Está en la página 1de 15

TOMÁS DE AQUINO

Suma teológica
Primera parte, cuestión 46

Traducción de Julio A. Castello Dubra


Consequenter considerandum est de principio Consecuentemente hay que considerar acerca
durationis rerum creatarum. Et circa hoc del principio de duración de las creaturas. Y
quaeruntur tria. Primo, utrum creaturae semper acerca de esto se investigan tres cosas. Primero,
fuerint. Secundo, utrum eas incoepisse sit si las creaturas existieron siempre. Segundo, si
articulus fidei. Tertio, quomodo Deus dicatur in el hecho de que ellas hayan comenzado es un
principio caelum et terram creasse. artículo de fe. Tercero, de qué modo se dice que
Dios creó el cielo y la tierra en el principio

Articulus 1 Artículo 1
Ad primum sic proceditur. [1] Videtur quod Respecto de lo primero se procede así. [1]
universitas creaturarum, quae mundi nomine Parece que la totalidad de las creaturas, que es
nuncupatur, non incoeperit, sed fuerit ab aeterno. denominada con el nombre de mundo, no
Omne enim quod incoepit esse, antequam fuerit, comenzó, sino que existió desde la eternidad. En
possibile fuit ipsum esse, alioquin impossibile efecto, todo lo que comienza a ser, antes de que
fuisset ipsum fieri. Si ergo mundus incoepit fuese, su ser era posible. De otro modo hubiese
esse, antequam inciperet, possibile fuit ipsum sido imposible que llegase a ser. Si, por tanto, el
esse. Sed quod possibile est esse, est materia, mundo comenzó a ser, antes de que comenzara,
quae est in potentia ad esse, quod est per su ser mismo fue posible. Pero lo que es posible
formam, et ad non esse, quod est per de ser, es la materia, la cual está en potencia
privationem. Si ergo mundus incoepit esse, ante respecto del ser –que es por la forma– y del no
mundum fuit materia. Sed non potest esse ser –que es por la privación–. Por tanto, si el
materia sine forma, materia autem mundi cum mundo comenzó a ser, antes del mundo hubo
forma, est mundus. Fuit ergo mundus antequam materia. Pero la materia no puede existir sin
esse inciperet, quod est impossibile. forma. Y la materia del mundo con forma es el
mundo. En consecuencia, el mundo existió antes
de que comenzara a ser, lo cual es imposible.
[2] Praeterea, nihil quod habet virtutem ut sit [2] Además, nada que tenga una virtud tal que
semper, quandoque est et quandoque non est, exista siempre es alguna vez y alguna otra vez
quia ad quantum se extendit virtus alicuius rei, no, porque a cuanto se extiende la virtud de
tandiu est. Sed omne incorruptibile habet alguna cosa, durante tanto tiempo es. Pero todo
virtutem ut sit semper, non enim virtutem habet lo incorruptible tiene una virtud como para
ad determinatum durationis tempus. Nullum existir siempre, pues no tiene virtud para un
ergo incorruptibile quandoque est et quandoque tiempo determinado de duración. Por tanto, nada
non est. Sed omne quod incipit esse, quandoque incorruptible es en algún tiempo y en otro no.
est et quandoque non est. Nullum ergo Más todo lo que comienza a ser, alguna vez es, y
incorruptibile incipit esse. Sed multa sunt in alguna otra vez no. Por tanto, nada incorruptible
mundo incorruptibilia, ut corpora caelestia, et comienza a ser. Pero hay muchas cosas
omnes substantiae intellectuales. Ergo mundus incorruptibles en el mundo, como v.gr., los
non incoepit esse. cuerpos celestes y todas las substancias
intelectuales. Por tanto, el mundo no comenzó a
ser.
[3] Praeterea, nullum ingenitum incoepit esse. [3] Además, nada inengendrado comienza a ser.
Sed philosophus probat in I Physic., quod Pero el filósofo prueba en el <libro> primero de
materia est ingenita; et in I de caelo et mundo, la Física que la materia es inengengrada; y en el
quod caelum est ingenitum. Non ergo <libro> primero del tratado Del cielo y del
universitas rerum incoepit esse. mundo que el cielo es inengendrado. Por tanto,
la totalidad de las cosas no comenzó a ser.
[4] Praeterea, vacuum est ubi non est corpus, sed [4] Además, el vacío existe donde no hay
possibile est esse. Sed si mundus incoepit esse, cuerpo, pero es posible que lo haya. Pero si el
ubi nunc est corpus mundi, prius non fuit mundo comenzó a ser, allí donde ahora está el
aliquod corpus, et tamen poterat ibi esse, cuerpo del mundo, antes no hubo cuerpo alguno,
1
alioquin nunc ibi non esset. Ergo ante mundum y, sin embargo, podía haberlo, de otro modo,
fuit vacuum, quod est impossibile. ahora no lo habría. En consecuencia, antes del
mundo existía el vacío, lo cual es imposible.
[5] Praeterea, nihil de novo incipit moveri, nisi [5] Además, nada comienza a moverse con
per hoc quod movens vel mobile aliter se habet novedad, si no es por el hecho de que lo que
nunc quam prius. Sed quod aliter se habet nunc mueve o el móvil se hallan ahora de un modo
quam prius, movetur. Ergo ante omnem motum distinto a <como se hallaban> antes. Pero lo que
de novo incipientem, fuit aliquis motus. Motus se halla ahora de un modo distinto a como se
ergo semper fuit. Ergo et mobile, quia motus hallaba antes, se mueve. Por tanto, antes de todo
non est nisi in mobili. movimiento que empieza con novedad, hubo
algún movimiento. Por tanto, siempre hubo
movimiento, y también <hubo> móvil, pues el
movimiento no está sino en el móvil.
[6] Praeterea, omne movens aut est naturale, aut [6] Además, todo lo que mueve o es natural o es
est voluntarium. Sed neutrum incipit movere, voluntario. Pero ninguno de ellos comienza a
nisi aliquo motu praeexistente. Natura enim moverse, a no ser que preexista algún
semper eodem modo operatur. Unde, nisi movimiento. En efecto, la naturaleza siempre
praecedat aliqua immutatio vel in natura opera del mismo modo. De allí que, si no
moventis vel in mobili, non incipiet a movente precede alguna inmutación en la naturaleza de lo
naturali esse motus, qui non fuit prius. Voluntas que mueve o en la del móvil, no comenzará a
autem absque sui immutatione retardat facere haber a partir del motor natural un movimiento
quod proponit, sed hoc non est nisi per aliquam que no fuese anterior. Ahora bien, la voluntad
immutationem quam imaginatur, ad minus ex retarda hacer lo que se propone sin inmutación
parte ipsius temporis. Sicut qui vult facere de su parte, pero esto no es sino por alguna
domum cras, et non hodie, expectat aliquid inmutación que es imaginada, al menos, de parte
futurum cras, quod hodie non est; et ad minus del tiempo mismo. Tal como el que quiere hacer
