udake osÈretunti.
Tena kho pana samayena cÊvaraÑ pharusaÑ hoti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave pÈÓinÈ ÈkoÔetunti.
Tena kho pana samayena bhikkh| acchinnakÈni cÊvarÈni dhÈrenti
dantakÈsÈvÈni. ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “seyyathÈpi nÈma1
gihÊ kÈmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave
acchinnakÈni cÊvarÈni dhÈretabbÈni, yo dhÈreyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
216. ChinnakacÊvarÈnujÈnanÈ
DakkhiÓÈgiri tena cÈrikaÑ pakkÈmi. AddasÈ kho BhagavÈ MagadhakhettaÑ
acchibaddhaÑ2 pÈÄibaddhaÑ mariyÈdabaddhaÑ si~ghÈÔakabaddhaÑ, disvÈna
ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi “passasi no tvaÑ Œnanda MagadhakhettaÑ
acchibaddhaÑ pÈÄibaddhaÑ mariyÈdabaddhaÑ si~ghÈÔakabaddhan”ti.
“EvaÑ bhante”ti. Ussahasi tvaÑ Œnanda bhikkh|naÑ evar|pÈni cÊvarÈni
saÑvidahitunti. UssahÈmi BhagavÈti. Atha kho BhagavÈ DakkhiÓÈgirismiÑ
yathÈbhirantaÑ viharitvÈ punadeva RÈjagahaÑ paccÈgaÒchi. Atha kho
ÈyasmÈ Œnando sambahulÈnaÑ bhikkh|naÑ cÊvarÈni saÑvidahitvÈ yena
BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ etadavoca “passatu
me3 bhante BhagavÈ cÊvarÈni saÑvidahitÈnÊ”ti. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ
“paÓÉito bhikkhave Œnando, mahÈpaÒÒo bhikkhave Œnando, yatra hi nÈma
mayÈ saÑkhittena bhÈsitassa vitthÈrena atthaÑ ÈjÈnissati, kusimpi nÈma
karissati, aÉÉhakusimpi nÈma karissati, maÓÉalampi nÈma
______________________________________________________________
1. SeyyathÈpi (?) 2. AccibaddhaÑ (SÊ, SyÈ), acchibandhaÑ (Ka)
3. Passatha tumhe (Ka)
karissati, aÉÉhamaÓÉalampi nÈma karissati, vivaÔÔampi nÈma karissati,

anuvivaÔÔampi nÈma karissati, gÊveyyakampi nÈma karissati,
ja~gheyyakampi nÈma karissati, bÈhantampi nÈma karissati, chinnakaÑ
bhavissati satthal|khaÑ samaÓasÈruppaÑ paccatthikÈnaÑ ca anabhicchitaÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave chinnakaÑ saÑghÈÔiÑ chinnakaÑ uttarÈsa~gaÑ
chinnakaÑ antaravÈsakan”ti.
217. TicÊvarÈnujÈnanÈ
346. Atha kho BhagavÈ RÈjagahe yathÈbhirantaÑ viharitvÈ yena VesÈlÊ
tena cÈrikaÑ pakkÈmi. Addasa BhagavÈ antarÈ ca RÈjagahaÑ antarÈ ca
VesÈliÑ addhÈnamaggappaÔipanno sambahule bhikkh| cÊvarehi ubbhaÓÉite1
sÊsepi cÊvarabhisiÑ karitvÈ khandhepi cÊvarabhisiÑ karitvÈ kaÔiyÈpi
cÊvarabhisiÑ karitvÈ Ègacchante, disvÈna Bhagavato etadahosi “atilahuÑ
kho ime moghapurisÈ cÊvare bÈhullÈya ÈvattÈ, yann|nÈhaÑ bhikkh|naÑ
cÊvare sÊmaÑ bandheyyaÑ, mariyÈdaÑ Ôhapeyyan”ti. Atha kho BhagavÈ
anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena VesÈlÊ tadavasari, tatra sudaÑ BhagavÈ
VesÈliyaÑ viharati Gotamake cetiye. Tena kho pana samayena BhagavÈ
sÊtÈsu hemantikÈsu rattÊsu antaraÔÔhakÈsu himapÈtasamaye rattiÑ ajjhokÈse
ekacÊvaro nisÊdi, na BhagavantaÑ sÊtaÑ ahosi. Nikkhante paÔhame yÈme
sÊtaÑ BhagavantaÑ ahosi, dutiyaÑ BhagavÈ cÊvaraÑ pÈrupi, na
BhagavantaÑ sÊtaÑ ahosi. Nikkhante majjhime yÈme sÊtaÑ BhagavantaÑ
ahosi, tatiyaÑ BhagavÈ cÊvaraÑ pÈrupi, na BhagavantaÑ sÊtaÑ ahosi.
Nikkhante pacchime yÈme uddhaste aruÓe nandimukhiyÈ rattiyÈ sÊtaÑ
BhagavantaÑ ahosi, catutthaÑ BhagavÈ cÊvaraÑ pÈrupi, na BhagavantaÑ
sÊtaÑ ahosi. Atha kho Bhagavato etadahosi “yepi kho te kulaputtÈ imasmiÑ
dhammavinaye sÊtÈlukÈ sÊtabhÊrukÈ, tepi sakkonti ticÊvarena yÈpetuÑ,
yann|nÈhaÑ bhikkh|naÑ cÊvare sÊmaÑ bandheyyaÑ mariyÈdaÑ ÔhapeyyaÑ
ticÊvaraÑ anujÈneyyan”ti. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ
pakaraÓe dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “idhÈhaÑ bhikkhave
antarÈ ca RÈjagahaÑ antarÈ ca VesÈliÑ addhÈnamaggappaÔipanno addasaÑ
sambahulÈ
______________________________________________________________
1. UbbhaÓÉÊkate (SyÈ)
402 VinayapiÔaka
bhikkh| cÊvarehi ubbhaÓÉite sÊsepi cÊvarabhisiÑ karitvÈ khandhepi

cÊvarabhisiÑ karitvÈ kaÔiyÈpi cÊvarabhisiÑ karitvÈ Ègacchante, disvÈna me
etadahosi ‘atilahuÑ kho ime moghapurisÈ cÊvare bÈhullÈya ÈvattÈ,
yann|nÈhaÑ bhikkh|naÑ cÊvare sÊmaÑ bandheyyaÑ mariyÈdaÑ
Ôhapeyyan’ti, idhÈhaÑ bhikkhave sÊtÈsu hemantikÈsu rattÊsu antaraÔÔhakÈsu
himapÈtasamaye rattiÑ ajjhokÈse ekacÊvaro nisÊdiÑ, na maÑ sÊtaÑ ahosi.
Nikkhante paÔhame yÈme sÊtaÑ maÑ ahosi, dutiyÈhaÑ cÊvaraÑ pÈrupiÑ, na
maÑ sÊtaÑ ahosi. Nikkhante majjhime yÈme sÊtaÑ maÑ ahosi, tatiyÈhaÑ
cÊvaraÑ pÈrupiÑ, na maÑ sÊtaÑ ahosi. Nikkhante pacchime yÈme uddhaste
aruÓe nandimukhiyÈ rattiyÈ sÊtaÑ maÑ ahosi, catutthÈhaÑ cÊvaraÑ pÈrupiÑ,
na maÑ sÊtaÑ ahosi. Tassa mayhaÑ bhikkhave etadahosi ‘yepi kho te
kulaputtÈ imasmiÑ dhammavinaye sÊtÈlukÈ sÊtabhÊrukÈ, tepi sakkonti
ticÊvarena yÈpetuÑ, yann|nÈhaÑ bhikkh|naÑ cÊvare sÊmaÑ bandheyyaÑ
mariyÈdaÑ ÔhapeyyaÑ ticÊvaraÑ anujÈneyyan’ti. AnujÈnÈmi bhikkhave
ticÊvaraÑ diguÓaÑ saÑghÈÔiÑ ekacciyaÑ uttarÈsa~gaÑ ekacciyaÑ
antaravÈsakan”ti.
218. AtirekacÊvarakathÈ
347. * Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| “BhagavatÈ
ticÊvaraÑ anuÒÒÈtan”ti aÒÒeneva ticÊvarena gÈmaÑ pavisanti, aÒÒena
ticÊvarena ÈrÈme acchanti, aÒÒena ticÊvarena nahÈnaÑ otaranti. Ye te
bhikkh| appicchÈ, te ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma
chabbaggiyÈ bhikkh| atirekacÊvaraÑ dhÈressantÊ”ti. Atha kho te bhikkh|
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne
etasmiÑ pakaraÓe dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “na bhikkhave
atirekacÊvaraÑ dhÈretabbaÑ, yo dhÈreyya, yathÈdhammo kÈretabbo”ti.
* Tena kho pana samayena Èyasmato Œnandassa atirekacÊvaraÑ
uppannaÑ hoti, ÈyasmÈ ca Œnando taÑ cÊvaraÑ Èyasmato SÈriputtassa
dÈtukÈmo hoti, ÈyasmÈ ca SÈriputto SÈkete viharati. Atha kho Èyasmato
Œnandassa etadahosi “BhagavatÈ sikkhÈpadaÑ paÒÒattaÑ ‘na atirekacÊvaraÑ
dhÈretabban’ti, idaÒca me atirekacÊvaraÑ
______________________________________________________________
uppannaÑ, ahaÒcimaÑ cÊvaraÑ Èyasmato SÈriputtassa dÈtukÈmo, ÈyasmÈ ca

SÈriputto SÈkete viharati, kathaÑ nu kho mayÈ paÔipajjitabban”ti. Bhagavato
etamatthaÑ Èrocesi. KÊvaciraÑ panÈnanda SÈriputto ÈgacchissatÊti.
NavamaÑ vÈ BhagavÈ divasaÑ dasamaÑ vÈti. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ
“anujÈnÈmi bhikkhave dasÈhaparamaÑ atirekacÊvaraÑ dhÈretun”ti.
Tena kho pana samayena bhikkh|naÑ atirekacÊvaraÑ uppannaÑ hoti.

Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “kathaÑ nu kho amhehi atirekacÊvare
paÔipajjitabban”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
atirekacÊvaraÑ vikappetunti.
348. Atha kho BhagavÈ VesÈliyaÑ yathÈbhirantaÑ viharitvÈ yena

BÈrÈÓasÊ tena cÈrikaÑ pakkÈmi. Anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena
BÈrÈÓasÊ tadavasari, tatra sudaÑ BhagavÈ BÈrÈÓasiyaÑ viharati Isipatane
migadÈye. Tena kho pana samayena aÒÒatarassa bhikkhuno antaravÈsako
chiddo hoti. Athakho tassa bhikkhuno etadahosi “BhagavatÈ ticÊvaraÑ
anuÒÒÈtaÑ diguÓÈ saÑghÈÔi ekacciyo uttarÈsa~go ekacciyo antaravÈsako,
ayaÒca me antaravÈsako chiddo, yann|nÈhaÑ aggaÄaÑ acchupeyyaÑ,
samantato dupaÔÔaÑ bhavissati, majjhe ekacciyan”ti. Atha kho so bhikkhu
aggaÄaÑ acchupesi. AddasÈ kho BhagavÈ senÈsanacÈrikaÑ ÈhiÓÉanto taÑ
bhikkhuÑ aggaÄaÑ acchupentaÑ1, disvÈna yena so bhikkhu tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ taÑ bhikkhuÑ etadavoca “kiÑ tvaÑ bhikkhu karosÊ”ti.
AggaÄaÑ BhagavÈ acchupemÊti. SÈdhu sÈdhu bhikkhu, sÈdhu kho tvaÑ
bhikkhu aggaÄaÑ acchupesÊti. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ
ahatÈnaÑ dussÈnaÑ ahatakappÈnaÑ diguÓaÑ saÑghÈÔiÑ ekacciyaÑ
uttarÈsa~gaÑ ekacciyaÑ antaravÈsakaÑ, utuddhaÔÈnaÑ dussÈnaÑ
catugguÓaÑ saÑghÈÔiÑ diguÓaÑ uttarÈsa~gaÑ
______________________________________________________________
1. AcchupantaÑ (Ka)
404 VinayapiÔaka
diguÓaÑ antaravÈsakaÑ, paÑsuk|le yÈvadatthaÑ, pÈpaÓike ussÈho

karaÓÊyo. AnujÈnÈmi bhikkhave aggaÄaÑ tunnaÑ ovaÔÔikaÑ kaÓÉusakaÑ
daÄhÊkamman”ti.
219. VisÈkhÈvatthu
SÈvatthi tena cÈrikaÑ pakkÈmi. Anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena
AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Atha kho VisÈkhÈ MigÈramÈtÈ yena BhagavÈ
EkamantaÑ nisinnaÑ kho VisÈkhaÑ MigÈramÈtaraÑ BhagavÈ dhammiyÈ
kathÈya sandassesi samÈdapesi samuttejesi sampahaÑsesi. Atha kho VisÈkhÈ
MigÈramÈtÈ BhagavatÈ dhammiyÈ kathÈya sandassitÈ samÈdapitÈ samuttejitÈ
sampahaÑsitÈ BhagavantaÑ etadavoca “adhivÈsetu me bhante BhagavÈ
svÈtanÈya bhattaÑ saddhiÑ bhikkhusaÑghenÈ”ti. AdhivÈsesi BhagavÈ
tuÓhÊbhÈvena. Atha kho VisÈkhÈ MigÈramÈtÈ Bhagavato adhivÈsanaÑ
viditvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ pakkÈmi.
Tena kho pana samayena tassÈ rattiyÈ accayena cÈtuddÊpiko
mahÈmegho pÈvassi. Atha kho BhagavÈ bhikkh| Èmantesi “yathÈ bhikkhave
jetavene vassati, evaÑ cat|su dÊpesu vassati, ovassÈpetha bhikkhave kÈyaÑ,
ayaÑ pacchimako cÈtuddÊpiko mahÈmegho”ti. “EvaÑ bhante”ti kho te
bhikkh| Bhagavato paÔissuÓitvÈ nikkhittacÊvarÈ kÈyaÑ ovassÈpenti. Atha
kho VisÈkhÈ MigÈramÈtÈ paÓÊtaÑ khÈdanÊyaÑ bhojanÊyaÑ paÔiyÈdÈpetvÈ
dÈsiÑ ÈÓÈpesi “gaccha je ÈrÈmaÑ gantvÈ kÈlaÑ Èrocehi kÈlo bhante
niÔÔhitaÑ bhattan”ti. “EvaÑ ayye”ti kho sÈ dÈsÊ VisÈkhÈya MigÈramÈtuyÈ
paÔissuÓitvÈ ÈrÈmaÑ gantvÈ addasa bhikkh| nikkhittacÊvare kÈyaÑ
ovassÈpente, disvÈna “natthi ÈrÈme bhikkh|, ÈjÊvakÈ kÈyaÑ ovassÈpentÊ”ti
yena VisÈkhÈ MigÈramÈtÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ VisÈkhaÑ
MigÈramÈtaraÑ etadavoca “natthayye ÈrÈme bhikkh|, ÈjÊvakÈ kÈyaÑ
ovassÈpentÊ”ti. Atha kho VisÈkhÈya MigÈramÈtuyÈ paÓÉitÈya viyattÈya
medhÈviniyÈ etadahosi “nissaÑsayaÑ kho ayyÈ nikkhittacÊvarÈ kÈyaÑ
ovassÈpenti,
sÈyaÑ bÈlÈ maÒÒittha natthi ÈrÈme bhikkh|, ÈjÊvakÈ kÈyaÑ ovassÈpentÊ”ti

puna dÈsiÑ ÈÓÈpesi “gaccha je ÈrÈmaÑ gantvÈ kÈlaÑ Èrocehi kÈlo bhante
niÔÔhitaÑ bhattan”ti, atha kho te bhikkh| gattÈni sÊtiÑ karitvÈ1 kallakÈyÈ
cÊvarÈni gahetvÈ yathÈvihÈraÑ pavisiÑsu. Atha kho sÈ dÈsÊ ÈrÈmaÑ gantvÈ
bhikkh| apassantÊ “natthi ÈrÈme bhikkh|, suÒÒo ÈrÈmo”ti yena VisÈkhÈ
MigÈramÈtÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ VisÈkhaÑ MigÈramÈtaraÑ
etadavoca “natthayye ÈrÈme bhikkh|, suÒÒo ÈrÈmo”ti. Atha kho VisÈkhÈya
MigÈramÈtuyÈ paÓÉitÈya viyattÈya medhÈviniyÈ etadahosi “nissaÑsayaÑ
kho ayyÈ gattÈni sÊtiÑ karitvÈ kallakÈyÈ cÊvarÈni gahetvÈ yathÈvihÈraÑ
paviÔÔhÈ, sÈyaÑ bÈlÈ maÒÒittha natthi ÈrÈme bhikkh|, suÒÒo ÈrÈmo”ti puna
dÈsiÑ ÈÓÈpesi “gaccha je ÈrÈmaÑ gantvÈ kÈlaÑ Èrocehi kÈlo bhante
niÔÔhitaÑ bhattan”ti.
350. Atha kho BhagavÈ bhikkh| Èmantesi “sandahatha2 bhikkhave

pattacÊvaraÑ, kÈlo bhattassÈ”ti. “EvaÑ bhante”ti kho te bhikkh| Bhagavato
paccassosuÑ. Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ
pattacÊvaramÈdÈya seyyathÈpi nÈma balavÈ puriso samiÒjitaÑ vÈ bÈhaÑ
pasÈreyya, pasÈritaÑ vÈ bÈhaÑ samiÒjeyya, evameva Jetavane antarahito
VisÈkhÈya MigÈramÈtuyÈ koÔÔhake pÈturahosi. NisÊdi BhagavÈ paÒÒatte
Èsane saddhiÑ bhikkhusaÑghena. Atha kho VisÈkhÈ MigÈramÈtÈ
“acchariyaÑ vata bho abbhutaÑ vata bho TathÈgatassa mahiddhikatÈ
mahÈnubhÈvatÈ, yatra hi nÈma jaÓÓukamattesupi oghesu pavattamÈnesu
kaÔimattesupi oghesu pavattamÈnesu na hi nÈma ekabhikkhussapi3 pÈdÈ vÈ
cÊvarÈni vÈ allÈni bhavissantÊ”ti haÔÔhÈ udaggÈ BuddhappamukhaÑ
ekamantaÑ nisinnÈ kho VisÈkhÈ MigÈramÈtÈ BhagavantaÑ etadavoca
“aÔÔhÈhaÑ bhante BhagavantaÑ varÈni yÈcÈmÊ”ti. AtikkantavarÈ kho
VisÈkhe TathÈgatÈti. YÈni ca bhante
______________________________________________________________
1. SÊtÊkaritvÈ (SyÈ) 2. Sannahatha (SÊ, SyÈ)
3. PavattamÈnesu na ekabhikkhussapi (?)
406 VinayapiÔaka
kappiyÈni yÈni ca anavajjÈnÊti. Vadehi VisÈkheti. IcchÈmahaÑ bhante

saÑghassa yÈvajÊvaÑ vassikasÈÔikaÑ dÈtuÑ, ÈgantukabhattaÑ dÈtuÑ,
gamikabhattaÑ dÈtuÑ, gilÈnabhattaÑ dÈtuÑ, gilÈnupaÔÔhÈkabhattaÑ dÈtuÑ,
gilÈnabhesajjaÑ dÈtuÑ, dhuvayÈguÑ dÈtuÑ, bhikkhunisaÑghassa
udakasÈÔikaÑ dÈtunti. KiÑ pana tvaÑ VisÈkhe atthavasaÑ sampassamÈnÈ
TathÈgataÑ aÔÔha varÈni yÈcasÊti.
IdhÈhaÑ bhante dÈsiÑ ÈÓÈpesiÑ “gaccha je ÈrÈmaÑ gantvÈ kÈlaÑ

Èrocehi kÈlo bhante niÔÔhitaÑ bhattan”ti, atha kho sÈ bhante dÈsÊ ÈrÈmaÑ
gantvÈ addasa bhikkh| nikkhittacÊvare kÈyaÑ ovassÈpente, disvÈna “natthi
ÈrÈme bhikkh|, ÈjÊvakÈ kÈyaÑ ovassÈpentÊ”ti yenÈhaÑ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ maÑ etadavoca “natthayye ÈrÈme bhikkh|, ÈjÊvakÈ kÈyaÑ
ovassÈpentÊ”ti. Asuci bhante naggiyaÑ jegucchaÑ paÔik|laÑ, imÈhaÑ
bhante atthavasaÑ sampassamÈnÈ icchÈmi saÑghassa yÈvajÊvaÑ
vassikasÈÔikaÑ dÈtuÑ.
Puna ca paraÑ bhante Ègantuko bhikkhu na vÊthikusalo na gocarakusalo

kilanto piÓÉÈya carati. So me ÈgantukabhattaÑ bhuÒjitvÈ vÊthikusalo
gocarakusalo akilanto piÓÉÈya carissati, imÈhaÑ bhante atthavasaÑ
sampassamÈnÈ icchÈmi saÑghassa yÈvajÊvaÑ ÈgantukabhattaÑ dÈtuÑ.
Puna caparaÑ bhante gamiko bhikkhu attano bhattaÑ pariyesamÈno

SatthÈ vÈ vihÈyissati, yatta vÈ vÈsaÑ gantukÈmo bhavissati tattha vikÈle
upagacchissati, kilanto addhÈnaÑ gamissati. So me gamikabhattaÑ bhuÒjitvÈ
satthÈ na vihÈyissati, yattha vÈsaÑ gantukÈmo bhavissati tattha kÈle
upagacchissati, akilanto addhÈnaÑ gamissati, imÈhaÑ bhante atthavasaÑ
sampassamÈnÈ icchÈmi saÑghassa yÈvajÊvaÑ gamikabhattaÑ dÈtuÑ.
Puna caparaÑ bhante gilÈnassa bhikkhuno sappÈyÈni bhojanÈni

alabhantassa ÈbÈdho vÈ abhivaÉÉhissati, kÈlaÑkiriyÈ vÈ bhavissati. Tassa me
gilÈnabhattaÑ bhuttassa ÈbÈdho na abhivaÉÉhissati, kÈlaÑkiriyÈ na
bhavissati, imÈhaÑ bhante atthavasaÑ sampassamÈnÈ icchÈmi saÑghassa
yÈvajÊvaÑ gilÈnabhattaÑ dÈtuÑ.
Puna caparaÑ bhante gilÈnupaÔÔhÈko bhikkhu attano bhattaÑ

pariyesamÈno gilÈnassa uss|re bhattaÑ nÊharissati, bhattacchedaÑ karissati.
So me gilÈnupaÔÔhÈkabhattaÑ bhuÒjitvÈ gilÈnassa kÈlena bhattaÑ nÊharissati,
bhattacchedaÑ na karissati, imÈhaÑ bhante atthavasaÑ sampassamÈnÈ
icchÈmi saÑghassa yÈvajÊvaÑ gilÈnupaÔÔhÈkabhattaÑ dÈtuÑ.
Puna caparaÑ bhante gilÈnassa bhikkhuno sappÈyÈni bhesajjÈni
alabhantassa ÈbÈdho vÈ abhivaÉÉhissati, kÈlaÑkiriyÈ vÈ bhavissati. Tassa me
gilÈnabhesajjaÑ paribhuttassa ÈbÈdho na abhivaÉÉhissati, kÈlaÑkiriyÈ na
bhavissati, imÈhaÑ bhante atthavasaÑ sampassamÈnÈ icchÈmi saÑghassa
yÈvajÊvaÑ gilÈnabhesajjaÑ dÈtuÑ.
Puna caparaÑ bhante BhagavatÈ Andhakavinde dasÈnisaÑse
sampassamÈnena yÈgu anuÒÒÈtÈ, tyÈhaÑ bhante ÈnisaÑse sampassamÈnÈ
icchÈmi saÑghassa yÈvajÊvaÑ dhuvayÈguÑ dÈtuÑ.
Idha bhante bhikkhuniyo AciravatiyÈ nadiyÈ vesiyÈhi saddhiÑ naggÈ
ekatitthe nahÈyanti, tÈ bhante vesiyÈ bhikkhuniyo uppaÓÉesuÑ “kiÑ nu kho
nÈma tumhÈkaÑ ayye daharÈnaÑ1 brahmacariyaÑ ciÓÓena, nanu nÈma
kÈmÈ paribhuÒjitabbÈ, yadÈ jiÓÓÈ bhavissatha, tadÈ brahmacariyaÑ
carissatha, evaÑ tumhÈkaÑ ubho atthÈ pariggahitÈ bhavissantÊ”ti. TÈ bhante
bhikkhuniyo vesiyÈhi uppaÓÉiyamÈnÈ ma~k| ahesuÑ. Asuci bhante
mÈtugÈmassa naggiyaÑ jegucchaÑ paÔik|laÑ, imÈhaÑ bhante atthavasaÑ
sampassamÈnÈ icchÈmi bhikkhunisaÑghassa yÈvajÊvaÑ udakasÈÔikaÑ
dÈtunti.
351. KiÑ pana tvaÑ VisÈkhe ÈnisaÑsaÑ sampassamÈnÈ TathÈgataÑ

aÔÔha varÈni yÈcasÊti. Idha bhante disÈsu vassaÑvuÔÔhÈ bhikkh| SÈvatthiÑ
Ègacchissanti BhagavantaÑ dassanÈya, te BhagavantaÑ upasa~kamitvÈ
pucchissanti “itthannÈmo bhante bhikkhu kÈla~kato, tassa kÈ gati ko
abhisamparÈyo”ti. TaÑ BhagavÈ byÈkarissati sotÈpattiphale vÈ
sakadÈgÈmiphale vÈ anÈgÈmiphale vÈ arahatte vÈ. TyÈhaÑ upasa~kamitvÈ
pucchissÈmi “ÈgatapubbÈ nu kho bhante tena ayyena SÈvatthÊ”ti. Sace
______________________________________________________________
1. DaharÈnaÑ daharÈnaÑ (SÊ)
408 VinayapiÔaka
me vakkhanti “ÈgatapubbÈ tena bhikkhunÈ SÈvatthÊ”ti. NiÔÔhamettha

gacchissÈmi “nissaÑsayaÑ me paribhuttaÑ tena ayyena vassikasÈÔikÈ vÈ
ÈgantukabhattaÑ vÈ gamikabhattaÑ vÈ gilÈnÈbhattaÑ vÈ
gilÈnupaÔÔhÈkabhattaÑ vÈ gilÈnabhesajjaÑ vÈ dhuvayÈgu vÈ”ti. TassÈ me
tadanussarantiyÈ pÈmujjaÑ jÈyissati, pamuditÈya pÊti jÈyissati, pÊtimanÈya
kÈyo passambhissati, passaddhakÈyÈ sukhaÑ vediyissÈmi, sukhiniyÈ cittaÑ
samÈdhiyissati, sÈ me bhavissati indriyabhÈvanÈ balabhÈvanÈ
bojjha~gabhÈvanÈ, imÈhaÑ bhante ÈnisaÑsaÑ sampassamÈnÈ TathÈgataÑ
aÔÔha varÈni yÈcÈmÊti. SÈdhu sÈdhu VisÈkhe, sÈdhu kho tvaÑ VisÈkhe imaÑ
ÈnisaÑsaÑ sampassamÈnÈ TathÈgataÑ aÔÔha varÈni yÈcasi, anujÈnÈmi te
VisÈkhe aÔÔha varÈnÊti. Atha kho BhagavÈ VisÈkhaÑ MigÈramÈtaraÑ imÈhi
gÈthÈhi anumodi–
“YÈ annapÈnaÑ dadatippamoditÈ,
SÊl|papannÈ Sugatassa sÈvikÈ.
DadÈti dÈnaÑ abhibhuyya maccharaÑ,
SovaggikaÑ sokanudaÑ sukhÈvahaÑ.
DibbaÑ sÈ labhate ÈyuÑ1,

Œgamma maggaÑ virajaÑ ana~gaÓaÑ.
SÈ puÒÒakÈmÈ sukhinÊ anÈmayÈ,
Saggamhi kÈyamhi ciraÑ pamodatÊ’ti.
352. Atha kho BhagavÈ VisÈkhaÑ MigÈramÈtaraÑ imÈhi gÈthÈhi

anumoditvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmi. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne
bhikkhave vassikasÈÔikaÑ ÈgantukabhattaÑ gamikabhattaÑ gilÈnabhattaÑ
gilÈnupaÔÔhÈkabhattaÑ gilÈnabhesajjaÑ dhuvayÈguÑ bhikkhunisaÑghassa
udakasÈÔikan”ti.
VisÈkhÈbhÈÓavÈro niÔÔhito.
______________________________________________________________
1. DibbaÑ balaÑ sÈ labhate ca ÈyuÑ (SÊ, SyÈ)
220. NisÊdanÈdi-anujÈnanÈ
353. Tena kho pana samayena bhikkh| paÓÊtÈni bhojanÈni bhuÒjitvÈ
muÔÔhassatÊ asampajÈnÈ niddaÑ okkamanti, tesaÑ muÔÔhassatÊnaÑ
asampajÈnÈnaÑ niddaÑ okkamantÈnaÑ supinantena asuci muccati,
senÈsanaÑ asucinÈ makkhiyati. Atha kho BhagavÈ ÈyasmatÈ Œnandena
pacchÈsamaÓena senÈsanacÈrikaÑ ÈhiÓÉanto addasa senÈsanaÑ asucinÈ
makkhitaÑ, disvÈna ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi “kiÑ etaÑ Œnanda
senÈsanaÑ makkhitan”ti. Etarahi bhante bhikkh| paÓÊtÈni bhojanÈni
bhuÒjitvÈ muÔÔhassatÊ asampajÈnÈ niddaÑ okkamanti, tesaÑ muÔÔhassatÊnaÑ
asampajÈnÈnaÑ niddaÑ okkamantÈnaÑ supinantena asuci muccati, tayidaÑ
BhagavÈ senÈsanaÑ asucinÈ makkhitanti. EvametaÑ Œnanda evametaÑ
Œnanda, muccati hi Œnanda muÔÔhassatÊnaÑ asampajÈnÈnaÑ niddaÑ
okkamantÈnaÑ supinantena asuci. Ye te Œnanda bhikkh| upaÔÔhitassatÊ
sampajÈnÈ niddaÑ okkamanti, tesaÑ asuci na muccati. Yepi te Œnanda
puthujjanÈ kÈmesu vÊtarÈgÈ, tesampi asuci na muccati. AÔÔhÈnametaÑ
Œnanda anavakÈso yaÑ Arahato asuci mucceyyÈti. Atha kho BhagavÈ
Èmantesi–idhÈhaÑ bhikkhave Œnandena pacchÈsamaÓena senÈsanacÈrikaÑ
ÈhiÓÉanto addasaÑ senÈsanaÑ asucinÈ makkhitaÑ, disvÈna ŒnandaÑ
ÈmantesiÑ “kiÑ etaÑ Œnanda senÈsanaÑ makkhitan”ti. Etarahi bhante
bhikkh| paÓÊtÈni bhojanÈni bhuÒjitvÈ muÔÔhassatÊ asampajÈnÈ niddaÑ
okkamanti, tesaÑ muÔÔhassatÊnaÑ asampajÈnÈnaÑ niddaÑ okkamantÈnaÑ
supinantena asuci muccati, tayidaÑ BhagavÈ senÈsanaÑ asucinÈ
makkhitanti. EvametaÑ Œnanda evametaÑ Œnanda, muccati hi Œnanda
muÔÔhassatÊnaÑ asampajÈnÈnaÑ niddaÑ okkamantÈnaÑ supinantena asuci,
ye te Œnanda bhikkh| upaÔÔhitassatÊ sampajÈnÈ niddaÑ okkamanti, tesaÑ
asuci na muccati. Yepi te Œnanda puthujjanÈ kÈmesu vÊtarÈgÈ, tesampi asuci
na muccati. AÔÔhÈnametaÑ Œnanda anavakÈso yaÑ Arahato asuci
mucceyyÈti.
PaÒcime bhikkhave ÈdÊnavÈ muÔÔhassatissa asampajÈnassa niddaÑ
okkamato. DukkhaÑ supati, dukkhaÑ paÔibujjhati, pÈpakaÑ supinaÑ
passati, devatÈ na rakkhanti, asuci muccati. Ime kho bhikkhave paÒca
ÈdÊnavÈ muÔÔhassatissa asampajÈnassa niddaÑ okkamato.
410 VinayapiÔaka
PaÒcime bhikkhave ÈnisaÑsÈ upaÔÔhitassatissa sampajÈnassa niddaÑ

okkamato. SukhaÑ supati, sukhaÑ paÔibujjhati, na pÈpakaÑ supinaÑ passati,
devatÈ rakkhanti, asuci na muccati. Ime kho bhikkhave paÒca ÈnisaÑsÈ
upaÔÔhitassatissa sampajÈnassa niddaÑ okkamato.
AnujÈnÈmi bhikkhave kÈyaguttiyÈ cÊvaraguttiyÈ senÈsanaguttiyÈ
nisÊdananti.
Tena kho pana samayena atikhuddakaÑ nisÊdanaÑ na sabbaÑ
senÈsanaÑ saÑgopeti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave yÈvamahantaÑ paccattharaÓaÑ Èka~khati, tÈvamahantaÑ
paccattharaÓaÑ kÈtunti.
354. Tena kho pana samayena Èyasmato Œnandassa upajjhÈyassa

Èyasmato BelaÔÔhasÊsassa thullakacchÈbÈdho hoti, tassa lasikÈya cÊvarÈni
kÈye lagganti, tÈni bhikkh| udakena temetvÈ temetvÈ apakaÉÉhanti. AddasÈ
kho BhagavÈ senÈsanacÈrikaÑ ÈhiÓÉanto te bhikkh| tÈni cÊvarÈni udakena
temetvÈ temetvÈ apakaÉÉhante, disvÈna yena te bhikkh| tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ te bhikkh| etadavoca “kiÑ imassa bhikkhave bhikkhuno
ÈbÈdho”ti. Imassa bhante Èyasmato thullakacchÈbÈdho, lasikÈya cÊvarÈni
kÈye lagganti, tÈni mayaÑ udakena temetvÈ temetvÈ apakaÉÉhÈmÈti. Atha
bhikkh| Èmantesi “anujÈnÈmi bhikkhave ‘yassa kaÓÉu vÈ piÄakÈ vÈ assÈvo
vÈ thullakacchu vÈ ÈbÈdho’ kaÓÉuppaÔicchÈdin”ti.
355. Atha kho VisÈkhÈ MigÈramÈtÈ mukhapuÒchanacoÄaÑ1 ÈdÈya yena

ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinnÈ kho VisÈkhÈ MigÈramÈtÈ
BhagavantaÑ etadavoca “paÔiggaÓhÈtu me bhante BhagavÈ
mukhapuÒchanacoÄaÑ, yaÑ mamassa dÊgharattaÑ hitÈya sukhÈyÈ”ti.
PaÔiggahesi BhagavÈ mukhapuÒchanacoÄaÑ. Atha kho BhagavÈ VisÈkhaÑ
MigÈramÈtaraÑ dhammiyÈ kathÈya sandassesi samÈdapesi samuttejesi
sampahaÑsesi. Atha kho VisÈkhÈ MigÈramÈtÈ BhagavatÈ
______________________________________________________________
1. MukhapuÒjanacoÄaÑ (Ka)
dhammiyÈ kathÈya sandassitÈ samÈdapitÈ samuttejitÈ sampahaÑsitÈ

bhikkh| Èmantesi “anujÈnÈmi bhikkhave mukhapuÒchanacoÄakan”ti1.
356. Tena kho pana samayena Rojo Mallo Èyasmato Œnandassa sahÈyo
hoti, Rojassa Mallassa khomapilotikÈ Èyasmato Œnandassa hatthe nikkhittÈ
hoti, Èyasmato ca Œnandassa khomapilotikÈya attho hoti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgatassa
vissÈsaÑ gahetuÑ. SandiÔÔho ca hoti, sambhatto ca, Èlapito ca, jÊvati ca,
jÈnÈti ca “gahite me attamano bhavissatÊ”ti. AnujÈnÈmi bhikkhave imehi
paÒcaha~gehi samannÈgatassa vissÈsaÑ gahetunti.
357. Tena kho pana samayena bhikkh|naÑ paripuÓÓaÑ hoti ticÊvaraÑ,

attho ca hoti parissÈvanehipi thavikÈhipi. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave parikkhÈracoÄakanti.
221. PacchimavikappanupagacÊvarÈdikathÈ
358. Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “yÈni tÈni BhagavatÈ anuÒÒÈtÈni

ticÊvaranti vÈ vassikasÈÔikÈti vÈ nisÊdananti vÈ paccattharaÓanti vÈ
kaÓÉuppaÔicchÈdÊti vÈ mukhapuÒchanacoÄanti vÈ parikkhÈracoÄanti vÈ,
sabbÈni tÈni adhiÔÔhÈtabbÈni nu kho, udÈhu vikappetabbÈnÊ”ti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave ticÊvaraÑ adhiÔÔhÈtuÑ na
vikappetuÑ, vassikasÈÔikaÑ vassÈnaÑ cÈtumÈsaÑ adhiÔÔhÈtuÑ tato paraÑ
vikappetuÑ, nisÊdanaÑ adhiÔÔhÈtuÑ na vikappetuÑ, paccattharaÓaÑ
adhiÔÔhÈtuÑ na vikappetuÑ, kaÓÉuppaÔicchÈdiÑ yÈva-ÈbÈdhÈ adhiÔÔhÈtuÑ
tato paraÑ vikappetuÑ, mukhapuÒchanacoÄaÑ adhiÔÔhÈtuÑ na vikappetuÑ,
parikkhÈracoÄaÑ adhiÔÔhÈtuÑ na vikappetunti.
______________________________________________________________
1. MukhapuÒchanacolanti (SyÈ)
412 VinayapiÔaka
Atha kho bhikkh|naÑ etadahosi “kittakaÑ pacchimaÑ nu kho cÊvaraÑ

vikappetabban”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
ÈyÈmena aÔÔha~gulaÑ Sugata~gulena catura~gulavitthataÑ pacchimaÑ
cÊvaraÑ vikappetunti.
359. Tena kho pana samayena Èyasmato MahÈkassapassa

paÑsuk|lakato garuko hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi
bhikkhave suttal|khaÑ kÈtunti. VikaÓÓo hoti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave vikaÓÓaÑ uddharitunti. SuttÈ okiriyanti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave anuvÈtaÑ
paribhaÓÉaÑ Èropetunti.
Tena kho pana samayena saÑghÈÔiyÈ pattÈ lujjanti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave aÔÔhapadakaÑ kÈtunti.
360. Tena kho pana samayena aÒÒatarassa bhikkhuno ticÊvare

kayiramÈne sabbaÑ chinnakaÑ nappahoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave dve chinnakÈni ekaÑ acchinnakanti.
Dve chinnakÈni ekaÑ acchinnakaÑ nappahoti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave dve acchinnakÈni ekaÑ chinnakanti.
Dve acchinnakÈni ekaÑ chinnakaÑ nappahoti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave anvÈdhikampi ÈropetuÑ, na ca bhikkhave
sabbaÑ acchinnakaÑ dhÈretabbaÑ, yo dhÈreyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
361. Tena kho pana samayena aÒÒatarassa bhikkhuno bahuÑ cÊvaraÑ

uppannaÑ hoti, so ca taÑ cÊvaraÑ mÈtÈpit|naÑ dÈtukÈmo hoti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ. MÈtÈpitaroti1 kho bhikkhave dadamÈne2 kiÑ
vadeyyÈma, anujÈnÈmi bhikkhave mÈtÈpit|naÑ dÈtuÑ, na ca bhikkhave
saddhÈdeyyaÑ vinipÈtetabbaÑ, yo vinipÈteyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
______________________________________________________________
1. MÈtÈpit|naÑ kho (SÊ) 2. VadamÈno (Ka), vadamÈne (?)
362. Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu Andhavane cÊvaraÑ

nikkhipitvÈ santaruttarena gÈmaÑ piÓÉÈya pÈvisi, corÈ taÑ cÊvaraÑ
avahariÑsu, so bhikkhu duccoÄo hoti l|khacÊvaro. Bhikkh| evamÈhaÑsu
“kissa tvaÑ Èvuso duccoÄo l|khacÊvarosÊ”ti. IdhÈhaÑ1 Èvuso Andhavane
cÊvaraÑ nikkhipitvÈ santaruttarena gÈmaÑ piÓÉÈya pÈvisiÑ, corÈ taÑ
cÊvaraÑ avahariÑsu, tenÈhaÑ duccoÄo l|khacÊvaroti. Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ. Na bhikkhave santaruttarena gÈmo pavisitabbo, yo paviseyya,
Tena kho pana samayena ÈyasmÈ Œnando assatiyÈ santaruttarena

gÈmaÑ piÓÉÈya pÈvisi. Bhikkh| ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ etadavocuÑ “nanu
Èvuso Œnanda BhagavatÈ paÒÒattaÑ ‘na santaruttarena gÈmo pavisitabbo’ti,
kissa tvaÑ Èvuso Œnanda santaruttarena gÈmaÑ paviÔÔho”ti. SaccaÑ Èvuso
BhagavatÈ paÒÒattaÑ “na santaruttarena gÈmo pavisitabbo”ti, api cÈhaÑ
assatiyÈ paviÔÔhoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
PaÒcime bhikkhave paccayÈ saÑghÈÔiyÈ nikkhepÈya. GilÈno vÈ hoti,

vassikasa~ketaÑ vÈ hoti, nadÊpÈraÑ gantuÑ vÈ hoti, aggaÄaguttivihÈro vÈ
hoti, atthatakathinaÑ vÈ hoti. Ime kho bhikkhave paÒca paccayÈ saÑghÈÔiyÈ
nikkhepÈya.
PaÒcime bhikkhave paccayÈ uttarÈsa~gassa nikkhepÈya -pa-

antaravÈsakassa nikkhepÈya. GilÈno vÈ hoti, vassikasa~ketaÑ vÈ hoti,
nadÊpÈraÑ gantuÑ vÈ hoti, aggaÄaguttivihÈro vÈ hoti, atthatakathinaÑ vÈ
hoti. Ime kho bhikkhave paÒca paccayÈ uttarÈsa~gassa antaravÈsakassa
nikkhepÈya.
PaÒcime bhikkhave paccayÈ vassikasÈÔikÈya nikkhepÈya. GilÈno vÈ

hoti, nissÊmaÑ gantuÑ vÈ hoti, nadÊpÈraÑ gantuÑ vÈ hoti, aggaÄaguttivihÈro
vÈ hoti. VassikasÈÔikÈ akatÈ vÈ hoti vippakatÈ vÈ. Ime kho bhikkhave paÒca
paccayÈ vassikasÈÔikÈya nikkhepÈyÈti.
______________________________________________________________
1. So ahaÑ (katthaci)
414 VinayapiÔaka
222. SaÑghikacÊvaruppÈdakathÈ
363. Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu eko vassaÑ vasi.
Tattha manussÈ “saÑghassa demÈ”ti cÊvarÈni adaÑsu. Atha kho tassa
bhikkhuno etadahosi “BhagavatÈ paÒÒattaÑ ‘catuvaggo pacchimo saÑgho’ti,
ahaÒcamhi ekako, ime ca manussÈ ‘saÑghassa demÈ’ti cÊvarÈni adaÑsu,
yann|nÈhaÑ imÈni saÑghikÈni cÊvarÈni SÈvatthiÑ hareyyan”ti. Atha kho so
bhikkhu tÈni cÊvarÈni ÈdÈya SÈvatthiÑ gantvÈ Bhagavato etamatthaÑ
Èrocesi. Tuyheva bhikkhu tÈni cÊvarÈni yÈva kathinassa ubbhÈrÈyÈti. Idha
pana bhikkhave bhikkhu eko vassaÑ vasati, tattha manussÈ “saÑghassa
demÈ”ti cÊvarÈni denti, anujÈnÈmi bhikkhave tasseva tÈni cÊvarÈni yÈva
kathinassa ubbhÈrÈyÈti.
Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu utukÈlaÑ eko vasi. Tattha
manussÈ “saÑghassa demÈ”ti cÊvarÈni adaÑsu. Atha kho tassa bhikkhuno
etadahosi “BhagavatÈ paÒÒattaÑ ‘catuvaggo pacchimo saÑgho’ti,
ahaÒcamhi ekako, ime ca manussÈ ‘saÑghassa demÈ’ti cÊvarÈni adaÑsu,
yann|nÈhaÑ imÈni saÑghikÈni cÊvarÈni SÈvatthiÑ hareyyan”ti. Atha kho so
bhikkhu tÈni cÊvarÈni ÈdÈya SÈvatthiÑ gantvÈ bhikkh|naÑ etamatthaÑ
Èrocesi. Bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave
sammukhÊbh|tena saÑghena bhÈjetuÑ, idha pana bhikkhave bhikkhu
utukÈlaÑ eko vasati, tattha manussÈ “saÑghassa demÈ”ti cÊvarÈni denti,
anujÈnÈmi bhikkhave tena bhikkhunÈ tÈni cÊvarÈni adhiÔÔhÈtuÑ “mayhimÈni
cÊvarÈnÊ”ti. Tassa ce bhikkhave bhikkhuno taÑ cÊvaraÑ anadhiÔÔhite aÒÒo
bhikkhu Ègacchati, samako dÈtabbo bhÈgo. Tehi ce bhikkhave bhikkh|hi
taÑ cÊvaraÑ bhÈjiyamÈne apÈtite kuse aÒÒo bhikkhu Ègacchati, samako
dÈtabbo bhÈgo. Tehi ce bhikkhave bhikkh|hi taÑ cÊvaraÑ bhÈjiyamÈne
pÈtite kuse aÒÒo bhikkhu Ègacchati, nÈkÈmÈ dÈtabbo bhÈgoti.
Tena kho pana samayena dve bhÈtikÈ therÈ ÈyasmÈ ca IsidÈso ÈyasmÈ
ca IsibhaÔo SÈvatthiyaÑ vassaÑvuÔÔhÈ aÒÒataraÑ gÈmakÈvÈsaÑ agamaÑsu.
ManussÈ cirassÈpi therÈ ÈgatÈti sacÊvarÈni
bhattÈni adaÑsu. ŒvÈsikÈ bhikkh| there pucchiÑsu “imÈni bhante

saÑghikÈni cÊvarÈni there Ègamma uppannÈni, sÈdiyissanti therÈ bhÈgan”ti.
TherÈ evamÈhaÑsu “yathÈ kho mayaÑ Èvuso BhagavatÈ dhammaÑ desitaÑ
ÈjÈnÈma, tumhÈkaÑyeva tÈni cÊvarÈni yÈva kathinassa ubbhÈrÈyÈ”ti.
Tena kho pana samayena tayo bhikkh| RÈjagahe vassaÑ vasanti. Tattha
manussÈ “saÑghassa demÈ”ti cÊvarÈni denti. Atha kho tesaÑ bhikkh|naÑ
etadahosi “BhagavatÈ paÒÒattaÑ ‘catuvaggo pacchimo saÑgho’ti,
mayaÒcamhÈ tayo janÈ, ime ca manussÈ ‘saÑghassa demÈ’ti cÊvarÈni denti,
kathaÑ nu kho amhehi paÔipajjitabban”ti. Tena kho pana samayena
sambahulÈ therÈ ÈyasmÈ ca NilavÈsÊ ÈyasmÈ ca SÈÓavÈsÊ ÈyasmÈ ca Gotako
ÈyasmÈ ca Bhagu ÈyasmÈ ca PhaÄikasantÈno PÈÔaliputte viharanti
KukkuÔÈrÈme. Atha kho te bhikkh| PÈÔaliputtaÑ gantvÈ there pucchiÑsu.
TherÈ etamÈhaÑsu “yathÈ kho mayaÑ Èvuso BhagavatÈ dhammaÑ desitaÑ
ÈjÈnÈma, tumhÈkaÑyeva tÈni cÊvarÈni yÈva kathinassa ubbhÈrÈyÈ”ti.
223. Upanandasakyaputtavatthu
364. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ Upanando Sakyaputto

SÈvatthiyaÑ vassaÑvuÔÔho aÒÒataraÑ gÈmakÈvÈsaÑ agamÈsi, tattha ca
bhikkh| cÊvaraÑ bhÈjetukÈmÈ sannipatiÑsu, te evamÈhaÑsu “imÈni kho
Èvuso saÑghikÈni cÊvarÈni bhÈjiyissanti, sÈdiyissasi bhÈgan”ti. ŒmÈvuso
sÈdiyissÈmÊti, tato cÊvarabhÈgaÑ gahetvÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ agamÈsi, tatthapi
bhikkh| cÊvaraÑ bhÈjetukÈmÈ sannipatiÑsu, tepi evamÈhaÑsu “imÈni kho
sÈdiyissÈmÊti, tatopi cÊvarabhÈgaÑ gahetvÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ agamÈsi, tatthapi
bhikkh| cÊvaraÑ bhÈjetukÈmÈ sannipatiÑsu, tepi evamÈhaÑsu “imÈni kho
sÈdiyissÈmÊti, tatopi cÊvarabhÈgaÑ gahetvÈ mahantaÑ cÊvarabhaÓÉikaÑ
ÈdÈya punadeva SÈvatthiÑ paccÈgaÒchi. Bhikkh| evamÈhaÑsu
“mahÈpuÒÒosi tvaÑ Èvuso Upananda bahuÑ te cÊvaraÑ uppannan”ti. Kuto
416 VinayapiÔaka
me Èvuso puÒÒaÑ, idhÈhaÑ Èvuso SÈvatthiyaÑ vassaÑvuÔÔho aÒÒataraÑ

gÈmakÈvasaÑ agamÈsiÑ, tattha bhikkh| cÊvaraÑ bhÈjetukÈmÈ sannipatiÑsu,
te maÑ evamÈhaÑsu “imÈni kho Èvuso saÑghikÈni cÊvarÈni bhÈjiyissanti,
sÈdiyissasi bhÈgan”ti. ŒmÈvuso sÈdiyissÈmÊti, tato cÊvarÈbhÈgaÑ gahetvÈ
aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ agamÈsiÑ, tatthapi bhikkh| cÊvaraÑ bhÈjetukÈmÈ
sannipatiÑsu, tepi maÑ evamÈhaÑsu “imÈni kho Èvuso saÑghikÈni cÊvarÈni
bhÈjiyissanti, sÈdiyissasi bhÈgan”ti. ŒmÈvuso sÈdiyissÈmÊti, tatopi
cÊvarabhÈgaÑ gahetvÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ agamÈsiÑ, tatthapi bhikkh| cÊvaraÑ
bhÈjetukÈmÈ sannipatiÑsu, tepi maÑ evamÈhaÑsu “imÈni kho Èvuso
saÑghikÈni cÊvarÈni bhÈjiyissanti, sÈdiyissasi bhÈgan”ti. ŒmÈvuso
sÈdiyissÈmÊti, tatopi cÊvarabhÈgaÑ aggahesiÑ, evaÑ me bahuÑ cÊvaraÑ
uppannanti. KiÑ pana tvaÑ Èvuso Upananda aÒÒatra vassaÑvuÔÔho aÒÒatra
cÊvarabhÈgaÑ sÈdiyÊti. EvamÈvusoti. Ye te bhikkh| appicchÈ -pa- te
ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma ÈyasmÈ Upanando
Sakyaputto aÒÒatra vassaÑvuÔÔho aÒÒatra cÊvarabhÈgaÑ sÈdiyissatÊ”ti.
Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ -pa-. SaccaÑ kira tvaÑ Upananda aÒÒatra
vassaÑvuÔÔho aÒÒatra cÊvarabhÈgaÑ sÈdiyÊti. SaccaÑ BhagavÈti. Vigarahi
Buddho BhagavÈ -pa-. KathaÑ hi nÈma tvaÑ moghapurisa aÒÒatra
vassaÑvuÔÔho aÒÒatra cÊvarabhÈgaÑ sÈdiyissasi. NetaÑ moghapurisa
appasannÈnaÑ vÈ pasÈdÈya -pa- vigarahitvÈ -pa- dhammiÑ kathaÑ katvÈ
bhikkh| Èmantesi “na bhikkhave aÒÒatra vassaÑvuÔÔhena aÒÒatra
cÊvarabhÈgo sÈditabbo, yo sÈdiyeyya, Èpatti dukkaÔassÈ”ti.
Tena kho pana samayena ÈyasmÈ Upanando Sakyaputto eko dvÊsu
ÈvÈsesu vassaÑ vasi “evaÑ me bahuÑ cÊvaraÑ uppajjissatÊ”ti. Atha kho
tesaÑ bhikkh|naÑ etadahosi “kathaÑ nu kho Èyasmato Upanandassa
Sakyaputtassa cÊvarapaÔivÊso dÈtabbo”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
Detha bhikkhave moghapurisassa ekÈdhippÈyaÑ. Idha pana bhikkhave
bhikkhu eko dvÊsu ÈvÈsesu vassaÑ vasati “evaÑ me bahuÑ cÊvaraÑ
uppajjissatÊ”ti, sace amutra upaÉÉhaÑ amutra upaÉÉhaÑ vasati, amutra
upaÉÉho amutra upaÉÉho cÊvarapaÔivÊso dÈtabbo. Yattha vÈ pana bahutaraÑ
vasati, tato cÊvarapaÔivÊso dÈtabboti.
224. GilÈnavatthukathÈ
365. Tena kho pana samayena aÒÒatarassa bhikkhuno

kucchivikÈrÈbÈdho hoti, so sake muttakarÊse palipanno seti. Atha kho
BhagavÈ ÈyasmatÈ Œnandena pacchÈsamaÓena senÈsanacÈrikaÑ ÈhiÓÉanto
yena tassa bhikkhuno vihÈro tenupasa~kami. AddasÈ kho BhagavÈ taÑ
bhikkhuÑ sake muttakarÊse palipannaÑ sayamÈnaÑ, disvÈna yena so
bhikkhu tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ taÑ bhikkhuÑ etadavoca “kiÑ te
bhikkhu ÈbÈdho”ti. KucchivikÈro me BhagavÈti. Atthi pana te bhikkhu
upaÔÔhÈkoti. Natthi BhagavÈti. Kissa taÑ bhikkh| na upaÔÔhentÊti. AhaÑ kho
bhante bhikkh|naÑ akÈrako, tena maÑ bhikkh| na upaÔÔhentÊti. Atha kho
BhagavÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi “gacchÈnanda udakaÑ Èhara,
imaÑ bhikkhuÑ nahÈpessÈmÈ”ti. “EvaÑ bhante”ti kho ÈyasmÈ Œnando
Bhagavato paÔissuÓitvÈ udakaÑ Èhari. BhagavÈ udakaÑ ÈsiÒci. ŒyasmÈ
Œnando paridhovi. BhagavÈ sÊsato aggahesi. ŒyasmÈ Œnando pÈdato
uccÈretvÈ maÒcake nipÈtesuÑ. Atha kho BhagavÈ etasmiÑ nidÈne etasmiÑ
pakaraÓe bhikkhusaÑghaÑ sannipÈtÈpetvÈ bhikkh| paÔipucchi “atthi
bhikkhave amukasmiÑ vihÈre bhikkhu gilÈno”ti. Atthi BhagavÈti. KiÑ tassa
bhikkhave bhikkhuno ÈbÈdhoti. Tassa bhante Èyasmato kucchivikÈrÈbÈdhoti.
Atthi pana bhikkhave tassa bhikkhuno upaÔÔhÈkoti. Natthi BhagavÈti. Kissa
taÑ bhikkh| na upaÔÔhentÊti. Eso bhante bhikkhu bhikkh|naÑ akÈrako, tena
taÑ bhikkh| na upaÔÔhentÊti. Natthi vo bhikkhave mÈtÈ natthi pitÈ, ye vo
upaÔÔhaheyyuÑ, tumhe ce bhikkhave aÒÒamaÒÒaÑ na upaÔÔhahissatha, atha
ko carahi upaÔÔhahissati. Yo bhikkhave maÑ upaÔÔhaheyya, so gilÈnaÑ
upaÔÔhaheyya. Sace upajjhÈyo hoti, upajjhÈyena yÈvajÊvaÑ upaÔÔhÈtabbo,
vuÔÔhÈnamassa ÈgametabbaÑ. Sace Ècariyo hoti, Ècariyena yÈvajÊvaÑ
upaÔÔhÈtabbo, vuÔÔhÈnamassa ÈgametabbaÑ. Sace saddhivihÈriko hoti,
saddhivihÈrikena yÈvajÊvaÑ upaÔÔhÈtabbo, vuÔÔhÈnamassa ÈgametabbaÑ.
Sace antevÈsiko hoti, antevÈsikena yÈvajÊvaÑ upaÔÔhÈtabbo, vuÔÔhÈnamassa
ÈgametabbaÑ. Sace samÈnupajjhÈyako hoti, samÈnupajjhÈyakena yÈvajÊvaÑ
418 VinayapiÔaka
upaÔÔhÈtabbo, vuÔÔhÈnamassa ÈgametabbaÑ. Sace samÈnÈcariyako hoti,

samÈnÈcariyakena yÈvajÊvaÑ upaÔÔhÈtabbo, vuÔÔhÈnamassa ÈgametabbaÑ.
Sace na hoti upajjhÈyo vÈ Ècariyo vÈ saddhivihÈriko vÈ antevÈsiko vÈ
samÈnupajjhÈyako vÈ samÈnÈcariyako vÈ saÑghena upaÔÔhÈtabbo, no ce
upaÔÔhaheyya, Èpatti dukkaÔassa.
336. PaÒcahi bhikkhave a~gehi samannÈgato gilÈno d|paÔÔho hoti.

AsappÈyakÈrÊ hoti, sappÈye mattaÑ na jÈnÈti, bhesajjaÑ na paÔisevitÈ hoti,
atthakÈmassa gilÈnupaÔÔhÈkassa yathÈbh|taÑ ÈbÈdhaÑ nÈvikattÈ hoti
“abhikkamantaÑ vÈ abhikkamatÊti, paÔikkamantaÑ vÈ paÔikkamatÊti, ÔhitaÑ
vÈ Ôhito”ti, uppannÈnaÑ sÈrÊrikÈnaÑ vedanÈnaÑ dukkhÈnaÑ tibbÈnaÑ
kharÈnaÑ kaÔukÈnaÑ asÈtÈnaÑ amanÈpÈnaÑ pÈÓaharÈnaÑ
anadhivÈsakajÈtiko hoti. Imehi kho bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgato
gilÈno d|paÔÔho hoti.
PaÒcahi bhikkhave a~gehi samannÈgato gilÈno s|paÔÔho hoti.

SappÈyakÈrÊ hoti, sappÈye mattaÑ jÈnÈti, bhesajjaÑ paÔisevitÈ hoti,
atthakÈmassa gilÈnupaÔÔhÈkassa yathÈbh|taÑ ÈbÈdhaÑ ÈvikattÈ hoti
“abhikkamantaÑ vÈ abhikkamatÊti, paÔikkamantaÑ vÈ paÔikkamatÊti, ÔhitaÑ
vÈ Ôhito”ti, uppannÈnaÑ sÈrÊrikÈnaÑ vedanÈnaÑ dukkhÈnaÑ tibbÈnaÑ
kharÈnaÑ kaÔukÈnaÑ asÈtÈnaÑ amanÈpÈnaÑ pÈÓaharÈnaÑ adhivÈsakajÈtiko
hoti. Imehi kho bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgato gilÈno s|paÔÔho hoti.
PaÒcahi bhikkhave a~gehi samannÈgato gilÈnupaÔÔhÈko nÈlaÑ gilÈnaÑ

upaÔÔhÈtuÑ. Na paÔibalo hoti bhesajjaÑ saÑvidhÈtuÑ, sappÈyÈsappÈyaÑ na
jÈnÈti, asappÈyaÑ upanÈmeti sappÈyaÑ apanÈmeti, Èmisantaro gilÈnaÑ
upaÔÔhÈti no mettacitto, jegucchÊ hoti uccÈraÑ vÈ passÈvaÑ vÈ kheÄaÑ vÈ
vantaÑ vÈ nÊhÈtuÑ, na paÔibalo hoti gilÈnaÑ kÈlena kÈlaÑ dhammiyÈ
kathÈya sandassetuÑ samÈdapetuÑ samuttejetuÑ sampahaÑsetuÑ. Imehi
kho bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgato gilÈnupaÔÔhÈko nÈlaÑ gilÈnaÑ
upaÔÔhÈtuÑ.
PaÒcahi bhikkhave a~gehi samannÈgato gilÈnupaÔÔhÈko alaÑ gilÈnaÑ

upaÔÔhÈtuÑ. PaÔibalo hoti bhesajjaÑ saÑvidhÈtuÑ, sappÈyÈsappÈyaÑ jÈnÈti,
asappÈyaÑ apanÈmeti sappÈyaÑ upanÈmeti, mettacitto gilÈnaÑ upaÔÔhÈti no
Èmisantaro, ajegucchÊ hoti uccÈraÑ vÈ passÈvaÑ vÈ kheÄaÑ vÈ vantaÑ vÈ
nÊhÈtuÑ, paÔibalo hoti gilÈnaÑ kÈlena kÈlaÑ dhammiyÈ kathÈya
sandassetuÑ samÈdapetuÑ samuttejetuÑ sampahaÑsetuÑ. Imehi kho
bhikkhave paÒcaha~gehi samannÈgato gilÈnupaÔÔhÈko alaÑ gilÈnaÑ
upaÔÔhÈtunti.
225. MatasantakakathÈ
367. Tena kho pana samayena dve bhikkh| Kosalesu janapade
addhÈnamaggappaÔipannÈ honti, te aÒÒataraÑ ÈvÈsaÑ upagacchiÑsu. Tattha
aÒÒataro bhikkhu gilÈno hoti. Atha kho tesaÑ bhikkh|naÑ etadahosi
“BhagavatÈ kho Èvuso gilÈnupaÔÔhÈnaÑ vaÓÓitaÑ, handa mayaÑ Èvuso
imaÑ bhikkhuÑ upaÔÔhahemÈ”ti, te taÑ upaÔÔhahiÑsu. So tehi
upaÔÔhahiyamÈno kÈlamakÈsi. Atha kho te bhikkh| tassa bhikkhuno
pattacÊvaramÈdÈya SÈvatthiÑ gantvÈ Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
Bhikkhussa bhikkhave kÈla~kate saÑgho sÈmÊ pattacÊvare, api ca
gilÈnupaÔÔhÈkÈ bah|pakÈrÈ. AnujÈnÈmi bhikkhave saÑghena ticÊvaraÒca
pattaÒca gilÈnupaÔÔhÈkÈnaÑ dÈtuÑ. EvaÒca pana bhikkhave dÈtabbaÑ, tena
gilÈnupaÔÔhÈkena bhikkhunÈ saÑghaÑ upasa~kamitvÈ evamassa vacanÊyo
“itthannÈmo bhante bhikkhu kÈla~kato, idaÑ tassa ticÊvaraÒca patto cÈ”ti.
Byattena bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho ÒÈpetabbo–
“SuÓÈtu me bhante saÑgho, itthannÈmo bhikkhu kÈla~kato, idaÑ tassa
ticÊvaraÒca patto ca, yadi saÑghassa pattakallaÑ, saÑgho imaÑ ticÊvaraÒca
pattaÒca gilÈnupaÔÔhÈkÈnaÑ dadeyya, esÈ Òatti.
SuÓÈtu me bhante saÑgho, itthannÈmo bhikkhu kÈla~kato, idaÑ tassa
ticÊvaraÒca patto ca, saÑgho imaÑ ticÊvaraÒca pattaÒca gilÈnupaÔÔhÈkÈnaÑ
deti, yassÈyasmato khamati imassa ticÊvarassa ca pattassa ca
gilÈnupaÔÔhÈkÈnaÑ dÈnaÑ, so tuÓhassa, yassa nakkhamati, so bhÈseyya.
420 VinayapiÔaka
DinnaÑ idaÑ saÑghena ticÊvaraÒca patto ca gilÈnupaÔÔhÈkÈÑnaÑ,

368. Tena kho pana samayena aÒÒataro sÈmaÓero kÈla~kato hoti.

Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. SÈmaÓerassa bhikkhave kÈla~kate saÑgho
sÈmÊ pattacÊvare, api ca gilÈnupaÔÔhÈkÈ bah|pakÈrÈ, anujÈnÈmi bhikkhave
saÑghena cÊvaraÒca pattaÒca gilÈnupaÔÔhÈkÈnaÑ dÈtuÑ. EvaÒca pana
bhikkhave dÈtabbaÑ, tena gilÈnupaÔÔhÈkena bhikkhunÈ saÑghaÑ
upasa~kamitvÈ evamassa vacanÊyo “itthannÈmo bhante sÈmaÓero kÈla~kato,
idaÑ tassa cÊvaraÒca patto cÈ”ti. Byattena bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho
ÒÈpetabbo–
“SuÓÈtu me bhante saÑgho, itthannÈmo sÈmaÓero kÈla~kato, idaÑ tassa
cÊvaraÒca patto ca, yadi saÑghassa pattakallaÑ, saÑgho imaÑ cÊvaraÒca
pattaÒca gilÈnupaÔÔhÈkÈnaÑ dadeyya, esÈ Òatti.
SuÓÈtu me bhante saÑgho, itthannÈmo sÈmaÓero kÈla~kato, idaÑ tassa
cÊvaraÒca patto ca, saÑgho imaÑ cÊvaraÒca pattaÒca gilÈnupaÔÔhÈkÈnaÑ
deti, yassÈyasmato khamati imassa cÊvarassa ca pattassa ca
gilÈnupaÔÔhÈkÈnaÑ dÈnaÑ, so tuÓhassa, yassa nakkhamati, so bhÈseyya.
DinnaÑ idaÑ saÑghena cÊvaraÒca patto ca gilÈnupaÔÔhÈkÈnaÑ, khamati
369. Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu ca sÈmaÓero ca

gilÈnaÑ upaÔÔhahiÑsu, so tehi upaÔÔhahiyamÈno kÈlamakÈsi. Atha kho tassa
gilÈnupaÔÔhÈkassa bhikkhuno etadahosi “kathaÑ nu kho gilÈnupaÔÔhÈkassa
sÈmaÓerassa cÊvarapaÔivÊso dÈtabbo”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
AnujÈnÈmi bhikkhave gilÈnupaÔÔhÈkassa sÈmaÓerassa samakaÑ paÔivÊsaÑ
dÈtunti.
Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu bahubhaÓÉo bahuparikkhÈro
kÈla~kato hoti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Bhikkhussa bhikkhave
kÈla~kate saÑgho sÈmÊ pattacÊvare, api ca gilÈnupaÔÔhÈkÈ bah|pakÈrÈ.
AnujÈnÈmi bhikkhave saÑghena ticÊvaraÒca
pattaÒca gilÈnupaÔÔhÈkÈnaÑ dÈtuÑ, yaÑ tattha lahubhaÓÉaÑ

lahuparikkhÈraÑ, taÑ sammukhÊbh|tena saÑghena bhÈjetuÑ, yaÑ tattha
garubhaÓÉaÑ garuparikkhÈraÑ, taÑ ÈgatÈnÈgatassa cÈtuddisassa saÑghassa
avissajjikaÑ avebha~gikanti.
226. NaggiyapaÔikkhepakathÈ
370. Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu naggo hutvÈ yena
BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ etadavoca “BhagavÈ
bhante anekapariyÈyena appicchassa santuÔÔhassa sallekhassa dhutassa
pÈsÈdikassa apacayassa vÊriyÈrambhassa vaÓÓavÈdÊ, idaÑ bhante naggiyaÑ
anekapariyÈyena appicchatÈya santuÔÔhitÈya sallekhÈya dhutatÈya1
pÈsÈdikatÈya apacayÈya vÊriyÈrambhÈya saÑvattati, sÈdhu bhante BhagavÈ
bhikkh|naÑ naggiyaÑ anujÈnÈt|”ti. Vigarahi Buddho BhagavÈ
ananucchavikaÑ moghapurisa ananulomikaÑ appatir|paÑ assÈmaÓakaÑ
akappiyaÑ akaraÓÊyaÑ, kathaÑ hi nÈma tvaÑ moghapurisa naggiyaÑ
titthiyasamÈdÈnaÑ samÈdiyissasi. NetaÑ moghapurisa appasannÈnaÑ vÈ
“na bhikkhave naggiyaÑ titthiyasamÈdÈnaÑ samÈdiyitabbaÑ, yo
samÈdiyeyya, Èpatti thullaccayassÈ”ti.
227. KusacÊrÈdipaÔikkhepakathÈ
371. Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu kusacÊraÑ nivÈsetvÈ -
pa- vÈkacÊraÑ nivÈsetvÈ -pa- phalakacÊraÑ nivÈsetvÈ -pa- kesakambalaÑ
nivÈsetvÈ -pa- vÈÄakambalaÑ nivÈsetvÈ -pa- ul|kapakkhaÑ nivÈsetvÈ -pa-
ajinakkhipaÑ nivÈsetvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ
BhagavantaÑ etadavoca “BhagavÈ bhante anekapariyÈyena appicchassa
santuÔÔhassa sallekhassa dhutassa pÈsÈdikassa apacayassa vÊriyÈrambhassa
vaÓÓavÈdÊ, idaÑ bhante ajinakkhipaÑ anekapariyÈyena appicchatÈya
santuÔÔhitÈya sallekhÈya dhutatÈya pÈsÈdikatÈya apacayÈya vÊriyÈrambhÈya
saÑvattati, sÈdhu bhante BhagavÈ bhikkh|naÑ ajinakkhipaÑ anujÈnÈt|”ti.
Vigarahi Buddho BhagavÈ ananucchavikaÑ moghapurisa ananulomikaÑ
appatir|paÑ
______________________________________________________________
1. DhutattÈya (Ka)
422 VinayapiÔaka
assÈmaÓakaÑ akappiyaÑ akaraÓÊyaÑ, kathaÑ hi nÈma tvaÑ moghapurisa

ajinakkhipaÑ titthiyadhajaÑ dhÈressasi. NetaÑ moghapurisa appasannÈnaÑ
vÈ pasÈdÈya -pa- vigarahitvÈ -pa- dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi
“na bhikkhave ajinakkhipaÑ titthiyadhajaÑ dhÈretabbaÑ, yo dhÈreyya,
Èpatti thullaccayassÈ”ti.
Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu akkanÈÄaÑ nivÈsetvÈ -pa-
potthakaÑ nivÈsetvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ
BhagavantaÑ etadavoca “BhagavÈ bhante anekapariyÈyena appicchassa
santuÔÔhassa sallekhassa dhutassa pÈsÈdikassa apacayassa vÊriyÈrambhassa
vaÓÓavÈdÊ, ayaÑ bhante potthako anekapariyÈyena appicchatÈya
santuÔÔhitÈya sallekhÈya dhutatÈya pÈsÈdikatÈya apacayÈya vÊriyÈrambhÈya
saÑvattati, sÈdhu bhante BhagavÈ bhikkh|naÑ potthakaÑ anujÈnÈt|”ti.
Vigarahi Buddho BhagavÈ ananucchavikaÑ moghapurisa ananulomikaÑ
appatir|paÑ assÈmaÓakaÑ akappiyaÑ akaraÓÊyaÑ, kathaÑ hi nÈma tvaÑ
moghapurisa potthakaÑ nivÈsessasi. NetaÑ moghapurisa appasannÈnaÑ vÈ
“na bhikkhave potthako nivÈsetabbo, yo nivÈseyya, Èpatti dukkaÔassÈ”ti.
228. SabbanÊlakÈdipaÔikkhepakathÈ
372. Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| sabbanÊlakÈni
cÊvarÈni dhÈrenti -pa- sabbapÊtakÈni cÊvarÈni dhÈrenti -pa- sabbalohitakÈni
cÊvarÈni dhÈrenti -pa- sabbamaÒjiÔÔhakÈni1 cÊvarÈni dhÈrenti -pa-
sabbakaÓhÈni cÊvarÈni dhÈrenti -pa- sabbamahÈra~garattÈni cÊvarÈni dhÈrenti
-pa- sabbamahÈnÈmarattÈni cÊvarÈni dhÈrenti -pa- acchinnadasÈni cÊvarÈni
dhÈrenti -pa- dÊghadasÈni cÊvarÈni dhÈrenti -pa- pupphadasÈni cÊvarÈni
dhÈrenti -pa- phaÓadasÈni2 cÊvarÈni dhÈrenti -pa- kaÒcukaÑ dhÈrenti -pa-
tirÊÔakaÑ dhÈrenti -pa- veÔhanaÑ dhÈrenti. ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti
vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma samaÓÈ SakyaputtiyÈ veÔhanaÑ dhÈressanti.
SeyyathÈpi gihÊ kÈmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaÑ
______________________________________________________________
1. SabbamaÒjeÔÔhakÈni (SÊ, SyÈ) 2. PhaladasÈni (Ka)
ÈrocesuÑ. Na bhikkhave sabbanÊlakÈni cÊvarÈni dhÈretabbÈni. Na

sabbapÊtakÈni cÊvarÈni dhÈretabbÈni. Na sabbalohitakÈni cÊvarÈni
dhÈretabbÈni. Na sabbamaÒjiÔÔhakÈni cÊvarÈni dhÈretabbÈni. Na
sabbakaÓhÈni cÊvarÈni dhÈretabbÈni. Na sabbamahÈra~garattÈni cÊvarÈni
dhÈretabbÈni. Na sabbamahÈnÈmarattÈni cÊvarÈni dhÈretabbÈni. Na
acchinnadasÈni cÊvarÈni dhÈretabbÈni. Na dÊghadasÈni cÊvarÈni dhÈretabbÈni.
Na pupphadasÈni cÊvarÈni dhÈretabbÈni. Na phaÓadasÈni cÊvarÈni
dhÈretabbÈni. Na kaÒcukaÑ dhÈretabbaÑ. Na tirÊÔakaÑ dhÈretabbaÑ. Na
veÔhanaÑ dhÈretabbaÑ, yo dhÈreyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
229. VassaÑvuÔÔhÈnaÑ anuppannacÊvarakathÈ

373. Tena kho pana samayena vassaÑvuÔÔhÈ bhikkh| anuppanne cÊvare
pakkamantipi, vibbhamantipi, kÈlampi karonti, sÈmaÓerÈpi paÔijÈnanti,
sikkhaÑ paccakkhÈtakÈpi paÔijÈnanti, antimavatthuÑ ajjhÈpannakÈpi
paÔijÈnanti, ummattakÈpi paÔijÈnanti, khittacittÈpi paÔijÈnanti, vedanÈÔÔÈpi
paÔijÈnanti, ÈpattiyÈ adassane ukkhittakÈpi paÔijÈnanti, ÈpattiyÈ appaÔikamme
ukkhittakÈpi paÔijÈnanti, pÈpikÈya diÔÔhiyÈ appaÔinissagge ukkhittakÈpi
paÔijÈnanti, paÓÉakÈpi paÔijÈnanti, theyyasaÑvÈsakÈpi paÔijÈnanti,
titthiyapakkantakÈpi paÔijÈnanti, tiracchÈnagatÈpi paÔijÈnanti, mÈtughÈtakÈpi
paÔijÈnanti, pitughÈtakÈpi paÔijÈnanti, ArahantaghÈtakÈpi paÔijÈnanti,
bhikkhunid|sakÈpi paÔijÈnanti, saÑghabhedakÈpi paÔijÈnanti,
lohituppÈdakÈpi paÔijÈnanti, ubhatobyaÒjanakÈpi paÔijÈnanti. Bhagavato
etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
374. Idha pana bhikkhave vassaÑvuÔÔho bhikkhu anuppanne cÊvare

pakkamati, sante patir|pe gÈhake dÈtabbaÑ.
Idha pana bhikkhave vassaÑvuÔÔho bhikkhu anuppanne cÊvare
vibbhamati. KÈlaÑ karoti. SÈmaÓero paÔijÈnÈti. SikkhaÑ paccakkhÈtako
paÔijÈnÈti. AntimavatthuÑ ajjhÈpannako paÔijÈnÈti, saÑgho sÈmÊ.
Idha pana bhikkhave vassaÑvuÔÔho bhikkhu anuppanne cÊvare
ummattako paÔijÈnÈti. Khittacitto paÔijÈnÈti. VedanÈÔÔo paÔijÈnÈti.
424 VinayapiÔaka
ÈpattiyÈ adassane ukkhittako paÔijÈnÈti. ŒpattiyÈ appaÔikamme ukkhittako

paÔijÈnÈti. PÈpikÈya diÔÔhiyÈ appaÔinissagge ukkhittako paÔijÈnÈti, sante
patir|pe gÈhake dÈtabbaÑ.
Idha pana bhikkhave vassaÑvuÔÔho bhikkhu anuppanne cÊvare paÓÉako

paÔijÈnÈti. LohituppÈdako paÔijÈnÈti. UbhatobyaÒjanako paÔijÈnÈti, saÑgho
sÈmÊ.
375. Idha pana bhikkhave vassaÑvuÔÔho bhikkhu uppanne cÊvare

abhÈjite pakkamati, sante patir|pe gÈhake dÈtabbaÑ.
Idha pana bhikkhave vassaÑvuÔÔho bhikkhu uppanne cÊvare abhÈjite

vibbhamati. KÈlaÑ karoti. SÈmaÓero paÔijÈnÈti. SikkhaÑ paccakkhÈtako
paÔijÈnÈti. AntimavatthuÑ ajjhÈpannako paÔijÈnÈti, saÑgho sÈmÊ.

ummattako paÔijÈnÈti. Khittacitto paÔijÈnÈti. VedanÈÔÔo paÔijÈnÈti. ŒpattiyÈ
PÈpikÈya diÔÔhiyÈ appaÔinissagge ukkhittako paÔijÈnÈti, sante patir|pe gÈhake
dÈtabbaÑ.

paÓÉako paÔijÈnÈti. TheyyasaÑvÈsako paÔijÈnÈti. Titthiyapakkantako
paÔijÈnÈti. TiracchÈnagato paÔijÈnÈti. MÈtughÈtako paÔijÈnÈti. PitughÈtako
paÔijÈnÈti. ArahantaghÈtako paÔijÈnÈti. Bhikkhunid|sako paÔijÈnÈti.
SaÑghabhedako paÔijÈnÈti. LohituppÈdako paÔijÈnÈti. UbhatobyaÒjanako
paÔijÈnÈti, saÑgho sÈmÊ.
230. SaÑghe bhinne cÊvaruppÈdakathÈ
376. Idha pana bhikkhave vassaÑvuÔÔhÈnaÑ bhikkh|naÑ anuppanne

cÊvare saÑgho bhijjati, tattha manussÈ ekasmiÑ pakkhe udakaÑ denti,
ekasmiÑ pakkhe cÊvaraÑ denti “saÑghassa demÈ”ti, saÑghassevetaÑ.
Idha pana bhikkhave vassaÑvuÔÔhÈnaÑ bhikkh|naÑ anuppanne cÊvare

saÑgho bhijjati, tattha manussÈ ekasmiÑ pakkhe udakaÑ denti, tasmiÑ
yeva pakkhe cÊvaraÑ denti “saÑghassa demÈ”ti, saÑghassevetaÑ.

saÑgho bhijjati, tattha manussÈ ekasmiÑ pakkhe udakaÑ denti, ekasmiÑ
pakkhe cÊvaraÑ denti “pakkhassa demÈ”ti, pakkhassevetaÑ.

saÑgho bhijjati, tattha manussÈ ekasmiÑ pakkhe udakaÑ denti, tasmiÑyeva
pakkhe cÊvaraÑ denti “pakkhassa demÈ”ti, pakkhassevetaÑ.
Idha pana bhikkhave vassaÑvuÔÔhÈnaÑ bhikkh|naÑ uppanne cÊvare

abhÈjite saÑgho bhijjati, sabbesaÑ samakaÑ bhÈjetabbanti.
231. DuggahitasuggahitÈdikathÈ
377. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ Revato aÒÒatarassa bhikkhuno

hatthe Èyasmato SÈriputtassa cÊvaraÑ pÈhesi “imaÑ cÊvaraÑ therassa
dehÊ”ti. Atha kho so bhikkhu antarÈmagge Èyasmato Revatassa vissÈsÈ taÑ
cÊvaraÑ aggahesi. Atha kho ÈyasmÈ Revato ÈyasmatÈ SÈriputtena
samÈgantvÈ pucchi “ahaÑ bhante therassa cÊvaraÑ pÈhesiÑ, sampattaÑ taÑ
cÊvaran”ti. NÈhaÑ taÑ Èvuso cÊvaraÑ passÈmÊti. Atha kho ÈyasmÈ Revato
taÑ bhikkhuÑ etadavoca “ahaÑ Èvuso Èyasmato hatthe therassa cÊvaraÑ
pÈhesiÑ, kahaÑ taÑ cÊvaran”ti. AhaÑ bhante Èyasmato vissÈsÈ taÑ cÊvaraÑ
aggahesinti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ.
426 VinayapiÔaka
378. Idha pana bhikkhave bhikkhu bhikkhussa hatthe cÊvaraÑ pahiÓati

“imaÑ cÊvaraÑ itthannÈmassa dehÊ”ti. So antarÈmagge yo pahiÓati, tassa
vissÈsÈ gaÓhÈti, suggahitaÑ. Yassa pahiyyati, tassa vissÈsÈ gaÓhÈti,
duggahitaÑ.
Idha pana bhikkhave bhikkhu bhikkhussa hatthe cÊvaraÑ pahiÓati
“imaÑ cÊvaraÑ itthannÈmassa dehÊ”ti. So antarÈmagge yassa pahiyyati, tassa
vissÈsÈ gaÓhÈti, duggahitaÑ. Yo pahiÓati, tassa vissÈsÈ gaÓhÈti, suggahitaÑ.
“imaÑ cÊvaraÑ itthannÈmassa dehÊ”ti. So antarÈmagge suÓÈti “yo pahiÓati,
so kÈla~kato”ti, tassa matakacÊvaraÑ adhiÔÔhÈti, svÈdhiÔÔhitaÑ. Yassa
pahiyyati, tassa vissÈsÈ gaÓhÈti, duggahitaÑ.
“imaÑ cÊvaraÑ itthannÈmassa dehÊ”ti. So antarÈmagge suÓÈti “yassa
pahiyyati, so kÈla~kato”ti, tassa matakacÊvaraÑ adhiÔÔhÈti, dvÈdhiÔÔhitaÑ. Yo
pahiÓati, tassa vissÈsÈ gaÓhÈti, suggahitaÑ.
“imaÑ cÊvaraÑ itthannÈmassa dehÊ”ti. So antarÈmagge suÓÈti “ubho
kÈla~katÈ”ti, yo pahiÓati, tassa matakacÊvaraÑ adhiÔÔhÈti, svÈdhiÔÔhitaÑ.
Yassa pahiyyati, tassa matakacÊvaraÑ adhiÔÔhÈti, dvÈdhiÔÔhitaÑ.
“imaÑ cÊvaraÑ itthannÈmassa dammÊ”ti. So antarÈmagge yo gahiÓati, tassa
vissÈsÈ gaÓhÈti, duggahitaÑ. Yassa pahiyyati, tassa vissÈsÈ gaÓhÈti,
suggahitaÑ.
“imaÑ cÊvaraÑ itthannÈmassa dammÊ”ti. So antarÈmagge yassa pahiyyati,
tassa vissÈsÈ gaÓhÈti, suggahitaÑ. Yo pahiÓati, tassa vissÈsÈ gaÓhÈti,
duggahitaÑ.
“imaÑ cÊvaraÑ itthannÈmassa dammÊ”ti. So antarÈmagge suÓÈti “yo
pahiÓati,
so kÈla~kato”ti, tassa matakacÊvaraÑ adhiÔÔhÈti, dvÈdhiÔÔhitaÑ. Yassa

pahiyyati, tassa vissÈsÈ gaÓhÈti, suggahitaÑ.

“imaÑ cÊvaraÑ itthannÈmassa dammÊ”ti. So antarÈmagge suÓÈti “yassa
pahiyyati, so kÈla~kato”ti, tassa matakacÊvaraÑ adhiÔÔhÈti, svÈdhiÔÔhitaÑ. Yo
pahiÓati, tassa vissÈsÈ gaÓhÈti, duggahitaÑ.

“imaÑ cÊvaraÑ itthannÈmassa dammÊ”ti. So antarÈmagge suÓÈti “ubho
kÈla~katÈ”ti, yo pahiÓati, tassa matakacÊvaraÑ adhiÔÔhÈti, dvÈdhiÔÔhitaÑ.
Yassa pahiyyati, tassa matakacÊvaraÑ adhiÔÔhÈti, svÈdhiÔÔhitaÑ.
232. AÔÔhacÊvaramÈtikÈ
379. AÔÔhimÈ bhikkhave mÈtikÈ cÊvarassa uppÈdÈya. SÊmÈya deti,

katikÈya deti, bhikkhÈpaÒÒattiyÈ deti, saÑghassa deti, ubhatosaÑghassa deti,
vassaÑvuÔÔhasaÑghassa deti, Èdissa deti, puggalassa deti.
SÊmÈya deti, yÈvatikÈ bhikkh| antosÊmagatÈ, tehi bhÈjetabbaÑ. KatikÈya

deti, sambahulÈ ÈvÈsÈ samÈnalÈbhÈ honti, ekasmiÑ ÈvÈse dinne sabbattha
dinnaÑ hoti. BhikkhÈpaÒÒattiyÈ deti, yattha saÑghassa dhuvakÈrÈ
kariyyanti, tattha deti. SaÑghassa deti, sammukhÊbh|tena saÑghena
bhÈjetabbaÑ. UbhatosaÑghassa deti, bahukÈpi bhikkh| honti, ekÈ bhikkhunÊ
hoti, upaÉÉhaÑ dÈtabbaÑ, bahukÈpi bhikkhuniyo honti, eko bhikkhu hoti,
upaÉÉhaÑ dÈtabbaÑ. VassaÑvuÔÔhasaÑghassa deti, yÈvatikÈ bhikkh|
tasmiÑ ÈvÈse vassaÑvuÔÔhÈ, tehi bhÈjetabbaÑ. Œdissa deti, yÈguyÈ vÈ bhatte
vÈ khÈdanÊye vÈ cÊvare vÈ senÈsane vÈ bhesajje vÈ. Puggalassa deti, “imaÑ
cÊvaraÑ itthannÈmassa dammÊ”ti.
CÊvarakkhandhako aÔÔhamo.
428 VinayapiÔaka
233. TassuddÈnaÑ
RÈjagahako negamo, disvÈ VesÈliyaÑ gaÓiÑ.
Puna RÈjagahaÑ gantvÈ, raÒÒo taÑ paÔivedayi.
Putto SÈlavatikÈya, Abhayassa hi atrajo.
JÊvatÊti kumÈrena, sa~khÈto JÊvako iti.
So hi TakkasÊlaÑ gantvÈ, uggahetvÈ mahÈbhiso.
Sattavassika-ÈbÈdhaÑ, natthukammena nÈsayi.
RaÒÒo bhagandalÈbÈdhaÑ, Èlepena apÈkaÉÉhi.
MamaÒca itthÈgÈraÒca, BuddhasaÑghaÑ cupaÔÔhahi.
RÈjagahako ca seÔÔhi, antagaÓÔhi tikicchitaÑ.
Pajjotassa mahÈrogaÑ, ghatapÈnena nÈsayi.
AdhikÈraÒca SiveyyaÑ, abhisannaÑ sinehati.
TÊhi uppalahatthehi, samattiÑsavirecanaÑ.
PakatattaÑ varaÑ yÈci, SiveyyaÒca paÔiggahi.
CÊvaraÒca gihidÈnaÑ, anuÒÒÈsi TathÈgato.
RÈjagahe janapade, bahuÑ uppajji cÊvaraÑ.
PÈvÈro kosiyaÒceva, kojavo aÉÉhakÈsikaÑ.
UccÈvacÈ ca santuÔÔhi, nÈgamesÈgamesuÑ ca.
PaÔhamaÑ pacchÈ sadisÈ, katikÈ ca paÔiharuÑ.
BhaÓÉÈgÈraÑ aguttaÒca, vuÔÔhÈpenti tatheva ca.
UssannaÑ kolÈhalaÒca, kathaÑ bhÈje kathaÑ dade.
SakÈtirekabhÈgena, paÔivÊso kathaÑ dade.
ChakaÓena sÊtudakÈ1, uttaritu na jÈnare.
OropentÈ bhÈjanaÒca, pÈtiyÈ ca chamÈya ca.
UpacikÈmajjhe jÊranti, ekato patthinnena ca.
______________________________________________________________
1. SÊtundÊ ca (SÊ), sÊtuÓhi ca (katthaci)
PharusÈcchinnacchibandhÈ, addasÈsi ubbhaÓÉite.

VÊmaÑsitvÈ Sakyamuni, anuÒÒÈsi ticÊvaraÑ.
AÒÒena atirekena, uppajji chiddameva ca.
CÈtuddÊpo varaÑ yÈci, dÈtuÑ vassikasÈÔikaÑ.
ŒgantugamigilÈnaÑ, upaÔÔhÈkaÒca bhesajjaÑ.
DhuvaÑ udakasÈÔiÒca, paÓÊtaÑ atikhuddakaÑ.
ThullakacchumukhaÑ khomaÑ, paripuÓÓaÑ adhiÔÔhÈnaÑ.
PacchimaÑ kato garuko, vikaÓÓo suttamokiri.
Lujjanti nappahonti ca, anvÈdhikaÑ bah|ni ca.
Andhavane assatiyÈ, eko vassaÑ utumhi ca.
Dve bhÈtukÈ RÈjagahe, Upanando puna dvisu.
KucchivikÈro gilÈno, ubho ceva gilÈnakÈ1.
NaggÈ kusÈ vÈkacÊraÑ, phalako kesakambalaÑ.
VÈÄa-ul|kapakkhaÒca, ajinaÑ akkanÈÄakaÑ.
PotthakaÑ nÊlapÊtaÒca, lohitaÑ maÒjiÔÔhena ca.
KaÓhÈ mahÈra~ganÈma, acchinnadasikÈ tathÈ.
DÊghapupphaphaÓadasÈ, kaÒcutirÊÔaveÔhanaÑ.
Anuppanne pakkamati, saÑgho bhijjati tÈvade.
Pakkhe dadanti saÑghassa, ÈyasmÈ Revato pahi.
VissÈsagÈhÈdhiÔÔhÈti, aÔÔha cÊvaramÈtikÈti.
Imamhi khandhake vatth| channavuti.
CÊvarakkhandhako niÔÔhito.
______________________________________________________________
1. GilÈyanÈ (Ka)
9. Campeyyakkhandhaka
234. Kassapagottabhikkhuvatthu
380. Tena samayena Buddho BhagavÈ CampÈyaÑ viharati GaggarÈya
pokkharaÓiyÈ tÊre. Tena kho pana samayena KÈsÊsu janapade VÈsabhagÈmo
nÈma hoti, tattha Kassapagotto nÈma bhikkhu ÈvÈsiko hoti tantibaddho
ussukkaÑ Èpanno “kinti anÈgatÈ ca pesalÈ bhikkh| ÈgaccheyyuÑ, ÈgatÈ ca
pesalÈ bhikkh| phÈsu vihareyyuÑ, ayaÒca ÈvÈso vuddhiÑ viruÄhiÑ
vepullaÑ ÈpajjeyyÈ”ti. Tena kho pana samayena sambahulÈ bhikkh| KÈsÊsu
cÈrikaÑ caramÈnÈ yena VÈsabhagÈmo tadavasaruÑ. AddasÈ kho
Kassapagotto bhikkhu te bhikkh| d|ratova Ègacchante, disvÈna ÈsanaÑ
paÒÒapesi, pÈdodakaÑ pÈdapÊÔhaÑ pÈdakathalikaÑ upanikkhipi,
paccuggantvÈ pattacÊvaraÑ paÔiggahesi, pÈnÊyena Èpucchi, nahÈne ussukkaÑ
akÈsi, ussukkampi akÈsi yÈguyÈ khÈdanÊye bhattasmiÑ. Atha kho tesaÑ
ÈgantukÈnaÑ bhikkh|naÑ etadahosi “bhaddako kho ayaÑ Èvuso ÈvÈsiko
bhikkhu nahÈne ussukkaÑ karoti, ussukkampi karoti yÈguyÈ khÈdanÊye
bhattasmiÑ, handa mayaÑ Èvuso idheva VÈsabhagÈme nivÈsaÑ kappemÈ”ti.
Atha kho te ÈgantukÈ bhikkh| tattheva VÈsabhagÈme nivÈsaÑ kappesuÑ.
Atha kho Kassapagottassa bhikkhuno etadahosi “yo kho imesaÑ
ÈgantukÈnaÑ bhikkh|naÑ Ègantukakilamatho, so paÔippassaddho, yepime
gocare appakataÒÒuno, tedÈnime gocare pakataÒÒuno, dukkaraÑ kho pana
parakulesu yÈvajÊvaÑ ussukkaÑ kÈtuÑ, viÒÒatti ca manussÈnaÑ amanÈpÈ
yann|nÈhaÑ na ussukkaÑ kareyyaÑ yÈguyÈ khÈdanÊye bhattasmin”ti. So na
ussukkaÑ akÈsi yÈguyÈ khÈdanÊye bhattasmiÑ. Atha kho tesaÑ
ÈgantukÈnaÑ bhikkh|naÑ etadahosi “pubbe khvÈyaÑ Èvuso ÈvÈsiko
bhikkhu nahÈne ussukkaÑ akÈsi, ussukkampi akÈsi yÈguyÈ khÈdanÊye
bhattasmiÑ, sodÈnÈyaÑ na ussukkaÑ karoti yÈguyÈ khÈdanÊye bhattasmiÑ,
duÔÔhodÈnÈyaÑ Èvuso ÈvÈsiko bhikkhu, handa mayaÑ Èvuso ÈvÈsikaÑ1
bhikkhuÑ ukkhipÈmÈ”ti. Atha kho
______________________________________________________________
1. ImaÑ ÈvÈsikaÑ (SyÈ)
te ÈgantukÈ bhikkh| sannipatitvÈ KassapagottaÑ bhikkhuÑ etadavocuÑ

“pubbe kho tvaÑ Èvuso nahÈne ussukkaÑ karosi, ussukkampi karosi yÈguyÈ
khÈdanÊye bhattasmiÑ, so dÈni tvaÑ na ussukkaÑ karosi yÈguyÈ khÈdanÊye
bhattasmiÑ, ÈpattiÑ tvaÑ Èvuso Èpanno, passasetaÑ Èpattin”ti. Natthi me
Èvuso Èpatti, yamahaÑ passeyyanti. Atha kho te ÈgantukÈ bhikkh|
KassapagottaÑ bhikkhuÑ ÈpattiyÈ adassane ukkhipiÑsu.
Atha kho Kassapagottassa bhikkhuno etadahosi “ahaÑ kho etaÑ na
jÈnÈmi 'Èpatti vÈ esÈ anÈpatti vÈ, Èpanno camhi1 anÈpanno vÈ, ukkhitto
camhi anukkhitto vÈ, dhammikena vÈ adhammikena vÈ, kuppena vÈ
akuppena vÈ, ÔhÈnÈrahena vÈ aÔÔhÈnÈrahena vÈ’, yann|nÈhaÑ CampaÑ
gantvÈ BhagavantaÑ etamatthaÑ puccheyyan”ti. Atha kho Kassapagotto
bhikkhu senÈsanaÑ saÑsÈmetvÈ pattacÊvaramÈdÈya yena CampÈ tena
pakkÈmi. Anupubbena yena CampÈ, yena BhagavÈ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi. ŒciÓÓaÑ kho
panetaÑ BuddhÈnaÑ BhagavantÈnaÑ Ègantukehi bhikkh|hi saddhiÑ
paÔisammodituÑ. Atha kho BhagavÈ KassapagottaÑ bhikkhuÑ etadavoca
“kacci bhikkhu khamanÊyaÑ, kacci yÈpanÊyaÑ, kacci appakilamathena
addhÈnaÑ Ègato, kuto ca tvaÑ bhikkhu ÈgacchasÊ”ti. KhamanÊyaÑ BhagavÈ,
yÈpanÊyaÑ BhagavÈ, appakilamathena cÈhaÑ bhante addhÈnaÑ Ègato, atthi
bhante KÈsÊsu janapade VÈsabhagÈmo nÈma, tatthÈhaÑ BhagavÈ ÈvÈsiko
tantibaddho ussukkaÑ Èpanno “kinti anÈgatÈ ca pesalÈ bhikkh|
ÈgaccheyyuÑ, ÈgatÈ ca pesalÈ bhikkh| phÈsu vihareyyuÑ, ayaÒca ÈvÈso
vuddhiÑ viruÄhiÑ vepullaÑ ÈpajjeyyÈ”ti. Atha kho bhante sambahulÈ
bhikkh| KÈsÊsu cÈrikaÑ caramÈnÈ yena VÈsabhagÈmo tadavasaruÑ.
AddasaÑ kho ahaÑ bhante te bhikkh| d|ratova Ègacchante, disvÈna ÈsanaÑ
paÒÒapesiÑ, pÈdodakaÑ pÈdapÊÔhaÑ pÈdakathalikaÑ upanikkhipiÑ,
paccuggantvÈ pattacÊvaraÑ paÔiggahesiÑ, pÈnÊyena ÈpucchiÑ, nahÈne
ussukkaÑ akÈsiÑ, ussukkampi akÈsiÑ yÈguyÈ khÈdanÊye bhattasmiÑ. Atha
kho tesaÑ bhante ÈgantukÈnaÑ bhikkh|naÑ etadahosi “bhaddako
______________________________________________________________
1. Vamhi (?)
432 VinayapiÔaka
kho ayaÑ Èvuso ÈvÈsiko bhikkhu nahÈne ussukkaÑ karoti, ussukkampi

karoti yÈguyÈ khÈdanÊye bhattasmiÑ, handa mayaÑ Èvuso idheva
VÈsabhagÈme nivÈsaÑ kappemÈ”ti. Atha kho te bhante ÈgantukÈ bhikkh|
tattheva VÈsabhagÈme nivÈsaÑ kappesuÑ. Tassa mayhaÑ bhante etadahosi
“yo kho imesaÑ ÈgantukÈnaÑ bhikkh|naÑ Ègantukakilamatho, so
paÔippassaddho, yepime gocare appakataÒÒuno, tedÈnime gocare
pakataÒÒuno, dukkaraÑ kho pana parakulesu yÈvajÊvaÑ ussukkaÑ kÈtuÑ,
viÒÒatti ca manussÈnaÑ amanÈpÈ, yann|nÈhaÑ na ussukkaÑ kareyyaÑ
yÈguyÈ khÈdanÊye bhattasmin”ti. So kho ahaÑ bhante na ussukkaÑ akÈsiÑ
yÈguyÈ khÈdanÊye bhattasmiÑ. Atha kho tesaÑ bhante ÈgantukÈnaÑ
bhikkh|naÑ etadahosi “pubbe khvÈyaÑ Èvuso ÈvÈsiko bhikkhu nahÈne
ussukkaÑ karoti, ussukkampi karoti yÈguyÈ khÈdanÊye bhattasmiÑ,
sodÈnÈyaÑ na ussukkaÑ karoti yÈguyÈ khÈdanÊye bhattasmiÑ,
duÔÔhodÈnÈyaÑ Èvuso ÈvÈsiko bhikkhu, handa mayaÑ Èvuso ÈvÈsikaÑ
bhikkhuÑ ukkhipÈmÈ”ti. Atha kho te bhante ÈgantukÈ bhikkh| sannipatitvÈ
maÑ etadavocuÑ “pubbe kho tvaÑ Èvuso nahÈne ussukkaÑ karosi,
ussukkampi karosi yÈguyÈ khÈdanÊye bhattasmiÑ, sodÈni tvaÑ na ussukkam
karosi yÈguyÈ khÈdanÊye bhattasmiÑ, ÈpattiÑ tvaÑ Èvuso Èpanno
passasetaÑ Èpattin”ti. Natthi me Èvuso Èpatti, yamahaÑ passeyyanti. Atha
kho te bhante ÈgantukÈ bhikkh| maÑ ÈpattiyÈ adassane ukkhipiÑsu. Tassa
mayhaÑ bhante etadahosi “ahaÑ kho etaÑ na jÈnÈmi 'Èpatti vÈ esÈ anÈpatti
vÈ, Èpanno camhi anÈpanno vÈ, ukkhitto camhi anukkhitto vÈ, dhammikena
vÈ adhammikena vÈ, kuppena vÈ akuppena vÈ, ÔhÈnÈrahena vÈ aÔÔhÈnÈrahena
vÈ’, yann|nÈhaÑ CampaÑ gantvÈ BhagavantaÑ etamatthaÑ puccheyyan”ti.
Tato ahaÑ BhagavÈ ÈgacchÈmÊti. AnÈpatti esÈ bhikkhu, nesÈ Èpatti,
anÈpannosi, nasi Èpanno, anukkhittosi, nasi ukkhitto, adhammikenÈsi
kammena ukkhitto kuppena aÔÔhÈnÈrahena. Gaccha tvaÑ bhikkhu tattheva
VÈsabhagÈme nivÈsaÑ kappehÊti. “EvaÑ bhante”ti kho Kassapagotto
bhikkhu Bhagavato paÔissuÓitvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ
padakkhiÓaÑ katvÈ yena VÈsabhagÈmo tena pakkÈmi.
381. Atha kho tesaÑ ÈgantukÈnaÑ bhikkh|naÑ ahudeva kukkuccaÑ,

ahu vippaÔisÈro “alÈbhÈ vata no, na vata no lÈbhÈ, dulladdhaÑ vata no, na
vata no suladdhaÑ, ye mayaÑ suddhaÑ bhikkhuÑ anÈpattikaÑ avatthusmiÑ
akÈraÓe ukkhipimhÈ, handa mayaÑ Èvuso CampaÑ gantvÈ Bhagavato
santike accayaÑ accayato desemÈ”ti. Atha kho te ÈgantukÈ bhikkh|
senÈsanaÑ saÑsÈmetvÈ pattacÊvaramÈdÈya yena CampÈ tena pakkamiÑsu.
Anupubbena yena CampÈ, yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ
BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu. ŒciÓÓaÑ kho panetaÑ
BuddhÈnaÑ BhagavantÈnaÑ Ègantukehi bhikkh|hi saddhiÑ
paÔisammodituÑ. Atha kho BhagavÈ te bhikkh| etadavoca “kacci bhikkhave
khamanÊyaÑ, kacci yÈpanÊyaÑ, kaccittha appakilamathena addhÈnaÑ ÈgatÈ,
kuto ca tumhe bhikkhave ÈgacchathÈ”ti. KhamanÊyaÑ BhagavÈ, yÈpanÊyaÑ
BhagavÈ, appakilamathena ca mayaÑ bhante addhÈnaÑ ÈgatÈ, atthi bhante
KÈsÊsu janapade VÈsabhagÈmo nÈma, tato mayaÑ BhagavÈ ÈgacchÈmÈti.
Tumhe bhikkhave ÈvÈsikaÑ bhikkhuÑ ukkhipitthÈti. EvaÑ bhanteti.
KismiÑ bhikkhave vatthusmiÑ kÈraÓeti. AvatthusmiÑ BhagavÈ akÈraÓeti.
Vigarahi Buddho BhagavÈ ananucchavikaÑ moghapurisÈ ananulomikaÑ
appatir|paÑ assÈmaÓakaÑ akappiyaÑ akaraÓÊyaÑ, kathaÑ hi nÈma tumhe
moghapurisÈ suddhaÑ bhikkhuÑ anÈpattikaÑ avatthusmiÑ akÈraÓe
ukkhipissatha, netaÑ moghapurisÈ appasannÈnaÑ vÈ pasÈdÈya -pa-
vigarahitvÈ dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi “na bhikkhave
suddho bhikkhu anÈpattiko avatthusmiÑ akÈraÓe ukkhipitabbo, yo
ukkhipeyya, Èpatti dukkaÔassÈ”ti.
Atha kho te bhikkh| uÔÔhÈyÈsanÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ karitvÈ
Bhagavato pÈdesu sirasÈ nipatitvÈ BhagavantaÑ etadavocuÑ “accayo no
bhante accagamÈ yathÈbÈle yathÈm|Ähe yathÈ-akusale, ye mayaÑ suddhaÑ
bhikkhuÑ anÈpattikaÑ avatthusmiÑ akÈraÓe ukkhipimhÈ, tesaÑ no bhante
BhagavÈ accayaÑ accayato paÔiggaÓhÈtu ÈyatiÑ saÑvarÈyÈ”ti. Taggha
tumhe bhikkhave accayo accagamÈ yathÈbÈle yathÈm|Ähe yathÈ-akusale, ye
tumhe suddhaÑ bhikkhuÑ anÈpattikaÑ avatthusmiÑ akÈraÓe ukkhipittha,
yato ca kho tumhe bhikkhave accayaÑ accayato disvÈ yathÈdhammaÑ
paÔikarotha, taÑ vo mayaÑ paÔiggaÓhÈma.
434 VinayapiÔaka
vuddhihesÈ bhikkhave ariyassa vinaye yo accayaÑ accayato disvÈ

yathÈdhammaÑ paÔikaroti, ÈyatiÑ1 saÑvaraÑ ÈpajjatÊti.
235. Adhammena vaggÈdikammakathÈ

382. Tena kho pana samayena CampÈyaÑ bhikkh| evar|pÈni kammÈni
karonti, adhammena vaggakammaÑ karonti, adhammena samaggakammaÑ
karonti, dhammena vaggakammaÑ karonti, dhammapatir|pakena
vaggakammaÑ karonti, dhammapatir|pakena samaggakammaÑ karonti,
ekopi ekaÑ ukkhipati, ekopi dve ukkhipati, ekopi sambahule ukkhipati,
ekopi saÑghaÑ ukkhipati, dvepi ekaÑ ukkhipanti, dvepi dve ukkhipanti,
dvepi sambahule ukkhipanti, dvepi saÑghaÑ ukkhipanti, sambahulÈpi ekaÑ
ukkhipanti, sambahulÈpi dve ukkhipanti, sambahulÈpi sambahule ukkhipanti,
sambahulÈpi saÑghaÑ ukkhipanti, saÑghopi saÑghaÑ ukkhipati. Ye te
bhikkh| appicchÈ -pa- te ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma
CampÈyaÑ bhikkh| evar|pÈni kammÈni karissanti, adhammena
vaggakammaÑ karissanti, adhammena samaggakammaÑ karissanti,
dhammena vaggakammaÑ karissanti, dhammapatir|pakena vaggakammaÑ
karissanti, dhammapatir|pakena samaggakammaÑ karissanti, ekopi ekaÑ
ukkhipissati, ekopi dve ukkhipissati, ekopi sambahule ukkhipissati, ekopi
saÑghaÑ ukkhipissati, dvepi ekaÑ ukkhipissanti, dvepi dve ukkhipissanti,
dvepi sambahule ukkhipissanti, dvepi saÑghaÑ ukkhipissanti, sambahulÈpi
ekaÑ ukkhipissanti, sambahulÈpi dve ukkhipissanti, sambahulÈpi sambahule
ukkhipissanti, sambahulÈpi saÑghaÑ ukkhipissanti, saÑghopi saÑghaÑ
ukkhipissatÊ”ti. Atha kho te bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ -pa-.
SaccaÑ kira bhikkhave CampÈyaÑ bhikkh| evar|pÈni kammÈni karonti,
adhammena vaggakammaÑ karonti -pa- saÑghopi saÑghaÑ ukkhipatÊti.
SaccaÑ BhagavÈti. Vigarahi Buddho BhagavÈ ananucchavikaÑ bhikkhave
tesaÑ moghapurisÈnaÑ ananulomikaÑ appatir|paÑ assÈmaÓakaÑ
akappiyaÑ akaraÓÊyaÑ, kathaÑ hi nÈma te bhikkhave moghapurisÈ
evar|pÈni kammÈni karissanti, adhammena vaggakammaÑ karissanti -pa-
saÑghopi saÑghaÑ ukkhipissati, netaÑ bhikkhave appasannÈnaÑ vÈ
pasÈdÈya -pa- vigarahitvÈ -pa- dhammiÑ kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi–
______________________________________________________________
1. ŒyatiÑ ca (SÊ)
383. Adhammena ce bhikkhave vaggakammaÑ akammaÑ na ca

karaÓÊyaÑ, adhammena1 samaggakammaÑ akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ,
dhammena vaggakammaÑ akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ,
dhammapatir|pakena vaggakammaÑ akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ,
dhammapatir|pakena samaggakammaÑ akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ, ekopi
ekaÑ ukkhipati akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ, ekopi dve ukkhipati akammaÑ
na ca karaÓÊyaÑ, ekopi sambahule ukkhipati akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ,
ekopi saÑghaÑ ukkhipati akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ, dvepi ekaÑ
ukkhipanti akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ, dvepi dve ukkhipanti akammaÑ na
ca karaÓÊyaÑ, dvepi sambahule ukkhipanti akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ,
dvepi saÑghaÑ ukkhipanti akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ, sambahulÈpi ekaÑ
ukkhipanti akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ, sambahulÈpi dve ukkhipanti
akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ, sambahulÈpi sambahule ukkhipanti akammaÑ
na ca karaÓÊyaÑ, sambahulÈpi saÑghaÑ ukkhipanti akammaÑ na ca
karaÓÊyaÑ, saÑghopi saÑghaÑ ukkhipati akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ.
384. CattÈrimÈni bhikkhave kammÈni, adhammena vaggakammaÑ,

adhammena samaggakammaÑ, dhammena vaggakammaÑ, dhammena
samaggakammaÑ. Tatra bhikkhave yadidaÑ adhammena vaggakammaÑ,
idaÑ bhikkhave kammaÑ adhammattÈ vaggattÈ kuppaÑ aÔÔhÈnÈrahaÑ, na
bhikkhave evar|paÑ kammaÑ kÈtabbaÑ, na ca mayÈ evar|paÑ kammaÑ
anuÒÒÈtaÑ. Tatra bhikkhave yadidaÑ adhammena samaggakammaÑ, idaÑ
bhikkhave kammaÑ adhammattÈ kuppaÑ aÔÔhÈnÈrahaÑ, na bhikkhave
evar|paÑ kammaÑ kÈtabbaÑ, na ca mayÈ evar|paÑ kammaÑ anuÒÒÈtaÑ.
Tatra bhikkhave yadidaÑ dhammena vaggakammaÑ, idaÑ bhikkhave
kammaÑ vaggattÈ kuppaÑ aÔÔhÈnÈrahaÑ, na bhikkhave evar|paÑ kammaÑ
kÈtabbaÑ, na ca mayÈ evar|paÑ kammaÑ anuÒÒÈtaÑ. Tatra bhikkhave
yadidaÑ dhammena samaggakammaÑ, idaÑ bhikkhave kammaÑ
dhammattÈ samaggattÈ akuppaÑ ÔhÈnÈrahaÑ, evar|paÑ bhikkhave kammaÑ
kÈtabbaÑ, evar|paÒca mayÈ kammaÑ anuÒÒÈtaÑ. TasmÈtiha bhikkhave
evar|paÑ kammaÑ karissÈma yadidaÑ dhammena samagganti, evaÑ hi vo
bhikkhave sikkhitabbanti.
236. ©attivipannakammÈdikathÈ
385. Tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| evar|pÈni
kammÈni karonti, adhammena vaggakammaÑ karonti, adhammena
samaggakammaÑ karonti, dhammena
______________________________________________________________
1. Adhammena ce bhikkhave (SyÈ)
436 VinayapiÔaka
vaggakammaÑ karonti, dhammapatir|pakena vaggakammaÑ karonti,

dhammapatir|pakena samaggakammaÑ karonti, Òattivipannampi kammaÑ
karonti anussÈvanasampannaÑ, anussÈvanavipannampi kammaÑ karonti
ÒattisampannaÑ, Òattivipannampi anussÈvanavipannampi kammaÑ karonti,
aÒÒatrÈpi dhammÈ kammaÑ karonti, aÒÒatrÈpi vinayÈ kammaÑ karonti,
aÒÒatrÈpi SatthusÈsanÈ kammaÑ karonti, paÔikuÔÔhakatampi kammaÑ
karonti adhammikaÑ kuppaÑ aÔÔhÈnÈrahaÑ. Ye te bhikkh| appicchÈ, te
ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma chabbaggiyÈ bhikkh|
evar|pÈni kammÈni karissanti, adhammena vaggakammaÑ karissanti,
adhammena samaggakammaÑ karissanti, dhammena vaggakammaÑ
karissanti, dhammapatir|pakena vaggakammaÑ karissanti,
dhammapatir|pakena samaggakammaÑ karissanti, Òattivipannampi
kammaÑ karissanti anussÈvanasampannaÑ, anussÈvanavipannampi
kammaÑ karissanti ÒattisampannaÑ, Òattivipannampi
anussÈvanavipannampi kammaÑ karissanti, aÒÒatrÈpi dhammÈ kammaÑ
karissanti, aÒÒatrÈpi vinayÈ kammaÑ karissanti, aÒÒatrÈpi SatthusÈsanÈ
kammaÑ karissanti, paÔikuÔÔhakatampi kammaÑ karissanti adhammikaÑ
kuppaÑ aÔÔhÈnÈrahan”ti. Atha kho te bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ
ÈrocesuÑ -pa-. SaccaÑ kira bhikkhave chabbaggiyÈ bhikkh| evar|pÈni
kammÈni karonti, adhammena vaggakammaÑ karonti -pa-
paÔikuÔÔhakatampi kammaÑ karonti adhammikaÑ kuppaÑ aÔÔhÈnÈrahanti.
SaccaÑ BhagavÈti. Vigarahi Buddho BhagavÈ -pa- vigarahitvÈ dhammiÑ
kathaÑ katvÈ bhikkh| Èmantesi–
386. Adhammena ce bhikkhave vaggakammaÑ akammaÑ na ca

karaÓÊyaÑ, adhammena samaggakammaÑ akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ,
dhammena vaggakammaÑ akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ,
dhammapatir|pakena vaggakammaÑ akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ,
dhammapatir|pakena samaggakammaÑ akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ,
ÒattivipannaÒce bhikkhave kammaÑ anussÈvanasampannaÑ akammaÑ na
ca karaÓÊyaÑ, anussÈvanavipannaÒce bhikkhave kammaÑ ÒattisampannaÑ
akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ, ÒattivipannaÒce bhikkhave kammaÑ
anussÈvanavipannaÑ akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ, aÒÒatrÈpi dhammÈ
kammaÑ akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ, aÒÒatrÈpi vinayÈ kammaÑ akammaÑ
na ca karaÓÊyaÑ, aÒÒatrÈpi SatthusÈsanÈ kammaÑ akammaÑ na ca
karaÓÊyaÑ, paÔikuÔÔhakataÑ ce bhikkhave kammaÑ adhammikaÑ kuppaÑ
aÔÔhÈnÈrahaÑ akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ.
387. ChayimÈni bhikkhave kammÈni adhammakammaÑ vaggakammaÑ

samaggakammaÑ dhammapatir|pakena vaggakammaÑ
dhammapatir|pakena samaggakammaÑ dhammena samaggakammaÑ.
KatamaÒca bhikkhave adhammakammaÑ, Òattidutiye ce bhikkhave

kamme ekÈya ÒattiyÈ kammaÑ karoti, na ca kammavÈcaÑ anussÈveti,
adhammakammaÑ. ©attidutiye ce bhikkhave kamme dvÊhi ÒattÊhi kammaÑ
karoti, na ca kammavÈcaÑ anussÈveti, adhammakammaÑ. ©attidutiye ce
bhikkhave kamme ekÈya kammavÈcÈya kammaÑ karoti, na ca ÒattiÑ
Ôhapeti, adhammakammaÑ. ©attidutiye ce bhikkhave kamme dvÊhi
kammavÈcÈhi kammaÑ karoti, na ca ÒattiÑ Ôhapeti, adhammakammaÑ.
©atticatutthe ce bhikkhave kamme ekÈya ÒattiyÈ kammaÑ karoti, na ca
kammavÈcaÑ anussÈveti, adhammakammaÑ. ©atticatutthe ce bhikkhave
kamme dvÊhi ÒattÊhi kammaÑ karoti, na ca kammavÈcaÑ anussÈveti,
adhammakammaÑ. ©atticatutthe ce bhikkhave kamme tÊhi ÒattÊhi kammaÑ
karoti, na ca kammavÈcaÑ anussÈveti, adhammakammaÑ. ©atticatutthe ce
bhikkhave kamme cat|hi ÒattÊhi kammaÑ karoti, na ca kammavÈcaÑ
anussÈveti, adhammakammaÑ. ©atticatutthe ce bhikkhave kamme ekÈya
kammavÈcÈya kammaÑ karoti, na ca ÒattiÑ Ôhapeti, adhammakammaÑ.
©atticatutthe ce bhikkhave kamme dvÊhi kammavÈcÈhi kammaÑ karoti, na
ca ÒattiÑ Ôhapeti, adhammakammaÑ. ©atticatutthe ce bhikkhave kamme tÊhi
kammavÈcÈhi kammaÑ karoti, na ca ÒattiÑ Ôhapeti, adhammakammaÑ.
©atticatutthe ce bhikkhave kamme cat|hi kammavÈcÈhi kammaÑ karoti, na
ca ÒattiÑ Ôhapeti, adhammakammaÑ. IdaÑ vuccati bhikkhave
adhammakammaÑ. (1)
KatamaÒca bhikkhave vaggakammaÑ, Òattidutiye ce bhikkhave kamme
yÈvatikÈ bhikkh| kammappattÈ, te anÈgatÈ honti, chandÈrahÈnaÑ chando
anÈhaÔo hoti, sammukhÊbh|tÈ paÔikkosanti, vaggakammaÑ. ©attidutiye ce
bhikkhave kamme yÈvatikÈ bhikkh| kammappattÈ, te ÈgatÈ honti,
chandÈrahÈnaÑ chando anÈhaÔo hoti, sammukhÊbh|tÈ paÔikkosanti,
vaggakammaÑ. ©attidutiye ce bhikkhave kamme yÈvatikÈ bhikkh|
kammappattÈ, te ÈgatÈ honti, chandÈrahÈnaÑ chando ÈhaÔo hoti,
sammukhÊbh|tÈ paÔikkosanti, vaggakammaÑ. ©atticatutthe ce bhikkhave
kamme yÈvatikÈ bhikkh| kammappattÈ, te anÈgatÈ honti, chandÈrahÈnaÑ
chando anÈhaÔo hoti, sammukhÊbh|tÈ paÔikkosanti, vaggakammaÑ.
©atticatutthe ce bhikkhave kamme yÈvatikÈ bhikkh| kammappattÈ, te ÈgatÈ
honti, chandÈrahÈnaÑ chando anÈhaÔo hoti,
438 VinayapiÔaka
sammukhÊbh|tÈ paÔikkosanti, vaggakammaÑ. ©atticatutthe ce bhikkhave

kamme yÈvatikÈ bhikkh| kammappattÈ, te ÈgatÈ honti, chandÈrahÈnaÑ
chando ÈhaÔo hoti, sammukhÊbh|tÈ paÔikkosanti, vaggakammaÑ. IdaÑ
vuccati bhikkhave vaggakammaÑ. (2)
KatamaÒca bhikkhave samaggakammaÑ, Òattidutiye ce bhikkhave
kamme yÈvatikÈ bhikkh| kammappattÈ, te ÈgatÈ honti, chandÈrahÈnaÑ
chando ÈhaÔo hoti, sammukhÊbh|tÈ na paÔikkosanti, samaggakammaÑ.
©atticatutthe ce bhikkhave kamme yÈvatikÈ bhikkh| kammappattÈ, te ÈgatÈ
honti, chandÈrahÈnaÑ chando ÈhaÔo hoti, sammukhÊbh|tÈ na paÔikkosanti,
samaggakammaÑ. IdaÑ vuccati bhikkhave samaggakammaÑ. (3)
KatamaÒca bhikkhave dhammapatir|pakena vaggakammaÑ, Òattidutiye
ce bhikkhave kamme paÔhamaÑ kammavÈcaÑ anussÈveti, pacchÈ ÒattiÑ
Ôhapeti, yÈvatikÈ bhikkh| kammappattÈ, te anÈgatÈ honti, chandÈrahÈnaÑ
chando anÈhaÔo hoti, sammukhÊbh|tÈ paÔikkosanti, dhammapatir|pakena
vaggakammaÑ. ©attidutiye ce bhikkhave kamme paÔhammaÑ kammavÈcaÑ
anussÈveti, pacchÈ ÒattiÑ Ôhapeti, yÈvatikÈ bhikkh| kammappattÈ, te ÈgatÈ
honti, chandÈrahÈnaÑ chando anÈhaÔo hoti, sammukhÊbh|tÈ paÔikkosanti,
dhammapatir|pakena vaggakammaÑ. ©attidutiye ce bhikkhave kamme
paÔhamaÑ kammavÈcaÑ anussÈveti, pacchÈ ÒattiÑ Ôhapeti, yÈvatikÈ bhikkh|
sammukhÊbh|tÈ paÔikkosanti, dhammapatir|pakena vaggakammaÑ.
©atticatutthe ce bhikkhave kamme paÔhamaÑ kammavÈcaÑ anussÈveti,
pacchÈ ÒattiÑ Ôhapeti, yÈvatikÈ bhikkh| kammappattÈ, te anÈgatÈ honti,
chandÈrahÈnaÑ chando anÈhaÔo hoti, sammukhÊbh|tÈ paÔikkosanti,
dhammapatir|pakena vaggakammaÑ. ©atticatutthe ce bhikkhave kamme
kammappattÈ, te ÈgatÈ honti, chandÈrahÈnaÑ chando anÈhaÔo hoti,
sammukhÊbh|tÈ paÔikkosanti, dhammapatir|pakena vaggakammaÑ.
©atticatutthe ce bhikkhave kamme paÔhamaÑ kammavÈcaÑ anussÈveti,
pacchÈ ÒattiÑ Ôhapeti, yÈvatikÈ bhikkh| kammappattÈ, te ÈgatÈ honti,
chandÈrahÈnaÑ chando ÈhaÔo
hoti, sammukhÊbh|tÈ paÔikkosanti, dhammapatir|pakena vaggakammaÑ.