expectat quod dies hodiernus transeat, et la casa mañana y no hoy, espera algo futuro
crastinus adveniat; quod sine mutatione non est, mañana que no hay hoy, y al menos espera que
quia tempus est numerus motus. Relinquitur transcurra el día actual, y advenga el de mañana,
ergo quod ante omnem motum de novo lo cual no es sin mutación, porque el tiempo es
incipientem, fuit alius motus. Et sic idem quod número del movimiento. Resta, por tanto, que
prius. antes de todo movimiento que comienza con
novedad hubo algún otro movimiento. Y así,
<ocurre> lo mismo que <en el argumento>
anterior.
[7] Praeterea, quidquid est semper in principio et [7] Además, todo lo que está siempre en el
semper in fine, nec incipere nec desinere potest, principio y siempre en el fin, no puede comenzar
quia quod incipit, non est in suo fine; quod ni terminar, porque lo que comienza, no está en
autem desinit, non est in suo principio. Sed su fin, y lo que termina, no está en su principio.
tempus semper est in suo principio et fine, quia Pero el tiempo está siempre en su principio y en
nihil est temporis nisi nunc, quod est finis su fin. Porque nada hay en el tiempo que no sea
praeteriti, et principium futuri. Ergo tempus nec el ahora, el cual es fin del pretérito y principio
incipere nec desinere potest. Et per consequens del futuro. Por tanto, el tiempo no puede
nec motus, cuius numerus tempus est. comenzar ni terminar. Y por consiguiente,
tampoco el movimiento, del cual el tiempo es
número.
[8] Praeterea, Deus aut est prior mundo natura [8] Además, Dios es anterior al mundo o en la
tantum, aut duratione. Si natura tantum, ergo, naturaleza solamente, o en la duración. Si
cum Deus sit ab aeterno, et mundus est ab solamente en la naturaleza, puesto que Dios es
aeterno. Si autem est prior duratione; prius desde la eternidad, también el mundo es desde la
autem et posterius in duratione constituunt eternidad. Si <Dios> es anterior en la duración,
tempus, ergo ante mundum fuit tempus; quod est y el antes y el después en la duración
impossibile. constituyen el tiempo, entonces, antes del
2
mundo hubo tiempo, lo cual es imposible.
[9] Praeterea, posita causa sufficienti, ponitur [9] Además, puesta una causa suficiente, es
effectus, causa enim ad quam non sequitur puesto el efecto, pues la causa a la cual no sigue
effectus, est causa imperfecta, indigens alio ad el efecto es una causa imperfecta, que necesita
hoc quod effectus sequatur. Sed Deus est de otra cosa para que el efecto se siga. Pero Dios
sufficiens causa mundi; et finalis, ratione suae es causa suficiente del mundo, tanto <causa>
bonitatis; et exemplaris, ratione suae sapientiae; final, en razón de su bondad, tanto <causa>
et effectiva, ratione suae potentiae; ut ex ejemplar, en razón de su sabiduría, tanto
superioribus patet. Cum ergo Deus sit ab <causa> efectiva, en razón de su potencia, como
aeterno, et mundus fuit ab aeterno. es manifiesto por lo precedente. En
consecuencia, Dios es desde la eternidad, y el
mundo fue desde la eternidad.
[10] Praeterea, cuius actio est aeterna, et effectus [10] Además, el efecto de aquello cuya acción es
aeternus. Sed actio Dei est eius substantia, quae eterna es también él eterno. Pero la acción de
est aeterna. Ergo et mundus est aeternus. Dios es su sustancia, la cual es eterna. Por tanto,
el mundo también es eterno.
Sed contra est quod dicitur Ioan. XVII, clarifica Pero en contra está lo que se dice en Juan, xvii:
me, pater, apud temetipsum, claritate quam “clarifícame, Padre, en Tí mismo, con aquella
habui priusquam mundus fieret; et Proverb. claridad que había antes de que el mundo fuese”,
VIII, dominus possedit me in initio viarum y en los Proverbios, viii: “el Señor me poseyó
suarum, antequam quidquam faceret a principio. en el inicio de sus vías, antes de que algo fuese
hecho desde el principio.”
Respondeo dicendum nihil praeter Deum ab Respondo que ha de decirse que nada aparte de
aeterno fuisse. Et hoc quidem ponere non est Dios existió desde la eternidad. Y afirmarlo,
impossibile. Ostensum est enim supra quod ciertamente, no es imposible. Se ha demostrado
voluntas Dei est causa rerum. Sic ergo aliqua antes que la voluntad de Dios es causa de las
necesse est esse, sicut necesse est Deum velle cosas. Así pues, algunas cosas existen
illa, cum necessitas effectus ex necessitate necesariamente, tal como es necesario que Dios
causae dependeat, ut dicitur in V Metaphys. las quiera, puesto que la necesidad del efecto
Ostensum est autem supra quod, absolute depende de la necesidad de la causa, como se
loquendo, non est necesse Deum velle aliquid dice en el <libro> quinto de la Metafísica. Ahora
nisi seipsum. Non est ergo necessarium Deum bien, se ha demostrado antes que, hablando en
velle quod mundus fuerit semper. Sed eatenus sentido absoluto, no es necesario que Dios
mundus est, quatenus Deus vult illum esse, cum quiera nada, si no es a sí mismo. Por tanto, no es
esse mundi ex voluntate Dei dependeat sicut ex necesario que Dios quiera que el mundo haya
sua causa. Non est igitur necessarium mundum existido siempre. Pero el mundo existe tanto
semper esse. tiempo cuanto Dios quiere que él sea, puesto que
el ser del mundo depende de la voluntad de Dios
como de su causa. Por tanto, no es necesario que
el mundo exista siempre.
Unde nec demonstrative probari potest. Nec Y esto no puede probarse demostrativamente. Ni
rationes quas ad hoc Aristoteles inducit, sunt los argumentos que aduce Aristóteles al respecto
demonstrativae simpliciter, sed secundum quid, son demostrativos en sentido absoluto, sino sólo
scilicet ad contradicendum rationibus relativo, a saber, para contradecir los argumentos
antiquorum, ponentium mundum incipere de los antiguos, quienes afirmaban que el mundo
secundum quosdam modos in veritate comenzó a existir, según ciertos modos
impossibiles. Et hoc apparet ex tribus. Primo imposibles en la verdad. Y ello es evidente por
quidem, quia tam in VIII Physic. quam in I de tres <razones>. En primer lugar, tanto en el
caelo, praemittit quasdam opiniones, ut <libro> octavo de la Física como en el <libro>
Anaxagorae et Empedoclis et Platonis, contra primero del tratado Del cielo, antepone algunas
quos rationes contradictorias inducit. Secundo, opiniones, como las de Anaxágoras, Empédocles
quia, ubicumque de hac materia loquitur, inducit y Platón, contra las cuales aduce argumentos

3
testimonia antiquorum, quod non est contrarios. En segundo término, porque toda vez
demonstratoris, sed probabiliter persuadentis. que habla de este asunto, aduce los testimonios
Tertio, quia expresse dicit in I Lib. Topic., quod de los antiguos, lo cual no es propio de quien
quaedam sunt problemata dialectica, de quibus demuestra, sino de quien persuade con
rationes non habemus, ut utrum mundus sit verosimilitud. Finalmente, porque dice
aeternus. expresamente en el <libro> primero de los
Tópicos, que hay algunos problemas dialécticos,
acerca de los cuales no disponemos de
argumentos, como v.gr., si el mundo es eterno.
Ad primum ergo dicendum quod, antequam A lo primero hay que decir que antes que el
mundus esset, possibile fuit mundum esse, non mundo existiese, fue posible que el mundo
quidem secundum potentiam passivam, quae est existiese, no ciertamente según la potencia
materia; sed secundum potentiam activam Dei. pasiva, que radica en la materia, sino según la
Et etiam secundum quod dicitur aliquid absolute potencia activa de Dios. Y también en cuanto
possibile, non secundum aliquam potentiam sed algo se dice posible en sentido absoluto, no
ex sola habitudine terminorum, qui sibi non según alguna potencia, sino por la sola relación
repugnant; secundum quod possibile opponitur entre los términos que no repugnan entre sí.
impossibili, ut patet per philosophum, in V Según ello, lo posible se opone a lo imposible,
Metaphys. como es manifiesto por el filósofo en el <libro>
quinto de la Metafísica.
Ad secundum dicendum quod illud quod habet A lo segundo hay que decir que aquello que
virtutem ut sit semper ex quo habet illam tiene virtud como para existir siempre, a partir
virtutem, non quandoque est et quandoque non de que tiene tal virtud, no es que alguna vez sea
est, sed antequam haberet illam virtutem, non y alguna otra vez no, pero antes de que tuviera
fuit. Unde haec ratio, quae ponitur ab Aristotele tal virtud no existía. De allí que aquel argumento
in I de caelo, non concludit simpliciter quod que es tomado de Aristóteles en el <libro>
incorruptibilia non incoeperunt esse, sed quod primero del tratado Del cielo, no concluye en
non incoeperunt esse per modum naturalem, quo sentido absoluto que los <seres> incorruptibles
generabilia et corruptibilia incipiunt esse. no comenzaron a ser, sino que no comenzaron a
ser por modo natural, por el cual los <seres>
generables y corruptibles comenzaron a ser.
Ad tertium dicendum quod Aristoteles, in I A lo tercero hay que decir que Aristóteles, en el
Physic., probat materiam esse ingenitam, per <libro> primero de la Física prueba que la
hoc quod non habet subiectum de quo sit. In I materia es inengendrada, por el hecho de que no
autem de caelo et mundo, probat caelum tiene un sujeto a partir del cual sea. En el
ingenitum, quia non habet contrarium ex quo <libro> primero del tratado Del cielo y del
generetur. Unde patet quod per utrumque non mundo, prueba que el cielo es inengendrado,
concluditur nisi quod materia et caelum non porque no tiene un contrario a partir del cual sea
incoeperunt per generationem, ut quidam generado. De allí es manifiesto que por ambas
ponebant, praecipue de caelo. Nos autem cosas se concluye sólo que la materia y el cielo
dicimus quod materia et coelum producta sunt in no comenzaron por generación, como algunos
esse per creationem, ut ex dictis patet. afirmaban, en particular acerca del cielo. Pero
nosotros decimos que la materia y el cielo son
producidos en el ser por creación, como es
manifiesto por lo dicho.
Ad quartum dicendum quod ad rationem vacui A lo cuarto hay que decir que para el concepto
non sufficit in quo nihil est, sed requiritur quod de vacío no basta con aquello en lo cual no hay
sit spatium capax corporis, in quo non sit nada, sino que se requiere que haya un espacio
corpus, ut patet per Aristotelem, in IV Physic. capaz de <recibir> un cuerpo, en el cual no haya
Nos autem dicimus non fuisse locum aut un cuerpo, como es manifiesto por Aristóteles,
spatium ante mundum. en el <libro> cuarto de la Física. Pero nosotros
decimos que no hubo lugar o espacio alguno