IdaÑ vuccati bhikkhave dhammapatir|pakena vaggakammaÑ. (4)
KatamaÒca bhikkhave dhammapatir|pakena samaggakammaÑ,
Òattidutiye ce bhikkhave kamme paÔhamaÑ kammavÈcaÑ anussÈveti,
pacchÈ ÒattiÑ Ôhapeti, yÈvatikÈ bhikkh| kammappattÈ, te ÈgatÈ honti,
chandÈrahÈnaÑ chando ÈhaÔo hoti, sammukhÊbh|tÈ na paÔikkosanti,
dhammapatir|pakena samaggakammaÑ. ©atticatutthe ce bhikkhave kamme
sammukhÊbh|tÈ na paÔikkosanti, dhammapatir|pakena samaggakammaÑ.
IdaÑ vuccati bhikkhave dhammapatir|pakena samaggakammaÑ. (5)
KatamaÒca bhikkhave dhammena samaggakammaÑ, Òattidutiye ce
bhikkhave kamme paÔhamaÑ ÒattiÑ Ôhapeti, pacchÈ ekÈya kammavÈcÈya
kammaÑ karoti, yÈvatikÈ bhikkh| kammappattÈ, te ÈgatÈ honti,
chandÈrahÈnaÑ chando ÈhaÔo hoti, sammukhÊbh|tÈ na paÔikkosanti,
dhammena samaggakammaÑ. ©atticatutthe ce bhikkhave kamme paÔhamaÑ
ÒattiÑ Ôhapeti, pacchÈ tÊhi kammavÈcÈhi kammaÑ karoti, yÈvatikÈ bhikkh|
sammukhÊbh|tÈ na paÔikkosanti, dhammena samaggakammaÑ. IdaÑ vuccati
bhikkhave dhammena samaggakammaÑ. (6)
237. CatuvaggakaraÓÈdikathÈ
388. PaÒca saÑghÈ, catuvaggo bhikkhusaÑgho, paÒcavaggo
bhikkhusaÑgho, dasavaggo bhikkhusaÑgho, vÊsativaggo bhikkhusaÑgho,
atirekavÊsativaggo bhikkhusaÑgho. Tatra bhikkhave yvÈyaÑ catuvaggo
bhikkhusaÑgho ÔhapetvÈ tÊÓi kammÈni upasampadaÑ pavÈraÓaÑ abbhÈnaÑ
dhammena samaggo sabbakammesu kammappatto. Tatra bhikkhave yvÈyaÑ
paÒcavaggo bhikkhusaÑgho ÔhapetvÈ dve kammÈni majjhimesu janapadesu
upasampadaÑ abbhÈnaÑ dhammena samaggo sabbakammesu kammappatto.
Tatra bhikkhave yvÈyaÑ dasavaggo bhikkhusaÑgho ÔhapetvÈ ekaÑ
kammaÑ abbhÈnaÑ dhammena samaggo sabbakammesu kammappatto.
Tatra bhikkhave yvÈyaÑ vÊsativaggo bhikkhusaÑgho dhammena samaggo
440 VinayapiÔaka
sabbakammesu kammappatto. Tatra bhikkhave yvÈyaÑ atirekavÊsativaggo

bhikkhusaÑgho dhammena samaggo sabbakammesu kammappatto.
389. CatuvaggakaraÓaÒce bhikkhave kammaÑ bhikkhunicatuttho

kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ. CatuvaggakaraÓaÒce
bhikkhave kammaÑ sikkhamÈnacatuttho kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca
karaÓÊyaÑ -pa- sÈmaÓeracatuttho kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca
karaÓÊyaÑ. SÈmaÓericatuttho kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ.
SikkhaÑ paccakkhÈtakacatuttho kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca
karaÓÊyaÑ. AntimavatthuÑ ajjhÈpannakacatuttho kammaÑ kareyya,
akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ. ŒpattiyÈ adassane ukkhittakacatutthokammaÑ
kareyya, akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ. ŒpattiyÈ appaÔikamme
ukkhittakacatuttho kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ. PÈpikÈya
diÔÔhiyÈ appaÔinissagge ukkhittakacatuttho kammaÑ kareyya, akammaÑ na
ca karaÓÊyaÑ. PaÓÉakacatuttho kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca
karaÓÊyaÑ. TheyyasaÑvÈsakacatuttho kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca
karaÓÊyaÑ. Titthiyapakkantakacatuttho kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca
karaÓÊyaÑ. TiracchÈnagatacatuttho kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca
karaÓÊyaÑ. MÈtughÈtakacatuttho kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca
kariÓÊyaÑ. PitughÈtakacatuttho kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca
karaÓÊyaÑ. ArahantaghÈtakacatuttho kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca
karaÓÊyaÑ. Bhikkhunid|sakacatuttho kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca
karaÓÊyaÑ. SaÑghabhedakacatuttho kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca
karaÓÊyaÑ. LohituppÈdakacatuttho kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca
karaÓÊyaÑ. UbhatobyaÒjanakacatuttho kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca
karaÓÊyaÑ. NÈnÈsaÑvÈsakacatuttho kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca
karaÓÊyaÑ. NÈnÈsÊmÈya Ôhitacatuttho kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca
karaÓÊyaÑ. IddhiyÈ vehÈse Ôhitacatuttho kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca
karaÓÊyaÑ. Yassa saÑgho kammaÑ karoti, taÑcatuttho kammaÑ kareyya,
akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ.
CatuvaggakaraÓaÑ.
390. PaÒcavaggakaraÓaÒce bhikkhave kammaÑ bhikkhunipaÒcamo

kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ. PaÒcavaggakaraÓaÒce
bhikkhave kammaÑ sikkhamÈnapaÒcamo kammaÑ kareyya -pa-
sÈmaÓerapaÒcamo kammaÑ kareyya. SÈmaÓeripaÒcamo kammaÑ
kareyya. SikkhaÑ paccakkhÈtakapaÒcamo kammaÑ kareyya.

AntimavatthuÑ ajjhÈpannakapaÒcamo kammaÑ kareyya. ŒpattiyÈ adassane
ukkhittakapaÒcamo kammaÑ kareyya. ŒpattiyÈ appaÔikamme
ukkhittakapaÒcamo kammaÑ kareyya. PÈpikÈya diÔÔhiyÈ appaÔinissagge
ukkhittakapaÒcamo kammaÑ kareyya. PaÓÉakapaÒcamo kammaÑ kareyya.
TheyyasaÑvÈsakapaÒcamo kammaÑ kareyya. TitthiyapakkantakapaÒcamo
kammaÑ kareyya. TiracchÈnagatapaÒcamo kammaÑ kareyya.
MÈtughÈtakapaÒcamo kammaÑ kareyya. PitughÈtakapaÒcamo kammaÑ
kareyya. ArahantaghÈtakapaÒcamo kammaÑ kareyya.
Bhikkhunid|sakapaÒcamo kammaÑ kareyya. SaÑghabhedakapaÒcamo
kammaÑ kareyya. LohituppÈdakapaÒcamo kammaÑ kareyya.
UbhatobyaÒjanakapaÒcamo kammaÑ kareyya. NÈnÈsaÑvÈsakapaÒcamo
kammaÑ kareyya. NÈnÈsÊmÈya ÔhitapaÒcamo kammaÑ kareyya. IddhiyÈ
vehÈse ÔhitapaÒcamo kammaÑ kareyya. Yassa saÑgho kammaÑ karoti,
taÑpaÒcamo kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ.
PaÒcavaggakaraÓaÑ.
391. DasavaggakaraÓaÒce bhikkhave kammaÑ bhikkhunidasamo

kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ. DasavaggakaraÓaÒce
bhikkhave kammaÑ sikkhamÈnadasamo kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca
karaÓÊyaÑ -pa-. DasavaggakaraÓaÒce bhikkhave kammaÑ yassa saÑgho
kammaÑ karoti, taÑdasamo kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ.
DasavaggakaraÓaÑ.
392. VÊsativaggakaraÓaÒce bhikkhave kammaÑ bhikkhunivÊso kammaÑ

kareyya, akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ. VÊsativaggakaraÓaÒce bhikkhave
kammaÑ sikkhamÈnavÊso kammaÑ kareyya -pa- sÈmaÓeravÊso kammaÑ
kareyya. SÈmaÓerivÊso kammaÑ kareyya. SikkhaÑ paccakkhÈtakavÊso
kammaÑ kareyya. AntimavatthuÑ ajjhÈpannakavÊso kammaÑ kareyya.
ŒpattiyÈ adassane ukkhittakavÊso kammaÑ kareyya. ŒpattiyÈ appaÔikamme
ukkhittakavÊso kammaÑ kareyya. PÈpikÈya diÔÔhiyÈ appaÔinissagge
ukkhittakavÊso kammaÑ kareyya. PaÓÉakavÊso kammaÑ kareyya.
TheyyasaÑvÈsakavÊso kammaÑ kareyya. TitthiyapakkantakavÊso kammaÑ
kareyya. TiracchÈnagatavÊso kammaÑ kareyya. MÈtughÈtakavÊso kammaÑ
kareyya. PitughÈtakavÊso kammaÑ kareyya.
442 VinayapiÔaka
ArahantaghÈtakavÊso kammaÑ kareyya. Bhikkhunid|sakavÊso kammaÑ

kareyya. SaÑghabhedakavÊso kammaÑ kareyya. LohituppÈdakavÊso
kammaÑ kareyya. UbhatobyaÒjanakavÊso kammaÑ kareyya.
NÈnÈsaÑvÈsakavÊso kammaÑ kareyya. NÈnÈsÊmÈya ÔhitavÊso kammaÑ
kareyya. IddhiyÈ vehÈse ÔhitavÊso kammaÑ kareyya. Yassa saÑgho
kammaÑ karoti, taÑvÊso kammaÑ kareyya, akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ.
VÊsativaggakaraÓaÑ.
_____
238. PÈrivÈsikÈdikathÈ
393. PÈrivÈsikacatuttho ce bhikkhave parivÈsaÑ dadeyya, m|lÈya
paÔikasseyya, mÈnattaÑ dadeyya, taÑvÊso abbheyya, akammaÑ na ca
karaÓÊyaÑ. M|lÈya paÔikassanÈrahacatuttho ce bhikkhave parivÈsaÑ
dadeyya, m|lÈya paÔikasseyya, mÈnattaÑ dadeyya, taÑvÊso abbheyya,
akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ. MÈnattÈrahacatuttho ce bhikkhave parivÈsaÑ
akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ. MÈnattacÈrikacatuttho ce bhikkhava parivÈsaÑ
akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ. AbbhÈnÈrahacatuttho ce bhikkhave parivÈsaÑ
akammaÑ na ca karaÓÊyaÑ.
394. Ekaccassa bhikkhave saÑghamajjhe paÔikkosanÈ ruhati, ekaccassa

na ruhati. Kassa ca bhikkhave saÑghamajjhe paÔikkosanÈ na ruhati,
bhikkhuniyÈ bhikkhave saÑghamajjhe paÔikkosanÈ na ruhati. SikkhamÈnÈya
bhikkhave -pa- SÈmaÓerassa bhikkhave. SÈmaÓeriyÈ bhikkhave.
SikkhÈpaccakkhÈtakassa bhikkhave. AntimavatthuÑ ajjhÈpannakassa
bhikkhave. Ummattakassa bhikkhave. Khittacittassa bhikkhave.
VedanÈÔÔassa bhikkhave. ŒpattiyÈ adassane ukkhittakassa bhikkhave.
ŒpattiyÈ appaÔikamme ukkhittakassa bhikkhave. PÈpikÈya diÔÔhiyÈ
appaÔinissagge ukkhittakassa bhikkhave. PaÓÉakassa bhikkhave.
TheyyasaÑvÈsakassa bhikkhave. Titthiyapakkantakassa
bhikkhave. TiracchÈnagatassa bhikkhave. MÈtughÈtakassa bhikkhave.

PitughÈtakassa bhikkhave. ArahantaghÈtakassa bhikkhave.
Bhikkhunid|sakassa bhikkhave. SaÑghabhedakassa bhikkhave.
LohituppÈdakassa bhikkhave. UbhatobyaÒjanakassa bhikkhave.
NÈnÈsaÑvÈsakassa bhikkhave. NÈnÈsÊmÈya Ôhitassa bhikkhave. IddhiyÈ
vehÈse Ôhitassa bhikkhave. Yassa saÑgho kammaÑ karoti, tassa ca1
bhikkhave saÑghamajjhe paÔikkosanÈ na ruhati. ImesaÑ kho bhikkhave
saÑghamajjhe paÔikkosanÈ na ruhati.
Kassa ca bhikkhave saÑghamajjhe paÔikkosanÈ ruhati. Bhikkhussa
bhikkhave pakatattassa samÈnasaÑvÈsakassa samÈnasÊmÈya Ôhitassa
antamaso ÈnantarikassÈpi2 bhikkhuno viÒÒÈpentassa saÑghamajjhe
paÔikkosanÈ ruhati. Imassa bhikkhave saÑghamajjhe paÔikkosanÈ ruhati.
239. DvenissÈraÓÈdikathÈ
395. DvemÈ bhikkhave nissÈraÓÈ, atthi bhikkhave puggalo appatto
nissÈraÓaÑ, taÒce saÑgho nissÈreti, ekacco sunissÈrito, ekacco dunnissÈrito.
Katamo ca bhikkhave puggalo appatto nissÈraÓaÑ, taÒce saÑgho nissÈreti,
dunnissÈrito. Idha pana bhikkhave bhikkhu suddho hoti anÈpattiko, taÒce
saÑgho nissÈreti, dunnissÈrito. AyaÑ vuccati bhikkhave puggalo appatto
nissÈraÓaÑ, taÒce saÑgho nissÈreti, dunnissÈrito.
Katamo ca bhikkhave puggalo appatto nissÈraÓaÑ, taÒce saÑgho
nissÈreti, sunissÈrito. Idha pana bhikkhave bhikkhu bÈlo hoti abyatto
Èpattibahulo anapadÈno, gihisaÑsaÔÔho viharati ananulomikehi
gihisaÑsaggehi, taÒce saÑgho nissÈreti, sunissÈrito. AyaÑ vuccati
bhikkhave puggalo appatto nissÈraÓaÑ, taÒce saÑgho nissÈreti, sunissÈrito.
396. DvemÈ bhikkhave osÈraÓÈ, atthi bhikkhave puggalo appatto

osÈraÓaÑ, taÒce saÑgho osÈreti, ekacco sosÈrito
______________________________________________________________
1. Tassa (SyÈ) 2. AnantarikassÈpi (SyÈ)
444 VinayapiÔaka
ekacco dosÈrito. Katamo ca bhikkhave puggalo appatto osÈraÓaÑ, taÒce

saÑgho osÈreti, dosÈrito. PaÓÉako bhikkhave appatto osÈraÓaÑ, taÒce
saÑgho osÈreti, dosÈrito. TheyyasaÑvÈsako bhikkhave appatto osÈraÓaÑ,
taÒce saÑgho osÈreti, dosÈrito. Titthiyapakkantako bhikkhave -pa-.
TiracchÈnagato bhikkhave. MÈtughÈtako bhikkhave. PitughÈtako bhikkhave.
ArahantaghÈtako bhikkhave. Bhikkhunid|sako bhikkhave. SaÑghabhedako
bhikkhave. LohituppÈdako bhikkhave. UbhatobyaÒjanako bhikkhave appatto
osÈraÓaÑ, taÒce saÑgho osÈreti, dosÈrito. AyaÑ vuccati bhikkhave puggalo
appatto osÈraÓaÑ, taÒce saÑgho osÈreti, dosÈrito. Ime vuccanti bhikkhave
puggalÈ appattÈ osÈraÓaÑ, te ce saÑgho osÈreti, dosÈritÈ.
Katamo ca bhikkhave puggalo appatto osÈraÓaÑ, taÒce saÑgho osÈreti,

sosÈrito. Hatthacchinno bhikkhave appatto osÈraÓaÑ, taÒce saÑgho osÈreti,
sosÈrito. PÈdacchinno bhikkhave -pa-. HatthapÈdacchinno bhikkhave.
KaÓÓacchinno bhikkhave. NÈsacchinno bhikkhave. KaÓÓanÈsacchinno
bhikkhave. A~gulicchinno bhikkhave. AÄacchinno bhikkhave.
KaÓÉaracchinno bhikkhave. PhaÓahatthako bhikkhave. Khujjo bhikkhave.
VÈmano bhikkhave. GalagaÓÉÊ bhikkhave. LakkhaÓÈhato bhikkhave.
KasÈhato bhikkhave. Likhitako bhikkhave. SÊpadiko bhikkhave. PÈparogÊ
bhikkhave. Parisad|sako bhikkhave. KÈÓo bhikkhave. KuÓÊ bhikkhave.
KhaÒjo bhikkhave. Pakkhahato bhikkhave. ChinniriyÈpatho bhikkhave.
JarÈdubbalo bhikkhave. Andho bhikkhave. M|go bhikkhave. Badhiro
bhikkhave. Andham|go bhikkhave. Andhabadhiro bhikkhave. M|gabadhiro
bhikkhave. Andham|gabadhiro bhikkhave appatto osÈraÓaÑ, taÒce saÑgho
osÈreti, sosÈrito. AyaÑ vuccati bhikkhave puggalo appatto osÈraÓaÑ, taÒce
saÑgho osÈreti, sosÈrito. Ime vuccanti bhikkhave puggalÈ appattÈ osÈraÓaÑ,
te ce saÑgho osÈreti, sosÈritÈ.
VÈsabhagÈmabhÈÓavÈro niÔÔhito paÔhamo.

240. AdhammakammÈdikathÈ
397. Idha pana bhikkhave bhikkhussa na hoti Èpatti daÔÔhabbÈ, tamenaÑ

codeti saÑgho vÈ sambahulÈ vÈ ekapuggalo vÈ “ÈpattiÑ tvaÑ Èvuso Èpanno,
passasetaÑ Èpattin”ti, so evaÑ vadeti “natthi me Èvuso Èpatti, yamahaÑ
passeyyan”ti, taÑ saÑgho ÈpattiyÈ adassane ukkhipati, adhammakammaÑ.
Idha pana bhikkhave bhikkhussa na hoti Èpatti paÔikÈtabbÈ, tamenaÑ

paÔikarohi taÑ Èpattin”ti, so evaÑ vadeti “natthi me Èvuso Èpatti, yamayaÑ
paÔikareyyan”ti, taÑ saÑgho ÈpattiyÈ appaÔikamme ukkhipati,
adhammakammaÑ.
Idha pana bhikkhave bhikkhussa na hoti pÈpikÈ diÔÔhi paÔinissajjetÈ,

tamenaÑ codeti saÑgho vÈ sambahulÈ vÈ ekapuggalo vÈ “pÈpikÈ te Èvuso
diÔÔhi, paÔinissajjetaÑ pÈpikaÑ diÔÔhin”ti, so evaÑ vadeti “natthi me Èvuso
pÈpikÈ diÔÔhi, yamahaÑ paÔinissajjeyyan”ti, taÑ saÑgho pÈpikÈya diÔÔhiyÈ
appaÔinissagge ukkhipati, adhammakammaÑ.
Idha pana bhikkhave bhikkhussa na hoti Èpatti daÔÔhabbÈ, na hoti Èpatti

paÔikÈtabbÈ, tamenaÑ codeti saÑgho vÈ sambahulÈ vÈ ekapuggalo vÈ
“ÈpattiÑ tvaÑ Èvuso Èpanno, passasetaÑ ÈpattiÑ, paÔikarohi taÑ Èpattin”ti,
so evaÑ vadeti “natthi me Èvuso Èpatti, yamahaÑ passeyyaÑ, natthi me
Èvuso Èpatti, yamahaÑ paÔikareyyan”ti, taÑ saÑgho adassane vÈ
appaÔikamme vÈ ukkhipati, adhammakammaÑ.
Idha pana bhikkhave bhikkhussa na hoti Èpatti daÔÔhabbÈ, na hoti pÈpikÈ

diÔÔhi paÔinissajjetÈ, tamenaÑ codeti saÑgho vÈ sambahulÈ vÈ ekapuggalo vÈ
“ÈpattiÑ tvaÑ Èvuso Èpanno, passasetaÑ ÈpattiÑ, pÈpikÈ te diÔÔhi,
paÔinissajjetaÑ pÈpikaÑ diÔÔhin”ti, so evaÑ vadeti “natthi me Èvuso Èpatti,
yamahaÑ passeyyaÑ, natthi me Èvuso pÈpikÈ diÔÔhi, yamahaÑ
paÔinissajjeyyan”ti, taÑ saÑgho adassane vÈ appaÔinissagge vÈ ukkhipati,
adhammakammaÑ.
446 VinayapiÔaka
Idha pana bhikkhave bhikkhussa na hoti Èpatti paÔikÈtabbÈ, na hoti

pÈpikÈ diÔÔhi paÔinissajjetÈ, tamenaÑ codeti saÑgho vÈ sambahulÈ vÈ
ekapuggalo vÈ “ÈpattiÑ tvaÑ Èvuso Èpanno, paÔikarohi taÑ ÈpattiÑ, pÈpikÈ
te diÔÔhi, paÔinissajjetaÑ pÈpikaÑ diÔÔhin”ti, so evaÑ vadeti “natthi me Èvuso
Èpatti, yamahaÑ paÔikareyyaÑ, natthi me Èvuso pÈpikÈ diÔÔhi, yamahaÑ
paÔinissajjeyyan”ti, taÑ saÑgho appaÔikamme vÈ appaÔinissagge vÈ
ukkhipati, adhammakammaÑ.
Idha pana bhikkhave bhikkhussa na hoti Èpatti daÔÔhabbÈ, na hoti Èpatti

paÔikÈtabbÈ, na hoti pÈpikÈ diÔÔhi paÔinissajjetÈ, tamenaÑ codeti saÑgho vÈ
sambahulÈ vÈ ekapuggalo vÈ “ÈpattiÑ tvaÑ Èvuso Èpanno, passasetaÑ
ÈpattiÑ, paÔikarohi taÑ ÈpattiÑ, pÈpikÈ te diÔÔhi, paÔinissajjetaÑ pÈpikaÑ
diÔÔhin”ti, so evaÑ vadeti “natthi me Èvuso Èpatti, yamahaÑ passeyyaÑ,
natthi me Èvuso Èpatti, yamahaÑ paÔikareyyaÑ, natthi me Èvuso pÈpikÈ
diÔÔhi, yamahaÑ paÔinissajjeyyan”ti, taÑ saÑgho adassane vÈ appaÔikamme
vÈ appaÔinissagge vÈ ukkhipati, adhammakammaÑ.
398. Idha pana bhikkhave bhikkhussa hoti Èpatti daÔÔhabbÈ, tamenaÑ

passasetaÑ Èpattin”ti, so evaÑ vadeti “ÈmÈvuso passÈmÊ”ti, taÑ saÑgho
ÈpattiyÈ adassane ukkhipati, adhammakammaÑ.
Idha pana bhikkhave bhikkhussa hoti Èpatti paÔikÈtabbÈ, tamenaÑ codeti

saÑgho vÈ sambahulÈ vÈ ekapuggalo vÈ “ÈpattiÑ tvaÑ Èvuso Èpanno,
paÔikarohi taÑ Èpattin”ti, so evaÑ vadeti “ÈmÈvuso paÔikarissÈmÊ”ti, taÑ
saÑgho ÈpattiyÈ appaÔikamme ukkhipati, adhammakammaÑ.
Idha pana bhikkhave bhikkhussa hoti pÈpikÈ diÔÔhi paÔinissajjetÈ,

diÔÔhi, paÔinissajjetaÑ pÈpikaÑ diÔÔhin”ti, so evaÑ vadeti
“ÈmÈvuso paÔinissajjissÈmÊ”ti, taÑ saÑgho pÈpikÈya diÔÔhiyÈ appaÔinissagge

ukkhipati, adhammakammaÑ.
Idha pana bhikkhave bhikkhussa hoti Èpatti daÔÔhabbÈ, hoti Èpatti
paÔikÈtabbÈ -pa- hoti Èpatti daÔÔhabbÈ, hoti pÈpikÈ diÔÔhi paÔinissajjetÈ -pa-
hoti Èpatti paÔikÈtabbÈ, hoti pÈpikÈ diÔÔhi paÔinissajjetÈ -pa- hoti Èpatti
daÔÔhabbÈ, hoti Èpatti paÔikÈtabbÈ, hoti pÈpikÈ diÔÔhi paÔinissajjetÈ, tamenaÑ
passasetaÑ ÈpattiÑ, paÔikarohi taÑ ÈpattiÑ, pÈpikÈ te diÔÔhi, paÔinissajjetaÑ
pÈpikaÑ diÔÔhin”ti, so evaÑ vadeti “ÈmÈvuso passÈmi, Èma paÔikarissÈmi,
Èma paÔinissajjissÈmÊ”ti, taÑ saÑgho adassane vÈ appaÔikamme vÈ
appaÔinissagge vÈ ukkhipati, adhammakammaÑ.
399. Idha pana bhikkhave bhikkhussa hoti Èpatti daÔÔhabbÈ, tamenaÑ

passasetaÑ Èpattin”ti, so evaÑ vadeti “natthi me Èvuso Èpatti, yamahaÑ
passeyyan”ti, taÑ saÑgho ÈpattiyÈ adassane ukkhipati, dhammakammaÑ.
Idha pana bhikkhave bhikkhussa hoti Èpatti paÔikÈtabbÈ, tamenaÑ codeti
saÑgho vÈ sambahulÈ vÈ ekapuggalo vÈ “ÈpattiÑ tvaÑ Èvuso Èpanno,
paÔikarohi taÑ Èpattin”ti, so evaÑ vadeti “natthi me Èvuso Èpatti, yamahaÑ
paÔikareyyan”ti, taÑ saÑgho ÈpattiyÈ appaÔikamme ukkhipati,
dhammakammaÑ.
Idha pana bhikkhave bhikkhussa hoti pÈpikÈ diÔÔhi paÔinissajjetÈ,
diÔÔhi, paÔinissajjetaÑ pÈpikaÑ diÔÔhin”ti, so evaÑ vadeti “natthi me Èvuso
pÈpikÈ diÔÔhi, yamahaÑ paÔinissajjeyyan”ti, taÑ saÑgho pÈpikÈya diÔÔhiyÈ
appaÔinissagge ukkhipati, dhammakammaÑ.
Idha pana bhikkhave bhikkhussa hoti Èpatti daÔÔhabbÈ, hoti Èpatti
paÔikÈtabbÈ -pa- hoti Èpatti daÔÔhabbÈ, hoti pÈpikÈ diÔÔhi paÔinissajjetÈ -pa-
hoti Èpatti paÔikÈtabbÈ, hoti pÈpikÈ diÔÔhi
448 VinayapiÔaka
paÔinissajjetÈ -pa- hoti Èpatti daÔÔhabbÈ, hoti Èpatti paÔikÈtabbÈ, hoti pÈpikÈ
diÔÔhi paÔinissajjetÈ, tamenaÑ codeti saÑgho vÈ sambahulÈ vÈ ekapuggalo vÈ
“ÈpattiÑ tvaÑ Èvuso Èpanno, passasetaÑ ÈpattiÑ, paÔikarohi taÑ ÈpattiÑ,
pÈpikÈ te diÔÔhi, paÔinissajjetaÑ pÈpikaÑ diÔÔhin”ti, so evaÑ vadeti “natthime
Èvuso Èpatti, yamahaÑ passeyyaÑ, natthi me Èvuso Èpatti, yamahaÑ
paÔikareyyaÑ, natthi me Èvuso pÈpikÈ diÔÔhi, yamahaÑ paÔinissajjeyyan”ti,
taÑ saÑgho adassane vÈ appaÔikamme vÈ appaÔinissagge vÈ ukkhipati,
dhammakammanti.
241. UpÈlipucchÈkathÈ
400. Atha kho ÈyasmÈ UpÈli yena BhagavÈ tenupasa~kami,
nisinno kho ÈyasmÈ UpÈli BhagavantaÑ etadavoca “yo nu kho bhante
samaggo saÑgho sammukhÈkaraÓÊyaÑ kammaÑ asammukhÈ karoti,
dhammakammaÑ nu kho taÑ bhante vinayakamman”ti. AdhammakammaÑ
taÑ UpÈli avinayakammanti. Yo nu kho bhante samaggo saÑgho
paÔipucchÈkaraÓÊyaÑ kammaÑ appaÔipucchÈ karoti -pa- paÔiÒÒÈyakaraÓÊyaÑ
kammaÑ apaÔiÒÒÈya karoti. SativinayÈrahassa am|ÄhavinayaÑ deti.
Am|ÄhavinayÈrahassa tassapÈpiyasikÈkammaÑ karoti.
TassapÈpiyasikÈkammÈrahassa tajjanÊyakammaÑ karoti.
TajjanÊyakammÈrahassa niyassakammaÑ karoti. NiyassakammÈrahassa
pabbÈjanÊyakammaÑ karoti. PabbÈjanÊyakammÈrahassa
paÔisÈraÓÊyakammaÑ karoti. PaÔisÈraÓÊyakammÈrahassa
ukkhepanÊyakammaÑ karoti. UkkhepanÊyakammÈrahassa parivÈsaÑ deti.
ParivÈsÈrahaÑ m|lÈya paÔikassati. M|lÈyapaÔikassanÈrahassa mÈnattaÑ deti.
MÈnattÈrahaÑ abbheti. AbbhÈnÈrahaÑ upasampÈdeti. DhammakammaÑ nu
kho taÑ bhante vinayakammanti. AdhammakammaÑ taÑ UpÈli
avinayakammaÑ.
Yo kho UpÈli samaggo saÑgho sammukhÈkaraÓÊyaÑ kammaÑ
asammukhÈ karoti, evaÑ kho UpÈli adhammakammaÑ hoti
avinayakammaÑ, evaÒca pana saÑgho sÈtisÈro hoti. Yo kho UpÈli samaggo
saÑgho paÔipucchÈkaraÓÊyaÑ kammaÑ appaÔipucchÈ karoti -pa-
paÔiÒÒÈyakaraÓÊyaÑ
kammaÑ apaÔiÒÒÈya karoti. SativinayÈrahassa am|ÄhavinayaÑ deti.

Am|ÄhavinayÈrahassa tassapÈpiyasikÈkammaÑ karoti.
TassapÈpiyasikÈkammÈrahassa tajjanÊyakammaÑ karoti.
TajjanÊyakammÈrahassa niyassakammaÑ karoti. NiyassakammÈrahassa
pabbÈjanÊyakammaÑ karoti. PabbÈjanÊyakammÈrahassa
paÔisÈraÓÊyakammaÑ karoti. PaÔisÈraÓÊyakammÈrahassa
ukkhepanÊyakammaÑ karoti. UkkhepanÊyakammÈrahassa parivÈsaÑ deti.
ParivÈsÈrahaÑ m|lÈya paÔikassati. M|lÈyapaÔikassanÈrahassa mÈnattaÑ deti.
MÈnattÈrahaÑ abbheti. AbbhÈnÈrahaÑ upasampÈdeti, evaÑ kho UpÈli
adhammakammaÑ hoti avinayakammaÑ, evaÒca pana saÑgho sÈtisÈro
hotÊti.
401. Yo nu kho bhante samaggo saÑgho sammukhÈkaraÓÊyaÑ

kammaÑ sammukhÈ karoti, dhammakammaÑ nu kho taÑ bhante
vinayakammanti. DhammakammaÑ taÑ UpÈli vinayakammanti. Yo nu kho
bhante samaggo saÑgho paÔipucchÈkaraÓÊyaÑ kammaÑ paÔipucchÈ karoti
-pa- paÔiÒÒÈyakaraÓÊyaÑ kammaÑ paÔiÒÒÈya karoti. SativinayÈrahassa
sativinayaÑ deti. Am|ÄhavinayÈrahassa am|ÄhavinayaÑ deti.
TassapÈpiyasikÈkammÈrahassa tassapÈpiyasikÈkammaÑ karoti.
TajjanÊyakammÈrahassa tajjanÊyakammaÑ karoti. NiyassakammÈrahassa
niyassakammaÑ karoti. PabbÈjanÊyakammÈrahassa pabbÈjanÊyakammaÑ
karoti. PaÔisÈraÓÊyakammÈrahassa paÔisÈraÓÊyakammaÑ karoti.
UkkhepanÊyakammÈrahassa ukkhepanÊyakammaÑ karoti. ParivÈsÈrahassa
parivÈsaÑ deti. M|lÈya paÔikassanÈrahaÑ m|lÈya paÔikassati.
MÈnattÈrahassa mÈnattaÑ deti. AbbhÈnÈrahaÑ abbheti. UpasampadÈrahaÑ
upasampÈdeti, dhammakammaÑ nu kho taÑ bhante vinayakammanti.
DhammakammaÑ taÑ UpÈli vinayakammaÑ.
Yo kho UpÈli samaggo saÑgho sammukhÈkaraÓÊyaÑ kammaÑ
sammukhÈ karoti, evaÑ kho UpÈli dhammakammaÑ hoti vinayakammaÑ,
evaÒca pana saÑgho anatisÈro hoti. Yo kho UpÈli samaggo saÑgho
paÔipucchÈkaraÓÊyaÑ kammaÑ paÔipucchÈ karoti. PaÔiÒÒÈyakaraÓÊyaÑ
kammaÑ paÔiÒÒÈya karoti. SativinayÈrahassa sativinayaÑ deti.
Am|ÄhavinayÈrahassa am|ÄhavinayaÑ deti. TassapÈpiyasikÈkammÈrahassa
tassapÈpiyasikÈkammaÑ karoti. TajjanÊyakammÈrahassa tajjanÊyakammaÑ
karoti. NiyassakammÈrahassa niyassakammaÑ karoti.
PabbÈjanÊyakammÈrahassa pabbÈjanÊyakammaÑ
450 VinayapiÔaka
karoti. PaÔisÈraÓÊyakammÈrahassa paÔisÈraÓÊyakammaÑ karoti.

UkkhepanÊyakammÈrahassa ukkhepanÊyakammaÑ karoti. ParivÈsÈrahassa
parivÈsaÑ deti. M|lÈyapaÔikassanÈrahaÑ m|lÈya paÔikassati. MÈnattÈrahassa
mÈnattaÑ deti. AbbhÈnÈrahaÑ abbheti. UpasampadÈrahaÑ upasampÈdeti,
evaÑ kho UpÈli dhammakammaÑ hoti vinayakammaÑ, evaÒca pana
saÑgho anatisÈro hotÊti.
402. Yo nu kho bhante samaggo saÑgho sativinayÈrahassa

am|ÄhavinayaÑ deti, am|ÄhavinayÈrahassa sativinayaÑ deti,
dhammakammaÑ nu kho taÑ bhante vinayakammanti. AdhammakammaÑ
taÑ UpÈli avinayakammanti. Yo nu kho bhante samaggo saÑgho
am|ÄhavinayÈrahassa tassapÈpiyasikÈkammaÑ karoti,
tassapÈpiyasikÈkammÈrahassa am|ÄhavinayaÑ deti -pa-
tassapÈpiyasikÈkammÈrahassa tajjanÊyakammaÑ karoti,
tajjanÊyakammÈrahassa tassapÈpiyasikÈkammaÑ karoti.
TajjanÊyakammÈrahassa niyassakammaÑ karoti, niyassakammÈrahassa
tajjanÊyakammaÑ karoti. NiyassakammÈrahassa pabbÈjanÊyakammaÑ
karoti, pabbÈjanÊyakammÈrahassa niyassakammaÑ karoti.
PabbÈjanÊyakammÈrahassa paÔisÈraÓÊyakammaÑ karoti,
paÔisÈraÓÊyakammÈrahassa pabbÈjanÊyakammaÑ karoti.
PaÔisÈraÓÊyakammÈrahassa ukkhepanÊyakammaÑ karoti,
ukkhepanÊyakammÈrahassa paÔisÈraÓÊyakammaÑ karoti.
UkkhepanÊyakammÈrahassa parivÈsaÑ deti, parivÈsÈrahassa
ukkhepanÊyakammaÑ karoti. ParivÈsÈrahaÑ m|lÈya paÔikassati, m|lÈya
paÔikassanÈrahassa parivÈsaÑ deti. M|lÈya paÔikassanÈrahassa mÈnattaÑ
deti, mÈnattÈrahaÑ m|lÈya paÔikassati. MÈnattÈrahaÑ abbheti,
abbhÈnÈrahassa mÈnattaÑ deti. AbbhÈnÈrahaÑ upasampÈdeti,
upasampadÈrahaÑ abbheti, dhammakammaÑ nu kho taÑ bhante
vinayakammanti. AdhammakammaÑ taÑ UpÈli avinayakammanti.
Yo kho UpÈli samaggo saÑgho sativinayÈrahassa am|ÄhavinayaÑ deti,
am|ÄhavinayÈrahassa sativinayaÑ deti, evaÑ kho UpÈli adhammakammaÑ
hoti avinayakammaÑ, evaÒca pana saÑgho sÈtisÈro hoti. Yo kho UpÈli
samaggo saÑgho am|ÄhavinayÈrahassa tassapÈpiyasikÈkammaÑ karoti,
tassapÈpiyasikÈkammÈrahassa am|ÄhavinayaÑ deti -pa-
tassapÈpiyasikÈkammÈrahassa tajjanÊyakammaÑ karoti,
tajjanÊyakammÈrahassa tassapÈviyasikÈkammaÑ karoti.
TajjanÊyakammÈrahassa niyassakammaÑ
karoti, niyassakammÈrahassa tajjanÊyakammaÑ karoti.

NiyassakammÈrahassa pabbÈjanÊyakammaÑ karoti,
pabbÈjanÊyakammÈrahassa niyassakammaÑ karoti.
PabbÈjanÊyakammÈrahassa paÔisÈraÓÊyakammaÑ karoti,
paÔisÈraÓÊyakammÈrahassa pabbÈjanÊyakammaÑ karoti.
PaÔisÈraÓÊyakammÈrahassa ukkhepanÊyakammaÑ karoti,
ukkhepanÊyakammÈrahassa paÔisÈraÓÊyakammaÑ karoti.
UkkhepanÊyakammÈrahassa parivÈsaÑ deti, parivÈsÈrahassa
ukkhepanÊyakammaÑ karoti. ParivÈsÈrahaÑ m|lÈya paÔikassati,
m|lÈyapaÔikassanÈrahassa parivÈsaÑ deti. M|lÈyapaÔikassanÈrahassa
mÈnattaÑ deti, mÈnattÈrahaÑ m|lÈya paÔikassati. MÈnattÈrahaÑ abbheti,
abbhÈnÈrahassa mÈnattaÑ deti. AbbhÈnÈrahaÑ upasampÈdeti,
upasampadÈrahaÑ abbheti, evaÑ kho UpÈli adhammakammaÑ hoti
avinayakammaÑ, evaÒca pana saÑgho sÈtisÈro hotÊti.
403. Yo nu kho bhante samaggo saÑgho sativinayÈrahassa sativinayaÑ

deti, am|ÄhavinayÈrahassa am|ÄhavinayaÑ deti, dhammakammaÑ nu kho
taÑ bhante vinayakammanti. DhammakammaÑ taÑ UpÈli vinayakammanti.
Yo nu kho bhante samaggo saÑgho am|ÄhavinayÈrahassa am|ÄhavinayaÑ
deti -pa- tassapÈpiyasikÈkammÈrahassa tassapÈpiyasikÈkammaÑ karoti -pa-
tajjanÊyakammÈrahassa tajjanÊyakammaÑ karoti -pa- niyassakammÈrahassa
niyassakammaÑ karoti -pa- pabbÈjanÊyakammÈrahassa pabbÈjanÊyakammaÑ
karoti -pa- paÔisÈraÓÊyakammÈrahassa paÔisÈraÓÊyakammaÑ karoti -pa-
ukkhepanÊyakammÈrahassa ukkhepanÊyakammaÑ karoti -pa-
parivÈsÈrahassa parivÈsaÑ deti -pa- m|lÈyapaÔikassanÈrahaÑ m|lÈya
paÔikassati -pa- mÈnattÈrahassa mÈnattaÑ deti -pa- abbhÈnÈrahaÑ abbheti,
upasampadÈrahaÑ upasampÈdeti, dhammakammaÑ nu kho taÑ bhante
vinayakammanti. DhammakammaÑ taÑ UpÈli vinayakammaÑ.
Yo kho UpÈli samaggo saÑgho sativinayÈrahassa sativinayaÑ deti,
am|ÄhavinayÈrahassa am|ÄhavinayaÑ deti, evaÑ kho UpÈli
dhammakammaÑ hoti vinayakammaÑ, evaÒca pana saÑgho anatisÈro hoti.
Yo kho UpÈli samaggo saÑgho am|ÄhavinayÈrahassa am|ÄhavinayaÑ deti
-pa- tassapÈpiyasikÈkammÈrahassa tassapÈpiyasikÈkammaÑ karoti -pa-
tajjanÊyakammÈrahassa tajjanÊyakammaÑ karoti -pa- niyassakammÈrahassa
niyassakammaÑ karoti -pa- pabbÈjanÊyakammÈrahassa pabbÈjanÊyakammaÑ
karoti -pa-
452 VinayapiÔaka
paÔisÈraÓÊyakammÈrahassa paÔisÈraÓÊyakammaÑ karoti -pa-

ukkhepanÊyakammÈrahassa ukkhepanÊyakammaÑ karoti -pa-
parivÈsÈrahassa parivÈsaÑ deti -pa- m|lÈya paÔikassanÈrahaÑ m|lÈya
paÔikassati -pa- mÈnattÈrahassa mÈnattaÑ deti -pa- abbhÈnÈrahaÑ abbheti,
upasampadÈrahaÑ upasampÈdeti, evaÑ kho UpÈli dhammakammaÑ hoti
vinayakammaÑ, evaÒca pana saÑgho anatisÈro hotÊti.
404. Atha kho BhagavÈ bhikkh| Èmantesi “yo kho bhikkhave samaggo
saÑgho sativinayÈrahassa am|ÄhavinayaÑ deti, evaÑ kho bhikkhave
adhammakammaÑ hoti avinayakammaÑ, evaÒca pana saÑgho sÈtisÈro hoti.
Yo kho bhikkhave samaggo saÑgho sativinayÈrahassa
tassapÈpiyasikÈkammaÑ karoti -pa- sativinayÈrahassa tajjanÊyakammaÑ
karoti. SativinayÈrahassa niyassakammaÑ karoti. SativinayÈrahassa
pabbÈjanÊyakammaÑ karoti. SativinayÈrahassa paÔisÈraÓÊyakammaÑ karoti.
SativinayÈrahassa ukkhepanÊyakammaÑ karoti. SativinayÈrahassa parivÈsaÑ
deti. SativinayÈrahaÑ m|lÈya paÔikassati. SativinayÈrahassa mÈnattaÑ deti.
SativinayÈrahaÑ abbheti. SativinayÈrahaÑ upasampÈdeti, evaÑ kho
bhikkhave adhammakammaÑ hoti avinayakammaÑ, evaÒca pana saÑgho
sÈtisÈro hoti.
405. Yo kho bhikkhave samaggo saÑgho am|ÄhavinayÈrahassa

tassapÈpiyasikÈkammaÑ karoti, evaÑ kho bhikkhave adhammakammaÑ
hoti avinayakammaÑ, evaÒca pana saÑgho sÈtisÈro hoti. Yo kho bhikkhave
samaggo saÑgho am|ÄhavinayÈrahassa tajjanÊyakammaÑ karoti -pa-
am|ÄhavinayÈrahassa niyassakammaÑ karoti. Am|ÄhavinayÈrahassa
pabbÈjanÊyakammaÑ karoti. Am|ÄhavinayÈrahassa paÔisÈraÓÊyakammaÑ
karoti. Am|ÄhavinayÈrahassa ukkhepanÊyakammaÑ karoti.
Am|ÄhavinayÈrahassa parivÈsaÑ deti. Am|ÄhavinayÈrahaÑ m|lÈya
paÔikassati. Am|ÄhavinayÈrahassa mÈnattaÑ deti. Am|ÄhavinayÈrahaÑ
abbheti. Am|ÄhavinayÈrahaÑ upasampÈdeti. Am|ÄhavinayÈrahassa
sativinayaÑ deti, evaÑ kho bhikkhave adhammakammaÑ hoti
avinayakammaÑ, evaÒca pana saÑgho sÈtisÈro hoti.
406. Yo kho bhikkhave samaggo saÑgho tassapÈpiyasikÈkammÈrahassa

tajjanÊyakammaÑ karoti -pa- tajjanÊyakammÈrahassa.
NiyassakammÈrahassa. PabbÈjanÊyakammÈrahassa.
PaÔisÈraÓÊyakammÈrahassa. UkkhepanÊyakammÈrahassa. ParivÈsÈrahaÑ.
M|lÈyapaÔikassanÈrahassa. MÈnattÈrahaÑ. AbbhÈnÈrahaÑ.
UpasampadÈrahassa sativinayaÑ deti, evaÑ kho bhikkhave
adhammakammaÑ hoti avinayakammaÑ, evaÒca pana saÑgho sÈtisÈro hoti.
Yo kho bhikkhave samaggo saÑgho upasampadÈrahassa am|ÄhavinayaÑ
deti -pa- upasampadÈrahassa tassapÈpiyasikÈkammaÑ karoti.
UpasampadÈrahassa tajjanÊyakammaÑ karoti. UpasampadÈrahassa
niyassakammaÑ karoti. UpasampadÈrahassa pabbÈjanÊyakammaÑ karoti.
UpasampadÈrahassa paÔisÈraÓÊyakammaÑ karoti. UpasampadÈrahassa
ukkhepanÊyakammaÑ karoti. UpasampadÈrahassa parivÈsaÑ deti.
UpasampadÈrahaÑ m|lÈya paÔikassati. UpasampadÈrahassa mÈnattaÑ deti.
UpasampadÈrahaÑ abbheti, evaÑ kho bhikkhave adhammakammaÑ hoti
avinayakammaÑ, evaÒca pana saÑgho sÈtisÈro hotÊti.
UpÈlipucchÈbhÈÓavÈro niÔÔhito dutiyo.

_____
242. TajjanÊyakammakathÈ
407. Idha pana bhikkhave bhikkhu bhaÓÉanakÈrako hoti kalahakÈrako
vivÈdakÈrako bhassakÈrako saÑghe adhikaraÓakÈrako. Tatra ce bhikkh|naÑ
evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu bhaÓÉanakÈrako kalahakÈrako
vivÈdakÈrako bhassakÈrako saÑghe adhikaraÓakÈrako, handassa mayaÑ
tajjanÊyakammaÑ karomÈ”ti, te tassa tajjanÊyakammaÑ karonti adhammena
vaggÈ. So tamhÈ ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ gacchati, tatthapi bhikkh|naÑ evaÑ
hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu saÑghena tajjanÊyakammakato adhammena
vaggehi, handassa mayaÑ tajjanÊyakammaÑ karomÈ”ti, te tassa
tajjanÊyakammaÑ karonti adhammena samaggÈ. So tamhÈpi ÈvÈsÈ aÒÒaÑ
ÈvÈsaÑ gacchati, tatthapi bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu
saÑghena tajjanÊyakammakato adhammena samaggehi, handassa mayaÑ
tajjanÊyakammaÑ karomÈ”ti, te tassa tajjanÊyakammaÑ karonti dhammena
vaggÈ.
454 VinayapiÔaka
So tamhÈpi ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ gacchati, tatthapi bhikkh|naÑ evaÑ hoti

“ayaÑ kho Èvuso bhikkhu saÑghena tajjanÊyakammakato dhammena
tajjanÊyakammaÑ karonti dhammapatir|pakena vaggÈ. So tamhÈpi ÈvÈsÈ
aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ gacchati, tatthapi bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso
bhikkhu saÑghena tajjanÊyakammakato dhammapatir|pakena vaggehi,
handassa mayaÑ tajjanÊyakammaÑ karomÈ”ti, te tassa tajjanÊyakammaÑ
karonti dhammapatir|pakena samaggÈ.

samaggÈ. So tamhÈ ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ gacchati, tatthapi bhikkh|naÑ
evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu saÑghena tajjanÊyakammakato
adhammena samaggehi, handassa mayaÑ tajjanÊyakammaÑ karomÈ”ti, te
tassa tajjanÊyakammaÑ karonti dhammena vaggÈ. So tamhÈpi ÈvÈsÈ aÒÒaÑ
saÑghena tajjanÊyakammakato dhammena vaggehi, handassa mayaÑ
tajjanÊyakammaÑ karomÈ”ti, te tassa tajjanÊyakammaÑ karonti
dhammapatir|pakena vaggÈ. So tamhÈpi ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ gacchati,
tatthapi bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu saÑghena
tajjanÊyakammakato dhammapatir|pakena vaggehi, handassa mayaÑ
dhammapatir|pakena samaggÈ. So tamhÈpi ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ gacchati,
tajjanÊyakammakato dhammapatir|pakena samaggehi, handassa mayaÑ
vaggÈ.

evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu
bhaÓÉanakÈrako kalahakÈrako vivÈdakÈrako bhassakÈrako saÑghe

adhikaraÓakÈrako, handassa mayaÑ tajjanÊyakammaÑ karomÈ”ti, te tassa
tajjanÊyakammaÑ karonti dhammena vaggÈ. So tamhÈ ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ
gacchati, tatthapi bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu
saÑghena tajjanÊyakammakato dhammena vaggehi, handassa mayaÑ
dhammapatir|pakena vaggÈ. So tamhÈpi ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ gacchati,
tatthapi bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhusaÑghena
vaggÈ. So tamhÈpi ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ gacchati, tatthapi bhikkh|naÑ evaÑ
hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu SaÑghena tajjanÊyakammakato adhammena
tajjanÊyakammaÑ karonti adhammena samaggÈ.

dhammapatir|pakena vaggÈ. So tamhÈ ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ gacchati,
dhammapatir|pakena samaggÈ. So tamhÈpi ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ gacchti,
vaggÈ. So tamhÈpi ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ gacchati, tatthapi
456 VinayapiÔaka
bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu saÑghena

tajjanÊyakammakato adhammena vaggehi, handassa mayaÑ
samaggÈ. So tamhÈpi ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ gacchati, tatthapi bhikkh|naÑ
evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu saÑghena tajjanÊyakammakato
adhammena samaggehi, handassa mayaÑ tajjanÊyakammaÑ karomÈ”ti, te
tassa tajjanÊyakammaÑ karonti dhammena vaggÈ.

dhammapatir|pakena samaggÈ. So tamhÈ ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ gacchati,
hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu saÑghena tajjanÊyakammakato adhammena
tajjanÊyakammaÑ karonti adhammena samaggÈ. So tamhÈpi ÈvÈsÈ aÒÒaÑ
saÑghena tajjanÊyakammakato adhammena samaggehi, handassa mayaÑ
tajjanÊyakammaÑ karomÈ”ti, te tassa tajjanÊyakammaÑ karonti dhammena
hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu saÑghena tajjanÊyakammakato dhammena
tajjanÊyakammaÑ karonti dhammapatir|pakena vaggÈ.
243. NiyassakammakathÈ
412. Idha pana bhikkhave bhikkhu bÈlo hoti abyatto Èpattibahulo
anapadÈno, gihisaÑsaÔÔho viharati ananulomikehi
gihisaÑsaggehi. Tatra ce bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu

bÈlo abyatto Èpattibahulo anapadÈno, gihisaÑsaÔÔho viharati ananulomikehi
gihisaÑsaggehi, handassa mayaÑ niyassakammaÑ karomÈ”ti, te tassa
niyassakammaÑ karonti adhammena vaggÈ. So tamhÈ ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ
gacchati, tatthapi bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu
saÑghena niyassakammakato adhammena vaggehi, handassa mayaÑ
niyassakammaÑ karomÈ”ti, te tassa niyassakammaÑ karonti adhammena
samaggÈ -pa- dhammena vaggÈ. Dhammapatir|pakena vaggÈ.
Dhammapatir|pakena samaggÈ -pa-.
YathÈ heÔÔhÈ, tathÈ cakkaÑ kÈtabbaÑ.
244. PabbÈjanÊyakammakathÈ
413. Idha pana bhikkhave bhikkhu kulad|sako hoti pÈpasamÈcÈro. Tatra
ce bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu kulad|sako
pÈpasamÈcÈro, handassa mayaÑ pabbÈjanÊyakammaÑ karomÈ”ti, te tassa
pabbÈjanÊyakammaÑ karonti adhammena vaggÈ. So tamhÈ ÈvÈsÈ aÒÒaÑ
saÑghena pabbÈjanÊyakammakato adhammena vaggehi, handassa mayaÑ
pabbÈjanÊyakammaÑ karomÈ”ti. Te tassa pabbÈjanÊyakammaÑ karonti
adhammena samaggÈ -pa- dhammena vaggÈ. Dhammapatir|pakena vaggÈ.
CakkaÑ kÈtabbaÑ.
245. PaÔisÈraÓÊyakammakathÈ
414. Idha pana bhikkhave bhikkhu gihÊ akkosati paribhÈsati. Tatra ce
bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu gihÊ akkosati paribhÈsati,
handassa mayaÑ paÔisÈraÓÊyakammaÑ karomÈ”ti, te tassa
paÔisÈraÓÊyakammaÑ karonti adhammena vaggÈ. So tamhÈ ÈvÈsÈ aÒÒaÑ
saÑghena paÔisÈraÓÊyakammakato adhammena vaggehi, handassa mayaÑ
458 VinayapiÔaka
paÔisÈraÓÊyakammaÑ karomÈ”ti, te tassa paÔisÈraÓÊyakammaÑ karonti

CakkaÑ kÈtabbaÑ.
246. Adassane ukkhepanÊyakammakathÈ

415. Idha pana bhikkhave bhikkhu ÈpattiÑ ÈpajjitvÈ na icchati ÈpattiÑ
passituÑ. Tatra ce bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu ÈpattiÑ
ÈpajjitvÈ na icchati ÈpattiÑ passituÑ, handassa mayaÑ ÈpattiyÈ adassane
ukkhepanÊyakammaÑ karomÈ”ti, te tassa ÈpattiyÈ adassane
ukkhepanÊyakammaÑ karonti adhammena vaggÈ. So tamhÈ ÈvÈsÈ aÒÒaÑ
saÑghena ÈpattiyÈ adassane ukkhepanÊyakammakato adhammena vaggehi,
handassa mayaÑ ÈpattiyÈ adassane ukkhepanÊyakammaÑ karomÈ”ti, te tassa
ÈpattiyÈ adassane ukkhepanÊyakammaÑ karonti adhammena samaggÈ -pa-
dhammena vaggÈ. Dhammapatir|pakena vaggÈ. Dhammapatir|pakena
samaggÈ -pa-.
CakkaÑ kÈtabbaÑ.
247. AppaÔikamme ukkhepanÊyakammakathÈ

paÔikÈtuÑ. Tatra ce bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu
ÈpattiÑ ÈpajjitvÈ na icchati ÈpattiÑ paÔikÈtuÑ, handassa mayaÑ ÈpattiyÈ
appaÔikamme ukkhepanÊyakammaÑ karomÈ”ti, te tassa ÈpattiyÈ
appaÔikamme ukkhepanÊyakammaÑ karonti adhammena vaggÈ. So tamhÈ
ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ gacchati, tatthapi bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho
Èvuso bhikkhu saÑghena ÈpattiyÈ appaÔikamme ukkhepanÊyakammakato
adhammena vaggehi, handassa mayaÑ ÈpattiyÈ appaÔikamme
ukkhepanÊyakammaÑ karomÈ”ti, te tassa ÈpattiyÈ appaÔikamme
ukkhepanÊyakammaÑ karonti adhammena samaggÈ -pa- dhammena vaggÈ.
Dhammapatir|pakena vaggÈ. Dhammapatir|pakena samaggÈ -pa-.
CakkaÑ kÈtabbaÑ.
248. AppaÔinissagge ukkhepanÊyakammakathÈ

417. Idha pana bhikkhave bhikkhu na icchati pÈpikaÑ diÔÔhiÑ
paÔinissajjituÑ. Tatra ce bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu
na icchati pÈpikaÑ diÔÔhiÑ paÔinissajjituÑ, handassa mayaÑ pÈpikÈya
diÔÔhiyÈ appaÔinissagge ukkhepanÊyakammaÑ karomÈ”ti, te tassa pÈpikÈya
diÔÔhiyÈ appaÔinissagge ukkhepanÊyakammaÑ karonti adhammena vaggÈ. So
tamhÈ ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ gacchati, tatthapi bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ
kho Èvuso bhikkhu saÑghena pÈpikÈya diÔÔhiyÈ appaÔinissagge
ukkhepanÊyakammakato adhammena vaggehi, handassa mayaÑ pÈpikÈya
diÔÔhiyÈ appaÔinissagge ukkhepanÊyakammaÑ karonti adhammena samaggÈ -
pa- dhammena vaggÈ. Dhammapatir|pakena vaggÈ. Dhammapatir|pakena
samaggÈ -pa-.
CakkaÑ kÈtabbaÑ.
249. TajjanÊyakammapaÔippassaddhikathÈ
418. Idha pana bhikkhave bhikkhu saÑghena tajjanÊyakammakato
sammÈ vattati, lomaÑ pÈteti, netthÈraÑ vattati, tajjanÊyassa kammassa
paÔippassaddhiÑ yÈcati. Tatra ce bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso
bhikkhu saÑghena tajjanÊyakammakato sammÈ vattati, lomaÑ pÈteti,
netthÈraÑ vattati, tajjanÊyassa kammassa paÔippassaddhiÑ yÈcati, handassa
mayaÑ tajjanÊyakammaÑ paÔippassambhemÈ”ti, te tassa tajjanÊyakammaÑ
paÔippassambhenti adhammena vaggÈ. So tamhÈ ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ
gacchati, tatthapi bhikkh|naÑ evaÑ hoti “imassa kho Èvuso bhikkhuno
saÑghena tajjanÊyakammaÑ paÔippassaddhaÑ adhammena vaggehi,
handassa mayaÑ tajjanÊyakammaÑ paÔippassambhemÈ”ti, te tassa
tajjanÊyakammaÑ paÔippassambhenti adhammena samaggÈ. So tamhÈpi
ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ gacchati, tatthapi bhikkh|naÑ evaÑ hoti “imassa kho
Èvuso bhikkhuno saÑghena tajjanÊyakammaÑ paÔippassaddhaÑ adhammena
samaggehi, handassa mayaÑ tajjanÊyakammaÑ paÔippassambhemÈ”ti, te
tassa tajjanÊyakammaÑ paÔippassambhenti dhammena vaggÈ. So tamhÈpi
Èvuso bhikkhuno saÑghena tajjanÊyakammaÑ paÔippassaddhaÑ dhammena
vaggehi,
460 VinayapiÔaka

tajjanÊyakammaÑ paÔippassambhenti dhammapatir|pakena vaggÈ. So
tamhÈpi ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ gacchati, tatthapi bhikkh|naÑ evaÑ hoti
“imassa kho Èvuso bhikkhuno saÑghena tajjanÊyakammaÑ paÔippassaddhaÑ
dhammapatir|pakena vaggehi, handassa mayaÑ tajjanÊyakammaÑ
paÔippassambhemÈ”ti, te tassa tajjanÊyakammaÑ paÔippassambhenti
dhammapatir|pakena samaggÈ.

paÔippassambhenti adhammena samaggÈ. So tamhÈ ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ
saÑghena tajjanÊyakammaÑ paÔippassaddhaÑ adhammena samaggehi,
tajjanÊyakammaÑ paÔippassambhenti dhammena vaggÈ. So tamhÈpi ÈvÈsÈ
aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ gacchati, tatthapi bhikkh|naÑ evaÑ hoti “imassa kho Èvuso
bhikkhuno saÑghena tajjanÊyakammaÑ paÔippassaddhaÑ dhammena
vaggehi, handassa mayaÑ tajjanÊyakammaÑ paÔippassambhemÈ”ti, te tassa
tajjanÊyakammaÑ paÔippassambhenti dhammapatir|pakena vaggÈ. So
tamhÈpi ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ gacchati, tatthapi bhikkh|naÑ evaÑ hoti
“imassa kho Èvuso bhikkhuno saÑghena tajjanÊyakammaÑ paÔippassaddhaÑ
tatthapi bhikkh|naÑ evaÑ hoti “imassa kho Èvuso bhikkhuno saÑghena
tajjanÊyakammaÑ paÔippassaddhaÑ dhamapatir|pakena samaggehi,
tajjanÊyakammaÑ paÔippassambhenti adhammena vaggÈ.

paÔippassaddhiÑ
yÈcati. Tatra ce bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu saÑghena
tajjanÊyakammakato sammÈ vattati, lomaÑ pÈteti, netthÈraÑ vattati,
tajjanÊyassa kammassa paÔippassaddhiÑ yÈcati, handassa mayaÑ
tajjanÊyakammaÑ paÔippassambhemÈ”ti, te tassa tajjanÊyakammaÑ
paÔippassambhenti dhammena vaggÈ. So tamhÈ ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ
saÑghena tajjanÊyakammaÑ paÔippassaddhaÑ dhammena vaggehi, handassa
paÔippassambhenti dhammapatir|pakena vaggÈ. So tamhÈpi ÈvÈsÈ aÒÒaÑ
ÈvÈsaÑ gacchati, tatthapi bhikkh|naÑ evaÑ hoti “imassa kho Èvuso
bhikkhuno saÑghena tajjanÊyakammaÑ paÔippassaddhaÑ
paÔippassambhemÈ”ti te tassa tajjanÊyakammaÑ paÔippassambhenti
tatthapi bhikkh|naÑ evaÑ hoti “imassa kho Èvuso bhikkhuno saÑghena
tajjanÊyakammaÑ paÔippassaddhaÑ dhammapatir|pakena samaggehi,
tajjanÊyakammaÑ paÔippassambhenti adhammena vaggÈ. So tamhÈpi ÈvÈsÈ
bhikkhuno saÑghena tajjanÊyakammaÑ paÔippassaddhaÑ adhammena
vaggehi, handassa mayaÑ tajjanÊyakammaÑ paÔippassambhemÈ”ti, te tassa
tajjanÊyakammaÑ paÔippassambhenti adhammena samaggÈ.

paÔippassambhenti dhammapatir|pakena vaggÈ. So tamhÈ ÈvÈsÈ aÒÒaÑ
tatthapi bhikkh|naÑ
462 VinayapiÔaka
evaÑ hoti “imassa kho Èvuso bhikkhuno saÑghena tajjanÊyakammaÑ

paÔippassaddhaÑ dhammapatir|pakena samaggehi, handassa mayaÑ
paÔippassambhenti adhammena vaggÈ. So tamhÈpi ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ
saÑghena tajjanÊyakammaÑ paÔippassaddhaÑ adhammena vaggehi,
tajjanÊyakammaÑ paÔippassambhenti adhammena samaggÈ. So tamhÈpi
Èvuso bhikkhuno saÑghena tajjanÊyakammaÑ paÔippassaddhaÑ adhammena
samaggehi, handassa mayaÑ tajjanÊyakammaÑ paÔippassambhemÈ”ti, te
tassa tajjanÊyakammaÑ paÔippassambhenti dhammena vaggÈ.

paÔippassambhenti dhammapatir|pakena samaggÈ. So tamhÈ ÈvÈsÈ aÒÒaÑ
dhammapatir|pakena samaggehi, handassa mayaÑ tajjanÊyakammaÑ
adhammena vaggÈ. So tamhÈpi ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ gacchati, tatthapi
bhikkh|naÑ evaÑ hoti “imassa kho Èvuso bhikkhuno saÑghena
tajjanÊyakammaÑ paÔippassaddhaÑ adhammena vaggehi, handassa mayaÑ
paÔippassambhenti adhammena samaggÈ. So tamhÈpi ÈvÈsÈ aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ
saÑghena tajjanÊyakammaÑ paÔippassaddhaÑ adhammena samaggehi,
tajjanÊyakammaÑ paÔippassambhenti dhammena vaggÈ. So tamhÈpi ÈvÈsÈ
bhikkhuno saÑghena tajjanÊyakammaÑ
paÔippassaddhaÑ dhammena vaggehi, handassa mayaÑ tajjanÊyakammaÑ

dhammapatir|pakena vaggÈ.
250. NiyassakammapaÔippassaddhikathÈ
423. Idha pana bhikkhave bhikkhu saÑghena niyassakammakato sammÈ
vattati, lomaÑ pÈteti, netthÈraÑ vattati, niyassassa kammassa
bhikkhu saÑghena niyassakammakato sammÈ vattati, lomaÑ pÈteti,
netthÈraÑ vattati, niyassassa kammassa paÔippassaddhiÑ yÈcati, handassa
mayaÑ niyassakammaÑ paÔippassambhemÈ”ti, te tassa niyassakammaÑ
saÑghena niyassakammaÑ paÔippassaddhaÑ adhammena vaggehi, handassa
paÔippassambhenti adhammena samaggÈ -pa- dhammena vaggÈ.
Dhammapatir|pakena vaggÈ. Dhammapatir|pakena samaggÈ -pa-.
CakkaÑ kÈtabbaÑ.
251. PabbÈjanÊyakammapaÔippassaddhikathÈ
424. Idha pana bhikkhave bhikkhu saÑghena pabbÈjanÊyakammakato
sammÈ vattati, lomaÑ pÈteti, netthÈraÑ vattati, pabbÈjanÊyassa kammassa
bhikkhu saÑghena pabbÈjanÊyakammakato sammÈ vattati, lomaÑ pÈteti,
netthÈraÑ vattati, pabbÈjanÊyassa kammassa paÔippassaddhiÑ yÈcati,
handassa mayaÑ pabbÈjanÊyakammaÑ paÔippassambhemÈ”ti, te tassa
pabbÈjanÊyakammaÑ paÔippassambhenti adhammena vaggÈ. So tamhÈ ÈvÈsÈ
bhikkhuno saÑghena pabbÈjanÊyakammaÑ paÔippassaddhaÑ adhammena
vaggehi, handassa mayaÑ pabbÈjanÊyakammaÑ paÔippassambhemÈ”ti, te
tassa pabbÈjanÊyakammaÑ paÔippassambhenti adhammena samaggÈ -pa-
samaggÈ -pa-.
CakkaÑ kÈtabbaÑ.
464 VinayapiÔaka
252. PaÔisÈraÓÊyakammaÔippassaddhikathÈ
425. Idha pana bhikkhave bhikkhu saÑghena paÔisÈraÓÊyakammakato
sammÈ vattati, lomaÑ pÈteti, netthÈraÑ vattati, paÔisÈraÓÊyassa kammassa
bhikkhu saÑghena paÔisÈraÓÊyakammakato sammÈ vattati, lomaÑ pÈteti,
netthÈraÑ vattati, paÔisÈraÓÊyassa kammassa paÔippassaddhiÑ yÈcati,
handassa mayaÑ paÔisÈraÓÊyakammaÑ paÔippassambhemÈ”ti, te tassa
paÔisÈraÓÊyakammaÑ paÔippassambhenti adhammena vaggÈ. So tamhÈ ÈvÈsÈ
bhikkhuno saÑghena paÔisÈraÓÊyakammaÑ paÔippassaddhaÑ adhammena
vaggehi, handassa mayaÑ paÔisÈraÓÊyakammaÑ paÔippassambhemÈ”ti, te
tassa paÔisÈraÓÊyakammaÑ paÔippassambhenti adhammena samaggÈ -pa-
samaggÈ -pa-.
CakkaÑ kÈtabbaÑ.
253. Adassane ukkhepanÊyakammapaÔippassaddhikathÈ

426. Idha pana bhikkhave bhikkhu saÑghena ÈpattiyÈ adassane
ukkhepanÊyakammakato sammÈ vattati, lomaÑ pÈteti, netthÈraÑ vattati,
ÈpattiyÈ adassane ukkhepanÊyassa kammassa paÔippassaddhiÑ yÈcati. Tatra
ce bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu saÑghena ÈpattiyÈ
adassane ukkhepanÊyakammakato sammÈ vattati, lomaÑ pÈteti, netthÈraÑ
vattati, ÈpattiyÈ adassane ukkhepanÊyassa kammassa paÔippassaddhiÑ yÈcati,
handassa mayaÑ ÈpattiyÈ adassane ukkhepanÊyakammaÑ
paÔippassambhemÈ”ti, te tassa ÈpattiyÈ adassane ukkhepanÊyakammaÑ
gacchati, tatthapi bhikkhunaÑ evaÑ hoti “imassa kho Èvuso bhikkhuno
saÑghena ÈpattiyÈ adassane ukkhepanÊyakammaÑ paÔippassaddhaÑ
adhammena vaggehi, handassa mayaÑ ÈpattiyÈ adassane
ukkhepanÊyakammaÑ paÔippassambhemÈ”ti, te tassa ÈpattiyÈ adassane
ukkhepanÊyakammaÑ paÔippassambhenti adhammena samaggÈ -pa-

samaggÈ -pa-.
CakkaÑ kÈtabbaÑ.
254. AppaÔikamme ukkhepanÊyakammapaÔippassaddhikathÈ

427. Idha pana bhikkhave bhikkhu saÑghena ÈpattiyÈ appaÔikamme
ÈpattiyÈ appaÔikamme ukkhepanÊyassa kammassa paÔippassaddhiÑ yÈcati.
Tatra ce bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu saÑghena
ÈpattiyÈ appaÔikamme ukkhepanÊyakammakato sammÈ vattati, lomaÑ pÈteti,
netthÈraÑ vattati, ÈpattiyÈ appaÔikamme ukkhepanÊyassa kammassa
paÔippassaddhiÑ yÈcati, handassa mayaÑ ÈpattiyÈ appaÔikamme
ukkhepanÊyakammaÑ paÔippassambhemÈ”ti, te tassa ÈpattiyÈ appaÔikamme
ukkhepanÊyakammaÑ paÔippassambhenti adhammena vaggÈ. So tamhÈ ÈvÈsÈ
bhikkhuno saÑghena ÈpattiyÈ appaÔikamme ukkhepanÊyakammaÑ
paÔippassaddhaÑ adhammena vaggehi, handassa mayaÑ ÈpattiyÈ
appaÔikamme ukkhepanÊyakammaÑ paÔippassambhemÈ”ti, te tassa ÈpattiyÈ
appaÔikamme ukkhepanÊyakammaÑ paÔippassambhenti adhammena samaggÈ
-pa- dhammena vaggÈ. Dhammapatir|pakena vaggÈ. Dhammapatir|pakena
samaggÈ -pa-.
CakkaÑ kÈtabbaÑ.
255. AppaÔinissagge ukkhepanÊyakammapaÔippassaddhikathÈ

428. Idha pana bhikkhave bhikkhu saÑghena pÈpikÈya diÔÔhiyÈ
appaÔinissagge ukkhepanÊyakammakato sammÈ vattati, lomaÑ pÈteti,
netthÈraÑ vattati, pÈpikÈya diÔÔhiyÈ appaÔinissagge ukkhepanÊyassa
kammassa paÔippassaddhiÑ yÈcati. Tatra ce bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ
pÈpikÈya diÔÔhiyÈ appaÔinissagge ukkhepanÊyassa kammassa
paÔippassaddhiÑ yÈcati, handassa mayaÑ pÈpikÈya diÔÔhiyÈ appaÔinissagge
ukkhepanÊyakammaÑ paÔippassambhemÈ”ti, te
466 VinayapiÔaka
tassa pÈpikÈya diÔÔhiyÈ appaÔinissagge ukkhepanÊyakammaÑ

saÑghena pÈpikÈya diÔÔhiyÈ appaÔinissagge ukkhepanÊyakammaÑ
paÔippassaddhaÑ adhammena vaggehi, handassa mayaÑ pÈpikÈya diÔÔhiyÈ
appaÔinissagge ukkhepanÊyakammaÑ paÔippassambhemÈ”ti, te tassa
pÈpikÈya diÔÔhiyÈ appaÔinissagge ukkhepanÊyakammaÑ paÔippassambhenti
CakkaÑ kÈtabbaÑ.
256. TajjanÊyakammavivÈdakathÈ
evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu bhaÓÉanakÈrako -pa- saÑghe
adhikaraÓakÈrako, handassa mayaÑ tajjanÊyakammaÑ karomÈ”ti, te tassa
tajjanÊyakammaÑ karonti adhammena vaggÈ. TatraÔÔho saÑgho vivadati
“adhammena vaggakammaÑ, adhammena samaggakammaÑ, dhammena
vaggakammaÑ, dhammapatir|pakena vaggakammaÑ, dhammapatir|pakena
samaggakammaÑ, akataÑ kammaÑ dukkaÔaÑ kammaÑ puna kÈtabbaÑ
kamman”ti. Tatra bhikkhave ye te bhikkh| evamÈhaÑsu “adhammena
vaggakamman”ti, ye ca te bhikkh| evamÈhaÑsu “akataÑ kammaÑ
dukkaÔaÑ kammaÑ puna kÈtabbaÑ kamman”ti, ime tattha bhikkh|
dhammavÈdino.
430. Idha pana bhikkhave bhikkhu bhaÓÉanakÈrako hoti -pa- saÑghe

adhikaraÓakÈrako. Tatra ce bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso
bhikkhu bhaÓÉanakÈrako -pa- saÑghe adhikaraÓakÈrako, handassa mayaÑ
samaggÈ. TatraÔÔho saÑgho vivadati “adhammena vaggakammaÑ,
adhammena samaggakammaÑ, dhammena vaggakammaÑ,
dhammapatir|pakena vaggakammaÑ, dhammapatir|pakena
samaggakamman”ti, ye ca te bhikkh| evamÈhaÑsu “akataÑ kammaÑ
dhammavÈdino.

tajjanÊyakammaÑ kÈromÈ”ti, te tassa tajjanÊyakammaÑ karonti dhammena
vaggÈ. TatraÔÔho saÑgho vivadati “adhammena vaggakammaÑ, adhammena
samaggakammaÑ, dhammena vaggakammaÑ, dhammapatir|pakena
vaggakammaÑ, dhammapatir|pakena samaggakammaÑ, akataÑ kammaÑ
dukkaÔaÑ kammaÑ puna kÈtabbaÑ kamman”ti. Tatra bhikkhave ye te
bhikkh| evamÈhaÑsu “dhammena vaggakamman”ti, ye ca te bhikkh|
evamÈhaÑsu “akataÑ kammaÑ dukkaÔaÑ kammaÑ puna kÈtabbaÑ
kamman”ti, ime tattha bhikkh| dhammavÈdino.

dhammapatir|pakena vaggÈ. TatraÔÔho saÑgho vivadati “adhammena
vaggakammaÑ, adhammena samaggakammaÑ, dhammena vaggakammaÑ,
kamman”ti. Tatra bhikkhave ye te bhikkh| evamÈhaÑsu
“dhammapatir|pakena samaggakamman”ti, ye ca te bhikkh| evamÈhaÑsu
“akataÑ kammaÑ dukkaÔaÑ kammaÑ puna kÈtabbaÑ kamman”ti, ime
tattha bhikkh| dhammavÈdino.

bhikkhu bhaÓÉanakarako hoti -pa- saÑghe adhikaraÓakÈrako, handassa
mayaÑ tajjanÊyakammaÑ karomÈ”ti, te tassa tajjanÊyakammaÑ karonti
dhammapatir|pakena samaggÈ. TatraÔÔho saÑgho vivadati “adhammena
468 VinayapiÔaka
257. NiyassakammavivÈdakathÈ
434. Idha pana bhikkhave bhikkhu bÈlo hoti abyatto Èpattibahulo
anapadÈno, gihisaÑsaÔÔho viharati ananulomikehi gihisaÑsaggehi. Tatra ce
bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu bÈlo abyatto Èpattibahulo
anapadÈno, gihisaÑsaÔÔho viharati ananulomikehi gihisaÑsaggehi, handassa
mayaÑ niyassakammaÑ karomÈ”ti, te tassa niyassakammaÑ karonti
adhammena vaggÈ -pa- adhammena samaggÈ. Dhammena vaggÈ.
Dhammapatir|pakena vaggÈ. Dhammapatir|pakena samaggÈ. TatraÔÔho
saÑgho vivadati “adhammena vaggakammaÑ, adhammena
samaggakammaÑ, dhammena vaggakammaÑ, dhammapatir|pakena
vaggakammaÑ, dhammapatir|pakena samaggakammaÑ, akataÑ kammaÑ
dukkaÔaÑ kammaÑ puna kÈtabbaÑ kamman”ti. Tatra bhikkhave ye te
bhikkh| evamÈhaÑsu “dhammapatir|pakena samaggakamman”ti, ye ca te
bhikkh| evamÈhaÑsu “akataÑ kammaÑ dukkaÔaÑ kammaÑ puna kÈtabbaÑ
kamman”ti, ime tattha bhikkh| dhammavÈdino. . Ime paÒca vÈrÈ saÑkhittÈ.
258. PabbÈjanÊyakammavivÈdakathÈ
435. Idha pana bhikkhave bhikkhu kulad|sako hoti pÈpasamÈcÈro. Tatra
ce bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu kulad|sako
pÈpasamÈcÈro, handassa mayaÑ pabbÈjanÊyakammaÑ karomÈ”ti, te tassa
pabbÈjanÊyakammaÑ karonti adhammena vaggÈ -pa- adhammena samaggÈ.
Dhammena vaggÈ. Dhammapatir|pakena vaggÈ. Dhammapatir|pakena
tattha bhikkh| dhammavÈdino. . Ime paÒca vÈrÈ saÑkhittÈ.
259. PaÔisÈraÓÊyakammavivÈdakathÈ
436. Idha pana bhikkhave bhikkhu gihÊ akkosati paribhÈsati. Tatra ce
bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu gihÊ
akkosati paribhÈsati, handassa mayaÑ paÔisÈraÓÊyakammaÑ karomÈ”ti, te

tassa paÔisÈraÓÊyakammaÑ karonti adhammena vaggÈ -pa- adhammena
samaggÈ. Dhammena vaggÈ. Dhammapatir|pakena vaggÈ.
Dhammapatir|pakena samaggÈ. TatraÔÔho saÑgho vivadati “adhammena
260. Adassane ukkhepanÊyakammavivÈdakathÈ

passituÑ. Tatra ce bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu ÈpattiÑ
ÈpajjitvÈ na icchati ÈpattiÑ passituÑ, handassa mayaÑ ÈpattiyÈ adassane
ukkhepanÊyakammaÑ karomÈ”ti, te tassa ÈpattiyÈ adassane
ukkhepanÊyakammaÑ karonti adhammena vaggÈ -pa- adhammena samaggÈ.
261. AppaÔikamme ukkhepanÊyakammavivÈdakathÈ

paÔikÈtuÑ. Tatra ce bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu
ÈpattiÑ ÈpajjitvÈ na icchati ÈpattiÑ paÔikÈtuÑ, handassa mayaÑ ÈpattiyÈ
appaÔikamme ukkhepanÊyakammaÑ karomÈ”ti, te tassa ÈpattiyÈ
appaÔikamme ukkhepanÊyakammaÑ karonti adhammena vaggÈ -pa-
adhammena samaggÈ. Dhammena vaggÈ. Dhammapatir|pakena vaggÈ.
vaggakammaÑ, adhammena samaggakammaÑ,
470 VinayapiÔaka
dhammena vaggakammaÑ, dhammapatir|pakena vaggakammaÑ,

dhammapatir|pakena samaggakammaÑ, akataÑ kammaÑ dukkaÔaÑ
kammaÑ puna kÈtabbaÑ kamman”ti, tatra bhikkhave ye te bhikkh|
evamÈhaÑsu “dhammapatir|pakena samaggakamman”ti, ye ca te bhikkh|
kamman”ti, ime tattha bhikkh| dhammavÈdino. . Ime paÒca vÈrÈ saÑkhittÈ.
262. AppaÔinissagge ukkhepanÊyakammavivÈdakathÈ

439. Idha pana bhikkhave bhikkhu na icchati pÈpikaÑ diÔÔhiÑ
paÔinissajjituÑ. Tatra ce bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu
na icchati pÈpikaÑ diÔÔhiÑ paÔinissajjituÑ, handassa mayaÑ pÈpikÈya
diÔÔhiyÈ appaÔinissagge ukkhepanÊyakammaÑ karonti adhammena vaggÈ
-pa- adhammena samaggÈ. Dhammena vaggÈ. Dhammapatir|pakena vaggÈ.
263. TajjanÊyakammapaÔippassaddhikathÈ
paÔippassambhenti adhammena vaggÈ. TatraÔÔho saÑgho vivadati
vaggakamman”ti, ye ca te bhikkh|


paÔippassambhenti adhammena samaggÈ. TatraÔÔho saÑgho vivadati
dhammavÈdino.

paÔippassambhenti dhammena vaggÈ. TatraÔÔho saÑgho vivadati
kamman”ti. Tatra bhikkhave ye te bhikkh| evamÈhaÑsu “dhammena
vaggakamman”ti, ye ca te bhikkh| evamÈhaÑsu “akataÑ kammaÑ
dhammavÈdino.

mayaÑ
472 VinayapiÔaka

paÔippassambhenti dhammapatir|pakena vaggÈ. TatraÔÔho saÑgho vivadati
“adhammena vaggakammaÑ adhammena samaggakammaÑ, dhammena
“dhammapatir|pakena vaggakamman”ti, ye ca te bhikkh| evamÈhaÑsu

paÔippassambhenti dhammapatir|pakena samaggÈ. TatraÔÔho saÑgho
vivadati “adhammena vaggakammaÑ, adhammena samaggakammaÑ,
dhammena vaggakammaÑ, dhammapatir|pakena vaggakammaÑ,
dhammapatir|pakena samaggakammaÑ, akataÑ kammaÑ dukkaÔaÑ
kammaÑ puna kÈtabbaÑ kamman”ti. Tatra bhikkhave ye te bhikkh|
evamÈhaÑsu “dhammapatir|pakena samaggakamman”ti, ye ca te bhikkh|
264. NiyassakammapaÔippassaddhikathÈ
445. Idha pana bhikkhave bhikkhu saÑghena niyassakammakato sammÈ
vattati, lomaÑ pÈteti, netthÈraÑ vattati, niyassassa kammassa
bhikkhu saÑghena niyassakammakato sammÈ vattati, lomaÑ pÈteti,
netthÈraÑ vattati, niyassassa kammassa paÔippassaddhiÑ yÈcati, handassa
paÔippassambhenti adhammena vaggÈ -pa- adhammena samaggÈ.
kamman”ti. Tatra
bhikkhave ye te bhikkh| evamÈhaÑsu “dhammapatir|pakena

dhammavÈdino. . Imepi1 paÒca vÈrÈ saÑkhittÈ.
265. PabbÈjanÊyakammapaÔippassaddhikathÈ
446. Idha pana bhikkhave bhikkhu saÑghena pabbÈjanÊyakammakato
sammÈ vattati, lomaÑ pÈteti, netthÈraÑ vattati, pabbÈjanÊyassa kammassa
bhikkhu saÑghena pabbÈjanÊyakammakato sammÈ vattati, lomaÑ pÈteti,
netthÈraÑ vattati, pabbÈjanÊyassa kammassa paÔippassaddhiÑ yÈcati,
handassa mayaÑ pabbÈjanÊyakammaÑ paÔippassambhemÈ”ti, te tassa
pabbÈjanÊyakammaÑ paÔippassambhenti adhammena vaggÈ -pa- adhammena
tattha bhikkh| dhammavÈdino. . Imepi paÒca vÈrÈ saÑkhittÈ.
266. PaÔisÈraÓÊyakammapaÔippassaddhikathÈ
447. Idha pana bhikkhave bhikkhu saÑghena paÔisÈraÓÊyakammakato
sammÈ vattati, lomaÑ pÈteti, netthÈraÑ vattati, paÔisÈraÓÊyassa kammassa
bhikkhu saÑghena paÔisÈraÓÊyakammakato sammÈ vattati, lomaÑ pÈteti,
netthÈraÑ vattati, paÔisÈraÓÊyassa kammassa paÔippassaddhiÑ yÈcati,
handassa mayaÑ paÔisÈraÓÊyakammaÑ paÔippassambhemÈ”ti, te tassa
paÔisÈraÓÊyakammaÑ paÔippassambhenti adhammena vaggÈ -pa- adhammena
vaggakammaÑ, adhammena samaggakammaÑ, dhammena
______________________________________________________________
1. Ime (SÊ, SyÈ, evamuparipi)
474 VinayapiÔaka

267. Adassane ukkhepanÊyakammapaÔippassaddhikathÈ

448. Idha pana bhikkhave bhikkhu saÑghena ÈpattiyÈ adassane
ÈpattiyÈ adassane ukkhepanÊyassa kammassa paÔippassaddhiÑ yÈcati. Tatra
ce bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu saÑghena ÈpattiyÈ
adassane ukkhepanÊyakammakato sammÈ vattati, lomaÑ pÈteti, netthÈraÑ
vattati, ÈpattiyÈ adassane ukkhepanÊyassa kammassa paÔippassaddhiÑ yÈcati,
handassa mayaÑ ÈpattiyÈ adassane ukkhepanÊyakammaÑ
paÔippassambhemÈ”ti, te tassa ÈpattiyÈ adassane ukkhepanÊyakammaÑ
paÔippassambhenti adhammena vaggÈ -pa- adhammena samaggÈ.
268. AppaÔikamme ukkhepanÊyakammapaÔippassaddhikathÈ

449. Idha pana bhikkhave bhikkhu saÑghena ÈpattiyÈ appaÔikamme
ÈpattiyÈ appaÔikamme ukkhepanÊyassa kammassa paÔippassaddhiÑ yÈcati.
Tatra ce bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ kho Èvuso bhikkhu saÑghena
ÈpattiyÈ appaÔikamme ukkhepanÊyakammakato sammÈ vattati, lomaÑ pÈteti,
netthÈraÑ vattati, ÈpattiyÈ appaÔikamme ukkhepanÊyassa kammassa
paÔippassaddhiÑ yÈcati, handassa mayaÑ ÈpattiyÈ appaÔikamme
ukkhepanÊyakammaÑ paÔippassambhemÈ”ti, te tassa ÈpattiyÈ appaÔikamme

ukkhepanÊyakammaÑ paÔippassambhenti adhammena vaggÈ -pa-
adhammena samaggÈ. Dhammena vaggÈ. Dhammapatir|pakena vaggÈ.
269. AppaÔinissagge ukkhepanÊyakammapaÔippassaddhikathÈ

450. Idha pana bhikkhave bhikkhu saÑghena pÈpikÈya diÔÔhiyÈ
appaÔinissagge ukkhepanÊyakammakato sammÈ vattati, lomaÑ pÈteti,
netthÈraÑ vattati, pÈpikÈya diÔÔhiyÈ appaÔinissagge ukkhepanÊyassa
kammassa paÔippassaddhiÑ yÈcati. Tatra ce bhikkh|naÑ evaÑ hoti “ayaÑ
pÈpikÈya diÔÔhiyÈ appaÔinissagge ukkhepanÊyassa kammassa
paÔippassaddhiÑ yÈcati, handassa mayaÑ pÈpikÈya diÔÔhiyÈ appaÔinissagge
ukkhepanÊyakammaÑ paÔippassambhemÈ”ti, te tassa pÈpikÈya diÔÔhiyÈ
appaÔinissagge ukkhepanÊyakammaÑ paÔippassambhenti adhammena vaggÈ
-pa- adhammena samaggÈ. Dhammena vaggÈ. Dhammapatir|pakena vaggÈ.
Campeyyakkhandhako navamo.
476 VinayapiÔaka
270. TassuddÈnaÑ
CampÈyaÑ BhagavÈ Èsi, vatthu VÈsabhagÈmake.
ŒgantukÈnamussukkaÑ, akÈsi icchitabbake1.
PakataÒÒunoti ÒatvÈ, ussukkaÑ na karÊ tadÈ.
Ukkhitto na karotÊti, sÈgamÈ Jinasantike.
Adhammena vaggakammaÑ, samaggaÑ adhammena ca.
Dhammena vaggakammaÒca, patir|pakena vaggikaÑ.
Patir|pakena samaggaÑ, eko ukkhipatekakaÑ.
Eko ca dve sambahule, saÑghaÑ ukkhipatekako.
Duvepi sambahulÈpi, saÑgho saÑghaÒca ukkhipi.
SabbaÒÒupavaro sutvÈ, “adhamman”ti paÔikkhipi.
©attivipannaÑ yaÑ kammaÑ, sampannaÑ anusÈvanaÑ.
AnussÈvanavipannaÑ, sampannaÑ ÒattiyÈ ca yaÑ.
Ubhayena vipannaÒca, aÒÒatra dhammameva ca.
VinayÈ satthu paÔikuÔÔhaÑ, kuppaÑ aÔÔhÈnÈrahikaÑ.
AdhammavaggaÑ samaggaÑ, dhamma patir|pÈni ye duve.
Dhammeneva ca sÈmaggiÑ, anuÒÒÈsi TathÈgato.
Catuvaggo paÒcavaggo, dasavaggo ca vÊsati.
ParovÊsativaggo ca2, saÑgho paÒcavidho tathÈ.
®hapetvÈ upasampadaÑ, yaÒca kammaÑ pavÈraÓaÑ.
AbbhÈnakammena saha, catuvaggehi kammiko.
Duve kamme ÔhapetvÈna, majjhades|pasampadaÑ.
AbbhÈnaÑ paÒcavaggiko, sabbakammesu kammiko.
AbbhÈnekaÑ ÔhapetvÈna, ye bhikkh| dasavaggikÈ.
Sabbakammakaro saÑgho, vÊso sabbattha kammiko.
______________________________________________________________
1. Icchitabbako (Ka) 2. AtirekavÊsativaggo (SyÈ)
BhikkhunÊ sikkhamÈnÈ ca, sÈmaÓero sÈmaÓerÊ.

PaccakkhÈtantimavatth|, ukkhittÈpattidassane.
AppaÔikamme diÔÔhiyÈ, paÓÉako theyyasaÑvÈsakaÑ.
TitthiyÈ tiracchÈnagataÑ, mÈtu pitu ca ghÈtakaÑ.
ArahaÑ bhikkhunÊd|si, bhedakaÑ lohituppÈdaÑ.
ByaÒjanaÑ nÈnÈsaÑvÈsaÑ, nÈnÈsÊmÈya iddhiyÈ.
Yassa saÑgho kare kammaÑ, hontete catuvÊsati.
Sambuddhena paÔikkhittÈ, na hete gaÓap|rakÈ.
PÈrivÈsikacatuttho, parivÈsaÑ dadeyya vÈ.
M|lÈ mÈnattamabbheyya, akammaÑ na ca karaÓaÑ.
M|lÈ arahamÈnattÈ, abbhÈnÈrahameva ca.
Na kammakÈrakÈ paÒca, sambuddhena pakÈsitÈ.
BhikkhunÊ sikkhamÈnÈ ca, sÈmaÓero sÈmaÓerikÈ.
Paccakkhantima-ummattÈ, khittÈvedanadassane.
AppaÔikamme diÔÔhiyÈ, paÓÉakÈpi ca byaÒjanÈ1.

NÈnÈsaÑvÈsakÈ sÊmÈ, vehÈsaÑ yassa kamma ca.
AÔÔhÈrasannametesaÑ, paÔikkosaÑ na ruhati.
Bhikkhussa pakatattassa, ruhati paÔikkosanÈ.
Suddhassa dunnisÈrito, bÈlo hi sunissÈrito.
PaÓÉako theyyasaÑvÈso, pakkanto tiracchÈnagato.
MÈtu pitu Arahanta, d|sako saÑghabhedako.
LohituppÈdako ceva, ubhatobyaÒjano ca yo.
EkÈdasannaÑ etesaÑ, osÈraÓaÑ na yujjati.
HatthapÈdaÑ tadubhayaÑ, kaÓÓanÈsaÑ tad|bhayaÑ.
A~guli aÄakaÓÉaraÑ, phaÓaÑ khujjo ca vÈmano.
GaÓÉÊ lakkhaÓakasÈ ca, likhitako ca sÊpadÊ.
______________________________________________________________
1. Ito paraÑ syÈmam|le diyaÉÉhagÈthÈhi abhabbapuggalÈ samattaÑ dassitÈ.
478 VinayapiÔaka
PÈpÈ parisakÈÓo ca, kuÓÊ khaÒjo hatopi ca.

IriyÈpathadubbalo, andho m|go ca badhiro.
Andham|gandhabadhiro, m|gabadhirameva ca.
Andham|gabadhiro ca, dvattiÑsete an|nakÈ.
TesaÑ osÈraÓaÑ hoti, sambuddhena pakÈsitaÑ.
DaÔÔhabbÈ paÔikÈtabbÈ, nissajjetÈ na vijjati.
Tassa ukkhepanÈ kammÈ, satta honti adhammikÈ.
ŒpannaÑ anuvattantaÑ, satta tepi adhammikÈ.
ŒpannaÑ nÈnuvattantaÑ, satta kammÈ sudhammikÈ.
SammukhÈ paÔipucchÈ ca, paÔiÒÒÈya ca kÈraÓÈ.
Sati am|ÄhapÈpikÈ, tajjanÊniyassena ca.
PabbÈjanÊya paÔisÈro, ukkhepaparivÈsa ca.
M|lÈ mÈnatta-abbhÈnÈ, tatheva upasampadÈ.
AÒÒaÑ kareyya aÒÒassa, soÄasete adhammikÈ.
TaÑ taÑ kareyya taÑ tassa, soÄasete sudhammikÈ.
PaccÈropeyya aÒÒaÒÒaÑ, soÄasete adhammikÈ.
Dve dve tamm|lakaÑ tassa1, tepi soÄasa dhammikÈ.

Ekekam|lakaÑ cakkaÑ, “adhamman”ti jinobravi.
AkÈsi tajjanÊyaÑ kammaÑ, saÑgho bhaÓÉanakÈrako.
Adhammena vaggakammaÑ, aÒÒaÑ ÈvÈsaÑ gacchi so.
TatthÈdhammena samaggÈ, tassa tajjanÊyaÑ karuÑ.
AÒÒattha vaggÈdhammena, tassa tajjanÊyaÑ karuÑ.
Patir|pena vaggÈpi, samaggÈpi tathÈ karuÑ.
Adhammena samaggÈ ca, dhammena vaggameva ca.
Patir|pakena vaggÈ ca, samaggÈ ca ime padÈ.
Ekekam|lakaÑ katvÈ, cakkaÑ bandhe vicakkhaÓo.
______________________________________________________________
1. Dve dve m|lÈ katÈ tassa (SyÈ), dodotam|lakantassa (Ka)
BÈlÈ byattassa niyassaÑ, pabbÈje kulad|sakaÑ.