4
antes del mundo.
Ad quintum dicendum quod primus motor A lo quinto hay que decir que el primer motor
semper eodem modo se habuit primum autem siempre se halla del mismo modo, pero el primer
mobile non semper eodem modo se habuit, quia móvil no siempre se halla del mismo modo,
incoepit esse, cum prius non fuisset. Sed hoc porque comienza a ser –puesto que antes no
non fuit per mutationem, sed per creationem, existía. Pero esto no fue por mutación, sino por
quae non est mutatio, ut supra dictum est. Unde creación, la cual no es un movimiento, como se
patet quod haec ratio, quam ponit Aristoteles in ha dicho antes. De allí que este argumento que
VIII Physic., procedit contra eos qui ponebant pone Aristóteles en el <libro> octavo de la
mobilia aeterna, sed motum non aeternum; ut Física procede contra aquellos que afirmaban
patet ex opinionibus Anaxagorae et Empedoclis. móviles eternos, pero movimiento no eterno,
Nos autem ponimus, ex quo mobilia como es manifiesto por las opiniones de
incoeperunt, semper fuisse motum. Anaxágoras y Empédocles. En cambio, nosotros
afirmamos que, a partir de que comienzan los
móviles, siempre hubo movimiento.
Ad sextum dicendum quod primum agens est A lo sexto hay que decir que el primer agente es
agens voluntarium. Et quamvis habuit un agente voluntario. Y por más que tuvo una
voluntatem aeternam producendi aliquem voluntad eterna de producir algún efecto, sin
effectum, non tamen produxit aeternum embargo no produjo un efecto eterno. Y no es
effectum. Nec est necesse quod praesupponatur necesario que se presuponga alguna mutación, ni
aliqua mutatio, nec etiam propter imaginationem siquiera según la representación del tiempo. En
temporis. Aliter enim est intelligendum de efecto, hay que concebir de un modo distinto el
agente particulari, quod praesupponit aliquid, et agente particular, que presupone algo y causa
causat alterum, et aliter de agente universali, otra cosa distinta, y el agente universal, que
quod producit totum. Sicut agens particulare produce todo. Tal como el agente particular
producit formam, et praesupponit materiam, produce la forma, y presupone la materia, por
unde oportet quod formam inducat secundum ello es preciso que introduzca la forma según la
proportionem ad debitam materiam. Unde proporción a la materia conveniente. De allí que
rationabiliter in ipso consideratur quod inducit con razón se considera en él que introduce la
formam in talem materiam et non in aliam, ex forma en tal materia y no en otra, por la
differentia materiae ad materiam. Sed hoc non diferencia de una materia a <otra> materia. Pero
rationabiliter consideratur in Deo, qui simul esto no se considera con razón en Dios, quien
producit formam et materiam, sed consideratur simultáneamente produce la forma y la materia,
rationabiliter in eo, quod ipse producit materiam sino que en Él se considera con razón que
congruam formae et fini. Agens autem produce la materia congruente con la forma y
particulare praesupponit tempus, sicut et con el fin. Ahora bien, el agente particular
materiam. Unde rationabiliter consideratur in eo, presupone el tiempo, como también la materia.
quod agit in tempore posteriori et non in priori, Por ello, con razón se considera en él que actúa
secundum imaginationem successionis temporis en un tiempo posterior y no en uno anterior,
post tempus. Sed in agente universali, quod según la representación de la sucesión del
producit rem et tempus, non est considerare tiempo después del tiempo. Pero el agente
quod agat nunc et non prius, secundum universal, que produce la cosa y el tiempo, no
imaginationem temporis post tempus, quasi debe considerarse que actúe ahora y no antes,
tempus praesupponatur eius actioni, sed según la representación del tiempo después del
considerandum est in eo, quod dedit effectui suo tiempo, como si el tiempo estuviese presupuesto
tempus quantum voluit, et secundum quod en su acción, sino que en él hay que considerar
conveniens fuit ad suam potentiam que <le> dio el tiempo a su efecto cuando quiso,
demonstrandam. Manifestius enim mundus ducit y en cuanto fue conveniente para demostrar su
in cognitionem divinae potentiae creantis, si potencia. En efecto, el mundo conduce al
mundus non semper fuit, quam si semper fuisset, conocimiento de la potencia divina que <lo>
omne enim quod non semper fuit, manifestum crea de un modo más manifiesto si no existió
est habere causam; sed non ita manifestum est siempre, que si hubiese existido siempre, pues
de eo quod semper fuit. todo lo que no existió siempre es manifiesto que
tiene causa, pero no es tan manifiesto respecto
5
de aquello que siempre existió.
Ad septimum dicendum quod, sicut dicitur in IV A lo séptimo hay que decir que, como se dice en
Physic., prius et posterius est in tempore, el <libro> cuarto de la Física, lo anterior y lo
secundum quod prius et posterius est in motu. posterior se da en el tiempo, en cuanto que lo
Unde principium et finis accipienda sunt in anterior y lo posterior se da en el movimiento.
tempore, sicut et in motu. Supposita autem Por ello, el principio y el fin deben ser tomados
aeternitate motus, necesse est quod quodlibet en el tiempo tal como en el movimiento. Ahora
momentum in motu acceptum sit principium et bien, supuesta la eternidad del movimiento, es
terminus motus, quod non oportet, si motus necesario que cualquier momento tomado en el
incipiat. Et eadem ratio est de nunc temporis. Et tiempo sea principio y término del movimiento,
sic patet quod ratio illa instantis nunc, quod lo cual no es preciso, si el movimiento
semper sit principium et finis temporis, comienza. Y el mismo argumento vale respecto
praesupponit aeternitatem temporis et motus. del ahora del tiempo. Y así resulta que aquel
Unde Aristoteles hanc rationem inducit, in VIII argumento del instante del ahora, que es
Physic., contra eos qui ponebant aeternitatem principio y fin del tiempo, presupone la
temporis, sed negabant aeternitatem motus. eternidad del tiempo y el movimiento. Por ello,
Aristóteles aduce este argumento en el <libro>
octavo de la Física contra aquellos que
afirmaban la eternidad del tiempo, pero negaban
la eternidad del movimiento.
Ad octavum dicendum quod Deus est prior A lo octavo hay que decir que Dios es anterior al
mundo duratione. Sed ly prius non designat mundo en duración. Pero el “anterior” no
prioritatem temporis, sed aeternitatis. Vel designa una prioridad de tiempo, sino de
dicendum quod designat aeternitatem temporis eternidad. O bien hay que decir que designa la
imaginati, et non realiter existentis. Sicut, cum eternidad del tiempo representado y no
dicitur, supra caelum nihil est, ly supra designat realmente existente. Como cuando se dice que
locum imaginatum tantum, secundum quod más allá del cielo nada hay, el “más allá”
possibile est imaginari dimensionibus caelestis designa un lugar solamente representado, en la
corporis dimensiones alias superaddi. medida en que es posible representarse otras
dimensiones sobreañadidas a las dimensiones
del cuerpo celeste.
Ad nonum dicendum quod, sicut effectus A lo noveno hay que decir que, como el efecto
sequitur a causa agente naturaliter secundum sigue a la causa que actúa naturalmente según el
modum suae formae, ita sequitur ab agente per modo de su forma, del mismo modo se sigue del
voluntatem secundum formam ab eo agente voluntario según la forma por él
praeconceptam et definitam, ut ex superioribus concebida y definida, como es manifiesto de lo
patet. Licet igitur Deus ab aeterno fuerit anterior. Por tanto, por más que Dios sea causa
sufficiens causa mundi, non tamen oportet quod suficiente del mundo, sin embargo, no es preciso
ponatur mundus ab eo productus, nisi secundum que sea puesto el mundo por Él producido, sino
quod est in praedefinitione suae voluntatis; ut es en cuanto está en la predefinición de su
scilicet habeat esse post non esse, ut manifestius voluntad, a saber, de modo que tenga el ser
declaret suum auctorem. después del no ser, a fin de que revele de modo
más manifiesto su autor.
Ad decimum dicendum quod, posita actione, A lo décimo hay que decir que, puesta la acción,
sequitur effectus secundum exigentiam formae se sigue el efecto según el requerimiento de la
quae est principium actionis. In agentibus autem forma, que es principio de la acción. Ahora bien,
per voluntatem, quod conceptum est et en los agentes voluntarios, aquello que es
praedefinitum, accipitur ut forma quae est concebido y predefinido, se toma como la forma
principium actionis. Ex actione igitur Dei que es principio de la acción. Por tanto, de la
aeterna non sequitur effectus aeternus, sed acción eterna de Dios no se sigue un efecto
qualem Deus voluit, ut scilicet haberet esse post eterno, sino cual Dios lo quiso, de suerte que
non esse. tuviera un ser después del no ser.

6
7
Articulus 2 Artículo 2
Ad secundum sic proceditur. [1] Videtur quod Respecto de lo primero se procede así. [1]
mundum incoepisse non sit articulus fidei, sed Parece que el hecho de que el mundo haya
conclusio demonstrabilis. Omne enim factum comenzado no es un artículo de fe, sino una
habet principium suae durationis. Sed conclusión demostrable. En efecto, todo lo
demonstrative probari potest quod Deus sit hecho tiene unn principio de su duración. Pero
causa effectiva mundi, et hoc etiam puede probarse demostrativamente que Dios es
probabiliores philosophi posuerunt. Ergo causa efectiva del mundo, y esto también lo
demonstrative probari potest quod mundus afirmaron los filósofos más confiables. Por
incoeperit. tanto, puede probarse demostrativamente que el
mundo haya comenzado.
[2] Praeterea, si necesse est dicere quod mundus [2] Además, si es necesario decir que el mundo
factus est a Deo, aut ergo ex nihilo, aut ex fue hecho por Dios, o bien <fue hecho> a partir
aliquo. Sed non ex aliquo, quia sic materia de la nada, o bien a partir de algo. Pero no a
mundi praecessisset mundum; contra quod partir de algo, porque en tal caso la materia del
procedunt rationes Aristotelis ponentis caelum mundo hubiese precedido al mundo, contra lo
ingenitum. Ergo oportet dicere quod mundus sit cual proceden los argumentos de Aristóteles,
factus ex nihilo. Et sic habet esse post non esse. quien afirma que el cielo es inengendrado. Por
Ergo oportet quod esse incoeperit. tanto, es preciso decir que el mundo fue hecho
de la nada. Y así tiene un ser después del no ser.
Por tanto, es preciso que haya comenzado a ser.
[3] Praeterea, omne quod operatur per [3] Además, todo lo que es obrado por el
intellectum, a quodam principio operatur, ut intelecto, es obrado por cierto principio, como es
patet in omnibus artificibus. Sed Deus est agens manifiesto en todos los <seres> producidos por
per intellectum. Ergo a quodam principio el arte. Pero Dios es un agente <que obra> por el
operatur. Mundus igitur, qui est eius effectus, intelecto. Por tanto, el mundo fue obrado por
non fuit semper. algún principio. Por consiguiente, el mundo, que
es su efecto, no existió siempre.
[4] Praeterea, manifeste apparet artes aliquas, et [4] Además, parece manifiesto que algunas artes
habitationes regionum, ex determinatis y algunas ocupaciones de regiones comenzaron
temporibus incoepisse. Sed hoc non esset, si a partir de tiempos determinados. Pero esto no
mundus semper fuisset. Mundum igitur non hubiese ocurrido, si el mundo hubiese existido
semper fuisse manifestum est. siempre. En consecuencia, es manifiesto que el
mundo no existió siempre.
[5] Praeterea, certum est nihil Deo aequari [5] Además, es algo cierto que nada puede
posse. Sed si mundus semper fuisset, igualarse a Dios. Pero si el mundo existiese
aequipararetur Deo in duratione. Ergo certum est siempre, se equipararía a Dios en duración. Por
non semper mundum fuisse. tanto, es algo cierto que no siempre existió el
mundo.
[6] Praeterea, si mundus semper fuit, infiniti dies [6] Además, si el mundo existió siempre,
praecesserunt diem istum. Sed infinita non est infinitos días precedieron a este día. Pero el
pertransire. Ergo nunquam fuisset perventum ad infinito no puede ser recorridos. Por tanto, nunca
hunc diem, quod est manifeste falsum. se hubiese llegado a este día, lo cual es
manifiestamente falso.
[7] Praeterea, si mundus fuit aeternus, et [7] Además, si el mundo fue eterno, también la
generatio fuit ab aeterno. Ergo unus homo generación fue desde la eternidad. Por tanto, un
genitus est ab alio in infinitum. Sed pater est hombre fue generado por otro, y así al infinito.
causa efficiens filii, ut dicitur in II Physic. Ergo Pero el padre es causa eficiente del hijo, como se
in causis efficientibus est procedere in infinitum, dice en el <libro> segundo de la Física. Por