PaÔisÈraÓÊyaÑ kammaÑ, kare akkosakassa ca.
AdassanÈppaÔikamme, yo ca diÔÔhiÑ na nissajje.
TesaÑ ukkhepanÊyakammaÑ, satthavÈhena bhÈsitaÑ.
Upari nayakammÈnaÑ1, paÒÒo tajjanÊyaÑ naye.
TesaÑyeva anulomaÑ, sammÈ vattati yÈcite2.
Passaddhi tesaÑ kammÈnaÑ, heÔÔhÈ kammanayena ca.
TasmiÑ tasmiÑ tu kammesu, tatraÔÔho ca vivadati.
AkataÑ dukkaÔaÑ ceva, punakÈtabbakanti ca.
Kamme passaddhiyÈ cÈpi, te bhikkh| dhammavÈdino.
VipattibyÈdhite disvÈ, kammappatte mahÈmuni.
PaÔippassaddhimakkhÈsi, sallakattova osadhanti.
Imamhi khandhake vatth|ni chattiÑsÈti.
Campeyyakkhandhako niÔÔhito.
______________________________________________________________
1. UpavinayakammÈnaÑ (SyÈ), ukkhepanÊyakammÈnaÑ (Ka)
2. YÈcati (SyÈ), yÈcito (SÊ)
10. Kosambakakkhandhaka
271. KosambakavivÈdakathÈ
451. Tena samayena Buddho BhagavÈ KosambiyaÑ viharati

GhositÈrÈme. Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu ÈpattiÑ Èpanno
hoti, so tassÈ ÈpattiyÈ ÈpattidiÔÔhi1 hoti, aÒÒe bhikkh| tassÈ ÈpattiyÈ
anÈpattidiÔÔhino honti, so aparena samayena tassÈ ÈpattiyÈ anÈpattidiÔÔhi hoti,
aÒÒe bhikkh| tassÈ ÈpattiyÈ ÈpattidiÔÔhino honti. Atha kho te bhikkh| taÑ
bhikkhuÑ etadavocuÑ “ÈpattiÑ tvaÑ Èvuso Èpanno, passasetaÑ Èpattin”ti.
Natthi me Èvuso Èpatti, yamahaÑ passeyyanti. Atha kho te bhikkh|
sÈmaggiÑ labhitvÈ taÑ bhikkhuÑ ÈpattiyÈ adassane ukkhipiÑsu. So ca
bhikkhu bahussuto hoti ÈgatÈgamo dhammadharo vinayadharo mÈtikÈdharo
paÓÉito byatto medhÈvÊ lajjÊ kukkuccako sikkhÈkÈmo. Atha kho so bhikkhu
sandiÔÔhe sambhatte bhikkh| upasa~kamitvÈ etadavoca “anÈpatti esÈ Èvuso,
nesÈ Èpatti, anÈpannomhi, namhi Èpanno, anukkhittomhi, namhi ukkhitto,
adhammikenamhi kammena ukkhitto kuppena aÔÔhÈnÈrahena, hotha me
Èyasmanto dhammato vinayato pakkhÈ”ti. Alabhi kho so bhikkhu sandiÔÔhe
sambhatte bhikkh| pakkhe. JÈnapadÈnampi sandiÔÔhÈnaÑ sambhattÈnaÑ
bhikkh|naÑ santike d|taÑ pÈhesi “anÈpatti esÈ Èvuso, nesÈ Èpatti,
anÈpannomhi, namhi Èpanno, anukkhittomhi, namhi ukkhitto,
adhammikenamhi kammena ukkhitto kuppena aÔÔhÈnÈrahena, hontu me
Èyasmanto dhammato vinayato pakkhÈ”ti. Alabhi kho so bhikkhu jÈnapadepi
sandiÔÔhe sambhatte bhikkh| pakkhe. Atha kho te ukkhittÈnuvattakÈ bhikkh|
yena ukkhepakÈ bhikkh| tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ ukkhepake
bhikkh| etadavocuÑ “anÈpatti esÈ Èvuso, nesÈ Èpatti, anÈpanno eso bhikkhu,
neso bhikkhu Èpanno, anukkhitto eso bhikkhu, neso bhikkhu ukkhitto,
adhammikena kammena ukkhitto
______________________________________________________________
1. ŒpattidiÔÔhÊ (SÊ)
481 MahÈvaggapÈÄi
kuppena aÔÔhÈnÈrahenÈ”ti. EvaÑ vutte ukkhepakÈ bhikkh| ukkhittÈnuvattake

bhikkh| etadavocuÑ “Èpatti esÈ Èvuso, nesÈ anÈpatti, Èpanno eso bhikkhu,
neso bhikkhu anÈpanno, ukkhitto eso bhikkhu, neso bhikkhu anukkhitto,
dhammikena kammena ukkhitto akuppena ÔhÈnÈrahena, mÈ kho tumhe
Èyasmanto etaÑ ukkhittakaÑ bhikkhuÑ anuvattittha anuparivÈrethÈ”ti.
Evampi kho te ukkhittÈnuvattakÈ bhikkh| ukkhepakehi bhikkh|hi
vuccamÈnÈ tatheva taÑ ukkhittakaÑ bhikkhuÑ anuvattiÑsu
anuparivÈresuÑ.
452. Atha kho aÒÒataro bhikkhu yena BhagavÈ tenupasa~kami,

nisinno kho so bhikkhu BhagavantaÑ etadavoca–idha bhante aÒÒataro
bhikkhu ÈpattiÑ Èpanno ahosi, so tassÈ ÈpattiyÈ ÈpattidiÔÔhi ahosi, aÒÒe
bhikkh| tassÈ ÈpattiyÈ anÈpattidiÔÔhino ahesuÑ, so aparena samayena tassÈ
ÈpattiyÈ anÈpattidiÔÔhi ahosi, aÒÒe bhikkh| tassÈ ÈpattiyÈ ÈpattidiÔÔhino
ahesuÑ. Atha kho te bhante bhikkh| taÑ bhikkhuÑ etadavocuÑ “ÈpattiÑ
tvaÑ Èvuso Èpanno, passasetaÑ Èpattin”ti. Natthi me Èvuso Èpatti, yamahaÑ
passeyyanti. Atha kho te bhante bhikkh| sÈmaggiÑ labhitvÈ taÑ bhikkhuÑ
ÈpattiyÈ adassane ukkhipiÑsu, so ca bhante bhikkhu bahussuto ÈgatÈgamo
dhammadharo vinayadharo mÈtikÈdharo paÓÉito byatto medhÈvÊ lajjÊ
kukkuccako sikkhÈkÈmo. Atha kho so bhante bhikkhu sandiÔÔhe sambhatte
bhikkh| upasa~kamitvÈ etadavoca “anÈpatti esÈ Èvuso, nesÈ Èpatti,
anÈpannomhi, namhi Èpanno, anukkhittomhi, namhi ukkhitto,
adhammikenamhi kammena ukkhitto kuppena aÔÔhÈnÈrahena, hotha me
Èyasmanto dhammato vinayato pakkhÈ”ti. Alabhi kho so bhante bhikkhu
sandiÔÔhe sambhatte bhikkh| pakkhe. JÈnapadÈnampi sandiÔÔhÈnaÑ
sambhattÈnaÑ bhikkh|naÑ santike d|taÑ pÈhesi “anÈpatti esÈ Èvuso, nesÈ
Èpatti, anÈpannomhi, namhi Èpanno, anukkhittomhi, namhi ukkhitto,
adhammikenamhi kammena ukkhitto kuppena aÔÔhÈnÈrahena, hontu me
Èyasmanto dhammato vinayato pakkhÈ”ti. Alabhi kho so bhante bhikkhu
jÈnapadepi sandiÔÔhe
482 VinayapiÔaka
sambhatte bhikkh| pakkhe. Atha kho te bhante ukkhittÈnuvattakÈ bhikkh|

yena ukkhepakÈ bhikkh| tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ ukkhepake
bhikkh| etadavocuÑ “anÈpatti esÈ Èvuso, nesÈ Èpatti, anÈpanno eso bhikkhu,
neso bhikkhu Èpanno, anukkhitto eso bhikkhu, neso bhikkhu ukkhitto,
adhammikena kammena ukkhitto kuppena aÔÔhÈnÈrahenÈ”ti. EvaÑ vutte te
bhante ukkhepakÈ bhikkh| ukkhittÈnuvattake bhikkh| etadavocuÑ “Èpatti
esÈ Èvuso, nesÈ anÈpatti, Èpanno eso bhikkhu, neso bhikkhu anÈpanno,
ukkhitto eso bhikkhu, neso bhikkhu anukkhitto, dhammikena kammena
ukkhitto akuppena ÔhÈnÈrahena, mÈ kho tumhe Èyasmanto etaÑ ukkhittakaÑ
bhikkhuÑ anuvattittha anuparivÈrethÈ”ti. Evampi kho te bhante
ukkhittÈnuvattakÈ bhikkh| ukkhepakehi bhikkh|hi vuccamÈnÈ tatheva taÑ
ukkhittakaÑ bhikkhuÑ anuvattanti anuparivÈrentÊti.
453. Atha kho BhagavÈ “bhinno bhikkhusaÑgho, bhinno

bhikkhusaÑgho”ti uÔÔhÈyÈsanÈ yena ukkhepakÈ bhikkh| tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi, nisajja kho BhagavÈ ukkhepake
bhikkh| etadavoca–mÈ kho tumhe bhikkhave “paÔibhÈti no, paÔibhÈti no”ti
yasmiÑ vÈ tasmiÑ vÈ bhikkhuÑ ukkhipitabbaÑ maÒÒittha.
Idha pana bhikkhave bhikkhu ÈpattiÑ Èpanno hoti, so tassÈ ÈpattiyÈ
anÈpattidiÔÔhi hoti, aÒÒe bhikkh| tassÈ ÈpattiyÈ ÈpattidiÔÔhino honti, te ce
bhikkhave bhikkh| taÑ bhikkhuÑ evaÑ jÈnanti “ayaÑ kho ÈyasmÈ
bahussuto ÈgatÈgamo dhammadharo vinayadharo mÈtikÈdharo paÓÉito
byatto medhÈvÊ lajjÊ kukkuccako sikkhÈkÈmo, sace mayaÑ imaÑ bhikkhuÑ
ÈpattiyÈ adassane ukkhipissÈma, na mayaÑ iminÈ bhikkhunÈ saddhiÑ
uposathaÑ karissÈma, vinÈ iminÈ bhikkhunÈ uposathaÑ karissÈma,
bhavissati saÑghassa tatonidÈnaÑ bhaÓÉanaÑ kalaho viggaho vivÈdo
saÑghabhedo saÑgharÈji saÑghavavatthÈnaÑ saÑghanÈnÈkaraÓan”ti,
bhedagarukehi bhikkhave bhikkh|hi na so bhikkhu ÈpattiyÈ adassane
ukkhipitabbo.
anÈpattidiÔÔhi hoti, aÒÒe bhikkh| tassÈ ÈpattiyÈ
ÈpattidiÔÔhino honti, te ce bhikkhave bhikkh| taÑ bhikkhuÑ evaÑ jÈnanti

“ayaÑ kho ÈyasmÈ bahussuto ÈgatÈgamo dhammadharo vinayadharo
mÈtikÈdharo paÓÉito byatto medhÈvÊ lajjÊ kukkuccako sikkhÈkÈmo, sace
mayaÑ imaÑ bhikkhuÑ ÈpattiyÈ adassane ukkhipissÈma, na mayaÑ iminÈ
bhikkhunÈ saddhiÑ pavÈressÈma, vinÈ iminÈ bhikkhunÈ pavÈressÈma. Na
mayaÑ iminÈ bhikkhunÈ saddhiÑ saÑghakammaÑ karissÈma, vinÈ iminÈ
bhikkhunÈ saÑghakammaÑ karissÈma. Na mayaÑ iminÈ bhikkhunÈ
saddhiÑ Èsane nisÊdissÈma, vinÈ iminÈ bhikkhunÈ Èsane nisÊdissÈma. Na
mayaÑ iminÈ bhikkhunÈ saddhiÑ yÈgupÈne nisÊdissÈma, vinÈ iminÈ
bhikkhunÈ yÈgupÈne nisÊdissÈma. Na mayaÑ iminÈ bhikkhunÈ saddhiÑ
bhattagge nisÊdissÈma, vinÈ iminÈ bhikkhunÈ bhattegge nisÊdissÈma. Na
mayaÑ iminÈ bhikkhunÈ saddhiÑ ekacchanne vasissÈma. VinÈ iminÈ
bhikkhunÈ ekacchanne vasissÈma. Na mayaÑ iminÈ bhikkhunÈ saddhiÑ
yathÈvuÉÉhaÑ abhivÈdanaÑ paccuÔÔhÈnaÑ aÒjalikammaÑ sÈmÊcikammaÑ
karissÈma. VinÈ iminÈ bhikkhunÈ yathÈvuÉÉhaÑ abhivÈdanaÑ
paccuÔÔhÈnaÑ aÒjalikammaÑ sÈmÊcikammaÑ karissÈma. Bhavissati
saÑghassa tatonidÈnaÑ bhaÓÉanaÑ kalaho viggaho vivÈdo saÑghabhedo
saÑgharÈji saÑghavavatthÈnaÑ saÑghanÈnÈkaraÓanti. Bhedagarukehi
bhikkhave bhikkh|hi na so bhikkhu ÈpattiyÈ adassane ukkhipitabboti.
454. Atha kho BhagavÈ ukkhepakÈnaÑ bhikkh|naÑ etamatthaÑ

bhÈsitvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ yena ukkhittÈnuvattakÈ bhikkh| tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi, nisajja kho BhagavÈ ukkhittÈnuvattake
bhikkh| etadavoca–mÈ kho tumhe bhikkhave ÈpattiÑ ÈpajjitvÈ “nÈmha
ÈpannÈ nÈmha ÈpannÈ”ti ÈpattiÑ na paÔikÈtabbaÑ maÒÒittha.
anÈpattidiÔÔhi hoti, aÒÒe bhikkh| tassÈ ÈpattiyÈ ÈpattidiÔÔhino honti, so ce
bhikkhave bhikkhu te bhikkh| evaÑ jÈnÈti “ime kho Èyasmanto1 bahussutÈ
ÈgatÈgamÈ dhammadharÈ vinayadharÈ mÈtikÈdharÈ paÓÉitÈ byattÈ
medhÈvino lajjino kukkuccakÈ sikkhÈkÈmÈ, nÈlaÑ mamaÑ vÈ kÈraÓÈ
aÒÒesaÑ vÈ kÈraÓÈ chandÈ
______________________________________________________________
1. ŒyasmantÈ (Ka)
484 VinayapiÔaka
dosÈ mohÈ bhayÈ agatiÑ gantuÑ, sace maÑ ime bhikkh| ÈpattiyÈ adassane
ukkhipissanti, na mayÈ saddhiÑ uposathaÑ karissanti, vinÈ mayÈ uposathaÑ
karissanti, bhavissati saÑghassa tatonidÈnaÑ bhaÓÉanaÑ kalaho viggaho
vivÈdo saÑghabhedo saÑgharÈji saÑghavavatthÈnaÑ
saÑghanÈnÈkaraÓan”ti, bhedagarukena bhikkhave bhikkhunÈ paresampi
saddhÈya Èpatti desetabbÈ.
anÈpattidiÔÔhi hoti, aÒÒe bhikkh| tassÈ ÈpattiyÈ ÈpattidiÔÔhino honti, so ce
bhikkhave bhikkhu te bhikkh| evaÑ jÈnÈti “ime kho Èyasmanto bahussutÈ
ÈgatÈgamÈ dhammadharÈ vinayadharÈ mÈtikÈdharÈ paÓÉitÈ byattÈ
medhÈvino lajjino kukkuccakÈ sikkhÈkÈmÈ, nÈlaÑ mamaÑ vÈ kÈraÓÈ
aÒÒesaÑ vÈ kÈraÓÈ chandÈ dosÈ mohÈ bhayÈ agatiÑ gantuÑ, sace maÑ ime
bhikkh| ÈpattiyÈ adassane ukkhipissanti, na mayÈ saddhiÑ pavÈressanti,
vinÈ mayÈ pavÈressanti. Na mayÈ saddhiÑ saÑghakammaÑ karissanti, vinÈ
mayÈ saÑghakammaÑ karissanti. Na mayÈ saddhiÑ Èsane nisÊdissanti, vinÈ
mayÈ Èsane nisÊdissanti. Na mayÈ saddhiÑ yÈgupÈne nisÊdissanti, vinÈ mayÈ
yÈgupÈne nisÊdissanti. Na mayÈ saddhiÑ bhattagge nisÊdissanti, vinÈ mayÈ
bhattagge nisÊdissanti. Na mayÈ saddhiÑ ekacchanne vasissanti, vinÈ mayÈ
ekacchanne vasissanti. Na mayÈ saddhiÑ yathÈvuÉÉhaÑ abhivÈdanaÑ
paccuÔÔhÈnaÑ aÒjalikammaÑ sÈmÊcikammaÑ karissanti, vinÈ mayÈ
yathÈvuÉÉhaÑ abhivÈdanaÑ paccuÔÔhÈnaÑ aÒjalikammaÑ sÈmÊcikammaÑ
karissanti, bhavissati saÑghassa tatonidÈnaÑ bhaÓÉanaÑ kalaho viggaho
vivÈdo saÑghabhedo saÑgharÈji saÑghavavatthÈnaÑ
saÑghanÈnÈkaraÓan”ti. Bhedagarukena bhikkhave bhikkhunÈ paresampi
saddhÈya Èpatti desetabbÈti. Atha kho BhagavÈ ukkhittÈnuvattakÈnaÑ
bhikkh|naÑ etamatthaÑ bhÈsitvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmi.
455. Tena kho pana samayena ukkhittÈnuvattakÈ bhikkh| tattheva

antosÊmÈya uposathaÑ karonti, saÑghakammaÑ karonti. UkkhepakÈ pana
bhikkh| nissÊmaÑ gantvÈ uposathaÑ karonti, saÑghakammaÑ karonti. Atha
kho aÒÒataro ukkhepako bhikkhu yena BhagavÈ tenupasa~kami,
nisinno
kho so bhikkhu BhagavantaÑ etadavoca “te bhante ukkhittÈnuvattakÈ

bhikkh| tattheva antosÊmÈya uposathaÑ karonti, saÑghakammaÑ karonti,
mayaÑ pana ukkhepakÈ bhikkh| nissÊmaÑ gantvÈ uposathaÑ karoma,
saÑghakammaÑ karomÈ”ti. Te ce bhikkhu ukkhittÈnuvattakÈ bhikkh|
tattheva antosÊmÈya uposathaÑ karissanti, saÑghakammaÑ karissanti, yathÈ
mayÈ Òatti ca anussÈvanÈ ca paÒÒattÈ, tesaÑ tÈni kammÈni dhammikÈni
kammÈni bhavissanti akuppÈni ÔhÈnÈrahÈni. Tumhe ce bhikkhu ukkhepakÈ
bhikkh| tattheva antosÊmÈya uposathaÑ karissatha, saÑghakammaÑ
karissatha, yathÈ mayÈ Òatti ca anussÈvanÈ ca paÒÒattÈ, tumhÈkampi tÈni
kammÈni dhammikÈni kammÈni bhavissanti akuppÈni ÔhÈnÈrahÈni. TaÑ
kissa hetu, nÈnÈsaÑvÈsakÈ ete1 bhikkh|2 tumhehi, tumhe ca tehi
nÈnÈsaÑvÈsakÈ.
DvemÈ bhikkhu nÈnÈsaÑvÈsakabh|miyo. AttanÈ vÈ attÈnaÑ
nÈnÈsaÑvÈsakaÑ karoti, samaggo vÈ naÑ saÑgho ukkhipati adassane vÈ
appaÔikamme vÈ appaÔinissagge vÈ. ImÈ kho bhikkhu dve
nÈnÈsaÑvÈsakabh|miyo. DvemÈ bhikkhu samÈnasaÑvÈsakabh|miyo.
AttanÈ vÈ attÈnaÑ samÈnasaÑvÈsaÑ karoti, samaggo vÈ naÑ saÑgho
ukkhittaÑ osÈreti adassane vÈ appaÔikamme vÈ appaÔinissagge vÈ. ImÈ kho
bhikkhu dve samÈnasaÑvÈsakabh|miyoti.
456. Tena kho pana samayena bhikkh| bhattagge antaraghare

bhaÓÉanajÈtÈ kalahajÈtÈ vivÈdÈpannÈ aÒÒamaÒÒaÑ ananulomikaÑ
kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ upadaÑsenti, hatthaparÈmÈsaÑ karonti.
ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma samaÓÈ
SakyaputtiyÈ bhattagge antaraghare bhaÓÉanajÈtÈ kalahajÈtÈ vivÈdÈpannÈ
aÒÒamaÒÒaÑ ananulomikaÑ kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ upadaÑsessanti,
hatthaparÈmÈsaÑ karissantÊ”ti. AssosuÑ kho bhikkh| tesaÑ manussÈnaÑ
ujjhÈyantÈnaÑ khiyyantÈnaÑ vipÈcentÈnaÑ. Ye te bhikkh| appicchÈ, te
ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti “kathaÑ hi nÈma bhikkh| bhattagge
antaraghare bhaÓÉanajÈtÈ kalahajÈtÈ vivÈdÈpannÈ aÒÒamaÒÒaÑ
ananulomikaÑ kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ
______________________________________________________________
1. Te (SyÈ) 2. Bhikkhu (SÊ, SyÈ)
486 VinayapiÔaka
upadaÑsessanti, hatthaparÈmÈsaÑ karissantÊ”ti. Atha kho te bhikkh|

Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ -pa-. SaccaÑ kira bhikkhave bhikkh|
bhattagge antaraghare bhaÓÉanajÈtÈ -pa- hatthaparÈmÈsaÑ karontÊti. SaccaÑ
BhagavÈti. Vigarahi Buddho BhagavÈ -pa- vigarahitvÈ dhammiÑ kathaÑ
katvÈ bhikkh| Èmantesi “bhinne bhikkhave saÑghe adhammiyÈyamÈne1
asammodikÈya vattamÈnÈya2 ‘ettÈvatÈ na aÒÒamaÒÒaÑ ananulomikaÑ
kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ upadaÑsessÈma, hatthaparÈmÈsaÑ karissÈmÈ’ti
Èsane nisÊditabbaÑ, bhinne bhikkhave saÑghe dhammiyÈyamÈne
sammodikÈya vattamÈnÈya ÈsanantarikÈya nisÊditabban”ti.
457. * Tena kho pana samayena bhikkh| saÑghamajjhe bhaÓÉanajÈtÈ

kalahajÈtÈ vivÈdÈpannÈ aÒÒamaÒÒaÑ mukhasattÊhi vitudantÈ viharanti, te na
sakkonti taÑ adhikaraÓaÑ v|pasametuÑ. Atha kho aÒÒataro bhikkhu yena
ekamantaÑ aÔÔhÈsi, ekamantaÑ Ôhito kho so bhikkhu BhagavantaÑ
etadavoca “idha bhante bhikkh| saÑghamajjhe bhaÓÉanajÈtÈ kalahajÈtÈ
vivÈdÈpannÈ aÒÒamaÒÒaÑ mukhasattÊhi vitudantÈ viharanti, te na sakkonti
taÑ adhikaraÓaÑ v|pasametuÑ, sÈdhu bhante BhagavÈ yena te bhikkh|
tenupasa~kamatu anukampaÑ upÈdÈyÈ”ti. AdhivÈsesi BhagavÈ
tuÓhÊbhÈvena. Atha kho BhagavÈ yena te bhikkh| tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi, nisajja kho BhagavÈ te bhikkh|
etadavoca “alaÑ bhikkhave mÈ bhaÓÉanaÑ mÈ kalahaÑ mÈ viggahaÑ mÈ
vivÈdan”ti. EvaÑ vutte aÒÒataro adhammavÈdÊ bhikkhu BhagavantaÑ
etadavoca “Ègametu bhante BhagavÈ dhammassÈmÊ, appossukko bhante
BhagavÈ diÔÔhadhammasukhavihÈramanuyutto viharatu, mayametena
bhaÓÉanena kalahena viggahena vivÈdena paÒÒÈyissÈmÈ”ti. Dutiyampi kho
BhagavÈ te bhikkh| etadavoca “alaÑ bhikkhave mÈ bhaÓÉanaÑ mÈ kalahaÑ
mÈ viggahaÑ mÈ vivÈdan”ti. Dutiyampi kho so adhammavÈdÊ bhikkhu
BhagavantaÑ etadavoca “Ègametu bhante BhagavÈ dhammassÈmÊ,
appossukko bhante BhagavÈ diÔÔhadhammasukhavihÈra-
______________________________________________________________
1. AdhammiyamÈne (SÊ, SyÈ, katthaci) adhammÊyamÈne (Ka)
2. “AsammodikÈvattamÈnÈya” iti AÔÔhakathÈyaÑ saÑvaÓÓetabbapÈÔho.
* Ma 3. 191 piÔÔhe thokaÑ visadisaÑ.
manuyutto viharatu, mayametena bhaÓÉanena kalahena viggahena vivÈdena

paÒÒÈyissÈmÈ”ti.
272. DÊghÈvuvatthu
458. Atha kho BhagavÈ bhikkh| Èmantesi “bh|tapubbaÑ bhikkhave
BÈrÈÓasiyaÑ1 Brahmadatto nÈma KÈsirÈjÈ ahosi aÉÉho mahaddhano
mahÈbhogo mahabbalo mahÈvÈhano mahÈvijito paripuÓÓakosakoÔÔhÈgÈro.
DÊghÊti nÈma KosalarÈjÈ ahosi daliddo appadhano appabhogo appabalo
appavÈhano appavijito aparipuÓÓakosakoÔÔhÈgÈro. Atha kho bhikkhave
Brahmadatto KÈsirÈjÈ catura~giniÑ senaÑ sannayhitvÈ DÊghÊtiÑ
KosalarÈjÈnaÑ abbhuyyÈsi. Assosi kho bhikkhave DÊghÊti KosalarÈjÈ
“Brahmadatto kira KÈsirÈjÈ catura~giniÑ senaÑ sannayhitvÈ mamaÑ
abbhuyyÈto”ti. Atha kho bhikkhave DÊghÊtissa KosalaraÒÒo etadahosi
“Brahmadatto kho KÈsirÈjÈ aÉÉho mahaddhano mahÈbhogo mahabbalo
mahÈvÈhano mahÈvijito paripuÓÓakosakoÔÔhÈgÈro, ahaÑ panamhi daliddo
appadhano appabhogo appabalo appavÈhano appavijito
aparipuÓÓakosakoÔÔhÈgÈro, nÈhaÑ paÔibalo Brahmadattena KÈsiraÒÒÈ
ekasaÑghÈtampi sahituÑ, yann|nÈhaÑ paÔikacceva nagaramhÈ
nippateyyan”ti.
Atha kho bhikkhave DÊghÊti KosalarÈjÈ mahesiÑ ÈdÈya paÔikacceva
nagaramhÈ nippati. Atha kho bhikkhave Brahmadatto KÈsirÈjÈ DÊghÊtissa
KosalaraÒÒo balaÒca vÈhanaÒca janapadaÒca kosaÒca koÔÔhÈgÈraÒca
abhivijiya ajjhÈvasati. Atha kho bhikkhave DÊghÊti KosalarÈjÈ sapajÈpatiko
yena BÈrÈÓasÊ tena pakkÈmi. Anupubbena yena BÈrÈÓasÊ tadavasari, tatra
sudaÑ bhikkhave DÊghÊti KosalarÈjÈ sapajÈpatiko BÈrÈÓasiyaÑ
aÒÒatarasmiÑ paccantime okÈse kumbhakÈranivesane aÒÒÈtakavesena
paribbÈjakacchannena paÔivasati. Atha kho bhikkhave DÊghÊtissa
KosalaraÒÒo mahesÊ nacirasseva gabbhinÊ ahosi, tassÈ evar|po dohaÄo
uppanno hoti “icchati s|riyassa uggamanakÈle catura~giniÑ senaÑ
sannaddhaÑ vammikaÑ2 subh|me ÔhitaÑ
______________________________________________________________
1. (VajirabuddhiÔÊkÈ oloketabbÈ) 2. VammitaÑ (SÊ)
488 VinayapiÔaka
passituÑ, khaggÈnaÒca dhovanaÑ pÈtuÑ”. Atha kho bhikkhave DÊghÊtissa

KosalaraÒÒo mahesÊ DÊghÊtiÑ KosalarÈjÈnaÑ etadavoca gabbhinÊmhi deva,
tassÈ me evar|po dohaÄo uppanno “icchÈmi s|riyassa uggamanakÈle
catura~giniÑ senaÑ sannaddhaÑ vammikaÑ subh|me ÔhitaÑ passituÑ,
khaggÈnaÒca dhovanaÑ pÈtun”ti. Kuto devi amhÈkaÑ duggatÈnaÑ
catura~ginÊ senÈ sannaddhÈ vammikÈ subh|me ÔhitÈ khaggÈnaÒca dhovanaÑ
pÈtunti1. SacÈhaÑ deva na labhissÈmi marissÈmÊti.
459. Tena kho pana samayena Brahmadattassa KÈsiraÒÒo purohito

brÈhmaÓo DÊghÊtissa KosalaraÒÒo sahÈyo hoti. Atha kho bhikkhave DÊghÊti
KosalarÈjÈ yena Brahmadattassa KÈsiraÒÒo purohito brÈhmaÓo
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ Brahmadattassa KÈsiraÒÒo purohitaÑ
brÈhmaÓaÑ etadavoca sakhÊ te samma gabbhinÊ, tassÈ evar|po dohaÄo
uppanno “icchati s|riyassa uggamanakÈle catura~giniÑ senaÑ sannaddhaÑ
vammikaÑ subh|me ÔhitaÑ passituÑ, khaggÈnaÒca dhovanaÑ pÈtun”ti.
Tena hi deva mayampi deviÑ passÈmÈti. Atha kho bhikkhave DÊghÊtissa
KosalaraÒÒo mahesÊ yena Brahmadattassa KÈsiraÒÒo purohito brÈhmaÓo
tenupasa~kami. AddasÈ kho bhikkhave Brahmadattassa KÈsiraÒÒo purohito
brÈhmaÓo DÊghÊtissa KosalaraÒÒo mahesiÑ d|ratova ÈgacchantiÑ, disvÈna
uÔÔhÈyÈsanÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ karitvÈ yena DÊghÊtissa KosalaraÒÒo
mahesÊ tenaÒjaliÑ paÓÈmetvÈ tikkhattuÑ udÈnaÑ udÈnesi “KosalarÈjÈ vata
bho kucchigato, KosalarÈjÈ vata bho kucchigato”ti. AttamanÈ2 devi hohi,
lacchasi s|riyassa uggamanakÈle catura~giniÑ senaÑ sannaddhaÑ
vammikaÑ subh|me ÔhitaÑ passituÑ, khaggÈnaÒca dhovanaÑ pÈtunti.
Atha kho bhikkhave Brahmadattassa KÈsiraÒÒo purohito brÈhmaÓo
yena Brahmadatto KÈsirÈjÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BrahmadattaÑ
KÈsirÈjÈnaÑ etadavoca “tathÈ deva nimittÈni dissanti, sve
s|riyuggamanakÈle catura~ginÊ senÈ sannaddhÈ vammikÈ subh|me tiÔÔhatu
khaggÈ ca dhoviyant|”ti. Atha kho bhikkhave Brahmadatto KÈsirÈjÈ
manusse
______________________________________________________________
1. KhaggÈnaÒca dhovananti (SÊ, SyÈ) 2. AvimanÈ (SÊ, SyÈ, Katthaci)
ÈÓÈpesi “yathÈ bhaÓe purohito brÈhmaÓo Èha, tathÈ karothÈ”ti. Alabhi kho
bhikkhave DÊghÊtissa KosalaraÒÒo mahesÊ s|riyassa uggamanakÈle
catura~giniÑ senaÑ sannaddhaÑ vammikaÑ subh|me ÔhitaÑ passituÑ,
khaggÈnaÒca dhovanaÑ pÈtuÑ. Atha kho bhikkhave DÊghÊtissa KosalaraÒÒo
mahesÊ tassa gabbhassa paripÈkamanvÈya puttaÑ vijÈyi, tassa DÊghÈv|ti
nÈmaÑ akaÑsu. Atha kho bhikkhave DÊghÈvu kumÈro nacirasseva viÒÒutaÑ
pÈpuÓi. Atha kho bhikkhave DÊghÊtissa KosalaraÒÒo etadahosi “ayaÑ kho
Brahmadatto KÈsirÈjÈ bahuno amhÈkaÑ anatthassa kÈrako, iminÈ amhÈkaÑ
balaÒca vÈhanaÒca janapado ca koso ca koÔÔhÈgÈraÒca acchinnaÑ, sacÈyaÑ
amhe jÈnissati, sabbeva tayo ghÈtÈpessati, yann|nÈhaÑ DÊghÈvuÑ kumÈraÑ
bahinagare vÈseyyan”ti. Atha kho bhikkhave DÊghÊti KosalarÈjÈ DÊghÈvuÑ
kumÈraÑ bahinagare vÈsesi. Atha kho bhikkhave DÊghÈvu kumÈro
bahinagare paÔivasanto nacirasseva sabbasippÈni sikkhi.
460. Tena kho pana samayena DÊghÊtissa KosalaraÒÒo kappako

Brahmadatte KÈsiraÒÒe paÔivasati. AddasÈ kho bhikkhave DÊghÊtissa
KosalaraÒÒo kappako DÊghÊtiÑ KosalarÈjÈnaÑ sapajÈpatikaÑ BÈrÈÓasiyaÑ
aÒÒatarasmiÑ paccantime okÈse kumbhakÈranivesane aÒÒÈtakavesena
paribbÈjakacchannena paÔivasantaÑ, disvÈna yena Brahmadatto KÈsirÈjÈ
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BrahmadattaÑ KÈsirÈjÈnaÑ etadavoca
“dÊghÊti deva KosalarÈjÈ sapajÈpatiko BÈrÈÓasiyaÑ aÒÒatarasmiÑ
paccantime okÈse kumbhakÈranivesane aÒÒÈtakavesena
paribbÈjakacchannena paÔivasatÊ”ti. Atha kho bhikkhave Brahmadatto
KÈsirÈjÈ manusse ÈÓÈpesi “tena hi bhaÓe DÊghÊtiÑ KosalarÈjÈnaÑ
sapajÈpatikaÑ ÈnethÈ”ti. “EvaÑ devÈ”ti kho bhikkhave te manussÈ
Brahmadattassa KÈsiraÒÒo paÔissutvÈ DÊghÊtiÑ KosalarÈjÈnaÑ
sapajÈpatikaÑ ÈnesuÑ. Atha kho bhikkhave Brahmadatto KÈsirÈjÈ manusse
ÈÓÈpesi “tena hi bhaÓe DÊghÊtiÑ KosalarÈjÈnaÑ sapajÈpatikaÑ daÄhÈya
rajjuyÈ pacchÈbÈhaÑ gÈÄhabandhanaÑ bandhitvÈ khuramuÓÉaÑ karitvÈ
kharassarena paÓavena rathikÈya rathikaÑ si~ghÈÔakena si~ghÈÔakaÑ
parinetvÈ dakkhiÓena dvÈrena nikkhÈmetvÈ
490 VinayapiÔaka
dakkhiÓato nagarassa catudhÈ chinditvÈ catuddisÈ bilÈni nikkhipathÈ”ti.

“EvaÑ devÈ”ti kho bhikkhave te manussÈ Brahmadattassa KÈsiraÒÒo
paÔissutvÈ DÊghÊtiÑ KosalarÈjÈnaÑ sapajÈpatikaÑ daÄhÈya rajjuyÈ
pacchÈbÈhaÑ gÈÄhabandhanaÑ bandhitvÈ khuramuÓÉaÑ karitvÈ
parinenti.
Atha kho bhikkhave DÊghÈvussa kumÈrassa etadahosi “ciraÑdiÔÔhÈ kho
me mÈtÈpitaro, yann|nÈhaÑ mÈtÈpitaro passeyyan”ti. Atha kho bhikkhave
DÊghÈvu kumÈro BÈrÈÓasiÑ pavisitvÈ addasa mÈtÈpitaro daÄhÈya rajjuyÈ
pacchÈbÈhaÑ gÈÄhabandhanaÑ bandhitvÈ khuramuÓÉaÑ karitvÈ
parinente, disvÈna yena mÈtÈpitaro tenupasa~kami. AddasÈ kho bhikkhave
DÊghÊti KosalarÈjÈ DÊghÈvuÑ kumÈraÑ d|ratova ÈgacchantaÑ, disvÈna
DÊghÈvuÑ kumÈraÑ etadavoca “mÈ kho tvaÑ tÈta DÊghÈvu dÊghaÑ passa,
mÈ rassaÑ, na hi tÈta DÊghÈvu verena verÈ sammanti, averena hi tÈta
DÊghÈvu verÈ sammantÊ”ti. EvaÑ vutte bhikkhave te manussÈ DÊghÊtiÑ
KosalarÈjÈnaÑ etadavocuÑ “ummattako ayaÑ DÊghÊti KosalarÈjÈ
vippalapati, ko imassa DÊghÈvu, kaÑ ayaÑ evamÈha mÈ kho tvaÑ tÈta
DÊghÈvu dÊghaÑ passa, mÈ rassaÑ, na hi tÈta DÊghÈvu verena verÈ
sammanti, averena hi tÈta DÊghÈvu verÈ sammantÊ”ti. NÈhaÑ bhaÓe
ummattako vippalapÈmi, api ca yo viÒÒ| so vibhÈvessatÊti. Dutiyampi kho
bhikkhave -pa-. Tatiyampi kho bhikkhave DÊghÊti KosalarÈjÈ DÊghÈvuÑ
kumÈraÑ etadavoca “mÈ kho tvaÑ tÈta DÊghÈvu dÊghaÑ passa, mÈ rassaÑ,
na hi tÈta DÊghÈvu verena verÈ sammanti, averena hi tÈta DÊghÈvu verÈ
sammantÊ”ti. Tatiyampi kho bhikkhave te manussÈ DÊghÊtiÑ KosalarÈjÈnaÑ
etadavocuÑ “ummattako ayaÑ DÊghÊti KosalarÈjÈ vippalapati, ko imassa
DÊghÈvu, kaÑ ayaÑ evamÈha mÈ kho tvaÑ tÈta DÊghÈvu dÊghaÑ passa, mÈ
rassaÑ, na hi tÈta DÊghÈvu verena verÈ sammanti, averena hi tÈta DÊghÈvu
verÈ sammantÊ”ti. NÈhaÑ bhaÓe ummattako vippalapÈmi, api ca yo viÒÒ| so
vibhÈvessatÊti. Atha kho bhikkhave te manussÈ DÊghÊtiÑ KosalarÈjÈnaÑ
sapajÈpatikaÑ rathikÈya rathikaÑ si~ghÈÔakena si~ghÈÔakaÑ
parinetvÈ dakkhiÓena dvÈrena nikkhÈmetvÈ dakkhiÓato nagarassa catudhÈ

chinditvÈ catuddisÈ bilÈni nikkhipitvÈ gumbaÑ ÔhapetvÈ pakkamiÑsu. Atha
kho bhikkhave DÊghÈvu kumÈro BÈrÈÓasiÑ pavisitvÈ suraÑ nÊharitvÈ
gumbiye pÈyesi. YadÈ te mattÈ ahesuÑ patitÈ, atha kaÔÔhÈni saÑkaÉÉhitvÈ
citakaÑ karitvÈ mÈtÈpit|naÑ sarÊraÑ citakaÑ ÈropetvÈ aggiÑ datvÈ
paÒjaliko tikkhattuÑ citakaÑ padakkhiÓaÑ akÈsi.
461. Tena kho pana samayena Brahmadatto KÈsirÈjÈ

uparipÈsÈdavaragato hoti. AddasÈ kho bhikkhave Brahmadatto KÈsirÈjÈ
DÊghÈvuÑ kumÈraÑ paÒjalikaÑ tikkhattuÑ citakaÑ padakkhiÓaÑ karontaÑ,
disvÈnassa etadahosi “nissaÑsayaÑ kho so manusso DÊghÊtissa KosalaraÒÒo
ÒÈti vÈ sÈlohito vÈ, aho me anatthato, na hi nÈma me koci ÈrocessatÊ”ti.
Atha kho bhikkhave DÊghÈvu kumÈro araÒÒaÑ gantvÈ yÈvadatthaÑ kanditvÈ
roditvÈ khappaÑ1 puÒchitvÈ BÈrÈÓasiÑ pavisitvÈ antepurassa sÈmantÈ
hatthisÈlaÑ gantvÈ hatthÈcariyaÑ etadavoca “icchÈmahaÑ Ècariya sippaÑ
sikkhitun”ti. Tena hi bhaÓe mÈÓavakasikkhass|ti. Atha kho bhikkhave
DÊghÈvu kumÈro rattiyÈ pacc|sasamayaÑ paccuÔÔhÈya hatthisÈlÈyaÑ
maÒjunÈ sarena gÈyi, vÊÓaÒca vÈdesi. Assosi kho bhikkhave Brahmadatto
KÈsirÈjÈ rattiyÈ pacc|sasamayaÑ paccuÔÔhÈya hatthisÈlÈyaÑ maÒjunÈ sarena
gÊtaÑ vÊÓaÒca vÈditaÑ, sutvÈna manusse pucchi “ko bhaÓe rattiyÈ
pacc|sasamayaÑ paccuÔÔhÈya hatthisÈlÈyaÑ maÒjunÈ sarena gÈyi, vÊÓaÒca
vÈdesÊti. Amukassa deva hatthÈcariyassa antevÈsÊ mÈÓavako rattiyÈ
pacc|sasamayaÑ paccuÔÔhÈya hatthisÈlÈyaÑ maÒcunÈ sarena gÈyi, vÊÓaÒca
vÈdesÊti. Tena hi bhaÓe taÑ mÈÓavakaÑ ÈnethÈti. “EvaÑ devÈ”ti kho
bhikkhave te manussÈ Brahmadattassa KÈsiraÒÒo paÔissutvÈ DÊghÈvuÑ
kumÈraÑ ÈnesuÑ. TvaÑ bhaÓe mÈÓavaka rattiyÈ pacc|sasamayaÑ
paccuÔÔhÈya hatthisÈlÈyaÑ maÒjunÈ sarena gÈyi, vÊÓaÒca vÈdesÊti. EvaÑ
devÈti. Tena hi tvaÑ bhaÓe mÈÓavaka gÈyassu, vÊÓaÒca vÈdehÊti. “EvaÑ
devÈ”ti kho bhikkhave DÊghÈvu kumÈro Brahmadattassa KÈsiraÒÒo
paÔissutvÈ ÈrÈdhÈpekkho maÒjunÈ sarena
______________________________________________________________
1. BappaÑ (SÊ, SyÈ)
492 VinayapiÔaka
gÈyi, vÊÓaÒca vÈdesi. TvaÑ bhaÓe mÈÓavaka maÑ upaÔÔhahÈti. “EvaÑ

devÈ”ti kho bhikkhave DÊghÈvu kumÈro Brahmadattassa KÈsiraÒÒo
paccassosi. Atha kho bhikkhave DÊghÈvu kumÈro Brahmadattassa KÈsiraÒÒo
pubbuÔÔhÈyÊ ahosi pacchÈnipÈtÊ kiÑkÈrapaÔissÈvÊ manÈpacÈrÊ piyavÈdÊ. Atha
kho bhikkhave Brahmadatto KÈsirÈjÈ DÊghÈvuÑ kumÈraÑ nacirasseva
abbhantarime vissÈsikaÔÔhÈne Ôhapesi.
462. Atha kho bhikkhave Brahmadatto KÈsirÈjÈ DÊghÈvuÑ kumÈraÑ

etadavoca “tena hi bhaÓe mÈÓavaka rathaÑ yojehi migavaÑ gamissÈmÈ”ti.
“EvaÑ devÈ”ti kho bhikkhave DÊghÈvu kumÈro Brahmadattassa KÈsiraÒÒo
paÔissutvÈ rathaÑ yojetvÈ BrahmadattaÑ KÈsirÈjÈnaÑ etadavoca “yutto kho
te deva ratho, yassa dÈni kÈlaÑ maÒÒasÊ”ti. Atha kho bhikkhave
Brahmadatto KÈsirÈjÈ rathaÑ abhiruhi, DÊghÈvukumÈro rathaÑ pesesi, tathÈ
tathÈ rathaÑ pesesi, yathÈ yathÈ aÒÒeneva senÈ agamÈsi aÒÒeneva ratho.
Atha kho bhikkhave Brahmadatto KÈsirÈjÈ d|raÑ gantvÈ DÊghÈvuÑ
kumÈraÑ etadavoca “tena hi bhaÓe mÈÓavaka rathaÑ muÒcassu, kilantomhi
nipajjissÈmÊ”ti. “EvaÑ devÈ”ti kho bhikkhave DÊghÈvu kumÈro
Brahmadattassa KÈsiraÒÒo paÔissutvÈ rathaÑ muÒcitvÈ pathaviyaÑ
palla~kena nisÊdi. Atha kho bhikkhave Brahmadatto KÈsirÈjÈ DÊghÈvussa
kumÈrassa uccha~ge sÊsaÑ katvÈ seyyaÑ kappesi, tassa kilantassa
muhuttakeneva niddÈ okkami. Atha kho bhikkhave DÊghÈvussa kumÈrassa
etadahosi “ayaÑ kho Brahmadatto KÈsirÈjÈ bahuno amhÈkaÑ anatthassa
kÈrako, iminÈ amhÈkaÑ balaÒca vÈhanaÒca janapado ca koso ca
koÔÔhÈgÈraÒca acchinnaÑ, iminÈ ca me mÈtÈpitaro hatÈ, ayaÑ khvassa kÈlo
yohaÑ veraÑ appeyyan”ti kosiyÈ khaggaÑ nibbÈhi. Atha kho bhikkhave
DÊghÈvussa kumÈrassa etadahosi “pitÈ kho maÑ maraÓakÈle avaca ‘mÈ kho
tvaÑ tÈta DÊghÈvu dÊghaÑ passa, mÈ rassaÑ, na hi tÈta DÊghÈvu verena verÈ
sammanti, averena hi tÈta DÊghÈvu verÈ sammantÊ’ti, na kho metaÑ
patir|paÑ, yvÈhaÑ pituvacanaÑ atikkameyyan”ti kosiyÈ khaggaÑ pavesesi.
Dutiyampi kho bhikkhave DÊghÈvussa kumÈrassa etadahosi “ayaÑ kho
balaÒca vÈhanaÒca janapado ca koso ca koÔÔhÈgÈraÒca acchinnaÑ, iminÈ ca

me mÈtÈpitaro hatÈ, ayaÑ khvassa kÈlo yohaÑ veraÑ appeyyan”ti kosiyÈ
khaggaÑ nibbÈhi. Dutiyampi kho bhikkhave DÊghÈvussa kumÈrassa
etadahosi “pitÈ kho maÑ maraÓakÈle avaca ‘mÈ kho tvaÑ tÈta DÊghÈvu
dÊghaÑ passa, mÈ rassaÑ, na hi tÈta DÊghÈvu verena verÈ sammanti,
averena hi tÈta DÊghÈvu verÈ sammantÊ’ti, na kho metaÑ patir|paÑ, yvÈhaÑ
pituvacanaÑ atikkameyyan”ti punadeva kosiyÈ khaggaÑ pavesesi.
Tatiyampi kho bhikkhave DÊghÈvussa kumÈrassa etadahosi “ayaÑ kho
balaÒca vÈhanaÒca janapado ca koso ca koÔÔhÈgÈraÒca acchinnaÑ, iminÈ ca
me mÈtÈpitaro hatÈ, ayaÑ khvassa kÈlo yohaÑ veraÑ appeyyan”ti kosiyÈ
khaggaÑ nibbÈhi. Tatiyampi kho bhikkhave DÊghÈvussa kumÈrassa
etadahosi “pitÈ kho maÑ maraÓakÈle avaca ‘mÈ kho tvaÑ tÈta DÊghÈvu
dÊghaÑ passa, mÈ rassaÑ, na hi tÈta DÊghÈvu verena verÈ sammanti,
averena hi tÈta DÊghÈvu verÈ sammantÊ’ti, na kho metaÑ patir|paÑ, yvÈhaÑ
pituvacanaÑ atikkameyyan”ti punadeva kosiyÈ khaggaÑ pavesesi. Atha kho
bhikkhave Brahmadatto KÈsirÈjÈ bhÊto ubbiggo ussa~kÊ utrasto sahasÈ
vuÔÔhÈsi. Atha kho bhikkhave DÊghÈvu kumÈro BrahmadattaÑ KÈsirÈjÈnaÑ
etadavoca “kissa tvaÑ deva bhÊto ubbiggo ussa~kÊ utrasto sahasÈ vuÔÔhÈsÊ”ti.
Idha maÑ bhaÓe mÈÓavaka DÊghÊtissa KosalaraÒÒo putto DÊghÈvu kumÈro
supinantena khaggena paripÈtesi, tenÈhaÑ bhÊto ubbiggo ussa~kÊ utrasto
sahasÈ vuÔÔhÈsinti. Atha kho bhikkhave DÊghÈvu kumÈro vÈmena hatthena
Brahmadattassa KÈsiraÒÒo sÊsaÑ parÈmasitvÈ dakkhiÓena hatthena khaggaÑ
nibbÈhetvÈ BrahmadattaÑ KÈsirÈjÈnaÑ etadavoca “ahaÑ kho so deva
DÊghÊtissa KosalaraÒÒo putto DÊghÈvu kumÈro, bahuno tvaÑ amhÈkaÑ
anatthassa kÈrako, tayÈ amhÈkaÑ balaÒca vÈhanaÒca janapado ca koso ca
koÔÔhÈgÈraÒca acchinnaÑ, tayÈ ca me mÈtÈpitaro hatÈ, ayaÑ khvassa kÈlo
yvÈhaÑ veraÑ appeyyan”ti. Atha kho bhikkhave Brahmadatto KÈsirÈjÈ
DÊghÈvussa kumÈrassa pÈdesu sirasÈ nipatitvÈ DÊghÈvuÑ kumÈraÑ
etadavoca “jÊvitaÑ me tÈta DÊghÈvu dehi, jÊvitaÑ me tÈta DÊghÈvu dehÊ”ti.
KyÈhaÑ ussahÈmi devassa jÊvitaÑ
494 VinayapiÔaka
dÈtuÑ, devo kho me jÊvitaÑ dadeyyÈti. Tena hi tÈta DÊghÈvu tvaÒceva me

jÊvitaÑ dehi, ahaÒca te jÊvitaÑ dammÊti. Atha kho bhikkhave Brahmadatto
ca KÈsirÈjÈ DÊghÈvu ca kumÈro aÒÒamaÒÒassa jÊvitaÑ adaÑsu, pÈÓiÒca
aggahesuÑ, sapathaÒca akaÑsu add|bhÈya1.
Atha kho bhikkhave Brahmadatto KÈsirÈjÈ DÊghÈvuÑ kumÈraÑ
etadavoca “tena hi tÈta DÊghÈvu rathaÑ yojehi gamissÈmÈ”ti. “EvaÑ devÈ”ti
kho bhikkhave DÊghÈvu kumÈro Brahmadattassa KÈsiraÒÒo paÔissutvÈ
rathaÑ yojetvÈ BrahmadattaÑ KÈsirÈjÈnaÑ etadavoca “yutto kho te deva
ratho, yassa dÈni kÈlaÑ maÒÒasÊ”ti. Atha kho bhikkhave Brahmadatto
KÈsirÈjÈ rathaÑ abhiruhi, DÊghÈvu kumÈro rathaÑ pesesi, tathÈ tathÈ rathaÑ
pesesi, yathÈ yathÈ nacirasseva senÈya samÈgaÒchi. Atha kho bhikkhave
Brahmadatto KÈsirÈjÈ BÈrÈÓasiÑ pavisitvÈ amacce pÈrisajje sannipÈtÈpetvÈ
etadavoca “sace bhaÓe DÊghÊtissa KosalaraÒÒo puttaÑ DÊghÈvuÑ kumÈraÑ
passeyyÈtha, kinti naÑ kareyyÈthÈ”ti. Ekacce evamÈhaÑsu “mayaÑ deva
hatthe chindeyyÈma. MayaÑ deva pÈde chindeyyÈma. MayaÑ deva
hatthapÈde chindeyyÈma. MayaÑ deva kaÓÓe chindeyyÈma. MayaÑ deva
nÈsaÑ chindeyyÈma. MayaÑ deva kaÓÓanÈsaÑ chindeyyÈma. MayaÑ deva
sÊsaÑ chindeyyÈmÈ”ti. AyaÑ kho bhaÓe DÊghÊtissa KosalaraÒÒo putto
DÊghÈvu kumÈro, nÈyaÑ labbhÈ kiÒci kÈtuÑ, iminÈ ca me jÊvitaÑ dinnaÑ,
mayÈ ca imassa jÊvitaÑ dinnanti.
463. Atha kho bhikkhave Brahmadatto KÈsirÈjÈ DÊghÈvuÑ kumÈraÑ

etadavoca “yaÑ kho te tÈta DÊghÈvu pitÈ maraÓakÈle avaca ‘mÈ kho tvaÑ
tÈta DÊghÈvu dÊghaÑ passa, mÈ rassaÑ, na hi tÈta DÊghÈvu verena verÈ
sammanti, averena hi tÈta DÊghÈvu verÈ sammantÊ’ti, kiÑ te pitÈ sandhÈya
avacÈ”ti. YaÑ kho me deva pitÈ maraÓakÈle avaca “mÈ dÊghan”ti, “mÈ
ciraÑ veraÑ akÈsÊ”ti imaÑ kho me deva pitÈ maraÓakÈle avaca “mÈ
dÊghan”ti. YaÑ kho me deva pitÈ maraÓakÈle avaca “mÈ rassan”ti, “mÈ
khippaÑ mittehi bhijjitthÈ”ti imaÑ kho me deva pitÈ maraÓakÈle
______________________________________________________________
1. Adr|bhÈya, adubbhÈya (Ka)
avaca “mÈ rassan”ti. YaÑ kho me deva pitÈ maraÓakÈle avaca “na hi tÈta
DÊghÈvu verena verÈ sammanti, averena hi tÈta DÊghÈvu verÈ sammantÊ”ti,
“devena me mÈtÈpitaro hatÈ”ti sacÈhaÑ devaÑ jÊvitÈ voropeyyaÑ, ye
devassa atthakÈmÈ, te maÑ jÊvitÈ voropeyyuÑ, ye me atthakÈmÈ, te te jÊvitÈ
voropeyyuÑ, evaÑ taÑ veraÑ verena na v|pasameyya, idÈni ca pana me
devena jÊvitaÑ dinnaÑ, mayÈ ca devassa jÊvitaÑ dinnaÑ, evaÑ taÑ veraÑ
averena v|pasantaÑ, imaÑ kho me deva pitÈ maraÓakÈle avaca “na hi tÈta
DÊghÈvu verena verÈ sammanti, averena hi tÈta DÊghÈvu verÈ sammantÊ”ti.
Atha kho bhikkhave Brahmadatto KÈsirÈjÈ “acchariyaÑ vata bho, abbhutaÑ
vata bho, yÈva paÓÉito ayaÑ DÊghÈvu kumÈro, yatra hi nÈma pituno
saÑkhittena bhÈsitassa vitthÈrena atthaÑ ÈjÈnissatÊ”ti pettikaÑ balaÒca
vÈhanaÒca janapadaÒca kosaÒca koÔÔhÈgÈraÒca paÔipÈdesi, dhÊtaraÒca adÈsi.
TesaÑ hi nÈma bhikkhave rÈj|naÑ ÈdinnadaÓÉÈnaÑ ÈdinnasatthÈnaÑ
evar|paÑ khantisoraccaÑ bhavissati. Idha kho pana taÑ bhikkhave
sobhetha, yaÑ tumhe evaÑ svÈkkhÈte dhammavinaye pabbajitÈ samÈnÈ
khamÈ ca bhaveyyÈtha soratÈ cÈti. Tatiyampi kho BhagavÈ te bhikkh|
etadavoca “alaÑ bhikkhave mÈ bhaÓÉanaÑ mÈ kalahaÑ mÈ viggahaÑ mÈ
vivÈdan”ti. Tatiyampi kho so adhammavÈdÊ bhikkhu BhagavantaÑ
etadavoca “Ègametu bhante BhagavÈ dhammassÈmÊ, appossukko bhante
BhagavÈ diÔÔhadhammasukhavihÈramanuyutto viharatu, mayametena
bhaÓÉanena kalahena viggahena vivÈdena paÒÒÈyissÈmÈ”ti. Atha kho
BhagavÈ “pariyÈdinnar|pÈ kho ime moghapurisÈ, nayime sukarÈ
saÒÒÈpetun”ti uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmi.
DÊghÈvubhÈÓavÈro niÔÔhito paÔhamo.

_____
464. * Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ

pattacÊvaramÈdÈya KosambiÑ piÓÉÈya pÈvisi, KosambiyaÑ piÓÉÈya caritvÈ
pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkanto senÈsanaÑ saÑsÈmetvÈ
pattacÊvaramÈdÈya saÑghamajjhe Ôhitakova imÈ gÈthÈyo abhÈsi–
______________________________________________________________
* Ma 3. 192 piÔÔhepi.
496 VinayapiÔaka
* Puthusaddo samajano, na bÈlo koci maÒÒatha.

SaÑghasmiÑ bhijjamÈnasmiÑ, nÈÒÒaÑ bhiyyo amaÒÒaruÑ.
* ParimuÔÔhÈ paÓÉitÈbhÈsÈ, vÈcÈgocarabhÈÓino.
YÈvicchanti mukhÈyÈmaÑ, yena nÊtÈ na taÑ vid|.
* Akkocchi maÑ avadhi maÑ, ajini maÑ ahÈsi me.
Ye ca taÑ upanayhanti, veraÑ tesaÑ na sammati.
* Akkocchi maÑ avadhi maÑ, ajini maÑ ahÈsi me.
Ye ca taÑ nupanayhanti, veraÑ tes|pasammati.
* Na hi verena verÈni, sammantÊdha kudÈcanaÑ.
Averena ca sammanti, esadhammo sanantano.
* Pare ca na vijÈnanti, mayamettha yamÈmase.
Ye ca tattha vijÈnanti, tato sammanti medhagÈ.
* AÔÔhicchinnÈ pÈÓaharÈ, gavÈssadhanahÈrino.
RaÔÔhaÑ vilumpamÈnÈnaÑ, tesampi hoti sa~gati.
KasmÈ tumhÈka no siyÈ.
* Sace labhetha nipakaÑ sahÈyaÑ,

SaddhiÑ caraÑ sÈdhuvihÈri dhÊraÑ.
Abhibhuyya sabbÈni parissayÈni,
Careyya tenattamano satÊmÈ.
+ No ce labhetha nipakaÑ sahÈyaÑ,
SaddhiÑ caraÑ sÈdhuvihÈri dhÊraÑ.
RÈjÈva raÔÔhaÑ vijitaÑ pahÈya,
Eko care mÈta~garaÒÒeva nÈgo.
+ Ekassa caritaÑ seyyo,
Natthi bÈle sahÈyatÈ.
Eko care na ca pÈpÈni kayirÈ,
Appossukko mÈta~garaÒÒeva nÈgoti.
______________________________________________________________
* Ma 3. 192 piÔÔhepi. + Ma 3. 193 piÔÔhepi.
273. BÈlakaloÓakagamanakathÈ
465. Atha kho BhagavÈ saÑghamajjhe Ôhitakova imÈ gÈthÈyo bhÈsitvÈ
yena BÈlakaloÓakagÈmo1 tenupasa~kami. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ
Bhagu BÈlakaloÓakagÈme viharati. AddasÈ kho ÈyasmÈ Bhagu BhagavantaÑ
d|ratova ÈgacchantaÑ, disvÈna ÈsanaÑ paÒÒapesi, pÈdodakaÑ pÈdapÊÔhaÑ
pÈdakathalikaÑ upanikkhipi, paccuggantvÈ pattacÊvaraÑ paÔiggahesi. NisÊdi
BhagavÈ paÒÒatte Èsane, nisajja kho BhagavÈ pÈde pakkhÈlesi. ŒyasmÈpi
kho Bhagu BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi. EkamantaÑ
nisinnaÑ kho ÈyasmantaÑ BhaguÑ BhagavÈ etadavoca “kacci bhikkhu
khamanÊyaÑ, kacci yÈpanÊyaÑ, kacci piÓÉakena na kilamasÊ”ti.
KhamanÊyaÑ BhagavÈ, yÈpanÊyaÑ BhagavÈ, na cÈhaÑ bhante piÓÉakena
kilamÈmÊti. Atha kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ BhaguÑ dhammiyÈ kathÈya
sandassetvÈ samÈdapetvÈ samuttejetvÈ sampahaÑsetvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ yena
PÈcinavaÑsadÈyo tenupasa~kami.
274. PÈcinavaÑsadÈyagamanakathÈ
466. * Tena kho pana samayena ÈyasmÈ ca Anuruddho ÈyasmÈ ca
Nandiyo ÈyasmÈ ca Kimilo2 PÈcinavaÑsadÈye viharanti. AddasÈ kho
DÈyapÈlo BhagavantaÑ d|ratova ÈgacchantaÑ, disvÈna BhagavantaÑ
etadavoca “mÈ samaÓa etaÑ dÈyaÑ pÈvisi, santettha tayo kulaputtÈ
attakÈmar|pÈ viharanti, mÈ tesaÑ aphÈsumakÈsÊ”ti. Assosi kho ÈyasmÈ
Anuruddho DÈyapÈlassa BhagavatÈ saddhiÑ mantayamÈnassa, sutvÈna
DÈyapÈlaÑ etadavoca “mÈvuso DÈyapÈla BhagavantaÑ vÈresi, SatthÈ no
BhagavÈ anuppatto”ti. Atha kho ÈyasmÈ Anuruddho yenÈyasmÈ ca Nandiyo
ÈyasmÈ ca Kimilo tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÒca NandiyaÑ
ÈyasmantaÒca KimilaÑ etadavoca “abhikkamathÈyasmanto
abhikkamathÈyasmanto, SatthÈ no BhagavÈ anuppatto”ti. Atha kho ÈyasmÈ
ca Anuruddho ÈyasmÈ ca Nandiyo ÈyasmÈ ca Kimilo BhagavantaÑ
paccuggantvÈ eko Bhagavato pattacÊvaraÑ paÔiggahesi, eko ÈsanaÑ
paÒÒapesi, eko pÈdodakaÑ pÈdapÊÔhaÑ pÈdakathalikaÑ upanikkhipi. NisÊdi
BhagavÈ paÒÒatte
______________________________________________________________
1. BÈlakaloÓakÈragÈmo (SÊ, SyÈ) 2. Kimbilo (SÊ, SyÈ)
* Ma 1. 266-8 piÔÔhesupi passitabbaÑ.
498 VinayapiÔaka
Èsane, nisajja kho BhagavÈ pÈde pakkhÈlesi. Tepi kho Èyasmanto

BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu. EkamantaÑ nisinnaÑ kho
ÈyasmantaÑ AnuruddhaÑ BhagavÈ etadavoca “kacci vo AnuruddhÈ
khamanÊyaÑ, kacci yÈpanÊyaÑ, kacci piÓÉakena na kilamathÈ”ti.
KhamanÊyaÑ BhagavÈ, yÈpanÊyaÑ BhagavÈ, na ca mayaÑ bhante piÓÉakena
kilamÈmÈti.
Kacci pana vo AnuruddhÈ samaggÈ sammodamÈnÈ avivadamÈnÈ
khÊrodakÊbh|tÈ aÒÒamaÒÒaÑ piyacakkh|hi sampassantÈ viharathÈti. Taggha
mayaÑ bhante samaggÈ sammodamÈnÈ avivadamÈnÈ khÊrodakÊbh|tÈ
aÒÒamaÒÒaÑ piyacakkh|hi sampassantÈ viharÈmÈti. YathÈ kathaÑ pana
tumhe AnuruddhÈ samaggÈ sammodamÈnÈ avivadamÈnÈ khÊrodakÊbh|tÈ
aÒÒamaÒÒaÑ piyacakkh|hi sampassantÈ viharathÈti. Idha mayhaÑ bhante
evaÑ hoti “lÈbhÈ vata me, suladdhaÑ vata me, yohaÑ evar|pehi
sabrahmacÈrÊhi saddhiÑ viharÈmÊ”ti, tassa mayhaÑ bhante imesu
Èyasmantesu mettaÑ kÈyakammaÑ paccupaÔÔhitaÑ Èvi ceva raho ca, mettaÑ
vacÊkammaÑ, mettaÑ manokammaÑ paccupaÔÔhitaÑ Èvi ceva raho ca, tassa
mayhaÑ bhante evaÑ hoti “yann|nÈhaÑ sakaÑ cittaÑ nikkhipitvÈ
imesaÑyeva ÈyasmantÈnaÑ cittassa vasena vatteyyan”ti, so kho ahaÑ
bhante sakaÑ cittaÑ nikkhipitvÈ imesaÑyeva ÈyasmantÈnaÑ cittassa vasena
vattÈmi, nÈnÈ hi kho no bhante kÈyÈ, ekaÒca pana maÒÒe cittanti.
ŒyasmÈpi kho Nandiyo -pa-. ŒyasmÈpi kho Kimilo BhagavantaÑ
etadavoca “mayhampi kho bhante evaÑ hoti ‘lÈbhÈ vata me, suladdhaÑ vata
me, yohaÑ evar|pehi sabrahmacÈrÊhi saddhiÑ viharÈmÊ’ti, tassa mayhaÑ
bhante imesu Èyasmantesu mettaÑ kÈyakammaÑ paccupaÔÔhitaÑ Èvi ceva
raho ca, mettaÑ vacÊkammaÑ, mettaÑ manokammaÑ paccupaÔÔhitaÑ Èvi
ceva raho ca, tassa mayhaÑ bhante evaÑ hoti ‘yann|nÈhaÑ sakaÑ cittaÑ
nikkhipitvÈ imesaÑyeva ÈyasmantÈnaÑ cittassa vasena vatteyyan’ti, so kho
ahaÑ bhante sakaÑ cittaÑ nikkhipitvÈ imesaÑyeva ÈyasmantÈnaÑ cittassa
vasena vattÈmi, nÈnÈ hi kho no bhante kÈyÈ, ekaÒca pana maÒÒe cittanti.
EvaÑ kho mayaÑ bhante samaggÈ sammodamÈnÈ avivadamÈnÈ
khÊrodakÊbh|tÈ aÒÒamaÒÒaÑ piyacakkh|hi sampassantÈ viharÈmÈ”ti.
Kacci pana vo AnuruddhÈ appamattÈ ÈtÈpino pahitattÈ viharathÈti.

Taggha mayaÑ bhante appamattÈ ÈtÈpino pahitattÈ viharÈmÈti. YathÈ
kathaÑ pana tumhe AnuruddhÈ appamattÈ ÈtÈpino pahitattÈ viharathÈti. Idha
bhante amhÈkaÑ yo paÔhamaÑ gÈmato piÓÉÈya paÔikkamati, so ÈsanaÑ
paÒÒapeti, pÈdodakaÑ pÈdapÊÔhaÑ pÈdakathalikaÑ upanikkhipati,
avakkÈrapÈtiÑ dhovitvÈ upaÔÔhÈpeti, pÈnÊyaÑ paribhojanÊyaÑ upaÔÔhÈpeti.
Yo pacchÈ gÈmato piÓÉÈya paÔikkamati, sace hoti bhuttÈvaseso, sace
Èka~khati bhuÒjati, no ce Èka~khati appaharite vÈ chaÉÉeti, appÈÓake vÈ
udake opilÈpeti, so ÈsanaÑ uddharati, pÈdodakaÑ pÈdapÊÔhaÑ
pÈdakathalikaÑ paÔisÈmeti, avakkÈrapÈtiÑ dhovitvÈ paÔisÈmeti, pÈnÊyaÑ
paribhojanÊyaÑ paÔisÈmeti, bhattaggaÑ sammajjati. Yo passati
pÈnÊyaghaÔaÑ vÈ paribhojanÊyaghaÔaÑ vÈ vaccaghaÔaÑ vÈ rittaÑ tucchaÑ,
so upaÔÔhÈpeti. Sacassa hoti avisayhaÑ, hatthavikÈrena dutiyaÑ ÈmantetvÈ
hatthavila~ghakena upaÔÔhÈpema, na tveva mayaÑ bhante tappaccayÈ vÈcaÑ
bhindÈma. PaÒcÈhikaÑ kho pana mayaÑ bhante sabbarattiÑ dhammiyÈ
kathÈya sannisÊdÈma. EvaÑ kho mayaÑ bhante appamattÈ ÈtÈpino pahitattÈ
viharÈmÈti.
275. PÈlileyyakagamanakathÈ
467. * Atha kho BhagavÈ ÈyasmantaÒca AnuruddhaÑ ÈyasmantaÒca
NandiyaÑ ÈyasmantaÒca KimilaÑ dhammiyÈ kathÈya sandassetvÈ
samÈdapetvÈ samuttejetvÈ sampahaÑsetvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ yena PÈlileyyakaÑ1
tena cÈrikaÑ pakkÈmi. Anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena PÈlileyyakaÑ
tadavasari, tatra sudaÑ BhagavÈ PÈlileyyake viharati RakkhitavanasaÓÉe
bhaddasÈlam|le. Atha kho Bhagavato rahogatassa paÔisallÊnassa evaÑ cetaso
parivitakko udapÈdi “ahaÑ kho pubbe ÈkiÓÓo na phÈsu vihÈsiÑ tehi
Kosambakehi2 bhikkh|hi bhaÓÉanakÈrakehi kalahakÈrakehi vivÈdakÈrakehi
bhassakÈrakehi saÑghe adhikaraÓakÈrakehi, somhi etarahi eko adutiyo
sukhaÑ phÈsu viharÈmi aÒÒatreva tehi Kosambakehi bhikkh|hi
bhaÓÉanakÈrakehi kalahakÈrakehi vivÈdakÈrakehi bhassakÈrakehi saÑghe
adhikaraÓakÈrakehÊ”ti.
______________________________________________________________
1. PÈrileyyakaÑ (SÊ, SyÈ) 2. Kosambikehi (SyÈ)
* Khu 1. 125-6 piÔÔhesu thokaÑ visadisaÑ.
500 VinayapiÔaka
AÒÒataropi kho hatthinÈgo ÈkiÓÓo viharati hatthÊhi hatthinÊhi

hatthikaÄabhehi hatthicchÈpehi, chinnaggÈni ceva tiÓÈni khÈdati,
obhaggobhaggaÒcassa sÈkhÈbha~gaÑ khÈdanti, ÈvilÈni ca pÈnÊyÈni pivati,
ogÈhÈ cassa otiÓÓassa1 hatthiniyo kÈyaÑ upanighaÑsantiyo gacchanti. Atha
kho tassa hatthinÈgassa etadahosi “ahaÑ kho ÈkiÓÓo viharÈmi hatthÊhi
hatthinÊhi hatthikaÄabhehi hatthicchÈpehi, chinnaggÈni ceva tiÓÈni khÈdÈmi,
obhaggobhaggaÒca me sÈkhÈbha~gaÑ khÈdanti, ÈvilÈni ca pÈnÊyÈni pivÈmi,
ogÈhÈ ca me otiÓÓassa hatthiniyo kÈyaÑ upanighaÑsantiyo gacchanti,
yann|nÈhaÑ ekova gaÓasmÈ v|pakaÔÔho vihareyyan”ti. Atha kho so
hatthinÈgo y|thÈ apakkamma yena PÈlileyyakaÑ RakkhitavanasaÓÉo
bhaddasÈlam|laÑ yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ SoÓÉÈya
Bhagavato pÈnÊyaÑ paribhojanÊyaÑ upaÔÔhÈpeti, appaharitaÒca karoti. Atha
kho tassa hatthinÈgassa etadahosi “ahaÑ kho pubbe ÈkiÓÓo na phÈsu
vihÈsiÑ hatthÊhi hatthinÊhi hatthikaÄabhehi hatthicchÈpehi, chinnaggÈni ceva
tiÓÈni khÈdiÑ, obhaggobhaggaÒca me sÈkhÈbha~gaÑ khÈdiÑsu, ÈvilÈni ca
pÈnÊyÈni apÈyiÑ, ogÈhÈ ca me otiÓÓassa hatthiniyo kÈyaÑ
upanighaÑsantiyo agamaÑsu, somhi etarahi eko adutiyo sukhaÑ phÈsu
viharÈmi aÒÒatreva hatthÊhi hatthinÊhi hatthikaÄabhehi hatthicchÈpehÊ”ti.
Atha kho BhagavÈ attano ca pavivekaÑ viditvÈ tassa ca hatthinÈgassa
cetasÈ cetoparivitakkamaÒÒÈya tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–
* “EtaÑ2 nÈgassa nÈgena, ÊsÈdantassa hatthino.

Sameti cittaÑ cittena, yadeko ramatÊ vane”ti.
Atha kho BhagavÈ PÈlileyyake yathÈbhirantaÑ viharitvÈ yena SÈvatthi
tena cÈrikaÑ pakkÈmi. Anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena SÈvatthi
tadavasari, tatra sudaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane
AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Atha kho Kosambako upÈsakÈ “ime kho ayyÈ
KosambakÈ bhikkh| bahuno amhÈkaÑ anatthassa
______________________________________________________________
1. OgÈhaÒcassa otiÓÓassa (SyÈ), ogÈhÈ cassa uttiÓÓassa (SÊ) 2. EvaÑ (Ka)
* Khu 1. 127 piÔÔhepi.
kÈrakÈ, imehi ubbÈÄho BhagavÈ pakkanto, handa mayaÑ ayye Kosambake

bhikkh| neva abhivÈdeyyÈma, na paccuÔÔheyyÈma, na aÒjalikammaÑ
sÈmÊcikammaÑ kareyyÈma, na sakkareyyÈma, na garuÑ kareyyÈma, na
mÈneyyÈma, na bhajeyyÈma, na p|jeyyÈma, upagatÈnampi piÓÉakaÑ na
dajjeyyÈma, evaÑ ime amhehi asakkariyamÈnÈ agarukariyamÈnÈ
amÈniyamÈnÈ abhajiyamÈnÈ ap|jiyamÈnÈ asakkÈrapakatÈ pakkamissanti vÈ
vibbhamissanti vÈ BhagavantaÑ vÈ pasÈdessantÊ”ti. Atha kho KosambakÈ
upÈsakÈ Kosambake bhikkh| neva abhivÈdesuÑ, na paccuÔÔhesuÑ, na
aÒjalikammaÑ sÈmÊcikammaÑ akaÑsu, na sakkariÑsu, na garuÑ kariÑsu,
na mÈnesuÑ, na bhajesuÑ, na p|jesuÑ, upagatÈnampi piÓÉakaÑ na adaÑsu.
Atha kho KosambakÈ bhikkh| Kosambakehi upÈsakehi asakkariyamÈnÈ
agarukariyamÈnÈ amÈniyamÈnÈ abhajiyamÈnÈ ap|jiyamÈnÈ asakkÈrapakatÈ
evamÈhaÑsu “handa mayaÑ Èvuso SÈvatthiÑ gantvÈ Bhagavato santike
imaÑ adhikaraÓaÑ v|pasameyyÈmÈ”ti.
276. AÔÔhÈrasavatthukathÈ
468. Atha kho KosambakÈ bhikkh| senÈsanaÑ saÑsÈmetvÈ
pattacÊvaramÈdÈya yena SÈvatthi tenupasa~kamiÑsu. Assosi kho ÈyasmÈ
SÈriputto “te kira KosambakÈ bhikkh| bhaÓÉanakÈrakÈ kalahakÈrakÈ
vivÈdakÈrakÈ bhassakÈrakÈ saÑghe adhikaraÓakÈrakÈ SÈvatthiÑ
ÈgacchantÊ”ti. Atha kho ÈyasmÈ SÈriputto yena BhagavÈ tenupasa~kami,
nisinno kho ÈyasmÈ SÈriputto BhagavantaÑ etadavoca “te kira bhante
KosambakÈ bhikkh| bhaÓÉanakÈrakÈ kalahakÈrakÈ vivÈdakÈrakÈ
bhassakÈrakÈ saÑghe adhikaraÓakÈrakÈ SÈvatthiÑ Ègacchanti, kathÈhaÑ
bhante tesu bhikkh|su paÔipajjÈmÊ”ti. Tena hi tvaÑ SÈriputta yathÈ dhammo,
tathÈ tiÔÔhÈhÊti. KathÈhaÑ bhante jÈneyyaÑ dhammaÑ vÈ adhammaÑ vÈti.
AÔÔhÈrasahi kho SÈriputta vatth|hi adhammavÈdÊ jÈnitabbo. Idha
SÈriputta bhikkhu adhammaÑ dhammoti dÊpeti, dhammaÑ adhammoti
dÊpeti, avinayaÑ vinayoti dÊpeti, vinayaÑ avinayoti dÊpeti, abhÈsitaÑ
alapitaÑ
502 VinayapiÔaka
TathÈgatena bhÈsitaÑ lapitaÑ TathÈgatenÈti dÊpeti, bhÈsitaÑ lapitaÑ

TathÈgatena abhÈsitaÑ alapitaÑ TathÈgatenÈti dÊpeti, anÈciÓÓaÑ
TathÈgatena ÈciÓÓaÑ TathÈgatenÈti dÊpeti, ÈciÓÓaÑ TathÈgatena anÈciÓÓaÑ
TathÈgatenÈti dÊpeti, apaÒÒattaÑ TathÈgatena paÒÒattaÑ TathÈgatenÈti
dÊpeti, paÒÒattaÑ TathÈgatena apaÒÒattaÑ TathÈgatenÈti dÊpeti, anÈpattiÑ
ÈpattÊti dÊpeti, ÈpattiÑ anÈpattÊti dÊpeti, lahukaÑ ÈpattiÑ garukÈ ÈpattÊti
dÊpeti, garukaÑ ÈpattiÑ lahukÈ ÈpattÊti dÊpeti, sÈvasesaÑ ÈpattiÑ anavasesÈ
ÈpattÊti dÊpeti, anavasesaÑ ÈpattiÑ sÈvasesÈ ÈpattÊti dÊpeti, duÔÔhallaÑ
ÈpattiÑ aduÔÔhullÈ ÈpattÊti dÊpeti, aduÔÔhullaÑ ÈpattiÑ duÔÔhullÈ ÈpattÊti
dÊpeti. Imehi kho SÈriputta aÔÔhÈrasahi vatth|hi adhammavÈdÊ jÈnitabbo.
AÔÔhÈrasahi ca kho SÈriputta vatth|hi dhammavÈdÊ jÈnitabbo. Idha

SÈriputta bhikkhu adhammaÑ adhammoti dÊpeti, dhammaÑ dhammoti
dÊpeti, avinayaÑ avinayoti dÊpeti, vinayaÑ vinayoti dÊpeti, abhÈsitaÑ
alapitaÑ TathÈgatena abhÈsitaÑ alapitaÑ TathÈgatenÈti dÊpeti, bhÈsitaÑ
lapitaÑ TathÈgatena bhÈsitaÑ lapitaÑ TathÈgatenÈti dÊpeti, anÈciÓÓaÑ
TathÈgatena anÈciÓÓaÑ TathÈgatenÈti dÊpeti, ÈciÓÓaÑ TathÈgatena ÈciÓÓaÑ
TathÈgatenÈti dÊpeti, apaÒÒattaÑ TathÈgatena apaÒÒattaÑ TathÈgatenÈti
dÊpeti, paÒÒattaÑ TathÈgatena paÒÒattaÑ TathÈgatenÈti dÊpeti, anÈpattiÑ
anÈpattÊti dÊpeti, ÈpattiÑ ÈpattÊti dÊpeti, lahukaÑ ÈpattiÑ lahukÈ ÈpattÊti
dÊpeti, garukaÑ ÈpattiÑ garukÈ ÈpattÊti dÊpeti, sÈvasesaÑ ÈpattiÑ sÈvasesÈ
ÈpattÊti dÊpeti, anavasesaÑ ÈpattiÑ anavasesÈ ÈpattÊti dÊpeti, duÔÔhullaÑ
ÈpattiÑ duÔÔhullÈ ÈpattÊti dÊpeti, aduÔÔhullaÑ ÈpattiÑ aduÔÔhullÈ ÈpattÊti
dÊpeti. Imehi kho SÈriputta aÔÔhÈrasahi vatth|hi dhammavÈdÊ jÈnitabboti.
469. Assosi kho ÈyasmÈ MahÈmoggallÈno -pa-. Assosi kho ÈyasmÈ

MahÈkassapo. Assosi kho ÈyasmÈ MahÈkaccÈno. Assosi kho ÈyasmÈ
MahÈkoÔÔhiko. Assosi kho ÈyasmÈ MahÈkappino. Assosi kho ÈyasmÈ
MahÈcundo. Assosi kho ÈyasmÈ Anuruddho. Assosi kho ÈyasmÈ
Revato. Assosi kho ÈyasmÈ UpÈli. Assosi kho ÈyasmÈ Œnando. Assosi kho
ÈyasmÈ RÈhulo “te kira KosambakÈ bhikkh| bhaÓÉanakÈrakÈ kalahakÈrakÈ
vivÈdakÈrakÈ bhassakÈrakÈ saÑghe adhikaraÓakÈrakÈ SÈvatthiÑ
ÈgacchantÊ”ti. Atha kho ÈyasmÈ RÈhulo yena BhagavÈ tenupasa~kami,
nisinno kho ÈyasmÈ RÈhulo BhagavantaÑ etadavoca “te kira bhante
bhante tesu bhikkh|su paÔipajjÈmÊ”ti. Tena hi tvaÑ RÈhula yathÈ dhammo,
tathÈ tiÔÔhÈhÊti. KathÈhaÑ bhante jÈneyyaÑ dhammaÑ vÈ adhammaÑ vÈti.
AÔÔhÈrasahi kho RÈhula vatth|hi adhammavÈdÊ jÈnitabbo. Idha RÈhula

bhikkhu adhammaÑ dhammoti dÊpeti, dhammaÑ adhammoti dÊpeti,
avinayaÑ vinayoti dÊpeti, vinayaÑ avinayoti dÊpeti, abhÈsitaÑ alapitaÑ
TathÈgatena bhÈsitaÑ lapitaÑ TathÈgatenÈti dÊpeti, bhÈsitaÑ lapitaÑ
TathÈgatena abhÈsitaÑ alapitaÑ TathÈgatenÈti dÊpeti, anÈciÓÓaÑ
TathÈgatena ÈciÓÓaÑ TathÈgatenÈti dÊpeti, ÈciÓÓaÑ TathÈgatena anÈciÓÓaÑ
TathÈgatenÈti dÊpeti, apaÒÒattaÑ TathÈgatena paÒÒattaÑ TathÈgatenÈti
dÊpeti, paÒÒattaÑ TathÈgatena apaÒÒattaÑ TathÈgatenÈti dÊpeti, anÈpattiÑ
ÈpattÊti dÊpeti, ÈpattiÑ anÈpattÊti dÊpeti, lahukaÑ ÈpattiÑ garukÈ ÈpattÊti
dÊpeti, garukaÑ ÈpattiÑ lahukÈ ÈpattÊti dÊpeti, sÈvasesaÑ ÈpattiÑ anavasesÈ
ÈpattÊti dÊpeti, anavasesaÑ ÈpattiÑ sÈvasesÈ ÈpattÊti dÊpeti, duÔÔhullaÑ
ÈpattiÑ aduÔÔhullÈ ÈpattÊti dÊpeti, aduÔÔhullaÑ ÈpattiÑ duÔÔhullÈ ÈpattÊti
dÊpeti. Imehi kho RÈhula aÔÔhÈrasahi vatth|hi adhammavÈdÊ jÈnitabbo.
AÔÔhÈrasahi ca kho RÈhula vatth|hi dhammavÈdÊ jÈnitabbo. Idha RÈhula

bhikkhu adhammaÑ adhammoti dÊpeti, dhammaÑ dhammoti dÊpeti,
avinayaÑ avinayoti dÊpeti, vinayaÑ vinayoti dÊpeti, abhÈsitaÑ alapitaÑ
TathÈgatena abhÈsitaÑ alapitaÑ TathÈgatenÈti dÊpeti, bhÈsitaÑ lapitaÑ
TathÈgatena bhÈsitaÑ lapitaÑ TathÈgatenÈti dÊpeti,
504 VinayapiÔaka
anÈciÓÓaÑ TathÈgatena anÈciÓÓaÑ TathÈgatenÈti dÊpeti, ÈciÓÓaÑ

TathÈgatena ÈciÓÓaÑ TathÈgatenÈti dipeti, apaÒÒattaÑ TathÈgatena
apaÒÒattaÑ TathÈgatenÈti dÊpeti, paÒÒattaÑ TathÈgatena paÒÒattaÑ
TathÈgatenÈti dÊpeti, anÈpattiÑ anÈpattÊti dÊpeti, ÈpattiÑ ÈpattÊti dÊpeti,
lahukaÑ ÈpattiÑ lahukÈ ÈpattÊti dÊpeti, garukaÑ ÈpattiÑ garukÈ ÈpattÊti
dÊpeti, sÈvasesaÑ ÈpattiÑ sÈvasesÈ ÈpattÊti dÊpeti, anavasesaÑ ÈpattiÑ
anavasesÈ ÈpattÊti dÊpeti, duÔÔhullaÑ ÈpattiÑ duÔÔhullÈ ÈpattÊti dÊpeti,
aduÔÔhullaÑ ÈpattiÑ aduÔÔhullÈ ÈpattÊti dÊpeti. Imehi kho RÈhula aÔÔhÈrasahi
vatth|hi dhammavÈdÊ jÈnitabboti.
470. Assosi kho MahÈpajÈpati1 GotamÊ “te kira KosambakÈ bhikkh|

adhikaraÓakÈrakÈ SÈvatthiÑ ÈgacchantÊ”ti. Atha kho MahÈpajÈpati GotamÊ
yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ
ekamantaÑ aÔÔhÈsi, ekamantaÑ ÔhitÈ kho MahÈpajÈpati GotamÊ
BhagavantaÑ etadavoca “te kira bhante KosambakÈ bhikkh|
adhikaraÓakÈrakÈ SÈvatthiÑ Ègacchanti, kathÈhaÑ bhante tesu bhikkh|su
paÔipajjÈmÊ”ti. Tena hi tvaÑ Gotami ubhayattha dhammaÑ suÓa, ubhayattha
dhammaÑ sutvÈ ye tattha bhikkh| dhammavÈdino, tesaÑ diÔÔhiÒca
khantiÒca ruciÒca ÈdÈyaÒca rocehi, yaÒca kiÒci bhikkhunisaÑghena
bhikkhusaÑghato paccÈsÊsitabbaÑ, sabbaÑ taÑ dhammavÈditova
paccÈsÊsitabbanti.
471. Assosi kho AnÈthapiÓÉiko gahapati “te kira KosambakÈ bhikkh|

adhikaraÓakÈrakÈ SÈvatthiÑ ÈgacchantÊ”ti. Atha kho AnÈthapiÓÉiko gahapati
ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho AnÈthapiÓÉiko gahapati
bhaÓÉanakÈrakÈ kalahakÈrakÈ vivÈdakÈrakÈ
______________________________________________________________
1. MahÈpajÈpatÊ (SÊ, SyÈ)

bhante tesu bhikkh|su paÔipajjÈmÊ”ti. Tena hi tvaÑ gahapati ubhayattha
dÈnaÑ dehi, ubhayattha dÈnaÑ datvÈ ubhayattha dhammaÑ suÓa,
ubhayattha dhammaÑ sutvÈ ye tattha bhikkh| dhammavÈdino, tesaÑ
diÔÔhiÒca khantiÒca ruciÒca ÈdÈyaÒca rocehÊti.
472. Assosi kho VisÈkhÈ MigÈramÈtÈ “te kira KosambakÈ bhikkh|

adhikaraÓakÈrakÈ SÈvatthiÑ ÈgacchantÊ”ti. Atha kho VisÈkhÈ MigÈramÈtÈ
ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinnÈ kho VisÈkhÈ MigÈramÈtÈ
adhikaraÓakÈrakÈ SÈvatthiÑ Ègacchanti, kathÈhaÑ bhante tesu bhikkh|su
paÔipajjÈmÊ”ti. Tena hi tvaÑ VisÈkhe ubhayattha dÈnaÑ dehi, ubhayattha
dÈnaÑ datvÈ ubhayattha dhammaÑ suÓa, ubhayattha dhammaÑ sutvÈ ye
tattha bhikkh| dhammavÈdino, tesaÑ diÔÔhiÒca khantiÒca ruciÒca ÈdÈyaÒca
rocehÊti.
473. Atha kho KosambakÈ bhikkh| anupubbena yena SÈvatthi

tadavasaruÑ. Atha kho ÈyasmÈ SÈriputto yena BhagavÈ tenupasa~kami,
nisinno kho ÈyasmÈ SÈriputto BhagavantaÑ etadavoca “te kira bhante
bhassakÈrakÈ saÑghe adhikaraÓakÈrakÈ SÈvatthiÑ anuppattÈ, kathaÑ nu kho
bhante tesu bhikkh|su senÈsane1 paÔipajjitabban”ti. Tena hi SÈriputta
vivittaÑ senÈsanaÑ dÈtabbanti. Sace pana bhante vivittaÑ na hoti, kathaÑ
paÔipajjitabbanti. Tena hi SÈriputta vivittaÑ katvÈpi dÈtabbaÑ, na tvevÈhaÑ
SÈriputta kenaci pariyÈyena vuÉÉhatarassa bhikkhuno senÈsanaÑ
paÔibÈhitabbanti vadÈmi, yo paÔibÈheyya, Èpatti dukkaÔassÈti.
Œmise pana bhante kathaÑ paÔipajjitabbanti. ŒmisaÑ kho SÈriputta
sabbesaÑ samakaÑ bhÈjetabbanti.
______________________________________________________________
1. SenÈsanesu (Ka), senÈsanaÑ (SyÈ)
506 VinayapiÔaka
277. OsÈraÓÈnujÈnanÈ
474. Atha kho tassa ukkhittakassa bhikkhuno dhammaÒca vinayaÒca
paccavekkhantassa etadahosi “Èpatti esÈ nesÈ anÈpatti, Èpannomhi namhi
anÈpanno, ukkhittomhi namhi anukkhitto, dhammikenamhi kammena
ukkhitto akuppena ÔhÈnÈrahenÈ”ti. Atha kho so ukkhittako bhikkhu yena
ukkhittÈnuvattakÈ bhikkh| tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ukkhittÈnuvattake
bhikkh| etadavoca “Èpatti esÈ Èvuso nesÈ anÈpatti, Èpannomhi namhi
anÈpanno, ukkhittomhi namhi anukkhitto, dhammikenamhi kammena
ukkhitto akuppena ÔhÈnÈrahena, etha maÑ Èyasmanto osÈrethÈ”ti. Atha kho
te ukkhittÈnuvattakÈ bhikkh| taÑ ukkhittakaÑ bhikkhuÑ ÈdÈya yena
BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ
ekamantaÑ nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinnÈ kho te bhikkh| BhagavantaÑ
etadavocuÑ “ayaÑ bhante ukkhittako bhikkhu evamÈha 'Èpatti esÈ Èvuso
nesÈ anÈpatti, Èpannomhi namhi anÈpanno, ukkhittomhi namhi anukkhitto,
dhammikenamhi kammena ukkhitto akuppena ÔhÈnÈrahena, etha maÑ
Èyasmanto osÈrethÈ’ti, kathaÑ nu kho bhante paÔipajjitabban”ti. Œpatti esÈ
bhikkhave nesÈ anÈpatti, Èpanno eso bhikkhu neso bhikkhu anÈpanno,
ukkhitto eso bhikkhu neso bhikkhu anukkhitto, dhammikena kammena
ukkhitto akuppena ÔhÈnÈrahena, yato ca kho so bhikkhave bhikkhu Èpanno
ca ukkhitto ca passati ca, tena hi bhikkhave taÑ bhikkhuÑ osÈrethÈti.
278. SaÑghasÈmaggÊkathÈ
475. Atha kho te ukkhittÈnuvattakÈ bhikkh| taÑ ukkhittakaÑ bhikkhuÑ
osÈretvÈ yena ukkhepakÈ bhikkh| tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ
ukkhepake bhikkh| etadavocuÑ “yasmiÑ Èvuso vatthusmiÑ ahosi
saÑghassa bhaÓÉanaÑ kalaho viggaho vivÈdo saÑghabhedo saÑgharÈji
saÑghavavatthÈnaÑ saÑghanÈnÈkaraÓaÑ, so eso bhikkhu Èpanno ca
ukkhitto ca passi1 ca osÈrito ca, handa mayaÑ Èvuso tassa vatthussa
v|pasamÈya saÑghasÈmaggiÑ karomÈ”ti.
______________________________________________________________
1. PassÊ (Itipi)
Atha kho te ukkhepakÈ bhikkh| yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu,

upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu, ekamantaÑ
nisinnÈ kho te bhikkh| BhagavantaÑ etadavocuÑ “te bhante
ukkhittÈnuvattakÈ bhikkh| evamÈhaÑsu ‘yasmiÑ Èvuso vatthusmiÑ ahosi
ukkhitto ca passi ca osÈrito ca, handa mayaÑ Èvuso tassa vatthussa
v|pasamÈya saÑghasÈmaggiÑ karomÈ’ti, kathaÑ nu kho bhante
paÔipajjitabban”ti. Yato ca kho so bhikkhave bhikkhu Èpanno ca ukkhitto ca
passi ca osÈrito ca, tena hi bhikkhave saÑgho tassa vatthussa v|pasamÈya
saÑghasÈmaggiÑ karotu. EvaÒca pana bhikkhave kÈtabbÈ, sabbeheva
ekajjhaÑ sannipatitabbaÑ gilÈnehi ca agilÈnehi ca, na kehici chando
dÈtabbo, sannipatitvÈ byattena bhikkhunÈ paÔibalena saÑgho ÒÈpetabbo–
“SuÓÈtu me bhante saÑgho, yasmiÑ vatthusmiÑ ahosi saÑghassa

bhaÓÉanaÑ kalaho viggaho vivÈdo saÑghabhedo saÑgharÈji
ukkhitto ca passi ca osÈrito ca, yadi saÑghassa pattakallaÑ, saÑgho tassa
vatthussa v|pasamÈya saÑghasÈmaggiÑ kareyya, esÈ Òatti.
SuÓÈtu me bhante saÑgho, yasmiÑ vatthusmiÑ ahosi saÑghassa

bhaÓÉanaÑ kalaho viggaho vivÈdo saÑghabhedo saÑgharÈji
ukkhitto ca passi ca osÈrito ca, saÑgho tassa vatthussa v|pasamÈya
saÑghasÈmaggiÑ karoti, yassÈyasmato khamati tassa vatthussa v|pasamÈya
saÑghasÈmaggiyÈ karaÓaÑ, so tuÓhassa, yassa nakkhamati, so bhÈseyya.
KatÈ saÑghena tassa vatthussa v|pasamÈya saÑghasÈmaggÊ, nihato

saÑghabhedo nihatÈ saÑgharÈji nihataÑ saÑghavavatthÈnaÑ nihataÑ
saÑghanÈnÈkaraÓaÑ, khamati saÑghassa, tasmÈ tuÓhÊ, evametaÑ
dhÈrayÈmÊ”ti.
TÈvadeva uposatho kÈtabbo, pÈtimokkhaÑ uddisitabbanti.

508 VinayapiÔaka
279. UpÈlisaÑghasÈmaggÊpucchÈ
476. Atha kho ÈyasmÈ UpÈli yena BhagavÈ tenupasa~kami,
nisinno kho ÈyasmÈ UpÈli BhagavantaÑ etadavoca “yasmiÑ bhante
vatthusmiÑ hoti saÑghassa bhaÓÉanaÑ kalaho viggaho vivÈdo
saÑghabhedo saÑgharÈji saÑghavavatthÈnaÑ saÑghanÈnÈkaraÓaÑ, saÑgho
taÑ vatthuÑ avinicchinitvÈ am|lÈ m|laÑ gantvÈ saÑghasÈmaggiÑ karoti,
dhammikÈ nu kho sÈ bhante saÑghasÈmaggÊ”ti. YasmiÑ UpÈli vatthusmiÑ
hoti saÑghassa bhaÓÉanaÑ kalaho viggaho vivÈdo saÑghabhedo saÑgharÈji
saÑghavavatthÈnaÑ saÑghanÈnÈkaraÓaÑ, saÑgho taÑ vatthuÑ
avinicchinitvÈ am|lÈ m|laÑ gantvÈ saÑghasÈmaggiÑ karoti, adhammikÈ sÈ
UpÈli saÑghasÈmaggÊti.
YasmiÑ pana bhante vatthusmiÑ hoti saÑghassa bhaÓÉanaÑ kalaho
viggaho vivÈdo saÑghabhedo saÑgharÈji saÑghavavatthÈnaÑ
saÑghanÈnÈkaraÓaÑ, saÑgho taÑ vatthuÑ vinicchinitvÈ m|lÈ m|laÑ
gantvÈ saÑghasÈmaggiÑ karoti, dhammikÈ nu kho sÈ bhante
saÑghasÈmaggÊti. YasmiÑ UpÈli vatthusmiÑ hoti saÑghassa bhaÓÉanaÑ
kalaho viggaho vivÈdo saÑghabhedo saÑgharÈji saÑghavavatthÈnaÑ
saÑghanÈnÈkaraÓaÑ, saÑgho taÑ vatthuÑ vinicchinitvÈ m|lÈ m|laÑ
gantvÈ saÑghasÈmaggiÑ karoti, dhammikÈ sÈ UpÈli saÑghasÈmaggÊti.
Kati nu kho bhante saÑghasÈmaggiyoti. DvemÈ UpÈli
saÑghasÈmaggiyo, atthupÈli saÑghasÈmaggÊ atthÈpetÈ byaÒjanupetÈ,
atthupÈli saÑghasÈmaggÊ atthupetÈ ca byaÒjanupetÈ ca. KatamÈ ca UpÈli
saÑghasÈmaggÊ atthÈpetÈ byaÒjanupetÈ. YasmiÑ UpÈli vatthusmiÑ hoti
avinicchinitvÈ am|lÈ m|laÑ gantvÈ saÑghasÈmaggiÑ karoti, ayaÑ vuccati
UpÈli saÑghasÈmaggÊ atthÈpetÈ byaÒjanupetÈ. KatamÈ ca UpÈli
saÑghasÈmaggÊ atthupetÈ ca byaÒjanupetÈ ca. YasmiÑ UpÈli vatthusmiÑ
hoti saÑghassa bhaÓÉanaÑ kalaho viggaho vivÈdo saÑghabhedo saÑgharÈji
vinicchinitvÈ m|lÈ m|laÑ gantvÈ saÑghasÈmaggiÑ karoti, ayaÑ vuccati
UpÈli saÑghasÈmaggÊ atthupetÈ ca byaÒjanupetÈ ca. ImÈ kho UpÈli dve
saÑghasÈmaggiyoti.
477. Atha kho ÈyasmÈ UpÈli uÔÔhÈyÈsanÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ

karitvÈ yena BhagavÈ tenaÒjaliÑ paÓÈmetvÈ BhagavantaÑ gÈthÈya
ajjhabhÈsi.
SaÑghassa kiccesu ca mantanÈsu ca,
Atthesu jÈtesu vinicchayesu ca.
KathaÑpakÈrodha naro mahatthiko,
Bhikkhu kathaÑ hotidha paggahÈrahoti.
AnÈnuvajjo paÔhamena sÊlato,
AvekkhitÈcÈro susaÑvutindriyo.
PaccatthikÈ n|pavadanti dhammato,
Na hissa taÑ hoti vadeyyu yena naÑ.
So tÈdiso sÊlavisuddhiyÈ Ôhito,
VisÈrado hoti visayha bhÈsati.
Nacchambhati parisagato na vedhati,
AtthaÑ na hÈpeti anuyyutaÑ bhaÓaÑ.
Tatheva paÒhaÑ parisÈsu pucchito,
Na ceva pajjhÈyati na ma~ku hoti.
So kÈlÈgataÑ byÈkaraÓÈrahaÑ vaco,
RaÒjeti viÒÒ|parisaÑ vicakkhaÓo.
SagÈravo vuÉÉhataresu bhikkhusu,
Œcerakamhi ca sake visÈrado.
AlaÑ pametuÑ paguÓo kathetave,
PaccatthikÈnaÒca viraddhikovido.
PaccatthikÈ yena vajanti niggahaÑ,
MahÈjano saÒÒapanaÒca gacchati.
SakaÒca ÈdÈyamayaÑ na riÒcati,
ViyÈkaraÑ1 paÒhamanupaghÈtikaÑ.
______________________________________________________________
1. So byÈkaraÑ (SÊ), veyyÈkaraÑ (SyÈ)
510 VinayapiÔaka
D|teyyakammesu alaÑ samuggaho,

SaÑghassa kiccesu ca Èhu naÑ yathÈ.
KaraÑ vaco bhikkhugaÓena pesito,
“AhaÑ karomÊ”ti na tena maÒÒati.
Œpajjati yÈvatakesu vatthusu,

ŒpattiyÈ hoti yathÈ ca vuÔÔhiti.
Ete vibha~gÈ ubhayassa svÈgatÈ,
Œpatti vuÔÔhÈnapadassa kovido.
NissÈraÓaÑ gacchati yÈni cÈcaraÑ,

NissÈrito hoti yathÈ ca vattanÈ1.
OsÈraÓaÑ taÑvusitassa jantuno,
Etampi jÈnÈti vibha~gakovido.
SagÈravo vuÉÉhataresu bhikkhusu,

Navesu theresu ca majjhimesu ca.
MahÈjanassatthacarodha paÓÉito,
So tÈdiso bhikkhu idha paggahÈrahoti.
Kosambakakkhandhako dasamo.
280. TassuddÈnaÑ
KosambiyaÑ Jinavaro, vivÈdÈpattidassane.

Nukkhipeyya yasmiÑ tasmiÑ, saddhÈyÈpatti desaye.
AntosÊmÈyaÑ tattheva, bÈlakaÒceva vaÑsadÈ.

PÈlileyyÈ ca SÈvatthi, SÈriputto ca Kolito.
MahÈkassapakaccÈnÈ, KoÔÔhiko Kappinena ca.

MahÈcundo Anuruddho, Revato UpÈli cubho.
______________________________________________________________
1. VatthunÈ (SÊ, SyÈ)
Œnando RÈhulo ceva, GotamÊnÈthapiÓÉiko.

SenÈsanaÑ vivittaÒca, ÈmisaÑ samakampi ca.
Na kehi chando dÈtabbo, UpÈliparipucchito.
AnÈnuvajjo sÊlena, sÈmaggÊ JinasÈsaneti.
Kosambakakkhandhako niÔÔhito.
MahÈvaggapÈÄi niÔÔhitÈ.
MahÈvaggapÈÄiyÈ AÔÔhakathÈya
SaÑvaÓÓitapadÈnaÑ anukkamaÓikÈ
PiÔÔha~ko PiÔÔha~ko
PadÈnukkamo PÈ ®Ôha PadÈnukkamo PÈ ®Ôha
[A] [A]
AÑsabaddhako 295 373 AÒjanaÑ 942 373
AkaÔay|saÑ AÒjan|papisanehi 294 373
(akaÔayusaÑ. ®Ôha.) 299 374 AÒÒaÑ byÈkareyyaÑ 269 365
Akappakatena 352 392 AÒÒaÑ byÈkaronti 272 366
AkÈlamegho 3 239 AÒÒataraÑ vÈ panassa
AkiÒcanaÑ 47 254
kiccaÑ hoti karaÓÊyaÑ vÈ 196 350
AkkanÈÄaÑ 422 416
AÒÒataropi
Akkosati paribhÈsati 117 294
aÒÒatitthiyapubbo 75 265
AgÈmake ce 150 333
AggaÄaÑ acchupeyyaÑ 403 409 AÒÒataro phÈsuvihÈro 261-2 362
AggaÄaÑ tunnaÑ 404 409 AÒÒatitthiyÈ 139 317
AggaÄaguttivihÈro 413 411 AÒÒatra antarÈyÈ 187 348
AggikÈ 101 276 AÒÒatra avuÔÔhitÈya parisÈya 190 348
Aggito vÈ(ti-ÈdÊsu) 324 377 AÒÒatra paÒcakena vÈ
AggihuttamukhÈ yaÒÒÈ 344 384 atirekapaÒcakena vÈ 353 392
A~gajÈtaÑ chupanti 279 368 AÒÒatra puggalassa atthÈrÈ 353 392
A~gavÈto 297 373 AÒÒatra saÑghasÈmaggiyÈ 190 348
A~guliÑ phoÔesuÑ 327 378 AÒÒatra saÑghena 187 348
A~gulicchinnaÑ AÒÒatra sa~ghÈÔiyÈ 353 392
(a~gulicchinno. ®Ôha) 126 308 AÒÒatrÈpi dhammÈ
AcÊvarakaÑ kammaÑ karonti 436 427
(acÊvarakÈ. ®Ôha.) 125 307 AÒÒatrÈpi vinayÈ kammaÑ
AccÈyatÈ 269 365 aÒÒatrÈpi SatthusÈsanÈ
AcchakaÒjiyÈ kammaÑ 436 427
(acchakaÒjiyaÑ. ®Ôha.) 299 374 AÒÒamaÒÒÈnulomatÈ 223 356
Acchanti 223 356
AÒÒÈtakaÑ 186 347
AcchavasaÑ 291 372
AÒÒehi ovadiyo anusÈsiyo 74 265
AcchibandhaÑ
AÔÔhapadakaÑ kÈtuÑ 412 410
(acchibaddhaÑ. ®Ôha) 400 408
AjavisÈÓavaddhikÈ 273-4 368 AÔÔhapitÈya 150 333
AjinapaveÓi AÔÔhicchinnÈ 496 434
(ajinappaveÓÊ. ®Ôha) 281 369 AÔÔhimayaÑ 295 373
Ajja me uposatho 168 345 AÔÔhimÈ bhikkhave mÈtikÈ 427 417
Ajja me pavÈraÓÈ 230 358 AÉÉhakÈsikaÑ
AjjhabhÈsi 46 253 (aÉÉhakÈsiyaÑ. ®Ôha.) 393 401
AjjhÈcÈre ÈcÈravipanno 91 271 AÉÉhakusimpi
AjjhesanaÑ 9 244 (aÉÉhakusi. ®Ôha.) 400 408
514 MahÈvaggapÈÄiyÈ AÔÔhakathÈya
[A] [A]
AÉÉhamaÓÉalampi AdhammakammaÑ 154 340
(aÉÉhamaÓÉalaÒca. ®Ôha.) 401 408 436 427
AÓaÓa (aÓaÓo. ®Ôha.) 7 244
AdhammavÈdÊ 486 432
AÓÓavaÑ 352 377
AtikÈlena gÈmaÑ pavisati 99 273 Adhammena vaggaÑ 151 338
AtikkantavarÈ 392 401 Adhammena
AtidiÔÔhiyÈ diÔÔhivipanno 91 271 vaggakammaÑ karonti 434 427
AtidivÈ paÔikkamati 99 273 Adhammena samaggaÑ 151 338
AtipakkhittamajjÈni 297 373 AdhammiyÈyamÈne 486 432
AtirekabhÈgena 398 406 AdhikÈraÑ me devo saratu 383 393
AtisithilÈ 269 365 Adhigato kho myÈyaÑ 5 248
AttanÈ vÈ attÈnaÑ 485 432 Adhicitte 100 274
AttanÈ vÈ attÈnaÑ
sammannitabbaÑ 152 340 AdhiÔÔhÈtuÑ 414 412
AttÈ ca anupanÊto 272 366 AdhipaÒÒÈya 100 274
AtthatakathinÈnaÑ vo 352 388 Adhimutto hoti 270 365
AtthikÈnaÑ 49, 50 255 AdhisÊle 100 274
Atthikehi upaÒÒÈtaÑ AdhisÊle sÊlavipanno 91 271
maggaÑ 51 255 AnacchariyÈ 5 243
Atthi neva sarati 165 344 AnajjhÈpannÈ vÈ hoti ÈpajjitvÈ
Atthesu jÈtesu 509 435 vÈ vuÔÔhitÈ
Attho ca vutto 272 366
(anajjhÈpanno vÈ hoti
Atha ko carahi 46 254
Atha kho aÒÒataro 3 239 ÈpajjitvÈ vÈ vuÔÔhito. ®Ôha.) 141 317
Atha kho Èyasmato ca Vappassa 17 246 AnajjhiÔÔhÈ 152 339
Atha kho ÈyasmÈ SÈriputto AnaÒÒathÈbhÈviÑ 47 254
RÈhulaÑ kumÈraÑ pabbÈjesi AnaÒÒaneyyaÑ 47 254
(RÈhulakumÈraÑ. ®Ôha.) 116 291 Anatthato 491 433
Atha kho KosambakÈ upÈsakÈ 500 435 AnatthÈya 117 294
Atha kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ AnadhigataÑ 120 298
SÈriputtaÑ Èmantesi 115 291
AnantarahitÈya 59 260
Atha kho BhagavÈ
paÒcavaggiye 18 247 AnanubodhÈ 325 378
Atha kho BhagavÈ bhikkh| AnapadÈno 456 430
Èmantesi 27 247 AnabbhakkhÈtukÈmÈ 330 378
Atha kho Suddhodano sakko 116 291 Anabhiraddho 100 275
Atha ca panidhekacce AnÈkappasampannÈ 56 257
moghapurisÈ 272 366 AnÈcÈraÑ Ècarati 71 265
AthaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| AnÈnuvajjo paÔhamena sÊlato 509 435
Ègacchanti 173 346 AnÈmantacÈro 352 388
Athassa ka~khÈ vapayanti 2 236
AnÈmayÈ 408 410
AdiÔÔhaÑ abbhatÊtaÑ
bahukehi kappanahutehi 52-3 256 AnÈvÈso 188 348
AddhÈnamaggappaÔipannaÑ 11 245 AnukampaÑ upÈdÈya 72 265
AdhammaÑ dhammo 501 435 Anuggahetabbo 160 342
SaÑvannitapadÈnaÑ anukkamaÓikÈ 515
[A] [A]
AnujÈnÈmi bhikkhave 351 387 AnuvÈtaÑ paribhaÓÉaÑ 412 410
AnujÈnÈmi bhikkhave aÔÔha AnuvÈtakaraÓamattena 352 392
pÈnÈni 344 383 AnuviccakÈraÑ 333 378
AnujÈnÈmi bhikkhave AnuvivaÔÔaÑ 401 408
anukkhepe dinne 398 406 AnusÈsanÊ 63 263
AnujÈnÈmi bhikkhave ÈcariyaÑ 76 266 Antaka 28 248
AnujÈnÈmi bhikkhave imehi AntaraÔÔhakÈsu 401 409
dasaha~gehi samannÈgataÑ AntaradhÈyati 266 364
sÈmaÓeraÑ nÈsetuÑ 119 295 AntarÈ ca gayaÑ antarÈ ca
AnujÈnÈmi bhikkhave bodhiÑ 11 246
upajjhÈyaÑ 57 258 AntarÈyiko dhammo vutto
AnujÈnÈmi bhikkhave kojavaÑ 393 401 BhagavatÈ
AnujÈnÈmi bhikkhave tumheva (antarÈyiko. ®Ôha.) 142 317
dÈni tÈsu tÈsu disÈsu tesu Antalikkhacaro 28 248
AntevÈsikÈ Ècariyesu
tesu janapadesu pabbÈjetha 29 248
na sammÈ vattanti 86 266
AnujÈnÈmi bhikkhave
AntonimuggavosÊni 9, 10 244
telapÈkaÑ 297 373
AntovuÔÔhaÑ
AnujÈnÈmi bhikkhave paÒca
(anto vutthaÑ. ®Ôha.) 304-5 375
gorase 342 382
AndhakavindÈ 147 331
AnujÈnÈmi bhikkhave byattena Andham|go
bhikkhunÈ 75 266 (andham|gÈ. ®Ôha.) 127 313
AnujÈnÈmi bhikkhave rÈj|naÑ Andho 127 313
anuvattitunti 193 349 AnvÈdhikaÑpi ÈropetuÑ
AnujÈnÈmi bhikkhave sabba- (anvÈdhikampi
paccantimesu janapadesu ÈropetuÑ. ®Ôha.) 412 410
guÓa~guÓ|pÈhanaÑ 288 371 ApaÒÒatto 192 349
Anuttare upadhisa~khaye 54 257 ApamÈro 101 278
AnuddhaÑsitaÑ paÔijÈnÈti 256 360 AparajjugatÈya 196 349
AnupajjhÈyakaÑ 124 307 ApalÈÄenti 118 295
AnupajjhÈyakÈ 56 257 Apaloketha 327 378
AnupadhikaÑ 47 254 ApÈpuretaÑ 6 243
AnupariveÓiyaÑ 145 330 ApÈrutÈ 10 244
Anupasampanno na upasampÈ- AputtakatÈya 54 257
detabbo, upasampanno AppaÔighaÑsantena 60 261
nÈsetabbo 119 293 AppaÔivekkhitvÈ 312 376
Anupahacca 32 257 AppaÓÈmento upajjhÈyo
Anuposathe 190 348 sÈtisÈro hoti 69 263
AnuppattÈ 29 252 AppatissÈ 117 294
AnuyuÒjÊyamÈno Appatto nissÈraÓaÑ, taÒce
(anuyuÒjiyamÈno. ®Ôha.) 120 298 saÑgho nissÈreti,
254-5 360 sunissÈrito 443 428
AnuyyutaÑ bhaÓaÑ 509 436 AppanigghosaÑ 49, 50 255
AnulomapaÔilomaÑ 1 235 ApparajakkhajÈtikÈ 6 243
[A] [A]
ApparajakkhajÈtiko 10 245 Arahasi anantajino 12 246
Apparajakkhe AlaÑ deva 383 398
(apparajakkhÈ. ®Ôha.) 9 244 AlaÑ paÓÈmetuÑ 69 263
AppasaddaÑ 49, 50 255 AlaÑ pametuÑ 509 436
Appassuto 91 271 AlabbhamÈnÈya sÈmaggiyÈ
112 285 anÈpatti sambhoge saÑvÈse 135 316
AppÈkiÓÓaÑ 49, 50 255 AlÈbhÈya parisakkati 117 294
ApposukkatÈya 6 243
AvacÈni 99 274
AbÊjaÑ 309 375
AvaÓÓe bhaÒÒamÈne 100 275
AbyattÈ 75 265
AvÈsÈya 117 294
Abyattena yÈvajÊvaÑ 111 285
AbyÈpajjaÑ 4 240 AvijjÈpaccayÈ sa~khÈrÈ 1 235
365 AvijjÈpaccayÈ sa~khÈrÈ
AbyÈpajjÈdhimutto 270 366 sambhavanti 1 235
Atabbo haritatthÈha 134 316 AvijjÈya tveva 1 235
Atay|varÈ 105 279 AvivadamÈnÈ vassaÑ vasimhÈ 351 387
AtikkamanÊyaÑ 49, 50 255 AvekkhitÈcÈro 509 435
AbhikkamantaÑ vÈ AsaÑvihitÈ 260 362
abhikkamatÊti 418 414 Asakkhi kho BhagavÈ
AbhijÈnÈtha me no 14 246 paÒcavaggiye bhikkh|
AbhijÊvanikassa 275 368 saÒÒÈpetuÑ 14 246
AbhidosakÈla~kato Asa~kamaniyÈyo
(abhidosakÈlaÑ kato. ®Ôha.) 11 245 (asa~kamanÊyÈ. ®Ôha.) 279 368
Abhidhamme 92 271 AsantÊ nÈma Èpatti 141 317
AbhinisÊdituÑ 283 370 AsabhÈgavuttikÈ 117 294
Abhibhuyya sabbÈni AsamÈdÈnacÈro 352 388
parissayÈni 496 434 AsammatÈya bhikkhave sÊmÈya
Abhivinaye 92 271 aÔÔhapitÈya 150 333
AbhisaÔÈ 377 396 AsammodikÈya vattamÈnÈya
AbhisannakÈyo 299 374
(asammodikÈ. ®Ôha.) 486 432
AmatamadhigataÑ 13 246
AsammohaÒca cetaso 271 366
Amatassa dvÈraÑ 6 243
AsÊtigÈmikasahassÈni 265-6 364
Amatassa dvÈrÈ 10 244
AmissÊkataÑ 271 366 AsÊtisakaÔavÈhe 272 367
Am|lÈ m|laÑ gantvÈ 508 435 AsenÈsanikena 212 354
AmbakÈya 327 378 AsesavirÈganirodhÈ 1 235
AmbapÈnaÑ 344 383 AsmimÈnassa yo vinayo 4 240
AyaÑ khvassa kÈlo 286 371 Assa sÈkhÈbha~gaÑ 500 434
AyaÑ puggalo paÒÒÈyati, na AssÈsakÈ 47 254
vatthu 258 361 Ahatakappena 353 393
AyaÑ vuccati UpÈli saÑghasÈmaggÊ Ahatena 353 393
atthÈpetÈ byaÒjanupetÈ Ahatena atthataÑ 353 391
(byaÒjan|petÈ. ®Ôha.) 508 435 AhimaÑsaÑ 313 376
[A] [Œ]
AhivÈtakarogena 109 285 Œlapito 411 410
AÄacchinnaÑ ŒlayaratÈ 5 243
ŒlayarÈmÈ 5 243
(aÄacchinno. ®Ôha.) 126 308
ŒlayasammuditÈ 5 243
[Œ] ŒlokasandhikaÓÓabhÈgÈ 60 261
ŒgantukÈkÈraÑ 186 347 ŒvaraÓaÑ kÈtuÑ 117 294
Œgantukehi ÈvÈsikÈnaÑ ŒvahÈpeyyuÑ 206 151
anuvattitabbaÑ 244 358 ŒvÈsikÈkÈraÑ 185 347
Œgame juÓhe 193 349 ŒvÈsikÈnaÑ anuvattitabbaÑ 184 347
ŒgamesuÑ 394 402 ŒvÈsikÈnaÑ bhikkh|naÑ
Œcariyesu 275 368 cÈtuddaso hoti
Œcariyo pakkanto vÈ hoti 89 268 ÈgantukÈnaÑ pannaraso 184 347
Œcariyo bhikkhave ŒvÈsikehi nissÊmaÑ gantvÈ
antevÈsikamhi 76 266 pavÈretabbaÑ 245 358
ŒvikatÈ hissa phÈsu hoti
Œcerakamhi ca sake 509 436
(padabhÈjanÊ) 142
ŒjÈnissati 10 245
ŒvikÈtabbÈ (padabhÈjanÊ) 142
ŒÓatti 89 268
ŒvilÈni 500 434
ŒtÈpino 2 236 Œsandi (ÈsandÊ. ®Ôha.) 281 369
ŒdibrahmacariyakÈya 92 271 ŒhaÒchaÑ amatadundubhiÑ 12 246
Œdissa deti 427 425 ŒhatakappÈnaÑ 403 409
ŒneÒjappattaÑ 271 366 ŒhÈrahattho 38 253
Œnantarikassa 443 428 ŒhÈratthaÒca phareyya 290-1 372
Œpajjati yÈvatakesu
vatthusu (... vatth|su. ®Ôha.) 510 437 [I]
I~gha 120 298
ŒpattiÑ na jÈnÈti 92 271
IcchÈmahaÑ Ècariya
Œpatti dukkaÔassa 125 307
sippaÑ sikkhituÑ 379 397
ŒpattivuÔÔhÈnatÈ vinaya-
IÓÈyiko 106 820
purekkhÈratÈ 223 356 ItarÊtarenapi
ŒpattivuÔÔhÈnapadassa kovido 510 437 (itarÊtarenÈpi. ®Ôha.) 392 401
ŒpattisÈmantÈ bhaÓamÈno 58 259 Ittaro 101 285
ŒbhisamÈcarikÈya sikkhÈya 92 271 Itthantarena 280 369
ŒmakamaÑsaÑ khÈdi, Èmaka- ItthannÈmaÑ ÈpattiÑ 169 345
lohitaÑ pivi Itthiyuttena 280 369
(ÈmakamaÑsaÒca khÈdi, IdaÑ agganagaraÑ 323 377
ÈmakalohitaÒca pivi. ®Ôha.) 294 373 IdaÑ bhikkhave sa~ghÈtanikaÑ
Œma passÈmi 169 345 aÒÒatitthiyapubbassa
ŒmisakhÈraÑ 299 374 anÈrÈdhanÊyasmiÑ 100 275
Œmisantaro 419 414 IdaÑ vatthu ca puggalo ca
ŒyatiÑ saÑvareyyÈsi 169 345 paÒÒÈyati 258 361
Œyasmanto (padabhÈjanÊ) 141 IdaÑ vatthu paÒÒÈyati, na
ŒraÒÒikÈ 351 387 puggalo 258 360
[I] [U]
IdapaccayatÈpaÔiccasamuppÈdo 5 243 UdakanimittaÑ
IdÈneva naÑ vadehÊti 258-9 361 (udakanimitte. ®Ôha.) 144 322
Idha kho taÑ bhikkhave 275 368 Udakasa~gahe 351 387
Idha pana 414 411 Udakukkhepo 150 334
416 413 Udake osÈretuÑ 400 408
Idha pana bhikkhave bhikkhu Udakepi parikammaÑ 59 261
bhaÓÉanakÈrako 453 429 Udake vÈ nakhapiÔÔhikÈya vÈ 399 408
Idha pana bhikkhave Udaggo 100 275
bhikkhussa na hoti UdositÈdÊni 196-7 305
Èpatti daÔÔhabbÈ 445 429 UddisissÈmi (padabhÈjanÊ) 141
IndriyÈnaÒca samataÑ UddissakataÑ 334 379
paÔivijjha 269 365 UddekaÑ dassati 388 399
ImaÑ udÈnaÑ udÈnesi 2 237 UddesaÑ (ÈvÈsikuddesaÑ -pÈ-
ImÈhaÑ bhikkhave ÒÈtÊnaÑ uddeso nÈma. ®Ôha.) 185 347
ÈveÓikaÑ parihÈraÑ dammi 101 276 Uddese 100 274
IriyÈya 13 246 Uddhalomi (uddalomi. ®Ôha.) 281 369
IssariyÈdhipaccaÑ 265 364 Undriyati 206 351
UpakaÔÔhÈya 211 353
[¢] UpajÈnÈmetassa saÑyamassa 382 398
¢sÈdantassa 500 434 UpajjhÈyamulakaÑ cÊvaraÑ
[U] pariyesitabbaÑ 101 276
UkkapiÓÉakÈpi khÈdanti 305 375 UpajjhÈyassa deva sÊsaÑ chetabbaÑ
UkkalÈ 4 241 (... chinditabbaÑ. ®Ôha.) 104 27
UkkoÔanakaÑ pÈcittiyanti 259 361 UpajjhÈyena vÈ samodhÈnagato 89 270
UklÈpo 58 259 UpaÔÔhÈpetabbo 106 342
UccÈni 99 274 UpaÉÉhaÑ dÈtabbaÑ 427 422
UccÈvacÈni 393 402 Uparibhojane 56 258
UccÈvacÈni karaÓÊyÈni 99 274 UpalÈpetabbo 160 342
UccÈsayanamahÈsayanÈni 280 369 UpasaÑharatha 327 378
UccinitvÈ 398 405 UpasampadaÑ alatthaÑ 285 370
UÔÔhehi 7 244 UpasampadÈrahaÑ
UtukÈlaÑ 414 411 upasampÈdeti 499 429
UtuddhaÔÈnaÑ 403 409 UpasampannasamanantarÈ 71 265
UtuppamÈÓaÑ ÈcikkhitabbaÑ 133 316 UpÈdÈnakkhayassa 271 366
UttamadamathasamathaÑ 258 370 UpÈlivatthu 108 285
UttarÈÄumpaÑ 399 408 UppaliniyaÑ 9 224
UttaritukÈmo 398 406 UbbhidaÑ 293 372
UttiÔÔhapattaÑ 56 258 UbhatobyaÒjanako 124 306
UdakaÑ accuggamma ÔhitÈni 10 244 UbhatobyaÒjanako bhikkhave 124 306
UdakakoÔÔhakaÑ 297 373 Ubhatolohitak|padhÈnaÑ 281 370
Udakacikkhalle 351 387 UbhatosaÑghassa deti 427 422
[U] [E]
Ubhayassa 510 437 Etadahosi yepi kho te
UbhayÈni kho panassa kulaputtÈ 401 409
pÈtimokkhÈni vitthÈrena na EkamatthaÑ Èrocesi 120 298
EtamatthaÑ bhÈsitvÈ
svÈgatÈni honti 97 272
uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmi 484 432
UyyojetvÈ 39 253 EtamatthaÑ viditvÈ 2, 3 239
Uru 1 234 EtasmiÑ nidÈne etasmiÑ
UruvelÈyaÑ 1 234 pakaraÓe
Ullikhitamattena 352 391 dhammiÑ kathaÑ katvÈ 344 382
Ullumpatu maÑ 72 265 Ete vibha~gÈ 510 437
131 315 EttÈvatÈ na aÒÒamaÒÒaÑ 486 432
UllokÈ paÔhamaÑ ohÈretabbaÑ 60 261 Erag| 285 371
UssannaÑ hoti 497 405 Erag| morag|
majjÈr| jant| 285-7-8 370
Ussahasi tvaÑ Œnanda 400 408
EvaÑ anÈrÈdhako kho
UssahÈmi BhagavÈ 400 408 bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo
UssÈvanantikaÑ 337 379 Ègato na upasampÈdetabbo 100 275
UssÈho karaÓÊyo 404 409 EvaÑ ÈrÈdhako kho
UssukkaÑ kÈtabbaÑ 61 261 bhikkhave 101 275
UssukkaÑpi akÈsi yÈguyÈ EvaÑ kho bhikkhave
(ussukkampi ... ®Ôha.) 430 427 aÒÒatitthiyapubbo ÈrÈdhako
UÄumpaÑ 325 377 hoti, evaÑ anÈrÈdhako 99 273
EvaÑ kho (evaÒca pana. ®Ôha.)
[E] bhikkhave atthataÑ hoti
“EkaÑyeva BhagavatÈ cÊvaraÑ kathinaÑ, evaÑ anatthataÑ 352 391
anuÒÒÈtaÑ na dve” 394 402 EvaÑvÈdÊ mahÈsamaÓo 51 256
EkaÑ sam|hanitvÈ 146 330 EvaÑ hoti 353 393
Ekaccassa bhikkhave EvaÒca pana bhikkhave kathinaÑ
attharitabbaÑ 352 388
saÑghamajjhe paÔikkosanÈ
EvaÒca pana bhikkhave ticÊvarena
ruhati 442 428 avippavÈso sam|hantabbo 149 332
EkacciyaÑ 402 409 EvaÒca pana bhikkhave
Ekattako 314-5 376 sammannitabbo 395 403
Ekantalomi 281 369 EvaÒca pana bhikkhave
EkapalÈsikaÑ 272 366 aÒÒatitthiyapubbo
Ekapalla~kena 1 234 anÈrÈdhako hoti 99 273
EkamantaÑ nikkhipitabbaÑ 59 260 Evar|paÑ nadÊpÈrasÊmaÑ
sammannituÑ 145 328
EkasaÔÔhi loke arahanto honti
Evar|paÑ bhÈsikametaÑ 14 246
(tena kho pana Evar|pÈ katikÈ 213 354
samayena ... ®Ôha.) 27 247 Evar|pÈ nÈma parisÈ
EkasmiÑ pakkhe 425 416 (padabhÈjanÊ) 141
EkÈdippÈyaÑ 416 413 EsÈhaÑ bhante 48 254
Etadavoca 4 241 Eseva dhammo yadi tÈvadeva 52-3 256
[O] [ Ka ]
OkapuÓÓehi 351 387 Kattarasuppe 378 396
OkÈro (peyyÈla) 333 379
KathaÑ pahÊnaÑ 46 253
Okiriyanti 412 410
OgaÓena 111 285 KathaÒca bhikkhave 99 273
OgÈhÈ 500 434 KathaÒca bhikkhave ubbhataÑ
OgÈhetvÈ mÈrenti 279 368 hoti kathinaÑ 353 393
Ogumphiyanti 283 370 KathÈhaÑ bhante RÈhulaÑ
Odahatha bhikkhave sotaÑ 13 246
kumÈraÑ pabbÈjemi 115 291
OpÈnabh|taÑ 333 379
ObhaggobhaggaÑ 500 434 Kathetave 509 436
Obhoge kÈyabandhanaÑ KadalimigapavarapaccattharaÓaÑ
kÈtabbaÑ 58 260 (kadalÊ... ®Ôha.) 281 369
Omaddanti 399 408 KapallaÑ 294 373
OmadditvÈ 254-5 360 KabaÄikaÑ 298 374
OmukaÑ 275 368
KamalapÈdukÈ 279 386
Oloketha 327 378
OvaÔÔikaÑ 404 410 KamuddiseyyaÑ 12 245
OvaÔÔiyakaraÓamattena 352 391 KambalapÈdukÈ 279 368
OvaddheyyakaraÓamattena 352 392 Kambalamaddanamattena 352 392
OvÈdo 63 263 KammaÒÒÈ 269 365
OsÈraÓaÑ taÑvusitassa Kammappatto 439 428
jantuno 510 437
KammÈrabhaÓÉu 107 284
OsÈraÓÈ 443 429
OhÈya 134 316 KaraÑvaco 510 437
Karoti 124 306
[ Ka ]
KallaÑ vacanÈya 259 361
KaÔÈkaÔaÑ 299 374
KaÔÔissaÑ 281 369 KavÈÔapiÔÔhaÑ 60 261
KaÓÉaracchinnaÑ KasÈhataÑ (lakkhaÓahata-
(kaÓÉacchinno. ®Ôha.) 126 308 kasÈhatalikhitakesu. ®Ôha.) 126 309
KaÓÉusakaÑ 404 410 KasÈhato katadaÓÉakammo 106 280
KaÓÉusakaraÓamattena 352 391
KÈ us|yÈ vijÈnataÑ 55 257
KaÓÓacchinnaÑ
(kaÓÓacchinno. ®Ôha.) 126 308 KÈkuÉÉepakaÑ 110 285
KaÓÓanÈsacchinnaÑ KÈkoravasaddaÑ 336 379
(kaÓÓanÈsacchinno. ®Ôha.) 126 308 KÈjehi gÈhÈpetvÈ 343 382
KaÓhuttarÈ 285-7-8 370 KÈÓo 127 312
KatikÈya 427 419 KÈmÈnaÑ samatikkamo 4 240
Kati nu kho vass|panÈyikÈ 192 349
“KÈ me deva mÈtÈ, ko pitÈ” 379 396
KatimÊ bhante 157 341
Katepi okÈse puggalaÑ KÈyakammaÑ vacÊkammaÑ 485 432
tulayitvÈ 154 340 KÈyena viÒÒÈpeti 57 258
Kato, na pana paÔiggahetabbo 299 374 161 343
[ KÈ ] [ Kha ]
KÈyo vÈ duggandho 294 372 KhaÒjo 127 312
KÈraÑ bhinditvÈ 105 279 KhallakabandhÈ
KÈrÈpeti 124 306 (khallakabaddhÈ. ®Ôha.) 273-4 367
KÈla~kate 419 414 KhÈrikÈjaÑ 42 253
KÈlavato 185 341 KhÊÓa kolaÒÒo 120 298
KhujjaÑ (khujjo. ®Ôha.) 126 309
KÈlasseva uÔÔhÈya upÈhanÈ
omuÒcitvÈ 58 258 [ Ga - Gha ]
KÈle paÔiggahitaÑ 292 372 GaggarÈya pokkharaÓiyÈ tÊre 430 427
KÈsinaÑ puraÑ Ga~gÈmahiyÈya 280 369
(KÈsÊnaÑ puraÑ. ®Ôha.) 12 246 Gaccha tvaÑ bhikkhu 432 427
KÈsirÈjÈ 393 401 GaÓabhojanaÑ 352 388
KÈÄaÒjanaÑ 294 373 GaÓÉo 101 277
KÈÄaloÓaÑ 293 372 GambhÊre ÒÈÓavisaye 54 257
KintÈyaÑ bhikkhu hoti 74 265 Garuko hoti 412 410
Kinti nukho 61 261 GalagaÓÉiÑ (galagaÓÉÊ. ®Ôha.) 126 309
GavÈghÈtanaÑ 268 365
Kimpi mÈyaÑ 381 398
GahapatiÑ (gahapati. ®Ôha.) 337 380
KimpimÈya 311 376
GahapaticÊvaraÑ 392 401
KilÈso 101 278
GÈmakÈvÈsaÑ agamÈsi 415 413
KisakovadÈno 46 253 GÈmasÊmÈ 150 333
Kissa phÈsu hoti 142 317 GÈmupacÈraÑ
Kukkukatena 352 392 (gÈm|pacÈro. ®Ôha.) 149 331
KukkuccapakatÈ 179 346 GilÈnaÑ paÔivedeyyaÑ 378 396
KuÔÔhaÑ 101 277 GilÈnassa guÄaÑ 320 377
KuÓÊ 127 312 GilÈnupaÔÔhÈkÈnaÑ dÈtuÑ 414 414
KuttakaÑ 281 369 GilÈnena bhikkhunÈ
Kururaghare sa-upÈhanena 283 370
(Kuraraghare. ®Ôha.) 283 370 GilÈno 413 411
KulaÑ 333 379 GÊveyyakaÑ 401 408
KulupacchedÈya 54 357 GuÓa~guÓ|pÈhanÈ 272 367
KullaÑ 325 377 GuttaÑ 285 370
Kusalo 269 365 GuttÈguttaÒca jÈneyya 397 403
Kusi 400 408 GerukaÑ (geruko. ®Ôha.) 294 373
KusiÑpi nÈma GokaÓÔakahatÈ 285-7-8 370
(kusimpi nÈma. ®Ôha.) 400 408 Gottenapi anussÈvetuÑ 129 315
Kenacideva karaÓÊyena 265 364 Gonako 281 369
KevalaÑ saddhÈmattakaÑ 270 365 GonisÈdikaÑ
Kevalassa 1 235 (gonisÈdikÈ. ®Ôha.) 337 380
GharadinnakÈbÈdho 299 374
KesamissaÑ 42 253
KolÈhalaÑ akÈsi 397 405 [ Ca ]
KoseyyaÑ 281 369 CakkhukaraÓÊ 14 246
KoÄiviso 265 364 CatuddisÈ 5 242
[ Ca ] [ Ja ]
Catura~gulaÑ kaÓÓaÑ Ja~gheyyakaÑ 401 408
ussÈretvÈ 58 260 JaÔilakÈ 101 276
CatuvaggakaraÓaÒce bhikkhave JanaÑ ussÈretvÈ 386-7 399
kammaÑ bhikkhunicatuttho 440 428
JambupÈnaÑ 344 383
Cat|hi paÒcahi 155 340
CattÈro nissaye 73 265 JarÈdubbalo 127 313
Cattena 373 395 Jigucchati 120 304
CandanaÑ 294 373 Jiridanti 334 379
CammÈni attharaÓÈni 288 371 JegucchaÑ me sappi 387 399
CÈÔiyÈ 212 354
[ Jha - ©a ]
CÈtuddasikÈ ca pannarasikÈ ca 224 357
CÈtuddasiko ca pannarasiko ca 150 337 JhÈyato 2 236
CÈtuddase vÈ pannarase vÈ 142 317 ©ÈtamanussÈnaÑ 333 378
Cittako (cittakÈ. ®Ôha.) 281 369 ©ÈtisÈlohitÈ devatÈ 4 421
CittÈni namanti nivesanÈni [ ®ha - a ]
mÈpetuÑ 323 377
®hapetvÈ madh|kapuppharasaÑ
CitrÈ 273-4 367
CirapaÔikÈ 42 253 (... madhukapuppharasaÑ.
CÊvaraÑ ÈdÈya 354 393 ®Ôha.) 344 383
CÊvaraÑ rajantena 67 263 ®hitaÑ 271 366
CÊvaranidahakaÑ 396 403 ÈkarasaÑ 344 383
CÊvarabhisiÑ 401 409 [ Ta ]
CÊvaravicÈraÓamattena 352 391 OkkhittakaÑ bhikkhuÑ
CÊvare vÈ 427 426 osÈretvÈ 506 435
CÊvarehi ubbhaÓÉite TaÑ paÔidesemi 169 345
(... ubbhaÓÉike. ®Ôha.) 401 409 TaÑ desaÑ 4 241
CuÓÓaÑ sannetabbaÑ 59 260
TaÑ bhikkhuÑ ÈpattiyÈ adassane
CocapÈnaÑ 344 383
[ Cha ] ukkhipiÑsu 480 431
ChakaÓaÑ 294 372 TaÑ vo 4 241
ChakaÓenapi TakaÑ takapattiÑ takapaÓÓiÑ
(chakaÓena. ®Ôha.) 398 407 (takatakapattitaka-
ChaÔÔhÈnÈni paÓÓiyo. ®tha.) 293 372
(cha ÔhÈnÈni. ®Ôha.) 270 365 TagaraÑ (tagarÈdÊni. ®Ôha.) 294 373
ChayimÈni bhikkhave kammÈni TaÒce saÑgho osÈreti 443 429
adhammakammaÑ 436 427 TaÒce saÑgho nissareti 443 428
Cha loke arahanto honti TaÓhÈkkhaye vimuttho 12 245
(tena kho pana
Tato nÊhaÔaÑ 307 375
samayena ... ®Ôha.) 20 247
ChavakuÔikÈya (na bhikkhave Tato sammanti medhagÈ 496 434
chavakuÔikÈyaÑ. ®Ôha.) 212 354 Tattha ca nimittaÑ gaÓhÈhi 269 365
ChÈyÈ metabbÈ 133 316 Tattha na dakkho hoti 99 274
ChinnaggÈni 500 434 Tattheva ujjhitvÈ 396 403
ChinniriyÈpatho 127 313 Tattheva pakkamati 164 343
Chedanamattena 352 391 TatrÈyaÑ sammÈvattanÈ 58 258
[ Ta ] [ Ta ]
TatrupÈyÈya 99 274 TÊhi sattÈhehi 385 399
TathÈ nande adhimatthaÑ TÊhi saraÓagamanehi pabbajjaÑ
RÈhule 116 291 upasampadaÑ
TadamantarÈ 224 356 (anujÈnÈmi bhikkhave
Tadahu paÔiggahitaÑ kÈle imehi ... ®Ôha.) 29 251
kappati 349 358 TuÔÔhassa 4 240
385 TuÓhÊbhavitabbaÑ
Tadahu pavÈraÓÈya ÈpattiÑ 231 358 (padabhÈjanÊ) 141
Tantibaddho 430 427 Tumhe khottha 121 304
TapussabhallikÈ vÈÓijÈ Tuyheva bhikkhu tÈni cÊvarÈni 414 411
(tena kho pana TulayitvÈ 398 405
samayena ... ®Ôha.) 4 241 T|lapuÓÓikÈ 273-4 367
Tamokhandhena ÈvuÔÈ 6 243 T|likÈ 281 369
TasmÈ (padabhÈjanÊ) 142 Te idha bhikkh| 292 349
TasmiÑ yeva pakkhe 425 417 Te katikaÑ katvÈ 395 402
Tassa cattÈro mÈse parivÈso TejasÈ tejaÑ 32 253
dÈtabbo 98 272 Te jÈnanti 176 346
Tassa diÔÔhiyÈ 100 275 Tena kho pana samayena 4, 124 241,
Tassa bhikkhuno nikkhante 121 304 307
Tassa Satthuno 100 275
Te na jÈniÑsu 172 346
Tasseva tÈni cÊvarÈni yÈva
Tena samayena (tena samayena
kathinassa ubbhÈrÈya
... paÔhamÈbhisam-
(... ubbhÈrÈ. ®Ôha.) 414 411
buddho. ®Ôha.) 1 233
TÈdino 272 366
Tena hi bhaÓe 379, 383 398
TÈni cÊvarÈni ÈdÈya SÈvatthiÑ
gantvÈ 414 411 Telaparibhogena
TÈyaÑ velÈyaÑ 2 236 paribhuÒjituÑ 292 372
TÈvatiÑsehi 323 377 Te labhanti 139 317
TÈvadeva 133 316 Te vadhÈya oniyyanti
TÈvadeva uposatho 507 435 (... onÊyanti. ®Ôha.) 123 305
TikoÔiparisuddhaÑ TesaÑ vikkhitvÈ 260 362
(...parisudmakathÈ. ®Ôha.) 335 379 TesaÑ hetuÑ TathÈgato
Tikkhindriye (... Èha. ®Ôha.) 51 256
(tikkhindriyÈ. ®Ôha.) 9 244 TesaÒca yo nirodho 51 256
TiguÓÈ 272 367 Tehi katikÈ katÈ hoti
TiÓapadukÈ 279 368 “Yo paÔhamaÑ amataÑ
TiÓÓaÑ me vassÈnaÑ adhigacchati, so itarassa
accayena 285 370 Èrocetu” 50 255
TittirapattikÈ 273-4 367 Tehi ce bhikkhave 263 363
Titthiyapakkhantako bhikkhave120 302 Tehi ce bhikkhave bhikkh|hi
TiyojanaparamaÑ 145 327 parivÈriyamÈne 261 362
TiracchÈnagato bhikkhave 121 304 Tehi saddhiÑ 168 345
Tilakakkena attho 298 374 ThullakumÈrikÈ (gocaro) 99 273
TÊÓi uppalahatthÈni 390 400 TheyyasaÑvÈko bhikkhave 120 298
[ Tha ] [ Da ]
There Ègamma uppannÈni 415 412 D|teyyakammesu alaÑ 510 436
Therena bhikkhunÈ navaÑ DevaÑ 4 240
DevasikaÑ 142 317
bhikkhuÑ ÈÓÈpetuÑ 158 341 DosÈrito 444 429
Therehi bhikkh|hi paÔhamataraÑ DvÈkÈre (dvÈkÈrÈ. ®Ôha.) 9 244
sannipatituÑ 147 330 DvÈdasanahutehi 46 253
DvÊhatÊhaÑ vasitvÈ 215-8 355
[ Da ]
Dve ekÈnussÈvane 129 315
DakkhÈ 347 384 Dve tayo uposathe
DajjÈhaÑ 206 351 cÈtuddasike kÈtuÑ 259 361
DaÓÉakathÈlakaÑ 399 408 Dve tayo ekÈnussavane kÈtuÑ,
DantaÑ 285 370 taÒca kho ekena upajjhÈyena 129 315
DantakaÔÔhaÑ dÈtabbaÑ 58 258 DvemÈ bhikkhave nissÈraÓÈ 443 428
DantakÈsÈvÈni 400 408 Dve me bhikkhave kathinassa
palibodhÈ 373 395
DantamayaÑ 295 373
DvevÈcikaÑ pavÈretuÑ 250 359
DamakÈ 305 375 DvevÈcikÈ 5 242
Dasadhammavid| 49 254
Dasabhi cupeto 49 254 [ Dha ]
DasavÈso 49 254 DhajabandhaÑ
Dahare dahare 119 297 (dhajabandho. ®Ôha.) 105 279
DaÄhÊkammaÑ 304 410 DhaÒÒaphalarasaÑ 344 383
DhammaÑ bhÈsanti 139 317
DaÄhÊkammakaraÓamattena 352 391
DhammacakkhuÑ 47 252
DÈtabbaÑ maÒÒeyyÈsi 333 379 DhammacakkhuÑ udapÈdi 31 252
DiguÓaÑ sa~ghÈÔiÑ 402 409 Dhammato vivecetuÑ 92 272
DiguÓÈ 272 367 Dhammassa aÒÒÈtÈro
DiÔÔhadhammike atthe 265 365 (bhavissanti ... ®Ôha.) 6 243
DiÔÔhimpi ÈvikÈtuÑ 155 340 Dhammassa ca anudhammaÑ
DinnÈ hoti pavÈraÓÈ 225 357 byÈkaronti 330 378
DhammÈ 2 236
DibbÈ 27 248
DhammiÑ kathaÑ katvÈ 351 387
DivasabhÈgo 133 316 DhammiyÈ kathÈya 392 401
DisÈpÈmokkho 379 397 Dhammena brahmavÈdaÑ
DisvÈ ÈyatanuppÈdaÑ 271 366 vadeyya 3 239
DÊpicchÈpo 282 370 Dhammena vaggaÑ 151 338
DukkaÔaÑ hoti 142 317 Dhammena samaggaÑ 151 338
Dukkhakkhandhassa 1 235 Dhuvasetu vÈ 145 328
Dhovanamattena 352 391
DuÔÔhagahaÓiko 299 374
DutiyaÑ dÈtuÑ 134 316 [ Na ]
DuppaÒÒo 91 271 Na analaso 99 274
DupparihÈraÑ satthaÑ 310 375 Na alaÑ kÈtuÑ na alaÑ
DurÈpayo vaÓo 309, 310 375 saÑvidhÈtuÑ 99 274
[ Na ] [ Na ]
Na upajjhÈyaÑ anÈpucchÈ Na pacchessaÑ 353 393
ekaccassa patto dÈtabbo 62 262 Na pucchanti 187 347
Na upajjhÈyaÑ anÈpucchÈ
Na bÈlo koci maÒÒatha 496 433
gÈmo pavisitabbo 62-3 262
Na uppajjhÈyassa bhaÓamÈnassa Na BhagavantaÑ sÊtaÑ ahosi 411 409
antarantarÈ kathÈ opÈtetabbÈ 58 259 Na BhagavÈ ussahati 311 376
Na upasampÈdetabbaÑ 90 270 Na bhikkhave aÒÒassa parisÈ
Na ullikhitamattena 352 391 apalÈÄetabbÈ 119 295
Nakhena bhesajjaÑ olumpetvÈ 389 399 Na bhikkhave ananuÒÒÈso mÈtÈ-
Na kho TathÈgatÈ 4 241 pit|hi putto pabbÈjetabbo 116 292
Na ca acchinne theve Na bhikkhave anupajjhÈyako 124 307
pakkamituÑ 400 408
Na bhikkhave upajjhÈye
Na ca acchinne theve
pakkamitabbaÑ 62 262 (upajjhÈyaÑ. ®Ôha.)
Na ca bhikkhave appavÈraÓÈya AnÈpucchÈ 188 295
pavÈretabbaÑ aÒÒatra Na bhikkhave kÈrabhedako
saÑghasÈmaggiyÈ 250 359 pabbÈjetabbo 105 279
Na ca bhikkhave nahÈpitapubbena Na bhikkhave chatte 212 354
khurabhaÓÉaÑ 348 384 Na bhikkhave tehi bhikkh|hi
Na ca bhikkhave
tasmiÑ ÈvÈse vassaÑ
saddhÈdeyyaÑ 412 410
Nacirasseva pakatatto ahosi 392 400 vasitabbaÑ 161 342
NacchÈdenti 291 372 Na bhikkhave dÈso 107 282
Na chandÈgatiÑ gaccheyya 396 403 Na bhikkhave paÒcahi ÈbÈdhehi
Na taÑ vid| 496 433 phuÔÔho pabbÈjetabbo 103 277
Na tÈva taÑ gaÓan|pagaÑ, Na bhikkhave bhaÓÉÈgÈriko
yÈva na hatthaÑ gacchati 278 371 vutthÈpettabbo 397 404
Na tÈhaÑ sakkomi 51 256 Na bhikkhave mukhadvÈriko
Na tibbacchando hoti 100 274
ÈhÈro ÈvaraÓaÑ kÈtabbo 118 294
Na tena maÒÒati 510 437
NattamÈla (nattamÈlaÑ. ®Ôha.) Na bhikkhave m|gabbataÑ
(kasÈvaÑ) 292 732 titthiyasamÈdÈnaÑ 223 356
Natthi me paÔipuggalo 12 245 Na bhikkhave rÈjabhaÔo
Na tveva ca kho arahÈ yathÈ pabbÈjetabbo 104 378
ahaÑ 33 253 Na bhikkhave rukkhasusire 212 354
Na dakkhanti 6 243 Na bhikkhave sabhÈgÈ Èpatti
NadiÑ taranto 147 331 (paÔiggahetabbÈ) 169 345
NadiyÈ vÈ bhikkhave 150 334
Na me Ècariyo atthi 12 245
Na disÈ pakkamitabbÈ 63 262
NadÊnimittaÑ NayamÈnÈnaÑ 55 257
(nadÊnimitte. ®Ôha.) 144 321 NavaÑ bhikkhuÑ ÈÓÈpetuÑ 157 341
NadÊpÈraÑ 145 327 NavÈ 275 368
413 411 Na sammÈ vattanti 68 263
Na nissayo dÈtabbo 90 271 Na suppavattÊni 97 272
[ Na ] [ Na ]
Na suvinicchitÈni suttaso Nimittakatena 352 392
anubyaÒjanaso 97 272 NimittÈ kittetabbÈ 146 330
Na suvibhattÈni 97 272
Na susÈnaÑ gantabbaÑ 63 262 Nirodho hoti 1 235
NaÄamayaÑ NivÈretabbo 58 259
(naÄamayÈdayo. ®Ôha.) 295 373 NisadaÑ nisadapotakaÑ 292 372
NÈkÈmÈ dÈtabbÈ Nissaggiyena 352 392
(na akÈmÈ dÈtabbÈ. ®Ôha.) 184-5 347 NissayaÑ alabhamÈnena 128 314
NÈkÈmÈ bhÈgaÑ dÈtuÑ 394 402 NissayakaraÓÊyo 128 314
NÈgaÑ 285 370
NÈgamesuÑ 394 402 NissÊmaÔÔho anumodati 353 392
NÈgayoniyÈ aÔÔÊyati 120 303 NihuÑhu~ko 3 239
NÈgassa nÈgena 500 434 NÊlakavaddhikÈ 273 367
NÈgo 496 434 NÊlavaÓÓÈ 326 378
NÈÒÒaÑ bhiyyo amaÒÒaruÑ 496 433 NÊlÈ 326 378
NÈtid|re gantabbaÑ nÈccÈsanne 58 259 NekkhammaÑ adhimuttassa 271 366
NÈdhimattaÑ pemaÑ hoti
(na adhimattaÑ NekkhammÈdhimutto 270 365
pemaÑ hoti. ®Ôha.) 69 263 Negamo 377 396
NÈdhimattÈ bhÈvanÈ hoti 69 263 NeraÒjarÈyaÑ BhagavÈ 33 253
NÈbhivitaranti 187 347 Neva ÈlapeyyÈma
NÈnÈdisÈ nÈnÈjanapadÈ 28 248 na sallapeyyÈma 220-1 356
NÈnÈsÊmÈya Ôhitacatuttho 440 428 Nevassa cittaÑ pariyÈdiyanti 271 366
NÈlaÑ 418 414
NÈvikareyya (padabhÈjanÊ) 142 No ce labhetha 260 362
NÈsacchinnaÑ [ Pa ]
(nÈsacchinno. ®Ôha.) 126 308
PaÑsuk|lakato 412 410
NÈsetvÈ 256 360
NÈhaÑ Ècariya sakkomi 385 399 PaÑsuk|lena 353 393
NÈhaÑ taÑ kaccÈna 319 377 Pakatattassa 443 428
NÈhaÑ bhante Œnanda PakÈsituÑ 5 243
bahukato 345 384 Pakkanto 89 267
NÈÄiyÈ vÈpakena 347 384 PakkamanantikÈ 353 393
NikÈmayamÈno 270 366
Pakkhasa~kantesu 76 266
NikkasÈvo 3 329
NikkhantiÑ kareyyaÑ 122 304 PakkhassevetaÑ 425 416
NigamasÊmÈ (nagara- Pakkhahato 127 313
nigamasÊmÈsu. ®Ôha.) 150 333 PaguÓo 509 436
NicchÈresi 389 399 PaggahÈraho 509 435
NidÈnaÑ uddisitvÈ avasesaÑ Paccagghe 5 242
sutena sÈvetabbaÑ 151 338
PaccatthikÈ yena vajanti 509 436
NibbattabÊjaÑ
(nibbaÔÔabÊjaÑ. ®Ôha.) 309 375 PaccabyatthapadamasokaÑ 52-3 256
Nibbuto 12 245 PaccantaÑ uccinatha 103 278
NimittaÑ (ÈvÈsika) 185 347 PaccantimaÑ 336 379
[ Pa ] [ Pa ]
PajjaÑ abhisa~kharituÑ 298 374 PaÓÉaka (gocaro)
PaÒcannaÑ (paÓÉakÈ. ®Ôha.) 99 273
sattÈhakaraÓÊyena 199, 205 350 PaÓÉako bhikkhave 119 297
PaÒcasaÑghÈ 439 428 PaÓÉito 10 245
PaÒcahi a~gehi 90 270 PaÓÉupalÈso 134 316
PaÒcahi bhikkhave a~gehi PaÓÉumattikÈya 398 407
samannÈgatena 90 270 PatimÈnetha 4 241
PaÒÒÈsayojanikÈ hoti 388 399 Patir|pe gÈhake 423 416
PaÒÒÈsÈya ca rattiÑ gacchati 377 396 PattapariyÈpannaÑ
PaÔalikÈ 281 369 paÔiggahetabbaÑ 58 259
PaÔÈkaÑ parihareyyuÑ 333 379 PattÈ lujjanti 412 410
PaÔikacceva 154 340 PadaÑ 47 254
PaÔikÈ 281 369 PadakkhiÓÈ 377 396
PaÔikuÔÔhakataÑ 436 427 PadhÈnapahitattaÑ
PaÔikkosituÑ 154 340 upaÔÔhahiÑsu 11 245
PaÔiggahesi BhagavÈ (paÔiggahesi Papatake pabbate 283 370
BhagavÈ paccagghe selamaye PabbavÈto hoti 297 374
patte manthaÒca Pamukho 32 252
madhupiÓÉikaÒca. ®Ôha.) 5 242 PamuÒcantu saddhaÑ 10 244
PaÔicayaÑ 270 365 ParalokavajjabhayadassÈvino 9 244
PaÔiccakammaÑ 334 379
ParikathÈkatena 352 392
PaÔiccasamuppÈdaÑ 1 235
ParikkhÈro 63 263
PaÔicchÈdanÊyena 299 374
ParittaÑ pÈÔheyyaÑ pÈdÈsi 380 398
PaÔinissajjetÈ
(paÔinissajjitÈ. ®Ôha.) 445 429 Paridassi 286 371
PaÔipadÈya 13 246 ParipucchÈ 63 263
PaÔibhaÑsu 5 243 ParipucchÈya 100 274
PaÔibhÈneyyakÈ 347 384 ParibÈhirÈ bhavissÈma 262 362
PaÔivekkhi 312 376 ParibhaÓÉakaraÓamattena 352 392
PaÔivattesi ParimuÔÔhÈ 496 433
(paÔivaÔÔesi. ®Ôha.) 326-7 378 PariyÈdiyeyyaÑ 32 253
PaÔisatena ca rattiÑ gacchati 378 396 PariyodÈtasippÈ 347 384
PaÔisallÈnasÈruppaÑ 49-50 255 ParivitakkamaÒÒaya 5 241
PaÔisotagÈmiÑ 6 243 Parivitakke udapÈdi 5 242
PaÔissave ca Èpatti Parisad|sakaÑ
dukkaÔassa 214-8 354 (parisad|sako. ®Ôha.) 127 309
PaÔhamaÑ upajjhaÑ ParisuddhÈti vedissÈmi
gÈhÈpetabbo 130 315 (padabhÈjanÊ) 141
PaÔhamaÑ kesamassuÑ 98 273 ParihÈyanti 28 248
PaÔhamaÑ nimittÈ kittetabbÈ 144 318 Pare 496 433
PaÔhamataraÑ ÈgantvÈ 58 259 Palla~ko 281 369
PaÔhamassa jhÈnassa PavattamaÑsaÑ 310 376
adhigamÈya 142 317 PavÈraÓaÑ dentena chandaÑpi
PaÔhamÈbhisambuddho 1 234 dÈtuÑ (chandampi. ®Ôha.) 227 358
PaÓÈmetabbo 68 263 PavivekÈdhimutto 270 366
[ Pa ] [ Pa ]
Pasatena 381 398 PÈsÈdikena abhikkantena 50 255
PasÈdanÊyaÑ 285 370 PÈÄibandhaÑ
PasusaÑvÈsaÑ 222 356 (pÈÄibaddhaÑ. ®Ôha.) 400 408
Passato 4 240 PicunÈ 381 398
Passasi 169 345 PiÔÔhakhÈdanÊyaÑ 347 384
PiÓÉapÈtaÑ ÈdÈya paÔikkami 51-2 258
Pahite gantuÑ 194 350
PitÈputtakÈ sesÈ honti 109 285
Pah|taÑ yÈguÒca madhugoÄa- PilotikÈya 353 393
kaÒca paÔiyÈdÈpetvÈ 315 376 PuggalaÑ ÔhapetvÈ saÑgho
PÈÔa~ki 280 369 pavÈreyya 258 361
PÈÔikÈya nimujjitvÈ 266 364 PuggalaÑ tulayitvÈ okÈsaÑ
PÈÓabhutesu saÑyamo 4 240 kÈtuÑ 154 340
PÈtite kuse 414 412 Puggalassa deti 427 426
PÈtimokkhaÑ (padabhÈjanÊ) 141 PuÔabandhÈ
PÈtubhavanti 2 236 (puÔabaddhÈ. ®Ôha.) 273-4 367
PÈturahoti 6 243 PuÔabhedanaÑ 323 377
PÈtheyyaÑ pariyesituÑ 342 382 PuttacittaÑ upaÔÔhapessati 57 258
PÈdakhilÈbÈdho PuthujjanÈ kÈmesu vÊtarÈgÈ 409 410
Puthusaddo 496 433
(pÈdhakhilÈbÈdho. ®Ôha.) 276 368
PuthusilÈ 134 316
PÈdacchinnaÑ Puna pavÈretabbaÑ 233
(pÈdacchinno. ®Ôha.) 126 308 243 358
PÈdatalesu lomÈni 265 364 PubbÈnupubbakÈnaÑ 26 247
PÈdÈnaÑ dhotaÑ PuratthimÈ vÈtapÈnÈ thaketabbÈ 61 261
udakanissekaÑ 186 347 PurÈÓakulaputto 120 298
PÈnÊyaÑ paribhojanÊyaÑ 168 344 PuramhÈkaÑ 154 340
PÈnÊyena pucchitabbo 58-9 261 PurÈyaÑ suttanto palujjati 196 350
PÈpaÓike 404 409 Purisantarena 280 369
PÈpaÓikena 353 393 PurisayuttaÑ hatthavaÔÔakaÑ 280 369
PÈparogiÑ (pÈparogÊ. ®Ôha.) 126 309 Purisayuttena 280 369
PÈmokkho 32 252 Potthako 422 416
PotthanikaÑ 311 376
PÈrato antaÑ orato bhogaÑ 59 260
PÈrivÈsikacatuttho 442 428 [ Pha ]
PÈrisuddhiÑ dentena chandaÑpi Phaggava (KasÈvaÑ)
(chandampi. ®Ôha.) dÈtuÑ 164 344 (phaggavaÑ. ®Ôha.) 292 372
PÈrisuddhihÈrakassa anÈpatti 162 343 PhaÓahatthakaÑ
PÈliguÓÔhimÈ 273-4 367 (phaÓahatthako. ®Ôha.) 126 308
PÈlileyyake viharati PhÈtiÑ kÈtuÑ 120 298
rakkhitavanasaÓÉe 499 434 PhÈrusakapÈnaÑ 344 383
PÈvÈro 393 401 PhÈsu hoti 128 314
PÈveyyakÈ 351 387 [ Ba ]
PÈsÈÓanimittaÑ Badhiro 127 313
(pÈsÈÓanimitte. ®Ôha.) 144 319 Bandhanamattena 352 391
PÈsÈdikaÑ 285 370 BandhanÈ pavutto 134 316
[ Ba ] [ Bha ]
BahisÊmÈgatassa 354 393 BhÈjitÈbhÈjitaÑ 397 405
BahuÑ ca gaÓhÈti BhÈsitÈya lapitÈya
(bahuÒca gaÓhÈti. ®Ôha.) 379 397 apariyositÈya 254 360
BahukÈrÈ 11 245 Bhikkhugatiko 206 351
Bahussuto 112 285 BhikkhuniyÈ nisinnaparisÈya 189 348
Bhikkhuniyo 99 273
BÈhantaÑ 401 408
BhikkhunisaÑghaÑ uddissa 195-8 350
BÈhullÈya Èvatto yadidaÑ
Bhikkhunid|sako bhikkhave 123 305
gaÓabandhikaÑ 74 265 Bhikkh| gaÓetvÈ vaggaÑ
BÈhulliko 12 246 bandhitvÈ 398 405
BilaÑ 293 372 Bhikkh|naÑ pÈde vandÈpetvÈ 29 250
BuddhacakkhunÈ 9 244 “Bhinno bhikkhusaÑgho, bhinno
Bodhirukkham|le 1 234 bhikkhusaÑgho” 482 431
Byattena bhikkhunÈ paÔibalena 71 264 Bhiyyoso mattÈya 266 364
Byatto 10,71 245 BhusÈ 271 366
264 Bhedeti 117 294
ByÈkaraÓÈrahaÑ 509 436 BhesajjaÑ saÑvidhÈtuÑ 419 414
ByÈkÈsi 54 257 Bhesajje vÈ 427 426
BrÈhmaÓassa 2 236 BhojjayÈguÑ 316-7 376
BrÈhmaÓo 3 239 [ Ma ]
Magadhesu paÒca ÈbÈdhÈ
[ Bha ]
ussannÈ honti 101 277
BhagavatÈ paÒÒattaÑ ‘na sÈpattikena MagganimittaÑ
uposatho kÈtabbo’ 168 345 (magganimitte. ®Ôha.) 144 320
Bhagavato etadahosi 4 241 MaÒcake nipÈtesuÑ 417 413
Bhagavatopi kho ÒÈÓaÑ udapÈdi10 245 MaÒjukÈ 347 384
Bhagavato purato pÈturahosi 6 243 MaÓÉalaÑ 400 408
BhagavantaÑ 5 243 MadhukapÈna
BhagavantaÑ paÔivedemi 266 364 (madhukapÈnaÑ. ®Ôha.) 344 383
BhagavantaÑ bhuttÈviÑ ManaÑ v|Äho ahosi
onÊtapattapÈÓiÑ ekamantaÑ (... vuÄho ... ®Ôha.) 147 331
nisÊdi 49 254 ManasÈkÈsi 1 235
BhagavÈ bhante paÑsuk|liko Manasikaroma (padabhÈjanÊ) 141
bhikkhusaÑgho ca 392 401 ManussarÈhasseyyakaÑ 49, 50 255
ManussÈ passitvÈ 104 278
Bha~gaÑ 394 402
MantanÈsu 509 435
Bha~godakaÑ 297 373
Manthena ca madhupiÓÉikÈya
BhaÓÉaÑ chedÈpitaÑ 206 351 ca 4 241
BhaÓÉukammÈya 101 276 MandÈmukhiyo 41 253
BhattÈcchÈdakena 291 372 MamaÒceva tuÓhÈkaÒca 325 378
BhaddavaggiyÈ 30 252 MayhaÑ kho bhikkhave 29 252
Bhavanetti sam|hatÈ 326 378 MariyÈdabandhaÑ
BhÈgaÑ datvÈ 348 384 (mariyÈdabaddhaÑ. ®Ôha.) 400 408
[ Ma ] [ Ya ]
Mahatthiko 509 435 YaÑ jaÒÒÈ “sakkomi ajjeva
MahÈjÈniyo 11 245 gantuÑ” 189 341
MahÈrajakkhe YaÑ jÈtaÑ 131 315
(mahÈrajakkhÈ. ®Ôha.) 9 244 YaÑ tattha lahubhaÓÉaÑ,
yaÑ tattha garubhaÓÉaÑ 421 414
MahÈvÊrÈ 55 257
YaÑ tumhe 275 368
MahÈsedaÑ 297 373 YaÑ n|nÈhaÑ bhippaÑ
MÈ ekena dve 27 248 sikkheyyaÑ 379 396
MÈgadhÈnaÑ giribbajaÑ YaÑ bhikkhave mayÈ
(MagadhÈnaÑ “idaÑ na kappati” 348-9 384
giribbajaÑ. ®Ôha.) 55 257 YaÑ majjhimassa purisassa
MÈghÈto 310 376 sÈmantÈ udakukkhepÈ 150 334
MÈta~ga (MÈta~go. ®Ôha.) 496 434 YaÒca bhante kappati yaÒca
MÈta~garaÒÒeva nÈgo 396 434 anavajjaÑ 116 291
Yatatto 3 239
MÈtÈpit|hi 116 292
Yato pajÈnÈti sahetudhammaÑ 2 236
MÈtikÈ 353 393 Yato pÈtimokkhaÑ suÓÈti 146 330
MÈtughÈtako bhikkhave 122 304 Yattha vÈ pana thero bhikkhu
MÈnusÈ 27 248 viharati 147 330
MÈ BhagavantaÑ sÊtaÑ 3 240 Yattha vÈ pana bahutaraÑ 416 413
MÈ bhaÓÉanaÑ 486 432 Yattha vÈ vasati yattha vÈ
MÈ majjhe bha~go ahosi 58 260 paÔikkamati 118 294
MÈsagatÈ 192 349 Yatthassa dhuvanÈvÈ vÈ 145 328
Yatra hi nÈma 6 243
MukhadvÈrikaÑ ÈhÈraÑ
312 376
ÈvaraÓaÑ karonti 118 294 381 398
MukhodakaÑ dÈtabbaÑ 58 258 400 408
Mucalindam|lÈ 4 240 YathÈ kho pana paccekaphu-
Mucalindo nÈgarÈjÈ ÔÔhassa veyyÈkaranaÑ
(atha kho ... ®Ôha.) 3 240 hoti (padabÈjanÊ) 141
MuttaharÊtakaÑ 299 374 YathÈdhammaÑ 256 134
Mudindriye (mudindriyÈ. ®Ôha.) 9 244 YathÈdhammo kÈretabbo 318 377
MuddikapÈnaÑ 344 383 YathÈpaÒÒattaÑ
paÒÒÈpetabbaÑ 60 261
M|gas|karÈ 140 317
YathÈbhirantaÑ viharitvÈ 500 435
MeÓÉavisÈÓavaddhikÈ 273-4 367 Yadaggena 317 376
MedhÈvÊ 10 245 YadÈ nibbematiko 169 345
MocapÈnaÑ 334 383 YadÈ have 2 236
MorapiÒcha parisibbitÈ 273-4 367 YadidaÑ 5 243
MoÄigalle 119 297 Yadeko ramatÊ vane 500 434
YamakanatthukaraÓiÑ 296 373
[ Ya ] Yasojo 336 373
YaÑ amhÈkaÑ 4 241 YassadÈni bhante BhagavÈ
YaÑ kÈlaÑ sarati 158 341 kÈlaÑ maÒÒati 266 364
[ Ya ] [ Ra ]
Yassa siyÈ Èpatti RajanakolambaÑ 399 408
(padabhÈjanÊ) 141 RajananippakkaÑ 293 372
YÈguyÈ vÈ 427 425 RajanuÄu~kaÑ 399 408
RajjaÑ 265 364
YÈcitakena 124 307
RaÒjeti 509 436
YÈciyamÈnena 128 314
RasaÒjanaÑ 294 373
YÈni cÈcaraÑ 510 437 RasavatÊ 196 350
YÈnugghÈtena 280 369 RÈgarattÈ 6 243
YÈvatake vÈ pana ussahati 117 294 RÈjantarÈyo 152 338
YÈvatatiyaÑ anussÈvitaÑ hoti RÈjÈyatanaÑ 4 240
(padabhÈjanÊ) 141 RÈjÈva raÔÔhaÑ vijitaÑ 496 434
YÈvatÈ (Œnanda) ariyaÑ RukkhanimittaÑ
ÈyatanaÑ 323 337 (rukkhanimitte. ®Ôha.) 144 320
YÈvatÈ vaÓippatho 323 377 RukkhaviÔabhiyÈ 212 354
YÈvatikÈ bhikkh| tasmiÑ [ La ]
ÈvÈse vassaÑvuÔÔhÈ 427 424 LakkhaÓÈhataÑ (lakkhaÓÈhata-
YÈvadatthacÊvaraÑ 352 388 kasÈhatalikhitakesu. ®Ôha.) 126 309
YÈvicchanti mukhÈyÈmaÑ 496 433 LakkhaÓÈhato
Ye ca taÑ upanayhanti 496 433 katadaÓÉakammo 106 280
LaÔÔhivane 45 253
Ye ca tattha vijÈnanti 496 433
LahukÈya vÈ pariÓÈmeyya 62 262
Ye dhammÈ hetuppabhavÈ 51 256 LÈbhasakkÈyasilokaÑ 270 366
Yena Kapilavatthu tena cÈrikaÑ Likhitako 105 280
pakkÈmi 115 286 Li~gaÑ (ÈvÈsika) 185 347
Yena gÈmo tena gantuÑ 207 352 LuvakacammaparikkhaÔÈ 274 367
Yena nÊtÈ 496 433 LoÓasarikkhakÈya chindituÑ 298 374
Yena vajo 211 353 LohitaÑ mocetuÑ 298 374
Yo atikkameyya 193 349 LohituppÈdako bhikkhave 123 306
Yo upasampÈdeyya, Lohitena phuÔo hoti 268 365
Èpatti dukkaÔassa 124 307 [ Va ]
Yo ca tattha cÊvaruppÈdo 352 388 VaggÈ samaggasaÒÒino 173 346
Yo tattha bhikkhu byatto VacattaÑ 292 372
paÔibhalo 156 341 Vaco 509 436
Yo na chandÈgatiÑ gaccheyya 395 402 Vajo 211 353
VajjÊnaÑ paÔibÈhÈya 323 377
Yo na sammÈ vatteyya 68 263
VaÉÉhamaÑsaÑ 298 374
Yo pakkameyya 193 394 VaÓÓÈvaÓÓaÑ katvÈ 398 405
Yo bhikkhave maÑ upaÔÔhaheyya, VatthuÑ ÔhapetvÈ saÑgho
so gilÈnaÑ upaÔÔhaheyya 417 413 pavÈreyya 258 361
Yo sÈdiyeyya, ÈpattidukkaÔassa416 413 Vatth|ni 323 377
Yo so bhikkhave aÒÒopi 98 272 VanaÔÔhaÑ pokkharaÔÔhaÑ 309 375
[ Va ] [ Va ]
VananimittaÑ VisuddhÈpekkhena
(vananimitte. ®Ôha.) 144 319 (padabhÈjanÊ) 141
Vantena mutthena VissajjeyyaÑ 38 253
(vantamuttesupi. ®Ôha.) 373 395 VissaÔÔho niddaÑ okkami 121 304
VammikanimittaÑ VissaramakÈsi 121 304
(vammikanimitte. ®Ôha.) 144 321
VihÈraÑ vÈ 396 403
VayaÒcassÈnupassati 271 366
VihÈrapacchÈyÈyaÑ 266 364
VassaÑ ukkaÉÉhitukÈmo 193 349
VassaÑ vasanti bÈlÈ abyattÈ 161 342 VÊÓÈya tantissare 269 365
VassaÑvuÔÔhasaÑghassa deti 427 424 VÊtarÈgattÈ 270-1 365
VassÈne vassaÑ upagantuÑ 192 349 VÊmaÑsÈya 99 274
Vassikasa~ketaÑ 413 411 VÊriyasamataÑ adhiÔÔhaha 269 365
VÈcÈgocarabhÈÓino 496 433 VÊra (vÊro. ®Ôha.) 7 244
VÈmanaÑ (vÈmano. ®Ôha.) 126 309 VuÔÔhÈnaÑ na jÈnÈti 92 271
VÈreyyaÑ 196 350 VuÔÔhÈnamassa ÈgametabbaÑ 63 262
VikaÓÓaÑ uddharituÑ 412 410 Vusitabrahmacariyo 3 219
VikaÓÓo hoti 412 410 V|pakÈsetabbo 61 261
VikatikÈ 281 369 Vedantag| 3 239
Vikalake tosetvÈ 398 407 VedhabyÈya 54 257
VikÈsikaÑ 298 374 VelÈ 1 234
VigatavalÈhakaÑ 4 240 VesiyÈ (gocaro) 99 273
VicchikÈÄikÈ 273-4 367
VijanavÈtaÑ 49, 50 255 [ Sa ]
Vijitasa~gÈma SaÑkasÈyissanti 192 349
(vijitasa~gÈmo. ®Ôha.) 7 244 SaÑghaÑ apaloketuÑ
ViÒÒ|parisaÑ 509 346 bhaÓÉukammÈya 107 284
VitthÈyanti 130 315 SaÑghakaraÓÊyena 206 351
ViddhaÑ 4 240 SaÑghappatto pakkamati 162 343
VidhavÈ (gocaro) 99 273 SaÑghabhedako bhikkhave 123 306
Vidh|payaÑ tiÔÔhati mÈrasenaÑ 2 273 SaÑghassa kiccesu 509 435
VinayadharapaÒcamena 287 371 SaÑghassa deti 427 420
VinayÈ (vinayo. ®Ôha.) 436 427
“SaÑghassa demÈ”ti cÊvarÈni
Vinicchayesu 509 435
denti 405 412
VinetuÑ na paÔibalo 92 271
VimuttisukhapaÔisaÑvedÊ 1 334 SaÑghassevetaÑ 425 416
Vimutte 54 257 SaÑghena upajjhÈyena 124 307
Viraddhikovido 509 436 SaÑghena upaÔÔhÈtabbo 418 414
VivaÔÔaÑ 401 408 SaÑghena tattha gantvÈ
VivecÈpetabbaÑ 61 261 uposatho kÈtabbo 161-2 343
VivecetabbaÑ 61 261 SaÑgho ÒÈpetabbo 71 265
Visayha 509 436 SaÑgho bhijjati 425 416
VisÈÓamayaÑ SaÑgho bhinno 210 353
(visÈÓamaye. ®Ôha.) 295 373 SaÑsaritaÑ 325 378
[ Sa ] [ Sa ]
SaÑsitaÑ 326 378 SattahatthikaÒca anÊkaÑ 272 367
SaÑvidahituÑ 400 408 SattÈhaÑ anÈgatÈya
Sa-uttaracchadaÑ 281 369 pavÈraÓÈya 216 355
SakaÑ bhÈgaÑ dÈtuÑ 398 406 SatthÈhaÑ
SakaÔaparivaÔÔaÑ 335 379 vimuttisukhapaÔisaÑvedÊ 3 239
SakavaÓÓaÑ 4 240 SattÈhaÑ sannivatto kÈtabbo 104 206
SakuntakÈ 192 349 350
Sakkhissasi pana tvaÑ SattÈhakaraÓÊyena gantuÑ 194 350
gahapati 384 398 SattÈhavaddalikÈ 3 239
SagÈravÈ sappatissÈ 57 258 SatthakammaÑ vÈ
SaguÓaÑ katvÈ 58 259 vatthikammaÑ vÈ 310 375
Saggamhi kÈyamhi 408 310 SatthavÈha (satthavÈho. ®Ôha.) 7 244
SaggÈ te ÈraddhÈ 318 376 SatthusÈsanÈ
Sa~kanto hoti 100 275 (SatthusÈsanaÑ. ®Ôha.) 436 427
Sa~khÈranirodhÈ Satthe vassaÑ upagantuÑ 211 353
viÒÒÈÓanirodho 1 235 SadisÈ susÈnaÑ okkamiÑsu 395 402
Sa~khÈranirodho 1 235 Sanantano 496 433
SantaÑ 47 254
Sa~garaÑ akaÑsu (sa~karaÑ
Santacittassa 272 366
akaÑsu. ®Ôha.) 345 384
SantÈnakaÑ 60 261
Sa~gahetabbo 160 342
SantindriyaÑ 285 370
Sa~gahetabbo anuggahetabbo 63 263
SantÊ nÈma Èpatti
Sa~gÊti 133 316
(padabhÈjanÊ) 142
Sa~ghÈtaÑ ÈpÈdentÈ 192 349 SanÉiÔÔho 411 410
SacÈ ca mayaÑ 123 305 SandhÈvitaÑ saÑsaritaÑ 325 378
SacÊvarÈni 414 412 Sannidhikatena 352 392
Sace amutra upaÉÉhaÑ amutra SappiÑ pÈyetvÈ 388 399
upaÉÉhaÑ 416 413 SabbaÑ vaÓapaÔikammaÑ 298 374
Sace upajjhÈyassa patto SabbaÒca ÉÈkaÑ 347 384
hoti 63 263 SabbaÒjaho 12 245
Sace ussahati 59 261 Sabbadhi danto 49 254
Sace piÓÉapÈto hoti 58 260 SabbanÊlikÈ 272 367
Sace bhikkhave pakkÈpi muggÈ SabbapÊtikÈ 272 367
jÈyanti 303 374 Sabbavid| 12 245
Sace yÈgu hoti 58 259 SabbasanthariÑ 321 377
Sace labhetha 496 434 SabbÈ bhikkhave nadÊ asÊmÈ 150 333
SajÈtiyÈ 121 304 SabbÈbhibh| 12 245
SaÒcayÈni 54 257 SabbÈla~kÈraÑ tuyhaÑ hotu 383 398
SaÒcicca na sÈventi 155 340 Sabbeva santÈ (padabhÈjanÊ) 141
SaÓÔhapesuÑ 12 246 Sabbesu dhammesu an|palitto 12 245
SattakkhattuÑ bhogehi Sabbeheva ekajjhaÑ
parikkhipitvÈ 3 240 sannipatitabbaÑ 265 362
Satta ca me vassÈni akhÊyantassa Sabbeheva ekajjhaÑ sannipatitvÈ
nayimassa sippassa uposatho kÈtabbo 147 330
anto paÒÒÈyati 379 397 SabhÈgavuttino 57 258
[ Sa ] [ Sa ]
SabhikkhukÈ ÈvÈsÈ 187 347 Sahadhammiko vÈdÈnuvÈdo 330 378
Samajano 496 433 SÈdiyissasi 415 413
SamannÈharanti 266 364 SÈdhukaÑ suÓoma
SamantÈ yojanaÑ ÈhiÓÉanto 380 398 (padabhÈjanÊ) 141
Samalehi cintito 6 243 SÈdhu bhante ayyÈ 116 292
SamÈnasaÑvÈsaÑ (samÈna- SÈdhu hoti 333 378
saÑvÈsakaÑ. ®Ôha.) 458 432 SÈmaÑ gahetvÈ 298 374
SamÈnasaÑvÈsakadiÔÔhiÑ 187 347 SÈmaÑ pakkaÑ 304-5 375
Samuggato 510 436 SÈmaÓerÈnaÑ
Samuddo, jÈtassaro (samudda- upaÉÉhapaÔivÊsaÑ 398 405
jÈtassaresu. ®Ôha.) 150 333 SÈmaÓero paÔijÈnÈti 162 343
Same guÓe patiÔÔhitÈ 266 365 SÈmantÈ ÈvÈsÈ 157 341
SamodakaÑ ÔhitÈni 10 244 SÈmanto bhikkhu evamassa
SampajÈnamusÈvÈdassa hoti vacanÊyo 169 346
(padabhÈjanÊ) 142 SÈmukkaÑsikÈ (peyyÈla) 333 379
SampajÈnamusÈvÈde kiÑ hoti SÈmuddaÑ 293 373
(padabhÈjanÊ) 142 SÈrato paccÈgacchanto 270 366
SamparivattakaÑ SÈradikena ÈbÈdhena 290-1 372
SÈriputtamoggallÈnÈ 50 255
samparivattakaÑ 62 262
SÈlavatiÑ kumÈriÑ gaÓikaÑ
SambahulÈ therÈ 415 412
vuÔÔhÈpesi 378 396
SambahulÈhi bhikkhunÊhi
SÈl|kapÈnaÑ 344 383
saÑgho bhinno 211 353
SÈvakohamasmi 47 254
SambÈdhassa sÈmantÈ
SÈva tassa Èyasmato
dva~gulÈ 310 375
upasampadÈ ahosi 17 246
Sambhatto 411 410
SÈva tesaÑ ÈyasmantÈnaÑ
SambhÈrasedaÑ 927 373 upasampadÈ ahosi 54 257
SammatÈ sÈ sÊmÈ saÑghena SÈsapakuÔÔena 298 374
ticÊvarena avippavÈsÈ SÈssa yathÈdhammaÑ
ÔhapetvÈ gÈmaÒca paÔikatÈ 257-8 360
gÈm|pacÈraÒca 148-9 331 SÈhÈraÑ dajjeyyÈtha 327 378
SammÈ cittaÑ vimuccati 217 366 SÈh|ti vÈ 57 258
SammukhÊbh|tena 397 405 SikkhÈpaÒÒattiyÈ 427 419
427 420 Si~gÊnikkhasavaÓÓo 48-9 254
SammutiÑ (sammutikÈ. ®Ôha.) 337 381 Si~ghÈÔakabandhaÑ
SayaÑ abhiÒÒÈya 12 245 (si~ghÈÔakabaddhaÑ. ®Ôha.) 400 408
SaraÑ 325 377 Sinehetha 390 400
Saratipi uposathaÑ napi sarati 165 344 SindhavaÑ 293 372
SaramÈnena (padabhÈjanÊ) 142 SinnaÑ hoti 58 260
SaramÈno (padabhÈjanÊ) 142 SibbiniÑ vinÈmetvÈ 384 399
SaravatÊ 269 365 SivikaÑ 280 369
SalÈkaÔhÈniyaÑ 295 373 SiveyyakaÑ 389 400
SavarabhayaÑ 152 338 SÊtavÈtaduddinÊ 3 239
[ Sa ] [ Sa ]
SÊtÈlukÈ 401 409 Selamaye patte 5 232
SÊtÈloÄiÑ 299 374 Sele yathÈ
SÊtibh|to 12 245 pabbatamuddhaniÔÔhito 6 244
SÊtudakÈya (sÊtudakÈ. ®Ôha.) 399 408 So ÈvÈso gantabbo 161 342
SÊpadiÑ (sÊpadÊ. ®Ôha.) 126 306 So Èvikareyya (padabhÈjanÊ) 141
SÊmantarikaÑ ÔhapetvÈ sÊmaÑ SokanudaÑ 408 410
sammannituÑ 250 337 SoÓo 265 364
SÊmÈya deti 427 417 SotaÒjanaÑ 294 373
SÊmÈya deti, yÈvatikÈ So tadaheva akaraÓÊyo 214-6-8 355
bhikkh| antosÊmÈgatÈ,
So deso sammajjitvÈ 168 344
tehi bhÈjetabbaÑ 427 417
So na jÈnÈti uposathaÑ vÈ 156 340
SÊmÈya sÊmaÑ ajjhottharanti 150 337
So no BhagavÈ 265 364
SÊmÈya sÊmaÑ sambhindanti 150 337
SÊlabbataparÈmÈsaÑ 270 336 So mamassa kilamatho 5 243
SÊsaÑ okampetvÈ 12 246 SovaggikaÑ 408 410
SÊsacchaviÑ uppÈÔetvÈ 384 399 Soso 100 278
SÊhacammaparikkhaÔÈ 274 367 SvÈkÈre (svÈkÈrÈ. ®Ôha.) 9 244
SÊhamaÑsaÑ 314 376 SvÈgatÈ 510 437
SukhÈ virÈgatÈ loko 4 240
[ Ha ]
Sukho viveko 4 240
Hi~guÑ hi~gujatuÑ hi~gusipÈ-
SuÓantu dhammaÑ vimalenÈnu-
buddhaÑ 6 243 ÔikaÑ (hi~guhi~gujatu
SuÓÈtu me bhante 352 390 hi~gusipÈÔikÈ. ®Ôha.) 293 372
SuÓÈtu me bhante saÑgho, ajja HatthacchinnaÑ
pavÈraÓÈ, yadi saÑghassa (hatthacchinno. ®Ôha.) 126 308
pattakallaÑ, saÑgho HatthaparÈmÈsaÑ karonti 485 432
pÈvÈreyya 233 356 HatthapÈdacchinnaÑ (hatthapÈda-
Sutadhammassa 4 240 cchinno. ®Ôha.) 126 308
Suttal|khaÑ kÈtuÑ 412 410 Hatthavila~ghakena 220-1-2 356
Sutto na Èroceti 162 343 HatthikaÄabhehi 500 434
SunakhamaÑsaÑ 313 376 HatthicchÈpehi 500 434
SunidhavassakÈrÈ 323-4 377 HatthinÈgo 500 434
SuppatiÔÔhe cetiye 45 253
HatthibhaÓÉe assabhaÓÉe 119 297
SuviÒÒÈpaye
Hatthesu piÓÉÈya caranti 124 307
(suviÒÒÈpayÈ. ®Ôha.) 9 244
HarÈyati 120 304
S|riyova obhÈsayamantalikkhaÑ 2 237
SenÈsanaÑ paÒÒÈpesi (senÈsanaÑ HalaÑ 5 243
paÒÒÈpesi. ®Ôha.) 286 371 HintÈlapÈdukÈ 279 368
SenÈsane vÈ 427 426 HuÑhu~kajÈtiko 3 239
SenesitÈni 291 372 HupeyyapÈvuso 12 246
SeyyathÈpi titthiyÈ 125 107 Hoti yathÈ ca vuÔÔhiti 510 437
MahÈvaggapÈÄiyÈ
NÈmÈnaÑ anukkamaÓikÈ
PadÈnukkamo PiÔÔha~ko PadÈnukkamo PiÔÔha~ko
[A] [Œ]
A~gamagadha (raÔÔhavÈsika) 36-7 ŒpaÓa (gÈma) 342-5
ŒÄÈra (isi) 11, 137
A~guttarÈpa (nagara) 341
A~gulimÈla (cora) 104 [I]
IsidÈsa (thera) 414
AciravatÊ (nadÊ) 279, 407
Isipatana (vana) 303, 310
AjapÈlanigrodha (rukkha) 3, 5, 137
IsibhaÔa (thera) 414
AÒÒÈsikoÓÉaÒÒa (paccavaggÊ) 17
[U]
AnÈthapiÓÉika (seÔÔhi) 116, 194, 220-1,
UkkalÈ (janapada) 4
279, 286, 290, 308, 348, UjjenÊ (pura) 387
351, 404, 500, 504, 511 Uttarakuru (dÊpa) 36-7
Anuruddha (thera) 497-8-9, 502, 510 Udaka (isi) 11, 137
Anotattadaha (mahÈsara) 36-7 UdÈyÊ (thera) 155
Udena (upÈsaka) 194
Andhakavinda (desa) 147, 314, 318, 407
Upaka (ÈjÊvaka) 11-2, 137
Andhavana (vana) 413 Upatissa (SÈriputta) 137
Abhaya (rÈjakumÈra) 378-9, 382-3, 428 Upananda (Sakyaputta) 110-9, 213-4, 307,
AmbapÈlÊ (gaÓikÈ) 326-7-8, 350, 377 415-6, 429
Avanti (raÔÔha) 283 Upasena (Va~kantaputta) 74
UpÈli (dÈraka) 108
AvantidakkhiÓÈpatha (janapada) 285, 7-8
(thera) 120-2, 138, 448,
Assaji (paÒcavaggÊ) 18, 50-1-2-3, 137 450-1-2-3, 508-9, 510-1
Uruvela (vana) 1, 11, 28, 30-1, 43, 137
[Œ]
Uruvelakassapa (jaÔila) 31-2-3-4-5-6-7-
Œtuma (nagara) 347-8, 350
8-9, 40-1-2-6-7
Œnanda (BuddhupaÔÔhÈka) 110-1, 129, UsÊraddhaja (pabbata) 288
286, 290-1-3, 304, 315, 335-6,
[ Ka ]
345-6, 390-1, 400-2-3, 409- Ka~khÈrevata (thera) 303
410-1-3-7, 503, 511 KaccÈna (thera) 510
NÈmÈnaÑ anukkamaÓikÈ 537
[ Ka ] [ Ga ]
KaÓÉaka (sÈmaÓera) 110-9, 138 Gavampati (Yasassa gihisahÈyaka) 25
Kapilavatthu (pura) 115-6 Gijjhak|Ôa (pabbata) 139, 143-4, 265, 288
Kappina (thera) 510 Gotaka (thera) 415
KalandakanivÈpa Gotama (Buddha) 324-8-9, 330-1-2-
(VeÄuvanavihÈra) 192, 304-5-9, 3-4, 339-340-2-3-4
320, 377 Gotamaka (cetiya) 401
Kassapa (Uruvelakassapa) 35, 137
Gotamatittha 325
Kassapagotta (bhikkhu) 430-1
GotamadvÈra 324-5
KÈka (dÈsa) 388-9
GotamÊ (MahÈpajÈpati) 504, 511
KÈsi (raÔÔha) 12, 305-6, 430-1
KÈsirÈjÈ 393, 487-8-9, [ Gha ]
490-1-2-3-4-5 GhositÈrÈma (vihÈra) 480
Kimila (thera) 497-8-9
KeÓiya (JaÔila) 342-3-4 [ Ca ]
KukkuÔÈrÈma (vihÈra) 415 CampÈ (nagara) 265, 430-1-3-4, 476
KumÈrakassapa (citravÈcakabhikkhu) 129 CÈtumahÈrÈjika (deva) 17
KusinÈrÈ (pura) 345-6-7 CodanÈvatthu (nagara) 156-7
KoÔigÈma 325-6
[ Cha ]
KoÔÔhika (thera) 510
Chabbaggiya (bhikkh|) 118, 127, 144-5,
KoÓÉaÒÒa (paÒcavaggÊ) 16-7, 137
Kolita (MoggallÈna) 173 150-2-3-4-5, 169
KosambÊ (pura) 389, 480, 495, 510 [ Ja ]
Kosambaka (1) (upÈsakÈ) JambudÊpa (dÊpa) 39
(2) (bhikkh|) 499, 500-1-3-4-5 JÊvaka (KomÈrabhacca) 101-2-3, 379,
KosalarÈjÈ 487-8-9, 490-1-2
380-1-2-3-4-5-6-7-8-9,
Kosala (rÈja) 213
390-1-2-3, 428
Kosala (raÔÔha) 128, 152, 194, 206-8,
Jetavana (vihÈra) 116, 194, 220-1, 279,
220-1, 251, 259, 216, 280,
394-5, 419 286, 290, 308, 348,
KoÄivisa (seÔÔhiputta) 265-7-8, 272 351, 404-5, 500
[ Ga ] [ Ta ]
Gagga (ummattakabhikkhu) 165-6 TakkasÊlÈ (pura) 379, 428
Gaggara (pokkharaÓÊ) 430 Tapussabhallika (vÈÓija) 4
Ga~gÈ (nadÊ) 325, 350 TÈvatiÑsa (1. deva; 2. sagga) 17, 39, 40
Gaja~gala (nigama) 287 Tusita (deva) 17
GayÈ (gÈma) 11, 43, 137
GayÈkassapa (jaÔila) 31-2, 43 [ Tha ]
GayÈsÊsa (desa) 43-5 Th|Óa (brÈhmaÓagÈma) 287
538 MahÈvaggapÈÄiyÈ

[ Da ] [ Ba ]
DakkhiÓÈgiri (janapada) 111, 400 BimbisÈra (rÈja) 45-6-7-8-9, 50
DÈyapÈla (vanarakkhaka) 497 101-2-3-4-5-6-7,
DÊghÈvu (kumÈra) 489, 490-1-2-3-4-5 139, 265, 300-1-2-3,
DÊghÊti (KosalarÈja) 487-8-9, 490-1-2-3-4 337-8-9, 377-8,
Devadatta (bhikkhu) 105 382-3-4-6-7-9
BelaÔÔha (KaccÈna) 318-9, 320
[ Na ] BelaÔÔhasÊsa (Œnandassa
NadÊkassapa (jaÔila) 31-2, 42 uppajjhÈya) 293, 410
Nandiya (thera) 497-8-9 Bodhi (rukkha) 11, 137
NigaÓÔha (NÈÔaputta) 328-9 BrahmakÈyika (deva) 17
NigrodhÈrÈma (vihÈra) 115 Brahmadatta (KÈsirÈja) 417-8, 489,
NimmÈnaratÊ (deva) 17 490-1-2-3-4-5
NilavÈsÊ (thera) 415 [ Bha ]
NeraÒjarÈ (nadÊ) 1, 33, 41 Bhagu (thera) 415, 497
[ Pa ] Bhaddavaggiya (sahÈyakÈ) 30
Pajjota (rÈja) 387-8-9, 390-2, 428 Bhaddavatika (hatthinika) 388-9
BhaddasÈlam|la 499, 500
PaÒcavaggiya (bhikkh|) 11-2-3-4-8, 20
Bhaddiyanagara 337-8
ParanimmitavasavattÊ (deva) 17
Bhaddiya (paÒcavaggÊ) 17, 137, 278-9,
Pasenadi (KosalarÈja) 213
340-1
PÈcinavaÑsadÈya (VeÄuvana) 497
BhummÈ (deva) 17
PÈÔaligÈma 321-3
PÈÔaligÈmika (upÈsaka) 321-2-3 [ Ma ]
PÈÔaliputta (nagara) 323, 415 MagadhakhettaÑ 400
PÈlileyya (gÈma) 510 MagadhamahÈmatta 323-4
PÈlileyyaka (vana) 499, 500 Magadha (raÔÔha) 101, 137
Majjhimajanapada 285
PilindagÈma 301-2
Maddakucchi (MigadÈya) 143-4, 190
PilindagÈmaka 301
MandÈkinÊ (mahÈsara) 308
Pilindavaccha (thera) 296-7, 299, 300-1-2
Mahaka (sÈmaÓera) 110
PuÓÓaji (Yasassa gihisahÈyaka) 25
MahÈkaccÈna (SoÓassa upajjhÈya) 283-4-
[ Pha ] 5-7, 502
PhalikasantÈna (thera) 415 MahÈkaccÈyana (SoÓassa upajjhÈya) 289
MahÈkappina (thera) 143-4, 502
[ Ba ] MahÈkassapa (thera) 129, 147,
BÈrÈÓasÊ (pura) 11-2-7, 21-5, 30, 277-8, 412, 502, 510
310-4, 386, 403-4, MahÈkoÔÔhika (thera) 502
487-9, 497 MahÈcunda (thera) 502, 510
BÈrÈÓaseyyaka (seÔÔhiputta) 386-7 MahÈnÈma (paÒcavaggÊ) 18, 137
BÈlakaloÓakagÈma (bhogagÈma) 497 MahÈpajÈpati (GotamÊ) 504
NÈmÈnaÑ anukkamaÓikÈ 539

[ Ma ] [ La ]
MahÈmoggallÈna (Kolita) 308, 502 LaÔÔhivana 45
MahÈrÈja (catulokapÈla) 34-5 LicchavÊ 326-7-8-9, 350
MahÈvana 328 [ Va ]
MÈgadha (raÔÔhissara) 137, 193, 265, Vappa (paÒcavaggÊ) 17, 137
288, 299, 300-1-2-3, 337-8-9, VÈsabhagÈma 430-1
377, 382-3-4-6-7-9 VÈsabhagÈmaka 476
MÈgadhika (1) (kulaputtÈ) 54-5 Vimala (Yasassa gihisahÈyaka) 25
VisÈkhÈ (MigÈramÈtÈ) 213, 404-5-6-8,
(2) (BrÈhmaÓagahapatikÈ) 46-7
410, 505
MÈra (pÈpima) 28, 30
VesÈlika (LicchavÊ) 326
MigadÈya 11-2-7, 21-2, 143-4, 310
VesÈlÊ (pura) 326-7-8-9,
MigÈramÈtu (VisÈkhÈ) 213, 505 333-5-9, 377-8, 401-3, 428
Mucalinda (nÈgarÈja) 3-4 VeÄuvana 49, 50-4, 192, 304-5-9,
MeÓÉaka (gahapati) 337-8-9, 320, 377
340-1-2, 350
[ Sa ]
MoggallÈna (paribbÈjaka) 52-3 Sakka (1) (devÈnaminda) 35-7-8
[ Ya ] (2) (raÔÔha) 48, 115
Yasa (seÔÔhiputta) 21-2-3-4-5-6-7, SaÒcaya (paribbÈjaka) 50-3-4
Sattarassavaggiya (dÈrakasahÈyakÈ) 108
137, 350
SallavatÊ (nadÊ) 287
Yasoja (gilÈnatthera) 336
Sahampati (brahmÈ) 6, 7, 8, 9, 10,
YÈmÈ (deva) 17 36, 137
RakkhitavanasaÓÉa 499, 500 SÈketa (nagara) 123, 351, 380, 402-3
RÈjagaha 45-8, 70-2, 108, 110-1-5, SÈketukkaÓÔhita
139, 143-7, 156-7, 190-2-3, SÈgata (Bhagavato upaÔÔhÈka) 265-6,
265, 274-7, 299, 303-4-5-6-8-9, 288
310-8, 320-1, 339, 377-8, 380- SÈÓavÈsÊ (thera) 415
2-3-6-9, 392, 400, 415, 428, 429 SÈriputta (1) (paribbÈjaka) 51-2-3
(2) (thera) 70, 115-6, 308, 402-
RÈjÈyatana (rukkha) 4, 137
3, 425, 501-2-5
RÈjÈyatanam|la 5
SÈriputtamoggallÈna 50-3-4
RÈhula (1) (kumÈra) 115-6 SÈlavatÊ (gaÓikÈ) 378, 428
(2) (bhikkhu) 503-4, 511 SÈvatthi (pura) 116, 123, 193-4, 213,
RÈhulamÈtu (YasodharÈ) 115 220-1, 279, 286, 290,
Revata (thera) 425-9, 503, 510 303-8-9, 348, 350-1, 404,
Roja (MallarÈja) 345-6-7, 411 414-5-6-9, 500-1, 505
PadÈnukkamo PiÔÔha~ko PadÈnukkamo PiÔÔhaÓko

[ Sa ] [ Sa ]
Siveyyaka (raÔÔha) 389, 390 Senanigama 28
Siha (senÈpati) 328-9, 330-1-2-3-4 SoÓa (KoÄhivisa) 265-7-8-9,
Suddhodana (SÈkÊvaÑsa) 115-8
SunidhavassakÈra 272, 283-4-5-6-8-9
(MagadhamahÈmatta) 333-4 SoÓatthera 289
Suppiya (upÈsaka) 300-1-2
SubÈhu (Yasassa gihisahÈyaka) 25 [ Ha ]
SetakaÓÓika (nigama) 287 HuÑhu~kajÈtika (brÈhmaÓa) 3
MahÈvaggapÈÄiyÈ
NÈnÈpÈÔhÈ
NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ
[A]
AgÈravÈ appatissÈ asabhÈgavuttikÈ = SagÈravÈ sappatissÈ sabhÈgavuttikÈ (Ka) 275
AggiÑ ujjaletuÑ = AggiÑ jÈletuÑ (SÊ) AggiÑ ujjalituÑ (Ka) 40
AggisÈlamhÊti = AggisaraÓamhÊti (SÊ, SyÈ) 33
AggihutamissaÑ = AggihuttamissaÑ (SÊ, SyÈ) 42
AcchariyaÑ = AcchariyaÑ vata bho (SyÈ) 381
AcchibandhaÑ = AcchibaddhaÑ (SÊ, SyÈ) 400
AcchupentaÑ = AcchupantaÑ (Ka) 403
AjjhÈpannÈ vÈ hoti, ÈpajjitvÈ vÈ avuÔÔhitÈ = AjjhÈpanno vÈ hoti, ÈpajjitvÈ vÈ
avuÔÔhito (SyÈ) SyÈmapÈÔho AÔÔhakathÈya
sameti 141
AÒÒÈsikoÓÉaÒÒo = AÒÒÈkoÓÉaÒÒo (SÊ, SyÈ) AÒÒÈtakoÓÉaÒÒo (I) 17
AÒÒissÈ kacche ÈÄambaraÑ = AÒÒissÈ ure ÈÄambaraÑ (SyÈ) 21
AÔÔhitÈ = AdhiÔÔhitÈ (Ka) 72
AÓaÓa = AnaÓa (SÊ, SyÈ, Ka) 7
AtipakkhittamajjÈni = AtipakkhittamajjÈni (Ka) 297
AtikkantamÈnusakena = AtikkantamÈnussakena (Ka) 11
AtÊtÈni = AdhikÈni (SÊ, SyÈ) 314
AttanÈ vÈ attÈnaÑ sammannitabbaÑ = AttanÈva attÈnaÑ
sammannitabbaÑ (SyÈ) 131, 152-3
AttamanÈ = AvimanÈ (SÊ, SyÈ, Ka) 488
AtthikÈnaÑ atthikÈnaÑ manussÈnaÑ = AtthikÈnaÑ manussÈnaÑ (SyÈ) 49, 50
Atha tassÈ rattiyÈ = Atha rattiyÈ (SÊ, SyÈ) 34
Add|bhÈya = Adr|bhÈya, adubbhÈya (Ka) AdubhÈya (SÊ) Ad|bhÈya (SyÈ) 494
AdhammiyÈyamÈne = AdhammiyamÈne (SÊ, SyÈ, Ka) AdhammÊyamÈne (Ka) 486
Adhammena = Adhammena ca bhikkhave (SyÈ) 435
Adhimano = Avimano (Ka) Na vimano (SyÈ) 33
Anapekkho = Anapekkhena (ka) 373
AnabhirataÑ v|pakÈsetuÑ vÈ = AnabhiratiÑ v|pakÈsetaÑ vÈ (SyÈ)
UppannaÑ anabhiratiÑ v|pakÈsetuÑ vÈ (Ka) 92
AnÈcariyakÈ = IdaÑ padaÑ SÊ-SyÈ-potthakesu natthi 92
AnÈsÈdoÄasakaÑ = AnÈsÈdvÈdasakaÑ (SÊ)
(DoÄasakasaddo kira dvÈdasavÈcako poraÓikasÊhaÄavohÈro) 364
AnugamÈsi = Anugama (SÊ, SyÈ) 22
AnupubbiÑkataÑ = ŒnupubbikathaÑ (SÊ) AnupubbikathaÑ (SyÈ) 22
AnuviccakÈraÑ = AnuvijjakÈraÑ (Ka, I) VimativinodanÊÔÊkÈ oloketabbÈ 333
AnussÈvakassa = AnusÈvakassa (Ka) AnusÈsakassa (SÊ) 104
[A]
AnussÈvessat|”ti = AnussÈvessatÊti (SyÈ) 129
AnelagalÈya = AneÄagalÈya (SÊ, Ka) 286
AnottappÊ = AnottÈpÊ (SÊ, SyÈ) 91
AnovassikaÑ = AnovassakaÑ (Ka) 252
Apalokema = ApalokÈma (Ka) 53
ApavilÈnÈ na vettha = ApavilÈyamÈneva (SyÈ) ApavinÈ nava cettha (SÊ) 376
ApavilÈyamÈno = ApavinayamÈno (SÊ) ApacinayamÈno (Ka) 369
ApÈpuretaÑ = AvÈpuretaÑ (SÊ) 6
AppaÔikamme diÔÔhiyÈ, paÓÉakÈpi ca byaÒjanÈ = Ito paraÑ SyÈmam|le diyaÉÉhagÈthÈhi
abhabbapuggalÈ samattaÑ dassitÈ 477
AppÈkiÓÓaÑ = AppakiÓÓaÑ (SÊ, SyÈ) AbbokiÓÓaÑ (Ka) 49
AphÈsuÒÒeva = AphÈsukaÒÒeva (SÊ) 222
Abhinandunti = AbhinanduÑ (SyÈ) 20
AbhirameyyÈmahaÑ = AbhirameyyaÑ cÈhaÑ (SÊ) AbhirameyyaÑ svÈhaÑ (Ka) 73, 213
AbhiruhitvÈ = Abhir|hitvÈ (SyÈ, I, Ka) 22
Abhisambudho”ti paccaÒÒÈsiÑ = Abhisambuddho paccaÒÒÈsiÑ (SÊ, SyÈ) 16
AbhÊto = AsambhÊto (SÊ) 33
AmatadundubhiÑ = AmatadudrubhiÑ (Ka) 12
Ayamahamasmi = Œma ahamasmi (SyÈ) 41
AyyakÈ = AyyikÈ (Ka) AyirakÈ (SÊ) 107
Ayyo = Deva (SyÈ) 389
Arogo Ôhitoti = ArogÈpitoti (SÊ) 387
AlaÑ y|sapiÓÉapÈtenÈ”ti = AhaÑ tÈva y|sapiÓÉapÈtenÈti (SÊ)
AlaÑ y|sapiÓÉakenÈti (SyÈ) 392
Avasesehi = Avasesehi tesaÑ santike (Ka) 239
AvÈpuraÓaÑ = ApÈpuraÓaÑ (SyÈ, Ka) 111
AvÈsÈya = AnÈvÈsÈya (SyÈ) 117
AvippavÈsÈya = AvippavÈsassa (SyÈ) 148
AvippavÈsÈ = AvippavÈso (SyÈ) 148-9
AsantuÔÔhitÈya = AsantuÔÔhiyÈ (SÊ) AsantuÔÔhatÈya (SyÈ) 57
AsammodikÈya vattamÈnÈya = “AsammodikÈvattamÈnÈya” iti AÔÔhakathÈyaÑ
saÑvaÓÓitabbapÈÔho 486
AssabhaÓÉe = AssameÓÉe (Ka) 119
AhaÑ = AhaÑ paÑsuk|laÑ (Ka) 37
[Œ]
ŒgatapaÔipÈÔiyÈ = ŒgatÈgatapaÔipÈÔiyÈ (Ka) 398
ŒcikkhitabbÈ = CattÈri akaraÓÊyÈni ÈcikkhitabbÈni (Ka) 133
ŒnantarikassÈpi = AnantarikassÈpi (SyÈ) 443
ŒpattidiÔÔhi = ŒpattidiÔÔhÊ (SÊ) 480
NÈnÈpÈÔhÈ 543
[Œ]
Œpucchanti = Na Èpucchanti (Ka) 160
ŒpucchiÑsu = Na ÈpucchiÑsu (Ka) 160
Œbhato = ŒhaÔo (SÊ, SyÈ, Ka) 318
ŒyatiÑ = ŒyatiÑ ca (SÊ) 434
Œyasmanto = ŒyasmantÈ (Ka) 260, 483
ŒraÒÒikena = ŒraÒÒakena (SÊ, SyÈ, Ka) 128
ŒraddhavÊriyo = Œraddhaviriyo (SÊ, SyÈ) 91
ŒrocesuÑ = Œrocesi (Ka) 231
ŒvÈsikaÑ = ImaÑ ÈvÈsikaÑ (SyÈ) 430
ŒvikÈtuÑ = ŒvÊkÈtuÑ (SÊ, Ka) 155
ŒviÒchanti = ŒviÒjanti (SÊ) ŒvaÔÔanti (SyÈ) 399
ŒvuÔÈ = ŒvaÔÈ (SÊ) 6
Œsiviso = ŒsÊviso (SyÈ) 32
ŒhaÒchaÑ = ŒhaÒchuÑ (SÊ) AhaÒÒiÑ (SyÈ) ŒhaÒÒiÑ (Ka) 12
[I]
Icchitabbake = Icchitabbako (Ka) 476
ItarÊtarenapÈhaÑ = ItarÊtharenapahaÑ (SÊ) ItarÊtarena cÈhaÑ (SyÈ) 392
Ito = Ito ratti (SyÈ) 300
Idamavoca BhagavÈ, attamanÈ paÒcavaggiyÈ
bhikkh| Bhagavato bhÈsitaÑ abhinandunti = VÈkyaÑ SÊ-SyÈ-potthakesu natthi 16
IdÈni anena = IdÈni tena (SÊ, SyÈ) 54
Iddhimato pana ÔhitÈ = Iddhimato panuÔÔhitÈ (SÊ) 34
IdhÈhaÑ = So ahaÑ (Ka) 413
Ime = Ime cattÈro (Ka) 25
Imepi = Ime (SÊ, SyÈ, evamuparipi) 473
IriyÈya = CariyÈya (SyÈ) 13
[U]
UjjaletuÑ = JÈletuÑ (SÊ) UjjalituÑ (Ka) 40
UttarÈÄumpaÑ = UttarÈÄupaÑ (YojanÈ) UttarÈÄuvaÑ (SyÈ) 399
UttarimanussadhammaÑ = UttarimanussadhammÈ (SyÈ, Ka) 13
UttÈniÑ karissÈmi = UttÈnÊkarissÈmi (SÊ, SyÈ) 141
UdakaÑpi na pavÈhissati = UdakaÑpi nappasahissati (SÊ) 41
Udakena na otthaÔo = Udakena otthaÔo (SÊ, SyÈ) 41
Udako RÈmaputto = Uddako RÈmaputto (SÊ, SyÈ) 10
Udako = Sa-udako (Ka) 58
Udicchare = Udiccare (SÊ, SyÈ, Ka) 33
UddhalomiÑ = UddalomiÑ (Ka) UndalomiÑ (Ka) 280
Und|rehipi = Undurehipi (SyÈ) 148
[U]
UpapisanÊ = UpapiÑsanÊ (SÊ) UpapiÑsanaÑ (SyÈ) 349
UparinayakammÈnaÑ = UpavinayakammÈnaÑ (SyÈ) UkkhepanÊyakammÈnaÑ (Ka) 479
UposathappamukhaÑ = UposathapamukaÑ (SyÈ) 146
UppÈÔetvÈ = PhÈletvÈ (SÊ) 384
UbbandhitvÈ = UpanibandhitvÈ (SÊ, SyÈ) 387
UmbhaÓÉite = UbbhaÓÉÊkate (SyÈ) 401
UbbhidaÑ = UbbhiraÑ (Ka) 293
UhaÒÒÊ”ti = haÒÒÊti (SÊ, SyÈ) 60
[E]
Ekattako = Ekako (SÊ, SyÈ) 314
EkarattaÑ = EkarattiÑ (SÊ, SyÈ) 32
EkuposathaÑ = Ek|posathaÑ (Ka) 144
EtaÑ = EvaÑ (Ka) 500
Ete = Te (SyÈ) 485
Ete kho bhikkhave = Ete te bhikkhave (SÊ, SyÈ) 14
EvamevaÑ = Evameva (Ka) 141
( ) = EvaÑ vutte ÈyasmÈ MahÈkaccÈyano SoÓaÑ upÈsakaÑ
kuÔikaÓÓaÑ etadavoca (SyÈ) 284
[O]
OgÈhÈ cassa otiÓÓassa = OgÈhaÒcassa otiÓÓassa (SyÈ) OgÈhÈ cassa uttiÓÓassa (SÊ) 500
Ogumphiyanti = Ogumbhiyanti (Ka) OgumbÊyanti (SÊ) 283
OttappÊ = OtthÈppÊ (SÊ, SyÈ) 90
OnÊtapattapÈÓiÑ = OÓÊtapattapÈniÑ (Ka) 5
OhÈrÈpetvÈ = OhÈretvÈ (SyÈ) RÈhulapabbajjÈya sameti 29
[ Ka ]
KaÓÔako = KaÓÉako (Ka) 119
Katame dve = IdaÑ padadvayaÑ SÊ-SyÈ-potthakesu natthi 14
KatikaÑ = IdaÑ padaÑ kesuci natthi 12
KatimÊ = KatamÊ (SÊ, SyÈ) 157
KathaÑ = KahaÑ (Ka) 118
KathinaÑ = KaÔhinaÑ (SÊ, SyÈ) 352
KambalaÑ = KampalaÑ (Ka) 133
KaraÓÊyamattÈnaÑ = KaraÓÊyaÑ attano (A~guttarapÈÄiyaÑ) 270
KaraÓÊyÈni = Ki~karaÓÊyÈni (SÊ, SyÈ) 99
KÈ us|yÈ = KÈ ussuyÈ (SÊ, SyÈ, Ka) 55
KÈtuÑ = KÈrÈpetuÑ (SyÈ) 154
NÈnÈpÈÔhÈ 545
[ Ka ]
KÈla~katesupi = KÈlakatesupi (SÊ, SyÈ) 89
KiÒci = KaÒci (SyÈ) 381
KiÑ pimÈya = KiÑ panimÈya (SÊ, SyÈ) 311
KimatthÈya = KimatthiyÈ (Ka) 303
Kimilo = Kimbilo (SÊ, SyÈ) 497
Kirame = Kirime (Ka) 222
KuÔikaÓÓo = KoÔikaÓÓo (®Ôha) 283
KunthakipillikaÑ = KunthakippillikaÑ (Ka) 134
Kururaghare = Kuraraghare (SÊ, SyÈ) 283
Kena = Kenaci (Ka) 282
Kolambepi = KoÄumbepi (Ka) 302
Kosambakehi = Kosambikehi (SyÈ) 499
Kosalesu janapade = Kosalesu janapadesu (SÊ, SyÈ, Ka) SuttantaÔÊkÈyo oloketabbÈ 128
KoÄiviso = KoÄivÊso (SÊ) 265
[ Kha ]
KhaggÈnaÒca dhovanaÑ pÈtuÑ = KaggÈnaÒca dhovananti (SÊ, SyÈ) 488
KhappaÑ = BappaÑ (SÊ, SyÈ) VappaÑ (I) 491
KhallakabandhÈ = KhallabaddhÈ (SÊ, SyÈ) 273
Khiyyati = KhÊyati (SÊ, SyÈ) 337
KhuddaÑ = KhudaÑ (SÊ, SyÈ) 315
[ Ga ]
Gacchassu = Gacchassa (SyÈ) 115
Gaja~galaÑ = Kaja~galaÑ (SÊ, SyÈ) 287
GaÓetvÈ = VigaÓetvÈ (SÊ) 301
GandhasampannaÑ = SugandhikaÑ (Ka) 30
Gammo = GÈmmo (Ka) 14
GayheyyÈma = GaÓheyyÈma (Ka) 123
GaruÑkariÑsu = GarukariÑsu (SÊ, SyÈ) 501
GaruÑkareyyÈma = GarukareyyÈma (SÊ, SyÈ) 501
GÈhetunti = Gahetunti (SÊ, SyÈ) 298
GilÈnakÈ = GilÈyanÈ (Ka) 429
GuÓa~guÓ|pÈhanÈ = GaÓa~gaÓ|pÈhanÈ (bah|su) 272
GoÔÔhaphalaÑ = GoÔhaphalaÑ (SyÈ) KoÔÔhaphalaÑ (Ka) 293
[ Ca ]
CatuddisÈ = CÈtuddisÈ (Ka) 34
CattÈro nissÈya ÈcikkhitabbÈ = ŒcikkhitabbÈ, cattÈri akaraÓÊyÈni ÈcikkhitabbÈni (Ka) 133
CattÈro mÈse = Vassike cattÈro mÈse (SÊ) 21
Camhi = Vamhi = (?) 431
Carukesupi = ThÈlakesupi (SÊ, SyÈ) 294
CÈtumahÈrÈjikÈ = CÈtummahÈrÈjikÈ (SÊ, SyÈ, Ka) 17
CÊvarÈnissa = Tena cÊvarÈnissa (Ka) 147
[ Cha ]
Chakke vippakate = ChaÔÔhe vippakatÈ (SÊ) ChaccÈ vippakatÈ (Ka) 375
ChandadÈne pavÈraÓÈ = ChandadÈnapavÈraÓÈ (Ka) 264
ChetabbaÑ = ChettabbaÑ (SÊ) ChedetabbaÑ (SyÈ) ChinditabbaÑ (®Ôha) 104
ChedetabbÈ = ChettabbÈ (SÊ) CheditabbÈ (Ka) 62
[ ®ha ]
®hitÈni = TiÔÔhanti (SÊ, SyÈ) 10
[ Ta ]
TaÑ kho pana BhagavantaÑ = TaÑ kho pana BhavantaÑ (Ka) 45
TakkasÊlÈyaÑ = TakkasilÈyaÑ (SÊ, SyÈ) ByÈkaraÓÈnulomaÑ 379
TathÈ tathÈ = TathÈ tathÈ te (SÊ, SyÈ) 12
TapussabhallikÈ = TapassubhallukÈ (SÊ) 4
TaruÓena = DhÈruÓhena (SÊ, SyÈ) 341
TasmÈhamupaka = TasmÈhamupakÈ (SÊ) 12
Tassa ca = Tassa (SyÈ) 443
T|riyehi = Turiyehi (SÊ, SyÈ) 21
Te = Te cattÈro janÈ (Ka) 25
Te = Te upaÔÔhÈmi (Ka) 34
Te = Tehi (Ka) 160
Tena layena = IdaÑ padadvayaÑ SÊ-SyÈ-potthakesu natthi 17
Terassa = Tassa (Ka) C|ÄavaggapÈÄiyaÑ bhikkhunikkhandhake oloketabbaÑ 130
TvaÑyeva taÑ arahasi, TvaÑyeva taÑ = TvaÑyevetaÑ Èharasi,
tvaÑyevetaÑ (SÊ, SyÈ) 39
[ Tha ]
ThaddhatthÈya = BandhanatthÈya (SÊ, SyÈ) 303
TherÈdhikaÑ = TherÈdheyyaÑ (®ha) 155
NÈnÈpÈÔhÈ 547
[ Da ]
DadamÈne = VadamÈno (Ka) VadamÈne (?) 412
DasasataparivÈro = DasasataparivÈrako (Ka) 49
DassÈvine = DassÈvino (SÊ, SyÈ, KaÑ) 9
DaharÈnaÑ = DaharÈnaÑ daharÈnaÑ (SÊ) 407
DaharÈnaÑ daharÈnaÑ = AmhÈkaÑ daharÈnaÑ daharÈnaÑ (SÊ, SyÈ) 327
DibbaÑ sÈ labhate ÈyuÑ = DibbaÑ balaÑ sÈ labhate ca ÈyuÑ (SÊ, SyÈ) 408
DukkhanirodhaÑ ariyasaccaÑ = Dukkhanirodho ariyasaccaÑ (SyÈ) 15, 325
DukkhasamudayaÑ ariyasaccaÑ = Dukkhasamudayo ariyasaccaÑ (SyÈ) 15, 325
Dummano = DukkhÊ dummano (SÊ, SyÈ) 32
Desassu = Desesu (Ka) 7
DvÈdasanahutÈnaÑ = DvÈdasaniyutÈnaÑ (YojanÈ) 46
DvÈdasanahutehi = DvÈdasaniyutehi (YojanÈ) 46
DvÊhatÊhÈ ca puna ca = DvÊhatÊhaÑ vasitvÈna (SÊ) 219
Dve Dve tamm|lakaÑ tassa = Dve Dve m|lakÈ katÈ tassa (SyÈ)
Dodotam|lakantassa (Ka) 478
[ Dha ]
DhajabandhaÑ = DhajabaddhaÑ (SyÈ) 105
DhaniyÈ = DhanikÈ (Ka) 106
Dhammena nayamÈnÈnaÑ = Dhammena nÊyamÈnÈnaÑ (SyÈ, Ka) 55
DhutatÈya = DhutattÈya (Ka) 421
Dh|mÈyatipi = Dh|pÈyatipi (SÊ) Padh|pÈyatipi (SyÈ) 266
[ Na ]
Na asekkhena = Na asekhena (Ka) 90
Na ovaddheyyakaraÓamattena = Na ovaÔÔeyyakaraÓamattena (SÊ, SyÈ)
Na ovadeyyakaraÓamattena (Ka) 352
Na kaÓÉusakaraÓamattena = Na gaÓÉusakaraÓamattena (Ka) 352
Na kiÒci = ŒhiÓÉanto na kiÒci (Ka) 380
Na garukarissatha = Na garuÑ karissatha (Ka) 143
Na ciraÑ = Na cirasseva (SyÈ) 382
NatthuÑ visamaÑ ÈsiÒcanti = Natthu visamaÑ ÈsiÒciyati (SÊ, SyÈ) 296
NadÊpÈrasÊmaÑ sammannanti = NadÊpÈraÑ sÊmaÑ sammannanti (SÊ, SyÈ) 145
NandÊrÈgasahagatÈ = NandirÈgasahagatÈ (SÊ, SyÈ) 15
Na pavÈhissati = Nappasahissati (SÊ) 41
Namati = Namissati (?) 6
NayidaÑ sa~khÈrÈ = Nayime sa~khÈrÈ (Ka) 19
Na sammussati = Na pamussati (SÊ, SyÈ) 379
NÈtikÈ = NÈdikÈ (SÊ, SyÈ) 327
NikkujjitaÑ = NikujjitaÑ (Ka) 23
[ Na ]
NipÈtetvÈ = NipajjÈpetvÈ (SÊ, SyÈ) 381-4
NippakkaÑ = NipakkaÑ (Ka) 292
NibbattabÊjaÑ = NibbaÔÔabÊjaÑ (SÊ) NibbaÔabÊjaÑ (SyÈ) NippaÔÔabÊjaÑ (Ka) 309
NiyassaÑ = NiyasaÑ (Ka) 62
NivÈtesu = NÊvÈtesu (SyÈ) 102
NihuÑhu~ko = NihuÑhuÑko (SyÈ) 3
[ Pa ]
Paccabyattha = PaccabyathÈ (SÊ, SyÈ) PaccabyatthÈ (Ka) 52-3
PaccÈgacchi = PaccÈgaÒchi (SÊ) 111
PaÒcupÈdÈnakkhandhÈ dukkhÈ = PaÒcupÈdÈnakkhandhÈpi dukkhÈ (Ka) 15
PaÒÒapetvÈ = PaÒÒÈpetvÈ (SÊ, SyÈ) 32
PaÔikacceva = PaÔigacceva (SÊ) 21
PaÔivattesi = PaÔivaÔÔesi (Ka) 326
PaÔivÊso = PaÔiviÑso (SÊ) PaÔiviso (SyÈ) 37
PathaviyaÑ = PuthuviyaÑ (SÊ) PaÔhaviyaÑ (SyÈ) 6
PadakkhiÓaÑ = PadakkhaÑ (SyÈ) 377
PadakkhiÓÈ = PadakkhÈ (SyÈ) 377
Padh|pÈyati = Sandh|pÈyati (SÊ, SyÈ) 320
Padh|pÈyi = Padh|pÈsi (Ka) 32
Papatake = PapÈte (SÊ, SyÈ) 283
PabhÈvitametaÑ = BhÈsitametaÑ (SÊ, SyÈ, Ka) ®ÊkÈyo oloketabbÈ 14
Paralokabhayadassavine = ParalokabhayadassÈvino (SÊ, SyÈ, KaÑ) 9
Parideva = Paridevi (Ka) 23
PariyÈdinno = PariyÈdiÓÓo (Ka) 33
PariyÈdiyeyyanti = PariyÈdeyyanti (SyÈ) 32
Paro vÊsativaggo ca = AtirekavÊsativaggo (SyÈ) 476
PavattamÈnesu na hi nÈma ekabhikkhussapi = PavattamÈnesu na ekabhikkhussapi (?) 405
PavÈraÓakammÈnÊ”ti = PavÈraÓakammÈnÊti (SyÈ) 224
PavÈraÓahÈrako = PavÈraÓÈhÈrako (SyÈ) 225
PavÈrentÈ paÓÈmaÒca = PavÈrentÈsane dve ca (SÊ, SyÈ) 263
Passatu me = Passatha tumhe (Ka) 400
Passathayye = PasseyyÈtha (SÊ) Passatha (SyÈ) Passathayyo (Ka) 385
PassÈmÈti = PassÈmÊti (SyÈ) 383
Passi = PassÊ (Ka) 506
PÈÔipade = PÈÔipadena (Ka) 214
PÈdakhilo vÈ ÈbÈdho = PÈdakhilÈbÈdho vÈ (SyÈ) 276
PÈlileyyakaÑ = PÈrileyyakaÑ (SÊ, SyÈ) 499
PÈveyyakÈ = PÈÔheyyakÈ (SÊ, SyÈ) Kosalesu pacchimabhÈge raÔÔhaÑ,
tattha vÈsino (AÔÔhakathÈ) 315
NÈnÈpÈÔhÈ 549
[ Pa ]
PÈhaÑ = PahaÑ (SÊ) CÈhaÑ (SyÈ) 392
PuÔabandhÈ = PuÔabaddhÈ (SÊ, SyÈ) 273
PubbaÓhasamayaÑ = PubbanhasamayaÑ 24
PonobbhavikÈ = PonobhavikÈ (Ka) 15
PhaÓadasÈni = PhaladasÈni (Ka) 422
Phalati = Nipatati (Ka) 295
PhalitÈ = PhÈlitÈ (Ka) 275, 298
PhÈtiÑ kÈtuÑ = PhÈtÊ kÈtuÑ (SÊ) DhÈtiÑ kÈtuÑ (SyÈ) 120
PhÈsumhÈ = PhÈsukamhÈ (SÊ) 222
PhitÈ = PhÊtÈ (bah|su) ByÈkaraÓÈnulomaÑ 377
[ Ba ]
BandhanÈ pavutto = BandhanÈ pamutto (SÊ, SyÈ) BandhanÈ pavuttho (Ka) 134
BandhÈ = BaddhÈ (SÊ, SyÈ) 273
BahuÑ cÊvaraÑ = BahucÊvaraÑ (Ka) 213
BahukÈrÈ = Bah|pakÈrÈ (SyÈ) 11
Bah|naÑ = BahunnaÑ (SÊ, SyÈ) 389
BÈdhayissÈmi = BandhayissÈmi (SyÈ) 28
BÈlakaloÓakagÈmo = BÈlakaloÓakÈragÈmo (SÊ, SyÈ) 497
BilaÑ = BiÄÈlaÑ (SÊ) 293
Buddhappamukhassa bhikkhusaÑghassa = Buddhappamukhassa saÑghassa (SÊ) 50
BrahmacÈrayo = BrahmacÈrino (SyÈ) 324
BrÈhmaÓakara = BrÈhmaÓakÈrakÈ (Ka) BrÈhmaÓakarÈÓÈ (?) 3
[ Bha ]
BhagavantaÑ = BhavantaÑ (Ka) 45
BhagavantaÑ samaÓaÑ GotamaÑ = SamaÓaÑ GotamaÑ (SÊ, SyÈ) 340
BhagavÈ = BhagavÈti (Ka) 45
BhagavÈ = BhagavÈ te (Ka) 54
Bhaginiyo = AyyÈyo (SÊ) 211
BhaginÊnaÑ = AyyÈnaÑ (SÊ) 211
BhaÒjissati = ParihÈyissati (SÊ, SyÈ) 378
BhattÈcchÈdakena = BhattÈcchannakena (Ka) 291
BhadantÈ = BhaddantÈ (Ka) 103
Bhikkh| = Bhikkhu (SÊ, SyÈ) 485
Bhi~kÈraÑ gahetvÈ = Bhi~gÈraÑ gahetvÈ (SyÈ) 50
Bhisi bibbohanaÑ = Bhisi bimbohanaÑ (SÊ, SyÈ) 60
BhuÒjÈma = BhuÒjÈmi (SÊ, SyÈ) 389
Bh|mattharaÓaÑ = BhummattharaÓaÑ (SÊ, SyÈ) 60
Bheda-aÔÔhavidhena = BhedÈ aÔÔhavidhena (SÊ, SyÈ) 219
[ Ma ]
MaÑ = MaÑ bhante (Ka) 48
MajjÈr| = MajjhÈr| (Ka) 285
MaÒcake = MaÒcakena (SÊ) 384
MaÒjiÔÔhikÈ = MaÒjeÔÔhikÈ (SÊ, Ka) MaÒjaÔÔhikÈ (Ka) 272
Madh|kapÈnaÑ = MadhupÈnaÑ (SÊ, SyÈ) 344
ManussÈnaÑ = Te manussÈnaÑ (Ka) 56
MandÈmukhiyopi = MahÈmandÈmukhiyo (Ka) 41
MayÈpi = MayÈsi (Ka) 379
MahagghÈni = MahagghÈni mahagghÈni (SÊ, SyÈ) 381
MahÈpajÈpati = MahÈpajÈpatÊ (SÊ, SyÈ) 504
MahÈbandhanabaddhosi = MÈrabandhanabaddhosi (SÊ, SyÈ) 30
MahÈbandhanamuttomhi = MÈrabandhanamuttomhi (SÊ, Sya) 30
MÈ kho vitthÈyi = MÈ kho vitthÈsi (SÊ, SyÈ, Ka) 131
MÈtÈpitaroti kho bhikkhave dadamÈne
vadeyyÈma = MÈtÈpitaroti kho bhikkhave dadamÈne kiÑ vadeyyÈmi (SyÈ)
MÈtÈpitaroti kho bhikkhave vadamÈno kiÑ vadeyyÈma (SÊ)
MÈtÈpit|naÑ kho bhikkhave vadamÈno kiÑ vadeyyÈma (SÊ)
(Ettha ca “padhÈnanti kho Meghiya vadamÈnaÑ
kinti vadeyyÈmÈ”ti suttavacanenÈpi saÑsanditabbaÑ) 412
Mukhato uggaÒchi = Mukhato uggacchi (SyÈ) Mukhato uggaÒchÊ (Ka) 54
MukhapuÒchanacoÄaÑ = MukhapuÒjanacoÄaÑ (Ka) MukhapuÒchanacolaÑ (SyÈ) 410-1
MuttÈhaÑ = MuttohaÑ (SÊ,SyÈ) “MuttÈhan” ti pÈÔho ®ÊkÈya sameti 28
MorapiÒcha = MorapiÒja (SÊ, SyÈ) 273
MoÄigalle = Moligalle (SyÈ) Munigalle (SÊ) 119
[ Ya ]
YaÑ d|re = YaÑ d|re vÈ (SyÈ) 20
YathÈnusiÔÔhaÑ tathÈ paÔipajjamÈnÈ = YathÈnusiÔÔhaÑ paÔipajjamÈnÈ (SyÈ) 13
Yamataggi = Yamadaggi (Ka) 343
YÈcite = YÈcito (SÊ) YÈcati (SyÈ) 479
YÈva arogo hotha, arogÈ arogaÑ
Èka~khamÈno codessasÊti = YÈva arogo hoti, arogaÑ Èka~khamÈno codessasÊti (Ka) 261
YÈvatake = YÈvattake (Ka) 117
YÈva sabbe pavÈrentÊti = YÈva sabbe pavÈrenti (Ka) 224
[ Ra ]
RajanuÄu~kaÑ = RajanÈÄu~kaÑ (YojanÈ) 399
Rajantena = Rajentena (SÊ, SyÈ) 62
RajitabbaÑ = RajetabbaÑ (SÊ, SyÈ) 62
RaÒÒo = UjjeniyaÑ raÒÒo (SyÈ) 387
RÈjÈ = BhaÔo coro (SyÈ) 137
NÈnÈpÈÔhÈ 551
[ La ]
LakkhaÓÈ = PekkhanÈ (sabbattha) 138
LaÔÔhivane = LaÔÔhivanuyyÈne (SyÈ) 45
LuvakacammaparikkhaÔÈ = Ul|kacammaparikkhaÔÈ (YojanÈ) 274
[ Va ]
VacattaÑ = VacatthaÑ (SÊ, SyÈ) 292
VattanÈ = VatthunÈ (SÊ, SyÈ) 510
VaddhikÈ = VaÔÔikÈ (SÊ) 273
VammikaÑ = VammitaÑ (SÊ) 487
VassaÑvuÔÔho = VassaÑvuttho (SÊ) 29
VÈcÈya = Na vÈcÈya (Ka) 58
VikkhitvÈ = VikkhipÈpetvÈ (PaÔivisodhakÈnaÑ mati) ÈcikkhitvÈ (Ka)
VikkhipÈpetvÈti (?) Vi-®Ôha 3, 362, 260
VijanavÈtaÑ = VijanavÈdaÑ = VijanapÈtaÑ Vi-®Ôha 3, 255, 49, 50
VinodetuÑ = VinodetuÑ vÈ = VinodÈpetuÑ vÈ (sabbattha VimativinodanÊÔÊkÈ
oloketabbÈ) 92
Vimuttamiti = VimuttamhÊti (Ka) 20
VimuttisukhapaÔisaÑvedÊ = VimuttisukhaÑ paÔisaÑvedÊ (Ka) 1
ViyÈkaraÑ = So byÈkaraÑ (SÊ) VeyyÈkaraÑ (SyÈ) 509
Vissajjenti = Vissajjanti (Ka) 153
ViharitvÈ = (MahÈparinibbÈnasutte anusandhi aÒÒathÈ Ègato) 327
VÊriyÈrambhassa = ViriyÈrambhassa (SÊ, SyÈ) 57
VuÔÔhÈ = VutthÈ (SÊ, SyÈ, Ka) 222, 304
VuÔÔhÈpessÈma = VuÔÔhÈpeyyÈma (Ka) 378
VeyyÈvacco = VeyyÈvaccaÑ (Ka) 62
VeramaÓÊ = VeramaÓi, VeramaniÑ (Ka) 117
Volokesi = Olokesi (SÊ) 9
[ Sa ]
SaÑkasÈyissanti = Sa~kasÈyissanti (SÊ, SyÈ) 192
Sa~garaÑ = Sa~karaÑ (Ka) 345
Sa~gÈhaÓÈhetuÑ = Sa~gÈhanÈhetuÑ (Ka) 137
Sa~gharantena = SaÑharantena (SyÈ) 58
Sa~gharitabbaÑ = SaÑharitabbaÑ (SyÈ) 58
Sace ca = Sacajja (SÊ, SyÈ, ®Ôha) Sace ca (Vi-®Ôha 3. 305 123
* (Sace Èka~khasi gaÓhÈti. AlaÑ mahÈsamaÓa tvaÑyeva taÑ arahasi,
tvaÑyeva taÑ gaÓhÈti) IdaÑ SÊ-SyÈ-potthakesu natthi 40
Sace = Sacepi (?) 303
Sace tvaÑ gahapati arogo bhaveyyÈsi = SacÈhaÑ taÑ gahapati arogÈpeyyaÑ (SÊ)
SacÈhaÑ taÑ gahapati arogaÑ kareyyaÑ (SyÈ) 304
Sajotibh|tÈnaÑ = SaÒjotÊbh|tÈnaÑ, sajjotibh|tÈnaÑ (SyÈ) 32
[ Sa ]
SaÒcayÈni = SaÒjeyyÈni (SÊ) SaÒjayyÈni (SyÈ) 54
SaÒcaye netvÈna = SaÒjeyyake netvÈ (SÊ) 55
SaÒcayo paribbÈjako = SaÒjayo paribbÈjako (SÊ, SyÈ) 50
Sandahatha = Sannahatha (SÊ, SyÈ) 405
SandhÈgÈre = SanthÈgÈre (SÊ, SyÈ) 328
SappiÑ deti = IdaÑ padadvayaÑ SÊ-SyÈ-potthakesu natthi 387
SappiÑ navanÊtaÑ telaÑ madhuÑ = Sappi navanÊtaÑ telaÑ madhu (Ka) 302
SabbacetasÈ = SabbaÑ cetasÈ (SyÈ, Ka) 141
SabbamaÒjiÔÔhikÈ = SabbamaÒjeÔÔhikÈ (Ka) 272
SabbamaÒjiÔÔhakÈni = SabbamaÒjeÔÔhikÈni (SÊ, SyÈ) 422
SamacÈrino = SammacÈrino (Ka) 120
SamanugÈhitvÈ = SamanubhÈsitvÈ (SÊ) 261
SamÈnasaÑvÈsasÊmÈ = SamÈnasaÑvÈsÈ sÊmÈ (SyÈ) 149
SamiÒjitaÑ = SammaÒjitaÑ (SÊ, SyÈ) SamaÒchitaÑ (Ka) 6
SamudÈcaratha = SamudÈcarittha (SÊ, SyÈ) 13
Sam|hanitvÈ = SamuhanitvÈ (Ka) 146
Sam|haneyya = Samuhaneyya (Ka) 146
Sammannitabbo = Sammanitabbo (Ka) 131
Sammanne = Sammane (Ka) 190
Sammuti = Sammati (SyÈ) 144
Sammuti = SammatikÈ (SyÈ) 336
SammutiyÈ = SammatikÈya (SyÈ) 336
SarÊsapa = SariÑsapa (SÊ, SyÈ, KaÑ) 3
SalÈkaÔhÈniÑ = SalÈkodhanÊ (SÊ, SyÈ) 349
SalÈkaÔhÈniyanti = SalÈkodhÈniyanti (SÊ, SyÈ) 295
SallavatÊ = SalalavatÊ (SÊ) 287
SavarabhayaÑ = SacarabhayaÑ (SyÈ) 152
Sahampatissa = Sahappatissa (Ka) 6
SahubbhÈrÈti = Sa-ubbhÈrÈti (Ka) 353
SÈsapakuÔÔena = SÈsapakuÉÉena (SÊ, SyÈ) 298
SÊtiÑ karitvÈ = SÊtÊ karitvÈ (SyÈ) 405
SÊtudakÈ = SÊtundÊ ca (SÊ) SÊtuÓhi ca (Ka) 428
SÊtudakÈya = SÊtundikÈya (SÊ) SÊt|dakÈya (SyÈ) 399
SÊmÈ = SamÈnasaÑvÈsÈ sÊmÈ (SyÈ) 149
SÊhamaÑsaÑ = MaÑsaÑ (Ka) 314
Supassopi = Suphassopi (SÊ) 313
S|pabhiÒjanakaÑ = S|pabhiÒjarakaÑ (SÊ) 337
S|riyova = Suriyova (SÊ, SyÈ, KaÑ) 2
Sekkhena ÒÈÓena = Sekhena ÒÈÓena (SÊ, SyÈ, Ka) 23
NÈnÈpÈÔhÈ 553
[ Sa ]
SenÈsane = SenÈsanaÑ (SyÈ) SenÈsanesu (Ka) 505
SenesitÈni = SenesikÈni (SÊ, SyÈ) SenehikÈni (YojanÈ) 291
SeyyathÈpi nÈma = SeyyathÈpi (?) 400
Somhi = SohaÑ (bah|su. VimativinodanÊÔÊkÈ oloketabbÈ) 102
[ Ha ]
HatÈ nÈgassa acciyo honti = AhinÈgassa acciyo na honti (SÊ, SyÈ) 34
Hatthi-assÈ sunakho ca, ahi sÊhaÒca dÊpikaÑ = Hatthi-assasunakhÈhi, sÊhabyagghaÒca
dÊpikaÑ (SÊ) 350
HatthibhaÓÉe = HatthimeÓÉe (Ka) 119
Hanantipi = Ojampi haranti (SÊ) Harintipi (SyÈ) 207
HaritatthÈya = HaritattÈya (SÊ, SyÈ) 134
HirÊ = Hiri (SÊ) 87
HuÑhu~kajÈtiko = Huhu~kajÈtiko (SÊ) 3
HupeyyapÈvuso = HuveyyapÈvuso (SÊ) HuveyyÈvuso (SyÈ) 12
MahÈvaggapÈÄiyÈ
LakkhitabbapadÈnaÑ anukkamaÓikÈ
PadÈnukkamo PiÔÔha~ko PadÈnukkamo PiÔÔha~ko PadÈnukkamo PiÔÔha~ko
[A] [A] [A]
AÑsabaddhakaÑ 295 AkiriyavÈdaÑ 328 AgÈravÈ 117
AÑsabaddhako 295 AkiriyavÈdo 328 AgÈrasmÈ (9) 13-4
AkaÑsu 172, 345, AkiriyÈya 328 AgÈrikabh|to 269, 284
379, 489, Akilanto 406 AgilÈnassa 261
494, 501 Akukku 374 AgilÈnassÈ’ti 320
AkaÔay|santi 299 Akukkukatena 353 AgilÈnena 157
AkaÔay|sena 299 AkuppaÑ 150 AgilÈno 261
AkataÑ (11) 373, AkuppÈ 16 AguttaÑ 397
467, 479 AkuppÈni 485 AguttaÒca 428
AkataÑ kammaÑ 466 Akuppena 431, 481 AggaÑ 54
AkatakappaÑ 309 AkusalÈ 332 AggaÒca 390
AkatÈ 60, 413 AkusalÈnaÑ 330 AgganagaraÑ 323
Akato 146 Akusale 332 AggahesiÑ 425
Akattha 123 AkkanÈÄaÑ 422 Aggahesi 296
Akappakatena 352 AkkanÈÄakaÑ 429 AggahesuÑ 123
AkappiyaÑ (7) 57, 349 Akkamanti 159, 276 AggaÄaÑ 346, 403-4
AkappiyÈ 303 AkkamitvÈ 276 AggaÄaguttivihÈro 413
Akappiye 348 Akkocchi 496 AggiÑ 40
Akappiyo 303 Akkosakassa 479 AggikkhandhÈ 34
AkammaÑ 436, 477 Akkosati 117 AggikkhandhÈti 35
AkaraÓÊ 219 AkkhaÑ 326 AggikÈ 101
AkaraÓÊyaÑ (11) 57 Akkhamo 109 Aggito vÈ 324
AkaraÓÊyanti 135 AkkhÊni 108, 295 AgginÈ 207
AkaraÓÊyÈni 134 Akkhena 32 AggisÈlamhÊti 33
AkaraÓÊyo 214 AgatiÑ 484 AggisÈlÈ (6) 61
Akarontassa 253 AgamaÑsu 380, 414, 500 AggisatÈni 40
AkÈmÈ 172, 261, 394 AgamaÑs|ti 381 AggihutamissaÑ 42
AkÈraÓe 154, 253, 417 AgamÈsiÑ 317 Aggihuttanti 46
AkÈlamegho 3, 41 AgamÈsi 41, 134, 143 AggimuttamukhÈ 344
AkÈlo 51 Agamittha 27 AggÊ 43
AkÈsinti 37, 345 AgamuÑ 263, 374 AggÊti 41
AkÈsi 71, 389, 476, 491 Agaru 32 AggÊpi 40
AkÈsÊti 134, 494 AgarukariyamÈnÈ 501 Aggo 32
AkiÒcanaÑ 47 AgÈmake 150 A~gajÈtaÑ 279
AkiriyaÑ 330 AgÈraÑ 267 A~gamagadhÈ 36
LakkhitabbapadÈnaÑ anukkamaÓikÈ 555