8
quod improbatur in II Metaphys. tanto, en las causas eficientes hay que proceder
al infinito, lo cual es refutado en el <libro>
segundo de la Metafísica.
[8] Praeterea, si mundus et generatio semper [8] Además, si el mundo y la generación
fuit, infiniti homines praecesserunt. Sed anima existieron siempre, infinitos hombres <nos>
hominis est immortalis. Ergo infinitae animae precedieron. Pero el alma del hombre es
humanae nunc essent actu, quod est impossibile. inmortal. Por tanto, infinitas almas humanas
Ergo ex necessitate sciri potest quod mundus existirían ahora en acto, lo cual es imposible. En
incoeperit; et non sola fide tenetur. consecuencia, necesariamente puede saberse que
el mundo ha comenzado, y no se lo tiene por la
sola fe.
Sed contra, fidei articuli demonstrative probari Pero en contra, os artículos de fe no pueden
non possunt, quia fides de non apparentibus est, probarse demostrativamente, “porque la fe es de
ut dicitur ad Hebr. XI. Sed Deum esse creatorem las cosas no manifiestas”, como se dice en la
mundi, sic quod mundus incoeperit esse, est carta a los Hebreos,. xi. Pero que Dios es
articulus fidei, dicimus enim, credo in unum creador del mundo de tal modo que el mundo
Deum et cetera. Et iterum, Gregorius dicit, in comenzó a existir, es un artículo de fe. En
Homil. I in Ezech., quod Moyses prophetizavit efecto, decimos: creo en un único Dios, etc.. Y
de praeterito, dicens in principio creavit Deus además, Gregorio dice, en la primera Homilía
caelum et terram; in quo novitas mundi traditur. sobre el <libro> de Ezequiel, que Moisés
Ergo novitas mundi habetur tantum per profetizó sobre el pasado, diciendo que en el
revelationem. Et ideo non potest probari principio creó Dios el cielo y la tierra, en lo cual
demonstrative. es transmitida la novedad del mundo.
Respondeo dicendum quod mundum non semper Respondo que ha de decirse que el hecho de que
fuisse, sola fide tenetur, et demonstrative probari el mundo no haya existido siempre, se lo tiene
non potest, sicut et supra de mysterio Trinitatis por la sola fe, y no puede probarse
dictum est. Et huius ratio est, quia novitas mundi demostrativamente, como también se ha dicho
non potest demonstrationem recipere ex parte acerca del misterio de la Trinidad. Y la razón de
ipsius mundi. Demonstrationis enim principium ello es que la novedad del mundo no puede
est quod quid est. Unumquodque autem, recibir demostración de parte del mundo mismo.
secundum rationem suae speciei, abstrahit ab hic Pues el principio de la demostración es el “qué
et nunc, propter quod dicitur quod universalia es”. Ahora bien, cada cosa, en cuanto al
sunt ubique et semper. Unde demonstrari non concepto de su especie, abstrae del aquí y el
potest quod homo, aut caelum, aut lapis non ahora, en razón de lo cual se dice que los
semper fuit. Similiter etiam neque ex parte universales son siempre y en todas partes. De
causae agentis, quae agit per voluntatem. allí que no puede demostrarse que el hombre, o
Voluntas enim Dei ratione investigari non potest, el cielo, o la piedra no existieron siempre. Del
nisi circa ea quae absolute necesse est Deum mismo modo, tampoco <puede demostrarse> de
velle, talia autem non sunt quae circa creaturas parte de la causa agente que actúa por voluntad.
vult, ut dictum est. Potest autem voluntas divina En efecto, la voluntad de Dios no puede ser
homini manifestari per revelationem, cui fides investigada por la razón, si no es respecto de
innititur. Unde mundum incoepisse est credibile, aquellas cosas que es absolutamente necesario
non autem demonstrabile vel scibile. Et hoc utile que Dios quiera, y tales no son aquellas que
est ut consideretur, ne forte aliquis, quod fidei <Dios> quiere sobre las creaturas, como se ha
est demonstrare praesumens, rationes non dicho. Pero puede la voluntad humana
necessarias inducat, quae praebeant materiam manifestarse al hombre por la Revelación, en la
irridendi infidelibus, existimantibus nos propter cual se apoya la fe. De allí que el hecho de que
huiusmodi rationes credere quae fidei sunt. el mundo haya comenzado es algo creíble, pero
no demostrable o cognoscible. Y esto es algo útil
de considerar, no sea cosa que alguno, que
presume de demostrar lo que pertenece a la fe,
aduzca argumentos no necesarios, que presten
materia de risa a los fieles, considerando que

9
creemos las cosas de la fe por argumentos de tal
clase.

Ad primum ergo dicendum quod, sicut dicit A lo primero hay que decir que, como dice
Augustinus, XI de Civ. Dei, philosophorum Agustín en el <libro> XI de Ciudad de Dios, de
ponentium aeternitatem mundi, duplex fuit los filósofos que afirman la eternidad del
opinio. Quidam enim posuerunt quod substantia mundo, hubo una doble opinión. Algunos
mundi non sit a Deo. Et horum est intollerabilis afirmaron que la sustancia del mundo no era
error; et ideo ex necessitate refellitur. Quidam <producida> por Dios. Y ello es un error
autem sic posuerunt mundum aeternum, quod intolerable, y por necesidad es rechazado.
tamen mundum a Deo factum dixerunt. Non Algunos, en cambio, afirmaron que el mundo es
enim mundum temporis volunt habere, sed suae eterno en forma tal que, sin embargo, dijeron
creationis initium, ut quodam modo vix que el mundo es hecho por Dios. “No quieren
intelligibili semper sit factus. Id autem quomodo que el mundo tenga inicio de su tiempo, sino de
intelligant, invenerunt, ut idem dicit in X de Civ. su creación, a fin de que sea hecho siempre en
Dei. Sicut enim, inquiunt, si pes ex aeternitate algún modo casi inteligible. Y hallaron de qué
semper fuisset in pulvere, semper subesset modo entender esto ...” como dice en el <libro>
vestigium, quod a calcante factum nemo X de Ciudad de Dios. “Tal como –dicen ellos– si
dubitaret; sic et mundus semper fuit, semper desde la eternidad un pie estuviese siempre en la
existente qui fecit. Et ad hoc intelligendum, arena, siempre estaría bajo él una huella que
considerandum est quod causa efficiens quae nadie dudaría fue hecha por quien la holla; y así
agit per motum, de necessitate praecedit tempore el mundo existió siempre, habiendo siempre
suum effectum, quia effectus non est nisi in quien lo ha hecho.” Y para entender esto, hay
termino actionis, agens autem omne oportet esse que considerar que la causa eficiente que actúa
principium actionis. Sed si actio sit instantanea, por movimiento necesariamente precede en el
et non successiva, non est necessarium faciens tiempo a su efecto, porque el efecto no está sino
esse prius facto duratione; sicut patet in en el término de la acción, mas todo agente es
illuminatione. Unde dicunt quod non sequitur ex preciso que sea principio de la acción. Pero si la
necessitate, si Deus est causa activa mundi, quod acción es instantánea y no sucesiva, no es
sit prior mundo duratione, quia creatio, qua necesario que quien la hace anterior según la
mundum produxit, non est mutatio successiva, duración a lo hecho; como es manifiesto en la
ut supra dictum est. iluminación. De allí que digan que no se sigue
necesariamente, si Dios es causa activa del
mundo, que sea anterior al mundo en duración,
porque la creación, que produce el mundo, no es
un cambio sucesivo, como se ha dicho antes.

Ad secundum dicendum quod illi qui ponerent A lo segundo hay que decir que aquellos que
mundum aeternum, dicerent mundum factum a afirmaran que el mundo es eterno dirían que el
Deo ex nihilo, non quod factus sit post nihilum, mundo es hecho de la nada, no que es hecho
secundum quod nos intelligimus per nomen después de la nada según lo que nosotros
creationis; sed quia non est factus de aliquo. Et entendemos por el nombre de creación; sino que
sic etiam non recusant aliqui eorum creationis no es hecho de algo. Y así tampoco algunos de
nomen, ut patet ex Avicenna in sua Metaphysica. ellos rechazan el hombre de creación, como es
manifiesto por Avicena en su Metafísica.
Ad tertium dicendum quod illa est ratio A lo tercero hay que decir que aquél es el
Anaxagorae, quae ponitur in III Physic. Sed non argumento de Anaxágoras que es expuesto en el
de necessitate concludit, nisi de intellectu qui <libro> tercero de la Física. Pero su conclusión
deliberando investigat quid agendum sit, quod no es necesaria sino respecto del intelecto que
est simile motui. Talis autem est intellectus investiga deliberando qué ha de actuarse, lo cual
humanus, sed non divinus, ut supra patet. es asimilable al movimiento. Pero tal es el
intelecto humano, no el divino, como es
manifiesto antes.