[A] [A] [A]
A~gavÈto 297 AcchakaÒjiyÈ 299 AjinuddÈ 228
A~gÊrasassa 34 AcchataracchamaÑ- AjegucchÊ 419
A~gÊrasso 343 saÒca 350 Ajja 228
A~guttarÈpo 341 Acchanti 223 AjjaÓho 33
A~guliÑ 327 AcchariyaÑ (7) 381 Ajjatagge (9) 5
A~guli 137 AcchavasaÑ 291 AjjatanÈya 24, 324
A~guli-aÄakaÓÉaraÑ 138 AcchÈkaÔaÑ 350 AjjapavÈraÓÈ 229
A~gulicchinnaÑ 126 AcchÈdÈpetvÈ 98, 115 AjjÈti 310
AcchÈdetvÈ 25 AjjÈpi 335
A~gulimÈlacoravatthu 104
AcchitabbaÑ 224 Ajjuposatho 145
A~gulimÈlo 104
Acchiddo 271 Ajjuposathoti 158
A~guliyÈ 295
AcchindiÑsu 123 Ajjeva 189
A~guliko 108
AcchinnaÑ 489 AjjhattaÑ 20
A~gehi (16) 69 Acchinnakeso 101
AgyantarÈyo 152 AjjhabhÈsi 11, 509
AcchinnajaÔilasÈkiyo 137
AgyÈgÈraÑ 33 AjjhÈcÈre (5) 91
AcchinnakaÑ 412
AgyÈgÈranti 32 AjjhÈpajjanto 255
Acchinnakanti 412
AgyÈgÈre 39 AjjhÈpannakacatuttho 440
AcchinnakÈni 400
AgyÈgÈreti 32 AjjhÈpannakapaÒcamo 441
AcchinnadasÈni 422
AjjhÈpannakavÊso 441
Acirapakkantassa 307, 317 AcchinnadasikÈ 429
AjjhÈpannakassa 190
Acirapakkante 24 Acchinne 86
AjjhÈpannakÈpi 423
Acirapakkantesu 267 AcchibaddhaÑ 400
AjjhÈpannako 162
Acirapabbajito 51 Acchissanti 223-4
AcchupentaÑ 403 AjjhÈpannÈ 202
AciravatiyÈ 279
AcchupemÊti 403 AjjhÈpanno (7) 200
Acirupasampanno 268
AcchupeyyaÑ 403 AjjhÈpanno’ti 256
AcÊvaraÑ 138
Acchupesi 403 AjjhÈrÈme 276
AcÊvarakaÑ 125
Accheyya 224 AjjhÈvasatÈ 267
AcÊvarako 125 AjjhÈvasati 487
AjacammaÑ 285
AccayaÑ 433 AjjhesanaÑ 9
AjapÈlakathÈ 3
Accayato 433 Ajjhesenti 157
AjapÈlanigrodho 3
Accayena (27) 33 AjjhesiÑsu 156
AjapÈlanigrodham|le 3
AccÈyatÈ 269 Ajjhesi 286
AjapÈlo 137
AccÈyikaÑ 149 AjavisÈÓavaddhikÈ 273-4 Ajjhesitunti 152
AccÈraddhavÊriyaÑ 296 AjÈnaÑyeva 107 AjjhokÈse (8) 21
AccÈraddhavÊriyassa 268 AjÈnanto 137 AjjhogÈhetvÈ 30
AccÈsanne 49 AjinaÑ 429 Ajjhottharanti 150
Acciyo 34 AjinakkhipaÑ 421 AjjhottharitabbÈ 150
Accuggamma 10 AjinacammaparikkhaÔÈ 274 Ajjhotthareyya 150
Accha 314 AjinapaveÓiÑ 281 AÒjanaÑ 294, 349
AcchakaÒjinti 29 Ajini 496 AÒjanÈni 294

[A] [A] [A]
AÒjanitthavikanti 295 AÒÒassa (6) 119, 478 AÔÔhÈrasa 376
AÒjanimpi 295 AÒÒÈ 14 AÔÔhÈrasannametesaÑ 477
AÒjaninti 294 AÒÒÈtaÑ 302 AÔÔhÈrasavatthukathÈ 501
AÒjaniyÈ 295 AÔÔhÈrasahi 501
AÒÒÈtakaÑ 186
AÒjaniyo 295 AÔÔhÈsiÑ (14) 52
AÒÒÈtakavesena 487 AÔÔhÈsi 3, 306, 504
AÒjanisalÈkampi 295
AÒÒÈtÈro 7, 8, 9 AÔÔhÈhaÑ 405
AÒjanisalÈkanti 295
AÒjanisalÈkÈ 295 AÒÒÈtÈroti 6 AÔÔhiÑ 116
AÒjanisalÈkÈyo 295 AÒÒÈsi (5) 17, 230 AÔÔhicchinnÈ 496
AÒjanÊ 295 AÒÒÈsikoÓÉaÒÒo 17 AÔÔhiÒca 32
AÒjan|papisanehi 294 AÒÒissÈ 21 AÔÔhitÈ 72
AÒjanti 295 AÒÒe (13) 160, 325, 484 AÔÔhimayaÑ 296
AÒjaliÑ (17) 231 AÒÒena 402 AÔÔhimÈ 353
AÒjalikammaÑ (3) 483 AÒÒenapi 104 AÔÔhimiÒjaÑ 116
AÒÒaÑ (26) 21 AÔÔhimiÒjaÒca 32
AÒÒeneva 402
AÒÒaÒÒaÑ 478 AÉÉhakÈsikaÑ 393
AÒÒesaÑ 333 AÉÉhakÈsiko 393
AÒÒataraÑ (14) 109, AÒÒesaÒcÈti 346
196, 338 AÉÉhakusimpi nÈma 400
AÒÒesanti 346 AÉÉhateyyÈni 53
AÒÒatarasmiÑ (57) 30, 161,
AÒÒesaÑ vÈ 483 AÉÉhateyyehi 50
180, 489
AÒÒehi 74 AÉÉhatelasannaÑ 316
AÒÒatarassa (13) 72, 205,
AÒÒo 137, 390 AÉÉhatelasÈni (6) 316
306, 417
AÒÒopi 98 AÉÉhatelasehi (7) 314, 347
AÒÒatarÈ 141
AÔÔÊyati 121-2 AÉÉhamaÓÉalampi
AÒÒatarena 206, 316
AÔÔo 196 nÈma 401
AÒÒataro (42) 3, 106,
AÉÉhayogaÑ 145
161, 419 AÔÔhaÑsu 4, 321
AÉÉhayogo (6) 73,
AÒÒataropi 102 AÔÔha 344, 429
133, 194
AÒÒatitthiyapubbakathÈ 98 AÔÔhakavaggikaÑ 289 AÉÉhuÉÉhapÈÔihÈriya-
AÒÒatitthiyapubbassa (4) 99 AÔÔhakavaggikÈni 286 sahassÈni 43
AÒÒatitthiyapubbena 98 AÔÔhako 343 AÉÉho 487
AÒÒatitthiya- AÔÔha~giko 14-5 AÓaÓa 7, 8, 9
pubbo (6) 75, 101 AÔÔha~gulaÑ 412 AÓaÓosi 130
AÒÒatitthiyabhÈÓavÈro 155 AÔÔhapadakaÑ 412 AÓuÑ 6
AÒÒatitthiyÈ (4) 139, 333 AÓÓavaÑ 325
AÔÔhapitÈ 253
AÒÒatitthiyesu 139 AtakkÈvacaro 5
AÔÔhapitÈya 150
AÒÒattha 478 AtaramÈno 346
AÒÒatra (18) 187, 247, 374 AÔÔhamiyÈ 121
AtikÈlena 99
AÒÒatreva 499 AÔÔhamo 115
AtikkantamÈnusa-
AÒÒathattÈyÈti 57 AÔÔhÈnametaÑ 409 kena 11, 323
AÒÒamaÒÒaÑ (18) 12, AÔÔhÈnÈrahaÑ 150 AtikkantavarÈ 116
221, 486 AÔÔhÈnÈrahikaÑ 476 Atikkamanti 193
AÒÒamaÒÒassa 494 AÔÔhÈnÈrahena 431 Atikkamitabbo 193
AÒÒamaÒÒÈnulomatÈ 223 AÔÔhÈnÈrahenÈti 481 Atikkameyya 193

[A] [A] [A]
Atikkameyyanti 492 Attano ca 500 Atha kho te 213
Atikkamma 17 Attanopi 311 Atha ca pana 333
AtikkÈmayato 303 AttamanÈ 16, 20, 302, 488 AthaÒÒe (22) 172, 235
AtikkhittaÑ 350 Athassa 2
Attamano 100, 312, 411
AtikhuddakaÑ 146, 410 AthÈparaÑ 6
AttÈ 272 AthÈyaÑ 251
AtidiÔÔhiyÈ (5) 91, 112 AttÈnaÑ 31, 131, 485 AthÈhaÑ 272
AtidivÈ 99 AtthaÑ 51, 400, 509 Atho 46
Atid|re 49 AtthaÑyeva 51 AdaÑsu (5) 379
AtipakkhittamajjaÑ 297 AtthakÈmassa 418 AdassanÈ 326
AtipakkhittamajjÈni 297 AtthakÈmÈ 495 AdassanÈppaÔikamme 479
Atipakkhittamajje 297 AtthaÒÒe (21) 172 Adassane (20) 135, 484
Atimahatiyo 144 AtthatakathinaÑ 413 Adassane vÈ 485
AtimahatÊ 145 AtthatakathinÈnaÑ 352 AdÈsi (9) 289
AtirekacÊvaraÑ 402 AdiÔÔhaÑ 52
Atthatakathino (21) 353,
Atirekadasavaggena 74 AdiÔÔhapubbÈ 327
373 AdinnaÑ 134
Atirekadasavassena 75
AtthatÈnaÑ 374 AdinnÈdÈnÈ 117
Atirekadasavasso (7) 94
AtthataÑ 352 AdinnÈdÈyÊ 119
AtirekapaÒcakena vÈ 353
AttharaÓÈni 285-8 AdukkhamasukhaÑ 44
AtirekapaÒcavasso 113
AttharitabbaÑ 352 AduÔÔhullaÑ 502
AtirekapÈdaÑ 134
AtthavasaÑ 406 AduÔÔhullÈ 502
AtirekabhÈgaÑ 398 Adutiyo 499
AtthasaÑhitaÑ 74
AtirekabhÈgena 398 AdeyyaÑ 311
Atthassa 286
AtirekalÈbho 73 AddasaÑ 52
AtirekÈ (24) 177-8, 234 AtthÈ 407
AddasaÑsu 12
Atirekena 429 AtthÈpetÈ 508
Addasa (11) 10, 406
Atireko 172 AtthÈya (7) 27, 30, 196 Addasanti 380
AtirekavÊsativaggo 439 AtthÈrÈ 353 AddasÈ (33) 11, 294, 497
AtilahuÑ 74 AtthÈvuso 51 AddasÈ kho 323
AtilÊnavÊriyaÑ 269 Atthi (15) 161 AddasÈsi 429
AtivisaÑ 292 AtthikÈnaÑ 49, 377 Addassa 9
AtisithilÈ 269 Atthikehi 51 Add|bhÈya 494
AtiharitvÈ (5) 60 AtthÊti 131 AddhÈnaÑ (4) 74
AtthupÈli 508 AddhÈnamaggappaÔi-
AtÊtÈnÈgata-
pannaÑ 11
paccuppannaÑ 20 AtthupetÈ ca 508
AddhÈnamaggappaÔi-
AtÊtÈni 314 Atthe 165
pannÈ(5) 123
AttakÈmar|pÈ 497 Attheneva 51 AddhÈnamaggappaÔi-
AttakilamathÈnuyogo 14 Atthesu 509 pannena 128
AttanÈ 90-4-5 Attho (20) 21, 310 AddhÈnamaggappaÔi-
AttanÈva 131 Atthoti (12) 180, 381 panno 128
AttanÈ vÈ 131 Atrajo 428 AddhammaÑ vÈti 501-3
Attano (9) 59, 196, 407 Atha kho (83) 1 AddhammaÑ 501

[A] [A] [A]
Adhamma- AdhiÔÔhÈtuÑ 155 AnattÈ 18
kammaÑ (10) 154, 453 AdhiÔÔhÈtunti 297 AnatthataÑ 352
Adhammakamme 154 AdhiÔÔhÈnaÑ 429 Anatthato 491
AdhammattÈ 435 AdhiÔÔhÈnena 43 AnatthasaÑhitaÑ 74
Adhammanti 476 AdhiÔÔhÈsi 269 AnatthasaÑhite 74
AdhammappaÔikkosanÈ 191 AdhiÔÔheyya 230 AnatthasaÑhito 14
AdhammavaggaÑ 476 AdhipaÒÒaÑ 278 Anatthassa (4) 489
AdhammavÈdÊ (6) 486, 503 AdhipaÒÒÈya 100 AnatthÈya 117
AdhammikaÑ 150 AdhimattaÑ (4) 69 AnadhigataÑ 120
AdhammikakatikÈ 213 AdhimattÈ (4) 69 AnadhiÔÔhite (7) 414
AdhammikÈ 478 Adhimatto (4) 69 AnadhiÔÔhitena 358
Adhammikena 480 Adhimano 33 AnadhivÈsakajÈtiko 109
Adhammikenamhi 480-5 Adhimucci 302 Ananucchavi-
AdhammiyÈyamÈne 486 Adhimuttassa 271 kaÑ (6) 57, 421
Adhimutto 270
Adhammena (36) 151, 455, AnanuÒÒÈtaÑ 116, 349
AdhivatthÈ 37
463, 478 AnanuÒÒÈtÈ 160
AdhivÈsakajÈtiko 109
Adhammena ca 476 AnanuÒÒÈto 116
AdhivÈsanaÑ (12) 24, 414
AdhammenÈti 55 AnanubodhÈ 325
AdhivÈsetabbaÑ 141
Adhammoti 501-3 Ananuyogakkhamo 261
AdhivÈseti 321
AdhikaraÓaÑ 501 AnanulomikaÑ (6) 57, 485
AdhivÈsetu (14) 24, 324,
AdhikaraÓakÈ- Ananulomikehi 443, 468
340, 414
rakÈ (7) 259, 505 AdhivÈsesi (10) 48, AnanuvÈdo 256
AdhikaraÓakÈrakehi 499 333, 486 AnanusÈsiyamÈnÈ 56
AdhikaraÓakÈrakehÊti 499 AdhivuÔÔhomhi 327 AnanusiÔÔhÈ 138
AdhikaraÓakÈ- AdhisÊlaÑ 278 AnanusiÔÔhe 130
rako (6) 453-4, 467 AdhisÊle (6) 91-2 Ananussutesu 15-6
AdhikÈraÑ 70, 383 AdhÊyantassa 379 Anantajinoti 12
AdhikÈraÒca 428 AdhunÈgato 51 AnantarahitÈya (7) 60, 84
Adhigacchati 50 Adhotehi 276 AnapadÈno 443, 468
AdhigataÑ 5 AnagÈriyaÑ (9) 13-4, 272 AnapalokitÈ vÈ 329
Adhigato 5 Ana~gaÓaÑ 408 AnapaloketvÈ 329
Adhigatoti 52 AnacchariyÈ 5 Anapekkho 373
AdhigamÈya 142 AnajjhÈpannÈ 141 AnappakaÑ 116
Adhigamissasi 13-4 AnajjhiÔÔhÈ 152 AnabbhakkhÈtukÈmÈ 330
AdhicittaÑ 278 AnajjhiÔÔhena 152 AnabhÈvaÑkatÈ 332
Adhicitte 100 AnaÒÒathÈbhÈvi AnabhicchitaÑ 401
AdhiÔÔhaha 269 manaÒÒaneyyaÑ 47 AnabhirataÑ 92
AdhiÔÔhaheyya 168 AnaÒÒavisaye 136 Anabhirati (8) 61, 204
AdhiÔÔhÈtabbaÑ 230 AnatirittaÑ 307, 335 Anabhiraddho 100
AdhiÔÔhÈtabbÈni 411 AnatisÈro (8) 69, 452 AnabhivitaritvÈ 187
AdhiÔÔhÈti 426 Anattamano 100, 345 Anariyo 14

[A] [A] [A]
Analaso 99 AnÈrÈdhako 99 AnujÈnissati 272
AnavakÈso 409 AnÈrÈdhanÊyasmiÑ 100 AnujÈneyyaÑ 29
AnavajjaÑ 116 AnÈlayo 15 AnujÈneyya 285
Anavajjanti 392 AnÈvÈsÈ 188 AnujÈneyyanti 401
AnavajjÈnÊti 406 AnÈvÈso 188 AnujÈneyyuÑ 160
AnavasesaÑ 502 AnuÒÒÈtaÑ (12) 105, 403
AnÈsÈdoÄasakaÑ 364
AnavasesÈ 502 AnuÒÒÈtanti 348
AnÈsÈya (7) 362
AnÈkappasampannÈ 56
AnÈhaÔÈ 162, 226 AnuÒÒÈtÈ 70
AnÈgatÈ (10) 233
AnÈhaÔo 164 AnuÒÒÈtÈ’ti 144
AnÈgatÈti (13) 172
AniccaÑ 19 AnuÒÒÈtÈni 335
AnÈgatÈya 216-8
AnÈgato 225 AniccÈ 19 AnuÒÒÈto 320
AnÈgatoti 161 AniÔÔhÈ 174 AnuÒÒÈtoti 151
AnÈcariyakÈ 56, 76 Animittakatena 353 AnuÒÒÈtosi 130
AnÈcÈraÑ 71, 110 AnimittÈ 374 AnuÒÒÈsi 137
AnÈciÓÓaÑ 502-4 AnimittÈparikathÈ 374 AnuttaraÑ 16
AnÈthapiÓÉi- Aniyate 151 AnuttarÈ 29
kassa (11) 116, 308, 500 Anissaggi 374 Anuttare 54
AnÈthapiÓÉiko 504 Anuttaro 12
Anissaggiyena 353
AnÈdariye 216 AnuddhaÑsitaÑ 256
AnissarÈ 260
AnÈnuvajjo 509 AnupakhajjÈ 59
Anissaro 263
AnÈpattiÑ (6) 93 Anupakhajja 64
AnÈpatti (32) 135 Anissitena 111
AnupagantukÈmÈ 193
AnÈpattikaÑ 233 AnÊkaÑ 272
AnupagantukÈmena 193
AnÈpattikÈnaÑ 154 Anu 190
AnupagantabbaÔÔhÈnÈni 212
AnÈpattiko 443 AnukampaÑ (7) 72, 131
Anupagamma 14
AnÈpattidiÔÔhi 480-4 Anukampanti 324
AnupacchinnÈ 373
AnÈpattidiÔÔhino 480 Anukkhitto 431
AnupajjhÈyakaÑ 124
AnÈpattipannara- Anukkhittomhi 480 AnupajjhÈyakÈ 56
sakaÑ 176, 236 Anukkhittosi 432 AnupajjhÈyakÈdi-
AnÈpattipannarasaka 172 Anukkhepe 398 vatth|ni 124
AnÈpattivassacche- AnugamÈsi 22
davÈra 209 AnupajjhÈyako 124
Anuggahetabbo 63 AnupajjhÈyasaÑghena 138
AnÈpattÊti 155, 305 AnuggaheyyuÑ 160
AnÈpanno (5) 171 AnupaddutaÑ 21
AnugharakaÑ 347 AnupanÊto 272
AnÈpannomhi 470
AnujÈnanÈ 199, 205 Anuppanne 429
AnÈpannosi 432
AnÈpucchÈ 62-3, 379 AnujÈnÈt|ti 342 AnuparivÈrethÈti 481
AnÈpucchÈvaraÓa- AnujÈnÈtha 108 AnuparivÈrentÊti 482
vatthu 118 AnujÈnÈmi (115) 29, AnuparivÈresuÑ 481
AnÈmantÈ 374 32, 129, 206 AnupariveÓiyaÑ 111
AnÈmantacÈro 352 AnujÈniÑsu 108 AnupalittÈni 10
AnÈmayÈ 408 AnujÈnitabbÈ 160 AnupassaÔÔhaÑ 21

[A] [A] [A]
Anupahacca 32-3 AnulomapaÔilomaÑ 1, 2 AnussÈvessatÊti (SyÈ) 129
AnupÈdÈya 20-3-4 Anulometi 315 AnussÈvetunti 129
AnupÈpuÓÈtha 30 AnuvattantaÑ 478 AnussÈvessat|ti 129
AnupÈsikÈ 205 Anuvattanti 482 AnussÈvessÈmi 200
AnupÈhanÈ 275 AnuvattiÑsu 481 An|palitto 12
AnupÈhane 275 Anuvattitun’ti 193 An|nakÈ 478
AnupÈhanesu 275 AnuvattitabbaÑ 184 AnekapariyÈ-
AnupÈhano 275 Anuvattittha 481 yena (7) 23, 421
Anupubbaso 137 AnuvaseyyuÑ 260 AnekavaÓÓÈ 34
AnupubbiÑ 22-4 AnuvÈtaÑ 412 AnekavihitaÑ 266
Anupubbe 12 AnuvÈtakaraÓamattena 352 AnekavihitÈnaÑ 330
Anupubbena (29) 45, AnuviccakÈraÑ 333 Anena 54
308, 505 AnuviccakÈro 333 AnelagalÈya 286
Anuposathe 190 AnuvivaÔÔampi 401 AnokÈsakataÑ 154
AnuppattaÑ 285 AnokÈsagato 154
AnusÈvakassa 104
Anuppattasadattho 296 Anotattadahe 36-7
AnusÈvanaÑ 476
AnuppattÈ 29 AnottappÊ 91
AnusÈvanavipannaÑ 476
Anuppatto”ti 321 AnovadiyamÈnÈ 56
AnusÈsanasampannaÑ 476
Anuppatto 45 AnovassakaÑ (Ka) 252
AnusÈsanti 130
Anuppanne 425 AntaÑ (6) 59, 84
AnusÈsakena 131
Anuppavecchati 315 AntakÈti 28
AnusÈsanÈ 138
AnuppÈdadhammÈ 332 AntakiriyÈya 105
AnusÈsaniyÈ 63
AnubuddhaÑ 325 AntakiriyÈyÈti 17-8, 54
Anubandhantassa 314 AnusÈsi 17-8 AntagaÓÉabÈdho 386
Anubandhassa 315 AnusÈsitabbo 130 AntagaÓÉi 387
AnubandhÈ 314 AnusÈsitvÈ 130 AntagaÓÉi 428
Anubandhi 115 AnusÈsitÈ 265 AntaggÈhikÈ diÔÔhi 255
AnubandheyyaÑ 51 AnusÈsituÑ 74 Antamaso 134
AnubyaÒjanaso 93, 115 AnusÈsitunti 130 AntaragharaÑ 51
Anumodati 374 AnusÈsiyamÈnÈnaÑ 17-8 Antaraghare 148
Anumodi 324 AnusÈsiyo 74 AntaraÔÔhakÈsu 41
AnumoditvÈ 267, 344 AnusÈsissatÊ’ti 265 AntaradhÈyatipi 266
AnuyuÒja 284 AnusÈseyyanti 131 AntaradhÈyi 55
AnuyuÒjiyamÈno 120 AnusÈseyya 130 AntaradhÈyissati 55
AnuyogaÑ 254 AnusÈseyyÈti 131 AntarantarÈ 58
Anuyogena 256 AnusiÔÔho 131 AntaravÈsakaÑ 404
AnuyyutaÑ 509 AnussÈvanÈ ca 485 AntaravÈsakanti 401
AnuruddhaÑ 498 AnussÈvanÈnujÈnanÈ 129 AntaravÈsakassa 413
AnuruddhÈ 498 AnussÈvitaÑ 141 AntaravÈsakena 353
Anuruddho 497 AnussÈviyamÈne 141 AntaravÈsako 130
AnulomaÑ 479 AnussÈveti 437 AntarahitÈ 10

[A] [A] [A]
Antarahito 144 AntopakkaÑ 335 ApacayÈya 421
AntarÈ 11 Antopi 281 ApaccayaÑ 155
AntarÈpi 145 AntovuÔÔhaÑ 335 ApaÒÒattaÑ 159, 504
AntarÈmagge (20) 123, AntovuÔÔhÈdipaÔikkhe- ApaÒÒatto 192
214, 426 pakathÈ 304 ApaÔiggahitaÑ 299
AntarÈyamakÈsi 21 AntosÊmaÑ 184 ApaÔiÒÒÈya 449
AntarÈyÈ 152, 324 AntosÊmagatÈ 427 ApattakaÑ 125
AntarÈyike 130 AntosÊmÈyaÑ 510 ApattakÈdivatthu 125
AntarÈyikehi 132 AntosÊmÈya 484 Apattako 125
AntarÈyiko 141-3 AndhaÑ 126 ApattacÊvarakaÑ 125
AntarÈye 152 AndhakavindaÑ 314-8 ApattacÊvarako 125
AntarÈyesu 152 AndhakavindÈ 147 ApadiseyyuÑ 160
AntarÈyo 169, 233 Andhakavinde 318, 407 ApanÈmeti 418
AntarÈyoti 207 AndhakÈrÈ 110 ApanetvÈ 257
AntarÈvassaÑ 192 AndhakÈre 23, 276 ApamÈrikÈpi 130
AntarÈvassa 219 AndhabadhiraÑ 126 ApamÈro 101
AntarikÈ 219 Andhabadhiro 127 AparajjugatÈya 192
Antalikkhacaro 28 Andham|gaÑ 126 AparappaccayÈ 267
AntalikkhÈ 337-8 Andham|gaÒca 138 Aparappaccayo 346
Antalikkhe 266 Andham|gabadhiraÑ 126 AparikathÈkatena 353
AntÈ 14 Andham|gabadhiraÒca 138 AparipuÓÓakosako-
AntÈni 387 Andham|gabadhiro 127 ÔÔhÈgÈro 487
AntimavatthuÑ (7)162, 427 Andham|go 127 ApariyositÈya 254
Ante 14 AndhÈ 127 Aparisa~kitan’ti 335
AntepuraÑ 378 AndhÊbh|tasmiÑ 12 AparisuddhakÈya-
Antepurassa 491 Andho 444 samÈcÈro 254
Antepure 301 AnnakathaÑ 276 AparisuddhÈjÊvo 254
AntevÈsiÑ 92, 310 AnnapÈnaÑ 408 Aparena 29
AntevÈsikaÑ 85 AnvÈdhikaÑ 429 Aparehipi (11) 90
AntevÈsikamhi 76, 83 AnvÈdhikampi 412 ApalÈÄana 138
AntevÈsikavattaÑ 86 ApakaÉÉhanti 293 ApalÈÄanavatthu 118
AntevÈsikavattakathÈ 81 ApakaÉÉhante 293 ApalÈÄetabbÈ 119
AntevÈsikassa 82 ApakaÉÉhÈmÈti 410 ApalÈÄenti 118
AntevÈsikÈ (5) 86 ApakaÉÉhi 382-3 ApalÈÄeyya 119
AntevÈsikena (6) 77, 417 ApakkaÑ 399 ApalibodhÈ 373
AntevÈsiko (8) 76 Apakkamma 500 ApalibodhÈti 374
AntevÈsikoti 87 ApagatakÈÄakaÑ 22-3, 267 ApalokitÈ 329
AntevÈsÊ 491 ApagabbhatÈya 330 Apaloketabbo 101
Anto (9) 215, 305, 379 Apagabbho 330 ApaloketuÑ 107
AntokoÔÔhÈgÈrikÈ 302 Apagabbhoti 332 Apaloketha 327
AntonimuggaposinÊ 10 Apacayassa 57 Apalokema 53

[A] [A] [A]
Apalokehi 42 AppaÔinissagge vÈ 485 AppasannÈnaÒceva 57
ApapilÈnÈ 376 AppaÔipuggalo 49 AppasÈdÈya 57
ApavilÈyananavakaÑ 371 AppaÔipucchÈ 448 AppaharitaÒca 500
ApavilÈyananavaka 369 AppaÔipattiyaÑ 17 Appaharite 319
ApavilÈyamÈno 369 AppaÔivedhÈ 325
Appahite 194, 205
ApassantÊ 22 AppaÔivekkhitvÈ 312
Appahitepi (8) 199, 205
ApasÈdiyamÈno 110 AppaÔisandhikÈ 134
ApasÈdenti 110-9 AppassutÈ 75
AppaÓÈmento 69, 70
ApassitvÈ 185 Appatir|paÑ 57 Appassuto 91
ApassenaphalakaÑ 60, 84 Appatarena 285 AppÈkiÓÓaÑ 49
ApÈkaÉÉhi 428 AppataraÑ 305 AppÈÓake 228
ApÈtite 414 Appatir|paÑ 304 AppÈÓake vÈ 499
ApÈtheyyena 342, 380 AppatissÈ 117 Appicchassa 57
ApÈyaÑ 322 Appatto 443 AppicchÈ (13) 56, 68, 402
ApÈyi 304 Appadhano 487 Appiyehi 14
ApÈhaÑ 385 AppanigghosaÑ 49 AppekaccÈni 9, 10
ApÈpuraÓaÑ 111 Appabalo 487 Appekacce 9
ApÈrutÈ 10 AppabhakkhÈ 342 Appeyyan”ti 492
ApÈrutÈni 296 Appabhikkhuko 284
Appeva 32
Api (14) 22 Appabhogo 487
Appeva nÈma 22
Apica 12 Appamattakenapi 104
ApicÈhaÑ 413 AppodakÈ 380
Appamattakepi 307
ApidhÈnaÑ 295 Appamattakehipi 313 Appossukko 486
ApidhÈnanti 295 AppamattÈ 499 AppossukkatÈya 6
Apissu 5, 55 Appamatte 54 AphÈsuÑ 263
ApucchitvÈ 187 Appamatto 269 AphÈsu 280
ApuÒÒaÑ 103 AppamÈdÈdhikaraÓaÑ 322 AphÈsukavihÈra 220
AputtakatÈya 54 AppamÈÓo 17 AphÈsuÒÒeva 222
Ap|jiyamÈnÈ 501 ApparajakkhajÈtikÈ 6 AphÈsumakÈsÊti 497
AppaÑ 51-3 ApparajakkhajÈtiko 10 AbÊjaÑ 309
Appakilamathena 74 Apparajakkhe 9 AbbÈhitvÈ 308
AppaccayaÑ 153 AppavÈraÓÈya 251 AbbhaÒjanaÑ 297
AppaÔikamme (19) 190, AppavÈritova 251
AbbhatÊtaÑ 52
441, 477 AppavÈhano 487
Abbhantarato vÈ 324
AppaÔikamme vÈ 458 Appavijito 487
AppaÔikkhittaÑ 348 Abbhantarime 492
AppasaddaÑ 49
AppaÔiggahitÈni 298 Appasaddo 346 AbbhÈcikkhantÈ 334
AppaÔighaÑsantena (11) 58 AppasannÈ 104, 208 AbbhÈcikkhanti 330
AppaÔiÒÒÈya 448 AppasannÈ- AbbhÈnaÑ 200
AppaÔini- naÑ (13) 73, 222, 422 AbbhÈnakammena 476
ssagge (18) 136, 250, 466 AppasannÈnaÑ vÈ 312 AbbhÈnÈrahaÑ 448, 453

[A] [A] [A]
AbbhÈnÈrahacatuttho 442 Abhikkantataro 35 AbhirameyyÈmahaÑ 73
AbbhÈnÈrahameva 477 AbhikkantavaÓÓÈ 34 Abhiruhanti 276
AbbhÈnÈrahassa 450 AbhikkantavaÓÓo 35 AbhiruhÈti 280
AbbhÈnÈrahÈ 202 AbhikkantÈ 323 Abhiruhi 492
AbbhÈnÈraho 61-7 AbhikkantÈya 34 AbhiruhitabbaÑ 280
AbbhÈnumodi 286 Abhikkantena 50 AbhiruhitvÈ 22
AbbhÈnekaÑ 476 AbhikkamatÊti 418 AbhiruhissÈmÊti 276
Abbhuggacchi 17 AbhikkamitukÈmÈ 36 Abhiruheyya 280
Abbhuggato 45 AbhikkamathÈyasmanto 497 Abhir|paÑ 377
AbbhuggantvÈ 41 AbhikkamanÊyaÑ 49 Abhir|pÈ 301, 378
AbbhutaÑ 266, 495 AbhikkamantaÑ 418 Abhir|po 32
AbbhuyyÈtoti 487 Abhikkamissanti 36 AbhivaÉÉhissati 36, 407
AbbhuyyÈsi 487 Abhikkhuko 187 AbhivÈdanaÑ 483
Abbheti 448, 453 AbhijÈnÈtha 14 AbhivÈdetabbo 12
Abbheyya 424 AbhijÊvanikassa 275 AbhivÈdetvÈ (54) 4, 74,
AbbheyyÈti 61 341, 404, 501, 508
AbhiÒÒÈ 13-4, 339
AbyÈpajjaÑ 4 AbhivÈdesuÑ 501
AbhiÒÒÈtaÑ 196
AbyÈpajjÈdhimuttassa 271 AbhivÈdeyyÈma 501
AbhiÒÒÈtÈ 54
AbyÈpajjÈdhimutto 270 Abhivitaranti 187
AbhiÒÒÈtÈnaÑ 103
AbyattÈ 75 AbhivitaritvÈ 187
AbhiÒÒÈto 345
Abyatto 468 Abhivinaye 92
AbhiÒÒÈya 12
Abyatte 160 Abhisa~kharitunti 298
AbhiÒÒÈsi 269
Abyattena 75 Abhisa~kharitvÈ 32
AbhiÒÒeyyanti 15
AbrahmacÈrino Abhisa~khareyyaÑ 22
abrahmacariyÈ 117 AbhidosakÈla~kato 11 AbhisaÔÈ 377
AbrahmacÈrÊ 119 Abhidhamme 92, 137 AbhisandaÑ 428
AbhajiyamÈnÈ 501 AbhinanditvÈ 267 AbhisannakÈyo 299
Abhabbo 23-4 Abhinandunti 16, 20 AbhisamÈcÈrikÈya 92
AbhayaÑ 382 AbhinipajjituÑ 283 AbhisamparÈyoti 407
Abhaya 383 Abhinimmini 41 AbhisambuddhÈ 14
Abhayassa 378 AbhinimminitvÈ 4 Abhisambuddhoti 16
Abhayo 379 Abhinimminissati 41 AbhisiÒceyyunti 47
Abhayo nÈma 378 AbhinisÊdituÑ 283 AbhihariÑsu 302
Abhay|varabhÈÓavÈro 115 AbhippasannÈ 42 AbhÊto 33
Abhay|varÈ 105 Abhippasanno 34 Abh|taÑ 135
Abhavissa 18-9 Abhippasannoti 343 Abh|tena 330
AbhÈjite 424 AbhippasÈreyyÈsi 265 AbhesajjaÑ 379
AbhÈsi 53 Abhibhuyya 408 Ama~kubh|to 322
AbhÈsitaÑ 501 Abhiraddho 100 Amacce 494
AbhikkantaÑ 23, 340 AbhiramÈmÊti 135 AmaÒÒaruÑ 496

[A] [A] [A]
AmataÑ 50-2 AyaÑ kho 331 ArahantaÑ (3) 284
Amatadundubhinti 12 AyaÑ kho vejjo 389 ArahantaghÈtakaca-
AmatamadhigataÑ 13, 14 AyaÒca (8) 17, 403 tuttho 440
Amatassa 6, 8, 9 Ayampi 109 ArahantaghÈtaka-
AmanÈpÈ 378 Ayameva 14 paÒcamo 441
AmanÈpÈnaÑ 109 ArahantaghÈtakavatthu 123
AyÈcitÈ 71
AmanussantarÈyo 52 ArahantaghÈtakavÊso 442
AyÈcitena 71 ArahantaghÈtakassa (3) 190
AmanussÈ 21 AyamantimÈ 16 ArahantaghÈtakÈpi 423
AmanussikÈbÈdhe 294 AyamÈyasmÈ 270 ArahantaghÈtakupa-
Amanussena 38, 388 Ayamahamasmi 41 jjhÈyena 124
AmÈniyamÈnÈ 501 AyirakÈ 107 ArahantaghÈtako (5) 123,
AmissÊkatamevassa 271 Ayya 108 424
AmukaÑ nÈmaÑ 369 AyyakÈ 107 Arahantad|sako 477
Amukassa 301 AyyaputtÈ 327 ArahantabhikkhunÊ-
AmukasmiÑ (8) 210, 417 Ayyassa (7) 300 bhedÈ 138
Amutra 416 Ayyasseveso 302 Arahanto (3) 20
Amumhi 130 AyyÈ 103, 201, AriyaÑ 323
Am|lÈ 508 AriyasaccaÑ 14-5-6, 325
313, 405, 500
Am|lakena 256 Ariyasaccassa 325
AyyÈnaÑ 201-2-3
Am|ÄhapÈpikÈ 478 AriyasaccÈnaÑ 325
AyyÈpi 139
Am|Ähavina- Ariyasaccesu 16
AyyikÈ 107 AriyasÈvako 20, 45
yaÑ (6) 448, 453
Ayye 380, 407 Ariyo 14-5
Am|ÄhavinayÈra-
Ayyeti 310, 404 AruÓe 401
hassa(6) 448
Ayyena 302 ArogaÑ (7) 261
AmbakÈya 327
Ayyo 103, 334 ArogÈ 382
AmbakÈyÈti 327
AmbapÈnaÑ 344 AraÒjin”ti 46 Arogo (10) 102
AraÒÒaÑ 491 Arogosi 386
AmbapÈliÑ (3) 326
AraÒÒe 128, 314 AlaÑ (25) 39, 419
AmbapÈliÒca 377
ArahaÑ 13-4, 269, 477 AlaÑ paÓÈmetuÑ 88
AmbapÈliyÈ 327-8 Ala~katÈ 301
AmbapÈlÊ (7) 326, 377 ArahataÑ 46, 269
ArahatÈ 390 Ala~kate 301
AmbapÈlÊvatthu 326 Ala~karoti 301
AmbavanaÑ 328 Arahati 343
Ala~kÈraÑ 301
Ambo 39 Arahato 6, 409
AlajjiÑ 127
AmhÈkaÑ (25) 4, 213, 301, ArahamÈnattÈ 477 Alajjino 107
488, 500 Arahasi 12, 39 AlajjÊnissayavatth|naÑ 127
AmhÈkaÒÒeva 436 ArahÈ (11) 12, 42 AlajjÊnaÑ 127
AmhÈkampi 394 Arahattappattassa 269 AlajjÊnaÒca 138
Amhe 53 Arahatte 407 AlattaÑ 285
Amhehi (13) 117, 251, 415 ArahattamaggaÑ 42 Alattha 268
AyaÑ (68) 4, 49, 133, 233, ArahattamaggasamÈ- AlapitaÑ 501
404, 506 panno 42 AlabhamÈnÈya 135

[A] [A] [A]
Alabhantassa 310 Avid|re 21 Asatipi 152
AlabhamÈnÈ 117 AvinaÔÔhamhi 137 AsatÊpi 191
AlabhamÈnena 128 AvinayaÑ 501 AsattaÑ 47
AlabhamÈno 70 AvinayakammaÑ 448, 453 AsantaÑ 131
Alabhi 480 Avinayakammanti 448 AsantiyÈ 141
Alabhi kho 481 Avinayoti 501 AsantÊ 141
AlamariyaÒÈÓadassana- AvinicchinitvÈ 508 AsantÊ nÈma 141
visesaÑ 13-4 AvippavÈsaÑ 147 AsantuÔÔhitÈya 57
Alameva 31 AvippavÈsassa 149 Asannidhi 374
AlÈbhÈ 363 AvippavÈsÈ 149 Asannidhikatena 353
AlÈbhÈya 117 AvippavÈsÈya 148 AsappÈyaÑ 418
AlÈbhÈ vata 437 AvippavÈso 149 AsappÈyakÈrÊ 418
AllÈni 147 AviruÄidhammÈ 121 AsabhÈgavuttikÈ 117, 275
AllÈnÊti 147 AvivadamÈnÈ 220, 490 Asamanupassanto 270
AllÊyissanti 192 AvivadamÈnÈnaÑ 262 AsampajÈnÈ 409
AvakkÈrapÈtiÑ 220, 499 AvisajjikaÑ 412 AsampajÈnÈnaÑ 409
Avaca 492 AvisayhaÑ 220, 499 AsampajÈnassa 409
AvacÈti 494 AvisÈrado 322 AsamÈcÈrÈ 374
Avacuttha 105 AvisÈhaÔacittÈ 141 AsamÈdÈnacÈro 352
AvaÓÓaÑ 57 AvissaÔÔhÈ 305 AsammatÈ 130
AvaÓÓakÈmÈ 334 AvuÔÔhitÈ (8) 142 AsammatÈya 146
AvaÓÓe 101 AvuÔÔhitÈya (6) 174 Asammatena 130
AvatthusmiÑ 154 Avekkhassu 6, 8, 9 AsammÈvattantaÑ 68
Avadhi 496 AvekkhitÈcÈro 509 AsammÈvattanto 69
AvantidakkhiÓÈpathe 285 AvedÊti 2 AsammodikÈya 486
AvantidakkhiÓÈpatho 284 Avebha~gikanti 421 AsammohaÒca 271
AvantÊsu 283 Averena 490-6 AsammohÈdhimutto 270
AvasiÔÔhÈ 309 Avoca 17-8, 54 AsahamÈno 32
AvasiÔÔho 319 AsaÑghaÔÔentena 60, 79 AsÈtÈnaÑ 109
AvasitvÈ 193 AsaÑvihitÈ 260 Asippena 379
AvasesaÑ (6) 151 AsaÑsaye 136 AsÊti 265
Avasesehi (7) 234 AsakkariyamÈnÈ 501 AsÊtiyÈ 265
AvahariÑsu 413 AsakkÈrapakatÈ 501 AsÊtisakaÔavÈhe 272
AvÈpuraÓaÑ 111 Asakkhi 14 AsÊtisahassissaro 288
AvÈpuretaÑ 6, 8, 9 Asa~kamaniyÈyo 279 AsÊmÈ 150
AvÈsÈya 117 Asa~ketena 145 AsÊmo 150
AvikkhittacittÈ 141 Asakyaputtiyo 134-5 AsukasmiÑ 209
AvicinitvÈ 185 AsaÓÔhahantÈ 12 Asuci 406, 410
AvijjÈpaccayÈ 1, 2 AsatÈ 334 AsucinÈ 409
AvijjÈya tveva 1 Asati 152 Asuddho 6, 8, 9

[A] [A] [Œ]
Asusiro 271 AssutapubbÈ 5 Œka~khati (12) 58, 145,
Asekkhena 90, 113 AssumhÈ 116 220, 336, 410, 499
Asekkhe 90 Ass|naÑ 121 Œka~khamÈnÈnaÑ 344
AsenÈsanikÈ 212 Assosi 45, 505 Œka~khamÈno 261
AsenÈsanikena 219 Assosi kho 326, 504 Œka~khasi 39-40
AsesavirÈganirodhÈ 1 AssosuÑ (19) 55, 277, Œka~khÈmi 99
AsesavirÈganirodho 12 303 Œka~kheyya 220-2
AsesetuÑ 137 AssosuÑ kho 326 Œka~khissati 12
AssaÑ 213 AsmimÈnassa 4 ŒkÈrehi 74, 304
Assa 4 AhaÑ (55) 4, 129, 208 ŒkÈsagotto 309
AssajiÑ 50 AhaÒca 102 ŒkÈse 266
Assaji 50, 137 AhaÒcamhi 128, 414 ŒkiÓÓamanussaÒca 377
AssajinÈ 51 AhaÒcimaÑ 403 ŒkiÓÓamanussÈ 377-8
Assajissa 18 AhaÒceva 5 ŒkiÓÓo 499, 500
AssatiyÈ 413 ŒkoÔetunti 400
Ahatakappena 353
AssattharaÑ 281 ŒkoÔentipi 207
AhatÈkappapiloti 374
ŒkoÔesi 346
Assattho 330 AhatÈnaÑ 403
Œgaccha 170-1, 232
Assad|te 22 Ahampi 256
Œgacchati (10)12, 101, 263,
AssaddhÈ 104 Ahatena 353
307, 347, 414
Assaddho 91 Ahanti (8) 33, 263
Œgacchatipi 165-6
AssabhaÓÉe 119 AhamanusÈsÈmi 13-4
ŒgacchatÊti 307
AssamaÑsaÑ 313 AhÈsi 36
Œgacchatu 111, 205,
AssamaÓo 134 Ahi 138 309, 389
Assamassa 34 AhinÈ 121 Œgacchat|ti 311, 381
Assame 344 AhinÈgaÑ 34 Œgacchatha 341
Assamo 32 AhinÈgo 33 ŒgacchathÈti 306
AssarathaÒca 382 AhimaÑsaÑ 313 ŒgacchantaÑ (10) 12, 52,
Assaratho 382 Ahiriko 91 274, 308, 490
AssavanatÈ 6 AhivÈtakarogavatthu 109 ŒgacchantÈ 144-5, 306, 351
Assasi 42 AhivÈtakarogena 109 ŒgacchantÈnaÑ 186
AssÈ 313 Ahu 317 ŒgacchantiÑ 488
AssÈti 312 Ahudeva 317 Œgacchanti (37) 54, 131,
AssÈmaÓakaÑ 57, 421 AhesuÑ (8) 5, 491 230, 395, 501, 505
AssÈmikaÑ 209 Aho 36, 346, 491 ŒgacchantÊti 147, 501-3-5
AssÈvo 294, 410 Ahosi (43) 16-7-8, Œgacchantu (13) 194, 200-
AssÈsakÈ 47 129, 345 5, 341
AssÈsako 47 AhosÊti 18-9, 82 Œgacchante 54, 327, 401-2
AssÈsÈya 330 AÄakaÓÉaraÑ 477 Œgacchanto 134, 147
AssÈsena 332 AÄacchinnaÑ 126 Œgacchati 160-1
AssutaÑ 335 AÄacchinno 126 ŒgacchÈhÊti 131

[Œ] [Œ] [Œ]
ŒgacchiÑsu 172, 233 Œgame 193, 260-1-2-3 ŒcÈravi-
Œgacchissati 128, 403 ŒgametabbaÑ 417-8 panno 91-2-6, 112-4
Œgacchissanti 194, 407 Œgametabbanti 63-7, 81-6 ŒcÈravipattiÑ 255
Œgacche- ŒgametuÑ 127 Œcaravipatti 255
yya (6) 166, 216, 271 Œgametu 194, 486, 495 ŒcaravipattiyÈ 255
ŒgaccheyyÈti 131 Œgametha 108 ŒcikkhiÑsu 73
ŒgaccheyyuÑ 430 ŒgamentÈnaÑ 394 ŒcikkhitabbaÑ 67-8, 130-3
Œgatanti (9) 199, 200, 265 ŒgamesuÑ 394 ŒcikkhitabbÈ 74, 133
ŒgatapaÔipÈÔiyÈ 398 Œgamehi 213, 261, 389 Œcikkhitabbo 133
ŒgatapubbÈ 407-8
Œgamma 408, 415 ŒcikkhituÑ 73, 134
Œgatassa 347
ŒgÈrasmÈ 283 Œcikkhitunti 74
ŒgatÈ 101, 306, 430-8
ŒgÈrikÈ nÈma 382 ŒcikkhissÈmi 141, 204
ŒgatÈgamÈ 483-4
ŒgatÈgamo 160, 171, ŒghÈtaÑ 153-4-5 Œcikkheyya 23, 48, 74, 267
480-1-3 Œcarati 71, 137 ŒcikkheyyÈti 285
ŒgatÈti 306, 351 ŒcariyaÑ 76, 80-1 ŒcikkheyyÈtha 73
ŒgatÈnÈgatassa 421 Œcariya (11) 101, 379, ŒciÓÓaÑ 74, 221, 305,
ŒgatÈni 414 388, 491 351, 431, 502-3-4
Œgato (5) 39, 55, 100, 380 Œcariyake 347 ŒciÓÓakappena 110
Œgatoti 74 Œcariyamattesu 275 Œcerakampi 509
ŒgantabbaÑ 131 ŒcariyamhÈ 89 ŒjÈnÈma 415
Œgantu 191 Œcariyamhi (6) 76-8, 88 ŒjÈnÈmi 267
Œgantukakilamatho 430 ŒcariyavattaÑ 81 ŒjÈnissati 400
ŒgantukanimittaÑ 186, 246 ŒcariyavattakathÈ 73 ŒjÈnissatÊti 10-1, 495
ŒgantukabhattaÑ 406-8 Œcariyassa (5) 77, 80-2 ŒjÈneyyanti 48
Œgantukali~gaÑ 186, 246 ŒcariyÈ (4) 87, 385 ŒjÈneyyÈti 11
Œgantukassa 286 ŒcariyÈti 379, 380-1 ŒjÈneyyuÑ 5, 7
ŒgantukÈ (10) 145, 158, ŒcariyupajjhÈyÈ 111, 294 ŒjÊvakaÑ 11
187, 244-7 ŒcariyupajjhÈye 160 ŒjÊvakÈ 404-5-6
ŒgantukÈkÈraÑ 186, 246 ŒcariyupajjhÈyesu 89 ŒjÊvako 11-2
ŒgantukÈ-
ŒcariyupajjhÈyehi 160 ŒÓattÈ 159, 160
naÑ (7) 184, 244-6
Œcariyena (5) 81, 417 ŒÓattiyeva 89
ŒgantukÈnamussukkaÑ 476
Œcariyesu 86, 275 ŒÓattena 158-9
ŒgantukuddesaÑ 186, 246
Œgantuke 187, 247 Œcariyehi 385 ŒÓatto 389
Œgantukena 184, 244 ŒcariyehÊti 385 ŒÓÈpetu 384-6-7-8
Œgantukehi (8) 74, 184, Œcariyo (11) 12, 103, 417 ŒÓÈpetunti 159
221, 305, 351 Œcarissati 119 ŒÓÈpesi (24) 103, 310,
Œgantuko 406 Œcarissanti 110 334, 378, 380-8-9
ŒgantugamigilÈnaÑ 429 ŒcamanakumbhiyaÑ 80 ŒtÈpino 2, 499
ŒgantvÈ (13) 39, 83, Œcamana- ŒtÈpÊ 269
131, 387 kumbhiyÈ 61-6, 80-5 ŒtumaÑ 347
Œgamissanti 194 ŒcamanapÈdukanti 279 ŒtumÈ 347-8

[Œ] [Œ] [Œ]
ŒtumÈyaÑ 347-8, 350 ŒnÊtÈ 30 Œpannena 141
ŒdÈtabbaÑ 134 ŒneÒjapattaÑ 271 Œpanno (20) 168, 170-2,
ŒdÈtabbo 81 232, 430, 481
ŒnetvÈ 161-3, 225
ŒdÈya (44) 4, 30-6, 51, 65, Œpannomhi 506
347, 376, 410, 506 ŒnethÈti 311, 489, 491
Œnenti 28 ŒpÈthaÑ 271
ŒdÈyaÒca 504-5
ŒdÈyachakkaÑ 356 Œnema 209 ŒpÈdentÈ 192-3
ŒdÈyachakka 355 ŒnemÊti 208 ŒpÈdentÈti 192-3
ŒdÈyapannarasaka 357 Œnesi 312 ŒpucchiÑsu 160
ŒdÈyabhÈÓavÈro 362 ŒnesuÑ 265, 491 Œpucchi 430
ŒdÈyamayaÑ 509 Œpajjati 510 Œpuccheyyanti 388
ŒdÈyavÈrasadisaÑ 360 ŒbÈdhaÑ 383-7, 418
ŒpajjatÊti 172
ŒdÈyasattakaÑ 354 ŒbÈdhÈ 101, 130-2
ŒdÈyasattaka 353 ŒpajjantÊti 272
ŒbÈdhÈya 18-9
ŒdÈyassa 300-1 ŒpajjitvÈ 141-2, 458,
ŒbÈdhena 290-1
ŒdikalyÈÓaÑ 27, 46, 339 469, 483
ŒbÈdhehi 101-3
Œdicco 344 Œpajjissanti 57, 76
ŒdittaÑ 32-3, 44 ŒbÈdho 161-3, 225, 276,
ŒpajjeyyÈti 430
Œdittanti 44 294, 386-8, 407
ŒpaÓaÑ 342
ŒdittÈ 44 ŒbÈdhoti 256, 293-4, 311,
ŒpaÓasÈlÈ 196-7
Œditto 44 410-7
ŒpaÓe 169-7, 344
ŒdinnasatthÈnaÑ 495 ŒbhatÈti 301-2
ŒdinnadaÓÉÈnaÑ 495 ŒpattiÑ (33) 92-4-6-8, Œbhato 318
ŒdibrahmacariyayakÈ 93-7 168, 171, 458, 480-4 ŒbhujitvÈ 32
ŒdimetaÑ 141 Œpatti (114) 68, 103-7, Œma 134, 169, 231
Œdiyati 134 237, 247, 412, 510 ŒmakamaÑsaÑ 294
ŒdiyitvÈ 134 ŒpattikkhandhÈnaÑ 141 ŒmakalohitaÑ 294
Œdissa 427 Œpattinti 135-6, 480-1 ŒmantetvÈ 220-2, 499
ŒdÊnavaÑ 22, 47, 267, ŒpattidiÔÔhi 480
286, 320 Œmantesi (80) 14, 50, 70,
ŒpattidiÔÔhino 480-4 161, 290, 390, 400
ŒdÊnavÈ 322, 409
ŒdÊnavo 21, 286, 322 ŒpattidukkaÔassa 87, 89 ŒmalakaÑ 293
ŒnantarikassÈpi 443 ŒpattidukkaÔassÈti 68, 86-7 ŒmalakaÒca 389
ŒnandaÑ (18) 109, Œpattibahulo 443, 456-7, ŒmalakÊ 39
346, 413 468 Œmalo 137
Œnanda (16) 109, 346, 413 ŒpattiyÈ (34) 92-6, 135, ŒmÈvasesaÑ 315
Œnandassa (7) 110, 154, 231, 423, 483, 510 ŒmÈvuso 42-3, 52,
345, 411 ŒpattivuÔÔhÈnatÈ 223 415, 446
Œnandena 409, 417
ŒpattisabhÈgÈ 191 ŒmisaÑ 511
Œnande (19) 109, 413, 511
ŒnisaÑsaÑ 22, 47, 267, ŒpattisÈmantÈ 58, 77 ŒmisaÑ kho 515
320, 408 ŒpattÊti 503-4 ŒmisakhÈraÑ 299
ŒnisaÑsÈ 315, 322, ŒpannaÑ 478 Œmisantaro 418
407, 410 ŒpannÈ 483 Œmise 505
ŒnisaÑso 322 ŒpannÈti 483 ŒyatanaÑ 323

[Œ] [Œ] [Œ]
ŒyatanuppÈdaÑ 271 ŒrÈmasatÈ 377 Œropito 321
ŒyatiÑ 169, 332 ŒrÈmasahassÈni 377 ŒropetuÑ 412
Œyati 231 ŒrÈmÈ 377 Œropetunti 412
ŒyasmatÈ 51, 213,
ŒrÈmikaÑ 300 ŒropetvÈ 9, 75, 98, 356-
409, 417
Œyasmato (34) 16-7, 71-2- ŒrÈmikakulaÑ 302 7, 314, 321,
6, 110-6-9, 129, 131-2 ŒrÈmikagÈmako 301 335, 341, 491
ŒyasmantaÑ (38) 42-3-6, ŒrÈmikanti 300 ŒrohitvÈ 21, 274
50-1, 74, 109, ŒrÈmikasatÈni 301 ŒlapiÑsu 220
111, 115, 143 ŒrÈmikassa 301, 302 Œlapito 411
ŒyasmantaÒca 497-9 ŒrÈmikiniÑ 301 ŒlapimhÈ 222
ŒyasmantaÑyeva 266 ŒrÈmikiniyÈ 301 ŒlapeyyÈma 220-1
ŒyasmantÈ 67, 229, 260-1, ŒrÈmikinÊ 301 ŒlambitvÈ 37-8
334 ŒrÈmikenÈti 300 ŒlayaratÈ 5, 7
ŒyasmantÈnaÑ 18, 42, 54,
ŒrÈmiko 300 ŒlayaratÈya 5, 7
110, 498
Œyasmante 53, 71, 228-9 ŒrÈmikoti 300 ŒlayarÈmÈ 7
Œyasmantesu 498 ŒrÈme (13) 116, 194, ŒlayarÈmÈya 5
Œyasmanto (16) 140, 164-5, 220, 290, 327, 348, ŒlayasammuditÈ 5, 7
223-7-8-9, 260-6, 480 351, 377, 402 ŒlayasammuditÈya 5, 7
Œyasmantoti 141 ŒrÈmo 195-7-8, 221, 351 ŒlimpetvÈ 296
ŒyasmÈ (47) 17, 47, 50-1, ŒrÈmoti 405 ŒlepaÑ 385-7
70, 109, 110-1-6, 129 ŒrodhÈpeti 48 Œlepena 383, 428
ŒyasmÈ ca 402, 497 ŒrodhÈpesi 306, 311-6, ŒlokasandhikaÓÓa-
ŒyasmÈpi 74, 143, 327, 334, 340-1, 344 bhÈgÈ 60-5, 79, 84
497, 498
ŒrocetabbÈ 176-7-8-9, Œlokitena 50-2
ŒyÈmahanti 38
181-2-3 Œloko 15-6
ŒyÈmena 412
ŒyuÑ 315, 408 Œrocetabbo 174 ŒvattÈ 401-2
ŒyuÒca 315 Œroceti 162-4 Œvatto 1-2-3, 474
ŒraÒÒikÈ 351 ŒrocetuÒca 191 ŒvaraÓaÑ 117-8
ŒraÒÒikena 126 Œrocet|ti 50 ŒvasathÈgÈraÑ 321
ŒraddhavÊriyÈ 268 Œrocetha 140 ŒvahÈpeyyuÑ 206
ŒraddhavÊriyo 91-5, 112-4 Œrocesi (20) 10-1, 39, ŒvÈsaÑ (25) 193,
ŒraddhÈti 318 103-9, 110-6, 213-4-5-6-7-8,
ŒrÈdhako 99 134, 304, 310 259, 260, 419
ŒrÈdhaniyasmiÑ 101
ŒrocesuÑ (111) 55, 68, ŒvÈsa-apalibodho 373
ŒrÈdhÈpetvÈ 491
71-3-4-5-6, 86-7-9 ŒvÈsanimittaÑ 185, 245
ŒrÈdheti 256
ŒrÈmaÑ (12) 50, 107, 117, ŒroceyyÈthÈti 300 ŒvÈsapalibodho 373
307-8, 310, 328, ŒrocessatÊti 161, 491 ŒvÈsÈ (35) 147, 160-1,
395, 404-5 Œrocehi 111, 225, 405 171, 187-8-9, 232,
ŒrÈmanti 50 ŒrocehÊti 163 247-8, 453-6-7, 466
ŒrÈmatthu 195-6-8 ŒropitÈ 335 ŒvÈsikali~gaÑ 185, 245

[Œ] [Œ] [Œ]
ŒvÈsikÈ (25) 158-9, Œsane (29) 13, 115, ŒhariyissatÊti 310
172-3-4-5-6-7-8-9, 180 266, 301, 405, 498 ŒhÈraÑ 118
ŒvÈsikÈkÈraÑ 185, 245 Œsanena 59, 64, 78, 83 ŒharatthaÒca 290-1
ŒvÈsikÈnaÑ 184-5, 194, Œsanesu 223-4 ŒhÈranti 305
244-5 Œsanneva 351 ŒhÈro 290-1
ŒvÈsikuddesaÑ 185, 245 ŒsandiÑ 280 ŒhiÓÉatha 347
ŒhiÓÉantÈ 30, 281, 302
ŒvÈsike 184-7, 233, Œsandi 281
ŒhiÓÉanti 347
246-7 Œsavehi 20-3-4, 45, 268
ŒhiÓÉanto (11) 268, 309,
ŒvÈsikena 184, 191, ŒsÈdanÈpekkho 317
403, 417
244, 260 ŒsÈdoÄasakaÑ 366 ŒhiÓÉantomhi 380
ŒvÈsikehi 184-5, 244-5, ŒsÈya (8) 362, 376 ŒhiÓÉitvÈ 379
259, 260 ŒsÈvacchedi 375 Œhu 510
ŒvÈsiko 430 ŒsÈvacchedikÈ 353 Œhundarikameva 138
ŒvÈse (55) 145-6-7, ŒsÈvacchediko 363-4-5- Œhundarikavatthu 110
152-6, 160-1, 6-7-8-9 ŒhundarikÈ 110
166-7, 171-2, 173-4 ŒsaÄhiyÈ 192 ŒÄakathÈlikaÑ 337-8
ŒvÈsesu 213-4, 416 ŒsiÑ 476 ŒÄÈrassa 10
ŒvÈso 161, 187-8-9, ŒsiÒcanti 296 ŒÄaro 10-1, 137
193, 247-8-9, 430 ŒsiÒci 417 ŒÄindaÑ 346
Œvi 191, 498 ŒsiÒcitabbaÑ 61-6, 80-5 [I]
ŒvikatÈ 141-1 ŒsittaÑ 382 I~gha (9) 32, 171, 383
Œvikareyya 142 Œsivisassa 33 I~ghÈvuso 120
ŒvikareyyÈti 141 Œsiviso 32 IccetaÑ (9) 135, 227, 260
ŒvikÈtabbÈ 141-2 ŒsuÑ 324 Icchati (9) 388, 487
ŒvikÈtabbÈti 142 ŒhaÑsu 107, 301 Icchanti 193, 264
ŒvikÈtunti 155 Œha 51-3, 489 IcchatÈvuso 111
Œviceva 498 Œhacca 116 IcchÈpakato 135
ŒviÒchanti 399 ŒhaÒchaÑ 12 IcchÈma-
ŒvilÈni ca 500 ŒhaÔÈ 162, 227 haÑ (9) 42, 379, 491
Œvisantipi 207 ŒhaÔo 164, 437 IcchÈmi (18) 194, 201, 407
IcchiÑsu 70
ŒvuÔÈti 6, 7, 8 ŒhaÔakappÈnaÑ 403
Icchitabbake 476
Œvuso (82) 11, 54, 108, Œhara 369, 370-1, 417
IccheyyÈsi 381
209, 308, 413, 501 Œharahattho 38
IÔÔhÈ 272
ŒvusovÈdena 13 ŒharÈti 379 IÓÈ 138
ŒveÓikaÑ 101 Œhari 137, 417 IÓÈyikaÑ 106
ŒsanaÑ (28) 12, 63, 159, AharitvÈ 36-7, 168, 231 IÓÈyikavatthu 106
220, 499 Œhariyat|ti 310 IÓÈyiko 106
ŒsanantarikÈya 486 Œhariyanti 336 Itarassa 50
ŒsanÈni 321 Œhariyittha 312 ItarÊtarenapÈhaÑ 392

[I] [I] [I]
Iti 375 Idheva 34 ImesaÑyeva 498
Itipi 45 IdhevimaÑ (19) 354, Imesu 16
ItibhavÈbhavakathaÑ 276 365, 372 Imehi (24) 29, 91-6, 504
Itiha 6 IddhaÒceva 377 IriyÈpathadubbalo 478
Ito 14, 351 IddhÈ 377 IriyÈpathasampannaÑ 50
IddhÈnubhÈvaÑ 338 IriyÈpathasampanno 50
Ittaro 111
IddhÈnubhÈvan’ti 338 IriyÈya 13
ItthattÈyÈti 20, 269
IddhÈnubhÈvo (6) 40 Isayo 343
Itthantarena 280
IddhÈnubhÈvoti 302 IsiÑ 33
ItthannÈmaÑ (14) 71, 397
IddhÈbhisa~khÈraÑ 22 Isi 137
ItthannÈma 131 IsibhaÔo 414
ItthannÈmassa (12) 71, IddhipÈÔihÈriyaÑ 36, 302
IddhipÈÔihÈriyena 34 IsipatanaÑ 12
336, 398 Isipatane 11, 403
ItthannÈmÈya (3) 69 Iddhimato 33
IssariyÈdhipaccaÑ 265
ItthannÈmena (3) 71 IddhimÈ 32
Iha 7
ItthannÈmo (15) 71, 131, IddhiyÈ 440, 477
398, 407 IndriyabhÈvanÈ 408 [¢]
IndriyÈnaÒca 269 ¢saÑ 326
ItthÈgÈraÒca (3) 102
IndriyÈni 1 ¢sÈdantassa 500
ItthiÑ 30
ImaÑ (45) 2, 3, 4, 52, ¢sÈya 326
ItthikathaÑ 276
70, 169, 339, 494, 501
ItthiyÈti 30 [U]
ImamhÈ 262
ItthiyuttaÑ 280 UkkaÑ (1) 276
Imamhi (8) 138, 479
Itthiyuttenapi 280 UkkaÉÉhituÑ (1) 219
Imassa (21) 42, 256, UkkaÉÉhitukÈmo (1) 193
ItthisatÈni 383
465, 494 UkkaÓÔhitar|pÈ (1) 351
ItthÊ 208, 378 Imassa kho 387
IdaÑ (27) 5, 39, 43, 345 UkkantitvÈ (1) 311
ImasmiÑ (12) 16, 20, 98, UkkapiÓÉakÈpi (2) 305-6
IdaÒca 402 345, 402
IdapaccayatÈpaÔicca- UkkalÈ (1) 4
ImÈ 5, 497 UkkÈsitasaddaÑ (4) 185-6,
samuppÈdo 5 ImÈ kho 485 245-6
Idamavoca (3) 6 ImÈni (11) 53, 352, 416 UkkÈsitvÈ (1) 346
Idampi 5 ImÈya 55 Ukkujjeyya(4) 23, 48,
IdÈni (8) 54 ImÈhaÑ 101, 409 267, 320
IdÈni ca 495 ImÈhi 316, 408 UkkuÔikaÑ (18) 29, 98,
IdÈneva (3) 258 IminÈ (9) 34, 492 131, 223, 232
Idha (137) 5, 70, 139, 164, IminÈ ca 494 UkkoÔati (1) 259
173, 180-6, 200-9, IminÈpÈhaÑ 333 UkkoÔanakaÑ (1) 259
241, 317, 463, 510 IminÈyaÑ 387 UkkhittaÑ (1) 485
Idha pana 453 Ime (41) 48, 150, 385, 470, UkkhittakaÑ (3) 481-2, 506
IdhÈnanda 391 500-1 Ukkhittakacatuttho (1) 440
IdhÈhaÑ (11) 39, 406, 416 Ime kho 483 UkkhittakapaÒcamo (1) 441
Idh|pasa~kantÈni 266 Imepi 473-5 Ukkhittakavatth|ni (1) 135
Idhekaccassa 270 ImesaÑ 110, 205 UkkhittakavÊso (1) 190
[U] [U] [U]

Ukkhittakassa (4) 190, 250, UkkhepanÊya- UcchinnaÑ (1) 326
kammaÑ (16) 448,
442, 506 452, 464, 470-9 Ucchinnam|lÈ (1) 325
UkkhittakÈpi (1) 423 UkkhepanÊyakamma- Ucchurasanti (1) 344
Ukkhittako (8) 162, 225-6, kato (6) 458,
424, 506 464-5, 474-5 UcchedaÑ (1) 331
UkkhittÈnuvattakÈ (6) 480- UkkhepanÊyakamma- UcchedavÈdo (2) 330-1
3-5, 506-7 kathÈ(2) 458-9 UcchedÈya (2) 330-1
UkkhepanÊyakammapa-
UkkhittÈnu- Ôippassaddhi- UÒchena (1) 335
vattakÈnaÑ (1) 484 kathÈ (4) 464-5, 474-5 UjuÑ (1) 32
UkkhittÈnu- UkkhepanÊyakamma-
vattake (3) 481-2, 506 vivÈdakathÈ (2) 469, 470 Ujjalantu (1) 137
UkkhittÈpatti- UkkhepanÊyakammÈra- Ujjaliyantu (1) 40
dassane (1) 477 hassa (6) 448, 450-1-2-3 UjjaliyiÑsu (2) 40, 43
Ukkhitto (5) 431, 476, UkkhepanÊ-
yassa (3) 465, 474-5 Ujjaliyissanti (1) 40
480-1, 506 UklÈpaÑ (6) 61-6, 80, UjjaletuÑ (1) 40
Ukkhitto ca (2) 506-7 158, 191
Ukkhittomhi (1) 506 Ujjaletunti (1) 40
UklÈpÈ (4) 61-6, 80-5
Ukkhipati (3) 445-8, 485 UklÈpo (12) 58, 63, UjjeniÑ 387
UkkhipatekakaÑ (1) 476 77, 82-5 Ujjo 126
Ukkhipatekako (1) 476 Uggacchati (1) 290
Uggacchi (1) 381 UjjhÈyati (4) 103,
Ukkhipanti (1) 434 Uggato (3) 252, 335-6 194, 213, 317
UkkhipÈmÈti (1) 430 UggamanakÈle (3) 487-8-9
UkkhipiÑsu (2) 480-1 UjjhÈyantÈnaÑ (12) 55,
UggahitaÑ (1) 306
Ukkhipi (2) 13, 476 UggahitapaÔigga- 76, 110, 193, 485
UkkhipitabbaÑ (1) 428 haÓÈ (1) 335 UjjhÈyantassa (2) 194, 213
Ukkhipitabbo (3) 135-6, UggahitapaÔigga-
hitakaÑ (1) 335 UjjhÈyanti (40) 54,
482 105-9, 274, 485
Uggahetunti (1) 157
Ukkhipitabboti (1) 483 UggahetvÈ (1) 428
UkkhipitthÈti (1) 433 UjjhÈyantiyÈ (1) 213
UccÈpÈrutÈ (1) 394
UkkhipimhÈ (1) 433 UccÈraÑ (1) 418 UjjhitvÈ (1) 396
Ukkhipissati (1) 433 UccÈrampi (2) 276, 294 UÔÔhÈya (3) 63, 77, 82
UkkhipissathÈti (1) 433 UccÈretvÈ (1) 417
UccÈropi (2) 386-7 UÔÔhÈyÈsanÈ (44) 24, 139,
Ukkhipissanti (1) 484 316, 408, 509
UccÈvacÈ (3) 295-6, 428
UkkhipissÈma (2) 482-3 UccÈvacÈni (4) 99, 100,
UkkhepakÈ (6) 481-2-4-5, UÔÔhemi (3) 7-8-9
296, 393
506-7 UccÈsaddaÑ (1) 336 UÔÔhehi (1) 386
UkkhepakÈnaÑ (1) 480 UccÈsaddÈ (3) 56-7, 76 UÔÔhÈpetuÑ (1) 110
Ukkhepake (3) 480-2, 506 UccÈsaddo (2) 276, 336 UÓhaÑ (7) 3, 54-9, 64, 83
Ukkhepakehi (2) 481-2 UccÈsayanamahÈsa-
yanÈ (1) 117 UÓhÈkÈle (4) 61-6, 80-5
Ukkhepako (1) 484 UccÈsayanamahÈsa-
UkkhepanÈ (1) 478 UÓhassa (1) 109
yanÈni (2) 280-1
UkkhepanÊyaÑ (7) 62, 80-6, Uccinatha (1) 103 UÓhe (6) 58-9, 64, 77, 83
201-3 Uccha~gepi (1) 319 UÓhena (4) 59, 64, 78, 83
PadÈnukkamo PiÔÔha~ko PadÈnukkamo PiÔÔha~ko PÈdÈnukkamo PiÔÔha~ko
[U] [U] [U]

UÓhenapi (1) 212 Udakacikkhalle (1) 351 UdÈyissa (1) 155
UÓhodakaÑ (1) 391 Udakato vÈ (1) 324 UdÈyÊ (1) 155
UtukÈlaÑ (1) 414 UdakanimittaÑ (1) 144 UdÈharitabbaÑ (1) 253
UtuddhaÔÈnaÑ (1) 403 UdakanissekaÑ (2)186, 246 UdÈhareyya (1) 258
UtunÊ (2) 382-3 UdakantarÈyo (2) 152, 252 UdÈhu (6) 46, 143, 298
UtuppamÈÓaÑ (1) 133 Udakampi (1) 41 398, 411
Utumhi (1) 429 UdakamaÓikaÑ (1) 321 Udicchare (1) 33
UttamaÒca (2) 390-2 UdakamaÓiko (1) 321 UdukkhalaÑ (1) 294
Uttamadamathasama- UdakavÈhako (1) 41 Udenassa (1) 194
thaÑ (1) 285 Udakasa~gahe (1) 351 Udenena (1) 194
UttarakuruÑ (1) 36-7
UdakasambhinnaÑ (1) 304 Udeno (1) 194
Uttarat|ti (1) 38
Udakassa (1) 119 Udosito (2) 196-7
Uttarantassa (1) 398
UdakasÈÔiÒca (1) 429 Uddacammaka-
UttarÈsa~gassa (1) 413
UttarÈ (4) 61-6, 79, 85 UdakasÈÔikaÑ (2) 406-7 parikkhaÔÈ (1) 274
UttarÈya (2) 271, 288 UdakasÈÔikanti (1) 408 UddÈnaÑ (2) 137, 376
UttarÈsa~go (1) 403 UdakasuddhikÈ (3) 285-7-8 UddÈnÈ (1) 191
UttarÈsa~gaÑ (24) 6, 98, UdakÈnuggatÈni (2) 9, 10 UddiÔÔhaÑ (11) 173-8,
131, 231, 488 UdakukkhepÈ (1) 150 180-1-2-3
UttarÈsa~gena (2) 311, 353 Udakukkhepo (1) 191 UddiÔÔhamatte (11) 174,
UttarÈÄumpaÑ (1) 399 Udake (10) 9, 42, 220, 180-1-2-3
UttariÑ (1) 288 319, 499 UddiÔÔhama-
Uttaritu (1) 428 Udakena (9) 10, 65, 84, ttepi (2) 144, 158
UttaritukÈmo (1) 398 207, 410 Uddisatu (2) 156-7
UttaritvÈ (5) 41, 59, Udakepi (4) 59, 65, 78, 83 Uddisanti (15) 142, 177,
65, 78, 83 Udako (2) 11, 137 180-2-3
Uttarimanussa- UdaggacittaÑ (3) 22-3, 320 UddisamÈnÈ (1) 155
dhammaÑ (3) 135, Udaggacitte (2) 47, 267 UddisÈpetabbo (1) 78
266, 302 UdaggÈ (4) 332, 392-3, 405 UddisÈpetukÈmo (1) 78
Uttarimanussa-
Udaggo (5) 22, 100-1, UddisiÑsu (1) 172
dhammo (1) 135
311, 381 UddisitabbaÑ (18) 140,
Uttariyati (1) 399
Uttarissati (1) 325 UdapÈdi (21) 3, 18, 139, 173-7, 182, 190
Uttareyyanti (2) 37-8 290, 499 Uddisitabbanti (1) 507
Uttasantipi (1) 104 UdapÈnasÈlÈ (4) 195-6-7-8 Uddisitabbo (1) 59
UttÈnaÑ (1) 381 UdapÈno (4) 195-6-7-8 UddisitukÈmo (1) 59
UttÈniÑ (2) 141-2 UdaraÑ (1) 137 UddisituÑ (3) 140,
UttÈnÊ (1) 141 UdaracchaviÑ 387 152, 168
UttÈno (2) 384-5 UdaravÈtÈbÈdho (1) 304 Uddisitunti (2) 142, 167
UttiÔÔhapattaÑ (3) 56-7, 76 Udarassa (1) 73 UddisitvÈ (1) 151
Utrasto (1) 493 UdÈnaÑ (7) 2, 17, 286, UddisiyamÈne (2) 172-3
UdakaÑ (17) 10, 59, 82, 325, 500 Uddisissati (2) 262-3
417, 425 UdÈnesi (8) 2, 17, 286, UddisissÈmi (1) 110
UdakakoÔÔhakanti (1) 297 325, 500 UddisissÈmÊti (1) 144

[U] [U] [U]
Uddiseyya (8) 140-3, Upagaccheyya (2) 193, 212 UpaÔÔhapessati (1) 57
152, 189, 190 Upagaccheyyunti (1) 194 UpaÔÔhaha (1) 387
UddiseyyÈma (1) 260 UpagatÈ (1) 259 UpaÔÔhahantÈ (2) 102, 294
UddiseyyaÑ (1) 168 UpagatÈnaÑ (1) 333 UpaÔÔhahÈti (1) 492
Uddissa (7) 11, 51, UpagatÈnampi (1) 501 UpaÔÔhahiÑsu (4) 11, 102-3,
194-7, 350 UpagatÈni (1) 381-2 419
UddissakaÑ (1) 334 Upagatoti (1) 333 UpaÔÔhahiyamÈno (1) 419
UddissakataÑ (1) 334 UpagantabbaÑ (2) 193, 212 UpaÔÔhahissati (1) 417
UddissamÈne (5) 169, 177, UpaÔÔhahissanti (1) 102
Upagantabbanti (1) 192
178-9, 180 UpaÔÔhahissatha (1) 417
UpagantabbÈ (1) 192 UpaÔÔhahissÈmi (5) 199,
UddissamÈnepi (2) 144, UpagantuÑ (2) 193, 219
158 201-3-4-5
UpagantukÈmo (1) 211 UpaÔÔhahemÈti (1) 419
UddekaÑ (1) 388
Upagantunti (2) 192, 211 UpaÔÔhaheyya (1) 417
UddesaÑ (1) 278
UpagantvÈ (3) 192-3-4 UpaÔÔhaheyyuÑ (1) 417
UddesakÈnaÑ (8) 173-7,
179, 181-3 UpacikÈmajjhe (1) 428 UpaÔÔhÈkaÑ (1) 208
UddesabhattaÑ (2) 73, 133 UpacikÈhi (2) 396-9 UpaÔÔhÈkakulaÑ (3) 110-6,
Uddese (1) 80 Upacchijjati (6) 363-5-6-8-9 307
Uddesena (2) 63, 82 UpacchinnÈ (1) 374 UpaÔÔhÈkaÒca (1) 429
UpajÈnÈmetassa (1) 382 UpaÔÔhÈko (1) 265
Uddeso (1) 191
UpajÈyate (1) 316 UpaÔÔhÈkoti (1) 417
UddhaccÈya (1) 269
UpajÊvituÑ (1) 379 UpaÔÔhÈtabbo (2) 63-7,
Uddharati (3) 220-2, 499
86, 417
UddharÈma 388 UpajjhaÑ (1) 130
UpaÔÔhÈtuÑ (3) 92-6, 418
UddharitabbaÑ (8) 58, 63, UpajjhÈyaÑ (3) 57, 61-2
UpaÔÔhÈnasÈlÈ (9) 61-6, 80,
77, 82-3 UpajjhÈyamattesu (1) 275 195-8
UddharitabbÈ (1) 104 UpajjhÈyam|lakaÑ (1) 101 UpaÔÔhÈnasÈlÈya (2) 168,
Uddharitunti (1) 412 UpajjhÈyamhÈ (1) 89 230
Uddhareyya (2) 220-2 UpajjhÈyamhi (7) 57, UpaÔÔhÈpetabbaÑ (5) 61-6,
UddhalomiÑ (1) 280 68-9, 70 80-5, 160
UddhalomikÈ (1) 281 UpajjhÈyavattabhÈÓa- UpaÔÔhÈpetabbanti (1) 159
Uddhaste (2) 401-2 vÈro (1) 73 UpaÔÔhÈpetabbÈ (2) 110-6
Und|rehi (2) 148, 396 UpaÔÔhÈpetabbo (11) 90-2-5,
UpajjhÈyassa (13) 58, 62,
Und|rehipi (1) 302 160, 418
98, 104, 293
Undriyati (1) 206 UpaÔÔhÈpeti (11) 214, 220,
UpajjhÈya (3) 68, 75, 118
UpakaÑ (1) 11 499, 500
UpakaÔÔhÈya (2) 211, 351 UpajjhÈye (2) 118, 138
UpaÔÔhÈpenti (2) 159, 160
UpakaÓÓake (1) 334 UpajjhÈyena (14) 64-7, 89,
UpaÔÔhÈpetuÑ (4) 92-6,
Upako (3) 11-2, 137 129, 133
116-7
Upagacchanti (3) 212, UpajjhÈyesu (3) 68, 76, 275 UpaÔÔhÈpetvÈ (2) 168, 230
259, 262 UpajjhÈyo (13) 57, 61, 69, UpaÔÔhÈpema (1) 499
UpagacchiÑsu (6) 128, 220, 284, 418 UpaÔÔhÈpeyya (6) 110, 160,
259, 351, 419 UpajjhÈyoti (3) 130-1-2 220-1-2
UpagacchimhÈ (2) 221, 351 UpaÒÒÈtaÑ (2) 51-2 UpaÔÔhÈpeyyaÑ (1) 160
Upagacchissati (1) 406 UpaÔÔhapetvÈ (1) 32 UpaÔÔhÈpesuÑ (1) 14
[U] [U] [U]

Upanikkhipi (5) 37-8 Upasampanno (4) 71-2, 129
UpaÔÔhÈpessati (1) 76 Upasampannoti (1) 129
UpaÔÔhitassati (5) 91-5, UpanikkhipitabbaÑ (9) 58-9 Upasampa-
114-2, 409 Upanikkhipeyya (2) 220-2 daÑ (18) 72, 98-9, 131
UpaÔÔhitassatissa (1) 410 UpanighaÑsantiyo (1) 282 Upasampadanti (5) 17-8, 42
UpaÔÔhentÊti (1) 417 UpanisÊditvÈ (3) 337-8 Upasam-
UpanissÈya (1) 150 padÈ (10) 17-8, 42-3, 54
UpatiÔÔhatha (1) 342 UpasampadÈ-
Upatisso (2) 54, 137 Upapajjati (2) 322
kammaÑ (1) 133
UpadaÑsenti (1) 485 Upari (1) 479 UpasampadÈ-
UpadaÑsessanti (2) 485-6 UparikhÈdanÊyepi (3) 56-7 pekkhÈ (3) 28, 129
UpadaÑsessÈma (1) 486 UparipÈnÊyepi (2) 57, 76 UpasampadÈpekkhe (2) 28,
UparipÈsÈdavara- 130
UpaddutaÑ (1) 21 UpasampadÈ-
UpadhÈreti (1) 379 gato (1) 491
pekkhena (1) 72
Uparibhojanepi (3) 56, 76 UpasampadÈ-
UpadhÈremi (1) 379
UparimuddhÈni (1) 3 pekkho (6) 71-2, 129
UpadhÈvanti (2) 110, 212
UparisÈyanÊyepi (3)56-7, 76 UpasampadÈ-
UpadhÈvitvÈ (1) 109
UpalÈpetabbo (1) 60 rahaÑ (5) 449, 450, 451
Upadhisa~khaye (1) 54 UpasampadÈrahassa (3) 453
UpalÈleyyuÑ (1) 160
UpadhÊsu (1) 46 UpasampadÈvidhi (1) 130
UpaviÑsanaÑ (SyÈ) (1) 349
UpaÉÉhaÑ (2) 416, 427 UpasampÈditthÈti (1) 71
UpaviÑsanÊ (SÊ) (1) 349 UpasampÈ-
UpaÉÉhakÈsÊnaÑ (1) 393
UpavisanÊ (1) 349 detabbaÑ (8) 90-1-2-3
UpaÉÉhapaÔivÊsaÑ (1) 398
UpasaÑharatha (1) 327 UpasampÈde-
UpaÉÉhaphÈsukÈ (1) 104 tabbachakka (1) 94
Upasaggo (2) 42-3
UpaÉÉhÈmalakaÒca (1) 389 UpasampÈdetabbachakka-
Upasa~kamati (2) 12-322
UpaÉÉho (1) 416 cuddasavÈro (1) 98
Upasa~kamanti (2) 139, 140 UpasampÈdetabba-
Upananda (3) 214, 415-6 Upasa~kami (1) 104
UpanandaÑ (1) 214 paÒcaka (1) 90
Upasa~kamituÑ (3) 221, UpasampÈdetabbapaÒca-
Upanandassa (5) 110-9 328 kasoÄasavÈro (1) 94
Upanandena (1) 213 Upasa~kamitvÈ (131) 3, UpasampÈdetabbÈ (1) 161
Upanando (5) 213, 307 4, 5, 22, 34 UpasampÈdetabbo (11) 29,
Upanandoti (1) 307 71-2-4-5
Upasa~kamissati (4) 35-6 UpasampÈdeti (9) 71-2,
Upanayhanti (1) 496 Upasa~kamissanti (1) 35 132-3
UpanÈmetabbÈ (3) 58, Upasa~kamissasi (1) 340 UpasampÈdetuÑ (2) 71-2
63, 77 Upasa~kameyyaÑ (3) 328-9 UpasampÈ-
UpanÈmetabbo (4) 58, 64 UpasamÈya (1) 14 detunti (3) 74-5, 129
UpanÈmeti (1) 418 UpasampÈdetvÈ (4) 134-5
Upasampajja (2) 13-4, 269 UpasampÈdetha (1) 71
UpanÈmenti (3) 56-7 UpasampajjitukÈmÈ (1) 203 UpasampÈdethÈti (1) 29
UpanÈmeyyanti (1) 316 UpasampajjitukÈmo (1) 204 UpasampÈ-
UpanÈmesi (7) 304-8 UpasampajjissÈmi (1) 129 denti (3) 74-5, 109
UpanÈmesuÑ (1) 5 UpasampajjissÈmÊti (1) 129 UpasampÈ-
UpanÈmessanti (4) 56 Upasampannasama- dentena (2) 73, 130
UpanikkhitthÈ (1) 38 UpasampÈdemÊti (1) 70
nantarÈ (2) 71-4 UpasampÈdeyya (7) 71-2-
Upanikkhipati (3) 220, 499 UpasampannÈ (2) 130-8 7, 109
Upanikkhipanti (1) 342 Upasampannena (2) 134-5 UpasampÈdesi (1) 72

[U] [U] [U]
UpasampÈdesuÑ (5) 72, UpÈsikaÑ (3) 310-1-2 Uposathe (2) 142, 256
102-3-4 UpÈsikÈ (4) 25, 310-1-2 Uposatho (13) 161-2-4-5
UpasampÈdessatÊti (1) 28 UpÈsikÈya (4) 194-7, 256, Uppajjati (7) 44-5, 348,
UpasampÈdessati (2) 75, 310 367-8
109 UpÈsikÈyo (1) 25 UppajjiÑsu (2) 392-3
UpasampÈdehÊti (1) 70 UpÈhanaÑ (2) 77, 276 Uppajji (2) 428-9
Upasi~ghatu (1) 390 UpÈhanan”ti (1) 272 UppajjiyethÈti (2) 63, 82
UpasenaÑ (1) 74 UpÈhanapapphoÔana- Uppajjissati (2) 213-4
Upaseno (1) 74 saddaÑ (2) 186, 246 UppajjissatÊti (1) 461
Upasobhati (2) 377-8 UpÈhanÈ (3) 58, 272-3-4 UppaÓÉiyamÈnÈ (1) 407
Upasobhanti (1) 377 UpÈhanÈyo (3) 272-3-5 UppaÓÉuppaÓÉuka-
UpassaÔÔhaÑ (1) 21 UpÈhanÈsu (1) 214 jÈtaÑ (1) 70
UpÈdÈnaÑ (1) 1 Upeti (5) 214-5-6-7-8 UppaÓÉuppaÓÉuka-
UpÈdÈnakkhayassa (1) 270 Upenti (1) 219 jÈtÈ (3) 290-1
UpÈdÈnanirodho (1) 1 UposathaÑ (38) 140-3-4- UppaÓÉuppaÓÉuka-
UpÈdÈnapaccayÈ (1) 131 5-6, 156 jÈte (1) 291
UpÈdÈya (6) 131-2-4 UposathakammaÑ (4) 151- UppaÓÉuppaÓÉuka-
UpÈdÈyÈti (3) 72, 132, 486 6, 160-1 jÈto (3) 70, 386-7
Uposatha- UppaÓÉetÊti (1) 309
UpÈyÈsehi (1) 44
kammanti (2) 140-3 UppaÓÉenti (2) 382-3
UpÈyena (7) 103-8, 110,
UposathakammÈni (1) 151 UppaÓÉesuÑ (1) 407
120, 156
UposathakammÈnÊti (1) 150 UppannaÑ (25) 37-8, 61-6,
UpÈli (11) 108, 138,
UposathakaraÓaÑ (1) 187 80-5, 92
448-9, 450
Uposathakkhandha- Uppannanti (2) 415-6
UpÈlidÈrakavatthu (1) 108
ka (1) 139 UppannÈ (9) 61-6, 80-5,
UpÈlidÈrako (1) 108
Uposathakkhandha- 199, 201
UpÈliparipucchato (1) 511
ko (2) 190-1 UppannÈnaÑ (1) 109
UpÈlipucchÈbhÈÓa- Uposathaggampi (1) 276 UppannÈni (2) 393, 415
vÈro (1) 453 Uposathappamu- Uppanno (3) 393, 487-8
UpÈlissa (1) 168 khaÑ (1) 146 UppalahatthaÑ (1) 390
UpÈsakaÑ (6) 23, 48, Uposathappamu- UppalahatthÈni 390
312, 320, 333 khassa (1) 147 Uppalahatthehi (1) 428
UpÈsakattaÑ (1) 47 UposathabhedÈdi (1) 150 UppalÈni (1) 9, 10
UpÈsakassa (6) 194, 256, Uposathassa (1) 170 UppaliniyaÑ (1) 9
284, 311 UposathÈ (2) 219, 150 UppÈÔetvÈ (2) 384-7
UpÈsakÈ (4) 5, 323, UposathÈgÈraÑ (3) 145- UppÈdÈya (1) 427
500-1 6, 158 UppÈdo (1) 374
UpÈsake (7) 5, 267, 321-2 UposathÈgÈrassa (1) 146 UbbandhitvÈ (1) 387
UpÈsakena (4) 194-5-6, 206 UposathÈgÈrÈni (2) 145-6 UbbÈÄhÈ (2) 206-7
UpÈsakesu (1) 323 UposathÈgÈre (1) 159 UbbÈÄho (1) 501
UpÈsakehi (1) 501 UposathÈti (1) 150 Ubbiggo (1) 493
UpÈsako (7) 23, 194, 219 UposathikaÑ (2) 73, 133 Ubbijjantipi (1) 104

[U] [U] [U]
UbbhaÓÉite (3) 401-2, 429 Ummattako (9) 162-3-4- UssahatÊti (1) 311
UbbhataÑ (10) 353-4-5-6- 5-6, 225 Ussahanti (1) 400
7-9 Ummihantipi (1) 109 UssahÈmi (3) 129, 400, 493
UbbhÈrassaÔÔhamÈ- Ummujjananimujja- UssÈretvÈ (4) 41, 64, 77, 82
tikÈ (1) 374 nampi (1) 41
UbbhÈrÈya (1) 353 UssÈretabbaÑ (1) 58
Ummujjantipi (1) 41 UssÈvanantikaÑ (2) 336-7
UbbhÈrÈyÈti (2) 414-5 UmmujjitvÈ (1) 266
UbbhidaÑ (1) 293 UssÈho (3) 73, 133, 404
UyyÈnaÑ (2) 49, 50
Ubhato (1) 399 Ussukampi (1) 430
UyyojetvÈ (3) 22, 39, 40
UbhatopasannÈ (1) 310 UssukkaÑ (18) 61-2-3-6-7,
UbhatobyaÒjanakaca- Uyyojesi (2) 265, 323
80-1-2-5-6, 200
tuttho (1) 440 Urassa (1) 108
Ussure (1) 407
UbhatobyaÒjanaka- UruvelaÑ (1) 137
Us|yanti (1) 340
paÒcamo (1) 441 Uruvelakassa-
Us|yÈ (1) 55
UbhatobyaÒjanaka- paÑ (6) 32-9, 40-3
UhaÒÒÊti (4) 60-5, 79, 84
vatthu (1) 124 Uruvelakassa-
Uhadanti (1) 109
UbhatobyaÒjanaka- passa (9) 32-4-5-6-7
vÊso (1) 442 UÄÈraÑ (1) 345
Uruvelakassape (1) 46
UbhatobyaÒjana- UÄÈro (1) 17
Uruvelakassapo (11) 31-2-
kassa (3) 190, 250, 443 4-5-6-8-9, 41-2-3-6-7 UÄumpaÑ (1) 325
UbhatobyaÒjanakÈpi (1) 423 UruvelavÈsi (1) 46 []
UbhatobyaÒjanaku- UruvelÈ (2) 30-1 nadasavaggena 74
pajjhÈyena (1) 124
UruvelÈyaÑ (4) 1, 11, nadasavassena 75
UbhatobyaÒjanako (7) 124,
162-3-4, 225-6, 424 31, 43 nadasavasso (4) 94-6-7
UbhatobyaÒjano (1) 477 Ullapati (1) 135 napaÒcavasso 113-4
Ubhatolohita- Ullapitabbo (1) 135 napannarasavassaÑ 110
kupadhÈnanti (1) 281 UllapitvÈ (1) 135 napannarasavasso 110
UbhatosaÑghassa (1) 427 Ullikhi (1) 374 navÊsativassaÑ 109
Ubhayattha (1) 145 Ullikhitamattena (1) 352 navÊsativasso 109, 129
Ubhayassa (1) 510 Ullumpatu (3) 72, 131-2 ruÑ 311
UbhayÈni (6) 93-7-8, 112-3 Ullumpatupa- rumaÑsaÑ 311
Ubhayena (1) 476 sampadÈ (1) 138
UbhinnaÑ (2) 32-3 Ul|kapakkhaÑ (1) 421 [E]
Ubho (6) 14, 191, 261-3-4 UllokÈ (4) 60-5, 79, 84 EkaÑ (13) 32, 146, 161,
UmmaggaÑ (1) 12 Ullokesi (1) 23 195, 225, 385, 390, 421
Ummattaka- EkaÑyeva (4) 337-9, 394
UsÊraÑ (1) 292
sammutiÑ (2) 165-6 EkaÑsaÑ(25) 6, 47, 72, 98,
UsÊraddhajo nÈma (1) 288
Ummattaka-
Ussa~kÊ (1) 493 115, 131, 169, 223,
sammuti (2) 165-6
Ummattakasammu- UssannaÑ (2) 397, 428 286, 488, 509
tiyÈ (1) 166 UssannÈ (1) 101 EkakaÑ 134
Ummatta- Ussanno (1) 320 Ekako (4) 138, 168, 230
kassa (3) 165-6, 442 Ussavo (1) 301 Ekakova 138
UmmattakÈ (1) 165 Ussahati (6) 59, 64-5, 78, Ekaggacitto 141
UmmattakÈpi (1) 427 83, 117 Ekagghano (2) 271-2
[E] [E] [E]

Ekaccassa (3) 62, 81, 442 Ekamekassa (5) 108, 316, Eko (18) 13, 137, 160,
EkaccÈ 191 342 170, 230, 269, 414,
476, 496
EkaccÈnaÑ 57 Ekamekena 318
Ekomhi 12
EkaccÈya (10) EkarattaÑ 32
Ekova 171-2, 500
175, 182, 236, 240-3 EkavassÈpi 74 EtaÑ (13) 4, 17, 46, 54,
EkacciyaÑ 40 Ekavasso 74 327, 383, 409, 482,
Ekacciyanti 403 EkavassohaÑ 286 497, 500
Ekacciyo 403 EkavÈcikaÑ (4) 250-2-3 EtaÑkÈraÓÈ 72, 317
EkacÊvaro (2) 401 EkavÈcikÈya 253-4 Etadavoca (107) 3, 9, 17,
Ekacce (11) 105, 257, 319, EkavihÈre 286 102, 161, 309, 392, 480,
383, 395, 494 EkasaÑghÈtampi 487 501-8
Ekaccena (2) 62, 81 EkasataÑ 350, 376 EtadavocuÑ (28)4, 53, 147,
Ekacco 81 EkasataÒca 138 321, 413, 481, 507
Ekacchanne (2) 483-4 EkasatapaÒcasattati 244 Etadahosi (102) 4, 37, 117,
EkajjhaÑ (3) 147, 262, 507 EkasatapaÒcasattati- 166, 261, 297, 378,
EkaÒca (3) 337-8, 498 tikanayato 183 384, 489, 506
Ekatitthe 407 EkasmiÑ 146, 425 EtamatthaÑ (120) 2, 46,
Ekato (11) 131, 185, 103, 130, 140, 154, 164,
Ekassa 30, 168, 231
245, 296, 400, 428 214, 230, 276, 286, 304,
EkaseyyaÑ 284
Ekatova 109 403, 412
EkÈdasanahutÈnaÑ 47
Ekattako 314-5 Etarahi (15) 11, 36, 139,
EkÈdasannaÑ 477 290, 409, 500
Ekattha 146
EkÈdhippÈyaÑ 416 Etampi 510
EkanahutaÑ 47
EkÈnussÈvane 129 EtasmiÑ (44) 29, 110, 139,
Ekantapari-
EkÈya 437 272, 334, 403, 417
puÓÓaÑ (2) 267, 283
Ekantapari- EkÈvÈso 143-4 Etassa 149
suddhaÑ (2) 267, 283 EkÈvÈsoti 143-4 EtÈhaÑ 50
EkantalomiÑ 280 EkÈhaÑ 116, 392 EtÈni 326
EkÈheneva 392-3 EtissÈ 148, 302, 380
EkantalomikÈ 281
EkindriyaÑ 192-3, 277 Etu 308
EkapalÈsikaÑ (2) 272, 288
EkupajjhÈyena 138 Ete (13) 5, 35, 54, 101,
EkapalÈsikÈsu 272
EkuposathaÑ 144-9 141, 334, 485
Ekapalla~kena (3) 1-3-4
EkuposathÈ (5) 144, 150 Etena 43
Ekapuggale 141-2 Eteneva 156-7
EkabhattaÑ 284 EkuposathÈti 150
EtesaÑ 477
Ekabhikkhussa 405 EkuposathÈya 144
Etehi 144-7
EkamantaÑ (76) 3, 35, 49, Ek|nattiÑ sakkhattuÑ 391
EttakaÑ 380
59, 65, 74, 83, 103, 130, Ek|posathaÑ (Ka) 144 Ettakampi 385
143, 164, 221, 258, Ekekam|lakaÑ 478 EttÈvatÈ (5) 63, 143, 486
300, 311, 321, 351, Ekena (21) 27, 59, 77, 83, Ettha 28
345, 391, 404 110, 129, 141, 231, Ettheva 46
Ekapuggalo 445 337, 384 Etha (7) 18, 42, 108, 506
EkamekaÑ (4) 316-7, 342 Ekeneva 382-3 Ediso 284

[E] [E] [O]
Eyya 219 Evar|passa 165 OkkamiÑsu 394-5
Erag| 285-8 Evar|pÈ (5) 130, 141, 213 Okkami 21, 121
EvaÑ (155) 5, 108, 271, Evar|pÈnaÑ 345 OkkamitvÈ 303
371, 471, 486, 501 Evar|pÈ nÈma 141 OkkamitthÈti 394-5
EvaÑ kho (6) 220, 449, 453
Evar|pÈni 343, 400, 434 OkkameyyÈti 47
EvaÑ kareyyÈsÊti 67, 86
Evar|pÈya 141, 303 Okkamma (3) 30, 280
EvaÑ dhoveyyÈsÊti 86
Evar|pesu 152, 288 OkkhittacakkhuÑ 50-2
EvaÑ paceyyÈsÊti 67, 86
EvaÑ rajeyyÈsÊti 67 Evar|pehi 498 OgaÓena 111
EvaÑvÈdÊ 51-3 Evar|po 137-8, 487-8 OgÈhÈ 500
EvaÒca (27) 57, 86, 115, EvÈhaÑ 345 OgÈhetvÈ 279, 308
140, 223, 230, 450 Esa dhammo 496 Ogumphiyanti 283
EvaÒca pana (24) 68, 144, EsÈ (22) 71, 132, 149, Oghesu 405
397, 449, 452, 507 262, 397, 432, 506 OÓojesi 50
EvaÒce 261 EsÈyya 311 Otaranti 402
EvaÒcetaÑ (11) 160, 225, EsÈvuso 307, 346 OtÈpetabbaÑ 58, 64, 77, 82
264 EsÈhaÑ (42) 23, 48, 320, OtÈpetabbo 59, 64, 77, 83
EvaÒceva 374 333 OtÈpetvÈ 60-5-6, 79, 84
EvaÒcevaÒca 171-2 Eseva 52-3, 207-8 OtÈretabbaÑ 84
EvaÒhi 151, 224 Eso (11) 19, 36, 70, 115, OtiÓÓassa 500
EvatthataÒceva 374 336, 480, 506
Evamassa (26)57, 163, 223, OttappÊ 91, 112-4
Esohamasmi 19 OtthaÔo 41
232, 252, 507
Ehi (7) 21, 72, 134, 208 Odanampi 56-7, 76
Evamassu (6) 164, 227, 260
Ehibhikkh|ti 17 Odahatha 13-4
EvamÈvusoti 73, 282
EÄakadhammaÑ 285-8 OdahiÑsu 14
EvamÈhaÑsu (39) 32, 118,
214, 316, 395, 466, [O] OdahitvÈ 34
494, 590 OkapuÓÓehi 351 Odahissanti 209, 210-1
EvamÈha (11) 71, 129, 490 OkampetvÈ 12 OdÈtavaÓÓÈ 326
EvamidaÑ 325 OkÈraÑ 22, 47, 267, 320 OdÈtavatthavasanakÈ 275
EvametaÑ (16) 20, 99, 145, OkÈsaÑ 154, 253 OdÈtavatthÈ 326
336, 352, 396-7-8, 507 OkÈse (5) 130, 191, 489 OdÈtÈ 326
Evametassa 1, 2 OdÈtÈla~kÈrÈ 326
OkÈso 154
EvamevaÑ 10, 48, 141,
OkiÓÓavikiÓÓÈ 302 OnatÈ 38
267, 320
Okiriyanti 294-5, 412 OnatÈti 38
Evameva (17) 6, 134, 268,
OkkantÈti 184, 244 OnÈmesi 38
308, 325, 405
Evampi (5) 99, 109, 353 Okkante 184, 244 Oniyyanti 123
Evampi kho 481-2 Okkamato 409, 410 OniyyamÈne 123
Evar|paÑ (9) 14, 107, 119, OkkamantÈnaÑ 395, 409 OnÊtapattapÈÓiÑ (15) 5,
145, 224, 491 Okkamanti 409 306, 341, 405
Evar|paÒca 151 OkkamantÊti 184, 244 OpatitvÈ 337-8
Evar|pamakÈsi 103 Okkamante 184, 244 OpÈtetabbÈ 58, 77
[O] [O] [ Ka ]
OpÈnabh|taÑ 333 OvadiyamÈnÈnaÑ 17-8 Ka~khÈ 2
OpÈyikanti 57, 76 Ovadiyo 74 KaccÈnaÑ 318, 321
OpilÈpeti 220-2, 320, 499 OvadeyyakaraÓa- KaccÈna 318-9
OpilÈpeyya 220-2 mattena 352 KaccÈnassa 320
OpilÈpehÊti 319 OvaddheyyaÑ 374 KaccÈno 318, 320
Obhaggo 500 OvaddheyyakaraÓa- Kacci 52, 74, 221, 306,
ObhaggobhaggaÒca 500 mattena 352 330, 351, 431, 497-9
ObhÈsayamantalikkhanti 2 OvarakaÑ 311 Kaccittha 306
ObhÈsetvÈ 34-5-6 Ovarake 311 Kacche 21
ObhÈso 17 OvassÈpenti 404 KaÒcukaÑ 422
Obhoge 58, 64, 77, 82 OvassÈpente 404, 486
KaÒcutirÊÔaveÔhanaÑ 429
Omaddanti 399 OvassÈpetha 404
KaÔacchubhikkhaÑ 70
OmadditvÈ 254-5 OvassÈpentÊti 405-6
KaÔÈkaÔanti 299
OmukkaÑ 275 OvÈdena 63, 82, 269
KaÔÈkaÔena 299
OmukkaguÓa~guÓ|pÈ- Osadhanti 479
KaÔimattesu 405
hanÈnujÈnana 274 OsÈraÓaÑ 443, 477-8, 510
KaÔiyÈpi 401-2
OmuÒcÈpetvÈ 383 OsÈraÓÈ 443
OsÈraÓÈnujÈnanÈ 506 KaÔissaÑ 280
OmuÒcitvÈ 58, 77 KaÔukarohiÓiÑ 292
OrakÈ 26 OsÈrito ca 506-7
OsÈretabbÈ 135-6 KaÔukÈnaÑ 109, 418
Orako 26 KaÔÔissaÑ 281
Orato (9) 59, 79, 287 OsÈreti 443, 485
OsÈretunti 400 KaÔÔhatumbaÑ 297
OrasaÑ 324
OsÈretvÈ 135-6, 506 KaÔÔhapÈdukÈdayo 276-7
OrÈ 325
OsÈrethÈti 506 KaÔÔhamayaÑ 295
OrÊmatÊre 325
OhÈya 134, 272 KaÔÔhasatÈni 40-3
OropentÈ 399, 428
OhÈrÈpetvÈ 29, 98, 115 KaÔÔhÈni 336, 491
Orohati 21
OhÈretabbaÑ 60-5, 79 KaÔÔhÈnipi 40
OrohitvÈ 22, 274
OlÊnavilÊnÈni 302 OhÈretvÈ 25, 267-8, 283 KaÔÔhÈnÊti 40
OlumpetvÈ 389 OhitabhÈro 269 KaÔÔhinaÑ (SÊ, SyÈ) 352
OloketvÈ 153-4 OÄÈrikaÑ 20, 390 KaÓÔakavatthu 110
Olokento 314-5, 346 OÄÈrikÈ 20 KaÓÔakasÈmaÓeravatthu 119
Oloketha 327 OÄÈriko 290-1 KaÓÔakiÑ 119
OlokeyyaÑ 314-5, 346 [ Ka ] KaÓÔako 110-9, 138
OvaÔÔikaÑ 404 KaÑ 213, 380, 490 KaÓÔhe 2
OvaÔÔiyakaraÓamattena 352 KaÑsakÈcÈ 289 KaÓÔho 296
OvaÔÔeyyakara- KaÑsamayÈ 279 KaÓÉakampi 276
Óamattena 352 KaÑsi 11, 51-2 KaÓÉaracchinnaÑ 126
Ovadi 17-8 KaÑsu 55 KaÓÉaracchinno 126, 444
OvadituÑ 74, 117 Kakudhassa 38 KaÓÉu 294, 410
Ovadatu 25 Kakudhe 38 KaÓÉuppaÔicchÈdiÑ 411
OvaditvÈ 269 Kakudho 38, 137 KaÓÉuppaÔicchÈdinti 410

[ Ka ] [ Ka ] [ Ka ]
KaÓÉuppaÔicchÈdÊti 411 Katavedino 70 KathaÒca pana 131, 352
KaÓÉuvati 298 Katassa 270-2 KathÈ 58, 77, 103-4,
KaÓÉusakaÑ 404 KatÈ 50, 213, 507 116, 374
KaÓÉusakaraÓamattena 352 KatÈya 259, 351 KathÈya (28) 17-8, 25,
KaÓÉusadaÄhÊkammÈ- KatÈvakÈso 10 50, 139, 312-3, 404, 499
nuvÈtikÈ 374 Kati 117, 150-1, 191-2, KathÈsallÈpaÑ 108, 115-8,
KaÓÓaÑ 58, 64, 77, 82 219, 224, 508 319, 501-3-5
KaÓÓakitÈ 60-5, 79, 84 KatikaÑ 12, 395 KathinaÑ 352-3, 375
KaÓÓacchinnaÑ 126 KatikÈ 50, 213, 219, 420 Kathinakkhandhaka 351
KaÓÓacchinne 126 KatikÈya 12, 425 Kathinakkhandhako 374-6
KaÓÓacchinno 444 Kati nu kho 224 KathinattharaÓaÑ 374
KaÓÓanÈsaÑ 477, 494 KathinadussaÑ 352
KatipÈhaÑ 390
KaÓÓanÈsacchinnaÑ 126 Kathinadussassa 352
KatimÊ 57, 191
KaÓÓanÈsacchinne 126 Kathinanti 354-7-9,
Kativasso 12
KaÓÓanÈsacchinno 444 362-5-6
KaÓÓasuttakanti 400 Kativassoti 74 Kathinassa 353, 373-4,
KaÓÓÈ 138 Kativassosi 74, 120, 286 414-5
KaÓÓe 399, 494 Kate 191, 263 KathinÈnatthataÑ 374
KaÓÓo 400 Katepi 154 KathinÈnujÈnanÈ 351
KaÓhameva 288 Kato 146, 263, 299, 429 KathinuddhÈraÑ 354-7-9,
KaÓhavaddhikÈ 273 Katovassa 146 362-6, 372-3-5
KaÓhÈ 429 KattaradaÓÉanti 276 KathinuddhÈro(23) 353,
KaÓhuttarÈ 285-7-8 Kattarasuppe 378 373-5-6
KataÑ 20, 45, 62-7, 80-6, KattÈro 343 KathetvÈ 275
118, 203, 269, 317, KatturÈmo 62-7, 80-5, KathentÈ 276
334, 350, 373 201-2 Kathetave 509
KatakaraÓÊyo 269, 270 KattukÈmoti 300 Kathesi 22, 47, 267, 320,
KatacÊvaraÑ 353-4 Kattha 37-8, 49, 117, 145, 333, 340-6
KatacÊvaramÈdÈya 375 255-6, 369, 370-1 Kadalimigapavara-
KatacÊvaro 354-7-9, KatvÈ (88) 10, 50, 60, paccattharaÓaÑ 281
362-6, 372-3-5 KadÈ 158, 192, 219,
110, 300, 400, 486
Katanti 376 255-6, 379
KatvÈpi 505
KataÒÒuno 70 KantÈrÈ 342, 380
KathaÑ (104) 3, 50, 70,
KatadaÓÔakammaÑ 106 KantÈre 341
KatadaÓÔakammo 106 110, 192, 290, KanditvÈ 491
KatamaÑ 30 300, 400, 507 KandantÈ 334
KatamaÒca 264 KathaÑ nu kho 505-6 Kapallanti 294
KatamÈ 14, 255, 508 KathaÑpakÈrodha 509 Kapilavatthu 115
Katame 3, 14, 315, KathaÑ hi nÈma (22) 56, KapilavatthusmiÑ 115-6
322, 373 73-6, 118-9, 310, Kappakate 374
Katamena 39 348, 421, 485 Kappakatena 353
KatamesaÑ 325 KathaÒca 99, 100, 131, Kappako 489
Katamo 330-3 152-3, 253-4, 352-3, 373 KappaÒÒatra 374
[ Ka ] [ Ka ] [ Ka ]
Kappati 116, 178, 238-9, KammaÑ (24) 62-7, 80-1- KariÑsu 501
392, 340-9 5-6, 150, 163, 201-2, KaritvÈ (31) 3, 193, 509
KappatÊti 71, 177-9, 348-9 467, 473-5-9 KariyethÈti 62-7, 81-6
Kappateva 178-9, 239, 240 KammakarÈnaÑ 382 Kariyyanti 427
KappatevÈti 191 Kammakare 341 Karissati (12) 36, 262, 407
KappanahutehÊti 52-3 KammakÈrakÈ 477 KarissatÊti 161-3, 385
KappÈsapaÓÓaÑ 293 KammaÒÒÈ 269 Karissatha 143, 485
KappÈsikaÑ 73, 133, 194 Kammaniyena 479
Karissanti 118, 209,
Kappina 143 Kammanti 466, 475
210-1-3, 329, 484-5
KammappattÈ 437
Kappinena 510 KarissantÊti 42, 53, 369,
Kammapatte 479
KappiyaÑ 342-9 370, 486
KammavÈcaÑ 437
KappiyakÈrakÈ 305 KarissÈma 151, 224, 392-3,
KammavÈdino 101
KappiyakÈrakÈnaÑ 342 482-3
Kammassa 459-465, 470-5
KappiyakÈrake 298, 306 KarissÈmÈti 314, 335, 347,
KammÈ 478
KappiyakÈrako 305-6-9 369, 370-1, 486
KammÈnaÑ 479
KappiyakuÔi 194-8 KarissÈmi 141, 200-4
KammÈni 191, 485
Kappiyabh|miÑ 336-7 KarissÈmÊti 199, 201-2-3-5,
KammÈrabhaÓÉuÑ 107
Kappiyabh|mi 336 314-5
KammÈrabhaÓÉu 107
Kappiyabh|mi-anujÈ- KarÊ 476
KammÈrabhaÓÉuvatthu 107
nanÈ 335 KammÈrabhaÓÉussa 107 KarÊyatu 147
Kappiyabh|miyÈ 336 Kammiko 476 KarÊyissatÊti 145
Kappiyabh|miyo 336-7 Kamme 476-8 KaruÑ 478
KappiyÈni 406 Kammena 70, 470, 481-2, Kare 477-9
Kappissanti 352, 374 506 Kareyya (19) 62-7, 80-6,
Kappeti 266, 324 Kammesu 479 118, 140, 201, 507
KappemÈti 430 KayiramÈnaÑ (19) 354, Kareyyanti 268
KappesuÑ 430 365-8, 372
KappehÊti 432 KareyyÈthÈti 494
KayiramÈne 154-5 KareyyÈma 103-4, 260, 501
KabaÄikaÑ 350 KayirÈ 469
KabaÄikanti 298 KareyyÈmÈti 167
KaraÑ 510
KabaÄikÈya 298 KareyyÈsÊti 67-8
KaraÓaÑ 262, 477, 507
KamalakambalasovaÓÓÈ289 Karoti (21) 162, 216, 508
KaraÓÊyaÑ 20, 45, 194-6-8,
KamalapÈdukaÑ 278 KarotÊti 164, 255, 309, 476
263-9, 272, 377, 436
KamuddiseyyaÑ 12 KaraÓÊyadoÄasakaÑ 369 Karotu 345, 507
KambalaÑ 133, 393-4 KaraÓÊyadoÄasaka 367 KarothÈti 489
Kambalanti 393 KaraÓÊyanti 164-5, 227, 263 KarontaÑ 389, 491
KambalapÈdukaÑ 278 KaraÓÊyamattÈnaÑ 270 KarontÈ 30, 118
KambalapÈdukÈ 279 KaraÓÊyÈni 99, 100 Karonti (32) 41, 104, 181,
Kambalamaddanama- KaraÓÊyena 265, 367-8-9, 453, 469, 485
ttena 352 377 Karontipi 278
Kambalo 393 KaraÓÊyo 73, 133, 376, 404 Karontiyeva 154

[ Ka ] [ Ka ] [ Ka ]
KarontÊti 486 KasÈvagandhaÑ 388 KÈtabbaÑ (38) 58-9, 117-8,
Karont|ti 42, 260 KasÈvaÒca 350 473-5
Karontehi 251 KasÈvarasaÑ 388 KÈtabbakanti 479
Karonto 299, 350 KasÈvarasanti 388 KÈtabbÈ 61-6, 80-5,
Karoma 103, 140, 485 KasÈvavaÓÓaÑ 388 213, 507
KaromÈti (16) 129, 456, KasÈvÈni 292 KÈtabbo (27) 62, 81, 204-5,
507 KasÈvehi 292, 349 507
Karomiti 375-6 KasÈvodakanti 298 KÈtabboti 146, 166-7, 170,
KaromÊti 510 KasÈvodakena 298 199, 205-6, 231-2
Karosi 255 KasÈhataÑ 106, 126 KÈtuÑ (25) 99, 100, 253-9,
Karohi 333, 387 388, 494
KasÈhatavatthu 106
KarohÊti 165 KÈtunti 129, 159, 298-9,
KasÈhato 106, 127, 137,
KalandakanivÈpe 192, 398, 410-2
444
304-9, 320, 377 KÈmaguÓehi 21
KalandakanivÈpo 305 Kasirena 284-5 KÈmataÓhÈ 15
KalahaÑ 251-4-5, KasmÈ 496 KÈmabhave 47
486, 495 Kassa 10-1, 49, 51-2, 310 KÈmabhogino 274
KalahakÈrakÈ 259, 260, Kassapa (14) 32, 40, 137 KÈmabhoginoti 273, 295-6,
501-3-4-5 Kassapagottassa 430-1 400, 422
KalahakÈrakehi 499 Kassapagotto 470 KÈmasukhallikÈnuyogo 14
KalahakÈrako 453-4-5-6, Kassapo 138, 343 KÈmÈ 407
466 KahaÑ (12) 11, 307, 429 KÈmÈnaÑ 4, 22, 47,
KalahajÈtÈ 485 KÈ 55, 379, 407 267, 320
Kalahena 486, 495 KÈkaÑ 388-9 KÈmitthiyo 46
Kalaho 482-3-4, KÈka 388 KÈme 23-4
506-7-8 KÈkapeyyÈ 325 KÈmesu 14, 286, 409
KalyÈÓaÑ 157 KÈkassa 389 KÈyaÑ 3, 32, 390,
KalyÈÓaÒca 103-4 KÈkassarako 155 404-5-6, 500
KalyÈÓadhammÈ 104, 121 KÈkuÉÉepakaÑ 110 KÈyakammaÑ 485-6
KalyÈÓÈdhippÈyÈ 108 KÈyaguttiyÈ 400
KÈke 110
KalyÈÓiyÈpi 286 KÈyaÉÈhÈbÈdho 308
KÈkehi 387
KalyÈÓo 45, 322, 339 KÈyaÉÈho 350
KÈko 389
KallaÑ 19, 259 KÈyaduccaritaÑ 332
KallakÈyÈ 405 KÈko nÈma 388 KÈyaduccaritassa 330
KallacittaÑ 22-3, 320 KÈkoravasaddaÑ 336 KÈyaduccaritena 331
Kallacitte 47, 267 KÈkoravasaddoti 336 KÈyabandhanaÑ 58, 63-4,
KavÈÔaÑ 121 KÈcamayÈ 279 77, 82
KavÈÔapiÔÔhaÑ 60-5, 78-9, KÈci 279 KÈyampi 159
84 KÈjehi 343 KÈyamhi 408
Kasantassa 337-8 KÈÓaÑ 126, 138 KÈyaviÒÒÈÓaÑ 44
KasÈ 138 KÈÓattÈ 157 KÈyaviÒÒeyyÈ 271
KasÈvaÑ 388 KÈÓo 127 KÈyasamphassapaccayÈ 44
[ Ka ] [ Ka ] [ Ka ]
KÈyasamphasso 44 KÈretabboti 303, 318, KÈsirÈjÈ 393, 487-9,
KÈyasucaritassa 331 335, 402 491-2-4-5
KÈyasmimpi 45 KÈreti (23) 265, KÈsirÈjÈnaÑ 488-9, 492-3-4
354-5-6-7-8-9, 376 KÈsÊsu 305-6, 430
KÈyassa 332
KÈressaÑ (18) 354, 364, KÈhasi 51-3
KÈyÈ 4, 498
375 KÈÄaÑ 260
KÈyiramÈne 412
KÈressanti 358, 361-3-7 KÈÄakacammapa-
KÈye 34, 293, 410
KÈlaÑ (25) 39, 316, 494 rikkhaÔÈ 274
KÈyena 57-8, 68, 76, 87,
KÈlaÑ karissati 385 KÈÄaÒjanaÑ 294
161-3, 225 KÈÄaluvakaparikkhaÔÈ 288
KÈlaÑ karissatÊti 383-4
KÈyo 44, 294, 390-1-2, 408 KÈÄaloÓaÑ 293
KÈlaÑ karoti 162-3, 225-6,
KÈraÑ 105 KÈÄavaÓÓakatÈ 60-5, 79, 84
322, 424
KÈrakÈ 310, 501 KÈÄÈnusÈriyaÑ 294
KÈlaÑkiriyÈ 161-3, 225,
KÈrako 194, 489, 492-3 KÈÄe 260
406-7
KÈraÓÈ 73, 302, 478, 483-4 KiÑ (35) 13, 51, 134, 140,
KÈla~kataÑ 109, 110
KÈrabhedakacoravatthu 105 269, 328, 378, 494
KÈla~kate 419, 420
KÈrabhedako 105 KiÑkÈrapaÔissÈvÊ 492
KÈla~katesupi 76, 89
KÈrÈ 137 KiÑnÈma 171
KÈla~kato 89, 426, 489
KÈrÈpitaÑ 194-5-6-7-8 KiÑnÈmosi 130-2
KÈla~katoti 427
KÈrÈpitÈ 194-5-6-7-8 KiÑnu 393
KÈla~kiriyÈ vÈ 311
KÈrÈpito 194-5-6-7-8 KiÑnukho 70, 138,
KÈlamakÈsi 419
KÈrÈpiyamÈnÈ 253 336, 348
KÈlampi karonti 423
KÈrÈpetabbaÑ 62, 81, 310 KiÑpana 73, 328-9
KÈlayuttaÑ 284
KÈrÈpetabbÈ 263 KiÑvÈdÊ 51-2
KÈlavato 158
KÈrÈpetabbo 62, 81, 154 KiÑhime 329
KÈlasseva 58, 63, 77, 82,
KÈrÈpetÊti 300 KiccaÑ 195-8
316-7, 378
KÈrÈpetukÈmÈ 347 Kiccesu 509, 510
KÈlÈgataÑ 509 Kicchena 5, 8, 284-5
KÈrÈpetvÈ 29, 98, 115, 131, KÈlÈmassa 10
154, 253-6-7-8, KiÒca 44, 255
KÈlÈmo 10 KiÒcÈpi 343-4
261-3, 383 KÈlÈmoti 11 KiÒcÈyaÑ 255
KÈrÈpetvÈpi 347 KÈliketi 350 KiÒci (7) 53, 311, 504
KÈrÈpenti 310, 347 KÈle 290-1-2, 349 KittakaÑ 412
KÈrÈpentipi 278 KÈlena 315, 407 KittÈvatÈ 3, 143-4
KÈrÈpentÊti 154, 310 KÈlena kÈlaÑ 418 KittitÈ 144
KÈrÈpeyya 154, 310 KÈlo (19) 34, 334, 493 Kittisaddo 45, 322, 339
KÈrÈpessati 309 KÈsÈyÈni 25, 98, 115, KittetabbÈ 144-6
KÈrÈpessantÊti 310 267-8, 283 KittetvÈ 144-6
KÈrÈya 105 KÈsinaÑ 12 KintÈyaÑ 74
KÈruÒÒataÑ 9 KÈsiraÒÒÈ 393, 487 Kinti (16) 61, 80, 201,
KÈretabbo 109, 190, 250, KÈsiraÒÒe 489 255, 430, 494
280, 297 KÈsiraÒÒo 488, 490-2-4 Kinti nu kho (6) 66, 80-6
[ Ka ] [ Ka ] [ Ka ]
KimakkhÈyÊti 51 395, 493 KupitÈ 203
KimatthÈya 303 Kissahetu 101 Kupito 100-1-3, 317
KissÈyaÑ 301 KuppaÑ 150, 476
KimilaÑ 497-9
KÊÔakampi 276 Kuppena 480-1
Kimilo 497-8
KÊÄantassa 386
Kimeva 46 KumbhakÈranivesane 487-9
KÊÄanti 301
Kimpi 381-2 KumbhaÔÔhÈnakathaÑ 276
KÊva 300
KimpimÈya 311 KumbhiÑ 399
Kukku 374
Kimhi 4, 37-8, 255 Kukkukatena 352 KumbhÊ 399
Kira (41) 21, 55, 209, 505 KukkuccaÑ (13) 61, 199, KumÈraÑ (6) 115, 489, 494
KirÈhaÑ 121 204, 317, 433 KumÈrakassapassa 129
KiriyaÑ 331 KukkuccakÈ 56, 483 KumÈrakassapo 129
KiriyavÈdo (5) 328, 340 Kukkuccako (15) 160, 483 KumÈrassa (4) 47, 493
KiriyavÈdino 101 Kukkuccapakata- KumÈrÈ 30
KiriyÈya 330-1 pannarasakaÑ 179, 240 KumÈriÑ (1) 378
Kilantar|pÈ 305, 351 KukkuccapakatÈ 179, 239, KumÈrÊ 219, 378
Kilanto 406 240 KumÈrena 379, 428
Kilantomhi 492 KukkuccÈ 191 KumÈro (6) 115, 489, 494
KilamathÈti 498 KukkuccÈyantÈ (9)283, 342, Kururaghare 283
Kilamatho 7, 5 394
KulaÑ 109, 138, 333
Kilamanti 28, 119, 212 KukkuccÈyanti 305
Kulad|sakaÑ 479
KilamÈmÊti 497-8 KukkuccÈyanto 280, 303
Kulad|sako 457, 468
Kilamittha 221 KukkuÔÈrÈme 415
Kucchigato 488 KulaputtaÑ 21-2
KilamitthÈti 351 Kulaputtassa 21-2
KilamimhÈ 351 Kucchigatoti 488
KucchivikÈrÈbÈdho 417 KulaputtÈ (7)13-4, 269, 401
KilamimhÈti 221
KucchivikÈro 417, 429 Kulaputto 21
KilameyyaÑ 120
KuÔajakasÈvaÑ 292 KulÈnaÑ 25
Kilameyya 108
KuÔajapaÓÓaÑ 293 KulÈni 307
KilameyyÈma 220-2
KuÔikaÓÓaÑ 284 KulÈvakÈni 192-3
KilÈsikÈpi 130
KuÔikaÓÓassa 284 KulupacchedÈya 54
KilÈso 101, 132 KuÔikaÓÓo 283 Kul|pako 281
Kilijjitta 298 KuÔÔhaÑ 101, 130-2 Kule 268
KisaÑ 70 KuÔÔhikÈpi 130
KisakovadÈno 46 KullaÑ 325
KuÓiÑ 126 KusacÊraÑ 421
KisÈ 290-1 KuÓi 138
Kise 290-1 KusapÈtaÑ 398
KuÓÊ 127, 444, 478
Kiso 70, 137, 386 KusalaÑ (13) 135, 225, 260
KutÈyaÑ 304, 348
KismiÑ 350 Kuto (5) 301, 415, 488 KusalÈnaÑ 141-2, 331
KismiÒci 348 Kutoti 302 Kusalo 136, 269
KismiÒci kismiÒci KuttakaÑ 281 KusÈ 429
ÔhÈne 348 KudÈcanaÑ 496 KusinÈraÑ 345
Kissa (17) 71, 103, 274, KuntakipillikaÑ 134 KusinÈrÈ 345
[ Ka ] [ Ka ] [ Ka ]
KusinÈrÈyaÑ 346-7 KoÔigÈme 325-7 Kosalesu (16) 128, 263,
Kusimpi nÈma 400 KoÔigÈmo 325 395, 419
KusÊto 91-5, 112-4 KoÔisaccakathÈ 350 Kosalo 213
Kuse 414 KoÔÔanti 336 Kosi 121
KuhiÒci 3 KoÔÔhake 405 KosinÈrakÈ 345
K|ÔÈgÈrasatÈni 377 KoÔÔhako (9) 61, 85, 197 KosiyaÒceva 428
K|ÔÈgÈrasahassÈni 377 KoÔÔhÈgÈraÒca (5) 487, 495
KosiyÈ 492-3
K|ÔÈgÈrasÈlÈyaÑ 328 KoÔÔhiko 510
KoseyyaÑ 73, 133, 281,
K|ÔÈgÈrÈni 377 KoÓÉaÒÒassa 16-7
KoÓÉaÒÒo 17, 138 394
Ke 34, 323, 394 KoseyyapÈvÈranti 393
KonÈmo 130-1-2
Keci 268 KoseyyapÈvÈro 393
Ko nu kho 70
KeÓi 350 Koso ca 489, 492-3
KomÈrabhaccaÑ (13) 101-
KeÓiyaÑ 343-4 KoÄivisaÑ 265
3, 392
KeÓiya 343 KoÄivisassa 265-7
KomÈrabhaccassa (12) 103,
KeÓiyajaÔilavatthu 342 KoÄiviso 265-8, 272
379, 393
KeÓiyassa 343-4
KomÈrabhacco (15) 102, KyÈhaÑ 493
KeÓiyo 342-3-4
380, 392
Kena (12) 44, 160, 256, 308 [ Kha ]
KomÈrabhaccoti
Kenaci 17, 342, 505 nÈmaÑ 379 KhaggaÑ 492-3
Kenacideva 265, 367-8-9 KomudiyÈ 218, 261-2-3 KhaggÈ ca 488
Kena nu kho 220-1 Kolambepi 302, 319 KhaggÈnaÒca 488-9
KenimÈ 38 Kolambehi 307 Khaggena 493
KevalaÑ 270 KolÈhalaÑ 397 Khajjati 399
KevalakappaÑ (5) 34, 310, KolÈhalaÒca 428 Khajjanti 148, 396
333 Koliko 510 KhaÒjaÑ 138
KevalakappÈ 36-7 Kolito 137 KhaÒjatÊti 275
KevalaparipuÓÓaÑ 7, 46, Kovido 510 KhaÒjamÈno 274
339 Kosajjassa 57 KhaÒjo 127, 444, 478
Kevalassa 2, 102 KosajjÈya 269 KhaÔakhaÔasaddÈ 276
KevalÈ 137, 272 KosaÒca 487, 495 KhaÓittiÑ 379
KesakambalaÑ 421-9 Kosambakakkhandha- KhaÓitvÈ 37-8
KesamassuÑ (6) 25, 98, ko 510, 511 KhaÓena 17
115, 283 KosambakavivÈda- KhattiyaparisaÑ 322
KesamissaÑ 42-3 kathÈ 480
KesÈ 62, 81 KhantiyÈ 100-1
KosambakÈ (5) 500-5
Kehi 511 KhantisoraccaÑ 495
Kosambake 501
Ko (30) 10, 143, 186, 240, Kosambakehi 499, 501 KhantiÒca 504-5
491 KosambiÑ 495 Khandhake 136-8, 191,
Koci (7) 21, 330, 496 KosambiyaÑ (4) 389, 510 219, 264, 289, 350,
KojavaÑ 393 KosalaraÒÒo (7) 487, 494 376, 399, 429, 479
Kojavanti 393 KosalarÈjÈ (5) 490 KhandharajanaÑ 399
Kojavo 428 KosalarÈjÈnaÑ (4) 490 Khandhepi 401-2
KoÔigÈmaÑ 326 Kosalassa (4) 213 KhappaÑ 491
[ Kha ] [ Kha ] [ Kha ]

Khamati 71-2, 99, 132-3, 324-8, 342-4, 405 Khuddake 192-3
144-5-6-9, 155, 166, 262-3, KhÈdiÑ 500 Khuddako 385
352, 396-7-8, 419, 507 KhÈdiÑsu 500 KhurabhaÓÉaÑ 347-8
Khamanti 68, 87 KhÈdi 294, 389 KhuramuÓÉaÑ 489, 490
KhamanÊyaÑ 74, 221, 306, KhÈditaÑ 389 KhettaÑ 208-9
351, 431, 498-9 KhÈyitÈni 148 Khette 339
KhamamÈnaÑ 393 KhÈraÑ 350 KhepitÈ 250-1, 264
KhamÈno 393 KhÈrikÈjamissaÑ 42-3 Kheme 136
KhamÈ ca 495 Khittacittassa 442 KheÄaÑ 418
KhamÈpanÈ 86 KhittacittÈpi 432 KheÄamallako 65-6, 79, 84
KhamÈpiyamÈnÈ 68, 87 Khittacitto 162-3, 225-6, Kho (350) 33-4-5-6-7-8-9,
KhamÈpiyamÈnena 68, 87 423 40-1-2-5-6, 51-2-4-5, 99,
KhamÈpetabbo 68, 87 KhittÈvedanadassane 477 109, 116-7, 167, 193-4,
KhamÈpetunti 68, 87 KhippaÑ 494 205, 431, 449, 492-3-4-7-8,
KhamÈpenti 68, 87
KhippaÒca 120 500-2-3-4-5
KhamÈpeyya 68
Khippameva 10-1 Khottha 121
KhamitabbaÑ 68, 87
KhipitasaddaÑ185-6, 245-6 Kho pana 129, 205, 308,
KhamituÑ 68, 87
Khiyyantassa 194, 213 480, 495
Khameyya 87
KhiyyantÈnaÑ 55-6, 76, Kho panassa 97-8
Khamo 109
105, 110, 192-3, 279, 485 KhomaÑ 73, 133, 394, 429
KhayaÑ 2
Khiyyati 103, 194, 213, KhomapilotikÈ 411
KhayÈ 270-1
Kharassarena 489, 490 317, 337-8-9 Khomhi 10, 129
KharÈ 285-8 Khiyyanti 54-6, 68, 73-5-6, Khosi 42, 272
KharÈnaÑ 109, 418 89, 104-5-6-7-9, 118, Khvattha 265
KhallakabaddhÈ 273-4 157-8-9, 302-3, 422, 436 Khvayyo 101-2
KhallakÈ 288 KhiyyantiyÈ 213 Khvassa 286, 492-3
Khalu 45, 339, 342 KhilÈ 288 KhvÈyaÑ 309, 430
KhÈÓumpi 276 KhÊÓakolaÒÒo 120 KhvÈhaÑ 52-3, 143
KhÈda 389 KhÊÓÈ 20, 45, 269, 325 KhvetaÑ 57
KhÈdati 389, 500 KhÊÓÈsavo 269, 270
KhÈdanti 305, 336, 500 KhÊyati 337 [ Ga ]
KhÈdanÊyaÑ 3-6-7, 48, KhÊyittha 72 GaggaÑ 325
108-9, 306-7, 316-7, 324, KhÊraÑ 342 GaggarÈya 430
334, 340-1-4, 404 KhÊrena 341-2 Gaggassa 65, 166
KhÈdanÊyatthaÑ 292-3 KhÊrodakÊbh|tÈ 498 Gaggena 166
KhÈdanÊyampi 305, 314, KhujjaÑ 126 Gaggo 166, 191
335, 347 KhujjaÒca 138 Gaggo nÈma 165
KhÈdanÊyassa 37 Khujjo 444, 477 Ga~gÈ 325, 350
KhÈdanÊye 292-3, 427, 430 KhuddaÑ 315-6 Ga~gÈya 325
KhÈdanÊyena 49, 306, KhuddakaÑ 385 Gaccha (16) 39, 130, 143,
312-7, KhuddakÈni 190 310, 334, 380-1
[ Ga ] [ Ga ] [ Ga ]
Gacchati (25) 48, 303, GaÓetabbÈti 158 GandhÈ 28, 44, 271-2, 350
370-1-5-7-8, 386-7, 453 GaÓetuÑ 158 GandhÈlepaÑ 299
Gacchatu 388 GaÓetvÈ 301, 398 Gandhesupi 45
Gandho 297
Gacchatha 4, 42-3, 103, GaÓena 74, 124, 285-8
GabbhapÈtanaÑ 134
265, 347 GaÓesupi 279 GabbhavÊs|pasampadÈ-
GacchantÈ 103, 276, 305 GaÓo 137 nujÈnanÈ 129
GacchantiÑ 777 GaÓÔhikaÑ 58, 77 GabbhavÊso 129
Gacchanti 57, 104, GaÓÉikÈpi 477 Gabbhassa 378, 389
337, 500 GaÓÉÊ 477 GabbhaseyyÈ 332
GacchantÊti 338 GaÓÉusakaraÓamattena 352 Gabbhini 487
Gacchanto 213-8, 378 GaÓÉo 101, 130-1-2 Gabbhinimhi 488
Gacchare 191 GabbhinÊ 378, 488
GaÓhantÈ 118
Gacchassa 115 GabbhinÊhi 378
GaÓhanti 64, 165, 207, 227
GacchasÊti 340 GambhÊraÑ 7, 8
GaÓhÈmi 40, 379
Gacchassu 115 GambhÊre 54
GacchÈnanda 111, 417 GaÓhÈhÊti 269, 381
GambhÊro 5, 7
GacchÈma 5, 53-4, GaÓhiÑsu 164, 227 GamanÈgamana-
267, 340 GaÓhiÑsupi 206 sampannaÑ 49, 50
GacchÈmahaÑ 340 GaÓheyyÈma 123 GamikabhattaÑ 406
GacchÈmi 12, 23, 48, 98, GataÑ 48, 340 GamikÈdinissaya-
115-6, 320, 333 Gatanti 23, 302, 333 vatth|ni 128
GacchÈvuso 57, 60-1, Gatassa 371 GamikÈbhisa~khÈro 328-9
170-1, 232, 369, 370-1 Gati 375-6, 407 Gamissatha 160
GacchÈhÊti 263 Gateti 267, 341 Gamissanti 111
GacchissÈmi 408 GattaÑ 59, 65, 78 GamissasÊti 280, 369, 370
GaccheyyaÑ 143 GamissÈma 111
Gattato 59, 65, 78, 83
Gaccheyya 319, 395-6-7 GamissÈmi 369, 370-1-2-3
GattÈni 405
GaccheyyÈhaÑ 284-5 GamissÈmÈti 492-3
GattÈnipi 159 Gammo 14
GaccheyyuÑ 160-1 GantabbaÑ 58, 63, 77, 81, GayÈ 137
Gaja~galaÑ nÈma 287 111, 204-5-6, 245 GayÈkassapo 31, 43
GaÓaÑ 53-4 GantabbavÈra 189 GayÈyaÑ 43
GaÓa~gaÓ|pÈhanÈ 272
Gantabbo 161, 187-8-9, GayÈsÊsaÑ 43
GaÓanaÑ 108 GayÈsÊse 43-5
247-8-9
GaÓanupagaÑ 288-9 Garahito 213-4
GantuÑ 194-9, 205-6, 342,
GaÓapaÓÉakapattato 138 GaruÑ 143, 501
GaÓap|raÓe 200-3-4, 477 380, 413, 484
GantukÈmÈ 325 Garu 32-3, 129
GaÓamajjhe 141-2 GarukaÑ 93-4-7, 112-3-4,
GaÓasmÈ 500 GantukÈme 325
501-4
GaÓassa 104 GantukÈmo 211, 406 Garukarissati 143
GaÓiÑ 428 Gantunti 189, 207-8 Garukarissatha 143
GaÓikaÑ 326-7-8, 377-8 GantvÈ 249 GarukÈ 501-2-4
GaÓikÈ 326-7-8, 377-8 GandhakathaÑ 276 Garuko 209, 210-1,
GaÓikÈya 372-8, 378 GandhasampannaÑ 39 412, 429
[ Ga ] [ Ga ] [ Ga ]
GarudhammaÑ 61-6, GÈmake 301 GilÈnabhesajjaÑ 102, 199,
80-5, 200-2 GÈmaÒca 148-9 201, 406
GaruparikkhÈraÑ 421 GÈmato 49, 220, 499 GilÈnassa 261, 304, 407
GarubhaÓÉaÑ 421 GÈmasahassesu 265 GilÈnasseva 320
GaruvacanametaÑ 141 GÈmassa 150 GilÈnÈ 198, 201,
GalagaÓÉi 126 GÈmasÊmÈ 150, 191 261, 311
GalagaÓÉÊ 126, 138, 444 GÈmasÊmÈdi 150 GilÈnÈhi 311, 378
Galati 296-8-9, 400
GÈmikasahassÈnaÑ 266 GilÈnÈnaÑ 291, 303
GavaÑ 137
GÈmikasahassÈni 265 GilÈnÈmhÊti 311
Gavampati 25
GavÈghÈtanaÑ 268 GÈmikasahassesu 267 GilÈnupaÔÔhÈka-
GavassadhanahÈrino 496 GÈm|pacÈraÒca 148-9 bhattaÑ 102, 199, 407-8
GavesantÈ 30 GÈmo 63, 81, 207, 301 GilÈnupaÔÔhÈkassa 128, 418
Gavesanti 118 GÈyamÈno 48 GilÈnupaÔÔhÈkÈnaÑ 161,
GaveseyyÈtha 31 GÈyassu 49 225, 408, 420
GaveseyyÈmÈti 31 GÈyi 491-2 GilÈne 102
Gahapatayo 322-3 GÈravo 69, 70, 87 GilÈnena 161, 225
GahapatiÑ 337-8, 340, 384 GÈrayhaÑ 330 GilÈno 63, 86, 196,
Gahapati 22, 337-8-9, GÈviÑ 208-9, 345 280, 310, 429
340, 382-6, 504 GÈvÊ 282-9 GilÈnoti 309, 417
GahapaticÊvaraÑ 392-4
GÈvÊnaÑ 279 GilÈnomhÊti 280
Gahapatinti 336
GÈvuÑ 208-9 GihidÈnaÑ 428
GahapatiparisaÑ 322
Gahapatissa 22, 338, 341, GÈhake 423 GihivikataÑ 283
380-5 GÈhÈpetabbo 130 GihisaÑsaggehi 443, 456-7
GahitaÒca 379 GÈhÈpetvÈ 130, 343 GihisaÑsaÔÔho 443, 456
GahitaÒcassa 379 GÈhÈpessati 381 GihisahÈyake 25-6
GahitÈ 123 GÈhetunti 298 GihÊ 273, 295, 400, 468
Gahito 57-8 GÈÄhabandhanaÑ 489, 490 GÊtaÑ 343, 491
GahetabbaÑ 279 Gijjhak|ÔasmiÑ 288 GÊte 377
Gahetabbo 57, 76, 111 Gijjhak|Ôe 139, 143, 265 GÊvÈyapi 279
GahetuÑ 129, 411 Gijjhak|Ôo 265 GÊveyyakampi 401
GahetvÈ 39, 59, 60-6, GiÒjakÈvasathe 327 GÊhÊnaÑ 289
76-7-8-9, 306, 311 GimhaÑ 110 GuÓa~guÓÈ 289
Gahessanti 279
Gimhampi 192-3 GuÓa~guÓupÈhanaÑ 285
GÈthÈya 10, 46-9, 55, 509
Gimhiko 21 GuÓa~guÓupÈhanÈti 274
GÈthÈyo 5, 7, 48, 495-7
GÈthÈhi 11, 316, 324, 344, GiribbajaÑ 55 GuÓe 269
408 GilÈnaÑ 92, 161, 378, 417 GuttaÑ 285
GÈmaÑ 58, 63, 77, 82, 99, GilÈnakÈ 429 GuttÈguttaÒca 397
100, 150-8, 307, 402 GilÈnaÒÈtakÈ 263 GumbaÑ 491
GÈmakathaÑ 276 GilÈnabhattaÑ 102, 199, Gumbiye 491
GÈmakÈvÈsaÑ 414-5-6 201, 406-8 GuhaÑ 145, 396
[ Ga ] [ Ga ] [ Ca ]
GonakaÑ 280 Cakkhusamphassa-
GuhaÑ vÈ 336
Gonako 281 paccayÈ (1) 45
GuhÈ 73, 133, 194-8 Cakkhusamphassepi (1) 45
GuÄaÑ 303, 318, 350 GonisÈdikaÑ 336
Cakkhusamphasso (1) 44
GuÄakaraÓaÑ 303 GopÈlakasatÈni 341
Cakkhusmimpi (1) 45
GuÄakumbhaÑ 318 GopÈlakÈ 212 Ca~kamantÈnaÑ (1) 245
GuÄakumbhap|rehi 318 GorasaÑ 350 Ca~kamanti (1) 275
GuÄakumbho 318 [ Gha ] Ca~kamamÈne (1) 275
GuÄatthikena 342 GhaÑsiyanti 296 Ca~kamamÈnesu (1) 275
GuÄÈdi-anujÈnanÈ 303 Ca~kamÈ (1) 21
GhaÔepi 302, 319
Ca~kami (1) 41
GuÄe 313 GhaÔehi 307 Ca~kameyyanti (1) 41
GuÄehi 319 GhatapÈnena 428 Ca~kamo (6) 194-8, 268
GuÄo 303, 319, 342 GharaÑ 310-1 CaÓÉassa (1) 33
GuÄodakanti 320 GharaÓÊ 381-2 CaÓÉettha (2) 32-3
GuÄotveva 303 GharadinnakÈbÈdho 299 CaÓÉo (1) 389
G|thaÑ 298-9, 350 GharÈvÈsattho 314-5 CaÓÉoyaÑ (1) 388
GerukaÑ 294 GharÈvÈsÈ 286 Catasso (1) 337
Gerukaparikamma- Ghare 301-2 CatugguÓaÑ (1) 403
katÈ 60-5, 79, 84 GhÈtakaÑ 477 Catutayo (2) 191, 263
GhÈtÈpeyyÈpi 388 CatutthaÑ (1) 401
GokaÓÉakahatÈ 285-7-8
Catutthassa (1) 142
GogaÓaÑ 137 GhÈtÈpessati 489
CatutthÈhaÑ (1) 402
GocammaÑ 282 GhÈnaÑ 44 Catuttho (4) 48, 151, 322,
GocammÈni 281 GhÈnaviÒÒÈÓaÑ 44 337
Gocammehi 289 GhÈnaviÒÒeyyÈ 271 CatudoÓikaÑ (2) 337-8
Gocarakusalo 406 GhÈnasamphassapaccayÈ 44 CatuddisÈ (6) 5, 22, 34-5,
Gocare 430 GhÈnasamphasso 44 490-1
GoÔÔhaphalaÑ 293 GhÈnasmimpi 45 CatudhÈ (2) 490-1
GotamaÑ 45, 328, 340 Ghoravisassa 33 CatunnaÑ (7) 167-8, 228-9,
Ghoraviso 32 230, 325-6
Gotama 3, 13, 116, 306, CatupaÒcaparÈ (1) 191
324, 344 GhositÈrÈme 480
CatumahÈpadesa (1) 348
Gotamake 401 [ Ca ] CatumÈsaÑ (1) 411
GotamatittaÑ nÈma 325 Ca (141) 3, 11, 17, 498 CatuyojanikÈ (1) 145
Gotamassa 334, 343 CakkhuÑ (2) 15-6 CatuyojanikÈpi (1) 144
GotamadvÈraÑ 324 Cakkhu (1) 44 Catura~giniÑ (4) 338,
GotamadvÈraÑ nÈma 325 CakkhukaraÓÊ (1) 14 487-8-9
GotamÊ 504 Catura~giniyÈ (2) 338-9
CakkhunÈ (2) 11, 324
Catura~ginÊ (1) 488
Gotame 55 Cakkhumanto (3) 23, 48, Catura~gulaÑ (4) 58, 64,
Gotamo 12, 45, 54, 267 77, 84
306, 324, 343 CakkhurogÈbÈdho (1) 294 Catura~gala-
Gotamoti 315 CakkhuviÒÒÈÓaÑ (1) 44 vitthataÑ (1) 412
Gottena 129 CakkhuviÒÒÈÓepi (1) 45 Caturo (1) 376
GodhÈmukhanti 309 CakkhuviÒÒeyyÈ (1) 271 CatuvaggakaraÓaÒce(1) 440

[ Ca ] [ Ca ] [ Ca ]
Catuvaggehi (1) 476 Carantu (3) 105-5-7 CÈrikaÑ (33) 11-2, 27, 499
Catuvaggo (4) 414-5, Carante (1) 157 CÈrikÈ (2) 193-4
439, 476 CaramÈno (25) 12, 45, CÈrikÈpaÔikkhepÈdi (1) 192
CatuvÊsati 477 115, 500 CÈlitehi (1) 294
Cat|su (2) 16, 404 Carahi (3) 46, 143, 417 CÈlini (1) 349
Cat|hapaÒcÈhaÑ (1) 127 CÈvetabbo (3) 161-3, 225
Caritabbo (1) 213
Cat|hi (3) 155, 231, 437 CÈventi (1) 276
CattÈri (7) 133-4-5, 151, CarituÑ (2) 42, 267
CaritvÈ (5) 51-2, 109, 406, CÈvessÈma (1) 161-3, 225
255, 298, 382
495 CÈhaÑ (5) 48, 51-2,
CattÈrimÈni 150, 224
CattÈrisahassÈni (1) 382 Carissati (1) 42 317, 379
CattÈro (26) 5, 21-5, 228 Carissatha (1) 407 CicciÔÈyati (1) 320
CattÈropi (1) 35 Carissanti (6) 53-6-7, 76, CiÓÓena (1) 407
Cattena (1) 373 192-3 CitakaÑ (1) 491
CandanaÑ (1) 294 CarissantÊti (1) 193 CittaÑ (13) 14, 21, 37, 500
Cando (1) 344 CarissÈmÈti (3) 42, 53, 72 CittakaÑ (1) 280
CaparaÑ (4) 99, 100-1, 322 CarissÈmÊti (1) 72 Cittako (1) 281
CampaÑ (1) 431 Cittanti (1) 498
Carukesupi (1) 294
CampÈ (1) 430 Cittar|paÑ (1) 316
CampÈyaÑ (3) 265, 430, Care (1) 496
Cittassa (1) 498
476 Careyya (1) 496
CittÈni (2) 45-323
Campeyyakkhandha- Cassa (3) 302, 389, 500
Cittena (2) 345, 500
ko (2) 475-9 CÈgo (1) 15
CitrÈ (2) 273-4
CammaÑ (1) 116 CÈcaraÑ (1) 510
Cammakkhandha- Citre (1) 282
CÈÔiyÈ 212, 219
ko (2) 288-9 Cintayati (1) 375
CÈti (2) 308, 495
CammaÒca (2) 32-3 CiraÑ (5) 55, 134, 300,
CÈtuddasa (1) 264 408, 494
CammattharaÓÈnu- CÈtuddasike (1) 259
ÒÒÈsi (1) 289 CiraÑdiÔÔhÈ (1) 490
CÈtuddasiko (1) 150 CirapaÔikÈ (1) 42
Cammavaddhehi (2) 283-9
CammavinaddhÈni (1) 283 CÈtuddase (4) 139, 140-2, Cirampi (1) 42
CammÈni (2) 285-8 253 CirassÈpi (1) 414
CammenÈti (1) 282 CÈtuddaso (2) 184, 244 Cirasseva (1) 269
Cammesu (2) 15-6 CÈtuddisassa (1) 421 Cirena (2) 134, 300
CammonaddhÈni (1) 283 CÈtuddÊpiko (1) 404 CÊvaraÑ (58) 58-9, 66, 428
CaraÑ (1) 496 CÈtuddÊpo (1) 429 CÊvara-apalibodho (2)373-4
Cara (2) 17-8 CÈtupannaraso (1) 191 CÊvarakkhandhaka 377
Carati (6) 28, 46-7, 51-2, CÈtumahÈrÈjikÈ (1) 17 CÊvarakkhandhako(2) 427-9
406 CÈtumahÈrÈjikÈnaÑ (1) 17
CaratÊti (1) 46 CÊvaraguttiyÈ (1) 410
CÈtumÈsiniyÈ (4) 218, CÊvaraÒca (1) 428
Caratha (4) 27, 42-3, 54
CarantaÑ (2) 50-2 216-2-3 CÊvaranidahakaÑ (1) 396
Carantassa (1) 70 CÈnudhammaÑ (1) 330 CÊvaranidahakassa (1) 396
CarantÈnaÑ (3) 312-3-4 CÈpi (1) 219 CÊvaranidahako (1) 396
Caranti (9) 50-4, 193 CÈbhivadanti (1) 46 CÊvarapaÔiggaha-
CarantÊti (1) 55 CÈyaÑ (3) 14, 255, 319 kaÑ (2) 395-6

[ Ca ] [ Ca ] [ Ca ]
CÊvarapaÔiggÈha- CuÓÓena (1) 160 Coro (4) 105-6, 137, 219
kassa (1) 396 CuÓÓehi (1) 294 CoÄaÑ (1) 350
CÊvarapaÔiggÈhakÈ (1) 396 Cuditako (1) 264 CoÄakaÑ (4) 60-5, 79, 84
CÊvarapaÔiggÈhako (1) 396 Cudito (2) 256-7
CÊvarapaÔivÊsaÑ (4) 369, [ Cha ]
CupaÔÔhahi (1) 428 Cha (4) 89, 137, 394-9
370-1, 398
CÊvarapaÔivÊso (4) 369, 398, Cupeto (1) 49 Cha-asÊti (1) 191
416, 420 Cuto (1) 510 ChakaÓaÑ (2) 294, 349
CÊvarapaÔivÊ- CullaÑ (1) 399 ChakaÓena (1) 428
soti (3) 369-70-1 Ce (88) 73, 109, 111, 499 ChakaÓenapi (1) 398
CÊvarapalibodho (1) 373 CetasÈ (11) 36-7, 500 ChakkaÑ (1) 362
CÊvarapiÓÉapÈtasenÈ- CetasÈpi (1) 37 Chakke (1) 375
sanagilÈnapaccayabhe- Cetaso (10) 139, 140, 499 ChacattÈrÊsÈti (1) 264
sajjaparikkhÈraÑ (1) 346 ChaÔÔhÈnÈni (1) 270
Cetiye (2) 45, 401
CÊvarabhaÓÉikaÑ (1) 415 ChaÔÔho (2) 86, 349
CÊvarabhÈjanaÑ (2) 397-8 CetentÊti (1) 303
ChaÉÉanÊya-
CÊvarabhÈjakassa 398 Cetessati (1) 303
dhammaÑ (2) 381-2
CÊvarabhÈjakÈnaÑ (1) 398 Cetessanti (1) 303
ChaÉÉetabbaÑ (4) 60-5,
CÊvarabhÈjako (1) 398 Cetoparivitakka- 79, 84
CÊvarabhÈgaÑ (1) 415 maÒÒÈya (11) 36-7, 500 ChaÉÉeti (3) 222, 319, 499
CÊvarabhÈgo (1) 416 Cepi (2) 191, 271
CÊvarabhisiÑ (2) 401-2 ChaÉÉeyya (2) 220-2
Ceva (18) 102-3, 511 ChaÉÉesi (1) 378
CÊvaramÈtikÈ (1) 429
Coca (1) 350 ChaÉÉehÊti (1) 378
CÊvarampi (2) 159, 276
CÊvararajjuÑ (8) 59, 61, 84 CocapÈnaÑ (1) 344 ChattiÑsÈti (1) 479
CÊvararajjunti (1) 399 Codako (2) 256, 264 Chatte (1) 219
CÊvaravaÑsaÑ (9) 59, 61, Codanamhi (1) 191 ChandaÑ (1) 163
399 CodanÈ (1) 191 ChandadÈne
CÊvaravicÈraÓa- CodanÈvatthu (1) 156 pavÈraÓÈ (1) 264
mattena (1) 352 CodanÈvatthusmiÑ (1) 157 ChandadÈne (1) 264
CÊvarasahassÈni (2) 392-3 Codeti (2) 261, 445 Chandampi (1) 164, 227
CÊvarassa (1) 147 Chandaso (1) 344
CÊvarÈni (10) 148, 293, 416 Codetunti (1) 253
ChandahÈrakassa (1) 64
CÊvarÈnipi (2) 145, 159 Codenti (2) 55, 154
ChandahÈrako (2) 163-4
CÊvarÈnissa (1) 147 Codeyya (1) 154
ChandÈ (1) 483
CÊvarÈnÊti (1) 414 Codessati (11) 261
ChandÈgatiÑ (3) 395-6-7
CÊvarÈsaÑ (8) 362-3-9 CoraÑ (2) 105-6 ChandÈrahÈnaÑ (1) 437
CÊvarÈsÈ (9) 363-4, 374 CorakathaÑ (1) 276 Chande (2) 163-4
CÊvarÈsÈya (5) 362-3-6 CorantarÈyo (2) 152, 252
CÊvaruppÈdo (1) 352 Chando (3) 163-4, 511
CorÈ (7) 104, 165, 413 Channavuti (1) 429
CÊvare (4) 401-2, 427
CÊvarehi (3) 351, 401-2 CorÈpi (2) 305, 336 ChabbaggiyÈ (21) 118, 155,
CuÓÓaÑ (5) 59, 64, 349 CorikaÑ (1) 105 223, 295, 402
CuÓÓajÈlininti (1) 294 CorikÈya (2) 301-2 Chabbaggiyehi (2) 118, 155
CuÓÓÈni (1) 294 Corehi (1) 207 ChamÈyaÑ (1) 159
[ Cha ] [ Cha ] [ Ja ]
ChetvÈ (1) 116 JantÈgharaÑ (6) 59, 64, 83,
ChamÈya (2) 399, 428
ChedanaÑ (1) 374 195-7
ChamÈsikaÑ (3) 337-8-9 JantÈgharapÊ-
ChayimÈ (1) 89 Chedanamattena (1) 352
ChedÈpitaÑ (1) 206 ÔhaÑ (5) 59, 64-5, 78, 83
ChayimÈni (1) 436 JantÈgharasÈlÈ (2) 195-7
ChedÈpetabbÈ (2) 62, 81
ChayojanikÈ (1) 145 JantÈgharÈ (4) 59, 64,
ChedÈpetvÈ (3) 277, 8-9 78, 83
ChayojanikÈpi (1) 144
ChavakuÔikÈ (1) 219 [ Ja ] JantÈghare (4) 59, 64,
ChavakuÔikÈya (1) 212 Ja~gheyyakampi (1) 401 78, 83
ChavaÉÈhakÈ (1) 212 JaÒÒÈ (2) 189, 249 Jantuno (1) 510
JaÔÈmissaÑ (2) 42-3 Jant| (2) 285-8
Chavatthu (1) 350
Jambu (2) 137, 350
ChaviÑ (1) 116 JaÔilaÑ (8) 32-9, 42, 343-4
JambudÊpo (1) 39
Chavi (1) 309 JaÔilakÈ (1) 101 JambupÈnaÑ (1) 344
ChaviÒca (1) 33 JaÔilasatÈnaÑ (2) 32, 42 JambuphalaÑ (1) 39
ChavidosÈbÈdho (1) 299 JaÔilasatehi (2) 42-3 JambuyÈ (1) 39
ChavivaÓÓo (2) 51-2 JaÔilasahassaÑ (1) 54 JarÈdubbalaÑ (1) 126
Chasu (1) 351 JaÔilassa (12) 32-6, 41, JarÈdubbalo (1) 127, 224,
Chaha~gehi (7) 94-6-7, 343-4 444
113-5 JaÔilÈ (6) 31-3, 40-2-3 JarÈndham|ga-
JaÔilÈnaÑ (2) 40-41 badhiraÑ (1) 138
Chahi (6) 94-6-7, 113-4
JaÔile (2) 42-3 JarÈya (1) 44
ChÈyÈ (2) 115, 133 JÈtaÑ (2) 131-2
JaÔilehi (1) 41
ChÈrikaÑ (1) 298 JÈtar|parajataÑ (1) 342
JaÔilo (12) 32-9, 43, 342-4
ChÈrikampi (1) 303 JÈtar|parajatapaÔigga-
JaÔÊ (1) 137
Chiddameva (1) 429 haÓÈ(1) 117
JaÓÓukamattesupi (1) 405 JÈtassare (1) 150
Chiddo (1) 403
Jatu (1) 349 JÈtassaro (1) 150
Chindati (1) 116
JatumayaÑ (1) 295 JÈtÈni (1) 265
Chinditunti (1) 298
Jat|ni (1) 293 JÈti (4) 20, 45, 129, 269
ChinditvÈ (2) 490-1 Jat|hi (1) 293 JÈtiyÈ (4) 44, 101, 278, 339
ChindeyyÈma (1) 494 JanaÑ (1) 386 JÈtÊsu (1) 326
ChindeyyÈmÈti (1) 494 JanapadakathaÑ (1) 276 JÈtesu (1) 509
ChinnakaÑ (2) 401, 412 JanapadacÈrikaÑ (1) 263 JÈto (2) 109, 388
Chinnakanti (1) 412 JanapadaÒca (2) 487, 495 JÈnaÑ (3) 109, 191, 334
ChinnakÈni (1) 412 JanapadÈ (2) 287, 314 JÈnaÑyeva (1) 107
ChinnaggÈni (1) 500 Janapade (18) 128, 206, JÈnantÈpi (4) 74, 221, 304,
ChinnÈni (2) 277, 281 348
259, 394, 431
ChinniriyÈpathaÑ (1) 126 JÈnanti (31) 89, 161, 172,
Janapadepi (1) 393
233, 483
ChinniriyÈpathe (1) 127 Janapadesu (1) 288 JÈnapadÈ (3) 26, 335, 393
ChinniriyÈpatho (1) 444 Janapado ca (3) 489, 492-3 JÈnapadÈnampi (2) 480-1
Chinne (1) 374 JanÈ (6) 166, 228-9, JÈnapadepi (1) 481
Chupanti (1) 279 230, 415 JÈnamÈnena (1) 142
ChupitabbaÑ (1) 280 JanÈti (1) 325 JÈnamÈno (1) 142
Chupeyya (1) 280 Jano (1) 325 JÈnare (1) 428
[ Ja ] [ Ja ] [ ©a ]
JÈnÈti (17) 28, 98, 171, JÊrati (1) 400 ©ÈtakÈ (4) 164, 191,
JÊranti (1) 428 209, 227
411, 510
JÊvaÑ (3) 192-3, 277 ©ÈtakÈdiggahaÓa-
JÈnÈtha (1) 378
kathÈ (2) 164, 227
JÈnÈthÈti (2) 42-3 JÊvakaÑ (15) 101, 381,
©Ètakena (1) 219
JÈnÈma (1) 107 390-2-3 ©Ètako (2) 206, 219
JÈnÈmi (2) 255-6 JÊvakavatthu (1) 377 ©Ètabbo (1) 165
JÈnÈsi (2) 255, 386 JÊvakassa (11) 103, 379, ©ÈtamanussÈ-
JÈnÈhi (2) 338, 383 386, 390-3 naÑ (2) 333, 345
JÈnÈhÊti (2) 310, 334 JÊvakÈti (2) 391-2 ©Ètamanusso (1) 345
JÈniÑsu (2) 172, 233 JÊvakena (1) 388 ©atti (19) 71, 132, 149,
JÈnitabbaÑ (1) 141 JÊvako (17) 102, 379, 336, 507
JÈnitabbo (3) 501-2-3 386, 393, 428 ©atticatutthe (2) 437-8
JÈnitabboti (1) 504 JÊvakoti nÈmaÑ (1) 379 ©atticatutthena (1) 70
JÈnissati (2) 378, 489 ©attidutiye (2) 437-8
JÊvakopi (1) 102
©attiyÈ (1) 476
JÈnissÈma (1) 333 JÊvati (2) 378, 411
©attivipannaÑ (1) 476
JÈnissÈmi (1) 141 JÊvatÊti (2) 379, 428 ©attivipannampi (1) 436
JÈneyyaÑ (2) 501-3 JÊvasaÒÒino (1) 277 ©atvÈ (2) 46, 476
JÈneyya (5) 312-3, 395-6 JÊvikÈyÈti (1) 380 ©ÈÓaÑ (2) 20, 45
JÈnayyÈsi (1) 334 JÊvitaÑ (2) 493-4 ©ÈÓavisaye (1) 54
JÈyati (1) 357 JÊvitantarÈyo (2) 252 ©ÈÓena (3) 23-4, 346
JÈyanti (1) 303 JÊvitanti (2) 23, 389 ©ÈtikathaÑ (1) 276
JÈyantÊti (1) 303 JÊvitahetupi (1) 334 ©Èti vÈ (1) 491
JÈyissati (1) 408 JÊvitÈ (4) 121, 134, 334, 495 ©ÈtÊnaÑ (2) 101, 345
JÈyetha (1) 376 JÊvituÑ (1) 134 ©ÈtÊhi (1) 345
JigucchÈmi (1) 331 ©Èto (1) 385
JÊveyyaÑ (1) 120
JighacchÈya (1) 109 ©ÈpetabbÈ (2) 228-9
JÊveyya (1) 108 ©Èpetabbo (29) 223, 232,
JiÓÓÈ (1) 407 JuÓhaÑ (1) 261 336, 395, 507
Jitamha (1) 327 JuÓhe (5) 193, 260-1-2-3
JinadassanaÑ (1) 374 Je (7) 311, 327, 381, 404-6 [ ®ha ]
Jinavaro (1) 510 ®hapitÈ (2) 253-4
JegucchaÑ (3) 387, 406-7
Jinasantike (1) 476 ®hapitoti (1) 37
JegucchitÈya (1) 330-1 ®hapetabbaÑ (2) 66, 84
JinasÈsaneti (1) 511 JegucchÊ (3) 330-1, 418
Jinobravi (1) 478 ®hapetabbÈ (5) 60-5, 79,
Jeguccho (1) 313 84, 253
Jiridanti (1) 334 JetavanaÑ (2) 221, 351 ®hapetabbo (3) 60, 79, 84
JivhÈ (2) 44, 104 Jetavane (11) 116, 279, 290, ®hapeti (5) 254-5, 261-3,
JivhÈyapi (1) 45 437
351, 500
JivhÈviÒÒÈÓaÑ (1) 44 ®hapetuÑ (1) 253
JivhÈviÒÒeyyÈ (1) 271 [ Jha ] ®hapetunti (1) 398
JivhÈsamphassa- JhÈnaÑ (1) 135 ®hapetvÈ (9) 148, 258, 344,
paccayÈ (1) 44 JhÈnassa (1) 142 476, 491
JivhÈsamphasso (1) 44 JhÈnÈnaÑ (1) 142 ®hapetvÈna (1) 476
[ ®ha ] [ Ta ] [ Ta ]
®hapentÊti (1) 253 TaÑ (126) 4, 15, 36, 40, TajjanÊyakamma-
paÔippassaddhikathÈ 470
®hapemi (3) 253-5-6 51, 62, 70, 81, 101, 131,
TajjanÊyakammavivÈ-
®hapemÊti (1) 255 147, 201, 231, 254, dakathÈ 466
®hapeyyaÑ (1) 401 260, 292, 481, 508 TajjanÊyakammÈra-
®hapeyya (1) 253 hassa 448-9,
TaÑ upaÉÉhÈmalakaÑ 389
®hapeyyanti (2) 401-2 450-1-3
TaÑkÈraÓÈ 142
®hapesi (2) 25, 492 TajjanÊyassa 459, 460-1-2,
®hapesÊti (1) 255 TaÑ kÈlaÑ 388
470-1-2
®hapessÈmÈti (1) 259 TaÑ kissahetu 485 Tajjenti 153-4-5, 191
®hÈnaÑ (1) 330 TaÑ kho pana 342 TaÒca 129
®hÈnÈ (3) 161-3, 225 TaÑ catuttho 440 TaÒca kho 129
®hÈnÈni (1) 315 TaÑ cÊvaraÑ 402 TaÒcÈhaÑ 47
®hÈnÈrahaÑ (1) 150 TaÒce 304-5, 349, 353
TaÑdasamo 441
®hÈnÈrahÈni (1) 415 TaÒÒeva 296
TaÑpaÒcamo 441 TaÓÉulatthikena 342
®hÈnÈrahena (3) 431, 481,
TaÑ brÈhmaÓaÑ 306 TaÓÉulampi 304, 314, 335,
506
TaÑ bhante 450 341-7
®hÈnÈrahenÈti (1) 506
TaÑ bhikkhuÑ 506 TaÓÉulo 342
®hÈne (2) 348, 350 TaÓhakkhayÈdhi-
®hÈnehi (1) 233 TaÑyeva 75, 98
muttassa 271
®hitaÑ (8) 271, 311, 345, TaÑvÊso 442 TaÓhakkhayÈ-
418, 489 TaÑvusitassa 510 dhimutto 270-1
®hitakova (2) 495-7 TaÑsiveyyakaÑ 390-2 TaÓhÈ 1, 15
®hitacatuttho (1) 440 TakaÑ 293 TaÓhÈkkhayo 5, 7
®hitapaÒcamo (1) 441 TaÓhÈkkhaye 12
TakapaÓÓiÑ 293
®hitavÊso (1) 442 TaÓhÈnirodhÈ 1
TakapattiÑ 293 TaÓhÈnirodho 1
®hitassa (1) 443
®hitÈ (5) 34, 321-4, TakkasilÈ 379 TaÓhÈpaccayÈ 1
488, 504 TakkasilÈyaÑ 379 TaÓhÈya 15
®hitÈti (1) 382 TakkasilÈya 379, 380 TatiyaÑ 157, 401
®hito (10) 51, 306, 313, TakkasÊlaÑ 428 TatiyabhÈÓavÈro 190
486, 509 Tatiyampi 9, 13, 53, 71-2,
TagaraÑ 294 98-9, 115-6, 132-3,
®hitoti (2) 387, 418 Taggha 433, 498-9 141, 223-8, 230, 329,
[ a ] TacarajanaÑ 399 333, 344, 493-5
aÑsantipi (1) 207 TajjanÊniyassena 478 Tatiyassa 142
aÑsamakasavÈtÈtapa- TajjanÊyaÑ 62-7, 80-5-6, TatiyÈhaÑ 402
sarÊsapasampha- Tatiyo 48, 151, 218, 322-8
201-2-3, 478-9 Tato 36-7-8-9, 308, 316,
ssÈnaÑ(1) 109 TajjanÊyakammaÑ 448-9, 324, 335, 342,
ayhantipi (1) 148
451-2-3-4-5-6-9, 460- 411-5-6, 496
ÈkaÑ (1) 347
1-2-3-6-7, 470-1-2 Tato tato 284
ÈkaÒca (2) 346-7 TatonidÈnaÑ 482-3-4
ÈkapiÔÔhaÑ (1) 350 TajjanÊyakammakato 453-
Tattha (44) 33, 73, 99, 133,
ÈkarasaÑ (1) 344 4-5-6-9, 460, 471-2 147, 156, 323, 370,
Èkehi (1) 347 TajjanÊyakammakathÈ 453 406, 471, 496, 504-5

[ Ta ] [ Ta ] [ Ta ]
Tatthapi 415, 453-4-5-6-7- TathÈ hime 329 TapataÑ 344
8-9, 460-1-2-3-4-5-6 TathÈ hime kho 328 TapanÊyÈ 332
Tatthadhammena 478 Tath|pamaÑ 6, 8, 9 TapanÊyÈhaÑ 332
Tattheva 36-7, 110, 130-8, Tatheva 130-8, 192, 219, TapassitÈya 330-2
162-3, 194, 225, 336, 374, 428, 478, 481-2, 509 TapassÊ 330-2
389, 396, 484-5, 510 Tathevajjhottharanti 191 TapassÊtu 332
Tadaggena 317-8 TapussabhallikÈ 4, 5
TatthevantaradhÈyi 10
TadanugÈyanti 343 TapussabhallikÈnaÑ 4
TatthevantaradhÈyÊti 28
Tapussabhallike 4
Tatra (57) 5, 43-5, 115-6, TadanucchavikaÑ 57
TappaccayÈ 169, 170, 220-
151, 165-8, 194, 208-9, TadanuttaraÑ 13-4, 269
1-2, 231-2-3, 499
210, 348, 457, 462, 500 TadanubhÈsanti 343
TamahaÑ 332
Tatra kho 325 TadanulomikaÑ 57
TamenaÑ 171-2, 369,
TatraÔÔho 466-7-8-9, TadanussarantiyÈ 408
370-1, 445-6
170-1-2-3-4-5-9 Tadapi 304
Tamokhandhena 6, 7, 9
TatratatrÈbhinandinÊ 15 Tadavasari (24) 31, 45,
Tampi 14, 44, 261
TatrasudaÑ 310 115-6, 156, 194, 277,
TambakÈ 289
TatrÈyaÑ 58, 63, 77, 81 304-8-9, 310-4, 320-1-9,
TambalohamayÈ 279
Tatrime 152, 287 342, 500 Tamm|lakaÑ 478
TatrupÈyÈya 99, 100 TadavasaruÑ 430, 505 TamhÈ 373, 453-4-5-6-
TathÈ (22) 13-4, 42, 53, Tadavasese 17-8 7-8-9, 460-1-2-3-4-5-6
Tadahu (32) 193, 227-8-9, TamhÈpi 453-4-5-6-9,
116, 260, 327, 374, 457,
230-1, 241-2, 460-1-2
476, 501-3
250-1-2-8, 349 TayÈ 39, 68, 312-7, 346
TathÈgataÑ 13, 406, 408
TadahupaÔiggahitaÑ 349 TayidaÑ 325, 409
TathÈgatasÈvakassa 6, 312,
TadahupavÈraÓÈya 241-2- Tayo 21, 31, 53-4, 129,
332, 390, 405
3-4-7, 250-1-2-3-5-8 137-8, 167, 229, 231,
TathÈgatasÈvakassa vÈ 319
Tadahuposathe (28) 146, 259, 323, 374-5-6,
TathÈgatassa vÈ 319
152-6-8, 164-5-6-7-8-9, 415, 489, 497
TathÈgatÈ 4, 55, 74, 116, 170, 187-8-9 Tayoti 138
221, 304, 348 Tadaheva 214-6-7, 353 TaracchaÑ 314
TathÈgatÈti 392, 405 TadÈ 128, 169, 170, 190, TaracchamaÑsaÑ 341
TathÈgatÈnaÑ 74, 221, 304 231-3, 314-5, 335, TaracchamaÑsa-
TathÈgatena 14, 345, 381, 407, 476 gandhena 314
502-3-4 TadupÈdÈya 129 TaracchÈ 314
TathÈgatenÈti 502-3-4 TadubhayaÑ 138, 447 Taranti 325
TathÈgato 13, 14, 51, 53, Tadubhayena 291, 394 TarantÊnaÑ 279
111, 398, 428, 476 Tad|bhayaÑ 138 Taranto 147
TathÈ tathÈ 12, 494 Tanti 68, 86, 141 TaruÓaÑ 350
TathÈddhÈnaÑ 138 Tantibaddho 430 TaruÓapasanna 317
TathÈr|paÑ 22, 32 TantimaggaÑ 219 TaruÓapasannamahÈ-
TathÈr|pÈnaÑ 46, 339, 342 Tantiyo 269 mattavatthu 316
TathÈ hi pana 327 Tantissareti 269 TaruÓapasannassa 137
[ Ta ] [ Ta ] [ Ta ]
TaruÓapasannena 316 TÈ 210-1, 324, 407 TÈhaÑ 51-2, 210-1
TaruÓapasanno 316-8 TÈta 109, 265, 490-2-3-4-5 TikaÑ 358
TaruÓavaccho 345 TÈtÈ 347 Tikanayato 244
TaruÓena 341-2 TÈtÈti 347 TikasatÈni 244
TaruÓo 281-3-4 TÈdino 272 Tikicchanto 102
Tava 37, 46, 346 TÈdisaÑ 383 TikicchÈmÊti 380
TasmÈ (24) 18-9, 46-7, TÈdisÈ 301-2 TikicchÈhi 101-2
71-2, 99, 133-7, 141-4- TikicchÈhÊti 380-3-4-6
TÈdisiÑ 378
5-9, 166, 336, 396, 507 Tikicchi 102-3
TÈdisena 388
TasmÈti 142 TikicchitaÑ 428
TasmÈtiha 20, 151, TÈdiso 383-6-7, 509, 510
TikicchituÑ 102
224, 269 TÈni (26) 54, 99, 100,
Tikicchitunti 384-6
Tasmimpi 45 140-8, 265-6-7, 291-2 Tikicchissati 102
TasmiÑ 72, 161, 253, 269, TÈnipi 291 TikicchissatÊti 383-4-7
297, 354-5-6-7-9, TÈni soÄasa sahassÈni 387 TikoÔiparisuddhaÑ 335
362-5-6, 373, 479, 510 TÈyaÑ 2, 325, 500 TikkhattuÑ 142, 488, 491
TasmiÑyeva 22-3, 35-6-7- TÈya 13, 377-8 Tikkhindriye 9, 10
8-9, 47, 267, 320, 425 TÈyapi 13 TiguÓÈ 372
TassaÑ 328 TÈlataruÓÈni 277 TicÊvaraÑ 402, 411
Tassa (117) 21, 33, 45, 51, TÈlataruÓe 277 TicÊvaraÒca 419
100, 128, 130, 150, 205, TicÊvaranti 250, 411, 443
TÈlapattapÈdukÈ 278
306, 402, 460, 470, 500-7 TicÊvare 412
TÈlapattapÈdukÈdayo 277
Tassa kho 310 TicÊvarena 147-8-9, 374,
TÈlaveÄutiÓaÑ 288
Tassa ca 500
TÈlavatthukatÈ 332 401-2
TassatthÈya 336
TÈlÊsaÑ 294 TiÔÔhati 2, 116, 137, 266
TassapÈpiyasikÈka-
TÈlo 135 TiÔÔhatu 488
mmaÑ 448-9, 450-1-2-3
TiÔÔhanti 302, 335
TassapÈpiyasikÈkammÈ- TÈva 41-2, 53, 146-7,
TiÔÔhÈhÊti 130, 501-3
rahassa 448-9, 450-1-2 260-6, 289, 312, 337-8-9,
TiÓacuÓÓehipi 294-5
Tassa vatthussa 506 341, 410
TiÓaÓÉupakaÑ 301
TassÈ (32) 33, 134, 171, TÈvatake 117
TiÓapÈdukaÑ 278
346, 408, 480-7-8 TÈvatiÑsaÑ 39, 40
TassÈdheyyaÑ 156 TiÓapÈdukÈ 297
TÈvatiÑsaparisanti 327 TiÓasantÈrakaÑ 32
TassÈyaÑ 268
TÈvatiÑsÈ 17, 327 ®iÓasanthÈrakanti 399
TassÈyeva 15
TÈvade 137, 429 TiÓasanthÈrako 399
TassÈ rattiyo 404
TÈvadeva 52-3, 133, 507 TiÓasalÈkaÑ 134
TassÈhaÑ 49
TassuddÈnaÑ 136-7, 190, TÈvÈhaÑ 16, 263 TiÓÈni 192-3, 500
219, 349, 476, 510 TÈsaÑ 210-1, 324 TiÓÓaÑ 32, 167, 229, 230,
Tasseva 414 TÈsu 326 284, 292, 304
TahiÑ 138, 375-6 TÈsveva 326 TiÓÓavicikicchÈ 18, 27, 267
[ Ta ] [ Ta ] [ Ta ]
TiÓÓavicikiccho 17, 23, 47, TiracchÈnagatupajjhÈ- TumhÈkampi 485
320 yena 124 TumhÈkaÑyeva 415
TiÓÓÈ 325 TumhÈdisÈnaÑ 333
TiracchÈnagato 121, 162-3,
TiÓÓÈnaÑ 168 Tumhe (30) 14, 31, 55,
TiÓÓehi 49 225-6, 424, 477
TirÊÔakaÑ 422 71, 143-8,
TittirapattikÈ 273-4 164-5, 221-7
TitthÈyatanaÑ 75, 98 TirokaraÓiyaÑ 387
Tumhe ca 485
TitthÈyatanÈ 100-1 TilakakkaÑ 350
TitthiyadhajaÑ 422 Tumhepi 27
Tilakanti 298
Titthiyapakkantakaca- Tumhehi 485
TilakaÓÓena 298
tuttho 440 TuyhaÑ 383
TilakhÈdanÊ 350
Titthiyapakkantaka- Tuyhameva 382
Tilampi 304
paÒcamo 441 Tuyheva 414
TitthiyapakkantakavÊso 441 TilÈ 306
TulayitvÈ 153-4,
Titthiyapakkanta- Tile 306-7
398
kassa 190, 250 Tivaggenapi 74
TusitÈ 17
TitthiyapakkantakÈpi 423 TiÑsa 374
T|riyehi 21
Titthiyapakkanta- TiÑsamattÈ 30, 351
T|latittirameÓÉajÈ 288
kupajjhÈyena 124 TiÑsÈ 137
Titthiyapakkantako 120, T|lapuÓÓikÈ 273-4
Tigho 336 T|likaÑ 280
162-3, 225-6, 424 TÊÓi 297, 375, 390
TitthiyasamÈdÈnaÑ 222-3, T|likÈ 281
TÊre 1, 308, 430 Te (207) 5, 11-8, 21,
421
TitthiyasÈvakÈnaÑ 256 TÊretvÈ 263, 377 33-4-7, 40-1-2
TitthiyÈ 125, 190, TÊhi 29, 42, 70, 115-6, 155, TekaÔulayÈgunti 304
212, 340, 477 168, 223, 231, 385, 437 TekaÔulayÈguyÈ 304
TitthiyÈnaÑ 256 TasmiÑtu 479 TecÊvarikÈ 351
Titthiyesupi 68, 87, 118 TucchaÑ 220-1-2, 499 TejaÑ 32-3
Titthena 325 TucchÈ 334 TejasÈ 32-3-4
TiparivaÔÔaÑ 16 TuÔÔhassa 4
TipumayÈ 279 Tejoti 33-4
TuÓhassa (19) 71-2, 99, TejodhÈtuÑ 32
TipusÊsaÒca 289
Tibbacchande 100 132-3-6, 144-5-6-7-8-9 TejodhÈtusukusalo 33
TibbÈnaÑ 106, 418 TuÓhikÈ 190 Tete 495
TimaÓÉalaÑ 58, 77 TuÓhÊ (22) 71-2, 99, 133, TedÈnime 430
TiyojanaparamaÑ 145 140-1 Te’dha 192
TiracchÈnakathaÑ 276 TuÓhÊbhÈvena (13) 48, 306, Tena (212) 1, 17, 75, 110,
TiracchÈnagataÑ 477 311, 321-4-6, 333 328, 393, 499, 505
TiracchÈnagatacatuttho 440 TuÓhÊbh|tÈ 46 Tena kho pana sama-
TiracchÈnagatapaÒcamo 441
TunnaÑ 404 yena (70) 70-1, 129,
TiracchÈnagatavatthu 441
TiracchÈnagatavÊso 441 TumbaÑ 350 220-3, 486
TiracchÈnagatassa 250 TumbÈni 297 Tena ca 328, 329, 330-1-9
TiracchÈnagatÈpi 423 TumhÈkaÑ 394-5, 407, 496 TenaÒjaliÑ 6, 46, 488, 506
TiracchÈnagatÈyapi 134 TumhÈkaÒca 325 Tenattamano 492
[ Ta ] [ Ta ] [ Tha ]
Tena samayena 220 Tehi (58) 50, 147, 160, TheyyasaÑvÈsakaÑ (1) 477
240, 499 TheyyasaÑvÈsaka-
Tena hi (28) 22, 70, 115,
TosetvÈ 398 catuttho (1) 440
300, 381, 501-6 TyÈyaÑ 282
TenÈhaÑ 335, 389, 493 TheyyasaÑvÈsaka-
TyÈhaÑ 209, 210, 407 paÒcamo (1) 441
Tenupasa~kamatu 486 TvaÑ (65) 11-3, 33-6, 108,
Tenupasa~kamiÑ 52 TheyyasaÑvÈsaka-
371, 408, 501
Tenupa- vatthu (1) 120
TvaÑ ceva 389
sa~kamiÑsu (23) 4, 34, TvaÑyeva 39, 40 TheyyasaÑvÈsaka-
221, 335, 507 TvaÒca 343 vÊso (1) 441
Tenupasa~kami (103) 3, 5, TvaÒceva 494 TheyyasaÑvÈsa-
12, 35-9, 276, 309, Tvamasi 28 kassa (2) 190, 250
400, 501 Tveva (31) 35, 42, 129, TheyyasaÑvÈsakÈpi (1) 423
Tepi (8) 42, 52, 401-2, 165, 206 TheyyasaÑvÈsa-
447, 498 TvevÈhaÑ 342 kupajjhÈyena (1) 124
Te bhikkh| 404-5-6 TheyyasaÑvÈsako (6) 120,
[ Tha ]
TemÈsaÑ 193-4 162-3, 225-6, 424
ThaketabbÈ (5) 61-6, 79,
Temasaccayena 221, 351 80-5 Theyyasa~khÈtaÑ (1) 134
TemetabbÈ 59, 64, 78, 83 Thakenti (1) 104 TheraÑ (2) 156-7
TemetvÈ 60-5, 79, 293, 410 ThambhaÑ (1) 321 Therassa (3) 129, 141, 425
Thambhe (1) 387 TherÈ (6) 118, 129, 141-7,
Terasa 130, 151, 255
ThavikaÑsabaddha- 414-5
TelaÑ 73, 133, 290-1-7
kaÑ (1) 350 TherÈnaÑ (2) 118, 129
Tele 297
ThavikÈyopi (2) 302, 319 TherÈdhikaÑ (2) 155-6
Telakanti 296
ThavikÈhipi (1) 411 TherÈpi (1) 275
Telatthikena 342 ThullakacchÈbÈdhÈ (1) 293 There (4) 59, 64, 78,
TelapajjotaÑ 23, 48, 267 ThullakacchÈbÈdho (1) 410 83, 415
TelapadÊpaÑ 321 Thullakacchu (2) 294, 410 Therena (9) 152-7-9
TelapadÊpo 21, 321 Thullakacchumu- Theresu (2) 223-4
Telaparibhogena 292 khaÑ (1) 429 Theresu ca (1) 510
TelapÈkanti 297 ThullakumÈrikÈ- Therehi (1) 147
TelapÈke 297 gocaro (2) 99, 100
Thero (7) 116, 156-7-8, 168
TelapÈkesu 350 ThullakumÈrÊ (1) 209
ThullaccayaÑ (4) 255-6-7, Theroti (1) 129
TelabhÈjanaÑ 297
264 ThevakaÑ (1) 399
Telampi 305, 314, 341-7,
Thullaccaya- Theve (4) 62-7, 81-6
355 ThokaÑ (1) 316
TelÈni 297 diÔÔhino (2) 257-8
Thullaccayavatthu- ThokaÑ thokaÑ (1) 317
TevÈcikaÑ 250-4 ThokatarÈ (20) 173-5-6-
kÈdi (1) 257
TevÈciko 23 7-8-9, 180-1-2-3
Thullaccayassa (13) 180-1-
TesaÑ (81) 10, 40-3, 50, 2-3-5-6 ThokÈ (1) 191
192, 504-5 ThullaccayassÈti (1) 310 ThokikÈ (1) 263
TesaÒca 51-3 Thullaccayena (1) 256
TesaÔÔhi 289, 346, 409, 496 Th|ÓaÑ nÈma (1) 287 [ Da ]
Tesu 31, 117, 267, Th|laÑ (1) 334 DakakoÔÔhaÑ (1) 350
501-3-4-5 ThetabbaÑ (1) 104 Dakkhanti (2) 6, 7, 8
Tes|pasammati 496 Theyyapakkanto (1) 138 DakkhantÊti (3) 23, 48, 267
[ Da ] [ Da ] [ Da ]
DakkhÈ (1) 347 Dadeyyanti (3) 50, 306, 390 DassanakÈmÈ (1) 346
DakkhiÓajÈnu- DantaÑ (1) 285 DassanÈya (13) 221, 266,
maÓÉalaÑ (1) 6 DantakaÔÔhaÑ (4) 58, 63, 285, 305-6, 326-8-9,
DakkhiÓato (2) 490-1 77, 82 340, 351, 407
DakkhiÓamÈdise (1) 324 DantakaÔÔhampi (1) 118 DassanÈyÈti (2) 340, 351
DakkhiÓÈ (4) 61-6, 80-5 DantakaÔÔhena (1) 160
DakkhiÓÈgiriÑ (1) 111-1 DassanÊyaÑ (1) 377
DantakÈsÈvÈni (1) 400 DassanÊyÈ (4) 301-2, 377-8
DakkhiÓÈgiri (1) 400 DantamayaÑ (1) 295
DakkhiÓÈgirismiÑ (2) 111, DassanÊyo (2) 49, 282
Dantehi (1) 48
400 Dassanena (3) 23, 312, 346
DakkhiÓÈya (2) 271, 287 Danto (2) 48-9
Dasassa (1) 315
DakkhiÓena (3) 489, 491-3 DamakÈ (1) 305
Dasasahassi-
DakkhitukÈmo (1) 265 Dammi (3) 101, 161, 163
DammÊti (6) 50, 300-8, 328, lokadhÈtu (1) 17
Dakkhissati (1) 285
427, 494 Dasaha~gehi (2) 119
DakkhissatÊti (1) 265
Dakkho (2) 99, 100 Daliddo (1) 487 DasÈnisaÑsÈ (1) 315
DajjÈhaÑ (2) 206, 327 Dasa (3) 117, 137, 315 DasÈnisaÑse (1) 407
DajjÈhi (1) 311 Dasakkhattu (1) 390 DasÈhaparamaÑ (1) 403
DajjeyyÈtha (1) 327 Dasadhammavid| (1) 49 DassÈma (5) 392-3-4-5
DajjeyyÈma (1) 501 Dasabalo (1) 49 DassÈmÊti (2) 307, 389
DajjeyyÈsÊti (1) 381 Dasabhi (1) 49 Dassitanti (1) 302
DaÔÔhabbaÑ (2) 20, 270 DasamaÑ (1) 403 Dasseti (2) 33-4
DaÔÔho (1) 298
Dasamo (1) 510 DassetvÈ (2) 266, 307
DaÔÔhukÈmoti (1) 380
Dasayime (1) 315 Dassesi (3) 288, 385-7
DaÔÔhabbÈ (1) 478
DaÉÉhaÑ (1) 207 DasavaggaÑ (1) 282 DassehÊti (1) 266
DaÉÉhaÑ vÈ (1) 374 DasavaggakaraÓaÒce(1) 441 Dahati (1) 296
DaÉÉhÈnipi (1) 148 DasavaggikÈ (1) 476 Daharako (2) 380-1
DaÓÉakathÈlakanti (1) 399 Dasavaggena (1) 74 DaharÈnaÑ (3) 326-7, 407
DaÓÉakammaÑ (1) 117 Dasavaggo (2) 439, 476 Dahare (1) 119
DaÓÉakamma- DasavassaÑ (1) 67 Dahosi (1) 225
vatthu (2) 117-8 DasavassamhÈ (3) 75, 88-9
DaÄhÈya (3) 489, 490
DaÓÉabhayÈ (1) 345 DasavassamhÈti (3)75, 88-9
DaÓÉoti (1) 345 DaÄhÊkaraÓamattena 352
Dasavassena (3) 75-6, 111
DatvÈ (16) 58, 63-4, 77-8, DaÄhÊkammanti 404
Dasavasso (6) 94-5-6-7-8
82-3, 319 DÈtabbaÑ (16) 58-9, 62-3-
DasavÈso (1) 49
DadatippamoditÈ (1) 408 4-5, 77-8, 81-2-3,
DasasataparivÈro (1) 49
Dadanti (1) 429 333, 419, 505
Dassati (1) 388
DadamÈne (1) 412 DÈtabbanti 307, 505
DadÈti (2) 315, 408 DassatÊti (2) 381-2
Dassatha (2) 72-3 DÈtabbÈ (20) 58-9, 63-4-5,
Dade (1) 89
Dadeyya (4) 99, 166, 352, Dassanti (1) 89 77-8, 82-3, 161-2-5,
477 DassanaÑ (5) 16, 46, 263, 184-5, 225
DadeyyÈti (7) 61-7, 80-5, 339, 342 DÈtabbo (23) 58, 62-3, 77,
494 Dassanavasena (1) 111 81-2-9, 90-2-3-7
[ Da ] [ Da ] [ Da ]
DÈtabboti 398, 416 DÈsaÒca 382 Dinnanti 33
DÈtuÑ (24) 79, 111, 134, DÈsavatthu 107 DinnÈ 161, 225
161-3-4-5, 194-5-6 DÈsassa 337-8-9 DinnÈya 109, 225-7
DÈtukÈmo 300, 402-3, 412 DÈsassapi 339 Dinne 163, 398
DÈtunti (10) 89, 254-5, 317, DÈsÈ 102 Dinno 163, 319
394-5-8-9, 406, 420 DÈsÈnaÑ 382 Dinnoti 300
DÈnaÑ 99, 250-1, 166, DÈsiÑ 208-9, 311, 378, DinnaÑ 292
333, 352, 408, 505 381, 404-5-6
DibbaÑ 408
DÈnakathaÑ 22, 47, 333, DÈsiÒca 382
DibbÈ 28
267, 320, 340-6 DÈsiyÈ 311
DÈnaÒca 194-5-6-7-8-9 DibbÈni 316
DÈsÊ 378, 382, 404
DÈnÈni 392-3 Dibbena 11, 323
DÈse 341
DÈnÈyaÑ 272 DÈso 102-7, 138, 340, DivasaÑ 383, 403
DÈnÈhaÑ 73, 213 382-6-8-9 DivasanÈnatta 244
DÈni (12) 5, 7, 8, 55, 134, DÈsoti 384-6 DivasabhÈgo 133
213, 266, 382-3, DiguÓaÑ 402-3-4 Divassa 329
390-2-4 DiguÓÈ 272, 403 DivÈ 49, 66, 307
DÈne 333 DiÔÔhadhammasukhavi- DivÈvihÈraÑ 36-7
DÈpesi 70, 381 hÈramanuyutto 486, 495 DisaÑgataÑ 369, 371
DÈyaÑ 497 DiÔÔhadhammÈ 18, 267 DisaÑgamikÈ 160
DÈyakÈ 219, 310 DiÔÔhadhammike 265 DisaÑgamiko 369, 371
DÈyako 194 DiÔÔhadhammo (4) 17, 23, DisÈ 63, 110, 381
DÈyajjaÑ 115 47, 320 DisÈpÈmokkhÈ 380, 387
DÈyajjabhÈÓavÈro 127
DiÔÔhÈni (1) 326 DisÈpÈmokkho 379
DÈyapÈlaÑ 497
DiÔÔhiÑ 155, 255, 459, DisÈya 287
DÈyapÈla 497
470-9 DisÈsu 407
DÈyapÈlassa 497
DiÔÔhi (1) 446 DissatÊti 22
DÈyapÈlo 497
DiÔÔhigataÑ (11) 61, 80, 92, Dissanti 75, 104, 488
DÈrakaÑ 107, 110-6, 378-9
220-4 DisvÈ 33, 274, 479
DÈrakasaddaÑ 109
DÈrakasaddo 109 DiÔÔhiÒca (2) 504-5
DisvÈna (37) 10, 303, 497
DÈrakÈ 108, 110, 301, 347 DiÔÔhinti 136
DisvÈnassa 21, 50
DÈrakÈnaÑ 108 DiÔÔhimpi 155
DÊghaÑ 490-4
DÈrake 108, 301 DiÔÔhivipanno 91-2-6, 112-4
DÊghadasÈni 422
DÈrako 107-9, 110, DiÔÔhivipattinti 255
DiÔÔhivipattiyÈ 255 DÊghanti 494
138, 378
DiÔÔhivipattÊti 255 DÊghapupphaphaÓadasÈ 429
DÈrikÈ 301
DiÔÔhiyÈ (16) 101, 226, DÊghamaddhÈnaÑ 325-6
DÈrikÈya 301
466, 477 DÊgharattaÑ 4, 393, 410
DÈsaÑ 107, 208-9, 388-9
DÈsakammakara- DiÔÔhena 223-9, 264 DÊgharattampi 334
porisaÑ 337 DiÔÔheva 13, 269 DÊghÈgamo 2
DÈsakammakara- DiÔÔho 23, 338, 385 DÊghÈvuÑ 489, 491
porisassa 337-8 DinnaÑ 333, 391, 494 DÊghÈvu 489, 494
[ Da ] [ Da ] [ Da ]
DÊghÈvu ca 494 Dukkhehi 44 Dubbhikkhe 305-9
DÊghÈvuvatthu 487 Dukkho 14 Dummuno 28, 33, 121
DÊghÈvubhÈÓavÈro 495 Duggatassa 301-2 DurakkhÈtadhammÈ 192-3
DÊghÈvussa 490-3 DuggatÈnaÑ 301, 388 DurÈnubodho 5, 7
DÊghÈv|ti 489 DuggatiÑ 322 DurÈnusiÔÔhÈ 130
DÊghÊti 488, 490
Duggandho 294 DurÈvasÈnaÑ 109
DÊghÊti nÈma 487
DÊghÊtissa 487, 493 DuggandhaÑ 399 DuruttÈnaÑ 109
DÊpiÑ 314 DuggahitaÑ 426-7 Duropayo 309
DÊpikaÑ 350 DuccoÄÈ 148 DulladdhaÑ 317
DÊpikÈ 288 DuccoÄo 413 DullabhapiÓÉe 335
DÊpicammaparikkhaÔÈ 274 DuÔÔhagahaÓiko 299 Dullabho 134
DÊpidhammaÑ 281 DuÔÔhullaÑ 502-4 Duvaggenapi 74
DÊpicchÈpo 282 DuÔÔhullÈ 503 DuvassÈpi 74
DÊpeti 501-4 DuÔÔhena 388 DuvassohaÑ 74
DÊpesu 407 DutiyaÑ 134, 390, 499 DuviÒÒÈpaye 9, 10
DÊpo 191
DutiyabhÈÓavÈro 250 Duve 476
DukkaÔaÑ (15) 142, 466,
473 Dutiyampi (21) 7, 115, 492 Duvepi 476
DukkaÔadiÔÔhino 257 Dutiyassa 142 DussacÈlininti 294
DukkaÔassa (72) 69, 177, DutiyÈhaÑ 402 Dussati 276
295, 335, Dutiyena 384 DussayugaÑ 389, 390-2
418 Dutiyo 47, 190, 453 Dussayugasata-
DukkaÔassÈti (32) 68, 400, DuddasaÑ 5, 8 sahassÈnaÑ 389, 390-2
505 Duddaso 5, 7 DussayugasatÈnaÑ 389, 392
DukkaÔÈnaÑ 292, 305 DunnivatthÈ 56, 76, 137 DussayugasahassÈnaÑ 389,
DukkaÔena 256
DunnisÈrito 443, 477 390-2
DukkaraÑ 137, 345
DupaÔÔaÑ 403 DussayugÈnaÑ 389, 392
DukkarakÈrikÈya 13
DukkhaÑ (10) 14, 116, 409 DuppaÒÒÈ 75, 89 Dussasse 335
Dukkhakkhandhassa 1, 2 DuppaÒÒo 91, 114 DussÈnaÑ 389, 392, 413
DukkhanirodhaÑ 15, 325 DupparihÈraÑ 310 DussÊlassa 322
Dukkhanirodha- DuppÈrutÈ 56, 76 DussÊlÈ 107
gÈminiyÈ 325 DupposatÈya 57 DussÊlo 322
Dukkhanirodha- DubbaÓÓaÑ 70, 398 D|taÑ 129, 193-4-5-9,
gÈminÊ 15, 325 DubbaÓÓÈ 290-1 200-6, 265, 300,
Dukkhanirodhassa 325 DubbaÓÓe 290-1 387-9, 480-1
DukkhasamudayaÑ 15
DubbaÓÓo 70, 386 D|teyyakammesu 510
Dukkhasamudayassa 325
DubbharatÈya 57 D|raÑ 158, 492
Dukkhassa 17, 107, 326
DukkhÈ 14, 108, 276 DubbhÈsitaÑ 255-8 D|rato 12, 21, 52-4, 274,
DukkhÈnaÑ 109, 418 DubbhÈsitadiÔÔhino 257-8 308-9, 318,
DukkhÈni 295 DubbhÈsitena 256 327, 340, 430, 488, 490-7
DukkhÊ 28, 121 DubbhikkhaÑ 305 D|re 20, 191
[ Da ] [ Da ] [ Da ]
D|setha 119 DevÈnamindo 35-7-8, 48-9 Dosassa 270-1, 331
DevÈnubhÈvaÑ 17 DosÈ 484
D|sesi 119
Devi 488 DosÈgatiÑ 395-6-7
D|sesuÑ 110, 123
Deviyo 382-3 DosÈbhisanno 390-1
Deti 99, 227, 315, 337-8,
DevÊ 115 DosÈrito 444
343-7, 352, 449, 451-3 Deve 212, 351 DohaÔÔho 487
Detha 102-8-9, 301, 378 Devena 17, 495 DohaÄo 488
DethÈti 301, 342, 394-5 Devo 382-3-4-6-7-8-9, 494 DoÄasakapeyyÈla-
Denti 88-9, 305, 312-4, DesaÑ 4 mukhÈni 376
347, 414-5, 425 DesanÈ 20-1 Dva~gulÈ 310
Dentena 164, 227 Desaye 510 DvattiÑsete 478
Dentehi 250-1 Desassu 78-9 DvÈkÈre 9, 10
Dento 315 DesitaÑ 267, 374, 415 DvÈdasa 376
Dema 209 DesiyamÈne 23 DvÈdasanahutÈ 46
DemÈti 414-5 DesetabbÈ 170, 484 DvÈdasanahutÈnaÑ 46-7
Demi 208 DesetabbÈti 484 DvÈdasanahutehi 46
DeyyadhammaÑ 381-2 Desetabbo 169 DvÈdasÈkÈraÑ 16
Deseti 46, 328-9, DvÈdhiÔÔhitaÑ 426
Deyyadhammo 382
330-1, 340 DvÈraÑ 6, 8, 9, 21, 346
Deyyadhammoti 384-6
DesetuÑ 51-2 DvÈrakoÔÔhakÈ 391
DevaÑ 4, 383, 495 Desetu 6, 7 DvÈrampi 104
Deva 103-4, 300-1, Desetha 27 DvÈrÈ 10
378-9, 382-3-4-7, Desenti 169 DvÈrena 324-5, 388-9
488-9, 491-5 Desemi 13-4, 332 DvÈresu 388
DevatÈ 4, 10-1, 37-8, DeseyyaÑ 5, 7, 10-1 DvÈsattati 138
323-4, 409, 410 Deseyya 141-2, 169 DvinnaÑ 32, 168, 230, 305
DevatÈnukampito 324 DeseyyÈti 48 DvÊhatÊhÈ 219
DevatÈyo 323 DesessÈma 74, 221, 430 DvÊhatÊhaÑ 215-6-7-8
Devadatto 155 DesessÈmi 141 DvÊhÈkÈrehi 221
Devamanussaloke 46 DesessÈmÊti 21, 31 DvÊhi 43, 74, 155, 168,
DevamanussÈnaÑ 27, 45, Deso 58-9, 63-4, 77-8, 231, 304, 437
339 82-3, 168, 230 DvÊsu 213-4, 416
Dehi 23, 109, 115, 316, Dve (35) 14
DevavajjÈ nÈma 388
327, 386-7, 493-4, 505 Dve-upasampadÈ-
DevasikaÑ 142, 190
DehÊti 164-5, 301-7-8, pekkhÈdivatthu 129
Devassa 382-3-4, 493-5 315-6, 318-9, 339, Dveko 191, 263
Devassapi 301 343-7, 425 Dveti 394
DevÈ 17, 327 Domanassehi 44 DvedhÈ 134, 208
DevÈti 301, 338, 378, 382- DovÈrikaÑ 378, 380 DvepaÓÓÈsa 219
3-6, 489, 490-2-4 DovÈrika 378, 380-1 DvemÈ 192, 224, 485, 508
DevÈnaÑ 17 DovÈriko 378, 380-1 Dveme 14, 150, 373
DevÈnamindaÑ 49 DosagginÈ 44 Dveye 165