10
Ad quartum dicendum quod ponentes A lo cuarto hay que decir que los que afirman la
aeternitatem mundi, ponunt aliquam regionem eternidad del mundo, afirman que alguna región
infinities esse mutatam de inhabitabili in es infinitamente cambiada de inhabitada a
habitabilem, et e converso. Et similiter ponunt habitada, y viceversa. Y del mismo modo
quod artes, propter diversas corruptiones et afirman que las artes, en razón de diversas
accidentia, infinities fuerunt inventae, et iterum pérdidas y accidentes, fueron infinitamente
corruptae. Unde Aristoteles dicit, in libro descubiertas y perdidas. De allí que Aristóteles
Meteor., quod ridiculum est ex huiusmodi diga en el <libro> de los Meteorológicos, que es
particularibus mutationibus opinionem accipere ridículo tomar de estos cambios particulares la
de novitate mundi totius. opinión sobre la novedad del mundo entero.
Ad quintum dicendum quod, etsi mundus A lo quinto hay que decir que, por más que el
semper fuisset, non tamen parificaretur Deo in mundo haya existido siempre, no se equipararía
aeternitate, ut dicit Boetius, in fine de Consolat., a Dios en eternidad, como dice Boecio hacia el
quia esse divinum est esse totum simul, absque final de la Consolación de la filosofía, porque el
successione; non autem sic est de mundo. ser divino es ser todo simultáneo, sin sucesión;
no así el del mundo.
Ad sextum dicendum quod transitus semper A lo sexto hay que decir que el tránsito siempre
intelligitur a termino in terminum. Quaecumque se entiende de un término hacia <otro> término.
autem praeterita dies signetur, ab illa usque ad Ahora bien, cualquier día que fuese señalado, a
istam sunt finiti dies, qui pertransiri poterunt. partir de él habrá finitos días hacia éste, los
Obiectio autem procedit ac si, positis extremis, cuales pudieron ser recorridos. La objeción
sint media infinita. procede, en cambio, si, puestos los extremos,
hubiera infinitos medios.
Ad septimum dicendum quod in causis A lo séptimo hay que decir que en las causas
efficientibus impossibile est procedere in eficientes es imposible proceder al infinito por
infinitum per se; ut puta si causae quae per se sí; como si las causas que se requieren por sí
requiruntur ad aliquem effectum, para algún efecto se multiplicaran infinito; tal
multiplicarentur in infinitum; sicut si lapis como si v.g. la piedra fuese movida por el
moveretur a baculo, et baculus a manu, et hoc in bastón, el bastón por la mano, y así al infinito.
infinitum. Sed per accidens in infinitum Pero por accidente no se considera imposible
procedere in causis agentibus non reputatur proceder al infinito en las causas agentes; como
impossibile; ut puta si omnes causae quae in si todas las causas que se multiplican al infinito
infinitum multiplicantur, non teneant ordinem no guardaran un orden sino respecto de una
nisi unius causae, sed earum multiplicatio sit per única causa, pero su multiplicación se diera por
accidens; sicut artifex agit multis martellis per accidente, tal como v.gr. el artesano acciona
accidens, quia unus post unum frangitur. Accidit muchos martillos por accidente, porque uno se
ergo huic martello, quod agat post actionem rompe después del otro. En efecto, le acontece a
alterius martelli. Et similiter accidit huic homini, este martillo el que actúe después de la acción
inquantum generat, quod sit generatus ab alio, de otro martillo. Y del mismo modo, le acontece
generat enim inquantum homo, et non a este hombre, en cuanto genera, que es
inquantum est filius alterius hominis; omnes generado por otro, pues genera en cuanto
enim homines generantes habent gradum unum hombre, y no en cuanto es hijo de otro hombre.
in causis efficientibus, scilicet gradum Pues todos los hombres que generan guardan un
particularis generantis. Unde non est impossibile grado único en las causas eficientes, a saber, el
quod homo generetur ab homine in infinitum. grado de un generante particular. Por ello, no es
Esset autem impossibile, si generatio huius imposible que el hombre sea generado por el
hominis dependeret ab hoc homine, et a corpore hombre al infinito. Sería imposible, en cambio,
elementari, et a sole, et sic in infinitum. si la generación de este hombre dependiese de
este hombre y del cuerpo elemental, y del sol, y
así al infinito.
Ad octavum dicendum quod hanc rationem A lo octavo hay que decir que los que afirman la
ponentes aeternitatem mundi multipliciter eternidad del mundo pueden evadir este
effugiunt quidam enim non reputant impossibile argumento de muchas maneras, pues algunos no
11
esse infinitas animas actu; ut patet in consideran imposible que haya infinitas almas
metaphysica Algazelis, dicentis hoc esse en acto, como es manifiesto por la Metafísica de
infinitum per accidens. Sed hoc improbatum est Algazel, quien dice que éste es un infinito por
superius. Quidam vero dicunt animam corrumpi accidente. Pero esto es refutado más arriba.
cum corpore. Quidam vero quod ex omnibus Algunos, en cambio, dicen que el alma se
animabus remanet una tantum. Alii vero, ut corrompe con el cuerpo. Y otros, que de todas
Augustinus dicit, posuerunt propter hoc las almas permanece sólo una. Otros, por su
circuitum animarum; ut scilicet animae parte, como dice Agustín, afirmaron por esta
separatae a corporibus, post determinata razón un círculo de almas, a saber, que las almas
temporum curricula, iterum redirent ad corpora. separadas de los cuerpos, después de
De quibus omnibus in sequentibus est agendum. determinado curso de los tiempos, regresarán a
Considerandum tamen quod haec ratio los cuerpos. Acerca de lo cual habrá que tratar
particularis est. Unde posset dicere aliquis quod en lo que sigue. No obstante, hay que considerar
mundus fuit aeternus, vel saltem aliqua creatura, que este argumento es particular. Por ello, puede
ut Angelus; non autem homo. Nos autem decir alguno que el mundo fue eterno, o, al
intendimus universaliter, an aliqua creatura menos, alguna creatura, como el ángel, pero no
fuerit ab aeterno. el hombre. Nosotros, en cambio, nos ocupamos,
en general, de si alguna creatura ha existido
desde la eternidad.