[ Da ] [ Dha ] [ Dha ]
DvevÈcikaÑ 250-1-2-3 Dhammapati- DhÈrÈ 337
DvevÈcikÈ 5 r|pakena (25) 434
DhÈruÓhena 341
DvevÈcikÈdipavÈraÓÈ 250 Dhammapatir|pÈni 476
DvevÈcikÈya 253-4 DhammapariyÈyaÑ 51-3 DhÈretabbaÑ 412
DhammamayaÑ 6-8-9 DhÈretabbÈ 272
[ Dha ]
DhajabandhaÑ 105 Dhammameva ca 476 DhÈretabbÈni 296
Dhajabandho 105 DhammavÈditova 504 DhÈretunti 276
DhaÒÒaphalarasaÑ 344 DhammavÈdino (15) 466- DhÈretu 5
DhaÒÒassa 377-8 7-8 DhÈretha 167
DhaÒÒÈgÈraÑ 377-8 DhammavinayaÑ 51-2
DhÈrethÈti 167
DhaniyÈ 106 Dhammavinaye (10) 57,
DhanuÑ 342 73-6 DhÈrenti 272
Dhamanisanthatagatta 70 Dhammavinayo 26 DhÈreyya 48
Dhamanisanthata- DhammasaÒÒino (11) 172- DhÈressantÊti 402
gattÈ 290-1 3-4 DhÈressasi 422
Dhamanisanthata- Dhammassa (8) 6, 7, 101
gattÈti 290-1 DhÈressÈmi 141
Dhamanisanthata- DhammassavanÈya 35-6, DhÈrehi 167
gatte 290-1 139, 140
DhÈrehÊti 167
Dhamanisanthata- DhammassavanÈyÈti 35-6
DhammassÈmÊ 486, 495 DhÊtaraÑ 208
gatto 70, 386-7
DhammaÑ (35) 5 DhammÈ (8) 2, 44, 51 DhÊtaraÒca 495
DhammaÑ saraÓaÑ DhammÈti 3 DhÊtÈ 301
gacchÈmi 98, 115 DhammÈnaÑ (5) 141-2, 330 DhÊtuyÈ 196
DhammaÑ vÈ 501-3 DhammiÑ (56) 29, 50-7 DhÊraÑ 496
DhammakathaÑ 199, DhammiÑ kathaÑ 57
200-1-2 DhÊro 49
DhammiÑ kathaÑ katvÈ 68
DhammakathÈ 61-6, 80-5 Dhutassa 57
DhammikaÑ 150
Dhammakathikehi 251 DhammikÈ 508 DhuttÈ 165
DhammakammaÑ 447-8-9, DhuvaÑ 429
DhammikÈnaÑ 485
450-1-2
Dhammakammanti 448 Dhammikena 481 DhuvakÈrÈ 427
DhammacakkaÑ 12-7 Dhammikenamhi 506 DhuvaÔÔhÈniyÈ 279
Dhammacakke 17 DhammiyÈ (29) 17, 50, 300 DhuvanahÈnaÑ 285
DhammacakkhuÑ (11) 16 DhammiyÈyamÈne 486 DhuvanÈvÈ 145
DhammacÈrino 104, 120 Dhamme 13
DhammaÒca 5, 23, 48, Dhammena (29) 3, 55, 470 DhavabhattenÈti 34
194-5-6-7-8-9, 267, Dhammeneva 476 DhuvayÈguÑ 406
320, 333, 340, 506 Dhammesu 12 DhuvasinÈ 289
Dhammato 92-3-6-7, Dhammesupi 45 Dhuvasetu 145
480-1, 509 Dhammehi 132 Dh|pÈyatipi (SÊ) 266
DhammattÈ 435 Dhammo (28) 5, 42, 140
DhammadesanÈ 22-3-47, Dh|maÑ 296
Dhammoti 501
267, 230 Dh|maÒca 350
DhammadesanÈya 6 DhÈtÈ 316
DhÈtÊnaÑ 378 Dh|manettathavikanti 296
DhammadesanÈyÈti 7, 10 Dh|manettanti 296
DhammadharÈ 483-4 DhÈrayÈmi 99
Dhammadharo 160, 171-2, DhÈrayÈmÊti (17) 71, Dh|manettÈni 296
480-1-3 147, 397 Dh|masarikkhakÈya 350
[ Dha ] [ Na ] [ Na ]
Dh|mÈyatipi 266 Na ca karaÓÊyaÑ 436 Nandiyo (2) 497-8
DhenusatÈni 341 Na ca pana 334 NandirÈgasahagatÈ 15
DhotaÑ 186 NaccagÊtavÈditavis|ka- Nande 116
DhotakhÈÓukhaÔakhaÔÈ 288 dassanÈ 117 Na nivattÈmÊti 389
DhotahatthaÑ 315 Nacirasseva (10) 13, 127, Nanu (13) 129, 214,
Dhovat|ti 37 378, 487 385, 407
DhovanaÑ 488 Nacce (2) 377-8 Nanu kho (2) 129, 349
DhovanaÒca 489 Nacchambhati 509 Na panassa 364
Dhovanamattena 352 NacchÈdenti 291 NapabbÈjetabba-
DhovanÈ 374 NajjÈ (2) 1, 41 dvattiÑsavÈra (2) 126-7
DhovitabbaÑ 62 NaÔÔhaÑ vÈ 373 Napi (2) 165-6
DhovitvÈ (10) 58, 64, 222 NaÔÔhÈnipi 148 Na pucchanti 304
Dhoviyant|ti 488 NattamÈlakasÈvaÑ 292 Nappahoti 412
DhoviyethÈti 62 NattÈ 213 Nappahonti 429
Dhoveyyanti 37 NattÈraÑ 213 Namati (2) 6-7
DhoveyyÈsÊti 67 Natthayye (2) 310, 406 Namanti 323
Natthi (19) 3, 185, 272, NamassamÈno 4
[ Na ] 375, 480 Namhi (3) 480-1, 506
NaÑ (1) 107, 255, 324, NatthidÈni (2) 325-6 NayakammÈnaÑ 479
485, 510 NatthÊti (2) 131-2 Nayato (2) 137, 376
Na (260) 6, 51, 150, 205, NatthuÑ 296 Nayanti 55
307, 402, 510 Natthu 296 NayamÈnÈnaÑ 55
NakkhattÈnaÑ 344 Natthukammanti 296 NayÈ 137
Nakkhamati (21) 71, 144, Natthukammena (2) 382, NayÈvidhi 375
262, 352, 420 428 NayidaÑ (3) 18, 267, 390
Nakkhamaniyo (4) 296 NatthukaraÓinti 296 Nayimassa (2) 38, 379
NakhapiÔÔhikÈya 399 NatthukaraÓiyo 296 NayimÈ 38
Na khamanti 87 NatthukaraÓÊ (2) 296, 350 Nayime (4) 105-6-7, 495
Nakhena (2) 383-9 Natthuto 381 NayissatÊti 55
Na kho (3) 172, 311-7 Na tveva (3) 33, 129, 283 Naye 479
Na kho metaÑ 492 Na tvevÈhaÑ 505 Nayena 43
NagantabbavÈra 187 NadiyÈ (6) 150, 279, NarapatÊ 286
NagaraÑ 323 325, 407 NavaÑ (2) 158-9
NagarakathaÑ 276 NadÊ (3) 150, 287, 325 NavakÈ 147
NagaradvÈraÑ 21 NadÊkassapo (2) 31, 42 Navakena (6) 167, 223, 230
NagaramhÈ (2) 388, 487 NadÊnaÑ 344 NavaÒca (2) 306-7
Nagarassa (2) 490-1 NadÊnimittaÑ 144 Na vadeyyaÑ 385
NaggÈ (4) 125-6, 407, 429 NadÊpÈraÑ 413 NÈnÊtaÑ (6) 73, 133,
NaggiyaÑ (3) 406-7, 421 NadÊpÈrasÊmaÑ 145 290, 303
Naggo (3) 101, 137, 421 NadÊpÈrasÊmÈ 145 NavamaÑ 403
Na~galena (2) 337-8 NandimukhiyÈ (2) 141-2 Navamo (2) 127, 475
Na ca (11) 67, 315, 477 NandiyaÑ (2) 497-9 Navassa 141
[ Na ] [ Na ] [ Na ]
NavÈ (13) 59, 141, NÈgamesÈgamesuÑ 428 NÈnÈsaÑvÈsakÈdÊhi 187
NÈgamesuÑ 394 NÈnÈsaÑvÈsake 187, 246-7
190, 306
NÈgayoniyÈ 120-1 NÈnÈsÊmÈyaÔhita-
NavÈya 211
NÈgarÈjÈ 3-4, 32-3 catuttho 440
Nave (2) 306-7 NÈgarÈjassa 33 NÈnÈsÊmÈyaÔhita-
Navettha 376 NÈgassa 33-4, 120, 500 paÒcamo 441
Navesu 510 NÈgÈ 313 NÈnÈsÊmÈyaÔhitavÊso 442
Navo (4) 51-2, 167, 230 NÈgena 32-3, 500 NÈnÈsÊmÈya 477
Nasi (4) 130, 432 NÈgo 33-4, 120, 308 NÈnupajjhÈyenÈti 129
Na sukarÈni 379 NÈgoti 496 NÈnupÈdÈya 268
Na sukarÈ 380 NÈccÈsanne 58, 77 NÈnuvattantaÑ 478
Nassa 119 NÈÒÒaÑ 496 NÈparaÑ 20, 45, 269
Nassati (23) 6, 364, 375 NÈÒÒatra 374 NÈpi 42
Nassantipi 148 NÈÔaputtaÑ 328-9 NÈbhinisÊdanti 283
Nassantete (12) 180, 241 NÈÔaputto 328-9 NÈbhiruhi 283
Nassarati 158 NÈtikÈ 327 NÈbhivitaranti 187, 247
Nassari 191 NÈtikÈlena 100 NÈmaÑ 17, 129, 489
NahÈtaÑ 391 NÈtike 328 NÈma (71) 6, 109, 214,
NÈtidivÈ 100 491-5
NahÈtena (4) 59, 83
NÈtid|re 77, 85
NahÈnaÑ (5) 64, 83, 402 NÈmagottaÑ 46, 171
NÈtisithilÈ 269
NahÈnagarukÈ (3) 285-7-8 NÈmaggena 158
NÈddasaÑ 315, 346
NahÈne 430 NÈmar|paÑ 1, 2
NÈddasa 314
NahÈpitakamme 347 NÈmar|panirodhÈ 1
NÈdhimattaÑ 69, 87-8
NahÈpitapubbena 348 NÈmar|panirodho 1
NÈdhimattÈ 69, 87-8
NahÈpitapubbo 347 NÈmar|papaccayÈ 1
NÈdhimatto 69, 87-8
NahÈpito 350 NÈmime 222
NÈnÈ 498
NahÈpessÈmÈti 417 NÈnÈjanapadÈ 28 NÈmeti 375
NahÈyatu 391 NÈnattakathaÑ 276 NÈmena 13
NahÈyanti 407 NÈnÈdisÈ 28 NÈmha 483
NÈnÈbhesajjehi 381-8, 390 NÈmhÈkaÑ 179, 239, 240
NahÈyi 391
NÈnÈsaÑvÈsaÑ 477 NÈyaÑ 5, 7, 8, 38, 494
NahÈyitukÈmo (4) 59, 83
NÈnÈsaÑvÈsakaÑ 485 NÈyako 32, 42
NahÈyitvÈ (2) 337-8
NÈnÈsaÑvÈsaka- NÈyakoti 289
NahÈyissati 391
catuttho 440 NÈroceti 226-7
Na hi (2) 494-5 NÈlaÑ (5) 69, 418, 484
NaÄamayaÑ 295 NÈnÈsaÑvÈsaka-
diÔÔhiÑ 187, 247 NÈlaÑ paÓÈmetuÑ 88
NÈkÈmÈ (7) 184, 244, 414 NÈvaÑ 325
NÈnÈsaÑvÈsaka-
NÈgaÑ 285, 308 NÈvÈ 219
paÒcamo 441
NÈgacchatÊti 37 NÈnÈsaÑvÈsaka- NÈvÈya 41
NÈgaccheyyÈti 36-7 bh|miyo 485 NÈvikattÈ 418
NÈgamÈsi 37 NÈnÈsaÑvÈsakavÊso 442 NÈvikareyya 141
NÈgamitthÈti 394 NÈnÈsaÑvÈsakÈ (7) 188, NÈvikareyyÈti 142
NÈgamentÈnaÑ 394 248, 477, 485 NÈvuso 118
[ Na ] [ Na ] [ Na ]
NÈsaÑ 494 Nikkhipatha 307 NiÔÔhitÈ 2, 101, 132, 183,
NÈsakkhiÑsu (9) 12, 152, NikkhipathÈti 490 243, 511
250, 351, 387 Nikkhipanti 148, 294 NiÔÔhitÈni 135
NÈsacchinnaÑ 126 Nikkhipantena (8) 59, 79, NiÔÔhito (30) 73, 126,
NÈsacchinno 126, 444 84
289, 408, 511
NÈsanaÑ 374 NikkhipÈya 414
NiÔÔhubhitvÈ 381
NÈsanaÒca 375-6 NikkhipitabbaÑ (16) 59, 84
NikkhipitabbÈ 60, 79, 84 Nidahati 396
NÈsanantikÈ 353 NidahitabbaÑ 58, 64,
Nikkhipitabbo (10) 59,
NÈsanantiko (21) 354, 360, 77, 82
77-9, 84
370-5 Nidahitabbo 59, 64, 77, 83
NikkhipitvÈ 306, 413,
NÈsayi 428
491-8 NidÈnaÑ 137, 151
NÈsÈ 138
NikkhipimhÈ 148 NidÈne (45) 29, 116, 214,
NÈsetabbo 120
NikkhepaÑ 22 309, 400, 417
NÈsetuÑ 119
NikkhepÈyÈmi 413 NiddÈ 21
NÈsetvÈ 257
Nigacchati 322 NiddaÑ 121, 409, 410
NÈssa 12, 314-5, 346
NigaÓÔhaÑ 328-9 NidhiÑ 209
NÈhaÑ (12) 68, 102,
NigaÓÔhasÈvako 328 Nidhi 219
319, 478
NigaÓÔhÈ 329, 333
NÈhosi 30 NipakaÑ 496
NigaÓÔhÈnaÑ 333
NÈÄiyÈvÈpakena 347 NipajjÈhÊti 385
NigaÓÔhe 329
NikÈmayamÈno 270 NigaÓÔhesupi 333 Nipajji 311
NikujjitaÑ 23, 48, 267 NigaÓÔho 328-9 Nipajjitunti 384-5
NikujjitaÑ vÈ 320 NigamaÑ 150 NipajjissÈmÊti 429
NikkasÈvo 3 NigamakathaÑ 276 NipajjeyyÈsi 385
Nikkhantassa 391 NigamasÊmÈ 150 Nipati 311
NikkhantÈ 121 Nigamassa 150 NipatitvÈ (8) 5, 266, 493
NikkhantiÑ 122 Nigamo 278 NipannÈti 311
Nikkhante 121, 401-2 NiggahaÑ 509 NipannÈsÊti 311
Nikkhamantena 59, 64, NiggahÈnaÒca 136 NipÈtetvÈ 381-4
78, 83 NigrodhÈrÈme 115 NipÈtesuÑ 417
Nikkhami 325 NiccaÑ 19, 316 NipuÓaÑ 6, 7, 8
NikkhamitabbaÑ 59, 64 NiccÈ 19
NipuÓo 5, 7
NikkhamitvÈ 3, 266 NiccÈresi 389
Nikkhamissati 324 NipakkaÑ 29
NiÔÔhamettha 408
NikkhÈmetvÈ 489, 491 Nippaci 388
NiÔÔhÈnaÑ 374
NikkhÈmenti 276, 294 NiÔÔhÈna 375 NippacitvÈ 381
NikkhÈmente 276, 294 NiÔÔhÈnantikÈ 353 NippacissÈmi 387
NikkhÈmemÈti 276, 294 NiÔÔhÈnantiko (18) 354, NippaceyyaÑ 388
NikkhittacÊvarÈ 404 364, 371 Nippati 388
NikkhittacÊvare 404-6 NiÔÔhÈne 375 Nippatitoti 388
NikkhittacÊvaro 404 NiÔÔhitaÑ (40) 34, 81, 179, Nippateyyanti 487
NikkhittÈ 411 236, 341, 405 Nippurisehi 21
[ Na ] [ Na ] [ Na ]
Nibbakosampi 212 Niyassakamma- NisinnaparisÈya 189, 190,
Nibbakosepi 396 paÔippassaddhikathÈ 472 249, 250
NibbattaÒca 350 Niyassakamma- Nisinnassa (6) 22, 265, 346
NibbattabÊjaÑ 309 vivÈdakathÈ 468 NisinÈ 146
NibbÈnaÑ 5, 7 NiyassakammÈ- NisinnÈ 328, 405, 505-7
NibbÈnÈya 14 rahassa (6) 448, 451-3 NisinnÈ kho 506
NibbÈhi 492-3 Niyassassa 463, 472 NisinnÈya 264
NibbÈhetvÈ 493 NiyyÈdetvÈ 389 Nisinne 321-4-7
NibbidÈya 21 NiyyÈsi 326-9, 340 Nisinnesu 223-4
NibbindaÑ 20, 45 NiyyÈsuÑ 326 Nisinnehi 224
Nibbindati 20, 45 NirayaÑ 322 Nisinno (21) 22, 104, 317,
Nibbuto 12 Nirujjhanti 1 342, 484, 501-8
Nibbematiko 169, 170, NirupadhiÑ 286 Nisinno kho 392-3, 481
231-2-3 NirodhaÑ 22-3, 47, 267 Nisinnoti 39
NimantanaÑ 73, 133 Nirodhadhammanti (7) 18, NisÊda 21, 265
NimantitÈ 317-8 267, 320 NisÊdati 337-8
Nimantitena 318 Nirodho (6) 1, 51-3 NisÊdatipi 266
Nimantito 307, 316-7 Nivattantena 58, 77 NisÊdatha 31
Nimantitoti 327 NivattÈpetÊti 388 NisÊdanaÑ 186, 246, 410-1
Nimanteti 208-9 NivattissatÊti 63, 82 NisÊdanapaccattha-
Nimantenti 209 Nivatteyi 389 raÓaÑ (7) 60, 83-4
NimittaÑ 269, 374 Nivatto 389 NisÊdananti 410-1
Nimittakatena 352 NivÈtesu 72, 102-8 NisÊdanti 140, 159
NimittÈ 144-6 NivÈretabbo 58 NisÊdÈpetvÈ 29, 98,
NimittÈni 488 NivÈremi 33 115, 131
Nimitte 144-6 NivÈsaÑ 430 NisÊdiÑsu (14) 46, 266,
Nimittehi 144-6-7 NivÈsanaÑ (8) 58, 78, 82-3 340, 498, 507
Nimujjanti 137 NivÈsetabbo 422 NisÊdi (65) 13, 115, 306,
Nimujjantipi 41 NivÈsetvÈ (26) 24, 115, 393, 402, 505
NimujjitvÈ 266 274, 302, 405, 495 NisÊditabbaÑ (6) 59, 83,
NimmÈnaratÊ 17 Nivisi 301 168, 486
NimmitÈti 41 NisevanaÑ (13) 49, 115, NisÊditabbanti 486
NimbakasÈvaÑ 292 301, 334 NisÊditvÈ (13) 57, 72, 98,
NimbapaÓÓaÑ 293 NivesanadvÈraÑ 21 163, 231
NiyassaÑ (9) 62, 85, 203, NivesanÈni 332 NisÊdissati 39, 40
479 Nisajja 13, 497-8 NisÊdissatÊti 12
NiyassakammaÑ (14) 448, Nisajja kho 482-3-6 NisÊdissanti 140, 484
451, 472 NisadaÑ 292 NisÊdissÈma 483
Niyassakammakato 457, Nisadapotakanti 292 NissaÑsayaÑ (12) 40, 301,
463, 472 NisÈmema 141 491, 504
NiyassakammakathÈ 456 NisinnaÑ (15) 22, 143, Nissaggi 374
Niyassakamma- 268, 334, 404, 498 Nissaggiyena 352
paÔippassaddhi 463 NisinnaÑ kho 326 Nissajje 479
[ Na ] [ Na ] [ Na ]
NissajjetÈ 478 NÊlÈla~kÈrÈ 326 NeraÒjarÈya 1, 41
NissayaÑ (7) 76, 111, NÊvÈretabbo 77 Neva (18) 12, 159, 220,
128, 138 NÊhaÔaÑ 307, 335 293, 501
NissayakaraÓÊyo 128 NÊhara 68, 87 Neva khamanti 87
NissayadÈyako 128 NÊharÈpetabbo 62, 81 Neva khamÈpenti 87
NissayappaÔippassaddhi- NÊharitabbo 62, 81 NevajjhagÈ 13
kathÈ 89 NÊharitvÈ (10) 60, 83, Neva sammÈvattanti 68, 86
NissayappaÔippassaddhi- 378, 491 Nevassa (8) 271, 358, 375
yo 89 NÊharissati 407
Nissayamuccanaka- NevÈhaÑ 71
NÊhÈtuÑ 418 NevimaÑ (18) 354, 372
kathÈ 111 NÊhÈrabhatto 18
NissayÈ 74, 133 NesaÑ (6) 140, 313, 352
Nu (72) 3, 108, 269,
Nissaye 73-4 NesÈ 431, 480-1, 506
403, 507
Nissayo (13) 89, 96, Neso 480-1, 506
Nu kho (36) 4, 11,
111, 138 Nesohamasmi 20
NissaraÓÈnaÑ 142 143, 291, 317, 451
No (53) 4, 101, 222, 327,
NissÈya (12) 53, 76, 111, Nu kho taÑ 450
400, 499
133, 321 Nu khoti 185-6
Nu khomhi 129 No ce 161, 418
NissÈraÓaÑ 443, 510
Nukkhipeyya 510 No hetaÑ 14, 19, 269
NissÈraÓÈ 443
Nupanayhanti 496 NhÈruÑ 116
NissÈrito 510
NissÈreti 443 Nupavadanti 509 NhÈruÒca 32-3
NissÊmaÑ (12) 184, 244, Numodati 374 [ Pa ]
375, 413, 485 N|na (6) 36, 266, 346 PaÑsu 374
NissÊmagataÑ 375 Ne 28, 54 PaÑsuk|lakato 412
NissÊmagatÈnaÑ 285-8 NekkhammaÑ 271 PaÑsukitaÑ 399
NissÊmaÔÔho 353, 374 NekkhammÈdhimutto 270
NissÊme 375 PaÑsukitÈni 159
NekkhammÈnaÑ 142
NihataÑ 507 PaÑsuk|laÑ 37-8, 137, 394
Nekkhamme 22, 47,
NihatÈ 507 PaÑsuk|lacÊvaraÑ 73, 133
167, 320
Nihato 27, 507 PaÑsuk|lampi 394
Negamassa 384
NihantÈ 6 PaÑsuk|lÈni 394-5
Negamo 377-8, 384, 428
NihitÈnihitaÒca 396 PaÑsuk|lÈya 394-5
NetaÑ (18) 20, 109, 224,
NihuÑhu~ko 3 PaÑsuk|likÈ 351
312, 416, 422
NÊcaÑ (10) 58, 78, 84 PaÑsuk|liko 392
NÊcaÑkatvÈ 65, 82-4 NettÈraÑ (19) 62, 201,
459, 465, 475 PaÑsuk|le 404
NÊcÈ 323 PaÑsuk|lena 353
NÊcÈnaÑ 323 NettÈraÑ vatteyya 86
NetvÈ 378-9 PaÑsukehipi 294-5
NÊtÈ 496
NetvÈna 55 PakataÒÒuno 430
NÊlapÊtaÒca 429
NÊlavaÓÓÈ 236 Nenti 55 PakataÒÒunoti 476
NÊlavatthÈ 326 Netha 164-5, 227 PakatattaÑ 428
NÊlavaddhikÈ 273 Nema 105-6-7 Pakatattassa 443, 477
NÊlÈ 34, 288, 326 NeraÒjarÈyaÑ 33 Pakatatto 392
[ Pa ] [ Pa ] [ Pa ]
PakatiyÈpi 302 PakkhaÑ 139 Paccakkhantima-
PakaraÓe (45) 29, 50-6, PakkhagaÓanaÑ 157 ummattÈ 477
70, 103-4, 110-1-5-6 PakkhagaÓana- PaccakkhÈtakacatuttho 440
PakÈsitaÑ 478 mattampime 157 PaccakkhÈtakavÊso 441
PakÈsitÈ 477 Pakkhasa~kantesupi 76, 89 PaccakkhÈtakassa 249
PakÈsituÑ 5, 7, 8 Pakkhasa~kanto 89 PaccakkhÈtakÈpi 423
PakÈsito 23, 48, 267, 320 Pakkhassa 139, 140-2 PaccakkhÈtako 162-3, 225-6
PakÈseti 46, 276, 339 PakkhassÈti 157 PaccakkhÈtantima-
PakkhahataÑ 126
PakÈsetha 27 vatthu 477
PakkhahataÒceva 138
PakÈseyya 141-2 PaccakkhÈto 383-4
Pakkhahato 127, 444
PakÈsesi 22, 47, 320 Paccagghe 5
PakkhÈti 480-1
PakÈsessÈmi 141 PaccattharaÓaÑ 410
PakkhÈyanti 110
PakkaÑ 297, 304-5, PaccattaraÓanti 411
PakkhÈletvÈ 321
335, 399 PaccatthikÈ 227, 509
PakkhÈlesi 13, 497-8
Pakkanto 39, 89, 111, 137, PaccatthikÈnaÑ 401
PakkhikaÑ 73, 133
341, 477, 501 PaccatthikÈnaÒca 509
Pakkhitto 320
Pakkanti 305 PaccantaÑ 103
Pakkhipante 303
Pakkantesupi 76, 89 PaccantimaÑ 336
PakkhipantÊti 303
Pakkamati (34) 162-4, PakkhipitabbaÑ 297 PaccantimÈ 287
214-5-6-7-8-9, 225, 353 Pakkhipitunti 297 Paccantime 121, 478-9
Pakkamananti 374 PakkhipitvÈ 33, 378 Paccantimesu 288
PakkamanantikÈ 353, 375 Pakkhe 480-1, 429 Paccanto 103
Pakkamanantiko 353-4, 375 PaguÓaÑ 10 Paccabyatta 52-3
Pakkamanti 396 PaguÓo 386-7, 509 PaccabhÈsi 10
Pakkamantipi 68, 87, Pageva 199, 200-1-2-3- PaccayÈ 413
118, 423 4-5, 291 PaccayÈnaÑ 2
PakkamiÑsu 134, 147, PaggaÓhÈpetvÈ 29, 98, Paccaye 292-3
221, 267, 323-7 115, 131 Paccavekkhantassa 23-4
PakkamitabbaÑ 62-7, 81-6, Paggayha 334 Paccassosi 144, 269, 300,
207-8-9, 210-1 PaggahÈrahoti 509, 510 378, 383, 492
PakkamitabbÈ 63, 81, 193 Paggahena 335
PakkamitabbÈti 194 PaccasosuÑ 103, 405
PaggahetvÈ 57, 72-6, 98,
PakkamituÑ 111, 263 PaccÈgacchanto 270
223-5-9, 230-1
Pakkamitunti 400 PaccÈgacchi 111
Paggahesu 136
Pakkamissanti vÈ 501 PaccÈgaÒchi 157, 339, 377,
Pacanti 136
Pakkameyya 193 PacitabbaÑ 62-7, 81-6 387, 400, 415
PakkameyyuÑ 263 Pacitabbanti 297 PaccÈgantabbaÑ 111
PakkÈ 104 PacituÑ 399 PaccÈgantvÈ 98, 135-6
PakkÈpi 303 Pacitunti 305 PaccÈropeyya 478
PakkÈmi (61) 11-2, 24-5, PacitvÈ 304 PaccÈharati 390
43-5-8, 103, 111-5 PaciyethÈti 62-7, 81-6 PaccÈsÊsitabbaÑ 504
PakkosatÊti 381 PaceyyÈsÊti 86-77 PaccÈsÊsitabbanti 504
[ Pa ] [ Pa ] [ Pa ]
PaccuggantvÈ 13, 58, 64, PacchimÈbhimukhÈ 321 PaÒcavaggiyakathÈ 10
PacchimÈya 271, 287 PaÒcavaggiyÈ 11-2-4-6, 20
77, 82, 260, 430, 479
PacchimikÈ 192, 216-7-8-9 PaÒcavaggiyÈnaÑ 11, 20
PaccuggamanaÑ 345
PacchimikÈya 216-7-8 PaÒcavaggiye 11-3
PaccuÔÔhÈnaÑ 483-4 Pacchime 402 PaÒcavaggo 439, 479
PaccuÔÔhÈya 21, 108-9, Pacchimo 414-5 PaÒcavassÈni 111
121, 276, 286, PajaÑ 46, 339 PaÒcavasso 113-4-5
323, 336, 491 PajÈ 5, 7
PaÒca vÈ 238, 241-2-3
PaccuÔÔhÈsi 41, 325 PajÈnÈti 2
PaÒcavÈrÈ 468, 474-5
PaccuÔÔheyyÈma 501 PajÈnÈtÊti 20, 45
PaÒcavidhÈ 376
PaccuÔÔhesuÑ 501 PajÈnissati 37
PaÒcavidho 476
PaccupaÔÔhÈtabbo 12 PajÈpati 30
PajÈya 5, 7, 16, 319 PaÒcavÊsatikÈ 183
PaccupaÔÔhitaÑ 498 PaÒcasaÑghÈ 439
PajjaÑ 298, 350
PaccupaÔÔhito 36-7 PaÒcasatÈnissa 345
Pajjalatipi 266
Pacc|sasamayaÑ 21, 108, Pajjali 32-3 PaÒcaha~gehi (17) 69, 70,
121, 276, 286, 323, PajjotaÑ 388 87-8, 90-1-2-3-4, 111
336, 491 Pajjotassa 389, 428 PaÒcahi 21, 69, 70, 87-8,
PaccekapuÔÔhassa 141 Pajjotena 390-2 90-1-2-3, 101
PaccessaÑ 354, 375-6 Pajjoto 387-8-9, 390 PaÒcÈtireke 374
PaccessaÑ paccassanti 351- PajjhÈyati 509 PaÒcÈbÈdhavatthu 101
5-6-7-9, 362-6, 372-3 PaÒca (31) 40-1-3-7-8, 89, PaÒcÈbÈdhÈ 137
Paccessanti (16) 354-5-6- 101, 137, 151, 228 PaÒcÈhikaÑ 499
7-8-9, 361-2-3-4 PaÒcakadasavÈro 113 PaÒcimÈ 89
PaÒcakÈ 374 PaÒcime 151, 322, 409,
PaccorohitvÈ 326-7-9, 340
PaÒcake 374 410-3
Pacchato 59, 64, 78, 83 PaÒcakena 353
PacchÈ (13) 130-4, 149, PaÒcupÈdÈnakkhandhÈpi 14
PaÒcannaÑ 32, 42, 141, PaÒjalikaÑ 491
150, 220-2, 259, 199, 205, 228-9, PaÒjaliko 4, 491
272, 394-5 230, 302
PaÒÒattaÑ (21) 110-1-6,
PacchÈnipÈtÊ 492 PaÒcabhesajjakathÈ 290
129, 143-4-6, 155-6, 166
PacchÈbÈhaÑ 489, 490 PaÒcamaÑ 383-4-5
PaÒÒattÈ 258-9, 485
PacchÈbhattaÑ 495 PaÒcamattÈni 41, 314
PaÒÒattÈni 140, 281, 321
PacchÈsamaÓaÑ 58, 77 PaÒcamattehi 318
PaÒcamandÈmukhisatÈni 43 PaÒÒatte (23) 13, 21, 49,
PacchÈsamaÓena 24, 58, 115, 143, 266-8, 301-2-6
PaÒcamÊ 89
62, 77, 81, 274, 417 PaÒÒapetabbaÑ (14) 58-9,
PaÒcamo 48, 73, 151,
PacchÈsamaÓo 81 60-3-5-6, 77-8-9, 82
288, 322
PacchimaÑ 2, 193-4, 321, PaÒcayojanikÈ 145 PaÒÒapetabbanti 159
412, 429 PaÒcayojanikÈpi 144 PaÒÒapetabbo 60-5, 84
Pacchimako 404 PaÒcavaggakaraÓaÒce 440 PaÒÒapeti 214-5-8, 222,
PacchimÈ 61-6, 79, 85 PaÒcavaggiko 476 266, 499
[ Pa ] [ Pa ] [ Pa ]
PaÒÒapetvÈ 32, 168, 230 PaÔikarissÈmÈti 171 PaÔikkositunti 154
PaÒÒapeyya 159, 220-1 PaÔikarissÈmi 223-8-9, PaÔikkhittanti 310
PaÒÒapesi 13, 430, 497 230-1-2 PaÔikkhittÈ 257, 477
PaÒÒapessÈma 221 PaÔikarissÈmÊti 135-6, 169, PaÔikkhittÈti 277
PaÒÒapessÈmÈti 74, 304, 170, 446 PaÔikkhittoti 305
348 PaÔikareyyuÑ 172 PaÔikkhipanti 307-9
PaÒÒÈpessÈmi 141 PaÔikaroÔi 136 PaÔikkhipÈmi 70, 335
PaÒÒavanto 75, 89 PaÔikaroÔha 433 PaÔikkhipi 288, 350, 476
PaÒÒavantoti 89, 92-6 PaÔikarohi 136, 171-2, PaÔiggaÓhatha 307-9,
PaÒÒavÈ 112-4 445-6-8 315-7, 342-3-9
PaÒÒÈ 16 PaÔikassati 448-9, 450-1-2-3 PaÔiggaÓhanti 4, 169,
PaÔikassanaÑ 200-2 307-9, 315, 342-3-7
PaÒÒÈkkhandhe 90-1-5
PaÔikassanÈrahaÑ 452 PaÔiggaÓhÈti 299
PaÒÒÈkkhandhena 90-1-4-
PaÔikassanÈraha- PaÔiggaÓhÈtu (12) 4, 5,
5, 112-3
catuttho 442 307, 315, 343-7-8,
PaÒÒÈyati (13) 39, 214-5-
PaÔikassanÈrahÈ 202 382, 392-3
6-7-8, 258-9, 290-1
PaÔikassanÈraho 61-7, 80-5, PaÔiggaÓhÈma 317
PaÒÒÈyissati 111
200
PaÒÒÈyissatÊti 379 PaÔiggaÓhÈmÈti 317
PaÔikasseyya 442
PaÒÒÈyissÈmi 486, 495 PaÔiggaÓheyya 4, 22-3, 47,
PaÔikasseyyÈti 61-7, 80-5
PaÒÒÈyeyyÈti 290-1 267, 315, 346
PaÔikÈ 281
PaÒÒÈsa 137 PaÔiggaÓheyyuÑ 346
PaÔikÈtabbaÑ 483
PaÒÒÈsagihisahÈyaka 27 PaÔiggahaÑ 350
PaÔikÈtabbÈ 445-6-8, 478
PaÒÒÈsamattÈ 26-7 PaÔiggahÈpetuÑ 298
PaÔikÈtuÑ 171, 458, 469,
PaÒÒÈsamatte 26 PaÔiggahÈpetvÈ 308
483
PaÒÒÈsayojanikÈ 388 PaÔiggahati 428
PaÔikuÔÔhakatampi 436
PaÒÒÈsÈya 377 PaÔik|laÑ 406-7 PaÔiggahitaÑ 292, 318, 335
PaÒÒo 479 PaÔik|lanti 387 PaÔiggahitÈ 407
PaÒhaÑ 509 PaÔik|lÈti 74 PaÔiggahitÈdi-anujÈnanÈ 307
PaÒhamanupaghÈtikaÑ 509 PaÔik|loti 313 PaÔiggahitunti 306
PaÔalikaÑ 280 PaÔikkantena 50-2 PaÔiggahissanti 346
PaÔalikÈ 281 PaÔikkamaÑ 320 PaÔiggahe 381
PaÔÈkaÑ 333 PaÔikkamati 99, 100, 118, PaÔiggahetabbaÑ 12, 58,
PaÔi 27 220-2, 499 62-3-4, 77, 81-2, 260
PaÔikaÑ 280 PaÔikkamatÊti 418 PaÔiggahetabbÈti 170
PaÔikacceva 21, 73-4, 154, PaÔikkamantaÑ 418 PaÔiggahetabbÈnÊti 298
253, 385-8, 487 PaÔikkamanti 168 PaÔiggahetabbo 62, 81
PaÔikatÈ 257-8 PaÔikkami 51-2 PaÔiggahetabboti 299
PaÔikaritvÈ 70, 171, 232 PaÔikkamÊti 68, 87 PaÔiggahetvÈ (18) 5, 58-9,
PaÔikarissati 233 PaÔikkameyya 220-1 63-4, 77-8, 88, 290-1-2
PaÔikarissatÊti 170 PaÔikkosaÑ 477 PaÔiggahesi 5, 13, 50, 328,
PaÔikarissasi 135-6 PaÔikkosanÈ 442-3, 477 392-4, 410, 430, 497
PaÔikarissÈma 232 PaÔikkosanti 155, 437 PaÔiggahesÊti 387
[ Pa ] [ Pa ] [ Pa ]
PaÔiggaho 299 PaÔipajjitabbaÑ 116, 231-2 PaÔibalena (35) 71, 99,
PaÔiggÈhakaÑ 395 PaÔipajjitabbanti (16) 155, 140-4, 152, 170,
PaÔicayaÑ 270 168, 205, 251-2-9, 251, 507
PaÔicayo 272 264, 297, 300, 336 PaÔibalo (9) 92-3, 254,
PaÔicodetha 55 PaÔipadÈ 14-5-6, 42, 325 317, 418, 487
PaÔicca 9, 388 PaÔipadÈya 13, 325 PaÔibÈhati 349
PaÔiccakammanti 334 PaÔipanno 54 PaÔibÈhÈya 323
PaÔiccasamuppÈdaÑ 1, 2 PaÔipavesetvÈ 387 PaÔibÈhÈyÈti 323
PaÔicchannaÑ 23, 48, 267 PaÔipassambhi 284 PaÔibÈhitabbanti 505
PaÔicchÈdani 350 PaÔipÈÔiÑ 314-5, 335, 346 PaÔibÈhitabbÈ 59, 64, 78, 83
PaÔicchÈdaniyaÑ 310 PaÔibÈheyya 505
PaÔipÈÔi 314-5, 350
PaÔicchÈdaniyanti 299 PaÔibujjhati 409, 410
PaÔipÈdeyyaÑ 316
PaÔicchÈdaniyena 299 PaÔibujjhitvÈ 121
PaÔipÈdesi 495
PaÔicchÈdaniyenÈti 310 PaÔibhaÑsu 5, 7
PaÔipuggalo 12
PaÔicchÈdetvÈ 59, 64, 78, PaÔibhÈti 482
83, 282 PaÔipucchanti 74, 221, 304
PaÔibhÈti noti 482
PaÔicchÈdentena 58, 77 PaÔipucchÈ 449, 478
PaÔibhÈtu 286
PaÔijÈnanti 222, 423 PaÔipucchÈkaraÓÊyaÑ 448-9
PaÔibhÈnaÑ 315
PaÔijÈnÈti 162-3-4, 225-6-7 PaÔipucchi 56, 214, 282,
PaÔibhÈnamassa 316
PaÔijÈnÈsi 12 309, 312-8, 417
PaÔibhÈneyyakÈ 347
PaÔiÒÒÈya 478, 499 PaÔipucchitvÈ 300
PaÔibhÈneyyake 347
PaÔiÒÒÈyakaraÓÊyaÑ 448-9 PaÔipucchissÈmÊti 315, 346
PaÔimÈnetha 4
PaÔidesemi 231 PaÔippassaddhaÑ 459,
PaÔimuÒcÈti 301
PaÔidesemÊti 169 460-1-2-3-4-5-6
PaÔimuÒci 301
PaÔinivattitvÈ 309 PaÔippassaddhiÑ (13) 459,
PaÔimuÒcitvÈ 58, 77
PaÔinivÈsanaÑ 58, 63-4, 460-1-2-3, 471-5 PaÔiyattaÑ 317
77, 82 PaÔippassaddhi-
PaÔinissaggo 15 PaÔiyÈdÈpetvÈ (15) 48, 306,
makkhÈsi 479 315, 327, 334, 340, 404
PaÔinissajjati 136 PaÔippassaddho 430
PaÔinissajji 459 PaÔiyÈdetabbaÑ 59, 64,
PaÔippassambhi 294, 78, 83
PaÔinissajjituÑ 470
304-8, 329 PaÔiyÈdet|ti 315, 348
PaÔinissajjissasi 136
PaÔippassambhenti (14) PaÔiyÈdetvÈ 120
PaÔinissajjissÈmÊti 136, 447
459, 465, 470-2-4-5 PaÔiyÈdenti 316
PaÔinissajjetaÑ 445-8
PaÔinissajjetÈ 446-8 PaÔippassambhema 465 PaÔiyÈdeyyaÑ 315, 346
PaÔinissajjeyyanti 445 PaÔippassambhe- PaÔiyÈdeyyanti 314-5, 346
PaÔinissajjehi 136 mÈti (13) 459, 462-6, PaÔiyÈdehÊti 315, 346, 391
PaÔipajjati 136 471-5 PaÔilabhanti 187, 246-7
PaÔipajjamÈnÈ 13-4 PaÔippassambheyyanti 62-7, PaÔilabhitvÈ 187, 246, 300
PaÔipajjÈmÊti 318-9, 81-6, 201-3 PaÔilabheyyaÑ 120
501-3-4-5 PaÔippassambhesi 23 PaÔivaÔÔesÊti 326-7
[ Pa ] [ Pa ] [ Pa ]
PaÔivattesi 326 PaÔisÈraÓÊyakammaÑ PaÔhamena 509
PaÔivasati 50, 121, 337-8, (15) 448, 467, 473 PaÔhamo 47, 136, 151-5,
PaÔisÈraÓÊyakamma- 303, 322, 495
347, 379, 478-9
kato 457, 464, 473
PaÔivasatÊti 489 PaÔÔhapessÈmi 141
PaÔisÈraÓÊyakamma-
PaÔivasantaÑ 489 PaÓavena 486, 490
kathÈ 457
PaÔivasanti 31 PaÓÈmaÒca 263
PaÔisÈraÓÊyakamma-
PaÔivasanto 489 paÔippassaddhi- PaÓÈmanÈ 86, 137
PaÔivijjha 269 kathÈ 464, 473 PaÓÈmitakathÈ 68
PaÔivijjhi 269 PaÔisÈraÓÊyakamma- PaÓÈmitÈ 68, 87
PaÔividdhaÑ 325 vivÈdakathÈ 468 PaÓÈmitena 68, 87
PaÔivissake 302 PaÔisÈraÓÊyakammÈ- PaÓÈmito 68, 87
PaÔivÊsaÑ 420 rahassa 448-9, 450-1-2-3 PaÓÈmetabbo 68-9, 86-7
PaÔivÊso 37, 428 PaÔisÈraÓÊyassa 464, 473 PaÓÈmetuÑ 68-9, 86-8, 137
PaÔivekkhi 312 PaÔisevati 134
PaÔivekkhinti 312 PaÓÈmetvÈ 6, 46, 488, 509
PaÔisevÈti 134
PaÔivedemÊti 266 PaÔisevitabbo 134 PaÓÈmenti 68, 87
PaÔivedayi 428 PaÔisevitÈ 418 PaÓÈmento 69, 70, 88, 121
PaÔivedeyyanti 378 PaÔisevitvÈ 134 PaÓÈmemi 68, 86
PaÔivedesi 47 PaÔisotagÈmiÑ 6, 7, 8 PaÓÈmeyya 68-9, 87
PaÔivedehÊti 311, 378 PaÔissavadukkaÔÈpatti 213 PaÓidhÈya 32
PaÔivedho 20-1 PaÔissave 214-5-6-7-8 PaÓÊtaÑ (14) 10, 20, 306,
PaÔisaÑharitvÈ 4 PaÔissuÓiÑ 385 334, 344, 404, 429
PaÔisa~khÈpi 307-9 PaÔissuÓi 385 PaÓÊtataro 35-6
PaÔisaÒcikkhato 6, 7 PaÔissuÓitvÈ (18) 111, PaÓÊtassa 305-6
PaÔisatena 378 323, 417
PaÓÊtÈ 20
PaÔisammodati 286 PaÔissuto 213-4-5-6-7-8,
PaÓÊtÈnaÑ 72, 346
PaÔisammodi 306 300
PaÔissutvÈ (16) 285, 301, PaÓÊtÈni 409
PaÔisammodituÑ 74, 221, PaÓÊtena 25, 49, 306,
305, 351, 431 378, 383-6, 494
PaÔihanati 315 312-7, 324, 334,
PaÔisallÈnasÈruppaÑ 50
PaÔiharanti 125, 395 341-2-4, 405
PaÔisallÈnasÈruppanti 49
PaÔiharuÑ 428 PaÓÊto 5, 7
PaÔisallÈnÈ 29, 289,
PaÔolakasÈvaÑ 292 PaÓÉaka 119
290, 335 PaÔolapaÓÓaÑ 293
PaÔisallÊnassa 5, 28-9, 139, PaÓÉakagocaro 99, 100
PaÔhamaÑ (33) 1, 10, PaÓÉakacatuttho 440
140-3, 268, 284, 50, 78, 395, 428, 499
290, 335, 499 PaÓÉakapaÒcamo 441
PaÔhamakammaÑ 328
PaÔisÈmeti 58-9, 63-4, 77-8, PaÓÉakavatthu 119
PaÔhamataraÑ (12) 39, 77,
82-3, 222, 302, 499 83, 131, 259 PaÓÉakavÊso 441
PaÔisÈmeyya 220-2 PaÔhamabhÈÓavÈro 393 PaÓÉakassa 190, 250, 442
PaÔiyÈyanÊyÈni 303 PaÔhamassa 142 PaÓÉakÈpi 423
PaÔisÈraÓÊyaÑ 62-7, 80-1- PaÔhamÈbhisambuddho 1, 4 PaÓÉakÈpi ca 477
5-6, 201-2-3, 479 PaÔhame 402 PaÓÉakupajjhÈyena 124
[ Pa ] [ Pa ] [ Pa ]
PaÓÉako (9) 138, 225, 477 PattarajanaÑ 399 PanassÈ 198, 203
PaÓÉitajÈtiyo 324 PattarasaÑ 344 PanÈnanda 403
PaÓÉitavedanÊyo 5, 7 PattÈ 412 PanÈniccaÑ 19
PaÓÉitÈ 75, 89, 483-4 PattikÈva 326-7 PanÈyaÑ 5, 7
PaÓÉitÈbhÈsÈ 496 Pattikova 340 PanÈyasmato 51-2
PaÓÉitÈya 404-5 Patte 5, 33, 317, 399 PanÈyasmante 141
PaÓÉito (12) 10, 160, 255, Pattepi 319 PanÈyasmanto 141
495, 510 Patto (15) 58, 83-4, 130 PanÈyasmÈ 155, 268-9
PaÓÉupalÈso 134 PatthayatÈ 316 PanÈyyÈ 193
PaÓÉumattikÈyapi 398 Pattharanti 399 PanÈhaÑ 256
PaÓÉurogÈbÈdho 299, 387 PatthinnaÑ 400 PanidaÑ 15-6
PaÓÓaÑ 349 Panidhekacce 272
Patthinnena 428
PaÓÓÈni 293 Panime 157
PathamaÑ 397
PaÓÓehi 292 PanetaÑ 74, 221, 270,
PathaviyaÑ 6, 492
PatiÔÔhÈpito 321 305, 351
PatiÔÔhÈpet|ti 194 PathavÊti 143
PadaÑ 47 PannarasaÑ 376
PatiÔÔhÈpetvÈ 321 Pannarasavidhi 376
PatiÔÔhitÈ 269 PadakkhiÓaÑ (27) 10, 24,
48, 103, 323, Pannarasiko 150
PatitÈ 295, 491 Pannarase 139, 140-2, 253
Patir|paÑ 208, 311, 377, 404, 491
Pannaraso 167, 184-5,
390, 492-3 PadakkhiÓÈ 377-8
191, 244-5
Patir|pakena 476 PadamasokaÑ 52-3
Papatake 283
Patir|panti 57, 76 PadasaddaÑ 185-6, 245-6
PapphoÔetvÈ 60-5-6, 79, 84
Patir|pe 423 PadÈ 478
PabujjhitvÈ 21
Patir|pena 478 PadÊpaÑ 168, 230, 276
Pabbajanti 13-4, 105-6-7
Patir|po 128 PadÊpakaraÓe 382
PattaÑ (12) 58, 84, PabbajapÈdukaÑ 278
PadÊpo 159
186, 246 PabbajapÈdukÈ 279
PadumÈni 9, 10 PabbajÈhi 213
PattakallaÑ (32) 71, 99, PaduminiyaÑ 9
140, 167, 228, 251, PabbajitaÑ 107
PadesaÑ 41 PabbajitÈ 104, 275, 495
395, 419, 507 Padese 41, 323-4
PattacÊvaraÑ (22) 12, 59, PabbajitÈnaÑ 134
Padeso 41 PabbajituÑ 284
84, 470, 497
PadhÈnapahitattaÑ 11 Pabbajite 72-3, 116
PattacÊvaranti 68, 87
PadhÈnavibbhanto 12-3-4 Pabbajitena 14, 348
PattacÊvaramÈdÈya (22) 24,
48, 50, 311, Padh|pÈyati 320 Pabbajito (14) 11, 52,
340, 419, 501 Padh|pÈyatipi 266 105, 348
PattacÊvare 419 Padh|pÈyi 32-3 Pabbajitoti 25, 73
PattacÊvarena 126 Pana (224) 3, 17, 161, 253, PabbajitomhÊti 134
Pattadhammo 12-7-8, 25-7, 305, 389, 505 PabbajitosÊti 134
47, 267, 320 PanaÒÒÈnipi 292-3 PabbajitvÈ 109
PattapariyÈpannaÑ 58, 77 Panamhi 487 PabbajissatÊti 73
Pattamhi 34 Panassa (19) 62, 201, 363-9 Pabbajissasi 73, 108
[ Pa ] [ Pa ] [ Pa ]
PabbajissÈmi 73, 213 PabbÈje 479 ParaÑ 90-1-4-5, 152, 322,
PabbajuÑ 137 PabbÈjetabbo 29, 104-7, 406-7, 411
PabbajeyyaÑ 102 110-5-6, 135-6 Parakkamanti 209, 210
Pabbajeyya 108 PabbÈjeti 104 ParadattabhojinaÑ 115
Pabbajeyyan’ti 264 PabbÈjetuÑ 70, 110 ParanimmitavasavattÊ 17
PabbajeyyÈma 102-4 ParamaÑ 4
PabbÈjetvÈ 135-6
PabbajjaÑ (15) 17-8, 42-3, ParamÈya 143, 377-8
54, 70-3, 98, 102-4, 268 PabbÈjetha 29
Paramena 332
Pabbajjanti 269 PabbÈjemi 70
Paralokavajjabhaya-
PabbajjÈ 26, 73, 133, 267 PabbÈjeyya 103-7, 110-6
dassÈvine 9, 10
PabbajjÈpekkhÈ 28 PabbÈjeyyan’ti 72
ParÈjitamha 327
PabbajjÈpekkhe 28 PabbÈjeyyuÑ 103-4, 116
ParÈmasitvÈ 59, 60-4-6,
PabbajjÈbhisa~khÈro 284 PabbÈjesi 116, 284 77-9, 83-4, 493
PabbajjÈya 108 PabbÈjesuÑ 72, 103-4-8 ParikathÈ 374
PabbajjÈyÈti 21 PabbÈjessati 28
PabbajjÈraddha 288 ParikathÈkatena 352
PabbÈjessanti 103-7, 213 ParikammaÑ 59, 62-4-5,
PabbajituÑ 268
PabbÈjehi 70, 115 78, 81-3
Pabbajito 272
PabbatanimittaÑ 144 PabbÈraÑ 299, 300 ParikkhayaÑ 380
PabbatamuddhaniÔÔhito 6, PabbÈrÈ 350 ParikkhÈracoÄaÑ 411
8, 9 PabhÈvitametanti 14 ParikkhÈracoÄakanti 411
Pabbate 139, 143-4, PamajjitabbaÑ 59, 65, 83 ParikkhÈracoÄanti 411
265-8-9, 283 PamajjitabbÈ 60-5, 79, 84 ParikkhÈro 62-3, 81-2
Pabbato 265, 271, 288 PamajjitvÈ 59, 61-4-6, ParikkhipitvÈ 3
PabbavÈto 297 78-9, 83-4 ParikkhÊÓabhavasaÒÒo-
PabbÈjanÊyaÑ 62-7, 80-5-6, Pamattesu 30 jano 270
201-3 PariggaÓhanti 323
Pamatto 162-4, 227
PabbÈjanÊyakammaÑ 448- PariggaÓhantiyo 323
PamÈdÈdhikaraÓaÑ 322
453-7, 463-8, 473 PariggahetvÈ 276, 294, 312
PabbÈjanÊyakamma- PamukhametaÑ 141
Pamukho 32, 42 PariggahetvÈpi 311
kato 457, 463, 473 ParicaritukÈmÈ 40
PabbÈjanÊyakamma- PamuÒcantu 10
ParicaritvÈ 40
kathÈ 457 PamuÔÔhamhi 137
ParicÈrakoti 49
PabbÈjanÊyakamma- PamuÔÔhÈ 307
ParicÈrayamÈnassa 21
paÔippassaddhi- PamuditÈya 408
kathÈ 463, 473 ParicÈrayamÈno 21
PametuÑ 509 ParicarimhÈ 30
PabbÈjanÊyakamma- PamodatÊti 408
vivÈdakathÈ 468 ParicÈrenti 30
PayirupÈsati 362-9 ParicÈrentesu 30
PabbÈjanÊya paÔisÈro 478
PayirupÈsatha 265 PariccattÈni 311-2
PabbÈjanÊyakammÈ-
rahassa 448, 451-3 PayirupÈsitvÈ 307 ParijanaÑ 21
PabbÈjanÊyassa 463, 473 PayirupÈsissaÑ 363-7-9 Parijanassapi 21
PabbÈjitaÑ 54 PayirupÈsissanti 363-5-6-8 PariÒÒÈtanti 15
PabbÈjitÈni 54 PayirupÈseyyanti 47 PariÓÈmaÑ 319, 386-7
[ Pa ] [ Pa ] [ Pa ]
ParibhaÓÉaÑ 374, 412 PariyÈdinno 33-4
PariÓÈmeti 316
ParibhaÓÉakaraÓa- PariyÈdiyanti 271
PariÓÈmentaÑ 388 mattena 352
PariÓÈmeyyÈti 62-7, 80-6, ParibhÈvetvÈ 390 PariyÈdiyitvÈ 33
201-2 ParibhÈsati 117, 457, 468-9 PariyÈdiyissati 33, 385
ParittaÑ 380, 395 Paribhijjati 399 PariyÈdiyeyyanti 32
ParittaÒca 252 ParibhuÒjatha 334 PariyÈpuÓitvÈ 160-1
ParidassatÊti 286 ParibhuÒjatha 307-9 PariyÈpuÓitvÈna 157
ParibhuÒjathÈti 315, PariyÈpuÓissanti 196-8
ParidevasokasamÈpannÈ 23
342-3-7 PariyÈyaÑ 285
Paridevehi 44 ParibhuÒjantassa 292-3
Paridhovi 417 PariyÈyena 330-2, 342, 505
ParibhuÒjanti 309, 312-4-6
ParinetvÈ 489, 491 ParibhuÒjantÊti 318, 335 PariyÈyo 330-2
Parinenti 490 ParibhuÒjÈti 39 Pariyesanti 325
Parinento 490 ParibhuÒjÈmahaÑ 312 Pariyesante 325
ParipÈkamanvÈya 378, 489 ParibhuÒjÈhÊti 39 PariyesamÈno 407
ParipÈtiÑsupi 206 ParibhuÒji 5, 312 PariyesitabbaÑ 101
ParibhuÒjitabbaÑ 304, Pariyesitabbanti 342
ParipÈtenti 314
312-4, 335
ParipÈtentipi 207 PariyesituÑ 342
ParibhuÒjitabbÈ 318,
ParipÈtesi 493 336, 407 PariyesissÈmi 199, 201-3-5
ParipucchaÑ 278 ParibhuÒjitabbÈni 303, 348 Pariyeseyyanti 380
ParipucchÈya 63, 82, 100 ParibhuÒjitabbÈnÊti 348 PariyogÈÄhadhammÈ18, 267
ParipucchitabbÈ 260 ParibhuÒjituÑ 23-4, 292-3, PariyogÈÄhadhammo 17, 23,
Paripucchitabbo 59, 78 306, 337 47, 320
ParibhuÒjitunti 290-1-8, PariyodÈtasippÈ 347
ParipucchitukÈmo 59, 78
303-4
ParipuÓÓaÑ130-2, 411, 429 PariyodÈto 11, 51-2
ParibhuÒjitvÈ 36-7, 312-4
ParipuÓÓakosa- ParibhuÒjissanti 312-3-7-8 PariyosÈnakalyÈÓaÑ 27,
koÔÔhÈgÈro 487 ParibhuÒjissÈmi 272 46, 339
ParipuÓÓavÊsati- ParibhuÒjeyya 292, 304-5, PariyositÈya 253
vassosi 130-2 312-4, 318, 335-6 Parivasanti 145
ParipuÓÓassa 132-3 ParibhuttaÑ 312, 408 ParivÈre 136
ParipphositvÈ 60-5, 79, 84 Paribhuttassa 407 ParivÈretvÈ 32
Paribhutto 319 ParivÈrenti 305-7
ParibÈhirÈ 262
ParibhojanÊyaÑ (20) 159,
ParibbÈjakaÑ 52-4 168, 185, 214-8, 220 ParivÈsaÑ (13) 61-7, 80-5,
ParibbÈjakacchannena487-9 ParibhojanÊya- 99, 448, 450-3
ParibbÈjakaparisÈya 50 ghaÔaÑ 220-2, 499 ParivÈsadÈnaÑ 200
ParibbÈjakasatÈni 53-4 ParimaÓÉalaÑ 58, 77 ParivÈsÈnuposatho 191
ParibbÈjakasatehi 50 Parimaddat|ti 37 ParivÈsÈrahaÑ 448, 453
ParibbÈjakassa 51-3 Parimaddeyyanti 37 ParivÈsÈrahassa 449, 452
ParimukhaÑ 32 ParivÈsÈraho 61-6,
ParibbÈjakÈ 139
Parimuccissasi 120
ParibbÈjake 50-3 ParimucceyyaÑ 120 80-5, 200
ParibbÈjakesu 139 ParimuÔÔhÈ 496 ParivÈso 98, 101
ParibbÈjako 50-3 PariyÈdinnar|pÈ 495 ParivÈssa 99
[ Pa ] [ Pa ] [ Pa ]
Parivitakko (15) 5, 28, 139, ParihÈrissÈmÈti 53-4 PavÈraÓakammaÑ 224
284, 499 PariharissÈmi 272 PavÈraÓakammÈni 224
Parivisati 316, 337 Parihareyya 348 PavÈraÓahÈrako 225-7
ParivisÈ’ti 338 ParihareyyuÑ 333 PavÈraÓÈ (10) 223, 230, 264
Parivisi 338 ParihÈpesi 102 PavÈraÓÈkkhandhaka 220
Parivuto 46 ParihÈyanti 6, 7 PavÈraÓÈkkhandhako 264
PariveÓaÑ (18) 61-6, 80-5, ParihÈyissati 36-7 PavÈraÓÈti 224, 253
194-8, 214-8 ParihÈraÑ 101 PavÈraÓÈya 226, 231,
PariveÓena 310, 346 Pare 5, 7, 496 240, 250, 260, 351
ParivesanÈ 328, 341 Parena 131, 152-3 PavÈraÓÈhÈrakassa 227
ParisaÑ 153-4, 322 Parena vÈ 131 PavÈraÓÈsa~gahaÑ 262
ParisakÈÓo 478 Paresampi 484 PavÈraÓÈsa~gaha 261
Parisagato 509 Paro 13, 152-3, 171-2 PavÈraÓÈsa~gahassa 262
Parisakkati 117 Paro vÊsativaggo 476 PavÈraÓÈsa~gahe 263
Parisa~kasi 256 PalÈyantipi 104 PavÈraÓÈsa~gaho 264
Parisa~kasÊti 256 PalÈyittha 30 PavÈrayamÈnassa 263
Parisa~kÈya 223-8-9, 230, PalÈyitvÈ 105-6-7 PavÈrayamÈnesu 223-4
255-6 PalÈyimhÈ 123 PavÈrayamÈno 232, 263
Parisad|sakaÑ 126 Palipanno 417 PavÈrayeti 264
Parisad|sako 127, 444 PalibodhÈ 373 PavÈritamatte 234-5-6-8,
ParisÈ 119, 191, 302 PalibodhÈpalibodha- 240-1-2-3
ParisÈyaÑ 328 kathÈ 373 PavÈritÈ (12) 234-9, 243,
ParisÈya (25) 141, 177, 190, PalibodhÈpalibodhÈ 376 260
235-8, 302 PalujjatÊti 196-8 PavÈritÈnaÑ (14) 233-6,
ParisÈsu 509 Palla~kaÑ 32, 280 241-3
ParisuddhaÑ 27, 46, 339 Palla~kena 265, 492 PavÈritÈnampi 253
ParisuddhakÈya- Palla~ko 281 PavÈritena 307-9, 335
samÈcÈro 254-5 PallalÈni 325 PavÈrito 263, 307-9
ParisuddhÈcÊ- PavakkhÈmi 137 PavÈriyamatte 237
samÈcÈro 254-5 PavattamaÑsaÑ 310, 334 PavÈriyamÈne 233-4-7-8-9,
ParisuddhÈjÊvo 254-5 PavattamÈnesu 405 240-1, 261-3
ParisuddhÈti 141 PavattamÈno 121 PavÈretabbaÑ (36) 223,
Parisuddho 11, 51-2, 132-3, PavattÈro 343 238, 256, 261
167-8 PavattitaÑ 17 PavÈretabbanti 253, 261-3
Parisuddhoti 167-8 Pavattite 17 PavÈreti 227, 253
ParissayÈni 496 PavattetuÑ 12 PavÈretuÑ (11) 223, 238,
ParissÈvanÈnipi 302, 319 PavaraÒca 390-2 240, 250
ParissÈvanehi 411 Pavassissati 252 PavÈretvÈ 259, 260-2-3
Pariharanti 295-6 PavÈraÓaÑ 225-7, 231, PavÈrentÈ 263
PariharitabbaÑ 348 253-4-5-6-9, 261-3, PavÈrenti (19) 235-9, 240-6,
PariharituÑ 292-3 439, 476 253, 309
[ Pa ] [ Pa ] [ Pa ]
PavÈrethÈti 260 Pavedesi 492-3 Passati ca 506
PavÈremi 228-9, 230-2 Pavedhenti 272 PassatÊti 324
PavÈreyya 223-5-7-8, 249, PavuttaÑ 343 Passatu 309, 400
250-3, 262 Pavutto 134 Passato 4
PavÈreyyÈti 251-2-3-7-8-9 PasataÑ 381 Passathayye 382
PavÈreyyÈthÈti 260 Pasatena 381 Passanti 184-5-6-7,
PavÈreyyÈma 228-9 PasatthÈ 213-4 244-5-6-7
PavÈreyyÈmÈti 259, 260 PasatthÈti 282 Passanto 223-8, 230
PavÈreyyuÑ 231 PasannaÑ 110 PassaddhakÈyÈ 408
PavÈresuÑ 233 PasannacittaÑ 22-3, 320 Passaddhi 137, 479
PavÈressati 225, 251-2, Pasannacitte 47, 267 PassaddhiyÈ 479
262-3 PasannÈ 208, 311, 342 Passambhissati 408
PavÈressanti 484 PasannÈnaÑ 57, 73-5, Passasi 135, 231, 400
PavÈressÈma 262, 483 109, 224
PavÈressÈmÊti 263 Passasati 169
PasannÈnaÒca 57
PavÈrehi 225 PassasetaÑ 431, 445, 480-1
PasavatÊ”ti 104
PavÈhissata 41 PassÈma 107, 338
PasavÈma 103
PavÈhetvÈ 42-3 PassÈmÈti 383, 488
PasÈdaÑ 139
PaviÔÔhaÑ 32-3 PassÈmi 231, 319
PasÈdanÊyaÑ 285
PaviÔÔhÈ 405 PassÈmÊti 169, 425, 446
PasÈdÈya 57, 73-4-5, 109,
PaviÔÔho 51-2, 307 PassÈvaÑ 418
214, 222-4, 304,
PaviÔÔhoti 370 PassÈvapÈdukaÑ 279
310-2-8, 416, 422
PavivekaÑ 500 PassÈvampi 276, 294
PasÈdessantÊti 501
PavivekaÒca 271 PassÈvopi 386-7
PasÈdo 69, 70, 87-8, 345
PavivekÈdhimutto 270 PassÈhi 135
PasÈritaÑ 6, 143-4, 268-9,
PavivekÈnaÑ 142 Passi ca 506-7
Pavisati 99, 100 308, 325
PasÈritena 50-2 PassituÑ 458, 469, 488-9
Pavisat|ti 388 Passitunti 194-6-7-8-9
Pavisanti 289, 296, 402 PasÈreyya 6, 143-4, 268-9,
308, 325, 405 PassitvÈ 49, 104-5-7, 110,
Pavisantena 59, 64, 78, 83
PasÊdeyyÈti 345 185-6, 245-6, 281,
PavisiÑsu 405
PasuÑ 334 301-3-6, 347
PavisitabbaÑ 59, 64,
78, 83 PasutaÑ 317-8 Passissati 233
Pavisitabbo 63, 81, 283, PasuraparibbÈjako 98 Passissasi 135
413 PasusaÑvÈsaÑ 263 PassissÈma 341
PavisituÑ 117 PasusaÑvÈsaÒÒeva 222 PassissÈmÈti 338-9
PavisitukÈmo 58-9, 63-4, Pasenadissa 213-4 PassissÈmÊti 22, 135
77-8, 82-3 PassaÑ 20, 45, 191 Passe 6, 8, 9
PavisitvÈ 32, 311, 321, PassaÑyeva 107 Passena 384-5
346, 380, 490-1, 494 Passa 490-2-3-4 PasseyyaÑ 448
Paviseyya 413 Passati 105, 135, 209, 214, Passeyya 220-2
Pavedeti 46, 399 221-2, 306, 410, 499 Passeyyanti 445, 480-1, 490
[ Pa ] [ Pa ] [ Pa ]
PasseyyÈti 22, 30 PÈÔaligÈmikÈpi 321 PÈtimokkhanti 141, 157
PasseyyÈtha 107, 494 PÈÔaligÈmike 321-2 PÈtimokkhÈni 93-7-8,
PasseyyÈsi 379 PÈÔaligÈmikesu 323 112-3-4
PahÈtabbanti 15 PÈÔaligÈme 323 PÈtimokkhuddesaÑ 140,
PahÈya 496 PÈÔaligÈmo 321 156, 160-1
PahÈsi 46 PÈÔaliputtaÑ 323 PÈtimokkhuddesakena 155
Pahi 429 PÈÔaliputtassa 323 PÈtimokkhuddesako 155
PahiÓati 426 PÈÔaliputte 415 PÈtimokkhuddesÈ 151
PahiÓeyya 194-5-6-7-8-9, PÈÔikÈya 266 PÈtimokkhuddesÈ-
200-1-2-3-4-5-6 PÈÔidesanÊyaÑ 255-6-7 nujÈnanÈ 140
PahitaÑ 39, 390 PÈÔidesanÊyadiÔÔhino 257-8 PÈtimokkhuddeso 142, 151
PahitattÈ 499 PÈÔidesanÊyena 256 PÈtimokkhuddesoti 151
Pahitatto 269 PÈÔipadikaÑ 73, 133 PÈtimokkhe 144, 158, 169,
Pahite 194-5-6-7-8-9, PÈÔipade 214-5-6-7-8 172-3-4-5-6-7-8-9,
200-1-2-3-4-5-6 PÈÔipado 184-5, 191, 244-5
180-1-2-3
Pahiteti 205 PÈÔiyekko 301
PÈtiyÈ 399, 428
Pahiteyeva 206 PÈÔekkaÑ 185-6-7, 245-6-7
PÈtuÑ 488-9
Pahito 393 PÈÔheyyakÈ 351
PÈtu 2
Pahiyyati 426 PÈÓaÑ 334
PÈtunti 296-7-9, 390, 488
PahÊnaÑ 46 PÈÓakÈ 296
PÈtubhavanti 2
PahÊnÈ 332 PÈÓake 385
PÈtubh|taÑ 129
Pah|taÑ 36-7, 315, 343-7-8 PÈÓabh|tesu 4
PÈturahosi 17, 21, 143-4,
Pah|tÈya 315 PÈÓaharÈ 496
PÈÓaharÈnaÑ 109, 418 268-9, 308, 405
Pah|tehi 343-7
PÈkaÑ 305 PÈÓÈtipÈtÈ 117, 282 PÈteyya 62-7, 81-6, 201-3
PÈkatikÈni 291 PÈÓÈtipÈtÊ 119 PÈteti 459, 460-1-2-3-4-5,
PÈke 305 PÈÓÈtipÈte 282 470-1-2-3-4-5
PÈcittiyaÑ 255-6-7, 261 PÈÓÈtipÈto 282 PÈtheyyaÑ 342, 380
PÈcittiyadiÔÔhino 257-8 PÈÓiÒca 494 PÈtheyyakena 350
PÈcittiyanti 259 PÈÓinÈ 37-8, 400 PÈdaÑ 134
PÈcittiyena 256 PÈÓupetaÑ 23, 48, 320, PÈdaÑ vÈ 134
PÈcinavaÑsadÈya- 333, 340 PÈdakaÔhalikaÑ 13
gamanakathÈ 497 PÈÓupete 5, 267, 340 PÈdakathalikaÑ 58-9,
PÈcinavaÑsadÈye 497 PÈÓe 192-3 64-5, 77-8, 82-3,
PÈcinavaÑsadÈyo 497 PÈÓo 134 220-1-2, 260, 430, 497-9
PÈceti 315 PÈtabbaÑ 297 PÈdakhilÈbÈdho 276
PÈcenti 305 PÈtarÈsaÑ 389 PÈdakhilo 276
PÈÔa~kinti 280 PÈtimokkha (32) 140-1-2-3, PÈdacchinnaÑ 126
PÈÔaligÈmaÑ 321 145-6, 152-5-6, PÈdacchinno 126, 444
PÈÔaligÈmavatthu 321 160-1-7-8, 170-3-4- PÈdatalesu 265
PÈÔaligÈmikÈ 321-3 5-6-7-8-9, 180-1, 507 PÈdato 417
[ Pa ] [ Pa ] [ Pa ]
PÈdapÊÔhaÑ 13, 58-9, 63- PÈpako 289, 322 PÈripupphaÒca 137
4-5, 77-8, 82-3, 220-1-2, PÈpaÒca 103 PÈrip|riÑ 208, 305-6
PÈpaÓikÈya 374 PÈrimatÊre 325
260, 430, 497-9
PÈpaÓike 404 PÈrivÈsikacatuttho 442, 477
PÈdabbhaÒjanaÑ 350, 382
PÈpaÓikena 353 PÈrivÈsikapavÈraÓÈ-
PÈdabbhaÒjananti 298
PÈpaparisad|sÊ 138 dÈnena 250
PÈdÈ 138, 268, 275-6,
PÈpabhikkhuÑ 282 PÈrivÈsikapÈrisuddhi-
298, 405
PÈpabhikkhu 281-2 dÈnena 190
PÈdÈnaÑ 186, 246 PÈrisajje 494
PÈdÈrahaÑ 134 PÈpabhikkhuno 282
PÈparogiÑ 126 PÈrisuddhiÑ 140, 161-4-5
PÈdÈrahaÑ vÈ 134 PÈrisuddhi 161-2, 174-5-6-
PÈparogÊ 127, 444
PÈdÈsi 282, 301, 380-2-7 7-8-9, 181-2-3
PÈpasamÈcÈro 457, 468
PÈdukamaÓÉanÈnuyoga- PÈrisuddhi-uposathaÑ167-8
PÈpÈ 103-4, 478
manuyuttÈ 278 PÈrisuddhidÈnakathÈ 161
PÈpÈni 496
PÈde 13, 29, 57, 72-6, 98, PÈrisuddhiyÈ 162
PÈpikaÑ 136, 459, 470
115, 131, 265, 321, 497-8 PÈrisuddhihÈrakassa 162
PÈpikÈ 445-6
PÈdesu 5, 42-3-7, 54, PÈrisuddhihÈrako 162
PÈpikÈya 136, 162-3, 190,
226, 493 PÈrupiÑ 402
225-6, 250, 424, 459,
PÈdehi 276 PÈrupi 401
465-6, 470-5
PÈdodakaÑ 13, 58-9, 63- PÈrupitvÈ 58, 77
PÈpicche 136
4-5, 77-8, 82-3, 220-1-2, PÈlileyyakaÑ 499, 500
PÈpiccho 135
260, 430, 497-9 PÈlileyyake 499, 500
PÈpimÈ 28
PÈnaÑ 143 PÈlileyyÈ ca 510
PÈpupÈsakassa 281
PÈnakathaÑ 276 PÈvakova 33
PÈpupÈsako 282
PÈnanti 343 PÈvada 380-1
PÈpuÓi 379, 489 PÈvassi 41, 404
PÈnaparibhogena 304 PÈpe 286
PÈnÈni 343-4 PÈvÈranti 393
PÈmujjaÑ 408 PÈvÈro 393, 428
PÈnÊyaÑ 61-6, 80-5, 159, PÈmokkhÈ 381
168, 185, 214-5-6-7-8, PÈvisi 33, 48-9, 50, 274,
PÈmokkho 32, 42, 108 302, 323, 345, 378,
220-2, 230, 243, 499, 500 PÈyÈsi 338 413, 495-7
PÈnÊyaghaÔaÑ 220-1-2 PÈyitomhi 388 PÈveyyakÈ 351, 374
PÈnÊyaghaÔaÑ vÈ 499 PÈyetunti 299 PÈsÈÓanimittaÑ 144
PÈnÊyaÒca 389 PÈyetvÈ 388 PÈsÈdaÑ 22, 145, 302, 396
PÈnÊyÈni 500 PÈyesi 491 PÈsÈdaÑ vÈ 336
PÈnÊyena 58-9, 64-5, 77-8, PÈraÑ 325 PÈsÈdamÈruyha 6, 8, 9
82-3, 260, 430 PÈrato 59, 61-4-6, PÈsÈdasahassÈni 378
PÈnehi 343 78-9, 83-4 PÈsÈdÈ 21
PÈpakaÑ 389, 409, 410 PÈrÈjikaÑ 255-6-7 PÈsÈdikaÑ 285, 377
PÈpakÈ 127, 332 PÈrÈjikÈni 151, 255 PÈsÈdikatÈya 421
PÈpakÈnaÑ 330-1 PÈrÈjikena 256 PÈsÈdikassa 57, 421
PÈpakÈ 332 PÈricchattaka- PÈsÈdikÈ 301-2, 377-8
PÈpake 332 pupphaÑ 39, 40 PÈsÈdikena 50-2-7, 76
[ Pa ] [ Pa ] [ Pa ]
PÈsÈdiko 49, 282 PitaraÑ 122 PivÈmi 500
PÈsÈde 21, 377 PitaraÒca 25 Pivi 294
PÈsÈdo73, 133, 194-5-6-7-8 PitÈ 25, 115, 138, 219, PivissatÊti 387
PÈso 28 417, 492-3-4-5 Pivissatha 109
PÈhaÑ 394 PitÈti 379 PivitvÈ 297
PÈhetabbo 157, 160-1, PitÈputtakÈ 109 Piveyya 297
170-1, 232 Pitu 177 PisÈcÈ 219
PÈhesiÑ 425 PitughÈtakacatuttho 440 PisÈcillikÈ 212
PÈhesi 42-3, 116, 129, PitughÈtakapaÒcamo 441 PisÈcehi 207
PitughÈtakavÊso 441 PiÄakÈ 294, 410
193-4, 205-6, 265, 300-7,
PitughÈtakassa 190, 250, PÊÔhaÑ 60-5, 78, 84, 266
387-9, 390-3, 425, 480-1
443 PÊÔhappamÈÓenapi 281
PÈÄiguÓÔhimÈ 273-4
PitughÈtakÈpi 423 PÊÔhampi 276, 283
PÈÄibandhaÑ 400
PitughÈtakupajjhÈyena 124 PÊÔhe 281
PicunÈ 381-2
PitughÈtako 122, 162-3, PÊÔhena 161-3, 225
PiÓÉakaÑ 333, 511
225-6, 424 PÊtaÑ 299, 310, 388
PiÓÉakena 207, 220-1-2
PitucittaÑ 57, 76 PÊtakÈ 34
351, 497-8
Pituno 23, 109, 495 PÊtavaÓÓÈ 326
PiÓÉapÈtaÑ 36-7, 51-2
PituvacanaÑ 492-3
PiÓÉapÈtapaÔikkanto 495 PÊtavatthÈ 326
Pitussa 205
PiÓÉapÈtikÈ 351 PÊtavaddhikÈ 273
PipÈsaÑ 315
PiÓÉapÈto 58, 62-4, PÊtassa 58, 63, 77, 82
PipÈsaÒca 316
77, 81-2 PÊtÈ 288, 290, 315,
PipÈsÈya 109
PiÓÉÈya (30) 50-1-2-6-7, 326, 386-7
PippaliÑ 293
70-2-6, 109, 125-6, PÊtÈla~kÈrÈ 326
Piyacakkh|hi 498
157-8, 220-1-2, 274, PÊti 408
PiyavacanametaÑ 141
301-2-7, 312-3-4, 499 PÊtimanÈya 408
PiyavÈdÊ 492
PiÓÉiyÈlopabhoja- Piyehi 14 PÊÄitÈ 138
naÑ 73, 133 PilindagÈmaÑ 301-2 PÊÄetvÈ 65, 79, 84
PiÔakaÑ 337-8 PilindagÈmake 301-2 PuggalaÑ 109, 153-4, 258
PiÔakÈnipi 319 PilindagÈmakotipi 301 PuggalaÒca 259
PiÔÔhakhÈdanÊyaÒca 346-7 PilindavacchaÑ 300 PuggalasatthÈrÈ 374
PiÔÔhakhÈdanÊyaÒcÈti 347 Pilindavacchassa 296-7-8, Puggalassa 353, 427
PiÔÔhakhÈdanÊyanti 347 301 PuggalÈ 374
PiÔÔhakhÈdanÊyehi 347 Pilindavaccho 299 PuggalikÈya 348
PiÔÔhampi 303 PilohikÈya 353 PuggalikÈni 348
PiÔÔhÈni 294 Pivati 389, 500 Puggale 253
PiÔÔhito 51-2-9, 78, 115, Pivatu 304 Puggalo 109, 129,
274, 282, 314, 324 Pivat|ti 388 253-8-9, 443
PiÔÔhito piÔÔhito 274 Pivanti 296 Pucchati 300-1, 346, 369,
PiÔÔhimpi 274 Pivatha 118 370-1-8
PiÔÔhehi 292, 349 Pivass|ti 389 PucchatÊti 141
[ Pa ] [ Pa ] [ Pa ]
Pucchanti 74, 130, 152- PuttapemaÑ 116 PuratthimaÑ 321
3-7, 187, 221, 247, Puttassa 196-8, 205, PuratthimÈ 61-6, 79, 85
304, 348, 369, 370-1 337-8, 386 PuratthimÈya 271, 287
Puttassapi 339 PuramhÈkaÑ 154, 253, 264
Pucchante 131
PuttÈ 27
PucchÈmi 46, 132 PurÈÓakulaputto 120
Putto 22, 116, 205, 339,
PucchiÑsu 114-7, 307, 415 PurÈÓajaÔilehi 43-5-8-9
340, 382, 428, 493
Pucchi 104, 302, 311, 378, PurÈÓadutiyikaÒca 25
PuthujjanÈ 409
380, 425, 491 Puthusaddo 496 PurÈÓadutiyikÈ 24-5
PucchitabbÈ 160 PuthusilÈ 134 PurÈÓadutiyikÈya 134
Pucchitabbo 58-9, 64-5, Puna (49) 98-9, 100-1, 111, PurÈyaÑ 196-8
77-8, 82-3, 130, 152 135-6-7, 173-4-5-6-7-9, PurimaÑ 193-4
PucchituÑ 51-2, 130, 152 180-1-2-3, 473-9 PurimÈhi 35-6
PucchitukÈmÈ 204 Puna caparaÑ 322 PurimikÈ 192, 214-5-6-9
PucchitukÈmo 204 Panadeva 111, 157, 263, PurimikÈya 213-4-5-6
Pucchitunti 130, 153 339, 350, 377, 387, PurisaÑ 103, 334
Pucchito 509 400, 415, 492 PurisadammasÈrathi 45, 339
PucchitvÈ 187, 247 PunabbhavÈbhinibbatti 332 Purisantarena 280
Pucchissanti 131, 407 Punabbhavoti 16, 325-6 PurisayuttaÑ 280
PucchissÈmi 199, 201-3- PunÈ 376
Purisayuttenapi 280
4-5, 407 PunÈnuÒÒÈsi 350
Purisassa 102, 150
PuccheyyaÑ 51-2 PunÈpace 350
PurisÈnaÑ 378
Puccheyya 152 PupphaÑ 382-3
PupphadasÈni 422 PurisÈyuttasivikÈ 289
Puccheyyanti 132-3
PuppharajanaÑ 399 Puriso 6, 102-3, 105-6,
PuccheyyÈti 153
PuppharasaÑ 344 134, 143-4, 268-9, 308,
PuÒchitvÈ 491
PubbakÈ 343 310, 325, 334, 378, 405
PuÒchaÑ 383
PubbakiccaÑ 140 Purisosi 130-1-2
PuÒÒaÑ 317-8, 344, 416
PuÒÒakÈmÈ 408 PubbaÓhasamayaÑ (22) 24, Pure 381
48, 50, 115, 274, 281, PurebhattaÑ 307, 335, 350
PuÒÒÈni 268, 392-3
301-2-6, 311-6, 405, 495 PurohitaÑ 488
PuÔapÈli 288
PubbapetakathaÑ 276 Purohito 488-9
PuÔabaddhÈ 273-4
PubbÈnupubbakÈnaÑ 26 P|jayanti 324
PuÔabhedanaÑ 323
PubbuÔÔhÈyÊ 492 P|jitÈ 324
PuÔÔho 141 Pubbe 5, 6, 7, 8, 9, 14-5-6,
PuÓÉarikÈni 9, 10 P|jeyyÈma 501
47-8, 259, 269,
PuÓÉarÊkiniyaÑ 9 P|jesuÑ 501
308, 499, 500
PuÓÓaji 25 P|jessati 143
Pubbepi 304
PuÓÓo 121 PuraÑ 12 P|jessatha 143
PuttaÑ 116, 338, 378, PurakkhatvÈ 321 P|timuttabhesajjaÑ 73, 133
386, 489, 494 Purato 4, 48, 59, 64, 78, P|rÈ 325
PuttaÑva 324 83, 115, 265, 387 P|reti 337-8
PuttacittaÑ 57, 76 PuratthÈbhimukho 321 P|retvÈ 302
[ Pa ] [ Pha ] [ Pha ]
P|rento 317 PharusÈ 295 PhÈsu (11) 128, 141-2, 304-
P|resi 338 PharusÈcchinnacchi- 8, 371-2-3-6, 430, 499
PekkhanÈ (sabbattha) 138 bandhÈ 429 PhÈsukaÑ 220-1-2, 351
PettikaÑ 495 Phareyya 290-1 PhÈsukÈmova 33
PemaÑ 69, 70, 87-8, 139 PhalakacÊraÑ 421 PhÈsumhÈ 222
PeyyÈlamukhena 184, 244 PhalakÈ 429 PhÈsuvihÈraÑ 128
PeyyÈlameva 137 PhalakhÈdanÊyaÑ 305-6- PhÈsuvihÈrapaÒcaka 371
PesalÈ 153-5, 253, 430 9, 348 PhÈsuvihÈrapaÒcamaka 373
PesalÈnaÑ 136 PhalakhÈdanÊyanti 348 PhÈsuvihÈrÈ 262
Pesito 510 PhalaÒca 350
PhÈsuvihÈriko 371-2-3
Pesesi 137, 492-4 PhalamayaÑ 295
PhÈsuvihÈro 261-2
PokkharaÔÔhaÑ 309, 335 Phalati 295
PhitaÒca 377
PokkharaÓiÑ 37-8, 308 Phalatumbanti 297
PhitÈ 377-8
PokkharaÓiyÈ 308, 377, Phalarajananti 399
Phuto 268
430 PhalarasaÑ 344
PokkharaÓÊ 38, 137, PhalÈni 293 PhuÔÔhaÑ 103
195-6-7-8 PhalikamayÈ 279 PhuÔÔhÈ 101, 291
PokkharaÓÊsatÈni 377 PhalikavaÓÓÈyo 34 PhuÔÔhÈnaÑ 290
PokkharaÓÊsahassÈni 377 PhalikÈ 276, 289 PhuÔÔho 102, 345
PotthakaÑ 422-9 PhalitÈ 298 PhoÔesu 327
Potthako 422 PhalitÈti 275 PhoÔÔhabbÈ 28, 44, 271
PotthanikaÑ 311 PhalitupÈhanÈ 287 PhoÔÔhabbesupi 45
Potthujjaniko 14 Phalehi 293 Phositunti 298
PonobbhavikÈ 15 PhassanirodhÈ 1 [ Ba ]
PorÈÓaÑ 343 Phassanirodho 1
PorÈÓakena 110 Baddho 105
PhassapaccayÈ 1
PosÈpitoti 379 Baddhosi 28
PhassÈ 272
PosÈvanikanti 382 BadhiraÑ 126
Phasso 1
Posetunti 378 Badhiro 127, 444, 478
PhaÄikasantÈno 415
PosethÈti 379 Bandhati 325
PhÈÓitaÑ 290-1, 302-3
Poso 324 PhÈÓitanti 73, 133 Bandhitunti 295, 399
PhÈtiÑ 120 BandhanamattaÑ 283
[ Pha ]
PhÈrusakapÈnaÑ 344 Bandhanamattena 352
PhalaÑ 39, 135, 309, 349
PhaggavakasÈvaÑ 292 PhÈrusakÈ 350 BandhanasuttakaÑ 296
PhaÓaÑ 3, 138, 477 PhÈliyantu 40, 137 Bandhanasuttakanti 295
PhaÓadasÈni 422 PhÈliyiÑsu 40-3 BandhanÈ 134
PhaÓahatthakaÑ 126 PhÈliyissanti 40 Bandhano 374
PhaÓahatthako 126, 444 PhÈletuÑ 40 Bandhanti 325
Pharanti 290-1-2-3 PhÈletunti 40 Bandhante 325
PharitvÈ 345 PhÈlenti 336 BandhÈpitanti 302
PharusaÑ 400 PhÈlo 320 BandhÈpesi 302

[ Ba ] [ Ba ] [ Ba ]
BanditvÈ 58, 77, 295, 308, BahujanahitÈya 27 BÈlo 156, 254, 456-7,
398, 489, 490 BahujanÈ 377-8 468, 477, 496
Bandhe 478 BahuÒca 103, 305-6, 379 BÈhaÑ 6, 143-4, 268-9,
BahutaraÑ 297, 305, 416 308, 325, 405
BandheyyaÑ 401-2
BahutarÈ (31) 172-3-4-5-6- BÈhantampi 401
BalaÑ 315 BÈhÈ 334
BalabhÈvanÈ 408 7-8-9, 180-1-2-3-
4-5, 219, 233-4-5 BÈhitapÈpadhammo 3
BalaÒca 315, 478-9, BÈhullÈya 12-3-4, 74,
492-3-5 Bahudeva 286, 322
303-4, 401-2
Bahuno 489, 492-3, 500
BalavÈ 6, 143-4, 268-9, BÈhullikÈ 302
Bahunti 51-3 BÈhulliko 12-3
308, 325, 405
BahuparikkhÈro 420 BÈÄhataraÑ 250, 280
BahÈrÈmakoÔÔhake 335
BahubhaÓÉo 420 BimbisÈraÑ 50, 104, 139,
Bahi 305, 366, 375, 391
BahumÈyÈ 389 265, 301, 378, 383-4-6
BahiddhÈ (17) 20, 214-5-6-
BahussutÈ 75, 89, 483-4 BimbisÈrappamukhÈnaÑ 47
7-8-9, 354-5-6-7-9,
Bahussuto (10) 92-6, 112-4, BimbisÈrarÈjavatthu 382
362-6, 372-5
160, 171, 191 BimbisÈrassa (13)49, 103-4,
BahidvÈre 337-8 139, 300-1, 338
Bah| (11) 41, 102, 191-2-3,
Bahinagare 489 382-3-6-7-9
263, 308, 380
Bahipi 281 BimbisÈrena 105-6-7
Bah|naÑ 389, 390-2
BahisÊmagatassa (16) 354- BimbisÈrenÈti 390
Bah|ni 392-3, 429
5-6-7-8-9, 360-1-3-4- BimbisÈro (24) 45-6-7-8-9,
Bah|pakÈro 384, 419, 420
5-6-7-8-9, 372 50, 101
BÈdhÈyissÈmi 28
BahisÊmagato (12) 354-5- BilaÑ 293
BÈrÈÓasiÑ 310, 386, Bila~gaÑ 293
6-7-9, 362-3-4-5-6, 372-3 490-1-4
BahisÊme 375-6 BilÈni 490-1
BÈrÈÓasiyaÑ 11, 17, 25, 30, BÊjaÑ 350
BahuÑ (23) 51-3, 213-4, 277, 310-4, 403-4, 487-9 BÊjÈni 348
288-297, 302-9, 314-7-8, BÈrÈÓasÊ 11-2, 77, 310, 487 BuddhaÑ 98, 115
380-1-3-7, 415-6, 428 BÈrÈÓaseyyakaÑ 386 BuddhaÑ saranaÑ
Bahu 315-9 BÈrÈÓaseyyakassa 386 gacchÈmi 98, 115
Bahukato 345 BÈrÈÓaseyyako 386-7 BuddhacakkhunÈ 9, 10
BahukaraÓÊyÈti 286 BÈla-abyattavatthu 88 BuddhappamukhaÑ (14) 49,
BahukaraÓÊyo 101-2 BÈlakaÒceva 510 312-4-5-6-7, 324, 334,
BahukÈni 381-2 BÈlakaloÓakagamana- 341-2-3-4-7, 405
BahukÈrÈ 11 kathÈ 497 BuddhappamukhaÒca 383
BahukiccÈ 286 Buddhappamukhassa 48, 50,
BÈlakaloÓakagÈme 497
Bahukicco 101-2 306, 314, 328, 341
BÈlakaloÓakagÈmo 497
Buddhappamukho 102, 307,
Bahukehi 52-3 BÈlÈ (11) 75, 88-9, 130-7-8, 316-7, 327
Bahu ca 314 156, 160-1, 405, 479 BuddhasaÑghaÑ 428
BahucÊvarake 213-4 BÈle 160 Buddhassa 100-1, 119,
BahujanaÒca 377 BÈlena 75, 98, 130 328-9, 334
BahujanasukhÈya 27 BÈlehi 137 BuddhÈ 221, 304
[ Ba ] [ Ba ] [ Pha ]
ByÈkÈsi 54 BrÈhmaÓÈ 56, 76, 143, 343
BuddhÈnaÑ 22-3, 47, 74,
ByÈdhipi 14 BrÈhmaÓena 17
221, 267, 284,
ByÈharitabbaÑ 141 BrÈhmaÓesu 343-4
305, 320, 351 BrahmakÈyikÈ 17
Buddhe 345 BrÈhmaÓo (10) 3, 70-2,
BrahmacariyaÑ (20) 17-8,
Buddhena 374 137, 306-7, 314
20-7, 42-3-5-6-7,
Buddho (28) 1, 45, 57, 68, 50-3-4-5, 105-6-7, Br|hi 46, 51-3
73-4-5, 89, 109, 139, 192, 267-9, 283, 339, 407 [ Bha ]
214, 220-4, 265, 275, 290 BrahmacariyantarÈyo 152, Bhaganti 394
BelaÔÔhaÑ 318, 320 252-3 BhagandalaÑ 350
BelaÔÔhakaccÈnavatthu 318 Brahmacariyapariyo-
BhagandalÈbÈdhaÑ 383,
BelaÔÔhassa 320 sÈnaÑ 13-4, 269
428
BelaÔÔhasÊsassa 293, 410 Brahmacariyassa 208-9
BrahmacÈrino 104, 120, 324 BhagandalÈbÈdho 309, 382
BelaÔÔho 318-9, 320 BhagavatÈ (56) 3, 103, 209,
BrahmacÈrayo 324
Bojjha~gabhÈvanÈ 408 BrahmadattaÑ 488-9, 492 392, 415, 497
BodhiÑ 11, 137 Brahmadattassa 488, Bhagavati 54, 116
BodhikathÈ 1, 2 490-2-3-4 Bhagavato (174) 4, 110,
Bodhirukkham|lÈ 3 Brahmadatte 489 250, 318, 410, 500
Bodhirukkhamule 1 Brahmadattena 487 Bhagavatopi 30
ByagghaÑ 314 Brahmadatto 489, 491-3-5 BhagavantaÑ (94) 4, 17,
ByaggacammaÑ 281 Brahmadatto ca 494 104, 221, 317, 401, 506
Byaggacammapa- Brahmadatto nÈma 487 Bhagavantanti 330
rikkhaÔÈ 274 BrahmayÈcanakathÈ 5
BhagavantaÑ vÈ 501
ByaÒjanaÑ 51-3, 138, 477 Brahmaloke 6
BrahmavÈdaÑ 3 BhagavantaÑyeva 266, 321
ByaÒjanÈ 477 BhagavantÈnaÑ 74, 221,
BrahmÈ 6, 7, 36, 137
ByaÒjanupetÈ 508 BrahmÈpi 36 305, 351
ByaÒjanupetÈ ca 508 BrahmÈnaÑ 7, 10 Bhagavanto 74, 221
Byattassa 479 Brahme 7, 8, 9 BhagavÈ (133) 1, 2, 3, 115,
ByattÈ 75, 89, 483-4 BrahmunÈ 17 267, 314, 401, 500
Byattena (36) 71-2-5, 89, Brahmuno 6, 9 BhagavÈti (20) 49, 318, 416
99, 111-6, 130-1-2, 140- BrÈhmaÓaÑ 70, 306, Bhagini 310
4-6-8-9, 152-3, 165- 7, 315-6, 488 Bhaginiyo 211
170, 223-8-9, 232-3, BrÈhmaÓa 143, 307, 315 BhaginÊ 206
251-2, 260-2 BrÈhmaÓakÈrakÈ 3 BhaguÑ 497
Byatto (10) 10-1, 156, 160, BrÈhmaÓagahapatikÈ 46
Bhagu 343, 415, 497
BrÈhmaÓagaha-
171-2, 255, 480-1-3 Bha~gaÑ 73, 133
patikÈnaÑ 46-7
Byapaneti 316 BrÈhmaÓagahapatikehi 46 Bha~go 54, 64, 77, 82
ByÈkaraÓÈrahaÑ 509 BrÈhmaÓagÈmo 287 Bha~godakaÑ 350
ByÈkarissati 407 BrÈhmaÓaparisaÑ 322 Bha~godakanti 297
ByÈkareyya 141 BrÈhmaÓabojaneti 56, 76 BhaggaÒcassa 500
ByÈkareyyanti 269 BrÈhmaÓassa 2, 34, 70-2, BhajeyyÈma 501
ByÈkaronti 272, 330 306-7, 314 BhajesuÑ 501

[ Bha ] [ Bha ] [ Bha ]
BhaÒjitabbÈ 104 Bhattampi 290, 386-7 BhariyatthÈya 208-9
BhaÒjissati 378 BhattasmiÑ 430 BhariyÈ (5) 208, 340, 382
BhaÒÒamÈne (5) 6, 45, 100 BhattassÈti 405 BhariyÈya 337-8, 387
BhaÔo 137 BhavaÑ (8) 42, 306, 344
BhattÈcchÈdakena 291
BhaÓaÑ 509
BhattÈnaÑ 72, 346 BhavataÓhÈ 15, 325
BhaÓati 196-8
BhaÓanti 33 BhattÈni 336, 415 Bhavati 375
BhaÓantehi 251 Bhatte 212, 427 Bhavanti 2
BhaÓamÈnassa 58, 77 Bhattena 337-8 Bhavanto 42
BhaÓamÈno 58, 77 Bhaddantassa 206 BhavanirodhÈ 1
BhaÓe (21) 103, 301, BhaddantÈ (7)103, 196, 317 Bhavanirodho 1
489, 494 Bhavanetti 325-6
BhaÓe jÊvaka 387 BhaddantÈnaÑ 206
Bhaddanto 206 BhavapaccayÈ 1
BhaÓeti 378
Bhaddako 430 BhavitabbaÑ 141
BhaÓÉaÑ 30, 206
BhaÓÉanti 206 BhaddamuttakaÑ 292 Bhavitabbanti 141
BhaÓÉanaÑ (11) 254, 484, Bhavissati (33) 4, 140, 373,
Bhaddamuttakanti 294
507 407, 484, 495
Bhaddayuganti 54
BhaÓÉanakÈrakavatthu 259 BhavissatÊti (9) 161, 311,
BhaddavatikaÑ 389
BhaÓÉanakÈrakÈ (6) 259, 411
501 BhaddavatikÈ nÈma 388
Bhavissatha 407
BhaÓÉanakÈrakehi 499 BhaddavatikÈya 388
Bhavissanti (6) 6, 108, 485
BhaÓÉanakÈrako (7) 453, BhaddavaggiyÈ 30
BhavissantÊti 7, 8, 9, 405-7
478 BhaddasÈlam|laÑ 500
BhaÓÉanajÈtÈ 485, 486 Bhavissasi 389
BhaddasÈlam|le 499
BhaÓÉanena 468, 495 BhavissÈma 262
BhaddiyaÑ 278, 338-9 BhavissÈmÈti 262
BhaÓÉÈgÈraÑ 396-7, 428
BhaÓÉÈgÈrassa 396 Bhaddiyanagare 337-8 BhavissÈmi 169, 170, 231-2
BhaÓÉÈgÈrikaÑ 397 Bhaddiyassa 17 BhavissÈmÊti 200-3-4
BhaÓÉÈgÈrikassa 397 BhaddiyÈ 278, 340 Bhave 375
BhaÓÉÈgÈriko 397 Bhaddiye 339, 341 BhaveyyÈtha 495
BhaÓÉÈgÈre 397 Bhaddiyo 137 BhaveyyÈsi 384
BhaÓÉikaÑ 308 BhadraÑ 316, 339
BhaÓÉitvÈ 107 Bhavo 1
Bhadrako 383-4 BhassakÈrakÈ (5) 259, 260,
BhaÓÉukammÈya 101-7
BhaÓÉuko 138 BhadrÈni 324-6, 339 505
BhattaÑ (30) 34, 306, 341, Bhadrehi 326, 339 BhassakÈrakehi 499
404-7 Bhante (136) 11, 107, 222, BhassakÈrako (5) 453, 466
BhattakÈlepi 158 316, 400, 505 BhÈgaÑ 348, 394-5-8
BhattaggaÑ (7) 220, 314, Bhanteti (9) 143, 391, 404 BhÈganti 415-6
499 BhayakathaÑ 276 BhÈgena 398
Bhattagge (8) 314, 483-6
BhayamatÊto 33 BhÈgo 414
Bhattaggepi 56-7, 76
BhattacchedaÑ 407 BhayÈ 484 BhÈjanaÑ (5) 58, 77, 82
Bhattanti (13) 39, 324, 405 BhayÈgatiÑ 395-6-7 BhÈjanaÒca 428
BhattapaÔipÈÔi 72, 346 BhariyaÑ 208-9, 338, 387 BhÈjitÈbhÈjitaÒca 397
[ Bha ] [ Bha ] [ Bha ]

BhÈjiyamÈne 414 BhikkhuÑ (40) 50, 161, BhikkhusaÑghassa (8) 48,
231, 481, 506 272, 341, 392
BhÈjÊyissanti 415-6
Bhikkhu (125) 50, 169, 263,
BhÈjetabbaÑ 427 BhikkhusaÑghena (40) 43,
359, 426, 485, 506
BhÈjetabbanti 398, 425, 505 BhikkhugaÓena 510 111, 324, 455, 473
BhÈjetuÑ 414 Bhikkhugatiko (2) 206, 219 BhikkhusaÑghenÈti (13) 48,
BhÈjetukÈmÈ 415-6 BhikkhunÈ (77) 52, 111, 306, 340, 404
BhÈjetunti 397 153, 228, 395, 408, 507 BhikkhusaÑgho (10) 102,
BhÈjento 397 BhikkhuniÑ 119, 195-7-8 344, 482
BhÈÓavÈro 68, 101 Bhikkhunigocaro 99, 100 BhikkhusaÑghoti 428
BhÈtaraÑ 42 Bhikkhunicatuttho 440 BhikkhusaÑghopi 321
BhÈtaro 43 Bhikkhunidasamo 441 BhikkhusatÈnaÑ 316
BhÈtÈ 206, 219 Bhikkhunid|saka-
BhikkhusatÈni 343-4
BhÈtikÈ 414 catuttho 440
Bhikkhunid|saka- Bhikkhusatehi (7) 314,
BhÈtukÈ 429 341-7
paÒcamo 441
BhÈtuno 42, 206 Bhikkhunid|sakavÊso 442 BhikkhusatehÊti 341, 345-7
BhÈt|naÑ 43 Bhikkhunid|sa- BhikkhusabhÈgataÑ 127
BhÈradvÈjo 343 kassa 190, 250, 443 Bhikkhusahassassa 45
BhÈvanÈ 69, 70, 87-8 Bhikkhunid|sakÈpi 423 Bhikkhusahassena 43-5-8
BhÈvetabbanti 16 Bhikkhunid|sako (7) 119, Bhikkhusu 509, 510
BhÈsati 119, 509 162, 226, 424
Bhikkhussa (11) 194, 200,
BhÈsato 137 BhikkhunipaÒcamo 440
BhikkhuniyÈ (10) 190, 254, 477
BhÈsanti 139, 152, 328-9
201, 256 Bhikkh| (229) 11, 50, 102,
BhÈsassu 51-3
Bhikkhuniyo (7) 195, 200, 303, 400, 500-7
BhÈsiÑ 10
210, 427 Bhikkh|ti 74, 256, 312
BhÈsitaÑ (6) 16, 267,
BhikkhunivÊso 441 Bhikkh|naÑ (117) 11, 111,
479, 503 BhikkhunisaÑghaÑ 195-7-8
BhÈsitabbo 152 200, 305, 400, 484
BhikkhunisaÑghassa 406-8 Bhikkh|pi 145
BhÈsitabbo’ti 140 BhikkhunisaÑghena 504
BhÈsitamanubhÈsanti 343 Bhikkh|su (14) 70, 103,
BhikkhunÊ 201-2, 427
BhÈsitassa 400, 495 BhikkhunÊd|sakavatthu 123 223, 501-5
BhÈsitÈya 253-4 BhikkhunÊd|si 477 Bhikkh|hi (58) 74, 109,
BhÈsituÑ 152 Bhikkhuno (69) 165, 221, 305, 414
BhÈsitunti 140, 286 294, 354, 369, 410, 464 Bhi~kÈraÑ 50
BhÈsitvÈ 57, 482-3, 497 BhikkhunosaÑghena 465-6 Bhijjati 399, 425-9
BhÈseyya (20) 71, 132, Bhikkhu- BhijjamÈnasmiÑ 496
262, 352, 507 paccatthikÈ 165, 227, 263 BhijjiÑsu 268, 288
BhikkhuparisÈ 141 Bhijji 209
Bhikkhave (300) 13, 107,
BhikkhusaÑghaÑ (20) 49,
217, 325, 472, 507 Bhijjittha 208
214, 312, 405
Bhikkhavoti (4) 18, 42-3, BhikkhusaÑghaÒca (6) 23, BhijjitthÈti 494
54 267, 340 BhittiÑ 321
BhikkhÈpaÒÒattiyÈ 427 BhikkhusaÑghato 504 Bhitti 60-5, 79, 84
BhikkhÈya 109 BhikkhusaÑghanti 383 Bhindati 221-2
[ Bha ] [ Bha ] [ Bha ]

BhusÈ 271 Bhojanassa 208, 305-6
Bhindanti 191
BhusÈgÈre 348 BhojanÈni 208, 291, 406-9
BhindÈma 499 Bh|takÈlo 131-2
Bhindeyya 220-2 BhojanÊyaÑ (14) 36, 306,
Bh|tapubbaÑ 487
BhinnÈ 134 404
Bh|mattharaÓaÑ 60-5,
Bhinne 486 79, 84 BhojanÊyatthaÑ 292-3
Bhinno 210-1, 482 Bh|miÑ 23-4 BhojanÊyassa 37
Bhiyyo 496 Bh|mi (10) 60, 84, 285, BhojanÊye 292-3
BhiyyobhÈvÈya 57, 73-5, 326, 340 BhojanÊyena (11) 25, 306,
109, 224 Bh|miyaÑ 295, 306 405
Bhiyyoso 291, 333, 377-8 Bh|miyÈ (10) 41, 84, BhojetvÈ 324
146, 348 BhojessÈmÈti 341-2
BhiyyosomattÈya 266 Bh|sÈpetvÈ 383
BhisaÒca 308 BhojjayÈguÑ 316-7-8
BhedakaÑ 477
BhisÈ 308 BhojjayÈgu 316-7-8
Bhedagarukena 44
BhisibibbohanaÑ 60-5, 78-9 Bhedagarukehi 482-3 [ Ma ]
83-8, 185, 245 BhedapurekkhÈrapanna- MaÑ (41) 7, 167, 416, 506
Bhise 308 rasakaÑ 180-3, 240-3 MaÑsaÑ (3) 311, 334
Bhisehi 308 BhedapurekkhÈrÈ (12) 180, MaÑsanca (2) 32-3
BhÊto 121, 493 240-5
MaÑsapÈtiÑ 316-7
Bhujissosi 130-1-2 Bhedeti 117
BhesajjaÑ (5) 290, 383, 429 MaÑsapÈtisatÈni 316-7
BhuÒjati 220-2, 499 MaÑsÈni (3) 311, 336
Bhesajjakkhandhaka 290
BhuÒjatha 118, 317 Bhesajjakkhandha- MaÒjunÈ 491
BhuÒjanti 53-6, 76, 320 ko 349, 350 MaÒÒati 510
BhuÒjamÈnÈnaÑ 56-7, 76 BhesajjaÒceva 290 MaÒÒatha 496
BhuÒjass|ti 389 BhesajjametaÑ 316 MaÒÒasÊti 494
BhuÒjÈma 389 BhesajjasammataÒca 290 MaÒÒittha 482-3
BhuÒjitukÈmo 58, 64, BhesajjasammatÈni 290-1 MaÒÒe 498
77, 82 BhessajjÈnaÑ 302
Manti 71
BhuÒjitvÈ (12) 35, 102, 406 BhesajjÈni (12) 208,
302, 407 MakkhaÑ 32
BhuÒjissatha 109 MakkhaÒca 33
BhesajjÈnuÒÒÈtabhÈÓa-
BhuÒjissanti 56-7, 76 vÈro 303 MakkhitaÑ 409
BhuÒjissÈmi 73 BhesajjupaÔÔhakena 219 Makkhitanti 409
BhuÒjeyya 220-2 Bhesajje 427 MakkhitÈ 282
BhuÒjeyyaÑ 268 Bhesajjehi 291-2-3-4 Makkhiyati 409
BhuttaÑ 290, 386-7 Bho (22) 3, 45, 266, Makkhiyanti 382-3
Bhuttassa 308, 406 306, 488 MakkhetvÈ 59, 83
BhuttÈvaseso 220-2, 499 BhogaÑ (8) 59, 78, 84 MagadhakhettaÑ 400
BhuttÈviÑ (12) 25, 306, 405 BhogakkhandhaÑ 322
MagadhamahÈmattÈ 323
BhogajÈniÑ 322
BhuttÈvinÈ 307-9, 335 MagadhamahÈmatte 324
BhogÈ 121, 268
BhuttÈvissa 58, 64, 77, 82 Bhoge 4, 121, 268 Magadhesu 6, 137
BhummÈ 17 Bhogehi 3 MaggaÑ 22, 48, 408
BhummÈnaÑ 17 Bho Gotama 307 MagganimittaÑ 144
[ Ma ] [ Ma ] [ Ma ]
Magganti 51-2 MaÒÒeyyÈsÊti 333 MadhugoÄakena 315
MaggÈ 30, 380 MaÒca 409 Madhunti 307
Maggena 39 MaÒcake 311, 417 MadhupÈnaÑ (SÊ, SyÈ) 344
Maggo 14 MaÒcapaÔipÈdakÈ 60 MadhupiÓÉikaÒca 4
Ma~ku 131 MadhupiÓÉikaÒcÈti 5
MaÒcapÊÔhaÑ 185, 245
Ma~kubh|to 322 MadhupiÓÉikÈya 4
MaÒcappamÈÓenapi 281
Ma~k| 130 Madh|kapÈnaÑ 344
MaÒcamhi 276
MacchamaÑsaÑ 335 Madh|kapuppharasaÑ 344
MaÒce 281 ManaÑ 147
MaccharaÑ 408 MaÒcena 225 Manamhi 147
MacchavasaÑ 291 MaÒco 60, 84 ManasÈkÈsi 1, 2
MajjaÑ 297 MaÒjiÔÔhÈ 34 Manasi 140
MajjaÒca 350
MaÒjiÔÔhikavaddhikÈ 273 Manasikaroma 140
Majjanti 297
MaÒjiÔÔhena 429 ManasikÈrÈ 29-30
MajjapakkhittaÑ 297
MaÒjukÈ 347 Manasmimpi 45
MajjapÈyÊ 119
MaÒjuke 347 Manassa 492
Majjassa 297
MaÒjena 161-3 ManÈpacÈrÊ 492
MajjÈracamma-
MaÓimayÈ 279 Manujesu 10
parikkhaÔÈ 274
MaÓiveÄuriyÈ 289 Manussa 55
MajjÈrÊ 288 ManussattaÑ 120
MajjÈr| 285-8 MaÓÉape 168, 230
ManussanÈgopi 33
Majjhadesupa- MaÓÉapepi 396
ManussantarÈyo 152
sampadaÑ 476 MaÓÉapo 195
ManussamaÑsaÑ 312
MajjhimaÑ 2, 321 MaÓÉalampi 400 ManussamaÑsa-
Majjhimassa 141, 150 MatakacÊvaraÑ 426 paÔikkhepakathÈ 310
MajjhimÈ 14, 323 MattaÑ 418 ManussamaÑsameva 350
MajjhimÈnaÑ 323 MattÈ 491 ManussarÈhasseyyakaÑ 49
Majjhime 401 MattÈya 291, 378 ManussaviggahaÑ 134
Majjhimesu 439 MattikaÑ 294 Manussasobhagyata-
Majjhimesu ca 510 Mattikanti 298 micchatÈ 316
Majjhe 41, 403 MattikÈ 59, 83 ManussÈ (50) 49, 110, 490
MajjhekalyÈÓaÑ 27, 339 MattikÈya 59, 78, 83 ManussÈnaÑ (19) 49, 57,
Majjhena 399 344
Matthakacchinno 135
MaÒÒatÊti 266, 321 Manusse 49
Matthalu~gaÑ 385
MaÒÒatha 19, 31 Manussena 316
Matthalu~gassa 385
MaÒÒathÈti 323 Manussehi 250
MaÒÒanti 42, 303 Maddakucchi 190
Manusso 491
MaÒÒasi 269 Maddakucchimhi 143
Manussosi 130
MaÒÒasÊti 390 MaddanÈ 374 Mano 44
MaÒÒittha 405 MadhuÑ 302 ManokammaÑ 498
MaÒÒissanti 42, 53 Madhu 73 ManoduccaritaÑ 332
MaÒÒissasi 74 MadhugoÄakaÒca 315 Manoduccaritassa 330
MaÒÒe 21 MadhugoÄakaÒcÈti 315 Manoduccaritena 331
[ Ma ] [ Ma ] [ Ma ]
ManoramÈ 28 Mayhameva 333 MahÈkappinavatthu 143
Mayhampi (3) 7, 109, 498 MahÈkappinassa (2) 143-4
ManoviÒÒÈÓaÑ 44
MahÈkappino (3)143-4, 502
ManoviÒÒÈÓepi 45 MayhimÈni 414
MahÈkassapaÑ 147
ManoviÒÒeyyÈ 271 Maranti (2) 312-3 MahÈkassapakaccÈnÈ 510
ManosamphassapaccayÈ 44 MaraÓakÈle (3) 492-3-5 MahÈkassapassa (2) 129,
Manosamphassopi 45 MaraÓampi 14 412
Manosamphasso 44 MaraÓÈ 322 MahÈkassapo (3) 129,
Manosucaritassa 331 MaraÓena 44 147, 502
MantanÈsu 509 MaricaÑ 293 MahÈkoÔÔhiko 502
MantapadaÑ 343 MahÈkhandhako (2) 136-8
MariyÈdaÑ 401-2 MahÈcammÈ 289
MantayamÈnassa 497 MariyÈdabaddhaÑ 400
MantÈnaÑ 343 MahÈcammÈni 281
MarissÈmi 385 MahÈcundo 502, 510
ManthaÒca 4
MarissÈmÊti 488 MahÈjanakÈye (2) 36-7
Manthena 4
Malanti 46 MahÈjanassa 385
MandÈkiÓiÑ 308 MahÈjanassatthaca-
MandÈkiniyÈ 308 MallaÑ (2) 345-7
Mallassa (2) 346, 411 rodha 510
MandÈmukhiyo 41 MahÈjano 509
MandÈmukhiyopi 41 MallÈ 345 MahÈjÈniyo 11
MandÈmukhisatÈni 41 Mallo (4) 345-6-7, 411 MahÈnÈmaratta-
MamaÑ 333 MahagghÈni (2) 381-2 vaddhikÈ 273
MamaÑ vÈ 483 MahatÈ (10) 43-5-8, 314-8 MahÈnÈmo 137
Mama 19 MahatiÑ (3) 37-8, 322 MahÈnubhÈvatÈ (2) 312,
MamaÒÒeva 346 MahatiyÈ 50 405
MamaÒca 428 MahatÊ 190 MahÈnubhÈvo (10) 33-5-6-7
MahÈpajÈpati 504
MamaÒceva 325 Mahatthiko (2) 345, 509 MahÈpaÒÒo 400
MamatthÈya 225 Mahatthesu 136 MahÈpuÒÒosi 415
Mamassa 5 Mahaddhano 487 MahÈbandhanabaddhosi 28
MayaÑ (92) 5, 410, 507 MahantaÑ (5) 3, 146, MahÈbandhanamuttomhi 28
MayaÑ pana 485 322, 410 MahÈbhikkhu-
MayaÒca 102 MahantÈ (6) 34-5, 380-1 saÑgho (2) 146, 251
MayaÒcamhÈ 146, 166-7, MahapphalaÑ 333 MahÈbhiso 428
228 MahÈbhogho 487
Mahapphalanti 333 MahÈmattaÑ (3) 300,
Mayametena 486, 495
Mahabbalo 487 317, 338
Mayamettha 496
MahallakaÑ 385 MahÈmattakathaÑ 276
Mayampi 108, 111, 378
MayÈ (38)70, 116, 131, 140 Mahallako 385 MahÈmattassa (2) 316-7
MahÈ (6) 3, 41, 343-4 MahÈmattÈ 103-4
MayÈ ca (2) 494-5
MahÈ-aggikkhandho 35-6 MahÈmatte 103
MayÈsi 379 MahÈmattena 316
Mayi 209 MahÈkaccÈnaÑ 283
MahÈmatto (7) 104,
MayhaÑ (15) 29, 38, 52, MahÈkaccÈno (2) 283-7 301, 316-7
139, 290 MahÈkaccÈyano 289 MahÈmatto”ti 317
MayhaÒca 128 MahÈkappinaÑ (2) 143-4 MahÈmuni 479
[ Ma ] [ Ma ] [ Ma ]
MahÈmegho 404 MahesiÑ 487 MÈtughÈtakÈpi 423
MahÈmeghoti 404 MahesÊ 487-8 MÈtughÈtakupajjhÈyena 124
MahÈmoggallÈnaÑ 308 MÈ (39) 3, 13 MÈtughÈtako 112, 162
MahÈmoggallÈnassa 308 MÈ agamÈsi 369, 370 MÈtupitu 477
MahÈmoggallÈno 308 MÈ kho 131-6 MÈtuyÈ 23, 205
MahÈyaÒÒo 36 MÈgadhaÑ 50, 104 MÈnattaÑ (11) 61-7
MahÈra~ganÈma 429 MÈgadhassa 49, 103 MÈnatta-abbhÈnÈ 478
MahÈra~gamahÈnÈmÈ 288 MÈgadhÈnaÑ 55 MÈnattadÈnaÑ 200-2
MahÈra~garadda- MÈgadhikÈ 54-5 MÈnattamabbheyya 477
vaddhikÈ 277 MÈgadhikÈnaÑ 46-7 MÈnattÈrahaÑ 448-9
MahÈrajakkhe (2) 9, 10 MÈgadhikehi 46 MÈnattÈrahacatuttho 442
MahÈraÒÒo 37
MÈgadhena 105-6 MÈnattÈrahassa 449, 450
MahÈrÈja (2) 300-2
MÈgadho (26) 45-6 MÈnattÈrahÈ 202
MahÈrÈjÈ 137
MÈghÈto 310 MÈnattÈraho 61-7
MahÈrÈjÈti 300
MahÈrÈjÈno (3) 5, 34-5 MÈÓavakaÑ 491 MÈnayanti 324
MahÈrogaÑ 428 MÈÓavaka 491-2 MÈnaso 28, 375
MahÈvaggapÈÄi 511 MaÓavakavaÓÓaÑ 4, 48 MÈnitÈ 324
MahÈvaÓo 312 MÈÓavakavaÓÓena 121-2 MÈnusÈ 27-8
MahÈvanaÑ 328 MÈÓavako 49, 73 MÈneyyÈma 501
MahÈvane 328 MÈÓavakoti 49 MÈnesuÑ 501
MahÈvÈhano 487 MÈÓavo 137 MÈnessati 143
MahÈvijito 487 MÈta~garaÒÒeva 496 MÈnessatha 143
MahÈvikaÔÈni 298 MÈtaraÑ 379 MÈpetuÑ 323
MahÈvÊrÈ 55 MÈtaraÒca 25 MÈpenti 323
MahÈsaddaÑ 336 MÈtarÊ 138 MÈpentÊ”ti 323
MahÈsaddÈ (3) 56-7, 76 MÈtÈ 22-3 MÈpesi 382
MahÈsaddo (2) 276, 336 MÈtÈpitaro 107-8 MÈpehÊti 382
MahÈsamaÓa (10) 32-3-4- MÈtÈpit|naÑ 107-8 MÈ bhÈyi 389
5-6 MÈtÈpit|hi 107, 116 MÈyasmantÈnaÑ 209
MahÈsamaÓassa 36-7 MÈtikÈ 353, 427 MÈyyo 105-6
MahÈsamaÓÈti 40-1
MÈtikÈdharo 160, 172 MÈyidha 68, 86
MahÈsamaÓe 42-6
MÈtike 136 MÈrakathÈ 27
MahÈsamaÓo (16) 32-3
MÈtu 477 MÈrisÈ 4
MahÈsamaÓoti 51-3
MahÈsÈlÈ 287 MÈtukucchismiÑ 129 MÈrasenaÑ 2
MahÈsedanti 297 MÈtugÈmassa 407 MÈre 28
MahicchatÈya 57 MÈtughÈtakacatuttho 440 MÈretabbÈ 280
MahiddhikatÈ 312, 405 MÈtughÈtakapaÒcamo 441 MÈrena 17
Mahiddhiko (10) 33-5 MÈtughÈtakavatthu 121 MÈrenti 276-9
MahesakkhÈ 323 MÈtughÈtakavÊso 441 MÈrehi 137
MahesakkhÈnaÑ 323 MÈtughÈtakassa 190, 250 MÈlaÑ 301
[ Ma ] [ Ma ] [ Ma ]
MÈlÈ 301 Mukhodakampi 118 Musalanti 294
MÈlÈkathaÑ 276 Mukhodakena 160 MusÈ 334
MÈlÈkitÈ 301 MuggaÑ 303, 350 MusÈvÈdÈ 117, 214
MÈkÈkite 301 Muggatthikena 342 MusÈvÈdino 107
MÈlÈgandhavilepanadhÈ- Muggampi 304 MusÈvÈdÊ 119
raÓamaÓÉanavibh|sa- MuggÈ 303 MusÈvÈdo 213-4
naÔÔhÈnÈ 117 Muggo 342 MuhuttaÑ (9) 58, 266
MÈvuso 71, 497 Muhuttena 17, 388
MucalindakathÈ 3
MÈsagatÈya 192 MuÄÈlikaÒca 308
Mucalindam|lÈ 4
MÈsatthikena 342 MuÄÈlikÈyo 308-9
MÈsÈni 314-5 Mucalindam|le 3
Mucalindo 3, 4 MuÄÈlikÈhi 308
MÈse 21, 98
Muccati 409, 410 M|gaÑ 126
MÈso 342
MucceyyÈti 409 M|gabbataÑ 222-3
MÈheva 41-2
MuÒcatha 164, 227 M|gabadhiraÑ 126
MÈÄo 196-7
MigacammaÑ 285-8 M|gabadhirameva 138, 478
MuÒcassu 492
MigadÈye (7) 11, 403 M|gabadhiro 127
MuÒcÈpesi 302
MigadÈyo 2, 12 M|gas|karÈ 140
MuÒcitvÈ 492
MigaluddakÈ 212 M|go 127, 478
MuÒjapabbajahintÈlÈ 288
MigavaÑ 492 M|laÑ 326, 508
MuÒjapÈdukaÑ 278
MigÈramÈtaraÑ 405-8 M|larajanaÑ 399
MuÒjapÈdukÈ 279
MigÈramÈtÈ 404, 410 M|lÈ 477-8
MuÔÔhassati 91, 114
MigÈramÈtuyÈ 213, 405 M|lÈdibhesajjakathÈ 292
MicchÈdiÔÔhi 255 MuÔÔhassatissa 409
M|lÈni 292, 388
MicchÈdiÔÔhiko 119 MuÔÔhassatÊ 409 M|lÈya (13) 61, 453
MittÈ 209, 211 MuÔÔhassatÊnaÑ 409 M|lÈyapaÔikassanÈ-
Mittehi 494 MuttaÑ 298 rahaÑ 449, 451
MithubhedÈti 324 MuttakarÊse 417 M|lÈyapaÔikassanÈ-
MilÈyanti 277-8 MuttaharÊtakaÑ 299, 350 rahassa 488, 453
MukhaÑ (7) 59, 344 MuttÈ 27 M|lÈya paÔikassanÈ-
Mukhato 54, 381 MuttÈhaÑ 27-8 raho 67, 85
MukhadvÈrikaÑ 118 Mutti 15 MulÈya paÔikasseyyÈti 85
Mukhanti 344 Muttena 373 M|le 349
MukhapuÒchana- Muttehi 48 M|lehi 292
coÄaÑ 410-1
Mutto 48 M|Ähassa 23, 267
MukhapuÒchana-
Mudi~gaÑ 21 Me (159) 5, 507
coÄakanti 411
MukhapuÒchanacoÄanti 411 Mudindriye 9, 10 Megho 137, 350
MukhametaÑ 141 MuducittaÑ 22, 320 MeÓÉakaÑ 338, 342
MukhasattÊhi 486 Muducitte 47, 267 MeÓÉakassa 388, 341
MukhÈyÈmaÑ 496 MuddikapÈnaÑ 344 MeÓÉako 337, 350
MukhÊ 137 Muddhani 296 MeÓÉavisÈÓa-
MukhodakaÑ 58, 82 Muddhanitelanatthu 350 vaddhikÈ 273-4
[ Ma ] [ Ya ] [ Ya ]
MetaÑ 155, 493 YaÑkiÒci 16-7-8, 22-3, 47, YathÈparisÈya 143
51-3, 267, 379, 381-2 YathÈpi 6, 8, 9
Metanti 46
Yagghe 344 YathÈbhirantaÑ 11, 30,
MetabbÈ 133
YajataÑ 344 43-5, 111, 115-6, 156,
MettaÑ 498 193,277, 303-8-9, 310-
YaÒca 116, 392, 476, 504
Mettacitto 418 4-8, 321-7, 339, 341-
YaÒÒadeva 322
Mettena 345 5-7-8,
YaÒÒÈ 46, 344
MethunaÑ 134 400-1-3, 500
Yatatto 3
Methuno 134 YathÈbh|taÑ 16, 20, 418
YatindriyaÑ 285
MedhagÈ 496 YathÈ yathÈ 12, 267, 494
Yato 2, 16, 146, 365-6,
MedhÈviniyÈ 404-5 YathÈ yathÈhaÑ 283
392-3
MedhÈvino 325, 484 YathÈyasmantÈ 260
Yato ca 507
MedhÈvÊ 10, 483 YathÈviditaÑ 23-4
Yato ca kho 506
Meso 20 YathÈvihÈraÑ 405
Yattha 26, 41, 118 YathÈvuÉÉhaÑ 483-4
MokkhaÒca 390-2 Yatthassa145, 161-8, 230-1,
MokkhacikÈya 386 YathÈvuÉÉhanti 398
306, 341, 406 YathÈsukhaÑ 32, 303
MokkhasÊti 28 Yatthassu 188-9, 248-9 YathÈhaÑ 267
MoggallÈnassa 53 Yatra 33-5-6-7-8-9, 41, Yadaggena 317
MoggallÈno 52-3 312, 381-2 Yadapi 304
Moghapurisa 73, 421 Yatra hi nÈma 6, 311-2, YadÈ 2, 22, 47, 58, 169,
Moghapurisassa 42, 309 381-2, 400 170, 229, 231-2-3, 267-9,
MoghapurisÈ (10) 57, 495 YathayimÈ 41 314-5, 320, 335, 381,
MoghapurisÈnaÑ 57 Yathayime 340 407, 491
Moghapuriso 309 YathÈ 6, 8, 9, 12, 33-5-6-7- YadÈyasmantÈnaÑ 167,
MocapÈnaÑ 344 8-9, 40-1-2, 53, 141, 220, 260
Mocamadhumuddika- 272, 338, 345, 405-7, Yadi (32) 52-3, 71-2
sÈlukaÑ 350 485-9, 492-8-9, 501, 510 YadidaÑ 5, 7, 74, 151,
Mocetunti 298 YathÈkathaÑ 52, 221 224, 435
MocetvÈ 298 YathÈ ca 510 Yadeko 500
YathÈÒÈyaÑ 137 Yann|na 102, 139, 384
Morag| 285-8
YathÈÒÈyena 219 Yann|nÈhaÑ (42) 10-1,
MoracitrÈ 288
YathÈÔÔhÈne 60-5-6, 79, 84 22, 41-2
MorapiÒchapari- Yamakathavikanti 296
sibbitÈ 273-4 YathÈtthakÈrÊ 136
YamakanatthukaraÓinti 269
MohagginÈ 44 YathÈdiÔÔhaÑ 23-4
Yamataggi 343
Mohassa 270, 331 YathÈdhammaÑ 256-7-8,
Yamayena 230
MohÈ 484 261-3
YamahaÑ 445-6, 480-1
MohÈgatiÑ 395-7 YathÈdhammo 109, 190, YamÈmase 496
MoÄigalle 119 250, 280, 297, 303, YamidaÑ 44-5
318, 335, 402, 503 Yampi 389
MyÈyaÑ 5, 282
YathÈnusiÔÔhaÑ 13-4 YampicchaÑ 14
[ Ya ] YathÈpaÒÒattaÑ 60-5-6, Yamettha 333
YaÑ (42) 4, 19, 49, 53, 129 79, 84 YasaÑ 21-2-3
YaÑkÈlaÑ 388 YathÈparisÈ 190 Yasassa 21-2

[ Ya ] [ Ya ] [ Ya ]
Yaso 21, 137, 350 YÈciÑ 71 YÈva 108, 127, 146, 156-7,
Yasojo 336 YÈciÑsu 102-4-8 164-5, 194, 213, 227,
YasmÈ 18-9 YÈci 72-3, 98, 103, 261, 307, 331, 337-8,
YasmiÑ 41, 59, 65, 78, 83, 135, 213, 428-9 341, 381-2-9, 392,
297, 323-4, 506-7-8, 510 YÈcitakena 125 410-4-5, 495
YasmiÑvÈ yasmiÑ vÈ 482 YÈcitabbo 72, 99, 395-6-7 YÈvakÈlikena 349
Yassa (32) 71-2, 99, 100-1 YÈcite 479 YÈvakÊvaÒca 16
YassatthÈya 13-4, 269 YÈcitena 72 YÈvajÊvaÑ 63-7, 73, 81,
YassadÈni 321-3 YÈcitenapi 138 111, 133-4-5, 284,
YassÈyasmato 71-2, 99, YÈcitvÈ 395-6-7 292-3, 406-7, 417-8
111, 132-3, 144-5-6-7-
YÈciyamÈnena 128 YÈvajÊvikaÑ 349, 406
8-9, 352, 396-7-8, 420,
YÈceyyÈma 384 YÈvatake 117
507
YÈjeyyaÑ 386 YÈvatakesu 510
YassussadÈ 3
YÈ 22-3, 47, 70, 147-8, YÈti 375-6 YÈvatatiyaÑ 141
150, 320-4, 408 YÈnaÑ 280-9, 326, 339 YÈvatÈ 143-4, 323
YÈkÈci 20 YÈnakathaÑ 276 YÈvatikÈ 141, 326-7-9,
YÈguÑ 58, 63, 77, 82, YÈnassa 326-7-9, 340 340, 427, 437
108-9, 118, 315-6, 348 YÈnÈ 326-7-9, 340 YÈvadattaÑ 208, 305-6-8,
YÈgu 58, 63, 77, 82, YÈnÈni 326, 339 317-9, 404, 491
108-9, 315-6, 350, 407 YÈni 99, 100, 140, 292-3, YÈvadattaÒca 374
YÈguÒca 315-6 335, 405-6, 411, 510 YÈvadattanti 317
YÈgunti 348 YÈnipi 291 YÈvadattacÊvaraÑ 352
YÈgupÈnampi 118, 347 YÈnugghÈtena 280 YÈvadatto 319
YÈgupÈne 483-4 YÈnena 80, 326-7-9, 340 YÈvabrahmalokÈ 17
YÈgupi 290, 386-7 YÈnehi 340 YÈvassa 337-9
YÈgumadhugoÄakÈ- YÈpanÊyaÑ 74, 221, 306, YÈvÈhaÑ 164-5, 227, 261-6
nujÈnÈ 314 151, 431, 497-8 YÈvicchanti 406
YÈguyÈ 315, 427, 430 YÈpetuÑ 335, 401-2 YÈhaÑ 311
YÈguyÈ ca 315
YÈmaÑ 1, 2 YiÔÔhe 46-7
YÈguyÈti 315
YÈmakÈlikaÑ 349 YugaÑ 326-7
YÈguyo 336
YÈmakÈlikena 349 Yugena 326-7
YÈg|ti 304, 348
YÈcati 72, 99, 132-3-5-6, YÈmÈ 17 Yujjati 477
459, 460-1-2-3-4-5, YÈmÈtikkante 349 Yutto 492-4
470-1-2-3-4-5 YÈmÈnaÑ 17 YuddhakathaÑ 276
YÈcanabahulÈ 102 YÈme 401-2 YuddhÈbhinandino 103
YÈcamÈnena 138 YÈyaÑ 15 Y|thÈ 500
YÈcasÊti 406-7-8 YÈya 39, 42 Y|sapiÓÉapÈtenÈti 392
YÈcÈpetabbo 131 YÈyanti 280 Ye (44) 10-1, 27, 50-2-
YÈcÈmi 72, 99, 131-2 YÈyitabbaÑ 280 3-5-6, 68, 73-5, 89,
YÈcÈmÊti 392, 405-8 YÈyeyya 280 101, 105-6-7, 138, 193
[ Ya ] [ Ra ] [ Ra ]
Yekeci 20 RajanaÑ 22-3, 47, 62-7, RattisatÈnÊti 301
Ye te 75, 310 81, 86, 267, 399, 400 RattÊsu 41, 401-2
Ye te bhikkh| 68, 89, 485 Rajanakumbhinti 399 Ratt|paratÈ 343
Yena (132) 3, 4, 5, 6, 11-2, RajanakolambaÑ 399 Ratt|parato 343
21-2, 34-5-6-7-8-9, 42 RajanaghaÔanti 399 Rate 46
Yenajja 324 RajanadoÓikanti 399 RathaÑ 492-4
YenÈyasmato 324 RajananipakkaÑ 294 RathattharaÑ 281
YenÈyasmÈ 42-3, 51, 265, RajanabhÈjanaÑ 399
300-8, 315, 335, 345-6 Rathasatehi 329
RajanÈni 399
YenÈyasmÈ ca 497 RathikaÑ 334, 489, 490
RajanuÄu~kaÑ 399
YenÈhaÑ 35-6, 406 RathikÈ 334, 489, 490
Rajanti 398-9
Yepi 343-7, 401-2 Ratho 492-4
Rajantena 62-7, 81, 86
Yepime 430 RajitabbaÑ 62-7, 81, 86 RamatÊ 500
Yepissa 303 Ramittha 46
RajiyethÈti 62, 67, 81, 86
Yebhuyyena 250-1 RasaÒjanaÑ 294
RajetuÑ 400
YesaÑ 150, 307, 346 RasavatÊ 196-8
Rajena 60-5, 79, 84
YesamidaÑ 343 RasasampannaÑ 39
RajeyyÈsÊti 67, 86
Yehi 327
RajjaÑ 265 RasÈ 28, 44, 271-2
Yo (103) 3, 4, 14-5, 49
Yo kho 449, 450 RajjuyÈ 489, 490 Rase 46
Yo ca tattha cÊva- Rajjo 47 Rasesu 46
ruppÈdo 352 RaÒjeti 509 Rasesupi 45
YojanaÑ 379, 380 RaÒÒÈ 105-6-7, 302, 390-2 Raso 297
Yojanesu 351 RaÒÒomhi 389 RassaÑ 490-2-3-4
Yojaye 219 RaÒÒo 49, 103-4, 139, Rassanti 494-5
YojÈpetvÈ 326, 339 213-4, 265, 300-1, Raho 190
YojetvÈ 429 312-3, 338-9, 382-3-4-6- Rahogatassa 5, 28-9, 139,
Yojehi 492-4 7-8-9, 428
140-3, 268, 284,
YodhÈ 104 RaÒÒopi 301
290, 335, 499
YodhÈnaÑ 103 RaÔÔhaÑ 496
Yoniso 29, 30, 136 Raho ca 498
RattacittÈpi 279
Yo nu kho 450-1, 449 RÈgagginÈ 44
RattiÑ 49, 50, 66, 80-5,
YohaÑ 317, 390, 492-3 322, 377-8, 401-2 RÈgadosapareteti 5, 7, 8
YvÈyaÑ 28, 439 Ratti 61, 108, 250-1, 323 RÈgarattÈ 6, 7, 8
YvÈhaÑ 492-3 RattiyaÑ 121 RÈgassa 270-1, 331
[ Ra ] RattiyÈ (31) 1, 21, 33-4-5- RÈjakathaÑ 276
Rakkhati 137 6-7-8-9, 48, 108-9, 276, RÈjakicca 102
Rakkhanti 409, 410 286, 306, 311-5-6, RÈjakumÈraÑ 397, 382-3
RakkhitavanasaÓÉe 499 323-7, 334-6, 340-1- RÈjakumÈrassa378-9, 382-3
RakkhitavanasaÓÉo 500 4-6-8, 401-2, 491 RÈjakumÈro 378-9, 382-3
Rakkheyya 137 Rattiyo 301 RÈjakulÈni 379
[ Ra ] [ Ra ] [ Ra ]
RÈjagahaÑ (25) 45-8-9, RÈmaputtoti 11 RocemÊti 51-2, 505
111, 147, 157, 274, 303- RÈhulaÑ 115-6 Rocesi 11
4-5-6-9, 318, 320, RÈhula 115, 503-4 RocesÊti 51-2
339, 377, 380-2-6- RÈhulamÈtÈ 115 Rocehi 504
7-9, 400-1, 428 RÈhulavatthu 115 RojaÑ 345-7
RÈjagahako 377-8, 384, 428 RÈhule 116 Roja 345-6-7
RÈjagahassa 383-4 RÈhulo 115-6, 503, 511 Rojamallavatthu 345
RÈjagahaseÔÔhivatthu 383 RiÒcati 509 Rojassa 346, 411
RÈjagahÈ 318 RiÒcanti 278 Rojo 345-6-7, 411
RÈjagahe (33) 45, 50-1-2, RiÒcissanti 278
Rodati 301
70-2, 108, 110-5, 139, RittaÑ 220-1-2, 499
RodatÊti 301
143-7, 156, 190-2-3, Rukkhaggesu 192-3
RoditvÈ 491
265, 277, 299, 304-8-9, RukkhanimittaÑ 144
Rodanti 108, 110
310, 320-1, 377-8, 392, Rukkham|lampi 212
Rodantiyeva 109
400-1, 415, 428-9 Rukkham|lasenÈ-
sanaÑ 73, 133 RopitÈni 348
RÈja~ga 312-3
Rukkham|le 30, 168, 230, Ropiyanti 348
RÈjantarÈyo 152, 252
RÈjabhaÔaÑ 104 280, 318 [ La ]
RÈjabhaÔavatthu 103 Rukkham|lepi 396 LakkhaÓakasÈ 477
RÈjabhaÔÈ 123 RukkhaviÔabhiyÈ 212 LakkhaÓÈ 138
RÈjabhaÔe 104 Rukkhasusire 212 LakkhaÓÈhataÑ 106, 126
RÈjabhaÔo 104, 130-1-2 RukkhasmiÑ 277 LakkhaÓÈhatavatthu 106
RÈjamahÈmattÈnaÑ 256, RuciÒca 504-5 LakkhaÓÈhato 106, 127, 444
323 RuciyÈ 100-1 Lagganti 293, 410
RÈjÈ (34) 45-6-7-8-9, 50, Ruccittha 209, 210-1
Laggeti 302
101-2-3-4, 137-9, 193, Ruhati 442-3, 477, 498
Laggenti 399
213-9, 263-5, 288, 299, Ruhirena 138
Lacchasi 488
312-3, 337-8-9, 344, 377, RuÄho 312
LajjiÑ 127
382-3-4-6-7-8-9, 390 R|paÑ 18-9, 20, 108
Lajjino 56, 483-4
RÈjÈnaÑ 50, 104, 139, 265, R|pasmimpi 20
R|pÈ 28, 44, 271-2 LajjÊ 160, 171-2, 480-1-3
301, 377, 383-4-6-7-8
R|pÈni 23, 48, 267 LajjÊnaÑ 136
RÈjÈno 104, 165, 209, 227
RÈjÈyatanakathÈ 4 R|pikÈ 289 LaÔÔhi 137
RÈjÈyatanaÒca 137 R|piyamayaÑ 295-6 LaÔÔhivane 45
RÈjÈyatanam|lÈ 5 R|piyamayÈ 279 LaddhaÑ 302
RÈjÈyatanam|le 4 R|pe 18, 46 LaddhaÑ laddhaÑ 302
RÈjÈva 496 R|pesu 46 LapitaÑ 502-3
RÈjapaÔÔhÈnaÑ 378 R|pesupi 45 LapitÈya 253-4
RÈj|naÑ 193, 256, 323, 495 ReÓuhatÈya 41 Labbhati 19, 314-5
RÈmaputtassa 11 Revatassa 425 LabbhamÈnÈya 135-6
RÈmaputto 11 Revato 425-9, 503, 510 LabbhÈ 105-6-7-8, 494
[ La ] [ La ] [ La ]
Labbhetha 18-9 Li~gÈdidassana 185, 245 LomaÑ (19) 62-7, 81-6,
Labhati 14, 362-3-4-5-6-7-8 LicchavibhÈÓavÈra 328 201-3, 456, 460-1-2-3-
Labhate 408 LicchavÊ 326-7-8-9, 350 4-5, 470-1-2-3-4-5
Labhanti 139, 153-4-5, 208 LicchavÊnaÑ 326-7 LomaÑ pÈteyya 67, 86
LicchavÊparisaÑ 327 LomahaÔÔhajÈto 320
LabhÈma 351
LicchavÊvatthu 326 LomÈni 265
LabhiÑsu 208, 305, 394-5
Lujjanti 412, 429 LohatumbaÑ 297
LabhitvÈ 333, 480-1
LuddakÈ 314 LohamayaÑ 295
LabhimhÈ 306
Luvakacamma- LohitaÑ 54, 298, 429
LabhissÈma 314-5
carikkhaÔÈ 274 LohitakavaddhikÈ 273
LabhissÈmi 314-5
LohitaÒca 350
Labhetha 161-3-4-5, 170-1, L|khaÑ 70
LohitavaÓÓÈ 326
225-7, 232, 260, 496 L|khacÊvaro 148, 413
LohitavatthÈ 326
LabheyyaÑ 17, 42 L|khapaÓÊtasappÈya 219
LohitÈ 326
LabheyyÈma 18, 26-7, 42-3, L|khassa 208, 305-6
LohitÈla~kÈrÈ 326
54, 266 L|khÈ 290-1
LohitikÈ 34, 288
LabheyyÈhaÑ 17, 24, 42 L|khÈni 291
LohituppÈdaÑ 477
Layena 17 L|khÈyaÑ 381-2 LohituppÈdakacatuttho 440
LasikÈya 293, 410 L|khe 290 LohituppÈdakapaÒcamo 441
LahuÑ lahuÑ 259 L|kho 70, 137, 386-7 LohituppÈdakassa 190,
LahukaÑ 93-4-7-8, LekhaÑ 108 250, 443
112-3-4, 502-3-4 LeÓaÑ 299, 300 LohituppÈdakÈpi 423
LahukÈ 502-3-4 LokaÑ 9, 10, 45, 322, 339 LohituppÈdako 123,
LahukÈya 62-7, 80-6, 201-2 LokakkhÈyikaÑ 276 162-3, 226, 424, 477
LahucittakatÈ 111 Lokavid| 45, 339 LohituppÈdakupajjhÈ-
LahuÒca 379 LokasmiÑ 12 yena 124
LahuparikkhÈraÑ 421 Lokasminti 17 LohituppÈdakavÊso 442
LahuparivattaÑ 208-9 Lokassa 290-1 Lohitena 268, 282, 382-3
LahubhaÓÉaÑ 421 LokÈti 3 LoÄiÒca 350
Lah|ti 57, 76 LokÈnukampÈya 27
[ Va ]
LÈbhasakkÈrasilokaÑ 270 Loke 4, 5, 7, 8, 9, 12-6-7,
VaÑsadÈ 510
LÈbhasakkÈro 36-7 20, 49, 50-2, 286, 319 VakkhatÊti 345
LÈbhÈ 317-8, 498 Loko 6 Vakkhanti 210-1, 408
LÈbhÊ 302 LoÓaÑ 342-9 VakkhÈmi 209, 210-1
Likhi 137 LoÓatthikena 342 VakkhÈmÊti 51-3
LikhitakaÑ 106, 126 LoÓampi 305, 314, VaggaÑ 151, 224, 398
Likhitakavatthu 105 335, 341-7 VaggakammaÑ 434-6, 466-
Likhitako 105-6, 127, LoÓasakkharikÈya 298 7-8-9, 470-1-2-3-4-5-6-8
444, 477 LoÓasovÊrakaÑ 304 VaggakammaÒca 476
LikhitasÊpadÊ 138 LoÓÈni 293 Vaggakammanti 467, 471-2
Li~gasaÑvÈsakÈ 191, 264 LoÓehi 293 Vaggameva 478
[ Va ] [ Va ] [ Va ]
VaggasaÒÒino 173-6-7, 237 Vacchatarimpi 279 VattabbaÒca 138
VaggÈ (37) 172, 453, 475 VacchatarÊ 280 VattabbÈ 259, 260
VaggÈdhammena 478 VacchÈmi 76 Vattabbo 29, 98, 115,
VaggÈpi 478 VacchÈmÊti 76 131-5-6, 169, 231
VaggÈvaggasaÒÒÊ- VattamÈnÈya 486
Vajanti 509
pannarasakaÑ 177 VattÈmi 498
VajasatthÈ 219
VaggÈvaggasaÒÒÊ- VattÈro 272
VajÈdÊsu 211 VattitabbaÑ 58, 63-8, 77,
pannarasaka 176
Vaje 211 81-6
VaggikaÑ 476
VajjanÊyakammaÑ 449, 450 VattissantÊti 68
Vaggena 147, 154, 163-5,
225-7-8 VajjanÊyapuggala- Vatteyya 62-7-8, 81-6,
Vaggehi 453-4-5-6-7-8-9, sandassanÈ 189, 249 201-3
460-1-2-3-4-5-6 VajjÊnaÑ 323 Vatteyyanti 498
Va~gantaputtaÑ 74 VaÔÔiÑ 296 VatthaÑ 22-3, 47, 267
Va~gantaputto 74 VaÔÔi 374 VatthakathaÑ 276
VacaÑ 292 VaÉÉhamaÑsaÑ 298 VatthabbaÑ 111-2-3-4-5,
VacattaÑ 292 VaÓatelaÑ 350 128, 131-2
VacanaÑ 209, 210-1 VaÓatelanti 298 VatthÈni 25, 98, 115,
VacanapathÈnaÑ 109 VaÓapatikammanti 298 267-8, 283
VacanÈya 256-9 VatthiÑ 315-6
VaÓabandhanacoÄanti 298
VacanÊyÈ 164-5, 227-8-9, VatthikammaÑ 310
VaÓabandhanacoÄena 298
260 VatthikammaÑ vÈ 310
VaÓippatho 323 VatthikammaÒca 350
VacanÊyÈti 172
VaÓo 298, 310 VatthuÑ 76, 111, 128,
VacanÊyo 57, 72-6, 98,
VaÓÓaÑ 57, 315, 328-9 208-9, 258, 508
131-5-6, 161-3-7-8-9,
170, 223-5, 230-1, VaÓÓaÒca 315 Vatthu 137, 258-9,
225-6-7-8-9, 261-3, 419 VaÓÓapokkharatÈya 377-8 64, 274, 476
Vacanena 171-2 VaÓÓanibhÈhi 35-6 Vatthu ca 258
VacÊkammaÑ 485-6, 498 VaÓÓavÈdÊ 421 VatthuÒca 259
VacÊduccaritaÑ 332 VaÓÓasampannaÑ 39, 40 VatthuddÈne 219
VacÊduccaritassa 330-1 VaÓÓavaÓÓaÑ 398 Vatthumhi 138
VacÊduccaritena 331 VaÓÓitaÑ 316, 419 Vatthuvibh|takÈraÓÈti 191
Vaco 509, 510 VaÓÓemÊti 392-4 Vatthusu 510
VaccakuÔi 61-6, 80-5, VaÓÓo 297 VatthusmiÑ 506-7-8
194-5-7 Vata 6, 17, 21, 32-3, 47, Vatthussa 507
VaccaghaÔaÑ 220-1-2 Vatth| 350, 376, 429
50-2, 266, 311-2-7,
VaccaghaÔaÑ vÈ 499 Vatth|ni 138, 191, 219,
327, 405, 488, 495-8
VaccapÈdukaÑ 279 264, 289, 323, 479
VatÈyaÑ 49 Vatth|hi 501-2-3-4
VaccamaggaÑ 309
Vacce 303 Vattati 459, 460-1-2-3-4-5, VatvÈ 12, 169, 170, 231-2-3
VacchakaÑ 282 470-1-2-3-4-5-9 VatvÈna 6, 7
Vacchakassa 282 VattatÊti 156-7 Vadatu 230
Vacchako 281 VattanÈ 510 Vadanti 369, 370-1
VacchagiddhinÊ 282 Vattanti 68, 137 Vadantu 223-8-9
[ Va ] [ Va ] [ Va ]
VadamÈno 330-1-2 VarÈnÊti 408 Vassampi 192-3
VadÈmi 44, 71-2, Vare 289 VassÈnaÑ 284, 379, 411
130-1-2-3, 505 VasaÑ 349 VassÈni 137-9
VadÈmÊti 342 Vasati 118, 374 VassÈne 192
Vadeti 157, 369, 370-1 Vasanti 161, 194, 213, 415
VassÈvÈsaÑ 192-3, 213-4
Vadenti 118 VasÈni 291
VassÈvÈsabhÈÓavÈro 206
Vadeyya 3, 255-6, 263, VasiÑsu 351
Vasi 110, 213, 414-6 VassÈvÈso 192, 213-4-
330-1-2
VasitabbaÑ 161 5-6-7-8-9
VadeyyuÑ 260
Vasittha 221, 351 Vassikasa~ketaÑ 413
Vadeyyu 509
Vadehi 98, 115-6, 285, VasitvÈ 215-6-7-8 VassikasÈÔikaÑ 406-8, 429
392, 406 VasimhÈ 221-2, 351 VassikasÈÔikÈ 408
VadehÊti 29, 258-9 Vasissanti 484 VassikasÈÔikÈti 411
VaddhikÈ 288 VasissÈma 483 Vassike 21
VadhitÈ 282, 334 VasissÈmi 128, 371-2-3 Vassiko 21
Vadhena 153-4-5 VasuÑ 374 Vassuposatho 191
VanaÔÔhaÑ 309, 335 Vasena 498 Vass|pagataÑ 208-9
VananimittaÑ 144 VaseyyaÑ 213-4 Vass|pagatÈ 206-7-8
VanasaÓÉaÑ 30-4-5-6 Vaseyya 127 Vass|pagatÈnaÑ 207
VanasaÓÉe 33-4-5-6 VaseyyÈma 32, 220-1-2
Vass|pagato 171, 210-1
VanasaÓÉo 30 VaseyyuÑ 161
Vass|pagamanaÑ 211
Vane 339 Vasehi 291
VassaÑ 110, 137, 161, Vass|panÈyikaÑ 192
Vaneti 500
192-3-4, 204, 211-2-3-4, Vass|panÈyi-
VantaÑ 418
220-1-2, 259, 261-2, 351, kkhandhako 218-9
Vantena 373
Vanda 285 414-5, 429 Vass|panÈyikÈ 192
Vandati 287 VassaÑvuÔÔha- Vass|panÈyikÈti 192
VandatÊti 285 saÑghassa 427 Vass|panÈyikÈnujÈnanÈ 192
VandÈpetvÈ 29, 98, VassaÑvuÔÔhassa 284 Vass|panÈyikÈya 193, 211,
115, 131 VassaÑvuÔÔhÈ 194, 213,221, 351
VanditvÈ 57, 72-6, 98 263, 305-6, 351, 407, 414 VÈ (152) 6, 9, 17
Vapayanti 2 VassaÑvuÔÔhÈnaÑ 221-3, VÈkacÊraÑ 421-9
Vappassa 17 259, 351, 425 VÈcaÑ 220-1, 499
Vappo 137 VassaÑvuÔÔho 29, 39, VÈcÈgocarabhÈÓino 496
VammikaÑ 487-8-9 370-1, 415-6, 423 VÈcÈya 57, 68, 76, 87,
VammikanimittaÑ 144 VassaÑvuÔÔhoka-
161-3, 225
VammikÈ 488 puÓÓehi 374
VÈcitamanuvÈcenti 343
VayaÒcassÈnupassati 271 VassaÑvuÔÔhomhi 369,
370-1 VÈÓijÈ 4, 5
VayaÒcassÈnupassatÊti 272
VayÈhaÑ 498 Vassacchedassa 207-8-9, VÈÓijÈnaÑ 4
VaraÑ 30, 116, 389, 210-1 VÈÓije 4
392, 428-9 VassacchedassÈti 207 VÈtaÑ 315-6
VarametaÑ 382 Vassati 404 VÈtapÈnÈ 61-6, 79, 80-5
VarÈni 405-6-7-8 Vassante 212, 351 VÈtapÈnesu 302
[ Va ] [ Va ] [ Va ]
VÈtapÈnehi 121 VÈso 111 Vigarahi 57, 68, 73-4-5, 89,
VÈtavuÔÔhi 271 VÈssa 61-6, 80-5, 199, 200 109, 214, 224, 275-9,
VÈtÈ 61-6, 79, 80-5 VÈssÈ 201-2 304-9, 312-8, 348,
VÈhaÑ 143 416, 421, 486
VÈtÈbÈdho 297
VÈhanaÒca 487-9, 492-3-5 VigarahitvÈ 57, 68, 73-5-6,
VÈ”ti 19, 199, 201-3-4-5,
VÈhanÈgÈresu 388 89, 109, 214, 222-4, 275,
264-9, 316-7, 403
VÈhanena 388 303-4, 310-2-8, 348,
VÈtireke 374
VÈÄa-ul|kapakkhaÒca 429 416, 422, 486
VÈtena 272
VÈÄakambalaÑ 421 ViggahaÑ 254-5, 486, 495
VÈdaÑ 75, 98
VÈÄantarÈyo 152, 252 Viggahena 486, 495
VÈdÈnuvÈdo 330 Viggaho 482-3-4, 506-7-8
VÈÄÈ 219
VÈditaÑ 491 VighÈtaÑ 272
VÈÄehi 206-7
VÈdite 377-8 VighÈsÈdasatÈni 314
VikaÔaÒca 350
VÈdesi 491-2 VighÈsÈdÈ 319
VikaÓÓaÑ 412
VÈdesÊti 491 VighÈsÈdÈnaÑ 319
VikaÓÓo 412, 429
VÈdehÊti 491 VighÈsÈde 319
VikatikaÑ 280
VÈmako 343 VicakkhaÓo 478, 509
VikatikÈ 281
VÈmadevo 343 Vicara 7, 8, 9
Vikappetabbanti 412
VÈmanaÑ 126, 138 VicÈraÓaÒca 374
VikappetabbÈnÊti 411
VÈmano 444, 477 ViciÓathÈti 388
VikappetuÑ 411
VÈmena 493 VicinantÈ 107
Vikappetunti 412
VÈyanti 61-6, 79, 80-5 Vicinanti 185-6, 245-6
Vikalake 398
VÈyamantassa 155 VicinitvÈ 60-5, 79, 84,
VikÈraÑ 381-2-4-6-7
VÈyamituÑ 155 185-6, 246
VikÈlabhojanÈ 117, 343
VÈyame 191 VicchikÈ 288
VikÈle 147, 292, 303,
VÈrÈ 376 VicchikÈÄikÈ 273-4
349, 406
VÈreyyaÑ 196-8 VijanataÑ 49, 50
VikÈlepi 349
VÈresi 497 VijÈnatanti 55
VikÈsika 298, 350 VijÈnanti 496
VÈsaÑ 324, 406 VikesikaÑ 21
VÈsabhagÈmake 476 VijÈnÈti 137
VikkhÈletvÈ 308 VijÈnÈthÈti 137
VÈsabhagÈmabhÈÓavÈro444 VikkhipÈpetvÈ VijÈneyya 376
VÈsamagÈme 430 (paÔisodhakÈnaÑ Vijayi 378, 489
VÈsabhagÈmo 430 mati) 260 VijÈyissatÊti 382-3
VÈseÔÔho 343 VikkheÄikaÑ 21 VijitaÑ 47, 496
VÈsetu 336 VigatakathaÑkathÈ 18, Vijitasa~gÈma 7, 8, 9
VÈsetvÈ 304-5 25-7, 267 Vijite 337-8
VÈsetunti 305 VigatakathaÑkatho 17, 23, Vijjati 12, 272, 297, 478
VÈsenti 305, 336 47, 320 VijjÈ 15-6
VÈseyyanti 489 VigatavalÈhakaÑ 4 VijjÈcaraÓasampanno 45,
VÈsesi 489 Vigato 28 339

[ Va ] [ Va ] [ Va ]
VijjhÈpetuÑ 40 VidhavÈgocaro 99, 100 VinetÊti 328-9, 330-1-2,
VijjhÈpetunti 40 VidhunitvÈ 282 340
VijjhÈyantu 41, 137 Vidh|payaÑ 2 VinetuÑ 92-3-7
VijjhÈyiÑsu 41-3 VinaÔÔhaÑ vÈ 373 VinodÈpetabbaÑ 61-6, 80-5
VijjhÈyissanti 41 VinayaÑ 152-3-4, VinodÈpessÈmi 199, 202
ViÒÒattibahulÈ 102 191, 251, 501 VinodetabbaÑ 61, 80-5
ViÒÒÈÓaÑ 1, 2, 19, 129 VinayakammaÑ 448, VinodetuÑ 92-6
ViÒÒÈÓanirodhÈ 1 450-1-2 VipattibyÈdhike 479
ViÒÒÈÓanirodho 1 Vinayakammanti 448-9 VipannaÒca 476
ViÒÒÈÓapaccayÈ 1, 2 VinayaÒca 506 VipariÓÈmadhammaÑ 19
ViÒÒÈÓasmimpi 20 VinayatajjanÈ 191 VipÈceti 194, 213, 303, 317
ViÒÒÈÓe 19 Vinayato 480-1 Vipacentassa 194, 213
ViÒÒÈpaniyÈ 286 VinayadharapaÒca- VipÈcentÈnaÑ 55-6, 76,
ViÒÒÈpeti 57-8, 68, 76, 87, mena 287-8 105-7, 110, 140, 192-3,
161-3, 225 VinayadharÈ 483-4 279, 303, 485
ViÒÒÈpetvÈ 56-7, 76, 304 Vinayadharehi 251 VipÈcenti (40) 54-6, 68,
ViÒÒÈpentassa 443 Vinayadharo 161, 171-2, 73-5-6
ViÒÒÈpesinti 312 480-1-3 VipÈcentiyÈ 213
ViÒÒÈpesÊti 312 VinayapurekkhÈratÈ 223 VippakataÑ 373
ViÒÒutaÑ 379, 489 Vinayamhi 136 VippakatacÊvaraÑ 355-6-7,
ViÒÒ| 490
VinayasaÒÒino 172-3-4- 360-1-2
ViÒÒ|naÑ 256
5-6-7, 233-4-5-7 VippakatÈ 376, 413
ViÒÒ|parisaÑ 509
VinayÈ 436, 476 Vippakate 375
ViÔabhiyÈ 219
VinayÈya 330-1-2 VippakatasamÈdÈya
VitudantÈ 486
Vinaye 136-7 pannarasaka 360
VitthÈyanti 130
VitthÈyi 131 Vinayo 4, 152-3, 503 VippaÔisÈro 313
VitthÈretabbaÑ 360 Vinayoti 501 VippamuttaÑ 272
VitthÈrena 51-2, 93-7-8, Vinassa 119 Vippamuttehi 48-9
112-3-4, 152-7, 160-1, Vinassati 6 Vippamutto 48-9
400, 495 Vinassante te180-1-2-3-5-6, Vippayogo 14
VitthÈreneva 15 240-1-2-3-5-6 Vippalapati 490
Vitthenti 138 VinasseyyuÑ 100 Vippalapantiyo 21
ViditadhammÈ18, 25-7, 267 VinÈ 166, 388, 482-3-4 VippalapÈmi 490
Viditadhammo 17, 23, VinÈmetvÈ 384 VippasannÈni 11, 51
47, 320 VinÈyako 32, 42 VibbhantaÑ 103
Vidito 23-4 Vinicchayesu 509 Vibbhantesupi 76, 89
ViditvÈ 2, 5, 9, 33, 48, 74, Vinicchinantehi 251 Vibbhanto 19
286, 304-6, 311, 321-4- VinipÈtaÑ 322 Vibbhamati 135-6, 162-3-4,
5-6, 334, 340-1-4, ViniveÔhetvÈ 4, 387 225-6, 423-4
404, 500 VinÊvaraÓacittaÑ 22-3, 320 Vibbhamantipi 68, 87,
Vid| 496 VinÊvaraÓacitte 47, 267 118, 423
ViddhaÑ 4 Vineti 315 Vibbhami 103, 135
[ Va ] [ Va ] [ Va ]
Vibbhamissanti vÈ 501 VirajaÑ 16-7-8, 22-3, 47, VivittaÒca 511
VibbhamissÈmi 102 51-3, 267, 320, 408 Viveko 4
VibbhamissÈmÊti 73 Virajjati 20, 45 VivecÈpetabbaÑ 61-6, 80-5
Vibha~gakovido 510 ViratÈ 343 VivecÈpessÈmi 200-2
Vibha~gÈ 510 Virato 343 VivecetabbaÑ 61-6, 80-5
VibhajissÈmi 141 Viraddhikovido 509 VivecetuÑ 92-3-7
VibhattÈ 191 VirameyyÈma 103-4 VivecessÈmi 200-2
VibhavataÓhÈ 15 VirÈgatÈ 4
VisaÑ 299
VibhÈyati 108 VirÈgÈ 20, 45
VisaÑvÈdeti 214
VibhÈyissati 251 VirÈgo 5, 7
VibhÈyissatÊti 251 VisaÑvÈdessati 213
Viritto 391
VibhÈvessatÊti 490 VisaÑvÈdessasi 214
Virittomhi 391
VibhÊtakaÑ 293 ViruÄhiÑ 57, 76, 430 Visajja 325
Vimano 382 ViruÄhiyÈ 135 VisamaÑ 296
VimanosÊti 382 VirecanaÑ 299, 310, 390-1 Visayha 509
VimalenÈnubuddhaÑ 6, 8, 9 VirecanaÒceva 350 VisÈkhaÑ 404-5-8, 410
Vimalo 25 Virecessati 391 VisÈkhÈ 404-5, 410, 505
Vimuccati 20, 45, 268, 271 VirecessatÊti 390-1 VisÈkhÈbhÈÓavÈro 408
VimucciÑsu 20, 45 Vilumpantipi 207 VisÈkhÈya 213, 405
Vimucci 23 VilumpamÈnÈnaÑ 496 VisÈkhe 405-6-7-8, 505
Vimuttacittassa 271
Vilokitena 50-2 VisÈkheti 406
Vimuttamiti 20, 45
VivaÔÔampi 401 VisÈÓaÑ 350
VimuttasmiÑ 20, 45
Vivadati 466-7-8-9, VisÈÓamayaÑ 295
Vimuttassa 272
470-1-2-3-4-5-9 VisÈÓena 298
VimuttiÑ 30
Vivadanti 129, 138, 147 VisÈÓesupi 279
Vimutti 16, 29
Vimuttakkhandhe 90-1-5 VivariÑsu 21 VisÈrado 322, 509
Vimuttakkhandhena 90-1- Vivari 346 VisikhÈkathaÑ 276
4-5, 111-2-3 VivaritabbÈ 61-6, 80-5 VisibbesuÑ 41
VimuttiÒÈÓa- VivarissÈmi 141 VisujjhitukÈmena 142
dassanakkhandhe 90-1-5 Vivareyya 23, 48, 141-2,
VisuddhÈnaÑ 258
VimuttiÒÈÓa- 267
VisuddhÈnaÒca 259
dassanakkhandhena 90-1- VivÈdakÈrakÈ 259, 260,
VisuddhÈpekkhena 141
4-5, 111-2-3 501-3-4-5
VisuddhÈpekkhenÈti 142
Vimuttisukha- VivÈdakÈrakehi 499
VivÈdakÈrako 453-4-5-6, VisuddhiyÈti 143
paÔisaÑvedÊ 1, 3, 4
466 Visuddhena 11, 323
Vimutte 54
Vimutto 12, 270 VivÈdan’ti 254-5, 486, 495 Visuddho 143
VimokkhaÑ 135 VivÈdapattidassane 510 Vissajjitunti 154
VimokkhÈnaÑ 142 VivÈdÈpannÈ 485 Vissajjeti 302
Viya 32 VivÈdena 486, 495 VissajjetuÑ 130
ViyattÈya 404-5 VivÈdo 482-3-4, 506-7-8 Vissajjet|ti 38
ViyÈkaraÑ 509 VivittaÑ 505 Vissajjenti 153-4
[ Va ] [ Va ] [ Va ]
Vissajjeyyanti 38 VihÈraÑ vÈ 336 VÊra 7, 8, 9
VissaÔÔhÈya 286 VihÈracÈrikaÑ 281, 302 VÊriyasamataÑ 269
VissaÔÔho 51 VihÈrapacchÈyÈyaÑ 266 VÊriyÈrambhassa 57, 421
VissaraÑ 121 VihÈrassa 336 VÊriyÈrambhÈya 421
VissaramakÈsi 121 VÊsati 476
VihÈrÈ 266, 302
VissaritvÈ 300 VÊsativaggakaraÓaÑ 442
VihÈre 59, 60-5, 78-9, 83-4,
VissÈsaÑ 41 VÊsativaggakaraÓaÒce 441
309, 311, 417
VissÈsagÈhÈdhiÔÔhÈsi 429 VÊsativaggo 439
VihÈrena 310, 346 VÊsativassova 109
VissÈsÈ 425 VihÈremu 33 VÊso 476
VissÈsikaÔÔhÈne 492 VihÈro 59, 60-5, 73-8-9, Vuccati 141, 437, 508
Vihara 32-4 83-4, 133, 145, 194-5-7-8, Vuccanti 141
ViharataÑ 261-2
206, 219, 268, 309, 336, VuccamÈnÈ 109, 481-2
Viharati (48) 1, 4, 5,
346, 397, 417 VuccamÈno 75, 98, 261
41-3-5, 59
VihÈsiÑ 499 VuÉÉhiÑ 75, 430
Viharatu 486, 495
VihÈsi 34-5-6-7-8-9, 269 VuÉÉhatarassa 505
ViharathÈti 498-9
VihiÑsasaÒÒÊ 10 VuÉÉhataresu 509, 510
ViharantÈ 57, 76
ViheÔhiyatÊti 32-3 VuÉÉhapabbajitaÑ 348
Viharanti 53-6, 76, 102, VuÉÉhapabbajitavatthu 347
117, 138, 156, 160-6, ViheÔhentÈ 192-3
VuÉÉhapabbajitassa 347
228-9, 231, 268-9, 314, ViheÔhentÊti 277
VuÉÉhapabbajito 347-8
415, 486, 497 ViheÔheyya 32-3
VuttaÑ 138, 208-9
Viharante 9, 10-1 ViheÔheyyuÑ 104, 313
VuttavÈdino 330
ViharÈma 53 ViheÔhesÊti 32-3 VuttÈ 210
ViharÈmÈti 498-9 VihesÈti 5, 7 Vutte 7, 11-2-3, 49, 70,
ViharÈmi 500 VÊÓaÑ 21, 288 163-5, 225, 312, 333,
ViharÈmÊti 498 VÊÓaÒca 491-2 481-6, 490
ViharitvÈ 11, 43-5, 111-5-6, VÊÓÈya 269 Vutto 141-2, 211, 261, 272
156, 193, 277, 303-8-9, VÊtamalaÑ 16-7-8, 22-3, 47, VuÔÔhaÑ 304-5, 335
310-4-8, 321-7, 339, 51-3, 267, 320 VuÔÔhahitvÈ 3, 4, 5, 169,
341-5-7-8, 400-1-3-4, 500 VÊtarÈgattÈ 270-1 232
ViharissathÈti 13-4 VÊtarÈgÈ 409 VuÔÔhÈ 222
Viharissanti 56-7, 76, 117, VuÔÔhÈti 298, 337-8
VÊtadosattÈ 270-1
275 VuÔÔhÈtukÈmena 142
VÊtamohattÈ 270-1
ViharissantÊti 56 VuÔÔhÈnaÑ 92-6
VÊtinÈmeti 215-6-7-8,
ViharantÊti 57 VuÔÔhÈnapadassa 510
Vihareyya 49 354-5-6-7-9, 362-6, 372
VuÔÔhÈnamassa 63-7, 81-6,
Vihareyyanti 500 VÊtinÈmetvÈ 286
417-8
VihareyyÈtha 275 VÊtisÈretvÈ 3, 46, 51-2, VuÔÔhÈpetabbo 397
VihÈyissati 406 306, 324, 343 VuÔÔhÈpenti 397, 428
VihÈraÑ 59, 65, 78, 83,145, VÊthikusalo 406 VuÔÔhÈpeyya 397
194, 214-5-6-7-8, 310, VÊmaÑsÈya 99, 100 VuÔÔhÈpeyyÈthÈti 378
336, 345-6, 396, 405 VÊmaÑsitvÈ 429 VuÔÔhÈpessÈmÈti 378
[ Va ] [ Va ] [ Va ]
VuÔÔthÈpesi 378 VeÔhanaÑ 422 VelÈyaÑ 2, 3, 4, 286,
VuÔÔhÈya 58 VeÔhetvÈ 311 325, 500
VuÔÔhÈsi 207, 211-9, 493 VetanaÑ 337-8-9 VesÈrajjappattÈ 18, 25-7,
VuÔÔhÈsÊti 493 VedanaÔÔassa 442 267
VuÔÔhÈsinti 493 VedanaÔÔÈpi 423 VesÈrajjappatto 17, 23, 47,
VuÔÔhÈhÊti 171-2 VedanaÔÔo162-3, 225-6, 423 320
VuÔÔhitÈ 141, 191 VedanÈ 1, 18, 20 VesÈliÑ 327, 333, 377, 401
VuÔÔhitÈya 175-6-7-8-9, VedanÈnaÑ 109, 418
VesÈlikÈ 326
182-3, 236-8, 240-1-2 VedanÈnirodhÈ 1
VesÈliyaÑ 328, 334-9, 377,
VedanÈnirodho 1
VuÔÔhiti 510 401-3, 428
VedanÈpaccayÈ 1
VuÔÔhite 58-9, 63-4, VesÈliyÈ 326
VedanÈya 18
77-8, 82-3 VesÈlÊ 335, 377-8, 401
VedanÈyapi 20
VuÔÔhito 29, 290, 335 VesiyÈ 407
Vedantag| 3
VuddhiÑ 76 VesiyÈgocaro 99, 100
VedayitaÑ 44-5
Vuyhanti 145 VesiyÈhi 407
VediyissÈmi 408
VuyhamÈne 42-3 VesÊ 30, 209, 219
VedissÈmi 141
VusitaÑ 20, 45, 269 VessÈmitto 343
VedissÈmÊti 141
Vusitabrahmacariyo 3 VehÈsaÑ 41, 266, 477
Vedhati 509
VusitavÈ 269, 270 VeÄutaruÓÈni 278
VedhabyÈya 54
V|pakaÔÔho 269, 500 Venayiko 331-2 VeÄutaruÓe 278
V|pakÈsÈpetabbo61-6, 80-5 Venayiko 330 VeÄupattapÈdukÈyo 278
V|pakÈsÈpetuÑ 92-6 VepullaÑ 57, 76, 430 VeÄumayaÑ 295
V|pakÈsÈpessÈmi 199, 201 Vematikapannarasaka 177- VeÄuriyamayÈ 279
V|pakÈsetabbo 61-6, 80-5 8, 239 VeÄuvanaÑ 49, 50-4, 305
V|pakÈsetuÑ 92-6 VematikÈ 177-8, 185-6, VeÄuvane 192, 304-9,
V|pakÈsessÈmi 199, 201 191, 238, 245-6 320, 377
V|pasantaÑ 495 Vematiko 169, 170, 191,
V|pasamÈya 506-7 Vo 4, 30, 151, 223-4,
231-2-3, 263 349, 352, 417, 498-9
V|pasametuÑ 486 VematÊ 263
V|pasameyya 495 VodakaÑ 59, 64-5,
VeyyÈkaraÓaÑ 141
V|pasameyyÈmÈti 501 77-8, 82-3
VeyyÈkaraÓasmiÑ 16,
V|ÄhaÑ 207 Voropetabbo 134
20, 45
V|Äho 41, 147, 207 Voropeti 134
VeyyÈvaccaÑ 30-8
V|Ähodakena 219 VeyyÈvacco 62, 81 VoropetvÈ 134
Ve 4, 55, 344 VeraÑ 492-3-4-5 VoropeyyaÑ 495
VejjaÑ 379, 380-3-4-6-7-8 VeramaÓiÑ 117 VoropeyyÈmÈti 334
Vejjassa 379 VeramaÓi 117 VoropeyyuÑ 495
VejjÈ 297, 380-1-3-4-7 VeramaÓÊ 117, 213-4, 282 Voropesi 121
VejjÈhi 383-4 VerÈ 490-2-3-4-5-6 Volokento 9, 10
Vejjo 309, 379, 380-1-3-4 VerÈni 496 Volokesi 7
Vejjoti 380 Verena 490-2-3-4-5-6 VohÈrike 104

[ Sa ] [ Sa ] [ Sa ]
SaÑkaÉÉhitvÈ 491 SaÑghassa (53) 71-2, SaÑvatteyya 18
SaÑkampi 17 99, 100 SaÑvaraÑ 137
SaÑkilesaÑ 22, 47, 267, SaÑghasÈmaggiÑ 506-7-8
320 SaÑvarabhayaÑ 250
SaÑkhittÈ 468-9, 470-3-4-5 SaÑghasÈmaggiyÈ 191, 507 SaÑvareyyÈsi 231
SaÑkhittena 14, 51-2, 151- SaÑghasÈmaggi- SaÑvareyyÈsÊti 169
2-7, 160-1, 400, 495 yÈti 191, 250 SaÑvareyyaÑ 120
SaÑgopeti 410 SaÑghasÈmaggiyoti 508
SaÑghaÑ 72, 98-9, 107, SaÑvÈse 135-6
SaÑghasÈmaggÊ 508
115-6, 131-2-3, 194-7-8, SaÑvÈseti 136
223, 257-8, 476 SaÑghasÈmaggÊti 508
SaÑviggo 320
SaÑghakammaÑ 143, SaÑghasmiÑ 496
SaÑvijjati 399
165-6, 483-5 SaÑghassevetaÑ 425
SaÑghakaraÓÊyena 206 SaÑvijjanti 268
SaÑghÈÔiÑ 401-2
SaÑghaÒca 476 SaÑghÈÔi 59, 65, 78, 83, SaÑvidahitÈnÊti 400
SaÑghanavakaÑ 156 SaÑvidahitunti 400
SaÑghanÈnÈkara- 130, 403
SaÑghÈÔiyÈ 412-3 SaÑvidahitvÈ 400
ÓaÑ 506-7-8
SaÑghanÈnÈkara- SaÑghÈÔiyo 58, 63, 77, 82 SaÑvidhÈtuÑ 99, 100, 418
Óanti 482-3-4 SaÑghÈdisesaÑ 255-6-7 SaÑvutadvÈro 346
SaÑghappatto 162-4, 226-7 SaÑghÈdisesadiÔÔhino 257 SaÑvejeyyanti 42
SaÑghapavÈraÓÈ- SaÑsaÔÔhaÑ 292
dippabheda 228 SaÑghÈdisesÈ 255
SaÑghabhattaÑ 73, 133 SaÑghÈdisese 151 SaÑsaritaÑ 325
SaÑghabhattampi 118 SaÑghÈdisesena 256 SaÑsÈmetvÈ 221, 285, 431,
SaÑghabhedaka- SaÑghÈrÈmaÑ 117 495, 501
catuttho 440 SaÑghÈrÈmo 118 SaÑsitaÑ 326
SaÑghabhedaka-
paÒcamo 441 SaÑghikÈni 348, 414-5-6 SaÑharatha 347
SaÑghabhedakavÊso 442 SaÑghikÈya 348 SaÑharantÈ 347
SaÑghabheda- SaÑghupaÔÔhÈkÈ 310 SaÑharÈma 388
kassa 190, 250, 443 SaÑghupaÔÔhÈkoti 194 SaÑhariÑsu 347
SaÑghabhedakÈpi 423 SaÑghuposathÈdippa-
SaÑghabhedakupajjhÈ- Sa-uttaracchadaÑ 281
bheda 166 Sa-upÈhanÈ 275, 283
yena 162
SaÑghabhedako 123, 162-3, SaÑghe 229, 230-1, 259,
Sa-upÈhanena 283
225-6, 424, 477 260, 345, 453-4-5-6,
SakaÑ 21, 398, 498
SaÑghabhedÈ 210 466-7, 486,
SaÑghabhedÈya 210 SakaÒca 509
499, 501-3-4-5
SaÑghabhede 209 SakaÔaparivaÔÔaÑ 335
SaÑghena (53) 62-7, 71-2
SaÑghabhedo 209, 211, SakaÔasatehi 318
482-3-4, 506-7-8 SaÑghepi 138
SaÑgho (76) 61-2-7, 71-2, SakaÔesu 314, 335, 341
SaÑghamajjhe130-1, 141-2,
152-3-4-5, 161-3, 225, 80-1-5-6, 99 SakadÈgÈmiphale 407
253-8, 442, 486, 495-7 SaÑghoti 414-5 SakabhavanÈ 3
SaÑgharÈji 482-3-4, SaÑyamassa 382 SakaraÓÊ 219
506-7-8 SakaraÓÊyo 214-6-7-8
SaÑghava- SaÑyamo 4
vatthÈnaÑ 482-3-4, SaÑvaÉÉhÈni 9, 10 SakavaÓÓaÑ 4
506-7-8 SaÑvattati 14-8-9 SakÈya 12, 143, 171-2
[ Sa ] [ Sa ] [ Sa ]
SakÈtirekabhÈgena 428 Sakyaputto 45, 51-2, Sa~garo 345
213-4, 307, 339, 342, Sa~gahetabbo 63, 82, 160
SakiÑ 190, 391
415-6 Sa~gÈyantehi 251
Sakideva 40-1
Sakyamuni 429 Sa~gÈyanÈhetuÑ 136-7
Sakimpi 141
Sakkhissasi 384 Sa~gÊti 133
Sake 121, 327, 344-7, Sa~gharantena 58, 64,
417, 509 SakhÊ 488
SagahaÔÔhÈ 191 77, 82
Sakena 398 Sa~gharitabbaÑ 58, 64,
SakuntakÈ 192-3 SagahaÔÔhÈya 155
77, 82
SagÈravasappatissÈdhi-
SakkaÑ 49, 116 Sa~ghÈÔi 282
vacanametaÑ 141
SakkaccaÑ 282, 315 Sa~ghÈÔiyÈ 282, 353
SagÈravÈ 57, 76, 275
SakkariÑsu 500 Sa~ghÈtaÑ 192-3
SagÈravo 509, 510 Sa~ghÈtanikaÑ 100-1
Sakkarissati 143
SaguÓaÑ 58, 63, 77, 82 Sacajja 123
Sakkarissatha 143
SaggaÑ 322 Sacassa 220-1, 499
SakkareyyÈma 501
SaggakathaÑ 22, 47, SacÈ 123
Sakkassa 115
267, 320 SacÈhaÑ 125-6, 213, 315,
SakkÈ 268, 387-8
Saggamhi 408 346, 488-9, 495
SakkÈre 378
SaggÈ 318 SacÊvarÈni 414
Sakke 115
Sakanto 98, 100, 101 Sace (83) 11-2, 32-3-6
Sakko 35-7-8, 48-9,
Sa~kamanÊyÈ 279 SaccaÑ 56-7, 68, 73-5-6,
116, 137 89, 109, 214,
Sa~kamanti 68, 87, 118
Sakkoti 283 Sa~kami 75, 98 223, 275, 303,
Sakkonti 40, 130, 401-2 Sa~kampeyya 271 310-8, 413-6, 486
Sakkopi 35-8, 280 Sa~karaÑ 345 SaccaÑ kira 39, 486
Sakkoma 40 Sa~kasÈyissanti 192-3 SaccakathÈ 325
SakkomahaÑ 384-5 Sa~kÈraÑ 60-5, 79, 84 SaccakÈlo 131-2
Sakkomi 51-2, 102, 189, Sa~kÈrak|Ôe 378 SaccavÈdino 104, 121
249, 385 SaccÈhaÑ 385
Sa~khaÑ 303
SakyakulÈ 45, 51-2, 339, SacchikatÈ 29
Sa~khanÈbhimayanti 295-6
342 SacchikatvÈ 13-4, 46,
Sa~khalikhitaÑ 67, 283
SakyaputtaÑ 214 269, 339
Sa~khÈto 428
Sakyaputtassa 110-9, 307, SacchikarothÈti 30
Sa~khÈranirodhÈ 1 SacchikÈtabbanti 16
416 Sa~khÈranirodho 1 Sacchinna-iriyÈpathaÑ 138
SakyaputtiyÈ 52-6, 72-6, Sa~khÈrapaccayÈ 1, 2 SajÈtiyÈ 121
102-4-5-6-7-9, Sa~khÈrÈ 1, 2, 19, 20 Sajotibh|taÑ 32-3
140, 157, 192-3, Sa~khÈresu 19 Sajotibh|tÈnaÑ 32-3
303, 312-3, 485 Sa~khÈresupi 20 SajjukaÑ 57, 160-1, 170-1,
SakyaputtiyÈnaÑ 110 Sa~gaÓikÈya 57 191, 232
Sakyaputtiyesu 72, 102- Sa~gaÓheyyuÑ 160 SajjulasaÑ 293
4-5-6-7-8 Sa~gati 496 SajjhÈyasaddaÑ 185, 245
Sakyaputtena 213 Sa~garaÑ 345 SaÒcayaÑ 53-4
[ Sa ] [ Sa ] [ Sa ]
SaÒcayassa 54 Sattamo 101, 374 SatthavÈha 7, 8, 9
SaÒcayÈni 54 SattarasavaggiyÈ 108 SatthavÈhena 479
SaÒcaye 50-5 SattavassikaÑ 382 SatthÈ 11-2, 45-7,
SaÒcayo 50-3 Sattavassika-ÈbÈdhaÑ 428 51-2-4, 266,
SaÒcicca 134, 155, 162-4, Sattavassiko 380-3 275, 339, 406, 497
191-3, 219, 227, 334 SattasattavidhÈ 375 SatthÈti 53-4
SaÒchinnena 353, 374 SattahatthikaÒca 272 Satthu 263
SaÒjÈnamÈnena 142 SattÈ 6
Satthuno 100-1
SaÒjÈnamÈno 142 SattÈhaÑ 1, 3, 4, 194-
SatthupaÔikuÔÔhaÑ 476
SaÒjÈyi 41 5-6-7-8-9, 200-
SatthusÈsanÈ 436
SaÒÒatÈnaÑ 315 1-2-3-4-5-6,
SatthusÈsane 17, 23-
SaÒÒate 324 215-6-7-8, 349
SattÈhakaraÓÊyÈnujÈ- 4-5-7, 47, 267,
SaÒÒapanaÒca 509
nanÈ 193 320, 333, 340-6
SaÒÒÈ 18-9, 20
SaÒÒÈpetuÑ 14 SattÈhakaraÓÊyena 194- Satthena 211
SaÒÒÈpetunti 495 6-7-8-9, 200- SadÈ 324
SaÒÒÈyapi 20 1-2-3-4-5-6, SadisÈ 395, 428
SaÔÔhiyojaniko 388 215-6-7-8-9 SadisÈnaÑ 395
SaÓÔhapesuÑ 12 SattÈhakÈla~kato 10 Sadiso 12
SaÓÔhÈtuÑ 13 SattÈhakÈlikaÑ 161, SadevakaÑ 45, 339
SaÓÔhÈsi 21 171, 349 SadevakasmiÑ 12
SaÓhehi 294 SattÈhakÈlikena 349 Sadevake 16, 319
SatasahassaÑ 386 SattÈhanÈgatÈ 219 SadevamanussaÑ 46, 339
Satasahassanti 386 SattÈhaparamaÑ 303 SadevamanussÈya 16, 319
SatasahassenÈti 327 SattÈhameva 55 SaddaÑ 17
SatiÑ 32, 152, 300 SattÈhavaddalikÈ 3 SaddamanussÈvesuÑ 17
Sati 292-3-8, 478 SattÈhassa 3, 4, 5, SaddÈ 28, 44, 271-2
SativinayaÑ 449, 450-1-2-3 55, 385 Sadde 46
SativinayÈrahaÑ 452 SattÈhÈtikkante 349 Saddesu 46
SativinayÈrahassa 448-9, SattÈhena 350
Saddesupi 45
450-1-2 SattÈhehi 385
Saddo 17, 55
SatÊmÈ 496 Satte 9, 10
SaddhaÑ 10, 110, 138
Sato 47 Sattesu 9
Satta 244, 337-8, 377- Saddhammena 55
Sattoti 272
8-9, 478 SatthaÑ 310, 350 SaddhÈ 208, 342
SattakkhattuÑ 3 SatthakammaÑ 309, 310 SaddhÈmattakaÑ 270
SattatikasatÈni 184 Satthakammanti 298 SaddhÈyaÑ 311
SattannaÑ 141, 194, SatthakammaÑ vÈ 310 SaddhÈya 484
205, 379 SatthakammapaÔikkhepa- SaddhÈyÈpatti 510
SattabbhantarÈ 150 kathÈ 309 SaddhiÑ (51) 3, 41-2-4-5,
SattamaÑ 383-4-5 Satthari 275 428-3-4, 496
SattamÈse 384-5 Satthal|khaÑ 401 SaddhivihÈriÑ 92-3-6-7
[ Sa ] [ Sa ] [ Sa ]
SaddhivihÈrikaÑ 67-9, 70-4 SantharitvÈ 321 Sannipatitunti 140-7
SaddhivihÈrikamhi 57, 63-4 SandassitÈ 321-6-7, 404-411 Sannipatitehi 140
SaddhivihÈrikavattaÑ 67 Sandassito 103-4, Sannipatito 146, 251-2
SaddhivihÈrikassa 63-4-5- 116, 139, 300, 343, 392 Sannipateyyunti 139
6-7-8, 75 Sandasseti 314, 326 SannipatitvÈ 139, 140-7,
SaddhivihÈrikena 58, 61-2- SandassetuÑ 418 259, 262, 432
8, 417 SandassetvÈ 25, 50, 144, SannipÈtÈnujÈnanÈ 139
SaddhivihÈriko 57, 63-4- 306, 312-7, 322-8, 334, SannipÈtÈpetvÈ 56, 214,
341-2-7, 497-9 265, 282-4, 309,
5-6-7-8-9, 74, 417
Sandassesi 103-4, 116, 312-8, 417, 494
Saddho 91-5, 112-4
139, 300, 321-7, 343, SannivattaÑ 215-6-7-8
Sanantano 496
392-3, 404, 410 Sannivatto 194-5-6-7-8-9,
SantaÑ 131-2
Sandahatha 405 500-1-2-3-4-6
Santacittassa 272
SandiÔÔhÈ 220-1, 259, 261-1 Sannisajjampi 276
SantappitÈ 319
SandiÔÔhÈnaÑ 480-1
SantappetvÈ 25, 49, 306, SannisinnÈ 328-9
SandiÔÔhe 480-1
312-5-7-9, SannisÊdÈma 499
SandiÔÔho 411
324-8, 334, 341-2-3- SannetabbaÑ 59, 64, 78, 83
SandhÈgÈre 328-9
4-7, 405 SapajÈpatikaÑ 489, 490
SandhÈya 494
Santappesi 319, 342 SapajÈpatikÈ 30
SandhÈvitaÑ 325
SantappehÊti 319 SapajÈpatiko 487-9
SannaddhaÑ 487-8-9
Santaman|padhÊkaÑ 47 SapattasaÑvÈsaÒÒeva 222
SannaddhÈ 488
SantamÈnasaÑ 285 SapathaÒca 494
SannayhitvÈ 487
Santaruttarena 413 SanniÔÔhÈnaÑ 376 SapadÈnaÑ 301-2
SantÈ 140 SanniÔÔhÈnaÒca 374-5 Sapariso 303
SantÈti 141 SanniÔÔhÈnantikÈ 354 SappatissÈ 57, 76, 275
SantÈnakaÑ 60-5, 79, 84 SanniÔÔhÈnantiko 354-5-6- SappÈyakÈrÊ 418
SantiÑ 141 7-8-9, 360-1-2-3-4-5- SappÈyÈni 208, 406-7
Santi 6, 7, 27, 104, 130- 7-8-9, 370-1-2-5 SappÈyÈsappÈyaÑ 418
1-2-4, 227, 312-3, 342 Sannidhi 374 SappÈye 418
Santike (59) 17-8, 20, 42-3 Sannidhikatena 352 SappiÑ 302, 381-2-7-8
SantindriyaÑ 285 SannidhikÈrakaÑ 303 Sappi 73, 133, 290-1, 303,
SantÊ 141-2 Sannipatatha 161-3-5, 225 342, 381-2-7-8
SantuÔÔhassa 57, 421 Sannipatanti 173-4-5-6-7-8 Sappitthikena 342
SantuÔÔhÈ 56 -9, 180-1-2-3-4, 233-4- SappinÈ 381-8
SantuÔÔhi 392-4 5-6-7-8-9, 240-1-2-3-4 SappurisÈ 70
SantuÔÔhi 428 SannipatiÑsu 172, 233, SabbaÑ (24) 16-7-8, 21-2-3,
Sante 423 415-6 44-7, 51-3, 102, 117,
Santettha 497 SannipatitabbaÑ 262, 507 138, 141, 267, 298,
Santehi 49 SannipatitÈ 328-9 320, 344-8, 384-6,
Santo 5, 7, 49 SannipatituÑ 190 410-2, 504
[ Sa ] [ Sa ] [ Sa ]
SabbÈya 175-6-7-8-9, SamaggasaÒÒino 172-4-5-6,
SabbakaÓhÈ 273
183, 236, 240-3 233-4-5-6
SabbakaÓhÈni 422 SabbÈla~kÈraÑ 383
Sabbakammakaro 476 SamaggÈ (28) 220-1-2,
Sabb|padhipaÔinissaggo 5, 7 351, 453-4-5-6-7-
Sabbakammesu 439, 476 Sabbe 55, 137, 351, 376
8-9, 460-1-2-3-4-5-
SabbakÈlaÑ 151 Sabbepime 108
6-8-9, 470-1-2-
SabbacetasÈ 141 Sabbeva 42, 53-4, 129,
140-1, 489 3-4-5-8, 498
SabbaÒÒujinagocare 136
SabbesaÑ 505 SamaggÈpi 478
SabbaÒca 147
Sabbesu 12 SamaggÈnaÑ 143, 258,
SabbaÒjaho 12 261-2
Sabbeheva 43-5-8, 147,
SabbaÒÒupavaro 476 161, 224, 261-2, SamaggÈnaÒca 259
Sabbattha 476 318, 507 Samaggehi 453-4-5-6-9,
SabbatthakaÑ 300, 338 Sabbo 118, 150, 170-1, 460-1-2
Sabbadhi 49 191, 232, 233, Samaggo 449, 450-1-2-3
SabbanÊlikÈ 272-3 263, 307, 378 Samaggo vÈ 485
SabbanÊlikÈni 422 Sabbopi 309 Sama~gÊbh|tassa 21
Sabbapaccantimesu 287-8 SabyaÒjanaÑ 27, 46, 339 SamacÈrino 104, 120
SabrahmakaÑ 46, 339
SabbapÈsehi 27-8 Samajano 496
Sabrahmake 16, 319
SabbapÊtakÈni 422 SamaÓaÑ 328-9, 340
SabrahmacÈrinaÑ 99
SabbapÊtikÈ 272-3 SabrahmacÈrÊnaÑ 100, 256 SamaÓa 115, 497
SabbamaÒjiÔÔhakÈni 422 SabrahmacÈrÊhi 498 SamaÓaparisaÑ 322
SabbamiÒjiÔÔhikÈ 272-3 SabhÈgaÑ 169, 170-1, SamaÓasÈruppaÑ 401
SabbamaÒjeÔÔhikÈ (ka) 272 232-3 SamaÓassa 334, 343
SabbamahÈnÈmarattÈ 273 SabhÈgavuttikÈ 275 SamaÓÈ (19) 55-6, 72-6,
SabbamahÈnÈmarattÈni 422 SabhÈgavuttino 57, 76 102-4-5-6-7-9, 140,
SabhÈgÈ 170, 232 157, 192-3, 302,
SabbamahÈra~garattÈ 273
SabhÈgÈya 233 312-3, 414, 485
SabbamahÈra~garattÈni 422 SabhÈvapÈtukammÈya 121 SamaÓÈnaÑ 110
SabbarattiÑ 499 SabhikkhukÈ 187-8-9, SamaÓe 55
Sabbarattiyo 21 247-8-9 SamaÓena 17, 409
SabbalohitakÈni 422 Sabhikkhuko 188-9, 248-9
SamaÓesu 72, 102-4-5-6-7-8
SabbalohitikÈ 272-3 SamakaÑ 420-5, 505
SamakaÑpi ca 511 SamaÓo 12, 45, 54,
Sabbavid|hamasmi 12
SamaggaÑ 151, 190, 324-8-9, 330-1-
Sabbasa~khÈrasamatho 5, 7 2-3-4-9, 340-2
224, 476
SabbasanthariÑ 321 SamaÓopi 343
SamaggakammaÑ 434-6-7-
SabbasantharisanthataÑ 321 8-9, 466-7-8-9, SamaÓÉalÊ 374
SabbasippÈni 489 470-1-2-3-4-5 SamaÓÉalÊkate 374
SabbasovaÓÓamayo 302 Samaggakammanti 466-7-8, SamaÓÉalÊkatena 353
SabbÈ 2, 143, 150, 191 470-1-3-4-5 SamataÑ 269
SabbÈni 411, 496 SamaggattÈ 435 Samatikkamo 4
SabbÈbhibh| 12 Samagganti 151, 224 SamattiÑsakkhutthuÑ 391
[ Sa ] [ Sa ] [ Sa ]
SamattiÑsavirecanaÑ 428 SamÈpannoti 42 SamÈnavassikaÑ 250-1-2
SamattiÑsÈya 391 SamÈdapitÈ 321-6-7, SamÈnavassikÈya 253-4
SamatittikÈ 325 404, 411 SamÈnalÈbhÈ 427
SamÈdapito 103-4, SamÈnasaÑvÈsaÑ 144-9,
SamanuggÈhitvÈ 261-3
116, 139, 300, 485
SamanubhÈsitvÈ (sÊ) 261
343, 392 SamÈnasaÑvÈsaka-
SamanupassituÑ 19
SamÈdapetabbaÑ 348 diÔÔhiÑ 187, 246-7
SamanuyuÒjitvÈ 261-3
SamÈdapetÈ 90-1-4-5 SamÈnasaÑvÈsaka-
Samantacakkhu 6, 8, 9 bh|miyo 485
Samantato 6, 8, 9, SamÈdapeti 333
SamÈdapetuÑ 418 SamÈnasaÑvÈsakassa 443
403 SamÈnasaÑvÈsakÈ 189, 249
SamÈdapetvÈ 25, 50, 144,
SamantÈ 41, 144, 150, SamÈnasaÑvÈsake 187, 247
306, 312-7, 322-8,
379, 380 SamÈnasaÑvÈsasÊmÈ 149
334, 341-2-7, 497-9
SamannÈgataÑ 69, 70, 88, SamÈnasaÑvÈsÈ 144-8-9,
SamÈdapeyya 348
119, 377, 395-6-7 150
SamÈdapesi 103-4, 116,
SamannÈgatassa 117, 411 SamÈnasaÑvÈsÈya 144
139, 300, 321-6-7,
SamannÈgatÈ 377-8 SamÈnasÊmÈ 147
343-8, 392, 404, 410
SamannÈgatena 90-1-2-3- SamÈnasÊmÈya 443
SamÈdapesÊti 282
4-5-6-7, 111-2-3-4-5 SamÈnÈ 222, 275, 382, 495
SamÈdapessati 282
SamannÈgato 69, 87-8, SamÈnÈcariyakena 418
SamÈdapessasi 348
90-1-4-5-9, 100, SamÈnÈcariyako 418
SamÈdÈya 354-5-6-7,
111-2-3, 418 SamÈnupajjhÈyakena 417
361-2, 375-6
SamannÈharanti 266 SamÈnupajjhÈyako 417-8
SamÈdÈyachakkaÑ 357
SamannÈharÈma 141 SamÈno 328-9, 340,
SamÈdÈyachakka 356
Sammappitassa 21 383-6-9
SamÈdÈyapannara- SamÈrakaÑ 46, 339
SamayaÑ 32 sakaÑ 362
Samaye 269 SamÈrake 16, 319
SamÈdÈyapannarasa- SamiÒjitaÑ 6, 143-4, 268-9,
Samayena (150) 1, 3, 20-1, kÈdi 360
36-7, 40-1-8, 50-4-5-6, 308, 325, 405
SamÈdÈyavÈrasadisaÑ 360 SamiÒjitena 50-2
68, 70-1-2-3-4-5-6, SamÈdÈyasattakaÑ 355 SamiÒjeyya 6, 143-4, 268-9,
86-7-8-9, 99, 100 SamÈdiyitabbaÑ 223, 421 308, 325, 405
Samalehi 6, 89 SamÈdiyitukÈmÈ 205 SamiddhÈ 47-8
SamasamÈ (26) 173-4-5-6-7 SamÈdiyeyya 223 Samiddho 47-8
SamÈ 263 SamÈdiyissanti 222 SamihitaÑ 343
SamÈgaÒchi 134, 494 SamÈdhiÑ 135 SamÊrati 272
SamÈgantvÈ 425 SamÈdhikkhandhe 90-1-5 Samuggaho 510
SamÈpajjitvÈ 32 SamÈdhikkhandhena 90-1-4, SamugghÈto 146-9
SamÈpattiÑ 135 112-3 SamuttejitÈ 321-6-7,
SamÈpattiyÈ 331 SamÈdhimhÈ 3, 4, 5, 276 404, 411
SamÈpattÊnaÑ 142 SamÈdhiyissati 408 Samuttejito 103-4, 116,
SamÈpannÈ 50-2 SamÈdhÊnaÑ 142 139, 300, 343, 392
SamÈpanno 162-4, 227 SamÈnacchandÈ 108 SamuttejetuÑ 418
[ Sa ] [ Sa ] [ Sa ]
SamuttejetvÈ 25, 50, 144, SampattaÑ 425 Sambahule 195-7-8,
306, 312-7, 322-8, SampannaÑ 476 209, 476
334, 341-2-7, 497-9 Sampayogo 14 Sambahulehi 41, 268
Samuttejesi 103-4, 116, SamparÈyike 265 SambahulÈ 394
139, 300, 321-6-7, SambÈdhassa 310
SamparikiÓÓaÑ 378
343, 392, 404, 410 SambÈdhÈ 286
SamparikiÓÓanti 378
SamudayaÑ 22-3, 47, 267 SambÈdhe 309, 310
SamparivattakaÑ 62-7,
SamudayadhammaÑ 16-7-8, Sambuddhena 477-8
81-6, 400 SambodhÈya 14
22- 3, 47, 51-3, 267, 320 SampavÈretvÈ 25, 49, 306, SambhattÈ 220-1, 259,261-2
Samudayo 1, 2 312-5-7, 324-8, 334, SambhattÈnaÑ 480-1
SamudÈcaratha 13
341-2-3-4-7, 405 Sambhatte 480-1
SamudÈcaranti 13
SampavÈresi 342 Sambhatto 411
SamuddakkhÈyikathaÑ 278
Sampavedhi 17 Sambhavanti 1
Samudde 152, 191
Sampavedheyya 271 SambhÈraÒca 350
Samuddo 150
SampahaÑsitÈ 321-6-7, SambhÈrasedanti 297
Sam|hataÑ 146
404, 411 SambhÈvetuÑ 351
Sam|hatÈ 326
SampahaÑsito 103-4, 116, SambhÈvesi 341, 389
Sam|hato 149
139, 300, 343, 392 Sambhindanti 150
Sam|hanati 146-9
SambhinditabbÈ 150
Sam|hanantena 149 SampahaÑsetuÑ 418
Sambhindeyya 150
Sam|hanitvÈ 146 SampahaÑsetvÈ 25, 50,
SambhuÓÈti 354-5-6-7-9,
Sam|hane 190 144, 306, 312-7, 322-8, 362-6, 373
Sam|haneyya 146 334, 341-2-7, 497-9 Sambhoge 135-6
Sam|hantabbaÑ 146 SampahaÑsesi 103-4, 116, Sambhoti 375
Sam|hantabbÈ 149 139, 300, 321-6-7, 343, Samma 488
Sam|hantabbo 149 392, 404, 410 Sammajjati 214-8, 221-2,
Same 269 SampahulÈnaÑ 400 499
Sameti 500 Sampahule 401 SammajjÈpetvÈ 337-8
SamodakaÑ 10 SampahulÈ 415 SammajjitabbaÑ 61-6,
SamodhÈnagato 89 80-5, 158
SampassantÈ 53, 498
Sampakampi 17 SammajjitabbÈ 60-1-5-6,
SampassamÈnÈ 406-7-8
Sampakampeyya 271 79, 84-5
SampassamÈnena 407
SampajÈnamusÈvÈ- Sammajjitabbo 58-9, 61-
SampÈdenti 336
dassa 141-2 3-4-6-7-8, 80-2-3-5
SampajÈnamusÈvÈde 142 SampÈdetvÈ 311
Sammajjitunti 158
SampajÈnamusÈvÈdo 141 SampÈdehÊti 57, 76
SammajjitvÈ 168, 230
SampajÈnassa 410 SambandhitvÈ 384 SammajjissantÊti 158
SampajÈnÈ 409 SambahulÈ (46) 147, 156 Sammajjeyya 220-2
Sampadh|pÈyati 320 SambahulÈnaÑ 129 SammataÑ 147
SampajjalitvÈ 32-3 SambahulÈpi 476 SammatÈ 144-8, 150-3-4
SampaÔipÈÔetvÈ 385 SambahulÈhi 211 SammatÈni 145
[ Sa ] [ Sa ] [ Sa ]
Sammati (SyÈ) 144 SammÈvÈyÈmo 14-5 SayamÈnaÑ 417
Sammatena 131 SammÈsa~kappo 14-5 SaraÑ 325
Sammatenapi 153-4 SammÈsati 14-5 SarajÈ 61-6, 79, 80-5
Sammato 145, 336, 396-7-8 SammÈsamÈdhi 14-5 SaraÓaÑ 5, 23, 48, 98, 115-
SammadaÒÒÈ 270 SammÈsambuddhaÑ 284 6, 267, 320, 333, 340-1
Sammadeva 13-4, 22-3, SammÈsambuddhan”ti 328- SaraÓaÑgateti 5
47, 267-9 9, 346 SaraÓagamanehi 29, 70,
SammaddantÈ 192-3 SammÈsambuddhassa 6 115-6
Sammanitabbo (ka) 131, SammÈsambuddhena 390 SaraÓagatan”ti 320
396 SammÈsambuddho 12-3-4, Sarati 158, 165-6-9, 232
Sammanti 490-2-6 45-7, 328-9, 339, 340-6 Saratipi 165-6
SammantÊ”ti 494-6
SammÈsambodhiÑ 16 Sarat|ti 383-9
Sammannati 144-5-8,
SammukhÈ 449, 478 SarabhaÒÒapariyosÈne 286
336, 396-7-8
SammukhÈkaraÓÊyaÑ 449 SaramÈnena 141
Sammannanti 144-5
Sammannantena 149, 150 SammukhÊbh|tÈ 477 SaramÈnenÈti 142
SammannitabbaÑ 131, SammukhÊbh|te 209, 253 SaramÈno 141
152-3 SammukhÊbh|tena 397, SaramÈnoti 142
SammannitabbÈ 144-5-9, 414, 421-7 SaravatÊ 269
336 Sammukhe 143-4, 269 SarasÊti 70
SammannitabbÈni 146 SammutiÑ 337 SarÈjikÈya 302
Sammannitabbo 131, 149, Sammuti 144-5-7-8, SarÈma 37
152-3, 195-7 336, 396-7-8 SarÈmÊti 70
SammannituÑ 144, 395-7 Sammutin”ti 337 SarÈvakesupi 294
Sammannitunti 145, 150 SammutiyÈ 336 Sari 191, 264
SammannitvÈ 336 Samm|Äho 322 SarikkhakÈya 350
Sammanne 190 SammodanÊyaÑ 3, 46, SarÊraÑ 491
Sammanneyya 144-5-6-8, 51-2, 306, 324, 343 SarÊrabandhanena 134
336, 395-6-7-8 SammodamÈnÈ 220-1-2, SarÊsapantarÈyo 152, 252
SammappaÒÒÈya 20 351, 498 SarÊsapÈ 219
SammappadhÈnÈ 29, 30 SammodamÈnÈnaÑ 261-2 SarÊsapehi 207
SammÈ (40) 17-8, 42-3,
SammodiÑ 52 Sare 191
54-8, 62-3-7-8, 77
SammodiÑsu 46, 324 Sarena 286-9, 491
SammÈ-ÈjÊvo 14-5
Sammodi 3, 51, 343 Sareyya 166
SammÈkammanto 14-5
SammÈdiÔÔhi 14-5 SammodikÈya 486 SalÈkaÑ 158
SammÈvattanÈ 58, 63, SayaÑ 12-3-4, 46, 269, SalÈkaÔÔhÈniÑ 349
77, 81 339 SalÈkaÔÔhÈniyanti 295
SammÈvattantaÑ 68, 87 SayanakathaÑ 276 SalÈkabhattaÑ 73, 133
SammÈvattanto 68, 87 SayanÈni 289 SalÈkÈ 349
SammÈvattitabbaÑ 77 SayanigharaÑ 196-7 SalÈkodhanÊ (sÊ, syÈ) 349
SammÈvatteyya 67, 86 Sayanesu 72, 102-8 Sallakattova 479
SammÈvÈcÈ 14-5 Sayanti 72, 102-8 Sallakkhantena 12
[ Sa ] [ Sa ] [ Sa ]
SallakkhetvÈ 60-5, 79, SaÄÈyatanaÑ 1 SÈdhu (24) 46, 70, 101-2-
84, 381-2-4-6-7 SaÄÈyatananirodhÈ 1 3-4, 116, 139, 266
SallapiÑsu 220 SaÄÈyatananirodho 1 SÈdhukaÑ 58-9, 60-2-3-4-5-
SallapimhÈ 222 SaÄÈyatanapaccayÈ 1 6-7-8-9, 81-2-4-6,
SallapeyyÈma 220-1 Sa (33) 5, 7, 14, 26 140-1
SallavatÊ nÈma 287 SÈkacchantehi 251 SÈdhuvihÈri 496
Sallekhassa 57, 421 SÈkiyo 101 SÈdhu sÈdhu 70
SavanaÑ 375 SÈketaÑ 380 SÈpattikÈ 253
SavanantikÈ 353 SÈketÈ 123 SÈpattikena 168-9,
Savanantiko 354-5-6-7-9, SÈketukkaÓÔhitÈ 374 231-2, 253
362-6, 375 SÈpateyyaÑ 386
SÈkete 351, 380, 402-3
SavanasÊmÈtikkamÈ 376 SÈpateyyaÒca 102, 384-6
SÈkhaÑ 38
SavarabhayaÑ 152 SÈpi 42
SÈkhÈ 38
SavarÈ 191 SÈpekkho 373
SÈkhÈbha~gaÑ 500
Savarehi 264 SÈmaÑ 56-7, 76,
SassamaÓabrÈhmaÓiÑ 46, SÈgataÑ 266
118, 120, 152,
339 SÈgata 266
298, 304-5-6, 338
SassamaÓabrÈhmaÓiyÈ 16, SÈgato 265-6, 288
SÈmaÑpÈkÈ 350
319 SÈgamÈ 476
SÈmaÑpÈko 305
Sassu 382 SÈgaro 344
SÈmaÑyeva 22
Saha (15) 48-9, 166, 312, SÈÔakÈ 382-3
SÈmaggiÑ 476, 480-1
354-5-6-7-9, SÈÓaÑ 73, 133, 394
SÈmaggiyÈ 134-6
373-5-6, 476 SÈtisÈro 69, 70,
SÈmaggÊ 143-4, 184-5,
SahatthÈ (14) 25, 49, 88, 448-9
190, 244-5, 511
306, 312-5-7, 324-8, SÈtthaÑ 27, 46, 339
SÈmaÒca 42-3
334, 342-3-4-7, 405 SÈditabbaÑ 342 SÈmaÓeraÑ 119, 195-8
SahadhammikaÑ 75, 98 SÈditabbo 416
Sahadhammiko 330 SÈmaÓeracatuttho 440
SÈdituÑ 288, 342 SÈmaÓerapaÒcamo 440
SahampatiÑ 7, 10 SÈdiyanti 394
Sahampati 6, 7, 36, 137 SÈmaÓerapabbajjaÑ 115-6
SÈdiyantena 394 SÈmaÓeravÊso 441
Sahampatissa 6
SÈdiyatu 392 SÈmaÓerassa 117, 190-4-9,
SahasÈ 493
SÈdiyituÑ 394 204-5, 249, 256, 442
SahassathavikaÑ 337-9
SÈdiyitunti 343 SÈmaÓerÈ 110-6-7-8
SahassÈni 382
SahÈyaÑ 496 SÈdiyiÑsu 343 SÈmaÓerÈnaÑ 117-8, 398
SahÈyakÈ 30, 54, 108 SÈdiyissanti 415 SÈmaÓeriÑ 195-7-8
SahÈyo 345, 411, 488 SÈdiyissasi 415-6 SÈmaÓerikÈ 477
SahituÑ 487 SÈdiyissÈmÊti 415-6 SÈmaÓericatuttho 440
SahubbhÈraÔÔhamÊ 375 SÈdiyÊti 416 SÈmaÓeripaÒcamo 440
SahubbhÈrÈti 353 SÈdiyeyya 416 SÈmaÓeriyÈ 190-4-8-9,
SahetudhammaÑ 2 SÈdhÈvuso 260-3 204-5, 249, 256, 442
[ Sa ] [ Sa ] [ Sa ]
SÈmaÓeriyo 195-7-8 SÈlavatiÑ 378 SÈssa 257-8
SÈmaÓerivÊso 441 SÈlavatikÈya 428 SÈhÈraÑ 327
SÈmaÓerÊ 204-5, 477 SÈlavatiyÈ 378 SÈh|ti 57, 76
SÈmaÓere 116-8, 195-7-8 SÈlavatÊ nÈma 378 SikkhaÑ 162-3, 205,
SÈmaÓerena 198 SÈl|kapÈnaÑ 344 225-6, 249, 423, 441
SÈmaÓerehi 117 SÈlohito vÈ 491 SikkhamÈnaÑ 195-7-8
SÈmaÓero 90-1-2-3-4-5-6-7, SÈva 17-8, 42-3, 54 SikkhamÈnÈ 203, 477
116-8-9, 162-3, 203- SÈvakaÑ 333 SikkhamÈnÈya 189, 194-
4, 225-6, 420, 477 SÈvakattaÑ 333 8-9, 205, 249, 256, 442
SÈmantÈ 160-1, 170-1, SÈvakayugaÑ 54 SikkhamÈnÈyo 195-7-8
232, 259, 310, 491 SÈvakÈ 268 SikkhamÈnacatuttho 440
SÈmanto 169 SÈvakÈnaÑ 74, 221, 304, SikkhamÈnadasamo 441
SÈmi 104, 339 348 SikkhamÈnapaÒcake 440
SÈmikassa 387 SÈvakÈ 328-9, 330-1, 340 SikkhamÈnavÊso 441
SÈmiso 303 SÈvakopi 266 Sikkhass|ti 379, 491
SÈmÊ 419, 424 SÈvakohamasmi 47, 266
SikkhÈ 138, 203
SÈmÊcikammaÑ 483-4, 501 SÈvakohamasmÊti 47
SikkhÈkÈmÈ 56, 483-4
SÈmukkaÑsikÈ 47, 267, 320 SÈvatthiÑ 123, 351, 414-9,
SikkhÈkÈmo 160, 171-2,
SÈmuddaÑ 293 501-3-4-5
480-1-3
SÈyaÑ 38, 405 SÈvatthi 116, 193-4, 221,
SikkhÈpaccakkhÈta-
SÈyanhasamayaÑ 29, 284, 279, 308, 348, 351,
kassa 190, 442
290, 335 404, 500-1-5, 510
SikkhÈpadaÑ 74, 221, 304,
SÈraÓÊyaÑ 46, 51, 306, SÈvatthiyaÑ 116, 194, 220,
348, 402
324, 343 290, 303-8-9, 348,
SikkhÈpadakathÈ 117
SÈrato 270 350-1, 404, 416, 500
SÈradike 349 SÈvatthiyÈ 213 SikkhÈpadÈni 117, 140
SÈradikena 290-1 SÈvatthÊti 407-8 SikkhÈpetuÑ 93-7
SÈriputtaÑ 52-3, 115, 308 SÈvasesaÑ 502-3-4 SikkhÈya 92-3-7
SÈriputta 70, 115, 308, SÈvasesÈ 502-3-4 SikkhÈsamÈdÈnaÑ 203-6
501-2-5 SÈvassa 129 Sikkhi 489
SÈriputtamoggallÈnÈ 50-3-4 SÈvikÈ 408 SikkhitabbaÑ 117
SÈriputtamoggallÈne 54 SÈvittÊ 344 Sikkhitabbanti 151, 224
SÈriputtassa 51, 116, 308, SÈvetabbaÑ 151-5 SikkhituÑ 117
402-3, 425 SÈvetvÈ 46 Sikkhitunti 379, 491
SÈriputtena 425 SÈventi 155 Sikkhissati 108
SÈriputto 50-1-2, 70, SÈveyya 155 Sikkheyya 108
116, 308, 402-3, 505 SÈsanaÑ 137, 284 Sikkheyyanti 379
SÈriputto ca 510 SÈsanÈdhÈraÓe 136 Si~giveraÑ 292
SÈriputtopi 51 SÈsapakuÔÔaÒca 350 Si~gÊnikkhasavaÓÓo 48-9
SÈrÊrikÈnaÑ 109, 418 SÈsapakuÔÔena 298 Si~ghÈÔakaÑ 334, 490
[ Sa ] [ Sa ] [ Sa ]
Si~ghÈÔakabaddhaÑ 400 SÊte 59 SÊlavisuddhiyÈ 509
Si~ghÈÔakena 334, 348, 490 SÊtena 64, 78, 83 SÊlasampanno 322
Si~ghÈÔakaÑ 489 SÊtenapi 212 SÊlasampadÈya 322
SitthaÑ 381 SÊpadiÑ 126 SÊlasampadÈyÈti 322
SindhavaÑ 293 SÊpadiko 444 SÊlena 511
Siniddho 390 SÊpadÊ 127, 477 SÊl|papannÈ 408
Sinehati 428 SÊmaÑ 144-5-7-8-9, SÊsaÑ 12, 104, 337-8,
SinehetvÈ 390 190, 401-2 493-4
Sinehessati 390 SÊmaÔÔho 353, 374 SÊsacchaviÑ 384-5
SinnaÑ 58, 64, 77, 82 SÊmantarikaÑ 150 SÊsacchinno 134
SippaÑ 379, 491 SÊsato 417
SÊmÈ 144-5-7-8-9,
Sippassa 275, 379 SÊsamayÈ 279
190, 375, 477
SibbiniÑ 384-5 SÊsÈbÈdhaÑ 382
SÊmatikkantikÈ 353
SibbitvÈ 385-7 SÊsÈbÈdho 380-3
SÊmÈtikkantiko 354-5-6-7-9,
Sibbetunti 295 SÊsÈbhitÈpo 296
SiyÈ 140-1, 270, 496 362-6, 372-5
SÊse 301, 401
SiyÈpi 208-9, 262 SÊmÈnujÈnanÈ 144
SÊsepi 402
SirasÈ 5, 42-3-7, 54, SÊmÈsammuti 144
SÊhaÑ 314, 334
266, 285-6, 493 SÊmÈya 144
SÊha 328-9, 330-1-2-3
SilaÑ 37-8 148, 150, 427
SÊhadhammaÑ 281
SilÈ 137-8 SÊmÈyo 144
SÊhadhammaparikkhaÔÈ 274
SilÈti 38 SÊmokkantikapeyyÈla 184,
SÊhaÒca 350
SivikaÑ 280 244
SÊhabyagghaÒca 350
SivikÈya 265 SÊlaÑ 137
SÊhabyagghÈ 288
SiveyyaÑ 428 SÊlakathaÑ 22, 47, 267, 320
SÊhabhÈÓavÈro 337
SiveyyaÒca 428 SÊlakkhandhe 90-1-4 SÊhamaÑsaÑ 314
SiveyyakaÑ 389 SÊlakkhandhena 90-1-4,
SÊtaÑ 3, 59, 64, 78, SÊhamaÑsagandhena 314
111-2-3 SÊhasenÈpativatthu 328
83, 401-2 SÊlato 509
SÊtakÈlo 61-6, 80-5 SÊhassa 328-9, 333-4
SÊlabbataparÈmÈsaÑ 270 SÊhÈ 314
SÊtabhÊrukÈ 401-2
SÊlavato 322 SÊhena 334
SÊtavane 268-9
SÊlavantettha 324 SÊho 328-9, 333-4
SÊtavÈtaduddinÊ 3
SÊlavanto 104, 121 Su-uddiÔÔhaÑ 173-4-5-6-7-
SÊtassa 109
SÊtÈyo 337-8 SÊlavÈ 322 8-9, 180-1-2-3
SÊtÈlukÈ 401-2 SÊlavipannassa 322 SukaraÑ 267
SÊtÈloÄi 299 SÊlavipanno 91-2-6, SukarÈ 335, 342, 495
SÊtÈsu 41, 401-2 102, 114, 322 SukarÈni 379
SÊtiÑ 405-5 SÊlavipattiÑ 255 SukhaÑ 4, 19, 44-5, 310-5,
SÊtibh|tosmi 12 SÊlavipatti 255 408, 410, 499
SÊtudakÈ 428 SÊlavipattiyÈ 255 SukhaÒca 108
[ Sa ] [ Sa ] [ Sa ]
Sukhatthikena 316 SuÓÈtha 137 Suddho 49, 443
Sukhanti 4 SuÓisaÑ 339 SuddhodanaÑ 116
SukhasamÈcÈrÈ 72, 102-8, SuÓisÈ 340, 382 Suddhodanassa 115
120 SuÓisÈya 337-8-9 Suddhodano 116
SukhasÊlÈ 72, 108, 120 SuÓisÈyapi 339 SudhammikÈ 478
SukhÈ 4, 115 SuÓeyya 11 SudhÊti 286
SukhÈni 316 SuÓoma 140 SunakhamaÑsaÑ 313
SukhÈya 27 SuÓomÈti 141 Sunakho 313, 350
SukhÈyÈti 4, 393, 410 SutaÑ 29, 31, 256, 329, 333 SunidhavassakÈravatthu 323
SukhÈvahaÑ 408 Sutadhammassa 4 SunidhÈvasathÈgÈraÑ 350
SukhÈvaho 136 Sutanti 256 SunissÈrito 443, 477
SukhiniyÈ 408
Suttantikehi 251 SupaÒÒattaÑ 183
SukhinÊ 408
SuttalukhaÑ 412 SupaÒÒatto 136
SukhumaÑ 20
SutavÈ 20, 45 Supati 409, 410
SukhumÈ 20, 309
SukhumÈlo 21, 120, Sutasa~kÈya 264 SupannaÑ 21
265, 272 Sutena 151, 223-8-9, Supasso 313
Sukho 4 230, 255-6 SupinaÑ 409
Sugata~gulena 412 Sutoyeva 284 Supinantena 409, 492
Sugatassa 408 SuttaÑ 350 SuposatÈya 57
SugatiÑ 322 Suttakena 295 SuppaÒÒattaÑ 245
Sugatena 316 SuttantaÑ 196-8, 251 SuppavattinÊ 93-7-8,
Sugato 6, 7, 45-9, 339 Suttante 137 112-3-4
Sugatoti 391 Suttanto 196-8 SuppavÈritÈ 234-5-6-7-
SuggahitaÑ 426-7 Suttamokiri 429 8-9, 240-1-2-3
SuggahitÈni 286 Suttaso 93-7-8, 112-3-4-5 SuppatiÔÔhe 45
SucchavilomajÈto 312 SuttÈ 412 SuppiÒca 350
SucchavilomajÈtoti 312 Sutto 162-4, 226 SuppiyaÑ 310-1-2
SuÒÒÈgÈraÑ 323 SutvÈ 17, 51-3, 185-6, SuppiyaÒca 312
SuÒÒÈgÈre 135 245-6, 256, 476, 504-5 SuppiyabhÈÓavÈro 314
SuÒÒo 405 SutvÈna 109, 336, 491, 497 Suppiyassa 311
SuÔÔhu 310, 379, 389
SudaÑ 5, 43-5, 115-6, SuppiyÈ 311-2
SuÓa 504-5
194, 227, 304-8-9, 310, SuppiyÈ ca 310
SuÓanti 184-5-6, 191,
320-5-7-8, 348, 401- SuppiyÈti 311
244-5-6
SuÓantu 6, 8, 9, 167, 3-4, 487, 499, 500 SuppiyÈya 310
228-9, 260 SudiÔÔho 385 Suppiyo 311
SuÓasi 131-2 SududdasaÑ 5, 7, 22-3 Suppiyo ca 310-2
SuÓÈti 146, 209, 210-1, SuddhaÑ 47, 233, 267 SubÈhu 25
354-5-6-7-9, Suddhassa 477 SubharatÈya 57
362-5-6, 375, 426 SuddhÈnaÑ 154, 253 SubhikkhaÒca 377
SuÓÈtu (30) 71-2, 99 SuddhikammaÒca 191 SubhikkhÈ 335, 377-8
[ Sa ] [ Sa ] [ Sa ]
Subh|me 487-8-9 S|pabhiÒjanakaÑ 337-8 SenÈsanaguttiyÈ 410
SubhojanÈni 72, 102-8 S|pabhiÒjarakaÑ 337 SenÈsanacÈrikaÑ 268, 276,
SumanasikatÈni 286 S|pampi 56-7, 76 293-4, 309, 403-9, 417
Sumanamanaso 33 S|pÈni 336 SenÈsanampi 276
Sumedha 6, 8, 9 S|rakathaÑ 276 SenÈsane 128, 427,
SuraÑ 491 S|riyassa 487-8-9 505
SurÈmerayamajjapamÈda- S|riyuggamanakÈle 488 SenÈsanena 207
ÔÔhÈnÈ 117 S|riyova 2 SeniyaÑ 50, 104, 139,
SuladdhaÑ 317-8, 498 Sekkhena 23-4, 346 265, 301, 377,
SulabhapiÓÉÈ 335 SeÔÔhaÒca 390-2 383-4-6
SuvaÓÓaÑ 208-9, SeÔÔhÈnuseÔÔhÊnaÑ 25 Seniyassa 49, 103-4, 139,
302 SeÔÔhiÑ 384 300-1, 338-9,
SuvaÓÓanti 302 SeÔÔhi 22, 382-3-4-5-6, 428 382-3-6-7-9
SuvaÓÓapÈdukÈnaÑ 2 SeÔÔhiputto 21, 265, 387 Seniyena 105-6-7, 390
SuvaÓÓapÈdukÈyo 21 SeÔÔhibhariyaÑ 380-1 Seniyo 45-6-7-8-9, 50,
SuvaÓÓapÈdukÈhi 22 SeÔÔhibhariyÈ 381-2 101-2-3-4, 139, 193,
SuvaÓÓamÈlÈ 301-2 SeÔÔhibhariyÈya 380-1-2 265, 300, 337-8-9,
SuvaÓÓamÈlÈya 302 SeÔÔhibhariyÈvatthu 380 377, 383-4-6-7-9
SuvikkhÈlitaÑ 308 SeÔÔhimhi 24 SenisitÈni 291
SuviÒÒÈpaye 9, 10 SeÔÔhissa 22, 380-3-4-5-6 SeyyathÈpi 6, 23, 34-5-6,
SuvinicchitÈni 93-7-8,
SetakaÓÓikaÑ nÈma 287 47-8, 56, 76, 125,
112-3-4
Seti 417 134-5, 140-3-4,
SuvibhattÈni 93-7-8,
SetuÑ 325 212, 267-8-9, 271-
112-3-4
SutughÈto 74, 221, 3-4, 282, 295-6,
SuvisuddhaÑ 16
304 308-9, 320-3-5,
SusaÑvutindriyo 509
SedaÑ 350 345-6, 422
Susambudho 5, 7, 8
SusammaÔÔhaÑ 245 Sedakammanti 297 SeyyathÈpi nÈma 6, 9, 22-3,
SusassÈ 335 SenaÑ 338, 487-8-9 134, 143-4, 308,
SusÈnaÑ 21, 63, 81, 394-5 SenÈ 488, 492 325, 345, 400-5
Susikkhitosi 380 SenÈkathaÑ 276 SeyyathidaÑ 14-5, 22, 47,
Susire 219 SenÈnÈyakÈ 103-4 267, 276, 290-1,
SusukÈvasaÑ 292 SenÈnÈyake 103 302, 320, 333, 340-3-6
Suss|siÑsu 14 SenÈpatiÑ 334 Seyyampi 266
Suss|sissanti 209, 210, SenÈpati 328-9, 334 Seyyoti 42-3
211 SenÈpatinÈ 334 Selamaye 5
S|karavasaÑ 292 SenÈpatissa 328-9, 333-4 Sele 6, 8, 9
S|karas|naÑ 294 SenÈya 338-9, 494 Selo 271-2
S|paÔÔhitaÑ 185, 245 SenÈsanaÑ 109, 207, 214- SevitabbÈ 14
S|paÔÔho 418 5-6-7-8, 221, 409, SesÈ 109, 110
S|padhÈritÈni 286 410, 495, 501-5, 511 So (189) 3, 510
[ Sa ] [ Sa ] [ Ha ]
SokanudaÑ 408 SoratÈ 495 HatthapÈdacchinno126, 444
Sokaparidevadukkha- SovaggikaÑ 408 HatthapÈdaÑ 477
domanassupÈyÈsÈ 1 SovaÓÓamayaÑ 50, 295-6 HatthapÈdÈ 138
SokÈvatiÓÓaÑ 6, 8, 9 SovaÓÓamayÈ 279 HatthappattaÑ 21
Sokehi 44 SovÊraÒca 350 HatthavaÔÔakanti 280
So ca 481 SosÈrito 443-4 Hatthavila~ghakena 220-1,
SoÓaÑ 265-8-9, 272, 284 SosikÈpi 130 499
SoÓa 265-8-9, 272, 284 Soso 101, 130-1-2 HatthavikÈrena 220-1, 499
SohaÑ 99, 102 HatthÈ 138
SoÓakoÄivisavatthu 265
SoÄasa 478 HatthÈcariyaÑ 491
SoÓattherassa 289
SoÄasasahassÈni 382-7 HatthÈcariyassa 491
SoÓassa 265-7-8-9,
SoÄasete 478 Hatthi-assasunakhÈhi(sÊ)350
284
SvÈkÈre 9, 10 Hatthi-assÈ 350
SoÓo 265-7-8-9,
SvÈkhÈte 73, 275, 495 HatthikaÄabhehi 500
272, 283-8-9
SvÈkhÈto 17-8, 42-3, HatthicchÈpehi 500
SoÓÉÈya 308, 500
54, 105-6-7 HatthicchÈpehÊti 500
SotaÑ 13-4, 44, 209,
SvÈgataÑ 308 HatthinÈgassa 500
210-1
SvÈgatÈ 510 HatthinÈgo 500
SotaÒjanaÑ 294
SvÈgatÈni 93-7-8, HatthinikaÑ 389
SotabbaÑ 169, 170-3-7-8-9,
112-3-4 HatthinikÈ 388
180, 303
SvÈtanÈya 36-7, 48, 306, HatthinikÈya 388
Sotavanto 10 Hatthiniyo 500
SotaviÒÒÈÓaÑ 44 311-6-7, 326-7,
333, 340-1-3-4, HatthinÊhi 500
SotaviÒÒeyyÈ 271 Hatthino 500
SotasamphassapaccayÈ 44 404
SvÈdhiÔÔhitaÑ 426-7 HatthibhaÓÉe 119
Sotasamphasso 44 HatthimaÑsaÑ 312-3
Sotasmimpi 45 SvÈyaÑ 38
Sve 299, 488 HatthimaÑsÈdi-
SotÈpattiphale 407 paÔikkhepakathÈ 312
SotuÑ 194-5-6-7-8-9 [ Ha ] HatthisÈlaÑ 388, 491
Sodako 58, 63, 77, 82 HaÒÒeyyÈma 123 HatthisÈlÈyaÑ 491
Sodetabbo 59 HaÔÔhÈ 312, 392-3, 405 HatthÊ 312
SodhÈpeti 299 HaÔÔho 22, 31-8 HatthÊhi 500
SodhÈpemi 300 HatÈ 34, 492-3 Hatthe 342, 411,
Sodhetabbo 65, 78, 83 HatÈti 495 425-6, 494
Sodheti 315-6 Hatopi 478 Hatthena 59, 60-1-3-4-6,
SodhetvÈ 60-5-6, 79, 84 HatthagatÈ 337-9 77-8-9, 83, 295-6, 493
Sodhentena 59, 65, 78, 83 HatthacchinnaÑ 126 Hatthesu 4, 125-6
Sopi 157, 308 Hatthacchinno 126, 444 Hanantipi 207
So bhikkhu 486 HatthattharaÑ 281 HanÈma 105
Sobhetha 275, 495 HatthaparÈmÈsaÑ 485-6 HaniÑsu 123
Somhi 102, 499, 500 HatthapÈdacchinnaÑ 126 Hantabbo 105

[ Ha ] [ Ha ] [ Ha ]
HantvÈ 314 HÈyati 314-5 HeÔÔhÈpÊÔhaÑ 59, 60-4-6,
Handa 105-6-7, 129, 275, HÈyissatÊti 382 77-9, 83-4
311, 378, 381-9, Hi (101) 6, 477, 505 HeÔÔhÈmaÒcaÑ 59, 60-4-6,
491, 501-6-7 Hi~guÑ 293 77-9, 83-4
Handassa (25) 453, 475 Hi~gujatuÑ 293 HetuÑ 51-3
HandimaÑ 301 Hi~gusipÈÔikaÑ 293 HetuppabhavÈ 51-3
HammiyaÑ 73, 133, 145, HitÈya 4, 27, HemantaÑ 110
194-5-6-7-8, 396 393, 410 Hemantampi 192-3
HammiyaÑ vÈ 336 HidaÑ 18 HemantikÈsu 41, 401-2
Hara 163, 225 HintÈlapÈdukaÑ 278 Hemantiko 21
Haratha 317 HintÈlapÈdukÈ 279 HotabbaÑ 58, 77, 81
Hi pana 327 Hoti (214) 3, 109,
Haranti 305, 336
HimapÈtasamaye 41, 401-2 387, 458, 510
HarÈpetvÈ 307
Hime 328-9 Hotidha 509
HarÈpeyyan”ti 307, 311,
Hiyyo 37 HotÊ”ti 1, 46, 74, 88,
343
HiraÒÒaÑ 208-9, 272, 141-2-4, 300-4-8,
HarÈyati 121-2
342, 380-3-7 333-9, 342, 449, 450-1-2
HaritatthÈya 134
HirimÈ 91-5, 112-4 Hotu 18-9, 51-3,
HaritÈni 192-3
HirÊ 69, 70, 87-8 102, 382-4-6, 392
HaritvÈ 306 Hissa 141-2, 509 Hotunti 389
HarÊtakaÑ 293 HÊnaÑ 20 Hot|ti 383
HarÊtakÊ 39 HÊnÈ 20 Hotha 164-5, 227, 261-6,
Hareyyanti 414 HÊnÈyÈvattitvÈ 23-4, 268 480-1
HalaÑ 5, 7, 8 HÊno 14 Honti (42) 4, 484
HaliddiÑ 292 HuÑhu~kajÈtiko 3 Hontu 19, 480-1
Have 2 Hute 46-7 Hontete 477
HasamÈnakaÑ 272 HupeyyÈvusoti 12 Hosi 261
HÈpeti 509 HeÔÔhÈ 375, 479, 457 Hohi 57, 76
HÈyaÑ 385 HeÔÔhÈpÈsÈdaÑ 21 HotÊti 57
Iti MahÈvaggapÈÄiyÈ lakkhitabbapadÈnaÑ

AnukkamaÓikÈ samattÈ.

03 Vin 03

Cargado por

Información del documento

Título original

Derechos de autor

Formatos disponibles

Compartir este documento

Compartir o incrustar documentos

Opciones para compartir

¿Le pareció útil este documento?

¿Este contenido es inapropiado?

Copyright:

Formatos disponibles

03 Vin 03

Cargado por

Copyright:

Formatos disponibles

ChaÔÔhasa~gÊtipiÔakaÑ

Buddhavasse 2552 Marammavasse 1370 AD. 2008

First published in 2008 by Ministry of Religious Affairs

24. UpasampÈdetabbachakka ... ... 94

52. ArahantaghÈtakavatthu ... ... 123

79. VinayapucchanakathÈ ... ... 152

107. Vass|panÈyikÈnujÈnanÈ ... ... 192

120. AphÈsukavihÈra ... ... 220

132. BhedapurekkhÈrapannarasaka ... ... 240

147. SoÓakoÄivisavatthu ... ... 265

158. MahÈkaccÈnassa paÒcavaraparidassanÈ ... ... 284

160. PaÒcabhesajjakathÈ ... ... 290

183. Rojamallavatthu ... ... 345

187. KathinÈnujÈnanÈ ... ... 351

202. JÊvakavatthu ... ... 377

206. SeÔÔhiputtavatthu ... ... 386

234. Kassapagottabhikkhuvatthu ... ... 430

261. AppaÔikamme ukkhepanÊyakammavivÈdakathÈ ... 469

Namo tassa Bhagavato Arahato SammÈsambuddhassa.

Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ

2. * Atha kho BhagavÈ rattiyÈ majjhimaÑ yÈmaÑ paÔiccasamuppÈdaÑ

3. + Atha kho BhagavÈ rattiyÈ pacchimaÑ yÈmaÑ paÔiccasamuppÈdaÑ

5. ++ Atha kho BhagavÈ sattÈhassa accayena tamhÈ samÈdhimhÈ

Atha kho Mucalindo nÈgarÈjÈ sattÈhassa accayena viddhaÑ

Atha kho cattÈro mahÈrÈjÈno Bhagavato cetasÈ cetoparivitakkamaÒÒÈya

PaÔisotagÈmiÑ nipuÓaÑ, gambhÊraÑ duddasaÑ aÓuÑ.

Itiha Bhagavato paÔisaÒcikkhato appossukkatÈya cittaÑ namati, no

8. Atha kho brahmuno Sahampatissa Bhagavato cetasÈ

“PÈturahosi Magadhesu pubbe,

Sele yathÈ pabbatamuddhaniÔÔhito,

UÔÔhehi vÊra vijitasa~gÈma,

[EvaÑ vutte BhagavÈ brahmÈnaÑ SahampatiÑ etadavoca “mayhampi

“Kicchena me adhigataÑ, halaÑ dÈni pakÈsituÑ.

PaÔisotagÈmiÑ nipuÓaÑ, gambhÊraÑ duddasaÑ aÓuÑ.

Itiha me brahme paÔisaÒcikkhato appossukkatÈya cittaÑ namati, no

Dutiyampi kho brahmÈ Sahampati BhagavantaÑ etadavoca “desetu

“PÈturahosi Magadhesu pubbe.

Sele yathÈ pabbatamuddhaniÔÔhito,

UÔÔhehi vÊra vijitasa~gÈma,

Dutiyampi kho BhagavÈ brahmÈnaÑ SahampatiÑ etadavoca “mayhampi

‘Kicchena me adhigataÑ, halaÑ dÈni pakÈsituÑ.

PaÔisotagÈmiÑ nipuÓaÑ, gambhÊraÑ duddasaÑ aÓuÑ.

Itiha me brahme paÔisaÒcikkhato appossukkatÈya cittaÑ namati, no

9. Atha kho BhagavÈ brahmuno ca ajjhesanaÑ viditvÈ sattesu ca

nimuggaposÊni, appekaccÈni uppalÈni vÈ padumÈni vÈ puÓÉarÊkÈni vÈ udake

ŒÄÈro KÈlÈmo”ti. Atha kho Bhagavato etadahosi “mahÈjÈniyo kho ŒÄÈro

11. AddasÈ kho Upako ÈjÊvako BhagavantaÑ antarÈ ca GayaÑ antarÈ ca

12. Atha kho BhagavÈ anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena BÈrÈÓasÊ

saÓÔhÈtuÑ, asaÓÔhahantÈ BhagavantaÑ paccuggantvÈ eko Bhagavato

padhÈnavibbhanto Èvatto bÈhullÈya adhigamissasi uttari manussadhammÈ

13. Atha kho BhagavÈ paÒcavaggiye bhikkh| Èmantesi–

14. IdaÑ kho pana bhikkhave dukkhaÑ ariyasaccaÑ, jÈtipi dukkhÈ,

paÒcupÈdÈnakkhandhÈ1 dukkhÈ. IdaÑ kho pana bhikkhave

15. “IdaÑ dukkhaÑ ariyasaccan”ti me bhikkhave pubbe ananussutesu

Èloko udapÈdi. “TaÑ kho panidaÑ dukkhanirodhaÑ ariyasaccaÑ

16. YÈvakÊvaÒca me bhikkhave imesu cat|su ariyasaccesu evaÑ

17. Pavattite ca pana BhagavatÈ dhammacakke bhummÈ devÈ

18. Atha kho ÈyasmÈ AÒÒÈsikoÓÉaÒÒo diÔÔhadhammo pattadhammo

19. Atha kho BhagavÈ tadavasese bhikkh| dhammiyÈ kathÈya ovadi

Te diÔÔhadhammÈ pattadhammÈ viditadhammÈ pariyogÈÄhadhammÈ

20. Atha kho BhagavÈ paÒcavaggiye bhikkh| Èmantesi–

labbhetha ca saÒÒÈya “evaÑ me saÒÒÈ hotu, evaÑ me saÒÒÈ mÈ ahosÊ”ti.

21. TaÑ kiÑ maÒÒatha bhikkhave, r|paÑ niccaÑ vÈ aniccaÑ vÈti.