Articulus 3 Artículo 3
Ad tertium sic proceditur. [1] Videtur quod Respecto de lo tercero se procede así. [1] Parece
creatio rerum non fuit in principio temporis. que la creación de las cosas no fue en el
Quod enim non est in tempore, non est in aliquo principio del tiempo. En efecto, lo que no está
temporis. Sed creatio rerum non fuit in tempore, en el tiempo, no está en algo del tiempo. Pero la
per creationem enim rerum substantia in esse creación de las cosas no fue en el tiempo, pues
producta est; tempus autem non mensurat la creación de la sustancia de las cosas es
substantiam rerum, et praecipue incorporalium. producida en el ser. Ahora bien el tiempo no
Ergo creatio non fuit in principio temporis. mide la sustancia de las cosas, principalmente, la
de las incorporales. Por tanto, la creación no fue
en el principio del tiempo.
[2] Praeterea, philosophus probat quod omne [2] Además, el filósofo prueba que todo lo que
quod fit, fiebat, et sic omne fieri habet prius et se hace, se hacía, y así todo lo que se hace tiene
posterius. In principio autem temporis, cum sit un antes y un después. Pero en el principio del
indivisibile, non est prius et posterius. Ergo, cum tiempo, puesto que es indivisible, no hay antes y
creari sit quoddam fieri, videtur quod res non después. Por tanto, como ser creado es cierta
sint creatae in principio temporis. <forma de> ser hecho, parece que las cosas no
son creadas en el principio de los tiempos.
[3] Praeterea, ipsum etiam tempus creatum est. [3] Además, el tiempo mismo también es creado.
Sed non potest creari in principio temporis, cum Pero no puede ser creado en el principio de los
tempus sit divisibile, principium autem temporis tiempos, porque el tiempo es divisible, pero el
indivisibile. Non ergo creatio rerum fuit in principio del tiempo es indivisible Por tanto, la
principio temporis. creación de las cosas no fue en el principio del
tiempo.
Sed contra est quod Gen. I dicitur, in principio Pero en contra está lo que se dice en el Génesis,
creavit Deus caelum et terram. i: “En el principio creó Dios el cielo y la Tierra”.
Respondeo dicendum quod illud verbum Genes. Respondo que hay que decir que esta frase del
I, in principio creavit Deus caelum et terram, Génesis, i: “En el principio creó Dios el cielo y
tripliciter exponitur, ad excludendum tres la tierra”, puede ser expuesta de un triple modo,
errores. Quidam enim posuerunt mundum para excluir tres errores. Algunos afirmaron que
semper fuisse, et tempus non habere principium. el mundo existió siempre y que el tiempo no
Et ad hoc excludendum, exponitur, in principio, tiene principio. Y para excluir esto, se expone,
12
scilicet temporis. Quidam vero posuerunt duo en el principio, a saber, <el del> tiempo.
esse creationis principia, unum bonorum, aliud Algunos, en cambio, afirmaron que son dos los
malorum. Et ad hoc excludendum, exponitur, in principios de la creación, uno de las cosas
principio, idest in filio. Sicut enim principium buenas, y otro de las malas. Y para excluir esto
effectivum appropriatur patri, propter potentiam, se expone, en el principio, esto es, en el Hijo. En
ita principium exemplare appropriatur filio, efecto, tal como el principio efectivo pertenece
propter sapientiam, ut sicut dicitur, omnia in al Padre, en razón de su potencia, así el principio
sapientia fecisti, ita intelligatur Deum omnia ejemplar pertenece al Hijo, en razón de su
fecisse in principio, idest in filio; secundum sabiduría, tal como se dice: “Todo lo hiciste en
illud apostoli ad Coloss. I, in ipso, scilicet filio, tu sabiduría”, debe entenderse que Dios hizo
condita sunt universa. Alii vero dixerunt todas las cosas en el principio, esto es, en el
corporalia esse creata a Deo mediantibus Hijo, según aquello del Apóstol en la primera
creaturis spiritualibus. Et ad hoc excludendum, carta a los Colosenses: en Él –es decir, en el
exponitur, in principio creavit Deus caelum et Hijo– son creadas todas las cosas. Otros, por su
terram, idest ante omnia. Quatuor enim ponuntur parte, dijeron que las cosas corporales son
simul creata, scilicet caelum Empyreum, materia creadas por Dios mediante las creaturas
corporalis (quae nomine terrae intelligitur), espirituales. Y para excluir esto, se expone, en el
tempus, et natura angelica. principio creó Dios el cielo y la tierra, esto es,
antes de todas las cosas. En efecto, cuatro cosas
se dice que son creadas simultáneamente, a
saber, el cielo Empíreo, la materia corporal –a la
que se entiende bajo el nombre de tierra–, el
tiempo y la naturaleza angélica.
Ad primum ergo dicendum quod non dicuntur in A lo primero hay que decir que no se dice que
principio temporis res esse creatae, quasi las cosas sean creadas en el principio del tiempo
principium temporis sit creationis mensura sed como si el principio del tiempo fuera medida de
quia simul cum tempore caelum et terra creata la creación, sino porque el cielo y la tierra
sunt. fueron creados simultáneamente con el tiempo.
Ad secundum dicendum quod verbum illud A lo segundo hay que decir que esa frase la
philosophi intelligitur de fieri quod est per entendieron los filósofos respecto del hacerse
motum, vel quod est terminus motus. Quia cum que es por movimiento, o que es término del
in quolibet motu sit accipere prius et posterius, movimiento. Porque como en cualquier
ante quodcumque signum in motu signato, dum movimiento hay que tomar un antes y un
scilicet aliquid est in moveri et fieri, est accipere después, con anterioridad a cualquier punto
prius, et etiam aliquid post ipsum, quia quod est determinado en un movimiento determinado –a
in principio motus, vel in termino, non est in saber, mientras algo está en movimiento y en
moveri. Creatio autem neque est motus neque devenir–, hay que tomar un antes, y también
terminus motus, ut supra dictum est. Unde sic algo después de él, porque lo que está en el
aliquid creatur, quod non prius creabatur. principio del movimiento, o en su término, no
está en movimiento. Ahora bien, la creación no
es movimiento ni término de movimiento, como
se ha dicho arriba. De allí que algo es creado de
tal forma que antes no era creado.
Ad tertium dicendum quod nihil fit nisi A lo tercero hay que decir que nada es hecho
secundum quod est. Nihil autem est temporis sino conforme a lo que es. Ahora bien, nada
nisi nunc. Unde non potest fieri nisi secundum pertenece al tiempo sino el ahora. De allí que
aliquod nunc, non quia in ipso primo nunc sit <el tiempo> no pueda hacerse sino según cierto
tempus, sed quia ab eo incipit tempus. ahora, no porque en este primer ahora haya
tiempo, sino porque a partir de él comienza el
tiempo.

13

También podría gustarte